📜
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
খুদ্দকনিকাযে
থেরাপদানপাল়ি
(দুতিযো ভাগো)
৪৩. সকিংসম্মজ্জকৰগ্গো
১. সকিংসম্মজ্জকত্থেরঅপদানং
‘‘ৰিপস্সিনো ¶ ¶ ¶ ভগৰতো, পাটলিং বোধিমুত্তমং;
দিস্ৰাৰ তং পাদপগ্গং, তত্থ চিত্তং পসাদযিং.
‘‘সম্মজ্জনিং গহেত্ৰান, বোধিং সম্মজ্জি তাৰদে;
সম্মজ্জিত্ৰান তং বোধিং, অৰন্দিং পাটলিং অহং.
‘‘তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং;
নমস্সমানো তং বোধিং, গঞ্ছিং পটিকুটিং অহং.
‘‘তাদিমগ্গেন ¶ গচ্ছামি, সরন্তো বোধিমুত্তমং;
অজগরো মং পীল়েসি, ঘোররূপো মহব্বলো.
‘‘আসন্নে ¶ মে কতং কম্মং, ফলেন তোসযী মমং;
কল়েৰরং মে গিলতি, দেৰলোকে রমামহং.
‘‘অনাৰিলং মম চিত্তং, ৰিসুদ্ধং পণ্ডরং সদা;
সোকসল্লং ন জানামি, চিত্তসন্তাপনং মম.
‘‘কুট্ঠং গণ্ডো কিলাসো চ, অপমারো ৰিতচ্ছিকা;
দদ্দু কণ্ডু চ মে নত্থি, ফলং সম্মজ্জনাযিদং [সম্মজ্জনে ইদং (সী.)].
‘‘সোকো ¶ চ পরিদেৰো চ, হদযে মে ন ৰিজ্জতি;
অভন্তং উজুকং চিত্তং, ফলং সম্মজ্জনাযিদং.
‘‘সমাধীসু ¶ ন মজ্জামি [সমাধীসু ন সজ্জামি (সী.), সমাধিং পুন পজ্জামি (স্যা)], ৰিসদং হোতি মানসং;
যং যং সমাধিমিচ্ছামি, সো সো সম্পজ্জতে মমং.
‘‘রজনীযে ন রজ্জামি, অথো দুস্সনিযেসু [দোসনিযেসু (সী. স্যা. ক.)] চ;
মোহনীযে ন মুয্হামি, ফলং সম্মজ্জনাযিদং.
‘‘একনৰুতিতো [একনৰুতে ইতো (সী. স্যা.)] কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলং সম্মজ্জনাযিদং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সকিংসম্মজ্জকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সকিংসম্মজ্জকত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. একদুস্সদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘নগরে ¶ হংসৰতিযা, অহোসিং তিণহারকো;
তিণহারেন জীৰামি, তেন পোসেমি দারকে.
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
তমন্ধকারং নাসেত্ৰা, উপ্পজ্জি লোকনাযকো.
‘‘সকে ¶ ঘরে নিসীদিত্ৰা, এৰং চিন্তেসি তাৰদে;
‘বুদ্ধো লোকে সমুপ্পন্নো, দেয্যধম্মো ন ৰিজ্জতি.
‘‘‘ইদং ¶ মে সাটকং একং, নত্থি মে কোচি দাযকো;
দুক্খো নিরযসম্ফস্সো, রোপযিস্সামি দক্খিণং’.
‘‘এৰাহং চিন্তযিত্ৰান, সকং চিত্তং পসাদযিং;
একং দুস্সং গহেত্ৰান, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং.
‘‘একং ¶ দুস্সং দদিত্ৰান, উক্কুট্ঠিং সম্পৰত্তযিং;
‘যদি বুদ্ধো তুৰং ৰীর, তারেহি মং মহামুনি’.
‘‘পদুমুত্তরো লোকৰিদূ, আহুতীনং পটিগ্গহো;
মম দানং পকিত্তেন্তো, অকা মে অনুমোদনং.
‘‘‘ইমিনা একদুস্সেন, চেতনাপণিধীহি চ;
কপ্পসতসহস্সানি, ৰিনিপাতং ন গচ্ছসি.
‘‘‘ছত্তিংসক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জং করিস্সসি;
তেত্তিংসক্খত্তুং রাজা চ, চক্কৰত্তী [চক্কৰত্তি (স্যা.)] ভৰিস্সসি.
‘‘‘পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং [অসঙ্কযং (স্যা. ক.) এৰমুপরিপি];
দেৰলোকে মনুস্সে ৰা, সংসরন্তো তুৰং ভৰে.
‘‘‘রূপৰা গুণসম্পন্নো, অনৰক্কন্তদেহৰা [অনুৰত্তন্ত… (স্যা)];
অক্খোভং অমিতং দুস্সং, লভিস্সসি যদিচ্ছকং’.
‘‘ইদং ৰত্ৰান সম্বুদ্ধো, জলজুত্তমনামকো;
নভং অব্ভুগ্গমী ৰীরো [ধীরো (সী. স্যা.)], হংসরাজাৰ অম্বরে.
‘‘যং ¶ যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, একদুস্সস্সিদং ফলং.
‘‘পদুদ্ধারে ¶ পদুদ্ধারে, দুস্সং নিব্বত্ততে মমং;
হেট্ঠা দুস্সম্হি তিট্ঠামি, উপরিচ্ছদনং মম.
‘‘চক্কৰাল়ং উপাদায, সকাননং সপব্বতং;
ইচ্ছমানো চহং অজ্জ, দুস্সেহচ্ছাদযেয্য তং.
‘‘তেনেৰ একদুস্সেন, সংসরন্তো ভৰাভৰে;
সুৰণ্ণৰণ্ণো হুত্ৰান, সংসরামি ভৰাভৰে.
‘‘ৰিপাকং ¶ ৰিএকদুস্সস্স, নাজ্ঝগং কত্থচিক্খযং;
অযং মে অন্তিমা জাতি, ৰিপচ্চতি ইধাপি মে.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং দুস্সমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, একদুস্সস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা একদুস্সদাযকো থেরো ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি;
একদুস্সদাযকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. একাসনদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে ¶ ¶ , গোসিতো নাম পব্বতো;
অস্সমো সুকতো ময্হং, পণ্ণসালা সুমাপিতা.
‘‘নারদো নাম নামেন, কস্সপো ইতি মং ৰিদূ;
সুদ্ধিমগ্গং গৰেসন্তো, ৰসামি গোসিতে তদা.
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ৰিৰেককামো সম্বুদ্ধো, অগঞ্ছি অনিলঞ্জসা.
‘‘ৰনগ্গে গচ্ছমানস্স, দিস্ৰা রংসিং মহেসিনো;
কট্ঠমঞ্চং পঞ্ঞাপেত্ৰা, অজিনঞ্চ অপত্থরিং.
‘‘আসনং ¶ পঞ্ঞাপেত্ৰান, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং;
সোমনস্সং পৰেদিত্ৰা, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘সল্লকত্তো মহাৰীর, আতুরানং তিকিচ্ছকো;
মমং রোগপরেতস্স [রাগ… (স্যা.)], তিকিচ্ছং দেহি নাযক.
‘‘‘কল্লত্থিকা যে পস্সন্তি, বুদ্ধসেট্ঠ তুৰং মুনে;
ধুৰত্থসিদ্ধিং পপ্পোন্তি, এতেসং অজরো [জজ্জরো (সী. পী. ক.)] ভৰে.
‘‘‘ন ¶ মে দেয্যধম্মো অত্থি, পৰত্তফলভোজিহং;
ইদং মে আসনং অত্থি [ন মে দেয্যং তৰ অত্থি (সী. স্যা.)], নিসীদ কট্ঠমঞ্চকে’.
‘‘নিসীদি তত্থ ভগৰা, অসম্ভীতোৰ [অচ্ছম্ভিতোৰ (স্যা. ক.)] কেসরী;
মুহুত্তং ৰীতিনামেত্ৰা, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘ৰিসট্ঠো ¶ [ৰিস্সত্থো (সী. পী), ৰিস্সট্ঠো (স্যা. ক.)] হোহি মা ভাযি, লদ্ধো জোতিরসো তযা;
যং তুয্হং পত্থিতং সব্বং, পরিপূরিস্সতিনাগতে [পরিপূরিস্সতাসনং (স্যা. ক.)].
‘‘‘ন মোঘং তং কতং তুয্হং, পুঞ্ঞক্খেত্তে অনুত্তরে;
সক্কা উদ্ধরিতুং অত্তা, যস্স চিত্তং পণীহিতং [সুনীহিতং (স্যা.)].
‘‘‘ইমিনাসনদানেন, চেতনাপণিধীহি চ;
কপ্পসতসহস্সানি, ৰিনিপাতং ন গচ্ছসি.
‘‘‘পঞ্ঞাসক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জং করিস্সসি;
অসীতিক্খত্তুং রাজা চ, চক্কৰত্তী ভৰিস্সসি.
‘‘‘পদেসরজ্জং ¶ ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
সব্বত্থ সুখিতো হুত্ৰা, সংসারে সংসরিস্সসি’.
‘‘ইদং ৰত্ৰান সম্বুদ্ধো, জলজুত্তমনামকো;
নভং অব্ভুগ্গমী ৰীরো, হংসরাজাৰ অম্বরে.
‘‘হত্থিযানং অস্সযানং, সরথং সন্দমানিকং;
লভামি সব্বমেৰেতং, একাসনস্সিদং ফলং.
‘‘কাননং পৰিসিত্ৰাপি, যদা ইচ্ছামি আসনং;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, পল্লঙ্কো উপতিট্ঠতি.
‘‘ৰারিমজ্ঝগতো সন্তো, যদা ইচ্ছামি আসনং;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, পল্লঙ্কো উপতিট্ঠতি.
‘‘যং ¶ যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
পল্লঙ্কসতসহস্সানি, পরিৰারেন্তি মং সদা.
‘‘দুৰে ¶ ¶ ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
দুৰে কুলে পজাযামি, খত্তিযে অথ ব্রাহ্মণে.
‘‘একাসনং দদিত্ৰান, পুঞ্ঞক্খেত্তে অনুত্তরে;
ধম্মপল্লঙ্কমাদায [ধম্মপল্লঙ্কমঞ্ঞায (স্যা. ক.)], ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, একাসনস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা একাসনদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
একাসনদাযকত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. সত্তকদম্বপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে, কুক্কুটো [কদম্বো (সী. স্যা. পী.)] নাম পব্বতো;
তম্হি পব্বতপাদম্হি, সত্ত বুদ্ধা ৰসিংসু তে.
‘‘কদম্বং পুপ্ফিতং দিস্ৰা, পগ্গহেত্ৰান অঞ্জলিং;
সত্ত মালা গহেত্ৰান, পুঞ্ঞচিত্তেন [পুণ্ণচিত্তেন (ক.)] ওকিরিং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সত্তকদম্বপুপ্ফিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সত্তকদম্বপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. কোরণ্ডপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘ৰনকম্মিকো পুরে আসিং, পিতুমাতুমতেনহং [পিতুপিতামহেনহং (সী. স্যা. পী.)];
পসুমারেন জীৰামি, কুসলং মে ন ৰিজ্জতি.
‘‘মম আসযসামন্তা, তিস্সো লোকগ্গনাযকো;
পদানি তীণি দস্সেসি, অনুকম্পায চক্খুমা.
‘‘অক্কন্তে চ পদে দিস্ৰা, তিস্সনামস্স সত্থুনো;
হট্ঠো হট্ঠেন চিত্তেন, পদে চিত্তং পসাদযিং.
‘‘কোরণ্ডং ¶ পুপ্ফিতং দিস্ৰা, পাদপং ধরণীরুহং;
সকোসকং গহেত্ৰান, পদসেট্ঠমপূজযিং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘যং যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
কোরণ্ডৰণ্ণকোযেৰ, সুপ্পভাসো ভৰামহং.
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পদপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কোরণ্ডপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি;
কোরণ্ডপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. ঘতমণ্ডদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘সুচিন্তিতং ¶ ¶ ভগৰন্তং, লোকজেট্ঠং নরাসভং;
উপৰিট্ঠং মহারঞ্ঞং, ৰাতাবাধেন পীল়িতং.
‘‘দিস্ৰা ¶ চিত্তং পসাদেত্ৰা, ঘতমণ্ডমুপানযিং;
কতত্তা ¶ আচিতত্তা চ, গঙ্গা ভাগীরথী অযং.
‘‘মহাসমুদ্দা চত্তারো, ঘতং সম্পজ্জরে মম;
অযঞ্চ পথৰী ঘোরা, অপ্পমাণা অসঙ্খিযা.
‘‘মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, ভৰতে মধুসক্করা;
চাতুদ্দীপা [চতুদ্দিসা (স্যা.)] ইমে রুক্খা, পাদপা ধরণীরুহা.
‘‘মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, কপ্পরুক্খা ভৰন্তি তে;
পঞ্ঞাসক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জমকারযিং.
‘‘একপঞ্ঞাসক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ঘতমণ্ডস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ঘতমণ্ডদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ঘতমণ্ডদাযকত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. একধম্মস্সৰনিযত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
চতুসচ্চং পকাসেন্তো, সন্তারেসি বহুং জনং.
‘‘অহং ¶ ¶ তেন সমযেন, জটিলো উগ্গতাপনো;
ধুনন্তো ৰাকচীরানি, গচ্ছামি অম্বরে তদা.
‘‘বুদ্ধসেট্ঠস্স উপরি, গন্তুং ন ৰিসহামহং;
পক্খীৰ সেলমাসজ্জ, গমনং ন লভামহং.
‘‘উদকে ৰোক্কমিত্ৰান, এৰং গচ্ছামি অম্বরে;
ন মে ইদং ভূতপুব্বং, ইরিযাপথৰিকোপনং.
‘‘হন্দ মেতং গৰেসিস্সং, অপ্পেৰত্থং লভেয্যহং;
ওরোহন্তো অন্তলিক্খা, সদ্দমস্সোসি সত্থুনো.
‘‘সরেন রজনীযেন, সৰনীযেন ৰগ্গুনা;
অনিচ্চতং কথেন্তস্স, তঞ্ঞেৰ উগ্গহিং তদা;
অনিচ্চসঞ্ঞমুগ্গয্হ ¶ , অগমাসিং মমস্সমং.
‘‘যাৰতাযুং ৰসিত্ৰান, তত্থ কালঙ্কতো অহং;
চরিমে ৰত্তমানম্হি, সদ্ধম্মস্সৰনং সরিং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সানি, দেৰলোকে রমিং অহং;
একপঞ্ঞাসক্খত্তুঞ্চ ¶ , দেৰরজ্জমকারযিং.
‘‘একৰীসতিক্খত্তুঞ্চ [একতিংসতি… (স্যা.)], চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘অনুভোমি সকং পুঞ্ঞং, সুখিতোহং ভৰাভৰে;
অনুস্সরামি তং সঞ্ঞং, সংসরন্তো ভৰাভৰে;
ন কোটিং পটিৰিজ্ঝামি, নিব্বানং অচ্চুতং পদং.
‘‘পিতুগেহে নিসীদিত্ৰা, সমণো ভাৰিতিন্দ্রিযো;
কথংস [কথযং (সী. পী. ক.)] পরিদীপেন্তো, অনিচ্চতমুদাহরি.
‘‘‘অনিচ্চা ৰত সঙ্খারা, উপ্পাদৰযধম্মিনো;
উপ্পজ্জিত্ৰা নিরুজ্ঝন্তি, তেসং ৰূপসমো সুখো’.
‘‘সহ ¶ গাথং সুণিত্ৰান, পুব্বসঞ্ঞমনুস্সরিং;
একাসনে নিসীদিত্ৰা, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘জাতিযা ¶ সত্তৰস্সেন, অরহত্তমপাপুণিং;
উপসম্পাদযী বুদ্ধো, ধম্মস্সৰনস্সিদং ফলং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং ধম্মমসুণিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ধম্মস্সৰনস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা একধম্মস্সৰনিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
একধম্মস্সৰনিযত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. সুচিন্তিতত্থেরঅপদানং
‘‘নগরে হংসৰতিযা, অহোসিং কস্সকো তদা;
কসিকম্মেন জীৰামি, তেন পোসেমি দারকে.
‘‘সুসম্পন্নং ¶ তদা খেত্তং, ধঞ্ঞং মে ফলিনং [ফলিতং (সী. পী.)] অহু;
পাককালে চ সম্পত্তে, এৰং চিন্তেসহং তদা.
‘‘নচ্ছন্নং নপ্পতিরূপং, জানন্তস্স গুণাগুণং;
যোহং সঙ্ঘে অদত্ৰান, অগ্গং ভুঞ্জেয্য চে তদা [মত্তনা (স্যা.)].
‘‘অযং বুদ্ধো অসমসমো, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণো;
ততো পভাৰিতো সঙ্ঘো, পুঞ্ঞক্খেত্তো অনুত্তরো.
‘‘তত্থ দস্সামহং দানং, নৰসস্সং পুরে পুরে;
এৰাহং চিন্তযিত্ৰান, হট্ঠো পীণিতমানসো [পীতিক… (স্যা.)].
‘‘খেত্ততো ¶ ধঞ্ঞমাহত্ৰা, সম্বুদ্ধং উপসঙ্কমিং;
উপসঙ্কম্ম সম্বুদ্ধং, লোকজেট্ঠং নরাসভং;
ৰন্দিত্ৰা সত্থুনো পাদে, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘নৰসস্সঞ্চ সম্পন্নং, আযাগোসি [ইধ হোসি (স্যা.)] চ ত্ৰং মুনে;
অনুকম্পমুপাদায ¶ , অধিৰাসেহি চক্খুম’.
‘‘পদুমুত্তরো ¶ লোকৰিদূ, আহুতীনং পটিগ্গহো;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘চত্তারো চ পটিপন্না, চত্তারো চ ফলে ঠিতা;
এস সঙ্ঘো উজুভূতো, পঞ্ঞাসীলসমাহিতো;
যজন্তানং মনুস্সানং, পুঞ্ঞপেক্খান পাণিনং.
‘‘‘করোতোপধিকং পুঞ্ঞং, সঙ্ঘে দিন্নং মহপ্ফলং;
তস্মিং সঙ্ঘেৰ [সংঘে চ (স্যা. পী.)] দাতব্বং, তৰ সস্সং তথেতরং.
‘‘‘সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰান, ভিক্খূ নেত্ৰান সংঘরং;
পটিযত্তং ঘরে সন্তং, ভিক্খুসঙ্ঘস্স দেহি ত্ৰং’.
‘‘সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰান, ভিক্খূ নেত্ৰান সংঘরং;
যং ঘরে পটিযত্তং মে, ভিক্খুসঙ্ঘস্সদাসহং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, সোৰণ্ণং সপ্পভস্সরং;
সট্ঠিযোজনমুব্বেধং, তিংসযোজনৰিত্থতং.
একূনৰীসতিমং ভাণৰারং.
‘‘আকিণ্ণং ভৰনং ময্হং, নারীগণসমাকুলং;
তত্থ ভুত্ৰা পিৰিত্ৰা চ, ৰসামি তিদসে অহং.
‘‘সতানং ¶ তীণিক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং;
সতানং পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘ভৰাভৰে ¶ ¶ সংসরন্তো, লভামি অমিতং ধনং;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘হত্থিযানং অস্সযানং, সিৰিকং সন্দমানিকং;
লভামি সব্বমেৰেতং [সব্বমেতম্পি (ক.)], নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘নৰৰত্থং নৰফলং, নৰগ্গরসভোজনং;
লভামি সব্বমেৰেতং, নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘কোসেয্যকম্বলিযানি ¶ , খোমকপ্পাসিকানি চ;
লভামি সব্বমেৰেতং, নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘দাসীগণং দাসগণং, নারিযো চ অলঙ্কতা;
লভামি সব্বমেৰেতং, নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘ন মং সীতং ৰা উণ্হং ৰা, পরিল়াহো ন ৰিজ্জতি;
অথো চেতসিকং দুক্খং, হদযে মে ন ৰিজ্জতি.
‘‘ইদং খাদ ইদং ভুঞ্জ, ইমম্হি সযনে সয;
লভামি সব্বমেৰেতং, নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘অযং পচ্ছিমকো দানি, চরিমো ৰত্ততে ভৰো;
অজ্জাপি দেয্যধম্মো মে, ফলং তোসেসি সব্বদা.
‘‘নৰসস্সং ¶ দদিত্ৰান, সঙ্ঘে গণৰরুত্তমে;
অট্ঠানিসংসে অনুভোমি, কম্মানুচ্ছৰিকে মম.
‘‘ৰণ্ণৰা যসৰা হোমি, মহাভোগো অনীতিকো;
মহাপক্খো [মহাভক্খো (স্যা. ক.)] সদা হোমি, অভেজ্জপরিসো সদা.
‘‘সব্বে মং অপচাযন্তি, যে কেচি পথৰিস্সিতা;
দেয্যধম্মা চ যে কেচি, পুরে পুরে লভামহং.
‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰা মজ্ঝে, বুদ্ধসেট্ঠস্স সম্মুখা;
সব্বেপি সমতিক্কম্ম, দেন্তি মমেৰ দাযকা.
‘‘পঠমং নৰসস্সঞ্হি, দত্ৰা সঙ্ঘে গণুত্তমে;
ইমানিসংসে অনুভোমি, নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, নৰসস্সস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো;
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সুচিন্তিতো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সুচিন্তিতত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. সোৰণ্ণকিঙ্কণিযত্থেরঅপদানং
‘‘সদ্ধায ¶ ¶ ¶ অভিনিক্খম্ম, পব্বজিং অনগারিযং;
ৰাকচীরধরো আসিং, তপোকম্মমপস্সিতো.
‘‘অত্থদস্সী তু ভগৰা, লোকজেট্ঠো নরাসভো;
উপ্পজ্জি তম্হি সমযে, তারযন্তো মহাজনং.
‘‘বলঞ্চ ৰত মে খীণং, ব্যাধিনা পরমেন তং;
বুদ্ধসেট্ঠং সরিত্ৰান, পুলিনে থূপমুত্তমং.
‘‘করিত্ৰা হট্ঠচিত্তোহং, সহত্থেন [পসাদেন (ক.)] সমোকিরিং;
সোণ্ণকিঙ্কণিপুপ্ফানি, উদগ্গমনসো অহং.
‘‘সম্মুখা ৰিয সম্বুদ্ধং, থূপং পরিচরিং অহং;
তেন চেতোপসাদেন, অত্থদস্সিস্স তাদিনো.
‘‘দেৰলোকং গতো সন্তো, লভামি ৰিপুলং সুখং;
সুৰণ্ণৰণ্ণো তত্থাসিং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘অসীতিকোটিযো ময্হং, নারিযো সমলঙ্কতা;
সদা ময্হং উপট্ঠন্তি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘সট্ঠিতুরিযসহস্সানি [সট্ঠিতূরিয… (ক.)], ভেরিযো পণৰানি চ;
সঙ্খা চ ডিণ্ডিমা তত্থ, ৰগ্গূ ৰজ্জন্তি [নদন্তি (সী.), ৰদন্তি (পী.)] দুন্দুভী.
‘‘চুল্লাসীতিসহস্সানি ¶ , হত্থিনো সমলঙ্কতা;
তিধাপভিন্নমাতঙ্গা, কুঞ্জরা সট্ঠিহাযনা.
‘‘হেমজালাভিসঞ্ছন্না ¶ , উপট্ঠানং করোন্তি মে;
বলকাযে গজে চেৰ, ঊনতা মে ন ৰিজ্জতি.
‘‘সোণ্ণকিঙ্কণিপুপ্ফানং, ৰিপাকং অনুভোমহং;
অট্ঠপঞ্ঞাসক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং.
‘‘একসত্ততিক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পথব্যা রজ্জং একসতং, মহিযা কারযিং অহং.
‘‘সো দানি অমতং পত্তো, অসঙ্খতং সুদুদ্দসং [গম্ভীরং দুদ্দসং পদং (স্যা.)];
সংযোজনপরিক্খীণো, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অট্ঠারসে ¶ কপ্পসতে, যং পুপ্ফমভিরোপযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সোৰণ্ণকিঙ্কণিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সোৰণ্ণকিঙ্কণিযত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. সোণ্ণকোন্তরিকত্থেরঅপদানং
‘‘মনোভাৰনিযং ¶ বুদ্ধং, অত্তদন্তং সমাহিতং;
ইরিযমানং ব্রহ্মপথে, চিত্তৰূপসমে রতং.
‘‘নিত্তিণ্ণওঘং সম্বুদ্ধং, ঝাযিং ঝানরতং মুনিং;
উপতিত্থং সমাপন্নং, ইন্দিৰরদলপ্পভং.
‘‘অলাবুনোদকং গয্হ, বুদ্ধসেট্ঠং উপাগমিং;
বুদ্ধস্স পাদে ধোৰিত্ৰা, অলাবুকমদাসহং.
‘‘আণাপেসি ¶ চ সম্বুদ্ধো, পদুমুত্তরনামকো;
‘ইমিনা দকমাহত্ৰা, পাদমূলে ঠপেহি মে’.
‘‘সাধূতিহং পটিস্সুত্ৰা, সত্থুগারৰতায চ;
দকং অলাবুনাহত্ৰা, বুদ্ধসেট্ঠং উপাগমিং.
‘‘অনুমোদি মহাৰীরো, চিত্তং নিব্বাপযং মম;
‘ইমিনালাবুদানেন, সঙ্কপ্পো তে সমিজ্ঝতু’.
‘‘পন্নরসেসু কপ্পেসু, দেৰলোকে রমিং অহং;
তিংসতিক্খত্তুং রাজা চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘দিৰা ৰা যদি ৰা রত্তিং, চঙ্কমন্তস্স তিট্ঠতো;
সোৰণ্ণং কোন্তরং গয্হ, তিট্ঠতে পুরতো মম.
‘‘বুদ্ধস্স ¶ দত্ৰানলাবুং, লভামি সোণ্ণকোন্তরং;
অপ্পকম্পি কতং কারং, ৰিপুলং হোতি তাদিসু.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, যংলাবুমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, অলাবুস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সোণ্ণকোন্তরিকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সোণ্ণকোন্তরিকত্থেরস্সাপদানং দসমং.
সকিংসম্মজ্জকৰগ্গো তেচত্তালীসমো.
তস্সুদ্দানং –
সকিংসম্মজ্জকো ¶ থেরো, একদুস্সী একাসনী;
কদম্বকোরণ্ডকদো, ঘতস্সৰনিকোপি চ.
সুচিন্তিকো কিঙ্কণিকো, সোণ্ণকোন্তরিকোপি চ;
একগাথাসতঞ্চেত্থ, একসত্ততিমেৰ চ.
৪৪. একৰিহারিৰগ্গো
১. একৰিহারিকত্থেরঅপদানং
‘‘ইমম্হি ¶ ¶ ¶ ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘নিপ্পপঞ্চো নিরালম্বো, আকাসসমমানসো;
সুঞ্ঞতাবহুলো তাদী, অনিমিত্তরতো ৰসী.
‘‘অসঙ্গচিত্তো নিক্লেসো [নিল্লেপো (স্যা. ক.)], অসংসট্ঠো কুলে গণে;
মহাকারুণিকো ৰীরো, ৰিনযোপাযকোৰিদো.
‘‘উয্যুত্তো পরকিচ্চেসু, ৰিনযন্তো সদেৰকে;
নিব্বানগমনং মগ্গং, গতিং পঙ্কৰিসোসনং.
‘‘অমতং পরমস্সাদং, জরামচ্চুনিৰারণং;
মহাপরিসমজ্ঝে সো, নিসিন্নো লোকতারকো.
‘‘করৰীকরুতো [করৰীকরুদো (স্যা. পী. ক.)] নাথো, ব্রহ্মঘোসো তথাগতো;
উদ্ধরন্তো মহাদুগ্গা, ৰিপ্পনট্ঠে অনাযকে.
‘‘দেসেন্তো ৰিরজং ধম্মং, দিট্ঠো মে লোকনাযকো;
তস্স ধম্মং সুণিত্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘পব্বজিত্ৰা তদাপাহং, চিন্তেন্তো জিনসাসনং;
এককোৰ ৰনে রম্মে, ৰসিং সংসগ্গপীল়িতো.
‘‘সক্কাযৰূপকাসো ¶ মে, হেতুভূতো মমাভৰী [মমাগমী (স্যা. পী.)];
মনসো ৰূপকাসস্স, সংসগ্গভযদস্সিনো.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা একৰিহারিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
একৰিহারিকত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. একসঙ্খিযত্থেরঅপদানং
‘‘ৰিপস্সিনো ভগৰতো, মহাবোধিমহো অহু;
মহাজনা সমাগম্ম, পূজেন্তি বোধিমুত্তমং.
‘‘ন হি তং ওরকং মঞ্ঞে, বুদ্ধসেট্ঠো ভৰিস্সতি;
যস্সাযং ঈদিসা বোধি, পূজনীযা [ঈদিসো বোধি, পূজনীযো (স্যা.)] চ সত্থুনো.
‘‘ততো সঙ্খং গহেত্ৰান, বোধিরুক্খমুপট্ঠহিং;
ধমন্তো সব্বদিৰসং, অৰন্দিং বোধিমুত্তমং.
‘‘আসন্নকে কতং কম্মং, দেৰলোকং অপাপযী;
কল়েৰরং মে পতিতং, দেৰলোকে রমামহং.
‘‘সট্ঠিতুরিযসহস্সানি ¶ , তুট্ঠহট্ঠা পমোদিতা;
সদা ময্হং উপট্ঠন্তি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘একসত্ততিমে কপ্পে, রাজা আসিং সুদস্সনো;
চাতুরন্তো ৰিজিতাৰী, জম্বুমণ্ডস্স ইস্সরো.
‘‘ততো অঙ্গসতা তুরিযা [তূরা (সী. ক.)], পরিৰারেন্তি মং সদা;
অনুভোমি সকং কম্মং, উপট্ঠানস্সিদং ফলং.
‘‘যং যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
মাতুকুচ্ছিগতস্সাপি, ৰজ্জরে ভেরিযো সদা.
‘‘উপট্ঠিত্ৰান সম্বুদ্ধং, অনুভুত্ৰান সম্পদা;
সিৰং সুখেমং অমতং, পত্তোম্হি অচলং পদং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা একসঙ্খিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
একসঙ্খিযত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. পাটিহীরসঞ্ঞকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ নাম জিনো, আহুতীনং পটিগ্গহো;
ৰসীসতসহস্সেহি, নগরং পাৰিসী তদা.
‘‘নগরং পৰিসন্তস্স, উপসন্তস্স তাদিনো;
রতনানি পজ্জোতিংসু [পনাদিংসু (পী.)], নিগ্ঘোসো আসি তাৰদে.
‘‘বুদ্ধস্স আনুভাৰেন, ভেরী ৰজ্জুমঘট্টিতা;
সযং ৰীণা পৰজ্জন্তি, বুদ্ধস্স পৰিসতো পুরং.
‘‘বুদ্ধসেট্ঠং নমস্সামি [ন পস্সামি (সী.)], পদুমুত্তরমহামুনিং;
পাটিহীরঞ্চ পস্সিত্ৰা, তত্থ চিত্তং পসাদযিং.
‘‘অহো বুদ্ধো অহো ধম্মো, অহো নো সত্থুসম্পদা;
অচেতনাপি তুরিযা, সযমেৰ পৰজ্জরে.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং সঞ্ঞমলভিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধসঞ্ঞাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা পাটিহীরসঞ্ঞকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পাটিহীরসঞ্ঞকত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. ঞাণত্থৰিকত্থেরঅপদানং
‘‘কণিকারংৰ ¶ ¶ জলিতং, দীপরুক্খংৰ জোতিতং;
কঞ্চনংৰ ৰিরোচন্তং, অদ্দসং দ্ৰিপদুত্তমং.
‘‘কমণ্ডলুং ঠপেত্ৰান, ৰাকচীরঞ্চ কুণ্ডিকং;
একংসং অজিনং কত্ৰা, বুদ্ধসেট্ঠং থৰিং অহং.
‘‘‘তমন্ধকারং ৰিধমং, মোহজালসমাকুলং;
ঞাণালোকং দস্সেত্ৰান, নিত্তিণ্ণোসি মহামুনি.
‘‘‘সমুদ্ধরসিমং লোকং, সব্বাৰন্তমনুত্তরং;
ঞাণে তে উপমা নত্থি, যাৰতাজগতোগতি [যাৰতা চ গতোগতি (পী. ক.)].
‘‘‘তেন ঞাণেন সব্বঞ্ঞূ, ইতি বুদ্ধো পৰুচ্চতি;
ৰন্দামি তং মহাৰীরং, সব্বঞ্ঞুতমনাৰরং’.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, বুদ্ধসেট্ঠং থৰিং অহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ঞাণত্থৰাযিদং ফলং;
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো;
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ঞাণত্থৰিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ঞাণত্থৰিকত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. উচ্ছুখণ্ডিকত্থেরঅপদানং
‘‘নগরে বন্ধুমতিযা, দ্ৰারপালো অহোসহং;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, সব্বধম্মান পারগুং.
‘‘উচ্ছুখণ্ডিকমাদায, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, ৰিপস্সিস্স মহেসিনো.
‘‘একনৰুতিতো ¶ ¶ কপ্পে, যং উচ্ছুমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, উচ্ছুখণ্ডস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উচ্ছুখণ্ডিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
উচ্ছুখণ্ডিকত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. কল়ম্বদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘রোমসো ¶ নাম সম্বুদ্ধো, ৰসতে পব্বতন্তরে;
কল়ম্বং তস্স পাদাসিং, পসন্নো সেহি পাণিভি.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কল়ম্বস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কল়ম্বদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কল়ম্বদাযকত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. অম্বাটকদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ৰিপিনে ¶ বুদ্ধং দিস্ৰান, সযম্ভুং অপরাজিতং;
অম্বাটকং গহেত্ৰান, সযম্ভুস্স অদাসহং.
‘‘একতিংসে ¶ ইতো কপ্পে, যং ফলমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অম্বাটকদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অম্বাটকদাযকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. হরীতকদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘হরীতকং আমলকং, অম্বজম্বুৰিভীতকং;
কোলং ভল্লাতকং বিল্লং, সযমেৰ হরামহং.
‘‘দিস্ৰান পব্ভারগতং, ঝাযিং ঝানরতং মুনিং;
আবাধেন আপীল়েন্তং, অদুতীযং মহামুনিং.
‘‘হরীতকং গহেত্ৰান, সযম্ভুস্স অদাসহং;
খাদমত্তম্হি ভেসজ্জে, ব্যাধি পস্সম্ভি [পস্সদ্ধি (ক.)] তাৰদে.
‘‘পহীনদরথো বুদ্ধো, অনুমোদমকাসি মে;
‘ভেসজ্জদানেনিমিনা, ব্যাধিৰূপসমেন চ.
‘‘‘দেৰভূতো মনুস্সো ৰা, জাতো ৰা অঞ্ঞজাতিযা;
সব্বত্থ সুখিতো হোতু, মা চ তে ব্যাধিমাগমা’.
‘‘ইদং ¶ ৰত্ৰান সম্বুদ্ধো, সযম্ভূ অপরাজিতো;
নভং অব্ভুগ্গমী ধীরো, হংসরাজাৰ অম্বরে.
‘‘যতো হরীতকং দিন্নং, সযম্ভুস্স মহেসিনো;
ইমং জাতিং উপাদায, ব্যাধি মে নুপপজ্জথ.
‘‘অযং পচ্ছিমকো ময্হং, চরিমো ৰত্ততে ভৰো;
তিস্সো ৰিজ্জা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, ভেসজ্জমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ভেসজ্জস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ¶ ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা হরীতকদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
হরীতকদাযকত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. অম্বপিণ্ডিযত্থেরঅপদানং
‘‘হত্থিরাজা তদা আসিং, ঈসাদন্তো উরুল়্হৰা;
ৰিচরন্তো ব্রহারঞ্ঞে, অদ্দসং লোকনাযকং.
‘‘অম্বপিণ্ডং ¶ গহেত্ৰান, অদাসিং সত্থুনো অহং;
পটিগ্গণ্হি মহাৰীরো, সিদ্ধত্থো লোকনাযকো.
‘‘মম নিজ্ঝাযমানস্স, পরিভুঞ্জি তদা জিনো;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, তুসিতং উপপজ্জহং.
‘‘ততো অহং চৰিত্ৰান, চক্কৰত্তী অহোসহং;
এতেনেৰ উপাযেন, অনুভুত্ৰান সম্পদা.
‘‘পধানপহিতত্তোহং, উপসন্তো নিরূপধি;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং ফলমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অম্বপিণ্ডিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অম্বপিণ্ডিযত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. অম্বফলিযত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরবুদ্ধস্স ¶ ¶ ¶ , লোকজেট্ঠস্স তাদিনো;
পিণ্ডায ৰিচরন্তস্স, ধারতো উত্তমং যসং.
‘‘অগ্গফলং গহেত্ৰান, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা;
দক্খিণেয্যস্স ৰীরস্স, অদাসিং সত্থুনো অহং.
‘‘তেন কম্মেন দ্ৰিপদিন্দ [দিপদিন্দ (সী. স্যা. পী.)], লোকজেট্ঠ নরাসভ;
পত্তোম্হি অচলং ঠানং, হিত্ৰা জযপরাজযং.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, অগ্গদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অম্বফলিযো থেরো ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি;
অম্বফলিযত্থেরস্সাপদানং দসমং.
একৰিহারিৰগ্গো চতুচত্তালীসমো.
তস্সুদ্দানং –
থেরো ¶ একৰিহারী চ, সঙ্খিযো পাটিহীরকো;
থৰিকো উচ্ছুখণ্ডী চ, কল়ম্বঅম্বাটকদো.
হরীতকম্বপিণ্ডী চ, অম্বদো দসমো যতি;
ছল়সীতি চ গাথাযো, গণিতাযো ৰিভাৰিভি.
৪৫. ৰিভীতকৰগ্গো
১. ৰিভীতকমিঞ্জিযত্থেরঅপদানং
‘‘ককুসন্ধো ¶ ¶ ¶ মহাৰীরো, সব্বধম্মান পারগূ;
গণম্হা ৰূপকট্ঠো সো, অগমাসি ৰনন্তরং.
‘‘বীজমিঞ্জং গহেত্ৰান, লতায আৰুণিং অহং;
ভগৰা তম্হি সমযে, ঝাযতে পব্বতন্তরে.
‘‘দিস্ৰানহং দেৰদেৰং, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা;
দক্খিণেয্যস্স ৰীরস্স, বীজমিঞ্জমদাসহং.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পম্হি, যং মিঞ্জমদদিং [ফলমদদিং (সী. পী.), বীজমদদিং (স্যা.)] তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বীজমিঞ্জস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰিভীতকমিঞ্জিযো [ৰিভেদক… (স্যা. ক.)] থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
ৰিভীতকমিঞ্জিযত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. কোলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘অজিনেন ¶ ¶ ¶ নিৰত্থোহং, ৰাকচীরধরো তদা;
খারিযা পূরযিত্ৰান, কোলংহাসিং মমস্সমং [খারিভারং হরিত্ৰান, কোলমাহরিমস্সমং (সী. পী.)].
‘‘তম্হি ¶ কালে সিখী বুদ্ধো, একো অদুতিযো অহু;
মমস্সমং উপাগচ্ছি, জানন্তো সব্বকালিকং.
‘‘সকং চিত্তং পসাদেত্ৰা, ৰন্দিত্ৰান চ সুব্বতং;
উভো হত্থেহি পগ্গয্হ, কোলং বুদ্ধস্সদাসহং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং ফলমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কোলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কোলদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কোলদাযকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. বিল্লিযত্থেরঅপদানং
‘‘চন্দভাগানদীতীরে ¶ , অস্সমো সুকতো মম;
বিল্লরুক্খেহি [বেলুৰরুক্খেহি (স্যা.)] আকিণ্ণো, নানাদুমনিসেৰিতো.
‘‘সুগন্ধং বেলুৰং দিস্ৰা, বুদ্ধসেট্ঠমনুস্সরিং;
খারিভারং পূরযিত্ৰা, তুট্ঠো সংৰিগ্গমানসো.
‘‘ককুসন্ধং উপাগম্ম, বিল্লপক্কমদাসহং;
পুঞ্ঞক্খেত্তস্স ৰীরস্স, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পস্মিং, যং ফলমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা বিল্লিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
বিল্লিযত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. ভল্লাতদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণং ¶ ¶ সম্বুদ্ধং, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণং;
ৰিপিনগ্গেন [পৰনগ্গেন (সী. স্যা. পী.)] গচ্ছন্তং, সালরাজংৰ ফুল্লিতং.
‘‘তিণত্থরং পঞ্ঞাপেত্ৰা, বুদ্ধসেট্ঠং অযাচহং;
‘অনুকম্পতু মং বুদ্ধো, ভিক্খং ইচ্ছামি দাতৰে’.
‘‘অনুকম্পকো কারুণিকো, অত্থদস্সী মহাযসো;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, ওরূহি মম অস্সমে.
‘‘ওরোহিত্ৰান সম্বুদ্ধো, নিসীদি পণ্ণসন্থরে;
ভল্লাতকং গহেত্ৰান, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং.
‘‘মম নিজ্ঝাযমানস্স, পরিভুঞ্জি তদা জিনো;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, অভিৰন্দিং তদা জিনং.
‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, যং ফলমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা ভল্লাতদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ভল্লাতদাযকত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. উত্তলিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘নিগ্রোধে ¶ ¶ হরিতোভাসে, সংৰিরুল়্হম্হি পাদপে;
উত্তলিমালং [উম্মা মালং হি (স্যা.)] পগ্গয্হ, বোধিযা অভিরোপযিং.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পম্হি, যং বোধিমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বোধিপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উত্তলিপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
উত্তলিপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. অম্বাটকিযত্থেরঅপদানং
‘‘সুপুপ্ফিতং ¶ সালৰনং, ওগয্হ ৰেস্সভূ মুনি;
নিসীদি গিরিদুগ্গেসু, অভিজাতোৰ কেসরী.
‘‘পসন্নচিত্তো ¶ সুমনো, অম্বাটকমপূজযিং;
পুঞ্ঞক্খেত্তং অনুত্তরং [মহাৰীরং (সী. স্যা.)], পসন্নো সেহি পাণিভি.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিরোপযিং;
দুগ্গতি নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অম্বাটকিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অম্বাটকিযত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. সীহাসনিকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরস্স ¶ ¶ ভগৰতো, সব্বভূতহিতেসিনো;
পসন্নচিত্তো সুমনো, সীহাসনমদাসহং.
‘‘দেৰলোকে মনুস্সে ৰা, যত্থ যত্থ ৰসামহং;
লভামি ৰিপুলং ব্যম্হং, সীহাসনস্সিদং ফলং.
‘‘সোণ্ণমযা রূপিমযা, লোহিতঙ্গমযা [লোহিতঙ্কমযা (সী. স্যা. পী.)] বহূ;
মণিমযা চ পল্লঙ্কা, নিব্বত্তন্তি মমং সদা.
‘‘বোধিযা ¶ আসনং কত্ৰা, জলজুত্তমনামিনো;
উচ্চে কুলে পজাযামি, অহো ধম্মসুধম্মতা.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, সীহাসনমকাসহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, সীহাসনস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সীহাসনিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সীহাসনিকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. পাদপীঠিযত্থেরঅপদানং
‘‘সুমেধো ¶ নাম সম্বুদ্ধো, অগ্গো কারুণিকো মুনি;
তারযিত্ৰা বহূ সত্তে, নিব্বুতো সো মহাযসো.
‘‘সীহাসনস্স সামন্তা, সুমেধস্স মহেসিনো;
পসন্নচিত্তো সুমনো, পাদপীঠমকারযিং.
‘‘কত্ৰান কুসলং কম্মং, সুখপাকং সুখুদ্রযং;
পুঞ্ঞকম্মেন সংযুত্তো, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ ¶ ¶ ¶ মে ৰসমানস্স, পুঞ্ঞকম্মসমঙ্গিনো;
পদানি উদ্ধরন্তস্স, সোণ্ণপীঠা ভৰন্তি মে.
‘‘লাভা তেসং সুলদ্ধং ৰো, যে লভন্তি উপস্সুতিং;
নিব্বুতে কারং কত্ৰান, লভন্তি ৰিপুলং সুখং.
‘‘মযাপি সুকতং কম্মং, ৰাণিজ্জং সুপ্পযোজিতং;
পাদপীঠং করিত্ৰান, সোণ্ণপীঠং লভামহং.
‘‘যং যং দিসং পক্কমামি, কেনচি কিচ্চযেনহং [পচ্চযেনহং (সী. পী.)];
সোণ্ণপীঠে অক্কমামি [সোণ্ণপীঠেন কমামি (ক.)], পুঞ্ঞকম্মস্সিদং ফলং.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পাদপীঠস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পাদপীঠিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পাদপীঠিযত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. ৰেদিকারকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরস্স ¶ ভগৰতো, বোধিযা পাদপুত্তমে;
ৰেদিকং সুকতং কত্ৰা, সকং চিত্তং পসাদযিং.
‘‘অতোল়ারানি [অথোল়ারানি (সী. পী.), অগ্গোল়ারানি (স্যা.)] ভণ্ডানি, কতানি অকতানি চ;
অন্তলিক্খা পৰস্সন্তি, ৰেদিকায ইদং ফলং.
‘‘উভতো ব্যূল়্হসঙ্গামে, পক্খন্দন্তো ভযানকে;
ভযভেরৰং ন পস্সামি, ৰেদিকায ইদং ফলং.
‘‘মম ¶ ¶ সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, ব্যম্হং নিব্বত্ততে সুভং;
সযনানি মহগ্ঘানি, ৰেদিকায ইদং ফলং.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, যং ৰেদিকমকারযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ৰেদিকায ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰেদিকারকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ৰেদিকারকত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. বোধিঘরদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘সিদ্ধত্থস্স ¶ ভগৰতো, দ্ৰিপদিন্দস্স তাদিনো;
পসন্নচিত্তো সুমনো, বোধিঘরমকারযিং.
‘‘তুসিতং উপপন্নোম্হি, ৰসামি রতনে ঘরে;
ন মে সীতং ৰা উণ্হং ৰা, ৰাতো গত্তে ন সম্ফুসে.
‘‘পঞ্চসট্ঠিম্হিতো কপ্পে, চক্কৰত্তী অহোসহং;
কাসিকং নাম নগরং, ৰিস্সকম্মেন [ৰিসুকম্মেন (স্যা. ক.)] মাপিতং.
‘‘দসযোজনআযামং, অট্ঠযোজনৰিত্থতং;
ন তম্হি নগরে অত্থি, কট্ঠং ৰল্লী চ মত্তিকা.
‘‘তিরিযং যোজনং আসি, অদ্ধযোজনৰিত্থতং;
মঙ্গলো নাম পাসাদো, ৰিস্সকম্মেন মাপিতো.
‘‘চুল্লাসীতিসহস্সানি, থম্ভা সোণ্ণমযা অহুং;
মণিমযা চ নিয্যূহা, ছদনং রূপিযং অহু.
‘‘সব্বসোণ্ণমযং ¶ ঘরং, ৰিস্সকম্মেন মাপিতং;
অজ্ঝাৰুত্থং মযা এতং, ঘরদানস্সিদং ফলং.
‘‘তে সব্বে অনুভোত্ৰান, দেৰমানুসকে ভৰে;
অজ্ঝপত্তোম্হি নিব্বানং, সন্তিপদমনুত্তরং.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, বোধিঘরমকারযিং;
দুগ্গতিং ¶ নাভিজানামি, ঘরদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা বোধিঘরদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
বোধিঘরদাযকত্থেরস্সাপদানং দসমং.
ৰিভীতকৰগ্গো পঞ্চচত্তালীসমো.
তস্সুদ্দানং –
ৰিভীতকী কোলফলী, বিল্লভল্লাতকপ্পদো;
উত্তলম্বটকী চেৰ, আসনী পাদপীঠকো.
ৰেদিকো বোধিঘরিকো, গাথাযো গণিতাপি চ;
একূনাসীতিকা সব্বা, অস্মিং ৰগ্গে পকিত্তিতা.
৪৬. জগতিদাযকৰগ্গো
১. জগতিদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ধম্মদস্সিস্স ¶ ¶ ¶ মুনিনো, বোধিযা পাদপুত্তমে;
পসন্নচিত্তো সুমনো, জগতিং কারযিং অহং.
‘‘দরিতো পব্বততো ৰা, রুক্খতো পতিতো অহং;
চুতো পতিট্ঠং ৰিন্দামি, জগতিযা ইদং ফলং.
‘‘ন মে চোরা ৰিহেসন্তি, নাতিমঞ্ঞন্তি খত্তিযা [পসহন্তি, নাতিমঞ্ঞতি খত্তিযো (সী. পী.)];
সব্বামিত্তেতিক্কমামি, জগতিযা ইদং ফলং.
‘‘যং যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
সব্বত্থ পূজিতো হোমি, জগতিযা ইদং ফলং.
‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, জগতিং কারযিং অহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, জগতিদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা জগতিদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
জগতিদাযকত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. মোরহত্থিযত্থেরঅপদানং
‘‘মোরহত্থং ¶ ¶ গহেত্ৰান, উপেসিং লোকনাযকং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, মোরহত্থমদাসহং.
‘‘ইমিনা ¶ মোরহত্থেন, চেতনাপণিধীহি চ;
নিব্বাযিংসু তযো অগ্গী, লভামি ৰিপুলং সুখং.
‘‘অহো বুদ্ধো অহো ধম্মো, অহো নো সত্থুসম্পদা;
দত্ৰানহং মোরহত্থং, লভামি ৰিপুলং সুখং.
‘‘তিযগ্গী [তিধগ্গী (স্যা. ক.), তিৰগ্গী (পী.)] নিব্বুতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
সব্বাসৰা পরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, মোরহত্থস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা মোরহত্থিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
মোরহত্থিযত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. সীহাসনবীজিযত্থেরঅপদানং
‘‘তিস্সস্সাহং ভগৰতো, বোধিরুক্খমৰন্দিযং;
পগ্গয্হ বীজনিং তত্থ, সীহাসনমবীজহং [মবীজযিং (সী.), মৰিজ্জহং (স্যা.)].
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, সীহাসনমবীজহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বীজনায ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সীহাসনবীজিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সীহাসনবীজিযত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. তিণুক্কধারিযত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরবুদ্ধস্স ¶ ¶ , বোধিযা পাদপুত্তমে;
পসন্নচিত্তো সুমনো, তযো উক্কে অধারযিং.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, সোহং উক্কমধারযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, উক্কদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা তিণুক্কধারিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
তিণুক্কধারিযত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. অক্কমনদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ককুসন্ধস্স মুনিনো, ব্রাহ্মণস্স ৰুসীমতো;
দিৰাৰিহারং ৰজতো, অক্কমনমদাসহং.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পম্হি, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, অক্কমনস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অক্কমনদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অক্কমনদাযকত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. ৰনকোরণ্ডিযত্থেরঅপদানং
‘‘সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো, লোকজেট্ঠস্স তাদিনো;
ৰনকোরণ্ডমাদায, বুদ্ধস্স অভিরোপযিং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং পুপ্ফমভিরোপযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰনকোরণ্ডিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ৰনকোরণ্ডিযত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
ৰীসতিমং ভাণৰারং.
৭. একছত্তিযত্থেরঅপদানং
‘‘অঙ্গারজাতা ¶ ¶ পথৰী, কুক্কুল়ানুগতা মহী;
পদুমুত্তরো ভগৰা, অব্ভোকাসম্হি চঙ্কমি.
‘‘পণ্ডরং ছত্তমাদায, অদ্ধানং পটিপজ্জহং;
তত্থ দিস্ৰান সম্বুদ্ধং, ৰিত্তি মে উপপজ্জথ.
‘‘মরীচিযোত্থটা ¶ [মরিচিমোফুনা (স্যা.), মরীচিৰোফুটা (পী.)] ভূমি, অঙ্গারাৰ মহী অযং;
উপহন্তি [উপৰাযন্তি (সী. পী.)] মহাৰাতা, সরীরস্সাসুখেপনা [সরীরকাযুখেপনা (স্যা.)].
‘‘সীতং উণ্হং ৰিহনন্তং [ৰিহনতি (স্যা. ক.)], ৰাতাতপনিৰারণং;
পটিগ্গণ্হ ইমং ছত্তং, ফস্সযিস্সামি [পস্সযিস্সামি (ক.)] নিব্বুতিং.
‘‘অনুকম্পকো কারুণিকো, পদুমুত্তরো মহাযসো;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, পটিগ্গণ্হি তদা জিনো.
‘‘তিংসকপ্পানি দেৰিন্দো, দেৰরজ্জমকারযিং;
সতানং পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
অনুভোমি সকং কম্মং, পুব্বে সুকতমত্তনো.
‘‘অযং ¶ মে পচ্ছিমা জাতি, চরিমো ৰত্ততে ভৰো;
অজ্জাপি সেতচ্ছত্তং মে, সব্বকালং ধরীযতি.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং ছত্তমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ছত্তদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা একছত্তিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
একছত্তিযত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. জাতিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘পরিনিব্বুতে ভগৰতি, পদুমুত্তরে মহাযসে;
পুপ্ফৰটংসকে কত্ৰা [পুপ্ফচঙ্কোটকে গহেত্ৰা (স্যা.)], সরীরমভিরোপযিং.
‘‘তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, নিম্মানং অগমাসহং;
দেৰলোকগতো সন্তো, পুঞ্ঞকম্মং সরামহং.
‘‘অম্বরা ¶ ¶ পুপ্ফৰস্সো মে, সব্বকালং পৰস্সতি;
সংসরামি মনুস্সে চে [ৰে (স্যা.)], রাজা হোমি মহাযসো.
‘‘তহিং কুসুমৰস্সো মে, অভিৰস্সতি সব্বদা;
তস্সেৰ [কাযেসু (স্যা.), কাযেৰ (পী.)] পুপ্ফপূজায, ৰাহসা সব্বদস্সিনো.
‘‘অযং পচ্ছিমকো ময্হং, চরিমো ৰত্ততে ভৰো;
অজ্জাপি পুপ্ফৰস্সো মে, অভিৰস্সতি সব্বদা.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, যং পুপ্ফমভিরোপযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, দেহপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা জাতিপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
জাতিপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. পট্টিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘নীহরন্তে সরীরম্হি, ৰজ্জমানাসু ভেরিসু;
পসন্নচিত্তো সুমনো, পট্টিপুপ্ফমপূজযিং [সত্তি… (স্যা. পী.)].
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, দেহপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পট্টিপুপ্ফিযো [সত্তিপণ্ণিযো (স্যা. পী.)] থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পট্টিপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. গন্ধপূজকত্থেরঅপদানং
‘‘চিতাসু ¶ কুরুমানাসু [চিত্তেসু কযিরমানেসু (সী.)], নানাগন্ধে সমাহটে;
পসন্নচিত্তো সুমনো, গন্ধমুট্ঠিমপূজযিং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, চিতকং যমপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, চিতপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা গন্ধপূজকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
গন্ধপূজকত্থেরস্সাপদানং দসমং.
জগতিদাযকৰগ্গো ছচত্তালীসমো.
তস্সুদ্দানং –
জগতী ¶ মোরহত্থী চ, আসনী উক্কধারকো;
অক্কমি ৰনকোরণ্ডি, ছত্তদো জাতিপূজকো.
পট্টিপুপ্ফী চ যো থেরো, দসমো গন্ধপূজকো;
সত্তসট্ঠি চ গাথাযো, গণিতাযো ৰিভাৰিভি.
৪৭. সালকুসুমিযৰগ্গো
১. সালকুসুমিযত্থেরঅপদানং
‘‘পরিনিব্বুতে ¶ ¶ ¶ ভগৰতি, জলজুত্তমনামকে;
আরোপিতম্হি চিতকে, সালপুপ্ফমপূজযিং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিরোপযিং [পুপ্ফমভিপুজযিং (স্যা.)];
দুগ্গতিং নাভিজানামি, চিতপূজাযিদং [বুদ্ধপূজাযিদং (স্যা.)] ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সালকুসুমিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সালকুসুমিযত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. চিতকপূজকত্থেরঅপদানং
‘‘ঝাযমানস্স ভগৰতো, সিখিনো লোকবন্ধুনো;
অট্ঠ চম্পকপুপ্ফানি, চিতকং অভিরোপযিং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিরোপযিং;
দুগ্গতিং ¶ নাভিজানামি, চিতপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ ¶ সুদং আযস্মা চিতকপূজকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
চিতকপূজকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. চিতকনিব্বাপকত্থেরঅপদানং
‘‘দয্হমানে ¶ সরীরম্হি, ৰেস্সভুস্স মহেসিনো;
গন্ধোদকং গহেত্ৰান, চিতং নিব্বাপযিং অহং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, চিতং নিব্বাপযিং অহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, গন্ধোদকস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা চিতকনিব্বাপকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
চিতকনিব্বাপকত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. সেতুদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ৰিপস্সিনো ভগৰতো, চঙ্কমন্তস্স সম্মুখা;
পসন্নচিত্তো সুমনো, সেতুং কারাপযিং অহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং সেতুং কারযিং অহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, সেতুদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা সেতুদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সেতুদাযকত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. সুমনতালৰণ্টিযত্থেরঅপদানং
‘‘সিদ্ধত্থস্স ¶ ¶ ভগৰতো, তালৰণ্টমদাসহং;
সুমনেহি পটিচ্ছন্নং, ধারযামি মহাযসং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, তালৰণ্টমদাসহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, তালৰণ্টস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সুমনতালৰণ্টিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সুমনতালৰণ্টিযত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. অৰটফলিযত্থেরঅপদানং
‘‘সতরংসী ¶ নাম ভগৰা, সযম্ভূ অপরাজিতো;
ৰিৰেককামো সম্বুদ্ধো, গোচরাযাভিনিক্খমি.
‘‘ফলহত্থো অহং দিস্ৰা, উপগচ্ছিং নরাসভং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, অদাসিং অৰটং ফলং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অৰটফলিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অৰটফলিযত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. লবুজফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘নগরে ¶ বন্ধুমতিযা, আরামিকো অহং তদা;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, গচ্ছন্তং অনিলঞ্জসে.
‘‘লবুজং ফলমাদায, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং;
আকাসেৰ ঠিতো সন্তো, পটিগ্গণ্হি মহাযসো.
‘‘ৰিত্তিসঞ্জননো ময্হং, দিট্ঠধম্মসুখাৰহো;
ফলং বুদ্ধস্স দত্ৰান, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.
‘‘অধিগঞ্ছিং তদা পীতিং, ৰিপুলং সুখমুত্তমং;
উপ্পজ্জতেৰ [উপ্পজ্জতে মে (স্যা.)] রতনং, নিব্বত্তস্স তহিং তহিং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা লবুজফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
লবুজফলদাযকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. পিলক্খফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ৰনন্তরে ¶ ¶ বুদ্ধং দিস্ৰা [ৰনন্তে বুদ্ধং দিস্ৰান (সী. পী.)], অত্থদস্সিং মহাযসং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, পিলক্খস্স [পিলক্খুস্স (পী.)] ফলং অদা.
‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পিলক্খফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
পিলক্খফলদাযকত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. সযংপটিভানিযত্থেরঅপদানং
‘‘ককুধং ৰিলসন্তংৰ, দেৰদেৰং নরাসভং;
রথিযং পটিপজ্জন্তং, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘তমন্ধকারং নাসেত্ৰা, সন্তারেত্ৰা বহুং জনং;
ঞাণালোকেন জোতন্তং, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘ৰসীসতসহস্সেহি, নীযন্তং লোকনাযকং;
উদ্ধরন্তং বহূ সত্তে, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘আহনন্তং [আহনিত্ৰা (স্যা. ক.)] ধম্মভেরিং, মদ্দন্তং তিত্থিযে গণে;
সীহনাদং ৰিনদন্তং, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘যাৰতা ব্রহ্মলোকতো, আগন্ত্ৰান সব্রহ্মকা;
পুচ্ছন্তি নিপুণে পঞ্হে, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘যস্সঞ্জলিং করিত্ৰান, আযাচন্তি সদেৰকা;
তেন পুঞ্ঞং অনুভোন্তি, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘সব্বে ¶ জনা সমাগন্ত্ৰা, সম্পৰারেন্তি চক্খুমং;
ন ৰিকম্পতি অজ্ঝিট্ঠো, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘নগরং ¶ পৰিসতো যস্স, রৰন্তি ভেরিযো বহূ;
ৰিনদন্তি গজা মত্তা, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘ৰীথিযা [রথিযা (সী.)] গচ্ছতো যস্স, সব্বাভা জোততে সদা;
অব্ভুন্নতা সমা হোন্তি, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘ব্যাহরন্তস্স ¶ বুদ্ধস্স, চক্কৰাল়ম্পি সুয্যতি;
সব্বে সত্তে ৰিঞ্ঞাপেতি, কো দিস্ৰা ন পসীদতি.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, যং বুদ্ধমভিকিত্তযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কিত্তনায ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সযংপটিভানিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সযংপটিভানিযত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. নিমিত্তব্যাকরণিযত্থেরঅপদানং
‘‘অজ্ঝোগাহেত্ৰা হিমৰং, মন্তে ৰাচে মহং তদা;
চতুপঞ্ঞাসসহস্সানি, সিস্সা ময্হং উপট্ঠহুং.
‘‘অধিতা ¶ ৰেদগূ সব্বে, ছল়ঙ্গে পারমিং গতা;
সকৰিজ্জাহুপত্থদ্ধা, হিমৰন্তে ৰসন্তি তে.
‘‘চৰিত্ৰা তুসিতা কাযা, দেৰপুত্তো মহাযসো;
উপ্পজ্জি মাতুকুচ্ছিস্মিং, সম্পজানো পতিস্সতো.
‘‘সম্বুদ্ধে উপপজ্জন্তে, দসসহস্সি কম্পথ;
অন্ধা চক্খুং অলভিংসু, উপ্পজ্জন্তম্হি নাযকে.
‘‘সব্বাকারং ¶ পকম্পিত্থ, কেৰলা ৰসুধা অযং;
নিগ্ঘোসসদ্দং সুত্ৰান, উব্বিজ্জিংসু [ৰিম্হযিংসু (স্যা. ক.)] মহাজনা.
‘‘সব্বে জনা সমাগম্ম, আগচ্ছুং মম সন্তিকং;
ৰসুধাযং পকম্পিত্থ, কিং ৰিপাকো ভৰিস্সতি.
‘‘অৰচাসিং [ৰিদস্সামি (স্যা.)] তদা তেসং, মা ভেথ [মা রোদ (ক.), মাভাযিত্থ (স্যা.)] নত্থি ৰো ভযং;
ৰিসট্ঠা হোথ সব্বেপি, উপ্পাদোযং সুৰত্থিকো [সুখত্থিকো (স্যা.)].
‘‘অট্ঠহেতূহি ¶ সম্ফুস্স [অট্ঠহেতূহি সম্ফস্স (স্যা. পী.), অত্থহেতু নিসংসযং (ক.)], ৰসুধাযং পকম্পতি;
তথা নিমিত্তা দিস্সন্তি, ওভাসো ৰিপুলো মহা.
‘‘অসংসযং বুদ্ধসেট্ঠো, উপ্পজ্জিস্সতি চক্খুমা;
সঞ্ঞাপেত্ৰান জনতং, পঞ্চসীলে কথেসহং.
‘‘সুত্ৰান ¶ পঞ্চ সীলানি, বুদ্ধুপ্পাদঞ্চ দুল্লভং;
উব্বেগজাতা সুমনা, তুট্ঠহট্ঠা অহংসু তে.
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, যং নিমিত্তং ৰিযাকরিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ব্যাকরণস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা নিমিত্তব্যাকরণিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
নিমিত্তব্যাকরণিযত্থেরস্সাপদানং দসমং.
সালকুসুমিযৰগ্গো সত্তচত্তালীসমো.
তস্সুদ্দানং –
সালকুসুমিযো থেরো, পূজা নিব্বাপকোপি চ;
সেতুদো তালৰণ্টী চ, অৰটলবুজপ্পদো.
পিলক্খপটিভানী চ, ৰেয্যাকরণিযো দিজো;
দ্ৰেসত্ততি চ গাথাযো, গণিতাযো ৰিভাৰিভি.
৪৮. নল়মালিৰগ্গো
১. নল়মালিযত্থেরঅপদানং
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণং ¶ ¶ ¶ সম্বুদ্ধং, আহুতীনং পটিগ্গহং;
ৰিপিনগ্গেন গচ্ছন্তং, অদ্দসং লোকনাযকং.
‘‘নল়মালং গহেত্ৰান, নিক্খমন্তো চ তাৰদে;
তত্থদ্দসাসিং সম্বুদ্ধং, ওঘতিণ্ণমনাসৰং.
‘‘পসন্নচিত্তো সুমনো, নল়মালমপূজযিং;
দক্খিণেয্যং মহাৰীরং, সব্বলোকানুকম্পকং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং মালমভিরোপযিং [পুপ্ফমভিরোপযিং (সী. স্যা. পী.)];
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা নল়মালিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
নল়মালিযত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. মণিপূজকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ৰিৰেককামো সম্বুদ্ধো, গচ্ছতে অনিলঞ্জসে.
‘‘অৰিদূরে হিমৰন্তস্স, মহাজাতস্সরো অহু;
তত্থ মে ভৰনং আসি, পুঞ্ঞকম্মেন সংযুতং.
‘‘ভৰনা ¶ অভিনিক্খম্ম, অদ্দসং লোকনাযকং;
ইন্দীৰরংৰ জলিতং, আদিত্তংৰ হুতাসনং.
‘‘ৰিচিনং নদ্দসং পুপ্ফং, পূজযিস্সন্তি নাযকং;
সকং চিত্তং পসাদেত্ৰা, অৰন্দিং সত্থুনো অহং.
‘‘মম সীসে মণিং গয্হ, পূজযিং লোকনাযকং;
ইমায মণিপূজায, ৰিপাকো হোতু ভদ্দকো.
‘‘পদুমুত্তরো লোকৰিদূ, আহুতীনং পটিগ্গহো;
অন্তলিক্খে ঠিতো সত্থা, ইমং গাথং অভাসথ.
‘সো তে ইজ্ঝতু সঙ্কপ্পো, লভস্সু ৰিপুলং সুখং;
ইমায মণিপূজায, অনুভোহি মহাযসং’.
‘‘ইদং ৰত্ৰান ভগৰা, জলজুত্তমনামকো;
অগমাসি বুদ্ধসেট্ঠো, যত্থ চিত্তং পণীহিতং.
‘‘সট্ঠিকপ্পানি দেৰিন্দো, দেৰরজ্জমকারযিং;
অনেকসতক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘পুব্বকম্মং ¶ সরন্তস্স, দেৰভূতস্স মে সতো;
মণি নিব্বত্ততে ময্হং, আলোককরণো মমং.
‘‘ছল়সীতিসহস্সানি, নারিযো মে পরিগ্গহা;
ৰিচিত্তৰত্থাভরণা, আমুক্কমণিকুণ্ডলা [আমুত্তমণিকুণ্ডলা (সী. স্যা. পী.)].
‘‘অল়ারপম্হা হসুলা, সুসঞ্ঞা তনুমজ্ঝিমা;
পরিৰারেন্তি মং নিচ্চং, মণিপূজাযিদং ফলং.
‘‘সোণ্ণমযা মণিমযা, লোহিতঙ্গমযা তথা;
ভণ্ডা মে সুকতা হোন্তি, যদিচ্ছসি [যদিচ্ছায (সী. পী.)] পিল়ন্ধনা.
‘‘কূটাগারা ¶ গহারম্মা, সযনঞ্চ মহারহং;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, নিব্বত্তন্তি যদিচ্ছকং.
‘‘লাভা তেসং সুলদ্ধঞ্চ, যে লভন্তি উপস্সুতিং;
পুঞ্ঞক্খেত্তং মনুস্সানং, ওসধং সব্বপাণিনং.
‘‘ময্হম্পি ¶ ¶ সুকতং কম্মং, যোহং অদক্খি নাযকং;
ৰিনিপাতা পমুত্তোম্হি, পত্তোম্হি অচলং পদং.
‘‘যং যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
দিৰসঞ্চেৰ রত্তিঞ্চ [সমন্তা সত্তরতনা (সী. পী. ক.)], আলোকো হোতি মে সদা.
‘‘তাযেৰ মণিপূজায, অনুভোত্ৰান সম্পদা;
ঞাণালোকো মযা দিট্ঠো, পত্তোম্হি অচলং পদং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং মণিং অভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, মণিপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা মণিপূজকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
মণিপূজকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. উক্কাসতিকত্থেরঅপদানং
‘‘কোসিকো নাম ভগৰা, চিত্তকূটে ৰসী তদা;
ঝাযী ঝানরতো বুদ্ধো, ৰিৰেকাভিরতো মুনি.
‘‘অজ্ঝোগাহেত্ৰা [অজ্ঝোগহেত্ৰা (সী. স্যা. পী.)] হিমৰন্তং, নারীগণপুরক্খতো;
অদ্দসং কোসিকং বুদ্ধং, পুণ্ণমাযেৰ চন্দিমং.
‘‘উক্কাসতে গহেত্ৰান, পরিৰারেসহং তদা;
সত্তরত্তিন্দিৰং ঠত্ৰা [বুদ্ধো (স্যা. ক.)], অট্ঠমেন অগচ্ছহং.
‘‘ৰুট্ঠিতং ¶ কোসিকং বুদ্ধং, সযম্ভুং অপরাজিতং;
পসন্নচিত্তো ৰন্দিত্ৰা, একং ভিক্খং অদাসহং.
‘‘তেন কম্মেন দ্ৰিপদিন্দ, লোকজেট্ঠ নরাসভ;
উপ্পজ্জিং তুসিতে কাযে, একভিক্খাযিদং ফলং.
‘‘দিৰসঞ্চেৰ ¶ ¶ রত্তিঞ্চ, আলোকো হোতি মে সদা;
সমন্তা যোজনসতং, ওভাসেন ফরামহং.
‘‘পঞ্চপঞ্ঞাসকপ্পম্হি, চক্কৰত্তী অহোসহং;
চাতুরন্তো ৰিজিতাৰী, জম্বুমণ্ডস্স [জম্বুসণ্ডস্স (পী.)] ইস্সরো.
‘‘তদা মে নগরং আসি, ইদ্ধং ফীতং সুনিম্মিতং;
তিংসযোজনমাযামং, ৰিত্থারেন চ ৰীসতি.
‘‘সোভণং নাম নগরং, ৰিস্সকম্মেন মাপিতং;
দসসদ্দাৰিৰিত্তং তং, সম্মতাল়সমাহিতং.
‘‘ন ¶ তম্হি নগরে অত্থি, ৰল্লিকট্ঠঞ্চ মত্তিকা;
সব্বসোণ্ণমযংযেৰ, জোততে নিচ্চকালিকং.
‘‘চতুপাকারপরিক্খিত্তং, তযো আসুং মণিমযা;
ৰেমজ্ঝে তালপন্তী চ, ৰিস্সকম্মেন মাপিতা.
‘‘দসসহস্সপোক্খরঞ্ঞো, পদুমুপ্পলছাদিতা;
পুণ্ডরীকেহি [পুণ্ডরীকাদি (স্যা.)] সঞ্ছন্না, নানাগন্ধসমীরিতা.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং উক্কং ধারযিং অহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, উক্কধারস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উক্কাসতিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
উক্কাসতিকত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. সুমনবীজনিযত্থেরঅপদানং
‘‘ৰিপস্সিনো ¶ ভগৰতো, বোধিযা পাদপুত্তমে;
সুমনো বীজনিং গয্হ, অবীজিং বোধিমুত্তমং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, অবীজিং বোধিমুত্তমং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বীজনায ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সুমনবীজনিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সুমনবীজনিযত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. কুম্মাসদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘এসনায ¶ চরন্তস্স, ৰিপস্সিস্স মহেসিনো;
রিত্তকং পত্তং দিস্ৰান, কুম্মাসং পূরযিং অহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং ভিক্খং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কুম্মাসস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কুম্মাসদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কুম্মাসদাযকত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. কুসট্ঠকদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘কস্সপস্স ¶ ¶ ভগৰতো, ব্রাহ্মণস্স ৰুসীমতো;
পসন্নচিত্তো সুমনো, কুসট্ঠকমদাসহং.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পস্মিং, কুসট্ঠকমদাসহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কুসট্ঠকস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কুসট্ঠকদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কুসট্ঠকদাযকত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. গিরিপুন্নাগিযত্থেরঅপদানং
‘‘সোভিতো নাম সম্বুদ্ধো, চিত্তকূটে ৰসী তদা;
গহেত্ৰা গিরিপুন্নাগং, সযম্ভুং অভিপূজযিং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা গিরিপুন্নাগিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
গিরিপুন্নাগিযত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. ৰল্লিকারফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘সুমনো ¶ নাম সম্বুদ্ধো, তক্করাযং ৰসী তদা;
ৰল্লিকারফলং গয্হ, সযম্ভুস্স অদাসহং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰল্লিকারফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
ৰল্লিকারফলদাযকত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. পানধিদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘অনোমদস্সী ¶ ভগৰা, লোকজেট্ঠো নরাসভো;
দিৰাৰিহারা নিক্খম্ম, পথমারুহি [পীতিমারুয্হি (স্যা.)] চক্খুমা.
‘‘পানধিং ¶ সুকতং গয্হ, অদ্ধানং পটিপজ্জহং;
তত্থদ্দসাসিং সম্বুদ্ধং, পত্তিকং চারুদস্সনং.
‘‘সকং চিত্তং পসাদেত্ৰা, নীহরিত্ৰান পানধিং;
পাদমূলে ঠপেত্ৰান, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘অভিরূহ মহাৰীর, সুগতিন্দ ৰিনাযক;
ইতো ফলং লভিস্সামি, সো মে অত্থো সমিজ্ঝতু’.
‘‘অনোমদস্সী ভগৰা, লোকজেট্ঠো নরাসভো;
পানধিং অভিরূহিত্ৰা, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘যো পানধিং মে অদাসি, পসন্নো সেহি পাণিভি;
তমহং কিত্তযিস্সামি, সুণাথ মম ভাসতো’.
‘‘বুদ্ধস্স ¶ গিরমঞ্ঞায, সব্বে দেৰা সমাগতা;
উদগ্গচিত্তা সুমনা, ৰেদজাতা কতঞ্জলী.
‘‘পানধীনং পদানেন, সুখিতোযং ভৰিস্সতি;
পঞ্চপঞ্ঞাসক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জং করিস্সতি.
‘‘সহস্সক্খত্তুং রাজা চ, চক্কৰত্তী ভৰিস্সতি;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘অপরিমেয্যে ইতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন [নামেন (সব্বত্থ)], সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘তস্স ¶ ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, নিব্বাযিস্সতিনাসৰো.
‘‘দেৰলোকে ¶ মনুস্সে ৰা, নিব্বত্তিস্সতি পুঞ্ঞৰা;
দেৰযানপটিভাগং, যানং পটিলভিস্সতি.
‘‘পাসাদা সিৰিকা ৰয্হং, হত্থিনো সমলঙ্কতা;
রথা ৰাজঞ্ঞসংযুত্তা, সদা পাতুভৰন্তি মে.
‘‘অগারা নিক্খমন্তোপি, রথেন নিক্খমিং অহং;
কেসেসু ছিজ্জমানেসু, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘লাভা ময্হং সুলদ্ধং মে, ৰাণিজ্জং সুপ্পযোজিতং;
দত্ৰান পানধিং একং, পত্তোম্হি অচলং পদং.
‘‘অপরিমেয্যে ইতো কপ্পে, যং পানধিমদাসহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পানধিস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পানধিদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পানধিদাযকত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. পুলিনচঙ্কমিযত্থেরঅপদানং
‘‘মিগলুদ্দো ¶ ¶ পুরে আসিং, অরঞ্ঞে কাননে অহং;
ৰাতমিগং গৰেসন্তো, চঙ্কমং অদ্দসং অহং.
‘‘উচ্ছঙ্গেন পুলিনং [পুল়িনং (সী. স্যা. পী. ক.)] গয্হ, চঙ্কমে ওকিরিং অহং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, সুগতস্স সিরীমতো.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, পুলিনং ওকিরিং অহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পুলিনস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পুলিনচঙ্কমিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পুলিনচঙ্কমিযত্থেরস্সাপদানং দসমং.
নল়মালিৰগ্গো অট্ঠচত্তালীসমো.
তস্সুদ্দানং –
নল়মালী মণিদদো, উক্কাসতিকবীজনী;
কুম্মাসো চ কুসট্ঠো চ, গিরিপুন্নাগিযোপি চ.
ৰল্লিকারো ¶ পানধিদো, অথো পুলিনচঙ্কমো;
গাথাযো পঞ্চনৰুতি, গণিতাযো ৰিভাৰিভি.
৪৯. পংসুকূলৰগ্গো
১. পংসুকূলসঞ্ঞকত্থেরঅপদানং
‘‘তিস্সো ¶ ¶ নামাসি ভগৰা, সযম্ভূ অগ্গপুগ্গলো;
পংসুকূলং ঠপেত্ৰান, ৰিহারং পাৰিসী জিনো.
‘‘ৰিনতং [সজ্জিতং (স্যা.), তিযন্তং (পী.)] ধনুমাদায, ভক্খত্থায চরিং অহং;
মণ্ডলগ্গং গহেত্ৰান, কাননং পাৰিসিং অহং.
‘‘তত্থদ্দসং ¶ পংসুকূলং, দুমগ্গে লগ্গিতং তদা;
চাপং তত্থেৰ নিক্খিপ্প, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং.
‘‘পসন্নচিত্তো সুমনো, ৰিপুলায চ পীতিযা;
বুদ্ধসেট্ঠং সরিত্ৰান, পংসুকূলং অৰন্দহং.
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, পংসুকূলমৰন্দহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ৰন্দনায ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পংসুকূলসঞ্ঞকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পংসুকূলসঞ্ঞকত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরঅপদানং
‘‘অজ্ঝাযকো ¶ মন্তধরো, তিণ্ণং ৰেদান পারগূ;
লক্খণে ইতিহাসে চ, সনিঘণ্ডুসকেটুভে.
‘‘নদীসোতপটিভাগা ¶ , সিস্সা আযন্তি মে তদা;
তেসাহং মন্তে [মন্তং (স্যা. ক.)] ৰাচেমি, রত্তিন্দিৰমতন্দিতো.
‘‘সিদ্ধত্থো নাম সম্বুদ্ধো, লোকে উপ্পজ্জি তাৰদে;
তমন্ধকারং নাসেত্ৰা, ঞাণালোকং পৰত্তযি.
‘‘মম অঞ্ঞতরো সিস্সো, সিস্সানং সো কথেসি মে;
সুত্ৰান তে এতমত্থং, আরোচেসুং মমং তদা.
‘‘বুদ্ধো লোকে সমুপ্পন্নো, সব্বঞ্ঞূ লোকনাযকো;
তস্সানুৰত্ততি জনো, লাভো অম্হং ন ৰিজ্জতি [ন হেস্সতি (সী. পী.)].
‘‘অধিচ্চুপ্পত্তিকা বুদ্ধা, চক্খুমন্তো মহাযসা;
যংনূনাহং বুদ্ধসেট্ঠং, পস্সেয্যং লোকনাযকং.
‘‘অজিনং ¶ মে গহেত্ৰান, ৰাকচীরং কমণ্ডলুং;
অস্সমা অভিনিক্খম্ম, সিস্সে আমন্তযিং অহং.
‘‘ওদুম্বরিকপুপ্ফংৰ, চন্দম্হি সসকং যথা;
ৰাযসানং যথা খীরং, দুল্লভো লোকনাযকো [দুল্লভা লোকনাযকা (সী.), দুল্লভং লোকনাযকং (স্যা. পী. ক.)].
‘‘বুদ্ধো লোকম্হি উপ্পন্নো, মনুস্সত্তম্পি দুল্লভং;
উভোসু ৰিজ্জমানেসু, সৰনঞ্চ সুদুল্লভং.
‘‘বুদ্ধো লোকে সমুপ্পন্নো, চক্খুং লচ্ছাম নো ভৰং;
এথ সব্বে গমিস্সাম, সম্মাসম্বুদ্ধসন্তিকং.
‘‘কমণ্ডলুধরা ¶ সব্বে, খরাজিননিৰাসিনো;
তে জটা ভারভরিতা, নিক্খমুং ৰিপিনা তদা.
‘‘যুগমত্তং পেক্খমানা, উত্তমত্থং গৰেসিনো;
আসত্তিদোসরহিতা, অসম্ভীতাৰ কেসরী.
‘‘অপ্পকিচ্চা অলোলুপ্পা, নিপকা সন্তৰুত্তিনো;
উঞ্ছায চরমানা তে, বুদ্ধসেট্ঠমুপাগমুং.
‘‘দিযড্ঢযোজনে ¶ সেসে, ব্যাধি মে উপপজ্জথ;
বুদ্ধসেট্ঠং সরিত্ৰান, তত্থ কালঙ্কতো অহং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং সঞ্ঞমলভিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধসঞ্ঞাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা বুদ্ধসঞ্ঞকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
বুদ্ধসঞ্ঞকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. ভিসদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ওগয্হ যং [ওগয্হাহং (সী. স্যা. পী.)] পোক্খরণিং, নানাকুঞ্জরসেৰিতং;
উদ্ধরামি ভিসং তত্থ, ঘাসহেতু [অসনহেতু (স্যা.)] অহং তদা.
‘‘ভগৰা তম্হি সমযে, পদুমুত্তরসৰ্হযো;
রত্তম্বরধরো [রত্তকম্বলধরো (স্যা.)] বুদ্ধো, গচ্ছতি অনিলঞ্জসে.
‘‘ধুনন্তো পংসুকূলানি, সদ্দমস্সোসহং তদা;
উদ্ধং নিজ্ঝাযমানোহং, অদ্দসং লোকনাযকং.
‘‘তত্থেৰ ঠিতকো সন্তো, আযাচিং লোকনাযকং;
মধুং ভিসেহি সৰতি, খীরং সপ্পিং মুল়ালিভি.
‘‘পটিগ্গণ্হাতু মে বুদ্ধো, অনুকম্পায চক্খুমা;
ততো কারুণিকো সত্থা, ওরুহিত্ৰা মহাযসো.
‘‘পটিগ্গণ্হি মমং ভিক্খং, অনুকম্পায চক্খুমা;
পটিগ্গহেত্ৰা সম্বুদ্ধো, অকা মে অনুমোদনং.
‘‘‘সুখী ¶ হোতু [হোহি (সী. স্যা. পী. ক.)] মহাপুঞ্ঞ, গতি তুয্হং সমিজ্ঝতু;
ইমিনা ভিসদানেন, লভস্সু ৰিপুলং সুখং’.
‘‘ইদং ¶ ¶ ৰত্ৰান সম্বুদ্ধো, জলজুত্তমনামকো;
ভিক্খমাদায সম্বুদ্ধো, অম্বরেনাগমা জিনো.
‘‘ততো ¶ ভিসং গহেত্ৰান, আগচ্ছিং মম অস্সমং;
ভিসং রুক্খে লগেত্ৰান [লগ্গিত্ৰান (স্যা. ক.)], মম দানমনুস্সরিং.
‘‘মহাৰাতো ৰুট্ঠহিত্ৰা, সঞ্চালেসি ৰনং তদা;
আকাসো অভিনাদিত্থ, অসনিযা ফলন্তিযা.
‘‘ততো মে অসনিপাতো, মত্থকে নিপতী তদা;
সোহং নিসিন্নকো সন্তো, তত্থ কালঙ্কতো অহুং.
‘‘পুঞ্ঞকম্মেন সংযুত্তো, তুসিতং উপপজ্জহং;
কল়েৰরং মে পতিতং, দেৰলোকে রমিং অহং.
‘‘ছল়সীতিসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সাযপাতং [সাযং পাতং (স্যা. ক.)] উপট্ঠন্তি, ভিসদানস্সিদং ফলং.
‘‘মনুস্সযোনিমাগন্ত্ৰা, সুখিতো হোমহং সদা;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, ভিসদানস্সিদং ফলং.
‘‘অনুকম্পিতকো তেন, দেৰদেৰেন তাদিনা;
সব্বাসৰা পরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং ভিসং [ভিক্খং (সব্বত্থ)] অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ভিসদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ভিসদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ভিসদাযকত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. ঞাণথৰিকত্থেরঅপদানং
‘‘দক্খিণে ¶ হিমৰন্তস্স, সুকতো অস্সমো মম;
উত্তমত্থং গৰেসন্তো, ৰসামি ৰিপিনে তদা.
‘‘লাভালাভেন ¶ সন্তুট্ঠো, মূলেন চ ফলেন চ;
অন্ৰেসন্তো আচরিযং, ৰসামি এককো অহং.
‘‘সুমেধো নাম সম্বুদ্ধো, লোকে উপ্পজ্জি তাৰদে;
চতুসচ্চং পকাসেতি, উদ্ধরন্তো মহাজনং.
‘‘নাহং সুণোমি সম্বুদ্ধং, নপি মে কোচি সংসতি [ভাসতি (সী.), সাসতি (স্যা. পী.)];
অট্ঠৰস্সে অতিক্কন্তে, অস্সোসিং লোকনাযকং.
‘‘অগ্গিদারুং ¶ নীহরিত্ৰা, সম্মজ্জিত্ৰান অস্সমং;
খারিভারং গহেত্ৰান, নিক্খমিং ৰিপিনা অহং.
‘‘একরত্তিং ¶ ৰসন্তোহং, গামেসু নিগমেসু চ;
অনুপুব্বেন চন্দৰতিং, তদাহং উপসঙ্কমিং.
‘‘ভগৰা তম্হি সমযে, সুমেধো লোকনাযকো;
উদ্ধরন্তো বহূ সত্তে, দেসেতি অমতং পদং.
‘‘জনকাযমতিক্কম্ম, ৰন্দিত্ৰা জিনসাগরং;
একংসং অজিনং কত্ৰা, সন্থৰিং লোকনাযকং.
‘‘‘তুৰং সত্থা চ কেতু চ, ধজো যূপো চ পাণিনং;
পরাযনো [পরাযণো (সী. পী.)] পতিট্ঠা চ, দীপো চ দ্ৰিপদুত্তমো.
একৰীসতিমং ভাণৰারং.
‘‘‘নেপুঞ্ঞো দস্সনে ৰীরো, তারেসি জনতং তুৰং;
নত্থঞ্ঞো তারকো লোকে, তৰুত্তরিতরো মুনে.
‘‘‘সক্কা থেৰে [হৰে (সী. পী.) ভৰে (স্যা. ক.)] কুসগ্গেন, পমেতুং সাগরুত্তমে [সাগরুত্তমো (সী. স্যা. পী.)];
নত্ৰেৰ তৰ সব্বঞ্ঞু, ঞাণং সক্কা পমেতৰে.
‘‘‘তুলদণ্ডে ¶ [তুলমণ্ডলে (সী. পী.)] ঠপেত্ৰান, মহিং [মহী (স্যা. পী.)] সক্কা ধরেতৰে;
নত্ৰেৰ তৰ পঞ্ঞায, পমাণমত্থি চক্খুম.
‘‘‘আকাসো মিনিতুং সক্কা, রজ্জুযা অঙ্গুলেন ৰা;
নত্ৰেৰ তৰ সব্বঞ্ঞু, সীলং সক্কা পমেতৰে.
‘‘‘মহাসমুদ্দে ¶ উদকং, আকাসো চ ৰসুন্ধরা;
পরিমেয্যানি এতানি, অপ্পমেয্যোসি চক্খুম’.
‘‘ছহি ¶ গাথাহি সব্বঞ্ঞুং, কিত্তযিত্ৰা মহাযসং;
অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰান, তুণ্হী অট্ঠাসহং তদা.
‘‘যং ৰদন্তি সুমেধোতি, ভূরিপঞ্ঞং সুমেধসং;
ভিক্খুসঙ্ঘে নিসীদিত্ৰা, ইমা গাথা অভাসথ.
‘‘‘যো মে ঞাণং পকিত্তেসি, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা;
তমহং কিত্তযিস্সামি, সুণাথ মম ভাসতো.
‘‘‘সত্তসত্ততি কপ্পানি, দেৰলোকে রমিস্সতি;
সহস্সক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জং করিস্সতি.
‘‘‘অনেকসতক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী ভৰিস্সতি;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘‘দেৰভূতো ¶ মনুস্সো ৰা, পুঞ্ঞকম্মসমাহিতো;
অনূনমনসঙ্কপ্পো, তিক্খপঞ্ঞো ভৰিস্সতি’.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘অগারা অভিনিক্খম্ম, পব্বজিস্সতি কিঞ্চনো;
জাতিযা সত্তৰস্সেন, অরহত্তং ফুসিস্সতি.
‘‘যতো সরামি অত্তানং, যতো পত্তোস্মি সাসনং;
এত্থন্তরে ন জানামি, চেতনং অমনোরমং.
‘‘সংসরিত্ৰা ভৰে সব্বে, সম্পত্তানুভৰিং অহং;
ভোগে ¶ মে ঊনতা নত্থি, ফলং ঞাণস্স থোমনে.
‘‘তিযগ্গী নিব্বুতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
সব্বাসৰা পরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি ¶ , যং ঞাণমথৰিং অহং [মভিথোমযিং (সী. পী.), মভিথোমহং (স্যা.)];
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলং ঞাণস্স থোমনে.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ঞাণথৰিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ঞাণথৰিকত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. চন্দনমালিযত্থেরঅপদানং
‘‘পঞ্চ কামগুণে হিত্ৰা, পিযরূপে মনোরমে;
অসীতিকোটিযো হিত্ৰা, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘পব্বজিত্ৰান কাযেন, পাপকম্মং ৰিৰজ্জযিং;
ৰচীদুচ্চরিতং হিত্ৰা, নদীকূলে ৰসামহং.
‘‘এককং ¶ মং ৰিহরন্তং, বুদ্ধসেট্ঠো উপাগমি;
নাহং জানামি বুদ্ধোতি, অকাসিং পটিসন্থরং [পটিসন্ধারং (ক.)].
‘‘করিত্ৰা পটিসন্থারং, নামগোত্তমপুচ্ছহং;
‘দেৰতানুসি গন্ধব্বো, অদু সক্কো পুরিন্দদো.
‘‘‘কো ৰা ত্ৰং কস্স ৰা পুত্তো, মহাব্রহ্মা ইধাগতো;
ৰিরোচেসি দিসা সব্বা, উদযং সূরিযো যথা.
‘‘‘সহস্সারানি ¶ চক্কানি, পাদে দিস্সন্তি মারিস;
কো ৰা ত্ৰং কস্স ৰা পুত্তো, কথং জানেমু তং মযং;
নামগোত্তং পৰেদেহি, সংসযং অপনেহি মে’.
‘‘‘নম্হি দেৰো ন গন্ধব্বো, নম্হি [নাপি (সী.)] সক্কো পুরিন্দদো;
ব্রহ্মভাৰো চ মে নত্থি, এতেসং উত্তমো অহং.
‘‘‘অতীতো ৰিসযং তেসং, দালযিং কামবন্ধনং;
সব্বে কিলেসে ঝাপেত্ৰা, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং’.
‘‘তস্স ¶ ¶ ৰাচং সুণিত্ৰাহং, ইদং ৰচনমব্রৰিং;
‘যদি বুদ্ধোতি সব্বঞ্ঞূ, নিসীদ ত্ৰং মহামুনে.
‘তমহং পূজযিস্সামি, দুক্খস্সন্তকরো তুৰং’;
‘‘পত্থরিত্ৰা জিনচম্মং, অদাসি সত্থুনো অহং.
‘‘নিসীদি তত্থ ভগৰা, সীহোৰ গিরিগব্ভরে;
খিপ্পং পব্বতমারুয্হ, অম্বস্স ফলমগ্গহিং.
‘‘সালকল্যাণিকং পুপ্ফং, চন্দনঞ্চ মহারহং;
খিপ্পং ¶ পগ্গয্হ তং সব্বং, উপেত্ৰা লোকনাযকং.
‘‘ফলং বুদ্ধস্স দত্ৰান, সালপুপ্ফমপূজযিং;
চন্দনং অনুলিম্পিত্ৰা, অৰন্দিং সত্থুনো অহং.
‘‘পসন্নচিত্তো সুমনো, ৰিপুলায চ পীতিযা;
অজিনম্হি নিসীদিত্ৰা, সুমেধো লোকনাযকো.
‘‘মম কম্মং পকিত্তেসি, হাসযন্তো মমং তদা;
‘ইমিনা ফলদানেন, গন্ধমালেহি চূভযং.
‘‘‘পঞ্চৰীসে কপ্পসতে, দেৰলোকে রমিস্সতি;
অনূনমনসঙ্কপ্পো, ৰসৰত্তী ভৰিস্সতি.
‘‘‘ছব্বীসতিকপ্পসতে, মনুস্সত্তং গমিস্সতি;
ভৰিস্সতি চক্কৰত্তী, চাতুরন্তো মহিদ্ধিকো.
‘‘‘ৰেভারং নাম নগরং, ৰিস্সকম্মেন মাপিতং;
হেস্সতি সব্বসোৰণ্ণং, নানারতনভূসিতং.
‘‘‘এতেনেৰ উপাযেন, সংসরিস্সতি সো ভৰে [যোনিসো (স্যা. পী.)];
সব্বত্থ পূজিতো হুত্ৰা, দেৰত্তে অথ মানুসে.
‘‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, ব্রহ্মবন্ধু ভৰিস্সতি;
অগারা অভিনিক্খম্ম, অনগারী ভৰিস্সতি;
অভিঞ্ঞাপারগূ হুত্ৰা, নিব্বাযিস্সতিনাসৰো’.
‘‘ইদং ¶ ৰত্ৰান সম্বুদ্ধো, সুমেধো লোকনাযকো;
মম নিজ্ঝাযমানস্স, পক্কামি অনিলঞ্জসে.
‘‘তেন ¶ ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তুসিততো ¶ চৰিত্ৰান, নিব্বত্তিং মাতুকুচ্ছিযং;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, যম্হি গব্ভে ৰসামহং.
‘‘মাতুকুচ্ছিগতে মযি, অন্নপানঞ্চ ভোজনং;
মাতুযা মম ছন্দেন, নিব্বত্ততি যদিচ্ছকং.
‘‘জাতিযা পঞ্চৰস্সেন, পব্বজিং অনগারিযং;
ওরোপিতম্হি কেসম্হি, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘পুব্বকম্মং গৰেসন্তো, ওরেন নাদ্দসং অহং;
তিংসকপ্পসহস্সম্হি, মম কম্মমনুস্সরিং.
‘‘নমো তে পুরিসাজঞ্ঞ, নমো তে পুরিসুত্তম;
তৰ সাসনমাগম্ম, পত্তোম্হি অচলং পদং.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা চন্দনমালিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
চন্দনমালিযত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. ধাতুপূজকত্থেরঅপদানং
‘‘নিব্বুতে লোকনাথম্হি, সিদ্ধত্থে লোকনাযকে;
মম ঞাতী সমানেত্ৰা, ধাতুপূজং অকাসহং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং ধাতুমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ধাতুপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ধাতুপূজকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ধাতুপূজকত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. পুলিনুপ্পাদকত্থেরঅপদানং
‘‘পব্বতে ¶ ¶ হিমৰন্তম্হি, দেৰলো নাম তাপসো;
তত্থ মে চঙ্কমো আসি, অমনুস্সেহি মাপিতো.
‘‘জটাভারেন ¶ [জটাভারস্স (স্যা. ক.)] ভরিতো, কমণ্ডলুধরো সদা;
উত্তমত্থং গৰেসন্তো, ৰিপিনা নিক্খমিং তদা.
‘‘চুল্লাসীতিসহস্সানি, সিস্সা ময্হং উপট্ঠহুং;
সককম্মাভিপসুতা, ৰসন্তি ৰিপিনে তদা.
‘‘অস্সমা অভিনিক্খম্ম, অকং পুলিনচেতিযং;
নানাপুপ্ফং সমানেত্ৰা, তং চেতিযমপূজযিং.
‘‘তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, অস্সমং পৰিসামহং;
সব্বে সিস্সা সমাগন্ত্ৰা, এতমত্থং পুচ্ছিংসু মং [এতমত্থমপুচ্ছু মং (সী.), এতমত্তং অপুচ্ছিংসু (স্যা. ক.)].
‘‘‘পুলিনেন কতো থূপো [কতো থূপে (সী.)], যং ত্ৰং দেৰ [দেৰং (সী. পী.)] মস্সতি;
মযম্পি ঞাতুমিচ্ছাম, পুট্ঠো আচিক্খ নো তুৰং’.
‘‘‘নিদ্দিট্ঠা নু [নিদ্দিট্ঠা নো (সী. পী.), দিট্ঠানো ৰো (স্যা.)] মন্তপদে, চক্খুমন্তো মহাযসা;
তে খো অহং নমস্সামি, বুদ্ধসেট্ঠে মহাযসে’.
‘‘‘কীদিসা তে মহাৰীরা, সব্বঞ্ঞূ লোকনাযকা;
কথংৰণ্ণা কথংসীলা, কীদিসা তে মহাযসা’.
‘‘‘বাত্তিংসলক্খণা ¶ বুদ্ধা, চত্তালীসদিজাপি চ;
নেত্তা গোপখুমা তেসং, জিঞ্জুকা ফলসন্নিভা.
‘‘‘গচ্ছমানা চ তে বুদ্ধা, যুগমত্তঞ্চ পেক্খরে;
ন তেসং জাণু নদতি, সন্ধিসদ্দো ন সুয্যতি.
‘‘‘গচ্ছমানা চ সুগতা, উদ্ধরন্তাৰ গচ্ছরে;
পঠমং দক্খিণং পাদং, বুদ্ধানং এস ধম্মতা.
‘‘‘অসম্ভীতা ¶ চ তে বুদ্ধা, মিগরাজাৰ কেসরী;
নেৰুক্কংসেন্তি অত্তানং, নো চ ৰম্ভেন্তি পাণিনং.
‘‘‘মানাৰমানতো মুত্তা, সমা সব্বেসু পাণিসু;
অনত্তুক্কংসকা বুদ্ধা, বুদ্ধানং এস ধম্মতা.
‘‘‘উপ্পজ্জন্তা ¶ চ সম্বুদ্ধা, আলোকং দস্সযন্তি তে;
ছপ্পকারং পকম্পেন্তি, কেৰলং ৰসুধং ইমং.
‘‘‘পস্সন্তি ¶ নিরযঞ্চেতে, নিব্বাতি নিরযো তদা;
পৰস্সতি মহামেঘো, বুদ্ধানং এস ধম্মতা.
‘‘‘ঈদিসা তে মহানাগা, অতুলা চ [তে (স্যা. ক.)] মহাযসা;
ৰণ্ণতো অনতিক্কন্তা, অপ্পমেয্যা তথাগতা’.
‘‘‘অনুমোদিংসু মে ৰাক্যং, সব্বে সিস্সা সগারৰা;
তথা চ পটিপজ্জিংসু, যথাসত্তি যথাবলং’.
‘‘পটিপূজেন্তি পুলিনং, সককম্মাভিলাসিনো;
সদ্দহন্তা মম ৰাক্যং, বুদ্ধসক্কতমানসা [বুদ্ধত্তগতমানসা (সী. স্যা. পী.)].
‘‘তদা চৰিত্ৰা তুসিতা, দেৰপুত্তো মহাযসো;
উপ্পজ্জি মাতুকুচ্ছিম্হি, দসসহস্সি কম্পথ.
‘‘অস্সমস্সাৰিদূরম্হি, চঙ্কমম্হি ঠিতো অহং;
সব্বে সিস্সা সমাগন্ত্ৰা, আগচ্ছুং মম সন্তিকে.
‘‘উসভোৰ মহী নদতি, মিগরাজাৰ কূজতি;
সুসুমারোৰ [সুংসুমারোৰ (সী. স্যা. পী.)] সল়তি, কিং ৰিপাকো ভৰিস্সতি.
‘‘যং ¶ ¶ পকিত্তেমি সম্বুদ্ধং, সিকতাথূপসন্তিকে;
সো দানি ভগৰা সত্থা, মাতুকুচ্ছিমুপাগমি.
‘‘তেসং ধম্মকথং ৰত্ৰা, কিত্তযিত্ৰা মহামুনিং;
উয্যোজেত্ৰা সকে সিস্সে, পল্লঙ্কমাভুজিং অহং.
‘‘বলঞ্চ ৰত মে খীণং, ব্যাধিনা [ব্যাধিতো (সী. স্যা. পী. ক.)] পরমেন তং;
বুদ্ধসেট্ঠং সরিত্ৰান, তত্থ কালঙ্কতো [কালকতো (সী. পী.)] অহং.
‘‘সব্বে সিস্সা সমাগন্ত্ৰা, অকংসু চিতকং তদা;
কল়েৰরঞ্চ মে গয্হ, চিতকং অভিরোপযুং.
‘‘চিতকং পরিৰারেত্ৰা, সীসে কত্ৰান অঞ্জলিং;
সোকসল্লপরেতা তে, ৰিক্কন্দিংসু সমাগতা.
‘‘তেসং লালপ্পমানানং, অগমং চিতকং তদা;
‘অহং আচরিযো তুম্হং, মা সোচিত্থ সুমেধসা.
‘‘‘সদত্থে ¶ ৰাযমেয্যাথ, রত্তিন্দিৰমতন্দিতা;
মা ৰো পমত্তা অহুত্থ [অহুৰত্থ (সী.)], খণো ৰো পটিপাদিতো’.
‘‘সকে সিস্সেনুসাসিত্ৰা, দেৰলোকং পুনাগমিং;
অট্ঠারস চ কপ্পানি, দেৰলোকে রমামহং.
‘‘সতানং ¶ পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
অনেকসতক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং.
‘‘অৰসেসেসু কপ্পেসু, ৰোকিণ্ণো [ৰোকিণ্ণং (সী. স্যা. ক.)] সংসরিং অহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, উপ্পাদস্স ইদং ফলং [পুলিনপূজাযিদং ফলং (সী.)].
‘‘যথা ¶ কোমুদিকে মাসে, বহূ পুপ্ফন্তি পাদপা;
তথেৰাহম্পি সমযে, পুপ্ফিতোম্হি মহেসিনা.
‘‘ৰীরিযং মে ধুরধোরয্হং, যোগক্খেমাধিৰাহনং;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং বুদ্ধমভিকিত্তযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কিত্তনায ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পুলিনুপ্পাদকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পুলিনুপ্পাদকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. তরণিযত্থেরঅপদানং
‘‘অত্থদস্সী তু ভগৰা, সযম্ভূ লোকনাযকো;
ৰিনতা নদিযা তীরং [তীরে (স্যা. পী. ক.)], উপাগচ্ছি তথাগতো.
‘‘উদকা অভিনিক্খম্ম, কচ্ছপো ৰারিগোচরো;
বুদ্ধং তারেতুকামোহং, উপেসিং লোকনাযকং.
‘‘‘অভিরূহতু ¶ ¶ মং বুদ্ধো, অত্থদস্সী মহামুনি;
অহং তং তারযিস্সামি, দুক্খস্সন্তকরো তুৰং’.
‘‘মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, অত্থদস্সী মহাযসো;
অভিরূহিত্ৰা মে পিট্ঠিং, অট্ঠাসি লোকনাযকো.
‘‘যতো সরামি অত্তানং, যতো পত্তোস্মি ৰিঞ্ঞুতং;
সুখং মে তাদিসং নত্থি, ফুট্ঠে পাদতলে যথা.
‘‘উত্তরিত্ৰান সম্বুদ্ধো, অত্থদস্সী মহাযসো;
নদীতীরম্হি ঠত্ৰান, ইমা গাথা অভাসথ.
‘‘‘যাৰতা ¶ ৰত্ততে চিত্তং, গঙ্গাসোতং তরামহং;
অযঞ্চ কচ্ছপো রাজা, তারেসি মম পঞ্ঞৰা.
‘‘‘ইমিনা বুদ্ধতরণেন, মেত্তচিত্তৰতায চ;
অট্ঠারসে কপ্পসতে, দেৰলোকে রমিস্সতি.
‘‘‘দেৰলোকা ইধাগন্ত্ৰা, সুক্কমূলেন চোদিতো;
একাসনে নিসীদিত্ৰা, কঙ্খাসোতং তরিস্সতি.
‘‘‘যথাপি ¶ ভদ্দকে খেত্তে, বীজং অপ্পম্পি রোপিতং;
সম্মাধারে পৰচ্ছন্তে, ফলং তোসেতি কস্সকং [কস্সকে (স্যা.)].
‘‘‘তথেৰিদং বুদ্ধখেত্তং, সম্মাসম্বুদ্ধদেসিতং;
সম্মাধারে পৰচ্ছন্তে, ফলং মং তোসযিস্সতি’.
‘‘পধানপহিতত্তোম্হি, উপসন্তো নিরূপধি;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘অট্ঠারসে ¶ কপ্পসতে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, তরণায ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা তরণিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
তরণিযত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. ধম্মরুচিযত্থেরঅপদানং
‘‘যদা ¶ দীপঙ্করো বুদ্ধো, সুমেধং ব্যাকরী জিনো;
‘অপরিমেয্যে ইতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘‘ইমস্স জনিকা মাতা, মাযা নাম ভৰিস্সতি;
পিতা সুদ্ধোদনো নাম, অযং হেস্সতি গোতমো.
‘‘‘পধানং পদহিত্ৰান, কত্ৰা দুক্করকারিকং;
অস্সত্থমূলে সম্বুদ্ধো, বুজ্ঝিস্সতি মহাযসো.
‘‘‘উপতিস্সো কোলিতো চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰকা;
আনন্দো নাম নামেন [আনন্দো নামুপট্ঠাকো (স্যা.)], উপট্ঠিস্সতিমং জিনং.
‘‘‘খেমা ¶ উপ্পলৰণ্ণা চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰিকা;
চিত্তো আল়ৰকো চেৰ, অগ্গা হেস্সন্তুপাসকা.
‘‘‘খুজ্জুত্তরা ¶ নন্দমাতা, অগ্গা হেস্সন্তুপাসিকা;
বোধি ইমস্স ৰীরস্স, অস্সত্থোতি পৰুচ্চতি’.
‘‘ইদং ¶ সুত্ৰান ৰচনং, অসমস্স মহেসিনো;
আমোদিতা নরমরূ, নমস্সন্তি কতঞ্জলী.
‘‘তদাহং মাণৰো আসিং, মেঘো নাম সুসিক্খিতো;
সুত্ৰা ব্যাকরণং সেট্ঠং, সুমেধস্স মহামুনে.
‘‘সংৰিসট্ঠো ভৰিত্ৰান, সুমেধে করুণাসযে [করুণালযে (স্যা.)];
পব্বজন্তঞ্চ তং ৰীরং, সহাৰ অনুপব্বজিং.
‘‘সংৰুতো পাতিমোক্খস্মিং, ইন্দ্রিযেসু চ পঞ্চসু;
সুদ্ধাজীৰো সতো ৰীরো, জিনসাসনকারকো.
‘‘এৰং ৰিহরমানোহং, পাপমিত্তেন কেনচি;
নিযোজিতো অনাচারে, সুমগ্গা পরিধংসিতো.
‘‘ৰিতক্কৰসিকো হুত্ৰা, সাসনতো অপক্কমিং;
পচ্ছা তেন কুমিত্তেন, পযুত্তো মাতুঘাতনং.
‘‘অকরিং আনন্তরিযং [অকরিং নন্তরিযঞ্চ (স্যা. ক.)], ঘাতযিং দুট্ঠমানসো;
ততো চুতো মহাৰীচিং, উপপন্নো সুদারুণং.
‘‘ৰিনিপাতগতো ¶ সন্তো, সংসরিং দুক্খিতো চিরং;
ন পুনো অদ্দসং ৰীরং, সুমেধং নরপুঙ্গৰং.
‘‘অস্মিং ¶ কপ্পে সমুদ্দম্হি, মচ্ছো আসিং তিমিঙ্গলো;
দিস্ৰাহং সাগরে নাৰং, গোচরত্থমুপাগমিং.
‘‘দিস্ৰা মং ৰাণিজা ভীতা, বুদ্ধসেট্ঠমনুস্সরুং;
গোতমোতি মহাঘোসং, সুত্ৰা তেহি উদীরিতং.
‘‘পুব্বসঞ্ঞং সরিত্ৰান, ততো কালঙ্কতো অহং;
সাৰত্থিযং কুলে ইদ্ধে, জাতো ব্রাহ্মণজাতিযং.
‘‘আসিং ধম্মরুচি নাম, সব্বপাপজিগুচ্ছকো;
দিস্ৰাহং লোকপজ্জোতং, জাতিযা সত্তৰস্সিকো.
‘‘মহাজেতৰনং ¶ গন্ত্ৰা, পব্বজিং অনগারিযং;
উপেমি বুদ্ধং তিক্খত্তুং, রত্তিযা দিৰসস্স চ.
‘‘তদা দিস্ৰা মুনি আহ, চিরং ধম্মরুচীতি মং;
ততোহং অৰচং বুদ্ধং, পুব্বকম্মপভাৰিতং.
‘‘সুচিরং সতপুঞ্ঞলক্খণং, পতিপুব্বেন ৰিসুদ্ধপচ্চযং;
অহমজ্জসুপেক্খনং ¶ ৰত, তৰ পস্সামি নিরুপমং ৰিগ্গহং [নিরূপমগ্গহং (সী.)].
‘‘সুচিরং ৰিহতত্তমো মযা, সুচিরক্খেন নদী ৰিসোসিতা;
সুচিরং অমলং ৰিসোধিতং, নযনং ঞাণমযং মহামুনে.
‘‘চিরকালসমঙ্গিতো ¶ [চিরকালং সমাগতো (পী.)] তযা, অৰিনট্ঠো পুনরন্তরং চিরং;
পুনরজ্জসমাগতো তযা, ন হি নস্সন্তি কতানি গোতম.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ধম্মরুচিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ধম্মরুচিযত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. সালমণ্ডপিযত্থেরঅপদানং
‘‘অজ্ঝোগাহেত্ৰা ¶ সালৰনং, সুকতো অস্সমো মম;
সালপুপ্ফেহি সঞ্ছন্নো, ৰসামি ৰিপিনে তদা.
‘‘পিযদস্সী চ ভগৰা, সযম্ভূ অগ্গপুগ্গলো;
ৰিৰেককামো সম্বুদ্ধো, সালৰনমুপাগমি.
‘‘অস্সমা অভিনিক্খম্ম, পৰনং অগমাসহং;
মূলফলং গৰেসন্তো, আহিণ্ডামি ৰনে তদা.
‘‘তত্থদ্দসাসিং ¶ সম্বুদ্ধং, পিযদস্সিং মহাযসং;
সুনিসিন্নং সমাপন্নং, ৰিরোচন্তং মহাৰনে.
‘‘চতুদণ্ডে ¶ ঠপেত্ৰান, বুদ্ধস্স উপরী অহং;
মণ্ডপং সুকতং কত্ৰা, সালপুপ্ফেহি ছাদযিং.
‘‘সত্তাহং ধারযিত্ৰান, মণ্ডপং সালছাদিতং;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, বুদ্ধসেট্ঠমৰন্দহং.
‘‘ভগৰা ¶ তম্হি সমযে, ৰুট্ঠহিত্ৰা সমাধিতো;
যুগমত্তং পেক্খমানো, নিসীদি পুরিসুত্তমো.
‘‘সাৰকো ৰরুণো নাম, পিযদস্সিস্স সত্থুনো;
ৰসীসতসহস্সেহি, উপগচ্ছি ৰিনাযকং.
‘‘পিযদস্সী চ ভগৰা, লোকজেট্ঠো নরাসভো;
ভিক্খুসঙ্ঘে নিসীদিত্ৰা, সিতং পাতুকরী জিনো.
‘‘অনুরুদ্ধো উপট্ঠাকো, পিযদস্সিস্স সত্থুনো;
একংসং চীৰরং কত্ৰা, অপুচ্ছিত্থ মহামুনিং.
‘‘‘কো নু খো ভগৰা হেতু, সিতকম্মস্স সত্থুনো;
কারণে ৰিজ্জমানম্হি, সত্থা পাতুকরে সিতং’.
‘‘‘সত্তাহং সালচ্ছদনং [পুপ্ফছদনং (সী. স্যা. পী.)], যো মে ধারেসি মাণৰো;
তস্স কম্মং সরিত্ৰান, সিতং পাতুকরিং অহং.
‘‘‘অনোকাসং ন পস্সামি, যত্থ [যং তং (স্যা. পী. ক.)] পুঞ্ঞং ৰিপচ্চতি;
দেৰলোকে ¶ মনুস্সে ৰা, ওকাসোৰ ন সম্মতি.
‘‘‘দেৰলোকে ¶ ৰসন্তস্স, পুঞ্ঞকম্মসমঙ্গিনো;
যাৰতা পরিসা তস্স, সালচ্ছন্না ভৰিস্সতি.
‘‘‘তত্থ দিব্বেহি নচ্চেহি, গীতেহি ৰাদিতেহি চ;
রমিস্সতি সদা সন্তো, পুঞ্ঞকম্মসমাহিতো.
‘‘‘যাৰতা পরিসা তস্স, গন্ধগন্ধী ভৰিস্সতি;
সালস্স পুপ্ফৰস্সো চ, পৰস্সিস্সতি তাৰদে.
‘‘‘ততো চুতোযং মনুজো, মানুসং আগমিস্সতি;
ইধাপি সালচ্ছদনং, সব্বকালং ধরিস্সতি [ধরিযতি (সী. পী.)].
‘‘‘ইধ ¶ নচ্চঞ্চ গীতঞ্চ, সম্মতাল়সমাহিতং;
পরিৰারেস্সন্তি মং নিচ্চং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘‘উগ্গচ্ছন্তে চ সূরিযে, সালৰস্সং পৰস্সতি;
পুঞ্ঞকম্মেন সংযুত্তং, ৰস্সতে সব্বকালিকং.
‘‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, নিব্বাযিস্সতিনাসৰো.
‘‘‘ধম্মং অভিসমেন্তস্স, সালচ্ছন্নং ভৰিস্সতি;
চিতকে ঝাযমানস্স, ছদনং তত্থ হেস্সতি’.
‘‘ৰিপাকং কিত্তযিত্ৰান, পিযদস্সী মহামুনি;
পরিসায ধম্মং দেসেসি, তপ্পেন্তো ধম্মৰুট্ঠিযা.
‘‘তিংসকপ্পানি ¶ ¶ দেৰেসু, দেৰরজ্জমকারযিং;
সট্ঠি চ সত্তক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘দেৰলোকা ইধাগন্ত্ৰা, লভামি ৰিপুলং সুখং;
ইধাপি সালচ্ছদনং, মণ্ডপস্স ইদং ফলং.
‘‘অযং পচ্ছিমকো ময্হং, চরিমো ৰত্ততে ভৰো;
ইধাপি সালচ্ছদনং, হেস্সতি সব্বকালিকং.
‘‘মহামুনিং তোসযিত্ৰা, গোতমং সক্যপুঙ্গৰং;
পত্তোম্হি অচলং ঠানং, হিত্ৰা জযপরাজযং.
‘‘অট্ঠারসে ¶ কপ্পসতে, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা সালমণ্ডপিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সালমণ্ডপিযত্থেরস্সাপদানং দসমং.
পংসুকূলৰগ্গো একূনপঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং –
পংসুকূলং ¶ বুদ্ধসঞ্ঞী, ভিসদো ঞাণকিত্তকো;
চন্দনী ধাতুপূজী চ, পুলিনুপ্পাদকোপি চ.
তরণো ধম্মরুচিকো, সালমণ্ডপিযো তথা;
সতানি দ্ৰে হোন্তি গাথা, ঊনৰীসতিমেৰ চ.
৫০. কিঙ্কণিপুপ্ফৰগ্গো
১. তিকিঙ্কণিপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘কণিকারংৰ ¶ ¶ ¶ জোতন্তং, নিসিন্নং পব্বতন্তরে;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, ৰিপস্সিং লোকনাযকং.
‘‘তীণি কিঙ্কণিপুপ্ফানি, পগ্গয্হ অভিরোপযিং;
সম্বুদ্ধমভিপূজেত্ৰা, গচ্ছামি দক্খিণামুখো.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা তিকিঙ্কণিপুপ্ফিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
তিকিঙ্কণিপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. পংসুকূলপূজকত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে ¶ ¶ , উদঙ্গণো নাম পব্বতো;
তত্থদ্দসং পংসুকূলং, দুমগ্গম্হি ৰিলম্বিতং.
‘‘তীণি কিঙ্কণিপুপ্ফানি, ওচিনিত্ৰানহং তদা;
হট্ঠো হট্ঠেন চিত্তেন, পংসুকূলমপূজযিং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পূজিত্ৰা অরহদ্ধজং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পংসুকূলপূজকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পংসুকূলপূজকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. কোরণ্ডপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘ৰনকম্মিকো ¶ পুরে আসিং, পিতুমাতুমতেনহং [পিতুপেতামহেনহং (সী. স্যা. পী.)];
পসুমারেন জীৰামি, কুসলং মে ন ৰিজ্জতি.
‘‘মম আসযসামন্তা, তিস্সো লোকগ্গনাযকো;
পদানি তীণি দস্সেসি, অনুকম্পায চক্খুমা.
‘‘অক্কন্তে চ পদে দিস্ৰা, তিস্সনামস্স সত্থুনো;
হট্ঠো হট্ঠেন চিত্তেন, পদে চিত্তং পসাদযিং.
‘‘কোরণ্ডং পুপ্ফিতং দিস্ৰা, পাদপং ধরণীরুহং;
সকোসকং গহেত্ৰান, পদসেট্ঠমপূজযিং [পদসেট্ঠে অপূজযিং (সী. পী.)].
‘‘তেন ¶ ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘যং যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
কোরণ্ডকছৰি হোমি, সুপ্পভাসো [সপভাসো (সী. স্যা. পী. ক.)] ভৰামহং.
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পদপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কোরণ্ডপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কোরণ্ডপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. কিংসুকপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘কিংসুকং পুপ্ফিতং দিস্ৰা, পগ্গহেত্ৰান অঞ্জলিং;
বুদ্ধসেট্ঠং সরিত্ৰান, আকাসে অভিপূজযিং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কিংসুকপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কিংসুকপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. উপড্ঢদুস্সদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরভগৰতো ¶ ¶ , সুজাতো নাম সাৰকো;
পংসুকূলং গৰেসন্তো, সঙ্কারে চরতে [চরতী (সী. ক.)] তদা.
‘‘নগরে হংসৰতিযা, পরেসং ভতকো অহং;
উপড্ঢদুস্সং দত্ৰান, সিরসা অভিৰাদযিং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তেত্তিংসক্খত্তুং ¶ দেৰিন্দো, দেৰরজ্জমকারযিং;
সত্তসত্ততিক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
উপড্ঢদুস্সদানেন, মোদামি অকুতোভযো.
‘‘ইচ্ছমানো চহং অজ্জ, সকাননং সপব্বতং;
খোমদুস্সেহি ছাদেয্যং, অড্ঢদুস্সস্সিদং ফলং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, অড্ঢদুস্সস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উপড্ঢদুস্সদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
উপড্ঢদুস্সদাযকত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. ঘতমণ্ডদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘সুচিন্তিতং ভগৰন্তং, লোকজেট্ঠং নরাসভং;
উপৰিট্ঠং মহারঞ্ঞং, ৰাতাবাধেন পীল়িতং.
‘‘দিস্ৰা ¶ চিত্তং পসাদেত্ৰা, ঘতমণ্ডমুপানযিং;
কতত্তা আচিতত্তা [উপচিতত্তা (স্যা. ক.)] চ, গঙ্গা ভাগীরথী অযং.
‘‘মহাসমুদ্দা চত্তারো, ঘতং সম্পজ্জরে মম;
অযঞ্চ পথৰী ঘোরা, অপ্পমাণা অসঙ্খিযা.
‘‘মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, ভৰতে মধুসক্করা [মধুসক্খরা (স্যা. ক.)];
চাতুদ্দীপা ইমে রুক্খা, পাদপা ধরণীরুহা.
‘‘মম ¶ সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, কপ্পরুক্খা ভৰন্তি তে;
পঞ্ঞাসক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জমকারযিং.
‘‘একপঞ্ঞাসক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো [ছনৰুতে ইতো (সী.)] কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ঘতমণ্ডস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ঘতমণ্ডদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ঘতমণ্ডদাযকত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. উদকদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরবুদ্ধস্স ¶ , ভিক্খুসঙ্ঘে অনুত্তরে;
পসন্নচিত্তো সুমনো, পানীঘটমপূরযিং.
‘‘পব্বতগ্গে দুমগ্গে ৰা, আকাসে ৰাথ ভূমিযং;
যদা পানীযমিচ্ছামি, খিপ্পং নিব্বত্ততে মম.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, দকদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উদকদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
উদকদাযকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. পুলিনথূপিযত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে ¶ , যমকো নাম পব্বতো;
অস্সমো সুকতো ময্হং, পণ্ণসালা সুমাপিতা.
‘‘নারদো নাম নামেন, জটিলো উগ্গতাপনো;
চতুদ্দসসহস্সানি, সিস্সা পরিচরন্তি মং.
‘‘পটিসল্লীনকো সন্তো, এৰং চিন্তেসহং তদা;
‘সব্বো জনো মং পূজেতি, নাহং পূজেমি কিঞ্চনং.
‘‘‘ন মে ওৰাদকো অত্থি, ৰত্তা কোচি ন ৰিজ্জতি;
অনাচরিযুপজ্ঝাযো, ৰনে ৰাসং উপেমহং.
‘‘‘উপাসমানো যমহং, গরুচিত্তং উপট্ঠহে;
সো মে আচরিযো নত্থি, ৰনৰাসো নিরত্থকো.
‘‘‘আযাগং মে গৰেসিস্সং, গরুং ভাৰনিযং তথা;
সাৰস্সযো ৰসিস্সামি, ন কোচি গরহিস্সতি’.
‘‘উত্তানকূলা নদিকা, সুপতিত্থা মনোরমা;
সংসুদ্ধপুলিনাকিণ্ণা, অৰিদূরে মমস্সমং.
‘‘নদিং ¶ অমরিকং নাম, উপগন্ত্ৰানহং তদা;
সংৰড্ঢযিত্ৰা পুলিনং, অকং পুলিনচেতিযং.
‘‘যে ¶ তে অহেসুং সম্বুদ্ধা, ভৰন্তকরণা মুনী;
তেসং এতাদিসো থূপো, তং নিমিত্তং করোমহং.
‘‘করিত্ৰা ¶ পুলিনং [পুল়িনে (সী. স্যা. পী.)] থূপং, সোৰণ্ণং মাপযিং অহং;
সোণ্ণকিঙ্কণিপুপ্ফানি, সহস্সে তীণি পূজযিং.
‘‘সাযপাতং নমস্সামি, ৰেদজাতো কতঞ্জলী;
সম্মুখা ৰিয সম্বুদ্ধং, ৰন্দিং পুলিনচেতিযং.
‘‘যদা কিলেসা জাযন্তি, ৰিতক্কা গেহনিস্সিতা;
সরামি সুকতং থূপং, পচ্চৰেক্খামি তাৰদে.
‘‘উপনিস্সায ৰিহরং, সত্থৰাহং ৰিনাযকং;
কিলেসে সংৰসেয্যাসি, ন যুত্তং তৰ মারিস.
‘‘সহ ¶ আৰজ্জিতে থূপে, গারৰং হোতি মে তদা;
কুৰিতক্কে ৰিনোদেসিং, নাগো তুত্তট্টিতো যথা.
‘‘এৰং ৰিহরমানং মং, মচ্চুরাজাভিমদ্দথ;
তত্থ কালঙ্কতো সন্তো, ব্রহ্মলোকমগচ্ছহং.
‘‘যাৰতাযুং ৰসিত্ৰান, তিদিৰে [তিদসে (সী. পী.)] উপপজ্জহং;
অসীতিক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জমকারযিং.
‘‘সতানং তীণিক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘সোণ্ণকিঙ্কণিপুপ্ফানং ¶ [তেসং কিঙ্কণিপুপ্ফানং (সী.)], ৰিপাকং অনুভোমহং;
ধাতীসতসহস্সানি, পরিৰারেন্তি মং [মে (ক.)] ভৰে.
‘‘থূপস্স পরিচিণ্ণত্তা, রজোজল্লং ন লিম্পতি;
গত্তে সেদা ন মুচ্চন্তি, সুপ্পভাসো ভৰামহং.
‘‘অহো মে সুকতো থূপো, সুদিট্ঠামরিকা নদী;
থূপং কত্ৰান পুলিনং, পত্তোম্হি অচলং পদং.
‘‘কুসলং কত্তুকামেন, জন্তুনা সারগাহিনা;
নত্থি খেত্তং অখেত্তং ৰা, পটিপত্তীৰ সাধকা [সারিকা (পী.), সারকা (স্যা.), সারতা (ক.)].
‘‘যথাপি বলৰা পোসো, অণ্ণৰং তরিতুস্সহে;
পরিত্তং কট্ঠমাদায, পক্খন্দেয্য মহাসরং.
‘‘ইমাহং কট্ঠং নিস্সায, তরিস্সামি মহোদধিং;
উস্সাহেন ৰীরিযেন, তরেয্য উদধিং নরো.
‘‘তথেৰ ¶ ¶ মে কতং কম্মং, পরিত্তং থোককঞ্চ যং;
তং কম্মং উপনিস্সায, সংসারং সমতিক্কমিং.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, সুক্কমূলেন চোদিতো;
সাৰত্থিযং পুরে জাতো, মহাসালে সুঅড্ঢকে.
‘‘সদ্ধা মাতা পিতা ময্হং, বুদ্ধস্স সরণং গতা;
উভো দিট্ঠপদা এতে, অনুৰত্তন্তি সাসনং.
‘‘বোধিপপটিকং ¶ গয্হ, সোণ্ণথূপমকারযুং;
সাযপাতং [সাযং পাতং (স্যা. ক.)] নমস্সন্তি, সক্যপুত্তস্স সম্মুখা.
‘‘উপোসথম্হি ¶ দিৰসে, সোণ্ণথূপং ৰিনীহরুং;
বুদ্ধস্স ৰণ্ণং কিত্তেন্তা, তিযামং ৰীতিনামযুং.
‘‘সহ দিস্ৰানহং [পসাদেত্ৰানহং (ক.)] থূপং, সরিং পুলিনচেতিযং;
একাসনে নিসীদিত্ৰা, অরহত্তমপাপুণিং.
দ্ৰাৰীসতিমং ভাণৰারং.
‘‘গৰেসমানো তং ৰীরং, ধম্মসেনাপতিদ্দসং;
অগারা নিক্খমিত্ৰান, পব্বজিং তস্স সন্তিকে.
‘‘জাতিযা সত্তৰস্সেন, অরহত্তমপাপুণিং;
উপসম্পাদযী বুদ্ধো, গুণমঞ্ঞায চক্খুমা.
‘‘দারকেনেৰ সন্তেন, কিরিযং নিট্ঠিতং মযা;
কতং মে করণীযজ্জ, সক্যপুত্তস্স সাসনে.
‘‘সব্বৰেরভযাতীতো, সব্বসঙ্গাতিগো [সব্বসঙ্কাতিতো (ক.)] ইসি;
সাৰকো তে মহাৰীর, সোণ্ণথূপস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা পুলিনথূপিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পুলিনথূপিযত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. নল়কুটিদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে ¶ ¶ , হারিতো নাম পব্বতো;
সযম্ভূ নারদো নাম, রুক্খমূলে ৰসী তদা.
‘‘নল়াগারং ¶ করিত্ৰান, তিণেন ছাদযিং অহং;
চঙ্কমং সোধযিত্ৰান, সযম্ভুস্স অদাসহং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, নল়কুটিকনিম্মিতং;
সট্ঠিযোজনমুব্বেধং, তিংসযোজনৰিত্থতং.
‘‘চতুদ্দসেসু কপ্পেসু, দেৰলোকে রমিং অহং;
একসত্ততিক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং.
‘‘চতুতিংসতিক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘ধম্মপাসাদমারুয্হ, সব্বাকারৰরূপমং;
যদিচ্ছকাহং ৰিহরে, সক্যপুত্তস্স সাসনে.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, নল়কুটিযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা নল়কুটিদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
নল়কুটিদাযকত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. পিযালফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘মিগলুদ্দো ¶ পুরে আসিং, ৰিপিনে ৰিচরং তদা;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, সব্বধম্মান পারগুং.
‘‘পিযালফলমাদায, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং;
পুঞ্ঞক্খেত্তস্স ৰীরস্স, পসন্নো সেহি পাণিভি.
‘‘একতিংসে ¶ ইতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পিযালফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
পিযালফলদাযকত্থেরস্সাপদানং দসমং.
কিঙ্কণিপুপ্ফৰগ্গো পঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং –
কিঙ্কণী পংসুকূলঞ্চ, কোরণ্ডমথ কিংসুকং;
উপড্ঢদুস্সী ঘতদো, উদকং থূপকারকো.
নল়কারী চ নৰমো, পিযালফলদাযকো;
সতমেকঞ্চ গাথানং, নৰকঞ্চ তদুত্তরি.
অথ ৰগ্গুদ্দানং –
মেত্তেয্যৰগ্গো ভদ্দালি, সকিংসম্মজ্জকোপি চ;
একৰিহারী ৰিভীতকী, জগতী সালপুপ্ফিযো.
নল়াগারং পংসুকূলং, কিঙ্কণিপুপ্ফিযো তথা;
অসীতি দ্ৰে চ গাথাযো, চতুদ্দসসতানি চ.
মেত্তেয্যৰগ্গদসকং.
পঞ্চমসতকং সমত্তং.
৫১. কণিকারৰগ্গো
১. তিকণিকারপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘সুমেধো ¶ ¶ ¶ নাম সম্বুদ্ধো, বাত্তিংসৰরলক্খণো;
ৰিৰেককামো সম্বুদ্ধো, হিমৰন্তমুপাগমিং.
‘‘অজ্ঝোগয্হ হিমৰন্তং, অগ্গো কারুণিকো মুনি;
পল্লঙ্কমাভুজিত্ৰান, নিসীদি পুরিসুত্তমো.
‘‘ৰিজ্জাধরো তদা আসিং, অন্তলিক্খচরো অহং;
তিসূলং সুকতং গয্হ, গচ্ছামি অম্বরে তদা.
‘‘পব্বতগ্গে যথা অগ্গি, পুণ্ণমাযেৰ চন্দিমা;
ৰনে ওভাসতে বুদ্ধো, সালরাজাৰ ফুল্লিতো.
‘‘ৰনগ্গা ¶ নিক্খমিত্ৰান, বুদ্ধরংসীভিধাৰরে;
নল়গ্গিৰণ্ণসঙ্কাসা, দিস্ৰা চিত্তং পসাদযিং.
‘‘ৰিচিনং অদ্দসং পুপ্ফং, কণিকারং দেৰগন্ধিকং;
তীণি পুপ্ফানি আদায, বুদ্ধসেট্ঠমপূজযিং.
‘‘বুদ্ধস্স আনুভাৰেন, তীণি পুপ্ফানি মে তদা;
উদ্ধংৰণ্টা অধোপত্তা, ছাযং কুব্বন্তি সত্থুনো.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ ¶ মে সুকতং ব্যম্হং, কণিকারীতি ঞাযতি;
সট্ঠিযোজনমুব্বেধং, তিংসযোজনৰিত্থতং.
‘‘সহস্সকণ্ডং সতভেণ্ডু [সতগেণ্ডু (স্যা.)], ধজালুহরিতামযং;
সতসহস্সনিয্যূহা, ব্যম্হে পাতুভৰিংসু মে.
‘‘সোণ্ণমযা মণিমযা, লোহিতঙ্গমযাপি চ;
ফলিকাপি চ পল্লঙ্কা, যেনিচ্ছকা যদিচ্ছকা [যেনিচ্ছযা যদিচ্ছকং (স্যা.), যদিচ্ছকাযদিচ্ছকা (ক.)].
‘‘মহারহঞ্চ ¶ ¶ সযনং, তূলিকাৰিকতীযুতং;
উদ্ধলোমিকএকন্তং, বিম্বোহনসমাযুতং [বিব্বোহনসমাযুতং… (স্যা. ক.)].
‘‘ভৰনা নিক্খমিত্ৰান, চরন্তো দেৰচারিকং;
যদা ইচ্ছামি গমনং, দেৰসঙ্ঘপুরক্খতো.
‘‘পুপ্ফস্স হেট্ঠা তিট্ঠামি, উপরিচ্ছদনং মম;
সমন্তা যোজনসতং, কণিকারেহি ছাদিতং.
‘‘সট্ঠিতুরিযসহস্সানি, সাযপাতমুপট্ঠহুং;
পরিৰারেন্তি মং নিচ্চং, রত্তিন্দিৰমতন্দিতা.
‘‘তত্থ নচ্চেহি গীতেহি, তাল়েহি ৰাদিতেহি চ;
রমামি খিড্ডারতিযা, মোদামি কামকামিহং.
‘‘তত্থ ভুত্ৰা পিৰিত্ৰা চ, মোদামি তিদসে তদা;
নারীগণেহি সহিতো, মোদামি ব্যম্হমুত্তমে.
‘‘সতানং পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং;
সতানং তীণিক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ¶ ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘ভৰাভৰে সংসরন্তো, মহাভোগং লভামহং;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দুৰে ¶ ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
অঞ্ঞং গতিং ন জানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দুৰে কুলে পজাযামি, খত্তিযে চাপি ব্রাহ্মণে;
নীচে কুলে ন জাযামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘হত্থিযানং অস্সযানং, সিৰিকং সন্দমানিকং;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দাসীগণং দাসগণং, নারিযো সমলঙ্কতা;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কোসেয্যকম্বলিযানি, খোমকপ্পাসিকানি চ;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘নৰৰত্থং ¶ ¶ নৰফলং, নৰগ্গরসভোজনং;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘ইমং খাদ ইমং ভুঞ্জ, ইমম্হি সযনে সয;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘সব্বত্থ পূজিতো হোমি, যসো অব্ভুগ্গতো মম;
মহাপক্খো সদা হোমি, অভেজ্জপরিসো সদা;
ঞাতীনং উত্তমো হোমি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘সীতং ¶ উণ্হং ন জানামি, পরিল়াহো ন ৰিজ্জতি;
অথো চেতসিকং দুক্খং, হদযে মে ন ৰিজ্জতি.
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণো হুত্ৰান, সংসরামি ভৰাভৰে;
ৰেৰণ্ণিযং ন জানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দেৰলোকা চৰিত্ৰান, সুক্কমূলেন চোদিতো;
সাৰত্থিযং পুরে জাতো, মহাসালে সুঅড্ঢকে.
‘‘পঞ্চ কামগুণে হিত্ৰা, পব্বজিং অনগারিযং;
জাতিযা সত্তৰস্সোহং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘উপসম্পাদযী বুদ্ধো, গুণমঞ্ঞায চক্খুমা;
তরুণো পূজনীযোহং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দিব্বচক্খু ৰিসুদ্ধং মে, সমাধিকুসলো অহং;
অভিঞ্ঞাপারমিপ্পত্তো, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘পটিসম্ভিদা অনুপ্পত্তো, ইদ্ধিপাদেসু কোৰিদো;
ধম্মেসু পারমিপ্পত্তো, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি ¶ , যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ ¶ ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
ইত্থং সুদং আযস্মা তিকণিকারপুপ্ফিযো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
তিকণিকারপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. একপত্তদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘নগরে হংসৰতিযা, কুম্ভকারো অহোসহং;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, ওঘতিণ্ণমনাসৰং.
‘‘সুকতং মত্তিকাপত্তং, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং;
পত্তং দত্ৰা ভগৰতো, উজুভূতস্স তাদিনো.
‘‘ভৰে নিব্বত্তমানোহং, সোণ্ণথালে লভামহং;
রূপিমযে চ সোৰণ্ণে, তট্টিকে চ মণীমযে.
‘‘পাতিযো পরিভুঞ্জামি, পুঞ্ঞকম্মস্সিদং ফলং;
যসানঞ্চ ধনানঞ্চ [যসসাৰ জনানঞ্চ (স্যা.)], অগ্গভূতো [পত্তভূতো (সী. পী.)] চ হোমহং.
‘‘যথাপি ভদ্দকে খেত্তে, বীজং অপ্পম্পি রোপিতং;
সম্মাধারং পৰচ্ছন্তে, ফলং তোসেতি কস্সকং.
‘‘তথেৰিদং পত্তদানং, বুদ্ধখেত্তম্হি রোপিতং;
পীতিধারে পৰস্সন্তে, ফলং মং তোসযিস্সতি.
‘‘যাৰতা খেত্তা ৰিজ্জন্তি, সঙ্ঘাপি চ গণাপি চ;
বুদ্ধখেত্তসমো নত্থি, সুখদো সব্বপাণিনং.
‘‘নমো ¶ তে পুরিসাজঞ্ঞ, নমো তে পুরিসুত্তম;
একপত্তং দদিত্ৰান, পত্তোম্হি অচলং পদং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং পত্তমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পত্তদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা একপত্তদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
একপত্তদাযকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. কাসুমারফলিযত্থেরঅপদানং
‘‘কণিকারংৰ ¶ জোতন্তং, নিসিন্নং পব্বতন্তরে;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, লোকজেট্ঠং নরাসভং.
‘‘পসন্নচিত্তো সুমনো, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং;
কাসুমারিকমাদায, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কাসুমারফলিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কাসুমারফলিযত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. অৰটফলিযত্থেরঅপদানং
‘‘সহস্সরংসী ভগৰা, সযম্ভূ অপরাজিতো;
ৰিৰেকা উট্ঠহিত্ৰান, গোচরাযাভিনিক্খমি.
‘‘ফলহত্থো ¶ অহং দিস্ৰা, উপগচ্ছিং নরাসভং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, অৰটং অদদিং ফলং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অৰটফলিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অৰটফলিযত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. পাদফলিযত্থেরঅপদানং
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধং, আহুতীনং পটিগ্গহং;
রথিযং পটিপজ্জন্তং, পাদফলং [ৰারফলং (সী.), চারফলং (স্যা.), পারফলং (পী.)] অদাসহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পাদফলিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পাদফলিযত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. মাতুলুঙ্গফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘কণিকারংৰ ¶ ¶ জলিতং, পুণ্ণমাযেৰ চন্দিমং;
জলন্তং দীপরুক্খংৰ, অদ্দসং লোকনাযকং.
‘‘মাতুলুঙ্গফলং ¶ গয্হ, অদাসিং সত্থুনো অহং;
দক্খিণেয্যস্স ৰীরস্স [ধীরস্স (সী.)], পসন্নো সেহি পাণিভি.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা মাতুলুঙ্গফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
মাতুলুঙ্গফলদাযকত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. অজেলিফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘অজ্জুনো [অজিনো (স্যা.)] নাম সম্বুদ্ধো, হিমৰন্তে ৰসী তদা;
চরণেন চ সম্পন্নো, সমাধিকুসলো মুনি.
‘‘কুম্ভমত্তং ¶ গহেত্ৰান, অজেলিং [অঞ্জলিং (স্যা.), অজেলং (পী.)] জীৰজীৰকং;
ছত্তপণ্ণং গহেত্ৰান, অদাসিং সত্থুনো অহং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অজেলিফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
অজেলিফলদাযকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. অমোদফলিযত্থেরঅপদানং
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণং ¶ ¶ ¶ সম্বুদ্ধং, আহুতীনং পটিগ্গহং;
রথিযং পটিপজ্জন্তং, অমোদমদদিং ফলং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অমোদফলিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অমোদফলিযত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. তালফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘সতরংসী নাম ভগৰা, সযম্ভূ অপরাজিতো;
ৰিৰেকা ৰুট্ঠহিত্ৰান, গোচরাযাভিনিক্খমি.
‘‘ফলহত্থো অহং দিস্ৰা, উপগচ্ছিং নরাসভং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, তালফলং অদাসহং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা তালফলদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
তালফলদাযকত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. নাল়িকেরফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘নগরে ¶ ¶ বন্ধুমতিযা, আরামিকো অহং তদা;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, গচ্ছন্তং অনিলঞ্জসে.
‘‘নাল়িকেরফলং গয্হ, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং;
আকাসে ঠিতকো সন্তো, পটিগ্গণ্হি মহাযসো.
‘‘ৰিত্তিসঞ্জননো ¶ ময্হং, দিট্ঠধম্মসুখাৰহো;
ফলং বুদ্ধস্স দত্ৰান, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.
‘‘অধিগচ্ছিং তদা পীতিং, ৰিপুলঞ্চ সুখুত্তমং;
উপ্পজ্জতেৰ রতনং, নিব্বত্তস্স তহিং তহিং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘দিব্বচক্খু ৰিসুদ্ধং মে, সমাধিকুসলো অহং;
অভিঞ্ঞাপারমিপ্পত্তো, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… ¶ কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা নাল়িকেরফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
নাল়িকেরফলদাযকত্থেরস্সাপদানং দসমং.
কণিকারৰগ্গো একপঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং –
কণিকারেকপত্তা চ, কাসুমারী তথাৰটা;
পাদঞ্চ মাতুলুঙ্গঞ্চ, অজেলীমোদমেৰ চ.
তালং তথা নাল়িকেরং, গাথাযো গণিতা ৰিহ;
একং গাথাসতং হোতি, ঊনাধিকৰিৰজ্জিতং.
৫২. ফলদাযকৰগ্গো
১. কুরঞ্চিযফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘মিগলুদ্দো ¶ ¶ ¶ পুরে আসিং, ৰিপিনে ৰিচরং অহং;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, সব্বধম্মান পারগুং.
‘‘কুরঞ্চিযফলং গয্হ, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং;
পুঞ্ঞক্খেত্তস্স তাদিনো, পসন্নো সেহি পাণিভি.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, বুদ্ধসেট্ঠস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কুরঞ্চিযফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
কুরঞ্চিযফলদাযকত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. কপিত্থফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণং ¶ সম্বুদ্ধং, আহুতীনং পটিগ্গহং;
রথিযং পটিপজ্জন্তং, কপিত্থং [কপিট্ঠং (স্যা.)] অদদিং ফলং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কপিত্থফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
কপিত্থফলদাযকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. কোসম্বফলিযত্থেরঅপদানং
‘‘ককুধং ৰিলসন্তংৰ, দেৰদেৰং নরাসভং;
রথিযং পটিপজ্জন্তং, কোসম্বং [কোসুম্বং (সী. স্যা. পী.)] অদদিং তদা.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কোসম্বফলিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কোসম্বফলিযত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. কেতকপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘ৰিনতানদিযা তীরে, ৰিহাসি পুরিসুত্তমো;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, একগ্গং সুসমাহিতং.
‘‘মধুগন্ধস্স ¶ পুপ্ফেন, কেতকস্স অহং তদা;
পসন্নচিত্তো সুমনো, বুদ্ধসেট্ঠমপূজযিং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ ¶ কপ্পে, যং পুপ্ফমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… ¶ কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কেতকপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কেতকপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. নাগপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণং সম্বুদ্ধং, আহুতীনং পটিগ্গহং;
রথিযং পটিপজ্জন্তং, নাগপুপ্ফং অপূজযিং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা নাগপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
নাগপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. অজ্জুনপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘চন্দভাগানদীতীরে ¶ ¶ , অহোসিং কিন্নরো তদা;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, সযম্ভুং অপরাজিতং.
‘‘পসন্নচিত্তো সুমনো, ৰেদজাতো কতঞ্জলী;
গহেত্ৰা অজ্জুনং পুপ্ফং, সযম্ভুং অভিপূজযিং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা কিন্নরং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ছত্তিংসক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জমকারযিং;
দসক্খত্তুং চক্কৰত্তী, মহারজ্জমকারযিং.
‘‘পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
সুখেত্তে ৰপ্পিতং বীজং, সযম্ভুম্হি অহো মম [অহোসি মে (স্যা.)].
‘‘কুসলং ৰিজ্জতে ময্হং, পব্বজিং অনগারিযং;
পূজারহো অহং অজ্জ, সক্যপুত্তস্স সাসনে.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা অজ্জুনপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অজ্জুনপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. কুটজপুপ্ফিযত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে, ৰসলো [চাৰলো (সী. পী.), অচ্চযো (স্যা.)] নাম পব্বতো;
বুদ্ধো সুদস্সনো নাম, ৰসতে পব্বতন্তরে.
‘‘পুপ্ফং হেমৰন্তং গয্হ, ৰেহাসং অগমাসহং;
তত্থদ্দসাসিং সম্বুদ্ধং, ওঘতিণ্ণমনাসৰং.
‘‘পুপ্ফং ¶ কুটজমাদায, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং [কত্ৰানহং তদা (স্যা. পী. ক.)];
বুদ্ধস্স অভিরোপেসিং, সযম্ভুস্স মহেসিনো.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কুটজপুপ্ফিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কুটজপুপ্ফিযত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. ঘোসসঞ্ঞকত্থেরঅপদানং
‘‘মিগলুদ্দো ¶ পুরে আসিং, অরঞ্ঞে ৰিপিনে অহং;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, দেৰসঙ্ঘপুরক্খতং.
‘‘চতুসচ্চং পকাসেন্তং, দেসেন্তং অমতং পদং;
অস্সোসিং মধুরং ধম্মং, সিখিনো লোকবন্ধুনো.
‘‘ঘোসে চিত্তং পসাদেসিং, অসমপ্পটিপুগ্গলে;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, উত্তরিং [অতরিং (সী. পী.)] দুত্তরং ভৰং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, যং সঞ্ঞমলভিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ঘোসসঞ্ঞাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ঘোসসঞ্ঞকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ঘোসসঞ্ঞকত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. সব্বফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ৰরুণো ¶ ¶ ¶ নাম নামেন, ব্রাহ্মণো মন্তপারগূ;
ছড্ডেত্ৰা দসপুত্তানি, ৰনমজ্ঝোগহিং তদা.
‘‘অস্সমং ¶ সুকতং কত্ৰা, সুৰিভত্তং মনোরমং;
পণ্ণসালং করিত্ৰান, ৰসামি ৰিপিনে অহং.
‘‘পদুমুত্তরো লোকৰিদূ, আহুতীনং পটিগ্গহো;
মমুদ্ধরিতুকামো সো, আগচ্ছি মম অস্সমং.
‘‘যাৰতা ৰনসণ্ডম্হি, ওভাসো ৰিপুলো অহু;
বুদ্ধস্স আনুভাৰেন, পজ্জলী ৰিপিনং তদা.
‘‘দিস্ৰান তং পাটিহীরং, বুদ্ধসেট্ঠস্স তাদিনো;
পত্তপুটং গহেত্ৰান, ফলেন পূজযিং অহং.
‘‘উপগন্ত্ৰান সম্বুদ্ধং, সহখারিমদাসহং;
অনুকম্পায মে বুদ্ধো, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘খারিভারং গহেত্ৰান, পচ্ছতো এহি মে তুৰং;
পরিভুত্তে চ সঙ্ঘম্হি, পুঞ্ঞং তৰ ভৰিস্সতি’.
‘‘পুটকন্তং গহেত্ৰান, ভিক্খুসঙ্ঘস্সদাসহং;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, তুসিতং উপপজ্জহং.
‘‘তত্থ দিব্বেহি নচ্চেহি, গীতেহি ৰাদিতেহি চ;
পুঞ্ঞকম্মেন সংযুত্তং, অনুভোমি সদা সুখং.
‘‘যং ¶ যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘যাৰতা চতুরো দীপা, সসমুদ্দা সপব্বতা;
ফলং বুদ্ধস্স দত্ৰান, ইস্সরং কারযামহং.
‘‘যাৰতা মে পক্খিগণা, আকাসে উপ্পতন্তি চে;
তেপি মং ৰসমন্ৰেন্তি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘যাৰতা ৰনসণ্ডম্হি, যক্খা ভূতা চ রক্খসা;
কুম্ভণ্ডা গরুল়া চাপি, পারিচরিযং উপেন্তি মে.
‘‘কুম্ভা ¶ ¶ সোণা মধুকারা, ডংসা চ মকসা উভো;
তেপি মং ৰসমন্ৰেন্তি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘সুপণ্ণা ¶ নাম সকুণা, পক্খিজাতা মহব্বলা;
তেপি মং সরণং যন্তি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘যেপি দীঘাযুকা নাগা, ইদ্ধিমন্তো মহাযসা;
তেপি মং ৰসমন্ৰেন্তি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘সীহা ব্যগ্ঘা চ দীপী চ, অচ্ছকোকতরচ্ছকা;
তেপি মং ৰসমন্ৰেন্তি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘ওসধীতিণৰাসী চ, যে চ আকাসৰাসিনো;
সব্বে মং সরণং যন্তি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘সুদুদ্দসং সুনিপুণং, গম্ভীরং সুপ্পকাসিতং;
ফস্সযিত্ৰা [ফুসযিত্ৰা (ক.)] ৰিহরামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘ৰিমোক্খে ¶ অট্ঠ ফুসিত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো;
আতাপী নিপকো চাহং, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘যে ফলট্ঠা বুদ্ধপুত্তা, খীণদোসা মহাযসা;
অহমঞ্ঞতরো তেসং, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘অভিঞ্ঞাপারমিং গন্ত্ৰা, সুক্কমূলেন চোদিতো;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘তেৰিজ্জা ইদ্ধিপত্তা চ, বুদ্ধপুত্তা মহাযসা;
দিব্বসোতসমাপন্না, তেসং অঞ্ঞতরো অহং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সব্বফলদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সব্বফলদাযকত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. পদুমধারিকত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে ¶ ¶ ¶ , রোমসো নাম পব্বতো;
বুদ্ধোপি সম্ভৰো নাম, অব্ভোকাসে ৰসী তদা.
‘‘ভৰনা নিক্খমিত্ৰান, পদুমং ধারযিং অহং;
একাহং ধারযিত্ৰান, ভৰনং পুনরাগমিং.
‘‘একতিংসে ¶ ইতো কপ্পে, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা পদুমধারিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
পদুমধারিকত্থেরস্সাপদানং দসমং.
ফলদাযকৰগ্গো দ্ৰেপঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং –
কুরঞ্চিযং কপিত্থঞ্চ, কোসম্বমথ কেতকং;
নাগপুপ্ফজ্জুনঞ্চেৰ, কুটজী ঘোসসঞ্ঞকো.
থেরো ¶ চ সব্বফলদো, তথা পদুমধারিকো;
অসীতি চেত্থ গাথাযো, তিস্সো গাথা তদুত্তরি.
৫৩. তিণদাযকৰগ্গো
১. তিণমুট্ঠিদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘হিমৰন্তস্সাৰিদূরে ¶ ¶ , লম্বকো নাম পব্বতো;
তত্থেৰ তিস্সো [তত্থোপতিস্সো (সী. পী. ক.)] সম্বুদ্ধো, অব্ভোকাসম্হি চঙ্কমি.
‘‘মিগলুদ্দো পুরে আসিং, অরঞ্ঞে কাননে অহং;
দিস্ৰান তং দেৰদেৰং, তিণমুট্ঠিমদাসহং.
‘‘নিসীদনত্থং বুদ্ধস্স, দত্ৰা চিত্তং পসাদযিং;
সম্বুদ্ধং অভিৰাদেত্ৰা, পক্কামিং [পক্কমিং (ক.)] উত্তরামুখো.
‘‘অচিরং গতমত্তস্স [গতমত্তং মং (সী. স্যা.)], মিগরাজা অপোথযি [অহেঠযি (সী. স্যা. পী.)];
সীহেন পোথিতো [পাতিতো (সী. পী.), ঘাটিতো (স্যা.)] সন্তো, তত্থ কালঙ্কতো অহং.
‘‘আসন্নে মে কতং কম্মং, বুদ্ধসেট্ঠে অনাসৰে;
সুমুত্তো সরৰেগোৰ, দেৰলোকমগচ্ছহং.
‘‘যূপো তত্থ সুভো আসি, পুঞ্ঞকম্মাভিনিম্মিতো;
সহস্সকণ্ডো সতভেণ্ডু, ধজালু হরিতামযো.
‘‘পভা ¶ নিদ্ধাৰতে তস্স, সতরংসীৰ উগ্গতো;
আকিণ্ণো দেৰকঞ্ঞাহি, আমোদিং কামকামিহং.
‘‘দেৰলোকা ¶ চৰিত্ৰান, সুক্কমূলেন চোদিতো;
আগন্ত্ৰান মনুস্সত্তং, পত্তোম্হি আসৰক্খযং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, নিসীদনমদাসহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, তিণমুট্ঠে ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা তিণমুট্ঠিদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
তিণমুট্ঠিদাযকত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. মঞ্চদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘ৰিপস্সিনো ভগৰতো, লোকজেট্ঠস্স তাদিনো;
একমঞ্চং [একং ৰেচ্চং (স্যা.), একপচ্ছং (পী.)] মযা দিন্নং, পসন্নেন সপাণিনা.
‘‘হত্থিযানং অস্সযানং, দিব্বযানং সমজ্ঝগং;
তেন মঞ্চকদানেন, পত্তোম্হি আসৰক্খযং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং মঞ্চমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, মঞ্চদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা মঞ্চদাযকো [ৰেচ্চকদাযকো (স্যা.), সদ্দসঞ্ঞিকৰগ্গেপি ইদং§অপদানং দিস্সতি] থেরো ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
মঞ্চদাযকত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. সরণগমনিযত্থেরঅপদানং
‘‘আরুহিম্হ তদা নাৰং, ভিক্খু চাজীৰিকো চহং;
নাৰায ভিজ্জমানায, ভিক্খু মে সরণং অদা.
‘‘একতিংসে ¶ ইতো কপ্পে, যং সো মে সরণং অদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, সরণগমনে ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সরণগমনিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সরণগমনিযত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. অব্ভঞ্জনদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘নগরে ¶ বন্ধুমতিযা, রাজুয্যানে ৰসামহং;
চম্মৰাসী তদা আসিং, কমণ্ডলুধরো অহং.
‘‘অদ্দসং ৰিমলং বুদ্ধং, সযম্ভুং অপরাজিতং;
পধানং পহিতত্তং তং, ঝাযিং ঝানরতং ৰসিং [ইসিং (স্যা.)].
‘‘সব্বকামসমিদ্ধিঞ্চ, ওঘতিণ্ণমনাসৰং;
দিস্ৰা পসন্নো সুমনো, অব্ভঞ্জনমদাসহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, অব্ভঞ্জনস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা অব্ভঞ্জনদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অব্ভঞ্জনদাযকত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. সুপটদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘দিৰাৰিহারা ¶ ¶ নিক্খন্তো, ৰিপস্সী লোকনাযকো;
লহুং সুপটকং [সুপটিকং (স্যা.), পূপপৰং (পী.)] দত্ৰা, কপ্পং সগ্গম্হি মোদহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, সুপটকমদাসহং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, সুপটস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সুপটদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সুপটদাযকত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. দণ্ডদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘কাননং ৰনমোগয্হ, ৰেল়ুং ছেত্ৰানহং তদা;
আলম্বণং করিত্ৰান, সঙ্ঘস্স অদদিং বহুং [অহং (সী. স্যা. পী.)].
‘‘তেন ¶ চিত্তপ্পসাদেন, সুব্বতে অভিৰাদিয;
আলম্বদণ্ডং দত্ৰান, পক্কামিং উত্তরামুখো.
‘‘চতুন্নৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং দণ্ডমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, দণ্ডদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা দণ্ডদাযকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
দণ্ডদাযকত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
তেৰীসতিমং ভাণৰারং.
৭. গিরিনেলপূজকত্থেরঅপদানং
‘‘মিগলুদ্দো ¶ পুরে আসিং, ৰিপিনে ৰিচরং অহং;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, সব্বধম্মান পারগুং.
‘‘তস্মিং মহাকারুণিকে, সব্বসত্তহিতে রতে;
পসন্নচিত্তো সুমনো, নেলপুপ্ফমপূজযিং.
‘‘একতিংসে ¶ ইতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা গিরিনেলপূজকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
গিরিনেলপূজকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. বোধিসম্মজ্জকত্থেরঅপদানং
‘‘অহং পুরে বোধিপত্তং, উজ্ঝিতং চেতিযঙ্গণে;
তং গহেত্ৰান ছড্ডেসিং, অলভিং ৰীসতীগুণে.
‘‘তস্স কম্মস্স তেজেন, সংসরন্তো ভৰাভৰে;
দুৰে ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে চাপি মানুসে.
‘‘দেৰলোকা চৰিত্ৰান, আগন্ত্ৰা মানুসং ভৰং;
দুৰে কুলে পজাযামি, খত্তিযে চাপি ব্রাহ্মণে.
‘‘অঙ্গপচ্চঙ্গসম্পন্নো, আরোহপরিণাহৰা;
অভিরূপো সুচি হোমি, সম্পুণ্ণঙ্গো অনূনকো.
‘‘দেৰলোকে ¶ ¶ মনুস্সে ৰা, জাতো ৰা যত্থ কত্থচি;
ভৰে সুৰণ্ণৰণ্ণো চ, উত্তত্তকনকূপমো.
‘‘মুদুকা ¶ ¶ মদ্দৰা স্নিদ্ধা [মুদু মদ্দৰা সিনিদ্ধা (স্যা.)], সুখুমা সুকুমারিকা;
ছৰি মে সব্বদা হোতি, বোধিপত্তে সুছড্ডিতে [সুছড্ডিনে (সী.)].
‘‘যতো কুতোচি গতীসু, সরীরে সমুদাগতে;
ন লিম্পতি রজোজল্লং, ৰিপাকো পত্তছড্ডিতে.
‘‘উণ্হে ৰাতাতপে তস্স, অগ্গিতাপেন ৰা পন;
গত্তে সেদা ন মুচ্চন্তি, ৰিপাকো পত্তছড্ডিতে.
‘‘কুট্ঠং গণ্ডো কিলাসো চ, তিলকা পিল়কা তথা;
ন হোন্তি কাযে দদ্দু চ, ৰিপাকো পত্তছড্ডিতে.
‘‘অপরম্পি গুণং তস্স, নিব্বত্ততি ভৰাভৰে;
রোগা ন হোন্তি কাযস্মিং, ৰিপাকো পত্তছড্ডিতে.
‘‘অপরম্পি গুণং তস্স, নিব্বত্ততি ভৰাভৰে;
ন হোতি চিত্তজা পীল়া, ৰিপাকো পত্তছড্ডিতে.
‘‘অপরম্পি গুণং তস্স, নিব্বত্ততি ভৰাভৰে;
অমিত্তা ন ভৰন্তস্স, ৰিপাকো পত্তছড্ডিতে.
‘‘অপরম্পি গুণং তস্স, নিব্বত্ততি ভৰাভৰে;
অনূনভোগো ভৰতি, ৰিপাকো পত্তছড্ডিতে.
‘‘অপরম্পি গুণং তস্স, নিব্বত্ততি ভৰাভৰে;
অগ্গিরাজূহি চোরেহি, ন হোতি উদকে ভযং.
‘‘অপরম্পি ¶ গুণং তস্স, নিব্বত্ততি ভৰাভৰে;
দাসিদাসা অনুচরা, হোন্তি চিত্তানুৰত্তকা.
‘‘যম্হি আযুপ্পমাণম্হি, জাযতে মানুসে ভৰে;
ততো ন হাযতে আযু, তিট্ঠতে যাৰতাযুকং.
‘‘অব্ভন্তরা চ বাহিরা [বহিচরা (সী. পী. ক.)], নেগমা চ সরট্ঠকা;
নুযুত্তা হোন্তি সব্বেপি, ৰুদ্ধিকামা সুখিচ্ছকা.
‘‘ভোগৰা যসৰা হোমি, সিরিমা ঞাতিপক্খৰা;
অপেতভযসন্তাসো, ভৰেহং সব্বতো ভৰে.
‘‘দেৰা ¶ ¶ মনুস্সা অসুরা, গন্ধব্বা যক্খরক্খসা;
সব্বে তে পরিরক্খন্তি, ভৰে সংসরতো সদা.
‘‘দেৰলোকে মনুস্সে চ, অনুভোত্ৰা উভো যসে;
অৰসানে চ নিব্বানং, সিৰং পত্তো অনুত্তরং.
‘‘সম্বুদ্ধমুদ্দিসিত্ৰান, বোধিং ৰা তস্স সত্থুনো;
যো পুঞ্ঞং পসৰে পোসো, তস্স কিং নাম দুল্লভং.
‘‘মগ্গে ¶ ফলে আগমে চ, ঝানাভিঞ্ঞাগুণেসু চ;
অঞ্ঞেসং অধিকো হুত্ৰা, নিব্বাযামি অনাসৰো.
‘‘পুরেহং বোধিযা পত্তং, ছড্ডেত্ৰা হট্ঠমানসো;
ইমেহি ৰীসতঙ্গেহি, সমঙ্গী হোমি সব্বদা.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা বোধিসম্মজ্জকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
বোধিসম্মজ্জকত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. আমণ্ডফলদাযকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ৰুট্ঠহিত্ৰা সমাধিম্হা, চঙ্কমী লোকনাযকো.
‘‘খারিভারং গহেত্ৰান, আহরন্তো ফলং তদা;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, চঙ্কমন্তং মহামুনিং.
‘‘পসন্নচিত্তো সুমনো, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং;
সম্বুদ্ধং অভিৰাদেত্ৰা, আমণ্ডমদদিং ফলং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, আমণ্ডস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা আমণ্ডফলদাযকো থেরো ইমা
গাথাযো অভাসিত্থাতি.
আমণ্ডফলদাযকত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. সুগন্ধত্থেরঅপদানং
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন [নামেন (সব্বত্থ)], উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘অনুব্যঞ্জনসম্পন্নো, বাত্তিংসৰরলক্খণো;
ব্যামপ্পভাপরিৰুতো, রংসিজালসমোত্থটো [রংসিজালসমোসটো (সী. পী.)].
‘‘অস্সাসেতা যথা চন্দো, সূরিযোৰ পভঙ্করো;
নিব্বাপেতা যথা মেঘো, সাগরোৰ গুণাকরো.
‘‘ধরণীরিৰ ¶ সীলেন, হিমৰাৰ সমাধিনা;
আকাসো ৰিয পঞ্ঞায, অসঙ্গো অনিলো যথা.
‘‘স কদাচি মহাৰীরো, পরিসাসু ৰিসারদো;
সচ্চানি সম্পকাসেতি, উদ্ধরন্তো মহাজনং.
‘‘তদা হি বারাণসিযং, সেট্ঠিপুত্তো মহাযসো;
আসহং ধনধঞ্ঞস্স [অনন্তধনধঞ্ঞস্স (ক.)], পহূতস্স বহূ তদা.
‘‘জঙ্ঘাৰিহারং ৰিচরং, মিগদাযমুপেচ্চহং [মুপেসহং (ক.)];
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, দেসেন্তং অমতং পদং.
‘‘ৰিসট্ঠকন্তৰচনং ¶ , করৰীকসমস্সরং;
হংসরুতেহি [হংসদুন্দুভি (স্যা. পী.)] নিগ্ঘোসং, ৰিঞ্ঞাপেন্তং মহাজনং.
‘‘দিস্ৰা ¶ দেৰাতিদেৰং তং, সুত্ৰাৰ মধুরং গিরং;
পহাযনপ্পকে ভোগে, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘এৰং ¶ পব্বজিতো চাহং, ন চিরেন বহুস্সুতো;
অহোসিং ধম্মকথিকো, ৰিচিত্তপটিভাণৰা.
‘‘মহাপরিসমজ্ঝেহং, হট্ঠচিত্তো পুনপ্পুনং;
ৰণ্ণযিং হেমৰণ্ণস্স, ৰণ্ণং ৰণ্ণৰিসারদো.
‘‘এস খীণাসৰো বুদ্ধো, অনীঘো ছিন্নসংসযো;
সব্বকম্মক্খযং পত্তো, ৰিমুত্তোপধিসঙ্খযে.
‘‘এস সো ভগৰা বুদ্ধো, এস সীহো অনুত্তরো;
সদেৰকস্স লোকস্স, ব্রহ্মচক্কপ্পৰত্তকো.
‘‘দন্তো দমেতা সন্তো চ, সমেতা নিব্বুতো ইসি;
নিব্বাপেতা চ অস্সত্থো, অস্সাসেতা মহাজনং.
‘‘ৰীরো সূরো চ ৰিক্কন্তো [ধীরো চ (সী. পী.)], পঞ্ঞো কারুণিকো ৰসী;
ৰিজিতাৰী চ স জিনো, অপ্পগব্বো অনালযো.
‘‘অনেঞ্জো অচলো ধীমা, অমোহো অসমো মুনি;
ধোরয্হো উসভো নাগো, সীহো সক্কো গরূসুপি.
‘‘ৰিরাগো ৰিমলো ব্রহ্মা, ৰাদী সূরো রণঞ্জহো;
অখিলো চ ৰিসল্লো চ, অসমো সংযতো [ৰুসভো (স্যা.), পযতো (পী.)] সুচি.
‘‘ব্রাহ্মণো ¶ ¶ সমণো নাথো, ভিসক্কো সল্লকত্তকো;
যোধো বুদ্ধো সুতাসুতো [সুতো সুতো (সী. পী.)], অচলো মুদিতো সিতো [দিতো (সী.)].
‘‘ধাতা ধতা চ সন্তি চ, কত্তা নেতা পকাসিতা;
সম্পহংসিতা ভেত্তা চ, ছেত্তা সোতা পসংসিতা.
‘‘অখিলো চ ৰিসল্লো চ, অনীঘো অকথংকথী;
অনেজো ৰিরজো কত্তা, গন্ধা ৰত্তা পসংসিতা.
‘‘তারেতা অত্থকারেতা, কারেতা সম্পদারিতা;
পাপেতা সহিতা কন্তা, হন্তা আতাপী তাপসো [হন্তা, তাপিতা চ ৰিসোসিতা (স্যা.)].
‘‘সমচিত্তো ¶ [সচ্চট্ঠিতো (স্যা.)] সমসমো, অসহাযো দযালযো [দযাসযো (সী.)];
অচ্ছেরসত্তো [অচ্ছেরমন্তো (স্যা.)] অকুহো, কতাৰী ইসিসত্তমো.
‘‘নিত্তিণ্ণকঙ্খো নিম্মানো, অপ্পমেয্যো অনূপমো;
সব্বৰাক্যপথাতীতো, সচ্চ নেয্যন্তগূ [সব্বনেয্যন্তিকো (স্যা.)] জিনো.
‘‘সত্তসারৰরে ¶ [সতরংসীৰরে (স্যা.)] তস্মিং, পসাদো অমতাৰহো;
তস্মা বুদ্ধে চ ধম্মে চ, সঙ্ঘে সদ্ধা মহত্থিকা [মহিদ্ধিকা (সী. ক.)].
‘‘গুণেহি এৰমাদীহি, তিলোকসরণুত্তমং;
ৰণ্ণেন্তো পরিসামজ্ঝে, অকং [কথিং (স্যা.)] ধম্মকথং অহং.
‘‘ততো চুতাহং তুসিতে, অনুভোত্ৰা মহাসুখং;
ততো চুতো মনুস্সেসু, জাতো হোমি সুগন্ধিকো.
‘‘নিস্সাসো মুখগন্ধো চ, দেহগন্ধো তথেৰ মে;
সেদগন্ধো চ সততং, সব্বগন্ধোৰ হোতি মে [সব্বগন্ধোতিসেতি মে (সী. পী.)].
‘‘মুখগন্ধো ¶ সদা ময্হং, পদুমুপ্পলচম্পকো;
পরিসন্তো [আদিসন্তো (সী.), অতিকন্তো (স্যা.), অতিসন্তো (পী.)] সদা ৰাতি, সরীরো চ তথেৰ মে.
‘‘গুণত্থৰস্স সব্বন্তং, ফলং তু [ফলন্তং (স্যা.)] পরমব্ভুতং;
একগ্গমনসা সব্বে, ৰণ্ণযিস্সং [ভাসিতস্স (স্যা.)] সুণাথ মে.
‘‘গুণং ¶ বুদ্ধস্স ৰত্ৰান, হিতায চ ন সদিসং [হিতায জনসন্ধিসু (সী. পী.), হিতায নং সুখাৰহং (স্যা.)];
সুখিতো [সুচিত্তো (স্যা.)] হোমি সব্বত্থ, সঙ্ঘো ৰীরসমাযুতো [সরদ্ধনিসমাযুতো (সী.)].
‘‘যসস্সী সুখিতো কন্তো, জুতিমা পিযদস্সনো;
ৰত্তা অপরিভূতো চ, নিদ্দোসো পঞ্ঞৰা তথা.
‘‘খীণে আযুসি [পাসুসি (স্যা.)] নিব্বানং, সুলভং বুদ্ধভত্তিনো;
তেসং হেতুং পৰক্খামি, তং সুণাথ যথাতথং.
‘‘সন্তং ¶ যসং ভগৰতো, ৰিধিনা অভিৰাদযং;
তত্থ তত্থূপপন্নোপি [যত্থ তত্থূপপন্নোপি (সী. পী.)], যসস্সী তেন হোমহং.
‘‘দুক্খস্সন্তকরং বুদ্ধং, ধম্মং সন্তমসঙ্খতং;
ৰণ্ণযং সুখদো আসিং, সত্তানং সুখিতো ততো.
‘‘গুণং ৰদন্তো বুদ্ধস্স, বুদ্ধপীতিসমাযুতো;
সকন্তিং পরকন্তিঞ্চ, জনযিং তেন কন্তিমা.
‘‘জিনো তে তিত্থিকাকিণ্ণে [জনোঘে তিত্থকাকিণ্ণে (সী. পী.), জিনো যো তিত্থিকাতিণ্ণো (স্যা.)], অভিভুয্য কুতিত্থিযে;
গুণং ৰদন্তো জোতেসিং [থোমেসিং (স্যা.)], নাযকং জুতিমা ততো.
‘‘পিযকারী জনস্সাপি, সম্বুদ্ধস্স গুণং ৰদং;
সরদোৰ সসঙ্কোহং, তেনাসিং পিযদস্সনো.
‘‘যথাসত্তিৰসেনাহং ¶ ¶ , সব্বৰাচাহি সন্থৰিং;
সুগতং তেন ৰাগিসো, ৰিচিত্তপটিভানৰা.
‘‘যে বালা ৰিমতিং পত্তা, পরিভোন্তি মহামুনিং;
নিগ্গহিং তে সদ্ধম্মেন, পরিভূতো ন তেনহং [পরিভূতেন তেনহং (স্যা.)].
‘‘বুদ্ধৰণ্ণেন সত্তানং, কিলেসে অপনেসহং;
নিক্কিলেসমনো হোমি, তস্স কম্মস্স ৰাহসা.
‘‘সোতূনং ¶ ৰুদ্ধিমজনিং [বুদ্ধিমজনিং (সী. পী.)], বুদ্ধানুস্সতিদেসকো;
তেনাহমাসিং [তেনাপি চাসিং (স্যা.)] সপ্পঞ্ঞো, নিপুণত্থৰিপস্সকো.
‘‘সব্বাসৰপরিক্খীণো, তিণ্ণসংসারসাগরো;
সিখীৰ অনুপাদানো, পাপুণিস্সামি নিব্বুতিং.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পস্মিং, যমহং সন্থৰিং জিনং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধৰণ্ণস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সুগন্ধো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সুগন্ধত্থেরস্সাপদানং দসমং.
তিণদাযকৰগ্গো তেপঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং –
তিণদো ¶ মঞ্চদো চেৰ, সরণব্ভঞ্জনপ্পদো;
সুপটো দণ্ডদাযী চ, নেলপূজী তথেৰ চ.
বোধিসম্মজ্জকো মণ্ডো, সুগন্ধো দসমোতি চ;
গাথাসতং সতেৰীসং, গণিতঞ্চেত্থ সব্বসো.
৫৪. কচ্চাযনৰগ্গো
১. মহাকচ্চাযনত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ ¶ নাম জিনো, অনেজো অজিতং জযো;
সতসহস্সে কপ্পানং, ইতো উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘ৰীরো কমলপত্তক্খো, সসঙ্কৰিমলাননো;
কনকাচলসঙ্কাসো [কঞ্চনতচসঙ্কাসো (স্যা.)], রৰিদিত্তিসমপ্পভো.
‘‘সত্তনেত্তমনোহারী, ৰরলক্খণভূসিতো;
সব্বৰাক্যপথাতীতো, মনুজামরসক্কতো.
‘‘সম্বুদ্ধো বোধযং সত্তে, ৰাগীসো মধুরস্সরো;
করুণানিবন্ধসন্তানো, পরিসাসু ৰিসারদো.
‘‘দেসেতি ¶ মধুরং ধম্মং, চতুসচ্চূপসংহিতং;
নিমুগ্গে মোহপঙ্কম্হি, সমুদ্ধরতি পাণিনে.
‘‘তদা একচরো হুত্ৰা, তাপসো হিমৰালযো;
নভসা মানুসং লোকং, গচ্ছন্তো জিনমদ্দসং.
‘‘উপেচ্চ সন্তিকং তস্স, অস্সোসিং ধম্মদেসনং;
ৰণ্ণযন্তস্স ৰীরস্স, সাৰকস্স মহাগুণং.
‘‘সঙ্খিত্তেন মযা ৰুত্তং, ৰিত্থারেন পকাসযং;
পরিসং মঞ্চ তোসেতি, যথা কচ্চাযনো অযং.
‘‘‘নাহং ¶ এৰমিধেকচ্চং [এৰংৰিধং কঞ্চি (সী. পী.)], অঞ্ঞং পস্সামি সাৰকং;
তস্মাতদগ্গে [তস্মেতদগ্গে (সী.)] এসগ্গো, এৰং ধারেথ ভিক্খৰো’.
‘‘তদাহং ৰিম্হিতো হুত্ৰা, সুত্ৰা ৰাক্যং মনোরমং;
হিমৰন্তং গমিত্ৰান, আহিত্ৰা [আহত্ৰা (সী. পী.)] পুপ্ফসঞ্চযং.
‘‘পূজেত্ৰা লোকসরণং, তং ঠানমভিপত্থযিং;
তদা মমাসযং ঞত্ৰা, ব্যাকাসি স রণঞ্জহো.
‘‘‘পস্সথেতং ¶ ইসিৰরং, নিদ্ধন্তকনকত্তচং;
উদ্ধগ্গলোমং পীণংসং, অচলং পঞ্জলিং ঠিতং.
‘‘‘হাসং ¶ সুপুণ্ণনযনং, বুদ্ধৰণ্ণগতাসযং;
ধম্মজং উগ্গহদযং [ধম্মংৰ ৰিগ্গহৰরং (সী.), ধম্মপটিগ্গহৰরং (পী.)], অমতাসিত্তসন্নিভং’.
‘‘কচ্চানস্স গুণং সুত্ৰা, তং ঠানং পত্থযং ঠিতো;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, গোতমস্স মহামুনে.
‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
কচ্চানো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো.
‘‘বহুস্সুতো মহাঞাণী, অধিপ্পাযৰিদূ মুনে;
পাপুণিস্সতি তং ঠানং, যথাযং ব্যাকতো মযা.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দুৰে ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
অঞ্ঞং গতিং ন গচ্ছামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দুৰে ¶ কুলে পজাযামি, খত্তিযে অথ ব্রাহ্মণে;
নীচে কুলে ন জাযামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ চ ভৰে দানি, জাতো উজ্জেনিযং পুরে [জাতো, উজ্জেনিযং পুরে রমে (স্যা.)];
পজ্জোতস্স চ চণ্ডস্স, পুরোহিতদিজাধিনো [পুরোহিতদিজাতিনো (সী. পী.)].
‘‘পুত্তো তিরিটিৰচ্ছস্স [তিরিটৰচ্ছস্স (সী.), তিপিতিৰচ্ছস্স (স্যা.)], নিপুণো ৰেদপারগূ;
মাতা চ চন্দিমা নাম, কচ্চানোহং ৰরত্তচো.
‘‘ৰীমংসনত্থং বুদ্ধস্স, ভূমিপালেন পেসিতো;
দিস্ৰা মোক্খপুরদ্ৰারং, নাযকং গুণসঞ্চযং.
‘‘সুত্ৰা চ ৰিমলং ৰাক্যং, গতিপঙ্কৰিসোসনং;
পাপুণিং অমতং সন্তং, সেসেহি সহ সত্তহি.
‘‘অধিপ্পাযৰিদূ জাতো, সুগতস্স মহামতে;
ঠপিতো এতদগ্গে চ, সুসমিদ্ধমনোরথো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ¶ ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে; তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা মহাকচ্চাযনো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
মহাকচ্চাযনত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. ৰক্কলিত্থেরঅপদানং
‘‘ইতো ¶ সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো;
অনোমনামো অমিতো, নামেন পদুমুত্তরো.
‘‘পদুমাকারৰদনো, পদুমামলসুচ্ছৰী;
লোকেনানুপলিত্তোৰ তোযেন পদুমং যথা.
‘‘ৰীরো পদুমপত্তক্খো, কন্তো চ পদুমং যথা;
পদুমুত্তরগন্ধোৰ, তস্মা সো পদুমুত্তরো.
‘‘লোকজেট্ঠো চ নিম্মানো, অন্ধানং নযনূপমো;
সন্তৰেসো গুণনিধি, করুণামতিসাগরো.
‘‘স কদাচি মহাৰীরো, ব্রহ্মাসুরসুরচ্চিতো;
সদেৰমনুজাকিণ্ণে, জনমজ্ঝে জিনুত্তমো [জনুত্তমো (স্যা. পী.), অনুত্তমো (ক.) ৰঙ্গীসত্থেরাপদানেপি].
‘‘ৰদনেন সুগন্ধেন, মধুরেন রুতেন চ;
রঞ্জযং পরিসং সব্বং, সন্থৰী সাৰকং সকং.
‘‘সদ্ধাধিমুত্তো ¶ সুমতি, মম দস্সনলালসো [দস্সনসালযো (স্যা.)];
নত্থি এতাদিসো অঞ্ঞো, যথাযং ভিক্খু ৰক্কলি.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, নগরে ব্রাহ্মণত্রজো;
হুত্ৰা সুত্ৰা চ তং ৰাক্যং, তং ঠানমভিরোচযিং.
‘‘সসাৰকং ¶ তং ৰিমলং, নিমন্তেত্ৰা তথাগতং;
সত্তাহং ভোজযিত্ৰান, দুস্সেহচ্ছাদযিং তদা.
‘‘নিপচ্চ ¶ ¶ সিরসা তস্স, অনন্তগুণসাগরে;
নিমুগ্গো পীতিসম্পুণ্ণো, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘যো সো তযা সন্থৰিতো, ইতো সত্তমকে মুনি [ইধ সদ্ধাধিমুত্তো ইসি (স্যা.), ইতো সত্তমকেহনি (সী. পী.)];
ভিক্খু সদ্ধাৰতং অগ্গো, তাদিসো হোমহং মুনে’.
‘‘এৰং ৰুত্তে মহাৰীরো, অনাৰরণদস্সনো;
ইমং ৰাক্যং উদীরেসি, পরিসায মহামুনি.
‘‘‘পস্সথেতং মাণৰকং, পীতমট্ঠনিৰাসনং;
হেমযঞ্ঞোপচিতঙ্গং [হেমযঞ্ঞোপৰীতঙ্গং (সী.)], জননেত্তমনোহরং.
‘‘‘এসো অনাগতদ্ধানে, গোতমস্স মহেসিনো;
অগ্গো সদ্ধাধিমুত্তানং, সাৰকোযং ভৰিস্সতি.
‘‘‘দেৰভূতো মনুস্সো ৰা, সব্বসন্তাপৰজ্জিতো;
সব্বভোগপরিব্যূল়্হো, সুখিতো সংসরিস্সতি.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
ৰক্কলি নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তেন কম্মৰিসেসেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘সব্বত্থ সুখিতো হুত্ৰা, সংসরন্তো ভৰাভৰে;
সাৰত্থিযং পুরে জাতো, কুলে অঞ্ঞতরে অহং.
‘‘নোনীতসুখুমালং ¶ মং, জাতপল্লৰকোমলং;
মন্দং উত্তানসযনং, পিসাচভযতজ্জিতা.
‘‘পাদমূলে মহেসিস্স, সাযেসুং দীনমানসা;
ইমং দদাম তে নাথ, সরণং হোহি নাযক.
‘‘তদা ¶ ¶ পটিগ্গহি সো মং, ভীতানং সরণো মুনি;
জালিনা চক্কঙ্কিতেন [সঙ্কলঙ্কেন (সী.)], মুদুকোমলপাণিনা.
‘‘তদা পভুতি তেনাহং, অরক্খেয্যেন রক্খিতো;
সব্বৰেরৰিনিমুত্তো [সব্বব্যাধিৰিনিমুত্তো (স্যা.), সব্বূপধিৰিনিমুত্তো (পী.)], সুখেন পরিৰুদ্ধিতো.
‘‘সুগতেন ¶ ৰিনা ভূতো, উক্কণ্ঠামি মুহুত্তকং;
জাতিযা সত্তৰস্সোহং, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘সব্বপারমিসম্ভূতং, নীলক্খিনযনং [লঙ্কিনীলযনং (সী.)] ৰরং;
রূপং সব্বসুভাকিণ্ণং, অতিত্তো ৰিহরামহং [ৰিহযামহং (সী. পী.)].
‘‘বুদ্ধরূপরতিং [বুদ্ধো রূপরতিং (সী.)] ঞত্ৰা, তদা ওৰদি মং জিনো;
‘অলং ৰক্কলি কিং রূপে, রমসে বালনন্দিতে.
‘‘‘যো হি পস্সতি সদ্ধম্মং, সো মং পস্সতি পণ্ডিতো;
অপস্সমানো সদ্ধম্মং, মং পস্সম্পি ন পস্সতি.
‘‘‘অনন্তাদীনৰো কাযো, ৰিসরুক্খসমূপমো;
আৰাসো সব্বরোগানং, পুঞ্জো দুক্খস্স কেৰলো.
‘‘‘নিব্বিন্দিয ততো রূপে, খন্ধানং উদযব্বযং;
পস্স উপক্কিলেসানং, সুখেনন্তং গমিস্সতি’.
‘‘এৰং ¶ তেনানুসিট্ঠোহং, নাযকেন হিতেসিনা;
গিজ্ঝকূটং সমারুয্হ, ঝাযামি গিরিকন্দরে.
‘‘ঠিতো পব্বতপাদম্হি, অস্সাসযি [মমাহসো (সী.)] মহামুনি;
ৰক্কলীতি জিনো ৰাচং, তং সুত্ৰা মুদিতো অহং.
‘‘পক্খন্দিং সেলপব্ভারে, অনেকসতপোরিসে;
তদা বুদ্ধানুভাৰেন, সুখেনেৰ মহিং গতো.
‘‘পুনোপি [পুনাপি (স্যা.), মুনি মং (ক.)] ধম্মং দেসেতি, খন্ধানং উদযব্বযং;
তমহং ধম্মমঞ্ঞায, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘সুমহাপরিসমজ্ঝে ¶ , তদা মং চরণন্তগো;
অগ্গং সদ্ধাধিমুত্তানং, পঞ্ঞপেসি মহামতি.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰক্কলিত্থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ৰক্কলিত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. মহাকপ্পিনত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
উদিতো অজটাকাসে [জগদাকাসে (সী.), জলদাকাসে (পী.)], রৰীৰ সরদম্বরে.
‘‘ৰচনাভায বোধেতি, ৰেনেয্যপদুমানি সো;
কিলেসপঙ্কং সোসেতি, মতিরংসীহি নাযকো.
‘‘তিত্থিযানং যসে [যসো (সী. পী.)] হন্তি, খজ্জোতাভা যথা রৰি;
সচ্চত্থাভং পকাসেতি, রতনংৰ দিৰাকরো.
‘‘গুণানং আযতিভূতো, রতনানংৰ সাগরো;
পজ্জুন্নোরিৰ ভূতানি, ধম্মমেঘেন ৰস্সতি.
‘‘অক্খদস্সো তদা আসিং, নগরে হংসসৰ্হযে;
উপেচ্চ ধম্মমস্সোসিং, জলজুত্তমনামিনো.
‘‘ওৰাদকস্স ভিক্খূনং, সাৰকস্স কতাৰিনো;
গুণং পকাসযন্তস্স, তপ্পযন্তস্স [তোসযন্তস্স (সী.), হাসযন্তস্স (স্যা.), ৰাসযন্তস্স (পী.)] মে মনং.
‘‘সুত্ৰা পতীতো সুমনো, নিমন্তেত্ৰা তথাগতং;
সসিস্সং ভোজযিত্ৰান, তং ঠানমভিপত্থযিং.
‘‘তদা ¶ হংসসমভাগো, হংসদুন্দুভিনিস্সনো [হংসদুন্দুভিসুস্সরো (সী.)];
পস্সথেতং মহামত্তং, ৰিনিচ্ছযৰিসারদং.
‘‘পতিতং পাদমূলে মে, সমুগ্গততনূরুহং;
জীমূতৰণ্ণং পীণংসং, পসন্ননযনাননং.
‘‘পরিৰারেন ¶ মহতা, রাজযুত্তং মহাযসং;
এসো কতাৰিনো ঠানং, পত্থেতি মুদিতাসযো.
‘‘‘ইমিনা ¶ ¶ পণিপাতেন, চাগেন পণিধীহি চ [পিণ্ডপাতেন, চেতনা পণিধীহি চ (সী.)];
কপ্পসতসহস্সানি, নুপপজ্জতি দুগ্গতিং.
‘‘‘দেৰেসু দেৰসোভগ্গং, মনুস্সেসু মহন্ততং;
অনুভোত্ৰান সেসেন [অভুত্ৰাৰ সেসেন (সী.), অনুভোত্ৰাৰ সেসেন (স্যা.)], নিব্বানং পাপুণিস্সতি.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
কপ্পিনো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘ততোহং সুকতং কারং, কত্ৰান জিনসাসনে;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তুসিতং অগমাসহং.
‘‘দেৰমানুসরজ্জানি, সতসো অনুসাসিয;
বারাণসিযমাসন্নে, জাতো কেনিযজাতিযং.
‘‘সহস্সপরিৰারেন [সতসহস্সপরিৰারো (স্যা.)], সপজাপতিকো অহং;
পঞ্চ পচ্চেকবুদ্ধানং, সতানি সমুপট্ঠহিং.
‘‘তেমাসং ভোজযিত্ৰান, পচ্ছাদম্হ তিচীৰরং;
ততো চুতা মযং সব্বে, অহুম্হ তিদসূপগা.
‘‘পুনো সব্বে মনুস্সত্তং, অগমিম্হ ততো চুতা;
কুক্কুটম্হি পুরে জাতা, হিমৰন্তস্স পস্সতো.
‘‘কপ্পিনো ¶ ¶ নামহং আসিং, রাজপুত্তো মহাযসো;
সেসামচ্চকুলে জাতা, মমেৰ পরিৰারযুং.
‘‘মহারজ্জসুখং পত্তো, সব্বকামসমিদ্ধিমা;
ৰাণিজেহি সমক্খাতং, বুদ্ধুপ্পাদমহং সুণিং.
‘‘‘বুদ্ধো লোকে সমুপ্পন্নো, অসমো একপুগ্গলো;
সো পকাসেতি সদ্ধম্মং, অমতং সুখমুত্তমং.
‘‘‘সুযুত্তা তস্স সিস্সা চ, সুমুত্তা চ অনাসৰা’;
‘‘সুত্ৰা নেসং সুৰচনং, সক্করিত্ৰান ৰাণিজে.
‘‘পহায রজ্জং সামচ্চো, নিক্খমিং বুদ্ধমামকো;
নদিং দিস্ৰা মহাচন্দং, পূরিতং সমতিত্তিকং.
‘‘অপ্পতিট্ঠং ¶ অনালম্বং, দুত্তরং সীঘৰাহিনিং;
গুণং সরিত্ৰা বুদ্ধস্স, সোত্থিনা সমতিক্কমিং.
‘‘‘ভৰসোতং সচে বুদ্ধো, তিণ্ণো লোকন্তগূ ৰিদূ [ৰিভূ (ক.)];
এতেন সচ্চৰজ্জেন, গমনং মে সমিজ্ঝতু.
‘‘‘যদি ¶ সন্তিগমো মগ্গো, মোক্খো চচ্চন্তিকং [মোক্খদং সন্তিকং (স্যা.)] সুখং;
এতেন সচ্চৰজ্জেন, গমনং মে সমিজ্ঝতু.
‘‘‘সঙ্ঘো চে তিণ্ণকন্তারো, পুঞ্ঞক্খেত্তো অনুত্তরো;
এতেন সচ্চৰজ্জেন, গমনং মে সমিজ্ঝতু’.
‘‘সহ কতে সচ্চৰরে, মগ্গা অপগতং জলং;
ততো সুখেন উত্তিণ্ণো, নদীতীরে মনোরমে.
‘‘নিসিন্নং ¶ অদ্দসং বুদ্ধং, উদেন্তংৰ পভঙ্করং;
জলন্তং হেমসেলংৰ, দীপরুক্খংৰ জোতিতং.
‘‘সসিংৰ তারাসহিতং, সাৰকেহি পুরক্খতং;
ৰাসৰং ৰিয ৰস্সন্তং, দেসনাজলদন্তরং [দেৰেন জলনন্দনং (স্যা. পী.)].
‘‘ৰন্দিত্ৰান সহামচ্চো, একমন্তমুপাৰিসিং;
ততো নো আসযং [ততো অজ্ঝাসযং (স্যা.)] ঞত্ৰা, বুদ্ধো ধম্মমদেসযি.
‘‘সুত্ৰান ¶ ধম্মং ৰিমলং, অৰোচুম্হ মযং জিনং;
‘পব্বাজেহি মহাৰীর, নিব্বিন্দাম্হ [নিব্বিন্নাম্হ (সী. পী.), ওতিণ্ণম্হ (স্যা.)] মযং ভৰে’.
‘‘‘স্ৰক্খাতো ভিক্খৰে ধম্মো, দুক্খন্তকরণায ৰো;
চরথ ব্রহ্মচরিযং’, ইচ্চাহ মুনিসত্তমো.
‘‘সহ ৰাচায সব্বেপি, ভিক্খুৰেসধরা মযং;
অহুম্হ উপসম্পন্না, সোতাপন্না চ সাসনে.
‘‘ততো জেতৰনং গন্ত্ৰা, অনুসাসি ৰিনাযকো;
অনুসিট্ঠো জিনেনাহং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘ততো ভিক্খুসহস্সানি [ভিক্খুসহস্সং তং (সী. পী.)], অনুসাসিমহং তদা;
মমানুসাসনকরা, তেপি আসুং অনাসৰা.
‘‘জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং;
ভিক্খুওৰাদকানগ্গো, কপ্পিনোতি মহাজনে.
‘‘সতসহস্সে ¶ কতং কম্মং, ফলং দস্সেসি মে ইধ;
পমুত্তো সরৰেগোৰ, কিলেসে ঝাপযিং [ঝাপযী (সী.)] মম.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা মহাকপ্পিনো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
মহাকপ্পিনত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. দব্বমল্লপুত্তত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বলোকৰিদূ মুনি;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি চক্খুমা.
‘‘ওৰাদকো ৰিঞ্ঞাপকো, তারকো সব্বপাণিনং;
দেসনাকুসলো বুদ্ধো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘অনুকম্পকো ¶ কারুণিকো, হিতেসী সব্বপাণিনং;
সম্পত্তে তিত্থিযে সব্বে, পঞ্চসীলে পতিট্ঠপি [পতিট্ঠহি (স্যা. ক.)].
‘‘এৰং নিরাকুলং আসি, সুঞ্ঞতং [সুঞ্ঞকং (সী.) এৰমুপরিপি] তিত্থিযেহি চ;
ৰিচিত্তং অরহন্তেহি, ৰসীভূতেহি তাদিভি.
‘‘রতনানট্ঠপঞ্ঞাসং, উগ্গতো সো মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, বাত্তিংসৰরলক্খণো.
‘‘ৰস্সসতসহস্সানি ¶ , আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, সেট্ঠিপুত্তো মহাযসো;
উপেত্ৰা লোকপজ্জোতং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং.
‘‘সেনাসনানি ভিক্খূনং, পঞ্ঞাপেন্তং সসাৰকং;
কিত্তযন্তস্স ৰচনং, সুণিত্ৰা মুদিতো অহং.
‘‘অধিকারং ¶ সসঙ্ঘস্স, কত্ৰা তস্স মহেসিনো;
নিপচ্চ সিরসা পাদে, তং ঠানমভিপত্থযিং.
‘‘তদাহ স মহাৰীরো, মম কম্মং পকিত্তযং;
‘যো সসঙ্ঘমভোজেসি, সত্তাহং লোকনাযকং.
‘‘‘সোযং কমলপত্তক্খো, সীহংসো কনকত্তচো;
মম পাদমূলে নিপতি [পতিতো (পী.)], পত্থযং ঠানমুত্তমং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘সাৰকো তস্স বুদ্ধস্স, দব্বো নামেন ৰিস্সুতো;
সেনাসনপঞ্ঞাপকো, অগ্গো হেস্সতিযং তদা’.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘সতানং তীণিক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং;
সতানং পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘পদেসরজ্জং ¶ ¶ ¶ ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
সব্বত্থ সুখিতো আসিং, তস্স কম্মস্স ৰাহসা.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, ৰিপস্সী নাম নাযকো;
উপ্পজ্জি চারুদস্সনো [চারুনযনো (সী. স্যা. পী.)], সব্বধম্মৰিপস্সকো.
‘‘দুট্ঠচিত্তো উপৰদিং, সাৰকং তস্স তাদিনো;
সব্বাসৰপরিক্খীণং, সুদ্ধোতি চ ৰিজানিয.
‘‘তস্সেৰ নরৰীরস্স, সাৰকানং মহেসিনং;
সলাকঞ্চ গহেত্ৰান [সলাকং পগ্গহেত্ৰান (সী. পী.)], খীরোদনমদাসহং.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘সাসনং জোতযিত্ৰান, অভিভুয্য কুতিত্থিযে;
ৰিনেয্যে ৰিনযিত্ৰাৰ, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
‘‘সসিস্সে নিব্বুতে নাথে, অত্থমেন্তম্হি সাসনে;
দেৰা কন্দিংসু সংৰিগ্গা, মুত্তকেসা রুদম্মুখা.
‘‘নিব্বাযিস্সতি ¶ ধম্মক্খো, ন পস্সিস্সাম সুব্বতে;
ন সুণিস্সাম সদ্ধম্মং, অহো নো অপ্পপুঞ্ঞতা.
‘‘তদাযং পথৰী সব্বা, অচলা সা চলাচলা [চলাচলী (সী.), পুলাপুলী (স্যা.)];
সাগরো চ সসোকোৰ, ৰিনদী করুণং গিরং.
‘‘চতুদ্দিসা দুন্দুভিযো, নাদযিংসু অমানুসা;
সমন্ততো অসনিযো, ফলিংসু চ ভযাৰহা.
‘‘উক্কা ¶ পতিংসু নভসা, ধূমকেতু চ দিস্সতি;
সধূমা জালৰট্টা চ [সব্বথলজসত্তা চ (সী.)], রৰিংসু করুণং মিগা.
‘‘উপ্পাদে দারুণে দিস্ৰা, সাসনত্থঙ্গসূচকে;
সংৰিগ্গা ভিক্খৰো সত্ত, চিন্তযিম্হ মযং তদা.
‘‘সাসনেন ৰিনাম্হাকং, জীৰিতেন অলং মযং;
পৰিসিত্ৰা মহারঞ্ঞং, যুঞ্জাম জিনসাসনং.
‘‘অদ্দসম্হ ¶ তদারঞ্ঞে, উব্বিদ্ধং সেলমুত্তমং;
নিস্সেণিযা তমারুয্হ, নিস্সেণিং পাতযিম্হসে.
‘‘তদা ¶ ওৰদি নো থেরো, বুদ্ধুপ্পাদো সুদুল্লভো;
সদ্ধাতিদুল্লভা লদ্ধা, থোকং সেসঞ্চ সাসনং.
‘‘নিপতন্তি খণাতীতা, অনন্তে দুক্খসাগরে;
তস্মা পযোগো কত্তব্বো, যাৰ ঠাতি মুনে মতং [যাৰ তিট্ঠতি সাসনং (স্যা.)].
‘‘অরহা আসি সো থেরো, অনাগামী তদানুগো;
সুসীলা ইতরে যুত্তা, দেৰলোকং অগম্হসে.
‘‘নিব্বুতো তিণ্ণসংসারো, সুদ্ধাৰাসে চ এককো;
অহঞ্চ পক্কুসাতি চ, সভিযো বাহিযো তথা.
‘‘কুমারকস্সপো চেৰ, তত্থ তত্থূপগা মযং;
সংসারবন্ধনা মুত্তা, গোতমেনানুকম্পিতা.
‘‘মল্লেসু কুসিনারাযং, জাতো গব্ভেৰ মে সতো;
মাতা মতা চিতারুল়্হা, ততো নিপ্পতিতো অহং.
‘‘পতিতো ¶ দব্বপুঞ্জম্হি, ততো দব্বোতি ৰিস্সুতো;
ব্রহ্মচারীবলেনাহং, ৰিমুত্তো সত্তৰস্সিকো.
‘‘খীরোদনবলেনাহং ¶ , পঞ্চহঙ্গেহুপাগতো;
খীণাসৰোপৰাদেন, পাপেহি বহুচোদিতো.
‘‘উভো পুঞ্ঞঞ্চ পাপঞ্চ, ৰীতিৰত্তোম্হি দানিহং;
পত্ৰান পরমং সন্তিং, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘সেনাসনং পঞ্ঞাপযিং, হাসযিত্ৰান সুব্বতে;
জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা দব্বমল্লপুত্তো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
দব্বমল্লপুত্তত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. কুমারকস্সপত্থেরঅপদানং
‘‘ইতো ¶ সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো;
সব্বলোকহিতো ৰীরো, পদুমুত্তরনামকো.
‘‘তদাহং ¶ ব্রাহ্মণো হুত্ৰা, ৰিস্সুতো ৰেদপারগূ;
দিৰাৰিহারং ৰিচরং, অদ্দসং লোকনাযকং.
‘‘চতুসচ্চং ¶ পকাসেন্তং, বোধযন্তং সদেৰকং;
ৰিচিত্তকথিকানগ্গং, ৰণ্ণযন্তং মহাজনে.
‘‘তদা মুদিতচিত্তোহং, নিমন্তেত্ৰা তথাগতং;
নানারত্তেহি ৰত্থেহি, অলঙ্করিত্ৰান মণ্ডপং.
‘‘নানারতনপজ্জোতং, সসঙ্ঘং ভোজযিং তহিং;
ভোজযিত্ৰান সত্তাহং, নানগ্গরসভোজনং.
‘‘নানাচিত্তেহি [নানাৰণ্ণেহি (সী.)] পুপ্ফেহি, পূজযিত্ৰা সসাৰকং [মহাৰীরং (ক.)];
নিপচ্চ পাদমূলম্হি, তং ঠানং পত্থযিং অহং.
‘‘তদা ¶ মুনিৰরো আহ, করুণেকরসাসযো [করুণো করুণালযো (স্যা.)];
‘পস্সথেতং দিজৰরং, পদুমাননলোচনং.
‘‘‘পীতিপামোজ্জবহুলং, সমুগ্গততনূরুহং;
হাসম্হিতৰিসালক্খং, মম সাসনলালসং.
‘‘‘পতিতং পাদমূলে মে, একাৰত্থসুমানসং [একৰত্থং সুমানসং (স্যা. ক.)];
এস পত্থেতি তং ঠানং, ৰিচিত্তকথিকত্তনং [ৰিচিত্তকথিকত্তদং (সী. পী.)].
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
কুমারকস্সপো নাম, হেস্সতি সত্থু সাৰকো.
‘‘‘ৰিচিত্তপুপ্ফদুস্সানং ¶ , রতনানঞ্চ ৰাহসা;
ৰিচিত্তকথিকানং সো, অগ্গতং পাপুণিস্সতি’.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পরিব্ভমং ভৰাভৰে [ভৰাকাসে (সী. পী.)], রঙ্গমজ্ঝে যথা নটো;
সাখমিগত্রজো হুত্ৰা, মিগিযা কুচ্ছিমোক্কমিং.
‘‘তদা মযি কুচ্ছিগতে, ৰজ্ঝৰারো উপট্ঠিতো;
সাখেন চত্তা মে মাতা, নিগ্রোধং সরণং গতা.
‘‘তেন সা মিগরাজেন, মরণা পরিমোচিতা;
পরিচ্চজিত্ৰা সপাণং [সংপাণং (সী. পী.)], মমেৰং ওৰদী তদা.
‘‘‘নিগ্রোধমেৰ সেৰেয্য, ন সাখমুপসংৰসে;
নিগ্রোধস্মিং মতং সেয্যো, যঞ্চে সাখম্হি জীৰিতং’.
‘‘তেনানুসিট্ঠা মিগযূথপেন, অহঞ্চ মাতা চ তথেতরে চ [চিতরে চ (স্যা.), তস্সোৰাদেন (পী.), চিতরে চ তস্সোৰাদং (ক.)];
আগম্ম ¶ রম্মং তুসিতাধিৰাসং, গতা পৰাসং সঘরং যথেৰ.
‘‘পুনো কস্সপৰীরস্স, অত্থমেন্তম্হি সাসনে;
আরুয্হ সেলসিখরং, যুঞ্জিত্ৰা জিনসাসনং.
‘‘ইদানাহং রাজগহে, জাতো সেট্ঠিকুলে অহুং;
আপন্নসত্তা মে মাতা, পব্বজি অনগারিযং.
‘‘সগব্ভং ¶ ¶ তং ৰিদিত্ৰান, দেৰদত্তমুপানযুং;
সো অৰোচ ‘ৰিনাসেথ, পাপিকং ভিক্খুনিং ইমং’.
‘‘ইদানিপি মুনিন্দেন, জিনেন অনুকম্পিতা;
সুখিনী অজনী ময্হং, মাতা ভিক্খুনুপস্সযে.
‘‘তং ৰিদিত্ৰা মহীপালো, কোসলো মং অপোসযি;
কুমারপরিহারেন, নামেনাহঞ্চ কস্সপো.
‘‘মহাকস্সপমাগম্ম, অহং কুমারকস্সপো;
ৰম্মিকসদিসং কাযং, সুত্ৰা বুদ্ধেন দেসিতং.
‘‘ততো ¶ চিত্তং ৰিমুচ্চি মে, অনুপাদায সব্বসো;
পাযাসিং দমযিত্ৰাহং, এতদগ্গমপাপুণিং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কুমারকস্সপো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কুমারকস্সপত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
চতুৰীসতিমং ভাণৰারং.
৬. বাহিযত্থেরঅপদানং
‘‘ইতো ¶ সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো;
মহপ্পভো তিলোকগ্গো, নামেন পদুমুত্তরো.
‘‘খিপ্পাভিঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স, গুণং কিত্তযতো মুনে;
সুত্ৰা উদগ্গচিত্তোহং, কারং কত্ৰা মহেসিনো.
‘‘দত্ৰা সত্তাহিকং দানং, সসিস্সস্স মুনে অহং;
অভিৰাদিয সম্বুদ্ধং, তং ঠানং পত্থযিং তদা.
‘‘ততো মং ব্যাকরি বুদ্ধো, ‘এতং পস্সথ ব্রাহ্মণং;
পতিতং পাদমূলে মে, চরিযং পচ্চৰেক্খণং [পসন্ননযনাননং (সী.), পীনসম্পন্নৰেক্খণং (স্যা.), পীণংসং পচ্চৰেক্খণং (পী.)].
‘‘‘হেমযঞ্ঞোপচিতঙ্গং ¶ ¶ , অৰদাততনুত্তচং;
পলম্ববিম্বতম্বোট্ঠং, সেততিণ্হসমং দিজং.
‘‘‘গুণথামবহুতরং, সমুগ্গততনূরুহং;
গুণোঘাযতনীভূতং, পীতিসম্ফুল্লিতাননং.
‘‘‘এসো পত্থযতে ঠানং, খিপ্পাভিঞ্ঞস্স ভিক্খুনো;
অনাগতে মহাৰীরো, গোতমো নাম হেস্সতি.
‘‘‘তস্স ¶ ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
বাহিযো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তদা হি তুট্ঠো ৰুট্ঠায, যাৰজীৰং মহামুনে;
কারং কত্ৰা চুতো সগ্গং, অগং সভৰনং যথা.
‘‘দেৰভূতো ¶ মনুস্সো ৰা, সুখিতো তস্স কম্মুনো;
ৰাহসা সংসরিত্ৰান, সম্পত্তিমনুভোমহং.
‘‘পুন কস্সপৰীরস্স, অত্থমেন্তম্হি [অত্থঙ্গতম্হি (স্যা.)] সাসনে;
আরুয্হ সেলসিখরং, যুঞ্জিত্ৰা জিনসাসনং.
‘‘ৰিসুদ্ধসীলো সপ্পঞ্ঞো, জিনসাসনকারকো;
ততো চুতা পঞ্চ জনা, দেৰলোকং অগম্হসে.
‘‘ততোহং বাহিযো জাতো, ভারুকচ্ছে পুরুত্তমে;
ততো নাৰায পক্খন্দো [পক্খন্তো (সী.), পক্কন্তো (পী.)], সাগরং অপ্পসিদ্ধিযং [অত্থসিদ্ধিযং (ক.)].
‘‘ততো নাৰা অভিজ্জিত্থ, গন্ত্ৰান কতিপাহকং;
তদা ভীসনকে ঘোরে, পতিতো মকরাকরে.
‘‘তদাহং ৰাযমিত্ৰান, সন্তরিত্ৰা মহোদধিং;
সুপ্পাদপট্টনৰরং [সুপ্পারপট্টনৰরং (সী. পী.)], সম্পত্তো মন্দৰেধিতো [মন্দমেধিকো (সী.), মন্দৰেদিতো (স্যা.), মদ্দৰেরতং (ক.)].
‘‘দারুচীরং নিৰাসেত্ৰা, গামং পিণ্ডায পাৰিসিং;
তদাহ সো জনো তুট্ঠো, অরহাযমিধাগতো.
‘‘ইমং অন্নেন পানেন, ৰত্থেন সযনেন চ;
ভেসজ্জেন চ সক্কত্ৰা, হেস্সাম সুখিতা মযং.
‘‘পচ্চযানং তদা লাভী, তেহি সক্কতপূজিতো;
অরহাহন্তি সঙ্কপ্পং, উপ্পাদেসিং অযোনিসো.
‘‘ততো ¶ ¶ মে চিত্তমঞ্ঞায, চোদযী পুব্বদেৰতা;
‘ন ত্ৰং উপাযমগ্গঞ্ঞূ, কুতো ত্ৰং অরহা ভৰে’.
‘‘চোদিতো ¶ তায সংৰিগ্গো, তদাহং পরিপুচ্ছি তং;
‘কে ৰা এতে কুহিং লোকে, অরহন্তো নরুত্তমা.
‘‘‘সাৰত্থিযং ¶ কোসলমন্দিরে জিনো, পহূতপঞ্ঞো ৰরভূরিমেধসো;
সো সক্যপুত্তো অরহা অনাসৰো, দেসেতি ধম্মং অরহত্তপত্তিযা.
‘‘‘তদস্স সুত্ৰা ৰচনং সুপীণিতো [পীণিত্ৰা (ক.)], নিধিংৰ লদ্ধা কপণোতি ৰিম্হিতো;
উদগ্গচিত্তো অরহত্তমুত্তমং, সুদস্সনং দট্ঠুমনন্তগোচরং.
‘‘‘তদা ততো নিক্খমিত্ৰান সত্থুনো [নিক্খমিতুন সত্থুৰরং (সী.)], সদা জিনং পস্সামি ৰিমলাননং [পরাজিনং পস্সামি কমলাননং (ক.)];
উপেচ্চ রম্মং ৰিজিতৰ্হযং ৰনং, দিজে অপুচ্ছিং কুহিং লোকনন্দনো.
‘‘‘ততো অৰোচুং নরদেৰৰন্দিতো, পুরং পৰিট্ঠো অসনেসনায সো;
সসোৰ [পচ্চেহি (সী. স্যা.)] খিপ্পং মুনিদস্সনুস্সুকো, উপেচ্চ ৰন্দাহি তমগ্গপুগ্গলং’.
‘‘ততোহং তুৰটং গন্ত্ৰা, সাৰত্থিং পুরমুত্তমং;
ৰিচরন্তং তমদ্দক্খিং, পিণ্ডত্থং অপিহাগিধং.
‘‘পত্তপাণিং ¶ অলোলক্খং, পাচযন্তং পীতাকরং [ভাজযন্তং ৰিযামতং (সী.), জোতযন্তং ইধামতং (স্যা.), ভাজযন্তং ইদংমতং (পী.)];
সিরীনিলযসঙ্কাসং, রৰিদিত্তিহরাননং.
‘‘তং সমেচ্চ নিপচ্চাহং, ইদং ৰচনমব্রৰিং;
‘কুপথে ৰিপ্পনট্ঠস্স, সরণং হোহি গোতম.
‘‘‘পাণসন্তারণত্থায ¶ , পিণ্ডায ৰিচরামহং;
ন তে ধম্মকথাকালো, ইচ্চাহ মুনিসত্তমো’.
‘‘তদা পুনপ্পুনং বুদ্ধং, আযাচিং ধম্মলালসো;
যো মে ধম্মমদেসেসি, গম্ভীরং সুঞ্ঞতং পদং.
‘‘তস্স ¶ ধম্মং সুণিত্ৰান, পাপুণিং আসৰক্খযং;
পরিক্খীণাযুকো সন্তো, অহো সত্থানুকম্পকো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘এৰং থেরো ৰিযাকাসি, বাহিযো দারুচীরিযো;
সঙ্কারকূটে পতিতো, ভূতাৰিট্ঠায গাৰিযা.
‘‘অত্তনো ¶ পুব্বচরিযং, কিত্তযিত্ৰা মহামতি;
পরিনিব্বাযি সো থেরো [ৰীরো (সী.), ধীরো (স্যা.)], সাৰত্থিযং পুরুত্তমে.
‘‘নগরা ¶ নিক্খমন্তো তং, দিস্ৰান ইসিসত্তমো;
দারুচীরধরং ধীরং, বাহিযং বাহিতাগমং.
‘‘ভূমিযং পতিতং দন্তং, ইন্দকেতূৰ পাতিতং;
গতাযুং সুক্খকিলেসং [গতাযু সংগতক্লেসং (সী. পী.), তদাযু সঙ্কতালেসং (ক.)], জিনসাসনকারকং.
‘‘ততো আমন্তযী সত্থা, সাৰকে সাসনে রতে;
‘গণ্হথ নেত্ৰা [হুত্ৰা (স্যা. পী. ক.)] ঝাপেথ, তনুং সব্রহ্মচারিনো.
‘‘‘থূপং করোথ পূজেথ, নিব্বুতো সো মহামতি;
খিপ্পাভিঞ্ঞানমেসগ্গো, সাৰকো মে ৰচোকরো.
‘‘‘সহস্সমপি চে গাথা, অনত্থপদসঞ্হিতা;
একং গাথাপদং সেয্যো, যং সুত্ৰা উপসম্মতি.
‘‘‘যত্থ আপো চ পথৰী, তেজো ৰাযো ন গাধতি;
ন তত্থ সুক্কা জোতন্তি, আদিচ্চো ন পকাসতি.
‘‘‘ন তত্থ চন্দিমা ভাতি, তমো তত্থ ন ৰিজ্জতি;
যদা চ অত্তনা ৰেদি, মুনিমোনেন ব্রাহ্মণো.
‘‘‘অথ ¶ রূপা অরূপা চ, সুখদুক্খা ৰিমুচ্চতি’;
ইচ্চেৰং অভণী নাথো, তিলোকসরণো মুনি’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা বাহিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
বাহিযত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. মহাকোট্ঠিকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বলোকৰিদূ মুনি;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি চক্খুমা.
‘‘ওৰাদকো ৰিঞ্ঞাপকো, তারকো সব্বপাণিনং;
দেসনাকুসলো বুদ্ধো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘অনুকম্পকো ¶ কারুণিকো, হিতেসী সব্বপাণিনং;
সম্পত্তে তিত্থিযে সব্বে, পঞ্চসীলে পতিট্ঠপি.
‘‘এৰং নিরাকুলং আসি, সুঞ্ঞতং তিত্থিযেহি চ;
ৰিচিত্তং অরহন্তেহি, ৰসীভূতেহি তাদিভি.
‘‘রতনানট্ঠপঞ্ঞাসং, উগ্গতো সো মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, বাত্তিংসৰরলক্খণো.
‘‘ৰস্সসতসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, ব্রাহ্মণো ৰেদপারগূ;
উপেচ্চ সব্বলোকগ্গং [সব্বসারগ্গং (সী.), সত্তপারগং (পী.)], অস্সোসিং ধম্মদেসনং.
‘‘তদা সো সাৰকং ৰীরো, পভিন্নমতিগোচরং;
অত্থে ধম্মে নিরুত্তে চ, পটিভানে চ কোৰিদং.
‘‘ঠপেসি এতদগ্গম্হি, তং সুত্ৰা মুদিতো অহং;
সসাৰকং জিনৰরং, সত্তাহং ভোজযিং তদা.
‘‘দুস্সেহচ্ছাদযিত্ৰান ¶ , সসিস্সং বুদ্ধিসাগরং [বুদ্ধসাগরং (ক.)];
নিপচ্চ পাদমূলম্হি, তং ঠানং পত্থযিং অহং.
‘‘ততো ¶ অৰোচ লোকগ্গো, ‘পস্সথেতং দিজুত্তমং;
ৰিনতং পাদমূলে মে, কমলোদরসপ্পভং.
‘‘‘বুদ্ধসেট্ঠস্স [সেট্ঠং বুদ্ধস্স (স্যা. ক.)] ভিক্খুস্স, ঠানং পত্থযতে অযং;
তায সদ্ধায চাগেন, সদ্ধম্মস্সৰনেন [তেন ধম্মস্সৰেন (সী. পী. ক.)] চ.
‘‘‘সব্বত্থ সুখিতো হুত্ৰা, সংসরিত্ৰা ভৰাভৰে;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, লচ্ছসে তং মনোরথং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ¶ ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
কোট্ঠিকো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতো হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তো পরিচরিং, সতো পঞ্ঞাসমাহিতো.
‘‘তেন ¶ কম্মৰিপাকেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘সতানং তীণিক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং;
সতানং পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
সব্বত্থ সুখিতো আসিং, তস্স কম্মস্স ৰাহসা.
‘‘দুৰে ¶ ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
অঞ্ঞং গতিং ন গচ্ছামি, সুচিণ্ণস্স ইদং ফলং.
‘‘দুৰে কুলে পজাযামি, খত্তিযে অথ ব্রাহ্মণে;
‘‘নীচে কুলে ন জাযামি, সুচিণ্ণস্স ইদং ফলং.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, ব্রহ্মবন্ধু অহোসহং;
সাৰত্থিযং ৰিপ্পকুলে, পচ্চাজাতো মহদ্ধনে.
‘‘মাতা চন্দৰতী নাম, পিতা মে অস্সলাযনো;
যদা মে পিতরং বুদ্ধো, ৰিনযী সব্বসুদ্ধিযা.
‘‘তদা ¶ পসন্নো সুগতে, পব্বজিং অনগারিযং;
মোগ্গল্লানো আচরিযো, উপজ্ঝা সারিসম্ভৰো.
‘‘কেসেসু ছিজ্জমানেসু, দিট্ঠি ছিন্না সমূলিকা;
নিৰাসেন্তো চ কাসাৰং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে চ মে মতি;
পভিন্না তেন লোকগ্গো, এতদগ্গে ঠপেসি মং.
‘‘অসন্দিট্ঠং ৰিযাকাসিং, উপতিস্সেন পুচ্ছিতো;
পটিসম্ভিদাসু তেনাহং, অগ্গো সম্বুদ্ধসাসনে.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা মহাকোট্ঠিকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
মহাকোট্ঠিকত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. উরুৰেল়কস্সপত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বলোকৰিদূ মুনি;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি চক্খুমা.
‘‘ওৰাদকো ৰিঞ্ঞাপকো, তারকো সব্বপাণিনং;
দেসনাকুসলো বুদ্ধো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘অনুকম্পকো কারুণিকো, হিতেসী সব্বপাণিনং;
সম্পত্তে তিত্থিযে সব্বে, পঞ্চসীলে পতিট্ঠপি.
‘‘এৰং নিরাকুলং আসি, সুঞ্ঞতং তিত্থিযেহি চ;
ৰিচিত্তং অরহন্তেহি, ৰসীভূতেহি তাদিভি.
‘‘রতনানট্ঠপঞ্ঞাসং, উগ্গতো সো মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, বাত্তিংসৰরলক্খণো.
‘‘ৰস্সসতসহস্সানি ¶ , আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘তদাহং হংসৰতিযা, ব্রাহ্মণো সাধুসম্মতো;
উপেচ্চ লোকপজ্জোতং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং.
‘‘তদা ¶ মহাপরিসতিং, মহাপরিসসাৰকং;
ঠপেন্তং এতদগ্গম্হি, সুত্ৰান মুদিতো অহং.
‘‘মহতা পরিৰারেন, নিমন্তেত্ৰা মহাজিনং;
ব্রাহ্মণানং সহস্সেন, সহদানমদাসহং.
‘‘মহাদানং দদিত্ৰান, অভিৰাদিয নাযকং;
একমন্তং ঠিতো হট্ঠো, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘তযি সদ্ধায মে ৰীর, অধিকারগুণেন চ;
পরিসা মহতী হোতু, নিব্বত্তস্স তহিং তহিং’.
‘‘তদা অৰোচ পরিসং, গজগজ্জিতসুস্সরো;
করৰীকরুতো সত্থা, ‘এতং পস্সথ ব্রাহ্মণং.
‘‘‘হেমৰণ্ণং মহাবাহুং, কমলাননলোচনং;
উদগ্গতনুজং হট্ঠং, সদ্ধৰন্তং গুণে মম.
‘‘‘এস ¶ পত্থযতে ঠানং [পত্থযি তং ঠানং (স্যা.)], সীহঘোসস্স ভিক্খুনো;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, লচ্ছসে তং মনোরথং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ¶ ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘ইতো দ্ৰেনৰুতে কপ্পে, অহু সত্থা অনুত্তরো;
অনূপমো অসদিসো, ফুস্সো লোকগ্গনাযকো.
‘‘সো ¶ চ সব্বং তমং হন্ত্ৰা, ৰিজটেত্ৰা মহাজটং;
ৰস্সতে অমতং ৰুট্ঠিং, তপ্পযন্তো সদেৰকং.
‘‘তদা ¶ হি বারাণসিযং, রাজা পচ্চা অহুম্হসে;
ভাতরোম্হ তযো সব্বে, সংৰিসট্ঠাৰ রাজিনো.
‘‘ৰীরঙ্গরূপা বলিনো, সঙ্গামে অপরাজিতা;
তদা কুপিতপচ্চন্তো [কুপ্পতি পচ্চন্তো (ক.)], অম্হে আহ মহীপতি.
‘‘‘এথ গন্ত্ৰান পচ্চন্তং, সোধেত্ৰা অট্টৰীবলং;
খেমং ৰিজিরিতং কত্ৰা, পুন দেথাতি ভাসথ’.
‘‘ততো মযং অৰোচুম্হ, যদি দেয্যাসি নাযকং;
উপট্ঠানায অম্হাকং, সাধযিস্সাম ৰো ততো.
‘‘ততো মযং লদ্ধৰরা, ভূমিপালেন পেসিতা;
নিক্খিত্তসত্থং পচ্চন্তং, কত্ৰা পুনরুপচ্চ তং.
‘‘যাচিত্ৰা সত্থুপট্ঠানং, রাজানং লোকনাযকং;
মুনিৰীরং লভিত্ৰান, যাৰজীৰং যজিম্হ তং.
‘‘মহগ্ঘানি চ ৰত্থানি, পণীতানি রসানি চ;
সেনাসনানি রম্মানি, ভেসজ্জানি হিতানি চ.
‘‘দত্ৰা সসঙ্ঘমুনিনো [সসংঘস্স মুনে (সী. পী.)], ধম্মেনুপ্পাদিতানি নো;
সীলৰন্তো কারুণিকা, ভাৰনাযুত্তমানসা.
‘‘সদ্ধা পরিচরিত্ৰান, মেত্তচিত্তেন নাযকং;
নিব্বুতে তম্হি লোকগ্গে, পূজং কত্ৰা যথাবলং.
‘‘ততো ¶ ¶ চুতা সন্তুসিতং [তাৰতিংসং (স্যা.)], গতা তত্থ মহাসুখং;
অনুভূতা মযং সব্বে, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘মাযাকারো ¶ যথা রঙ্গে [লদ্ধো (স্যা. পী.)], দস্সেসি ৰিকতিং বহুং;
তথা ভৰে ভমন্তোহং [গমেন্তোহং (ক.), ভৰন্তোহং (স্যা.)], ৰিদেহাধিপতী অহুং.
‘‘গুণাচেল়স্স ৰাক্যেন, মিচ্ছাদিট্ঠিগতাসযো;
নরকং মগ্গমারূল়্হো, রুচায মম ধীতুযা.
‘‘ওৰাদং নাদিযিত্ৰান, ব্রহ্মুনা নারদেনহং;
বহুধা সংসিতো সন্তো, দিট্ঠিং হিত্ৰান পাপিকং.
‘‘পূরযিত্ৰা ¶ ৰিসেসেন, দস কম্মপথানিহং;
হিত্ৰান দেহমগমিং, সগ্গং সভৰনং যথা.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, ব্রহ্মবন্ধু অহোসহং;
বারাণসিযং ফীতাযং, জাতো ৰিপ্পমহাকুলে.
‘‘মচ্চুব্যাধিজরা ভীতো, ওগাহেত্ৰা মহাৰনং [জহিত্ৰান মহাধনং (সী.), জহিত্ৰা চ মহাধনং (পী.)];
নিব্বানং পদমেসন্তো, জটিলেসু পরিব্বজিং.
‘‘তদা দ্ৰে ভাতরো ময্হং, পব্বজিংসু মযা সহ;
উরুৰেল়াযং মাপেত্ৰা, অস্সমং নিৰসিং অহং.
‘‘কস্সপো নাম গোত্তেন, উরুৰেল়নিৰাসিকো [উরুৰেল়ায নিৰসিং (স্যা.)];
ততো মে আসি পঞ্ঞত্তি, উরুৰেল়কস্সপো ইতি.
‘‘নদীসকাসে ভাতা মে, নদীকস্সপসৰ্হযো;
আসী সকাসনামেন, গযাযং গযাকস্সপো.
‘‘দ্ৰে ¶ সতানি কনিট্ঠস্স, তীণি মজ্ঝস্স ভাতুনো;
মম পঞ্চ সতানূনা, সিস্সা সব্বে মমানুগা.
‘‘তদা উপেচ্চ মং বুদ্ধো, কত্ৰান ৰিৰিধানি মে [কত্ৰা নানাৰিধানি মে (সী.)];
পাটিহীরানি লোকগ্গো, ৰিনেসি নরসারথি.
‘‘সহস্সপরিৰারেন, অহোসিং এহিভিক্খুকো;
তেহেৰ সহ সব্বেহি, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘তে ¶ চেৰঞ্ঞে চ বহৰো, সিস্সা মং পরিৰারযুং;
সাসিতুঞ্চ সমত্থোহং, ততো মং ইসিসত্তমো.
‘‘মহাপরিসভাৰস্মিং ¶ , এতদগ্গে ঠপেসি মং;
অহো বুদ্ধে কতং কারং, সফলং মে অজাযথ.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উরুৰেল়কস্সপো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
উরুৰেল়কস্সপত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. রাধত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বলোকৰিদূ মুনি;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি চক্খুমা.
‘‘ওৰাদকো ৰিঞ্ঞাপকো, তারকো সব্বপাণিনং;
দেসনাকুসলো বুদ্ধো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘অনুকম্পকো কারুণিকো, হিতেসী সব্বপাণিনং;
সম্পত্তে তিত্থিযে সব্বে, পঞ্চসীলে পতিট্ঠপি.
‘‘এৰং নিরাকুলং আসি, সুঞ্ঞতং তিত্থিযেহি চ;
ৰিচিত্তং অরহন্তেহি, ৰসীভূতেহি তাদিভি.
‘‘রতনানট্ঠপঞ্ঞাসং, উগ্গতো সো মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, বাত্তিংসৰরলক্খণো.
‘‘ৰস্সসতসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, ব্রাহ্মণো মন্তপারগূ;
উপেচ্চ তং নরৰরং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং.
‘‘পঞ্ঞপেন্তং মহাৰীরং, পরিসাসু ৰিসারদং;
পটিভানেয্যকং ভিক্খুং, এতদগ্গে ৰিনাযকং.
‘‘তদাহং কারং কত্ৰান, সসঙ্ঘে লোকনাযকে;
নিপচ্চ সিরসা পাদে, তং ঠানং অভিপত্থযিং.
‘‘ততো ¶ মং ভগৰা আহ, সিঙ্গীনিক্খসমপ্পভো;
সরেন রজনীযেন, কিলেসমলহারিনা.
‘‘‘সুখী ¶ ¶ ভৰস্সু দীঘাযু, সিজ্ঝতু পণিধী তৰ;
সসঙ্ঘে মে কতং কারং, অতীৰ ৰিপুলং তযা.
‘‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
রাধোতি নামধেয্যেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো.
‘‘‘স তে হেতুগুণে তুট্ঠো, সক্যপুত্তো নরাসভো [ইদং পাদদ্ৰযং স্যামমূলে নত্থী];
পটিভানেয্যকানগ্গং, পঞ্ঞপেস্সতি নাযকো’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতো হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তো পরিচরিং, সতো পঞ্ঞাসমাহিতো.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘সতানং তীণিক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং;
সতানং পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং.
‘‘পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
সব্বত্থ সুখিতো আসিং, তস্স কম্মস্স ৰাহসা.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, গিরিব্বজপুরুত্তমে;
জাতো ৰিপ্পকুলে নিদ্ধে, ৰিকলচ্ছাদনাসনে.
‘‘কটচ্ছুভিক্খং পাদাসিং, সারিপুত্তস্স তাদিনো;
যদা ¶ জিণ্ণো চ ৰুদ্ধো চ, তদারামমুপাগমিং.
‘‘পব্বজতি ন মং কোচি [পব্বাজেন্তি ন মং কেচি (সী. স্যা পী.)], জিণ্ণদুব্বলথামকং;
তেন দীনো ৰিৰণ্ণঙ্গো [ৰিৰণ্ণকো (ক.)], সোকো চাসিং তদা অহং.
‘‘দিস্ৰা মহাকারুণিকো, মমমাহ [মমাহ সো (সী.), মমাহ চ (পী.)] মহামুনি;
‘কিমত্থং পুত্তসোকট্টো, ব্রূহি তে চিত্তজং রুজং’.
‘‘‘পব্বজ্জং ন লভে ৰীর, স্ৰাক্খাতে তৰ সাসনে;
তেন সোকেন দীনোস্মি, সরণং হোহি নাযক’.
‘‘তদা ¶ ভিক্খূ সমানেত্ৰা, অপুচ্ছি মুনিসত্তমো;
‘ইমস্স অধিকারং যে, সরন্তি ব্যাহরন্তু তে’.
‘‘সারিপুত্তো ¶ তদাৰোচ, ‘কারমস্স সরামহং;
কটচ্ছুভিক্খং দাপেসি, পিণ্ডায চরতো মম’.
‘‘‘সাধু সাধু কতঞ্ঞূসি, সারিপুত্ত ইমং তুৰং;
পব্বাজেহি দিজং ৰুড্ঢং, হেস্সতাজানিযো অযং’.
‘‘ততো ¶ অলত্থং পব্বজ্জং, কম্মৰাচোপসম্পদং;
ন চিরেনেৰ কালেন, পাপুণিং আসৰক্খযং.
‘‘সক্কচ্চং মুনিনো ৰাক্যং, সুণামি মুদিতো যতো;
পটিভানেয্যকানগ্গং, ততো মং ঠপযী জিনো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা রাধো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
রাধত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. মোঘরাজত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বলোকৰিদূ মুনি;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি চক্খুমা.
‘‘ওৰাদকো ৰিঞ্ঞাপকো, তারকো সব্বপাণিনং;
দেসনাকুসলো বুদ্ধো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘অনুকম্পকো কারুণিকো, হিতেসী সব্বপাণিনং;
সম্পত্তে তিত্থিযে সব্বে, পঞ্চসীলে পতিট্ঠপি.
‘‘এৰং নিরাকুলং আসি, সুঞ্ঞতং তিত্থিযেহি চ;
ৰিচিত্তং অরহন্তেহি, ৰসীভূতেহি তাদিভি.
‘‘রতনানট্ঠপঞ্ঞাসং ¶ , উগ্গতো সো মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, বাত্তিংসৰরলক্খণো.
‘‘ৰস্সসতসহস্সানি ¶ , আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘তদাহং ¶ হংসৰতিযং, কুলে অঞ্ঞতরে অহুং;
পরকম্মাযনে যুত্তো, নত্থি মে কিঞ্চি সংধনং.
‘‘পটিক্কমনসালাযং, ৰসন্তো কতভূমিযং;
অগ্গিং উজ্জালযিং তত্থ, দল়্হং কণ্হাসি সা [কণ্হা সিযা (সী. পী.), ডয্হকণ্হা সিলা (স্যা.)] হী.
‘‘তদা পরিসতিং নাথো, চতুসচ্চপকাসকো;
সাৰকং সম্পকিত্তেসি, লূখচীৰরধারকং.
‘‘তস্স তম্হি গুণে তুট্ঠো, পণিপচ্চ [পতিপজ্জ (স্যা.)] তথাগতং;
লূখচীৰরধারগ্গং, পত্থযিং ঠানমুত্তমং.
‘‘তদা অৰোচ ভগৰা, সাৰকে পদুমুত্তরো;
‘পস্সথেতং পুরিসকং, কুচেলং তনুদেহকং.
‘‘‘পীতিপ্পসন্নৰদনং ¶ , সদ্ধাধনসমন্ৰিতং [সদ্ধাস্নেহসমন্ৰতং (ক.)];
উদগ্গতনুজং হট্ঠং, অচলং সালপিণ্ডিতং.
‘‘‘এসো পত্থেতি তং ঠানং, সচ্চসেনস্স ভিক্খুনো;
লূখচীৰরধারিস্স, তস্স ৰণ্ণসিতাসযো [ৰণ্ণগতাসযো (সী. স্যা. পী.)].
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতো হুত্ৰা, নিপচ্চ সিরসা জিনং;
যাৰজীৰং সুভং কম্মং, করিত্ৰা জিনসাসনে.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগো অহং.
‘‘পটিক্কমনসালাযং, ভূমিদাহককম্মুনা;
সমসহস্সং নিরযে, অদয্হিং ৰেদনাট্টিতো.
‘‘তেন ¶ কম্মাৰসেসেন, পঞ্চ জাতিসতানিহং;
মনুস্সো কুলজো হুত্ৰা, জাতিযা লক্খণঙ্কিতো.
‘‘পঞ্চ ¶ জাতিসতানেৰ, কুট্ঠরোগসমপ্পিতো;
মহাদুক্খং অনুভৰিং, তস্স কম্মস্স ৰাহসা.
‘‘ইমস্মিং ভদ্দকে কপ্পে, উপরিট্ঠং যসস্সিনং;
পিণ্ডপাতেন তপ্পেসিং, পসন্নমানসো অহং.
‘‘তেন ¶ কম্মৰিসেসেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, অজাযিং খত্তিযে কুলে;
পিতুনো অচ্চযেনাহং, মহারজ্জসমপ্পিতো.
‘‘কুট্ঠরোগাধিভূতোহং, ন রতিং ন সুখং লভে;
মোঘং রজ্জং সুখং যস্মা, মোঘরাজা ততো অহং.
‘‘কাযস্স দোসং দিস্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং;
বাৰরিস্স দিজগ্গস্স, সিস্সত্তং অজ্ঝুপাগমিং.
‘‘মহতা পরিৰারেন, উপেচ্চ নরনাযকং;
অপুচ্ছিং নিপুণং পঞ্হং, তং ৰীরং ৰাদিসূদনং.
‘‘‘অযং লোকো পরো লোকো, ব্রহ্মলোকো সদেৰকো;
দিট্ঠিং নো [দিট্ঠা নো (সী.), দিট্ঠং নো (পী.), দিট্ঠিং তে (স্যা.)] নাভিজানামি, গোতমস্স যসস্সিনো.
‘‘‘এৰাভিক্কন্তদস্সাৰিং ¶ , অত্থি পঞ্হেন আগমং;
কথং লোকং অৰেক্খন্তং, মচ্চুরাজা ন পস্সতি’.
‘‘‘সুঞ্ঞতো ¶ লোকং অৰেক্খস্সু, মোঘরাজ সদা সতো;
অত্তানুদিট্ঠিং উহচ্চ, এৰং মচ্চুতরো সিযা.
‘‘‘এৰং লোকং অৰেক্খন্তং, মচ্চুরাজা ন পস্সতি’;
ইতি মং অভণি বুদ্ধো, সব্বরোগতিকিচ্ছকো.
‘‘সহ গাথাৰসানেন, কেসমস্সুৰিৰজ্জিতো;
কাসাৰৰত্থৰসনো, আসিং ভিক্খু তথারহা.
‘‘সঙ্ঘিকেসু ৰিহারেসু, ন ৰসিং রোগপীল়িতো;
মা ৰিহারো পদুস্সীতি, ৰাতরোগেহি পীল়িতো [ৰাচাযাভিসুপীল়িতো (স্যা. পী.), ৰাতরোগী সুপীল়িতো (ক.)].
‘‘সঙ্কারকূটা ¶ আহিত্ৰা, সুসানা রথিকাহি চ;
ততো সঙ্ঘাটিং করিত্ৰা, ধারযিং লূখচীৰরং.
‘‘মহাভিসক্কো তস্মিং মে, গুণে তুট্ঠো ৰিনাযকো;
লূখচীৰরধারীনং, এতদগ্গে ঠপেসি মং.
‘‘পুঞ্ঞপাপপরিক্খীণো, সব্বরোগৰিৰজ্জিতো;
সিখীৰ অনুপাদানো, নিব্বাযিস্সমনাসৰো.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং আযস্মা মোঘরাজা থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
মোঘরাজত্থেরস্সাপদানং দসমং.
কচ্চাযনৰগ্গো চতুপঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং –
কচ্চানো ৰক্কলী থেরো, মহাকপ্পিনসৰ্হযো;
দব্বো কুমারনামো চ, বাহিযো কোট্ঠিকো ৰসী.
উরুৰেল়কস্সপো রাধো, মোঘরাজা চ পণ্ডিতো;
তীণি গাথাসতানেত্থ, বাসট্ঠি চেৰ পিণ্ডিতা.
৫৫. ভদ্দিযৰগ্গো
১. লকুণ্ডভদ্দিযত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, সেট্ঠিপুত্তো মহদ্ধনো;
জঙ্ঘাৰিহারং ৰিচরং, সঙ্ঘারামং অগচ্ছহং.
‘‘তদা সো লোকপজ্জোতো, ধম্মং দেসেসি নাযকো;
মঞ্জুস্সরানং পৰরং, সাৰকং অভিকিত্তযি.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতো হুত্ৰা, কারং কত্ৰা মহেসিনো;
ৰন্দিত্ৰা সত্থুনো পাদে, তং ঠানমভিপত্থযিং.
‘‘তদা বুদ্ধো ৰিযাকাসি, সঙ্ঘমজ্ঝে ৰিনাযকো;
‘অনাগতম্হি অদ্ধানে, লচ্ছসে তং মনোরথং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
ভদ্দিযো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘দ্ৰেনৰুতে ¶ ইতো কপ্পে, ফুস্সো উপ্পজ্জি নাযকো;
দুরাসদো দুপ্পসহো, সব্বলোকুত্তমো জিনো.
‘‘চরণেন চ সম্পন্নো, ব্রহা উজু পতাপৰা;
হিতেসী সব্বসত্তানং [সব্বপাণীনং (সী.)], বহুং মোচেসি বন্ধনা.
‘‘নন্দারামৰনে তস্স, অহোসিং ফুস্সকোকিলো [পুস্সকোকিলো (সী. স্যা.)];
গন্ধকুটিসমাসন্নে, অম্বরুক্খে ৰসামহং.
‘‘তদা ¶ পিণ্ডায গচ্ছন্তং, দক্খিণেয্যং জিনুত্তমং;
দিস্ৰা চিত্তং পসাদেত্ৰা, মঞ্জুনাভিনিকূজহং [মঞ্জুনাদেন কূজহং (সী. পী.)].
‘‘রাজুয্যানং ¶ তদা গন্ত্ৰা, সুপক্কং কনকত্তচং;
অম্বপিণ্ডং গহেত্ৰান, সম্বুদ্ধস্সোপনামযিং.
‘‘তদা মে চিত্তমঞ্ঞায, মহাকারুণিকো জিনো;
উপট্ঠাকস্স হত্থতো, পত্তং পগ্গণ্হি নাযকো.
‘‘অদাসিং ¶ হট্ঠচিত্তোহং [তুট্ঠচিত্তোহং (সী.)], অম্বপিণ্ডং মহামুনে;
পত্তে পক্খিপ্প পক্খেহি, পঞ্জলিং [পক্খেহঞ্জলিং (সী.)] কত্ৰান মঞ্জুনা.
‘‘সরেন রজনীযেন, সৰনীযেন ৰগ্গুনা;
ৰস্সন্তো বুদ্ধপূজত্থং, নীল়ং [নিদ্দং (স্যা. পী.)] গন্ত্ৰা নিপজ্জহং.
‘‘তদা মুদিতচিত্তং মং, বুদ্ধপেমগতাসযং;
সকুণগ্ঘি উপাগন্ত্ৰা, ঘাতযী দুট্ঠমানসো.
‘‘ততো চুতোহং তুসিতে, অনুভোত্ৰা মহাসুখং;
মনুস্সযোনিমাগচ্ছিং, তস্স কম্মস্স ৰাহসা.
‘‘ইমম্হি ¶ ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘সাসনং জোতযিত্ৰা সো, অভিভুয্য কুতিত্থিযে;
ৰিনযিত্ৰান ৰেনেয্যে, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
‘‘নিব্বুতে তম্হি লোকগ্গে, পসন্না জনতা বহূ;
পূজনত্থায বুদ্ধস্স, থূপং কুব্বন্তি সত্থুনো.
‘‘‘সত্তযোজনিকং থূপং, সত্তরতনভূসিতং;
করিস্সাম মহেসিস্স’, ইচ্চেৰং মন্তযন্তি তে.
‘‘কিকিনো কাসিরাজস্স, তদা সেনায নাযকো;
হুত্ৰাহং অপ্পমাণস্স, পমাণং চেতিযে ৰদিং.
‘‘তদা তে মম ৰাক্যেন, চেতিযং যোজনুগ্গতং;
অকংসু নরৰীরস্স, নানারতনভূসিতং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ ¶ চ ভৰে দানি, জাতো সেট্ঠিকুলে অহং;
সাৰত্থিযং পুরৰরে, ইদ্ধে ফীতে মহদ্ধনে.
‘‘পুরপ্পৰেসে সুগতং, দিস্ৰা ৰিম্হিতমানসো;
পব্বজিত্ৰান ন চিরং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘চেতিযস্স পমাণং যং, অকরিং তেন কম্মুনা;
লকুণ্ডকসরীরোহং, জাতো পরিভৰারহো.
‘‘সরেন ¶ মধুরেনাহং, পূজিত্ৰা ইসিসত্তমং;
মঞ্জুস্সরানং ভিক্খূনং, অগ্গত্তমনুপাপুণিং.
‘‘ফলদানেন ¶ বুদ্ধস্স, গুণানুস্সরণেন চ;
সামঞ্ঞফলসম্পন্নো, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, বুদ্ধসেট্ঠস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা লকুণ্ডভদ্দিযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
লকুণ্ডভদ্দিযত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. কঙ্খারেৰতত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘সীহহনু ব্রহ্মগিরো, হংসদুন্দুভিনিস্সনো [হংসদুন্দুভিনিস্সরো (সী.) … নিস্সৰনো (পী.) … সাৰনো (স্যা.)];
নাগৰিক্কন্তগমনো, চন্দসূরাদিকপ্পভো.
‘‘মহামতী ¶ মহাৰীরো, মহাঝাযী মহাবলো [মহাগতি (স্যা.), মহাহিতো (পী.)];
মহাকারুণিকো নাথো, মহাতমপনূদনো [মহাতমৰিধংসনো (স্যা.), মহাতমনিসূদনো (পী.)].
‘‘স ¶ ¶ কদাচি তিলোকগ্গো, ৰেনেয্যং ৰিনযং বহুং [ৰেনেয্যে ৰিনিযং বহূ (সী.)];
ধম্মং দেসেসি সম্বুদ্ধো, সত্তাসযৰিদূ মুনি.
‘‘ঝাযিং ঝানরতং ৰীরং, উপসন্তং অনাৰিলং;
ৰণ্ণযন্তো পরিসতিং, তোসেসি [তোসেতি (স্যা. পী. ক.)] জনতং জিনো.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, ব্রাহ্মণো ৰেদপারগূ;
ধম্মং সুত্ৰান মুদিতো, তং ঠানমভিপত্থযিং.
‘‘তদা জিনো ৰিযাকাসি, সঙ্ঘমজ্ঝে ৰিনাযকো;
‘মুদিতো হোহি ত্ৰং ব্রহ্মে, লচ্ছসে তং মনোরথং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
রেৰতো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতোহং কোলিযে পুরে;
খত্তিযে কুলসম্পন্নে, ইদ্ধে ফীতে মহদ্ধনে.
‘‘যদা ¶ কপিলৰত্থুস্মিং, বুদ্ধো ধম্মমদেসযি;
তদা পসন্নো সুগতে, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘কঙ্খা মে বহুলা আসি, কপ্পাকপ্পে তহিং তহিং;
সব্বং তং ৰিনযী বুদ্ধো, দেসেত্ৰা ধম্মমুত্তমং.
‘‘ততোহং ¶ তিণ্ণসংসারো, সদা ঝানসুখে রতো;
ৰিহরামি তদা বুদ্ধো, মং দিস্ৰা এতদব্রৰি.
‘‘‘যা ¶ কাচি কঙ্খা ইধ ৰা হুরং ৰা, সকৰেদিযা ৰা পরৰেদিযা ৰা;
যে ঝাযিনো তা পজহন্তি সব্বা, আতাপিনো ব্রহ্মচরিযং চরন্তা’.
‘‘সতসহস্সে কতং কম্মং, ফলং দস্সেসি মে ইধ;
সুমুত্তো সরৰেগোৰ কিলেসে ঝাপযিং মম.
‘‘ততো ঝানরতং দিস্ৰা, বুদ্ধো লোকন্তগূ মুনি;
ঝাযীনং ভিক্খূনং অগ্গো, পঞ্ঞাপেতি মহামতি.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কঙ্খারেৰতো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কঙ্খারেৰতত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. সীৰলিত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘সীলং তস্স অসঙ্খেয্যং, সমাধি ৰজিরূপমো;
অসঙ্খেয্যং ঞাণৰরং, ৰিমুত্তি চ অনোপমা.
‘‘মনুজামরনাগানং, ব্রহ্মানঞ্চ সমাগমে;
সমণব্রাহ্মণাকিণ্ণে, ধম্মং দেসেসি নাযকো.
‘‘সসাৰকং মহালাভিং, পুঞ্ঞৰন্তং জুতিন্ধরং;
ঠপেসি এতদগ্গম্হি, পরিসাসু ৰিসারদো.
‘‘তদাহং খত্তিযো আসিং, নগরে হংসসৰ্হযে;
সুত্ৰা জিনস্স তং ৰাক্যং, সাৰকস্স গুণং বহুং.
‘‘নিমন্তযিত্ৰা ¶ ¶ সত্তাহং, ভোজযিত্ৰা সসাৰকং;
মহাদানং দদিত্ৰান, তং ঠানমভিপত্থযিং.
‘‘তদা মং ৰিনতং পাদে, দিস্ৰান পুরিসাসভো;
সরেন মহতা ৰীরো [সুস্সরেন মহাৰীরো (সী. পী.)], ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘ততো জিনস্স ৰচনং, সোতুকামা মহাজনা;
দেৰদানৰগন্ধব্বা, ব্রহ্মানো চ মহিদ্ধিকা’.
‘‘সমণব্রাহ্মণা চেৰ, নমস্সিংসু কতঞ্জলী;
‘নমো তে পুরিসাজঞ্ঞ, নমো তে পুরিসুত্তম.
‘‘‘খত্তিযেন ¶ ¶ মহাদানং, দিন্নং সত্তাহিকম্পি ৰো [সত্তহিকং মি ৰো (সী.), সত্তহিকাধিকং (স্যা.), সত্তহিকং ৰিভো (পী.)];
সোতুকামা ফলং তস্স, ব্যাকরোহি মহামুনে’.
‘‘ততো অৰোচ ভগৰা, ‘সুণাথ মম ভাসিতং;
অপ্পমেয্যম্হি বুদ্ধম্হি, সসঙ্ঘম্হি পতিট্ঠিতা [সংঘম্হি সুপ্পতিট্ঠিতা (সী. পী.)].
‘‘‘দক্খিণা তায [দক্খিণাদায (স্যা. পী.)] কো ৰত্তা, অপ্পমেয্যফলা হি সা;
অপি চে স মহাভোগো, ঠানং পত্থেতি উত্তমং.
‘‘‘লাভী ৰিপুললাভানং, যথা ভিক্খু সুদস্সনো;
তথাহম্পি ভৰেয্যন্তি, লচ্ছসে তং অনাগতে.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
সীৰলি নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগো অহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, ৰিপস্সী লোকনাযকো;
উপ্পজ্জি চারুদস্সনো, সব্বধম্মৰিপস্সকো.
‘‘তদাহং ¶ বন্ধুমতিযং, কুলস্সঞ্ঞতরস্স চ;
দযিতো পস্সিতো চেৰ, আসিং কম্মন্তৰাৰটো [কম্মন্তব্যাৰটো (সী. স্যা. ক.)].
‘‘তদা অঞ্ঞতরো পূগো, ৰিপস্সিস্স মহেসিনো;
পরিৰেসং অকারযি, মহন্তমতিৰিস্সুতং.
‘‘নিট্ঠিতে ¶ ¶ চ মহাদানে, দদুং খজ্জকসঞ্হিতং;
নৰং দধিং মধুঞ্চেৰ, ৰিচিনং নেৰ অদ্দসুং.
‘‘তদাহং তং গহেত্ৰান, নৰং দধিং মধুম্পি চ;
কম্মস্সামিঘরং গচ্ছিং, তমেসন্তা মমদ্দসুং.
‘‘সহস্সমপি দত্ৰান, নালভিংসু চ তং দ্ৰযং;
ততোহং এৰং চিন্তেসিং, ‘নেতং হেস্সতি ওরকং.
‘‘‘যথা ইমে জনা সব্বে, সক্করোন্তি তথাগতং;
অহম্পি কারং কস্সামি, সসঙ্ঘে লোকনাযকে’.
‘‘তদাহমেৰং ¶ চিন্তেত্ৰা, দধিং মধুঞ্চ একতো;
মদ্দিত্ৰা লোকনাথস্স, সসঙ্ঘস্স অদাসহং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পুনাহং বারাণসিযং, রাজা হুত্ৰা মহাযসো;
সত্তুকস্স তদা দুট্ঠো, দ্ৰাররোধমকারযিং.
‘‘তদা তপস্সিনো রুদ্ধা, একাহং রক্খিতা অহুং;
ততো তস্স ৰিপাকেন, পাপতিং [পাপিট্ঠং (স্যা.) পাপত্তং (ক.)] নিরযং ভুসং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতোহং কোলিযে পুরে;
সুপ্পৰাসা চ মে মাতা, মহালি লিচ্ছৰী পিতা.
‘‘খত্তিযে পুঞ্ঞকম্মেন, দ্ৰাররোধস্স ৰাহসা;
সত্ত ৰস্সানি নিৰসিং, মাতুকুচ্ছিম্হি দুক্খিতো.
‘‘সত্তাহং ¶ দ্ৰারমূল়্হোহং, মহাদুক্খসমপ্পিতো;
মাতা মে ছন্দদানেন, এৰং আসি সুদুক্খিতা.
‘‘সুৰত্থিতোহং ¶ নিক্খন্তো, বুদ্ধেন অনুকম্পিতো;
নিক্খন্তদিৰসেযেৰ, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘উপজ্ঝা সারিপুত্তো মে, মোগ্গল্লানো মহিদ্ধিকো;
কেসে ওরোপযন্তো মে, অনুসাসি মহামতি.
‘‘কেসেসু ¶ ছিজ্জমানেসু, অরহত্তমপাপুণিং;
দেৰা নাগা মনুস্সা চ, পচ্চযে উপনেন্তি মে.
‘‘পদুমুত্তরনাথঞ্চ, ৰিপস্সিঞ্চ ৰিনাযকং;
যং পূজযিং পমুদিতো, পচ্চযেহি ৰিসেসতো.
‘‘ততো তেসং ৰিসেসেন, কম্মানং ৰিপুলুত্তমং;
লাভং লভামি সব্বত্থ, ৰনে গামে জলে থলে.
‘‘রেৰতং দস্সনত্থায, যদা যাতি ৰিনাযকো;
তিংসভিক্খুসহস্সেহি, সহ লোকগ্গনাযকো.
‘‘তদা দেৰোপণীতেহি, মমত্থায মহামতি;
পচ্চযেহি মহাৰীরো, সসঙ্ঘো লোকনাযকো.
‘‘উপট্ঠিতো ¶ মযা বুদ্ধো, গন্ত্ৰা রেৰতমদ্দস;
ততো জেতৰনং গন্ত্ৰা, এতদগ্গে ঠপেসি মং.
‘‘‘লাভীনং সীৰলি অগ্গো, মম সিস্সেসু ভিক্খৰো’;
সব্বলোকহিতো সত্থা, কিত্তযী পরিসাসু মং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সীৰলিথেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সীৰলিত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. ৰঙ্গীসত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘যথাপি ¶ সাগরে ঊমি, গগনে ৰিয তারকা;
এৰং পাৰচনং তস্স, অরহন্তেহি চিত্তিতং.
‘‘সদেৰাসুরনাগেহি, মনুজেহি পুরক্খতো;
সমণব্রাহ্মণাকিণ্ণে, জনমজ্ঝে জিনুত্তমো.
‘‘পভাহি অনুরঞ্জন্তো, লোকে [লোকং (সী.)] লোকন্তগূ জিনো;
ৰচনেন ৰিবোধেন্তো, ৰেনেয্যপদুমানি সো.
‘‘ৰেসারজ্জেহি সম্পন্নো, চতূহি পুরিসুত্তমো;
পহীনভযসারজ্জো, খেমপ্পত্তো ৰিসারদো.
‘‘আসভং ¶ ¶ পৰরং ঠানং, বুদ্ধভূমিঞ্চ কেৰলং;
পটিজানাতি লোকগ্গো, নত্থি সঞ্চোদকো ক্ৰচি.
‘‘সীহনাদমসম্ভীতং, নদতো তস্স তাদিনো;
দেৰো নরো ৰা ব্রহ্মা ৰা, পটিৰত্তা ন ৰিজ্জতি.
‘‘দেসেন্তো ¶ পৰরং ধম্মং, সন্তারেন্তো সদেৰকং;
ধম্মচক্কং পৰত্তেতি, পরিসাসু ৰিসারদো.
‘‘পটিভানৰতং অগ্গং, সাৰকং সাধুসম্মতং;
গুণং বহুং পকিত্তেত্ৰা, এতদগ্গে ঠপেসি তং.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, ব্রাহ্মণো সাধুসম্মতো;
সব্বৰেদৰিদূ জাতো, ৰাগীসো ৰাদিসূদনো.
‘‘উপেচ্চ তং মহাৰীরং, সুত্ৰাহং ধম্মদেসনং;
পীতিৰরং পটিলভিং, সাৰকস্স গুণে রতো.
‘‘নিমন্তেত্ৰাৰ সুগতং, সসঙ্ঘং লোকনন্দনং;
সত্তাহং ভোজযিত্ৰাহং, দুস্সেহচ্ছাদযিং তদা.
‘‘নিপচ্চ সিরসা পাদে, কতোকাসো কতঞ্জলী;
একমন্তং ঠিতো হট্ঠো, সন্থৰিং জিনমুত্তমং.
‘‘‘নমো তে ৰাদিমদ্দন [ৰাদিসদ্দুল (সী. পী.), ৰাদিসূদন (স্যা.)], নমো তে ইসিসত্তম [পুরিসুত্তম (সী. পী.)];
নমো তে সব্বলোকগ্গ, নমো তে অভযঙ্কর.
‘‘‘নমো ¶ তে মারমথন [মারমসন (অট্ঠ.)], নমো তে দিট্ঠিসূদন;
নমো তে সন্তিসুখদ, নমো তে সরণঙ্কর.
‘‘‘অনাথানং ¶ ভৰং নাথো, ভীতানং অভযপ্পদো;
ৰিস্সামভূমি [ৰিস্সাসং ভূমি (স্যা.), ৰিস্সানভূমি (পী.)] সন্তানং, সরণং সরণেসিনং’.
‘‘এৰমাদীহি সম্বুদ্ধং, সন্থৰিত্ৰা মহাগুণং;
অৰোচং ৰাদিসূদস্স [ৰাদিসূরস্স (সী. স্যা. পী.)], গতিং পপ্পোমি ভিক্খুনো.
‘‘তদা অৰোচ ভগৰা, অনন্তপটিভানৰা;
‘যো সো বুদ্ধং অভোজেসি, সত্তাহং সহসাৰকং.
‘‘‘গুণঞ্চ মে পকিত্তেসি, পসন্নো সেহি পাণিভি;
এসো পত্থযতে ঠানং, ৰাদিসূদস্স ভিক্খুনো.
‘‘‘অনাগতম্হি ¶ অদ্ধানে, লচ্ছসে তং মনোরথং;
দেৰমানুসসম্পত্তিং, অনুভোত্ৰা অনপ্পকং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ¶ ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
ৰঙ্গীসো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতো হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
পচ্চযেহি উপট্ঠাসিং, মেত্তচিত্তো তথাগতং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তুসিতং [তাৰতিংসং (স্যা.)] অগমাসহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতো ৰিপ্পকুলে [পরিব্বাজকুলে (সী. স্যা. পী.)] অহং;
পচ্চাজাতো [সম্পত্তো চ (ক.)] যদা আসিং, জাতিযা সত্তৰস্সিকো.
‘‘সব্বৰেদৰিদূ ¶ জাতো, ৰাদসত্থৰিসারদো;
ৰাদিস্সরো [ৰগ্গুস্সরো (স্যা. পী.)] চিত্তকথী, পরৰাদপ্পমদ্দনো.
‘‘ৰঙ্গে জাতোতি ৰঙ্গীসো, ৰচনে ইস্সরোতি ৰা;
ৰঙ্গীসো ইতি মে নামং, অভৰী লোকসম্মতং.
‘‘যদাহং ¶ ৰিঞ্ঞুতং পত্তো, ঠিতো পঠমযোব্বনে;
তদা রাজগহে রম্মে, সারিপুত্তমহদ্দসং [মথদ্দসং (সী. পী.), চ অদ্দসং (স্যা.)].
পঞ্চৰীসতিমং ভাণৰারং.
‘‘পিণ্ডায ৰিচরন্তং তং, পত্তপাণিং সুসংৰুতং;
অলোলক্খিং মিতভাণিং, যুগমত্তং নিদক্খিতং [নিরিক্খতং (সী. পী.), উদিক্খতং (স্যা.)].
‘‘তং দিস্ৰা ৰিম্হিতো হুত্ৰা, অৰোচং মমনুচ্ছৰং [মননুচ্ছৰং (সী. স্যা.)];
কণিকারংৰ নিচিতং [কণিকারপরিচিতং (পী.), খণিকং ঠানরচিতং (সী.)], চিত্তং গাথাপদং অহং.
‘‘আচিক্খি সো মে সত্থারং, সম্বুদ্ধং লোকনাযকং;
তদা সো পণ্ডিতো ৰীরো, উত্তরিং [উত্তরং (সী. পী.)] সমৰোচ মে.
‘‘ৰিরাগসংহিতং ৰাক্যং, কত্ৰা দুদ্দসমুত্তমং;
ৰিচিত্তপটিভানেহি, তোসিতো তেন তাদিনা.
‘‘নিপচ্চ সিরসা পাদে, ‘পব্বাজেহী’তি মং ব্রৰি;
ততো মং স মহাপঞ্ঞো, বুদ্ধসেট্ঠমুপানযি.
‘‘নিপচ্চ সিরসা পাদে, নিসীদিং সত্থু সন্তিকে;
মমাহ ৰদতং সেট্ঠো, কচ্চি ৰঙ্গীস জানাসি [সচ্চং ৰঙ্গীস কচ্চি তে (স্যা.)].
‘‘কিঞ্চি ¶ সিপ্পন্তি তস্সাহং, ‘জানামী’তি চ অব্রৰিং;
মতসীসং ¶ ¶ ৰনচ্ছুদ্ধং, অপি বারসৰস্সিকং;
তৰ ৰিজ্জাৰিসেসেন, সচে সক্কোসি ৰাচয [ভাসয (সী. পী.)].
‘‘আমোতি মে পটিঞ্ঞাতে, তীণি সীসানি দস্সযি;
নিরযনরদেৰেসু, উপপন্নে অৰাচযিং.
‘‘তদা খীণাসৰস্সেৰ [পচ্চেকবুদ্ধস্স (সী. পী.)], সীসং দস্সেসি নাযকো;
ততোহং ৰিহতারব্ভো, পব্বজ্জং সমযাচিসং.
‘‘পব্বজিত্ৰান সুগতং, সন্থৰামি তহিং তহিং;
ততো মং কব্বৰিত্তোসি [কৰিচিত্তোতি (স্যা. পী.)], উজ্ঝাযন্তিহ ভিক্খৰো.
‘‘ততো ¶ ৰীমংসনত্থং মে, আহ বুদ্ধো ৰিনাযকো;
তক্কিকা পনিমা গাথা, ঠানসো পটিভন্তি তং.
‘‘ন কব্বৰিত্তোহং ৰীর, ঠানসো পটিভন্তি মং;
তেন হি দানি ৰঙ্গীস, ঠানসো সন্থৰাহি মং.
‘‘তদাহং সন্থৰিং ৰীরং, গাথাহি ইসিসত্তমং;
ঠানসো মে তদা তুট্ঠো, জিনো অগ্গে ঠপেসি মং.
‘‘পটিভানেন চিত্তেন, অঞ্ঞেসমতিমঞ্ঞহং;
পেসলে তেন সংৰিগ্গো, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘‘পটিভানৰতং অগ্গো, অঞ্ঞো কোচি ন ৰিজ্জতি;
যথাযং ভিক্খু ৰঙ্গীসো, এৰং ধারেথ ভিক্খৰো’.
‘‘সতসহস্সে কতং কম্মং, ফলং দস্সেসি মে ইধ;
সুমুত্তো সরৰেগোৰ কিলেসে ঝাপযিং মম.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰঙ্গীসো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ৰঙ্গীসত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. নন্দকত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘হিতায সব্বসত্তানং, সুখায ৰদতং ৰরো;
অত্থায পুরিসাজঞ্ঞো, পটিপন্নো সদেৰকে.
‘‘যসগ্গপত্তো সিরিমা, কিত্তিৰণ্ণভতো [কিত্তিৰণ্ণ ভটো (স্যা. ক.)] জিনো;
পূজিতো সব্বলোকস্স, দিসা সব্বাসু ৰিস্সুতো.
‘‘উত্তিণ্ণৰিচিকিচ্ছো ¶ সো, ৰীতিৰত্তকথংকথো;
পরিপুণ্ণমনসঙ্কপ্পো, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
‘‘অনুপ্পন্নস্স মগ্গস্স, উপ্পাদেতা নরুত্তমো;
অনক্খাতঞ্চ অক্খাসি, অসঞ্জাতঞ্চ সঞ্জনী.
‘‘মগ্গঞ্ঞূ ¶ মগ্গৰিদূ [সো মগ্গৰিদূ (সী. পী.)] চ, মগ্গক্খাযী নরাসভো;
মগ্গস্স কুসলো সত্থা, সারথীনং ৰরুত্তমো [নরুত্তমো (স্যা.)].
‘‘তদা মহাকারুণিকো, ধম্মং দেসেসি নাযকো;
নিমুগ্গে কামপঙ্কম্হি [মোহপঙ্কম্হি (সী. স্যা.), মোহমগ্গম্হি (পী.)], সমুদ্ধরতি পাণিনে.
‘‘ভিক্খুনীনং ওৰদনে, সাৰকং সেট্ঠসম্মতং;
ৰণ্ণযং এতদগ্গম্হি, পঞ্ঞপেসি মহামুনি.
‘‘তং সুত্ৰাহং পমুদিতো, নিমন্তেত্ৰা তথাগতং;
ভোজযিত্ৰা সসঙ্ঘং তং, পত্থযিং ঠানমুত্তমং.
‘‘তদা পমুদিতো নাথো, মং অৰোচ মহাইসি;
‘সুখী ভৰস্সু দীঘাৰু [দীঘাযু (সী. স্যা.)], লচ্ছসে তং মনোরথং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
নন্দকো নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগো অহং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ চ ভৰে দানি, জাতো সেট্ঠিকুলে অহং;
সাৰত্থিযং পুরে ৰরে, ইদ্ধে ফীতে মহদ্ধনে.
‘‘পুরপ্পৰেসে সুগতং, দিস্ৰা ৰিম্হিতমানসো;
জেতারামপটিগ্গাহে, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘নচিরেনেৰ ¶ ¶ কালেন, অরহত্তমপাপুণিং;
ততোহং তিণ্ণসংসারো, সাসিতো সব্বদস্সিনা.
‘‘ভিক্খুনীনং ¶ ধম্মকথং, পটিপুচ্ছাকরিং অহং;
সাসিতা তা মযা সব্বা, অভৰিংসু অনাসৰা.
‘‘সতানি পঞ্চনূনানি, তদা তুট্ঠো মহাহিতো;
ভিক্খুনীনং ওৰদতং, অগ্গট্ঠানে ঠপেসি মং.
‘‘সতসহস্সে কতং কম্মং, ফলং দস্সেসি মে ইধ;
সুমুত্তো সরৰেগোৰ, কিলেসে ঝাপযিং মম.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা নন্দকো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
নন্দকত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. কাল়ুদাযিত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘নাযকানং ¶ ৰরো সত্থা, গুণাগুণৰিদূ জিনো;
কতঞ্ঞূ কতৰেদী চ, তিত্থে যোজেতি পাণিনে [পাণিনো (সী. স্যা পী.)].
‘‘সব্বঞ্ঞুতেন ঞাণেন, তুলযিত্ৰা দযাসযো;
দেসেতি পৰরং ধম্মং, অনন্তগুণসঞ্চযো.
‘‘স ¶ কদাচি মহাৰীরো, অনন্তজিনসংসরি [অনন্তজনসংসদি (সী.), অনন্তজনসংসুধি (স্যা.), অনন্তজনসংসরী (পী.)];
দেসেতি মধুরং ধম্মং, চতুসচ্চূপসঞ্হিতং.
‘‘সুত্ৰান তং ধম্মৰরং, আদিমজ্ঝন্তসোভণং;
পাণসতসহস্সানং, ধম্মাভিসমযো অহু.
‘‘নিন্নাদিতা তদা ভূমি, গজ্জিংসু চ পযোধরা;
সাধুকারং পৰত্তিংসু, দেৰব্রহ্মনরাসুরা.
‘‘‘অহো ¶ কারুণিকো সত্থা, অহো সদ্ধম্মদেসনা;
অহো ভৰসমুদ্দম্হি, নিমুগ্গে উদ্ধরী জিনো’.
‘‘এৰং পৰেদজাতেসু, সনরামরব্রহ্মসু;
কুলপ্পসাদকানগ্গং, সাৰকং ৰণ্ণযী জিনো.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, জাতোমচ্চকুলে অহুং;
পাসাদিকো দস্সনিযো, পহূতধনধঞ্ঞৰা.
‘‘হংসারামমুপেচ্চাহং ¶ , ৰন্দিত্ৰা তং তথাগতং;
সুণিত্ৰা মধুরং ধম্মং, কারং কত্ৰা চ তাদিনো.
‘‘নিপচ্চ পাদমূলেহং, ইমং ৰচনমব্রৰিং;
‘কুলপ্পসাদকানগ্গো, যো তযা সন্থুতো [যো তৰ সাসনে (স্যা.)] মুনে.
‘‘‘তাদিসো ¶ হোমহং ৰীর [তাদিসোহং মহাৰীর (স্যা. ক.)], বুদ্ধসেট্ঠস্স সাসনে’;
তদা মহাকারুণিকো, সিঞ্চন্তো ৰা মতেন মং.
‘‘আহ মং ‘পুত্ত উত্তিট্ঠ, লচ্ছসে তং মনোরথং;
কথং নাম জিনে কারং, কত্ৰান ৰিফলো সিযা.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
উদাযি নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতো হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তো পরিচরিং, পচ্চযেহি ৰিনাযকং.
‘‘তেন কম্মৰিপাকেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ চ ভৰে দানি, রম্মে কপিলৰত্থৰে;
জাতো মহামচ্চকুলে, সুদ্ধোদনমহীপতে [সুদ্ধোদনো মহীপতি (স্যা.)].
‘‘তদা অজাযি সিদ্ধত্থো, রম্মে লুম্বিনিকাননে;
হিতায সব্বলোকস্স, সুখায চ নরাসভো.
‘‘তদহেৰ ¶ অহং জাতো, সহ তেনেৰ ৰড্ঢিতো;
পিযো সহাযো দযিতো, ৰিযত্তো নীতিকোৰিদো.
‘‘একূনতিংসো ৰযসা, নিক্খমিত্ৰা অগারতো [নিক্খন্তো পব্বজিত্থসো (সী. স্যা.)];
ছব্বস্সং ৰীতিনামেত্ৰা, আসি বুদ্ধো ৰিনাযকো.
‘‘জেত্ৰা ¶ সসেনকং মারং, খেপযিত্ৰান আসৰে;
ভৰণ্ণৰং তরিত্ৰান, বুদ্ধো আসি সদেৰকে.
‘‘ইসিৰ্হযং গমিত্ৰান [ইসিৰ্হযং পতনং গন্ত্ৰা (স্যা.)], ৰিনেত্ৰা পঞ্চৰগ্গিযে;
ততো ৰিনেসি ভগৰা, গন্ত্ৰা গন্ত্ৰা তহিং তহিং.
‘‘ৰেনেয্যে ৰিনযন্তো সো, সঙ্গণ্হন্তো সদেৰকং;
উপেচ্চ মগধে গিরিং [মাগদগিরিং (সী.), মঙ্গলাগিরিং (পী.)], ৰিহরিত্থ তদা জিনো.
‘‘তদা ¶ সুদ্ধোদনেনাহং, ভূমিপালেন পেসিতো;
গন্ত্ৰা দিস্ৰা দসবলং, পব্বজিত্ৰারহা অহুং.
‘‘তদা মহেসিং যাচিত্ৰা, পাপযিং কপিলৰ্হযং;
ততো পুরাহং গন্ত্ৰান, পসাদেসিং মহাকুলং.
‘‘জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, মং মহাপরিসায সো [মমাহ পুরিসাসভো (স্যা. পী.)];
কুলপ্পসাদকানগ্গং, পঞ্ঞাপেসি ৰিনাযকো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কাল়ুদাযিথেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কাল়ুদাযিত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. অভযত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘সরণগমনে ¶ কিঞ্চি, নিৰেসেসি তথাগতো;
কিঞ্চি সীলে নিৰেসেসি, দসকম্মপথুত্তমে.
‘‘দেতি কস্সচি সো ৰীরো, সামঞ্ঞফলমুত্তমং;
সমাপত্তী তথা অট্ঠ, তিস্সো ৰিজ্জা পৰচ্ছতি.
‘‘ছল়ভিঞ্ঞাসু যোজেসি, কিঞ্চি সত্তং নরুত্তমো;
দেতি কস্সচি নাথো সো, চতস্সো পটিসম্ভিদা.
‘‘বোধনেয্যং পজং দিস্ৰা, অসঙ্খেয্যম্পি যোজনং [অসঙ্খেয্যেপি যোজনে সী. স্যা. পী.)];
খণেন উপগন্ত্ৰান, ৰিনেতি নরসারথি.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, অহোসিং ব্রাহ্মণত্রজো;
পারগূ সব্বৰেদানং, ৰেয্যাকরণসম্মতো.
‘‘নিরুত্তিযা চ কুসলো, নিঘণ্ডুম্হি ৰিসারদো;
পদকো কেটুভৰিদূ, ছন্দোৰিচিতিকোৰিদো.
‘‘জঙ্ঘাৰিহারং ৰিচরং, হংসারামমুপেচ্চহং;
অদ্দসং ৰরদং [ৰদতং (সী. পী.), পৰরং (স্যা.)] সেট্ঠং, মহাজনপুরক্খতং.
‘‘দেসেন্তং ৰিরজং ধম্মং, পচ্চনীকমতী অহং;
উপেত্ৰা তস্স কল্যাণং, সুত্ৰান ৰিমলং অহং [ৰাক্যানি, সুত্ৰান ৰিমলানহং (সী. স্যা. পী.)].
‘‘ব্যাহতং ¶ ¶ পুনরুত্তং ৰা, অপত্থং ৰা নিরত্থকং;
নাদ্দসং তস্স মুনিনো, ততো পব্বজিতো অহং.
‘‘নচিরেনেৰ কালেন, সব্বসত্তৰিসারদো;
নিপুণো বুদ্ধৰচনে, অহোসিং গুণিসম্মতো.
‘‘তদা চতস্সো গাথাযো, গন্থযিত্ৰা সুব্যঞ্জনা;
সন্থৰিত্ৰা তিলোকগ্গং, দেসযিস্সং দিনে দিনে.
‘‘ৰিরত্তোসি মহাৰীরো, সংসারে সভযে ৰসং;
করুণায ন নিব্বাযি, ততো কারুণিকো মুনি.
‘‘পুথুজ্জনো ¶ ৰযো সন্তো, ন কিলেসৰসো অহু;
সম্পজানো সতিযুত্তো, তস্মা এসো অচিন্তিযো.
‘‘দুব্বলানি ¶ কিলেসানি, যস্সাসযগতানি মে;
ঞাণগ্গিপরিদড্ঢানি, ন খীযিংসু তমব্ভুতং.
‘‘যো সব্বলোকস্স গরু, লোকো [লোকে (স্যা. ক.)] যস্স তথা গরু;
তথাপি লোকাচরিযো, লোকো তস্সানুৰত্তকো.
‘‘এৰমাদীহি সম্বুদ্ধং, কিত্তযং ধম্মদেসনং;
যাৰজীৰং করিত্ৰান, গতো সগ্গং ততো চুতো.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং বুদ্ধমভিকিত্তযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কিত্তনায ইদং ফলং.
‘‘দেৰলোকে মহারজ্জং, পাদেসিং কঞ্চনগ্ঘিযং [দিব্বানুভোজহং তদা (স্যা.), রজ্জং পাদেসি কংচযং (সী.)];
চক্কৰত্তী মহারজ্জং, বহুসোনুভৰিং অহং.
‘‘দুৰে ¶ ভৰে পজাযামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
অঞ্ঞং গতিং ন জানামি, কিত্তনায ইদং ফলং.
‘‘দুৰে কুলে পজাযামি, খত্তিযে অথ ব্রাহ্মণে;
নীচে কুলে ন জাযামি, কিত্তনায ইদং ফলং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, গিরিব্বজপুরুত্তমে;
রঞ্ঞোহং বিম্বিসারস্স, পুত্তো নামেন চাভযো.
‘‘পাপমিত্তৰসং গন্ত্ৰা, নিগণ্ঠেন ৰিমোহিতো;
পেসিতো নাটপুত্তেন, বুদ্ধসেট্ঠমুপেচ্চহং.
‘‘পুচ্ছিত্ৰা ¶ নিপুণং পঞ্হং, সুত্ৰা ব্যাকরণুত্তমং;
পব্বজিত্ৰান নচিরং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘কিত্তযিত্ৰা জিনৰরং, কিত্তিতো হোমি সব্বদা;
সুগন্ধদেহৰদনো, আসিং সুখসমপ্পিতো.
‘‘তিক্খহাসলহুপঞ্ঞো, মহাপঞ্ঞো তথেৰহং;
ৰিচিত্তপটিভানো চ, তস্স কম্মস্স ৰাহসা.
‘‘অভিত্থৰিত্ৰা পদুমুত্তরাহং, পসন্নচিত্তো অসমং সযম্ভুং;
ন গচ্ছি কপ্পানি অপাযভূমিং, সতং সহস্সানি বলেন তস্স.
‘‘কিলেসা ¶ ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অভযো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অভযত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. লোমসকঙ্গিযত্থেরঅপদানং
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘তদাহং চন্দনো চেৰ, পব্বজিত্ৰান সাসনে;
আপাণকোটিকং ধম্মং, পূরযিত্ৰান সাসনে.
‘‘ততো চুতা সন্তুসিতং, উপপন্না উভো মযং;
তত্থ দিব্বেহি নচ্চেহি, গীতেহি ৰাদিতেহি চ.
‘‘রূপাদিদসহঙ্গেহি, অভিভোত্ৰান সেসকে;
যাৰতাযুং ৰসিত্ৰান, অনুভোত্ৰা মহাসুখং.
‘‘ততো চৰিত্ৰা তিদসং, চন্দনো উপপজ্জথ;
অহং কপিলৰত্থুস্মিং, অজাযিং সাকিযত্রজো.
‘‘যদা উদাযিত্থেরেন, অজ্ঝিট্ঠো লোকনাযকো;
অনুকম্পিয সক্যানং, উপেসি কপিলৰ্হযং.
‘‘তদাতিমানিনো ¶ সক্যা, ন বুদ্ধস্স গুণঞ্ঞুনো;
পণমন্তি ন সম্বুদ্ধং, জাতিথদ্ধা অনাদরা.
‘‘তেসং ¶ সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, আকাসে চঙ্কমী জিনো;
পজ্জুন্নো ৰিয ৰস্সিত্থ, পজ্জলিত্থ যথা সিখী.
‘‘দস্সেত্ৰা রূপমতুলং, পুন অন্তরধাযথ;
একোপি হুত্ৰা বহুধা, অহোসি পুনরেককো.
‘‘অন্ধকারং ¶ ¶ পকাসঞ্চ, দস্সযিত্ৰা অনেকধা;
পাটিহেরং করিত্ৰান, ৰিনযী ঞাতকে মুনি.
‘‘চাতুদ্দীপো মহামেঘো, তাৰদেৰ পৰস্সথ;
তদা হি জাতকং বুদ্ধো, ৰেস্সন্তরমদেসযি.
‘‘তদা তে খত্তিযা সব্বে, নিহন্ত্ৰা জাতিজং মদং;
উপেসুং সরণং বুদ্ধং, আহ সুদ্ধোদনো তদা.
‘‘‘ইদং ততিযং তৰ ভূরিপঞ্ঞ, পাদানি ৰন্দামি সমন্তচক্খু;
যদাভিজাতো পথৰী পকম্পযী, যদা চ তং নজ্জহি জম্বুছাযা’.
‘‘তদা বুদ্ধানুভাৰং তং, দিস্ৰা ৰিম্হিতমানসো;
পব্বজিত্ৰান তত্থেৰ, নিৰসিং মাতুপূজকো.
‘‘চন্দনো দেৰপুত্তো মং, উপগন্ত্ৰানুপুচ্ছথ;
ভদ্দেকরত্তস্স তদা, সঙ্খেপৰিত্থারং নযং.
‘‘চোদিতোহং ¶ তদা তেন, উপেচ্চ নরনাযকং;
ভদ্দেকরত্তং সুত্ৰান, সংৰিগ্গো ৰনমামকো.
‘‘তদা মাতরমপুচ্ছিং, ৰনে ৰচ্ছামি এককো;
সুখুমালোতি মে মাতা, ৰারযী তং [তে (স্যা. পী. ক.)] তদা ৰচং.
‘‘কাসং [দব্বং (সী. স্যা. পী.)] কুসং পোটকিলং, উসীরং মুঞ্জপব্বজং [মুঞ্জবব্বজং (সী. পী.)];
উরসা পনুদিস্সামি, ৰিৰেকমনুব্রূহযং.
‘‘তদা ৰনং পৰিট্ঠোহং, সরিত্ৰা জিনসাসনং;
ভদ্দেকরত্তওৰাদং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘‘অতীতং ¶ নান্ৰাগমেয্য, নপ্পটিকঙ্খে অনাগতং;
যদতীতং পহীনং তং, অপ্পত্তঞ্চ অনাগতং.
‘‘‘পচ্চুপ্পন্নঞ্চ যো ধম্মং, তত্থ তত্থ ৰিপস্সতি;
অসংহীরং অসংকুপ্পং, তং ৰিদ্ৰা মনুব্রূহযে.
‘‘‘অজ্জেৰ কিচ্চমাতপ্পং, কো জঞ্ঞা মরণং সুৰে;
ন হি নো সঙ্গরং [সঙ্করং (ক.)] তেন, মহাসেনেন মচ্চুনা.
‘‘‘এৰংৰিহারিং ¶ আতাপিং, অহোরত্তমতন্দিতং;
তং ৰে ভদ্দেকরত্তোতি, সন্তো আচিক্খতে মুনি’.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা লোমসকঙ্গিযো [লোমসঙ্খিযো (স্যা. ক.)] থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
লোমসকঙ্গিযত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. ৰনৰচ্ছত্থেরঅপদানং
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘তদাহং পব্বজিত্ৰান, তস্স বুদ্ধস্স সাসনে;
যাৰজীৰং চরিত্ৰান, ব্রহ্মচারং ততো চুতো.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ততো চুতো অরঞ্ঞম্হি, কপোতো আসহং তহিং;
ৰসতে গুণসম্পন্নো, ভিক্খু ঝানরতো সদা.
‘‘মেত্তচিত্তো কারুণিকো, সদা পমুদিতাননো;
উপেক্খকো মহাৰীরো, অপ্পমঞ্ঞাসু কোৰিদো.
‘‘ৰিনীৰরণসঙ্কপ্পে, সব্বসত্তহিতাসযে;
ৰিসট্ঠো নচিরেনাসিং, তস্মিং সুগতসাৰকে.
‘‘উপেচ্চ ¶ পাদমূলম্হি, নিসিন্নস্স তদাস্সমে;
কদাচি সামিসং দেতি, ধম্মং দেসেসি চেকদা.
‘‘তদা ¶ ৰিপুলপেমেন, উপাসিত্ৰা জিনত্রজং;
ততো চুতো গতো সগ্গং, পৰাসো সঘরং যথা.
‘‘সগ্গা ¶ চুতো মনুস্সেসু, নিব্বত্তো পুঞ্ঞকম্মুনা;
অগারং ছড্ডযিত্ৰান, পব্বজিং বহুসো অহং.
‘‘সমণো ¶ তাপসো ৰিপ্পো, পরিব্বজো তথেৰহং;
হুত্ৰা ৰসিং অরঞ্ঞম্হি, অনেকসতসো অহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, রম্মে কপিলৰত্থৰে;
ৰচ্ছগোত্তো দিজো তস্স, জাযায অহমোক্কমিং.
‘‘মাতু মে দোহল়ো আসি, তিরোকুচ্ছিগতস্স মে;
জাযমানসমীপম্হি, ৰনৰাসায নিচ্ছযো.
‘‘ততো মে অজনী মাতা, রমণীযে ৰনন্তরে;
গব্ভতো নিক্খমন্তং মং, কাসাযেন পটিগ্গহুং.
‘‘ততো কুমারো সিদ্ধত্থো, জাতো সক্যকুলদ্ধজো;
তস্স মিত্তো পিযো আসিং, সংৰিসট্ঠো সুমানিযো.
‘‘সত্তসারেভিনিক্খন্তে, ওহায ৰিপুলং যসং;
অহম্পি পব্বজিত্ৰান, হিমৰন্তমুপাগমিং.
‘‘ৰনালযং ভাৰনীযং, কস্সপং ধুতৰাদিকং;
দিস্ৰা সুত্ৰা জিনুপ্পাদং, উপেসিং নরসারথিং.
‘‘সো মে ধম্মমদেসেসি, সব্বত্থং সম্পকাসযং;
ততোহং পব্বজিত্ৰান, ৰনমেৰ পুনাগমং [পুনাগমিং (সী. পী.), পুনোক্কমং (স্যা.)].
‘‘তত্থাপ্পমত্তো ¶ ৰিহরং, ছল়ভিঞ্ঞা অফস্সযিং [অপস্সযিং (স্যা. ক.)];
অহো সুলদ্ধলাভোম্হি, সুমিত্তেনানুকম্পিতো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰনৰচ্ছো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ৰনৰচ্ছত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. চূল়সুগন্ধত্থেরঅপদানং
‘‘ইমম্হি ¶ ¶ ¶ ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘অনুব্যঞ্জনসম্পন্নো, বাত্তিংসৰরলক্খণো;
ব্যামপ্পভাপরিৰুতো, রংসিজালসমোত্থটো.
‘‘অস্সাসেতা যথা চন্দো, সূরিযোৰ পভঙ্করো;
নিব্বাপেতা যথা মেঘো, সাগরোৰ গুণাকরো.
‘‘ধরণীরিৰ সীলেন, হিমৰাৰ সমাধিনা;
আকাসো ৰিয পঞ্ঞায, অসঙ্গো অনিলো যথা.
‘‘তদাহং ¶ বারাণসিযং, উপপন্নো মহাকুলে;
পহূতধনধঞ্ঞস্মিং, নানারতনসঞ্চযে.
‘‘মহতা পরিৰারেন, নিসিন্নং লোকনাযকং;
উপেচ্চ ধম্মমস্সোসিং, অমতংৰ মনোহরং.
‘‘দ্ৰত্তিংসলক্খণধরো, সনক্খত্তোৰ চন্দিমা;
অনুব্যঞ্জনসম্পন্নো, সালরাজাৰ ফুল্লিতো.
‘‘রংসিজালপরিক্খিত্তো, দিত্তোৰ কনকাচলো;
ব্যামপ্পভাপরিৰুতো, সতরংসী দিৰাকরো.
‘‘সোণ্ণাননো জিনৰরো, সমণীৰ [রম্মণীৰ (স্যা.)] সিলুচ্চযো;
করুণাপুণ্ণহদযো, গুণেন ৰিয সাগরো.
‘‘লোকৰিস্সুতকিত্তি চ, সিনেরূৰ নগুত্তমো;
যসসা ৰিত্থতো ৰীরো, আকাসসদিসো মুনি.
‘‘অসঙ্গচিত্তো সব্বত্থ, অনিলো ৰিয নাযকো;
পতিট্ঠা সব্বভূতানং, মহীৰ মুনিসত্তমো.
‘‘অনুপলিত্তো লোকেন, তোযেন পদুমং যথা;
কুৰাদগচ্ছদহনো, অগ্গিখন্ধোৰ সোভসি [সোভতি (সী.), সো ৰসি (স্যা. ক.)].
‘‘অগধো ৰিয সব্বত্থ, কিলেসৰিসনাসকো;
গন্ধমাদনসেলোৰ, গুণগন্ধৰিভূসিতো.
‘‘গুণানং ¶ ¶ আকরো ৰীরো, রতনানংৰ সাগরো;
সিন্ধূৰ ৰনরাজীনং, কিলেসমলহারকো.
‘‘ৰিজযীৰ ¶ ¶ মহাযোধো, মারসেনাৰমদ্দনো;
চক্কৰত্তীৰ সো রাজা, বোজ্ঝঙ্গরতনিস্সরো.
‘‘মহাভিসক্কসঙ্কাসো, দোসব্যাধিতিকিচ্ছকো;
সল্লকত্তো যথা ৰেজ্জো, দিট্ঠিগণ্ডৰিফালকো.
‘‘সো তদা লোকপজ্জোতো, সনরামরসক্কতো;
পরিসাসু নরাদিচ্চো, ধম্মং দেসযতে জিনো.
‘‘দানং দত্ৰা মহাভোগো, সীলেন সুগতূপগো;
ভাৰনায চ নিব্বাতি, ইচ্চেৰমনুসাসথ.
‘‘দেসনং তং মহস্সাদং, আদিমজ্ঝন্তসোভণং;
সুণন্তি পরিসা সব্বা, অমতংৰ মহারসং.
‘‘সুত্ৰা সুমধুরং ধম্মং, পসন্নো জিনসাসনে;
সুগতং সরণং গন্ত্ৰা, যাৰজীৰং নমস্সহং.
‘‘মুনিনো গন্ধকুটিযা, ওপুঞ্জেসিং [উব্বট্টেসিং (স্যা.)] তদা মহিং;
চতুজ্জাতেন গন্ধেন, মাসে অট্ঠ দিনেস্ৰহং.
‘‘পণিধায সুগন্ধত্তং, সরীরৰিস্সগন্ধিনো [সরীরস্স ৰিগন্ধিনো (সী. স্যা. পী.)];
তদা জিনো ৰিযাকাসি, সুগন্ধতনুলাভিতং.
‘‘‘যো যং গন্ধকুটিভূমিং, গন্ধেনোপুঞ্জতে সকিং;
তেন কম্মৰিপাকেন, উপপন্নো তহিং তহিং.
‘‘‘সুগন্ধদেহো সব্বত্থ, ভৰিস্সতি অযং নরো;
গুণগন্ধযুত্তো হুত্ৰা, নিব্বাযিস্সতিনাসৰো’.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতো ৰিপ্পকুলে অহং;
গব্ভং মে ৰসতো মাতা, দেহেনাসি সুগন্ধিতা.
‘‘যদা ¶ চ মাতুকুচ্ছিম্হা, নিক্খমামি তদা পুরী [পুরং (স্যা. ক.)];
সাৰত্থিসব্বগন্ধেহি, ৰাসিতা ৰিয ৰাযথ.
‘‘পুপ্ফৰস্সঞ্চ ¶ সুরভি, দিব্বগন্ধং মনোরমং;
ধূপানি চ মহগ্ঘানি, উপৰাযিংসু তাৰদে.
‘‘দেৰা ¶ চ সব্বগন্ধেহি, ধূপপুপ্ফেহি তং ঘরং;
ৰাসযিংসু সুগন্ধেন, যস্মিং জাতো অহং ঘরে.
‘‘যদা চ তরুণো ভদ্দো, পঠমে যোব্বনে ঠিতো;
তদা সেলং [সেসং (স্যা.)] সপরিসং, ৰিনেত্ৰা নরসারথি.
‘‘তেহি সব্বেহি পরিৰুতো [সহিতো (সী. স্যা. পী.)], সাৰত্থিপুরমাগতো;
তদা বুদ্ধানুভাৰং তং, দিস্ৰা পব্বজিতো অহং.
‘‘সীলং সমাধিপঞ্ঞঞ্চ, ৰিমুত্তিঞ্চ অনুত্তরং;
ভাৰেত্ৰা চতুরো ধম্মে, পাপুণিং আসৰক্খযং.
‘‘যদা পব্বজিতো চাহং, যদা চ অরহা অহুং;
নিব্বাযিস্সং যদা চাহং, গন্ধৰস্সো তদা অহু.
‘‘সরীরগন্ধো চ সদাতিসেতি [সদা ৰাসেতি (ক.)] মে, মহারহং চন্দনচম্পকুপ্পলং;
তথেৰ ¶ গন্ধে ইতরে চ সব্বসো, পসয্হ ৰাযামি ততো তহিং [যহিং (স্যা.)] তহিং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা চূল়সুগন্ধো থেরো ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি;
চূল়সুগন্ধত্থেরস্সাপদানং দসমং.
ভদ্দিযৰগ্গো পঞ্চপঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং ¶ –
ভদ্দিযো রেৰতো থেরো, মহালাভী চ সীৰলী;
ৰঙ্গীসো নন্দকো চেৰ, কাল়ুদাযী তথাভযো.
লোমসো ৰনৰচ্ছো চ, সুগন্ধো চেৰ দসমো;
তীণি গাথাসতা তত্থ, সোল়সা চ তদুত্তরি.
অথ ¶ ৰগ্গুদ্দানং –
কণিকারৰ্হযো ৰগ্গো, ফলদো তিণদাযকো;
কচ্চানো ভদ্দিযো ৰগ্গো, গাথাযো গণিতা চিমা.
নৰগাথাসতানীহ ¶ ¶ , চতুরাসীতিযেৰ চ;
সপঞ্ঞাসং পঞ্চসতং, অপদানা পকাসিতা.
সহ উদানগাথাহি, ছসহস্সানি হোন্তিমা;
দ্ৰেসতানি চ গাথানং, অট্ঠারস তদুত্তরি.
৫৬. যসৰগ্গো
১. যসত্থেরঅপদানং
‘‘মহাসমুদ্দং ¶ ¶ ওগ্গয্হ, ভৰনং মে সুনিম্মিতং;
সুনিম্মিতা পোক্খরণী, চক্কৰাকূপকূজিতা.
‘‘মন্দারকেহি সঞ্ছন্না, পদুমুপ্পলকেহি চ;
নদী চ সন্দতে তত্থ, সুপতিত্থা মনোরমা.
‘‘মচ্ছকচ্ছপসঞ্ছন্না, নানাদিজসমোত্থটা [নানামিগসমোত্থটা (স্যা.)];
মযূরকোঞ্চাভিরুদা, কোকিলাদীহি ৰগ্গুহি.
‘‘পারেৰতা রৰিহংসা, চক্কৰাকা নদীচরা;
তিত্তিরা সাল়িকা চেত্থ, পাৰকা [সম্বকা (ক.)] জীৰংজীৰকা.
‘‘হংসাকোঞ্চাভিনদিতা, কোসিযা পিঙ্গলা [পিঙ্গলী (সী.), সিঙ্গলী, সিঙ্ঘলী (ক.)] বহূ;
সত্তরতনসম্পন্না, মণিমুত্তপৰাল়িকা.
‘‘সব্বে সোণ্ণমযা রুক্খা, নানাখন্ধসমেরিতা;
উজ্জোতেন্তি দিৰারত্তিং, ভৰনং সব্বকালিকং.
‘‘সট্ঠিতুরিযসহস্সানি, সাযং পাতো পৰজ্জরে;
সোল়সিত্থিসহস্সানি, পরিৰারেন্তি মং সদা.
‘‘অভিনিক্খম্ম ভৰনা, সুমেধং লোকনাযকং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, ৰন্দযিং তং [সব্বদস্সিং (ক.)] মহাযসং.
‘‘সম্বুদ্ধং অভিৰাদেত্ৰা, সসঙ্ঘং তং নিমন্তযিং;
অধিৰাসেসি সো ধীরো, সুমেধো লোকনাযকো.
‘‘মম ধম্মকথং কত্ৰা, উয্যোজেসি মহামুনি;
সম্বুদ্ধং অভিৰাদেত্ৰা, ভৰনং মে উপাগমিং.
‘‘আমন্তযিং পরিজনং, সব্বে সন্নিপতুং তদা;
‘পুব্বণ্হসমযং বুদ্ধো, ভৰনং আগমিস্সতি’.
‘‘‘লাভা ¶ অম্হং সুলদ্ধা নো, যে ৰসাম তৰন্তিকে;
মযম্পি বুদ্ধসেট্ঠস্স, পূজযিস্সাম সত্থুনো’.
‘‘অন্নং ¶ পানং পট্ঠপেত্ৰা, কালং আরোচযিং অহং;
ৰসীসতসহস্সেহি, উপেসি লোকনাযকো.
‘‘পঞ্চঙ্গিকেহি তুরিযেহি, পচ্চুগ্গমমকাসহং;
সব্বসোণ্ণমযে পীঠে, নিসীদি পুরিসুত্তমো.
‘‘উপরিচ্ছদনং আসি, সব্বসোণ্ণমযং তদা;
বীজনীযো পৰাযন্তি, ভিক্খুসঙ্ঘং অনুত্তরং.
‘‘পহূতেনন্নপানেন, ভিক্খুসঙ্ঘং অতপ্পযিং;
পচ্চেকদুস্সযুগলে, ভিক্খুসঙ্ঘস্সদাসহং.
‘‘যং ৰদেতি সুমেধো সো, আহুতীনং পটিগ্গহো;
ভিক্খুসঙ্ঘে নিসীদিত্ৰা, ইমা গাথা অভাসথ.
‘‘‘যো মং অন্নেন পানেন, সব্বে ইমে চ তপ্পযি;
তমহং কিত্তযিস্সামি, সুণাথ মম ভাসতো.
‘‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, দেৰলোকে রমিস্সতি;
সহস্সক্খত্তুং রাজাযং, চক্কৰত্তী ভৰিস্সতি.
‘‘‘উপগচ্ছতি যং যোনিং, দেৰত্তং অথ মানুসং;
সব্বসোণ্ণমযং তস্স, ছদনং ধারযিস্সতি.
‘‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, নিব্বাযিস্সতিনাসৰো.
‘‘‘ভিক্খুসঙ্ঘে নিসীদিত্ৰা, সীহনাদং নদিস্সতি’;
চিতকে ছত্তং ধারেন্তি, হেট্ঠা ছত্তম্হি ডয্হথ.
‘‘সামঞ্ঞং মে অনুপ্পত্তং, কিলেসা ঝাপিতা মযা;
মণ্ডপে রুক্খমূলে ৰা, সন্তাসো মে ন ৰিজ্জতি.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, সব্বদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা যসো থেরো ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
যসত্থেরস্সাপদানং পঠমং.
২. নদীকস্সপত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরস্স ভগৰতো, লোকজেট্ঠস্স তাদিনো;
পিণ্ডচারং চরন্তস্স, ৰারতো উত্তমং যসং;
অগ্গফলং গহেত্ৰান, অদাসিং সত্থুনো অহং.
‘‘তেন কম্মেন দেৰিন্দো, লোকজেট্ঠো নরাসভো;
সম্পত্তোম্হি অচলং ঠানং, হিত্ৰা জযপরাজযং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, অগ্গদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা নদীকস্সপো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
নদীকস্সপত্থেরস্সাপদানং দুতিযং.
৩. গযাকস্সপত্থেরঅপদানং
‘‘অজিনচম্মৰত্থোহং ¶ [অজিনৰত্তং নিৰত্তোহং (সী.)], খারিভারধরো তদা;
খারিকং হারযিত্ৰান, কোলং অহাসি অস্সমং.
‘‘ভগৰা তম্হি সমযে, একো অদুতিযো জিনো;
মমস্সমং উপাগচ্ছি, জোতেন্তো সব্বকালিকং.
‘‘সকং চিত্তং পসাদেত্ৰা, অভিৰাদেত্ৰান সুব্বতং;
উভো হত্থেহি পগ্গয্হ, কোলং বুদ্ধস্সদাসহং.
‘‘একতিংসে ¶ ইতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কোলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা গযাকস্সপো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
গযাকস্সপত্থেরস্সাপদানং ততিযং.
৪. কিমিলত্থেরঅপদানং
‘‘নিব্বুতে ককুসন্ধম্হি, ব্রাহ্মণম্হি ৰুসীমতি;
গহেত্ৰা সললং মালং, মণ্ডপং কারযিং অহং.
‘‘তাৰতিংসং গতো সন্তো, লভিম্হ [লভামি (ক.)] ব্যম্হমুত্তমং;
অঞ্ঞে দেৰেতিরোচামি, পুঞ্ঞকম্মস্সিদং ফলং.
‘‘দিৰা ৰা যদি ৰা রত্তিং, চঙ্কমন্তো ঠিতো চহং;
ছন্নো সললপুপ্ফেহি, পুঞ্ঞকম্মস্সিদং ফলং.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পম্হি, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা কিমিলো [কিম্বিলো (সী.)] থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
কিমিলত্থেরস্সাপদানং চতুত্থং.
৫. ৰজ্জীপুত্তত্থেরঅপদানং
‘‘সহস্সরংসী ভগৰা, সযম্ভূ অপরাজিতো;
ৰিৰেকা ৰুট্ঠহিত্ৰান, গোচরাযাভিনিক্খমি.
‘‘ফলহত্থো ¶ অহং দিস্ৰা, উপগচ্ছিং নরাসভং;
পসন্নচিত্তো সুমনো, সৰণ্টং অদদিং ফলং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং ফলং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ফলদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ৰজ্জীপুত্তো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ৰজ্জীপুত্তত্থেরস্সাপদানং পঞ্চমং.
৬. উত্তরত্থেরঅপদানং
‘‘সুমেধো নাম সম্বুদ্ধো, বাত্তিংসৰরলক্খণো;
ৰিৰেককামো ভগৰা, হিমৰন্তমুপাগমি.
‘‘অজ্ঝোগাহেত্ৰা হিমৰন্তং, অগ্গো কারুণিকো মুনি;
পল্লঙ্কং আভুজিত্ৰান, নিসীদি পুরিসুত্তমো.
‘‘ৰিজ্জধরো ¶ তদা আসিং, অন্তলিক্খচরো অহং;
তিসূলং সুগতং গয্হ, গচ্ছামি অম্বরে তদা.
‘‘পব্বতগ্গে যথা অগ্গি, পুণ্ণমাযেৰ চন্দিমা;
ৰনং ওভাসতে বুদ্ধো, সালরাজাৰ ফুল্লিতো.
‘‘ৰনগ্গা নিক্খমিত্ৰান, বুদ্ধরংসীভিধাৰরে [বুদ্ধরংসী ৰিধাৰরে (সী. ক.)];
নল়গ্গিৰণ্ণসঙ্কাসা [নল়গ্গিৰ নসঙ্কাসং (সী.)], দিস্ৰা চিত্তং পসাদযিং.
‘‘ৰিচিনং অদ্দসং পুপ্ফং, কণিকারং দেৰগন্ধিকং;
তীণি পুপ্ফানি আদায, বুদ্ধসেট্ঠমপূজযিং.
‘‘বুদ্ধস্স আনুভাৰেন, তীণি পুপ্ফানি মে তদা;
উদ্ধং ৰণ্টা অধোপত্তা, ছাযং কুব্বন্তি সত্থুনো.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, কণিকারীতি [কণিকারোতি (সী.)] ঞাযতি;
সট্ঠিযোজনমুব্বেধং, তিংসযোজনৰিত্থতং.
‘‘সহস্সকণ্ডং ¶ সতভেণ্ডু, ধজালু হরিতামযং;
সতসহস্সনিয্যূহা [সতসহস্সানি ব্যূহানি (সী.)], ব্যম্হে পাতুভৰিংসু [পাতুরহংসু (সী.), পাতুরহিংসু (ক.)] মে.
‘‘সোণ্ণমযা মণিমযা, লোহিতঙ্কমযাপি চ;
ফলিকাপি চ পল্লঙ্কা, যেনিচ্ছকা যদিচ্ছকা.
‘‘মহারহঞ্চ সযনং, তূলিকা ৰিকতীযুতং;
উদ্ধলোমিঞ্চ একন্তং, বিম্বোহনসমাযুতং.
‘‘ভৰনা নিক্খমিত্ৰান, চরন্তো দেৰচারিকং;
যথা ইচ্ছামি [যথা গচ্ছামি (সী.)] গমনং, দেৰসঙ্ঘপুরক্খতো.
‘‘পুপ্ফস্স হেট্ঠা তিট্ঠামি, উপরিচ্ছদনং মম;
সমন্তা যোজনসতং, কণিকারেহি ছাদিতং.
‘‘সট্ঠিতুরিযসহস্সানি ¶ , সাযপাতং উপট্ঠহুং;
পরিৰারেন্তি মং নিচ্চং, রত্তিন্দিৰমতন্দিতা.
‘‘তত্থ নচ্চেহি গীতেহি, তালেহি ৰাদিতেহি চ;
রমামি খিড্ডা রতিযা, মোদামি কামকামহং.
‘‘তত্থ ভুত্ৰা পিৰিত্ৰা চ, মোদামি তিদসে তদা;
নারীগণেহি সহিতো, মোদামি ব্যম্হমুত্তমে.
‘‘সতানং পঞ্চক্খত্তুঞ্চ, দেৰরজ্জমকারযিং;
সতানং তীণিক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী অহোসহং;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘ভৰে ভৰে সংসরন্তো, মহাভোগং লভামহং;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দুৰে ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
অঞ্ঞং গতিং ন জানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দুৰে কুলে পজাযামি [যত্থ পচ্ছা পজাযামি (সী.)], খত্তিযে চাপি ব্রাহ্মণে;
নীচে কুলে ন জাযামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘হত্থিযানং অস্সযানং, সিৰিকং সন্দমানিকং;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দাসীগণং দাসগণং, নারিযো সমলঙ্কতা;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কোসেয্যকম্বলিযানি, খোমকপ্পাসিকানি চ;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘নৰৰত্থং ¶ নৰফলং, নৰগ্গরসভোজনং;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘ইমং খাদ ইমং ভুঞ্জ, ইমম্হি সযনে সয;
লভামি সব্বমেৰেতং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘সব্বত্থ পূজিতো হোমি, যসো অচ্চুগ্গতো মম;
মহাপক্খো [মহেসক্খো (ক.)] সদা হোমি, অভেজ্জপরিসো সদা;
ঞাতীনং উত্তমো হোমি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘সীতং ¶ উণ্হং ন জানামি, পরিল়াহো ন ৰিজ্জতি;
অথো চেতসিকং দুক্খং, হদযে মে ন ৰিজ্জতি.
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণো হুত্ৰান, সংসরামি ভৰাভৰে;
ৰেৰণ্ণিযং ন জানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দেৰলোকা চৰিত্ৰান, সুক্কমূলেন চোদিতো;
সাৰত্থিযং পুরে জাতো, মহাসালেসু অড্ঢকে.
‘‘পঞ্চ কামগুণে হিত্ৰা, পব্বজিং অনগারিযং;
জাতিযা সত্তৰস্সোহং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘উপসম্পদাযী বুদ্ধো, গুণমঞ্ঞায চক্খুমা;
তরুণো পূজনীযোহং, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘দিব্বচক্খুৰিসুদ্ধং মে, সমাধিকুসলো অহং;
অভিঞ্ঞাপারমিপ্পত্তো, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘পটিসম্ভিদা অনুপ্পত্তো, ইদ্ধিপাদেসু কোৰিদো;
ধম্মেসু পারমিপ্পত্তো, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উত্তরো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
উত্তরত্থেরস্সাপদানং ছট্ঠং.
৭. অপরউত্তরত্থেরঅপদানং
‘‘নিব্বুতে ¶ লোকনাথম্হি, সিদ্ধত্থে লোকনাযকে;
মম ঞাতী সমানেত্ৰা, ধাতুপূজং অকাসহং.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং ধাতুমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ধাতুপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা অপরউত্তরত্থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অপরস্স উত্তরত্থেরস্সাপদানং সত্তমং.
৮. ভদ্দজিত্থেরঅপদানং
‘‘ওগয্হ যং পোক্খরণিং, নানাকুঞ্জরসেৰিতং;
উদ্ধরামি ভিসং তত্থ, ঘাসহেতু অহং তদা.
‘‘ভগৰা তম্হি সমযে, পদুমুত্তরসৰ্হযো;
রত্তম্বরধরো বুদ্ধো, গচ্ছতে অনিলঞ্জসে.
‘‘ধুনন্তো পংসুকূলানি, সদ্দং অস্সোসহং তদা;
উদ্ধং নিজ্ঝাযমানোহং, অদ্দসং লোকনাযকং.
‘‘তত্থেৰ ঠিতকো সন্তো, আযাচিং লোকনাযকং;
মধুং ভিসেহি সহিতং, খীরং সপ্পিং মুল়ালিকং [মধুং ভিসেহি পচতি, খীরসপ্পি মুলালিভি (ক.) ভিসদাযকত্থেরাপদানেপি].
‘‘পটিগ্গণ্হাতু মে বুদ্ধো, অনুকম্পায চক্খুমা;
ততো কারুণিকো সত্থা, ওরোহিত্ৰা মহাযসো.
‘‘পটিগ্গণ্হি মম ভিক্খং, অনুকম্পায চক্খুমা;
পটিগ্গহেত্ৰা সম্বুদ্ধো, অকা মে অনুমোদনং.
‘‘‘সুখী হোতু মহাপুঞ্ঞ, গতি তুয্হং সমিজ্ঝতু;
ইমিনা ভিসদানেন, লভস্সু ৰিপুলং সুখং’.
‘‘ইদং ¶ ৰত্ৰান সম্বুদ্ধো, জলজুত্তমনামকো;
ভিক্খমাদায সম্বুদ্ধো, আকাসেনাগমা জিনো.
‘‘ততো ভিসং গহেত্ৰান, অগচ্ছিং মম অস্সমং;
ভিসং রুক্খে লগ্গেত্ৰান, মম দানং অনুস্সরিং.
‘‘মহাৰাতো ¶ উট্ঠহিত্ৰা, সঞ্চালেসি ৰনং তদা;
আকাসো অভিনাদিত্থ, অসনী চ ফলী তদা.
‘‘ততো মে অসনীপাতো, মত্থকে নিপতী তদা;
সোহং নিসিন্নকো সন্তো, তত্থ কালঙ্কতো অহং.
‘‘পুঞ্ঞকম্মেন সঞ্ঞুত্তো, তুসিতং উপপজ্জহং;
কল়েৰরং মে পতিতং, দেৰলোকে রমামহং.
‘‘ছল়সীতিসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সাযং পাতং উপট্ঠন্তি, ভিসদানস্সিদং ফলং.
‘‘মনুস্সযোনিমাগন্ত্ৰা, সুখিতো হোমহং তদা;
ভোগা মে ঊনতা নত্থি, ভিসদানস্সিদং ফলং.
‘‘অনুকম্পিতকো তেন, দেৰদেৰেন তাদিনা;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং ভিসং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ভিসদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা ভদ্দজিত্থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
ভদ্দজিত্থেরস্সাপদানং অট্ঠমং.
৯. সিৰকত্থেরঅপদানং
‘‘এসনায চরন্তস্স, ৰিপস্সিস্স মহেসিনো;
রিত্তকং পত্তং দিস্ৰান, কুম্মাসং পূরযিং অহং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং ভিক্খমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, কুম্মাসস্স ইদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা সিৰকত্থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
সিৰকত্থেরস্সাপদানং নৰমং.
১০. উপৰানত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
জলিত্ৰা অগ্গিক্খন্ধোৰ, সম্বুদ্ধো পরিনিব্বুতো.
‘‘মহাজনা সমাগম্ম, পূজযিত্ৰা তথাগতং;
চিতং কত্ৰান সুগতং, সরীরং অভিরোপযুং.
‘‘সরীরকিচ্চং কত্ৰান, ধাতুং তত্থ সমানযুং;
সদেৰমনুস্সা সব্বে, বুদ্ধথূপং অকংসু তে.
‘‘পঠমা কঞ্চনমযা, দুতিযা চ মণিমযা;
ততিযা রূপিযমযা, চতুত্থী ফলিকামযা.
‘‘তত্থ পঞ্চমিকা চেৰ [তত্থ পঞ্চমিকা চেতি (সী.)], লোহিতঙ্কমযা অহু;
ছট্ঠা মসারগল্লস্স, সব্বং রতনমযূপরি.
‘‘জঙ্ঘা মণিমযা আসি, ৰেদিকা রতনামযা;
সব্বসোণ্ণমযো থূপো, উদ্ধং যোজনমুগ্গতো.
‘‘দেৰা তত্থ সমাগন্ত্ৰা, একতো মন্তযুং তদা;
‘মযম্পি থূপং কস্সাম, লোকনাথস্স তাদিনো.
‘‘‘ধাতু আৰেণিকা নত্থি, সরীরং একপিণ্ডিতং;
ইমম্হি বুদ্ধথূপম্হি, কস্সাম কঞ্চুকং মযং’.
‘‘দেৰা সত্তহি রত্নেহি, অঞ্ঞং ৰড্ঢেসুং যোজনং;
থূপো দ্ৰিযোজনুব্বেধো, তিমিরং ব্যপহন্তি সো.
‘‘নাগা তত্থ সমাগন্ত্ৰা, একতো মন্তযুং তদা;
‘মনুস্সা চেৰ দেৰা চ, বুদ্ধথূপং অকংসু তে.
‘‘‘মা ¶ নো পমত্তা অস্সুম্হ, অপ্পমত্তা সদেৰকা;
মযম্পি থূপং কস্সাম, লোকনাথস্স তাদিনো’.
‘‘ইন্দনীলং ¶ মহানীলং, অথো জোতিরসং মণিং;
একতো সন্নিপাতেত্ৰা, বুদ্ধথূপং অছাদযুং.
‘‘সব্বং মণিমযং আসি, যাৰতা [তাৰতা (ক.)] বুদ্ধচেতিযং;
তিযোজনসমুব্বেধং, আলোককরণং তদা.
‘‘গরুল়া চ সমাগন্ত্ৰা, একতো মন্তযুং তদা;
‘মনুস্সা দেৰনাগা চ, বুদ্ধপূজং অকংসু তে.
‘‘‘মা নো পমত্তা অস্সুম্হ, অপ্পমত্তা সদেৰকা;
মযম্পি থূপং কস্সাম, লোকনাথস্স তাদিনো’.
‘‘সব্বং মণিমযং থূপং, অকরুং তে চ কঞ্চুকং;
যোজনং তেপি ৰড্ঢেসুং, আযতং বুদ্ধচেতিযং.
‘‘চতুযোজনমুব্বেধো, বুদ্ধথূপো ৰিরোচতি;
ওভাসেতি দিসা সব্বা, সতরংসীৰ উগ্গতো.
‘‘কুম্ভণ্ডা চ সমাগন্ত্ৰা, একতো মন্তযুং তদা;
‘মনুস্সা চেৰ দেৰা চ, নাগা চ গরুল়া তথা.
‘‘‘পচ্চেকং বুদ্ধসেট্ঠস্স, অকংসু থূপমুত্তমং;
মা নো পমত্তা অস্সুম্হ, অপ্পমত্তা সদেৰকা.
‘‘‘মযম্পি থূপং কস্সাম, লোকনাথস্স তাদিনো;
রতনেহি ছাদেস্সাম, আযতং বুদ্ধচেতিযং’.
‘‘যোজনং তেপি ৰড্ঢেসুং, আযতং বুদ্ধচেতিযং;
পঞ্চযোজনমুব্বেধো, থূপো ওভাসতে তদা.
‘‘যক্খা তত্থ সমাগন্ত্ৰা, একতো মন্তযুং তদা;
‘মনুস্সা দেৰনাগা চ, গরুল়া চ কুম্ভণ্ডকা.
‘‘‘পচ্চেকং বুদ্ধসেট্ঠস্স, অকংসু থূপমুত্তমং;
মা নো পমত্তা অস্সুম্হ, অপ্পমত্তা সদেৰকা.
‘‘‘মযম্পি ¶ থূপং কস্সাম, লোকনাথস্স তাদিনো;
ফলিকা ছাদযিস্সাম, আযতং বুদ্ধচেতিযং’.
‘‘যোজনং তেপি ৰড্ঢেসুং, আযতং বুদ্ধচেতিযং;
ছযোজনিকমুব্বেধো, থূপো ওভাসতে তদা.
‘‘গন্ধব্বা চ সমাগন্ত্ৰা, একতো মন্তযুং তদা;
‘মনুজা দেৰতা নাগা, কুম্ভণ্ডা গরুল়া তথা [কুম্ভণ্ডা চ যক্খা তথা (সী.)].
‘‘‘সব্বে অকংসু বুদ্ধথূপং, মযমেত্থ অকারকা;
মযম্পি থূপং কস্সাম, লোকনাথস্স তাদিনো’.
‘‘ৰেদিযো ¶ সত্ত কত্ৰান, ধজং ছত্তং অকংসু তে;
সব্বসোণ্ণমযং থূপং, গন্ধব্বা কারযুং তদা.
‘‘সত্তযোজনমুব্বেধো, থূপো ওভাসতে তদা;
রত্তিন্দিৰা ন ঞাযন্তি, আলোকো হোতি সব্বদা.
‘‘অভিভোন্তি ন তস্সাভা, চন্দসূরা সতারকা;
সমন্তা যোজনসতে, পদীপোপি ন পজ্জলি.
‘‘তেন কালেন যে কেচি, থূপং পূজেন্তি মানুসা;
ন তে থূপং আরুহন্তি, অম্বরে উক্খিপন্তি তে.
‘‘দেৰেহি ঠপিতো যক্খো, অভিসম্মতনামকো;
ধজং ৰা পুপ্ফদামং ৰা, অভিরোপেতি উত্তরিং.
‘‘ন তে পস্সন্তি তং যক্খং, দামং পস্সন্তি গচ্ছতো;
এৰং পস্সিত্ৰা গচ্ছন্তা, সব্বে গচ্ছন্তি সুগ্গতিং.
‘‘ৰিরুদ্ধা যে পাৰচনে, পসন্না যে চ সাসনে;
পাটিহীরং দট্ঠুকামা, থূপং পূজেন্তি মানুসা.
‘‘নগরে হংসৰতিযা, অহোসিং ভতকো তদা;
আমোদিতং জনং দিস্ৰা, এৰং চিন্তেসহং তদা.
‘‘‘উল়ারো ভগৰা নেসো, যস্স ধাতুঘরে দিসং;
ইমা চ জনতা তুট্ঠা, কারং কুব্বং ন তপ্পরে.
‘‘‘অহম্পি ¶ কারং কস্সামি, লোকনাথস্স তাদিনো;
তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ভৰিস্সামি অনাগতে’.
‘‘সুধোতং রজকেনাহং, উত্তরেয্যং পটং মম;
ৰেল়গ্গে আলগ্গেত্ৰান, ধজং উক্খিপিমম্বরে.
‘‘অভিসম্মতকো গয্হ, অম্বরে হাসি মে ধজং;
ৰাতেরিতং ধজং দিস্ৰা, ভিয্যো হাসং জনেসহং.
‘‘তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, সমণং উপসঙ্কমিং;
তং ভিক্খুং অভিৰাদেত্ৰা, ৰিপাকং পুচ্ছহং ধজে.
‘‘সো মে কথেসি আনন্দী, পীতিসঞ্জননং মম;
‘তস্স ধজস্স ৰিপাকং, অনুভোস্সসি সব্বদা.
‘‘‘হত্থিঅস্সরথাপত্তী, সেনা চ চতুরঙ্গিনী;
পরিৰারেস্সন্তি তং নিচ্চং, ধজদানস্সিদং ফলং.
‘‘‘সট্ঠিতুরিযসহস্সানি, ভেরিযো সমলঙ্কতা;
পরিৰারেস্সন্তি তং নিচ্চং, ধজদানস্সিদং ফলং.
‘‘‘ছল়সীতিসহস্সানি ¶ , নারিযো সমলঙ্কতা;
ৰিচিত্তৰত্থাভরণা, আমুক্কমণিকুণ্ডলা.
‘‘‘আল়ারপম্হা হসুলা, সুসঞ্ঞা [সুত্থনা (সী.) অপ. থের ২.৪৮.১৯ মণিপূজকত্থেরাপদানেপি] তনুমজ্ঝিমা;
পরিৰারেস্সন্তি তং নিচ্চং, ধজদানস্সিদং ফলং.
‘‘‘তিংসকপ্পসহস্সানি, দেৰলোকে রমিস্সসি;
অসীতিক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জং করিস্সসি.
‘‘‘সহস্সক্খত্তুং রাজা চ, চক্কৰত্তী ভৰিস্সতি;
পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং.
‘‘‘কপ্পসতসহস্সম্হি, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘দেৰলোকা চৰিত্ৰান, সুক্কমূলেন চোদিতো;
পুঞ্ঞকম্মেন সঞ্ঞুত্তো, ব্রহ্মবন্ধু ভৰিস্সসি.
‘‘‘অসীতিকোটিং ¶ ছড্ডেত্ৰা, দাসে কম্মকরে বহূ;
গোতমস্স ভগৰতো, সাসনে পব্বজিস্সসি.
‘‘‘আরাধযিত্ৰা সম্বুদ্ধং, গোতমং সক্যপুঙ্গৰং;
উপৰানোতি নামেন, হেস্সসি সত্থু সাৰকো’.
‘‘সতসহস্সে কতং কম্মং, ফলং দস্সেসি মে ইধ;
সুমুত্তো সরৰেগোৰ, কিলেসে ঝাপযিং [কিলেসা ঝাপিতা (সী.)] মম.
‘‘চক্কৰত্তিস্স সন্তস্স, চাতুদ্দীপিস্সরস্স মে;
তীণি যোজনানি সামন্তা, উস্সীযন্তি ধজা সদা.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ধজদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা উপৰানত্থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
উপৰানত্থেরস্সাপদানং দসমং.
১১. রট্ঠপালত্থেরঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরস্স ¶ ভগৰতো, লোকজেট্ঠস্স তাদিনো;
ৰরনাগো মযা দিন্নো, ঈসাদন্তো উরূল়্হৰা.
‘‘সেতচ্ছত্তোপসোভিতো, সকপ্পনো [সীদব্বনো (সী.)] সহত্থিপো;
অগ্ঘাপেত্ৰান তং সব্বং, সঙ্ঘারামং অকারযিং.
‘‘চতুপঞ্ঞাসসহস্সানি, পাসাদে কারযিং অহং;
মহোঘদানং [মহগ্ঘঞ্চ (সী.), মযা ভত্তং (ক.) অপ. থের ১.২.৯৯] করিত্ৰান, নিয্যাদেসিং মহেসিনো.
‘‘অনুমোদি ¶ মহাৰীরো, সযম্ভূ অগ্গপুগ্গলো;
সব্বে জনে হাসযন্তো, দেসেসি অমতং পদং.
‘‘তং মে বুদ্ধো ৰিযাকাসি, জলজুত্তমনামকো;
ভিক্খুসঙ্ঘে নিসীদিত্ৰা, ইমা গাথা অভাসথ.
‘‘‘চতুপঞ্ঞাসসহস্সানি, পাসাদে কারযী অযং;
কথযিস্সামি ৰিপাকং, সুণাথ মম ভাসতো.
‘‘‘অট্ঠারসসহস্সানি, কূটাগারা ভৰিস্সরে;
ব্যম্হুত্তমম্হি নিব্বত্তা, সব্বসোণ্ণমযা চ তে.
‘‘‘পঞ্ঞাসক্খত্তুং দেৰিন্দো, দেৰরজ্জং করিস্সতি;
অট্ঠপঞ্ঞাসক্খত্তুঞ্চ, চক্কৰত্তী ভৰিস্সতি.
‘‘‘কপ্পসতসহস্সম্হি, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘দেৰলোকা চৰিত্ৰান, সুক্কমূলেন চোদিতো;
অড্ঢে কুলে মহাভোগে, নিব্বত্তিস্সতি তাৰদে.
‘‘‘সো পচ্ছা পব্বজিত্ৰান, সুক্কমূলেন চোদিতো;
রট্ঠপালোতি নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো.
‘‘‘পধানপহিতত্তো সো, উপসন্তো নিরূপধি;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, নিব্বাযিস্সতিনাসৰো’.
‘‘উট্ঠায অভিনিক্খম্ম, জহিতা ভোগসম্পদা;
খেল়পিণ্ডেৰ ভোগম্হি, পেমং ময্হং ন ৰিজ্জতি.
‘‘ৰীরিযং মে ধুরধোরয্হং, যোগক্খেমাধিৰাহনং;
ধারেমি অন্তিমং দেহং, সম্মাসম্বুদ্ধসাসনে.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰো.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং আযস্মা রট্ঠপালো থেরো ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
রট্ঠপালত্থেরস্সাপদানং একাদসমং.
যসৰগ্গো ছপঞ্ঞাসমো.
তস্সুদ্দানং –
যসো নদীকস্সপো চ, গযাকিমিলৰজ্জিনো;
দুৰে উত্তরা ভদ্দজী, সিৰকো উপৰাহনো;
রট্ঠপালো একসতং, গাথানং পঞ্চনৰুতি.
থেরাপদানং সমত্তং.
এত্তাৰতা বুদ্ধাপদানঞ্চ পচ্চেকাপদানঞ্চ থেরাপদানঞ্চ
সমত্তানি.
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
খুদ্দকনিকাযে
থেরীঅপদানপাল়ি
১. সুমেধাৰগ্গো
১. সুমেধাথেরীঅপদানং
অথ থেরিকাপদানানি সুণাথ –
‘‘ভগৰতি ¶ ¶ ¶ ¶ কোণাগমনে, সঙ্ঘারামম্হি নৰনিৰেসনম্হি [নিৰেসম্হি (স্যা.)];
সখিযো তিস্সো জনিযো, ৰিহারদানং অদাসিম্হ.
‘‘দসক্খত্তুং সতক্খত্তুং, দসসতক্খত্তুং সতানঞ্চ সতক্খত্তুং [সতানি চ সত্তক্খত্তুং (সী. ক.)];
দেৰেসু উপপজ্জিম্হ, কো ৰাদো মানুসে ভৰে.
‘‘দেৰে ¶ মহিদ্ধিকা অহুম্হ, মানুসকম্হি কো ৰাদো;
সত্তরতনমহেসী [সত্তরতনস্স মহেসী (সী. পী.)], ইত্থিরতনং অহং ভৰিং.
‘‘ইধ সঞ্চিতকুসলা [তত্থ সঞ্চিতং কুসলং (স্যা.)], সুসমিদ্ধকুলপ্পজা;
ধনঞ্জানী চ খেমা চ, অহম্পি চ তযো জনা.
‘‘আরামং সুকতং কত্ৰা, সব্বাৰযৰমণ্ডিতং;
বুদ্ধপ্পমুখসঙ্ঘস্স, নিয্যাদেত্ৰা সমোদিতা.
‘‘যত্থ ¶ যত্থূপপজ্জামি, তস্স কম্মস্স ৰাহসা;
দেৰেসু অগ্গতং পত্তা, মনুস্সেসু তথেৰ চ.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পম্হি, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘উপট্ঠাকো ¶ মহেসিস্স, তদা আসি নরিস্সরো;
কাসিরাজা কিকী নাম, বারাণসিপুরুত্তমে.
‘‘তস্সাসুং সত্ত ধীতরো, রাজকঞ্ঞা সুখেধিতা [সুখেথিতা (স্যা.)];
বুদ্ধোপট্ঠাননিরতা, ব্রহ্মচরিযং চরিংসু তা.
‘‘তাসং সহাযিকা হুত্ৰা, সীলেসু সুসমাহিতা;
দত্ৰা দানানি সক্কচ্চং, অগারেৰ ৰতং [অগারেৰ ৰত্তং (স্যা.)] চরিং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগা অহং.
‘‘ততো চুতা যামমগং [যামসগ্গং (স্যা.)], ততোহং তুসিতং গতা;
ততো চ নিম্মানরতিং, ৰসৰত্তিপুরং ততো.
‘‘যত্থ যত্থূপপজ্জামি, পুঞ্ঞকম্মসমোহিতা;
তত্থ তত্থেৰ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘ততো ¶ চুতা মনুস্সত্তে, রাজূনং চক্কৰত্তিনং;
মণ্ডলীনঞ্চ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘সম্পত্তিমনুভোত্ৰান, দেৰেসু মানুসেসু চ;
সব্বত্থ সুখিতা হুত্ৰা, নেকজাতীসু সংসরিং.
‘‘সো হেতু চ সো পভৰো, তম্মূলং সাসনে খমং [তম্মূলং সা চ সাসনে খন্তি (সী. পী. ক.)];
পঠমং তং সমোধানং, তং ধম্মরতায নিব্বানং [নিব্বুতং (স্যা.)].
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগীৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স [বুদ্ধসেট্ঠস্স (সী. স্যা. ক.)] সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সুমেধা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সুমেধাথেরিযাপদানং পঠমং.
২. মেখলাদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো, থূপকারাপিকা অহুং [থূপকার মকাসহং (স্যা.)];
মেখলিকা মযা দিন্না, নৰকম্মায সত্থুনো.
‘‘নিট্ঠিতে চ মহাথূপে, মেখলং পুনদাসহং;
লোকনাথস্স মুনিনো, পসন্না সেহি পাণিভি.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং মেখলমদং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, থূপকারস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং মেখলাদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
মেখলাদাযিকাথেরিযাপদানং দুতিযং.
৩. মণ্ডপদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘কোণাগমনবুদ্ধস্স ¶ , মণ্ডপো কারিতো মযা;
ধুৰং তিচীৰরংদাসিং [থূপঞ্চ পৰরমদং (স্যা.), ধুৰঞ্চ চীৰরং অদং (পী.)], বুদ্ধস্স লোকবন্ধুনো.
‘‘যং যং জনপদং যামি, নিগমে রাজধানিযো;
সব্বত্থ পূজিতো হোমি, পুঞ্ঞকম্মস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং মণ্ডপদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
মণ্ডপদাযিকাথেরিযাপদানং ততিযং.
৪. সঙ্কমনত্থাথেরীঅপদানং
‘‘ৰিপস্সিস্স ভগৰতো [কোণ্ডঞ্ঞস্স ভগৰতো (স্যা. পী.)], লোকজেট্ঠস্স তাদিনো;
রথিযং পটিপন্নস্স, তারযন্তস্স পাণিনো.
‘‘ঘরতো ¶ নিক্খমিত্ৰান, অৰকুজ্জা নিপজ্জহং;
অনুকম্পকো লোকনাথো, সিরসি [সীসন্তে (সী. ক.)] অক্কমী মম [তদা (স্যা. পী.)].
‘‘অক্কমিত্ৰান সিরসি [সম্বুদ্ধো (ক.)], অগমা লোকনাযকো;
তেন চিত্তপ্পসাদেন, তুসিতং অগমাসহং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সঙ্কমনত্থা [সঙ্কমনদা (স্যা.)] ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সঙ্কমনত্থাথেরিযাপদানং চতুত্থং.
৫. নল়মালিকাথেরীঅপদানং
‘‘চন্দভাগানদীতীরে ¶ , অহোসিং কিন্নরী তদা;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, সযম্ভুং অপরাজিতং.
‘‘পসন্নচিত্তা সুমনা, ৰেদজাতা কতঞ্জলী;
নল়মালং গহেত্ৰান, সযম্ভুং অভিপূজযিং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা কিন্নরীদেহং, অগচ্ছিং তিদসং গতিং.
‘‘ছত্তিংসদেৰরাজূনং ¶ , মহেসিত্তমকারযিং;
দসন্নং চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং;
সংৰেজেত্ৰান মে চিত্তং [ৰেদযিত্ৰান কুসলং (স্যা.), সংৰেদযিত্ৰা কুসলং (পী.)], পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা [ভৰা সংঘাতিতা মম (ক.)];
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পুপ্ফপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং নল়মালিকা থেরী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
নল়মালিকাথেরিযাপদানং পঞ্চমং.
৬. একপিণ্ডপাতদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে বন্ধুমতিযা, বন্ধুমা নাম খত্তিযো;
তস্স রঞ্ঞো অহুং ভরিযা, একজ্ঝং চারযামহং [একচ্চং ৰাদযামহং (স্যা.)].
‘‘রহোগতা ¶ ¶ নিসীদিত্ৰা, এৰং চিন্তেসহং তদা;
‘আদায গমনীযঞ্হি, কুসলং নত্থি মে কতং.
‘‘‘মহাভিতাপং ¶ কটুকং, ঘোররূপং সুদারুণং;
নিরযং নূন গচ্ছামি, এত্থ মে নত্থি সংসযো’.
‘‘রাজানং উপসঙ্কম্ম, ইদং ৰচনমব্রৰিং;
‘একং মে সমণং দেহি, ভোজযিস্সামি খত্তিয’.
‘‘অদাসি মে মহারাজা, সমণং ভাৰিতিন্দ্রিযং;
তস্স পত্তং গহেত্ৰান, পরমন্নেন পূরযিং [তপ্পযিং (সী.)].
‘‘পূরযিত্ৰা ¶ পরমন্নং, গন্ধালেপং অকাসহং;
জালেন পিদহিত্ৰান, ৰত্থযুগেন [পীতচোল়েন (স্যা.), মহানেলেন (পী.)] ছাদযিং.
‘‘আরম্মণং মমং এতং, সরামি যাৰজীৰিহং;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তিংসানং দেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
মনসা পত্থিতং ময্হং, নিব্বত্ততি যথিচ্ছিতং [যতিচ্ছকং (স্যা.), যদিচ্ছকং (পী. ক.)].
‘‘ৰীসানং চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং;
ওচিতত্তাৰ [উপচিতত্তা (স্যা.)] হুত্ৰান, সংসরামি ভৰেস্ৰহং.
‘‘সব্ববন্ধনমুত্তাহং, অপেতা মে উপাদিকা;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং ¶ নাভিজানামি, পিণ্ডপাতস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং একপিণ্ডপাতদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
একপিণ্ডপাতদাযিকাথেরিযাপদানং ছট্ঠং.
৭. কটচ্ছুভিক্খাদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘পিণ্ডচারং ¶ চরন্তস্স, তিস্সনামস্স সত্থুনো;
কটচ্ছুভিক্খং পগ্গয্হ, বুদ্ধসেট্ঠস্স দাসহং.
‘‘পটিগ্গহেত্ৰা ¶ সম্বুদ্ধো, তিস্সো লোকগ্গনাযকো;
ৰীথিযা সণ্ঠিতো সত্থা, অকা মে অনুমোদনং.
‘‘‘কটচ্ছুভিক্খং ¶ দত্ৰান, তাৰতিংসং গমিস্সসি;
ছত্তিংসদেৰরাজূনং, মহেসিত্তং করিস্সসি.
‘‘‘পঞ্ঞাসং চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তং করিস্সসি;
মনসা পত্থিতং সব্বং, পটিলচ্ছসি সব্বদা.
‘‘‘সম্পত্তিং ¶ অনুভোত্ৰান, পব্বজিস্সসিকিঞ্চনা;
সব্বাসৰে পরিঞ্ঞায, নিব্বাযিস্সসিনাসৰা’.
‘‘ইদং ৰত্ৰান সম্বুদ্ধো, তিস্সো লোকগ্গনাযকো;
নভং অব্ভুগ্গমী ৰীরো, হংসরাজাৰ অম্বরে.
‘‘সুদিন্নং মে দানৰরং [সুদিন্নমেৰ মে দানং (স্যা.)], সুযিট্ঠা যাগসম্পদা;
কটচ্ছুভিক্খং দত্ৰান, পত্তাহং অচলং পদং.
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, ভিক্খাদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং কটচ্ছুভিক্খাদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
কটচ্ছুভিক্খাদাযিকাথেরিযাপদানং সত্তমং.
৮. সত্তুপ্পলমালিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে ¶ অরুণৰতিযা, অরুণো নাম [অরুণৰা নাম (সী. পী.)] ত্তিযো;
তস্স রঞ্ঞো অহুং ভরিযা, ৰারিতং ৰারযামহং [চারিকং চারযামহং (সী.), ন গুলং পাদযামহং (স্যা.), ন মালং পাদযামহং (পী.)].
‘‘সত্তমালং ¶ গহেত্ৰান, উপ্পলা দেৰগন্ধিকা;
নিসজ্জ পাসাদৰরে, এৰং চিন্তেসি তাৰদে.
‘‘‘কিং ¶ মে ইমাহি মালাহি, সিরসারোপিতাহি মে;
ৰরং মে বুদ্ধসেট্ঠস্স, ঞাণম্হি অভিরোপিতং’.
‘‘সম্বুদ্ধং ¶ পটিমানেন্তী, দ্ৰারাসন্নে নিসীদহং;
‘যদা এহিতি সম্বুদ্ধো, পূজযিস্সং মহামুনিং’.
‘‘ককুধো ৰিলসন্তোৰ, মিগরাজাৰ কেসরী;
ভিক্খুসঙ্ঘেন সহিতো, আগচ্ছি ৰীথিযা জিনো.
‘‘বুদ্ধস্স রংসিং দিস্ৰান, হট্ঠা সংৰিগ্গমানসা;
দ্ৰারং অৰাপুরিত্ৰান [অপাপুণিত্ৰা (স্যা.)], বুদ্ধসেট্ঠমপূজযিং.
‘‘সত্ত উপ্পলপুপ্ফানি, পরিকিণ্ণানি [সুৰিত্থিণ্ণানি (স্যা.)] অম্বরে;
ছদিং করোন্তো বুদ্ধস্স, মত্থকে ধারযন্তি তে.
‘‘উদগ্গচিত্তা সুমনা, ৰেদজাতা কতঞ্জলী;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘মহানেলস্স ছাদনং, ধারেন্তি মম মুদ্ধনি;
দিব্বগন্ধং পৰাযামি, সত্তুপ্পলস্সিদং ফলং.
‘‘কদাচি নীযমানায, ঞাতিসঙ্ঘেন মে তদা;
যাৰতা পরিসা ময্হং, মহানেলং ধরীযতি.
‘‘সত্ততি দেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
সব্বত্থ ইস্সরা হুত্ৰা, সংসরামি ভৰাভৰে.
‘‘তেসট্ঠি ¶ চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং;
সব্বে মমনুৰত্তন্তি, আদেয্যৰচনা অহুং.
‘‘উপ্পলস্সেৰ মে ৰণ্ণো, গন্ধো চেৰ পৰাযতি;
দুব্বণ্ণিযং ন জানামি [দুগ্গতিং নাভিজানামি (স্যা. পী.)], বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘ইদ্ধিপাদেসু ¶ কুসলা, বোজ্ঝঙ্গভাৰনা রতা;
অভিঞ্ঞাপারমিপ্পত্তা, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘সতিপট্ঠানকুসলা, সমাধিঝানগোচরা;
সম্মপ্পধানমনুযুত্তা, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘ৰীরিযং ¶ মে ধুরধোরয্হং, যোগক্খেমাধিৰাহনং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘একতিংসে ¶ ইতো কপ্পে, যং পুপ্ফমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সত্তুপ্পলমালিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সত্তুপ্পলমালিকাথেরিযাপদানং অট্ঠমং.
৯. পঞ্চদীপিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে ¶ হংসৰতিযা, চারিকী [চারিনিং (স্যা.)] আসহং তদা;
আরামেন চ আরামং, চরামি কুসলত্থিকা.
‘‘কাল়পক্খম্হি দিৰসে, অদ্দসং বোধিমুত্তমং;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, বোধিমূলে নিসীদহং.
‘‘গরুচিত্তং উপট্ঠেত্ৰা, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং;
সোমনস্সং পৰেদেত্ৰা, এৰং চিন্তেসি তাৰদে.
‘‘‘যদি বুদ্ধো অমিতগুণো, অসমপ্পটিপুগ্গলো;
দস্সেতু পাটিহীরং মে, বোধি ওভাসতু অযং’.
‘‘সহ আৰজ্জিতে ময্হং, বোধি পজ্জলি তাৰদে;
সব্বসোণ্ণমযা আসি, দিসা সব্বা ৰিরোচতি.
‘‘সত্তরত্তিন্দিৰং ¶ [সত্তরত্তিদিৰং (পী. ক.)] তত্থ, বোধিমূলে নিসীদহং;
সত্তমে দিৰসে পত্তে, দীপপূজং অকাসহং.
‘‘আসনং পরিৰারেত্ৰা, পঞ্চদীপানি পজ্জলুং;
যাৰ উদেতি সূরিযো, দীপা মে পজ্জলুং তদা.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, পঞ্চদীপাতি ৰুচ্চতি;
সট্ঠিযোজনমুব্বেধং [সতযোজনমুব্বেধং (সী. স্যা. পী.)], তিংসযোজনৰিত্থতং [সট্ঠি… (স্যা. পী.)].
‘‘অসঙ্খিযানি ¶ দীপানি, পরিৰারে জলন্তি মে;
যাৰতা দেৰভৰনং, দীপালোকেন জোততি.
‘‘পরম্মুখা ¶ নিসীদিত্ৰা [পুরত্থাভিমুখা সন্তি (স্যা.), পুরত্থাভিমুখা থিতা (পী.)], যদি ইচ্ছামি পস্সিতুং;
উদ্ধং অধো চ তিরিযং, সব্বং পস্সামি চক্খুনা.
‘‘যাৰতা অভিকঙ্খামি, দট্ঠুং সুগতদুগ্গতে [সুকতদুক্কতে (পী.];
তত্থ আৰরণং নত্থি, রুক্খেসু পব্বতেসু ৰা.
‘‘অসীতি দেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
সতানং চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘যং যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
দীপসতসহস্সানি, পরিৰারে জলন্তি মে.
‘‘দেৰলোকা চৰিত্ৰান, উপ্পজ্জিং মাতুকুচ্ছিযং;
মাতুকুচ্ছিগতা সন্তী [মাতুকুচ্ছিগতং সন্তিং (সী.)], অক্খি মে ন নিমীলতি.
‘‘দীপসতসহস্সানি, পুঞ্ঞকম্মসমঙ্গিতা;
জলন্তি সূতিকাগেহে [সূতিঘরে পজ্জলন্তি (সব্বত্থ)], পঞ্চদীপানিদং ফলং.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, মানসং ৰিনিৰত্তযিং;
অজরামতং সীতিভাৰং, নিব্বানং ফস্সযিং অহং.
‘‘জাতিযা সত্তৰস্সাহং, অরহত্তমপাপুণিং;
উপসম্পাদযী বুদ্ধো, গুণমঞ্ঞায গোতমো.
‘‘মণ্ডপে রুক্খমূলে ৰা, পাসাদেসু গুহাসু ৰা;
সুঞ্ঞাগারে ¶ ৰসন্তিযা [চ ঝাযন্তে (সী.), চ ঝাযন্তা (পী.), পজ্ঝাযন্তা (স্যা.)], পঞ্চদীপা জলন্তি মে.
‘‘দিব্বচক্খু ¶ ¶ ৰিসুদ্ধং মে, সমাধিকুসলা অহং;
অভিঞ্ঞাপারমিপ্পত্তা, পঞ্চদীপানিদং ফলং.
‘‘সব্বৰোসিতৰোসানা, কতকিচ্চা অনাসৰা;
পঞ্চদীপা মহাৰীর, পাদে ৰন্দামি [ৰন্দতি (সী. ক.)] চক্খুম.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং দীপমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পঞ্চদীপানিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং পঞ্চদীপিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
পঞ্চদীপিকাথেরিযাপদানং নৰমং.
১০. উদকদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে বন্ধুমতিযা, অহোসিং উদহারিকা;
উদহারেন জীৰামি, তেন পোসেমি দারকে.
‘‘দেয্যধম্মো চ মে নত্থি, পুঞ্ঞক্খেত্তে অনুত্তরে;
কোট্ঠকং উপসঙ্কম্ম, উদকং পট্ঠপেসহং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, তাৰতিংসমগচ্ছহং;
তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, উদহারেন নিম্মিতং.
‘‘অচ্ছরানং সহস্সস্স, অহঞ্হি পৰরা তদা;
দসট্ঠানেহি তা সব্বা, অভিভোমি সদা অহং.
‘‘পঞ্ঞাসং দেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
ৰীসতিচক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘দুৰে ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, দকদানস্সিদং ফলং.
‘‘পব্বতগ্গে ¶ ¶ দুমগ্গে ৰা, অন্তলিক্খে চ ভূমিযং;
যদা উদকমিচ্ছামি, খিপ্পং পটিলভামহং.
‘‘অৰুট্ঠিকা দিসা নত্থি, সন্তত্তা কুথিতাপি [সন্তত্তা কুথিতা ন চ (সী. পী.), সন্তত্তা খুপ্পিতা হি মে (স্যা.)] চ;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, মহামেঘো পৰস্সতি.
‘‘কদাচি নীযমানায, ঞাতিসঙ্ঘেন মে তদা;
যদা ইচ্ছামহং ৰস্সং, মহামেঘো অজাযথ.
‘‘উণ্হং ৰা পরিল়াহো ৰা, সরীরে মে ন ৰিজ্জতি;
কাযে চ মে রজো নত্থি, দকদানস্সিদং ফলং.
‘‘ৰিসুদ্ধমনসা ¶ অজ্জ, অপেতমনপাপিকা;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, যং দকং অদদিং তদা;
দুগ্গতিং ¶ নাভিজানামি, দকদানস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং উদকদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
উদকদাযিকাথেরিযাপদানং দসমং.
সুমেধাৰগ্গো পঠমো.
তস্সুদ্দানং –
সুমেধা মেখলাদাযী, মণ্ডপং সঙ্কমং দদা;
নল়মালী পিণ্ডদদা, কটচ্ছু উপ্পলপ্পদা.
দীপদা দকদা চেৰ, গাথাযো গণিতা ইহ;
একগাথাসতঞ্চেৰ, তিংসতি চ তদুত্তরি [সত্তরসং তদুত্তরি (স্যা.), সত্তাদস তদুত্তরিং (পী.)].
২. একূপোসথিকৰগ্গো
১. একূপোসথিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে ¶ ¶ ¶ বন্ধুমতিযা, বন্ধুমা নাম খত্তিযো;
দিৰসে পুণ্ণমায সো, উপৰসি উপোসথং.
‘‘অহং তেন সমযেন, কুম্ভদাসী অহং তহিং;
দিস্ৰা সরাজকং সেনং, এৰাহং চিন্তযিং তদা.
‘রাজাপি রজ্জং ছড্ডেত্ৰা, উপৰসি উপোসথং;
সফলং নূন তং কম্মং, জনকাযো পমোদিতো’.
‘‘যোনিসো ¶ পচ্চৰেক্খিত্ৰা, দুগ্গচ্চঞ্চ [দুগ্গতিঞ্চ (স্যা.)] দলিদ্দতং [দল়িদ্দতং (সী.)];
মানসং সম্পহংসিত্ৰা, উপৰসিং উপোসথং.
‘‘অহং উপোসথং কত্ৰা, সম্মাসম্বুদ্ধসাসনে;
তেন কম্মেন সুকতেন, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, উব্ভযোজনমুগ্গতং [উদ্ধং যোজনমুগ্গতং (সী. স্যা. পী.)];
কূটাগারৰরূপেতং, মহাসনসুভূসিতং.
‘‘অচ্ছরা সতসহস্সা, উপতিট্ঠন্তি মং সদা;
অঞ্ঞে দেৰে অতিক্কম্ম, অতিরোচামি সব্বদা.
‘‘চতুসট্ঠি দেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
তেসট্ঠি চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘সুৰণ্ণৰণ্ণা ¶ হুত্ৰান, ভৰেসু সংসরামহং;
সব্বত্থ পৰরা হোমি, উপোসথস্সিদং ফলং.
‘‘হত্থিযানং অস্সযানং, রথযানঞ্চ সীৰিকং [কেৰলং (সী. স্যা. পী.)];
লভামি সব্বমেৰেতং, উপোসথস্সিদং ফলং.
‘‘সোণ্ণমযং রূপিমযং, অথোপি ফলিকামযং;
লোহিতঙ্গমযঞ্চেৰ, সব্বং পটিলভামহং.
‘‘কোসেয্যকম্বলিযানি ¶ , খোমকপ্পাসিকানি চ;
মহগ্ঘানি চ ৰত্থানি, সব্বং পটিলভামহং.
‘‘অন্নং ¶ পানং খাদনীযং, ৰত্থসেনাসনানি চ;
সব্বমেতং পটিলভে, উপোসথস্সিদং ফলং.
‘‘ৰরগন্ধঞ্চ মালঞ্চ, চুণ্ণকঞ্চ ৰিলেপনং;
সব্বমেতং পটিলভে, উপোসথস্সিদং ফলং.
‘‘কূটাগারঞ্চ পাসাদং, মণ্ডপং হম্মিযং গুহং;
সব্বমেতং পটিলভে, উপোসথস্সিদং ফলং.
‘‘জাতিযা সত্তৰস্সাহং, পব্বজিং অনগারিযং;
অড্ঢমাসে অসম্পত্তে, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং কম্মমকরিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, উপোসথস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং একূপোসথিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
একূপোসথিকাথেরিযাপদানং পঠমং.
২. সল়লপুপ্ফিকাথেরীঅপদানং
‘‘চন্দভাগানদীতীরে, অহোসিং কিন্নরী তদা;
অদ্দসাহং দেৰদেৰং, চঙ্কমন্তং নরাসভং.
‘‘ওচিনিত্ৰান সল়লং, বুদ্ধসেট্ঠস্সদাসহং;
উপসিঙ্ঘি মহাৰীরো, সল়লং দেৰগন্ধিকং.
‘‘পটিগ্গহেত্ৰা ¶ সম্বুদ্ধো, ৰিপস্সী লোকনাযকো;
উপসিঙ্ঘি মহাৰীরো, পেক্খমানায মে তদা.
‘‘অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰান, ৰন্দিত্ৰা দ্ৰিপদুত্তমং [দিপদুত্তমং (সী. স্যা. পী.)];
সকং চিত্তং পসাদেত্ৰা, ততো পব্বতমারুহিং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, যং পুপ্ফমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, বুদ্ধপূজাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সল়লপুপ্ফিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সল়লপুপ্ফিকাথেরিযাপদানং দুতিযং.
৩. মোদকদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে বন্ধুমতিযা, কুম্ভদাসী অহোসহং;
মম ভাগং গহেত্ৰান, গচ্ছং উদকহারিকা [উদকহারিকং (সী.), উদকহারিকে (স্যা.)].
‘‘পন্থম্হি সমণং দিস্ৰা, সন্তচিত্তং সমাহতং;
পসন্নচিত্তা সুমনা, মোদকে তীণিদাসহং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
একনৰুতিকপ্পানি [একূনতিংসকপ্পানি (স্যা.)], ৰিনিপাতং নগচ্ছহং.
‘‘সম্পত্তি তং [সম্পত্তিঞ্চ (স্যা.), সম্পত্তিকং (ক.)] করিত্ৰান, সব্বং অনুভৰিং অহং;
মোদকে তীণি দত্ৰান, পত্তাহং অচলং পদং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং মোদকদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
মোদকদাযিকাথেরিযাপদানং ততিযং.
৪. একাসনদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে ¶ হংসৰতিযা, অহোসিং বালিকা [মালিকা (স্যা. পী.)] তদা;
মাতা চ মে পিতা চেৰ, কম্মন্তং অগমংসু তে.
‘‘মজ্ঝন্হিকম্হি সূরিযে, অদ্দসং সমণং অহং;
ৰীথিযা অনুগচ্ছন্তং, আসনং পঞ্ঞপেসহং.
‘‘গোনকাৰিকতিকাহি [গোনকচিত্তকাদীহি (সী.)], পঞ্ঞপেত্ৰা মমাসনং;
পসন্নচিত্তা সুমনা, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘সন্তত্তা কুথিতা ভূমি, সূরো মজ্ঝন্হিকে ঠিতো;
মালুতা চ ন ৰাযন্তি, কালো চেৰেত্থ মেহিতি [চেত্থ উপট্ঠিতো (সী.), চেৰত্থং এতি তং (পী.)].
‘‘‘পঞ্ঞত্তমাসনমিদং, তৰত্থায মহামুনি;
অনুকম্পং উপাদায, নিসীদ মম আসনে’.
‘‘নিসীদি তত্থ সমণো, সুদন্তো সুদ্ধমানসো;
তস্স পত্তং গহেত্ৰান, যথারন্ধং অদাসহং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, আসনেন সুনিম্মিতং;
সট্ঠিযোজনমুব্বেধং, তিংসযোজনৰিত্থতং.
‘‘সোণ্ণমযা ¶ মণিমযা, অথোপি ফলিকামযা;
লোহিতঙ্গমযা চেৰ, পল্লঙ্কা ৰিৰিধা মম.
‘‘তূলিকা ৰিকতিকাহি, কট্টিস্সচিত্তকাহি চ;
উদ্দএকন্তলোমী চ, পল্লঙ্কা মে সুসণ্ঠিতা [সুসন্থতা (সী.)].
‘‘যদা ¶ ইচ্ছামি গমনং, হাসখিড্ডসমপ্পিতা;
সহ পল্লঙ্কসেট্ঠেন, গচ্ছামি মম পত্থিতং.
‘‘অসীতি দেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
সত্ততি চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘ভৰাভৰে ¶ সংসরন্তী, মহাভোগং লভামহং;
ভোগে মে ঊনতা নত্থি, একাসনস্সিদং ফলং [একাসনফলং ইদং (সব্বত্থ) এৰমুপরিপি].
‘‘দুৰে ভৰে সংসরামি, দেৰত্তে অথ মানুসে;
অঞ্ঞে ভৰে ন জানামি, একাসনস্সিদং ফলং.
‘‘দুৰে কুলে পজাযামি, খত্তিযে চাপি ব্রাহ্মণে;
উচ্চাকুলীনা [উচ্চাকুলিকা (স্যা. পী. ক.)] সব্বত্থ, একাসনস্সিদং ফলং.
‘‘দোমনস্সং ন জানামি, চিত্তসন্তাপনং মম;
ৰেৰণ্ণিযং ন জানামি, একাসনস্সিদং ফলং.
‘‘ধাতিযো ¶ মং উপট্ঠন্তি, খুজ্জা চেলাপিকা [খেলাপিকা (সী.), চেলাৰিকা (পী.)] বহূ;
অঙ্কেন অঙ্কং গচ্ছামি, একাসনস্সিদং ফলং.
‘‘অঞ্ঞা ন্হাপেন্তি ভোজেন্তি, অঞ্ঞা রমেন্তি মং সদা;
অঞ্ঞা গন্ধং ৰিলিম্পন্তি, একাসনস্সিদং ফলং [অঞ্ঞা মমেৰ ন্হাপেন্তি, অঞ্ঞা ভোজেন্তি ভোজনং; অঞ্ঞা মং অলঙ্করোন্তি, অঞ্ঞা রমেন্তি মং সদ্ধা; (স্যা.)].
‘‘মণ্ডপে রুক্খমূলে ৰা, সুঞ্ঞাগারে ৰসন্তিযা;
মম সঙ্কপ্পমঞ্ঞায, পল্লঙ্কো উপতিট্ঠতি.
‘‘অযং পচ্ছিমকো ময্হং, চরিমো ৰত্ততে ভৰো;
অজ্জাপি রজ্জং ছড্ডেত্ৰা, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, একাসনস্সিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং একাসনদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
একাসনদাযিকাথেরিযাপদানং চতুত্থং.
৫. পঞ্চদীপদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে ¶ ¶ ¶ ¶ হংসৰতিযা, চারিকী [চারিকা (সী. স্যা.)] আসহং তদা;
আরামেন চ আরামং [আরামেন ৰিহারেন (স্যা. পী.)], চরামি কুসলত্থিকা.
‘‘কাল়পক্খম্হি দিৰসে, অদ্দসং বোধিমুত্তমং;
তত্থ চিত্তং পসাদেত্ৰা, বোধিমূলে নিসীদহং.
‘‘গরুচিত্তং উপট্ঠেত্ৰা, সিরে কত্ৰান অঞ্জলিং;
সোমনস্সং পৰেদেত্ৰা, এৰং চিন্তেসি তাৰদে.
‘‘‘যদি বুদ্ধো অমিতগুণো, অসমপ্পটিপুগ্গলো;
দস্সেতু পাটিহীরং মে, বোধি ওভাসতু অযং’.
‘‘সহ আৰজ্জিতে ময্হং, বোধি পজ্জলি তাৰদে;
সব্বসোণ্ণমযা আসি, দিসা সব্বা ৰিরোচতি.
‘‘সত্তরত্তিন্দিৰং তত্থ, বোধিমূলে নিসীদহং;
সত্তমে দিৰসে পত্তে, দীপপূজং অকাসহং.
‘‘আসনং পরিৰারেত্ৰা, পঞ্চ দীপানি পজ্জলুং;
যাৰ উদেতি সূরিযো, দীপা মে পজ্জলুং তদা.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘তত্থ মে সুকতং ব্যম্হং, পঞ্চদীপাতি ৰুচ্চতি;
সট্ঠিযোজনমুব্বেধং, তিংসযোজনৰিত্থতং.
‘‘অসঙ্খিযানি ¶ দীপানি, পরিৰারে জলিংসু মে;
যাৰতা দেৰভৰনং, দীপালোকেন জোততি.
‘‘পরম্মুখা [পুব্বমুখা (স্যা.)] নিসীদিত্ৰা, যদি ইচ্ছামি পস্সিতুং;
উদ্ধং অধো চ তিরিযং, সব্বং পস্সামি চক্খুনা.
‘‘যাৰতা অভিকঙ্খামি, দট্ঠুং সুগতদুগ্গতে [সুকতদুক্কটে (পী.)];
তত্থ আৰরণং নত্থি, রুক্খেসু পব্বতেসু ৰা.
‘‘অসীতি দেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
সতানং চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘যং ¶ ¶ ¶ যং যোনুপপজ্জামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
দীপসতসহস্সানি, পরিৰারে জলন্তি মে.
‘‘দেৰলোকা চৰিত্ৰান, উপ্পজ্জিং মাতুকুচ্ছিযং;
মাতুকুচ্ছিগতা সন্তী, অক্খি মে ন নিমীলতি.
‘‘দীপসতসহস্সানি, পুঞ্ঞকম্মসমঙ্গিতা;
জলন্তি সূতিকাগেহে, পঞ্চদীপানিদং ফলং.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, মানসং ৰিনিৰত্তযিং;
অজরামতং সীতিভাৰং, নিব্বানং ফস্সযিং অহং.
‘‘জাতিযা সত্তৰস্সাহং, অরহত্তমপাপুণিং;
উপসম্পাদযী বুদ্ধো, গুণমঞ্ঞায গোতমো.
‘‘মণ্ডপে রুক্খমূলে ৰা, সুঞ্ঞাগারে ৰসন্তিযা;
সদা পজ্জলতে দীপং, পঞ্চদীপানিদং ফলং.
‘‘দিব্বচক্খু ৰিসুদ্ধং ¶ মে, সমাধিকুসলা অহং;
অভিঞ্ঞাপারমিপ্পত্তা, পঞ্চদীপানিদং ফলং.
‘‘সব্বৰোসিতৰোসানা, কতকিচ্চা অনাসৰা;
পঞ্চদীপা মহাৰীর, পাদে ৰন্দামি চক্খুম.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, যং দীপমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পঞ্চদীপানিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং পঞ্চদীপদাযিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
পঞ্চদীপদাযিকাথেরিযাপদানং পঞ্চমং.
৬. নল়মালিকাথেরীঅপদানং
‘‘চন্দভাগানদীতীরে ¶ , অহোসিং কিন্নরী তদা;
অদ্দসং ৰিরজং বুদ্ধং, সযম্ভুং অপরাজিতং.
‘‘পসন্নচিত্তা ¶ ¶ সুমনা, ৰেদজাতা কতঞ্জলী;
নল়মালং গহেত্ৰান, সযম্ভুং অভিপূজযিং.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা কিন্নরীদেহং [মানসং দেহং (সী. পী. ক.) সুমেধাৰগ্গেপি], তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ছত্তিংসদেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
মনসা পত্থিতং ময্হং, নিব্বত্ততি যথিচ্ছিতং.
‘‘দসন্নং চক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং;
ওচিতত্তাৰ [সুচিতত্তাৰ (পী.)] হুত্ৰান, সংসরামি ভৰেস্ৰহং.
‘‘কুসলং ৰিজ্জতে ময্হং, পব্বজিং অনগারিযং;
পূজারহা অহং অজ্জ, সক্যপুত্তস্স সাসনে.
‘‘ৰিসুদ্ধমনসা অজ্জ, অপেতমনপাপিকা;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, যং বুদ্ধমভিপূজযিং;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, নল়মালাযিদং ফলং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং নল়মালিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
নল়মালিকাথেরিযাপদানং ছট্ঠং.
৭. মহাপজাপতিগোতমীথেরীঅপদানং
‘‘একদা ¶ ¶ লোকপজ্জোতো, ৰেসালিযং মহাৰনে;
কূটাগারে সুসালাযং, ৰসতে নরসারথি.
‘‘তদা জিনস্স মাতুচ্ছা, মহাগোতমি ভিক্খুনী;
তহিং কতে [তহিংযেৰ (স্যা.)] পুরে রম্মে, ৰসী ভিক্খুনুপস্সযে.
‘‘ভিক্খুনীহি ¶ ৰিমুত্তাহি, সতেহি সহ পঞ্চহি;
রহোগতায তস্সেৰং, চিতস্সাসি [চিত্তস্সাপি (স্যা.)] ৰিতক্কিতং.
‘‘বুদ্ধস্স পরিনিব্বানং, সাৰকগ্গযুগস্স ৰা;
রাহুলানন্দনন্দানং, নাহং লচ্ছামি পস্সিতুং.
‘‘বুদ্ধস্স পরিনিব্বানা, সাৰকগ্গযুগস্স ৰা;
মহাকস্সপনন্দানং, আনন্দরাহুলান চ.
‘‘পটিকচ্চাযুসঙ্খারং [পটিগচ্চাযুসঙ্খারে (সী.)] ¶ , ওসজ্জিত্ৰান নিব্বুতিং;
গচ্ছেয্যং লোকনাথেন, অনুঞ্ঞাতা মহেসিনা.
‘‘তথা পঞ্চসতানম্পি, ভিক্খুনীনং ৰিতক্কিতং;
আসি খেমাদিকানম্পি, এতদেৰ ৰিতক্কিতং.
‘‘ভূমিচালো তদা আসি, নাদিতা দেৰদুন্দুভী;
উপস্সযাধিৰত্থাযো, দেৰতা সোকপীল়িতা.
‘‘ৰিলপন্তা সুকরুণং [সকরুণং (সী. স্যা. পী.)], তত্থস্সূনি পৰত্তযুং;
মিত্তা [সব্বা (স্যা. পী.)] ভিক্খুনিযো তাহি, উপগন্ত্ৰান গোতমিং.
‘‘নিপচ্চ সিরসা পাদে, ইদং ৰচনমব্রৰুং;
‘তত্থ তোযলৰাসিত্তা, মযময্যে রহোগতা.
‘‘‘সা ¶ চলা চলিতা ভূমি, নাদিতা দেৰদুন্দুভী;
পরিদেৰা চ সুয্যন্তে, কিমত্থং নূন গোতমী’.
‘‘তদা অৰোচ সা সব্বং, যথাপরিৰিতক্কিতং;
তাযোপি সব্বা আহংসু, যথাপরিৰিতক্কিতং.
‘‘‘যদি তে রুচিতং অয্যে, নিব্বানং পরমং সিৰং;
নিব্বাযিস্সাম সব্বাপি, বুদ্ধানুঞ্ঞায সুব্বতে.
‘‘‘মযং ¶ সহাৰ নিক্খন্তা, ঘরাপি চ ভৰাপি চ;
সহাযেৰ গমিস্সাম, নিব্বানং পদমুত্তমং’.
‘‘‘নিব্বানায ৰজন্তীনং, কিং ৰক্খামী’তি সা ৰদং;
সহ সব্বাহি নিগ্গঞ্ছি, ভিক্খুনীনিলযা তদা.
‘‘উপস্সযে ¶ যাধিৰত্থা, দেৰতা তা খমন্তু মে;
ভিক্খুনীনিলযস্সেদং, পচ্ছিমং দস্সনং মম.
‘‘ন জরা মচ্চু ৰা যত্থ, অপ্পিযেহি সমাগমো;
পিযেহি ন ৰিযোগোত্থি, তং ৰজিস্সং [তং ৰজ্জিযং (স্যা.)] অসঙ্খতং.
‘‘অৰীতরাগা তং সুত্ৰা, ৰচনং সুগতোরসা;
সোকট্টা পরিদেৰিংসু, অহো নো অপ্পপুঞ্ঞতা.
‘‘ভিক্খুনীনিলযো ¶ সুঞ্ঞো, ভূতো তাহি ৰিনা অযং;
পভাতে ৰিয তারাযো, ন দিস্সন্তি জিনোরসা.
‘‘নিব্বানং গোতমী যাতি, সতেহি সহ পঞ্চহি;
নদীসতেহিৰ সহ, গঙ্গা পঞ্চহি সাগরং.
‘‘রথিযায ¶ ৰজন্তিযো [ৰজন্তিং তং (সী.), ৰজন্তি তং (স্যা.), ৰজন্তানং (পী.)], দিস্ৰা সদ্ধা উপাসিকা;
ঘরা নিক্খম্ম পাদেসু, নিপচ্চ ইদমব্রৰুং.
‘‘‘পসীদস্সু মহাভোগে, অনাথাযো ৰিহায নো;
তযা ন যুত্তা [যুত্তং (সী. স্যা. পী.)] নিব্বাতুং, ইচ্ছট্টা ৰিলপিংসু তা’.
‘‘তাসং সোকপহানত্থং, অৰোচ মধুরং গিরং;
‘রুদিতেন অলং পুত্তা, হাসকালোযমজ্জ ৰো.
‘‘‘পরিঞ্ঞাতং মযা দুক্খং, দুক্খহেতু ৰিৰজ্জিতো;
নিরোধো মে সচ্ছিকতো, মগ্গো চাপি সুভাৰিতো.
পঠমং ভাণৰারং.
‘‘‘পরিচিণ্ণো মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;
ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.
‘‘‘যস্সত্থায পব্বজিতা, অগারস্মানগারিযং;
সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো.
‘‘‘বুদ্ধো ¶ তস্স চ সদ্ধম্মো, অনূনো যাৰ তিট্ঠতি;
নিব্বাতুং তাৰ কালো মে, মা মং সোচথ পুত্তিকা.
‘‘‘কোণ্ডঞ্ঞানন্দনন্দাদী ¶ , তিট্ঠন্তি রাহুলো জিনো;
সুখিতো সহিতো সঙ্ঘো, হতদব্বা চ তিত্থিযা.
‘‘‘ওক্কাকৰংসস্স যসো, উস্সিতো মারমদ্দনো;
ননু সম্পতি কালো মে, নিব্বানত্থায পুত্তিকা.
‘‘‘চিরপ্পভুতি ¶ যং ময্হং, পত্থিতং অজ্জ সিজ্ঝতে;
আনন্দভেরিকালোযং, কিং ৰো অস্সূহি পুত্তিকা.
‘‘‘সচে মযি দযা অত্থি, যদি চত্থি কতঞ্ঞুতা;
সদ্ধম্মট্ঠিতিযা সব্বা, করোথ ৰীরিযং দল়্হং.
‘‘‘থীনং অদাসি পব্বজ্জং, সম্বুদ্ধো যাচিতো মযা;
তস্মা যথাহং নন্দিস্সং, তথা তমনুতিট্ঠথ’.
‘‘তা এৰমনুসাসিত্ৰা, ভিক্খুনীহি পুরক্খতা;
উপেচ্চ বুদ্ধং ৰন্দিত্ৰা, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘অহং ¶ সুগত তে মাতা, ত্ৰঞ্চ ৰীর পিতা মম;
সদ্ধম্মসুখদ [সদ্ধম্মসুখদো (সী. স্যা. পী.)] নাথ, তযা জাতাম্হি গোতম.
‘‘‘সংৰদ্ধিতোযং সুগত, রূপকাযো মযা তৰ;
অনিন্দিতো [আনন্দিযো (স্যা.), অনিন্দিযো (পী.)] ধম্মকাযো [ধম্মতনু (সী. পী. ক.)], মম সংৰদ্ধিতো তযা.
‘‘‘মুহুত্তং তণ্হাসমণং, খীরং ত্ৰং পাযিতো মযা;
তযাহং সন্তমচ্চন্তং, ধম্মখীরঞ্হি [ধম্মখীরম্পি (স্যা., ক.)] পাযিতা.
‘‘‘বন্ধনারক্খনে ময্হং, অণণো [অনণো (সী. স্যা. পী.)] ত্ৰং মহামুনে;
পুত্তকামা থিযো যাচং, লভন্তি তাদিসং সুতং.
‘‘‘মন্ধাতাদিনরিন্দানং, যা মাতা সা ভৰণ্ণৰে;
নিমুগ্গাহং তযা পুত্ত, তারিতা ভৰসাগরা.
‘‘‘রঞ্ঞো মাতা মহেসীতি, সুলভং নামমিত্থিনং;
বুদ্ধমাতাতি যং নামং, এতং পরমদুল্লভং.
‘‘‘তঞ্চ ¶ লদ্ধং মহাৰীর, পণিধানং মমং তযা;
অণুকং ৰা মহন্তং ৰা, তং সব্বং পূরিতং মযা.
‘‘‘পরিনিব্বাতুমিচ্ছামি ¶ ¶ , ৰিহাযেমং কল়েৰরং;
অনুজানাহি মে ৰীর, দুক্খন্তকর নাযক.
‘‘‘চক্কঙ্কুসধজাকিণ্ণে, পাদে কমলকোমলে;
পসারেহি পণামং তে, করিস্সং পুত্তউত্তমে [পুত্তপেমসা (সী. পী.), পুত্তপেমহং (স্যা.)].
‘‘‘সুৰণ্ণরাসিসঙ্কাসং, সরীরং কুরু পাকটং;
কত্ৰা দেহং সুদিট্ঠং তে, সন্তিং গচ্ছামি নাযক’.
‘‘দ্ৰত্তিংসলক্খণূপেতং, সুপ্পভালঙ্কতং তনুং;
সঞ্ঝাঘনাৰ বালক্কং, মাতুচ্ছং দস্সযী জিনো.
‘‘ফুল্লারৰিন্দসংকাসে, তরুণাদিচ্চসপ্পভে;
চক্কঙ্কিতে পাদতলে, ততো সা সিরসা পতি.
‘‘‘পণমামি নরাদিচ্চ, আদিচ্চকুলকেতুকং;
পচ্ছিমে মরণে ময্হং [সরণং ময্হং (স্যা.)], ন তং ইক্খামহং পুনো.
‘‘‘ইত্থিযো ¶ নাম লোকগ্গ, সব্বদোসাকরা মতা;
যদি কো চত্থি দোসো মে, খমস্সু করুণাকর.
‘‘‘ইত্থিকানঞ্চ পব্বজ্জং, হং তং যাচিং পুনপ্পুনং;
তত্থ চে অত্থি দোসো মে, তং খমস্সু নরাসভ.
‘‘‘মযা ভিক্খুনিযো ৰীর, তৰানুঞ্ঞায সাসিতা;
তত্র চে অত্থি দুন্নীতং, তং খমস্সু খমাধিপ [খমাধিতি (স্যা.), খমাপিতো (ক.)].
‘‘‘অক্খন্তে ¶ নাম খন্তব্বং, কিং ভৰে গুণভূসনে;
কিমুত্তরং তে ৰক্খামি, নিব্বানায ৰজন্তিযা.
‘‘‘সুদ্ধে অনূনে মম ভিক্খুসঙ্ঘে, লোকা ইতো নিস্সরিতুং খমন্তে;
পভাতকালে ব্যসনঙ্গতানং, দিস্ৰান নিয্যাতিৰ চন্দলেখা’.
‘‘‘তদেতরা ভিক্খুনিযো জিনগ্গং, তারাৰ চন্দানুগতা সুমেরুং;
পদক্খিণং কচ্চ নিপচ্চ পাদে, ঠিতা মুখন্তং সমুদিক্খমানা.
‘‘‘ন ¶ তিত্তিপুব্বং তৰ দস্সনেন, চক্খুং ন সোতং তৰ ভাসিতেন;
চিত্তং মমং কেৰলমেকমেৰ, পপ্পুয্য তং ধম্মরসেন তিত্তি.
‘‘‘নদতো পরিসাযং তে, ৰাদিতব্বপহারিনো;
যে তে দক্খন্তি ৰদনং, ধঞ্ঞা তে নরপুঙ্গৰ.
‘‘‘দীঘঙ্গুলী ¶ তম্বনখে, সুভে আযতপণ্হিকে;
যে পাদে পণমিস্সন্তি [পণমাযন্তি (স্যা.)], তেপি ধঞ্ঞা গুণন্ধর.
‘‘‘মধুরানি ¶ পহট্ঠানি, দোসগ্ঘানি হিতানি চ;
যে তে ৰাক্যানি সুয্যন্তি, তেপি ধঞ্ঞা নরুত্তম.
‘‘‘ধঞ্ঞাহং ¶ তে মহাৰীর, পাদপূজনতপ্পরা [মানপূজনতপ্পরা (ক.)];
তিণ্ণসংসারকন্তারা, সুৰাক্যেন সিরীমতো’.
‘‘ততো সা অনুসাৰেত্ৰা [অনুমানে ত্ৰা (ক.)], ভিক্খুসঙ্ঘম্পি সুব্বতা;
রাহুলানন্দনন্দে চ, ৰন্দিত্ৰা ইদমব্রৰি.
‘‘‘আসীৰিসালযসমে, রোগাৰাসে কল়েৰরে;
নিব্বিন্দা দুক্খসঙ্ঘাটে, জরামরণগোচরে.
‘‘‘নানাকলিমলাকিণ্ণে [নানাকুণপমলাকিণ্ণে (স্যা.), নানাকাল়মলাকিণ্ণে (ক.)], পরাযত্তে নিরীহকে;
তেন নিব্বাতুমিচ্ছামি, অনুমঞ্ঞথ পুত্তকা’.
‘‘নন্দো রাহুলভদ্দো চ, ৰীতসোকা নিরাসৰা;
ঠিতাচলট্ঠিতি থিরা, ধম্মতমনুচিন্তযুং.
‘‘‘ধিরত্থু সঙ্খতং লোলং, অসারং কদলূপমং;
মাযামরীচিসদিসং, ইতরং অনৰট্ঠিতং.
‘‘‘যত্থ নাম জিনস্সাযং, মাতুচ্ছা বুদ্ধপোসিকা;
গোতমী নিধনং যাতি, অনিচ্চং সব্বসঙ্খতং’.
‘‘আনন্দো চ তদা সেখো, সোকট্টো [কনিট্ঠো (স্যা.)] জিনৰচ্ছলো;
তত্থস্সূনি করোন্তো সো, করুণং পরিদেৰতি.
‘‘হা সন্তিং [ভাসন্তী (স্যা.)] গোতমী যাতি, নূন বুদ্ধোপি নিব্বুতিং;
গচ্ছতি ন চিরেনেৰ, অগ্গিরিৰ নিরিন্ধনো.
‘‘এৰং ¶ ৰিলাপমানং তং, আনন্দং আহ গোতমী;
সুতসাগরগম্ভীর ¶ , বুদ্ধোপট্ঠানতপ্পর.
‘‘‘ন যুত্তং সোচিতুং পুত্ত, হাসকালে উপট্ঠিতে;
তযা মে সরণং পুত্ত, নিব্বানং তমুপাগতং.
‘‘‘তযা তাত সমজ্ঝিট্ঠো, পব্বজ্জং অনুজানি নো;
মা পুত্ত ৰিমনো হোহি, সফলো তে পরিস্সমো.
‘‘‘যং ¶ ¶ ন দিট্ঠং পুরাণেহি, তিত্থিকাচরিযেহিপি;
তং পদং সুকুমারীহি, সত্তৰস্সাহি ৰেদিতং.
‘‘‘বুদ্ধসাসনপালেত, পচ্ছিমং দস্সনং তৰ;
তত্থ গচ্ছামহং পুত্ত, গতো যত্থ ন দিস্সতে.
‘‘‘কদাচি ধম্মং দেসেন্তো, খিপী লোকগ্গনাযকো;
তদাহং আসীসৰাচং, অৰোচং অনুকম্পিকা.
‘‘‘চিরং জীৰ মহাৰীর, কপ্পং তিট্ঠ মহামুনে;
সব্বলোকস্স অত্থায, ভৰস্সু অজরামরো.
‘‘‘তং তথাৰাদিনিং বুদ্ধো, মমং সো এতদব্রৰি;
‘ন হেৰং ৰন্দিযা বুদ্ধা, যথা ৰন্দসি গোতমী.
‘‘‘কথং চরহি সব্বঞ্ঞূ, ৰন্দিতব্বা তথাগতা;
কথং অৰন্দিযা বুদ্ধা, তং মে অক্খাহি পুচ্ছিতো.
‘‘‘আরদ্ধৰীরিযে পহিতত্তে, নিচ্চং দল়্হপরক্কমে;
সমগ্গে সাৰকে পস্স, এতং বুদ্ধানৰন্দনং.
‘‘‘ততো উপস্সযং গন্ত্ৰা, একিকাহং ৰিচিন্তযিং;
সমগ্গপরিসং নাথো, রোধেসি তিভৰন্তগো.
‘‘‘হন্দাহং ¶ পরিনিব্বিস্সং, মা ৰিপত্তিতমদ্দসং;
এৰাহং চিন্তযিত্ৰান, দিস্ৰান ইসিসত্তমং.
‘‘‘পরিনিব্বানকালং মে, আরোচেসিং [আরোচেমি (স্যা.)] ৰিনাযকং;
ততো সো সমনুঞ্ঞাসি, কালং জানাহি গোতমী.
‘‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘‘থীনং ধম্মাভিসমযে, যে বালা ৰিমতিং গতা;
তেসং দিট্ঠিপ্পহানত্থং, ইদ্ধিং দস্সেহি গোতমী’.
‘‘তদা নিপচ্চ সম্বুদ্ধং, উপ্পতিত্ৰান অম্বরং;
ইদ্ধী অনেকা দস্সেসি, বুদ্ধানুঞ্ঞায গোতমী.
‘‘একিকা বহুধা আসি, বহুকা চেতিকা তথা;
আৰিভাৰং তিরোভাৰং, তিরোকুট্টং [তিরোকুড্ডং (স্যা.)] তিরোনগং.
‘‘অসজ্জমানা ¶ ¶ অগমা, ভূমিযম্পি নিমুজ্জথ;
অভিজ্জমানে উদকে, অগঞ্ছি মহিযা যথা.
‘‘সকুণীৰ তথাকাসে, পল্লঙ্কেন কমী তদা;
ৰসং ৰত্তেসি কাযেন, যাৰ ব্রহ্মনিৰেসনং.
‘‘সিনেরুং ¶ দণ্ডং কত্ৰান, ছত্তং কত্ৰা মহামহিং;
সমূলং পরিৰত্তেত্ৰা, ধারযং চঙ্কমী নভে.
‘‘ছস্সূরোদযকালেৰ, লোকঞ্চাকাসি ধূমিকং;
যুগন্তে ৰিয লোকং সা, জালামালাকুলং অকা.
‘‘মুচলিন্দং মহাসেলং, মেরুমূলনদন্তরে [মেরুমন্দারদদ্দরে (সী. পী.), মেরুং মন্দারদন্তরে (স্যা.)];
সাসপারিৰ সব্বানি, একেনগ্গহি মুট্ঠিনা.
‘‘অঙ্গুলগ্গেন ছাদেসি, ভাকরং সনিসাকরং;
চন্দসূরসহস্সানি, আৰেল়মিৰ ধারযি.
‘‘চতুসাগরতোযানি, ধারযী একপাণিনা;
যুগন্তজলদাকারং, মহাৰস্সং পৰস্সথ.
‘‘চক্কৰত্তিং সপরিসং, মাপযী সা নভত্তলে;
গরুল়ং দ্ৰিরদং সীহং, ৰিনদন্তং পদস্সযি.
‘‘একিকা অভিনিম্মিত্ৰা, অপ্পমেয্যং ভিক্খুনীগণং;
পুন অন্তরধাপেত্ৰা, একিকা মুনিমব্রৰি.
‘‘‘মাতুচ্ছা ¶ তে মহাৰীর, তৰ সাসনকারিকা;
অনুপ্পত্তা সকং অত্থং, পাদে ৰন্দামি চক্খুম’.
‘‘দস্সেত্ৰা ৰিৰিধা ইদ্ধী, ওরোহিত্ৰা নভত্তলা;
ৰন্দিত্ৰা লোকপজ্জোতং, একমন্তং নিসীদি সা.
‘‘সা ৰীসৰস্সসতিকা, জাতিযাহং মহামুনে;
অলমেত্তাৰতা ৰীর, নিব্বাযিস্সামি নাযক.
‘‘তদাতিৰিম্হিতা ¶ সব্বা, পরিসা সা কতঞ্জলী;
অৰোচয্যে কথং আসি, অতুলিদ্ধিপরক্কমা.
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং ¶ হংসৰতিযং, জাতামচ্চকুলে অহুং;
সব্বোপকারসম্পন্নে, ইদ্ধে ফীতে মহদ্ধনে.
‘‘কদাচি পিতুনা সদ্ধিং, দাসিগণপুরক্খতা;
মহতা পরিৰারেন, তং উপেচ্চ নরাসভং.
‘‘ৰাসৰং ৰিয ৰস্সন্তং, ধম্মমেঘং অনাসৰং [পৰস্সযং (ক.)];
সরদাদিচ্চসদিসং, রংসিজালসমুজ্জলং [রংসিমালাকুলং জিনং (সী. স্যা.), রংসিজালাকুলং জিনং (পী.)].
‘‘দিস্ৰা চিত্তং পসাদেত্ৰা, সুত্ৰা চস্স সুভাসিতং;
মাতুচ্ছং ভিক্খুনিং অগ্গে, ঠপেন্তং নরনাযকং.
‘‘সুত্ৰা দত্ৰা মহাদানং, সত্তাহং তস্স তাদিনো;
সসঙ্ঘস্স নরগ্গস্স, পচ্চযানি বহূনি চ.
‘‘নিপচ্চ পাদমূলম্হি, তং ঠানমভিপত্থযিং;
ততো মহাপরিসতিং, অৰোচ ইসিসত্তমো.
‘‘‘যা সসঙ্ঘং অভোজেসি, সত্তাহং লোকনাযকং;
তমহং কিত্তযিস্সামি, সুণাথ মম ভাসতো.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ¶ ¶ ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
গোতমী নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা.
‘‘‘তস্স বুদ্ধস্স মাতুচ্ছা, জীৰিতাপাদিকা [জীৰিতপালিকা (স্যা.)] অযং;
রত্তঞ্ঞূনঞ্চ অগ্গত্তং, ভিক্খুনীনং লভিস্সতি’.
‘‘তং সুত্ৰান পমোদিত্ৰা [তং সুত্ৰাহং পমুদিতা (সী. স্যা. পী.)], যাৰজীৰং তদা জিনং;
পচ্চযেহি উপট্ঠিত্ৰা, ততো কালঙ্কতা অহং.
‘‘তাৰতিংসেসু দেৰেসু, সব্বকামসমিদ্ধিসু;
নিব্বত্তা দসহঙ্গেহি, অঞ্ঞে অভিভৰিং অহং.
‘‘রূপসদ্দেহি গন্ধেহি, রসেহি ফুসনেহি চ;
আযুনাপি চ ৰণ্ণেন, সুখেন যসসাপি চ.
‘‘তথেৰাধিপতেয্যেন, অধিগয্হ ৰিরোচহং;
অহোসিং অমরিন্দস্স, মহেসী দযিতা তহিং.
‘‘সংসারে ¶ ¶ সংসরন্তীহং, কম্মৰাযুসমেরিতা;
কাসিস্স রঞ্ঞো ৰিসযে, অজাযিং দাসগামকে.
‘‘পঞ্চদাসসতানূনা, নিৰসন্তি তহিং তদা;
সব্বেসং তত্থ যো জেট্ঠো, তস্স জাযা অহোসহং.
‘‘সযম্ভুনো পঞ্চসতা, গামং পিণ্ডায পাৰিসুং;
তে দিস্ৰান অহং তুট্ঠা, সহ সব্বাহি ইত্থিভি [ঞাতিভি (সী. স্যা. পী.)].
‘‘পূগা হুত্ৰাৰ সব্বাযো [কত্ৰা পঞ্চসতকুটী (সী. স্যা.)], চতুমাসে উপট্ঠহুং [উপট্ঠিয (সী. স্যা. পী.)];
তিচীৰরানি দত্ৰান, সংসরিম্হ [পসন্নাম্হ (স্যা.)] সসামিকা.
‘‘ততো ¶ চুতা সব্বাপি তা, তাৰতিংসগতা মযং;
পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতা দেৰদহে পুরে.
‘‘পিতা অঞ্জনসক্কো মে, মাতা মম সুলক্খণা;
ততো কপিলৰত্থুস্মিং, সুদ্ধোদনঘরং গতা.
‘‘সেসা [সব্বা (স্যা.)] সক্যকুলে জাতা, সক্যানং ঘরমাগমুং;
অহং ৰিসিট্ঠা সব্বাসং, জিনস্সাপাদিকা অহুং.
‘‘মম ¶ পুত্তোভিনিক্খম্ম [স মে পুত্তো… (স্যা.)], বুদ্ধো আসি ৰিনাযকো;
পচ্ছাহং পব্বজিত্ৰান, সতেহি সহ পঞ্চহি.
‘‘সাকিযানীহি ধীরাহি, সহ সন্তিসুখং ফুসিং;
যে তদা পুব্বজাতিযং, অম্হাকং আসু সামিনো.
‘‘সহপুঞ্ঞস্স কত্তারো, মহাসমযকারকা;
ফুসিংসু অরহত্তং তে, সুগতেনানুকম্পিতা.
‘‘তদেতরা ভিক্খুনিযো, আরুহিংসু নভত্তলং;
সংগতা [খগতা (সী.)] ৰিয তারাযো, ৰিরোচিংসু মহিদ্ধিকা.
‘‘ইদ্ধী অনেকা দস্সেসুং, পিল়ন্ধৰিকতিং যথা;
কম্মারো কনকস্সেৰ, কম্মঞ্ঞস্স সুসিক্খিতো [পুণ্ণকম্মেসু সিক্খিতা (স্যা.)].
‘‘দস্সেত্ৰা পাটিহীরানি, ৰিচিত্তানি [ৰিৰিধানি (স্যা.)] বহূনি চ;
তোসেত্ৰা ৰাদিপৰরং, মুনিং সপরিসং তদা.
‘‘ওরোহিত্ৰান গগনা, ৰন্দিত্ৰা ইসিসত্তমং;
অনুঞ্ঞাতা নরগ্গেন, যথাঠানে নিসীদিসুং.
‘‘‘অহোনুকম্পিকা ¶ অম্হং, সব্বাসং চির গোতমী;
ৰাসিতা তৰ পুঞ্ঞেহি, পত্তা নো আসৰক্খযং.
‘‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা অম্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগীৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরাম অনাসৰা.
‘‘‘স্ৰাগতং ৰত নো আসি, বুদ্ধসেট্ঠস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোম, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোম মহামুনে.
‘‘‘পুব্বেনিৰাসং জানাম, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘‘অত্থে ¶ ধম্মে চ নেরুত্তে, পটিভানে [পটিভাণে (সী. স্যা.)] চ ৰিজ্জতি;
ঞাণং অম্হং মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘‘অস্মাভি পরিচিণ্ণোসি, মেত্তচিত্তাহি নাযক;
অনুজানাহি সব্বাসং [সব্বাযো (স্যা. পী.)], নিব্বানায মহামুনে’.
‘‘নিব্বাযিস্সাম ইচ্চেৰং, কিং ৰক্খামি ৰদন্তিযো;
যস্স দানি চ ৰো কালং, মঞ্ঞথাতি জিনোব্রৰি.
‘‘গোতমীআদিকা তাযো, তদা ভিক্খুনিযো জিনং;
ৰন্দিত্ৰা আসনা তম্হা, ৰুট্ঠায অগমিংসু তা.
‘‘মহতা ¶ জনকাযেন, সহ লোকগ্গনাযকো;
অনুসংযাযী সো [অনুসংসাৰযী (স্যা. ক.)] ৰীরো, মাতুচ্ছং যাৰকোট্ঠকং.
‘‘তদা নিপতি পাদেসু, গোতমী লোকবন্ধুনো;
সহেৰ তাহি সব্বাহি, পচ্ছিমং পাদৰন্দনং.
‘‘‘ইদং পচ্ছিমকং ময্হং, লোকনাথস্স দস্সনং;
ন পুনো অমতাকারং, পস্সিস্সামি মুখং তৰ.
‘‘‘ন চ মে ৰন্দনং [ৰদনং (ক.)] ৰীর, তৰ পাদে সুকোমলে;
সম্ফুসিস্সতি লোকগ্গ, অজ্জ গচ্ছামি নিব্বুতিং’.
‘‘রূপেন ¶ কিং তৰানেন, দিট্ঠে ধম্মে যথাতথে;
সব্বং সঙ্খতমেৰেতং, অনস্সাসিকমিত্তরং.
‘‘সা সহ তাহি গন্ত্ৰান, ভিক্খুনুপস্সযং সকং;
অড্ঢপল্লঙ্কমাভুজ্জ, নিসীদি পরমাসনে.
‘‘তদা উপাসিকা তত্থ, বুদ্ধসাসনৰচ্ছলা;
তস্সা পৰত্তিং সুত্ৰান, উপেসুং পাদৰন্দিকা.
‘‘করেহি উরং পহন্তা, ছিন্নমূলা যথা লতা;
রোদন্তা করুণং রৰং, সোকট্টা ভূমিপাতিতা.
‘‘মা ¶ নো সরণদে নাথে, ৰিহায গমি নিব্বুতিং;
নিপতিত্ৰান যাচাম, সব্বাযো সিরসা মযং.
‘‘যা ¶ পধানতমা তাসং, সদ্ধা পঞ্ঞা উপাসিকা;
তস্সা সীসং পমজ্জন্তী, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘অলং ¶ পুত্তা ৰিসাদেন, মারপাসানুৰত্তিনা;
অনিচ্চং সঙ্খতং সব্বং, ৰিযোগন্তং চলাচলং’.
‘‘ততো সা তা ৰিসজ্জিত্ৰা, পঠমং ঝানমুত্তমং;
দুতিযঞ্চ ততিযঞ্চ, সমাপজ্জি চতুত্থকং.
‘‘আকাসাযতনঞ্চেৰ, ৰিঞ্ঞাণাযতনং তথা;
আকিঞ্চং নেৰসঞ্ঞঞ্চ, সমাপজ্জি যথাক্কমং.
‘‘পটিলোমেন ঝানানি, সমাপজ্জিত্থ গোতমী;
যাৰতা পঠমং ঝানং, ততো যাৰচতুত্থকং.
‘‘ততো ৰুট্ঠায নিব্বাযি, দীপচ্চীৰ নিরাসৰা [নিরাসনা (সী. পী.)];
ভূমিচালো মহা আসি, নভসা ৰিজ্জুতা পতি.
‘‘পনাদিতা দুন্দুভিযো, পরিদেৰিংসু দেৰতা;
পুপ্ফৰুট্ঠী চ গগনা, অভিৰস্সথ মেদনিং.
‘‘কম্পিতো মেরুরাজাপি, রঙ্গমজ্ঝে যথা নটো;
সোকেন চাতিদীনোৰ ৰিরৰো আসি সাগরো.
‘‘দেৰা নাগাসুরা ব্রহ্মা, সংৰিগ্গাহিংসু তঙ্খণে;
‘অনিচ্চা ৰত সঙ্খারা, যথাযং ৰিলযং গতা’.
‘‘যা ¶ চে মং পরিৰারিংসু, সত্থু সাসনকারিকা;
তাযোপি অনুপাদানা, দীপচ্চি ৰিয [দীপসিখা ৰিয (স্যা.)] নিব্বুতা.
‘‘হা যোগা ৰিপ্পযোগন্তা, হানিচ্চং সব্বসঙ্খতং;
হা জীৰিতং ৰিনাসন্তং, ইচ্চাসি পরিদেৰনা.
‘‘ততো ¶ দেৰা চ ব্রহ্মা চ, লোকধম্মানুৰত্তনং;
কালানুরূপং কুব্বন্তি, উপেত্ৰা ইসিসত্তমং.
‘‘তদা ¶ আমন্তযী সত্থা, আনন্দং সুতসাগরং [সুতিসাগরং (সী. স্যা. পী.)];
‘গচ্ছানন্দ নিৰেদেহি, ভিক্খূনং মাতু নিব্বুতিং’.
‘‘তদানন্দো ¶ নিরানন্দো, অস্সুনা পুণ্ণলোচনো;
গগ্গরেন সরেনাহ, ‘সমাগচ্ছন্তু ভিক্খৰো.
‘‘‘পুব্বদক্খিণপচ্ছাসু, উত্তরায চ সন্তিকে;
সুণন্তু ভাসিতং ময্হং, ভিক্খৰো সুগতোরসা.
‘‘‘যা ৰড্ঢযি পযত্তেন, সরীরং পচ্ছিমং মুনে;
সা গোতমী গতা সন্তিং, তারাৰ সূরিযোদযে.
‘‘‘বুদ্ধমাতাতি পঞ্ঞত্তিং [সঞ্ঞত্তিং (স্যা.)], ঠপযিত্ৰা গতাসমং;
ন যত্থ পঞ্চনেত্তোপি, গতিং [গতং (সী. পী.), তত্থ (স্যা.)] দক্খতি নাযকো.
‘‘‘যস্সত্থি সুগতে সদ্ধা, যো চ পিযো মহামুনে;
বুদ্ধমাতুস্স [বুদ্ধমাতরি (সী.), বুদ্ধস্স মাতু (স্যা.)] সক্কারং, করোতু সুগতোরসো’.
‘‘সুদূরট্ঠাপি তং সুত্ৰা, সীঘমাগচ্ছু ভিক্খৰো;
কেচি বুদ্ধানুভাৰেন, কেচি ইদ্ধীসু কোৰিদা.
‘‘কূটাগারৰরে রম্মে, সব্বসোণ্ণমযে সুভে;
মঞ্চকং সমারোপেসুং, যত্থ সুত্তাসি গোতমী.
‘‘চত্তারো লোকপালা তে, অংসেহি সমধারযুং;
সেসা সক্কাদিকা দেৰা, কূটাগারে সমগ্গহুং.
‘‘কূটাগারানি ¶ সব্বানি, আসুং পঞ্চসতানিপি;
সরদাদিচ্চৰণ্ণানি, ৰিস্সকম্মকতানি হি.
‘‘সব্বা তাপি ভিক্খুনিযো, আসুং মঞ্চেসু সাযিতা;
দেৰানং খন্ধমারুল়্হা, নিয্যন্তি অনুপুব্বসো.
‘‘সব্বসো ¶ ছাদিতং আসি, ৰিতানেন নভত্তলং;
সতারা চন্দসূরা চ, লঞ্ছিতা কনকামযা.
‘‘পটাকা ¶ উস্সিতানেকা, ৰিততা পুপ্ফকঞ্চুকা;
ওগতাকাসপদুমা [ওগতাকাসধূমাৰ (পী.)], মহিযা পুপ্ফমুগ্গতং.
‘‘দস্সন্তি চন্দসূরিযা, পজ্জলন্তি চ তারকা;
মজ্ঝং গতোপি চাদিচ্চো, ন তাপেসি সসী যথা.
‘‘দেৰা ¶ দিব্বেহি গন্ধেহি, মালেহি সুরভীহি চ;
ৰাদিতেহি চ নচ্চেহি, সঙ্গীতীহি চ পূজযুং.
‘‘নাগাসুরা চ ব্রহ্মানো, যথাসত্তি যথাবলং;
পূজযিংসু চ নিয্যন্তিং, নিব্বুতং বুদ্ধমাতরং.
‘‘সব্বাযো পুরতো নীতা, নিব্বুতা সুগতোরসা;
গোতমী নিয্যতে পচ্ছা, সক্কতা বুদ্ধপোসিকা.
‘‘পুরতো দেৰমনুজা, সনাগাসুরব্রহ্মকা;
পচ্ছা সসাৰকো বুদ্ধো, পূজত্থং যাতি মাতুযা.
‘‘বুদ্ধস্স পরিনিব্বানং, নেদিসং আসি যাদিসং;
গোতমীপরিনিব্বানং, অতেৰচ্ছরিযং [অতীৰচ্ছরিযং (সব্বত্থ) মোগল্লানব্যাকরণং ওলোকেতব্বং] অহু.
‘‘বুদ্ধো ¶ বুদ্ধস্স নিব্বানে [ন বুদ্ধো বুদ্ধনিব্বানে (স্যা. পী.)], নোপটিযাদি [নোপদিস্সতি (সী. পী.), সারিপুত্তাদি (স্যা.)] ভিক্খৰো;
বুদ্ধো গোতমিনিব্বানে, সারিপুত্তাদিকা তথা [যথা (স্যা.)].
‘‘চিতকানি করিত্ৰান, সব্বগন্ধমযানি তে;
গন্ধচুণ্ণপকিণ্ণানি, ঝাপযিংসু চ তা তহিং.
‘‘সেসভাগানি ডয্হিংসু, অট্ঠী সেসানি সব্বসো;
আনন্দো চ তদাৰোচ, সংৰেগজনকং ৰচো.
‘‘‘গোতমী নিধনং যাতা, ডয্হঞ্চস্সা সরীরকং;
সঙ্কেতং বুদ্ধনিব্বানং, ন চিরেন ভৰিস্সতি’.
‘‘ততো গোতমিধাতূনি, তস্সা পত্তগতানি সো;
উপনামেসি নাথস্স, আনন্দো বুদ্ধচোদিতো.
‘‘পাণিনা তানি পগ্গয্হ, অৰোচ ইসিসত্তমো;
‘মহতো সারৰন্তস্স, যথা রুক্খস্স তিট্ঠতো.
‘‘‘যো ¶ ¶ সো মহত্তরো খন্ধো, পলুজ্জেয্য অনিচ্চতা;
তথা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স, গোতমী পরিনিব্বুতা.
‘‘‘অহো অচ্ছরিযং ময্হং [আনন্দ পস্স বুদ্ধস্স (স্যা.)], নিব্বুতাযপি মাতুযা;
সরীরমত্তসেসায, নত্থি সোকপরিদ্দৰো [ন সোকপরিদেৰনা (স্যা.)].
‘‘‘ন ¶ সোচিযা পরেসং সা, তিণ্ণসংসারসাগরা;
পরিৰজ্জিতসন্তাপা, সীতিভূতা সুনিব্বুতা.
‘‘‘পণ্ডিতাসি মহাপঞ্ঞা, পুথুপঞ্ঞা তথেৰ চ;
রত্তঞ্ঞূ ভিক্খুনীনং সা, এৰং ধারেথ ভিক্খৰো.
‘‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী আসি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী আসি চ গোতমী.
‘‘‘পুব্বেনিৰাসমঞ্ঞাসি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি তস্সা পুনব্ভৰো.
‘‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
পরিসুদ্ধং অহু ঞাণং, তস্মা সোচনিযা ন সা.
‘‘‘অযোঘনহতস্সেৰ, জলতো জাতৰেদস্স;
অনুপুব্বূপসন্তস্স, যথা ন ঞাযতে গতি.
‘‘‘এৰং সম্মা ৰিমুত্তানং, কামবন্ধোঘতারিনং;
পঞ্ঞাপেতুং গতি নত্থি, পত্তানং অচলং সুখং.
‘‘‘অত্তদীপা ততো হোথ, সতিপট্ঠানগোচরা;
ভাৰেত্ৰা সত্তবোজ্ঝঙ্গে, দুক্খস্সন্তং করিস্সথ’’’.
ইত্থং সুদং মহাপজাপতিগোতমী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
মহাপজাপতিগোতমীথেরিযাপদানং সত্তমং.
৮. খেমাথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং ¶ ¶ হংসৰতিযং, জাতা সেট্ঠিকুলে অহুং [অহু (স্যা.)];
নানারতনপজ্জোতে, মহাসুখসমপ্পিতা.
‘‘উপেত্ৰা ¶ তং মহাৰীরং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং;
ততো জাতপ্পসাদাহং, উপেমি সরণং জিনং.
‘‘মাতরং ¶ পিতরং চাহং, আযাচিত্ৰা ৰিনাযকং;
নিমন্তযিত্ৰা সত্তাহং, ভোজযিং সহসাৰকং.
‘‘অতিক্কন্তে চ সত্তাহে, মহাপঞ্ঞানমুত্তমং;
ভিক্খুনিং এতদগ্গম্হি, ঠপেসি নরসারথি.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, পুনো তস্স মহেসিনো;
কারং কত্ৰান তং ঠানং, পণিপচ্চ পণীদহিং.
‘‘ততো মম জিনো [মং স জিনো (স্যা.)] আহ, ‘সিজ্ঝতং পণিধী তৰ;
সসঙ্ঘে মে কতং কারং, অপ্পমেয্যফলং তযা.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
এতদগ্গমনুপ্পত্তা, খেমা নাম ভৰিস্সতি’.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগা অহং.
‘‘ততো চুতা যামমগং, ততোহং তুসিতং গতা;
ততো চ নিম্মানরতিং, ৰসৰত্তিপুরং ততো.
‘‘যত্থ ¶ যত্থূপপজ্জামি, তস্স কম্মস্স ৰাহসা;
তত্থ তত্থেৰ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘ততো চুতা মনুস্সত্তে, রাজূনং চক্কৰত্তিনং;
মণ্ডলীনঞ্চ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘সম্পত্তিং অনুভোত্ৰান, দেৰেসু মনুজেসু চ;
সব্বত্থ সুখিতা হুত্ৰা, নেককপ্পেসু সংসরিং.
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, ৰিপস্সী লোকনাযকো;
উপ্পজ্জি চারুদস্সনো [চারুনযনো (সী. পী.)], সব্বধম্মৰিপস্সকো.
‘‘তমহং ¶ ¶ লোকনাযকং, উপেত্ৰা নরসারথিং;
ধম্মং ভণিতং সুত্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘দসৰস্সসহস্সানি ¶ , তস্স ৰীরস্স সাসনে;
ব্রহ্মচরিযং চরিত্ৰান, যুত্তযোগা বহুস্সুতা.
‘‘পচ্চযাকারকুসলা, চতুসচ্চৰিসারদা;
নিপুণা চিত্তকথিকা, সত্থুসাসনকারিকা.
‘‘ততো চুতাহং তুসিতং, উপপন্না যসস্সিনী;
অভিভোমি তহিং অঞ্ঞে, ব্রহ্মচারীফলেনহং.
‘‘যত্থ যত্থূপপন্নাহং, মহাভোগা মহদ্ধনা;
মেধাৰিনী সীলৰতী [রূপৰতী (সী. স্যা. পী.)], ৰিনীতপরিসাপি চ.
‘‘ভৰামি তেন কম্মেন, যোগেন জিনসাসনে;
সব্বা সম্পত্তিযো ময্হং, সুলভা মনসো পিযা.
‘‘যোপি ¶ মে ভৰতে ভত্তা, যত্থ যত্থ গতাযপি;
ৰিমানেতি ন মং কোচি, পটিপত্তিবলেন মে.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
নামেন কোণাগমনো, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘তদা হি বারাণসিযং, সুসমিদ্ধকুলপ্পজা [সুসমিদ্ধি… (স্যা.)];
ধনঞ্জানী সুমেধা চ, অহম্পি চ তযো জনা.
‘‘সঙ্ঘারামমদাসিম্হ, দানসহাযিকা পুরে [নেকে সহস্সিকে মুনে (স্যা.), দানং সহস্সিকং মুনে (পী.)];
সঙ্ঘস্স চ ৰিহারম্পি [সসংঘস্স ৰিহারং হি (স্যা. পী.)], উদ্দিস্স কারিকা [দাযিকা (পী.)] মযং.
‘‘ততো চুতা মযং সব্বা, তাৰতিংসূপগা অহুং;
যসসা অগ্গতং পত্তা, মনুস্সেসু তথেৰ চ.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পম্হি, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘উপট্ঠাকো মহেসিস্স, তদা আসি নরিস্সরো;
কাসিরাজা কিকী নাম, বারাণসিপুরুত্তমে.
‘‘তস্সাসিং ¶ জেট্ঠিকা ধীতা, সমণী ইতি ৰিস্সুতা;
ধম্মং সুত্ৰা জিনগ্গস্স, পব্বজ্জং সমরোচযিং.
‘‘অনুজানি ¶ ¶ ন নো তাতো, অগারেৰ তদা মযং;
ৰীসৰস্সসহস্সানি, ৰিচরিম্হ অতন্দিতা.
‘‘কোমারিব্রহ্মচরিযং, রাজকঞ্ঞা সুখেধিতা;
বুদ্ধোপট্ঠাননিরতা, মুদিতা সত্ত ধীতরো.
‘‘সমণী ¶ সমণগুত্তা চ, ভিক্খুনী ভিক্খুদাযিকা;
ধম্মা চেৰ সুধম্মা চ, সত্তমী সঙ্ঘদাযিকা.
‘‘অহং উপ্পলৰণ্ণা চ, পটাচারা চ কুণ্ডলা;
কিসাগোতমী ধম্মদিন্না, ৰিসাখা হোতি সত্তমী.
‘‘কদাচি সো নরাদিচ্চো, ধম্মং দেসেসি অব্ভুতং;
মহানিদানসুত্তন্তং, সুত্ৰা তং পরিযাপুণিং.
‘‘তেহি কম্মেহি সুকতেহি, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, সাকলায পুরুত্তমে;
রঞ্ঞো মদ্দস্স ধীতাম্হি, মনাপা দযিতা পিযা.
‘‘সহ মে জাতমত্তম্হি, খেমং তম্হি পুরে অহু;
ততো খেমাতি নামং মে, গুণতো উপপজ্জথ.
‘‘যদাহং যোব্বনং পত্তা, রূপলাৰঞ্ঞভূসিতা [রূপৰণ্ণৰিভূসিতা (স্যা.), রূপৰন্তা ৰিভূসিতা (পী.), রূপৰিলাসভূসিতা (ক.)];
তদা অদাসি মং তাতো, বিম্বিসারস্স রাজিনো.
‘‘তস্সাহং সুপ্পিযা আসিং, রূপকে লাযনে রতা;
রূপানং দোসৰাদীতি, ন উপেসিং মহাদযং.
‘‘বিম্বিসারো তদা রাজা, মমানুগ্গহবুদ্ধিযা;
ৰণ্ণযিত্ৰা ৰেল়ুৰনং, গাযকে গাপযী মমং.
‘‘রম্মং ৰেল়ুৰনং যেন, ন দিট্ঠং সুগতালযং;
ন তেন নন্দনং দিট্ঠং, ইতি মঞ্ঞামসে মযং.
‘‘যেন ¶ ¶ ৰেল়ুৰনং দিট্ঠং, নরনন্দননন্দনং;
সুদিট্ঠং নন্দনং তেন, অমরিন্দসুনন্দনং.
‘‘ৰিহায ¶ নন্দনং দেৰা, ওতরিত্ৰা মহীতলং [মহীতলে (স্যা. পী.)];
রম্মং ৰেল়ুৰনং দিস্ৰা, ন তপ্পন্তি সুৰিম্হিতা.
‘‘রাজপুঞ্ঞেন ¶ নিব্বত্তং, বুদ্ধপুঞ্ঞেন ভূসিতং;
কো ৰত্তা তস্স নিস্সেসং, ৰনস্স গুণসঞ্চযং.
‘‘তং সুত্ৰা ৰনসমিদ্ধং, মম সোতমনোহরং;
দট্ঠুকামা তমুয্যানং, রঞ্ঞো আরোচযিং তদা.
‘‘মহতা পরিৰারেন, তদা চ সো [তদা মং সো (স্যা. পী.)] মহীপতি;
মং পেসেসি [সংপেসেসি (স্যা.), সম্পাপেসি (পী.)] তমুয্যানং, দস্সনায সমুস্সুকং.
‘‘গচ্ছ পস্স মহাভোগে, ৰনং নেত্তরসাযনং;
যং সদা ভাতি সিরিযা, সুগতাভানুরঞ্জিতং.
‘‘যদা চ পিণ্ডায মুনি, গিরিব্বজপুরুত্তমং;
পৰিট্ঠোহং তদাযেৰ, ৰনং দট্ঠুমুপাগমিং.
‘‘তদা তং ফুল্লৰিপিনং, নানাভমরকূজিতং;
কোকিলাগীতসহিতং, মযূরগণনচ্চিতং.
‘‘অপ্পসদ্দমনাকিণ্ণং, নানাচঙ্কমভূসিতং;
কুটিমণ্ডপসঙ্কিণ্ণং, যোগীৰরৰিরাজিতং.
‘‘ৰিচরন্তী অমঞ্ঞিস্সং, সফলং নযনং মম;
তত্থাপি তরুণং ভিক্খুং, যুত্তং দিস্ৰা ৰিচিন্তযিং.
‘‘‘ঈদিসে ¶ ৰিপিনে রম্মে, ঠিতোযং নৰযোব্বনে;
ৰসন্তমিৰ কন্তেন, রূপেন চ সমন্ৰিতো.
‘‘‘নিসিন্নো রুক্খমূলম্হি, মুণ্ডো সঙ্ঘাটিপারুতো;
ঝাযতে ৰতযং ভিক্খু, হিত্ৰা ৰিসযজং রতিং.
‘‘‘ননু নাম গহট্ঠেন, কামং ভুত্ৰা যথাসুখং;
পচ্ছা জিণ্ণেন ধম্মোযং, চরিতব্বো সুভদ্দকো’.
‘‘সুঞ্ঞকন্তি ¶ ¶ ৰিদিত্ৰান, গন্ধগেহং জিনালযং;
উপেত্ৰা জিনমদ্দক্খং, উদযন্তংৰ ভাকরং.
‘‘এককং সুখমাসীনং, বীজমানং ৰরিত্থিযা;
দিস্ৰানেৰং ৰিচিন্তেসিং, নাযং লূখো নরাসভো.
‘‘সা কঞ্ঞা কনকাভাসা, পদুমাননলোচনা;
বিম্বোট্ঠী কুন্দদসনা, মনোনেত্তরসাযনা.
‘‘হেমদোলাভসৰনা ¶ [হেমদোলা সুৰদীনা (স্যা.)], কলিকাকারসুত্থনী [কলসাকারসুত্তনী (সী. পী.), কমলাকারসুত্তনী (স্যা.)];
ৰেদিমজ্ঝাৰ সুস্সোণী [কনুমজ্ঝাৰ সুস্সোণী (সী.), ৰেদিমজ্ঝা ৰরসোণী (স্যা. পী.)], রম্ভোরু চারুভূসনা.
‘‘রত্তংসকুপসংব্যানা, নীলমট্ঠনিৰাসনা;
অতপ্পনেয্যরূপেন, হাসভাৰসমন্ৰিতা [হাৰভাৰসমন্ৰিতা (সী.), সব্বাভরণমণ্ডিতা (স্যা.)].
‘‘দিস্ৰা তমেৰং চিন্তেসিং, অহোযমভিরূপিনী;
ন মযানেন নেত্তেন, দিট্ঠপুব্বা কুদাচনং.
‘‘ততো জরাভিভূতা সা, ৰিৰণ্ণা ৰিকতাননা;
ভিন্নদন্তা সেতসিরা, সলালা ৰদনাসুচি.
‘‘সঙ্খিত্তকণ্ণা ¶ সেতক্খী, লম্বাসুভপযোধরা;
ৰলিৰিততসব্বঙ্গী, সিরাৰিততদেহিনী.
‘‘নতঙ্গা দণ্ডদুতিযা, উপ্ফাসুলিকতা [উপ্পণ্ডুপণ্ডুকা (সী. স্যা.)] কিসা;
পৰেধমানা পতিতা, নিস্সসন্তী মুহুং মুহুং.
‘‘ততো মে আসি সংৰেগো, অব্ভুতো লোমহংসনো;
ধিরত্থু রূপং অসুচিং, রমন্তে যত্থ বালিসা.
‘‘তদা মহাকারুণিকো, দিস্ৰা সংৰিগ্গমানসং;
উদগ্গচিত্তো সুগতো, ইমা গাথা অভাসথ.
‘‘‘আতুরং ¶ অসুচিং পূতিং, পস্স খেমে সমুস্সযং;
উগ্ঘরন্তং পগ্ঘরন্তং, বালানং অভিনন্দিতং.
‘‘‘অসুভায ¶ চিত্তং ভাৰেহি, একগ্গং সুসমাহিতং;
সতি কাযগতা ত্যত্থু, নিব্বিদা বহুলা ভৰ.
‘‘‘যথা ইদং তথা এতং, যথা এতং তথা ইদং;
অজ্ঝত্তঞ্চ বহিদ্ধা চ, কাযে ছন্দং ৰিরাজয.
‘‘‘অনিমিত্তঞ্চ ভাৰেহি, মানানুসযমুজ্জহ;
ততো মানাভিসমযা, উপসন্তা চরিস্সসি.
‘‘‘যে রাগরত্তানুপতন্তি সোতং, সযং কতং মক্কটকোৰ জালং;
এতম্পি ছেত্ৰান পরিব্বজন্তি, ন পেক্খিনো [অনপেক্খিনো (সী. স্যা. পী.)] কামসুখং পহায’.
‘‘ততো ¶ কল্লিতচিত্তং [কল্লিকচিত্তং (স্যা.), কলিকচিত্তং (পী.)] মং, ঞত্ৰান নরসারথি;
মহানিদানং দেসেসি, সুত্তন্তং ৰিনযায মে.
‘‘সুত্ৰা ¶ সুত্তন্তসেট্ঠং তং, পুব্বসঞ্ঞমনুস্সরিং;
তত্থ ঠিতাৰহং সন্তী, ধম্মচক্খুং ৰিসোধযিং.
‘‘নিপতিত্ৰা মহেসিস্স, পাদমূলম্হি তাৰদে;
অচ্চযং দেসনত্থায, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘নমো তে সব্বদস্সাৰী, নমো তে করুণাকর;
নমো তে তিণ্ণসংসার, নমো তে অমতং দদ.
‘‘‘দিট্ঠিগহনপক্খন্দা [… পক্খন্তা (সী. স্যা.)], কামরাগৰিমোহিতা;
তযা সম্মা উপাযেন, ৰিনীতা ৰিনযে রতা.
‘‘‘অদস্সনেন ৰিভোগা [ৰিব্ভোগা (সী.), ৰিহিতা (স্যা.)], তাদিসানং মহেসিনং;
অনুভোন্তি মহাদুক্খং, সত্তা সংসারসাগরে.
‘‘‘যদাহং লোকসরণং, অরণং অরণন্তগুং [মরণন্তগং (স্যা.)];
নাদ্দসামি অদূরট্ঠং, দেসযামি [দেসেস্সামি (স্যা.)] তমচ্চযং.
‘‘‘মহাহিতং ¶ ৰরদদং, অহিতোতি ৰিসঙ্কিতা;
নোপেসিং রূপনিরতা, দেসযামি তমচ্চযং’.
‘‘তদা ¶ মধুরনিগ্ঘোসো, মহাকারুণিকো জিনো;
অৰোচ তিট্ঠ খেমেতি, সিঞ্চন্তো অমতেন মং.
‘‘তদা পণম্য সিরসা, কত্ৰা চ নং পদক্খিণং;
গন্ত্ৰা দিস্ৰা নরপতিং, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘অহো ¶ সম্মা উপাযো তে, চিন্তিতোযমরিন্দম;
ৰনদস্সনকামায, দিট্ঠো নিব্বানতো মুনি.
‘‘‘যদি তে রুচ্চতে রাজ [রাজা (স্যা.)], সাসনে তস্স তাদিনো;
পব্বজিস্সামি রূপেহং, নিব্বিন্না মুনিৰাণিনা’ [মুনিভাণিনা (স্যা. পী.)].
দুতিযং ভাণৰারং.
‘‘অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰান, তদাহ স মহীপতি;
‘অনুজানামি তে ভদ্দে, পব্বজ্জা তৰ সিজ্ঝতু’.
‘‘পব্বজিত্ৰা তদা চাহং, অদ্ধমাসে [সত্তমাসে (স্যা.)] উপট্ঠিতে;
দীপোদযঞ্চ ভেদঞ্চ, দিস্ৰা সংৰিগ্গমানসা.
‘‘নিব্বিন্না ¶ সব্বসঙ্খারে, পচ্চযাকারকোৰিদা;
চতুরোঘে অতিক্কম্ম, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী আসিং, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী চাপি ভৰামহং.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
পরিসুদ্ধং মম ঞাণং, উপ্পন্নং বুদ্ধসাসনে.
‘‘কুসলাহং ৰিসুদ্ধীসু, কথাৰত্থুৰিসারদা;
অভিধম্মনযঞ্ঞূ চ, ৰসিপ্পত্তাম্হি সাসনে.
‘‘ততো ¶ ¶ তোরণৰত্থুস্মিং, রঞ্ঞা কোসলসামিনা;
পুচ্ছিতা নিপুণে পঞ্হে, ব্যাকরোন্তী যথাতথং.
‘‘তদা স রাজা সুগতং, উপসঙ্কম্ম পুচ্ছথ;
তথেৰ বুদ্ধো ব্যাকাসি, যথা তে ব্যাকতা মযা.
‘‘জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং;
মহাপঞ্ঞানমগ্গাতি, ভিক্খুনীনং নরুত্তমো.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং খেমা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
খেমাথেরিযাপদানং অট্ঠমং.
৯. উপ্পলৰণ্ণাথেরীঅপদানং
‘‘ভিক্খুনী উপ্পলৰণ্ণা, ইদ্ধিযা পারমিং গতা;
ৰন্দিত্ৰা সত্থুনো পাদে, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘নিত্থিণ্ণা ¶ জাতিসংসারং [জাতিসংসারা (পী.)], পত্তাহং অচলং পদং;
সব্বদুক্খং মযা খীণং, আরোচেমি মহামুনি.
‘‘‘যাৰতা ¶ পরিসা অত্থি, পসন্না জিনসাসনে;
যস্সা চ মেপরাধোত্থি, খমন্তু জিনসম্মুখা.
‘‘‘সংসারে সংসরন্তিযা [সংসরন্তা মে (স্যা.)], খলিতং মে সচে ভৰে;
আরোচেমি মহাৰীর, অপরাধং খমস্সু তং [মে (স্যা.)].
‘‘‘ইদ্ধিঞ্চাপি নিদস্সেহি, মম সাসনকারিকে;
চতস্সো পরিসা অজ্জ, কঙ্খং ছিন্দাহি যাৰতা.
‘‘‘ধীতা তুয্হং মহাৰীর, পঞ্ঞৰন্ত জুতিন্ধর;
বহুঞ্চ দুক্করং কম্মং, কতং মে অতিদুক্করং.
‘‘‘উপ্পলস্সেৰ ¶ মে ৰণ্ণো, নামেনুপ্পলনামিকা;
সাৰিকা তে মহাৰীর, পাদে ৰন্দামি চক্খুম.
‘‘‘রাহুলো চ অহঞ্চেৰ, নেকজাতিসতে বহূ;
একস্মিং সম্ভৰে জাতা, সমানছন্দমানসা.
‘‘‘নিব্বত্তি একতো হোতি, জাতিযাপি চ একতো [জাতীসু বহুসো মম (সী.)];
পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, উভোপি নানাসম্ভৰা.
‘‘‘পুত্তো চ রাহুলো নাম, ধীতা উপ্পলসৰ্হযা;
পস্স ৰীর মমং ইদ্ধিং, বলং দস্সেমি সত্থুনো.
‘‘‘মহাসমুদ্দে ¶ চতুরো, পক্খিপি হত্থপাতিযং;
তেলং হত্থগতঞ্চেৰ, খিড্ডো [ৰেজ্জো (সী. পী.)] কোমারকো যথা.
‘‘‘উব্বত্তযিত্ৰা পথৰিং, পক্খিপি হত্থপাতিযং;
চিত্তং মুঞ্জং যথা নাম, লুঞ্চি কোমারকো যুৰা.
‘‘‘চক্কৰাল়সমং ¶ পাণিং, ছাদযিত্ৰান মত্থকে;
ৰস্সাপেত্ৰান ফুসিতং, নানাৰণ্ণং পুনপ্পুনং.
‘‘‘ভূমিং উদুক্খলং কত্ৰা, ধঞ্ঞং কত্ৰান সক্খরং;
সিনেরুং মুসলং কত্ৰা, মদ্দি কোমারিকা যথা.
‘‘‘ধীতাহং বুদ্ধসেট্ঠস্স, নামেনুপ্পলসৰ্হযা;
অভিঞ্ঞাসু ৰসীভূতা, তৰ সাসনকারিকা.
‘‘‘নানাৰিকুব্বনং ¶ কত্ৰা, দস্সেত্ৰা লোকনাযকং;
নামগোত্তঞ্চ সাৰেত্ৰা [পকাসেত্ৰা (স্যা.)], পাদে ৰন্দামি চক্খুম.
‘‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মে ৰিমলং [ৰিপুলং (স্যা.)] সুদ্ধং, সভাৰেন মহেসিনো.
‘‘‘পুরিমানং ¶ জিনগ্গানং, সঙ্গমং তে নিদস্সিতং [সম্মুখা চ পরম্মুখা (সী.)];
অধিকারং বহুং ময্হং, তুয্হত্থায মহামুনি.
‘‘‘যং মযা পূরিতং কম্মং, কুসলং সর মে মুনি;
তৰত্থায মহাৰীর, পুঞ্ঞং উপচিতং মযা.
‘‘‘অভব্বট্ঠানে ৰজ্জেত্ৰা, ৰারযন্তী [পরিৰজ্জন্তি (সী.), পরিপাচেন্তো (স্যা.)] অনাচরং;
তৰত্থায মহাৰীর, চত্তং মে জীৰিতুত্তমং.
‘‘‘দসকোটিসহস্সানি ¶ , অদাসিং মম জীৰিতং;
পরিচ্চত্তা চ মে হোমি, তৰত্থায মহামুনি.
‘‘‘তদাতিৰিম্হিতা সব্বা, সিরসাৰ কতঞ্জলী;
অৰোচয্যে কথং আসি, অতুলিদ্ধিপরক্কমা’.
‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, নাগকঞ্ঞা অহং তদা;
ৰিমলা নাম নামেন, কঞ্ঞানং সাধুসম্মতা.
‘‘মহোরগো মহানাগো, পসন্নো জিনসাসনে;
পদুমুত্তরং মহাতেজং, নিমন্তেসি সসাৰকং.
‘‘রতনমযং মণ্ডপং, পল্লঙ্কং রতনামযং;
রতনং ৰালুকাকিণ্ণং, উপভোগং রতনামযং.
‘‘মগ্গঞ্চ পটিযাদেসি, রতনদ্ধজভূসিতং;
পচ্চুগ্গন্ত্ৰান সম্বুদ্ধং, ৰজ্জন্তো তূরিযেহি সো.
‘‘পরিসাহি চ চতূহি [পরিসাহি চতূহি সো (সী.), পরিসাহি চতস্সো হি (পী.)], পরিৰুতো [সহিতো (সী.), ফরতে (স্যা.), পরেতো (পী.)] লোকনাযকো;
মহোরগস্স ভৰনে, নিসীদি পরমাসনে.
‘‘অন্নং ¶ পানং খাদনীযং, ভোজনঞ্চ মহারহং;
ৰরং ৰরঞ্চ পাদাসি, নাগরাজা মহাযসং.
‘‘ভুঞ্জিত্ৰান সম্বুদ্ধো, পত্তং ধোৰিত্ৰা যোনিসো;
অনুমোদনীযংকাসি, নাগকঞ্ঞা মহিদ্ধিকা.
‘‘সব্বঞ্ঞুং ¶ ফুল্লিতং দিস্ৰা, নাগকঞ্ঞা মহাযসং;
পসন্নং সত্থুনো চিত্তং, সুনিবন্ধঞ্চ মানসং.
‘‘মমঞ্চ ¶ চিত্তমঞ্ঞায, জলজুত্তমনামকো;
তস্মিং খণে মহাৰীরো, ভিক্খুনিং দস্সযিদ্ধিযা.
‘‘ইদ্ধী অনেকা দস্সেসি, ভিক্খুনী সা ৰিসারদা;
পমোদিতা ৰেদজাতা, সত্থারং ইদমব্রৰি [এতদব্রৰিং (স্যা. পী.)].
‘‘‘অদ্দসাহং ইমং ইদ্ধিং, সুমনং ইতরাযপি;
কথং অহোসি সা ৰীর, ইদ্ধিযা সুৰিসারদা’.
‘‘‘ওরসা মুখতো জাতা, ধীতা মম মহিদ্ধিকা;
মমানুসাসনিকরা, ইদ্ধিযা সুৰিসারদা’.
‘‘বুদ্ধস্স ৰচনং সুত্ৰা, এৰং পত্থেসহং তদা [তুট্ঠা এৰং অৰোচহং (স্যা.), এৰমহোসহং তদা (ক.)];
অহম্পি তাদিসা হোমি, ইদ্ধিযা সুৰিসারদা.
‘‘পমোদিতাহং ¶ সুমনা, পত্থে উত্তমমানসা [পত্তউত্তমমানসা (সী. স্যা. পী.)];
অনাগতম্হি অদ্ধানে, ঈদিসা হোমি নাযক.
‘‘মণিমযম্হি পল্লঙ্কে, মণ্ডপম্হি পভস্সরে;
অন্নপানেন তপ্পেত্ৰা, সসঙ্ঘং লোকনাযকং.
‘‘নাগানং পৰরং পুপ্ফং, অরুণং নাম উপ্পলং;
ৰণ্ণং মে ঈদিসং হোতু, পূজেসিং লোকনাযকং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ততো চুতাহং মনুজে, উপপন্না সযম্ভুনো;
উপ্পলেহি পটিচ্ছন্নং, পিণ্ডপাতমদাসহং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, ৰিপস্সী নাম নাযকো;
উপ্পজ্জি চারুদস্সনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা.
‘‘সেট্ঠিধীতা ¶ তদা হুত্ৰা, বারাণসিপুরুত্তমে;
নিমন্তেত্ৰান সম্বুদ্ধং, সসঙ্ঘং লোকনাযকং.
‘‘মহাদানং ¶ দদিত্ৰান, উপ্পলেহি ৰিনাযকং;
পূজযিত্ৰা চেতসাৰ [চ তেহেৰ (স্যা. পী.)], ৰণ্ণসোভং অপত্থযিং.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘উপট্ঠাকো মহেসিস্স, তদা আসি নরিস্সরো;
কাসিরাজা কিকী নাম, বারাণসিপুরুত্তমে.
‘‘তস্সাসিং দুতিযা ধীতা, সমণগুত্তসৰ্হযা;
ধম্মং সুত্ৰা জিনগ্গস্স, পব্বজ্জং সমরোচযিং.
‘‘অনুজানি ন নো তাতো, অগারেৰ তদা মযং;
ৰীসৰস্সসহস্সানি, ৰিচরিম্হ অতন্দিতা.
‘‘কোমারিব্রহ্মচরিযং, রাজকঞ্ঞা সুখেধিতা;
বুদ্ধোপট্ঠাননিরতা, মুদিতা সত্তধীতরো.
‘‘সমণী সমণগুত্তা চ, ভিক্খুনী ভিক্খুদাযিকা [ভিক্খুদাসিকা (সী. স্যা.)];
ধম্মা চেৰ সুধম্মা চ, সত্তমী সঙ্ঘদাযিকা [সংঘদাসিকা (সী. স্যা.)].
‘‘অহং খেমা চ সপ্পঞ্ঞা, পটাচারা চ কুণ্ডলা;
কিসাগোতমী ধম্মদিন্না, ৰিসাখা হোতি সত্তমী.
‘‘তেহি ¶ ¶ কম্মেহি সুকতেহি, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ততো চুতা মনুস্সেসু, উপপন্না মহাকুলে;
পীতং মট্ঠং ৰরং দুস্সং, অদং অরহতো অহং.
‘‘ততো চুতারিট্ঠপুরে, জাতা ৰিপ্পকুলে অহং;
ধীতা তিরিটিৰচ্ছস্স, উম্মাদন্তী মনোহরা.
‘‘ততো চুতা জনপদে, কুলে অঞ্ঞতরে অহং;
পসূতা নাতিফীতম্হি, সালিং গোপেমহং তদা.
‘‘দিস্ৰা পচ্চেকসম্বুদ্ধং, পঞ্চলাজাসতানিহং;
দত্ৰা পদুমচ্ছন্নানি, পঞ্চ পুত্তসতানিহং.
‘‘পত্থযিং ¶ ¶ তেপি পত্থেসুং, মধুং দত্ৰা সযম্ভুনো;
ততো চুতা অরঞ্ঞেহং, অজাযিং পদুমোদরে.
‘‘কাসিরঞ্ঞো মহেসীহং, হুত্ৰা সক্কতপূজিতা;
অজনিং রাজপুত্তানং, অনূনং সতপঞ্চকং.
‘‘যদা তে যোব্বনপ্পত্তা, কীল়ন্তা জলকীল়িতং;
দিস্ৰা ওপত্তপদুমং, আসুং পচ্চেকনাযকা.
‘‘সাহং তেহি ৰিনাভূতা, সুতৰীরেহি সোকিনী [সুতৰরেহি সোকিনী (সী. স্যা.)];
চুতা ইসিগিলিপস্সে, গামকম্হি অজাযিহং.
‘‘যদা বুদ্ধা সুতমতী, সুতানং ভত্তুনোপি চ [কসতং তদা (সী.), অত্তনোপি চ (স্যা.)];
যাগুং আদায গচ্ছন্তী, অট্ঠ পচ্চেকনাযকে.
‘‘ভিক্খায ¶ গামং গচ্ছন্তে, দিস্ৰা পুত্তে অনুস্সরিং;
খীরধারা ৰিনিগ্গচ্ছি, তদা মে পুত্তপেমসা.
‘‘ততো তেসং অদং যাগুং, পসন্না সেহি পাণিভি;
ততো চুতাহং তিদসং, নন্দনং উপপজ্জহং.
‘‘অনুভোত্ৰা সুখং দুক্খং, সংসরিত্ৰা ভৰাভৰে;
তৰত্থায মহাৰীর, পরিচ্চত্তঞ্চ জীৰিতং.
‘‘এৰং ¶ বহুৰিধং দুক্খং, সম্পত্তী চ বহুব্বিধা;
পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, জাতা সাৰত্থিযং পুরে.
‘‘মহাধনসেট্ঠিকুলে, সুখিতে সজ্জিতে তথা;
নানারতনপজ্জোতে, সব্বকামসমিদ্ধিনে.
‘‘সক্কতা পূজিতা চেৰ, মানিতাপচিতা তথা;
রূপসীরিমনুপ্পত্তা [রূপসোভগ্গসম্পন্না (সী.)], কুলেসু অতিসক্কতা [অভিসম্মতা (সী.)].
‘‘অতীৰ পত্থিতা চাসিং, রূপভোগসিরীহি চ;
পত্থিতা সেট্ঠিপুত্তেহি, অনেকেহি সতেহিপি.
‘‘অগারং পজহিত্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং;
অড্ঢমাসে অসম্পত্তে, চতুসচ্চমপাপুণিং.
‘‘ইদ্ধিযা ¶ অভিনিম্মিত্ৰা, চতুরস্সং রথং অহং;
বুদ্ধস্স পাদে ৰন্দিস্সং, লোকনাথস্স তাদিনো.
‘‘‘সুপুপ্ফিতগ্গং ¶ উপগম্ম পাদপং [ভিক্খুনী (সী. পী. ক.) থেরীগা. ২৩০], একা তুৰং তিট্ঠসি সালমূলে;
ন ¶ চাপি তে দুতিযো অত্থি কোচি [ন চত্থি তে দুতিযা ৰণ্ণধাতু (সী. পী. ক.)], বালে ন ত্ৰং ভাযসি ধুত্তকানং’.
‘‘‘সতং সহস্সানিপি ধুত্তকানং [সহস্সানম্পি ধুত্তকানং (পী.) থেরীগা. ২৩১], সমাগতা এদিসকা ভৰেয্যুং;
লোমং ন ইঞ্জে ন সম্পৰেধে, কিং মে তুৰং মার করিস্সসেকো [ন মার ভাযামি তৰেকিকাপি (সী. ক.) … তমেকিকাসিং (পী.)].
‘‘‘এসা অন্তরধাযামি, কুচ্ছিং ৰা পৰিসামি তে;
ভমুকন্তরিকাযম্পি, তিট্ঠন্তিং মং ন দক্খসি.
‘‘‘চিত্তস্মিং ৰসীভূতাম্হি, ইদ্ধিপাদা সুভাৰিতা;
সব্ববন্ধনমুত্তাম্হি, ন তং ভাযামি আৰুসো.
‘‘‘সত্তিসূলূপমা কামা, খন্ধাসং অধিকুট্টনা;
যং ত্ৰং কামরতিং ব্রূসি, অরতী দানি সা মম.
‘‘‘সব্বত্থ ¶ ৰিহতা নন্দী, তমোখন্ধো পদালিতো;
এৰং জানাহি পাপিম, নিহতো ত্ৰমসি অন্তক’.
‘‘জিনো তম্হি গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং;
অগ্গা ইদ্ধিমতীনন্তি, পরিসাসু ৰিনাযকো.
‘‘পরিচিণ্ণো মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;
ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.
‘‘যস্সত্থায পব্বজিতা, অগারস্মানগারিযং;
সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো.
‘‘চীৰরং ¶ ¶ পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;
খণেন উপনামেন্তি, সহস্সানি সমন্ততো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা;
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং উপ্পলৰণ্ণা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
উপ্পলৰণ্ণাথেরিযাপদানং নৰমং.
১০. পটাচারাথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, জাতা সেট্ঠিকুলে অহুং;
নানারতনপজ্জোতে, মহাসুখসমপ্পিতা.
‘‘উপেত্ৰা তং মহাৰীরং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং;
ততো জাতপসাদাহং, উপেসিং সরণং জিনং.
‘‘ততো ৰিনযধারীনং, অগ্গং ৰণ্ণেসি নাযকো;
ভিক্খুনিং লজ্জিনিং তাদিং, কপ্পাকপ্পৰিসারদং.
‘‘তদা ¶ মুদিতচিত্তাহং, তং ঠানমভিকঙ্খিনী;
নিমন্তেত্ৰা দসবলং, সসঙ্ঘং লোকনাযকং.
‘‘ভোজযিত্ৰান সত্তাহং, দদিত্ৰাৰ তিচীৰরং [দদিত্ৰা পত্তচীৰরং (স্যা.)];
নিপচ্চ সিরসা পাদে, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘যা তযা ৰণ্ণিতা ৰীর, ইতো অট্ঠমকে মুনি;
তাদিসাহং ভৰিস্সামি, যদি সিজ্ঝতি নাযক’.
‘‘তদা ¶ অৰোচ মং সত্থা, ‘ভদ্দে মা ভাযি অস্সস;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, লচ্ছসে তং মনোরথং.
‘‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
পটাচারাতি নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তদাহং মুদিতা [পমুদী (ক.)] হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তা পরিচরিং, সসঙ্ঘং লোকনাযকং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘উপট্ঠাকো ¶ মহেসিস্স, তদা আসি নরিস্সরো;
কাসিরাজা কিকী নাম, বারাণসিপুরুত্তমে.
‘‘তস্সাসিং ¶ ততিযা ধীতা, ভিক্খুনী ইতি ৰিস্সুতা;
ধম্মং সুত্ৰা জিনগ্গস্স, পব্বজ্জং সমরোচযিং.
‘‘অনুজানি ন নো তাতো, অগারেৰ তদা মযং;
ৰীসৰস্সসহস্সানি, ৰিচরিম্হ অতন্দিতা.
‘‘কোমারিব্রহ্মচরিযং, রাজকঞ্ঞা সুখেধিতা;
বুদ্ধোপট্ঠাননিরতা, মুদিতা সত্তধীতরো.
‘‘সমণী সমণগুত্তা চ, ভিক্খুনী ভিক্খুদাযিকা;
ধম্মা চেৰ সুধম্মা চ, সত্তমী সঙ্ঘদাযিকা.
‘‘অহং উপ্পলৰণ্ণা চ, খেমা ভদ্দা চ ভিক্খুনী;
কিসাগোতমী ধম্মদিন্না, ৰিসাখা হোতি সত্তমী.
‘‘তেহি কম্মেহি সুকতেহি, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতা সেট্ঠিকুলে অহং;
সাৰত্থিযং পুরৰরে, ইদ্ধে ফীতে মহদ্ধনে.
‘‘যদা ¶ চ যোব্বনূপেতা, ৰিতক্কৰসগা অহং;
নরং জারপতিং দিস্ৰা, তেন সদ্ধিং অগচ্ছহং.
‘‘একপুত্তপসূতাহং ¶ , দুতিযো কুচ্ছিযা মমং;
তদাহং মাতাপিতরো, ওক্খামীতি [ইক্খামীতি (স্যা.), দক্খামীতি (সী.)] সুনিচ্ছিতা.
‘‘নারোচেসিং পতিং ময্হং, তদা তম্হি পৰাসিতে;
একিকা নিগ্গতা গেহা, গন্তুং সাৰত্থিমুত্তমং.
‘‘ততো ¶ মে সামি আগন্ত্ৰা, সম্ভাৰেসি পথে মমং;
তদা মে কম্মজা ৰাতা, উপ্পন্না অতিদারুণা.
‘‘উট্ঠিতো চ মহামেঘো, পসূতিসমযে মম;
দব্বত্থায তদা গন্ত্ৰা, সামি সপ্পেন মারিতো.
‘‘তদা ৰিজাতদুক্খেন, অনাথা কপণা অহং;
কুন্নদিং পূরিতং দিস্ৰা, গচ্ছন্তী সকুলালযং.
‘‘বালং ¶ আদায অতরিং, পারকূলে চ এককং;
সাযেত্ৰা [পাযেত্ৰা (স্যা.), পাতেত্ৰা (ক.)] বালকং পুত্তং, ইতরং তরণাযহং.
‘‘নিৰত্তা উক্কুসো হাসি, তরুণং ৰিলপন্তকং;
ইতরঞ্চ ৰহী সোতো, সাহং সোকসমপ্পিতা.
‘‘সাৰত্থিনগরং গন্ত্ৰা, অস্সোসিং সজনে মতে;
তদা অৰোচং সোকট্টা, মহাসোকসমপ্পিতা.
‘‘উভো পুত্তা কালঙ্কতা, পন্থে ময্হং পতী মতো;
মাতা পিতা চ ভাতা চ, একচিতম্হি ডয্হরে.
‘‘তদা কিসা চ পণ্ডু চ, অনাথা দীনমানসা;
ইতো ততো ভমন্তীহং [গচ্ছন্তীহং (স্যা.), গমেন্তীহং (ক.)], অদ্দসং নরসারথিং.
‘‘ততো অৰোচ মং সত্থা, ‘পুত্তে মা সোচি অস্সস;
অত্তানং তে গৰেসস্সু, কিং নিরত্থং ৰিহঞ্ঞসি.
‘‘‘ন সন্তি পুত্তা তাণায, ন ঞাতী নপি বন্ধৰা;
অন্তকেনাধিপন্নস্স, নত্থি ঞাতীসু তাণতা’.
‘‘তং ¶ ¶ সুত্ৰা মুনিনো ৰাক্যং, পঠমং ফলমজ্ঝগং;
পব্বজিত্ৰান নচিরং, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
পরচিত্তানি জানামি, সত্থুসাসনকারিকা.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
খেপেত্ৰা আসৰে সব্বে, ৰিসুদ্ধাসিং সুনিম্মলা.
‘‘ততোহং ৰিনযং সব্বং, সন্তিকে সব্বদস্সিনো;
উগ্গহিং সব্বৰিত্থারং, ব্যাহরিঞ্চ যথাতথং.
‘‘জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং;
অগ্গা ৰিনযধারীনং, পটাচারাৰ একিকা.
‘‘পরিচিণ্ণো মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;
ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.
‘‘যস্সত্থায পব্বজিতা, অগারস্মানগারিযং;
সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং পটাচারা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
পটাচারাথেরিযাপদানং দসমং.
একূপোসথিকৰগ্গো দুতিযো.
তস্সুদ্দানং –
একূপোসথিকা চেৰ, সল়লা চাথ মোদকা;
একাসনা পঞ্চদীপা, নল়মালী চ গোতমী.
খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, পটাচারা চ ভিক্খুনী;
গাথা সতানি পঞ্চেৰ, নৰ চাপি তদুত্তরি.
৩. কুণ্ডলকেসীৰগ্গো
১. কুণ্ডলকেসাথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, জাতা সেট্ঠিকুলে অহুং;
নানারতনপজ্জোতে, মহাসুখসমপ্পিতা.
‘‘উপেত্ৰা ¶ তং মহাৰীরং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং;
ততো জাতপ্পসাদাহং, উপেসিং সরণং জিনং.
‘‘তদা মহাকারুণিকো, পদুমুত্তরনামকো;
খিপ্পাভিঞ্ঞানমগ্গন্তি, ঠপেসি ভিক্খুনিং সুভং.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, দানং দত্ৰা মহেসিনো;
নিপচ্চ সিরসা পাদে, তং ঠানমভিপত্থযিং.
‘‘অনুমোদি মহাৰীরো, ‘ভদ্দে যং তেভিপত্থিতং;
সমিজ্ঝিস্সতি তং সব্বং, সুখিনী হোহি নিব্বুতা.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
ভদ্দাকুণ্ডলকেসাতি, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ততো চুতা যামমগং, ততোহং তুসিতং গতা;
ততো চ নিম্মানরতিং, ৰসৰত্তিপুরং ততো.
‘‘যত্থ যত্থূপপজ্জামি, তস্স কম্মস্স ৰাহসা;
তত্থ তত্থেৰ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘ততো ¶ চুতা মনুস্সেসু, রাজূনং চক্কৰত্তিনং;
মণ্ডলীনঞ্চ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘সম্পত্তিং ¶ অনুভোত্ৰান, দেৰেসু মানুসেসু চ;
সব্বত্থ সুখিতা হুত্ৰা, নেককপ্পেসু সংসরিং.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘উপট্ঠাকো মহেসিস্স, তদা আসি নরিস্সরো;
কাসিরাজা কিকী নাম, বারাণসিপুরুত্তমে.
‘‘তস্স ধীতা চতুত্থাসিং, ভিক্খুদাযীতি ৰিস্সুতা;
ধম্মং সুত্ৰা জিনগ্গস্স, পব্বজ্জং সমরোচযিং.
‘‘অনুজানি ন নো তাতো, অগারেৰ তদা মযং;
ৰীসৰস্সসহস্সানি, ৰিচরিম্হ অতন্দিতা.
‘‘কোমারিব্রহ্মচরিযং, রাজকঞ্ঞা সুখেধিতা;
বুদ্ধোপট্ঠাননিরতা, মুদিতা সত্ত ধীতরো.
‘‘সমণী ¶ সমণগুত্তা চ, ভিক্খুনী ভিক্খুদাযিকা;
ধম্মা চেৰ সুধম্মা চ, সত্তমী সঙ্ঘদাযিকা.
‘‘খেমা ¶ উপ্পলৰণ্ণা চ, পটাচারা অহং তদা;
কিসাগোতমী ধম্মদিন্না, ৰিসাখা হোতি সত্তমী.
‘‘তেহি কম্মেহি সুকতেহি, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, গিরিব্বজপুরুত্তমে;
জাতা সেট্ঠিকুলে ফীতে, যদাহং যোব্বনে ঠিতা.
‘‘চোরং ৰধত্থং নীযন্তং, দিস্ৰা রত্তা তহিং অহং;
পিতা মে তং সহস্সেন, মোচযিত্ৰা ৰধা ততো.
‘‘অদাসি তস্স মং তাতো, ৰিদিত্ৰান মনং মম;
তস্সাহমাসিং ৰিসট্ঠা, অতীৰ দযিতা হিতা.
‘‘সো মে ভূসনলোভেন, বলিমজ্ঝাসযো [খলিতজ্ঝাসযো (সী.), বলিং পচ্চাহরং (স্যা.), মালপচ্ছাহতং (পী.)] দিসো;
চোরপ্পপাতং নেত্ৰান, পব্বতং চেতযী ৰধং.
‘‘তদাহং ¶ ¶ পণমিত্ৰান, সত্তুকং সুকতঞ্জলী;
রক্খন্তী অত্তনো পাণং, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘ইদং সুৰণ্ণকেযূরং, মুত্তা ৰেল়ুরিযা বহূ;
সব্বং হরস্সু [ৰরস্সু (ক.)] ভদ্দন্তে, মঞ্চ দাসীতি সাৰয’.
‘‘‘ওরোপযস্সু কল্যাণী, মা বাল়্হং পরিদেৰসি;
ন চাহং অভিজানামি, অহন্ত্ৰা ধনমাভতং’.
‘‘‘যতো ¶ সরামি অত্তানং, যতো পত্তোস্মি ৰিঞ্ঞুতং;
ন চাহং অভিজানামি, অঞ্ঞং পিযতরং তযা’.
‘‘‘এহি তং উপগূহিস্সং, কত্ৰান তং পদক্খিণং;
ন চ দানি পুনো অত্থি [তং ৰন্দামি পুন নত্থি (স্যা.)], মম তুয্হঞ্চ সঙ্গমো.
‘‘‘ন হি সব্বেসু ঠানেসু, পুরিসো হোতি পণ্ডিতো;
ইত্থীপি পণ্ডিতা হোতি, তত্থ তত্থ ৰিচক্খণা.
‘‘‘ন হি সব্বেসু ঠানেসু, পুরিসো হোতি পণ্ডিতো;
ইত্থীপি পণ্ডিতা হোতি, লহুং অত্থৰিচিন্তিকা.
‘‘‘লহুঞ্চ ¶ ৰত খিপ্পঞ্চ, নিকট্ঠে [নেকত্থে (সী. স্যা.)] সমচেতযিং;
মিগং উণ্ণা যথা এৰং [চিত্তপুণ্ণায তানেৰ (স্যা.), মিগং পুণ্ণায তেনেৰ (পী.)], তদাহং সত্তুকং ৰধিং.
‘‘‘যো চ উপ্পতিতং অত্থং, ন খিপ্পমনুবুজ্ঝতি;
সো হঞ্ঞতে মন্দমতি, চোরোৰ গিরিগব্ভরে.
‘‘‘যো চ উপ্পতিতং অত্থং, খিপ্পমেৰ নিবোধতি;
মুচ্চতে সত্তুসম্বাধা, তদাহং সত্তুকা যথা’.
‘‘তদাহং পাতযিত্ৰান, গিরিদুগ্গম্হি সত্তুকং;
সন্তিকং সেতৰত্থানং, উপেত্ৰা পব্বজিং অহং.
‘‘সণ্ডাসেন চ কেসে মে, লুঞ্চিত্ৰা সব্বসো তদা;
পব্বজিত্ৰান সমযং, আচিক্খিংসু নিরন্তরং.
‘‘ততো তং উগ্গহেত্ৰাহং, নিসীদিত্ৰান একিকা;
সমযং তং ৰিচিন্তেসিং, সুৰানো মানুসং করং.
‘‘ছিন্নং ¶ ¶ গয্হ সমীপে মে, পাতযিত্ৰা অপক্কমি;
দিস্ৰা নিমিত্তমলভিং, হত্থং তং পুল়ৰাকুলং.
‘‘ততো ¶ উট্ঠায সংৰিগ্গা, অপুচ্ছিং সহধম্মিকে;
তে অৰোচুং ৰিজানন্তি, তং অত্থং সক্যভিক্খৰো.
‘‘সাহং তমত্থং পুচ্ছিস্সং, উপেত্ৰা বুদ্ধসাৰকে;
তে মমাদায গচ্ছিংসু, বুদ্ধসেট্ঠস্স সন্তিকং.
‘‘সো মে ধম্মমদেসেসি, খন্ধাযতনধাতুযো;
অসুভানিচ্চদুক্খাতি, অনত্তাতি চ নাযকো.
‘‘তস্স ধম্মং সুণিত্ৰাহং, ধম্মচক্খুং ৰিসোধযিং;
ততো ৰিঞ্ঞাতসদ্ধম্মা, পব্বজ্জং উপসম্পদং.
‘‘আযাচিতো তদা আহ, ‘এহি ভদ্দে’তি নাযকো;
তদাহং উপসম্পন্না, পরিত্তং তোযমদ্দসং.
‘‘পাদপক্খালনেনাহং ¶ , ঞত্ৰা সউদযব্বযং;
তথা সব্বেপি সঙ্খারে, ঈদিসং চিন্তযিং [সঙ্খারা, ইতি সংচিন্তযিং (সী. স্যা. পী.)] তদা.
‘‘ততো চিত্তং ৰিমুচ্চি মে, অনুপাদায সব্বসো;
খিপ্পাভিঞ্ঞানমগ্গং মে, তদা পঞ্ঞাপযী জিনো.
‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
পরচিত্তানি জানামি, সত্থুসাসনকারিকা.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
খেপেত্ৰা আসৰে সব্বে, ৰিসুদ্ধাসিং সুনিম্মলা.
‘‘পরিচিণ্ণো ¶ মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;
ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.
‘‘যস্সত্থায পব্বজিতা, অগারস্মানগারিযং;
সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মে ৰিমলং সুদ্ধং, বুদ্ধসেট্ঠস্স সাসনে.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগীৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং ভদ্দাকুণ্ডলকেসা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
কুণ্ডলকেসাথেরিযাপদানং পঠমং.
২. কিসাগোতমীথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং ¶ হংসৰতিযং, জাতা অঞ্ঞতরে কুলে;
উপেত্ৰা তং নরৰরং, সরণং সমুপাগমিং.
‘‘ধম্মঞ্চ তস্স অস্সোসিং, চতুসচ্চূপসঞ্হিতং;
মধুরং পরমস্সাদং, ৰট্টসন্তিসুখাৰহং [চিত্তসন্তি … (স্যা.)].
‘‘তদা চ ভিক্খুনিং ৰীরো, লূখচীৰরধারিনিং;
ঠপেন্তো এতদগ্গম্হি, ৰণ্ণযী পুরিসুত্তমো.
‘‘জনেত্ৰানপ্পকং ¶ পীতিং, সুত্ৰা ভিক্খুনিযা গুণে;
কারং কত্ৰান বুদ্ধস্স, যথাসত্তি যথাবলং.
‘‘নিপচ্চ মুনিৰরং তং, তং ঠানমভিপত্থযিং;
তদানুমোদি সম্বুদ্ধো, ঠানলাভায নাযকো.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
কিসাগোতমী [গোতমী নাম (সী. ক.)] নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তং ¶ সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তা পরিচরিং, পচ্চযেহি ৰিনাযকং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ইমম্হি ¶ ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘উপট্ঠাকো ¶ মহেসিস্স, তদা আসি নরিস্সরো;
কাসিরাজা কিকী নাম, বারাণসিপুরুত্তমে.
‘‘পঞ্চমী তস্স ধীতাসিং, ধম্মা নামেন ৰিস্সুতা;
ধম্মং সুত্ৰা জিনগ্গস্স, পব্বজ্জং সমরোচযিং.
‘‘অনুজানি ন নো তাতো, অগারেৰ তদা মযং;
ৰীসৰস্সসহস্সানি, ৰিচরিম্হ অতন্দিতা.
‘‘কোমারিব্রহ্মচরিযং, রাজকঞ্ঞা সুখেধিতা;
বুদ্ধোপট্ঠাননিরতা, মুদিতা সত্ত ধীতরো.
‘‘সমণী সমণগুত্তা চ, ভিক্খুনী ভিক্খুদাযিকা;
ধম্মা চেৰ সুধম্মা চ, সত্তমী সঙ্ঘদাযিকা.
‘‘খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, পটাচারা চ কুণ্ডলা;
অহঞ্চ ধম্মদিন্না চ, ৰিসাখা হোতি সত্তমী.
‘‘তেহি কম্মেহি সুকতেহি, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতা সেট্ঠিকুলে অহং;
দুগ্গতে অধনে নট্ঠে [নীচে (স্যা.), নিদ্ধে (পী.)], গতা চ সধনং কুলং.
‘‘পতিং ঠপেত্ৰা সেসা মে, দেস্সন্তি অধনা ইতি;
যদা চ পসূতা [সসুতা (সী. পী.)] আসিং, সব্বেসং দযিতা তদা.
‘‘যদা ¶ সো তরুণো ভদ্দো [পুত্তো (সী. স্যা.)], কোমলকো [কোমারকো (স্যা.), কোমলঙ্গো (সী. পী.)] সুখেধিতো;
সপাণমিৰ কন্তো মে, তদা যমৰসং গতো.
‘‘সোকট্টা ¶ দীনৰদনা ¶ , অস্সুনেত্তা রুদম্মুখা;
মতং কুণপমাদায, ৰিলপন্তী গমামহং.
‘‘তদা একেন সন্দিট্ঠা, উপেত্ৰাভিসক্কুত্তমং;
অৰোচং দেহি ভেসজ্জং, পুত্তসঞ্জীৰনন্তি ভো.
‘‘ন ৰিজ্জন্তে মতা যস্মিং, গেহে সিদ্ধত্থকং ততো;
আহরাতি জিনো আহ, ৰিনযোপাযকোৰিদো.
‘‘তদা ¶ গমিত্ৰা সাৰত্থিং, ন লভিং তাদিসং ঘরং;
কুতো সিদ্ধত্থকং তস্মা, ততো লদ্ধা সতিং অহং.
‘‘কুণপং ছড্ডযিত্ৰান, উপেসিং লোকনাযকং;
দূরতোৰ মমং দিস্ৰা, অৰোচ মধুরস্সরো.
‘‘‘যো চ ৰস্সসতং জীৰে, অপস্সং উদযব্বযং;
একাহং জীৰিতং সেয্যো, পস্সতো উদযব্বযং.
‘‘‘ন গামধম্মো নিগমস্স ধম্মো, ন চাপিযং এককুলস্স ধম্মো;
সব্বস্স লোকস্স সদেৰকস্স, এসেৰ ধম্মো যদিদং অনিচ্চতা’.
‘‘সাহং সুত্ৰানিমা [সহসুত্ৰানিমা (ক.)] গাথা, ধম্মচক্খুং ৰিসোধযিং;
ততো ৰিঞ্ঞাতসদ্ধম্মা, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘তথা পব্বজিতা সন্তী, যুঞ্জন্তী জিনসাসনে;
ন চিরেনেৰ কালেন, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
পরচিত্তানি জানামি, সত্থুসাসনকারিকা.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
খেপেত্ৰা আসৰে সব্বে, ৰিসুদ্ধাসিং সুনিম্মলা.
‘‘পরিচিণ্ণো মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;
ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.
‘‘যস্সত্থায ¶ ¶ পব্বজিতা, অগারস্মানগারিযং;
সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মে ৰিমলং সুদ্ধং, বুদ্ধসেট্ঠস্স ৰাহসা.
‘‘সঙ্কারকূটা আহিত্ৰা, সুসানা রথিযাপি চ;
ততো সঙ্ঘাটিকং কত্ৰা, লূখং ধারেমি চীৰরং.
‘‘জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, লূখচীৰরধারণে;
ঠপেসি এতদগ্গম্হি, পরিসাসু ৰিনাযকো.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং ¶ সুদং কিসাগোতমী ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
কিসাগোতমীথেরিযাপদানং দুতিযং.
৩. ধম্মদিন্নাথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, কুলে অঞ্ঞতরে অহুং;
পরকম্মকারী আসিং, নিপকা সীলসংৰুতা.
‘‘পদুমুত্তরবুদ্ধস্স, সুজাতো অগ্গসাৰকো;
ৰিহারা অভিনিক্খম্ম, পিণ্ডপাতায [পত্তমাদায (ক.)] গচ্ছতি.
‘‘ঘটং গহেত্ৰা গচ্ছন্তী, তদা উদকহারিকা;
তং দিস্ৰা অদদং পূপং, পসন্না সেহি পাণিভি.
‘‘পটিগ্গহেত্ৰা তত্থেৰ, নিসিন্নো পরিভুঞ্জি সো;
ততো নেত্ৰান তং গেহং, অদাসিং তস্স ভোজনং.
‘‘ততো ¶ মে অয্যকো তুট্ঠো, অকরী সুণিসং সকং;
সস্সুযা সহ গন্ত্ৰান, সম্বুদ্ধং অভিৰাদযিং.
‘‘তদা সো ধম্মকথিকং, ভিক্খুনিং পরিকিত্তযং;
ঠপেসি এতদগ্গম্হি, তং সুত্ৰা মুদিতা অহং.
‘‘নিমন্তযিত্ৰা ¶ সুগতং, সসঙ্ঘং লোকনাযকং;
মহাদানং দদিত্ৰান, তং ঠানমভিপত্থযিং.
‘‘ততো ¶ মং সুগতো আহ, ঘননিন্নাদসুস্সরো [ঘননিন্নাদসুস্সরে (ক.)];
‘মমুপট্ঠাননিরতে, সসঙ্ঘপরিৰেসিকে.
‘‘‘সদ্ধম্মস্সৰনে ¶ যুত্তে, গুণৰদ্ধিতমানসে;
ভদ্দে ভৰস্সু মুদিতা, লচ্ছসে পণিধীফলং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
ধম্মদিন্নাতি নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, যাৰজীৰং মহামুনিং;
মেত্তচিত্তা পরিচরিং, পচ্চযেহি ৰিনাযকং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘উপট্ঠাকো মহেসিস্স, তদা আসি নরিস্সরো;
কাসিরাজা কিকী নাম, বারাণসিপুরুত্তমে.
‘‘ছট্ঠা তস্সাসহং ধীতা, সুধম্মা ইতি ৰিস্সুতা;
ধম্মং সুত্ৰা জিনগ্গস্স, পব্বজ্জং সমরোচযিং.
‘‘অনুজানি ন নো তাতো, অগারেৰ তদা মযং;
ৰীসৰস্সসহস্সানি, ৰিচরিম্হ অতন্দিতা.
ততিযং ভাণৰারং.
‘‘কোমারিব্রহ্মচরিযং ¶ ¶ , রাজকঞ্ঞা সুখেধিতা;
বুদ্ধোপট্ঠাননিরতা, মুদিতা সত্ত ধীতরো.
‘‘সমণী সমণগুত্তা চ, ভিক্খুনী ভিক্খুদাযিকা;
ধম্মা চেৰ সুধম্মা চ, সত্তমী সঙ্ঘদাযিকা.
‘‘খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, পটাচারা চ কুণ্ডলা;
গোতমী চ অহঞ্চেৰ, ৰিসাখা হোতি সত্তমী.
‘‘তেহি কম্মেহি সুকতেহি, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ ¶ চ ভৰে দানি, গিরিব্বজপুরুত্তমে;
জাতা সেট্ঠিকুলে ফীতে, সব্বকামসমিদ্ধিনে.
‘‘যদা রূপগুণূপেতা, পঠমে যোব্বনে ঠিতা;
তদা পরকুলং গন্ত্ৰা, ৰসিং সুখসমপ্পিতা.
‘‘উপেত্ৰা লোকসরণং, সুণিত্ৰা ধম্মদেসনং;
অনাগামিফলং পত্তো, সামিকো মে সুবুদ্ধিমা.
‘‘তদাহং অনুজানেত্ৰা, পব্বজিং অনগারিযং;
ন চিরেনেৰ কালেন, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘তদা উপাসকো সো মং, উপগন্ত্ৰা অপুচ্ছথ;
গম্ভীরে নিপুণে পঞ্হে, তে সব্বে ব্যাকরিং অহং.
‘‘জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং;
‘ভিক্খুনিং ধম্মকথিকং, নাঞ্ঞং পস্সামি এদিসিং.
‘ধম্মদিন্না ¶ যথা ধীরা, এৰং ধারেথ ভিক্খৰো’;
‘‘এৰাহং পণ্ডিতা হোমি [জাতা (সী.), নাম (স্যা.)], নাযকেনানুকম্পিতা.
‘‘পরিচিণ্ণো মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;
ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.
‘‘যস্সত্থায পব্বজিতা, অগারস্মানগারিযং;
সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
পরচিত্তানি জানামি, সত্থুসাসনকারিকা.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
খেপেত্ৰা আসৰে সব্বে, ৰিসুদ্ধাসিং সুনিম্মলা.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং ধম্মদিন্না ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
ধম্মদিন্নাথেরিযাপদানং ততিযং.
৪. সকুলাথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘হিতায সব্বসত্তানং, সুখায ৰদতং ৰরো;
অত্থায পুরিসাজঞ্ঞো, পটিপন্নো সদেৰকে.
‘‘যসগ্গপত্তো ¶ সিরিমা, কিত্তিৰণ্ণগতো জিনো;
পূজিতো সব্বলোকস্স, দিসাসব্বাসু ৰিস্সুতো.
‘‘উত্তিণ্ণৰিচিকিচ্ছো সো, ৰীতিৰত্তকথংকথো;
সম্পুণ্ণমনসঙ্কপ্পো, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
‘‘অনুপ্পন্নস্স মগ্গস্স, উপ্পাদেতা নরুত্তমো;
অনক্খাতঞ্চ অক্খাসি, অসঞ্জাতঞ্চ সঞ্জনী.
‘‘মগ্গঞ্ঞূ চ মগ্গৰিদূ, মগ্গক্খাযী নরাসভো;
মগ্গস্স কুসলো সত্থা, সারথীনং ৰরুত্তমো.
‘‘মহাকারুণিকো সত্থা, ধম্মং দেসেসি নাযকো;
নিমুগ্গে কামপঙ্কম্হি, সমুদ্ধরতি পাণিনে.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, জাতা খত্তিযনন্দনা;
সুরূপা সধনা চাপি, দযিতা চ সিরীমতী.
‘‘আনন্দস্স ¶ মহারঞ্ঞো, ধীতা পরমসোভণা;
ৰেমাতা [ৰেমাতু (সী.)] ভগিনী চাপি, পদুমুত্তরনামিনো.
‘‘রাজকঞ্ঞাহি ¶ সহিতা, সব্বাভরণভূসিতা;
উপাগম্ম মহাৰীরং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং.
‘‘তদা হি সো লোকগরু, ভিক্খুনিং দিব্বচক্খুকং;
কিত্তযং পরিসামজ্ঝে [চতুপরিসায মজ্ঝে (স্যা.)], অগ্গট্ঠানে ঠপেসি তং.
‘‘সুণিত্ৰা তমহং হট্ঠা, দানং দত্ৰান সত্থুনো;
পূজিত্ৰান চ সম্বুদ্ধং, দিব্বচক্খুং অপত্থযিং.
‘‘ততো অৰোচ মং সত্থা, ‘নন্দে লচ্ছসি পত্থিতং;
পদীপধম্মদানানং, ফলমেতং সুনিচ্ছিতং.
‘‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
সকুলা নাম নামেন [সকুলাতি চ নামেন (স্যা.)], হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘পরিব্বাজকিনী আসিং, তদাহং একচারিনী;
ভিক্খায ৰিচরিত্ৰান, অলভিং তেলমত্তকং.
‘‘তেন দীপং পদীপেত্ৰা, উপট্ঠিং সব্বসংৰরিং;
চেতিযং দ্ৰিপদগ্গস্স [দিপদগ্গস্স (সী. স্যা. পী.)], ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘যত্থ যত্থূপপজ্জামি, তস্স কম্মস্স ৰাহসা;
পজ্জলন্তি [সঞ্জলন্তি (স্যা. ক.), সংচরন্তি (পী.)] মহাদীপা, তত্থ তত্থ গতায মে.
‘‘তিরোকুট্টং ¶ তিরোসেলং, সমতিগ্গয্হ পব্বতং;
পস্সামহং যদিচ্ছামি, দীপদানস্সিদং ফলং.
‘‘ৰিসুদ্ধনযনা হোমি, যসসা চ জলামহং;
সদ্ধাপঞ্ঞাৰতী চেৰ, দীপদানস্সিদং ফলং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতা ৰিপ্পকুলে অহং;
পহূতধনধঞ্ঞম্হি, মুদিতে রাজপূজিতে.
‘‘অহং সব্বঙ্গসম্পন্না, সব্বাভরণভূসিতা;
পুরপ্পৰেসে সুগতং, ৰাতপানে ঠিতা অহং.
‘‘দিস্ৰা জলন্তং যসসা, দেৰমনুস্সসক্কতং;
অনুব্যঞ্জনসম্পন্নং, লক্খণেহি ৰিভূসিতং.
‘‘উদগ্গচিত্তা সুমনা, পব্বজ্জং সমরোচযিং;
ন চিরেনেৰ কালেন, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
পরচিত্তানি জানামি, সত্থুসাসনকারিকা.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
খেপেত্ৰা আসৰে সব্বে, ৰিসুদ্ধাসিং সুনিম্মলা.
‘‘পরিচিণ্ণো ¶ মযা সত্থা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং;
ওহিতো গরুকো ভারো, ভৰনেত্তি সমূহতা.
‘‘যস্সত্থায ¶ পব্বজিতা, অগারস্মানগারিযং;
সো মে অত্থো অনুপ্পত্তো, সব্বসংযোজনক্খযো.
‘‘ততো মহাকারুণিকো, এতদগ্গে ঠপেসি মং;
দিব্বচক্খুকানং অগ্গা, সকুলাতি নরুত্তমো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সকুলা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সকুলাথেরিযাপদানং চতুত্থং.
৫. নন্দাথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘ওৰাদকো ৰিঞ্ঞাপকো, তারকো সব্বপাণিনং;
দেসনাকুসলো বুদ্ধো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘অনুকম্পকো ¶ কারুণিকো, হিতেসী সব্বপাণিনং;
সম্পত্তে তিত্থিযে সব্বে, পঞ্চসীলে পতিট্ঠপি.
‘‘এৰং নিরাকুলং আসি, সুঞ্ঞতং তিত্থিযেহি চ;
ৰিচিত্তং অরহন্তেহি, ৰসীভূতেহি তাদিভি.
‘‘রতনানট্ঠপঞ্ঞাসং ¶ , উগ্গতোৰ মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, বাত্তিংসৰরলক্খণো.
‘‘ৰস্সসতসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, জাতা সেট্ঠিকুলে অহুং;
নানারতনপজ্জোতে, মহাসুখসমপ্পিতা.
‘‘উপেত্ৰা তং মহাৰীরং, অস্সোসিং ধম্মদেসনং;
অমতং পরমস্সাদং, পরমত্থনিৰেদকং.
‘‘তদা নিমন্তযিত্ৰান, সসঙ্ঘং লোকনাযকং;
দত্ৰা তস্স মহাদানং, পসন্না সেহি পাণিভি.
‘‘ঝাযিনীনং ¶ ভিক্খুনীনং, অগ্গট্ঠানমপত্থযিং;
নিপচ্চ সিরসা ধীরং, সসঙ্ঘং লোকনাযকং.
‘‘তদা অদন্তদমকো, তিলোকসরণো পভূ;
ব্যাকাসি নরসারথি, ‘লচ্ছসে তং সুপত্থিতং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ¶ ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
নন্দাতি নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তং ¶ সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তা পরিচরিং, পচ্চযেহি ৰিনাযকং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘ততো চুতা যামমগং, ততোহং তুসিতং গতা [অগং (সী. পী. ক.)];
ততো চ নিম্মানরতিং, ৰসৰত্তিপুরং ততো [গতা (স্যা.)].
‘‘যত্থ যত্থূপপজ্জামি, তস্স কম্মস্স ৰাহসা;
তত্থ তত্থেৰ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘ততো চুতা মনুস্সত্তে, রাজানং চক্কৰত্তিনং;
মণ্ডলীনঞ্চ রাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘সম্পত্তিং ¶ অনুভোত্ৰান, দেৰেসু মনুজেসু চ;
সব্বত্থ সুখিতা হুত্ৰা, নেককপ্পেসু সংসরিং.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, সুরম্মে [পুরস্মিং (স্যা.)] কপিলৰ্হযে;
রঞ্ঞো সুদ্ধোদনস্সাহং, ধীতা আসিং অনিন্দিতা.
‘‘সিরিযা [সিরিংৰ (সী.), রংসিরিৰ (স্যা.)] রূপিনিং দিস্ৰা, নন্দিতং আসি তং কুলং;
তেন নন্দাতি মে নামং, সুন্দরং পৰরং অহু.
‘‘যুৰতীনঞ্চ সব্বাসং, কল্যাণীতি চ ৰিস্সুতা;
তস্মিম্পি নগরে রম্মে, ঠপেত্ৰা তং যসোধরং.
‘‘জেট্ঠো ¶ ভাতা তিলোকগ্গো, পচ্ছিমো [মজ্ঝিমো (পী.)] অরহা তথা;
একাকিনী গহট্ঠাহং, মাতরা পরিচোদিতা.
‘‘‘সাকিযম্হি ¶ কুলে জাতা, পুত্তে বুদ্ধানুজা তুৰং;
নন্দেনপি ৰিনা ভূতা, অগারে কিং নু অচ্ছসি.
‘‘‘জরাৰসানং যোব্বঞ্ঞং, রূপং অসুচিসম্মতং;
রোগন্তমপিচারোগ্যং, জীৰিতং মরণন্তিকং.
‘‘‘ইদম্পি তে সুভং রূপং, সসীকন্তং মনোহরং;
ভূসনানং অলঙ্কারং, সিরিসঙ্ঘাটসন্নিভং.
‘‘‘পুঞ্জিতং ¶ লোকসারংৰ, নযনানং রসাযনং;
পুঞ্ঞানং কিত্তিজননং, উক্কাককুলনন্দনং.
‘‘‘ন চিরেনেৰ কালেন, জরা সমধিসেস্সতি [সমভিভোস্সতি (সী. স্যা.), সমধিহেস্সতি (পী.)];
ৰিহায গেহং কারুঞ্ঞে [কারুঞ্ঞে (সী. পী.), পারয্হিং (স্যা.)], চর ধম্মমনিন্দিতে’.
‘‘সুত্ৰাহং মাতু ৰচনং, পব্বজিং অনগারিযং;
দেহেন ন তু চিত্তেন, রূপযোব্বনলাল়িতা.
‘‘মহতা চ পযত্তেন, ঝানজ্ঝেন পরং মম;
কাতুঞ্চ ৰদতে মাতা, ন চাহং তত্থ উস্সুকা.
‘‘ততো মহাকারুণিকো, দিস্ৰা মং কামলালসং [কমলাননং (স্যা.)];
নিব্বিন্দনত্থং রূপস্মিং, মম চক্খুপথে জিনো.
‘‘সকেন আনুভাৰেন, ইত্থিং মাপেসি সোভিনিং;
দস্সনীযং সুরুচিরং, মমতোপি সুরূপিনিং.
‘‘তমহং ¶ ¶ ৰিম্হিতা দিস্ৰা, অতিৰিম্হিতদেহিনিং;
চিন্তযিং সফলং মেতি, নেত্তলাভঞ্চ মানুসং.
‘‘তমহং এহি সুভগে, যেনত্থো তং ৰদেহি মে;
কুলং তে নামগোত্তঞ্চ, ৰদ মে যদি তে পিযং.
‘ন ¶ ৰঞ্চকালো সুভগে [পঞ্হকালো সুভণে (সী. স্যা. পী.)], উচ্ছঙ্গে মং নিৰাসয;
সীদন্তীৰ মমঙ্গানি, পসুপ্পয মুহুত্তকং’.
‘‘ততো সীসং মমঙ্কে সা, কত্ৰা সযি সুলোচনা;
তস্সা নলাটে পতিতা, লুদ্ধা [লূতা (স্যা.)] পরমদারুণা.
‘‘সহ তস্সা নিপাতেন, পিল়কা উপপজ্জথ;
পগ্ঘরিংসু পভিন্না চ, কুণপা পুব্বলোহিতা.
‘‘পভিন্নং ৰদনঞ্চাপি, কুণপং পূতিগন্ধনং;
উদ্ধুমাতং ৰিনিলঞ্চ, পুব্বঞ্চাপি সরীরকং.
‘‘সা পৰেদিতসব্বঙ্গী, নিস্সসন্তী মুহুং মুহুং;
ৰেদযন্তী সকং দুক্খং, করুণং পরিদেৰযি.
‘‘‘দুক্খেন ¶ দুক্খিতা হোমি, ফুসযন্তি চ ৰেদনা;
মহাদুক্খে নিমুগ্গম্হি, সরণং হোহি মে সখী’.
‘‘‘কুহিং ৰদনসোভং তে, কুহিং তে তুঙ্গনাসিকা;
তম্ববিম্বৰরোট্ঠং তে, ৰদনং তে কুহিং গতং.
‘‘‘কুহিং সসীনিভং ৰণ্ণং, কম্বুগীৰা কুহিং গতা;
দোল়ালোলাৰ [দামামালঞ্চ (স্যা.), দোলোলুল্লাৰ (ক.)] তে কণ্ণা, ৰেৰণ্ণং সমুপাগতা.
‘‘‘মকুল়খারকাকারা ¶ [মকুলম্বুরূহাকারা (সী.), মকুল়পদুমাকারা (স্যা.)], কলিকাৰ [কলসাৰ (সী. স্যা. পী.)] পযোধরা;
পভিন্না পূতিকুণপা, দুট্ঠগন্ধিত্তমাগতা.
‘‘‘ৰেদিমজ্ঝাৰ সুস্সোণী [তনুমজ্ঝা পুথুস্সোণী (সী. স্যা.), ৰেদিমজ্ঝা পুথুস্সোণী (পী.)], সূনাৰ নীতকিব্বিসা;
জাতা অমেজ্ঝভরিতা, অহো রূপমসস্সতং.
‘‘‘সব্বং সরীরসঞ্জাতং, পূতিগন্ধং ভযানকং;
সুসানমিৰ বীভচ্ছং, রমন্তে যত্থ বালিসা’.
‘‘তদা ¶ মহাকারুণিকো, ভাতা মে লোকনাযকো;
দিস্ৰা সংৰিগ্গচিত্তং মং, ইমা গাথা অভাসথ.
‘‘‘আতুরং ¶ কুণপং পূতিং, পস্স নন্দে সমুস্সযং;
অসুভায চিত্তং ভাৰেহি, একগ্গং সুসমাহিতং.
‘‘‘যথা ইদং তথা এতং, যথা এতং তথা ইদং;
দুগ্গন্ধং পূতিকং ৰাতি, বালানং অভিনন্দিতং.
‘‘‘এৰমেতং অৰেক্খন্তী, রত্তিন্দিৰমতন্দিতা;
ততো সকায পঞ্ঞায, অভিনিব্বিজ্ঝ দক্খসি’.
‘‘ততোহং অতিসংৰিগ্গা, সুত্ৰা গাথা সুভাসিতা;
তত্রট্ঠিতাৰহং সন্তী, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘যত্থ যত্থ নিসিন্নাহং, সদা ঝানপরাযনা;
জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং নন্দা ভিক্খুনী জনপদকল্যাণী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
নন্দাথেরিযাপদানং পঞ্চমং.
৬. সোণাথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদা সেট্ঠিকুলে জাতা, সুখিতা পূজিতা পিযা;
উপেত্ৰা তং মুনিৰরং, অস্সোসিং মধুরং ৰচং.
‘‘আরদ্ধৰীরিযানগ্গং, ৰণ্ণেসি [ৰণ্ণেতি (স্যা.)] ভিক্খুনিং জিনো;
তং সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, কারং কত্ৰান সত্থুনো.
‘‘অভিৰাদিয সম্বুদ্ধং, ঠানং তং পত্থযিং তদা;
অনুমোদি মহাৰীরো, ‘সিজ্ঝতং পণিধী তৰ.
‘‘‘সতসহস্সিতো ¶ কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ¶ ¶ ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
সোণাতি নাম নামেন, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তা পরিচরিং, পচ্চযেহি ৰিনাযকং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতা সেট্ঠিকুলে অহং;
সাৰত্থিযং পুরৰরে, ইদ্ধে ফীতে মহদ্ধনে.
‘‘যদা ¶ চ যোব্বনপ্পত্তা, গন্ত্ৰা পতিকুলং অহং;
দস পুত্তানি অজনিং, সুরূপানি ৰিসেসতো.
‘‘সুখেধিতা চ তে সব্বে, জননেত্তমনোহরা;
অমিত্তানম্পি রুচিতা, মম পগেৰ তে পিযা.
‘‘ততো ময্হং অকামায, দসপুত্তপুরক্খতো;
পব্বজিত্থ স মে ভত্তা, দেৰদেৰস্স সাসনে.
‘‘তদেকিকা ৰিচিন্তেসিং, জীৰিতেনালমত্থু মে;
চত্তায পতিপুত্তেহি, ৰুড্ঢায চ ৰরাকিযা.
‘‘অহম্পি তত্থ গচ্ছিস্সং, সম্পত্তো যত্থ মে পতি;
এৰাহং চিন্তযিত্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘ততো চ মং ভিক্খুনিযো, একং ভিক্খুনুপস্সযে;
ৰিহায গচ্ছুমোৰাদং, তাপেহি উদকং ইতি.
‘‘তদা ¶ উদকমাহিত্ৰা, ওকিরিত্ৰান কুম্ভিযা;
চুল্লে ঠপেত্ৰা আসীনা, ততো চিত্তং সমাদহিং.
‘‘খন্ধে অনিচ্চতো দিস্ৰা, দুক্খতো চ অনত্ততো;
খেপেত্ৰা আসৰে সব্বে, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘তদাগন্ত্ৰা ভিক্খুনিযো, উণ্হোদকমপুচ্ছিসুং;
তেজোধাতুমধিট্ঠায, খিপ্পং সন্তাপযিং জলং.
‘‘ৰিম্হিতা ¶ ¶ তা জিনৰরং, এতমত্থমসাৰযুং;
তং সুত্ৰা মুদিতো নাথো, ইমং গাথং অভাসথ.
‘‘‘যো চ ৰস্সসতং জীৰে, কুসীতো হীনৰীরিযো;
একাহং জীৰিতং সেয্যো, ৰীরিযমারভতো দল়্হং’.
‘‘আরাধিতো মহাৰীরো, মযা সুপ্পটিপত্তিযা;
আরদ্ধৰীরিযানগ্গং, মমাহ স মহামুনি.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সোণা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সোণাথেরিযাপদানং ছট্ঠং.
৭. ভদ্দকাপিলানীথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ [সব্বধম্মেসু চক্খুমা (সী. পী.)];
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহু হংসৰতিযং, ৰিদেহো নাম নামতো [নামকো (স্যা. পী.)];
সেট্ঠী পহূতরতনো, তস্স জাযা অহোসহং.
‘‘কদাচি সো নরাদিচ্চং, উপেচ্চ সপরিজ্জনো;
ধম্মমস্সোসি বুদ্ধস্স, সব্বদুক্খভযপ্পহং [দুক্খক্খযাৰহং (স্যা.)].
‘‘সাৰকং ধুতৰাদানং, অগ্গং কিত্তেসি নাযকো;
সুত্ৰা সত্তাহিকং দানং, দত্ৰা বুদ্ধস্স তাদিনো.
‘‘নিপচ্চ সিরসা পাদে, তং ঠানমভিপত্থযিং;
স হাসযন্তো পরিসং, তদা হি নরপুঙ্গৰো.
‘‘সেট্ঠিনো অনুকম্পায, ইমা গাথা অভাসথ;
‘লচ্ছসে পত্থিতং ঠানং, নিব্বুতো হোহি পুত্তক.
‘‘‘সতসহস্সিতো ¶ ¶ কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদো, ওরসো ধম্মনিম্মিতো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, হেস্সতি সত্থু সাৰকো’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতো হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তো পরিচরি, পচ্চযেহি ৰিনাযকং.
‘‘সাসনং ¶ জোতযিত্ৰান, সো মদ্দিত্ৰা কুতিত্থিযে;
ৰেনেয্যং ৰিনযিত্ৰা চ, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
‘‘নিব্বুতে ¶ তম্হি লোকগ্গে, পূজনত্থায সত্থুনো;
ঞাতিমিত্তে সমানেত্ৰা, সহ তেহি অকারযি.
‘‘সত্তযোজনিকং থূপং, উব্বিদ্ধং রতনামযং;
জলন্তং সতরংসিংৰ, সালরাজংৰ ফুল্লিতং.
‘‘সত্তসতসহস্সানি, পাতিযো [চাতিযো (স্যা.)] তত্থ কারযি;
নল়গ্গী ৰিয জোতন্তী [জোতন্তে (স্যা. পী.)], রতনেহেৰ সত্তহি.
‘‘গন্ধতেলেন পূরেত্ৰা, দীপানুজ্জলযী তহিং;
পূজনত্থায [পূজত্থায (সী. ক.)] মহেসিস্স, সব্বভূতানুকম্পিনো.
‘‘সত্তসতসহস্সানি, পুণ্ণকুম্ভানি কারযি;
রতনেহেৰ পুণ্ণানি, পূজনত্থায মহেসিনো.
‘‘মজ্ঝে অট্ঠট্ঠকুম্ভীনং, উস্সিতা কঞ্চনগ্ঘিযো;
অতিরোচন্তি ৰণ্ণেন, সরদেৰ দিৰাকরো.
‘‘চতুদ্ৰারেসু সোভন্তি, তোরণা রতনামযা;
উস্সিতা ফলকা রম্মা, সোভন্তি রতনামযা.
‘‘ৰিরোচন্তি পরিক্খিত্তা [পরিক্খাযো (স্যা.)], অৰটংসা সুনিম্মিতা;
উস্সিতানি পটাকানি, রতনানি ৰিরোচরে.
‘‘সুরত্তং সুকতং চিত্তং, চেতিযং রতনামযং;
অতিরোচতি ৰণ্ণেন, সসঞ্ঝোৰ [সসজ্ঝাৰ (স্যা. ক.), সসঞ্জাৰ (পী.)] দিৰাকরো.
‘‘থূপস্স ¶ ¶ ৰেদিযো তিস্সো, হরিতালেন পূরযি;
একং মনোসিলাযেকং, অঞ্জনেন চ একিকং.
‘‘পূজং ¶ এতাদিসং রম্মং, কারেত্ৰা ৰরৰাদিনো;
অদাসি দানং সঙ্ঘস্স, যাৰজীৰং যথাবলং.
‘‘সহাৰ সেট্ঠিনা তেন, তানি পুঞ্ঞানি সব্বসো;
যাৰজীৰং করিত্ৰান, সহাৰ সুগতিং গতা.
‘‘সম্পত্তিযোনুভোত্ৰান, দেৰত্তে অথ মানুসে;
ছাযা ৰিয সরীরেন, সহ তেনেৰ সংসরিং.
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, ৰিপস্সী নাম নাযকো;
উপ্পজ্জি চারুদস্সনো, সব্বধম্মৰিপস্সকো.
‘‘তদাযং বন্ধুমতিযং, ব্রাহ্মণো সাধুসম্মতো;
অড্ঢো সন্তো গুণেনাপি [সত্থাগমেনাসি (সী.)], ধনেন চ সুদুগ্গতো.
‘‘তদাপি তস্সাহং আসিং, ব্রাহ্মণী সমচেতসা;
কদাচি সো দিজৰরো, সঙ্গমেসি মহামুনিং.
‘‘নিসিন্নং জনকাযম্হি, দেসেন্তং অমতং পদং;
সুত্ৰা ধম্মং পমুদিতো, অদাসি একসাটকং.
‘‘ঘরমেকেন ৰত্থেন, গন্ত্ৰানেতং স মব্রৰি [মমব্রৰি (সী. স্যা. পী.)];
‘অনুমোদ মহাপুঞ্ঞং [মহাপঞ্ঞে (সী.), মহাপুঞ্ঞে (স্যা. ক.)], দিন্নং বুদ্ধস্স সাটকং’.
‘‘তদাহং অঞ্জলিং কত্ৰা, অনুমোদিং সুপীণিতা [সুৰিদিতা (স্যা.), সুপীতিযা (ক.)];
‘সুদিন্নো সাটকো সামি, বুদ্ধসেট্ঠস্স তাদিনো’.
‘‘সুখিতো ¶ সজ্জিতো হুত্ৰা, সংসরন্তো ভৰাভৰে;
বারাণসিপুরে রম্মে, রাজা আসি মহীপতি.
‘‘তদা ¶ তস্স মহেসীহং, ইত্থিগুম্বস্স উত্তমা;
তস্সাতি দযিতা [তস্সাৰি দুতিযিকা (স্যা.)] আসিং, পুব্বস্নেহেন ভত্তুনো [চুত্তরি (স্যা. পী. ক.)].
‘‘পিণ্ডায ৰিচরন্তে তে [সো (সী. স্যা. পী.)], অট্ঠ পচ্চেকনাযকে;
দিস্ৰা পমুদিতো হুত্ৰা, দত্ৰা পিণ্ডং মহারহং.
‘‘পুনো নিমন্তযিত্ৰান, কত্ৰা রতনমণ্ডপং;
কম্মারেহি কতং পত্তং [কতং ছত্তং (সী.), কতমট্ঠং (স্যা.)], সোৰণ্ণং ৰত তত্তকং.
‘‘সমানেত্ৰান তে সব্বে, তেসং দানমদাসি সো;
সোণ্ণাসনে পৰিট্ঠানং, পসন্নো সেহি পাণিভি.
‘‘তম্পি ¶ দানং সহাদাসিং, কাসিরাজেনহং তদা;
পুনাহং বারাণসিযং, জাতা কাসিকগামকে.
‘‘কুটুম্বিককুলে ¶ ফীতে, সুখিতো সো সভাতুকো;
জেট্ঠস্স ভাতুনো জাযা, অহোসিং সুপতিব্বতা.
‘‘পচ্চেকবুদ্ধং দিস্ৰান, কনিযস্স মম ভত্তুনো [ভত্তুকনিযসো (স্যা.)];
ভাগন্নং তস্স দত্ৰান, আগতে তম্হি পাৰদিং.
‘‘নাভিনন্দিত্থ সো দানং, ততো তস্স অদাসহং;
উখা [বুদ্ধা (স্যা.)] আনিয তং অন্নং, পুনো তস্সেৰ সো অদা.
‘‘তদন্নং ছড্ডযিত্ৰান, দুট্ঠা বুদ্ধস্সহং তদা;
পত্তং কললপুণ্ণং তং, অদাসিং তস্স তাদিনো.
‘‘দানে ¶ চ গহণে চেৰ, অপচে পদুসেপি চ;
সমচিত্তমুখং দিস্ৰা, তদাহং সংৰিজিং ভুসং.
‘‘পুনো ¶ পত্তং গহেত্ৰান, সোধযিত্ৰা সুগন্ধিনা;
পসন্নচিত্তা পূরেত্ৰা, সঘতং সক্করং অদং.
‘‘যত্থ যত্থূপপজ্জামি, সুরূপা হোমি দানতো;
বুদ্ধস্স অপকারেন, দুগ্গন্ধা ৰদনেন চ.
‘‘পুন কস্সপৰীরস্স, নিধাযন্তম্হি চেতিযে;
সোৰণ্ণং ইট্ঠকং ৰরং, অদাসিং মুদিতা অহং.
‘‘চতুজ্জাতেন গন্ধেন, নিচযিত্ৰা তমিট্ঠকং;
মুত্তা দুগ্গন্ধদোসম্হা, সব্বঙ্গসুসমাগতা.
‘‘সত্তপাতিসহস্সানি, রতনেহেৰ সত্তহি;
কারেত্ৰা ঘতপূরানি, ৰট্টীনি [ৰট্টীযো (সী.)] চ সহস্সসো.
‘‘পক্খিপিত্ৰা পদীপেত্ৰা, ঠপযিং সত্তপন্তিযো;
পূজনত্থং লোকনাথস্স, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.
‘‘তদাপি তম্হি পুঞ্ঞম্হি, ভাগিনীযি ৰিসেসতো;
পুন কাসীসু সঞ্জাতো, সুমিত্তা ইতি ৰিস্সুতো.
‘‘তস্সাহং ভরিযা আসিং, সুখিতা সজ্জিতা পিযা;
তদা পচ্চেকমুনিনো, অদাসিং ঘনৰেঠনং.
‘‘তস্সাপি ¶ ¶ ভাগিনী আসিং, মোদিত্ৰা দানমুত্তমং;
পুনাপি কাসিরট্ঠম্হি, জাতো কোলিযজাতিযা.
‘‘তদা ¶ কোলিযপুত্তানং, সতেহি সহ পঞ্চহি;
পঞ্চপচ্চেকবুদ্ধানং, সতানি সমুপট্ঠহি.
‘‘তেমাসং তপ্পযিত্ৰান [ৰাসযিত্ৰান (স্যা. পী.)], অদাসি চ তিচীৰরে [তিচীৰরং (স্যা.)];
জাযা তস্স তদা আসিং, পুঞ্ঞকম্মপথানুগা.
‘‘ততো ¶ চুতো অহু রাজা, নন্দো নাম মহাযসো;
তস্সাপি মহেসী আসিং, সব্বকামসমিদ্ধিনী.
‘‘তদা রাজা ভৰিত্ৰান, ব্রহ্মদত্তো মহীপতি;
পদুমৰতীপুত্তানং, পচ্চেকমুনিনং তদা.
‘‘সতানি পঞ্চনূনানি, যাৰজীৰং উপট্ঠহিং;
রাজুয্যানে নিৰাসেত্ৰা, নিব্বুতানি চ পূজযিং.
‘‘চেতিযানি চ কারেত্ৰা, পব্বজিত্ৰা উভো মযং;
ভাৰেত্ৰা অপ্পমঞ্ঞাযো, ব্রহ্মলোকং অগম্হসে.
‘‘ততো চুতো মহাতিত্থে, সুজাতো পিপ্ফলাযনো;
মাতা সুমনদেৰীতি, কোসিগোত্তো দিজো পিতা.
‘‘অহং মদ্দে জনপদে, সাকলায পুরুত্তমে;
কপ্পিলস্স দিজস্সাসিং, ধীতা মাতা সুচীমতি.
‘‘ঘনকঞ্চনবিম্বেন, নিম্মিনিত্ৰান মং পিতা;
অদা কস্সপধীরস্স, কামেহি ৰজ্জিতস্সমং.
‘‘কদাচি সো কারুণিকো, গন্ত্ৰা কম্মন্তপেক্খকো;
কাকাদিকেহি খজ্জন্তে, পাণে দিস্ৰান সংৰিজি.
‘‘ঘরেৰাহং ¶ তিলে জাতে, দিস্ৰানাতপতাপনে;
কিমি কাকেহি খজ্জন্তে, সংৰেগমলভিং তদা.
‘‘তদা সো পব্বজী ধীরো, অহং তমনুপব্বজিং;
পঞ্চৰস্সানি নিৰসিং, পরিব্বাজৰতে [পরিব্বাজপথে (স্যা. পী.)] অহং.
‘‘যদা ¶ পব্বজিতা আসি, গোতমী জিনপোসিকা;
তদাহং তমুপগন্ত্ৰা, বুদ্ধেন অনুসাসিতা.
‘‘ন ¶ চিরেনেৰ কালেন, অরহত্তমপাপুণিং;
অহো কল্যাণমিত্তত্তং, কস্সপস্স সিরীমতো.
‘‘সুতো বুদ্ধস্স দাযাদো, কস্সপো সুসমাহিতো;
পুব্বেনিৰাসং যো ৰেদি, সগ্গাপাযঞ্চ পস্সতি.
‘‘অথো ¶ জাতিক্খযং পত্তো, অভিঞ্ঞাৰোসিতো মুনি;
এতাহি তীহি ৰিজ্জাহি, তেৰিজ্জো হোতি ব্রাহ্মণো.
‘‘তথেৰ ভদ্দকাপিলানী [ভদ্দাকাপিলানী (সী. পী.)], তেৰিজ্জা মচ্চুহাযিনী;
ধারেতি অন্তিমং দেহং, জিত্ৰা মারং সৰাহনং.
‘‘দিস্ৰা আদীনৰং লোকে, উভো পব্বজিতা মযং;
ত্যম্হ খীণাসৰা দন্তা, সীতিভূতাম্হ নিব্বুতা.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং ভদ্দকাপিলানী ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
ভদ্দকাপিলানীথেরিযাপদানং সত্তমং.
৮. যসোধরাথেরীঅপদানং
একস্মিং সমযে রম্মে, ইদ্ধে রাজগহে পুরে;
পব্ভারম্হি ৰরেকম্হি, ৰসন্তে নরনাযকে.
ৰসন্তিযা তম্হি নগরে, রম্মে ভিক্খুনুপস্সযে;
যসোধরাভিক্খুনিযা, এৰং আসি ৰিতক্কিতং.
‘‘সুদ্ধোদনো মহারাজা, গোতমী চ পজাপতী;
অভিঞ্ঞাতা মহাথেরা, থেরিযো চ মহিদ্ধিকা.
‘‘সন্তিং ¶ গতাৰ আসুং তে, দীপচ্চীৰ নিরাসৰা;
লোকনাথে ধরন্তেৰ, অহম্পি চ সিৰং পদং.
‘‘গমিস্সামীতি ¶ চিন্তেত্ৰা, পস্সন্তী আযুমত্তনো;
পস্সিত্ৰা আযুসঙ্খারং, তদহেৰ খযং গতং.
‘‘পত্তচীৰরমাদায, নিক্খমিত্ৰা সকস্সমা;
পুরক্খতা ভিক্খুনীভি, সতেহি সহস্সেহি সা [সহ পঞ্চহি (সী. পী.)].
‘‘মহিদ্ধিকা মহাপঞ্ঞা, সম্বুদ্ধং উপসঙ্কমি;
সম্বুদ্ধং অভিৰাদেত্ৰা, সত্থুনো চক্কলক্খণে;
নিসিন্না একমন্তম্হি, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘অট্ঠসত্ততিৰস্সাহং, পচ্ছিমো ৰত্ততে ৰযো [পচ্ছিমা ৰত্তযি ৰযা (স্যা.)];
পব্ভারম্হি অনুপ্পত্তা, আরোচেমি মহামুনি.
‘‘‘পরিপক্কো ৰযো ময্হং, পরিত্তং মম জীৰিতং;
পহায ৰো গমিস্সামি, কতং মে সরণমত্তনো.
‘‘‘ৰযম্হি পচ্ছিমে কালে, মরণং উপরুদ্ধতি;
অজ্জরত্তিং মহাৰীর, পাপুণিস্সামি নিব্বুতিং.
‘‘‘নত্থি জাতি জরা ব্যাধি, মরণঞ্চ মহামুনে;
অজরামরণং পুরং, গমিস্সামি অসঙ্খতং.
‘‘‘যাৰতা পরিসা নাম, সমুপাসন্তি সত্থুনো;
অপরাধমজানন্তী [সচে মেত্থি (সী.), পজানন্তী (ক.)], খমন্তং সম্মুখা মুনে.
‘‘‘সংসরিত্ৰা ¶ ¶ চ সংসারে, খলিতঞ্চে মমং তযি;
আরোচেমি মহাৰীর, অপরাধং খমস্সু মে’.
‘‘সুত্ৰান ৰচনং তস্সা, মুনিন্দো ইদমব্রৰি;
‘কিমুত্তরং তে ৰক্খামি, নিব্বানায ৰজন্তিযা.
‘‘‘ইদ্ধিঞ্চাপি নিদস্সেহি, মম সাসনকারিকে;
পরিসানঞ্চ সব্বাসং, কঙ্খং ছিন্দস্সু যাৰতা’.
‘‘সুত্ৰা তং মুনিনো ৰাচং, ভিক্খুনী সা যসোধরা;
ৰন্দিত্ৰা মুনিরাজং তং, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘‘যসোধরা ¶ অহং ৰীর, অগারে তে পজাপতি;
সাকিযম্হি কুলে জাতা, ইত্থিঅঙ্গে পতিট্ঠিতা.
‘‘‘থীনং সতসহস্সানং, নৰুতীনং ছদুত্তরি;
অগারে তে অহং ৰীর, পামোক্খা সব্বা ইস্সরা.
‘‘‘রূপাচারগুণূপেতা ¶ , যোব্বনট্ঠা পিযংৰদা;
সব্বা মং অপচাযন্তি, দেৰতা ৰিয মানুসা.
‘‘‘কঞ্ঞাসতসহস্সপমুখা, সক্যপুত্তনিৰেসনে;
সমানসুখদুক্খতা, দেৰতা ৰিয নন্দনে.
‘‘‘কামধাতুমতিক্কম্ম [কামধাতুমতিক্কন্তা (সী. স্যা. পী. ক.)], সণ্ঠিতা রূপধাতুযা;
রূপেন সদিসা নত্থি, ঠপেত্ৰা লোকনাযকং.
‘‘‘সম্বুদ্ধং অভিৰাদেত্ৰা, ইদ্ধিং দস্সেসি সত্থুনো;
নেকা নানাৰিধাকারা, মহাইদ্ধীপি দস্সযী [এৰমাদীনি ৰত্ৰান, উপতিত্ৰান অম্বরং; ইদ্ধী অনেকা দস্সেসি, বুদ্ধানুঞ্ঞা যসোধরা; (সী.)].
‘‘‘চক্কৰাল়সমং কাযং, সীসং উত্তরতো কুরু;
উভো পক্খা দুৰে দীপা, জম্বুদীপং সরীরতো.
‘‘‘দক্খিণঞ্চ সরং পিঞ্ছং, নানাসাখা তু পত্তকা;
চন্দঞ্চ সূরিযঞ্চক্খি, মেরুপব্বততো সিখং.
‘‘‘চক্কৰালগিরিং ¶ তুণ্ডং, জম্বুরুক্খং সমূলকং;
বীজমানা উপাগন্ত্ৰা, ৰন্দন্তী লোকনাযকং.
‘‘‘হত্থিৰণ্ণং তথেৰস্সং, পব্বতং জলধিং তথা;
চন্দিমং সূরিযং মেরুং, সক্কৰণ্ণঞ্চ দস্সযি.
‘‘‘যসোধরা ¶ অহং ৰীর, পাদে ৰন্দামি চক্খুম;
সহস্সলোকধাতূনং, ফুল্লপদ্মেন ছাদযি.
‘‘‘ব্রহ্মৰণ্ণঞ্চ মাপেত্ৰা, ধম্মং দেসেসি সুঞ্ঞতং;
যসোধরা অহং ৰীর, পাদে ৰন্দামি চক্খুম.
‘‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনি.
‘‘‘পুব্বেনিৰাসং ¶ জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং ময্হং মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘‘পুব্বানং লোকনাথানং, সঙ্গমং তে নিদস্সিতং [সুদস্সিতং (স্যা. পী. ক.)];
অধিকারং বহুং ময্হং, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘‘যং ¶ ময্হং পূরিতং কম্মং, কুসলং সরসে মুনে;
তুয্হত্থায মহাৰীর, পুঞ্ঞং উপচিতং মযা.
‘‘‘অভব্বট্ঠানে ৰজ্জেত্ৰা, ৰারযিত্ৰা অনাচরং;
তুয্হত্থায মহাৰীর, সঞ্চত্তং জীৰিতং মযা.
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি ¶ , ভরিযত্থাযদাসি মং;
ন তত্থ ৰিমনা হোমি, তুয্হত্থায মহামুনি.
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি, উপকারাযদাসি মং;
ন তত্থ ৰিমনা হোমি, তুয্হত্থায মহামুনি.
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি, ভোজনত্থাযদাসি মং;
ন তত্থ ৰিমনা হোমি, তুয্হত্থায মহামুনি.
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি, জীৰিতানি পরিচ্চজিং;
ভযমোক্খং করিস্সন্তি, দদামি মম জীৰিতং.
‘‘‘অঙ্গগতে [অঙ্গে এৰং (ক.)] অলঙ্কারে, ৰত্থে নানাৰিধে বহূ;
ইত্থিমণ্ডে ন গূহামি, তুয্হত্থায মহামুনি.
‘‘‘ধনধঞ্ঞপরিচ্চাগং ¶ , গামানি নিগমানি চ;
খেত্তং পুত্তা চ ধীতা চ, পরিচ্চত্তা মহামুনি.
‘‘‘হত্থী অস্সা গৰা চাপি, দাসিযো পরিচারিকা;
তুয্হত্থায মহাৰীর, পরিচ্চত্তা অসঙ্খিযা.
‘‘‘যং ময্হং পটিমন্তেসি [পতিমন্তেসি (সী.)], দানং দস্সামি যাচকে;
ৰিমনং মে ন পস্সামি, দদতো দানমুত্তমং.
‘‘‘নানাৰিধং ¶ বহুং দুক্খং, সংসারে চ বহুব্বিধে;
তুয্হত্থায মহাৰীর, অনুভুত্তং অসঙ্খিযং.
‘‘‘সুখপ্পত্তানুমোদামি, ন চ দুক্খেসু দুম্মনা;
সব্বত্থ তুলিতা হোমি, তুয্হত্থায মহামুনি.
‘‘‘অনুমগ্গেন ¶ সম্বুদ্ধো, যং ধম্মং অভিনীহরি;
অনুভোত্ৰা সুখং দুক্খং, পত্তো বোধিং মহামুনি.
‘‘‘ব্রহ্মদেৰঞ্চ সম্বুদ্ধং, গোতমং লোকনাযকং;
অঞ্ঞেসং লোকনাথানং, সঙ্গমং তে বহুং মযা.
‘‘‘অধিকারং ¶ বহুং ময্হং, তুয্হত্থায মহামুনি;
গৰেসতো বুদ্ধধম্মে, অহং তে পরিচারিকা.
‘‘‘কপ্পে চ সতসহস্সে, চতুরো চ অসঙ্খিযে;
দীপঙ্করো মহাৰীরো, উপ্পজ্জি লোকনাযকো.
‘‘‘পচ্চন্তদেসৰিসযে, নিমন্তেত্ৰা তথাগতং;
তস্স আগমনং মগ্গং, সোধেন্তি তুট্ঠমানসা.
‘‘‘তেন কালেন সো আসি, সুমেধো নাম ব্রাহ্মণো;
মগ্গঞ্চ পটিযাদেসি, আযতো [আযতং (সী.)] সব্বদস্সিনো.
‘‘‘তেন কালেনহং আসিং, কঞ্ঞা ব্রাহ্মণসম্ভৰা;
সুমিত্তানাম নামেন, উপগচ্ছিং সমাগমং.
‘‘‘অট্ঠ উপ্পলহত্থানি, পূজনত্থায সত্থুনো;
আদায জনসংমজ্ঝে, অদ্দসং ইসি মুগ্গতং.
‘‘‘চিরানুগতং ¶ দযিতং [চিরানুপরি আসীনং (সী.)], অতিক্কন্তং মনোহরং;
দিস্ৰা তদা অমঞ্ঞিস্সং, সফলং জীৰিতং মম.
‘‘‘পরক্কমং তং সফলং, অদ্দসং ইসিনো তদা;
পুব্বকম্মেন সম্বুদ্ধে, চিত্তঞ্চাপি পসীদি মে.
‘‘‘ভিয্যো ¶ চিত্তং পসাদেসিং, ইসে উগ্গতমানসে;
দেয্যং অঞ্ঞং ন পস্সামি, দেমি পুপ্ফানি তে ইসি.
‘‘‘পঞ্চহত্থা ¶ তৰ হোন্তু, তযো হোন্তু মমং ইসে;
তেন সদ্ধিং সমা হোন্তু, বোধত্থায তৰং ইসে’.
চতুত্থং ভাণৰারং.
‘‘ইসি গহেত্ৰা পুপ্ফানি, আগচ্ছন্তং মহাযসং;
পূজেসি জনসংমজ্ঝে, বোধত্থায মহাইসি.
‘‘পস্সিত্ৰা জনসংমজ্ঝে, দীপঙ্করো মহামুনি;
ৰিযাকাসি মহাৰীরো, ইসি মুগ্গতমানসং.
‘‘অপরিমেয্যে ইতো কপ্পে, দীপঙ্করো মহামুনি;
মম কম্মং ৰিযাকাসি, উজুভাৰং মহামুনি.
‘‘‘সমচিত্তা ¶ সমকম্মা, সমকারী ভৰিস্সতি;
পিযা হেস্সতি কম্মেন, তুয্হত্থায মহাইসি [মহাইসে (স্যা.)].
‘‘‘সুদস্সনা সুপিযা চ, মনাপা পিযৰাদিনী;
তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ৰিহরিস্সতি ইদ্ধিকা.
‘‘‘যথাপি ভণ্ডসামুগ্গং, অনুরক্খতি সামিনো;
এৰং কুসলধম্মানং, অনুরক্খিস্সতে অযং.
‘‘‘তস্স তে [তস্স তং (স্যা.)] অনুকম্পন্তী, পূরযিস্সতি পারমী;
সীহোৰ পঞ্জরং ভেত্ৰা [হিত্ৰা (স্যা.), হেত্ৰা (পী.)], পাপুণিস্সতি বোধিযং’.
‘‘অপরিমেয্যে ¶ ইতো কপ্পে, যং মং বুদ্ধো ৰিযাকরী;
তং ৰাচং অনুমোদেন্তী, এৰংকারী ভৰিং অহং.
‘‘তস্স ¶ কম্মস্স সুকতস্স, তত্থ চিত্তং পসাদযিং;
দেৰমনুস্সকং যোনিং, অনুভোত্ৰা অসঙ্খিযং.
‘‘সুখদুক্খেনুভোত্ৰাহং, দেৰেসু মানুসেসু চ;
পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, অজাযিং সাকিযে কুলে.
‘‘রূপৰতী ভোগৰতী, যসসীলৰতী ততো;
সব্বঙ্গসম্পদা হোমি, কুলেসু অভিসক্কতা.
‘‘লাভং ¶ সিলোকং সক্কারং, লোকধম্মসমাগমং;
চিত্তঞ্চ দুক্খিতং নত্থি, ৰসামি অকুতোভযা.
‘‘ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা, রঞ্ঞো অন্তেপুরে তদা;
খত্তিযানং পুরে ৰীর, উপকারঞ্চ নিদ্দিসি.
‘‘উপকারা চ যা নারী, যা চ নারী সুখে দুখে;
অত্থক্খাযী চ যা নারী, যা চ নারীনুকম্পিকা.
‘‘পঞ্চকোটিসতা বুদ্ধা, নৰকোটিসতানি চ;
এতেসং দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং.
‘‘অধিকারং মহা [সদা (পী.) এৰমুপরিপি] ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে;
একাদসকোটিসতা, বুদ্ধা দ্ৰাদস কোটিযো [হোন্তি লোকগ্গনাযকা (সী. স্যা.), পণ্ণাকোটিসতানি চ (পী.)].
‘‘এতেসং দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং;
অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে.
‘‘‘ৰীসকোটিসতা ¶ ¶ বুদ্ধা, তিংসকোটিসতানি চ;
এতেসং দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং.
‘‘‘অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে;
চত্তালীসকোটিসতা, পঞ্ঞাস কোটিসতানি চ.
‘‘‘এতেসং ¶ দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং;
অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে.
‘‘‘সট্ঠিকোটিসতা বুদ্ধা, সত্ততিকোটিসতানি চ;
এতেসং দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং.
‘‘‘অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে;
অসীতিকোটিসতা বুদ্ধা, নৰুতিকোটিসতানি চ.
‘‘‘এতেসং দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং;
অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে.
‘‘‘কোটিসতসহস্সানি, হোন্তি লোকগ্গনাযকা;
এতেসং দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং.
‘‘‘অধিকারং ¶ মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে;
নৰকোটিসহস্সানি, অপরে লোকনাযকা.
‘‘‘এতেসং দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং;
অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে.
‘‘‘কোটিসতসহস্সানি, পঞ্চাসীতিমহেসিনং;
পঞ্চাসীতিকোটিসতা, সত্ততিংসা চ কোটিযো.
‘‘‘এতেসং ¶ দেৰদেৰানং, মহাদানং পৰত্তযিং;
অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে.
‘‘‘পচ্চেকবুদ্ধা ৰীতরাগা [ধুতরাগা (পী. ক.)], অট্ঠট্ঠমককোটিযো [অট্ঠমত্তক… (সী.), অট্ঠমত্থক… (স্যা.)];
অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে.
‘‘‘খীণাসৰা ৰীতমলা, অসঙ্খিযা বুদ্ধসাৰকা;
অধিকারং মহা ময্হং, ধম্মরাজ সুণোহি মে.
‘‘‘এৰং ধম্মে সুচিণ্ণানং, সদা ধম্মস্স চারিনং;
ধম্মচারী সুখং সেতি, অস্মিং লোকে পরম্হি চ.
‘‘‘ধম্মং ¶ চরে সুচরিতং, ন নং দুচ্চরিতং চরে;
ধম্মচারী সুখং সেতি, অস্মিং লোকে পরম্হি চ.
‘‘‘নিব্বিন্দিত্ৰান সংসারে, পব্বজিং অনগারিযং;
সহস্সপরিৰারেন, পব্বজিত্ৰা অকিঞ্চনা.
‘‘‘অগারং ৰিজহিত্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং;
অড্ঢমাসে অসম্পত্তে, চতুসচ্চমপাপুণিং.
‘‘‘চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;
উপনেন্তি বহূ জনা, সাগরেযেৰ ঊমিযো.
‘‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’.
‘‘এৰং বহুৰিধং দুক্খং, সম্পত্তী চ বহুব্বিধা;
ৰিসুদ্ধিভাৰং সম্পত্তা, লভামি সব্বসম্পদা.
‘‘যা ¶ দদাতি সকত্তানং, পুঞ্ঞত্থায মহেসিনো;
সহাযসম্পদা হোন্তি, নিব্বানপদমসঙ্খতং.
‘‘পরিক্খীণং অতীতঞ্চ, পচ্চুপ্পন্নং অনাগতং;
সব্বকম্মং মমং খীণং, পাদে ৰন্দামি চক্খুম’’.
ইত্থং সুদং যসোধরা ভিক্খুনী ভগৰতো সম্মুখা ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
যসোধরাথেরিযাপদানং অট্ঠমং.
৯. যসোধরাপমুখদসভিক্খুনীসহস্সঅপদানং
‘‘কপ্পে ¶ চ সতসহস্সে, চতুরো চ অসঙ্খিযে;
দীপঙ্করো নাম জিনো, উপ্পজ্জি লোকনাযকো.
‘‘দীপঙ্করো মহাৰীরো, ৰিযাকাসি ৰিনাযকো;
সুমেধঞ্চ সুমিত্তঞ্চ, সমানসুখদুক্খতং.
‘‘সদেৰকঞ্চ ¶ পস্সন্তো, ৰিচরন্তো সদেৰকং;
তেসং পকিত্তনে অম্হে, উপগম্ম সমাগমং.
‘‘অম্হং ¶ সব্বপতি হোহি [সব্বা পতী হোন্তি (পী.)], অনাগতসমাগমে;
সব্বাৰ তুয্হং ভরিযা, মনাপা পিযৰাদিকা.
‘‘দানং সীলমযং সব্বং, ভাৰনা চ সুভাৰিতা;
দীঘরত্তঞ্চ নো [দীঘরত্তমিদং (স্যা. ক.)] সব্বং, পরিচ্চত্তং মহামুনে.
‘‘গন্ধং ৰিলেপনং মালং, দীপঞ্চ রতনামযং;
যংকিঞ্চি পত্থিতং সব্বং, পরিচ্চত্তং মহামুনি.
‘‘অঞ্ঞং ৰাপি কতং কম্মং, পরিভোগঞ্চ মানুসং;
দীঘরত্তঞ্হি নো সব্বং, পরিচ্চত্তং মহামুনি.
‘‘অনেকজাতিসংসারং, বহুং পুঞ্ঞম্পি নো কতং;
ইস্সরমনুভোত্ৰান, সংসরিত্ৰা ভৰাভৰে.
‘‘পচ্ছিমে ¶ ভৰে সম্পত্তে, সক্যপুত্তনিৰেসনে;
নানাকুলূপপন্নাযো, অচ্ছরা কামৰণ্ণিনী.
‘‘লাভগ্গেন যসং পত্তা, পূজিতা সব্বসক্কতা;
লাভিযো অন্নপানানং, সদা সম্মানিতা মযং.
‘‘অগারং পজহিত্ৰান, পব্বজিম্হনগারিযং;
অড্ঢমাসে অসম্পত্তে, সব্বা পত্তাম্হ নিব্বুতিং.
‘‘লাভিযো অন্নপানানং, ৰত্থসেনাসনানি চ;
উপেন্তি পচ্চযা সব্বে, সদা সক্কতপূজিতা.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা অম্হং…পে… ৰিহরাম অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত নো আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং যসোধরাপমুখানি দসভিক্খুনীসহস্সানি ভগৰতো সম্মুখা ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
যসোধরাপমুখদসভিক্খুনীসহস্সাপদানং নৰমং.
১০. যসোধরাপমুখঅট্ঠারসভিক্খুনীসহস্সঅপদানং
‘‘অট্ঠারসসহস্সানি ¶ , ভিক্খুনী সক্যসম্ভৰা;
যসোধরাপমুখানি, সম্বুদ্ধং উপসঙ্কমুং.
‘‘অট্ঠারসসহস্সানি, সব্বা হোন্তি মহিদ্ধিকা;
ৰন্দন্তী মুনিনো পাদে, আরোচেন্তি যথাবলং.
‘‘‘জাতি খীণা জরা ব্যাধি, মরণঞ্চ মহামুনি;
অনাসৰং পদং সন্তং, অমতং যাম নাযক.
‘‘‘খলিতঞ্চে পুরে অত্থি, সব্বাসম্পি মহামুনি;
অপরাধমজানন্তী, খম অম্হং ৰিনাযক.
‘‘‘ইদ্ধিঞ্চাপি নিদস্সেথ, মম সাসনকারিকা;
পরিসানঞ্চ সব্বাসং, কঙ্খং ছিন্দথ যাৰতা.
‘‘‘যসোধরা ¶ মহাৰীর, মনাপা পিযদস্সনা;
সব্বা ¶ তুয্হং মহাৰীর, অগারস্মিং পজাপতি.
‘‘‘থীনং সতসহস্সানং, নৰুতীনং ছদুত্তরি;
অগারে তে মযং ৰীর, পামোক্খা সব্বা ইস্সরা.
‘‘‘রূপাচারগুণূপেতা, যোব্বনট্ঠা পিযংৰদা;
সব্বা নো অপচাযন্তি, দেৰতা ৰিয মানুসা.
‘‘‘অট্ঠারসসহস্সানি, সব্বা সাকিযসম্ভৰা;
যসোধরাসহস্সানি, পামোক্খা ইস্সরা তদা.
‘‘‘কামধাতুমতিক্কম্ম ¶ , সণ্ঠিতা রূপধাতুযা;
রূপেন সদিসা নত্থি, সহস্সানং মহামুনি.
‘‘‘সম্বুদ্ধং অভিৰাদেত্ৰা, ইদ্ধিং দস্সংসু সত্থুনো;
নেকা নানাৰিধাকারা, মহাইদ্ধীপি দস্সযুং.
‘‘‘চক্কৰাল়সমং কাযং, সীসং উত্তরতো কুরু;
উভো পক্খা দুৰে দীপা, জম্বুদীপং সরীরতো.
‘‘‘দক্খিণঞ্চ সরং পিঞ্ছং, নানাসাখা তু পত্তকা;
চন্দঞ্চ সূরিযঞ্চক্খি, মেরুপব্বততো সিখং.
‘‘‘চক্কৰাল়গিরিং ¶ তুণ্ডং, জম্বুরুক্খং সমূলকং;
বীজমানা উপাগন্ত্ৰা, ৰন্দন্তী লোকনাযকং.
‘‘‘হত্থিৰণ্ণং তথেৰস্সং, পব্বতং জলধিং তথা;
চন্দঞ্চ সূরিযং মেরুং, সক্কৰণ্ণঞ্চ দস্সযুং.
‘‘‘যসোধরা ¶ মযং ৰীর, পাদে ৰন্দাম চক্খুম;
তৰ চিরপভাৰেন, নিপ্ফন্না নরনাযক.
‘‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোম, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোম মহামুনে.
‘‘‘পুব্বেনিৰাসং জানাম, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং অম্হং মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘‘পুব্বানং ¶ লোকনাথানং, সঙ্গমং নো নিদস্সিতং;
অধিকারা বহূ অম্হং, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘‘যং অম্হং পূরিতং কম্মং, কুসলং সরসে মুনে;
তুয্হত্থায মহাৰীর, পুঞ্ঞানুপচিতানি নো.
‘‘‘অভব্বট্ঠানে ৰজ্জেত্ৰা, ৰারযিম্হ অনাচরং;
তুয্হত্থায মহাৰীর, চত্তানি জীৰিতানি নো [সঞ্চত্তং জীৰিতম্পি নো (স্যা.)].
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি ¶ , ভরিযত্থাযদাসি নো;
ন তত্থ ৰিমনা হোম, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি, উপকারাযদাসি নো;
ন তত্থ ৰিমনা হোম, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি, ভোজনত্থাযদাসি নো;
ন তত্থ ৰিমনা হোম, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘‘নেককোটিসহস্সানি ¶ , জীৰিতানি চজিম্হসে [চজিম্হ নো (পী. ক.)];
ভযমোক্খং করিস্সাম, জীৰিতানি চজিম্হসে.
‘‘‘অঙ্গগতে অলঙ্কারে, ৰত্থে নানাৰিধে বহূ;
ইত্থিভণ্ডে ন গূহাম, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘‘ধনধঞ্ঞপরিচ্চাগং ¶ , গামানি নিগমানি চ;
খেত্তং পুত্তা চ ধীতা চ, পরিচ্চত্তা মহামুনে.
‘‘‘হত্থী অস্সা গৰা চাপি, দাসিযো পরিচারিকা;
তুয্হত্থায মহাৰীর, পরিচ্চত্তং অসঙ্খিযং.
‘‘‘যং অম্হে পটিমন্তেসি, দানং দস্সাম যাচকে;
ৰিমনং নো ন পস্সাম, দদতো দানমুত্তমং.
‘‘‘নানাৰিধং বহুং দুক্খং, সংসারে চ বহুব্বিধে;
তুয্হত্থায মহাৰীর, অনুভুত্তং অসঙ্খিযং.
‘‘‘সুখপ্পত্তানুমোদাম, ন চ দুক্খেসু দুম্মনা;
সব্বত্থ তুলিতা হোম, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘‘অনুমগ্গেন ¶ সম্বুদ্ধো, যং ধম্মং অভিনীহরি;
অনুভোত্ৰা সুখং দুক্খং, পত্তো বোধিং মহামুনে.
‘‘‘ব্রহ্মদেৰঞ্চ সম্বুদ্ধং, গোতমং লোকনাযকং;
অঞ্ঞেসং লোকনাথানং, সঙ্গমং তেহি নো বহূ.
‘‘‘অধিকারং বহুং অম্হে, তুয্হত্থায মহামুনে;
গৰেসতো বুদ্ধধম্মে, মযং তে পরিচারিকা.
‘‘‘কপ্পে ¶ চ সতসহস্সে, চতুরো চ অসঙ্খিযে;
দীপঙ্করো মহাৰীরো, উপ্পজ্জি লোকনাযকো.
‘‘‘পচ্চন্তদেসৰিসযে, নিমন্তেত্ৰা তথাগতং;
তস্স আগমনং মগ্গং, সোধেন্তি তুট্ঠমানসা.
‘‘‘তেন ¶ কালেন সো আসি, সুমেধো নাম ব্রাহ্মণো;
মগ্গঞ্চ পটিযাদেসি, আযতো সব্বদস্সিনো.
‘‘‘তেন কালেন অহুম্হ, সব্বা ব্রাহ্মণসম্ভৰা;
থলূদজানি পুপ্ফানি, আহরিম্হ সমাগমং.
‘‘‘তস্মিং সো সমযে বুদ্ধো, দীপঙ্করো মহাযসো;
ৰিযাকাসি মহাৰীরো, ইসিমুগ্গতমানসং.
‘‘‘চলতী রৰতী পুথৰী, সঙ্কম্পতি সদেৰকে;
তস্স কম্মং পকিত্তেন্তে, ইসিমুগ্গতমানসং.
‘‘‘দেৰকঞ্ঞা ¶ মনুস্সা চ, মযঞ্চাপি সদেৰকা;
নানাপূজনীযং ভণ্ডং, পূজযিত্ৰান পত্থযুং.
‘‘‘তেসং বুদ্ধো ৰিযাকাসি, জোতিদীপ সনামকো;
অজ্জ যে পত্থিতা অত্থি, তে ভৰিস্সন্তি সম্মুখা.
‘‘‘অপরিমেয্যে ইতো কপ্পে, যং নো বুদ্ধো ৰিযাকরি;
তং ৰাচমনুমোদেন্তা, এৰংকারী অহুম্হ নো.
‘‘‘তস্স কম্মস্স সুকতস্স, তস্স চিত্তং পসাদযুং;
দেৰমানুসিকং যোনিং, অনুভোত্ৰা অসঙ্খিযং.
‘‘‘সুখদুক্খেনুভোত্ৰান ¶ , দেৰেসু মানুসেসু চ;
পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, জাতাম্হ সাকিযে কুলে.
‘‘‘রূপৰতী ¶ ভোগৰতী, যসসীলৰতী ততো;
সব্বঙ্গসম্পদা হোম, কুলেসু অভিসক্কতা.
‘‘‘লাভং সিলোকং সক্কারং, লোকধম্মসমাগমং;
চিত্তঞ্চ দুক্খিতং নত্থি, ৰসাম অকুতোভযা.
‘‘‘ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা, রঞ্ঞো অন্তেপুরে তদা;
খত্তিযানং পুরে ৰীর [তাসং (স্যা.)], উপকারঞ্চ নিদ্দিসি.
‘‘‘উপকারা চ যা নারী, যা চ নারী সুখে দুখে;
অত্থক্খাযী চ যা নারী, যা চ নারীনুকম্পিকা.
‘‘‘ধম্মং ¶ চরে সুচরিতং, ন নং দুচ্চরিতং চরে;
ধম্মচারী সুখং সেতি, অস্মিং লোকে পরম্হি চ.
‘‘‘অগারং ৰিজহিত্ৰান, পব্বজিম্হনগারিযং;
অড্ঢমাসে অসম্পত্তে, চতুসচ্চং ফুসিম্হ নো.
‘‘‘চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;
উপনেন্তি বহূ অম্হে, সাগরস্সেৰ ঊমিযো.
‘‘‘কিলেসা ঝাপিতা অম্হং [ময্হং (স্যা.), অম্হাকং (ক.)], ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগীৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরাম অনাসৰা.
‘‘‘স্ৰাগতং ৰত নো আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘‘পটিসম্ভিদা ¶ ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’.
‘‘এৰং বহুৰিধং দুক্খং, সম্পত্তী চ বহুব্বিধা;
ৰিসুদ্ধভাৰং সম্পত্তা, লভাম সব্বসম্পদা.
‘‘যা দদন্তি সকত্তানং, পুঞ্ঞত্থায মহেসিনো;
সহাযসম্পদা হোন্তি, নিব্বানপদমসঙ্খতং.
‘‘পরিক্খীণং অতীতঞ্চ, পচ্চুপ্পন্নং অনাগতং;
সব্বকম্মম্পি নো খীণং, পাদে ৰন্দাম চক্খুম.
‘‘নিব্বানায ¶ ৰদন্তীনং, কিং ৰো ৰক্খাম উত্তরি;
সন্তসঙ্খতদোসঞ্হি, পপ্পোথ [সন্তসঙ্খতদোসো যো, পজ্জোতং (স্যা. পী. ক.)] অমতং পদং’’.
ইত্থং সুদং যসোধরাপমুখানি অট্ঠারসভিক্খুনীসহস্সানি ভগৰতো সম্মুখা ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
যসোধরাপমুখঅট্ঠারসভিক্খুনীসহস্সাপদানং দসমং.
কুণ্ডলকেসীৰগ্গো ততিযো.
তস্সুদ্দানং –
কুণ্ডলা গোতমী চেৰ, ধম্মদিন্না চ সকুলা;
ৰরনন্দা চ সোণা চ, কাপিলানী যসোধরা.
দসসহস্সভিক্খুনী, অট্ঠারসসহস্সকা;
গাথাসতানি চত্তারি, ছ চ সত্ততিমেৰ চ [অট্ঠসত্ততিমেৰ চ (স্যা.)].
৪. খত্তিযাৰগ্গো
১. যসৰতীপমুখঅট্ঠারসভিক্খুনীসহস্সঅপদানং
‘‘ভৰা ¶ ¶ ¶ ¶ সব্বে পরিক্খীণা, ভৰা সন্তি ৰিমোচিতা;
সব্বাসৰা চ নো নত্থি, আরোচেম মহামুনে.
‘‘পুরিমং কুসলং কম্মং [পরিকম্মঞ্চ কুসলং (স্যা.)], যং কিঞ্চি সাধুপত্থিতং;
পরিভোগমযং দিন্নং, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘বুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধানং, সাৰকানঞ্চ পত্থিতং [বুদ্ধানং সাৰকানঞ্চ (সী. ক.)];
পরিভোগমযং দিন্নং, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘উচ্চনীচমযং কম্মং, ভিক্খূনং সাধুপত্থিতং;
উচ্চাকুলপরিকম্মং, কতমেতং মহামুনে [কতম্হেহি মহামুনে (স্যা. পী.)].
‘‘তেনেৰ সুক্কমূলেন, চোদিতা কম্মসম্পদা;
মানুসিকমতিক্কন্তা, জাযিংসু খত্তিযে কুলে.
‘‘উপ্পত্তে চ কতে কম্মে, জাতিযা ৰাপি একতো;
পচ্ছিমে একতো জাতা, খত্তিযা কুলসম্ভৰা.
‘‘রূপৰতী ভোগৰতী, লাভসক্কারপূজিতা;
অন্তেপুরে মহাৰীর, দেৰানং ৰিয নন্দনে.
‘‘নিব্বিন্দিত্ৰা অগারম্হা, পব্বজিম্হনগারিযং;
কতিপাহং উপাদায, সব্বা পত্তাম্হ নিব্বুতিং.
‘‘চীৰরং ¶ পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;
উপনেন্তি বহূ অম্হে, সদা সক্কতপূজিতা.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা অম্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগীৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরাম অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত নো আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং যসৰতীপমুখানি খত্তিযকঞ্ঞাভিক্খুনিযো অট্ঠারসসহস্সানি ভগৰতো সম্মুখা ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
যসৰতীপমুখঅট্ঠারসভিক্খুনীসহস্সাপদানং পঠমং.
২. চতুরাসীতিভিক্খুনীসহস্সঅপদানং
‘‘চুল্লাসীতিসহস্সানি ¶ , ব্রাহ্মঞ্ঞকুলসম্ভৰা [ব্রাহ্মণকুলসম্ভৰা (স্যা. ক.)];
সুখুমালহত্থপাদা, পুরে তুয্হং মহামুনে.
‘‘ৰেস্সসুদ্দকুলে জাতা, দেৰা নাগা চ কিন্নরা;
চাতুদ্দীপা বহূ কঞ্ঞা, পুরে তুয্হং মহামুনে.
‘‘কাচি পব্বজিতা অত্থি, সব্বদস্সাৰিনো [সচ্চদস্সাৰিনো (সী. পী.)] হূ;
দেৰা চ কিন্নরা নাগা, ফুসিস্সন্তি অনাগতে.
‘‘অনুভোত্ৰা যসং সব্বং, পত্ৰান সব্বসম্পদা;
তুম্হং ¶ [ত্ৰযি (সী. পী.)] পসাদং পটিলদ্ধা, বুজ্ঝিস্সন্তি অনাগতে.
‘‘অম্হে ব্রাহ্মণধীতা তু, ব্রাহ্মঞ্ঞকুলসম্ভৰা;
পেক্খতো নো [লক্খণা চ (স্যা.)] মহাৰীর, পাদে ৰন্দাম চক্খুম.
‘‘উপহতা ভৰা সব্বে, মূলতণ্হা সমূহতা;
সমুচ্ছিন্না অনুসযা, পুঞ্ঞসঙ্খারদালিতা.
‘‘সমাধিগোচরা সব্বা, সমাপত্তিৰসী কতা;
ঝানেন ধম্মরতিযা, ৰিহরিস্সাম নো সদা.
‘‘ভৰনেত্তি অৰিজ্জা চ, সঙ্খারাপি চ খেপিতা;
সুদুদ্দসং পদং গন্ত্ৰা, অনুজানাথ [অনুজানিম্হ (স্যা. পী. ক.)] নাযক.
‘‘উপকারা মমং তুম্হে, দীঘরত্তং কতাৰিনো;
চতুন্নং সংসযং ছেত্ৰা, সব্বা গচ্ছন্তু নিব্বুতিং.
‘‘ৰন্দিত্ৰা ¶ ¶ মুনিনো পাদে, কত্ৰা ইদ্ধিৰিকুব্বনং;
কাচি দস্সেন্তি আলোকং, অন্ধকারমথাপরা.
‘‘দস্সেন্তি চন্দসূরিযে, সাগরঞ্চ সমচ্ছকং;
সিনেরুং পরিভণ্ডঞ্চ, দস্সেন্তি পারিছত্তকং.
‘‘তাৰতিংসঞ্চ ভৰনং, যামং দস্সেন্তি ইদ্ধিযা;
তুসিতং নিম্মিতে দেৰে, ৰসৰত্তী মহিস্সরে.
‘‘ব্রহ্মানো কাচি দস্সেন্তি, চঙ্কমঞ্চ মহারহং;
ব্রহ্মৰণ্ণঞ্চ মাপেত্ৰা, ধম্মং দেসেন্তি সুঞ্ঞতং.
‘‘নানাৰিকুব্বনং কত্ৰা, ইদ্ধিং দস্সিয সত্থুনো;
দস্সযিংসু ¶ বলং সব্বা, পাদে ৰন্দিংসু সত্থুনো.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী হোম, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোম মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানাম, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং অম্হং মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘পুব্বানং লোকনাথানং, সঙ্গমং নো নিদস্সিতং;
অধিকারং বহুং অম্হং, তুয্হত্থায মহামুনে.
‘‘যং অম্হেহি কতং কম্মং, কুসলং সর তং মুনে;
তুয্হত্থায মহাৰীর, পুঞ্ঞানুপচিতানি নো.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, পদুমুত্তরো মহামুনি;
পুরং হংসৰতী নাম, সম্বুদ্ধস্স কুলাসযং.
‘‘দ্ৰারেন হংসৰতিযা, গঙ্গা সন্দতি সব্বদা;
উব্বল়্হা নদিযা ভিক্খূ, গমনং ন লভন্তি তে.
‘‘দিৰসং দ্ৰে তযো চেৰ, সত্তাহং মাসিকং ততো;
চতুমাসম্পি সম্পুণ্ণং, গমনং ন লভন্তি তে.
‘‘তদা অহু সত্তসারো, জটিলো নাম রট্ঠিকো;
ওরুদ্ধে [ওরতীরে (স্যা.)] ভিক্খৰো দিস্ৰা, সেতুং গঙ্গায কারযি.
‘‘তদা ¶ ¶ ¶ সতসহস্সেহি, সেতুং গঙ্গায কারযি;
সঙ্ঘস্স ওরিমে তীরে, ৰিহারঞ্চ অকারযি.
‘‘ইত্থিযো পুরিসা চেৰ, উচ্চনীচকুলানি চ;
তস্স সেতুং ৰিহারঞ্চ [তেসু সেতুৰিহারেসু (সী.), তস্স সেতূ ৰিহারে চ (পী.)], সমভাগং অকংসু তে.
‘‘অম্হে অঞ্ঞে চ মানুজা, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা;
তস্স ধম্মেসু দাযাদা, নগরে জনপদেসু চ.
‘‘ইত্থী পুমা কুমারা চ, বহূ চেৰ কুমারিকা;
সেতুনো চ ৰিহারস্স, ৰালুকা আকিরিংসু তে.
‘‘ৰীথিং ¶ সম্মজ্জনং কত্ৰা, কদলীপুণ্ণঘটে ধজে;
ধূপং চুণ্ণঞ্চ মালঞ্চ, কারং কত্ৰান সত্থুনো.
‘‘সেতুৰিহারে কারেত্ৰা, নিমন্তেত্ৰা ৰিনাযকং;
মহাদানং দদিত্ৰান, সম্বোধিং অভিপত্থযিং.
‘‘পদুমুত্তরো মহাৰীরো, তারকো সব্বপাণিনং;
অনুমোদনীযংকাসি, জটিলস্স মহামুনি [কত্ৰা, ৰিযাকাসি মহামুনি (স্যা.)].
‘‘‘সতসহস্সাতিক্কন্তে, কপ্পো হেস্সতি ভদ্দকো;
ভৰাভৰেনুভোত্ৰান, পাপুণিস্সতি বোধিযং.
‘‘‘কাচি হত্থপরিকম্মং, কতাৰী নরনারিযো;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, সব্বা হেস্সন্তি সম্মুখা’.
‘‘তেন কম্মৰিপাকেন, চেতনাপণিধীহি চ;
উপ্পন্না দেৰভৰনং, তুয্হং তা পরিচারিকা.
‘‘দিব্বসুখং ¶ অসঙ্খিযং, মানুসঞ্চ অসঙ্খিযং;
তুয্হং তে পরিচারেম, সংসরিম্হ ভৰাভৰে.
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, সুকতং কম্মসম্পদং;
সুখুমালী মনুস্সানং, অথো দেৰপুরে ৰরে.
‘‘রূপভোগযসে চেৰ, অথো কিত্তিঞ্চ সক্কতং [কিত্তিসুখং পিযং (স্যা.)];
লভাম সততং সব্বং, সুকতং কম্মসম্পদং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ ভৰে সম্পত্তে, জাতাম্হ ব্রাহ্মণে কুলে;
সুখুমালহত্থপাদা, সক্যপুত্তনিৰেসনে.
‘‘সব্বকালম্পি ¶ পথৰিং, ন পস্সাম ন লঙ্কতং;
চিক্খল্লভূমিমসুচিং [চিক্খল্লং ভূমিং গমনং (স্যা.)], ন পস্সাম মহামুনে.
‘‘অগারং ৰসন্তে অম্হে, সক্কারং সব্বকালিকং;
উপনেন্তি সদা সব্বং, পুব্বকম্মফলেন নো [পুব্বকম্মফলং ততো (সী. পী.)].
‘‘অগারং ¶ পজহিত্ৰান, পব্বজিত্ৰানগারিযং;
সংসারপথনিত্থিণ্ণা, ৰীতরাগা ভৰামসে [নত্থি দানি পুনব্ভৰো (সী. স্যা. পী.)].
‘‘চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;
উপনেন্তি সদা অম্হে, সহস্সানি ততো ততো.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা অম্হং…পে… ৰিহরাম অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত নো আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং চতুরাসীতিব্রাহ্মণকঞ্ঞাভিক্খুনীসহস্সানি ভগৰতো সম্মুখা ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
চতুরাসীতিভিক্খুনীসহস্সাপদানং দুতিযং.
৩. উপ্পলদাযিকাথেরীঅপদানং
‘‘নগরে অরুণৰতিযা, অরুণো নাম খত্তিযো;
তস্স রঞ্ঞো অহুং ভরিযা, একজ্ঝং চারযামহং.
‘‘রহোগতা নিসীদিত্ৰা, এৰং চিন্তেসহং তদা;
‘কুসলং মে কতং নত্থি, আদায গমিযং মম.
‘‘‘মহাভিতাপং কটুকং, ঘোররূপং সুদারুণং;
নিরযং নূন গচ্ছামি, এত্থ মে নত্থি সংসযো’.
‘‘এৰাহং ¶ চিন্তযিত্ৰান, পহংসেত্ৰান মানসং;
রাজানং উপগন্ত্ৰান, ইদং ৰচনমব্রৰিং.
‘‘‘ইত্থী নাম মযং দেৰ, পুরিসানিত্তরা অহু [পুরিসানুগতা সদা (সী.), পুরিসা ন ভৰাম নো (স্যা.), পুরিসানং ভরা মযং (পী.)];
একং মে সমণং দেহি, ভোজযিস্সামি খত্তিয’.
‘‘অদাসি ¶ মে তদা রাজা, সমণং ভাৰিতিন্দ্রিযং;
তস্স পত্তং গহেত্ৰান, পরমন্নেন পূরযিং.
‘‘পূরেত্ৰা ¶ ¶ পরমং অন্নং, সহ সুগন্ধলেপনং;
মহাচেলেন ছাদিত্ৰা, অদাসিং তুট্ঠমানসা.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘সহস্সদেৰরাজূনং, মহেসিত্তমকারযিং;
সহস্সচক্কৰত্তীনং, মহেসিত্তমকারযিং.
‘‘পদেসরজ্জং ৰিপুলং, গণনাতো অসঙ্খিযং;
নানাৰিধং বহুং অঞ্ঞং, তস্স কম্মফলং ততো.
‘‘উপ্পলস্সেৰ মে ৰণ্ণো, অভিরূপা সুদস্সনা;
ইত্থিসব্বঙ্গসম্পন্না, অভিজাতা জুতিন্ধরা.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, অজাযিং সাকিযে কুলে;
নারীসহস্সপামোক্খা, সুদ্ধোদনসুতস্সহং.
‘‘নিব্বিন্দিত্ৰা অগারেহং, পব্বজিং অনগারিযং;
সত্তমীরত্তিসম্পত্তা [সত্তমিংরত্তিমপত্তা (সী. স্যা. পী.)], চতুসচ্চমপাপুণিং.
‘‘চীৰরং পিণ্ডপাতঞ্চ, পচ্চযং সযনাসনং;
পরিমেতুং ন সক্কোমি, পিণ্ডপাতস্সিদং ফলং.
‘‘যং ময্হং পূরিতং কম্মং, কুসলং সরসে মুনি;
তুয্হত্থায মহাৰীর, পরিচত্তং বহুং মযা.
‘‘একত্তিংসে ইতো কপ্পে, যং দানমদদিং তদা;
দুগ্গতিং নাভিজানামি, পিণ্ডপাতস্সিদং ফলং.
‘‘দ্ৰে ¶ ¶ গতিযো পজানামি, দেৰত্তং অথ মানুসং;
অঞ্ঞং গতিং ন জানামি, পিণ্ডপাতস্সিদং ফলং.
‘‘উচ্চে কুলে পজাযামি, মহাসালে [তযো সাল (ক.)] মহদ্ধনে;
অঞ্ঞে কুলে ন জাযামি, পিণ্ডপাতস্সিদং ফলং.
‘‘ভৰাভৰে সংসরিত্ৰা, সুক্কমূলেন চোদিতা;
অমনাপং ন পস্সামি, সোমনস্সকতং ফলং.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ ¶ চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মম মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং উপ্পলদাযিকা ভিক্খুনী ভগৰতো সম্মুখা ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
উপ্পলদাযিকাথেরিযাপদানং ততিযং.
৪. সিঙ্গালমাতুথেরীঅপদানং
‘‘পদুমুত্তরো ¶ নাম জিনো, সব্বধম্মান পারগূ;
ইতো সতসহস্সম্হি, কপ্পে উপ্পজ্জি নাযকো.
‘‘তদাহং হংসৰতিযং, জাতামচ্চকুলে অহুং;
নানারতনপজ্জোতে, ইদ্ধে ফীতে মহদ্ধনে.
‘‘পিতুনা সহ গন্ত্ৰান, মহাজনপুরক্খতা;
ধম্মং বুদ্ধস্স সুত্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘পব্বজিত্ৰান ¶ কাযেন, পাপকম্মং ৰিৰজ্জযিং;
ৰচীদুচ্চরিতং হিত্ৰা, আজীৰং পরিসোধযিং.
‘‘বুদ্ধে পসন্না ধম্মে চ, সঙ্ঘে চ তিব্বগারৰা;
সদ্ধম্মস্সৰনে যুত্তা, বুদ্ধদস্সনলালসা [বুদ্ধদস্সনসালযা (স্যা.)].
‘‘অগ্গং সদ্ধাধিমুত্তানং, অস্সোসিং ভিক্খুনিং তদা;
তং ঠানং পত্থযিত্ৰান, তিস্সো সিক্খা অপূরযিং.
‘‘ততো ¶ মং সুগতো আহ, করুণানুগতাসযো;
‘যস্স সদ্ধা তথাগতে, অচলা সুপ্পতিট্ঠিতা;
সীলঞ্চ ¶ যস্স কল্যাণং, অরিযকন্তং পসংসিতং.
‘‘‘সঙ্ঘে পসাদো যস্সত্থি, উজুভূতঞ্চ দস্সনং;
অদলিদ্দোতি তং আহু, অমোঘং তস্স জীৰিতং.
‘‘‘তস্মা সদ্ধঞ্চ সীলঞ্চ, পসাদং ধম্মদস্সনং;
অনুযুঞ্জেথ ¶ মেধাৰী, সরং বুদ্ধান [বুদ্ধানুসাসনং (সী.), বুদ্ধানং সাসনং (স্যা.)] সাসনং’.
‘‘তং সুত্ৰাহং পমুদিতা, অপুচ্ছিং পণিধিং মম;
তদা অনোমো অমিতো, ব্যাকরিত্থ ৰিনাযকো;
‘বুদ্ধে পসন্না কল্যাণী, লচ্ছসে তং সুপত্থিতং.
‘‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, ওক্কাককুলসম্ভৰো;
গোতমো নাম গোত্তেন, সত্থা লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘‘তস্স ধম্মেসু দাযাদা, ওরসা ধম্মনিম্মিতা;
সিঙ্গালকস্স [সিগালকস্স (সী. পী.)] মাতাতি, হেস্সতি সত্থু সাৰিকা’.
‘‘তং সুত্ৰা মুদিতা হুত্ৰা, যাৰজীৰং তদা জিনং;
মেত্তচিত্তা পরিচরিং, পটিপত্তীহি নাযকং.
‘‘তেন কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, গিরিব্বজপুরুত্তমে;
জাতা সেট্ঠিকুলে ফীতে, মহারতনসঞ্চযে.
‘‘পুত্তো ¶ সিঙ্গালকো নাম, মমাসি ৰিপথে রতো;
দিট্ঠিগহনপক্খন্দো, দিসাপূজনতপ্পরো.
‘‘নানাদিসা নমস্সন্তং [নমস্সতি (স্যা.)], পিণ্ডায নগরং ৰজং;
তং দিস্ৰা ওৰদী বুদ্ধো, মগ্গে ঠত্ৰা ৰিনাযকো.
‘‘তস্স দেসযতো ধম্মং, পনাদো ৰিম্হযো অহু;
দ্ৰেকোটিনরনারীনং, ধম্মাভিসমযো অহু.
‘‘তদাহং ¶ পরিসং গন্ত্ৰা, সুত্ৰা সুগতভাসিতং;
সোতাপত্তিফলং পত্তা, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘ন ¶ ¶ চিরেনেৰ কালেন, বুদ্ধদস্সনলালসা;
অনুস্সতিং তং ভাৰেত্ৰা, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘দস্সনত্থায বুদ্ধস্স, সব্বদা চ ৰজামহং;
অতিত্তাযেৰ পস্সামি, রূপং নযননন্দনং.
‘‘সব্বপারমিসম্ভূতং, লক্খীনিলযনং ৰরং;
রূপং সব্বসুভাকিণ্ণং, অতিত্তা ৰিহরামহং.
‘‘জিনো তস্মিং গুণে তুট্ঠো, এতদগ্গে ঠপেসি মং;
সিঙ্গালকস্স যা মাতা, অগ্গা সদ্ধাধিমুত্তিকা [সংঘৰিমুত্তিকা (পী.), মমাধিমুত্তিকা (ক.)].
‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনি.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মম মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সিঙ্গালমাতা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সিঙ্গালমাতুথেরিযাপদানং চতুত্থং.
৫. সুক্কাথেরীঅপদানং
‘‘একনৰুতিতো ¶ কপ্পে, ৰিপস্সী নাম নাযকো;
উপ্পজ্জি চারুদস্সনো, সব্বধম্মৰিপস্সকো.
‘‘তদাহং বন্ধুমতিযং, জাতা অঞ্ঞতরে কুলে;
ধম্মং সুত্ৰান মুনিনো, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘বহুস্সুতা ¶ ধম্মধরা, পটিভানৰতী তথা;
ৰিচিত্তকথিকা চাপি, জিনসাসনকারিকা.
‘‘তদা ¶ ধম্মকথং কত্ৰা, হিতায জনতং বহুং [জনতায হিতং বহুং (সী.) … সদা (স্যা.), হিতায জনসংসরিং (পী.)];
ততো চুতাহং তুসিতং, উপপন্না যসস্সিনী.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, সিখী ৰিয সিখী জিনো;
তপন্তো যসসা লোকে [লোকং (স্যা. পী.)], উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘তদাপি পব্বজিত্ৰান, বুদ্ধসাসনকোৰিদা;
জোতেত্ৰা জিনৰাক্যানি, ততোপি তিদিৰং গতা.
‘‘একতিংসেৰ কপ্পম্হি, ৰেস্সভূ নাম নাযকো;
উপ্পজ্জিত্থ মহাঞাণী, তদাপি চ তথেৰহং.
‘‘পব্বজিত্ৰা ¶ ধম্মধরা, জোতযিং জিনসাসনং;
গন্ত্ৰা মরুপুরং রম্মং, অনুভোসিং মহাসুখং.
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ককুসন্ধো জিনুত্তমো;
উপ্পজ্জি নরসরণো [নরসদ্দূলো (সী. স্যা. পী.)], তদাপি চ তথেৰহং.
‘‘পব্বজিত্ৰা মুনিমতং, জোতযিত্ৰা যথাযুকং;
ততো চুতাহং তিদিৰং, অগং সভৰনং যথা.
‘‘ইমস্মিংযেৰ কপ্পম্হি, কোণাগমননাযকো;
উপ্পজ্জি লোকসরণো, অরণো অমতঙ্গতো [ৰদতং ৰরো, সব্বসত্তানমুত্তমো (স্যা.)].
‘‘তদাপি পব্বজিত্ৰান, সাসনে তস্স তাদিনো;
বহুস্সুতা ধম্মধরা, জোতযিং জিনসাসনং.
‘‘ইমস্মিংযেৰ ¶ কপ্পম্হি, কস্সপো মুনিমুত্তমো;
উপ্পজ্জি লোকসরণো, অরণো মরণন্তগূ.
‘‘তস্সাপি নরৰীরস্স, পব্বজিত্ৰান সাসনে;
পরিযাপুটসদ্ধম্মা, পরিপুচ্ছাৰিসারদা.
‘‘সুসীলা লজ্জিনী চেৰ, তীসু সিক্খাসু কোৰিদা;
বহুং ধম্মকথং কত্ৰা, যাৰজীৰং মহামুনে.
‘‘তেন ¶ কম্মৰিপাকেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ চ ভৰে দানি, গিরিব্বজপুরুত্তমে;
জাতা সেট্ঠিকুলে ফীতে, মহারতনসঞ্চযে.
‘‘যদা ¶ ভিক্খুসহস্সেন, পরিৰুতো লোকনাযকো;
উপাগমি রাজগহং, সহস্সক্খেন ৰণ্ণিতো.
‘‘‘দন্তো দন্তেহি সহ পুরাণজটিলেহি, ৰিপ্পমুত্তো ৰিপ্পমুত্তেহি;
সিঙ্গীনিক্খসৰণ্ণো, রাজগহং পাৰিসি ভগৰা’.
‘‘দিস্ৰা বুদ্ধানুভাৰং তং, সুত্ৰাৰ গুণসঞ্চযং;
বুদ্ধে চিত্তং পসাদেত্ৰা, পূজযিং তং যথাবলং.
‘‘অপরেন চ কালেন, ধম্মদিন্নায সন্তিকে;
অগারা নিক্খমিত্ৰান, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘কেসেসু ছিজ্জমানেসু, কিলেসে ঝাপযিং অহং;
উগ্গহিং সাসনং সব্বং, পব্বজিত্ৰাচিরেনহং.
‘‘ততো ধম্মমদেসেসিং, মহাজনসমাগমে;
ধম্মে দেসিযমানম্হি, ধম্মাভিসমযো অহু.
‘‘নেকপাণসহস্সানং, তং ৰিদিত্ৰাতিৰিম্হিতো;
অভিপ্পসন্নো মে যক্খো, ভমিত্ৰান গিরিব্বজং.
‘‘কিং মে কতা রাজগহে মনুস্সা, মধুং পীতাৰ অচ্ছরে;
যে সুক্কং ন উপাসন্তি, দেসেন্তিং অমতং পদং.
‘‘তঞ্চ ¶ অপ্পটিৰানীযং, অসেচনকমোজৰং;
পিৰন্তি মঞ্ঞে সপ্পঞ্ঞা, ৰলাহকমিৰদ্ধগূ.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু ¶ , পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মম মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং সুক্কা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
সুক্কাথেরিযাপদানং পঞ্চমং.
পঞ্চমং ভাণৰারং.
৬. অভিরূপনন্দাথেরীঅপদানং
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, ৰিপস্সী নাম নাযকো;
উপ্পজ্জি চারুদস্সনো, সব্বধম্মেসু চক্খুমা.
‘‘তদাহং বন্ধুমতিযং, ইদ্ধে ফীতে মহাকুলে;
জাতা ¶ সুরূপা দযিতা, পূজনীযা জনস্স চ.
‘‘উপগন্ত্ৰা মহাৰীরং, ৰিপস্সিং লোকনাযকং;
ধম্মং সুণিত্ৰা সরণং, উপেসিং নরনাযকং.
‘‘সীলেসু সংৰুতা হুত্ৰা, নিব্বুতে চ নরুত্তমে;
ধাতুথূপস্স উপরি, সোণ্ণচ্ছত্তমপূজযিং.
‘‘মুত্তচাগা সীলৰতী, যাৰজীৰং ততো চুতা;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসূপগা অহং.
‘‘তদা ¶ দসহি ঠানেহি, অধিভোত্ৰান সেসকে [অধিভোত্ৰা অসেসতো (স্যা.)];
রূপসদ্দেহি গন্ধেহি, রসেহি ফুসনেহি চ.
‘‘আযুনাপি চ ৰণ্ণেন, সুখেন যসসাপি চ;
তথেৰাধিপতেয্যেন, অধিগয্হ ৰিরোচহং.
‘‘পচ্ছিমে চ ভৰে দানি, জাতাহং কপিলৰ্হযে;
ধীতা খেমকসক্কস্স, নন্দা নামাতি ৰিস্সুতা.
‘‘অভিরূপসম্পদম্পি [অভিরুপং উপপদং (সী.), অভিরুপং উপ্পাদং (পী.)], অহু মে কন্তিসূচকং;
যদাহং যোব্বনপ্পত্তা, রূপলাৰঞ্ঞভূসিতা.
‘‘তদা ¶ ¶ [তদা মমত্থং (সী.), ইধ মমত্তে (স্যা. ক.)] মত্থে সক্যানং, ৰিৰাদো সুমহা অহু;
পব্বাজেসি ততো তাতো, মা সক্যা ৰিনস্সিংসুতি.
‘‘পব্বজিত্ৰা তথাগতং, রূপদেস্সিং নরুত্তমং;
সুত্ৰান নোপগচ্ছামি, মম রূপেন গব্বিতা.
‘‘ওৰাদম্পি ¶ ন গচ্ছামি, বুদ্ধদস্সনভীরুতা;
তদা জিনো উপাযেন, উপনেত্ৰা সসন্তিকং.
‘‘তিস্সিত্থিযো [তিস্সো থীযো (সী. পী.)] নিদস্সেসি, ইদ্ধিযা মগ্গকোৰিদো;
অচ্ছরারূপসদিসং, তরুণিং জরিতং [জরিকং (স্যা. ক.)] মতং.
‘‘তাযো দিস্ৰা সুসংৰিগ্গা, ৰিরত্তাসে কল়েৰরে;
অট্ঠাসিং ভৰনিব্বিন্দা, তদা মং আহ নাযকো.
‘‘‘আতুরং অসুচিং পূতিং, পস্স নন্দে সমুস্সযং;
উগ্ঘরন্তং পগ্ঘরন্তং, বালানং অভিনন্দিতং.
‘‘‘অসুভায চিত্তং ভাৰেহি, একগ্গং সুসমাহিতং;
যথা ইদং তথা এতং, যথা এতং তথা ইদং.
‘‘‘এৰমেতং অৰেক্খন্তী, রত্তিন্দিৰমতন্দিতা;
ততো সকায পঞ্ঞায, অভিনিব্বিজ্ঝ ৰচ্ছসি’.
‘‘তস্সা ¶ মে অপ্পমত্তায, ৰিচরন্তিযা [ৰিচরন্ত্ৰাধ (সী.), ৰিচিনন্তীধ (স্যা. পী.)] যোনিসো;
যথাভূতং অযং কাযো, দিট্ঠো সন্তরবাহিরো.
‘‘অথ নিব্বিন্দহং কাযে, অজ্ঝত্তঞ্চ ৰিরজ্জহং;
অপ্পমত্তা ৰিসংযুত্তা, উপসন্তাম্হি নিব্বুতা.
‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা ¶ , নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মম মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘কিলেসা ¶ ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং অভিরূপনন্দা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
অভিরূপনন্দাথেরিযাপদানং ছট্ঠং.
৭. অড্ঢকাসিথেরীঅপদানং
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘তদাহং পব্বজিত্ৰান, তস্স বুদ্ধস্স সাসনে;
সংৰুতা পাতিমোক্খম্হি, ইন্দ্রিযেসু চ পঞ্চসু.
‘‘মত্তঞ্ঞুনী চ অসনে, যুত্তা জাগরিযেপি চ;
ৰসন্তী যুত্তযোগাহং, ভিক্খুনিং ৰিগতাসৰং.
‘‘অক্কোসিং দুট্ঠচিত্তাহং, গণিকেতি ভণিং তদা;
তেন পাপেন কম্মেন, নিরযম্হি অপচ্চিসং.
‘‘তেন ¶ ¶ কম্মাৰসেসেন, অজাযিং গণিকাকুলে;
বহুসোৰ পরাধীনা, পচ্ছিমায চ জাতিযং.
‘‘কাসীসু সেট্ঠিকুলজা, ব্রহ্মচারীবলেনহং;
অচ্ছরা ৰিয দেৰেসু, অহোসিং রূপসম্পদা.
‘‘দিস্ৰান দস্সনীযং মং, গিরিব্বজপুরুত্তমে;
গণিকত্তে নিৰেসেসুং, অক্কোসনবলেন মে.
‘‘সাহং সুত্ৰান সদ্ধম্মং, বুদ্ধসেট্ঠেন দেসিতং;
পুব্বৰাসনসম্পন্না, পব্বজিং অনগারিযং.
‘‘তদূপসম্পদত্থায, গচ্ছন্তী জিনসন্তিকং;
মগ্গে ধুত্তে ঠিতে সুত্ৰা, লভিং দূতোপসম্পদং.
‘‘সব্বকম্মং ¶ ¶ পরিক্খীণং, পুঞ্ঞং পাপং তথেৰ চ;
সব্বসংসারমুত্তিণ্ণা, গণিকত্তঞ্চ খেপিতং.
‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মম মহাৰীর, উপ্পন্নং তৰ সন্তিকে.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং অড্ঢকাসি ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
অড্ঢকাসিথেরিযাপদানং সত্তমং.
৮. পুণ্ণিকাথেরীঅপদানং
‘‘ৰিপস্সিনো ভগৰতো, সিখিনো ৰেস্সভুস্স চ;
ককুসন্ধস্স মুনিনো, কোণাগমনতাদিনো.
‘‘কস্সপস্স ¶ চ বুদ্ধস্স, পব্বজিত্ৰান সাসনে;
ভিক্খুনী সীলসম্পন্না, নিপকা সংৰুতিন্দ্রিযা.
‘‘বহুস্সুতা ধম্মধরা, ধম্মত্থপটিপুচ্ছিকা;
উগ্গহেতা চ ধম্মানং, সোতা পযিরুপাসিতা.
‘‘দেসেন্তী জনমজ্ঝেহং, অহোসিং জিনসাসনে;
বাহুসচ্চেন তেনাহং, পেসলা অতিমঞ্ঞিসং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ চ ভৰে দানি, সাৰত্থিযং পুরুত্তমে;
অনাথপিণ্ডিনো গেহে, জাতাহং কুম্ভদাসিযা.
‘‘গতা উদকহারিযং, সোত্থিযং দিজমদ্দসং;
সীতট্টং তোযমজ্ঝম্হি, তং দিস্ৰা ইদমব্রৰিং.
‘‘‘উদহারী ¶ ¶ অহং সীতে, সদা উদকমোতরিং;
অয্যানং দণ্ডভযভীতা, ৰাচাদোসভযট্টিতা [ৰাচারোসভযট্টিতা (স্যা.)].
‘‘‘কস্স ব্রাহ্মণ ত্ৰং ভীতো, সদা উদকমোতরি;
ৰেধমানেহি গত্তেহি, সীতং ৰেদযসে ভুসং’.
‘‘‘জানন্তী ৰত মং ভোতি, পুণ্ণিকে পরিপুচ্ছসি;
করোন্তং কুসলং কম্মং, রুন্ধন্তং [নিদ্ধন্তং (সী. পী.), নুদন্তং (স্যা.)] কতপাপকং.
‘‘‘যো চে ৰুড্ঢো দহরো ৰা, পাপকম্মং পকুব্বতি;
দকাভিসিঞ্চনা সোপি [ভোতি (সী. ক.) থেরীগা. ২৩৯], পাপকম্মা পমুচ্চতি’.
‘‘উত্তরন্তস্স অক্খাসিং, ধম্মত্থসংহিতং পদং;
তঞ্চ সুত্ৰা স সংৰিগ্গো [সুসংৰিগ্গো (স্যা.)], পব্বজিত্ৰারহা অহু.
‘‘পূরেন্তী ঊনকসতং, জাতা দাসিকুলে যতো;
ততো পুণ্ণাতি নামং মে, ভুজিস্সং মং অকংসু তে.
‘‘সেট্ঠিং ততোনুজানেত্ৰা [ততো অনুমোদেত্ৰা (সী. স্যা.), ততো অনুমানেত্ৰা (পী.)], পব্বজিং অনগারিযং;
ন চিরেনেৰ কালেন, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘ইদ্ধীসু ¶ চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং ¶ মে ৰিমলং সুদ্ধং, বুদ্ধসেট্ঠস্স ৰাহসা.
‘‘ভাৰনায মহাপঞ্ঞা, সুতেনেৰ সুতাৰিনী;
মানেন নীচকুলজা, ন হি কম্মং ৰিনস্সতি [পনস্সতি (স্যা.)].
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং পুণ্ণিকা ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
পুণ্ণিকাথেরিযাপদানং অট্ঠমং.
৯. অম্বপালিথেরীঅপদানং
‘‘যো ¶ রংসিফুসিতাৰেল়ো, ফুস্সো নাম মহামুনি;
তস্সাহং ভগিনী আসিং, অজাযিং খত্তিযে কুলে.
‘‘তস্স ধম্মং সুণিত্ৰাহং, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা;
মহাদানং দদিত্ৰান, পত্থযিং রূপসম্পদং.
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, সিখী লোকগ্গনাযকো;
উপ্পন্নো লোকপজ্জোতো, তিলোকসরণো জিনো.
‘‘তদারুণপুরে রম্মে, ব্রাহ্মঞ্ঞকুলসম্ভৰা;
ৰিমুত্তচিত্তং কুপিতা, ভিক্খুনিং অভিসাপযিং.
‘‘ৰেসিকাৰ ¶ অনাচারা, জিনসাসনদূসিকা;
এৰং অক্কোসযিত্ৰান, তেন পাপেন কম্মুনা.
‘‘দারুণং ¶ নিরযং গন্ত্ৰা, মহাদুক্খসমপ্পিতা;
ততো চুতা মনুস্সেসু, উপপন্না তপস্সিনী.
‘‘দসজাতিসহস্সানি, গণিকত্তমকারযিং;
তম্হা পাপা ন মুচ্চিস্সং, ভুত্ৰা দুট্ঠৰিসং যথা.
‘‘ব্রহ্মচরিযমসেৰিস্সং [ব্রহ্মৰেসমসেৰিস্সং (স্যা.), ব্রহ্মচেরমসেৰিস্সং (পী.)], কস্সপে জিনসাসনে;
তেন কম্মৰিপাকেন, অজাযিং তিদসে পুরে.
‘‘পচ্ছিমে ভৰে সম্পত্তে, অহোসিং ওপপাতিকা;
অম্বসাখন্তরে জাতা, অম্বপালীতি তেনহং.
‘‘পরিৰুতা ¶ পাণকোটীহি, পব্বজিং জিনসাসনে;
পত্তাহং অচলং ঠানং, ধীতা বুদ্ধস্স ওরসা.
‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, সোতধাতুৰিসুদ্ধিযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মে ৰিমলং সুদ্ধং, বুদ্ধসেট্ঠস্স ৰাহসা.
‘‘কিলেসা ¶ ঝাপিতা ময্হং…পে… ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা চতস্সো…পে… কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং অম্বপালি ভিক্খুনী ইমা গাথাযো
অভাসিত্থাতি.
অম্বপালিথেরিযাপদানং নৰমং.
১০. পেসলাথেরীঅপদানং
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, ব্রহ্মবন্ধু মহাযসো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, উপ্পজ্জি ৰদতং ৰরো.
‘‘সাৰত্থিযং ¶ পুরে ৰরে, উপাসককুলে অহং;
পসূতা তং [নং (স্যা.)] জিনৰরং, দিস্ৰা সুত্ৰা চ দেসনং.
‘‘তং ৰীরং সরণং গন্ত্ৰা, সীলানি চ সমাদিযিং;
কদাচি সো মহাৰীরো, মহাজনসমাগমে.
‘‘অত্তনো অভিসম্বোধিং, পকাসেসি নরাসভো;
অননুস্সুতধম্মেসু, পুব্বে দুক্খাদিকেসু চ.
‘‘চক্খু ঞাণঞ্চ পঞ্ঞা চ, ৰিজ্জালোকো চ আসি মে;
তং সুত্ৰা উগ্গহেত্ৰান, পরিপুচ্ছিঞ্চ ভিক্খৰো.
‘‘তেন ¶ কম্মেন সুকতেন, চেতনাপণিধীহি চ;
জহিত্ৰা মানুসং দেহং, তাৰতিংসমগচ্ছহং.
‘‘পচ্ছিমে ¶ চ ভৰে দানি, জাতা সেট্ঠিমহাকুলে;
উপেচ্চ বুদ্ধং সদ্ধম্মং, সুত্ৰা সচ্চূপসংহিতং.
‘‘পব্বজিত্ৰাচিরেনেৰ, সচ্চত্থানি [সব্বত্থানি (স্যা. ক.)] ৰিচিন্তযং;
খেপেত্ৰা আসৰে সব্বে, অরহত্তমপাপুণিং.
‘‘ইদ্ধীসু চ ৰসী হোমি, দিব্বায সোতধাতুযা;
চেতোপরিযঞাণস্স, ৰসী হোমি মহামুনে.
‘‘পুব্বেনিৰাসং জানামি, দিব্বচক্খু ৰিসোধিতং;
সব্বাসৰপরিক্খীণা, নত্থি দানি পুনব্ভৰো.
‘‘অত্থধম্মনিরুত্তীসু, পটিভানে তথেৰ চ;
ঞাণং মে ৰিমলং সুদ্ধং, বুদ্ধসেট্ঠস্স ৰাহসা.
‘‘কিলেসা ঝাপিতা ময্হং, ভৰা সব্বে সমূহতা;
নাগীৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, ৰিহরামি অনাসৰা.
‘‘স্ৰাগতং ¶ ৰত মে আসি, মম বুদ্ধস্স সন্তিকে;
তিস্সো ৰিজ্জা অনুপ্পত্তা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং.
‘‘পটিসম্ভিদা ¶ চতস্সো, ৰিমোক্খাপি চ অট্ঠিমে;
ছল়ভিঞ্ঞা সচ্ছিকতা, কতং বুদ্ধস্স সাসনং’’.
ইত্থং সুদং পেসলা [সেলা (স্যা. পী.)] ভিক্খুনী ইমা গাথাযো অভাসিত্থাতি.
পেসলাথেরিযাপদানং দসমং.
খত্তিযাৰগ্গো চতুত্থো.
তস্সুদ্দানং –
খত্তিযা ¶ ব্রাহ্মণী চেৰ, তথা উপ্পলদাযিকা;
সিঙ্গালমাতা সুক্কা চ, অভিরূপা অড্ঢকাসিকা.
পুণ্ণা চ অম্বপালী চ, পেসলাতি চ তা দস;
গাথাযো দ্ৰিসতানেত্থ, দ্ৰিচত্তালীস চুত্তরি.
অথ ¶ ৰগ্গুদ্দানং –
সুমেধা একূপোসথা, কুণ্ডলকেসী খত্তিযা;
সহস্সং তিসতা গাথা, সত্ততালীস পিণ্ডিতা.
সহ উদ্দানগাথাহি, গণিতাযো ৰিভাৰিভি;
সহস্সং তিসতং গাথা, সত্তপঞ্ঞাসমেৰ চাতি.
থেরিকাপদানং সমত্তং.
অপদানপাল়ি সমত্তা.