📜
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
কৰিদপ্পণনীতি
মাতিকা
যথাধম্মিকরাজূনং, অমচ্চা চ পুরোহিতা;
নীতিসত্থং সুনিস্সায, নিচ্ছযন্তি ৰিনিচ্ছযং.
অঙ্গানি ৰেদা চত্তারো, মীমংসান্যায ৰিত্থারো;
ধম্মসত্থং পুরাণঞ্চ, ৰিজ্জা হেতা চতুদ্দস.
আযুব্বেদো মনুব্বেদো, গন্ধব্বো চেতি তে তযো;
অত্থসত্থং চতুত্থঞ্চ, ৰিজ্জাহ্যাট্ঠরস মতা.
সুতিসমুতিসঙ্খ্যা চ, রোগানীতি ৰিসেসকা;
গন্ধব্বা গণিকা চেৰ, ধনুব্বেদা চ পূরণা.
তিকিচ্ছা ইতিহাসো চ, জোতিমাযা চ ছন্দতি;
কেতুমন্তা চ সদ্দা চ, সিপ্পাট্ঠারসকা ইমে.
দমো দণ্ডো ইতিখ্যাতো, তট্ঠাদণ্ডো মহীপতি;
তস্স নীতি দণ্ডনীতি, নযনানীতি ৰুচ্চতি.
দণ্ডেন নীযতে চেদং, দণ্ডং নযতি ৰা পুন;
দণ্ডনীতি ইতিখ্যাতো, তিলোকা নতি ৰত্ততে.
নানাসত্থোদ্ধতং ৰক্খে, রাজনীতি সমুচ্চযং;
সব্ববীজমিদুং সত্থং, চাণক্য সারসঙ্গহং.
মূলসুত্তং পৰক্খামি, চাণক্যেন যথোদিতং;
যস্সং ৰিঞ্ঞাতমত্তেন, মূল়্হো ভৰতি পণ্ডিতো.
মিত্তলাভো সুহদভেদো, ৰিগ্গহো সন্ধিরেৰ চ;
পঞ্চতন্দ্রা তথাঞ্ঞস্মা, গন্থা কস্সিযলিখ্যতে.
লোকনীতিম্হা –
(১) পণ্ডিতকণ্ড. (২) সুজনকণ্ড. (৩) বালদুজ্জন কণ্ড. (৪) মিত্তকণ্ড. (৫) ইত্থিকণ্ড. (৬) রাজকণ্ড. (৭) পকিণ্ণক কণ্ড-
লোকনীতি –
পণ্ডিতো সুজনো কণ্ডো, দুজ্জনো মিত্তইত্থী চ;
রাজপকিণ্ণকো চাতি, সত্তকণ্ডে ৰিভূসিনো.
চক্কিন্দাভিসিরিনাযং, সোধিতো কাসিকে সাকে;
ছনোত্যং দুতিযাসল়্হে, কাল়সত্তম আদিহে.
লোকনীতিং পৰক্খামি, নানাসত্থসমুদ্ধটং;
মাগধেনেৰ সঙ্খেপং, ৰন্দিত্ৰা রতনত্তযং.
নীতি লোকে পুরিসস্স সারো,
মাতা পিতা আচরিযো মিত্তো;
তস্মা হি নীতিং পুরিসো ৰিজঞ্ঞা,
ঞাণীমহা হোতি বহুস্সুতো.
মহারহনীতি –
(১) পণ্ডিতকথা. (২) সম্ভেদকথা. (৩) মিত্তকথা. (৪) নাযক কথা. (৫) ইত্থিকথা
মহারহ রহংসক্য-মুনিং নীৰরণা তণ্হা;
মুত্তং মুত্তং সুদস্সনং, ৰন্দে বোধিৰরং ৰরং.
নীতিধ জন্তূনং সারো, মিত্তাচরিযা চ পিতরো;
নীতিমা সুবুদ্ধিব্যত্তো, সুতৰা অত্থদস্সিমা.
ধম্মনীতি –
(১) আচরিযকথা (২) সিপ্পকথা (৩) পঞ্ঞাকথা (৪) সুতকথা (৫) কথানকথা (৬) ধনকথা (৭) দেসকথা (৮) নিস্সযকথা (৯) মিত্তকথা (১০) দুজ্জনকথা (১১) সুজনকথা (১২) বলকথা (১৩) ইত্থিকথা (১৪) যুত্তকথা (১৫) দাসকথা (১৬) ঘরাৰাসকথা (১৭) কাতব্বকথা (১৮) অকাতব্বকথা (১৯) ঞাতব্বকথা (২০) অলঙ্কারকথা (২১) রাজধম্মকথা (২২) উপসেৰককথা (২৩) দুক্খাদিমিস্সককথা (২৪) পকিণ্ণককথা
চক্কাতিচক্কচক্কিন্দো, দেৰাতিদেৰাদেৰিন্দো,
ব্রহ্মাতি ব্রহ্মব্রহ্মিন্দো, জিনো পূরেতু মে ভাৰং.
চিরং তিট্ঠতু লোকম্হি, ধংসকং সব্বপাণিনং;
মহামোহতমং জযং, জোতন্তং জিনসাসনং.
ৰন্দিত্ৰা রতনং সেট্ঠং, নিস্সায পুব্বকে গরু;
নীতিধম্মং পৰক্খামি, সব্বলোক সুখাৰহং.
আচরিযো চ সিপ্পঞ্চ, পঞ্ঞাসুতকথাধনং;
দেসঞ্চ নিস্সযো মিত্তং, দুজ্জনো সুজনো বলং.
ইত্থী পুত্তো চ দাসো চ, ঘরাৰাসো কতাকতো;
ঞাতব্বো চ অলঙ্কারো, রাজধম্মা পসেৰকো;
দুক্খাদিমিস্সকো চেৰ, পকিণ্ণকাতি মাতিকা.
রাজনীতি –
সীহা একং বকা একং, সিক্খে চত্তারি কুক্কুটা;
পঞ্চ কাকা রাজা নাম, ছ সুনক্খা তীণি গদ্রভা.
মহাকম্মং খুদ্দকং ৰা, যং কম্মং কাতুমিচ্ছতি;
সব্বারম্ভেন কাতব্বং, সীহা একং তদা ভৰে.
ইন্দ্রিযানি সুসংযম, বকোৰ পণ্ডিতো ভৰে;
দেসক লোমপন্নানি, সব্বকম্মানি সাধযে.
পুব্বট্ঠানঞ্চ যুদ্ধঞ্চ, সংৰিভাগঞ্চ বন্ধু হি;
থিযা অক্কম্ম ভুত্তঞ্চ, সিক্খে চত্তারি কুক্কুটো.
গুয্হে মেথুনং পেক্খিত্ৰা, ভোজনং ঞাতিসঙ্গহো;
ৰিলোকা পেক্খনালস্যং, পঞ্চ সিক্খেয্য ৰাযসা.
অনালস্সংতিসৰন্তাসো, সুনিদ্ধা সুপ্পবোধনা;
দল়্হভত্তি চ সূরঞ্চ, ছ এতেস্ৰানতো গুণো.
খিন্নোৰ ৰহতে ভারং, সীতুণ্হঞ্চ ন চিন্তযী;
সন্তুট্ঠো চ ভৰে নিচ্চং, তীণি সিক্খেয্য গদ্রভা.
ৰীসতি তানি গুণানি, চরেয্য ইহ পণ্ডিতো;
ৰিজেয্য রিপূ সব্বেপি, তেজস্সী সো ভৰিস্সতি.
(১) পণ্ডিতকণ্ড (২) সুজনকণ্ড (৩) বালদুজ্জনকণ্ড (৪) মিত্তকণ্ড (৫) রাজকণ্ড (৬) নাযককণ্ড (৭) পুত্তকণ্ড (৮) ৰেজ্জাচরিযকণ্ড (৯) দাসককণ্ড (১০) ইত্থিকণ্ড (১১) পকিণ্ণককণ্ড
কৰিদপ্পণনীতিংযো, ৰাচুগ্গতং করোতি চে;
ভুৰনমজ্ঝে এসো হি, ৰিঞ্ঞূ পণ্ডিতজাতিকো.
কৰিদপ্পণনীতি
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
রতনত্তযপণাম
মহাকৰিৰরং ¶ বুদ্ধং, ধম্মঞ্চ তেন সেৰিতং;
সঙ্ঘং নিরঙ্গণঞ্চাপি, ৰন্দামি সিরসা দরং.
করিস্সামি সমাসেন, নানাসত্থ সমুদ্ধটং;
হিতায কৰিনং নীতিং, কৰিদপ্পণনামকং.
পণ্ডিতকণ্ড
নীতি ¶ সারো মনুস্সানং, মিত্তো আচরিযোপি চ;
মাতা পিতা চ নীতিমা, সুতৰা গন্থকারকো.
অলসস্স ¶ কুতো সিপ্পং, অসিপ্পস্স কুতো ধনং;
অধনস্স কুতো মিত্তং, অমিত্তস্স কুতো সুখং;
অসুখস্স কুতো পুঞ্ঞং, অপুঞ্ঞস্স কুতো ৰরং.
সুচিন্তিতচিন্তী ¶ চেৰ, সুভাসিতভাসীপি চ;
সুকতকম্মকারী চ, পণ্ডিতো সাধুমানুসো.
কৰিহেরঞ্ঞকা ¶ কত্ৰা, উত্তত্তং সত্থকঞ্চনং;
ভূসনং গজ্জপজ্জাদিং, করোন্তি চ মনোহরং.
বহুং ¶ লহুঞ্চ গহণং, সম্মূপধারণম্পি চ;
গহিত অসম্মুস্সনং, এতং সুৰিঞ্ঞুলক্খণং.
অজরামরংৰ পঞ্ঞো, ৰিজ্জমত্থঞ্চ চিন্তযে;
গহিতো ইৰ কেসেসু, মচ্চুনা ধম্মমাচরে.
সিপ্পসমং ¶ ধনং নত্থি, সিপ্পং চোরা ন গণ্হরে;
ইধ লোকে সিপ্পং মিত্তং, পরলোকে সুখাৰহং.
ভুঞ্জনত্থং ¶ কথনত্থং, মুখং হোতীতি নো ৰদে;
যং ৰাতং ৰা মুখারুল়্হং, ৰচনং পণ্ডিতো নরো.
দুম্মেধেহি পসংসা চ, ৰিঞ্ঞূহি গরহা চ যা;
গরহাৰ সেয্যো ৰিঞ্ঞূহি, যঞ্চে বালপ্পসংসনা.
অচিন্তিযে ¶ সাট্ঠকথে, পণ্ডিতো জিনভাসিতে;
উপদেসং সদা গণ্হে, গরুং সম্মা উপট্ঠহং.
তস্মা সাট্ঠকথে ধীরো, গম্ভীরে জিনভাসিতে;
উপদেসং সদা গণ্হে, গরুং সম্মা উপট্ঠহং.
গরূপদেসহীনো ¶ হি, অত্থসারং ন ৰিন্দতি;
অত্থসারৰিহীনো সো, সদ্ধম্মা পরিহাযতি.
গরূপদেসলাভী চ, অত্থসারসমাযুতো;
সদ্ধম্মং পরিপালেন্তো, সদ্ধম্মস্মা ন হাযতি.
সব্বদব্বেসু ¶ ৰিজ্জেৰ, দব্বমাহু অনুত্তরং;
অহারত্তা অনগ্ঘত্তা, অক্খযত্তা চ সব্বদা.
অপ্পকেনপি মেধাৰী, পাভতেন ৰিচক্খণো;
সমুট্ঠাপেতি অত্তানং, অণুং অগ্গিংৰ সন্ধমং.
পণ্ডিতে ¶ চ গুণা সব্বে, মূল়্হে দোসা হি কেৰলং;
তস্মা মূল়্হসহস্সেসু, পঞ্ঞো একো ৰিসেসিযতে.
বালা ¶ ইস্সন্তি দুম্মেধা, গুণী নিদ্দোসকারিনো;
গরুকো পণ্ডিতো এতস-মিস্সং তেহ্যৰিদ্ৰা সমো.
মনুঞ্ঞমেৰ ¶ ভাসেয্য, নামনুঞ্ঞং কুদাচনং;
মনুঞ্ঞং ভাসমানস্স, গরুং ভারং উদদ্ধরি;
ধনঞ্চ নং অলাভেসি, তেন চত্তমনো অহু.
ৰিজ্জা ¶ দদাতি ৰিনযং, ৰিনযা যাতি পত্ততং;
পত্তত্তা ধনং পপ্পোতি, ধনা ধম্মং ততো সুখং.
যে ৰুড্ঢমপচযন্তি, নরা ধম্মস্স কোৰিদা;
দিট্ঠেৰ ধম্মে পাসংসা, সম্পরাযে চ সুগ্গতিং.
মাতরিৰ ¶ পরদারেসু, পরদব্বেসু লেদ্দুংৰ;
অত্তনীৰ সব্বভূতেসু, যো পস্সতি সো পণ্ডিতো.
আসীসেথেৰ ¶ পুরিসো, ন নিব্বিন্দেয্য পণ্ডিতো;
অনৰজ্জেসু কম্মেসু, পসংসিতেসু সাধুভি.
আসীসেথেৰ ¶ পুরিসো, ন নিব্বিন্দেয্য পণ্ডিতো;
পস্সামি ৰোহং অত্তানং, যথা ইচ্ছিং তথা অহু.
ৰাযমেথেৰ পুরিসো, ন নিব্বিন্দেয্য পণ্ডিতো;
পুঞ্ঞক্রিযৰত্থূসু, পসংসিতেসু ৰিঞ্ঞুভি.
লোকে ¶ উস্সাহৰন্তানং, জনানং কিমসাধিযং;
সাগরেপি মহাসেতুং, কপিযূথেহি বন্ধতি.
কিং কুলেন ৰিসালেন, গুণহীনো তু যো নরো;
অকুলিনোপি সত্থঞ্ঞো, দেৰতাহিপি পুজ্জতে.
উক্কট্ঠে ¶ সূরমিচ্ছন্তি, মন্তীসু অকুতূহলং;
পিযঞ্চ অন্নপানম্হি, অত্থে জাতে চ পণ্ডিতং.
রূপযোব্বন্নসম্পন্না ¶ , ৰিসালকুলসম্ভৰা;
ৰিজ্জাহীনা ন সোভন্তে, নিগ্গন্ধা ইৰ কিং সুকা.
ৰুত্যং ¶ ৰিসদঞাণস্স, ঞাতো অত্থো তরস্সন;
সূরপ্পভায আদাসো, ছাযং দিস্সে ন মাকরে.
অৰেয্যাকরণো ত্ৰন্ধো, বধিরো কোসৰজ্জিতো;
সাহিচ্চরহিতো পঙ্গু, মূগো তক্কৰিৰজ্জিতো.
ধীরো ¶ চ ৰিৰিধানঞ্ঞূ, পরেসং ৰিৰরানুগূ;
সব্বামিত্তে ৰসীকত্ৰা, কোসিযোৰ সুখী সিযা.
মহাতেজোপি ¶ তেজোযং, মত্তিকং ন মুদুং করে;
আপো আপেসি মুদুকং, সাধুৰাচাৰ কক্খল়ং.
কোত্থো পুত্তেন জাতেন, যো ন ৰিদূ ন ধম্মিকো;
কাণেন চক্খুনা কিং ৰা, চক্খু পীল়েৰ কেৰলং.
মুদুনাৰ ¶ রিপুং জেতি, মুদুনা জেতি দারুণং;
নো ন সিদ্ধং মুদু কিঞ্চি, ততো চ মুদুনা জযে.
সজাতো যেন জাতেন, যাতি ৰংসো সমুন্নতিং;
পরিৰত্তিনিসংসারে, মতো কো ৰা ন জাযতে.
দানে ¶ তপসি সূরে চ, যস্স ন পত্থিতো যসো;
ৰিজ্জায মত্থলাভে চ, কেৰলং অধিকোৰসো.
ৰরো একো গুণী পুত্তো, ন চ মূল়্হসতান্যপি;
একো চন্দো তমো হনতি, ন চ তারাগণো তথা.
পুঞ্ঞতিত্থকতো যেন, তপো ক্ৰাপি সুদুক্করো;
তস্স পুত্তো ভৰে ৰস্সো, সমিদ্ধো ধম্মিকো সুদ্ধে.
লালযে পঞ্চৰস্সানি, দসৰস্সানি তালযে;
পত্তেতু সোল়সে ৰস্সে, পুত্তং মিত্তংৰ আচরে.
লালনে ¶ বহৰো দোসা, তালনে বহৰো গুণা;
তস্মা পুত্তঞ্চ সিস্সঞ্চ, তালযে ন তু লালযে.
মাগধা পাকতা চেৰ, সক্কতৰোহারোপি চ;
এতেসু কোৰিদো পঞ্ঞো, ধীরো পাল়িং ৰিসোধযে.
সক্কতং ¶ পাকতঞ্চেৰ-পভংসো চ পিসাচিকী;
মাগধী সোরসেনীৰ, ছ ভাসা পরিকিত্তিতা.
চন্দনং ¶ সীতলং লোকে, চন্দিকা সীতলা ততো;
চন্দন চন্দিকাতোপি, ৰাক্যং সাধু সুভাসিতং.
পত্তকালোদিতং অপ্পং, ৰাক্যং সুভাসিতং ভৰে;
খুদিতস্স কদন্নম্পি, ভুত্তং সাদুরসং সিযা.
সত্থকাপি ¶ বহূৰাচা, নাদরা বহুভাণিনো;
সোপকারমুদাসিনা, ননু দিট্ঠং নদীজলং.
পাসাণছত্তং গরুকং, ততো দেৰানাচিক্খনা;
ততো ৰুড্ঢানমোৰাদো, ততো বুদ্ধস্স সাসনং.
তূলং ¶ সল্লহুকং লোকে, ততো চপলজাতিকো;
ততোনোসাৰকো ততো, যতি ধম্মপমাদকো.
পণ্ডিতস্স পসংসায, দণ্ডো বালেন দীযতে;
পণ্ডিতো পণ্ডিতেনেৰ, ৰণ্ণিতোৰ সুৰণ্ণিতো.
সতেসু জাযতে সূরো, সহস্সেসু চ পণ্ডিতো;
ৰুত্তা সতসহস্সেসু, দাতা ভৰতি ৰা ন ৰা.
ৰিদ্ৰত্তঞ্চ রাজত্তঞ্চ, নেৰ তুল্যং কদাচিপি;
সদেসে পূজিতো রাজা, ৰিদ্ৰা সব্বত্থ পূজিতো.
সতং ¶ দীঘাযুকং সব্ব-সত্তানং সুখকারণং;
অসতং পন সব্বেসং, দুক্খহেতু ন সংসযো.
পণ্ডিতে সুজনে সন্তে, সব্বেপি সুজনা জনা;
জাতেকস্মিং সারগন্ধে, সব্বে গন্ধমযা দুমা.
অত্তাৰ যদি ৰিনীতো, নিজস্সিতা মহাজনা;
ৰিনীতং যন্তি সব্বেপি, কো তং নাসেয্য পণ্ডিতো.
সরীরস্স গুণানঞ্চ, দূরমচ্চন্তমন্তরং;
সরীরং খণৰিদ্ধংসী, কপ্পন্তট্ঠাযিনো গুণা.
অম্বুং পিৰন্তি নো নজ্জো, রুক্খো খাদতি নো ফলং;
মেঘো ক্ৰচিপি নো সস্সং, পরত্থায সতং ধনং.
সচ্চং পুনপি সচ্চন্তি, ভুজমুক্খিপ্প মুচ্চতে;
সকত্থো নত্থি নত্থেৰ, পরস্সত্থ মকুব্বতো.
সতং ¶ ফরুসৰাচাহি, ন যাতি ৰিকতিং মনো;
তিণুক্কাহি ন সক্কাৰ, তাপেতুং সাগরে জলং.
সেলো যথা একঘনো, ৰাতেন ন সমীরতি;
এৰং নিন্দাপসংসাসু, ন সমিঞ্জন্তি পণ্ডিতা.
ধম্মত্থকামমোক্খানং ¶ , যস্সেকোপি ন ৰিজ্জতি;
অজগলথনস্সেৰ, তস্স জাতি নিরত্থকা.
ন কম্মমপি চিন্তেত্ৰা, চজে উয্যোগমত্তনো;
অনুয্যোগেন তেলানি, তিলেহি ন সক্কা লদ্ধুং.
যথা ¶ হ্যেকেন চক্কেন, ন রথস্স পতি ভৰে;
এৰং পুরিসকারেন, ৰিনা কম্মং ন সিজ্ঝতি.
উয্যামেন হি সিজ্ঝন্তি, কারিযানি ন মনোরথং;
ন হি সুত্তস্স সীহস্স, পৰিসন্তি মিগামুখে.
মাতাপিতু ¶ কতাভ্যাসো, গুণিতমেতি বালকো;
ন গব্ভজাতিমত্তেন, পুত্তো ভৰতি পণ্ডিতো.
মাতা সত্তু পিতা ৰেরী, যেন বালো ন পাঠিতো;
ন সোভতে সভামজ্ঝে, হংসমজ্ঝে বকো যথা.
কাচো ¶ কঞ্চনসংসগ্গো, ধত্তে মরকতিং জুতিং;
তথা সব্ভিসন্নিধানা, মূল়্হো যাতি পৰীণতং.
তস্মা অক্খরকোসল্লং, সম্মাদেয্য হিতত্থিকো;
উপট্ঠহং গরুং সম্মা, উট্ঠানাদীহি পঞ্চহি.
উট্ঠানা ¶ উপট্ঠানা, চ, সুস্সূসা পারিচরীযা;
সক্কচ্চং সিপ্পুগ্গহণা, গরুং আরাধযে বুধো.
কাব্যসত্থ ¶ ৰিনোদেন, কালো গচ্ছতি ধীমতং;
ব্যসনেন চ মূল়্হানং, নিদায কলহেন ৰা.
ছ দোসা পুরিসেনেহ, হাতব্বা ভূতিমিচ্ছতা;
নিদ্দাতন্দী ভযং কোধো, আলস্যং দীঘসুত্ততা.
নিদ্দাসীলী ¶ সভাসীলী, অনুট্ঠাতা চ যো নরো;
অলসো কোধপঞ্ঞাণো, তং পরাভৰতো মুখং.
নিগ্গুণেসুপি সত্তেসু, দযা কুব্বন্তি সাধৰো;
ন হি সংহরতে জুতিং, চন্দো চণ্ডালৰেস্মে.
যত্র ¶ ৰিদ্ৰজ্জনো নত্থি, সীলাঘ্যো তত্র অপ্পধিপি;
নিরত্থপাদমে দেসে, এরণ্ডোপি দুমাযতে.
ঠানভট্ঠা ন সোভন্তে, দন্তা কেসা নখা নরা;
ইতিৰিঞ্ঞায মতিমা, সট্ঠানং ন পরিচ্চজে.
পরোপদেসে ¶ পণ্ডিচ্চং, সব্বেসং সুকরঞ্হি খো;
ধম্মে সযমনুট্ঠানং, কস্সচিসুমহত্তনো.
অপ্পমাদং পসংসন্তি, পুঞ্ঞকিরিযাসু পণ্ডিতা;
অপ্পমত্তো উভো অত্থে, অধিগ্গণ্হাতি পণ্ডিতো.
নিধীনংৰ ¶ পৰত্তারং, যং পস্সে ৰজ্জদস্সিনং;
নিগ্গয্হৰাদিং মেধাৰিং, তাদিসং পণ্ডিতং ভজে;
তাদিসং ভজমানস্স, সেয্যো হোতি ন পাপিযো.
মুহুত্তমপি ¶ চে ৰিঞ্ঞূ, পণ্ডিতং পযিরুপাসতি;
খিপ্পং ধম্মং ৰিজানাতি, জিৰ্হা সূপরসং যথা.
দুল্লভো পুরিসাজঞ্ঞো, ন সো সব্বত্থ জাযতি;
যত্থ সো জাযতী ধীরো, তং কুলং সুখ মেধতি.
তগরঞ্চ ¶ পলাসেন, যো নরো উপনয্হতি;
পত্তাপি সুরতি ৰাযন্তি, এৰং ধীরূপসেৰনা.
নিপুণে সুতমেসেয্য, ৰিচিনিত্ৰা সুতত্থিকো;
ভত্তং উক্খলিযং পক্কং, ভাজনেপি তথা ভৰে.
অপ্পকং ¶ নাতিমঞ্ঞেয্য, চিত্তে সুতং নিধাপযে;
ৰম্মিকোদকবিন্দূৰ, চিরেন পরিপূরতি.
গচ্ছং ¶ কিপিল্লিকো যাতি, যোজনানং সতানিপি;
অগচ্ছং ৰেনয্যোঅপি, পদমেকং ন গচ্ছতি.
সেলে সেলে ন মণিকং, গজে গজে ন মুত্তিকং;
ৰনে ৰনে ন চন্দনং, ঠানে ঠানে ন পণ্ডিতো.
পণ্ডিতো ¶ সুতসম্পন্নো, যত্থ অত্থীতি চে সুতো;
মহুস্সাহেন তং ঠানং, গন্তব্বংৰ সুতেসিনা.
পোত্থকেসু চ যং সিপ্পং, পরহত্থেসু যং ধনং;
যথাকিচ্চে সমুপ্পন্নে, ন তং সিপ্পং ন তং ধনং.
উপ্পলেন ¶ জলং জঞ্ঞা, কিরিযায কুলং নরো;
ব্যত্তিপ্পমাণ ৰাচায, জঞ্ঞা তিণেন মেদনিং.
জলপ্পমাণং কুমুদমালং,
কুলপ্পমাণং ৰিনযোপমাণং;
ব্যত্তিপ্পমাণং কথিতৰাক্যং,
পথৰিযা পমাণং তিণমিলাতং –
অপ্পস্সুতো ¶ সুতং অপ্পং, বহুং মঞ্ঞতি মানৰা;
সিন্ধুদকমপস্সন্তো, কূপে তোযংৰ মণ্ডুকো.
পঠমে সিপ্পং গণ্হেয্য, এসেয্য দুতিযে ধনং;
চরেয্য ততিযে ধম্মং, এসা জনান ধম্মতা.
সুস্সূসা ¶ সুত্তৰদ্ধনী, সুতং পঞ্ঞায ৰদ্ধনং;
পঞ্ঞায অত্থং জানাতি, অত্থো ঞাতো সুখাৰহো.
নত্থি ¶ ৰিজ্জাসমং মিত্তং, ন চ ব্যাধিসমো রিপু;
ন চ অত্থসমং পেমং, ন চ কম্মসমং বলং.
ৰিনা সত্থং ন গচ্ছেয্য, সূরো সঙ্গামভূমিযং;
পণ্ডিত্ৰদ্ধগূ ৰাণিজো, ৰিদেসগমনো তথা.
ধননাসং ¶ মনোতাপং, ঘরে দুচ্চরিতানি চ;
ৰঞ্চনঞ্চ অৰমানং, পণ্ডিতো ন পকাসযে.
অনৰ্হাযং গমযন্তো, অপুচ্ছা বহুভাসকো;
অত্তগুণং পকাসন্তো, তিৰিধো হীনপুগ্গলো.
হংসো ¶ মজ্ঝে ন কাকানং, সীহো গুন্নং ন সোভতে;
গদ্রভমজ্ঝে তুরঙ্গো, বালমজ্ঝেৰ পণ্ডিতো.
পত্তানুরূপকং ৰাক্যং, সভাৰানুরূপং পিযং;
অত্তানুরূপকং কোধং, যো জানাতি স পণ্ডিতো.
অপ্পরূপো ¶ বহুংভাসো, অপ্পপঞ্ঞো পকাসকো;
অপ্পপূরো ঘটো খোভে, অপ্পখীরা গাৰী চলে.
ন তিত্তি রাজা ধনম্হি, পণ্ডিতোপি সুভাসিতে;
চক্খুপি পিযদস্সনে, ন তিত্তি সাগরো জলে.
হীনপুত্তো ¶ রাজমচ্চো, বালপুত্তো চ পণ্ডিতো;
অধনস্স ধনংবহু, পুরিসানং ন মঞ্ঞথ.
যো ¶ সিস্সো সিপ্পলোভেন, বহুং গণ্হাতি তং সিপ্পং;
মূগোৰ সুপিনং পস্সং, কথেতুম্পি ন উস্সহে.
ন ভিজ্জেতুং কুম্ভকারো, সোভেতুং কুম্ভ ঘটতি;
ন খিপিতুং অপাযেসু, সিস্সানং ৰুড্ঢিকারণা.
অধনস্স ¶ রসংখাদো, অবলস্স হতো নরো;
অপ্পঞ্ঞস্স ৰাক্যকরো, উম্মত্তক সমাহিখো.
একেনাপি সুরুক্খেন, পুপ্ফিতেন সুগন্ধিনা;
ৰাসিতং কাননং সব্বং, সুপুত্তেন কুলং যথা.
ইণকত্তা ¶ পিতা সত্তু, মাতা চ ব্যভিচারিনী;
ভরিযা রূপৰতী সত্তু, পুত্তো সত্তু অপণ্ডিতো.
গুণদোসমসত্থঞ্ঞূ, জনো ৰিভজতে কথং;
অধিকারো কিমন্ধস্স, রূপভেদোপলদ্ধিযং.
সব্বত্থ ¶ সত্থতোযেৰ, গুণদোসৰিচেচনং;
যং করোতি ৰিনাসত্থং, সাহসং কিমতোধিকং.
নিহীযতি ¶ পুরিসো নিহীনসেৰী,
ন চ হাযেথ কদাচি তুল্যসেৰী;
সেট্ঠমুপনমং উদেতি খিপ্পং,
তস্মা অত্তনো উত্তরিং ভজে.
পচ্চুপ্পন্নঞ্চ ¶ যো ধম্মং, তত্থ তত্থ ৰিপস্সতি;
অসংহীরং অসংকুপ্পং, তং ৰিদ্ৰা মনুব্রূহযে.
ছন্দা দোসা ভযা মোহা, যো ধম্মং নাতিৰত্ততি;
আপূরতি তস্স যসো, সুক্কপক্খেৰ চন্দিমা.
পণ্ডিতো ¶ সীলসম্পন্নো, সণ্হো চ পটিভানৰা;
নিৰাতৰুত্তি অথদ্ধো, তাদিসো লভতে যসং.
দুল্লভং ¶ পাকতিকং ৰাক্যং, দুল্লভো খেমকরো সুতো;
দুল্লভা সদিসী জাযা, দুল্লভো সজনো পিযো.
অত্থং মহন্তমাপজ্জ, ৰিজ্জং সম্পত্তিমেৰ চ;
চরেয্যামানথদ্ধো যো, পণ্ডিতো সো পৰুচ্চতি.
সুতসন্নিচ্চযা ¶ ধীরা, তুণ্হীভূতা অপুচ্ছিতা;
পুণ্ণাসুভাসিতেনাপি, ঘণ্টাদী ঘট্টিতা যথা.
অপুট্ঠো পণ্ডিতো ভেরী, পজ্জুন্নো হোতি পুচ্ছিতো;
বালো পুট্ঠো অপুট্ঠো চ, বহুং ৰিকত্থতে সদা.
পরূপৰাদে ¶ বধিরো, পরৰজ্জে অলোচনো;
পঙ্গুলো অঞ্ঞনারীসু, দুস্সতক্কে অচেতনো.
চক্খুমাস্স যথা অন্ধো, সোতৰা বধিরো যথা;
পঞ্ঞৰাস্স যথামূগো, বলৰা দুব্বলোরিৰ;
অথ অত্থে সমুপ্পন্নে, সযেথ মতসাযিতং.
পাপমিত্তে ¶ ৰিৰজ্জেত্ৰা, ভজেয্যুত্তমপুগ্গলং;
ওৰাদে চস্স তিট্ঠেয্য, পত্থেন্তো অচলং সুখং.
অতিসীতং অতিউণ্হং, অতিসাযমিদং অহু;
ইতি ৰিস্সট্ঠকম্মন্তে, অত্থা অচ্চেন্তি মাণৰে.
যো ¶ চ সীতঞ্চ উণ্হঞ্চ, তিণাভিয্যো ন মঞ্ঞতি;
করং পুরিসকিচ্চানি, সো সুখং ন ৰিহাযতি.
যস্মিংদেসে ¶ ন সম্মানো, ন পিযো ন চ বন্ধৰো;
ন চ ৰিজ্জাগমো কোচি, ন তত্থ দিৰসং ৰসে.
ধনৰা সুতৰা রাজা, নদী ৰজ্জো ইমে পঞ্চ;
যত্থ দেসে ন ৰিজ্জন্তি, ন তত্থ দিৰসং ৰসে.
নভস্স ¶ ভূসনং চন্দো, নারীনং ভূসনং পতি;
ছমায ভূসনং রাজা, ৰিজ্জা সব্বস্স ভূসনং.
সুখত্থিকো সচে ৰিজ্জং, ৰিজ্জত্থিকো চজে সুখং;
সুখত্থিনো কুতো ৰিজ্জা, কুতো ৰিজ্জত্থিনো সুখং.
খণেন ¶ কণেন চেৰ, ৰিজ্জামত্থঞ্চ সাধযে;
খণচাগে কুতো ৰিজ্জা, কণচাগে কতো ধনং.
আচরিযা পাদমাদত্তে, পাদং সিস্সো সজাননা;
পাদং সব্রহ্মচারীহি, পাদং কালক্কমেন চ.
ধম্মো ¶ জযে নো অধম্মো, সচ্চং জযতি নাসচ্চং;
খমা জযতি নো কোধো, দেৰো জযতি নাসূরো.
হত্থস্স ভূসনং দানং, সচ্চং কণ্ঠস্স ভূসনং;
সোতস্স ভূসনং সত্থং, ভূসনে কিং পযোজনং.
ৰিদেসেতু ¶ ধনং ৰিজ্জা, ব্যসনেসু ধনং মতি;
পরলোকে ধনং ধম্মো, সীলং সব্বত্থ ৰে ধনং.
পদোসে ¶ দীপকো চন্দো, পভাতে দীপকো রৰি;
তিলোকে দীপকো ধম্মো, সুপুত্তো কুলদীপকো.
ৰিদ্ৰা এৰ ৰিজানাতি, ৰিদ্ৰজ্জনপরিস্সমং;
ন হি ৰঞ্ঝা ৰিজানাতি, গুরুং পসৰৰেদনং.
যস্স ¶ নত্থি সযং পঞ্ঞা, সত্থং তস্স করোতি কিং;
লোচনেহি ৰিহীনস্স, দপ্পণো কিং করিস্সতি.
কিং করিস্সন্তি ৰত্তারো, সোতং যত্থ ন ৰিজ্জতে;
নগ্গকপণকে দেসে, রজকো কিং করিস্সতি.
মূল়্হসিধস্সাপদেসেন, ¶ কুনারীভরণেন চ;
খলসত্তূহি সংযোগা, পণ্ডিতোপ্যাৰসীদতি.
নত্থি অত্তসমং পেমং, নত্থি ধঞ্ঞসমং ধনং;
নত্থি পঞ্ঞাসমা আভা, ৰুট্ঠি ৰে পরমা সরা.
ভুজঙ্গমং ¶ পাৰকঞ্চ খত্তিযঞ্চ যসস্সিনং;
ভিক্খুঞ্চ সীলসম্পন্নং, সম্মদেৰ সমাচরে.
তস্মা হি পণ্ডিতো পোসো, সম্পস্সং অত্থমত্তনো;
বুদ্ধে ধম্মে চ সঙ্ঘে চ, ধীরো সদ্ধং নিৰেসযে.
গুণো ¶ সেট্ঠঙ্গতং যাতি, ন উচ্চে সযনে ৰসে;
পাসাদসিখরে ৰাসো, কাকো কিং গরুল়ো সিযা.
অনাগতং ভযং দিস্ৰা, দূরতো পরিৰজ্জযে;
আগতঞ্চ ভযং দিস্ৰা, অভীতো হোতি পণ্ডিতো.
অসজ্জায মলামন্তা, অনুট্ঠানমলা ঘরা;
মলং ৰণ্ণস্স কোসজ্জং, পমাদো রক্খতো মলং.
অনুপুব্বেন ¶ মেধাৰী, থোকং থোকং খণে খণে;
কম্মারো রজতস্সেৰ, নিদ্ধমে মলমত্তনো.
যঞ্হি ¶ কযিরা তঞ্হি ৰদে, যং ন কযিরা ন তং ৰদে;
অকরোন্তং ভাসমানং, পরিজানন্তি পণ্ডিতা.
ৰিসমং সভযং অতিৰাতো, পটিচ্ছন্নং দেৰনিস্সিতং;
পন্থো চ সঙ্গামো তিত্থং, অট্ঠেতে পরিৰজ্জিযা.
রত্তোদুট্ঠো ¶ চ মুল়্হো চ, মানী লুদ্ধো তথালসো;
একচিন্তী চ বালো চ, এতে অত্থৰিনাসকা.
রত্তো দুট্ঠো চ মূল়্হো চ, ভীরু আমিসগরুকো;
ইত্থী সোণ্ডো পণ্ডকো চ, নৰমো দারকোপি চ.
নৰতে পুগ্গলা লোকে, ইত্তরা চলিতা চলা;
এতেহি মন্তিতং গুয্হং, খিপ্পং ভৰতি পাকটং.
যো ¶ নিরুত্তিং ন সিক্খেয্য, সিক্খন্তো পিটকত্তযং;
পদে পদে ৰিকঙ্খেয্য, ৰনে অন্ধগজো যথা.
সুত্তং ¶ ধাতু গণোণ্ৰাদি, নামলিঙ্গানুসাসনং;
যস্স তিট্ঠতি জিৰ্হগ্গে, সব্যাকরণকেসরী.
সদ্দত্থলক্খণে ভেদী, যো যো নিচ্ছিতলক্খণে;
সো সো ঞাতুমকিচ্ছেন, পহোতি পিটকত্তযে.
যো ¶ সদ্দসত্থকুসলো কুসলো নিঘণ্ডু,
ছন্দো অলঙ্কতিসু নিচ্চকতাভিযোগো;
সো যং কৰিত্তৰিকলোপি কৰীসু সঙ্খ্যং,
মোগ্গয্হ ৰিন্দতি হি কিত্তি’ মমন্দরূপং.
সুক্খোপি ¶ চন্দনতরু ন জহাতি গন্ধং,
নাগো গতো নরমুখে ন জহাতি লীল়ং;
যন্তগতো মধুরসং ন জহাতি উচ্ছু,
দুক্খোপি পণ্ডিতজনো ন জহাতি ধম্মং.
ধনধঞ্ঞপ্পযোগেসু, তথা ৰিজ্জাগমেসু চ;
আহারে ব্যৰহারে চ, চত্তলজ্জো সদা ভৰে.
সাভাৰিকী ¶ চ পটিভা, সুতঞ্চ বহুনিম্মলং;
অমন্দো চাভিযোগোযং, হেতু হোতিহ বন্ধনে.
জহেয্য ¶ পাপকে মিত্তে, ভজেয্য পণ্ডিতে জনে;
সাধৰো অভিসেৰেয্য, সুণেয্য ধম্মমুত্তমং.
কল্যাণকারী কল্যাণং, পাপকারী চ পাপকং;
যাদিসং ৰপ্পতে বীজং, তাদিসং হরতে ফলং.
ছন্দো ¶ নিদানং গাথানং, অক্খরা তাসং ৰিযঞ্জনং;
নামসন্নিস্সিতা গাথা, কৰি গাথানমাসযো.
তস্মা ¶ হি পণ্ডিতো পোসো, সম্পস্সং হিতমত্তনো;
পঞ্ঞৰন্তংভিপূজেয্য, চেতিযং ৰিয সাদরো.
ধীরং পস্সে সুণে ধীরং, ধীরেন সহসংৰসে;
ধীরেনল্লাপসল্লাপং, তং করে তঞ্চ রোচযে.
নযং ¶ নযতি মেধাৰী, অধুরাযং ন যুঞ্জতি;
সুনযো সেয্যসো হোতি, সম্মা ৰুত্তো ন কুপ্পতি;
ৰিনযং সো পজানাতি, সাধু তেন সমাগমো.
সচে লভেথ নিপকং সহাযং,
সদ্ধিং চরং সাধুৰিহারি ধীরং;
অভিভুয্য সব্বানি পরিস্সযানি,
চরেয্য তেনত্তমনো সতিমা.
নো ¶ চে লভেথ নিপকং সহাযং,
সদ্ধিং চরং সাধুৰিহারি ধীরং;
রাজাৰ রট্ঠং ৰিজিতং পহায,
একো চরে মাতঙ্গরঞ্ঞেৰ নাগো.
সোকট্ঠানসহস্সানি ¶ , ভযট্ঠানসতানি চ;
দিৰসে দিৰসে মূল়্হ-মাৰিসন্তি ন পণ্ডিতং.
জলবিন্দুনিপাতেন, চিরেন পূরতে ঘটো;
তথা সকলৰিজ্জানং, ধম্মস্স চ ধনস্স চ.
পণ্ডিতা ¶ দুক্খং পত্ৰান, ন ভৰন্তি ৰিসাদিনো;
পৰিস্স রাহুনো মুখং, কিং নো দেতি পুন সসী.
জৰেন অস্সং জানন্তি, ৰাহেন চ বলিবদ্ধং;
দুহেন ধেনুং জানন্তি, ভাসমানেন পণ্ডিতং.
মনসা ¶ চিন্তিতং কম্মং, ৰচসা ন পকাসযে;
অঞ্ঞলক্খিতকারিযস্স, যতো সিদ্ধি ন জাযতে.
অনভ্যাসে ৰিসং ৰিজ্জা, অজিণ্ণে ভোজনং ৰিসং;
ৰিসং সভা দলিদ্দস্স, ৰুদ্ধস্স তরুণী ৰিসং.
চত্তারো পঞ্চ আলোপে, আভুত্ৰা উদকং পিৰে;
অলং ফাসুৰিহারায, পহিতত্তস্স ভিক্খুনো.
যস্স এসো পসুতোপি, গুণৰা পুজ্জতে নরো;
ধনু ৰংসৰিসুদ্ধোপি, নিগ্গুণো কিং করিস্সতি.
ইস্সী ¶ দযী অসংতুট্ঠো, কোধনো নিচ্চসঙ্কীতো;
পরভাগ্যোপজীৰী চ, ছল়েতে দুক্খভাগিনো.
সুমহন্তানি সত্তানী, ধারযন্তা বহুস্সুতা;
ছেত্তারো সংসযানঞ্চ, কলিং যন্তি লোভমোহিতা.
নদীতীরে ¶ খতে কূপে, অরণীতালৰণ্টকে;
ন ৰদে দকাদী নত্থীতি, মুখে চ ৰচনং তথা.
সব্বং সুণাতি সোতেন, সব্বং পস্সতি চক্খুনা;
ন চ দিট্ঠং সুতং ধীরো, সব্বং উচ্চিতু মরহতি.
বালাদপি ¶ গহেতব্বং, যুত্তমুত্তমনীসিভি;
রৰিস্সাৰিসযে কিং ন, পদীপস্স পকাসনং.
তস্মা ¶ হি পণ্ডিতো পোসো, সম্পস্সং অত্তমত্তনো;
যোনিসো ৰিচিনে ধম্মং, এৰং তত্থ ৰিসুজ্ঝতি.
কিং তেন জাতুজাতেন, মাতুযোব্বন্নহারিনা;
আরোহতি ন যো সক-ৰংসঅগ্গে ধজো যথা.
সম্মা উপপরিক্খিত্ৰা, অক্খরেসু পদেসু চ;
চোরঘাতো সিযা সিস্সো, গুরু চোরট্টকারকো.
অদন্তদমনং ¶ সত্থং, খলানং কুরুতে মদং;
চক্খুসঙ্খারকং তেজং, উলূকানংমিৰন্ধকং.
নরত্তং দুল্লভং লোকে, ৰিজ্জা তত্র সুদুল্লভা;
কৰিত্তং দুল্লভং তত্র, সত্তি তত্র সুদুল্লভা.
যেভুয্যেন ¶ হি সত্তানং, ৰিনাসে পচ্চুপট্ঠিতে;
অনযো নযরূপেন, বুদ্ধিমাগম্ম তিট্ঠতি.
সুজনকণ্ড
সদ্ধাসীলাদিধম্মেহি, ¶ সপ্পন্নো সেট্ঠমানুসো;
ৰুত্তো বুদ্ধাদিসন্তেহি, সাধুসপ্পুরিসো ইতি.
সদ্দাধনং সীলধনং, হিরীওত্তপ্পিযং ধনং;
সুতধনঞ্চ চাগো চ, পঞ্ঞা ৰে সত্তমং ধনং.
যস্স এতে ধনা অত্থি, ইত্থিযা পুরিসস্স ৰা;
অদলিদ্দোতি তং আহু, অমোঘং তস্স জীৰিতং.
তস্মা সদ্ধঞ্চ সীলঞ্চ, পসাদং ধম্মদস্সনং;
অনুযুঞ্জেথ মেধাৰী, সরং বুদ্ধানসাসনং.
সব্ভিরেৰ ¶ সমাসেথ, সব্ভি কুব্বেথ সন্থৰং;
সতং সদ্ধম্মমঞ্ঞায, সেয্যো হোতি ন পাপিযো.
চজ দুজ্জনসংসগ্গং, ভজ সাধুসমাগমং;
কর পুঞ্ঞমহোরত্তং, সর নিচ্চমনিচ্চতং.
যো ¶ ৰে কতঞ্ঞূ কতৰেদী ধীরো,
কল্যাণমিত্তো দল়্হভত্তি চ হোতি;
দুক্খিতস্স সক্কচ্চ করোতি কিচ্চং,
তথাৰিধং সপ্পুরিসং ৰদন্তি.
মাতাপেত্তিভরং ¶ জন্তুং, কুলে জেট্ঠাপচাযিনং;
সণ্হং সখিলসম্ভাসং, পেসুণেয্যপ্পহাযিনং.
মচ্ছেরৰিনযে যুত্তং, সচ্চং কোধাভিভুং নরং;
তং ৰে দেৰা তাৰতিংসা, আহু ‘‘সপ্পুরিসো’’ইতি.
কুলজাতো কুলপুত্তো, কুলৰংসসুরক্খতো;
অত্তনা দুক্খপ্পত্তোপি, হীনকম্মং ন কারযে.
উদেয্য ¶ ভাণু পচ্ছিমে, নমেয্য মেরুঅদ্দিপি;
সীতলং যদি নরগ্গি, পব্বতগ্গে চ উপ্পলং;
ৰিকসে ন ৰিপরিতা, সাধুৰাচা কুদাচনং.
সুখা রুক্খস্স ছাযাৰ, ততো ঞাতিমাতাপিতু;
ততো আচেরস্স রঞ্ঞো, ততো বুদ্ধস্সনেকধা.
ভমরা ¶ পুপ্ফমিচ্ছন্তি, গুণমিচ্ছন্তি সজ্জনা;
মক্খিকা পূতিমিচ্ছন্তি, দোসমিচ্ছন্তি দুজ্জনা.
মাতুহীনো ¶ দুব্ভাসো হি, পিতুহীনো দুক্কিরিযো;
উভো মাতুপিতুহীনা, দুব্ভাসা চ দুক্কিরিযা.
মাতুসেট্ঠো সুভাসো হি, পিতুসেট্ঠো সুকিরিযো;
উভোমাতু পিতুসেট্ঠা, সুভাসা চ সুকিরিযা.
সুনখো ¶ সুনখং দিস্ৰা, দন্তং দস্সেতি হিংসিতুং;
দুজ্জনো সুজনং দিস্ৰা, রোসযং হিংসমিচ্ছতি.
ন চ ৰেগেন কিচ্চানি, কত্তব্বানি কুদাচনং;
সহসা কারিতং কম্মং, বালো পচ্ছানুতপ্পতি.
কোধং ¶ ৰধিত্ৰা ন কদাচি সোচতি,
মক্খপ্পহানং ইসযো ৰণ্ণযন্তি;
সব্বেসং ৰুত্তং ফরুসং খমেথ,
এতং খন্তিং উত্তমমাহু সন্তো.
দুক্খো নিৰাসো সম্বাধে, ঠানে অসুচীসঙ্কতে;
ততো অরিম্হি অপ্পিযে, ততোপি অকতঞ্ঞুনা.
ওৰদেয্যা’নুসাসেয্য ¶ , অসব্ভা চ নিৰারযে;
সতঞ্হি সো পিযো হোতি, অসতং হোতিঅপ্পিযো.
উত্তমত্তনিৰাতেন, কক্খল়ং মুদুনা জযে;
নীচং অপ্পকদানেন, ৰাযামেন সমং জযে.
ন ¶ ৰিসং ৰিসমিচ্চাহ, ধনং সঙ্ঘস্স উচ্চতে;
ৰিসং একংৰ হনতি, হনতি সঙ্ঘস্স সব্বং.
ধনমপ্পম্পি ¶ সাধূনং, কূপে ৰারিৰ নিস্সযো;
বহুংঅপি অসাধূনং, ন চ ৰারিৰ অণ্ণৰে.
অপত্থেয্যং ন পত্থেয্য, অচিন্তেয্যং ন চিন্তযে;
ধম্মমেৰ সুচিন্তেয্য, কালং মোঘং ন ইচ্ছযে.
অচিন্তিতম্পি ¶ ভৰতি, চিন্তিতম্পি ৰিনস্সতি;
ন হি চিন্তামযা ভোগা, ইত্থিযা পুরিসস্স ৰা.
অসন্তস্স পিযো হোতি, সন্তে ন কুরুতে পিযং;
অসতং ধম্মং রোচেতি, তং পরাভৰতো মুখং.
গুণা ¶ কুব্বন্তি দূতত্তং, দূরেপি ৰসতং সতং;
কেতকে গন্ধং ঘাযিত্ৰা, গচ্ছন্তি ভমরা সযং.
পুব্বজাতিকতং কম্মং, তং কম্মমীতি কথ্যতে;
তস্মা পুরিসাকারেনং, যতং করে অতন্দিতো.
মত্তিকপিণ্ডতো কত্তা, কুরুতে যং যদিচ্ছতি;
এৰমত্তকতং কম্মং, মাণৰো পটিপজ্জতে.
উট্ঠাযোট্ঠায ¶ বোধেয্যং, মহব্ভয মুপট্ঠিতং;
মরণব্যাধিসোকানং, কিমজ্জ নিপতিস্সতি.
পাণা যথাত্তনোভিট্ঠা, ভূতানমপি তে তথা;
অত্তোপমেন ভূতেসু, দযং কুব্বন্তি সাধৰো.
সব্বে ¶ তসন্তি দণ্ডস্স, সব্বে ভাযন্তি মচ্চুনো;
অত্তানং উপমং কত্ৰা, ন হনেয্য ন ঘাতযে.
বালো ৰা যদি ৰা ৰুদ্ধো, যুৰা ৰা গেহমাগতো;
তস্স পূজা ৰিধাতব্বা, সব্বস্সাভ্যাগতো গরু.
আকিণ্ণোপি অসন্তেহি, অসংসট্ঠোৰ ভদ্দকো;
বহুনা সন্নজাতেন, গচ্ছেন উব্বত্তেনিধ.
বালদুজ্জনকণ্ড
কাযদুচ্চরিতাদীহি ¶ , সম্পন্নো পাপমানুজো;
বালোতি লোকনাথেন, কিত্তিতো ধম্মসামিনা.
দুচিন্তিতচিন্তী চেৰ, দুব্ভাসিতভাসীপি চ;
দুক্কটকম্মকারী চ, পাপকো বালমানুজো.
অতিপিযো ¶ ন কাতব্বো, খলো কোতুহলং করো;
সিরসা ৰহমানোপি, অড্ঢপূরো ঘটো যথা.
সপ্পো দুট্ঠো খলো দুট্ঠো, সপ্পা দুট্ঠতরো খলো;
মন্তোসধেহি তং সপ্পং, খলং কেনুপসম্মতি.
যো ¶ বালো মঞ্ঞতি বাল্যং, পণ্ডিতো ৰাপি তেনসো;
বালো চ পণ্ডিতমানী, স ৰে বালোতি ৰুচ্চতি.
মধূৰ মঞ্ঞতি বালো, যাৰ পাপং ন পচ্চতি;
যদা চ পচ্চতি পাপং, অথ দুক্খং নিগচ্ছতি.
ন ¶ সাধু বলৰা বালো, সাহসা ৰিন্দতে ধনং;
কাযস্স ভেদা দুপ্পঞ্ঞো, নিরযং সোপপজ্জতি.
ঘরে ¶ দুট্ঠো মূসিকো চ, ৰনে দুট্ঠো চ ৰানরো;
সকুণে চ দুট্ঠো কাকো, নরেদুট্ঠো চ ব্রাহ্মণো.
দীঘা জাগরতো রত্তি, দীঘং সন্তস্স যোজনং;
দীঘো বালানসংসারো, সদ্ধম্মং অৰিজানতং.
তিলমত্তং ¶ পরেসঞ্চ, অপ্পদোসঞ্চ পস্সতি;
নাল়িকেরম্পি সদোসং, খলজাতো ন পস্সতি.
নত্তদোসং পরে জঞ্ঞা, জঞ্ঞা দোসং পরস্সতু;
গুয্হো কুম্মাৰ অঙ্গানি, পরদোসঞ্চ লক্খযে.
লুদ্ধং ¶ অত্থেন গণ্হেয্য, থদ্ধং অঞ্জলিকম্মুনা;
ছন্দানুৰত্তিযা মূল়্হং, যথাভূতেন পণ্ডিতং.
যথা উদুম্বরপক্কা, বহি রত্তকা এৰ চ;
অন্তোকিমিল সম্পুণ্ণা, এৰং দুজ্জনহদযা.
যাৰজীৰম্পি ¶ চে বালো, পণ্ডিতং পযিরুপাসতি;
ন সো ধম্মং ৰিজানাতি, দব্বী সূপরসং যথা.
চরঞ্চে নাধিগচ্ছেয্য, সেয্যং সদিসমত্তনো;
একচরিযং দল়্হং কযিরা, নত্থি বালে সহাযতা.
অজাতমতমূল়্হানং ¶ , ৰরমাদযো ন চন্তিমো;
সকিং দুক্খকরাৰাদ-যোন্তিমো তু পদে পদে.
দুজ্জনেন ¶ সমং ৰেরং, সখ্যঞ্চাপি ন কারযে;
উণ্হো দহতি চঙ্গারো, সীতো কণ্হাযতে করং.
দুজ্জনো পিযৰাদী চ, নেতং ৰিস্সাসকারণং;
মধু তিট্ঠতি জিৰ্হগ্গে, হদযে হলাহলং ৰিসং.
দুজ্জনো ¶ পরিহাতব্বো, ৰিজ্জাযালঙ্কতোপি চ;
মণিনা ভূসিতো সপ্পো, কিমেসো ন ভযঙ্করো.
নাল়িকেরসমাকারা, দিস্সন্তেপি হি সজ্জনা;
অঞ্ঞে বদরিকাকারা, বহিরেৰ মনোহরা.
যথাপি ¶ পন সপক্কা, বহি কণ্টকমেৰ চ;
অন্তো অমতসম্পুণ্ণা, এৰং সুজনহদযা.
যথা উদুম্বরপক্কা, বহি রত্তকমেৰ চ;
এৰং কিমিলসম্পুণা, এৰং দুজ্জনহদযা.
দোসভীতো অনারম্ভো, তং কা পুরিসলক্খণং;
কোহ্যজিণ্ণভযা ননু, ভোজনং পরিহীযতে.
পযোপানং ভুজঙ্গানং, কেৰলং ৰিসৰড্ঢনং;
উপদেসো হি মূল়্হানং, পকোপায ন সন্তিযা.
ন ¶ ঠাতব্বং ন গন্তব্বং, দুজ্জনেন সমং ক্ৰচি;
দুজ্জনো হি দুক্খং দেতি, ন সো সুখং কদাচিপি.
অবদ্ধা তত্থ বজ্ঝন্তি, যত্থ বালা পভাসরে;
বদ্ধাপি তত্থ মুচ্চন্তি, যত্থ ধীরা পভাসরে.
পরিত্তং ¶ দারুমারুয্হ, যথা সীদে মহণ্ণৰে;
এৰং কুসিতমাগম্ম, সাধু জীৰিপি সীদতি;
তস্মা তং পরিৰজ্জেয্য, কুসীতং হীনৰীরিযং.
সদ্ধাসীলাদিসম্পন্নো ¶ , সুমিত্তো সাধুমানুসো;
তাদিসং মিত্তং সেৰেয্য, ৰুদ্ধিকামো ৰিচক্খণো.
দানাদিগুণসেট্ঠেহি, মিদিতব্বো মিত্তো হি খো;
তাদিসং অৰঙ্কেনেৰ, মনসা ভজেয্য সুধী.
হিতক্করো ¶ পরো বন্ধু, বন্ধুপি অহিতো পরো;
অহিতো দেহজো ব্যাধি, হিতং অরঞ্ঞমোসধং.
পরোক্খে ¶ কিচ্চহন্তারং, পচ্চক্খে পিযৰাদিনং;
ৰজ্জযে তাদিসং মিত্তং, ৰিসকুম্ভং পযোমুখং.
ধনহীনে চজে মিত্তো, পুত্তদারা সহোদরা;
ধনৰন্তেৰ সেৰন্তি, ধনং লোকে মহাসখা.
জানিযা ¶ পেসনে ভচ্চে, বন্ধৰে ব্যসনাগমে;
মিত্তঞ্চ আপদিকালে, ভরিযঞ্চ ৰিভৰক্খযে.
উস্সৰে ব্যসনে চেৰ, দুব্ভিক্খে সত্তুৰিগ্গহে;
রাজদ্ৰারে সুসানে চ, যো তিট্ঠতি সো বন্ধৰা.
ন ¶ ২ ৰিস্সসে অমিত্তস্স, মিত্তঞ্চাপি ন ৰিস্সসে;
কদাচি কুপিতে মিত্তে, সব্বদোসং পকাসতি.
মাতা মিত্তং পিতা চেতি, সভাৰা তং তযং হিতং;
কম্মকরণতো চঞ্ঞে, ভৰন্তি হিতবুদ্ধিযো.
আপদাসু ¶ মিত্তং জঞ্ঞা, যুদ্ধে সূরং ইণে সুচিং;
ভরিযং খীণেসু ৰিত্তেসু, ব্যসনেসু চ বন্ধৰং.
সকিং দুট্ঠঞ্চ যো মিত্তং, পুন সন্ধাতুমিচ্ছতি;
স মচ্চুমুপগণ্হাতি, গব্ভং অস্সতরী যথা.
ইণসেসো ¶ অগ্গিসেসো, রোগসেসো তথেৰ চ;
পুনপ্পুনং ৰিৰড্ঢন্তি, তস্মা সেসং ন কারযে.
পদুমংৰ মুখং যস্স, ৰাচা চন্দনসীতলা;
তাদিসং নো পসেৰেয্য, হদযে তু হলাহলং.
ন ¶ সেৰে ফরুসং সামিং, ন চ সেৰেয্য মচ্ছরিং;
ততো অপগ্গণ্হ সামিং, নেৰ নিগ্গহিতং ততো.
কুদেসঞ্চ ¶ কুমিত্তঞ্চ, কুকুলঞ্চ কুবন্ধৰং;
কুদারঞ্চ কুদাসঞ্চ, দূরতো পরিৰজ্জযে.
সীতৰাচো বহুমিত্তো, ফরুসো অপ্পমিত্তকো;
উপমা এত্থ ঞাতব্বা, সূরিযচন্দরাজূনং.
অহিতা পটিসেধো চ, হিতেসু চ পযোজনং;
ব্যসনে অপরিচ্চাগো, ইতিদং মিত্তলক্খণং.
পিযো ¶ গরু ভাৰনীযো, ৰত্তা চ ৰচনক্খমো;
গম্ভীরঞ্চ কথং কত্তা, নো চট্ঠানে নিযোজকো;
তাদিসং মিত্তং সেৰেয্য, ভূতিকামো ৰিচক্খণো.
পিযো ¶ গরু ভাৰ নীযো, ৰত্তা চ ৰচনক্খমো;
গম্ভিরঞ্চ কথং কত্তা, নো চট্ঠানে নিযোজকো.
যম্হি এতানি ঠানানি, সংৰিজ্জন্তিধ পুগ্গলে;
সো মিত্তো মিত্তকামেন, অত্থকামানুকম্পতো;
অপি নাসিযমানেন, ভজিতব্বো তথাৰিধো.
ওরসং কতসম্বন্ধং, তথা ৰংসক্কমাগতং;
রক্খকো ব্যসনেহি, মিত্তং ঞেয্যং চতুব্বিধং.
পিযো গরু ভাৰনিযো, ৰত্তা চ ৰচনক্খমো;
গম্ভিরঞ্চ কথং কত্তা, ন চট্ঠানে নিযোজকো;
তং মিত্তং মিত্তকামেন, যাৰজীৰম্পি সেৰিযং.
পিযো গরু ভাৰনীযো, ৰত্তা চ ৰচনক্খমো;
গম্ভিরঞ্চ কথং কত্তা, নো চট্ঠানে নিযোজকো;
তাদিসং মিত্তং সেৰেয্য, ভূতিকামো ৰিচক্খণো.
রাজকণ্ড
মহাজনং ¶ যো রঞ্জেতি, চতূহিপি ৰত্থূহি ৰা;
রাজাতি ৰুচ্চতে লোকে, ইতি সল্লক্খযে ৰিদ্ৰা.
দানঞ্চ অত্থচরিযা, পিযৰাচা অত্তসমং;
সঙ্গহা চতুরো ইমে, মুনিন্দেন পকাসিতা.
দানম্পি ¶ অত্থচরিযতঞ্চ, পিযৰাদিতঞ্চ সমানত্ততঞ্চ;
করিযচরিযসুসঙ্গহং বহূনং, অনৰমতেন গুণেন যাতি সগ্গং;
দানঞ্চ পেয্যৰজ্জঞ্চ, অত্থচরিযা চ যা ইধ;
সমানত্ততা চ ধম্মেসু, তত্থ তত্থ যথারহং;
এতে খো সঙ্গহা লোকে, রথস্সাণীৰ যাযতো.
দানং সীলং পরিচ্চাগং, অজ্জৰং মদ্দৰং তপং;
অক্কোধং অৰিহিংসঞ্চ, খন্তী চ অৰিরোধনং;
দসেতে ধম্মে রাজানো, অপ্পমত্তেন ধারয্যুং.
একযামং ¶ সযে রাজা, দ্ৰিযা মঞ্ঞেৰ পণ্ডিতো;
ঘরাৰাসো তিযামোৰ, চতুযামো তু যাচকো.
অপুত্তকং ঘরং সুঞ্ঞং, রট্ঠং সুঞ্ঞং অরাজকং;
অসিপ্পস্স মুখং সুঞ্ঞং, সব্বসুঞ্ঞং দলিদ্দত্তং.
ধনমিচ্ছে ¶ ৰাণিজেয্য, ৰিজ্জমিচ্ছে ভজে সুতং;
পুত্তমিচ্ছে তরুণিত্থিং, রাজামচ্চং ইচ্ছাগতে.
পক্খীনং বলমাকাসো, মচ্ছানমুদকং বলং;
দুব্বলস্স বলং রাজা, কুমারানং রুদং বলং.
খমা ¶ জাগরিযুট্ঠানং, সংৰিভাগো দযিক্খণা;
নাযকস্স গুণা এতে, ইচ্ছিতব্বা সতং সদা.
সকিং ৰদন্তি রাজানো, সকিং সমণব্রাহ্মণা;
সকিং সপ্পুরিসা লোকে, এস ধম্মো সনন্তনো.
অলসো গীহি কামভোগী ন সাধু,
অসঞ্ঞতো পব্বজিতো ন সাধু;
রাজা ন সাধু অনিসম্মকারী,
যো পণ্ডিতো কোধনো তং ন সাধু.
আযং খযং সযং জঞ্ঞা, কতাকতং সযং জঞ্ঞা;
নিগ্গহে নিগ্গহারহং, পগ্গহে পগ্গহারহং.
মাতা ¶ পুত্তকতং পাপং, সিস্সকতং গুরু তথা;
রাজা রট্ঠকতং পাপং, রাজকতং পুরোহিতো.
অক্কোধেন জিনে কোধং, অসাধুং সাধুনা জিনে;
জিনে কদরিযং দানেন, সচ্চেনালিকৰাদিনং.
অদন্তদমনং ¶ দানং, দানং সব্বত্থসাধকং;
দানেন পিযৰাচায, উন্নমন্তি নমন্তি চ.
অদন্তদমনং ¶ দানং, অদানং দন্তদূসকং;
দানেন পিযৰাচায, উন্নমন্তি নমন্তি চ.
দানং সিনেহভেসজ্জং, মচ্ছেরং দোসনোসধং;
দানং যসস্সীভেসজ্জং, মচ্ছেরং কপণোসধং.
ন রঞ্ঞা সমকং ভুঞ্জে, কামভোগং কুদাচনং;
আকপ্পং রসভুত্তং ৰা, মালাগন্ধৰিলেপনং;
ৰত্থসব্বমলঙ্কারং, ন রঞ্ঞা সদিসং করে.
ন ¶ মে রাজা সখা হোতি, ন রাজা হোতি সমকো;
এসো সামিকো ময্হন্তি, চিত্তে নিট্ঠং সণ্ঠাপযে.
নাতিদূরে ভজে রঞ্ঞো, নচ্চাসন্নে পৰাতকে;
উজুকে নাতিনিন্নে চ, ন ভজে উচ্চমাসনে;
ছ দোসে ৰজ্জে সেৰকো, অগ্গীৰ সংযতো তিট্ঠে.
ন ¶ পচ্ছতো ন পুরতো, নাপি আসন্নদূরতো;
ন কচ্ছে নোপি পটিৰাতে, ন চাপি ওণতুণ্ণতে;
ইমে দোসে ৰিৰজ্জেত্ৰা, একমন্তং ঠিতা অহু –
জপ্পেন মন্তেন সুভাসিতেন,
অনুপ্পদানেন পৰেণিযা ৰা;
যথা যথা যত্থ লভেথ অত্থং,
তথা তথা তত্থ পরক্কমেয্য.
কস্সকো ¶ ৰাণিজো মচ্চো, সমণো সুতসীল ৰা;
তেসু ৰিপুলজাতেসু, রট্ঠম্পি ৰিপুলং সিযা.
তেসু ¶ দুব্বলজাতেসু, রট্ঠম্পি দুব্বলং সিযা;
তস্মা সরট্ঠং ৰিপুলং, ধারযে রট্ঠভারৰা.
মহারুক্খস্স ¶ ফলিনো, আমং ছিন্দতি যো ফলং;
রসঞ্চস্স ন জানাতি, বীজঞ্চস্স ৰিনস্সতি.
মহারুক্খূপমং রট্ঠং, অধম্মেন পসাসতি;
রসঞ্চস্স ন জানাতি, রট্ঠঞ্চস্স ৰিনস্সতি.
মহারুক্খস্স ফলিনো, পক্কং ছিন্দতি যো ফলং;
রসঞ্চস্স ৰিজানাতি, বীজঞ্জস্স ন নস্সতি.
মহারুক্খূপমং ¶ রট্ঠং, ধম্মেন যো পসাসতি;
রসঞ্চস্স ৰিজানাতি, রট্ঠঞ্চস্স ন নস্সতি.
নাযক কণ্ড
অনাযকা ¶ ৰিনস্সন্তি, নস্সন্তি বহুনাযকা;
থীনাযকা ৰিনস্সন্তি, নস্সন্তি সুসুনাযকা.
গৰং ¶ চে তরমানানং, উজুং গচ্ছতি পুঙ্গৰো;
সব্বা গাৰী উজুং যন্তি, নেত্তে উজুং গতে সতি.
এৰমেৰ মনুস্সেসু, যো হোতি সেট্ঠসম্মতো;
সো সচে ধম্মং চরতি, পগেৰ ইতরা পজা.
গৰং চে তরমানানং, উজুং গচ্ছতি পুঙ্গৰো;
সব্বা গাৰী উজুংযন্তি, নেত্তে উজুং গতে সতি.
এৰমেৰ ¶ মনুস্সেসু, যো হোতি সেট্ঠসম্মতো;
সো সচে ধম্মং চরতি, পগেৰ ইতরা পজা;
সব্বং রট্ঠং সুখং সেতি, রাজা চে হোতি ধম্মিকো.
নোদযাহ ৰিনাসায, বহুনাযকতা ভুসং;
মিলাযন্তি ৰিনস্সন্তি, পদ্মান্যক্কেহি সত্তহি.
সুতারক্খো অভিযোগো, কুলারক্খো ৰত্তং ভৰে;
ৰিজ্জা হি কুলপুত্তস্স, নাযকস্সাপমাদকো.
পুত্তকণ্ড
অভিজাতং ¶ অনুজাতং, পুত্তমিচ্ছন্তি পণ্ডিতা;
অৰজাতং ন ইচ্ছন্তি, যো হোতি কুলগন্ধনো.
পঞ্চট্ঠানানি ¶ সম্পস্সং, পুত্তমিচ্ছন্তি পণ্ডিতা;
ভতো ৰা নো ভরিস্সতি, কিচ্চং ৰা নো করিস্সতি.
কুলৰংসো চিরং তিট্ঠে, দাযজ্জং পটিপজ্জতি;
অথ ৰা পন পেতানং, দক্খিনং অনুপদস্সতি.
বহুপুত্তে ¶ পিতা একো, অৰস্সং পোসেতি সদা;
বহুপুত্তা ন সক্কোন্তি, পোসেতুং পিতরেককং.
পুত্তং ৰা ভাতরং দুট্ঠু, অনুসাসেয্য নো জহে;
কিন্নু ছেজ্জং করং পাদং, লিত্তং অসুচিনা সিযা.
ৰেজ্জাচরিয কণ্ড
আযুবেদকতাভ্যাসো ¶ , সব্বেসং পিযদস্সনো;
অরিযসীলগুণোপেতো, এস ৰেজ্জো ৰিধীযতে.
নানাগন্থজাননঞ্চ, সুদিট্ঠকম্মসম্পদা;
দক্খতা হত্থসীঘতা, পসাদসূরসত্তিতা.
সাভাৰিকতঙ্খণিক-ঞাণসুভাসিতাপি চ;
উস্সাহো দব্বো সব্বতা, ৰেজ্জাচেরস্স লক্খণং;
কিলিট্ঠৰত্থং ¶ কোধো চ, অতিমানঞ্চ গম্মতা;
অনিমন্তিতগমনং, এতে পঞ্চ ৰিৰজ্জিযা.
দিট্ঠকম্মতা ¶ সোচঞ্চ, দক্খতা ৰিদিতাগমো;
চত্তারো সুভিসক্কস্স, সুগুণা ৰিঞ্ঞুনা মতা.
রুজায জযলক্খণং, রসো চ ভেসজ্জম্পি চ;
তিলক্খণভেদো চেৰ, ৰিঞ্ঞেয্যো ভিসক্কেন ৰে.
দাসক কণ্ড
অন্তোজাতো ¶ ধনক্কীতো, দাসব্যোপগতো সযং;
দাসাকরমরানীতো-চ্চেৰং তে চতুধা সিযুং.
পুব্বুট্ঠা পচ্ছানিপাতী, দিন্নস্স আদাযীপি চ;
সুকতকম্মকরো চ, কিত্তিৰণ্ণহরোপি চ.
দাসা ০.০১৭৭ পঞ্চেৰ চোরয্য-সখাঞাত্যত্তসাদিসা;
তথা ৰিঞ্ঞূহি ৰিঞ্ঞেয্যা, মিত্তদারা চ বন্ধৰা.
ইত্থিকণ্ড
আসা ¶ লোকিত্থিযো নাম, ৰেলা তাসং ন ৰিজ্জতি;
সারত্তা চ পগব্ভা চ, সিখী সব্বঘসো যথা;
তস্মা তাযো হিত্ৰান, ব্রূহেয্য ৰিৰেকং সুধী.
আসা ¶ লোকিত্থিযো নাম, ৰেলা তাসং ন ৰিজ্জতি;
সারত্থা চ পগব্ভা চ, সিখী সব্বঘসো যথা;
তা হিত্ৰা পব্বজিস্সামি, ৰিৰেকমনুব্রূহযং.
লোকে হি অঙ্গনা নাম, কোধনা মিত্তভেদিকা;
পিসুকা অকতঞ্ঞূ চ দূরতো পরিৰজ্জযে.
যথা নদী চ পন্থো চ, পানাগারং সভা পপা;
এৰং লোকিত্থিযো নাম, নাসং কুজ্ঝন্তি পণ্ডিতা.
সব্বা ¶ নদী ৰঙ্কগতী, সব্বে কট্ঠমযা ৰনা;
সব্বিত্থিযো করে পাপং, লভমানে নিৰাতকে.
ঘটকুম্ভসমা ¶ নারী, তত্থঙ্গারসমো পুমা;
তস্মা ঘতঞ্চ অগ্গিঞ্চ, নেকত্র ঠপযে বুধো.
ইত্থীনঞ্চ ধনং রূপং, পুরিসানং ৰিজ্জা ধনং;
ভিক্খূনঞ্চ ধনং সীলং, রাজানঞ্চ ধনং বলং.
পঞ্চারত্যা ¶ সুগন্ধব্বা, সত্তারত্যা ধনুগ্গহা;
একমাসা সুভরিযা, অড্ঢমাসা সিস্সা মলা.
জিণ্ণে অন্নং পসংসেয্য, দারঞ্চ গতযোব্বনে;
রণপুনাগতে সূরং, সস্সঞ্চ গেহমাগতে.
দ্ৰিতিপতি ¶ নারী চেৰ, ৰিহারদ্ৰিতি ভিক্খু চ;
সকুণো দ্ৰিতিপাতো চ, কতমাযাবহুতরা.
রত্তি ৰিনা ন চন্দিমা, ৰীচিৰিনা চ সাগরো;
হংসৰিনা পোক্খরণী, পতিৰিনা কঞ্ঞা সোভে.
অসন্তুট্ঠা ¶ যতী নট্ঠা, সন্তুট্ঠাপি চ পত্থি ৰা;
সলজ্জা গণিকা নট্ঠা, নিল্লজ্জা চ কুলিত্থিযো.
চোরীনং বহুবুদ্ধীনং, যাসু সচ্চং সুদুল্লভং;
থীনং ভাৰো দুরাজানো, মচ্ছস্সেৰো’দকে গতং.
অনলা ¶ মুদুসম্ভাসা, দুপ্পূরা তা নদীসমা;
সীদন্তি নং ৰিদিত্ৰান, আরকা পরিৰজ্জযে.
আৰট্টনী মহামাযা, ব্রহ্মচরিযৰিকোপনা;
সীদন্তি নং ৰিদিত্ৰান, আরকা পরিৰজ্জযে.
ইত্থীপি ¶ হি একচ্চিযা, সেয্যা পোস জনাধিপ;
মেধাৰিনী সীলৰতী, সস্সুদেৰা পতিব্বতা;
তস্সা যো জাযতি পোসো,
সূরো হোস দিসম্পতি;
তাদিসা সুভগিযা পুত্তো,
রজ্জম্পি অনুসাসতি.
সল্লপে ¶ অসিহত্থেন, পিসাচেনাপি সল্লপে;
আসীৰিসম্পি আসীদে, যেন দট্ঠো ন জীৰতি;
ন ত্ৰেৰ একো একায, মাতুগামেন সল্লপে.
ন ¶ হি সব্বেসু ঠানেসু, পুরিসো হোতি পণ্ডিতো;
ইত্থীপি পণ্ডিতা হোতি, তত্থ তত্থ ৰিচক্খণা.
ন হি সব্বেসু ঠানেসু, পুরিসো হোতি পণ্ডিতো;
ইত্থীপি পণ্ডিতা হোতি, লহুং অত্থৰিচিন্তিকা.
কূপোদকং ¶ ৰটচ্ছাযা, সামাথী ইট্ঠকালযং;
সীতকালে ভৰে উণ্হং, উণ্হকালে চ সীতলং.
ইত্থিযো একচ্চিযাপি, সেয্যা ৰুত্তাৰ মুনিনা;
ভণ্ডানং উত্তমা ইত্থী, অগ্গূপট্ঠাযিকা ইতি.
পকিণ্ণককণ্ড
কুলসীলগুণোপেতো ¶ , সব্বধম্মপরাযণো;
পৰীণো পেসনাজ্ঝক্খো, ধম্মজ্ঝক্খো ৰিধীযতে.
ৰেদৰেদঙ্গতত্ৰঞ্ঞো, জপ্পহোমপরাযণো;
আসীৰাদৰচোযুত্তো, এস রাজপুরোহিতো.
কপ্পো ¶ ব্যাকরণং জোতি – সত্থং সিক্খা নিরুত্তি চ;
ছন্দোৰিচিতি চেতানি, ৰেদঙ্গানি ৰদন্তি ছ.
সকিং ৰুত্তগহিতত্তো, লহুহত্থো জিতক্খরো;
সব্বসত্থসমালোকী, পকট্ঠো নাম লেখকো.
সমত্তনীতিসত্থঞ্ঞো ¶ , ৰাহনে পূরিতস্সমো;
সূরৰীরগুণোপেতো, সেনাঝক্খো ৰিধীযতে.
সুধী ৰাক্যপটু, পঞ্ঞো, পরচিত্তোপলক্খণো;
ধীরো যথাত্থৰাদী চ, এস দূতো ৰিধীযতে.
পুত্তনত্তগুণোপেতো, সত্থঞ্ঞো রসপাচকো;
সূরো চ কথিনো চেৰ, সূপকারো স ৰুচ্চতে.
ইঙ্গিতাকারতত্তঞ্ঞো, বলৰাপিযদস্সনো;
অপ্পমাদী সদা দক্খো, পতীহারো স উচ্চতে.
ইত্থিমিস্সে কুতো সীলং, মংসভক্খে কুতো দযা;
সুরাপানে কুতো সচ্চং, মহালোভে কুতো লজ্জা;
মহাতন্দে কুতো সিপ্পং, মহাকোধে কুতো ধনং.
সুরাযোগো ৰেলালো চ, সমজ্জচরণঙ্গতো;
খিড্ডা ধুত্তো পাপমিত্তো, অলসো ভোগনাসকা.
জীৰন্তাপি ¶ মতা পঞ্চ, ব্যাসেন পরিকিত্তিতা;
দুক্খিতো ব্যাধিতি মূল়্হো, ইণৰা নিচ্চসেৰকো.
নিদ্দালুকো ¶ পমাদো চ, সুখিতো রোগৰালসো;
কামুকো কম্মারামো চ, সত্তেতে সত্থৰজ্জিতা.
গোণাহি সব্বগিহীনং, পোসকা ভোগদাযকো;
তস্মা হি মাতাপিতূৰ, মানযে সক্করেয্য চ.
যথা ¶ মাতা পিতা ভাতা, অঞ্ঞেৰাপি চ ঞাতকা;
গাৰো নো পরমা মিত্তা, যাসু জাযন্তি ওসধা.
অন্নদা ¶ বলদা চেতা, ৰণ্ণদা সুখদা তথা;
এতমত্থৰসং ঞত্ৰা, নাসু গাৰো হনিংসু তে.
যে চ খাদন্তি গোমংসং, মাতুমংসংৰ খাদরে;
মতেসু তেসু গিজ্ঝানং, দদে সোতে চ ৰাহযে.
দ্ৰিগুণো ¶ থীনমাহারো, বুদ্ধিচাপি চতুগ্গুণো;
ছগ্গুণো হোতি ৰাযামো, কামোত্ৰট্ঠগুণো ভৰে.
ন ¶ লোকে সোভতে মূল়্হো, কেৰলত্তপসংসকো;
অপি সম্পিহিতে কূপে, কতৰিজ্জো পকাসতে.
কোসজ্জং ভযতো দিস্ৰা, ৰীরিযারম্ভঞ্চ খেমতো;
আরদ্ধৰীরিযা হোথ, এসা বুদ্ধানুসাসনী.
ৰিৰাদং ¶ ভযতো দিস্ৰা, অৰিৰাদঞ্চ খেমতো;
সমগ্গা সখিলা হোথ, এসা বুদ্ধানুসাসনী.
পমাদং ভযতো দিস্ৰা, অপ্পমাদঞ্চ খেমতো;
ভাৰেথট্ঠঙ্গিকং মগ্গং, এসা বুদ্ধানুসাসনী.
গরহা ¶ চ পসংসা চ, অনিচ্চা তাৰকালিকা;
অপ্পকাচেকদেসাৰ, ন তা ইক্খেয্য পণ্ডিতো;
ধম্মাধম্মংৰ ইক্খেয্য, অত্থানত্থং হিতাহিতং.
কৰিদপ্পণনীতি
পখুক্কূপুরসেট্ঠস্স ¶ , পচ্ছিমে আসি ৰিস্সুতো;
চতুগাৰুতদেসম্হী, কনরযগামো সুসোভনো.
দ্ৰিনো ¶ দ্ৰিৰেক সাকম্হি, তম্হি জাতেন জাতিযা;
লঙ্কাভারতআদীসু, ৰুট্ঠপুব্ব সুতেসিনা.
ৰিসুতারাম সীহানং, সিক্খিতেন তিপেটকং;
সন্তিকে নৰৰস্সানি, সংগীতিকিচ্চকারিনা.
দক্খিণারাম ৰাসীনং, সন্তিকেপি সুৰিঞ্ঞুনং;
সিক্খিতেন সত্তৰীস-ৰস্সিত্ৰান যসস্সিনা.
সুন্দরে ¶ পুরসেট্ঠম্হি, সুন্দরে ৰিসুতে সুভে;
সুন্দরে জোতিপালম্হি, ৰসতা গণৰাচিনা.
নিস্সায পেটকে চেৰ, অনেকনীতি পোত্থকে;
বহুলে গন্থসেট্ঠেপি, কতোযং ৰিধুমানিতো.
তিট্ঠতং ¶ অযং মে গন্থো, সুসারো যাৰ সাসনং;
তিট্ঠতেৰ সুতেসীনং, সুসারং সুপকাসযং.
অনেন সুৰিসিট্ঠেন, পুঞ্ঞেনঞ্ঞেন কম্মুনা;
মনিসিভিগুরূহেৰ, গচ্ছেয্যং অমতং সিৰং.
‘‘অঙ্গারিনো ¶ দানি দুমা ভদন্তে’’
‘‘যথাপি রম্মকো মাসো, গিম্হানং হোতি ব্রাহ্মণ;
অতে‘ৰ’ঞ্ঞেহি মাসেহি, দুমপুম্ফেহি সোভতি’’.
‘‘ৰনপ্পগুম্বে ¶ যথফুস্সিতগ্গে,
গিম্হান মাসে পঠমস্মিং গিম্হে’’ –
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্বাসম্বুদ্ধস্স
পণাম পটিঞ্ঞা
ৰত্থুত্তযং ¶ নমসিত্ৰা, আচেরে কৰিপুঙ্গৰে;
কস্সং দ্ৰাদসমাসানং, বন্ধং তম্মাসৰসিকং.
চিত্তসম্মতমাসো ¶ হি, অতেৰঞ্ঞেহি সোভতি;
রম্মকমাসো রম্মমাসো, তেনেৰ ৰোহারো ভৰি.
তস্মিং সুচিত্তমাসম্হি, নাগদুমা সুপুপ্ফরে;
পুপ্ফন্তি অসনদুমা, ৰাযন্তি কাননে হি ৰে.
সঙ্কন্ত মহুস্সৰোপি, তম্হি মাসম্হি ৰত্ততে;
গন্ধোদকেহি অঞ্ঞোঞ্ঞং, সিঞ্চমানা সুমোদরে.
যথাপি ¶ রম্মকো মাসো, গিম্হানং হোতি ব্রাহ্মণ;
অতে‘ৰ’ঞ্ঞেহি মাসেহি, দুমপুপ্ফেহি সোভতি.
সম্বুদ্ধো চিত্তমাসস্স, কাল়পক্খে উপোসথে;
পাতোযেৰ সমাদায, পৰরং পত্তচীৰরং;
অনুকম্পায নাগানং, নাগদীপমুপাগমি.
ৰেসাখৰ্হযমাসো তু, সুৰিসিট্ঠো সুপাকটো;
লোকগ্গনাথং পটিচ্চ, সন্তেহি অভিলক্খিতো.
তম্হি ¶ ৰেসাখমাসম্হি, চম্পকাপি সুপুপ্ফরে;
বোধিং দকেহি সিঞ্চিত্ৰা, সজ্জনা সম্পমোদরে.
ৰনেসুৰ পোতকাপি, পক্খন্দন্তি দিসোদিসং;
ৰিকূজন্তা সভাসায, জনসোতরসাযনং.
দুতিযে ¶ দিৰসে ভত্ত-কালে আরোচিতে জিনো;
রম্মে ৰেসাখমাসম্হি, পুণ্ণামাযং মুনিস্সরো.
জেট্ঠসম্মতমাসোপি, সোগতজনব্ভন্তরে;
ৰিখ্যাতো লক্খঞ্ঞো চেৰ, জেট্ঠেন সংযুতো হি ৰে.
তস্মিংহি জেট্ঠমাসম্হি, সুমনা ৰনমল্লিকা;
পুপ্ফন্তি চ পৰাযন্তি, সব্বজনমনোহরা.
পরিক্খণাসুসভাপি, অভৰি ম্রনমামণ্ডলে;
খেতলে জেট্ঠজোতিপি, পজ্জলি তস্মিঞ্হি ৰে.
আসাল়্হো নাম মাসোপি, অতীৰ ৰিসিট্ঠো ভৰি;
পটিসন্ধিং গণ্হি বুদ্ধো, তস্মিঞ্হি মুনি সুধী.
নিক্খমিপি চ সম্বুদ্ধো, ধম্মচক্কং পৰত্তযি;
উপসম্পদকম্মম্পি, করোন্তি তস্মিংপি হি.
পুন্নাগদুমা পুপ্ফন্তি, পৰাযন্তি দিসোদিসং;
আদিচ্চো তিট্ঠতি তম্হি, উত্তরাযানকোটিযং.
সীহে ¶ সাৰণমাসম্হি, সলাকদানমুত্তমং;
দেন্তি সাধৰো মানুসা, সদ্দহন্তা ৰত্থুত্তযং.
পুপ্ফন্তি কটেরুহাপি, তম্হি সাৰণমাসকে;
খে সৰণনক্খত্তম্পি, অতীৰ জোতযী হি ৰে.
ৰস্সব্ভন্তরভূতে চ, সমণা সুগতোরসা;
মাসে ৰাচনউগ্গণ্হ-কম্মংকংসু সুখাসযা.
কঞ্ঞারাসিসম্মতেহি ¶ , পোট্ঠপাদসুমাসকে;
নদীসু দকপূরিতা, কটপত্থতসাদিসা.
নাৰামহাউস্সৰম্পি, করোন্তি মানুজা তদা;
কীল়ন্তি সম্পমোদন্তি, ৰিজিতে নর নারিযো.
কঞ্চনযমদুমাপি, ৰিকসন্তি তদা হি ৰে;
মেঘো থোকং থোকং হিমং, ৰস্সতি পততিপি চ.
ৰস্সিকে ¶ অস্সযুজিম্হি, ৰিকসন্তি অনেকধা;
পদুমাদিদকজানি, পুপ্ফানি মনুঞ্ঞানি ৰে.
মহাপদীপপন্তীহি, সকলম্রনমাভূতলে;
পূজেন্তি লোকগ্গনাথং, সাধৰো সোগতাজনা.
তপোধনা ৰিচরন্তি, ৰস্সংৰুট্ঠা দিসোদিসং;
সাধৰো দানসোণ্ডাৰ, সীতাযন্তি সুখন্তি চ.
কত্তিকমাসসেট্ঠেপি ¶ , সম্পমোদন্তি মানুজা;
কোসীতকীপুপ্ফানি চ, ৰিকসন্তি ৰাযন্তি চ.
কথিনমহাদানম্পি, দদন্তি সাধৰো জনা;
তদা চন্দকিরণোপি, অতীৰ পজ্জোতো অহু.
অহোসি হিমপাতো চ, উত্তরৰাতো পৰাযতি;
কত্তিকজোতিছণোপি, অহোসি তস্মিঞ্হি ৰে.
ধনুরাসীমাগসির ¶ , মাসে হেমন্তসম্মতে;
সত্তিধরসুপূজাৰ্হ, সভাপি সম্পৰত্তিতা.
দেৰসম্মতপুপ্ফানি, মনুঞ্ঞরুচিরানিপি;
পুপ্ফন্তি তম্হি মাসম্হি, হিমপাতো অহোসি চ.
ৰীহযো হোন্তি পক্কা চ, খেত্তেসু ম্রনমাভূতলে;
মিগসিরনক্খত্তম্পি, জোতেতি আকাসঙ্গণে.
মকারে ¶ ফুস্সমাসেপি, পুপ্ফন্তি পৰাযন্তি চ;
সুনীলৰল্লিপুপ্ফানি, জনমনোহরানিপি.
সেনাব্যূহম্পি ¶ করোন্তি, ভূপালা ম্রনমারট্ঠিকা;
সপরিসা উদিক্খন্তি, হত্থিঅস্সাদিআদযো.
তম্হিসী অতিসীতলম্পি, দক্খিণাযনকোটিযং;
অট্ঠাপুণ্ণমদিনম্হি, সূরিযো লোকমানিতো.
বোধিতো নৰমে মাসে, ফুস্সপুণ্ণমিযং জিনো;
লংকাদীপং ৰিসোধেতুং, লঙ্কাদীপমুপাগমি.
কুম্ভেসু ¶ মাঘমাসেহি, তূলদুমা সুপুপ্ফরে;
পুম্তালা মধুররসং, মানুজানং দদন্তি চ.
যাগুমহাউস্সৰোপি, পাকটো ম্রনমাভূতলে;
অৰসেসসু মেঘোপি, থনযং অভিৰস্সতি.
নরনারী মনুঞ্ঞানি, পদরানি পণ্ডানি চ;
পুচিমন্দদুমা নৰ-পত্তানি ধারেন্তিপি চ.
মিনে ¶ ফগ্গুণমাসম্হি, সুরভিগন্ধিকা সুভা;
পুপ্ফন্তি ৰনম্হি দুমা, নৰপত্তেহি সোভরে.
দক্খিণদেসতো তম্হি, ৰাতো পৰাযতি হি ৰে;
ৰাল়ুকপিট্ঠে ৰালুক-থূপে কত্ৰান পূজয্যুং.
পথমগিম্হ মাসম্হি, নানাদুমাতি পুপ্ফরে;
তেন সব্বম্পি ৰিপিনং, ৰিচিত্তং দস্সনিযঞ্হি ৰে.
ৰিসুতে জোতিপালম্হি, ৰিসুতম্হি নিকেতনে;
ৰসতা নেকগন্থানং, লেখকেন কতো অযং.