📜

নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স

খুদ্দকনিকাযে

পেতৰত্থুপাল়ি

১. উরগৰগ্গো

১. খেত্তূপমপেতৰত্থু

.

‘‘খেত্তূপমা অরহন্তো, দাযকা কস্সকূপমা;

বীজূপমং দেয্যধম্মং, এত্তো নিব্বত্ততে ফলং.

.

‘‘এতং বীজং কসি খেত্তং, পেতানং দাযকস্স চ;

তং পেতা পরিভুঞ্জন্তি, দাতা পুঞ্ঞেন ৰড্ঢতি.

.

‘‘ইধেৰ কুসলং কত্ৰা, পেতে চ পটিপূজিয;

সগ্গঞ্চ কমতি [গমতি (ক.)] ট্ঠানং, কম্মং কত্ৰান ভদ্দক’’ন্তি.

খেত্তূপমপেতৰত্থু পঠমং.

২. সূকরমুখপেতৰত্থু

.

‘‘কাযো তে সব্বসোৰণ্ণো, সব্বা ওভাসতে দিসা;

মুখং তে সূকরস্সেৰ, কিং কম্মমকরী পুরে’’ [মকরা পুরে (ক.)].

.

‘‘কাযেন সঞ্ঞতো আসিং, ৰাচাযাসিমসঞ্ঞতো;

তেন মেতাদিসো ৰণ্ণো, যথা পস্সসি নারদ.

.

‘‘তং ত্যাহং [তাহং (ক.)] নারদ ব্রূমি, সামং দিট্ঠমিদং তযা;

মাকাসি মুখসা পাপং, মা খো সূকরমুখো অহূ’’তি.

সূকরমুখপেতৰত্থু দুতিযং.

৩. পূতিমুখপেতৰত্থু

.

‘‘দিব্বং সুভং ধারেসি ৰণ্ণধাতুং, ৰেহাযসং তিট্ঠসি অন্তলিক্খে;

মুখঞ্চ তে কিমযো পূতিগন্ধং, খাদন্তি কিং কম্মমকাসি পুব্বে’’.

.

‘‘সমণো অহং পাপোতিদুট্ঠৰাচো [পাপো দুট্ঠৰাচো (সী.), পাপো দুক্খৰাচো (স্যা. পী.)], তপস্সিরূপো মুখসা অসঞ্ঞতো;

লদ্ধা চ মে তপসা ৰণ্ণধাতু, মুখঞ্চ মে পেসুণিযেন পূতি.

.

‘‘তযিদং তযা নারদ সামং দিট্ঠং,

অনুকম্পকা যে কুসলা ৰদেয্যুং;

‘মা পেসুণং মা চ মুসা অভাণি,

যক্খো তুৰং হোহিসি কামকামী’’’তি.

পূতিমুখপেতৰত্থু ততিযং.

৪. পিট্ঠধীতলিকপেতৰত্থু

১০.

‘‘যং কিঞ্চারম্মণং কত্ৰা, দজ্জা দানং অমচ্ছরী;

পুব্বপেতে চ আরব্ভ, অথ ৰা ৰত্থুদেৰতা.

১১.

‘‘চত্তারো চ মহারাজে, লোকপালে যসস্সিনে [যসস্সিনো (সী. স্যা.)];

কুৰেরং ধতরট্ঠঞ্চ, ৰিরূপক্খং ৰিরূল়্হকং;

তে চেৰ পূজিতা হোন্তি, দাযকা চ অনিপ্ফলা.

১২.

‘‘ন হি রুণ্ণং ৰা সোকো ৰা, যা চঞ্ঞা পরিদেৰনা;

ন তং পেতস্স অত্থায, এৰং তিট্ঠন্তি ঞাতযো.

১৩.

‘‘অযঞ্চ খো দক্খিণা দিন্না, সঙ্ঘম্হি সুপ্পতিট্ঠিতা;

দীঘরত্তং হিতাযস্স, ঠানসো উপকপ্পতী’’তি.

পিট্ঠধীতলিকপেতৰত্থু চতুত্থং.

৫. তিরোকুট্টপেতৰত্থু

১৪.

[খু. পা. ৭.১ খুদ্দকপাঠে] ‘‘তিরোকুট্টেসু [তিরোকুড্ডেসু (সী. স্যা. পী.)] তিট্ঠন্তি, সন্ধিসিঙ্ঘাটকেসু চ;

দ্ৰারবাহাসু তিট্ঠন্তি, আগন্ত্ৰান সকং ঘরং.

১৫.

‘‘পহূতে অন্নপানম্হি, খজ্জভোজ্জে উপট্ঠিতে;

ন তেসং কোচি সরতি, সত্তানং কম্মপচ্চযা.

১৬.

‘‘এৰং দদন্তি ঞাতীনং, যে হোন্তি অনুকম্পকা;

সুচিং পণীতং কালেন, কপ্পিযং পানভোজনং;

‘ইদং ৰো ঞাতীনং হোতু, সুখিতা হোন্তু ঞাতযো’.

১৭.

‘‘তে চ তত্থ সমাগন্ত্ৰা, ঞাতিপেতা সমাগতা;

পহূতে অন্নপানম্হি, সক্কচ্চং অনুমোদরে.

১৮.

‘‘‘চিরং জীৰন্তু নো ঞাতী, যেসং হেতু লভামসে;

অম্হাকঞ্চ কতা পূজা, দাযকা চ অনিপ্ফলা’.

১৯.

‘‘‘ন হি তত্থ কসি অত্থি, গোরক্খেত্থ ন ৰিজ্জতি;

ৰণিজ্জা তাদিসী নত্থি, হিরঞ্ঞেন কযাকযং [কযোক্কযং (সী. ক.) কযোকযং (খু. পা. ৭.৬)];

ইতো দিন্নেন যাপেন্তি, পেতা কালগতা [কালকতা (সী. স্যা. পী.)] তহিং’.

২০.

‘‘‘উন্নমে উদকং ৰুট্ঠং, যথা নিন্নং পৰত্ততি;

এৰমেৰ ইতো দিন্নং, পেতানং উপকপ্পতি’.

২১.

‘‘‘যথা ৰারিৰহা পূরা, পরিপূরেন্তি সাগরং;

এৰমেৰ ইতো দিন্নং, পেতানং উপকপ্পতি’.

২২.

‘‘‘অদাসি মে অকাসি মে, ঞাতি মিত্তা [ঞাতি মিত্তো (?)] সখা চ মে;

পেতানং দক্খিণং দজ্জা, পুব্বে কতমনুস্সরং’.

২৩.

‘‘‘ন হি রুণ্ণং ৰা সোকো ৰা, যা চঞ্ঞা পরিদেৰনা;

ন তং পেতানমত্থায, এৰং তিট্ঠন্তি ঞাতযো’.

২৪.

‘‘‘অযঞ্চ খো দক্খিণা দিন্না, সঙ্ঘম্হি সুপ্পতিট্ঠিতা;

দীঘরত্তং হিতাযস্স, ঠানসো উপকপ্পতি’.

২৫.

‘‘সো ঞাতিধম্মো চ অযং নিদস্সিতো, পেতান পূজা চ কতা উল়ারা;

বলঞ্চ ভিক্খূনমনুপ্পদিন্নং, তুম্হেহি পুঞ্ঞং পসুতং অনপ্পক’’ন্তি.

তিরোকুট্টপেতৰত্থু পঞ্চমং.

৬. পঞ্চপুত্তখাদপেতিৰত্থু

২৬.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাসি, দুগ্গন্ধা পূতি ৰাযসি;

মক্খিকাহি পরিকিণ্ণা [মক্খিকাপরিকিণ্ণা চ (সী.)], কা নু ত্ৰং ইধ তিট্ঠসী’’তি.

২৭.

‘‘অহং ভদন্তে [ভদ্দন্তে (ক.)] পেতীম্হি, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা.

২৮.

‘‘কালেন পঞ্চ পুত্তানি, সাযং পঞ্চ পুনাপরে;

ৰিজাযিত্ৰান খাদামি, তেপি না হোন্তি মে অলং.

২৯.

‘‘পরিডয্হতি ধূমাযতি, খুদায [খুদ্দায (ক.)] হদযং মম;

পানীযং ন লভে পাতুং, পস্স মং ব্যসনং গত’’ন্তি.

৩০.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পুত্তমংসানি খাদসী’’তি.

৩১.

‘‘সপতী [সপত্তী (সী.)] মে গব্ভিনী আসি, তস্সা পাপং অচেতযিং;

সাহং পদুট্ঠমনসা, অকরিং গব্ভপাতনং.

৩২.

‘‘তস্সা দ্ৰেমাসিকো গব্ভো, লোহিতঞ্ঞেৰ পগ্ঘরি;

তদস্সা মাতা কুপিতা, ময্হং ঞাতী সমানযি;

সপথঞ্চ মং কারেসি, পরিভাসাপযী চ মং.

৩৩.

‘‘সাহং ঘোরঞ্চ সপথং, মুসাৰাদং অভাসিসং;

পুত্তমংসানি খাদামি, সচে তং পকতং মযা.

৩৪.

‘‘তস্স কম্মস্স ৰিপাকেন [ৰিপাকং (স্যা. ক.)], মুসাৰাদস্স চূভযং;

পুত্তমংসানি খাদামি, পুব্বলোহিতমক্খিতা’’তি.

পঞ্চপুত্তখাদপেতিৰত্থু [পঞ্চপুত্তখাদপেতৰত্থু (সী. স্যা. পী.) এৰমুপরিপি] ছট্ঠং.

৭. সত্তপুত্তখাদপেতিৰত্থু

৩৫.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাসি, দুগ্গন্ধা পূতি ৰাযসি;

মক্খিকাহি পরিকিণ্ণা, কা নু ত্ৰং ইধ তিট্ঠসী’’তি.

৩৬.

‘‘অহং ভদন্তে পেতীম্হি, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা.

৩৭.

‘‘কালেন সত্ত পুত্তানি, সাযং সত্ত পুনাপরে;

ৰিজাযিত্ৰান খাদামি, তেপি না হোন্তি মে অলং.

৩৮.

‘‘পরিডয্হতি ধূমাযতি, খুদায হদযং মম;

নিব্বুতিং নাধিগচ্ছামি, অগ্গিদড্ঢাৰ আতপে’’তি.

৩৯.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পুত্তমংসানি খাদসী’’তি.

৪০.

‘‘অহূ ময্হং দুৰে পুত্তা, উভো সম্পত্তযোব্বনা;

সাহং পুত্তবলূপেতা, সামিকং অতিমঞ্ঞিসং.

৪১.

‘‘ততো মে সামিকো কুদ্ধো, সপত্তিং ময্হমানযি;

সা চ গব্ভং অলভিত্থ, তস্সা পাপং অচেতযিং.

৪২.

‘‘সাহং পদুট্ঠমনসা, অকরিং গব্ভপাতনং;

তস্সা তেমাসিকো গব্ভো, পুব্বলোহিতকো [পুব্বলোহিতকো (ক.)] পতি.

৪৩.

‘‘তদস্সা মাতা কুপিতা, ময্হং ঞাতী সমানযি;

সপথঞ্চ মং কারেসি, পরিভাসাপযী চ মং.

৪৪.

‘‘সাহং ঘোরঞ্চ সপথং, মুসাৰাদং অভাসিসং;

‘পুত্তমংসানি খাদামি, সচে তং পকতং মযা’.

৪৫.

‘‘তস্স কম্মস্স ৰিপাকেন, মুসাৰাদস্স চূভযং;

পুত্তমংসানি খাদামি, পুব্বলোহিতমক্খিতা’’তি.

সত্তপুত্তখাদপেতিৰত্থু সত্তমং.

৮. গোণপেতৰত্থু

৪৬.

‘‘কিং নু উম্মত্তরূপোৰ, লাযিত্ৰা হরিতং তিণং;

খাদ খাদাতি লপসি, গতসত্তং জরগ্গৰং.

৪৭.

‘‘ন হি অন্নেন পানেন, মতো গোণো সমুট্ঠহে;

ত্ৰংসি বালো চ [বালোৰ (ক.)] দুম্মেধো, যথা তঞ্ঞোৰ দুম্মতী’’তি.

৪৮.

‘‘ইমে পাদা ইদং সীসং, অযং কাযো সৰালধি;

নেত্তা তথেৰ তিট্ঠন্তি, অযং গোণো সমুট্ঠহে.

৪৯.

‘‘নায্যকস্স হত্থপাদা, কাযো সীসঞ্চ দিস্সতি;

রুদং মত্তিকথূপস্মিং, ননু ত্ৰঞ্ঞেৰ দুম্মতী’’তি.

৫০.

‘‘আদিত্তং ৰত মং সন্তং, ঘতসিত্তংৰ পাৰকং;

ৰারিনা ৰিয ওসিঞ্চং, সব্বং নিব্বাপযে দরং.

৫১.

‘‘অব্বহী [অব্বূল়্হং (বহূসু)] ৰত মে সল্লং, সোকং হদযনিস্সিতং;

যো মে সোকপরেতস্স, পিতুসোকং অপানুদি.

৫২.

‘‘স্ৰাহং অব্বূল়্হসল্লোস্মি, সীতিভূতোস্মি নিব্বুতো;

ন সোচামি ন রোদামি, তৰ সুত্ৰান মাণৰ’.

৫৩.

এৰং করোন্তি সপ্পঞ্ঞা, যে হোন্তি অনুকম্পকা;

ৰিনিৰত্তযন্তি সোকম্হা, সুজাতো পিতরং যথাতি.

গোণপেতৰত্থু অট্ঠমং.

৯. মহাপেসকারপেতিৰত্থু

৫৪.

‘‘গূথঞ্চ মুত্তং রুহিরঞ্চ পুব্বং, পরিভুঞ্জতি কিস্স অযং ৰিপাকো;

অযং নু কিং কম্মমকাসি নারী, যা সব্বদা লোহিতপুব্বভক্খা.

৫৫.

‘‘নৰানি ৰত্থানি সুভানি চেৰ, মুদূনি সুদ্ধানি চ লোমসানি;

দিন্নানি মিস্সা কিতকা [কিটকা (ক.)] ভৰন্তি, অযং নু কিং কম্মমকাসি নারী’’তি.

৫৬.

‘‘ভরিযা মমেসা অহূ ভদন্তে, অদাযিকা মচ্ছরিনী কদরিযা;

সা মং দদন্তং সমণব্রাহ্মণানং, অক্কোসতি চ পরিভাসতি চ.

৫৭.

‘‘‘গূথঞ্চ মুত্তং রুহিরঞ্চ পুব্বং, পরিভুঞ্জ ত্ৰং অসুচিং সব্বকালং;

এতং তে পরলোকস্মিং হোতু, ৰত্থা চ তে কিটকসমা ভৰন্তু’;

এতাদিসং দুচ্চরিতং চরিত্ৰা, ইধাগতা চিররত্তায খাদতী’’তি.

মহাপেসকারপেতিৰত্থু নৰমং.

১০. খল্লাটিযপেতিৰত্থু

৫৮.

‘‘কা নু অন্তোৰিমানস্মিং, তিট্ঠন্তী নূপনিক্খমি;

উপনিক্খমস্সু ভদ্দে, পস্সাম তং বহিট্ঠিত’’ন্তি.

৫৯.

‘‘অট্টীযামি হরাযামি, নগ্গা নিক্খমিতুং বহি;

কেসেহম্হি পটিচ্ছন্না, পুঞ্ঞং মে অপ্পকং কত’’ন্তি.

৬০.

‘‘হন্দুত্তরীযং দদামি তে, ইদং দুস্সং নিৰাসয;

ইদং দুস্সং নিৰাসেত্ৰা, এহি নিক্খম সোভনে;

উপনিক্খমস্সু ভদ্দে, পস্সাম তং বহিট্ঠিত’’ন্তি.

৬১.

‘‘হত্থেন হত্থে তে দিন্নং, ন ময্হং উপকপ্পতি;

এসেত্থুপাসকো সদ্ধো, সম্মাসম্বুদ্ধসাৰকো.

৬২.

‘‘এতং অচ্ছাদযিত্ৰান, মম দক্খিণমাদিস;

তথাহং [অথাহং (সী.)] সুখিতা হেস্সং, সব্বকামসমিদ্ধিনী’’তি.

৬৩.

তঞ্চ তে ন্হাপযিত্ৰান, ৰিলিম্পেত্ৰান ৰাণিজা;

ৰত্থেহচ্ছাদযিত্ৰান, তস্সা দক্খিণমাদিসুং.

৬৪.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে [সমনন্তরা অনুদ্দিট্ঠে (স্যা. ক.)], ৰিপাকো উদপজ্জথ [উপপজ্জথ (সী. স্যা.)];

ভোজনচ্ছাদনপানীযং [ভোজনচ্ছাদনং পানীযং (স্যা. ক.)], দক্খিণায ইদং ফলং.

৬৫.

ততো সুদ্ধা সুচিৰসনা, কাসিকুত্তমধারিনী;

হসন্তী ৰিমানা নিক্খমি, ‘দক্খিণায ইদং ফল’’’ন্তি.

৬৬.

‘‘সুচিত্তরূপং রুচিরং, ৰিমানং তে পভাসতি;

দেৰতে পুচ্ছিতাচিক্খ, কিস্স কম্মস্সিদং ফল’’ন্তি.

৬৭.

‘‘ভিক্খুনো চরমানস্স, দোণিনিম্মজ্জনিং অহং;

অদাসিং উজুভূতস্স, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.

৬৮.

‘‘তস্স কম্মস্স কুসলস্স, ৰিপাকং দীঘমন্তরং;

অনুভোমি ৰিমানস্মিং, তঞ্চ দানি পরিত্তকং.

৬৯.

‘‘উদ্ধং চতূহি মাসেহি, কালংকিরিযা [কালংকিরিযা (ক.)] ভৰিস্সতি;

একন্তকটুকং ঘোরং, নিরযং পপতিস্সহং.

৭০.

[ম. নি. ৩.২৫০, ২৬৭; অ. নি. ৩.৩৬; পে. ৰ. ২৪০, ৬৯৩] ‘‘চতুক্কণ্ণং চতুদ্ৰারং, ৰিভত্তং ভাগসো মিতং;

অযোপাকারপরিযন্তং, অযসা পটিকুজ্জিতং.

৭১.

‘‘তস্স অযোমযা ভূমি, জলিতা তেজসা যুতা;

সমন্তা যোজনসতং, ফরিত্ৰা তিট্ঠতি সব্বদা.

৭২.

‘‘তত্থাহং দীঘমদ্ধানং, দুক্খং ৰেদিস্স ৰেদনং;

ফলঞ্চ পাপকম্মস্স, তস্মা সোচামহং ভুস’’ন্তি.

খল্লাটিযপেতিৰত্থু দসমং.

১১. নাগপেতৰত্থু

৭৩.

‘‘পুরতোৰ [পুরতো চ (স্যা.)] সেতেন পলেতি হত্থিনা, মজ্ঝে পন অস্সতরীরথেন;

পচ্ছা চ কঞ্ঞা সিৰিকায নীযতি, ওভাসযন্তী দস সব্বতো [সব্বতো (ক.)] দিসা.

৭৪.

‘‘তুম্হে পন মুগ্গরহত্থপাণিনো, রুদংমুখা ছিন্নপভিন্নগত্তা;

মনুস্সভূতা কিমকত্থ পাপং, যেনঞ্ঞমঞ্ঞস্স পিৰাথ লোহিত’’ন্তি.

৭৫.

‘‘পুরতোৰ যো গচ্ছতি কুঞ্জরেন, সেতেন নাগেন চতুক্কমেন;

অম্হাক পুত্তো অহু জেট্ঠকো সো [সোৰ জেট্ঠো (ক.)], দানানি দত্ৰান সুখী পমোদতি.

৭৬.

‘‘যো সো মজ্ঝে অস্সতরীরথেন, চতুব্ভি যুত্তেন সুৰগ্গিতেন;

অম্হাক পুত্তো অহু মজ্ঝিমো সো, অমচ্ছরী দানৰতী ৰিরোচতি.

৭৭.

‘‘যা সা চ পচ্ছা সিৰিকায নীযতি, নারী সপঞ্ঞা মিগমন্দলোচনা;

অম্হাক ধীতা অহু সা কনিট্ঠিকা, ভাগড্ঢভাগেন সুখী পমোদতি.

৭৮.

‘‘এতে চ দানানি অদংসু পুব্বে, পসন্নচিত্তা সমণব্রাহ্মণানং;

মযং পন মচ্ছরিনো অহুম্হ, পরিভাসকা সমণব্রাহ্মণানং;

এতে চ দত্ৰা পরিচারযন্তি, মযঞ্চ সুস্সাম নল়োৰ ছিন্নো’’তি [খিত্তোতি (সী.)].

৭৯.

‘‘কিং তুম্হাকং ভোজনং কিং সযানং, কথঞ্চ যাপেথ সুপাপধম্মিনো;

পহূতভোগেসু অনপ্পকেসু, সুখং ৰিরাধায [ৰিরাগায (স্যা. ক.)] দুক্খজ্জ পত্তা’’তি.

৮০.

‘‘অঞ্ঞমঞ্ঞং ৰধিত্ৰান, পিৰাম পুব্বলোহিতং;

বহুং পিত্ৰা ন ধাতা হোম, নচ্ছাদিম্হসে [নরুচ্চাদিম্হসে (ক.)] মযং.

৮১.

‘‘ইচ্চেৰ মচ্চা পরিদেৰযন্তি, অদাযকা পেচ্চ [মচ্ছরিনো (ক.)] যমস্স ঠাযিনো;

যে তে ৰিদিচ্চ [ৰিদিত্ৰা (সী.)] অধিগম্ম ভোগে, ন ভুঞ্জরে নাপি করোন্তি পুঞ্ঞং.

৮২.

‘‘তে খুপ্পিপাসূপগতা পরত্থ, পচ্ছা [পেতা (সী.)] চিরং ঝাযরে ডয্হমানা;

কম্মানি কত্ৰান দুখুদ্রানি, অনুভোন্তি দুক্খং কটুকপ্ফলানি.

৮৩.

‘‘ইত্তরং হি ধনং ধঞ্ঞং, ইত্তরং ইধ জীৰিতং;

ইত্তরং ইত্তরতো ঞত্ৰা, দীপং কযিরাথ পণ্ডিতো.

৮৪.

‘‘যে তে এৰং পজানন্তি, নরা ধম্মস্স কোৰিদা;

তে দানে নপ্পমজ্জন্তি, সুত্ৰা অরহতং ৰচো’’তি.

নাগপেতৰত্থু একাদসমং.

১২. উরগপেতৰত্থু

৮৫.

‘‘উরগোৰ তচং জিণ্ণং, হিত্ৰা গচ্ছতি সন্তনুং;

এৰং সরীরে নিব্ভোগে, পেতে কালঙ্কতে সতি.

৮৬.

‘‘ডয্হমানো ন জানাতি, ঞাতীনং পরিদেৰিতং;

তস্মা এতং ন রোদামি, গতো সো তস্স যা গতি’’.

৮৭.

‘‘অনব্ভিতো [অনৰ্হিতো (সী.)] ততো আগা, নানুঞ্ঞাতো ইতো গতো;

যথাগতো তথা গতো, তত্থ কা [কা তত্থ (সী.)] পরিদেৰনা.

৮৮.

‘‘ডয্হমানো ন জানাতি, ঞাতীনং পরিদেৰিতং;

তস্মা এতং ন রোদামি, গতো সো তস্স যা গতি’’.

৮৯.

‘‘সচে রোদে কিসা অস্সং, তত্থ মে কিং ফলং সিযা;

ঞাতিমিত্তসুহজ্জানং, ভিয্যো নো অরতী সিযা.

৯০.

‘‘ডয্হমানো ন জানাতি, ঞাতীনং পরিদেৰিতং;

তস্মা এতং ন রোদামি, গতো সো তস্স যা গতি’’.

৯১.

‘‘যথাপি দারকো চন্দং, গচ্ছন্তমনুরোদতি;

এৰং সম্পদমেৰেতং, যো পেতমনুসোচতি.

৯২.

‘‘ডয্হমানো ন জানাতি, ঞাতীনং পরিদেৰিতং;

তস্মা এতং ন রোদামি, গতো সো তস্স যা গতি’’.

৯৩.

‘‘যথাপি ব্রহ্মে উদকুম্ভো, ভিন্নো অপ্পটিসন্ধিযো;

এৰং সম্পদমেৰেতং, যো পেতমনুসোচতি.

৯৪.

‘‘ডয্হমানো ন জানাতি, ঞাতীনং পরিদেৰিতং;

তস্মা এতং ন রোদামি, গতো সো তস্স যা গতী’’তি.

উরগপেতৰত্থু দ্ৰাদসমং.

উরগৰগ্গো পঠমো নিট্ঠিতো.

তস্সুদ্দানং –

খেত্তঞ্চ সূকরং পূতি, পিট্ঠং চাপি তিরোকুট্টং;

পঞ্চাপি সত্তপুত্তঞ্চ, গোণং পেসকারকঞ্চ;

তথা খল্লাটিযং নাগং, দ্ৰাদসং উরগঞ্চেৰাতি.

২. উব্বরিৰগ্গো

১. সংসারমোচকপেতিৰত্থু

৯৫.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাসি, কিসা ধমনিসন্থতা;

উপ্ফাসুলিকে [উপ্পাসুল়িকে (ক.)] কিসিকে, কা নু ত্ৰং ইধ তিট্ঠসী’’তি.

৯৬.

‘‘অহং ভদন্তে পেতীম্হি, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৯৭.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৯৮.

‘‘অনুকম্পকা ময্হং নাহেসুং ভন্তে, পিতা চ মাতা অথৰাপি ঞাতকা;

যে মং নিযোজেয্যুং দদাহি দানং, পসন্নচিত্তা সমণব্রাহ্মণানং.

৯৯.

‘‘ইতো অহং ৰস্সসতানি পঞ্চ, যং এৰরূপা ৰিচরামি নগ্গা;

খুদায তণ্হায চ খজ্জমানা, পাপস্স কম্মস্স ফলং মমেদং.

১০০.

‘‘ৰন্দামি তং অয্য পসন্নচিত্তা, অনুকম্প মং ৰীর মহানুভাৰ;

দত্ৰা চ মে আদিস যং হি কিঞ্চি, মোচেহি মং দুগ্গতিযা ভদন্তে’’তি.

১০১.

সাধূতি সো পটিস্সুত্ৰা, সারিপুত্তোনুকম্পকো;

ভিক্খূনং আলোপং দত্ৰা, পাণিমত্তঞ্চ চোল়কং;

থালকস্স চ পানীযং, তস্সা দক্খিণমাদিসি.

১০২.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ৰিপাকো উদপজ্জথ;

ভোজনচ্ছাদনপানীযং, দক্খিণায ইদং ফলং.

১০৩.

ততো সুদ্ধা সুচিৰসনা, কাসিকুত্তমধারিনী;

ৰিচিত্তৰত্থাভরণা, সারিপুত্তং উপসঙ্কমি.

১০৪.

‘‘অভিক্কন্তেন ৰণ্ণেন, যা ত্ৰং তিট্ঠসি দেৰতে;

ওভাসেন্তী দিসা সব্বা, ওসধী ৰিয তারকা.

১০৫.

‘‘কেন তেতাদিসো ৰণ্ণো, কেন তে ইধ মিজ্ঝতি;

উপ্পজ্জন্তি চ তে ভোগা, যে কেচি মনসো পিযা.

১০৬.

‘‘পুচ্ছামি তং দেৰি মহানুভাৰে, মনুস্সভূতা কিমকাসি পুঞ্ঞং;

কেনাসি এৰং জলিতানুভাৰা, ৰণ্ণো চ তে সব্বদিসা পভাসতী’’তি.

১০৭.

‘‘উপ্পণ্ডুকিং কিসং ছাতং, নগ্গং সম্পতিতচ্ছৰিং [আপতিতচ্ছৰিং (সী.)];

মুনি কারুণিকো লোকে, তং মং অদ্দক্খি দুগ্গতং.

১০৮.

‘‘ভিক্খূনং আলোপং দত্ৰা, পাণিমত্তঞ্চ চোল়কং;

থালকস্স চ পানীযং, মম দক্খিণমাদিসি.

১০৯.

‘‘আলোপস্স ফলং পস্স, ভত্তং ৰস্সসতং দস;

ভুঞ্জামি কামকামিনী, অনেকরসব্যঞ্জনং.

১১০.

‘‘পাণিমত্তস্স চোল়স্স, ৰিপাকং পস্স যাদিসং;

যাৰতা নন্দরাজস্স, ৰিজিতস্মিং পটিচ্ছদা.

১১১.

‘‘ততো বহুতরা ভন্তে, ৰত্থানচ্ছাদনানি মে;

কোসেয্যকম্বলীযানি, খোমকপ্পাসিকানি চ.

১১২.

‘‘ৰিপুলা চ মহগ্ঘা চ, তেপাকাসেৰলম্বরে;

সাহং তং পরিদহামি, যং যং হি মনসো পিযং.

১১৩.

‘‘থালকস্স চ পানীযং, ৰিপাকং পস্স যাদিসং;

গম্ভীরা চতুরস্সা চ, পোক্খরঞ্ঞো সুনিম্মিতা.

১১৪.

‘‘সেতোদকা সুপ্পতিত্থা, সীতা অপ্পটিগন্ধিযা;

পদুমুপ্পলসঞ্ছন্না, ৰারিকিঞ্জক্খপূরিতা.

১১৫.

‘‘সাহং রমামি কীল়ামি, মোদামি অকুতোভযা;

মুনিং কারুণিকং লোকে, ভন্তে ৰন্দিতুমাগতা’’তি.

সংসারমোচকপেতিৰত্থু পঠমং.

২. সারিপুত্তত্থেরমাতুপেতিৰত্থু

১১৬.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাসি, কিসা ধমনিসন্থতা;

উপ্ফাসুলিকে কিসিকে, কা নু ত্ৰং ইধ তিট্ঠসি’’.

১১৭.

‘‘অহং তে সকিযা মাতা, পুব্বে অঞ্ঞাসু জাতীসু;

উপপন্না পেত্তিৰিসযং, খুপ্পিপাসসমপ্পিতা.

১১৮.

‘‘ছড্ডিতং খিপিতং খেল়ং, সিঙ্ঘাণিকং সিলেসুমং;

ৰসঞ্চ ডয্হমানানং, ৰিজাতানঞ্চ লোহিতং.

১১৯.

‘‘ৰণিকানঞ্চ যং ঘান-সীসচ্ছিন্নান লোহিতং;

খুদাপরেতা ভুঞ্জামি, ইত্থিপুরিসনিস্সিতং.

১২০.

‘‘পুব্বলোহিতং ভক্খামি [পুব্বলোহিতভক্খাস্মি (সী.)], পসূনং মানুসান চ;

অলেণা অনগারা চ, নীলমঞ্চপরাযণা.

১২১.

‘‘দেহি পুত্তক মে দানং, দত্ৰা অন্ৰাদিসাহি মে;

অপ্পেৰ নাম মুচ্চেয্যং, পুব্বলোহিতভোজনা’’তি.

১২২.

মাতুযা ৰচনং সুত্ৰা, উপতিস্সোনুকম্পকো;

আমন্তযি মোগ্গল্লানং, অনুরুদ্ধঞ্চ কপ্পিনং.

১২৩.

চতস্সো কুটিযো কত্ৰা, সঙ্ঘে চাতুদ্দিসে অদা;

কুটিযো অন্নপানঞ্চ, মাতু দক্খিণমাদিসী.

১২৪.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ৰিপাকো উদপজ্জথ;

ভোজনং পানীযং ৰত্থং, দক্খিণায ইদং ফলং.

১২৫.

ততো সুদ্ধা সুচিৰসনা, কাসিকুত্তমধারিনী;

ৰিচিত্তৰত্থাভরণা, কোলিতং উপসঙ্কমি.

১২৬.

‘‘অভিক্কন্তেন ৰণ্ণেন, যা ত্ৰং তিট্ঠসি দেৰতে;

ওভাসেন্তী দিসা সব্বা, ওসধী ৰিয তারকা.

১২৭.

‘‘কেন তেতাদিসো ৰণ্ণো, কেন তে ইধ মিজ্ঝতি;

উপ্পজ্জন্তি চ তে ভোগা, যে কেচি মনসো পিযা.

১২৮.

‘‘পুচ্ছামি তং দেৰি মহানুভাৰে, মনুস্সভূতা কিমকাসি পুঞ্ঞং;

কেনাসি এৰং জলিতানুভাৰা, ৰণ্ণো চ তে সব্বদিসা পভাসতী’’তি.

১২৯.

‘‘সারিপুত্তস্সাহং মাতা, পুব্বে অঞ্ঞাসু জাতীসু;

উপপন্না পেত্তিৰিসযং, খুপ্পিপাসসমপ্পিতা.

১৩০.

‘‘ছড্ডিতং খিপিতং খেল়ং, সিঙ্ঘাণিকং সিলেসুমং;

ৰসঞ্চ ডয্হমানানং, ৰিজাতানঞ্চ লোহিতং.

১৩১.

‘‘ৰণিকানঞ্চ যং ঘান-সীসচ্ছিন্নান লোহিতং;

খুদাপরেতা ভুঞ্জামি, ইত্থিপুরিসনিস্সিতং.

১৩২.

‘‘পুব্বলোহিতং ভক্খিস্সং, পসূনং মানুসান চ;

অলেণা অনগারা চ, নীলমঞ্চপরাযণা.

১৩৩.

‘‘সারিপুত্তস্স দানেন, মোদামি অকুতোভযা;

মুনিং কারুণিকং লোকে, ভন্তে ৰন্দিতুমাগতা’’তি.

সারিপুত্তত্থেরস্স মাতুপেতিৰত্থু দুতিযং.

৩. মত্তাপেতিৰত্থু

১৩৪.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাসি, কিসা ধমনিসন্থতা;

উপ্ফাসুলিকে কিসিকে, কা নু ত্ৰং ইধ তিট্ঠসী’’তি.

১৩৫.

‘‘অহং মত্তা তুৰং তিস্সা, সপত্তী তে পুরে অহুং;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

১৩৬.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

১৩৭.

‘‘চণ্ডী চ ফরুসা চাসিং, ইস্সুকী মচ্ছরী সঠা [সঠী (সী.)];

তাহং দুরুত্তং ৰত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

১৩৮.

সব্বং [সচ্চং (ক.)] অহম্পি জানামি, যথা ত্ৰং চণ্ডিকা অহু;

অঞ্ঞঞ্চ খো তং পুচ্ছামি, কেনাসি পংসুকুন্থিতা’’তি.

১৩৯.

‘‘সীসংন্হাতা তুৰং আসি, সুচিৰত্থা অলঙ্কতা;

অহঞ্চ খো [খো তং (সী. ক.)] অধিমত্তং, সমলঙ্কততরা তযা.

১৪০.

‘‘তস্সা মে পেক্খমানায, সামিকেন সমন্তযি;

ততো মে ইস্সা ৰিপুলা, কোধো মে সমজাযথ.

১৪১.

‘‘ততো পংসুং গহেত্ৰান, পংসুনা তং হি ওকিরিং [তং ৰিকীরিহং (স্যা. ক.)];

তস্স কম্মৰিপাকেন, তেনম্হি পংসুকুন্থিতা’’তি.

১৪২.

‘‘সচ্চং অহম্পি জানামি, পংসুনা মং ত্ৰমোকিরি;

অঞ্ঞঞ্চ খো তং পুচ্ছামি, কেন খজ্জসি কচ্ছুযা’’তি.

১৪৩.

‘‘ভেসজ্জহারী উভযো, ৰনন্তং অগমিম্হসে;

ত্ৰঞ্চ ভেসজ্জমাহরি, অহঞ্চ কপিকচ্ছুনো.

১৪৪.

‘‘তস্সা ত্যাজানমানায, সেয্যং ত্যাহং সমোকিরিং;

তস্স কম্মৰিপাকেন, তেন খজ্জামি কচ্ছুযা’’তি.

১৪৫.

‘‘সচ্চং অহম্পি জানামি, সেয্যং মে ত্ৰং সমোকিরি;

অঞ্ঞঞ্চ খো তং পুচ্ছামি, কেনাসি নগ্গিযা তুৰ’’ন্তি.

১৪৬.

‘‘সহাযানং সমযো আসি, ঞাতীনং সমিতী অহু;

ত্ৰঞ্চ আমন্তিতা আসি, সসামিনী নো চ খো অহং.

১৪৭.

‘‘তস্সা ত্যাজানমানায, দুস্সং ত্যাহং অপানুদিং;

তস্স কম্মৰিপাকেন, তেনম্হি নগ্গিযা অহ’’ন্তি.

১৪৮.

‘‘সচ্চং অহম্পি জানামি, দুস্সং মে ত্ৰং অপানুদি;

অঞ্ঞঞ্চ খো তং পুচ্ছামি, কেনাসি গূথগন্ধিনী’’তি.

১৪৯.

‘‘তৰ গন্ধঞ্চ মালঞ্চ, পচ্চগ্ঘঞ্চ ৰিলেপনং;

গূথকূপে অধারেসিং [অধারেসিং (ক.)], তং পাপং পকতং মযা;

তস্স কম্মৰিপাকেন, তেনম্হি গূথগন্ধিনী’’তি.

১৫০.

‘‘সচ্চং অহম্পি জানামি, তং পাপং পকতং তযা;

অঞ্ঞঞ্চ খো তং পুচ্ছামি, কেনাসি দুগ্গতা তুৰ’’ন্তি.

১৫১.

‘‘উভিন্নং সমকং আসি, যং গেহে ৰিজ্জতে ধনং;

সন্তেসু দেয্যধম্মেসু, দীপং নাকাসিমত্তনো;

তস্স কম্মৰিপাকেন, তেনম্হি দুগ্গতা অহং.

১৫২.

‘‘তদেৰ মং ত্ৰং অৰচ, ‘পাপকম্মং নিসেৰসি;

ন হি পাপেহি কম্মেহি, সুলভা হোতি সুগ্গতী’’’তি.

১৫৩.

‘‘ৰামতো মং ত্ৰং পচ্চেসি, অথোপি মং উসূযসি;

পস্স পাপানং কম্মানং, ৰিপাকো হোতি যাদিসো.

১৫৪.

‘‘তে ঘরা তা চ দাসিযো [তে ঘরদাসিযো আসুং (সী. স্যা.), তে ঘরে দাসিযো চেৰ (ক.)], তানেৰাভরণানিমে;

তে অঞ্ঞে পরিচারেন্তি, ন ভোগা হোন্তি সস্সতা.

১৫৫.

‘‘ইদানি ভূতস্স পিতা, আপণা গেহমেহিতি;

অপ্পেৰ তে দদে কিঞ্চি, মা সু তাৰ ইতো অগা’’তি.

১৫৬.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাম্হি, কিসা ধমনিসন্থতা;

কোপীনমেতং ইত্থীনং, মা মং ভূতপিতাদ্দসা’’তি.

১৫৭.

‘‘হন্দ কিং ৰা ত্যাহং [কিং ত্যাহং (সী. স্যা.), কিং ৰতাহং (ক.)] দম্মি, কিং ৰা তেধ [কিং ৰা চ তে (সী. স্যা.), কিং ৰিধ তে (ক.)] করোমহং;

যেন ত্ৰং সুখিতা অস্স, সব্বকামসমিদ্ধিনী’’তি.

১৫৮.

‘‘চত্তারো ভিক্খূ সঙ্ঘতো, চত্তারো পন পুগ্গলা;

অট্ঠ ভিক্খূ ভোজযিত্ৰা, মম দক্খিণমাদিস;

তদাহং সুখিতা হেস্সং, সব্বকামসমিদ্ধিনী’’তি.

১৫৯.

সাধূতি সা পটিস্সুত্ৰা, ভোজযিত্ৰাট্ঠ ভিক্খৰো;

ৰত্থেহচ্ছাদযিত্ৰান, তস্সা দক্খিণমাদিসী.

১৬০.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ৰিপাকো উদপজ্জথ;

ভোজনচ্ছাদনপানীযং, দক্খিণায ইদং ফলং.

১৬১.

ততো সুদ্ধা সুচিৰসনা, কাসিকুত্তমধারিনী;

ৰিচিত্তৰত্থাভরণা, সপত্তিং উপসঙ্কমি.

১৬২.

‘‘অভিক্কন্তেন ৰণ্ণেন, যা ত্ৰং তিট্ঠসি দেৰতে;

ওভাসেন্তী দিসা সব্বা, ওসধী ৰিয তারকা.

১৬৩.

‘‘কেন তেতাদিসো ৰণ্ণো, কেন তে ইধ মিজ্ঝতি;

উপ্পজ্জন্তি চ তে ভোগা, যে কেচি মনসো পিযা.

১৬৪.

‘‘পুচ্ছামি তং দেৰি মহানুভাৰে, মনুস্সভূতা কিমকাসি পুঞ্ঞং;

কেনাসি এৰং জলিতানুভাৰা, ৰণ্ণো চ তে সব্বদিসা পভাসতী’’তি.

১৬৫.

‘‘অহং মত্তা তুৰং তিস্সা, সপত্তী তে পুরে অহুং;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা.

১৬৬.

‘‘তৰ দিন্নেন দানেন, মোদামি অকুতোভযা;

চীরং জীৰাহি ভগিনি, সহ সব্বেহি ঞাতিভি;

অসোকং ৰিরজং ঠানং, আৰাসং ৰসৰত্তিনং.

১৬৭.

‘‘ইধ ধম্মং চরিত্ৰান, দানং দত্ৰান সোভনে;

ৰিনেয্য মচ্ছেরমলং সমূলং, অনিন্দিতা সগ্গমুপেহি ঠান’’ন্তি.

মত্তাপেতিৰত্থু ততিযং.

৪. নন্দাপেতিৰত্থু

১৬৮.

‘‘কাল়ী দুব্বণ্ণরূপাসি, ফরুসা ভীরুদস্সনা;

পিঙ্গলাসি কল়ারাসি, ন তং মঞ্ঞামি মানুসি’’ন্তি.

১৬৯.

‘‘অহং নন্দা নন্দিসেন, ভরিযা তে পুরে অহুং;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

১৭০.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

১৭১.

‘‘চণ্ডী চ ফরুসা চাসিং [চণ্ডী ফরুসৰাচা চ (সী.)], তযি চাপি অগারৰা;

তাহং দুরুত্তং ৰত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

১৭২.

‘‘হন্দুত্তরীযং দদামি তে, ইমং [ইদং (সী. অট্ঠ.)] দুস্সং নিৰাসয;

ইমং দুস্সং নিৰাসেত্ৰা, এহি নেস্সামি তং ঘরং.

১৭৩.

‘‘ৰত্থঞ্চ অন্নপানঞ্চ, লচ্ছসি ত্ৰং ঘরং গতা;

পুত্তে চ তে পস্সিস্সসি, সুণিসাযো চ দক্খসী’’তি.

১৭৪.

‘‘হত্থেন হত্থে তে দিন্নং, ন ময্হং উপকপ্পতি;

ভিক্খূ চ সীলসম্পন্নে, ৰীতরাগে বহুস্সুতে.

১৭৫.

‘‘তপ্পেহি অন্নপানেন, মম দক্খিণমাদিস;

তদাহং সুখিতা হেস্সং, সব্বকামসমিদ্ধিনী’’তি.

১৭৬.

সাধূতি সো পটিস্সুত্ৰা, দানং ৰিপুলমাকিরি;

অন্নং পানং খাদনীযং, ৰত্থসেনাসনানি চ;

ছত্তং গন্ধঞ্চ মালঞ্চ, ৰিৰিধা চ উপাহনা.

১৭৭.

ভিক্খূ চ সীলসম্পন্নে, ৰীতরাগে বহুস্সুতে;

তপ্পেত্ৰা অন্নপানেন, তস্সা দক্খিণমাদিসী.

১৭৮.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ৰিপাকো উদপজ্জথ;

ভোজনচ্ছাদনপানীযং, দক্খিণায ইদং ফলং.

১৭৯.

ততো সুদ্ধা সুচিৰসনা, কাসিকুত্তমধারিনী;

ৰিচিত্তৰত্থাভরণা, সামিকং উপসঙ্কমি.

১৮০.

‘‘অভিক্কন্তেন ৰণ্ণেন, যা ত্ৰং তিট্ঠসি দেৰতে;

ওভাসেন্তী দিসা সব্বা, ওসধী ৰিয তারকা.

১৮১.

‘‘কেন তেতাদিসো ৰণ্ণো, কেন তে ইধ মিজ্ঝতি;

উপ্পজ্জন্তি চ তে ভোগা, যে কেচি মনসো পিযা.

১৮২.

‘‘পুচ্ছামি তং দেৰি মহানুভাৰে, মনুস্সভূতা কিমকাসি পুঞ্ঞং;

কেনাসি এৰং জলিতানুভাৰা, ৰণ্ণো চ তে সব্বদিসা পভাসতী’’তি.

১৮৩.

‘‘অহং নন্দা নন্দিসেন, ভরিযা তে পুরে অহুং;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা.

১৮৪.

‘‘তৰ দিন্নেন দানেন, মোদামি অকুতোভযা;

চিরং জীৰ গহপতি, সহ সব্বেহি ঞাতিভি;

অসোকং ৰিরজং খেমং, আৰাসং ৰসৰত্তিনং.

১৮৫.

‘‘ইধ ধম্মং চরিত্ৰান, দানং দত্ৰা গহপতি;

ৰিনেয্য মচ্ছেরমলং সমূলং, অনিন্দিতো সগ্গমুপেহি ঠান’’ন্তি.

নন্দাপেতিৰত্থু চতুত্থং.

৫. মট্ঠকুণ্ডলীপেতৰত্থু

১৮৬.

[ৰি. ৰ. ১২০৭] ‘‘অলঙ্কতো মট্ঠকুণ্ডলী, মালধারী হরিচন্দনুস্সদো;

বাহা পগ্গয্হ কন্দসি, ৰনমজ্ঝে কিং দুক্খিতো তুৰ’’ন্তি.

১৮৭.

‘‘সোৰণ্ণমযো পভস্সরো, উপ্পন্নো রথপঞ্জরো মম;

তস্স চক্কযুগং ন ৰিন্দামি, তেন দুক্খেন জহামি জীৰিত’’ন্তি.

১৮৮.

‘‘সোৰণ্ণমযং মণিমযং, লোহিতকমযং [লোহিতঙ্গমযং (স্যা.), লোহিতঙ্কমযং (সী.), লোহমযং (কত্থচি)] অথ রূপিযমযং;

আচিক্খ মে ভদ্দমাণৰ, চক্কযুগং পটিপাদযামি তে’’তি.

১৮৯.

সো মাণৰো তস্স পাৰদি, ‘‘চন্দসূরিযা উভযেত্থ দিস্সরে;

সোৰণ্ণমযো রথো মম, তেন চক্কযুগেন সোভতী’’তি.

১৯০.

‘‘বালো খো ত্ৰং অসি মাণৰ, যো ত্ৰং পত্থযসে অপত্থিযং;

মঞ্ঞামি তুৰং মরিস্সসি, ন হি ত্ৰং লচ্ছসি চন্দসূরিযে’’তি.

১৯১.

‘‘গমনাগমনম্পি দিস্সতি, ৰণ্ণধাতু উভযত্থ ৰীথিযা;

পেতো কালকতো ন দিস্সতি, কো নিধ কন্দতং বাল্যতরো’’তি.

১৯২.

‘‘সচ্চং খো ৰদেসি মাণৰ, অহমেৰ কন্দতং বাল্যতরো;

চন্দং ৰিয দারকো রুদং, পেতং কালকতাভিপত্থযি’’ন্তি.

১৯৩.

‘‘আদিত্তং ৰত মং সন্তং, ঘতসিত্তংৰ পাৰকং;

ৰারিনা ৰিয ওসিঞ্চং, সব্বং নিব্বাপযে দরং.

১৯৪.

‘‘অব্বহী [অব্বূল়্হং (স্যা. ক.)] ৰত মে সল্লং, সোকং হদযনিস্সিতং;

যো মে সোকপরেতস্স, পুত্তসোকং অপানুদি.

১৯৫.

‘‘স্ৰাহং অব্বূল়্হসল্লোস্মি, সীতিভূতোস্মি নিব্বুতো;

ন সোচামি ন রোদামি, তৰ সুত্ৰান মাণৰা’’তি.

১৯৬.

‘‘দেৰতা নুসি গন্ধব্বো, অদু সক্কো পুরিন্দদো;

কো ৰা ত্ৰং কস্স ৰা পুত্তো, কথং জানেমু তং ময’’ন্তি.

১৯৭.

‘‘যঞ্চ কন্দসি যঞ্চ রোদসি, পুত্তং আল়াহনে সযং দহিত্ৰা;

স্ৰাহং কুসলং করিত্ৰা কম্মং, তিদসানং সহব্যতং গতো’’তি.

১৯৮.

‘‘অপ্পং ৰা বহুং ৰা নাদ্দসাম, দানং দদন্তস্স সকে অগারে;

উপোসথকম্মং ৰা তাদিসং, কেন কম্মেন গতোসি দেৰলোক’’ন্তি.

১৯৯.

‘‘আবাধিকোহং দুক্খিতো গিলানো, আতুররূপোম্হি সকে নিৰেসনে;

বুদ্ধং ৰিগতরজং ৰিতিণ্ণকঙ্খং, অদ্দক্খিং সুগতং অনোমপঞ্ঞং.

২০০.

‘‘স্ৰাহং মুদিতমনো পসন্নচিত্তো, অঞ্জলিং অকরিং তথাগতস্স;

তাহং কুসলং করিত্ৰান কম্মং, তিদসানং সহব্যতং গতো’’তি.

২০১.

‘‘অচ্ছরিযং ৰত অব্ভুতং ৰত, অঞ্জলিকম্মস্স অযমীদিসো ৰিপাকো;

অহম্পি মুদিতমনো পসন্নচিত্তো, অজ্জেৰ বুদ্ধং সরণং ৰজামী’’তি.

২০২.

‘‘অজ্জেৰ বুদ্ধং সরণং ৰজাহি, ধম্মঞ্চ সঙ্ঘঞ্চ পসন্নচিত্তো;

তথেৰ সিক্খায পদানি পঞ্চ, অখণ্ডফুল্লানি সমাদিযস্সু.

২০৩.

‘‘পাণাতিপাতা ৰিরমস্সু খিপ্পং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযস্সু;

অমজ্জপো মা চ মুসা ভণাহি, সকেন দারেন চ হোহি তুট্ঠো’’তি.

২০৪.

‘‘অত্থকামোসি মে যক্খ, হিতকামোসি দেৰতে;

করোমি তুয্হং ৰচনং, ত্ৰংসি আচরিযো মমাতি.

২০৫.

‘‘উপেমি সরণং বুদ্ধং, ধম্মঞ্চাপি অনুত্তরং;

সঙ্ঘঞ্চ নরদেৰস্স, গচ্ছামি সরণং অহং.

২০৬.

‘‘পাণাতিপাতা ৰিরমামি খিপ্পং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযামি;

অমজ্জপো নো চ মুসা ভণামি; সকেন দারেন চ হোমি তুট্ঠো’’তি.

মট্ঠকুণ্ডলীপেতৰত্থু পঞ্চমং.

৬. কণ্হপেতৰত্থু

২০৭.

‘‘উট্ঠেহি কণ্হ কিং সেসি, কো অত্থো সুপনেন তে;

যো চ তুয্হং সকো ভাতা, হদযং চক্খু চ [চক্খুংৰ (অট্ঠ.)] দক্খিণং;

তস্স ৰাতা বলীযন্তি, সসং জপ্পতি [ঘটো জপ্পতি (ক.)] কেসৰা’’তি.

২০৮.

‘‘তস্স তং ৰচনং সুত্ৰা, রোহিণেয্যস্স কেসৰো;

তরমানরূপো ৰুট্ঠাসি, ভাতুসোকেন অট্টিতো.

২০৯.

‘‘কিং নু উম্মত্তরূপোৰ, কেৰলং দ্ৰারকং ইমং;

সসো সসোতি লপসি, কীদিসং সসমিচ্ছসি.

২১০.

‘‘সোৰণ্ণমযং মণিমযং, লোহমযং অথ রূপিযমযং;

সঙ্খসিলাপৰাল়মযং, কারযিস্সামি তে সসং.

২১১.

‘‘সন্তি অঞ্ঞেপি সসকা, অরঞ্ঞৰনগোচরা;

তেপি তে আনযিস্সামি, কীদিসং সসমিচ্ছসী’’তি.

২১২.

‘‘নাহমেতে সসে ইচ্ছে, যে সসা পথৰিস্সিতা;

চন্দতো সসমিচ্ছামি, তং মে ওহর কেসৰা’’তি.

২১৩.

‘‘সো নূন মধুরং ঞাতি, জীৰিতং ৰিজহিস্সসি;

অপত্থিযং পত্থযসি, চন্দতো সসমিচ্ছসী’’তি.

২১৪.

‘‘এৰং চে কণ্হ জানাসি, যথঞ্ঞমনুসাসসি;

কস্মা পুরে মতং পুত্তং, অজ্জাপি মনুসোচসি.

২১৫.

‘‘ন যং লব্ভা মনুস্সেন, অমনুস্সেন ৰা পন;

জাতো মে মা মরি পুত্তো, কুতো লব্ভা অলব্ভিযং.

২১৬.

‘‘ন মন্তা মূলভেসজ্জা, ওসধেহি ধনেন ৰা;

সক্কা আনযিতুং কণ্হ, যং পেতমনুসোচসি.

২১৭.

‘‘মহদ্ধনা মহাভোগা, রট্ঠৰন্তোপি খত্তিযা;

পহূতধনধঞ্ঞাসে, তেপি নো [নত্থেত্থপাঠভেদো] অজরামরা.

২১৮.

‘‘খত্তিযা ব্রাহ্মণা ৰেস্সা, সুদ্দা চণ্ডালপুক্কুসা;

এতে চঞ্ঞে চ জাতিযা, তেপি নো অজরামরা.

২১৯.

‘‘যে মন্তং পরিৰত্তেন্তি, ছল়ঙ্গং ব্রহ্মচিন্তিতং;

এতে চঞ্ঞে চ ৰিজ্জায, তেপি নো অজরামরা.

২২০.

‘‘ইসযো ৰাপি [ইসযো চাপি (ৰিমানৰত্থু ৯৯)] যে সন্তা, সঞ্ঞতত্তা তপস্সিনো;

সরীরং তেপি কালেন, ৰিজহন্তি তপস্সিনো.

২২১.

‘‘ভাৰিতত্তা অরহন্তো, কতকিচ্চা অনাসৰা;

নিক্খিপন্তি ইমং দেহং, পুঞ্ঞপাপপরিক্খযা’’তি.

২২২.

‘‘আদিত্তং ৰত মং সন্তং, ঘতসিত্তংৰ পাৰকং;

ৰারিনা ৰিয ওসিঞ্চং, সব্বং নিব্বাপযে দরং.

২২৩.

‘‘অব্বহী ৰত মে সল্লং, সোকং হদযনিস্সিতং;

যো মে সোকপরেতস্স, পুত্তসোকং অপানুদি.

২২৪.

‘‘স্ৰাহং অব্বূল়্হসল্লোস্মি, সীতিভূতোস্মি নিব্বুতো;

ন সোচামি ন রোদামি, তৰ সুত্ৰান ভাতিক’’ [ভাসিতং (স্যা.)].

২২৫.

এৰং করোন্তি সপ্পঞ্ঞা, যে হোন্তি অনুকম্পকা;

নিৰত্তযন্তি সোকম্হা, ঘটো জেট্ঠংৰ ভাতরং.

২২৬.

যস্স এতাদিসা হোন্তি, অমচ্চা পরিচারকা;

সুভাসিতেন অন্ৰেন্তি, ঘটো জেট্ঠংৰ ভাতরন্তি.

কণ্হপেতৰত্থু ছট্ঠং.

৭. ধনপালসেট্ঠিপেতৰত্থু

২২৭.

‘‘নগ্গো দুব্বণ্ণরূপোসি, কিসো ধমনিসন্থতো;

উপ্ফাসুলিকো কিসিকো, কো নু ত্ৰমসি মারিস’’.

২২৮.

‘‘অহং ভদন্তে পেতোম্হি, দুগ্গতো যমলোকিকো;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতো’’.

২২৯.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতো’’.

২৩০.

‘‘নগরং অত্থি পণ্ণানং [দসন্নানং (সী. স্যা. পী.)], এরকচ্ছন্তি ৰিস্সুতং;

তত্থ সেট্ঠি পুরে আসিং, ধনপালোতি মং ৰিদূ.

২৩১.

‘‘অসীতি সকটৰাহানং, হিরঞ্ঞস্স অহোসি মে;

পহূতং মে জাতরূপং, মুত্তা ৰেল়ুরিযা বহূ.

২৩২.

‘‘তাৰ মহদ্ধনস্সাপি, ন মে দাতুং পিযং অহু;

পিদহিত্ৰা দ্ৰারং ভুঞ্জিং [ভুঞ্জামি (সী. স্যা.)], মা মং যাচনকাদ্দসুং.

২৩৩.

‘‘অস্সদ্ধো মচ্ছরী চাসিং, কদরিযো পরিভাসকো;

দদন্তানং করোন্তানং, ৰারযিস্সং বহু জনে [বহুজ্জনং (সী. স্যা.)].

২৩৪.

‘‘ৰিপাকো নত্থি দানস্স, সংযমস্স কুতো ফলং;

পোক্খরঞ্ঞোদপানানি, আরামানি চ রোপিতে;

পপাযো চ ৰিনাসেসিং, দুগ্গে সঙ্কমনানি চ.

২৩৫.

‘‘স্ৰাহং অকতকল্যাণো, কতপাপো ততো চুতো;

উপপন্নো পেত্তিৰিসযং, খুপ্পিপাসসমপ্পিতো.

২৩৬.

‘‘পঞ্চপণ্ণাসৰস্সানি, যতো কালঙ্কতো অহং;

নাভিজানামি ভুত্তং ৰা, পীতং ৰা পন পানিযং.

২৩৭.

‘‘যো সংযমো সো ৰিনাসো,যো ৰিনাসো সো সংযমো;

পেতা হি কির জানন্তি, যো সংযমো সো ৰিনাসো.

২৩৮.

‘‘অহং পুরে সংযমিস্সং, নাদাসিং বহুকে ধনে;

সন্তেসু দেয্যধম্মেসু, দীপং নাকাসিমত্তনো;

স্ৰাহং পচ্ছানুতপ্পামি, অত্তকম্মফলূপগো.

২৩৯.

[পে. ৰ. ৬৯] ‘‘উদ্ধং চতূহি মাসেহি, কালংকিরিযা ভৰিস্সতি;

একন্তকটুকং ঘোরং, নিরযং পপতিস্সহং.

২৪০.

[পে. ৰ. ৭০] ‘‘চতুক্কণ্ণং চতুদ্ৰারং, ৰিভত্তং ভাগসো মিতং;

অযোপাকারপরিযন্তং, অযসা পটিকুজ্জিতং.

২৪১.

[পে. ৰ. ৭১] ‘‘তস্স অযোমযা ভূমি, জলিতা তেজসা যুতা;

সমন্তা যোজনসতং, ফরিত্ৰা তিট্ঠতি সব্বদা.

২৪২.

[পে. ৰ. ৭২] ‘‘তত্থাহং দীঘমদ্ধানং, দুক্খং ৰেদিস্স ৰেদনং;

ফলং পাপস্স কম্মস্স, তস্মা সোচামহং ভুসং.

২৪৩.

‘‘তং ৰো ৰদামি ভদ্দং ৰো, যাৰন্তেত্থ সমাগতা;

মাকত্থ পাপকং কম্মং, আৰি ৰা যদি ৰা রহো.

২৪৪.

‘‘সচে তং পাপকং কম্মং, করিস্সথ করোথ ৰা;

ন ৰো দুক্খা পমুত্যত্থি [পমুত্তত্থি (সব্বত্থ) উদা. ৪৪ পস্সিতব্বং], উপ্পচ্চাপি [উপেচ্চাপি (স্যা. ক.)] পলাযতং.

২৪৫.

‘‘মত্তেয্যা হোথ পেত্তেয্যা, কুলে জেট্ঠাপচাযিকা;

সামঞ্ঞা হোথ ব্রহ্মঞ্ঞা, এৰং সগ্গং গমিস্সথা’’তি.

ধনপালসেট্ঠিপেতৰত্থু সত্তমং.

৮. চূল়সেট্ঠিপেতৰত্থু

২৪৬.

‘‘নগ্গো কিসো পব্বজিতোসি ভন্তে, রত্তিং কুহিং গচ্ছসি কিস্স হেতু;

আচিক্খ মে তং অপি সক্কুণেমু, সব্বেন ৰিত্তং পটিপাদযে তুৰ’’ন্তি.

২৪৭.

‘‘বারাণসী নগরং দূরঘুট্ঠং, তত্থাহং গহপতি অড্ঢকো অহু দীনো;

অদাতা গেধিতমনো আমিসস্মিং, দুস্সীল্যেন যমৰিসযম্হি পত্তো.

২৪৮.

‘‘সো সূচিকায কিলমিতো তেহি,

তেনেৰ ঞাতীসু যামি আমিসকিঞ্চিক্খহেতু;

অদানসীলা ন চ সদ্দহন্তি,

দানফলং হোতি পরম্হি লোকে.

২৪৯.

‘‘ধীতা চ ময্হং লপতে অভিক্খণং, ‘দস্সামি দানং পিতূনং পিতামহানং’;

তমুপক্খটং পরিৰিসযন্তি ব্রাহ্মণা [ব্রাহ্মণে (সী.)], ‘যামি অহং অন্ধকৰিন্দং ভোত্তু’’’ন্তি.

২৫০.

তমৰোচ রাজা ‘‘অনুভৰিযান তম্পি,

এয্যাসি খিপ্পং অহমপি কস্সং পূজং;

আচিক্খ মে তং যদি অত্থি হেতু,

সদ্ধাযিতং হেতুৰচো সুণোমা’’তি.

২৫১.

‘তথা’তি ৰত্ৰা অগমাসি তত্থ, ভুঞ্জিংসু ভত্তং ন চ দক্খিণারহা;

পচ্চাগমি রাজগহং পুনাপরং, পাতুরহোসি পুরতো জনাধিপস্স.

২৫২.

দিস্ৰান পেতং পুনদেৰ আগতং, রাজা অৰোচ ‘‘অহমপি কিং দদামি;

আচিক্খ মে তং যদি অত্থি হেতু, যেন তুৰং চিরতরং পীণিতো সিযা’’তি.

২৫৩.

‘‘বুদ্ধঞ্চ সঙ্ঘং পরিৰিসিযান রাজ, অন্নেন পানেন চ চীৰরেন;

তং দক্খিণং আদিস মে হিতায, এৰং অহং চিরতরং পীণিতো সিযা’’তি.

২৫৪.

ততো চ রাজা নিপতিত্ৰা তাৰদে [তাৰদেৰ (স্যা.), তদেৰ (ক.)], দানং সহত্থা অতুলং দদিত্ৰা [অতুলঞ্চ দত্ৰা (স্যা. ক.)] সঙ্ঘে;

আরোচেসি পকতং [আরোচযী পকতিং (সী. স্যা.)] তথাগতস্স, তস্স চ পেতস্স দক্খিণং আদিসিত্থ.

২৫৫.

সো পূজিতো অতিৰিয সোভমানো, পাতুরহোসি পুরতো জনাধিপস্স;

‘‘যক্খোহমস্মি পরমিদ্ধিপত্তো, ন ময্হমত্থি সমা সদিসা [ময্হমিদ্ধিসমসদিসা (সী. স্যা.)] মানুসা.

২৫৬.

‘‘পস্সানুভাৰং অপরিমিতং মমযিদং, তযানুদিট্ঠং অতুলং দত্ৰা সঙ্ঘে;

সন্তপ্পিতো সততং সদা বহূহি, যামি অহং সুখিতো মনুস্সদেৰা’’তি.

চূল়সেট্ঠিপেতৰত্থু অট্ঠমং নিট্ঠিতং.

ভাণৰারং পঠমং নিট্ঠিতং.

৯. অঙ্কুরপেতৰত্থু

২৫৭.

‘‘যস্স অত্থায গচ্ছাম, কম্বোজং ধনহারকা;

অযং কামদদো যক্খো, ইমং যক্খং নযামসে.

২৫৮.

‘‘ইমং যক্খং গহেত্ৰান, সাধুকেন পসয্হ ৰা;

যানং আরোপযিত্ৰান, খিপ্পং গচ্ছাম দ্ৰারক’’ন্তি.

২৫৯.

[জা. ১.১০.১৫১; ১.১৪.১৯৬; ২.১৮.১৫৩; ২.২২.১০] ‘‘যস্স রুক্খস্স ছাযায, নিসীদেয্য সযেয্য ৰা;

ন তস্স সাখং ভঞ্জেয্য, মিত্তদুব্ভো হি পাপকো’’তি.

২৬০.

‘‘যস্স রুক্খস্স ছাযায, নিসীদেয্য সযেয্য ৰা;

খন্ধম্পি তস্স ছিন্দেয্য, অত্থো চে তাদিসো সিযা’’তি.

২৬১.

‘‘যস্স রুক্খস্স ছাযায, নিসীদেয্য সযেয্য ৰা;

ন তস্স পত্তং ভিন্দেয্য [হিংসেয্য (ক.)], মিত্তদুব্ভো হি পাপকো’’তি.

২৬২.

‘‘যস্স রুক্খস্স ছাযায, নিসীদেয্য সযেয্য ৰা;

সমূলম্পি তং অব্বুহে [উব্বহে (?)], অত্থো চে তাদিসো সিযা’’তি.

২৬৩.

‘‘যস্সেকরত্তিম্পি ঘরে ৰসেয্য, যত্থন্নপানং পুরিসো লভেথ;

ন তস্স পাপং মনসাপি চিন্তযে, কতঞ্ঞুতা সপ্পুরিসেহি ৰণ্ণিতা.

২৬৪.

‘‘যস্সেকরত্তিম্পি ঘরে ৰসেয্য, অন্নেন পানেন উপট্ঠিতো সিযা;

ন তস্স পাপং মনসাপি চিন্তযে, অদুব্ভপাণী দহতে মিত্তদুব্ভিং.

২৬৫.

‘‘যো পুব্বে কতকল্যাণো, পচ্ছা পাপেন হিংসতি;

অল্লপাণিহতো [অদুব্ভিপাণীহতো (ক)] পোসো, ন সো ভদ্রানি পস্সতী’’তি.

২৬৬.

‘‘নাহং দেৰেন ৰা মনুস্সেন ৰা, ইস্সরিযেন ৰাহং সুপ্পসয্হো;

যক্খোহমস্মি পরমিদ্ধিপত্তো, দূরঙ্গমো ৰণ্ণবলূপপন্নো’’তি.

২৬৭.

‘‘পাণি তে সব্বসো ৰণ্ণো, পঞ্চধারো মধুস্সৰো;

নানারসা পগ্ঘরন্তি, মঞ্ঞেহং তং পুরিন্দদ’’ন্তি.

২৬৮.

‘‘নাম্হি দেৰো ন গন্ধব্বো, নাপি সক্কো পুরিন্দদো;

পেতং মং অঙ্কুর জানাহি, রোরুৰম্হা [হেরুৰম্হা (সী.)] ইধাগত’’ন্তি.

২৬৯.

‘‘কিংসীলো কিংসমাচারো, রোরুৰস্মিং পুরে তুৰং;

কেন তে ব্রহ্মচরিযেন, পুঞ্ঞং পাণিম্হি ইজ্ঝতী’’তি.

২৭০.

‘‘তুন্নৰাযো পুরে আসিং, রোরুৰস্মিং তদা অহং;

সুকিচ্ছৰুত্তি কপণো, ন মে ৰিজ্জতি দাতৰে.

২৭১.

‘‘নিৰেসনঞ্চ [আৰেসনঞ্চ (সী.)] মে আসি, অসয্হস্স উপন্তিকে;

সদ্ধস্স দানপতিনো, কতপুঞ্ঞস্স লজ্জিনো.

২৭২.

‘‘তত্থ যাচনকা যন্তি, নানাগোত্তা ৰনিব্বকা;

তে চ মং তত্থ পুচ্ছন্তি, অসয্হস্স নিৰেসনং.

২৭৩.

‘‘কত্থ গচ্ছাম ভদ্দং ৰো, কত্থ দানং পদীযতি;

তেসাহং পুট্ঠো অক্খামি, অসয্হস্স নিৰেসনং.

২৭৪.

‘‘পগ্গয্হ দক্খিণং বাহুং, এত্থ গচ্ছথ ভদ্দং ৰো;

এত্থ দানং পদীযতি, অসয্হস্স নিৰেসনে.

২৭৫.

‘‘তেন পাণি কামদদো, তেন পাণি মধুস্সৰো;

তেন মে ব্রহ্মচরিযেন, পুঞ্ঞং পাণিম্হি ইজ্ঝতী’’তি.

২৭৬.

‘‘ন কির ত্ৰং অদা দানং, সকপাণীহি কস্সচি;

পরস্স দানং অনুমোদমানো, পাণিং পগ্গয্হ পাৰদি.

২৭৭.

‘‘তেন পাণি কামদদো, তেন পাণি মধুস্সৰো;

তেন তে ব্রহ্মচরিযেন, পুঞ্ঞং পাণিম্হি ইজ্ঝতি.

২৭৮.

‘‘যো সো দানমদা ভন্তে, পসন্নো সকপাণিভি;

সো হিত্ৰা মানুসং দেহং, কিং নু সো দিসতং গতো’’তি.

২৭৯.

‘‘নাহং পজানামি অসয্হসাহিনো, অঙ্গীরসস্স গতিং আগতিং ৰা;

সুতঞ্চ মে ৰেস্সৰণস্স সন্তিকে, সক্কস্স সহব্যতং গতো অসয্হো’’তি.

২৮০.

‘‘অলমেৰ কাতুং কল্যাণং, দানং দাতুং যথারহং;

পাণিং কামদদং দিস্ৰা, কো পুঞ্ঞং ন করিস্সতি.

২৮১.

‘‘সো হি নূন ইতো গন্ত্ৰা, অনুপ্পত্ৰান দ্ৰারকং;

দানং পট্ঠপযিস্সামি, যং মমস্স সুখাৰহং.

২৮২.

‘‘দস্সামন্নঞ্চ পানঞ্চ, ৰত্থসেনাসনানি চ;

পপঞ্চ উদপানঞ্চ, দুগ্গে সঙ্কমনানি চা’’তি.

২৮৩.

‘‘কেন তে অঙ্গুলী কুণা [কুণ্ঠা (সী. স্যা.)], মুখঞ্চ কুণলীকতং [কুণ্ডলীকতং (সী. স্যা. ক.)];

অক্খীনি চ পগ্ঘরন্তি, কিং পাপং পকতং তযা’’তি.

২৮৪.

‘‘অঙ্গীরসস্স গহপতিনো, সদ্ধস্স ঘরমেসিনো;

তস্সাহং দানৰিস্সগ্গে, দানে অধিকতো অহুং.

২৮৫.

‘‘তত্থ যাচনকে দিস্ৰা, আগতে ভোজনত্থিকে;

একমন্তং অপক্কম্ম, অকাসিং কুণলিং মুখং.

২৮৬.

‘‘তেন মে অঙ্গুলী কুণা, মুখঞ্চ কুণলীকতং;

অক্খীনি মে পগ্ঘরন্তি, তং পাপং পকতং মযা’’তি.

২৮৭.

‘‘ধম্মেন তে কাপুরিস, মুখঞ্চ কুণলীকতং;

অক্খীনি চ পগ্ঘরন্তি, যং তং পরস্স দানস্স;

অকাসি কুণলিং মুখং.

২৮৮.

‘‘কথং হি দানং দদমানো, করেয্য পরপত্তিযং;

অন্নং পানং খাদনীযং, ৰত্থসেনাসনানি চ.

২৮৯.

‘‘সো হি নূন ইতো গন্ত্ৰা, অনুপ্পত্ৰান দ্ৰারকং;

দানং পট্ঠপযিস্সামি, যং মমস্স সুখাৰহং.

২৯০.

‘‘দস্সামন্নঞ্চ পানঞ্চ, ৰত্থসেনাসনানি চ;

পপঞ্চ উদপানঞ্চ, দুগ্গে সঙ্কমনানি চা’’তি.

২৯১.

ততো হি সো নিৰত্তিত্ৰা, অনুপ্পত্ৰান দ্ৰারকং;

দানং পট্ঠপযি অঙ্কুরো, যংতুমস্স [যং তং অস্স (স্যা.), যন্তমস্স (ক.)] সুখাৰহং.

২৯২.

অদা অন্নঞ্চ পানঞ্চ, ৰত্থসেনাসনানি চ;

পপঞ্চ উদপানঞ্চ, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.

২৯৩.

‘‘কো ছাতো কো চ তসিতো, কো ৰত্থং পরিদহিস্সতি;

কস্স সন্তানি যোগ্গানি, ইতো যোজেন্তু ৰাহনং.

২৯৪.

‘‘কো ছত্তিচ্ছতি গন্ধঞ্চ, কো মালং কো উপাহনং;

ইতিস্সু তত্থ ঘোসেন্তি, কপ্পকা সূদমাগধা [পাটৰা (ক.)];

সদা সাযঞ্চ পাতো চ, অঙ্কুরস্স নিৰেসনে.

২৯৫.

‘‘‘সুখং সুপতি অঙ্কুরো’, ইতি জানাতি মং জনো;

দুক্খং সুপামি সিন্ধক [সন্দুক, সিন্ধুক (ক.)], যং ন পস্সামি যাচকে.

২৯৬.

‘‘‘সুখং সুপতি অঙ্কুরো’, ইতি জানাতি মং জনো;

দুক্খং সিন্ধক সুপামি, অপ্পকে সু ৰনিব্বকে’’তি.

২৯৭.

‘‘সক্কো চে তে ৰরং দজ্জা, তাৰতিংসানমিস্সরো;

কিস্স সব্বস্স লোকস্স, ৰরমানো ৰরং ৰরে’’তি.

২৯৮.

‘‘সক্কো চে মে ৰরং দজ্জা, তাৰতিংসানমিস্সরো;

কালুট্ঠিতস্স মে সতো, সুরিযুগ্গমনং পতি;

দিব্বা ভক্খা পাতুভৰেয্যুং, সীলৰন্তো চ যাচকা.

২৯৯.

‘‘দদতো মে ন খীযেথ, দত্ৰা নানুতপেয্যহং;

দদং চিত্তং পসাদেয্যং, এতং সক্কং ৰরং ৰরে’’তি.

৩০০.

‘‘ন সব্বৰিত্তানি পরে পৰেচ্ছে, দদেয্য দানঞ্চ ধনঞ্চ রক্খে;

তস্মা হি দানা ধনমেৰ সেয্যো, অতিপ্পদানেন কুলা ন হোন্তি.

৩০১.

‘‘অদানমতিদানঞ্চ, নপ্পসংসন্তি পণ্ডিতা;

তস্মা হি দানা ধনমেৰ সেয্যো, সমেন ৰত্তেয্য স ধীরধম্মো’’তি.

৩০২.

‘‘অহো ৰত রে অহমেৰ দজ্জং, সন্তো চ মং সপ্পুরিসা ভজেয্যুং;

মেঘোৰ নিন্নানি পরিপূরযন্তো [ভিপূরযন্তো (সী.), হি পূরযন্তো (স্যা.)], সন্তপ্পযে সব্বৰনিব্বকানং.

৩০৩.

‘‘যস্স যাচনকে দিস্ৰা, মুখৰণ্ণো পসীদতি;

দত্ৰা অত্তমনো হোতি, তং ঘরং ৰসতো সুখং.

৩০৪.

‘‘যস্স যাচনকে দিস্ৰা, মুখৰণ্ণো পসীদতি;

দত্ৰা অত্তমনো হোতি, এসা যঞ্ঞস্স [পুঞ্ঞস্স (সী.)] সম্পদা.

৩০৫.

[অ. নি. ৬.৩৭] ‘‘পুব্বেৰ দানা সুমনো, দদং চিত্তং পসাদযে;

দত্ৰা অত্তমনো হোতি, এসা যঞ্ঞস্স [পুঞ্ঞস্স (সী.)] সম্পদা’’তি.

৩০৬.

সট্ঠি ৰাহসহস্সানি, অঙ্কুরস্স নিৰেসনে;

ভোজনং দীযতে নিচ্চং, পুঞ্ঞপেক্খস্স জন্তুনো.

৩০৭.

তিসহস্সানি সূদানি হি [সূদানি (স্যা. ক.)], আমুত্তমণিকুণ্ডলা;

অঙ্কুরং উপজীৰন্তি, দানে যঞ্ঞস্স ৰাৰটা [ব্যাৰটা (সী.), পাৰটা (স্যা.)].

৩০৮.

সট্ঠি পুরিসসহস্সানি, আমুত্তমণিকুণ্ডলা;

অঙ্কুরস্স মহাদানে, কট্ঠং ফালেন্তি মাণৰা.

৩০৯.

সোল়সিত্থিসহস্সানি, সব্বালঙ্কারভূসিতা;

অঙ্কুরস্স মহাদানে, ৰিধা পিণ্ডেন্তি নারিযো.

৩১০.

সোল়সিত্থিসহস্সানি, সব্বালঙ্কারভূসিতা;

অঙ্কুরস্স মহাদানে, দব্বিগাহা উপট্ঠিতা.

৩১১.

বহুং বহূনং পাদাসি, চিরং পাদাসি খত্তিযো;

সক্কচ্চঞ্চ সহত্থা চ, চিত্তীকত্ৰা পুনপ্পুনং.

৩১২.

বহূ মাসে চ পক্খে চ, উতুসংৰচ্ছরানি চ;

মহাদানং পৰত্তেসি, অঙ্কুরো দীঘমন্তরং.

৩১৩.

এৰং দত্ৰা যজিত্ৰা চ, অঙ্কুরো দীঘমন্তরং;

সো হিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগো অহু.

৩১৪.

কটচ্ছুভিক্খং দত্ৰান, অনুরুদ্ধস্স ইন্দকো;

সো হিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগো অহু.

৩১৫.

দসহি ঠানেহি অঙ্কুরং, ইন্দকো অতিরোচতি;

রূপে সদ্দে রসে গন্ধে, ফোট্ঠব্বে চ মনোরমে.

৩১৬.

আযুনা যসসা চেৰ, ৰণ্ণেন চ সুখেন চ;

আধিপচ্চেন অঙ্কুরং, ইন্দকো অতিরোচতি.

৩১৭.

তাৰতিংসে যদা বুদ্ধো, সিলাযং পণ্ডুকম্বলে;

পারিচ্ছত্তকমূলম্হি, ৰিহাসি পুরিসুত্তমো.

৩১৮.

দসসু লোকধাতূসু, সন্নিপতিত্ৰান দেৰতা;

পযিরুপাসন্তি সম্বুদ্ধং, ৰসন্তং নগমুদ্ধনি.

৩১৯.

ন কোচি দেৰো ৰণ্ণেন, সম্বুদ্ধং অতিরোচতি;

সব্বে দেৰে অতিক্কম্ম [অধিগয্হ (সী.), অতিগ্গয্হ (ক)], সম্বুদ্ধোৰ ৰিরোচতি.

৩২০.

যোজনানি দস দ্ৰে চ, অঙ্কুরোযং তদা অহু;

অৰিদূরেৰ বুদ্ধস্স [অৰিদূরে সম্বুদ্ধস্স (ক.)], ইন্দকো অতিরোচতি.

৩২১.

ওলোকেত্ৰান সম্বুদ্ধো, অঙ্কুরঞ্চাপি ইন্দকং;

দক্খিণেয্যং সম্ভাৰেন্তো [পভাৰেন্তো (সী.)], ইদং ৰচনমব্রৰি.

৩২২.

‘‘মহাদানং তযা দিন্নং, অঙ্কুর দীঘমন্তরং;

অতিদূরে [সুৰিদূরে (ক.)] নিসিন্নোসি, আগচ্ছ মম সন্তিকে’’তি.

৩২৩.

চোদিতো ভাৰিতত্তেন, অঙ্কুরো ইদমব্রৰি;

‘‘কিং ময্হং তেন দানেন, দক্খিণেয্যেন সুঞ্ঞতং.

৩২৪.

‘‘অযং সো ইন্দকো যক্খো, দজ্জা দানং পরিত্তকং;

অতিরোচতি অম্হেহি, চন্দো তারগণে যথা’’তি.

৩২৫.

‘‘উজ্জঙ্গলে যথা খেত্তে, বীজং বহুম্পি রোপিতং;

ন ৰিপুলফলং হোতি, নপি তোসেতি কস্সকং.

৩২৬.

‘‘তথেৰ দানং বহুকং, দুস্সীলেসু পতিট্ঠিতং;

ন ৰিপুলফলং হোতি, নপি তোসেতি দাযকং.

৩২৭.

‘‘যথাপি ভদ্দকে খেত্তে, বীজং অপ্পম্পি রোপিতং;

সম্মা ধারং পৰেচ্ছন্তে, ফলং তোসেতি কস্সকং.

৩২৮.

‘‘তথেৰ সীলৰন্তেসু, গুণৰন্তেসু তাদিসু;

অপ্পকম্পি কতং কারং, পুঞ্ঞং হোতি মহপ্ফল’’ন্তি.

৩২৯.

ৰিচেয্য দানং দাতব্বং, যত্থ দিন্নং মহপ্ফলং;

ৰিচেয্য দানং দত্ৰান, সগ্গং গচ্ছন্তি দাযকা.

৩৩০.

ৰিচেয্য দানং সুগতপ্পসত্থং, যে দক্খিণেয্যা ইধ জীৰলোকে;

এতেসু দিন্নানি মহপ্ফলানি, বীজানি ৰুত্তানি যথা সুখেত্তেতি.

অঙ্কুরপেতৰত্থু নৰমং.

১০. উত্তরমাতুপেতিৰত্থু

৩৩১.

দিৰাৰিহারগতং ভিক্খুং, গঙ্গাতীরে নিসিন্নকং;

তং পেতী উপসঙ্কম্ম, দুব্বণ্ণা ভীরুদস্সনা.

৩৩২.

কেসা চস্সা অতিদীঘা [অহূ দীঘা (ক.)], যাৰভূমাৰলম্বরে [যাৰ ভূম্যা’ৰলম্বরে (?)];

কেসেহি সা পটিচ্ছন্না, সমণং এতদব্রৰি.

৩৩৩.

‘‘পঞ্চপণ্ণাসৰস্সানি, যতো কালঙ্কতা অহং;

নাভিজানামি ভুত্তং ৰা, পীতং ৰা পন পানিযং;

দেহি ত্ৰং পানিযং ভন্তে, তসিতা পানিযায মে’’তি.

৩৩৪.

‘‘অযং সীতোদিকা গঙ্গা, হিমৰন্ততো [হিমৰন্তাৰ (ক.)] সন্দতি;

পিৰ এত্তো গহেত্ৰান, কিং মং যাচসি পানিয’’ন্তি.

৩৩৫.

‘‘সচাহং ভন্তে গঙ্গায, সযং গণ্হামি পানিযং;

লোহিতং মে পরিৰত্ততি, তস্মা যাচামি পানিয’’ন্তি.

৩৩৬.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, গঙ্গা তে হোতি লোহিত’’ন্তি.

৩৩৭.

‘‘পুত্তো মে উত্তরো নাম [পুত্তো মে ভন্তে উত্তরো (ক.)], সদ্ধো আসি উপাসকো;

সো চ ময্হং অকামায, সমণানং পৰেচ্ছতি.

৩৩৮.

‘‘চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;

তমহং পরিভাসামি, মচ্ছেরেন উপদ্দুতা.

৩৩৯.

‘‘যং ত্ৰং ময্হং অকামায, সমণানং পৰেচ্ছসি;

চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং.

৩৪০.

‘‘এতং তে পরলোকস্মিং, লোহিতং হোতু উত্তর;

তস্স কম্মস্স ৰিপাকেন, গঙ্গা মে হোতি লোহিত’’ন্তি.

উত্তরমাতুপেতিৰত্থু দসমং.

১১. সুত্তপেতৰত্থু

৩৪১.

‘‘অহং পুরে পব্বজিতস্স ভিক্খুনো, সুত্তং অদাসিং উপসঙ্কম্ম যাচিতা;

তস্স ৰিপাকো ৰিপুলফলূপলব্ভতি, বহুকা চ মে উপ্পজ্জরে [বহূ চ মে উপপজ্জরে (সী.)] ৰত্থকোটিযো.

৩৪২.

‘‘পুপ্ফাভিকিণ্ণং রমিতং [রম্মমিদং (ক.)] ৰিমানং, অনেকচিত্তং নরনারিসেৰিতং;

সাহং ভুঞ্জামি চ পারুপামি চ, পহূতৰিত্তা ন চ তাৰ খীযতি.

৩৪৩.

‘‘তস্সেৰ কম্মস্স ৰিপাকমন্ৰযা, সুখঞ্চ সাতঞ্চ ইধূপলব্ভতি;

সাহং গন্ত্ৰা পুনদেৰ মানুসং, কাহামি পুঞ্ঞানি নযয্যপুত্ত ম’’ন্তি.

৩৪৪.

‘‘সত্ত তুৰং ৰস্সসতা ইধাগতা,

জিণ্ণা চ ৰুড্ঢা চ তহিং ভৰিস্সসি;

সব্বেৰ তে কালকতা চ ঞাতকা,

কিং তত্থ গন্ত্ৰান ইতো করিস্সসী’’তি.

৩৪৫.

‘‘সত্তেৰ ৰস্সানি ইধাগতায মে, দিব্বঞ্চ সুখঞ্চ সমপ্পিতায;

সাহং গন্ত্ৰান পুনদেৰ মানুসং, কাহামি পুঞ্ঞানি নযয্যপুত্ত ম’’ন্তি.

৩৪৬.

সো তং গহেত্ৰান পসয্হ বাহাযং, পচ্চানযিত্ৰান থেরিং সুদুব্বলং;

‘‘ৰজ্জেসি অঞ্ঞম্পি জনং ইধাগতং, ‘করোথ পুঞ্ঞানি সুখূপলব্ভতি’’.

৩৪৭.

‘‘দিট্ঠা মযা অকতেন সাধুনা, পেতা ৰিহঞ্ঞন্তি তথেৰ মনুস্সা;

কম্মঞ্চ কত্ৰা সুখৰেদনীযং, দেৰা মনুস্সা চ সুখে ঠিতা পজা’’তি.

সুত্তপেতৰত্থু একাদসমং.

১২. কণ্ণমুণ্ডপেতিৰত্থু

৩৪৮.

‘‘সোণ্ণসোপানফলকা, সোণ্ণৰালুকসন্থতা;

তত্থ সোগন্ধিযা ৰগ্গূ, সুচিগন্ধা মনোরমা.

৩৪৯.

‘‘নানারুক্খেহি সঞ্ছন্না, নানাগন্ধসমেরিতা;

নানাপদুমসঞ্ছন্না, পুণ্ডরীকসমোততা [সমোহতা (ক.)].

৩৫০.

‘‘সুরভিং সম্পৰাযন্তি, মনুঞ্ঞা মালুতেরিতা;

হংসকোঞ্চাভিরুদা চ, চক্কৰক্কাভিকূজিতা.

৩৫১.

‘‘নানাদিজগণাকিণ্ণা, নানাসরগণাযুতা;

নানাফলধরা রুক্খা, নানাপুপ্ফধরা ৰনা.

৩৫২.

‘‘ন মনুস্সেসু ঈদিসং, নগরং যাদিসং ইদং;

পাসাদা বহুকা তুয্হং, সোৰণ্ণরূপিযামযা;

দদ্দল্লমানা আভেন্তি [আভন্তি (ক.)], সমন্তা চতুরো দিসা.

৩৫৩.

‘‘পঞ্চ দাসিসতা তুয্হং, যা তেমা পরিচারিকা;

তা [কা (ক.)] কম্বুকাযূরধরা [কম্বুকেযূরধরা (সী.)], কঞ্চনাৰেল়ভূসিতা.

৩৫৪.

‘‘পল্লঙ্কা বহুকা তুয্হং, সোৰণ্ণরূপিযামযা;

কদলিমিগসঞ্ছন্না [কাদলিমিগসঞ্ছন্না (সী.)], সজ্জা গোনকসন্থতা.

৩৫৫.

‘‘যত্থ ত্ৰং ৰাসূপগতা, সব্বকামসমিদ্ধিনী;

সম্পত্তাযড্ঢরত্তায [… রত্তিযা (ক.)], ততো উট্ঠায গচ্ছসি.

৩৫৬.

‘‘উয্যানভূমিং গন্ত্ৰান, পোক্খরঞ্ঞা সমন্ততো;

তস্সা তীরে তুৰং ঠাসি, হরিতে সদ্দলে সুভে.

৩৫৭.

‘‘ততো তে কণ্ণমুণ্ডো সুনখো, অঙ্গমঙ্গানি খাদতি;

যদা চ খাযিতা আসি, অট্ঠিসঙ্খলিকা কতা;

ওগাহসি পোক্খরণিং, হোতি কাযো যথা পুরে.

৩৫৮.

‘‘ততো ত্ৰং অঙ্গপচ্চঙ্গী [অঙ্গপচ্চঙ্গা (ক.)], সুচারু পিযদস্সনা;

ৰত্থেন পারুপিত্ৰান, আযাসি মম সন্তিকং.

৩৫৯.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, কণ্ণমুণ্ডো সুনখো তৰঅঙ্গমঙ্গানি খাদতী’’তি.

৩৬০.

‘‘কিমিলাযং [কিম্বিলাযং (সী. স্যা.)] গহপতি, সদ্ধো আসি উপাসকো;

তস্সাহং ভরিযা আসিং, দুস্সীলা অতিচারিনী.

৩৬১.

‘‘সো মং অতিচরমানায [এৰমাতিচরমানায (স্যা. পী.)], সামিকো এতদব্রৰি;

‘নেতং ছন্নং [নেতং ছন্নং ন (সী.), নেতং ছন্নং নেতং (ক.)] পতিরূপং, যং ত্ৰং অতিচরাসি মং’.

৩৬২.

‘‘সাহং ঘোরঞ্চ সপথং, মুসাৰাদঞ্চ ভাসিসং;

‘নাহং তং অতিচরামি, কাযেন উদ চেতসা.

৩৬৩.

‘‘‘সচাহং তং অতিচরামি, কাযেন উদ চেতসা;

কণ্ণমুণ্ডো যং সুনখো, অঙ্গমঙ্গানি খাদতু’.

৩৬৪.

‘‘তস্স কম্মস্স ৰিপাকং, মুসাৰাদস্স চূভযং;

সত্তেৰ ৰস্সসতানি, অনুভূতং যতো হি মে;

কণ্ণমুণ্ডো চ সুনখো, অঙ্গমঙ্গানি খাদতি.

৩৬৫.

‘‘ত্ৰঞ্চ দেৰ বহুকারো, অত্থায মে ইধাগতো;

সুমুত্তাহং কণ্ণমুণ্ডস্স, অসোকা অকুতোভযা.

৩৬৬.

‘‘তাহং দেৰ নমস্সামি, যাচামি পঞ্জলীকতা;

ভুঞ্জ অমানুসে কামে, রম দেৰ মযা সহা’’তি.

৩৬৭.

‘‘ভুত্তা অমানুসা কামা, রমিতোম্হি তযা সহ;

তাহং সুভগে যাচামি, খিপ্পং পটিনযাহি ম’’ন্তি.

কণ্ণমুণ্ডপেতিৰত্থু দ্ৰাদসমং.

১৩. উব্বরিপেতৰত্থু

৩৬৮.

অহু রাজা ব্রহ্মদত্তো, পঞ্চালানং রথেসভো;

অহোরত্তানমচ্চযা, রাজা কালমক্রুব্বথ [রাজা কালঙ্করী তদা (সী.)].

৩৬৯.

তস্স আল়াহনং গন্ত্ৰা, ভরিযা কন্দতি উব্বরী [উপ্পরি (ক.)];

ব্রহ্মদত্তং অপস্সন্তী, ব্রহ্মদত্তাতি কন্দতি.

৩৭০.

ইসি চ তত্থ আগচ্ছি, সম্পন্নচরণো মুনি;

সো চ তত্থ অপুচ্ছিত্থ, যে তত্থ সুসমাগতা.

৩৭১.

‘‘কস্স ইদং আল়াহনং, নানাগন্ধসমেরিতং;

কস্সাযং কন্দতি ভরিযা, ইতো দূরগতং পতিং;

ব্রহ্মদত্তং অপস্সন্তী, ‘ব্রহ্মদত্তা’তি কন্দতি’’.

৩৭২.

তে চ তত্থ ৰিযাকংসু, যে তত্থ সুসমাগতা;

‘‘ব্রহ্মদত্তস্স ভদন্তে [ভদ্দন্তে (ক.)], ব্রহ্মদত্তস্স মারিস.

৩৭৩.

‘‘তস্স ইদং আল়াহনং, নানাগন্ধসমেরিতং;

তস্সাযং কন্দতি ভরিযা, ইতো দূরগতং পতিং;

ব্রহ্মদত্তং অপস্সন্তী, ‘ব্রহ্মদত্তা’তি কন্দতি’’.

৩৭৪.

‘‘ছল়াসীতিসহস্সানি, ব্রহ্মদত্তস্সনামকা;

ইমস্মিং আল়াহনে দড্ঢা, তেসং কমনুসোচসী’’তি.

৩৭৫.

‘‘যো রাজা চূল়নীপুত্তো, পঞ্চালানং রথেসভো;

তং ভন্তে অনুসোচামি, ভত্তারং সব্বকামদ’’ন্তি.

৩৭৬.

‘‘সব্বে ৰাহেসুং রাজানো, ব্রহ্মদত্তস্সনামকা;

সব্বেৰচূল়নীপুত্তা, পঞ্চালানং রথেসভা.

৩৭৭.

‘‘সব্বেসং অনুপুব্বেন, মহেসিত্তমকারযি;

কস্মা পুরিমকে হিত্ৰা, পচ্ছিমং অনুসোচসী’’তি.

৩৭৮.

‘‘আতুমে ইত্থিভূতায, দীঘরত্তায মারিস;

যস্সা মে ইত্থিভূতায, সংসারে বহুভাসসী’’তি.

৩৭৯.

‘‘অহু ইত্থী অহু পুরিসো, পসুযোনিম্পি আগমা;

এৰমেতং অতীতানং, পরিযন্তো ন দিস্সতী’’তি.

৩৮০.

‘‘আদিত্তং ৰত মং সন্তং, ঘতসিত্তংৰ পাৰকং;

ৰারিনা ৰিয ওসিঞ্চং, সব্বং নিব্বাপযে দরং.

৩৮১.

‘‘অব্বহী ৰত মে সল্লং, সোকং হদযনিস্সিতং;

যো মে সোকপরেতায, পতিসোকং অপানুদি.

৩৮২.

‘‘সাহং অব্বূল়্হসল্লাস্মি, সীতিভূতাস্মি নিব্বুতা;

ন সোচামি ন রোদামি, তৰ সুত্ৰা মহামুনী’’তি.

৩৮৩.

তস্স তং ৰচনং সুত্ৰা, সমণস্স সুভাসিতং;

পত্তচীৰরমাদায, পব্বজি অনগারিযং.

৩৮৪.

সা চ পব্বজিতা সন্তা, অগারস্মা অনগারিযং;

মেত্তাচিত্তং অভাৰেসি, ব্রহ্মলোকূপপত্তিযা.

৩৮৫.

গামা গামং ৰিচরন্তী, নিগমে রাজধানিযো;

উরুৰেলা নাম সো গামো, যত্থ কালমক্রুব্বথ.

৩৮৬.

মেত্তাচিত্তং আভাৰেত্ৰা, ব্রহ্মলোকূপপত্তিযা;

ইত্থিচিত্তং ৰিরাজেত্ৰা, ব্রহ্মলোকূপগা অহূতি.

উব্বরিপেতৰত্থু তেরসমং.

উব্বরিৰগ্গো দুতিযো নিট্ঠিতো.

তস্সুদ্দানং –

মোচকং [পণ্ডু (সব্বত্থ)] মাতা মত্তা [পিতা (সী. ক.), পতিযা (স্যা.)] চ, নন্দা কুণ্ডলীনা ঘটো;

দ্ৰে সেট্ঠী তুন্নৰাযো চ, উত্তর [ৰিহার (সব্বত্থ)] সুত্তকণ্ণ [সোপান (সব্বত্থ)] উব্বরীতি.

৩. চূল়ৰগ্গো

১. অভিজ্জমানপেতৰত্থু

৩৮৭.

‘‘অভিজ্জমানে ৰারিম্হি, গঙ্গায ইধ গচ্ছসি;

নগ্গো পুব্বদ্ধপেতোৰ মালধারী অলঙ্কতো;

কুহিং গমিস্সসি পেত, কত্থ ৰাসো ভৰিস্সতী’’তি.

৩৮৮.

‘‘চুন্দট্ঠিলং [চুন্দট্ঠিকং (সী.)] গমিস্সামি, পেতো সো ইতি ভাসতি;

অন্তরে ৰাসভগামং, বারাণসিং চ [বারাণসিযা চ (সী. স্যা.)] সন্তিকে’’.

৩৮৯.

তঞ্চ দিস্ৰা মহামত্তো, কোলিযো ইতি ৰিস্সুতো;

সত্তুং ভত্তঞ্চ পেতস্স, পীতকঞ্চ যুগং অদা.

৩৯০.

নাৰায তিট্ঠমানায, কপ্পকস্স অদাপযি;

কপ্পকস্স পদিন্নম্হি, ঠানে পেতস্স দিস্সথ [পেতস্সু’দিস্সথ (সী.), পেতস্সু’দিচ্ছথ (?)].

৩৯১.

ততো সুৰত্থৰসনো, মালধারী অলঙ্কতো;

ঠানে ঠিতস্স পেতস্স, দক্খিণা উপকপ্পথ;

তস্মা দজ্জেথ পেতানং, অনুকম্পায পুনপ্পুনং.

৩৯২.

সাতুন্নৰসনা [সাহুন্নৰাসিনো (স্যা. পী.), সাহুন্দৰাসিনো (ক.)] একে, অঞ্ঞে কেসনিৰাসনা [কেসনিৰাসিনো (স্যা. ক.)];

পেতা ভত্তায গচ্ছন্তি, পক্কমন্তি দিসোদিসং.

৩৯৩.

দূরে একে [দূরে পেতা (ক.)] পধাৰিত্ৰা, অলদ্ধাৰ নিৰত্তরে;

ছাতা পমুচ্ছিতা ভন্তা, ভূমিযং পটিসুম্ভিতা.

৩৯৪.

তে চ [কেচি (সী. স্যা.)] তত্থ পপতিতা [পপতিত্ৰা (সী.), চ পতিতা (স্যা.)], ভূমিযং পটিসুম্ভিতা;

পুব্বে অকতকল্যাণা, অগ্গিদড্ঢাৰ আতপে.

৩৯৫.

‘‘মযং পুব্বে পাপধম্মা, ঘরণী কুলমাতরো;

সন্তেসু দেয্যধম্মেসু, দীপং নাকম্হ অত্তনো.

৩৯৬.

‘‘পহূতং অন্নপানম্পি, অপিস্সু অৰকিরীযতি;

সম্মগ্গতে পব্বজিতে, ন চ কিঞ্চি অদম্হসে.

৩৯৭.

‘‘অকম্মকামা অলসা, সাদুকামা মহগ্ঘসা;

আলোপপিণ্ডদাতারো, পটিগ্গহে পরিভাসিম্হসে [পরিভাসিতা (স্যা. ক.)].

৩৯৮.

‘‘তে ঘরা তা চ দাসিযো, তানেৰাভরণানি নো;

তে অঞ্ঞে পরিচারেন্তি, মযং দুক্খস্স ভাগিনো.

৩৯৯.

‘‘ৰেণী ৰা অৰঞ্ঞা হোন্তি, রথকারী চ দুব্ভিকা;

চণ্ডালী কপণা হোন্তি, কপ্পকা [ন্হাপিকা (সী.)] চ পুনপ্পুনং.

৪০০.

‘‘যানি যানি নিহীনানি, কুলানি কপণানি চ;

তেসু তেস্ৰেৰ জাযন্তি, এসা মচ্ছরিনো গতি.

৪০১.

‘‘পুব্বে চ কতকল্যাণা, দাযকা ৰীতমচ্ছরা;

সগ্গং তে পরিপূরেন্তি, ওভাসেন্তি চ নন্দনং.

৪০২.

‘‘ৰেজযন্তে চ পাসাদে, রমিত্ৰা কামকামিনো;

উচ্চাকুলেসু জাযন্তি, সভোগেসু ততো চুতা.

৪০৩.

‘‘কূটাগারে চ পাসাদে, পল্লঙ্কে গোনকত্থতে;

বীজিতঙ্গা [ৰীজিতঙ্গা (সী. স্যা.)] মোরহত্থেহি, কুলে জাতা যসস্সিনো.

৪০৪.

‘‘অঙ্কতো অঙ্কং গচ্ছন্তি, মালধারী অলঙ্কতা;

ধাতিযো উপতিট্ঠন্তি, সাযং পাতং সুখেসিনো.

৪০৫.

‘‘নযিদং অকতপুঞ্ঞানং, কতপুঞ্ঞানমেৰিদং;

অসোকং নন্দনং রম্মং, তিদসানং মহাৰনং.

৪০৬.

‘‘সুখং অকতপুঞ্ঞানং, ইধ নত্থি পরত্থ চ;

সুখঞ্চ কতপুঞ্ঞানং, ইধ চেৰ পরত্থ চ.

৪০৭.

‘‘তেসং সহব্যকামানং, কত্তব্বং কুসলং বহুং;

কতপুঞ্ঞা হি মোদন্তি, সগ্গে ভোগসমঙ্গিনো’’তি.

অভিজ্জমানপেতৰত্থু পঠমং.

২. সাণৰাসীথেরপেতৰত্থু

৪০৮.

কুণ্ডিনাগরিযো থেরো, সাণৰাসি [সানুৰাসি (সী.), সানৰাসি (স্যা.)] নিৰাসিকো;

পোট্ঠপাদোতি নামেন, সমণো ভাৰিতিন্দ্রিযো.

৪০৯.

তস্স মাতা পিতা ভাতা, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা.

৪১০.

তে দুগ্গতা সূচিকট্টা, কিলন্তা নগ্গিনো কিসা;

উত্তসন্তা [ওত্তপ্পন্তা (স্যা. ক.)] মহত্তাসা [মহাতাসা (সী.)], ন দস্সেন্তি কুরূরিনো [কুরুদ্দিনো (ক.)].

৪১১.

তস্স ভাতা ৰিতরিত্ৰা, নগ্গো একপথেককো;

চতুকুণ্ডিকো ভৰিত্ৰান, থেরস্স দস্সযীতুমং.

৪১২.

থেরো চামনসিকত্ৰা, তুণ্হীভূতো অতিক্কমি;

সো চ ৰিঞ্ঞাপযী থেরং, ‘ভাতা পেতগতো অহং’.

৪১৩.

‘‘মাতা পিতা চ তে ভন্তে, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা.

৪১৪.

‘‘তে দুগ্গতা সূচিকট্টা, কিলন্তা নগ্গিনো কিসা;

উত্তসন্তা মহত্তাসা, ন দস্সেন্তি কুরূরিনো.

৪১৫.

‘‘অনুকম্পস্সু কারুণিকো, দত্ৰা অন্ৰাদিসাহি নো;

তৰ দিন্নেন দানেন, যাপেস্সন্তি কুরূরিনো’’তি.

৪১৬.

থেরো চরিত্ৰা পিণ্ডায, ভিক্খূ অঞ্ঞে চ দ্ৰাদস;

একজ্ঝং সন্নিপতিংসু, ভত্তৰিস্সগ্গকারণা.

৪১৭.

থেরো সব্বেৰ তে আহ, ‘‘যথালদ্ধং দদাথ মে;

সঙ্ঘভত্তং করিস্সামি, অনুকম্পায ঞাতিনং’’.

৪১৮.

নিয্যাদযিংসু থেরস্স, থেরো সঙ্ঘং নিমন্তযি;

দত্ৰা অন্ৰাদিসি থেরো, মাতু পিতু চ ভাতুনো;

‘‘ইদং মে ঞাতীনং হোতু, সুখিতা হোন্তু ঞাতযো’’.

৪১৯.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ভোজনং উদপজ্জথ;

সুচিং পণীতং সম্পন্নং, অনেকরসব্যঞ্জনং.

৪২০.

ততো উদ্দস্সযী [উদ্দিসযী (সী. ক.), উদ্দিস্সতি (স্যা. ক.)] ভাতা, ৰণ্ণৰা বলৰা সুখী;

‘‘পহূতং ভোজনং ভন্তে, পস্স নগ্গাম্হসে মযং;

তথা ভন্তে পরক্কম, যথা ৰত্থং লভামসে’’তি.

৪২১.

থেরো সঙ্কারকূটম্হা, উচ্চিনিত্ৰান নন্তকে;

পিলোতিকং পটং কত্ৰা, সঙ্ঘে চাতুদ্দিসে অদা.

৪২২.

দত্ৰা অন্ৰাদিসী থেরো, মাতু পিতু চ ভাতুনো;

‘‘ইদং মে ঞাতীনং হোতু, সুখিতা হোন্তু ঞাতযো’’.

৪২৩.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ৰত্থানি উদপজ্জিসুং;

ততো সুৰত্থৰসনো, থেরস্স দস্সযীতুমং.

৪২৪.

‘‘যাৰতা নন্দরাজস্স, ৰিজিতস্মিং পটিচ্ছদা;

ততো বহুতরা ভন্তে, ৰত্থানচ্ছাদনানি নো.

৪২৫.

‘‘কোসেয্যকম্বলীযানি, খোম কপ্পাসিকানি চ;

ৰিপুলা চ মহগ্ঘা চ, তেপাকাসেৰলম্বরে.

৪২৬.

‘‘তে মযং পরিদহাম, যং যং হি মনসো পিযং;

তথা ভন্তে পরক্কম, যথা গেহং লভামসে’’তি.

৪২৭.

থেরো পণ্ণকুটিং কত্ৰা, সঙ্ঘে চাতুদ্দিসে অদা;

দত্ৰা অন্ৰাদিসী থেরো, মাতু পিতু চ ভাতুনো;

‘‘ইদং মে ঞাতীনং হোতু, সুখিতা হোন্তু ঞাতযো’’.

৪২৮.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ঘরানি উদপজ্জিসুং;

কূটাগারনিৰেসনা, ৰিভত্তা ভাগসো মিতা.

৪২৯.

‘‘ন মনুস্সেসু ঈদিসা, যাদিসা নো ঘরা ইধ;

অপি দিব্বেসু যাদিসা, তাদিসা নো ঘরা ইধ.

৪৩০.

‘‘দদ্দল্লমানা আভেন্তি [আভন্তি (ক.)], সমন্তা চতুরো দিসা;

‘তথা ভন্তে পরক্কম, যথা পানীযং লভামসে’’তি.

৪৩১.

থেরো করণং [করকং (সী. স্যা. পী.)] পূরেত্ৰা, সঙ্ঘে চাতুদ্দিসে অদা;

দত্ৰা অন্ৰাদিসী থেরো, মাতু পিতু চ ভাতুনো;

‘‘ইদং মে ঞাতীনং হোতু, সুখিতা হোন্তু ঞাতযো’.

৪৩২.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, পানীযং উদপজ্জথ;

গম্ভীরা চতুরস্সা চ, পোক্খরঞ্ঞো সুনিম্মিতা.

৪৩৩.

সীতোদিকা সুপ্পতিত্থা, সীতা অপ্পটিগন্ধিযা;

পদুমুপ্পলসঞ্ছন্না, ৰারিকিঞ্জক্খপূরিতা.

৪৩৪.

তত্থ ন্হত্ৰা পিৰিত্ৰা চ, থেরস্স পটিদস্সযুং;

‘‘পহূতং পানীযং ভন্তে, পাদা দুক্খা ফলন্তি নো’’.

৪৩৫.

‘‘আহিণ্ডমানা খঞ্জাম, সক্খরে কুসকণ্টকে;

‘তথা ভন্তে পরক্কম, যথা যানং লভামসে’’’তি.

৪৩৬.

থেরো সিপাটিকং লদ্ধা, সঙ্ঘে চাতুদ্দিসে অদা;

দত্ৰা অন্ৰাদিসী থেরো, মাতু পিতু চ ভাতুনো;

‘‘ইদং মে ঞাতীনং হোতু, সুখিতা হোন্তু ঞাতযো’’.

৪৩৭.

সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, পেতা রথেন মাগমুং;

‘‘অনুকম্পিতম্হ ভদন্তে, ভত্তেনচ্ছাদনেন চ.

৪৩৮.

‘‘ঘরেন পানীযদানেন, যানদানেন চূভযং;

মুনিং কারুণিকং লোকে, ভন্তে ৰন্দিতুমাগতা’’তি.

সাণৰাসীথেরপেতৰত্থু দুতিযং.

৩. রথকারপেতিৰত্থু

৪৩৯.

‘‘ৰেল়ুরিযথম্ভং রুচিরং পভস্সরং, ৰিমানমারুয্হ অনেকচিত্তং;

তত্থচ্ছসি দেৰি মহানুভাৰে, পথদ্ধনি [সমন্ততো (ক.)] পন্নরসেৰ চন্দো.

৪৪০.

‘‘ৰণ্ণো চ তে কনকস্স সন্নিভো, উত্তত্তরূপো ভুস দস্সনেয্যো;

পল্লঙ্কসেট্ঠে অতুলে নিসিন্না, একা তুৰং নত্থি চ তুয্হ সামিকো.

৪৪১.

‘‘ইমা চ তে পোক্খরণী সমন্তা, পহূতমল্যা [পহূতমালা (সী. স্যা.)] বহুপুণ্ডরীকা;

সুৰণ্ণচুণ্ণেহি সমন্তমোত্থতা, ন তত্থ পঙ্কো পণকো চ ৰিজ্জতি.

৪৪২.

‘‘হংসা চিমে দস্সনীযা মনোরমা, উদকস্মিমনুপরিযন্তি সব্বদা;

সময্য ৰগ্গূপনদন্তি সব্বে, বিন্দুস্সরা দুন্দুভীনংৰ ঘোসো.

৪৪৩.

‘‘দদ্দল্লমানা যসসা যসস্সিনী, নাৰায চ ত্ৰং অৰলম্ব তিট্ঠসি;

আল়ারপম্হে হসিতে পিযংৰদে, সব্বঙ্গকল্যাণি ভুসং ৰিরোচসি.

৪৪৪.

‘‘ইদং ৰিমানং ৰিরজং সমে ঠিতং, উয্যানৰন্তং [উয্যানৰনং (ক.)] রতিনন্দিৰড্ঢনং;

ইচ্ছামহং নারি অনোমদস্সনে, তযা সহ নন্দনে ইধ মোদিতু’’ন্তি.

৪৪৫.

‘‘করোহি কম্মং ইধ ৰেদনীযং, চিত্তঞ্চ তে ইধ নিহিতং ভৰতু [নতঞ্চ হোতু (ক.), নিতঞ্চ হোতু (স্যা.)];

কত্ৰান কম্মং ইধ ৰেদনীযং, এৰং মমং লচ্ছসি কামকামিনি’’ন্তি.

৪৪৬.

‘‘সাধূ’’তি সো তস্সা পটিস্সুণিত্ৰা, অকাসি কম্মং তহিং ৰেদনীযং;

কত্ৰান কম্মং তহিং ৰেদনীযং, উপপজ্জি সো মাণৰো তস্সা সহব্যতন্তি.

রথকারপেতিৰত্থু ততিযং.

ভাণৰারং দুতিযং নিট্ঠিতং.

৪. ভুসপেতৰত্থু

৪৪৭.

‘‘ভুসানি একো সালিং পুনাপরো, অযঞ্চ নারী সকমংসলোহিতং;

তুৰঞ্চ গূথং অসুচিং অকন্তং [অকন্তিকং (সী. পী.)], পরিভুঞ্জসি কিস্স অযং ৰিপাকো’’তি.

৪৪৮.

‘‘অযং পুরে মাতরং হিংসতি, অযং পন কূটৰাণিজো;

অযং মংসানি খাদিত্ৰা, মুসাৰাদেন ৰঞ্চেতি.

৪৪৯.

‘‘অহং মনুস্সেসু মনুস্সভূতা, অগারিনী সব্বকুলস্স ইস্সরা;

সন্তেসু পরিগুহামি, মা চ কিঞ্চি ইতো অদং.

৪৫০.

‘‘মুসাৰাদেন ছাদেমি, ‘নত্থি এতং মম গেহে;

সচে সন্তং নিগুহামি, গূথো মে হোতু ভোজনং’.

৪৫১.

‘‘তস্স কম্মস্স ৰিপাকেন, মুসাৰাদস্স চূভযং;

সুগন্ধং সালিনো ভত্তং, গূথং মে পরিৰত্ততি.

৪৫২.

‘‘অৰঞ্ঝানি চ কম্মানি, ন হি কম্মং ৰিনস্সতি;

দুগ্গন্ধং কিমিনং [কিমিজং (সী.)] মীল়ং, ভুঞ্জামি চ পিৰামি চা’’তি.

ভুসপেতৰত্থু চতুত্থং.

৫. কুমারপেতৰত্থু

৪৫৩.

অচ্ছেররূপং সুগতস্স ঞাণং, সত্থা যথা পুগ্গলং ব্যাকাসি;

উস্সন্নপুঞ্ঞাপি ভৰন্তি হেকে, পরিত্তপুঞ্ঞাপি ভৰন্তি হেকে.

৪৫৪.

অযং কুমারো সীৰথিকায ছড্ডিতো, অঙ্গুট্ঠস্নেহেন যাপেতি রত্তিং;

ন যক্খভূতা ন সরীসপা [সিরিংসপা (সী. স্যা. পী.)] ৰা, ৰিহেঠযেয্যুং কতপুঞ্ঞং কুমারং.

৪৫৫.

সুনখাপিমস্স পলিহিংসু পাদে, ধঙ্কা সিঙ্গালা [সিগালা (সী. স্যা. পী.)] পরিৰত্তযন্তি;

গব্ভাসযং পক্খিগণা হরন্তি, কাকা পন অক্খিমলং হরন্তি.

৪৫৬.

নযিমস্স [ন ইমস্স (স্যা.), নিমস্স (ক.)] রক্খং ৰিদহিংসু কেচি, ন ওসধং সাসপধূপনং ৰা;

নক্খত্তযোগম্পি ন অগ্গহেসুং [ন উগ্গহেসুং (ক.)], ন সব্বধঞ্ঞানিপি আকিরিংসু.

৪৫৭.

এতাদিসং উত্তমকিচ্ছপত্তং, রত্তাভতং সীৰথিকায ছড্ডিতং;

নোনীতপিণ্ডংৰ পৰেধমানং, সসংসযং জীৰিতসাৰসেসং.

৪৫৮.

তমদ্দসা দেৰমনুস্সপূজিতো, দিস্ৰা চ তং ব্যাকরি ভূরিপঞ্ঞো;

‘‘অযং কুমারো নগরস্সিমস্স, অগ্গকুলিকো ভৰিস্সতি ভোগতো চ’’ [ভোগৰা চ (স্যা. ক.)].

৪৫৯.

‘‘কিস্স [কিং’স (?)] ৰতং কিং পন ব্রহ্মচরিযং, কিস্স সুচিণ্ণস্স অযং ৰিপাকো;

এতাদিসং ব্যসনং পাপুণিত্ৰা, তং তাদিসং পচ্চনুভোস্সতিদ্ধি’’ন্তি.

৪৬০.

বুদ্ধপমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স, পূজং অকাসি জনতা উল়ারং;

তত্রস্স চিত্তস্সহু অঞ্ঞথত্তং, ৰাচং অভাসি ফরুসং অসব্ভং.

৪৬১.

সো তং ৰিতক্কং পৰিনোদযিত্ৰা, পীতিং পসাদং পটিলদ্ধা পচ্ছা;

তথাগতং জেতৰনে ৰসন্তং, যাগুযা উপট্ঠাসি সত্তরত্তং.

৪৬২.

তস্স [তং’স (?)] ৰতং তং পন ব্রহ্মচরিযং, তস্স সুচিণ্ণস্স অযং ৰিপাকো;

এতাদিসং ব্যসনং পাপুণিত্ৰা, তং তাদিসং পচ্চনুভোস্সতিদ্ধিং.

৪৬৩.

ঠত্ৰান সো ৰস্সসতং ইধেৰ, সব্বেহি কামেহি সমঙ্গিভূতো;

কাযস্স ভেদা অভিসম্পরাযং, সহব্যতং গচ্ছতি ৰাসৰস্সাতি.

কুমারপেতৰত্থু পঞ্চমং.

৬. সেরিণীপেতৰত্থু

৪৬৪.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাসি, কিসা ধমনিসন্থতা;

উপ্ফাসুলিকে কিসিকে, কা নু ত্ৰং ইধ তিট্ঠসী’’তি.

৪৬৫.

‘‘অহং ভদন্তে পেতীম্হি, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৪৬৬.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা কুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৪৬৭.

‘‘অনাৰটেসু তিত্থেসু, ৰিচিনিং অড্ঢমাসকং;

সন্তেসু দেয্যধম্মেসু, দীপং নাকাসিমত্তনো.

৪৬৮.

‘‘নদিং উপেমি তসিতা, রিত্তকা পরিৰত্ততি;

ছাযং উপেমি উণ্হেসু, আতপো পরিৰত্ততি.

৪৬৯.

‘‘অগ্গিৰণ্ণো চ মে ৰাতো, ডহন্তো উপৰাযতি;

এতঞ্চ ভন্তে অরহামি, অঞ্ঞঞ্চ পাপকং ততো.

৪৭০.

‘‘গন্ত্ৰান হত্থিনিং পুরং, ৰজ্জেসি ময্হ মাতরং;

‘ধীতা চ তে মযা দিট্ঠা, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’.

৪৭১.

‘‘অত্থি মে এত্থ নিক্খিত্তং, অনক্খাতঞ্চ তং মযা;

চত্তারিসতসহস্সানি, পল্লঙ্কস্স চ হেট্ঠতো.

৪৭২.

‘‘ততো মে দানং দদতু, তস্সা চ হোতু জীৰিকা;

দানং দত্ৰা চ মে মাতা, দক্খিণং অনুদিচ্ছতু [অনুদিস্সতু (সী. পী.), অন্ৰাদিস্সতু (স্যা.)];

তদাহং সুখিতা হেস্সং, সব্বকামসমিদ্ধিনী’’তি.

৪৭৩.

‘‘সাধূ’’তি সো পটিস্সুত্ৰা, গন্ত্ৰান হত্থিনিং পুরং;

অৰোচ তস্সা মাতরং –

‘ধীতা চ তে মযা দিট্ঠা, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’.

৪৭৪.

‘‘সা মং তত্থ সমাদপেসি, ( ) [(গন্ত্ৰান হত্থিনিং পুরং) (স্যা. ক.)] ৰজ্জেসি ময্হ মাতরং;

‘ধীতা চ তে মযা দিট্ঠা, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’.

৪৭৫.

‘‘অত্থি চ মে এত্থ নিক্খিত্তং, অনক্খাতঞ্চ তং মযা;

চত্তারিসতসহস্সানি, পল্লঙ্কস্স চ হেট্ঠতো.

৪৭৬.

‘‘ততো মে দানং দদতু, তস্সা চ হোতু জীৰিকা;

দানং দত্ৰা চ মে মাতা, দক্খিণং অনুদিচ্ছতু ( ) [(ততো তুৰং দানং দেহি, তস্সা দক্খিণমাদিসী) (ক.)];

‘তদা সা সুখিতা হেস্সং, সব্বকামসমিদ্ধিনী’’’তি.

৪৭৭.

ততো হি সা দানমদা, তস্সা দক্খিণমাদিসী;

পেতী চ সুখিতা আসি, তস্সা চাসি সুজীৰিকাতি.

সেরিণীপেতৰত্থু ছট্ঠং.

৭. মিগলুদ্দকপেতৰত্থু

৪৭৮.

‘‘নরনারিপুরক্খতো যুৰা, রজনীযেহি কামগুণেহি [কামেহি (ক.)] সোভসি;

দিৰসং অনুভোসি কারণং, কিমকাসি পুরিমায জাতিযা’’তি.

৪৭৯.

‘‘অহং রাজগহে রম্মে, রমণীযে গিরিব্বজে;

মিগলুদ্দো পুরে আসিং, লোহিতপাণি দারুণো.

৪৮০.

‘‘অৰিরোধকরেসু পাণিসু, পুথুসত্তেসু পদুট্ঠমানসো;

ৰিচরিং অতিদারুণো সদা [তদা (সী.)], পরহিংসায রতো অসঞ্ঞতো.

৪৮১.

‘‘তস্স মে সহাযো সুহদযো [সুহদো (সী.)], সদ্ধো আসি উপাসকো;

সোপি [সো হি (স্যা.)] মং অনুকম্পন্তো, নিৰারেসি পুনপ্পুনং.

৪৮২.

‘‘‘মাকাসি পাপকং কম্মং, মা তাত দুগ্গতিং অগা;

সচে ইচ্ছসি পেচ্চ সুখং, ৰিরম পাণৰধা অসংযমা’.

৪৮৩.

‘‘তস্সাহং ৰচনং সুত্ৰা, সুখকামস্স হিতানুকম্পিনো;

নাকাসিং সকলানুসাসনিং, চিরপাপাভিরতো অবুদ্ধিমা.

৪৮৪.

‘‘সো মং পুন ভূরিসুমেধসো, অনুকম্পায সংযমে নিৰেসযি;

‘সচে দিৰা হনসি পাণিনো, অথ তে রত্তিং ভৰতু সংযমো’.

৪৮৫.

‘‘স্ৰাহং দিৰা হনিত্ৰা পাণিনো, ৰিরতো রত্তিমহোসি সঞ্ঞতো;

রত্তাহং পরিচারেমি, দিৰা খজ্জামি দুগ্গতো.

৪৮৬.

‘‘তস্স কম্মস্স কুসলস্স, অনুভোমি রত্তিং অমানুসিং;

দিৰা পটিহতাৰ [পটিহতা চ (ক.)] কুক্কুরা, উপধাৰন্তি সমন্তা খাদিতুং.

৪৮৭.

‘‘যে চ তে সততানুযোগিনো, ধুৰং পযুত্তা সুগতস্স সাসনে;

মঞ্ঞামি তে অমতমেৰ কেৰলং, অধিগচ্ছন্তি পদং অসঙ্খত’’ন্তি.

মিগলুদ্দকপেতৰত্থু সত্তমং.

৮. দুতিযমিগলুদ্দকপেতৰত্থু

৪৮৮.

‘‘কূটাগারে চ পাসাদে, পল্লঙ্কে গোনকত্থতে;

পঞ্চঙ্গিকেন তুরিযেন, রমসি সুপ্পৰাদিতে.

৪৮৯.

‘‘ততো রত্যা ৰিৰসানে [ৰ্যৰসানে (সী.)], সূরিযুগ্গমনং পতি;

অপৰিদ্ধো সুসানস্মিং, বহুদুক্খং নিগচ্ছসি.

৪৯০.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, ইদং দুক্খং নিগচ্ছসি’’.

৪৯১.

‘‘অহং রাজগহে রম্মে, রমণীযে গিরিব্বজে;

মিগলুদ্দো পুরে আসিং, লুদ্দো চাসিমসঞ্ঞতো.

৪৯২.

‘‘তস্স মে সহাযো সুহদযো, সদ্ধো আসি উপাসকো;

তস্স কুলুপকো ভিক্খু, আসি গোতমসাৰকো;

সোপি মং অনুকম্পন্তো, নিৰারেসি পুনপ্পুনং.

৪৯৩.

‘‘‘মাকাসি পাপকং কম্মং, মা তাত দুগ্গতিং অগা;

সচে ইচ্ছসি পেচ্চ সুখং, ৰিরম পাণৰধা অসংযমা’.

৪৯৪.

‘‘তস্সাহং ৰচনং সুত্ৰা, সুখকামস্স হিতানুকম্পিনো;

নাকাসিং সকলানুসাসনিং, চিরপাপাভিরতো অবুদ্ধিমা.

৪৯৫.

‘‘সো মং পুন ভূরিসুমেধসো, অনুকম্পায সংযমে নিৰেসযি;

‘সচে দিৰা হনসি পাণিনো, অথ তে রত্তিং ভৰতু সংযমো’.

৪৯৬.

‘‘স্ৰাহং দিৰা হনিত্ৰা পাণিনো, ৰিরতো রত্তিমহোসি সঞ্ঞতো;

রত্তাহং পরিচারেমি, দিৰা খজ্জামি দুগ্গতো.

৪৯৭.

‘‘তস্স কম্মস্স কুসলস্স, অনুভোমি রত্তিং অমানুসিং;

দিৰা পটিহতাৰ কুক্কুরা, উপধাৰন্তি সমন্তা খাদিতুং.

৪৯৮.

‘‘যে চ তে সততানুযোগিনো, ধুৰং পযুত্তা [ধুৰযুত্তা (সী.)] সুগতস্স সাসনে;

মঞ্ঞামি তে অমতমেৰ কেৰলং, অধিগচ্ছন্তি পদং অসঙ্খত’’ন্তি.

দুতিযমিগলুদ্দকপেতৰত্থু অট্ঠমং.

৯. কূটৰিনিচ্ছযিকপেতৰত্থু

৪৯৯.

‘‘মালী কিরিটী কাযূরী [কেযূরী (সী.)], গত্তা তে চন্দনুস্সদা;

পসন্নমুখৰণ্ণোসি, সূরিযৰণ্ণোৰ সোভসি.

৫০০.

‘‘অমানুসা পারিসজ্জা, যে তেমে পরিচারকা;

দস কঞ্ঞাসহস্সানি, যা তেমা পরিচারিকা;

তা [কা (ক.)] কম্বুকাযূরধরা, কঞ্চনাৰেল়ভূসিতা.

৫০১.

‘‘মহানুভাৰোসি তুৰং, লোমহংসনরূপৰা;

পিট্ঠিমংসানি অত্তনো, সামং উক্কচ্চ [উক্কড্ঢ (সী.)] খাদসি.

৫০২.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কুটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পিট্ঠিমংসানি অত্তনো;

সামং উক্কচ্চ খাদসী’’তি.

৫০৩.

‘‘অত্তনোহং অনত্থায, জীৰলোকে অচারিসং;

পেসুঞ্ঞমুসাৰাদেন, নিকতিৰঞ্চনায চ.

৫০৪.

‘‘তত্থাহং পরিসং গন্ত্ৰা, সচ্চকালে উপট্ঠিতে;

অত্থং ধম্মং নিরাকত্ৰা [নিরংকত্ৰা (ক.) নি + আ + কর + ত্ৰা = নিরাকত্ৰা], অধম্মমনুৰত্তিসং.

৫০৫.

‘‘এৰং সো খাদতত্তানং, যো হোতি পিট্ঠিমংসিকো;

যথাহং অজ্জ খাদামি, পিট্ঠিমংসানি অত্তনো.

৫০৬.

‘‘তযিদং তযা নারদ সামং দিট্ঠং, অনুকম্পকা যে কুসলা ৰদেয্যুং;

মা পেসুণং মা চ মুসা অভাণি, মা খোসি পিট্ঠিমংসিকো তুৰ’’ন্তি.

কূটৰিনিচ্ছযিকপেতৰত্থু নৰমং.

১০. ধাতুৰিৰণ্ণপেতৰত্থু

৫০৭.

‘‘অন্তলিক্খস্মিং তিট্ঠন্তো, দুগ্গন্ধো পূতি ৰাযসি;

মুখঞ্চ তে কিমযো পূতিগন্ধং, খাদন্তি কিং কম্মমকাসি পুব্বে.

৫০৮.

‘‘ততো সত্থং গহেত্ৰান, ওক্কন্তন্তি পুনপ্পুনং;

খারেন পরিপ্ফোসিত্ৰা, ওক্কন্তন্তি পুনপ্পুনং.

৫০৯.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, ইদং দুক্খং নিগচ্ছসী’’তি.

৫১০.

‘‘অহং রাজগহে রম্মে, রমণীযে গিরিব্বজে;

ইস্সরো ধনধঞ্ঞস্স, সুপহূতস্স মারিস.

৫১১.

‘‘তস্সাযং মে ভরিযা চ, ধীতা চ সুণিসা চ মে;

তা মালং উপ্পলঞ্চাপি, পচ্চগ্ঘঞ্চ ৰিলেপনং;

থূপং হরন্তিযো ৰারেসিং, তং পাপং পকতং মযা.

৫১২.

‘‘ছল়াসীতিসহস্সানি, মযং পচ্চত্তৰেদনা;

থূপপূজং ৰিৰণ্ণেত্ৰা, পচ্চাম নিরযে ভুসং.

৫১৩.

‘‘যে চ খো থূপপূজায, ৰত্তন্তে অরহতো মহে;

আদীনৰং পকাসেন্তি, ৰিৰেচযেথ [ৰিৰেচযথ (সী.)] নে ততো.

৫১৪.

‘‘ইমা চ পস্স আযন্তিযো, মালধারী অলঙ্কতা;

মালাৰিপাকংনুভোন্তিযো [অনুভৰন্তি (সী. পী.)], সমিদ্ধা চ তা [সমিদ্ধা তা (সী. স্যা.)] যসস্সিনিযো.

৫১৫.

‘‘তঞ্চ দিস্ৰান অচ্ছেরং, অব্ভুতং লোমহংসনং;

নমো করোন্তি সপ্পঞ্ঞা, ৰন্দন্তি তং মহামুনিং.

৫১৬.

‘‘সোহং নূন ইতো গন্ত্ৰা, যোনিং লদ্ধান মানুসিং;

থূপপূজং করিস্সামি, অপ্পমত্তো পুনপ্পুন’’ন্তি.

ধাতুৰিৰণ্ণপেতৰত্থু দসমং.

চূল়ৰগ্গো ততিযো নিট্ঠিতো.

তস্সুদ্দানং –

অভিজ্জমানো কুণ্ডিযো [কোণ্ডঞ্ঞো (সব্বত্থ)], রথকারী ভুসেন চ;

কুমারো গণিকা চেৰ, দ্ৰে লুদ্দা পিট্ঠিপূজনা;

ৰগ্গো তেন পৰুচ্চতীতি.

৪. মহাৰগ্গো

১. অম্বসক্করপেতৰত্থু

৫১৭.

ৰেসালী নাম নগরত্থি ৰজ্জীনং, তত্থ অহু লিচ্ছৰি অম্বসক্করো [অম্বসক্খরো (সী. স্যা.), অপ্পসক্করো (ক.)];

দিস্ৰান পেতং নগরস্স বাহিরং, তত্থেৰ পুচ্ছিত্থ তং কারণত্থিকো.

৫১৮.

‘‘সেয্যা নিসজ্জা নযিমস্স অত্থি, অভিক্কমো নত্থি পটিক্কমো চ;

অসিতপীতখাযিতৰত্থভোগা, পরিচারিকা [পরিচারণা (সী. পী.)] সাপি ইমস্স নত্থি.

৫১৯.

‘‘যে ঞাতকা দিট্ঠসুতা সুহজ্জা, অনুকম্পকা যস্স অহেসুং পুব্বে;

দট্ঠুম্পি তে দানি ন তং লভন্তি, ৰিরাজিতত্তো [ৰিরাধিতত্তো (সী. পী.)] হি জনেন তেন.

৫২০.

‘‘ন ওগ্গতত্তস্স ভৰন্তি মিত্তা, জহন্তি মিত্তা ৰিকলং ৰিদিত্ৰা;

অত্থঞ্চ দিস্ৰা পরিৰারযন্তি, বহূ মিত্তা উগ্গতত্তস্স হোন্তি.

৫২১.

‘‘নিহীনত্তো সব্বভোগেহি কিচ্ছো, সম্মক্খিতো সম্পরিভিন্নগত্তো;

উস্সাৰবিন্দূৰ পলিম্পমানো, অজ্জ সুৰে জীৰিতস্সূপরোধো.

৫২২.

‘‘এতাদিসং উত্তমকিচ্ছপ্পত্তং, উত্তাসিতং পুচিমন্দস্স সূলে;

‘অথ ত্ৰং কেন ৰণ্ণেন ৰদেসি যক্খ, জীৰ ভো জীৰিতমেৰ সেয্যো’’’তি.

৫২৩.

‘‘সালোহিতো এস অহোসি ময্হং, অহং সরামি পুরিমায জাতিযা;

দিস্ৰা চ মে কারুঞ্ঞমহোসি রাজ, মা পাপধম্মো নিরযং পতাযং [পতি + অযং = পতাযং].

৫২৪.

‘‘ইতো চুতো লিচ্ছৰি এস পোসো, সত্তুস্সদং নিরযং ঘোররূপং;

উপপজ্জতি দুক্কটকম্মকারী, মহাভিতাপং কটুকং ভযানকং.

৫২৫.

‘‘অনেকভাগেন গুণেন সেয্যো, অযমেৰ সূলো নিরযেন তেন;

একন্তদুক্খং কটুকং ভযানকং, একন্ততিব্বং নিরযং পতাযং [পতে + অযং = পতাযং].

৫২৬.

‘‘ইদঞ্চ সুত্ৰা ৰচনং মমেসো, দুক্খূপনীতো ৰিজহেয্য পাণং;

তস্মা অহং সন্তিকে ন ভণামি, মা মে কতো জীৰিতস্সূপরোধো’’.

৫২৭.

‘‘অঞ্ঞাতো এসো [অজ্ঝিতো এস (ক.)] পুরিসস্স অত্থো, অঞ্ঞম্পি ইচ্ছামসে পুচ্ছিতুং তুৰং;

ওকাসকম্মং সচে নো করোসি, পুচ্ছাম তং নো ন চ কুজ্ঝিতব্ব’’ন্তি.

৫২৮.

‘‘অদ্ধা পটিঞ্ঞা মে তদা অহু [পটিঞ্ঞাতমেতং তদাহু (ক.), পটিঞ্ঞা ন মেতে তদা অহু (?)], নাচিক্খনা অপ্পসন্নস্স হোতি;

অকামা সদ্ধেয্যৰচোতি কত্ৰা, পুচ্ছস্সু মং কামং যথা ৰিসয্হ’’ন্তি [ৰিসযং (ক.)].

৫২৯.

‘‘যং কিঞ্চহং চক্খুনা পস্সিস্সামি [পস্সামি (ক.)], সব্বম্পি তাহং অভিসদ্দহেয্যং;

দিস্ৰাৰ তং নোপি চে সদ্দহেয্যং, করেয্যাসি [করোহি (কত্থচি)] মে যক্খ নিযস্সকম্ম’’ন্তি.

৫৩০.

‘‘সচ্চপ্পটিঞ্ঞা তৰ মেসা হোতু, সুত্ৰান ধম্মং লভ সুপ্পসাদং;

অঞ্ঞত্থিকো নো চ পদুট্ঠচিত্তো, যং তে সুতং অসুতঞ্চাপি ধম্মং;

সব্বম্পি অক্খিস্সং [সব্বং আচিক্খিস্সং (সী.)] যথা পজানন্তি.

৫৩১.

‘‘সেতেন অস্সেন অলঙ্কতেন, উপযাসি সূলাৰুতকস্স সন্তিকে;

যানং ইদং অব্ভুতং দস্সনেয্যং, কিস্সেতং কম্মস্স অযং ৰিপাকো’’তি.

৫৩২.

‘‘ৰেসালিযা নগরস্স [তস্স নগরস্স (সী. স্যা. পী.)] মজ্ঝে, চিক্খল্লমগ্গে নরকং অহোসি;

গোসীসমেকাহং পসন্নচিত্তো, সেতং [সেতুং (স্যা. ক.)] গহেত্ৰা নরকস্মিং নিক্খিপিং.

৫৩৩.

‘‘এতস্মিং পাদানি পতিট্ঠপেত্ৰা, মযঞ্চ অঞ্ঞে চ অতিক্কমিম্হা;

যানং ইদং অব্ভুতং দস্সনেয্যং, তস্সেৰ কম্মস্স অযং ৰিপাকো’’তি.

৫৩৪.

‘‘ৰণ্ণো চ তে সব্বদিসা পভাসতি, গন্ধো চ তে সব্বদিসা পৰাযতি;

যক্খিদ্ধিপত্তোসি মহানুভাৰো, নগ্গো চাসি কিস্স অযং ৰিপাকো’’তি.

৫৩৫.

‘‘অক্কোধনো নিচ্চপসন্নচিত্তো, সণ্হাহি ৰাচাহি জনং উপেমি;

তস্সেৰ কম্মস্স অযং ৰিপাকো, দিব্বো মে ৰণ্ণো সততং পভাসতি.

৫৩৬.

‘‘যসঞ্চ কিত্তিঞ্চ ধম্মে ঠিতানং, দিস্ৰান মন্তেমি [দিস্ৰা সমন্তেমি (ক.)] পসন্নচিত্তো;

তস্সেৰ কম্মস্স অযং ৰিপাকো, দিব্বো মে গন্ধো সততং পৰাযতি.

৫৩৭.

‘‘সহাযানং তিত্থস্মিং ন্হাযন্তানং, থলে গহেত্ৰা নিদহিস্স দুস্সং;

খিড্ডত্থিকো নো চ পদুট্ঠচিত্তো, তেনম্হি নগ্গো কসিরা চ ৰুত্তী’’তি.

৫৩৮.

‘‘যো কীল়মানো পকরোতি পাপং, তস্সেদিসং কম্মৰিপাকমাহু;

অকীল়মানো পন যো করোতি, কিং তস্স কম্মস্স ৰিপাকমাহূ’’তি.

৫৩৯.

‘‘যে দুট্ঠসঙ্কপ্পমনা মনুস্সা, কাযেন ৰাচায চ সঙ্কিলিট্ঠা;

কাযস্স ভেদা অভিসম্পরাযং, অসংসযং তে নিরযং উপেন্তি.

৫৪০.

‘‘অপরে পন সুগতিমাসমানা, দানে রতা সঙ্গহিতত্তভাৰা;

কাযস্স ভেদা অভিসম্পরাযং, অসংসযং তে সুগতিং উপেন্তী’’তি.

৫৪১.

‘‘তং কিন্তি জানেয্যমহং অৰেচ্চ, কল্যাণপাপস্স অযং ৰিপাকো;

কিং ৰাহং দিস্ৰা অভিসদ্দহেয্যং, কো ৰাপি মং সদ্দহাপেয্য এত’’ন্তি.

৫৪২.

‘‘দিস্ৰা চ সুত্ৰা অভিসদ্দহস্সু, কল্যাণপাপস্স অযং ৰিপাকো;

কল্যাণপাপে উভযে অসন্তে, সিযা নু সত্তা সুগতা দুগ্গতা ৰা.

৫৪৩.

‘‘নো চেত্থ কম্মানি করেয্যুং মচ্চা, কল্যাণপাপানি মনুস্সলোকে;

নাহেসুং সত্তা সুগতা দুগ্গতা ৰা, হীনা পণীতা চ মনুস্সলোকে.

৫৪৪.

‘‘যস্মা চ কম্মানি করোন্তি মচ্চা, কল্যাণপাপানি মনুস্সলোকে;

তস্মা হি সত্তা সুগতা দুগ্গতা ৰা, হীনা পণীতা চ মনুস্সলোকে.

৫৪৫.

‘‘দ্ৰযজ্জ কম্মানং ৰিপাকমাহু, সুখস্স দুক্খস্স চ ৰেদনীযং;

তা দেৰতাযো পরিচারযন্তি, পচ্চন্তি বালা দ্ৰযতং অপস্সিনো.

৫৪৬.

‘‘ন মত্থি কম্মানি সযংকতানি, দত্ৰাপি মে নত্থি যো [সো (সব্বত্থ)] আদিসেয্য;

অচ্ছাদনং সযনমথন্নপানং, তেনম্হি নগ্গো কসিরা চ ৰুত্তী’’তি.

৫৪৭.

‘‘সিযা নু খো কারণং কিঞ্চি যক্খ, অচ্ছাদনং যেন তুৰং লভেথ;

আচিক্খ মে ত্ৰং যদত্থি হেতু, সদ্ধাযিকং [সদ্ধাযিতং (সী. পী.)] হেতুৰচো সুণোমা’’তি.

৫৪৮.

‘‘কপ্পিতকো [কপ্পিনকো (সী.)] নাম ইধত্থি ভিক্খু, ঝাযী সুসীলো অরহা ৰিমুত্তো;

গুত্তিন্দ্রিযো সংৰুতপাতিমোক্খো, সীতিভূতো উত্তমদিট্ঠিপত্তো.

৫৪৯.

‘‘সখিলো ৰদঞ্ঞূ সুৰচো সুমুখো, স্ৰাগমো সুপ্পটিমুত্তকো চ;

পুঞ্ঞস্স খেত্তং অরণৰিহারী, দেৰমনুস্সানঞ্চ দক্খিণেয্যো.

৫৫০.

‘‘সন্তো ৰিধূমো অনীঘো নিরাসো, মুত্তো ৰিসল্লো অমমো অৰঙ্কো;

নিরূপধী সব্বপপঞ্চখীণো, তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তো জুতিমা.

৫৫১.

‘‘অপ্পঞ্ঞাতো দিস্ৰাপি ন চ সুজানো, মুনীতি নং ৰজ্জিসু ৰোহরন্তি;

জানন্তি তং যক্খভূতা অনেজং, কল্যাণধম্মং ৰিচরন্তং লোকে.

৫৫২.

‘‘তস্স তুৰং একযুগং দুৰে ৰা, মমুদ্দিসিত্ৰান সচে দদেথ;

পটিগ্গহীতানি চ তানি অস্সু, মমঞ্চ পস্সেথ সন্নদ্ধদুস্স’’ন্তি.

৫৫৩.

‘‘কস্মিং পদেসে সমণং ৰসন্তং, গন্ত্ৰান পস্সেমু মযং ইদানি;

যো মজ্জ [স মজ্জ (সী.)] কঙ্খং ৰিচিকিচ্ছিতঞ্চ, দিট্ঠীৰিসূকানি ৰিনোদযেয্যা’’তি.

৫৫৪.

‘‘এসো নিসিন্নো কপিনচ্চনাযং, পরিৰারিতো দেৰতাহি বহূহি;

ধম্মিং কথং ভাসতি সচ্চনামো, সকস্মিমাচেরকে অপ্পমত্তো’’তি.

৫৫৫.

‘‘তথাহং [যথাহং (ক.)] কস্সামি গন্ত্ৰা ইদানি, অচ্ছাদযিস্সং সমণং যুগেন;

পটিগ্গহিতানি চ তানি অস্সু, তুৰঞ্চ পস্সেমু সন্নদ্ধদুস্স’’ন্তি.

৫৫৬.

‘‘মা অক্খণে পব্বজিতং উপাগমি, সাধু ৰো লিচ্ছৰি নেস ধম্মো;

ততো চ কালে উপসঙ্কমিত্ৰা, তত্থেৰ পস্সাহি রহো নিসিন্ন’’ন্তি.

৫৫৭.

তথাতি ৰত্ৰা অগমাসি তত্থ, পরিৰারিতো দাসগণেন লিচ্ছৰি;

সো তং নগরং উপসঙ্কমিত্ৰা, ৰাসূপগচ্ছিত্থ সকে নিৰেসনে.

৫৫৮.

ততো চ কালে গিহিকিচ্চানি কত্ৰা, ন্হত্ৰা পিৰিত্ৰা চ খণং লভিত্ৰা;

ৰিচেয্য পেল়াতো চ যুগানি অট্ঠ, গাহাপযী দাসগণেন লিচ্ছৰি.

৫৫৯.

সো তং পদেসং উপসঙ্কমিত্ৰা, তং অদ্দস সমণং সন্তচিত্তং;

পটিক্কন্তং গোচরতো নিৰত্তং, সীতিভূতং রুক্খমূলে নিসিন্নং.

৫৬০.

তমেনমৰোচ উপসঙ্কমিত্ৰা, অপ্পাবাধং ফাসুৰিহারঞ্চ পুচ্ছি;

‘‘ৰেসালিযং লিচ্ছৰিহং ভদন্তে, জানন্তি মং লিচ্ছৰি অম্বসক্করো.

৫৬১.

‘‘ইমানি মে অট্ঠ যুগা সুভানি [যুগানি ভন্তে (স্যা. ক.)], পটিগণ্হ ভন্তে পদদামি তুয্হং;

তেনেৰ অত্থেন ইধাগতোস্মি, যথা অহং অত্তমনো ভৰেয্য’’ন্তি.

৫৬২.

‘‘দূরতোৰ সমণব্রাহ্মণা চ, নিৰেসনং তে পরিৰজ্জযন্তি;

পত্তানি ভিজ্জন্তি চ তে [ভিজ্জন্তি তৰ (স্যা. ক.)] নিৰেসনে, সঙ্ঘাটিযো চাপি ৰিদালযন্তি [ৰিপাটযন্তি (সী.), ৰিপাতযন্তি (ক.)].

৫৬৩.

‘‘অথাপরে পাদকুঠারিকাহি, অৰংসিরা সমণা পাতযন্তি;

এতাদিসং পব্বজিতা ৰিহেসং, তযা কতং সমণা পাপুণন্তি.

৫৬৪.

‘‘তিণেন তেলম্পি ন ত্ৰং অদাসি, মূল়্হস্স মগ্গম্পি ন পাৰদাসি;

অন্ধস্স দণ্ডং সযমাদিযাসি, এতাদিসো কদরিযো অসংৰুতো তুৰং;

অথ ত্ৰং কেন ৰণ্ণেন কিমেৰ দিস্ৰা,

অম্হেহি সহ সংৰিভাগং করোসী’’তি.

৫৬৫.

‘‘পচ্চেমি ভন্তে যং ত্ৰং ৰদেসি, ৰিহেসযিং সমণে ব্রাহ্মণে চ;

খিড্ডত্থিকো নো চ পদুট্ঠচিত্তো, এতম্পি মে দুক্কটমেৰ ভন্তে.

৫৬৬.

‘‘খিড্ডায যক্খো পসৰিত্ৰা পাপং, ৰেদেতি দুক্খং অসমত্তভোগী;

দহরো যুৰা নগ্গনিযস্স ভাগী, কিং সু ততো দুক্খতরস্স হোতি.

৫৬৭.

‘‘তং দিস্ৰা সংৰেগমলত্থং ভন্তে, তপ্পচ্চযা ৰাপি [তপ্পচ্চযা তাহং (সী.), তপ্পচ্চযা চাহং (পী.)] দদামি দানং;

পটিগণ্হ ভন্তে ৰত্থযুগানি অট্ঠ, যক্খস্সিমা গচ্ছন্তু দক্খিণাযো’’তি.

৫৬৮.

‘‘অদ্ধা হি দানং বহুধা পসত্থং, দদতো চ তে অক্খযধম্মমত্থু;

পটিগণ্হামি তে ৰত্থযুগানি অট্ঠ, যক্খস্সিমা গচ্ছন্তু দক্খিণাযো’’তি.

৫৬৯.

ততো হি সো আচমযিত্ৰা লিচ্ছৰি, থেরস্স দত্ৰান যুগানি অট্ঠ;

‘পটিগ্গহিতানি চ তানি অস্সু, যক্খঞ্চ পস্সেথ সন্নদ্ধদুস্সং’.

৫৭০.

তমদ্দসা চন্দনসারলিত্তং, আজঞ্ঞমারূল়্হমুল়ারৰণ্ণং;

অলঙ্কতং সাধুনিৰত্থদুস্সং, পরিৰারিতং যক্খমহিদ্ধিপত্তং.

৫৭১.

সো তং দিস্ৰা অত্তমনা উদগ্গো, পহট্ঠচিত্তো চ সুভগ্গরূপো;

কম্মঞ্চ দিস্ৰান মহাৰিপাকং, সন্দিট্ঠিকং চক্খুনা সচ্ছিকত্ৰা.

৫৭২.

তমেনমৰোচ উপসঙ্কমিত্ৰা, ‘‘দস্সামি দানং সমণব্রাহ্মণানং;

ন চাপি মে কিঞ্চি অদেয্যমত্থি, তুৰঞ্চ মে যক্খ বহূপকারো’’তি.

৫৭৩.

‘‘তুৰঞ্চ মে লিচ্ছৰি একদেসং, অদাসি দানানি অমোঘমেতং;

স্ৰাহং করিস্সামি তযাৰ সক্খিং, অমানুসো মানুসকেন সদ্ধি’’ন্তি.

৫৭৪.

‘‘গতী চ বন্ধূ চ পরাযণঞ্চ [পরাযনঞ্চ (স্যা. ক.)], মিত্তো মমাসি অথ দেৰতা মে [দেৰতাসি (সী. স্যা.)];

যাচামি তং [যাচামহং (সী.)] পঞ্জলিকো ভৰিত্ৰা, ইচ্ছামি তং যক্খ পুনাপি দট্ঠু’’ন্তি.

৫৭৫.

‘‘সচে তুৰং অস্সদ্ধো ভৰিস্সসি, কদরিযরূপো ৰিপ্পটিপন্নচিত্তো;

ত্ৰং নেৰ মং লচ্ছসি [তেনেৰ মং ন লচ্ছসী (সী.), তেনেৰ মং লিচ্ছৰি (স্যা.), তেনেৰ মং লচ্ছসি (ক.)] দস্সনায, দিস্ৰা চ তং নোপি চ আলপিস্সং.

৫৭৬.

‘‘সচে পন ত্ৰং ভৰিস্সসি ধম্মগারৰো, দানে রতো সঙ্গহিতত্তভাৰো;

ওপানভূতো সমণব্রাহ্মণানং, এৰং মমং লচ্ছসি দস্সনায.

৫৭৭.

‘‘দিস্ৰা চ তং আলপিস্সং ভদন্তে, ইমঞ্চ সূলতো লহুং পমুঞ্চ;

যতো নিদানং অকরিম্হ সক্খিং, মঞ্ঞামি সূলাৰুতকস্স কারণা.

৫৭৮.

‘‘তে অঞ্ঞমঞ্ঞং অকরিম্হ সক্খিং, অযঞ্চ সূলতো [সূলাৰুতো (সী. স্যা.)] লহুং পমুত্তো;

সক্কচ্চ ধম্মানি সমাচরন্তো, মুচ্চেয্য সো নিরযা চ তম্হা;

কম্মং সিযা অঞ্ঞত্র ৰেদনীযং.

৫৭৯.

‘‘কপ্পিতকঞ্চ উপসঙ্কমিত্ৰা, তেনেৰ [তেন (স্যা. ক.)] সহ সংৰিভজিত্ৰা কালে;

সযং মুখেনূপনিসজ্জ পুচ্ছ, সো তে অক্খিস্সতি এতমত্থং.

৫৮০.

‘‘তমেৰ ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা, পুচ্ছস্সু অঞ্ঞত্থিকো নো চ পদুট্ঠচিত্তো;

সো তে সুতং অসুতঞ্চাপি ধম্মং,

সব্বম্পি অক্খিস্সতি যথা পজান’’ন্তি.

৫৮১.

সো তত্থ রহস্সং সমুল্লপিত্ৰা, সক্খিং করিত্ৰান অমানুসেন;

পক্কামি সো লিচ্ছৰীনং সকাসং, অথ ব্রৰি পরিসং সন্নিসিন্নং.

৫৮২.

‘‘সুণন্তু ভোন্তো মম একৰাক্যং, ৰরং ৰরিস্সং লভিস্সামি অত্থং;

সূলাৰুতো পুরিসো লুদ্দকম্মো, পণীহিতদণ্ডো [পণীতনণ্ডো (ক.)] অনুসত্তরূপো [অনুপক্করূপো (ক.)].

৫৮৩.

‘‘এত্তাৰতা ৰীসতিরত্তিমত্তা, যতো আৰুতো নেৰ জীৰতি ন মতো;

তাহং মোচযিস্সামি দানি, যথামতিং অনুজানাতু সঙ্ঘো’’তি.

৫৮৪.

‘‘এতঞ্চ অঞ্ঞঞ্চ লহুং পমুঞ্চ, কো তং ৰদেথ [ৰদেথাতি (ক.), ৰদেথ চ (স্যা.)] তথা করোন্তং;

যথা পজানাসি তথা করোহি, যথামতিং অনুজানাতি সঙ্ঘো’’তি.

৫৮৫.

সো তং পদেসং উপসঙ্কমিত্ৰা, সূলাৰুতং মোচযি খিপ্পমেৰ;

‘মা ভাযি সম্মা’তি চ তং অৰোচ, তিকিচ্ছকানঞ্চ উপট্ঠপেসি.

৫৮৬.

‘‘কপ্পিতকঞ্চ উপসঙ্কমিত্ৰা, তেনেৰ সহ [তেন সমং (সী.), তেন সহ (স্যা. ক.)] সংৰিভজিত্ৰা কালে;

সযং মুখেনূপনিসজ্জ লিচ্ছৰি, তথেৰ পুচ্ছিত্থ নং কারণত্থিকো.

৫৮৭.

‘‘সূলাৰুতো পুরিসো লুদ্দকম্মো, পণীতদণ্ডো অনুসত্তরূপো;

এত্তাৰতা ৰীসতিরত্তিমত্তা, যতো আৰুতো নেৰ জীৰতি ন মতো.

৫৮৮.

‘‘সো মোচিতো গন্ত্ৰা মযা ইদানি, এতস্স যক্খস্স ৰচো হি ভন্তে;

সিযা নু খো কারণং কিঞ্চিদেৰ, যেন সো নিরযং নো ৰজেয্য.

৫৮৯.

‘‘আচিক্খ ভন্তে যদি অত্থি হেতু, সদ্ধাযিকং হেতুৰচো সুণোম;

ন তেসং কম্মানং ৰিনাসমত্থি, অৰেদযিত্ৰা ইধ ব্যন্তিভাৰো’’তি.

৫৯০.

‘‘সচে স ধম্মানি সমাচরেয্য, সক্কচ্চ রত্তিন্দিৰমপ্পমত্তো;

মুচ্চেয্য সো নিরযা চ তম্হা, কম্মং সিযা অঞ্ঞত্র ৰেদনীয’’ন্তি.

৫৯১.

‘‘অঞ্ঞাতো [ঞাতোম্হি (ক.)] এসো পুরিসস্স অত্থো, মমম্পি দানি অনুকম্প ভন্তে;

অনুসাস মং ওৰদ ভূরিপঞ্ঞ, যথা অহং নো নিরযং ৰজেয্য’’ন্তি.

৫৯২.

‘‘অজ্জেৰ বুদ্ধং সরণং উপেহি, ধম্মঞ্চ সঙ্ঘঞ্চ পসন্নচিত্তো;

তথেৰ সিক্খায পদানি পঞ্চ, অখণ্ডফুল্লানি সমাদিযস্সু.

৫৯৩.

‘‘পাণাতিপাতা ৰিরমস্সু খিপ্পং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযস্সু;

অমজ্জপো মা চ মুসা অভাণী, সকেন দারেন চ হোহি তুট্ঠো;

ইমঞ্চ অরিযং [ইমঞ্চ (স্যা.)] অট্ঠঙ্গৰরেনুপেতং, সমাদিযাহি কুসলং সুখুদ্রযং.

৫৯৪.

‘‘চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;

অন্নং পানং খাদনীযং, ৰত্থসেনাসনানি চ;

দদাহি উজুভূতেসু, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা [সদা পুঞ্ঞং পৰড্ঢতি (স্যা. ক.)].

৫৯৫.

‘‘ভিক্খূপি সীলসম্পন্নে, ৰীতরাগে বহুস্সুতে;

তপ্পেহি অন্নপানেন, সদা পুঞ্ঞং পৰড্ঢতি.

৫৯৬.

‘‘এৰঞ্চ ধম্মানি [কম্মানি (সী. স্যা.)] সমাচরন্তো, সক্কচ্চ রত্তিন্দিৰমপ্পমত্তো;

মুঞ্চ তুৰং [মুচ্চেয্য সো ত্ৰং (ক.)] নিরযা চ তম্হা, কম্মং সিযা অঞ্ঞত্র ৰেদনীয’’ন্তি.

৫৯৭.

‘‘অজ্জেৰ বুদ্ধং সরণং উপেমি, ধম্মঞ্চ সঙ্ঘঞ্চ পসন্নচিত্তো;

তথেৰ সিক্খায পদানি পঞ্চ, অখণ্ডফুল্লানি সমাদিযামি.

৫৯৮.

‘‘পাণাতিপাতা ৰিরমামি খিপ্পং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযামি;

অমজ্জপো নো চ মুসা ভণামি, সকেন দারেন চ হোমি তুট্ঠো;

ইমঞ্চ অরিযং অট্ঠঙ্গৰরেনুপেতং, সমাদিযামি কুসলং সুখুদ্রযং.

৫৯৯.

‘‘চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;

অন্নং পানং খাদনীযং, ৰত্থসেনাসনানি চ.

৬০০.

‘‘ভিক্খূ চ সীলসম্পন্নে, ৰীতরাগে বহুস্সুতে;

দদামি ন ৰিকম্পামি [ৰিকপ্পামি (সী. স্যা.)], বুদ্ধানং সাসনে রতো’’তি.

৬০১.

এতাদিসা লিচ্ছৰি অম্বসক্করো, ৰেসালিযং অঞ্ঞতরো উপাসকো;

সদ্ধো মুদূ কারকরো চ ভিক্খু, সঙ্ঘঞ্চ সক্কচ্চ তদা উপট্ঠহি.

৬০২.

সূলাৰুতো চ অরোগো হুত্ৰা, সেরী সুখী পব্বজ্জং উপাগমি [পব্বজ্জমুপগচ্ছি (ক.)];

ভিক্খুঞ্চ আগম্ম কপ্পিতকুত্তমং, উভোপি সামঞ্ঞফলানি অজ্ঝগুং.

৬০৩.

এতাদিসা সপ্পুরিসান সেৰনা, মহপ্ফলা হোতি সতং ৰিজানতং;

সূলাৰুতো অগ্গফলং অফস্সযি [ফুস্সযি (স্যা. ক.)], ফলং কনিট্ঠং পন অম্বসক্করো’’তি.

অম্বসক্করপেতৰত্থু পঠমং.

২. সেরীসকপেতৰত্থু

৬০৪.

[ৰি. ৰ. ১২২৮] সুণোথ যক্খস্স ৰাণিজান চ, সমাগমো যত্থ তদা অহোসি;

যথা কথং ইতরিতরেন চাপি, সুভাসিতং তঞ্চ সুণাথ সব্বে.

৬০৫.

যো সো অহু রাজা পাযাসি নাম [নামো (সী.)], ভুম্মানং সহব্যগতো যসস্সী;

সো মোদমানোৰ সকে ৰিমানে, অমানুসো মানুসে অজ্ঝভাসীতি.

৬০৬.

‘‘ৰঙ্কে অরঞ্ঞে অমনুস্সট্ঠানে, কন্তারে অপ্পোদকে অপ্পভক্খে;

সুদুগ্গমে ৰণ্ণুপথস্স মজ্ঝে, ৰঙ্কংভযা নট্ঠমনা মনুস্সা.

৬০৭.

‘‘নযিধ ফলা মূলমযা চ সন্তি, উপাদানং নত্থি কুতোধ ভক্খো [ভিক্খো (ক.)];

অঞ্ঞত্র পংসূহি চ ৰালুকাহি চ, ততাহি উণ্হাহি চ দারুণাহি চ.

৬০৮.

‘‘উজ্জঙ্গলং তত্তমিৰং কপালং, অনাযসং পরলোকেন তুল্যং;

লুদ্দানমাৰাসমিদং পুরাণং, ভূমিপ্পদেসো অভিসত্তরূপো.

৬০৯.

‘‘‘অথ তুম্হে কেন ৰণ্ণেন, কিমাসমানা ইমং পদেসং হি;

অনুপৰিট্ঠা সহসা সমচ্চ, লোভা ভযা অথ ৰা সম্পমূল়্হা’’’তি.

৬১০.

‘‘মগধেসু অঙ্গেসু চ সত্থৰাহা, আরোপযিত্ৰা পণিযং পুথুত্তং;

তে যামসে সিন্ধুসোৰীরভূমিং, ধনত্থিকা উদ্দযং পত্থযানা.

৬১১.

‘‘দিৰা পিপাসং নধিৰাসযন্তা, যোগ্গানুকম্পঞ্চ সমেক্খমানা;

এতেন ৰেগেন আযাম সব্বে, রত্তিং মগ্গং পটিপন্না ৰিকালে.

৬১২.

‘‘তে দুপ্পযাতা অপরদ্ধমগ্গা, অন্ধাকুলা ৰিপ্পনট্ঠা অরঞ্ঞে;

সুদুগ্গমে ৰণ্ণুপথস্স মজ্ঝে, দিসং ন জানাম পমূল়্হচিত্তা.

৬১৩.

‘‘ইদঞ্চ দিস্ৰান অদিট্ঠপুব্বং, ৰিমানসেট্ঠঞ্চ তৰঞ্চ যক্খ;

ততুত্তরিং জীৰিতমাসমানা, দিস্ৰা পতীতা সুমনা উদগ্গা’’তি.

৬১৪.

‘‘পারং সমুদ্দস্স ইমঞ্চ ৰণ্ণুং, ৰেত্তাচরং [ৰেত্তং পরং (স্যা.), ৰেত্তাচারং (ক.)] সঙ্কুপথঞ্চ মগ্গং;

নদিযো পন পব্বতানঞ্চ দুগ্গা, পুথুদ্দিসা গচ্ছথ ভোগহেতু.

৬১৫.

‘‘পক্খন্দিযান ৰিজিতং পরেসং, ৰেরজ্জকে মানুসে পেক্খমানা;

যং ৰো সুতং ৰা অথ ৰাপি দিট্ঠং, অচ্ছেরকং তং ৰো সুণোম তাতা’’তি.

৬১৬.

‘‘ইতোপি অচ্ছেরতরং কুমার, ন নো সুতং ৰা অথ ৰাপি দিট্ঠং;

অতীতমানুস্সকমেৰ সব্বং, দিস্ৰা ন তপ্পাম অনোমৰণ্ণং.

৬১৭.

‘‘ৰেহাযসং পোক্খরঞ্ঞো সৰন্তি, পহূতমল্যা [পহূতমাল্যা (স্যা.)] বহুপুণ্ডরীকা;

দুমা চিমে নিচ্চফলূপপন্না, অতীৰ গন্ধা সুরভিং পৰাযন্তি.

৬১৮.

‘‘ৰেল়ূরিযথম্ভা সতমুস্সিতাসে, সিলাপৰাল়স্স চ আযতংসা;

মসারগল্লা সহলোহিতঙ্গা, থম্ভা ইমে জোতিরসামযাসে.

৬১৯.

‘‘সহস্সথম্ভং অতুলানুভাৰং, তেসূপরি সাধুমিদং ৰিমানং;

রতনন্তরং কঞ্চনৰেদিমিস্সং, তপনীযপট্টেহি চ সাধুছন্নং.

৬২০.

‘‘জম্বোনদুত্তত্তমিদং সুমট্ঠো, পাসাদসোপাণফলূপপন্নো;

দল়্হো চ ৰগ্গু চ সুসঙ্গতো চ [ৰগ্গু সুমুখো সুসঙ্গতো (সী.)], অতীৰ নিজ্ঝানখমো মনুঞ্ঞো.

৬২১.

‘‘রতনন্তরস্মিং বহুঅন্নপানং, পরিৰারিতো অচ্ছরাসঙ্গণেন;

মুরজআলম্বরতূরিযঘুট্ঠো, অভিৰন্দিতোসি থুতিৰন্দনায.

৬২২.

‘‘সো মোদসি নারিগণপ্পবোধনো, ৰিমানপাসাদৰরে মনোরমে;

অচিন্তিযো সব্বগুণূপপন্নো, রাজা যথা ৰেস্সৰণো নল়িন্যা [নল়িঞ্ঞং (ক.)].

৬২৩.

‘‘দেৰো নু আসি উদৰাসি যক্খো, উদাহু দেৰিন্দো মনুস্সভূতো;

পুচ্ছন্তি তং ৰাণিজা সত্থৰাহা, আচিক্খ কো নাম তুৰংসি যক্খো’’তি.

৬২৪.

‘‘সেরীসকো নাম অহম্হি যক্খো, কন্তারিযো ৰণ্ণুপথম্হি গুত্তো;

ইমং পদেসং অভিপালযামি, ৰচনকরো ৰেস্সৰণস্স রঞ্ঞো’’তি.

৬২৫.

‘‘অধিচ্চলদ্ধং পরিণামজং তে, সযং কতং উদাহু দেৰেহি দিন্নং;

পুচ্ছন্তি তং ৰাণিজা সত্থৰাহা, কথং তযা লদ্ধমিদং মনুঞ্ঞ’’ন্তি.

৬২৬.

‘‘নাধিচ্চলদ্ধং ন পরিণামজং মে, ন সযং কতং ন হি দেৰেহি দিন্নং;

সকেহি কম্মেহি অপাপকেহি, পুঞ্ঞেহি মে লদ্ধমিদং মনুঞ্ঞ’’ন্তি.

৬২৭.

‘‘কিং তে ৰতং কিং পন ব্রহ্মচরিযং, কিস্স সুচিণ্ণস্স অযং ৰিপাকো;

পুচ্ছন্তি তং ৰাণিজা সত্থৰাহা, কথং তযা লদ্ধমিদং ৰিমান’’ন্তি.

৬২৮.

‘‘মমং পাযাসীতি অহু সমঞ্ঞা, রজ্জং যদা কারযিং কোসলানং;

নত্থিকদিট্ঠি কদরিযো পাপধম্মো, উচ্ছেদৰাদী চ তদা অহোসিং.

৬২৯.

‘‘সমণো চ খো আসি কুমারকস্সপো, বহুস্সুতো চিত্তকথী উল়ারো;

সো মে তদা ধম্মকথং অভাসি, দিট্ঠিৰিসূকানি ৰিনোদযী মে.

৬৩০.

‘‘তাহং তস্স ধম্মকথং সুণিত্ৰা, উপাসকত্তং পটিদেৰযিস্সং;

পাণাতিপাতা ৰিরতো অহোসিং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযিস্সং;

অমজ্জপো নো চ মুসা অভাণিং, সকেন দারেন চ অহোসি তুট্ঠো.

৬৩১.

‘‘তং মে ৰতং তং পন ব্রহ্মচরিযং, তস্স সুচিণ্ণস্স অযং ৰিপাকো;

তেহেৰ কম্মেহি অপাপকেহি, পুঞ্ঞেহি মে লদ্ধমিদং ৰিমান’’ন্তি.

৬৩২.

‘‘সচ্চং কিরাহংসু নরা সপঞ্ঞা, অনঞ্ঞথা ৰচনং পণ্ডিতানং;

যহিং যহিং গচ্ছতি পুঞ্ঞকম্মো, তহিং তহিং মোদতি কামকামী.

৬৩৩.

‘‘যহিং যহিং সোকপরিদ্দৰো চ, ৰধো চ বন্ধো চ পরিক্কিলেসো;

তহিং তহিং গচ্ছতি পাপকম্মো, ন মুচ্চতি দুগ্গতিযা কদাচী’’তি.

৬৩৪.

‘‘সম্মূল়্হরূপোৰ জনো অহোসি, অস্মিং মুহুত্তে কললীকতোৰ;

জনস্সিমস্স তুয্হঞ্চ কুমার, অপ্পচ্চযো কেন নু খো অহোসী’’তি.

৬৩৫.

‘‘ইমে চ সিরীসৰনা [ইমে সিরীসূপৰনা চ (সী.), ইমেপি সিরীসৰনা চ (পী. ক.)] তাতা, দিব্বা গন্ধা সুরভী সম্পৰন্তি;

তে সম্পৰাযন্তি ইমং ৰিমানং, দিৰা চ রত্তো চ তমং নিহন্ত্ৰা.

৬৩৬.

‘‘ইমেসঞ্চ খো ৰস্সসতচ্চযেন, সিপাটিকা ফলতি একমেকা;

মানুস্সকং ৰস্সসতং অতীতং, যদগ্গে কাযম্হি ইধূপপন্নো.

৬৩৭.

‘‘দিস্ৰানহং ৰস্সসতানি পঞ্চ, অস্মিং ৰিমানে ঠত্ৰান তাতা;

আযুক্খযা পুঞ্ঞক্খযা চৰিস্সং, তেনেৰ সোকেন পমুচ্ছিতোস্মী’’তি.

৬৩৮.

‘‘কথং নু সোচেয্য তথাৰিধো সো, লদ্ধা ৰিমানং অতুলং চিরায;

যে চাপি খো ইত্তরমুপপন্না, তে নূন সোচেয্যুং পরিত্তপুঞ্ঞা’’তি.

৬৩৯.

‘‘অনুচ্ছৰিং ওৰদিযঞ্চ মে তং, যং মং তুম্হে পেয্যৰাচং ৰদেথ;

তুম্হে চ খো তাতা মযানুগুত্তা, যেনিচ্ছকং তেন পলেথ সোত্থি’’ন্তি.

৬৪০.

‘‘গন্ত্ৰা মযং সিন্ধুসোৰীরভূমিং, ধন্নত্থিকা উদ্দযং পত্থযানা;

যথাপযোগা পরিপুণ্ণচাগা, কাহাম সেরীসমহং উল়ার’’ন্তি.

৬৪১.

‘‘মা চেৰ সেরীসমহং অকত্থ, সব্বঞ্চ ৰো ভৰিস্সতি যং ৰদেথ;

পাপানি কম্মানি ৰিৰজ্জযাথ, ধম্মানুযোগঞ্চ অধিট্ঠহাথ.

৬৪২.

‘‘উপাসকো অত্থি ইমম্হি সঙ্ঘে, বহুস্সুতো সীলৰতূপপন্নো;

সদ্ধো চ চাগী চ সুপেসলো চ, ৰিচক্খণো সন্তুসিতো মুতীমা.

৬৪৩.

‘‘সঞ্জানমানো ন মুসা ভণেয্য, পরূপঘাতায চ চেতযেয্য;

ৰেভূতিকং পেসুণং নো করেয্য, সণ্হঞ্চ ৰাচং সখিলং ভণেয্য.

৬৪৪.

‘‘সগারৰো সপ্পটিস্সো ৰিনীতো, অপাপকো অধিসীলে ৰিসুদ্ধো;

সো মাতরং পিতরঞ্চাপি জন্তু, ধম্মেন পোসেতি অরিযৰুত্তি.

৬৪৫.

‘‘মঞ্ঞে সো মাতাপিতূনং কারণা, ভোগানি পরিযেসতি ন অত্তহেতু;

মাতাপিতূনঞ্চ যো অচ্চযেন, নেক্খম্মপোণো চরিস্সতি ব্রহ্মচরিযং.

৬৪৬.

‘‘উজূ অৰঙ্কো অসঠো অমাযো, ন লেসকপ্পেন চ ৰোহরেয্য;

সো তাদিসো সুকতকম্মকারী, ধম্মে ঠিতো কিন্তি লভেথ দুক্খং.

৬৪৭.

‘‘তং কারণা পাতুকতোম্হি অত্তনা, তস্মা ধম্মং পস্সথ ৰাণিজাসে;

অঞ্ঞত্র তেনিহ ভস্মী [ভস্মি (স্যা.), ভস্ম (ক.)] ভৰেথ, অন্ধাকুলা ৰিপ্পনট্ঠা অরঞ্ঞে;

তং খিপ্পমানেন লহুং পরেন, সুখো হৰে সপ্পুরিসেন সঙ্গমো’’তি.

৬৪৮.

‘‘কিং নাম সো কিঞ্চ করোতি কম্মং, কিং নামধেয্যং কিং পন তস্স গোত্তং;

মযম্পি নং দট্ঠুকামম্হ যক্খ, যস্সানুকম্পায ইধাগতোসি;

লাভা হি তস্স যস্স তুৰং পিহেসী’’তি.

৬৪৯.

‘‘যো কপ্পকো সম্ভৰনামধেয্যো, উপাসকো কোচ্ছফলূপজীৰী;

জানাথ নং তুম্হাকং পেসিযো সো, মা খো নং হীল়িত্থ সুপেসলো সো’’তি.

৬৫০.

‘‘জানামসে যং ত্ৰং পৰদেসি যক্খ, ন খো নং জানাম স এদিসোতি;

মযম্পি নং পূজযিস্সাম যক্খ, সুত্ৰান তুয্হং ৰচনং উল়ার’’ন্তি.

৬৫১.

‘‘যে কেচি ইমস্মিং সত্থে মনুস্সা, দহরা মহন্তা অথৰাপি মজ্ঝিমা;

সব্বেৰ তে আলম্বন্তু ৰিমানং, পস্সন্তু পুঞ্ঞানং ফলং কদরিযা’’তি.

৬৫২.

তে তত্থ সব্বেৰ ‘অহং পুরে’তি, তং কপ্পকং তত্থ পুরক্খত্ৰা [পুরক্খিপিত্ৰা (সী.)];

সব্বেৰ তে আলম্বিংসু ৰিমানং, মসক্কসারং ৰিয ৰাসৰস্স.

৬৫৩.

তে তত্থ সব্বেৰ ‘অহং পুরে’তি, উপাসকত্তং পটিৰেদযিংসু;

পাণাতিপাতা পটিৰিরতা অহেসুং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযিংসু;

অমজ্জপা নো চ মুসা ভণিংসু, সকেন দারেন চ অহেসুং তুট্ঠা.

৬৫৪.

তে তত্থ সব্বেৰ ‘অহং পুরে’তি, উপাসকত্তং পটিৰেদযিত্ৰা;

পক্কামি সত্থো অনুমোদমানো, যক্খিদ্ধিযা অনুমতো পুনপ্পুনং.

৬৫৫.

গন্ত্ৰান তে সিন্ধুসোৰীরভূমিং, ধনত্থিকা উদ্দযং [উদয (পী. ক.)] পত্থযানা;

যথাপযোগা পরিপুণ্ণলাভা, পচ্চাগমুং পাটলিপুত্তমক্খতং.

৬৫৬.

গন্ত্ৰান তে সঙ্ঘরং সোত্থিৰন্তো, পুত্তেহি দারেহি সমঙ্গিভূতা;

আনন্দী ৰিত্তা সুমনা পতীতা, অকংসু সেরীসমহং উল়ারং;

সেরীসকং তে পরিৰেণং মাপযিংসু.

৬৫৭.

এতাদিসা সপ্পুরিসান সেৰনা, মহত্থিকা ধম্মগুণান সেৰনা;

একস্স অত্থায উপাসকস্স, সব্বেৰ সত্তা সুখিতা [সুখিনো (পী. ক.)] অহেসুন্তি.

সেরীসকপেতৰত্থু দুতিযং.

ভাণৰারং ততিযং নিট্ঠিতং.

৩. নন্দকপেতৰত্থু

৬৫৮.

রাজা পিঙ্গলকো নাম, সুরট্ঠানং অধিপতি অহু;

মোরিযানং উপট্ঠানং গন্ত্ৰা, সুরট্ঠং পুনরাগমা.

৬৫৯.

উণ্হে মজ্ঝন্হিকে [মজ্ঝন্তিকে (সব্বত্থ)] কালে, রাজা পঙ্কং [ৰঙ্কং (ক.)] উপাগমি;

অদ্দস মগ্গং রমণীযং, পেতানং তং ৰণ্ণুপথং [ৰণ্ণনাপথং (সী. স্যা.)].

৬৬০.

সারথিং আমন্তযী রাজা –

‘‘অযং মগ্গো রমণীযো, খেমো সোৰত্থিকো সিৰো;

ইমিনা সারথি যাম, সুরট্ঠানং সন্তিকে ইতো’’.

৬৬১.

তেন পাযাসি সোরট্ঠো, সেনায চতুরঙ্গিনিযা;

উব্বিগ্গরূপো পুরিসো, সোরট্ঠং এতদব্রৰি.

৬৬২.

‘‘কুম্মগ্গং পটিপন্নম্হা, ভিংসনং লোমহংসনং;

পুরতো দিস্সতি মগ্গো, পচ্ছতো চ ন দিস্সতি.

৬৬৩.

‘‘কুম্মগ্গং পটিপন্নম্হা, যমপুরিসান সন্তিকে;

অমানুসো ৰাযতি গন্ধো, ঘোসো সুয্যতি [সূযতি (সী. স্যা.)] দারুণো’’.

৬৬৪.

সংৰিগ্গো রাজা সোরট্ঠো, সারথিং এতদব্রৰি;

‘‘কুম্মগ্গং পটিপন্নম্হা, ভিংসনং লোমহংসনং;

পুরতো দিস্সতি মগ্গো, পচ্ছতো চ ন দিস্সতি.

৬৬৫.

‘‘কুম্মগ্গং পটিপন্নম্হা, যমপুরিসান সন্তিকে;

অমানুসো ৰাযতি গন্ধো, ঘোসো সুয্যতি দারুণো’’.

৬৬৬.

হত্থিক্খন্ধং সমারুয্হ, ওলোকেন্তো চতুদ্দিসং [চতুদ্দিস্সা (ক.)];

অদ্দস নিগ্রোধং রমণীযং [রুক্খং নিগ্রোধং (স্যা. ক.)], পাদপং ছাযাসম্পন্নং;

নীলব্ভৰণ্ণসদিসং, মেঘৰণ্ণসিরীনিভং.

৬৬৭.

সারথিং আমন্তযী রাজা, ‘‘কিং এসো দিস্সতি ব্রহা;

নীলব্ভৰণ্ণসদিসো, মেঘৰণ্ণসিরীনিভো’’.

৬৬৮.

‘‘নিগ্রোধো সো মহারাজ, পাদপো ছাযাসম্পন্নো;

নীলব্ভৰণ্ণসদিসো, মেঘৰণ্ণসিরীনিভো’’.

৬৬৯.

তেন পাযাসি সোরট্ঠো, যেন সো দিস্সতে ব্রহা;

নীলব্ভৰণ্ণসদিসো, মেঘৰণ্ণসিরীনিভো.

৬৭০.

হত্থিক্খন্ধতো ওরুয্হ, রাজা রুক্খং উপাগমি;

নিসীদি রুক্খমূলস্মিং, সামচ্চো সপরিজ্জনো;

পূরং পানীযসরকং, পূৰে ৰিত্তে চ অদ্দস.

৬৭১.

পুরিসো চ দেৰৰণ্ণী, সব্বাভরণভূসিতো;

উপসঙ্কমিত্ৰা রাজানং, সোরট্ঠং এতদব্রৰি.

৬৭২.

‘‘স্ৰাগতং তে মহারাজ, অথো তে অদুরাগতং;

পিৰতু দেৰো পানীযং, পূৰে খাদ অরিন্দম’’.

৬৭৩.

পিৰিত্ৰা রাজা পানীযং, সামচ্চো সপরিজ্জনো;

পূৰে খাদিত্ৰা পিত্ৰা চ, সোরট্ঠো এতদব্রৰি.

৬৭৪.

‘‘দেৰতা নুসি গন্ধব্বো, অদু সক্কো পুরিন্দদো;

অজানন্তা তং পুচ্ছাম, কথং জানেমু তং ময’’ন্তি.

৬৭৫.

‘‘নাম্হি দেৰো ন গন্ধব্বো, নাপি [নম্হি (ক.)] সক্কো পুরিন্দদো;

পেতো অহং মহারাজ, সুরট্ঠা ইধ মাগতো’’তি.

৬৭৬.

‘‘কিংসীলো কিংসমাচারো, সুরট্ঠস্মিং পুরে তুৰং;

কেন তে ব্রহ্মচরিযেন, আনুভাৰো অযং তৰা’’তি.

৬৭৭.

‘‘তং সুণোহি মহারাজ, অরিন্দম রট্ঠৰড্ঢন;

অমচ্চা পারিসজ্জা চ, ব্রাহ্মণো চ পুরোহিতো.

৬৭৮.

‘‘সুরট্ঠস্মিং অহং দেৰ, পুরিসো পাপচেতসো;

মিচ্ছাদিট্ঠি চ দুস্সীলো, কদরিযো পরিভাসকো.

৬৭৯.

‘‘‘দদন্তানং করোন্তানং, ৰারযিস্সং বহুজ্জনং;

অঞ্ঞেসং দদমানানং, অন্তরাযকরো অহং.

৬৮০.

‘‘‘ৰিপাকো নত্থি দানস্স, সংযমস্স কুতো ফলং;

নত্থি আচরিযো নাম, অদন্তং কো দমেস্সতি.

৬৮১.

‘‘‘সমতুল্যানি ভূতানি, কুতো [কুলে (স্যা. ক.)] জেট্ঠাপচাযিকো;

নত্থি বলং ৰীরিযং ৰা, কুতো উট্ঠানপোরিসং.

৬৮২.

‘‘‘নত্থি দানফলং নাম, ন ৰিসোধেতি ৰেরিনং;

লদ্ধেয্যং লভতে মচ্চো, নিযতিপরিণামজং [পরিণামজা (সী. ক.)].

৬৮৩.

‘‘‘নত্থি মাতা পিতা ভাতা, লোকো নত্থি ইতো পরং;

নত্থি দিন্নং নত্থি হুতং, সুনিহিতং ন ৰিজ্জতি.

৬৮৪.

‘‘‘যোপি হনেয্য পুরিসং, পরস্স ছিন্দতে [পুরিসস্স ছিন্দে (স্যা. ক.)] সিরং;

ন কোচি কঞ্চি হনতি, সত্তন্নং ৰিৰরমন্তরে.

৬৮৫.

‘‘‘অচ্ছেজ্জাভেজ্জো হি [ভেজ্জো (সী.), অভেজ্জো (স্যা.), ভেজ্জাসি (ক.)] জীৰো, অট্ঠংসো গুল়পরিমণ্ডলো;

যোজনানং সতং পঞ্চ, কো জীৰং ছেত্তুমরহতি.

৬৮৬.

‘‘‘যথা সুত্তগুল়ে খিত্তে, নিব্বেঠেন্তং পলাযতি;

এৰমেৰ চ সো জীৰো, নিব্বেঠেন্তো পলাযতি.

৬৮৭.

‘‘‘যথা গামতো নিক্খম্ম, অঞ্ঞং গামং পৰিসতি;

এৰমেৰ চ সো জীৰো, অঞ্ঞং বোন্দিং পৰিসতি.

৬৮৮.

‘‘‘যথা গেহতো নিক্খম্ম, অঞ্ঞং গেহং পৰিসতি;

এৰমেৰ চ সো জীৰো, অঞ্ঞং বোন্দিং পৰিসতি.

৬৮৯.

‘‘‘চুল্লাসীতি [চুল়াসীতি (সী. স্যা. ক.)] মহাকপ্পিনো [মহাকপ্পুনো (সী.)], সতসহস্সানি হি;

যে বালা যে চ পণ্ডিতা, সংসারং খেপযিত্ৰান;

দুক্খস্সন্তং করিস্সরে.

৬৯০.

‘‘‘মিতানি সুখদুক্খানি, দোণেহি পিটকেহি চ;

জিনো সব্বং পজানাতি’, সম্মূল়্হা ইতরা পজা.

৬৯১.

‘‘এৰংদিট্ঠি পুরে আসিং, সম্মূল়্হো মোহপারুতো;

মিচ্ছাদিট্ঠি চ দুস্সীলো, কদরিযো পরিভাসকো.

৬৯২.

‘‘ওরং মে ছহি মাসেহি, কালঙ্কিরিযা ভৰিস্সতি;

একন্তকটুকং ঘোরং, নিরযং পপতিস্সহং.

৬৯৩.

[পে. ৰ. ৭০] ‘‘চতুক্কণ্ণং চতুদ্ৰারং, ৰিভত্তং ভাগসো মিতং;

অযোপাকারপরিযন্তং, অযসা পটিকুজ্জিতং.

৬৯৪.

[পে. ৰ. ৭১] ‘‘তস্স অযোমযা ভূমি, জলিতা তেজসা যুতা;

সমন্তা যোজনসতং, ফরিত্ৰা তিট্ঠতি সব্বদা.

৬৯৫.

‘‘ৰস্সানি সতসহস্সানি, ঘোসো সুয্যতি তাৰদে;

লক্খো এসো মহারাজ, সতভাগৰস্সকোটিযো.

৬৯৬.

‘‘কোটিসতসহস্সানি, নিরযে পচ্চরে জনা;

মিচ্ছাদিট্ঠী চ দুস্সীলা, যে চ অরিযূপৰাদিনো.

৬৯৭.

‘‘তত্থাহং দীঘমদ্ধানং, দুক্খং ৰেদিস্স ৰেদনং;

ফলং পাপস্স কম্মস্স, তস্মা সোচামহং ভুসং.

৬৯৮.

‘‘তং সুণোহি মহারাজ, অরিন্দম রট্ঠৰড্ঢন;

ধীতা ময্হং মহারাজ, উত্তরা ভদ্দমত্থু তে.

৬৯৯.

‘‘করোতি ভদ্দকং কম্মং, সীলেসুপোসথে রতা;

সঞ্ঞতা সংৰিভাগী চ, ৰদঞ্ঞূ ৰীতমচ্ছরা.

৭০০.

‘‘অখণ্ডকারী সিক্খায, সুণ্হা পরকুলেসু চ;

উপাসিকা সক্যমুনিনো, সম্বুদ্ধস্স সিরীমতো.

৭০১.

‘‘ভিক্খু চ সীলসম্পন্নো, গামং পিণ্ডায পাৰিসি;

ওক্খিত্তচক্খু সতিমা, গুত্তদ্ৰারো সুসংৰুতো.

৭০২.

‘‘সপদানং চরমানো, অগমা তং নিৰেসনং;

‘তমদ্দস মহারাজ, উত্তরা ভদ্দমত্থু তে’.

৭০৩.

‘‘পূরং পানীযসরকং, পূৰে ৰিত্তে চ সা অদা;

‘পিতা মে কালঙ্কতো, ভন্তে তস্সেতং উপকপ্পতু’.

৭০৪.

‘‘সমনন্তরানুদ্দিট্ঠে, ৰিপাকো উদপজ্জথ;

ভুঞ্জামি কামকামীহং, রাজা ৰেস্সৰণো যথা.

৭০৫.

‘‘তং সুণোহি মহারাজ, অরিন্দম রট্ঠৰড্ঢন;

সদেৰকস্স লোকস্স, বুদ্ধো অগ্গো পৰুচ্চতি;

তং বুদ্ধং সরণং গচ্ছ, সপুত্তদারো অরিন্দম.

৭০৬.

‘‘অট্ঠঙ্গিকেন মগ্গেন, ফুসন্তি অমতং পদং;

তং ধম্মং সরণং গচ্ছ, সপুত্তদারো অরিন্দম.

৭০৭.

‘‘চত্তারো চ পটিপন্না [মগ্গপটিপন্না (সী. স্যা.)], চত্তারো চ ফলে ঠিতা;

এস সঙ্ঘো উজুভূতো, পঞ্ঞাসীলসমাহিতো;

তং সঙ্ঘং সরণং গচ্ছ, সপুত্তদারো অরিন্দম.

৭০৮.

‘‘পাণাতিপাতা ৰিরমস্সু খিপ্পং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযস্সু;

অমজ্জপো মা চ মুসা অভাণী, সকেন দারেন চ হোহি তুট্ঠো’’তি.

৭০৯.

‘‘অত্থকামোসি মে যক্খ, হিতকামোসি দেৰতে;

করোমি তুয্হং ৰচনং, ত্ৰংসি আচরিযো মম.

৭১০.

‘‘উপেমি সরণং বুদ্ধং, ধম্মঞ্চাপি অনুত্তরং;

সঙ্ঘঞ্চ নরদেৰস্স, গচ্ছামি সরণং অহং.

৭১১.

‘‘পাণাতিপাতা ৰিরমামি খিপ্পং, লোকে অদিন্নং পরিৰজ্জযামি;

অমজ্জপো নো চ মুসা ভণামি, সকেন দারেন চ হোমি তুট্ঠো.

৭১২.

‘‘ওফুণামি [ওপুণামি (সী.), ওফুনামি (স্যা. ক.), ওপুনামি (?)] মহাৰাতে, নদিযা সীঘগামিযা;

ৰমামি পাপিকং দিট্ঠিং, বুদ্ধানং সাসনে রতো’’.

৭১৩.

ইদং ৰত্ৰান সোরট্ঠো, ৰিরমিত্ৰা পাপদস্সনা [পাপদস্সনং (স্যা. ক.)];

নমো ভগৰতো কত্ৰা, পামোক্খো রথমারুহীতি.

নন্দকপেতৰত্থু ততিযং.

৪. রেৰতীপেতৰত্থু

৭১৪.

[ৰি. ৰ. ৮৬৩] ‘‘উট্ঠেহি রেৰতে সুপাপধম্মে, অপারুতদ্ৰারে অদানসীলে;

নেস্সাম তং যত্থ থুনন্তি দুগ্গতা, সমপ্পিতা [সমজ্জতা (সী.)] নেরযিকা দুখেনা’’তি.

৭১৫.

ইচ্চেৰ [ইচ্চেৰং (স্যা. ক.)] ৰত্ৰান যমস্স দূতা, তে দ্ৰে যক্খা লোহিতক্খা ব্রহন্তা;

পচ্চেকবাহাসু গহেত্ৰা রেৰতং, পক্কামযুং দেৰগণস্স সন্তিকে.

৭১৬.

‘‘আদিচ্চৰণ্ণং রুচিরং পভস্সরং, ব্যম্হং সুভং কঞ্চনজালছন্নং;

কস্সেতমাকিণ্ণজনং ৰিমানং, সুরিযস্স রংসীরিৰ জোতমানং.

৭১৭.

‘‘নারীগণা চন্দনসারলিত্তা [চন্দনসারানুলিত্তা (স্যা.)], উভতো ৰিমানং উপসোভযন্তি;

তং দিস্সতি সুরিযসমানৰণ্ণং, কো মোদতি সগ্গপত্তো ৰিমানে’’তি.

৭১৮.

‘‘বারাণসিযং নন্দিযো নামাসি, উপাসকো অমচ্ছরী দানপতি ৰদঞ্ঞূ;

তস্সেতমাকিণ্ণজনং ৰিমানং, সুরিযস্স রংসীরিৰ জোতমানং.

৭১৯.

‘‘নারীগণা চন্দনসারলিত্তা, উভতো ৰিমানং উপসোভযন্তি;

তং দিস্সতি সুরিযসমানৰণ্ণং, সো মোদতি সগ্গপত্তো ৰিমানে’’তি.

৭২০.

‘‘নন্দিযস্সাহং ভরিযা, অগারিনী সব্বকুলস্স ইস্সরা;

ভত্তু ৰিমানে রমিস্সামি দানহং, ন পত্থযে নিরযদস্সনাযা’’তি.

৭২১.

‘‘এসো তে নিরযো সুপাপধম্মে, পুঞ্ঞং তযা অকতং জীৰলোকে;

ন হি মচ্ছরী রোসকো পাপধম্মো, সগ্গূপগানং লভতি সহব্যত’’ন্তি.

৭২২.

‘‘কিং নু গূথঞ্চ মুত্তঞ্চ, অসুচী পটিদিস্সতি;

দুগ্গন্ধং কিমিদং মীল়্হং, কিমেতং উপৰাযতী’’তি.

৭২৩.

‘‘এস সংসৰকো নাম, গম্ভীরো সতপোরিসো;

যত্থ ৰস্সসহস্সানি, তুৰং পচ্চসি রেৰতে’’তি.

৭২৪.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কেন সংসৰকো লদ্ধো, গম্ভীরো সতপোরিসো’’তি.

৭২৫.

‘‘সমণে ব্রাহ্মণে চাপি, অঞ্ঞে ৰাপি ৰনিব্বকে;

মুসাৰাদেন ৰঞ্চেসি, তং পাপং পকতং তযা.

৭২৬.

‘‘তেন সংসৰকো লদ্ধো, গম্ভীরো সতপোরিসো;

তত্থ ৰস্সসহস্সানি, তুৰং পচ্চসি রেৰতে.

৭২৭.

‘‘হত্থেপি ছিন্দন্তি অথোপি পাদে, কণ্ণেপি ছিন্দন্তি অথোপি নাসং;

অথোপি কাকোল়গণা সমেচ্চ, সঙ্গম্ম খাদন্তি ৰিফন্দমান’’ন্তি.

৭২৮.

‘‘সাধু খো মং পটিনেথ, কাহামি কুসলং বহুং;

দানেন সমচরিযায, সংযমেন দমেন চ;

যং কত্ৰা সুখিতা হোন্তি, ন চ পচ্ছানুতপ্পরে’’তি.

৭২৯.

‘‘পুরে তুৰং পমজ্জিত্ৰা, ইদানি পরিদেৰসি;

সযং কতানং কম্মানং, ৰিপাকং অনুভোস্সসী’’তি.

৭৩০.

‘‘কো দেৰলোকতো মনুস্সলোকং, গন্ত্ৰান পুট্ঠো মে এৰং ৰদেয্য;

‘নিক্খিত্তদণ্ডেসু দদাথ দানং, অচ্ছাদনং সেয্য [সযন (সী.)] মথন্নপানং;

ন হি মচ্ছরী রোসকো পাপধম্মো, সগ্গূপগানং লভতি সহব্যতং’.

৭৩১.

‘‘সাহং নূন ইতো গন্ত্ৰা, যোনিং লদ্ধান মানুসিং;

ৰদঞ্ঞূ সীলসম্পন্না, কাহামি কুসলং বহুং;

দানেন সমচরিযায, সংযমেন দমেন চ.

৭৩২.

‘‘আরামানি চ রোপিস্সং, দুগ্গে সঙ্কমনানি চ;

পপঞ্চ উদপানঞ্চ, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.

৭৩৩.

‘‘চাতুদ্দসিং পঞ্চদসিং, যা চ পক্খস্স অট্ঠমী;

পাটিহারিযপক্খঞ্চ, অট্ঠঙ্গসুসমাগতং.

৭৩৪.

‘‘উপোসথং উপৰসিস্সং, সদা সীলেসু সংৰুতা;

ন চ দানে পমজ্জিস্সং, সামং দিট্ঠমিদং মযা’’তি.

৭৩৫.

ইচ্চেৰং ৰিপ্পলপন্তিং, ফন্দমানং ততো ততো;

খিপিংসু নিরযে ঘোরে, উদ্ধংপাদং অৰংসিরং.

৭৩৬.

‘‘অহং পুরে মচ্ছরিনী অহোসিং, পরিভাসিকা সমণব্রাহ্মণানং;

ৰিতথেন চ সামিকং ৰঞ্চযিত্ৰা, পচ্চামহং নিরযে ঘোররূপে’’তি.

রেৰতীপেতৰত্থু চতুত্থং.

৫. উচ্ছুপেতৰত্থু

৭৩৭.

‘‘ইদং মম উচ্ছুৰনং মহন্তং, নিব্বত্ততি পুঞ্ঞফলং অনপ্পকং;

তং দানি মে ন [ন দানি মে তং (সী. ক.)] পরিভোগমেতি, আচিক্খ ভন্তে কিস্স অযং ৰিপাকো.

৭৩৮.

‘‘হঞ্ঞামি [ৰিহঞ্ঞামি (ক.)] খজ্জামি চ ৰাযমামি, পরিসক্কামি পরিভুঞ্জিতুং কিঞ্চি;

স্ৰাহং ছিন্নথামো কপণো লালপামি, কিস্স [কিস্সস্স (সী.), কিস্সস্সু (?)] কম্মস্স অযং ৰিপাকো.

৭৩৯.

‘‘ৰিঘাতো চাহং পরিপতামি ছমাযং, পরিৰত্তামি ৰারিচরোৰ ঘম্মে;

রুদতো চ মে [দূরতো চ মে (স্যা. ক.)] অস্সুকা নিগ্গলন্তি, আচিক্খ ভন্তে কিস্স অযং ৰিপাকো.

৭৪০.

‘‘ছাতো কিলন্তো চ পিপাসিতো চ, সন্তস্সিতো সাতসুখং ন ৰিন্দে;

পুচ্ছামি তং এতমত্থং ভদন্তে, কথং নু উচ্ছুপরিভোগং লভেয্য’’ন্তি.

৭৪১.

‘‘পুরে তুৰং কম্মমকাসি অত্তনা, মনুস্সভূতো পুরিমায জাতিযা;

অহঞ্চ তং এতমত্থং ৰদামি, সুত্ৰান ত্ৰং এতমত্থং ৰিজান.

৭৪২.

‘‘উচ্ছুং তুৰং খাদমানো পযাতো, পুরিসো চ তে পিট্ঠিতো অন্ৰগচ্ছি;

সো চ তং পচ্চাসন্তো কথেসি, তস্স তুৰং ন কিঞ্চি আলপিত্থ.

৭৪৩.

‘‘সো চ তং অভণন্তং অযাচি, ‘দেহয্য উচ্ছু’ন্তি চ তং অৰোচ;

তস্স তুৰং পিট্ঠিতো উচ্ছুং অদাসি, তস্সেতং কম্মস্স অযং ৰিপাকো.

৭৪৪.

‘‘ইঙ্ঘ ত্ৰং গন্ত্ৰান পিট্ঠিতো গণ্হেয্যাসি [ইঙ্ঘ ত্ৰং পিট্ঠিতো গণ্হ উচ্ছুং (সী.)], গহেত্ৰান তং খাদস্সু যাৰদত্থং;

তেনেৰ ত্ৰং অত্তমনো ভৰিস্সসি, হট্ঠো চুদগ্গো চ পমোদিতো চা’’তি.

৭৪৫.

গন্ত্ৰান সো পিট্ঠিতো অগ্গহেসি, গহেত্ৰান তং খাদি যাৰদত্থং;

তেনেৰ সো অত্তমনো অহোসি, হট্ঠো চুদগ্গো চ পমোদিতো চাতি.

উচ্ছুপেতৰত্থু পঞ্চমং.

৬. কুমারপেতৰত্থু

৭৪৬.

‘‘সাৰত্থি নাম নগরং, হিমৰন্তস্স পস্সতো;

তত্থ আসুং দ্ৰে কুমারা, রাজপুত্তাতি মে সুতং.

৭৪৭.

‘‘সম্মত্তা [পমত্তা (ক.)] রজনীযেসু, কামস্সাদাভিনন্দিনো;

পচ্চুপ্পন্নসুখে গিদ্ধা, ন তে পস্সিংসুনাগতং.

৭৪৮.

‘‘তে চুতা চ মনুস্সত্তা, পরলোকং ইতো গতা;

তেধ ঘোসেন্ত্যদিস্সন্তা, পুব্বে দুক্কটমত্তনো.

৭৪৯.

‘‘‘বহূসু ৰত [বহুস্সুতেসু (সী. ক.)] সন্তেসু, দেয্যধম্মে উপট্ঠিতে;

নাসক্খিম্হা চ অত্তানং, পরিত্তং কাতুং সুখাৰহং.

৭৫০.

‘‘‘কিং ততো পাপকং অস্স, যং নো রাজকুলা চুতা;

উপপন্না পেত্তিৰিসযং, খুপ্পিপাসসমপ্পিতা [খুপ্পিপাসাসমপ্পিতা (সী. পী.)].

৭৫১.

‘‘সামিনো ইধ হুত্ৰান, হোন্তি অসামিনো তহিং;

ভমন্তি [চরন্তি (সী. পী.), মরন্তি (স্যা.)] খুপ্পিপাসায, মনুস্সা উন্নতোনতা.

৭৫২.

‘‘এতমাদীনৰং ঞত্ৰা, ইস্সরমদসম্ভৰং;

পহায ইস্সরমদং, ভৰে সগ্গগতো নরো;

কাযস্স ভেদা সপ্পঞ্ঞো, সগ্গং সো উপপজ্জতী’’তি.

কুমারপেতৰত্থু ছট্ঠং.

৭. রাজপুত্তপেতৰত্থু

৭৫৩.

পুব্বে কতানং কম্মানং, ৰিপাকো মথযে মনং;

রূপে সদ্দে রসে গন্ধে, ফোট্ঠব্বে চ মনোরমে.

৭৫৪.

নচ্চং গীতং রতিং খিড্ডং, অনুভুত্ৰা অনপ্পকং;

উয্যানে পরিচরিত্ৰা, পৰিসন্তো গিরিব্বজং.

৭৫৫.

ইসিং সুনেত্ত [সুনিত (ক.)] মদ্দক্খি, অত্তদন্তং সমাহিতং;

অপ্পিচ্ছং হিরিসম্পন্নং, উঞ্ছে পত্তগতে রতং.

৭৫৬.

হত্থিক্খন্ধতো ওরুয্হ, লদ্ধা ভন্তেতি চাব্রৰি;

তস্স পত্তং গহেত্ৰান, উচ্চং পগ্গয্হ খত্তিযো.

৭৫৭.

থণ্ডিলে পত্তং ভিন্দিত্ৰা, হসমানো অপক্কমি;

‘‘রঞ্ঞো কিতৰস্সাহং পুত্তো, কিং মং ভিক্খু করিস্সসি’’.

৭৫৮.

তস্স কম্মস্স ফরুসস্স, ৰিপাকো কটুকো অহু;

যং রাজপুত্তো ৰেদেসি, নিরযম্হি সমপ্পিতো.

৭৫৯.

ছল়েৰ চতুরাসীতি, ৰস্সানি নৰুতানি চ;

ভুসং দুক্খং নিগচ্ছিত্থো, নিরযে কতকিব্বিসো.

৭৬০.

উত্তানোপি চ পচ্চিত্থ, নিকুজ্জো ৰামদক্খিণো;

উদ্ধংপাদো ঠিতো চেৰ, চিরং বালো অপচ্চথ.

৭৬১.

বহূনি ৰস্সসহস্সানি, পূগানি নহুতানি চ;

ভুসং দুক্খং নিগচ্ছিত্থো, নিরযে কতকিব্বিসো.

৭৬২.

এতাদিসং খো কটুকং, অপ্পদুট্ঠপ্পদোসিনং;

পচ্চন্তি পাপকম্মন্তা, ইসিমাসজ্জ সুব্বতং.

৭৬৩.

সো তত্থ বহুৰস্সানি, ৰেদযিত্ৰা বহুং দুখং;

খুপ্পিপাসহতো নাম [খুপ্পিপাসাহতো নাম (সী. পী)], পেতো আসি ততো চুতো.

৭৬৪.

এতমাদীনৰং ঞত্ৰা [দিস্ৰা (সী.)], ইস্সরমদসম্ভৰং;

পহায ইস্সরমদং, নিৰাতমনুৰত্তযে.

৭৬৫.

দিট্ঠেৰ ধম্মে পাসংসো, যো বুদ্ধেসু সগারৰো;

কাযস্স ভেদা সপ্পঞ্ঞো, সগ্গং সো উপপজ্জতীতি.

রাজপুত্তপেতৰত্থু সত্তমং.

৮. গূথখাদকপেতৰত্থু

৭৬৬.

‘‘গূথকূপতো উগ্গন্ত্ৰা, কো নু দীনো পতিট্ঠসি [দীনো হি তিট্ঠসি (সী.)];

নিস্সংসযং পাপকম্মন্তো, কিং নু সদ্দহসে তুৰ’’ন্তি.

৭৬৭.

‘‘অহং ভদন্তে পেতোম্হি, দুগ্গতো যমলোকিকো;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতো’’.

৭৬৮.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, ইদং দুক্খং নিগচ্ছসী’’তি.

৭৬৯.

‘‘অহু আৰাসিকো ময্হং, ইস্সুকী কুলমচ্ছরী;

অজ্ঝোসিতো ময্হং ঘরে, কদরিযো পরিভাসকো.

৭৭০.

‘‘তস্সাহং ৰচনং সুত্ৰা, ভিক্খৰো পরিভাসিসং;

তস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতো’’তি.

৭৭১.

‘‘অমিত্তো মিত্তৰণ্ণেন, যো তে আসি কুলূপকো;

কাযস্স ভেদা দুপ্পঞ্ঞো, কিং নু পেচ্চ গতিং গতো’’তি.

৭৭২.

‘‘তস্সেৰাহং পাপকম্মস্স, সীসে তিট্ঠামি মত্থকে;

সো চ পরৰিসযং পত্তো, মমেৰ পরিচারকো.

৭৭৩.

‘‘যং ভদন্তে হদন্তঞ্ঞে, এতং মে হোতি ভোজনং;

অহঞ্চ খো যং হদামি, এতং সো উপজীৰতী’’তি.

গূথখাদকপেতৰত্থু অট্ঠমং.

৯. গূথখাদকপেতিৰত্থু

৭৭৪.

‘‘গূথকূপতো উগ্গন্ত্ৰা, কা নু দীনা পতিট্ঠসি;

নিস্সংসযং পাপকম্মন্তা, কিং নু সদ্দহসে তুৰ’’ন্তি.

৭৭৫.

‘‘অহং ভদন্তে পেতীম্হি, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৭৭৬.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, ইদং দুক্খং নিগচ্ছসী’’তি.

৭৭৭.

‘‘অহু আৰাসিকো ময্হং, ইস্সুকী কুলমচ্ছরী;

অজ্ঝোসিতো ময্হং ঘরে, কদরিযো পরিভাসকো.

৭৭৮.

‘‘তস্সাহং ৰচনং সুত্ৰা, ভিক্খৰো পরিভাসিসং;

তস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৭৭৯.

‘‘অমিত্তো মিত্তৰণ্ণেন, যো তে আসি কুলূপকো;

কাযস্স ভেদা দুপ্পঞ্ঞো, কিং নু পেচ্চ গতিং গতো’’তি.

৭৮০.

‘‘তস্সেৰাহং পাপকম্মস্স, সীসে তিট্ঠামি মত্থকে;

সো চ পরৰিসযং পত্তো, মমেৰ পরিচারকো.

৭৮১.

‘‘যং ভদন্তে হদন্তঞ্ঞে, এতং মে হোতি ভোজনং;

অহঞ্চ খো যং হদামি, এতং সো উপজীৰতী’’তি.

গূথখাদকপেতিৰত্থু নৰমং.

১০. গণপেতৰত্থু

৭৮২.

‘‘নগ্গা দুব্বণ্ণরূপাত্থ, কিসা ধমনিসন্থতা;

উপ্ফাসুলিকা [উপ্পাসুল়িকা (ক.)] কিসিকা, কে নু তুম্হেত্থ মারিসা’’তি.

৭৮৩.

‘‘মযং ভদন্তে পেতাম্হা, দুগ্গতা যমলোকিকা;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৭৮৪.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, পেতলোকং ইতো গতা’’তি.

৭৮৫.

‘‘অনাৰটেসু তিত্থেসু, ৰিচিনিম্হদ্ধমাসকং;

সন্তেসু দেয্যধম্মেসু, দীপং নাকম্হ অত্তনো.

৭৮৬.

‘‘নদিং উপেম তসিতা, রিত্তকা পরিৰত্ততি;

ছাযং উপেম উণ্হেসু, আতপো পরিৰত্ততি.

৭৮৭.

‘‘অগ্গিৰণ্ণো চ নো ৰাতো, ডহন্তো উপৰাযতি;

এতঞ্চ ভন্তে অরহাম, অঞ্ঞঞ্চ পাপকং ততো.

৭৮৮.

‘‘অপি যোজনানি [অধিযোজনানি (সী. ক.)] গচ্ছাম, ছাতা আহারগেধিনো;

অলদ্ধাৰ নিৰত্তাম, অহো নো অপ্পপুঞ্ঞতা.

৭৮৯.

‘‘ছাতা পমুচ্ছিতা ভন্তা, ভূমিযং পটিসুম্ভিতা;

উত্তানা পটিকিরাম, অৰকুজ্জা পতামসে.

৭৯০.

‘‘তে চ তত্থেৰ পতিতা [তত্থ পপহিতা (ক.)], ভূমিযং পটিসুম্ভিতা;

উরং সীসঞ্চ ঘট্টেম, অহো নো অপ্পপুঞ্ঞতা.

৭৯১.

‘‘এতঞ্চ ভন্তে অরহাম, অঞ্ঞঞ্চ পাপকং ততো;

সন্তেসু দেয্যধম্মেসু, দীপং নাকম্হ অত্তনো.

৭৯২.

‘‘তে হি নূন ইতো গন্ত্ৰা, যোনিং লদ্ধান মানুসিং;

ৰদঞ্ঞূ সীলসম্পন্না, কাহাম কুসলং বহু’’ন্তি.

গণপেতৰত্থু দসমং.

১১. পাটলিপুত্তপেতৰত্থু

৭৯৩.

‘‘দিট্ঠা তযা নিরযা তিরচ্ছানযোনি,

পেতা অসুরা অথৰাপি মানুসা দেৰা; সযমদ্দস কম্মৰিপাকমত্তনো,

নেস্সামি তং পাটলিপুত্তমক্খতং; তত্থ গন্ত্ৰা কুসলং করোহি কম্মং’’.

৭৯৪.

‘‘অত্থকামোসি মে যক্খ, হিতকামোসি দেৰতে;

করোমি তুয্হং ৰচনং, ত্ৰংসি আচরিযো মম.

৭৯৫.

‘‘দিট্ঠা মযা নিরযা তিরচ্ছানযোনি, পেতা অসুরা অথৰাপি মানুসা দেৰা;

সযমদ্দসং কম্মৰিপাকমত্তনো, কাহামি পুঞ্ঞানি অনপ্পকানী’’তি.

পাটলিপুত্তপেতৰত্থু একাদসমং.

১২. অম্বৰনপেতৰত্থু

৭৯৬.

‘‘অযঞ্চ তে পোক্খরণী সুরম্মা, সমা সুতিত্থা চ মহোদকা চ;

সুপুপ্ফিতা ভমরগণানুকিণ্ণা, কথং তযা লদ্ধা অযং মনুঞ্ঞা.

৭৯৭.

‘‘ইদঞ্চ তে অম্বৰনং সুরম্মং, সব্বোতুকং ধারযতে [ধারযতি (স্যা. ক.)] ফলানি;

সুপুপ্ফিতং ভমরগণানুকিণ্ণং, কথং তযা লদ্ধমিদং ৰিমানং’’.

৭৯৮.

‘‘অম্বপক্কং দকং [অম্বপক্কোদকং (সী. স্যা. পী.), অম্বপক্কূদকং (ক.)] যাগু, সীতচ্ছাযা মনোরমা;

ধীতায দিন্নদানেন, তেন মে ইধ লব্ভতি’’.

৭৯৯.

‘‘সন্দিট্ঠিকং কম্মং এৰং [সন্দিট্ঠিকং এৰ (স্যা.)] পস্সথ, দানস্স দমস্স সংযমস্স ৰিপাকং;

দাসী অহং অয্যকুলেসু হুত্ৰা, সুণিসা হোমি অগারস্স ইস্সরা’’তি.

অম্বৰনপেতৰত্থু দ্ৰাদসমং.

১৩. অক্খরুক্খপেতৰত্থু

৮০০.

‘‘যং দদাতি ন তং হোতি, দেথেৰ দানং দত্ৰা উভযং তরতি;

উভযং তেন দানেন [তেন (ক.)] গচ্ছতি, জাগরথ মাপমজ্জথা’’তি.

অক্খরুক্খপেতৰত্থু তেরসমং.

১৪. ভোগসংহরপেতৰত্থু

৮০১.

‘‘মযং ভোগে সংহরিম্হ, সমেন ৰিসমেন চ;

তে অঞ্ঞে পরিভুঞ্জন্তি, মযং দুক্খস্স ভাগিনী’’তি.

ভোগসংহরপেতৰত্থু চুদ্দসমং.

১৫. সেট্ঠিপুত্তপেতৰত্থু

৮০২.

[জা. ১.৪.৫৪ জাতকেপি] ‘‘সট্ঠিৰস্সসহস্সানি, পরিপুণ্ণানি সব্বসো;

নিরযে পচ্চমানানং, কদা অন্তো ভৰিস্সতি’’.

৮০৩.

[জা. ১.৪.৫৫ জাতকেপি] ‘‘নত্থি অন্তো কুতো অন্তো, ন অন্তো পটিদিস্সতি;

তথা হি পকতং পাপং, তুয্হং ময্হঞ্চ মারিসা [মম তুয্হঞ্চ মারিস (সী. স্যা. পী.)].

৮০৪.

[জা. ১.৪.৫৩ জাতকেপি] ‘‘দুজ্জীৰিতমজীৰম্হ, যে সন্তে ন দদম্হসে;

সন্তেসু দেয্যধম্মেসু, দীপং নাকম্হ অত্তনো.

৮০৫.

[জা. ১.৪.৫৬ জাতকেপি] ‘‘সোহং নূন ইতো গন্ত্ৰা, যোনিং লদ্ধান মানুসিং;

ৰদঞ্ঞূ সীলসম্পন্নো, কাহামি কুসলং বহু’’ন্তি.

সেট্ঠিপুত্তপেতৰত্থু পন্নরসমং.

১৬. সট্ঠিকূটপেতৰত্থু

৮০৬.

‘‘কিং নু উম্মত্তরূপোৰ, মিগো ভন্তোৰ ধাৰসি;

নিস্সংসযং পাপকম্মন্তো [পাপকম্মং (স্যা. পী.)], কিং নু সদ্দাযসে তুৰ’’ন্তি.

৮০৭.

‘‘অহং ভদন্তে পেতোম্হি, দুগ্গতো যমলোকিকো;

পাপকম্মং করিত্ৰান, পেতলোকং ইতো গতো.

৮০৮.

‘‘সট্ঠি কূটসহস্সানি, পরিপুণ্ণানি সব্বসো;

সীসে ময্হং নিপতন্তি, তে ভিন্দন্তি চ মত্থক’’ন্তি.

৮০৯.

‘‘কিং নু কাযেন ৰাচায, মনসা দুক্কটং কতং;

কিস্স কম্মৰিপাকেন, ইদং দুক্খং নিগচ্ছসি.

৮১০.

‘‘সট্ঠি কূটসহস্সানি, পরিপুণ্ণানি সব্বসো;

সীসে তুয্হং নিপতন্তি, তে ভিন্দন্তি চ মত্থক’’ন্তি.

৮১১.

‘‘অথদ্দসাসিং সম্বুদ্ধং, সুনেত্তং ভাৰিতিন্দ্রিযং;

নিসিন্নং রুক্খমূলস্মিং, ঝাযন্তং অকুতোভযং.

৮১২.

‘‘সালিত্তকপ্পহারেন, ভিন্দিস্সং তস্স মত্থকং;

তস্স কম্মৰিপাকেন, ইদং দুক্খং নিগচ্ছিসং.

৮১৩.

‘‘সট্ঠি কূটসহস্সানি, পরিপুণ্ণানি সব্বসো;

সীসে ময্হং নিপতন্তি, তে ভিন্দন্তি চ [নিপতন্তি, ৰো ভিন্দন্তেৰ (সী. ধম্মপদট্ঠকথা)] মত্থক’’ন্তি.

৮১৪.

‘‘ধম্মেন তে কাপুরিস, সট্ঠিকূটসহস্সানি, পরিপুণ্ণানি সব্বসো;

সীসে তুয্হং নিপতন্তি, তে ভিন্দন্তি চ মত্থক’’ন্তি.

সট্ঠিকূটপেতৰত্থু সোল়সমং.

মহাৰগ্গো চতুত্থো নিট্ঠিতো.

তস্সুদ্দানং

অম্বসক্করো সেরীসকো, পিঙ্গলো রেৰতি উচ্ছু;

দ্ৰে কুমারা দুৰে গূথা, গণপাটলিঅম্বৰনং.

অক্খরুক্খভোগসংহরা, সেট্ঠিপুত্তসট্ঠিকূটা;

ইতি সোল়সৰত্থূনি, ৰগ্গো তেন পৰুচ্চতি.

অথ ৰগ্গুদ্দানং –

উরগো উপরিৰগ্গো, চূল়মহাতি চতুধা;

ৰত্থূনি একপঞ্ঞাসং, চতুধা ভাণৰারতো.

পেতৰত্থুপাল়ি নিট্ঠিতা.