📜
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
খুদ্দকনিকাযে
বুদ্ধৰংসপাল়ি
১. রতনচঙ্কমনকণ্ডং
ব্রহ্মা ¶ ¶ ¶ ¶ চ লোকাধিপতী সহম্পতী [সহম্পতি (স্যা. কং.)], কতঞ্জলী অনধিৰরং অযাচথ;
‘‘সন্তীধ সত্তাপ্পরজক্খজাতিকা, দেসেহি ধম্মং অনুকম্পিমং পজং’’.
সম্পন্নৰিজ্জাচরণস্স তাদিনো, জুতিন্ধরস্সন্তিমদেহধারিনো;
তথাগতস্সপ্পটিপুগ্গলস্স, উপ্পজ্জি কারুঞ্ঞতা সব্বসত্তে.
‘‘ন হেতে জানন্তি সদেৰমানুসা, বুদ্ধো অযং কীদিসকো নরুত্তমো;
ইদ্ধিবলং পঞ্ঞাবলঞ্চ কীদিসং, বুদ্ধবলং লোকহিতস্স কীদিসং.
‘‘ন ¶ হেতে জানন্তি সদেৰমানুসা, বুদ্ধো অযং এদিসকো নরুত্তমো;
ইদ্ধিবলং পঞ্ঞাবলঞ্চ এদিসং, বুদ্ধবলং লোকহিতস্স এদিসং.
‘‘হন্দাহং ¶ ¶ দস্সযিস্সামি, বুদ্ধবলমনুত্তরং;
চঙ্কমং মাপযিস্সামি, নভে রতনমণ্ডিতং’’.
ভুম্মা মহারাজিকা তাৰতিংসা, যামা চ দেৰা তুসিতা চ নিম্মিতা;
পরনিম্মিতা যেপি চ ব্রহ্মকাযিকা, আনন্দিতা ৰিপুলমকংসু ঘোসং.
ওভাসিতা ¶ চ পথৰী সদেৰকা, পুথূ চ লোকন্তরিকা অসংৰুতা;
তমো চ তিব্বো ৰিহতো তদা অহু, দিস্ৰান অচ্ছেরকং পাটিহীরং.
সদেৰগন্ধব্বমনুস্সরক্খসে, আভা উল়ারা ৰিপুলা অজাযথ;
ইমস্মিং ¶ লোকে পরস্মিঞ্চোভযস্মিং [পরস্মিং চূভযে (স্যা. কং.)], অধো চ উদ্ধং তিরিযঞ্চ ৰিত্থতং.
সত্তুত্তমো অনধিৰরো ৰিনাযকো, সত্থা অহূ দেৰমনুস্সপূজিতো;
মহানুভাৰো সতপুঞ্ঞলক্খণো, দস্সেসি অচ্ছেরকং পাটিহীরং.
সো যাচিতো দেৰৰরেন চক্খুমা, অত্থং সমেক্খিত্ৰা তদা নরুত্তমো;
চঙ্কমং [চঙ্কমং তত্থ (সী.)] মাপযি লোকনাযকো, সুনিট্ঠিতং সব্বরতননিম্মিতং.
ইদ্ধী চ আদেসনানুসাসনী, তিপাটিহীরে ভগৰা ৰসী অহু;
চঙ্কমং মাপযি লোকনাযকো, সুনিট্ঠিতং সব্বরতননিম্মিতং.
দসসহস্সীলোকধাতুযা, সিনেরুপব্বতুত্তমে;
থম্ভেৰ দস্সেসি পটিপাটিযা, চঙ্কমে রতনামযে.
দসসহস্সী ¶ অতিক্কম্ম, চঙ্কমং মাপযী জিনো;
সব্বসোণ্ণমযা পস্সে, চঙ্কমে রতনামযে.
তুলাসঙ্ঘাটানুৰগ্গা ¶ , সোৰণ্ণফলকত্থতা;
ৰেদিকা সব্বসোৰণ্ণা, দুভতো পস্সেসু নিম্মিতা.
মণিমুত্তাৰালুকাকিণ্ণা, নিম্মিতো রতনামযো;
ওভাসেতি দিসা সব্বা, সতরংসীৰ উগ্গতো.
তস্মিং চঙ্কমনে ধীরো, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণো;
ৰিরোচমানো সম্বুদ্ধো, চঙ্কমে চঙ্কমী জিনো.
দিব্বং মন্দারৰং পুপ্ফং, পদুমং পারিছত্তকং;
চঙ্কমনে ওকিরন্তি, সব্বে দেৰা সমাগতা.
পস্সন্তি তং দেৰসঙ্ঘা, দসসহস্সী পমোদিতা;
নমস্সমানা নিপতন্তি, তুট্ঠহট্ঠা পমোদিতা.
তাৰতিংসা ¶ চ যামা চ, তুসিতা চাপি দেৰতা;
নিম্মানরতিনো দেৰা, যে দেৰা ৰসৰত্তিনো;
উদগ্গচিত্তা সুমনা, পস্সন্তি লোকনাযকং.
সদেৰগন্ধব্বমনুস্সরক্খসা, নাগা সুপণ্ণা অথ ৰাপি কিন্নরা;
পস্সন্তি ¶ তং লোকহিতানুকম্পকং, নভেৰ অচ্চুগ্গতচন্দমণ্ডলং.
আভস্সরা ¶ সুভকিণ্হা, ৰেহপ্ফলা অকনিট্ঠা চ দেৰতা;
সুসুদ্ধসুক্কৰত্থৰসনা, তিট্ঠন্তি পঞ্জলীকতা.
মুঞ্চন্তি পুপ্ফং পন পঞ্চৰণ্ণিকং, মন্দারৰং চন্দনচুণ্ণমিস্সিতং;
ভমেন্তি চেলানি চ অম্বরে তদা, ‘‘অহো জিনো লোকহিতানুকম্পকো.
‘‘তুৰং সত্থা চ কেতূ চ, ধজো যূপো চ পাণিনং;
পরাযনো পতিট্ঠা চ, দীপো চ দ্ৰিপদুত্তমো [দিপদুত্তমো (সী. স্যা.)].
‘‘দসসহস্সীলোকধাতুযা, দেৰতাযো মহিদ্ধিকা;
পরিৰারেত্ৰা নমস্সন্তি, তুট্ঠহট্ঠা পমোদিতা.
‘‘দেৰতা দেৰকঞ্ঞা চ, পসন্না তুট্ঠমানসা;
পঞ্চৰণ্ণিকপুপ্ফেহি, পূজযন্তি নরাসভং.
‘‘পস্সন্তি ¶ তং দেৰসঙ্ঘা, পসন্না তুট্ঠমানসা;
পঞ্চৰণ্ণিকপুপ্ফেহি, পূজযন্তি নরাসভং.
‘‘অহো অচ্ছরিযং লোকে, অব্ভুতং লোমহংসনং;
ন মেদিসং ভূতপুব্বং, অচ্ছেরং লোমহংসনং’’.
সকসকম্হি ভৰনে, নিসীদিত্ৰান দেৰতা;
হসন্তি তা মহাহসিতং, দিস্ৰানচ্ছেরকং নভে.
আকাসট্ঠা চ ভূমট্ঠা, তিণপন্থনিৰাসিনো;
কতঞ্জলী নমস্সন্তি, তুট্ঠহট্ঠা পমোদিতা.
যেপি ¶ দীঘাযুকা নাগা, পুঞ্ঞৰন্তো মহিদ্ধিকা;
পমোদিতা নমস্সন্তি, পূজযন্তি নরুত্তমং.
সঙ্গীতিযো পৰত্তেন্তি, অম্বরে অনিলঞ্জসে;
চম্মনদ্ধানি ৰাদেন্তি, দিস্ৰানচ্ছেরকং নভে.
সঙ্খা চ পণৰা চেৰ, অথোপি ডিণ্ডিমা [ডেণ্ডিমা (সী.)] বহূ;
অন্তলিক্খস্মিং ৰজ্জন্তি, দিস্ৰানচ্ছেরকং নভে.
অব্ভুতো ¶ ৰত নো অজ্জ, উপ্পজ্জি লোমহংসনো;
ধুৰমত্থসিদ্ধিং লভাম, খণো নো পটিপাদিতো.
বুদ্ধোতি তেসং সুত্ৰান, পীতি উপ্পজ্জি তাৰদে;
বুদ্ধো বুদ্ধোতি কথযন্তা, তিট্ঠন্তি পঞ্জলীকতা.
হিঙ্কারা সাধুকারা চ [হিঙ্কারং সাধুকারঞ্চ (সী. স্যা.)], উক্কুট্ঠি সম্পহংসনং [সম্পসাদনং (সী.), সম্পনাদনং (স্যা.)];
পজা চ ৰিৰিধা গগনে, ৰত্তেন্তি পঞ্জলীকতা.
গাযন্তি সেল়েন্তি চ ৰাদযন্তি চ, ভুজানি পোথেন্তি চ নচ্চযন্তি চ;
মুঞ্চন্তি পুপ্ফং পন পঞ্চৰণ্ণিকং, মন্দারৰং চন্দনচুণ্ণমিস্সিতং.
‘‘যথা ¶ তুয্হং মহাৰীর, পাদেসু চক্কলক্খণং;
ধজৰজিরপটাকা, ৰড্ঢমানঙ্কুসাচিতং.
‘‘রূপে ¶ সীলে সমাধিম্হি, পঞ্ঞায চ অসাদিসো;
ৰিমুত্তিযা অসমসমো, ধম্মচক্কপ্পৰত্তনে.
‘‘দসনাগবলং ¶ কাযে, তুয্হং পাকতিকং বলং;
ইদ্ধিবলেন অসমো, ধম্মচক্কপ্পৰত্তনে.
‘‘এৰং সব্বগুণূপেতং, সব্বঙ্গসমুপাগতং;
মহামুনিং কারুণিকং, লোকনাথং নমস্সথ.
‘‘অভিৰাদনং থোমনঞ্চ, ৰন্দনঞ্চ পসংসনং;
নমস্সনঞ্চ পূজঞ্চ, সব্বং অরহসী তুৰং.
‘‘যে কেচি লোকে ৰন্দনেয্যা, ৰন্দনং অরহন্তি যে;
সব্বসেট্ঠো মহাৰীর, সদিসো তে ন ৰিজ্জতি.
‘‘সারিপুত্তো মহাপঞ্ঞো, সমাধিজ্ঝানকোৰিদো;
গিজ্ঝকূটে ঠিতোযেৰ, পস্সতি লোকনাযকং.
‘‘সুফুল্লং সালরাজংৰ, চন্দংৰ গগনে যথা;
মজ্ঝন্হিকেৰ [মজ্ঝন্তিকেৰ (সব্বত্থ)] সূরিযং, ওলোকেসি নরাসভং.
‘‘জলন্তং দীপরুক্খংৰ, তরুণসূরিযংৰ উগ্গতং;
ব্যামপ্পভানুরঞ্জিতং, ধীরং পস্সতি লোকনাযকং.
‘‘পঞ্চন্নং ভিক্খুসতানং, কতকিচ্চান তাদিনং;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, খণেন সন্নিপাতযি.
‘‘লোকপ্পসাদনং ¶ নাম, পাটিহীরং নিদস্সযি;
অম্হেপি তত্থ গন্ত্ৰান, ৰন্দিস্সাম মযং জিনং.
‘‘এথ সব্বে গমিস্সাম, পুচ্ছিস্সাম মযং জিনং;
কঙ্খং ৰিনোদযিস্সাম, পস্সিত্ৰা লোকনাযকং’’.
সাধূতি ¶ তে পটিস্সুত্ৰা, নিপকা সংৰুতিন্দ্রিযা;
পত্তচীৰরমাদায, তরমানা উপাগমুং.
খীণাসৰেহি ৰিমলেহি, দন্তেহি উত্তমে দমে;
সারিপুত্তো মহাপঞ্ঞো, ইদ্ধিযা উপসঙ্কমি.
তেহি ¶ ভিক্খূহি পরিৰুতো, সারিপুত্তো মহাগণী;
লল়ন্তো দেৰোৰ গগনে, ইদ্ধিযা উপসঙ্কমি.
উক্কাসিতঞ্চ খিপিতং [উক্কাসিতঞ্চ খিপিতঞ্চ (স্যা. অট্ঠ.)], অজ্ঝুপেক্খিয সুব্বতা;
সগারৰা সপ্পতিস্সা, সম্বুদ্ধং উপসঙ্কমুং.
উপসঙ্কমিত্ৰা পস্সন্তি, সযম্ভুং লোকনাযকং;
নভে অচ্চুগ্গতং ধীরং, চন্দংৰ গগনে যথা.
জলন্তং দীপরুক্খংৰ, ৰিজ্জুংৰ গগনে যথা;
মজ্ঝন্হিকেৰ সূরিযং, পস্সন্তি লোকনাযকং.
পঞ্চভিক্খুসতা সব্বে, পস্সন্তি লোকনাযকং;
রহদমিৰ ৰিপ্পসন্নং, সুফুল্লং পদুমং যথা.
অঞ্জলিং ¶ পগ্গহেত্ৰান, তুট্ঠহট্ঠা পমোদিতা;
নমস্সমানা নিপতন্তি, সত্থুনো চক্কলক্খণে.
সারিপুত্তো মহাপঞ্ঞো, কোরণ্ডসমসাদিসো;
সমাধিজ্ঝানকুসলো, ৰন্দতে লোকনাযকং.
গজ্জিতা কালমেঘোৰ, নীলুপ্পলসমসাদিসো;
ইদ্ধিবলেন অসমো, মোগ্গল্লানো মহিদ্ধিকো.
মহাকস্সপোপি ¶ চ থেরো, উত্তত্তকনকসন্নিভো;
ধুতগুণে অগ্গনিক্খিত্তো, থোমিতো সত্থুৰণ্ণিতো.
দিব্বচক্খূনং যো অগ্গো, অনুরুদ্ধো মহাগণী;
ঞাতিসেট্ঠো ভগৰতো, অৰিদূরেৰ তিট্ঠতি.
আপত্তিঅনাপত্তিযা ¶ , সতেকিচ্ছায কোৰিদো;
ৰিনযে অগ্গনিক্খিত্তো, উপালি সত্থুৰণ্ণিতো.
সুখুমনিপুণত্থপটিৰিদ্ধো, কথিকানং পৰরো গণী;
ইসি মন্তানিযা পুত্তো, পুণ্ণো নামাতি ৰিস্সুতো.
এতেসং চিত্তমঞ্ঞায, ওপম্মকুসলো মুনি;
কঙ্খচ্ছেদো মহাৰীরো, কথেসি অত্তনো গুণং.
‘‘চত্তারো ¶ তে অসঙ্খেয্যা, কোটি যেসং ন নাযতি;
সত্তকাযো চ আকাসো, চক্কৰাল়া চনন্তকা;
বুদ্ধঞাণং অপ্পমেয্যং, ন সক্কা এতে ৰিজানিতুং.
‘‘কিমেতং অচ্ছরিযং লোকে, যং মে ইদ্ধিৰিকুব্বনং;
অঞ্ঞে বহূ অচ্ছরিযা, অব্ভুতা লোমহংসনা.
‘‘যদাহং তুসিতে কাযে, সন্তুসিতো নামহং তদা;
দসসহস্সী সমাগম্ম, যাচন্তি পঞ্জলী মমং.
‘‘‘কালো খো তে [কালো দেৰ (সী.), কালোযং তে (স্যা. ক.)] মহাৰীর, উপ্পজ্জ মাতুকুচ্ছিযং;
সদেৰকং তারযন্তো, বুজ্ঝস্সু অমতং পদং’.
‘‘তুসিতা ¶ কাযা চৰিত্ৰান, যদা ওক্কমি কুচ্ছিযং;
দসসহস্সীলোকধাতু, কম্পিত্থ ধরণী তদা.
‘‘যদাহং মাতুকুচ্ছিতো, সম্পজানোৰ নিক্খমিং;
সাধুকারং পৰত্তেন্তি, দসসহস্সী পকম্পথ.
‘‘ওক্কন্তিং মে সমো নত্থি, জাতিতো অভিনিক্খমে;
সম্বোধিযং অহং সেট্ঠো, ধম্মচক্কপ্পৰত্তনে.
‘‘অহো অচ্ছরিযং লোকে, বুদ্ধানং গুণমহন্ততা;
দসসহস্সীলোকধাতু, ছপ্পকারং পকম্পথ;
ওভাসো চ মহা আসি, অচ্ছেরং লোমহংসনং’’.
ভগৰা তম্হি [ভগৰা চ তম্হি (সী. স্যা. ক.)] সমযে, লোকজেট্ঠো নরাসভো;
সদেৰকং দস্সযন্তো, ইদ্ধিযা চঙ্কমী জিনো.
চঙ্কমে চঙ্কমন্তোৰ, কথেসি লোকনাযকো;
অন্তরা ন নিৰত্তেতি, চতুহত্থে চঙ্কমে যথা.
সারিপুত্তো ¶ ¶ মহাপঞ্ঞো, সমাধিজ্ঝানকোৰিদো;
পঞ্ঞায পারমিপ্পত্তো, পুচ্ছতি লোকনাযকং.
‘‘কীদিসো তে মহাৰীর, অভিনীহারো নরুত্তম;
কম্হি কালে তযা ধীর, পত্থিতা বোধিমুত্তমা.
‘‘দানং ¶ সীলঞ্চ নেক্খম্মং, পঞ্ঞাৰীরিযঞ্চ কীদিসং;
খন্তিসচ্চমধিট্ঠানং, মেত্তুপেক্খা চ কীদিসা.
‘‘দস ¶ পারমী তযা ধীর, কীদিসী লোকনাযক;
কথং উপপারমী পুণ্ণা, পরমত্থপারমী কথং’’.
তস্স পুট্ঠো ৰিযাকাসি, করৰীকমধুরগিরো;
নিব্বাপযন্তো হদযং, হাসযন্তো সদেৰকং.
অতীতবুদ্ধানং জিনানং দেসিতং, নিকীলিতং [নিকীল়িতং (ক.)] বুদ্ধপরম্পরাগতং;
পুব্বেনিৰাসানুগতায বুদ্ধিযা, পকাসযী লোকহিতং সদেৰকে.
‘‘পীতিপামোজ্জজননং, সোকসল্লৰিনোদনং;
সব্বসম্পত্তিপটিলাভং, চিত্তীকত্ৰা সুণাথ মে.
‘‘মদনিম্মদনং সোকনুদং, সংসারপরিমোচনং;
সব্বদুক্খক্খযং মগ্গং, সক্কচ্চং পটিপজ্জথা’’তি.
রতনচঙ্কমনকণ্ডো নিট্ঠিতো.
২. সুমেধপত্থনাকথা
কপ্পে ¶ চ সতসহস্সে, চতুরো চ অসঙ্খিযে;
অমরং নাম নগরং, দস্সনেয্যং মনোরমং.
দসহি সদ্দেহি অৰিৰিত্তং, অন্নপানসমাযুতং;
হত্থিসদ্দং অস্সসদ্দং, ভেরিসঙ্খরথানি চ;
খাদথ পিৰথ চেৰ, অন্নপানেন ঘোসিতং.
নগরং ¶ সব্বঙ্গসম্পন্নং, সব্বকম্মমুপাগতং;
সত্তরতনসম্পন্নং, নানাজনসমাকুলং;
সমিদ্ধং দেৰনগরংৰ, আৰাসং পুঞ্ঞকম্মিনং.
নগরে অমরৰতিযা, সুমেধো নাম ব্রাহ্মণো;
অনেককোটিসন্নিচযো, পহূতধনধঞ্ঞৰা.
অজ্ঝাযকো ¶ ¶ মন্তধরো, তিণ্ণং ৰেদান পারগূ;
লক্খণে ইতিহাসে চ, সধম্মে পারমিং গতো.
রহোগতো নিসীদিত্ৰা, এৰং চিন্তেসহং তদা;
‘‘দুক্খো পুনব্ভৰো নাম, সরীরস্স চ ভেদনং.
‘‘জাতিধম্মো জরাধম্মো, ব্যাধিধম্মো সহং [চহং (সী. স্যা.)] তদা;
অজরং অমতং খেমং, পরিযেসিস্সামি নিব্বুতিং.
‘‘যংনূনিমং পূতিকাযং, নানাকুণপপূরিতং;
ছড্ডযিত্ৰান গচ্ছেয্যং, অনপেক্খো অনত্থিকো.
‘‘অত্থি হেহিতি সো মগ্গো, ন সো সক্কা ন হেতুযে;
পরিযেসিস্সামি তং মগ্গং, ভৰতো পরিমুত্তিযা.
‘‘যথাপি দুক্খে ৰিজ্জন্তে, সুখং নামপি ৰিজ্জতি;
এৰং ভৰে ৰিজ্জমানে, ৰিভৰোপি ইচ্ছিতব্বকো.
‘‘যথাপি উণ্হে ৰিজ্জন্তে, অপরং ৰিজ্জতি সীতলং;
এৰং তিৰিধগ্গি ৰিজ্জন্তে, নিব্বানং ইচ্ছিতব্বকং.
‘‘যথাপি পাপে ৰিজ্জন্তে, কল্যাণমপি ৰিজ্জতি;
এৰমেৰ জাতি ৰিজ্জন্তে, অজাতিপিচ্ছিতব্বকং.
‘‘যথা গূথগতো পুরিসো, তল়াকং দিস্ৰান পূরিতং;
ন গৰেসতি তং তল়াকং, ন দোসো তল়াকস্স সো.
‘‘এৰং কিলেসমলধোৰ, ৰিজ্জন্তে অমতন্তল়ে;
ন গৰেসতি তং তল়াকং, ন দোসো অমতন্তল়ে.
‘‘যথা অরীহি পরিরুদ্ধো, ৰিজ্জন্তে গমনম্পথে;
ন পলাযতি সো পুরিসো, ন দোসো অঞ্জসস্স সো.
‘‘এৰং ¶ কিলেসপরিরুদ্ধো, ৰিজ্জমানে সিৰে পথে;
ন গৰেসতি তং মগ্গং, ন দোসো সিৰমঞ্জসে.
‘‘যথাপি ¶ ব্যাধিতো পুরিসো, ৰিজ্জমানে তিকিচ্ছকে;
ন তিকিচ্ছাপেতি তং ব্যাধিং, ন দোসো সো তিকিচ্ছকে.
‘‘এৰং ¶ কিলেসব্যাধীহি, দুক্খিতো পরিপীল়িতো;
ন গৰেসতি তং আচরিযং, ন দোসো সো ৰিনাযকে.
‘‘যথাপি কুণপং পুরিসো, কণ্ঠে বন্ধং জিগুচ্ছিয;
মোচযিত্ৰান গচ্ছেয্য, সুখী সেরী সযংৰসী.
‘‘তথেৰিমং পূতিকাযং, নানাকুণপসঞ্চযং;
ছড্ডযিত্ৰান গচ্ছেয্যং, অনপেক্খো অনত্থিকো.
‘‘যথা উচ্চারট্ঠানম্হি, করীসং নরনারিযো;
ছড্ডযিত্ৰান গচ্ছন্তি, অনপেক্খা অনত্থিকা.
‘‘এৰমেৰাহং ইমং কাযং, নানাকুণপপূরিতং;
ছড্ডযিত্ৰান গচ্ছিস্সং, ৰচ্চং কত্ৰা যথা কুটিং.
‘‘যথাপি জজ্জরং নাৰং, পলুগ্গং উদগাহিনিং [উদকগাহিণিং (সী.), উদকগাহিনিং (স্যা.)];
সামী ছড্ডেত্ৰা গচ্ছন্তি, অনপেক্খা অনত্থিকা.
‘‘এৰমেৰাহং ¶ ইমং কাযং, নৰচ্ছিদ্দং ধুৰস্সৰং;
ছড্ডযিত্ৰান গচ্ছিস্সং, জিণ্ণনাৰংৰ সামিকা.
‘‘যথাপি পুরিসো চোরেহি, গচ্ছন্তো ভণ্ডমাদিয;
ভণ্ডচ্ছেদভযং দিস্ৰা, ছড্ডযিত্ৰান গচ্ছতি.
‘‘এৰমেৰ অযং কাযো, মহাচোরসমো ৰিয;
পহাযিমং গমিস্সামি, কুসলচ্ছেদনা ভযা’’.
এৰাহং ¶ চিন্তযিত্ৰান, নেককোটিসতং ধনং;
নাথানাথানং দত্ৰান, হিমৰন্তমুপাগমিং.
হিমৰন্তস্সাৰিদূরে, ধম্মিকো নাম পব্বতো;
অস্সমো সুকতো ময্হং, পণ্ণসালা সুমাপিতা.
চঙ্কমং তত্থ মাপেসিং, পঞ্চদোসৰিৰজ্জিতং;
অট্ঠগুণসমূপেতং, অভিঞ্ঞাবলমাহরিং.
সাটকং পজহিং তত্থ, নৰদোসমুপাগতং;
ৰাকচীরং নিৰাসেসিং, দ্ৰাদসগুণমুপাগতং.
অট্ঠদোসসমাকিণ্ণং ¶ ¶ , পজহিং পণ্ণসালকং;
উপাগমিং রুক্খমূলং, গুণে দসহুপাগতং.
ৰাপিতং রোপিতং ধঞ্ঞং, পজহিং নিরৰসেসতো;
অনেকগুণসম্পন্নং, পৰত্তফলমাদিযিং.
তত্থপ্পধানং পদহিং, নিসজ্জট্ঠানচঙ্কমে;
অব্ভন্তরম্হি সত্তাহে, অভিঞ্ঞাবলপাপুণিং.
এৰং মে সিদ্ধিপ্পত্তস্স, ৰসীভূতস্স সাসনে;
দীপঙ্করো নাম জিনো, উপ্পজ্জি লোকনাযকো.
উপ্পজ্জন্তে চ জাযন্তে, বুজ্ঝন্তে ধম্মদেসনে;
চতুরো নিমিত্তে নাদ্দসং, ঝানরতিসমপ্পিতো.
পচ্চন্তদেসৰিসযে, নিমন্তেত্ৰা তথাগতং;
তস্স আগমনং মগ্গং, সোধেন্তি তুট্ঠমানসা.
অহং ¶ তেন সমযেন, নিক্খমিত্ৰা সকস্সমা;
ধুনন্তো ৰাকচীরানি, গচ্ছামি অম্বরে তদা.
ৰেদজাতং জনং দিস্ৰা, তুট্ঠহট্ঠং পমোদিতং;
ওরোহিত্ৰান গগনা, মনুস্সে পুচ্ছি তাৰদে.
‘‘তুট্ঠহট্ঠো পমুদিতো, ৰেদজাতো মহাজনো;
কস্স সোধীযতি মগ্গো, অঞ্জসং ৰটুমাযনং’’.
তে মে পুট্ঠা ৰিযাকংসু, ‘‘বুদ্ধো লোকে অনুত্তরো;
দীপঙ্করো নাম জিনো, উপ্পজ্জি লোকনাযকো;
তস্স সোধীযতি মগ্গো, অঞ্জসং ৰটুমাযনং’’.
বুদ্ধোতিৰচনং [বুদ্ধোতি মম (সী. স্যা. ক.)] সুত্ৰান, পীতি উপ্পজ্জি তাৰদে;
বুদ্ধো বুদ্ধোতি কথযন্তো, সোমনস্সং পৰেদযিং.
তত্থ ঠত্ৰা ৰিচিন্তেসিং, তুট্ঠো সংৰিগ্গমানসো;
‘‘ইধ ¶ বীজানি রোপিস্সং, খণো ৰে মা উপচ্চগা.
‘‘যদি বুদ্ধস্স সোধেথ, একোকাসং দদাথ মে;
অহম্পি সোধযিস্সামি, অঞ্জসং ৰটুমাযনং’’.
অদংসু ¶ তে মমোকাসং, সোধেতুং অঞ্জসং তদা;
বুদ্ধো বুদ্ধোতি চিন্তেন্তো, মগ্গং সোধেমহং তদা.
অনিট্ঠিতে ¶ মমোকাসে, দীপঙ্করো মহামুনি;
চতূহি সতসহস্সেহি, ছল়ভিঞ্ঞেহি তাদিহি;
খীণাসৰেহি ৰিমলেহি, পটিপজ্জি অঞ্জসং জিনো.
পচ্চুগ্গমনা ¶ ৰত্তন্তি, ৰজ্জন্তি ভেরিযো বহূ;
আমোদিতা নরমরূ, সাধুকারং পৰত্তযুং.
দেৰা মনুস্সে পস্সন্তি, মনুস্সাপি চ দেৰতা;
উভোপি তে পঞ্জলিকা, অনুযন্তি তথাগতং.
দেৰা দিব্বেহি তুরিযেহি, মনুস্সা মানুসেহি চ [মানুস্সকেহি চ মানুসকেহি চ (স্যা. ক.)];
উভোপি তে ৰজ্জযন্তা, অনুযন্তি তথাগতং.
দিব্বং মন্দারৰং পুপ্ফং, পদুমং পারিছত্তকং;
দিসোদিসং ওকিরন্তি, আকাসনভগতা মরূ.
দিব্বং চন্দনচুণ্ণঞ্চ, ৰরগন্ধঞ্চ কেৰলং;
দিসোদিসং ওকিরন্তি, আকাসনভগতা [আকাসে নভগা (স্যা.)] মরূ.
চম্পকং সরলং নীপং, নাগপুন্নাগকেতকং;
দিসোদিসং উক্খিপন্তি, ভূমিতলগতা নরা.
কেসে মুঞ্চিত্ৰাহং তত্থ, ৰাকচীরঞ্চ চম্মকং;
কললে পত্থরিত্ৰান, অৰকুজ্জো নিপজ্জহং.
‘‘অক্কমিত্ৰান মং বুদ্ধো, সহ সিস্সেহি গচ্ছতু;
মা নং কললে অক্কমিত্থ, হিতায মে ভৰিস্সতি’’.
পথৰিযং নিপন্নস্স, এৰং মে আসি চেতসো;
‘‘ইচ্ছমানো অহং অজ্জ, কিলেসে ঝাপযে মম.
‘‘কিং মে অঞ্ঞাতৰেসেন, ধম্মং সচ্ছিকতেনিধ;
সব্বঞ্ঞুতং পাপুণিত্ৰা, বুদ্ধো হেস্সং সদেৰকে.
‘‘কিং ¶ মে একেন তিণ্ণেন, পুরিসেন থামদস্সিনা;
সব্বঞ্ঞুতং পাপুণিত্ৰা, সন্তারেস্সং সদেৰকং.
‘‘ইমিনা ¶ মে অধিকারেন, কতেন পুরিসুত্তমে;
সব্বঞ্ঞুতং পাপুণিত্ৰা, তারেমি জনতং বহুং.
‘‘সংসারসোতং ছিন্দিত্ৰা, ৰিদ্ধংসেত্ৰা তযো ভৰে;
ধম্মনাৰং সমারুয্হ, সন্তারেস্সং সদেৰকং’’.
মনুস্সত্তং ¶ লিঙ্গসম্পত্তি, হেতু সত্থারদস্সনং;
পব্বজ্জা গুণসম্পত্তি, অধিকারো চ ছন্দতা;
অট্ঠধম্মসমোধানা, অভিনীহারো সমিজ্ঝতি.
দীপঙ্করো লোকৰিদূ, আহুতীনং পটিগ্গহো;
উস্সীসকে মং ঠত্ৰান, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘পস্সথ ইমং তাপসং, জটিলং উগ্গতাপনং;
অপরিমেয্যিতো ¶ কপ্পে, বুদ্ধো লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘অহু কপিলৰ্হযা রম্মা, নিক্খমিত্ৰা তথাগতো;
পধানং পদহিত্ৰান, কত্ৰা দুক্করকারিকং.
‘‘অজপালরুক্খমূলস্মিং, নিসীদিত্ৰা তথাগতো;
তত্থ পাযাসং পগ্গয্হ, নেরঞ্জরমুপেহিতি.
‘‘নেরঞ্জরায তীরম্হি, পাযাসং অদ সো জিনো;
পটিযত্তৰরমগ্গেন, বোধিমূলমুপেহিতি.
‘‘ততো পদক্খিণং কত্ৰা, বোধিমণ্ডং অনুত্তরো [অনুত্তরং (স্যা. কং.)];
অস্সত্থরুক্খমূলম্হি, বুজ্ঝিস্সতি মহাযসো.
‘‘ইমস্স জনিকা মাতা, মাযা নাম ভৰিস্সতি;
পিতা সুদ্ধোদনো নাম, অযং হেস্সতি গোতমো.
‘‘অনাসৰা ৰীতরাগা, সন্তচিত্তা সমাহিতা;
কোলিতো ¶ উপতিস্সো চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰকা;
আনন্দো নামুপট্ঠাকো, উপট্ঠিস্সতিমং [উপট্ঠিস্সতি তং (সী.)] জিনং.
‘‘খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰিকা;
অনাসৰা ৰীতরাগা, সন্তচিত্তা সমাহিতা;
বোধি তস্স ভগৰতো, অস্সত্থোতি পৰুচ্চতি.
‘‘চিত্তো ¶ চ হত্থাল়ৰকো [হত্থালৰকো (সী.)], অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠকা;
উত্তরা নন্দমাতা চ, অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠিকা’’.
ইদং সুত্ৰান ৰচনং, অসমস্স মহেসিনো;
আমোদিতা নরমরূ, বুদ্ধবীজং কির [বুদ্ধবীজঙ্কুরো (সী. স্যা.)] অযং.
উক্কুট্ঠিসদ্দা ৰত্তন্তি, অপ্ফোটেন্তি [অপ্ফোঠেন্তি (সী.)] হসন্তি চ;
কতঞ্জলী নমস্সন্তি, দসসহস্সী সদেৰকা.
‘‘যদিমস্স ¶ লোকনাথস্স, ৰিরজ্ঝিস্সাম সাসনং;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, হেস্সাম সম্মুখা ইমং.
‘‘যথা মনুস্সা নদিং তরন্তা, পটিতিত্থং ৰিরজ্ঝিয;
হেট্ঠাতিত্থে গহেত্ৰান, উত্তরন্তি মহানদিং.
‘‘এৰমেৰ মযং সব্বে, যদি মুঞ্চামিমং জিনং;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
দীপঙ্করো ¶ লোকৰিদূ, আহুতীনং পটিগ্গহো;
মম কম্মং পকিত্তেত্ৰা, দক্খিণং পাদমুদ্ধরি.
যে তত্থাসুং জিনপুত্তা, পদক্খিণমকংসু [সব্বে পদক্খিণমকংসু (স্যা. ক.)] মং;
দেৰা মনুস্সা অসুরা চ, অভিৰাদেত্ৰান পক্কমুং.
দস্সনং মে অতিক্কন্তে, সসঙ্ঘে লোকনাযকে;
সযনা ৰুট্ঠহিত্ৰান, পল্লঙ্কং আভুজিং তদা.
সুখেন সুখিতো হোমি, পামোজ্জেন পমোদিতো;
পীতিযা চ অভিস্সন্নো, পল্লঙ্কং আভুজিং তদা.
পল্লঙ্কেন নিসীদিত্ৰা, এৰং চিন্তেসহং তদা;
‘‘ৰসীভূতো ¶ অহং ঝানে, অভিঞ্ঞাসু পারমিংগতো [অভিঞ্ঞাপারমিং গতো (সী.)].
‘‘সহস্সিযম্হি লোকম্হি, ইসযো নত্থি মে সমা;
অসমো ইদ্ধিধম্মেসু, অলভিং ঈদিসং সুখং.
‘‘পল্লঙ্কাভুজনে ময্হং, দসসহস্সাধিৰাসিনো;
মহানাদং পৰত্তেসুং, ‘ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘যা ¶ পুব্বে বোধিসত্তানং, পল্লঙ্কৰরমাভুজে;
নিমিত্তানি পদিস্সন্তি, তানি অজ্জ পদিস্সরে.
‘‘‘সীতং ব্যপগতং হোতি, উণ্হঞ্চ উপসম্মতি;
তানি অজ্জ পদিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘দসসহস্সী লোকধাতূ, নিস্সদ্দা হোন্তি নিরাকুলা;
তানি অজ্জ পদিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘মহাৰাতা ¶ ন ৰাযন্তি, ন সন্দন্তি সৰন্তিযো;
তানি অজ্জ পদিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘থলজা ¶ দকজা পুপ্ফা, সব্বে পুপ্ফন্তি তাৰদে;
তেপজ্জ পুপ্ফিতা [পুপ্ফিতানি (অট্ঠ.)] সব্বে, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘লতা ৰা যদি ৰা রুক্খা, ফলভারা হোন্তি তাৰদে;
তেপজ্জ ফলিতা সব্বে, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘আকাসট্ঠা চ ভূমট্ঠা, রতনা জোতন্তি তাৰদে;
তেপজ্জ রতনা জোতন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘মানুস্সকা চ দিব্বা চ, তুরিযা ৰজ্জন্তি তাৰদে;
তেপজ্জুভো অভিরৰন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘ৰিচিত্রপুপ্ফা গগনা, অভিৰস্সন্তি তাৰদে;
তেপি অজ্জ পৰস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘মহাসমুদ্দো আভুজতি, দসসহস্সী পকম্পতি;
তেপজ্জুভো অভিরৰন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘নিরযেপি দসসহস্সে, অগ্গী নিব্বন্তি তাৰদে;
তেপজ্জ নিব্বুতা অগ্গী, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘ৰিমলো হোতি সূরিযো, সব্বা দিস্সন্তি তারকা;
তেপি অজ্জ পদিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘অনোৰট্ঠেন [অনোৰুট্ঠেন (স্যা. ক.)] উদকং, মহিযা উব্ভিজ্জি তাৰদে;
তম্পজ্জুব্ভিজ্জতে মহিযা, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘তারাগণা ¶ ¶ ৰিরোচন্তি, নক্খত্তা গগনমণ্ডলে;
ৰিসাখা চন্দিমা যুত্তা, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘বিলাসযা দরীসযা, নিক্খমন্তি সকাসযা;
তেপজ্জ আসযা ছুদ্ধা, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘ন হোন্তি অরতী সত্তানং, সন্তুট্ঠা হোন্তি তাৰদে;
তেপজ্জ সব্বে সন্তুট্ঠা, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘রোগা তদুপসম্মন্তি, জিঘচ্ছা চ ৰিনস্সতি;
তানি ¶ অজ্জ পদিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘রাগো তদা তনু হোতি, দোসো মোহো ৰিনস্সতি;
তেপজ্জ ৰিগতা সব্বে, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘ভযং ¶ তদা ন ভৰতি, অজ্জপেতং পদিস্সতি;
তেন লিঙ্গেন জানাম, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘রজোনুদ্ধংসতি উদ্ধং, অজ্জপেতং পদিস্সতি;
তেন লিঙ্গেন জানাম, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘অনিট্ঠগন্ধো পক্কমতি, দিব্বগন্ধো পৰাযতি;
সোপজ্জ ৰাযতি গন্ধো, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘সব্বে দেৰা পদিস্সন্তি, ঠপযিত্ৰা অরূপিনো;
তেপজ্জ সব্বে দিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘যাৰতা নিরযা নাম, সব্বে দিস্সন্তি তাৰদে;
তেপজ্জ সব্বে দিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘কুট্টা ¶ [কুড্ডা (সী.)] কৰাটা সেলা চ, ন হোন্তাৰরণা তদা;
আকাসভূতা তেপজ্জ, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘চুতী চ উপপত্তি চ, খণে তস্মিং ন ৰিজ্জতি;
তানিপজ্জ পদিস্সন্তি, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি.
‘‘‘দল়্হং পগ্গণ্হ ৰীরিযং, মা নিৰত্ত অভিক্কম;
মযম্পেতং ৰিজানাম, ধুৰং বুদ্ধো ভৰিস্সসি’’’.
বুদ্ধস্স ¶ ৰচনং সুত্ৰা, দসসহস্সীনচূভযং;
তুট্ঠহট্ঠো পমোদিতো, এৰং চিন্তেসহং তদা.
‘‘অদ্ৰেজ্ঝৰচনা বুদ্ধা, অমোঘৰচনা জিনা;
ৰিতথং নত্থি বুদ্ধানং, ধুৰং বুদ্ধো ভৰামহং.
‘‘যথা খিত্তং নভে লেড্ডু, ধুৰং পততি ভূমিযং;
তথেৰ বুদ্ধসেট্ঠানং, ৰচনং ধুৰসস্সতং;
ৰিতথং নত্থি বুদ্ধানং, ধুৰং বুদ্ধো ভৰামহং.
‘‘যথাপি সব্বসত্তানং, মরণং ধুৰসস্সতং;
তথেৰ বুদ্ধসেট্ঠানং, ৰচনং ধুৰসস্সতং;
ৰিতথং নত্থি বুদ্ধানং, ধুৰং বুদ্ধো ভৰামহং.
‘‘যথা রত্তিক্খযে পত্তে, সূরিযুগ্গমনং ধুৰং;
তথেৰ বুদ্ধসেট্ঠানং, ৰচনং ধুৰসস্সতং;
ৰিতথং নত্থি বুদ্ধানং, ধুৰং বুদ্ধো ভৰামহং.
‘‘যথা ¶ নিক্খন্তসযনস্স, সীহস্স নদনং ধুৰং;
তথেৰ বুদ্ধসেট্ঠানং, ৰচনং ধুৰসস্সতং;
ৰিতথং নত্থি বুদ্ধানং, ধুৰং বুদ্ধো ভৰামহং.
‘‘যথা ¶ আপন্নসত্তানং, ভারমোরোপনং ধুৰং;
তথেৰ ¶ বুদ্ধসেট্ঠানং, ৰচনং ধুৰসস্সতং;
ৰিতথং নত্থি বুদ্ধানং, ধুৰং বুদ্ধো ভৰামহং.
‘‘হন্দ বুদ্ধকরে ধম্মে, ৰিচিনামি ইতো চিতো;
উদ্ধং অধো দস দিসা, যাৰতা ধম্মধাতুযা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, পঠমং দানপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, অনুচিণ্ণং মহাপথং.
‘‘ইমং ত্ৰং পঠমং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
দানপারমিতং গচ্ছ, যদি বোধিং পত্তুমিচ্ছসি.
‘‘যথাপি কুম্ভো সম্পুণ্ণো, যস্স কস্সচি অধো কতো;
ৰমতে ৰুদকং নিস্সেসং, ন তত্থ পরিরক্খতি.
‘‘তথেৰ ¶ যাচকে দিস্ৰা, হীনমুক্কট্ঠমজ্ঝিমে;
দদাহি দানং নিস্সেসং, কুম্ভো ৰিয অধো কতো.
‘‘নহেতে এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, দুতিযং সীলপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং দুতিযং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
সীলপারমিতং গচ্ছ, যদি বোধিং পত্তুমিচ্ছসি.
‘‘যথাপি চমরী ৰালং, কিস্মিঞ্চি পটিলগ্গিতং;
উপেতি মরণং তত্থ, ন ৰিকোপেতি ৰালধিং.
‘‘তথেৰ ¶ ত্ৰং চতূসু ভূমীসু, সীলানি পরিপূরয;
পরিরক্খ সব্বদা সীলং, চমরী ৰিয ৰালধিং.
‘‘নহেতে এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো ¶ তদা দক্খিং, ততিযং নেক্খম্মপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং ততিযং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
নেক্খম্মপারমিতং গচ্ছ, যদি বোধিং পত্তুমিচ্ছসি.
‘‘যথা অন্দুঘরে পুরিসো, চিরৰুত্থো দুখট্টিতো;
ন তত্থ রাগং জনেসি, মুত্তিংযেৰ গৰেসতি.
‘‘তথেৰ ত্ৰং সব্বভৰে, পস্স অন্দুঘরে ৰিয;
নেক্খম্মাভিমুখো হোহি, ভৰতো পরিমুত্তিযা.
‘‘নহেতে এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, চতুত্থং পঞ্ঞাপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং চতুত্থং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
পঞ্ঞাপারমিতং ¶ গচ্ছ, যদি বোধিং পত্তুমিচ্ছসি.
‘‘যথাপি ¶ ভিক্খু ভিক্খন্তো, হীনমুক্কট্ঠমজ্ঝিমে;
কুলানি ন ৰিৰজ্জেন্তো, এৰং লভতি যাপনং.
‘‘তথেৰ ¶ ত্ৰং সব্বকালং, পরিপুচ্ছং বুধং জনং;
পঞ্ঞাপারমিতং গন্ত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘নহেতে এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, পঞ্চমং ৰীরিযপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং পঞ্চমং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
ৰীরিযপারমিতং গচ্ছ, যদি বোধিং পত্তুমিচ্ছসি.
‘‘যথাপি সীহো মিগরাজা, নিসজ্জট্ঠানচঙ্কমে;
অলীনৰীরিযো হোতি, পগ্গহিতমনো সদা.
‘‘তথেৰ ত্ৰং [ত্ৰংপি (সী.)] সব্বভৰে, পগ্গণ্হ ৰীরিযং দল়্হং;
ৰীরিযপারমিতং গন্ত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘নহেতে ¶ এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, ছট্ঠমং খন্তিপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং ছট্ঠমং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
তত্থ অদ্ৰেজ্ঝমানসো, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘যথাপি পথৰী নাম, সুচিম্পি অসুচিম্পি চ;
সব্বং সহতি নিক্খেপং, ন করোতি পটিঘং তযা.
‘‘তথেৰ ¶ ত্ৰম্পি সব্বেসং, সম্মানাৰমানক্খমো;
খন্তিপারমিতং গন্ত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘নহেতে এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো ¶ তদা দক্খিং, সত্তমং সচ্চপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং সত্তমং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
তত্থ অদ্ৰেজ্ঝৰচনো, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘যথাপি ওসধী নাম, তুলাভূতা সদেৰকে;
সমযে উতুৰস্সে ৰা, ন ৰোক্কমতি ৰীথিতো.
‘‘তথেৰ ত্ৰম্পি সচ্চেসু, মা ৰোক্কম হি ৰীথিতো;
সচ্চপারমিতং গন্ত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘নহেতে এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, অট্ঠমং অধিট্ঠানপারমিং;
পুব্বকেহি ¶ মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং অট্ঠমং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
তত্থ ত্ৰং অচলো হুত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘যথাপি পব্বতো সেলো, অচলো সুপ্পতিট্ঠিতো;
ন কম্পতি ভুসৰাতেহি, সকট্ঠানেৰ তিট্ঠতি.
‘‘তথেৰ ¶ ¶ ত্ৰম্পি অধিট্ঠানে, সব্বদা অচলো ভৰ;
অধিট্ঠানপারমিতং গন্ত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘নহেতে এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, নৰমং মেত্তাপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং নৰমং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
মেত্তায অসমো হোহি, যদি বোধিং পত্তুমিচ্ছসি.
‘‘যথাপি উদকং নাম, কল্যাণে পাপকে জনে;
সমং ফরতি সীতেন, পৰাহেতি রজোমলং.
‘‘তথেৰ ত্ৰং হিতাহিতে, সমং মেত্তায ভাৰয;
মেত্তাপারমিতং গন্ত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘নহেতে ¶ এত্তকাযেৰ, বুদ্ধধম্মা ভৰিস্সরে;
অঞ্ঞেপি ৰিচিনিস্সামি, যে ধম্মা বোধিপাচনা’’.
ৰিচিনন্তো তদা দক্খিং, দসমং উপেক্খাপারমিং;
পুব্বকেহি মহেসীহি, আসেৰিতনিসেৰিতং.
‘‘ইমং ত্ৰং দসমং তাৰ, দল়্হং কত্ৰা সমাদিয;
তুলাভূতো দল়্হো হুত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘যথাপি পথৰী নাম, নিক্খিত্তং অসুচিং সুচিং;
উপেক্খতি উভোপেতে, কোপানুনযৰজ্জিতা.
‘‘তথেৰ ¶ ত্ৰং সুখদুক্খে, তুলাভূতো সদা ভৰ;
উপেক্খাপারমিতং গন্ত্ৰা, সম্বোধিং পাপুণিস্সসি.
‘‘এত্তকাযেৰ তে লোকে, যে ধম্মা বোধিপাচনা;
ততুদ্ধং নত্থি অঞ্ঞত্র, দল়্হং তত্থ পতিট্ঠহ’’.
ইমে ধম্মে সম্মসতো, সভাৰসরসলক্খণে;
ধম্মতেজেন ৰসুধা, দসসহস্সী পকম্পথ.
চলতী রৰতী পথৰী, উচ্ছুযন্তংৰ পীল়িতং;
তেলযন্তে যথা চক্কং, এৰং কম্পতি মেদনী.
যাৰতা পরিসা আসি, বুদ্ধস্স পরিৰেসনে;
পৰেধমানা সা তত্থ, মুচ্ছিতা সেতি ভূমিযং.
ঘটানেকসহস্সানি, কুম্ভীনঞ্চ সতা বহূ;
সঞ্চুণ্ণমথিতা তত্থ, অঞ্ঞমঞ্ঞং পঘট্টিতা.
উব্বিগ্গা ¶ তসিতা ভীতা, ভন্তা ব্যাথিতমানসা;
মহাজনা ¶ সমাগম্ম, দীপঙ্করমুপাগমুং.
‘‘কিং ভৰিস্সতি লোকস্স, কল্যাণমথ পাপকং;
সব্বো উপদ্দুতো লোকো, তং ৰিনোদেহি চক্খুম’’.
তেসং তদা সঞ্ঞপেসি, দীপঙ্করো মহামুনি;
‘‘ৰিসট্ঠা হোথ মা ভেথ [ভাথ (সব্বত্থ)], ইমস্মিং পথৰিকম্পনে.
‘‘যমহং ¶ অজ্জ ব্যাকাসিং, বুদ্ধো লোকে ভৰিস্সতি;
এসো সম্মসতি ধম্মং, পুব্বকং জিনসেৰিতং.
‘‘তস্স ¶ সম্মসতো ধম্মং, বুদ্ধভূমিং অসেসতো;
তেনাযং কম্পিতা পথৰী, দসসহস্সী সদেৰকে’’.
বুদ্ধস্স ৰচনং সুত্ৰা, মনো নিব্বাযি তাৰদে;
সব্বে মং উপসঙ্কম্ম, পুনাপি অভিৰন্দিসুং.
সমাদিযিত্ৰা বুদ্ধগুণং, দল়্হং কত্ৰান মানসং;
দীপঙ্করং নমস্সিত্ৰা, আসনা ৰুট্ঠহিং তদা.
দিব্বং মানুসকং পুপ্ফং, দেৰা মানুসকা উভো;
সমোকিরন্তি পুপ্ফেহি, ৰুট্ঠহন্তস্স আসনা.
ৰেদযন্তি চ তে সোত্থিং, দেৰা মানুসকা উভো;
‘‘মহন্তং পত্থিতং তুয্হং, তং লভস্সু যথিচ্ছিতং.
‘‘সব্বীতিযো ৰিৰজ্জন্তু, সোকো রোগো ৰিনস্সতু;
মা তে ভৰন্ত্ৰন্তরাযা [ভৰত্ৰন্তরাযো (সী. স্যা.)], ফুস খিপ্পং বোধিমুত্তমং.
‘‘যথাপি সমযে পত্তে, পুপ্ফন্তি পুপ্ফিনো দুমা;
তথেৰ ত্ৰং মহাৰীর, বুদ্ধঞাণেন পুপ্ফসি.
‘‘যথা যে কেচি সম্বুদ্ধা, পূরযুং দস পারমী;
তথেৰ ত্ৰং মহাৰীর, পূরয দস পারমী.
‘‘যথা যে কেচি সম্বুদ্ধা, বোধিমণ্ডম্হি বুজ্ঝরে;
তথেৰ ত্ৰং মহাৰীর, বুজ্ঝস্সু জিনবোধিযং.
‘‘যথা যে কেচি সম্বুদ্ধা, ধম্মচক্কং পৰত্তযুং;
তথেৰ ত্ৰং মহাৰীর, ধম্মচক্কং পৰত্তয.
‘‘পুণ্ণমাযে ¶ ¶ যথা চন্দো, পরিসুদ্ধো ৰিরোচতি;
তথেৰ ত্ৰং পুণ্ণমনো, ৰিরোচ দসসহস্সিযং.
‘‘রাহুমুত্তো যথা সূরিযো, তাপেন অতিরোচতি;
তথেৰ লোকা মুঞ্চিত্ৰা, ৰিরোচ সিরিযা তুৰং.
‘‘যথা ¶ যা কাচি নদিযো, ওসরন্তি মহোদধিং;
এৰং সদেৰকা লোকা, ওসরন্তু তৰন্তিকে’’.
তেহি থুতপ্পসত্থো সো, দস ধম্মে সমাদিয;
তে ধম্মে পরিপূরেন্তো, পৰনং পাৰিসী তদাতি.
সুমেধপত্থনাকথা নিট্ঠিতা.
৩. দীপঙ্করবুদ্ধৰংসো
তদা ¶ তে ভোজযিত্ৰান, সসঙ্ঘং লোকনাযকং;
উপগচ্ছুং সরণং তস্স, দীপঙ্করস্স সত্থুনো.
সরণাগমনে কঞ্চি, নিৰেসেসি তথাগতো;
কঞ্চি পঞ্চসু সীলেসু, সীলে দসৰিধে পরং.
কস্সচি দেতি সামঞ্ঞং, চতুরো ফলমুত্তমে;
কস্সচি অসমে ধম্মে, দেতি সো পটিসম্ভিদা.
কস্সচি ৰরসমাপত্তিযো, অট্ঠ দেতি নরাসভো;
তিস্সো কস্সচি ৰিজ্জাযো, ছল়ভিঞ্ঞা পৰেচ্ছতি.
তেন যোগেন জনকাযং, ওৰদতি মহামুনি;
তেন ৰিত্থারিকং আসি, লোকনাথস্স সাসনং.
মহাহনুসভক্খন্ধো ¶ , দীপঙ্করস্স নামকো;
বহূ জনে তারযতি, পরিমোচেতি দুগ্গতিং.
বোধনেয্যং জনং দিস্ৰা, সতসহস্সেপি যোজনে;
খণেন উপগন্ত্ৰান, বোধেতি তং মহামুনি.
পঠমাভিসমযে ¶ বুদ্ধো, কোটিসতমবোধযি;
দুতিযাভিসমযে নাথো, নৰুতিকোটিমবোধযি.
যদা চ দেৰভৰনম্হি, বুদ্ধো ধম্মমদেসযি;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, দীপঙ্করস্স সত্থুনো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো.
পুন ¶ নারদকূটম্হি, পৰিৰেকগতে জিনে;
খীণাসৰা ৰীতমলা, সমিংসু সতকোটিযো.
যম্হি কালে মহাৰীরো, সুদস্সনসিলুচ্চযে;
নৰকোটিসহস্সেহি, পৰারেসি মহামুনি.
দসৰীসসহস্সানং, ধম্মাভিসমযো অহু;
একদ্ৰিন্নং অভিসমযা, গণনাতো অসঙ্খিযা.
ৰিত্থারিকং বাহুজঞ্ঞং, ইদ্ধং ফীতং অহূ তদা;
দীপঙ্করস্স ভগৰতো, সাসনং সুৰিসোধিতং.
চত্তারি ¶ সতসহস্সানি, ছল়ভিঞ্ঞা মহিদ্ধিকা;
দীপঙ্করং লোকৰিদুং, পরিৰারেন্তি সব্বদা.
যে কেচি তেন সমযেন, জহন্তি মানুসং ভৰং;
অপত্তমানসা সেখা, গরহিতা ভৰন্তি তে.
সুপুপ্ফিতং পাৰচনং, অরহন্তেহি তাদিহি;
খীণাসৰেহি ৰিমলেহি, উপসোভতি সব্বদা.
নগরং রম্মৰতী নাম, সুদেৰো নাম খত্তিযো;
সুমেধা নাম জনিকা, দীপঙ্করস্স সত্থুনো.
দসৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি [অজ্ঝাৰসী জিনো (স্যা. ক.)];
হংসা কোঞ্চা মযূরা চ, তযো পাসাদমুত্তমা.
তীণিসতসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
পদুমা নাম সা নারী, উসভক্খন্ধো অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, হত্থিযানেন নিক্খমি;
অনূনদসমাসানি, পধানে পদহী জিনো.
পধানচারং ¶ চরিত্ৰান, অবুজ্ঝি মানসং মুনি;
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, দীপঙ্করো মহামুনি.
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, নন্দারামে সিরীঘরে [সিরীধরে (সী.)];
নিসিন্নো সিরীসমূলম্হি, অকা তিত্থিযমদ্দনং.
সুমঙ্গলো ¶ চ তিস্সো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সাগতো [সোভিতো (ক.)] নামুপট্ঠাকো, দীপঙ্করস্স সত্থুনো.
নন্দা ¶ চেৰ সুনন্দা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, পিপ্ফলীতি পৰুচ্চতি.
তপুস্সভল্লিকা [তপস্সুভল্লিকা (সী.)] নাম, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
সিরিমা কোণা উপট্ঠিকা, দীপঙ্করস্স সত্থুনো.
অসীতিহত্থমুব্বেধো, দীপঙ্করো মহামুনি;
সোভতি দীপরুক্খোৰ, সালরাজাৰ ফুল্লিতো.
সতসহস্সৰস্সানি, আযু তস্স মহেসিনো;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
জোতযিত্ৰান সদ্ধম্মং, সন্তারেত্ৰা মহাজনং;
জলিত্ৰা অগ্গিক্খন্ধোৰ, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
সা চ ইদ্ধি সো চ যসো, তানি চ পাদেসু চক্করতনানি;
সব্বং তমন্তরহিতং [সমন্তরহিতং (সী. স্যা. ক.)], ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা [সব্বসঙ্খারাতি (সব্বত্থ)].
দীপঙ্করো জিনো সত্থা, নন্দারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স জিনথূপো, ছত্তিংসুব্বেধযোজনোতি.
দীপঙ্করস্স ভগৰতো ৰংসো পঠমো.
৪. কোণ্ডঞ্ঞবুদ্ধৰংসো
দীপঙ্করস্স ¶ ¶ অপরেন, কোণ্ডঞ্ঞো নাম নাযকো;
অনন্ততেজো অমিতযসো, অপ্পমেয্যো দুরাসদো.
ধরণূপমো ¶ খমনেন, সীলেন সাগরূপমো;
সমাধিনা মেরূপমো, ঞাণেন গগনূপমো.
ইন্দ্রিযবলবোজ্ঝঙ্গ-মগ্গসচ্চপ্পকাসনং;
পকাসেসি সদা বুদ্ধো, হিতায সব্বপাণিনং.
ধম্মচক্কং ¶ পৰত্তেন্তে, কোণ্ডঞ্ঞে লোকনাযকে;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
ততো পরম্পি দেসেন্তে, নরমরূনং সমাগমে;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
তিত্থিযে অভিমদ্দন্তো, যদা ধম্মমদেসযি;
অসীতিকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, কোণ্ডঞ্ঞস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
কোটিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো;
দুতিযো কোটিসহস্সানং, ততিযো নৰুতিকোটিনং.
অহং তেন সমযেন, ৰিজিতাৰী নাম খত্তিযো;
সমুদ্দং অন্তমন্তেন, ইস্সরিযং ৰত্তযামহং.
কোটিসতসহস্সানং ¶ , ৰিমলানং মহেসিনং;
সহ লোকগ্গনাথেন, পরমন্নেন তপ্পযিং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, কোণ্ডঞ্ঞো লোকনাযকো;
‘‘অপরিমেয্যিতো কপ্পে, বুদ্ধো লোকে ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান, কত্ৰা দুক্করকারিকং;
অস্সত্থমূলে সম্বুদ্ধো, বুজ্ঝিস্সতি মহাযসো.
‘‘ইমস্স জনিকা মাতা, মাযা নাম ভৰিস্সতি;
পিতা সুদ্ধোদনো নাম, অযং হেস্সতি গোতমো.
‘‘কোলিতো উপতিস্সো চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰকা;
আনন্দো নামুপট্ঠাকো, উপট্ঠিস্সতিমং জিনং.
‘‘খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰিকা;
বোধি ¶ তস্স ভগৰতো, অস্সত্থোতি পৰুচ্চতি.
‘‘চিত্তো ¶ চ হত্থাল়ৰকো, অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠকা;
নন্দমাতা চ উত্তরা, অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠিকা;
আযু ¶ ৰস্সসতং তস্স, গোতমস্স যসস্সিনো’’.
ইদং সুত্ৰান ৰচনং, অসমস্স মহেসিনো;
আমোদিতা নরমরূ, বুদ্ধবীজং কির অযং.
উক্কুট্ঠিসদ্দা ¶ ৰত্তন্তি, অপ্ফোটেন্তি হসন্তি চ;
কতঞ্জলী নমস্সন্তি, দসসহস্সিদেৰতা.
‘‘যদিমস্স লোকনাথস্স, ৰিরজ্ঝিস্সাম সাসনং;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, হেস্সাম সম্মুখা ইমং.
‘‘যথা মনুস্সা নদিং তরন্তা, পটিতিত্থং ৰিরজ্ঝিয;
হেট্ঠাতিত্থে গহেত্ৰান, উত্তরন্তি মহানদিং.
‘‘এৰমেৰ মযং সব্বে, যদি মুঞ্চামিমং জিনং;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাহং ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
তমেৰ অত্থং সাধেন্তো, মহারজ্জং জিনে অদং;
মহারজ্জং দদিত্ৰান [চজিত্ৰা (সী.)], পব্বজিং তস্স সন্তিকে.
সুত্তন্তং ৰিনযঞ্চাপি, নৰঙ্গং সত্থুসাসনং;
সব্বং পরিযাপুণিত্ৰান, সোভযিং জিনসাসনং.
তত্থপ্পমত্তো ¶ ৰিহরন্তো, নিসজ্জট্ঠানচঙ্কমে;
অভিঞ্ঞাপারমিং গন্ত্ৰা, ব্রহ্মলোকমগঞ্ছহং.
নগরং রম্মৰতী নাম, সুনন্দো নাম খত্তিযো;
সুজাতা নাম জনিকা, কোণ্ডঞ্ঞস্স মহেসিনো.
দসৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি [অগারমজ্ঝে চ সো ৰসি (স্যা.)];
সুচি সুরুচি সুভো চ, তযো পাসাদমুত্তমা.
তীণিসতসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
রুচিদেৰী নাম নারী, ৰিজিতসেনো অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, রথযানেন নিক্খমি;
অনূনদসমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, কোণ্ডঞ্ঞো দ্ৰিপদুত্তমো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, দেৰানং নগরুত্তমে.
ভদ্দো চেৰ সুভদ্দো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
অনুরুদ্ধো নামুপট্ঠাকো, কোণ্ডঞ্ঞস্স মহেসিনো.
তিস্সা ¶ চ উপতিস্সা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
সালকল্যাণিকো বোধি, কোণ্ডঞ্ঞস্স মহেসিনো.
সোণো চ উপসোণো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
নন্দা চেৰ সিরীমা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
সো অট্ঠাসীতি হত্থানি, অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
সোভতে উল়ুরাজাৰ সূরিযো মজ্ঝন্হিকে যথা.
ৰস্সসতসহস্সানি ¶ , আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
খীণাসৰেহি ¶ ৰিমলেহি, ৰিচিত্তা আসি মেদনী;
যথা গগনমুল়ূহি, এৰং সো উপসোভথ.
তেপি নাগা অপ্পমেয্যা, অসঙ্খোভা দুরাসদা;
ৰিজ্জুপাতংৰ দস্সেত্ৰা, নিব্বুতা তে মহাযসা.
সা চ অতুলিযা জিনস্স ইদ্ধি, ঞাণপরিভাৰিতো চ সমাধি;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
কোণ্ডঞ্ঞো পৰরো বুদ্ধো, চন্দারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰ চেতিযো চিত্তো, সত্ত যোজনমুস্সিতোতি.
কোণ্ডঞ্ঞস্স ভগৰতো ৰংসো দুতিযো.
৫. মঙ্গলবুদ্ধৰংসো
কোণ্ডঞ্ঞস্স অপরেন, মঙ্গলো নাম নাযকো;
তমং লোকে নিহন্ত্ৰান, ধম্মোক্কমভিধারযি.
অতুলাসি ¶ পভা তস্স, জিনেহঞ্ঞেহি উত্তরিং;
চন্দসূরিযপভং হন্ত্ৰা, দসসহস্সী ৰিরোচতি.
সোপি বুদ্ধো পকাসেসি, চতুরো সচ্চৰরুত্তমে;
তে তে সচ্চরসং পীত্ৰা, ৰিনোদেন্তি মহাতমং.
পত্ৰান ¶ বোধিমতুলং, পঠমে ধম্মদেসনে;
কোটিসতসহস্সানং, ধম্মাভিসমযো অহু.
সুরিন্দদেৰভৰনে ¶ , বুদ্ধো ধম্মমদেসযি;
তদা কোটিসহস্সানং [নৰকোটিসহস্সানং (সী.)], দুতিযো সমযো অহু.
যদা সুনন্দো চক্কৰত্তী, সম্বুদ্ধং উপসঙ্কমি;
তদা আহনি সম্বুদ্ধো, ধম্মভেরিং ৰরুত্তমং.
সুনন্দস্সানুচরা জনতা, তদাসুং নৰুতিকোটিযো;
সব্বেপি তে নিরৰসেসা, অহেসুং এহি ভিক্খুকা.
সন্নিপাতা তযো আসুং, মঙ্গলস্স মহেসিনো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো.
দুতিযো কোটিসতসহস্সানং, ততিযো নৰুতিকোটিনং;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, তদা আসি সমাগমো.
অহং তেন সমযেন, সুরুচী নাম ব্রাহ্মণো;
অজ্ঝাযকো মন্তধরো, তিণ্ণং ৰেদান পারগূ.
তমহং ¶ উপসঙ্কম্ম, সরণং গন্ত্ৰান সত্থুনো;
সম্বুদ্ধপ্পমুখং সঙ্ঘং, গন্ধমালেন পূজযিং;
পূজেত্ৰা গন্ধমালেন, গৰপানেন তপ্পযিং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, মঙ্গলো দ্ৰিপদুত্তমো;
‘‘অপরিমেয্যিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দস পারমিপূরিযা.
তদা পীতিমনুব্রূহন্তো, সম্বোধিৰরপত্তিযা;
বুদ্ধে দত্ৰান মং গেহং, পব্বজিং তস্স সন্তিকে.
সুত্তন্তং ¶ ৰিনযঞ্চাপি, নৰঙ্গং সত্থুসাসনং;
সব্বং পরিযাপুণিত্ৰা, সোভযিং জিনসাসনং.
তত্থপ্পমত্তো ৰিহরন্তো, ব্রহ্মং ভাৰেত্ৰ ভাৰনং;
অভিঞ্ঞাপারমিং গন্ত্ৰা, ব্রহ্মলোকমগচ্ছহং.
উত্তরং ¶ নাম নগরং, উত্তরো নাম খত্তিযো;
উত্তরা নাম জনিকা, মঙ্গলস্স মহেসিনো.
নৰৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
যসৰা সুচিমা সিরীমা, তযো পাসাদমুত্তমা.
সমতিংসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
যসৰতী নাম নারী, সীৰলো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, অস্সযানেন নিক্খমি;
অনূনঅট্ঠমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, মঙ্গলো নাম নাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, ৰনে সিরীৰরুত্তমে.
সুদেৰো ধম্মসেনো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
পালিতো নামুপট্ঠাকো, মঙ্গলস্স মহেসিনো.
সীৰলা চ অসোকা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, নাগরুক্খোতি ৰুচ্চতি.
নন্দো চেৰ ৰিসাখো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
অনুলা চেৰ সুতনা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠাসীতি রতনানি, অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
ততো নিদ্ধাৰতী রংসী, অনেকসতসহস্সিযো.
নৰুতিৰস্সসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
যথাপি সাগরে ঊমী, ন সক্কা তা গণেতুযে;
তথেৰ সাৰকা তস্স, ন সক্কা তে গণেতুযে.
যাৰ ¶ অট্ঠাসি সম্বুদ্ধো, মঙ্গলো লোকনাযকো;
ন ¶ তস্স সাসনে অত্থি, সকিলেসমরণং [সংকিলেসমরণং (সী.)] তদা.
ধম্মোক্কং ¶ ধারযিত্ৰান, সন্তারেত্ৰা মহাজনং;
জলিত্ৰা ধূমকেতূৰ, নিব্বুতো সো মহাযসো.
সঙ্খারানং ¶ সভাৰত্থং, দস্সযিত্ৰা সদেৰকে;
জলিত্ৰা অগ্গিক্খন্ধোৰ, সূরিযো অত্থঙ্গতো যথা.
উয্যানে ৰস্সরে নাম, বুদ্ধো নিব্বাযি মঙ্গলো;
তত্থেৰস্স জিনথূপো, তিংসযোজনমুগ্গতোতি.
মঙ্গলস্স ভগৰতো ৰংসো ততিযো.
৬. সুমনবুদ্ধৰংসো
মঙ্গলস্স অপরেন, সুমনো নাম নাযকো;
সব্বধম্মেহি অসমো, সব্বসত্তানমুত্তমো.
তদা অমতভেরিং সো, আহনী মেখলে পুরে;
ধম্মসঙ্খসমাযুত্তং, নৰঙ্গং জিনসাসনং.
নিজ্জিনিত্ৰা কিলেসে সো, পত্ৰা সম্বোধিমুত্তমং;
মাপেসি নগরং সত্থা, সদ্ধম্মপুরৰরুত্তমং.
নিরন্তরং অকুটিলং, উজুং ৰিপুলৰিত্থতং;
মাপেসি সো মহাৰীথিং, সতিপট্ঠানৰরুত্তমং.
ফলে ¶ চত্তারি সামঞ্ঞে, চতস্সো পটিসম্ভিদা;
ছল়ভিঞ্ঞাট্ঠসমাপত্তী, পসারেসি তত্থ ৰীথিযং.
যে অপ্পমত্তা অখিলা, হিরিৰীরিযেহুপাগতা;
তে তে ইমে গুণৰরে, আদিযন্তি যথা সুখং.
এৰমেতেন যোগেন, উদ্ধরন্তো মহাজনং;
বোধেসি পঠমং সত্থা, কোটিসতসহস্সিযো.
যম্হি কালে মহাৰীরো, ওৰদী তিত্থিযে গণে;
কোটিসহস্সাভিসমিংসু [কোটিসতসহস্সানি (স্যা. কং.), কোটিসতসহস্সানং (ক.)], দুতিযে ধম্মদেসনে.
যদা দেৰা মনুস্সা চ, সমগ্গা একমানসা;
নিরোধপঞ্হং পুচ্ছিংসু, সংসযঞ্চাপি মানসং.
তদাপি ¶ ¶ ধম্মদেসনে, নিরোধপরিদীপনে;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, সুমনস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
ৰস্সংৰুত্থস্স ¶ ভগৰতো, অভিঘুট্ঠে পৰারণে;
কোটিসতসহস্সেহি, পৰারেসি তথাগতো.
ততোপরং সন্নিপাতে, ৰিমলে কঞ্চনপব্বতে;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
যদা সক্কো দেৰরাজা, বুদ্ধদস্সনুপাগমি;
অসীতিকোটিসহস্সানং, ততিযো আসি সমাগমো.
অহং ¶ তেন সমযেন, নাগরাজা মহিদ্ধিকো;
অতুলো নাম নামেন, উস্সন্নকুসলসঞ্চযো.
তদাহং নাগভাৰনা, নিক্খমিত্ৰা সঞাতিভি;
নাগানং দিব্বতুরিযেহি, সসঙ্ঘং জিনমুপট্ঠহিং.
কোটিসতসহস্সানং, অন্নপানেন তপ্পযিং;
পচ্চেকদুস্সযুগং দত্ৰা, সরণং তমুপাগমিং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, সুমনো লোকনাযকো;
‘‘অপরিমেয্যিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
নগরং মেখলং নাম [মেখলং নাম নগরং (সী. স্যা.)], সুদত্তো নাম খত্তিযো;
সিরিমা নাম জনিকা, সুমনস্স মহেসিনো.
নৰৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
চন্দো সুচন্দো ৰটংসো চ, তযো পাসাদমুত্তমা.
তেসট্ঠিসতসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
ৰটংসিকা নাম নারী, অনূপমো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে ¶ চতুরো দিস্ৰা, হত্থিযানেন নিক্খমি;
অনূনদসমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, সুমনো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মেখলে পুরমুত্তমে.
সরণো ভাৰিতত্তো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
উদেনো নামুপট্ঠাকো, সুমনস্স মহেসিনো.
সোণা চ উপসোণা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
সোপি বুদ্ধো অমিতযসো, নাগমূলে অবুজ্ঝথ.
ৰরুণো চেৰ সরণো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
চালা চ উপচালা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
উচ্চত্তনেন [উচ্চতরেন (ক.)] সো বুদ্ধো, নৰুতিহত্থমুগ্গতো;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, দসসহস্সী ৰিরোচতি.
নৰুতিৰস্সসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
তারণীযে ¶ তারযিত্ৰা, বোধনীযে চ বোধযি;
পরিনিব্বাযি সম্বুদ্ধো, উল়ুরাজাৰ অত্থমি.
তে ¶ চ খীণাসৰা ভিক্খূ, সো চ বুদ্ধো অসাদিসো;
অতুলপ্পভং দস্সযিত্ৰা, নিব্বুতা যে মহাযসা.
তঞ্চ ঞাণং অতুলিযং, তানি চ অতুলানি রতনানি;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
সুমনো যসধরো বুদ্ধো, অঙ্গারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰ তস্স জিনথূপো, চতুযোজনমুগ্গতোতি.
সুমনস্স ভগৰতো ৰংসো চতুত্থো.
৭. রেৰতবুদ্ধৰংসো
সুমনস্স অপরেন, রেৰতো নাম নাযকো;
অনূপমো অসদিসো, অতুলো উত্তমো জিনো.
সোপি ধম্মং ¶ ¶ পকাসেসি, ব্রহ্মুনা অভিযাচিতো;
খন্ধধাতুৰৰত্থানং, অপ্পৰত্তং ভৰাভৰে.
তস্সাভিসমযা তীণি, অহেসুং ধম্মদেসনে;
গণনায ন ৰত্তব্বো, পঠমাভিসমযো অহু.
যদা অরিন্দমং রাজং [রাজানং (ক.)], ৰিনেসি রেৰতো মুনি;
তদা কোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
সত্তাহং পটিসল্লানা, ৰুট্ঠহিত্ৰা নরাসভো;
কোটিসতং নরমরূনং, ৰিনেসি উত্তমে ফলে.
সন্নিপাতা ¶ তযো আসুং, রেৰতস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সুৰিমুত্তান তাদিনং.
অতিক্কন্তা গণনপথং, পঠমং যে সমাগতা;
কোটিসতসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
যোপি [যো সো (স্যা. কং. ক.)] পঞ্ঞায অসমো, তস্স চক্কানুৰত্তকো;
সো তদা ব্যাধিতো আসি, পত্তো জীৰিতসংসযং.
তস্স গিলানপুচ্ছায, যে তদা উপগতা মুনী;
কোটিসহস্সা অরহন্তো, ততিযো আসি সমাগমো.
অহং তেন সমযেন, অতিদেৰো নাম ব্রাহ্মণো;
উপগন্ত্ৰা রেৰতং বুদ্ধং, সরণং তস্স গঞ্ছহং.
তস্স সীলং সমাধিঞ্চ, পঞ্ঞাগুণমনুত্তমং;
থোমযিত্ৰা যথাথামং, উত্তরীযমদাসহং.
সোপি ¶ মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, রেৰতো লোকনাযকো;
‘‘অপরিমেয্যিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
তদাপি তং বুদ্ধধম্মং, সরিত্ৰা অনুব্রূহযিং;
আহরিস্সামি তং ধম্মং, যং ময্হং অভিপত্থিতং.
নগরং ¶ সুধঞ্ঞৰতী নাম [সুধম্মকং নাম (সী.), সুধঞ্ঞকং নাম (স্যা.)], ৰিপুলো নাম খত্তিযো;
ৰিপুলা নাম জনিকা, রেৰতস্স মহেসিনো.
ছ ¶ চ ৰস্সসহস্সানি [ছব্বস্সসহস্সানি (সী. স্যা.)], অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
সুদস্সনো রতনগ্ঘি, আৰেল়ো চ ৰিভূসিতো;
পুঞ্ঞকম্মাভিনিব্বত্তা, তযো পাসাদমুত্তমা.
তেত্তিংস চ সহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সুদস্সনা নাম নারী, ৰরুণো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, রথযানেন নিক্খমি;
অনূনসত্তমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, রেৰতো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, ৰরুণারামে সিরীঘরে.
ৰরুণো ¶ ব্রহ্মদেৰো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সম্ভৰো নামুপট্ঠাকো, রেৰতস্স মহেসিনো.
ভদ্দা চেৰ সুভদ্দা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
সোপি বুদ্ধো অসমসমো, নাগমূলে অবুজ্ঝথ.
পদুমো কুঞ্জরো চেৰ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা;
সিরীমা চেৰ যসৰতী, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
উচ্চত্তনেন সো বুদ্ধো, অসীতিহত্থমুগ্গতো;
ওভাসেতি দিসা সব্বা, ইন্দকেতুৰ উগ্গতো.
তস্স সরীরে নিব্বত্তা, পভামালা অনুত্তরা;
দিৰা ৰা যদি ৰা রত্তিং, সমন্তা ফরতি যোজনং.
সট্ঠিৰস্সসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
দস্সযিত্ৰা বুদ্ধবলং, অমতং লোকে পকাসযং;
নিব্বাযি অনুপাদানো, যথগ্গুপাদানসঙ্খযা.
সো চ কাযো রতননিভো, সো চ ধম্মো অসাদিসো;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
রেৰতো ¶ যসধরো বুদ্ধো, নিব্বুতো সো মহাপুরে;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
রেৰতস্স ভগৰতো ৰংসো পঞ্চমো.
৮. সোভিতবুদ্ধৰংসো
রেৰতস্স ¶ ¶ ¶ অপরেন, সোভিতো নাম নাযকো;
সমাহিতো সন্তচিত্তো, অসমো অপ্পটিপুগ্গলো.
সো জিনো সকগেহম্হি, মানসং ৰিনিৰত্তযি;
পত্ৰান কেৰলং বোধিং, ধম্মচক্কং পৰত্তযি.
যাৰ হেট্ঠা অৰীচিতো, ভৰগ্গা চাপি উদ্ধতো;
এত্থন্তরে একপরিসা, অহোসি ধম্মদেসনে.
তায পরিসায সম্বুদ্ধো, ধম্মচক্কং পৰত্তযি;
গণনায ন ৰত্তব্বো, পঠমাভিসমযো অহু.
ততো পরম্পি দেসেন্তে, মরূনঞ্চ সমাগমে;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
পুনাপরং রাজপুত্তো, জযসেনো নাম খত্তিযো;
আরামং রোপযিত্ৰান, বুদ্ধে নিয্যাদযী তদা.
তস্স যাগং পকিত্তেন্তো, ধম্মং দেসেসি চক্খুমা;
তদা কোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, সোভিতস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
উগ্গতো নাম সো রাজা, দানং দেতি নরুত্তমে;
তম্হি দানে সমাগঞ্ছুং, অরহন্তা [অরহতং (ক.)] সতকোটিযো.
পুনাপরং ¶ পুরগণো [পুগগণো (ক.)], দেতি দানং নরুত্তমে;
তদা নৰুতিকোটীনং, দুতিযো আসি সমাগমো.
দেৰলোকে ¶ ৰসিত্ৰান, যদা ওরোহতী জিনো;
তদা অসীতিকোটীনং, ততিযো আসি সমাগমো.
অহং তেন সমযেন, সুজাতো নাম ব্রাহ্মণো;
তদা সসাৰকং বুদ্ধং, অন্নপানেন তপ্পযিং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, সোভিতো লোকনাযকো;
‘‘অপরিমেয্যিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, হট্ঠো সংৰিগ্গমানসো;
তমেৰত্থমনুপ্পত্তিযা, উগ্গং ধিতিমকাসহং.
সুধম্মং নাম নগরং, সুধম্মো নাম খত্তিযো;
সুধম্মা নাম জনিকা, সোভিতস্স মহেসিনো.
নৰৰস্সসহস্সানি ¶ ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
কুমুদো নাল়িনো পদুমো, তযো পাসাদমুত্তমা.
সত্ততিংসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
মণিলা [মখিলা (অট্ঠ.), সমঙ্গী (সী.), মকিলা (স্যা. কং.)] নাম সা নারী, সীহো নামাসি অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, পাসাদেনাভিনিক্খমি;
সত্তাহং পধানচারং, চরিত্ৰা পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, সোভিতো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, সুধম্মুয্যানমুত্তমে.
অসমো চ সুনেত্তো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
অনোমো নামুপট্ঠাকো, সোভিতস্স মহেসিনো.
নকুলা চ সুজাতা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বুজ্ঝমানো চ সো বুদ্ধো, নাগমূলে অবুজ্ঝথ.
রম্মো চেৰ সুদত্তো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
নকুলা চেৰ চিত্তা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠপণ্ণাসরতনং, অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
ওভাসেতি দিসা সব্বা, সতরংসীৰ উগ্গতো.
যথা ¶ সুফুল্লং পৰনং, নানাগন্ধেহি ধূপিতং;
তথেৰ তস্স পাৰচনং, সীলগন্ধেহি ধূপিতং.
যথাপি সাগরো নাম, দস্সনেন অতপ্পিযো;
তথেৰ তস্স পাৰচনং, সৰণেন অতপ্পিযং.
নৰুতিৰস্সসহস্সানি ¶ , আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
ওৰাদং অনুসিট্ঠিঞ্চ, দত্ৰান সেসকে জনে;
হুতাসনোৰ তাপেত্ৰা, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
সো ¶ চ বুদ্ধো অসমসমো, তেপি সাৰকা বলপ্পত্তা;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
সোভিতো ৰরসম্বুদ্ধো, সীহারামম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
সোভিতস্স ভগৰতো ৰংসো ছট্ঠো.
৯. অনোমদস্সীবুদ্ধৰংসো
সোভিতস্স ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
অনোমদস্সী অমিতযসো, তেজস্সী দুরতিক্কমো.
সো ছেত্ৰা বন্ধনং সব্বং, ৰিদ্ধংসেত্ৰা তযো ভৰে;
অনিৰত্তিগমনং মগ্গং, দেসেসি দেৰমানুসে.
সাগরোৰ অসঙ্খোভো, পব্বতোৰ দুরাসদো;
আকাসোৰ অনন্তো সো, সালরাজাৰ ফুল্লিতো.
দস্সনেনপি তং বুদ্ধং, তোসিতা হোন্তি পাণিনো;
ব্যাহরন্তং গিরং সুত্ৰা, অমতং পাপুণন্তি তে.
ধম্মাভিসমযো ¶ তস্স, ইদ্ধো ফীতো তদা অহু;
কোটিসতানি অভিসমিংসু, পঠমে ধম্মদেসনে.
ততো পরং অভিসমযে, ৰস্সন্তে ধম্মৰুট্ঠিযো;
অসীতিকোটিযোভিসমিংসু, দুতিযে ধম্মদেসনে.
ততোপরঞ্হি ¶ ৰস্সন্তে, তপ্পযন্তে চ পাণিনং;
অট্ঠসত্ততিকোটীনং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, তস্সাপি চ মহেসিনো;
অভিঞ্ঞাবলপ্পত্তানং, পুপ্ফিতানং ৰিমুত্তিযা.
অট্ঠসতসহস্সানং, সন্নিপাতো তদা অহু;
পহীনমদমোহানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
সত্তসতসহস্সানং ¶ , দুতিযো আসি সমাগমো;
অনঙ্গণানং ৰিরজানং, উপসন্তান তাদিনং.
ছন্নং সতসহস্সানং, ততিযো আসি সমাগমো;
অভিঞ্ঞাবলপ্পত্তানং, নিব্বুতানং তপস্সিনং.
অহং তেন সমযেন, যক্খো আসিং মহিদ্ধিকো;
নেকানং যক্খকোটীনং, ৰসৰত্তিম্হি ইস্সরো.
তদাপি তং বুদ্ধৰরং, উপগন্ত্ৰা মহেসিনং;
অন্নপানেন তপ্পেসিং, সসঙ্ঘং লোকনাযকং.
সোপি মং তদা ব্যাকাসি, ৰিসুদ্ধনযনো মুনি;
‘‘অপরিমেয্যিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, হট্ঠো সংৰিগ্গমানসো;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
নগরং ¶ চন্দৰতী নাম, যসৰা নাম খত্তিযো;
মাতা যসোধরা নাম, অনোমদস্সিস্স সত্থুনো.
দসৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
সিরী উপসিরী ৰড্ঢো, তযো পাসাদমুত্তমা.
তেৰীসতিসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সিরিমা নাম সা নারী, উপৰাণো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, সিৰিকাযাভিনিক্খমি;
অনূনদসমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা ¶ ¶ যাচিতো সন্তো, অনোমদস্সী মহামুনি;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, উয্যানে সো সুদস্সনে [সুদস্সনুয্যানমুত্তমে (স্যা. কং.)].
নিসভো চ অনোমো চ [অসোকো চ (সী.)], অহেসুং অগ্গসাৰকা;
ৰরুণো নামুপট্ঠাকো, অনোমদস্সিস্স সত্থুনো.
সুন্দরী চ সুমনা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, অজ্জুনোতি পৰুচ্চতি.
নন্দিৰড্ঢো সিরিৰড্ঢো, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
উপ্পলা চেৰ পদুমা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠপণ্ণাসরতনং ¶ , অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
পভা নিদ্ধাৰতী তস্স, সতরংসীৰ উগ্গতো.
ৰস্সসতসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
সুপুপ্ফিতং পাৰচনং, অরহন্তেহি তাদিহি;
ৰীতরাগেহি ৰিমলেহি, সোভিত্থ জিনসাসনং.
সো চ সত্থা অমিতযসো, যুগানি তানি অতুলিযানি;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
অনোমদস্সী জিনো সত্থা, ধম্মারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স জিনথূপো, উব্বেধো পঞ্চৰীসতীতি.
অনোমদস্সিস্স ভগৰতো ৰংসো সত্তমো.
১০. পদুমবুদ্ধৰংসো
অনোমদস্সিস্স ¶ ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
পদুমো নাম নামেন, অসমো অপ্পটিপুগ্গলো.
তস্সাপি অসমং সীলং, সমাধিপি অনন্তকো;
অসঙ্খেয্যং ঞাণৰরং, ৰিমুত্তিপি অনূপমা.
তস্সাপি ¶ অতুলতেজস্স, ধম্মচক্কপ্পৰত্তনে;
অভিসমযা তযো আসুং, মহাতমপৰাহনা.
পঠমাভিসমযে বুদ্ধো, কোটিসতমবোধযি;
দুতিযাভিসমযে ধীরো, নৰুতিকোটিমবোধযি.
যদা চ পদুমো বুদ্ধো, ওৰদী সকমত্রজং;
তদা অসীতিকোটীনং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, পদুমস্স মহেসিনো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো.
কথিনত্থারসমযে ¶ , উপ্পন্নে কথিনচীৰরে;
ধম্মসেনাপতিত্থায, ভিক্খূ সিব্বিংসু [যাচিংসু (ক.)] চীৰরং.
তদা তে ৰিমলা ভিক্খূ, ছল়ভিঞ্ঞা মহিদ্ধিকা;
তীণি সতসহস্সানি, সমিংসু অপরাজিতা.
পুনাপরং সো নরাসভো [নরৰুসভো (স্যা. কং.)], পৰনে ৰাসং উপাগমি;
তদা সমাগমো আসি, দ্ৰিন্নং সতসহস্সিনং.
অহং তেন সমযেন, সীহো আসিং মিগাধিভূ;
ৰিৰেকমনুব্রূহন্তং ¶ , পৰনে অদ্দসং জিনং.
ৰন্দিত্ৰা সিরসা পাদে, কত্ৰান তং পদক্খিণং;
তিক্খত্তুং অভিনাদিত্ৰা, সত্তাহং জিনমুপট্ঠহং.
সত্তাহং ৰরসমাপত্তিযা, ৰুট্ঠহিত্ৰা তথাগতো;
মনসা চিন্তযিত্ৰান, কোটিভিক্খূ সমানযি.
তদাপি সো মহাৰীরো, তেসং মজ্ঝে ৰিযাকরি;
‘‘অপরিমেয্যিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
চম্পকং নাম নগরং, অসমো নাম খত্তিযো;
অসমা নাম জনিকা, পদুমস্স মহেসিনো.
দসৰস্সসহস্সানি ¶ ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
নন্দাৰসুযসুত্তরা ¶ , তযো পাসাদমুত্তমা.
তেত্তিংস চ সহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
উত্তরা নাম সা নারী, রম্মো নামাসি অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, রথযানেন নিক্খমি;
অনূনঅট্ঠমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, পদুমো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, ধনঞ্চুয্যানমুত্তমে.
সালো চ উপসালো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
ৰরুণো নামুপট্ঠাকো, পদুমস্স মহেসিনো.
রাধা ¶ চেৰ সুরাধা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, মহাসোণোতি ৰুচ্চতি.
ভিয্যো চেৰ অসমো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
রুচী চ নন্দরামা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠপণ্ণাসরতনং, অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
পভা নিদ্ধাৰতী তস্স, অসমা সব্বসো দিসা.
চন্দপ্পভা সূরিযপ্পভা, রতনগ্গিমণিপ্পভা;
সব্বাপি তা হতা হোন্তি, পত্ৰা জিনপভুত্তমং.
ৰস্সসতসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
পরিপক্কমানসে ¶ সত্তে, বোধযিত্ৰা অসেসতো;
সেসকে অনুসাসিত্ৰা, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
উরগোৰ তচং জিণ্ণং, ৰদ্ধপত্তংৰ পাদপো;
জহিত্ৰা সব্বসঙ্খারে, নিব্বুতো সো যথা সিখী.
পদুমো জিনৰরো সত্থা, ধম্মারামম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
পদুমস্স ভগৰতো ৰংসো অট্ঠমো.
১১. নারদবুদ্ধৰংসো
পদুমস্স ¶ ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
নারদো নাম নামেন, অসমো অপ্পটিপুগ্গলো.
সো বুদ্ধো চক্কৰত্তিস্স, জেট্ঠো দযিতওরসো;
আমুক্কমালাভরণো, উয্যানং উপসঙ্কমি.
তত্থাসি রুক্খো যসৰিপুলো, অভিরূপো ব্রহা সুচি;
তমজ্ঝপত্ৰা উপনিসীদি, মহাসোণস্স হেট্ঠতো.
তত্থ ¶ ঞাণৰরুপ্পজ্জি, অনন্তং ৰজিরূপমং;
তেন ৰিচিনি সঙ্খারে, উক্কুজ্জমৰকুজ্জকং [কুজ্জতং (স্যা. কং.)].
তত্থ সব্বকিলেসানি, অসেসমভিৰাহযি;
পাপুণী কেৰলং বোধিং, বুদ্ধঞাণে চ চুদ্দস.
পাপুণিত্ৰান ¶ সম্বোধিং, ধম্মচক্কং পৰত্তযি;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
মহাদোণং নাগরাজং, ৰিনযন্তো মহামুনি;
পাটিহেরং তদাকাসি, দস্সযন্তো সদেৰকে.
তদা দেৰমনুস্সানং, তম্হি ধম্মপ্পকাসনে;
নৰুতিকোটিসহস্সানি, তরিংসু সব্বসংসযং.
যম্হি কালে মহাৰীরো, ওৰদী সকমত্রজং;
অসীতিকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, নারদস্স মহেসিনো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো.
যদা বুদ্ধো বুদ্ধগুণং, সনিদানং পকাসযি;
নৰুতিকোটিসহস্সানি, সমিংসু ৰিমলা তদা.
যদা ৰেরোচনো নাগো, দানং দদাতি সত্থুনো;
তদা সমিংসু জিনপুত্তা, অসীতিসতসহস্সিযো.
অহং ¶ তেন সমযেন, জটিলো উগ্গতাপনো;
অন্তলিক্খচরো আসিং, পঞ্চাভিঞ্ঞাসু পারগূ.
তদাপাহং অসমসমং, সসঙ্ঘং সপরিজ্জনং;
অন্নপানেন তপ্পেত্ৰা, চন্দনেনাভিপূজযিং.
সোপি মং তদা ব্যাকাসি, নারদো লোকনাযকো;
‘‘অপরিমেয্যিতো ¶ কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ¶ ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো হাসেত্ৰ মানসং;
অধিট্ঠহিং ৰতং উগ্গং, দসপারমিপূরিযা.
নগরং ধঞ্ঞৰতী নাম, সুদেৰো নাম খত্তিযো;
অনোমা নাম জনিকা, নারদস্স মহেসিনো.
নৰৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
জিতো ৰিজিতাভিরামো, তযো পাসাদমুত্তমা.
তিচত্তারীসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
ৰিজিতসেনা নাম নারী, নন্দুত্তরো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, পদসা গমনেন নিক্খমি;
সত্তাহং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো [লোকনাযকো (সী. ক.)].
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, নারদো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, ধনঞ্চুয্যানমুত্তমে.
ভদ্দসালো জিতমিত্তো, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
ৰাসেট্ঠো নামুপট্ঠাকো, নারদস্স মহেসিনো.
উত্তরা ফগ্গুনী চেৰ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, মহাসোণোতি ৰুচ্চতি.
উগ্গরিন্দো ৰসভো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
ইন্দাৰরী চ ৰণ্ডী [উন্দী (সী.), গণ্ডী (স্যা. কং.)] চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠাসীতিরতনানি ¶ , অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, দসসহস্সী ৰিরোচতি.
তস্স ব্যামপ্পভা কাযা, নিদ্ধাৰতি দিসোদিসং;
নিরন্তরং দিৰারত্তিং, যোজনং ফরতে সদা.
ন কেচি তেন সমযেন, সমন্তা যোজনে জনা;
উক্কাপদীপে উজ্জালেন্তি, বুদ্ধরংসীহি ওত্থটা.
নৰুতিৰস্সসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
যথা উল়ূহি গগনং, ৰিচিত্তং উপসোভতি;
তথেৰ সাসনং তস্স, অরহন্তেহি সোভতি.
সংসারসোতং তরণায, সেসকে পটিপন্নকে;
ধম্মসেতুং ¶ দল়্হং কত্ৰা, নিব্বুতো সো নরাসভো.
সোপি বুদ্ধো অসমসমো, তেপি খীণাসৰা অতুলতেজা;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
নারদো জিনৰসভো, নিব্বুতো সুদস্সনে পুরে;
তত্থেৰস্স থূপৰরো, চতুযোজনমুগ্গতোতি.
নারদস্স ভগৰতো ৰংসো নৰমো.
১২. পদুমুত্তরবুদ্ধৰংসো
নারদস্স ¶ ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
পদুমুত্তরো নাম জিনো, অক্খোভো সাগরূপমো.
মণ্ডকপ্পোৰ সো আসি, যম্হি বুদ্ধো অজাযথ;
উস্সন্নকুসলা জনতা, তম্হি কপ্পে অজাযথ.
পদুমুত্তরস্স ভগৰতো, পঠমে ধম্মদেসনে;
কোটিসতসহস্সানং, ধম্মাভিসমযো অহু.
ততো পরম্পি ৰস্সন্তে, তপ্পযন্তে চ পাণিনে;
সত্ততিংসসতসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
যম্হি ¶ কালে মহাৰীরো, আনন্দং উপসঙ্কমি;
পিতুসন্তিকং উপগন্ত্ৰা, আহনী অমতদুন্দুভিং.
আহতে অমতভেরিম্হি, ৰস্সন্তে ধম্মৰুট্ঠিযা;
পঞ্ঞাসসতসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
ওৰাদকো ¶ ৰিঞ্ঞাপকো, তারকো সব্বপাণিনং;
দেসনাকুসলো বুদ্ধো, তারেসি জনতং বহুং.
সন্নিপাতা তযো আসুং, পদুমুত্তরস্স সত্থুনো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো.
যদা বুদ্ধো অসমসমো, ৰসি ৰেভারপব্বতে;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
পুন চারিকং পক্কন্তে, গামনিগমরট্ঠতো;
অসীতিকোটিসহস্সানং, ততিযো আসি সমাগমো.
অহং তেন সমযেন, জটিলো নাম রট্ঠিকো;
সম্বুদ্ধপ্পমুখং সঙ্ঘং, সভত্তং দুস্সমদাসহং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, সঙ্ঘমজ্ঝে নিসীদিয;
‘‘সতসহস্সিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, উত্তরিং ৰতমধিট্ঠহিং;
অকাসিং উগ্গদল়্হং ধিতিং, দসপারমিপূরিযা.
ব্যাহতা তিত্থিযা সব্বে, ৰিমনা দুম্মনা তদা;
ন তেসং কেচি পরিচরন্তি, রট্ঠতো নিচ্ছুভন্তি তে.
সব্বে ¶ তত্থ সমাগন্ত্ৰা, উপগচ্ছুং বুদ্ধসন্তিকে;
তুৰং নাথো মহাৰীর, সরণং হোহি চক্খুম.
অনুকম্পকো কারুণিকো, হিতেসী সব্বপাণিনং;
সম্পত্তে তিত্থিযে সব্বে, পঞ্চসীলে পতিট্ঠপি.
এৰং নিরাকুলং আসি, সুঞ্ঞতং তিত্থিযেহি তং;
ৰিচিত্তং অরহন্তেহি, ৰসীভূতেহি তাদিহি.
নগরং ¶ হংসৰতী নাম, আনন্দো নাম খত্তিযো;
সুজাতা নাম জনিকা, পদুমুত্তরস্স সত্থুনো.
দসৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
নরৰাহনো যসো ৰসৰত্তী [নারিৰাহনো যসৰতী (স্যা. কং.)], তযো পাসাদমুত্তমা.
তিচত্তারীসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
ৰসুদত্তা নাম নারী, উত্তমো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, পাসাদেনাভিনিক্খমি;
সত্তাহং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, পদুমুত্তরো ৰিনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিথিলুয্যানমুত্তমে.
দেৰলো চ সুজাতো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সুমনো নামুপট্ঠাকো, পদুমুত্তরস্স মহেসিনো.
অমিতা চ অসমা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, সললোতি পৰুচ্চতি.
ৰিতিণ্ণো চেৰ [অমিতো চেৰ (স্যা.)] তিস্সো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
হট্ঠা চেৰ ৰিচিত্তা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠপণ্ণাসরতনং, অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণো.
কুট্টা ¶ কৰাটা ভিত্তী চ, রুক্খা নগসিলুচ্চযা;
ন তস্সাৰরণং অত্থি, সমন্তা দ্ৰাদসযোজনে.
ৰস্সসতসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
সন্তারেত্ৰা বহুজনং, ছিন্দিত্ৰা সব্বসংসযং;
জলিত্ৰা অগ্গিক্খন্ধোৰ নিব্বুতো সো সসাৰকো.
পদুমুত্তরো জিনো বুদ্ধো, নন্দারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স থূপৰরো, দ্ৰাদসুব্বেধযোজনোতি.
পদুমুত্তরস্স ভগৰতো ৰংসো দসমো.
১৩. সুমেধবুদ্ধৰংসো
পদুমুত্তরস্স ¶ ¶ ¶ অপরেন, সুমেধো নাম নাযকো;
দুরাসদো উগ্গতেজো, সব্বলোকুত্তমো মুনি.
পসন্ননেত্তো সুমুখো, ব্রহা উজু পতাপৰা;
হিতেসী সব্বসত্তানং, বহূ মোচেসি বন্ধনা.
যদা বুদ্ধো পাপুণিত্ৰা, কেৰলং বোধিমুত্তমং;
সুদস্সনম্হি নগরে, ধম্মচক্কং পৰত্তযি.
তস্সাপি অভিসমযা তীণি, অহেসুং ধম্মদেসনে;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
পুনাপরং কুম্ভকণ্ণং, যক্খং সো দমযী জিনো;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
পুনাপরং অমিতযসো, চতুসচ্চং পকাসযি;
অসীতিকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, সুমেধস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
সুদস্সনং ¶ নাম নগরং, উপগঞ্ছি জিনো যদা;
তদা খীণাসৰা ভিক্খূ, সমিংসু সতকোটিযো.
পুনাপরং দেৰকূটে, ভিক্খূনং কথিনত্থতে;
তদা নৰুতিকোটীনং, দুতিযো আসি সমাগমো.
পুনাপরং ¶ দসবলো, যদা চরতি চারিকং;
তদা অসীতিকোটীনং, ততিযো আসি সমাগমো.
অহং তেন সমযেন, উত্তরো নাম মাণৰো;
অসীতিকোটিযো ময্হং, ঘরে সন্নিচিতং ধনং.
কেৰলং সব্বং দত্ৰান, সসঙ্ঘে লোকনাযকে;
সরণং তস্সুপগঞ্ছিং, পব্বজ্জঞ্চাভিরোচযিং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, করোন্তো অনুমোদনং;
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
সুত্তন্তং ৰিনযঞ্চাপি, নৰঙ্গং সত্থুসাসনং;
সব্বং পরিযাপুণিত্ৰান, সোভযিং জিনসাসনং.
তত্থপ্পমত্তো ¶ ¶ ৰিহরন্তো, নিসজ্জট্ঠানচঙ্কমে;
অভিঞ্ঞাসু পারমিং গন্ত্ৰা, ব্রহ্মলোকমগঞ্ছহং.
সুদস্সনং নাম নগরং, সুদত্তো নাম খত্তিযো;
সুদত্তা নাম জনিকা, সুমেধস্স মহেসিনো.
নৰৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
সুচন্দকঞ্চনসিরিৰড্ঢা, তযো পাসাদমুত্তমা.
তিসোল়সসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সুমনা নাম সা নারী, পুনব্বসু নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, হত্থিযানেন নিক্খমি;
অনূনকং অড্ঢমাসং, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, সুমেধো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, সুদস্সনুয্যানমুত্তমে.
সরণো ¶ সব্বকামো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সাগরো নামুপট্ঠাকো, সুমেধস্স মহেসিনো.
রামা চেৰ সুরামা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, মহানীপোতি ৰুচ্চতি.
উরুৰেলা যসৰা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
যসোধরা সিরিমা চ [যসা নাম সিরিমা চ (স্যা. কং.)], অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠাসীতিরতনানি, অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
ওভাসেতি দিসা সব্বা, চন্দো তারগণে যথা.
চক্কৰত্তিমণী ¶ নাম, যথা তপতি যোজনং;
তথেৰ তস্স রতনং, সমন্তা ফরতি যোজনং.
নৰুতিৰস্সসহস্সানি ¶ , আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
তেৰিজ্জছল়ভিঞ্ঞেহি, বলপ্পত্তেহি তাদিহি;
সমাকুলমিদং আসি, অরহন্তেহি সাধুহি.
তেপি সব্বে অমিতযসা, ৰিপ্পমুত্তা নিরূপধী;
ঞাণালোকং দস্সযিত্ৰা, নিব্বুতা তে মহাযসা.
সুমেধো জিনৰরো বুদ্ধো, মেধারামম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
সুমেধস্স ভগৰতো ৰংসো একাদসমো.
১৪. সুজাতবুদ্ধৰংসো
তত্থেৰ ¶ মণ্ডকপ্পম্হি, সুজাতো নাম নাযকো;
সীহহনুসভক্খন্ধো, অপ্পমেয্যো দুরাসদো.
চন্দোৰ ৰিমলো সুদ্ধো, সতরংসীৰ পতাপৰা;
এৰং সোভতি সম্বুদ্ধো, জলন্তো সিরিযা সদা.
পাপুণিত্ৰান ¶ সম্বুদ্ধো, কেৰলং বোধিমুত্তমং;
সুমঙ্গলম্হি নগরে, ধম্মচক্কং পৰত্তযি.
দেসেন্তে ¶ [দেসেন্তো (স্যা. কং.)] পৰরং ধম্মং, সুজাতে লোকনাযকে [সুজাতো লোকনাযকো (স্যা. কং.)];
অসীতিকোটী অভিসমিংসু, পঠমে ধম্মদেসনে.
যদা সুজাতো অমিতযসো, দেৰে ৰস্সং উপাগমি;
সত্ততিংসসতসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
যদা সুজাতো অসমসমো, উপগচ্ছি পিতুসন্তিকং;
সট্ঠিসতসহস্সানং [সত্ততিংসসহস্সানং (সী.)], ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, সুজাতস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
অভিঞ্ঞাবলপ্পত্তানং ¶ , অপ্পত্তানং ভৰাভৰে;
সট্ঠিসতসহস্সানি, পঠমং সন্নিপতিংসু তে.
পুনাপরং সন্নিপাতে, তিদিৰোরোহণে জিনে;
পঞ্ঞাসসতসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
উপসঙ্কমন্তো নরাসভং, তস্স যো অগ্গসাৰকো;
চতূহি সতসহস্সেহি, সম্বুদ্ধং উপসঙ্কমি.
অহং তেন সমযেন, চতুদীপম্হি ইস্সরো;
অন্তলিক্খচরো আসিং, চক্কৰত্তী মহব্বলো.
লোকে অচ্ছরিযং দিস্ৰা, অব্ভুতং লোমহংসনং;
উপগন্ত্ৰান ৰন্দিং সো, সুজাতং লোকনাযকং.
চতুদীপে মহারজ্জং, রতনে সত্ত উত্তমে;
বুদ্ধে নিয্যাদযিত্ৰান, পব্বজিং তস্স সন্তিকে.
আরামিকা জনপদে, উট্ঠানং পটিপিণ্ডিয;
উপনেন্তি ¶ ভিক্খুসঙ্ঘস্স, পচ্চযং সযনাসনং.
সোপি মং বুদ্ধো [তদা (স্যা. কং.)] ব্যাকাসি, দসসহস্সিম্হি ইস্সরো;
‘‘তিংসকপ্পসহস্সম্হি, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো হাসং জনেসহং;
অধিট্ঠহিং ৰতং উগ্গং, দসপারমিপূরিযা.
সুত্তন্তং ¶ ৰিনযঞ্চাপি, নৰঙ্গং সত্থুসাসনং;
সব্বং পরিযাপুণিত্ৰান, সোভযিং জিনসাসনং.
তত্থপ্পমত্তো ৰিহরন্তো, ব্রহ্মং ভাৰেত্ৰ ভাৰনং;
অভিঞ্ঞাপারমিং গন্ত্ৰা, ব্রহ্মলোকমগঞ্ছহং.
সুমঙ্গলং নাম নগরং, উগ্গতো নাম খত্তিযো;
মাতা পভাৰতী নাম, সুজাতস্স মহেসিনো.
নৰৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
সিরী উপসিরী নন্দো, তযো পাসাদমুত্তমা.
তেৰীসতিসহস্সানি ¶ , নারিযো সমলঙ্কতা;
সিরিনন্দা নাম নারী, উপসেনো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, অস্সযানেন নিক্খমি;
অনূননৰমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, সুজাতো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, সুমঙ্গলুয্যানমুত্তমে.
সুদস্সনো সুদেৰো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
নারদো নামুপট্ঠাকো, সুজাতস্স মহেসিনো.
নাগা চ নাগসমালা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, মহাৰেল়ূতি ৰুচ্চতি.
সো চ রুক্খো ঘনক্খন্ধো [ঘনরুচিরো (সী. ক.)], অচ্ছিদ্দো হোতি পত্তিকো;
উজু ৰংসো ব্রহা হোতি, দস্সনীযো মনোরমো.
একক্খন্ধো পৰড্ঢিত্ৰা, ততো সাখা পভিজ্জতি;
যথা সুবদ্ধো মোরহত্থো, এৰং সোভতি সো দুমো.
ন তস্স কণ্টকা হোন্তি, নাপি ছিদ্দং মহা অহু;
ৰিত্থিণ্ণসাখো অৰিরলো, সন্দচ্ছাযো মনোরমো.
সুদত্তো চেৰ চিত্তো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
সুভদ্দা চ পদুমা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
পঞ্ঞাসরতনো ¶ আসি, উচ্চত্তনেন সো জিনো;
সব্বাকারৰরূপেতো, সব্বগুণমুপাগতো.
তস্স পভা অসমসমা, নিদ্ধাৰতি সমন্ততো;
অপ্পমাণো অতুলিযো, ওপম্মেহি অনূপমো.
নৰুতিৰস্সসহস্সানি ¶ , আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
যথাপি সাগরে ঊমী, গগনে তারকা যথা;
এৰং তদা পাৰচনং, অরহন্তেহি চিত্তিতং [চিত্তকং (স্যা. কং.)].
সো ¶ ¶ চ বুদ্ধো অসমসমো, গুণানি চ তানি অতুলিযানি;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
সুজাতো জিনৰরো বুদ্ধো, সিলারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰ তস্স চেতিযো [তত্থেৰ চেতিযো সত্থু (স্যা. কং.)], তীণিগাৰুতমুগ্গতোতি.
সুজাতস্স ভগৰতো ৰংসো দ্ৰাদসমো.
১৫. পিযদস্সীবুদ্ধৰংসো
সুজাতস্স অপরেন, সযম্ভূ লোকনাযকো;
দুরাসদো অসমসমো, পিযদস্সী মহাযসো.
সোপি ¶ বুদ্ধো অমিতযসো, আদিচ্চোৰ ৰিরোচতি;
সব্বং তমং নিহন্ত্ৰান, ধম্মচক্কং পৰত্তযি.
তস্সাপি অতুলতেজস্স, অহেসুং অভিসমযা তযো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
সুদস্সনো দেৰরাজা, মিচ্ছাদিট্ঠিমরোচযি;
তস্স দিট্ঠিং ৰিনোদেন্তো, সত্থা ধম্মমদেসযি.
জনসন্নিপাতো অতুলো, মহাসন্নিপতী তদা;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
যদা দোণমুখং হত্থিং, ৰিনেসি নরসারথি;
অসীতিকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, তস্সাপি পিযদস্সিনো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো.
ততো ¶ পরং নৰুতিকোটী, সমিংসু একতো মুনী;
ততিযে সন্নিপাতম্হি, অসীতিকোটিযো অহূ.
অহং তেন সমযেন, কস্সপো নাম ব্রাহ্মণো [মানৰো (স্যা. কং.)];
অজ্ঝাযকো মন্তধরো, তিণ্ণং ৰেদান পারগূ.
তস্স ¶ ধম্মং সুণিত্ৰান, পসাদং জনযিং অহং;
কোটিসতসহস্সেহি, সঙ্ঘারামং অমাপযিং.
তস্স দত্ৰান আরামং, হট্ঠো সংৰিগ্গমানসো;
সরণে পঞ্চ সীলে চ [সরণং পঞ্চসীলঞ্চ (সী.)], দল়্হং কত্ৰা সমাদিযিং.
সোপি ¶ মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, সঙ্ঘমজ্ঝে নিসীদিয;
‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
সুধঞ্ঞং নাম নগরং, সুদত্তো নাম খত্তিযো;
চন্দা নামাসি জনিকা, পিযদস্সিস্স সত্থুনো.
নৰৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
সুনিম্মলৰিমলগিরিগুহা, তযো পাসাদমুত্তমা.
তেত্তিংসসহস্সানি চ, নারিযো সমলঙ্কতা;
ৰিমলা নাম নারী চ, কঞ্চনাৰেল়ো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে ¶ চতুরো দিস্ৰা, রথযানেন নিক্খমি;
ছমাসং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, পিযদস্সী মহামুনি;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, উসভুয্যানে মনোরমে.
পালিতো সব্বদস্সী চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সোভিতো নামুপট্ঠাকো, পিযদস্সিস্স সত্থুনো.
সুজাতা ধম্মদিন্না চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, ককুধোতি পৰুচ্চতি.
সন্ধকো ধম্মকো চেৰ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
ৰিসাখা ধম্মদিন্না চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
সোপি ¶ ¶ বুদ্ধো অমিতযসো, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণো;
অসীতিহত্থমুব্বেধো, সালরাজাৰ দিস্সতি.
অগ্গিচন্দসূরিযানং, নত্থি তাদিসিকা পভা;
যথা অহু পভা তস্স, অসমস্স মহেসিনো.
তস্সাপি দেৰদেৰস্স, আযু তাৰতকং অহু;
নৰুতিৰস্সসহস্সানি, লোকে অট্ঠাসি চক্খুমা.
সোপি বুদ্ধো অসমসমো, যুগানিপি তানি অতুলিযানি;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
পিযদস্সী মুনিৰরো, অস্সত্থারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স জিনথূপো, তীণিযোজনমুগ্গতোতি.
পিযদস্সিস্স ভগৰতো ৰংসো তেরসমো.
১৬. অত্থদস্সীবুদ্ধৰংসো
তত্থেৰ ¶ ¶ মণ্ডকপ্পম্হি, অত্থদস্সী মহাযসো;
মহাতমং নিহন্ত্ৰান, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, ধম্মচক্কং পৰত্তযি;
অমতেন তপ্পযী লোকং, দসসহস্সিসদেৰকং.
তস্সাপি লোকনাথস্স, অহেসুং অভিসমযা তযো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
যদা বুদ্ধো অত্থদস্সী, চরতে দেৰচারিকং;
কোটিসতসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
পুনাপরং যদা বুদ্ধো, দেসেসি পিতুসন্তিকে;
কোটিসতসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, তস্সাপি চ মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
অট্ঠনৰুতিসহস্সানং ¶ , পঠমো আসি সমাগমো;
অট্ঠাসীতিসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
অট্ঠসত্ততিসতসহস্সানং ¶ , ততিযো আসি সমাগমো;
অনুপাদা ৰিমুত্তানং, ৰিমলানং মহেসিনং.
অহং তেন সমযেন, জটিলো উগ্গতাপনো;
সুসীমো নাম নামেন, মহিযা সেট্ঠসম্মতো.
দিব্বং ¶ মন্দারৰং পুপ্ফং, পদুমং পারিছত্তকং;
দেৰলোকাহরিত্ৰান, সম্বুদ্ধমভিপূজযিং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, অত্থদস্সী মহামুনি;
‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, হট্ঠো [তুট্ঠো (স্যা. কং.)] সংৰিগ্গমানসো;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
সোভণং নাম নগরং, সাগরো নাম খত্তিযো;
সুদস্সনা নাম জনিকা, অত্থদস্সিস্স সত্থুনো.
দসৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
অমরগিরি সুগিরি ৰাহনা, তযো পাসাদমুত্তমা.
তেত্তিংসঞ্চ ¶ সহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
ৰিসাখা নাম নারী চ, সেলো নামাসি অত্রজো.
নিমিত্তে ¶ চতুরো দিস্ৰা, অস্সযানেন নিক্খমি;
অনূনঅট্ঠমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, অত্থদস্সী মহাযসো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, অনোমুয্যানে নরাসভো.
সন্তো চ উপসন্তো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
অভযো নামুপট্ঠাকো, অত্থদস্সিস্স সত্থুনো.
ধম্মা চেৰ সুধম্মা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, চম্পকোতি পৰুচ্চতি.
নকুলো চ নিসভো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
মকিলা চ সুনন্দা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
সোপি ¶ ¶ বুদ্ধো অসমসমো, অসীতিহত্থমুগ্গতো;
সোভতে সালরাজাৰ, উল়ুরাজাৰ পূরিতো.
তস্স পাকতিকা রংসী, অনেকসতকোটিযো;
উদ্ধং অধো দস দিসা, ফরন্তি যোজনং সদা.
সোপি বুদ্ধো নরাসভো, সব্বসত্তুত্তমো মুনি;
ৰস্সসতসহস্সানি, লোকে অট্ঠাসি চক্খুমা.
অতুলং দস্সেত্ৰা ওভাসং, ৰিরোচেত্ৰা সদেৰকে [অতুলং দস্সযিত্ৰান, ওভাসেত্ৰা সদেৰকে (সী. ক.)];
সোপি অনিচ্চতং পত্তো, যথগ্গুপাদানসঙ্খযা.
অত্থদস্সী ¶ জিনৰরো, অনোমারামম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
অত্থদস্সিস্স ভগৰতো ৰংসো চুদ্দসমো.
১৭. ধম্মদস্সীবুদ্ধৰংসো
তত্থেৰ ¶ মণ্ডকপ্পম্হি, ধম্মদস্সী মহাযসো;
তমন্ধকারং ৰিধমিত্ৰা, অতিরোচতি সদেৰকে.
তস্সাপি অতুলতেজস্স, ধম্মচক্কপ্পৰত্তনে;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
যদা বুদ্ধো ধম্মদস্সী, ৰিনেসি সঞ্জযং ইসিং;
তদা নৰুতিকোটীনং, দুতিযাভিসমযো অহু.
যদা সক্কো উপাগঞ্ছি, সপরিসো ৰিনাযকং;
তদা অসীতিকোটীনং, ততিযাভিসমযো অহু.
তস্সাপি দেৰদেৰস্স, সন্নিপাতা তযো অহুং [আসুং (সী. স্যা.)];
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
যদা বুদ্ধো ধম্মদস্সী, সরণে ৰস্সং উপাগমি;
তদা কোটিসতসহস্সানং [কোটিসহস্সানং (সী. স্যা. কং.)], পঠমো আসি সমাগমো.
পুনাপরং ¶ যদা বুদ্ধো, দেৰতো এতি মানুসং;
তদাপি সতকোটীনং, দুতিযো আসি সমাগমো.
পুনাপরং ¶ ¶ যদা বুদ্ধো, পকাসেসি ধুতে গুণে;
তদা অসীতিকোটীনং, ততিযো আসি সমাগমো.
অহং তেন সমযেন, সক্কো আসিং পুরিন্দদো;
দিব্বেন গন্ধমালেন, তুরিযেনাভিপূজযিং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, দেৰমজ্ঝে নিসীদিয;
‘‘অট্ঠারসে কপ্পসতে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
সরণং নাম নগরং, সরণো নাম খত্তিযো;
সুনন্দা নাম জনিকা, ধম্মদস্সিস্স সত্থুনো.
অট্ঠৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
অরজো ৰিরজো সুদস্সনো, তযো পাসাদমুত্তমা.
তিচত্তারীসসহস্সানি [চত্তালীসসহস্সানি (স্যা. কং.)], নারিযো সমলঙ্কতা;
ৰিচিকোল়ি নাম নারী, অত্রজো পুঞ্ঞৰড্ঢনো.
নিমিত্তে ¶ চতুরো দিস্ৰা, পাসাদেনাভিনিক্খমি;
সত্তাহং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, ধম্মদস্সী নরাসভো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
পদুমো ফুস্সদেৰো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সুনেত্তো [সুদত্তো (স্যা. কং.)] নামুপট্ঠাকো, ধম্মদস্সিস্স সত্থুনো.
খেমা চ সচ্চনামা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, বিম্বিজালোতি ৰুচ্চতি.
সুভদ্দো কটিস্সহো চেৰ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
সাল়িযা [সালিসা (স্যা. কং.)] চ কল়িযা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
সোপি ¶ বুদ্ধো অসমসমো, অসীতিহত্থমুগ্গতো;
অতিরোচতি তেজেন, দসসহস্সিম্হি ধাতুযা.
সুফুল্লো ¶ সালরাজাৰ, ৰিজ্জূৰ গগনে যথা;
মজ্ঝন্হিকেৰ সূরিযো, এৰং সো উপসোভথ.
তস্সাপি অতুলতেজস্স, সমকং আসি জীৰিতং;
ৰস্সসতসহস্সানি, লোকে অট্ঠাসি চক্খুমা.
ওভাসং ¶ দস্সযিত্ৰান, ৰিমলং কত্ৰান সাসনং;
চৰি চন্দোৰ গগনে, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
ধম্মদস্সী মহাৰীরো, সালারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স থূপৰরো, তীণিযোজনমুগ্গতোতি.
ধম্মদস্সিস্স ভগৰতো ৰংসো পন্নরসমো.
১৮. সিদ্ধত্থবুদ্ধৰংসো
ধম্মদস্সিস্স ¶ অপরেন, সিদ্ধত্থো নাম নাযকো;
নিহনিত্ৰা তমং সব্বং, সূরিযো অব্ভুগ্গতো যথা.
সোপি পত্ৰান সম্বোধিং, সন্তারেন্তো সদেৰকং;
অভিৰস্সি ধম্মমেঘেন, নিব্বাপেন্তো সদেৰকং.
তস্সাপি অতুলতেজস্স, অহেসুং অভিসমযা তযো;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
পুনাপরং ভীমরথে [হিমরট্ঠে (ক.)], যদা আহনি দুন্দুভিং;
তদা নৰুতিকোটীনং, দুতিযাভিসমযো অহু.
যদা বুদ্ধো ধম্মং দেসেসি, ৰেভারে সো পুরুত্তমে;
তদা নৰুতিকোটীনং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, তস্মিম্পি দ্ৰিপদুত্তমে;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
কোটিসতানং ¶ ¶ নৰুতীনং [নৰুতিযা (স্যা. কং.)], অসীতিযাপি চ কোটিনং;
এতে আসুং তযো ঠানা, ৰিমলানং সমাগমে.
অহং ¶ তেন সমযেন, মঙ্গলো নাম তাপসো;
উগ্গতেজো দুপ্পসহো, অভিঞ্ঞাবলসমাহিতো.
জম্বুতো ফলমানেত্ৰা [ফলমাহত্ৰা (সী. স্যা.)] সিদ্ধত্থস্স অদাসহং;
পটিগ্গহেত্ৰা সম্বুদ্ধো, ইদং ৰচনমব্রৰি.
‘‘পস্সথ ইমং তাপসং, জটিলং উগ্গতাপনং;
চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
ৰেভারং নাম নগরং, উদেনো নাম খত্তিযো;
সুফস্সা নাম জনিকা, সিদ্ধত্থস্স মহেসিনো.
দসৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
কোকাসুপ্পলকোকনদা, তযো পাসাদমুত্তমা.
তিসোল়সসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সোমনস্সা নাম সা নারী, অনুপমো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, সিৰিকাযাভিনিক্খমি;
অনূনদসমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, সিদ্ধত্থো লোকনাযকো;
ৰত্তি ¶ চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
সম্বলো চ সুমিত্তো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
রেৰতো নামুপট্ঠাকো, সিদ্ধত্থস্স মহেসিনো.
সীৰলা চ সুরামা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, কণিকারোতি ৰুচ্চতি.
সুপ্পিযো চ সমুদ্দো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
রম্মা চেৰ সুরম্মা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
সো ¶ বুদ্ধো সট্ঠিরতনং, অহোসি নভমুগ্গতো;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, দসসহস্সী ৰিরোচতি.
সোপি বুদ্ধো অসমসমো, অতুলো অপ্পটিপুগ্গলো;
ৰস্সসতসহস্সানি, লোকে অট্ঠাসি চক্খুমা.
ৰিপুলং ¶ পভং দস্সযিত্ৰা, পুপ্ফাপেত্ৰান সাৰকে;
ৰিলাসেত্ৰা সমাপত্যা, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
সিদ্ধত্থো ¶ মুনিৰরো বুদ্ধো, অনোমারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স থূপৰরো, চতুযোজনমুগ্গতোতি.
সিদ্ধত্থস্স ভগৰতো ৰংসো সোল়সমো.
১৯. তিস্সবুদ্ধৰংসো
সিদ্ধত্থস্স অপরেন, অসমো অপ্পটিপুগ্গলো;
অনন্ততেজো অমিতযসো, তিস্সো লোকগ্গনাযকো.
তমন্ধকারং ৰিধমিত্ৰা, ওভাসেত্ৰা সদেৰকং;
অনুকম্পকো মহাৰীরো, লোকে উপ্পজ্জি চক্খুমা.
তস্সাপি অতুলা ইদ্ধি, অতুলং সীলং সমাধি চ;
সব্বত্থ পারমিং গন্ত্ৰা, ধম্মচক্কং পৰত্তযি.
সো বুদ্ধো দসসহস্সিম্হি, ৰিঞ্ঞাপেসি গিরং সুচিং;
কোটিসতানি অভিসমিংসু, পঠমে ধম্মদেসনে.
দুতিযো নৰুতিকোটীনং, ততিযো সট্ঠিকোটিযো;
বন্ধনাতো পমোচেসি, সত্তে [সম্পত্তে (ক.)] নরমরূ তদা.
সন্নিপাতা তযো আসুং, তিস্সে লোকগ্গনাযকে;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
খীণাসৰসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো;
নৰুতিসতসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
অসীতিসতসহস্সানং ¶ ¶ ¶ , ততিযো আসি সমাগমো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, পুপ্ফিতানং ৰিমুত্তিযা.
অহং তেন সমযেন, সুজাতো নাম খত্তিযো;
মহাভোগং ছড্ডযিত্ৰা, পব্বজিং ইসিপব্বজং.
মযি ¶ পব্বজিতে সন্তে, উপ্পজ্জি লোকনাযকো;
বুদ্ধোতি সদ্দং সুত্ৰান, পীতি মে উপপজ্জথ.
দিব্বং মন্দারৰং পুপ্ফং, পদুমং পারিছত্তকং;
উভো হত্থেহি পগ্গয্হ, ধুনমানো উপাগমিং.
চতুৰণ্ণপরিৰুতং, তিস্সং লোকগ্গনাযকং;
তমহং পুপ্ফং গহেত্ৰা, মত্থকে ধারযিং জিনং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, জনমজ্ঝে নিসীদিয;
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং ¶ পদহিত্ৰান…পে… হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
খেমকং নাম নগরং, জনসন্ধো নাম খত্তিযো;
পদুমা নাম জনিকা, তিস্সস্স চ মহেসিনো.
সত্তৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
গুহাসেল নারিসয নিসভা [কুমুদো নাল়িযো পদুমো (ক.)], তযো পাসাদমুত্তমা.
সমতিংসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সুভদ্দানামিকা নারী, আনন্দো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, অস্সযানেন নিক্খমি;
অনূনঅট্ঠমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, তিস্সো লোকগ্গনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, যসৰতিযমুত্তমে.
ব্রহ্মদেৰো উদযো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সমঙ্গো নামুপট্ঠাকো, তিস্সস্স চ মহেসিনো.
ফুস্সা ¶ চেৰ সুদত্তা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, অসনোতি পৰুচ্চতি.
সম্বলো চ সিরিমা চেৰ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
কিসাগোতমী উপসেনা, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
সো ¶ বুদ্ধো সট্ঠিরতনো, অহু উচ্চত্তনে জিনো;
অনূপমো অসদিসো, হিমৰা ৰিয দিস্সতি.
তস্সাপি অতুলতেজস্স, আযু আসি অনুত্তরো;
ৰস্সসতসহস্সানি, লোকে অট্ঠাসি চক্খুমা.
উত্তমং ¶ পৰরং সেট্ঠং, অনুভোত্ৰা মহাযসং;
জলিত্ৰা অগ্গিক্খন্ধোৰ, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
ৰলাহকোৰ ¶ অনিলেন, সূরিযেন ৰিয উস্সৰো;
অন্ধকারোৰ পদীপেন, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
তিস্সো জিনৰরো বুদ্ধো, নন্দারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স জিনথূপো, তীণিযোজনমুগ্গতোতি.
তিস্সস্স ভগৰতো ৰংসো সত্তরসমো.
২০. ফুস্সবুদ্ধৰংসো
তত্থেৰ মণ্ডকপ্পম্হি, অহু সত্থা অনুত্তরো;
অনুপমো অসমসমো, ফুস্সো লোকগ্গনাযকো.
সোপি সব্বং তমং হন্ত্ৰা, ৰিজটেত্ৰা মহাজটং;
সদেৰকং তপ্পযন্তো, অভিৰস্সি অমতম্বুনা.
ধম্মচক্কং পৰত্তেন্তে, ফুস্সে নক্খত্তমঙ্গলে;
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
নৰুতিসতসহস্সানং ¶ , দুতিযাভিসমযো অহু;
অসীতিসতসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, ফুস্সস্সাপি মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
সট্ঠিসতসহস্সানং ¶ , পঠমো আসি সমাগমো;
পঞ্ঞাসসতসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
চত্তারীসসতসহস্সানং, ততিযো আসি সমাগমো;
অনুপাদা ৰিমুত্তানং, ৰোচ্ছিন্নপটিসন্ধিনং.
অহং তেন সমযেন, ৰিজিতাৰী নাম খত্তিযো;
ছড্ডযিত্ৰা মহারজ্জং, পব্বজিং তস্স সন্তিকে.
সোপি ¶ মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, ফুস্সো লোকগ্গনাযকো;
‘‘দ্ৰেনৰুতে ইতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘পধানং পদহিত্ৰান…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
সুত্তন্তং ¶ ৰিনযঞ্চাপি, নৰঙ্গং সত্থুসাসনং;
সব্বং পরিযাপুণিত্ৰা, সোভযিং জিনসাসনং.
তত্থপ্পমত্তো ¶ ৰিহরন্তো, ব্রহ্মং ভাৰেত্ৰ ভাৰনং;
অভিঞ্ঞাসু পারমিং গন্ত্ৰা, ব্রহ্মলোকমগঞ্ছহং.
কাসিকং নাম নগরং, জযসেনো নাম খত্তিযো;
সিরিমা নাম জনিকা, ফুস্সস্সাপি মহেসিনো.
নৰৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
গরুল়পক্খ হংস সুৰণ্ণভারা, তযো পাসাদমুত্তমা.
তিংসইত্থিসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
কিসাগোতমী নাম নারী, অনূপমো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, হত্থিযানেন নিক্খমি;
ছমাসং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, ফুস্সো লোকগ্গনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
সুরক্খিতো ধম্মসেনো, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সভিযো নামুপট্ঠাকো, ফুস্সস্সাপি মহেসিনো.
চালা ¶ চ উপচালা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, আমণ্ডোতি পৰুচ্চতি.
ধনঞ্চযো ৰিসাখো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
পদুমা চেৰ নাগা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অট্ঠপণ্ণাসরতনং ¶ , সোপি অচ্চুগ্গতো মুনি;
সোভতে সতরংসীৰ, উল়ুরাজাৰ পূরিতো.
নৰুতিৰস্সসহস্সানি, আযু ৰিজ্জতি তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
ওৰদিত্ৰা ¶ বহূ সত্তে, সন্তারেত্ৰা বহূ জনে;
সোপি সত্থা অতুলযসো, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
ফুস্সো জিনৰরো সত্থা, সেনারামম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
ফুস্সস্স ভগৰতো ৰংসো অট্ঠারসমো.
২১. ৰিপস্সীবুদ্ধৰংসো
ফুস্সস্স ¶ চ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
ৰিপস্সী নাম নামেন, লোকে উপ্পজ্জি চক্খুমা.
অৰিজ্জং সব্বং পদালেত্ৰা, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং;
ধম্মচক্কং পৰত্তেতুং, পক্কামি বন্ধুমতীপুরং.
ধম্মচক্কং পৰত্তেত্ৰা, উভো বোধেসি নাযকো;
গণনায ন ৰত্তব্বো, পঠমাভিসমযো অহু.
পুনাপরং অমিতযসো, তত্থ সচ্চং পকাসযি;
চতুরাসীতিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
চতুরাসীতিসহস্সানি ¶ , সম্বুদ্ধং অনুপব্বজুং;
তেসমারামপত্তানং, ধম্মং দেসেসি চক্খুমা.
সব্বাকারেন ¶ ভাসতো, সুত্ৰা উপনিসাদিনো [উপনিস্সা জিনো (স্যা. কং.)];
তেপি ধম্মৰরং গন্ত্ৰা, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা তযো আসুং, ৰিপস্সিস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
অট্ঠসট্ঠিসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো;
ভিক্খুসতসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
অসীতিভিক্খুসহস্সানং, ততিযো আসি সমাগমো;
তত্থ ভিক্খুগণমজ্ঝে, সম্বুদ্ধো অতিরোচতি.
অহং ¶ তেন সমযেন, নাগরাজা মহিদ্ধিকো;
অতুলো নাম নামেন, পুঞ্ঞৰন্তো জুতিন্ধরো.
নেকানং নাগকোটীনং, পরিৰারেত্ৰানহং তদা;
ৰজ্জন্তো দিব্বতুরিযেহি, লোকজেট্ঠং উপাগমিং.
উপসঙ্কমিত্ৰা সম্বুদ্ধং, ৰিপস্সিং লোকনাযকং;
মণিমুত্তরতনখচিতং, সব্বাভরণৰিভূসিতং;
নিমন্তেত্ৰা ধম্মরাজস্স, সুৰণ্ণপীঠমদাসহং.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, সঙ্ঘমজ্ঝে নিসীদিয;
‘‘একনৰুতিতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘অহু ¶ কপিলৰ্হযা রম্মা, নিক্খমিত্ৰা তথাগতো;
পধানং পদহিত্ৰান, কত্ৰা দুক্করকারিকং.
‘‘অজপালরুক্খমূলস্মিং ¶ , নিসীদিত্ৰা তথাগতো;
তত্থ পাযাসং পগ্গয্হ, নেরঞ্জরমুপেহিতি.
‘‘নেরঞ্জরায তীরম্হি, পাযাসং অদ সো জিনো;
পটিযত্তৰরমগ্গেন, বোধিমূলমুপেহিতি.
‘‘ততো পদক্খিণং কত্ৰা, বোধিমণ্ডং অনুত্তরো;
অস্সত্থমূলে সম্বোধিং, বুজ্ঝিস্সতি মহাযসো.
‘‘ইমস্স জনিকা মাতা, মাযা নাম ভৰিস্সতি;
পিতা সুদ্ধোদনো নাম, অযং হেস্সতি গোতমো.
‘‘অনাসৰা ¶ ৰীতরাগা, সন্তচিত্তা সমাহিতা;
কোলিতো উপতিস্সো চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰকা;
আনন্দো নামুপট্ঠাকো, উপট্ঠিস্সতিমং জিনং.
‘‘খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰিকা;
অনাসৰা ৰীতরাগা, সন্তচিত্তা সমাহিতা;
বোধি তস্স ভগৰতো, অস্সত্থোতি পৰুচ্চতি.
‘‘চিত্তো চ হত্থাল়ৰকো, অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠকা;
নন্দমাতা চ উত্তরা, অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠিকা;
আযু ৰস্সসতং তস্স, গোতমস্স যসস্সিনো.
‘‘ইদং ¶ ¶ সুত্ৰান ৰচনং…পে… হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাহং ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
নগরং বন্ধুমতী নাম, বন্ধুমা নাম খত্তিযো;
মাতা বন্ধুমতী নাম, ৰিপস্সিস্স মহেসিনো.
অট্ঠৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
নন্দো সুনন্দো সিরিমা, তযো পাসাদমুত্তমা.
তিচত্তারীসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সুদস্সনা নাম সা নারী, সমৰত্তক্খন্ধো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, রথযানেন নিক্খমি;
অনূনঅট্ঠমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, ৰিপস্সী লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
খণ্ডো চ তিস্সনামো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
অসোকো নামুপট্ঠাকো, ৰিপস্সিস্স মহেসিনো.
চন্দা চ চন্দমিত্তা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, পাটলীতি পৰুচ্চতি.
পুনব্বসুমিত্তো নাগো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
সিরিমা উত্তরা চেৰ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
অসীতিহত্থমুব্বেধো ¶ , ৰিপস্সী লোকনাযকো;
পভা নিদ্ধাৰতি তস্স, সমন্তা সত্তযোজনে.
অসীতিৰস্সসহস্সানি, আযু বুদ্ধস্স তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
বহুদেৰমনুস্সানং, বন্ধনা পরিমোচযি;
মগ্গামগ্গঞ্চ আচিক্খি, অৰসেসপুথুজ্জনে.
আলোকং ¶ দস্সযিত্ৰান, দেসেত্ৰা অমতং পদং;
জলিত্ৰা অগ্গিক্খন্ধোৰ, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
ইদ্ধিৰরং পুঞ্ঞৰরং, লক্খণঞ্চ কুসুমিতং;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
ৰিপস্সী ¶ জিনৰরো বুদ্ধো, সুমিত্তারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স থূপৰরো, সত্তযোজনমুস্সিতোতি.
ৰিপস্সিস্স ভগৰতো ৰংসো একূনৰীসতিমো.
২২. সিখীবুদ্ধৰংসো
ৰিপস্সিস্স ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
সিখিৰ্হযো আসি জিনো, অসমো অপ্পটিপুগ্গলো.
মারসেনং পমদ্দিত্ৰা, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং;
ধম্মচক্কং পৰত্তেসি, অনুকম্পায পাণিনং.
ধম্মচক্কং পৰত্তেন্তে, সিখিম্হি জিনপুঙ্গৰে [মুনিপুঙ্গৰে (সী.)];
কোটিসতসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
অপরম্পি ধম্মং দেসেন্তে, গণসেট্ঠে নরুত্তমে;
নৰুতিকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
যমকপাটিহারিযঞ্চ [যমকং পাটিহীরঞ্চ (সী.)], দস্সযন্তে সদেৰকে;
অসীতিকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সন্নিপাতা ¶ তযো আসুং, সিখিস্সাপি মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
ভিক্খুসতসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো;
অসীতিভিক্খুসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
সত্ততিভিক্খুসহস্সানং, ততিযো আসি সমাগমো;
অনুপলিত্তো পদুমংৰ, তোযম্হি সম্পৰড্ঢিতং.
অহং তেন সমযেন, অরিন্দমো নাম খত্তিযো;
সম্বুদ্ধপ্পমুখং সঙ্ঘং, অন্নপানেন তপ্পযিং.
বহুং ¶ দুস্সৰরং দত্ৰা, দুস্সকোটিং অনপ্পকং;
অলঙ্কতং হত্থিযানং, সম্বুদ্ধস্স অদাসহং.
হত্থিযানং ¶ নিম্মিনিত্ৰা, কপ্পিযং উপনামযিং;
পূরযিং মানসং ময্হং, নিচ্চং দল়্হমুপট্ঠিতং.
সোপি ¶ মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, সিখী লোকগ্গনাযকো;
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘অহু কপিলৰ্হযা রম্মা…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাহং ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
নগরং অরুণৰতী নাম, অরুণো নাম খত্তিযো;
পভাৰতী নাম জনিকা, সিখিস্সাপি মহেসিনো.
সত্তৰস্সসহস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
সুচন্দকো গিরি ৰসভো [সুচন্দো গিরিৰহনো (সী.)], তযো পাসাদমুত্তমা.
চতুৰীসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সব্বকামা নাম নারী, অতুলো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, হত্থিযানেন নিক্খমি;
অট্ঠমাসং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, সিখী লোকগ্গনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
অভিভূ সম্ভৰো চেৰ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
খেমঙ্করো নামুপট্ঠাকো, সিখিস্সাপি মহেসিনো.
সখিলা চ পদুমা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, পুণ্ডরীকোতি ৰুচ্চতি.
সিরিৰড্ঢো চ নন্দো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
চিত্তা চেৰ সুগুত্তা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
উচ্চত্তনেন সো বুদ্ধো, সত্ততিহত্থমুগ্গতো;
কঞ্চনগ্ঘিযসঙ্কাসো, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণো.
তস্সাপি ব্যামপ্পভা কাযা, দিৰারত্তিং নিরন্তরং;
দিসোদিসং নিচ্ছরন্তি, তীণিযোজনসো পভা.
সত্ততিৰস্সসহস্সানি, আযু তস্স মহেসিনো;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
ধম্মমেঘং ¶ ¶ পৰস্সেত্ৰা, তেমযিত্ৰা সদেৰকে;
খেমন্তং পাপযিত্ৰান, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
অনুব্যঞ্জনসম্পন্নং, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণং;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
সিখী মুনিৰরো বুদ্ধো, অস্সারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স থূপৰরো, তীণিযোজনমুগ্গতোতি.
সিখিস্স ভগৰতো ৰংসো ৰীসতিমো.
২৩. ৰেস্সভূবুদ্ধৰংসো
তত্থেৰ ¶ মণ্ডকপ্পম্হি, অসমো অপ্পটিপুগ্গলো;
ৰেস্সভূ নাম নামেন, লোকে উপ্পজ্জি নাযকো [সো জিনো (স্যা. কং. ক.)].
আদিত্তং ¶ ৰত রাগগ্গি, তণ্হানং ৰিজিতং তদা;
নাগোৰ বন্ধনং ছেত্ৰা, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
ধম্মচক্কং পৰত্তেন্তে, ৰেস্সভূলোকনাযকে;
অসীতিকোটিসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
পক্কন্তে চারিকং রট্ঠে, লোকজেট্ঠে নরাসভে;
সত্ততিকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
মহাদিট্ঠিং ৰিনোদেন্তো, পাটিহেরং করোতি সো;
সমাগতা নরমরূ, দসসহস্সী সদেৰকে.
মহাঅচ্ছরিযং ¶ দিস্ৰা, অব্ভুতং লোমহংসনং;
দেৰা চেৰ মনুস্সা চ, বুজ্ঝরে সট্ঠিকোটিযো.
সন্নিপাতা তযো আসুং, ৰেস্সভুস্স মহেসিনো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
অসীতিভিক্খুসহস্সানং, পঠমো আসি সমাগমো;
সত্ততিভিক্খুসহস্সানং, দুতিযো আসি সমাগমো.
সট্ঠিভিক্খুসহস্সানং ¶ , ততিযো আসি সমাগমো;
জরাদিভযভীতানং, ওরসানং মহেসিনো.
অহং তেন সমযেন, সুদস্সনো নাম খত্তিযো;
নিমন্তেত্ৰা মহাৰীরং, দানং দত্ৰা মহারহং;
অন্নপানেন ৰত্থেন, সসঙ্ঘং জিন পূজযিং.
তস্স বুদ্ধস্স অসমস্স, চক্কং ৰত্তিতমুত্তমং;
সুত্ৰান পণিতং ধম্মং, পব্বজ্জমভিরোচযিং.
মহাদানং পৰত্তেত্ৰা, রত্তিন্দিৰমতন্দিতো;
পব্বজ্জং গুণসম্পন্নং, পব্বজিং জিনসন্তিকে.
আচারগুণসম্পন্নো, ৰত্তসীলসমাহিতো;
সব্বঞ্ঞুতং গৰেসন্তো, রমামি জিনসাসনে.
সদ্ধাপীতিং উপগন্ত্ৰা, বুদ্ধং ৰন্দামি সত্থরং;
পীতি উপ্পজ্জতি ময্হং, বোধিযাযেৰ কারণা.
অনিৰত্তমানসং ¶ ঞত্ৰা, সম্বুদ্ধো এতদব্রৰি;
‘‘একতিংসে ইতো কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘অহু ¶ কপিলৰ্হযা রম্মা…পে… হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাহং ¶ ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
অনোমং নাম নগরং, সুপ্পতীতো নাম খত্তিযো;
মাতা যসৰতী নাম, ৰেস্সভুস্স মহেসিনো.
ছ চ ৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
রুচি সুরুচি রতিৰড্ঢনো, তযো পাসাদমুত্তমা.
অনূনতিংসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সুচিত্তা নাম সা নারী, সুপ্পবুদ্ধো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, সিৰিকাযাভিনিক্খমি;
ছমাসং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, ৰেস্সভূলোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, অরুণারামে নরুত্তমো.
সোণো ¶ চ উত্তরো চেৰ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
উপসন্তো নামুপট্ঠাকো, ৰেস্সভুস্স মহেসিনো.
রামা [দামা (সী.)] চেৰ সমালা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, মহাসালোতি ৰুচ্চতি.
সোত্থিকো চেৰ রম্ভো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
গোতমী সিরিমা চেৰ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
সট্ঠিরতনমুব্বেধো, হেমযূপসমূপমো;
কাযা নিচ্ছরতি রস্মি, রত্তিংৰ পব্বতে সিখী.
সট্ঠিৰস্সসহস্সানি, আযু তস্স মহেসিনো;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
ধম্মং ¶ ৰিত্থারিকং কত্ৰা, ৰিভজিত্ৰা মহাজনং;
ধম্মনাৰং ঠপেত্ৰান, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
দস্সনেয্যং সব্বজনং, ৰিহারং ইরিযাপথং;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
ৰেস্সভূ জিনৰরো সত্থা, খেমারামম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
ৰেস্সভুস্স ভগৰতো ৰংসো একৰীসতিমো.
২৪. ককুসন্ধবুদ্ধৰংসো
ৰেস্সভুস্স ¶ ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
ককুসন্ধো নাম নামেন, অপ্পমেয্যো দুরাসদো.
উগ্ঘাটেত্ৰা সব্বভৰং, চরিযায পারমিং গতো;
সীহোৰ পঞ্জরং ভেত্ৰা, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
ধম্মচক্কং পৰত্তেন্তে, ককুসন্ধে লোকনাযকে;
চত্তারীসকোটিসহস্সানং, ধম্মাভিসমযো অহু.
অন্তলিক্খম্হি ¶ আকাসে, যমকং কত্ৰা ৰিকুব্বনং;
তিংসকোটিসহস্সানং, বোধেসি দেৰমানুসে.
নরদেৰস্স যক্খস্স, চতুসচ্চপ্পকাসনে;
ধম্মাভিসমযো তস্স, গণনাতো অসঙ্খিযো.
ককুসন্ধস্স ভগৰতো, একো আসি সমাগমো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
চত্তালীসসহস্সানং, তদা আসি সমাগমো;
দন্তভূমিমনুপ্পত্তানং, আসৰারিগণক্খযা.
অহং তেন সমযেন, খেমো নামাসি খত্তিযো;
তথাগতে জিনপুত্তে, দানং দত্ৰা অনপ্পকং.
পত্তঞ্চ চীৰরং দত্ৰা, অঞ্জনং মধুলট্ঠিকং;
ইমেতং পত্থিতং সব্বং, পটিযাদেমি ৰরং ৰরং.
সোপি ¶ ¶ মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, ককুসন্ধো ৰিনাযকো;
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘অহু কপিলৰ্হযা রম্মা…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
নগরং খেমাৰতী নাম, খেমো নামাসহং তদা;
সব্বঞ্ঞুতং গৰেসন্তো, পব্বজিং তস্স সন্তিকে.
ব্রাহ্মণো অগ্গিদত্তো চ, আসি বুদ্ধস্স সো পিতা;
ৰিসাখা নাম জনিকা, ককুসন্ধস্স সত্থুনো.
ৰসতে তত্থ খেমে পুরে, সম্বুদ্ধস্স মহাকুলং;
নরানং পৰরং সেট্ঠং, জাতিমন্তং মহাযসং.
চতুৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
কাম ¶ -কামৰণ্ণ-কামসুদ্ধিনামা [সুচি সুরুচি রতিৰদ্ধননামকা (সী.)], তযো পাসাদমুত্তমা.
সমতিংসসহস্সানি ¶ , নারিযো সমলঙ্কতা;
রোচিনী নাম সা নারী, উত্তরো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, রথযানেন নিক্খমি;
অনূনঅট্ঠমাসানি, পধানং পদহী জিনো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, ককুসন্ধো ৰিনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
ৰিধুরো চ সঞ্জীৰো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
বুদ্ধিজো নামুপট্ঠাকো, ককুসন্ধস্স সত্থুনো.
সামা চ চম্পানামা চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, সিরীসোতি পৰুচ্চতি.
অচ্চুতো চ সুমনো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
নন্দা চেৰ সুনন্দা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
চত্তালীসরতনানি ¶ , অচ্চুগ্গতো মহামুনি;
কনকপ্পভা নিচ্ছরতি, সমন্তা দসযোজনং.
চত্তালীসৰস্সসহস্সানি, আযু তস্স মহেসিনো;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
ধম্মাপণং পসারেত্ৰা, নরনারীনং সদেৰকে;
নদিত্ৰা ¶ সীহনাদংৰ, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
অট্ঠঙ্গৰচনসম্পন্নো, অচ্ছিদ্দানি নিরন্তরং;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
ককুসন্ধো জিনৰরো, খেমারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স থূপৰরো, গাৰুতং নভমুগ্গতোতি.
ককুসন্ধস্স ভগৰতো ৰংসো দ্ৰাৰীসতিমো.
২৫. কোণাগমনবুদ্ধৰংসো
ককুসন্ধস্স ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
কোণাগমনো নাম জিনো, লোকজেট্ঠো নরাসভো.
দসধম্মে পূরযিত্ৰান, কন্তারং সমতিক্কমি;
পৰাহিয মলং সব্বং, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
ধম্মচক্কং ¶ পৰত্তেন্তে, কোণাগমননাযকে;
তিংসকোটিসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
পাটিহীরং করোন্তে চ, পরৰাদপ্পমদ্দনে;
ৰীসতিকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
ততো ৰিকুব্বনং কত্ৰা, জিনো দেৰপুরং গতো;
ৰসতে তত্থ সম্বুদ্ধো, সিলায পণ্ডুকম্বলে.
পকরণে সত্ত দেসেন্তো, ৰস্সং ৰসতি সো মুনি;
দসকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
তস্সাপি ¶ দেৰদেৰস্স, একো আসি সমাগমো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
তিংসভিক্খুসহস্সানং ¶ , তদা আসি সমাগমো;
ওঘানমতিক্কন্তানং, ভিজ্জিতানঞ্চ মচ্চুযা.
অহং তেন সমযেন, পব্বতো নাম খত্তিযো;
মিত্তামচ্চেহি সম্পন্নো, অনন্তবলৰাহনো.
সম্বুদ্ধদস্সনং গন্ত্ৰা, সুত্ৰা ধম্মমনুত্তরং;
নিমন্তেত্ৰা সজিনসঙ্ঘং, দানং দত্ৰা যদিচ্ছকং.
পট্টুণ্ণং চীনপট্টঞ্চ, কোসেয্যং কম্বলম্পি চ;
সোৰণ্ণপাদুকঞ্চেৰ, অদাসিং সত্থুসাৰকে.
সোপি মং বুদ্ধো ব্যাকাসি, সঙ্ঘমজ্ঝে নিসীদিয;
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘অহু কপিলৰ্হযা রম্মা…পে… ¶ হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
সব্বঞ্ঞুতং গৰেসন্তো, দানং দত্ৰা নরুত্তমে;
ওহাযাহং মহারজ্জং, পব্বজিং জিনসন্তিকে [তস্স সন্তিকে (সী.)].
নগরং সোভৰতী নাম, সোভো নামাসি খত্তিযো;
ৰসতে তত্থ নগরে, সম্বুদ্ধস্স মহাকুলং.
ব্রাহ্মণো ¶ যঞ্ঞদত্তো চ, আসি বুদ্ধস্স সো পিতা;
উত্তরা নাম জনিকা, কোণাগমনস্স সত্থুনো.
তীণি ¶ ৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
তুসিতসন্তুসিতসন্তুট্ঠা, তযো পাসাদমুত্তমা.
অনূনসোল়সসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
রুচিগত্তা নাম নারী, সত্থৰাহো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, হত্থিযানেন নিক্খমি;
ছমাসং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, কোণাগমননাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
ভিয্যসো উত্তরো নাম, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সোত্থিজো নামুপট্ঠাকো, কোণাগমনস্স সত্থুনো.
সমুদ্দা ¶ উত্তরা চেৰ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, উদুম্বরোতি পৰুচ্চতি.
উগ্গো চ সোমদেৰো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
সীৰলা চেৰ সামা চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
উচ্চত্তনেন সো বুদ্ধো, তিংসহত্থসমুগ্গতো;
উক্কামুখে যথা কম্বু, এৰং রংসীহি মণ্ডিতো.
তিংসৰস্সসহস্সানি, আযু বুদ্ধস্স তাৰদে;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
ধম্মচেতিং সমুস্সেত্ৰা, ধম্মদুস্সৰিভূসিতং;
ধম্মপুপ্ফগুল়ং কত্ৰা, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
মহাৰিলাসো তস্স জনো, সিরিধম্মপ্পকাসনো;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
কোণাগমনো সম্বুদ্ধো, পব্বতারামম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতোতি.
কোণাগমনস্স ভগৰতো ৰংসো তেৰীসতিমো.
২৬. কস্সপবুদ্ধৰংসো
কোণাগমনস্স ¶ ¶ অপরেন, সম্বুদ্ধো দ্ৰিপদুত্তমো;
কস্সপো নাম গোত্তেন, ধম্মরাজা পভঙ্করো.
সঞ্ছড্ডিতং ¶ কুলমূলং, বহ্ৰন্নপানভোজনং;
দত্ৰান যাচকে দানং, পূরযিত্ৰান মানসং;
উসভোৰ আল়কং ভেত্ৰা, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
ধম্মচক্কং ¶ পৰত্তেন্তে, কস্সপে লোকনাযকে;
ৰীসকোটিসহস্সানং, পঠমাভিসমযো অহু.
চতুমাসং যদা বুদ্ধো, লোকে চরতি চারিকং;
দসকোটিসহস্সানং, দুতিযাভিসমযো অহু.
যমকং ৰিকুব্বনং কত্ৰা, ঞাণধাতুং পকিত্তযি;
পঞ্চকোটিসহস্সানং, ততিযাভিসমযো অহু.
সুধম্মা দেৰপুরে রম্মে, তত্থ ধম্মং পকিত্তযি;
তীণিকোটিসহস্সানং, দেৰানং বোধযী জিনো.
নরদেৰস্স যক্খস্স, অপরে ধম্মদেসনে;
এতেসানং অভিসমযা, গণনাতো অসঙ্খিযা.
তস্সাপি দেৰদেৰস্স, একো আসি সমাগমো;
খীণাসৰানং ৰিমলানং, সন্তচিত্তান তাদিনং.
ৰীসভিক্খুসহস্সানং, তদা আসি সমাগমো;
অতিক্কন্তভৰন্তানং, হিরিসীলেন তাদিনং.
অহং তদা মাণৰকো, জোতিপালোতি ৰিস্সুতো;
অজ্ঝাযকো মন্তধরো, তিণ্ণং ৰেদান পারগূ.
লক্খণে ¶ ইতিহাসে চ, সধম্মে পারমিং গতো;
ভূমন্তলিক্খকুসলো, কতৰিজ্জো অনাৰযো.
কস্সপস্স ভগৰতো, ঘটিকারো নামুপট্ঠাকো;
সগারৰো সপ্পতিস্সো, নিব্বুতো ততিযে ফলে.
আদায ¶ মং ঘটীকারো, উপগঞ্ছি কস্সপং জিনং;
তস্স ধম্মং সুণিত্ৰান, পব্বজিং তস্স সন্তিকে.
আরদ্ধৰীরিযো হুত্ৰা, ৰত্তাৰত্তেসু কোৰিদো;
ন ক্ৰচি পরিহাযামি, পূরেসিং জিনসাসনং.
যাৰতা বুদ্ধভণিতং, নৰঙ্গং জিনসাসনং;
সব্বং পরিযাপুণিত্ৰান, সোভযিং জিনসাসনং.
মম অচ্ছরিযং দিস্ৰা, সোপি বুদ্ধো ৰিযাকরি;
‘‘ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, অযং বুদ্ধো ভৰিস্সতি.
‘‘অহু ¶ ¶ কপিলৰ্হযা রম্মা, নিক্খমিত্ৰা তথাগতো;
পধানং পদহিত্ৰান, কত্ৰা দুক্করকারিকং.
‘‘অজপালরুক্খমূলে, নিসীদিত্ৰা তথাগতো;
তত্থ পাযাসং পগ্গয্হ, নেরঞ্জরমুপেহিতি.
‘‘নেরঞ্জরায তীরম্হি, পাযাসং পরিভুঞ্জিয;
পটিযত্তৰরমগ্গেন, বোধিমূলমুপেহিতি.
‘‘ততো পদক্খিণং কত্ৰা, বোধিমণ্ডং অনুত্তরো;
অপরাজিতট্ঠানম্হি [অপরাজিতনিসভট্ঠানে (ক.)], বোধিপল্লঙ্কমুত্তমে;
পল্লঙ্কেন নিসীদিত্ৰা, বুজ্ঝিস্সতি মহাযসো.
‘‘ইমস্স ¶ জনিকা মাতা, মাযা নাম ভৰিস্সতি;
পিতা সুদ্ধোদনো নাম, অযং হেস্সতি গোতমো.
‘‘অনাসৰা ৰীতরাগা, সন্তচিত্তা সমাহিতা;
কোলিতো উপতিস্সো চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰকা;
আনন্দো নামুপট্ঠাকো, উপট্ঠিস্সতিমং জিনং.
‘‘খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, অগ্গা হেস্সন্তি সাৰিকা;
অনাসৰা সন্তচিত্তা, ৰীতরাগা সমাহিতা;
বোধি তস্স ভগৰতো, অস্সত্থোতি পৰুচ্চতি.
‘‘চিত্তো হত্থাল়ৰকো চ, অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠকা;
নন্দমাতা চ উত্তরা, অগ্গা হেস্সন্তুপট্ঠিকা’’.
ইদং সুত্ৰান ৰচনং, অস্সমস্স মহেসিনো;
আমোদিতা নরমরূ, বুদ্ধবীজং কির অযং.
উক্কুট্ঠিসদ্দা ¶ পৰত্তন্তি, অপ্ফোটেন্তি হসন্তি চ;
কতঞ্জলী নমস্সন্তি, দসসহস্সী সদেৰকা.
‘‘যদিমস্স লোকনাথস্স, ৰিরজ্ঝিস্সাম সাসনং;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, হেস্সাম সম্মুখা ইমং.
‘‘যথা মনুস্সা নদিং তরন্তা, পটিতিত্থং ৰিরজ্ঝিয;
হেট্ঠা তিত্থে গহেত্ৰান, উত্তরন্তি মহানদিং.
‘‘এৰমেৰ ¶ ¶ মযং সব্বে, যদি মুঞ্চামিমং জিনং;
অনাগতম্হি অদ্ধানে, হেস্সাম সম্মুখা ইমং’’.
তস্সাপি ৰচনং সুত্ৰা, ভিয্যো চিত্তং পসাদযিং;
উত্তরিং ৰতমধিট্ঠাসিং, দসপারমিপূরিযা.
এৰমহং সংসরিত্ৰা, পরিৰজ্জেন্তো অনাচরং;
দুক্করঞ্চ কতং ময্হং, বোধিযাযেৰ কারণা.
নগরং বারাণসী নাম, কিকী নামাসি খত্তিযো;
ৰসতে তত্থ নগরে, সম্বুদ্ধস্স মহাকুলং.
ব্রাহ্মণো ব্রহ্মদত্তোৰ, আসি বুদ্ধস্স সো পিতা;
ধনৰতী নাম জনিকা, কস্সপস্স মহেসিনো.
দুৰে ¶ ৰস্সসহস্সানি, অগারং অজ্ঝ সো ৰসি;
হংসো যসো সিরিনন্দো, তযো পাসাদমুত্তমা.
তিসোল়সসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
সুনন্দা নাম সা নারী, ৰিজিতসেনো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে চতুরো দিস্ৰা, পাসাদেনাভিনিক্খমি;
সত্তাহং পধানচারং, অচরী পুরিসুত্তমো.
ব্রহ্মুনা যাচিতো সন্তো, কস্সপো লোকনাযকো;
ৰত্তি চক্কং মহাৰীরো, মিগদাযে নরুত্তমো.
তিস্সো চ ভারদ্ৰাজো চ, অহেসুং অগ্গসাৰকা;
সব্বমিত্তো নামুপট্ঠাকো, কস্সপস্স মহেসিনো.
অনুল়া ¶ উরুৰেল়া চ, অহেসুং অগ্গসাৰিকা;
বোধি তস্স ভগৰতো, নিগ্রোধোতি পৰুচ্চতি.
সুমঙ্গলো ¶ ঘটিকারো চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠকা;
ৰিচিতসেনা ভদ্দা [ভদ্রা (ক.)] চ, অহেসুং অগ্গুপট্ঠিকা.
উচ্চত্তনেন সো বুদ্ধো, ৰীসতিরতনুগ্গতো;
ৰিজ্জুলট্ঠীৰ আকাসে, চন্দোৰ গহপূরিতো.
ৰীসতিৰস্সসহস্সানি ¶ , আযু তস্স মহেসিনো;
তাৰতা তিট্ঠমানো সো, তারেসি জনতং বহুং.
ধম্মতল়াকং মাপযিত্ৰা, সীলং দত্ৰা ৰিলেপনং;
ধম্মদুস্সং নিৰাসেত্ৰা, ধম্মমালং ৰিভজ্জিয.
ধম্মৰিমলমাদাসং, ঠপযিত্ৰা মহাজনে;
কেচি নিব্বানং পত্থেন্তা, পস্সন্তু মে অলঙ্করং.
সীলকঞ্চুকং দত্ৰান, ঝানকৰচৰম্মিতং;
ধম্মচম্মং পারুপিত্ৰা, দত্ৰা সন্নাহমুত্তমং.
সতিফলকং দত্ৰান, তিখিণঞাণকুন্তিমং;
ধম্মখগ্গৰরং দত্ৰা, সীলসংসগ্গমদ্দনং.
তেৰিজ্জাভূসনং দত্ৰান, আৰেল়ং চতুরো ফলে;
ছল়ভিঞ্ঞাভরণং দত্ৰা, ধম্মপুপ্ফপিল়ন্ধনং.
সদ্ধম্মপণ্ডরচ্ছত্তং, দত্ৰা পাপনিৰারণং;
মাপযিত্ৰাভযং পুপ্ফং, নিব্বুতো সো সসাৰকো.
এসো ¶ হি সম্মাসম্বুদ্ধো, অপ্পমেয্যো দুরাসদো;
এসো হি ধম্মরতনো, স্ৰাক্খাতো এহিপস্সিকো.
এসো হি সঙ্ঘরতনো, সুপ্পটিপন্নো অনুত্তরো;
সব্বং তমন্তরহিতং, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারা.
মহাকস্সপো জিনো সত্থা, সেতব্যারামম্হি নিব্বুতো;
তত্থেৰস্স জিনথূপো, যোজনুব্বেধমুগ্গতোতি.
কস্সপস্স ভগৰতো ৰংসো চতুৰীসতিমো.
২৭. গোতমবুদ্ধৰংসো
অহমেতরহি ¶ ¶ সম্বুদ্ধো [বুদ্ধো (সী.)], গোতমো সক্যৰড্ঢনো;
পধানং পদহিত্ৰান, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং.
ব্রহ্মুনা ¶ যাচিতো সন্তো, ধম্মচক্কং পৰত্তযিং;
অট্ঠারসন্নং কোটীনং, পঠমাভিসমযো অহু.
ততো পরঞ্চ দেসেন্তে, নরদেৰসমাগমে;
গণনায ন ৰত্তব্বো, দুতিযাভিসমযো অহু.
ইধেৰাহং এতরহি, ওৰদিং মম অত্রজং;
গণনায ন ৰত্তব্বো, ততিযাভিসমযো অহু.
একোসি সন্নিপাতো মে, সাৰকানং মহেসিনং;
অড্ঢতেল়সসতানং, ভিক্খূনাসি সমাগমো.
ৰিরোচমানো ৰিমলো, ভিক্খুসঙ্ঘস্স মজ্ঝগো;
দদামি পত্থিতং সব্বং, মণীৰ সব্বকামদো.
ফলমাকঙ্খমানানং ¶ , ভৰচ্ছন্দজহেসিনং;
চতুসচ্চং পকাসেমি, অনুকম্পায পাণিনং.
দসৰীসসহস্সানং, ধম্মাভিসমযো অহু;
একদ্ৰিন্নং অভিসমযো, গণনাতো অসঙ্খিযো.
ৰিত্থারিকং বাহুজঞ্ঞং, ইদ্ধং ফীতং সুফুল্লিতং;
ইধ ময্হং সক্যমুনিনো, সাসনং সুৰিসোধিতং.
অনাসৰা ৰীতরাগা, সন্তচিত্তা সমাহিতা;
ভিক্খূনেকসতা সব্বে, পরিৰারেন্তি মং সদা.
ইদানি যে এতরহি, জহন্তি মানুসং ভৰং;
অপ্পত্তমানসা সেখা, তে ভিক্খূ ৰিঞ্ঞুগরহিতা.
অরিযঞ্চ সংথোমযন্তা, সদা ধম্মরতা জনা;
বুজ্ঝিস্সন্তি সতিমন্তো, সংসারসরিতং গতা.
নগরং কপিলৰত্থু মে, রাজা সুদ্ধোদনো পিতা;
ময্হং জনেত্তিকা মাতা, মাযাদেৰীতি ৰুচ্চতি.
একূনতিংসৰস্সানি ¶ , অগারং অজ্ঝহং ৰসিং;
রম্মো সুরম্মো সুভকো, তযো পাসাদমুত্তমা.
চত্তারীসসহস্সানি, নারিযো সমলঙ্কতা;
ভদ্দকঞ্চনা নাম নারী, রাহুলো নাম অত্রজো.
নিমিত্তে ¶ চতুরো দিস্ৰা, অস্সযানেন নিক্খমিং;
ছব্বস্সং ¶ পধানচারং, অচরিং দুক্করং অহং.
বারাণসিযং ¶ ইসিপতনে, চক্কং পৰত্তিতং মযা;
অহং গোতমসম্বুদ্ধো, সরণং সব্বপাণিনং.
কোলিতো উপতিস্সো চ, দ্ৰে ভিক্খূ অগ্গসাৰকা;
আনন্দো নামুপট্ঠাকো, সন্তিকাৰচরো মম;
খেমা উপ্পলৰণ্ণা চ, ভিক্খুনী অগ্গসাৰিকা.
চিত্তো হত্থাল়ৰকো চ, অগ্গুপট্ঠাকুপাসকা;
নন্দমাতা চ উত্তরা, অগ্গুপট্ঠিকুপাসিকা.
অহং অস্সত্থমূলম্হি, পত্তো সম্বোধিমুত্তমং;
ব্যামপ্পভা সদা ময্হং, সোল়সহত্থমুগ্গতা.
অপ্পং ৰস্সসতং আযু, ইদানেতরহি ৰিজ্জতি;
তাৰতা তিট্ঠমানোহং, তারেমি জনতং বহুং.
ঠপযিত্ৰান ধম্মুক্কং, পচ্ছিমং জনবোধনং;
অহম্পি নচিরস্সেৰ, সদ্ধিং সাৰকসঙ্ঘতো;
ইধেৰ পরিনিব্বিস্সং, অগ্গী ৰাহারসঙ্খযা.
তানি চ অতুলতেজানি, ইমানি চ দসবলানি [যসবলানি (অট্ঠ.)];
অযঞ্চ গুণধারণো দেহো, দ্ৰত্তিংসৰরলক্খণৰিচিত্তো.
দস দিসা পভাসেত্ৰা, সতরংসীৰ ছপ্পভা;
সব্বং তমন্তরহিস্সন্তি, ননু রিত্তা সব্বসঙ্খারাতি.
গোতমস্স ভগৰতো ৰংসো পঞ্চৰীসতিমো.
২৮. বুদ্ধপকিণ্ণককণ্ডং
অপরিমেয্যিতো ¶ ¶ কপ্পে, চতুরো আসুং ৰিনাযকা;
তণ্হঙ্করো মেধঙ্করো, অথোপি সরণঙ্করো;
দীপঙ্করো চ সম্বুদ্ধো, এককপ্পম্হি তে জিনা.
দীপঙ্করস্স ¶ অপরেন, কোণ্ডঞ্ঞো নাম নাযকো;
একোৰ এককপ্পম্হি, তারেসি জনতং বহুং.
দীপঙ্করস্স ভগৰতো, কোণ্ডঞ্ঞস্স চ সত্থুনো;
এতেসং অন্তরা কপ্পা, গণনাতো অসঙ্খিযা.
কোণ্ডঞ্ঞস্স অপরেন, মঙ্গলো নাম নাযকো;
তেসম্পি অন্তরা কপ্পা, গণনাতো অসঙ্খিযা.
মঙ্গলো চ সুমনো চ, রেৰতো সোভিতো মুনি;
তেপি বুদ্ধা এককপ্পে, চক্খুমন্তো পভঙ্করা.
সোভিতস্স ¶ অপরেন, অনোমদস্সী মহাযসো;
তেসম্পি অন্তরা কপ্পা, গণনাতো অসঙ্খিযা.
অনোমদস্সী পদুমো, নারদো চাপি নাযকো;
তেপি বুদ্ধা এককপ্পে, তমন্তকারকা মুনী.
নারদস্স অপরেন, পদুমুত্তরো নাম নাযকো;
এককপ্পম্হি উপ্পন্নো, তারেসি জনতং বহুং.
নারদস্স ভগৰতো, পদুমুত্তরস্স সত্থুনো;
তেসম্পি অন্তরা কপ্পা, গণনাতো অসঙ্খিযা.
কপ্পসতসহস্সম্হি ¶ , একো আসি মহামুনি;
পদুমুত্তরো লোকৰিদূ, আহুতীনং পটিগ্গহো.
তিংসকপ্পসহস্সম্হি, দুৰে আসুং ৰিনাযকা [আসিংসু নাযকা (স্যা. ক.)];
সুমেধো চ সুজাতো চ, ওরতো পদুমুত্তরা.
অট্ঠারসে কপ্পসতে, তযো আসুং ৰিনাযকা [আসিংসু নাযকা (স্যা. ক.)];
পিযদস্সী অত্থদস্সী, ধম্মদস্সী চ নাযকা.
ওরতো ¶ চ সুজাতস্স, সম্বুদ্ধা দ্ৰিপদুত্তমা;
এককপ্পম্হি তে বুদ্ধা, লোকে অপ্পটিপুগ্গলা.
চতুন্নৰুতিতো কপ্পে, একো আসি মহামুনি;
সিদ্ধত্থো সো লোকৰিদূ, সল্লকত্তো অনুত্তরো.
দ্ৰেনৰুতে ¶ ইতো কপ্পে, দুৰে আসুং ৰিনাযকা;
তিস্সো ফুস্সো চ সম্বুদ্ধা, অসমা অপ্পটিপুগ্গলা.
একনৰুতিতো কপ্পে, ৰিপস্সী নাম নাযকো;
সোপি বুদ্ধো কারুণিকো, সত্তে মোচেসি বন্ধনা.
একতিংসে ইতো কপ্পে, দুৰে আসুং ৰিনাযকা;
সিখী চ ৰেস্সভূ চেৰ, অসমা অপ্পটিপুগ্গলা.
ইমম্হি ভদ্দকে কপ্পে, তযো আসুং ৰিনাযকা;
ককুসন্ধো কোণাগমনো, কস্সপো চাপি নাযকো.
অহমেতরহি সম্বুদ্ধো, মেত্তেয্যো চাপি হেস্সতি;
এতেপিমে ¶ পঞ্চ বুদ্ধা, ধীরা লোকানুকম্পকা.
এতেসং ধম্মরাজূনং, অঞ্ঞেসংনেককোটিনং;
আচিক্খিত্ৰান তং মগ্গং, নিব্বুতা তে সসাৰকাতি.
বুদ্ধপকিণ্ণককণ্ডং নিট্ঠিতং.
২৯. ধাতুভাজনীযকথা
মহাগোতমো ¶ জিনৰরো, কুসিনারম্হি নিব্বুতো;
ধাতুৰিত্থারিকং আসি, তেসু তেসু পদেসতো.
একো অজাতসত্তুস্স, একো ৰেসালিযা পুরে;
একো কপিলৰত্থুস্মিং, একো চ অল্লকপ্পকে.
একো চ রামগামম্হি, একো চ ৰেঠদীপকে;
একো পাৰেয্যকে মল্লে, একো চ কোসিনারকে.
কুম্ভস্স ¶ থূপং কারেসি, ব্রাহ্মণো দোণসৰ্হযো;
অঙ্গারথূপং কারেসুং, মোরিযা তুট্ঠমানসা.
অট্ঠ সারীরিকা থূপা, নৰমো কুম্ভচেতিযো;
অঙ্গারথূপো দসমো, তদাযেৰ পতিট্ঠিতো.
উণ্হীসং চতস্সো দাঠা, অক্খকা দ্ৰে চ ধাতুযো;
অসম্ভিন্না ইমা সত্ত, সেসা ভিন্নাৰ ধাতুযো.
মহন্তা ¶ মুগ্গমত্তা চ [মুগ্গমাসাৰ (ক.)], মজ্ঝিমা ভিন্নতণ্ডুলা;
খুদ্দকা সাসপমত্তা চ, নানাৰণ্ণা চ ধাতুযো.
মহন্তা সুৰণ্ণৰণ্ণা চ, মুত্তৰণ্ণা চ মজ্ঝিমা;
খুদ্দকা মকুলৰণ্ণা চ, সোল়সদোণমত্তিকা.
মহন্তা পঞ্চ নাল়িযো, নাল়িযো পঞ্চ মজ্ঝিমা;
খুদ্দকা ছ নাল়ী চেৰ, এতা সব্বাপি ধাতুযো.
উণ্হীসং সীহল়ে দীপে, ব্রহ্মলোকে চ ৰামকং;
সীহল়ে দক্খিণক্খঞ্চ, সব্বাপেতা পতিট্ঠিতা.
একা দাঠা তিদসপুরে, একা নাগপুরে অহু;
একা গন্ধারৰিসযে, একা কলিঙ্গরাজিনো.
চত্তালীসসমা ¶ দন্তা, কেসা লোমা চ সব্বসো;
দেৰা হরিংসু একেকং, চক্কৰাল়পরম্পরা.
ৰজিরাযং ভগৰতো, পত্তো দণ্ডঞ্চ চীৰরং;
নিৰাসনং কুলঘরে, পচ্চত্থরণং কপিলৰ্হযে [সিলৰ্হযে (স্যা.)].
পাটলিপুত্তপুরম্হি, করণং কাযবন্ধনং;
চম্পাযুদকসাটিযং, উণ্ণলোমঞ্চ কোসলে.
কাসাৰং ব্রহ্মলোকে চ, ৰেঠনং তিদসে পুরে;
নিসীদনং অৰন্তীসু, রট্ঠে [দেৰরট্ঠে (স্যা.)] অত্থরণং তদা.
অরণী চ মিথিলাযং, ৰিদেহে পরিসাৰনং;
ৰাসি ¶ সূচিঘরঞ্চাপি, ইন্দপত্থপুরে তদা.
পরিক্খারা অৰসেসা, জনপদে অপরন্তকে;
পরিভুত্তানি মুনিনা, অকংসু মনুজা তদা.
ধাতুৰিত্থারিকং ¶ আসি, গোতমস্স মহেসিনো;
পাণীনং অনুকম্পায, অহু পোরাণিকং তদাতি.
ধাতুভাজনীযকথা নিট্ঠিতা.
বুদ্ধৰংসোনিট্ঠিতো.