📜

নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স

খুদ্দকনিকাযে

অপদান-অট্ঠকথা

(দুতিযো ভাগো)

থেরাপদানং

২. সীহাসনিযৰগ্গো

১. সীহাসনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো সীহাসনদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে ৰিভৰসম্পন্নে সদ্ধাসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো, ধরমানে ভগৰতি দেৰলোকে ৰসিত্ৰা নিব্বুতে ভগৰতি উপ্পন্নত্তা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ভগৰতো সারীরিকচেতিযং দিস্ৰা ‘‘অহো মে অলাভা, ভগৰতো ধরমানে কালে অসম্পত্তো’’তি চিন্তেত্ৰা চেতিযে চিত্তং পসাদেত্ৰা সোমনস্সজাতো সব্বরতনমযং দেৰতানিম্মিতসদিসং ধম্মাসনে সীহাসনং কারেত্ৰা জীৰমানকবুদ্ধস্স ৰিয পূজেসি. তস্সুপরি গেহম্পি দিব্বৰিমানমিৰ কারেসি, পাদট্ঠপনপাদপীঠম্পি কারেসি. এৰং যাৰজীৰং দীপধূপপুপ্ফগন্ধাদীহি অনেকৰিধং পূজং কত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো ছ কামসগ্গে অপরাপরং দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চক্কৰত্তিসম্পত্তিং অনেকক্খত্তুং অনুভৰিত্ৰা সঙ্খ্যাতিক্কন্তং পদেসরজ্জসম্পত্তিঞ্চ অনুভৰিত্ৰা কস্সপস্স ভগৰতো সাসনে পব্বজিত্ৰা সমণধম্মং কত্ৰা এত্থন্তরে দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা লদ্ধূপসম্পদো কম্মট্ঠানং গহেত্ৰা ঘটেন্তো ৰাযমন্তো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

. এৰং পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সং উপ্পাদেত্ৰা পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তত্থ লোকস্স নাথো পধানোতি লোকনাথো, লোকত্তযসামীতি অত্থো. লোকনাথে সিদ্ধত্থম্হি নিব্বুতেতি সম্বন্ধো. ৰিত্থারিতে পাৰচনেতি পাৰচনে পিটকত্তযে ৰিত্থারিতে পত্থটে পাকটেতি অত্থো. বাহুজঞ্ঞম্হি সাসনেতি সিক্খত্তযসঙ্গহিতে বুদ্ধসাসনে অনেকসতসহস্সকোটিখীণাসৰসঙ্খাতেহি বহুজনেহি ঞাতে অধিগতেতি অত্থো.

২-৩. পসন্নচিত্তো সুমনোতি তদা অহং বুদ্ধস্স ধরমানকালে অসম্পত্তো নিব্বুতে তস্মিং দেৰলোকা চৰিত্ৰা মনুস্সলোকং উপপন্নো তস্স ভগৰতো সারীরিকধাতুচেতিযং দিস্ৰা পসন্নচিত্তো সদ্ধাসম্পযুত্তমনো সুন্দরমনো ‘‘অহো মমাগমনং স্ৰাগমন’’ন্তি সঞ্জাতপসাদবহুমানো ‘‘মযা নিব্বানাধিগমায একং পুঞ্ঞং কাতুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা ভগৰতো চেতিযসমীপে ভগৰন্তং উদ্দিস্স হিরঞ্ঞসুৰণ্ণরতনাদীহি অলঙ্করিত্ৰাৰ সীহাসনং অকাসি. তত্র নিসিন্নস্স পাদট্ঠপনত্থায পাদপীঠঞ্চ কারেসি. সীহাসনস্স অতেমনত্থায তস্সুপরি ঘরঞ্চ কারেসি. তেন ৰুত্তং – ‘‘সীহাসনমকাসহং…পে… ঘরং তত্থ অকাসহ’’ন্তি. তেন চিত্তপ্পসাদেনাতি ধরমানস্স ৰিয ভগৰতো সীহাসনং মযা কতং, তেন চিত্তপ্পসাদেন. তুসিতং উপপজ্জহন্তি তুসিতভৰনে উপপজ্জিন্তি অত্থো.

. আযামেন চতুব্বীসাতি তত্রুপপন্নস্স দেৰভূতস্স সতো ময্হং সুকতং পুঞ্ঞেন নিব্বত্তিতং পাতুভূতং আযামেন উচ্চতো চতুব্বীসযোজনং ৰিত্থারেন তিরিযতো চতুদ্দসযোজনং তাৰদেৰ নিব্বত্তিক্খণেযেৰ আসি অহোসীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

. চতুন্নৰুতে ইতো কপ্পেতি ইতো কপ্পতো চতুনৰুতে কপ্পে যং কম্মং অকরিং অকাসিং, তদা ততো পট্ঠায পুঞ্ঞবলেন কঞ্চি দুগ্গতিং নাভিজানামি, ন অনুভূতপুব্বা কাচি দুগ্গতীতি অত্থো.

১০. তেসত্ততিম্হিতো কপ্পেতি ইতো কপ্পতো তেসত্ততিকপ্পে. ইন্দনামা তযো জনাতি ইন্দনামকা তযো চক্কৰত্তিরাজানো একস্মিং কপ্পে তীসু জাতীসু ইন্দো নাম চক্কৰত্তী রাজা অহোসিন্তি অত্থো. দ্ৰেসত্ততিম্হিতো কপ্পেতি ইতো দ্ৰেসত্ততিকপ্পে. সুমননামকা তযো জনা তিক্খত্তুং চক্কৰত্তিরাজানো অহেসুং.

১১. সমসত্ততিতো কপ্পেতি ইতো কপ্পতো অনূনাধিকে সত্ততিমে কপ্পে ৰরুণনামকা ৰরুণো চক্কৰত্তীতি এৰংনামকা তযো চক্কৰত্তিরাজানো চক্করতনসম্পন্না চতুদীপম্হি ইস্সরা অহেসুন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সীহাসনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. একত্থম্ভিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো একত্থম্ভদাযকথেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে ৰনকম্মিকো হুত্ৰা একস্মিং ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তো. তস্মিং সমযে সব্বে সদ্ধা পসন্না উপাসকা একচ্ছন্দা ‘‘ভগৰতো উপট্ঠানসালং করোমা’’তি দব্বসম্ভারত্থায ৰনং পৰিসিত্ৰা তং উপাসকং দিস্ৰা ‘‘অম্হাকং একং থম্ভং দেথা’’তি যাচিংসু. সো তং পৰত্তিং সুত্ৰা ‘‘তুম্হে মা চিন্তযিত্থা’’তি তে সব্বে উয্যোজেত্ৰা একং সারমযং থম্ভং গহেত্ৰা সত্থু দস্সেত্ৰা তেসংযেৰ অদাসি. সো তেনেৰ সোমনস্সজাতো তদেৰ মূলং কত্ৰা অঞ্ঞানি দানাদীনি পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো অপরাপরং ছসু কামাৰচরেসু দিব্বসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ অগ্গচক্কৰত্তিসম্পত্তিং অনেকৰারং অনুভৰিত্ৰা অসঙ্খ্যেয্যং পদেসরজ্জসম্পত্তিঞ্চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সদ্ধাসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো মাতাপিতূহি সদ্ধিং ভগৰতো সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা লদ্ধূপসম্পদো কম্মট্ঠানং গহেত্ৰা মনসিকরোন্তো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১৩. সো এৰং পত্তঅরহত্তো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থস্সাতিআদিমাহ. তত্থ সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো ভগ্যসম্পন্নস্স সম্মাসম্বুদ্ধস্স. মহাপূগগণোতি মহাউপাসকসমূহো অহু অহোসীতি অত্থো. সরণং গতা চ তে বুদ্ধন্তি ‘‘বুদ্ধং সরণ’’ন্তি গতা ভজিংসু জানিংসু ৰা তে উপাসকা. তথাগতং সদ্দহন্তি বুদ্ধগুণং অত্তনো চিত্তসন্তানে ঠপেন্তীতি অত্থো.

১৪. সব্বে সঙ্গম্ম মন্তেত্ৰাতি সব্বে সমাগম্ম সন্নিপতিত্ৰা মন্তেত্ৰা অঞ্ঞমঞ্ঞং সঞ্ঞাপেত্ৰা একচ্ছন্দা হুত্ৰা মাল়ং উপট্ঠানসালং সত্থুনো অত্থায কুব্বন্তি করোন্তীতি অত্থো. দব্বসম্ভারেসু একত্থম্ভং অলভন্তা ব্রহাৰনে মহাৰনে ৰিচিনন্তীতি সম্বন্ধো.

১৫. তেহং অরঞ্ঞে দিস্ৰানাতি অহং তে উপাসকে অরঞ্ঞে দিস্ৰান গণং সমূহং উপগম্ম সমীপং গন্ত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰান দসঙ্গুলিসমোধানং অঞ্জলিং সিরসি কত্ৰা অহং গণং উপাসকসমূহং ‘‘তুম্হে ইমং ৰনং কিমত্থং আগতত্থা’’তি তদা তস্মিং কালে পরিপুচ্ছিন্তি সম্বন্ধো.

১৬. তে সীলৰন্তো উপাসকা মে মযা পুট্ঠা ‘‘মাল়ং মযং কত্তুকামা হুত্ৰা একত্থম্ভো অম্হেহি ন লব্ভতী’’তি ৰিযাকংসু ৰিসেসেন কথযিংসূতি সম্বন্ধো.

১৭. মমং ময্হং একত্থম্ভং দেথ, অহং তং দস্সামি সত্থুনো সন্তিকং অহং থম্ভং আহরিস্সামি, তে ভৰন্তো থম্ভহরণে অপ্পোস্সুক্কা উস্সাহরহিতা ভৰন্তূতি সম্বন্ধো.

২৪. যং যং যোনুপপজ্জামীতি যং যং যোনিং দেৰত্তং অথ মানুসং উপগচ্ছামীতি অত্থো. ভুম্মত্থে ৰা উপযোগৰচনং, যস্মিং যস্মিং দেৰলোকে ৰা মনুস্সলোকে ৰাতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

একত্থম্ভিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. নন্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো নন্দত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে একস্মিং কুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ভগৰতো সন্তিকে ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং ইন্দ্রিযেসু গুত্তদ্ৰারানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সযং তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো ভগৰতো ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ পূজাসক্কারবহুলং মহাদানং পৰত্তেত্ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, অনাগতে তুম্হাদিসস্স বুদ্ধস্স এৰরূপো সাৰকো ভৰেয্য’’ন্তি পণিধানং অকাসি.

সো ততো পট্ঠায দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে ধম্মতায নাম নদিযা মহন্তো কচ্ছপো হুত্ৰা নিব্বত্তো একদিৰসং সত্থারং নদিং তরিতুং তীরে ঠিতং দিস্ৰা সযং ভগৰন্তং তারেতুকামো সত্থু পাদমূলে নিপজ্জি. সত্থা তস্স অজ্ঝাসযং ঞত্ৰা পিট্ঠিং অভিরুহি. সো হট্ঠতুট্ঠো ৰেগেন সোতং ছিন্দন্তো সীঘতরং পরতীরং পাপেসি. ভগৰা তস্স অনুমোদনং ৰদন্তো ভাৰিনিং সম্পত্তিং কথেত্ৰা পক্কামি.

সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কপিলৰত্থুস্মিং সুদ্ধোদনমহারাজস্স অগ্গমহেসিযা মহাপজাপতিগোতমিযা কুচ্ছিম্হি নিব্বত্তো, তস্স নামগ্গহণদিৰসে ঞাতিসঙ্ঘং নন্দযন্তো জাতোতি ‘‘নন্দো’’ত্ৰেৰ নামং অকংসু. তস্স ৰযপ্পত্তকালে ভগৰা পৰত্তিতৰরধম্মচক্কো লোকানুগ্গহং করোন্তো অনুক্কমেন কপিলৰত্থুং গন্ত্ৰা ঞাতিসমাগমে পোক্খরৰস্সং অট্ঠুপ্পত্তিং কত্ৰা ৰেস্সন্তরজাতকং (জা. ২.২২.১৬৫৫ আদযো) কথেত্ৰা দুতিযদিৰসে পিণ্ডায পৰিট্ঠো ‘‘উত্তিট্ঠে নপ্পমজ্জেয্যা’’তি (ধ. প. ১৬৮) গাথায পিতরং সোতাপত্তিফলে পতিট্ঠাপেত্ৰা নিৰেসনং গন্ত্ৰা ‘‘ধম্মঞ্চরে সুচরিত’’ন্তি (ধ. প. ১৬৯) গাথায মহাপজাপতিং সোতাপত্তিফলে রাজানং সকদাগামিফলে পতিট্ঠাপেত্ৰা ততিযদিৰসে নন্দকুমারস্স অভিসেকগেহপৰেসনআৰাহমঙ্গলেসু ৰত্তমানেসু পিণ্ডায পাৰিসি. সত্থা নন্দকুমারস্স হত্থে পত্তং দত্ৰা মঙ্গলং ৰত্ৰা তস্স হত্থতো পত্তং অগ্গহেত্ৰাৰ ৰিহারং গতো, তং পত্তহত্থং ৰিহারং আগতং অনিচ্ছমানংযেৰ পব্বাজেত্ৰা তথাপব্বাজিতত্তাযেৰ অনভিরতিযা পীল়িতং ঞত্ৰা উপাযেন তস্স তং অনভিরতিং ৰিনোদেসি. সো যোনিসো পটিসঙ্খায ৰিপস্সনং পট্ঠপেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি. থেরো পুন দিৰসে ভগৰন্তং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমাহ – ‘‘যং মে, ভন্তে, ভগৰা পাটিভোগো পঞ্চন্নং অচ্ছরাসতানং পটিলাভায ককুটপাদানং, মুঞ্চামহং, ভন্তে, ভগৰন্তং এতস্মা পটিস্সৰা’’তি. ভগৰাপি ‘‘যদেৰ তে, নন্দ, অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুত্তং, তদাহং মুত্তো এতস্মা পটিস্সৰা’’তি আহ. অথস্স ভগৰা সৰিসেসং ইন্দ্রিযেসু গুত্তদ্ৰারতং ঞত্ৰা তং গুণং ৰিভাৰেন্তো ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং ইন্দ্রিযেসু গুত্তদ্ৰারানং যদিদং নন্দো’’তি (অ. নি. ১.২১৯, ২৩০) ইন্দ্রিযেসু গুত্তদ্ৰারভাৰেন নং এতদগ্গে ঠপেসি. থেরো হি ‘‘ইন্দ্রিযাসংৰরং নিস্সায ইমং ৰিপ্পকারং পত্তো, তমহং সুট্ঠু নিগ্গণ্হিস্সামী’’তি উস্সাহজাতো বলৰহিরোত্তপ্পো তত্থ চ কতাধিকারত্তা ইন্দ্রিযসংৰরে উক্কংসপারমিং অগমাসি.

২৭. এৰং সো এতদগ্গট্ঠানং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সপ্পত্তো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. ৰত্থং খোমং মযা দিন্নন্তি খোমরট্ঠে জাতং ৰত্থং ভগৰতি চিত্তপ্পসাদেন গারৰবহুমানেন মযা পরমসুখুমং খোমৰত্থং দিন্নন্তি অত্থো. সযম্ভুস্সাতি সযমেৰ ভূতস্স জাতস্স অরিযায জাতিযা নিব্বত্তস্স. মহেসিনোতি মহন্তে সীলসমাধিপঞ্ঞাৰিমুত্তিৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে এসি গৰেসীতি মহেসি, তস্স মহেসিনো সযম্ভুস্স চীৰরত্থায খোমৰত্থং মযা দিন্নন্তি সম্বন্ধো.

২৮. তং মে বুদ্ধো ৰিযাকাসীতি এত্থ ন্তি সাম্যত্থে উপযোগৰচনং, তস্স ৰত্থদাযকস্স মে দানফলং ৰিসেসেন অকাসি কথেসি বুদ্ধোতি অত্থো. জলজুত্তমনামকোতি পদুমুত্তরনামকো. ‘‘জলরুত্তমনাযকো’’তিপি পাঠো, তস্স জলমানানং দেৰব্রহ্মানং উত্তমনাযকো পধানোতি অত্থো. ইমিনা ৰত্থদানেনাতি ইমিনা ৰত্থদানস্স নিস্সন্দেন ত্ৰং অনাগতে হেমৰণ্ণো সুৰণ্ণৰণ্ণো ভৰিস্সসি.

২৯. দ্ৰে সম্পত্তিং অনুভোত্ৰাতি দিব্বমনুস্সসঙ্খাতা দ্ৰে সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা. কুসলমূলেহি চোদিতোতি কুসলাৰযৰেহি কুসলকোট্ঠাসেহি চোদিতো পেসিতো, ‘‘ত্ৰং ইমিনা পুঞ্ঞেন সত্থু কুলং পসৰাহী’’তি পেসিতো ৰিযাতি অত্থো. ‘‘গোতমস্স ভগৰতো কনিট্ঠো ত্ৰং ভৰিস্সসী’’তি ব্যাকাসীতি সম্বন্ধো.

৩০. রাগরত্তো সুখসীলোতি কিলেসকামেহি রত্তো অল্লীনো কাযসুখচিত্তসুখানুভৰনসভাৰো. কামেসু গেধমাযুতোতি ৰত্থুকামেসু গেধসঙ্খাতায তণ্হায আযুতো যোজিতোতি অত্থো. বুদ্ধেন চোদিতো সন্তো, তদা ত্ৰন্তি যস্মা কামেসু গেধিতো, তদা তস্মা ত্ৰং অত্তনো ভাতুকেন গোতমবুদ্ধেন চোদিতো পব্বজ্জায উয্যোজিতো তস্স সন্তিকে পব্বজিস্সসীতি সম্বন্ধো.

৩১. পব্বজিত্ৰান ত্ৰং তত্থাতি তস্মিং গোতমস্স ভগৰতো সাসনে ত্ৰং পব্বজিত্ৰা কুসলমূলেন মূলভূতেন পুঞ্ঞসম্ভারেন চোদিতো ভাৰনাযং নিযোজিতো সব্বাসৰে সকলাসৰে পরিঞ্ঞায জানিত্ৰা পজহিত্ৰা অনামযো নিদ্দুক্খো নিব্বাযিস্সসি অদস্সনং পাপেস্সসি, অপণ্ণত্তিকভাৰং গমিস্সসীতি অত্থো.

৩২. সতকপ্পসহস্সম্হীতি ইতো কপ্পতো পুব্বে সতকপ্পাধিকে সহস্সমে কপ্পম্হি চেল়নামকা চত্তারো চক্কৰত্তিরাজানো অহেসুন্তি অত্থো. সট্ঠি কপ্পসহস্সানীতি কপ্পসহস্সানি সট্ঠি চ অতিক্কমিত্ৰা হেট্ঠা একস্মিং কপ্পে চত্তারো জনা উপচেল়া নাম চক্কৰত্তিরাজানো চতূসু জাতীসু অহেসুন্তি অত্থো.

৩৩. পঞ্চকপ্পসহস্সম্হীতি পঞ্চকপ্পাধিকে সহস্সমে কপ্পম্হি চেল়া নাম চত্তারো জনা চক্কৰত্তিরাজানো সত্তহি রতনেহি সম্পন্না সমঙ্গীভূতা জম্বুদীপঅপরগোযানউত্তরকুরুপুব্বৰিদেহদীপসঙ্খাতে চতুদীপম্হি ইস্সরা পধানা ৰিসুং অহেসুন্তি অত্থো. সেসং ৰুত্তনযমেৰাতি.

নন্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. চূল়পন্থকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো চূল়পন্থকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে যদেত্থ অট্ঠুপ্পত্তিৰসেন ৰত্তব্বং, তং অট্ঠকনিপাতে মহাপন্থকৰত্থুস্মিং (থেরগা. ৫১০ আদযো) ৰুত্তমেৰ. অযং পন ৰিসেসো – মহাপন্থকত্থেরো অরহত্তং পত্ৰা ফলসমাপত্তিসুখেন ৰীতিনামেন্তো চিন্তেসি – ‘‘কথং নু খো সক্কা চূল়পন্থকম্পি ইমস্মিং সুখে পতিট্ঠাপেতু’’ন্তি. সো অত্তনো অয্যকং ধনসেট্ঠিং উপসঙ্কমিত্ৰা আহ – ‘‘সচে, মহাসেট্ঠি, অনুজানাথ, অহং চূল়পন্থকং পব্বাজেয্য’’ন্তি. ‘‘পব্বাজেথ, ভন্তে’’তি. থেরো তং পব্বাজেসি. সো দসসু সীলেসু পতিট্ঠিতো ভাতু সন্তিকে –

‘‘পদুমং যথা কোকনদং সুগন্ধং, পাতো সিযা ফুল্লমৰীতগন্ধং;

অঙ্গীরসং পস্স ৰিরোচমানং, তপন্তমাদিচ্চমিৰন্তলিক্খে’’তি. (সং. নি. ১.১২৩; অ. নি. ৫.১৯৫) –

গাথং উগ্গণ্হন্তো চতূহি মাসেহি উগ্গহেতুং নাসক্খি, গহিতম্পি হদযে ন তিট্ঠতি. অথ নং মহাপন্থকো, ‘‘চূল়পন্থক, ত্ৰং ইমস্মিং সাসনে অভব্বো, চতূহি মাসেহি একং গাথম্পি গহেতুং ন সক্কোসি, পব্বজিতকিচ্চং পন ত্ৰং কথং মত্থকং পাপেস্সসি, নিক্খম ইতো’’তি সো থেরেন পণামিকো দ্ৰারকোট্ঠকসমীপে রোদমানো অট্ঠাসি.

তেন চ সমযেন সত্থা জীৰকম্বৰনে ৰিহরতি. অথ জীৰকো পুরিসং পেসেসি – ‘‘গচ্ছ, পঞ্চহি ভিক্খুসতেহি সদ্ধিং সত্থারং নিমন্তেহী’’তি. তেন চ সমযেন আযস্মা মহাপন্থকো ভত্তুদ্দেসকো হোতি. সো ‘‘পঞ্চন্নং ভিক্খুসতানং ভিক্খং পটিচ্ছথা’’তি ৰুত্তো ‘‘চূল়পন্থকং ঠপেত্ৰা সেসানং পটিচ্ছামী’’তি আহ. তং সুত্ৰা চূল়পন্থকো ভিয্যোসোমত্তায দোমনস্সপ্পত্তো অহোসি. সত্থা তস্স চিত্তক্খেদং ঞত্ৰা ‘‘চূল়পন্থকো মযা কতেন উপাযেন বুজ্ঝিস্সতী’’তি তস্স অৰিদূরট্ঠানে অত্তানং দস্সেত্ৰা ‘‘কিং, পন্থক, রোদসী’’তি পুচ্ছি. ‘‘ভাতা মং, ভন্তে, পণামেতী’’তি আহ. ‘‘পন্থক, মা চিন্তযি, মম সাসনে তুয্হং পব্বজ্জা, এহি ইমং গহেত্ৰা ‘রজোহরণং, রজোহরণ’ন্তি মনসি করোহী’’তি ইদ্ধিযা সুদ্ধং চোল়ক্খণ্ডং অভিসঙ্খরিত্ৰা অদাসি. সো সত্থারা দিন্নং চোল়ক্খণ্ডং ‘‘রজোহরণং, রজোহরণ’’ন্তি হত্থেন পরিমজ্জন্তো নিসীদি. তস্স তং পরিমজ্জন্তস্স কিলিট্ঠধাতুকং জাতং, পুন পরিমজ্জন্তস্স উক্খলিপরিপুঞ্ছনসদিসং জাতং. সো ঞাণপরিপাকত্তা এৰং চিন্তেসি – ‘‘ইদং চোল়ক্খণ্ডং পকতিযা পরিসুদ্ধং, ইমং উপাদিণ্ণকসরীরং নিস্সায কিলিট্ঠং অঞ্ঞথা জাতং, তস্মা অনিচ্চং যথাপেতং, এৰং চিত্তম্পী’’তি খযৰযং পট্ঠপেত্ৰা তস্মিংযেৰ নিমিত্তে ঝানানি নিব্বত্তেত্ৰা ঝানপাদকং কত্ৰা ৰিপস্সনং পট্ঠপেত্ৰা সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণি. অরহত্তপত্তস্সেৰস্স তেপিটকং পঞ্চাভিঞ্ঞা চ আগমিংসু.

সত্থা একূনেহি পঞ্চভিক্খুসতেহি সদ্ধিং গন্ত্ৰা জীৰকস্স নিৰেসনে পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. চূল়পন্থকো পন অত্তনো ভিক্খায অপ্পটিচ্ছিতত্তা এৰ ন গতো. জীৰকো যাগুং দাতুং আরভি. সত্থা হত্থেন পত্তং পিদহি. ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন গণ্হথা’’তি ৰুত্তে ‘‘ৰিহারে একো ভিক্খু অত্থি, জীৰকা’’তি. সো পুরিসং পেসেসি – ‘‘গচ্ছ, ভণে, ৰিহারে নিসিন্নং অয্যং গহেত্ৰা এহী’’তি. চূল়পন্থকত্থেরোপি রূপেন কিরিযায চ একম্পি একেন অসদিসং ভিক্খুসহস্সং নিম্মিনিত্ৰা নিসীদি. সো পুরিসো ৰিহারে ভিক্খূনং বহুভাৰং দিস্ৰা গন্ত্ৰা জীৰকস্স কথেসি – ‘‘ইমস্মা ভিক্খুসঙ্ঘা ৰিহারে ভিক্খুসঙ্ঘো বহুতরো, পক্কোসিতব্বং অয্যং ন জানামী’’তি. জীৰকো সত্থারং পুচ্ছি – ‘‘কো নামো, ভন্তে, ৰিহারে নিসিন্নো ভিক্খূ’’তি? ‘‘চূল়পন্থকো নাম, জীৰকা’’তি. ‘‘গচ্ছ, ভণে, ‘চূল়পন্থকো নাম কতরো’তি পুচ্ছিত্ৰা তং আনেহী’’তি. সো ৰিহারং গন্ত্ৰা ‘‘চূল়পন্থকো নাম কতরো, ভন্তে’’তি পুচ্ছি. ‘‘অহং চূল়পন্থকো, অহং চূল়পন্থকো’’তি একপ্পহারেন ভিক্খুসহস্সম্পি কথেসি. সো পুনাগন্ত্ৰা তং পৰত্তিং জীৰকস্স আরোচেসি জীৰকো পটিৰিদ্ধসচ্চত্তা ‘‘ইদ্ধিমা মঞ্ঞে, অয্যো’’তি নযতো ঞত্ৰা ‘‘গচ্ছ, ভণে, পঠমং কথেন্তং অয্যমেৰ ‘তুম্হে সত্থা পক্কোসতী’তি ৰত্ৰা চীৰরকণ্ণে গণ্হাহী’’তি আহ. সো ৰিহারং গন্ত্ৰা তথা অকাসি. তাৰদেৰ নিম্মিতভিক্খূ অন্তরধাযিংসু. সো থেরং গহেত্ৰা অগমাসি.

সত্থা তস্মিং খণে যাগুঞ্চ খজ্জকাদিভেদঞ্চ পটিগ্গণ্হি. কতভত্তকিচ্চো ভগৰা আযস্মন্তং চূল়পন্থকং আণাপেসি ‘‘অনুমোদনং করোহী’’তি. সো পভিন্নপটিসম্ভিদো সিনেরুং গহেত্ৰা মহাসমুদ্দং মন্থেন্তো ৰিয তেপিটকং বুদ্ধৰচনং সঙ্খোভেন্তো সত্থু অজ্ঝাসযং গণ্হন্তো অনুমোদনং অকাসি. দসবলে ভত্তকিচ্চং কত্ৰা ৰিহারং গতে ধম্মসভাযং কথা উদপাদি ‘অহো বুদ্ধানং আনুভাৰো, যত্র হি নাম চত্তারো মাসে একগাথং গহেতুং অসক্কোন্তম্পি লহুকেন খণেনেৰ এৰং মহিদ্ধিকং অকংসূ’তি, তথা হি জীৰকস্স নিৰেসনে নিসিন্নো ভগৰা ‘এৰং চূল়পন্থকস্স চিত্তং সমাহিতং, ৰীথিপটিপন্না ৰিপস্সনা’তি ঞত্ৰা যথানিসিন্নোযেৰ অত্তানং দস্সেত্ৰা, ‘পন্থক, নেৰাযং পিলোতিকা কিলিট্ঠা রজানুকিণ্ণা, ইতো পন অঞ্ঞোপি অরিযস্স ৰিনযে সংকিলেসো রজো’তি দস্সেন্তো –

‘‘রাগো রজো ন চ পন রেণু ৰুচ্চতি, রাগস্সেতং অধিৰচনং রজোতি;

এতং রজং ৰিপ্পজহিত্ৰা ভিক্খৰো, ৰিহরন্তি তে ৰিগতরজস্স সাসনে.

‘‘দোসো রজো…পে… ৰিগতরজস্স সাসনে.

‘‘মোহো রজো…পে… ৰিগতরজস্স সাসনে’’তি. (মহানি. ২০৯; চূল়নি. উদযমাণৰপুচ্ছানিদ্দেস ৭৪) –

ইমা তিস্সো গাথাযো অভাসি. গাথাপরিযোসানে চূল়পন্থকো সহপটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণীতি. সত্থা তেসং ভিক্খূনং কথাসল্লাপং সুত্ৰা আগন্ত্ৰা বুদ্ধাসনে নিসীদিত্ৰা ‘‘কিং ৰদেথ, ভিক্খৰে’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘ইমং নাম, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘ভিক্খৰে, চূল়পন্থকেন ইদানি ময্হং ওৰাদে ঠত্ৰা লোকুত্থরদাযজ্জং লদ্ধং, পুব্বে পন লোকিযদাযজ্জং লদ্ধ’’ন্তি ৰত্ৰা তেহি যাচিতো চূল়সেট্ঠিজাতকং (জা. ১.১.৪) কথেসি. অপরভাগে নং সত্থা অরিযগণপরিৰুতো ধম্মাসনে নিসিন্নো মনোমযং কাযং অভিনিম্মিনন্তানং ভিক্খূনং চেতোৰিৰট্টকুসলানঞ্চ অগ্গট্ঠানে ঠপেসি.

৩৫. এৰং সো পত্তএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা পীতিসোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তত্থ পুরিমপদদ্ৰযং ৰুত্তত্থমেৰ. গণম্হা ৰূপকট্ঠো সোতি সো পদুমুত্তরো নাম সত্থা গণম্হা মহতা ভিক্খুসমূহতো ৰূপকট্ঠো ৰিসুং ভূতো ৰিৰেকং উপগতো. তদা মম তাপসকালে হিমৰন্তে হিমালযপব্বতসমীপে ৰসি ৰাসং কপ্পেসি, চতূহি ইরিযাপথেহি ৰিহাসীতি অত্থো.

৩৬. অহম্পি…পে… তদাতি যদা সো ভগৰা হিমৰন্তং উপগন্ত্ৰা ৰসি, তদা অহম্পি হিমৰন্তসমীপে কতঅস্সমে সমন্ততো কাযচিত্তপীল়াসঙ্খাতা পরিস্সযা সমন্তি এত্থাতি অস্সমোতি লদ্ধনামে অরঞ্ঞাৰাসে ৰসামীতি সম্বন্ধো. অচিরাগতং মহাৰীরন্তি অচিরং আগতং মহাৰীরিযৰন্তং লোকনাযকং পধানং তং ভগৰন্তং উপেসিন্তি সম্বন্ধো, আগতক্খণেযেৰ উপাগমিন্তি অত্থো.

৩৭. পুপ্ফচ্ছত্তং গহেত্ৰানাতি এৰং উপগচ্ছন্তো চ পদুমুপ্পলপুপ্ফাদীহি ছাদিতং পুপ্ফমযং ছত্তং গহেত্ৰা নরাসভং নরানং সেট্ঠং ভগৰন্তং ছাদেন্তো উপগচ্ছিং সমীপং গতোস্মীতি অত্থো. সমাধিং সমাপজ্জন্তন্তি রূপাৰচরসমাধিজ্ঝানং সমাপজ্জন্তং অপ্পেত্ৰা নিসিন্নস্স অন্তরাযং অহং অকাসিন্তি সম্বন্ধো.

৩৮. উভো হত্থেহি পগ্গয্হাতি তং সুসজ্জিতং পুপ্ফচ্ছত্তং দ্ৰীহি হত্থেহি উক্খিপিত্ৰা অহং ভগৰতো অদাসিন্তি সম্বন্ধো. পটিগ্গহেসীতি তং মযা দিন্নং পুপ্ফচ্ছত্তং পদুমুত্তরো ভগৰা সম্পটিচ্ছি, সাদরং সাদিযীতি অত্থো.

৪১. সতপত্তছত্তং পগ্গয্হাতি একেকস্মিং পদুমপুপ্ফে সতসতপত্তানং ৰসেন সতপত্তেহি পদুমপুপ্ফেহি ছাদিতং পুপ্ফচ্ছত্তং পকারেন আদরেন গহেত্ৰা তাপসো মম অদাসীতি অত্থো. তমহং কিত্তযিস্সামীতি তং তাপসং অহং কিত্তযিস্সামি পাকটং করিস্সামীতি অত্থো. মম ভাসতো ভাসমানস্স ৰচনং সুণোথ মনসি করোথ.

৪২. পঞ্চৰীসতিকপ্পানীতি ইমিনা পুপ্ফচ্ছত্তদানেন পঞ্চৰীসতিৰারে তাৰতিংসভৰনে সক্কো হুত্ৰা দেৰরজ্জং করিস্সতীতি সম্বন্ধো. চতুত্তিংসতিক্খত্তুঞ্চাতি চতুত্তিংসতিৰারে মনুস্সলোকে চক্কৰত্তী রাজা ভৰিস্সতি.

৪৩. যং যং যোনিন্তি মনুস্সযোনিআদীসু যং যং জাতিং সংসরতি গচ্ছতি উপপজ্জতি. তত্থ তত্থ যোনিযং অব্ভোকাসে সুঞ্ঞট্ঠানে পতিট্ঠন্তং নিসিন্নং ঠিতং ৰা পদুমং ধারযিস্সতি উপরি ছাদযিস্সতীতি অত্থো.

৪৫. পকাসিতে পাৰচনেতি তেন ভগৰতো সকলপিটকত্তযে পকাসিতে দীপিতে মনুস্সত্তং মনুস্সজাতিং লভিস্সতি উপপজ্জিস্সতি. মনোমযম্হি কাযম্হীতি মনেন ঝানচিত্তেন নিব্বত্তোতি মনোমযো, যথা চিত্তং পৰত্ততি, তথা কাযং পৰত্তেতি চিত্তগতিকং করোতীতি অত্থো. তম্হি মনোমযে কাযম্হি সো তাপসো চূল়পন্থকো নাম হুত্ৰা উত্তমো অগ্গো ভৰিস্সতীতি অত্থো. সেসং হেট্ঠা ৰুত্তত্তা উত্তানত্তা চ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

৫২. সরিং কোকনদং অহন্তি অহং ভগৰতো নিম্মিতচোল়কং পরিমজ্জন্তো কোকনদং পদুমং সরিন্তি অত্থো. তত্থ চিত্তং ৰিমুচ্চি মেতি তস্মিং কোকনদে পদুমে ময্হং চিত্তং অধিমুচ্চি অল্লীনো, ততো অহং অরহত্তং পাপুণিন্তি সম্বন্ধো.

৫৩. অহং মনোমযেসু চিত্তগতিকেসু কাযেসু সব্বত্থ সব্বেসু পারমিং পরিযোসানং গতো পত্তোতি সম্বন্ধো. সেসং ৰুত্তনযমেৰাতি.

চূল়পন্থকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. পিলিন্দৰচ্ছত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো পিলিন্দৰচ্ছত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে মহাভোগকুলে নিব্বত্তো হেট্ঠা ৰুত্তনযেন সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং দেৰতানং পিযমনাপভাৰেন অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা তং ঠানন্তরং পত্থেত্ৰা যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো. পরিনিব্বুতে ভগৰতি তস্স থূপং পূজেত্ৰা সঙ্ঘস্স মহাদানং পৰত্তেত্ৰা ততো চৰিত্ৰা দেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা অনুপ্পন্নে বুদ্ধে চক্কৰত্তী রাজা হুত্ৰা মহাজনং পঞ্চসীলেসু পতিট্ঠাপেত্ৰা সগ্গপরাযনং অকাসি. সো অনুপ্পন্নেযেৰ অম্হাকং ভগৰতি সাৰত্থিযং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তি, পিলিন্দোতিস্স নামং অকংসু. ৰচ্ছোতি গোত্তং. সো অপরভাগে পিলিন্দৰচ্ছোতি পঞ্ঞাযিত্থ. সংসারে পন সংৰেগবহুলতায পরিব্বাজকপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা চূল়গন্ধারং নাম ৰিজ্জং সাধেত্ৰা তায ৰিজ্জায আকাসচারী পরচিত্তৰিদূ চ হুত্ৰা রাজগহে লাভগ্গযসগ্গপত্তো পটিৰসতি.

অথ অম্হাকং ভগৰা অভিসম্বুদ্ধো হুত্ৰা অনুক্কমেন রাজগহং উপগতো. ততো পট্ঠায বুদ্ধানুভাৰেন তস্স সা ৰিজ্জা ন সম্পজ্জতি, অত্তনো কিচ্চং ন সাধেতি. সো চিন্তেসি – ‘‘সুতং খো পনেতং আচরিযপাচরিযানং ভাসমানানং ‘যত্থ মহাগন্ধারৰিজ্জা ধরতি, তত্থ চূল়গন্ধারৰিজ্জা ন সম্পজ্জতী’তি সমণস্স পন গোতমস্স আগতকালতো পট্ঠায নাযং মম ৰিজ্জা সম্পজ্জতি, নিস্সংসযং সমণো গোতমো মহাগন্ধারৰিজ্জং জানাতি, যংনূনাহং তং পযিরুপাসিত্ৰা তস্স সন্তিকে তং ৰিজ্জং পরিযাপুণেয্য’’ন্তি. সো ভগৰন্তং উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘অহং, মহাসমণ, তৰ সন্তিকে একং ৰিজ্জং পরিযাপুণিতুকামো, ওকাসং মে করোহী’’তি. ‘‘তেন হি মম সন্তিকে পব্বজাহী’’তি আহ. সো ‘‘ৰিজ্জায পরিকম্মং পব্বজ্জা’’তি মঞ্ঞমানো পব্বজি. তস্স ভগৰা ধম্মং কথেত্ৰা চরিতানুকূলং কম্মট্ঠানং অদাসি. সো উপনিস্সযসম্পন্নতায নচিরস্সেৰ ৰিপস্সনং পট্ঠপেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

৫৫. যা পন পুরিমজাতিযং তস্সোৰাদে ঠত্ৰা সগ্গে নিব্বত্তা দেৰতা, তা কতঞ্ঞুতং নিস্সায তস্মিং সঞ্জাতবহুমানা সাযং পাতং থেরং পযিরুপাসিত্ৰা গচ্ছন্তি. তস্মা নং ভগৰা দেৰতানং অতিৰিয পিযমনাপভাৰেন অগ্গভাৰে ঠপেসি ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং দেৰতানং পিযমনাপানং যদিদং পিলিন্দৰচ্ছো’’তি (অ. নি. ১.২০৯, ২১৫). এৰং সো পত্তঅগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং অনুস্সরিত্ৰা পীতিসোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ.

তত্থ কামরূপারূপলোকস্স নাথো পধানোতি লোকনাথো. মেধা ৰুচ্চন্তি সব্বঞ্ঞুতঞ্ঞাণঅনাৰরণঞাণাদযো, সুন্দরা, পসট্ঠা ৰা মেধা যস্স সো সুমেধো, অগ্গো চ সো পুগ্গলো চাতি অগ্গপুগ্গলো, তস্মিং সুমেধে লোকনাযকে অগ্গপুগ্গলে খন্ধপরিনিব্বানেন নিব্বুতে সতীতি সম্বন্ধো. পসন্নচিত্তো সুমনোতি সদ্ধায পসাদিতচিত্তো সোমনস্সেন সুন্দরমনো অহং তস্স সুমেধস্স ভগৰতো থূপপূজং চেতিযপূজং অকাসিন্তি অত্থো.

৫৬. যে চ খীণাসৰা তত্থাতি তস্মিং সমাগমে যে চ খীণাসৰা পহীনকিলেসা ছল়ভিঞ্ঞা ছহি অভিঞ্ঞাহি সমন্নাগতা মহিদ্ধিকা মহন্তেহি ইদ্ধীহি সমন্নাগতা সন্তি, তে সব্বে খীণাসৰে অহং তত্থ সমানেত্ৰা সুট্ঠু আদরেন আনেত্ৰা সঙ্ঘভত্তং সকলসঙ্ঘস্স দাতব্বভত্তং অকাসিং তেসং ভোজেসিন্তি অত্থো.

৫৭. উপট্ঠাকো তদা অহূতি তদা মম সঙ্ঘভত্তদানকালে সুমেধস্স ভগৰতো নামেন সুমেধো নাম উপট্ঠাকসাৰকো অহু অহোসীতি অত্থো. সো সাৰকো ময্হং পূজাসক্কারং অনুমোদিত্থ অনুমোদিতো আনিসংসং কথেসীতি অত্থো.

৫৮. তেন চিত্তপ্পসাদেনাতি তেন থূপপূজাকরণৰসেন উপ্পন্নেন চিত্তপ্পসাদেন দেৰলোকে দিব্বৰিমানং উপপজ্জিং উপগতো অস্মীতি অত্থো, তত্থ নিব্বত্তোম্হীতি ৰুত্তং হোতি. ছল়াসীতিসহস্সানীতি তস্মিং ৰিমানে ছ অসীতিসহস্সানি দেৰচ্ছরাযো মে ময্হং চিত্তং রমিংসু রমাপেসুন্তি সম্বন্ধো.

৫৯. মমেৰ অনুৰত্তন্তীতি তা অচ্ছরাযো সব্বকামেহি দিব্বেহি রূপাদিৰত্থুকামেহি উপট্ঠহন্তিযো মমং এৰ অনুৰত্তন্তি মম ৰচনং অনুকরোন্তি সদা নিচ্চকালন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পিলিন্দৰচ্ছত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. রাহুলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো রাহুলত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি আযস্মা পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং সিক্খাকামানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সযম্পি তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো সেনাসনৰিসোধনৰিজ্জোতনাদিকং উল়ারং পুঞ্ঞং কত্ৰা পণিধানং অকাসি. সো ততো চৰিত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে অম্হাকং বোধিসত্তং পটিচ্চ যসোধরায দেৰিযা কুচ্ছিম্হি নিব্বত্তিত্ৰা রাহুলোতি লদ্ধনামো মহতা খত্তিযপরিৰারেন ৰড্ঢি. তস্স পব্বজ্জাৰিধানং খন্ধকে (মহাৰ. ১০৫) আগতমেৰ. সো পব্বজিত্ৰা সত্থু সন্তিকে অনেকেহি সুত্তপদেহি সুলদ্ধোৰাদো পরিপক্কঞাণো ৰিপস্সনং উস্সুক্কাপেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. অরহা পন হুত্ৰা অত্তনো পটিপত্তিং পচ্চৰেক্খিত্ৰা অঞ্ঞং ব্যাকরোন্তো –

‘‘উভযেনেৰ সম্পন্নো, রাহুলভদ্দোতি মং ৰিদূ;

যঞ্চম্হি পুত্তো বুদ্ধস্স, যঞ্চ ধম্মেসু চক্খুমা.

‘‘যঞ্চ মে আসৰা খীণা, যঞ্চ নত্থি পুনব্ভৰো;

অরহা দক্খিণেয্যোম্হি, তেৰিজ্জো অমতদ্দসো.

‘‘কামন্ধা জালপচ্ছন্না, তণ্হাছদনছাদিতা;

পমত্তবন্ধুনা বন্ধা, মচ্ছাৰ কুমিনা মুখে.

‘‘তং কামং অহমুজ্ঝিত্ৰা, ছেত্ৰা মারস্স বন্ধনং;

সমূলং তণ্হমব্বুয্হ, সীতিভূতোস্মি নিব্বুতো’’তি. (থেরগা. ২৯৫-২৯৮);

চতস্সো গাথা অভাসি. তত্থ উভযেনেৰ সম্পন্নোতি জাতিসম্পদা পটিপত্তিসম্পদাতি উভযসম্পত্তিযাপি সম্পন্নো সমন্নাগতো. রাহুলভদ্দোতি মং ৰিদূতি ‘‘রাহুলভদ্দো’’তি মং সব্রহ্মচারিনো সঞ্জানন্তি. তস্স হি জাতসাসনং সুত্ৰা বোধিসত্তেন, ‘‘রাহু, জাতো, বন্ধনং জাত’’ন্তি ৰুত্তৰচনং উপাদায সুদ্ধোদনমহারাজা ‘‘রাহুলো’’তি নামং গণ্হি. তত্থ আদিতো পিতরা ৰুত্তপরিযাযমেৰ গহেত্ৰা আহ – ‘‘রাহুলভদ্দোতি মং ৰিদূ’’তি. ভদ্দোতি পসংসাৰচনমেৰ. অপরভাগে সত্থা তং সিক্খাকামভাৰেন অগ্গট্ঠানে ঠপেসি ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং সিক্খাকামানং যদিদং রাহুলো’’তি (অ. নি. ১.২০৯).

৬৮. এৰং সো পত্তএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. সত্তভূমিম্হি পাসাদেতি পসাদং সোমনস্সং জনেতীতি পাসাদো. উপরূপরি ঠিতা সত্ত ভূমিযো যস্মিং পাসাদে সোযং সত্তভূমি, তস্মিং সত্তভূমিম্হি পাসাদে. আদাসং সন্থরিং অহন্তি আদাসতলং নিপ্ফাদেত্ৰা লোকজেট্ঠস্স ভগৰতো তাদিনো অহং সন্থরং অদাসিং, সন্থরিত্ৰা পূজেসিন্তি অত্থো.

৬৯. খীণাসৰসহস্সেহীতি অরহন্তসহস্সেহি পরিকিণ্ণো পরিৰুতো. দ্ৰিপদিন্দো দ্ৰিপদানং ইন্দো সামি নরাসভো মহামুনি গন্ধকুটিং তেহি সহ উপাগমি পাৰিসীতি অত্থো.

৭০. ৰিরোচেন্তো গন্ধকুটিন্তি তং গন্ধকুটিং সোভযমানো দেৰানং দেৰো দেৰদেৰো নরানং আসভো নরাসভো জেট্ঠো সত্থা ভিক্খুসঙ্ঘমজ্ঝে নিসীদিত্ৰা ইমা ব্যাকরণগাথাযো অভাসথ কথেসীতি সম্বন্ধো.

৭১. যেনাযং জোতিতা সেয্যাতি যেন উপাসকেন অযং পাসাদসঙ্খাতা সেয্যা জোতিতা পভাসিতা পজ্জলিতা. আদাসোৰ কংসলোহমযং আদাসতলং ইৰ সুট্ঠু সমং কত্ৰা সন্থতা. তং উপাসকং কিত্তযিস্সামি পাকটং করিস্সামীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

৮১. অট্ঠানমেতং যং তাদীতি যং যেন কারণেন তাদী ইট্ঠানিট্ঠেসু অকম্পিযসভাৰত্তা তাদী অগারে ঘরাৰাসে রতিং অল্লীনভাৰং অজ্ঝগা পাপুণি, এতং কারণং অট্ঠানং অকারণন্তি অত্থো.

৮২. নিক্খমিত্ৰা অগারস্মাতি ঘরাৰাসতো নিক্খমিত্ৰা তং তিণদলমিৰ পরিচ্চজিত্ৰা সুব্বতো সুসিক্খিতো পব্বজিস্সতি. রাহুলো নাম নামেনাতি সুদ্ধোদনমহারাজেন পেসিতং কুমারস্স জাতসাসনং সুত্ৰা পিতরা সিদ্ধত্থেন, ‘‘রাহু জাতো, বন্ধনং জাত’’ন্তি ৰুত্তনামত্তা রাহুলো নামাতি অত্থো. ‘‘যথা চন্দসূরিযানং ৰিমানপভায কিলিট্ঠকরণেন রাহু অসুরিন্দো উপেতি গচ্ছতি, এৰমেৰাযং মম অভিনিক্খমনপব্বজ্জাদীনং অন্তরাযং করোন্তোরিৰ জাতো’’তি অধিপ্পাযেন, ‘‘রাহু জাতোতি আহা’’তি দট্ঠব্বং. অরহা সো ভৰিস্সতীতি সো তাদিসো উপনিস্সযসম্পন্নো ৰিপস্সনাযং যুত্তপ্পযুত্তো অরহা খীণাসৰো ভৰিস্সতীতি অত্থো.

৮৩. কিকীৰ অণ্ডং রক্খেয্যাতি অণ্ডং বীজং রক্খমানা কিকী সকুণী ইৰ অপ্পমত্তো সীলং রক্খেয্য, চামরী ৰিয ৰালধিন্তি ৰালং রক্খমানা কণ্ডকেসু ৰালে লগ্গন্তে ভিন্দনভযেন অনাকড্ঢিত্ৰা মরমানা চামরী ৰিয জীৰিতম্পি পরিচ্চজিত্ৰা সীলং অভিন্দিত্ৰা রক্খেয্য. নিপকো সীলসম্পন্নোতি নেপক্কং ৰুচ্চতি পঞ্ঞা, তেন নেপক্কেন সমন্নাগতো নিপকো খণ্ডছিদ্দাদিভাৰং অপাপেত্ৰা রক্খণতো সীলসম্পন্নো ভৰিস্সতীতি এৰং সো ভগৰা ব্যাকরণমকাসি. সো এৰং পত্তঅরহত্তফলো একদিৰসং ৰিৰেকট্ঠানে নিসিন্নো সোমনস্সৰসেন এৰং রক্খিং মহামুনীতিআদিমাহ. তং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

রাহুলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. উপসেনৰঙ্গন্তপুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরং ভগৰন্তন্তিআদিকং আযস্মতো উপসেনৰঙ্গন্তপুত্তত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰযপ্পত্তো সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং সমন্তপাসাদিকানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সত্থু অধিকারকম্মং কত্ৰা তং ঠানন্তরং পত্থেত্ৰা যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে নালকগামে রূপসারী ব্রাহ্মণিযা কুচ্ছিম্হি নিব্বত্তি, উপসেনোতিস্স নামং অহোসি. সো ৰযপ্পত্তো তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা উপসম্পদায একৰস্সিকো ‘‘অরিযগব্ভং ৰড্ঢেমী’’তি একং কুলপুত্তং অত্তনো সন্তিকে উপসম্পাদেত্ৰা তেন সদ্ধিং সত্থু সন্তিকং গতো. সত্থারা চস্স তস্স অৰস্সিকস্স ভিক্খুনো সদ্ধিৰিহারিকভাৰং সুত্ৰা ‘‘অতিলহুং খো ত্ৰং, মোঘপুরিস, বাহুল্লায আৰত্তো’’তি (মহাৰ. ৭৫) গরহিতো ‘‘ইদানাহং যদি পরিসং নিস্সায সত্থারা গরহিতো, পরিসংযেৰ পন নিস্সায সত্থু পসাদং করিস্সামী’’তি ৰিপস্সনায কম্মং করোন্তো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি. অরহা পন হুত্ৰা সযম্পি সব্বে ধুতঙ্গধম্মে সমাদায ৰত্ততি, অঞ্ঞেপি তদত্থায সমাদপেসি, তেন নং ভগৰা সমন্তপাসাদিকানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি. সো অপরেন সমযেন কোসম্বিযং কলহে উপ্পন্নে ভিক্খুসঙ্ঘে চ দ্ৰিধাভূতে একেন ভিক্খুনা তং কলহং পরিৰজ্জিতুকামেন ‘‘এতরহি খো কলহো উপ্পন্নো, ভিক্খুসঙ্ঘো চ দ্ৰিধাভূতো, কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি পুট্ঠো ৰিৰেকৰাসতো পট্ঠায তস্স পটিপত্তিং কথেসি. এৰং থেরো তস্স ভিক্খুনো ওৰাদদানাপদেসেন অত্তনো তথা পটিপন্নভাৰং দীপেন্তো অঞ্ঞং ব্যাকাসি.

৮৬. সো এৰং পত্তএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরং ভগৰন্তন্তিআদিমাহ. পব্ভারম্হি নিসীদন্তন্তি পুরতো ভারং নমিতং ওনমিতন্তি পব্ভারং ৰিৰেককামং ৰনমজ্ঝে সযংজাতপব্বতপব্ভারে নিসিন্নং নরুত্তমং ভগৰন্তং অহং উপগচ্ছিং সমীপং গতোতি অত্থো.

৮৭. কণিকারপুপ্ফ দিস্ৰাতি তথা উপগচ্ছন্তো তস্মিং পদেসে সুপুপ্ফিতং কণিকারং দিস্ৰা. ৰণ্টে ছেত্ৰানহং তদাতি তস্মিং তথাগতস্স দিট্ঠকালে তং পুপ্ফং ৰণ্টে ৰণ্টস্মিং ছেত্ৰান ছিন্দিত্ৰান. অলঙ্করিত্ৰা ছত্তম্হীতি তেন পুপ্ফেন ছত্তং ছাদেত্ৰা. বুদ্ধস্স অভিরোপযিন্তি পব্ভারে নিসিন্নস্স বুদ্ধস্স মুদ্ধনি অকাসিন্তি অত্থো.

৮৮. পিণ্ডপাতঞ্চ পাদাসিন্তি তস্মিংযেৰ নিসিন্নস্স ভগৰতো পিণ্ডপাতং পকারেন অদাসিং ভোজেসিন্তি অত্থো. পরমন্নং সুভোজনন্তি সুন্দরভোজনসঙ্খাতং পরমন্নং উত্তমাহারং. বুদ্ধেন নৰমে তত্থাতি তস্মিং ৰিৰেকট্ঠানে বুদ্ধেন সহ নৰমে অট্ঠ সমণে সমিতপাপে খীণাসৰভিক্খূ ভোজেসিন্তি অত্থো.

যং ৰদন্তি সুমেধোতি যং গোতমসম্মাসম্বুদ্ধং ভূরিপঞ্ঞং পথৰিসমানং পঞ্ঞং সুমেধং সুন্দরং সব্বঞ্ঞুতাদিপঞ্ঞৰন্তং. সুমেধো ইতি সুন্দরপঞ্ঞো ইতি ৰদন্তি পণ্ডিতা ইতো কপ্পতো সতসহস্সে কপ্পে এসো গোতমো সম্মাসম্বুদ্ধো ভৰিস্সতীতি সম্বন্ধো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

উপসেনৰঙ্গন্তপুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. রট্ঠপালত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো রট্ঠপালত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো উপ্পত্তিতো পুরেতরমেৰ হংসৰতীনগরে গহপতিমহাসালকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰযপ্পত্তো পিতু অচ্চযেন ঘরাৰাসে পতিট্ঠিতো রতনকোট্ঠাগারকম্মিকেন দস্সিতং অপরিমাণং ৰংসানুগতং ধনং দিস্ৰা ‘‘ইমং এত্তকং ধনরাসিং ময্হং পিতুঅয্যকপয্যকাদযো অত্তনা সদ্ধিং গহেত্ৰা গন্তুং নাসক্খিংসু, মযা পন গহেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা কপণদ্ধিকাদীনং মহাদানং অদাসি. সো অভিঞ্ঞালাভিং একং তাপসং উপসঙ্কমিত্ৰা তেন দেৰলোকাধিপচ্চে নিযোজিতো যাৰজীৰং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তিত্ৰা দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰন্তো তত্থ যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো মনুস্সলোকে ভিন্নং রট্ঠং সন্ধারেতুং সমত্থস্স কুলস্স একপুত্তকো হুত্ৰা নিব্বত্তি. তেন সমযেন পদুমুত্তরো ভগৰা লোকে উপ্পজ্জিত্ৰা পৰত্তিতৰরধম্মচক্কো ৰেনেয্যসত্তে নিব্বানমহানগরসঙ্খাতং খেমন্তভূমিং সম্পাপেসি. অথ সো কুলপুত্তো অনুক্কমেন ৰিঞ্ঞুতং পত্তো একদিৰসং উপাসকেহি সদ্ধিং ৰিহারং গন্ত্ৰা সত্থারং ধম্মং দেসেন্তং দিস্ৰা পসন্নচিত্তো পরিসপরিযন্তে নিসীদি.

তেন খো পন সমযেন সত্থা একং ভিক্খুং সদ্ধাপব্বজিতানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি. সো তং দিস্ৰা পসন্নমানসো সতসহস্সভিক্খুপরিৰুতস্স ভগৰতো সত্তাহং মহাদানং দত্ৰা তং ঠানং পত্থেসি. সত্থা অনন্তরাযেন সমিজ্ঝনভাৰং দিস্ৰা ‘‘অযং অনাগতে গোতমস্স নাম সম্মাসম্বুদ্ধস্স সাসনে সদ্ধাপব্বজিতানং অগ্গো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সো সত্থারং ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ ৰন্দিত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি. সো যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চৰিত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইতো দ্ৰেনৰুতে কপ্পে ফুস্সস্স ভগৰতো কালে সত্থু ৰেমাতিকেসু তীসু রাজপুত্তেসু সত্থারং উপট্ঠহন্তেসু তেসং পুঞ্ঞকিরিযাসু সহাযকিচ্চং অকাসি. এৰং তত্থ তত্থ ভৰে বহুং কুসলং উপচিনিত্ৰা সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুরুরট্ঠে থুল্লকোট্ঠিকনিগমে রট্ঠপালসেট্ঠিনো গেহে নিব্বত্তি, তস্স ভিন্নং রট্ঠং সন্ধারেতুং সমত্থকুলে নিব্বত্তত্তা রট্ঠপালোতি ৰংসানুগতমেৰ নামং অহোসি. সো মহতা পরিৰারেন ৰড্ঢন্তো অনুক্কমেন যোব্বনপ্পত্তো মাতাপিতূহি পতিরূপেন দারেন সংযোজিতো মহন্তে চ যসে পতিট্ঠাপিতো দিব্বসম্পত্তিসদিসসম্পত্তিং পচ্চনুভোতি.

অথ ভগৰা কুরুরট্ঠে জনপদচারিকং চরন্তো থুল্লকোট্ঠিকং অনুপাপুণি. তং সুত্ৰা রট্ঠপালো কুলপুত্তো সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিতুকামো সত্তাহং ভত্তচ্ছেদং কত্ৰা কিচ্ছেন কসিরেন মাতাপিতরো অনুজানাপেত্ৰা সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচিত্ৰা সত্থু আণত্তিযা অঞ্ঞতরস্স সন্তিকে পব্বজিত্ৰা যোনিসোমনসিকারেন কম্মং করোন্তো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. অরহত্তং পন পত্ৰা সত্থারং অনুজানাপেত্ৰা মাতাপিতরো পস্সিতুং থুল্লকোট্ঠিকং গন্ত্ৰা তত্থ সপদানং পিণ্ডায চরন্তো পিতু নিৰেসনে আভিদোসিকং কুম্মাসং লভিত্ৰা তং অমতং ৰিয পরিভুঞ্জন্তো পিতরা নিমন্তিতো স্ৰাতনায অধিৰাসেত্ৰা দুতিযদিৰসে পিতু নিৰেসনে পিণ্ডপাতং পরিভুঞ্জিত্ৰা অলঙ্কতপটিযত্তে ইত্থাগারজনে উপগন্ত্ৰা ‘‘কীদিসা নাম তা, অয্যপুত্ত, অচ্ছরাযো, যাসং ত্ৰং হেতু ব্রহ্মচরিযং চরসী’’তিআদীনি (ম. নি. ২.৩০১) ৰত্ৰা পলোভনকম্মং কাতুং আরদ্ধে তস্সাধিপ্পাযং ৰিপরিৰত্তেত্ৰা অনিচ্চতাদিপটিসংযুত্তং ধম্মং কথেন্তো –

‘‘পস্স চিত্তকতং বিম্বং, অরুকাযং সমুস্সিতং;

আতুরং বহুসঙ্কপ্পং, যস্স নত্থি ধুৰং ঠিতি.

‘‘পস্স চিত্তকতং রূপং, মণিনা কুণ্ডলেন চ;

অট্ঠিং তচেন ওনদ্ধং, সহ ৰত্থেহি সোভতি.

‘‘অলত্তককতা পাদা, মুখং চুণ্ণকমক্খিতং;

অলং বালস্স মোহায, নো চ পারগৰেসিনো.

‘‘অট্ঠাপদকতা কেসা, নেত্তা অঞ্জনমক্খিতা;

অলং বালস্স মোহায, নো চ পারগৰেসিনো.

‘‘অঞ্জনীৰ নৰা চিত্তা, পূতিকাযো অলঙ্কতো;

অলং বালস্স মোহায, নো চ পারগৰেসিনো.

‘‘ওদহি মিগৰো পাসং, নাসদা ৰাগুরং মিগো;

ভুত্ৰা নিৰাপং গচ্ছাম, কন্দন্তে মিগবন্ধকে.

‘‘ছিন্নো পাসো মিগৰস্স, নাসদা ৰাগুরং মিগো;

ভুত্ৰা নিৰাপং গচ্ছাম, সোচন্তে মিগলুদ্দকে’’তি. (ম. নি. ২.৩০২; থেরগা. ৭৬৯-৭৭৫);

ইমা গাথাযো অভাসি. ইমা গাথা ৰত্ৰা ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা রঞ্ঞো কোরব্যস্স মিগাজিনৰনুয্যানে মঙ্গলসিলাপট্টে নিসীদি. থেরস্স কির পিতা সত্তসু দ্ৰারকোট্ঠকেসু অগ্গল়ং দাপেত্ৰা মল্লে আণাপেসি ‘‘নিক্খমিতুং মা দেথ, কাসাযানি অপনেত্ৰা সেতকানি নিৰাসাপেথা’’তি. তস্মা থেরো আকাসেন অগমাসি. অথ রাজা কোরব্যো থেরস্স তত্থ নিসিন্নভাৰং সুত্ৰা তং উপসঙ্কমিত্ৰা সম্মোদনীযং কথং সারণীযং ৰীতিসারেত্ৰা ‘‘ইধ, ভো রট্ঠপাল, পব্বজন্তো ব্যাধিপারিজুঞ্ঞং ৰা জরাভোগঞাতিপারিজুঞ্ঞং ৰা পত্তো পব্বজতি, ত্ৰং পন কিঞ্চিপি পারিজুঞ্ঞং অনুপগতো এৰ কস্মা পব্বজসী’’তি পুচ্ছি. অথস্স থেরো ‘‘উপনিয্যতি লোকো অদ্ধুৰো, অতাণো লোকো অনভিস্সরো, অসরণো লোকো সব্বং পহায গমনীযং, ঊনো লোকো অতিত্তো তণ্হাদাসো’’তি (ম. নি. ২.৩০৫) ইমেসং চতুন্নং ধম্মুদ্দেসানং অত্তনা ৰিদিতভাৰং কথেত্ৰা তস্সা দেসনায অনুগীতিং কথেন্তো –

‘‘পস্সামি লোকে সধনে মনুস্সে, লদ্ধান ৰিত্তং ন দদন্তি মোহা;

লুদ্ধা ধনং সন্নিচযং করোন্তি, ভিয্যোৰ কামে অভিপত্থযন্তি.

‘‘রাজা পসয্হপ্পথৰিং ৰিজেত্ৰা, সসাগরন্তং মহিমাৰসন্তো;

ওরং সমুদ্দস্স অতিত্তরূপো, পারং সমুদ্দস্সপি পত্থযেথ.

‘‘রাজা চ অঞ্ঞে চ বহূ মনুস্সা, অৰীততণ্হা মরণং উপেন্তি;

ঊনাৰ হুত্ৰান জহন্তি দেহং, কামেহি লোকম্হি ন হত্থি তিত্তি.

‘‘কন্দন্তি নং ঞাতী পকিরিয কেসে, ‘অহো ৰতা নো অমরা’তি চাহু;

ৰত্থেন নং পারুতং নীহরিত্ৰা, চিতং সমোধায ততো ডহন্তি.

‘‘সো ডয্হতি সূলেহি তুজ্জমানো, একেন ৰত্থেন পহায ভোগে;

ন মীযমানস্স ভৰন্তি তাণা, ঞাতী চ মিত্তা অথ ৰা সহাযা.

‘‘দাযাদকা তস্স ধনং হরন্তি, সত্তো পন গচ্ছতি যেন কম্মং;

ন মীযমানং ধনমন্ৰেতি কিঞ্চি, পুত্তা চ দারা চ ধনঞ্চ রট্ঠং.

‘‘ন দীঘমাযুং লভতে ধনেন, ন চাপি ৰিত্তেন জরং ৰিহন্তি;

অপ্পং হিদং জীৰিতমাহু ধীরা, অসস্সতং ৰিপ্পরিণামধম্মং.

‘‘অড্ঢা দলিদ্দা চ ফুসন্তি ফস্সং, বালো চ ধীরো চ তথেৰ ফুট্ঠো;

বালো হি বাল্যা ৰধিতোৰ সেতি, ধীরো চ নো ৰেধতি ফস্সফুট্ঠো.

‘‘তস্মা হি পঞ্ঞাৰ ধনেন সেয্যা, যায ৰোসানমিধাধিগচ্ছতি;

অব্যোসিতত্তা হি ভৰাভৰেসু, পাপানি কম্মানি করোতি মোহা.

‘‘উপেতি গব্ভঞ্চ পরঞ্চ লোকং, সংসারমাপজ্জপরম্পরায;

তস্সপ্পপঞ্ঞো অভিসদ্দহন্তো, উপেতি গব্ভঞ্চ পরঞ্চ লোকং.

‘‘চোরো যথা সন্ধিমুখে গহীতো, সকম্মুনা হঞ্ঞতি পাপধম্মো;

এৰং পজা পেচ্চ পরম্হি লোকে, সকম্মুনা হঞ্ঞতি পাপধম্মো.

‘‘কামা হি চিত্রা মধুরা মনোরমা, ৰিরূপরূপেন মথেন্তি চিত্তং;

আদীনৰং কামগুণেসু দিস্ৰা, তস্মা অহং পব্বজিতোম্হি রাজ.

‘‘দুমপ্ফলানীৰ পতন্তি মাণৰা, দহরা চ ৰুড্ঢা চ সরীরভেদা;

এতম্পি দিস্ৰান পব্বজিতোম্হি রাজ, অপণ্ণকং সামঞ্ঞমেৰ সেয্যো.

‘‘সদ্ধাযাহং পব্বজিতো, উপেতো জিনসাসনে;

অৰঞ্ঝা ময্হং পব্বজ্জা, অনণো ভুঞ্জামি ভোজনং.

‘‘কামে আদিত্ততো দিস্ৰা, জাতরূপানি সত্থতো;

গব্ভাৰোক্কন্তিতো দুক্খং, নিরযেসু মহব্ভযং.

‘‘এতমাদীনৰং ঞত্ৰা, সংৰেগং অলভিং তদা;

সোহং ৰিদ্ধো তদা সন্তো, সম্পত্তো আসৰক্খযং.

‘‘পরিচিণ্ণো মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;

ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.

‘‘যস্সত্থায পব্বজিতো, অগারস্মানগারিযং;

সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো’’তি. (থেরগা. ৭৭৬-৭৯৩) –

ইমা গাথা অৰোচ. এৰং থেরো রঞ্ঞো কোরব্যস্স ধম্মং দেসেত্ৰা সত্থু সন্তিকমেৰ গতো. সত্থা চ অপরভাগে অরিযগণমজ্ঝে নিসিন্নো থেরং সদ্ধাপব্বজিতানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি.

৯৭-৮. এৰং সো থেরো পত্তএতদগ্গট্ঠানো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. ৰরনাগো মযা দিন্নোতি তস্স ভগৰতো রূপকাযে পসীদিত্ৰা ৰরো উত্তমো সেট্ঠো ঈসাদন্তো রথীসাসদিসদন্তো উরূল়্হৰা ভারৰহো রাজারহো ৰা. সেতচ্ছত্তোপসোভিতোতি হত্থিক্খন্ধে উস্সাপিতসেতচ্ছত্তেন উপসেৰিতো সোভমানো. পুনপি কিং ৰিসিট্ঠো ৰরনাগো? সকপ্পনো হত্থালঙ্কারসহিতো. সঙ্ঘারামং বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰসনত্থায আরামং ৰিহারং অকারযিং কারেসিং.

৯৯. চতুপঞ্ঞাসসহস্সানীতি তস্মিং কারাপিতে ৰিহারব্ভন্তরে চতুপঞ্ঞাসসহস্সানি পাসাদানি চ অহং অকারযিং কারেসিন্তি অত্থো. মহোঘদানং করিত্ৰানাতি সব্বপরিক্খারসহিতং মহোঘসদিসং মহাদানং সজ্জেত্ৰা মহেসিনো মুনিনো নিয্যাদেসিন্তি অত্থো.

১০০. অনুমোদি মহাৰীরোতি চতুরাসঙ্খ্যেয্যসতসহস্সেসু কপ্পেসু অব্বোচ্ছিন্নউস্সাহসঙ্খাতেন ৰীরিযেন মহাৰীরো সযম্ভূ সযমেৰ ভূতো জাতো লদ্ধসব্বঞ্ঞুতঞ্ঞাণো অগ্গো সেট্ঠো পুগ্গলো অনুমোদি ৰিহারানুমোদনং অকাসি. সব্বে জনে হাসযন্তোতি সকলানন্তাপরিমাণে দেৰমনুস্সে হাসযন্তো সন্তুট্ঠে কুরুমানো অমতনিব্বানপটিসংযুত্তং চতুসচ্চধম্মদেসনং দেসেসি পকাসেসি ৰিৰরি ৰিভজি উত্তানী অকাসীতি অত্থো.

১০১. তং মে ৰিযাকাসীতি তং ময্হং কতপুঞ্ঞং বলং ৰিসেসেন পাকটং অকাসি. জলজুত্তমনামকোতি জলে জাতং জলজং পদুমং, পদুমুত্তরনামকোতি অত্থো. ‘‘জলনুত্তমনাযকো’’তিপি পাঠো. তত্থ অত্তনো পভায জলন্তীতি জলনা, চন্দিমসূরিযদেৰব্রহ্মানো, তেসং জলনানং উত্তমোতি জলনুত্তমো. সব্বসত্তানং নাযকো উত্তমোতি নাযকো, সম্ভারৰন্তে সত্তে নিব্বানং নেতি পাপেতীতি ৰা নাযকো, জলনুত্তমো চ সো নাযকো চাতি জলনুত্তমনাযকো. ভিক্খুসঙ্ঘে নিসীদিত্ৰাতি ভিক্খুসঙ্ঘস্স মজ্ঝে নিসিন্নো ইমা গাথা অভাসথ পাকটং কত্ৰা কথেসীতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

রট্ঠপালত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. সোপাকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পব্ভারং সোধযন্তস্সাতিআদিকং আযস্মতো সোপাকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে অঞ্ঞতরস্স কুটুম্বিকস্স পুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি. একদিৰসং সত্থারং দিস্ৰা বীজপূরফলানি সত্থু উপনেসি, পরিভুঞ্জি ভগৰা তস্সানুকম্পং উপাদায. সো ভিক্খু সত্থরি সঙ্ঘে চ অভিপ্পসন্নো সলাকভত্তং পট্ঠপেত্ৰা সঙ্ঘুদ্দেসৰসেন তিণ্ণং ভিক্খূনং যাৰতাযুকং খীরভত্তং অদাসি. সো তেহি পুঞ্ঞেহি অপরাপরং দেৰমনুস্সেসু সম্পত্তিযো অনুভৰন্তো একদা মনুস্সযোনিযং নিব্বত্তো একস্স পচ্চেকবুদ্ধস্স খীরভত্তং অদাসি.

এৰং তত্থ তত্থ পুঞ্ঞানি কত্ৰা সুগতীসুযেৰ পরিব্ভমন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে পুরিমকম্মনিস্সন্দেন সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরায দুগ্গতিত্থিযা কুচ্ছিম্হি পটিসন্ধিং গণ্হি. সা তং দসমাসে কুচ্ছিনা পরিহরিত্ৰা পরিপক্কে গব্ভে ৰিজাযনকালে ৰিজাযিতুং অসক্কোন্তী মুচ্ছং আপজ্জিত্ৰা বহুৰেলং মতা ৰিয নিপজ্জি. ঞাতকা ‘‘মতা’’তি সঞ্ঞায সুসানং নেত্ৰা চিতকং আরোপেত্ৰা দেৰতানুভাৰেন ৰাতৰুট্ঠিযা উট্ঠিতায অগ্গিং অদত্ৰা পক্কমিংসু. দারকো পচ্ছিমভৰিকত্তা দেৰতানুভাৰেনেৰ অরোগো হুত্ৰা মাতুকুচ্ছিতো নিক্খমি. মাতা পন কালমকাসি. দেৰতা মনুস্সরূপেনুপগম্ম তং গহেত্ৰা সুসানগোপকস্স গেহে ঠপেত্ৰা কতিপাহং কালং পতিরূপেন আহারেন পোসেসি. ততো পরং সুসানগোপকো অত্তনো পুত্তং কত্ৰা ৰড্ঢেসি. সো তথা ৰড্ঢেন্তো তস্স পুত্তেন সুপ্পিযেন নাম দারকেন সদ্ধিং কীল়ন্তো ৰিচরি. তস্স সুসানে জাতসংৰড্ঢভাৰতো সোপাকোতি সমঞ্ঞা অহোসি.

অথেকদিৰসং সত্তৰস্সিকং তং ভগৰা পচ্চূসৰেলাযং ঞাণজালং পত্থরিত্ৰা ৰেনেয্যবন্ধৰে ওলোকেন্তো ঞাণজালস্স অন্তোগতং দিস্ৰা সুসানট্ঠানং অগমাসি. দারকো পুব্বহেতুনা চোদিযমানো পসন্নমানসো সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা ৰন্দিত্ৰা অট্ঠাসি. সত্থা তস্স ধম্মং কথেসি. সো ধম্মং সুত্ৰা পব্বজ্জং যাচিত্ৰা পিতরা ‘‘অনুঞ্ঞাতোসী’’তি ৰুত্তো পিতরং সত্থু সন্তিকং আনেসি. তস্স পিতা সত্থারং ৰন্দিত্ৰা ‘‘ইমং দারকং পব্বাজেথ, ভন্তে’’তি অনুজানি, তং পব্বাজেত্ৰা ভগৰা মেত্তাভাৰনায নিযোজেসি. সো মেত্তাকম্মট্ঠানং গহেত্ৰা সুসানে ৰিহরন্তো নচিরস্সেৰ মেত্তাঝানং পাদকং কত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং সচ্ছাকাসি. অরহা হুত্ৰাপি অঞ্ঞেসং সোসানিকভিক্খূনং মেত্তাভাৰনাৰিধিং দস্সেন্তো ‘‘যথাপি একপুত্তস্মি’’ন্তি (থেরগা. ৩৩) গাথং অভাসি. ইদং ৰুত্তং হোতি – যথা একপুত্তকে পিযে মনাপে মাতা পিতা চ কুসলী একন্তহিতেসী ভৰেয্য, এৰং পুরত্থিমাদিভেদাসু সব্বাসু দিসাসু কামভৰাদিভেদেসু ৰা সব্বেসু ভৰেসু দহরাদিভেদাসু সব্বাসু অৰত্থাসুপি ঠিতেসু সব্বেসু সত্তেসু একন্তহিতেসিতায কুসলী ভৰেয্য ‘‘মিত্তো, উদাসিনো, পচ্চত্থিকো’’তি সীমং অকত্ৰা সীমায সম্ভেদৰসেন সব্বত্থ একরসং মেত্তং ভাৰেয্যাতি ইমং পন গাথং ৰত্ৰা ‘‘সচে তুম্হে আযস্মন্তো এৰং মেত্তং ভাৰেয্যাথ, যে তে ভগৰতা ‘সুখং সুপতী’তিআদিনা (অ. নি. ১১.১৫; পরি. ৩৩১; মি. প. ৪.৪.৬) একাদস মেত্তানিসংসা চ ৰুত্তা, একংসেন তেসং ভাগিনো ভৰথা’’তি ওৰাদং অদাসি.

১১২. এৰং সো পত্তফলাধিগমো অত্তনো কতপুঞ্ঞং পচ্চৰেক্খিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং দস্সেন্তো পব্ভারং সোধযন্তস্সাতিআদিমাহ. তত্থ পব্ভারন্তি সিলাপব্বতস্স ৰিৰেকট্ঠানং, তং পব্বজিতানুরূপত্তা ইট্ঠকপাকারং কত্ৰা দ্ৰারকৰাটং যোজেত্ৰা ভিক্খূনং ৰসনত্থায অদাসি, পকারেন ভরো পত্থেতব্বোতি পব্ভারো, তং সোধযন্তস্স মম সন্তিকং সিদ্ধত্থো নাম ভগৰা আগচ্ছি পাপুণি.

১১৩. বুদ্ধং উপগতং দিস্ৰাতি এৰং মম সন্তিকং আগতং দিস্ৰা তাদিনো ইট্ঠানিট্ঠেসু অকম্পিযসভাৰত্তা তাদিগুণযুত্তস্স লোকজেট্ঠস্স বুদ্ধস্স সন্থরং তিণপণ্ণাদিসন্থরং কট্ঠত্থরং পঞ্ঞাপেত্ৰা নিট্ঠাপেত্ৰা পুপ্ফাসনং পুপ্ফমযং আসনং অহং অদাসিং.

১১৪. পুপ্ফাসনে নিসীদিত্ৰাতি তস্মিং পঞ্ঞত্তে পুপ্ফাসনে নিসীদিত্ৰা লোকনাযকো সিদ্ধত্থো ভগৰা. মমঞ্চ গতিমঞ্ঞাযাতি ময্হং গতিং আযতিং উপ্পত্তিট্ঠানং অঞ্ঞায জানিত্ৰা অনিচ্চতং অনিচ্চভাৰং উদাহরি কথেসি.

১১৫. অনিচ্চা ৰত সঙ্খারাতি ৰত একন্তেন সঙ্খারা পচ্চযেহি সমেচ্চ সমাগন্ত্ৰা করীযমানা সব্বে সপ্পচ্চযধম্মা হুত্ৰা অভাৰট্ঠেন অনিচ্চা. উপ্পাদৰযধম্মিনোতি উপ্পজ্জিত্ৰা ৰিনস্সনসভাৰা উপ্পজ্জিত্ৰা পাতুভৰিত্ৰা এতে সঙ্খারা নিরুজ্ঝন্তি ৰিনস্সন্তীতি অত্থো. তেসং ৰূপসমো সুখোতি তেসং সঙ্খারানং ৰিসেসেন উপসমো সুখো, তেসং ৰূপসমকরং নিব্বানমেৰ একন্তসুখন্তি অত্থো.

১১৬. ইদং ৰত্ৰান সব্বঞ্ঞূতি সব্বধম্মজাননকো ভগৰা লোকানং জেট্ঠো ৰুড্ঢো নরানং আসভো পধানো ৰীরো ইদং অনিচ্চপটিসংযুত্তং ধম্মদেসনং ৰত্ৰান কথেত্ৰা অম্বরে আকাসে হংসরাজা ইৰ নভং আকাসং অব্ভুগ্গমীতি সম্বন্ধো.

১১৭. সকং দিট্ঠিং অত্তনো লদ্ধিং খন্তিং রুচিং অজ্ঝাসযং জহিত্ৰান পহায. ভাৰযানিচ্চসঞ্ঞহন্তি অনিচ্চে অনিচ্চন্তি পৰত্তসঞ্ঞং অহং ভাৰযিং ৰড্ঢেসিং মনসি অকাসিং. তত্থ কালং কতো অহন্তি তত্থ তিস্সং জাতিযং ততো জাতিতো অহং কালং কতো মতো.

১১৮. দ্ৰে সম্পত্তী অনুভোত্ৰাতি মনুস্সসম্পত্তিদিব্বসম্পত্তিসঙ্খাতা দ্ৰে সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা. সুক্কমূলেন চোদিতোতি পুরাণকুসলমূলেন, মূলভূতেন কুসলেন ৰা চোদিতো সঞ্চোদিতো. পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তেতি পরিযোসানে ভৰে সম্পত্তে পাপুণিতে. সপাকযোনুপাগমিন্তি সকং পচিতভত্তং সপাকং যোনিং উপাগমিং. যস্স কুলস্স অত্তনো পচিতভত্তং অঞ্ঞেহি অভুঞ্জনীযং, তস্মিং চণ্ডালকুলে নিব্বত্তোস্মীতি অত্থো. অথ ৰা সা ৰুচ্চতি সুনখো, সুনখোচ্ছিট্ঠভত্তভুঞ্জনকচণ্ডালকুলে জাতোতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

সোপাকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. সুমঙ্গলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

আহুতিং যিট্ঠুকামোতিআদিকং আযস্মতো সুমঙ্গলত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পিযদস্সিস্স ভগৰতো কালে রুক্খদেৰতা হুত্ৰা নিব্বত্তি. সো একদিৰসং সত্থারং ন্হত্ৰা একচীৰরং ঠিতং দিস্ৰা সোমনস্সপ্পত্তো অপ্ফোটেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযা অৰিদূরে অঞ্ঞতরস্মিং গামকে তাদিসেন কম্মনিস্সন্দেন দলিদ্দকুলে নিব্বত্তি, তস্স সুমঙ্গলোতি নামং অহোসি. সো ৰযপ্পত্তো খুজ্জকাসিতনঙ্গলকুদ্দালপরিক্খারো হুত্ৰা কসিযা জীৰিকং কপ্পেসি. সো একদিৰসং রঞ্ঞা পসেনদিনা কোসলেন ভগৰতো ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ মহাদানে পৰত্তিযমানে দানূপকরণানি গহেত্ৰা আগচ্ছন্তেহি মনুস্সেহি সদ্ধিং দধিঘটং গহেত্ৰা আগতো ভিক্খূনং সক্কারসম্মানং দিস্ৰা ‘‘ইমে সমণা সক্যপুত্তিযা সুখুমৰত্থনিৰত্থা সুভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা নিৰাতেসু সেনাসনেসু ৰিহরন্তি, যংনূনাহম্পি পব্বজেয্য’’ন্তি চিন্তেত্ৰা অঞ্ঞতরং মহাথেরং উপসঙ্কমিত্ৰা অত্তনো পব্বজাধিপ্পাযং নিৰেদেসি. সো তং করুণাযন্তো পব্বাজেত্ৰা কম্মট্ঠানং আচিক্খি. সো অরঞ্ঞে ৰিহরন্তো এককৰিহারে নিব্বিন্নো উক্কণ্ঠিতো হুত্ৰা ৰিব্ভমিতুকামো ঞাতিগামং গচ্ছন্তো অন্তরামগ্গে কচ্ছং বন্ধিত্ৰা খেত্তং কসন্তে কিলিট্ঠৰত্থনিৰত্থে সমন্ততো রজোকিণ্ণসরীরে ৰাতাতপেন সুস্সন্তে খেত্তং কস্সকে মনুস্সে দিস্ৰা ‘‘মহন্তং ৰতিমে সত্তা জীৰিকনিমিত্তং দুক্খং পচ্চনুভৰন্তী’’তি সংৰেগং পটিলভি. ঞাণস্স পরিপাকগতত্তা চস্স যথাগহিতং কম্মট্ঠানং উপট্ঠাসি. সো অঞ্ঞতরং রুক্খমূলং উপগন্ত্ৰা ৰিৰেকং লভিত্ৰা যোনিসোমনসিকরোন্তো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা মগ্গপটিপাটিযা অরহত্তং পাপুণি.

১২৪. এৰং সো পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো আহুতিং যিট্ঠুকামোহন্তিআদিমাহ. তত্থ আহুতিন্তি অন্নপানাদিঅনেকৰিধং পূজাসক্কারূপকরণং. যিট্ঠুকামোতি যজিতুকামো, দানং দাতুকামো অহং. পটিযাদেত্ৰান ভোজনন্তি আহারং পটিযাদেত্ৰা নিপ্ফাদেত্ৰা. ব্রাহ্মণে পটিমানেন্তোতি পটিগ্গাহকে সুদ্ধপব্বজিতে পরিযেসন্তো. ৰিসালে মাল়কে ঠিতোতি পরিসুদ্ধপণ্ডরপুলিনতলাভিরামে ৰিপুলে মাল়কে ঠিতো.

১২৫-৭. অথদ্দসাসিং সম্বুদ্ধন্তিআদীসু মহাযসং মহাপরিৰারং সব্বলোকং সকলসত্তলোকং ৰিনেতানং ৰিসেসেন নেতারং নিব্বানসম্পাপকং সযম্ভুং সযমেৰ ভূতং অনাচরিযকং অগ্গপুগ্গলং সেট্ঠপুগ্গলং ভগৰন্তং ভগ্যৰন্তাদিগুণযুত্তং জুতিমন্তং নীলপীতাদিপভাসম্পন্নং সাৰকেহি পুরক্খতং পরিৰারিতং আদিচ্চমিৰ সূরিযমিৰ রোচন্তং সোভমানং রথিযং ৰীথিযং পটিপন্নকং গচ্ছন্তং পিযদস্সিং নাম সম্বুদ্ধং অদ্দসিন্তি সম্বন্ধো. অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰানাতি বন্ধঞ্জলিপুটং সিরসি কত্ৰা সকং চিত্তং অত্তনো চিত্তং পসাদযিং ইত্থম্ভূতস্স ভগৰতো গুণে পসাদেসিং পসন্নমকাসিন্তি অত্থো. মনসাৰ নিমন্তেসিন্তি চিত্তেন পৰারেসিং. আগচ্ছতু মহামুনীতি মহিতো পূজারহো মুনি ভগৰা মম নিৰেসনং আগচ্ছতু.

১২৮. মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞাযাতি ময্হং চিত্তসঙ্কপ্পং ঞত্ৰা লোকে সত্তলোকে অনুত্তরো উত্তরৰিরহিতো সত্থা খীণাসৰসহস্সেহি অরহন্তসহস্সেহি পরিৰুতো মম দ্ৰারং ময্হং গেহদ্ৰারং উপাগমি সম্পাপুণি.

১২৯. তস্স সম্পত্তস্স সত্থুনো এৰং নমক্কারমকাসিং. পুরিসাজঞ্ঞ পুরিসানং আজঞ্ঞ, সেট্ঠ, মম নমক্কারো তে তুয্হং অত্থু ভৰতু. পুরিসুত্তম পুরিসানং উত্তম অধিকগুণৰিসিট্ঠ তে তুয্হং মম নমক্কারো অত্থু. পাসাদং পসাদজনকং মম নিৰেসনং অভিরুহিত্ৰা সীহাসনে উত্তমাসনে নিসীদতন্তি আযাচিন্তি অত্থো.

১৩০. দন্তো দন্তপরিৰারোতি সযং দ্ৰারত্তযেন দন্তো তথা দন্তাহি ভিক্খুভিক্খুনীউপাসকউপাসিকাসঙ্খাতাহি চতূহি পরিসাহি পরিৰারিতো. তিণ্ণো তারযতং ৰরোতি সযং তিণ্ণো সংসারতো উত্তিণ্ণো নিক্খন্তো তারযতং তারযন্তানং ৰিসিট্ঠপুগ্গলানং ৰরো উত্তমো ভগৰা মমারাধনেন পাসাদং অভিরুহিত্ৰা পৰরাসনে উত্তমাসনে নিসীদি নিসজ্জং কপ্পেসি.

১৩১. যং মে অত্থি সকে গেহেতি অত্তনো গেহে যং আমিসং পচ্চুপট্ঠিতং সম্পাদিতং রাসিকতং অত্থি. তাহং বুদ্ধস্স পাদাসিন্তি বুদ্ধস্স বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স তং আমিসং পাদাসিং প-কারেন আদরেন ৰা অদাসিন্তি অত্থো. পসন্নো সেহি পাণিভীতি অত্তনো দ্ৰীহি হত্থেহি পস্সন্নচিত্তো গহেত্ৰা পাদাসিন্তি অত্থো.

১৩২. পসন্নচিত্তো পসাদিতমনসঙ্কপ্পো সুমনো সুন্দরমনো. ৰেদজাতো জাতৰেদো উপ্পন্নসোমনস্সো কতঞ্জলী সিরসি ঠপিতঅঞ্জলিপুটো বুদ্ধসেট্ঠং নমস্সামি সেট্ঠস্স বুদ্ধস্স পণামং করোমীতি অত্থো. অহো বুদ্ধস্সুল়ারতাতি পটিৰিদ্ধচতুসচ্চস্স সত্থুনো উল়ারতা মহন্তভাৰো অহো অচ্ছরিযন্তি অত্থো.

১৩৩. অট্ঠন্নং পযিরূপাসতন্তি পযিরুপাসন্তানং ভুঞ্জং ভুঞ্জন্তানং অট্ঠন্নং অরিযপুগ্গলানং অন্তরে খীণাসৰা অরহন্তোৰ বহূতি অত্থো. তুয্হেৰেসো আনুভাৰোতি এসো আকাসচরণউম্মুজ্জননিমুজ্জনাদিআনুভাৰো তুয্হেৰ তুয্হং এৰ আনুভাৰো, নাঞ্ঞেসং. সরণং তং উপেমহন্তি তং ইত্থম্ভূতং তুৰং সরণং তাণং লেণং পরাযনন্তি উপেমি গচ্ছামি জানামি ৰাতি অত্থো.

১৩৪. লোকজেট্ঠো নরাসভো পিযদস্সী ভগৰা ভিক্খুসঙ্ঘমজ্ঝে নিসীদিত্ৰা ইমা ব্যাকরণগাথা অভাসথ কথেসীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সুমঙ্গলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

দুতিযস্স সীহাসনৰগ্গস্স ৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. সুভূতিৰগ্গো

১. সুভূতিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো সুভূতিত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ইতো কপ্পসতসহস্সমত্থকে অনুপ্পন্নেযেৰ পদুমুত্তরে ভগৰতি লোকনাথে হংসৰতীনগরে অঞ্ঞতরস্স ব্রাহ্মণমহাসালস্স একপুত্তকো হুত্ৰা নিব্বত্তি, তস্স নন্দমাণৰোতি নামং অকংসু. সো ৰযপ্পত্তো তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা তত্থ সারং অপস্সন্তো অত্তনো পরিৰারভূতেহি চতুচত্তালীসায মাণৰসহস্সেহি সদ্ধিং পব্বতপাদে ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা অট্ঠ সমাপত্তিযো পঞ্চাভিঞ্ঞাযো চ নিব্বত্তেসি. অন্তেৰাসিকানম্পি কম্মট্ঠানং আচিক্খি. তেপি নচিরস্সেৰ ঝানলাভিনো অহেসুং.

তেন চ সমযেন পদুমুত্তরো ভগৰা লোকে উপ্পজ্জিত্ৰা হংসৰতীনগরং উপনিস্সায ৰিহরন্তো একদিৰসং পচ্চূসসমযে লোকং ৰোলোকেন্তো নন্দতাপসস্স অন্তেৰাসিকজটিলানং অরহত্তূপনিস্সযং, নন্দতাপসস্স চ দ্ৰীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স সাৰকট্ঠানন্তরস্স পত্থনং দিস্ৰা পাতোৰ সরীরপটিজগ্গনং কত্ৰা পুব্বণ্হসমযে পত্তচীৰরমাদায অঞ্ঞং কঞ্চি অনামন্তেত্ৰা সীহো ৰিয একচরো নন্দতাপসস্স অন্তেৰাসিকেসু ফলাফলত্থায গতেসু ‘‘বুদ্ধভাৰং মে জানাতূ’’তি পস্সন্তস্সেৰ নন্দতাপসস্স আকাসতো ওতরিত্ৰা পথৰিযং পতিট্ঠাসি. নন্দতাপসো বুদ্ধানুভাৰঞ্চেৰ লক্খণপারিপূরিঞ্চ দিস্ৰা লক্খণমন্তে সম্মসিত্ৰা ‘‘ইমেহি লক্খণেহি সমন্নাগতো নাম অগারং অজ্ঝাৰসন্তো রাজা হোতি চক্কৰত্তী, পব্বজন্তো লোকে ৰিৰটচ্ছেদো সব্বঞ্ঞূ বুদ্ধো হোতি, অযং পুরিসাজানীযো নিস্সংসযং বুদ্ধো’’তি ঞত্ৰা পচ্চুগ্গমনং কত্ৰা পঞ্চপতিট্ঠিতেন ৰন্দিত্ৰা আসনং পঞ্ঞাপেত্ৰা অদাসি. নিসীদি ভগৰা পঞ্ঞত্তে আসনে. নন্দতাপসোপি অত্তনো অনুচ্ছৰিকং আসনং গহেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. তস্মিং সমযে চতুচত্তালীসসহস্সজটিলা পণীতপণীতানি ওজৰন্তানি ফলাফলানি গহেত্ৰা আচরিযস্স সন্তিকং সম্পত্তা বুদ্ধানঞ্চেৰ আচরিযস্স চ নিসিন্নাকারং ওলোকেত্ৰা আহংসু – ‘‘আচরিয, মযং ‘ইমস্মিং লোকে তুম্হেহি মহন্ততরো নত্থী’তি ৰিচরাম, অযং পন পুরিসো তুম্হেহি মহন্ততরো মঞ্ঞে’’তি. নন্দতাপসো – ‘‘তাতা, কিং ৰদেথ, তুম্হে সাসপেন সদ্ধিং অট্ঠসট্ঠিযোজনসতসহস্সুব্বেধং সিনেরুং উপমেতুং ইচ্ছথ, সব্বঞ্ঞুবুদ্ধেন সদ্ধিং মা মং উপমিত্থা’’তি আহ. অথ তে তাপসা – ‘‘সচে অযং ওরকো অভৰিস্স, ন অম্হাকং আচরিযো এৰং উপমং আহরেয্য. যাৰ মহাৰতাযং পুরিসাজানীযো’’তি পাদেসু নিপতিত্ৰা সিরসা ৰন্দিংসু. অথ তে আচরিযো আহ – ‘‘তাতা, অম্হাকং বুদ্ধানং অনুচ্ছৰিকো দেয্যধম্মো নত্থি, ভগৰা চ ভিক্খাচারৰেলাযং ইধাগতো, তস্মা মযং যথাবলং দেয্যধম্মং দস্সাম, তুম্হেহি যং যং পণীতং ফলাফলং আভতং, তং তং আহরথা’’তি আহরাপেত্ৰা সহত্থেনেৰ ধোৰিত্ৰা সযং তথাগতস্স পত্তে পতিট্ঠাপেসি. সত্থারা ফলাফলে পটিগ্গহিতমত্তে দেৰতা দিব্বোজং পক্খিপিংসু. তাপসো উদকম্পি সযমেৰ পরিস্সাৰেত্ৰা অদাসি. ততো ভোজনকিচ্চং নিট্ঠাপেত্ৰা নিসিন্নে সত্থরি সব্বে অন্তেৰাসিকে পক্কোসিত্ৰা সত্থু সন্তিকে সারণীযং কথং কথেন্তো নিসীদি. সত্থা ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘো আগচ্ছতূ’’তি চিন্তেসি. সত্থু চিত্তং ঞত্ৰা সতসহস্সমত্তা খীণাসৰা আগন্ত্ৰা সত্থারং ৰন্দিত্ৰা অট্ঠংসু.

অথ নন্দতাপসো অন্তেৰাসিকে আমন্তেসি – ‘‘তাতা, বুদ্ধানং নিসিন্নাসনম্পি নীচং, সমণসতসহস্সস্সপি আসনং নত্থি. তুম্হেহি অজ্জ উল়ারং ভগৰতো ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ সক্কারং কাতুং ৰট্টতি, পব্বতপাদতো ৰণ্ণগন্ধসম্পন্নানি পুপ্ফানি আহরথা’’তি আহ. অচিন্তেয্যত্তা ইদ্ধিৰিসযস্স তে মুহুত্তেনেৰ ৰণ্ণগন্ধরসসম্পন্নানি পুপ্ফানি আহরিত্ৰা বুদ্ধানং যোজনপ্পমাণং পুপ্ফাসনং পঞ্ঞাপেসুং. অগ্গসাৰকানং তিগাৰুতং, সেসভিক্খূনং অড্ঢযোজনাদিভেদং, সঙ্ঘনৰকস্স উসভমত্তং পঞ্ঞাপেসুং. এৰং পঞ্ঞত্তেসু আসনেসু নন্দতাপসো তথাগতস্স পুরতো অঞ্জলিং পগ্গয্হ ঠিতো, ‘‘ভন্তে, অম্হাকং দীঘরত্তং হিতায সুখায ইমং পুপ্ফাসনং আরুয্হ নিসীদথা’’তি আহ. নিসীদি ভগৰা পুপ্ফাসনে. এৰং নিসিন্নে সত্থরি সত্থু আকারং ঞত্ৰা ভিক্খূ অত্তনো অত্তনো পত্তাসনে নিসীদিংসু. নন্দতাপসো মহন্তং পুপ্ফচ্ছত্তং গহেত্ৰা তথাগতস্স মত্থকে ধারেন্তো অট্ঠাসি. সত্থা ‘‘তাপসানং অযং সক্কারো মহপ্ফলো হোতূ’’তি নিরোধসমাপত্তিং সমাপজ্জি. সত্থু সমাপন্নভাৰং ঞত্ৰা ভিক্খূপি সমাপত্তিং সমাপজ্জিংসু. তথাগতে সত্তাহং নিরোধং সমাপজ্জিত্ৰা নিসিন্নে অন্তেৰাসিকা ভিক্খাচারকালে সম্পত্তে ৰনমূলফলাফলং পরিভুঞ্জিত্ৰা সেসকালে বুদ্ধানং অঞ্জলিং পগ্গয্হ অট্ঠংসু. নন্দতাপসো পন ভিক্খাচারম্পি অগন্ত্ৰা পুপ্ফচ্ছত্তং ধারেন্তোযেৰ সত্তাহং পীতিসুখেনেৰ ৰীতিনামেসি.

সত্থা নিরোধতো ৰুট্ঠায অরণৰিহারিঅঙ্গেন দক্খিণেয্যঙ্গেন চাতি দ্ৰীহি অঙ্গেহি সমন্নাগতং একং সাৰকং ‘‘ইসিগণস্স পুপ্ফাসনানুমোদনং করোহী’’তি আণাপেসি. সো চক্কৰত্তিরঞ্ঞো সন্তিকা পটিলদ্ধমহালাভো মহাযোধো ৰিয তুট্ঠমানসো অত্তনো ৰিসযে ঠত্ৰা তেপিটকং বুদ্ধৰচনং সম্মসিত্ৰা অনুমোদনমকাসি. তস্স দেসনাৰসানে সত্থা সযং ধম্মং দেসেসি. সত্থু দেসনাৰসানে সব্বেপি চতুচত্তালীসসহস্সতাপসা অরহত্তং পাপুণিংসু. সত্থা – ‘‘এথ ভিক্খৰো’’তি হত্থং পসারেসি. তেসং তাৰদেৰ কেসমস্সূ অন্তরধাযিংসু. অট্ঠ পরিক্খারা সরীরে পটিমুক্কাৰ অহেসুং. তে সট্ঠিৰস্সিকত্থেরা ৰিয সত্থারং পরিৰারযিংসু. নন্দতাপসো পন ৰিক্খিত্তচিত্ততায ৰিসেসং নাধিগঞ্ছি. তস্স কির অরণৰিহারিত্থেরস্স ধম্মং সোতুং আরদ্ধকালতো পট্ঠায – ‘‘অহো ৰতাহম্পি অনাগতে একস্স বুদ্ধস্স সাসনে ইমিনা সাৰকেন লদ্ধগুণং লভেয্য’’ন্তি চিত্তং উদপাদি. সো তেন ৰিতক্কেন মগ্গফলপটিৰেধং কাতুং নাসক্খি. তথাগতং পন ৰন্দিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গয্হ সম্মুখে ঠিতো এৰমাহ – ‘‘ভন্তে, যেন ভিক্খুনা ইসিগণস্স পুপ্ফাসনানুমোদনা কতা, কো নামাযং তুম্হাকং সাসনে’’তি? ‘‘অরণৰিহারিঅঙ্গেন চ দক্খিণেয্যঙ্গেন চ এতদগ্গট্ঠানং পত্তো এসো ভিক্খূ’’তি. ‘‘ভন্তে, য্ৰাযং মযা সত্তাহং পুপ্ফচ্ছত্তং ধারেন্তেন সক্কারো কতো, তেন অধিকারেন অঞ্ঞং সম্পত্তিং ন পত্থেমি, অনাগতে পন একস্স বুদ্ধস্স সাসনে অযং থেরো ৰিয দ্ৰীহঙ্গেহি সমন্নাগতো সাৰকো ভৰেয্য’’ন্তি পত্থনং অকাসি.

সত্থা ‘‘সমিজ্ঝিস্সতি নু খো ইমস্স তাপসস্স পত্থনা’’তি অনাগতংসঞাণং পেসেত্ৰা ওলোকেন্তো কপ্পসতসহস্সং অতিক্কমিত্ৰা সমিজ্ঝনকভাৰং দিস্ৰা, ‘‘তাপস, ন তে অযং পত্থনা মোঘং ভৰিস্সতি, অনাগতে কপ্পসতসহস্সং অতিক্কমিত্ৰা গোতমো নাম বুদ্ধো উপ্পজ্জিস্সতি, তস্স সন্তিকে সমিজ্ঝিস্সতী’’তি ধম্মকথং কথেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰুতো আকাসং পক্খন্দি. নন্দতাপসো যাৰ চক্খুপথং ন সমতিক্কমতি, তাৰ সত্থু ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা অট্ঠাসি. সো অপরভাগে কালেন কালং সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা ধম্মং সুণিত্ৰা অপরিহীনজ্ঝানোৰ কালং কত্ৰা ব্রহ্মলোকে নিব্বত্তো. ততো পন চুতো অপরানিপি পঞ্চ জাতিসতানি পব্বজিত্ৰা আরঞ্ঞকোৰ অহোসি, কস্সপসম্মাসম্বুদ্ধকালেপি পব্বজিত্ৰা আরঞ্ঞকো হুত্ৰা গতপচ্চাগতৰত্তং পূরেসি. এতং কির ৰত্তং অপরিপূরেত্ৰা মহাসাৰকভাৰং পাপুণন্তা নাম নত্থি, গতপচ্চাগতৰত্তং পন আগমট্ঠকথাসু ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. সো ৰীসতিৰস্সসহস্সানি গতপচ্চাগতৰত্তং পূরেত্ৰা কালং কত্ৰা তাৰতিংসদেৰলোকে নিব্বত্তি.

এৰং সো তাৰতিংসভৰনে অপরাপরং উপ্পজ্জনৰসেন দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো চুতো মনুস্সলোকে অনেকসতক্খত্তুং চক্কৰত্তিরাজা পদেসরাজা চ হুত্ৰা উল়ারং মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা অম্হাকং ভগৰতো উপ্পন্নকালে সাৰত্থিযং সুমনসেট্ঠিস্স গেহে অনাথপিণ্ডিকস্স কনিট্ঠো হুত্ৰা নিব্বত্তি. সুভূতীতিস্স নামং অহোসি.

তেন চ সমযেন অম্হাকং ভগৰা লোকে উপ্পজ্জিত্ৰা পৰত্তিতৰরধম্মচক্কো অনুপুব্বেন রাজগহং গন্ত্ৰা তত্থ ৰেল়ুৰনপটিগ্গহণাদিনা লোকানুগ্গহং করোন্তো রাজগহং উপনিস্সায সীতৰনে ৰিহাসি. তদা অনাথপিণ্ডিকো সেট্ঠি সাৰত্থিযং উট্ঠানকং ভণ্ডং গহেত্ৰা অত্তনো সহাযস্স রাজগহসেট্ঠিনো গেহং গন্ত্ৰা বুদ্ধুপ্পাদং সুত্ৰা সত্থারং সীতৰনে ৰিহরন্তং উপসঙ্কমিত্ৰা পঠমদস্সনেনেৰ সোতাপত্তিফলে পতিট্ঠায সত্থারং সাৰত্থিং আগমনত্থায যাচিত্ৰা ততো পঞ্চচত্তালীসযোজনে মগ্গে যোজনে যোজনে সতসহস্সপরিচ্চাগেন ৰিহারে পতিট্ঠাপেত্ৰা সাৰত্থিযং অট্ঠকরীসপ্পমাণং জেতস্স কুমারস্স উয্যানভূমিং কোটিসন্থারেন কিণিত্ৰা তত্থ ভগৰতো ৰিহারং কারেত্ৰা অদাসি. ৰিহারমহদিৰসে অযং সুভূতিকুটুম্বিকো অনাথপিণ্ডিকসেট্ঠিনা সদ্ধিং গন্ত্ৰা ধম্মং সুণন্তো সদ্ধং পটিলভিত্ৰা পব্বজি. সো উপসম্পন্নো দ্ৰে মাতিকা পগুণা কত্ৰা কম্মট্ঠানং কথাপেত্ৰা অরঞ্ঞে সমণধম্মং করোন্তো মেত্তাঝানং নিব্বত্তেত্ৰা তং পাদকং কত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

সো ধম্মং দেসেন্তো যস্মা সত্থারা দেসিতনিযামেন অনোদিস্সকং কত্ৰা দেসেতি, তস্মা অরণৰিহারীনং অগ্গো নাম জাতো. যস্মা চ পিণ্ডায চরন্তো ঘরে ঘরে মেত্তাঝানং সমাপজ্জিত্ৰা ৰুট্ঠায ভিক্খং পটিগ্গণ্হাতি ‘‘এৰং দাযকানং মহপ্ফলং ভৰিস্সতী’’তি, তস্মা দক্খিণেয্যানং অগ্গো নাম জাতো. তেন নং ভগৰা ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং অরণৰিহারীনং দক্খিণেয্যানঞ্চ যদিদং সুভূতী’’তি (অ. নি. ১.১৯৮, ২০১) দ্ৰযঙ্গসমন্নাগতে অগ্গট্ঠানে ঠপেসি. এৰমযং মহাথেরো অত্তনা পূরিতপারমীনং ফলস্স মত্থকং অরহত্তং পত্ৰা লোকে অভিঞ্ঞাতো অভিলক্খিতো হুত্ৰা বহুজনহিতায জনপদচারিকং চরন্তো অনুপুব্বেন রাজগহং অগমাসি.

রাজা বিম্বিসারো থেরস্স আগমনং সুত্ৰা উপসঙ্কমিত্ৰা ৰন্দিত্ৰা ‘‘ইধেৰ, ভন্তে, ৰসথ, ৰসনট্ঠানং ৰো করিস্সামী’’তি ৰত্ৰা পক্কন্তো ৰিস্সরি. থেরো সেনাসনং অলভন্তো অব্ভোকাসে ৰীতিনামেসি. থেরস্সানুভাৰেন দেৰো ন ৰস্সতি. মনুস্সা অৰুট্ঠিতায উপদ্দুতা রঞ্ঞো নিৰেসনদ্ৰারে উক্কুট্ঠিং অকংসু. রাজা ‘‘কেন নু খো কারণেন দেৰো ন ৰস্সতী’’তি ৰীমংসন্তো ‘‘থেরস্স অব্ভোকাসৰাসেন মঞ্ঞে ন ৰস্সতী’’তি চিন্তেত্ৰা তস্স পণ্ণকুটিং কারাপেত্ৰা ‘‘ইমিস্সং, ভন্তে, পণ্ণকুটিযং ৰসথা’’তি ৰত্ৰা ৰন্দিত্ৰা পক্কামি. থেরো কুটিং পৰিসিত্ৰা তিণসন্থারকে পল্লঙ্কেন নিসীদি. তদা দেৰো থোকং থোকং ফুসাযতি, ন সম্মাধারং অনুপৰেচ্ছতি. অথ থেরো লোকস্স অৰুট্ঠিকভযং ৰিধমিতুকামো অত্তনো অজ্ঝত্তিকবাহিরৰত্থুকস্স পরিস্সযস্স অভাৰং পৰেদেন্তো ‘‘ছন্না মে কুটিকা’’তি (থেরগা. ১) গাথমাহ. তস্সত্থো থেরগাথাযং ৰুত্তোযেৰ.

কস্মা পনেতে মহাথেরা অত্তনো গুণে পকাসেন্তীতি? ইমিনা দীঘেন অদ্ধুনা অনধিগতপুব্বং পরমগম্ভীরং অতিৰিয সন্তং পণীতং অত্তনা অধিগতলোকুত্তরধম্মং পচ্চৰেক্খিত্ৰা পীতিৰেগসমুস্সাহিতউদানদীপনত্থং সাসনস্স নিয্যানিকভাৰৰিভাৰনত্থঞ্চ পরমপ্পিচ্ছা অরিযা অত্তনো গুণে পকাসেন্তি. যথা তং লোকনাথো বোধনেয্যানং অজ্ঝাসযৰসেন ‘‘দসবলসমন্নাগতো, ভিক্খৰে, তথাগতো চতুৰেসারজ্জৰিসারদো’’তিআদিনা (অ. নি. ১০.২১; ম. নি. ১. ১৪৮ অত্থতো সমানং) অত্তনো গুণে পকাসেতি. এৰমযং থেরস্স অঞ্ঞাব্যাকরণগাথাপি অহোসীতি.

. এৰং সো পত্তঅরহত্তফলো পত্তএতদগ্গট্ঠানো চ অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. তত্থ হিমৰন্তস্সাতি হিমালযপব্বতস্স অৰিদূরে আসন্নে সমীপে পব্বতপাদে মনুস্সানং গমনাগমনসম্পন্নে সঞ্চরণট্ঠানেতি অত্থো. নিসভো নাম পব্বতোতি পব্বতানং জেট্ঠত্তা নামেন নিসভো নাম সেলমযপব্বতো অহোসীতি সম্বন্ধো. অস্সমো সুকতো ময্হন্তি তত্থ পব্বতে ময্হং ৰসনত্থায অস্সমো অরঞ্ঞাৰাসো সুট্ঠু কতো. কুটিরত্তিট্ঠানদিৰাট্ঠানৰতিপরিক্খেপাদিৰসেন সুন্দরাকারেন কতোতি অত্থো. পণ্ণসালা সুমাপিতাতি পণ্ণেহি ছাদিতা সালা ময্হং নিৰাসনত্থায সুট্ঠু মাপিতা নিট্ঠাপিতাতি অত্থো.

. কোসিযো নাম নামেনাতি মাতাপিতূহি কতনামধেয্যেন কোসিযো নাম. উগ্গতাপনো পাকটতপো ঘোরতপো. একাকিযো অঞ্ঞেসং অভাৰা অহং এৰ একো. অদুতিযো দুতিযতাপসরহিতো জটিলো জটাধারী তাপসো তদা তস্মিং কালে নিসভে পব্বতে ৰসামি ৰিহরামীতি সম্বন্ধো.

. ফলং মূলঞ্চ পণ্ণঞ্চ, ন ভুঞ্জামি অহং তদাতি তদা তস্মিং নিসভপব্বতে ৰসনকালে তিণ্ডুকাদিফলং মুল়ালাদিমূলং, কারপণ্ণাদিপণ্ণঞ্চ রুক্খতো ওচিনিত্ৰা ন ভুঞ্জামীতি অত্থো. এৰং সতি কথং জীৰতীতি তং দস্সেন্তো পৰত্তংৰ সুপাতাহন্তি আহ. তত্থ পৰত্তং সযমেৰ জাতং সুপাতং অত্তনো ধম্মতায পতিতং পণ্ণাদিকং নিস্সায আহারং কত্ৰা অহং তাৰদে তস্মিং কালে জীৰামি জীৰিকং কপ্পেমীতি সম্বন্ধো. ‘‘পৰত্তপণ্ডুপণ্ণানী’’তি ৰা পাঠো, তস্স সযমেৰ পতিতানি পণ্ডুপণ্ণানি রুক্খপত্তানি উপনিস্সায জীৰামীতি অত্থো.

. নাহং কোপেমি আজীৰন্তি অহং জীৰিতং চজমানোপি পরিচ্চাগং কুরুমানোপি তণ্হাৰসেন ফলমূলাদিআহারপরিযেসনায সম্মা আজীৰং ন কোপেমি ন নাসেমীতি সম্বন্ধো. আরাধেমি সকং চিত্তন্তি সকং চিত্তং অত্তনো মনং অপ্পিচ্ছতায সন্তুট্ঠিযা চ আরাধেমি পসাদেমি. ৰিৰজ্জেমি অনেসনন্তি ৰেজ্জকম্মদূতকম্মাদিৰসেন অনেসনং অযুত্তপরিযেসনং ৰিৰজ্জেমি দূরং করোমি.

. রাগূপসংহিতং চিত্তন্তি যদা যস্মিং কালে মম রাগেন সম্পযুত্তং চিত্তং উপ্পজ্জতি, তদা সযমেৰ অত্তনাযেৰ পচ্চৰেক্খামি ঞাণেন পটিৰেক্খিত্ৰা ৰিনোদেমি. একগ্গো তং দমেমহন্তি অহং একস্মিং কম্মট্ঠানারম্মণে অগ্গো সমাহিতো তং রাগচিত্তং দমেমি দমনং করোমি.

. রজ্জসে রজ্জনীযে চাতি রজ্জনীযে অল্লীযিতব্বে রূপারম্মণাদিৰত্থুস্মিং রজ্জসে অল্লীনো অসি ভৰসি. দুস্সনীযে চ দুস্সসেতি দূসিতব্বে দোসকরণৰত্থুস্মিং দূসকো অসি. মুয্হসে মোহনীযে চাতি মোহিতব্বে মোহকরণৰত্থুস্মিং মোয্হসি মূল়্হো অসি ভৰসি. তস্মা তুৰং ৰনা ৰনতো অরঞ্ঞৰাসতো নিক্খমস্সু অপগচ্ছাহীতি এৰং অত্তানং দমেমীতি সম্বন্ধো.

২৪. তিম্বরূসকৰণ্ণাভোতি সুৰণ্ণতিম্বরূসকৰণ্ণাভো, জম্বোনদসুৰণ্ণৰণ্ণোতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সুভূতিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. উপৰানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো উপৰানত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে দলিদ্দকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ভগৰতি পরিনিব্বুতে তস্স ধাতুং গহেত্ৰা মনুস্সদেৰনাগগরুল়কুম্ভণ্ডযক্খগন্ধব্বেহি সত্তরতনমযে সত্তযোজনিকে থূপে কতে তত্থ সুধোতং অত্তনো উত্তরসাটকং ৰেল়গ্গে লগ্গেত্ৰা আবন্ধিত্ৰা ধজং কত্ৰা পূজং অকাসি. তং গহেত্ৰা অভিসম্মতকো নাম যক্খসেনাপতি দেৰেহি চেতিযপূজারক্খণত্থং ঠপিতো অদিস্সমানকাযো তং আকাসে ধারেন্তো চেতিযং তিক্খত্তুং পদক্খিণং অকাসি. সো তং দিস্ৰা ভিয্যোসোমত্তায পসন্নমানসো হুত্ৰা তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা উপৰানোতি লদ্ধনামো ৰযপ্পত্তো জেতৰনপটিগ্গহণে বুদ্ধানুভাৰং দিস্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনায কম্মং করোন্তো অরহত্তং পত্ৰা ছল়ভিঞ্ঞো অহোসি. যদা ভগৰতো অফাসু অহোসি, তদা থেরো উণ্হোদকং তথারূপং পানকঞ্চ ভেসজ্জং ভগৰতো উপনামেসি. তেনস্স সত্থুনো রোগো ৰূপসমি. তস্স ভগৰা অনুমোদনং অকাসি.

৫২. এৰং সো পত্তঅরহত্তফলো অধিগতএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তত্থ সব্বেসং লোকিযলোকুত্তরধম্মানং পারগূ পরিযোসানং নিব্বানং গতো পত্তো পদুমুত্তরো নাম জিনো জিতপঞ্চমারো ভগৰা অগ্গিক্খন্ধো ইৰ ছব্বণ্ণা বুদ্ধরংসিযো জলিত্ৰা সব্বলোকং ধম্মপজ্জোতেন ওভাসেত্ৰা সম্বুদ্ধো সুট্ঠু বুদ্ধো অৰিজ্জানিদ্দূপগতায পজায সৰাসনায কিলেসনিদ্দায পটিবুদ্ধো ৰিকসিতনেত্তপঙ্কজো পরিনিব্বুতো খন্ধপরিনিব্বানেন নিব্বুতো অদস্সনং গতোতি সম্বন্ধো.

৫৭. জঙ্ঘাতি চেতিযকরণকালে উপচিনিতব্বানং ইট্ঠকানং ঠপনত্থায, নিবন্ধিযমানসোপানপন্তি.

৮৮. সুধোতং রজকেনাহন্তি ৰত্থধোৰকেন পুরিসেন সুট্ঠু ধোৰিতং সুৰিসুদ্ধকতং, উত্তরেয্যপটং মম উত্তরসাটকং অহং ৰেল়গ্গে লগ্গিত্ৰা ধজং কত্ৰা উক্খিপিং, অম্বরে আকাসে উস্সাপেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

উপৰানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. তিসরণগমনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিকং আযস্মতো তিসরণগমনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে বন্ধুমতীনগরে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা অন্ধমাতাপিতরো উপট্ঠাসি. সো একদিৰসং চিন্তেসি – ‘‘অহং মাতাপিতরো উপট্ঠহন্তো পব্বজিতুং ন লভামি, যংনূনাহং তীণি সরণানি গণ্হিস্সামি, এৰং দুগ্গতিতো মোচেস্সামী’’তি নিসভং নাম ৰিপস্সিস্স ভগৰতো অগ্গসাৰকং উপসঙ্কমিত্ৰা তীণি সরণানি গণ্হি. সো তানি ৰস্সসতসহস্সানি রক্খিত্ৰা তেনেৰ কম্মেন তাৰতিংসভৰনে নিব্বত্তো, ততো পরং দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিনগরে মহাসালকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্তৰস্সিকোৰ দারকেহি পরিৰুতো একং সঙ্ঘারামং অগমাসি. তত্থ একো খীণাসৰত্থেরো তস্স ধম্মং দেসেত্ৰা সরণানি অদাসি. সো তানি গহেত্ৰা পুব্বে অত্তনো রক্খিতানি সরণানি সরিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. তং অরহত্তপ্পত্তং ভগৰা উপসম্পাদেসি.

১০৬. সো অরহত্তপ্পত্তো উপসম্পন্নো হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিমাহ. তত্থ মাতু উপট্ঠাকো অহুন্তি অহং মাতাপিতূনং উপট্ঠাকো ভরকো বন্ধুমতীনগরে অহোসিন্তি সম্বন্ধো.

১০৮. তমন্ধকারপিহিতাতি মোহন্ধকারেন পিহিতা ছাদিতা. তিৰিধগ্গীহি ডয্হরেতি রাগগ্গিদোসগ্গিমোহগ্গিসঙ্খাতেহি তীহি অগ্গীহি ডয্হরে ডয্হন্তি সব্বে সত্তাতি সম্বন্ধো.

১১৪. অট্ঠ হেতূ লভামহন্তি অট্ঠ কারণানি সুখস্স পচ্চযভূতানি কারণানি লভামি অহন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

তিসরণগমনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. পঞ্চসীলসমাদানিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নগরে চন্দৰতিযাতিআদিকং আযস্মতো পঞ্চসীলসমাদানিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অনোমদস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো পুরিমভৰে কতাকুসলকম্মানুরূপেন দলিদ্দো হুত্ৰা অপ্পন্নপানভোজনো পরেসং ভতিং কত্ৰা জীৰন্তো সংসারে আদীনৰং ঞত্ৰা পব্বজিতুকামোপি পব্বজ্জং অলভমানো অনোমদস্সিস্স ভগৰতো সাৰকস্স নিসভত্থেরস্স সন্তিকে পঞ্চ সিক্খাপদানি সমাদিযি. দীঘাযুককালে উপ্পন্নত্তা ৰস্সসতসহস্সানি সীলং পরিপালেসি. তেন কম্মেন সো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰেসালিযং মহাভোগকুলে নিব্বত্তো. মাতাপিতরো সীলং সমাদিযন্তে দিস্ৰা অত্তনো সীলং সরিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পত্ৰা পব্বজি.

১৩৪. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো উদানৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নগরে চন্দৰতিযাতিআদিমাহ. ভতকো আসহং তদাতি তদা মম পুঞ্ঞকরণকালে অহং ভতকো ভতিযা কম্মকারকো আসিং অহোসিং. পরকম্মাযনে যুত্তোতি ভতিযা পরেসং কম্মকরণে আযুত্তো যোজিতো ওকাসাভাৰেন সংসারতো মুচ্চনত্থায অহং পব্বজ্জং ন লভামি.

১৩৫. মহন্ধকারপিহিতাতি মহন্তেহি কিলেসন্ধকারেহি পিহিতা সংৰুতা থকিতা. তিৰিধগ্গীহি ডয্হরেতি নরকগ্গিপেতগ্গিসংসারগ্গিসঙ্খাতেহি তীহি অগ্গীহি ডয্হন্তি. অহং পন কেন উপাযেন কেন কারণেন ৰিসংযুত্তো ভৰেয্যন্তি অত্থো.

১৩৬. দেয্যধম্মো অন্নপানাদিদাতব্বযুত্তকং ৰত্থু ময্হং নত্থি, তস্সাভাৰেন অহং ৰরাকো দুক্খিতো ভতকো ভতিযা জীৰনকো যংনূনাহং পঞ্চসীলং রক্খেয্যং পরিপূরযন্তি পঞ্চসীলং সমাদিযিত্ৰা পরিপূরেন্তো যংনূন রক্খেয্যং সাধুকং ভদ্দকং সুন্দরং কত্ৰা পরিপালেয্যন্তি অত্থো.

১৪৮. স্ৰাহং যসমনুভৰিন্তি সো অহং দেৰমনুস্সেসু মহন্তং যসং অনুভৰিং তেসং সীলানং ৰাহসা আনুভাৰেনাতি অত্থো. কপ্পকোটিম্পি তেসং সীলানং ফলং কিত্তেন্তো এককোট্ঠাসমেৰ কিত্তযে পাকটং করেয্যন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পঞ্চসীলসমাদানিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. অন্নসংসাৰকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো অন্নসংসাৰকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো পিণ্ডায চরন্তং দ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণব্যামপ্পভামণ্ডলোপসোভিতং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ভগৰন্তং নিমন্তেত্ৰা গেহং নেত্ৰা ৰরঅন্নপানেন সন্তপ্পেত্ৰা সম্পৰারেত্ৰা ভোজেসি. সো তেনেৰ চিত্তপ্পসাদেন ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তিত্ৰা দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো চৰিত্ৰা মনুস্সলোকে নিব্বত্তিত্ৰা মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো অপরাপরং দেৰমনুস্সসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো সাসনে পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. সো পুব্বে কতপুঞ্ঞনামৰসেন অন্নসংসাৰকত্থেরোতি পাকটনামো অহোসি.

১৫৫-৬. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো ‘‘এৰং মযা ইমিনা পুঞ্ঞসম্ভারানুভাৰেন পত্তং অরহত্ত’’ন্তি অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং উদানৰসেন পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণন্তিআদিমাহ. তত্থ সুৰণ্ণস্স ৰণ্ণো ৰিয ৰণ্ণো যস্স ভগৰতো সোযং সুৰণ্ণৰণ্ণো, তং সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধং সিদ্ধত্থন্তি অত্থো. গচ্ছন্তং অন্তরাপণেতি ৰেস্সানং আপণপন্তীনং অন্তরৰীথিযং গচ্ছমানং. কঞ্চনগ্ঘিযসংকাসন্তি সুৰণ্ণতোরণসদিসং বাত্তিংসৰরলক্খণং দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণেহি সম্পন্নং লোকপজ্জোতং সকললোকদীপভূতং অপ্পমেয্যং পমাণৰিরহিতং অনোপমং উপমাৰিরহিতং জুতিন্ধরং পভাধারং নীলপীতাদিছব্বণ্ণবুদ্ধরংসিযো ধারকং সিদ্ধত্থং দিস্ৰা পরমং উত্তমং পীতিং অলত্থং অলভিন্তি সম্বন্ধো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

অন্নসংসাৰকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. ধূপদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো ধূপদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো সিদ্ধত্থে ভগৰতি চিত্তং পসাদেত্ৰা তস্স ভগৰতো গন্ধকুটিযং চন্দনাগরুকাল়ানুসারিআদিনা কতেহি অনেকেহি ধূপেহি ধূপপূজং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰেসু চ মনুস্সেসু চ উভযসম্পত্তিযো অনুভৰন্তো নিব্বত্তনিব্বত্তভৰে পূজনীযো হুত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো পুঞ্ঞসম্ভারানুভাৰেন সাসনে পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পত্ৰা কতধূপপূজাপুঞ্ঞত্তা নামেন ধূপদাযকত্থেরোতি সব্বত্থ পাকটো. সো পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং দস্সেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. সিদ্ধো পরিপুণ্ণো সব্বঞ্ঞুতঞ্ঞাণাদিগুণসঙ্খাতো অত্থো পযোজনং যস্স ভগৰতো সোযং সিদ্ধত্থো, তস্স সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো ভগ্যাদিগুণৰন্তস্স লোকজেট্ঠস্স সকললোকুত্তমস্স তাদিনো ইট্ঠানিট্ঠেসু তাদিসস্স অচলসভাৰস্সাতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

ধূপদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. পুলিনপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিপস্সিস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো পুলিনপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো সাসনে পসন্নচিত্তো চেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণেসু পুরাণৰালুকং অপনেত্ৰা নৰং মুত্তাদলসদিসপণ্ডরপুলিনং ওকিরিত্ৰা মাল়কং অলঙ্করি. তেন কম্মেন সো দেৰলোকে নিব্বত্তো তত্থ দিব্বেহি রতনেহি ৰিজ্জোতমানে অনেকযোজনে কনকৰিমানে দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো চুতো মনুস্সলোকে সত্তরতনসম্পন্নো চক্কৰত্তী রাজা হুত্ৰা মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা অপরাপরং সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো সাসনে পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. সো অত্তনো কতপুঞ্ঞনামসদিসেন নামেন পুলিনপূজকত্থেরোতি পাকটো.

১৬৫. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং দস্সেন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তত্থ ৰিৰিধং পস্সতীতি ৰিপস্সী, ৰিৰিচ্চ পস্সতীতি ৰা ৰিপস্সী, ৰিৰিধে অত্তত্থপরত্থাদিভেদে অত্থে পস্সতীতি ৰা ৰিপস্সী, ৰিৰিধে ৰোহারপরমত্থাদিভেদে পস্সতীতি ৰা ৰিপস্সী, তস্স ৰিপস্সিস্স বোধিযা পাদপুত্তমে উত্তমে বোধিরুক্খমণ্ডলমাল়কে পুরাণপুলিনং ৰালুকং ছড্ডেত্ৰা সুদ্ধং পণ্ডরং পুলিনং আকিরিং সন্থরিং. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পুলিনপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. উত্তিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চন্দভাগানদীতীরেতিআদিকং আযস্মতো উত্তিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে চন্দভাগানদিযং সুসুমারো হুত্ৰা নিব্বত্তো নদীতীরং উপগতং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নচিত্তো পারং নেতুকামো তীরসমীপেযেৰ নিপজ্জি. ভগৰা তস্স অনুকম্পায পিট্ঠিযং পাদে ঠপেসি. সো তুট্ঠো উদগ্গো পীতিৰেগেন মহুস্সাহো হুত্ৰা সোতং ছিন্দন্তো সীঘেন জৰেন ভগৰন্তং পরতীরং নেসি. ভগৰা তস্স চিত্তপ্পসাদং ঞত্ৰা ‘‘অযং ইতো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তিস্সতি, ততো পট্ঠায সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ইতো চতুন্নৰুতিকপ্পে অমতং পাপুণিস্সতী’’তি ব্যাকরিত্ৰা পক্কামি.

সো তথা সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরস্স ব্রাহ্মণস্স পুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি, উত্তিযোতিস্স নামং অকংসু. সো ৰযপ্পত্তো ‘‘অমতং পরিযেসিস্সামী’’তি পরিব্বাজকো হুত্ৰা একদিৰসং ভগৰন্তং দিস্ৰা উপসঙ্কমিত্ৰা ৰন্দিত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো হুত্ৰা সাসনে পব্বজিত্ৰা সীলদিট্ঠীনং অৰিসোধিতত্তা ৰিসেসং নিব্বত্তেতুং অসক্কোন্তো অঞ্ঞং ভিক্খুং ৰিসেসং নিব্বত্তেত্ৰা অঞ্ঞং ব্যাকরোন্তং দিস্ৰা সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা সঙ্খেপেন ওৰাদং যাচি. সত্থাপি তস্স, ‘‘তস্মাতিহ ত্ৰং, উত্তিয, আদিমেৰ ৰিসোধেহী’’তিআদিনা (সং. নি. ৫.৩৮২) সঙ্খেপেনেৰ ওৰাদং অদাসি. সো সত্থু ওৰাদে ঠত্ৰা ৰিপস্সনং আরভি. তস্স আরদ্ধৰিপস্সকস্স আবাধো উপ্পজ্জি. উপ্পন্নে আবাধে জাতসংৰেগো ৰীরিযারম্ভৰত্থুং ঞত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

১৬৯. এৰং সো কতসম্ভারানুরূপেন পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো চন্দভাগানদীতীরেতিআদিমাহ. তত্থ চন্দভাগানদীতীরেতি পরিসুদ্ধপণ্ডরপুলিনতলেহি চ পভাসম্পন্নপসন্নমধুরোদকপরিপুণ্ণতায চ চন্দপ্পভাকিরণসস্সিরীকাভা নদমানা সদ্দং কুরুমানা গচ্ছতীতি চন্দভাগানদী, তস্সা চন্দভাগানদিযা তীরে সুসুমারো অহোসিন্তি সম্বন্ধো. তত্থ সুসুমারোতি খুদ্দকমচ্ছগুম্বে খণ্ডাখণ্ডিকং করোন্তো মারেতীতি সুসুমারো, চণ্ডমচ্ছো কুম্ভীলোতি অত্থো. সভোজনপসুতোহন্তি অহং সভোজনে সকগোচরে পসুতো ব্যাৰটো. নদীতিত্থং অগচ্ছহন্তি ভগৰতো আগমনকালে অহং নদীতিত্থং অগচ্ছিং পত্তোম্হি.

১৭০. সিদ্ধত্থো তম্হি সমযেতি তস্মিং মম তিত্থগমনকালে সিদ্ধত্থো ভগৰা অগ্গপুগ্গলো সব্বসত্তেসু জেট্ঠো সেট্ঠো সযম্ভূ সযমেৰ ভূতো জাতো বুদ্ধভূতো সো ভগৰা নদিং তরিতুকামো নদীতীরং উপাগমি.

১৭২. পেত্তিকং ৰিসযং ময্হন্তি ময্হং পিতুপিতামহাদীহি পরম্পরানীতং, যদিদং সম্পত্তসম্পত্তমহানুভাৰানং তরণন্তি অত্থো.

১৭৩. মম উগ্গজ্জনং সুত্ৰাতি ময্হং উগ্গজ্জনং আরাধনং সুত্ৰা মহামুনি ভগৰা অভিরুহীতি সম্বন্ধো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

উত্তিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. একঞ্জলিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণন্তিআদিকং আযস্মতো একঞ্জলিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো রতনত্তযে পসন্নো পিণ্ডায চরন্তং ৰিপস্সিং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা অট্ঠাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সব্বত্থ পূজনীযো হুত্ৰা উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তিত্ৰা সাসনে পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তে পতিট্ঠাসি. পুব্বে কতপুঞ্ঞৰসেন একঞ্জলিকত্থেরোতি পাকটো.

১৮০. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা তং হত্থতলে আমলকং ৰিয দিস্ৰা উদানৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণন্তিআদিমাহ. ৰিপস্সিং সত্থৰাহগ্গন্তি ৰাণিজে কন্তারা ৰহতি তারেতীতি সত্থৰাহো. ৰাল়কন্তারা চোল়কন্তারা দুব্ভিক্খকন্তারা নিরুদককন্তারা যক্খকন্তারা অপ্পভক্খকন্তারা চ তারেতি উত্তারেতি পতারেতি নিত্তারেতি খেমন্তভূমিং পাপেতীতি অত্থো. কো সো? ৰাণিজজেট্ঠকো. সত্থৰাহসদিসত্তা অযম্পি ভগৰা সত্থৰাহো. তথা হি সো তিৰিধং বোধিং পত্থযন্তে কতপুঞ্ঞসম্ভারে সত্তে জাতিকন্তারা জরাকন্তারা ব্যাধিকন্তারা মরণকন্তারা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসকন্তারা চ সব্বস্মা সংসারকন্তারা চ তারেতি উত্তারেতি পতারেতি নিত্তারেতি নিব্বানথলং পাপেতীতি অত্থো. সত্থৰাহো চ সো অগ্গো সেট্ঠো পধানো চাতি সত্থৰাহগ্গো, তং সত্থৰাহগ্গং ৰিপস্সিং সম্বুদ্ধন্তি সম্বন্ধো. নরৰরং ৰিনাযকন্তি নরানং অন্তরে অসিথিলপরক্কমোতি নরৰীরো, তং. ৰিসেসেন কতপুঞ্ঞসম্ভারে সত্তে নেতি নিব্বানপুরং পাপেতীতি ৰিনাযকো, তং.

১৮১. অদন্তদমনং তাদিন্তি রাগদোসমোহাদিকিলেসসম্পযুত্তত্তা কাযৰচীমনোদ্ৰারেহি অদন্তে সত্তে দমেতীতি অদন্তদমনো, তং. ইট্ঠানিট্ঠেসু অকম্পিযতাদিগুণযুত্তোতি তাদী, তং. মহাৰাদিং মহামতিন্তি সকসমযপরসমযৰাদীনং অন্তরে অত্তনা সমধিকপুগ্গলৰিরহিতত্তা মহাৰাদী, মহতী পথৰিসমানা মেরুসমানা চ মতি যস্স সো মহামতি, তং মহাৰাদিং মহামতিং সম্বুদ্ধন্তি ইমিনা তুল্যাধিকরণং. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

একঞ্জলিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. খোমদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিকং আযস্মতো খোমদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰযপ্পত্তো সাসনে অভিপ্পসন্নো রতনত্তযমামকো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পসন্নমানসো খোমদুস্সেন পূজং অকাসি. সো তদেৰ মূলং কত্ৰা যাৰজীৰং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো দেৰলোকে নিব্বত্তো. ছসু দেৰেসু অপরাপরং দিব্বসুখং অনুভৰিত্ৰা ততো চৰিত্ৰা মনুস্সলোকে চক্কৰত্তিআদিঅনেকৰিধমনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা পরিপাকগতে পুঞ্ঞসম্ভারে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰযপ্পত্তো সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি. কতপুঞ্ঞনামেন খোমদাযকত্থেরোতি পাকটো.

১৮৪. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং দস্সেন্তো নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিমাহ. তত্থ বন্ধু ৰুচ্চতি ঞাতকো, তে বন্ধূ যস্মিং নগরে অঞ্ঞমঞ্ঞং সঙ্ঘটিতা ৰসন্তি, তং নগরং ‘‘বন্ধুমতী’’তি ৰুচ্চতি. রোপেমি বীজসম্পদন্তি দানসীলাদিপুঞ্ঞবীজসম্পত্তিং রোপেমি পট্ঠপেমীতি অত্থো.

খোমদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

ততিযস্স সুভূতিৰগ্গস্স ৰণ্ণনা সমত্তা.

চতুভাণৰারৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.

৪. কুণ্ডধানৰগ্গো

১. কুণ্ডধানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সত্তাহং পটিসল্লীনন্তিআদিকং আযস্মতো কুণ্ডধানত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুত্তনযেন ভগৰন্তং উপসঙ্কমিত্ৰা ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং পঠমং সলাকং গণ্হন্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা তং ঠানন্তরং পত্থেত্ৰা তদনুরূপং পুঞ্ঞং করোন্তো ৰিচরি. সো একদিৰসং পদুমুত্তরস্স ভগৰতো নিরোধসমাপত্তিতো ৰুট্ঠায নিসিন্নস্স মনোসিলাচুণ্ণপিঞ্জরং মহন্তং কদলিফলকণ্ণিকং উপনেসি, তং ভগৰা পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন একাদসক্খত্তুং দেৰেসু দেৰরজ্জং কারেসি. চতুৰীসতিৰারে চ রাজা অহোসি চক্কৰত্তী.

সো এৰং অপরাপরং পুঞ্ঞানি কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো কস্সপবুদ্ধকালে ভুম্মদেৰতা হুত্ৰা নিব্বত্তি. দীঘাযুকবুদ্ধানঞ্চ নাম ন অন্ৰদ্ধমাসিকো উপোসথো হোতি. তথা হি ৰিপস্সিস্স ভগৰতো ছব্বস্সন্তরে ছব্বস্সন্তরে উপোসথো অহোসি, কস্সপদসবলো পন ছট্ঠে ছট্ঠে মাসে পাতিমোক্খং ওসারেসি, তস্স পাতিমোক্খস্স ওসারণকালে দিসাৰাসিকা দ্ৰে সহাযকা ভিক্খূ ‘‘উপোসথং করিস্সামা’’তি গচ্ছন্তি. অযং ভুম্মদেৰতা চিন্তেসি – ‘‘ইমেসং দ্ৰিন্নং ভিক্খূনং মেত্তি অতিৰিয দল়্হা, কিং নু খো ভেদকে সতি ভিজ্জেয্য, ন ভিজ্জেয্যা’’তি. তেসং ওকাসং ওলোকযমানা তেসং অৰিদূরে গচ্ছতি.

অথেকো থেরো একস্স হত্থে পত্তচীৰরং দত্ৰা সরীরৰল়ঞ্জনত্থং উদকফাসুকট্ঠানং গন্ত্ৰা ধোতহত্থপাদো হুত্ৰা গুম্বসমীপতো নিক্খমতি. ভুম্মদেৰতা তস্স থেরস্স পচ্ছতো পচ্ছতো উত্তমরূপা ইত্থী হুত্ৰা কেসে ৰিধুনিত্ৰা সংৰিধায বন্ধন্তী ৰিয পিট্ঠিযং পংসুং পুঞ্ছমানা ৰিয সাটকং সংৰিধায নিৰাসযমানা ৰিয চ হুত্ৰা থেরস্স পদানুপদিকা হুত্ৰা গুম্বতো নিক্খন্তা. একমন্তে ঠিতো সহাযকত্থেরো তং কারণং দিস্ৰাৰ দোমনস্সজাতো ‘‘নট্ঠো দানি মে ইমিনা ভিক্খুনা সদ্ধিং দীঘরত্তানুগতো সিনেহো, সচাহং এৰংৰিধভাৰং জানেয্যং, এত্তকং কালং ইমিনা সদ্ধিং ৰিস্সাসং ন করেয্য’’ন্তি চিন্তেত্ৰা আগচ্ছন্তংযেৰ নং ‘‘গণ্হাহাৰুসো, তুয্হং পত্তচীৰরং, তাদিসেন পাপেন সদ্ধিং একমগ্গেন ন গচ্ছামী’’তি আহ. তং কথং সুত্ৰা তস্স লজ্জিভিক্খুনো হদযং তিখিণসত্তিং গহেত্ৰা ৰিদ্ধং ৰিয অহোসি. ততো নং আহ – ‘‘আৰুসো, কিন্নামেতং ৰদসি, অহং এত্তকং কালং দুক্কটমত্তম্পি আপত্তিং ন জানামি, ত্ৰং পন মং অজ্জ ‘পাপো’তি ৰদসি, কিং তে দিট্ঠন্তি, কিং অঞ্ঞেন দিট্ঠেন, কিং ত্ৰং এৰংৰিধেন অলঙ্কতপটিযত্তেন মাতুগামেন সদ্ধিং একট্ঠানে হুত্ৰা নিক্খন্তো’’তি? ‘‘নত্থেতং, আৰুসো, ময্হং, নাহং এৰরূপং মাতুগামং পস্সামী’’তি তস্স যাৰততিযং কথেন্তস্সাপি ইতরো থেরো কথং অসদ্দহিত্ৰা অত্তনা দিট্ঠকারণংযেৰ ভূতত্তং কত্ৰা গণ্হন্তো তেন সদ্ধিং একমগ্গেন অগন্ত্ৰা অঞ্ঞেন মগ্গেন সত্থু সন্তিকং গতো. ইতরোপি ভিক্খু অঞ্ঞেন মগ্গেন সত্থু সন্তিকংযেৰ গতো.

ততো ভিক্খুসঙ্ঘস্স উপোসথাগারং পৰিসনৰেলায সো ভিক্খু তং ভিক্খুং উপোসথগ্গে দিস্ৰা সঞ্জানিত্ৰা ‘‘ইমস্মিং উপোসথগ্গে এৰরূপো নাম পাপভিক্খু অত্থি, নাহং তেন সদ্ধিং উপোসথং করিস্সামী’’তি নিক্খমিত্ৰা বহি অট্ঠাসি. অথ ভুম্মদেৰতা ‘‘ভারিযং মযা কম্মং কত’’ন্তি মহল্লকউপাসকৰণ্ণেন তস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা – ‘‘কস্মা, ভন্তে, অয্যো ইমস্মিং ঠানে ঠিতো’’তি আহ. ‘‘উপাসক, ইমং উপোসথগ্গং একো পাপভিক্খু পৰিট্ঠো, ‘অহং তেন সদ্ধিং উপোসথং ন করোমী’তি বহি ঠিতোম্হী’’তি. ‘‘ভন্তে, মা এৰং গণ্হথ, পরিসুদ্ধসীলো এস ভিক্খু, তুম্হেহি দিট্ঠমাতুগামো নাম অহং. মযা তুম্হাকং ৰীমংসনত্থায ‘দল়্হা নু খো ইমেসং থেরানং মেত্তি, নো দল়্হা’তি ভিজ্জনাভিজ্জনভাৰং ওলোকেন্তেন তং কম্মং কত’’ন্তি. ‘‘কো পন ত্ৰং, সপ্পুরিসা’’তি? ‘‘অহং একা ভুম্মদেৰতা, ভন্তে’’তি. দেৰপুত্তো কথেন্তোযেৰ দিব্বানুভাৰেন ঠত্ৰা থেরস্স পাদমূলে পতিত্ৰা ‘‘ময্হং, ভন্তে, খমথ, থেরস্স এসো দোসো নত্থি, উপোসথং করোথা’’তি থেরং যাচিত্ৰা উপোসথগ্গং পৰেসেসি. সো থেরো উপোসথং তাৰ একট্ঠানে অকাসি. মিত্তসন্থৰৰসেন পন পুন তেন সদ্ধিং ন একট্ঠানে ৰসি. ইমস্স থেরস্স দোসং ন কথেসি. অপরভাগে চুদিতকত্থেরো পন ৰিপস্সনায কম্মং করোন্তো অরহত্তং পাপুণি.

ভুম্মদেৰতা তস্স কম্মস্স নিস্সন্দেন একং বুদ্ধন্তরং অপাযতো ন মুচ্চিত্থ. সচে পন কালেন কালং মনুস্সত্তং আগচ্ছতি, অঞ্ঞেন যেন কেনচি কতো দোসো তস্সেৰ উপরি পততি. সো অম্হাকং ভগৰতো উপ্পন্নকালে সাৰত্থিযং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তি, ধানমাণৰোতিস্স নামং অকংসু. সো ৰযপ্পত্তো তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা মহল্লককালে সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো সাসনে পব্বজি. তস্স উপসম্পন্নদিৰসতো পট্ঠায একা অলঙ্কতপটিযত্তা ইত্থী তস্মিং গামং পৰিসন্তে সদ্ধিংযেৰ পৰিসতি, নিক্খমন্তে নিক্খমতি, ৰিহারং পৰিসন্তেপি সদ্ধিং পৰিসতি, তিট্ঠন্তেপি তিট্ঠতীতি এৰং নিচ্চানুবন্ধা পঞ্ঞাযতি. থেরো তং ন পস্সতি. তস্স পন পুরিমকম্মস্স নিস্সন্দেন সা অঞ্ঞেসং উপট্ঠাসি.

গামে যাগুভিক্খং দদমানা ইত্থিযো, ‘‘ভন্তে, অযং একো যাগুউল়ুঙ্কো তুম্হাকং, একো ইমিস্সা অম্হাকং সহাযিকাযা’’তি পরিহাসং করোন্তি. থেরস্স মহতী ৰিহেসা হোতি. ৰিহারগতম্পি নং সামণেরা চেৰ দহরভিক্খূ চ পরিৰারেত্ৰা ‘‘ধানো কোণ্ডো জাতো’’তি পরিহাসং করোন্তি. অথস্স তেনেৰ কারণেন কুণ্ডধানো থেরোতি নামং জাতং. সো উট্ঠায সমুট্ঠায তেহি করিযমানং কেল়িং সহিতুং অসক্কোন্তো উম্মাদং গহেত্ৰা ‘‘তুম্হে কোণ্ডা, তুম্হাকং উপজ্ঝাযো কোণ্ডো, আচরিযো কোণ্ডো’’তি ৰদতি. অথ নং সত্থু আরোচেসুং – ‘‘কুণ্ডধানো, ভন্তে, দহরসামণেরেহি সদ্ধিং এৰং ফরুসৰাচং ৰদতী’’তি. সত্থা তং পক্কোসাপেত্ৰা ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, ধান, দহরসামণেরেহি সদ্ধিং ফরুসৰাচং ৰদসী’’তি পুচ্ছি. তেন ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি ৰুত্তে – ‘‘কস্মা এৰং ৰদসী’’তি আহ. ‘‘ভন্তে, নিবদ্ধং ৰিহেসং সহিতুং অসক্কোন্তো এৰং কথেমী’’তি. ‘‘ত্ৰং পুব্বে কতকম্মং যাৰজ্জদিৰসা জীরাপেতুং ন সক্কোসি, পুন এৰং ফরুসৰাচং মা ৰদ ভিক্খূ’’তি ৰত্ৰা আহ –

‘‘মাৰোচ ফরুসং কঞ্চি, ৰুত্তা পটিৰদেয্যু তং;

দুক্খা হি সারম্ভকথা, পটিদণ্ডা ফুসেয্যু তং.

‘‘সচে নেরেসি অত্তানং, কংসো উপহতো যথা;

এস পত্তোসি নিব্বানং, সারম্ভো তে ন ৰিজ্জতী’’তি. (ধ. প. ১৩৩-১৩৪) –

ইমঞ্চ পন তস্স থেরস্স মাতুগামেন সদ্ধিং ৰিচরণভাৰং কোসলরঞ্ঞোপি কথযিংসু. রাজা ‘‘গচ্ছথ, ভণে, নং ৰীমংসথা’’তি পেসেত্ৰা সযম্পি মন্দেনেৰ পরিৰারেন সদ্ধিং থেরস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা একমন্তে ওলোকেন্তো অট্ঠাসি. তস্মিং খণে থেরো সূচিকম্মং করোন্তো নিসিন্নো হোতি. সাপি ইত্থী অৰিদূরে ঠানে ঠিতা ৰিয পঞ্ঞাযতি.

রাজা তং দিস্ৰা ‘‘অত্থি তং কারণ’’ন্তি তস্সা ঠিতট্ঠানং অগমাসি. সা তস্মিং আগচ্ছন্তে থেরস্স ৰসনপণ্ণসালং পৰিট্ঠা ৰিয অহোসি. রাজাপি তায সদ্ধিং এৰ পণ্ণসালাযং পৰিসিত্ৰা সব্বত্থ ওলোকেন্তো অদিস্ৰা ‘‘নাযং মাতুগামো, থেরস্স একো কম্মৰিপাকো’’তি সঞ্ঞং কত্ৰা পঠমং থেরস্স সমীপেন গচ্ছন্তোপি থেরং অৰন্দিত্ৰা তস্স কারণস্স অভূতভাৰং ঞত্ৰা পণ্ণসালতো নিক্খমিত্ৰা থেরং ৰন্দিত্ৰা একমন্তে নিসিন্নো ‘‘কচ্চি, ভন্তে, পিণ্ডকেন ন কিলমথা’’তি পুচ্ছি. থেরো ‘‘ৰট্টতি, মহারাজা’’তি আহ. ‘‘জানামহং, ভন্তে, অয্যস্স কথং, এৰরূপেনুপক্কিলেসেন সদ্ধিং চরন্তানং তুম্হাকং কে নাম পসীদিস্সন্তি, ইতো পট্ঠায ৰো কত্থচি গমনকিচ্চং নত্থি. অহং চতূহি পচ্চযেহি উপট্ঠহিস্সামি, তুম্হে যোনিসোমনসিকারে মা পমজ্জিত্থা’’তি ৰত্ৰা নিবদ্ধভিক্খং পট্ঠপেসি. থেরো রাজানং উপত্থম্ভকং লভিত্ৰা ভোজনসপ্পাযেন একগ্গচিত্তো হুত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. ততো পট্ঠায সা ইত্থী অন্তরধাযি.

তদা মহাসুভদ্দা উগ্গনগরে মিচ্ছাদিট্ঠিকুলে ৰসমানা ‘‘সত্থা মং অনুকম্পতূ’’তি উপোসথঙ্গং অধিট্ঠায নিরামগন্ধা হুত্ৰা উপরিপাসাদতলে ঠিতা ‘‘ইমানি পুপ্ফানি অন্তরে অট্ঠত্ৰা দসবলস্স মত্থকে ৰিতানং হুত্ৰা তিট্ঠন্তু, দসবলো ইমায সঞ্ঞায স্ৰে পঞ্চহি ভিক্খুসতেহি সদ্ধিং ময্হং ভিক্খং গণ্হতূ’’তি সচ্চকিরিযং কত্ৰা অট্ঠ সুমনপুপ্ফমুট্ঠিযো ৰিস্সজ্জেসি. পুপ্ফানি গন্ত্ৰা ধম্মদেসনাৰেলায সত্থু মত্থকে ৰিতানং হুত্ৰা অট্ঠংসু. সত্থা তং সুমনপুপ্ফৰিতানং দিস্ৰা চিত্তেনেৰ সুভদ্দায ভিক্খং অধিৰাসেত্ৰা পুনদিৰসে অরুণে উট্ঠিতে আনন্দত্থেরং আহ – ‘‘আনন্দ, মযং অজ্জ দূরং ভিক্খাচারং গমিস্সাম, পুথুজ্জনানং অদত্ৰা অরিযানংযেৰ সলাকং দেহী’’তি. থেরো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘আৰুসো, সত্থা অজ্জ দূরং ভিক্খাচারং গমিস্সতি. পুথুজ্জনা মা গণ্হন্তু, অরিযাৰ সলাকং গণ্হন্তূ’’তি. কুণ্ডধানত্থেরো – ‘‘আহরাৰুসো, সলাক’’ন্তি পঠমংযেৰ হত্থং পসারেসি. আনন্দো ‘‘সত্থা তাদিসানং ভিক্খূনং সলাকং ন দাপেতি, অরিযানংযেৰ দাপেতী’’তি ৰিতক্কং উপ্পাদেত্ৰা গন্ত্ৰা সত্থু আরোচেসি. সত্থা ‘‘আহরাপেন্তস্স সলাকং দেহী’’তি আহ. থেরো চিন্তেসি – ‘‘সচে কুণ্ডধানস্স সলাকা দাতুং ন যুত্তা, অথ সত্থা পটিবাহেয্য, ভৰিস্সতি এত্থ কারণ’’ন্তি ‘‘কুণ্ডধানস্স সলাকং দস্সামী’’তি গমনং অভিনীহরি. কুণ্ডধানো তস্স পুরাগমনা এৰ অভিঞ্ঞাপাদকং চতুত্থজ্ঝানং সমাপজ্জিত্ৰা ইদ্ধিযা আকাসে ঠত্ৰা ‘‘আহরাৰুসো আনন্দ, সত্থা মং জানাতি, মাদিসং ভিক্খুং পঠমং সলাকং গণ্হন্তং ন সত্থা ৰারেতী’’তি হত্থং পসারেত্ৰা সলাকং গণ্হি. সত্থা তং অট্ঠুপ্পত্তিং কত্ৰা থেরং ইমস্মিং সাসনে পঠমং সলাকং গণ্হন্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি. যস্মা অযং থেরো রাজানং উপত্থম্ভং লভিত্ৰা সপ্পাযাহারপটিলাভেন সমাহিতচিত্তো ৰিপস্সনায কম্মং করোন্তো উপনিস্সযসম্পন্নতায ছল়ভিঞ্ঞো অহোসি. এৰংভূতস্সাপি ইমস্স থেরস্স গুণে অজানন্তা যে পুথুজ্জনা ভিক্খূ ‘‘অযং পঠমং সলাকং গণ্হতি, কিং নু খো এত’’ন্তি ৰিমতিং উপ্পাদেন্তি. তেসং তং ৰিমতিৰিধমনত্থং থেরো আকাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা ইদ্ধিপাটিহারিযং দস্সেত্ৰা অঞ্ঞাপদেসেন অঞ্ঞং ব্যাকরোন্তো ‘‘পঞ্চ ছিন্দে’’তি গাথং অভাসি.

. এৰং সো পূরিতপুঞ্ঞসম্ভারানুরূপেন অরহা হুত্ৰা পত্তএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সত্তাহং পটিসল্লীনন্তিআদিমাহ. তত্থ সত্থাহং সত্তদিৰসং নিরোধসমাপত্তিৰিহারেন পটিসল্লীনং ৰিৰেকভূতন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

কুণ্ডধানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. সাগতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সোভিতো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো সাগতত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো সব্বসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্তো নামেন সোভিতো নাম হুত্ৰা তিণ্ণং ৰেদানং পারগূ সনিঘণ্ডুকেটুভানং সাক্খরপ্পভেদানং ইতিহাসপঞ্চমানং পদকো ৰেয্যাকরণো লোকাযতমহাপুরিসলক্খণেসু অনৰযো. সো একদিৰসং পদুমুত্তরং ভগৰন্তং দ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণসিরিযা সোভমানং উয্যানদ্ৰারেন গচ্ছন্তং দিস্ৰা অতীৰ পসন্নমানসো অনেকেহি উপাযেহি অনেকেহি গুণৰণ্ণেহি থোমনং অকাসি. ভগৰা তস্স থোমনং সুত্ৰা ‘‘অনাগতে গোতমস্স ভগৰতো সাসনে সাগতো নাম সাৰকো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকরণং অদাসি. সো ততো পট্ঠায পুঞ্ঞানি করোন্তো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো. কপ্পসতসহস্সদেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো. তস্স মাতাপিতরো সোমনস্সং ৰড্ঢেন্তো সুজাতো আগতোতি সাগতোতি নামং করিংসু. সো সাসনে পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পত্তো.

১৭. এৰং সো পুঞ্ঞসম্ভারানুরূপেন পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সোভিতো নাম নামেনাতিআদিমাহ. তত্থ তদা পুঞ্ঞসম্ভারস্স পরিপূরণসমযে নামেন সোভিতো নাম ব্রাহ্মণো অহোসিন্তি সম্বন্ধো.

২১. ৰিপথা উদ্ধরিত্ৰানাতি ৰিরুদ্ধপথা কুমগ্গা, উপ্পথা ৰা উদ্ধরিত্ৰা অপনেত্ৰা. পথং আচিক্খসেতি, ভন্তে, সব্বঞ্ঞু তুৰং পথং সপ্পুরিসমগ্গং নিব্বানাধিগমনুপাযং আচিক্খসে কথেসি দেসেসি ৰিভজি উত্তানিং অকাসীতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

সাগতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. মহাকচ্চানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরনাথস্সাতিআদিকং আযস্মতো কচ্চানত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে গহপতিমহাসালকুলগেহে নিব্বত্তেত্ৰা ৰুদ্ধিপ্পত্তো একদিৰসং সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং সংখিত্তেন ভাসিতস্স ৰিত্থারেন অত্থং ৰিভজন্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সযম্পি তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো দানাদীনি পুঞ্ঞানি কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে ৰিজ্জাধরো হুত্ৰা আকাসেন গচ্ছন্তো সত্থারং একস্মিং ৰনসণ্ডে নিসিন্নং দিস্ৰা পসন্নমানসো কণিকারপুপ্ফেহি পূজং অকাসি.

সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন অপরাপরং সুগতীসুযেৰ পরিৰত্তেত্ৰা কস্সপদসবলস্স কালে বারাণসিযং কুলঘরে নিব্বত্তিত্ৰা পরিনিব্বুতে ভগৰতি সুৰণ্ণচেতিযকরণট্ঠানং দসসহস্সগ্ঘনিকায সুৰণ্ণিট্ঠকায পূজং কত্ৰা ‘‘ভগৰা ময্হং নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে সরীরং সুৰণ্ণৰণ্ণং হোতূ’’তি পত্থরং অকাসি. ততো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা একং বুদ্ধন্তরং দেৰমনুস্সেসু সংসরিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে উজ্জেনিযং রঞ্ঞো চণ্ডপজ্জোতস্স পুরোহিতস্স গেহে নিব্বত্তি, তস্স নামগ্গহণদিৰসে মাতাপিতরো ‘‘অম্হাকং পুত্তো সুৰণ্ণৰণ্ণো অত্তনো নামং গহেত্ৰা আগতো’’তি কঞ্চনমাণৰোত্ৰেৰ নামং করিংসু. সো ৰুদ্ধিমন্ৰায তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা পিতু অচ্চযেন পুরোহিতট্ঠানং লভি. সো গোত্তৰসেন কচ্চানোতি পঞ্ঞাযিত্থ.

রাজা চণ্ডপজ্জোতো বুদ্ধুপ্পাদং সুত্ৰা, ‘‘আচরিয, ত্ৰং তত্থ গন্ত্ৰা সত্থারং ইধানেহী’’তি পেসেসি. সো অত্তট্ঠমো সত্থু সন্তিকং উপগতো. তস্স সত্থা ধম্মং দেসেসি. দেসনাপরিযোসানে সো সত্তহি জনেহি সদ্ধিং সহপটিসম্ভিদাহি অরহত্তে পতিট্ঠাসি. অথ সত্থা ‘‘এথ, ভিক্খৰো’’তি হত্থং পসারেসি. তে তাৰদেৰ দ্ৰঙ্গুলমত্তকেসমস্সুকা ইদ্ধিমযপত্তচীৰরধরা ৰস্সসট্ঠিকত্থেরা ৰিয অহেসুং. এৰং থেরো সদত্থং নিপ্ফাদেত্ৰা, ‘‘ভন্তে, রাজা পজ্জোতো তুম্হাকং পাদে ৰন্দিতুং ধম্মঞ্চ সোতুং ইচ্ছতী’’তি সত্থু আরোচেসি. সত্থা ‘‘ত্ৰংযেৰ ভিক্খু তত্থ গচ্ছ, তযি গতেপি রাজা পসীদিস্সতী’’তি আহ. থেরো অত্তট্ঠমো তত্থ গন্ত্ৰা রাজানং পসাদেত্ৰা অৰন্তীসু সাসনং পতিট্ঠাপেত্ৰা পুন সত্থু সন্তিকমেৰ গতো.

৩১. এৰং সো পত্তঅরহত্তফলো ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং সংখিত্তেন ভাসিতস্স ৰিত্থারেন অত্থং ৰিভজন্তানং যদিদং মহাকচ্চানো’’তি (অ. নি. ১.১৮৮, ১৯৭) এতদগ্গট্ঠানং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরনাথস্সাতিআদিমাহ. তত্থ পদুমং নাম চেতিযন্তি পদুমেহি ছাদিতত্তা ৰা পদুমাকারেহি কতত্তা ৰা ভগৰতো ৰসনগন্ধকুটিৰিহারোৰ পূজনীযভাৰেন চেতিযং, যথা ‘‘গোতমকচেতিযং, আল়ৰকচেতিয’’ন্তি ৰুত্তে তেসং যক্খানং নিৰসনট্ঠানং পূজনীযট্ঠানত্তা চেতিযন্তি ৰুচ্চতি, এৰমিদং ভগৰতো ৰসনট্ঠানং চেতিযন্তি ৰুচ্চতি, ন ধাতুনিধাযকচেতিযন্তি ৰেদিতব্বং. ন হি অপরিনিব্বুতস্স ভগৰতো সরীরধাতূনং অভাৰা ধাতুচেতিযং অকরি. সিলাসনং কারযিত্ৰাতি তস্সা পদুমনামিকায গন্ধকুটিযা পুপ্ফাধারত্থায হেট্ঠা ফলিকমযং সিলাসনং কারেত্ৰা. সুৰণ্ণেনাভিলেপযিন্তি তং সিলাসনং জম্বোনদসুৰণ্ণেন অভিৰিসেসেন লেপযিং ছাদেসিন্তি অত্থো.

৩২. রতনামযং সত্তহি রতনেহি কতং ছত্তং পগ্গয্হ মুদ্ধনি ধারেত্ৰা ৰাল়বীজনিঞ্চ সেতপৰরচামরিঞ্চ পগ্গয্হ বুদ্ধস্স অভিরোপযিং. লোকবন্ধুস্স তাদিনোতি সকললোকবন্ধুসদিসস্স তাদিগুণসমঙ্গিস্স বুদ্ধস্স ধারেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

মহাকচ্চানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. কাল়ুদাযিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো কাল়ুদাযিত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে কুলগেহে নিব্বত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং কুলপ্পসাদকানং ভিক্খূনং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা তজ্জং অভিনীহারং কত্ৰা তং ঠানন্তরং পত্থেসি.

সো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অম্হাকং বোধিসত্তস্স মাতুকুচ্ছিযং পটিসন্ধিগ্গহণদিৰসে কপিলৰত্থুস্মিংযেৰ অমচ্চগেহে পটিসন্ধিং গণ্হি, বোধিসত্তেন সদ্ধিং একদিৰসংযেৰ জাতোতি তং দিৰসংযেৰ নং দুকূলচুম্বটকে নিপজ্জাপেত্ৰা বোধিসত্তস্স উপট্ঠানত্থায নযিংসু. বোধিসত্তেন হি সদ্ধিং বোধিরুক্খো, রাহুলমাতা, চত্তারো নিধী, আরোহনহত্থী, অস্সকণ্ডকো, আনন্দো, ছন্নো, কাল়ুদাযীতি ইমে সত্ত একদিৰসে জাতত্তা সহজাতা নাম অহেসুং. অথস্স নামগ্গহণদিৰসে সকলনগরস্স উদগ্গচিত্তদিৰসে জাতত্তা উদাযিত্ৰেৰ নামং অকংসু. থোকং কাল়ধাতুকত্তা পন কাল়ুদাযীতি পঞ্ঞাযিত্থ. সো বোধিসত্তেন সদ্ধিং কুমারকীল়ং কীল়ন্তো ৰুদ্ধিং অগমাসি.

অপরভাগে লোকনাথে মহাভিনিক্খমনং নিক্খমিত্ৰা অনুক্কমেন সব্বঞ্ঞুতং পত্ৰা পৰত্তিতৰরধম্মচক্কে রাজগহং উপনিস্সায ৰেল়ুৰনে ৰিহরন্তে সুদ্ধোদনমহারাজা তং পৰত্তিং সুত্ৰা পুরিসসহস্সপরিৰারং একং অমচ্চং ‘‘পুত্তং মে ইধানেহী’’তি পেসেসি. সো ধম্মদেসনাৰেলাযং সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা পরিসপরিযন্তে ঠিতো ধম্মং সুত্ৰা সপরিৰারো অরহত্তং পাপুণি. অথ নে সত্থা ‘‘এথ, ভিক্খৰো’’তি হত্থং পসারেসি. সব্বে তঙ্খণঞ্ঞেৰ ইদ্ধিমযপত্তচীৰরধরা ৰস্সসট্ঠিকত্থেরা ৰিয অহেসুং. অরহত্তপ্পত্তিতো পট্ঠায পন অরিযা মজ্ঝত্তাৰ হোন্তি. তস্মা রঞ্ঞা পহিতসাসনং দসবলস্স ন কথেসি. রাজা ‘‘নেৰ গতো আগচ্ছতি, ন সাসনং সুয্যতী’’তি অপরং অমচ্চং পুরিসসহস্সেহি পেসেসি. তস্মিম্পি তথা পটিপন্নে অপরম্পি পেসেসীতি এৰং নৰহি পুরিসসহস্সেহি সদ্ধিং নৰ অমচ্চে পেসেসি. সব্বে অরহত্তং পত্ৰা তুণ্হী অহেসুং.

অথ রাজা চিন্তেসি – ‘‘এত্তকা জনা মযি সিনেহাভাৰেন দসবলস্স ইধাগমনত্থায ন কিঞ্চি কথযিংসু, অযং খো উদাযি দসবলেন সমৰযো, সহপংসুকীল়িকো, মযি চ সিনেহো অত্থি, ইমং পেসেস্সামী’’তি তং পক্কোসাপেত্ৰা, ‘‘তাত, ত্ৰং পুরিসসহস্সপরিৰারো রাজগহং গন্ত্ৰা দসবলং ইধানেহী’’তি ৰত্ৰা পেসেসি. সো পন গচ্ছন্তো ‘‘সচাহং, দেৰ, পব্বজিতুং লভিস্সামি, এৰাহং ভগৰন্তং ইধানেস্সামী’’তি ৰত্ৰা ‘‘যং কিঞ্চি কত্ৰা মম পুত্তং দস্সেহী’’তি ৰুত্তো রাজগহং গন্ত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনৰেলাযং পরিসপরিযন্তে ঠিতো ধম্মং সুত্ৰা সপরিৰারো অরহত্তং পত্ৰা এহিভিক্খুভাৰে পতিট্ঠাসি. অরহত্তং পন পত্ৰা ‘‘ন তাৰাযং দসবলস্স কুলনগরং গন্তুং কালো, ৰসন্তে পন উপগতে পুপ্ফিতে ৰনসণ্ডে হরিততিণসঞ্ছন্নায ভূমিযা গমনকালো ভৰিস্সতী’’তি কালং পটিমানেন্তো ৰসন্তে সম্পত্তে সত্থু কুলনগরং গন্তুং গমনমগ্গৰণ্ণং সংৰণ্ণেন্তো –

‘‘অঙ্গারিনো দানি দুমা ভদন্তে, ফলেসিনো ছদনং ৰিপ্পহায;

তে অচ্চিমন্তোৰ পভাসযন্তি, সমযো মহাৰীর ভাগী রথানং.

‘‘দুমানি ফুল্লানি মনোরমানি, সমন্ততো সব্বদিসা পৰন্তি;

পত্তং পহায ফলমাসসানা, কালো ইতো পক্কমনায ৰীর.

‘‘নেৰাতিসীতং ন পনাতিউণ্হং, সুখা উতু অদ্ধনিযা ভদন্তে;

পস্সন্তু তং সাকিযা কোল়িযা চ, পচ্ছামুখং রোহিনিযং তরন্তং.

‘‘আসায কসতে খেত্তং, বীজং আসায ৰপ্পতি;

আসায ৰাণিজা যন্তি, সমুদ্দং ধনহারকা;

যায আসায তিট্ঠামি, সা মে আসা সমিজ্ঝতু. (থেরগা. ৫২৭-৫৩০);

‘‘নাতিসীতং নাতিউণ্হং, নাতিদুব্ভিক্খছাতকং;

সদ্দলা হরিতা ভূমি, এস কালো মহামুনি. (অ. নি. অট্ঠ. ১.১.২২৫);

‘‘পুনপ্পুনঞ্চেৰ ৰপন্তি বীজং, পুনপ্পুনং ৰস্সতি দেৰরাজা;

পুনপ্পুনং খেত্তং কসন্তি কস্সকা, পুনপ্পুনং ধঞ্ঞমুপেতি রট্ঠং.

‘‘পুনপ্পুনং যাচনকা চরন্তি, পুনপ্পুনং দানপ্পতী দদন্তি;

পুনপ্পুনং দানপ্পতী দদিত্ৰা, পুনপ্পুনং সগ্গমুপেন্তি ঠানং.

‘‘ৰীরো হৰে সত্তযুগং পুনেতি, যস্মিং কুলে জাযতি ভূরিপঞ্ঞো;

মঞ্ঞামহং সক্কতি দেৰদেৰো, তযা হি জাতো মুনি সচ্চনামো.

‘‘সুদ্ধোদনো নাম পিতা মহেসিনো, বুদ্ধস্স মাতা পন মাযনামা;

যা বোধিসত্তং পরিহরিয কুচ্ছিনা, কাযস্স ভেদা তিদিৰম্হি মোদতি.

‘‘সা গোতমী কালকতা ইতো চুতা, দিব্বেহি কামেহি সমঙ্গিভূতা;

সা মোদতি কামগুণেহি পঞ্চহি, পরিৰারিতা দেৰগণেহি তেহী’’তি. (থেরগা. ৫৩১-৫৩৫);

ইমা গাথা অভাসি. তত্থ অঙ্গারিনোতি অঙ্গারানি ৰিযাতি অঙ্গারানি. অঙ্গারানি রত্তপৰাল়ৰণ্ণানি রুক্খানং পুপ্ফফলানি, তানি এতেসং সন্তীতি অঙ্গারিনো, অভিলোহিতকুসুমকিসলযেহি অঙ্গারৰুট্ঠিসম্পরিকিণ্ণা ৰিযাতি অত্থো. দানীতি ইমস্মিং কালে. দুমাতি রুক্খা. ভদন্তেতি ভদ্দং অন্তে এতস্সাতি, ‘‘ভদন্তে’’তি একস্স দ-কারস্স লোপং কত্ৰা ৰুচ্চতি. গুণৰিসেসযুত্তো, গুণৰিসেসযুত্তানঞ্চ অগ্গভূতো সত্থা. তস্মা, ভদন্তেতি সত্থু আলপনমেৰ, পচ্চত্তৰচনঞ্চেতং একারন্তং ‘‘সুগতে পটিকম্মে সুখে দুক্খে জীৰে’’তিআদীসু ৰিয. ইধ পন সম্বোধনট্ঠে দট্ঠব্বং. তেন ৰুত্তং, ‘‘ভদন্তেতি আলপন’’ন্তি. ‘‘ভদ্দসদ্দেন সমানত্থং পদন্তরমেক’’ন্তি কেচি. ফলানি এসন্তীতি ফলেসিনো. অচেতনেপি হি সচেতনকিরিযং আহ. এৰং থেরেন যাচিতো ভগৰা তত্থ গমনে বহূনং ৰিসেসাধিগমনং দিস্ৰা ৰীসতিসহস্সখীণাসৰপরিৰুতো রাজগহতো অতুরিতচারিকাৰসেন কপিলৰত্থুগামিমগ্গং পটিপজ্জি. থেরো ইদ্ধিযা কপিলৰত্থুং গন্ত্ৰা রঞ্ঞো পুরতো আকাসে ঠিতোৰ অদিট্ঠপুব্বৰেসং দিস্ৰা রঞ্ঞা ‘‘কোসি ত্ৰ’’ন্তি পুচ্ছিতো ‘‘অমচ্চপুত্তং তযা ভগৰতো সন্তিকং পেসিতং মং ন জানাসি, ত্ৰং এৰং পন জানাহী’’তি দস্সেন্তো –

‘‘বুদ্ধস্স পুত্তোম্হি অসয্হসাহিনো, অঙ্গীরসস্সপ্পটিমস্স তাদিনো;

পিতুপিতা ময্হং তুৰংসি সক্ক, ধম্মেন মে গোতম অয্যকোসী’’তি. (থেরগা. ৫৩৬) –

গাথমাহ.

তত্থ বুদ্ধস্স পুত্তোম্হীতি সব্বঞ্ঞুবুদ্ধস্স ওরস্স পুত্তো অম্হি. অসয্হসাহিনোতি অভিসম্বোধিতো পুব্বে ঠপেত্ৰা মহাবোধিসত্তং অঞ্ঞেহি সহিতুং ৰহিতুং অসক্কুণেয্যত্তা অসয্হস্স সকলস্স বোধিসম্ভারস্স মহাকারুণিকাধিকারস্স চ সহনতো ৰহনতো, ততো পরম্পি অঞ্ঞেহি সহিতুং অভিভৰিতুং অসক্কুণেয্যত্তা অসয্হানং পঞ্চন্নং মারানং সহনতো অভিভৰনতো, আসযানুসযচরিতাধিমুত্তিআদিৰিভাগাৰবোধনেন যথারহং ৰেনেয্যানং দিট্ঠধম্মিকসম্পরাযিকপরমত্থেহি অনুসাসনীসঙ্খাতস্স অঞ্ঞেহি অসয্হস্স বুদ্ধকিচ্চস্স সহনতো, তত্থ ৰা সাধুকারিভাৰতো অসয্হসাহিনো. অঙ্গীরসস্সাতি অঙ্গীকতসীলাদিসম্পত্তিকস্স. অঙ্গমঙ্গেহি নিচ্ছরণকওভাসস্সাতি অপরে. কেচি পন ‘‘অঙ্গীরসো, সিদ্ধত্থোতি দ্ৰে নামানি পিতরাযেৰ গহিতানী’’তি ৰদন্তি. অপ্পটিমস্সাতি অনূপমস্স. ইট্ঠানিট্ঠেসু তাদিলক্খণপ্পত্তিযা তাদিনো. পিতুপিতা ময্হং তুৰংসীতি অরিযজাতিৰসেন ময্হং পিতু সম্মাসম্বুদ্ধস্স লোকৰোহারেন ত্ৰং পিতা অসি. সক্কাতি জাতিৰসেন রাজানং আলপতি. ধম্মেনাতি সভাৰেন অরিযজাতি লোকিযজাতীতি দ্ৰিন্নং জাতীনং সভাৰসমোধানেন. গোতমাতি রাজানং গোত্তেন আলপতি. অয্যকোসীতি পিতামহো অসি. এত্থ চ ‘‘বুদ্ধস্স পুত্তোম্হী’’তিআদিং ৰদন্তো থেরো অঞ্ঞং ব্যাকাসি.

এৰং পন অত্তানং জানাপেত্ৰা হট্ঠতুট্ঠেন রঞ্ঞা মহারহে পল্লঙ্কে নিসীদাপেত্ৰা অত্তনো পটিযাদিতস্স নানগ্গরসভোজনস্স পত্তং পূরেত্ৰা দিন্নে গমনাকারং দস্সেসি. ‘‘কস্মা, ভন্তে, গন্তুকামত্থ, ভুঞ্জথা’’তি চ ৰুত্তে, ‘‘সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ভুঞ্জিস্সামী’’তি. ‘‘কহং পন সত্থা’’তি? ‘‘ৰীসতিসহস্সভিক্খুপরিৰারো তুম্হাকং দস্সনত্থায মগ্গং পটিপন্নো’’তি. ‘‘তুম্হে ইমং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জথ, অঞ্ঞং ভগৰতো হরিস্সথ. যাৰ চ মম পুত্তো ইমং নগরং সম্পাপুণাতি, তাৰস্স ইতো পিণ্ডপাতং হরথা’’তি ৰুত্তে থেরো ভত্তকিচ্চং কত্ৰা রঞ্ঞো পরিসায চ ধম্মং কথেত্ৰা সত্থু আগমনতো পুরেতরমেৰ সকলরাজনিৰেসনং রতনত্তযে অভিপ্পসন্নং করোন্তো সব্বেসং পস্সন্তানংযেৰ সত্থু আহরিতব্বভত্তপুণ্ণং পত্তং আকাসে ৰিস্সজ্জেত্ৰা সযম্পি ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা পিণ্ডপাতং উপনামেত্ৰা সত্থু হত্থে ঠপেসি. সত্থা তং পিণ্ডপাতং পরিভুঞ্জি. এৰং সট্ঠিযোজনমগ্গে দিৰসে দিৰসে যোজনং গচ্ছন্তস্স ভগৰতো রাজগেহতোযেৰ পিণ্ডপাতং আহরিত্ৰা অদাসি. অথ নং ভগৰা ‘‘অযং ময্হং পিতুনো সকলনিৰেসনং পসাদেতী’’তি ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং কুলপ্পসাদকানং ভিক্খূনং যদিদং কাল়ুদাযী’’তি (অ. নি. ১.২১৯, ২২৫) কুলপ্পসাদকানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি.

৪৮-৯. এৰং সো কতপুঞ্ঞসম্ভারানুরূপেন অরহত্তং পত্ৰা পত্তএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরস্স বুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. অদ্ধানং পটিপন্নস্সাতি অপররট্ঠং গমনত্থায দূরমগ্গং পটিপজ্জন্তস্স. চরতো চারিকং তদাতি অন্তোমণ্ডলং মজ্ঝেমণ্ডলং বহিমণ্ডলন্তি তীণি মণ্ডলানি তদা চারিকং চরতো চরন্তস্স পদুমুত্তরবুদ্ধস্স ভগৰতো সুফুল্লং সুট্ঠু ফুল্লং পবোধিতং গয্হ গহেত্ৰা ন কেৰলমেৰ পদুমং, উপ্পলঞ্চ মল্লিকং ৰিকসিতং অহং গয্হ উভোহি হত্থেহি গহেত্ৰা পূরেসিন্তি সম্বন্ধো. পরমন্নং গহেত্ৰানাতি পরমং উত্তমং সেট্ঠং মধুরং সব্বসুপক্কং সালিওদনং গহেত্ৰা সত্থুনো অদাসিং ভোজেসিন্তি অত্থো.

৯৭. সক্যানং নন্দিজননোতি সক্যরাজকুলানং ভগৰতো ঞাতীনং আরোহপরিণাহরূপযোব্বনৰচনালপনসম্পত্তিযা নন্দং তুট্ঠিং জনেন্তো উপ্পাদেন্তো. ঞাতিবন্ধু ভৰিস্সতীতি ঞাতো পাকটো বন্ধু ভৰিস্সতি. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

কাল়ুদাযিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. মোঘরাজত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অত্থদস্সী তু ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো মোঘরাজত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো একদিৰসং সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং লূখচীৰরধরানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা তং ঠানন্তরং আকঙ্খন্তো পণিধানং কত্ৰা তত্থ তত্থ ভৰে পুঞ্ঞানি করোন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে পুন ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ব্রাহ্মণানং ৰিজ্জাসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং গতো একদিৰসং অত্থদস্সিং ভগৰন্তং ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰুতং রথিযং গচ্ছন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো পঞ্চপতিট্ঠিতেন ৰন্দিত্ৰা সিরসি অঞ্জলিং কত্ৰা ‘‘যাৰতা রূপিনো সত্থা’’তিআদীহি ছহি গাথাহি অভিত্থৰিত্ৰা ভাজনং পূরেত্ৰা মধুং উপনেসি. সত্থা তং পটিগ্গহেত্ৰা অনুমোদনং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো কস্সপভগৰতো কালে কট্ঠৰাহনস্স নাম রঞ্ঞো অমচ্চো হুত্ৰা নিব্বত্তো তেন সত্থু আনযনত্থায পেসিতো সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰীসতিৰস্সসহস্সানি সমণধম্মং কত্ৰা ততো চুতো একং বুদ্ধন্তরং সুগতীসুযেৰ পরিৰত্তেন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা মোঘরাজাতি লদ্ধনামো বাৰরীযব্রাহ্মণস্স সন্তিকে উগ্গহিতসিপ্পো সংৰেগজাতো তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা তাপসসহস্সপরিৰারো অজিতাদীহি সদ্ধিং সত্থু সন্তিকং পেসিতো তেসং পন্নরসমো হুত্ৰা পঞ্হং পুচ্ছিত্ৰা ৰিস্সজ্জনপরিযোসানে অরহত্তং পাপুণি. অরহত্তং পন পত্ৰা সত্থলূখং সুত্তলূখং রজনলূখন্তি ৰিসেসেন তিৰিধেনপি লূখেন সমন্নাগতং পংসুকূলং ধারেসি. তেন নং সত্থা লূখচীৰরধরানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি.

৬৪. এৰং সো পণিধানানুরূপেন অরহত্তফলং পত্ৰা অত্তনো পুব্বসম্ভারং দিস্ৰা পুব্বকম্মাপদানং পকাসেন্তো অত্থদস্সী তু ভগৰাতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰ.

৭৩. পুটকং পূরযিত্ৰানাতি পুটকং ৰুচ্চতি ৰারকং, ঘটং ৰা. অনেল়কং নিদ্দোসং মক্খিকণ্ডৰিরহিতং খুদ্দমধুনা ঘটং পূরেত্ৰা তং উভোহি হত্থেহি পগ্গয্হ পকারেন আদরেন গহেত্ৰা মহেসিনো ভগৰতো উপনেসিন্তি সম্বন্ধো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

মোঘরাজত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. অধিমুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো অধিমুত্তত্থেরস্স অপদানং (থেরগা. অট্ঠ. ২.অধিমুত্তত্থেরগাথাৰণ্ণনা). অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিম্হি লোকনাথে পরিনিব্বুতে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো রতনত্তযে পসন্নো ভিক্খুসঙ্ঘং নিমন্তেত্ৰা উচ্ছূহি মণ্ডপং কারেত্ৰা মহাদানং পৰত্তেত্ৰা পরিযোসানে সন্তিপদং পণিধেসি. সো ততো চুতো দেৰেসু চ মনুস্সেসু চ উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সাসনে পসীদিত্ৰা সদ্ধায পতিট্ঠিতত্তা অধিমুত্তত্থেরোতি পাকটো.

৮৪. এৰং কতসম্ভারৰসেন অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

অধিমুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. লসুণদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো লসুণদাযকত্থেরস্স অপদানং. এসোপাযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসে আদীনৰং দিস্ৰা গেহং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তং নিস্সায ৰনে ৰসন্তো বহূনি লসুণানি রোপেত্ৰা তদেৰ ৰনমূলফলঞ্চ খাদন্তো ৰিহাসি. সো বহূনি লসুণানি কাজেনাদায মনুস্সপথং আহরিত্ৰা পসন্নো দানং দত্ৰা বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স ভেসজ্জত্থায দত্ৰা গচ্ছতি. এৰং সো যাৰজীৰং পুঞ্ঞানি কত্ৰা তেনেৰ পুঞ্ঞবলেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা কমেন ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে উপ্পন্নো পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্তো পুব্বকম্মৰসেন লসুণদাযকত্থেরোতি পাকটো.

৮৯. অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. তত্থ হিমালযপব্বতস্স পরিযোসানে মনুস্সানং সঞ্চরণট্ঠানে যদা ৰিপস্সী ভগৰা উদপাদি, তদা অহং তাপসো অহোসিন্তি সম্বন্ধো. লসুণং উপজীৰামীতি রত্তলসুণং রোপেত্ৰা তদেৰ গোচরং কত্ৰা জীৰিকং কপ্পেমীতি অত্থো. তেন ৰুত্তং ‘‘লসুণং ময্হভোজন’’ন্তি.

৯০. খারিযো পূরযিত্ৰানাতি তাপসভাজনানি লসুণেন পূরযিত্ৰা কাজেনাদায সঙ্ঘারামং সঙ্ঘস্স ৰসনট্ঠানং হেমন্তাদীসু তীসু কালেসু সঙ্ঘস্স চতূহি ইরিযাপথেহি ৰসনৰিহারং অগচ্ছিং অগমাসিন্তি অত্থো. হট্ঠো হট্ঠেন চিত্তেনাতি অহং সন্তুট্ঠো সোমনস্সযুত্তচিত্তেন সঙ্ঘস্স লসুণং অদাসিন্তি অত্থো.

৯১. ৰিপস্সিস্স…পে… নিরতস্সহন্তি নরানং অগ্গস্স সেট্ঠস্স অস্স ৰিপস্সিস্স ভগৰতো সাসনে নিরতো নিস্সেসেন রতো অহন্তি সম্বন্ধো. সঙ্ঘস্স…পে… মোদহন্তি অহং সঙ্ঘস্স লসুণদানং দত্ৰা সগ্গম্হি সুট্ঠু অগ্গস্মিং দেৰলোকে আযুকপ্পং দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰমানো মোদিং, সন্তুট্ঠো ভৰামীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

লসুণদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. আযাগদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো আযাগদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো পরিনিব্বুতকালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সাসনে পসন্নো ৰড্ঢকীনং মূলং দত্ৰা অতিমনোহরং দীঘং ভোজনসালং কারাপেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘং নিমন্তেত্ৰা পণীতেনাহারেন ভোজেত্ৰা মহাদানং দত্ৰা চিত্তং পসাদেসি. সো যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা দেৰমনুস্সেসুযেৰ সংসরন্তো উভযসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ঘটেন্তো ৰাযমন্তো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা ন চিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি. পুব্বে কতপুঞ্ঞৰসেন আযাগত্থেরোতি পাকটো.

৯৪. এৰং সো কতপুঞ্ঞসম্ভারৰসেন অরহত্তং পত্ৰা অত্তনা পুব্বে কতকুসলকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তত্থ নিব্বুতেতি ৰদতং ‘‘মযং বুদ্ধা’’তি ৰদন্তানং অন্তরে ৰরে উত্তমে সিখিম্হি ভগৰতি পরিনিব্বুতেতি অত্থো. হট্ঠো হট্ঠেন চিত্তেনাতি সদ্ধতায হট্ঠপহট্ঠো সোমনস্সযুত্তচিত্ততায পহট্ঠেন চিত্তেন উত্তমং থূপং সেট্ঠং চেতিযং অৰন্দিং পণামযিন্তি অত্থো.

৯৫. ৰড্ঢকীহি কথাপেত্ৰাতি ‘‘ভোজনসালায পমাণং কিত্তক’’ন্তি পমাণং কথাপেত্ৰাতি অত্থো. মূলং দত্ৰানহং তদাতি তদা তস্মিং কালে অহং কম্মকরণত্থায তেসং ৰড্ঢকীনং মূলং দত্ৰা আযাগং আযতং দীঘং ভোজনসালং অহং সন্তুট্ঠো সোমনস্সচিত্তেন কারপেসহং কারাপেসিং অহন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

৯৭. আযাগস্স ইদং ফলন্তি ভোজনসালদানস্স ইদং ৰিপাকন্তি অত্থো.

আযাগদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. ধম্মচক্কিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো ধম্মচক্কিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো পুত্তদারেহি ৰড্ঢিতো ৰিভৰসম্পন্নো মহাভোগো, সো রতনত্তযে পসন্নো সদ্ধাজাতো ধম্মসভাযং ধম্মাসনস্স পিট্ঠিতো রতনমযং ধম্মচক্কং কারেত্ৰা পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু নিব্বত্তট্ঠানেসু সক্কসম্পত্তিং চক্কৰত্তিসম্পত্তিঞ্চ অনুভৰিত্ৰা কমেন ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে উপ্পন্নো ৰিভৰসম্পন্নো সঞ্জাতসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্ৰা পুব্বে কতকুসলনামসদিসনামেন ধম্মচক্কিকত্থেরোতি পাকটো জাতো অহোসি.

১০২. সো পুঞ্ঞসম্ভারানুরূপেন পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. সীহাসনস্স সম্মুখাতি সীহস্স ভগৰতো নিসিন্নস্স সম্মুখা বুদ্ধাসনস্স অভিমুখট্ঠানেতি অত্থো, ধম্মচক্কং মে ঠপিতন্তি মযা ধম্মচক্কাকারেন উভতো সীহরূপং দস্সেত্ৰা মজ্ঝে আদাসসদিসং কারেত্ৰা কতং ধম্মচক্কং ঠপিতং পূজিতং. কিং ভূতং? ৰিঞ্ঞূহি মেধাৰীহি ‘‘অতীৰ সুন্দর’’ন্তি ৰণ্ণিতং থোমিতং সুকতং ধম্মচক্কন্তি সম্বন্ধো.

১০৩. চারুৰণ্ণোৰ সোভামীতি সুৰণ্ণৰণ্ণো ইৰ সোভামি ৰিরোচামীতি অত্থো. ‘‘চতুৰণ্ণেহি সোভামী’’তিপি পাঠো, তস্স খত্তিযব্রাহ্মণৰেস্সসুদ্দজাতিসঙ্খাতেহি চতূহি ৰণ্ণেহি সোভামি ৰিরোচামীতি অত্থো. সযোগ্গবলৰাহনোতি সুৰণ্ণসিৰিকাদীহি যোগ্গেহি চ সেনাপতিমহামত্তাদীহি সেৰকেহি বলেহি চ হত্থিঅস্সরথসঙ্খাতেহি ৰাহনেহি চ সহিতোতি অত্থো. বহুজ্জনা বহৰো মনুস্সা অনুযন্তা মমানুৰত্তন্তা নিচ্চং নিচ্চকালং পরিৰারেন্তীতি সম্বন্ধো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ধম্মচক্কিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. কপ্পরুক্খিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো কপ্পরুক্খিযত্থেরস্স অপদানং (থেরগা. অট্ঠ. ২.৫৭৬). অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তেসু তেসু ভৰেসু নিব্বানাধিগমূপাযভূতানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো মহদ্ধনো মহাভোগো সত্থরি পসন্নো সত্তহি রতনেহি ৰিচিত্তং সুৰণ্ণমযং কপ্পরুক্খং কারেত্ৰা সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো চেতিযস্স সম্মুখে ঠপেত্ৰা পূজেসি. সো এৰরূপং পুঞ্ঞং কত্ৰা যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো কমেন ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা রতনত্তযে পসন্নো ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো সত্থু আরাধেত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্ৰা পুব্বে কতকুসলনামেন কপ্পরুক্খিযত্থেরোতি পাকটো অহোসি.

১০৮. সো এৰং পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. থূপসেট্ঠস্স সম্মুখাতি সেট্ঠস্স উত্তমস্স ধাতুনিহিতথূপস্স চেতিযস্স সম্মুখট্ঠানে ৰিচিত্তদুস্সে অনেকৰণ্ণেহি ৰিসমেন ৰিসদিসেন চিত্তেন মনোহরে চিনপট্টসোমারপট্টাদিকে দুস্সে. লগেত্ৰা ওলগ্গেত্ৰা কপ্পরুক্খং ঠপেসিং অহং পতিট্ঠপেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

কপ্পরুক্খিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

চতুত্থৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. উপালিৰগ্গো

১. ভাগিনেয্যুপালিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

খীণাসৰসহস্সেহীতিআদিকং আযস্মতো উপালিত্থেরস্স ভাগিনেয্যুপালিত্থেরস্স অপদানং. এসো হি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তস্মিং তস্মিং ভৰে পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসে আদীনৰং দিস্ৰা গেহং পহায ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা পঞ্চাভিঞ্ঞাঅট্ঠসমাপত্তিলাভী হুত্ৰা হিমৰন্তে ৰাসং কপ্পেসি. তস্মিং সমযে পদুমুত্তরো ভগৰা ৰিৰেককামো হিমৰন্তং পাৰিসি. তাপসো ভগৰন্তং পুণ্ণচন্দমিৰ ৰিরোচমানং দূরতোৰ দিস্ৰা পসন্নমানসো অজিনচম্মং অংসে কত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গয্হ ৰন্দিত্ৰা ঠিতকোৰ দসনখসমোধানঞ্জলিং সিরসি পতিট্ঠপেত্ৰা অনেকাহি উপমাহি অনেকেহি থুতিৰচনেহি ভগৰন্তং থোমেসি. তং সুত্ৰা ভগৰা – ‘‘অযং তাপসো অনাগতে গোতমস্স নাম ভগৰতো সাসনে পব্বজিত্ৰা ৰিনযে তিখিণপঞ্ঞানং অগ্গো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকরণমদাসি. সো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা অপরিহীনজ্ঝানো ব্রহ্মলোকে নিব্বত্তি. ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কপিলৰত্থুনগরে উপালিত্থেরস্স ভাগিনেয্যো হুত্ৰা নিব্বত্তি. সো কমেন ৰুদ্ধিপ্পত্তো মাতুলস্স উপালিত্থেরস সন্তিকে পব্বজিত্ৰা কম্মট্ঠানং গহেত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. সো অত্তনো আচরিযস্স সমীপে ৰসিতত্তা ৰিনযপঞ্হে তিখিণঞাণো অহোসি. অথ ভগৰা ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং ৰিনযপঞ্হে তিখিণপঞ্ঞানং ভিক্খূনং যদিদং ভাগিনেয্যুপালী’’তি তং এতদগ্গট্ঠানে ঠপেসি.

. সো এৰং এতদগ্গট্ঠানং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো খীণাসৰসহস্সেহীতিআদিমাহ. তত্থ সমন্ততো যাৰভৰগ্গা সৰন্তি পৰত্তন্তীতি আসৰা. কামাসৰাদযো চত্তারো আসৰা, তে খীণা সোসিতা ৰিসোসিতা ৰিদ্ধংসিতা যেহি তেতি খীণাসৰা, তেযেৰ সহস্সা খীণাসৰসহস্সা, তেহি খীণাসৰসহস্সেহি. পরেতো পরিৰুতো লোকনাযকো লোকস্স নিব্বানপাপনকো ৰিৰেকং অনুযুত্তো পটিসল্লিতুং একীভৰিতুং গচ্ছতেতি সম্বন্ধো.

. অজিনেন নিৰত্থোহন্তি অহং অজিনমিগচম্মেন পটিচ্ছন্নো, অজিনচম্মৰসনোতি অত্থো. তিদণ্ডপরিধারকোতি কুণ্ডিকট্ঠপনত্থায তিদণ্ডং গহেত্ৰা ধারেন্তোতি অত্থো. ভিক্খুসঙ্ঘেন পরিব্যূল়্হং পরিৰারিতং লোকনাযকং অদ্দসন্তি সম্বন্ধো. সেসং পাকটমেৰাতি.

ভাগিনেয্যুপালিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. সোণকোল়িৰিসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অনোমদস্সিস্স মুনিনোতিআদিকং আযস্মতো কোল়িৰিসত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অনোমদস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰযপ্পত্তো পুত্তদারেহি ৰড্ঢিতো ৰিভৰসম্পন্নো ভগৰতো চঙ্কমনত্থায সোভনং চঙ্কমং কারেত্ৰা সুধাপরিকম্মং কারেত্ৰা আদাসতলমিৰ সমং ৰিজ্জোতমানং কত্ৰা দীপধূপপুপ্ফাদীহি সজ্জেত্ৰা ভগৰতো নিয্যাদেত্ৰা বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং পণীতেনাহারেন পূজেসি. সো এৰং যাৰজীৰং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চৰিত্ৰা দেৰলোকে নিব্বত্তো. তত্থ পাল়িযা ৰুত্তনযেন দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা অন্তরা ওক্কাককুলপ্পসুতোতি তং সব্বং পাল়িযা ৰুত্তানুসারেন ৰেদিতব্বং. পচ্ছিমভৰে পন কোলিযরাজৰংসে জাতো ৰযপ্পত্তো কোটিঅগ্ঘনকস্স কণ্ণপিল়ন্ধনস্স ধারিতত্তা কোটিকণ্ণোতি, কুটিকণ্ণোতি চ পাকটো অহোসি. সো ভগৰতি পসন্নো ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

২৫. সো অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অনোমদস্সিস্স মুনিনোতিআদিমাহ. তত্থ অনোমদস্সিস্সাতি অনোমং অলামকং সুন্দরং দস্সনং দ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণপটিমণ্ডিতত্তা ব্যামপ্পভামণ্ডলোপসোভিতত্তা আরোহপরিণাহেন সমন্নাগতত্তা চ দস্সনীযং সরীরং যস্স ভগৰতো সো অনোমদস্সী, তস্স অনোমদস্সিস্স মুনিনোতি অত্থো. তাদিনোতি ইট্ঠানিট্ঠেসু অকম্পিযসভাৰস্স. সুধায লেপনং কত্ৰাতি সুধায অৰলিত্তং কত্ৰা দীপধূপপুপ্ফধজপটাকাদীহি চ অলঙ্কতং চঙ্কমং কারযিং অকাসিন্তি অত্থো. সেসগাথানং অত্থো পাল়িযা অনুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যোৰ.

৩৫. পরিৰারসম্পত্তিধনসম্পত্তিসঙ্খাতং যসং ধারেতীতি যসোধরো, সব্বে এতে সত্তসত্ততিচক্কৰত্তিরাজানো যসোধরনামেন একনামকাতি সম্বন্ধো.

৫২. অঙ্গীরসোতি অঙ্গতো সরীরতো নিগ্গতা রস্মি যস্স সো অঙ্গীরসো, ছন্দদোসমোহভযাগতীহি ৰা পাপাচারৰসেন ৰা চতুরাপাযং ন গচ্ছতীতি নাগো, মহন্তো পূজিতো চ সো নাগো চেতি মহানাগো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

কোল়িৰিসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. কাল়িগোধাপুত্তভদ্দিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরসম্বুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো ভদ্দিযস্স কাল়িগোধাপুত্তত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো পুত্তদারেহি ৰড্ঢিতো নগরৰাসিনো পুঞ্ঞানি করোন্তে দিস্ৰা সযম্পি পুঞ্ঞানি কাতুকামো বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং নিমন্তেত্ৰা থূলপটলিকাদিঅনেকানি মহারহানি সযনানি পঞ্ঞাপেত্ৰা তত্থ নিসিন্নে ভগৰতি সসঙ্ঘে পণীতেনাহারেন ভোজেত্ৰা মহাদানং অদাসি. সো এৰং যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কাল়িগোধায নাম দেৰিযা পুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি. সো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো আরোহপরিণাহহত্থপাদরূপসম্পত্তিযা ভদ্দত্তা চ কাল়িগোধায দেৰিযা পুত্তত্তা চ ভদ্দিযো কাল়িগোধাপুত্তোতি পাকটো. সত্থরি পসীদিত্ৰা মাতাপিতরো আরাধেত্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৫৪. সো অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরসম্বুদ্ধন্তিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. মেত্তচিত্তন্তি মিজ্জতি সিনেহতি নন্দতি সব্বসত্তেতি মেত্তা, মেত্তায সহগতং চিত্তং মেত্তচিত্তং, তং যস্স ভগৰতো অত্থীতি মেত্তচিত্তো, তং মেত্তচিত্তং. মহামুনিন্তি সকলভিক্খূনং মহন্তত্তা মহামুনি, তং পদুমুত্তরং সম্বুদ্ধন্তি সম্বন্ধো. জনতা সব্বাতি সব্বো জনকাযো, সব্বনগরৰাসিনোতি অত্থো. সব্বলোকগ্গনাযকন্তি সকললোকস্স অগ্গং সেট্ঠং নিব্বানস্স নযনতো পাপনতো নাযকং পদুমুত্তরসম্বুদ্ধং জনতা উপেতি সমীপং গচ্ছতীতি সম্বন্ধো.

৫৫. সত্তুকঞ্চ বদ্ধকঞ্চাতি বদ্ধসত্তুঅবদ্ধসত্তুসঙ্খাতং আমিসং. অথ ৰা ভত্তপূপখজ্জভোজ্জযাগুআদযো যাৰকালিকত্তা আমিসং পানভোজনঞ্চ গহেত্ৰা পুঞ্ঞক্খেত্তে অনুত্তরে সত্থুনো দদন্তীতি সম্বন্ধো.

৫৮. আসনং বুদ্ধযুত্তকন্তি বুদ্ধযোগ্গং বুদ্ধারহং বুদ্ধানুচ্ছৰিকং সত্তরতনমযং আসনন্তি অত্থো. সেসং নযানুযোগেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

কাল়িগোধাপুত্তভদ্দিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. সন্নিট্ঠাপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অরঞ্ঞে কুটিকং কত্ৰাতিআদিকং আযস্মতো সন্নিট্ঠাপকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরবন্ধনেন বদ্ধো ঘরাৰাসে আদীনৰং দিস্ৰা ৰত্থুকামকিলেসকামে পহায হিমৰন্তস্স অৰিদূরে পব্বতন্তরে অরঞ্ঞৰাসং কপ্পেসি. তস্মিং কালে পদুমুত্তরো ভগৰা ৰিৰেককামতায তং ঠানং পাপুণি. অথ সো তাপসো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ৰন্দিত্ৰা নিসীদনত্থায তিণসন্থরং পঞ্ঞাপেত্ৰা অদাসি. তত্থ নিসিন্নং ভগৰন্তং অনেকেহি মধুরেহি তিণ্ডুকাদীহি ফলাফলেহি সন্তপ্পেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন ততো চুতো দেৰেসু চ মনুস্সেসু চ অপরাপরং সংসরন্তো দ্ৰে সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সদ্ধাসম্পন্নো পব্বজিতো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. খুরগ্গে অরহত্তফলপ্পত্তিযং ৰিয নিরুস্সাহেনেৰ সন্তিপদসঙ্খাতে নিব্বানে সুট্ঠু ঠিতত্তা সন্নিট্ঠাপকত্থেরোতি পাকটো.

৭০. অরহা পন হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অরঞ্ঞে কুটিকং কত্ৰাতিআদিমাহ. তত্থ অরঞ্ঞেতি সীহব্যগ্ঘাদীনং ভযেন মনুস্সা এত্থ ন রজ্জন্তি ন রমন্তি ন অল্লীযন্তীতি অরঞ্ঞং, তস্মিং অরঞ্ঞে. কুটিকন্তি তিণচ্ছদনকুটিকং কত্ৰা পব্বতন্তরে ৰসামি ৰাসং কপ্পেসিন্তি অত্থো. লাভেন চ অলাভেন চ যসেন চ অযসেন চ সন্তুট্ঠো ৰিহাসিন্তি সম্বন্ধো.

৭২. জলজুত্তমনামকন্তি জলে জাতং জলজং, পদুমং, জলজং উত্তমং জলজুত্তমং, জলজুত্তমেন সমানং নামং যস্স সো জলজুত্তমনামকো, তং জলজুত্তমনামকং বুদ্ধন্তি অত্থো. সেসং পাল়িনযানুযোগেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সন্নিট্ঠাপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. পঞ্চহত্থিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুমেধো নাম সম্বুদ্ধোতিআদিকং আযস্মতো পঞ্চহত্থিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা রতনত্তযে পসন্নো ৰিহাসি. তস্মিং সমযে পঞ্চউপ্পলহত্থানি আনেসুং. সো তেহি পঞ্চউপ্পলহত্থেহি ৰীথিযং চরমানং সুমেধং ভগৰন্তং পূজেসি. তানি গন্ত্ৰা আকাসে ৰিতানং হুত্ৰা ছাযং কুরুমানানি তথাগতেনেৰ সদ্ধিং গচ্ছিংসু. সো তং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো পীতিযা ফুট্ঠসরীরো যাৰজীৰং তদেৰ পুঞ্ঞং অনুস্সরিত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো অপরাপরং সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. কতকুসলনামেন পঞ্চহত্থিযত্থেরোতি পাকটো.

৭৭. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা পচ্চক্খতো পঞ্ঞায দিট্ঠপুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুমেধো নাম সম্বুদ্ধোতিআদিমাহ. তত্থ সুমেধোতি সুন্দরা মেধা চতুসচ্চপটিৰেধপটিসম্ভিদাদযো পঞ্ঞা যস্স সো ভগৰা সুমেধো সম্বুদ্ধো অন্তরাপণে অন্তরৰীথিযং গচ্ছতীতি সম্বন্ধো. ওক্খিত্তচক্খূতি অধোখিত্তচক্খু. মিতভাণীতি পমাণং ঞত্ৰা ভণনসীলো, পমাণং জানিত্ৰা ধম্মং দেসেসীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পঞ্চহত্থিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. পদুমচ্ছদনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো পদুমচ্ছদনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতপুঞ্ঞসম্ভারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো রতনত্তযে পসন্নো পরিনিব্বুতস্স ৰিপস্সিস্স ভগৰতো চিতকং পদুমপুপ্ফেহি পূজেসি. সো তেনেৰ চিত্তপ্পসাদেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো দিব্বসম্পত্তিং মনুস্সসম্পত্তিঞ্চাতি দ্ৰে সম্পত্তিযো অনেকক্খত্তুং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং অম্হাকং সম্মাসম্বুদ্ধকালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা সাসনে পব্বজিতো ঘটেন্তো ৰাযমন্তো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. তস্স রত্তিট্ঠানদিৰাট্ঠানাদীসু তত্থ তত্থ ৰিহরন্তস্স ৰিহারো পদুমপুপ্ফেহি ছাদীযতি, তেন সো পদুমচ্ছদনিযত্থেরোতি পাকটো.

৮৩. অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তত্থ নিব্বুতেতি খন্ধপরিনিব্বানেন পরিনিব্বুতে সত্থরি, ৰিপস্সিস্স সম্মাসম্বুদ্ধস্স সরীরে চিতমানিযমানে চিতকে আরোপিতে সুফুল্লং পদুমকলাপং অহং গহেত্ৰা চিতকং আরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসগাথাসু হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

পদুমচ্ছদনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. সযনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো সযনদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে অঞ্ঞতরস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা হত্থিদণ্ডসুৰণ্ণাদীহি সযনত্থায মঞ্চং কারেত্ৰা অনগ্ঘেহি ৰিচিত্তত্থরণেহি অত্থরিত্ৰা ভগৰন্তং পূজেসি. সো ভগৰা তস্সানুকম্পায পটিগ্গহেত্ৰা অনুভৰি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দিব্বমনুস্সসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু সাসনে পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং আরভিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. পুব্বে কতপুঞ্ঞনামেন সযনদাযকত্থেরোতি পাকটো.

৮৮. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তং সব্বং পাল়িনযানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সযনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. চঙ্কমনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অত্থদস্সিস্স মুনিনোতিআদিকং আযস্মতো চঙ্কমনদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তেসু তেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা উচ্চৰত্থুকং সুধাপরিকম্মকতং রজতরাসিসদিসং সোভমানং চঙ্কমং কারেত্ৰা মুত্তদলসদিসং সেতপুলিনং অত্থরিত্ৰা ভগৰতো অদাসি. পটিগ্গহেসি ভগৰা, চঙ্কমং পটিগ্গহেত্ৰা চ পন সুখং কাযচিত্তসমাধিং অপ্পেত্ৰা ‘‘অযং অনাগতে গোতমস্স ভগৰতো সাসনে সাৰকো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু অপরাপরং সংসরন্তো দ্ৰে সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধাসম্পন্নো সাসনে পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্ৰা কতপুঞ্ঞনামেন চঙ্কমনদাযকত্থেরোতি পাকটো অহোসি.

৯৩. সো একদিৰসং অত্তনা পুব্বে কতপুঞ্ঞকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অত্থদস্সিস্স মুনিনোতিআদিমাহ. তত্থ অত্থদস্সিস্সাতি অত্থং পযোজনং ৰুদ্ধিং ৰিরূল়্হিং নিব্বানং দক্খতি পস্সতীতি অত্থদস্সী, অথ ৰা অত্থং নিব্বানং দস্সনসীলো জাননসীলোতি অত্থদস্সী, তস্স অত্থদস্সিস্স মুনিনো মোনেন ঞাণেন সমন্নাগতস্স ভগৰতো মনোরমং মনল্লীনং ভাৰনীযং মনসি কাতব্বং চঙ্কমং কারেসিন্তি সম্বন্ধো. সেসং ৰুত্তনযানুসারেনেৰ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

চঙ্কমনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. সুভদ্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরো লোকৰিদূতিআদিকং আযস্মতো সুভদ্দত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে নিব্বানাধিগমনত্থায পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ৰিভৰসম্পন্নে সদ্ধাসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বতো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা ঘরবন্ধনেন বদ্ধো রতনত্তযে পসন্নো পরিনিব্বানমঞ্চে নিপন্নং পদুমুত্তরং ভগৰন্তং দিস্ৰা সন্নিপতিতা দসসহস্সচক্কৰাল়দেৰতাযো চ দিস্ৰা পসন্নমানসো নিগ্গুণ্ডিকেটকনীলকাসোকাসিতাদিঅনেকেহি সুগন্ধপুপ্ফেহি পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চৰিত্ৰা তুসিতাদীসু দিব্বসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ততো মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানেসু চ সুগন্ধেহি পুপ্ফেহি পূজিতো অহোসি. ইমস্মিং পন বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো কামেসু আদীনৰং দিস্ৰাপি যাৰ বুদ্ধস্স ভগৰতো পরিনিব্বানকালো তাৰ অলদ্ধবুদ্ধদস্সনো ভগৰতো পরিনিব্বানমঞ্চে নিপন্নকালেযেৰ পব্বজিত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. পুব্বে কতপুঞ্ঞনামেন সুভদ্দোতি পাকটো অহোসি.

১০১. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সৰসেন পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো লোকৰিদূতিআদিমাহ. তং উত্তানত্থমেৰ. সুণাথ মম ভাসতো…পে… নিব্বাযিস্সতিনাসৰোতি ইদং পরিনিব্বানমঞ্চে নিপন্নোৰ পদুমুত্তরো ভগৰা ব্যাকাসি.

পঞ্চমভাণৰারৰণ্ণনা সমত্তা.

১১৫. সো অত্তনো পটিপত্তিং দস্সেন্তো পুব্বকম্মেন সংযুত্তোতিআদিমাহ. একগ্গোতি একগ্গচিত্তো. সুসমাহিতোতি সুট্ঠু সমাহিতো, সন্তকাযচিত্তোতি অত্থো. বুদ্ধস্স ওরসো পুত্তোতি বুদ্ধস্স উরসা হদযেন নিগ্গতওৰাদানুসাসনিং সুত্ৰা পত্তঅরহত্তফলোতি অত্থো. ধম্মজোম্হি সুনিম্মিতোতি ধম্মতো কম্মট্ঠানধম্মতো জাতো অরিযায জাতিযা সুনিম্মিতো সুট্ঠু নিপ্ফাদিতসব্বকিচ্চো অম্হি ভৰামীতি অত্থো.

১১৬. ধম্মরাজং উপগম্মাতি ধম্মেন সব্বসত্তানং রাজানং ইস্সরভূতং ভগৰন্তং উপগন্ত্ৰা সমীপং গন্ত্ৰাতি অত্থো. অপুচ্ছিং পঞ্হমুত্তমন্তি উত্তমং খন্ধাযতনধাতুসচ্চসমুপ্পাদাদিপটিসংযুত্তং পঞ্হং অপুচ্ছিন্তি অত্থো. কথযন্তো চ মে পঞ্হন্তি এসো অম্হাকং ভগৰা মে ময্হং পঞ্হং কথযন্তো ব্যাকরোন্তো. ধম্মসোতং উপানযীতি অনুপাদিসেসনিব্বানধাতুসঙ্খাতং ধম্মসোতং ধম্মপৰাহং উপানযি পাৰিসীতি অত্থো.

১১৮. জলজুত্তমনাযকোতি পদুমুত্তরনামকো ম-কারস্স য-কারং কত্ৰা কতৰোহারো. নিব্বাযি অনুপাদানোতি উপাদানে পঞ্চক্খন্ধে অগ্গহেত্ৰা নিব্বাযি ন পঞ্ঞাযি অদস্সনং অগমাসি, মনুস্সলোকাদীসু কত্থচিপি অপতিট্ঠিতোতি অত্থো. দীপোৰ তেলসঙ্খযাতি ৰট্টিতেলানং সঙ্খযা অভাৰা পদীপো ইৰ নিব্বাযীতি সম্বন্ধো.

১১৯. সত্তযোজনিকং আসীতি তস্স পরিনিব্বুতস্স পদুমুত্তরস্স ভগৰতো রতনমযং থূপং সত্তযোজনুব্বেধং আসি অহোসীতি অত্থো. ধজং তত্থ অপূজেসিন্তি তত্থ তস্মিং চেতিযে সব্বভদ্দং সব্বতো ভদ্দং সব্বসো মনোরমং ধজং পূজেসিন্তি অত্থো.

১২০. কস্সপস্স চ বুদ্ধস্সাতি পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালতো পট্ঠায আগতস্স দেৰমনুস্সেসু সংসরতো মে ময্হং ওরসো পুত্তো তিস্সো নাম কস্সপস্স সম্মাসম্বুদ্ধস্স অগ্গসাৰকো জিনসাসনে বুদ্ধসাসনে দাযাদো আসি অহোসীতি সম্বন্ধো.

১২১. তস্স হীনেন মনসাতি তস্স মম পুত্তস্স তিস্সস্স অগ্গসাৰকস্স হীনেন লামকেন মনসা চিত্তেন অভদ্দকং অসুন্দরং অযুত্তকং ‘‘অন্তকো পচ্ছিমো’’তি ৰাচং ৰচনং অভাসিং কথেসিন্তি অত্থো. তেন কম্মৰিপাকেনাতি তেন অরহন্তভক্খানসঙ্খাতস্স অকুসলকম্মস্স ৰিপাকেন. পচ্ছিমে অদ্দসং জিনন্তি পচ্ছিমে পরিযোসানে পরিনিব্বানকালে মল্লানং উপৰত্তনে সালৰনে পরিনিব্বানমঞ্চে নিপন্নং জিনং জিতসব্বমারং অম্হাকং গোতমসম্মাসম্বুদ্ধং অদ্দসং অহন্তি অত্থো. ‘‘পচ্ছা মে আসি ভদ্দক’’ন্তিপি পাঠো. তস্স পচ্ছা তস্স ভগৰতো অৰসানকালে নিব্বানাসন্নকালে মে ময্হং ভদ্দকং সুন্দরং চতুসচ্চপটিৰিজ্ঝনং আসি অহোসীতি অত্থো.

১২২. পব্বাজেসি মহাৰীরোতি মহাৰীরিযো সব্বসত্তহিতো করুণাযুত্তো জিতমারো মুনি মল্লানং উপৰত্তনে সালৰনে পচ্ছিমে সযনে পরিনিব্বানমঞ্চে সযিতোৰ মং পব্বাজেসীতি সম্বন্ধো.

১২৩. অজ্জেৰ দানি পব্বজ্জাতি অজ্জ এৰ ভগৰতো পরিনিব্বানদিৰসেযেৰ মম পব্বজ্জা, তথা অজ্জ এৰ উপসম্পদা, অজ্জ এৰ দ্ৰিপদুত্তমস্স সম্মুখা পরিনিব্বানং অহোসীতি সম্বন্ধো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সুভদ্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. চুন্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো চুন্দত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতপুঞ্ঞসম্ভারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থরি পসীদিত্ৰা সত্তরতনমযং সুৰণ্ণগ্ঘিযং কারেত্ৰা সুমনপুপ্ফেহি ছাদেত্ৰা ভগৰন্তং পূজেসি. তানি পুপ্ফানি আকাসং সমুগ্গন্ত্ৰা ৰিতানাকারেন অট্ঠংসু. অথ নং ভগৰা ‘‘অনাগতে গোতমস্স নাম ভগৰতো সাসনে চুন্দো নাম সাৰকো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন ততো চুতো দেৰলোকে উপপন্নো কমেন ছসু কামাৰচরদেৰেসু সুখং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিযো চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ব্রাহ্মণকুলে রূপসারিযা পুত্তো সারিপুত্তত্থেরস্স কনিট্ঠো হুত্ৰা নিব্বত্তি. তস্স ৰিঞ্ঞুতং পত্তস্স আরোহপরিণাহরূপৰযানং সুন্দরতায সকারস্স চকারং কত্ৰা চুন্দোতি নামং করিংসু. সো ৰযপ্পত্তো ঘরাৰাসে আদীনৰং পব্বজ্জায চ আনিসংসং দিস্ৰা ভাতুত্থেরস্স সন্তিকে পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

১২৫. সো পত্তঅরহত্তফলো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. অগ্ঘিযন্তিআদযোপি উত্তানত্থাযেৰ.

১২৮. ৰিতিণ্ণকঙ্খো সম্বুদ্ধোতি ৰিসেসেন মগ্গাধিগমেন ৰিচিকিচ্ছায খেপিতত্তা ৰিতিণ্ণকঙ্খো অসংসযো সম্বুদ্ধো. তিণ্ণোঘেহি পুরক্খতোতি কামোঘাদীনং চতুন্নং ওঘানং তিণ্ণত্তা অতিক্কন্তত্তা ওঘতিণ্ণেহি খীণাসৰেহি পুরক্খতো পরিৰারিতোতি অত্থো. ব্যাকরণগাথা উত্তানত্থাযেৰ.

১৩৯. উপট্ঠহিং মহাৰীরন্তি উত্তমত্থস্স নিব্বানস্স পত্তিযা পাপুণনত্থায কপ্পসতসহস্সাধিকেসু চতুরাসঙ্খ্যেয্যেসু কপ্পেসু পারমিযো পূরেন্তেন কতৰীরিযত্তা মহাৰীরং বুদ্ধং উপট্ঠহিং উপট্ঠানং অকাসিন্তি অত্থো. অঞ্ঞে চ পেসলে বহূতি ন কেৰলমেৰ বুদ্ধং উপট্ঠহিং, পেসলে পিযসীলে সীলৰন্তে অঞ্ঞে চ বহুঅগ্গপ্পত্তে সাৰকে, মে ময্হং ভাতরং সারিপুত্তত্থেরঞ্চ উপট্ঠহিন্তি সম্বন্ধো.

১৪০. ভাতরং মে উপট্ঠহিত্ৰাতি ময্হং ভাতরং উপট্ঠহিত্ৰা ৰত্তপটিৰত্তং কত্ৰা তস্স পরিনিব্বুতকালে ভগৰতো পঠমং পরিনিব্বুতত্তা তস্স ধাতুযো গহেত্ৰা পত্তম্হি ওকিরিত্ৰা লোকজেট্ঠস্স নরানং আসভস্স বুদ্ধস্স উপনামেসিং অদাসিন্তি অত্থো.

১৪১. উভো হত্থেহি পগ্গয্হাতি তং মহা দিন্নং ধাতুং সো ভগৰা অত্তনো উভোহি হত্থেহি পকারেন গহেত্ৰা তং ধাতুং সংসুট্ঠু দস্সযন্তো অগ্গসাৰকং সারিপুত্তত্থেরং কিত্তযি পকাসেসীতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

চুন্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

পঞ্চমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. বীজনিৰগ্গো

১. ৰিধূপনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো ৰিধূপনদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু পূরিতপুঞ্ঞসম্ভারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ৰিভৰসম্পন্নো সদ্ধাজাতো ভগৰতি পসন্নো গিম্হকালে সুৰণ্ণরজতমুত্তামণিমযং বীজনিং কারেত্ৰা ভগৰতো অদাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰেসু চ মনুস্সেসু চ সংসরন্তো দ্ৰে সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্স অম্হাকং সম্মাসম্বুদ্ধস্স উপ্পন্নকালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ঘরবন্ধনেন বন্ধিত্ৰা ঘরাৰাসে আদীনৰং দিস্ৰা পব্বজ্জায চ আনিসংসং দিস্ৰা সদ্ধাসম্পন্নো সাসনে পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো ‘‘কেন মযা পুঞ্ঞকম্মেন অযং লোকুত্তরসম্পত্তি লদ্ধা’’তি অত্তনো পুব্বকম্মং অনুস্সরন্তো তং পচ্চক্খতো ঞত্ৰা পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. বীজনিকা মযা দিন্নাতি ৰিসেসেন সন্তাপযন্তানং সত্তানং সন্তাপং নিব্বাপেন্তি সীতলং ৰাতং জনেতীতি বীজনী, বীজনীযেৰ বীজনিকা, সা সত্তরতনমযা ৰিজ্জোতমানা বীজনিকা মযা কারাপেত্ৰা দিন্নাতি অত্থো.

ৰিধূপনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. সতরংসিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

উচ্চিযং সেলমারুয্হাতিআদিকং আযস্মতো সতরংসিত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সক্কটব্যাকরণে ৰেদত্তযে চ পারঙ্গতো ঘরাৰাসং পহায অরঞ্ঞং পৰিসিত্ৰা ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তে ৰাসং কপ্পেসি. তস্মিং সমযে পদুমুত্তরো ভগৰা ৰিৰেককামতায উচ্চং একং পব্বতং আরুয্হ জলিতগ্গিক্খন্তো ৰিয নিসীদি. তং তথানিসিন্নং ভগৰন্তং দিস্ৰা তাপসো সোমনস্সজাতো অঞ্জলিং পগ্গয্হ অনেকেহি কারণেহি থোমেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন ততো চুতো ছসু কামাৰচরদেৰেসু দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো মনুস্সলোকে সতরংসী নাম চক্কৰত্তী রাজা হুত্ৰা নিব্বত্তি. তম্পি সম্পত্তিং অনেকক্খত্তুং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো পুব্বপুঞ্ঞসম্ভারৰসেন ঞাণস্স পরিপক্কত্তা সত্তৰস্সিকোৰ পব্বজিত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

৮-৯. সো ‘‘অহং কেন কম্মেন সত্তৰস্সিকোৰ সন্তিপদং অনুপ্পত্তোস্মী’’তি সরমানো পুব্বকম্মং ঞাণেন পচ্চক্খতো দিস্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং উদানৰসেন পকাসেন্তো উচ্চিযং সেলমারুয্হাতিআদিমাহ. তত্থ উচ্চিযন্তি উচ্চং সেলমযং পব্বতং আরুয্হ নিসীদি পদুমুত্তরোতি সম্বন্ধো. পব্বতস্সাৰিদূরম্হীতি ভগৰতো নিসিন্নস্স পব্বতস্স আসন্নট্ঠানেতি অত্থো. ব্রাহ্মণো মন্তপারগূতি মন্তসঙ্খাতস্স ৰেদত্তযস্স পারং পরিযোসানং কোটিং গতো একো ব্রাহ্মণোতি অত্থো, অঞ্ঞং ৰিয অত্তানং নিদ্দিসতি অযং মন্তপারগূতি. উপৰিট্ঠং মহাৰীরন্তি তস্মিং পব্বতে নিসিন্নং ৰীরৰন্তং জিনং, কিং ৰিসিট্ঠং? দেৰদেৰং সকলছকামাৰচরব্রহ্মদেৰানং অতিদেৰং নরাসভং নরানং আসতং সেট্ঠং লোকনাযকং সকলসত্তলোকং নযন্তং নিব্বানং পাপেন্তং অহং অঞ্জলিং দসনখসমোধানঞ্জলিপুটং সিরসি মুদ্ধনি পগ্গহেত্ৰান পতিট্ঠপেত্ৰা সন্থৰিং সুট্ঠুং থোমেসিন্তি সম্বন্ধো.

১২. অভাসথাতি ‘‘যেনাযং অঞ্জলী দিন্নো…পে… অরহা সো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

সতরংসিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. সযনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো সযনদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা সুখমনুভৰন্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সত্থরি পসন্নো দন্তসুৰণ্ণরজতমুত্তমণিমযং মহারহং মঞ্চং কারাপেত্ৰা চীনপট্টকম্বলাদীনি অত্থরিত্ৰা সযনত্থায ভগৰতো অদাসি. ভগৰা তস্স অনুগ্গহং করোন্তো তত্থ সযি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো তদনুরূপং আকাসগমনসুখসেয্যাদিসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পাপুণিত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সন্তো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২০. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ.

২১. সুখেত্তে বীজসম্পদাতি যথা তিণকচৰররহিতে কদ্দমাদিসম্পন্নে সুখেত্তে ৰুত্তবীজানি সাদুফলানি নিপ্ফাদেন্তি, এৰমেৰ রাগদোসাদিদিযড্ঢসহস্সকিলেসসঙ্খাততিণকচৰররহিতে সুদ্ধসন্তানে পুঞ্ঞক্খেত্তে ৰুত্তদানানি অপ্পানিপি সমানানি মহপ্ফলানি হোন্তীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সযনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. গন্ধোদকিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো গন্ধোদকিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমমুনিৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো পরিনিব্বুতে ভগৰতি নগরৰাসিনো বোধিপূজং কুরুমানে দিস্ৰা ৰিচিত্তঘটে চন্দনকপ্পুরাগরুআদিমিস্সকসুগন্ধোদকেন পূরেত্ৰা বোধিরুক্খং অভিসিঞ্চি. তস্মিং খণে দেৰো মহাধারাহি পৰস্সি. তদা সো অসনিৰেগেন কালং কতো. তেনেৰ পুঞ্ঞকম্মেন দেৰলোকে নিব্বত্তি, তত্থেৰ ঠিতো ‘‘অহো বুদ্ধো, অহো ধম্মো’’তিআদিগাথাযো অভাসি. এৰং সো দেৰমনুস্সেসু সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা সব্বপরিল়াহৰিপ্পমুত্তো নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে সীতিভাৰমুপগতো সুখিতো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা কম্মট্ঠানং আরভিত্ৰা ৰিপস্সন্তো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি. পুব্বে কতপুঞ্ঞেন গন্ধোদকিযত্থেরোতি পাকটো অহোসি.

২৫. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুতরস্সাতিআদিমাহ. তং ৰুত্তত্থমেৰ. মহাবোধিমহো অহূতি মহাবোধিরুক্খস্স পূজা অহোসীতি অত্থো. ৰিচিত্তং ঘটমাদাযাতি অনেকেহি চিত্তকম্মসুৰণ্ণকম্মেহি ৰিচিত্তং সোভমানং গন্ধোদকপুণ্ণং ঘটং গহেত্ৰাতি অত্থো. গন্ধোদকমদাসহন্তি গন্ধোদকং অদাসিং, অহং গন্ধোদকেন অভিসিঞ্চিন্তি অত্থো.

২৬. ন্হানকালে চ বোধিযাতি বোধিযা পূজাকরণসমযেতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

গন্ধোদকিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. ওপৰয্হত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো ওপৰয্হত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরজিনাদিচ্চে লোকে পাতুভূতে একস্মিং ৰিভৰসম্পন্নকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায মহদ্ধনো মহাভোগো ঘরাৰাসং ৰসমানো সাসনে পসন্নো সত্থরি পসাদবহুমানো আজানীযেন সিন্ধৰেন পূজং অকাসি, পূজেত্ৰা চ পন ‘‘বুদ্ধাদীনং সমণানং হত্থিঅস্সাদযো ন কপ্পন্তি, কপ্পিযভণ্ডং দস্সামী’’তি চিন্তেত্ৰা তং অগ্ঘাপেত্ৰা তদগ্ঘনকেন কহাপণেন কপ্পিযং কপ্পাসিককম্বলকোজৰাদিকং চীৰরং কপ্পূরতক্কোলাদিকং ভেসজ্জপরিক্খারঞ্চ অদাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো দেৰেসু চ মনুস্সেসু চ হত্থিঅস্সাদিঅনেকৰাহনসম্পন্নো সুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সদ্ধাসম্পন্নো সাসনে পব্বজিত্ৰা কম্মট্ঠানং গহেত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা মগ্গপটিপাটিযা অরহত্তে পতিট্ঠাসি, পুব্বে কতপুঞ্ঞসম্ভারৰসেন ওপৰয্হত্থেরোতি পাকটো অহোসি.

৩৩. সো ‘‘কেন নু খো কারণেন ইদং মযা সন্তিপদং অধিগত’’ন্তি উপধারেন্তো পুব্বকম্মং ঞাণেন পচ্চক্খতো ঞত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং উদানৰসেন পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. তং ৰুত্তত্থমেৰ. আজানীযমদাসহন্তি আজানীযং উত্তমজাতিসিন্ধৰং অহং অদাসিং পূজেসিন্তি অত্থো.

৩৫. সপত্তভারোতি সস্স অত্তনো পত্তানি অট্ঠ পরিক্খারানি ভারানি যস্স সো সপত্তভারো, অট্ঠপরিক্খারযুত্তোতি অত্থো.

৩৬. খমনীযমদাসহন্তি খমনীযযোগ্গং চীৰরাদিকপ্পিযপরিক্খারন্তি অত্থো.

৪০. চরিমোতি পরিযোসানো কোটিপ্পত্তো ভৰোতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ওপৰয্হত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. সপরিৰারাসনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো সপরিৰারাসনত্থেরস্স অপদানং. সোপি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ৰিভৰসম্পন্নে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধাজাতো সাসনে পসন্নো দানফলং সদ্দহন্তো নানগ্গরসভোজনেন ভগৰতো পিণ্ডপাতং অদাসি, দত্ৰা চ পন ভোজনসালাযং ভোজনত্থায নিসিন্নাসনং জাতিসুমনমল্লিকাদীহি অলঙ্করি. ভগৰা চ ভত্তানুমোদনমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অনেকৰিধং সম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধো পসন্নো পব্বজিত্ৰা ন চিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪৩. সো এৰং পত্তসন্তিপদো ‘‘কেন নু খো পুঞ্ঞেন ইদং সন্তিপদং অনুপ্পত্ত’’ন্তি ঞাণেন উপধারেন্তো পুব্বকম্মং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. তং ৰুত্তত্থমেৰ. পিণ্ডপাতং অদাসহন্তি তত্থ তত্থ লদ্ধানং পিণ্ডানং কবল়ং কবল়ং কত্ৰা পাতব্বতো খাদিতব্বতো আহারো পিণ্ডপাতো, তং পিণ্ডপাতং ভগৰতো অদাসিং, ভগৰন্তং ভোজেসিন্তি অত্থো.

৪৪. অকিত্তযি পিণ্ডপাতন্তি মযা দিন্নপিণ্ডপাতস্স গুণং আনিসংসং পকাসেসীতি অত্থো.

৪৮. সংৰুতো পাতিমোক্খস্মিন্তি পাতিমোক্খসংৰরসীলেন সংৰুতো পিহিতো পটিচ্ছন্নোতি অত্থো. ইন্দ্রিযেসু চ পঞ্চসূতি চক্খুন্দ্রিযাদীসু পঞ্চসু ইন্দ্রিযেসু রূপাদীহি গোপিতো ইন্দ্রিযসংৰরসীলঞ্চ গোপিতোতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সপরিৰারাসনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. পঞ্চদীপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো পঞ্চদীপকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসে ৰসন্তো ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা সম্মাদিট্ঠিযং পতিট্ঠিতো সদ্ধো পসন্নো মহাজনেহি বোধিপূজং কযিরমানং দিস্ৰা সযম্পি বোধিং পরিৰারেত্ৰা দীপং জালেত্ৰা পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো চক্কৰত্তিসম্পত্তিআদযো অনুভৰিত্ৰা সব্বত্থেৰ উপ্পন্নভৰে জলমানো জোতিসম্পন্নৰিমানাদীসু ৰসিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং ৰিভৰসম্পন্নে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি, দীপপূজানিস্সন্দেন দীপকত্থেরোতি পাকটো.

৫০. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. তং ৰুত্তত্থমেৰ. উজুদিট্ঠি অহোসহন্তি ৰঙ্কং মিচ্ছাদিট্ঠিং ছড্ডেত্ৰা উজু অৰঙ্কং নিব্বানাভিমুখং পাপুণনসম্মাদিট্ঠি অহোসিন্তি অত্থো.

৫১. পদীপদানং পাদাসিন্তি এত্থ পকারেন দিব্বতি জোততীতি পদীপো, তস্স দানং পদীপদানং, তং অদাসিং পদীপপূজং অকাসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

পঞ্চদীপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. ধজদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো ধজদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা সুন্দরেহি অনেকেহি ৰত্থেহি ধজং কারাপেত্ৰা ধজপূজং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে উচ্চকুলে নিব্বত্তো পূজনিযো অহোসি. অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায পুত্তদারেহি ৰড্ঢিত্ৰা মহাভোগো যসৰা সদ্ধাজাতো সত্থরি পসন্নো ঘরাৰাসং পহায পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৫৭. সো পত্তঅরহত্তফলো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. তস্সত্থো পুব্বে ৰুত্তোযেৰ. হট্ঠো হট্ঠেন চিত্তেনাতি সোমনস্সসহগতচিত্তযুত্তত্তা হট্ঠো পরিপুণ্ণরূপকাযো সদ্ধাসম্পযুত্তচিত্ততায হট্ঠেন চিত্তেন সন্তুট্ঠেন চিত্তেনাতি অত্থো. ধজমারোপযিং অহন্তি ধুনাতি কম্পতি চলতীতি ধজং, তং ধজং আরোপযিং ৰেল়গ্গে লগ্গেত্ৰা পূজেসিন্তি অত্থো.

৫৮-৯. পতিতপত্তানি গণ্হিত্ৰাতি পতিতানি বোধিপত্তানি গহেত্ৰা অহং বহি ছড্ডেসিন্তি অত্থো. অন্তোসুদ্ধং বহিসুদ্ধন্তি অন্তো চিত্তসন্তাননামকাযতো চ বহি চক্খুসোতাদিরূপকাযতো চ সুদ্ধিং অধি ৰিসেসেন মুত্তং কিলেসতো ৰিমুত্তং অনাসৰং সম্বুদ্ধং ৰিয সম্মুখা উত্তমং বোধিং অৰন্দিং পণামমকাসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

ধজদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. পদুমত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চতুসচ্চং পকাসেন্তোতিআদিকং আযস্মতো পদুমত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতকুসলসম্ভারো পদুমুত্তরমুনিনা ধম্মপজ্জোতে জোতমানে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ভোগসম্পন্নোতি পাকটো. সো সত্থরি পসীদিত্ৰা মহাজনেন সদ্ধিং ধম্মং সুণন্তো ধজেন সহ পদুমকলাপং গহেত্ৰা অট্ঠাসি, সধজং তং পদুমকলাপং আকাসমুক্খিপিং, তং অচ্ছরিযং দিস্ৰা অতিৰিয সোমনস্সজাতো অহোসি. সো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা জীৰিতপরিযোসানে সগ্গে নিব্বত্তো ধজমিৰ ছকামাৰচরে পাকটো পূজিতো চ দিব্বসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰত্তিসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে সদ্ধাসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো পঞ্চৰস্সিকোৰ পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা কতপুঞ্ঞনামেন পদুমত্থেরোতি পাকটো.

৬৭. অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো চতুসচ্চং পকাসেন্তোতিআদিমাহ. তত্থ সচ্চন্তি তথং অৰিতথং অৰিপরীতং সচ্চং, দুক্খসমুদযনিরোধমগ্গৰসেন চত্তারি সচ্চানি সমাহটানীতি চতুসচ্চং, তং চতুসচ্চং পকাসেন্তো লোকে পাকটং করোন্তোতি অত্থো. ৰরধম্মপ্পৰত্তকোতি উত্তমধম্মপ্পৰত্তকো পকাসকোতি অত্থো. অমতং ৰুট্ঠিন্তি অমতমহানিব্বানৰুট্ঠিধারং পৰস্সন্তো পগ্ঘরন্তো সদেৰকং লোকং তেমেন্তো সব্বকিলেসপরিল়াহং নিব্বাপেন্তো ধম্মৰস্সং ৰস্সতীতি অত্থো.

৬৮. সধজং পদুমং গয্হাতি ধজেন সহ একতো কত্ৰা পদুমং পদুমকলাপং গহেত্ৰাতি অত্থো. অড্ঢকোসে ঠিতো অহন্তি উভো উক্খিপিত্ৰা ঠিতো অহন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

পদুমত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. অসনবোধিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

জাতিযা সত্তৰস্সোহন্তিআদিকং আযস্মতো অসনবোধিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে অঞ্ঞতরস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সুখপ্পত্তো সাসনে পসন্নো অসনবোধিতো ফলং গহেত্ৰা ততো ৰুট্ঠিতবোধিতরুণে গহেত্ৰা বোধিং রোপেসি, যথা ন ৰিনস্সতি তথা উদকাসিঞ্চনাদিকম্মেন রক্খিত্ৰা পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো পরিপক্কসম্ভারত্তা সত্তৰস্সিকোৰ সমানো পব্বজিত্ৰা খুরগ্গেযেৰ অরহত্তং পাপুণি, পুরাকতপুঞ্ঞনামেন অসনবোধিযত্থেরোতি পাকটো.

৭৮. সো পুব্বসম্ভারমনুস্সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো জাতিযা সত্তৰস্সোহন্তিআদিমাহ. তত্থ জাতিযাতি মাতুগব্ভতো নিক্খন্তকালতো পট্ঠাযাতি অত্থো. সত্তৰস্সো পরিপুণ্ণসরদো অহং লোকনাযকং তিস্সং ভগৰন্তং অদ্দসন্তি সম্বন্ধো. পসন্নচিত্তো সুমনোতি পকারেন পসন্নঅনালুল়িতঅৰিকম্পিতচিত্তো, সুমনো সুন্দরমনো সোমনস্সসহগতচিত্তোতি অত্থো.

৭৯. তিস্সস্সাহং ভগৰতোতি তিক্খত্তুং জাতোতি তিস্সো, সো মাতুগব্ভতো, মনুস্সজাতিতো, পঞ্চক্খন্ধতো চ মুত্তো হুত্ৰা জাতো নিব্বত্তো বুদ্ধো জাতোতি অত্থো. তস্স তিস্সস্স ভগৰতো তাদিনো, লোকজেট্ঠস্স অসনবোধিং উত্তমং রোপযিন্তি সম্বন্ধো.

৮০. অসনো নামধেয্যেনাতি নামপঞ্ঞত্তিযা নামসঞ্ঞায অসনো নাম অসনরুক্খো বোধি অহোসীতি অত্থো. ধরণীরুহপাদপোতি ৰল্লিরুক্খপব্বতগঙ্গাসাগরাদযো ধারেতীতি ধরণী, কা সা? পথৰী, তস্সং রুহতি পতিট্ঠহতীতি ধরণীরুহো, পাদেন পিৰতীতি পাদপো, পাদসঙ্খাতেন মূলেন সিঞ্চিতোদকং পিৰতি আপোরসং সিনেহং ধারেতীতি অত্থো. ধরণীরুহো চ সো পাদপো চাতি ধরণীরুহপাদপো, তং উত্তমং অসনং বোধিং পঞ্চ ৰস্সানি পরিচরিং পোসেসিন্তি অত্থো.

৮১. পুপ্ফিতং পাদপং দিস্ৰাতি তং মযা পোসিতং অসনবোধিরুক্খং পুপ্ফিতং অচ্ছরযোগ্গভূতপুপ্ফত্তা অব্ভুতং লোমহংসকরণং দিস্ৰা সকং কম্মং অত্তনো কম্মং পকিত্তেন্তো পকারেন কথযন্তো বুদ্ধসেট্ঠস্স সন্তিকং অগমাসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

অসনবোধিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

ছট্ঠৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. সকচিন্তনিযৰগ্গো

১. সকচিন্তনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পৰনং কাননং দিস্ৰাতিআদিকং আযস্মতো সকচিন্তনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায তস্স ভগৰতো আযুপরিযোসানে উপ্পন্নো ধরমানং ভগৰন্তং অপাপুণিত্ৰা পরিনিব্বুতকালে ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তে ৰসন্তো ৰিৰেকং রমণীযং একং ৰনং পত্ৰা তত্থেৰেকায কন্দরায পুলিনচেতিযং কত্ৰা ভগৰতি সঞ্ঞং কত্ৰা সধাতুকসঞ্ঞঞ্চ কত্ৰা ৰনপুপ্ফেহি পূজেত্ৰা নমস্সমানো পরিচরি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো দ্ৰীসু অগ্গং অগ্গসম্পত্তিং অগ্গঞ্চ চক্কৰত্তিসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিভৰসম্পন্নো সদ্ধাসম্পন্নো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা অরহা ছল়ভিঞ্ঞো অহোসি.

. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পৰনং কাননং দিস্ৰাতিআদিমাহ. তত্থ পৰনন্তি পকারেন ৰনং পত্থটং ৰিত্থিণ্ণং গহনভূতন্তি পৰনং. কাননং অৰকুচ্ছিতং আননং অৰহনং সততং সীহব্যগ্ঘযক্খরক্খসমদ্দহত্থিঅস্সসুপণ্ণউরগেহি ৰিহঙ্গগণসদ্দকুক্কুটকোকিলেহি ৰা বহলন্তি কাননং, তং কাননসঙ্খাতং পৰনং মনুস্সসদ্দৰিরহিতত্তা অপ্পসদ্দং নিস্সদ্দন্তি অত্থো. অনাৰিলন্তি ন আৰিলং উপদ্দৰরহিতন্তি অত্থো. ইসীনং অনুচিণ্ণন্তি বুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধঅরহন্তখীণাসৰসঙ্খাতানং ইসীনং অনুচিণ্ণং নিসেৰিতন্তি অত্থো. আহুতীনং পটিগ্গহন্তি আহুনং ৰুচ্চতি পূজাসক্কারং পটিগ্গহং গেহসদিসন্তি অত্থো.

. থূপং কত্ৰান ৰেল়ুনাতি ৰেল়ুপেসিকাহি চেতিযং কত্ৰাতি অত্থো. নানাপুপ্ফং সমোকিরিন্তি চম্পকাদীহি অনেকেহি পুপ্ফেহি সমোকিরিং পূজেসিন্তি অত্থো. সম্মুখা ৰিয সম্বুদ্ধন্তি সজীৰমানস্স সম্বুদ্ধস্স সম্মুখা ইৰ নিম্মিতং উপ্পাদিতং চেতিযং অহং অভি ৰিসেসেন ৰন্দিং পণামমকাসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সকচিন্তনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. অৰোপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিহারা অভিনিক্খম্মাতিআদিকং আযস্মতো অৰোপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সদ্ধাসম্পন্নো ধম্মং সুত্ৰা সোমনস্সপ্পত্তো নানাপুপ্ফানি উভোহি হত্থেহি গহেত্ৰা বুদ্ধস্স উপরি অব্ভুক্কিরি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সগ্গসম্পত্তিঞ্চ চক্কৰত্তিসম্পত্তিঞ্চ অনুভৰিত্ৰা সব্বত্থ পূজিতো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বতো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সাসনে পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. সমন্ততো কাসতি দিপ্পতীতি আকাসো, তস্মিং আকাসে পুপ্ফানং অৰকিরিতত্তা অৰোপুপ্ফিযত্থেরোতি পাকটো.

. এৰং পত্তসন্তিপদো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিহারা অভিনিক্খম্মাতিআদিমাহ. তত্থ ৰিহারাতি ৰিসেসেন হরতি চতূহি ইরিযাপথেহি অপতন্তং অত্তভাৰং আহরতি পৰত্তেতি এত্থাতি ৰিহারো, তস্মা ৰিহারা অভি ৰিসেসেন নিক্খম্ম নিক্খমিত্ৰা. অব্ভুট্ঠাসি চ চঙ্কমেতি চঙ্কমনত্থায সট্ঠিরতনে চঙ্কমে অভিৰিসেসেন উট্ঠাসি, অভিরুহীতি অত্থো. চতুসচ্চং পকাসেন্তোতি তস্মিং চঙ্কমে চঙ্কমন্তো দুক্খসমুদযনিরোধমগ্গসচ্চসঙ্খাতং চতুসচ্চং পকাসেন্তো পাকটং করোন্তো অমতং পদং নিব্বানং দেসেন্তো ৰিভজন্তো উত্তানীকরোন্তো তস্মিং চঙ্কমেতি সম্বন্ধো.

. সিখিস্স গিরমঞ্ঞায, বুদ্ধসেট্ঠস্স তাদিনোতি সেট্ঠস্স তাদিগুণসমঙ্গিস্স সিখিস্স বুদ্ধস্স গিরং সদ্দং ঘোসং অঞ্ঞায জানিত্ৰা. নানাপুপ্ফং গহেত্ৰানাতি নাগপুন্নাগাদিঅনেকানি পুপ্ফানি গহেত্ৰা আহরিত্ৰা. আকাসম্হি সমোকিরিন্তি চঙ্কমন্তস্স ভগৰতো মুদ্ধনি আকাসে ওকিরিং পূজেসিং.

. তেন কম্মেন দ্ৰিপদিন্দাতি দ্ৰিপদানং দেৰব্রহ্মমনুস্সানং ইন্দ পধানভূত. নরাসভ নরানং আসভভূত. পত্তোম্হি অচলং ঠানন্তি তুম্হাকং সন্তিকে পব্বজিত্ৰা অচলং ঠানং নিব্বানং পত্তো অম্হি ভৰামি. হিত্ৰা জযপরাজযন্তি দিব্বমনুস্সসম্পত্তিসঙ্খাতং জযঞ্চ চতুরাপাযদুক্খসঙ্খাতং পরাজযঞ্চ হিত্ৰা ছড্ডেত্ৰা নিব্বানং পত্তোস্মীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

অৰোপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তো.

৩. পচ্চাগমনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিন্ধুযা নদিযা তীরেতিআদিকং আযস্মতো পচ্চাগমনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে সিন্ধুযা গঙ্গায সমীপে চক্কৰাকযোনিযং নিব্বত্তো পুব্বসম্ভারযুত্তত্তা পাণিনো অখাদন্তো সেৰালমেৰ ভক্খযন্তো চরতি. তস্মিং সমযে ৰিপস্সিভগৰা সত্তানুগ্গহং করোন্তো তত্থ অগমাসি. তস্মিং খণে সো চক্কৰাকো ৰিজ্জোতমানং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো তুণ্ডেন সালরুক্খতো সালপুপ্ফং ছিন্দিত্ৰা আগম্ম পূজেসি. সো তেনেৰ চিত্তপ্পসাদেন ততো চুতো দেৰলোকে উপ্পন্নো অপরাপরং ছকামাৰচরসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো চুতো মনুস্সলোকে উপ্পজ্জিত্ৰা চক্কৰত্তিসম্পত্তিআদযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো পুব্বচরিতৰসেন সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি, চক্কৰাকো হুত্ৰা ভগৰন্তং দিস্ৰা কত্থচি গন্ত্ৰা পুপ্ফমাহরিত্ৰা পূজিতত্তা পুব্বপুঞ্ঞনামেন পচ্চাগমনিযত্থেরোতি পাকটো.

১৩. অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিন্ধুযা নদিযা তীরেতিআদিমাহ. সীতি সদ্দং কুরুমানা ধুনাতি কম্পতীতি সিন্ধু, নদতি সদ্দং করোন্তো গচ্ছতীতি নদি. চক্কৰাকো অহং তদাতি চক্কং সীঘং গচ্ছন্তং ইৰ উদকে ৰা থলে ৰা আকাসে ৰা সীঘং ৰাতি গচ্ছতীতি চক্কৰাকো. তদা ৰিপস্সিং ভগৰন্তং দস্সনকালে অহং চক্কৰাকো অহোসিন্তি অত্থো. সুদ্ধসেৰালভক্খোহন্তি অঞ্ঞগোচরঅমিস্সত্তা সুদ্ধসেৰালমেৰ খাদন্তো অহং ৰসামি. পাপেসু চ সুসঞ্ঞতোতি পুব্বৰাসনাৰসেন পাপকরণে সুট্ঠু সঞ্ঞতো তীহি দ্ৰারেহি সঞ্ঞতো সুসিক্খিতো.

১৪. অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধন্তি রাগদোসমোহৰিরহিতত্তা ৰিরজং নিক্কিলেসং বুদ্ধং অদ্দসং অদ্দক্খিং. গচ্ছন্তং অনিলঞ্জসেতি অনিলঞ্জসে আকাসপথে গচ্ছন্তং বুদ্ধং. তুণ্ডেন ময্হং মুখতুণ্ডেন তালং সালপুপ্ফং পগ্গয্হ পগ্গহেত্ৰা ৰিপস্সিস্সাভিরোপযিং ৰিপস্সিস্স ভগৰতো পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পচ্চাগমনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. পরপ্পসাদকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

উসভং পৰরং ৰীরন্তিআদিকং আযস্মতো পরপ্পসাদকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো তিণ্ণং ৰেদানং পারগূ ইতিহাসপঞ্চমানং পদকো ৰেয্যাকরণো সনিঘণ্ডুকেটুভানং সাক্খরপ্পভেদানং লোকাযতমহাপুরিসলক্খণেসু অনৰযো নামেন সেলব্রাহ্মণোতি পাকটো সিদ্ধত্থং ভগৰন্তং দিস্ৰা দ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণেহি অসীতিঅনুব্যঞ্জনেহি চাতি সযং সোভমানং দিস্ৰা পসন্নমানসো অনেকেহি কারণেহি অনেকাহি উপমাহি থোমনং পকাসেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰলোকে সক্কমারাদযো ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চক্কৰত্তিসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিস্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ চতুপটিসম্ভিদাছল়ভিঞ্ঞপ্পত্তো মহাখীণাসৰো অহোসি, বুদ্ধস্স থুতিযা সত্তানং সব্বেসং চিত্তপ্পসাদকরণতো পরপ্পসাদকত্থেরোতি পাকটো.

২০. একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো উসভং পৰরং ৰীরন্তিআদিমাহ. তত্থ উসভন্তি ৰসভো নিসভো ৰিসভো আসভোতি চত্তারো জেট্ঠপুঙ্গৰা. তত্থ গৰসতজেট্ঠকো ৰসভো, গৰসহস্সজেট্ঠকো নিসভো, গৰসতসহস্সজেট্ঠকো ৰিসভো, গৰকোটিসতসহস্সজেট্ঠকো আসভোতি চ যস্স কস্সচি থুতিং করোন্তা ব্রাহ্মণপণ্ডিতা বহুস্সুতা অত্তনো অত্তনো পঞ্ঞাৰসেন থুতিং করোন্তি, বুদ্ধানং পন সব্বাকারেন থুতিং কাতুং সমত্থো একোপি নত্থি. অপ্পমেয্যো হি বুদ্ধো. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘বুদ্ধোপি বুদ্ধস্স ভণেয্য ৰণ্ণং, কপ্পম্পি চে অঞ্ঞমভাসমানো;

খীযেথ কপ্পো চিরদীঘমন্তরে, ৰণ্ণো ন খীযেথ তথাগতস্সা’’তি. (দী. নি. অট্ঠ. ১.৩০৪; ৩.১৪১; ম. নি. অট্ঠ. ২.৪২৫; উদা. অট্ঠ. ৫৩) –

আদিকং. অযম্পি ব্রাহ্মণো মুখারূল়্হৰসেন একপসীদনৰসেন ‘‘আসভ’’ন্তি ৰত্তব্বে ‘‘উসভ’’ন্তিআদিমাহ. ৰরিতব্বো পত্থেতব্বোতি ৰরো. অনেকেসু কপ্পসতসহস্সেসু কতৰীরিযত্তা ৰীরো. মহন্তং সীলক্খন্ধাদিকং এসতি গৰেসতীতি মহেসী, তং মহেসিং বুদ্ধং. ৰিসেসেন কিলেসখন্ধমারাদযো মারে জিতৰাতি ৰিজিতাৰী, তং ৰিজিতাৰিনং সম্বুদ্ধং. সুৰণ্ণস্স ৰণ্ণো ইৰ ৰণ্ণো যস্স সম্বুদ্ধস্স সো সুৰণ্ণৰণ্ণো, তং সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধং দিস্ৰা কো নাম সত্তো নপ্পসীদতীতি.

পরপ্পসাদকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. ভিসদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰেস্সভূ নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো ভিসদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰেস্সভুস্স ভগৰতো কালে হিমৰন্তস্মিং হত্থিযোনিযং নিব্বত্তো তস্মিং পটিৰসতি. তস্মিং সমযে ৰেস্সভূ ভগৰা ৰিৰেককামো হিমৰন্তমগমাসি. তং দিস্ৰা সো হত্থিনাগো পসন্নমানসো ভিসমুল়ালং গহেত্ৰা ভগৰন্তং ভোজেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন হত্থিযোনিতো চুতো দেৰলোকে উপ্পজ্জিত্ৰা তত্থ ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সত্তমাগতো মনুস্সেসু চক্কৰত্তিসম্পত্তিআদযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে মহাভোগে অঞ্ঞতরস্মিং কুলে নিব্বত্তো পুব্বৰাসনাবলেন সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি, সো পুব্বে কতকুসলনামেন ভিসদাযকত্থেরোতি পাকটো.

২৯. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা পুব্বচরিতাপদানং দস্সেন্তো ৰেস্সভূ নাম নামেনাতিআদিমাহ. তত্থ ৰেস্সভূতি ৰেস্সং ভুনাতি অতিক্কমতীতি ৰেস্সভূ. অথ ৰা ৰেস্সে ৰাণিজকম্মে ৰা কামরাগাদিকে ৰা কুসলাদিকম্মে ৰা ৰত্থুকামকিলেসকামে ৰা ভুনাতি অভিভৰতীতি ৰেস্সভূ, সো নামেন ৰেস্সভূ নাম ভগৰা. ইসীনং ততিযো অহূতি কুসলধম্মে এসতি গৰেসতীতি ইসি, ‘‘ৰিপস্সী, সিখী, ৰেস্সভূ’’তি ৰুত্তত্তা ততিযো ইসি ততিযো ভগৰা অহু অহোসীতি অত্থো. কাননং ৰনমোগ্গয্হাতি কাননসঙ্খাতং ৰনং ওগয্হ ওগহেত্ৰা পাৰিসীতি অত্থো.

৩০. ভিসমুল়ালং গণ্হিত্ৰাতি দ্ৰিপদচতুপ্পদানং ছাতকং ভিসতি হিংসতি ৰিনাসেতীতি ভিসং, কো সো? পদুমকন্দো, ভিসঞ্চ মুল়ালঞ্চ ভিসমুল়ালং, তং ভিসমুল়ালং গহেত্ৰাতি অত্থো.

৩১. করেন চ পরামট্ঠোতি তং মযা দিন্নদানং, ৰেস্সভূৰরবুদ্ধিনা উত্তমবুদ্ধিনা ৰেস্সভুনা করেন হত্থতলেন পরামট্ঠো কতসম্ফস্সো অহোসি. সুখাহং নাভিজানামি, সমং তেন কুতোত্তরিন্তি তেন সুখেন সমং সুখং নাভিজানামি, ততো উত্তরিং ততো পরং ততো অধিকং সুখং কুতোতি অত্থো. সেসং নযানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যন্তি.

ভিসদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. সুচিন্তিতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

গিরিদুগ্গচরো আসিন্তিআদিকং আযস্মতো সুচিন্তিতত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে হিমৰন্তপ্পদেসে নেসাদকুলে উপ্পন্নো মিগসূকরাদযো ৰধিত্ৰা খাদন্তো ৰিহরতি. তদা লোকনাথো লোকানুগ্গহং সত্তানুদ্দযতঞ্চ পটিচ্চ হিমৰন্তমগমাসি. তদা সো নেসাদো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো অত্তনো খাদনত্থায আনীতং ৰরমধুরমংসং অদাসি. পটিগ্গহেসি ভগৰা তস্সানুকম্পায, তং ভুঞ্জিত্ৰা অনুমোদনং ৰত্ৰা পক্কামি. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন তেনেৰ সোমনস্সেন ততো চুতো সুগতীসু সংসরন্তো ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চক্কৰত্তিসম্পত্তিআদযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৬. চতুপটিসম্ভিদাপঞ্চাভিঞ্ঞাদিভেদং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো গিরিদুগ্গচরো আসিন্তিআদিমাহ. গিরতি সদ্দং করোতীতি গিরি, কো সো? সিলাপংসুমযপব্বতো, দুট্ঠু দুক্খেন গমনীযং দুগ্গং, গিরীহি দুগ্গং গিরিদুগ্গং, দুগ্গমোতি অত্থো. তস্মিং গিরিদুগ্গে পব্বতন্তরে চরো চরণসীলো আসিং অহোসিং. অভিজাতোৰ কেসরীতি অভি ৰিসেসেন জাতো নিব্বত্তো কেসরীৰ কেসরসীহো ইৰ গিরিদুগ্গস্মিং চরামীতি অত্থো.

৪০. গিরিদুগ্গং পৰিসিং অহন্তি অহং তদা তেন মংসদানেন পীতিসোমনস্সজাতো পব্বতন্তরং পাৰিসিং. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

সুচিন্তিতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. ৰত্থদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পক্খিজাতো তদা আসিন্তিআদিকং আযস্মতো ৰত্থদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে সুপণ্ণযোনিযং নিব্বত্তো গন্ধমাদনপব্বতং গচ্ছন্তং অত্থদস্সিং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো সুপণ্ণৰণ্ণং ৰিজহিত্ৰা মাণৰকৰণ্ণং নিম্মিনিত্ৰা মহগ্ঘং দিব্বৰত্থং আদায ভগৰন্তং পূজেসি. সোপি ভগৰা পটিগ্গহেত্ৰা অনুমোদনং ৰত্ৰা পক্কামি. সো তেনেৰ সোমনস্সেন ৰীতিনামেত্ৰা যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো তত্থ অপরাপরং সংসরন্তো পুঞ্ঞানি অনুভৰিত্ৰা ততো মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিন্তি সব্বত্থ মহগ্ঘং ৰত্থাভরণং লদ্ধং, ততো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে ৰত্থচ্ছাযায গতগতট্ঠানে ৰসন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ ছল়ভিঞ্ঞপ্পত্তখীণাসৰো অহোসি, পুব্বে কতপুঞ্ঞনামেন ৰত্থদাযকত্থেরোতি পাকটো.

৪৫. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পক্খিজাতো তদা আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ পক্খিজাতোতি পক্খন্দতি উপলৰতি সকুণো এতেনাতি পক্খং, পক্খমস্স অত্থীতি পক্খী, পক্খিযোনিযং জাতো নিব্বত্তোতি অত্থো. সুপণ্ণোতি সুন্দরং পণ্ণং পত্তং যস্স সো সুপণ্ণো, ৰাতগ্গাহসুৰণ্ণৰণ্ণজলমানপত্তমহাভারোতি অত্থো. গরুল়াধিপোতি নাগে গণ্হনত্থায গরুং ভারং পাসাণং গিল়ন্তীতি গরুল়া, গরুল়ানং অধিপো রাজাতি গরুল়াধিপো, ৰিরজং বুদ্ধং অদ্দসাহন্তি সম্বন্ধো.

ৰত্থদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. অম্বদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অনোমদস্সী ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো অম্বদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অনোমদস্সিস্স ভগৰতো কালে ৰানরযোনিযং নিব্বত্তো হিমৰন্তে কপিরাজা হুত্ৰা পটিৰসতি. তস্মিং সমযে অনোমদস্সী ভগৰা তস্সানুকম্পায হিমৰন্তমগমাসি. অথ সো কপিরাজা ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো সুমধুরং অম্বফলং খুদ্দমধুনা অদাসি. অথ ভগৰা তস্স পস্সন্তস্সেৰ তং সব্বং পরিভুঞ্জিত্ৰা অনুমোদনং ৰত্ৰা পক্কামি. অথ সো সোমনস্সসম্পন্নহদযো তেনেৰ পীতিসোমনস্সেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো অপরাপরং তত্থ দিব্বসুখমনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ ছল়ভিঞ্ঞপ্পত্তো অহোসি. পুব্বপুঞ্ঞনামেন অম্বদাযকত্থেরোতি পাকটো.

৫৩. সো অপরভাগে অত্তনা কতকুসলবীজং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অনোমদস্সী ভগৰাতিআদিমাহ. মেত্তায অফরি লোকে, অপ্পমাণে নিরূপধীতি সো ভগৰা সব্বলোকে অপ্পমাণে সত্তে ‘‘সুখী হোন্তূ’’তিআদিনা নিরুপধি উপধিৰিরহিতং কত্ৰা মেত্তায মেত্তচিত্তেন অফরি পত্থরি ৰড্ঢেসীতি অত্থো.

৫৪. কপি অহং তদা আসিন্তি তদা তস্সাগমনকালে কপিরাজা অহোসিন্তি অত্থো.

অম্বদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. সুমনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুমনো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো সুমনত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে মালাকারস্স কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো ভগৰতি পসন্নমানসো সুমনমালামুট্ঠিযো গহেত্ৰা উভোহি হত্থেহি পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু দ্ৰে সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায পুত্তদারেহি ৰড্ঢিত্ৰা সুমননামেন পাকটো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৬২. সো অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুমনো নাম নামেনাতিআদিমাহ. সুন্দরং মনং চিত্তং যস্স সো সুমনো. সদ্ধাপসাদবহুমানেন যুত্তো নামেন সুমনো নাম মালাকারো তদা অহং অহোসিং.

৬৩. সিখিনো লোকবন্ধুনোতি সিখা মুদ্ধা কাসতীতি সিখী. অথ ৰা সম্পযুত্তসম্পযোগে খাদতি ৰিদ্ধংসেতীতি সিখী, কা সা? অগ্গিসিখা, অগ্গিসিখা ৰিয সিখায দিপ্পনতো সিখী. যথা অগ্গিসিখা জোততি পাকটা হোতি, সিখী পত্ততিণকট্ঠপলাসাদিকে দহতি, এৰমযম্পি ভগৰা নীলপীতাদিরংসীহি জোততি সকললোকসন্নিৰাসে পাকটো হোতি. সকসন্তানগতসব্বকিলেসে সোসেতি ৰিদ্ধংসেতি ঝাপেতীতি ৰোহারনামং নামকম্মং নামধেয্যং, তস্স সিখিনো. সকললোকস্স বন্ধুঞাতকোতি লোকবন্ধু, তস্স সিখিনো লোকবন্ধুনো ভগৰতো সুমনপুপ্ফং অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো.

সুমনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. পুপ্ফচঙ্কোটিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অভীতরূপং সীহং ৰাতিআদিকং আযস্মতো পুপ্ফচঙ্কোটিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো মহাৰিভৰসম্পন্নো সত্থরি পসীদিত্ৰা পসন্নাকারং দস্সেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণং অনোজপুপ্ফমোচিনিত্ৰা চঙ্কোটকং পূরেত্ৰা ভগৰন্তং পূজেত্ৰা ‘‘ভগৰা, ইমস্স নিস্সন্দেন নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে সুৰণ্ণৰণ্ণো পূজনীযো হুত্ৰা নিব্বানং পাপুণেয্য’’ন্তি পত্থনমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু নিব্বত্তো সব্বত্থ পূজিতো সুৰণ্ণৰণ্ণো অভিরূপো অহোসি. সো অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৬৮-৯. সো পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অভীতরূপং সীহং ৰাতিআদিমাহ. তত্থ সীহন্তি দ্ৰিপদচতুপ্পদাদযো সত্তে অভিভৰতি অজ্ঝোত্থরতীতি সীহো, অভীতরূপো অভীতসভাৰো, তং অভীতরূপং সীহং ইৰ নিসিন্নং পূজেসিন্তি সম্বন্ধো. পক্খীনং অগ্গং গরুল়রাজং ইৰ পৰরং উত্তমং ব্যগ্ঘরাজং ইৰ অভি ৰিসেসেন জাতং সব্বসীহানং ৰিসেসং কেসরসীহং ইৰ তিলোকস্স সরণং সিখিং সম্মাসম্বুদ্ধং. কিং ভূতং? অনেজং নিক্কিলেসং খন্ধমারাদীহি অপরাজিতং নিসিন্নং সিখিন্তি সম্বন্ধো. মারণানগ্গন্তি সব্বকিলেসানং মারণে সোসনে ৰিদ্ধংসনে অগ্গং সেট্ঠং কিলেসে মারেন্তানং পচ্চেকবুদ্ধবুদ্ধসাৰকানং ৰিজ্জমানানম্পি তেসং অগ্গন্তি অত্থো. ভিক্খুসঙ্ঘপুরক্খতং পরিৰারিতং পরিৰারেত্ৰা নিসিন্নং সিখিন্তি সম্বন্ধো.

৭০. চঙ্কোটকে ঠপেত্ৰানাতি উত্তমং অনোজপুপ্ফং করণ্ডকে পূরেত্ৰা সিখীসম্বুদ্ধং সেট্ঠং সমোকিরিং পূজেসিন্তি অত্থো.

পুপ্ফচঙ্কোটিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

সত্তমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. নাগসমালৰগ্গো

১. নাগসমালত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

আপাটলিং অহং পুপ্ফন্তিআদিকং আযস্মতো নাগসমালত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা তথারূপসজ্জনসংসগ্গস্স অলাভেন সত্থরি ধরমানকালে দস্সনসৰনপূজাকম্মমকরিত্ৰা পরিনিব্বুতকালে তস্স ভগৰতো সারীরিকধাতুং নিদহিত্ৰা কতচেতিযম্হি চিত্তং পসাদেত্ৰা পাটলিপুপ্ফং পূজেত্ৰা সোমনস্সং উপ্পাদেত্ৰা যাৰতাযুকং ঠত্ৰা তেনেৰ সোমনস্সেন ততো কালং কতো তুসিতাদীসু ছসু দেৰলোকেসু সুখমনুভৰিত্ৰা অপরভাগে মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো নাগরুক্খপল্লৰকোমল়সদিসসরীরত্তা নাগসমালোতি মাতাপিতূহি কতনামধেয্যো ভগৰতি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো পচ্ছা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো আপাটলিং অহং পুপ্ফন্তিআদিমাহ. তত্থ আপাটলিন্তি আ সমন্ততো, আদরেন ৰা পাটলিপুপ্ফং গহেত্ৰা অহং থূপম্হি অভিরোপেসিং পূজেসিন্তি অত্থো. উজ্ঝিতং সুমহাপথেতি সব্বনগরৰাসীনং ৰন্দনপূজনত্থায মহাপথে নগরমজ্ঝে ৰীথিযং উজ্ঝিতং উট্ঠাপিতং, ইট্ঠককম্মসুধাকম্মাদীহি নিপ্ফাদিতন্তি অত্থো. সেসং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থত্তা চ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

নাগসমালত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. পদসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অক্কন্তঞ্চ পদং দিস্ৰাতিআদিকং আযস্মতো পদসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং সদ্ধাসম্পন্নে উপাসকগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো রতনত্তযে পসন্নো ভগৰতা তস্স অনুকম্পায দস্সিতং পদচেতিযং দিস্ৰা পসন্নো লোমহট্ঠজাতো ৰন্দনপূজনাদিবহুমানমকাসি. সো তেনেৰ সুখেত্তে সুকতেন পুঞ্ঞেন ততো চুতো সগ্গে নিব্বত্তো তত্থ দিব্বসুখমনুভৰিত্ৰা অপরভাগে মনুস্সেসু জাতো মনুস্সসম্পত্তিং সব্বমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি, পুরাকতপুঞ্ঞনামেন পদসঞ্ঞকত্থেরোতি পাকটো.

. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অক্কন্তঞ্চ পদং দিস্ৰাতিআদিমাহ. তত্থ অক্কন্তন্তি অক্কমিতং দস্সিতং. সব্ববুদ্ধানং সব্বদা চতুরঙ্গুলোপরিযেৰ গমনং, অযং পন তস্স সদ্ধাসম্পন্নতং ঞত্ৰা ‘‘এসো ইমং পস্সতূ’’তি পদচেতিযং দস্সেসি, তস্মা সো তস্মিং পসীদিত্ৰা ৰন্দনপূজনাদিসক্কারমকাসীতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

পদসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

দুমগ্গে পংসুকূলিকন্তিআদিকং আযস্মতো বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধাজাতো দুমগ্গে লগ্গিতং ভগৰতো পংসুকূলচীৰরং দিস্ৰা পসন্নমানসো ‘‘অরহদ্ধজ’’ন্তি চিন্তেত্ৰা ৰন্দনপূজনাদিসক্কারমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো পত্তঅরহত্তাধিগমো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো দুমগ্গে পংসুকূলিকন্তিআদিমাহ. তত্থ ধুনাতি কম্পতীতি দুমো. দুহতি পূরেতি আকাসতলন্তি ৰা দুমো, দুমস্স অগ্গো কোটীতি দুমগ্গো, তস্মিং দুমগ্গে. পংসুমিৰ পটিক্কূলভাৰং অমনুঞ্ঞভাৰং উলতি গচ্ছতীতি পংসুকূলং, পংসুকূলমেৰ পংসুকূলিকং, সত্থুনো পংসুকূলং দুমগ্গে লগ্গিতং দিস্ৰা অহং অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা তং পংসুকূলং অৰন্দিং পণামমকাসিন্তি অত্থো. ন্তি নিপাতমত্তং. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. ভিসালুৰদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

কাননং ৰনমোগ্গয্হাতিআদিকং আযস্মতো ভিসালুৰদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে হিমৰন্তস্স সমীপে অরঞ্ঞাৰাসে ৰসন্তো ৰনমূলফলাহারো ৰিৰেকৰসেনাগতং ৰিপস্সিং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো পঞ্চভিসালুৰে অদাসি. ভগৰা তস্স চিত্তং পসাদেতুং পস্সন্তস্সেৰ পরিভুঞ্জি. সো তেন চিত্তপ্পসাদেন কালং কত্ৰা তুসিতাদীসু সম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা পচ্ছা মনুস্সসম্পত্তিঞ্চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিভৰসম্পত্তিং পত্তো তং পহায সাসনে পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

১৩. সো ততো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো কাননং ৰনমোগ্গয্হাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. ৰসামি ৰিপিনে অহন্তি ৰিৰেকৰাসো অহং ৰসামীতি সম্বন্ধো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

ভিসালুৰদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

ছট্ঠভাণৰারৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.

৫. একসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

খণ্ডো নামাসি নামেনাতিআদিকং আযস্মতো একসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো রতনত্তযে পসন্নমানসো তস্স সত্থুনো খণ্ডং নাম অগ্গসাৰকং ভিক্খায চরমানং দিস্ৰা সদ্দহিত্ৰা পিণ্ডপাতমদাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. সো একদিৰসং পিণ্ডপাতস্স সঞ্ঞং মনসিকরিত্ৰা পটিলদ্ধৰিসেসত্তা একসঞ্ঞকত্থেরোতি পাকটো.

১৮. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো খণ্ডো নামাসি নামেনাতিআদিমাহ. তত্থ তস্স অগ্গসাৰকত্থেরস্স কিলেসানং খণ্ডিতত্তা খণ্ডোতি নামং. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

একসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. তিণসন্থরদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো তিণসন্থরদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো বুদ্ধুপ্পাদতো পগেৰ উপ্পন্নত্তা ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তস্স অৰিদূরে একং সরং নিস্সায পটিৰসতি. তস্মিং সমযে তিস্সো ভগৰা তস্সানুকম্পায আকাসেন অগমাসি. অথ খো সো তাপসো আকাসতো ওরুয্হ ঠিতং তং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো তিণং লাযিত্ৰা তিণসন্থরং কত্ৰা নিসীদাপেত্ৰা বহুমানাদরেন পঞ্চপতিট্ঠিতেন ৰন্দিত্ৰা পটিকুটিকো হুত্ৰা পক্কামি. সো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চৰিত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অনেকৰিধসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২২. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. মহাজাতস্সরোতি এত্থ পন সরন্তি এত্থ পানীযত্থিকা দ্ৰিপদচতুপ্পদাদযো সত্তাতি সরং, অথ ৰা সরন্তি এত্থ নদীকন্দরাদযোতি সরং, মহন্তো চ সো সযমেৰ জাতত্তা সরো চেতি মহাজাতস্সরো. অনোতত্তছদ্দন্তদহাদযো ৰিয অপাকটনামত্তা ‘‘মহাজাতস্সরো’’তি ৰুত্তোতি দট্ঠব্বো. সতপত্তেহি সঞ্ছন্নোতি একেকস্মিং পুপ্ফে সতসতপত্তানং ৰসেন সতপত্তো, সতপত্তসেতপদুমেহি সঞ্ছন্নো গহনীভূতোতি অত্থো. নানাসকুণমালযোতি অনেকে হংসকুক্কুটকুক্কুহদেণ্ডিভাদযো একতো কুণন্তি সদ্দং করোন্তীতি সকুণাতি লদ্ধনামানং পক্খীনং আলযো আধারভূতোতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

তিণসন্থরদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. সূচিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

তিংসকপ্পসহস্সম্হীতিআদিকং আযস্মতো সূচিদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ভগৰতো চীৰরকম্মং কাতুং পঞ্চ সূচিযো অদাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু পুঞ্ঞমনুভৰিত্ৰা ৰিচরন্তো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে তিক্খপঞ্ঞো হুত্ৰা পাকটো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজন্তো তিক্খপঞ্ঞতায খুরগ্গেযেৰ অরহত্তং পাপুণি.

৩০. সো অপরভাগে পুঞ্ঞং পচ্চৰেক্খন্তো তং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো তিংসকপ্পসহস্সম্হীতিআদিমাহ. অন্তরন্তরং পনেত্থ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

৩১. পঞ্চসূচী মযা দিন্নাতি এত্থ সূচতি ছিদ্দং করোতি ৰিজ্ঝতীতি সূচি, পঞ্চমত্তা সূচী পঞ্চসূচী মযা দিন্নাতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সূচিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. পাটলিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো পাটলিপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে সেট্ঠিপুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো কুসলাকুসলঞ্ঞূ সত্থরি পসীদিত্ৰা পাটলিপুপ্ফং গহেত্ৰা সত্থু পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন বহুধা সুখসম্পত্তিযো অনুভৰন্তো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৬. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিমাহ. তত্থ অন্তরাপণেতি আ সমন্ততো হিরঞ্ঞসুৰণ্ণাদিকং ভণ্ডং পণেন্তি ৰিক্কিণন্তি পত্থরন্তি এত্থাতি আপণং, আপণস্স অন্তরং ৰীথীতি অন্তরাপণং, তস্মিং অন্তরাপণে. সুৰণ্ণৰণ্ণং কঞ্চনগ্ঘিযসংকাসং দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণং সম্বুদ্ধং দিস্ৰা পাটলিপুপ্ফং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

পাটলিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. ঠিতঞ্জলিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিকং আযস্মতো ঠিতঞ্জলিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থুপ্পন্নভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে পুরাকতেন একেন কম্মচ্ছিদ্দেন নেসাদযোনিযং নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো মিগসূকরাদযো মারেত্ৰা নেসাদকম্মেন অরঞ্ঞে ৰাসং কপ্পেসি. তস্মিং সমযে তিস্সো ভগৰা তস্সানুকম্পায হিমৰন্তং অগমাসি. সো তং দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণেহি অসীতানুব্যঞ্জনব্যামপ্পভাহি চ জলমানং ভগৰন্তং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো পণামং কত্ৰা গন্ত্ৰা পণ্ণসন্থরে নিসীদি. তস্মিং খণে দেৰো গজ্জন্তো অসনি পতি, ততো মরণসমযে বুদ্ধমনুস্সরিত্ৰা পুনঞ্জলিমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন সুখেত্তে কতকুসলত্তা অকুসলৰিপাকং পটিবাহিত্ৰা সগ্গে নিব্বত্তো কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিযো চ অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায পুরাকতৰাসনায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪২. সো ততো পরং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ মিগলুদ্দোতি মিগানং মারণং উপগচ্ছতীতি মিগলুদ্দো. মিগন্তি সীঘং ৰাতৰেগেন গচ্ছন্তি ধাৰন্তীতি মিগা, তেসং মিগানং মারণে লুদ্দো দারুণো লোভীতি মিগলুদ্দো. সো অহং পুরে ভগৰতো দস্সনসমযে মিগলুদ্দো আসিং অহোসিন্তি অত্থো. অরঞ্ঞে কাননেতি অরতি গচ্ছতি মিগসমূহো এত্থাতি অরঞ্ঞং, অথ ৰা আ সমন্ততো রজ্জন্তি তত্থ ৰিৰেকাভিরতা বুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধাদযো মহাসারপ্পত্তা সপ্পুরিসাতি অরঞ্ঞং. কা কুচ্ছিতাকারেন ৰা ভযানকাকারেন ৰা নদন্তি সদ্দং করোন্তি, আনন্তি ৰিন্দন্তীতি ৰা কাননং, তস্মিং অরঞ্ঞে কাননে মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তি সম্বন্ধো. তত্থ অদ্দসং সম্বুদ্ধন্তি তত্থ তস্মিং অরঞ্ঞে উপগতং সম্বুদ্ধং অদ্দসং অদ্দক্খিন্তি অত্থো. দস্সনং পুরে অহোসি অৰিদূরে, তস্মা মনোদ্ৰারানুসারেন চক্খুৰিঞ্ঞাণং পুরেচারিকং কাযৰিঞ্ঞাণসমঙ্গিং পাপেতি অপ্পেতীতি অত্থো.

৪৪. ততো মে অসনীপাতোতি আ সমন্ততো সনন্তো গজ্জন্তো পততীতি অসনি, অসনিযা পাতো পতনং অসনীপাতো, দেৰদণ্ডোতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

ঠিতঞ্জলিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. তিপদুমিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো তিপদুমিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতিযং মালাকারকুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো মালাকারকম্মং কত্ৰা ৰসন্তো একদিৰসং অনেকৰিধানি জলজথলজপুপ্ফানি গহেত্ৰা রঞ্ঞো সন্তিকং গন্তুকামো এৰং চিন্তেসি – ‘‘রাজা ইমানি তাৰ পুপ্ফানি দিস্ৰা পসন্নো সহস্সং ৰা ধনং গামাদিকং ৰা দদেয্য, লোকনাথং পন পূজেত্ৰা নিব্বানামতধনং লভামি, কিং মে এতেসু সুন্দর’’ন্তি তেন ‘‘ভগৰন্তং পূজেত্ৰা সগ্গমোক্খসম্পত্তিযো নিপ্ফাদেতুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা ৰণ্ণৰন্তং অতীৰ রত্তপুপ্ফত্তযং গহেত্ৰা পূজেসি. তানি গন্ত্ৰা আকাসং ছাদেত্ৰা পত্থরিত্ৰা অট্ঠংসু. নগরৰাসিনো অচ্ছরিযব্ভুতচিত্তজাতা চেলুক্খেপসহস্সানি পৰত্তযিংসু. তং দিস্ৰা ভগৰা অনুমোদনং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪৮. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তস্সত্থো হেট্ঠা ৰুত্তোৰ. সব্বধম্মান পারগূতি সব্বেসং নৰলোকুত্তরধম্মানং পারং নিব্বানং গতো পচ্চক্খং কতোতি অত্থো. দন্তো দন্তপরিৰুতোতি সযং কাযৰাচাদীহি দন্তো এতদগ্গে ঠপিতেহি সাৰকেহি পরিৰুতোতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ সম্বন্ধৰসেন উত্তানত্থমেৰাতি.

তিপদুমিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

অট্ঠমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. তিমিরৰগ্গো

১. তিমিরপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চন্দভাগানদীতীরেতিআদিকং আযস্মতো তিমিরপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. কা উপ্পত্তি? অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰসন্তো কামেসু আদীনৰং দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা চন্দভাগায নদিযা সমীপে ৰসতি, ৰিৰেককামতায হিমৰন্তং গন্ত্ৰা নিসিন্নং সিদ্ধত্থং ভগৰন্তং দিস্ৰা ৰন্দিত্ৰা তস্স গুণং পসীদিত্ৰা তিমিরপুপ্ফং গহেত্ৰা পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰেসু চ মনুস্সেসু চ সম্পত্তিমনুভৰন্তো সংসরিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো অপরভাগে পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো চন্দভাগানদীতীরেতিআদিমাহ. তস্সত্থো হেট্ঠা ৰুত্তোৰ. অনুভোতং ৰজামহন্তি গঙ্গায আসন্নে ৰসনভাৰেন সব্বত্থ রম্মভাৰেন গঙ্গাতো হেট্ঠা সোতানুসারেন অহং ৰজামি গচ্ছামি তত্থ তত্থ ৰসামীতি অত্থো. নিসিন্নং সমণং দিস্ৰাতি সমিতপাপত্তা সোসিতপাপত্তা সমণসঙ্খাতং সম্মাসম্বুদ্ধং দিস্ৰাতি অত্থো.

. এৰং চিন্তেসহং তদাতি অযং ভগৰা সযং তিণ্ণো সব্বসত্তে তারযিস্সতি সংসারতো উত্তারেতি সযং কাযদ্ৰারাদীহি দমিতো অযং ভগৰা পরে দমেতি.

. সযং অস্সত্থো অস্সাসম্পত্তো, কিলেসপরিল়াহতো মুত্তো সব্বসত্তে অস্সাসেতি, সন্তভাৰং আপাপেতি. সযং সন্তো সন্তকাযচিত্তো পরেসং সন্তকাযচিত্তং পাপেতি. সযং মুত্তো সংসারতো মুচ্চিতো পরে সংসারতো মোচযিস্সতি. সো অযং ভগৰা সযং নিব্বুতো কিলেসগ্গীহি নিব্বুতো পরেসম্পি কিলেসগ্গীহি নিব্বাপেস্সতীতি অহং তদা এৰং চিন্তেসিন্তি অত্থো.

. গহেত্ৰা তিমিরপুপ্ফন্তি সকলং ৰনন্তং নীলকাল়রংসীহি অন্ধকারং ৰিয কুরুমানং খাযতীতি তিমিরং পুপ্ফং তং গহেত্ৰা কণ্ণিকাৰণ্টং গহেত্ৰা মত্থকে সীসস্স উপরি আকাসে ওকিরিং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

তিমিরপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. গতসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

জাতিযা সত্তৰস্সোহন্তিআদিকং আযস্মতো গতসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো পুরাকতৰাসনাৰসেন সদ্ধাজাতো সত্তৰস্সিককালেযেৰ পব্বজিতো ভগৰতো পণামকরণেনেৰ পাকটো অহোসি. সো একদিৰসং অতীৰ নীলমণিপ্পভানি নঙ্গলকসিতট্ঠানে উট্ঠিতসত্তপুপ্ফানি গহেত্ৰা আকাসে পূজেসি. সো যাৰতাযুকং সমণধম্মং কত্ৰা তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১০. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো জাতিযা সত্তৰস্সোহন্তিআদিমাহ. তত্থ জাতিযা সত্তৰস্সোতি মাতুগব্ভতো নিক্খন্তকালতো পট্ঠায পরিপুণ্ণসত্তৰস্সিকোতি অত্থো. পব্বজিং অনগারিযন্তি অগারস্স হিতং আগারিযং কসিৰাণিজ্জাদিকম্মং নত্থি আগারিযন্তি অনগারিযং, বুদ্ধসাসনে পব্বজিং অহন্তি অত্থো.

১২. সুগতানুগতং মগ্গন্তি বুদ্ধেন গতং মগ্গং. অথ ৰা সুগতেন দেসিতং ধম্মানুধম্মপটিপত্তিপূরণৰসেন হট্ঠমানসো তুট্ঠচিত্তো পূজেত্ৰাতি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

গতসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. নিপন্নঞ্জলিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

রুক্খমূলে নিসিন্নোহন্তিআদিকং আযস্মতো নিপন্নঞ্জলিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো পব্বজিত্ৰা রুক্খমূলিকঙ্গং পূরযমানো অরঞ্ঞে ৰিহরতি. তস্মিং সমযে খরো আবাধো উপ্পজ্জি, তেন পীল়িতো পরমকারুঞ্ঞপ্পত্তো অহোসি. তদা ভগৰা তস্স কারুঞ্ঞেন তত্থ অগমাসি. অথ সো নিপন্নকোৰ উট্ঠিতুং অসক্কোন্তো সিরসি অঞ্জলিং কত্ৰা ভগৰতো পণামং অকাসি. সো ততো চুতো তুসিতভৰনে উপ্পন্নো তত্থ সম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা এৰং ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি, পুরাকতপুঞ্ঞৰসেন নিপন্নঞ্জলিকত্থেরোতি পাকটো.

১৬. সো অপরভাগে অত্তনো পুঞ্ঞসম্পত্তিযো ওলোকেত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো রুক্খমূলে নিসিন্নোহন্তিআদিমাহ. তত্থ রুহতি পটিরুহতি উদ্ধমুদ্ধং আরোহতীতি রুক্খো, তস্স রুক্খস্স মূলে সমীপেতি অত্থো. ব্যাধিতো পরমেন চাতি পরমেন অধিকেন খরেন কক্খল়েন ব্যাধিনা রোগেন ব্যাধিতো, ব্যাধিনা অহং সমন্নাগতোতি অত্থো. পরমকারুঞ্ঞপ্পত্তোম্হীতি পরমং অধিকং কারুঞ্ঞং দীনভাৰং দুক্খিতভাৰং পত্তোম্হি অরঞ্ঞে কাননেতি সম্বন্ধো.

২০. পঞ্চেৰাসুং মহাসিখাতি সিরসি পিল়ন্ধনত্থেন সিখা ৰুচ্চতি চূল়া. মণীতি জোতমানং মকুটং তস্স অত্থীতি সিখো, চক্কৰত্তিনো একনামকা পঞ্চেৰ চক্কৰত্তিনো আসুং অহেসুন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

নিপন্নঞ্জলিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. অধোপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অভিভূ নাম সো ভিক্খূতিআদিকং আযস্মতো অধোপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা অপরভাগে কামেসু আদীনৰং দিস্ৰা তং পহায ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা পঞ্চাভিঞ্ঞাঅট্ঠসমাপত্তিলাভী ইদ্ধীসু চ ৰসীভাৰং পত্ৰা হিমৰন্তস্মিং পটিৰসতি. তস্স সিখিস্স ভগৰতো অভিভূ নাম অগ্গসাৰকো ৰিৰেকাভিরতো হিমৰন্তমগমাসি. অথ সো তাপসো তং অগ্গসাৰকত্থেরং দিস্ৰা থেরস্স ঠিতপব্বতং আরুহন্তো পব্বতস্স হেট্ঠাতলতো সুগন্ধানি ৰণ্ণসম্পন্নানি সত্ত পুপ্ফানি গহেত্ৰা পূজেসি. অথ সো থেরো তস্সানুমোদনমকাসি. সোপি তাপসো সকস্সমং অগমাসি. তত্থ একেন অজগরেন পীল়িতো অপরভাগে অপরিহীনজ্ঝানো তেনেৰ উপদ্দৰেন উপদ্দুতো কালং কত্ৰা ব্রহ্মলোকপরাযনো হুত্ৰা ব্রহ্মসম্পত্তিং ছকামাৰচরসম্পত্তিঞ্চ অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিযো চ খেপেত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. সো অপরভাগে অত্তনো কতপুঞ্ঞনামেন অধোপুপ্ফিযত্থেরোতি পাকটো.

২২. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অভিভূ নাম সো ভিক্খূতিআদিমাহ. তত্থ সীলসমাধীহি পরে অভিভৰতীতি অভিভূ, খন্ধমারাদিমারে অভিভৰতি অজ্ঝোত্থরতীতি ৰা অভিভূ, সসন্তানপরসন্তানগতকিলেসে অভিভৰতি ৰিহেসেতি ৰিদ্ধংসেতীতি ৰা অভিভূ. ভিক্খনসীলো যাচনসীলোতি ভিক্খু, ছিন্নভিন্নপটধরোতি ৰা ভিক্খু. অভিভূ নাম অগ্গসাৰকো সো ভিক্খূতি অত্থো, সিখিস্স ভগৰতো অগ্গসাৰকোতি সম্বন্ধো.

২৭. অজগরো মং পীল়েসীতি তথারূপং সীলসম্পন্নং ঝানসম্পন্নং তাপসং পুব্বে কতপাপেন ৰেরেন চ মহন্তো অজগরসপ্পো পীল়েসি. সো তেনেৰ উপদ্দৰেন উপদ্দুতো অপরিহীনজ্ঝানো কালং কত্ৰা ব্রহ্মলোকপরাযণো আসি. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

অধোপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. রংসিসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিকং আযস্মতো রংসিসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তেসু তেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা কামেসু আদীনৰং দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা অজিনচম্মধরো হিমৰন্তম্হি ৰাসং কপ্পেসি. তস্মিং সমযে ৰিপস্সী ভগৰা হিমৰন্তমগমাসি. অথ সো তাপসো তমুপগতং ভগৰন্তং দিস্ৰা তস্স ভগৰতো সরীরতো নিক্খন্তছব্বণ্ণবুদ্ধরংসীসু পসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গয্হ পঞ্চঙ্গেন নমক্কারমকাসি. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন ইতো চুতো তুসিতাদীসু দিব্বসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে মনুস্সসম্পত্তিযো চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা তত্থাদীনৰং দিস্ৰা গেহং পহায পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩০. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিমাহ. তত্থ পব্বতেতি পকারেন ব্রূহতি ৰড্ঢেতীতি পব্বতো, হিমো অস্স অত্থীতি হিমৰন্তো, হিমৰন্তো চ সো পব্বতো চাতি হিমৰন্তপব্বতো. হিমৰন্তপব্বতেতি ৰত্তব্বে গাথাৰচনসুখত্থং ‘‘পব্বতে হিমৰন্তম্হী’’তি ৰুত্তং. তস্মিং হিমৰন্তম্হি পব্বতে ৰাসং কপ্পেসিং পুরে অহন্তি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ নযানুসারেন উত্তানমেৰাতি.

রংসিসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. দুতিযরংসিসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিকং আযস্মতো দুতিযরংসিসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতকুসলো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ফুস্সস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা তত্থ দোসং দিস্ৰা তং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তপব্বতে ৰসন্তো ৰাকচীরনিৰসনো ৰিৰেকসুখেন ৰিহরতি. তস্মিং সমযে সো ফুস্সং ভগৰন্তং তং পদেসং সম্পত্তং দিস্ৰা তস্স সরীরতো নিক্খন্তছব্বণ্ণবুদ্ধরংসিযো ইতো চিতো ৰিধাৰন্তিযো দণ্ডদীপিকানিক্খন্তৰিপ্ফুরন্তমিৰ দিস্ৰা তস্মিং পসন্নো অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ৰন্দিত্ৰা চিত্তং পসাদেত্ৰা তেনেৰ পীতিসোমনস্সেন কালং কত্ৰা তুসিতাদীসু নিব্বত্তো তত্থ ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো চ অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে মনুস্সসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো পুব্বৰাসনাৰসেন পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৫. সো অপরভাগে পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

দুতিযরংসিসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. ফলদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিকং আযস্মতো ফলদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতকুসলসম্ভারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ফুস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সুখপ্পত্তো তং সব্বং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা খরাজিনচম্মধারী হুত্ৰা ৰিহরতি. তস্মিঞ্চ সমযে ফুস্সং ভগৰন্তং তত্থ সম্পত্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো মধুরানি ফলানি গহেত্ৰা ভোজেসি. সো তেনেৰ কুসলেন দেৰলোকাদীসু পুঞ্ঞসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৯. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং অনুস্সরিত্ৰা পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

ফলদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. সদ্দসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিকং আযস্মতো সদ্দসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ফুস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধাজাতো তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তম্হি অরঞ্ঞাৰাসে ৰসন্তো অত্তনো অনুকম্পায উপগতস্স ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা ধম্মেসু চিত্তং পসাদেত্ৰা যাৰতাযুকং ঠত্ৰা অপরভাগে কালং কত্ৰা তুসিতাদীসু ছসু কামাৰচরসম্পত্তিযো চ মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিযো চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

৪৩. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

সদ্দসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. বোধিসিঞ্চকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিপস্সিস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো বোধিসিঞ্চকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকাসু জাতীসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো সাসনে পব্বজিত্ৰা ৰত্তপটিপত্তিযা সাসনং সোভযন্তো মহাজনে বোধিপূজং কুরুমানে দিস্ৰা অনেকানি পুপ্ফানি সুগন্ধোদকানি চ গাহাপেত্ৰা পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰলোকে নিব্বত্তো ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪৬. সো অরহা হুত্ৰা ঝানফলসুখেন ৰীতিনামেত্ৰা পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তত্থ ৰিসেসং পরমত্থং নিব্বানং পস্সতীতি ৰিপস্সী, ৰিসেসেন ভব্বাভব্বজনে পস্সতীতি ৰা ৰিপস্সী, ৰিপস্সন্তো চতুসচ্চং পস্সনদক্খনসীলোতি ৰা ৰিপস্সী, তস্স ৰিপস্সিস্স ভগৰতো মহাবোধিমহো অহূতি সম্বন্ধো. তত্রাপি মহাবোধীতি বোধি ৰুচ্চতি চতূসু মগ্গেসু ঞাণং, তমেত্থ নিসিন্নো ভগৰা পটিৰিজ্ঝতীতি কণিকারপাদপরুক্খোপি বোধিচ্চেৰ ৰুচ্চতি, মহিতো চ সো দেৰব্রহ্মনরাসুরেহি বোধি চেতি মহাবোধি, মহতো বুদ্ধস্স ভগৰতো বোধীতি ৰা মহাবোধি, তস্স মহো পূজা অহোসীতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

বোধিসিঞ্চকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. পদুমপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পোক্খরৰনং পৰিট্ঠোতিআদিকং আযস্মতো পদুমপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ফুস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায পদুমসম্পন্নং একং পোক্খরণিং পৰিসিত্ৰা ভিসমুল়ালে খাদন্তো পোক্খরণিযা অৰিদূরে গচ্ছমানং ফুস্সং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ততো পদুমানি ওচিনিত্ৰা আকাসে উক্খিপিত্ৰা ভগৰন্তং পূজেসি, তানি পুপ্ফানি আকাসে ৰিতানং হুত্ৰা অট্ঠংসু. সো ভিয্যোসোমত্তায পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা ৰত্তপটিপত্তিসারো সমণধম্মং পূরেত্ৰা ততো চুতো তুসিতভৰনমলং কুরুমানো ৰিয তত্থ উপ্পজ্জিত্ৰা কমেন ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো চ মনুস্সসম্পত্তিযো চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৫১. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পোক্খরৰনং পৰিট্ঠোতিআদিমাহ. তত্থ পকারেন নল়দণ্ডপত্তাদীহি খরন্তীতি পোক্খরা, পোক্খরানং সমুট্ঠিতট্ঠেন সমূহন্তি পোক্খরৰনং, পদুমগচ্ছসণ্ডেহি মণ্ডিতং মজ্ঝং পৰিট্ঠো অহন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

পদুমপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

নৰমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. সুধাৰগ্গো

১. সুধাপিণ্ডিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পূজারহে পূজযতোতিআদিকং আযস্মতো সুধাপিণ্ডিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে ভগৰতি ধরমানে পুঞ্ঞং কাতুমসক্কোন্তো পরিনিব্বুতে ভগৰতি তস্স ধাতুং নিদহিত্ৰা চেতিযে করীযমানে সুধাপিণ্ডমদাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন চতুন্নৰুতিকপ্পতো পট্ঠায এত্থন্তরে চতুরাপাযমদিস্ৰা দেৰমনুস্সসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১-২. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পূজারহেতিআদিমাহ. তত্থ পূজারহা নাম বুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধঅরিযসাৰকাচরিযুপজ্ঝাযমাতাপিতুগরুআদযো, তেসু পূজারহেসু মালাদিপদুমৰত্থাভরণচতুপচ্চযাদীহি পূজযতো পূজযন্তস্স পুগ্গলস্স পুঞ্ঞকোট্ঠাসং সহস্সসতসহস্সাদিৰসেন সঙ্খ্যং কাতুং কেনচি মহানুভাৰেনাপি ন সক্কাতি অত্থো. ন কেৰলমেৰ ধরমানে বুদ্ধাদযো পূজযতো, পরিনিব্বুতস্সাপি ভগৰতো চেতিযপটিমাবোধিআদীসুপি এসেৰ নযো.

. তং দীপেতুং চতুন্নমপি দীপানন্তিআদিমাহ. তত্থ চতুন্নমপি দীপানন্তি জম্বুদীপঅপরগোযানউত্তরকুরুপুব্বৰিদেহসঙ্খাতানং চতুন্নং দীপানং তদনুগতানং দ্ৰিসহস্সপরিত্তদীপানঞ্চ একতো কত্ৰা সকলচক্কৰাল়গব্ভে ইস্সরং চক্কৰত্তিরজ্জং করেয্যাতি অত্থো. একিস্সা পূজনাযেতন্তি ধাতুগব্ভে চেতিযে কতায একিস্সা পূজায এতং সকলজম্বুদীপে সত্তরতনাদিকং সকলং ধনং. কলং নাগ্ঘতি সোল়সিন্তি চেতিযে কতপূজায সোল়সক্খত্তুং ৰিভত্তস্স সোল়সমকোট্ঠাসস্স ন অগ্ঘতীতি অত্থো.

. সিদ্ধত্থস্স…পে… ফলিতন্তরেতি নরানং অগ্গস্স সেট্ঠস্স সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো চেতিযে ধাতুগব্ভম্হি সুধাকম্মে করীযমানে পরিচ্ছেদানং উভিন্নমন্তরে ৰেমজ্ঝে, অথ ৰা পুপ্ফদানট্ঠানানং অন্তরে ফলন্তিযা মযা সুধাপিণ্ডো দিন্নো মক্খিতোতি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

সুধাপিণ্ডিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. সুচিন্তিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

তিস্সস্স লোকনাথস্সাতিআদিকং আযস্মতো সুচিন্তিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকাসু জাতীসু নিব্বানাধিগমায পুঞ্ঞং উপচিনিত্ৰা তিস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা সত্থু নিসীদনত্থায পরিসুদ্ধং সিলিট্ঠং কট্ঠমযমনগ্ঘপীঠমদাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন সুগতিসুখমনুভৰিত্ৰা তত্থ তত্থ সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো পত্তঅরহত্তফলো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো তিস্সস্স লোকনাথস্সাতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

সুচিন্তিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. অড্ঢচেল়কত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

তিস্সস্সাহং ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো অড্ঢচেল়কত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে একেনাকুসলেন কম্মেন দুগ্গতকুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধম্মদেসনং ঞত্ৰা পসন্নমানসো চীৰরত্থায অড্ঢভাগং একং দুস্সমদাসি. সো তেনেৰ পীতিসোমনস্সেন কালং কত্ৰা সগ্গে নিব্বত্তো ছ কামাৰচরসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা ততো চুতো মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তীনং অগ্গভূতং চক্কৰত্তিসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং অদ্ধকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১৪. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো তিস্সস্সাহং ভগৰতোতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

অড্ঢচেল়কত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. সূচিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

কম্মারোহং পুরে আসিন্তিআদিকং আযস্মতো সূচিদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অন্তরন্তরা কুসলবীজানি পূরেন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে অন্তরন্তরা কতেন একেন কম্মচ্ছিদ্দেন কম্মারকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সকসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো চীৰরসিব্বনত্থায সূচিদানমদাসি, তেন পুঞ্ঞেন দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে মনুস্সেসু উপ্পন্নো চক্কৰত্তাদযো সম্পত্তিযো চ অনুভৰন্তো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে তিক্খপঞ্ঞো ৰজীরঞাণো অহোসি. সো কমেন ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো মহদ্ধনো সদ্ধাজাতো তিক্খপঞ্ঞো অহোসি. সো একদিৰসং সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা ধম্মানুসারেন ঞাণং পেসেত্ৰা নিসিন্নাসনেযেৰ অরহা অহোসি.

১৯. সো অরহা সমানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো কম্মারোহং পুরে আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ কম্মারোতি অযোকম্মলোহকম্মাদিনা কম্মেন জীৰতি রুহতি ৰুদ্ধিং ৰিরূল়্হিং আপজ্জতীতি কম্মারো, পুব্বে পুঞ্ঞকরণকালে কম্মারো আসিং অহোসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

সূচিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. গন্ধমালিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো গন্ধমালিযত্থেরস্স অপদান. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো মহদ্ধনো মহাভোগো অহোসি. সো সত্থরি পসীদিত্ৰা চন্দনাগরুকপ্পূরকস্সতুরাদীনি অনেকানি সুগন্ধানি ৰড্ঢেত্ৰা সত্থু গন্ধথূপং কারেসি. তস্সুপরি সুমনপুপ্ফেহি ছাদেসি, বুদ্ধঞ্চ অট্ঠঙ্গনমক্কারং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২৪. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

গন্ধমালিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. তিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিকং আযস্মতো তিপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অন্তরা কেনচি অকুসলচ্ছিদ্দেন ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে নেসাদকুলে নিব্বত্তো মিগলুদ্দো হুত্ৰা অরঞ্ঞে ৰিহরতি. তদা ৰিপস্সিস্স ভগৰতো পাটলিবোধিং সম্পুণ্ণপত্তপল্লৰং হরিতৰণ্ণং নীলোভাসং মনোরমং দিস্ৰা তীহি পুপ্ফেহি পূজেত্ৰা পুরাণপত্তং ছড্ডেত্ৰা ভগৰতো সম্মুখা ৰিয পাটলিমহাবোধিং ৰন্দি. সো তেন পুঞ্ঞেন ততো চুতো দেৰলোকে উপ্পন্নো তত্থ দিব্বসম্পত্তিং অপরাপরং অনুভৰিত্ৰা ততো চুতো মনুস্সেসু জাতো তত্থ চক্কৰত্তিসম্পত্তিআদযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসোমনস্সহদযো গেহং পহায পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩১. সো এৰং সিদ্ধিপ্পত্তো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ মরণায গচ্ছতি পাপুণাতীতি মিগো, অথ ৰা মগযমানো ইহতি পৰত্ততীতি মিগো, মিগানং মারণে লুদ্দো লোভী গেধোতি মিগলুদ্দো, পুরে ময্হং পুঞ্ঞকরণসমযে কাননসঙ্খাতে মহাঅরঞ্ঞে মিগলুদ্দো আসিন্তি সম্বন্ধো. পাটলিং হরিতং দিস্ৰাতি তত্থ পকারেন তলেন রত্তৰণ্ণেন ভৰতীতি পাটলি, পুপ্ফানং রত্তৰণ্ণতায পাটলীতি ৰোহারো, পত্তানং হরিততায হরিতং নীলৰণ্ণং পাটলিবোধিং দিস্ৰাতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

তিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. মধুপিণ্ডিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিৰনে কাননে দিস্ৰাতিআদিকং আযস্মতো মধুপিণ্ডিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে নেসাদযোনিযং নিব্বত্তো মহাঅরঞ্ঞে পটিৰসতি. তদা ৰিৰেকাভিরতিযা সম্পত্তং সিদ্ধত্থং ভগৰন্তং দিস্ৰা সমাধিতো ৰুট্ঠিতস্স তস্স সুমধুরং মধুমদাসি. তত্থ চ পসন্নমানসো ৰন্দিত্ৰা পক্কামি. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন সম্পত্তিং অনুভৰন্তো দেৰমনুস্সেসু সংসরিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৭. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিৰনে কাননে দিস্ৰাতিআদিমাহ. তত্থ ৰিৰনেতি ৰিসেসেন ৰনং পত্থটং ৰিৰনং, হত্থিঅস্সরথসদ্দেহি ভেরিসদ্দেহি চ ৰত্থুকামকিলেসকামেহি চ ৰিগতং ব্যাপগতন্তি অত্থো, কাননসঙ্খাতে মহাঅরঞ্ঞে ৰিৰনেতি সম্বন্ধো. ওসধিংৰ ৰিরোচন্তন্তি ভৰৰড্ঢকিজনানং ইচ্ছিতিচ্ছিতং নিপ্ফাদেতীতি ওসধং. ওজানিব্বত্তিকারণং পটিচ্চ যায তারকায উগ্গতায উদ্ধরন্তি গণ্হন্তীতি সা ওসধি. ওসধিতারকা ইৰ ৰিরোচন্তীতি ৰত্তব্বে গাথাবন্ধসুখত্থং ‘‘ওসধিংৰ ৰিরোচন্ত’’ন্তি চ ৰুত্তং. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

মধুপিণ্ডিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. সেনাসনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো সেনাসনদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা অত্তনো ৰসনট্ঠানং ৰনন্তরং সম্পত্তস্স ভগৰতো পণামং কত্ৰা পণ্ণসন্থরং সন্থরিত্ৰা অদাসি. ভগৰতো নিসিন্নট্ঠানস্স সমন্ততো ভিত্তিপরিচ্ছেদং কত্ৰা পুপ্ফপূজমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪৫. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং দস্সেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

সেনাসনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. ৰেয্যাৰচ্চকরত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিপস্সিস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো ৰেয্যাৰচ্চকরত্থেরস্স অপদানং. তস্স উপ্পত্তিআদযো হেট্ঠা ৰুত্তনিযামেনেৰ দট্ঠব্বা.

ৰেয্যাৰচ্চকরত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. বুদ্ধুপট্ঠাকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিপস্সিস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো বুদ্ধুপট্ঠাকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে সঙ্খধমককুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায অত্তনো সিপ্পে সঙ্খধমনে ছেকো অহোসি, নিচ্চকালং ভগৰতো সঙ্খং ধমেত্ৰা সঙ্খসদ্দেনেৰ পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সব্বত্থ পাকটো মহাঘোসো মহানাদী মধুরস্সরো অহোসি, ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং পাকটকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো মধুরস্সরোতি পাকটো, সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি, অপরভাগে মধুরস্সরত্থেরোতি পাকটো.

৫১. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তমেৰ. অহোসিং সঙ্খধমকোতি সং সুট্ঠু খনন্তো গচ্ছতীতি সঙ্খো, সমুদ্দজলপরিযন্তে চরমানো গচ্ছতি ৰিচরতীতি অত্থো. তং সঙ্খং ধমতি ঘোসং করোতীতি সঙ্খধমকো, সোহং সঙ্খধমকোৰ অহোসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

বুদ্ধুপট্ঠাকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

দসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১১. ভিক্খদাযিৰগ্গো

১. ভিক্খাদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো ভিক্খাদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ৰিভৰসম্পন্নো সদ্ধাজাতো ৰিহারতো নিক্খমিত্ৰা পিণ্ডায চরমানং সিদ্ধত্থং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো আহারমদাসি. ভগৰা তং পটিগ্গহেত্ৰা অনুমোদনং ৰত্ৰা পক্কামি. সো তেনেৰ কুসলেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা আযুপরিযোসানে দেৰলোকে নিব্বত্তো তত্থ ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ মনুস্সসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং অনুস্সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযমেৰ. পৰরা অভিনিক্খন্তন্তি পকারেন ৰরিতব্বং পত্থেতব্বন্তি পৰরং, রম্মভূততো ৰিৰেকভূততো সকৰিহারতো অভি ৰিসেসেন নিক্খন্তন্তি অত্থো. ৰানা নিব্বানমাগতন্তি ৰানং ৰুচ্চতি তণ্হা, ততো নিক্খন্তত্তা নিব্বানং, ৰাননামং তণ্হং পধানং কত্ৰা সব্বকিলেসে পহায নিব্বানং পত্তন্তি অত্থো.

. কটচ্ছুভিক্খং দত্ৰানাতি করতলেন গহেতব্বা দব্বি কটচ্ছু, ভিক্খীযতি আযাচীযতীতি ভিক্খা, অভি ৰিসেসেন খাদিতব্বা ভক্খিতব্বাতি ৰা ভিক্খা, কটচ্ছুনা গহেতব্বা ভিক্খা কটচ্ছুভিক্খা, দব্বিযা ভত্তং দত্ৰাতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

ভিক্খাদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. ঞাণসঞ্ঞিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো ঞাণসঞ্ঞিকত্থেরস্স অপদানং. কা উপ্পত্তি? অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো সদ্ধম্মস্সৰনে সাদরো সালযো ভগৰতো ধম্মদেসনানুসারেন ঞাণং পেসেত্ৰা ঘোসপমাণত্তা ভগৰতো ঞাণে পসন্নো পঞ্চঙ্গঅট্ঠঙ্গনমক্কারৰসেন পণামং কত্ৰা পক্কামি. সো ততো চুতো দেৰলোকেসু উপ্পন্নো তত্থ ছ কামাৰচরে দিব্বসম্পত্তিমনুভৰন্তো ততো চৰিত্ৰা মনুস্সলোকে জাতো তত্থগ্গভূতা চক্কৰত্তিসম্পদাদযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিমাহ. তং ৰুত্তত্থমেৰ. নিসভাজানিযং যথাতি গৰসতসহস্সজেট্ঠো নিসভো, নিসভো চ সো আজানিযো সেট্ঠো উত্তমো চেতি নিসভাজানিযো. যথা নিসভাজানিযো, তথেৰ ভগৰাতি অত্থো. লোকৰিসযসঞ্ঞাতং পঞ্ঞত্তিৰসেন এৰং ৰুত্তং. অনুপমেয্যো হি ভগৰা. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

ঞাণসঞ্ঞিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. উপ্পলহত্থিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

তিৰরাযং নিৰাসীহন্তিআদিকং আযস্মতো উপ্পলহত্থকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতকুসলো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে মালাকারকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায মালাকারকম্মেন অনেকানি পুপ্ফানি ৰিক্কিণন্তো জীৰতি. অথেকদিৰসং পুপ্ফানি গহেত্ৰা চরন্তো ভগৰন্তং রতনগ্ঘিকমিৰ চরমানং দিস্ৰা রত্তুপ্পলকলাপেন পূজেসি. সো ততো চুতো তেনেৰ পুঞ্ঞেন সুগতীসু পুঞ্ঞমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১৩. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো তিৰরাযং নিৰাসীহন্তিআদিমাহ. তত্থ তিৰরাতি তীহি ৰারেহি কারিতং সঞ্চরিতং পটিচ্ছন্নং নগরং, তস্সং তিৰরাযং নিৰাসী, ৰসনসীলো নিৰাসনট্ঠানগেহে ৰা ৰসন্তো অহন্তি অত্থো. অহোসিং মালিকো তদাতি তদা নিব্বানত্থায পুঞ্ঞসম্ভারকরণসমযে মালিকো মালাকারোৰ পুপ্ফানি কযৰিক্কযং কত্ৰা জীৰন্তো অহোসিন্তি অত্থো.

১৪. পুপ্ফহত্থমদাসহন্তি সিদ্ধত্থং ভগৰন্তং দিস্ৰা উপ্পলকলাপং অদাসিং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

উপ্পলহত্থকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. পদপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো পদপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসন্নো সুমনপুপ্ফেন পাদমূলে পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সক্কসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তফলে পতিট্ঠাসি.

১৯. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. জাতিপুপ্ফমদাসহন্তি জাতিসুমনপুপ্ফং অদাসিং অহন্তি ৰত্তব্বে গাথাবন্ধসুখত্থং সুমনসদ্দস্স লোপং কত্ৰা ৰুত্তং. তত্থ জাতিযা নিব্বত্তো ৰিকসমানোযেৰ সুমনং জনানং সোমনস্সং করোতীতি সুমনং, পুপ্ফনট্ঠেন ৰিকসনট্ঠেন পুপ্ফং, সুমনঞ্চ তং পুপ্ফঞ্চাতি সুমনপুপ্ফং, তানি সুমনপুপ্ফানি সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো অহং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

পদপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. মুট্ঠিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুদস্সনো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো মুট্ঠিপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে মালাকারকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সকসিপ্পে নিপ্ফত্তিং পত্তো একদিৰসং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো জাতিসুমনপুপ্ফানি উভোহি হত্থেহি ভগৰতো পাদমূলে ওকিরিত্ৰা পূজেসি. সো তেন কুসলসম্ভারেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভো সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো পুব্বৰাসনাৰসেন সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১৪-২৫. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং অনুস্সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুদস্সনো নাম নামেনাতিআদিমাহ. তত্থ সুদস্সনোতি আরোহপরিণাহরূপসণ্ঠানযোব্বঞ্ঞসোভনেন সুন্দরো দস্সনোতি সুদস্সনো, নামেন সুদস্সনো নাম মালাকারো হুত্ৰা জাতিসুমনপুপ্ফেহি পদুমুত্তরং ভগৰন্তং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

মুট্ঠিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. উদকপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো উদকপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু পূরিতকুসলসঞ্চযো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি পরিপূরিযমানো পুদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায কুসলাকুসলং জানন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো আকাসে গচ্ছতো নিক্খন্তছব্বণ্ণবুদ্ধরংসীসু পসন্নো উভোহি হত্থেহি উদকং গহেত্ৰা পূজেসি. তেন পূজিতং উদকং রজতবুব্বুলং ৰিয আকাসে অট্ঠাসি. সো অভিপ্পসন্নো তেনেৰ সোমনস্সেন তুসিতাদীসু নিব্বত্তো দিব্বসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে মনুস্সসম্পত্তিযো চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২৯. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তমেৰ. ঘতাসনংৰ জলিতন্তি ঘতং ৰুচ্চতি সপ্পি, ঘতস্স আসনং আধারন্তি ঘতাসনং, অগ্গি, অথ ৰা তং অসতি ভুঞ্জতীতি ঘতাসনং, অগ্গিযেৰ. যথা ঘতে আসিত্তে অগ্গিম্হি অগ্গিসিখা অতীৰ জলতি, এৰং অগ্গিক্খন্ধং ইৰ জলমানং ভগৰন্তন্তি অত্থো. আদিত্তংৰ হুতাসনন্তি হুতং ৰুচ্চতি পূজাসক্কারে, হুতস্স পূজাসক্কারস্স আসনন্তি হুতাসনং, জলমানং সূরিযং ইৰ দ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণেহি ব্যামপ্পভামণ্ডলেহি ৰিজ্জোতমানং সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধং অনিলঞ্জসে আকাসে গচ্ছন্তং অদ্দসন্তি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

উদকপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. নল়মালিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো নল়মালিযত্থেরস্স অপদানং. এসোপি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো অনেকাসু জাতীসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি কুসলকম্মানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা কামে আদীনৰং দিস্ৰা গেহং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তে ৰসন্তো তত্থাগতং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নো ৰন্দিত্ৰা তিণসন্থরং সন্থরিত্ৰা তত্থ নিসিন্নস্স ভগৰতো নল়মালেহি বীজনিং কত্ৰা বীজেত্ৰা অদাসি. পটিগ্গহেসি ভগৰা তস্সানুকম্পায, অনুমোদনঞ্চ অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে পরিল়াহসন্তাপৰিৰজ্জিতো কাযচিত্তচেতসিকসুখপ্পত্তো অনেকসুখমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায পুব্বৰাসনাবলেন সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৬. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তমেৰ.

৩৭. নল়মালং গহেত্ৰানাতি নল়তি অসারো নিস্সারো হুত্ৰা ৰেল়ুৰংসতোপি তনুকো সল্লহুকো জাতোতি নল়ো, নল়স্স মালা পুপ্ফং নল়মালং, তেন নল়মালেন বীজনিং কারেসিন্তি সম্বন্ধো. বীজিস্সতি জনিস্সতি ৰাতো অনেনাতি বীজনী, তং বীজনিং বুদ্ধস্স উপনামেসিং, পটিগ্গহেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

নল়মালিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

সত্তমভাণৰারৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. আসনুপট্ঠাহকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

কাননং ৰনমোগ্গয্হাতিআদিকং আযস্মতো আসনুপট্ঠাহকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ঘরাৰাসং ৰসন্তো তত্থ দোসং দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তে ৰসন্তো তত্থ সম্পত্তং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নো সীহাসনং অদাসি, তত্থ নিসিন্নং ভগৰন্তং মালাকলাপং গহেত্ৰা পূজেত্ৰা তং পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো নিব্বত্তনিব্বত্তভৰে উচ্চকুলিকো ৰিভৰসম্পন্নো অহোসি. সো কালন্তরেন ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪৭. সো অরহা সমানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো কাননং ৰনমোগ্গয্হাতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰাতি.

আসনুপট্ঠাহকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. বিল়ালিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো বিল়ালিদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং ৰসন্তো তত্থাদীনৰং দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তে ৰসন্তো অতীৰ অপ্পিচ্ছসন্তুট্ঠো আলুৰাদীহি যাপেন্তো ৰসতি. তদা পদুমুত্তরো ভগৰা তস্স অনুকম্পায তং হিমৰন্তং অগমাসি. তং দিস্ৰা পসন্নো ৰন্দিত্ৰা বিল়ালিযো গহেত্ৰা পত্তে ওকিরি. তং তথাগতো তস্সানুকম্পায সোমনস্সুপ্পাদযন্তো পরিভুঞ্জি. সো তেন কম্মেন ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসন্নো সাসনে পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৫৩. সো অপরভাগে অত্তনো কুসলকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰ. আলুৰকরম্ভাদযো তেসং তেসং কন্দজাতীনং নামানেৰাতি.

বিল়ালিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. রেণুপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো রেণুপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসন্নো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো অগ্গিক্খন্ধং ৰিয ৰিজ্জোতমানং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো নাগপুপ্ফকেসরং গহেত্ৰা পূজেসি. অথ ভগৰা অনুমোদনমকাসি.

৬২-৩. সো তেন পুঞ্ঞেন ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে সব্বত্থ পূজিতো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো পুব্বৰাসনাবলেন সত্থরি পসন্নো সাসনে পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা দিব্বচক্খুনা অত্তনো পুব্বকম্মং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধন্তিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. সতরংসিংৰ ভাণুমন্তি সতমত্তা সতপ্পমাণা রংসি পভা যস্স সূরিযস্স সো সতরংসি, গাথাবন্ধসুখত্থং সতরংসীতি ৰুত্তং, অনেকসতস্স অনেকসতসহস্সরংসীতি অত্থো. ভাণু ৰুচ্চতি পভা, ভাণু পভা যস্স সো ভাণুমা, ভাণুমসঙ্খাতং সূরিযং ইৰ ৰিপস্সিং ভগৰন্তং দিস্ৰা সকেসরং নাগপুপ্ফং গহেত্ৰা অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানমেৰাতি.

রেণুপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

একাদসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১২. মহাপরিৰারৰগ্গো

১. মহাপরিৰারকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিপস্সী নাম ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো মহাপরিৰারকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো উপ্পন্নসমযে যক্খযোনিযং নিব্বত্তো অনেকযক্খসতসহস্সপরিৰারো একস্মিং খুদ্দকদীপে দিব্বসুখমনুভৰন্তো ৰিহরতি. তস্মিঞ্চ দীপে চেতিযাভিসোভিতো ৰিহারো অত্থি, তত্থ ভগৰা অগমাসি. অথ সো যক্খসেনাধিপতি তং ভগৰন্তং তত্থ গতভাৰং দিস্ৰা দিব্বৰত্থানি গহেত্ৰা গন্ত্ৰা ভগৰন্তং ৰন্দিত্ৰা দিব্বৰত্থেহি পূজেসি, সপরিৰারো সরণমগমাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তিত্ৰা তত্থ ছ কামাৰচরসুখমনুভৰিত্ৰা ততো চুতো মনুস্সেসু অগ্গচক্কৰত্তিআদিসুখমনুভৰিত্ৰা অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১-২. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিপস্সী নাম ভগৰাতিআদিমাহ. তত্থ ৰিসেসং পরমত্থং নিব্বানং পস্সতীতি ৰিপস্সী, ৰিৰিধে সতিপট্ঠানাদযো সত্ততিংসবোধিপক্খিযধম্মে পস্সতীতি ৰা ৰিপস্সী, ৰিৰিধে অনেকপ্পকারে বোধনেয্যসত্তে ৰিসুং ৰিসুং পস্সতীতি ৰা ৰিপস্সী, সো ৰিপস্সী ভগৰা দীপচেতিযং দীপে পূজনীযট্ঠানং ৰিহারমগমাসীতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

মহাপরিৰারকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. সুমঙ্গলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অত্থদস্সী জিনৰরোতিআদিকং আযস্মতো সুমঙ্গলত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং তল়াকসমীপে রুক্খদেৰতা হুত্ৰা নিব্বত্তি. তস্মিং সমযে ভগৰা ৰিহারতো নিক্খমিত্ৰা নহাযিতুকামো তস্স তল়াকস্স তীরং গন্ত্ৰা তত্থ ন্হত্ৰা একচীৰরো জলমানো ব্রহ্মা ৰিয সূরিযো ৰিয সুৰণ্ণবিম্বং ৰিয অট্ঠাসি. অথ সো দেৰপুত্তো সোমনস্সজাতো পঞ্জলিকো থোমনমকাসি, অত্তনো দিব্বগীততূরিযেহি উপহারঞ্চ অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১১. সো পচ্ছা পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অত্থদস্সী জিনৰরোতিআদিমাহ. তত্থ পরমত্থং নিব্বানং দক্খতি পস্সতীতি অত্থদস্সী, অথ ৰা সব্বসত্তানং চতুরারিযসচ্চসঙ্খাতং অত্থপযোজনং দস্সনসীলোতি অত্থদস্সী, কিলেসে অজিনি জিনাতি জিনিস্সতীতি জিনো. ৰরিতব্বো পত্থেতব্বো সব্বসত্তেহীতি ৰরো, অত্থদস্সী জিনো চ সো ৰরো চাতি অত্থদস্সী জিনৰরো. লোকজেট্ঠোতি লুজ্জতি পলুজ্জতীতি লোকো, লোকীযতি পস্সীযতি বুদ্ধাদীহি পারপ্পত্তোতি ৰা লোকো, লোকো চ লোকো চ লোকো চাতি লোকো. একসেসসমাসৰসেন ‘‘লোকা’’তি ৰত্তব্বে ‘‘লোকো’’তি ৰুত্তো. লোকস্স জেট্ঠো লোকজেট্ঠো, সো লোকজেট্ঠো নরাসভোতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

সুমঙ্গলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. সরণগমনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

উভিন্নং দেৰরাজূনন্ত্যাদিকং আযস্মতো সরণগমনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরে ভগৰতি উপ্পন্নে অযং হিমৰন্তে দেৰরাজা হুত্ৰা নিব্বত্তি, তস্মিং অপরেন যক্খদেৰরঞ্ঞা সদ্ধিং সঙ্গামত্থায উপট্ঠিতে দ্ৰে অনেকযক্খসহস্সপরিৰারা ফলকাৰুধাদিহত্থা সঙ্গামত্থায সমুপব্যূল়্হা অহেসুং. তদা পদুমুত্তরো ভগৰা তেসু সত্তেসু কারুঞ্ঞং উপ্পাদেত্ৰা আকাসেন তত্থ গন্ত্ৰা সপরিৰারানং দ্ৰিন্নং দেৰরাজূনং ধম্মং দেসেসি. তদা তে সব্বে ফলকাৰুধানি ছড্ডেত্ৰা ভগৰন্তং গারৰবহুমানেন ৰন্দিত্ৰা সরণমগমংসু. তেসং অযং পঠমং সরণমগমাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২০. সো অপরভাগে পুব্বকুসলং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো উভিন্নং দেৰরাজূনন্তিআদিমাহ. তত্থ সুচিলোমখরলোমআল়ৰককুম্ভীরকুৰেরাদযো ৰিয নামগোত্তেন অপাকটা দ্ৰে যক্খরাজানো অঞ্ঞাপদেসেন দস্সেন্তো ‘‘উভিন্নং দেৰরাজূন’’ন্তিআদিমাহ. সঙ্গামো সমুপট্ঠিতোতি সং সুট্ঠু গামো কলহত্থায উপগমনন্তি সঙ্গামো, সো সঙ্গামো সং সুট্ঠু উপট্ঠিতো, একট্ঠানে উপগন্ত্ৰা ঠিতোতি অত্থো. অহোসি সমুপব্যূল়্হোতি সং সুট্ঠু উপসমীপে রাসিভূতোতি অত্থো.

২১. সংৰেজেসি মহাজনন্তি তেসং রাসিভূতানং যক্খানং আকাসে নিসিন্নো ভগৰা চতুসচ্চধম্মদেসনায সং সুট্ঠু ৰেজেসি, আদীনৰদস্সনেন গণ্হাপেসি ৰিঞ্ঞাপেসি বোধেসীতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

সরণগমনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. একাসনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰরুণো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো একাসনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে ৰরুণো নাম দেৰরাজা হুত্ৰা নিব্বত্তি. সো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো গন্ধমালাদীহি গীতৰাদিতেহি চ উপট্ঠযমানো সপরিৰারো পূজেসি. ততো অপরভাগে ভগৰতি পরিনিব্বুতে তস্স মহাবোধিরুক্খং বুদ্ধদস্সনং ৰিয সব্বতূরিযতাল়াৰচরেহি সপরিৰারো উপহারমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন ততো কালঙ্কত্ৰা নিম্মানরতিদেৰলোকে উপ্পজ্জি. এৰং দেৰসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ মনুস্সভূতো চক্কৰত্তিসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু সাসনে পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩১. সো পচ্ছা সককম্মং সরিত্ৰা তং তথতো ঞত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰরুণো নাম নামেনাতিআদিমাহ. তত্থ যদা অহং সম্বোধনত্থায বুদ্ধং বোধিঞ্চ পূজেসিং, তদা ৰরুণো নাম দেৰরাজা অহোসিন্তি সম্বন্ধো.

৩৪. ধরণীরুহপাদপন্তি এত্থ রুক্খলতাপব্বতসত্থরতনাদযো ধারেতীতি ধরণী, তস্মিং রুহতি পতিট্ঠহতীতি ধরণীরুহো. পাদেন পিৰতীতি পাদপো, সিঞ্চিতসিঞ্চিতোদকং পাদেন মূলেন পিৰতি রুক্খক্খন্ধসাখাৰিটপেহি আপোরসং পত্থরিযতীতি অত্থো, তং ধরণীরুহপাদপং বোধিরুক্খন্তি সম্বন্ধো.

৩৫. সককম্মাভিরদ্ধোতি অত্তনো কুসলকম্মেন অভিরদ্ধো পসন্নো উত্তমে বোধিম্হি পসন্নোতি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

একাসনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. সুৰণ্ণপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিপস্সী নাম ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো সুৰণ্ণপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং ঠানে ভূমট্ঠকদেৰপুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তো তস্স ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা পসন্নমানসো চতূহি সুৰণ্ণপুপ্ফেহি পূজেসি. তানি পুপ্ফানি আকাসে সুৰণ্ণৰিতানং হুত্ৰা ছাদেসুং, সুৰণ্ণপভা চ বুদ্ধস্স সরীরপভা চ একতো হুত্ৰা মহাওভাসো অহোসি. সো অতিরেকতরং পসন্নো সকভৰনং গতোপি সরতিযেৰ. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন তুসিতভৰনাদিসুগতীসুযেৰ সংসরন্তো দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সাসনে উরং দত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪০. সো অপরভাগে পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিপস্সী নাম ভগৰাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ.

৪৪. পামোজ্জং জনযিত্ৰানাতি বলৰপীতিং উপ্পাদেত্ৰা ‘‘পামোজ্জং আমোদনা পমোদনা হাসো পহাসো ৰিত্তি ওদগ্যং অত্তমনতা চিত্তস্সা’’তিআদীসু (ধ. স. ৯, ৮৬; মহানি. ১) ৰিয অত্তমনতা সকভাৰং উপ্পাদেত্ৰাতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

সুৰণ্ণপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. চিতকপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰসামি রাজাযতনেতিআদিকং আযস্মতো চিতকপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো ততো পরং উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে রাজাযতনরুক্খদেৰতা হুত্ৰা নিব্বত্তো অন্তরন্তরা দেৰতাহি সদ্ধিং ধম্মং সুত্ৰা পসন্নো ভগৰতি পরিনিব্বুতে সপরিৰারো গন্ধদীপধূপপুপ্ফভেরিআদীনি গাহাপেত্ৰা ভগৰতো আল়হনট্ঠানং গন্ত্ৰা দীপাদীনি পূজেত্ৰা অনেকেহি তূরিযেহি অনেকেহি ৰাদিতেহি তং পূজেসি. ততো পট্ঠায সকভৰনং উপৰিট্ঠোপি ভগৰন্তমেৰ সরিত্ৰা সম্মুখা ৰিয ৰন্দতি. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন তেন চিত্তপ্পসাদেন রাজাযতনতো কালং কতো তুসিতাদীসু নিব্বত্তো দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ভগৰতি উপ্পন্নচিত্তপ্পসাদো ভগৰতো সাসনে পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪৯. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰসামি রাজাযতনেতিআদিমাহ. রাজাযতনেতি দেৰরাজূনং আযতনং রাজাযতনং, তস্স রুক্খস্স নামধেয্যো ৰা. পরিনিব্বুতে ভগৰতীতি পরিসমন্ততো কিঞ্চি অনৰসেসেত্ৰা খন্ধপরিনিব্বানকালে পরিনিব্বানসমযে পরিনিব্বানপ্পত্তস্স সিখিনো লোকবন্ধুনোতি সম্বন্ধো.

৫০. চিতকং অগমাসহন্তি চন্দনাগরুদেৰদারুকপ্পূরতক্কোলাদিসুগন্ধদারূহি চিতং রাসিগতন্তি চিতং, চিতমেৰ চিতকং, বুদ্ধগারৰেন চিতকং পূজনত্থায চিতকস্স সমীপং অহং অগমাসিন্তি অত্থো. তত্থ গন্ত্ৰা কতকিচ্চং দস্সেন্তো তূরিযং তত্থ ৰাদেত্ৰাতিআদিমাহ. তং সব্বং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

চিতকপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

যদা ৰিপস্সী লোকগ্গোতিআদিকং আযস্মতো বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং ভূমট্ঠকৰিমানে দেৰপুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি. তদা ৰিপস্সী ভগৰা আযুসঙ্খারং ৰোস্সজ্জি. অথ সকলদসসহস্সিলোকধাতু সসাগরপব্বতা পকম্পিত্থ. তদা তস্স দেৰপুত্তস্স ভৰনম্পি কম্পিত্থ. তস্মিং খণে সো দেৰপুত্তো সংসযজাতো – ‘‘কিং নু খো পথৰীকম্পায নিব্বত্তী’’তি চিন্তেত্ৰা বুদ্ধস্স আযুসঙ্খারৰোস্সজ্জভাৰং ঞত্ৰা মহাসোকং দোমনস্সং উপ্পাদেসি. তদা ৰেস্সৰণো মহারাজা আগন্ত্ৰা ‘‘মা চিন্তযিত্থা’’তি অস্সাসেসি. সো দেৰপুত্তো ততো চুতো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং পহায পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৫৭. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো যদা ৰিপস্সী লোকগ্গোতিআদিমাহ. আযুসঙ্খারমোস্সজ্জীতি আ সমন্ততো যুনোতি পালেতি সত্তেতি আযু, আযুস্স সঙ্খারো রাসিভাৰো আযুসঙ্খারো, তং আযুসঙ্খারং ওস্সজ্জি পরিচ্চজি জহাসীতি অত্থো. তস্মিং আযুসঙ্খারৰোস্সজ্জনে. জলমেখলাসাগরোদকমেখলাসহিতা সকলদসসহস্সচক্কৰাল়পথৰী কম্পিত্থাতি সম্বন্ধো.

৫৮. ওততং ৰিত্থতং ময্হন্তি ময্হং ভৰনং ওততং ৰিত্থতং চিত্তং ৰিচিত্তং সুচি সুপরিসুদ্ধং চিত্তং অনেকেহি সত্তহি রতনেহি ৰিচিত্তং সোভমানং পকম্পিত্থ পকারেন কম্পিত্থাতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. মগ্গসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিকং আযস্মতো মগ্গসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো ততো ওরং তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হিমৰন্তে দেৰপুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তো অরঞ্ঞং গন্ত্ৰা মগ্গমূল়্হানং মগ্গং গৰেসন্তানং তস্স সাৰকানং ভোজেত্ৰা মগ্গং আচিক্খি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে সব্বত্থ অমূল়্হো সঞ্ঞৰা অহোসি. অথ ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসে অনল্লীনো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৬৬. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধস্সাতিআদিমাহ. সাৰকা ৰনচারিনোতি ভগৰতো ৰুত্তৰচনং সম্মা আদরেন সুণন্তীতি সাৰকা, অথ ৰা ভগৰতো দেসনানুসারেন ঞাণং পেসেত্ৰা সদ্ধম্মং সুণন্তীতি সাৰকা. ৰনচারিনো ৰনে ৰিচরণকা সাৰকা ৰিপ্পনট্ঠা মগ্গমূল়্হা মহাঅরঞ্ঞে অন্ধাৰ চক্খুৰিরহিতাৰ অনুসুয্যরে ৰিচরন্তীতি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

মগ্গসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. পচ্চুপট্ঠানসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অত্থদস্সিম্হি সুগতেতিআদিকং আযস্মতো পচ্চুপট্ঠানসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে যক্খযোনিযং নিব্বত্তো ভগৰতি ধরমানে দস্সনস্স অলদ্ধত্তা পচ্ছা পরিনিব্বুতে মহাসোকপ্পত্তো ৰিহাসি. তদা হিস্স ভগৰতো সাগতো নাম অগ্গসাৰকো অনুসাসন্তো ভগৰতো সারীরিকধাতুপূজা ভগৰতি ধরমানে কতপূজা ৰিয চিত্তপ্পসাদৰসা মহপ্ফলং ভৰতী’’তি ৰত্ৰা ‘‘থূপং করোহী’’তি নিযোজিতো থূপং কারেসি, তং পূজেত্ৰা ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু সক্কচক্কৰত্তিসম্পত্তিমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৭২. সো অপরভাগে অত্তনো পুঞ্ঞকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অত্থদস্সিম্হি সুগতেতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তমেৰ. যক্খযোনিং উপপজ্জিন্তি এত্থ পন অত্তনো সকাসং সম্পত্তসম্পত্তে খাদন্তা যন্তি গচ্ছন্তীতি যক্খা, যক্খানং যোনি জাতীতি যক্খযোনি, যক্খযোনিযং নিব্বত্তোতি অত্থো.

৭৩. দুল্লদ্ধং ৰত মে আসীতি মে মযা লদ্ধযসং দুল্লদ্ধং, বুদ্ধভূতস্স সত্থুনো সক্কারং অকতত্তা ৰিরাধেত্ৰা লদ্ধন্তি অত্থো. দুপ্পভাতন্তি দুট্ঠু পভাতং রত্তিযা পভাতকরণং, ময্হং ন সুট্ঠুং পভাতন্তি অত্থো. দুরুট্ঠিতন্তি দুউট্ঠিতং, সূরিযস্স উগ্গমনং ময্হং দুউগ্গমনন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

পচ্চুপট্ঠানসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. জাতিপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

জাযং তস্স ৰিপস্সিস্সাতিআদিকং আযস্মতো জাতিপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো নক্খত্তপাঠকেহি ৰিপস্সিবোধিসত্তস্স ৰুত্তলক্খণনিমিত্তং সুত্ৰা ‘‘অযং কির কুমারো বুদ্ধো হুত্ৰা সকললোকস্স অগ্গো সেট্ঠো সুত্ৰা সব্বসত্তে সংসারতো উদ্ধরিস্সতী’’তি সুত্ৰা তং ভগৰন্তং কুমারকালেযেৰ বুদ্ধস্স ৰিয মহাপূজমকাসি. পচ্ছা কমেন কুমারকালং রাজকুমারকালং রজ্জকালন্তি কালত্তযমতিক্কম্ম বুদ্ধে জাতেপি মহাপূজং কত্ৰা ততো চুতো তুসিতাদীসু নিব্বত্তো দিব্বসুখমনুভৰিত্ৰা পচ্ছা মনুস্সেসু চক্কৰত্তাদিমনুস্সসুখমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো সত্তট্ঠৰস্সকালেযেৰ ভগৰতি পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৮২. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো জাযং তস্স ৰিপস্সিস্সাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ.

৮৪. নেমিত্তানং সুণিত্ৰানাতি এত্থ নিমিত্তং কারণং সুখদুক্খপ্পত্তিহেতুং জানন্তীতি নেমিত্তা, তেসং নেমিত্তানং নক্খত্তপাঠকানং ৰচনং সুণিত্ৰাতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

জাতিপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

দ্ৰাদসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১৩. সেরেয্যৰগ্গো

১. সেরেয্যকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অজ্ঝাযকো মন্তধরোতিআদিকং আযস্মতো সেরেয্যকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো ততো পরেসু অত্তভাৰসহস্সেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা তিণ্ণং ৰেদানং পারং গন্ত্ৰা ইতিহাসাদিসকলব্রাহ্মণধম্মেসু কোটিপ্পত্তো একস্মিং দিৰসে অব্ভোকাসে সপরিৰারো ঠিতো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো সেরেয্যপুপ্ফং গহেত্ৰা আকাসে খিপন্তো পূজেসি. তানি পুপ্ফানি আকাসে ৰিতানং হুত্ৰা সত্তাহং ঠত্ৰা পচ্ছা অন্তরধাযিংসু. সো তং অচ্ছরিযং দিস্ৰা অতীৰ পসন্নমানসো তেনেৰ পীতিসোমনস্সেন কালং কত্ৰা তুসিতাদীসু নিব্বত্তো তত্থ দিব্বসুখমনুভৰিত্ৰা ততো মনুস্সসুখমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পাপুণিত্ৰা পুব্বৰাসনাবলেন সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো অপরভাগে পুরাকতকুসলং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অজ্ঝাযকো মন্তধরোতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ.

. সেরেয্যকং গহেত্ৰানাতি সিরিসে ভৰং জাতিপুপ্ফং সেরেয্যং, সেরেয্যমেৰ সেরেয্যকং, তং সেরেয্যকং গহেত্ৰানাতি সম্বন্ধো. ভগৰতি পসন্নো জাতিসুমনমকুল়চম্পকাদীনি পুপ্ফানি পতিট্ঠপেত্ৰা পূজেতুং কালং নত্থিতায তত্থ সম্পত্তং তং সেরেয্যকং পুপ্ফং গহেত্ৰা পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

সেরেয্যকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. পুপ্ফথূপিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো পুপ্ফথূপিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিবুদ্ধস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সকসিপ্পে নিপ্ফত্তিং পত্তো তত্থ সারং অপস্সন্তো গেহং পহায হিমৰন্তং পৰিসিত্ৰা অত্তনা সহগতেহি পঞ্চসিস্সসহস্সেহি সদ্ধিং পঞ্চাভিঞ্ঞা অট্ঠ সমাপত্তিযো নিব্বত্তেত্ৰা কুক্কুরনামপব্বতসমীপে পণ্ণসালং কারেত্ৰা পটিৰসতি. তদা বুদ্ধুপ্পাদভাৰং সুত্ৰা সিস্সেহি সহ বুদ্ধস্স সন্তিকং গন্তুকামো কেনচি ব্যাধিনা পীল়িতো পণ্ণসালং পৰিসিত্ৰা সিস্সসন্তিকা বুদ্ধস্সানুভাৰং লক্খণঞ্চ সুত্ৰা পসন্নমানসো হিমৰন্ততো চম্পকাসোকতিলককেটকাদ্যনেকে পুপ্ফে আহরাপেত্ৰা থূপং কত্ৰা বুদ্ধং ৰিয পূজেত্ৰা কালং কত্ৰা ব্রহ্মলোকূপগো অহোসি. অথ তে সিস্সা তস্স আল়হনং কত্ৰা বুদ্ধসন্তিকং গন্ত্ৰা তং পৰত্তিং আরোচেসুং. অথ ভগৰা বুদ্ধচক্খুনা ওলোকেত্ৰা অনাগতংসঞাণেন পাকটীকরণমকাসি. সো অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো পুব্বৰাসনাবলেন সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১০. অথ সো অত্তনো পুব্বকুসলং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. কুক্কুরো নাম পব্বতোতি পব্বতস্স সিখরং কুক্কুরাকারেন সুনখাকারেন সণ্ঠিতত্তা ‘‘কুক্কুরপব্বতো’’তি সঙ্খ্যং গতো, তস্স সমীপে পণ্ণসালং কত্ৰা পঞ্চতাপসসহস্সেহি সহ ৰসমানোতি অত্থো. নযানুসারেন সেসং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

পুপ্ফথূপিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. পাযসদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণো সম্বুদ্ধোতিআদিকং আযস্মতো পাযসদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং ৰিভৰসম্পন্নে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা ঘরাৰাসং ৰসন্তো হত্থিঅস্সধনধঞ্ঞসত্তরতনাদিৰিভৰসম্পন্নো সদ্ধাসম্পন্নো কম্মফলং সদ্দহিত্ৰা সহস্সমত্তা সুৰণ্ণপাতিযো কারেত্ৰা তস্মিং খীরপাযসসহস্সস্স পূরেত্ৰা তা সব্বা গাহাপেত্ৰা সিম্বলিৰনং অগমাসি. তস্মিং সমযে ৰিপস্সী ভগৰা ছব্বণ্ণরংসিযো ৰিস্সজ্জেত্ৰা আকাসে চঙ্কমং মাপেত্ৰা চঙ্কমতি. সো পন সেট্ঠি তং অচ্ছরিযং দিস্ৰা অতীৰ পসন্নো পাতিযো ঠপেত্ৰা ৰন্দিত্ৰা আরোচেসি পটিগ্গহণায. অথ ভগৰা অনুকম্পং উপাদায পটিগ্গহেসি, পটিগ্গহেত্ৰা চ পন তস্স সোমনুস্সুপ্পাদনত্থং সহস্সমত্তেহি ভিক্খুসঙ্ঘেহি সদ্ধিং পরিভুঞ্জি, তদৰসেসং অনেকসহস্সভিক্খূ পরিভুঞ্জিংসু. সো তেন পুঞ্ঞেন সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২৬. সো অপরভাগে অত্তনো কুসলং পচ্চৰেক্খমানো তং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণো সম্বুদ্ধোতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তমেৰ.

২৮. চঙ্কমং সুসমারূল়্হোতি চদিনন্তো পদৰিক্খেপং করোন্তো কমতি গচ্ছতীতি চঙ্কমং, চঙ্কমস্স পদৰিক্খেপস্স আধারভূতপথৰিপদেসো চঙ্কমং নামাতি অত্থো, এতং চঙ্কমংসু ৰিসেসেন আরূল়্হোতি সম্বন্ধো. অম্বরে অনিলাযনেতি ৰরীযতি ছাদিযতি অনেনাতি ৰরং, ন বরন্তি অম্বরং, সেতৰত্থসদিসং আকাসন্তি অত্থো. নত্থি নিলীযনং গোপনং এত্থাতি অনিলং, আ সমন্ততো যন্তি গচ্ছন্তি অনেন ইদ্ধিমন্তোতি আযনং, অনিলঞ্চ তং আযনঞ্চেতি অনিলাযনং, তস্মিং অম্বরে অনিলাযনে চঙ্কমং মাপযিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

পাযসদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. গন্ধোদকিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিসজ্জ পাসাদৰরেতিআদিকং আযস্মতো গন্ধোদকিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে নিব্বানূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সীভগৰতো কালে সেট্ঠিকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা মহদ্ধনো মহাভোগো দিব্বসুখমনুভৰন্তো ৰিয মনুস্সসুখমনুভৰন্তো একস্মিং দিৰসে পাসাদৰরে নিসিন্নো হোতি. তদা ভগৰা সুৰণ্ণমহামেরু ৰিয ৰীথিযা ৰিচরতি, তং ৰিচরমানং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো গন্ত্ৰা ৰন্দিত্ৰা সুগন্ধোদকেন ভগৰন্তং ওসিঞ্চমানো পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসেন অনল্লীনো সত্থু সন্তিকে পব্বজিত্ৰা কম্মট্ঠানং গহেত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৫. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকুসলং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিসজ্জ পাসাদৰরেতিআদিমাহ. তত্থ পাসাদোতি পসাদং সোমনস্সং জনেতি উপ্পাদেতীতি পাসাদো, মালাকম্মচিত্তকম্মসুৰণ্ণকম্মাদ্যনেকৰিচিত্তং দিস্ৰা তত্থ পৰিট্ঠানং জনানং পসাদং জনযতীতি অত্থো. পাসাদো চ সো পত্থেতব্বট্ঠেন ৰরো চাতি পাসাদৰরো, তস্মিং পাসাদৰরে নিসজ্জ নিসীদিত্ৰা ৰিপস্সিং জিনৰরং অদ্দসন্তি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

গন্ধোদকিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. সম্মুখাথৰিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

জাযমানে ৰিপস্সিম্হীতিআদিকং আযস্মতো সম্মুখাথৰিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো সত্তৰস্সিককালেযেৰ সকসিপ্পে নিপ্ফত্তিং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰসন্তো ৰিপস্সিম্হি বোধিসত্তে উপ্পন্নে সব্ববুদ্ধানং লক্খণানি ৰেদত্তযে দিস্সমানানি তানি রাজপ্পমুখস্স জনকাযস্স ৰিপস্সীবোধিসত্তস্স লক্খণঞ্চ বুদ্ধভাৰঞ্চ ব্যাকরিত্ৰা জনানং মানসং নিব্বাপেসি, অনেকানি চ থুতিৰচনানি নিৰেদেসি. সো তেন কুসলকম্মেন ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰত্তিসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি. কতকুসলনামেন সম্মুখাথৰিকত্থেরোতি পাকটো.

৪১. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো জাযমানে ৰিপস্সিম্হীতিআদিমাহ. ৰিপস্সিম্হি সম্মাসম্বুদ্ধে জাযমানে উপ্পজ্জমানে মাতুকুচ্ছিতো নিক্খন্তে অহং পাতুভূতং নিমিত্তং কারণং বুদ্ধভাৰস্স হেতুং ব্যাকরিং কথেসিং, অনেকানি অচ্ছরিযানি পাকটানি অকাসিন্তি অত্থো. সেসং ৰুত্তনযানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সম্মুখাথৰিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. কুসুমাসনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নগরে ধঞ্ঞৰতিযাতিআদিকং আযস্মতো কুসুমাসনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো মহদ্ধনো মহাভোগো তিণ্ণং ৰেদানং পারং গতো ব্রাহ্মণসিপ্পেসু কোটিপ্পত্তো সকপরসমযকুসলো মাতাপিতরো পূজেতুকামো পঞ্চ উপ্পলকলাপে অত্তনো সমীপে ঠপেত্ৰা নিসিন্নো ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰুতং ৰিপস্সিং ভগৰন্তং আগচ্ছন্তং দিস্ৰা নীলপীতাদিঘনবুদ্ধরস্মিযো চ দিস্ৰা পসন্নমানসো আসনং পঞ্ঞাপেত্ৰা তত্থ তানি পুপ্ফানি সন্থরিত্ৰা ভগৰন্তং তত্থ নিসীদাপেত্ৰা সকঘরে মাতু অত্থায পটিযত্তানি সব্বানি খাদনীযভোজনীযানি গহেত্ৰা সপরিৰারং ভগৰন্তং সহত্থেন সন্তপ্পেন্তো ভোজেসি. ভোজনাৰসানে একং উপ্পলহত্থং অদাসি. তেন সোমনস্সজাতো পত্থনং অকাসি. ভগৰাপি অনুমোদনং কত্ৰা পকামি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু দ্ৰে সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ভোগযসেহি ৰড্ঢিতো কামেসু আদীনৰং দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৬৫. সো অপরভাগে পুব্বে কতকুসলং পুব্বেনিৰাসঞাণেন সরিত্ৰা সোমনস্সপ্পত্তো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নগরে ধঞ্ঞৰতিযাতিআদিমাহ. ধঞ্ঞানং পুঞ্ঞৰন্তানং খত্তিযব্রাহ্মণগহপতিমহাসালানং অনেকেসং কুলানং আকরত্তা ধঞ্ঞৰতী, অথ ৰা মুত্তামণিআদিসত্তরতনানং সত্তৰিধধঞ্ঞানং উপভোগপরিভোগানং আকরত্তা ধঞ্ঞৰতী, অথ ৰা ধঞ্ঞানং বুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধখীণাসৰানং ৰসনট্ঠানং আরামৰিহারাদীনং আকরত্তা ধঞ্ঞৰতী, তস্সা ধঞ্ঞৰতিযা. নগরন্তি পত্থেন্তি এত্থ উপভোগপরিভোগত্থিকা জনাতি নগরং, ন গচ্ছতীতি ৰা নগং, রাজযুৰরাজমহামত্তাদীনং ৰসনট্ঠানং. নগং রাতি আদদাতি গণ্হাতীতি নগরং, রাজাদীনং ৰসনট্ঠানসমূহভূতং পাকারপরিখাদীহি পরিক্খিত্তং পরিচ্ছিন্নট্ঠানং নগরং নামাতি অত্থো. নগরে যদা অহং ৰিপস্সিস্স ভগৰতো সন্তিকে ব্যাকরণং অলভিং, তদা তস্মিং ধঞ্ঞৰতিযা নগরে ব্রাহ্মণো অহোসিন্তি সম্বন্ধো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

কুসুমাসনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. ফলদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অজ্ঝাযকো মন্তধরোতিআদিকং আযস্মতো ফলদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা ৰেদত্তযাদিসকসিপ্পেসু পারপ্পত্তো অনেকেসং ব্রাহ্মণসহস্সানিং পামোক্খো আচরিযো সকসিপ্পানং পরিযোসানং অদিস্ৰা তত্থ চ সারং অপস্সন্তো ঘরাৰাসং পহায ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তস্স অৰিদূরে অস্সমং কারেত্ৰা সহ সিস্সেহি ৰাসং কপ্পেসি, তস্মিং সমযে পদুমুত্তরো ভগৰা ভিক্খায চরমানো তস্সানুকম্পায তং পদেসং সম্পাপুণি. তাপসো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো অত্তনো অত্থায পুটকে নিক্খিপিত্ৰা রুক্খগ্গে লগ্গিতানি মধুরানি পদুমফলানি মধুনা সহ অদাসি. ভগৰা তস্স সোমনস্সুপ্পাদনত্থং পস্সন্তস্সেৰ পরিভুঞ্জিত্ৰা আকাসে ঠিতো ফলদানানিসংসং কথেত্ৰা পক্কামি.

৭৫. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সত্তৰস্সিকোযেৰ অরহত্তং পত্ৰা পুব্বে কতকুসলকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অজ্ঝাযকো মন্তধরোতিআদিমাহ. তত্থ অজ্ঝেতি চিন্তেতীতি অজ্ঝাযি, অজ্ঝাযিযেৰ অজ্ঝাযকো. এত্থ হি অকারো ‘‘পটিসেধে ৰুদ্ধিতব্ভাৰে…পে… অকারো ৰিরহপ্পকে’’তি এৰং ৰুত্তেসু দসসু অত্থেসু তব্ভাৰে ৰত্ততি. সিস্সানং সৰনধারণাদিৰসেন হিতং অজ্ঝেতি চিন্তেতি সজ্ঝাযং করোতীতি অজ্ঝাযকো, চিন্তকোতি অত্থো. আচরিযস্স সন্তিকে উগ্গহিতং সব্বং মন্তং মনেন ধারেতি পৰত্তেতীতি মন্তধরো. তিণ্ণং ৰেদান পারগূতি ৰেদং ৰুচ্চতি ঞাণং, ৰেদেন ৰেদিতব্বা বুজ্ঝিতব্বাতি ৰেদা, ইরুৰেদযজুৰেদসামৰেদসঙ্খাতা তযো গন্থা, তেসং ৰেদানং পারং পরিযোসানং কোটিং গতো পত্তোতি পারগূ. সেসং পাকটমেৰাতি

ফলদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. ঞাণসঞ্ঞিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিকং আযস্মতো ঞাণসঞ্ঞিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তস্মিং তস্মিং উপ্পন্নুপ্পন্নে ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তস্স অৰিদূরে পব্বতন্তরে পণ্ণসালং কারেত্ৰা পঞ্চাভিঞ্ঞাঅট্ঠসমাপত্তিযো নিব্বত্তেত্ৰা ৰসন্তো একদিৰসং পরিসুদ্ধং পণ্ডরং পুলিনতলং দিস্ৰা ‘‘ঈদিসা পরিসুদ্ধা বুদ্ধা, ঈদিসংৰ পরিসুদ্ধং বুদ্ধঞাণ’’ন্তি বুদ্ধঞ্চ তস্স ঞাণঞ্চ অনুস্সরি থোমেসি চ.

৮৪. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সাসনে পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্তো পুব্বে কতপুঞ্ঞং অনুস্সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ‘‘পব্বতে হিমৰন্তম্হী’’তিআদিমাহ. পুলিনং সোভনং দিস্ৰাতি পরিপুণ্ণকতং ৰিয পুলাকারেন পরিসোধিতাকারেন পৰত্তং ঠিতন্তি পুলিনং, সোভনং ৰালুকং দিস্ৰা সেট্ঠং বুদ্ধং অনুস্সরিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ঞাণসঞ্ঞিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. গণ্ঠিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰণ্ণৰণ্ণো সম্বুদ্ধোতিআদিকং আযস্মতো গণ্ঠিপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকাসু জাতীসু কতপুঞ্ঞসঞ্চযো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো উপভোগপরিভোগেহি অনূনো একদিৰসং ৰিপস্সিং ভগৰন্তং সগণং দিস্ৰা পসন্নমানসো লাজাপঞ্চমেহি পুপ্ফেহি পূজেসি. সো তেনেৰ চিত্তপ্পসাদেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো দেৰলোকে নিব্বত্তো দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা অপরভাগে মনুস্সেসু মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

৯১. সো একদিৰসং পুব্বে কতপুঞ্ঞং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো ‘‘ইমিনা কুসলেনাহং নিব্বানং পত্তো’’তি পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰণ্ণৰণ্ণো সম্বুদ্ধোতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

গণ্ঠিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. পদুমপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো পদুমপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সকসিপ্পে নিপ্ফত্তিং পত্ৰা তত্থ সারং অপস্সন্তো বুদ্ধুপ্পত্তিতো পুরেতরং উপ্পন্নত্তা ওৰাদানুসাসনং অলভিত্ৰা ঘরাৰাসং পহায ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তস্স অৰিদূরে গোতমকং নাম পব্বতং নিস্সায অস্সমং কারেত্ৰা পঞ্চাভিঞ্ঞা অট্ঠ সমাপত্তিযো নিব্বত্তেত্ৰা ঝানসুখেনেৰ ৰিহাসি. তদা পদুমুত্তরো ভগৰা বুদ্ধো হুত্ৰা সত্তে সংসারতো উদ্ধরন্তো তস্সানুকম্পায হিমৰন্তং অগমাসি. তাপসো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো সকসিস্সে সমানেত্ৰা তেহি পদুমপুপ্ফানি আহরাপেত্ৰা পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো সদ্ধো পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৯৭. সো অত্তনো পুঞ্ঞকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. গোতমো নাম পব্বতোতি অনেকেসং যক্খদেৰতানং আৰাসভাৰেন অধিট্ঠানৰসেন গোতমস্স ভৰনত্তা গোতমোতি পাকটো অহোসি. পৰত্ততি তিট্ঠতীতি পব্বতো. নাগরুক্খেহি সঞ্ছন্নোতি রুহতি তিট্ঠতীতি রুক্খো. অথ ৰা পথৰিং খনন্তো উদ্ধং রুহতীতি রুক্খো, নানা অনেকপ্পকারা চম্পককপ্পূরনাগঅগরুচন্দনাদযো রুক্খাতি নানারুক্খা, তেহি নানারুক্খেহি সঞ্ছন্নো পরিকিণ্ণো গোতমো পব্বতোতি সম্বন্ধো. মহাভূতগণালযোতি ভৰন্তি জাযন্তি উপ্পজ্জন্তি ৰড্ঢন্তি চাতি ভূতা, মহন্তা চ তে ভূতা চাতি মহাভূতা, মহাভূতানং গণো সমূহোতি মহাভূতগণো, মহাভূতগণস্স আলযো পতিট্ঠাতি মহাভূতগণালযো.

৯৮. ৰেমজ্ঝম্হি চ তস্সাসীতি তস্স গোতমস্স পব্বতস্স ৰেমজ্ঝে অব্ভন্তরে অস্সমো অভিনিম্মিতো নিপ্ফাদিতো কতোতি অত্থো. সেসং উত্তানমেৰাতি.

পদুমপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

তেরসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১৪. সোভিতৰগ্গো

১. সোভিতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো সোভিতত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা একদিৰসং সত্থারা ধম্মে দেসিযমানে সোমনস্সেন পসন্নমানসো নানপ্পকারেহি থোমেসি. সো তেনেৰ সোমনস্সেন কালং কত্ৰা দেৰেসু নিব্বত্তো তত্থ দিব্বসুখং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ মনুস্সসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো সত্তৰস্সিকোৰ পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ ছল়ভিঞ্ঞো অরহা অহোসি.

. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সোভিতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. সুদস্সনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিত্থতায নদীতীরেতিআদিকং আযস্মতো সুদস্সনত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে কতপুঞ্ঞূপচযো সিখিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰসন্তো ৰিত্থতায নাম গঙ্গায সমীপে পিলক্খুফলিতং পরিযেসন্তো তস্সা তীরে নিসিন্নং জলমানঅগ্গিসিখং ইৰ সিখিং সম্মাসম্বুদ্ধং দিস্ৰা পসন্নমানসো কেতকীপুপ্ফং ৰণ্টেনেৰ ছিন্দিত্ৰা পূজেন্তো এৰমাহ – ‘‘ভন্তে, যেন ঞাণেন ত্ৰং এৰং মহানুভাৰো সব্বঞ্ঞুবুদ্ধো জাতো, তং ঞাণং অহং পূজেমী’’তি. অথ ভগৰা অনুমোদনমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু জাতো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১০. সো অত্তনো কতকুসলং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিত্থতায নদীতীরেতিআদিমাহ. তত্থ ৰিত্থতাযাতি ৰিত্থরতি পত্থরতি ৰিত্থিণ্ণা হোতীতি ৰিত্থতা, নদন্তি সদ্দং করোন্তি ইতা গতা পৰত্তাতি নদী, নদিং তরন্তা এতং পত্ৰা তিণ্ণা নাম হোন্তীতি তীরং, তস্সা ৰিত্থতায নদিযা তীরে তীরসমীপেতি অত্থো. কেতকিং পুপ্ফিতং দিস্ৰাতি কুচ্ছিতাকারেন গণ্হন্তানং হত্থং কণ্ডকো ছিন্দতি ৰিজ্ঝতীতি কেতং, কেতস্স এসা কেতকীপুপ্ফং, তং দিস্ৰা ৰণ্টং ছিন্দিত্ৰাতি সম্বন্ধো.

১১. সিখিনো লোকবন্ধুনোতি সিখী ৰুচ্চতি অগ্গি, সিখীসদিসা নীলপীতাদিভেদা জলমানা ছব্বণ্ণঘনরংসিযো যস্স সো সিখী, লোকস্স সকললোকত্তযস্স বন্ধু ঞাতকোতি লোকবন্ধু, তস্স সিখিনো লোকবন্ধুনো কেতকীপুপ্ফং ৰণ্টে ছিন্দিত্ৰা পূজেসিন্তি সম্বন্ধো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

সুদস্সনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. চন্দনপূজনকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চন্দভাগানদীতীরেতিআদিকং আযস্মতো চন্দনপূজনকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে হিমৰন্তে চন্দভাগানদিযা সমীপে কিন্নরযোনিযং নিব্বত্তো পুপ্ফভক্খো পুপ্ফনিৰসনো চন্দনঅগরুআদীসু গন্ধৰিভূসিতো হিমৰন্তে ভুম্মদেৰতা ৰিয উয্যানকীল়জলকীল়াদিঅনেকসুখং অনুভৰন্তো ৰাসং কপ্পেসি. তদা অত্থদস্সী ভগৰা তস্সানুকম্পায হিমৰন্তং গন্ত্ৰা আকাসতো ওরুয্হ সঙ্ঘাটিং পঞ্ঞাপেত্ৰা নিসীদি. সো কিন্নরো তং ভগৰন্তং ৰিজ্জোতমানং তত্থ নিসিন্নং দিস্ৰা পসন্নমানসো সুগন্ধচন্দনেন পূজেসি. তস্স ভগৰা অনুমোদনং অকাসি.

১৭. সো তেন পুঞ্ঞেন তেন সোমনস্সেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো অপরাপরং ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চক্কৰত্তিরজ্জপদেসরজ্জসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো চন্দভাগানদীতীরেতিআদিমাহ. তত্থ চন্দং মনং রুচিং অজ্ঝাসযং ঞত্ৰা ৰিয জাতোতি চন্দো. চন্দমণ্ডলেন পসন্ননিম্মলোদকেন উভোসু পস্সেসু মুত্তাদলসদিসসন্থরধৰলপুলিনতলেন চ সমন্নাগতত্তা চন্দেন ভাগা সদিসাতি চন্দভাগা, তস্সা চন্দভাগায নদিযা তীরে সমীপেতি অত্থো. সেসং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

চন্দনপূজনকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

অট্ঠমভাণৰারৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. পুপ্ফচ্ছদনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুনন্দো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো পুপ্ফচ্ছদনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সকসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্তো মহাভোগো মহাযসো দানাভিরতো অহোসি. একদিৰসং সো ‘‘সকলজম্বুদীপে ইমে যাচকা নাম ‘অহং দানং ন লদ্ধোস্মী’তি ৰত্তুং মা লভন্তূ’’তি মহাদানং সজ্জেসি. তদা পদুমুত্তরো ভগৰা সপরিৰারো আকাসেন গচ্ছতি. ব্রাহ্মণো তং দিস্ৰা পসন্নচিত্তো সকসিস্সে পক্কোসাপেত্ৰা পুপ্ফানি আহরাপেত্ৰা আকাসে উক্খিপিত্ৰা পূজেসি. তানি সকলনগরং ছাদেত্ৰা সত্ত দিৰসানি অট্ঠংসু.

২৬. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা খুরগ্গেযেৰ অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুনন্দো নাম নামেনাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পুপ্ফচ্ছদনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. রহোসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো রহোসঞ্ঞকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো একস্মিং বুদ্ধসুঞ্ঞকালে মজ্ঝিমদেসে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সকসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্ৰা তত্থ সারং অপস্সন্তো কেৰলং উদরং পূরেত্ৰা কোধমদমানাদযো অকুসলেযেৰ দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায হিমৰন্তং পৰিসিত্ৰা ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা অনেকতাপসসতপরিৰারো ৰসভপব্বতসমীপে অস্সমং মাপেত্ৰা তীণি ৰস্সসহস্সানি হিমৰন্তেযেৰ ৰসমানো ‘‘অহং এত্তকানং সিস্সানং আচরিযোতি সম্মতো গরুট্ঠানিযো গরুকাতব্বো ৰন্দনীযো, আচরিযো মে নত্থী’’তি দোমনস্সপ্পত্তো তে সব্বে সিস্সে সন্নিপাতেত্ৰা বুদ্ধানং অভাৰে নিব্বানাধিগমাভাৰং পকাসেত্ৰা সযং এককো রহো ৰিৰেকট্ঠানেৰ নিসিন্নো বুদ্ধস্স সম্মুখা নিসিন্নো ৰিয বুদ্ধসঞ্ঞং মনসি করিত্ৰা বুদ্ধারম্মণং পীতিং উপ্পাদেত্ৰা সালাযং পল্লঙ্কং আভুজিত্ৰা নিসিন্নো কালং কত্ৰা ব্রহ্মলোকে নিব্বত্তি.

৩৪. সো তত্থ ঝানসুখেন চিরং ৰসিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো কামেসু অনল্লীনো সত্তৰস্সিকো পব্বজিত্ৰা খুরগ্গেযেৰ অরহত্তং পত্ৰা ছল়ভিঞ্ঞো হুত্ৰা পুব্বেনিৰাসঞাণেন অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. ৰসভো নাম পব্বতোতি হিমৰন্তপব্বতং ৰিনা সেসপব্বতানং উচ্চতরভাৰেন সেট্ঠতরভাৰেন ৰসভোতি সঙ্খং গতো পব্বতোতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

রহোসঞ্ঞকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. চম্পকপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

কণিকারংৰ জোতন্তন্তিআদিকং আযস্মতো চম্পকপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰেস্সভুস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সকসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্ৰা তত্থ সারং অপস্সন্তো ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ৰনন্তরে ৰসন্তো ৰেস্সভুং ভগৰন্তং উদ্দিস্স সিস্সেহি আনীতেহি চম্পকপুপ্ফেহি পূজেসি. ভগৰা অনুমোদনং অকাসি. সো তেনেৰ কুসলেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পাপুণিত্ৰা পুব্বৰাসনাবলেন ঘরাৰাসে অনল্লীনো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪১. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বপুঞ্ঞকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো কণিকারংৰ জোতন্তন্তিআদিমাহ. তত্থ কণিকারন্তি সকলপত্তপলাসানি পরিভজ্জ পাতেত্ৰা পুপ্ফগহণসমযে কণ্ণিকাবদ্ধো হুত্ৰা পুপ্ফমকুল়ানং গহণতো কণ্ণিকাকারেন পকতোতি কণিকারো, ‘‘কণ্ণিকারো’’তি ৰত্তব্বে নিরুত্তিনযেন একস্স পুব্ব ণ-কারস্স লোপং কত্ৰা ‘‘কণিকার’’ন্তি ৰুত্তন্তি দট্ঠব্বং. তং পুপ্ফিতং কণিকাররুক্খং ইৰ জোতন্তং বুদ্ধং অদ্দসন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

চম্পকপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. অত্থসন্দস্সকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিসালমাল়ে আসীনোতিআদিকং আযস্মতো অত্থসন্দস্সকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু অত্তভাৰেসু কতপুঞ্ঞূপচযো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সকসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্তো তত্থ সারং অপস্সন্তো গেহং পহায হিমৰন্তং গন্ত্ৰা রমণীযে ঠানে পণ্ণসালং কত্ৰা পটিৰসতি, তদা সত্তানুকম্পায হিমৰন্তমাগতং পদুমুত্তরভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো পঞ্চঙ্গসমন্নাগতো ৰন্দিত্ৰা থুতিৰচনেহি থোমেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন যাৰতাযুকং কত্ৰা কালঙ্কত্ৰা ব্রহ্মলোকূপগো অহোসি. সো অপরভাগে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

৪৭. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিসালমাল়ে আসীনোতিআদিমাহ. তত্থ ৰিসালমাল়েতি ৰিসালং পত্থটং ৰিত্থিণ্ণং মহন্তং মাল়ং ৰিসালমাল়ং, তস্মিং ৰিসালমাল়ে আসীনো নিসিন্নো অহং লোকনাযকং অদ্দসন্তি সম্বন্ধো. তেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

অত্থসন্দস্সকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. একপসাদনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নারদো ইতি মে নামন্তিআদিকং আযস্মতো একপসাদনিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকাসু জাতীসু কতকুসলো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো কেসৰোতি পাকটো হুত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা ঘরাৰাসং পহায পব্বজিত্ৰা ৰসন্তো একদিৰসং সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো অঞ্জলিং পগ্গয্হ অতিৰিয পীতিসোমনস্সজাতো পক্কামি. সো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা তেনেৰ সোমনস্সেন কালং কত্ৰা দেৰেসু নিব্বত্তো তত্থ দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু উপ্পন্নো তত্থ সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে অঞ্ঞতরস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থরি পসীদিত্ৰা পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৫৫. সো অপরভাগে অত্তনো কতকুসলকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নারদো ইতি মে নামন্তিআদিমাহ. তত্থ নারদোতি জাতিৰসেন সুদ্ধসরীরত্তা নত্থি রজো ধূলি মলং এতস্সাতি নারদো, জ-কারস্স দ-কারং কত্ৰা নারদোতি কুলদত্তিকং নামং. কেসৰোতি কিসৰচ্ছগোত্তে জাতত্তা কেসৰো নারদকেসৰো ইতি মং জনা ৰিদূ জানন্তীতি অত্থো. সেসং পাকটমেৰাতি.

একপসাদনিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. সালপুপ্ফদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

মিগরাজা তদা আসিন্তিআদিকং আযস্মতো সালপুপ্ফদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে কতকুসলসঞ্চযো কেনচি কম্মচ্ছিদ্দেন হিমৰন্তে সীহযোনিযং নিব্বত্তো অনেকসীহপরিৰারো ৰিহাসি. তদা সিখী ভগৰা তস্সানুকম্পায হিমৰন্তং অগমাসি. সীহো তং উপগতং দিস্ৰা পসন্নমানসো সাখাভঙ্গেন সকণ্ণিকসালপুপ্ফং গহেত্ৰা পূজেসি. ভগৰা তস্স অনুমোদনং অকাসি.

৬০. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা অরহত্তং পত্তো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো মিগরাজা তদা আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ মরণং গচ্ছন্তীতি মিগা, অথ ৰা ঘাসং মগ্গন্তি গৰেসন্তীতি মিগা, মিগানং রাজা মিগরাজা. সকলচতুপ্পদানং রাজভাৰে সতিপি গাথাবন্ধসুখত্থং মিগে আদিং কত্ৰা মিগরাজাতি ৰুত্তং. যদা ভগৰন্তং দিস্ৰা সপুপ্ফং সালসাখং ভঞ্জিত্ৰা পূজেসিং, তদা অহং মিগরাজা অহোসিন্তি অত্থো.

৬২. সকোসং পুপ্ফমাহরিন্তি সকণ্ণিকং সালপুপ্ফং আহরিং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

সালপুপ্ফদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. পিযালফলদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পরোধকো তদা আসিন্তিআদিকং আযস্মতো পিযালফলদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে নেসাদকুলে নিব্বত্তো হিমৰন্তে একস্মিং পব্ভারে মিগে ৰধিত্ৰা জীৰিকং কপ্পেত্ৰা ৰসতি. তস্মিং কালে তত্থ গতং সিখিং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো সাযং পাতং নমস্সমানো কঞ্চি দেয্যধম্মং অপস্সন্তো মধুরানি পিযালফলানি উচ্চিনিত্ৰা অদাসি. ভগৰা তানি পরিভুঞ্জি. সো নেসাদো বুদ্ধারম্মণায পীতিযা নিরন্তরং ফুট্ঠসরীরো পাপকম্মে ৰিরত্তচিত্তো মূলফলাহারো নচিরস্সেৰ কালং কত্ৰা দেৰলোকে নিব্বত্তি.

৬৬. সো তত্থ দিব্বসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ অনেকৰিধসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা তত্থ অনভিরতো গেহং পহায সত্থু সন্তিকে পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্তো অত্তনো কতফলদানকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পরোধকো তদা আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ যদা অহং পিযালফলং দত্ৰা চিত্তং পসাদেসিং, তদা অহং পরোধকো আসিন্তি সম্বন্ধো. পরোধকোতি পরসত্তরোধকো ৰিহেসকো. ‘‘পররোধকো’’তি ৰত্তব্বে পুব্বস্স র-কারস্স লোপং কত্ৰা ‘‘পরোধকো’’তি ৰুত্তং.

৬৯. পরিচারিং ৰিনাযকন্তি তং নিব্বানপাপকং সত্থারং, ‘‘ভন্তে, ইমং ফলং পরিভুঞ্জথা’’তি পৰারিং নিমন্তেসিং আরাধেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পিযালফলদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

চুদ্দসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১৫. ছত্তৰগ্গো

১. অতিছত্তিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পরিনিব্বুতে ভগৰতীতিআদিকং আযস্মতো অতিছত্তিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ধরমানস্স ভগৰতো অদিট্ঠত্তা পরিনিব্বুতকালে ‘‘অহো মম পরিহানী’’তি চিন্তেত্ৰা ‘‘মম জাতিং সফলং করিস্সামী’’তি কতসন্নিট্ঠানো ছত্তাধিছত্তং কারেত্ৰা তস্স ভগৰতো সরীরধাতুং নিহিতধাতুগব্ভং পূজেসি. অপরভাগে পুপ্ফচ্ছত্তং কারেত্ৰা তমেৰ ধাতুগব্ভং পূজেসি. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা কম্মট্ঠানং গহেত্ৰা ৰাযমন্তো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পরিনিব্বুতে ভগৰতীতিআদিমাহ. তত্থ ছত্তাতিছত্তন্তি ছাদিযতি সংৰরিযতি আতপাদিন্তি ছত্তং, ছত্তস্স অতিছত্তং ছত্তস্স উপরি কতছত্তং ছত্তাতিছত্তং, ছত্তস্স উপরূপরি ছত্তন্তি অত্থো. থূপম্হি অভিরোপযিন্তি থূপিযতি রাসিকরীযতীতি থূপো, অথ ৰা থূপতি থিরভাৰেন ৰুদ্ধিং ৰিরূল়্হিং ৰেপুল্লং আপজ্জমানো পতিট্ঠাতীতি থূপো, তস্মিং থূপম্হি মযা কারিতং ছত্তং উপরূপরি ঠপনৰসেন অভি ৰিসেসেন আরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো.

. পুপ্ফচ্ছদনং কত্ৰানাতি ৰিকসিতেহি সুগন্ধেহি অনেকেহি ফুপ্ফেহি ছদনং ছত্তুপরি ৰিতানং কত্ৰা পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

অতিছত্তিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. থম্ভারোপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো থম্ভারোপকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ধম্মদস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো সদ্ধো পসন্নো পরিনিব্বুতে ভগৰতি তস্স ভগৰতো ধাতুগব্ভমাল়কে থম্ভং নিখনিত্ৰা ধজং আরোপেসি. বহূনি জাতিসুমনপুপ্ফানি গন্থিত্ৰা নিস্সেণিযা আরোহিত্ৰা পূজেসি.

. সো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা কালং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা সব্বত্থ পূজিতো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো দহরকালতো পভুতি পূজনীযো সাসনে বদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পত্তো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তত্থ নিব্বুতে লোকনাথম্হীতি সকললোকস্স নাথে পধানভূতে পটিসরণে চ সত্থরি খন্ধপরিনিব্বানেন নিব্বুতে নিব্বুতদীপসিখা ৰিয অদস্সনং গতেতি অত্থো. ধম্মদস্সীনরাসভেতি চতুসচ্চধম্মং পস্সতীতি ধম্মদস্সী, অথ ৰা সতিপট্ঠানাদিকে সত্ততিংসবোধিপক্খিযধম্মে দস্সনসীলো পস্সনসীলোতি ধম্মদস্সী, নরানং আসভো পৰরো উত্তমোতি নরাসভো, ধম্মদস্সী চ সো নরাসভো চেতি ধম্মদস্সীনরাসভো, তস্মিং ধম্মদস্সীনরাসভে. আরোপেসিং ধজং থম্ভন্তি চেতিযমাল়কে থম্ভং নিখনিত্ৰা তত্থ ধজং আরোপেসিং বন্ধিত্ৰা ঠপেসিন্তি অত্থো.

. নিস্সেণিং মাপযিত্ৰানাতি নিস্সায তং ইণন্তি গচ্ছন্তি আরোহন্তি উপরীতি নিস্সেণি, তং নিস্সেণিং মাপযিত্ৰা কারেত্ৰা বন্ধিত্ৰা থূপসেট্ঠং সমারুহিন্তি সম্বন্ধো. জাতিপুপ্ফং গহেত্ৰানাতি জাযমানমেৰ জনানং সুন্দরং মনং করোতীতি জাতিসুমনং, জাতিসুমনমেৰ পুপ্ফং ‘‘জাতিসুমনপুপ্ফ’’ন্তি ৰত্তব্বে গাথাবন্ধসুখত্থং সুমনসদ্দস্স লোপং কত্ৰা ‘‘জাতিপুপ্ফ’’ন্তি ৰুত্তং, তং জাতিসুমনপুপ্ফং গহেত্ৰা গন্থিত্ৰা থূপম্হি আরোপযিং, আরোপেত্ৰা পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

থম্ভারোপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. ৰেদিকারকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো ৰেদিকারকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পিযদস্সিস্স ভগৰতো কালে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা নিব্বুতে সত্থরি পসন্নো তস্স চেতিযে ৰলযং কারেসি, সত্তহি রতনেহি পরিপূরেত্ৰা মহাপূজং কারেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অনেকেসু জাতিসতসহস্সেসু পূজনীযো মহদ্ধনো মহাভোগো উভযসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিভৰসম্পন্নো পব্বজিত্ৰা ৰাযমন্তো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১০. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বে কতকুসলং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. পিযদস্সীনরুত্তমেতি পিযং সোমনস্সাকারং দস্সনং যস্স সো পিযদস্সী, আরোহপরিণাহদ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণঅসীতানুব্যঞ্জনব্যামপ্পভামণ্ডলেহি সাধু মহাজনপ্পসাদং জনযনাকারদস্সনোতি অত্থো. নরানং উত্তমোতি নরুত্তমো, পিযদস্সী চ সো নরুত্তমো চেতি পিযদস্সীনরুত্তমো, তস্মিং পিযদস্সীনরুত্তমে নিব্বুতে ধাতুগব্ভম্হি মুত্তৰেদিং অহং অকাসিন্তি সম্বন্ধো. পুপ্ফাধারত্থায পরিযোসানে ৰেদিকাৰলযং অকাসিন্তি অত্থো.

১১. মণীহি পরিৰারেত্ৰাতি মণতি জোততি পভাসতীতি মণি, অথ ৰা জনানং মনং পূরেন্তো সোমনস্সং করোন্তো ইতো গতো পৰত্তোতি মণি, জাতিরঙ্গমণিৰেল়ুরিযমণিআদীহি অনেকেহি মণীহি কতৰেদিকাৰলযং পরিৰারেত্ৰা উত্তমং মহাপূজং অকাসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

ৰেদিকারকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. সপরিৰারিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো সপরিৰারিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকাসু জাতীসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো মহদ্ধনো মহাভোগো অহোসি. অথ পদুমুত্তরে ভগৰতি পরিনিব্বুতে মহাজনো তস্স ধাতুং নিদহিত্ৰা মহন্তং চেতিযং কারেত্ৰা পূজেসি. তস্মিং কালে অযং উপাসকো তস্সুপরি চন্দনসারেন চেতিযঘরং করিত্ৰা মহাপূজং অকাসি. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায কুসলং কত্ৰা সদ্ধায সাসনে পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১৫-৮. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তত্থ ওমত্তন্তি লামকভাৰং নীচভাৰং দুক্খিতভাৰং ৰা ন পস্সামি ন জানামি, ন দিট্ঠপুব্বো মযা নীচভাৰোতি অত্থো. সেসং পাকটমেৰাতি.

সপরিৰারিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. উমাপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকমহিতেতিআদিকং আযস্মতো উমাপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰসন্তো নিব্বুতস্স ভগৰতো চেতিযমহে ৰত্তমানে ইন্দনীলমণিৰণ্ণং উমাপুপ্ফং গহেত্ৰা পূজেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো দিব্বমানুসসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে বহুলং নীলৰণ্ণো জাতিসম্পন্নো ৰিভৰসম্পন্নো অহোসি. সো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সদ্ধাজাতো পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

২১. সো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকমহিতেতিআদি ৰুত্তং. তত্থ লোকমহিতেতি লোকেহি মহিতো পূজিতোতি লোকমহিতো, তস্মিং লোকমহিতে সিদ্ধত্থম্হি ভগৰতি পরিনিব্বুতেতি সম্বন্ধো. আহুতীনংপটিগ্গহেতি আহুতিনো ৰুচ্চন্তি পূজাসক্কারা, তেসং আহুতীনং পটিগ্গহেতুং অরহতীতি আহুতীনংপটিগ্গহো, অলুত্তকিতন্তসমাসো, তস্মিং আহুতীনংপটিগ্গহে ভগৰতি পরিনিব্বুতেতি অত্থো.

২২. উমাপুপ্ফন্তি উদ্ধমুদ্ধং নীলপভং মুঞ্চমানং পুপ্ফতি ৰিকসতীতি উমাপুপ্ফং, তং উমাপুপ্ফং গহেত্ৰা চেতিযে পূজং অকাসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

উমাপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. অনুলেপদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অনোমদস্সীমুনিনোতিআদিকং আযস্মতো অনুলেপদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অনোমদস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো মহদ্ধনো মহাভোগো তস্স ভগৰতো বোধিরুক্খস্স ৰেদিকাৰলযং কারেত্ৰা সুধাকম্মঞ্চ কারেত্ৰা ৰালুকসন্থরণং দদ্দল়্হমানং রজতৰিমানমিৰ কারেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন সুখপ্পত্তো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে রজতৰিমানরজতগেহরজতপাসাদেসু সুখমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনমনুযুত্তো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২৬. সো অপরভাগে ‘‘কিং নু খো কুসলং কত্ৰা মযা অযং ৰিসেসো অধিগতো’’তি পুব্বেনিৰাসানুস্সতিঞাণেন পটিপাটিযা অনুস্সরিত্ৰা পুব্বে কতকুসলং জানিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অনোমদস্সীমুনিনোতিআদিমাহ. তত্থ অনোমং অলামকং দস্সনং দস্সনীযং সরীরং যস্স সো অনোমদস্সী, দ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণঅসীতানুব্যঞ্জনব্যামপ্পভাসমুজ্জলৰিরাজিতসরীরত্তা সুন্দরদস্সনোতি অত্থো. সুধায পিণ্ডং দত্ৰানাতি বোধিঘরে ৰেদিকাৰলযং কারেত্ৰা সকলে বোধিঘরে সুধালেপনং কত্ৰাতি অত্থো. পাণিকম্মং অকাসহন্তি সারকট্ঠেন ফলকপাণিযো কত্ৰা তাহি পাণীহি মট্ঠকম্মং অকাসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

অনুলেপদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. মগ্গদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

উত্তরিত্ৰান নদিকন্তিআদিকং আযস্মতো মগ্গদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু নিব্বানাধিগমত্থায পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে লোকসম্মতে কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং ৰসন্তো একদিৰসং ভগৰন্তং একং নদিং উত্তরিত্ৰা ৰনন্তরং গচ্ছন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ‘‘ইদানি মযা ভগৰতো মগ্গং সমং কাতুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা কুদালঞ্চ পিটকঞ্চ আদায ভগৰতো গমনমগ্গং সমং কত্ৰা ৰালুকং ওকিরিত্ৰা ভগৰতো পাদে ৰন্দিত্ৰা, ‘‘ভন্তে, ইমিনা মগ্গালঙ্কারকরণেন নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে পূজনীযো ভৰেয্যং, নিব্বানঞ্চ পাপুণেয্য’’ন্তি পত্থনং অকাসি. ভগৰা ‘‘যথাধিপ্পাযং সমিজ্ঝতূ’’তি অনুমোদনং ৰত্ৰা পক্কামি.

৩২-৩. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সব্বত্থ পূজিতো অহোসি. ইমস্মিং পন বুদ্ধুপ্পাদে পাকটে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং পচ্চক্খতো ঞত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো উত্তরিত্ৰান নদিকন্তিআদিমাহ. তত্থ নদতি সদ্দং করোতি গচ্ছতীতি নদী, নদীযেৰ নদিকা, তং নদিকং উত্তরিত্ৰা অতিক্কমিত্ৰাতি অত্থো. কুদালপিটকমাদাযাতি কু ৰুচ্চতি পথৰী, তং ৰিদালনে পদালনে ছিন্দনে অলন্তি কুদালং, পিটকং ৰুচ্চতি পংসুৰালিকাদিৰাহকং, তালপণ্ণৰেত্তলতাদীহি কতভাজনং, কুদালঞ্চ পিটকঞ্চ কুদালপিটকং, তং আদায গহেত্ৰাতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

মগ্গদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. ফলকদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

যানকারো পুরে আসিন্তিআদিকং আযস্মতো ফলকদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু অত্তভাৰেসু কতপুঞ্ঞসম্ভারো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে ৰড্ঢকিকুলে নিব্বত্তো রতনত্তযে পসন্নো চন্দনেন আলম্বনফলকং কত্ৰা ভগৰতো অদাসি. ভগৰা তস্সানুমোদনং অকাসি.

৩৭. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সব্বত্থ কালে চিত্তসুখপীণিতো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সঞ্জাতপ্পসাদো পব্বজিত্ৰা ৰাযমন্তো নচিরস্সেৰ সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো যানকারো পুরে আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ যানকারোতি যন্তি এতেন ইচ্ছিতিচ্ছিতট্ঠানন্তি যানং, তং করোতীতি যানকারো, পুরে বুদ্ধদস্সনসমযে অহং যানকারো আসিং অহোসিন্তি অত্থো. চন্দনং ফলকং কত্ৰাতি চন্দতি পরিল়াহং ৰূপসমেতীতি চন্দনং. অথ ৰা চন্দন্তি সুগন্ধৰাসনত্থং সরীরং ৰিলিম্পন্তি এতেনাতি চন্দনং, তং আলম্বনফলকং কত্ৰা. লোকবন্ধুনোতি সকললোকস্স বন্ধু ঞাতিভূতোতি লোকবন্ধু, তস্স লোকবন্ধুনো সত্থুস্স অদাসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ফলকদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. ৰটংসকিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুমেধো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো ৰটংসকিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমমুনিন্দেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা তত্থ আদীনৰং দিস্ৰা গেহং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা মহাৰনে ৰিহাসি. তস্মিং সমযে সুমেধো ভগৰা ৰিৰেককামতায তং ৰনং সম্পাপুণি. অথ সো তাপসো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ৰিকসিতং সল়লপুপ্ফং গহেত্ৰা ৰটংসকাকারেন গন্থেত্ৰা ভগৰতো পাদমূলে ঠপেত্ৰা পূজেসি. ভগৰা তস্স চিত্তপ্পসাদত্থায অনুমোদনমকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে কুলে জাতো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধো পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৪৩. সো অপরভাগে পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুমেধো নাম নামেনাতিআদি ৰুত্তং. ৰিৰেকমনুব্রূহন্তোতি জনাকিণ্ণতং পহায জনৰিৰেকং চিত্তৰিৰেকঞ্চ অনুব্রূহন্তো ৰড্ঢেন্তো বহুলীকরোন্তো মহাৰনং অজ্ঝোগাহি পাৰিসীতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

ৰটংসকিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. পল্লঙ্কদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুমেধস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো পল্লঙ্কদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু নিব্বানাধিগমত্থায কতপুঞ্ঞূপচযো সুমেধস্স ভগৰতো কালে গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায মহাভোগসম্পন্নো সত্থরি পসীদিত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা তস্স সত্থুনো সত্তরতনমযং পল্লঙ্কং কারেত্ৰা মহন্তং পূজং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সব্বত্থ পূজিতো অহোসি. সো অনুক্কমেন ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্ৰা পুব্বে কতপুঞ্ঞনামেন পল্লঙ্কদাযকত্থেরোতি পাকটো অহোসি. হেট্ঠা ৰিয উপরিপি পুব্বে কতপুঞ্ঞনামেন থেরানং নামানি এৰমেৰ ৰেদিতব্বানি.

৪৭. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুমেধস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. পল্লঙ্কো হি মযা দিন্নোতি পল্লঙ্কং ঊরুবদ্ধাসনং কত্ৰা যত্থ উপৰীসন্তি নিসীদন্তি, সো পল্লঙ্কোতি ৰুচ্চতি, সো পল্লঙ্কো সত্তরতনমযো মযা দিন্নো পূজিতোতি অত্থো. সউত্তরসপচ্ছদোতি সহ উত্তরচ্ছদেন সহ পচ্ছদেন সউত্তরসপচ্ছদো, উপরিৰিতানং বন্ধিত্ৰা আসনং উত্তমৰত্থেহি অচ্ছাদেত্ৰাতি অত্থো. সেসং পাকটমেৰাতি.

পল্লঙ্কদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

পন্নরসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১৬. বন্ধুজীৰকৰগ্গো

১. বন্ধুজীৰকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চন্দংৰ ৰিমলং সুদ্ধন্তিআদিকং আযস্মতো বন্ধুজীৰকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰসন্তো সিখিস্স ভগৰতো রূপকাযসম্পত্তিং দিস্ৰা পসন্নমানসো বন্ধুজীৰকপুপ্ফানি গহেত্ৰা ভগৰতো পাদমূলে পূজেসি. ভগৰা তস্স চিত্তপ্পসাদৰড্ঢনত্থায অনুমোদনমকাসি. সো যাৰতাযুতং ঠত্ৰা তেনেৰ পুঞ্ঞেন দেৰলোকে নিব্বত্তো ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্স অম্হাকং সম্মাসম্বুদ্ধস্স উপ্পন্নকালে গহপতিকুলে নিব্বত্তো রূপগ্গযসগ্গপ্পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সদ্ধাজাতো গেহং পহায পব্বজিতো অরহত্তং পাপুণি.

. সো পুব্বেনিৰাসঞাণেন পুব্বে কতকুসলকম্মং অনুস্সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো চন্দংৰ ৰিমলং সুদ্ধন্তিআদিমাহ. তত্থ চন্দংৰ ৰিমলং সুদ্ধন্তি অব্ভা, মহিকা, ধুমো, রজো, রাহূতি ইমেহি উপক্কিলেসমলেহি ৰিমুত্তং চন্দং ইৰ দিযড্ঢসহস্সুপক্কিলেসমলানং পহীনত্তা ৰিমলং নিক্কিলেসত্তা সুদ্ধং পসন্নং সিখিং সম্বুদ্ধন্তি সম্বন্ধো. কিলেসকদ্দমানং অভাৰেন অনাৰিলং. নন্দীভৰসঙ্খাতায বলৰস্নেহায পরিসমন্ততো খীণত্তা নন্দীভৰপরিক্খীণং. তিণ্ণং লোকেতি লোকত্তযতো তিণ্ণং উত্তিণ্ণং অতিক্কন্তং. ৰিসত্তিকন্তি ৰিসত্তিকং ৰুচ্চতি তণ্হা, নিত্তণ্হন্তি অত্থো.

. নিব্বাপযন্তং জনতন্তি ধম্মৰস্সং ৰস্সন্তো জনতং জনসমূহং কিলেসপরিল়াহাভাৰেন নিব্বাপযন্তং ৰূপসমেন্তং. সযং সংসারতো তিণ্ণং, সব্বসত্তে সংসারতো তারযন্তং অতিক্কমেন্তং চতুন্নং সচ্চানং মুননতো জাননতো মুনিং সিখিং সম্বুদ্ধন্তি সম্বন্ধো. ৰনস্মিং ঝাযমানন্তি আরম্মণূপনিজ্ঝানলক্খণূপনিজ্ঝানেহি ঝাযন্তং চিন্তেন্তং চিত্তেন ভাৰেন্তং ৰনমজ্ঝেতি অত্থো. একগ্গং একগ্গচিত্তং সুসমাহিতং সুট্ঠু আরম্মণে আহিতং ঠপিতচিত্তং সিখিং মুনিং দিস্ৰাতি সম্বন্ধো.

. বন্ধুজীৰকপুপ্ফানীতি বন্ধূনং ঞাতীনং জীৰকং জীৰিতনিস্সযং হদযমংসলোহিতং বন্ধুজীৰকং হদযমংসলোহিতসমানৰণ্ণং পুপ্ফং বন্ধুজীৰকপুপ্ফং গহেত্ৰা সিখিনো লোকবন্ধুনো পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

বন্ধুজীৰকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. তম্বপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পরকম্মাযনে যুত্তোতিআদিকং আযস্মতো তম্বপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি আযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পিযদস্সিস্স ভগৰতো কালে কেনচি পুরে কতেন অকুসলকম্মেন দুগ্গতকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো পরেসং কম্মং কত্ৰা ভতিযা জীৰিকং কপ্পেসি. সো এৰং দুক্খেন ৰসন্তো পরেসং অপরাধং কত্ৰা মরণভযেন পলাযিত্ৰা ৰনং পাৰিসি. তত্থ গতট্ঠানে পাটলিবোধিং দিস্ৰা ৰন্দিত্ৰা সম্মজ্জিত্ৰা একস্মিং রুক্খে তম্বৰণ্ণং পুপ্ফং দিস্ৰা তং সব্বং কণ্ণিকে ওচিনিত্ৰা বোধিপূজং অকাসি. তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা ৰন্দিত্ৰা পল্লঙ্কমাভুজিত্ৰা নিসীদি. তস্মিং খণে তে মনুস্সা পদানুপদিকং অনুবন্ধিত্ৰা তত্থ অগমংসু. সো তে দিস্ৰা বোধিং আৰজ্জেন্তোৰ পলাযিত্ৰা ভযানকে গীরিদুগ্গপপাতে পতিত্ৰা মরি.

. সো বোধিপূজায অনুস্সরিতত্তা তেনেৰ পীতিসোমনস্সেন তাৰতিংসাদীসু উপপন্নো ছ কামাৰচরসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পরকম্মাযনে যুত্তোতিআদিমাহ. তত্থ পরেসং কম্মানি পরকম্মানি, পরকম্মানং আযনে করণে ৰাহনে ধারণে যুত্তো যোজিতো অহোসিন্তি অত্থো. সেসং পাকটমেৰাতি.

তম্বপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. ৰীথিসম্মজ্জকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

উদেন্তং সতরংসিং ৰাতিআদিকং আযস্মতো ৰীথিসম্মজ্জকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু জাতিসতেসু কতপুঞ্ঞসঞ্চযো সিখিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ঘরাৰাসং ৰসন্তো নগরৰাসীহি সদ্ধিং ৰীথিং সজ্জেত্ৰা নীযমানং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ৰীথিং সমং কত্ৰা ধজং তত্থ উস্সাপেসি.

১৫. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো বহুমানহদযো পব্বজিত্ৰা লদ্ধূপসম্পদো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং অনুস্সরন্তো পচ্চক্খতো জানিত্ৰা পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো উদেন্তং সতরংসিং ৰাতিআদিমাহ. তত্থ উদেন্তং উগ্গচ্ছন্তং সতরংসিং সতপভং. সতরংসীতি দেসনাসীসমত্তং, অনেকসতসহস্সপভং সূরিযং ইৰাতি অত্থো. পীতরংসিংৰ ভাণুমন্তি পীতরংসিং সংকুচিতপভং ভাণুমং পভাৰন্তং চন্দমণ্ডলং ইৰ সম্বুদ্ধং দিস্ৰাতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ৰীথিসম্মজ্জকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. কক্কারুপুপ্ফপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

দেৰপুত্তো অহং সন্তোতিআদিকং আযস্মতো কক্কারুপুপ্ফপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে কতপুঞ্ঞসঞ্চযো সিখিস্স ভগৰতো কালে ভুম্মট্ঠকদেৰপুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তো সিখিং সম্মাসম্বুদ্ধং দিস্ৰা দিব্বকক্কারুপুপ্ফং গহেত্ৰা পূজেসি.

২১. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো একতিংসকপ্পব্ভন্তরে উভযসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থরি পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং পচ্চক্খতো ঞত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো দেৰপুত্তো অহং সন্তোতিআদিমাহ. তত্থ দিব্বন্তি কীল়ন্তি পঞ্চহি দিব্বেহি কামগুণেহীতি দেৰা, দেৰানং পুত্তো, দেৰো এৰ ৰা পুত্তো দেৰপুত্তো, অহং দেৰপুত্তো সন্তো ৰিজ্জমানো দিব্বং কক্কারুপুপ্ফং পগ্গয্হ পকারেন, গহেত্ৰা সিখিস্স ভগৰতো অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

কক্কারুপুপ্ফপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. মন্দারৰপুপ্ফপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

দেৰপুত্তো অহং সন্তোতিআদিকং আযস্মতো মন্দারৰপুপ্ফপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে ভুম্মট্ঠকদেৰপুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তো সিখিং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো দিব্বমন্দারৰপুপ্ফেহি পূজেসি.

২৫. সো তেন পুঞ্ঞেনাতিআদিকং সব্বং অনন্তরত্থেরস্স অপদানৰণ্ণনায ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বন্তি.

মন্দারৰপুপ্ফপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. কদম্বপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো কদম্বপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সম্মাসম্বুদ্ধসুঞ্ঞে লোকে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং ৰসন্তো তত্থ আদীনৰং দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তসমীপে কুক্কুটে নাম পব্বতে অস্সমং কত্ৰা ৰিহাসি. সো তত্থ সত্ত পচ্চেকবুদ্ধে দিস্ৰা পসন্নমানসো পুপ্ফিতং কদম্বপুপ্ফং ওচিনিত্ৰা তে পচ্চেকবুদ্ধে পূজেসি. তেপি ‘‘ইচ্ছিতং পত্থিত’’ন্তিআদিনা অনুমোদনং অকংসু.

৩০. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. তং ৰুত্তত্থমেৰ. কুক্কুটো নাম পব্বতোতি তস্স উভোসু পস্সেসু কুক্কুটচূল়াকারেন পব্বতকূটানং ৰিজ্জমানত্তা কুক্কুটোতি সঙ্খং গতো. পকারেন তিরো হুত্ৰা পতিট্ঠহতীতি পব্বতো. তম্হি পব্বতপাদম্হীতি তস্মিং পব্বতসমীপে. সত্ত বুদ্ধা ৰসন্তীতি সত্ত পচ্চেকবুদ্ধা তস্মিং কুক্কুটপব্বতপাদে পণ্ণসালাযং ৰসন্তীতি অত্থো.

৩১. দীপরাজংৰ উগ্গতন্তি দীপানং রাজা দীপরাজা, সব্বেসং দীপানং জলমানানং তারকানং রাজা চন্দোতি অত্থো. অথ ৰা সব্বেসু জম্বুদীপপুব্বৰিদেহঅপরগোযানউত্তরকুরুসঙ্খাতেসু চতূসু দীপেসু দ্ৰিসহস্সপরিত্তদীপেসু চ রাজা আলোকফরণতো চন্দো দীপরাজাতি ৰুচ্চতি, তং নভে উগ্গতং চন্দং ইৰ পুপ্ফিতং ফুল্লিতং কদম্বরুক্খং দিস্ৰা ততো পুপ্ফং ওচিনিত্ৰা উভোহি হত্থেহি পগ্গয্হ পকারেন গহেত্ৰা সত্ত পচ্চেকবুদ্ধে সমোকিরিং সুট্ঠু ওকিরিং, আদরেন পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

কদম্বপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. তিণসূলকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো তিণসূলকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমজিনৰরেসু কতপুঞ্ঞসম্ভারো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে কুসলানি উপচিনন্তো সিখিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা তত্থ দোসং দিস্ৰা তং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ৰসন্তো হিমৰন্তসমীপে ভূতগণে নাম পব্বতে ৰসন্তং একতং ৰিৰেকমনুব্রূহন্তং সিখিং সম্বুদ্ধং দিস্ৰা পসন্নমানসো তিণসূলপুপ্ফং গহেত্ৰা পাদমূলে পূজেসি. বুদ্ধোপি তস্স অনুমোদনং অকাসি.

৩৫. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সাসনে পসন্নো পব্বজিত্ৰা উপনিস্সযসম্পন্নত্তা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণিত্ৰা পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সপ্পত্তো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. ভূতগণো নাম পব্বতোতি ভূতগণানং দেৰযক্খসমূহানং আৰাসভূতত্তা ভৰনসদিসত্তা অৰিরূল়্হভাৰেন পৰত্তত্তা চ ভূতগণো নাম পব্বতো, তস্মিং একো অদুতিযো জিনো জিতমারো বুদ্ধো ৰসতে দিব্বব্রহ্মঅরিযইরিযাপথৰিহারেহি ৰিহরতীতি অত্থো.

৩৬. একূনসতসহস্সং, কপ্পং ন ৰিনিপাতিকোতি তেন তিণসূলপুপ্ফপূজাকরণফলেন নিরন্তরং একূনসতসহস্সকপ্পানং অৰিনিপাতকো চতুরাপাযৰিনিমুত্তো সগ্গসম্পত্তিভৰমেৰ উপপন্নোতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

তিণসূলকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. নাগপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সুৰচ্ছো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো নাগপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমজিননিসভেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ৰেদত্তযাদীসু সকসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্ৰা তত্থ সারং অদিস্ৰা হিমৰন্তং পৰিসিত্ৰা তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ঝানসমাপত্তিসুখেন ৰীতিনামেসি. তস্মিং সমযে পদুমুত্তরো ভগৰা তস্সানুকম্পায তত্থ অগমাসি. সো তাপসো তং ভগৰন্তং দিস্ৰা লক্খণসত্থেসু ছেকত্তা ভগৰতো লক্খণরূপসম্পত্তিযা পসন্নো ৰন্দিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গয্হ অট্ঠাসি. আকাসতো অনোতিণ্ণত্তা পূজাসক্কারে অকতেযেৰ আকাসেনেৰ পক্কামি. অথ সো তাপসো সসিস্সো নাগপুপ্ফং ওচিনিত্ৰা তেন পুপ্ফেন ভগৰতো গতদিসাভাগমগ্গং পূজেসি.

৩৯. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰন্তো সব্বত্থ পূজিতো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাসম্পন্নো পব্বজিত্ৰা ৰত্তপটিপত্তিযা সাসনং সোভযমানো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা ‘‘কেন নু খো কুসলকম্মেন মযা অযং লোকুত্তরসম্পত্তি লদ্ধা’’তি অতীতকম্মং সরন্তো পুব্বকম্মং পচ্চক্খতো ঞত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুৰচ্ছো নাম নামেনাতিআদিমাহ. তত্থ ৰচ্ছগোত্তে জাতত্তা ৰচ্ছো, সুন্দরো চ সো ৰচ্ছো চেতি সুৰচ্ছো. নামেন সুৰচ্ছো নাম ব্রাহ্মণো মন্তপারগূ ৰেদত্তযাদিসকলমন্তসত্থে কোটিপ্পত্তোতি অত্থো. সেসং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

নাগপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. পুন্নাগপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

কাননং ৰনমোগয্হাতিআদিকং আযস্মতো পুন্নাগপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ফুস্সস্স ভগৰতো কালে নেসাদকুলে নিব্বত্তো মহাৰনং পৰিট্ঠো তত্থ সুপুপ্ফিতপুন্নাগপুপ্ফং দিস্ৰা হেতুসম্পন্নত্তা বুদ্ধারম্মণপীতিৰসেন ভগৰন্তং সরিত্ৰা তং পুপ্ফং সহ কণ্ণিকাহি ওচিনিত্ৰা ৰালুকাহি চেতিযং কত্ৰা পূজেসি.

৪৬. সো তেন পুঞ্ঞেন দ্ৰেনৰুতিকপ্পে নিরন্তরং দেৰমনুস্সসম্পত্তিযোযেৰ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায পুব্বৰাসনাবলেন সাসনে পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰাযমন্তো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা পুব্বে কতকুসলং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো কাননং ৰনমোগয্হাতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

পুন্নাগপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. কুমুদদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো কুমুদদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হিমৰন্তস্স আসন্নে মহন্তে জাতস্সরে কুকুত্থো নাম পক্খী হুত্ৰা নিব্বত্তো কেনচি অকুসলেন পক্খী সমানোপি পুব্বে কতসম্ভারেন বুদ্ধিসম্পন্নো পুঞ্ঞাপুঞ্ঞেসু ছেকো সীলৰা পাণগোচরতো পটিৰিরতো অহোসি. তস্মিং সমযে পদুমুত্তরো ভগৰা আকাসেনাগন্ত্ৰা তস্স সমীপে চঙ্কমতি. অথ সো সকুণো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নচিত্তো কুমুদপুপ্ফং ডংসিত্ৰা ভগৰতো পাদমূলে পূজেসি. ভগৰা তস্স সোমনস্সুপ্পাদনত্থং পটিগ্গহেত্ৰা অনুমোদনমকাসি.

৫১. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায মহদ্ধনো মহাভোগো রতনত্তযে পসন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং পচ্চক্খতো ঞত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. পদুমুপ্পলসঞ্ছন্নোতি এত্থ সতপত্তেহি সম্পুণ্ণো সেতপদুমো চ তীণি নীলরত্তসেতুপ্পলানি চ পদুমুপ্পলানি তেহি সঞ্ছন্নো গহনীভূতো সম্পুণ্ণো মহাজাতস্সরো অহূতি সম্বন্ধো. পুণ্ডরীকসমোত্থটোতি পুণ্ডরীকেহি রত্তপদুমেহি ওত্থটো সম্পুণ্ণোতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

কুমুদদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

সোল়সমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১৭. সুপারিচরিযৰগ্গো

১. সুপারিচরিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমো নাম নামেনাতিআদিকং আযস্মতো সুপারিচরিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমমুনিপুঙ্গৰেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে যক্খযোনিযং নিব্বত্তো হিমৰতি যক্খসমাগমং গতো ভগৰতো দেৰযক্খগন্ধব্বনাগানং ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো উভো হত্থে আভুজিত্ৰা অপ্ফোটেসি নমস্সি চ. সো তেন পুঞ্ঞেন ততো চুতো উপরি দেৰলোকে উপ্পন্নো তত্থ দিব্বসুখং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰতিআদিসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং গহপতিকুলে নিব্বত্তো অড্ঢো মহদ্ধনো মহাভোগো রতনত্তযে পসন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমো নাম নামেনাতিআদিমাহ. তত্থ পদুমোতি যস্স পাদনিক্খেপসমযে পথৰিং ভিন্দিত্ৰা পদুমং উগ্গন্ত্ৰা পাদতলং সম্পটিচ্ছতি, তেন সঞ্ঞাণেন সো ভগৰা পদুমোতি সঙ্খং গতো, ইধ পদুমুত্তরো ভগৰা অধিপ্পেতো. সো ভগৰা পৰনা ৰসনৰিহারা অভিনিক্খম্ম ৰনমজ্ঝং পৰিসিত্ৰা ধম্মং দেসেতীতি সম্বন্ধো.

যক্খানং সমযোতি দেৰানং সমাগমো আসি অহোসীতি অত্থো. অজ্ঝাপেক্খিংসু তাৰদেতি তস্মিং দেসনাকালে অধিঅপেক্খিংসু, ৰিসেসেন পস্সনসীলা অহেসুন্তি অত্থো. সেসং পাকটমেৰাতি.

সুপারিচরিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. কণৰেরপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সিদ্ধত্থো নাম ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো কণৰেরপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে সুদ্দকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায রঞ্ঞো অন্তেপুরপালকো অহোসি. তস্মিং সমযে সিদ্ধত্থো ভগৰা ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰুতো রাজৰীথিং পটিপজ্জি. অথ সো অন্তেপুরপালকো চরমানং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো হুত্ৰা কণৰেরপুপ্ফেন ভগৰন্তং পূজেত্ৰা নমস্সমানো অট্ঠাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন সুগতিসম্পত্তিযোযেৰ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰুদ্ধিপ্পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো পত্তঅগ্গফলো পুব্বে কতকুসলং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সিদ্ধত্থো নাম ভগৰাতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

কণৰেরপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. খজ্জকদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

তিস্সস্স খো ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো খজ্জকদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে সুদ্দকুলে নিব্বত্তো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো অম্বজম্বুআদিমনেকং মধুরফলাফলং নাল়িকেরং পূৰখজ্জকঞ্চ অদাসি. ভগৰা তস্স পসাদৰড্ঢনত্থায পস্সন্তস্সেৰ পরিভুঞ্জি. সো তেন পুঞ্ঞেন সুগতিসম্পত্তিযোযেৰ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সঞ্জাতসদ্ধো পসাদবহুমানো পব্বজিত্ৰা ৰত্তপটিপত্তিযা সাসনং সোভেন্তো সীলালঙ্কারপটিমণ্ডিতো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

১৩. সো পুব্বকম্মং সরন্তো ‘‘পুব্বে মযা সুখেত্তে কুসলং কতং সুন্দর’’ন্তি সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো তিস্সস্স খো ভগৰতোতিআদিমাহ. তত্থ তিস্সোপি ভৰসম্পত্তিযো দদমানো জাতোতি মাতাপিতূহি কতনামৰসেন তিস্সো. অথ ৰা তীহি সরণগমনেহি অস্সাসেন্তো ওৰদন্তো হেতুসম্পন্নপুগ্গলে সগ্গমোক্খদ্ৰযে পতিট্ঠাপেন্তো বুদ্ধো জাতোতি তিস্সো. সমাপত্তিগুণাদীহি ভগেহি যুত্তোতি ভগৰা, তস্স তিস্সস্স ভগৰতো পুব্বে অহং ফলং অদাসিন্তি সম্বন্ধো. নাল়িকেরঞ্চ পাদাসিন্তি নাল়িকাকারেন পৰত্তং ফলং নাল়িকেরং, তঞ্চ ফলং অদাসিন্তি অত্থো. খজ্জকং অভিসম্মতন্তি খাদিতব্বং খজ্জকং অভি ৰিসেসেন মধুসক্করাদীহি সম্মিস্সং কত্ৰা নিপ্ফাদিতং সুন্দরং মধুরন্তি সম্মতং ঞাতং অভিসম্মতং খজ্জকঞ্চ অদাসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

খজ্জকদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. দেসপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অত্থদস্সী তু ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো দেসপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধো পসন্নো বুদ্ধমামকো ধম্মমামকো সঙ্ঘমামকো অহোসি. তদা অত্থদস্সী ভগৰা ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰুতো চন্দো ৰিয সূরিযো ৰিয চ আকাসেন গচ্ছতি. সো উপাসকো ভগৰতো গতদিসাভাগং গন্ধমালাদীহি পূজেন্তো অঞ্জলিং পগ্গয্হ নমস্সমানো অট্ঠাসি.

১৮. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰলোকে নিব্বত্তো সগ্গসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ মনুস্সসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো উপভোগপরিভোগসম্পন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো ঘরাৰাসে অনল্লীনো পব্বজিত্ৰা ৰত্তসম্পন্নো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অত্থদস্সী তু ভগৰাতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. অনিলঞ্জসেতি ‘‘মগ্গো পন্থো পথো পজ্জো, অঞ্জসং ৰটুমাযন’’ন্তি (চূল়নি. পারাযনত্থুতিগাথানিদ্দেস ১০১) পরিযাযস্স ৰুত্তত্তা অনিলস্স ৰাতস্স অঞ্জসং গমনমগ্গোতি অনিলঞ্জসং, তস্মিং অনিলঞ্জসে, আকাসেতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

দেসপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. কণিকারছত্তিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰেস্সভূ নাম সম্বুদ্ধোতিআদিকং আযস্মতো কণিকারছত্তিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰেস্সভুস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সদ্ধাসম্পন্নো অহোসি. তস্মিং সমযে ৰেস্সভূ ভগৰা ৰিৰেককামো মহাৰনং পৰিসিত্ৰা নিসীদি. অথ সোপি উপাসকো কেনচিদেৰ করণীযেন তত্থ গন্ত্ৰা ভগৰন্তং অগ্গিক্খন্ধং ৰিয জলমানং নিসিন্নং দিস্ৰা পসন্নমানসো কণিকারপুপ্ফং ওচিনিত্ৰা ছত্তং কত্ৰা ভগৰতো নিসিন্নট্ঠানে ৰিতানং কত্ৰা পূজেসি, তং ভগৰতো আনুভাৰেন সত্তাহং অমিলাতং হুত্ৰা তথেৰ অট্ঠাসি. ভগৰাপি ফলসমাপত্তিং নিরোধসমাপত্তিঞ্চ সমাপজ্জিত্ৰা ৰিহাসি, সো তং অচ্ছরিযং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো ভগৰন্তং ৰন্দিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গয্হ অট্ঠাসি. ভগৰা সমাপত্তিতো ৰুট্ঠহিত্ৰা ৰিহারমেৰ অগমাসি.

২৩. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধাসম্পন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা ঘরাৰাসে অনল্লীনো পব্বজিত্ৰা ৰত্তপটিপত্তিযা জিনসাসনং সোভেন্তো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰেস্সভূ নাম সম্বুদ্ধোতিআদিমাহ. তত্থ ৰেস্সভূতি ৰেস্সে ৰেস্সজনে ভুনাতি অভিভৰতীতি ৰেস্সভূ. অথ ৰা ৰেস্সে পঞ্চৰিধমারে অভিভুনাতি অজ্ঝোত্থরতীতি ৰেস্সভূ. সামংযেৰ বুজ্ঝিতা সচ্চানীতি সম্বুদ্ধো, নামেন ৰেস্সভূ নাম সম্বুদ্ধোতি অত্থো. দিৰাৰিহারায মুনীতি দিব্বতি পকাসেতি তং তং ৰত্থুং পাকটং করোতীতি দিৰা. সূরিযুগ্গমনতো পট্ঠায যাৰ অত্থঙ্গমো, তাৰ পরিচ্ছিন্নকালো, ৰিহরণং চতূহি ইরিযাপথেহি পৰত্তনং ৰিহারো, দিৰায ৰিহারো দিৰাৰিহারো, তস্স দিৰাৰিহারায লোকজেট্ঠো নরাসভো বুদ্ধমুনি মহাৰনং ওগাহিত্ৰা পৰিসিত্ৰাতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

কণিকারছত্তিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. সপ্পিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ফুস্সো নামাথ ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো সপ্পিদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ফুস্সস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো অহোসি. তদা ভগৰা ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰুতো ৰীথিযং চরমানো তস্স উপাসকস্স গেহদ্ৰারং সম্পাপুণি. অথ সো উপাসকো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ৰন্দিত্ৰা পত্তপূরং সপ্পিতেলং অদাসি, ভগৰা অনুমোদনং কত্ৰা পক্কামি. সো তেনেৰ সোমনস্সেন যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো তেন পুঞ্ঞেন দেৰলোকে উপ্পন্নো তত্থ দিব্বসুখং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ নিব্বত্তো উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে সপ্পিতেলমধুফাণিতাদিমধুরাহারসমঙ্গী সুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধো বুদ্ধিসম্পন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা ৰত্তসম্পন্নো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

২৮. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ফুস্সো নামাথ ভগৰাতিআদিমাহ. তত্থ ফুস্সোতি ফুস্সনক্খত্তযোগেন জাতত্তা মাতাপিতূহি কতনামধেয্যেন ফুস্সো. অথ ৰা নিব্বানং ফুসি পস্সি সচ্ছি অকাসীতি ফুস্সো. অথ ৰা সমতিংসপারমিতাসত্ততিংসবোধিপক্খিযধম্মে সকলে চ তেপিটকে পরিযত্তিধম্মে ফুসি পস্সি অঞ্ঞাসীতি ফুস্সো. ভগ্গৰা ভগ্যৰা যুত্তোতিআদিপুঞ্ঞকোট্ঠাসসমঙ্গিতায ভগৰা. আহুতীনং পটিগ্গহোতি আহুতিনো ৰুচ্চন্তি পূজাসক্কারা, তেসং আহুতীনং পটিগ্গহেতুং অরহতীতি আহুতীনং পটিগ্গহো. মহাজনং নিব্বাপেন্তো ৰীরো ফুস্সো নাম ভগৰা ৰীথিযং অথ তদা গচ্ছতেতি সম্বন্ধো. সেসং পাকটমেৰাতি.

সপ্পিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. যূথিকাপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চন্দভাগানদীতীরেতিআদিকং আযস্মতো যূথিকাপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি আযস্মা পুরিমমুনিন্দেসু কতাধিকারো অনেকেসু চ জাতিসতেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ফুস্সস্সেৰ ভগৰতো কালে সুদ্দকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো চন্দভাগায নদিযা তীরে কেনচিদেৰ করণীযেন অনুসোতং চরমানো ফুস্সং ভগৰন্তং ন্হাযিতুকামং অগ্গিক্খন্ধং ৰিয জলমানং দিস্ৰা সোমনস্সজাতো তত্থ জাতং যূথিকাপুপ্ফং ওচিনিত্ৰা ভগৰন্তং পূজেসি. ভগৰা তস্স অনুমোদনমকাসি.

৩৩. সো তত্থ তেন পুঞ্ঞকোট্ঠাসেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ভগৰতো ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা ৰত্তপটিপত্তিযা সাসনং সোভেন্তো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো চন্দভাগানদীতীরেতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

যূথিকাপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. দুস্সদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

তিৰরাযং পুরে রম্মেতিআদিকং আযস্মতো দুস্সদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে রাজকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তকালে যুৰরাজভাৰং পত্ৰা পাকটো একং জনপদং লভিত্ৰা তত্রাধিপতিভূতো সকলজনপদৰাসিনো দানপিযৰচনঅত্থচরিযাসমানত্থতাসঙ্খাতেহি চতূহি সঙ্গহৰত্থূহি সঙ্গণ্হাতি. তস্মিং সমযে সিদ্ধত্থো ভগৰা তং জনপদং সম্পাপুণি. অথ সো যুৰরাজা পণ্ণাকারং লভিত্ৰা তত্থ সুখুমৰত্থেন ভগৰন্তং পূজেসি. ভগৰা তং ৰত্থং হত্থেন পরামসিত্ৰা আকাসং পক্খন্দি. তম্পি ৰত্থং ভগৰন্তমেৰ অনুবন্ধি. অথ সো যুৰরাজা তং অচ্ছরিযং দিস্ৰা অতীৰ পসন্নো অঞ্জলিং পগ্গয্হ অট্ঠাসি. ভগৰতো সম্পত্তসম্পত্তট্ঠানে সব্বে জনা তং অচ্ছরিযং দিস্ৰা অচ্ছরিযব্ভুতচিত্তা অঞ্জলিং পগ্গয্হ অট্ঠংসু. ভগৰা ৰিহারমেৰ অগমাসি. যুৰরাজা তেনেৰ কুসলকম্মেন ততো চুতো দেৰলোকে উপ্পন্নো তত্থ দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা রতনত্তযে পসন্নো ভগৰতো ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰাযমন্তো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৮. সো একদিৰসং অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো তিৰরাযং পুরে রম্মেতিআদিমাহ. তত্থ তিৰরনামকে নগরে রমণীযে অহং রাজপুত্তো হুত্ৰা সিদ্ধত্থং ভগৰন্তং ৰত্থেন পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

দুস্সদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. সমাদপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিকং আযস্মতো সমাদপকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধানং সন্তিকে কতকুসলসম্ভারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা পুঞ্ঞানি করোন্তো ৰসমানো সদ্ধো পসন্নো বহূ উপাসকে সন্নিপাতেত্ৰা গণজেট্ঠকো হুত্ৰা ‘‘মাল়কং করিস্সামা’’তি তে সব্বে সমাদপেত্ৰা একং মাল়কং সমং কারেত্ৰা পণ্ডরপুলিনং ওকিরিত্ৰা ভগৰতো নিয্যাদেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰলোকে উপ্পন্নো ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ভগৰতি পসন্নো ধম্মং সুত্ৰা পসন্নমানসো সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা সীলসম্পন্নো ৰত্তসম্পন্নো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

৪৪. সো অপরভাগে অত্তনো কতকুসলং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিমাহ. তত্থ বন্ধন্তি ঞাতিগোত্তাদিৰসেন একসম্বন্ধা হোন্তি সকলনগরৰাসিনোতি বন্ধূ, বন্ধূ এতস্মিং ৰিজ্জন্তীতি বন্ধুমতী, তস্সা বন্ধুমতিযা নাম নগরে মহাপূগগণো উপাসকসমূহো অহোসীতি অত্থো. মাল়ং কস্সাম সঙ্ঘস্সাতি এত্থ মাতি গণ্হাতি সম্পত্তসম্পত্তজনানং চিত্তন্তি মাল়ং, অথ ৰা সম্পত্তযতিগণানং চিত্তস্স ৰিৰেককরণে অলন্তি মাল়ং, মাল়মেৰ মাল়কং, ভিক্খুসঙ্ঘস্স ফাসুৰিহারত্থায মাল়কং করিস্সামাতি অত্থো. সেসং পাকটমেৰাতি.

সমাদপকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. পঞ্চঙ্গুলিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

তিস্সো নামাসি ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো পঞ্চঙ্গুলিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারে তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো তিস্সস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰিভৰসম্পন্নো সদ্ধো পসন্নো ৰীথিতো ৰিহারং পটিপন্নং ভগৰন্তং দিস্ৰা জাতিসুমনাদিঅনেকানি সুগন্ধপুপ্ফানি চন্দনাদীনি চ ৰিলেপনানি গাহাপেত্ৰা ৰিহারং গতো পুপ্ফেহি ভগৰন্তং পূজেত্ৰা ৰিলেপনেহি ভগৰতো সরীরে পঞ্চঙ্গুলিকং কত্ৰা ৰন্দিত্ৰা পক্কামি.

৫০. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰুদ্ধিমন্ৰায সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা পুব্বকম্মং সরন্তো পচ্চক্খতো ঞত্ৰা ‘‘ইমং নাম কুসলকম্মং কত্ৰা ঈদিসং লোকুত্তরসম্পত্তিং পত্তোম্হী’’তি পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো তিস্সো নামাসি ভগৰাতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

পঞ্চঙ্গুলিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

সত্তরসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১৮. কুমুদৰগ্গো

১. কুমুদমালিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিকং আযস্মতো কুমুদমালিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অত্থদস্সিস্স ভগৰতো কালে হিমৰন্তপব্বতসমীপে জাতস্সরস্স আসন্নে রক্খসো হুত্ৰা নিব্বত্তো অত্থদস্সিং ভগৰন্তং তত্থ উপগতং দিস্ৰা পসন্নমানসো কুমুদপুপ্ফানি ওচিনিত্ৰা ভগৰন্তং পূজেসি. ভগৰা অনুমোদনং কত্ৰা পক্কামি.

. সো তেন পুঞ্ঞেন ততো চৰিত্ৰা দেৰলোকং উপপন্নো ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো রতনত্তযে পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰাযমন্তো ব্রহ্মচরিযপরিযোসানং অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পব্বতে হিমৰন্তম্হীতিআদিমাহ. তত্থ তত্থজো রক্খসো আসিন্তি তস্মিং জাতস্সরসমীপে জাতো নিব্বত্তো রক্খসো পররুধিরমংসখাদকো নিদ্দযো ঘোররূপো ভযানকসভাৰো মহাবলো মহাথামো কক্খল়ো যক্খো আসিং অহোসিন্তি অত্থো.

কুমুদং পুপ্ফতে তত্থাতি তস্মিং মহাসরে সূরিযরংসিযা অভাৰে সতি সাযন্হে মকুল়িতং কুঞ্চিতাকারেন নিপ্পভং অৰণ্ণং হোতীতি ‘‘কুমুদ’’ন্তি লদ্ধনামং পুপ্ফং পুপ্ফতে ৰিকসতীতি অত্থো. চক্কমত্তানি জাযরেতি তানি পুপ্ফানি রথচক্কপমাণানি হুত্ৰা জাযন্তীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

কুমুদমালিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. নিস্সেণিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

কোণ্ডঞ্ঞস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো নিস্সেণিদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো অনেকাসু জাতীসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো কোণ্ডঞ্ঞস্স ভগৰতো কালে ৰড্ঢকিকুলে নিব্বত্তো সদ্ধো পসন্নো ভগৰতো ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো ভগৰতো ৰসনপাসাদস্সারোহনত্থায সারকট্ঠমযং নিস্সেণিং কত্ৰা উস্সাপেত্ৰা ঠপেসি. ভগৰা তস্স পসাদসংৰড্ঢনত্থায পস্সন্তস্সেৰ উপরিপাসাদং আরুহি. সো অতীৰ পসন্নো তেনেৰ পীতিসোমনস্সেন কালং কত্ৰা দেৰলোকে নিব্বত্তো তত্থ দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু জাযমানো নিস্সেণিদাননিস্সন্দেন উচ্চকুলে নিব্বত্তো মনুস্সসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সদ্ধাজাতো পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

. সো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো কোণ্ডঞ্ঞস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তত্থ কোণ্ডঞ্ঞস্সাতি কুচ্ছিতো হুত্ৰা ডেতি পৰত্ততীতি কোণ্ডো, লামকসত্তো, কোণ্ডতো অঞ্ঞোতি কোণ্ডঞ্ঞো, অলামকো উত্তমপুরিসোতি অত্থো. অথ ৰা ব্রাহ্মণগোত্তেসু কোণ্ডঞ্ঞগোত্তে উপ্পন্নত্তা ‘‘কোণ্ডঞ্ঞো’’তি গোত্তৰসেন তস্স নামং, তস্স কোণ্ডঞ্ঞস্স. সেসং পাকটমেৰাতি.

নিস্সেণিদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. রত্তিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিকং আযস্মতো রত্তিপুপ্ফিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে নেসাদকুলে উপ্পন্নো মিগৰধায অরঞ্ঞে ৰিচরমানো তস্স কারুঞ্ঞেন অরঞ্ঞে চরমানং ৰিপস্সিং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো পুপ্ফিতং রত্তিকং নাম পুপ্ফং কুটজপুপ্ফঞ্চ সহ ৰণ্টেন ওচিনিত্ৰা সোমনস্সচিত্তেন পূজেসি. ভগৰা অনুমোদনং কত্ৰা পক্কামি.

১৩. সো তেনেৰ পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো রতনত্তযে পসন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা কামেসু আদীনৰং দিস্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্তো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা ‘‘নেসাদভূতেন মযা কতকুসলং সুন্দর’’ন্তি সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ মিগানং লুদ্দো সাহসিকো মারকোতি মিগলুদ্দো, মিগেসু ৰা লুদ্দো লোভীতি মিগলুদ্দো, নেসাদো আসিং পুরেতি অত্থো.

১৪. রত্তিকং পুপ্ফিতং দিস্ৰাতি পদুমপুপ্ফাদীনি অনেকানি পুপ্ফানি সূরিযরংসিসম্ফস্সেন দিৰা পুপ্ফন্তি রত্তিযং মকুল়িতানি হোন্তি. জাতিসুমনমল্লিকাদীনি অনেকানি পুপ্ফানি পন রত্তিযং পুপ্ফন্তি নো দিৰা. তস্মা রত্তিযং পুপ্ফনতো রত্তিপুপ্ফনামকানি অনেকানি সুগন্ধপুপ্ফানি চ কুটজপুপ্ফানি চ গহেত্ৰা পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

রত্তিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. উদপানদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰিপস্সিনো ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো উদপানদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমমুনিৰরেসু কতাধিকারো অনেকেসু ভৰেসু কতপুঞ্ঞসঞ্চযো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ‘‘পানীযদানং মযা দাতব্বং, তঞ্চ নিরন্তরং কত্ৰা পৰত্তেতুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা একং কূপং খনাপেত্ৰা উদকসম্পত্তকালে ইট্ঠকাহি চিনাপেত্ৰা থিরং কত্ৰা তত্থ উট্ঠিতেন উদকেন পুণ্ণং তং উদপানং ৰিপস্সিস্স ভগৰতো নিয্যাদেসি. ভগৰা পানীযদানানিসংসদীপকং অনুমোদনং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে পোক্খরণীউদপানপানীযাদিসম্পন্নো সুখমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সদ্ধো পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

১৮. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিপস্সিনো ভগৰতোতিআদিমাহ. তত্থ উদপানো কতো মযাতি উদকং পিৰন্তি এত্থাতি উদপানো, কূপপোক্খরণীতল়াকানমেতং অধিৰচনং. সো উদপানো কূপো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো অত্থায কতো খনিতোতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

উদপানদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. সীহাসনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো সীহাসনদাযকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে নিব্বানাধিগমত্থায কতপুঞ্ঞূপচযো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা রতনত্তযে পসন্নো তস্মিং ভগৰতি পরিনিব্বুতে সত্তহি রতনেহি খচিতং সীহাসনং কারাপেত্ৰা বোধিরুক্খং পূজেসি, বহূহি মালাগন্ধধূপেহি চ পূজেসি.

২১. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা সব্বত্থ পূজিতো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ঘরাৰাসং ৰসন্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো ঞাতিৰগ্গং পহায পব্বজিতো নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা পুব্বূপচিতকুসলসম্ভারং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তত্থ সীহাসনমদাসহন্তি সীহরূপহিরঞ্ঞসুৰণ্ণরতনেহি খচিতং আসনং সীহাসনং, সীহস্স ৰা অভীতস্স ভগৰতো নিসিন্নারহং, সীহং ৰা সেট্ঠং উত্তমং আসনন্তি সীহাসনং, তং অহং অদাসিং, বোধিরুক্খং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সীহাসনদাযকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. মগ্গদত্তিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অনোমদস্সী ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো মগ্গদত্তিকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো অনোমদস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰসন্তো অনোমদস্সিং ভগৰন্তং আকাসে চঙ্কমন্তং পাদুদ্ধারে পাদুদ্ধারচঙ্কমনট্ঠানে পুপ্ফানং ৰিকিরণং অচ্ছরিযঞ্চ দিস্ৰা পসন্নমানসো পুপ্ফানি আকাসে উক্খিপি, তানি ৰিতানং হুত্ৰা অট্ঠংসু.

২৬. সো তেন পুঞ্ঞেন সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো সব্বত্থ পূজিতো সুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো কমেন যোব্বঞ্ঞং পাপুণিত্ৰা সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা ৰত্তসম্পন্নো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্তো চঙ্কমনস্স পূজিতত্তা মগ্গদত্তিকত্থেরোতি পাকটো. সো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অনোমদস্সী ভগৰাতিআদিমাহ. দিট্ঠধম্মসুখত্থাযাতি ইমস্মিং অত্তভাৰে চঙ্কমনেন সরীরসল্লহুকাদিসুখং পটিচ্চাতি অত্থো. অব্ভোকাসম্হি চঙ্কমীতি অব্ভোকাসে অঙ্গণট্ঠানে চঙ্কমি, পদৰিক্খেপং পদসঞ্চারং অকাসীতি অত্থো.

উদ্ধতে পাদে পুপ্ফানীতি চঙ্কমন্তেন পাদে উদ্ধতে পদুমুপ্পলাদীনি পুপ্ফানি পথৰিতো উগ্গন্ত্ৰা চঙ্কমে ৰিকিরিংসূতি অত্থো. সোভং মুদ্ধনি তিট্ঠরেতি বুদ্ধস্স মুদ্ধনি সীসে সোভযমানা তানি তিট্ঠন্তীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

মগ্গদত্তিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. একদীপিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরস্স মুনিনোতিআদিকং আযস্মতো একদীপিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমজিনসেট্ঠেসু কতকুসলসম্ভারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সদ্ধো পসন্নো ভগৰতো সললমহাবোধিম্হি একপদীপং পূজেসি, থাৰরং কত্ৰা নিচ্চমেকপদীপপূজনত্থায তেলৰট্টং পট্ঠপেসি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সব্বত্থ জলমানো পসন্নচক্খুকো উভযসুখমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ৰিভৰসম্পন্নে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো রতনত্তযে পসন্নো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পত্তো দীপপূজায লদ্ধৰিসেসাধিগমত্তা একদীপিযত্থেরোতি পাকটো.

৩০. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরস্স মুনিনোতিআদিমাহ. তং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

একদীপিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. মণিপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ওরেন হিমৰন্তস্সাতিআদিকং আযস্মতো মণিপূজকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা তত্থাদীনৰং দিস্ৰা ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তওরভাগে একিস্সা নদিযা সমীপে পণ্ণসালং কারেত্ৰা ৰসন্তো ৰিৰেককামতায তস্সানুকম্পায চ তত্থ উপগতং পদুমুত্তরং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো মণিপল্লঙ্কং ভগৰতো পূজেসি. ভগৰা তস্স পসাদৰড্ঢনত্থায তত্থ নিসীদি. সো ভিয্যোসোমত্তায পসন্নো নিব্বানাধিগমত্থায পত্থনং অকাসি. ভগৰা অনুমোদনং ৰত্ৰা পক্কামি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সব্বত্থ পূজিতো সুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তো ঘরাৰাসং ৰসন্তো একদিৰসং সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা অহোসি.

৩৪. সো একদিৰসং অত্তনা কতকুসলং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ওরেন হিমৰন্তস্সাতিআদিমাহ. তত্থ ওরেনাতি হিমৰন্তস্স অপরং ভাগং ৰিহায ওরেন, ভুম্মত্থে করণৰচনং, ওরস্মিং দিসাভাগেতি অত্থো. নদিকা সম্পৰত্তথাতি অপাকটনামধেয্যা একা নদী সংসুট্ঠু পৰত্তানী ৰহানী সন্দমানা অহোসীতি অত্থো. তস্সা চানুপখেত্তম্হীতি তস্সা নদিযা অনুপখেত্তম্হি তীরসমীপেতি অত্থো. সযম্ভূ ৰসতে তদাতি যদা অহং মণিপল্লঙ্কং পূজেসিং, তদা অনাচরিযকো হুত্ৰা সযমেৰ বুদ্ধভূতো ভগৰা ৰসতে ৰিহরতীতি অত্থো.

৩৫. মণিং পগ্গয্হ পল্লঙ্কন্তি মণিন্তি চিত্তং আরাধেতি সোমনস্সং করোতীতি মণি, অথ ৰা মাতি পমাণং করোতি আভরণন্তি মণি, অথ ৰা মরন্তাপি রাজযুৰরাজাদযো তং ন পরিচ্চজন্তি তদত্থায সঙ্গামং করোন্তীতি মণি, তং মণিং মণিমযং পল্লঙ্কং মনোরমং সাধু চিত্তং সুট্ঠু ৰিচিত্তং পগ্গয্হ গহেত্ৰা বুদ্ধসেট্ঠস্স অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

মণিপূজকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. তিকিচ্ছকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিকং আযস্মতো তিকিচ্ছকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পাযস্মা পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে বন্ধুমতীনগরে ৰেজ্জকুলে নিব্বত্তো বহুস্সুতো সুসিক্খিতো ৰেজ্জকম্মে ছেকো বহূ রোগিনো তিকিচ্ছন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো উপট্ঠাকস্স অসোকনামত্থেরস্স রোগং তিকিচ্ছি. সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু অপরাপরং সুখং অনুভৰন্তো নিব্বত্তনিব্বত্তভৰে অরোগো দীঘাযুকো সুৰণ্ণৰণ্ণসরীরো অহোসি.

৩৯. সো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিমন্ৰায সব্বসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্তো অরোগো সুখিতো ৰিভৰসম্পন্নো রতনত্তযে পসন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো ঘরাৰাসং পহায পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

তিকিচ্ছকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. সঙ্ঘুপট্ঠাকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ৰেস্সভুম্হি ভগৰতীতিআদিকং আযস্মতো সঙ্ঘুপট্ঠাকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতকুসলসম্ভারো অনেকেসু ভৰেসু ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰেস্সভুস্স ভগৰতো কালে তস্সারামিকস্স পুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সদ্ধো পসন্নো ৰিহারেসু আরামিককম্মং করোন্তো সক্কচ্চং সঙ্ঘং উপট্ঠাসি. সো তেনেৰ কুসলকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং গহপতিকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ৰিভৰসম্পন্নো সুখপ্পত্তো পাকটো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সাসনে পসন্নো পব্বজিত্ৰা ৰত্তসম্পন্নো সাসনং সোভযমানো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেন্তো নচিরস্সেৰ সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পত্তো ছল়ভিঞ্ঞো পুব্বে কতকুসলকম্মৰসেন সঙ্ঘুপট্ঠাকত্থেরোতি পাকটো অহোসি.

৪৫. সো একদিৰসং ‘‘পুব্বে মযা কিং নাম কম্মং কত্ৰা অযং লোকুত্তরসম্পত্তি লদ্ধা’’তি অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা পচ্চক্খতো জানিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পাকটং করোন্তো ৰেস্সভুম্হি ভগৰতীতিআদিমাহ. তত্থ অহোসারামিকো অহন্তি অহং ৰেস্সভুস্স ভগৰতো সাসনে আরামিকো অহোসিন্তি অত্থো. সেসং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থত্তা চ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সঙ্ঘুপট্ঠাকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

অট্ঠারসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

১৯. কুটজপুপ্ফিযৰগ্গো

১-১০. কুটজপুপ্ফিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

ইতো পরম্পি একূনৰীসতিমৰগ্গে আগতানং ইমেসং কুটজপুপ্ফিযত্থেরাদীনং দসন্নং থেরানং অপুব্বং নত্থি. তেসঞ্হি থেরানং পুরিমবুদ্ধানং সন্তিকে কতপুঞ্ঞসম্ভারানং ৰসেন পাকটনামানি চেৰ নিৰাসনগরাদীনি চ হেট্ঠা ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বানীতি তং সব্বং অপদানং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

একূনৰীসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

২০. তমালপুপ্ফিযৰগ্গো

১-১০. তমালপুপ্ফিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

ৰীসতিমে ৰগ্গে পঠমত্থেরাপদানং উত্তানমেৰ.

. দুতিযত্থেরাপদানে যং দাযৰাসিকো ইসীতি ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ৰনে ৰসনভাৰেন দাযৰাসিকো ইসীতি সঙ্খং গতো, অত্তনো অনুকম্পায তং ৰনং উপগতস্স সিদ্ধত্থস্স সত্থুনো ৰসনমণ্ডপচ্ছাদনত্থায যং তিণং, তং লাযতি ছিন্দতীতি অত্থো. দব্বছদনং কত্ৰা অনেকেহি খুদ্দকদণ্ডকেহি মণ্ডপং কত্ৰা তং তিণেন ছাদেত্ৰা সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো অহং অদাসিং পূজেসিন্তি অত্থো.

. সত্তাহং ধারযুং তত্থাতি তং মণ্ডপং তত্থ ঠিতা দেৰমনুস্সা সত্তাহং নিরোধসমাপত্তিং সমাপজ্জিত্ৰা নিসিন্নস্স সত্থুনো ধারযুং ধারেসুন্তি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

ততিযত্থেরস্স অপদানে খণ্ডফুল্লিযত্থেরোতি এত্থ খণ্ডন্তি কট্ঠানং জিণ্ণত্তা ছিন্নভিন্নট্ঠানং, ফুল্লন্তি কট্ঠানং জিণ্ণট্ঠানে কণ্ণকিতমহিচ্ছত্তকাদিপুপ্ফনং, খণ্ডঞ্চ ফুল্লঞ্চ খণ্ডফুল্লানি, খণ্ডফুল্লানং পটিসঙ্খরণং পুনপ্পুনং থিরকরণন্তি খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণং. ইমস্স পন থেরস্স সম্ভারপূরণকালে ফুস্সস্স ভগৰতো চেতিযে ছিন্নভিন্নট্ঠানে সুধাপিণ্ডং মক্খেত্ৰা থিরকরণং খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণং নাম. তস্মা সো খণ্ডফুল্লিযো থেরোতি পাকটো অহোসি. ততিযং.

১৭. চতুত্থত্থেরস্সাপদানে রঞ্ঞো বদ্ধচরো অহন্তি রঞ্ঞো পরিচারকো কম্মকারকো অহোসিন্তি অত্থো.

১৯. জলজুত্তমনামিনোতি জলে উদকে জাতং জলজং, কিং তং পদুমং, পদুমেন সমাননামত্তা পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতি অত্থো. উত্তমপদুমনামস্স ভগৰতোতি ৰা অত্থো. চতুত্থং.

পঞ্চমং উত্তানত্থমেৰ.

২৮. ছট্ঠে নগরে দ্ৰারৰতিযাতি মহাদ্ৰারৰাতপানকৰাটফলকাহি ৰতিপাকারট্টালগোপুরকদ্দমোদকপরিখাহি চ সম্পন্নং নগরন্তি দ্ৰারৰতীনগরং, দ্ৰারং ৰতিঞ্চ পধানং কত্ৰা নগরস্স উপলক্খিতত্তা ‘‘দ্ৰারৰতী নগর’’ন্তি ৰোহরন্তীতি নগরে দ্ৰারৰতিযাতি ৰুত্তং. মালাৰচ্ছো পুপ্ফারামো মম অহোসীতি অত্থো.

৩১. তে কিসলযাতি তে অসোকপল্লৰা. ছট্ঠং.

সত্তমট্ঠমনৰমানি উত্তানত্থানেৰ. দসমেপি অপুব্বং নত্থীতি.

ৰীসতিমৰণ্ণনা সমত্তা.

২১-২৩. কণিকারপুপ্ফিযাদিৰগ্গো

১-৩০. কণিকারপুপ্ফিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

ইতো পরং সব্বত্থ অনুত্তানপদৰণ্ণনং করিস্সাম. একৰীসতিমে বাৰীসতিমে তেৰীসতিমে চ ৰগ্গে সব্বেসং থেরানং সযংকতেন পুঞ্ঞেন লদ্ধনামানি, কতপুঞ্ঞানঞ্চ নানত্তং তেসং ব্যাকরণদাযকানং বুদ্ধানং নামানি ৰসিতনগরানি চ হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা সব্বানিপি উত্তানানেৰ. অপদানগাথানমত্থো চ নযানুযোগেন সুৰিঞ্ঞেয্যোযেৰাতি.

২৪. উদকাসনৰগ্গো

১-১০.উদকাসনদাযকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

চতুৰীসতিমে ৰগ্গে পঠমদুতিযাপদানানি উত্তানানেৰ.

. ততিযাপদানে অরুণৰতিযা নগরেতি আ সমন্ততো আলোকং করোন্তো উণতি উগ্গচ্ছতীতি অরুণো, সো তস্মিং ৰিজ্জতীতি অরুণৰতী, তস্মিং নগরে আলোকং করোন্তো সূরিযো উগ্গচ্ছতীতি অত্থো. সেসনগরেসুপি সূরিযুগ্গমনে ৰিজ্জমানেপি ৰিসেসৰচনং সব্বচতুপ্পদানং মহিযং সযনেপি সতি মহিযং সযতীতি মহিংসোতি ৰচনং ৰিয রূল়্হিৰসেন ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং. অথ ৰা পাকারপাসাদহম্মিযাদীসু সুৰণ্ণরজতমণিমুত্তাদিসত্তরতনপভাহি অরুণুগ্গমনং ৰিয পভাৰতী অরুণৰতী নাম, তস্মিং অরুণৰতিযা নগরে, পূপিকো পূপৰিক্কযেন জীৰিকং কপ্পেন্তো অহোসিন্তি অত্থো.

১৪. চতুত্থাপদানে তিৰরাযং পুরে রম্মেতি তীহি পাকারেহি পরিৰারিতা পরিক্খিত্তাতি তিৰরা, খজ্জভোজ্জাদিউপভোগৰত্থাভরণাদিনচ্চগীতাদীহি রমণীযন্তি রম্মং, তস্মিং তিৰরাযং পুরে নগরে রম্মে নল়কারো অহং অহোসিন্তি সম্বন্ধো.

পঞ্চমাপদানং উত্তানত্থমেৰ.

২৩. ছট্ঠাপদানে ৰণ্ণকারো অহং তদাতি নীলপীতরত্তাদিৰণ্ণৰসেন ৰত্থানি করোতি রঞ্জেতীতি ৰণ্ণকারো. ৰত্থরজকো হুত্ৰা চেতিযে ৰত্থেহি অচ্ছাদনসমযে নানাৰণ্ণেহি দুস্সানি রঞ্জেসিন্তি অত্থো.

২৭. সত্তমাপদানে পিযালং পুপ্ফিতং দিস্ৰাতি সুপুপ্ফিতং পিযালরুক্খং দিস্ৰা. গতমগ্গে খিপিং অহন্তি অহং মিগলুদ্দো নেসাদো হুত্ৰা পিযালপুপ্ফং ওচিনিত্ৰা বুদ্ধস্স গতমগ্গে খিপিং পূজেসিন্তি অত্থো.

৩০. অট্ঠমাপদানে সকে সিপ্পে অপত্থদ্ধোতি অত্তনো তক্কব্যাকরণাদিসিপ্পস্মিং অপত্থদ্ধো পতিট্ঠিতো ছেকো অহং কাননং অগমং গতো সম্বুদ্ধং যন্তং দিস্ৰানাতি ৰনন্তরে গচ্ছন্তং ৰিপস্সিং সম্বুদ্ধং পস্সিত্ৰা. অম্বযাগং অদাসহন্তি অহং অম্বদানং অদাসিন্তি অত্থো.

৩৩. নৰমাপদানে জগতী কারিতা ময্হন্তি অত্থদস্সিস্স ভগৰতো সরীরধাতুনিধাপিতচেতিযে জগতি ছিন্নভিন্নআলিন্দপুপ্ফাধানসঙ্খাতা জগতি মযা কারিতা কারাপিতাতি অত্থো.

দসমাপদানং উত্তানত্থমেৰাতি.

চতুৰীসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

২৫. তুৰরদাযকৰগ্গো

১-১০. তুৰরদাযকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

. পঞ্চৰীসতিমে ৰগ্গে পঠমাপদানে ভরিত্ৰা তুৰরমাদাযাতি তুৰরঅট্ঠিং মুগ্গকলযসদিসং তুৰরট্ঠিং ভজ্জিত্ৰা পুপ্ফেত্ৰা ভাজনেন আদায সঙ্ঘস্স ৰনমজ্ঝোগাহকস্স অদদিং অদাসিন্তি অত্থো.

৪-৫. দুতিযাপদানে ধনুং অদ্ৰেজ্ঝং কত্ৰানাতি মিগাদীনং মারণত্থায ধনুং সন্নয্হিত্ৰা চরমানো কেসরং ওগতং দিস্ৰাতি সুপুপ্ফিতং খুদ্দকসরং দিস্ৰা বুদ্ধস্স অভিরোপেসিন্তি অহং চিত্তং পসাদেত্ৰা ৰনং সম্পত্তস্স তিস্সস্স ভগৰতো অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো.

৯-১০. ততিযাপদানে জলকুক্কুটোতি জাতস্সরে চরমানকুক্কুটো. তুণ্ডেন কেসরিং গয্হাতি পদুমপুপ্ফং মুখতুণ্ডেন ডংসিত্ৰা আকাসেন গচ্ছন্তস্স তিস্সস্স ভগৰতো অভিরোপেসিং পূজেসিন্তি অত্থো.

১৪. চতুত্থাপদানে ৰিরৰপুপ্ফমাদাযাতি ৰিৰিধং রৰতি সদ্দং করোতীতি ৰিরৰং, সদ্দকরণৰেলাযং ৰিকসনতো ‘‘ৰিরৰ’’ন্তি লদ্ধনামং পুপ্ফসমূহং আদায গহেত্ৰা সিদ্ধত্থস্স বুদ্ধস্স অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো.

১৭. পঞ্চমাপদানে কুটিগোপকোতি সেনাসনপালকো. কালেন কালং ধূপেসিন্তি সম্পত্তসম্পত্তকালানুকালে ধূপেসিং, ধূপেন সুগন্ধং অকাসিন্তি অত্থো. সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো গন্ধকুটিকালানুসারিধূপেন ধূপেসিং ৰাসেসিন্তি অত্থো.

ছট্ঠসত্তমাপদানানি উত্তানত্থানেৰ.

২৭. অট্ঠমাপদানে সত্ত সত্তলিপুপ্ফানীতি সত্তলিসঙ্খাতানি, সত্ত পুপ্ফানি সীসেনাদায ৰেস্সভুস্স ভগৰতো অভিরোপেসিং পূজেসিন্তি অত্থো.

৩১. নৰমাপদানে বিম্বিজালকপুপ্ফানীতি রত্তঙ্কুরৰকপুপ্ফানি সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো পূজেসিন্তি অত্থো.

৩৫. দসমাপদানে উদ্দালকং গহেত্ৰানাতি জাতস্সরে ৰিহঙ্গসোব্ভে জাতং উদ্দালকপুপ্ফং ওচিনিত্ৰা ককুসন্ধস্স ভগৰতো পূজেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

পঞ্চৰীসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

২৬. থোমকৰগ্গো

১-১০. থোমকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

ছব্বীসতিমে ৰগ্গে পঠমাপদানং উত্তানমেৰ.

৫-৬. দুতিযাপদানে ৰিজহিত্ৰা দেৰৰণ্ণন্তি দেৰতা সরীরং ৰিজহিত্ৰা ছড্ডেত্ৰা, মনুস্সসরীরং নিম্মিনিত্ৰাতি অত্থো. অধিকারং কত্তুকামোতি অধিককিরিযং পুঞ্ঞসম্ভারং কত্তুকামো দেৰরো নাম অহং দেৰরাজা ভরিযায সহ বুদ্ধসেট্ঠস্স সাসনে সাদরতায ইধ ইমস্মিং মনুস্সলোকে আগমিং আগতোতি অত্থো. তস্স ভিক্খা মযা দিন্নাতি পদুমুত্তরস্স ভগৰতো যো নামেন দেৰলো নাম সাৰকো অহোসি, তস্স সাৰকস্স মযা ৰিপ্পসন্নেন চেতসা ভিক্খা দিন্না পিণ্ডপাতো দিন্নোতি অত্থো.

৯-১০. ততিযাপদানে আনন্দো নাম সম্বুদ্ধোতি আনন্দং তুট্ঠিং জননতো আনন্দো নাম পচ্চেকবুদ্ধোতি অত্থো. অমনুস্সম্হি কাননেতি অমনুস্সপরিগ্গহে কাননে মহাঅরঞ্ঞে পরিনিব্বাযি অনুপাদিসেসনিব্বানধাতুযা অন্তরধাযি, অদস্সনং অগমাসীতি অত্থো. সরীরং তত্থ ঝাপেসিন্তি অহং দেৰলোকা ইধাগন্ত্ৰা তস্স ভগৰতো সরীরং তত্থ অরঞ্ঞে ঝাপেসিং দহনং অকাসিন্তি অত্থো.

চতুত্থপঞ্চমাপদানানি উত্তানানেৰ.

২০. ছট্ঠাপদানে অহোসিং চন্দনো নামাতি নামেন পণ্ণত্তিৰসেন চন্দনো নাম. সম্বুদ্ধস্সত্রজোতি পচ্চেকসম্বুদ্ধভূততো পুব্বে তস্স অত্রজো পুত্তো অহং. একোপাহনো মযা দিন্নোতি একং উপাহনযুগং মযা দিন্নং. বোধিং সম্পজ্জ মে তুৰন্তি তেন উপাহনযুগেন মে ময্হং সাৰকবোধিং তুৰং সম্পজ্জ নিপ্ফাদেহীতি অত্থো.

২৩-২৪. সত্তমাপদানে মঞ্জরিকং করিত্ৰানাতি মঞ্জেট্ঠিপুপ্ফং হরিতচঙ্কোটকং গহেত্ৰা রথিযং ৰীথিযা পটিপজ্জিং অহং তথা পটিপন্নোৰ ভিক্খুসঙ্ঘপুরক্খতং ভিক্খুসঙ্ঘেন পরিৰুতং সমণানগ্গং সমণানং ভিক্খূনং অগ্গং সেট্ঠং সম্মাসম্বুদ্ধং অদ্দসন্তি সম্বন্ধো. বুদ্ধস্স অভিরোপযিন্তি দিস্ৰা চ পন তং পুপ্ফং উভোহি হত্থেহি পগ্গয্হ উক্খিপিত্ৰা বুদ্ধস্স ফুস্সস্স ভগৰতো অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো.

২৮-২৯. অট্ঠমাপদানে অলোণপণ্ণভক্খোম্হীতি খীরপণ্ণাদীনি উঞ্ছাচরিযায আহরিত্ৰা লোণৰিরহিতানি পণ্ণানি পচিত্ৰা ভক্খামি, অলোণপণ্ণভক্খো অম্হি ভৰামীতি অত্থো. নিযমেসু চ সংৰুতোতি নিযমসঞ্ঞিতেসু পাণাতিপাতাৰেরমণিআদীসু নিচ্চপঞ্চসীলেসু সংৰুতো পিহিতোতি অত্থো. পাতরাসে অনুপ্পত্তেতি পুরেভত্তকালে অনুপ্পত্তে. সিদ্ধত্থো উপগচ্ছি মন্তি মম সমীপং সিদ্ধত্থো ভগৰা উপগঞ্ছি সম্পাপুণি. তাহং বুদ্ধস্স পাদাসিন্তি অহং তং অলোণপণ্ণং তস্স বুদ্ধস্স অদাসিন্তি অত্থো.

নৰমাপদানং উত্তানমেৰ.

৩৭-৩৮. দসমাপদানে সিখিনং সিখিনং যথাতি সরীরতো নিক্খন্তছব্বণ্ণরংসীহি ওভাসযন্তং জলন্তং সিখীনং সিখীভগৰন্তং সিখীনং যথা জলমানঅগ্গিক্খন্ধং ৰিয. অগ্গজং পুপ্ফমাদাযাতি অগ্গজনামকং পুপ্ফং গহেত্ৰা বুদ্ধস্স সিখিস্স ভগৰতো অভিরোপযিং পূজেসিন্তি অত্থো.

ছব্বীসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

২৭. পদুমুক্খিপৰগ্গো

১-১০. আকাসুক্খিপিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

১-২. সত্তৰীসতিমে ৰগ্গে পঠমাপদানে জলজগ্গে দুৰে গয্হাতি জলে উদকে জাতে অগ্গে উপ্পলাদযো দ্ৰে পুপ্ফে গহেত্ৰা বুদ্ধস্স সমীপং গন্ত্ৰা একং পুপ্ফং পাদেসু নিক্খিপিং পূজেসিং, একং পুপ্ফং আকাসে খিপিন্তি অত্থো.

দুতিযাপদানং পাকটমেৰ.

১০. ততিযাপদানে বোধিযা পাদপুত্তমেতি উত্তমে বোধিপাদপে. অড্ঢচন্দং মযা দিন্নন্তি তস্মিং বোধিমূলে অড্ঢচন্দাকারেন মযা অনেকপুপ্ফানি পূজিতানীতি অত্থো. ধরণীরুহপাদপেতি রুক্খপব্বতরতনাদযো ধারেতীতি ধরণী, পথৰী, ধরণিযা রুহতি পতিট্ঠহতীতি ধরণীরুহো, পাদসঙ্খাতেন মূলেন উদকং পিৰতি খন্ধৰিটপাদীসু পত্থরিযতীতি পাদপো, ধরণীরুহো চ সো পাদপো চেতি ধরণীরুহপাদপো, তস্মিং ধরণীরুহপাদপে পুপ্ফং মযা পূজিতন্তি অত্থো.

চতুত্থাপদানং উত্তানত্থমেৰ.

১৮-১৯. পঞ্চমাপদানে হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতি হিমৰন্তস্স আসন্নে. রোমসো নাম পব্বতোতি রুক্খলতাগুম্বাভাৰা কেৰলং দব্বতিণাদিসঞ্ছন্নত্তা রোমসো নাম পব্বতো অহোসি. তম্হি পব্বতপাদম্হীতি তস্মিং পব্বতপরিযন্তে. সমণো ভাৰিতিন্দ্রিযোতি সমিতপাপো ৰূপসন্তকিলেসো সমণো ৰড্ঢিতইন্দ্রিযো, রক্খিতচক্খুন্দ্রিযাদিইন্দ্রিযোতি অত্থো. অথ ৰা ৰড্ঢিতইন্দ্রিযো ৰড্ঢিতসদ্ধিন্দ্রিযাদিইন্দ্রিযোতি অত্থো. তস্স সমণস্স অহং বিল়ালিআলুৰে গহেত্ৰা অদাসিন্তি অত্থো.

ছট্ঠসত্তমট্ঠমনৰমদসমাপদানানি উত্তানত্থানেৰাতি.

সত্তৰীসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

২৮. সুৰণ্ণবিব্বোহনৰগ্গো

১-১০. সুৰণ্ণবিব্বোহনিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

অট্ঠৰীসতিমে ৰগ্গে পঠমাপদানং উত্তানমেৰ.

. দুতিযাপদানে মনোমযেন কাযেনাতি যথা চিত্তৰসেন পৰত্তকাযেনাতি অত্থো.

১০. ততিযাপদানে মহাসমুদ্দং নিস্সাযাতি মহাসাগরাসন্নে ঠিতস্স পব্বতস্স অন্তরে পব্বতলেণেতি অত্থো. সিদ্ধত্থো ভগৰা ৰিৰেককামতায ৰসতি পটিৰসতীতি অত্থো. পচ্চুগ্গন্ত্ৰানকাসহন্তি অহং তস্স ভগৰতো পটিউগ্গন্ত্ৰা সমীপং গন্ত্ৰা ৰন্দনাদিপুঞ্ঞং অকাসিন্তি অত্থো. চঙ্কোটকমদাসহন্তি সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো অহং পুপ্ফভরিতং চঙ্কোটকং কদম্বং অদাসিং পূজেসিন্তি অত্থো.

১৪. চতুত্থাপদানে অকক্কসচিত্তস্সাথাতি অফরুসচিত্তস্স, অথ-সদ্দো পদপূরণে.

১৯. পঞ্চমাপদানে উদুম্বরে ৰসন্তস্সাতি উদুম্বররুক্খমূলে রুক্খচ্ছাযায ৰসন্তস্স তিস্সস্স ভগৰতো. নিযতে পণ্ণসন্থরেতি নিযামিতে পটিবদ্ধে পণ্ণসন্থরে সাখাভঙ্গাসনে নিসিন্নস্স. ৰুত্থোকাসো মযা দিন্নোতি ৰিৰিত্তোকাসে মণ্ডপদ্ৰারাদীহি পিহিতোকাসো মযা দিন্নো সম্পাদিতোতি অত্থো.

২৪. ছট্ঠাপদানে পোত্থদানং মযা দিন্নন্তি পোত্থৰট্টিং পোত্থছল্লিং তাল়েত্ৰা কতং সাটকং ৰিসমং গোফাসুকেন ঘংসিত্ৰা নিম্মিতং সুত্তং গহেত্ৰা কন্তিত্ৰা তেন সুত্তেন নিসীদনত্থায ৰা ভূমত্থরণত্থায ৰা সাটকং ৰাযাপেত্ৰা তং সাটকং মযা রতনত্তযস্স দিন্নন্তি অত্থো.

২৭. সত্তমাপদানে চন্দভাগানদীতীরেতি চন্দভাগায নাম নদিযা তীরতো, নিস্সক্কে ভুম্মৰচনং. অনুসোতন্তি সোতস্স অনু হেট্ঠাগঙ্গং ৰজামি গচ্ছামি অহন্তি অত্থো. সত্ত মালুৰপুপ্ফানি, চিতমারোপযিং অহন্তি অহং মালুৰপুপ্ফানি সত্ত পত্তানি গহেত্ৰা চিতকে ৰালুকরাসিম্হি ৰালুকাহি থূপং কত্ৰা পূজেসিন্তি অত্থো.

৩১-৩২. অট্ঠমাপদানে মহাসিন্ধু সুদস্সনাতি সুন্দরদস্সনসুন্দরোদকধৰলপুলিনোপসোভিতত্তা সুট্ঠু মনোহরা মহাসিন্ধু নাম ৰারিনদী অহোসি. তত্থ তিস্সং সিন্ধুৰারিনদিযং সপ্পভাসং পভায সহিতং সুদস্সনং সুন্দররূপং পরমোপসমে যুত্তং উত্তমে উপসমে যুত্তং সমঙ্গীভূতং ৰীতরাগং অহং অদ্দসন্তি অত্থো. দিস্ৰাহং ৰিম্হিতাসযোতি ‘‘এৰরূপং ভযানকং হিমৰন্তং কথং সম্পত্তো’’তি ৰিম্হিতঅজ্ঝাসযো অচ্ছরিযব্ভুতচিত্তোতি অত্থো. আলুৰং তস্স পাদাসিন্তি তস্স অরহতো অহং পসন্নমানসো আলুৰকন্দং পাদাসিং আদরেন অদাসিন্তি অত্থো.

নৰমদসমাপদানানি উত্তানানেৰাতি.

অট্ঠৰীসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

২৯. পণ্ণদাযকৰগ্গো

১-১০. পণ্ণদাযকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

১-২. একূনতিংসতিমে ৰগ্গে পঠমাপদানে পণ্ণভোজনভোজনোতি খীরপণ্ণাদিভোজনস্স ভুঞ্জনত্থায পণ্ণসালায নিসিন্নো অম্হি ভৰামীতি অত্থো. উপৰিট্ঠঞ্চ মং সন্তন্তি পণ্ণসালাযং উপৰিট্ঠং সন্তং ৰিজ্জমানং মং. উপাগচ্ছি মহাইসীতি মহন্তে সীলাদিখন্ধে এসনতো মহাইসি. লোকপজ্জোতো লোকপদীপো সিদ্ধত্থো ভগৰা উপগচ্ছি, মম সমীপং অগমাসীতি অত্থো. নিসিন্নস্স পণ্ণসন্থরেতি উপগন্ত্ৰা পণ্ণসন্থরে নিসিন্নস্স খাদনত্থায সেদিতং পণ্ণং মযা দিন্নন্তি সম্বন্ধো.

৫-৭. দুতিযাপদানে সিনেরুসমসন্তোসো ধরণীসমসাদিসো সিদ্ধত্থো ভগৰাতি সম্বন্ধো. ৰুট্ঠহিত্ৰা সমাধিম্হাতি নিরোধসমাপত্তিতো ৰুট্ঠহিত্ৰা ৰিসুং হুত্ৰাতি অত্থো. ভিক্খায মমুপট্ঠিতোতি ভিক্খাচারৰেলায ‘‘অজ্জ মম যো কোচি কিঞ্চি দানং দদাতি, তস্স মহপ্ফল’’ন্তি চিন্তেত্ৰা নিসিন্নস্স মম সন্তিকং সমীপং উপট্ঠিতো সমীপমাগতোতি অত্থো. হরীতকং…পে… ফারুসকফলানি চাতি এৰং সব্বং তং ফলং সব্বলোকানুকম্পিনো তস্স সিদ্ধত্থস্স মহেসিস্স মযা ৰিপ্পসন্নেন চেতসা দিন্নন্তি অত্থো.

১১-১২. ততিযাপদানে সীহং যথা ৰনচরন্তি ৰনে চরমানং সীহরাজং ইৰ চরমানং সিদ্ধত্থং ভগৰন্তন্তি সম্বন্ধো. নিসভাজানিযং যথাতি ৰসভো, নিসভো, ৰিসভো, আসভোতি চত্তারো গৰজেট্ঠকা. তেসু গৰসতস্স জেট্ঠকো ৰসভো, গৰসহস্সস্স জেট্ঠকো নিসভো, গৰসতসহস্সস্স জেট্ঠকো ৰিসভো, গৰকোটিসতসহস্সস্স জেট্ঠকো আসভো. ইধ পন আসভো ‘‘নিসভো’’তি ৰুত্তো, আজানীযং অভীতং নিচ্চলং উসভরাজং ইৰাতি অত্থো. ককুধং ৰিলসন্তংৰাতি পুপ্ফপল্লৰেহি সোভমানং ককুধরুক্খং ইৰ নরাসভং নরানং আসভং উত্তমং আগচ্ছন্তং সিদ্ধত্থং ভগৰন্তং দিস্ৰা সদ্ধায সম্পযুত্তত্তা ৰিপ্পসন্নেন চেতসা পচ্চুগ্গমনং অকাসিন্তি অত্থো.

চতুত্থাপদানাদীনি দসমাৰসানানি সুৰিঞ্ঞেয্যানেৰাতি.

একূনতিংসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৩০. চিতকপূজকৰগ্গো

১-১০. চিতকপূজকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

১-২. তিংসতিমে ৰগ্গে পঠমাপদানে আহুতিং যিট্ঠুকামোহন্তি পূজাসক্কারং কারেতুকামো অহং. নানাপুপ্ফং সমানযিন্তি নানা অনেকৰিধং চম্পকসললাদিপুপ্ফং সং সুট্ঠু আনযিং, রাসিং অকাসিন্তি অত্থো. সিখিনো লোকবন্ধুনোতি সকললোকত্তযবন্ধুস্স ঞাতকস্স সিখিস্স ভগৰতো পরিনিব্বুতস্স চিতকং আল়াহনচিতকং দারুরাসিং জলন্তং আদিত্তং দিস্ৰা তঞ্চ মযা রাসীকতং পুপ্ফং ওকিরিং পূজেসিন্তি অত্থো.

৬-৭. দুতিযাপদানে অজিনুত্তরৰাসনোতি অজিনমিগচম্মং উত্তরাসঙ্গং কত্ৰা নিৰাসিনো অচ্ছাদনোতি অত্থো. অভিঞ্ঞা পঞ্চ নিব্বত্তাতি ইদ্ধিৰিধাদযো পঞ্চ অভিঞ্ঞাযো পঞ্চ ঞাণানি নিব্বত্তা উপ্পাদিতা নিপ্ফাদিতা. চন্দস্স পরিমজ্জকোতি চন্দমণ্ডলস্স সমন্ততো মজ্জকো, ফুট্ঠো অহোসিন্তি অত্থো. ৰিপস্সিং লোকপজ্জোতন্তি সকললোকত্তযে পদীপসদিসং ৰিপস্সিং ভগৰন্তং মম সন্তিকং অভিগতং ৰিসেসেন সম্পত্তং আগতং. দিস্ৰা পারিচ্ছত্তকপুপ্ফানীতি দেৰলোকতো পারিচ্ছত্তকপুপ্ফানি আহরিত্ৰা ৰিপস্সিস্স সত্থুনো মত্থকে ছত্তাকারেন অহং ধারেসিন্তি অত্থো.

১১-১৩. ততিযাপদানে পুত্তো মম পব্বজিতোতি ময্হং পুত্তো সদ্ধায পব্বজিতো. কাসাযৰসনো তদাতি তস্মিং পব্বজিতকালে কাসাযনিৰত্থো, ন বাহিরকপব্বজ্জায পব্বজিতোতি অত্থো. সো চ বুদ্ধত্তং সম্পত্তোতি সো ময্হং পুত্তো চতূসু বুদ্ধেসু সাৰকবুদ্ধভাৰং সং সুট্ঠু পত্তো, অরহত্তং পত্তোতি অত্থো. নিব্বুতো লোকপূজিতোতি সকললোকেহি কতসক্কারো খন্ধপরিনিব্বানেন পরিনিব্বুতোতি অত্থো. ৰিচিনন্তো সকং পুত্তন্তি অহং তস্স গতদেসং পুচ্ছিত্ৰা সকং পুত্তং ৰিচিনন্তো পচ্ছতো অগমং, অনুগতো অস্মীতি অত্থো. নিব্বুতস্স মহন্তস্সাতি মহন্তেহি সীলক্খন্ধাদীহি যুত্তত্তা মহন্তস্স তস্স মম পুত্তস্স অরহতো আদহনট্ঠানে চিতকং চিতকট্ঠানং অহং অগমাসিন্তি অত্থো. পগ্গয্হ অঞ্জলিং তত্থাতি তস্মিং আদহনট্ঠানে অঞ্জলিং দসঙ্গুলিসমোধানং পগ্গহেত্ৰা সিরসি কত্ৰা অহং চিতকং দহনদারুরাসিং ৰন্দিত্ৰা পণামং কত্ৰা সেতচ্ছত্তঞ্চ পগ্গয্হাতি ন কেৰলমেৰ ৰন্দিত্ৰা ধৰলচ্ছত্তঞ্চ পগ্গয্হ উক্খিপিত্ৰা অহং আরোপেসিং পতিট্ঠপেসিন্তি অত্থো.

১৭-১৮. চতুত্থাপদানে অনুগ্গতম্হি আদিচ্চেতি সূরিযে অনুগ্গতে অনুট্ঠিতে পচ্চূসকালেতি অত্থো. পসাদো ৰিপুলো অহূতি রোগপীল়িতস্স ময্হং চিত্তপ্পসাদো ৰিপুলো অতিরেকো বুদ্ধানুস্সরণেন অহু অহোসি. মহেসিনো বুদ্ধসেট্ঠস্স লোকম্হি পাতুভাৰো পাকটভাৰো অহোসীতি সম্বন্ধো. ঘোসমস্সোসহং তত্থাতি তস্মিং পাতুভাৰে সতি ‘‘অহং গিলানো বুদ্ধো উপ্পন্নো’’তি ঘোসং অস্সোসিং. ন চ পস্সামি তং জিনন্তি তং জিতপঞ্চমারং সম্মাসম্বুদ্ধং ন পস্সামি, বাল়্হগিলানত্তা গন্ত্ৰা পস্সিতুং ন সক্কোমীতি অত্থো. মরণঞ্চ অনুপ্পত্তোতি মরণাসন্নকালং অনুপ্পত্তো, আসন্নমরণো হুত্ৰাতি অত্থো. বুদ্ধসঞ্ঞমনুস্সরিন্তি বুদ্ধোতিনামং অনুস্সরিং, বুদ্ধারম্মণং মনসি অকাসিন্তি অত্থো.

২১-২৩. পঞ্চমাপদানে আরামদ্ৰারা নিক্খম্মাতি আরামদ্ৰারতো সঙ্ঘস্স নিক্খমনদ্ৰারমগ্গেহি অত্থো. গোসীসং সন্থতং মযাতি তস্মিং নিক্খমনদ্ৰারমগ্গে ‘‘ভগৰতো ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ পাদা মা কদ্দমং অক্কমন্তূ’’তি অক্কমনত্থায গোসীসট্ঠিং মযা সন্থরিতন্তি অত্থো. অনুভোমি সকং কম্মন্তি অত্তনো গোসীসঅত্থরণকম্মস্স বলেন আজানীযা ৰাতজৰা সিন্ধৰা সীঘৰাহনাদীনি ৰিপাকফলানি অনুভোমীতি অত্থো. অহো কারং পরমকারন্তি সুখেত্তে সঙ্ঘে মযা সুট্ঠু কতং কারং অপ্পকম্পি কিচ্চং মহপ্ফলদানতো পরমকারং উত্তমকিচ্চং অহো ৰিম্হযন্তি অত্থো. যথা তিণদোসাদিৰিরহিতেসু খেত্তেসু ৰপ্পিতং সালিবীজং মহপ্ফলং দেতি, এৰমেৰ রাগদোসাদিদোসরহিতে পরিসুদ্ধকাযৰচীসমাচারে সঙ্ঘখেত্তে গোসীসঅত্থরণকম্মং মযা কতং, ইদং মহপ্ফলং দেতীতি ৰুত্তং হোতি. ন অঞ্ঞং কলমগ্ঘতীতি অঞ্ঞং বাহিরসাসনে কতং কম্মং সঙ্ঘে কতস্স কারস্স পূজাসক্কারস্স কলং সোল়সিং কলং কোট্ঠাসং ন অগ্ঘতীতি সম্বন্ধো.

ছট্ঠসত্তমট্ঠমনৰমদসমাপদানানি উত্তানানেৰাতি.

তিংসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৩১. পদুমকেসরৰগ্গো

১-১০. পদুমকেসরিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

১-২. একতিংসতিমে ৰগ্গে পঠমাপদানে ইসিসঙ্ঘে অহং পুব্বেতি অহং পুব্বে বোধিসম্ভারপূরণকালে ইসিসঙ্ঘে পচ্চেকবুদ্ধইসিসমূহে তেসং সমীপে হিমৰন্তপব্বতে মাতঙ্গহত্থিকুলে ৰারণো চণ্ডহত্থী অহোসিন্তি সম্বন্ধো. মনুস্সাদযো ৰারেতীতি ৰারণো, অথ ৰা ৰাচায রৰতি কোঞ্চনাদং নদতীতি ৰারণো. মহেসীনং পসাদেনাতি পচ্চেকবুদ্ধমহেসীনং পসাদেন. পচ্চেকজিনসেট্ঠেসু, ধুতরাগেসু তাদিসূতি লোকধম্মেহি নিচ্চলেসু পচ্চেকবুদ্ধেসু পদ্মকেসরং পদুমরেণুং ওকিরিং অৰসিঞ্চিন্তি সম্বন্ধো.

দুতিযততিযাপদানানি উত্তানানি.

১৩-১৬. চতুত্থাপদানে মহাবোধিমহো অহূতি ৰিপস্সিস্স ভগৰতো চতুমগ্গঞাণাধারভাৰতো ‘‘বোধী’’তি লদ্ধনামস্স রুক্খস্স পূজা অহোসীতি অত্থো. রুক্খট্ঠস্সেৰ সম্বুদ্ধোতি অস্স বোধিপূজাসমযে সন্নিপতিতস্স মহাজনস্স সম্বুদ্ধো লোকজেট্ঠো নরাসভো রুক্খট্ঠো ইৰ রুক্খে ঠিতো ৰিয পঞ্ঞাযতীতি অত্থো. ভগৰা তম্হি সমযেতি তস্মিং বোধিপূজাকরণকালে ভগৰা ভিক্খুসঙ্ঘপুরক্খতো ভিক্খুসঙ্ঘেন পরিৰুতো. ৰাচাসভিমুদীরযন্তি মুদুসিলিট্ঠমধুরউত্তমঘোসং উদীরযং কথযন্তো নিচ্ছারেন্তো চতুসচ্চং পকাসেসি, দেসেসীতি অত্থো. সংখিত্তেন চ দেসেন্তোতি ৰেনেয্যপুগ্গলজ্ঝাসযানুরূপেন দেসেন্তো সংখিত্তেন চ ৰিত্থারেন চ দেসযীতি অত্থো. ৰিৰট্টচ্ছদোতি রাগো ছদনং, দোসো ছদনং, মোহো ছদনং, সব্বকিলেসা ছদনা’’তি এৰং ৰুত্তা ছদনা ৰিৰটা উগ্ঘাটিতা ৰিদ্ধংসিতা অনেনাতি ৰিৰট্টচ্ছদো, সম্বুদ্ধো. তং মহাজনং দেসনাৰসেন নিব্বাপেসি পরিল়াহং ৰূপসমেসীতি অত্থো. তস্সাহং ধম্মং সুত্ৰানাতি তস্স ভগৰতো দেসেন্তস্স ধম্মং সুত্ৰা.

২০. পঞ্চমাপদানে ফলহত্থো অপেক্খৰাতি ৰিপস্সিং ভগৰন্তং দিস্ৰা মধুরানি ফলানি গহেত্ৰা অপেক্খৰা অতুরিতো সণিকং অস্সমং গঞ্ছিন্তি অত্থো.

ছট্ঠসত্তমাপদানানি উত্তানানেৰ.

৪০. অট্ঠমাপদানে নিট্ঠিতে নৰকম্মে চাতি সীমায নৰকম্মে নিট্ঠং গতে সতি. অনুলেপমদাসহন্তি অনুপচ্ছা সুধালেপং অদাসিং, সুধায লেপাপেসিন্তি অত্থো.

নৰমদসমাপদানানি উত্তানানিযেৰাতি.

একতিংসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৩২. আরক্খদাযকৰগ্গো

১-১০. আরক্খদাযকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

বাত্তিংসতিমৰগ্গে পঠমদুতিযততিযাপদানানি সুৰিঞ্ঞেয্যানেৰ.

১৬. চতুত্থাপদানে জলজগ্গেহি ওকিরিন্তি জলজেহি উত্তমেহি উপ্পলপদুমাদীহি পুপ্ফেহি ওকিরিং পূজেসিন্তি অত্থো.

পঞ্চমাপদানং উত্তানমেৰ.

২৬-২৭. ছট্ঠাপদানে চেতিযং উত্তমং নাম, সিখিনো লোকবন্ধুনোতি সকললোকত্তযস্স বন্ধুনো ঞাতকস্স সিখিস্স ভগৰতো উত্তমং চেতিযং. ইরীণে জনসঞ্চরৰিরহিতে ৰনে মনুস্সানং কোলাহলৰিরহিতে মহাঅরঞ্ঞে অহোসীতি সম্বন্ধো. অন্ধাহিণ্ডামহং তদাতি তস্মিং কালে ৰনে মগ্গমূল়্হভাৰেন অন্ধো, ন চক্খুনা অন্ধো, অহং আহিণ্ডামি মগ্গং পরিযেসামীতি অত্থো. পৰনা নিক্খমন্তেনাতি মহাৰনতো নিক্খমন্তেন মযা সীহাসনং উত্তমাসনং, সীহস্স ৰা ভগৰতো আসনং দিট্ঠন্তি অত্থো. একংসং অঞ্জলিং কত্ৰাতি একংসং উত্তরাসঙ্গং কত্ৰা সিরসি অঞ্জলিং ঠপেত্ৰাতি অত্থো. সন্থৰিং লোকনাযকন্তি সকললোকত্তযনযং তং নিব্বানং পাপেন্তং থোমিতং থুতিং অকাসিন্তি অত্থো.

৩৪. সত্তমাপদানে সুদস্সনো মহাৰীরোতি সুন্দরদস্সনো দ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণসম্পন্নসরীরত্তা মনোহরদস্সনো মহাৰীরিযো সিদ্ধত্থো ভগৰাতি সম্বন্ধো. ৰসতিঘরমুত্তমেতি উত্তমে ৰিহারে ৰসতীতি অত্থো.

অট্ঠমনৰমদসমাপদানানি উত্তানানেৰাতি.

বাত্তিংসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৩৩. উমাপুপ্ফিযৰগ্গো

১-১০. উমাপুপ্ফিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

তেত্তিংসতিমে ৰগ্গে পঠমদুতিযততিযচতুত্থপঞ্চমছট্ঠাপদানানি উত্তানানিযেৰ.

৫৫. সত্তমাপদানে সমযং অগমাসহন্তি সমূহং সমাগমট্ঠানং অহং অগমাসিন্তি অত্থো.

৬২. অব্বুদনিরব্বুদানীতি ‘‘পকোটিসতসহস্সানং সতং অব্বুদং, অব্বুদসতসহস্সানং সতং নিরব্বুদ’’ন্তি ৰুত্তত্তা আযুনা অব্বুদনিরব্বুদানি গতমহাআযুৰন্তা মনুজাধিপা চক্কৰত্তিনো খত্তিযা অট্ঠ অট্ঠ হুত্ৰা কপ্পানং পঞ্চৰীসসহস্সম্হি আসিংসু অহেসুন্তি অত্থো. অট্ঠমনৰমদসমাপদানানি পাকটানেৰাতি.

তেত্তিংসতিমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৩৪-৩৮. গন্ধোদকাদিৰগ্গো

১-৫০. গন্ধধূপিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

চতুতিংসতিমৰগ্গপঞ্চতিংসতিমৰগ্গছত্তিংসতিমৰগ্গসত্ততিংসতিমৰগ্গঅট্ঠতিংসতিমৰগ্গা উত্তানত্থাযেৰ.

একূনচত্তালীসমৰগ্গেপি পঠমাপদানাদীনি অট্ঠমাপদানন্তানি উত্তানানেৰাতি.

৩৯. অৰটফলৰগ্গো

৯. সোণকোটিৰীসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নৰমাপদানে পন ৰিপস্সিনো পাৰচনেতিআদিকং আযস্মতো সোণস্স কোটিৰীসত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে মহাৰিভৰে সেট্ঠিকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো সেট্ঠি হুত্ৰা উপাসকেহি সদ্ধিং ৰিহারং গন্ত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো ভগৰতো চঙ্কমনট্ঠানে সুধায পরিকম্মং কারেত্ৰা একঞ্চ লেণং কারেত্ৰা নানাৰিরাগৰত্থেহি লেণভূমিযা সন্থরিত্ৰা উপরি ৰিতানঞ্চ কত্ৰা চাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্স নিয্যাদেত্ৰা সত্তাহং মহাদানং দত্ৰা পণিধানং অকাসি. সত্থা অনুমোদনং অকাসি. সো তেন কুসলকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং কপ্পে পরিনিব্বুতে কস্সপদসবলে অনুপ্পন্নে অম্হাকং ভগৰতি বারাণসিযং কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো গঙ্গাতীরে পণ্ণসালং করিত্ৰা ৰসন্তং একং পচ্চেকবুদ্ধং তেমাসং চতূহি পচ্চযেহি সক্কচ্চং উপট্ঠহি. পচ্চেকবুদ্ধো ৰুট্ঠৰস্সো পরিপুণ্ণপরিক্খারো গন্ধমাদনমেৰ অগমাসি. সোপি কুলপুত্তো যাৰজীৰং তত্থ পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চৰিত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অম্হাকং ভগৰতো কালে চম্পানগরে অগ্গসেট্ঠিস্স গেহে পটিসন্ধিং গণ্হি. তস্স পটিসন্ধিগ্গহণকালতো পট্ঠায সেট্ঠিস্স মহাভোগক্খন্ধো অভিৰড্ঢি. তস্স মাতুকুচ্ছিতো নিক্খমনদিৰসে সকলনগরে মহালাভসক্কারসম্মানো অহোসি, তস্স পুব্বে পচ্চেকবুদ্ধস্স সতসহস্সগ্ঘনিকরত্তকম্বলপরিচ্চাগেন সুৰণ্ণৰণ্ণো সুখুমালতরো চ অত্তভাৰো অহোসি, তেনস্স সোণোতি নামং অকংসু. সো মহতা পরিৰারেন অভিৰড্ঢি. তস্স হত্থপাদতলানি বন্ধুজীৰকপুপ্ফৰণ্ণানি অহেসুং, তেসং সতৰারং ৰিহতকপ্পাসং ৰিয মুদুসম্ফস্সো অহোসি. পাদতলেসু মণিকুণ্ডলাৰট্টৰণ্ণলোমানি জাযিংসু. ৰযপ্পত্তস্স তস্স তিণ্ণং উতূনং অনুচ্ছৰিকে তযো পাসাদে কারাপেত্ৰা নাটকিত্থিযো উপট্ঠাপেসুং. সো তত্থ মহতিং সম্পত্তিং অনুভৰন্তো দেৰকুমারো ৰিয পটিৰসতি.

অথ অম্হাকং ভগৰতি সব্বঞ্ঞুতং পত্ৰা পৰত্তিতৰরধম্মচক্কে রাজগহং উপনিস্সায ৰিহরন্তে বিম্বিসাররঞ্ঞা পক্কোসাপিতো তেহি অসীতিযা গামিকসহস্সেহি সদ্ধিং রাজগহং আগতো সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো মাতাপিতরো অনুজানাপেত্ৰা ভগৰতো সন্তিকে পব্বজিত্ৰা লদ্ধূপসম্পদো সত্থু সন্তিকে কম্মট্ঠানং গহেত্ৰা জনসংসগ্গপরিহরণত্থং সীতৰনে ৰিহাসি. সো তত্থ ৰসন্তো ‘‘মম সরীরং সুখুমালং, ন চ সক্কা সুখেনেৰ সুখং অধিগন্তুং, কাযং কিলমেত্ৰাপি সমণধম্মং কাতুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা ঠানচঙ্কমমেৰ অধিট্ঠায পধানমনুযুঞ্জন্তো পাদতলেসু ফোটেসু উট্ঠিতেসুপি ৰেদনং অজ্ঝুপেক্খিত্ৰা দল়্হং ৰীরিযং করোন্তো অচ্চারদ্ধৰীরিযতায ৰিসেসং নিব্বত্তেতুং অসক্কোন্তো ‘‘এৰং অহং ৰাযমন্তোপি মগ্গফলানি নিব্বত্তেতুং ন সক্কোমি, কিং মে পব্বজ্জায, হীনাযাৰত্তিত্ৰা ভোগে চ ভুঞ্জামি, পুঞ্ঞানি চ করিস্সামী’’তি চিন্তেসি. অথ সত্থা তস্স চিত্তাচারং ঞত্ৰা তত্থ গন্ত্ৰা ৰীণোপমোৰাদেন (মহাৰ. ২৪৩) ওৰদিত্ৰা ৰীরিযসমতাযোজনৰিধিং দস্সেন্তো কম্মট্ঠানং সোধেত্ৰা গিজ্ঝকূটং গতো. সোণোপি খো সত্থু সন্তিকা ওৰাদং লভিত্ৰা ৰীরিযসমতং যোজেত্ৰা ৰিপস্সনং উস্সুক্কাপেত্ৰা অরহত্তে পতিট্ঠাসি.

৪৯. সো অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ৰিপস্সিনো পাৰচনেতিআদিমাহ. তত্থ ৰিপস্সীতি ৰিসেসেন, ৰিৰিধং ৰা পস্সতীতি ৰিপস্সী. পাৰচনেতি পকারেন ৰুচ্চতীতি পাৰচনং, পিটকত্তযং. তস্স ৰিপস্সিনো তস্মিং পাৰচনেতি অত্থো. লেণন্তি লিনন্তে নিলীযন্তে এত্থাতি লেণং ৰিহারং. বন্ধুমারাজধানিযাতি বন্ধন্তি কুলপরম্পরায ৰসেন অঞ্ঞমঞ্ঞং সম্বজ্ঝন্তীতি বন্ধূ, ঞাতকা. তে এত্থ পটিৰসন্তীতি বন্ধুমা, বন্ধু অস্স অত্থীতি ৰা বন্ধুমা. রাজূনং ৰসনট্ঠানন্তি রাজধানী, বন্ধুমা চ সা রাজধানী চেতি বন্ধুমারাজধানী, তস্সা বন্ধুমারাজধানিযা, লেণং মযা কতন্তি সম্বন্ধো. সেসমেত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

সোণকোটিৰীসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. পুব্বকম্মপিলোতিকবুদ্ধঅপদানৰণ্ণনা

৬৪. দসমাপদানে অনোতত্তসরাসন্নেতি পব্বতকূটেহি পটিচ্ছন্নত্তা চন্দিমসূরিযানং সন্তাপেহি ওতত্তং উণ্হং উদকং এত্থ নত্থীতি অনোতত্তো. সরন্তি গচ্ছন্তি পভৰন্তি সন্দন্তি এতস্মা মহানদিযোতি সরো. সীহমুখাদীহি নিক্খন্তা মহানদিযো তিক্খত্তুং তিক্খত্তুং পদক্খিণং কত্ৰা নিক্খন্তনিক্খন্তদিসাভাগেন সরন্তি গচ্ছন্তীতি অত্থো. অনোতত্তো চ সো সরো চাতি অনোতত্তসরো. তস্স আসন্নং সমীপট্ঠানন্তি অনোতত্তসরাসন্নং, তস্মিং অনোতত্তসরাসন্নে, সমীপেতি অত্থো. রমণীযেতি দেৰদানৰগন্ধব্বকিন্নরোরগবুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধাদীহি রমিতব্বং অল্লীযিতব্বন্তি রমণীযং, তস্মিং রমণীযে. সিলাতলেতি একগ্ঘনপব্বতসিলাতলেতি অত্থো. নানারতনপজ্জোতেতি পদুমরাগৰেল়ুরিযাদিনানাঅনেকেহি রতনেহি পজ্জোতে পকারেন জোতমানে. নানাগন্ধৰনন্তরেতি নানপ্পকারেহি চন্দনাগরুকপ্পূরতমালতিলকাসোকনাগপুন্নাগকেতকাদীহি অনেকেহি সুগন্ধপুপ্ফেহি গহনীভূতৰনন্তরে সিলাতলেতি সম্বন্ধো.

৬৫. গুণমহন্ততায সঙ্খ্যামহন্ততায চ মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন, পরেতো পরিৰুতো লোকনাযকো লোকত্তযসামিসম্মাসম্বুদ্ধো তত্থ সিলাসনে নিসিন্নো অত্তনো পুব্বানি কম্মানি ব্যাকরী ৰিসেসেন পাকটমকাসীতি অত্থো. সেসমেত্থ হেট্ঠা বুদ্ধাপদানে (অপ. থের ১.১.১ আদযো) ৰুত্তত্তা উত্তানত্থত্তা চ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ. বুদ্ধাপদানে অন্তোগধম্পি ইধাপদানে কুসলাকুসলং কম্মসংসূচকত্তা ৰগ্গসঙ্গহৰসেন ধম্মসঙ্গাহকত্থেরা সঙ্গাযিংসূতি.

পুব্বকম্মপিলোতিকবুদ্ধঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

একূনচত্তালীসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৪০. পিলিন্দৰচ্ছৰগ্গো

১. পিলিন্দৰচ্ছত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চত্তালীসমৰগ্গে অপদানে নগরে হংসৰতিযাতিআদিকং আযস্মতো পিলিন্দৰচ্ছত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে দোৰারিককুলে নিব্বত্তো মহদ্ধনো মহাভোগো অহোসি. সো কোটিসন্নিচিতধনরাসিং ওলোকেত্ৰা রহো নিসিন্নো ‘‘ইমং সব্বধনং মযা সম্মা গহেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা ‘‘বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স সব্বপরিক্খারদানং দাতুং ৰট্টতী’’তি সন্নিট্ঠানং কত্ৰা ছত্তসতসহস্সং আদিং কত্ৰা সব্বপরিভোগপরিক্খারানিপি সতসহস্সৰসেন কারেত্ৰা পদুমুত্তরং ভগৰন্তং নিমন্তেত্ৰা বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স মহাদানং অদাসি. এৰং সত্তাহং দানং দত্ৰা পরিযোসানদিৰসে নিব্বানাধিগমং পত্থেত্ৰা যাৰজীৰং পুঞ্ঞানি কত্ৰা জীৰিতপরিযোসানে দেৰলোকে নিব্বত্তো ছ কামাৰচরে দিব্বসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা মনুস্সেসু চ চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো সব্বসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্তো গোত্তৰসেন পিলিন্দৰচ্ছোতি পাকটো অহোসি.

. সো একদিৰসং সত্থু সন্তিকে ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো উদানৰসেন তং পকাসেন্তো নগরে হংসৰতিযাতিআদিমাহ. তস্সত্থো হেট্ঠা ৰুত্তোৰ. আসিং দোৰারিকো অহন্তি অহং হংসৰতীনগরে রঞ্ঞো গেহদ্ৰারে দ্ৰারপালকো আসিং অহোসিন্তি অত্থো. অক্খোভং অমিতং ভোগন্তি রঞ্ঞো ৰল্লভত্তা অঞ্ঞেহি খোভেতুং চালেতুং অসক্কুণেয্যং অমিতং অপরিমাণভোগং ধনং মম ঘরে সন্নিচিতং রাসীকতং অহোসীতি অত্থো.

. বহূ মেধিগতা ভোগাতি অনেকা ভোগা মে মযা অধিগতা পত্তা পটিলদ্ধাতি অত্থো. সত্থৰাসিআদীনং পরিক্খারানং নামানি নযানুযোগেন সুৰিঞ্ঞেয্যানি. পরিক্খারদানানিসংসানি চ সুৰিঞ্ঞেয্যানেৰাতি.

পিলিন্দৰচ্ছত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

দুতিযততিযচতুত্থপঞ্চমাপদানানি উত্তানানেৰাতি.

৬. বাকুলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ছট্ঠাপদানে হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং বাকুলত্থেরস্স অপদানং. অযং কির থেরো অতীতে ইতো কপ্পসতসহস্সাধিকস্স অসঙ্খ্যেয্যস্স মত্থকে অনোমদস্সিস্স ভগৰতো উপ্পত্তিতো পুরেতরমেৰ ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰযপ্পত্তো তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা তত্থ সারং অপস্সন্তো ‘‘সম্পরাযিকত্থং গৰেসিস্সামী’’তি ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা পব্বতপাদে ৰিহরন্তো পঞ্চাভিঞ্ঞাঅট্ঠসমাপত্তীনং লাভী হুত্ৰা ৰিহরন্তো বুদ্ধুপ্পাদং সুত্ৰা সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা সরণেসু পতিট্ঠিতো সত্থু ৰাতাবাধে উপ্পন্নে অরঞ্ঞতো ভেসজ্জানি আনেত্ৰা তং ৰূপসমেত্ৰা তং পুঞ্ঞং আরোগ্যত্থায পরিণামেত্ৰা ততো চুতো ব্রহ্মলোকে নিব্বত্তো একং অসঙ্খ্যেয্যং দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো পদুমুত্তরবুদ্ধকালে হংসৰতীনগরে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সত্থারং একং ভিক্খুং অপ্পাবাধানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সযং তং ঠানন্তরং আকঙ্খন্তো পণিধানং কত্ৰা যাৰজীৰং কুসলকম্মং উপচিনিত্ৰা সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো উপ্পত্তিতো পুরেতরমেৰ বন্ধুমতীনগরে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো সব্বসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং পত্তো তত্থ সারং অপস্সন্তো ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ঝানাভিঞ্ঞালাভী হুত্ৰা পব্বতপাদে ৰসন্তো বুদ্ধুপ্পাদং সুত্ৰা সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা সরণেসু পতিট্ঠায ভিক্খূনং তিণপুপ্ফকরোগে উপ্পন্নে তং ৰূপসমেত্ৰা তত্থ যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো ব্রহ্মলোকে নিব্বত্তিত্ৰা ততো একনৰুতিকপ্পে দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো কস্সপস্স ভগৰতো কালে বারাণসিযং কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ঘরাৰাসং ৰসন্তো একং জিণ্ণং ৰিনস্সমানং মহাৰিহারং দিস্ৰা তত্থ উপোসথাগারাদিকং সব্বং আৰসথং কারাপেত্ৰা তত্থ ভিক্খুসঙ্ঘস্স সব্বং ভেসজ্জং পটিযাদেত্ৰা যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা একং বুদ্ধন্তরং দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অম্হাকং ভগৰতো উপ্পত্তিতো পুরেতরমেৰ কোসম্বিযং সেট্ঠিকুলে নিব্বত্তি.

সো মাতুকুচ্ছিতো নিক্খমিত্ৰা ধাতীহি অরোগভাৰায যমুনাযং ন্হাপিযমানো তাসং হত্থতো মুচ্চিত্ৰা মচ্ছেন গিলিতো অহোসি. কেৰট্টা তং মচ্ছং জালায গহেত্ৰা বারাণসিযং সেট্ঠিভরিযায ৰিক্কিণিংসু. সা তং গহেত্ৰা ফালযমানা পুব্বে কতপুঞ্ঞফলেন অরোগং দারকং দিস্ৰা ‘‘পুত্তো মে লদ্ধো’’তি গহেত্ৰা পোসেসি. সো জনকেহি মাতাপিতূহি তং পৰত্তিং সুত্ৰা আগন্ত্ৰা ‘‘অযং অম্হাকং পুত্তো, দেথ নো পুত্ত’’ন্তি অনুযোগে কতে রঞ্ঞা ‘‘উভযেসম্পি সাধারণো হোতূ’’তি দ্ৰিন্নং কুলানং দাযাদভাৰেন ৰিনিচ্ছযং কত্ৰা ঠপিতত্তা বাকুলোতি লদ্ধনামো ৰযপ্পত্তো মহাসম্পত্তিং অনুভৰন্তো দ্ৰীসু সেট্ঠিকুলেসু একেকস্মিং ছমাসং ছমাসং ৰসতি. তে অত্তনো ৰারে সম্পত্তে নাৰাসঙ্ঘাটং বন্ধিত্ৰা তত্রূপরি রতনমণ্ডপং কারেত্ৰা পঞ্চঙ্গিকতূরিযে নিপ্ফাদেত্ৰা কুমারং তত্থ নিসীদাপেত্ৰা উভযনগরমজ্ঝট্ঠানং গঙ্গায আগচ্ছন্তি, অপরসেট্ঠিমনুস্সাপি এৰমেৰ সজ্জেত্ৰা তং ঠানং গন্ত্ৰা কুমারং তত্থ আরোপেত্ৰা গচ্ছন্তি. সো এৰং ৰড্ঢমানো আসীতিকো হুত্ৰা উভযসেট্ঠিপুত্তোতি পাকটো. সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা সত্তাহং ৰাযমন্তো অট্ঠমে দিৰসে সহ পটিসম্ভিদায অরহত্তং পাপুণি.

৩৮৬. সো অরহা হুত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিমাহ. তস্সত্থো হেট্ঠা ৰুত্তোৰ. অপদানপাল়িঅত্থোপি সুৰিঞ্ঞেয্যোৰ. সো অরহত্তং পত্ৰা ৰিমুত্তিসুখেন ৰিহরন্তো সট্ঠিৰস্সসতাযুকো হুত্ৰা পরিনিব্বাযীতি.

বাকুলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. গিরিমানন্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সত্তমাপদানে ভরিযা মে কালঙ্কতাতিআদিকং আযস্মতো গিরিমানন্দত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰযপ্পত্তো ঘরাৰাসং সণ্ঠপেত্ৰা ৰসন্তো অত্তনো ভরিযায চ পুত্তে চ কালঙ্কতে সোকসল্লসমপ্পিতো অরঞ্ঞং পৰিসিত্ৰা পৰত্তফলভোজনো রুক্খমূলে ৰিহাসি. তদা সুমেধো ভগৰা তস্সানুকম্পায তত্থ গন্ত্ৰা ধম্মং দেসেত্ৰা সোকসল্লং অব্বূল়্হেসি. সো ধম্মং সুত্ৰা পসন্নমানসো সুগন্ধপুপ্ফেহি ভগৰন্তং পূজেত্ৰা পঞ্চপতিট্ঠিতেন ৰন্দিত্ৰা সিরসি অঞ্জলিং কত্ৰা অভিত্থৰি.

সো তেন পুঞ্ঞেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযত্থ সুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে রাজগহে বিম্বিসাররঞ্ঞো পুরোহিতস্স পুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি, গিরিমানন্দোতিস্স নামং অহোসি. সো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু রাজগহাগমনে বুদ্ধানুভাৰং দিস্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা সমণধম্মং করোন্তো কতিপযং দিৰসং গামকাৰাসে ৰসিত্ৰা সত্থারং ৰন্দিতুং রাজগহং অগমাসি. বিম্বিসারমহারাজা তস্স আগমনং সুত্ৰা তং উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘ইধেৰ, ভন্তে, ৰসথ, অহং চতূহি পচ্চযেহি উপট্ঠহামী’’তি সম্পৰারেত্ৰা গতোপি বহুকিচ্চত্তা তং ন সরি. ‘‘থেরো অব্ভোকাসেযেৰ ৰসতী’’তি. দেৰতা থেরস্স তেমনভযেন ৰস্সধারং ৰারেসুং. রাজা অৰস্সনকারণং উপধারেত্ৰা ঞত্ৰা থেরস্স কুটিকং কারাপেসি. থেরো কুটিকাযং ৰসন্তো সেনাসনসপ্পাযলাভেন চিত্তসমাধানং লভিত্ৰা ৰীরিযসমতং যোজেত্ৰা ৰিপস্সনং উস্সুক্কাপেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

৪১৯. সো অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ভরিযা মে কালঙ্কতাতিআদিমাহ. তং ভগৰতো নিৰেদনঞ্চ ভগৰতা কতানুসাসনঞ্চ মগ্গং ফলাধিগমাপদানঞ্চ পাঠানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

গিরিমানন্দত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

অট্ঠমনৰমদসমাপদানানি উত্তানত্থানেৰাতি.

চত্তালীসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৪১. মেত্তেয্যৰগ্গো

১. তিস্সমেত্তেয্যত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

. একচত্তালীসমে ৰগ্গে পঠমাপদানে পব্ভারকূটং নিস্সাযাতিআদিকং তিস্সমেত্তেয্যত্থেরস্স অপদানং. তত্থ তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা পদুমুত্তরস্স ভগৰতো অজিনচম্মং নিসীদনত্থায দিন্নমেৰ নানং. সেসং অপদানপাল়িযা সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

২. পুণ্ণকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

২৯. দুতিযাপদানে পব্ভারকূটং নিস্সাযাতিআদিকং আযস্মতো পুণ্ণকত্থেরস্স অপদানং. তত্থ হিমৰন্তে যক্খসেনাপতি হুত্ৰা পরিনিব্বুতস্স পচ্চেকবুদ্ধস্স আল়হনকরণমেৰ নানত্তং. সেসং পাঠানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

৪৫. ততিযাপদানে হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো মেত্তগুত্থেরস্স অপদানং. তত্থ হিমৰন্তসমীপে অসোকপব্বতে সো তাপসো হুত্ৰা পণ্ণসালাযং ৰসন্তো সুমেধসম্বুদ্ধং দিস্ৰা পত্তং গহেত্ৰা সপ্পিপূরণং ৰিসেসো. সেসং পুঞ্ঞফলানি চ সুৰিঞ্ঞেয্যানেৰ. অপদানগাথানং অত্থো চ পাকটোযেৰ.

৭২. চতুত্থাপদানে গঙ্গা ভাগীরথী নামাতিআদিকং আযস্মতো ধোতকত্থেরস্স অপদানং. তত্রাপি ব্রাহ্মণো হুত্ৰা ভাগীরথীগঙ্গায তরমানে ভিক্খূ দিস্ৰা পসন্নমানসো সেতুং কারাপেত্ৰা বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স নিয্যাদিতভাৰোযেৰ ৰিসেসো. পুঞ্ঞফলপরিদীপনগাথানং অত্থো নযানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যোৰ.

১০০. পঞ্চমাপদানে হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো উপসিৰত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ঘরাৰাসং পহায ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তে পদুমুত্তরং ভগৰন্তং দিস্ৰা তিণসন্থরং সন্থরিত্ৰা তত্থ নিসিন্নস্স ভগৰতো সালপুপ্ফপূজং অকাসীতি অযং ৰিসেসো, সেসমুত্তানমেৰ.

১৬১. ছট্ঠাপদানে মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিকং আযস্মতো নন্দকত্থেরস্স অপদানং. অযং কির পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে করৰিকসকুণো হুত্ৰা মধুরকূজিতং করোন্তো সত্থারং পদক্খিণং অকাসি. অপরভাগে মযূরো হুত্ৰা অঞ্ঞতরস্স পচ্চেকবুদ্ধস্স ৰসনগুহাদ্ৰারে পসন্নমানসো দিৰসস্স তিক্খত্তুং মধুরেন ৰস্সিতং ৰস্সি. এৰং তত্থ তত্থ ভৰে পুঞ্ঞানি কত্ৰা অম্হাকং ভগৰতো কালে সাৰত্থিযং কুলগেহে নিব্বত্তো নন্দকোতি লদ্ধনামো সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. সো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো মিগলুদ্দো পুরে আসিন্তিআদিমাহ. তত্থ পচ্চেকবুদ্ধস্স মণ্ডপং কত্ৰা পদুমপুপ্ফেহি ছদনমেৰ ৰিসেসো.

১৮৩. সত্তমাপদানে পব্ভারকূটং নিস্সাযাতিআদিকং আযস্মতো হেমকত্থেরস্স অপদানং. তত্থাপি ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা হিমৰন্তে ৰসন্তো পিযদস্সিং ভগৰন্তং উপগতং দিস্ৰা রতনমযং পীঠং অত্থরিত্ৰা অট্ঠাসি. তত্থ নিসিন্নস্স কুম্ভমত্তং জম্বুফলং আহরিত্ৰা অদাসি. ভগৰা তস্স চিত্তপ্পসাদত্থায তং ফলং পরিভুঞ্জি. এত্তকমেৰ ৰিসেসো.

২২৪. অট্ঠমাপদানে রাজাসি ৰিজযো নামাতিআদিকং আযস্মতো তোদেয্যত্থেরস্স অপদানং. তত্থ রাজাসি ৰিজযো নামাতি দহরকালতো পট্ঠায সব্বসঙ্গামেসু জিনতো, চতূহি সঙ্গহৰত্থূহি জনং রঞ্জনতো অল্লীযনতো ৰিজযো নাম রাজা অহোসীতি অত্থো. কেতুমতীপুরুত্তমেতি কেতু ৰুচ্চন্তি ধজপটাকা. অথ ৰা নগরসোভনত্থায নগরমজ্ঝে উস্সাপিতরতনতোরণানি, তে কেতূ নিচ্চং উস্সাপিতা সোভযমানা অস্সা অত্থীতি কেতুমতী. পূরেতি ধনধঞ্ঞেহি সব্বজনানং মনন্তি পুরং. কেতুমতী চ সা পুরঞ্চ সেট্ঠট্ঠেন উত্তমঞ্চেতি কেতুমতীপুরুত্তমং, তস্মিং কেতুমতীপুরুত্তমে. সূরো ৰিক্কমসম্পন্নোতি অভীতো ৰীরিযসম্পন্নো ৰিজযো নাম রাজা অজ্ঝাৰসীতি সম্বন্ধো. ইত্থং ভূতং পুরঞ্চ সব্বৰত্থুৰাহনঞ্চ ছড্ডেত্ৰা হিমৰন্তং পৰিসিত্ৰা ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ৰসন্তো সুমেধভগৰন্তং দিস্ৰা সোমনস্সং উপ্পাদেত্ৰা চন্দনেন পূজাকরণমেৰ ৰিসেসো.

২৭৬. নৰমাপদানে নগরে হংসৰতিযাতিআদিকং আযস্মতো জতুকণ্ণিত্থেরস্স অপদানং. তত্থ সেট্ঠিপুত্তো হুত্ৰা সুৰণ্ণপাসাদে ৰসনভাৰো চ পঞ্চহি কামগুণেহি সমঙ্গী হুত্ৰা ৰসনভাৰো চ সব্বদেসৰাসীনং সব্বসিপ্পৰিঞ্ঞূনঞ্চ আগন্ত্ৰা সেৰনভাৰো চ ৰিসেসো.

৩৩০. দসমাপদানে হিমৰন্তস্সাৰিদূরেতিআদিকং আযস্মতো উদেনত্থেরস্স অপদানং. তত্থ হিমৰন্তসমীপে পদুমপব্বতং নিস্সায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ৰসন্তেন পদুমুত্তরস্স ভগৰতো পদুমপুপ্ফং গহেত্ৰা পূজিতভাৰোৰ ৰিসেসো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.

একচত্তালীসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৪২. ভদ্দালিৰগ্গো

১-১০. ভদ্দালিত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

বাচত্তালীসমৰগ্গে পঠমাপদানঞ্চ দুতিযাপদানঞ্চ ততিযাপদানঞ্চ নযানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

১০৬. চতুত্থাপদানে নগরে বন্ধুমতিযাতিআদিকং আযস্মতো মধুমংসদাযকত্থেরস্স অপদানং. তত্থ সূকরিকোতি সূকরমংসং ৰিক্কিণিত্ৰা জীৰিকং কপ্পেন্তো. উক্কোটকং রন্ধযিত্ৰাতি পিহকপপ্ফাসমংসং পচিত্ৰা মধুমংসম্হি ওকিরিং পক্খিপিং. তেন মংসেন পত্তং পূরেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘস্স দত্ৰা তেন পুঞ্ঞকম্মেন ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে অরহত্তং পাপুণিন্তি অত্থো.

নাগপল্লৰত্থেরস্স পঞ্চমাপদানম্পি একদীপিযত্থেরস্স ছট্ঠাপদানম্পি উচ্ছঙ্গপুপ্ফিযত্থেরস্স সত্তমাপদানম্পি যাগুদাযকত্থেরস্স অট্ঠমাপদানম্পি পত্থোদনদাযকত্থেরস্স নৰমাপদানম্পি মঞ্চদাযকত্থেরস্স দসমাপদানম্পি সব্বং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

বাচত্তালীসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৪৩-৪৮. সকিংসম্মজ্জকাদিৰগ্গো

১-৬০. সকিংসম্মজ্জকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

তেচত্তালীসমৰগ্গে সব্বথেরাপদানানি উত্তানানেৰ. কেৰলং থেরানং নামনানত্তং পুঞ্ঞনানত্তঞ্চ ৰিসেসো.

চতুচত্তালীসমে ৰগ্গেপি সব্বানি অপদানানি পাকটানেৰ. কেৰলং পুঞ্ঞনানত্তং ফলনানত্তঞ্চ ৰিসেসো.

. পঞ্চচত্তালীসমৰগ্গে পঠমাপদানে ককুসন্ধো মহাৰীরোতিআদিকং আযস্মতো ৰিভীটকমিঞ্জিযত্থেরস্স অপদানং.

. তত্থ বীজমিঞ্জমদাসহন্তি ৰিভীটকফলানি ফালেত্ৰা বীজানি মিঞ্জানি গহেত্ৰা মধুসক্করাহি যোজেত্ৰা ককুসন্ধস্স ভগৰতো অদাসিন্তি অত্থো. দুতিযাপদানাদীনি সব্বানি সুৰিঞ্ঞেয্যানেৰ, থেরানং নামনানত্তাদীনিপি পাঠানুসারেন ৰেদিতব্বানি.

. ছচত্তালীসমে ৰগ্গে পঠমাপদানে জগতিং কারযিং অহন্তি উত্তমবোধিরুক্খস্স সমন্ততো আল়িন্দং অহং কারযিন্তি অত্থো. সেসানি দুতিযাপদানাদীনি সব্বানিপি উত্তানানেৰ.

সত্তচত্তালীসমে ৰগ্গে পঠমাপদানাদীনি পাল়িঅনুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যানেৰ.

অট্ঠচত্তালীসমে ৰগ্গে পঠমদুতিযাপদানানি উত্তানানেৰ.

৩০. ততিযাপদানে কোসিযো নাম ভগৰাতি কোসিযগোত্তে জাতত্তা কোসিযো নাম পচ্চেকবুদ্ধোতি অত্থো. চিত্তকূটেতি চিত্তকূটকেলাসকূটসানুকূটাদীসু অনোতত্তদহং পটিচ্ছাদেত্ৰা ঠিতপব্বতকূটেসু নানারতনওসধাদীহি ৰিচিত্তে চিত্তকূটপব্বতে সো পচ্চেকবুদ্ধো ৰসীতি অত্থো.

চতুত্থপঞ্চমাপদানানি উত্তানানেৰ.

৫৬. ছট্ঠাপদানে কুসট্ঠকমদাসহন্তি পক্খিকভত্তউপোসথিকভত্তধুরভত্তসলাকভত্তাদীসু কুসপণ্ণৰসেন দাতব্বং অট্ঠসলাকভত্তং অহং অদাসিন্তি অত্থো.

৬১. সত্তমাপদানে সোভিতো নাম সম্বুদ্ধোতি আরোহপরিণাহদ্ৰত্তিংসমহাপুরিসলক্খণব্যামপ্পভাদীহি সোভমানসরীরত্তা সোভিতো নাম সম্মাসম্বুদ্ধোতি অত্থো.

৬৬. অট্ঠমাপদানে তক্করাযং ৰসী তদাতি তং দসপুঞ্ঞকিরিযৰত্থুং করোন্তা জনা পটিৰসন্তি এত্থাতি তক্করা, রাজধানী. তিস্সং তক্করাযং, তদা ৰসীতি অত্থো.

৭২. নৰমাপদানে পানধিং সুকতং গয্হাতি উপাহনযুগং সুন্দরাকারেন নিপ্ফাদিতং গহেত্ৰাতি অত্থো. দসমাপদানং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

অট্ঠচত্তালীসমৰগ্গৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.

৪৯. পংসুকূলৰগ্গো

১-১০. পংসুকূলসঞ্ঞকত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

একূনপঞ্ঞাসমৰগ্গে পঠমাপদানং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

১৪. দুতিযাপদানে অধিচ্চুপ্পত্তিকা বুদ্ধাতি অধিচ্চেন অকারণেন উপ্পত্তিকা সযম্ভূতা, অঞ্ঞেহি দেৰব্রহ্মমারাদীহি উপদেসদাযকেহি রহিতা সযম্ভূঞাণেন উপ্পন্না জাতা পাতুভূতাতি অত্থো.

১৬. ওদুম্বরিকপুপ্ফং ৰাতি উদুম্বররুক্খে পুপ্ফং দুল্লভং দুল্লভুপ্পত্তিকং ইৰ. চন্দম্হি সসকং যথাতি চন্দমণ্ডলে সসলেখায রূপং দুল্লভং যথা. ৰাযসানং যথা খীরন্তি কাকানং নিচ্চং রত্তিন্দিৰং খুদ্দাপীল়িতভাৰেন খীরং দুল্লভং যথা, এৰং দুল্লভং লোকনাযকং চতুরাসঙ্খ্যেয্যং ৰা অট্ঠাসঙ্খ্যেয্যং ৰা সোল়সাসঙ্খ্যেয্যং ৰা কপ্পসতসহস্সং পারমিযো পূরেত্ৰা বুদ্ধভাৰতো দুল্লভো লোকনাযকোতি অত্থো.

৩০. ততিযাপদানে মধুং ভিসেহি সৰতীতি পোক্খরমধুপদুমকেসরেহি সৰতি পগ্ঘরতি. খীরং সপ্পিং মুল়ালিভীতি খীরঞ্চ সপ্পিরসঞ্চ পদুমমুল়ালেহি সৰতি পগ্ঘরতি. তস্মা তদুভযং মম সন্তকং বুদ্ধো পটিগ্গণ্হতূতি অত্থো.

চতুত্থপঞ্চমছট্ঠাপদানানি উত্তানানেৰ.

১১৯. সত্তমাপদানে চত্তালীসদিজাপি চাতি দ্ৰিক্খত্তুং জাতাতি দিজা. কুমারৰযে উট্ঠিতদন্তানং পতিতত্তা পুন উট্ঠিতদন্তা দিজা, তে চ দন্তা. ব্যাকরণঞ্চ হেট্ঠা নিদানকথাযং ৰুত্তমেৰ.

অট্ঠমাপদানং উত্তানমেৰাতি.

১৭১. নৰমাপদানে তদাহং মাণৰো আসিন্তি যদা সুমেধপণ্ডিতো দীপঙ্করভগৰতো সন্তিকা ব্যাকরণং লভি, তদা অহং মেঘো নাম ব্রাহ্মণমাণৰো হুত্ৰা সুমেধতাপসেন সহ ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা সিক্খাপদেসু সিক্খিতো কেনচি পাপসহাযেন সংসট্ঠো সংসগ্গদোসেন পাপৰিতক্কাদিৰসং গতো মাতুঘাতকম্মৰসেন নরকে অগ্গিজালাদিদুক্খমনুভৰিত্ৰা ততো চুতো সমুদ্দে তিমিঙ্গলমহামচ্ছো হুত্ৰা নিব্বত্তো, সমুদ্দমজ্ঝে গচ্ছন্তং মহানাৰং গিলিতুকামো গতো. দিস্ৰা মং ৰাণিজা ভীতা ‘‘অহো গোতমো ভগৰা’’তি সদ্দমকংসু. অথ মহামচ্ছো পুব্বৰাসনাৰসেন বুদ্ধগারৰং উপ্পাদেত্ৰা ততো চুতো সাৰত্থিযং ৰিভৰসম্পন্নে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো সদ্ধো পসন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পব্বজিত্ৰা সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণিত্ৰা দিৰসস্স তিক্খত্তুং উপট্ঠানং গন্ত্ৰা সরমানো ৰন্দতি. তদা ভগৰা ‘‘চিরং ধম্মরুচী’’তি মং আহ.

১৮৪. অথ সো থেরো ‘‘সুচিরং সতপুঞ্ঞলক্খণ’’ন্তিআদীহি গাথাহি থোমেসি. ভন্তে, সতপুঞ্ঞলক্খণধর গোতম. পতিপুব্বেন ৰিসুদ্ধপচ্চযন্তি পুব্বে দীপঙ্করপাদমূলে পরিপুণ্ণপারমীপচ্চযসম্ভারো সুট্ঠু চিরং কালং মযা ন দিট্ঠো অসীতি অত্থো. অহমজ্জসুপেক্খনন্তি অজ্জ ইমস্মিং দিৰসে অহং সুপেক্খনং সুন্দরদস্সনং, সুন্দরদিট্ঠং ৰা নিরুপমং ৰিগ্গহং উপমারহিতসরীরং গোতমং ৰত একন্তেন পস্সামি দক্খামীতি অত্থো.

১৮৫-১৮৬. সুচিরং ৰিহততমো মযাতি ৰিসেসেন হততমো ৰিদ্ধংসিতমোহো ত্ৰং মযাপি সুট্ঠু চিরং থোমিতোতি অত্থো. সুচিরক্খেন নদী ৰিসোসিতাতি এসা তণ্হানদী সুন্দররক্খেন গোপনেন ৰিসেসেন সোসিতা, অভব্বুপ্পত্তিকতা তযাতি অত্থো. সুচিরং অমলং ৰিসোধিতন্তি সুট্ঠু চিরং দীঘেন অদ্ধুনা অমলং নিব্বানং ৰিসেসেন সোধিতং, সুট্ঠু কতং অধিগতং তযাতি অত্থো. নযনং ঞাণমযং মহামুনে. চিরকালসমঙ্গিতোতি মহামুনে মহাসমণ ঞাণমযং নযনং দিব্বচক্খুং চিরকালং সমধিগতো সম্পত্তো ত্ৰন্তি অত্থো. অৰিনট্ঠো পুনরন্তরন্তি অহং পুন অন্তরং অন্তরাভৰে মজ্ঝে পরিনট্ঠো পরিহীনো অহোসিন্তি অত্থো. পুনরজ্জসমাগতো তযাতি অজ্জ ইমস্মিং কালে তযা সদ্ধিং পুনপি সমাগতো একীভূতো সহ ৰসামীতি অত্থো. ন হি নস্সন্তি কতানি গোতমাতি গোতম সব্বঞ্ঞুবুদ্ধ, তযা সদ্ধিং কতানি সমাগমাদীনি ন হি নস্সন্তি যাৰ খন্ধপরিনিব্বানা ন ৰিনা ভৰিস্সন্তীতি অত্থো. সেসং উত্তানমেৰাতি.

ধম্মরুচিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

দসমাপদানং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

একূনপঞ্ঞাসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৫০-৫৩. কিঙ্কণিপুপ্ফাদিৰগ্গো

১-৪০. কিঙ্কণিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানাদিৰণ্ণনা

পঞ্ঞাসমৰগ্গে চ একপঞ্ঞাসমৰগ্গে চ দ্ৰেপঞ্ঞাসমৰগ্গে চ তেপঞ্ঞাসমৰগ্গে চ সব্বানি অপদানানি উত্তানানেৰাতি.

৫৪. কচ্চাযনৰগ্গো

১. মহাকচ্চাযনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চতুপঞ্ঞাসমৰগ্গে পঠমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো মহাকচ্চাযনত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে গহপতিমহাসালকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰুদ্ধিপ্পত্তো একদিৰসং সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুণন্তো সত্থারা সংখিত্তেন ভাসিতস্স ৰিত্থারেন অত্থং ৰিভজন্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপিযমানং একং ভিক্খুং দিস্ৰা সযম্পি তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো পণিধানং কত্ৰা দানাদীনি পুঞ্ঞানি কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে ৰিজ্জাধরো হুত্ৰা আকাসেন গচ্ছন্তো একস্মিং ৰনসণ্ডে নিসিন্নং ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো কণিকারপুপ্ফেহি পূজং অকাসি.

সো তেন পুঞ্ঞেন অপরাপরং সুগতীসুযেৰ পরিৰত্তেন্তো কস্সপদসবলস্স কালে বারাণসিযং কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা পরিনিব্বুতে ভগৰতি সুৰণ্ণচেতিযকম্মট্ঠানে সতসহস্সগ্ঘনিকায সুৰণ্ণিট্ঠকায পূজং কত্ৰা ‘‘ইমস্স নিস্সন্দেন নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে সরীরং মে সুৰণ্ণৰণ্ণং হোতূ’’তি পত্থনং অকাসি. ততো যাৰজীৰং কুসলকম্মং কত্ৰা একং বুদ্ধন্তরং দেৰমনুস্সেসু সংসরিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে উজ্জেনিযং রঞ্ঞো চণ্ডপজ্জোতস্স পুরোহিতগেহে নিব্বত্তি, তস্স নামগ্গহণদিৰসে মাতা ‘‘ময্হং পুত্তো সুৰণ্ণৰণ্ণো, অত্তনো নামং গহেত্ৰা আগতো’’তি কঞ্চনমাণৰোত্ৰেৰ নামং অকাসি. সো ৰুদ্ধিমন্ৰায তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা পিতু অচ্চযেন পুরোহিতট্ঠানং লভি. সো গোত্তৰসেন কচ্চাযনোতি পঞ্ঞাযিত্থ. অথ রাজা চণ্ডপজ্জোতো বুদ্ধুপ্পাদং সুত্ৰা, ‘‘আচরিয, তুম্হে তত্থ গন্ত্ৰা সত্থারং ইধানেথা’’তি পেসেসি. সো অত্তট্ঠমো সত্থু সন্তিকং উপগতো তস্স সত্থা ধম্মং দেসেসি, দেসনাপরিযোসানে সত্তহি জনেহি সদ্ধিং সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তে পতিট্ঠাসি.

. সো এৰং পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. অথ সত্থা ‘‘এথ, ভিক্খৰো’’তি হত্থং পসারেসি. তে তাৰদেৰ দ্ৰঙ্গুলমত্তকেসমস্সুইদ্ধিমযপত্তচীৰরধরা ৰস্সসট্ঠিকত্থেরা ৰিয অহেসুং. এৰং থেরো সদত্থং নিপ্ফাদেত্ৰা, ‘‘ভন্তে, রাজা পজ্জোতো তুম্হাকং পাদে ৰন্দিতুং ধম্মঞ্চ সোতুং ইচ্ছতী’’তি আরোচেসি. সত্থা ‘‘ত্ৰংযেৰ, কচ্চান, তত্থ গচ্ছ, তযি গতে রাজা পসীদিস্সতী’’তি আহ. থেরো সত্থু আণায অত্তট্ঠমো তত্থ গন্ত্ৰা রাজানং পসাদেত্ৰা অৰন্তীসু সাসনং পতিট্ঠাপেত্ৰা পুন সত্থু সন্তিকমেৰ আগতো. অত্তনো পুব্বপত্থনাৰসেন কচ্চাযনপ্পকরণং মহানিরুত্তিপ্পকরণং নেত্তিপ্পকরণন্তি পকরণত্তযং সঙ্ঘমজ্ঝে ব্যাকাসি. অথ সন্তুট্ঠেন ভগৰতা ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং সংখিত্তেন ভাসিতস্স ৰিত্থারেন অত্থং ৰিভজন্তানং যদিদং মহাকচ্চানো’’তি (অ. নি. ১.১৮৮, ১৯৭) এতদগ্গট্ঠানে ঠপিতো অগ্গফলসুখেন ৰিহাসীতি.

মহাকচ্চাযনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. ৰক্কলিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

দুতিযাপদানে ইতো সতসহস্সম্হীতিআদিকং আযস্মতো ৰক্কলিত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি থেরো পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু সন্তিকং গচ্ছন্তেহি উপাসকেহি সদ্ধিং ৰিহারং গন্ত্ৰা পরিসপরিযন্তে ঠিতো ধম্মং সুণন্তো সত্থারা একং ভিক্খুং সদ্ধাধিমুত্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপিতং দিস্ৰা সযম্পি তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো সত্তাহং বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স মহাদানং দত্ৰা পণিধানং অকাসি. সত্থা তস্স অনন্তরাযং দিস্ৰা ব্যাকরি.

সো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অম্হাকং ভগৰতো কালে সাৰত্থিযং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তি, তস্স ৰক্কলীতি নামং করিংসু. তত্থ কলীতি অপরাধতিলকাল়কাদিদোসস্স অধিৰচনং. নিদ্ধন্তসুৰণ্ণপিণ্ডসদিসতায অপগতো ব্যপগতো কলি দোসো অস্সাতি ৰ-কারাগমং কত্ৰা ৰক্কলীতি ৰুচ্চতি. সো ৰুদ্ধিপ্পত্তো তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা ব্রাহ্মণসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং গতো, সত্থারং দিস্ৰা রূপকাযসম্পত্তিদস্সনেন অতিত্তো সত্থারা সদ্ধিংযেৰ ৰিচরতি. ‘‘অগারমজ্ঝে ৰসন্তো নিচ্চকালং সত্থু দস্সনং ন লভিস্সামী’’তি সত্থু সন্তিকে পব্বজিত্ৰা ঠপেত্ৰা ভোজনকালং সরীরকিচ্চকালঞ্চ সেসকালে যত্থ ঠিতেন সক্কা দসবলং পস্সিতুং, তত্থ ঠিতো অঞ্ঞং কিচ্চং পহায ভগৰন্তং ওলোকেন্তোযেৰ ৰিহরতি. সত্থা তস্স ঞাণপরিপাকং আগমেন্তো বহুকালং তস্মিং রূপদস্সনেনেৰ ৰিচরন্তে কিঞ্চি অৰত্ৰা পুনেকদিৰসং – ‘‘কিং তে, ৰক্কলি, ইমিনা পূতিকাযেন দিট্ঠেন? যো খো, ৰক্কলি, ধম্মং পস্সতি, সো মং পস্সতি; যো মং পস্সতি, সো ধম্মং পস্সতি. ধম্মঞ্হি, ৰক্কলি, পস্সন্তো মং পস্সতী’’তি (সং. নি. ৩.৮৭) আহ. সত্থরি এৰং ৰদন্তেপি থেরো সত্থু দস্সনং পহায অঞ্ঞত্থ গন্তুং ন সক্কোতি. ততো সত্থা, ‘‘নাযং ভিক্খু সংৰেগং অলভিত্ৰা বুজ্ঝিস্সতী’’তি ৰস্সূপনাযিকদিৰসে – ‘‘অপেহি, ৰক্কলী’’তি থেরং পণামেসি. সো সত্থারা পণামিতো সত্থু সম্মুখে ঠাতুং অসক্কোন্তো – ‘‘কিং ময্হং জীৰিতেন, যোহং সত্থারং দট্ঠুং ন লভামী’’তি গিজ্ঝকূটে পব্বতে পপাতট্ঠানং অভিরুহি? সত্থা তস্স তং পৰত্তিং ঞত্ৰা – ‘‘অযং ভিক্খু মম সন্তিকা অস্সাসং অলভন্তো মগ্গফলানং উপনিস্সযং নাসেয্যা’’তি অত্তানং দস্সেত্ৰা ওভাসং ৰিস্সজ্জেন্তো –

‘‘পামোজ্জবহুলো ভিক্খু, পসন্নো বুদ্ধসাসনে;

অধিগচ্ছে পদং সন্তং, সঙ্খারূপসমং সুখ’’ন্তি. (ধ. প. ৩৮১) –

গাথং ৰত্ৰা ‘‘এহি, ৰক্কলী’’তি (ধ. প. অট্ঠ. ২.৩৮১) হত্থং পসারেসি. থেরো ‘‘দসবলো মে দিট্ঠো, ‘এহী’তি অৰ্হাযনম্পি লদ্ধ’’ন্তি বলৰপীতিসোমনস্সং উপ্পাদেত্ৰা ‘‘কুতো গচ্ছামী’’তি অত্তনো গমনভাৰং অজানিত্ৰাৰ সত্থু সম্মুখে আকাসে পক্খন্দিত্ৰা পঠমেন পাদেন পব্বতে ঠিতোযেৰ সত্থারা ৰুত্তগাথাযো আৰজ্জেন্তো আকাসেযেৰ পীতিং ৰিক্খম্ভেত্ৰা সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণীতি অঙ্গুত্তরট্ঠকথাযং (অ. নি. অট্ঠ. ১.১.২০৮) ধম্মপদৰণ্ণনাযঞ্চ (ধ. প. অট্ঠ. ২.৩৮১ ৰক্কলিত্থেরৰত্থু) আগতং.

ইধ পন এৰং ৰেদিতব্বং – ‘‘কিং তে, ৰক্কলী’’তিআদিনা সত্থারা ওৰদিতো গিজ্ঝকূটে ৰিহরন্তো ৰিপস্সনং পট্ঠপেসি, তস্স সদ্ধায বলৰভাৰতো এৰ ৰিপস্সনা ৰীথিং ন ওতরতি? ভগৰা তং ঞত্ৰা কম্মট্ঠানং সোধেত্ৰা অদাসি. সো পুন ৰিপস্সনং মত্থকং পাপেতুং নাসক্খিযেৰ. অথস্স আহারৰেকল্লেন ৰাতাবাধো উপ্পজ্জি, তং ৰাতাবাধেন পীল়িযমানং ঞত্ৰা ভগৰা তত্থ গন্ত্ৰা পুচ্ছন্তো –

‘‘ৰাতরোগাভিনীতো ত্ৰং, ৰিহরং কাননে ৰনে;

পৰিদ্ধগোচরে লূখে, কথং ভিক্খু করিস্সসী’’তি. (থেরগা. ৩৫০) –

আহ. তং সুত্ৰা থেরো –

‘‘পীতিসুখেন ৰিপুলেন, ফরমানো সমুস্সযং;

লূখম্পি অভিসম্ভোন্তো, ৰিহরিস্সামি কাননে.

‘‘ভাৰেন্তো সতিপট্ঠানে, ইন্দ্রিযানি বলানি চ;

বোজ্ঝঙ্গানি চ ভাৰেন্তো, ৰিহরিস্সামি কাননে.

‘‘আরদ্ধৰীরিযে পহিতত্তে, নিচ্চং দল়্হপরক্কমে;

সমগ্গে সহিতে দিস্ৰা, ৰিহরিস্সামি কাননে.

‘‘অনুস্সরন্তো সম্বুদ্ধং, অগ্গং দন্তং সমাহিতং;

অতন্দিতো রত্তিন্দিৰং, ৰিহরিস্সামি কাননে’’তি. (থেরগা. ৩৫১-৩৫৪) –

চতস্সো গাথাযো অভাসি. তাসং অত্থো থেরগাথাৰণ্ণনাযং (থেরগা. অট্ঠ. ২.৩৫১-৩৫৪) ৰুত্তোযেৰ. এৰং থেরো ৰিপস্সনং উস্সুক্কাপেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

২৮. সো অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ইতো সতসহস্সম্হীতিআদিমাহ. তত্থ ইতোতি ককুসন্ধাদীনং উপ্পন্নভদ্দকপ্পতো হেট্ঠা কপ্পসতসহস্সমত্থকেতি অত্থো.

২৯. পদুমাকারৰদনোতি সুপুপ্ফিতপদুমসস্সিরীকমুখো. পদুমপত্তক্খোতি সেতপদুমপুপ্ফপণ্ণসদিসঅক্খীতি অত্থো.

৩০. পদুমুত্তরগন্ধোৰাতি পদুমগন্ধমুখোতি অত্থো.

৩১. অন্ধানং নযনূপমোতি চক্খুৰিরহিতানং সত্তানং নযনসদিসো, ধম্মদেসনায সব্বসত্তানং পঞ্ঞাচক্খাদিচক্খুদাযকোতি অত্থো. সন্তৰেসোতি সন্তসভাৰো সন্তইরিযাপথো. গুণনিধীতি গুণানং নিধি, সব্বগুণগণানং নিধানট্ঠানভূতোতি অত্থো. করুণামতিআকরোতি সাধূনং চিত্তকম্পনসঙ্খাতায করুণায চ অত্থানত্থমিননপরিচ্ছিন্নমতিযা চ আকরো আধারভূতো.

৩২. ব্রহ্মাসুরসুরচ্চিতোতি ব্রহ্মেহি চ অসুরেহি চ দেৰেহি চ অচ্চিতো পূজিতোতি অত্থো.

৩৩. মধুরেন রুতেন চাতি করৰীকরুতমধুরেন সদ্দেন সকলং জনং রঞ্জযন্তীতি সম্বন্ধো. সন্থৰী সাৰকং সকন্তি অত্তনো সাৰকং মধুরধম্মদেসনায সন্থৰী, থুতিং অকাসীতি অত্থো.

৩৪. সদ্ধাধিমুত্তোতি সদ্দহনসদ্ধায সাসনে অধিমুত্তো পতিট্ঠিতোতি অত্থো. মম দস্সনলালসোতি ময্হং দস্সনে ব্যাৰটো তপ্পরো.

৩৫. তং ঠানমভিরোচযিন্তি তং সদ্ধাধিমুত্তট্ঠানন্তরং অভিরোচযিং, ইচ্ছিং পত্থেসিন্তি অত্থো.

৪০. পীতমট্ঠনিৰাসনন্তি সিলিট্ঠসুৰণ্ণৰণ্ণৰত্থে নিৰত্থন্তি অত্থো. হেমযঞ্ঞোপচিতঙ্গন্তি সুৰণ্ণপামঙ্গলগ্গিতগত্তন্তি অত্থো.

৪৭-৪৮. নোনীতসুখুমালং মন্তি নৰনীতমিৰ মুদুতলুণহত্থপাদং. জাতপল্লৰকোমলন্তি অসোকপল্লৰপত্তকোমলমিৰ মুদুকন্তি অত্থো. পিসাচীভযতজ্জিতাতি তদা এৰংভূতং কুমারং মং অঞ্ঞা পিসাচী একা রক্খসী ভযেন তজ্জেসি ভিংসাপেসীতি অত্থো. তদা মহেসিস্স সম্মাসম্বুদ্ধস্স পাদমূলে মং সাযেসুং নিপজ্জাপেসুং. দীনমানসা ভীতচিত্তা মম মাতাপিতরো ইমং দারকং তে দদাম, ইমস্স সরণং পতিট্ঠা হোতু নাথ নাযকাতি সম্বন্ধো.

৪৯. তদা পটিগ্গহি সো মন্তি সো ভগৰা তদা তস্মিং মম মাতুযা দিন্নকালে জালিনা জালযুত্তেন সঙ্খালকেন চক্কলক্খণাদীহি লক্খিতেন মুদুকোমলপাণিনা মুদুকেন ৰিসুদ্ধেন হত্থতলেন মং অগ্গহেসীতি অত্থো.

৫২. সব্বপারমিসম্ভূতন্তি সব্বেহি দানপারমিতাদীহি সম্ভূতং জাতং. নীলক্খিনযনং ৰরং পুঞ্ঞসম্ভারজং উত্তমনীলঅক্খিৰন্তং. সব্বসুভাকিণ্ণং সব্বেন সুভেন ৰণ্ণেন সণ্ঠানেন আকিণ্ণং গহনীভূতং রূপং ভগৰতো হত্থপাদসীসাদিরূপং দিস্ৰাতি অত্থো, তিত্তিং অপত্তো ৰিহরামি অহন্তি সম্বন্ধো.

৬১. তদা মং চরণন্তগোতি তস্মিং ময্হং অরহত্তং পত্তকালে সীলাদিপন্নরসন্নং চরণধম্মানং অন্তগো, পরিযোসানপ্পত্তো পরিপূরকারীতি অত্থো. ‘‘মরণন্তগো’’তিপি পাঠো. তস্স মরণস্স অন্তং নিব্বানং পত্তোতি অত্থো. সদ্ধাধিমুত্তানং অগ্গং পঞ্ঞপেসীতি সম্বন্ধো. অথ সত্থা ভিক্খুসঙ্ঘমজ্ঝে নিসিন্নো ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং সদ্ধাধিমুত্তানং যদিদং, ৰক্কলী’’তি (অ. নি. ১.১৯৮, ২০৮) মং এতদগ্গট্ঠানে ঠপেসীতি ৰুত্তং হোতি. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ৰক্কলিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. মহাকপ্পিনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো কপ্পিনত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু সন্তিকে ধম্মদেসনং সুণন্তো সত্থারা একং ভিক্খুং ওৰাদকানং অগ্গট্ঠানে ঠপিতং দিস্ৰা অধিকারকম্মং কত্ৰা তং ঠানন্তরং পত্থেসি.

সো তত্থ যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো বারাণসিতো অৰিদূরে একস্মিং পেসকারগামে জেট্ঠপেসকারগেহে নিব্বত্তো তদা সহস্সমত্তা পচ্চেকবুদ্ধা হিমৰন্তে অট্ঠ মাসে ৰসিত্ৰা ৰস্সিকে চত্তারো মাসে জনপদে ৰসন্তি. তে একৰারং বারাণসিযা অৰিদূরে ওতরিত্ৰা ‘‘সেনাসনং করণত্থায হত্থকম্মং যাচথা’’তি রঞ্ঞো সন্তিকং অট্ঠ পচ্চেকবুদ্ধে পহিণিংসু. তদা পন রঞ্ঞো ৰপ্পমঙ্গলং অহোসি. সো ‘‘পচ্চেকবুদ্ধা কির আগতা’’তি সুত্ৰা নিক্খমিত্ৰা আগতকারণং পুচ্ছিত্ৰা ‘‘অজ্জ, ভন্তে, ওকাসো নত্থি স্ৰে অম্হাকং ৰপ্পমঙ্গলং, ততিযদিৰসে করিস্সামা’’তি ৰত্ৰা পচ্চেকবুদ্ধে অনিমন্তেত্ৰাৰ পাৰিসি. পচ্চেকবুদ্ধা ‘‘অঞ্ঞং গামং পৰিসিস্সামা’’তি পক্কমিংসু.

তস্মিং সমযে জেট্ঠপেসকারস্স ভরিযা কেনচিদেৰ করণীযেন বারাণসিং গচ্ছন্তী তে পচ্চেকবুদ্ধে দিস্ৰা ৰন্দিত্ৰা, ‘‘কিং, ভন্তে, অৰেলায অয্যা আগতা’’তি পুচ্ছি. তে আদিতো পট্ঠায কথেসুং. তং সুত্ৰা সদ্ধাসম্পন্না বুদ্ধিসম্পন্না ইত্থী ‘‘স্ৰে, ভন্তে, অম্হাকং ভিক্খং গণ্হথা’’তি নিমন্তেসি. ‘‘বহুকা মযং, ভগিনী’’তি. ‘‘কিত্তকা, ভন্তে’’তি? ‘‘সহস্সমত্তা, ভগিনী’’তি. ‘‘ভন্তে, ইমস্মিং নো গামে সহস্সমত্তা ৰসিম্হা, একেকো একেকস্স ভিক্খং দস্সতি, ভিক্খং অধিৰাসেথ, অহমেৰ ৰো ৰসনট্ঠানং কারাপেস্সামী’’তি আহ. পচ্চেকবুদ্ধা অধিৰাসেসুং.

সা গামং পৰিসিত্ৰা উগ্ঘোসেসি – ‘‘অম্মতাতা, অহং সহস্সমত্তে পচ্চেকবুদ্ধে দিস্ৰা নিমন্তেসিং, অয্যানং নিসীদনট্ঠানং সংৰিদহথ, যাগুভত্তাদীনি সম্পাদেথা’’তি গামমজ্ঝে মণ্ডপং কারাপেত্ৰা আসনানি পঞ্ঞাপেত্ৰা পুনদিৰসে পচ্চেকবুদ্ধে নিসীদাপেত্ৰা পণীতেন খাদনীযেন ভোজনীযেন পরিৰিসিত্ৰা ভত্তকিচ্চপরিযোসানে তস্মিং গামে সব্বা ইত্থিযো আদায তাহি সদ্ধিং পচ্চেকবুদ্ধে ৰন্দিত্ৰা তেমাসং ৰসনত্থায পটিঞ্ঞং গণ্হিত্ৰা পুন গামে উগ্ঘোসেসি – ‘‘অম্মতাতা, একেককুলতো একেকপুরিসো ৰাসিফরসুআদীনি গহেত্ৰা অরঞ্ঞং পৰিসিত্ৰা দব্বসম্ভারে আহরিত্ৰা অয্যানং ৰসনট্ঠানং করোতূ’’তি. গামৰাসিনো তস্সাযেৰ ৰচনং সুত্ৰা একেকো একেকং কত্ৰা সদ্ধিং রত্তিদিৰাট্ঠানেহি পণ্ণসালসহস্সং নিট্ঠাপেত্ৰা অত্তনো অত্তনো পণ্ণসালাযং উপগতং পচ্চেকবুদ্ধং ‘‘অহং সক্কচ্চং উপট্ঠহিস্সামি, অহং সক্কচ্চং উপট্ঠহিস্সামী’’তি ৰত্ৰা উপট্ঠহিংসু. সা ৰস্সংৰুট্ঠকালে ‘‘অত্তনো অত্তনো পণ্ণসালায ৰস্সংৰুট্ঠানং পচ্চেকবুদ্ধানং চীৰরসাটকে সজ্জেথা’’তি সমাদপেত্ৰা একেকস্স সহস্স সহস্সমূলং চীৰরং দাপেসি. পচ্চেকবুদ্ধা ৰুট্ঠৰস্সা অনুমোদনং কত্ৰা পক্কমিংসু. গামৰাসিনোপি ইদং পুঞ্ঞকম্মং কত্ৰা ততো চুতো তাৰতিংসদেৰলোকে নিব্বত্তিত্ৰা গণদেৰতা নাম অহেসুং.

তে তত্থ দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা কস্সপসম্মাসম্বুদ্ধকালে কুটুম্বিকগেহেসু নিব্বত্তিংসু. পুব্বে জেট্ঠকপেসকারো জেট্ঠককুটুম্বিকস্স পুত্তো অহোসি. ভরিযাপিস্স একস্স জেট্ঠককুটুম্বিকস্স ধীতা অহোসি. সেসানং ভরিযাযো সেসকুটুম্বিকানং ধীতরো অহেসুং, তা সব্বাপি ৰযপ্পত্তা পরকুলং গচ্ছন্তিযো তেসং তেসংযেৰ গেহানি অগমংসু. অথেকদিৰসং ৰিহারে ধম্মস্সৰনে সঙ্ঘুট্ঠে ‘‘সত্থা ধম্মং দেসেস্সতী’’তি সুত্ৰা তে সব্বেপি কুটুম্বিকা ‘‘ধম্মং সোস্সামা’’তি ভরিযাহি সদ্ধিং ৰিহারং অগমংসু. তেসং ৰিহারমজ্ঝং পৰিট্ঠক্খণে ৰস্সং ৰস্সি. যেসং কুলূপকা ৰা ঞাতিসামণেরাদযো ৰা অত্থি, তে তেসং পরিৰেণাদীনি পৰিসিংসু. তে পন তথারূপানং নত্থিতায কত্থচি পৰিসিতুং অৰিসহন্তা ৰিহারমজ্ঝেযেৰ অট্ঠংসু. অথ নে জেট্ঠককুটুম্বিকো আহ – ‘‘পস্সথ, ভো, অম্হাকং ৰিপ্পকারং, কুলপুত্তেহি নাম এত্তকেন লজ্জিতুং যুত্ত’’ন্তি. ‘‘অয্য, কিং করোমা’’তি? ‘‘মযং ৰিস্সাসিকট্ঠানস্স অভাৰেন ইমং ৰিপ্পকারং পত্তা, সব্বে ধনং সংহরিত্ৰা পরিৰেণং করিস্সামা’’তি. ‘‘সাধু, অয্যা’’তি জেট্ঠকো সহস্সং অদাসি. সেসা পঞ্চ পঞ্চ সতানি. ইত্থিযো অড্ঢতেয্যানি অড্ঢতেয্যানি সতানি. তে তং ধনং আহরিত্ৰা সহস্সকূটাগারপরিৰারং সত্থু ৰসনত্থায মহাপরিৰেণং নাম কারাপেসুং. নৰকম্মস্স মহন্ততায ধনে অপ্পহোন্তে পুব্বে দিন্নধনতো পুন উপড্ঢূপড্ঢং অদংসু. নিট্ঠিতে পরিৰেণে ৰিহারমহং করোন্তা বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স সত্তাহং মহাদানং দত্ৰা ৰীসতিযা ভিক্খুসহস্সানং চীৰরানি সজ্জযিংসু.

জেট্ঠককুটুম্বিকস্স পন ভরিযা অত্তনো পঞ্ঞায ঠিতা অহং তেহি সমকং অকত্ৰা অতিরেকতরং কত্ৰা ‘‘সত্থারং পূজেস্সামী’’তি অনোজপুপ্ফৰণ্ণেন সহস্সমূলেন সাটকেন সদ্ধিং অনোজপুপ্ফচঙ্কোটকং গহেত্ৰা সত্থারং অনোজপুপ্ফেহি পূজেত্ৰা তং সাটকং সত্থু পাদমূলে ঠপেত্ৰা, ‘‘ভন্তে, নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে অনোজপুপ্ফৰণ্ণংযেৰ মে সরীরং হোতু, অনোজাত্ৰেৰ চ নামং হোতূ’’তি পত্থনং অকাসি. সত্থা ‘‘এৰং হোতূ’’তি অনুমোদনং অকাসি. তে সব্বেপি যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতা দেৰলোকে নিব্বত্তিংসু. তে ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে দেৰলোকা চৰিত্ৰা জেট্ঠকো কুক্কুটৰতীনগরে রাজকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো মহাকপ্পিনরাজা নাম অহোসি. সেসা অমচ্চকুলেসু নিব্বত্তিংসু. জেট্ঠকস্স ভরিযা মদ্দরট্ঠে সাকলনগরে রাজকুলে নিব্বত্তি অনোজপুপ্ফৰণ্ণমেৰস্সা সরীরং অহোসি, তেন অনোজাত্ৰেৰস্সা নামং অকংসু, সা ৰযপ্পত্তা মহাকপ্পিনরঞ্ঞো গেহং গন্ত্ৰা অনোজাদেৰীতি পাকটা অহোসি.

সেসিত্থিযোপি অমচ্চকুলেসু নিব্বত্তিত্ৰা ৰযপ্পত্তা তেসংযেৰ অমচ্চপুত্তানং গেহানি অগমংসু. তে সব্বেপি রঞ্ঞো সম্পত্তিসদিসং সম্পত্তিং অনুভৰিংসু. যদা হি রাজা অলঙ্কারপটিমণ্ডিতো হত্থিং অভিরুহিত্ৰা ৰিচরতি, তদাপি তে তথেৰ ৰিচরন্তি. তস্মিং অস্সেন ৰা রথেন ৰা ৰিচরন্তে তেপি তথেৰ ৰিচরন্তি. এৰং তে একতো হুত্ৰা কতানং পুঞ্ঞানং বলেন একতোৰ সম্পত্তিং অনুভৰিংসু. রঞ্ঞো পন ৰালো, ৰালৰাহনো, পুপ্ফো, পুপ্ফৰাহনো, সুপত্তোতি পঞ্চেৰ অস্সা হোন্তি. তেসু রাজা সুপত্তং অস্সং সযং আরোহতি, ইতরে চত্তারো অস্সে অস্সারোহানং সাসনাহরণত্থায অদাসি. রাজা তে পাতোৰ ভোজেত্ৰা ‘‘গচ্ছথ, ভণে, দ্ৰে ৰা তীণি ৰা যোজনানি আহিণ্ডিত্ৰা বুদ্ধস্স ৰা ধম্মস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা উপ্পন্নভাৰং সুত্ৰা ময্হং সুখসাসনং আরোচেথা’’তি পেসেসি. তে চতূহি দ্ৰারেহি নিক্খমিত্ৰা দ্ৰে তীণি যোজনানি আহিণ্ডিত্ৰা কিঞ্চি সাসনং অলভিত্ৰাৰ পচ্চাগমিংসু.

অথেকদিৰসং রাজা সুপত্তং আরুহিত্ৰা অমচ্চসহস্সপরিৰুতো উয্যানং গচ্ছন্তো কিলন্তরূপে পঞ্চসতমত্তে ৰাণিজকে নগরং পৰিসন্তে দিস্ৰা ‘‘ইমে অদ্ধানকিলন্তা, অদ্ধো ইমেসং সন্তিকা একং ভদ্দকং সাসনং সোস্সামী’’তি তে পক্কোসাপেত্ৰা ‘‘কুতো আগতত্থা’’তি পুচ্ছি. ‘‘অত্থি, দেৰ, ইতো ৰীসতিযোজনসতমত্থকে সাৰত্থি নাম নগরং, ততো আগতম্হা’’তি. ‘‘অত্থি পন ৰো দেসে কিঞ্চি সাসনং উপ্পন্ন’’ন্তি. ‘‘দেৰ, অঞ্ঞং কিঞ্চি নত্থি, সম্মাসম্বুদ্ধো উপ্পন্নো’’তি. রাজা তাৰদেৰ বলৰপীতিযা ফুট্ঠসরীরো কিঞ্চি সল্লক্খেতুং অসক্কোন্তো মুহুত্তং ৰীতিনামেত্ৰা পন, ‘‘তাতা, কিং ৰদেথা’’তি পুচ্ছি. ‘‘বুদ্ধো, দেৰ, উপ্পন্নো’’তি. রাজা দুতিযম্পি ততিযম্পি তথেৰ ৰীতিনামেত্ৰা চতুত্থৰারে ‘‘কিং ৰদেথ, তাতা’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘বুদ্ধো উপ্পন্নো’’তি ৰুত্তে, ‘‘তাতা, সুখসাসনসৰনায সতসহস্সং ৰো দম্মী’’তি ৰত্ৰা ‘‘অপরম্পি কিঞ্চি সাসনং অত্থি, তাতা’’তি পুচ্ছি. ‘‘অত্থি, দেৰ, ধম্মো উপ্পন্নো’’তি. রাজা তম্পি সুত্ৰা পুরিমনযেনেৰ তযো ৰারে ৰীতিনামেত্ৰা চতুত্থৰারে ‘‘ধম্মো উপ্পন্নো’’তি ৰুত্তে – ‘‘ইধাপি ৰো সতসহস্সং দম্মী’’তি ৰত্ৰা ‘‘অপরম্পি কিঞ্চি সাসনং অত্থি, তাতা’’তি পুচ্ছি. ‘‘অত্থি, দেৰ, সঙ্ঘো উপ্পন্নো’’তি. রাজা তম্পি সুত্ৰা তথেৰ তযো ৰারে ৰীতিনামেত্ৰা চতুত্থৰারে ‘‘সঙ্ঘো উপ্পন্নো’’তি ৰুত্তে – ‘‘ইধাপি ৰো সতসহস্সং দম্মী’’তি ৰত্ৰা অমচ্চসহস্সং ওলোকেত্ৰা, ‘‘তাতা, কিং করিস্সামা’’তি পুচ্ছি. ‘‘দেৰ, তুম্হে কিং করিস্সথা’’তি? ‘‘অহং, তাতা, ‘বুদ্ধো উপ্পন্নো ধম্মো উপ্পন্নো সঙ্ঘো উপ্পন্নো’তি সুত্ৰা ন পুন নিৰত্তিস্সামি, ভগৰন্তং উদ্দিস্স গন্ত্ৰা তস্স সন্তিকে পব্বজিস্সামী’’তি. ‘‘মযম্পি, দেৰ, তুম্হেহি সদ্ধিং পব্বজিস্সামা’’তি. রাজা সুৰণ্ণপট্টে অক্খরানি লিখাপেত্ৰা ৰাণিজকানং দত্ৰা ‘‘ইমং অনোজায নাম দেৰিযা দেথ, সা তুম্হাকং তীণি সতসহস্সানি দস্সতি, এৰঞ্চ পন নং ৰদেয্যাথ ‘রঞ্ঞা কির তে ইস্সরিযং ৰিস্সট্ঠং, যথাসুখং সম্পত্তিং পরিভুঞ্জাহী’তি, সচে পন ‘ৰো রাজা কহ’ন্তি পুচ্ছতি, ‘সত্থারং উদ্দিস্স পব্বজিস্সামী’তি ৰত্ৰা গতোতি আরোচেয্যাথা’’তি আহ. অমচ্চাপি অত্তনো অত্তনো ভরিযানং তথেৰ সাসনং পহিণিংসু. রাজা ৰাণিজকে উয্যোজেত্ৰা অস্সং অভিরুয্হ অমচ্চসহস্সপরিৰুতো তংখণঞ্ঞেৰ নিক্খমি.

সত্থাপি তংদিৰসং পচ্চূসকালে লোকং ৰোলোকেন্তো মহাকপ্পিনরাজানং সপরিৰারং দিস্ৰা ‘‘অযং মহাকপ্পিনো ৰাণিজকানং সন্তিকা তিণ্ণং রতনানং উপ্পন্নভাৰং সুত্ৰা তেসং ৰচনং তীহি সতসহস্সেহি পূজেত্ৰা রজ্জং পহায অমচ্চসহস্সপরিৰুতো মং উদ্দিস্স পব্বজিতুকামো স্ৰে নিক্খমিস্সতি, সো সপরিৰারো সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণিস্সতি, পচ্চুগ্গমনং করিস্সামী’’তি পুনদিৰসে চক্কৰত্তী ৰিয খুদ্দকগামভোজকং রাজানং পচ্চুগ্গচ্ছন্তো সযমেৰ পত্তচীৰরমাদায ৰীসযোজনসতং মগ্গং পচ্চুগ্গন্ত্ৰা চন্দভাগায নদিযা তীরে নিগ্রোধরুক্খমূলে ছব্বণ্ণবুদ্ধরস্মিযো ৰিস্সজ্জেত্ৰা নিসীদি. রাজাপি আগচ্ছন্তো একং নদিং পত্ৰা ‘‘কা নামায’’ন্তি পুচ্ছি. ‘‘অপরচ্ছা নাম, দেৰা’’তি. ‘‘কিমস্সা পরিমাণং, তাতা’’তি? ‘‘গম্ভীরতো গাৰুতং, পুথুলতো দ্ৰে গাৰুতানি, দেৰা’’তি. ‘‘অত্থি পনেত্থ নাৰা ৰা উল়ুম্পো ৰা’’তি? ‘‘নত্থি, দেৰা’’তি. ‘‘নাৰাদীনি ওলোকেন্তে অম্হে জাতি জরং উপনেতি, জরা মরণং. অহং নিব্বেমতিকো হুত্ৰা তীণি রতনানি উদ্দিস্স নিক্খন্তো, তেসং মে আনুভাৰেন ‘ইদং উদকং উদকং ৰিয মা হোতূ’তি রতনত্তযস্স গুণং আৰজ্জেত্ৰা ‘ইতিপি সো ভগৰা অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো’’’তি বুদ্ধগুণং অনুস্সরন্তো সপরিৰারো অস্সসহস্সেন উদকপিট্ঠে পক্খন্দি. সিন্ধৰা পিট্ঠিপাসাণে ৰিয পক্খন্দিংসু. খুরানং অগ্গট্ঠানেৰ তেমিংসু.

সো তং উত্তরিত্ৰা পুরতো গচ্ছন্তো অপরম্পি নদিং দিস্ৰা ‘‘অযং কা নামা’’তি পুচ্ছি. ‘‘নীলৰাহা নাম, দেৰা’’তি. ‘‘কিমস্সা পরিমাণ’’ন্তি? ‘‘গম্ভীরতোপি পুথুলতোপি অড্ঢযোজনং, দেৰা’’তি. সেসং পুরিমসদিসমেৰ. তং পন নদিং দিস্ৰা ‘‘স্ৰাক্খাতো ভগৰতা ধম্মো’’তি ধম্মানুস্সতিং অনুস্সরন্তো পক্খন্দি. তম্পি অতিক্কমিত্ৰা গচ্ছন্তো অপরম্পি নদিং দিস্ৰা ‘‘অযং কা নামা’’তি পুচ্ছি. ‘‘চন্দভাগা নাম, দেৰা’’তি. ‘‘কিমস্সা পরিমাণ’’ন্তি? ‘‘গম্ভীরতোপি পুথুলতোপি যোজনং, দেৰা’’তি. সেসং পুরিমসদিসমেৰ. তং পন নদিং দিস্ৰা ‘‘সুপ্পটিপন্নো ভগৰতো সাৰকসঙ্ঘো’’তি সঙ্ঘানুস্সতিং অনুস্সরন্তো পক্খন্দি. তম্পি নদিং অতিক্কমিত্ৰা গচ্ছন্তো সত্থু সরীরতো নিক্খন্তা ছব্বণ্ণবুদ্ধরস্মিযো নিগ্রোধরুক্খস্স সাখাৰিটপপলাসানি ওভাসযমানা দিস্ৰা চিন্তেসি – ‘‘অযং ওভাসো নেৰ চন্দস্স, ন সূরিযস্স, ন দেৰমারব্রাহ্মণসুপণ্ণনাগানং অঞ্ঞতরস্স, অদ্ধা অহং সত্থারং উদ্দিস্স আগচ্ছন্তো সম্মাসম্বুদ্ধেন দিট্ঠো ভৰিস্সামী’’তি. সো তাৰদেৰ অস্সপিট্ঠিতো ওতরিত্ৰা ওনতসরীরো রস্মিযানুসারেন সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা মনোসিলারসে নিমুজ্জন্তো ৰিয বুদ্ধরস্মীনং অন্তো পাৰিসি. সো সত্থারং ৰন্দিত্ৰা একমন্তং নিসীদি সদ্ধিং অমচ্চসহস্সেন. সত্থা তেসং অনুপুব্বিং কথং কথেসি. দেসনাপরিযোসানে সপরিৰারো রাজা সোতাপত্তিফলে পতিট্ঠহি.

অথ সব্বে উট্ঠহিত্ৰা পব্বজ্জং যাচিংসু. সত্থা ‘‘আগমিস্সতি নু খো ইমেসং কুলপুত্তানং ইদ্ধিমযপত্তচীৰর’’ন্তি উপধারেন্তো ‘‘ইমে কুলপুত্তা পচ্চেকবুদ্ধসহস্সানং চীৰরসহস্সং অদংসু, কস্সপবুদ্ধকালে ৰীসতিযা ভিক্খুসহস্সানং ৰীসতিচীৰরসহস্সানিপি অদংসু, অনচ্ছরিযং ইমেসং কুলপুত্তানং ইদ্ধিমযপত্তচীৰরাগমন’’ন্তি ঞত্ৰা দক্খিণহত্থং পসারেত্ৰা ‘‘এথ, ভিক্খৰো, চরথ ব্রহ্মচরিযং সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযাযা’’তি আহ. তে তাৰদেৰ অট্ঠপরিক্খারধরা ৰস্সসট্ঠিকত্থেরা ৰিয হুত্ৰা ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা পচ্চোরোহিত্ৰা সত্থারং ৰন্দিত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু.

তে পন ৰাণিজকা রাজগেহং গন্ত্ৰা দেৰিযা রঞ্ঞা পহিতসাসনং আরোচেত্ৰা দেৰিযা ‘‘আগচ্ছন্তূ’’তি ৰুত্তে পৰিসিত্ৰা একমন্তং অট্ঠংসু. অথ নে দেৰী পুচ্ছি – ‘‘তাতা, কিংকারণা আগতত্থা’’তি? ‘‘মযং রঞ্ঞা তুম্হাকং সন্তিকং পেসিতা, তীণি কির নো সতসহস্সানি দেথা’’তি. ‘‘বহুং, ভণে, ভণথ, কিং তুম্হেহি রঞ্ঞো সন্তিকে কতং, কিস্মিং ৰো রাজা পসন্নো এত্তকং ধনং দাপেতী’’তি? ‘‘দেৰি, ন অঞ্ঞং কিঞ্চি কতং, একং পন সাসনং আরোচযিম্হা’’তি. ‘‘সক্কা পন, তাতা, ময্হম্পি তং আরোচেতু’’ন্তি. ‘‘সক্কা, দেৰী’’তি সুৰণ্ণভিঙ্গারেন মুখং ৰিক্খালেত্ৰা ‘‘দেৰি, বুদ্ধো লোকে উপ্পন্নো’’তি. সাপি তং সুত্ৰা পীতিযা ফুট্ঠসরীরা তিক্খত্তুং কিঞ্চি অসল্লক্খেত্ৰা চতুত্থৰারে ‘‘বুদ্ধো উপ্পন্নো’’তি সুত্ৰা ‘‘কিং, তাতা, ইমস্মিং পদে রঞ্ঞা দিন্ন’’ন্তি? ‘‘সতসহস্সং, দেৰী’’তি. ‘‘তাতা, অননুচ্ছৰিকং রঞ্ঞা কতং এৰরূপং সাসনং সুত্ৰা তুম্হাকং সতসহস্সদদমানেন, অহং ৰো মম দুগ্গতপণ্ণাকারে তীণি সতসহস্সানি দম্মি. অপরং কিঞ্চি তুম্হেহি আরোচিত’’ন্তি? তে ইদঞ্চ ইদঞ্চাতি ইতরানিপি দ্ৰে সাসনানি আরোচেসুং. দেৰী পুরিমনযেনেৰ তযো তযো ৰারে অসল্লক্খেত্ৰা চতুত্থচতুত্থৰারে তীণি তীণি সতসহস্সানি অদাসি. এৰং তে সব্বানি দ্ৰাদসসতসহস্সানি লভিংসু.

অথ নে দেৰী পুচ্ছি – ‘‘রাজা কহং, তাতা’’তি? ‘‘দেৰি, রাজা ‘সত্থারং উদ্দিস্স পব্বজিস্সামী’তি ৰত্ৰা গতো’’তি. ‘‘ময্হং তেন কিং সাসনং দিন্ন’’ন্তি? ‘‘সব্বং কির ইস্সরিযং তুম্হাকং ৰিস্সট্ঠং, ‘তুম্হে কির যথাসুখং সম্পত্তিং অনুভৰথা’’’তি. ‘‘অমচ্চা পন কুহিং, তাতা’’তি? ‘‘তেপি রঞ্ঞা সদ্ধিং ‘পব্বজিস্সামা’তি গতা, দেৰী’’তি. সা তেসং ভরিযাযো পক্কোসাপেত্ৰা, ‘‘অম্মা, তুম্হাকং সামিকা রঞ্ঞা সদ্ধিং ‘পব্বজিস্সামা’তি গতা, তুম্হে কিং করিস্সথা’’তি? ‘‘কিং পন তেহি অম্হাকং সাসনং পহিতং, দেৰী’’তি? ‘‘তেহি কির অত্তনো সম্পত্তি তুম্হাকং ৰিস্সট্ঠা ‘তুম্হে কির সম্পত্তিং যথাসুখং পরিভুঞ্জথা’’’তি. ‘‘তুম্হে পন, দেৰি, কিং করিস্সথা’’তি? ‘‘অম্হাকং সো তাৰ রাজা মগ্গে ঠিতো তীহি সতসহস্সেহি তীণি রতনানি পূজেত্ৰা খেল়পিণ্ডং ৰিয সম্পত্তিং পহায ‘পব্বজিস্সামী’তি নিক্খন্তো, মযাপি তিণ্ণং রতনানং সাসনং সুত্ৰা তানি নৰহি সতসহস্সেহি পূজিতানি, ন খো পনেসা সম্পত্তি নাম রঞ্ঞোযেৰ দুক্খা, ময্হম্পি দুক্খা এৰ. কো রঞ্ঞা ছড্ডিতখেল়পিণ্ডং জণ্ণুকেহি ভূমিযং পতিট্ঠহিত্ৰা মুখেন গণ্হিস্সতি, ন ময্হং সম্পত্তিযা অত্থো, সত্থারং উদ্দিস্স পব্বজিস্সামী’’তি. ‘‘দেৰি, মযম্পি তুম্হেহি সদ্ধিং পব্বজিস্সামা’’তি. ‘‘সচে সক্কোথ, সাধূ’’তি. ‘‘সক্কোম, দেৰী’’তি. তেন হি ‘‘এথা’’তি রথসহস্সং যোজাপেত্ৰা রথং আরুয্হ তাহি সদ্ধিং নিক্খমিত্ৰা অন্তরামগ্গে পঠমং নদিং দিস্ৰা যথা রঞ্ঞা পঠমং পুচ্ছিতা, তথেৰ পুচ্ছিত্ৰা সব্বং পৰত্তিং সুত্ৰা ‘‘রঞ্ঞা গতমগ্গং ওলোকেথা’’তি ৰত্ৰা ‘‘সিন্ধৰানং পদৰলঞ্জং ন পস্সামা’’তি ৰুত্তে রাজা ‘‘তীণি রতনানি উদ্দিস্স নিক্খন্তোস্মী’’তি সচ্চকিরিযং করিত্ৰা তিণ্ণং রতনানং গুণে অনুস্সরিত্ৰা গতো ভৰিস্সতি, অহম্পি তীণি রতনানি উদ্দিস্স নিক্খন্তা, তেসং মে আনুভাৰেন ‘‘ইদং উদকং উদকং ৰিয মা হোতূ’’তি তিণ্ণং রতনানং গুণে অনুস্সরন্তী রথসহস্সং পেসেসি. উদকং পিট্ঠিপাসাণসদিসং অহোসি, চক্কানং অগ্গট্ঠানেৰ তেমিংসু. এতেনেৰ উপাযেন ইতরা দ্ৰেপি নদিযো উত্তরিংসু.

সত্থা তাসং আগতভাৰং ঞত্ৰা যথা তা অত্তনো সন্তিকে নিসিন্নে সামিকে ভিক্খূ ন পস্সন্তি, তথা অধিট্ঠাসি. দেৰীপি আগচ্ছন্তী সত্থু সরীরতো নিক্খন্তা রস্মিযো দিস্ৰা তথেৰ চিন্তেত্ৰা সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা, ৰন্দিত্ৰা একমন্তং ঠিতা পুচ্ছি – ‘‘ভন্তে, মহাকপ্পিনো রাজা তুম্হে উদ্দিস্স নিক্খমিত্ৰা গতো, কহং নু খো সো, অম্হাকং তং দস্সেথা’’তি. ‘‘নিসীদথ তাৰ, ইধেৰ নং পস্সিস্সথা’’তি. তা সব্বাপি হট্ঠতুট্ঠা ‘‘ইধেৰ কির নিসিন্না সামিকে নো পস্সিস্সামা’’তি নিসীদিংসু. সত্থা অনুপুব্বিং কথং কথেসি. অনোজাদেৰী দেসনাপরিযোসানে তাহি সদ্ধিং সোতাপত্তিফলং পাপুণি. মহাকপ্পিনো থেরো তাসং দেসিযমানং ধম্মদেসনং সুত্ৰা সপরিৰারো সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণি. তস্মিং খণে সত্থা তাসং তে ভিক্খূ দস্সেসি. তাসঞ্হি আগতক্খণেযেৰ অত্তনো সামিকে কাসাৰধরে মুণ্ডসীসে দিস্ৰা চিত্তং একগ্গং ন ভৰেয্য, মগ্গফলং নিব্বত্তেতুং সক্কা ন ভৰেয্য. তস্মা অচলসদ্ধায পতিট্ঠিতকালতো পট্ঠায তাসং তে ভিক্খূ অরহত্তপ্পত্তে দস্সেসি. তাপি তে দিস্ৰা পঞ্চপতিট্ঠিতেন ৰন্দিত্ৰা, ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং পব্বজিতকিচ্চং মত্থকপ্পত্ত’’ন্তি ৰত্ৰা সত্থারং ৰন্দিত্ৰা একমন্তং ঠত্ৰা পব্বজ্জং যাচিংসু.

এৰং ৰুত্তে সত্থা উপ্পলৰণ্ণায থেরিযা আগমনং চিন্তেসি. সা সত্থু চিন্তিতক্খণেযেৰ আকাসেনাগন্ত্ৰা তা সব্বা ইত্থিযো গহেত্ৰা আকাসেন ভিক্খুনুপস্সযং নেত্ৰা পব্বাজেসি. তা সব্বা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণিংসু. সত্থা ভিক্খুসহস্সং আদায আকাসেন জেতৰনং অগমাসি. তত্র সুদং আযস্মা মহাকপ্পিনো রত্তিট্ঠানাদীসু ‘‘অহো সুখং, অহো সুখ’’ন্তি উদানং উদানেন্তো ৰিচরতি. ভিক্খূ ভগৰতো আরোচেসুং – ‘‘ভন্তে, মহাকপ্পিনো ‘অহো সুখং, অহো সুখ’ন্তি উদানং উদানেন্তো ৰিচরতি, অত্তনো রজ্জসুখং আরব্ভ উদানেতি মঞ্ঞে’’তি. সত্থা তং পক্কোসাপেত্ৰা – ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, কপ্পিন, কামসুখং আরব্ভ উদানং উদানেসী’’তি? ‘‘ভগৰা মে, ভন্তে, তং আরব্ভ উদানভাৰং ৰা অঞ্ঞং আরব্ভ উদানভাৰং ৰা জানাতী’’তি. অথ সত্থা – ‘‘ন, ভিক্খৰে, মম পুত্তো কামসুখং রজ্জসুখং আরব্ভ উদানং উদানেতি, পুত্তস্স পন মে ধম্মং চরতো ধম্মপীতি নাম উপ্পজ্জতি, সো অমতমহানিব্বানং আরব্ভ এৰং উদানং উদানেসী’’তি অনুসন্ধিং ঘটেত্ৰা ধম্মং দেসেন্তো ইমং গাথমাহ –

‘‘ধম্মপীতি সুখং সেতি, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা;

অরিযপ্পৰেদিতে ধম্মে, সদা রমতি পণ্ডিতো’’তি. (ধ. প. ৭৯);

অথেকদিৰসং সত্থা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘কচ্চি, ভিক্খৰে, কপ্পিনো ভিক্খূনং ধম্মং দেসেতী’’তি? ‘‘অপ্পোস্সুক্কো, ভন্তে, দিট্ঠধম্মসুখৰিহারং অনুযুত্তো ৰিহরতি, ওৰাদমত্তম্পি ন দেতী’’তি. সত্থা থেরং পক্কোসাপেত্ৰা – ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, কপ্পিন, অন্তেৰাসিকানং ওৰাদমত্তম্পি ন দেসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ‘‘ব্রাহ্মণ, মা এৰং অকাসি, অজ্জ পট্ঠায উপগতানং ভিক্খূনং ধম্মং দেসেহী’’তি. ‘‘সাধু, ভন্তে’’তি থেরো ভগৰতো ৰচনং সিরসা সম্পটিচ্ছিত্ৰা একোৰাদেনেৰ সমণসহস্সং অরহত্তে পতিট্ঠাপেসি. তেন নং সত্থা পটিপাটিযা অত্তনো সাৰকে ঠানন্তরে ঠপেন্তো ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খুওৰাদকানং যদিদং মহাকপ্পিনো’’তি (অ. নি. ১.২১৯, ২৩১) এতদগ্গে ঠপেসি.

৬৬. এৰং থেরো পত্তঅরহত্তফলো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. উদিতো অজটাকাসেতি সকলাকাসে উদিতো উট্ঠিতো পাকটভূতো. সরদম্বরে সরদকালে আকাসে রৰীৰ সূরিযো ইৰাতি অত্থো.

৭০. অক্খদস্সো তদা আসিন্তি তস্মিং পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে সারদস্সী হিতদস্সী আচরিযো পাকটো অহোসিন্তি অত্থো.

৭১. সাৰকস্স কতাৰিনোতি তস্স ভগৰতো মে মনং মম চিত্তং, তপ্পযন্তস্স তোসযন্তস্স সাৰকস্স ওৰাদকস্স গুণং পকাসযতো অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তস্স কতাৰিনো সাতচ্চকিচ্চযুত্তস্স ৰচনং সুত্ৰাতি সম্বন্ধো.

৭৩. হংসসমভাগোতি হংসসদিসগামি. হংসদুন্দুভিনিস্সনোতি হংসরৰো দুন্দুভিভেরিসদ্দসদিসৰচনো ‘‘এতং মহামত্তং পস্সথ, ভিক্খৰো’’তি আহাতি সম্বন্ধো.

৭৪. সমুগ্গততনূরুহন্তি সুট্ঠু উগ্গতলোমং উদ্ধগ্গলোমং, উদগ্যমনং ৰা. জীমূতৰণ্ণন্তি মুত্তফলসমানৰণ্ণং সুন্দরসরীরপভন্তি অত্থো. পীণংসন্তি পরিপুণ্ণং অংসং. পসন্ননযনাননন্তি পসন্নঅক্খিপসন্নমুখন্তি অত্থো.

৭৫. কতাৰিনোতি কতাধিকারস্স এতদগ্গে ঠিতস্স ভিক্খুনো ঠানং সো এসো মুদিতায পহট্ঠচিত্ততায পত্থেতীতি সম্বন্ধো.

৮১. সতসো অনুসাসিযাতি ধম্মেন সমেন ৰচনেন কারণৰসেন অনুসাসিত্ৰাতি অত্থো. বারাণসিযমাসন্নেতি বারাণসিযা সমীপে পেসকারগামে. জাতো কেনিযজাতিযন্তি তন্তৰাযজাতিযা পেসকারকুলে জাতোতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

মহাকপ্পিনত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. দব্বমল্লপুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চতুত্থাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো দব্বমল্লপুত্তত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে সেট্ঠিপুত্তো হুত্ৰা জাতো ৰিভৰসম্পন্নো অহোসি, সত্থরি পসন্নো সত্থু ধম্মদেসনং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং সেনাসনপঞ্ঞাপকানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং নিমন্তেত্ৰা সত্তাহং মহাদানং দত্ৰা সত্তাহচ্চযেন ভগৰতো পাদমূলে নিপতিত্ৰা তং ঠানং পত্থেসি. ভগৰাপিস্স সমিজ্ঝনভাৰং ঞত্ৰা ব্যাকাসি. সো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা ততো চুতো তুসিতাদীসু দেৰেসু দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা ততো চুতো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো অসপ্পুরিসসংসগ্গেন তস্স সাৰকং ভিক্খুং অরহাতি জানন্তোপি অব্ভূতেন অব্ভাচিক্খি. তস্সেৰ সাৰকানং খীরসলাকভত্তং অদাসি. সো যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা কস্সপদসবলস্স কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ওসানকালে সাসনে পব্বজিতো পরিনিব্বুতে ভগৰতি সকললোকে কোলাহলে জাতে সত্ত ভিক্খৰো পব্বজিতো পচ্চন্তজনপদে ৰনমজ্ঝে একং পব্বতং অভিরুহিত্ৰা ‘‘জীৰিতাসা ওরোহন্তু নিরালযা নিসীদন্তূ’’তি নিস্সেণিং পাতেসুং. তেসং ওৰাদদাযকো জেট্ঠকত্থেরো সত্থাহব্ভন্তরে অরহা অহোসি. তদনন্তরত্থেরো অনাগামী, ইতরে পঞ্চ পরিসুদ্ধসীলা ততো চুতা দেৰলোকে নিব্বত্তা. তত্থ একং বুদ্ধন্তরং দিব্বসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে পুক্কুসাতি (ম. নি. ৩.৩৪২), সভিযো (সু. নি. সভিযসুত্ত), বাহিযো (উদা. ১০), কুমারকস্সপোতি (ম. নি. ১.২৪৯) ইমে চত্তারো তত্থ তত্থ নিব্বত্তিংসু. অযং পন মল্লরট্ঠে অনুপিযনগরে নিব্বত্তি. তস্মিং মাতুকুচ্ছিতো অনিক্খন্তেযেৰ মাতা কালমকাসি, অথেকো তস্সা সরীরং ঝাপনত্থায চিতকস্মিং আরোপেত্ৰা কুমারং দব্বন্তরে পতিতং গহেত্ৰা জগ্গাপেসি. দব্বে পতিতত্তা দব্বো মল্লপুত্তোতি পাকটো অহোসি. অপরভাগে পুব্বসম্ভারৰসেন পব্বজি, সো কম্মট্ঠানমনুযুত্তো নচিরস্সেৰ সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণি.

অথ নং সত্থা মজ্ঝত্তভাৰেন আনুভাৰসম্পন্নভাৰেন চ ভিক্খূনং সেনাসনং পঞ্ঞাপনে ভত্তুদ্দেসনে চ নিযোজেসি. সব্বো চ ভিক্খুসঙ্ঘো তং সমন্নেসি. তং ৰিনযখন্ধকে (চূল়ৰ. ১৮৯-১৯০) আগতমেৰ. অপরভাগে থেরো একস্স ৰরসলাকদাযকস্স সলাকভত্তং মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং উদ্দিসি. তে হট্ঠতুট্ঠা ‘‘স্ৰে ময্হং মুগ্গঘতমধুমিস্সকভত্তং ভুঞ্জিস্সামা’’তি উস্সাহজাতা অহেসুং. সো পন উপাসকো তেসং ৰারপ্পত্তভাৰং সুত্ৰা দাসিং আণাপেসি – ‘‘যে, জে, ভিক্খূ স্ৰে ইধ আগমিস্সন্তি, তে কণাজকেন বিলঙ্গদুতিযেন পরিৰিসাহী’’তি. সাপি তথেৰ তে ভিক্খূ আগতে কোট্ঠকপমুখে নিসীদাপেত্ৰা ভোজেসি. তে ভিক্খূ অনত্তমনা কোপেন তটতটাযন্তা থেরে আঘাতং বন্ধিত্ৰা ‘‘মধুরভত্তদাযকং অম্হাকং অমধুরভত্তং দাপেতুং এসোৰ নিযোজেসী’’তি দুক্খী দুম্মনা নিসীদিংসু. অথ তে মেত্তিযা নাম ভিক্খুনী ‘‘কিং, ভন্তে, দুম্মনা’’তি পুচ্ছি. তে, ‘‘ভগিনি, কিং অম্হে দব্বেন মল্লপুত্তেন ৰিহেঠিযমানে অজ্ঝুপেক্খসী’’তি আহংসু. ‘‘কিং, ভন্তে, মযা সক্কা কাতু’’ন্তি? ‘‘তস্স দোসং আরোপেহী’’তি. সা তত্থ তত্থ থেরস্স অভূতারোপনং অকাসি. তং সুত্ৰা ভিক্খূ ভগৰতো আরোচেসুং. অথ ভগৰা দব্বং মল্লপুত্তং পক্কোসাপেত্ৰা – ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, দব্ব, মেত্তিযায ভিক্খুনিযা ৰিপ্পকারমকাসী’’তি পুচ্ছি. ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি. ‘‘ন খো, দব্ব, দব্বা এৰং নিব্বেঠেন্তি, কারকভাৰং ৰা অকারকভাৰং ৰা ৰদেহী’’তি. ‘‘অকারকো অহং, ভন্তে’’তি. ভগৰা – ‘‘মেত্তিযং ভিক্খুনিং নাসেত্ৰা তে ভিক্খূ অনুযুঞ্জথা’’তি আহ. উপালিত্থেরপ্পমুখা ভিক্খূ তং ভিক্খুনিং উপ্পব্বাজেত্ৰা মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ অনুযুঞ্জিত্ৰা তেহি ‘‘অম্হেহি নিযোজিতা সা ভিক্খুনী’’তি ৰুত্তে ভগৰতো একমত্থং আরোচেসুং. ভগৰা মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং অমূলকসঙ্ঘাদিসেসং পঞ্ঞপেসি.

তেন চ সমযেন দব্বত্থেরো ভিক্খূনং সেনাসনং পঞ্ঞাপেন্তো ৰেল়ুৰনৰিহারস্স সামন্তা অট্ঠারসমহাৰিহারে সভাগে ভিক্খূ পেসেন্তো রত্তিভাগে অন্ধকারে অঙ্গুলিযা পদীপং জালেত্ৰা তেনেৰালোকেন অনিদ্ধিমন্তে ভিক্খূ পেসেসি. এৰং থেরস্স সেনাসনপঞ্ঞাপনভত্তুদ্দেসনকিচ্চে পাকটে জাতে সত্থা অরিযগণমজ্ঝে দব্বত্থেরং ঠানন্তরে ঠপেন্তো ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং সেনাসনপঞ্ঞাপকানং যদিদং দব্বো মল্লপুত্তো’’তি (অ. নি. ১.২০৯, ২১৪) এতদগ্গে ঠপেসি.

১০৮. থেরো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তত্থমেৰ. ইতো একনৰুতে কপ্পে ৰিপস্সী নাম নাযকো লোকে উপ্পজ্জীতি সম্বন্ধো.

১২৫. দুট্ঠচিত্তোতি দূসিতচিত্তো অসাধুসঙ্গমেন অপসন্নচিত্তোতি অত্থো. উপৰদিং সাৰকং তস্সাতি তস্স ভগৰতো খীণাসৰং সাৰকং উপৰদিং, উপরি অভূতং ৰচনং আরোপেসিং, অব্ভক্খানং অকাসিন্তি অত্থো.

১৩২. দুন্দুভিযোতি দুন্দুং ইতি সদ্দাযনতো দুন্দুভিসঙ্খাতা ভেরিযো. নাদযিংসূতি সদ্দং করিংসু. সমন্ততো অসনিযোতি সব্বদিসাভাগতো অসনে ৰিনাসনে নিযুত্তোতি অসনিযো, দেৰদণ্ডা ভযাৰহা ফলিংসূতি সম্বন্ধো.

১৩৩. উক্কা পতিংসু নভসাতি আকাসতো অগ্গিক্খন্ধা চ পতিংসূতি অত্থো. ধূমকেতু চ দিস্সতীতি ধূমরাজিসহিতো অগ্গিক্খন্ধো চ দিস্সতি পঞ্ঞাযতীতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

দব্বমল্লপুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. কুমারকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পঞ্চমাপদানে ইতো সতসহস্সম্হীতিআদিকং আযস্মতো কুমারকস্সপত্থেরস্স অপদানং. অযং কির পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা একদিৰসং সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং চিত্তকথিকানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সযম্পি তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো পণিধানং কত্ৰা তদনুরূপানি পুঞ্ঞানি করোন্তো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা কস্সপস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো তস্স ভগৰতো সাসনে পব্বজিত্ৰা সমণধম্মং কত্ৰা সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো দিব্বসুখং মানুসসুখঞ্চ অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে রাজগহে একিস্সা সেট্ঠিধীতায কুচ্ছিম্হি নিব্বত্তো. সা কির কুমারিকাকালেযেৰ পব্বজিতুকামা মাতাপিতরো যাচিত্ৰা পব্বজ্জং অলভমানা পতিকুলং গন্ত্ৰা গব্ভং গণ্হিত্ৰা তং অজানিত্ৰা ‘‘সামিকং আরাধেত্ৰা পব্বজ্জং অনুজানাপেস্সামী’’তি চিন্তেসি. সা সামিকং আরাধেন্তী, অয্যপুত্ত –

‘‘সচে ইমস্স কাযস্স, অন্তো বাহিরকো সিযা;

দণ্ডং নূন গহেত্ৰান, কাকে সোণে নিৰারযে’’তি. (ৰিসুদ্ধি. ১.১২২) –

আদিনা সরীরস্স দোসং দস্সেন্তী তং আরাধেসি.

সা সামিকেন অনুঞ্ঞাতা গব্ভিনিভাৰং অজানন্তী দেৰদত্তপক্খিযাসু ভিক্খুনীসু পব্বজি. তস্সা গব্ভিনিভাৰং দিস্ৰা ভিক্খুনিযো দেৰদত্তং পুচ্ছিংসু. সো ‘‘অস্সমণী’’তি আহ. সা ‘‘নাহং দেৰদত্তং উদ্দিস্স পব্বজিতা, ভগৰন্তং উদ্দিস্স পব্বজিতা’’তি ভগৰতো সন্তিকং গন্ত্ৰা দসবলং পুচ্ছি. সত্থা উপালিত্থেরং পটিচ্ছাপেসি. থেরো সাৰত্থিনগরৰাসীনি কুলানি ৰিসাখঞ্চ উপাসিকং পক্কোসাপেত্ৰা সরাজিকায পরিসায তং ৰিনিচ্ছিনন্তো ‘‘পুরে লদ্ধো গব্ভো, অরোগা পব্বজ্জা’’তি আহ. তং সুত্ৰা সত্থা ‘‘সাধু সুৰিনিচ্ছিতং উপালিনা অধিকরণ’’ন্তি থেরস্স সাধুকারং অদাসি.

সা ভিক্খুনী সুৰণ্ণবিম্বসদিসং পুত্তং ৰিজাযি. তং রাজা পসেনদি কোসলো ‘‘দারকপরিহরণং ভিক্খুনীনং পলিবোধো’’তি ধাতীনং দাপেত্ৰা পোসাপেসি, কস্সপোতিস্স নামং করিংসু. অপরভাগে অলঙ্করিত্ৰা সত্থু সন্তিকং নেত্ৰা পব্বাজেসি. কুমারকালে পব্বজিতত্তা পন ভগৰতা ‘‘কস্সপং পক্কোসথ, ইদং ফলং ৰা খাদনীযং ৰা কস্সপস্স দেথা’’তি ৰুত্তে ‘‘কতরকস্সপস্সা’’তি ‘‘কুমারকস্সপস্সা’’তি এৰং গহিতনামত্তা রঞ্ঞা পোসাৰনীযপুত্তত্তা চ ৰুদ্ধকালেপি কুমারকস্সপোত্ৰেৰ পঞ্ঞাযিত্থ.

সো পব্বজিতকালতো পট্ঠায ৰিপস্সনায কম্মং করোতি, বুদ্ধৰচনঞ্চ উগ্গণ্হাতি. অথ তেন সদ্ধিং পব্বতমত্থকে সমণধম্মং কত্ৰা অনাগামী হুত্ৰা সুদ্ধাৰাসে নিব্বত্তমহাব্রহ্মা ‘‘ৰিপস্সনায মুখং দস্সেত্ৰা মগ্গফলুপ্পত্তিযা উপাযং করিস্সামী’’তি পঞ্চদসপঞ্হে অভিসঙ্খরিত্ৰা অন্ধৰনে ৰসন্তস্স থেরস্স ‘‘ইমে পঞ্হে সত্থারং পুচ্ছেয্যাসী’’তি আচিক্খি. ততো সো তে পঞ্হে ভগৰন্তং পুচ্ছি. ভগৰাপিস্স ৰিস্সজ্জেসি. থেরো ভগৰতা কথিতনিযামেনেৰ তে উগ্গণ্হিত্ৰা ৰিপস্সনং গব্ভং গাহাপেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

১৫০. সো অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ইতো সতসহস্সম্হীতিআদিমাহ. তত্থ যং হেট্ঠা ৰুত্তনযঞ্চ উত্তানত্থঞ্চ, তং সব্বং ন ৰণ্ণযিস্সাম. অনুত্তানপদমেৰ ৰণ্ণযিস্সাম.

১৬৯. আপন্নসত্তা মে মাতাতি ময্হং মাতা গরুগব্ভা গব্ভিনী পসুতাসন্নগব্ভাতি অত্থো.

১৭৩. ৰম্মিকসদিসং কাযন্তি সরীরং নাম ৰম্মিকসদিসং যথা ৰম্মিকো ইতো চিতো চ ছিদ্দাৰছিদ্দো ঘরগোল়িকউপচিকাদীনং আসযো, এৰমেৰ অযং কাযো নৰছিদ্দো ধুৰস্সৰোতি বুদ্ধেন ভগৰতা দেসিতং পকাসিতং তং সুত্ৰা মে চিত্তং আসৰে অগ্গহেত্ৰা অসেসেত্ৰা কিলেসতো ৰিমুচ্চি, অরহত্তে পতিট্ঠাসীতি অত্থো. অপরভাগে তত্থ তত্থ ভিক্খূনং ৰিচিত্তধম্মকথিকভাৰং সুত্ৰা সত্থা ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং চিত্তকথিকানং যদিদং কুমারকস্সপো’’তি (অ. নি. ১.২০৯, ২১৭) এতদগ্গে ঠপেসীতি.

কুমারকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. বাহিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ছট্ঠাপদানে ইতো সতসহস্সম্হীতিআদিকং আযস্মতো বাহিযস্স দারুচীরিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো ব্রাহ্মণসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং গন্ত্ৰা ৰেদঙ্গেসু অনৰযো একদিৰসং সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুণন্তো পসন্নমানসো সত্থারং একং ভিক্খুং খিপ্পাভিঞ্ঞানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা তং ঠানং পত্তুকামো সত্তাহং বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স মহাদানং দত্ৰা সত্তাহস্স অচ্চযেন ভগৰতো পাদমূলে নিপন্নো ‘‘ভগৰা, ভন্তে, ইতো সত্তমে দিৰসে যং ভিক্খুং খিপ্পাভিঞ্ঞানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি, সো ৰিয অহম্পি অনাগতে একস্স বুদ্ধস্স সাসনে খিপ্পাভিঞ্ঞানং অগ্গো ভৰেয্য’’ন্তি পত্থনং অকাসি. ভগৰা অনাগতংসঞাণেন ওলোকেত্ৰা সমিজ্ঝনভাৰং ঞত্ৰা ‘‘অনাগতে গোতমস্স ভগৰতো সাসনে পব্বজিত্ৰা খিপ্পাভিঞ্ঞানং অগ্গো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সো যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো তত্থ ছ কামাৰচরসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা পুন মনুস্সেসু চক্কৰত্তিআদিসম্পত্তিযো অনেককপ্পকোটিসতেসু অনুভৰিত্ৰা কস্সপস্স ভগৰতো কালে একস্মিং কুলে নিব্বত্তো, ভগৰতি পরিনিব্বুতে পব্বজিতো যদা সাসনে ওসক্কমানে সত্ত ভিক্খূ চতুন্নং পরিসানং অজ্ঝাচারং দিস্ৰা সংৰেগপ্পত্তা অরঞ্ঞং পৰিসিত্ৰা ‘‘যাৰ সাসনস্স অন্তরধানং ন হোতি, তাৰ অত্তনো পতিট্ঠং করিস্সামা’’তি সুৰণ্ণচেতিযং ৰন্দিত্ৰা তত্থ অরঞ্ঞে একং পব্বতং দিস্ৰা ‘‘জীৰিতসালযা নিৰত্তন্তু, নিরালযা ইমং পব্বতং অভিরুহন্তূ’’তি নিস্সেণিং বন্ধিত্ৰা সব্বে তং পব্বতং অভিরুয্হ নিস্সেণিং পাতেত্ৰা সমণধম্মং করিংসু. তেসু সঙ্ঘত্থেরো একরত্তাতিক্কমেন অরহত্তং পাপুণি. সো অনোতত্তদহে নাগলতাদন্তকট্ঠং খাদিত্ৰা মুখং ধোৰিত্ৰা উত্তরকুরুতো পিণ্ডপাতং আহরিত্ৰা তে ভিক্খূ আহ – ‘‘আৰুসো, ইমং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জথা’’তি. তে আহংসু – ‘‘কিং, ভন্তে, অম্হেহি এৰং কতিকা কতা ‘যো পঠমং অরহত্তং পাপুণাতি, তেনাভতং পিণ্ডপাতং অৰসেসা পরিভুঞ্জন্তূ’’’তি? ‘‘নো হেতং, আৰুসো’’তি. ‘‘তেন হি সচে মযম্পি তুম্হে ৰিয ৰিসেসং নিব্বত্তেস্সাম, সযং আহরিত্ৰা ভুঞ্জিস্সামা’’তি ন ইচ্ছিংসু.

দুতিযদিৰসে দুতিযত্থেরো অনাগামী হুত্ৰা তথেৰ পিণ্ডপাতং আহরিত্ৰা ইতরে নিমন্তেসি. তে এৰমাহংসু – ‘‘কিং পনাৰুসো, কতিকা কতা, ‘মহাথেরেন আভতং পিণ্ডপাতং অভুঞ্জিত্ৰা অনুথেরেন আভতং ভুঞ্জিস্সামা’’’তি? ‘‘নো হেতং, আৰুসো’’তি. ‘‘এৰং সন্তে তুম্হে ৰিয মযম্পি ৰিসেসং নিব্বত্তেত্ৰা অত্তনো অত্তনো পুরিসকারেন ভুঞ্জিতুং সক্কোন্তা ভুঞ্জিস্সামা’’তি ন ইচ্ছিংসু. তেসু অরহত্তপ্পত্তত্থেরো পরিনিব্বাযি, দুতিযো অনাগামী ব্রহ্মলোকে নিব্বত্তি, ইতরে পঞ্চ ৰিসেসং নিব্বত্তেতুং অসক্কোন্তা সুস্সিত্ৰা সত্তমে দিৰসে কালং কত্ৰা দেৰলোকে নিব্বত্তিংসু. তত্থ দিব্বসুখং অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ততো চৰিত্ৰা মনুস্সেসু নিব্বত্তিংসু. তেসু একো পুক্কুসাতি রাজা অহোসি, একো গন্ধাররট্ঠে তক্কসিলাযং কুমারকস্সপো, একো বাহিযো দারুচীরিযো, একো দব্বো মল্লপুত্তো, একো সভিযো পরিব্বাজকোতি. তেসু অযং বাহিযো দারুচীরিযো সুপ্পারকপট্টনে ৰাণিজকুলে নিব্বত্তো ৰাণিজকম্মে নিপ্ফত্তিং গতো মহদ্ধনো মহাভোগো, সো সুৰণ্ণভূমিং গচ্ছন্তেহি ৰাণিজেহি সদ্ধিং নাৰমারুয্হ ৰিদেসং গচ্ছন্তো কতিপাহং গন্ত্ৰা ভিন্নায নাৰায সেসেসু মচ্ছকচ্ছপভক্খেসু জাতেসু একোযেৰ অৰসিট্ঠো একং ফলকং গহেত্ৰা ৰাযমন্তো সত্তমে দিৰসে সুপ্পারকপট্টনতীরং ওক্কমি. তস্স নিৰাসনপারুপনং নত্থি, সো অঞ্ঞং কিঞ্চি অপস্সন্তো সুক্খকট্ঠদণ্ডকে ৰাকেহি পলিৰেঠেত্ৰা নিৰাসেত্ৰা পারুপিত্ৰা চ দেৰকুলতো কপালং গহেত্ৰা সুপ্পারকপট্টনং অগমাসি. মনুস্সা তং দিস্ৰা যাগুভত্তাদীনি দত্ৰা ‘‘অযং একো অরহা’’তি সম্ভাৰেসুং. সো ৰত্থেসু উপনীতেসু ‘‘সচাহং নিৰাসেমি, পারুপামি ৰা, লাভসক্কারো মে পরিহাযিস্সতী’’তি তানি পটিক্খিপিত্ৰা দারুচীরানেৰ পরিহরি.

অথস্স ‘‘অরহা, অরহা’’তি বহূহি সম্ভাৰিযমানস্স এৰং চেতসো পরিৰিতক্কো উদপাদি ‘‘যে কেচি লোকে অরহন্তো ৰা অরহত্তমগ্গং ৰা সমাপন্না, অহং তেসং অঞ্ঞতরো’’তি সো তেন নিযামেন কুহনকম্মেন জীৰিকং কপ্পেতি.

কস্সপদসবলস্স সাসনে সত্তসু জনেসু পব্বতং আরুয্হ সমণধম্মং করোন্তেসু একো অনাগামী হুত্ৰা সুদ্ধাৰাসব্রহ্মলোকে নিব্বত্তিত্ৰা অত্তনো ব্রহ্মসম্পত্তিং ওলোকেন্তো আগতট্ঠানং আৰজ্জেন্তো পব্বতমারুয্হ সমণধম্মং করণট্ঠানং দিস্ৰা সেসানং নিব্বত্তনট্ঠানং আৰজ্জেন্তো একস্স পরিনিব্বুতভাৰং ইতরেসঞ্চ পঞ্চন্নং কামাৰচরদেৰলোকে নিব্বত্তভাৰং ঞত্ৰা তে কালানুকালং আৰজ্জেসি ‘‘ইমস্মিং পন কালে কহং নু খো তে’’তি আৰজ্জেন্তো দারুচীরিযং সুপ্পারকপট্টনং নিস্সায কুহনকম্মেন জীৰিতং কপ্পেন্তং দিস্ৰা ‘‘নট্ঠো ৰতাযং বালো, পুব্বে সমণধম্মং করোন্তো অতিউক্কট্ঠভাৰেন অরহতাপি আভতং পিণ্ডপাতং অপরিভুঞ্জিত্ৰা ইদানি উদরহেতু অনারহাৰ সমানো অরহত্তং পটিজানিত্ৰা লোকং ৰঞ্চেন্তো ৰিচরতি, দসবলস্স উপ্পন্নভাৰং ন জানাতি, গচ্ছামি নং সংৰেজেত্ৰা বুদ্ধুপ্পাদং জানাপেস্সামী’’তি খণেনেৰ ব্রহ্মলোকতো ওতরিত্ৰা সুপ্পারকপট্টনে রত্তিভাগসমনন্তরে দারুচীরিযস্স সম্মুখে পাতুরহোসি. সো অত্তনো ৰসনট্ঠানে ওভাসং দিস্ৰা বহি নিক্খমিত্ৰা মহাব্রহ্মানং দিস্ৰা অঞ্জলিং পগ্গয্হ ‘‘কে তুম্হে’’তি পুচ্ছি. ‘‘অহং তুম্হাকং পোরাণকসহাযো অনাগামিফলং পত্ৰা ব্রহ্মলোকে নিব্বত্তো, অম্হাকং সব্বজেট্ঠকো অরহা হুত্ৰা পরিনিব্বুতো, তুম্হে পন পঞ্চজনা দেৰলোকে নিব্বত্তা. স্ৰাহং দানি তং ইমস্মিং ঠানে কুহনকম্মেন জীৰিকং কপ্পেন্তং দিস্ৰা দমিতুং আগতো’’তি ৰত্ৰা ইদং কারণং আহ – ‘‘নেৰ খো ত্ৰং, বাহিয, অরহা নাপি অরহত্তমগ্গং ৰা সমাপন্নো, সাপি তে পটিপদা নত্থি, যায ত্ৰং অরহা ৰা অস্স অরহত্তমগ্গং ৰা সমাপন্নো’’তি. অথস্স সত্থু উপ্পন্নভাৰং সাৰত্থিযং ৰসনভাৰঞ্চ আচিক্খিত্ৰা ‘‘সত্থু সন্তিকং গচ্ছা’’তি তং উয্যোজেত্ৰা ব্রহ্মলোকমেৰ অগমাসি.

বাহিযো পন আকাসে ঠত্ৰা কথেন্তং মহাব্রহ্মানং ওলোকেত্ৰা চিন্তেসি – ‘‘অহো ভারিযং কম্মং মযা কতং, অনরহং অরহা অহন্তি চিন্তেসিং, অযঞ্চ মং ‘ন ত্ৰং অরহা, নাপি অরহত্তমগ্গং ৰা সমাপন্নাসী’তি ৰদতি, অত্থি নু খো লোকে অঞ্ঞো অরহা’’তি. অথ নং পুচ্ছি – ‘‘অথ কে চরহি সদেৰকে লোকে অরহন্তো ৰা অরহত্তমগ্গং ৰা সমাপন্না’’তি. অথস্স দেৰতা আচিক্খি – ‘‘অত্থি, বাহিয, উত্তরেসু জনপদেসু সাৰত্থি নাম নগরং, তত্থ সো ভগৰা এতরহি ৰিহরতি অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো. সো হি, বাহিয, ভগৰা অরহা চেৰ অরহত্তায চ ধম্মং দেসেসী’’তি. বাহিযো রত্তিভাগে দেৰতায কথং সুত্ৰা সংৰিগ্গমানসো তংখণংযেৰ সুপ্পারকা নিক্খমিত্ৰা একরত্তিৰাসেন সাৰত্থিং অগমাসি, গচ্ছন্তো চ পন দেৰতানুভাৰেন বুদ্ধানুভাৰেন চ ৰীসযোজনসতিকং মগ্গং অতিক্কমিত্ৰা সাৰত্থিং অনুপ্পত্তো, তস্মিং খণে সত্থা সাৰত্থিযং পিণ্ডায পৰিট্ঠো হোতি. সো জেতৰনং পৰিসিত্ৰা অব্ভোকাসে চঙ্কমন্তে সম্বহুলে ভিক্খূ পুচ্ছি – ‘‘কুহিং এতরহি সত্থা’’তি? ভিক্খূ ‘‘সাৰত্থিযং পিণ্ডায পৰিট্ঠো’’তি ৰত্ৰা ‘‘ত্ৰং পন কুতো আগতোসী’’তি পুচ্ছিংসু. ‘‘সুপ্পারকা আগতোম্হী’’তি. ‘‘কদা নিক্খন্তোসী’’তি? ‘‘হিয্যো সাযন্হসমযে নিক্খন্তোম্হী’’তি. ‘‘দূরতোপি আগতো, নিসীদ তাৰ পাদে ধোৰিত্ৰা তেলেন মক্খেত্ৰা থোকং ৰিস্সমাহি, আগতকালে সত্থারং দক্খিস্সতী’’তি আহংসু. ‘‘অহং, ভন্তে, সত্থু ৰা অত্তনো ৰা জীৰিতন্তরাযং ন জানামি, কত্থচি অট্ঠত্ৰা অনিসীদিত্ৰা একরত্তেনেৰ ৰীসযোজনসতিকং মগ্গং আগতো, সত্থারং পস্সিত্ৰাৰ ৰিস্সমিস্সামী’’তি আহ. সো এৰং ৰত্ৰা তরমানরূপো সাৰত্থিং পৰিসিত্ৰা ভগৰন্তং অনোপমায বুদ্ধসিরিযা চরন্তং দিস্ৰা ‘‘চিরস্সং ৰত মে গোতমো সম্মাসম্বুদ্ধো দিট্ঠো’’তি দিট্ঠট্ঠানতো পট্ঠায ওনতসরীরো গন্ত্ৰা অন্তরৰীথিযং পঞ্চপতিট্ঠিতেন ৰন্দিত্ৰা গোপ্ফকেসু দল়্হং গহেত্ৰা এৰমাহ – ‘‘দেসেতু, ভন্তে ভগৰা, ধম্মং, দেসেতু সুগতো ধম্মং, যং মমস্স দীঘরত্তং হিতায সুখাযা’’তি. অথ নং সত্থা ‘‘অকালো খো তাৰ, বাহিয, অন্তরঘরং পৰিট্ঠম্হা পিণ্ডাযা’’তি পটিক্খিপি.

তং সুত্ৰা বাহিযো, ‘‘ভন্তে, সংসারে সংসরন্তেন কবল়ীকারাহারো ন অলদ্ধপুব্বো, তুম্হাকং ৰা ময্হং ৰা জীৰিতন্তরাযং ন জানামি, দেসেতু মে, ভন্তে ভগৰা, ধম্মং, দেসেতু সুগতো ধম্ম’’ন্তি পুন যাচি. সত্থা দুতিযম্পি তথেৰ পটিক্খিপি. এৰং কিরস্স অহোসি – ‘‘ইমস্স দিট্ঠকালতো পট্ঠায সকলসরীরং পীতিযা নিরন্তরং অজ্ঝোত্থটং হোতি, বলৰপীতিৰেগো ধম্মং সুত্ৰাপি ন সক্খিস্সতি পটিৰিজ্ঝিতুং, মজ্ঝত্তুপেক্খায তাৰ তিট্ঠতু, একরত্তেনেৰ ৰীসযোজনসতিকং মগ্গং আগতস্সপি চস্স দরথো বলৰা সোপি তাৰ পটিপ্পস্সম্ভতূ’’তি. তস্মা দ্ৰিক্খত্তুং পটিক্খিপিত্ৰা ততিযং যাচিতো অন্তরৰীথিযং ঠিতোৰ ‘‘তস্মাতিহ তে, বাহিয, এৰং সিক্খিতব্বং, দিট্ঠে দিট্ঠমত্তং ভৰিস্সতী’’তিআদিনা (উদা. ১০) নযেন অনেকপরিযাযেন ধম্মং দেসেসি. সো সত্থু ধম্মং সুণন্তোযেৰ সব্বাসৰে খেপেত্ৰা সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণি.

১৭৮. সো অরহত্তং পত্তক্খণেযেৰ পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ইতো সতসহস্সম্হীতিআদিমাহ. তং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰ. অনুত্তানপদৰণ্ণনমেৰ করিস্সাম.

১৮১. হসনং পচ্চৰেক্খণন্তি পরিপুণ্ণসোমনস্সজাতং পচ্চৰেক্খণং, কোমারৰণ্ণং অতিকোমলন্তি অত্থো.

১৮২. হেমযঞ্ঞোপচিতঙ্গন্তি সুৰণ্ণসুত্তযঞ্ঞোপচিতসুত্তঅৰযৰং সরীরং দেহন্তি অত্থো. পলম্ববিম্বতম্বোট্ঠন্তি ওলম্বিতবিম্বফলসদিসং রত্তৰণ্ণং ওট্ঠদ্ৰযসমন্নাগতন্তি অত্থো. সেততিণ্হসমং দিজন্তি সুনিসিততিখিণঅযলোহঘংসনেন ঘংসিত্ৰা সমং কতং ৰিয সমদন্তন্তি অত্থো.

১৮৩. পীতিসম্ফুল্লিতাননন্তি পীতিযা সুট্ঠু ফুল্লিতং ৰিকসিতং আননং মুখং আদাসতলসদিসমুখৰন্তন্তি অত্থো.

১৮৪. খিপ্পাভিঞ্ঞস্স ভিক্খুনোতি খিপ্পং দেসনায সমুগ্ঘাটিতক্খণেযেৰ অভিৰিসেসেন ঞাতুং সমত্থস্স ভিক্খুনোতি অত্থো.

১৮৬. সগ্গং অগং সভৰনং যথাতি অত্তনো গেহং ৰিয সগ্গং লোকং অগমাসিন্তি অত্থো.

১৯৬. ত্ৰং উপাযমগ্গঞ্ঞূতি ত্ৰং নিব্বানাধিগমূপাযভূতমগ্গঞ্ঞূ ন অহোসীতি অত্থো.

২০০. সত্থুনো সদা জিনন্তি সদা সব্বকালং জিনং জিনন্তো পরাজিতকোপো সত্থুনো সম্মাসম্বুদ্ধস্স ৰিমলাননং আদাসতলসদিসমুখং পস্সিস্সামি পস্সিতুং নিক্খমামীতি যোজনা. দিজে অপুচ্ছিং কুহিং লোকনন্দনোতি কুহিং ঠানে লোকপসাদকরো সত্থাতি দিজে ব্রাহ্মণে অহং ভিক্খূ অপুচ্ছিন্তি অত্থো.

২০১. সসোৰ খিপ্পং মুনিদস্সনুস্সুকোতি মুনিদস্সনে তথাগতদস্সনে উস্সুকো উস্সাহজাতো সসো ইৰ খিপ্পং পাপুণাতীতি অত্থো.

২০২. তুৰটং গন্ত্ৰাতি সীঘং গন্ত্ৰা. পিণ্ডত্থং অপিহাগিধন্তি পিণ্ডপাতং পটিচ্চ অপিহং অপগতপিহং অগিধং নিত্তণ্হং.

২০৩. অলোলক্খন্তি ইতো চিতো চ অনোলোকযমানং উত্তমে সাৰত্থিনগরে পিণ্ডায ৰিচরন্তং অদক্খিন্তি সম্বন্ধো. সিরীনিলযসঙ্কাসন্তি সিরিযা লক্খণানুব্যঞ্জনসোভায নিলযং সঙ্কাসং জলমানতোরণসদিসং. রৰিদিত্তিহরাননন্তি ৰিজ্জোতমানসূরিযমণ্ডলং ৰিয ৰিজ্জোতমানমুখমণ্ডলং.

২০৪. কুপথে ৰিপ্পনট্ঠস্সাতি কুচ্ছিতপথে সোপদ্দৰমগ্গে মূল়্হস্স মিচ্ছাপটিপন্নস্স মে সরণং হোহি পতিট্ঠা হোহি. গোতমাতি ভগৰন্তং গোত্তেন আলপতি.

২১৮. ন তত্থ সুক্কা জোতন্তীতি সুক্কপভাসম্পন্না জোতমানওসধিতারকাদযো ন জোতন্তি নপ্পভাসন্তি. সেসং উত্তানত্থমেৰ. সো এৰং পুব্বচরিতাপদানং পকাসেত্ৰা তাৰদেৰ চ ভগৰন্তং পব্বজ্জং যাচি. ‘‘পরিপুণ্ণং তে পত্তচীৰর’’ন্তি চ পুট্ঠো ‘‘ন পরিপুণ্ণ’’ন্তি আহ. অথ নং সত্থা ‘‘তেন হি পত্তচীৰরং পরিযেসাহী’’তি ৰত্ৰা পক্কামি. সো কির ৰীসতিৰস্সসহস্সানি সমণধম্মং করোন্তো ‘‘ভিক্খুনা নাম অত্তনা পচ্চযে লভিত্ৰা অঞ্ঞং অনোলোকেত্ৰা সযমেৰ পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি ৰত্ৰা একভিক্খুস্সাপি পত্তেন ৰা চীৰরেন ৰা সঙ্গহং নাকাসি, ‘‘ন তেনস্স ইদ্ধিমযং পত্তচীৰরং উপ্পজ্জিস্সতী’’তি ঞত্ৰা ভগৰা এহিভিক্খুভাৰেন পব্বজ্জং নাদাসি. তম্পি পত্তচীৰরং পরিযেসমানমেৰ সঙ্কারট্ঠানতো চোল়ক্খণ্ডানি সংকড্ঢেন্তং পুব্বৰেরিকো অমনুস্সো একিস্সা তরুণৰচ্ছায গাৰিযা সরীরে অধিমুচ্চিত্ৰা ৰামঊরুম্হি পহরিত্ৰা জীৰিতক্খযং পাপেসি. সত্থা পিণ্ডায চরিত্ৰা কতভত্তকিচ্চো সম্বহুলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং নিক্খমন্তো বাহিযস্স সরীরং সঙ্কারট্ঠানে পতিতং দিস্ৰা ‘‘গণ্হথ, ভিক্খৰে, এতং বাহিযং দারুচীরিযন্তি একস্মিং গেহদ্ৰারে ঠত্ৰা মঞ্চকং আহরাপেত্ৰা ইমং সরীরং নগরদ্ৰারতো নীহরিত্ৰা ঝাপেত্ৰা ধাতুযো গহেত্ৰা থূপং করোথা’’তি ভিক্খূ আণাপেসি.

তে ভিক্খূ ধাতুং মহাপথে থূপং কারেত্ৰা সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা অত্তনো কতকম্মং আরোচেসুং. ততো সঙ্ঘমজ্ঝে কথা উদপাদি – ‘‘তথাগতো ভিক্খুসঙ্ঘেন সরীরঝাপনকিচ্চং কারেসি, ধাতুযো চ গাহাপেত্ৰা চেতিযং কারাপেসি, কতরমগ্গো নু খো তেন সমধিগতো, সামণেরো নু খো সো, ভিক্খু নু খো’’তি. সত্থা তং অট্ঠুপ্পত্তিং কত্ৰা ‘‘পতিট্ঠিতো, ভিক্খৰে, বাহিযো দারুচীরিযো অরহত্তো’’তি উপরি ধম্মদেসনং ৰড্ঢেতি. তস্স পরিনিব্বুতভাৰঞ্চ আচিক্খিত্ৰা ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং খিপ্পাভিঞ্ঞানং যদিদং বাহিযো দারুচীরিযো’’তি (অ. নি. ১.২০৯, ২১৬) এতদগ্গে ঠপেসি.

অথ নং ভিক্খূ পুচ্ছিংসু – ‘‘তুম্হে, ভন্তে, ‘বাহিযো দারুচীরিযো অরহত্তং পত্তো’তি ৰদেথ, কদা সো অরহত্তং পত্তো’’তি? ‘‘মম ধম্মং সুতকালে, ভিক্খৰে’’তি. ‘‘কদা পনস্স, ভন্তে, তুম্হেহি ধম্মো কথিতো’’তি? ‘‘ভিক্খায চরন্তেন অন্তরৰীথিযং ঠিতেনা’’তি. ‘‘অপ্পমত্তকো, ভন্তে, তুম্হেহি অন্তরৰীথিযং ঠত্ৰা কথিতধম্মো; কথং সো তাৰত্তকেন ৰিসেসং নিব্বত্তেসী’’তি? অথ নে সত্থা, ‘‘ভিক্খৰে, মম ধম্মং ‘অপ্পং’ ৰা ‘বহুং ৰা’তি মা চিন্তযিত্থ. অনেকানিপি হি অনত্থপদসংহিতানি গাথাসহস্সানি ন সেয্যো, অত্থনিস্সিতং পন একম্পি গাথাপদং সেয্যো’’তি ৰত্ৰা অনুসন্ধিং ঘটেত্ৰা ধম্মং দেসেন্তো ইমং গাথমাহ –

‘‘সহস্সমপি চে গাথা, অনত্থপদসংহিতা;

একং গাথাপদং সেয্যো, যং সুত্ৰা উপসম্মতী’’তি. (ধ. প. ১০১) –

দেসনাপরিযোসানে চতুরাসীতিযা পাণসহস্সানং ধম্মাভিসমযো অহোসীতি.

বাহিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. মহাকোট্ঠিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সত্তমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো মহাকোট্ঠিকত্থেরস্স অপদানং. কা উপ্পত্তি? অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে মহাভোগকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো মাতাপিতূনং অচ্চযেন কুটুম্বং সণ্ঠপেত্ৰা ঘরাৰাসং ৰসন্তো একদিৰসং পদুমুত্তরস্স ভগৰতো ধম্মদেসনাকালে হংসৰতীনগরৰাসিনো গন্ধমালাদিহত্থে যেন বুদ্ধো যেন ধম্মো যেন সঙ্ঘো, তন্নিন্নে তপ্পোণে তপ্পব্ভারে গচ্ছন্তে দিস্ৰা তেহি সদ্ধিং ভগৰন্তং উপসঙ্কমিত্ৰা, সত্থারং একং ভিক্খুং পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা ‘‘অযং ইমস্মিং সাসনে পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং অগ্গো, যংনূনাহম্পি একস্স বুদ্ধস্স সাসনে অযং ৰিয পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং অগ্গো ভৰেয্য’’ন্তি চিন্তেত্ৰা সত্থু দেসনাপরিযোসানে ৰুট্ঠিতায পরিসায ভগৰন্তং উপসঙ্কমিত্ৰা, ‘‘ভন্তে, স্ৰে ময্হং গেহে ভিক্খং গণ্হথা’’তি নিমন্তেসি. সত্থা অধিৰাসেসি. সো ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা সকনিৰেসনং গন্ত্ৰা সব্বরত্তিং বুদ্ধস্স চ ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ নিসজ্জট্ঠানং গন্ধমালাদীহি অলঙ্করিত্ৰা খাদনীযভোজনীযং পটিযাদাপেত্ৰা তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন সকনিৰেসনে ভিক্খুসতসহস্সপরিৰারং সত্থারং ৰিৰিধযাগুখজ্জকপরিৰারং সসূপব্যঞ্জনং গন্ধসালিভোজনং ভোজাপেত্ৰা ভত্তকিচ্চপরিযোসানে চিন্তেসি – ‘‘মহন্তং খো অহং ঠানন্তরং পত্থেমি, ন পন যুত্তং মযা একদিৰসমেৰ দানং দত্ৰা তং ঠানন্তরং পত্থেতুং, অনুপটিপাটিযা সত্তাহং দানং দত্ৰা পত্থেস্সামী’’তি. সো তেনেৰ নিযামেন সত্তাহং মহাদানং দত্ৰা ভত্তকিচ্চপরিযোসানে দুস্সকোট্ঠাগারং ৰিৰরাপেত্ৰা উত্তমং তিচীৰরপ্পহোনকং সুখুমৰত্থং বুদ্ধস্স পাদমূলে ঠপেত্ৰা ভিক্খুসতসহস্সস্স চ তিচীৰরং দত্ৰা তথাগতং উপসঙ্কমিত্ৰা, ‘‘ভন্তে, যো সো ভিক্খু তুম্হেহি ইতো সত্তমে দিৰসমত্থকে পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপিতো, অহম্পি সো ভিক্খু ৰিয অনাগতে উপ্পজ্জনকস্স বুদ্ধস্স সাসনে পব্বজিত্ৰা পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং অগ্গো ভৰেয্য’’ন্তি সত্থু পাদমূলে নিপজ্জিত্ৰা পত্থনং অকাসি. সত্থা তস্স সমিজ্ঝনভাৰং ঞত্ৰা ‘‘অনাগতে ইতো কপ্পসতসহস্সমত্থকে গোতমো নাম বুদ্ধো লোকে উপ্পজ্জিস্সতি, তস্স সাসনে তৰ পত্থনা সমিজ্ঝিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সো তত্থ যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চুতো দেৰসম্পত্তিং অনুভৰিত্ৰা অপরাপরং দেৰমনুস্সেসু পরিব্ভমি.

এৰং সো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো তত্থ তত্থ ভৰে পুঞ্ঞঞাণসম্ভারে সম্ভরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ব্রাহ্মণমহাসালকুলে নিব্বত্তি, কোট্ঠিকোতিস্স নামং অকংসু. কস্মা মাতুযা ৰা অয্যকপয্যকাদীনং ৰা নামং অগ্গহেত্ৰা এৰং নামং করিংসূতি চে? অত্তনো পঞ্ঞৰন্ততায ৰেদঙ্গেসু সতক্কপরতক্কেসু সনিঘণ্ডুকেটুভেসু সাক্খরপ্পভেদেসু সকলব্যাকরণেসু চ ছেকভাৰেন চ দিট্ঠদিট্ঠে জনে মুখসত্তীহি কোট্ঠেন্তো পক্কোট্ঠেন্তো ৰিতুদন্তো ৰিচরতীতি অন্ৰত্থনামং করিংসূতি ৰেদিতব্বং. সো ৰযপ্পত্তো তযো ৰেদে উগ্গহেত্ৰা ব্রাহ্মণসিপ্পে নিপ্ফত্তিং পত্তো একদিৰসং সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা উপসম্পন্নকালতো পট্ঠায ৰিপস্সনায কম্মং করোন্তো সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পত্ৰা পটিসম্ভিদাসু চিণ্ণৰসী হুত্ৰা অভীতো মহাথেরে উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্হং পুচ্ছন্তোপি দসবলং উপসঙ্কমিত্ৰা পটিসম্ভিদাসুযেৰ পঞ্হং পুচ্ছি. এৰমযং থেরো তত্থ কতাধিকারতায তত্থ চিণ্ণৰসীভাৰেন চ পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং অগ্গো জাতো. অথ নং সত্থা মহাৰেদল্লসুত্তং অট্ঠুপ্পত্তিং কত্ৰা পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি, ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং পটিসম্ভিদাপ্পত্তানং যদিদং মহাকোট্ঠিকো’’তি (অ. নি. ১.২০৯, ২১৮).

২২১. সো অপরেন সমযেন ৰিমুত্তিসুখং পটিসংৰেদেন্তো সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰ.

ইত্থং সুদমাযস্মা মহাকোট্ঠিকোতি এত্থ সুদন্তি নিদস্সনে নিপাতো. আযস্মাতি গারৰাধিৰচনং, যথা তং আযস্মা মহামোগ্গল্লানোতি.

মহাকোট্ঠিকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. উরুৰেলকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অট্ঠমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো উরুৰেলকস্সপত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰযপ্পত্তো সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা সত্থারং একং ভিক্খুং মহাপরিৰারানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সযম্পি তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো মহাদানং দত্ৰা পণিধানং অকাসি. ভগৰা চস্স অনন্তরাযতং দিস্ৰা ‘‘অনাগতে গোতমবুদ্ধস্স সাসনে মহাপরিৰারানং অগ্গো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সো তত্থ যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চৰিত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইতো দ্ৰেনৰুতিকপ্পমত্থকে ফুস্সস্স ভগৰতো ৰেমাতিককনিট্ঠভাতা হুত্ৰা নিব্বত্তো, অঞ্ঞেপিস্স দ্ৰে কনিট্ঠভাতরো অহেসুং. তে তযো বুদ্ধপ্পমুখভিক্খুসঙ্ঘং নিমন্তেত্ৰা পরমায পূজায পূজেত্ৰা যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অম্হাকং ভগৰতো উপ্পত্তিতো পুরেতরমেৰ বারাণসিযং ব্রাহ্মণকুলে তযো ভাতরো হুত্ৰা নিব্বত্তা গোত্তৰসেন তযোপি কস্সপাতি এৰং নামকা অহেসুং. তে তযো ৰযপ্পত্তা তযো ৰেদে উগ্গণ্হিংসু. তেসং জেট্ঠভাতিকস্স পঞ্চমাণৰকসতানি পরিৰারা, মজ্ঝিমস্স তীণি, কনিট্ঠস্স দ্ৰে, তে অত্তনো গন্থেসু সারং ওলোকেন্তা দিট্ঠধম্মিকমেৰ অত্থং দিস্ৰা পব্বজ্জং রোচেসুং. তেসু জেট্ঠভাতা অত্তনো পরিৰারেন সদ্ধিং উরুৰেলং গন্ত্ৰা ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা উরুৰেলকস্সপো নাম জাতো, মজ্ঝিমো গঙ্গানদীৰঙ্কে পব্বজিতো নদীকস্সপো নাম জাতো, কনিট্ঠো গযাসীসে পব্বজিতো গযাকস্সপো নাম জাতো. এৰং তেসু ইসিপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা তত্থ তত্থ ৰসন্তেসু বহূনং দিৰসানং অচ্চযেন অম্হাকং বোধিসত্তো মহাভিনিক্খমনং নিক্খমিত্ৰা পটিৰিদ্ধসব্বঞ্ঞুতঞ্ঞাণো অনুক্কমেন ধম্মচক্কং পৰত্তেত্ৰা পঞ্চৰগ্গিযত্থেরে অরহত্তে পতিট্ঠাপেত্ৰা যসকুলপুত্তপ্পমুখে পঞ্চপঞ্ঞাসজনে সহাযকে ৰিনেত্ৰা সট্ঠি অরহন্তে ‘‘চরথ, ভিক্খৰে, চারিক’’ন্তি (মহাৰ. ৩২) ৰিস্সজ্জেত্ৰা তিংসভদ্দৰগ্গিযে ৰিনেত্ৰা উরুৰেলকস্সপস্স ৰসনট্ঠানং গন্ত্ৰা ৰসনত্থায অগ্যাগারং পৰিসিত্ৰা তত্থ গতনাগদমনাদীহি অড্ঢুড্ঢসহস্সেহি পাটিহারিযেহি উরুৰেলকস্সপং সপরিৰারং ৰিনেত্ৰা পব্বাজেসি. তস্স পব্বজ্জাৰিধানঞ্চ ইদ্ধিপাটিহারিযকরণঞ্চ সব্বং নদীকস্সপস্স অপদানট্ঠকথাযং আৰি ভৰিস্সতি. তস্স পব্বজিতভাৰং সুত্ৰা ইতরেপি দ্ৰে ভাতরো সপরিসা আগন্ত্ৰা সত্থু সন্তিকে পব্বজিংসু. সব্বেৰ তে ইদ্ধিমযপত্তচীৰরধরা এহিভিক্খুকা অহেসুং. সত্থা তং সমণসহস্সং আদায গযাসীসং গন্ত্ৰা পিট্ঠিপাসাণে নিসিন্নো আদিত্তপরিযাযদেসনায (মহাৰ. ৫৪) তে সব্বে অরহত্তে পতিট্ঠাপেসি.

২৫১. সো এৰং অরহত্তং পত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. অনুত্তানপদমেৰ ৰণ্ণযিস্সাম.

২৬৮. সো চ সব্বং তমং হন্ত্ৰাতি সো ফুস্সো ভগৰা রাগদোসমোহাদিকিলেসন্ধকারং ৰিদ্ধংসেত্ৰা. ৰিজটেত্ৰা মহাজটন্তি তণ্হামানাদীহি দিযড্ঢসহস্সেহি কিলেসগণেহি মহাব্যাকুলং জটং ৰিজটেত্ৰা পদালেত্ৰা ফালেত্ৰাতি অত্থো. সদেৰকং দেৰলোকসহিতং সকলং লোকসন্নিৰাসংতপ্পযন্তো সন্তপ্পযন্তো পীণেন্তো অমতং ৰুট্ঠিং মহানিব্বানৰুট্ঠিধারং ৰস্সতে পগ্ঘরাপেতীতি যোজনা.

২৬৯. তদা হি বারাণসিযন্তি ‘‘বারস মনুস্সা’’তিআদীসু ৰিয বারস দ্ৰাদসরাসী হুত্ৰা পুরা, হিমৰন্ততো ইসযো চ পচ্চেকমুনিসঙ্খাতা ইসযো চ গন্ধমাদনতো আকাসেনাগন্ত্ৰা এত্থ গচ্ছন্তি ওতরন্তি পৰিসন্তীতি বারাণসী, অথ ৰা সম্মাসম্বুদ্ধসঙ্খাতানং অনেকসতসহস্সানং ধম্মচক্কপৰত্তনত্থায ওতরট্ঠানং নগরং লিঙ্গৰিপল্লাসং কত্ৰা ইত্থিলিঙ্গৰসেন বারাণসীতি ৰুচ্চতি, তিস্সং বারাণসিযং.

২৭৩. নিক্খিত্তসত্থং পচ্চন্তন্তি ছড্ডিতসত্থং পাতিতআৰুধং পচ্চন্তজনপদং নিব্বিসেৰনং কত্ৰা পুনরুপচ্চতন্তি পুনরপি তং নগরং উপেচ্চ উপগম্ম সম্পত্তাতি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

উরুৰেলকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. রাধত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

২৯৬. নৰমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো রাধত্থেরস্স অপদানং. তং সব্বং পাঠানুসারেন নযানুচিন্তনেন ৰিঞ্ঞূহি সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ. কেৰলং পুঞ্ঞনানত্তমেৰাতি.

রাধত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

দসমং মোঘরাজত্থেরঅপদানং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

চতুপঞ্ঞাসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৫৫. ভদ্দিযৰগ্গো

১. লকুণ্ডকভদ্দিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পঞ্চপঞ্ঞাসমৰগ্গে পঠমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো লকুণ্ডকভদ্দিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে মহাভোগকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু ধম্মং সুণন্তো নিসিন্নো সত্থারং একং ভিক্খুং মঞ্জুস্সরানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সযম্পি তং ঠানন্তরং পত্থেন্তো বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স সপ্পিসক্খরাদিমধুররসসম্মিস্সং মহাদানং দত্ৰা ‘‘অহম্পি, ভন্তে, অনাগতে অযং ভিক্খু ৰিয একস্স বুদ্ধস্স সাসনে মঞ্জুস্সরানং অগ্গো ভৰেয্য’’ন্তি পণিধানং অকাসি. ভগৰা তস্স অনন্তরাযং দিস্ৰা ব্যাকরিত্ৰা পক্কামি.

সো যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ফুস্সভগৰতো কালে চিত্রকোকিলো হুত্ৰা নিব্বত্তো রাজুয্যানতো মধুরং অম্বফলং তুণ্ডেনাদায গচ্ছন্তো সত্থারং দিস্ৰা পসন্নমানসো ‘‘দস্সামি বুদ্ধস্সা’’তি চিত্তং উপ্পাদেসি. সত্থা তস্স চিত্তাচারং ঞত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা নিসীদি. কোকিলো দসবলস্স পত্তে অম্বপক্কং ঠপেসি. সত্থা তস্স সোমনস্সুপ্পাদনত্থং তস্স পস্সন্তস্সেৰ তং পরিভুঞ্জি. অথ সো কোকিলো পসন্নমানসো তেনেৰ পীতিসুখেন সত্তাহং ৰীতিনামেসি. তেনেৰ পুঞ্ঞকম্মেন উপ্পন্নুপ্পন্নভৰে মঞ্জুস্সরো অহোসি. কস্সপসম্মাসম্বুদ্ধকালে ৰড্ঢকিকুলে নিব্বত্তেত্ৰা জেট্ঠকৰড্ঢকী হুত্ৰা পাকটো অহোসি. পরিনিব্বুতে ভগৰতি তস্স সরীরধাতুযো নিদহিতুং সত্তযোজনপ্পমাণে থূপে আরদ্ধে সো আহ – ‘‘যোজনাৰট্টং যোজনুব্বেধং করোমা’’তি. তে সব্বে তস্স ৰচনে অট্ঠংসু. ইতি অপ্পমাণস্স বুদ্ধস্স ওরপ্পমাণং চেতিযং কারেসি, তেন কম্মেন নিব্বত্তট্ঠানে অঞ্ঞেহি হীনপ্পমাণো অহোসি. সো অম্হাকং ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা অতিরস্সতায চ সুৰণ্ণপটিমা ৰিয সুন্দরসরীরতায চ লকুণ্ডকভদ্দিযোতি পঞ্ঞাযিত্থ. সো অপরভাগে সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা বহুস্সুতো ধম্মকথিকো হুত্ৰা মধুরেন সরেন পরেসং ধম্মং কথেসি.

অথেকস্মিং উস্সৰদিৰসে একেন ব্রাহ্মণেন সদ্ধিং রথেন গচ্ছন্তী একা গণিকা থেরং দিস্ৰা দন্তৰিদংসকং হসি. থেরো তস্সা দন্তট্ঠিকে নিমিত্তং গহেত্ৰা ঝানং উপ্পাদেত্ৰা তং পাদকং কত্ৰা ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অনাগামী অহোসি, সো অভিণ্হং কাযগতায সতিযা ৰিহরন্তো একদিৰসং আযস্মতা ধম্মসেনাপতিনা ওৰদিযমানো অনুসাসিযমানো অরহত্তে পতিট্ঠহি. একচ্চে ভিক্খূ চ সামণেরা চ তস্স অরহত্তপ্পত্তভাৰং অজানন্তো কণ্ণেসু গহেত্ৰা কড্ঢন্তি, সীসে বাহায হত্থপাদাদীসু ৰা গহেত্ৰা চালেত্ৰা কীল়ন্তা ৰিহেঠেসুং. অথ ভগৰা সুত্ৰা – ‘‘মা, ভিক্খৰে, মম পুত্তং ৰিহেঠেথা’’তি আহ. ততো পট্ঠায তং ‘‘অরহা’’তি জানিত্ৰা ন ৰিহেঠেসুং.

১২. সো অরহা হুত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. মঞ্জুনাভিনিকূজহন্তি মধুরেন পেমনিযেন সরেন অভিনিকূজিং সদ্দং নিচ্ছারেসিং অহন্তি অত্থো. সেসমেত্থ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

লকুণ্ডকভদ্দিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. কঙ্খারেৰতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

৩৪. দুতিযাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো কঙ্খারেৰতত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো, তং সব্বং পাঠানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

কঙ্খারেৰতত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. সীৰলিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ততিযাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো সীৰলিত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো হেট্ঠা ৰুত্তনযেন ৰিহারং গন্ত্ৰা পরিসায পরিযন্তে ঠিতো ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং লাভীনং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা ‘‘মযাপি অনাগতে এৰরূপেন ভৰিতুং ৰট্টতী’’তি দসবলং নিমন্তেত্ৰা সত্তাহং বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খসঙ্ঘস্স মহাদানং দত্ৰা, ‘‘ভন্তে, ইমিনা অধিকারকম্মেন ন অঞ্ঞং সম্পত্তিং পত্থেমি, অনাগতে পন একস্স বুদ্ধস্স সাসনে অহম্পি তুম্হেহি সো এতদগ্গে ঠপিতভিক্খু ৰিয লাভীনং অগ্গো ভৰেয্য’’ন্তি পত্থনং অকাসি. সত্থা তস্স অনন্তরাযতং দিস্ৰা ‘‘অযং তে পত্থনা অনাগতে গোতমস্স বুদ্ধস্স সন্তিকে সমিজ্ঝিস্সতী’’তি ব্যাকরিত্ৰা পক্কামি. সো কুলপুত্তো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে বন্ধুমতীনগরতো অৰিদূরে একস্মিং গামকে নিব্বত্তি, তস্মিং সমযে বন্ধুমতীনগরৰাসিনো রঞ্ঞা সদ্ধিং সাকচ্ছিত্ৰা দসবলস্স দানং অদংসু.

একদিৰসং সব্বে একতো হুত্ৰা দানং দেন্তা ‘‘কিং নু খো অম্হাকং দানগ্গে নত্থী’’তি (অ. নি. অট্ঠ. ১.১.২০৭; থেরগা. অট্ঠ. ১.৫৯ সীৰলিত্থেরগাথাৰণ্ণনা) ওলোকেন্তা মধুঞ্চ গুল়দধিঞ্চ নাদ্দসংসু. তে ‘‘যতো কুতোচি আহরিস্সামা’’তি জনপদতো নগরপৰিসনমগ্গেসু পুরিসে ঠপেসুং. তদা এস কুলপুত্তো অত্তনো গামতো গুল়দধিৰারকং গহেত্ৰা ‘‘কিঞ্চিদেৰ আহরিস্সামী’’তি নগরং গচ্ছন্তো ‘‘মুখং ধোৰিত্ৰা ধোতহত্থপাদো পৰিসিস্সামী’’তি ফাসুকট্ঠানং ওলোকেন্তো নঙ্গলসীসপ্পমাণং নিম্মক্খিকদণ্ডকমধুং দিস্ৰা ‘‘পুঞ্ঞেন মে ইদং উপ্পন্ন’’ন্তি গহেত্ৰা নগরং পাৰিসি. নাগরেহি ঠপিতপুরিসো তং দিস্ৰা, ‘‘মারিস, কস্স ইমং হরসী’’তি পুচ্ছি. ‘‘ন কস্সচি, সামি, ৰিক্কাযিকং মে ইদ’’ন্তি. ‘‘তেন হি ইমং কহাপণং গহেত্ৰা এতং মধুঞ্চ গুল়দধিঞ্চ দেহী’’তি.

সো চিন্তেসি – ‘‘ইদং মে ন বহুং অগ্ঘতি, অযঞ্চ একপ্পহারেনেৰ বহুং দেতি, ৰীমংসিস্সামী’’তি. ততো নং আহ – ‘‘নাহং এককহাপণেন দেমী’’তি. ‘‘যদি এৰং দ্ৰে কহাপণে গহেত্ৰা দেহী’’তি. ‘‘দ্ৰীহিপি ন দেমী’’তি. এতেনুপাযেন ৰড্ঢেত্ৰা যাৰ সহস্সং পাপুণি, সো চিন্তেসি – ‘‘অতিঅঞ্ছিতুং ন ৰট্টতি, হোতু তাৰ ইমিনা কত্তব্বকম্মং পুচ্ছিস্সামী’’তি. অথ নং আহ – ‘‘ন ইদং বহুঅগ্ঘনকং, ত্ৰং পন বহুং দেসি, কেন কম্মেন ইদং গণ্হসী’’তি. ‘‘ইধ, ভো, নগরৰাসিনো রঞ্ঞা সদ্ধিং পটিৰিরুজ্ঝিত্ৰা ৰিপস্সিসম্মাসম্বুদ্ধস্স দানং দেন্তা ইদং দ্ৰযং দানগ্গে অপস্সন্তা মং পরিযেসাপেন্তি. সচে ইদং দ্ৰযং ন লভিস্সন্তি, নাগরানং পরাজযো ভৰিস্সতি. তস্মা সহস্সং দত্ৰা গণ্হামী’’তি. ‘‘কিং পনেতং নাগরানং এৰ ৰট্টতি, উদাহু অঞ্ঞেসম্পি দাতুং ৰট্টতী’’তি? ‘‘যস্স কস্সচি দাতুং অৰারিতমেত’’ন্তি. ‘‘অত্থি পন কোচি নাগরানং দানে একদিৰসং সহস্সং দাতা’’তি? ‘‘নত্থি, সম্মা’’তি. ‘‘ইমেসং মে দ্ৰিন্নং সহস্সগ্ঘনকভাৰং জানাসী’’তি? ‘‘আম, জানামী’’তি. ‘‘তেন হি গচ্ছ, নাগরানং আরোচেহি – ‘একো পুরিসো ইমানি দ্ৰে মূলেন ন দেতি, তুম্হেহি সদ্ধিং সহত্থেনেৰ দাতুকামো, তুম্হে ইমেসং দ্ৰিন্নং কারণা নিব্বিতক্কা হোথা’’তি. ‘‘ত্ৰং ইমস্মিং দানে জেট্ঠকভাগস্স কাযসক্খী হোহী’’তি ৰত্ৰা গতো. সো পন কুলপুত্তো গামতো পরিব্বযত্থং গহিতকহাপণেন পঞ্চকটুকং গহেত্ৰা চুণ্ণং কত্ৰা দধিতো কঞ্চিযং ৰাহেত্ৰা তত্থ মধুপটলং পীল়েত্ৰা পঞ্চকটুকচুণ্ণেন যোজেত্ৰা পদুমিনিপত্তে পক্খিপিত্ৰা তং সংৰিদহিত্ৰা আদায দসবলস্স অৰিদূরে নিসীদি. মহাজনেহি আহরিযমানস্স সক্কারস্স অন্তরে অত্তনো পত্তৰারং ওলোকেন্তো ওকাসং ঞত্ৰা সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা, ‘‘ভন্তে, অযং মে দুগ্গতসক্কারো, ইমং মে অনুকম্পং পটিচ্চ পটিগ্গণ্হথা’’তি. সত্থা তস্সানুকম্পং পটিচ্চ চতুমহারাজেহি দত্তিযেন সেলমযপত্তেন তং পটিগ্গহেত্ৰা যথা অট্ঠসট্ঠিযা ভিক্খুসতসহস্সস্স দিয্যমানং ন খীযতি, এৰং অধিট্ঠাসি.

সো কুলপুত্তো নিট্ঠিতভত্তকিচ্চং ভগৰন্তং ৰন্দিত্ৰা একমন্তং নিসিন্নো আহ – ‘‘দিট্ঠো মে, ভন্তে ভগৰা, অজ্জ বন্ধুমতীনগরৰাসীহি তুম্হাকং সক্কারো আহরিযমানো, অহম্পি ইমস্স নিস্সন্দেন নিব্বত্তনিব্বত্তভৰে লাভগ্গযসগ্গপ্পত্তো ভৰেয্য’’ন্তি. সত্থা ‘‘এৰং হোতু কুলপুত্তা’’তি ৰত্ৰা তস্স চ নগরৰাসীনঞ্চ ভত্তানুমোদনং কত্ৰা পক্কামি. সো কুলপুত্তো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সুপ্পৰাসায রাজধীতুযা কুচ্ছিম্হি পটিসন্ধিং গণ্হি. তস্স পটিসন্ধিগ্গহণকালতো পট্ঠায সাযং পাতঞ্চ পঞ্চপণ্ণাকারসতানি সুপ্পৰাসায উপনীযন্তি. অথস্স সা পুঞ্ঞৰীমংসনত্থং হত্থেন বীজপচ্ছিং ফুসাপেন্তী অট্ঠাসি. একেকবীজতো সলাকসতং সলাকসহস্সম্পি নিগ্গচ্ছতি, একেককরীসখেত্ততো পণ্ণাসম্পি সট্ঠিপি সকটপমাণানি উপ্পজ্জন্তি. কোট্ঠপূরণকালেপিস্সা কোট্ঠদ্ৰারং হত্থেন ফুসন্তিযা রাজধীতায পুঞ্ঞেন গণ্হন্তানং গহিতগহিতং পুন পূরতি. পরিপুণ্ণভত্তকুম্ভিতোপি ‘‘রাজধীতায পুঞ্ঞ’’ন্তি ৰত্ৰা যস্স কস্সচি দেন্তা নং যাৰ ন উক্কড্ঢন্তি, ন তাৰ ভত্তং খীযতি. দারকে কুচ্ছিগতেযেৰ সত্ত ৰস্সানি অতিক্কমিংসু.

গব্ভে পন পরিপক্কে সত্তাহং মহাদুক্খং অনুভোসি. সা সামিকং আমন্তেত্ৰা – ‘‘পুরে মরণা জীৰমানা দানং দস্সামী’’তি সত্থু সন্তিকং পেসেসি – ‘‘গচ্ছ, সামি, ইমং পৰত্তিং সত্থু আরোচেত্ৰা সত্থারং নিমন্তেহি, যঞ্চ সত্থা ৰদতি, তং সাধুকং উপলক্খেত্ৰা আগন্ত্ৰা ময্হং কথেহী’’তি. সো গন্ত্ৰা তস্সা সাসনং সত্থু আরোচেসি – ‘‘সত্থু ভন্তে, কোল়িযধীতা পাদে ৰন্দতী’’তি. সত্থা তস্সা অনুকম্পং পটিচ্চ – ‘‘সুখিনী হোতু সুপ্পৰাসা কোল়িযধীতা অরোগা, অরোগং পুত্তং ৰিজাযতূ’’তি আহ. সো তং সুত্ৰা ভগৰন্তং ৰন্দিত্ৰা অত্তনো গামাভিমুখো পাযাসি. তস্স পুরে আগমনাযেৰ সুপ্পৰাসায কুচ্ছিতো ধম্মকরণতো উদকং ৰিয গব্ভো নিক্খমি, পরিৰারেত্ৰা নিসিন্নজনো অস্সুমুখো রোদিতুং আরদ্ধো হট্ঠতুট্ঠোৰ তস্সা সামিকস্স তুট্ঠিসাসনং আরোচেতুং অগমাসি. সো তেসং ইঙ্গিতং দিস্ৰা – ‘‘দসবলেন কথিতকথা নিপ্ফন্না ভৰিস্সতি মঞ্ঞে’’তি চিন্তেসি. সো আগন্ত্ৰা সত্থু কথং রাজধীতায কথেসি. রাজধীতা তযা নিমন্তিতং জীৰভত্তমেৰ মঙ্গলভত্তং ভৰিস্সতি, গচ্ছ সত্তাহং দসবলং নিমন্তেহীতি. সো তথা অকাসি. সত্তাহং বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স মহাদানং পৰত্তযিংসু. সো দারকো ঞাতীনং সন্তত্তচিত্তং নিব্বাপেন্তো সীতলভাৰং কুরুমানো জাতোতি, সীৰলিত্ৰেৰ নামং করিংসু. সো সত্ত ৰস্সানি গব্ভে ৰসিতত্তা জাতকালতো পট্ঠায সব্বকম্মক্খমো অহোসি. ধম্মসেনাপতি সারিপুত্তত্থেরো সত্তমে দিৰসে তেন সদ্ধিং কথাসল্লাপমকাসি. সত্থাপি ইমং গাথং অভাসি –

‘‘যোমং পলিপথং দুগ্গং, সংসারং মোহমচ্চগা;

তিণ্ণো পারঙ্গতো ঝাযী, অনেজো অকথংকথী;

অনুপাদায নিব্বুতো, তমহং ব্রূমি ব্রাহ্মণ’’ন্তি. (ধ. প. ৪১৪; সু. নি. ৬৪৩);

অথ নং থেরো এৰমাহ – ‘‘কিং পন তযা এৰরূপং দুক্খং অনুভৰিত্ৰা পব্বজিতুং ন ৰট্টতী’’তি? ‘‘লভন্তো পব্বজেয্যং, ভন্তে’’তি. সুপ্পৰাসা তং থেরেন সদ্ধিং কথেন্তং দিস্ৰা – ‘‘কিং নু খো মে পুত্তো ধম্মসেনাপতিনা কথেতী’’তি থেরং উপসঙ্কমিত্ৰা পুচ্ছি – ‘‘ময্হং পুত্তো তুম্হেহি সদ্ধিং কিং কথেতি, ভন্তে’’তি? অত্তনা অনুভুত্তগব্ভৰাসদুক্খং কথেত্ৰা – ‘‘তুম্হেহি অনুঞ্ঞাতো পব্বজিস্সামী’’তি ৰদতীতি. ‘‘সাধু ভন্তে, পব্বাজেথ ন’’ন্তি. থেরো তং ৰিহারং নেত্ৰা তচপঞ্চককম্মট্ঠানং দত্ৰা পব্বাজেন্তো, ‘‘সীৰলি, তুয্হং অঞ্ঞেন ওৰাদেন কম্মং নত্থি, তযা সত্ত ৰস্সানি অনুভুত্তদুক্খমেৰ পচ্চৰেক্খাহী’’তি. ‘‘ভন্তে, পব্বজ্জাযেৰ তুম্হাকং ভারো, যং পন মযা সক্কা কাতুং, তমহং জানিস্সামী’’তি. সো পন পঠমকেসৰট্টিযা ওরোপিতক্খণেযেৰ সোতাপত্তিফলে পতিট্ঠাসি, দুতিযায ওরোপিতক্খণে সকদাগামিফলে, ততিযায অনাগামিফলে পতিট্ঠাসি. সব্বেসংযেৰ কেসানং ওরোপনঞ্চ অরহত্তফলসচ্ছিকিরিযা চ অপুরে অপচ্ছা অহোসি.

অথ ভিক্খুসঙ্ঘে কথা উদপাদি – ‘‘অহো এৰং পুঞ্ঞৰাপি থেরো সত্তমাসাধিকানি সত্ত সংৰচ্ছরানি মাতুগব্ভে ৰসিত্ৰা সত্ত দিৰসানি মূল়্হগব্ভে ৰসী’’তি. সত্থা আগন্ত্ৰা – ‘‘কায নুত্থ, ভিক্খৰে, এতরহি কথায সন্নিসিন্না’’তি পুচ্ছিত্ৰা – ‘‘ইমায নামা’’তি ৰুত্তে – ‘‘ন, ভিক্খৰে, ইমিনা কুলপুত্তেন ইমায জাতিযা কতকম্ম’’ন্তি ৰত্ৰা অতীতং আহরিত্ৰা অতীতে, ভিক্খৰে, বুদ্ধুপ্পাদতো পুরেতরমেৰ এস কুলপুত্তো বারাণসিযং রাজকুলে নিব্বত্তো, পিতু অচ্চযেন রজ্জে পতিট্ঠায ৰিভৰসম্পন্নো পাকটো অহোসি. তদা একো পচ্চন্তরাজা ‘‘রজ্জং গণ্হিস্সামী’’তি আগন্ত্ৰা নগরং উপরুন্ধিত্ৰা খন্ধাৰারং কারেত্ৰা ৰিহাসি. অথ রাজা মাতুযা সদ্ধিং সমানচ্ছন্দো হুত্ৰা সত্তাহং খন্ধাৰারনগরে চতূসু দিসাসু দ্ৰারং পিধাপেসি, নিক্খমন্তানং পৰিসন্তানঞ্চ দ্ৰারমূল়্হং অহোসি. অথ মিগদাযৰিহারে পচ্চেকবুদ্ধা উগ্ঘোসেসুং. রাজা সুত্ৰা দ্ৰারং ৰিৰরাপেসীতি. পচ্চন্তরাজাপি পলাযি. সো তেন কম্মৰিপাকেন নরকাদীসু দুক্খমনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে রাজকুলে নিব্বত্তোপি মাতুযা সদ্ধিং ইমং এৰরূপং দুক্খমনুভৰি. তস্স পন পব্বজিতকালতো পট্ঠায ভিক্খুসঙ্ঘস্স চত্তারো পচ্চযা যদিচ্ছকং উপ্পজ্জন্তি. এৰং এত্থ ৰত্থু সমুট্ঠিতং.

অপরভাগে সত্থা সাৰত্থিং অগমাসি. থেরো ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা, ‘‘ভন্তে, ময্হং পুঞ্ঞবলং ৰীমংসিস্সামি, পঞ্চভিক্খুসতানি দেথা’’তি. ‘‘গণ্হ, সীৰলী’’তি. সো পঞ্চসতে ভিক্খূ গহেত্ৰা হিমৰন্তাভিমুখং গচ্ছন্তো অটৰিমগ্গং গচ্ছতি. তস্স পঠমং দিট্ঠনিগ্রোধে অধিৰত্থা দেৰতা সত্ত দিৰসানি দানং অদাসি. ইতি সো –

‘‘নিগ্রোধং পঠমং পস্সি, দুতিযং পণ্ডৰপব্বতং;

ততিযং অচিরৰতিযং, চতুত্থং ৰরসাগরং.

‘‘পঞ্চমং হিমৰন্তং সো, ছট্ঠং ছদ্দন্তুপাগমি;

সত্তমং গন্ধমাদনং, অট্ঠমং অথ রেৰত’’ন্তি. (অ. নি. অট্ঠ. ১.১.২০৭; থেরগা. অট্ঠ. ১.৫৯ সীৰলিত্থেরগাথাৰণ্ণনা) –

সব্বট্ঠানেসু সত্ত সত্ত দিৰসানেৰ দানং অদংসু. গন্ধমাদনপব্বতে পন নাগদত্তদেৰরাজা সত্তসু দিৰসেসু একদিৰসং খীরপিণ্ডপাতং অদাসি, একদিৰসং সপ্পিপিণ্ডপাতং অদাসি. অথ নং ভিক্খুসঙ্ঘো আহ – ‘‘আৰুসো, ইমস্স দেৰরঞ্ঞো নেৰ ধেনুযো দুয্হমানা পঞ্ঞাযন্তি, ন দধিনিম্মথনং, কুতো তে, দেৰরাজ, ইদং উপ্পজ্জতী’’তি? ‘‘ভন্তে, কস্সপদসবলস্স কালে খীরসলাকভত্তদানস্সেতং ফল’’ন্তি দেৰরাজা আহ.

অপরভাগে সত্থা খদিরৰনিযরেৰতত্থেরস্স পচ্চুগ্গমনং অকাসি. কথং? অথাযস্মা সারিপুত্তো সত্থারং আহ – ‘‘ভন্তে, ময্হং কির কনিট্ঠভাতা রেৰতো পব্বজিতো, সো অভিরমেয্য ৰা ন ৰা, গন্ত্ৰা নং পস্সিস্সামী’’তি. ভগৰা রেৰতস্স আরদ্ধৰিপস্সকভাৰং ঞত্ৰা দ্ৰে ৰারে পটিক্খিপিত্ৰা ততিযৰারে যাচিতো অরহত্তপ্পত্তভাৰং ঞত্ৰা – সারিপুত্ত, অহম্পি গমিস্সামি ভিক্খূনং আরোচেহীতি. থেরো ভিক্খূ সন্নিপাতাপেত্ৰা – ‘‘আৰুসো, সত্থা চারিকং চরিতুকামো, গন্তুকামা আগচ্ছন্তূ’’তি সব্বেসংযেৰ আরোচেসি. দসবলস্স চারিকত্থায গমনকালে ওহিয্যমানকভিক্খূ নাম অপ্পকা হোন্তি, ‘‘সত্থু সুৰণ্ণৰণ্ণং সরীরং পস্সিস্সাম, মধুরধম্মকথং ৰা সুণিস্সামা’’তি যেভুয্যেন গন্তুকামা বহুতরাৰ হোন্তি. ইতি সত্থা মহাভিক্খুসঙ্ঘপরিৰারো ‘‘রেৰতং পস্সিস্সামা’’তি নিক্খন্তো.

অথেকস্মিং পদেসে আনন্দত্থেরো দ্ৰেধাপথং পত্ৰা ভগৰন্তং পুচ্ছি – ‘‘ভন্তে, ইমস্মিং ঠানে দ্ৰেধাপথো, কতরমগ্গেন ভিক্খুসঙ্ঘো গচ্ছতূ’’তি? ‘‘কতরমগ্গো, আনন্দ, উজুকো’’তি? ‘‘ভন্তে, উজুমগ্গো তিংসযোজনিকো অমনুস্সপথো. পরিহারমগ্গো পন সট্ঠিযোজনিকো খেমো সুভিক্খো’’তি. ‘‘আনন্দ, সীৰলি, অম্হেহি সদ্ধিং আগতো’’তি? ‘‘আম, ভন্তে, আগতো’’তি. ‘‘তেন হি সঙ্ঘো উজুমগ্গমেৰ গচ্ছতু, সীৰলিস্স পুঞ্ঞং ৰীমংসিস্সামা’’তি. সত্থা ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰারো সীৰলিত্থেরস্স পুঞ্ঞৰীমংসনত্থং তিংসযোজনমগ্গং অভিরুহি (অ. নি. অট্ঠ. ১.১.২০৩).

মগ্গং অভিরুহনট্ঠানতো পট্ঠায দেৰসঙ্ঘো যোজনে যোজনে ঠানে নগরং মাপেত্ৰা বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰসনত্থায ৰিহারে পটিযাদেসি. দেৰপুত্তা রঞ্ঞা পেসিতকম্মকারা ৰিয হুত্ৰা যাগুখজ্জকাদীনি গহেত্ৰা – ‘‘কহং, অয্যো সীৰলী’’তি পুচ্ছন্তা গচ্ছন্তি. থেরো সক্কারসম্মানং গাহাপেত্ৰা সত্থু সন্তিকং গচ্ছতি. সত্থা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পরিভুঞ্জি. ইমিনাৰ নিযামেন সত্থা সক্কারং অনুভৰন্তো দেৰসিকং যোজনপরমং গন্ত্ৰা তিংসযোজনিকং কন্তারং অতিক্কম্ম খদিরৰনিযরেৰতত্থেরস্স ৰসনট্ঠানং পত্তো, থেরো সত্থু আগমনং ঞত্ৰা অত্তনো ৰসনট্ঠানে বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স পহোনকৰিহারে দসবলস্স গন্ধকুটিং রত্তিট্ঠানদিৰাট্ঠানানি চ ইদ্ধিযা মাপেত্ৰা তথাগতস্স পচ্চুগ্গমনং গতো. সত্থা অলঙ্কতপটিযত্তেন মগ্গেন ৰিহারং পাৰিসি. অথ তথাগতে গন্ধকুটিং পৰিট্ঠে ভিক্খূ ৰস্সগ্গেন পত্তসেনাসনানি পৰিসিংসু. দেৰতা ‘‘অকালো আহারস্সা’’তি অট্ঠৰিধং পানকং আহরিংসু. সত্থা সঙ্ঘেন সদ্ধিং পানকং পিৰি. ইমিনা নিযামেনেৰ তথাগতস্স সক্কারসম্মানং অনুভৰন্তস্সেৰ অদ্ধমাসো অতিক্কন্তো.

অথেকচ্চে উক্কণ্ঠিতভিক্খূ একস্মিং ঠানে নিসীদিত্ৰা কথং উপ্পাদযিংসু – ‘‘দসবলো ‘ময্হং অগ্গসাৰকস্স কনিট্ঠভাতা’তি ৰত্ৰা এৰরূপং নৰকম্মিকং ভিক্খুং পস্সিতুং আগতো, ইমস্স ৰিহারস্স সন্তিকে জেতৰনৰিহারো ৰা ৰেল়ুৰনৰিহারাদযো ৰা কিং করিস্সন্তি? অযম্পি ভিক্খু এৰরূপস্স নৰকম্মস্স কারকো, কিং নাম সমণধম্মং করিস্সতী’’তি? অথ সত্থা চিন্তেসি – ‘‘মযি ইধ চিরং ৰসন্তে ইদং ঠানং আকিণ্ণং ভৰিস্সতি, আরঞ্ঞকা নাম ভিক্খূ পৰিৰেকত্থিকা হোন্তি, রেৰতস্স ফাসুৰিহারো ন ভৰিস্সতী’’তি. ততো থেরস্স দিৰাট্ঠানং গতো. থেরোপি এককোৰ চঙ্কমনকোটিযং আলম্বনফলকং নিস্সায পাসাণফলকে নিসিন্নো সত্থারং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং দিস্ৰা পচ্চুগ্গন্ত্ৰা ৰন্দি.

অথ নং সত্থা পুচ্ছি – ‘‘রেৰত, ইদং ৰাল়মিগট্ঠানং, চণ্ডানং হত্থিঅস্সাদীনং সদ্দং সুত্ৰা কিং করোসী’’তি? ‘‘তেসং মে, ভন্তে, সদ্দং সুণতো অরঞ্ঞপীতি নাম উপ্পন্না’’তি. সত্থা ইমস্মিং ঠানে রেৰতত্থেরস্স পঞ্চহি গাথাসতেহি অরঞ্ঞানিসংসং নাম কথেত্ৰা পুনদিৰসে অৰিদূরট্ঠানে পিণ্ডায চরিত্ৰা রেৰতত্থেরং আমন্তেত্ৰা যেহি ভিক্খূহি থেরস্স অৰণ্ণো কথিতো, তেসং কত্তরযট্ঠিউপাহনতেলনাল়িছত্তানং পমুস্সনভাৰমকাসি. তে অত্তনো পরিক্খারত্থায নিৰত্তা আগতমগ্গেনেৰ গচ্ছন্তাপি তং ঠানং সল্লক্খেতুং ন সক্কোন্তি. পঠমঞ্হি তে অলঙ্কতপটিযত্তেন মগ্গেন গন্ত্ৰা, তংদিৰসং পন ৰিসমমগ্গেন গচ্ছন্তা তস্মিং তস্মিং ঠানে উক্কুটিকং নিসীদন্তা জণ্ণুকেহি গচ্ছন্তি. তে গুম্বে চ গচ্ছে চ কণ্ডকে চ মদ্দন্তা অত্তনা ৰসিতসভাগট্ঠানং গন্ত্ৰা তস্মিং তস্মিং খদিরখাণুকে লগ্গিতং অত্তনো ছত্তং সঞ্জানন্তি, উপাহনং কত্তরযট্ঠিং তেলনাল়িঞ্চ সঞ্জানন্তি. তে তস্মিং সমযে ‘‘ইদ্ধিমা অযং ভিক্খূ’’তি ঞত্ৰা অত্তনো পরিক্খারমাদায ‘‘দসবলস্স পটিযত্তসক্কারো নাম এৰরূপো হোতী’’তি ৰদন্তা অগমংসু.

পুরতো আগতে ভিক্খূ, ৰিসাখা উপাসিকা, অত্তনো গেহে নিসিন্নকালে পুচ্ছি – ‘‘মনাপং নু খো, ভন্তে, রেৰতস্স ৰসনট্ঠান’’ন্তি? ‘‘মনাপং, উপাসিকে, নন্দৰনচিত্তলতাৰনপটিভাগং তং সেনাসন’’ন্তি. অথ তেসং পচ্ছতো আগতে ভিক্খূ পুচ্ছি – ‘‘মনাপং, অয্যা, রেৰতস্স ৰসনট্ঠান’’ন্তি? ‘‘মা পুচ্ছ, উপাসিকে, কথেতুং অযুত্তট্ঠানং, এতং উজ্জঙ্গলসক্খরপাসাণৰিসমখদিরৰনং এৰ, তত্থ সো ভিক্খু ৰসতী’’তি.

ৰিসাখা পুরিমানং পচ্ছিমানঞ্চ ভিক্খূনং কথং সুত্ৰা, ‘‘কেসং নু খো কথা সচ্চা’’তি পচ্ছাভত্তং গন্ধমালং আদায দসবলস্স উপট্ঠানং গন্ত্ৰা ৰন্দিত্ৰা একমন্তং নিসিন্না সত্থারং পুচ্ছি – ‘‘ভন্তে, রেৰতত্থেরস্স ৰসনট্ঠানং একচ্চে অয্যা ৰণ্ণেন্তি, একচ্চে নিন্দন্তি, কিমেতং, ভন্তে’’তি? ‘‘ৰিসাখে, রমণিযং ৰা হোতু মা ৰা, যস্মিং ঠানে অরিযানং চিত্তং রমতি, তদেৰ ঠানং রমণিযং নামা’’তি ৰত্ৰা ইমং গাথমাহ –

‘‘গামে ৰা যদি ৰারঞ্ঞে, নিন্নে ৰা যদি ৰা থলে;

যত্থ অরহন্তো ৰিহরন্তি, তং ভূমিরামণেয্যক’’ন্তি. (ধ. প. ৯৮; থেরগা. ৯৯১; সং. নি. ১.২৬১);

অপরভাগে ভগৰা অরিযগণমজ্ঝে নিসিন্নো থেরং ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং লাভীনং যদিদং, সীৰলী’’তি (অ. নি. ১.১৯৮, ২০৭) এতদগ্গে ঠপেসি.

৫৪. অথাযস্মা সীৰলিত্থেরো অরহত্তং পত্ৰা পত্তএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. অনুত্তানত্থপদৰণ্ণনমেৰ করিস্সাম.

৫৫. সীলং তস্স অসঙ্খেয্যন্তি তস্স পদুমুত্তরস্স ভগৰতো সীলং অসঙ্খেয্যং.

‘‘নৰ কোটিসহস্সানি, অসীতিসতকোটিযো;

পঞ্ঞাসসতসহস্সানি, ছত্তিংসা চ পুনাপরে.

‘‘এতে সংৰরৰিনযা, সম্বুদ্ধেন পকাসিতা;

পেয্যালমুখেন নিদ্দিট্ঠা, সিক্খাৰিনযসংৰরে’’তি. (ৰিসুদ্ধি. ১.২০; পটি. ম. অট্ঠ. ১.১.৩৭) –

এৰং ৰুত্তসিক্খাপদানি ভিক্খূনং সাৰকপঞ্ঞত্তিৰসেন ৰুত্তানি. ভগৰতো পন সীলং অসঙ্খেয্যমেৰ সংখাতুং গণেতুং অসক্কুণেয্যন্তি অত্থো. সমাধিৰজিরূপমো যথা ৰজিরং ইন্দনীলমণিৰেল়ুরিযমণিফলিকমসারগল্লাদীনি রতনানি ৰিজ্ঝতি ছিদ্দাৰছিদ্দং করোতি, এৰমেৰ পদুমুত্তরস্স ভগৰতো লোকুত্তরমগ্গসমাধি পটিপক্খপচ্চনীকধম্মে ৰিজ্ঝতি ভিন্দতি সমুচ্ছিন্দতীতি অত্থো. অসঙ্খেয্যং ঞাণৰরং তস্স বুদ্ধস্স চত্তারি সচ্চানি সত্ততিংসবোধিপক্খিযধম্মে সঙ্খতাসঙ্খতধম্মে চ জানিতুং পটিৰিজ্ঝিতুং সমত্থং সযম্ভূঞাণসব্বঞ্ঞুতঞ্ঞাণাদিঞাণসমূহং অসঙ্খেয্যং, অতীতানাগতপচ্চুপ্পন্নাদিভেদেন সংখাৰিরহিতন্তি অত্থো. ৰিমুত্তি চ অনোপমাতি সংকিলেসেহি ৰিমুত্তত্তা সোতাপত্তিফলাদিকা চতস্সো ৰিমুত্তিযো অনুপমা উপমারহিতা ‘‘ইমা ৰিয ভূতা’’তি উপমেতুং ন সক্কাতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

সীৰলিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. ৰঙ্গীসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চতুত্থাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো ৰঙ্গীসত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে মহাভোগকুলে নিব্বত্তো ৰুদ্ধিপ্পত্তো ধম্মং সোতুং গচ্ছন্তেহি নগরৰাসীহি সদ্ধিং ৰিহারং গন্ত্ৰা ধম্মং সুণন্তো সত্থারং একভিক্খুং পটিভানৰন্তানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা সত্থু অধিকারকম্মং কত্ৰা – ‘‘অহম্পি অনাগতে পটিভানৰন্তানং অগ্গো ভৰেয্য’’ন্তি পত্থনং কত্ৰা সত্থারা ব্যাকতো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু উভযসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা মাতু পরিব্বাজিকাভাৰেন অপরভাগে পরিব্বাজকোতি পাকটো ৰঙ্গীসোতি চ লদ্ধনামো তযো ৰেদে উগ্গণ্হিত্ৰা ততো আচরিযং আরাধেত্ৰা ছৰসীসজাননমন্তং নাম সিক্খিত্ৰা ছৰসীসং নখেন আকোটেত্ৰা – ‘‘অযং সত্তো অসুকযোনিযং নিব্বত্তো’’তি জানাতি.

ব্রাহ্মণা ‘‘অযং অম্হাকং জিৰিকায মগ্গো’’তি ৰঙ্গীসং গহেত্ৰা গামনিগমরাজধানিযো ৰিচরিংসু. ৰঙ্গীসো তিৰস্সমত্থকে মতানম্পি সীসং আহরাপেত্ৰা নখেন আকোটেত্ৰা – ‘‘অযং সত্তো অসুকযোনিযং নিব্বত্তো’’তি ৰত্ৰা মহাজনস্স কঙ্খাচ্ছেদনত্থং তে তে জনে আৰাহেত্ৰা অত্তনো অত্তনো গতিং কথাপেতি. তেন তস্মিং মহাজনো অভিপ্পসীদতি. সো তং নিস্সায মহাজনস্স হত্থতো সতম্পি সহস্সম্পি লভতি. ব্রাহ্মণা ৰঙ্গীসং আদায যথারুচি ৰিচরিংসু. ৰঙ্গীসো সত্থু গুণে সুত্ৰা সত্থারং উপসঙ্কমিতুকামো অহোসি. ব্রাহ্মণা ‘‘সমণো গোতমো মাযায তং আৰট্টেস্সতী’’তি পটিক্খিপিংসু.

ৰঙ্গীসো তেসং ৰচনং অনাদিযিত্ৰা, সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা, পটিসন্থারং কত্ৰা, একমন্তং নিসীদি. সত্থা তং পুচ্ছি – ‘‘ৰঙ্গীস, কিঞ্চি সিপ্পং জানাতী’’তি? ‘‘আম, ভো গোতম, ছৰসীসমন্তং নামেকং জানামি, তেন তিৰস্সমত্থকে মতানম্পি সীসং নখেন আকোটেত্ৰা নিব্বত্তট্ঠানং জানামী’’তি. অথ সত্থা তস্স একং নিরযে নিব্বত্তস্স সীসং, একং মনুস্সেসু, একং দেৰেসু, একং পরিনিব্বুতস্স সীসং আহরাপেত্ৰা দস্সেসি. সো পঠমসীসং আকোটেত্ৰা, ‘‘ভো গোতম, অযং সত্তো নিরযে নিব্বত্তো’’তি আহ. সাধু ৰঙ্গীস, সুট্ঠু তযা দিট্ঠং, ‘‘অযং সত্তো কুহিং নিব্বত্তো’’তি পুচ্ছি. ‘‘মনুস্সলোকে’’তি. ‘‘অযং কুহি’’ন্তি? ‘‘দেৰলোকে’’তি. তিণ্ণন্নম্পি নিব্বত্তট্ঠানং কথেসি. পরিনিব্বুতস্স পন সীসং নখেন আকোটেন্তো নেৰ অন্তং ন কোটিং পস্সি. অথ নং সত্থা ‘‘ন সক্কোসি, ৰঙ্গীসা’’তি পুচ্ছি. ‘‘পস্সথ, ভো গোতম, উপপরিক্খামি তাৰাতি পুনপ্পুনং পরিৰত্তেত্ৰাপি বাহিরকমন্তেন খীণাসৰস্স সীসং জানিতুং ন সক্কোতি. অথস্স মত্থকতো সেদো মুচ্চি. সো লজ্জিত্ৰা তুণ্হী অহোসি’’. অথ নং সত্থা ‘‘কিলমসি, ৰঙ্গীসা’’তি আহ. ‘‘আম, ভো গোতম, ইমস্স নিব্বত্তট্ঠানং জানিতুং ন সক্কোমি. সচে তুম্হে জানাথ, কথেথা’’তি. ‘‘ৰঙ্গীস, অহং এতম্পি জানামি, ইতো উত্তরিপি জানামী’’তি ৰত্ৰা –

‘‘চুতিং যো ৰেদি সত্তানং, উপপত্তিঞ্চ সব্বসো;

অসত্তং সুগতং বুদ্ধং, তমহং ব্রূমি ব্রাহ্মণং.

‘‘যস্স গতিং ন জানন্তি, দেৰা গন্ধব্বমানুসা;

খীণাসৰং অরহন্তং, তমহং ব্রূমি ব্রাহ্মণ’’ন্তি. (ধ. প. ৪১৯-৪২০; সু. নি. ৬৪৮-৬৪৯) –

ইমা দ্ৰে গাথাযো অভাসি. সো তেন হি, ভো গোতম, তং ৰিজ্জং মে দেথাতি অপচিতিং দস্সেত্ৰা সত্থু সন্তিকে নিসীদি. সত্থা ‘‘অম্হেহি সমানলিঙ্গস্স দেমা’’তি আহ. ৰঙ্গীসো ‘‘যং কিঞ্চি কত্ৰা মযা ইমং মন্তং গহেতুং ৰট্টতী’’তি ব্রাহ্মণে উপগন্ত্ৰা আহ – ‘‘তুম্হে মযি পব্বজন্তে মা চিন্তযিত্থ, অহং মন্তং উগ্গণ্হিত্ৰা সকলজম্বুদীপে জেট্ঠকো ভৰিস্সামি, তুম্হাকম্পি তেন ভদ্দমেৰ ভৰিস্সতী’’তি সো মন্তত্থায সত্থু সন্তিকং উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচি. তদা চ থেরো নিগ্রোধকপ্পো ভগৰতো সন্তিকে ঠিতো হোতি, তং ভগৰা আণাপেসি – ‘‘নিগ্রোধকপ্প, ইমং পব্বাজেহী’’তি. থেরো সত্থু আণায তং পব্বাজেত্ৰা ‘‘মন্তপরিৰারং তাৰ উগ্গণ্হাহী’’তি দ্ৰত্তিংসাকারকম্মট্ঠানং ৰিপস্সনাকম্মট্ঠানঞ্চ আচিক্খি. সো দ্ৰত্তিংসাকারকম্মট্ঠানং সজ্ঝাযন্তোৰ ৰিপস্সনায কম্মট্ঠানং পট্ঠপেসি. ব্রাহ্মণা তং উপসঙ্কমিত্ৰা – ‘‘কিং, ভো ৰঙ্গীস, সমণস্স গোতমস্স সন্তিকে সিপ্পং উগ্গহিত’’ন্তি পুচ্ছিংসু. ‘‘আম সিক্খিতং’’. ‘‘তেন হি এহি গমিস্সামা’’তি. ‘‘কিং সিপ্পসিক্খনেন, গচ্ছথ তুম্হে ন ময্হং তুম্হেহি কত্তব্বকিচ্চ’’ন্তি. ব্রাহ্মণা ‘‘ত্ৰম্পি দানি সমণস্স গোতমস্স ৰসং আপন্নো, মাযায আৰট্টিতো, কিং মযং তৰ সন্তিকে করিস্সামা’’তি আগতমগ্গেনেৰ পক্কমিংসু. ৰঙ্গীসো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং সচ্ছাকাসি.

৯৬. এৰং থেরো অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. অনুত্তানত্থমেৰ ৰণ্ণযিস্সাম.

৯৯. পভাহি অনুরঞ্জন্তোতি সো পদুমুত্তরো ভগৰা নীলপীতাদিছব্বণ্ণপভাহি রংসীহি অনুরঞ্জন্তো জলন্তো সোভযমানো ৰিজ্জোতমানোতি অত্থো. ৰেনেয্যপদুমানি সোতি পদুমুত্তরসূরিযো অত্তনো ৰচনসঙ্খাতেন সূরিযরংসিযা ৰেনেয্যজনসঙ্খাতপদুমানি ৰিসেসেন বোধেন্তো পবোধেন্তো অরহত্তমগ্গাধিগমেন ফুল্লিতানি করোতীতি অত্থো.

১০০. ৰেসারজ্জেহি সম্পন্নোতি –

‘‘অন্তরাযে চ নিয্যানে, বুদ্ধত্তে আসৰক্খযে;

এতেসু চতুট্ঠানেসু, বুদ্ধো সুট্ঠু ৰিসারদো’’তি. –

এৰং ৰুত্তচতুৰেসারজ্জঞাণেহি সম্পন্নো সমঙ্গীভূতো সমন্নাগতোতি অত্থো.

১০৫. ৰাগীসো ৰাদিসূদনোতি ৰাদীনং পণ্ডিতজনানং ঈসো পধানো ‘‘ৰাদীসো’’তি ৰত্তব্বে দ-কারস্স গ-কারং কত্ৰা এৰং ৰুত্তন্তি দট্ঠব্বং. সকত্থপরত্থৰাদং সূদতি পগ্ঘরাপেতি পাকটং করোতীতি ৰাদিসূদনো.

১১০. মারমসনাতি খন্ধমারাদযো পঞ্চমারে মসতি পরামসতি ৰিদ্ধংসেতীতি মারমসনো. দিট্ঠিসূদনাতি ৰোহারপরমত্থসঙ্খাতং দিট্ঠিদস্সনং সূদতি পগ্ঘরং দীপেতীতি দিট্ঠিসূদনো.

১১১. ৰিস্সামভূমি সন্তানন্তি সকলসংসারসাগরে সন্তানং কিলমন্তানং সোতাপত্তিমগ্গাদিঅধিগমাপনেন ৰিস্সমভূমি ৰিস্সমট্ঠানং ৰূপসমনট্ঠানন্তি অত্থো.

১৩২. ততোহং ৰিহতারম্ভোতি ততো পচ্চেকবুদ্ধস্স সরীরদস্সনেন অহং ৰিহতারম্ভো ৰিনট্ঠসারম্ভো, ৰিনট্ঠমানো নিম্মদো হুত্ৰা পব্বজ্জং সং সুট্ঠু যাচিং সংযাচিং আরোচেসিন্তি অত্থো. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ৰঙ্গীসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. নন্দকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

পঞ্চমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো নন্দকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারোতিআদি সব্বং পাঠানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

নন্দকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. কাল়ুদাযিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ছট্ঠাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো কাল়ুদাযিত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুণন্তো সত্থারং একং ভিক্খুং কুলপ্পসাদকানং অগ্গট্ঠানে ঠপেন্তং দিস্ৰা তজ্জং অভিনীহারকম্মং কত্ৰা তং ঠানন্তরং পত্থেসি. সত্থাপি ব্যাকাসি. সো যাৰজীৰং কুসলং কত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো অম্হাকং বোধিসত্তস্স মাতুকুচ্ছিযং পটিসন্ধিগ্গহণদিৰসে দেৰলোকতো চৰিত্ৰা কপিলৰত্থুস্মিংযেৰ অমচ্চকুলে পটিসন্ধিং গণ্হি. বোধিসত্তেন সহ একদিৰসেযেৰ জাতো, তংদিৰসংযেৰ নং দুকূলচুম্বটকেন নিপজ্জাপেত্ৰা বোধিসত্তস্স উপট্ঠানং নযিংসু. বোধিসত্তেন হি সদ্ধিং বোধিরুক্খো, রাহুলমাতা, চত্তারো নিধী, আরোহনিযহত্থী, কণ্ডকো, ছন্নো, কাল়ুদাযীতি ইমে সত্ত একদিৰসে জাতত্তা সহজাতা নাম অহেসুং. অথস্স নামগ্গহণদিৰসে সকলনগরস্স উদগ্গচিত্তদিৰসে জাতত্তা উদাযীত্ৰেৰ নামং করিংসু. থোকং কাল়ধাতুকত্তা পন কাল়ুদাযীতি পঞ্ঞাযিত্থ. সো বোধিসত্তেন সদ্ধিং কুমারকীল়ং কীল়ন্তো ৰুদ্ধিং অগমাসি.

অপরভাগে লোকনাথে মহাভিনিক্খমনং নিক্খমিত্ৰা অনুক্কমেন সব্বঞ্ঞুতং পত্ৰা পৰত্তিতৰরধম্মচক্কে রাজগহং উপনিস্সায ৰেল়ুৰনে ৰিহরন্তে সুদ্ধোদনমহারাজা তং পৰত্তিং সুত্ৰা পুরিসসহস্সপরিৰারং একং অমচ্চং ‘‘পুত্তং মে ইধানেহী’’তি পেসেসি. সো সত্থু ধম্মদেসনাৰেলাযং সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা পরিসপরিযন্তে ঠিতো ধম্মং সুত্ৰা সপরিৰারো অরহত্তং পাপুণি. অথ নে সত্থা ‘‘এথ, ভিক্খৰো’’তি হত্থং পসারেসি. সব্বে তংখণংযেৰ ইদ্ধিমযপত্তচীৰরধরা ৰস্সসট্ঠিকত্থেরা ৰিয অহেসুং. অরহত্তপ্পত্ততো পট্ঠায অরিযা নাম মজ্ঝত্তাৰ হোন্তি, তস্মা রঞ্ঞা পেসিতসাসনং দসবলস্স নারোচেসি. রাজা নেৰ গতো আগচ্ছতি, ন সাসনং সুয্যতীতি অপরম্পি অমচ্চং পুরিসসহস্সপরিৰারং পেসেসি. তস্মিম্পি তথা পটিপন্নে অপরম্পীতি এতেন নযেন নৰপুরিসসহস্সপরিৰারে নৰ অমচ্চে পেসেসি. সব্বে গন্ত্ৰা অরহত্তং পত্ৰা তুণ্হীভূতা অহেসুং.

অথ রাজা চিন্তেসি – ‘‘এত্তকা জনা মযি সিনেহাভাৰেন দসবলস্স ইধাগমনত্থায ন কিঞ্চি কথযিংসু, অযং খো পন উদাযী দসবলেন সমৰযো সহপংসুকীল়িকো, মযি চ সিনেহৰা, ইমং পেসেস্সামী’’তি. অথ তং পক্কোসাপেত্ৰা, ‘‘তাত, ত্ৰং পুরিসসহস্সপরিৰারো গন্ত্ৰা দসবলং ইধানেহী’’তি ৰত্ৰা পেসেসি. সো পন গচ্ছন্তো ‘‘সচাহং, দেৰ, পব্বজিতুং লভিস্সামি, এৰাহং ভগৰন্তং ইধানেস্সামী’’তি ৰত্ৰা রঞ্ঞা ‘‘পব্বজিতোপি মম পুত্তং দস্সেহী’’তি ৰুত্তো রাজগহং গন্ত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনাৰেলায পরিসপরিযন্তে ঠিতো ধম্মং সুত্ৰা সপরিৰারো অরহত্তং পত্ৰা এহিভিক্খুভাৰে পতিট্ঠাসি. সো অরহত্তং পত্ৰা – ‘‘ন তাৰাযং দসবলস্স কুলনগরং গন্তুং কালো, ৰস্সন্তে পন উপগতে পব্বতেসু ৰনসণ্ডেসু হরিততিণসঞ্ছন্নায ভূমিযা গমনকালো ভৰিস্সতী’’তি গমনকালং আগমেন্তো ৰস্সন্তে সম্পত্তে সত্থু কুলনগরং গন্তুং গমনৰণ্ণং সংৰণ্ণেসি. ৰুত্তঞ্চেতং থেরগাথায (থেরগা. ৫২৭-৫৩০) –

‘‘অঙ্গারিনো দানি দুমা ভদন্তে, ফলেসিনো ছদনং ৰিপ্পহায;

তে অচ্চিমন্তোৰ পভাসযন্তি, সমযো মহাৰীর ভাগী রসানং.

‘‘দুমানি ফুল্লানি মনোরমানি, সমন্ততো সব্বদিসা পৰন্তি;

পত্তং পহায ফলমাসসানা, কালো ইতো পক্কমনায ৰীর.

‘‘নেৰাতিসীতং ন পনাতিউণ্হং, সুখা উতু অদ্ধনিযা ভদন্তে;

পস্সন্তু তং সাকিযা কোল়িযা চ, পচ্ছামুখং রোহিনিযং তরন্তং.

‘‘আসায কসতে খেত্তং, বীজং আসায ৰপ্পতি;

আসায ৰাণিজা যন্তি, সমুদ্দং ধনহারকা;

যায আসায তিট্ঠামি, সা মে আসা সমিজ্ঝতু.

‘‘নাতিসীতং নাতিউণ্হং, নাতিদুব্ভিক্খছাতকং;

সদ্দলা হরিতা ভূমি, এস কালো মহামুনি. (অ. নি. অট্ঠ. ১.১.২২৫);

‘‘পুনপ্পুনঞ্চেৰ ৰপন্তি বীজং, পুনপ্পুনং ৰস্সতি দেৰরাজা;

পুনপ্পুনং খেত্তং কসন্তি কস্সকা, পুনপ্পুনং ধঞ্ঞমুপেতি রট্ঠং.

‘‘পুনপ্পুনং যাচনকা চরন্তি, পুনপ্পুনং দানপতী দদন্তি;

পুনপ্পুনং দানপতী দদিত্ৰা, পুনপ্পুনং সগ্গমুপেন্তি ঠানং.

‘‘ৰীরো হৰে সত্তযুগং পুনেতি; যস্মিং কুলে জাযতি ভূরিপঞ্ঞো;

মঞ্ঞামহং সক্কতি দেৰদেৰো, তযা হি জাতো মুনি সচ্চনামো.

‘‘সুদ্ধোদনো নাম পিতা মহেসিনো, বুদ্ধস্স মাতা পন মাযনামা;

যা বোধিসত্তং পরিহরিয কুচ্ছিনা, কাযস্স ভেদা তিদিৰম্হি মোদতি.

‘‘সা গোতমী কালকতা ইতো চুতা, দিব্বেহি কামেহি সমঙ্গিভূতা;

সা মোদতি কামগুণেহি পঞ্চহি, পরিৰারিতা দেৰগণেহি তেহি.

‘‘বুদ্ধস্স পুত্তোম্হি অসয্হসাহিনো, অঙ্গীরসস্সপ্পটিমস্স তাদিনো;

পিতুপিতা ময্হং তুৰংসি সক্ক, ধম্মেন মে গোতম অয্যকোসী’’তি. (থেরগা. ৫৩১-৫৩৬);

‘‘অম্বা পনসা কপিট্ঠা চ, পুপ্ফপল্লৰলঙ্কতা;

ধুৰপ্ফলানি সৰন্তি, খুদ্দামধুককূপমা;

সেৰমানো উভো পস্সে, গন্তুকালো মহাযস্স.

‘‘জম্বূ সুমধুরা নীপা, মধুগণ্ডিদিৰপ্ফলা;

তা উভোসু পজ্জোতন্তি, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘তিণ্ডুকানি পিযালানি, সোণ্ণৰণ্ণা মনোরমা;

খুদ্দকপ্পফলা নিচ্চং, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘কদলী পঞ্চমোচ্চি চ, সুপক্কফলভূসিতা;

উভোপস্সেসু লম্বন্তি, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘মধুপ্ফলধরা নিচ্চং, মোররুক্খা মনোরমা;

খুদ্দকপ্পফলা নিচ্চং, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘হিন্তালতালপন্তী চ, রজতক্খন্ধোৰ জোতরে;

সুপক্কফলসঞ্ছন্না, খুদ্দকপ্পা মধুস্সৰা;

ফলানি তানি খাদন্তে, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘উদুম্বরারুণাৰণ্ণা, সদাসুমধুরপ্ফলা;

উভোপস্সেসু লম্বন্তি, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘ইত্থম্ভূতা অনেকা তে, নানাফলধরা দুমা;

উভোপস্সেসু লম্বন্তি, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘চম্পকা সলল়া নাগা, সুগন্ধা মালুতেরিতা;

সুপুপ্ফিতগ্গা জোতন্তি, সুগন্ধেনাভিপূজযুং;

সাদরা ৰিনতানেৰ, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘পুন্নাগা গিরিপুন্নাগা, পুপ্ফিতা ধরণীরুহা;

সুপুপ্ফিতগ্গা জোতন্তি, সুগন্ধেনাভিপূজযুং;

সাদরা ৰিনতুগ্গগ্গা, গন্তুকালো মহাযস.

‘‘অসোকা কোৰিল়ারা চ, সোমনস্সকরা ৰরা;

সুগন্ধা কণ্ণিকা বন্ধা, রত্তৰণ্ণেহি ভূসিতা;

সাদরা ৰিনতুগ্গগ্গা, সমযো তে মহাযস.

‘‘কণ্ণিকারা ফুল্লিতা নিচ্চং, সোৰণ্ণরংসিজোতকা;

দিব্বগন্ধা পৰাযন্তি, দিসা সব্বানি সোভযং;

সাদরা ৰিনতানেৰ, সমযো তে মহাযস.

‘‘সুপত্তা গন্ধসম্পন্না, কেতকী ধনুকেতকী;

সুগন্ধা সম্পৰাযন্তি, দিসা সব্বাভিগন্ধিনো;

সাদরা পূজযন্তাৰ, সমযো তে মহাযস.

‘‘মল্লিকা জাতিসুমনা, সুগন্ধা খুদ্দমল্লিকা;

দিসা সব্বা পৰাযন্তি, উভো মগ্গে পসোভযং;

সাদরা তে পলম্বন্তি, সমযো তে মহাযস.

‘‘সিন্ধুৰারা সীতগন্ধা, সুগন্ধা মালুতেরিতা;

দিসা সব্বাভিপূজেন্তা, উভো মগ্গে পসোভযং;

সাদরা ৰিনতুগ্গগ্গা, সমযো তে মহাযস.

‘‘সীহা কেসরসীহা চ, চতুপ্পদনিসেৰিতা;

অচ্ছম্ভীতা সুরাপানে, মিগরাজা পতাপিনো.

‘‘সীহনাদেন পূজেন্তি, সাদরা তে মিগাভিভূ;

মগ্গম্হি উভতো ৰূল়্হা, সমযো তে মহাযস.

‘‘ব্যগ্ঘা সিন্ধৰা নকুলা, সাধুরূপা ভযানকা;

আকাসে সম্পতন্তাৰ, নিব্ভীতা যেন কেনচি;

তেহি তে সাদরা নতা, সমযো তে মহাযস.

‘‘তিধা পভিন্না ছদ্দন্তা, সুরূপা সুস্সরা সুভা;

সত্তপ্পতিট্ঠিতঙ্গা তে, উভো মগ্গেসু কূজিনো;

সাদরা হাসমানাৰ, সমযো তে মহাযস.

‘‘মিগা ৰরাহা পসদা, চিত্রাসাৰযৰা সুভা;

আরোহপরিণাহেন, সুরূপা অঙ্গসংযুতা;

উভো মগ্গে গাযমানাৰ, সমযো তে মহাযস.

‘‘গোকণ্ণা সরভা রুরূ, আরোহপরিণাহিনো;

সুরূপা অঙ্গসম্পন্না, সেৰমানাৰ অচ্ছরুং;

সেৰমানা তেহি তদা, সমযো তে মহাযস.

‘‘দীপী অচ্ছা তরচ্ছা চ, তুদরা ৰরুণা সদা;

তে দানি সিক্খিতা সব্বে, মেত্তায তৰ তাদিনো;

তে পচ্চসেৰকা অদ্ধা, সমযো তে মহাযস.

‘‘সসা সিঙ্গালা নকুলা, কলন্দকাল়কা বহূ;

কস্তুরা সূরা গন্ধা তে, কেৰলা গাযমানাৰ.

সমযো তে মহাযস;

‘‘মযূরা নীলগীৰা তে, সুসিখা সুভপক্খিকা;

সুপিঞ্ছা তে সুনাদা চ, ৰেল়ুরিযমণিসন্নিভা;

নাদং করোন্তা পূজেন্তি, কালো তে পিতুদস্সনে.

‘‘সুৰণ্ণচিত্রহংসা চ, জৰহংসা ৰিহাচরা;

তে সব্বে আসযা ছুদ্ধা, জিনদস্সনব্যাৰটা;

মধুরস্সরেন কূজন্তি, কালো তে পিতুদস্সনে.

‘‘হংসা কোঞ্চা সুনদা তে, চক্কৰাকা নদীচরা;

বকা বলাকা রুচিরা, জলকাকা সরকুক্কুটা;

সাদরাভিনাদিনো এতে, কালো তে পিতুদস্সনে.

‘‘চিত্রা সুরূপা সুস্সরা, সাল়িকা সুৰতণ্ডিকা;

রুক্খগ্গা সম্পতন্তা তে, উভো মগ্গেসু কূজিনো;

তেসু তেসু নিকূজন্তি, কালো তে পিতুদস্সনে.

‘‘কোকিলা সকলা চিত্রা, সদা মঞ্জুস্সরা ৰরা;

ৰিম্হাপিতা তে জনতং, সদ্ধিমিত্তাদিকে সুরা;

সরেহি পূজযন্তাৰ, কালো তে পিতুদস্সনে.

‘‘ভিঙ্কা কুররা সারা, পূরিতা কাননে সদা;

নিন্নাদযন্তা পৰনং, অঞ্ঞমঞ্ঞসমঙ্গিনো;

গাযমানা সরেনেৰ, কালো তে পিতুদস্সনে.

‘‘তিত্তিরা সুসরা সারা, সুসরা ৰনকুক্কুটা;

মঞ্জুস্সরা রামণেয্যা, কালো তে পিতুদস্সনে.

‘‘সেতৰালুকসঞ্ছন্না, সুপতিত্থা মনোরমা;

মধুরোদকসম্পুণ্ণা, সরা জোতন্তি তে সদা;

তত্থ ন্হত্ৰা পিৰিত্ৰা চ, সমযো তে ঞাতিদস্সনে.

‘‘কুম্ভীরামকরাকিণ্ণা, ৰলযা মুঞ্জরোহিতা;

মচ্ছকচ্ছপব্যাৰিদ্ধা, সরা সীতোদকা সুভা;

তত্থ ন্হত্ৰা পিৰিত্ৰা চ, সমযো তে ঞাতিদস্সনে.

‘‘নীলুপ্পলসমাকিণ্ণা, তথা রত্তুপ্পলেহি চ;

কুমুদুপ্পলসংকিণ্ণা, সরা সোভন্তিনেকধা;

তত্থ সীতলকা তোযা, সমযো তে ঞাতিদস্সনে.

‘‘পুণ্ডরীকেহি সঞ্ছন্না, পদুমেহি সমোহতা;

উভো মগ্গেসু সোভন্তি, পোক্খরঞ্ঞো তহিং তহিং;

তত্থোদকানি ন্হাযন্তি, সমযো তে ঞাতিদস্সনে.

‘‘সেতপুলিনসংকিণ্ণা, সুপতিত্থা মনোরমা;

সীতোদকমহোঘেহি, সম্পুণ্ণা তা নদী সুভা;

উভো মগ্গেহি সন্দন্তি, সমযো তে ঞাতিদস্সনে.

‘‘মগ্গস্স উভতোপস্সে, গামনিগমসমাকুলা;

সদ্ধা পসন্না জনতা, রতনত্তযমামকা;

তেসং সম্পুণ্ণসঙ্কপ্পো, সমযো তে ঞাতিদস্সনে.

‘‘তেসু তেসু পদেসেসু, দেৰা মানুস্সকা উভো;

গন্ধমালাভিপূজেন্তি, সমযো তে ঞাতিদস্সনে’’তি.

এৰং থেরো সট্ঠিমত্তাহি গাথাহি সত্থু গমনৰণ্ণং সংৰণ্ণেসি. অথ খো ভগৰা ‘‘কাল়ুদাযী মম গমনং পত্থেতি, পূরেস্সামিস্স সঙ্কপ্প’’ন্তি তত্থ গমনে বহূনং ৰিসেসাধিগমং দিস্ৰা ৰীসতিসহস্সখীণাসৰপরিৰুতো রাজগহতো অতুরিতচারিকাৰসেন ৰুত্তপ্পকারফলাফলে অনুভৰন্তো দ্ৰিপদচতুপ্পদাদিসমূহানং সেৰনপূজায পূজিযমানো ৰুত্তপ্পকারসুগন্ধপুপ্ফগন্ধেহি গন্ধিযমানো গামনিগমৰাসীনং সঙ্গহং কুরুমানো কপিলৰত্থুগামিমগ্গং পটিপজ্জি. থেরো ইদ্ধিযা কপিলৰত্থুং গন্ত্ৰা রঞ্ঞো পুরতো আকাসে ঠিতো অদিট্ঠপুব্বং ৰেসং দিস্ৰা, রঞ্ঞা – ‘‘কোসি ত্ৰ’’ন্তি পুচ্ছিতো ‘‘সচে অমচ্চপুত্তং তযা ভগৰতো সন্তিকে পেসিতং ন জানাসি, এৰং জানাহী’’তি ৰদন্তো –

‘‘বুদ্ধস্স পুত্তোম্হি অসয্হসাহিনো, অঙ্গীরসস্সপ্পটিমস্স তাদিনো;

পিতুপিতা ময্হং তুৰংসি সক্ক, ধম্মেন মে গোতম অয্যকোসী’’তি. (থেরগা. ৫৩৬) – গাথমাহ;

তত্থ বুদ্ধস্স পুত্তোম্হীতি সব্বঞ্ঞুবুদ্ধস্স উরে ৰাযামজনিতাহি ধম্মদেসনাহি জাততায ওরসপুত্তো অম্হি. অসয্হসাহিনোতি অভিসম্বোধিতো পুব্বে ঠপেত্ৰা মহাবোধিসত্তং অঞ্ঞেহি সহিতুং অসক্কুণেয্যত্তা অসয্হস্স সকলবোধিসম্ভারস্স, মহাকরুণাকরস্স চ সহনতো ততো পরম্পি অঞ্ঞেহি সহিতুং অভিভৰিতুং অসক্কুণেয্যত্তা অসয্হানং পঞ্চন্নং মারানং সহনতো অভিভৰনতো আসযানুসযচরিতাধিমুত্তিআদিৰিভাগাৰবোধেন যথারহং ৰেনেয্যানং দিট্ঠধম্মিকসম্পরাযিকপরমত্থেহি অনুসাসনীসঙ্খাতস্স অঞ্ঞেহি অসয্হস্স বুদ্ধকিচ্চস্স সহনতো তত্থ ৰা সাধুকারীভাৰতো অসয্হসাহিনো. অঙ্গীরসস্সাতি অঙ্গীকতসীলাদিসম্পত্তিকস্স. ‘‘অঙ্গমঙ্গেহি নিচ্ছরণকওভাসস্সা’’তি অপরে. কেচি পন ‘‘অঙ্গীরসো সিদ্ধত্থোতি ইমানি দ্ৰে নামানি পিতরাযেৰ গহিতানী’’তি ৰদন্তি. অপ্পটিমস্সাতি অনুপমস্স ইট্ঠাদীসু তাদিলখণসম্পত্তিযা তাদিনো. পিতুপিতা ময্হং তুৰংসীতি অরিযজাতিৰসেন ময্হং পিতু সম্মাসম্বুদ্ধস্স লোকৰোহারৰসেন ত্ৰং পিতা অসি. সক্কাতি ৰংসেন রাজানং আলপতি. ধম্মেনাতি সভাৰেন অরিযজাতিলোকিযজাতীহি দ্ৰিন্নং জাতীনং সভাৰসমোধানেন. গোতমাতি গোত্তেন রাজানং আলপতি. অয্যকোসীতি পিতামহো অহোসি. এত্থ চ ‘‘বুদ্ধস্স পুত্তোম্হী’’তিআদিং ৰদন্তো থেরো অঞ্ঞং ব্যাকাসি.

এৰং পন অত্তানং জানাপেত্ৰা হট্ঠতুট্ঠেন রঞ্ঞা মহারহে পল্লঙ্কে নিসীদাপেত্ৰা অত্তনো পটিযাদিতস্স নানগ্গরসভোজনস্স পত্তং পূরেত্ৰা পত্তে দিন্নে গমনাকারং দস্সেসি. ‘‘কস্মা গন্তুকামত্থ, ভুঞ্জথা’’তি ৰুত্তে, সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ভুঞ্জিস্সামীতি. কহং পন সত্থাতি? ৰীসতিসহস্সভিক্খুপরিৰারো তুম্হাকং দস্সনত্থায মগ্গং পটিপন্নোতি. তুম্হে ইমং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জথ, অঞ্ঞং ভগৰতো হরথ. যাৰ চ মম পুত্তো ইমং নগরং পাপুণাতি, তাৰস্স ইতোযেৰ পিণ্ডপাতং হরথাতি. থেরো ভত্তকিচ্চং কত্ৰা রঞ্ঞো চ পরিসায চ ধম্মং দেসেত্ৰা সত্থু আগমনতো পুরেতরমেৰ রাজনিৰেসনং রতনত্তযগুণেসু অভিপ্পসন্নং করোন্তো সব্বেসং পস্সন্তানংযেৰ সত্থু আহরিতব্বভত্তপুণ্ণং পত্তং আকাসে ৰিস্সজ্জেত্ৰা সযম্পি ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা পিণ্ডপাতং উপনেত্ৰা সত্থু হত্থে ঠপেসি. সত্থাপি তং পিণ্ডপাতং পরিভুঞ্জি. এৰং সট্ঠিযোজনং মগ্গং দিৰসে দিৰসে যোজনং গচ্ছন্তস্স ভগৰতো রাজগেহতো ভত্তং আহরিত্ৰা অদাসি. ভগৰা কমেন কপিলৰত্থুনগরং পত্ৰা পুনদিৰসে রাজৰীথিযং পিণ্ডায চরতি. তং সুত্ৰা সুদ্ধোদনমহারাজা তত্থ গন্ত্ৰা, ‘‘মা এৰং কত্তব্বং মঞ্ঞি, নযিদং রাজৰংসপ্পৰেণী’’তি. ‘‘অযং তুম্হাকং, মহারাজ, ৰংসো, ঈদিসো অম্হাকং পন বুদ্ধৰংসো’’তি ৰত্ৰা –

‘‘উত্তিট্ঠে নপ্পমজ্জেয্য, ধম্মং সুচরিতং চরে;

ধম্মচারী সুখং সেতি, অস্মিং লোকে পরম্হি চ.

‘‘ধম্মং চরে সুচরিতং, ন নং দুচ্চরিতং চরে;

ধম্মচারী সুখং সেতি, অস্মিং লোকে পরম্হি চা’’তি. (ধ. প. ১৬৮-১৬৯) –

ধম্মং দেসেসি. রাজা সোতাপত্তিফলে পতিট্ঠহি. ততো রাজা বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং নিমন্তেত্ৰা সকমন্দিরে ভোজেত্ৰা সম্পৰারেত্ৰা ভোজনাৰসানে ধম্মপালজাতকং (জা. ১.১০.৯২ আদযো) সুত্ৰা সপরিসো অনাগামিফলে পতিট্ঠহি. অপরভাগে সেতচ্ছত্তস্স হেট্ঠা নিপন্নোৰ অরহত্তং পত্ৰা পরিনিব্বাযি.

ততো ভগৰা রাহুলমাতুযা বিম্বাদেৰিযা পাসাদং গন্ত্ৰা তস্সা ধম্মং দেসেত্ৰা সোকং ৰিনোদেত্ৰা চন্দকিন্নরীজাতকদেসনায (জা. ১.১৪.১৮ আদযো) পসাদং জনেত্ৰা নিগ্রোধারামং অগমাসি. অথ বিম্বাদেৰী পুত্তং রাহুলকুমারং আহ – ‘‘গচ্ছ, তৰ পিতু সন্তকং ধনং যাচাহী’’তি. কুমারো ‘‘দাযজ্জং, মে সমণ, দেহী’’তি ৰত্ৰা ভগৰন্তং অনুবন্ধিত্ৰা, ‘‘সুখা, তে সমণ, ছাযা’’তি ৰদন্তো গচ্ছতি. তং ভগৰা নিগ্রোধারামং নেত্ৰা ‘‘লোকুতরদাযজ্জং গণ্হাহী’’তি ৰত্ৰা পব্বাজেসি. অথ ভগৰা অরিযগণমজ্ঝে নিসিন্নো ‘‘এতদগ্গং, ভিক্খৰে, মম সাৰকানং ভিক্খূনং কুলপ্পসাদকানং যদিদং কাল়ুদাযী’’তি (অ. নি. ১.২১৯, ২২৫) থেরং এতদগ্গে ঠপেসি.

১৬৫. থেরো পত্তএতদগ্গট্ঠানো অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিগাথাযো অভাসি. তত্থ অনুত্তানপদমেৰ ৰণ্ণযিস্সাম.

১৬৬. গুণাগুণৰিদূতি গুণঞ্চ অগুণঞ্চ গুণাগুণং, ৰণ্ণাৰণ্ণং, কুসলাকুসলং ৰা তং জানাতীতি গুণাগুণৰিদূ. কতঞ্ঞূতি অঞ্ঞেহি কতগুণং জানাতীতি কতঞ্ঞূ, একদিৰসম্পি ভত্তদানাদিনা কতূপকারস্স রজ্জম্পি দাতুং সমত্থত্তা কতঞ্ঞূ. কতৰেদীতি কতং ৰিন্দতি অনুভৰতি সম্পটিচ্ছতীতি কতৰেদী. তিত্থে যোজেতি পাণিনেতি সব্বসত্তে নিব্বানপৰেসনুপাযে কুসলপথে মগ্গে ধম্মদেসনায যোজেতি সম্পযোজেতি পতিট্ঠাপেতীতি অত্থো. সেসং উত্তানত্থমেৰ. গমনৰণ্ণনগাথানমত্থো থেরগাথাযং ৰুত্তোযেৰাতি.

কাল়ুদাযিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. অভযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সত্তমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো অভযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমজিনৰরেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিপট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে হংসৰতীনগরে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো. সো ৰুদ্ধিমন্ৰায ৰেদঙ্গপারগো সকপরসমযকুসলো একদিৰসং সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পসন্নমানসো ভগৰন্তং গাথাহি থোমেসি. সো তত্থ যাৰতাযুকং ঠত্ৰা পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো অপরাপরং সুগতীসুযেৰং সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে রাজগহে বিম্বিসাররঞ্ঞো পুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি, অভযোত্ৰেৰস্স নামং করিংসু. সো ৰযপ্পত্তো নিগণ্ঠেহি সদ্ধিং ৰিস্সাসিকো হুত্ৰা চরন্তো একদিৰসং নিগণ্ঠেন নাটপুত্তেন সত্থু ৰাদারোপনত্থায পেসিতো নিপুণপঞ্হং পুচ্ছিত্ৰা নিপুণব্যাকরণং সুত্ৰা পসন্নো সত্থু সন্তিকে পব্বজিত্ৰা কম্মট্ঠানানুরূপং ঞাণং পেসেত্ৰা নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

১৯৫. সো অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তং সব্বং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

অভযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. লোমসকঙ্গিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অট্ঠমাপদানে ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পেতিআদিকং আযস্মতো লোমসকঙ্গিযত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো কস্সপস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তো সদ্ধো পসন্নো অহোসি. অপরো চন্দনো নাম তস্স সহাযো চাসি. তে দ্ৰেপি সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পসন্নমানসা পব্বজিত্ৰা যাৰজীৰং সীলং রক্খিত্ৰা সুপরিসুদ্ধসীলা ততো চুতা দেৰলোকে নিব্বত্তিত্ৰা একং বুদ্ধন্তরং দিব্বসুখং অনুভৰিংসু. তেসু অযং ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাকিযকুলে নিব্বত্তিত্ৰা অপরো চন্দনো দেৰপুত্তো হুত্ৰা তাৰতিংসভৰনে নিব্বত্তি. অথ সো সক্যকুলপ্পসাদকেন কাল়ুদাযিনা আরাধিতেন ভগৰতা সক্যরাজূনং মানমদ্দনায কতং ৰেস্সন্তরধম্মদেসনাযং (জা. ২.২২.১৬৫৫ আদযো) পোক্খরৰস্সইদ্ধিপাটিহারিযং দিস্ৰা পসন্নমানসো পব্বজিত্ৰা মজ্ঝিমনিকাযে ৰুত্তং ভদ্দেকরত্তসুত্তন্তদেসনং সুত্ৰা অরঞ্ঞৰাসং ৰসন্তো ভদ্দেকরত্তসুত্তন্তদেসনানুসাসনং (ম. নি. ৩.২৮৬ আদযো) সরিত্ৰা তদনুসারেন ঞাণং পেসেত্ৰা কম্মট্ঠানং মনসি করিত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

২২৫. অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সঞ্জাতসোমনস্সো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পেতিআদিমাহ. তত্থ কপ্পো তাৰ চতুব্বিধো – সারকপ্পো, ৰরকপ্পো, মণ্ডকপ্পো, ভদ্দকপ্পোতি. তেসু যস্মিং কপ্পে একো বুদ্ধো উপ্পজ্জতি, অযং সারকপ্পো নাম. যস্মিং দ্ৰে ৰা তযো ৰা বুদ্ধা উপ্পজ্জন্তি, অযং ৰরকপ্পো নাম. যস্মিং চত্তারো বুদ্ধা উপ্পজ্জন্তি, অযং মণ্ডকপ্পো নাম. যস্মিং পঞ্চ বুদ্ধা উপ্পজ্জন্তি, অযং ভদ্দকপ্পো নাম. অঞ্ঞত্থ পন –

‘‘সারকপ্পো মণ্ডকপ্পো, সারমণ্ডকপ্পো তথা;

ৰরকপ্পো ভদ্দকপ্পো, কপ্পা পঞ্চৰিধা সিযুং.

‘‘একো দ্ৰে তযো চত্তারো, পঞ্চ বুদ্ধা যথাক্কমং;

এতেসু পঞ্চকপ্পেসু, উপ্পজ্জন্তি ৰিনাযকা’’তি. –

এৰং পঞ্চ কপ্পা ৰুত্তা. তেসু অযং কপ্পো ‘‘ককুসন্ধো কোণাগমনো কস্সপো গোতমো মেত্তেয্যো’’তি পঞ্চবুদ্ধপটিমণ্ডিতত্তা ভদ্দকপ্পো নাম জাতো.

তস্মা ইমস্মিং ভদ্দকপ্পম্হি কস্সপো নাযকো উপ্পজ্জীতি সম্বন্ধো. সেসং উত্তানত্থমেৰাতি.

লোমসকঙ্গিযত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. ৰনৰচ্ছত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নৰমাপদানে ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পেতিআদিকং আযস্মতো ৰনৰচ্ছত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো কস্সপস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা সদ্ধাজাতো পব্বজিত্ৰা পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং চরিত্ৰা ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো, ততো চুতো অরঞ্ঞাযতনে ভিক্খূনং সমীপে কপোতযোনিযং নিব্বত্তো. তেসু মেত্তচিত্তো ধম্মং সুত্ৰা ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কপিলৰত্থুস্মিং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তি. তস্স মাতুকুচ্ছিগতকালেযেৰ মাতু দোহল়ো উদপাদি ৰনে ৰসিতুং ৰনে ৰিজাযিতুং. ততো ইচ্ছানুরূপৰসেন ৰনে ৰসন্তিযা গব্ভৰুট্ঠানং অহোসি. গব্ভতো নিক্খন্তঞ্চ নং কাসাৰখণ্ডেন পটিগ্গহেসুং. তদা বোধিসত্তস্স উপ্পন্নকালো, রাজা তং কুমারং আহরাপেত্ৰা সহেৰ পোসেসি. অথ বোধিসত্তো মহাভিনিক্খমনং নিক্খমিত্ৰা পব্বজিত্ৰা ছব্বসানি দুক্করকারিকং কত্ৰা বুদ্ধে জাতে সো মহাকস্সপস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা তস্সোৰাদে পসন্নো তস্স সন্তিকা বুদ্ধুপ্পাদভাৰং সুত্ৰা সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ ছল়ভিঞ্ঞো অরহা অহোসি.

২৫১. সো অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পেতিআদিমাহ. তত্থ ব্রহ্মবন্ধু মহাযসোতি এত্থ ব্রাহ্মণানং বন্ধু ঞাতকোতি ব্রাহ্মণবন্ধূতি ৰত্তব্বে গাথাবন্ধসুখত্থং ‘‘ব্রহ্মবন্ধূ’’তি ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং. লোকত্তযব্যাপকযসত্তা মহাযসো. সেসং সব্বং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ৰনৰচ্ছত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. চূল়সুগন্ধত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

দসমাপদানে ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পেতিআদিকং আযস্মতো সুগন্ধত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো কস্সপসম্মাসম্বুদ্ধকালে বারাণসিযং ৰিভৰসম্পন্নে কুলে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা সব্বদা নমস্সমানো মহাদানং দদমানো মাসস্স সত্তক্খত্তুং ভগৰতো গন্ধকুটিযা চতুজ্জাতিগন্ধেন ৰিলিম্পেসি. ‘‘মম নিব্বত্তনিব্বত্তট্ঠানে সরীরতো সুগন্ধগন্ধো নিব্বত্ততূ’’তি পত্থনং অকাসি. ভগৰা তং ব্যাকাসি. সো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা পুঞ্ঞানি করোন্তো ততো চুতো দেৰলোকে নিব্বত্তো কামাৰচরলোকং সরীরগন্ধেন সুগন্ধং কুরুমানো সুগন্ধদেৰপুত্তোতি পাকটো অহোসি. সো দেৰলোকসম্পত্তিযো অনুভৰিত্ৰা ততো চুতো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে মহাভোগকুলে নিব্বত্তি, তস্স মাতুকুচ্ছিগতস্সেৰ মাতুযা সরীরগন্ধেন সকলগেহং সকলনগরঞ্চ সুগন্ধেন একগন্ধং অহোসি, জাতক্খণে সকলং সাৰত্থিনগরং সুগন্ধকরণ্ডকো ৰিয অহোসি, তেনস্স সুগন্ধোতি নামং করিংসু. সো ৰুদ্ধিং অগমাসি. তদা সত্থা সাৰত্থিযং পত্ৰা জেতৰনমহাৰিহারং পটিগ্গহেসি, তং দিস্ৰা পসন্নমানসো ভগৰতো সন্তিকে পব্বজিত্ৰা নচিরস্সেৰ সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং পাপুণি. তস্স উপ্পন্নদিৰসতো পট্ঠায যাৰ পরিনিব্বানা এত্থন্তরে নিপন্নট্ঠানাদীসু সুগন্ধমেৰ ৰাযি. দেৰাপি দিব্বচুণ্ণদিব্বগন্ধপুপ্ফানি ওকিরন্তি.

২৭২. সোপি থেরো অরহত্তং পত্ৰা অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পেতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থত্তা চ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ, কেৰলং পুঞ্ঞনানত্তং নামনানত্তঞ্চ ৰিসেসো.

চূল়সুগন্ধত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

পঞ্চপঞ্ঞাসমৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

৫৬. যসৰগ্গো

১. যসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ছপ্পঞ্ঞাসমে ৰগ্গে পঠমাপদানে মহাসমুদ্দং ওগ্গয্হাতিআদিকং আযস্মতো যসত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে মহানুভাৰো নাগরাজা হুত্ৰা বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং অত্তনো ভৰনং নেত্ৰা মহাদানং পৰত্তেসি, ভগৰন্তং মহগ্ঘেন তিচীৰরেন অচ্ছাদেসি, একেকঞ্চ ভিক্খুং মহগ্ঘেনেৰ পচ্চেকদুস্সযুগেন সব্বেন চ সমণপরিক্খারেন. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে সেট্ঠিপুত্তো হুত্ৰা মহাবোধিমণ্ডলং সত্তহি রতনেহি পূজেসি. কস্সপস্স ভগৰতো কালে সাসনে পব্বজিত্ৰা সমণধম্মং অকাসি. এৰং সো সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো অম্হাকং ভগৰতো কালে বারাণসিযং মহাৰিভৰস্স সেট্ঠিনো পুত্তো হুত্ৰা সুজাতায ভগৰতো খীরপাযাসং দিন্নায সেট্ঠিধীতায কুচ্ছিম্হি নিব্বত্তি, যসো নাম নামেন পরমসুখুমালো. তস্স তযো পাসাদা হোন্তি – একো হেমন্তিকো, একো গিম্হিকো, একো ৰস্সিকোতি. সো ৰস্সিকে পাসাদে ৰস্সিকে চত্তারো মাসে নিপ্পুরিসেহি তূরিযেহি পরিচারযমানো ৰসতি, হেট্ঠাপাসাদং ন ওতরতি. হেমন্তিকে পাসাদে চত্তারো মাসে সুফুসিতৰাতপানকৰাটে তত্থেৰ পটিৰসতি. গিম্হিকে পাসাদে বহুকৰাটৰাতপানজালাহি সম্পন্নে তত্থেৰ ৰসতি. হত্থপাদানং সুখুমালতায ভূমিযং নিসজ্জাদিকিচ্চং নত্থি. সিম্বলিতুলাদিপুণ্ণসভাৰে অত্থরিত্ৰা তত্থ উপধানানি কিচ্চানি করোতি. এৰং দেৰলোকে দেৰকুমারো ৰিয পঞ্চহি কামগুণেহি সমপ্পিতস্স সমঙ্গীভূতস্স পরিচারযমানস্স পটিকচ্চেৰ নিদ্দা ওক্কমি, পরিজনস্সাপি নিদ্দা ওক্কমি, সব্বরত্তিযো চ তেলপদীপো ঝাযতি. অথ খো যসো কুলপুত্তো পটিকচ্চেৰ পবুজ্ঝিত্ৰা অদ্দস সকং পরিজনং সুপন্তং অঞ্ঞিস্সা কচ্ছে ৰীণং, অঞ্ঞিস্সা কণ্ঠে মুদিঙ্গং, অঞ্ঞিস্সা কচ্ছে আল়ম্বরং, অঞ্ঞং ৰিকেসিকং, ৰিক্খেল়িকং, অঞ্ঞা ৰিপ্পলপন্তিযো হত্থপত্তং সুসানং মঞ্ঞে, দিস্ৰানস্স আদীনৰো পাতুরহোসি, নিব্বিদায চিত্তং সণ্ঠাসি. অথ খো যসো কুলপুত্তো উদানং উদানেসি – ‘‘উপদ্দুতং ৰত ভো, উপস্সট্ঠং ৰত ভো’’তি.

অথ খো যসো কুলপুত্তো সুৰণ্ণপাদুকাযো আরোহিত্ৰা যেন নিৰেসনদ্ৰারং তেনুপসঙ্কমি, অমনুস্সা দ্ৰারং ৰিৰরিংসু – ‘‘মা যসস্স কুলপুত্তস্স কোচি অন্তরাযমকাসি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জাযা’’তি. অথ খো যসো কুলপুত্তো যেন নগরদ্ৰারং তেনুপসঙ্কমি, অমনুস্সা দ্ৰারং ৰিৰরিংসু – ‘‘মা যসস্স কুলপুত্তস্স কোচি অন্তরাযমকাসি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জাযা’’তি. অথ খো যসো কুলপুত্তো যেন ইসিপতনং মিগদাযো তেনুপসঙ্কমি.

তেন খো পন সমযেন ভগৰা রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায অজ্ঝোকাসে চঙ্কমতি, অদ্দসা খো ভগৰা যসং কুলপুত্তং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং, দিস্ৰান চঙ্কমা ওরোহিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. অথ খো যসো কুলপুত্তো ভগৰতো অৰিদূরে উদানং উদানেসি – ‘‘উপদ্দুতং ৰত ভো, উপস্সট্ঠং ৰত ভো’’তি. অথ খো ভগৰা যসং কুলপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘ইদং খো, যস, অনুপদ্দুতং, ইদং অনুপস্সট্ঠং, এহি, যস, নিসীদ, ধম্মং তে দেসেস্সামী’’তি. অথ খো যসো কুলপুত্তো, ‘‘ইদং কির অনুপদ্দুতং, ইদং অনুপস্সট্ঠ’’ন্তি হট্ঠো উদগ্গো সুৰণ্ণপাদুকাহি ওরোহিত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি, একমন্তং নিসিন্নস্স খো যসস্স কুলপুত্তস্স ভগৰা অনুপুব্বিং কথং কথেসি, সেয্যথিদং, দানকথং সীলকথং সগ্গকথং কামানং আদীনৰং ওকারং সংকিলেসং নেক্খম্মে আনিসংসং পকাসেসি. যদা ভগৰা অঞ্ঞাসি যসং কুলপুত্তং কল্লচিত্তং মুদুচিত্তং ৰিনীৰরণচিত্তং উদগ্গচিত্তং পসন্নচিত্তং, অথ যা বুদ্ধানং সামুক্কংসিকা ধম্মদেসনা, তং পকাসেসি দুক্খং সমুদযং নিরোধং মগ্গং. সেয্যথাপি নাম সুদ্ধং ৰত্থং অপগতকাল়কং সম্মদেৰ রজনং পটিগ্গণ্হেয্য, এৰমেৰ যসস্স কুলপুত্তস্স তস্মিংযেৰ আসনে ৰিরজং ৰীতমলং ধম্মচক্খুং উদপাদি – ‘‘যং কিঞ্চি সমুদযধম্মং, সব্বং তং নিরোধধম্ম’’ন্তি.

অথ খো যসস্স কুলপুত্তস্স মাতা পাসাদং অভিরুহিত্ৰা যসং কুলপুত্তং অপস্সন্তী যেন সেট্ঠি গহপতি তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা সেট্ঠিং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘পুত্তো তে গহপতি যসো ন দিস্সতী’’তি. অথ খো, সেট্ঠি গহপতি, চতুদ্দিসা অস্সদূতে উয্যোজেত্ৰা সামংযেৰ যেন ইসিপতনং মিগদাযো তেনুপসঙ্কমি. অদ্দসা খো, সেট্ঠি গহপতি, সুৰণ্ণপাদুকানং নিক্খেপং, দিস্ৰান তংযেৰ অনুগমাসি. অদ্দসা খো ভগৰা সেট্ঠিং গহপতিং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং, দিস্ৰান ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘যংনূনাহং তথারূপং ইদ্ধাভিসঙ্খারং অভিসঙ্খরেয্যং, যথা সেট্ঠি গহপতি ইধ নিসিন্নো ইধ নিসিন্নং যসং কুলপুত্তং ন পস্সেয্যা’’তি. অথ খো ভগৰা তথারূপং ইদ্ধাভিসঙ্খারং অভিসঙ্খরেসি. অথ খো সেট্ঠি গহপতি যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অপি, ভন্তে, ভগৰা যসং কুলপুত্তং পস্সেয্যা’’তি. তেন হি গহপতি নিসীদ, অপ্পেৰ নাম ইধ নিসিন্নো ইধ নিসিন্নং যসং কুলপুত্তং পস্সেয্যাসীতি. অথ খো সেট্ঠি গহপতি ‘‘ইধেৰ কিরাহং নিসিন্নো ইধ নিসিন্নং যসং কুলপুত্তং পস্সিস্সামী’’তি হট্ঠো উদগ্গো ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি, একমন্তং নিসিন্নস্স খো সেট্ঠিস্স গহপতিস্স ভগৰা অনুপুব্বিং কথং কথেসি…পে… অপরপ্পচ্চযো অত্থু সাসনে ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অভিক্কন্তং ভন্তে, অভিক্কন্তং ভন্তে, সেয্যথাপি, ভন্তে, নিক্কুজ্জিতং ৰা উক্কুজ্জেয্য, পটিচ্ছন্নং ৰা ৰিৰরেয্য মূল়্হস্স ৰা মগ্গং আচিক্খেয্য, অন্ধকারে ৰা তেলপজ্জোতং ধারেয্য ‘চক্খুমন্তো রূপানি দক্খন্তী’তি, এৰমেৰং ভগৰতা অনেকপরিযাযেন ধম্মো পকাসিতো. এসাহং, ভন্তে, ভগৰন্তং সরণং গচ্ছামি ধম্মঞ্চ ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ, উপাসকং মং ভগৰা ধারেতু অজ্জতগ্গে পাণুপেতং সরণং গত’’ন্তি. সোৰ লোকে পঠমং উপাসকো অহোসি তেৰাচিকো.

অথ খো যসস্স কুলপুত্তস্স পিতুনো ধম্মে দেসিযমানে যথাদিট্ঠং যথাৰিদিতং ভূমিং পচ্চৰেক্খন্তস্স অনুপাদায আযৰেহি চিত্তং ৰিমুচ্চি. অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘যসস্স খো কুলপুত্তস্স পিতুনো ধম্মে দেসিযমানে যথাদিট্ঠং যথাৰিদিতং ভূমিং পচ্চৰেক্খন্তস্স অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুত্তং, অভব্বো খো যসো কুলপুত্তো হীনাযাৰত্তিত্ৰা কামে পরিভুঞ্জিতুং, সেয্যথাপি পুব্বে অগারিকভূতো, যংনূনাহং তং ইদ্ধাভিসঙ্খারং পটিপ্পস্সম্ভেয্য’’ন্তি. অথ খো ভগৰা তং ইদ্ধাভিসঙ্খারং পটিপ্পস্সম্ভেসি. অদ্দসা খো সেট্ঠি গহপতি যসং কুলপুত্তং নিসিন্নং, দিস্ৰান যসং কুলপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘মাতা তে তাত, যস, পরিদেৰসোকসমাপন্না, দেহি মাতুযা জীৰিত’’ন্তি. অথ খো যসো কুলপুত্তো ভগৰন্তং উল্লোকেসি. অথ খো ভগৰা সেট্ঠিং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘তং কিং মঞ্ঞসি, গহপতি, যস্স সেক্খেন ঞাণেন সেক্খেন দস্সনেন ধম্মো দিট্ঠো ৰিদিতো সেয্যথাপি তযা, তস্স যথাদিট্ঠং যথাৰিদিতং ভূমিং পচ্চৰেক্খন্তস্স অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুত্তং, ভব্বো নু খো সো, গহপতি, হীনাযাৰত্তিত্ৰা কামে পরিভুঞ্জিতুং সেয্যথাপি পুব্বে অগারিকভূতো’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’. ‘‘যসস্স খো, গহপতি, কুলপুত্তস্স সেক্খেন ঞাণেন সেক্খেন দস্সনেন ধম্মো দিট্ঠো ৰিদিতো সেয্যথাপি তযা, তস্স যথাদিট্ঠং যথাৰিদিতং ভূমিং পচ্চৰেক্খন্তস্স অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুত্তং, অভব্বো খো, গহপতি, যসো কুলপুত্তো হীনাযাৰত্তিত্ৰা কামে পরিভুঞ্জিতুং সেয্যথাপি পুব্বে অগারিকভূতো’’তি. ‘‘লাভা, ভন্তে, যসস্স কুলপুত্তস্স, সুলদ্ধং, ভন্তে, যসস্স কুলপুত্তস্স, যথা যসস্স কুলপুত্তস্স অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুত্তং, অধিৰাসেতু মে, ভন্তে ভগৰা, অজ্জতনায ভত্তং যসেন কুলপুত্তেন পচ্ছাসমণেনা’’তি. ‘‘অধিৰাসেসি ভগৰা তুণ্হীভাৰেন’’. অথ খো সেট্ঠি গহপতি, ভগৰতো অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো যসো কুলপুত্তো অচিরপক্কন্তে সেট্ঠিম্হি গহপতিম্হি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘লভেয্যাহং, ভন্তে, ভগৰতো সন্তিকে পব্বজ্জং, লভেয্যং উপসম্পদ’’ন্তি. ‘‘এহি ভিক্খূ’’তি ভগৰা অৰোচ – ‘‘স্ৰাক্খাতো ধম্মো, চর ব্রহ্মচরিযং সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযাযা’’তি, সাৰ তস্স আযস্মতো উপসম্পদা অহোসি.

. অরহা পন হুত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো মহাসমুদ্দং ওগ্গয্হাতিআদিমাহ. তত্থ সমুদ্দন্তি অঙ্গুলিমুদ্দায সং সুট্ঠু দস্সেতব্বতো সমুদ্দো, অথ ৰা সং সুট্ঠু উদিযতি খোভিযতি পসোধিযতি ঘোসনং করোন্তো আলুল়িযতীতি সমুদ্দো, মহন্তো চ সো সমুদ্দো চাতি মহাসমুদ্দো, তং মহাসমুদ্দং. ওগ্গয্হাতি অজ্ঝোগাহেত্ৰা অব্ভন্তরং পৰিসিত্ৰা তস্স মহাসমুদ্দস্স অন্তো পৰিসিত্ৰা, সাম্যত্থে চেতং উপযোগৰচনন্তি দট্ঠব্বং. ভৰনং মে সুমাপিতন্তি এত্থ ভৰন্তি নিব্বত্তন্তি নিৰসন্তি চতূহি ইরিযাপথেহি ৰাসং কপ্পেন্তি এত্থাতি ভৰনং, ময্হং তং ভৰনং তং ৰিমানং তং পাসাদং পঞ্চপাকারকূটাগারেহি সং সুট্ঠু মাপিতং নগরং, অত্তনো বলেন সুট্ঠু নিম্মিতন্তি অত্থো. সুনিম্মিতা পোক্খরণীতি সুমহন্তা হুত্ৰা ভূতা ইতা গতা পৰত্তা খণিতা কতাতি পোক্খরণী, মচ্ছকচ্ছপপুপ্ফপুলিনতিত্থমধুরোদকাদীহি সুট্ঠু নিব্বত্তা নিম্মিতাতি অত্থো. চক্কৰাকূপকূজিতাতি চক্কৰাককুক্কুটহংসাদীহি কূজিতা ঘোসিতা নাদিতা সা পোক্খরণীতি সম্বন্ধো. ইতো পরং নদীৰনদ্ৰিপদচতুপ্পদপাদপপক্খীনং ৰণ্ণঞ্চ সুমেধস্স ভগৰতো দস্সনঞ্চ নিমন্তেত্ৰা সুমেধস্স ভগৰতো দানক্কমঞ্চ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰ.

লোকাহুতিপটিগ্গহন্তি এত্থ লোকে আহুতি লোকাহুতি, কামরূপারূপসঙ্খাতস্স লোকস্স আহুতিং পূজাসক্কারং পটিগ্গণ্হাতীতি লোকাহুতিপটিগ্গহং, সুমেধং ভগৰন্তন্তি অত্থো. সেসং ব্যাকরণদানঞ্চ অরহত্তপ্পত্তফলঞ্চ সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

যসত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

২. নদীকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

দুতিযাপদানে পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো নদীকস্সপত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো একদিৰসং সত্থারং পিণ্ডায চরন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো অত্তনা রোপিতস্স অম্বরুক্খস্স পঠমুপ্পন্নং মনোসিলাৰণ্ণং একং অম্বফলং অদাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে মগধরট্ঠে ব্রাহ্মণকুলে উরুৰেলকস্সপস্স ভাতা হুত্ৰা নিব্বত্তো ৰযপ্পত্তো নিস্সরণজ্ঝাসযতায ঘরাৰাসং অনিচ্ছন্তো তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা তীহি তাপসসতেহি সদ্ধিং নেরঞ্জরায নদিযা তীরে অস্সমং মাপেত্ৰা ৰিহরতি. নদীতীরে ৰসনতো কস্সপগোত্ততায চ নদীকস্সপোতি সমঞ্ঞা অহোসি. তস্স ভগৰা সপরিসস্স এহিভিক্খুভাৰেন উপসম্পদং অদাসি. সো ভগৰতো গযাসীসে আদিত্তপরিযায দেসনায (মহাৰ. ৫৪; সং. নি. ৪.২৮) অরহত্তে পতিট্ঠাসি.

তত্রাযং অনুপুব্বিকথা – সত্থা যসং কুলপুত্তং পব্বাজেত্ৰা উরুৰেলাযং তযো ভাতিকজটিলে দমেতুং যেন উরুৰেলা তদৰসরি. তেন খো পন সমযেন উরুৰেলাযং তযো জটিলা পটিৰসন্তি উরুৰেলকস্সপো নদীকস্সপো গযাকস্সপোতি, তেসু উরুৰেলকস্সপো জটিলো পঞ্চন্নং জটিলসতানং নাযকো হোতি ৰিনাযকো অগ্গো পমুখো পামোক্খো, নদীকস্সপো জটিলো তিণ্ণং জটিলসতানং নাযকো হোতি ৰিনাযকো অগ্গো পমুখো পামোক্খো, গযাকস্সপো জটিলো দ্ৰিন্নং জটিলসতানং নাযকো হোতি ৰিনাযকো অগ্গো পমুখো পামোক্খো. অথ খো ভগৰা যেন উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স অস্সমো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা উরুৰেলকস্সপং জটিলং এতদৰোচ – ‘‘সচে তে, কস্সপ, অগরু, ৰসেয্যাম একরত্তং অগ্যাগারে’’তি. ন খো মে, মহাসমণ, গরু, চণ্ডেত্থ নাগরাজা ইদ্ধিমা আসিৰিসো ঘোরৰিসো, সো তং মা ৰিহেঠেসীতি. দুতিযম্পি খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপং জটিলং এতদৰোচ…পে… ততিযম্পি…পে… সো তং মা ৰিহেঠেসীতি. অপ্পেৰ মং ন ৰিহেঠেয্য, ইঙ্ঘ ত্ৰং, কস্সপ, অনুজানাহি অগ্যাগারন্তি. ৰিহর, মহাসমণ, যথাসুখন্তি. অথ খো ভগৰা অগ্যাগারং পৰিসিত্ৰা তিণসন্থারকং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসীদি পল্লঙ্কং আভুজিত্ৰা উজুং কাযং পণিধায পরিমুখং সতিং উপট্ঠপেত্ৰা.

অদ্দসা খো সো নাগো ভগৰন্তং পৰিট্ঠং, দিস্ৰা দুম্মনো পধূপাযি. অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘যংনূনাহং ইমস্স নাগস্স অনুপহচ্চ ছৰিঞ্চ চম্মঞ্চ মংসঞ্চ ন্হারুঞ্চ অট্ঠিঞ্চ অট্ঠিমিঞ্জঞ্চ তেজসা তেজং পরিযাদিযেয্য’’ন্তি. অথ খো ভগৰা তথারূপং ইদ্ধাভিসঙ্খারং অভিসঙ্খরিত্ৰা পধূপাযি. অথ খো সো নাগো মক্খং অসহমানো পজ্জলি. ভগৰাপি তেজোধাতুং সমাপজ্জিত্ৰা পজ্জলি. উভিন্নং সজোতিভূতানং অগ্যাগারং আদিত্তং ৰিয হোতি সম্পজ্জলিতং সজোতিভূতং. অথ খো তে জটিলা অগ্যাগারং পরিৰারেত্ৰা এৰমাহংসু – ‘‘অভিরূপো ৰত, ভো, মহাসমণো নাগেন ৰিহেঠিযতী’’তি. অথ খো ভগৰা তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন তস্স নাগস্স অনুপহচ্চ ছৰিঞ্চ চম্মঞ্চ মংসঞ্চ ন্হারুঞ্চ অট্ঠিঞ্চ অট্ঠিমিঞ্জঞ্চ তেজসা তেজং পরিযাদিযিত্ৰা পত্তে পক্খিপিত্ৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স দস্সেসি – ‘‘অযং তে, কস্সপ, নাগো পরিযাদিন্নো অস্স তেজসা তেজো’’তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম চণ্ডস্স নাগরাজস্স ইদ্ধিমতো আসিৰিসস্স ঘোরৰিসস্স তেজসা তেজং পরিযাদিযিস্সতি, ন ত্ৰেৰ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি.

‘‘নেরঞ্জরাযং ভগৰা, উরুৰেলকস্সপং জটিলং অৰোচ;

সচে তে কস্সপ অগরু, ৰিহরেমু অজ্জণ্হো অগ্গিসালম্হী’’তি.

‘‘ন খো মে মহাসমণ গরু, ফাসুকামোৰ তং নিৰারেমি;

চণ্ডেত্থ নাগরাজা, ইদ্ধিমা আসিৰিসো ঘোরৰিসো;

সো তং মা ৰিহেঠেসী’’তি.

‘‘অপ্পেৰ মং ন ৰিহেঠেয্য, ইঙ্ঘ ত্ৰং কস্সপ অনুজানাহি অগ্যাগারন্তি;

দিন্নন্তি নং ৰিদিত্ৰা, অভীতো পাৰিসি ভযমতীতো.

‘‘দিস্ৰা ইসিং পৰিট্ঠং, অহিনাগো দুম্মনো পধূপাযি;

সুমনমনসো অধিমনো, মনুস্সনাগোপি তত্থ পধূপাযি.

‘‘মক্খঞ্চ অসহমানো, অহিনাগো পাৰকোৰ পজ্জলি;

তেজোধাতুসুকুসলো, মনুস্সনাগোপি তত্থ পজ্জলি.

‘‘উভিন্নং সজোতিভূতানং,

অগ্যাগারং আদিত্তং হোতি সম্পজ্জলিতং সজোতিভূতং;

উদিচ্ছরে জটিলা, অভিরূপো ৰত ভো মহাসমণো;

নাগেন ৰিহেঠিযতীতি ভণন্তি.

‘‘অথ তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন, হতা নাগস্স অচ্চিযো হোন্তি;

ইদ্ধিমতো পন ঠিতা, অনেকৰণ্ণা অচ্চিযো হোন্তি.

‘‘নীলা অথ লোহিতিকা, মঞ্জিট্ঠা পীতকা ফলিকৰণ্ণাযো;

অঙ্গীরসস্স কাযে, অনেকৰণ্ণা অচ্চিযো হোন্তি.

‘‘পত্তম্হি ওদহিত্ৰা, অহিনাগং ব্রাহ্মণস্স দস্সেসি;

অযং তে কস্সপ নাগো, পরিযাদিন্নো অস্স তেজসা তেজো’’তি.

অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো ভগৰতো ইমিনা ইদ্ধিপাটিহারিযেন অভিপ্পসন্নো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইধেৰ, মহাসমণ, ৰিহর, অহং তে ধুৰভত্তেনা’’তি.

পঠমং পাটিহারিযং.

অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স অস্সমস্স অৰিদূরে অঞ্ঞতরস্মিং ৰনসণ্ডে ৰিহাসি. অথ খো চত্তারো মহারাজানো অভিক্কন্তায রত্তিযা অভিক্কন্তৰণ্ণা কেৰলকপ্পং ৰনসণ্ডং ওভাসেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা চতুদ্দিসা অট্ঠংসু সেয্যথাপি মহন্তা অগ্গিক্খন্ধা. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কালো, মহাসমণ, নিট্ঠিতং ভত্তং, তে নু খো তে, মহাসমণ, অভিক্কন্তায রত্তিযা অভিক্কন্তৰণ্ণা কেৰলকপ্পং ৰনসণ্ডং ওভাসেত্ৰা যেন ত্ৰং তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা তং অভিৰাদেত্ৰা চতুদ্দিসা অট্ঠংসু সেয্যথাপি মহন্তা অগ্গিক্খন্ধা’’তি. এতে খো, কস্সপ, চত্তারো মহারাজানো যেনাহং তেনুপসঙ্কমিংসু ধম্মস্সৰনাযাতি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম চত্তারোপি মহারাজানো উপসঙ্কমিস্সন্তি ধম্মস্সৰনায, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা তস্মিংযেৰ ৰনসণ্ডে ৰিহাসি.

দুতিযং পাটিহারিযং.

অথ খো সক্কো দেৰানমিন্দো অভিক্কন্তায রত্তিযা অভিক্কন্তৰণ্ণো কেৰলকপ্পং ৰনসণ্ডং ওভাসেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি সেয্যথাপি মহাঅগ্গিক্খন্ধো পুরিমাহি ৰণ্ণনিভাহি অভিক্কন্ততরো চ পণীততরো চ. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কালো, মহাসমণ, নিট্ঠিতং ভত্তং, কো নু খো সো, মহাসমণ, অভিক্কন্তায রত্তিযা অভিক্কন্তৰণ্ণো কেৰলকপ্পং ৰনসণ্ডং ওভাসেত্ৰা যেন ত্ৰং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি সেয্যথাপি মহাঅগ্গিক্খন্ধো পুরিমাহি ৰণ্ণনিভাহি অভিক্কন্ততরো চ পণীততরো চা’’তি. এসো খো, কস্সপ, সক্কো দেৰানমিন্দো যেনাহং তেনুপসঙ্কমি ধম্মস্সৰনাযাতি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম সক্কোপি দেৰানমিন্দো উপসঙ্কমিস্সতি ধম্মস্সৰনায, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা তস্মিংযেৰ ৰনসণ্ডে ৰিহাসি.

ততিযং পাটিহারিযং.

অথ খো ব্রহ্মা সহম্পতি অভিক্কন্তায রত্তিযা অভিক্কন্তৰণ্ণো কেৰলকপ্পং ৰনসণ্ডং ওভাসেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি সেয্যথাপি মহাঅগ্গিক্খন্ধো পুরিমাহি ৰণ্ণনিভাহি অভিক্কন্ততরো চ পণীততরো চ. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কালো, মহাসমণ, নিট্ঠিতং ভত্তং, কো নু খো সো, মহাসমণ, অভিক্কন্তায রত্তিযা অভিক্কন্তৰণ্ণো কেৰলকপ্পং ৰনসণ্ডং ওভাসেত্ৰা যেন ত্ৰং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি সেয্যথাপি মহাঅগ্গিক্খন্ধো পুরিমাহি ৰণ্ণনিভাহি অভিক্কন্ততরো চ পণীততরো চা’’তি. এসো খো, কস্সপ, ব্রহ্মা সহম্পতি যেনাহং তেনুপসঙ্কমি ধম্মস্সৰনাযাতি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম ব্রহ্মাপি সহম্পতি উপসঙ্কমিস্সতি ধম্মস্সৰনায, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা তস্মিংযেৰ ৰনসণ্ডে ৰিহাসি.

চতুত্থং পাটিহারিযং.

তেন খো পন সমযেন উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স মহাযঞ্ঞো পচ্চুপট্ঠিতো হোতি, কেৰলকপ্পা চ অঙ্গমগধা পহূতং খাদনীযং ভোজনীযং আদায অভিক্কমিতুকামা হোন্তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘এতরহি খো মে মহাযঞ্ঞো পচ্চুপট্ঠিতো, কেৰলকপ্পা চ অঙ্গমগধা পহূতং খাদনীযং ভোজনীযং আদায অভিক্কমিস্সন্তি, সচে মহাসমণো মহাজনকাযে ইদ্ধিপাটিহারিযং করিস্সতি, মহাসমণস্স লাভসক্কারো অভিৰড্ঢিস্সতি, মম লাভসক্কারো পরিহাযিস্সতি, অহো নূন মহাসমণো স্ৰাতনায নাগচ্ছেয্যা’’তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায উত্তরকুরুং গন্ত্ৰা ততো পিণ্ডপাতং আহরিত্ৰা অনোতত্তদহে পরিভুঞ্জিত্ৰা তত্থেৰ দিৰাৰিহারং অকাসি. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কালো, মহাসমণ, নিট্ঠিতং ভত্তং, কিং নু খো, মহাসমণ, হিয্যো নাগমাসি, অপিচ মযং তং সরাম, ‘কিং নু খো মহাসমণো নাগচ্ছতী’তি, খাদনীযস্স চ ভোজনীযস্স চ তে পটিৰীসো ঠপিতো’’তি. ননু তে, কস্সপ, এতদহোসি – ‘‘এতরহি খো মে মহাযঞ্ঞো পচ্চুপট্ঠিতো কেৰলকপ্পা চ অঙ্গমগধা পহূতং খাদনীযং ভোজনীযং আদায অভিক্কমিস্সন্তি, সচে মহাসমণো মহাজনকাযে ইদ্ধিপাটিহারিযং করিস্সতি, মহাসমণস্স লাভসক্কারো অভিৰড্ঢিস্সতি, মম লাভসক্কারো পরিহাযিস্সতি, অহো নূন মহাসমণো স্ৰাতনায নাগচ্ছেয্যা’’তি, সো খো অহং, কস্সপ, তৰ চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায উত্তরকুরুং গন্ত্ৰা ততো পিণ্ডপাতং আহরিত্ৰা অনোতত্তদহে পরিভুঞ্জিত্ৰা তত্থেৰ দিৰাৰিহারং অকাসিন্তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম চেতসাপি চিত্তং পজানিস্সতি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা তস্মিংযেৰ ৰনসণ্ডে ৰিহাসি.

পঞ্চমং পাটিহারিযং.

তেন খো পন সমযেন ভগৰতো পংসুকূলং উপ্পন্নং হোতি. অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘কত্থ নু খো অহং পংসুকূলং ধোৰেয্য’’ন্তি? অথ খো সক্কো দেৰানমিন্দো ভগৰতো চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায পাণিনা পোক্খরণিং খণিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, পংসুকূলং ধোৰতূ’’তি. অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘কিম্হি নু খো অহং পংসুকূলং পরিমদ্দেয্য’’ন্তি? অথ খো সক্কো দেৰানমিন্দো ভগৰতো চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায মহতিং সিলং উপনিক্খিপি – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, পংসুকূলং পরিমদ্দতূ’’তি. অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘কিম্হি নু খো অহং আলম্বিত্ৰা উত্তরেয্য’’ন্তি? অথ খো ককুধে অধিৰত্থা দেৰতা ভগৰতো চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায সাখং ওনামেসি – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, আলম্বিত্ৰা উত্তরতূ’’তি. অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘কিম্হি নু খো অহং পংসুকূলং ৰিস্সজ্জেয্য’’ন্তি? অথ খো সক্কো দেৰানমিন্দো ভগৰতো চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায মহতিং সিলং উপনিক্খিপি – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, পংসুকূলং ৰিস্সজ্জেতূ’’তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কালো, মহাসমণ, নিট্ঠিতং ভত্তং, কিং নু খো, মহাসমণ, নাযং পুব্বে ইধ পোক্খরণী সাযং ইধ পোক্খরণী, নযিমা সিলা পুব্বে উপনিক্খিত্তা, কেনিমা সিলা উপনিক্খিত্তা, নযিমস্স ককুধস্স পুব্বে সাখা ওনতা, সাযং সাখা ওনতা’’তি? ইধ মে, কস্সপ, পংসুকূলং উপ্পন্নং অহোসি, তস্স ময্হং, কস্সপ, এতদহোসি – ‘‘কত্থ নু খো অহং পংসুকূলং ধোৰেয্য’’ন্তি? অথ খো, কস্সপ, সক্কো দেৰানমিন্দো মম চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায পাণিনা পোক্খরণিং খণিত্ৰা মং এতদৰোচ – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, পংসুকূলং ধোৰতূ’’তি. সাযং, কস্সপ, অমনুস্সেন পাণিনা খণিতা পোক্খরণী. তস্স ময্হং, কস্সপ, এতদহোসি – ‘‘কিম্হি নু খো অহং পংসুকূলং পরিমদ্দেয্য’’ন্তি? অথ খো, কস্সপ, সক্কো দেৰানমিন্দো মম চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায মহতিং সিলং উপনিক্খিপি – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, পংসুকূলং পরিমদ্দতূ’’তি? সাযং, কস্সপ, অমনুস্সেন উপনিক্খিত্তা সিলা. তস্স ময্হং, কস্সপ, এতদহোসি – ‘‘কিম্হি নু খো অহং আলম্বিত্ৰা উত্তরেয্য’’ন্তি? অথ খো, কস্সপ, ককুধে অধিৰত্থা দেৰতা মম চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায সাখং ওনামেসি – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, আলম্বিত্ৰা উত্তরতূ’’তি? স্ৰাযং আহরহত্থো ককুধো. তস্স ময্হং, কস্সপ, এতদহোসি – ‘‘কিম্হি নু খো অহং পংসুকূলং ৰিস্সজ্জেয্য’’ন্তি? অথ খো, কস্সপ, সক্কো দেৰানমিন্দো মম চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায মহতিং সিলং উপনিক্খিপি – ‘‘ইধ, ভন্তে ভগৰা, পংসুকূলং ৰিস্সজ্জেতূ’’তি? সাযং, কস্সপ, অমনুস্সেন উপনিক্খিত্তা সিলাতি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম সক্কোপি দেৰানমিন্দো ৰেয্যাৰচ্চং করিস্সতি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা তস্মিংযেৰ ৰনসণ্ডে ৰিহাসি.

অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচেসি – ‘‘কালো, মহাসমণ, নিট্ঠিতং ভত্ত’’ন্তি. ‘‘গচ্ছ ত্ৰং, কস্সপ, আযামহ’’ন্তি উরুৰেলকস্সপং জটিলং উয্যোজেত্ৰা যায জম্বুযা জম্বুদীপো পঞ্ঞাযতি, ততো ফলং গহেত্ৰা পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসীদি. অদ্দসা খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো ভগৰন্তং অগ্যাগারে নিসিন্নং, দিস্ৰান ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কতমেন ত্ৰং, মহাসমণ, মগ্গেন আগতো, অহং তযা পঠমতরং পক্কন্তো, সো ত্ৰং পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসিন্নো’’তি? ‘‘ইধাহং, কস্সপ, তং উয্যোজেত্ৰা যায জম্বুযা জম্বুদীপো পঞ্ঞাযতি, ততো ফলং গহেত্ৰা পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসিন্নো. ইদং খো, কস্সপ, জম্বুফলং ৰণ্ণসম্পন্নং গন্ধসম্পন্নং রসসম্পন্নং, সচে আকঙ্খসি পরিভুঞ্জা’’তি. ‘‘অলং, মহাসমণ, ত্ৰংযেৰ তং অরহসি, ত্ৰংযেৰ তং পরিভুঞ্জা’’তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম মং পঠমতরং উয্যোজেত্ৰা যায জম্বুযা জম্বুদীপো পঞ্ঞাযতি, ততো ফলং গহেত্ৰা পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসীদিস্সতি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা তস্মিংযেৰ ৰনসণ্ডে ৰিহাসি.

অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচেসি – ‘‘কালো, মহাসমণ, নিট্ঠিতং ভত্ত’’ন্তি. ‘‘গচ্ছ ত্ৰং, কস্সপ, আযামহ’’ন্তি উরুৰেলকস্সপং জটিলং উয্যোজেত্ৰা যায জম্বুযা জম্বুদীপো পঞ্ঞাযতি, তস্সা অৰিদূরে অম্বো…পে… তস্সা অৰিদূরে আমলকী…পে… তস্সা অৰিদূরে হরীতকী…পে… তাৰতিংসং গন্ত্ৰা পারিচ্ছত্তকপুপ্ফং গহেত্ৰা পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসীদি. অদ্দসা খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো ভগৰন্তং অগ্যাগারে নিসিন্নং, দিস্ৰান ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কতমেন ত্ৰং, মহাসমণ, মগ্গেন আগতো, অহং তযা পঠমতরং পক্কন্তো, সো ত্ৰং পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসিন্নো’’তি? ‘‘ইধাহং, কস্সপ, তং উয্যোজেত্ৰা তাৰতিংসং গন্ত্ৰা পারিচ্ছত্তকপুপ্ফং গহেত্ৰা পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসিন্নো. ইদং খো, কস্সপ, পারিচ্ছত্তকপুপ্ফং ৰণ্ণসম্পন্নং গন্ধসম্পন্নং, সচে আকঙ্খসি গণ্হা’’তি. ‘‘অলং, মহাসমণ, ত্ৰংযেৰ তং অরহসি, ত্ৰংযেৰ তং গণ্হা’’তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম মং পঠমতরং উয্যোজেত্ৰা তাৰতিংসং গন্ত্ৰা পারিচ্ছত্তকপুপ্ফং গহেত্ৰা পঠমতরং আগন্ত্ৰা অগ্যাগারে নিসীদিস্সতি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন তে জটিলা অগ্গিং পরিচরিতুকামা ন সক্কোন্তি কট্ঠানি ফালেতুং. অথ খো তেসং জটিলানং এতদহোসি – ‘‘নিস্সংসযং খো মহাসমণস্স ইদ্ধানুভাৰো যথা মযং ন সক্কোম কট্ঠানি ফালেতু’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপং জটিলং এতদৰোচ – ‘‘ফালিযন্তু, কস্সপ, কট্ঠানী’’তি. ‘‘ফালিযন্তু, মহাসমণা’’তি. সকিদেৰ পঞ্চ কট্ঠসতানি ফালিযিংসু. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম কট্ঠানিপি ফালিযিস্সন্তি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন তে জটিলা অগ্গিং পরিচরিতুকামা ন সক্কোন্তি অগ্গিং উজ্জলেতুং. অথ খো তেসং জটিলানং এতদহোসি – ‘‘নিস্সংসযং খো মহাসমণস্স ইদ্ধানুভাৰো যথা মযং ন সক্কোম অগ্গিং উজ্জলেতু’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপং জটিলং এতদৰোচ – ‘‘উজ্জলিযন্তু, কস্সপ, অগ্গী’’তি. ‘‘উজ্জলিযন্তু, মহাসমণা’’তি. সকিদেৰ পঞ্চ অগ্গিসতানি উজ্জলিযিংসু. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম অগ্গীপি উজ্জলিযিস্সন্তি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন তে জটিলা অগ্গিং পরিচরিত্ৰা ন সক্কোন্তি অগ্গিং ৰিজ্ঝাপেতুং. অথ খো তেসং জটিলানং এতদহোসি – ‘‘নিস্সংসযং খো মহাসমণস্স ইদ্ধানুভাৰো যথা মযং ন সক্কোম অগ্গিং ৰিজ্ঝাপেতু’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপং জটিলং এতদৰোচ – ‘‘ৰিজ্ঝাযন্তু, কস্সপ, অগ্গী’’তি. ‘‘ৰিজ্ঝাযন্তু, মহাসমণা’’তি. সকিদেৰ পঞ্চ অগ্গিসতানি ৰিজ্ঝাযিংসু. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম অগ্গীপি ৰিজ্ঝাযিস্সন্তি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন তে জটিলা সীতাসু হেমন্তিকাসু রত্তীসু অন্তরট্ঠকাসু হিমপাতসমযে নজ্জা নেরঞ্জরায উম্মুজ্জন্তিপি নিমুজ্জন্তিপি উম্মুজ্জননিমুজ্জনম্পি করোন্তি. অথ খো ভগৰা পঞ্চমত্তানি মন্দামুখিসতানি অভিনিম্মিনি যত্থ তে জটিলা উত্তরিত্ৰা ৰিসিব্বেসুং. অথ খো তেসং জটিলানং এতদহোসি – ‘‘নিস্সংসযং খো মহাসমণস্স ইদ্ধানুভাৰো যথযিমা মন্দামুখিযো নিম্মিতা’’তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম তাৰ বহূ মন্দামুখিযোপি অভিনিম্মিনিস্সতি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন মহা অকালমেঘো পাৰস্সি, মহা উদকৰাহকো সঞ্জাযি, যস্মিং পদেসে ভগৰা ৰিহরতি সো পদেসো উদকেন ন ওত্থটো হোতি. অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘যংনূনাহং সমন্তা উদকং উস্সারেত্ৰা মজ্ঝে রেণুহতায ভূমিযা চঙ্কমেয্য’’ন্তি. অথ খো ভগৰা সমন্তা উদকং উস্সারেত্ৰা মজ্ঝে রেণুহতায ভূমিযা চঙ্কমি. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো ‘‘মাহেৰ খো মহাসমণো উদকেন ৰূল়্হো অহোসী’’তি নাৰায সম্বহুলেহি জটিলেহি সদ্ধিং যস্মিং পদেসে ভগৰা ৰিহরতি, তং পদেসং অগমাসি. অদ্দসা খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো ভগৰন্তং সমন্তা উদকং উস্সারেত্ৰা মজ্ঝে রেণুহতায ভূমিযা চঙ্কমন্তং, দিস্ৰান ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইদং নু ত্ৰং, মহাসমণা’’তি. ‘‘অযমহমস্মি, কস্সপা’’তি ভগৰা ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা নাৰায পচ্চুট্ঠাসি. অথ খো উরুৰেলকস্সপস্স জটিলস্স এতদহোসি – ‘‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, যত্র হি নাম উদকম্পি ন পৰাহিস্সতি, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’’ন্তি.

অথ খো ভগৰতো এতদহোসি – ‘‘চিরম্পি খো ইমস্স মোঘপুরিসস্স এৰং ভৰিস্সতি ‘মহিদ্ধিকো খো মহাসমণো মহানুভাৰো, ন ত্ৰেৰ চ খো অরহা যথা অহ’ন্তি, যংনূনাহং ইমং জটিলং সংৰেজেয্য’’ন্তি. অথ খো ভগৰা উরুৰেলকস্সপং জটিলং এতদৰোচ – ‘‘নেৰ চ খো ত্ৰং, কস্সপ, অরহা, নাপি অরহত্তমগ্গসমাপন্নো, সাপি তে পটিপদা নত্থি, যায ত্ৰং অরহা ৰা অস্সসি অরহত্তমগ্গং ৰা সমাপন্নো’’তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো ভগৰতো পাদেসু সিরসা নিপতিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘লভেয্যাহং, ভন্তে, ভগৰতো সন্তিকে পব্বজ্জং, লভেয্যং উপসম্পদ’’ন্তি. ‘‘ত্ৰং খোসি, কস্সপ, পঞ্চন্নং জটিলসতানং নাযকো ৰিনাযকো অগ্গো পমুখো পামোক্খো, তেপি তাৰ অপলোকেহি, যথা তে মঞ্ঞিস্সন্তি, তথা তে করিস্সন্তী’’তি. অথ খো উরুৰেলকস্সপো জটিলো যেন তে জটিলা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তে জটিলে এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, ভো, মহাসমণে ব্রহ্মচরিযং চরিতুং, যথা ভৰন্তো মঞ্ঞন্তি তথা করোন্তূ’’তি. ‘‘চিরপটিকা মযং, ভো, মহাসমণে অভিপ্পসন্না, সচে ভৰং মহাসমণে ব্রহ্মচরিযং চরিস্সতি, সব্বেৰ মযং মহাসমণে ব্রহ্মচরিযং চরিস্সামা’’তি. অথ খো তে জটিলা কেসমিস্সং জটামিস্সং খারিকাজমিস্সং অগ্গিহুতমিস্সং উদকে পৰাহেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো পাদেসু সিরসা নিপতিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘লভেয্যাম মযং, ভন্তে, ভগৰতো সন্তিকে পব্বজ্জং, লভেয্যাম উপসম্পদ’’ন্তি. ‘‘এথ, ভিক্খৰো’’তি ভগৰা অৰোচ – ‘‘স্ৰাক্খাতো ধম্মো, চরথ ব্রহ্মচরিযং সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযাযা’’তি. সাৰ তেসং আযস্মন্তানং উপসম্পদা অহোসি.

অদ্দসা খো নদীকস্সপো জটিলো কেসমিস্সং জটামিস্সং খারিকাজমিস্সং অগ্গিহুতমিস্সং উদকে ৰুয্হমানে, দিস্ৰানস্স এতদহোসি – ‘‘মাহেৰ মে ভাতুনো উপসগ্গো অহোসী’’তি, জটিলে পাহেসি – ‘‘গচ্ছথ মে ভাতরং জানাথা’’তি, সামঞ্চ তীহি জটিলসতেহি সদ্ধিং যেনাযস্মা উরুৰেলকস্সপো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উরুৰেলকস্সপং এতদৰোচ – ‘‘ইদং নু খো, কস্সপ, সেয্যো’’তি? ‘‘আমাৰুসো, ইদং সেয্যো’’তি. অথ খো তে জটিলা কেসমিস্সং জটামিস্সং খারিকাজমিস্সং অগ্গিহুতমিস্সং উদকে পৰাহেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো পাদেসু সিরসা নিপতিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘লভেয্যাম মযং, ভন্তে, ভগৰতো সন্তিকে পব্বজ্জং, লভেয্যাম উপসম্পদ’’ন্তি. ‘‘এথ, ভিক্খৰো’’তি ভগৰা অৰোচ – ‘‘স্ৰাক্খাতো ধম্মো, চরথ ব্রহ্মচরিযং সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযাযা’’তি. সাৰ তেসং আযস্মন্তানং উপসম্পদা অহোসি.

অদ্দসা খো গযাকস্সপো জটিলো কেসমিস্সং জটামিস্সং খারিকাজমিস্সং অগ্গিহুতমিস্সং উদকে ৰুয্হমানে, দিস্ৰানস্স এতদহোসি – ‘‘মাহেৰ মে ভাতূনং উপসগ্গো অহোসী’’তি, জটিলে পাহেসি – ‘‘গচ্ছথ মে ভাতরো জানাথা’’তি, সামঞ্চ দ্ৰীহি জটিলসতেহি সদ্ধিং যেনাযস্মা উরুৰেলকস্সপো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উরুৰেলকস্সপং এতদৰোচ – ‘‘ইদং নু খো, কস্সপ, সেয্যো’’তি? ‘‘আমাৰুসো, ইদং সেয্যো’’তি. অথ খো তে জটিলা কেসমিস্সং জটামিস্সং খারিকাজমিস্সং অগ্গিহুতমিস্সং উদকে পৰাহেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো পাদেসু সিরসা নিপতিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘লভেয্যাম মযং, ভন্তে, ভগৰতো সন্তিকে পব্বজ্জং, লভেয্যাম উপসম্পদ’’ন্তি. ‘‘এথ, ভিক্খৰো’’তি, ভগৰা অৰোচ – ‘‘স্ৰাক্খাতো ধম্মো, চরথ ব্রহ্মচরিযং সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযাযা’’তি. সাৰ তেসং আযস্মন্তানং উপসম্পদা অহোসি.

‘‘ভগৰতো অধিট্ঠানেন পঞ্চ কট্ঠসতানি ন ফালিযিংসু, ফালিযিংসু, অগ্গী ন উজ্জলিযিংসু, উজ্জলিযিংসু, ন ৰিজ্ঝাযিংসু, ৰিজ্ঝাযিংসু, পঞ্চ মন্দামুখিসতানি অভিনিম্মিনি, এতেন নযেন অড্ঢুড্ঢপাটিহারিযসহস্সানি হোন্তি.

‘‘অথ খো ভগৰা উরুৰেলাযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন গযাসীসং তেন চারিকং পক্কামি মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং সহস্সেন সব্বেহেৰ পুরাণজটিলেহি. তত্র সুদং ভগৰা গযাযং ৰিহরতি গযাসীসে সদ্ধিং ভিক্খুসহস্সেন. তত্র খো ভগৰা ভিক্খু আমন্তেসি (সং. নি. ৪.২৮) – ‘সব্বং, ভিক্খৰে, আদিত্তং, কিঞ্চ, ভিক্খৰে, সব্বং আদিত্তং, চক্খু, ভিক্খৰে, আদিত্তং, রূপা আদিত্তা, চক্খুৰিঞ্ঞাণং আদিত্তং, চক্খুসম্ফস্সো আদিত্তো, যমিদং চক্খুসম্ফস্সপচ্চযা উপ্পজ্জতি ৰেদযিতং সুখং ৰা দুক্খং ৰা অদুক্খমসুখং ৰা তম্পি আদিত্তং. কেন আদিত্তং, রাগগ্গিনা দোসগ্গিনা মোহগ্গিনা আদিত্তং, জাতিযা জরায মরণেন সোকেহি পরিদেৰেহি দুক্খেহি দোমনস্সেহি উপাযাসেহি আদিত্তন্তি ৰদামি? সোতং আদিত্তং, সদ্দা আদিত্তা…পে… ঘানং আদিত্তং, গন্ধা আদিত্তা…পে… জিৰ্হা আদিত্তা, রসা আদিত্তা…পে… কাযো আদিত্তো, ফোট্ঠব্বা আদিত্তা…পে… মনো আদিত্তো, ধম্মা আদিত্তা, মনোৰিঞ্ঞাণং আদিত্তং, মনোসম্ফস্সো আদিত্তো, যমিদং মনোসম্ফস্সপচ্চযা উপ্পজ্জতি ৰেদযিতং সুখং ৰা দুক্খং ৰা অদুক্খমসুখং ৰা তম্পি আদিত্তং. কেন আদিত্তং, রাগগ্গিনা দোসগ্গিনা মোহগ্গিনা আদিত্তং, জাতিযা জরায মরণেন সোকেহি পরিদেৰেহি দুক্খেহি দোমনস্সেহি উপাযাসেহি আদিত্ত’’’ন্তি ৰদামি.

‘‘এৰং পস্সং, ভিক্খৰে, সুতৰা অরিযসাৰকো চক্খুস্মিম্পি নিব্বিন্দতি, রূপেসুপি নিব্বিন্দতি, চক্খুৰিঞ্ঞাণেপি নিব্বিন্দতি, চক্খুসম্ফস্সেপি নিব্বিন্দতি, যমিদং চক্খুসম্ফস্সপচ্চযা উপ্পজ্জতি ৰেদযিতং সুখং ৰা দুক্খং ৰা অদুক্খমসুখং ৰা তস্মিম্পি নিব্বিন্দতি. সোতস্মিম্পি নিব্বিন্দতি, সদ্দেসুপি নিব্বিন্দতি…পে… ঘানস্মিম্পি নিব্বিন্দতি, গন্ধেসুপি নিব্বিন্দতি…পে… জিৰ্হাযপি নিব্বিন্দতি, রসেসুপি নিব্বিন্দতি…পে… কাযস্মিম্পি নিব্বিন্দতি, ফোট্ঠব্বেসুপি নিব্বিন্দতি…পে… মনস্মিম্পি নিব্বিন্দতি, ধম্মেসুপি নিব্বিন্দতি, মনোৰিঞ্ঞাণেপি নিব্বিন্দতি, মনোসম্ফস্সেপি নিব্বিন্দতি, যমিদং মনোসম্ফস্সপচ্চযা উপ্পজ্জতি ৰেদযিতং সুখং ৰা দুক্খং ৰা অদুক্খমসুখং ৰা তস্মিম্পি নিব্বিন্দতি. নিব্বিন্দং ৰিরজ্জতি, ৰিরাগা ৰিমুচ্চতি, ৰিমুত্তস্মিং ৰিমুত্তমিতি ঞাণং হোতি, ‘খীণা জাতি, ৰুসিতং ব্রহ্মচরিযং, কতং করণীযং, নাপরং ইত্থত্তাযা’তি পজানাতী’’তি.

ইমস্মিঞ্চ পন ৰেয্যাকরণস্মিং ভঞ্ঞমানে তস্স ভিক্খুসহস্সস্স অনুপাদায আসৰেহি চিত্তানি ৰিমুচ্চিংসু.

২৯. এৰং আদিত্তপরিযাযদেসনং সুত্ৰা সহ পটিসম্ভিদাহি অরহত্তং সম্পত্তো নদীকস্সপো থেরো সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. তত্থ অগ্গফলন্তি উত্তমফলং, অত্তনা রোপিতঅম্বরুক্খস্স আদিম্হি গহিতফলং ৰা. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

নদীকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৩. গযাকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ততিযাপদানে অজিনচম্মৰত্থোহন্তিআদিকং আযস্মতো গযাকস্সপত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযং কুসলং উপচিনন্তো ইতো একতিংসকপ্পে সিখিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো নিস্সরণজ্ঝাসযতায ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা অরঞ্ঞাযতনে অস্সমং মাপেত্ৰা ৰনমূলফলাহারো ৰসতি. তেন চ সমযেন ভগৰা একো অদুতিযো তস্স অস্সমসমীপেনাগচ্ছি, সো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো উপসঙ্কমিত্ৰা ৰন্দিত্ৰা একমন্তং ঠিতো ৰেলং ওলোকেন্তো মনোহরানি কোলফলানি সত্থু উপনেসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰযপ্পত্তো নিস্সরণজ্ঝাসযতায ঘরাৰাসং পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা দ্ৰীহি তাপসসতেহি সদ্ধিং গযায ৰিহরতি. গযায ৰসনতো হিস্স কস্সপগোত্ততায চ গযাকস্সপোতি সমঞ্ঞা অহোসি. সো ভগৰতো সদ্ধিং পরিসায এহিভিক্খূপসম্পদং দত্ৰা নদীকস্সপস্স ৰুত্তনযেন আদিত্তপরিযায দেসনায ওৰদিযমানো অরহত্তে পতিট্ঠাসি.

৩৫. সো অরহত্তং পত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো অজিনচম্মৰত্থোহন্তিআদিমাহ. তত্থ অজিনচম্মৰত্থোতি তাপসপব্বজিতত্তা অজিনচম্মনিৰাসনপাৰুরণোতি অত্থো. খারিভারধরোতি তাপসকালে তাপসপরিক্খারপরিপুণ্ণকাজধরোতি অত্থো. খারিকতাপসপরিক্খারে পূরেত্ৰা. কোলং অহাসি অস্সমন্তি কোলফলং অস্সমে পূরেত্ৰা অস্সমে নিসিন্নোতি অত্থো. অগোপযিন্তি পাঠে কোলফলং পরিযেসিত্ৰা অস্সমং গোপেসিং রক্খিন্তি অত্থো. সেসং সব্বং উত্তানত্থমেৰাতি.

গযাকস্সপত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৪. কিমিলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

চতুত্থাপদানে নিব্বুতে ককুসন্ধম্হীতিআদিকং আযস্মতো কিমিলত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ককুসন্ধস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো পরিনিব্বুতে সত্থরি তস্স ধাতুযো উদ্দিস্স সললমালাহি মণ্ডপং কারেত্ৰা পূজং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন তাৰতিংসেসু উপ্পজ্জিত্ৰা অপরাপরং দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কপিলৰত্থুনগরে সক্যরাজকুলে নিব্বত্তিত্ৰা কিমিলোতি তস্স নামং অকাসি. সো ৰযপ্পত্তো ভোগসম্পত্তিযা পমত্তো ৰিহরতি. তস্স ঞাণপরিপাকং ঞত্ৰা সংৰেগজননত্থং অনুপিযাযং ৰিহরন্তো সত্থা পঠমযোব্বনে ঠিতং রমণীযং ইত্থিরূপং অভিনিম্মিনিত্ৰা পুরতো দস্সেত্ৰা পুন অনুক্কমেন যথা জরারোগৰিপত্তীহি অভিভূতা দিস্সতি, তথা অকাসি. তং দিস্ৰা কিমিলকুমারো অতিৰিয সংৰেগজাতো অত্তনো সংৰেগং পকাসেন্তো ভগৰতো পাকটং কত্ৰা লদ্ধানুসাসনো অরহত্তং পাপুণি.

৪২. সো অরহত্তং পত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে ককুসন্ধম্হীতিআদিমাহ. ব্রাহ্মণম্হি ৰুসীমতীতি পঞ্চহি ৰসিতাহি ৰসিপ্পত্তম্হি ভগৰতি. ব্রাহ্মণস্স সব্বগুণগণেহি মণ্ডিতত্তা অভিৰূল়্হীতত্তা ব্রাহ্মণম্হি ককুসন্ধে ভগৰতি পরিনিব্বুতেতি অত্থো. সেসং সব্বং উত্তানমেৰাতি.

কিমিলত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৫. ৰজ্জিপুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সহস্সরংসী ভগৰাতিআদিকং আযস্মতো ৰজ্জিপুত্তত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযং পুঞ্ঞং উপচিনন্তো ইতো চতুনৰুতিকপ্পে একং পচ্চেকবুদ্ধং ভিক্খায গচ্ছন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো কদলিফলানি অদাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ৰেসালিযং লিচ্ছৰিরাজকুমারো হুত্ৰা নিব্বত্তি, ৰজ্জিরাজপুত্তত্তা ৰজ্জিপুত্তোত্ৰেৰস্স সমঞ্ঞা. সো দহরো হুত্ৰা হত্থিসিপ্পাদিসিক্খনকালেপি হেতুসম্পন্নতায নিস্সরণজ্ঝাসযোৰ হুত্ৰা ৰিচরন্তো সত্থু ধম্মদেসনং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো সত্থু সন্তিকে পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনায কম্মং কত্ৰা নচিরস্সেৰ ছল়ভিঞ্ঞো অহোসি. ছল়ভিঞ্ঞো পন হুত্ৰা অপরভাগে অচিরপরিনিব্বুতে সত্থরি ধম্মং সঙ্গাযিতুং সঙ্কেতং কত্ৰা মহাথেরেসু তত্থ তত্থ ৰিহরন্তেসু একদিৰসং আযস্মন্তং আনন্দং সেখংযেৰ সমানং মহতিযা পরিসায পরিৰুতং ধম্মং দেসেন্তং দিস্ৰা তস্স উপরিমগ্গাধিগমায উস্সাহং জনেন্তো –

‘‘রুক্খমূলগহনং পসক্কিয, নিব্বানং হদযস্মিং ওপিয;

ঝায গোতম মা চ পমাদো, কিং তে বিল়িবিল়িকা করিস্সতী’’তি. (থেরগা. ১১৯) – গাথং অভাসি;

তত্থ রুক্খমূলগহনন্তি রুক্খমূলভূতং গহনং, গহনঞ্হি অত্থি, ন রুক্খমূলং, রুক্খমূলঞ্চ অত্থি, ন গহনং, তেসু রুক্খমূলগ্গহণেন ঠানস্স ছাযায সম্পন্নতায ৰাতাতপপরিস্সযাভাৰং দীপেতি, গহনগ্গহণেন নিৰাতভাৰেন ৰাতপরিস্সযাভাৰং জনসম্বাধাভাৰঞ্চ দস্সেতি, তদুভযেন চ ভাৰনাযোগ্যতং. পসক্কিযাতি উপগন্ত্ৰা. নিব্বানং হদযস্মিং ওপিযাতি ‘‘এৰং মযা পটিপজ্জিত্ৰা নিব্বানং অধিগন্তব্ব’’ন্তি নিব্বুতিং হদযে ঠপেত্ৰা চিত্তে কত্ৰা. ঝাযাতি তিলক্খণূপনিজ্ঝানেন ঝায, ৰিপস্সনাভাৰনাসহিতং মগ্গভাৰনং ভাৰেহি. গোতমাতি ধম্মভণ্ডাগারিকং গোত্তেনালপতি. মা চ পমাদোতি অধিকুসলেসু ধম্মেসু মা পমাদং আপজ্জি. ইদানি যাদিসো থেরস্স পমাদো, তং পটিক্খেপৰসেন দস্সেন্তো ‘‘কিং তে বিল়িবিল়িকা করিস্সতী’’তি আহ. তত্থ বিল়িবিল়িকাতি বিল়িবিল়িকিরিযা, বিল়িবিল়িতিসদ্দপৰত্তি যথা নিরত্থকা, এৰং বিল়িবিল়িকাসদিসা জনপঞ্ঞত্তি. কিং তে করিস্সতীতি কীদিসং অত্থং তুয্হং সাধেস্সতি, তস্মা জনপঞ্ঞত্তিং পহায সদত্থপসুতো হোহীতি ওৰাদং অদাসি.

তং সুত্ৰা অঞ্ঞেহি ৰুত্তেন ৰিস্সগন্ধৰাযনৰচনেন সংৰেগজাতো বহুদেৰ রত্তিং চঙ্কমেন ৰীতিনামেন্তো ৰিপস্সনং উস্সুক্কাপেত্ৰা সেনাসনং পৰিসিত্ৰা মঞ্চকে নিসিন্নমত্তোৰ ‘‘কিঞ্চি সযামী’’তি সীসং বিম্বোহনমসম্পত্তং পাদং ভূমিতো উগ্গতং সরীরস্স আকাসগতক্খণেযেৰ অরহত্তং পাপুণি.

৪৯. ৰজ্জিপুত্তত্থেরো অপরভাগে সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সহস্সরংসী ভগৰাতিআদিমাহ. তত্থ সহস্সরংসীতি এত্থ ‘‘অনেকসতসহস্সরংসী’’তি ৰত্তব্বে গাথাবন্ধসুখত্থং ‘‘সহস্সরংসী’’তি ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং. সেসং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ৰজ্জিপুত্তত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৬. উত্তরত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

ছট্ঠাপদানে সুমেধো নাম সম্বুদ্ধোতিআদিকং আযস্মতো উত্তরসামণেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো সুমেধস্স ভগৰতো কালে ৰিজ্জাধরো হুত্ৰা আকাসেন ৰিচরতি. তেন চ সমযেন সত্থা তস্সেৰ অনুগ্গণ্হনত্থং ৰনন্তরে অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসীদি ছব্বণ্ণবুদ্ধরংসিযো ৰিস্সজ্জেন্তো. সো অন্তলিক্খেন গচ্ছন্তো ভগৰন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো আকাসতো ওরুয্হ সুৰিসুদ্ধেহি ৰিপুলেহি কণিকারপুপ্ফেহি ভগৰন্তং পূজেসি, পুপ্ফানি বুদ্ধানুভাৰেন সত্থু উপরি ছত্তাকারেন অট্ঠংসু, সো তেন ভিয্যোসোমত্তায পসন্নচিত্তো হুত্ৰা অপরভাগে কালং কত্ৰা তাৰতিংসেসু নিব্বত্তিত্ৰা দিব্বসম্পত্তিং অনুভৰন্তো যাৰতাযুকং তত্থ ঠত্ৰা ততো চুতো দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে রাজগহে ব্রাহ্মণমহাসালস্স পুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি, উত্তরোতিস্স নামং অহোসি. সো ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ব্রাহ্মণৰিজ্জাসু নিপ্ফত্তিং গন্ত্ৰা জাতিযা রূপেন ৰিজ্জায ৰযেন সীলাচারেন চ লোকস্স সম্ভাৰনীযো জাতো.

তস্স তং সম্পত্তিং দিস্ৰা ৰস্সকারো মগধমহামত্তো অত্তনো ধীতরং দাতুকামো হুত্ৰা অত্তনো অধিপ্পাযং পৰেদেসি. সো নিস্সরণজ্ঝাসযতায তং পটিক্খিপিত্ৰা কালেন কালং ধম্মসেনাপতিং পযিরুপাসন্তো তস্স সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰত্তসম্পন্নো হুত্ৰা থেরং উপট্ঠহতি.

তেন চ সমযেন থেরস্স অঞ্ঞতরো আবাধো উপ্পন্নো, তস্স ভেসজ্জত্থায উত্তরো সামণেরো পাতোৰ পত্তচীৰরমাদায ৰিহারতো নিক্খন্তো অন্তরামগ্গে তল়াকস্স সমীপে পত্তং ঠপেত্ৰা উদকসমীপং গন্ত্ৰা মুখং ধোৰতি. অথ অঞ্ঞতরো উমঙ্গচোরো কতকম্মো আরক্খপুরিসেহি অনুবদ্ধো অগ্গমগ্গেন নগরতো নিক্খমিত্ৰা পলাযন্তো অত্তনা গহিতং রতনভণ্ডিতং সামণেরস্স পত্তে পক্খিপিত্ৰা পলাযি. সামণেরোপি পত্তসমীপং উপগতো. চোরং অনুবন্ধন্তা রাজপুরিসা সামণেরস্স পত্তে ভণ্ডিকং দিস্ৰা ‘‘অযং চোরো, ইমিনা চোরিযং কত’’ন্তি সামণেরং পচ্ছাবাহং বন্ধিত্ৰা ৰস্সকারস্স ব্রাহ্মণস্স দস্সেসুং. ৰস্সকারো চ তদা রঞ্ঞো ৰিনিচ্ছযে নিযুত্তো হুত্ৰা ছেজ্জভেজ্জং অনুসাসতি, সো ‘‘পুব্বে মম ৰচনং নাদিযি, সুদ্ধপাসণ্ডিযেসু পব্বজী’’তি (থেরগা. অট্ঠ. ১.উত্তরত্থেরগাথাৰণ্ণনা) কম্মং অসোধেত্ৰা ঘাতুকামত্তাৰ জীৰন্তমেৰ তং সূলে উত্তাসেসি.

অথস্স ভগৰা ঞাণপরিপাকং ওলোকেত্ৰা তং ঠানং গন্ত্ৰা ৰিপ্ফুরন্তহত্থনখমণিমযূখসম্ভিন্নসিতাভতায পগ্ঘরন্তজাতিহিঙ্গুলকসুৰণ্ণরসধারং ৰিয জালাগুণ্ঠিতমুদুতলুনদীঘঙ্গুলিহত্থং উত্তরস্স সীসে ঠপেত্ৰা ‘‘উত্তর, ইদং তে পুরিমকম্মস্স ফলং উপ্পন্নং, তত্থ তযা পচ্চৰেক্খণবলেন অধিৰাসনা কাতব্বা’’তি ৰত্ৰা অজ্ঝাসযানুরূপং ধম্মং দেসেসি. উত্তরো অমতাভিসেকসদিসেন সত্থু হত্থসম্ফস্সেন সঞ্জাতপ্পসাদসোমনস্সতায উল়ারপীতিপামোজ্জং পটিলভিত্ৰা যথাপরিচিতং ৰিপস্সনামগ্গং সমারূল়্হো ঞাণস্স পরিপাকং গতত্তা সত্থু চ দেসনাৰিলাসেন তাৰদেৰ মগ্গপটিপাটিযা সব্বে কিলেসে খেপেত্ৰা ছল়ভিঞ্ঞো অহোসি. ছল়ভিঞ্ঞো পন হুত্ৰা সূলতো উট্ঠহিত্ৰা পরানুদ্দযায আকাসে ঠত্ৰা পাটিহারিযং দস্সেসি. মহাজনো অচ্ছরিযব্ভুতচিত্তজাতো অহোসি. তাৰদেৰস্স ৰণো সংরূল়্হি, সো ভিক্খূহি, ‘‘আৰুসো, তাদিসদুক্খং অনুভৰন্তো কথং ত্ৰং ৰিপস্সনং অনুযুঞ্জিতুং অসক্খী’’তি পুট্ঠো, ‘‘পগেৰ মে, আৰুসো, সংসারে আদীনৰো, সঙ্খারানঞ্চ সভাৰো সুদিট্ঠো, এৰাহং তাদিসং দুক্খং অনুভৰন্তোপি অসক্খিং ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা ৰিসেসং অধিগন্তু’’ন্তি আহ. ‘‘পুব্বজাতিযা দহরকালে মক্খিকং গহেত্ৰা নিম্বসূলকং গহেত্ৰা সূলারোপনকীল়ং পটিচ্চ এৰং অনেকজাতিসতেসু সূলারোপনদুক্খমনুভৰিত্ৰা ইমায পরিযোসানজাতিযা এৰরূপং দুক্খমনুভূত’’ন্তি আহ.

৫৫. অথ অপরভাগে পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো সুমেধো নাম সম্বুদ্ধোতিআদিমাহ. তত্থ অনুত্তানপদৰণ্ণনমেৰ করিস্সাম.

৫৭. ৰিজ্জাধরো তদা আসিন্তি বাহিরকমন্তাদিৰিজ্জাসিদ্ধিযা আকাসগামিসমত্থো হুত্ৰা চরণৰসেন তং ৰিজ্জং রক্খিত্ৰা অৰিনাসেত্ৰা পরিহরণৰসেন ৰিজ্জাধরযোনি আসিং অহোসিন্তি অত্থো. অন্তলিক্খচরো অহন্তি অন্তং পরিযোসানং কোটিং লিখতে সংকরিস্সতীতি অন্তলিক্খং. অথ ৰা অন্তং পরিযোসানং লিখ্যতে ওলোকিযতে এতেনাতি অন্তলিক্খং, তস্মিং অন্তলিক্খে, আকাসে চরণসীলো অহন্তি অত্থো. তিসূলং সুকতং গয্হাতি তিখিণং সূলং, অগ্গং আৰুধং. তিসূলং সুন্দরং কতং, কোট্টনঘংসনমদ্দনপহরণৰসেন সুট্ঠু কতং সূলাৰুধং গয্হ গহেত্ৰা অম্বরতো গচ্ছামীতি অত্থো. সেসং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তাৰ নযানুযোগেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

উত্তরত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৭. অপরউত্তরত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

সত্তমাপদানে নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিকং আযস্মতো অপরস্স উত্তরত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ইতো চতুন্নৰুতিকপ্পে সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰযপ্পত্তো ৰিঞ্ঞুতং পত্ৰা সাসনে লদ্ধপ্পসাদো হুত্ৰা উপাসকত্তং নিৰেদেসি. সো সত্থরি পরিনিব্বুতে অত্তনো ঞাতকে সন্নিপাতেত্ৰা বহুপূজাসক্কারং সংহরিত্ৰা ধাতুপূজং অকাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাকেতে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা উত্তরোতি লদ্ধনামো ৰযপ্পত্তো কেনচিদেৰ করণীযেন সাৰত্থিং গতো কণ্ডম্বমূলে কতং যমকপাটিহারিযং দিস্ৰা পসীদিত্ৰা পুন কাল়কারামসুত্তদেসনায অভিৰড্ঢমানসদ্ধো পব্বজিত্ৰা সত্থারা সদ্ধিং রাজগহং গন্ত্ৰা উপসম্পদং লভিত্ৰা তথেৰ চরন্তো ৰিপস্সনং পট্ঠপেত্ৰা নচিরস্সেৰ ছল়ভিঞ্ঞো অহোসি. ছল়ভিঞ্ঞো পন হুত্ৰা সত্থরি সাৰত্থিযং ৰিহরন্তে বুদ্ধুপট্ঠানত্থং রাজগহতো সাৰত্থিং উপগতো ভিক্খূহি – ‘‘কিং, আৰুসো, পব্বজ্জাকিচ্চং তযা মত্থকং পাপিত’’ন্তি পুট্ঠো অঞ্ঞং ব্যাকাসি.

৯৩. অরহত্তং পন পত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো নিব্বুতে লোকনাথম্হীতিআদিমাহ. তং সব্বং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানত্থমেৰাতি.

অপরউত্তরত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৮. ভদ্দজিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

অট্ঠমাপদানে ওগয্হাহং পোক্খরণিন্তিআদিকং আযস্মতো ভদ্দজিত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ব্রাহ্মণানং ৰিজ্জাসিপ্পেসু পারং গন্ত্ৰা কামে পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা অরঞ্ঞাযতনে অস্সমং কারেত্ৰা ৰসন্তো একদিৰসং সত্থারং আকাসেন গচ্ছন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো অঞ্জলিং পগ্গয্হ অট্ঠাসি. সত্থা তস্স অজ্ঝাসযং দিস্ৰা আকাসতো ওতরি. ওতিণ্ণস্স পন ভগৰতো মধুঞ্চ ভিসমুল়ালঞ্চ সপ্পিখীরঞ্চ উপনামেসি, তস্স তং ভগৰা অনুকম্মং উপাদায পটিগ্গহেত্ৰা অনুমোদনং কত্ৰা পক্কামি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন তুসিতেসু নিব্বত্তো তত্থ যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো অপরাপরং সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে মহদ্ধনো সেট্ঠি হুত্ৰা অট্ঠসট্ঠিভিক্খুসতসহস্সং ভোজেত্ৰা তিচীৰরেন অচ্ছাদেসি.

এৰং বহুং কুসলং কত্ৰা দেৰলোকে নিব্বত্তি. তত্থ যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চৰিত্ৰা মনুস্সলোকেসু উপ্পন্নো বুদ্ধসুঞ্ঞে লোকে পঞ্চ পচ্চেকবুদ্ধসতানি চতূহি পচ্চযেহি উপট্ঠহিত্ৰা ততো চুতো রাজকুলে নিব্বত্তিত্ৰা রজ্জং অনুসাসন্তো অত্তনো পুত্তং পচ্চেকবোধিং অধিগন্ত্ৰা ঠিতং উপট্ঠহিত্ৰা তস্স পরিনিব্বুতস্স ধাতুযো গহেত্ৰা চেতিযং কত্ৰা পূজেসি. এৰং তত্থ তত্থ তানি তানি পুঞ্ঞানি কত্ৰা ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে ভদ্দিযনগরে অসীতিকোটিৰিভৰস্স ভদ্দিযসেট্ঠিস্স একপুত্তকো হুত্ৰা নিব্বত্তি, ভদ্দজীতিস্স নামং অহোসি. তস্স কির ইস্সরিযভোগপরিৰারসম্পত্তি চরিমভৰে বোধিসত্তস্স ৰিয অহোসি.

তদা সত্থা সাৰত্থিযং ৰসিত্ৰা ভদ্দজিকুমারং সঙ্গণ্হনত্থায মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং ভদ্দিযনগরং গন্ত্ৰা জাতিযাৰনে ৰসি তস্স ঞাণপরিপাকং আগমযমানো. সোপি উপরিপাসাদে নিসিন্নো সীহপঞ্জরং ৰিৰরিত্ৰা ওলোকেন্তো ভগৰতো সন্তিকে ধম্মং সোতুং গচ্ছন্তং মহাজনং দিস্ৰা, ‘‘কত্থাযং মহাজনো গচ্ছতী’’তি পুচ্ছিত্ৰা তং কারণং সুত্ৰা সযম্পি মহতা পরিৰারেন সত্থু সন্তিকং গন্ত্ৰা ধম্মং সুণন্তো সব্বাভরণপটিমণ্ডিতোৰ সব্বকিলেসে খেপেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি. অরহত্তে পন তেন অধিগতে সত্থা ভদ্দিযসেট্ঠিং আমন্তেসি – ‘‘তৰ পুত্তো অলঙ্কতপটিযত্তো ধম্মং সুণন্তো অরহত্তে পতিট্ঠাসি, তেনস্স ইদানেৰ পব্বজিতুং যুত্তং, নো চে পব্বজিস্সতি, পরিনিব্বাযিস্সতী’’তি. সেট্ঠি ‘‘ন ময্হং পুত্তস্স দহরস্সেৰ সতো পরিনিব্বানেন কিচ্চং অত্থি, পব্বাজেথ ন’’ন্তি আহ. তং সত্থা পব্বাজেত্ৰা উপসম্পাদেত্ৰা তত্থ সত্তাহং ৰসিত্ৰা কোটিগামং পাপুণি, সো চ গামো গঙ্গাতীরে অহোসি. কোটিগামৰাসিনো চ বুদ্ধপ্পমুখস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স মহাদানং পৰত্তেসুং. ভদ্দজিত্থেরো সত্থারা অনুমোদনায আরদ্ধমত্তায বহিগামং গন্ত্ৰা ‘‘গঙ্গাতীরে মগ্গসমীপে সত্থু আগতকালে ৰুট্ঠহিস্সামী’’তি কালপরিচ্ছেদং কত্ৰা অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে সমাপত্তিং সমাপজ্জিত্ৰা নিসীদি. মহাথেরেসু আগচ্ছন্তেসুপি অৰুট্ঠহিত্ৰা সত্থু আগতকালেযেৰ ৰুট্ঠাসি. পুথুজ্জনা ভিক্খূ – ‘‘অযং অধুনা পব্বজিতো, মহাথেরেসু আগচ্ছন্তেসু মানথদ্ধো হুত্ৰা ন ৰুট্ঠাসী’’তি উজ্ঝাযিংসু.

কোটিগামৰাসিনো সত্থু ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ বহূ নাৰাসঙ্ঘাটে বন্ধিংসু. সত্থা ‘‘ভদ্দজিস্সানুভাৰং পকাসেমী’’তি নাৰায ঠত্ৰা ‘‘কহং ভদ্দজী’’তি পুচ্ছি. ভদ্দজিত্থেরো – ‘‘সোহং, ভন্তে’’তি সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা অঞ্জলিং কত্ৰা অট্ঠাসি. সত্থা ‘‘এহি, ভদ্দজি, অম্হেহি সদ্ধিং একনাৰং অভিরুহা’’তি. সো উপ্পতিত্ৰা সত্থু ঠিতনাৰাযং অট্ঠাসি. সত্থা গঙ্গায মজ্ঝে গতকালে, ‘‘ভদ্দজি, তযা মহাপনাদকালে অজ্ঝাৰুট্ঠরতনপাসাদো কহ’’ন্তি আহ. ‘‘ইমস্মিং ঠানে নিমুগ্গো, ভন্তে’’তি. ‘‘তেন হি, ভদ্দজি, সব্রহ্মচারীনং কঙ্খং ছিন্দা’’তি. তস্মিং খণে থেরো সত্থারং ৰন্দিত্ৰা ইদ্ধিবলেন গন্ত্ৰা পাসাদথূপিকং পাদঙ্গুলন্তরেন সন্নিরুজ্ঝিত্ৰা পঞ্চৰীসতিযোজনং পাসাদং গহেত্ৰা আকাসে উপ্পতি, উপ্পতন্তো চ পঞ্ঞাসযোজনানি উক্খিপি. অথস্স পুরিমভৰে ঞাতকা পাসাদগতেন লোভেন মচ্ছকচ্ছপমণ্ডূকা হুত্ৰা নিব্বত্তা তস্মিং পাসাদে উট্ঠহন্তে পরিৰত্তিত্ৰা পতিংসু. সত্থা তে সম্পতন্তে দিস্ৰা ‘‘ঞাতকা তে, ভদ্দজি, কিলমন্তী’’তি আহ. থেরো সত্থু ৰচনেন পাসাদং ৰিস্সজ্জেসি. পাসাদো যথাঠানেযেৰ পতিট্ঠহি. সত্থা পারঙ্গতো ভিক্খূহি – ‘‘কদা, ভন্তে, ভদ্দজিত্থেরেন অযং পাসাদো অজ্ঝাৰুট্ঠো’’তি পুট্ঠো মহাপনাদজাতকং (জা. ১.৩.৪০ আদযো) কথেত্ৰা বহুজনং ধম্মামতং পাযেসি.

৯৮. থেরো পন অরহত্তং পত্তো পুব্বসম্ভারং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেতুং ওগয্হাহং পোক্খরণিন্তিআদিমাহ. তত্থ ওগয্হাহং পোক্খরণিন্তি পুথুনানাঅনেকমহোঘেহি খণিতত্তা ‘‘পোক্খরণী’’তি লদ্ধনামং জলাসযং ওগয্হ ওগহেত্ৰা পৰিসিত্ৰা অজ্ঝোগাহেত্ৰা ঘাসহেতুখাদনত্থায তত্থ পোক্খরণিযং পৰিসিত্ৰা ভিসং পদুমপুণ্ডরীকমূলং উদ্ধরামীতি অত্থো. সেসং হেট্ঠা ৰুত্তনযত্তা উত্তানপদত্থত্তা চ নযানুসারেন সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

ভদ্দজিত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

৯. সিৰকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

নৰমাপদানে এসনায চরন্তস্সাতিআদিকং আযস্মতো সিৰকত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো ৰিপস্সিস্স ভগৰতো কালে কুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো একদিৰসং ভগৰন্তং পিণ্ডায চরন্তং দিস্ৰা পসন্নমানসো পত্তং আদায কুম্মাসস্স পূরেত্ৰা অদাসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে রাজগহে ব্রাহ্মণকুলগেহে নিব্বত্তিত্ৰা সিৰকোতিস্স নামং অহোসি. সো ৰযপ্পত্তো ৰিজ্জাসিপ্পেসু নিপ্ফত্তিং গতো নেক্খম্মজ্ঝাসযতায কামে পহায তাপসপব্বজ্জং পব্বজিত্ৰা ৰিচরন্তো সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনায কম্মং করোন্তো নচিরস্সেৰ অরহত্তং পাপুণি.

১১৭. অরহত্তং পত্ৰা সোমনস্সজাতো অত্তনো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো এসনায চরন্তস্সাতিআদিমাহ. তং সব্বং সুৰিঞ্ঞেয্যমেৰাতি.

সিৰকত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১০. উপৰানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

দসমাপদানে পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিকং আযস্মতো উপৰানত্থেরস্স অপদানং. অযং কির পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো কেনচি কম্মচ্ছিদ্দেন পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে দল্লিদ্দকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰিঞ্ঞুতং পত্তো ভগৰতি পরিনিব্বুতে তস্স ধাতুং গহেত্ৰা মনুস্সদেৰনাগগরুল়যক্খকুম্ভণ্ডগন্ধব্বেহি সত্তরতনমযে সত্তযোজনিকে থূপে কতে তত্থ সুধোতং অত্তনো উত্তরাসঙ্গং ৰেল়গ্গে আবন্ধিত্ৰা ধজং কত্ৰা পূজং অকাসি. তং গহেত্ৰা অভিসম্মতকো নাম যক্খসেনাপতি দেৰেহি চেতিযপূজারক্খণত্থং ঠপিতো অদিস্সমানকাযো আকাসে ধারেন্তো চেতিযং তিক্খত্তুং পদক্খিণং অকাসি. তং দিস্ৰা ভিয্যোসোমত্তায পসন্নমানসো অহোসি. সো তেন পুঞ্ঞকম্মেন দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে সাৰত্থিযং ব্রাহ্মণকুলে নিব্বত্তিত্ৰা উপৰানোতি লদ্ধনামো ৰযপ্পত্তো জেতৰনপটিগ্গহণে বুদ্ধানুভাৰং দিস্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো পব্বজিত্ৰা ৰিপস্সনায কম্মং করোন্তো ছল়ভিঞ্ঞো অহোসি. অথাযস্মা উপৰানো ভগৰতো উপট্ঠাকো অহোসি. তেন চ সমযেন ভগৰতো ৰাতাবাধো উপ্পজ্জি. থেরস্স গিহিসহাযো দেৰহিতো নাম ব্রাহ্মণো সাৰত্থিযং পটিৰসতি. সো থেরং চতূহি পচ্চযেহি পৰারেসি. অথাযস্মা উপৰানো নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরং গহেত্ৰা তস্স ব্রাহ্মণস্স নিৰেসনং উপগঞ্ছি. ব্রাহ্মণো ‘‘কেনচি মঞ্ঞে পযোজনেন থেরো আগতো ভৰিস্সতী’’তি ঞত্ৰা ‘‘ৰদেয্যাথ, ভন্তে, কেনত্থো’’তি আহ. থেরো তস্স ব্রাহ্মণস্স পযোজনং আচিক্খন্তো –

‘‘অরহং সুগতো লোকে, ৰাতেহাবাধিকো মুনি;

সচে উণ্হোদকং অত্থি, মুনিনো দেহি ব্রাহ্মণ.

‘‘পূজিতো পূজনেয্যানং, সক্করেয্যান সক্কতো;

অপচিতোপচেয্যানং, তস্স ইচ্ছামি হাতৰে’’তি. (থেরগা. ১৮৫-১৮৬) –

গাথাদ্ৰযং অভাসি.

তস্সত্থো – যো ইমস্মিং লোকে পূজনেয্যানং পূজেতব্বেহি সক্কাদীহি দেৰেহি মহাব্রহ্মাদীহি চ ব্রহ্মেহি পূজিতো, সক্করেয্যানং সক্কাতব্বেহি বিম্বিসারকোসলরাজাদীহি সক্কতো, অপচেয্যানং অপচাযিতব্বেহি মহেসীহি খীণাসৰেহি অপচিতো, কিলেসেহি আরকত্তাদিনা অরহং, সোভনগমনাদিনা সুগতো সব্বঞ্ঞূ মুনি ময্হং সত্থা দেৰদেৰো সক্কানং অতিসক্কো ব্রহ্মানং অতিব্রহ্মা, সো দানি ৰাতেহি ৰাতহেতু ৰাতক্খোভনিমিত্তং আবাধিকো জাতো. সচে, ব্রাহ্মণ, উণ্হোদকং অত্থি, তস্স ৰাতাবাধৰূপসমনত্থং তং হাতৰে উপনেতুং ইচ্ছামীতি.

তং সুত্ৰা ব্রাহ্মণো উণ্হোদকং তদনুরূপং ৰাতহরঞ্চ ভেসজ্জং ভগৰতো উপনামেসি. তেন চ সত্থু রোগো ৰূপসমি. তস্স ভগৰা অনুমোদনং অকাসি.

১২২. অথাযস্মা উপৰানো অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরো নাম জিনোতিআদিমাহ. তত্থ পদুমুত্তরোতিআদীনি পুব্বে ৰুত্তত্থানেৰ.

১২৩. মহাজনা সমাগম্মাতি সকলজম্বুদীপৰাসিনো রাসিভূতাতি অত্থো. চিতকং কত্ৰাতি যোজনুব্বেধং চন্দনরাসিচিতকং কত্ৰা ভগৰতো সরীরং তত্থ অভিরোপযিংসূতি সম্বন্ধো.

১২৪. সরীরকিচ্চং কত্ৰানাতি আদহনাতি অগ্গিনা দহনকিচ্চং কত্ৰাতি অত্থো.

১২৭-২৮. জঙ্ঘা মণিমযা আসীতি মনুস্সেহি কতথূপে জঙ্ঘা পুপ্ফৰাহত্থং চরিতট্ঠানং মণিমযা ইন্দনীলমণিনা কতাতি অত্থো. মযম্পীতি সব্বে দেৰা থূপং করিস্সামাতি অত্থো.

১২৯. ধাতু আৰেণিকা নত্থীতি দেৰমনুস্সেহি ৰিসুং ৰিসুং চেতিযং কাতুং আৰেণিকা ৰিসুং ধাতু নত্থি, তং দস্সেন্তো সরীরং একপিণ্ডিতন্তি আহ. অধিট্ঠানবলেন সকলসরীরধাতু একঘনসিলামযপটিমা ৰিয একমেৰ অহোসীতি অত্থো. ইমম্হি বুদ্ধথূপম্হীতি সকলজম্বুদীপৰাসীহি কতম্হি ইমম্হি সুৰণ্ণথূপম্হি মযং সব্বে সমাগন্ত্ৰা কঞ্চুকথূপং করিস্সামাতি অত্থো.

১৩৩. ইন্দনীলং মহানীলন্তি ইন্দীৰরপুপ্ফৰণ্ণাভং মণি ইন্দনীলমণি. ততো অধিকৰণ্ণতা মহামণি ইন্দনীলমণযো চ মহানীলমণযো চ জোতিরসমণিজাতিরঙ্গমণযো চ একতো সন্নিপাতেত্ৰা রাসী কত্ৰা সুৰণ্ণথূপে কঞ্চুকথূপং কত্ৰা অছাদযুন্তি সম্বন্ধো.

১৪৪. পচ্চেকং বুদ্ধসেট্ঠস্সাতি বুদ্ধুত্তমস্স পতি একং ৰিসুং উপরিছদনেন থূপং অকংসূতি অত্থো.

১৪৭. কুম্ভণ্ডা গুয্হকা তথাতি কুম্ভমত্তানি অণ্ডানি যেসং দেৰানং তে কুম্ভণ্ডা, পটিচ্ছাদেত্ৰা নিগুহিত্ৰা পটিচ্ছাদনতো গরুল়া গুয্হকা নাম জাতা, তে কুম্ভণ্ডা গুয্হকাপি থূপং অকংসূতি অত্থো.

১৫১. অতিভোন্তি ন তস্সাভাতি তস্স চেতিযস্স পভং চন্দসূরিযতারকানং পভা ন অতিভোন্তি, ন অজ্ঝোত্থরন্তীতি অত্থো.

১৫৮. অহম্পি কারং কস্সামীতি তাদিনো লোকনাথস্স থূপস্মিং অহম্পি কারং পুঞ্ঞকিরিযং কুসলকম্মং ধজপটাকপূজং করিস্সামীতি অত্থো.

উপৰানত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

১১. রট্ঠপালত্থেরঅপদানৰণ্ণনা

একাদসমাপদানে পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিকং আযস্মতো রট্ঠপালত্থেরস্স অপদানং. অযম্পি পুরিমবুদ্ধেসু কতাধিকারো তত্থ তত্থ ভৰে ৰিৰট্টূপনিস্সযানি পুঞ্ঞানি উপচিনন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো কালে তস্স উপ্পত্তিতো পুরেতরমেৰ হংসৰতীনগরে গহপতিমহাসালকুলে নিব্বত্তিত্ৰা ৰযপ্পত্তো পিতু অচ্চযেন ঘরাৰাসে পতিট্ঠিতো রতনকোট্ঠাগারকম্মিকেন দস্সিতং অপরিমাণং কুলৰংসানুগতং ধনং দিস্ৰা ‘‘ইমং এত্তকং ধনরাসিং ময্হং অয্যকপয্যকাদযো অত্তনা সদ্ধিং গহেত্ৰা গন্তুং নাসক্খিংসু, মযা পন গহেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতী’’তি চিন্তেত্ৰা কপণদ্ধিকাদীনং মহাদানং দেতি. সো অভিঞ্ঞালাভিং একং তাপসং উপট্ঠহন্তো তেন দেৰলোকাধিপচ্চে উয্যোজিতো যাৰজীৰং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চুতো দেৰো হুত্ৰা নিব্বত্তি. সো তত্থ দেৰলোকে দেৰরজ্জং করোন্তো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা ততো চুতো মনুস্সলোকে ভিন্নং রট্ঠং সন্ধারেতুং সমত্থস্স কুলস্স একপুত্তো হুত্ৰা নিব্বত্তি. তেন চ সমযেন পদুমুত্তরো নাম ভগৰা লোকে উপ্পজ্জিত্ৰা পৰত্তিতৰরধম্মচক্কো ৰেনেয্যসত্তং নিব্বানমহানগরসঙ্খাতখেমন্তভূমিং সম্পাপেসি. অথ সো কুলপুত্তো অনুক্কমেন ৰিঞ্ঞুতং পত্তো একদিৰসং উপাসকেহি সদ্ধিং ৰিহারং গতো সত্থারং ধম্মং দেসেন্তং দিস্ৰা পসন্নচিত্তো পরিসপরিযন্তে নিসীদি.

তেন চ সমযেন সত্থা একং ভিক্খুং সদ্ধাপব্বজিতানং অগ্গট্ঠানে ঠপেসি, তং দিস্ৰা পসন্নমানসো তদত্থায চিত্তং ঠপেত্ৰা সতসহস্সভিক্খুপরিৰারস্স ভগৰতো মহতা সক্কারেন সত্তাহং মহাদানং পৰত্তেত্ৰা পণিধানং অকাসি. সত্থা তস্স অনন্তরাযেন ইজ্ঝনভাৰং দিস্ৰা ‘‘অনাগতে গোতমস্স নাম সম্মাসম্বুদ্ধস্স সাসনে সদ্ধাপব্বজিতানং অগ্গো ভৰিস্সতী’’তি ব্যাকাসি. সো সত্থারং ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ ৰন্দিত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি. সো তত্থ যাৰতাযুকং পুঞ্ঞানি কত্ৰা ততো চৰিত্ৰা দেৰমনুস্সেসু সংসরন্তো ইতো দ্ৰানৰুতিকপ্পে ফুস্সস্স ভগৰতো কালে সত্থু ৰেমাতিকভাতিকেসু তীসু রাজপুত্তেসু সত্থারং উপট্ঠহন্তেসু তেসং পুঞ্ঞকিরিযায সহাযকিচ্চং অকাসি. এৰং তত্থ তত্থ ভৰে তং তং বহুং কুসলং উপচিনিত্ৰা সুগতীসুযেৰ সংসরন্তো ইমস্মিং বুদ্ধুপ্পাদে কুরুরট্ঠে থুল্লকোট্ঠিকনিগমে রট্ঠপালসেট্ঠিগেহে নিব্বত্তি, তস্স ভিন্নং রট্ঠং সন্ধারেতুং সমত্থে কুলে নিব্বত্তত্তা রট্ঠপালোতি ৰংসানুগতমেৰ নামং অহোসি. সো মহতা পরিৰারেন ৰড্ঢন্তো অনুক্কমেন যোব্বনং পত্তো মাতাপিতূহি পতিরূপেন দারেন সংযোজেত্ৰা মহন্তে চ যসে পতিট্ঠাপিতো দিব্বসম্পত্তিসদিসং সম্পত্তিং পচ্চনুভোতি. অথ ভগৰা কুরুরট্ঠে জনপদচারিকং চরন্তো থুল্লকোট্ঠিকং অনুপাপুণি. তং সুত্ৰা রট্ঠপালো কুলপুত্তো সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা সত্থু সন্তিকে ধম্মং সুত্ৰা পটিলদ্ধসদ্ধো সত্তৰারে ভত্তচ্ছেদে কত্ৰা কিচ্ছেন কসিরেন মাতাপিতরো অনুজানাপেত্ৰা সত্থারং উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচিত্ৰা সত্থু আণত্তিযা অঞ্ঞতরস্স থেরস্স সন্তিকে পব্বজিত্ৰা যোনিসোমনসিকারেন কম্মং করোন্তো ৰিপস্সনং ৰড্ঢেত্ৰা অরহত্তং পাপুণি.

১৭৯-১৮০. অথাযস্মা অপরভাগে অত্তনো পুব্বকম্মং সরিত্ৰা সোমনস্সজাতো পুব্বচরিতাপদানং পকাসেন্তো পদুমুত্তরস্স ভগৰতোতিআদিমাহ. সুনাগো সো মযা দিন্নোতি তদা মহাধনসেট্ঠি হুত্ৰা সব্বং সাপতেয্যং দানমুখে ৰিস্সজ্জনসমযে সত্তপ্পতিট্ঠো সুন্দরো নাগো হত্থিরাজা মযা দিন্নো অহোসি. তং দস্সেন্তো ঈসাদন্তোতিআদিমাহ. ঈসাদন্তো রথঈসপ্পমাণদন্তো, সো মযা দিন্নো হত্থিনাগো. উরূল়্হৰাতি রাজাৰহনযোগ্গসমত্থো, রাজারহো ৰা. সেতচ্ছত্তোতি অলঙ্কারত্থায উপট্ঠহনসেতচ্ছত্তসহিতোতি অত্থো. পসোভিতোতি আরোহপরিণাহৰা রূপসোভাহি সম্পন্নোতি অত্থো. সকপ্পনো সহত্থিপোতি হত্থিঅলঙ্কারসহিতো হত্থিগোপকসহিতোতি অত্থো. ইত্থম্ভূতো হত্থিনাগো পদুমুত্তরস্স ভগৰতো মযা দিন্নোতি অত্থো.

১৮১. মযা ভত্তং কারেত্ৰানাতি মযা কারাপিতৰিহারে ৰসন্তানং কোটিসঙ্খানং ভিক্খূনং নিচ্চভত্তং পট্ঠপেত্ৰা মহেসিনো নিয্যাদেসিন্তি সম্বন্ধো.

১৮৩. জলজুত্তমনামকোতি জলতো জাতো জলজো, কিং তং? পদুমং, পদুমেন সমাননামত্তা উত্তমত্তা চ পদুমুত্তরো নাম ভগৰাতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.

রট্ঠপালত্থেরঅপদানৰণ্ণনা সমত্তা.

ছপ্পঞ্ঞাসমমহাৰগ্গৰণ্ণনা সমত্তা.

ইতি ৰিসুদ্ধজনৰিলাসিনিযা অপদান-অট্ঠকথায

এত্তাৰতা বুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধসাৰকত্থেরাপদান-অট্ঠকথা সমত্তা.

নিগমনকথা

সীহল়দীপকে অপ্পিচ্ছতাদিগুণৰন্তানং থেরৰংসপ্পদীপানং আনন্দত্থেরাদীনং সব্বসত্তানং তণ্হামানদিট্ঠাদযো ছেদননিগ্গহৰিৰেচনাদ্যত্থং সত্তহি মাসেহি অতিৰিয আরাধনেন লদ্ধকোসল্লেন বোধিসম্ভারং গৰেসন্তেন সতিধিতিগতিৰীরিযপরক্কমন্তেন মহাসমন্তগুণসোভনেন তিপিটকধরেন পণ্ডিতেন আভতং ইমং অপদান-অট্ঠকথং সব্বো সদেৰলোকো জানাতূতি.

অনেন লোভাদিমলা পজানং, চক্খাদিরোগা ৰিৰিধা চ দুক্খা;

কলহাদিভযা দুক্খিতা জাতা, চোরাদযোনত্থকরা চ লোকে.

নস্সন্তু মে পঞ্চ ৰেরা চ পাপা, নস্সন্তু গিম্হে যথা ৰুট্ঠিৰাতা;

অট্ঠঙ্গিকমগ্গৰরেন পত্ৰা, নিব্বানপুরং পটিপাদযামি.

সব্বদিট্ঠিঞ্চ মদ্দন্তো, রাগদোসাদিপাপকে;

সংসারৰট্টং ছিন্দিত্ৰা, উপেমি সগ্গমোক্খকে.

আণাখেত্তম্হি সব্বত্থ, অৰীচিম্হি ভৰগ্গতো;

সব্বে ধম্মানুযাযন্তু, তযো লোকা উতুপি চাতি.

অপদান-অট্ঠকথা সমত্তা.