📜
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
ৰিনযপিটকে
চূল়ৰগ্গ-অট্ঠকথা
১. কম্মক্খন্ধকং
তজ্জনীযকম্মকথা
১. চূল়ৰগ্গস্স ¶ ¶ ¶ পঠমে কম্মক্খন্ধকে তাৰ পণ্ডুকলোহিতকাতি পণ্ডুকো চেৰ লোহিতকো চাতি ছব্বগ্গিযেসু দ্ৰে জনা; তেসং নিস্সিতকাপি পণ্ডুকলোহিতকাত্ৰেৰ পঞ্ঞাযন্তি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথাতি সুট্ঠুবলৰং পটিৰদথ. অলমত্থতরাতি সমত্থতরা.
তজ্জনীযকম্মকথা নিট্ঠিতা.
অধম্মকম্মদ্ৰাদসককথা
৪. অসম্মুখা ¶ কতন্তিআদীসু সঙ্ঘধম্মৰিনযপুগ্গলসম্মুখানং ৰিনা কতং, চুদিতকং অপ্পটিপুচ্ছিত্ৰা কতং, তস্সেৰ অপ্পটিঞ্ঞায কতং. অদেসনাগামিনিযাতি পারাজিকাপত্তিযা ৰা সঙ্ঘাদিসেসাপত্তিযা ৰা. এত্থ পুরিমকেসু তীসু তিকেসু নৰ পদা অধম্মেনকতং ৰগ্গেনকতন্তি ইমেহি সদ্ধিং একেকং গহেত্ৰা নৰ তিকা ৰুত্তা. এৰং সব্বেপি দ্ৰাদস তিকা হোন্তি. পটিপক্খৰসেন সুক্কপক্খেসুপি এতেযেৰ দ্ৰাদস তিকা ৰুত্তা.
৬. অননুলোমিকেহি ¶ গিহিসংসগ্গেহীতি পব্বজিতানং অননুচ্ছৰিকেহি সহসোকিতাদীহি গিহিসংসগ্গেহি.
তিণ্ণং ¶ , ভিক্খৰে, ভিক্খূনন্তিআদি একেকেনাপি অঙ্গেন তজ্জনীযকম্মং কাতুং ৰট্টতীতি দস্সনত্থং ৰুত্তং. তজ্জনীযস্স হি ৰিসেসেন ভণ্ডনকারকত্তং অঙ্গং, নিযস্সস্স অভিণ্হাপত্তিকত্তং, পব্বাজনীযস্স কুলদূসকত্তং ৰুত্তং. ইমেসু পন তীসু অঙ্গেসু যেন কেনচি সব্বানিপি কাতুং ৰট্টতি. যদি এৰং যং চম্পেয্যক্খন্ধকে ৰুত্তং – ‘‘তজ্জনীযকম্মারহস্স নিযস্সকম্মং করোতি…পে… উপসম্পদারহং অব্ভেতি; এৰং খো উপালি অধম্মকম্মং হোতি অৰিনযকম্মং, এৰঞ্চ পন সঙ্ঘো সাতিসারো হোতী’’তি ইদং ৰিরুজ্ঝতীতি. ইদঞ্চ ন ৰিরুজ্ঝতি. কস্মা? ৰচনত্থনানত্ততো, ‘‘তজ্জনীযকম্মারহস্সা’’তি ইমস্স হি ৰচনস্স কম্মসন্নিট্ঠানং অত্থো. ‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে’’তিআদিৰচনস্স অঙ্গসম্ভৰো, তস্মা যদা সঙ্ঘেন সন্নিপতিত্ৰা ‘‘ইদং নাম ইমস্স ভিক্খুনো কম্মং করোমা’’তি সন্নিট্ঠানং কতং হোতি, তদা কম্মারহো নাম হোতি. তস্স ইমিনা লক্খণেন তজ্জনীযাদিকম্মারহস্স নিযস্সকম্মাদিকরণং ¶ অধম্মকম্মঞ্চেৰ অৰিনযকম্মঞ্চাতি ৰেদিতব্বং. যস্স পন ভণ্ডনকারকাদীসু অঙ্গেসু অঞ্ঞতরং অঙ্গং অত্থি, তস্স আকঙ্খমানো সঙ্ঘো যথানুঞ্ঞাতেসু অঙ্গেসু চ কম্মেসু চ যেন কেনচি অঙ্গেন যংকিঞ্চি কম্মং ৰৰত্থপেত্ৰা তং ভিক্খুং কম্মারহং কত্ৰা কম্মং করেয্য. অযমেত্থ ৰিনিচ্ছযো. এৰং পুব্বেনাপরং সমেতি.
তত্থ কিঞ্চাপি তজ্জনীযকম্মে ভণ্ডনকারকৰসেন কম্মৰাচা ৰুত্তা, অথ খো বালস্স অব্যত্তস্স আপত্তিবহুলস্স তজ্জনীযকম্মং করোন্তেন বালঅব্যত্তৰসেনেৰ কম্মৰাচা কাতব্বা ¶ . এৰঞ্হি ভূতেন ৰত্থুনা কতং কম্মং হোতি, ন চ অঞ্ঞস্স কম্মস্স ৰত্থুনা. কস্মা? যস্মা ইদম্পি অনুঞ্ঞাতন্তি. এস নযো সব্বত্থ. অট্ঠারস সম্মাৰত্তনৰত্থূনি পারিৰাসিকক্খন্ধকে ৰণ্ণযিস্সাম.
অধম্মকম্মদ্ৰাদসককথা নিট্ঠিতা.
নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকাদিকথা
৮. লোমং ¶ পাতেন্তীতি পন্নলোমা হোন্তি; ভিক্খূ অনুৰত্তন্তীতি অত্থো. নেত্থারং ৰত্তন্তীতি নিত্থরন্তানং এতন্তি নেত্থারং; যেন সক্কা নিস্সারণা নিত্থরিতুং, তং অট্ঠারসৰিধং সম্মাৰত্তনং ৰত্তন্তীতি অত্থো. কিত্তকং কালং ৰত্তং পূরেতব্বন্তি? দস ৰা পঞ্চ ৰা দিৰসানি. ইমস্মিঞ্হি কম্মক্খন্ধকে এত্তকেন ৰত্তং পূরিতমেৰ হোতি.
নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকাদিকথা নিট্ঠিতা.
নিযস্সকম্মকথা
১১. সেয্যসকৰত্থুস্মিং – অপিস্সু ভিক্খূ পকতাতি অপিস্সু ভিক্খূ নিচ্চং ব্যাৰটা হোন্তি. সেসং তজ্জনীযে ৰুত্তসদিসমেৰ.
নিযস্সকম্মকথা নিট্ঠিতা.
পব্বাজনীযকম্মকথা
২১. অস্সজিপুনব্বসুকৰত্থু সঙ্ঘাদিসেসৰণ্ণনাযং ৰুত্তং.
২৭. কাযিকেন দৰেনাতিআদীসু পনেত্থ কাযিকো দৰো নাম কাযকীল়া ৰুচ্চতি. সেসপদদ্ৰযেপি এসেৰ নযো. কাযিকো অনাচারো নাম কাযদ্ৰারে পঞ্ঞত্তসিক্খাপদৰীতিক্কমো ৰুচ্চতি ¶ . সেসদ্ৰযেপি এসেৰ নযো. কাযিকং উপঘাতিকং নাম কাযদ্ৰারে পঞ্ঞত্তসিক্খাপদস্স অসিক্খনভাৰেন উপহননং ৰুচ্চতি; নাসনং ৰিনাসনন্তি অত্থো. সেসদ্ৰযেপি ¶ এসেৰ নযো. কাযিকো মিচ্ছাজীৰো নাম পটিক্খিত্তৰেজ্জকম্মাদিৰসেন তেলপচনঅরিট্ঠপচনাদীনি. ৰাচসিকো মিচ্ছাজীৰো নাম গিহীনং সাসনসম্পটিচ্ছনারোচনাদীনি. কাযিকৰাচসিকো নাম তদুভযং. সেসং তজ্জনীযে ৰুত্তনযমেৰ.
পব্বাজনীযকম্মকথা নিট্ঠিতা.
পটিসারণীযকম্মকথা
৩৩. সুধম্মৰত্থুস্মিং পন – অনপলোকেত্ৰাতি ন আপুচ্ছিত্ৰা. এতদৰোচাতি কিং তে গহপতি থেরানং পটিযত্তন্তি সব্বং ৰিৰরাপেত্ৰা দিস্ৰা এতং অৰোচ. একা চ খো ইধ নত্থি যদিদং তিলসংগুল়িকাতি যা অযং তিলসক্খলিকা নাম ৰুচ্চতি, সা নত্থীতি অত্থো. তস্স কির গহপতিনো ¶ ৰংসে আদিম্হি একো পূৰিযো অহোসি. তেন নং থেরো জাতিযা খুংসেতুকামো এৰমাহ. যদেৰ কিঞ্চীতি এৰং বহুং বুদ্ধৰচনং রতনং পহায কিঞ্চিদেৰ তিলসংগুল়িকাৰচনং ভাসিতং. কুক্কুটপোতকউদাহরণেন ইদং দস্সেতি ‘‘যথা সো নেৰ কাকৰস্সিতং ন কুক্কুটৰস্সিতং অকাসি, এৰং তযাপি নেৰ ভিক্খুৰচনং ন গিহিৰচনং ৰুত্ত’’ন্তি.
পটিসারণীযকম্মকথা নিট্ঠিতা.
অধম্মকম্মাদিদ্ৰাদসককথা
৩৭. অসম্মুখা কতন্তিআদযো তিকা ৰুত্তপ্পকারা এৰ.
৩৯. অঙ্গসমন্নাগমো পুরিমেহি অসদিসো. তত্থ যথা লাভং ন লভন্তি; এৰং পরিসক্কন্তো পরক্কমন্তো অলাভায পরিসক্কতি নাম. এস নযো অনত্থাদীসু. তত্থ অনত্থোতি অত্থভঙ্গো. অনাৰাসোতি তস্মিং ঠানে অৰসনং. গিহীনং বুদ্ধস্স অৰণ্ণন্তি গিহীনং সন্তিকে বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি. ধম্মিকং পটিস্সৰং ন সচ্চাপেতীতি যথা সচ্চো হোতি, এৰং ¶ ন করোতি; ৰস্সাৰাসং পটিস্সুণিত্ৰা ন গচ্ছতি, অঞ্ঞং ৰা এৰরূপং করোতি. পঞ্চন্নং ভিক্খৰেতিআদি একঙ্গেনপি কম্মারহভাৰদস্সনত্থং ৰুত্তং. সেসমেত্থ উত্তানত্থঞ্চেৰ, তজ্জনীযে চ ৰুত্তনযমেৰ.
অধম্মকম্মাদিদ্ৰাদসককথা নিট্ঠিতা.
আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মকথা
৪৬. ছন্নৰত্থুস্মিং ¶ – আৰাসপরম্পরঞ্চ ভিক্খৰে সংসথাতি সব্বাৰাসেসু আরোচেথ.
৫০. ভণ্ডনকারকোতিআদীসু ভণ্ডনাদিপচ্চযা আপন্নং আপত্তিং রোপেত্ৰা তস্সা অদস্সনেযেৰ কম্মং কাতব্বং. তিকা ৰুত্তপ্পকারা এৰ.
৫১. সম্মাৰত্তনাযং পনেত্থ তেচত্তালীস ৰত্তানি. তত্থ ন অনুদ্ধংসেতব্বোতি ন চোদেতব্বো. ন ভিক্খু ভিক্খূহীতি অঞ্ঞো ভিক্খু অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি ন ভিন্দিতব্বো. ন গিহিদ্ধজোতি ওদাতৰত্থানি অচ্ছিন্নদসপুপ্ফদসানি চ ন ধারেতব্বানি. ন তিত্থিযদ্ধজোতি কুসচীরাদীনি ন ধারেতব্বানি. ন আসাদেতব্বোতি ন অপসাদেতব্বো. অন্তো ৰা বহি ৰাতি ৰিহারস্স অন্তো ৰা বহি ৰা. ন তিত্থিযাদিপদত্তযং উত্তানমেৰ ¶ . সেসং সব্বং পারিৰাসিকক্খন্ধকে ৰণ্ণযিস্সাম. সেসং তজ্জনীযে ৰুত্তনযমেৰ. আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মং ইমিনা সদিসমেৰ.
৬৫. অরিট্ঠৰত্থু খুদ্দকৰণ্ণনাযং ৰুত্তং. ‘‘ভণ্ডনকারকো’’তিআদীসু যং দিট্ঠিং নিস্সায ভণ্ডনাদীনি করোতি, তস্সা অপ্পটিনিস্সগ্গেযেৰ কম্মং কাতব্বং. সেসং তজ্জনীযে ৰুত্তনযমেৰ. সম্মাৰত্তনাযম্পি হি ইধ তেচত্তালীসংযেৰ ৰত্তানীতি.
আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মকথা নিট্ঠিতা.
কম্মক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. পারিৰাসিকক্খন্ধকং
পারিৰাসিকৰত্তকথা
৭৫. পারিৰাসিকক্খন্ধকে ¶ ¶ – পারিৰাসিকাতি পরিৰাসং পরিৰসন্তা. তত্থ চতুব্বিধো পরিৰাসো – অপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসো, পটিচ্ছন্নপরিৰাসো, সুদ্ধন্তপরিৰাসো, সমোধানপরিৰাসোতি. তেসু ‘‘যো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞোপি অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ইমস্মিং ধম্মৰিনযে আকঙ্খতি পব্বজ্জং, আকঙ্খতি উপসম্পদং, তস্স চত্তারো মাসে পরিৰাসো দাতব্বো’’তি (মহাৰ. ৮৬) এৰং মহাখন্ধকে ৰুত্তো তিত্থিযপরিৰাসো অপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসো নাম. তত্থ যং ৰত্তব্বং তং ৰুত্তমেৰ. অযং ¶ পন ইধ অনধিপ্পেতো. সেসা তযো যেন সঙ্ঘাদিসেসাপত্তি আপন্না চেৰ হোতি পটিচ্ছাদিতা চ, তস্স দাতব্বা. তেসু যং ৰত্তব্বং তং সমুচ্চযক্খন্ধকে ৰক্খাম. এতে পন ইধ অধিপ্পেতা. তস্মা এতেসু যংকিঞ্চি পরিৰাসং পরিৰসন্তা ‘‘পারিৰাসিকা’’তি ৰেদিতব্বা.
পকতত্তানং ভিক্খূনন্তি ঠপেত্ৰা নৰকতরং পারিৰাসিকং অৰসেসানং অন্তমসো মূলাযপটিকস্সনারহাদীনম্পি. অভিৰাদনপচ্চুট্ঠানন্তি যং তে অভিৰাদনাদিং করোন্তি, তং সাদিযন্তি, সম্পটিচ্ছন্তি; ন পটিক্খিপন্তীতি অত্থো. তত্থ সামীচিকম্মন্তি ঠপেত্ৰা অভিৰাদনাদীনি অঞ্ঞস্স অনুচ্ছৰিকস্স বীজনৰাতদানাদিনো আভিসমাচারিকস্সেতং অধিৰচনং. আসনাভিহারন্তি আসনস্স অভিহরণং, আসনং গহেত্ৰা অভিগমনং পঞ্ঞাপনমেৰ ৰা. সেয্যাভিহারেপি এসেৰ নযো. পাদোদকন্তি পাদধোৰনউদকং. পাদপীঠন্তি ধোতপাদট্ঠপনকং. পাদকথলিকন্তি অধোতপাদট্ঠপনকং পাদঘংসনং ৰা. আপত্তি দুক্কটস্সাতি সদ্ধিৰিহারিকানম্পি সাদিযন্তস্স দুক্কটমেৰ, তস্মা তে ৰত্তব্বা – ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, ময্হং ৰত্তং মা করোথ, মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছথা’’তি. সচে সদ্ধাপব্বজিতা কুলপুত্তা ‘‘তুম্হে, ভন্তে, তুম্হাকং ¶ ৰিনযকম্মং করোথা’’তি ৰত্ৰা ৰত্তং করোন্তি, গামপ্পৰেসনম্পি আপুচ্ছন্তিযেৰ, ৰারিতকালতো পট্ঠায অনাপত্তি. মিথু যথাৰুড্ঢন্তি পারিৰাসিকভিক্খূনং অঞ্ঞমঞ্ঞং যো যো ৰুড্ঢো তেন তেন নৰকতরস্স সাদিতুং.
পঞ্চ ¶ যথাৰুড্ঢন্তি পকতত্তেহিপি সদ্ধিং ৰুড্ঢপটিপাটিযা এৰ. তস্মা পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে হত্থপাসে নিসীদিতুং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘পাল়িযা অনিসীদিত্ৰা পাল়িং ৰিহায হত্থপাসং অমুঞ্চন্তেন নিসীদিতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. পারিসুদ্ধিউপোসথে করীযমানে সঙ্ঘনৰকট্ঠানে নিসীদিত্ৰা তত্থেৰ ¶ নিসিন্নেন অত্তনো পাল়িযা পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো. পৰারণাযপি সঙ্ঘনৰকট্ঠানে নিসীদিত্ৰা তত্থেৰ নিসিন্নেন অত্তনো পাল়িযা পৰারেতব্বং. সঙ্ঘেন ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ভাজীযমানং ৰস্সিকসাটিকম্পি অত্তনো পত্তট্ঠানে গহেতুং ৰট্টতি.
ওণোজনন্তি ৰিস্সজ্জনং ৰুচ্চতি. সচে হি পারিৰাসিকস্স দ্ৰে তীণি উদ্দেসভত্তাদীনি পাপুণন্তি, অঞ্ঞা চস্স পুগ্গলিকভত্তপচ্চাসা হোতি, তানি পটিপাটিযা গহেত্ৰা ‘‘ভন্তে, হেট্ঠা গাহেথ, অজ্জ ময্হং ভত্তপচ্চাসা অত্থি, স্ৰে গণ্হিস্সামী’’তি ৰত্ৰা ৰিস্সজ্জেতব্বানি. এৰং তানি পুনদিৰসেসু গণ্হিতুং লভতি. পুনদিৰসে সব্বপঠমং এতস্স দাতব্বন্তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. যদি পন ন গণ্হাতি ন ৰিস্সজ্জেতি, পুনদিৰসে ন লভতি, ইদং ওণোজনং নাম পারিৰাসিকস্সেৰ ওদিস্স অনুঞ্ঞাতং. কস্মা? তস্স হি সঙ্ঘনৰকট্ঠানে নিসিন্নস্স ভত্তগ্গে যাগুখজ্জকাদীনি পাপুণন্তি ৰা ন ৰা, তস্মা সো ‘‘ভিক্খাহারেন মা কিলমিত্থা’’তি ইদমস্স সঙ্গহকরণত্থায ওদিস্স অনুঞ্ঞাতং.
ভত্তন্তি আগতাগতেহি ৰুড্ঢপটিপাটিযা গহেত্ৰা গন্তব্বং ৰিহারে সঙ্ঘস্স চতুস্সালভত্তং, এতং যথাৰুড্ঢং লভতি. পাল়িযা পন গন্তুং ৰা ঠাতুং ৰা ন লভতি, তস্মা পাল়িতো ওসক্কিত্ৰা হত্থপাসে ঠিতেন হত্থং পসারেত্ৰা যথা সেনো নিপতিত্ৰা গণ্হাতি, এৰং গণ্হিতব্বং. আরামিকসমণুদ্দেসেহি আহরাপেতুং ন লভতি. সচে সযমেৰ আহরন্তি, ৰট্টতি. রঞ্ঞো মহাপেল়ভত্তেপি এসেৰ নযো. চতুস্সালভত্তে পন সচে ওণোজনং কত্তুকামো হোতি, অত্তনো অত্থায উক্খিত্তে পিণ্ডে ‘‘অজ্জ মে ভত্তং অত্থি, স্ৰে গণ্হিস্সামী’’তি ৰত্তব্বং. পুনদিৰসে দ্ৰে পিণ্ডে লভতীতি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. উদ্দেসভত্তাদীনিপি পাল়িতো ওসক্কিত্ৰাৰ ¶ গহেতব্বানি. যত্থ পন নিসীদাপেত্ৰা পরিৰিসন্তি, তত্থ সামণেরানং জেট্ঠকেন ভিক্খূনং সঙ্ঘনৰকেন হুত্ৰা নিসীদিতব্বং.
৭৬. ইদানি ¶ ¶ যা অযং সম্মাৰত্তনা ৰুত্তা, তত্থ ন উপসম্পাদেতব্বন্তি উপজ্ঝাযেন হুত্ৰা ন উপসম্পাদেতব্বং; ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা পন উপসম্পাদেতুং ৰট্টতি. আচরিযেন হুত্ৰাপি কম্মৰাচা ন সাৰেতব্বা, অঞ্ঞস্মিং অসতি ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা সাৰেতুং ৰট্টতি. ন নিস্সযোতি আগন্তুকানং নিস্সযো ন দাতব্বো. যেহিপি পকতিযাৰ নিস্সযো গহিতো, তে ৰত্তব্বা – ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, অসুকত্থেরস্স নাম সন্তিকে নিস্সযং গণ্হথ, ময্হং ৰত্তং মা করোথ, মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছথা’’তি. সচে এৰং ৰুত্তেপি করোন্তিযেৰ, ৰারিতকালতো পট্ঠায করোন্তেসুপি অনাপত্তি.
ন সামণেরোতি অঞ্ঞো সামণেরো ন গহেতব্বো. উপজ্ঝং দত্ৰা গহিতসামণেরাপি ৰত্তব্বা – ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, ময্হং ৰত্তং মা করোথ, মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছথা’’তি. সচে এৰং ৰুত্তেপি করোন্তিযেৰ, ৰারিতকালতো পট্ঠায করোন্তেসুপি অনাপত্তি. ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি নাম আধিপচ্চট্ঠানভূতাতি পটিক্খিত্তা, তস্মা ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰত্তব্বং – ‘‘ভন্তে, অহং ৰিনযকম্মং করোমি, ভিক্খুনোৰাদকং জানাথা’’তি, পটিবলস্স ৰা ভিক্খুস্স ভারো কাতব্বো. আগতা ভিক্খুনিযো ‘‘সঙ্ঘসন্তিকং গচ্ছথ, সঙ্ঘো ৰো ওৰাদদাযকং জানিস্সতী’’তি ৰা ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, অসুকভিক্খুস্স নাম সন্তিকং গচ্ছথ, সো ৰো ওৰাদং দস্সতী’’তি ৰা ৰত্তব্বা.
সা আপত্তীতি সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পরিৰাসে দিন্নে সুক্কৰিস্সট্ঠি নাপজ্জিতব্বা. অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকাতি কাযসংসগ্গাদিগরুকাপত্তি. ততো ৰা পাপিট্ঠতরাতি পারাজিকাপত্তি; সত্তসু হি আপত্তীসু দুব্ভাসিতাপত্তি পাপিট্ঠা; দুক্কটাপত্তি পাপিট্ঠতরা; দুক্কটাপত্তি পাপিট্ঠা, পাটিদেসনীযাপত্তি পাপিট্ঠতরাতি এৰং পাচিত্তিযথুল্লচ্চযসঙ্ঘাদিসেসপারাজিকাপত্তীসু নযো নেতব্বো. তাসং ৰত্থূসুপি দুব্ভাসিতৰত্থু পাপিট্ঠং, দুক্কটৰত্থু পাপিট্ঠতরন্তি পুরিমনযেনেৰ ভেদো ৰেদিতব্বো. পণ্ণত্তিৰজ্জসিক্খাপদে পন ৰত্থুপি আপত্তিপি পাপিট্ঠা. লোকৰজ্জে ¶ উভযম্পি পাপিট্ঠতরং.
কম্মন্তি ¶ পরিৰাসকম্মৰাচা ৰুচ্চতি. তং কম্মং ‘‘অকতং দুক্কট’’ন্তিআদীহি ৰা ‘‘কিং ইদং কম্মং নাম কসিকম্মং গোরক্খকম্ম’’ন্তিআদীহি ৰা ৰচনেহি ন গরহিতব্বং. কম্মিকাতি যেহি ভিক্খূহি কম্মং কতং, তে ৰুচ্চন্তি, তে ‘‘বালা অব্যত্তা’’তিআদীহি ৰচনেহি ন গরহিতব্বা. ন ¶ সৰচনীযং কাতব্বন্তি পলিবোধত্থায ৰা পক্কোসনত্থায ৰা সৰচনীযং ন কাতব্বং, পলিবোধত্থায হি করোন্তো ‘‘অহং আযস্মন্তং ইমস্মিং ৰত্থুস্মিং সৰচনীযং করোমি, ইমম্হা আৰাসা একপদম্পি মা পক্কামি, যাৰ ন তং অধিকরণং ৰূপসন্তং হোতী’’তি এৰং করোতি. পক্কোসনত্থায করোন্তো ‘‘অহং তে সৰচনীযং করোমি, এহি মযা সদ্ধিং ৰিনযধরানং সম্মুখীভাৰং গচ্ছামা’’তি এৰং করোতি; তদুভযম্পি ন কাতব্বং.
ন অনুৰাদোতি ৰিহারে জেট্ঠকট্ঠানং ন কাতব্বং. পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰা ধম্মজ্ঝেসকেন ৰা ন ভৰিতব্বং. নাপি তেরসসু সম্মুতীসু একসম্মুতিৰসেনাপি ইস্সরিযকম্মং কাতব্বং. ন ওকাসোতি ‘‘করোতু মে আযস্মা ওকাসং, অহং তং ৰত্তুকামো’’তি এৰং পকতত্তস্স ওকাসো ন কারেতব্বো, ৰত্থুনা ৰা আপত্তিযা ৰা ন চোদেতব্বো, ‘‘অযং পুব্বে তে দোসো’’তি ন সারেতব্বো. ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্বন্তি অঞ্ঞমঞ্ঞং যোজেত্ৰা কলহো ন কারেতব্বো.
পুরতোতি সঙ্ঘত্থেরেন হুত্ৰা পুরতো ন গন্তব্বং, দ্ৰাদসহত্থং উপচারং মুঞ্চিত্ৰা এককেন গন্তব্বং. নিসীদনেপি এসেৰ নযো. আসনপরিযন্তোতি ভত্তগ্গাদীসু সঙ্ঘনৰকাসনং ৰুচ্চতি; স্ৰাস্স দাতব্বো, তত্থ নিসীদিতব্বং. সেয্যাপরিযন্তোতি সেয্যানং পরিযন্তো, সব্বলামকং মঞ্চপীঠং. অযঞ্হি ৰস্সগ্গেন অত্তনো পত্তট্ঠানে সেয্যং গহেতুং ন লভতি. সব্বভিক্খূহি ¶ ৰিচিনিত্ৰা গহিতাৰসেসা মঙ্কুলগূথভরিতা ৰেত্তলতাদিৰিনদ্ধা লামকসেয্যা অস্স দাতব্বা. ৰিহারপরিযন্তোতি যথা চ সেয্যা, এৰং ৰসনআৰাসোপি ৰস্সগ্গেন অত্তনো পত্তট্ঠানে তস্স ন ৰট্টতি. সব্বভিক্খূহি ৰিচিনিত্ৰা গহিতাৰসেসা পন রজোহতভূমি জতুকমূসিকভরিতা পণ্ণসালা অস্স দাতব্বা. সচে পকতত্তা সব্বে রুক্খমূলিকা অব্ভোকাসিকা চ হোন্তি, ছন্নং ন উপেন্তি, সব্বেপি এতেহি ৰিস্সট্ঠাৰাসা নাম হোন্তি. তেসু যং ইচ্ছতি, তং লভতি. ৰস্সূপনাযিকদিৰসে পচ্চযং একপস্সে ঠত্ৰা ৰস্সগ্গেন গণ্হিতুং লভতি. সেনাসনং ন লভতি, নিবদ্ধৰস্সাৰাসিকং সেনাসনং গণ্হিতুকামেন ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা গহেতব্বং.
তেন ¶ ¶ চ সো সাদিতব্বোতি যং অস্স আসনাদিপরিযন্তং ভিক্খূ দেন্তি, সো এৰ সাদিতব্বো. পুরেসমণেন ৰা পচ্ছাসমণেন ৰাতি ঞাতিপৰারিতট্ঠানে ‘‘এত্তকে ভিক্খূ গহেত্ৰা আগচ্ছথা’’তি নিমন্তিতেন ‘‘ভন্তে, অসুকং নাম কুলং ভিক্খূ নিমন্তেসি, এথ তত্থ গচ্ছামা’’তি এৰং সংৰিধায ভিক্খূ পুরেসমণে ৰা পচ্ছাসমণে ৰা কত্ৰা ন গন্তব্বং. ‘‘ভন্তে, অসুকস্মিং নাম গামে মনুস্সা ভিক্খূনং আগমনং ইচ্ছন্তি, সাধু ৰতস্স সচে তেসং সঙ্গহং করেয্যাথা’’তি এৰং পন পরিযাযেন কথেতুং ৰট্টতি.
ন আরঞ্ঞিকঙ্গন্তি আগতাগতানং আরোচেতুং হরাযমানেন আরঞ্ঞিকধুতঙ্গং ন সমাদাতব্বং. যেনাপি পকতিযা সমাদিন্নং, তেন দুতিযং ভিক্খুং গহেত্ৰা অরঞ্ঞে অরুণং উট্ঠাপেতব্বং, ন চ এককেন ৰত্থব্বং. তথা ভত্তগ্গাদীসু আসনপরিযন্তে নিসজ্জায হরাযমানেন পিণ্ডপাতিকধুতঙ্গম্পি ন সমাদাতব্বং. যো পন পকতিযাৰ পিণ্ডপাতিকো ¶ তস্স পটিসেধো নত্থি.
ন চ তপ্পচ্চযাতি ‘‘নীহটভত্তো হুত্ৰা ৰিহারেযেৰ নিসীদিত্ৰা ভুঞ্জন্তো রত্তিযো গণযিস্সামি, গচ্ছতো মে ভিক্খুং দিস্ৰা অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো সিযা’’তি ইমিনা কারণেন পিণ্ডপাতো ন নীহরাপেতব্বো. মা মং জানিংসূতি ‘‘মা মং একভিক্খুপি জানাতূ’’তি চ ইমিনা অজ্ঝাসযেন ৰিহারে সামণেরেহি পচাপেত্ৰা ভুঞ্জিতুম্পি ন লভতি. গামং পিণ্ডায পৰিসিতব্বমেৰ. গিলানস্স পন নৰকম্মআচরিযুপজ্ঝাযকিচ্চাদিপসুতস্স ৰা ৰিহারেযেৰ অচ্ছিতুং ৰট্টতি. সচেপি গামে অনেকসতা ভিক্খূ ৰিচরন্তি, ন সক্কা হোতি আরোচেতুং, গামকাৰাসং গন্ত্ৰা সভাগট্ঠানে ৰসিতুং ৰট্টতি.
আগন্তুকেনাতি কঞ্চি ৰিহারং গতেন তত্থ ভিক্খূনং আরোচেতব্বং. সচে সব্বে একট্ঠানে ঠিতে পস্সতি, একট্ঠানে ঠিতেনেৰ আরোচেতব্বং. অথ রুক্খমূলাদীসু ৰিসুং ৰিসুং ঠিতা হোন্তি, তত্থ তত্থ গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং. সঞ্চিচ্চ অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চ হোতি, ৰত্তভেদে চ দুক্কটং. অথ ৰিচিনন্তো একচ্চে ন পস্সতি, রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদদুক্কটং.
আগন্তুকস্সাতি ¶ অত্তনো ৰসনৰিহারং আগতস্সাপি একস্স ৰা বহূনং ৰা ৰুত্তনযেনেৰ আরোচেতব্বং ¶ . রত্তিচ্ছেদৰত্তভেদাপি চেত্থ ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বা. সচে আগন্তুকা মুহুত্তং ৰিস্সমিত্ৰা ৰা অৰিস্সমিত্ৰা এৰ ৰা ৰিহারমজ্ঝেন গচ্ছন্তি, তেসম্পি আরোচেতব্বং. সচে তস্স অজানন্তস্সেৰ গচ্ছন্তি, অযঞ্চ পন গতকালে জানাতি, গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং. সম্পাপুণিতুং অসক্কোন্তস্স রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদদুক্কটং. যেপি অন্তোৰিহারং অপ্পৰিসিত্ৰা উপচারসীমং ওক্কমিত্ৰা গচ্ছন্তি, অযঞ্চ নেসং ছত্তসদ্দং ৰা উক্কাসিতসদ্দং ৰা খিপিতসদ্দং ৰা সুত্ৰাৰ আগন্তুকভাৰং জানাতি, গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং ¶ . গতকালে জানন্তেনপি অনুবন্ধিত্ৰা আরোচেতব্বমেৰ. সম্পাপুণিতুং অসক্কোন্তস্স রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদদুক্কটং. যোপি রত্তিংযেৰ আগন্ত্ৰা রত্তিংযেৰ গচ্ছতি, সোপিস্স রত্তিচ্ছেদং করোতি, অঞ্ঞাতত্তা পন ৰত্তভেদদুক্কটং নত্থি. সচে অজানিত্ৰাৰ অব্ভানং করোতি, অকতমেৰ হোতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. তস্মা অধিকা রত্তিযো গহেত্ৰা কাতব্বং, অযং অপণ্ণকপটিপদা.
নদীআদীসু নাৰায গচ্ছন্তম্পি পরতীরে ঠিতম্পি আকাসেন গচ্ছন্তম্পি পব্বততলঅরঞ্ঞাদীসু দূরে ঠিতম্পি ভিক্খুং দিস্ৰা সচে ‘‘ভিক্খূ’’তি ৰৰত্থানং অত্থি, নাৰাদীহি ৰা গন্ত্ৰা মহাসদ্দং কত্ৰা ৰা ৰেগেন অনুবন্ধিত্ৰা ৰা আরোচেতব্বং, অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদদুক্কটঞ্চ. সচে ৰাযমন্তোপি সম্পাপুণিতুং ৰা সাৰেতুং ৰা ন সক্কোতি, রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদদুক্কটং. সঙ্ঘসেনাভযত্থেরো পন ৰিসযাৰিসযেন কথেতি – ‘‘ৰিসযে কির অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদদুক্কটঞ্চ হোতি, অৰিসযে পন উভযম্পি নত্থী’’তি. করৰীকতিস্সত্থেরো ‘‘সমণো অযন্তি ৰৰত্থানমেৰ পমাণং, সচেপি অৰিসযো হোতি, ৰত্তভেদদুক্কটমেৰ নত্থি, রত্তিচ্ছেদো পন হোতিযেৰা’’তি আহ.
উপোসথেতি ‘‘উপোসথং সম্পাপুণিস্সামা’’তি আগন্তুকা ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, ইদ্ধিযা গচ্ছন্তাপি উপোসথভাৰং ঞত্ৰা ওতরিত্ৰা উপোসথং করোন্তি, তস্মা আগন্তুকসোধনত্থং উপোসথদিৰসে আরোচেতব্বং. পৰারণাযপি এসেৰ নযো. গিলানোতি গন্তুং অসমত্থো. দূতেনাতি এত্থ অনুপসম্পন্নং পেসেতুং ন ৰট্টতি, ভিক্খুং পেসেত্ৰা আরোচাপেতব্বং.
অভিক্খুকো ¶ আৰাসোতি সুঞ্ঞৰিহারো; যত্থ একোপি ভিক্খু নত্থি, তত্থ ৰাসত্থায ন গন্তব্বং. ন হি তত্থ ৰুত্থরত্তিযো গণনূপিকা হোন্তি, পকতত্তেন পন সদ্ধিং ৰট্টতি. দসৰিধন্তরাযে ¶ পন সচেপি ¶ রত্তিযো গণনূপিকা ন হোন্তি, অন্তরাযতো পরিমুচ্চনত্থায গন্তব্বমেৰ. তেন ৰুত্তং – ‘‘অঞ্ঞত্র অন্তরাযা’’তি. নানাসংৰাসকেহি সদ্ধিং ৰিনযকম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. তেসং অনারোচনেপি রত্তিচ্ছেদো নত্থি, অভিক্খুকাৰাসসদিসমেৰ হোতি. তেন ৰুত্তং – ‘‘যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা’’তি. সেসং উপোসথক্খন্ধকে ৰুত্তনযমেৰ.
৮১. একচ্ছন্নে আৰাসেতিআদীসু আৰাসো নাম ৰসনত্থায কতসেনাসনং. অনাৰাসো নাম চেতিযঘরং বোধিঘরং সম্মুঞ্জনিঅট্টকো দারুঅট্টকো পানীযমাল়ো ৰচ্চকুটি দ্ৰারকোট্ঠকোতি এৰমাদি. ততিযপদেন তদুভযম্পি গহিতং. এতেসু যত্থ কত্থচি একচ্ছন্নে ছদনতো উদকপতনট্ঠানপরিচ্ছিন্নে ওকাসে উক্খিত্তকো ৰসিতুং ন লভতি. ‘‘পারিৰাসিকো পন অন্তোআৰাসেযেৰ ন লভতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ‘‘অৰিসেসেন উদকপাতেন ৰারিত’’ন্তি ৰুত্তং. কুরুন্দিযং ‘‘এতেসু এত্তকেসু পঞ্চৰণ্ণচ্ছদনবদ্ধট্ঠানেসু পারিৰাসিকস্স চ উক্খিত্তকস্স চ পকতত্তেন সদ্ধিং উদকপাতেন ৰারিত’’ন্তি ৰুত্তং. তস্মা নানূপচারেপি একচ্ছন্নে ন ৰট্টতি. সচে পনেত্থ তদহুপসম্পন্নেপি পকতত্তে পঠমং পৰিসিত্ৰা নিপন্নে সট্ঠিৰস্সোপি পারিৰাসিকো পচ্ছা পৰিসিত্ৰা জানন্তো নিপজ্জতি, রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদদুক্কটঞ্চ. অজানন্তস্স রত্তিচ্ছেদোৰ ন ৰত্তভেদদুক্কটং. সচে পন তস্মিং পঠমং নিপন্নে পচ্ছা পকতত্তো পৰিসিত্ৰা নিপজ্জতি, পারিৰাসিকো চ জানাতি, রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদদুক্কটঞ্চ. নো চে জানাতি, রত্তিচ্ছেদোৰ ন ৰত্তভেদদুক্কটং.
ৰুট্ঠাতব্বং নিমন্তেতব্বোতি তদহুপসম্পন্নম্পি দিস্ৰা ৰুট্ঠাতব্বমেৰ; ৰুট্ঠায চ ‘‘অহং ইমিনা সুখনিসিন্নো ৰুট্ঠাপিতো’’তি পরম্মুখেন ন গন্তব্বং, ‘‘ইদং আচরিয-আসনং, এত্থ নিসীদথা’’তি এৰং নিমন্তেতব্বোযেৰ. নৰকেন পন ‘‘মহাথেরং ওবদ্ধং করোমী’’তি পারিৰাসিকত্থেরস্স সন্তিকং ন গন্তব্বং. একাসনেতি সমানৰস্সিকাসনে মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা ¶ . ন ছমাযং নিসিন্নেতি পকতত্তে ভূমিযং নিসিন্নে ইতরেন অন্তমসো তিণসন্থারেপি উচ্চতরে ৰালিকাতলেপি ৰা ন নিসীদিতব্বং, দ্ৰাদসহত্থং পন উপচারং ¶ মুঞ্চিত্ৰা নিসীদিতুং ৰট্টতি. একচঙ্কমেতি সহাযেন ৰিয সদ্ধিং চঙ্কমন্তো একস্মিং চঙ্কমে.
ছমাযং চঙ্কমন্তন্তি ছমাযং চঙ্কমন্তে, অযমেৰ ৰা পাঠো. অযং পনেত্থ অত্থো – অকতপরিচ্ছেদায ভূমিযা চঙ্কমন্তে পরিচ্ছেদং কত্ৰা ৰালিকং আকিরিত্ৰা আলম্বনং যোজেত্ৰা কতচঙ্কমে ¶ নীচেপি ন চঙ্কমিতব্বং, কো পন ৰাদো ইট্ঠকাচযসম্পন্নে ৰেদিকাপরিক্খিত্তেতি! সচে পন পাকারপরিক্খিত্তো হোতি দ্ৰারকোট্ঠকযুত্তো পব্বতন্তরৰনন্তরগুম্বন্তরেসু ৰা সুপ্পটিচ্ছন্নো, তাদিসে চঙ্কমে চঙ্কমিতুং ৰট্টতি. অপ্পটিচ্ছন্নেপি উপচারং মুঞ্চিত্ৰা ৰট্টতি.
ৰুড্ঢতরেনাতি এত্থ সচে ৰুড্ঢতরে পারিৰাসিকে পঠমং নিপন্নে ইতরো জানন্তো পচ্ছা নিপজ্জতি, রত্তিচ্ছেদো চস্স হোতি ৰত্তভেদে চ দুক্কটং. ৰুড্ঢতরস্স পন রত্তিচ্ছেদোৰ ন ৰত্তভেদদুক্কটং. অজানিত্ৰা নিপজ্জতি, দ্ৰিন্নম্পি ৰত্তভেদো নত্থি, রত্তিচ্ছেদো পন হোতি. অথ নৰকপারিৰাসিকে পঠমং নিপন্নে ৰুড্ঢতরো পচ্ছা নিপজ্জতি, নৰকো চ জানাতি, রত্তি চস্স ছিজ্জতি, ৰত্তভেদে চ দুক্কটং হোতি. ৰুড্ঢতরস্স রত্তিচ্ছেদোৰ ন ৰত্তভেদো. নো চে জানাতি, দ্ৰিন্নম্পি ৰত্তভেদো নত্থি, রত্তিচ্ছেদো পন হোতি. সচে দ্ৰেপি অপচ্ছাপুরিমং নিপজ্জন্তি, ৰুড্ঢতরস্স রত্তিচ্ছেদোৰ ইতরস্স ৰত্তভেদোপীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. দ্ৰে পারিৰাসিকা সমৰস্সা, একো পঠমং নিপন্নো, একো জানন্তোৰ পচ্ছা নিপজ্জতি, রত্তি চ ছিজ্জতি, ৰত্তভেদে চ দুক্কটং. পঠমং নিপন্নস্স রত্তিচ্ছেদোৰ ন ৰত্তভেদো. সচে পচ্ছা নিপজ্জন্তোপি ন জানাতি, দ্ৰিন্নম্পি ৰত্তভেদো নত্থি, রত্তিচ্ছেদো ¶ পন হোতি. সচে দ্ৰেপি অপচ্ছাপুরিমং নিপজ্জন্তি, দ্ৰিন্নম্পি রত্তিচ্ছেদোযেৰ, ন ৰত্তভেদো. সচে হি দ্ৰে পারিৰাসিকা একতো ৰসেয্যুং, তে অঞ্ঞমঞ্ঞস্স অজ্ঝাচারং ঞত্ৰা অগারৰা ৰা ৰিপ্পটিসারিনো ৰা হুত্ৰা পাপিট্ঠতরং ৰা আপত্তিং আপজ্জেয্যুং ৰিব্ভমেয্যুং ৰা, তস্মা নেসং সহসেয্যা সব্বপ্পকারেন পটিক্খিত্তা. সেসং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. মূলাযপটিকস্সনারহাদযো চেত্থ পারিৰাসিকানং পকতত্তট্ঠানে ঠিতাতি ৰেদিতব্বা.
পারিৰাসিকচতুত্থো চে, ভিক্খৰে, পরিৰাসন্তি এত্থ পারিৰাসিকং চতুত্থং কত্ৰা অঞ্ঞস্স পরিৰাসদানাদীনি কাতুং ন ৰট্টতি. এতেস্ৰেৰাযং গণপূরকো ¶ ন হোতি, সেসসঙ্ঘকম্মেসু হোতি. গণে পন অপ্পহোন্তে ৰত্তং নিক্খিপাপেত্ৰা গণপূরকো কাতব্বোতি.
৮৩. ইমং পন ৰত্তকথং সুত্ৰা ৰিনযধরউপালিত্থেরস্স রহোগতস্স এৰং পরিৰিতক্কো উদপাদি – ‘‘ভগৰতা বহু পারিৰাসিকৰত্তং পঞ্ঞত্তং, কতিহি নু খো এত্থ কারণেহি রত্তিচ্ছেদো হোতী’’তি! সো ভগৰন্তং উপসঙ্কমিত্ৰা তমত্থং পুচ্ছি. ভগৰা চস্স ব্যাকাসি. তেন ৰুত্তং – ‘‘অথ খো আযস্মা উপালি…পে… রত্তিচ্ছেদা’’তি. তত্থ সহৰাসোতি য্ৰাযং পকতত্তেন ¶ ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নেতিআদিনা নযেন ৰুত্তো একতো ৰাসো. ৰিপ্পৰাসোতি এককস্সেৰ ৰাসো. অনারোচনাতি আগন্তুকাদীনং অনারোচনা. এতেসু তীসু একেকেন কারণেন রত্তিচ্ছেদো হোতি.
৮৪. ন সক্কোন্তীতি সঙ্ঘস্স মহন্ততায তত্থ তত্থ গন্ত্ৰা সব্বেসং আরোচেতুং অসক্কোন্তা সোধেতুং ন সক্কোন্তি. পরিৰাসং নিক্খিপামি, ৰত্তং নিক্খিপামীতি ইমেসু দ্ৰীসু পদেসু একেনাপি নিক্খিত্তোৰ হোতি পরিৰাসো; দ্ৰীহি সুনিক্খিত্তোযেৰ. সমাদানেপি এসেৰ নযো. এৰং ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা পরিৰুত্থপরিৰাসস্স ¶ মানত্তং গণ্হতো পুন ৰত্তসমাদানকিচ্চং নত্থি, সমাদিন্নৰত্তোযেৰ হেস তস্মাস্স ছারত্তং মানত্তং দাতব্বং, চিণ্ণমানত্তো অব্ভেতব্বো. এৰং অনাপত্তিকো হুত্ৰা সুদ্ধন্তে পতিট্ঠিতো তিস্সো সিক্খা পূরেত্ৰা দুক্খস্সন্তং করিস্সতীতি.
পারিৰাসিকৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
মূলাযপটিকস্সনারহৰত্তকথা
৮৬. মূলাযপটিকস্সনারহা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানন্তি ঠপেত্ৰা নৰকতরং মূলাযপটিকস্সনারহং অৰসেসানং অন্তমসো পারিৰাসিকাদীনম্পি. ইমেসঞ্হি পারিৰাসিকমূলাযপটিকস্সনারহমানত্তারহমানত্তাচারিকব্ভানারহানং পঞ্চন্নং ঠপেত্ৰা অত্তনো অত্তনো নৰকতরং, সেসা সব্বে পকতত্তা এৰ. কস্মা? মিথু যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনাদীনং অনুঞ্ঞাতত্তা. তেন ৰুত্তং – ‘‘অৰসেসানং অন্তমসো পারিৰাসিকাদীনম্পী’’তি. মূলাযপটিকস্সনারহাদিলক্খণং পন নেসং পরতো ¶ আৰিভৰিস্সতি. সেসমেত্থ ইতো পরেসু চ মানত্তারহাদিৰত্তেসু পারিৰাসিকৰত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
৮৭. মূলাযপটিকস্সনারহচতুত্থো চেতিআদীসুপি যথেৰ পারিৰাসিকো; এৰং এতেপি এতেসু ৰিনযকম্মেসু গণপূরকা ন হোন্তি, সেসসঙ্ঘকম্মেসু হোন্তি.
মূলাযপটিকস্সনারহৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
মানত্তচারিকৰত্তকথা
৯০. মানত্তচারিকস্স ¶ ৰত্তেসু ‘‘দেৰসিকং আরোচেতব্ব’’ন্তি ৰিসেসো.
৯২. রত্তিচ্ছেদেসু ঊনে গণেতি এত্থ গণোতি চত্তারো ৰা অতিরেকা ৰা; তস্মা সচেপি তীহি ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰসতি, রত্তিচ্ছেদো হোতিযেৰ. মানত্তনিক্খেপসমাদানেসু ৰুত্তসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
মানত্তচারিকৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
পারিৰাসিকক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. সমুচ্চযক্খন্ধকং
সুক্কৰিস্সট্ঠিকথা
৯৭. সমুচ্চযক্খন্ধকে ¶ ¶ – ছারত্তং মানত্তন্তি এত্থ চতুব্বিধং মানত্তং – অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং, পটিচ্ছন্নমানত্তং, পক্খমানত্তং, সমোধানমানত্তন্তি. তত্থ অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং ¶ নাম – যং অপ্পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰাসং অদত্ৰা কেৰলং আপত্তিং আপন্নভাৰেনেৰ মানত্তারহস্স মানত্তং দিয্যতি. পটিচ্ছন্নমানত্তং নাম – যং পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰুত্থপরিৰাসস্স দিয্যতি. পক্খমানত্তং নাম – যং পটিচ্ছন্নায ৰা অপ্পটিচ্ছন্নায ৰা আপত্তিযা অদ্ধমাসং ভিক্খুনীনং দিয্যতি. সমোধানমানত্তং নাম – যং ওধায একতো কত্ৰা দিয্যতি. তেসু ইদং ‘‘অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্ত’’ন্তি ৰচনতো ‘‘অপ্পটিচ্ছন্নমানত্ত’’ন্তি ৰেদিতব্বং. তং দেন্তেন সচে একং আপত্তিং আপন্নো হোতি, ইধ ৰুত্তনযেন দাতব্বং. সচে দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা ততুত্তরিং ৰা আপন্নো, যথেৰ ‘‘একং আপত্তি’’ন্তি ৰুত্তং; এৰং ‘‘দ্ৰে আপত্তিযো, তিস্সো আপত্তিযো’’তি ৰত্তব্বং. ততুত্তরি পন সচেপি সতং ৰা সহস্সং ৰা হোতি, ‘‘সম্বহুলা’’তি ৰত্তব্বং. নানাৰত্থুকাযোপি একতো কত্ৰা দাতব্বা, তাসং দানৰিধিং পরিৰাসদানে কথযিস্সাম.
এৰং আপত্তিৰসেন কম্মৰাচং কত্ৰা দিন্নে মানত্তে ‘‘এৰমেতং ধারযামী’’তি কম্মৰাচাপরিযোসানে মাল়কসীমাযমেৰ ‘‘মানত্তং সমাদিযামি, ৰত্তং সমাদিযামী’’তি ৰুত্তনযেন ৰত্তং সমাদাতব্বং. ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা তত্থেৰ সঙ্ঘস্স আরোচেতব্বং, আরোচেন্তেন চ এৰং আরোচেতব্বং –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং, সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদযামহং, ভন্তে ‘ৰেদযতী’তি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি.
ইমঞ্চ পন অত্থং গহেত্ৰা যায কাযচি ভাসায আরোচেতুং ৰট্টতিযেৰ. আরোচেত্ৰা সচে নিক্খিপিতুকামো, ৰুত্তনযেনেৰ সঙ্ঘমজ্ঝে ¶ নিক্খিপিতব্বং. মাল়কতো ভিক্খূসু নিক্খন্তেসু একস্সপি সন্তিকে নিক্খিপিতুং ৰট্টতি. মাল়কতো নিক্খমিত্ৰা সতিং ¶ পটিলভন্তেন সহগচ্ছন্তস্স সন্তিকে নিক্খিপিতব্বং. সচে সোপি পক্কন্তো, অঞ্ঞস্স যস্স মাল়কে নারোচিতং, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. আরোচেন্তেন পন অৰসানে ‘‘ৰেদযতীতি মং আযস্মা ধারেতূ’’তি ৰত্তব্বং. দ্ৰিন্নং আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তা ধারেন্তূ’’তি, তিণ্ণং আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তো ধারেন্তূ’’তি ৰত্তব্বং. নিক্খিত্তকালতো পট্ঠায পকতত্তট্ঠানে তিট্ঠতি.
সচে অপ্পভিক্খুকো ৰিহারো হোতি, সভাগা ভিক্খূ ৰসন্তি, ৰত্তং অনিক্খিপিত্ৰা অন্তোৰিহারেযেৰ রত্তিযো গণেতব্বা. অথ ন সক্কা সোধেতুং, ৰুত্তনযেনেৰ ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা পচ্চূসসমযে চতূহি পঞ্চহি ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং পরিক্খিত্তস্স ৰিহারস্স পরিক্খেপতো, অপরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপারহট্ঠানতো দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কমিত্ৰা মহামগ্গতো ওক্কম্ম গুম্বেন ৰা ৰতিযা ৰা পটিচ্ছন্নট্ঠানে নিসীদিতব্বং. অন্তোঅরুণেযেৰ ৰুত্তনযেন ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা আরোচেতব্বং. সচে অঞ্ঞো কোচি ভিক্খু কেনচিদেৰ করণীযেন তং ঠানং আগচ্ছতি, সচে এস তং পস্সতি, সদ্দং ৰাস্স সুণাতি, আরোচেতব্বং. অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদো চ.
অথ দ্ৰাদসহত্থং উপচারং ওক্কমিত্ৰা অজানন্তস্সেৰ গচ্ছতি, রত্তিচ্ছেদো হোতি এৰ, ৰত্তভেদো পন নত্থি. আরোচিতকালতো পট্ঠায চ একং ভিক্খুং ঠপেত্ৰা সেসেহি সতি করণীযে গন্তুম্পি ৰট্টতি. অরুণে উট্ঠিতে তস্স ভিক্খুস্স সন্তিকে ৰত্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে সোপি কেনচি কম্মেন পুরেঅরুণেযেৰ গচ্ছতি, অঞ্ঞং ৰিহারতো নিক্খন্তং ৰা আগন্তুকং ৰা যং পঠমং পস্সতি, তস্স সন্তিকে আরোচেত্ৰা ৰত্তং নিক্খিপিতব্বং. অযঞ্চ যস্মা গণস্স ¶ আরোচেত্ৰা ভিক্খূনঞ্চ অত্থিভাৰং সল্লক্খেত্ৰাৰ ৰসি, তেনস্স ঊনে গণে চরণদোসো ৰা ৰিপ্পৰাসো ৰা ন হোতি. সচে ন কঞ্চি পস্সতি, ৰিহারং গন্ত্ৰা অত্তনা সদ্ধিং গতভিক্খূসু একস্স সন্তিকে নিক্খিপিতব্বন্তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘যং পঠমং পস্সতি, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং; অযং নিক্খিত্তৰত্তস্স পরিহারো’’তি আহ.
এৰং ¶ ছারত্তং মানত্তং অখণ্ডং চরিত্ৰা যত্থ সিযা ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো, তত্থ সো ভিক্খু অব্ভেতব্বো. অব্ভেন্তেহি চ পঠমং অব্ভানারহো ¶ কাতব্বো. অযঞ্হি নিক্খিত্তৰত্তত্তা পকতত্তট্ঠানে ঠিতো, পকতত্তস্স চ অব্ভানং কাতুং ন ৰট্টতি, তস্মা ৰত্তং সমাদাপেতব্বো. ৰত্তে সমাদিন্নে অব্ভানারহো হোতি. তেনাপি ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা আরোচেত্ৰা অব্ভানং যাচিতব্বং. অনিক্খিত্তৰত্তস্স পুন ৰত্তসমাদানকিচ্চং নত্থি. সো হি ছারত্তাতিক্কমেনেৰ অব্ভানারহো হোতি, তস্মা সো অব্ভেতব্বো. তত্র য্ৰাযং ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অব্ভেতব্বো’’তি পাল়িযংযেৰ অব্ভানৰিধি ৰুত্তো, অযঞ্চ একাপত্তিৰসেন ৰুত্তো. সচে পন দ্ৰে তিস্সো সম্বহুলা ৰা একৰত্থুকা ৰা নানাৰত্থুকা ৰা আপত্তিযো হোন্তি, তাসং ৰসেন কম্মৰাচা কাতব্বা. এৰং অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং দাতব্বং. পটিচ্ছন্নমানত্তং পন যস্মা পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰুত্থপরিৰাসস্স দাতব্বং হোতি, তস্মা নং পরিৰাসকথাযংযেৰ কথযিস্সাম.
পরিৰাসকথা
১০২. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং দেতূ’’তিআদিনা নযেন পাল়িযং অনেকেহি আকারেহি পরিৰাসো চ মানত্তঞ্চ ৰুত্তং. তস্স যস্মা আগতাগতট্ঠানে ৰিনিচ্ছযো ৰুচ্চমানো পাল়ি ৰিয অতিৰিত্থারং আপজ্জতি, ন চ সক্কা হোতি সুখেন পরিগ্গহেতুং, তস্মা নং সমোধানেত্ৰা ইধেৰ দস্সযিস্সাম.
অযঞ্হি ইধ অধিপ্পেতো পরিৰাসো নাম – পটিচ্ছন্নপরিৰাসো, সুদ্ধন্তপরিৰাসো, সমোধানপরিৰাসোতি তিৰিধো হোতি. তত্থ পটিচ্ছন্নপরিৰাসো তাৰ যথাপটিচ্ছন্নায আপত্তিযা দাতব্বো ¶ . কস্সচি হি একাহপটিচ্ছন্না আপত্তি হোতি যথা অযং উদাযিত্থেরস্স, কস্সচি দ্ৰীহাদিপটিচ্ছন্না যথা পরতো আগতা উদাযিত্থেরস্সেৰ, কস্সচি একা আপত্তি হোতি যথা অযং, কস্সচি দ্ৰে তিস্সো ততুত্তরি ৰা যথা পরতো আগতা, তস্মা পটিচ্ছন্নপরিৰাসং দেন্তেন পঠমং তাৰ পটিচ্ছন্নভাৰো জানিতব্বো.
অযঞ্হি ¶ আপত্তি নাম দসহাকারেহি পটিচ্ছন্না হোতি. তত্থাযং মাতিকা – আপত্তি চ হোতি আপত্তিসঞ্ঞী চ, পকতত্তো চ হোতি পকতত্তসঞ্ঞী ¶ চ, অনন্তরাযিকো চ হোতি অনন্তরাযিকসঞ্ঞী চ, পহু চ হোতি পহুসঞ্ঞী চ, ছাদেতুকামো চ হোতি ছাদেতি চাতি.
তত্থ আপত্তি চ হোতি আপত্তিসঞ্ঞী চাতি যং আপন্নো, সা আপত্তিযেৰ হোতি. সোপি চ তত্থ আপত্তিসঞ্ঞীযেৰ. ইতি জানন্তো ছাদেতি, ছন্নাৰ হোতি. অথ পনাযং তত্থ অনাপত্তিসঞ্ঞী, অচ্ছন্না হোতি, অনাপত্তি পন আপত্তিসঞ্ঞাযপি অনাপত্তিসঞ্ঞাযপি ছাদেন্তেনাপি অচ্ছাদিতাৰ হোতি. লহুকং ৰা গরুকাতি গরুকং ৰা লহুকাতি ছাদেতি, অলজ্জিপক্খে তিট্ঠতি, আপত্তি পন অচ্ছন্না হোতি. গরুকং লহুকাতি মঞ্ঞমানো দেসেতি, নেৰ দেসিতা হোতি, ন ছন্না. গরুকং গরুকাতি ঞত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. গরুকলহুকভাৰং ন জানাতি, আপত্তিং ছাদেমীতি ছাদেতি, ছন্নাৰ হোতি.
পকতত্তোতি তিৰিধং উক্খেপনীযকম্মং অকতো – সো চে পকতত্তসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. অথ ‘‘ময্হং সঙ্ঘেন কম্মং কত’’ন্তি অপকতত্তসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, অচ্ছন্না হোতি. অপকতত্তেন পকতত্তসঞ্ঞিনা ৰা অপকতত্তসঞ্ঞিনা ৰা ছাদিতাপি অচ্ছন্নাৰ হোতি. ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘আপজ্জতি গরুকং সাৰসেসং,
ছাদেতি অনাদরিযং পটিচ্চ;
ন ভিক্খুনী নো চ ফুসেয্য ৰজ্জং,
পঞ্হা মেসা কুসলেহি চিন্তিতা’’তি. (পরি. ৪৮১);
অযঞ্হি ¶ পঞ্হো উক্খিত্তকেন কথিতো.
অনন্তরাযিকোতি যস্স দসসু অন্তরাযেসু একোপি নত্থি, সো চে অনন্তরাযিকসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. সচেপি সো ভীরুকজাতিকতায অন্ধকারে অমনুস্সচণ্ডমিগভযেন অন্তরাযিকসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, অচ্ছন্নাৰ হোতি. যস্স হি পব্বতৰিহারে ৰসন্তস্স কন্দরং ৰা নদিং ৰা অতিক্কমিত্ৰা ¶ আরোচেতব্বং হোতি, অন্তরামগ্গে চ চণ্ডৰাল়অমনুস্সাদিভযং অত্থি, মগ্গে অজগরা নিপজ্জন্তি, নদী পূরা হোতি, একস্মিং পন সতিযেৰ অন্তরাযে অন্তরাযিকসঞ্ঞী হুত্ৰা ¶ ছাদেতি, অচ্ছন্নাৰ হোতি. অন্তরাযিকস্স পন অন্তরাযিকসঞ্ঞায ৰা অনন্তরাযিকসঞ্ঞায ৰা ছাদযতো অচ্ছন্নাৰ হোতি.
পহূতি যো সক্কোতি ভিক্খুনো সন্তিকং গন্তুঞ্চেৰ আরোচেতুঞ্চ; সো চে পহুসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. সচস্স মুখে অপ্পমত্তকো গণ্ডো ৰা হোতি, হনুকৰাতো ৰা ৰিজ্ঝতি, দন্তো ৰা রুজ্জতি, ভিক্খা ৰা মন্দা লদ্ধা হোতি, তাৰতকেন পন নেৰ ৰত্তুং ন সক্কোতি ন গন্তুং; অপিচ খো ন সক্কোমীতি সঞ্ঞী হোতি, অযং পহু হুত্ৰা অপ্পহুসঞ্ঞী নাম. ইমিনা ছাদিতাপি অচ্ছাদিতা. অপ্পহুনা পন ৰত্তুং ৰা গন্তুং ৰা অসমত্থেন পহুসঞ্ঞিনা ৰা অপ্পহুসঞ্ঞিনা ৰা ছাদিতা হোতু, অচ্ছাদিতাৰ.
ছাদেতুকামো চ হোতি ছাদেতি চাতি ইদং উত্তানত্থমেৰ. সচে পন ছাদেস্সামীতি ধুরনিক্খেপং কত্ৰা পুরেভত্তে ৰা পচ্ছাভত্তে ৰা পঠমযামাদীসু ৰা লজ্জিধম্মং ওক্কমিত্ৰা অন্তোঅরুণেযেৰ আরোচেতি, অযং ছাদেতুকামো ন ছাদেতি নাম.
যস্স পন অভিক্খুকে ঠানে ৰসন্তস্স আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা সভাগস্স ভিক্খুনো আগমনং আগমেন্তস্স সভাগসন্তিকং ৰা গচ্ছন্তস্স অদ্ধমাসোপি মাসোপি অতিক্কমতি, অযং ন ছাদেতুকামো ছাদেতি নাম, অযম্পি অচ্ছন্নাৰ হোতি.
যো পন আপন্নমত্তোৰ অগ্গিং অক্কন্তপুরিসো ৰিয সহসা অপক্কমিত্ৰা সভাগট্ঠানং গন্ত্ৰা আৰি করোতি, অযং ন ছাদেতুকামোৰ ন ছাদেতি নাম. সচে পন সভাগং দিস্ৰাপি ‘‘অযং ¶ মে উপজ্ঝাযো ৰা আচরিযো ৰা’’তি লজ্জায নারোচেতি, ছন্নাৰ হোতি আপত্তি. উপজ্ঝাযাদিভাৰো হি ইধ অপ্পমাণং অৰেরিসভাগমত্তমেৰ পমাণং, তস্মা অৰেরিসভাগস্স সন্তিকে আরোচেতব্বা.
যো পন ৰিসভাগো হোতি সুত্ৰা পকাসেতুকামো, এৰরূপস্স উপজ্ঝাযস্সাপি সন্তিকে ন আরোচেতব্বা. তত্থ ¶ পুরেভত্তং ৰা আপত্তিং আপন্নো হোতু পচ্ছাভত্তং ৰা, দিৰা ৰা রত্তিং ৰা যাৰ অরুণং ন উগ্গচ্ছতি তাৰ আরোচেতব্বং. উদ্ধস্তে অরুণে পটিচ্ছন্না হোতি, পটিচ্ছাদনপচ্চযা চ দুক্কটং আপজ্জতি. সভাগসঙ্ঘাদিসেসং আপন্নস্স পন সন্তিকে আৰি ¶ কাতুং ন ৰট্টতি. সচে আৰি করোতি, আপত্তি আৰিকতা হোতি, দুক্কটা পন ন মুচ্চতি, তস্মা সুদ্ধস্স সন্তিকে আৰিকাতব্বা. আৰিকরোন্তো চ ‘‘তুয্হং সন্তিকে একং আপত্তিং আৰিকরোমী’’তি ৰা ‘‘আচিক্খামী’’তি ৰা ‘‘আরোচেমী’’তি ৰা ‘‘মম একং আপত্তিং আপন্নভাৰং জানাহী’’তি ৰা ৰদতু, ‘‘একং গরুকাপত্তিং আৰিকরোমী’’তিআদিনা ৰা নযেন ৰদতু, সব্বেহিপি আকারেহি অপ্পটিচ্ছন্নাৰ হোতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. সচে পন লহুকাপত্তিং আৰিকরোমীতিআদিনা নযেন ৰদতি, পটিচ্ছন্না হোতি, ৰত্থুং আরোচেতি, আপত্তিং আরোচেতি, উভযং আরোচেতি, তিৰিধেনাপি আরোচিতাৰ হোতি. ইতি ইমানি দস কারণানি উপলক্খেত্ৰা পটিচ্ছন্নপরিৰাসং দেন্তেন পঠমমেৰ পটিচ্ছন্নভাৰো জানিতব্বো.
ততো পটিচ্ছন্নদিৰসে চ আপত্তিযো চ সল্লক্খেত্ৰা সচে একাহপটিচ্ছন্না হোতি – ‘‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপটিচ্ছন্ন’’ন্তি এৰং যাচাপেত্ৰা ইধ ৰুত্তনযেনেৰ কম্মৰাচং ৰত্ৰা পরিৰাসো দাতব্বো. অথ দ্ৰীহতীহাদিপটিচ্ছন্না হোতি, দ্ৰীহপটিচ্ছন্নং তীহপটিচ্ছন্নং চতূহপটিচ্ছন্নং পঞ্চাহপটিচ্ছন্নং ছাহপটিচ্ছন্নং সত্তাহপটিচ্ছন্নং অট্ঠাহপটিচ্ছন্নং নৰাহপটিচ্ছন্নং দসাহপটিচ্ছন্নং একাদসাহপটিচ্ছন্নং দ্ৰাদসাহপঅচ্ছন্নং তেরসাহপটিচ্ছন্নং চুদ্দসাহপটিচ্ছন্নন্তি এৰং যাৰ চুদ্দস দিৰসানি দিৰসৰসেন যোজনা কাতব্বা. পঞ্চদস দিৰসানি পটিচ্ছন্নায পক্খপটিচ্ছন্নন্তি ৰত্ৰা যোজনা কাতব্বা. ততো যাৰ একূনতিংসতিমো দিৰসো, তাৰ অতিরেকপক্খপটিচ্ছন্নন্তি.
ততো মাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকমাসপটিচ্ছন্নং দ্ৰেমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকদ্ৰেমাসপটিচ্ছন্নং ¶ তেমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকতেমাসপটিচ্ছন্নং চতুমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকচতুমাসপটিচ্ছন্নং পঞ্চমাসপটিচ্ছন্নং ¶ অতিরেকপঞ্চমাসপটিচ্ছন্নং ছমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকছমাসপটিচ্ছন্নং সত্তমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকসত্তমাসপটিচ্ছন্নং অট্ঠমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকঅট্ঠমাসপটিচ্ছন্নং নৰমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকনৰমাসপটিচ্ছন্নং দসমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকদসমাসপটিচ্ছন্নং একাদসমাসপটিচ্ছন্নং অতিরেকএকাদসমাসপটিচ্ছন্নন্তি এৰং যোজনা কাতব্বা. সংৰচ্ছরে পরিপুণ্ণে একসংৰচ্ছরপটিচ্ছন্নন্তি. ততো পরং অতিরেকএকসংৰচ্ছর… দ্ৰেসংৰচ্ছর… অতিরেকদ্ৰেসংৰচ্ছর… তিসংৰচ্ছর… অতিরকেতিসংৰচ্ছর… চতুসংৰচ্ছর… অতিরেকচতুসংৰচ্ছর… পঞ্চসংৰচ্ছর… অতিরেকপঞ্চসংৰচ্ছরপটিচ্ছন্নন্তি ¶ এৰং যাৰ সট্ঠিসংৰচ্ছর… অতিরেকসট্ঠিসংৰচ্ছরপটিচ্ছন্নন্তি ৰা ততো ৰা ভিয্যোপি ৰত্ৰা যোজনা কাতব্বা.
সচে পন দ্ৰে তিস্সো ততুত্তরি ৰা আপত্তিযো হোন্তি, যথা ইধ একং আপত্তিন্তি ৰুত্তং; এৰং দ্ৰে আপত্তিযো তিস্সো আপত্তিযোতি ৰত্তব্বং. ততো পরং পন সতং ৰা হোতু সহস্সং ৰা, সম্বহুলাতি ৰত্তুং ৰট্টতি. নানাৰত্থুকাসুপি ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং – একং সুক্কৰিস্সট্ঠিং, একং কাযসংসগ্গং, একং দুট্ঠুল্লৰাচং, একং অত্তকামং, একং সঞ্চরিত্তং, একাহপটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং গণনৰসেন ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং নানাৰত্থুকাযো একাহপটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং ৰত্থুকিত্তনৰসেন ৰা, ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং নামমত্তৰসেন ৰা যোজনা কাতব্বা.
তত্থ নামং দুৰিধং – সজাতিসাধারণঞ্চ সব্বসাধারণঞ্চ. তত্থ সঙ্ঘাদিসেসোতি সজাতিসাধারণং, আপত্তীতি সব্বসাধারণং; তস্মা ‘‘সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং সব্বসাধারণনামৰসেনপি ৰত্তুং ৰট্টতি. ইদঞ্হি সব্বম্পি পরিৰাসাদিকং ৰিনযকম্মং ৰত্থুৰসেন গোত্তৰসেন নামৰসেন ¶ আপত্তিৰসেন চ কাতুং ৰট্টতিযেৰ.
তত্থ ‘‘সুক্কৰিস্সট্ঠী’’তি ৰত্থু চেৰ গোত্তঞ্চ. ‘‘সঙ্ঘাদিসেসো’’তি নামঞ্চেৰ আপত্তি চ. ‘‘কাযসংসগ্গো’’তি ৰত্থু চেৰ গোত্তঞ্চ. ‘‘সঙ্ঘাদিসেসো’’তি নামঞ্চেৰ আপত্তি চ, তত্থ ‘‘সুক্কৰিস্সট্ঠিং কাযসংসগ্গ’’ন্তিআদিনা ৰচনেনাপি ‘‘নানাৰত্থুকাযো’’তি ৰচনেনাপি ৰত্থু চেৰ ¶ গোত্তঞ্চ গহিতং হোতি. ‘‘সঙ্ঘাদিসেসো’’তি ৰচনেনাপি ‘‘আপত্তিযো’’তি ৰচনেনাপি নামঞ্চেৰ আপত্তি চ গহিতা হোতি. ইধ পন একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং ‘‘সুক্কৰিস্সট্ঠি’’ন্তি নামম্পি ৰত্থুগোত্তানিপি গহিতানেৰ. যথা চ ইধ ‘‘অযং উদাযি ভিক্খূ’’তি ৰুত্তং; এৰং যো যো আপন্নো হোতি, তস্স তস্স নামং গহেত্ৰা ‘‘অযং ইত্থন্নামো ভিক্খূ’’তি কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ তেন ভিক্খুনা মাল়কসীমাযমেৰ ‘‘পরিৰাসং সমাদিযামি, ৰত্তং সমাদিযামী’’তি ৰুত্তনযেনেৰ ৰত্তং সমাদাতব্বং ¶ . সমাদিযিত্ৰা তত্থেৰ সঙ্ঘস্স আরোচেতব্বং, আরোচেন্তেন চ এৰং আরোচেতব্বং –
‘‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপটিচ্ছন্নং, সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসামি – ‘ৰেদযামহং, ভন্তে, ৰেদযতী’তি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি.
ইমঞ্চ পনত্থং গহেত্ৰা যায কাযচি ভাসায আরোচেতুং ৰট্টতিযেৰ. আরোচেত্ৰা সচে নিক্খিপিতুকামো, ৰুত্তনযেনেৰ সঙ্ঘমজ্ঝে নিক্খিপিতব্বং. মাল়কতো ভিক্খূসু নিক্খন্তেসু একস্সাপি সন্তিকে নিক্খিপিতুং ৰট্টতি. মাল়কতো নিক্খমিত্ৰা সতিং পটিলভন্তেন সহগচ্ছন্তস্স সন্তিকে নিক্খিপিতব্বং. সচে সোপি পক্কন্তো, অঞ্ঞস্স যস্স মাল়কে নারোচিতং, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. আরোচেন্তেন চ অৰসানে ‘‘ৰেদযতীতি মং আযস্মা ধারেতূ’’তি ৰত্তব্বং. দ্ৰিন্নং ¶ আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তা ধারেন্তূ’’তি, তিণ্ণং আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তো ধারেন্তূ’’তি ৰত্তব্বং. নিক্খিত্তকালতো পট্ঠায পকতত্তট্ঠানে তিট্ঠতি.
সচে অপ্পভিক্খুকো ৰিহারো হোতি, সভাগা ভিক্খূ ৰসন্তি, ৰত্তং অনিক্খিপিত্ৰা ৰিহারেযেৰ রত্তিপরিগ্গহো কাতব্বো. অথ ন সক্কা সোধেতুং, ৰুত্তনযেনেৰ ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা পচ্চূসসমযে একেন ভিক্খুনা সদ্ধিং মানত্তৰণ্ণনাযং ৰুত্তনযেনেৰ উপচারসীমং অতিক্কমিত্ৰা মহামগ্গা ওক্কম্ম পটিচ্ছন্নে ঠানে নিসীদিত্ৰা অন্তোঅরুণেযেৰ ৰুত্তনযেনেৰ ৰত্তং ¶ সমাদিযিত্ৰা তস্স ভিক্খুনো পরিৰাসো আরোচেতব্বো. আরোচেন্তেন সচে নৰকতরো হোতি, ‘‘আৰুসো’’তি ৰত্তব্বং. সচে ৰুড্ঢতরো, ‘‘ভন্তে’’তি ৰত্তব্বং. সচে অঞ্ঞো কোচি ভিক্খু কেনচিদেৰ করণীযেন তং ঠানং আগচ্ছতি, সচে এস তং পস্সতি, সদ্দং ৰাস্স সুণাতি, আরোচেতব্বং; অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদো চ. অথ দ্ৰাদসহত্থং উপচারং ওক্কমিত্ৰা অজানন্তস্সেৰ গচ্ছতি, রত্তিচ্ছেদোযেৰ হোতি, ৰত্তভেদো পন নত্থি.
উগ্গতে ¶ অরুণে ৰত্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে সো ভিক্খু কেনচিদেৰ করণীযেন পক্কন্তো হোতি, যং অঞ্ঞং সব্বপঠমং পস্সতি, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. সচে পন কঞ্চি ন পস্সতি, ৰিহারং গন্ত্ৰা অত্তনা সদ্ধিং গতভিক্খুস্স সন্তিকে নিক্খিপিতব্বন্তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘যং পঠমং পস্সতি, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং, অযং নিক্খিত্তৰত্তস্স পরিহারো’’তি আহ.
এৰং যত্তকানি দিৰসানি আপত্তি পটিচ্ছন্না হোতি, তত্তকানি ততো অধিকতরানি ৰা কুক্কুচ্চৰিনোদনত্থায পরিৰসিত্ৰা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা মানত্তং যাচিতব্বং. অযঞ্হি ৰত্তে সমাদিন্নে এৰ মানত্তারহো হোতি নিক্খিত্তৰত্তেন পরিৰুত্থত্তা. অনিক্খিত্তৰত্তস্স পন পুন সমাদানকিচ্চং নত্থি, সো হি পটিচ্ছন্নদিৰসাতিক্কমেনেৰ মানত্তারহো হোতি, তস্মা তস্স মানত্তং দাতব্বমেৰ. ইদং পটিচ্ছন্নমানত্তং নাম. তং দেন্তেন সচে একাপত্তি হোতি ¶ , পাল়িযং ৰুত্তনযেনেৰ দাতব্বং. অথ দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা ‘‘সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং তিস্সন্নং আপত্তীনং একাহপটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি পরিৰাসে ৰুত্তনযেনেৰ আপত্তিযো চ দিৰসে চ সল্লক্খেত্ৰা যোজনা কাতব্বা.
অপ্পটিচ্ছন্নাপত্তিং পটিচ্ছন্নাপত্তিযা সমোধানেত্ৰাপি দাতুং ৰট্টতি. কথং? পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং ৰসিত্ৰা –
‘‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপটিচ্ছন্নং, সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো ¶ . অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সঞ্চেতনিকানং সুক্কৰিস্সট্ঠীনং পটিচ্ছন্নায চ অপ্পটিচ্ছন্নায চ ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি.
অথস্স তদনুরূপং কম্মৰাচং কত্ৰা মানত্তং দাতব্বং. সচে পটিচ্ছন্না দ্ৰে, অপ্পটিচ্ছন্না একা ‘‘পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নায চা’’তি ৰত্তব্বং. অথ পটিচ্ছন্না ¶ একা, অপ্পটিচ্ছন্না দ্ৰে, ‘‘পটিচ্ছন্নায চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চা’’তি ৰত্তব্বং. সচে পটিচ্ছন্নাপি দ্ৰে, অপ্পটিচ্ছন্নাপি দ্ৰে, ‘‘পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চা’’তি ৰত্তব্বং. সব্বত্থ অনুরূপং কম্মৰাচং কত্ৰা মানত্তং দাতব্বং. চিণ্ণমানত্তস্স চ তদনুরূপমেৰ কম্মৰাচং কত্ৰা অব্ভানং কাতব্বং. ইধ পন একাপত্তিৰসেন ৰুত্তং. ইতি যং পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰাসাৰসানে মানত্তং দিয্যতি, ইদং পটিচ্ছন্নমানত্তং নাম. এৰমেত্থ একেনেৰ যোজনামুখেন পটিচ্ছন্নপরিৰাসো চ পটিচ্ছন্নমানত্তঞ্চ ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং. পক্খমানত্তং সমোধানমানত্তঞ্চ অৰসেসপরিৰাসকথাৰসানে কথযিস্সাম.
সুদ্ধন্তপরিৰাসো সমোধানপরিৰাসোতি হি দ্ৰে পরিৰাসা অৰসেসা. তত্থ ¶ ‘‘সুদ্ধন্তপরিৰাসো’’ নাম পরতো অধম্মিকমানত্তচারাৰসানে ‘‘তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপন্নো হোতি, আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতী’’তি ইমস্মিং ৰত্থুস্মিং অনুঞ্ঞাতপরিৰাসো. সো দুৰিধো – চূল়সুদ্ধন্তো, মহাসুদ্ধন্তোতি. দুৰিধোপি চেস রত্তিপরিচ্ছেদং সকলং ৰা একচ্চং ৰা অজানন্তস্স চ অস্সরন্তস্স চ তত্থ ৰেমতিকস্স চ দাতব্বো. আপত্তিপরিযন্তং পন এত্তকা অহং আপত্তিযো আপন্নোতি জানাতু ৰা মা ৰা, অকারণমেতং.
তত্থ যো উপসম্পদতো পট্ঠায অনুলোমক্কমেন ৰা আরোচিতদিৰসতো পট্ঠায পটিলোমক্কমেন ৰা ‘‘অসুকঞ্চ অসুকঞ্চ দিৰসং ৰা পক্খং ৰা মাসং ৰা সংৰচ্ছরং ৰা তৰ সুদ্ধভাৰং জানাসী’’তি পুচ্ছিযমানো ‘‘আম, ভন্তে, জানামি, এত্তকং নাম কালং অহং সুদ্ধো’’তি ৰদতি, তস্স দিন্নো সুদ্ধন্তপরিৰাসো ‘‘চূল়সুদ্ধন্তো’’তি ৰুচ্চতি.
তং গহেত্ৰা পরিৰসন্তেন যত্তকং কালং অত্তনো সুদ্ধিং জানাতি, তত্তকং অপনেত্ৰা অৰসেসং ¶ মাসং ৰা দ্ৰেমাসং ৰা পরিৰসিতব্বং. সচে মাসমত্তং অসুদ্ধোম্হীতি সল্লক্খেত্ৰা অগ্গহেসি পরিৰসন্তো চ পুন অঞ্ঞং মাসং সরতি, তম্পি মাসং পরিৰসিতব্বমেৰ. পুন পরিৰাসদানকিচ্চং নত্থি. অথ দ্ৰেমাসং অসুদ্ধোম্হীতি সল্লক্খেত্ৰা অগ্গহেসি, পরিৰসন্তো চ মাসমত্তমেৰাহং অসুদ্ধোম্হীতি সন্নিট্ঠানং করোতি, মাসমেৰ পরিৰসিতব্বং. পুন ¶ পরিৰাসদানকিচ্চং নত্থি. অযঞ্হি সুদ্ধন্তপরিৰাসো নাম উদ্ধম্পি আরোহতি, হেট্ঠাপি ওরোহতি, ইদমস্স লক্খণং. অঞ্ঞস্মিং পন আপত্তিৰুট্ঠানে ইদং লক্খণং – যো অপ্পটিচ্ছন্নং আপত্তিং পটিচ্ছন্নাতি ৰিনযকম্মং করোতি, তস্স আপত্তি ৰুট্ঠাতি. যো পটিচ্ছন্নং অপ্পটিচ্ছন্নাতি ৰিনযকম্মং করোতি, তস্স ন ৰুট্ঠাতি. অচিরপটিচ্ছন্নং চিরপটিচ্ছন্নাতি করোন্তস্সাপি ৰুট্ঠাতি. চিরপটিচ্ছন্নং অচিরপটিচ্ছন্নাতি ¶ করোন্তস্স ন ৰুট্ঠাতি. একং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা সম্বহুলাতি করোন্তস্সাপি ৰুট্ঠাতি, একং ৰিনা সম্বহুলানং অভাৰতো. সম্বহুলা পন আপজ্জিত্ৰা একং আপজ্জিন্তি করোন্তস্স ন ৰুট্ঠাতি.
যো পন যথাৰুত্তেন অনুলোমপটিলোমনযেন পুচ্ছিযমানোপি রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি নেৰ সরতি ৰেমতিকো ৰা হোতি, তস্স দিন্নো সুদ্ধন্তপরিৰাসো ‘‘মহাসুদ্ধন্তো’’তি ৰুচ্চতি. তং গহেত্ৰা গহিতদিৰসতো পট্ঠায যাৰ উপসম্পদদিৰসো, তাৰ রত্তিযো গণেত্ৰা পরিৰসিতব্বং. অযং উদ্ধং নারোহতি, হেট্ঠা পন ওরোহতি. তস্মা সচে পরিৰসন্তো রত্তিপরিচ্ছেদে সন্নিট্ঠানং করোতি, মাসো ৰা সংৰচ্ছরো ৰা ময্হং আপন্নস্সাতি মাসং ৰা সংৰচ্ছরং ৰা পরিৰসিতব্বং. পরিৰাসযাচনদানলক্খণং পনেত্থ পরতো পাল়িযং আগতনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. কম্মৰাচাপরিযোসানে ৰত্তসমাদানমানত্তঅব্ভানানি ৰুত্তনযানেৰ. অযং সুদ্ধন্তপরিৰাসো নাম.
‘‘সমোধানপরিৰাসো’’ নাম তিৰিধো হোতি – ওধানসমোধানো, অগ্ঘসমোধানো, মিস্সকসমোধানোতি. তত্থ ‘‘ওধানসমোধানো’’ নাম – অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেন্তস্স পরিৰুত্থদিৰসে ওধুনিত্ৰা মক্খেত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা মূলদিৰসপরিচ্ছেদে পচ্ছা আপন্নং আপত্তিং সমোদহিত্ৰা দাতব্বপরিৰাসো ৰুচ্চতি. সো পরতো ‘‘তেন হি ভিক্খৰে সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপটিচ্ছন্নায ¶ মূলায পটিকস্সিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দেতূ’’তি ইতো পট্ঠায ৰিত্থারতো পাল়িযংযেৰ আগতো.
অযং পনেত্থ ৰিনিচ্ছযো – যো পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰাসং গহেত্ৰা পরিৰসন্তো ৰা মানত্তারহো ৰা মানত্তং চরন্তো ৰা অব্ভানারহো ৰা অঞ্ঞং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমা ৰা ঊনতরা ৰা রত্তিযো পটিচ্ছাদেতি, তস্স মূলাযপটিকস্সনেন তে ¶ পরিৰুত্থদিৰসে চ মানত্তচিণ্ণদিৰসে চ সব্বে ওধুনিত্ৰা অদিৰসে কত্ৰা পচ্ছা আপন্নাপত্তিং মূলাপত্তিযং সমোধায পরিৰাসো দাতব্বো. তেন সচে মূলাপত্তি ¶ পক্খপটিচ্ছন্না, অন্তরাপত্তি ঊনকপক্খপটিচ্ছন্না, পুন পক্খমেৰ পরিৰাসো পরিৰসিতব্বো. অথাপি অন্তরাপত্তি পক্খপটিচ্ছন্নাৰ পক্খমেৰ পরিৰসিতব্বং. এতেনুপাযেন যাৰ সট্ঠিৰস্সপটিচ্ছন্না মূলাপত্তি, তাৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. সট্ঠিৰস্সানি পরিৰসিত্ৰা মানত্তারহো হুত্ৰাপি হি একদিৰসং অন্তরাপত্তিং পটিচ্ছাদেত্ৰা পুনপি সট্ঠিৰস্সানি পরিৰাসারহো হোতি.
সচে পন অন্তরাপত্তি মূলাপত্তিতো অতিরেকপটিচ্ছন্না হোতি, তত্থ ‘‘কিং কাতব্ব’’ন্তি ৰুত্তে মহাসুমত্থেরো আহ – ‘‘অতেকিচ্ছো অযং পুগ্গলো, অতেকিচ্ছো নাম আৰিকারাপেত্ৰা ৰিস্সজ্জেতব্বো’’তি. মহাপদুমত্থেরো পনাহ – ‘‘কস্মা অতেকিচ্ছো নাম, ননু অযং সমুচ্চযক্খন্ধকো নাম বুদ্ধানং ঠিতকালসদিসো, আপত্তি নাম পটিচ্ছন্না ৰা হোতু অপ্পটিচ্ছন্না ৰা সমকঊনতরঅতিরেকপটিচ্ছন্না ৰা ৰিনযধরস্স কম্মৰাচং যোজেতুং সমত্থভাৰোযেৰেত্থ পমাণং, তস্মা যা অতিরেকপটিচ্ছন্না হোতি, তং মূলাপত্তিং কত্ৰা তত্থ ইতরং সমোধায পরিৰাসো দাতব্বো’’তি. অযং ‘‘ওধানসমোধানো’’ নাম.
‘‘অগ্ঘসমোধানো’’ নাম সম্বহুলাসু আপত্তীসু যা একা ৰা দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা সম্বহুলা ৰা আপত্তিযো সব্বচিরপটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধায তাসং রত্তিপরিচ্ছেদৰসেন অৰসেসানং ঊনতরপটিচ্ছন্নানং আপত্তীনং পরিৰাসো দিয্যতি. অযং ৰুচ্চতি অগ্ঘসমোধানো. সোপি পরতো ‘‘তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপন্নো হোতি, একা আপত্তি একাহপটিচ্ছন্না একা আপত্তি দ্ৰীহপটিচ্ছন্না’’তিআদিনা নযেন পাল়িযং আগতোযেৰ.
যস্স ¶ পন সতং আপত্তিযো দসাহপটিচ্ছন্না, অপরম্পি সতং আপত্তিযো দসাহপটিচ্ছন্নাতি এৰং দসক্খত্তুং কত্ৰা আপত্তিসহস্সং দিৰসসতপটিচ্ছন্নং হোতি, তেন কিং কাতব্বন্তি? সব্বং সমোদহিত্ৰা দস দিৰসে পরিৰসিতব্বং. এৰং একেনেৰ দসাহেন দিৰসসতম্পি পরিৰসিতমেৰ ¶ হোতি. ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘দসসতং ¶ রত্তিসতং, আপত্তিযো ছাদযিত্ৰান;
দস রত্তিযো ৰসিত্ৰান, মুচ্চেয্য পারিৰাসিকো’’তি. (পরি. ৪৭৭);
অযং অগ্ঘসমোধানো নাম.
‘‘মিস্সকসমোধানো’’ নাম – যো নানাৰত্থুকা আপত্তিযো একতো কত্ৰা দিয্যতি. তত্রাযং নযো –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং একং সুক্কৰিস্সট্ঠিং, একং কাযসংসগ্গং, একং দুট্ঠুল্লৰাচং, একং অত্তকামং, একং সঞ্চরিত্তং, একং কুটিকারং, একং ৰিহারকারং, একং দুট্ঠদোসং, একং অঞ্ঞভাগিযং, একং সঙ্ঘভেদং, একং ভেদানুৰত্তকং, একং দুব্বচং, একং কুলদূসকং, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা তদনুরূপায কম্মৰাচায পরিৰাসো দাতব্বো.
এত্থ চ সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং নানাৰত্থুকাযোতিপি সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিন্তিপি এৰং পুব্বে ৰুত্তনযেন ৰত্থুৰসেনপি গোত্তৰসেনপি নামৰসেনপি আপত্তিৰসেনপি যোজেত্ৰা কম্মৰাচং কাতুং ৰট্টতিযেৰাতি অযং মিস্সকসমোধানো. সব্বপরিৰাসকম্মৰাচাৰসানে পন নিক্খিত্তানিক্খিত্তৰত্তাদিকথা পুরিমনযেনেৰ ৰেদিতব্বাতি.
পরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
ইদানি ¶ যং ৰুত্তং ‘‘পক্খমানত্তঞ্চ সমোধানমানত্তঞ্চ অৰসেসপরিৰাসকথাৰসানে কথযিস্সামা’’তি, তস্সোকাসো সম্পত্তো, তস্মা ৰুচ্চতি – ‘‘পক্খমানত্ত’’ন্তি ভিক্খুনিযা দাতব্বমানত্তং. তং পন পটিচ্ছন্নাযপি অপ্পটিচ্ছন্নাযপি আপত্তিযা অড্ঢমাসমেৰ দাতব্বং. ৰুত্তঞ্হেতং – ‘‘গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্ব’’ন্তি (চূল়ৰ. ৪০৩). তং পন ভিক্খুনীহি অত্তনো সীমং সোধেত্ৰা ৰিহারসীমায ৰা ¶ ৰিহারসীমং সোধেতুং ¶ অসক্কোন্তীহি খণ্ডসীমায ৰা সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চতুৰগ্গগণং সন্নিপাতাপেত্ৰা দাতব্বং. সচে একা আপত্তি হোতি একিস্সা ৰসেন, সচে দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা সম্বহুলা ৰা একৰত্থুকা ৰা নানাৰত্থুকা ৰা তাসং তাসং ৰসেন ৰত্থুগোত্তনামআপত্তীসু যং যং ইচ্ছতি তং তং আদায যোজনা কাতব্বা.
তত্রিদং একাপত্তিৰসেন মুখমত্তদস্সনং, তায আপন্নায ভিক্খুনিযা ভিক্খুনিসঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খুনীনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অহং, অয্যে, একং আপত্তিং আপজ্জিং গামন্তরং, সাহং, অয্যে, একিস্সা আপত্তিযা গামন্তরায পক্খমানত্তং যাচামী’’তি.
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে অয্যে সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামা ভিক্খুনী একং আপত্তিং আপজ্জি গামন্তরং, সা সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা গামন্তরায পক্খমানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা একিস্সা আপত্তিযা গামন্তরায পক্খমানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে অয্যে সঙ্ঘো, অযং…পে… দুতিযম্পি… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি. সুণাতু মে অয্যে সঙ্ঘো…পে… দেতি… দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা একিস্সা আপত্তিযা গামন্তরায পক্খমানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী; এৰমেতং ধারযামী’’তি.
কম্মৰাচাপরিযোসানে ¶ ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা ভিক্খুমানত্তকথায ৰুত্তনযেনেৰ সঙ্ঘস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিত্তৰত্তং ৰসিতুকামায তত্থেৰ সঙ্ঘমজ্ঝে ৰা পক্কন্তাসু ভিক্খুনীসু একভিক্খুনিযা ৰা দুতিযিকায ৰা সন্তিকে ৰুত্তনযেনেৰ নিক্খিপিতব্বং. অঞ্ঞিস্সা পন আগন্তুকায সন্তিকে আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. নিক্খিত্তকালতো পট্ঠায পকতত্তট্ঠানে তিট্ঠতি. পুন সমাদিযিত্ৰা অরুণং উট্ঠাপেন্তিযা পন ভিক্খুনীনংযেৰ সন্তিকে ৰসিতুং ন লভতি. ‘‘উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্ব’’ন্তি ¶ হি ৰুত্তং. তস্মা অস্সা আচরিযুপজ্ঝাযাহি ৰিহারং গন্ত্ৰা সঙ্গাহকপক্খে ঠিতো ¶ একো মহাথেরো ৰা ধম্মকথিকো ৰা ভিক্খু ৰত্তব্বো – ‘‘একিস্সা ভিক্খুনিযা ৰিনযকম্মং কত্তব্বমত্থি, তত্র নো অয্যা, চত্তারো ভিক্খূ পেসেথা’’তি. সঙ্গহং অকাতুং ন লব্ভতি, পেসেস্সামীতি ৰত্তব্বং. চতূহি পকতত্তভিক্খুনীহি মানত্তচারিনিং ভিক্খুনিং গহেত্ৰা অন্তোঅরুণেযেৰ নিক্খমিত্ৰা গামূপচারতো দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কমিত্ৰা মগ্গা ওক্কম্ম গুম্বৰতিআদীহি পটিচ্ছন্নট্ঠানে নিসীদিতব্বং. ৰিহারূপচারতোপি দ্ৰে লেড্ডুপাতা অতিক্কমিতব্বা চতূহি পকতত্তভিক্খূহিপি তত্থ গন্তব্বং. গন্ত্ৰা পন ভিক্খুনীহি সদ্ধিং ন একট্ঠানে নিসীদিতব্বং, পটিক্কমিত্ৰা অৰিদূরট্ঠানে নিসীদিতব্বং. কুরুন্দিমহাপচ্চরীসু পন ‘‘ভিক্খুনীহিপি ব্যত্তং একং ৰা দ্ৰে ৰা উপাসিকাযো ভিক্খূহিপি একং ৰা দ্ৰে ৰা উপাসকে অত্তরক্খণত্থায গহেত্ৰা গন্তব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. কুরুন্দিযংযেৰ চ ভিক্খুনুপস্সযস্স চ ৰিহারস্স চ উপচারং মুঞ্চিতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, গামস্সাতি ন ৰুত্তং.
এৰং নিসিন্নেসু পন ভিক্খূসু চ ভিক্খুনীসু চ তায ভিক্খুনিযা ‘‘মানত্তং সমাদিযামি, ৰত্তং সমাদিযামী’’তি ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা ভিক্খুনীসঙ্ঘস্স তাৰ এৰং আরোচেতব্বং –
‘‘অহং, অয্যে, একং আপত্তিং আপজ্জিং গামন্তরং, সাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা গামন্তরায পক্খমানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা গামন্তরায পক্খমানত্তং অদাসি, সাহং পক্খমানত্তং চরামি, ‘ৰেদযামহং, অয্যে, ৰেদযতী’তি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি.
ততো ভিক্খুসঙ্ঘস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা এৰং আরোচেতব্বং – ‘‘অহং, অয্যা, একং আপত্তিং আপজ্জিং ¶ …পে… ৰেদযামহং, অয্যা, ৰেদযতীতি মং সঙ্ঘো ¶ ধারেতূ’’তি. ইধাপি যায কাযচি ভাসায আরোচেতুং ৰট্টতি.
আরোচেত্ৰা চ ভিক্খুনিসঙ্ঘস্সেৰ সন্তিকে নিসীদিতব্বং, আরোচিতকালতো পট্ঠায ভিক্খূনং গন্তুং ৰট্টতি. সচে সাসঙ্কং হোতি, ভিক্খুনিযো তত্থেৰ ঠানং পচ্চাসীসন্তি, ঠাতব্বং. সচে অঞ্ঞো ভিক্খু ৰা ভিক্খুনী ¶ ৰা তং ঠানং এতি, পস্সন্তিযা আরোচেতব্বং. নো চে আরোচেতি, রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদদুক্কটঞ্চ. সচে অজানন্তিযা এৰ উপচারং ওক্কমিত্ৰা গচ্ছতি, রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদদুক্কটং. সচে ভিক্খুনিযো উপজ্ঝাযাদীনং ৰত্তকরণত্থং পগেৰ গন্তুকামা হোন্তি, রত্তিৰিপ্পৰাসগণওহীযনগামন্তরাপত্তিরক্খণত্থং একং ভিক্খুনিং ঠপেত্ৰা গন্তব্বং. তায অরুণে উট্ঠিতে তস্সা সন্তিকে ৰত্তং নিক্খিপিতব্বং. এতেনুপাযেন অখণ্ডা পঞ্চদস রত্তিযো মানত্তং চরিতব্বং.
অনিক্খিত্তৰত্তায পন পারিৰাসিকক্খন্ধকে ৰুত্তনযেনেৰ সম্মা ৰত্তিতব্বং. অযং পন ৰিসেসো – ‘‘আগন্তুকস্স আরোচেতব্ব’’ন্তি এত্থ যত্তকা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা তং গামং ভিক্খূ ৰা ভিক্খুনিযো ৰা আগচ্ছন্তি, সব্বেসং আরোচেতব্বং. অনারোচেন্তিযা রত্তিচ্ছেদো চ ৰত্তভেদদুক্কটঞ্চ. সচেপি রত্তিং কোচি ভিক্খু তং গামূপচারং ওক্কমিত্ৰা গচ্ছতি, রত্তিচ্ছেদো হোতিযেৰ, অজাননপচ্চযা পন ৰত্তভেদতো মুচ্চতি. কুরুন্দিআদীসু পন অনিক্খিত্তৰত্তভিক্খূনং ৰুত্তনযেনেৰ কথেতব্বন্তি ৰুত্তং. তং পারিৰাসিকৰত্তাদীনং উপচারসীমায পরিচ্ছিন্নত্তা যুত্ততরং দিস্সতি. উপোসথে আরোচেতব্বং, পৰারণায আরোচেতব্বং, চতুন্নং ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ দেৰসিকং আরোচেতব্বং. সচে ভিক্খূনং তস্মিং গামে ভিক্খাচারো সম্পজ্জতি, তত্থেৰ গন্তব্বং. নো চে সম্পজ্জতি, অঞ্ঞত্র চরিত্ৰাপি তত্র আগন্ত্ৰা অত্তানং দস্সেত্ৰা গন্তব্বং. বহিগামে ¶ ৰা সঙ্কেতট্ঠানং কাতব্বং – ‘‘অসুকস্মিং নাম ঠানে অম্হে পস্সিস্সসী’’তি. তায সঙ্কেতট্ঠানং গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং. সঙ্কেতট্ঠানে অদিস্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং. ৰিহারে সব্বভিক্খূনং আরোচেতব্বং. সচে সব্বেসং সক্কা ন হোতি আরোচেতুং, বহিউপচারসীমায ঠত্ৰা ভিক্খুনিযো পেসেতব্বা. তাহি আনীতানং চতুন্নং ভিক্খূনং আরোচেতব্বং. সচে ৰিহারো দূরো হোতি সাসঙ্কো, উপাসকে চ উপাসিকাযো চ গহেত্ৰা গন্তব্বং. সচে পন অযং একা ৰসতি, রত্তিৰিপ্পৰাসং আপজ্জতি, তস্মাস্সা একা পকতত্তা ভিক্খুনী সম্মন্নিত্ৰা দাতব্বা একচ্ছন্নে ৰসনত্থায.
এৰং ¶ অখণ্ডং মানত্তং চরিত্ৰা ৰীসতিগণে ভিক্খুনিসঙ্ঘে ৰুত্তনযেনেৰ অব্ভানং কাতব্বং. সচে মানত্তং চরমানা অন্তরাপত্তিং আপজ্জতি, মূলায পটিকস্সিত্ৰা ¶ তস্সা আপত্তিযা মানত্তং দাতব্বন্তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. ইদং ‘‘পক্খমানত্তং’’ নাম.
‘‘সমোধানমানত্তং’’ পন তিৰিধং হোতি – ওধানসমোধানং, অগ্ঘসমোধানং, মিস্সকসমোধানন্তি. তত্থ যদেতং পরতো উদাযিত্থেরস্স পঞ্চাহপটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰাসং পরিৰসন্তস্স পরিৰাসে চ মানত্তারহট্ঠানে চ অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা মূলাযপটিকস্সিতস্স ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতূ’’তি মানত্তং অনুঞ্ঞাতং, ইদং ‘‘ওধানসমোধানং’’ নাম. ইদঞ্হি পুনপ্পুনং মূলাযপটিকস্সনেন পরিৰুত্থদিৰসে ওধুনিত্ৰা পুরিমাপত্তীহি সদ্ধিং সমোধায দিন্নং, তস্মা ওধানসমোধানন্তি ৰুচ্চতি. কুরুন্দিযং পন ‘‘সমোধানপরিৰাসং ৰুত্থস্স দাতব্বং মানত্তং সমোধানমানত্ত’’ন্তি ৰুত্তং. তম্পি তেন পরিযাযেন যুজ্জতি.
অগ্ঘসমোধানং পন মিস্সকসমোধানঞ্চ অগ্ঘসমোধানমিস্সকসমোধানপরিৰাসাৰসানে দাতব্বমানত্তমেৰ ৰুচ্চতি, তং পরিৰাসকম্মৰাচানুসারেন যোজেত্ৰা দাতব্বং. এত্তাৰতা যং ৰুত্তং ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং দেতূতিআদিনা ¶ নযেন পাল়িযং অনেকেহি আকারেহি পরিৰাসো চ মানত্তঞ্চ ৰুত্তং, তস্স যস্মা আগতাগতঠানে ৰিনিচ্ছযো ৰুচ্চমানো পাল়ি ৰিয অতিৰিত্থারং আপজ্জতি, ন চ সক্কা হোতি সুখেন পরিগ্গহেতুং, তস্মা নং সমোধানেত্ৰা ইধেৰ দস্সেস্সামা’’তি, তদিদং অত্থতো সম্পাদিতং হোতি.
পটিচ্ছন্নপরিৰাসকথা
১০২. ইদানি যা তাৰ অযং পটিচ্ছন্নায একিস্সা আপত্তিযা ৰসেন পাল়ি ৰুত্তা, সা উত্তানত্থাৰ.
১০৮. ততো পরং দ্ৰীহতীহচতূহপঞ্চাহপটিচ্ছন্নানং ৰসেন পাল়িং ৰত্ৰা পঞ্চাহপটিচ্ছন্নায পরিৰাসতো পট্ঠায অন্তরাপত্তি দস্সিতা. যস্মা পন তং আপত্তিং আপন্নো মূলাযপটিকস্সনারহো ¶ নাম হোতি, তস্মাস্স ¶ তত্থ মূলাযপটিকস্সনং অনুঞ্ঞাতং. সচে পন নিক্খিত্তৰত্তো আপজ্জতি, মূলাযপটিকস্সনারহো ন হোতি. কস্মা? যস্মা ন সো পরিৰসন্তো আপন্নো, পকতত্তট্ঠানে ঠিতো আপন্নো, তস্মা তস্সা আপত্তিযা ৰিসুং মানত্তং চরিতব্বং. সচে পটিচ্ছন্না হোতি পরিৰাসোপি ৰসিতব্বো. যঞ্চেতং মূলাযপটিকস্সনং ৰুত্তং, তস্মিম্পি কতে পরিৰুত্থদিৰসা মক্খিতা হোন্তি. ইতি পরিৰাসে অন্তরাপত্তিং দস্সেত্ৰা পুন মানত্তারহস্স অন্তরাপত্তিং দস্সেত্ৰা মূলাযপটিকস্সনং ৰুত্তং, তস্মিম্পি কতে পরিৰুত্থদিৰসা মক্খিতাৰ হোন্তি. ততো পরিৰুত্থপরিৰাসস্স তাসং তিস্সন্নম্পি আপত্তীনং সমোধানমানত্তং দস্সিতং. ততো মানত্তচারিকস্স অন্তরাপত্তিং দস্সেত্ৰা মূলাযপটিকস্সনং ৰুত্তং. তস্মিং পন পটিকস্সনে কতে মানত্তচিণ্ণদিৰসাপি পরিৰুত্থদিৰসাপি মক্খিতাৰ হোন্তি. ততো অব্ভানারহস্স অন্তরাপত্তিং দস্সেত্ৰা মূলাযপটিকস্সনং ৰুত্তং. তস্মিম্পি কতে সব্বে তে মক্খিতাৰ হোন্তি. ততো পরং সব্বা অন্তরাপত্তিযো যোজেত্ৰা অব্ভানকম্মং দস্সিতং. এৰং পটিচ্ছন্নৰারে একাহপটিচ্ছন্নাদিৰসেন পঞ্চ, অন্তরাপত্তিৰসেন চতস্সোতি নৰ কম্মৰাচা দস্সিতা হোন্তি.
পটিচ্ছন্নপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
সমোধানপরিৰাসকথা
১২৫. ততো পরং পক্খপটিচ্ছন্নায আপত্তিযা অন্তোপরিৰাসতো পট্ঠায পঞ্চাহপটিচ্ছন্নায অন্তরাপত্তিযা ৰসেন সমোধানপরিৰাসো চ, সমোধানমানত্তঞ্চ দস্সিতং. এত্থ চ মানত্তচারিকমানত্তারহকালেপি ¶ আপন্নায আপত্তিযা মূলাযপটিকস্সনে কতে মানত্তচিণ্ণদিৰসাপি পরিৰাসপরিৰুত্থদিৰসাপি সব্বে মক্খিতাৰ হোন্তি. কস্মা? যস্মা পটিচ্ছন্না অন্তরাপত্তি. তেনেৰ ৰুত্তং – ‘‘মূলায পটিকস্সিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দত্ৰা ছারত্তং মানত্তং দেতূ’’তি. ততো পরং সব্বা অন্তরাপত্তিযো যোজেত্ৰা অব্ভানকম্মং দস্সেত্ৰা সুক্কৰিস্সট্ঠিৰত্থু নিট্ঠাপিতং.
সমোধানপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
সুক্কৰিস্সট্ঠিকথা চ নিট্ঠিতা.
অগ্ঘসমোধানপরিৰাসকথা
১৩৪. ততো ¶ একাপত্তিমূলকঞ্চ আপত্তিৰড্ঢনকঞ্চাতি দ্ৰে নযে দস্সেত্ৰা অগ্ঘসমোধানপরিৰাসো দস্সিতো.
ততো ¶ সঞ্চিচ্চ অনারোচিতাপত্তিৰত্থুং দস্সেত্ৰা সঞ্চিচ্চ অজাননঅস্সরণৰেমতিকভাৰেহি অনারোচিতায আপত্তিযা পচ্ছা লজ্জিধম্মে ৰা ঞাণসরণনিব্বেমতিকভাৰেসু ৰা উপ্পন্নেসু যং কাতব্বং, তং দস্সেতুং ‘‘ইধ পন ভিক্খৰে’’তিআদিনা নযেন পাল়ি ঠপিতা. ততো অজাননঅস্সরণৰেমতিকপটিচ্ছন্নানং অপ্পটিচ্ছন্নভাৰং দস্সেতুং তথেৰ পাল়ি ঠপিতা.
অগ্ঘসমোধানপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
দ্ৰেমাসপরিৰাসকথা
১৩৮. ততো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসযাচনৰত্থুং দস্সেত্ৰা অসঞ্চিচ্চ অজাননঅস্সরণৰেমতিকভাৰেহি অনারোচিতে ইতরস্মিং মাসে পচ্ছা লজ্জিধম্মাদীসু উপ্পন্নেসু যং কাতব্বং, তং দস্সেতুং অজাননঅস্সরণৰেমতিকপটিচ্ছন্নস্স চ আপন্নভাৰং দস্সেতুং পুরিমনযেনেৰ পাল়ি ঠপিতা.
দ্ৰেমাসপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
সুদ্ধন্তপরিৰাসাদিকথা
১৫৬. ততো ‘‘আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতী’’তিআদিনা নযেন সুদ্ধন্তপরিৰাসো দস্সিতো.
১৬০. ততো ¶ পরং পারিৰাসিকং আদিং কত্ৰা ৰিব্ভমিত্ৰা পুনউপসম্পন্নাদীসু পটিপত্তিদস্সনত্থং পাল়ি ঠপিতা.
১৬৫. তত্থ ‘‘অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা অপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তিআদীসু আপত্তিপরিচ্ছেদৰসেন পরিমাণাযো চেৰ অপ্পটিচ্ছন্নাযো চাতি অত্থো.
১৬৬. পচ্ছিমস্মিং ¶ আপত্তিক্খন্ধেতি একোৰ সো আপত্তিক্খন্ধো, পচ্ছা ছাদিতত্তা পন ‘‘পচ্ছিমস্মিং আপত্তিক্খন্ধে’’তি ৰুত্তং. পুরিমস্মিন্তি এত্থাপি এসেৰ নযো.
১৮০. ৰৰত্থিতা সম্ভিন্নাতি সভাগৰিসভাগানমেৰেতং পরিযাযৰচনং.
সুদ্ধন্তপরিৰাসাদিকথা নিট্ঠিতা.
দ্ৰেভিক্খুৰারএকাদসকাদিকথা
১৮১. ততো ¶ পরং যো পটিচ্ছাদেতি, তস্মিং পটিপত্তিদস্সনত্থং ‘‘দ্ৰে ভিক্খূ’’তিআদি ৰুত্তং. তত্থ মিস্সকন্তি থুল্লচ্চযাদীহি মিস্সকং. সুদ্ধকন্তি সঙ্ঘাদিসেসং ৰিনা লহুকাপত্তিক্খন্ধমেৰ.
১৮৪. ততো পরং অৰিসুদ্ধৰিসুদ্ধভাৰদস্সনত্থং ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা’’তিআদি ৰুত্তং. তত্থ ব্যঞ্জনতো ৰা অধিপ্পাযতো ৰা অনুত্তানং নাম কিঞ্চি নত্থি, তস্মা তঞ্চ ইতো পুব্বে অৰুত্তঞ্চ সব্বং পাল়িঅনুসারেনেৰ ৰেদিতব্বন্তি.
দ্ৰেভিক্খুৰারএকাদসকাদিকথা নিট্ঠিতা.
সমুচ্চযক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. সমথক্খন্ধকং
সম্মুখাৰিনযকথা
১৮৬-১৮৭. সমথক্খন্ধকে ¶ ¶ – ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো’’তিআদীনি ছ মাতিকাপদানি নিক্খিপিত্ৰা ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতী’’তিআদিনা নযেন ৰিত্থারো ৰুত্তো. তত্থ সঞ্ঞাপেতীতি কারণপতিরূপকানি ৰত্ৰা পরিতোসেত্ৰা জানাপেতি. নিজ্ঝাপেতীতি যথা সো তং অত্থং নিজ্ঝাযতি, ওলোকেতি; এৰং করোতি. পেক্খতি অনুপেক্খতীতি যথা সো তং অত্থং পেক্খতি চেৰ পুনপ্পুনঞ্চ পেক্খতি; এৰং করোতি. দস্সেতি অনুদস্সেতীতি তেসঞ্ঞেৰ পরিযাযৰচনানি. অধম্মেন ৰূপসম্মতীতি যস্মা সো অধম্মমেৰ ‘‘অযং ধম্মো’’তিআদিনা নযেন মোহেত্ৰা দস্সেতি, তস্মা অধম্মেন ৰূপসম্মতি নাম.
১৮৮. ধম্মেন ৰূপসম্মতীতি যস্মা ধম্মৰাদী ধম্মমেৰ ‘‘অযং ধম্মো’’তিআদিনা নযেন অমোহেত্ৰা দস্সেতি, তস্মা ধম্মেন ৰূপসম্মতি নাম.
সম্মুখাৰিনযকথা নিট্ঠিতা.
সতিৰিনযকথা
১৯৫. পঞ্চিমানি ¶ ভিক্খৰে ধম্মিকানি সতিৰিনযস্স দানানীতি এত্থ সুদ্ধস্স অনাপত্তিকস্স দানং একং, অনুৰদিতস্স দানং একং, যাচিতস্স দানং একং, সঙ্ঘেন দানং একং, ধম্মেন সমগ্গদানং একন্তি এৰং পঞ্চ. এতানি পন একেকঅঙ্গৰসেন ন লব্ভন্তি, তস্মা ¶ দেসনামত্তমেৰেতং, পঞ্চঙ্গসমন্নাগতং পন সতিৰিনযদানং ধম্মিকন্তি অযমেত্থ অত্থো. তত্থ চ অনুৰদন্তীতি চোদেন্তি. সেসং উত্তানমেৰ. অযং পন সতিৰিনযো খীণাসৰস্সেৰ দাতব্বো ন অঞ্ঞস্স, অন্তমসো অনাগামিনোপি. সো চ খো অঞ্ঞেন চোদিযমানস্সেৰ, ন অচোদিযমানস্স. দিন্নে চ পন তস্মিং চোদকস্স কথা ন রুহতি. চোদেন্তোপি ‘‘অযং খীণাসৰো সতিৰিনযলদ্ধো, কো তুয্হং কথং গহেস্সতী’’তি অপসাদেতব্বতং আপজ্জতি.
সতিৰিনযকথা নিট্ঠিতা.
অমূল়্হৰিনযকথা
১৯৬. ভাসিতপরিক্কন্তন্তি ¶ ৰাচায ভাসিতং কাযেন পরিক্কন্তং; পরিক্কমিত্ৰা কতন্তি অত্থো. সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতাতি এত্থ সরতু আযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা; আযস্মা এৰরূপিযা আপত্তিযাতি অযমত্থো. আপজ্জিত্ৰাতি ৰা পাঠো, তস্সত্থো – পঠমং আপজ্জিত্ৰা পচ্ছা তং আপত্তিং সরতু আযস্মাতি.
অমূল়্হৰিনযকথা নিট্ঠিতা.
যেভুয্যসিকাকথা
২০২. যেভুয্যসিকায ৰূপসমেতুন্তি এত্থ যস্সা কিরিযায ধম্মৰাদিনো বহুতরা, এসা যেভুয্যসিকা নাম.
২০৪. অধম্মিকসলাকগ্গাহেসু ওরমত্তকন্তি পরিত্তং অপ্পমত্তকং ভণ্ডনমত্তমেৰ. ন চ গতিগতন্তি দ্ৰে তযো আৰাসে ন গতং, তত্থ তত্থেৰ ৰা দ্ৰত্তিক্খত্তুং অৰিনিচ্ছিতং. ন চ সরিতসারিতন্তি দ্ৰত্তিক্খত্তুং তেহি ভিক্খূহি সযং সরিতং ৰা অঞ্ঞেহি সারিতং ৰা ন হোতি. জানাতীতি সলাকং গাহেন্তো জানাতি ‘‘অধম্মৰাদী বহুতরা’’তি. অপ্পেৰ নামাতি ইমিনা নীহারেন সলাকায গাহিযমানায ‘‘অপি নাম অধম্মৰাদিনো বহুতরা অস্সূ’’তি অযমস্স অজ্ঝাসযো হোতি. অপরেসুপি দ্ৰীসু এসেৰ নযো.
অধম্মেন ¶ গণ্হন্তীতি ¶ অধম্মৰাদিনো ‘‘এৰং মযং বহূ ভৰিস্সামা’’তি দ্ৰে দ্ৰে সলাকাযো গণ্হন্তি. ৰগ্গা গণ্হন্তীতি দ্ৰে ধম্মৰাদিনো একং ধম্মৰাদিসলাকং গণ্হন্তি ‘‘এৰং ধম্মৰাদিনো ন বহূ ভৰিস্সন্তী’’তি মঞ্ঞমানা. ন চ যথাদিট্ঠিযা গণ্হন্তীতি ধম্মৰাদিনো হুত্ৰা ‘‘বলৰপক্খং ভজিস্সামা’’তি অধম্মৰাদিসলাকং গণ্হন্তি. ধম্মিকসলাকগ্গাহেসু অযমেৰত্থো পরিৰত্তেত্ৰা ৰেদিতব্বো. এৰং সলাকং গাহেত্ৰা সচে বহুতরা ধম্মৰাদিনো হোন্তি; যথা তে ৰদন্তি, এৰং তং অধিকরণং ৰূপসমেতব্বং, এৰং যেভুয্যসিকায ৰূপসন্তং হোতি. অযমেত্থ সঙ্খেপো. ৰিত্থারো পন পরতোপি আগমিস্সতি.
যেভুয্যসিকাকথা নিট্ঠিতা.
তস্সপাপিযসিকাকথা
২০৭. অসুচীতি ¶ অসুচীহি কাযৰচীকম্মেহি সমন্নাগতো. অলজ্জীতি সঞ্চিচ্চ আপজ্জনাদিনা অলজ্জিলক্খণেন সমন্নাগতো. সানুৰাদোতি সউপৰাদো. ইতি ইমেসঞ্চ তিণ্ণং অঙ্গানং ৰসেন তীণি করণানি, সঙ্ঘেন করণং, ধম্মেন সমগ্গেন করণন্তি ইমানি চ দ্ৰেতি পঞ্চ তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণানি নাম হোন্তি. সেসমেত্থ তজ্জনীযাদীসু ৰুত্তনযমেৰ. অযং পনেত্থ ৰচনত্থো – ইদঞ্হি যো পাপুস্সন্নতায পাপিযো পুগ্গলো, তস্স কত্তব্বতো ‘‘তস্সপাপিযসিকাকম্ম’’ন্তি ৰুচ্চতি.
তস্সপাপিযসিকাকথা নিট্ঠিতা.
তিণৰত্থারকাদিকথা
২১২. কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তাযাতি কক্খল়ভাৰায চেৰ ৰাল়ভাৰায চ. ভেদাযাতি সঙ্ঘভেদায. সব্বেহেৰ একজ্ঝন্তি কস্সচি ছন্দং অনাহরিত্ৰা গিলানেপি তত্থেৰ আনেত্ৰা একতো সন্নিপতিতব্বং. তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেয্যাতি এত্থ ইদং কম্মং তিণৰত্থারকসদিসত্তা ‘‘তিণৰত্থারকো’’তি ৰুত্তং. যথা হি গূথং ৰা মুত্তং ৰা ঘট্টিযমানং দুগ্গন্ধতায বাধতি, তিণেহি অৰত্থরিত্ৰা সুপ্পটিচ্ছাদিতস্স পনস্স সো গন্ধো ন বাধতি; এৰমেৰ যং অধিকরণং ¶ মূলানুমূলং গন্ত্ৰা ৰূপসমিযমানং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্ততি, তং ইমিনা কম্মেন ৰূপসন্তং গূথং ৰিয তিণৰত্থারকেন পটিচ্ছন্নং ¶ সুৰূপসন্তং হোতীতি ইদং কম্মং তিণৰত্থারকসদিসত্তা ‘‘তিণৰত্থারকো’’তি ৰুত্তং.
২১৩. থুল্লৰজ্জন্তি পারাজিকঞ্চেৰ সঙ্ঘাদিসেসঞ্চ. গিহিপটিসংযুত্তন্তি গিহীনং হীনেন খুংসনৰম্ভনধম্মিকপটিস্সৰেসু আপন্নং আপত্তিং.
২১৪. এৰঞ্চ পন ভিক্খৰে তে ভিক্খূ তাহি আপত্তীহি ৰুট্ঠিতা হোন্তীতি এৰং তিণৰত্থারককম্মৰাচায কতায কম্মৰাচাপরিযোসানে যত্তকা তত্থ সন্নিপতিতা অন্তমসো সুত্তাপি সমাপন্নাপি অঞ্ঞৰিহিতাপি সব্বে তে ভিক্খূ যাৰ উপসম্পদমণ্ডলতো পট্ঠায থুল্লৰজ্জঞ্চ গিহিপটিসংযুত্তঞ্চ ঠপেত্ৰা অৰসেসা আপত্তিযো আপন্না, সব্বাহি তাহি আপত্তীহি ৰুট্ঠিতা হোন্তি. যে পন ‘‘ন ¶ মেতং খমতী’’তি অঞ্ঞমঞ্ঞং দিট্ঠাৰিকম্মং করোন্তি, তেহি ৰা সদ্ধিং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰাপি তত্থ অনাগতা, আগন্ত্ৰা ৰা ছন্দং দত্ৰা পরিৰেণাদীসু নিসিন্না, তে আপত্তীহি ন ৰুট্ঠহন্তি. তেন ৰুত্তং – ‘‘ঠপেত্ৰা দিট্ঠাৰিকম্মং ঠপেত্ৰা যে ন তত্থ হোন্তী’’তি.
তিণৰত্থারকাদিকথা নিট্ঠিতা.
অধিকরণকথা
২১৫. ভিক্খুনীনং অনুপখজ্জাতি ভিক্খুনীনং অন্তো পৰিসিত্ৰা. ৰিৰাদাধিকরণাদীনং ৰচনত্থো দুট্ঠদোসৰণ্ণনাযং ৰুত্তোযেৰ. ৰিপচ্চতায ৰোহারোতি চিত্তদুক্খত্থং ৰোহারো; ফরুসৰচনন্তি অত্থো. যো তত্থ অনুৰাদোতি যো তেসু অনুৰদন্তেসু উপৰাদো. অনুৰদনাতি আকারনিদস্সনমেতং; উপৰদনাতি অত্থো. অনুল্লপনা অনুভণনাতি উভযং অনুৰদনৰেৰচনমত্তমেৰ. অনুসম্পৰঙ্কতাতি পুনপ্পুনং কাযচিত্তৰাচাহি তত্থেৰ সম্পৰঙ্কতা; অনুৰদনভাৰোতি অত্থো. অব্ভুস্সহনতাতি ‘‘কস্মা এৰং ন উপৰদিস্সামি, উপৰদিস্সামিযেৰা’’তি উস্সাহং কত্ৰা অনুৰদনা. অনুবলপ্পদানন্তি পুরিমৰচনস্স কারণং দস্সেত্ৰা পচ্ছিমৰচনেন বলপ্পদানং.
কিচ্চযতা ¶ করণীযতাতি এত্থ কিচ্চমেৰ কিচ্চযং, কিচ্চযস্স ভাৰো কিচ্চযতা, করণীযস্স ভাৰো করণীযতা; উভযম্পেতং ¶ সঙ্ঘকম্মস্সেৰ অধিৰচনং. অপলোকনকম্মন্তিআদি পন তস্সেৰ পভেদৰচনং. তত্থ অপলোকনকম্মং নাম সীমট্ঠকসঙ্ঘং সোধেত্ৰা ছন্দারহানং ছন্দং আহরিত্ৰা সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা তিক্খত্তুং সাৰেত্ৰা কত্তব্বকম্মং. ঞত্তিকম্মং নাম ৰুত্তনযেনেৰ সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা একায ঞত্তিযা কত্তব্বকম্মং. ঞত্তিদুতিযকম্মং নাম ৰুত্তনযেনেৰ সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা একায ঞত্তিযা একায চ অনুস্সাৰনাযাতি এৰং ঞত্তিদুতিযায অনুস্সাৰনায কত্তব্বকম্মং. ঞত্তিচতুত্থকম্মং নাম ৰুত্তনযেনেৰ সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা একায ঞত্তিযা তীহি চ অনুস্সাৰনাহীতি এৰং ঞত্তিচতুত্থাহি তীহি অনুস্সাৰনাহি কত্তব্বকম্মং.
তত্থ অপলোকনকম্মং অপলোকেত্ৰাৰ কাতব্বং, ঞত্তিকম্মাদিৰসেন ন কাতব্বং. ঞত্তিকম্মম্পি একং ঞত্তিং ঠপেত্ৰাৰ কাতব্বং, অপলোকনকম্মাদিৰসেন ন কাতব্বং. ঞত্তিদুতিযকম্মং পন অপলোকেত্ৰা কত্তব্বম্পি অত্থি, অকত্তব্বম্পি অত্থি. তত্থ সীমাসম্মুতি সীমাসমূহননং কথিনদানং কথিনুব্ভারো ¶ কুটিৰত্থুদেসনা ৰিহারৰত্থুদেসনাতি ইমানি ছ কম্মানি গরুকানি, অপলোকেত্ৰা কাতুং ন ৰট্টন্তি. ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচং সাৰেত্ৰাৰ কাতব্বানি. অৰসেসা তেরস সম্মুতিযো সেনাসনগ্গাহকমতকচীৰরদানাদিসম্মুতিযো চাতি এৰরূপানি লহুককম্মানি অপলোকেত্ৰাপি কাতুং ৰট্টন্তি. ঞত্তিকম্মঞত্তিচতুত্থকম্মৰসেন পন ন কাতব্বমেৰ. ঞত্তিচতুত্থকম্মং ঞত্তিঞ্চ তিস্সো চ কম্মৰাচাযো সাৰেত্ৰাৰ কাতব্বং, অপলোকনকম্মাদিৰসেন ন কাতব্বন্তি অযমেত্থ সঙ্খেপো.
ৰিত্থারতো পন ইমানি চত্তারি কম্মানি ‘‘কতিহাকারেহি ৰিপজ্জন্তী’’তিআদিনা নযেন পরিৰারাৰসানে কম্মৰগ্গে এতেসং ৰিনিচ্ছযো আগতোযেৰ. যং পন তত্থ অনুত্তানং, তং কম্মৰগ্গেযেৰ ৰণ্ণযিস্সাম. এৰঞ্হি সতি ন অট্ঠানে ৰণ্ণনা ভৰিস্সতি, আদিতো পট্ঠায চ ¶ তস্স তস্স কম্মস্স ৰিঞ্ঞাতত্তা সুৰিঞ্ঞেয্যো ভৰিস্সতি.
২১৬. ৰিৰাদাধিকরণস্স কিং মূলন্তিআদীনি পাল়িৰসেনেৰ ৰেদিতব্বানি.
২২০. ‘‘ৰিৰাদাধিকরণং ¶ সিযা কুসল’’ন্তিআদীসু যেন ৰিৰদন্তি, সো চিত্তুপ্পাদো ৰিৰাদো, সমথেহি চ অধিকরণীযতায অধিকরণন্তি এৰমাদিনা নযেন অত্থো দট্ঠব্বো.
২২২. আপত্তাধিকরণং সিযা অকুসলং সিযা অব্যাকতং, নত্থি আপত্তাধিকরণং কুসলন্তি এত্থ সন্ধায ভাসিতৰসেন অত্থো ৰেদিতব্বো. যস্মিঞ্হি পথৰিখণনাদিকে আপত্তাধিকরণে কুসলচিত্তং অঙ্গং হোতি, তস্মিং সতি ন সক্কা ৰত্তুং ‘‘নত্থি আপত্তাধিকরণং কুসল’’ন্তি, তস্মা নযিদং অঙ্গপ্পহোনকচিত্তং সন্ধায ৰুত্তং. ইদং পন সন্ধায ৰুত্তং. যং তাৰ আপত্তাধিকরণং লোকৰজ্জং, তং একন্ততো অকুসলমেৰ, তত্থ ‘‘সিযা অকুসল’’ন্তি ৰিকপ্পো নত্থি. যং পন পণ্ণত্তিৰজ্জং, তং যস্মা সঞ্চিচ্চ ‘‘ইমং আপত্তিং ৰীতিক্কমামী’’তি ৰীতিক্কমন্তস্সেৰ অকুসলং হোতি, অসঞ্চিচ্চ পন কিঞ্চি অজানন্তস্স সহসেয্যাদিৰসেন আপজ্জতো অব্যাকতং হোতি, তস্মা তত্থ সঞ্চিচ্চাসঞ্চিচ্চৰসেন ইমং ৰিকপ্পভাৰং ¶ সন্ধায ইদং ৰুত্তং – ‘‘আপত্তাধিকরণং সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং, নত্থি আপত্তাধিকরণং কুসল’’ন্তি.
সচে পন ‘‘যং কুসলচিত্তো আপজ্জতি, ইদং ৰুচ্চতি আপত্তাধিকরণং কুসল’’ন্তি ৰদেয্য, অচিত্তকানং পন এল়কলোমপদসোধম্মাদিসমুট্ঠানানম্পি কুসলচিত্তং আপজ্জেয্য, ন চ তত্থ ৰিজ্জমানম্পি কুসলচিত্তং আপত্তিযা অঙ্গং. কাযৰচীৰিঞ্ঞত্তিৰসেন পন চলিতপ্পৰত্তানং কাযৰাচানং অঞ্ঞতরমেৰ অঙ্গং, তঞ্চ রূপক্খন্ধপরিযাপন্নত্তা অব্যাকতন্তি.
যং জানন্তোতিআদিম্হি পন অযমত্থো – যং চিত্তং আপত্তিযা অঙ্গং হোতি, তেন ৰত্থুং জানন্তো ‘‘ইদং ৰীতিক্কমামী’’তি চ ৰীতিক্কমাকারেন সদ্ধিং জানন্তো সঞ্জানন্তো ৰীতিক্কমচেতনাৰসেন চেতেত্ৰা পকপ্পেত্ৰা উপক্কমৰসেন মদ্দন্তো অভিৰিতরিত্ৰা নিরাসঙ্কচিত্তং পেসেত্ৰা যং আপত্তাধিকরণং ৰীতিক্কমং আপজ্জতি, তস্স এৰং ৰীতিক্কমতো ¶ যো ৰীতিক্কমো, ইদং ৰুচ্চতি ‘‘আপত্তাধিকরণং অকুসল’’ন্তি.
অব্যাকতৰারেপি যং চিত্তং আপত্তিযা অঙ্গং হোতি, তস্স অভাৰেন অজানন্তো ৰীতিক্কমাকারেন চ সদ্ধিং অজানন্তো অসঞ্জানন্তো আপত্তিঅঙ্গভূতায ৰীতিক্কমচেতনায অভাৰেন অচেতেত্ৰা সঞ্চিচ্চ মদ্দনস্স অভাৰেন অনভিৰিতরিত্ৰা নিরাসঙ্কচিত্তং অপেসেত্ৰা যং ¶ আপত্তাধিকরণং ৰীতিক্কমং আপজ্জতি, তস্স এৰং ৰীতিক্কমতো যো ৰীতিক্কমো, ইদং ৰুচ্চতি ‘‘আপত্তাধিকরণং অব্যাকত’’ন্তি.
২২৪. অযং ৰিৰাদো নো অধিকরণন্তিআদীসু সমথেহি অধিকরণীযতায অভাৰতো নোঅধিকরণন্তি এৰমত্থো ৰেদিতব্বো.
অধিকরণকথা নিট্ঠিতা.
অধিকরণৰূপসমনসমথকথা
২২৮. যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তাতি এত্থ চতুৰগ্গকরণে কম্মে চত্তারো, পঞ্চৰগ্গকরণে পঞ্চ, দসৰগ্গকরণে দস, ৰীসতিৰগ্গকরণে ৰীসতি ভিক্খূ কম্মপ্পত্তাতি ৰেদিতব্বা.
২৩০. সুপরিগ্গহিতন্তি ¶ সুট্ঠু পরিগ্গহিতং কত্ৰা সম্পটিচ্ছিতব্বং. সম্পটিচ্ছিত্ৰা চ পন ‘‘অজ্জ ভণ্ডকং ধোৰাম, অজ্জ পত্তং পচাম, অজ্জেকো পলিবোধো অত্থী’’তি মাননিগ্গহত্থায কতিপাহং অতিক্কামেতব্বং.
২৩১. অনন্তানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তীতি অপরিমাণানি ইতো চিতো চ ৰচনানি উপ্পজ্জন্তি. ‘‘ভাসানী’’তিপি পাঠো, অযমেৰত্থো. উব্বাহিকায সম্মন্নিতব্বোতি অপলোকেত্ৰা ৰা সম্মন্নিতব্বো পরতো ৰুত্তায ঞত্তিদুতিযায ৰা কম্মৰাচায. এৰং সম্মতেহি পন ভিক্খূহি ৰিসুং ৰা নিসীদিত্ৰা তস্সাযেৰ ৰা পরিসায ‘‘অঞ্ঞেহি অসম্মতেহি ন কিঞ্চি কথেতব্ব’’ন্তি সাৰেত্ৰা তং অধিকরণং ৰিনিচ্ছিতব্বং.
২৩৩. তত্রাস্সাতি তস্সং পরিসতি ভৰেয্য. নেৰ সুত্তং আগতন্তি ন মাতিকা আগতা. নো সুত্তৰিভঙ্গোতি ৰিনযোপি ন পগুণো. ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতীতি ব্যঞ্জনমত্তমেৰ গহেত্ৰা অত্থং পটিসেধেতি. জাতরূপরজতখেত্তৰত্থুপটিগ্গহণাদীসু ৰিনযধরেহি ভিক্খূহি আপত্তিযা কারিযমানে দিস্ৰা ‘‘কিং ইমে আপত্তিযা কারেথ, ‘ননু জাতরূপরজতপটিগ্গহণা ¶ পটিৰিরতো হোতী’তি এৰং সুত্তে পটিৰিরতিমত্তমেৰ ৰুত্তং, নত্থি এত্থ আপত্তী’’তি ৰদতি. অপরো ¶ ধম্মকথিকো সুত্তস্স আগতত্তা ওলম্বেত্ৰা নিৰাসেন্তানং আপত্তিযা আরোপিযমানায ‘‘কিং ইমেসং আপত্তিং রোপেথ, ‘ননু পরিমণ্ডলং নিৰাসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা’তি এৰং সিক্খাকরণমত্তমেৰেত্থ ৰুত্তং, নত্থি এত্থ আপত্তী’’তি ৰদতি.
২৩৪. যথা বহুতরা ভিক্খূতি এত্থ একেনপি অধিকা বহুতরাৰ কো পন ৰাদো দ্ৰীহি তীহীতি.
অধিকরণৰূপসমনসমথকথা নিট্ঠিতা.
তিৰিধসলাকগ্গাহকথা
২৩৫. সঞ্ঞত্তিযাতি সঞ্ঞাপনত্থায. গূল়্হকন্তিআদীসু অলজ্জুস্সন্নায পরিসায গূল়্হকো সলাকগ্গাহো কাতব্বো, লজ্জুস্সন্নায পরিসায ৰিৰটকো, বালুস্সন্নায সকণ্ণজপ্পকো. ৰণ্ণাৰণ্ণাযো কত্ৰাতি ধম্মৰাদীনঞ্চ অধম্মৰাদীনঞ্চ সলাকাযো নিমিত্তসঞ্ঞং আরোপেত্ৰা অঞ্ঞমঞ্ঞং ৰিসভাগা কাতব্বা. ততো তা সব্বাপি চীৰরভোগে ¶ কত্ৰা ৰুত্তনযেন গাহেতব্বা. দুগ্গহোতি পচ্চুক্কড্ঢিতব্বন্তি ‘‘দুগ্গহিতা সলাকাযো’’তি ৰত্ৰা পুন গহেত্ৰা যাৰততিযং গাহেতব্বা. সুগ্গহোতি সাৰেতব্বন্তি একস্মিম্পি ধম্মৰাদিম্হি অতিরেকজাতে ‘‘সুগ্গহিতা সলাকাযো’’তি সাৰেতব্বং. যথা চ তে ধম্মৰাদিনো ৰদন্তি তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেতব্বন্তি. অথ যাৰততিযম্পি অধম্মৰাদিনোৰ বহুতরা হোন্তি, অজ্জ ‘‘অকালো, স্ৰে জানিস্সামা’’তি ৰুট্ঠহিত্ৰা অলজ্জীনং পক্খভেদত্থায ধম্মৰাদিপক্খং পরিযেসিত্ৰা পুনদিৰসে সলাকগ্গাহো কাতব্বো. অযং গূল়্হকো সলাকগ্গাহো.
সকণ্ণজপ্পকে পন গহিতে ৰত্তব্বোতি এত্থ সচে সঙ্ঘত্থেরো অধম্মৰাদিসলাকং গণ্হাতি, সো এৰং অৰবোধেতব্বো – ‘‘ভন্তে, তুম্হে মহল্লকা ৰযোঅনুপ্পত্তা, তুম্হাকং এতং ন যুত্তং, অযং পন ধম্মৰাদিসলাকা’’তি অস্স ইতরা সলাকা দস্সেতব্বা. সচে সো তং গণ্হাতি, দাতব্বা. অথ নেৰ অৰবুজ্ঝতি, ততো ‘‘মা কস্সচি আরোচেহী’’তি ৰত্তব্বো. সেসং ৰুত্তনযমেৰ. ৰিৰটকো ৰিৰটত্থোযেৰ.
তিৰিধসলাকগ্গাহকথা নিট্ঠিতা.
তস্সপাপিযসিকাৰিনযকথা
২৩৮. পারাজিকসামন্তং ¶ ¶ ৰাতি এত্থ মেথুনধম্মে পারাজিকসামন্তং নাম দুক্কটং হোতি. অদিন্নাদানাদীসু থুল্লচ্চযং. নিব্বেঠেন্তন্তি ‘‘ন সরামী’’তি ৰচনেন নিব্বেঠযমানং. অতিৰেঠেতীতি ‘‘ইঙ্ঘাযস্মা’’তিআদিৰচনেহি অতিৰেঠিযতি. সরামি খো অহং আৰুসোতি পারাজিকপটিচ্ছাদনত্থায এৰং পটিজানাতি. পুন তেন অতিৰেঠিযমানো ‘‘সরামি খো’’তি পটিঞ্ঞং দত্ৰা ‘‘ইদানি মং নাসেস্সন্তী’’তি ভযেন ‘‘দৰায মে’’তিআদিমাহ. এতস্স তস্সপাপিযসিকাকম্মং কাতব্বং. সচে সীলৰা ভৰিস্সতি, ৰত্তং পরিপূরেত্ৰা পটিপ্পস্সদ্ধিং লভতি, নো চে তথা নাসিতকোৰ ভৰিস্সতি. সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি.
তস্সপাপিযসিকাৰিনযকথা নিট্ঠিতা.
সমথক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. খুদ্দকৰত্থুক্খন্ধকং
খুদ্দকৰত্থুকথা
২৪৩. খুদ্দকৰত্থুক্খন্ধকে ¶ ¶ – মল্লমুট্ঠিকাতি মুট্ঠিকমল্লা. গামমুদ্দৰাতি ছৰিরাগমণ্ডনানুযুত্তা নাগরিকমনুস্সা. গামমোদ্দৰাতিপি পাঠো; এসেৰত্থো. থম্ভেতি ন্হানতিত্থে নিখণিত্ৰা ঠপিতত্থম্ভে.
কুট্টেতি ইট্ঠকাসিলাদারুকুট্টানং অঞ্ঞতরস্মিং. অট্টানে ন্হাযন্তীতি এত্থ অট্টানং নাম রুক্খং ফলকং ৰিয তচ্ছেত্ৰা অট্ঠপদাকারেন রাজিযো ছিন্দিত্ৰা ন্হানতিত্থে নিখণন্তি, তত্থ চুণ্ণানি আকিরিত্ৰা মনুস্সা কাযং ঘংসন্তি. গন্ধব্বহত্থকেনাতি ন্হানতিত্থে ঠপিতেন দারুমযহত্থেন, তেন কির চুণ্ণানি গহেত্ৰা মনুস্সা সরীরং ঘংসন্তি ¶ . কুরুৰিন্দকসুত্তিযাতি কুরুৰিন্দকপাসাণচুণ্ণানি লাখায বন্ধিত্ৰা কতগুল়িককলাপকো ৰুচ্চতি, তং উভোসু অন্তেসু গহেত্ৰা সরীরং ঘংসন্তি. ৰিগ্গয্হ পরিকম্মং কারাপেন্তীতি অঞ্ঞমঞ্ঞং সরীরেন সরীরং ঘংসন্তি. মল্লকং নাম মকরদন্তকে ছিন্দিত্ৰা মল্লকমূলসণ্ঠানেন কতং মল্লকন্তি ৰুচ্চতি, ইদং গিলানস্সাপি ন ৰট্টতি.
২৪৪. অকতমল্লকং নাম দন্তে অচ্ছিন্দিত্ৰা কতং, ইদং অগিলানস্সেৰ ন ৰট্টতি; ইট্ঠকাখণ্ডং পন কপালখণ্ডং ৰা ৰট্টতি. উক্কাসিকন্তি ৰত্থৰট্টিং; তস্মা ন্হাযন্তস্স যস্স কস্সচি ন্হানসাটকৰট্টিযা পিট্ঠিং ঘংসিতুং ৰট্টতি. পুথুপাণিকন্তি হত্থপরিকম্মং ৰুচ্চতি, তস্মা সব্বেসং হত্থেন পিট্ঠিপরিকম্মং কাতুং ৰট্টতি.
২৪৫. ৰল্লিকাতি ¶ কণ্ণতো নিক্খন্তমুত্তোলম্বকাদীনং এতং অধিৰচনং; ন কেৰলঞ্চ ৰল্লিকা এৰ, যংকিঞ্চি কণ্ণপিল়ন্ধনং অন্তমসো তালপণ্ণম্পি ন ৰট্টতি. পামঙ্গন্তি যংকিঞ্চি পলম্বকসুত্তং. কণ্ঠসুত্তকন্তি যংকিঞ্চি গীৰূপগআভরণং. কটিসুত্তকন্তি যংকিঞ্চি কটিপিল়ন্ধনং অন্তমসো সুত্ততন্তুমত্তম্পি. ওৰট্টিকন্তি ৰলযং. কাযূরাদীনি পাকটানেৰ, অক্খকানং হেট্ঠা বাহাভরণং যংকিঞ্চি আভরণং ন ৰট্টতি.
২৪৬. দুমাসিকং ¶ ৰা দুৰঙ্গুলং ৰাতি এত্থ সচে কেসা অন্তোদ্ৰেমাসে দ্ৰঙ্গুলং পাপুণন্তি, অন্তোদ্ৰেমাসেৰ ছিন্দিতব্বা. দ্ৰঙ্গুলেহি অতিক্কামেতুং ন ৰট্টতি. সচেপি ন দীঘা, দ্ৰেমাসতো একদিৰসম্পি অতিক্কামেতুং ন ৰট্টতিযেৰ; এৰমযং উভযেনপি উক্কট্ঠপরিচ্ছেদোৰ ৰুত্তো, ততো ওরং পন নৰট্টনভাৰো নাম নত্থি.
কোচ্ছেন ওসণ্ঠেন্তীতি কোচ্ছেন ওলিখিত্ৰা সন্নিসীদাপেন্তি. ফণকেনাতি দন্তমযাদীসু যেন কেনচি. হত্থফণকেনাতি ¶ হত্থেনেৰ ফণকিচ্চং করোন্তা অঙ্গুলীহি ওসণ্ঠেন্তি. সিত্থতেলকেনাতি মধুসিত্থকনিয্যাসাদীসু যেন কেনচি চিক্কলেন. উদকতেলকেনাতি উদকমিস্সকেন তেলেন. মণ্ডনত্থায সব্বত্থ দুক্কটং, উদ্ধলোমেন পন অনুলোমনিপাতনত্থং হত্থং তেমেত্ৰা সীসং পুঞ্ছিতব্বং. উণ্হাভিতত্তরজসিরানম্পি অল্লহত্থেন পুঞ্ছিতুং ৰট্টতি.
২৪৭. ন ভিক্খৰে আদাসে ৰা উদকপত্তে ৰাতি এত্থ কংসপত্তাদীনিপি যেসু মুখনিমিত্তং পঞ্ঞাযতি, সব্বানি আদাসসঙ্খমেৰ গচ্ছন্তি. কঞ্জিযাদীনিপি চ উদকপত্তসঙ্খমেৰ. তস্মা যত্থ কত্থচি ওলোকেন্তস্স দুক্কটং. আবাধপচ্চযাতি ‘‘সঞ্ছৰি নু খো মে ৰণো, উদাহু ন তাৰা’’তি জাননত্থং; ‘‘জিণ্ণো নু খোম্হি নো’’তি এৰং আযুসঙ্খারং ওলোকনত্থম্পি ৰট্টতীতি ৰুত্তং.
মুখং আলিম্পন্তীতি ৰিপ্পসন্নছৰিরাগকরেহি মুখালেপনেহি আলিম্পন্তি. উম্মদ্দেন্তীতি নানাউম্মদ্দনেহি উম্মদ্দেন্তি. চুণ্ণেন্তীতি মুখচুণ্ণকেন মক্খেন্তি. মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছেন্তীতি মনোসিলায তিলকাদীনি লঞ্ছনানি করোন্তি, তানি হরিতালাদীহিপি ন ৰট্টন্তিযেৰ. অঙ্গরাগাদযো পাকটাযেৰ. সব্বত্থ দুক্কটং.
২৪৮. ন ¶ ভিক্খৰে নচ্চং ৰাতিআদীসু যংকিঞ্চি নচ্চং অন্তমসো মোরনচ্চম্পি দস্সনায গচ্ছন্তস্স দুক্কটং. সযম্পি নচ্চন্তস্স ৰা নচ্চাপেন্তস্স ৰা দুক্কটমেৰ. গীতম্পি যংকিঞ্চি নটগীতং ৰা সাধুগীতং ৰা অন্তমসো দন্তগীতম্পি ‘‘যং গাযিস্সামা’’তি পুব্বভাগে ওকূজন্তা করোন্তি, এতম্পি ন ৰট্টতি. সযং গাযন্তস্সাপি গাযাপেন্তস্সাপি দুক্কটমেৰ. ৰাদিতম্পি যংকিঞ্চি ¶ ন ৰট্টতি. যং পন নিট্ঠুভন্তো ৰা সাসঙ্কে ৰা ঠিতো অচ্ছরিকং ৰা ফোটেতি ¶ , পাণিং ৰা পহরতি, তত্থ অনাপত্তি. সব্বং অন্তরারামে ঠিতস্স পস্সতো অনাপত্তি. ‘‘পস্সিস্সামী’’তি ৰিহারতো ৰিহারং গচ্ছন্তস্স আপত্তিযেৰ. আসনসালায নিসিন্নো পস্সতি, অনাপত্তি. ‘‘পস্সিস্সামী’’তি উট্ঠহিত্ৰা গচ্ছতো আপত্তি. ৰীথিযং ঠত্ৰা গীৰং পরিৰত্তেত্ৰা পস্সতোপি আপত্তিযেৰ.
২৪৯. সরকুত্তিন্তি সরকিরিযং. ভঙ্গো হোতীতি অলদ্ধং উপ্পাদেতুং ন সক্কোতি; লদ্ধং সমাপজ্জিতুং. পচ্ছিমা জনতাতি অম্হাকং আচরিযাপি উপজ্ঝাযাপি এৰং গাযিংসূতি পচ্ছিমো জনো দিট্ঠানুগতিং আপজ্জতি; তথেৰ গাযতি. ন ভিক্খৰে আযতকেনাতি এত্থ আযতকো নাম তং তং ৰত্তং ভিন্দিত্ৰা অক্খরানি ৰিনাসেত্ৰা পৰত্তো. ধম্মে পন সুত্তন্তৰত্তং নাম অত্থি, জাতকৰত্তং নাম অত্থি, গাথাৰত্তং নাম অত্থি, তং ৰিনাসেত্ৰা অতিদীঘং কাতুং ন ৰট্টতি. চতুরস্সেন ৰত্তেন পরিমণ্ডলানি পদব্যঞ্জনানি দস্সেতব্বানি. সরভঞ্ঞন্তি সরেন ভণনং. সরভঞ্ঞে কির তরঙ্গৰত্তধোতকৰত্তগলিতৰত্তাদীনি দ্ৰত্তিংস ৰত্তানি অত্থি. তেসু যং ইচ্ছতি, তং কাতুং লভতি. সব্বেসং পদব্যঞ্জনং অৰিনাসেত্ৰা ৰিকারং অকত্ৰা সমণসারুপ্পেন চতুরস্সেন নযেন পৰত্তনংযেৰ লক্খণং.
বাহিরলোমিং উণ্ণিন্তি উণ্ণলোমানি বহি কত্ৰা উণ্ণপাৰারং পারুপন্তি; তথা ধারেন্তস্স দুক্কটং. লোমানি অন্তো কত্ৰা পারুপিতুং ৰট্টতি. সমণকপ্পকথা ভূতগামসিক্খাপদৰণ্ণনাযং ৰুত্তা.
২৫১. ন ভিক্খৰে অত্তনো অঙ্গজাতন্তি অঙ্গজাতং ছিন্দন্তস্সেৰ থুল্লচ্চযং. অঞ্ঞং পন কণ্ণনাসাঅঙ্গুলিআদিং যংকিঞ্চি ছিন্দন্তস্স তাদিসং ৰা দুক্খং উপ্পাদেন্তস্স দুক্কটং. অহিকীটদট্ঠাদীসু পন অঞ্ঞআবাধপচ্চযা ৰা লোহিতং ৰা মোচেন্তস্স ছিন্দন্তস্স ৰা অনাপত্তি.
২৫২. চন্দনগণ্ঠি উপ্পন্না ¶ হোতীতি চন্দনঘটিকা উপ্পন্না হোতি. সো কির উদ্ধঞ্চ অধো চ জালানি পরিক্খিপাপেত্ৰা গঙ্গায ¶ নদিযা কীল়তি, তস্স নদীসোতেন ৰুয্হমানা চন্দনগণ্ঠি আগন্ত্ৰা জালে লগ্গা, তমস্স পুরিসা আহরিত্ৰা অদংসু; এৰং সা উপ্পন্না হোতি. ইদ্ধিপাটিহারিযন্তি এত্থ ¶ ৰিকুব্বনিদ্ধিপাটিহারিযং পটিক্খিত্তং, অধিট্ঠানিদ্ধি পন অপ্পটিক্খিত্তাতি ৰেদিতব্বা.
ন ভিক্খৰে সোৰণ্ণমযো পত্তোতিআদীসু সচেপি গিহী ভত্তগ্গে সুৰণ্ণতট্টিকাদীসু ব্যঞ্জনং কত্ৰা উপনামেন্তি, আমসিতুম্পি ন ৰট্টতি. ফলিকমযকাচমযকংসমযানি পন তট্টিকাদীনি ভাজনানি পুগ্গলিকপরিভোগেনেৰ ন ৰট্টন্তি, সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা গিহিৰিকটানি ৰা ৰট্টন্তি. ‘‘তম্বলোহমযোপি পত্তোৰ ন ৰট্টতি, থালকং পন ৰট্টতী’’তি ইদং সব্বং কুরুন্দিযং ৰুত্তং. মণিমযোতি এত্থ পন ইন্দনীলাদিমণিমযো ৰুত্তো. কংসমযোতি এত্থ ৰট্টলোহমযোপি সঙ্গহিতো.
২৫৩. লিখিতুন্তি তনুকরণত্থাযেতং ৰুত্তং. পকতিমণ্ডলন্তি মকরদন্তচ্ছিন্নকমণ্ডলমেৰ.
২৫৪. আৰট্টিত্ৰাতি অঞ্ঞমঞ্ঞং পহরিত্ৰা. পত্তাধারকন্তি এত্থ ‘‘দন্তৰল্লিৰেত্তাদীহি কতে ভূমিআধারকে তযো, দারুআধারকে দ্ৰে পত্তে উপরূপরি ঠপেতুং ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ৰুত্তং – ‘‘ভূমিআধারকে তিণ্ণং পত্তানং অনোকাসো, দ্ৰে ঠপেতুং ৰট্টতি. দারুআধারকদণ্ডাধারকেসুপি সুসজ্জিতেসু এসেৰ নযো. ভমকোটিসদিসো পন দারুআধারকো তীহি দণ্ডকেহি বদ্ধো দণ্ডকাধারো চ একস্সপি পত্তস্স অনোকাসো, তত্থ ঠপেত্ৰাপি হত্থেন গহেত্ৰা এৰ নিসীদিতব্বং. ভূমিযং পন নিক্কুজ্জিত্ৰা একমেৰ ঠপেতব্ব’’ন্তি.
মিড্ঢন্তেতি আলিন্দকমিড্ঢিকাদীনং অন্তে. সচে পন পরিৰত্তেত্ৰা তত্থেৰ পতিট্ঠাতি, এৰরূপায ৰিত্থিণ্ণায মিড্ঢিযা ঠপেতুং ৰট্টতি. পরিভণ্ডন্তেতি বাহিরপস্সে কতায তনুকমিড্ঢিকায ¶ অন্তে. মিড্ঢিযং ৰুত্তনযেনেৰেত্থাপি ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
চোল়কন্তি ¶ যং পত্থরিত্ৰা পত্তো ঠপীযতি; তস্মিং পন অসতি কটসারকে ৰা তট্টিকায ৰা মত্তিকাপরিভণ্ডকতায ভূমিযা ৰা যত্থ ন দুস্সতি, তথারূপায ৰালিকায ৰা ঠপেতুং ৰট্টতি. পংসুরজাদীসু পন খরভূমিযং ৰা ঠপেন্তস্স দুক্কটং. পত্তমাল়কং ইট্ঠকাহি ৰা দারূহি ৰা কাতুং ৰট্টতি ¶ . পত্তকুণ্ডোলিকাতি মহামুখকুণ্ডসণ্ঠানা ভণ্ডকুক্খলিকা ৰুচ্চতি. যো লগ্গেয্যাতি যত্থ কত্থচি লগ্গেন্তস্স দুক্কটমেৰ. চীৰরৰংসেপি বন্ধিত্ৰা ঠপেতুং ন ৰট্টতি. ভণ্ডকট্ঠপনত্থমেৰ ৰা কতং হোতু নিসীদনসযনত্থং ৰা যত্থ কত্থচি মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা ঠপেন্তস্স দুক্কটং, অঞ্ঞেন পন ভণ্ডকেন সদ্ধিং বন্ধিত্ৰা ঠপেতুং ৰট্টতি. অটনিযং বন্ধিত্ৰা ওলম্বেতুং ৰা ৰট্টতি, বন্ধিত্ৰাপি উপরি ঠপেতুং ন ৰট্টতিযেৰ. সচে পন মঞ্চো ৰা পীঠং ৰা উক্খিপিত্ৰা চীৰরৰংসাদীসু অট্টকছন্নেন ঠপিতং হোতি, তত্থ ঠপেতুং ৰট্টতি. অংসৰদ্ধনকেন অংসকূটে লগ্গেত্ৰা অঙ্কে ঠপেতুং ৰট্টতি. ছত্তে ভত্তপূরোপি অংসকূটে লগ্গিতপত্তোপি ঠপেতুং ন ৰট্টতি, ভণ্ডকেন পন সদ্ধিং বন্ধিত্ৰা ৰা অট্টকং কত্ৰা ৰা ঠপিতে যো কোচি ঠপেতুং ৰট্টতি.
২৫৫. পত্তহত্থেনাতি এত্থ ন কেৰলং যস্স পত্তো হত্থে, সো এৰ পত্তহত্থো, ন কেৰলঞ্চ কৰাটমেৰ পণামেতুং ন লভতি; অপিচ খো পন হত্থে ৰা পিট্ঠিপাদে ৰা যত্থ কত্থচি সরীরাৰযৰে পত্তস্মিং সতি হত্থেন ৰা পাদেন ৰা সীসেন ৰা যেন কেনচি সরীরাৰযৰেন কৰাটং ৰা পণামেতুং ঘটিকং ৰা উক্খিপিতুং সূচিং ৰা কুঞ্চিকায অপাপুরিতুং ন লভতি. অংসকূটে পন পত্তং লগ্গেত্ৰা যথাসুখং অৰাপুরিতুং লভতি.
তুম্বকটাহন্তি ¶ লাবুকটাহং ৰুচ্চতি, তং পরিহরিতুং ন ৰট্টতি. লভিত্ৰা পন তাৰকালিকং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. ঘটিকটাহেপি এসেৰ নযো. ঘটিকটাহন্তি ঘটিকপালং. অভুং মেতি উত্রাসৰচনমেতং. সব্বপংসুকূলিকেনাতি এত্থ চীৰরঞ্চ মঞ্চপীঠঞ্চ পংসুকূলং ৰট্টতি, অজ্ঝোহরণীযং পন দিন্নকমেৰ গহেতব্বং.
চলকানীতি চব্বেত্ৰা অপৰিদ্ধামিসানি. অট্ঠিকানীতি মচ্ছমংসঅট্ঠিকানি. উচ্ছিট্ঠোদকন্তি মুখৰিক্খালনোদকং. এতেসু যংকিঞ্চি পত্তেন নীহরন্তস্স দুক্কটং. পত্তং পটিগ্গহং কত্ৰা হত্থং ধোৰিতুম্পি ন লভতি. হত্থধোতপাদধোতউদকম্পি পত্তে আকিরিত্ৰা নীহরিতুং ন ৰট্টতি. অনুচ্ছিট্ঠং সুদ্ধপত্তং উচ্ছিট্ঠহত্থেন গণ্হিতুং ন ৰট্টতি, ৰামহত্থেন পনেত্থ উদকং ¶ আসিঞ্চিত্ৰা একং উদকগণ্ডুসং ¶ গহেত্ৰা উচ্ছিট্ঠহত্থেন গণ্হিতুং ৰট্টতি. এত্তাৰতাপি হি সো উচ্ছিট্ঠপত্তো হোতি, হত্থং পন বহি উদকেন ৰিক্খালেত্ৰা গহেতুং ৰট্টতি. মচ্ছমংসফলাফলাদীনি খাদন্তো যং তত্থ অট্ঠিং ৰা চলকং ৰা ছড্ডেতুকামো হোতি, তং পত্তে ঠপেতুং ন লভতি. যং পন পটিখাদিতুকামো হোতি, তং পত্তে ঠপেতুং লভতি. অট্ঠিককণ্টকাদীনি তত্থেৰ কত্ৰা হত্থেন লুঞ্চিত্ৰা খাদিতুং ৰট্টতি. মুখতো নীহটং পন যংকিঞ্চি পুন খাদিতুকামো হোতি, তং পত্তে ঠপেতুং ন লভতি. সিঙ্গিৰেরনাল়িকেরখণ্ডানি ডংসিত্ৰা পুন ঠপেতুং লভতি.
২৫৬. নমতকন্তি সত্থকৰেঠনকং পিলোতিকখণ্ডং. দণ্ডসত্থকন্তি পিপ্ফলকং ৰা অঞ্ঞম্পি ৰা যংকিঞ্চি দণ্ডং যোজেত্ৰা কতসত্থকং.
কণ্ণকিতা হোন্তীতি মলগ্গহিতা হোন্তি. কিণ্ণেন পূরেতুন্তি কিণ্ণচুণ্ণেন পূরেতুং. সত্তুযাতি ¶ হলিদ্দিমিস্সকেন পিট্ঠচুণ্ণেন. সরিতকন্তি পাসাণচুণ্ণং ৰুচ্চতি; তেন পূরেতুং অনুজানামীতি অত্থো. মধুসিত্থকেন সারেতুন্তি মধুসিত্থকেন মক্খেতুং. সরিতকং পরিভিজ্জতীতি তং মক্খিতমধুসিত্থকং ভিজ্জতি. সরিতসিপাটিকন্তি মধুসিত্থকপিলোতিকং; সত্থকোসকসিপাটিযা পন সরিতসিপাটিকায অনুলোমাতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. কথিনন্তি নিস্সেণিম্পি তত্থ অত্থরিতব্বকটসারককিলঞ্জানং অঞ্ঞতরম্পি. কথিনরজ্জুন্তি যায দুপট্টচীৰরং সিব্বন্তা কথিনে চীৰরম্পি বন্ধন্তি. কথিনং নপ্পহোতীতি দীঘস্স ভিক্খুনো পমাণেন কতং কথিনং; তত্থ রস্সস্স ভিক্খুনো চীৰরং পত্থরিযমানং নপ্পহোতি, অন্তোযেৰ হোতি; দণ্ডকে ন পাপুণাতীতি অত্থো. দণ্ডকথিনন্তি তস্স মজ্ঝে ইতরস্স ভিক্খুনো পমাণেন অঞ্ঞং নিস্সেণিং বন্ধিতুং অনুজানামীতি অত্থো.
বিদলকন্তি দণ্ডকথিনপ্পমাণেন কটসারকস্স পরিযন্তে পটিসংহরিত্ৰা দুগুণকরণং. সলাকন্তি দুপট্টচীৰরস্স অন্তরে পৰেসনসলাকং. ৰিনন্ধনরজ্জুন্তি মহানিস্সেণিযা সদ্ধিং খুদ্দকং নিস্সেণিং ৰিনন্ধিতুং রজ্জুং. ৰিনন্ধনসুত্তন্তি খুদ্দকনিস্সেণিযা চীৰরং ৰিনন্ধিতুং সুত্তকং. ৰিনন্ধিত্ৰা চীৰরং সিব্বেতুন্তি তেন সুত্তকেন তত্থ চীৰরং ৰিনন্ধিত্ৰা সিব্বিতুং. ৰিসমা হোন্তীতি কাচি খুদ্দকা হোন্তি, কাচি মহন্তা. কল়িম্ভকন্তি পমাণসঞ্ঞাকরণং যংকিঞ্চি তালপণ্ণাদিং. মোঘসুত্তকন্তি ৰড্ঢকীনং দারূসু ¶ কাল়সুত্তেন ৰিয হলিদ্দিসুত্তেন সঞ্ঞাকরণং ¶ . অঙ্গুলিযা পটিগ্গণ্হন্তীতি সূচিমুখং অঙ্গুলিযা পটিচ্ছন্তি. পটিগ্গহন্তি অঙ্গুলিকোসকং.
২৫৭. আৰেসনৰিত্থকং নাম যংকিঞ্চি পাতিচঙ্কোটকাদি. উচ্চৰত্থুকন্তি পংসুং আকিরিত্ৰা উচ্চৰত্থুকং কাতুং ¶ অনুজানামীতি অত্থো. ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুন্তি ছদনং ওধুনিত্ৰা ঘনদণ্ডকং কত্ৰা অন্তো চেৰ বহি চ মত্তিকায লিম্পিতুন্তি অত্থো. গোঘংসিকাযাতি ৰেল়ুং ৰা রুক্খদণ্ডং ৰা অন্তোকত্ৰা তেন সদ্ধিং সঙ্ঘরিতুন্তি অত্থো. বন্ধনরজ্জুন্তি তথা সঙ্ঘরিতস্স বন্ধনরজ্জুং.
২৫৮. কটচ্ছুপরিস্সাৰনং নাম তীসু দণ্ডকেসু ৰিনন্ধিত্ৰা কতং.
২৫৯. যো ন দদেয্যাতি অপরিস্সাৰনকস্সেৰ যো ন দদাতি, তস্স আপত্তি. যো পন অত্তনো হত্থে পরিস্সাৰনে ৰিজ্জমানেপি যাচতি, তস্স ন অকামা দাতব্বং. দণ্ডপরিস্সাৰনন্তি রজকানং খারপরিস্সাৰনং ৰিয চতূসু পাদেসু বদ্ধনিস্সেণিকায সাটকং বন্ধিত্ৰা মজ্ঝেদণ্ডকে উদকং আসিঞ্চিতব্বং, তং উভোপি কোট্ঠাসে পূরেত্ৰা পরিস্সৰতি. ওত্থরকং নাম যং উদকে ওত্থরিত্ৰা ঘটকেন উদকং গণ্হন্তি, তঞ্হি চতূসু দণ্ডকেসু ৰত্থং বন্ধিত্ৰা উদকে চত্তারো খাণুকে নিখণিত্ৰা তেসু বন্ধিত্ৰা সব্বপরিযন্তে উদকতো মোচেত্ৰা মজ্ঝে ওত্থরিত্ৰা ঘটেন উদকং গণ্হন্তি. মকসকুটিকাতি চীৰরকুটিকা ৰুচ্চতি.
২৬০. অভিসন্নকাযাতি সেম্হাদিদোসুস্সন্নকাযা. অগ্গল়ৰট্টি নাম দ্ৰারবাহায সমপ্পমাণোযেৰ অগ্গল়ত্থম্ভো ৰুচ্চতি, যত্থ তীণি চত্তারি ছিদ্দানি কত্ৰা সূচিযো দেন্তি. কপিসীসকং নাম দ্ৰারবাহং ৰিজ্ঝিত্ৰা তত্থ পৰেসিতো অগ্গল়পাসকো ৰুচ্চতি. সূচিকাতি তত্থ মজ্ঝে ছিদ্দং কত্ৰা পৰেসিতা. ঘটিকাতি উপরি যোজিতা. মণ্ডলিকং কাতুন্তি নীচৰত্থুকং চিনিতুং. ধূমনেত্তন্তি ধূমনিক্খমনছিদ্দং. ৰাসেতুন্তি গন্ধেন ৰাসেতুং. উদকট্ঠানন্তি উদকত্থপনট্ঠানং. তত্থ ঘটেন উদকং ঠপেত্ৰা ¶ সরাৰকেন ৰল়ঞ্জেতব্বং. কোট্ঠকোতি দ্ৰারকোট্ঠকো.
২৬১. তিস্সো ¶ পটিচ্ছাদিযোতি এত্থ জন্তাঘরপটিচ্ছাদি চ উদকপটিচ্ছাদি চ পরিকম্মং ¶ করোন্তস্সেৰ ৰট্টতি, সেসেসু অভিৰাদনাদীসু ন ৰট্টতি. ৰত্থপটিচ্ছাদি সব্বকম্মেসু ৰট্টতি. উদকং ন হোতীতি ন্হানোদকং ন হোতি.
২৬২. তুলন্তি পণ্ণিকানং ৰিয উদকউব্বাহনকতুলং. করকটকো ৰুচ্চতি গোণে ৰা যোজেত্ৰা হত্থেহি ৰা গহেত্ৰা দীঘৰরত্তাদীহি আকড্ঢনযন্তং. চক্কৰট্টকন্তি অরহটঘটিযন্তং. চম্মখণ্ডং নাম তুলায ৰা করকটকে ৰা যোজেতব্বকং চম্মভাজনং. পাকটা হোতীতি অপরিক্খিত্তা হোতি. উদকপুঞ্ছনীতি দণ্ডমযাপি ৰিসাণমযাপি দারুমযাপি ৰট্টতি, তস্সা অসতি চোল়কেনাপি উদকং পচ্চুদ্ধরিতুং ৰট্টতি.
২৬৩. উদকমাতিকন্তি উদকস্স আগমনমাতিকং. নিল্লেখজন্তাঘরং নাম আৰিদ্ধপক্খপাসকং ৰুচ্চতি, গোপানসীনং উপরি মণ্ডলে পক্খপাসকে ঠপেত্ৰা কতকূটচ্ছদনস্সেতং নামং. চাতুমাসং নিসীদনেনাতি নিসীদনেন চত্তারো মাসে ন ৰিপ্পৰসিতব্বন্তি অত্থো.
২৬৪. পুপ্ফাভিকিণ্ণেসূতি পুপ্ফেহি সন্থতেসু. নমতকং নাম এল়কলোমেহি কতং অৰাযিমং চম্মখণ্ডপরিহারেন পরিভুঞ্জিতব্বং. আসিত্তকূপধানং নাম তম্বলোহেন ৰা রজতেন ৰা কতায পেল়ায এতং অধিৰচনং, পটিক্খিত্তত্তা পন দারুমযাপি ন ৰট্টতি. মল়োরিকাতি দণ্ডধারকো ৰুচ্চতি. যট্ঠিআধারকপণ্ণাধারকপচ্ছিকপিট্ঠানিপি এত্থেৰ পৰিট্ঠানি. আধারকসঙ্খেপগমনতো হি পট্ঠায ছিদ্দং ৰিদ্ধম্পি অৰিদ্ধম্পি ¶ ৰট্টতিযেৰ. একভাজনেতি এত্থ সচে একো ভিক্খু ভাজনতো ফলং ৰা পূৰং ৰা গহেত্ৰা গচ্ছতি, তস্মিং অপগতে ইতরস্স সেসকং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. ইতরস্সাপি তস্মিং খীণে পুন গহেতুং ৰট্টতি.
২৬৫. অট্ঠহঙ্গেহীতি এত্থ একেকেনপি অঙ্গেন সমন্নাগতস্স অন্তোসীমায ৰা নিস্সীমং গন্ত্ৰা নদীআদীসু ৰা নিক্কুজ্জিতুং ৰট্টতিযেৰ. এৰং নিক্কুজ্জিতে পন পত্তে তস্স গেহে কোচি দেয্যধম্মো ন গহেতব্বো ¶ – ‘‘অসুকস্স গেহে ভিক্খং মা গণ্হিত্থা’’তি অঞ্ঞেসু ৰিহারেসুপি পেসেতব্বং. উক্কুজ্জনকালে পন যাৰততিযং যাচাপেত্ৰা হত্থপাসং ৰিজহাপেত্ৰা ঞত্তিদুতিযকম্মেন উক্কুজ্জিতব্বো.
২৬৮. পুরক্খত্ৰাতি ¶ অগ্গতো কত্ৰা. সংহরন্তূতি সংহরিযন্তু. চেলপটিকন্তি চেলসন্থরং. সো কির ‘‘সচে অহং পুত্তং লচ্ছামি, অক্কমিস্সতি মে ভগৰা চেলপটিক’’ন্তি ইমিনা অজ্ঝাসযেন সন্থরি, অভব্বো চেস পুত্তলাভায; তস্মা ভগৰা ন অক্কমি. যদি অক্কমেয্য, পচ্ছা পুত্তং অলভন্তো ‘‘নাযং সব্বঞ্ঞূ’’তি দিট্ঠিং গণ্হেয্য. ইদং তাৰ ভগৰতো অনক্কমনে কারণং. যস্মা পন ভিক্খূপি যে অজানন্তা অক্কমেয্যুং, তে গিহীনং পরিভূতা ভৰেয্যুং; তস্মা ভিক্খূ পরিভৰতো মোচেতুং সিক্খাপদং পঞ্ঞপেসি. ইদং সিক্খাপদপঞ্ঞাপনে কারণং.
মঙ্গলত্থায যাচিযমানেনাতি অপগতগব্ভা ৰা হোতু গরুগব্ভা ৰা, এৰরূপেসু ঠানেসু মঙ্গলত্থায যাচিযমানেন অক্কমিতুং ৰট্টতি. ধোতপাদকং নাম পাদধোৰনট্ঠানে ধোতেহি পাদেহি অক্কমনত্থায পচ্চত্থরণং অত্থতং হোতি, তং অক্কমিতুং ৰট্টতি.
২৬৯. কতকং নাম পদুমকণ্ণিকাকারং পাদঘংসনত্থং কণ্টকে উট্ঠাপেত্ৰা কতং. তং ৰট্টং ৰা হোতু চতুরস্সাদিভেদং ৰা, বাহুলিকানুযোগত্তা পটিক্খিত্তমেৰ, নেৰ পটিগ্গহেতুং ন পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সক্খরাতি পাসাণো ৰুচ্চতি; পাসাণফেণকোপি ৰট্টতি. ৰিধূপনন্তি ৰীজনী ৰুচ্চতি ¶ . তালৰণ্টং পন তালপণ্ণেহি ৰা কতং হোতু ৰেল়ুদন্তৰিলীৰেহি ৰা মোরপিঞ্ছেহি ৰা চম্মৰিকতীহি ৰা সব্বং ৰট্টতি. মকসবীজনী দন্তমযৰিসাণমযদণ্ডকাপি ৰট্টতি, ৰাকমযবীজনিযা কেতকপারোহকুন্তালপণ্ণাদিমযাপি সঙ্গহিতা.
২৭০. গিলানস্স ছত্তন্তি এত্থ যস্স কাযডাহো ৰা পিত্তকোপো ৰা হোতি, চক্খু ৰা দুব্বলং, অঞ্ঞো ৰা কোচি আবাধো ৰিনা ছত্তেন উপ্পজ্জতি, তস্স গামে ৰা অরঞ্ঞে ৰা ছত্তং ৰট্টতি. ৰস্সে পন চীৰরগুত্তত্থং ৰাল়মিগচোরভযেসু চ অত্তগুত্তত্থম্পি ৰট্টতি. একপণ্ণচ্ছত্তং পন সব্বত্থেৰ ৰট্টতি.
অসিস্সাতি ¶ অসি অস্স. ৰিজ্জোতলতীতি ৰিজ্জোততি. দণ্ডসম্মুতিন্তি এত্থ পমাণযুত্তো চতুহত্থোযেৰ দণ্ডো সম্মন্নিত্ৰা দাতব্বো. ততো ঊনাতিরিত্তো ৰিনাপি সম্মুতিযা সব্বেসং ৰট্টতি. সিক্কা পন অগিলানস্স ন ৰট্টতি, গিলানস্সাপি সম্মন্নিত্ৰাৰ দাতব্বা.
২৭৩. রোমন্থকস্সাতি ¶ এত্থ ঠপেত্ৰা রোমন্থকং সেসানং আগতং উগ্গারং মুখে সন্ধারেত্ৰা গিলন্তানং আপত্তি. সচে পন অসন্ধারিতমেৰ পরগলং গচ্ছতি, ৰট্টতি.
যং দিয্যমানন্তি যং দাযকেহি দিয্যমানং পটিগ্গহিতভাজনতো বহি পতিতং, তং ভিক্খুনা সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং অনুজানামীতি অত্থো. ইদং ভোজনৰগ্গে ৰণ্ণিতমেৰ.
২৭৪. কুপ্পং করিস্সামীতি সদ্দং করিস্সামি. নখাদীহি নখচ্ছেদনে আপত্তি নত্থি, অনুরক্খণত্থং পন নখচ্ছেদনং অনুঞ্ঞাতং. ৰীসতিমট্ঠন্তি ৰীসতিপি নখে লিখিতমট্ঠে কারাপেন্তি. মলমত্তন্তি নখতো মলমত্তং অপকড্ঢিতুং অনুজানামীতি অত্থো.
২৭৫. খুরসিপাটিকন্তি খুরকোসকং ¶ . মস্সুং কপ্পাপেন্তীতি কত্তরিযা মস্সুং ছেদাপেন্তি. মস্সুং ৰড্ঢাপেন্তীতি মস্সুং দীঘং কারেন্তি. গোলোমিকন্তি হনুকম্হি দীঘং কত্ৰা ঠপিতং এল়কমস্সু ৰুচ্চতি. চতুরস্সকন্তি চতুকোণং. পরিমুখন্তি উরে লোমসংহরণং. অড্ঢদুকন্তি উদরে লোমরাজিট্ঠপনং. আপত্তি দুক্কটস্সাতি মস্সুকপ্পাপনাদীসু সব্বত্থ আপত্তি দুক্কটস্স. আবাধপ্পচ্চযা সম্বাধে লোমন্তি গণ্ডৰণরুধিআদিআবাধপ্পচ্চযা. কত্তরিকাযাতি গণ্ডৰণরুধিসীসরোগাবাধপ্পচ্চযা. সক্খরাদীহি নাসিকালোমগ্গাহাপনে আপত্তি নত্থি. অনুরক্খণত্থং পন সণ্ডাসো অনুঞ্ঞাতো. ন ভিক্খৰে পলিতং গাহাপেতব্বন্তি এত্থ যং ভমুকায ৰা নলাটে ৰা দাঠিকায ৰা উগ্গন্ত্ৰা বীভচ্ছং ঠিতং, তাদিসং লোমং পলিতং ৰা অপলিতং ৰা গাহাপেতুং ৰট্টতি.
২৭৭. কংসপত্থরিকাতি কংসভণ্ডৰাণিজা. বন্ধনমত্তন্তি ৰাসিকত্তরযট্ঠিআদীনং বন্ধনমত্তং.
২৭৮. ন ¶ ভিক্খৰে অকাযবন্ধনেনাতি এত্থ অবন্ধিত্ৰা নিক্খমন্তেন যত্থ সরতি, তত্থ বন্ধিতব্বং. আসনসালায বন্ধিস্সামীতি গন্তুং ৰট্টতি. সরিত্ৰা যাৰ ন বন্ধতি, ন তাৰ পিণ্ডায চরিতব্বং. কলাবুকং নাম বহুরজ্জুকং. দেড্ডুভকং নাম উদকসপ্পসীসসদিসং. মুরজং নাম মুরজৰট্টিসণ্ঠানং ৰেঠেত্ৰা কতং. মদ্দৰীণং নাম পামঙ্গসণ্ঠানং. ঈদিসঞ্হি একম্পি ন ৰট্টতি, পগেৰ বহূনি. পট্টিকং সূকরন্তকন্তি এত্থ পকতিৰীতা ৰা মচ্ছকণ্টকৰাযিমা ৰা ¶ পট্টিকা ৰট্টতি, সেসা কুঞ্জরচ্ছিকাদিভেদা ন ৰট্টন্তি. সূকরন্তকং নাম কুঞ্জিকাকোসকসণ্ঠানং হোতি. একরজ্জুকং পন মুদ্দিককাযবন্ধনঞ্চ সূকরন্তকং অনুলোমেতি. অনুজানামি ভিক্খৰে মুরজং মদ্দৰীণন্তি ইদং দসাসুযেৰ অনুঞ্ঞাতং ¶ . পামঙ্গদসা চেত্থ চতুন্নং উপরি ন ৰট্টতি. সোভণং নাম ৰেঠেত্ৰা মুখৰট্টিসিব্বনং. গুণকং নাম মুদিঙ্গসণ্ঠানেন সিব্বনং; এৰং সিব্বিতা হি অন্তা থিরা হোন্তি. পৰনন্তোতি পাসন্তো ৰুচ্চতি.
২৮০. হত্থিসোণ্ডকং নাম নাভিমূলতো হত্থিসোণ্ডসণ্ঠানং ওলম্বকং কত্ৰা নিৰত্থং চোল়িকইত্থীনং নিৰাসনং ৰিয. মচ্ছৰাল়কং নাম একতো দসন্তং একতো পাসন্তং ওলম্বেত্ৰা নিৰত্থং. চতুকণ্ণকং নাম উপরি দ্ৰে, হেট্ঠতো দ্ৰেতি এৰং চত্তারো কণ্ণে দস্সেত্ৰা নিৰত্থং. তালৰণ্টকং নাম তালৰণ্টাকারেন সাটকং ওলম্বেত্ৰা নিৰাসনং. সতৰলিকং নাম দীঘসাটকং অনেকক্খত্তুং ওভঞ্জিত্ৰা ওৰট্টিকং করোন্তেন নিৰত্থং, ৰামদক্খিণপস্সেসু ৰা নিরন্তরং ৰলিযো দস্সেত্ৰা নিৰত্থং. সচে পন জাণুতো পট্ঠায একা ৰা দ্ৰে ৰা ৰলিযো পঞ্ঞাযন্তি, ৰট্টতি.
সংৰেল্লিযং নিৰাসেন্তীতি মল্লকম্মকারাদযো ৰিয কচ্ছং বন্ধিত্ৰা নিৰাসেন্তি; এৰং নিৰাসেতুং গিলানস্সপি মগ্গপ্পটিপন্নস্সপি ন ৰট্টতি. যম্পি মগ্গং গচ্ছন্তা একং ৰা দ্ৰে ৰা কোণে উক্খিপিত্ৰা অন্তরৰাসকস্স উপরি লগ্গেন্তি, অন্তো ৰা একং কাসাৰং তথা নিৰাসেত্ৰা বহি অপরং নিৰাসেন্তি, সব্বং ন ৰট্টতি. গিলানো পন অন্তো কাসাৰস্স ওৰট্টিকং দস্সেত্ৰা অপরং উপরি নিৰাসেতুং লভতি. অগিলানেন দ্ৰে নিৰাসেন্তেন সগুণং ¶ কত্ৰা নিৰাসেতব্বানি. ইতি যঞ্চ ইধ পটিক্খিত্তং, যঞ্চ সেখিযৰণ্ণনাযং; তং সব্বং ৰজ্জেত্ৰা নিব্বিকারং তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেতব্বং. যংকিঞ্চি ৰিকারং করোন্তো দুক্কটা ন মুচ্চতি. ন ভিক্খৰে গিহিপারুতং পারুপিতব্বন্তি এৰং পটিক্খিত্তং গিহিপারুতং অপারুপিত্ৰা, উভো কণ্ণে সমং কত্ৰা পারুপনং পরিমণ্ডলপারুপনং নাম, তং পারুপিতব্বং.
তত্থ যংকিঞ্চি ¶ সেতপটপারুতং পরিব্বাজকপারুতং একসাটকপারুতং সোণ্ডপারুতং অন্তেপুরিকপারুতং মহাজেট্ঠকপারুতং কুটিপৰেসকপারুতং ব্রাহ্মণপারুতং পাল়িকারকপারুতন্তি এৰমাদি ¶ পরিমণ্ডললক্খণতো অঞ্ঞথা পারুতং, সব্বমেতং গিহিপারুতং নাম. তস্মা যথা সেতপটা অড্ঢপালকনিগণ্ঠা পারুপন্তি, যথা চ একচ্চে পরিব্বাজকা উরং ৰিৰরিত্ৰা দ্ৰীসু অংসকূটেসু পাৰুরণং ঠপেন্তি, যথা চ একসাটকা মনুস্সা নিৰত্থসাটকস্স একেনন্তেন পিট্ঠিং পারুপিত্ৰা উভো কণ্ণে উভোসু অংসকূটেসু ঠপেন্তি, যথা চ সুরাসোণ্ডাদযো সাটকেন গীৰং পরিক্খিপন্তা উভো অন্তে উদরে ৰা ওলম্বেন্তি; পিট্ঠিযং ৰা খিপন্তি, যথা চ অন্তেপুরিকাযো অক্খিতারকমত্তং দস্সেত্ৰা ওগুণ্ঠিকং পারুপন্তি, যথা চ মহাজেট্ঠা দীঘসাটকং নিৰাসেত্ৰা তস্সেৰ একেনন্তেন সকলসরীরং পারুপন্তি, যথা চ কস্সকা খেত্তকুটিং পৰিসন্তা সাটকং পলিৰেঠেত্ৰা উপকচ্ছকে পক্খিপিত্ৰা তস্সেৰ একেনন্তেন সরীরং পারুপন্তি, যথা চ ব্রাহ্মণা উভিন্নং উপকচ্ছকানং অন্তরেন সাটকং পৰেসেত্ৰা অংসকূটেসু পক্খিপন্তি, যথা চ পাল়িকারকো ভিক্খু একংসপারুপনেন পারুতং ৰামবাহুং ৰিৰরিত্ৰা চীৰরং অংসকূটং আরোপেতি; এৰং অপারুপিত্ৰা সব্বেপি এতে অঞ্ঞে চ এৰরূপে পারুপনদোসে ৰজ্জেত্ৰা নিব্বিকারং পরিমণ্ডলং পারুপিতব্বং. তথা অপারুপিত্ৰা আরামে ৰা অন্তরঘরে ৰা অনাদরেন যংকিঞ্চি ৰিকারং করোন্তস্স দুক্কটং.
২৮১. মুণ্ডৰট্টীতি যথা রঞ্ঞো কুহিঞ্চি গচ্ছতো পরিক্খারভণ্ডৰহনমনুস্সাতি অধিপ্পাযো. অন্তরাকাজন্তি মজ্ঝে লগ্গেত্ৰা দ্ৰীহি ৰহিতব্বভারং.
২৮২. অচক্খুস্সন্তি ¶ চক্খূনং হিতং ন হোতি; পরিহানিং জনেতি. নচ্ছাদেতীতি ন রুচ্চতি. অট্ঠঙ্গুলপরমন্তি মনুস্সানং পমাণঙ্গুলেন ¶ অট্ঠঙ্গুলপরমং. অতিমটাহকন্তি অতিখুদ্দকং.
২৮৩. দাযং আলিম্পেন্তীতি তিণৰনাদীসু অগ্গিং দেন্তি. পটগ্গিন্তি পটিঅগ্গিং. পরিত্তন্তি অপ্পহরিতকরণেন ৰা পরিখাখণনেন ৰা পরিত্তাণং. এত্থ পন অনুপসম্পন্নে সতি সযং অগ্গিং দাতুং ন লভতি, অসতি অগ্গিম্পি দাতুং লভতি, ভূমিং তচ্ছেত্ৰা তিণানিপি হরিতুং, পরিখম্পি খণিতুং, অল্লসাখং ভঞ্জিত্ৰাপি অগ্গিং নিব্বাপেতুং লভতি, সেনাসনং পত্তং ৰা অপ্পত্তং ৰা তথা নিব্বাপেতুং লভতিযেৰ. উদকেন পন কপ্পিযেনেৰ লভতি, ন ইতরেন.
২৮৪. সতি করণীযেতি সুক্খকট্ঠাদিগ্গহণকিচ্চে সতি. পোরিসিযন্তি পুরিসপ্পমাণং. আপদাসূতি ¶ ৰাল়মিগাদযো ৰা দিস্ৰা মগ্গমূল়্হো ৰা দিসা ওলোকেতুকামো হুত্ৰা দৰডাহং ৰা উদকোঘং ৰা আগচ্ছন্তং দিস্ৰা এৰরূপাসু আপদাসু অতিউচ্চম্পি রুক্খং আরোহিতুং ৰট্টতি.
২৮৫. কল্যাণৰাক্করণাতি মধুরসদ্দা. ছন্দসো আরোপেমাতি ৰেদং ৰিয সক্কতভাসায ৰাচনামগ্গং আরোপেম. সকায নিরুত্তিযাতি এত্থ সকা নিরুত্তি নাম সম্মাসম্বুদ্ধেন ৰুত্তপ্পকারো মাগধিকো ৰোহারো.
২৮৬. লোকাযতং নাম সব্বং উচ্ছিট্ঠং, সব্বং অনুচ্ছিট্ঠং, সেতো কাকো, কাল়ো বকো; ইমিনা চ ইমিনা চ কারণেনাতি এৰমাদিনিরত্থককারণপটিসংযুত্তং তিত্থিযসত্থং.
২৮৮. অন্তরা অহোসীতি অন্তরিতা অহোসি পটিচ্ছন্না.
২৮৯. আবাধপ্পচ্চযাতি যস্স আবাধস্স লসুণং ভেসজ্জং; তপ্পচ্চযাতি অত্থো.
২৯০. পস্সাৰপাদুকন্তি এত্থ পাদুকা ইট্ঠকাহিপি সিলাহিপি দারূহিপি কাতুং ৰট্টতি. ৰচ্চপাদুকাযপি এসেৰ নযো. পরিৰেণন্তি ৰচ্চকুটিপরিক্খেপব্ভন্তরং.
২৯৩. যথাধম্মো ¶ কারেতব্বোতি দুক্কটৰত্থুম্হি দুক্কটেন পাচিত্তিযৰত্থুম্হি পাচিত্তিযেন কারেতব্বো. পহরণত্থং ¶ কতং পহরণীতি ৰুচ্চতি, যস্স কস্সচি আৰুধসঙ্খাতস্সেতং অধিৰচনং, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং সব্বং লোহভণ্ডং অনুজানামীতি অত্থো. কতকঞ্চ কুম্ভকারিকঞ্চাতি এত্থ কতকং ৰুত্তমেৰ. কুম্ভকারিকঞ্চাতি ধনিযস্সেৰ সব্বমত্তিকামযকুটি ৰুচ্চতি. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
খুদ্দকৰত্থুকথা নিট্ঠিতা.
খুদ্দকৰত্থুক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. সেনাসনক্খন্ধকং
ৰিহারানুজাননকথা
২৯৪. সেনাসনক্খন্ধকে ¶ ¶ – অপঞ্ঞত্তং হোতীতি অননুঞ্ঞাতং হোতি. ৰিহারো নাম অড্ঢযোগাদিমুত্তকো অৰসেসাৰাসো. অড্ঢযোগোতি সুপণ্ণৰঙ্কগেহং. পাসাদোতি দীঘপাসাদো. হম্মিযন্তি উপরিআকাসতলে পতিট্ঠিতকূটাগারো পাসাদোযেৰ. গুহাতি ইট্ঠকাগুহা সিলাগুহা দারুগুহা পংসুগুহা. আগতানাগতস্স চাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্সাতি আগতস্স চ অনাগতস্স চ চতূসু দিসাসু অপ্পটিহতচারস্স চাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্স.
২৯৫. অনুমোদনগাথাসু – সীতং উণ্হন্তি উতুৰিসভাগৰসেন ৰুত্তং. সিসিরে চাপি ৰুট্ঠিযোতি এত্থ সিসিরোতি সম্ফুসিতকৰাতো ৰুচ্চতি. ৰুট্ঠিযোতি উজুকমেঘৰুট্ঠিযো এৰ. এতানি সব্বানি পটিহন্তীতি ইমিনাৰ পদেন যোজেতব্বানি.
পটিহঞ্ঞতীতি ৰিহারেন পটিহঞ্ঞতি. লেণত্থন্তি নিলীযনত্থং. সুখত্থন্তি সীতাদিপরিস্সযাভাৰেন সুখৰিহারত্থং. ঝাযিতুঞ্চ ৰিপস্সিতুন্তি ইদম্পি পদদ্ৰযং ‘‘সুখত্থঞ্চা’’তি ইমিনাৰ পদেন যোজেতব্বং. ইদঞ্হি ৰুত্তং হোতি – সুখত্থঞ্চ ৰিহারদানং, কতমং সুখত্থং? ঝাযিতুং ৰিপস্সিতুঞ্চ যং সুখং, তদত্থং. অথ ৰা পরপদেনপি যোজেতব্বং – ঝাযিতুঞ্চ ৰিপস্সিতুঞ্চ ৰিহারদানং; ইধ ঝাযিস্সন্তি ৰিপস্সিস্সন্তীতি দদতো ৰিহারদানং সঙ্ঘস্স অগ্গং বুদ্ধেন ৰণ্ণিতং. ৰুত্তঞ্হেতং – ‘‘সো চ সব্বদদো হোতি, যো দদাতি উপস্সয’’ন্তি (সং. নি. ১.৪২).
যস্মা ¶ চ অগ্গং ৰণ্ণিতং ¶ , ‘‘তস্মা হি পণ্ডিতো পোসো’’তি গাথা. ৰাসযেত্থ বহুস্সুতেতি এত্থ ৰিহারে পরিযত্তিবহুস্সুতে চ পটিৰেধবহুস্সুতে চ ৰাসেয্য. তেসং অন্নঞ্চাতি যং তেসং অনুচ্ছৰিকং অন্নঞ্চ পানঞ্চ ৰত্থানি চ মঞ্চপীঠাদিসেনাসনানি চ, তং সব্বং তেসু উজুভূতেসু অকুটিলচিত্তেসু. দদেয্যাতি নিদহেয্য. তঞ্চ খো ৰিপ্পসন্নেন চেতসা ন ¶ চিত্তপ্পসাদং ৰিরাধেত্ৰা, এৰং ৰিপ্পসন্নচিত্তস্স হি তে তস্স ধম্মং দেসেন্তি…পে… পরিনিব্বাতি অনাসৰোতি.
২৯৬. আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জুন্তি এত্থ রজ্জু নাম সচেপি দীপিনঙ্গুট্ঠেন কতা হোতি, ৰট্টতিযেৰ; ন কাচি ন ৰট্টতি. তীণি তাল়ানীতি তিস্সো কুঞ্চিকাযো. যন্তকং সূচিকন্তি এত্থ যং যং জানাতি তং তং যন্তকং, তস্স ৰিৰরণসূচিকঞ্চ কাতুং ৰট্টতি. ৰেদিকাৰাতপানং নাম চেতিযে ৰেদিকাসদিসং. জালৰাতপানং নাম জালকবদ্ধং. সলাকৰাতপানং নাম থম্ভকৰাতপানং. চক্কলিকন্তি এত্থ চোল়কপাদপুঞ্ছনং বন্ধিতুং অনুজানামীতি অত্থো. ৰাতপানভিসীতি ৰাতপানপ্পমাণেন ভিসিং কত্ৰা বন্ধিতুং অনুজানামীতি অত্থো. মিড্ঢিন্তি মিড্ঢকং. বিদলমঞ্চকন্তি ৰেত্তমঞ্চং; ৰেল়ুৰিলীৰেহি ৰা ৰীতং.
২৯৭. আসন্দিকোতি চতুরস্সপীঠং ৰুচ্চতি. উচ্চকম্পি আসন্দিকন্তি ৰচনতো একতোভাগেন দীঘপীঠমেৰ হি অট্ঠঙ্গুলপাদকং ৰট্টতি, চতুরস্সআসন্দিকো পন পমাণাতিক্কন্তোপি ৰট্টতীতি ৰেদিতব্বো. সত্তঙ্গো নাম তীসু দিসাসু অপস্সযং কত্ৰা কতমঞ্চো, অযম্পি পমাণাতিক্কন্তো ৰট্টতি. ভদ্দপীঠন্তি ৰেত্তমযং পীঠং ৰুচ্চতি. পীঠিকাতি পিলোতিকাবদ্ধপীঠমেৰ. এল়কপাদপীঠং নাম দারুপট্টিকায উপরি পাদে ঠপেত্ৰা ভোজনফলকং ¶ ৰিয কতপীঠং ৰুচ্চতি. আমলকৰট্টিকপীঠং নাম আমলকাকারেন যোজিতং বহুপাদকপীঠং. ইমানি তাৰ পাল়িযং আগতপীঠানি. দারুমযং পন সব্বং পীঠং ৰট্টতীতি অযমেত্থ ৰিনিচ্ছযো. কোচ্ছন্তি উসিরমযং ৰা মুঞ্জপব্বজমযং ৰা.
অট্ঠঙ্গুলপরমং মঞ্চপটিপাদকন্তি এত্থ মনুস্সানং পমাণঙ্গুলমেৰ অট্ঠঙ্গুলং. চিমিলিকা নাম পরিকম্মকতায ভূমিযা ছৰিসংরক্খণত্থায অত্থরণং ৰুচ্চতি. রুক্খতূলন্তি সিম্বলিরুক্খাদীনং যেসং কেসঞ্চি রুক্খানং তূলং. লতাতূলন্তি খীরৰল্লিআদীনং যাসং কাসঞ্চি ৰল্লীনং তূলং. পোটকিতূলন্তি পোটকিতিণাদীনং যেসং কেসঞ্চি তিণজাতিকানং অন্তমসো ¶ উচ্ছুনল়াদীনম্পি তূলং. এতেহি তীহি সব্বভূতগামা সঙ্গহিতা হোন্তি. রুক্খৰল্লিতিণজাতিযো হি মুঞ্চিত্ৰা অঞ্ঞো ভূতগামো নাম নত্থি, তস্মা যস্স কস্সচি ভূতগামস্স তূলং বিম্বোহনে ¶ ৰট্টতি, ভিসিং পন পাপুণিত্ৰা সব্বম্পেতং অকপ্পিযতূলন্তি ৰুচ্চতি. ন কেৰলঞ্চ বিম্বোহনে এতং তূলমেৰ, হংসমোরাদীনং সব্বসকুণানং সীহাদীনং সব্বচতুপ্পদানঞ্চ লোমম্পি ৰট্টতি. পিযঙ্গুপুপ্ফবকুল়পুপ্ফাদি পন যংকিঞ্চি পুপ্ফং ন ৰট্টতি. তমালপত্তং সুদ্ধমেৰ ন ৰট্টতি, মিস্সকং পন ৰট্টতি. ভিসীনং অনুঞ্ঞাতং পঞ্চৰিধং উণ্ণাদিতূলম্পি ৰট্টতি.
অদ্ধকাযিকানীতি উপড্ঢকাযপ্পমাণানি, যেসু কটিতো পট্ঠায যাৰ সীসং উপদহন্তি. সীসপ্পমাণং নাম যস্স ৰিত্থারতো তীসু কণ্ণেসু দ্ৰিন্নং কণ্ণানং অন্তরং মিনীযমানং ৰিদত্থি চেৰ চতুরঙ্গুলঞ্চ হোতি, মজ্ঝট্ঠানং মুট্ঠিরতনং হোতি. দীঘতো পন দিযড্ঢরতনং ৰা দ্ৰিরতনং ৰাতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. অযং সীসপ্পমাণস্স উক্কট্ঠপরিচ্ছেদো. ইতো উদ্ধং ন ৰট্টতি, হেট্ঠা পন ৰট্টতি. অগিলানস্স সীসুপধানঞ্চ পাদুপধানঞ্চাতি দ্ৰযমেৰ ৰট্টতি ¶ . গিলানস্স বিম্বোহনানি সন্থরিত্ৰা উপরি পচ্চত্থরণং কত্ৰা নিপজ্জিতুম্পি ৰট্টতি. ‘‘যানি পন ভিসীনং অনুঞ্ঞাতানি পঞ্চ কপ্পিযতূলানি, তেহি বিম্বোহনং মহন্তম্পি ৰট্টতী’’তি ফুস্সদেৰত্থেরো আহ. ৰিনযধরউপতিস্সত্থেরো পন ‘‘বিম্বোহনং করিস্সামী’তি কপ্পিযতূলং ৰা অকপ্পিযতূলং ৰা পক্খিপিত্ৰা করোন্তস্স পমাণমেৰ ৰট্টতী’’তি আহ.
পঞ্চ ভিসিযোতি পঞ্চহি উণ্ণাদীহি পূরিতভিসিযো. তূলগণনায হি এতাসং গণনা ৰুত্তা. তত্থ উণ্ণগ্গহণেন ন কেৰলং এল়কলোমমেৰ গহিতং, ঠপেত্ৰা মনুস্সলোমং যংকিঞ্চি কপ্পিযাকপ্পিযমংসজাতীনং পক্খিচতুপ্পদানং লোমং, সব্বং ইধ উণ্ণগ্গহণেনেৰ গহিতং. তস্মা ছন্নং চীৰরানং ছন্নং অনুলোমচীৰরানঞ্চ অঞ্ঞতরেন ভিসিচ্ছৰিং কত্ৰা তং সব্বং পক্খিপিত্ৰা ভিসিং কাতুং ৰট্টতি. এল়কলোমানি পন অপক্খিপিত্ৰা কম্বলমেৰ চতুগ্গুণং ৰা পঞ্চগুণং ৰা পক্খিপিত্ৰা কতাপি উণ্ণভিসিসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি.
চোল়ভিসিআদীসু যংকিঞ্চি নৰচোল়ং ৰা পুরাণচোল়ং ৰা সংহরিত্ৰা ৰা অন্তো পক্খিপিত্ৰা ৰা কতা চোল়ভিসি, যংকিঞ্চি ৰাকং পক্খিপিত্ৰা কতা ৰাকভিসি, যংকিঞ্চি তিণং পক্খিপিত্ৰা কতা তিণভিসি, অঞ্ঞত্র সুদ্ধতমালপত্তং যংকিঞ্চি পণ্ণং পক্খিপিত্ৰা কতা ¶ পণ্ণভিসীতি ৰেদিতব্বা. তমালপত্তং পন অঞ্ঞেন মিস্সমেৰ ৰট্টতি, সুদ্ধং ন ৰট্টতি. ভিসিযা পমাণনিযমো ¶ নত্থি, মঞ্চভিসি পীঠভিসি ভূমত্থরণভিসি চঙ্কমনভিসি পাদপুঞ্ছনভিসীতি এতাসং অনুরূপতো সল্লক্খেত্ৰা অত্তনো রুচিৰসেন পমাণং কাতব্বং. যং পনেতং উণ্ণাদিপঞ্চৰিধতূলম্পি ভিসিযং ৰট্টতি, তং ‘‘মসূরকেপি ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. এতেন মসূরকং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতীতি সিদ্ধং হোতি.
মঞ্চভিসিং পীঠে সন্থরন্তীতি মঞ্চভিসিং পীঠে অত্থরন্তি; অত্থরণত্থায হরন্তীতি যুজ্জতি. উল্লোকং অকরিত্ৰাতি হেট্ঠা চিমিলিকং অদত্ৰা. ফোসিতুন্তি রজনেন ৰা ¶ হলিদ্দিযা ৰা উপরি ফুসিতানি দাতুং. ভত্তিকম্মন্তি ভিসিচ্ছৰিযা উপরি ভত্তিকম্মং. হত্থভত্তিন্তি পঞ্চঙ্গুলিভত্তিং.
২৯৮. ইক্কাসন্তি রুক্খনিয্যাসং ৰা সিলেসং ৰা. পিট্ঠমদ্দন্তি পিট্ঠখলিং. কুণ্ডকমত্তিকন্তি কুণ্ডকমিস্সকমত্তিকং. সাসপকুট্টন্তি সাসপপিট্ঠং. সিত্থতেলকন্তি ৰিলীনমধুসিত্থকং. অচ্চুস্সন্নং হোতীতি বিন্দু বিন্দু হুত্ৰা তিট্ঠতি. পচ্চুদ্ধরিতুন্তি পুঞ্ছিতুং. গণ্ডুমত্তিকন্তি গণ্ডুপ্পাদগূথমত্তিকং. কসাৰন্তি আমলকহরীতকানং কসাৰং.
২৯৯. ন ভিক্খৰে পটিভানচিত্তন্তি এত্থ ন কেৰলং ইত্থিপুরিসরূপমেৰ, তিরচ্ছানরূপম্পি অন্তমসো গণ্ডুপ্পাদরূপম্পি ভিক্খুনো সযং কাতুং ৰা ‘‘করোহী’’তি ৰত্তুং ৰা ন ৰট্টতি, ‘‘উপাসক দ্ৰারপালং করোহী’’তি ৰত্তুম্পি ন লব্ভতি. জাতকপকরণঅসদিসদানাদীনি পন পসাদনীযানি নিব্বিদাপটিসংযুত্তানি ৰা ৰত্থূনি পরেহি কারাপেতুং লব্ভতি. মালাকম্মাদীনি সযম্পি কাতুং লব্ভতি.
৩০০. অল়কমন্দাতি একঙ্গণা মনুস্সাভিকিণ্ণা. তযো গব্ভেতি এত্থ সিৰিকাগব্ভোতি চতুরস্সগব্ভো. নাল়িকাগব্ভোতি ৰিত্থারতো দিগুণতিগুণাযামো দীঘগব্ভো. হম্মিযগব্ভোতি আকাসতলে কূটাগারগব্ভো ৰা মুণ্ডচ্ছদনগব্ভো ৰা.
কলঙ্কপাদকন্তি রুক্খং ৰিজ্ঝিত্ৰা তত্থ খাণুকে আকোটেত্ৰা কতং, তং আহরিমং ভিত্তিপাদং জিণ্ণকুট্টপাদস্স উপত্থম্ভনত্থং ভূমিযং পতিট্ঠাপেতুং অনুজানামীতি ¶ অত্থো. পরিত্তাণকিটিকন্তি ¶ ৰস্সপরিত্তাণত্থং কিটিকং. উদ্দসুধন্তি ৰচ্ছকগোমযেন চেৰ ছারিকায চ সদ্ধিং মদ্দিতমত্তিকং.
আল়িন্দো নাম পমুখং ৰুচ্চতি. পঘনং নাম যং নিক্খমন্তা চ পৰিসন্তা চ পাদেহি হনন্তি, তস্স ৰিহারদ্ৰারে ¶ উভতো কুট্টং নীহরিত্ৰা কতপদেসস্সেতং অধিৰচনং, ‘‘পঘান’’ন্তিপি ৰুচ্চতি. পকুট্টন্তি মজ্ঝে গব্ভস্স সমন্তা পরিযাগারো ৰুচ্চতি. ‘‘পকুট’’ন্তিপি পাঠো. ওসারকন্তি অনাল়িন্দকে ৰিহারে ৰংসং দত্ৰা ততো দণ্ডকে ওসারেত্ৰা কতছদনপমুখং. সংসারণকিটিকো নাম চক্কলযুত্তো কিটিকো.
৩০১. পানীযভাজনন্তি পিৰন্তানং পানীযদানভাজনং. উল়ুঙ্কো চ থালকঞ্চ পানীযসঙ্খস্স অনুলোমানি.
৩০৩. অপেসীতি দীঘদারুম্হি খাণুকে পৰেসেত্ৰা কণ্টকসাখাহি ৰিনন্ধিত্ৰা কতং দ্ৰারথকনকং. পলিঘোতি গামদ্ৰারেসু ৰিয চক্কযুত্তং দ্ৰারথকনকং.
৩০৫. অস্সতরীহি যুত্তা রথা অস্সতরীরথা. আমুত্তমণিকুণ্ডলাতি আমুত্তমণিকুণ্ডলানি.
পরিনিব্বুতোতি কিলেসপরিনিব্বানেন পরিনিব্বুতো. সীতিভূতোতি কিলেসাতপাভাৰেন সীতিভূতো. নিরূপধীতি কিলেসুপধিঅভাৰেন নিরূপধীতি ৰুচ্চতি.
সব্বা আসত্তিযো ছেত্ৰাতি রূপাদীসু ৰা ৰিসযেসু সব্বভৰেসু ৰা পত্থনাযো ছিন্দিত্ৰা. হদযে দরন্তি চিত্তে কিলেসদরথং ৰিনেত্ৰা. ৰেয্যাযিকন্তি ৰযকরণং ৰুচ্চতি.
৩০৭. আদেয্যৰাচোতি তস্স ৰচনং বহূ জনা আদিযিতব্বং সোতব্বং মঞ্ঞন্তীতি অত্থো. আরামে অকংসূতি যে সধনা, তে অত্তনো ধনেন অকংসু. যে মন্দধনা চেৰ অধনা চ, তেসং ধনং অদাসি. ইতি সো সতসহস্সকহাপণে সতসহস্সগ্ঘনকঞ্চ ভণ্ডং দত্ৰা পঞ্চচত্তালীসযোজনিকে অদ্ধানে যোজনে যোজনে ৰিহারপতিট্ঠানং কত্ৰা সাৰত্থিং অগমাসি.
কোটিসন্থরং ¶ ¶ সন্থরাপেসীতি কহাপণকোটিযা কহাপণকোটিং পটিপাদেত্ৰা সন্থরি. যে তত্থ রুক্খা ৰা পোক্খরণিযো ৰা তেসং পরিক্খেপপ্পমাণং গহেত্ৰা অঞ্ঞস্মিং ঠানে সন্থরিত্ৰা অদাসি. এৰমস্স অট্ঠারসকোটিকং নিধানং পরিক্খযং অগমাসি.
কুমারস্স ¶ এতদহোসীতি গহপতিনো এৰং বহুধনং চজন্তস্সাপি মুখস্স ৰিপ্পসন্নাকারং দিস্ৰা এতং অহোসি. কোট্ঠকং মাপেসীতি সত্তভূমিকং দ্ৰারকোট্ঠকপাসাদং মাপেসি.
অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি জেতৰনে ৰিহারে কারাপেসি…পে… মণ্ডপে কারাপেসীতি অপরাহিপি অট্ঠারসহি কোটীহি এতে ৰিহারাদযো কারাপেসি অট্ঠকরীসপ্পমাণায ভূমিযা. ৰিপস্সিস্স হি ভগৰতো পুনব্বসুমিত্তো গহপতি যোজনপ্পমাণং ভূমিং সুৰণ্ণিট্ঠকাসন্থরেন কিণিত্ৰা ৰিহারং কারাপেসি. সিখিস্স পন সিরিৰড্ঢো গহপতি তিগাৰুতপ্পমাণং সুৰণ্ণযট্ঠিসন্থরেন, ৰেস্সভুস্স সোত্থিজো গহপতি অড্ঢযোজনপ্পমাণং সুৰণ্ণফালসন্থরেন, ককুসন্ধস্স পন অচ্চুতো গহপতি গাৰুতপ্পমাণং সুৰণ্ণহত্থিপদসন্থরেন, কোণাগমনস্স উগ্গো গহপতি অড্ঢগাৰুতপ্পমাণং সুৰণ্ণিট্ঠকাসন্থরেন, কস্সপস্স সুমঙ্গলো গহপতি ৰীসতিউসভপ্পমাণং সুৰণ্ণকচ্ছপসন্থরেন, অম্হাকং ভগৰতো সুদত্তো গহপতি অট্ঠকরীসপ্পমাণং ভূমিং কহাপণসন্থরেন কিণিত্ৰা ৰিহারং কারাপেসীতি; এৰং অনুপুব্বেন পরিহাযন্তি সম্পত্তিযোতি অলমেৰ সব্বসম্পত্তীসু ৰিরজ্জিতুং অলং ৰিমুচ্চিতুন্তি.
৩০৮. খণ্ডন্তি ভিন্নোকাসো. ফুল্লন্তি ফলিতোকাসো. পটিসঙ্খরিস্সতীতি পাকতিকং করিস্সতি. লদ্ধনৰকম্মেন পন ভিক্খুনা ৰাসিফরসুনিখাদনাদীনি গহেত্ৰা সযং ন কাতব্বং, কতাকতং জানিতব্বং.
৩১০. পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰাতি থেরো কির গিলানে পটিজগ্গন্তো জিণ্ণে ৰুড্ঢে সঙ্গণ্হন্তো সব্বপচ্ছতো আগচ্ছতি. ইদমস্স চারিত্তং. তেন ৰুত্তং – ‘‘পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা’’তি. অগ্গাসনন্তি থেরাসনং. অগ্গোদকন্তি দক্খিণোদকং. অগ্গপিণ্ডন্তি সঙ্ঘত্থেরপিণ্ডং. অন্তরা সত্থীনং করিত্ৰাতি চতুন্নং পাদানং অন্তরে করিত্ৰা.
৩১৫. পতিট্ঠাপেসীতি ¶ ¶ অট্ঠারসকোটিপরিচ্চাগং কত্ৰা পতিট্ঠাপেসি. এৰং সব্বাপি চতুপণ্ণাসকোটিযো পরিচ্চজি.
ৰিহারানুজাননকথা নিট্ঠিতা.
আসনপ্পটিবাহনাদিকথা
৩১৬. ৰিপ্পকতভোজনোতি ¶ অন্তরঘরে ৰা ৰিহারে ৰা অরঞ্ঞে ৰা যত্থ কত্থচি ভুঞ্জমানো ভিক্খু অনিট্ঠিতে ভোজনে ন ৰুট্ঠাপেতব্বো. অন্তরঘরে পচ্ছা আগতেন ভিক্খং গহেত্ৰা গন্তব্বং. সচে মনুস্সা ৰা ভিক্খূ ৰা ‘‘পৰিসথা’’তি ৰদন্তি, ‘‘মযি পৰিসন্তে ভিক্খূ উট্ঠহিস্সন্তী’’তি ৰত্তব্বং. ‘‘এথ, ভন্তে, আসনং অত্থী’’তি ৰুত্তেন পন পৰিসিতব্বং. সচে কোচি কিঞ্চি ন ৰদতি, আসনসালং গন্ত্ৰা অতিসমীপং অগন্ত্ৰা সভাগট্ঠানে ঠাতব্বং. ওকাসে কতে ‘‘পৰিসথা’’তি ৰুত্তেন পন পৰিসিতব্বং. সচে পন যং আসনং তস্স পাপুণাতি, তত্থ অভুঞ্জন্তো ভিক্খু নিসিন্নো হোতি, তং উট্ঠাপেতুং ৰট্টতি. যাগুখজ্জকাদীসু পন যংকিঞ্চি পিৰিত্ৰা ৰা খাদিত্ৰা ৰা যাৰ অঞ্ঞো আগচ্ছতি, তাৰ নিসিন্নং রিত্তহত্থম্পি ৰুট্ঠাপেতুং ন ৰট্টতি. ৰিপ্পকতভোজনোযেৰ হি সো হোতি.
সচে ৰুট্ঠাপেতীতি সচে আপত্তিং অতিক্কমিত্ৰাপি ৰুট্ঠাপেতিযেৰ. পৰারিতো চ হোতীতি যং সো ৰুট্ঠাপেতি, অযঞ্চ ভিক্খু পৰারিতো চ হোতি, তেন ৰত্তব্বো – ‘‘গচ্ছ উদকং আহরাহী’’তি. ৰুড্ঢতরঞ্হি ভিক্খুং আণাপেতুং ইদমেৰ একং ঠানন্তি. সচে সো উদকম্পি ন আহরতি, ততো যঞ্চ নৰকতরেন কত্তব্বং, তং দস্সেন্তো ‘‘সাধুকং সিত্থানী’’তিআদিমাহ.
গিলানস্স পতিরূপং সেয্যন্তি এত্থ যো কাসভগন্দরাতিসারাদীহি গিলানো হোতি, খেল়মল্লকৰচ্চকপালাদীনি ঠপেতব্বানি হোন্তি. কুট্ঠি ৰা হোতি, সেনাসনং দূসেতি; এৰরূপস্স হেট্ঠাপাসাদপণ্ণসালাদীসু অঞ্ঞতরং একমন্তং সেনাসনং দাতব্বং. যস্মিং ৰসন্তে সেনাসনং ন দুস্সতি, তস্স ৰরসেয্যাপি দাতব্বাৰ. যোপি সিনেহপানৰিরেচননত্থুকম্মাদীসু যংকিঞ্চি ভেসজ্জং করোতি, সব্বো সো গিলানোযেৰ, তস্সাপি সল্লক্খেত্ৰা পতিরূপং সেনাসনং দাতব্বং ¶ . লেসকপ্পেনাতি অপ্পকেন সীসাবাধাদিমত্তেন. ভিক্খূ ¶ গণেত্ৰাতি ‘‘এত্তকা নাম ভিক্খূ’’তি ৰিহারে ভিক্খূনং পরিচ্ছেদং ঞত্ৰা.
আসনপ্পটিবাহনাদিকথা নিট্ঠিতা.
সেনাসনগ্গাহকথা
৩১৮. সেয্যাতি ¶ মঞ্চট্ঠানানি ৰুচ্চন্তি. সেয্যগ্গেনাতি সেয্যাপরিচ্ছেদেন, ৰস্সূপনাযিকদিৰসে কালং ঘোসেত্ৰা একমঞ্চট্ঠানং একস্স ভিক্খুনো গাহেতুং অনুজানামীতি অত্থো. সেয্যগ্গেন গাহেন্তাতি সেয্যাপরিচ্ছেদেন গাহিযমানা. সেয্যা উস্সারযিংসূতি মঞ্চট্ঠানানি অতিরেকানি অহেসুং. ৰিহারগ্গাদীসুপি এসেৰ নযো. অনুভাগন্তি পুন অপরম্পি ভাগং দাতুং. অতিমন্দেসু হি ভিক্খূসু একেকস্স ভিক্খুনো দ্ৰে তীণি পরিৰেণানি দাতব্বানি. ন অকামা দাতব্বোতি অনিচ্ছায ন দাতব্বো. তত্থ ৰস্সূপনাযিকদিৰসে গহিতে অনুভাগে পচ্ছা আগতানং ন অত্তনো অরুচিযা সো অনুভাগো দাতব্বো. সচে পন যেন গহিতো, সো চ অত্তনো রুচিযা তং অনুভাগং ৰা পঠমভাগং ৰা দেতি, ৰট্টতি.
নিস্সীমে ঠিতস্সাতি উপচারসীমতো বহি ঠিতস্স. অন্তো উপচারসীমায পন দূরে ঠিতস্সাপি লব্ভতিযেৰ. সেনাসনং গহেত্ৰাতি ৰস্সূপনাযিকদিৰসে গহেত্ৰা. সব্বকালং পটিবাহন্তীতি চতুমাসচ্চযেন উতুকালেপি পটিবাহন্তি. তীসু সেনাসনগ্গাহেসু পুরিমকো চ পচ্ছিমকো চাতি ইমে দ্ৰে গাহা থাৰরা.
অন্তরামুত্তকে অযং ৰিনিচ্ছযো – একস্মিং ৰিহারে মহালাভসেনাসনং হোতি. সেনাসনসামিকা ৰস্সূপগতং ভিক্খুং সব্বপচ্চযেহি সক্কচ্চং উপট্ঠহিত্ৰা পৰারেত্ৰা গমনকালে বহুং সমণপরিক্খারং দেন্তি. মহাথেরা দূরতোপি আগন্ত্ৰা ৰস্সূপনাযিকদিৰসে তং গহেত্ৰা ফাসুং ৰসিত্ৰা ৰুত্থৰস্সা লাভং গণ্হিত্ৰা পক্কমন্তি. আৰাসিকা ‘‘মযং এত্থুপ্পন্নং লাভং ন লভাম, নিচ্চং আগন্তুকমহাথেরাৰ লভন্তি, তেযেৰ নং আগন্ত্ৰা পটিজগ্গিস্সন্তী’’তি পলুজ্জন্তম্পি ন ওলোকেন্তি. ভগৰা তস্স পটিজগ্গনত্থং ‘‘অপরজ্জুগতায পৰারণায আযতিং ¶ ৰস্সাৰাসত্থায অন্তরামুত্তকো গাহেতব্বো’’তি আহ.
তং ¶ গাহেন্তেন সঙ্ঘত্থেরো ৰত্তব্বো – ‘‘ভন্তে অন্তরামুত্তকসেনাসনং গণ্হথা’’তি. সচে গণ্হাতি, দাতব্বং; নো চে এতেনেৰ উপাযেন অনুথেরং আদিং কত্ৰা যো গণ্হাতি, তস্স অন্তমসো সামণেরস্সাপি দাতব্বং. তেন তং সেনাসনং অট্ঠমাসে পটিজগ্গিতব্বং. ছদনভিত্তিভূমীসু ¶ যং কিঞ্চি খণ্ডং ৰা ফুল্লং ৰা হোতি, তং সব্বং পটিসঙ্খরিতব্বং. উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীহি দিৰসং খেপেত্ৰা রত্তিং তত্থ ৰসিতুম্পি ৰট্টতি. রত্তিং পরিৰেণে ৰসিত্ৰা তত্থ দিৰসং খেপেতুম্পি ৰট্টতি. রত্তিন্দিৰং তত্থেৰ ৰসিতুম্পি ৰট্টতি. উতুকালে আগতানং ৰুড্ঢানং ন পটিবাহিতব্বং. ৰস্সূপনাযিকদিৰসে পন সম্পত্তে সচে সঙ্ঘত্থেরো ‘‘ময্হং ইদং সেনাসনং দেথা’’তি ৰদতি, ন লভতি. ‘‘ভন্তে, ইদং অন্তরামুত্তকং গহেত্ৰা অট্ঠমাসে একেন ভিক্খুনা পটিজগ্গিত’’ন্তি ৰত্ৰা ন দাতব্বং. অট্ঠমাসে পটিজগ্গকভিক্খুস্সেৰ গহিতং হোতি.
যস্মিং পন সেনাসনে একসংৰচ্ছরে দ্ৰিক্খত্তুং পচ্চযে দেন্তি ছমাসচ্চযেন ছমাসচ্চযেন, তং অন্তরামুত্তকং ন গাহেতব্বং. যস্মিং ৰা তিক্খত্তুং দেন্তি চতুমাসচ্চযেন চতুমাসচ্চযেন, যস্মিং ৰা চতুক্খত্তুং দেন্তি তেমাসচ্চযেন তেমাসচ্চযেন, তং অন্তরামুত্তকং ন গাহেতব্বং. পচ্চযেনেৰ হি তং পটিজগ্গনং লভিস্সতি. যস্মিং পন একসংৰচ্ছরে সকিদেৰ বহুপচ্চযে দেন্তি, এতং অন্তরামুত্তকং গাহেতব্বন্তি. অযং তাৰ অন্তোৰস্সে ৰস্সূপনাযিকদিৰসেন পাল়িযং আগতসেনাসনগ্গাহকথা.
অযং পন সেনাসনগ্গাহো নাম দুৰিধো হোতি – উতুকালে চ ৰস্সাৰাসে চ. তত্থ উতুকালে তাৰ কেচি আগন্তুকা ভিক্খূ পুরেভত্তং আগচ্ছন্তি, কেচি পচ্ছাভত্তং পঠমযামং ৰা মজ্ঝিমযামং ৰা পচ্ছিমযামং ৰা যে যদা আগচ্ছন্তি, তেসং তদাৰ ভিক্খূ উট্ঠাপেত্ৰা সেনাসনং দাতব্বং. অকালো নাম নত্থি. সেনাসনপঞ্ঞাপকেন পন পণ্ডিতেন ভৰিতব্বং, একং ৰা দ্ৰে ৰা মঞ্চট্ঠানানি ঠপেতব্বানি. সচে ¶ ৰিকালে একো ৰা দ্ৰে ৰা থেরা আগচ্ছন্তি, তে ৰত্তব্বা – ‘‘ভন্তে, আদিতো পট্ঠায ৰুট্ঠাপিযমানে সব্বেপি ভিক্খূ উব্ভণ্ডিকা ভৰিস্সন্তি, তুম্হে অম্হাকং ৰসনট্ঠানেযেৰ ৰসথা’’তি.
বহূসু পন আগতেসু ৰুট্ঠাপেত্ৰা পটিপাটিযা দাতব্বং. সচে একেকং পরিৰেণং পহোতি, একেকং পরিৰেণং দাতব্বং. তত্থ অগ্গিসালদীঘসালমণ্ডলমালাদযো সব্বেপি তস্সেৰ পাপুণন্তি ¶ . এৰং অপ্পহোন্তে পাসাদগ্গেন দাতব্বং. পাসাদেসু অপ্পহোন্তেসু ওৰরকগ্গেন দাতব্বং. ওৰরকেসু ¶ অপ্পহোন্তেসু সেয্যগ্গেন দাতব্বং. সেয্যগ্গেসু অপ্পহোন্তেসু মঞ্চট্ঠানেন দাতব্বং. মঞ্চট্ঠানে অপ্পহোন্তে একপীঠকট্ঠানৰসেন দাতব্বং. ভিক্খুনো পন ঠিতোকাসমত্তং ন গাহেতব্বং. এতঞ্হি সেনাসনং নাম ন হোতি. পীঠকট্ঠানে পন অপ্পহোন্তে একং মঞ্চট্ঠানং ৰা পীঠকট্ঠানং ৰা ৰারেন ৰারেন গহেত্ৰা ‘‘ভন্তে, ৰিস্সমথা’’তি তিণ্ণং জনানং দাতব্বং, ন হি সক্কা সীতসমযে সব্বরত্তিং অজ্ঝোকাসে ৰসিতুং. মহাথেরেন পঠমযামং ৰিস্সমিত্ৰা নিক্খমিত্ৰা দুতিযত্থেরস্স ৰত্তব্বং – ‘‘আৰুসো, ইধ পৰিসাহী’’তি. সচে মহাথেরো নিদ্দাগরুকো হোতি, কালং ন জানাতি, উক্কাসিত্ৰা দ্ৰারং আকোটেত্ৰা ‘‘ভন্তে, কালো জাতো, সীতং অনুদহতী’’তি ৰত্তব্বং. তেন নিক্খমিত্ৰা ওকাসো দাতব্বো, অদাতুং ন লভতি. দুতিযত্থেরেনপি মজ্ঝিমযামং ৰিস্সমিত্ৰা পুরিমনযেনেৰ ইতরস্স দাতব্বং. নিদ্দাগরুকো ৰুত্তনযেনেৰ ৰুট্ঠাপেতব্বো. এৰং একরত্তিং একমঞ্চট্ঠানং তিণ্ণং দাতব্বং. জম্বুদীপে পন একচ্চে ভিক্খূ ‘‘সেনাসনং নাম মঞ্চট্ঠানং ৰা পীঠট্ঠানং ৰা কিঞ্চিদেৰ কস্সচি সপ্পাযং হোতি, কস্সচি অসপ্পায’’ন্তি আগন্তুকা হোন্তু ৰা মা ৰা, দেৰসিকং সেনাসনং গাহেন্তি. অযং উতুকালে সেনাসনগ্গাহো নাম.
ৰস্সাৰাসে ¶ পন অত্থি আগন্তুকৰত্তং, অত্থি আৰাসিকৰত্তং, আগন্তুকেন তাৰ সকট্ঠানং মুঞ্চিত্ৰা অঞ্ঞত্থ গন্ত্ৰা ৰসিতুকামেন ৰস্সূপনাযিকদিৰসমেৰ তত্থ ন গন্তব্বং. ৰসনট্ঠানং ৰা হি তত্র সম্বাধং ভৰেয্য, ভিক্খাচারো ৰা ন সম্পজ্জেয্য, তেন ন ফাসুং ৰিহরেয্য. তস্মা ‘‘ইদানি মাসমত্তেন ৰস্সূপনাযিকা ভৰিস্সতী’’তি তং ৰিহারং পৰিসিতব্বং. তত্থ মাসমত্তং ৰসন্তো সচে উদ্দেসত্থিকো উদ্দেসসম্পত্তিং সল্লক্খেত্ৰা, সচে কম্মট্ঠানিকো কম্মট্ঠানসপ্পাযতং সল্লক্খেত্ৰা, সচে পচ্চযত্থিকো পচ্চযলাভং সল্লক্খেত্ৰা অন্তোৰস্সে সুখং ৰসিস্সতি.
সকট্ঠানতো চ তত্থ গচ্ছন্তেন ন গোচরগামো ঘট্টেতব্বো, ন তত্থ মনুস্সা ৰত্তব্বা – ‘‘তুম্হে নিস্সায সলাকভত্তাদীনি ৰা যাগুখজ্জকাদীনি ৰা ৰস্সাৰাসিকং ৰা নত্থি, অযং চেতিযস্স পরিক্খারো, অযং উপোসথাগারস্স, ইদং তাল়ঞ্চেৰ সূচি চ সম্পটিচ্ছথ তুম্হাকং ৰিহার’’ন্তি. সেনাসনং পন জগ্গিত্ৰা দারুভণ্ডমত্তিকাভণ্ডানি পটিসামেত্ৰা গমিযৰত্তং পূরেত্ৰা গন্তব্বং. এৰং গচ্ছন্তেনাপি দহরেহি পত্তচীৰরভণ্ডিকাযো উক্খিপাপেত্ৰা ¶ তেলনাল়িকত্তরদণ্ডাদীনি ¶ গাহাপেত্ৰা ছত্তং পগ্গয্হ অত্তানং দস্সেন্তেন গামদ্ৰারেনেৰ ন গন্তব্বং, পটিচ্ছন্নেন অটৰিমগ্গেন গন্তব্বং. অটৰিমগ্গে অসতি গুম্বাদীনি মদ্দন্তেন ন গন্তব্বং, গমিযৰত্তং পন পূরেত্ৰা ৰিতক্কং ছিন্দিত্ৰা সুদ্ধচিত্তেন গমনৰত্তেনেৰ গন্তব্বং. সচে পন গামদ্ৰারেন মগ্গো হোতি, গচ্ছন্তঞ্চ নং সপরিৰারং দিস্ৰা মনুস্সা ‘‘অম্হাকং থেরো ৰিযা’’তি উপধাৰিত্ৰা ‘‘কুহিং, ভন্তে, সব্বপরিক্খারে গহেত্ৰা গচ্ছথা’’তি ৰদন্তি, তেসু চে একো এৰং ৰদতি – ‘‘ৰস্সূপনাযিককালো নামাযং, যত্থ অন্তোৰস্সে নিবদ্ধভিক্খাচারো ভণ্ডপটিচ্ছাদনঞ্চ লব্ভতি, তত্থ ভিক্খূ গচ্ছন্তী’’তি. তস্স চে সুত্ৰা তে মনুস্সা ‘‘ভন্তে, ইমস্মিম্পি ¶ গামে জনো ভুঞ্জতি চেৰ নিৰাসেতি চ, মা অঞ্ঞত্থ গচ্ছথা’’তি ৰত্ৰা মিত্তামচ্চে পক্কোসাপেত্ৰা সব্বে সম্মন্তযিত্ৰা ৰিহারে নিবদ্ধৰত্তঞ্চ সলাকভত্তাদীনি চ ৰস্সাৰাসিকঞ্চ পট্ঠপেত্ৰা ‘‘ইধেৰ ভন্তে ৰসথা’’তি যাচন্তি, সব্বং সাদিতুং ৰট্টতি. সব্বঞ্হেতং কপ্পিযঞ্চেৰ অনৰজ্জঞ্চ. কুরুন্দিযং পন ‘‘‘কুহিং গচ্ছথা’তি ৰুত্তে ‘অসুকট্ঠান’ন্তি ৰত্ৰা, ‘কস্মা তত্থ গচ্ছথা’তি ৰুত্তে ‘কারণং আচিক্খিতব্ব’’’ন্তি ৰুত্তং. উভযম্পি পনেত্থ সুদ্ধচিত্তত্তাৰ অনৰজ্জং. ইদং আগন্তুকৰত্তং নাম.
ইদং পন আৰাসিকৰত্তং – পটিকচ্চেৰ হি আৰাসিকেহি ৰিহারো জগ্গিতব্বো. খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণপরিভণ্ডানি কাতব্বানি. রত্তিট্ঠানদিৰাট্ঠানৰচ্চকুটিপস্সাৰট্ঠানানি পধানঘরৰিহারমগ্গোতি ইমানি সব্বানি পটিজগ্গিতব্বানি, চেতিযে সুধাকম্মং মুদ্দৰেদিকায তেলমক্খনং মঞ্চপীঠপটিজগ্গনন্তি ইদম্পি সব্বং কাতব্বং – ‘‘ৰস্সং ৰসিতুকামা আগন্ত্ৰা উদ্দেসপরিপুচ্ছাকম্মট্ঠানানুযোগাদীনি করোন্তা সুখং ৰসিস্সন্তী’’তি. কতপরিকম্মেহি আসাল়্হীজুণ্হপঞ্চমিতো পট্ঠায ৰস্সাৰাসিকং পুচ্ছিতব্বং. কত্থ পুচ্ছিতব্বং? যতো পকতিযা লব্ভতি. যেহি পন ন দিন্নপুব্বং, তে পুচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. কস্মা পুচ্ছিতব্বং? কদাচি হি মনুস্সা দেন্তি, কদাচি দুব্ভিক্খাদীহি উপদ্দুতা ন দেন্তি. তত্থ যে ন দস্সন্তি, তে অপুচ্ছিত্ৰা ৰস্সাৰাসিকে গাহিতে গাহিতভিক্খূনং লাভন্তরাযো হোতি, তস্মা পুচ্ছিত্ৰাৰ গাহেতব্বং, পুচ্ছন্তেন ‘‘তুম্হাকং ৰস্সাৰাসিকগ্গাহককালো উপকট্ঠো’’তি ৰত্তব্বং. সচে ৰদন্তি ‘‘ভন্তে, ইমং সংৰচ্ছরং ছাতকাদীহি উপদ্দুতম্হ, ন সক্কোম দাতু’’ন্তি ৰা ‘‘যং মযং পুব্বে দেম, ততো ঊনতরং দস্সামা’’তি ৰা ‘‘ইদানি কপ্পাসো সুলভো, যং পুব্বে দেম, ততো বহুতরং দস্সামা’’তি ¶ ৰা ¶ ৰদন্তি, তং সল্লক্খেত্ৰা তদনুরূপেন নযেন তেসং তেসং সেনাসনে ভিক্খূনং ৰস্সাৰাসিকং গাহেতব্বং.
সচে ¶ মনুস্সা ৰদন্তি – ‘‘যস্স অম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং পাপুণাতি, সো তেমাসং পানীযং উপট্ঠাপেতু, ৰিহারমগ্গং জগ্গতু, চেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণানি জগ্গতু, বোধিরুক্খে উদকং আসিঞ্চতূ’’তি, যস্স তং পাপুণাতি, তস্স আচিক্খিতব্বং. যো পন গামো পটিক্কম্ম যোজনদ্ৰিযোজনন্তরে হোতি, তত্র চে কুলানি উপনিক্খেপং ঠপেত্ৰা ৰিহারে ৰস্সাৰাসিকং দেন্তিযেৰ, তানি কুলানি অপুচ্ছিত্ৰাপি তেসং সেনাসনে ৰত্তং কত্ৰা ৰসন্তস্স ৰস্সাৰাসিকং গাহেতব্বং. সচে পন তেসং সেনাসনে পংসুকূলিকো ৰসতি, আগতঞ্চ তং দিস্ৰা ‘‘তুম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং দেমা’’তি ৰদন্তি, তেন সঙ্ঘস্স আচিক্খিতব্বং. সচে তানি কুলানি সঙ্ঘস্স দাতুং ন ইচ্ছন্তি, ‘‘তুম্হাকংযেৰ দেমা’’তি ৰদন্তি, সভাগো ভিক্খু ‘‘ৰত্তং কত্ৰা গণ্হাহী’’তি ৰত্তব্বো. পংসুকূলিকস্স পনেতং ন ৰট্টতি, ইতি সদ্ধাদেয্যে দাযকমনুস্সা পুচ্ছিতব্বা.
তত্রুপ্পাদে পন কপ্পিযকারকা পুচ্ছিতব্বা. কথং পুচ্ছিতব্বা? ‘‘কিং, আৰুসো, সঙ্ঘস্স ভণ্ডপটিচ্ছাদনং ভৰিস্সতী’’তি. সচে ৰদন্তি – ‘‘ভৰিস্সতি, ভন্তে, একেকস্স নৰহত্থং সাটকং দস্সাম, ৰস্সাৰাসিকং গাহেথা’’তি, গাহেতব্বং. সচেপি ৰদন্তি – ‘‘সাটকং নত্থি; ৰত্থু পন অত্থি, গাহেথ, ভন্তে’’তি, ৰত্থুম্হি সন্তেপি গাহেতুং ৰট্টতিযেৰ. কপ্পিযকারকানঞ্হি হত্থে ‘‘কপ্পিযভণ্ডং পরিভুঞ্জথা’’তি দিন্নৰত্থুতো যং যং কপ্পং, তং তং সব্বং পরিভুঞ্জিতুং অনুঞ্ঞাতং.
যং পনেত্থ পিণ্ডপাতত্থায গিলানপচ্চযত্থায ৰা উদ্দিস্স দিন্নং, তং চীৰরে উপনামেন্তেহি সঙ্ঘসুট্ঠুতায অপলোকেত্ৰা উপনামেতব্বং. সেনাসনত্থায উদ্দিস্স দিন্নং গরুভণ্ডং হোতি, চীৰরৰসেনেৰ চতুপচ্চযৰসেন ৰা দিন্নং চীৰরে উপনামেন্তানং অপলোকনকম্মকিচ্চং নত্থি, অপলোকনকম্মং করোন্তেহি চ পুগ্গলৰসেনেৰ ¶ কাতব্বং, সঙ্ঘৰসেন ন কাতব্বং. জাতরূপরজতৰসেনাপি আমকধঞ্ঞৰসেন ৰা অপলোকনকম্মং ন ৰট্টতি. কপ্পিযভণ্ডৰসেন চীৰরতণ্ডুলাদিৰসেনেৰ চ ৰট্টতি. তং পন এৰং কত্তব্বং – ‘‘ইদানি সুভিক্খং সুলভপিণ্ডং, ভিক্খূ চীৰরেন কিলমন্তি, এত্তকং নাম তণ্ডুলভাগং ভিক্খূনং চীৰরং কাতুং রুচ্চতী’’তি. ‘‘গিলানপচ্চযো সুলভো ¶ গিলানো ৰা নত্থি, এত্তকং নাম তণ্ডুলভাগং ভিক্খূনং চীৰরং কাতুং রুচ্চতী’’তি.
এৰং ¶ চীৰরপচ্চযং সল্লক্খেত্ৰা সেনাসনস্স কালে ঘোসিতে সন্নিপতিতে সঙ্ঘে সেনাসনগ্গাহকো সম্মন্নিতব্বো. সম্মন্নন্তেন চ দ্ৰে সম্মন্নিতব্বাতি ৰুত্তং. এৰঞ্হি নৰকো ৰুড্ঢতরস্স, ৰুড্ঢো চ নৰকস্স গাহেস্সতি. মহন্তে পন মহাৰিহারসদিসে ৰিহারে তযো চত্তারো জনা সম্মন্নিতব্বা. কুরুন্দিযং পন ‘‘অট্ঠপি সোল়সপি জনে সম্মন্নিতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. তেসং সম্মুতি কম্মৰাচাযপি অপলোকনেনপি ৰট্টতিযেৰ.
তেহি সম্মতেহি ভিক্খূহি সেনাসনং সল্লক্খেতব্বং, চেতিযঘরং বোধিঘরং আসনঘরং সম্মুঞ্জনিঅট্টো দারুঅট্টো ৰচ্চকুটি ইট্ঠকসালা ৰড্ঢকিসালা দ্ৰারকোট্ঠকো পানীযমাল়ো মগ্গো পোক্খরণীতি এতানি হি অসেনাসনানি, ৰিহারো অড্ঢযোগো পাসাদো হম্মিযং গুহা মণ্ডপো রুক্খমূলং ৰেল়ুগুম্বোতি ইমানি সেনাসনানি, তানি গাহেতব্বানি. গাহেন্তেন চ ‘‘পঠমং ভিক্খূ গণেতুং, ভিক্খূ গণেত্ৰা সেয্যা গণেতু’’ন্তি এত্থ ৰুত্তনযেন গাহেতব্বানি. সচে সঙ্ঘিকো চ সদ্ধাদেয্যো চাতি দ্ৰে চীৰরপচ্চযা হোন্তি, তেসু যং ভিক্খূ পঠমং গণ্হিতুং ইচ্ছন্তি, তং গাহেত্ৰা তস্স ঠিতিকতো পট্ঠায ইতরো গাহেতব্বো.
সচে পন ভিক্খূনং অপ্পতায পরিৰেণগ্গেন সেনাসনে গাহিযমানে একং পরিৰেণং মহালাভং হোতি, দস ৰা দ্ৰাদস ৰা চীৰরানি লভন্তি, তং ৰিজটেত্ৰা অঞ্ঞেসু ¶ অলাভকেসু আৰাসেসু পক্খিপিত্ৰা অঞ্ঞেসম্পি ভিক্খূনং গাহেতব্বন্তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পনাহ – ‘‘ন এৰং কাতব্বং, মনুস্সা হি অত্তনো আৰাসজগ্গনত্থায পচ্চযং দেন্তি, তস্মা অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি তত্থ পৰিসিতব্ব’’ন্তি. সচে পনেত্থ মহাথেরো পটিক্কোসতি – ‘‘মাৰুসো, এৰং গাহেথ, ভগৰতো অনুসিট্ঠিং করোথ, ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা – ‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিৰেণগ্গেন গাহেতু’’’ন্তি তস্স পটিক্কোসনায অট্ঠত্ৰা ‘‘ভন্তে ভিক্খূ বহূ, পচ্চযো মন্দো, সঙ্গহং কাতুং ৰট্টতী’’তি তং সঞ্ঞাপেত্ৰা গাহেতব্বমেৰ.
গাহেন্তেন ¶ চ সম্মতেন ভিক্খুনা মহাথেরস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা এৰং ৰত্তব্বং – ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং সেনাসনং পাপুণাতি, গণ্হথ পচ্চযং ধারেথা’’তি. ‘‘অসুককুলস্স পচ্চযো অসুকসেনাসনঞ্চ ময্হং পাপুণাতি, আৰুসো’’তি, ‘‘পাপুণাতি, ভন্তে, গণ্হথ ন’’ন্তি, ‘‘গণ্হামি, আৰুসো’’তি, গহিতং হোতি. সচে পন ‘‘গহিতং ৰো, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘গহিতং মে’’তি ৰা ‘‘গণ্হিস্সথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘গণ্হিস্সামী’’তি ৰা ৰদতি, ‘‘অগহিতং হোতী’’তি মহাসুমত্থেরো ¶ আহ. মহাপদুমত্থেরো পনাহ – ‘‘অতীতানাগতৰচনং ৰা হোতু, ৰত্তমানৰচনং ৰা, সতুপ্পাদমত্তআলযকরণমত্তমেৰ চেত্থ পমাণং, তস্মা গহিতমেৰ হোতী’’তি.
যোপি পংসুকূলিকো ভিক্খু সেনাসনং গহেত্ৰা পচ্চযং ৰিস্সজ্জেতি, অযম্পি ন অঞ্ঞস্মিং আৰাসে পক্খিপিতব্বো. তস্মিংযেৰ পরিৰেণে অগ্গিসালায ৰা দীঘসালায ৰা রুক্খমূলে ৰা অঞ্ঞস্স গাহেতুং ৰট্টতি. পংসুকূলিকো ‘‘ৰসামী’’তি সেনাসনং জগ্গিস্সতি, ইতরো ‘‘পচ্চযং গণ্হামী’’তি, এৰং দ্ৰীহি কারণেহি সেনাসনং সুজগ্গিততরং ভৰিস্সতি. মহাপচ্চরিযং পন ৰুত্তং – ‘‘পংসুকূলিকে ৰাসত্থায সেনাসনং গণ্হন্তে সেনাসনগ্গাহাপকেন ৰত্তব্বং – ‘ভন্তে, ইধ পচ্চযো অত্থি, সো কিং কাতব্বো’তি. তেন ‘হেট্ঠা অঞ্ঞং গাহাপেহী’তি ৰত্তব্বো. সচে পন কিঞ্চি অৰত্ৰাৰ ¶ ৰসতি, ৰুত্থৰস্সস্স চ পাদমূলে ঠপেত্ৰা সাটকং দেন্তি, ৰট্টতি. অথ ৰস্সাৰাসিকং দেমাতি ৰদন্তি, তস্মিং সেনাসনে ৰস্সংৰুত্থভিক্খূনং পাপুণাতী’’তি. যেসং পন সেনাসনং নত্থি; কেৰলং পচ্চযমেৰ দেন্তি, তেসং পচ্চযং অৰস্সাৰাসিকে সেনাসনে গাহেতুং ৰট্টতি.
মনুস্সা থূপং কত্ৰা ৰস্সাৰাসিকং গাহাপেন্তি, থূপো নাম অসেনাসনং, তস্স সমীপে রুক্খে ৰা মণ্ডপে ৰা উপনিবন্ধিত্ৰা গাহাপেতব্বং. তেন ভিক্খুনা চেতিযং পটিজগ্গিতব্বং. বোধিরুক্খবোধিঘরআসনঘরসম্মুঞ্জনিঅট্টদারুঅট্টৰচ্চকুটিদ্ৰারকোট্ঠকপানীযমাল়কদন্তকট্ঠমাল়কেসুপি এসেৰ নযো. ভোজনসালা পন সেনাসনমেৰ, তস্মা তং একস্স ৰা বহূনং ৰা পরিচ্ছিন্দিত্ৰা গাহেতুং ৰট্টতীতি সব্বমিদং ৰিত্থারেন মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং.
সেনাসনগ্গাহাপকেন পন পাটিপদঅরুণতো পট্ঠায যাৰ পুন অরুণং ন ভিজ্জতি তাৰ গাহেতব্বং, ইদঞ্হি সেনাসনগ্গাহস্স খেত্তং. সচে ¶ পাতোৰ গাহিতে সেনাসনে অঞ্ঞো ৰিতক্কচারিকো ভিক্খু আগন্ত্ৰা সেনাসনং যাচতি, ‘‘গহিতং, ভন্তে, সেনাসনং, ৰস্সূপগতো সঙ্ঘো, রমণীযো ৰিহারো, রুক্খমূলাদীসু যত্থ ইচ্ছথ তত্থ ৰসথা’’তি ৰত্তব্বো. ৰস্সূপগতেহি অন্তোৰস্সে নিবদ্ধৰত্তং ঠপেত্ৰা ৰস্সূপগতা ভিক্খূ ‘‘সম্মুঞ্জনিযো বন্ধথা’’তি ৰত্তব্বা. সুলভা চে দণ্ডকা চেৰ সলাকাযো চ হোন্তি, একেকেন ছ পঞ্চ মুট্ঠিসম্মুঞ্জনিযো, দ্ৰে তিস্সো যট্ঠিসম্মুঞ্জনিযো ৰা বন্ধিতব্বা. দুল্লভা চে হোন্তি, দ্ৰে তিস্সো মুট্ঠিসম্মুঞ্জনিযো একা ¶ যট্ঠিসম্মুঞ্জনী বন্ধিতব্বা. সামণেরেহি পঞ্চ পঞ্চ উক্কা কোট্টেতব্বা. ৰসনট্ঠানে কসাৰপরিভণ্ডং কাতব্বং.
ৰত্তং করোন্তেহি পন ‘‘ন উদ্দিসিতব্বং, ন উদ্দিসাপেতব্বং, ন ¶ সজ্ঝাযো কাতব্বো, ন পব্বাজেতব্বং, ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন ধম্মসৰনং কাতব্বং, সব্বেৰ হি এতে পপঞ্চা. নিপ্পপঞ্চা হুত্ৰা সমণধম্মমেৰ করিস্সামা’’তি ৰা ‘‘সব্বে তেরস ধুতঙ্গানি সমাদিযন্তু, সেয্যং অকপ্পেত্ৰা ঠানচঙ্কমেহি ৰীতিনামেন্তু, মূগব্বতং গণ্হন্তু, সত্তাহকরণীযেন গতাপি ভাজনীযভণ্ডং লভন্তূ’’তি ৰা এৰরূপং অধম্মিকৰত্তং ন কাতব্বং. এৰং পন কাতব্বং – পরিযত্তিধম্মো নাম তিৰিধম্পি সদ্ধম্মং পতিট্ঠাপেতি; তস্মা সক্কচ্চং উদ্দিসথ, উদ্দিসাপেথ, সজ্ঝাযং করোথ, পধানঘরে ৰসন্তানং সঙ্ঘট্টনং অকত্ৰা অন্তোৰিহারে নিসীদিত্ৰা উদ্দিসথ, উদ্দিসাপেথ, সজ্ঝাযং করোথ, ধম্মসৰনং সমিদ্ধং করোথ, পব্বাজেন্তা সোধেত্ৰা পব্বাজেথ, সোধেত্ৰা উপসম্পাদেথ, সোধেত্ৰা নিস্সযং দেথ, একোপি হি কুলপুত্তো পব্বজ্জং উপসম্পদঞ্চ লভিত্ৰা সকলসাসনং পতিট্ঠাপেতি, অত্তনো থামেন যত্তকানি সক্কোথ তত্তকানি ধুতঙ্গানি সমাদিযথ. অন্তোৰস্সং নামেতং সকলদিৰসং রত্তিযা চ পঠমপচ্ছিমযামেসু অপ্পমত্তেহি ভৰিতব্বং, ৰীরিযং আরভিতব্বং. পোরাণকমহাথেরাপি সব্বপলিবোধে ছিন্দিত্ৰা অন্তোৰস্সে একচারিকৰত্তং পূরযিংসু, ভস্সে মত্তং জানিত্ৰা দসৰত্থুককথং দসঅসুভদসানুস্সতিঅট্ঠতিংসারম্মণকথঞ্চ কাতুং ৰট্টতি, আগন্তুকানং ৰত্তং কাতুং সত্তাহকরণীযেন গতানং অপলোকেত্ৰা দাতুং ৰট্টতীতি এৰরূপং ৰত্তং কাতব্বং.
অপিচ ¶ ভিক্খূ ওৰদিতব্বা – ‘‘ৰিগ্গাহিকপিসুণফরুসৰচনানি মা ৰদথ, দিৰসে দিৰসে সীলানি আৰজ্জেন্তা চতুরারক্খং অহাপেন্তা মনসিকারবহুলা ¶ ৰিহরথা’’তি. দন্তকট্ঠখাদনৰত্তং আচিক্খিতব্বং, চেতিযং ৰা বোধিং ৰা ৰন্দন্তেন গন্ধমালং ৰা পূজেন্তেন পত্তং ৰা থৰিকায পক্খিপন্তেন ন কথেতব্বং, ভিক্খাচারৰত্তং আচিক্খিতব্বং – ‘‘অন্তোগামে মনুস্সেহি সদ্ধিং পচ্চযসঞ্ঞুত্তকথা ৰা ৰিসভাগকথা ৰা ন কথেতব্বা, রক্খিতিন্দ্রিযেহি ভৰিতব্বং, খন্ধকৰত্তঞ্চ সেখিযৰত্তঞ্চ পূরেতব্ব’’ন্তি এৰরূপা বহুকাপি নিয্যানিককথা আচিক্খিতব্বাতি.
পচ্ছিমৰস্সূপনাযিকদিৰসে পন সচে কালং ঘোসেত্ৰা সন্নিপতিতে সঙ্ঘে কোচি দসহত্থং ৰত্থং ¶ আহরিত্ৰা ৰস্সাৰাসিকং দেতি, আগন্তুকো সচে ভিক্খু সঙ্ঘত্থেরো হোতি, তস্স দাতব্বং. নৰকো চে হোতি, সম্মতেন ভিক্খুনা সঙ্ঘত্থেরো ৰত্তব্বো – ‘‘সচে ভন্তে ইচ্ছথ, পঠমভাগং মুঞ্চিত্ৰা ইদং ৰত্থং গণ্হথা’’তি, অমুঞ্চন্তস্স ন দাতব্বং. সচে পন পুব্বে গাহিতং মুঞ্চিত্ৰা গণ্হাতি, দাতব্বং. এতেনেৰুপাযেন দুতিযত্থেরতো পট্ঠায পরিৰত্তেত্ৰা পত্তট্ঠানে আগন্তুকস্স দাতব্বং. সচে পঠমৰস্সূপগতা দ্ৰে তীণি চত্তারি পঞ্চ ৰা ৰত্থানি অলত্থুং, লদ্ধং লদ্ধং এতেনেৰুপাযেন ৰিস্সজ্জাপেত্ৰা যাৰ আগন্তুকস্স সমকং হোতি, তাৰ দাতব্বং. তেন পন সমকে লদ্ধে অৰসিট্ঠো অনুভাগো থেরাসনে দাতব্বো. পচ্চুপ্পন্নে লাভে সতি ঠিতিকায গাহেতুং কতিকং কাতুং ৰট্টতি.
সচে দুব্ভিক্খং হোতি, দ্ৰীসুপি ৰস্সূপনাযিকাসু ৰস্সূপগতা ভিক্খূ ভিক্খায কিলমন্তা ‘‘আৰুসো, ইধ ৰসন্তা সব্বেৰ কিলমাম, সাধু ৰত দ্ৰেভাগা হোম, যেসং ঞাতিপৰারিতট্ঠানানি অত্থি, তে তত্থ ৰসিত্ৰা পৰারণায আগন্ত্ৰা অত্তনো পত্তং ৰস্সাৰাসিকং গণ্হন্তূ’’তি ৰদন্তি, তেসু যে তত্থ ৰসিত্ৰা পৰারণায আগচ্ছন্তি, তেসং অপলোকেত্ৰা ৰস্সাৰাসিকং দাতব্বং. সাদিযন্তাপি হি তে নেৰ ৰস্সাৰাসিকস্স সামিনো, খীযন্তাপি চ আৰাসিকা নেৰ অদাতুং লভন্তি. কুরুন্দিযং পন ¶ ৰুত্তং – ‘‘কতিকৰত্তং কাতব্বং – ‘সব্বেসং নো ইধ যাগুভত্তং নপ্পহোতি, সভাগট্ঠানে ৰসিত্ৰা আগচ্ছথ, তুম্হাকং পত্তং ৰস্সাৰাসিকং লভিস্সথা’তি. তঞ্চে একো পটিবাহতি, সুপটিবাহিতং; নো চে ¶ পটিবাহতি, কতিকা সুকতা. পচ্ছা তেসং তত্থ ৰসিত্ৰা আগতানং অপলোকেত্ৰা দাতব্বং, অপলোকনকালে পটিবাহিতুং ন লব্ভতী’’তি. পুনপি ৰুত্তং – ‘‘সচে ৰস্সূপগতেসু একচ্চানং ৰস্সাৰাসিকে অপাপুণন্তে ভিক্খূ কতিকং করোন্তি – ‘ছিন্নৰস্সানং ৰস্সাৰাসিকঞ্চ ইদানি উপ্পজ্জনকৰস্সাৰাসিকঞ্চ ইমেসং দাতুং রুচ্চতী’তি এৰং কতিকায কতায গাহিতসদিসমেৰ হোতি, উপ্পন্নুপ্পন্নং তেসমেৰ দাতব্ব’’ন্তি.
তেমাসং পানীযং উপট্ঠাপেত্ৰা ৰিহারমগ্গচেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণানি জগ্গিত্ৰা বোধিরুক্খে উদকং সিঞ্চিত্ৰা পক্কন্তোপি ৰিব্ভন্তোপি ৰস্সাৰাসিকং লভতিযেৰ. ভতিনিৰিট্ঠঞ্হি তেন কতং. সঙ্ঘিকং পন অপলোকনকম্মং কত্ৰা গাহিতং অন্তোৰস্সে ৰিব্ভন্তোপি লভতেৰ. পচ্চযৰসেন গাহিতং পন ন লভতীতি ৰদন্তি.
সচে ¶ ৰুত্থৰস্সো দিসংগমিকো ভিক্খু আৰাসিকস্স হত্থতো কিঞ্চিদেৰ কপ্পিযভণ্ডং গহেত্ৰা ‘‘অসুককুলে ময্হং ৰস্সাৰাসিকং পত্তং, তং গণ্হথা’’তি ৰত্ৰা গতট্ঠানে ৰিব্ভমতি, ৰস্সাৰাসিকং সঙ্ঘিকং হোতি. সচে পন মনুস্সে সম্মুখা সম্পটিচ্ছাপেত্ৰা গচ্ছতি, লভতি. ‘‘ইদং ৰস্সাৰাসিকং অম্হাকং সেনাসনে ৰুত্থভিক্খুনো দেমা’’তি ৰুত্তে, যস্স গাহিতং তস্সেৰ হোতি. সচে পন সেনাসনসামিকস্স পিযকম্যতায পুত্তধীতাদযো বহূনি ৰত্থানি আহরিত্ৰা ‘‘অম্হাকং সেনাসনে দেমা’’তি দেন্তি, তত্থ ৰস্সূপগতস্স একমেৰ ৰত্থং দাতব্বং, সেসানি সঙ্ঘিকানি হোন্তি, ৰস্সাৰাসিকট্ঠিতিকায গাহেতব্বানি. ঠিতিকায অসতি থেরাসনতো পট্ঠায গাহেতব্বানি. সেনাসনে ৰস্সূপগতং ভিক্খুং নিস্সায উপ্পন্নেন ¶ চিত্তপ্পসাদেন বহূনি ৰত্থানি আহরিত্ৰা ‘‘সেনাসনস্স দেমা’’তি দিন্নেসুপি এসেৰ নযো. সচে পন পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘এতস্স ভিক্খুনো দেমা’’তি ৰদন্তি, তস্সেৰ হোন্তি.
একস্স গেহে দ্ৰে ৰস্সাৰাসিকানি – পঠমভাগো সামণেরস্স গাহিতো হোতি, দুতিযো থেরাসনে. সো একং দসহত্থং, একং অট্ঠহত্থং সাটকং পেসেতি ‘‘ৰস্সাৰাসিকং পত্তভিক্খূনং দেথা’’তি ৰিচিনিত্ৰা ৰরভাগং সামণেরস্স দত্ৰা অনুভাগো থেরাসনে দাতব্বো. সচে পন উভোপি ঘরং নেত্ৰা ভোজেত্ৰা সযমেৰ পাদমূলে ঠপেতি, যং যস্স দিন্নং, তদেৰ তস্স হোতি.
ইতো ¶ পরং মহাপচ্চরিযং আগতনযো হোতি – ‘‘একস্স ঘরে দহরসামণেরস্স ৰস্সাৰাসিকং পাপুণাতি, সো চে পুচ্ছতি – ‘অম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং কস্স পত্ত’ন্তি, ‘সামণেরস্সা’তি অৰত্ৰা ‘দানকালে জানিস্সসী’তি ৰত্ৰা দানদিৰসে একং মহাথেরং পেসেত্ৰা নীহরাপেতব্বং. সচে যস্স ৰস্সাৰাসিকং পত্তং, সো ৰিব্ভমতি ৰা কালং ৰা করোতি, মনুস্সা চে পুচ্ছন্তি – ‘কস্স অম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং পত্ত’ন্তি, তেসং যথাভূতং আচিক্খিতব্বং. সচে তে ৰদন্তি – ‘তুম্হাকং দেমা’তি, তস্স ভিক্খুনো পাপুণাতি. অথ সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা দেন্তি, সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পাপুণাতি. সচে ৰস্সূপগতা সুদ্ধপংসুকূলিকাযেৰ হোন্তি, আনেত্ৰা দিন্নং ৰস্সাৰাসিকং সেনাসনপরিক্খারং ৰা কত্ৰা ঠপেতব্বং, বিম্বোহনাদীনি ৰা কাতব্বানী’’তি. ইদং নেৰাসিকৰত্তং.
সেনাসনগ্গাহকথা নিট্ঠিতা.
উপনন্দৰত্থুকথা
৩১৯. উপনন্দৰত্থুস্মিং ¶ – তত্থ তযা মোঘপুরিস গহিতং ইধ মুত্তং, ইধ তযা গহিতং তত্র মুত্তন্তি এত্থ অযমত্থো – যং তযা তত্থ সেনাসনং গহিতং, তং তে গণ্হন্তেনেৰ ইধ মুত্তং হোতি. ‘‘ইধ দানাহং, আৰুসো, মুঞ্চামী’’তি ৰদন্তেন পন তং তত্রাপি মুত্তং. এৰং ত্ৰং উভযত্থ পরিবাহিরোতি.
অযং পনেত্থ ৰিনিচ্ছযো – গহণেন গহণং পটিপ্পস্সম্ভতি, গহণেন আলযো পটিপ্পস্সম্ভতি, আলযেন গহণং পটিপ্পস্সম্ভতি, আলযেন আলযো ¶ পটিপ্পস্সম্ভতি. কথং? ইধেকচ্চো ৰস্সূপনাযিকদিৰসে একস্মিং ৰিহারে সেনাসনং গহেত্ৰা সামন্তৰিহারং গন্ত্ৰা তত্রাপি গণ্হাতি, তস্স ইমিনা গহণেন পুরিমং গহণং পটিপ্পস্সম্ভতি. অপরো ‘‘ইধ ৰসিস্সামী’’তি আলযমত্তং কত্ৰা সামন্তৰিহারং গন্ত্ৰা তত্থ সেনাসনং গণ্হাতি, তস্স ইমিনা গহণেন পুরিমো আলযো পটিপ্পস্সম্ভতি. একো ‘‘ইধ ৰসিস্সামী’’তি সেনাসনং ৰা গহেত্ৰা আলযং ৰা কত্ৰা সামন্তৰিহারং গন্ত্ৰা ‘‘ইধেৰ দানি ৰসিস্সামী’’তি আলযং করোতি, ইচ্চস্স আলযেন ৰা গহণং আলযেন ৰা আলযো পটিপ্পস্সম্ভতি, সব্বত্থ পচ্ছিমে ¶ গহণে ৰা আলযে ৰা তিট্ঠতি. যো পন ‘‘একস্মিং ৰিহারে সেনাসনং গহেত্ৰা অঞ্ঞস্মিং ৰিহারে ৰসিস্সামী’’তি গচ্ছতি, তস্স উপচারসীমাতিক্কমে সেনাসনগ্গাহো পটিপ্পস্সম্ভতি. যদি পন ‘‘তত্থ ফাসু ভৰিস্সতি, ৰসিস্সামি; নো চে, আগমিস্সামী’’তি গন্ত্ৰা অফাসুভাৰং ঞত্ৰা পচ্চাগচ্ছতি, ৰট্টতি.
৩২০. তিৰস্সন্তরেনাতি এত্থ তিৰস্সন্তরো নাম যো দ্ৰীহি ৰস্সেহি মহন্ততরো ৰা দহরতরো ৰা হোতি. যো পন একেন ৰস্সেন মহন্ততরো ৰা দহরতরো ৰা হোতি, যো ৰা সমানৰস্সো, তত্থ ৰত্তব্বমেৰ নত্থি. ইমে সব্বে একস্মিং মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা দ্ৰে দ্ৰে হুত্ৰা নিসীদিতুং লভন্তি. যং তিণ্ণং পহোতি, তং সংহারিমং ৰা হোতু অসংহারিমং ৰা, তথারূপে অপি ফলকখণ্ডে অনুপসম্পন্নেনাপি সদ্ধিং নিসীদিতুং ৰট্টতি.
হত্থিনখকন্তি হত্থিকুম্ভে পতিট্ঠিতং; এৰং কতস্স কিরেতং নামং. সব্বং পাসাদপরিভোগন্তি সুৰণ্ণরজতাদিৰিচিত্রানি কৰাটানি মঞ্চপীঠানি তালৰণ্টানি সুৰণ্ণরজতমযপানীযঘটপানীযসরাৰানি ¶ যংকিঞ্চি চিত্তকম্মকতং, সব্বং ৰট্টতি. ‘‘পাসাদস্স দাসিদাসং খেত্তৰত্থুং গোমহিংসং দেমা’’তি ৰদন্তি, পাটেক্কং গহণকিচ্চং নত্থি, পাসাদে পটিগ্গহিতে পটিগ্গহিতমেৰ ¶ হোতি. গোনকাদীনি সঙ্ঘিকৰিহারে ৰা পুগ্গলিকৰিহারে ৰা মঞ্চপীঠকেসু অত্থরিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টন্তি. ধম্মাসনে পন গিহিৰিকটনিহারেন লব্ভন্তি, তত্রাপি নিপজ্জিতুং ন ৰট্টতি.
উপনন্দৰত্থুকথা নিট্ঠিতা.
অৰিস্সজ্জিযৰত্থুকথা
৩২১. পঞ্চিমানীতি রাসিৰসেন পঞ্চ, সরূপৰসেন পনেতানি বহূনি হোন্তি. তত্থ আরামো নাম পুপ্ফারামো ৰা ফলারামো ৰা. আরামৰত্থু নাম তেসংযেৰ আরামানং অত্থায পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ঠপিতোকাসো; তেসু ৰা আরামেসু ৰিনট্ঠেসু তেসং পোরাণকভূমিভাগো. ৰিহারো নাম যংকিঞ্চি পাসাদাদিসেনাসনং. ৰিহারৰত্থু নাম তস্স পতিট্ঠানোকাসো. মঞ্চো নাম – মসারকো, বুন্দিকাবদ্ধো, কুল়ীরপাদকো আহচ্চপাদকোতি ইমেসং পুব্বে ৰুত্তানং চতুন্নং মঞ্চানং অঞ্ঞতরো ¶ . পীঠং নাম মসারকাদীনংযেৰ চতুন্নং পীঠানং অঞ্ঞতরং. ভিসি নাম উণ্ণভিসিআদীনং পঞ্চন্নং অঞ্ঞতরা. বিম্বোহনং নাম ৰুত্তপ্পকারানং বিম্বোহনানং অঞ্ঞতরং. লোহকুম্ভী নাম কাল়লোহেন ৰা তম্বলোহেন ৰা যেন কেনচি লোহেন কতা কুম্ভী. লোহভাণকাদীসুপি এসেৰ নযো. এত্থ পন ভাণকন্তি অরঞ্জরো ৰুচ্চতি. ৰারকোতি ঘটো. কটাহং কটাহমেৰ. ৰাসিআদীসু ৰল্লিআদীসু চ দুৰিঞ্ঞেয্যং নাম নত্থি. এৰং –
দ্ৰিসঙ্গহানি দ্ৰে হোন্তি, ততিযং চতুসঙ্গহং;
চতুত্থং নৰকোট্ঠাসং, পঞ্চমং অট্ঠভেদনং.
ইতি পঞ্চহি রাসীহি, পঞ্চনিম্মললোচনো;
পঞ্চৰীসৰিধং নাথো, গরুভণ্ডং পকাসযি.
তত্রাযং ¶ ৰিনিচ্ছযকথা – ইদঞ্হি সব্বম্পি গরুভণ্ডং ইধ অৰিস্সজ্জিযং, কীটাগিরিৰত্থুস্মিং ‘‘অৰেভঙ্গিয’’ন্তি ৰুত্তং. পরিৰারে পন –
‘‘অৰিস্সজ্জিযং অৰেভঙ্গিযং, পঞ্চ ৰুত্তা মহেসিনা;
ৰিস্সজ্জেন্তস্স পরিভুঞ্জন্তস্স অনাপত্তি,
পঞ্হা মেসা কুসলেহি চিন্তিতা’’তি. (পরি. ৪৭৯) –
আগতং. তস্মা মূলচ্ছেজ্জৰসেন অৰিস্সজ্জিযং অৰেভঙ্গিযঞ্চ পরিৰত্তনৰসেন পন ৰিস্সজ্জেন্তস্স পরিভুঞ্জন্তস্স চ অনাপত্তীতি এৰমেত্থ অধিপ্পাযো ৰেদিতব্বো.
তত্রাযং অনুপুব্বিকথা ¶ – ইদং তাৰ পঞ্চৰিধম্পি চীৰরপিণ্ডপাতভেসজ্জত্থায উপনেতুং ন ৰট্টতি. থাৰরেন চ থাৰরং গরুভণ্ডেন চ গরুভণ্ডং পরিৰত্তেতুং ৰট্টতি. থাৰরে পন খেত্তং ৰত্থু তল়াকং মাতিকাতি এৰরূপং ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰিচারেতুং ৰা সম্পটিচ্ছিতুং ৰা অধিৰাসেতুং ৰা ন ৰট্টতি, কপ্পিযকারকেহেৰ ৰিচারিততো কপ্পিযভণ্ডং ৰট্টতি. আরামেন পন আরামং আরামৰত্থুং ৰিহারং ৰিহারৰত্থুন্তি ইমানি চত্তারি পরিৰত্তেতুং ৰট্টতি.
তত্রাযং পরিৰত্তননযো – সঙ্ঘস্স নাল়িকেরারামো দূরে হোতি, কপ্পিযকারকা ৰা বহুতরং খাদন্তি. যম্পি ন খাদন্তি, ততো সকটৰেতনং দত্ৰা ¶ অপ্পমেৰ হরন্তি. অঞ্ঞেসং পন তস্স আরামস্স অৰিদূরগামৰাসীনং মনুস্সানং ৰিহারস্স সমীপে আরামো হোতি, তে সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা সকেন আরামেন তং আরামং যাচন্তি, সঙ্ঘেন ‘‘রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’’তি অপলোকেত্ৰা সম্পটিচ্ছিতব্বো. সচেপি ভিক্খূনং রুক্খসহস্সং হোতি, মনুস্সানং পঞ্চ সতানি, ‘‘তুম্হাকং আরামো খুদ্দকো’’তি ন ৰত্তব্বং. কিঞ্চাপি হি অযং খুদ্দকো, অথ খো ইতরতো বহুতরং আযং দেতি. সচেপি সমকমেৰ দেতি; এৰম্পি ইচ্ছিতিচ্ছিতক্খণে পরিভুঞ্জিতুং সক্কাতি গহেতব্বমেৰ. সচে পন মনুস্সানং বহুতরা রুক্খা হোন্তি, ‘‘ননু তুম্হাকং বহুতরা রুক্খা’’তি ৰত্তব্বং. সচে ‘‘অতিরেকং অম্হাকং পুঞ্ঞং হোতু, সঙ্ঘস্স দেমা’’তি ৰদন্তি, জানাপেত্ৰা সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. ভিক্খূনং রুক্খা ফলধারিনো, মনুস্সানং রুক্খা ন তাৰ ফলং গণ্হন্তি, কিঞ্চাপি ন গণ্হন্তি, ন চিরেন গণ্হিস্সন্তীতি সম্পটিচ্ছিতব্বমেৰ. মনুস্সানং রুক্খা ফলধারিনো, ভিক্খূনং ন তাৰ ফলং গণ্হন্তি, ‘‘ননু তুম্হাকং ¶ রুক্খা ফলধারিনো’’তি ৰত্তব্বং. সচে ‘‘গণ্হথ, ভন্তে, অম্হাকং পুঞ্ঞং ভৰিস্সতী’’তি দেন্তি, জানাপেত্ৰা সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি; এৰং আরামেন আরামো পরিৰত্তেতব্বো. এতেনেৰ নযেন আরামৰত্থুপি ৰিহারোপি ৰিহারৰত্থুপি আরামেন পরিৰত্তেতব্বং. আরামৰত্থুনা চ মহন্তেন ৰা খুদ্দকেন ৰা আরামআরামৰত্থু ৰিহারৰিহারৰত্থূনি ¶ .
কথং ৰিহারেন ৰিহারো পরিৰত্তেতব্বো? সঙ্ঘস্স অন্তোগামে গেহং হোতি, মনুস্সানং ৰিহারমজ্ঝে পাসাদো, উভোপি অগ্ঘেন সমকা, সচে মনুস্সা তেন পাসাদেন তং গেহং যাচন্তি, সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. ভিক্খূনং চে মহগ্ঘতরং গেহং হোতি, ‘‘মহগ্ঘতরং অম্হাকং গেহ’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘কিঞ্চাপি মহগ্ঘতরং, পব্বজিতানং অসারুপ্পং, ন সক্কা তত্থ পব্বজিতেহি ৰসিতুং, ইদং পন সারুপ্পং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি; এৰম্পি সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. সচে পন মনুস্সানং মহগ্ঘং হোতি, ‘‘ননু তুম্হাকং গেহং মহগ্ঘ’’ন্তি ৰত্তব্বং. ‘‘হোতু, ভন্তে, অম্হাকং পুঞ্ঞং ভৰিস্সতি, গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পন সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. এৰং ৰিহারেন ৰিহারো পরিৰত্তেতব্বো. এতেনেৰ নযেন ৰিহারৰত্থুপি আরামোপি আরামৰত্থুপি ৰিহারেন পরিৰত্তেতব্বং. ৰিহারৰত্থুনা চ মহগ্ঘেন ৰা অপ্পগ্ঘেন ৰা ৰিহারৰিহারৰত্থুআরামআরামৰত্থূনি. এৰং তাৰ থাৰরেন থাৰরপরিৰত্তনং ৰেদিতব্বং.
গরুভণ্ডেন ¶ গরুভণ্ডপরিৰত্তনে পন মঞ্চপীঠং মহন্তং ৰা হোতু খুদ্দকং ৰা, অন্তমসো চতুরঙ্গুলপাদকং ৰা গামদারকেহি পংস্ৰাগারকেসু কীল়ন্তেহি কতম্পি সঙ্ঘস্স দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডং হোতি. সচেপি রাজরাজমহামত্তাদযো একপ্পহারেনেৰ মঞ্চসতং ৰা মঞ্চসহস্সং ৰা দেন্তি, সব্বে কপ্পিযমঞ্চা সম্পটিচ্ছিতব্বা, সম্পটিচ্ছিত্ৰা ৰুড্ঢপটিপাটিযা ‘‘সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জথা’’তি দাতব্বা, পুগ্গলিকৰসেন ন দাতব্বা. অতিরেকমঞ্চে ভণ্ডাগারাদীসু পঞ্ঞপেত্ৰা পত্তচীৰরং নিক্খিপিতুম্পি ৰট্টতি. বহিসীমায ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি দিন্নমঞ্চো সঙ্ঘত্থেরস্স ৰসনট্ঠানে দাতব্বো. তত্থ চে বহূ মঞ্চা হোন্তি, মঞ্চেন কম্মং নত্থি; যস্স ৰসনট্ঠানে কম্মং অত্থি, তত্থ ‘‘সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জথা’’তি দাতব্বো. মহগ্ঘেন সতগ্ঘনকেন ৰা সহস্সগ্ঘনকেন ৰা সতসহস্সগ্ঘনকেন ৰা মঞ্চেন অঞ্ঞং মঞ্চসতং ¶ লভতি, পরিৰত্তেত্ৰা গহেতব্বং. ন কেৰলং মঞ্চেন মঞ্চোযেৰ, আরামআরামৰত্থুৰিহারৰিহারৰত্থুপীঠভিসিবিম্বোহনানিপি পরিৰত্তেতুং ৰট্টন্তি. এস নযো পীঠভিসিবিম্বোহনেসুপি. এতেসু হি কপ্পিযাকপ্যিযং ৰুত্তনযমেৰ. তত্থ অকপ্পিযং ন পরিভুঞ্জিতব্বং, কপ্পিযং সঙ্ঘিকপরিভোগেন ¶ পরিভুঞ্জিতব্বং. অকপ্পিযং ৰা মহগ্ঘং কপ্পিযং ৰা পরিৰত্তেত্ৰা ৰুত্তৰত্থূনি গহেতব্বানি. অগরুভণ্ডুপগং পন ভিসিবিম্বোহনং নাম নত্থি.
লোহকুম্ভী লোহভাণকং লোহকটাহন্তি ইমানি তীণি মহন্তানি ৰা হোন্তু খুদ্দকানি ৰা অন্তমসো পসতমত্তউদকগণ্হনকানিপি গরুভণ্ডানিযেৰ. লোহৰারকো পন কাল়লোহতম্বলোহৰট্টলোহকংসলোহানং যেন কেনচি কতো সীহল়দীপে পাদগণ্হনকো ভাজেতব্বো. পাদো চ নাম মগধনাল়িযা পঞ্চনাল়িমত্তং গণ্হাতি, ততো অধিকগণ্হনকো গরুভণ্ডং. ইমানি তাৰ পাল়িযং আগতানি লোহভাজনানি.
পাল়িযং পন অনাগতানিপি ভিঙ্গারপটিগ্গহউল়ুঙ্কদব্বিকটচ্ছুপাতিতট্টকসরকসমুগ্গঅঙ্গারকপল্লধূমকটচ্ছুআদীনি খুদ্দকানি ৰা মহন্তানি ৰা সব্বানি গরুভণ্ডানি. পত্তো, অযথালকং, তম্বলোহথালকন্তি ইমানি পন ভাজনীযানি. কংসলোহৰট্টলোহভাজনৰিকতি সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা গিহিৰিকটা ৰা ৰট্টতি, পুগ্গলিকপরিভোগেন ন ৰট্টতি. কংসলোহাদিভাজনং ¶ সঙ্ঘস্স দিন্নম্পি হি পারিহারিযং ন ৰট্টতি. ‘‘গিহিৰিকটনিহারেনেৰ পরিভুঞ্জিতব্ব’’ন্তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং.
ঠপেত্ৰা পন ভাজনৰিকতিং অঞ্ঞস্মিম্পি কপ্পিযলোহভণ্ডে – অঞ্জনী, অঞ্জনিসলাকা, কণ্ণমলহরণী, সূচি, পণ্ণসূচি, খুদ্দকো, পিপ্ফলকো, খুদ্দকং, আরকণ্টকং, কুঞ্চিকা, তাল়ং, কত্তরযট্ঠি ৰেধকো, নত্থুদানং, ভিন্দিৰালো, লোহকূটো, লোহকুট্টি, লোহগুল়ো, লোহপিণ্ডি, লোহচক্কলিকং, অঞ্ঞম্পি ৰিপ্পকতলোহভণ্ডং ভাজনীযং. ধূমনেত্তফালদীপরুক্খদীপকপল্লকওলম্বকদীপইত্থিপুরিসতিরচ্ছানগতরূপকানি ¶ পন অঞ্ঞানি ৰা ভিত্তিচ্ছদনকৰাটাদীসু উপনেতব্বানি, অন্তমসো লোহখিলকং উপাদায সব্বানি লোহভণ্ডানি গরুভণ্ডানিযেৰ হোন্তি, অত্তনা লদ্ধানিপি পরিহরিত্ৰা পুগ্গলিকপরিভোগেন ন পরিভুঞ্জিতব্বানি, সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা গিহিৰিকটানি ৰা ৰট্টন্তি. তিপুভণ্ডেপি এসেৰ নযো. খীরপাসাণমযানি তট্টকসরকাদীনি গরুভণ্ডানিযেৰ.
ঘটকো পন তেলভাজনং ৰা পাদগণ্হনকতো অতিরেকমেৰ গরুভণ্ডং. সুৰণ্ণরজতহারকূটজাতিফলিকভাজনানি ¶ গিহিৰিকটানিপি ন ৰট্টন্তি, পগেৰ সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা পুগ্গলিকপরিভোগেন ৰা. সেনাসনপরিভোগে পন আমাসম্পি অনামাসম্পি সব্বং ৰট্টতি.
ৰাসিআদীসু যায ৰাসিযা ঠপেত্ৰা দণ্ডকট্ঠচ্ছেদনং ৰা উচ্ছুতচ্ছনং ৰা অঞ্ঞং মহাকম্মং কাতুং ন সক্কা, অযং ভাজনীযা. ততো মহত্তরী যেন কেনচি আকারেন কতা ৰাসি গরুভণ্ডমেৰ. ফরসু পন অন্তমসো ৰেজ্জানং সিরাৰেধনফরসুপি গরুভণ্ডমেৰ. কুঠারিযং ফরসুসদিসো এৰ ৰিনিচ্ছযো. যা পন আৰুধসঙ্খেপেন কতা, অযং অনামাসা. কুদালো অন্তমসো চতুরঙ্গুলমত্তোপি গরুভণ্ডমেৰ. নিখাদনং চতুরস্সমুখং ৰা হোতু দোণিমুখং ৰা ৰঙ্কং ৰা উজুকং ৰা, অন্তমসো সম্মুঞ্জনিদণ্ডকৰেধনম্পি দণ্ডবদ্ধং চে, গরুভণ্ডমেৰ. সম্মুঞ্জনিদণ্ডখণনকং পন অদণ্ডকং ফলমত্তমেৰ, যং সক্কা সিপাটিকায পক্খিপিত্ৰা পরিহরিতুং, তং ভাজনীযং. সিখরম্পি নিখাদনেনেৰ সঙ্গহিতং. যেহি মনুস্সেহি ৰিহারে ৰাসিআদীনি দিন্নানি হোন্তি, তে চ ঘরে দড্ঢে ৰা ¶ চোরেহি ৰা ৰিলুত্তে ‘‘দেথ নো, ভন্তে, উপকরণে, পুন পাকতিকে করিস্সামা’’তি ৰদন্তি, দাতব্বা. সচে আহরন্তি ¶ , ন ৰারেতব্বা; অনাহরন্তাপি ন চোদেতব্বা.
কম্মারতট্টকারচুন্দকারনল়কারমণিকারপত্তবন্ধকানং অধিকরণিমুট্ঠিকসণ্ডাসতুলাদীনি সব্বানি লোহমযউপকরণানি সঙ্ঘে দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডানি. তিপুকোট্টকসুৰণ্ণকারচম্মকারউপকরণেসুপি এসেৰ নযো. অযং পন ৰিসেসো – তিপুকোট্টকউপকরণেসুপি তিপুচ্ছেদনসত্থকং, সুৰণ্ণকারউপকরণেসু সুৰণ্ণচ্ছেদনসত্থকং, চম্মকারউপকরণেসু কতপরিকম্মচম্মছিদ্দনকং খুদ্দকসত্থকন্তি ইমানি ভাজনীযভণ্ডানি. নহাপিততুন্নকারউপকরণেসুপি ঠপেত্ৰা মহাকত্তরিং মহাসণ্ডাসং মহাপিপ্ফলকঞ্চ সব্বং ভাজনীযং. মহাকত্তরিআদীনি গরুভণ্ডানি.
ৰল্লিআদীসু ৰেত্তৰল্লিআদিকা যা কাচি অড্ঢবাহুপ্পমাণা ৰল্লি সঙ্ঘস্স দিন্না ৰা তত্থজাতকা ৰা রক্খিতগোপিতা গরুভণ্ডং হোতি, সা সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ কতে সচে অতিরেকা হোতি, পুগ্গলিককম্মেপি উপনেতুং ৰট্টতি; অরক্খিতা পন গরুভণ্ডমেৰ ন হোতি. সুত্তমকচিৰাকনাল়িকেরহীরচম্মমযা রজ্জুকা ৰা যোত্তানি ৰা ৰাকে চ নাল়িকেরহীরে চ ৰট্টেত্ৰা কতা একৰট্টা ৰা দ্ৰিৰট্টা ৰা সঙ্ঘস্স দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডং. সুত্তং পন অৰট্টেত্ৰা ¶ দিন্নং মকচিৰাকনাল়িকেরহীরা চ ভাজনীযা. যেহি পনেতানি রজ্জুকযোত্তাদীনি দিন্নানি হোন্তি, তে অত্তনো করণীযেন হরন্তা ন ৰারেতব্বা.
যো কোচি অন্তমসো অট্ঠঙ্গুলসূচিদণ্ডমত্তোপি ৰেল়ু সঙ্ঘস্স দিন্নো ৰা তত্থজাতকো ৰা রক্খিতগোপিতো গরুভণ্ডং, সোপি সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ কতে অতিরেকো পুগ্গলিককম্মে দাতুং ৰট্টতি. পাদগণ্হনকতেলনাল়ি পন কত্তরযট্ঠি, উপাহনদণ্ডকো, ছত্তদণ্ডো, ছত্তসলাকাতি ইদমেত্থ ভাজনীযভণ্ডং. দড্ঢগেহমনুস্সা গণ্হিত্ৰা গচ্ছন্তা ন ৰারেতব্বা. রক্খিতগোপিতং ৰেল়ুং গণ্হন্তেন সমকং ৰা অতিরেকং ৰা থাৰরং অন্তমসো তংঅগ্ঘনকম্পি ফাতিকম্মং কত্ৰা গহেতব্বো ¶ . ফাতিকম্মং অকত্ৰা গণ্হন্তেন তত্থেৰ ৰল়ঞ্জেতব্বো ¶ , গমনকালে সঙ্ঘিকাৰাসে ঠপেত্ৰা গন্তব্বং. অসতিযা গহেত্ৰা গতেন পহিণিত্ৰা দাতব্বো. দেসন্তরং গতেন সম্পত্তৰিহারে সঙ্ঘিকাৰাসে ঠপেতব্বো.
তিণন্তি মুঞ্জং পব্বজঞ্চ ঠপেত্ৰা অৰসেসং যংকিঞ্চি তিণং. যত্থ পন তিণং নত্থি, তত্থ পণ্ণেহি ছাদেন্তি; তস্মা পণ্ণম্পি তিণেনেৰ সঙ্গহিতং. ইতি মুঞ্জাদীসু যংকিঞ্চি মুট্ঠিপ্পমাণম্পি তিণং তালপণ্ণাদীসু চ একং পণ্ণম্পি সঙ্ঘস্স দিন্নং ৰা তত্থজাতকং ৰা বহারামে সঙ্ঘস্স তিণৰত্থুতো জাততিণং ৰা রক্খিতগোপিতং গরুভণ্ডং হোতি, তম্পি সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ কতে অতিরেকং পুগ্গলিককম্মে দাতুং ৰট্টতি. দড্ঢগেহমনুস্সা গহেত্ৰা গচ্ছন্তা ন ৰারেতব্বা. অট্ঠঙ্গুলপ্পমাণোপি রিত্তপোত্থকো গরুভণ্ডমেৰ.
মত্তিকা পকতিমত্তিকা ৰা হোতু পঞ্চৰণ্ণা ৰা সুধা ৰা সজ্জুরসকঙ্গুট্ঠসিলেসাদীসু ৰা যংকিঞ্চি, দুল্লভট্ঠানে আনেত্ৰা ৰা দিন্নং তত্থজাতকং ৰা রক্খিতগোপিতং তালফলপক্কমত্তং গরুভণ্ডং হোতি. তম্পি সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ নিট্ঠিতে অতিরেকং পুগ্গলিককম্মে দাতুং ৰট্টতি. হিঙ্গুহিঙ্গুলকহরিতালমনোসিলঞ্জনানি পন ভাজনীযভণ্ডানি.
দারুভণ্ডে যো কোচি অট্ঠঙ্গুলসূচিদণ্ডমত্তোপি দারুভণ্ডকো দারুদুল্লভট্ঠানে সঙ্ঘস্স দিন্নো ৰা তত্থজাতকো ৰা রক্খিতগোপিতো, অযং গরুভণ্ডং হোতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন সব্বম্পি দারুৰেল়ুচম্মপাসাণাদিৰিকতিং দারুভণ্ডেন সঙ্গণ্হিত্ৰা ‘‘তেন খো ¶ পন সমযেন সঙ্ঘস্স আসন্দিকো উপ্পন্নো হোতী’’তি ইতো পট্ঠায দারুভণ্ডৰিনিচ্ছযো ৰুত্তো.
তত্রাযং অত্থুদ্ধারো, আসন্দিকো, সত্তঙ্গো, ভদ্দপীঠং, পীঠিকা, এল়কপাদকপীঠং, আমলকৰট্টকপীঠং, ফলকং, কোচ্ছং, পলালপীঠকন্তি ইমেসু ¶ তাৰ যংকিঞ্চি খুদ্দকং ৰা হোতু মহন্তং ৰা, সঙ্ঘস্স দিন্নং গরুভণ্ডং ¶ হোতি. পলালপীঠেন চেত্থ কদলিপত্তাদিপীঠানিপি সঙ্গহিতানি. ব্যগ্ঘচম্মওনদ্ধম্পি ৰাল়রূপপরিক্খিত্তং, রতনপরিসিব্বিতং, কোচ্ছকং গরুভণ্ডমেৰ.
ৰঙ্কফলকং, দীঘফলকং, চীৰরধোৰনফলকং, ঘট্টনফলকং, ঘট্টনমুগ্গরো, দন্তকট্ঠচ্ছেদনগণ্ঠিকা, দণ্ডমুগ্গরো, অম্বণং, রজনদোণি, উদকপটিচ্ছকো, দারুমযো ৰা দন্তমযো ৰা ৰেল়ুমযো ৰা সপাদকোপি অপাদকোপি সমুগ্গো, মঞ্জূসা, পাদগণ্হনকতো অতিরেকপ্পমাণো করণ্ডো, উদকদোণি, উদককটাহং, উল়ুঙ্কো, কটচ্ছু, পানীযসরাৰং, পানীযসঙ্খোতি এতেসুপি যংকিঞ্চি সঙ্ঘে দিন্নং গরুভণ্ডং. সঙ্খথালকং পন ভাজনীযং, তথা দারুমযো উদকতুম্বো.
পাদকথলিকমণ্ডলং দারুমযং ৰা হোতু চোল়পণ্ণাদিমযং ৰা সব্বং গরুভণ্ডং. আধারকো পত্তপিধানং, তালৰণ্টং, বীজনী, চঙ্কোটকং, পচ্ছি, যট্ঠিসম্মুঞ্জনী মুট্ঠিসম্মুঞ্জনীতি এতেসুপি যংকিঞ্চি খুদ্দকং ৰা মহন্তং ৰা দারুৰেল়ুপণ্ণচম্মাদীসু যেন কেনচি কতং গরুভণ্ডমেৰ.
থম্ভতুলাসোপানফলকাদীসু দারুমযং ৰা পাসাণমযং ৰা যংকিঞ্চি গেহসম্ভাররূপং, যো কোচি কটসারকো, যংকিঞ্চি ভূমত্থরণং, যংকিঞ্চি অকপ্পিযচম্মং, সব্বং সঙ্ঘে দিন্নং গরুভণ্ডং, ভূমত্থরণং কাতুং ৰট্টতি. এল়কচম্মং পন পচ্চত্থরণগতিকং হোতি, তম্পি গরুভণ্ডমেৰ. কপ্পিযচম্মানি ভাজনীযানি. কুরুন্দিযং পন ‘‘সব্বং মঞ্চপ্পমাণং চম্মং গরুভণ্ড’’ন্তি ৰুত্তং.
উদুক্খলং, মুসলং, সুপ্পং, নিসদং, নিসদপোতো, পাসাণদোণি, পাসাণকটাহং, তুরিৰেমভস্তাদি ¶ সব্বং পেসকারাদিভণ্ডং, সব্বং কসিভণ্ডং, সব্বং চক্কযুত্তকযানং গরুভণ্ডমেৰ. মঞ্চপাদো ¶ , মঞ্চঅটনী, পীঠপাদো, পীঠঅটনী, ৰাসিফরসুআদীনং দণ্ডাতি এতেসু যংকিঞ্চি ৰিপ্পকততচ্ছনকম্মং অনিট্ঠিতমেৰ ভাজনীযং, তচ্ছিতমট্ঠং পন গরুভণ্ডং হোতি. অনুঞ্ঞাতৰাসিযা পন দণ্ডো ছত্তমুট্ঠিপণ্ণং কত্তরযট্ঠি উপাহনা অরণিসহিতং ধম্মকরণো পাদগণ্হনকতো অনতিরিত্তং আমলকতুম্বং আমলকঘটো লাবুকতুম্বং লাবুঘটো ৰিসাণকতুম্বন্তি সব্বমেতং ভাজনীযং, ততো মহন্ততরং গরুভণ্ডং.
হত্থিদন্তো ¶ ৰা যংকিঞ্চি ৰিসাণং ৰা অতচ্ছিতং যথাজাতমেৰ ভাজনীযং, তেহি কতমঞ্চপাদাদীসু পুরিমসদিসোযেৰ ৰিনিচ্ছযো. তচ্ছিতনিট্ঠিতোপি হিঙ্গুকরণ্ডকো অঞ্জনকরণ্ডকো গণ্ঠিকা ৰিধো অঞ্জনী অঞ্জনিসলাকা উদকপুঞ্ছনীতি ইদং সব্বং ভাজনীযমেৰ.
মত্তিকাভণ্ডে সব্বং মনুস্সানং উপভোগপরিভোগং ঘটপিঠরাদিকুলালভাজনং পত্তকটাহং অঙ্গারকটাহং ধূমদানকং দীপরুক্খকো দীপকপল্লিকা চযনিট্ঠকা ছদনিট্ঠকা থূপিকাতি সঙ্ঘস্স দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডং, পাদগণ্হনকতো অনতিরিত্তপ্পমাণো পন ঘটকো পত্তং থালকং কঞ্চনকো কুণ্ডিকাতি ইদমেত্থ ভাজনীযভণ্ডং. যথা চ মত্তিকাভণ্ডে; এৰং লোহভণ্ডেপি কুণ্ডিকা ভাজনীযকোট্ঠাসমেৰ ভজতীতি অযমেত্থ অনুপুব্বিকথা.
অৰিস্সজ্জিযৰত্থুকথা নিট্ঠিতা.
নৰকম্মদানকথা
৩২৩. ভণ্ডিকাট্ঠপনমত্তেনাতি দ্ৰারবাহানং উপরি কপোতভণ্ডিকযোজনমত্তেন. পরিভণ্ডকরণমত্তেনাতি গোমযপরিভণ্ডকসাৰপরিভণ্ডকরণমত্তেন. ধূমকালিকন্তি ইদং যাৰস্স চিতকধূমো ন পঞ্ঞাযতি, তাৰ অযং ৰিহারো এতস্সেৰাতি এৰং ধূমকালে অপলোকেত্ৰা কতপরিযোসিতং ৰিহারং দেন্তি. ৰিপ্পকতন্তি এত্থ ৰিপ্পকতো ¶ নাম যাৰ গোপানসিযো ন আরোহন্তি. গোপানসীসু পন আরুল়্হাসু বহুকতো নাম হোতি, তস্মা ততো পট্ঠায ন দাতব্বো, কিঞ্চিদেৰ সমাদপেত্ৰা কারেস্সতি. খুদ্দকে ৰিহারে কম্মং ওলোকেত্ৰা ছপ্পঞ্চৰস্সিকন্তি ¶ কম্মং ওলোকেত্ৰা চতুহত্থৰিহারে চতুৰস্সিকং, পঞ্চহত্থে পঞ্চৰস্সিকং, ছহত্থে ছৰস্সিকং দাতব্বং. অড্ঢযোগো পন যস্মা সত্তট্ঠহত্থো হোতি, তস্মা এত্থ ‘‘সত্তট্ঠৰস্সিক’’ন্তি ৰুত্তং. সচে পন সো নৰহত্থো হোতি নৰৰস্সিকম্পি দাতব্বং. মহল্লকে পন দসহত্থে একাদসহত্থে ৰিহারে ৰা পাসাদে ৰা দসৰস্সিকং ৰা একাদসৰস্সিকং ৰা দাতব্বং. দ্ৰাদসহত্থে পন ততো অধিকে ৰা লোহপাসাদসদিসেপি দ্ৰাদসৰস্সিকমেৰ দাতব্বং, ন ততো উত্তরি.
নৰকম্মিকো ¶ ভিক্খু অন্তোৰস্সে তং আৰাসং লভতি, উতুকালে পটিবাহিতুং ন লভতি. সচে সো আৰাসো জীরতি, আৰাসসামিকস্স ৰা তস্স ৰংসে উপ্পন্নস্স ৰা কস্সচি কথেতব্বং – ‘‘আৰাসো তে নস্সতি, জগ্গথ এতং আৰাস’’ন্তি. সচে সো ন সক্কোতি, ভিক্খূহি ঞাতী ৰা উপট্ঠাকে ৰা সমাদপেত্ৰা জগ্গিতব্বো. সচে তেপি ন সক্কোন্তি, সঙ্ঘিকেন পচ্চযেন জগ্গিতব্বো. তস্মিম্পি অসতি একং আৰাসং ৰিস্সজ্জেত্ৰা অৰসেসা জগ্গিতব্বা. বহূ ৰিস্সজ্জেত্ৰা একং সণ্ঠাপেতুম্পি ৰট্টতিযেৰ.
দুব্ভিক্খে ভিক্খূসু পক্কন্তেসু সব্বে আৰাসা নস্সন্তি, তস্মা একং ৰা দ্ৰে ৰা তযো ৰা আৰাসে ৰিস্সজ্জেত্ৰা ততো যাগুভত্তচীৰরাদীনি পরিভুঞ্জন্তেহি সেসাৰাসা জগ্গিতব্বাযেৰ. কুরুন্দিযং পন ৰুত্তং ‘‘সঙ্ঘিকে পচ্চযে অসতি একো ভিক্খু ‘তুয্হং একং মঞ্চট্ঠানং গহেত্ৰা জগ্গাহী’তি ৰত্তব্বো. সচে বহুতরং ইচ্ছতি, তিভাগং ৰা উপড্ঢভাগং ৰা দত্ৰাপি জগ্গাপেতব্বং. অথ ‘থম্ভমত্তমেৰেত্থ অৰসিট্ঠং, বহুকম্মং কাতব্ব’ন্তি ন ইচ্ছতি, ‘তুয্হং পুগ্গলিকমেৰ কত্ৰা জগ্গ; এৰম্পি হি সঙ্ঘস্স ভণ্ডকট্ঠপনট্ঠানং নৰকানঞ্চ ৰসনট্ঠানং লভিস্সতী’তি জগ্গাপেতব্বো. এৰং জগ্গিতো পন তস্মিং জীৰন্তে পুগ্গলিকো হোতি, মতে সঙ্ঘিকোযেৰ ¶ . সচে সদ্ধিৰিহারিকানং দাতুকামো হোতি, কম্মং ওলোকেত্ৰা তিভাগং ৰা উপড্ঢং ৰা পুগ্গলিকং কত্ৰা জগ্গাপেতব্বো. এৰঞ্হি সদ্ধিৰিহারিকানং দাতুং লভতি. এৰং জগ্গনকে পন অসতি ‘একং আৰাসং ৰিস্সজ্জেত্ৰা’তিআদিনা নযেন জগ্গাপেতব্বো’’তি.
ইদম্পি চ অঞ্ঞং তত্থেৰ ৰুত্তং – দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘিকং ভূমিং গহেত্ৰা সোধেত্ৰা সঙ্ঘিকং সেনাসনং করোন্তি. যেন সা ভূমি পঠমং গহিতা, সো সামী. উভোপি পুগ্গলিকং করোন্তি, সোযেৰ সামী. সো সঙ্ঘিকং করোতি, ইতরো পুগ্গলিকং করোতি, অঞ্ঞং চে বহুং সেনাসনট্ঠানং অত্থি ¶ , পুগ্গলিকং করোন্তোপি ন ৰারেতব্বো. অঞ্ঞস্মিং পন তাদিসে পটিরূপে ঠানে অসতি তং পটিবাহিত্ৰা সঙ্ঘিকং করোন্তেনেৰ কাতব্বং. যং পন তস্স তত্থ ৰযকম্মং কতং, তং দাতব্বং. সচে পন কতাৰাসে ৰা আৰাসকরণট্ঠানে ৰা ছাযূপগফলূপগরুক্খা হোন্তি, অপলোকেত্ৰা ¶ হারেতব্বা. পুগ্গলিকা চে হোন্তি, সামিকা আপুচ্ছিতব্বা; নো চে দেন্তি, যাৰততিযং আপুচ্ছিত্ৰা ‘‘রুক্খঅগ্ঘনকমূলং দস্সামা’’তি হারেতব্বা.
যো পন সঙ্ঘিকৰল্লিমত্তম্পি অগ্গহেত্ৰা আহরিমেন উপকরণেন সঙ্ঘিকায ভূমিযা পুগ্গলিকৰিহারং কারেতি, উপড্ঢং সঙ্ঘিকং হোতি; উপড্ঢং পুগ্গলিকং. পাসাদো চে হোতি, হেট্ঠাপাসাদো সঙ্ঘিকো; উপরি পুগ্গলিকো. সচে সো হেট্ঠাপাসাদং ইচ্ছতি, তস্স হোতি. অথ হেট্ঠা চ উপরি চ ইচ্ছতি, উভযত্থ উপড্ঢং লভতি. দ্ৰে সেনাসনানি কারেতি – একং সঙ্ঘিকং, একং পুগ্গলিকং. সচে ৰিহারে উট্ঠিতেন দব্বসম্ভারেন কারেতি, ততিযভাগং লভতি. সচে অকতট্ঠানে চযং ৰা পমুখং ৰা করোতি, বহিকুট্টে উপড্ঢং সঙ্ঘস্স, উপড্ঢং তস্স. অথ মহন্তং ৰিসমং পূরেত্ৰা অপদে পদং দস্সেত্ৰা কতং হোতি, অনিস্সরো তত্থ সঙ্ঘো.
একং ¶ ৰরসেয্যন্তি এত্থ নৰকম্মদানট্ঠানে ৰা ৰস্সগ্গেন পত্তট্ঠানে ৰা যং ইচ্ছতি, তং একং ৰরসেয্যং অনুজানামীতি অত্থো.
পরিযোসিতে পক্কমতি তস্সেৰেতন্তি পুন আগন্ত্ৰা ৰসন্তস্স অন্তোৰস্সং তস্সেৰ তং; অনাগচ্ছন্তস্স পন সদ্ধিৰিহারিকাদযো গহেতুং ন লভন্তি.
নৰকম্মদানকথা নিট্ঠিতা.
অঞ্ঞত্রপটিভোগপটিক্খেপাদিকথা
৩২৪. নাতিহরন্তীতি অঞ্ঞত্র হরিত্ৰা ন পরিভুঞ্জন্তি. গুত্তত্থাযাতি যং তত্থ মঞ্চপীঠাদি, তস্স গুত্তত্থায, তং অঞ্ঞত্র হরিতুং অনুজানামীতি অত্থো. তস্মা তং অঞ্ঞত্র হরিত্ৰা সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং সুনট্ঠং, জিণ্ণং সুজিণ্ণং. সচে অরোগং তস্মিং ৰিহারে পটিসঙ্খতে পুন পাকতিকং কাতব্বং. পুগ্গলিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জতো নট্ঠং ৰা জিণ্ণং ৰা ¶ গীৰা হোতি, তস্মিং পটিসঙ্খতে দাতব্বমেৰ. সচে ততো গোপানসিআদীনি গহেত্ৰা অঞ্ঞস্মিং সঙ্ঘিকাৰাসে যোজেন্তি, সুযোজিতানি. পুগ্গলিকাৰাসে যোজেন্তেহি পন মূলং ৰা দাতব্বং, পটিপাকতিকং ৰা কাতব্বং ছড্ডিতৰিহারতো মঞ্চপীঠাদীনি থেয্যচিত্তেন গণ্হন্তো উদ্ধারেযেৰ ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. পুন আৰাসিককালে দস্সামীতি গহেত্ৰা সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং সুনট্ঠং, জিণ্ণং সুজিণ্ণং. অরোগঞ্চে পাকতিকং কাতব্বং ¶ . পুগ্গলিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং গীৰা হোতি. ততো দ্ৰারৰাতপানাদীনি সঙ্ঘিকাৰাসে ৰা পুগ্গলিকাৰাসে ৰা যোজিতানি পটিদাতব্বানিযেৰ.
ফাতিকম্মত্থাযাতি ৰড্ঢিকম্মত্থায. ফাতিকম্মঞ্চেত্থ সমকং ৰা অতিরেকং ৰা অগ্ঘনকং মঞ্চপীঠাদিসেনাসনমেৰ ৰট্টতি.
চক্কলিকন্তি কম্বলাদীহি ৰেঠেত্ৰা কতচক্কলিকং. অল্লেহি পাদেহীতি যেহি অক্কন্তট্ঠানে উদকং পঞ্ঞাযতি, এৰরূপেহি পাদেহি পরিভণ্ডকতভূমি ৰা সেনাসনং ৰা ন অক্কমিতব্বং ¶ . সচে পন উদকসিনেহমত্তমেৰ পঞ্ঞাযতি, ন উদকং, ৰট্টতি. পাদপুঞ্ছনিং পন অল্লপাদেহিপি অক্কমিতুং ৰট্টতিযেৰ. সউপাহনেন ধোতপাদেহি অক্কমিতব্বট্ঠানেযেৰ ন ৰট্টতি.
চোল়কেন পলিৰেঠেতুন্তি সুধাভূমিযং ৰা পরিভণ্ডভূমিযং ৰা সচে তট্টিকা ৰা কটসারকো ৰা নত্থি, চোল়কেন পাদা ৰেঠেতব্বা, তস্মিং অসতি পণ্ণম্পি অত্থরিতুং ৰট্টতি. কিঞ্চি অনত্থরিত্ৰা ঠপেন্তস্স পন দুক্কটং. যদি পন তত্থ নেৰাসিকা অনত্থতাযপি ভূমিযা ঠপেন্তি, অধোতপাদেহিপি ৰল়ঞ্জেন্তি, তথেৰ ৰল়ঞ্জেতুং ৰট্টতি.
ন ভিক্খৰে পরিকম্মকতা ভিত্তীতি সেতভিত্তি ৰা চিত্তকম্মকতা ৰা. ন কেৰলঞ্চ ভিত্তিমেৰ, দ্ৰারম্পি ৰাতপানম্পি অপস্সেনফলকম্পি পাসাণত্থম্ভম্পি রুক্খত্থম্ভম্পি চীৰরেন ৰা কেনচি ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা অপস্সযিতুং ন লব্ভতিযেৰ.
ধোতপাদকাতি ধোতপাদকা হুত্ৰা ধোতেহি পাদেহি অক্কমিতব্বট্ঠানে নিপজ্জিতুং কুক্কুচ্চাযন্তি. ‘‘ধোতপাদকে’’তিপি পাঠো. ধোতেহি পাদেহি অক্কমিতব্বট্ঠানস্সেতং অধিৰচনং ¶ . পচ্চত্থরিত্ৰাতি পরিভণ্ডকতং ভূমিং ৰা ভূমত্থরণসেনাসনং ৰা সঙ্ঘিকমঞ্চপীঠং ৰা অত্তনো সন্তকেন পচ্চত্থরণেন পচ্চত্থরিত্ৰাৰ নিপজ্জিতব্বং. সচে নিদ্দাযতোপি পচ্চত্থরণে সঙ্কুটিতে কোচি সরীরাৰযৰো মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ফুসতি, আপত্তিযেৰ. লোমেসু পন লোমগণনায আপত্তিযেৰ. পরিভোগসীসেন অপস্সযন্তস্সাপি এসেৰ নযো. হত্থতলপাদতলেহি পন ফুসিতুং ৰা অক্কমিতুং ৰা ৰট্টতি. মঞ্চপীঠং নীহরন্তস্স কাযে পটিহঞ্ঞতি, অনাপত্তি.
অঞ্ঞত্রপরিভোগপটিক্খেপাদিকথা নিট্ঠিতা.
সঙ্ঘভত্তাদিঅনুজাননকথা
৩২৫. ন ¶ সক্কোন্তি সঙ্ঘভত্তং কাতুন্তি সকলস্স সঙ্ঘস্স ভত্তং কাতুং ন সক্কোন্তি. উদ্দেসভত্তন্তিআদীসু ‘‘একং ৰা দ্ৰে ৰা…পে… দস ৰা ভিক্খূ সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা দেথা’’তি এৰং উদ্দেসেন লদ্ধভিক্খূনং ভত্তং কাতুং ইচ্ছন্তি. অপরে তথেৰ ভিক্খূ পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ¶ নিমন্তেত্ৰা তেসং ভত্তং কাতুং ইচ্ছন্তি. অপরে সলাকাযো ছিন্দিত্ৰা, অপরে পক্খিকং উপোসথিকং পাটিপদিকন্তি এৰং নিযামেত্ৰা, একস্স ৰা দ্ৰিন্নং ৰা…পে… দসন্নং ৰা ভিক্খূনং ভত্তং কাতুং ইচ্ছন্তি. ইতি এতানি ভত্তানি উদ্দেসভত্তং নিমন্তনন্তি ইমং ৰোহারং পত্তানি. যস্মা পন তে সচেপি দুব্ভিক্খে ন সক্কোন্তি, সুভিক্খে জাতে পন পুন সঙ্ঘভত্তং কাতুং সক্খিস্সন্তি, তস্মা ভগৰা তম্পি অন্তো কত্ৰা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘভত্তং উদ্দেসভত্ত’’ন্তিআদিমাহ.
তত্থ সঙ্ঘভত্তে ঠিতিকা নাম নত্থি, তস্মা ‘‘অম্হাকং অজ্জ দস দ্ৰাদস দিৰসা ভুঞ্জন্তানং ইদানি অঞ্ঞতো ভিক্খূ আনেথা’’তি ন এৰং তত্থ ৰত্তব্বং. ‘‘পুরিমদিৰসেসু অম্হেহি ন লদ্ধং, ইদানি তং অম্হাকং গাহেথা’’তি এৰম্পি ৰত্তুং ন লব্ভতি. তঞ্হি আগতাগতানং পাপুণাতিযেৰ.
সঙ্ঘভত্তাদিঅনুজাননকথা নিট্ঠিতা.
উদ্দেসভত্তকথা
উদ্দেসভত্তাদীসু ¶ পন অযং নযো – রঞ্ঞা ৰা রাজমহামত্তেন ৰা সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা ‘‘এত্তকে ভিক্খূ আনেথা’’তি পহিতে কালং ঘোসেত্ৰা ঠিতিকা পুচ্ছিতব্বা. সচে অত্থি, ততো পট্ঠায গাহেতব্বং; নো চে, থেরাসনতো পট্ঠায গাহেতব্বং. উদ্দেসকেন পিণ্ডপাতিকানম্পি ন অতিক্কামেতব্বং. তে পন ধুতঙ্গং রক্খন্তা সযমেৰ অতিক্কমিস্সন্তি; এৰং গাহিযমানে অলসজাতিকা মহাথেরা পচ্ছা আগচ্ছন্তি, ‘‘ভন্তে, ৰীসতিৰস্সানং গাহিযতি, তুম্হাকং ঠিতিকা অতিক্কন্তা’’তি ন ৰত্তব্বা, ঠিতিকং ঠপেত্ৰা তেসং গাহেত্ৰা পচ্ছা ঠিতিকায গাহেতব্বং. ‘‘অসুকৰিহারে বহুং উদ্দেসভত্তং উপ্পন্ন’’ন্তি সুত্ৰা যোজনন্তরিকৰিহারতোপি ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, সম্পত্তসম্পত্তানং ঠিতট্ঠানতো পট্ঠায গাহেতব্বং. অসম্পত্তানম্পি উপচারসীমং পৰিট্ঠানং অন্তেৰাসিকাদীসু গণ্হন্তেসু ¶ গাহেতব্বমেৰ. বহিউপচারসীমায ঠিতানং গাহেথাতি ৰদন্তি, ন গাহেতব্বং. সচে পন উপচারসীমং ওক্কন্তেহি একাবদ্ধা হুত্ৰা অত্তনো ৰিহারদ্ৰারে ৰা অন্তোৰিহারেযেৰ ৰা হোন্তি, পরিসাৰসেন ৰড্ঢিতা নাম সীমা হোতি, তস্মা গাহেতব্বং. সঙ্ঘনৰকস্স দিন্নেপি পচ্ছা আগতানং গাহেতব্বমেৰ ¶ . দুতিযভাগে পন থেরাসনং আরুল়্হে পুন আগতানং পঠমভাগো ন পাপুণাতি, দুতিযভাগতো ৰস্সগ্গেন গাহেতব্বং.
একস্মিং ৰিহারে একং ভত্তুদ্দেসট্ঠানং পরিচ্ছিন্দিত্ৰা গাৰুতপ্পমাণাযপি উপচারসীমায যত্থ কত্থচি আরোচিতং উদ্দেসভত্তং, তস্মিংযেৰ ভত্তুদ্দেসট্ঠানে গাহেতব্বং. একো একস্স ভিক্খুনো পহিণাতি ‘‘স্ৰেপি সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা দস ভিক্খূ পহিণথা’’তি, তেন সো অত্থো ভত্তুদ্দেসকস্স আরোচেতব্বো. সচে তং দিৰসং পমুস্সতি, দুতিযদিৰসে পাতোৰ আরোচেতব্বো. অথ পমুস্সিত্ৰাৰ পিণ্ডায পৰিসন্তো সরতি, যাৰ উপচারসীমং নাতিক্কমতি, তাৰ যা ভোজনসালায পকতিট্ঠিতিকা, তস্সাযেৰ ৰসেন গাহেতব্বং. সচেপি উপচারসীমং অতিক্কন্তা ভিক্খূ চ উপচারসীমট্ঠকেহি একাবদ্ধা হোন্তি, অঞ্ঞমঞ্ঞং দ্ৰাদসহত্থন্তরং অৰিজহিত্ৰা গচ্ছন্তি, পকতিট্ঠিতিকায ৰসেন গাহেতব্বং. ভিক্খূনং পন তাদিসে একাবদ্ধে অসতি বহিউপচারসীমায যস্মিং ঠানে সরতি, তত্থ নৰং ঠিতিকং কত্ৰা গাহেতব্বং. অন্তোগামে আসনসালায সরন্তেন আসনসালায ঠিতিকায গাহেতব্বং. যত্থ কত্থচি সরিত্ৰা গাহেতব্বমেৰ, অগাহেতুং ন ৰট্টতি. ন হি এতং দুতিযদিৰসে লব্ভতীতি.
সচে ¶ সকৰিহারতো অঞ্ঞং ৰিহারং গচ্ছন্তে ভিক্খূ দিস্ৰা কোচি উদ্দেসভত্তং উদ্দিসাপেতি, যাৰ অন্তোউপচারে ৰা উপচারসীমট্ঠকেহি সদ্ধিং ৰুত্তনযেন একাবদ্ধা ৰা হোন্তি, তাৰ সকৰিহারে ঠিতিকাৰসেনেৰ গাহেতব্বং. বহিউপচারে ঠিতানং দিন্নং পন ‘‘সঙ্ঘতো ভন্তে এত্তকে নাম ভিক্খূ উদ্দিসথা’’তি ৰুত্তে সম্পত্তানং গাহেতব্বং. তত্থ দ্ৰাদসহত্থন্তরং অৰিজহিত্ৰা একাবদ্ধনযেন দূরে ঠিতাপি সম্পত্তাযেৰাতি ৰেদিতব্বং. সচে যং ৰিহারং গচ্ছন্তি, তত্থ পৰিট্ঠানং আরোচেন্তি, তস্স ৰিহারস্স ঠিতিকাৰসেন গাহেতব্বং. সচেপি গামদ্ৰারে ৰা ৰীথিযং ৰা চতুক্কে ¶ ৰা অন্তরঘরে ৰা ভিক্খূ ¶ দিস্ৰা কোচি সঙ্ঘুদ্দেসং আরোচেতি, তস্মিং তস্মিং ঠানে অন্তোউপচারগতানং গাহেতব্বং.
ঘরূপচারো চেত্থ ‘‘একং ঘরং একূপচারং, একং ঘরং নানূপচারং, নানাঘরং একূপচারং, নানাঘরং নানূপচার’’ন্তি ইমেসং ৰসেন ৰেদিতব্বো. তত্থ যং এককুলস্স ঘরং একৰল়ঞ্জং হোতি, তং সুপ্পপাতপরিচ্ছেদস্স অন্তো একূপচারং নাম. তত্থুপ্পন্নো উদ্দেসলাভো তস্মিং উপচারে ভিক্খাচারৰত্তেনপি ঠিতানং সব্বেসং পাপুণাতি, এতং ‘‘একং ঘরং একূপচারং’’ নাম.
যং পন একং ঘরং দ্ৰিন্নং ভরিযানং সুখৰিহারত্থায মজ্ঝে ভিত্তিং উট্ঠাপেত্ৰা নানাদ্ৰারৰল়ঞ্জং কতং, তত্থুপ্পন্নো উদ্দেসলাভো ভিত্তিঅন্তরিকস্স ন পাপুণাতি, তস্মিং তস্মিং ঠানে নিসিন্নস্সেৰ পাপুণাতি, এতং ‘‘একং ঘরং নানূপচারং’’ নাম.
যস্মিং পন ঘরে বহূ ভিক্খূ নিমন্তেত্ৰা অন্তোগেহতো পট্ঠায একাবদ্ধে কত্ৰা পটিৰিস্সকঘরানিপি পূরেত্ৰা নিসীদাপেন্তি, তত্থুপ্পন্নো উদ্দেসলাভো সব্বেসং পাপুণাতি. যম্পি নানাকুলস্স নিৰেসনং মজ্ঝে ভিত্তিং অকত্ৰা একদ্ৰারেনেৰ ৰল়ঞ্জন্তি, তত্রাপি এসেৰ নযো. এতং ‘‘নানাঘরং একূপচারং’’ নাম.
যো পন নানানিৰেসনেসু নিসিন্নানং ভিক্খূনং উদ্দেসলাভো উপ্পজ্জতি, কিঞ্চাপি ভিত্তিচ্ছিদ্দেন ভিক্খূ দিস্সন্তি, তস্মিং তস্মিং নিৰেসনে নিসিন্নানংযেৰ পাপুণাতি, এতং ‘‘নানাঘরং নানূপচারং’’ নাম.
যো পন গামদ্ৰারৰীথিচতুক্কেসু অঞ্ঞতরস্মিং ঠানে উদ্দেসভত্তং লভিত্ৰা অঞ্ঞস্মিং ভিক্খুস্মিং ¶ অসতি অত্তনোৰ পাপুণাপেত্ৰা দুতিযদিৰসেপি তস্মিংযেৰ ঠানে অঞ্ঞং লভতি, তেন যং অঞ্ঞং নৰকং ৰা ৰুড্ঢং ৰা ভিক্খুং পস্সতি, তস্স গাহেতব্বং. সচে কোচি নত্থি, অত্তনোৰ পাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং.
সচে আসনসালায নিসীদিত্ৰা কালং পটিমানেন্তেসু ভিক্খূসু কোচি আগন্ত্ৰা ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং ¶ দেথ, উদ্দেসপত্তং দেথ, সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা পত্তং দেথ, সঙ্ঘিকং পত্তং দেথা’’তি ৰা ৰদতি, উদ্দেসপত্তং ঠিতিকায গাহেত্ৰা দাতব্বং. ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসভিক্খুং দেথ, সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা ভিক্খুং দেথ, সঙ্ঘিকং ভিক্খুং দেথা’’তি ৰুত্তেপি এসেৰ নযো.
উদ্দেসকো ¶ পনেত্থ পেসলো লজ্জী মেধাৰী ইচ্ছিতব্বো, তেন তিক্খত্তুং ঠিতিকং পুচ্ছিত্ৰা সচে কোচি ঠিতিকং জানন্তো নত্থি, থেরাসনতো গাহেতব্বং. সচে পন ‘‘অহং জানামি, দসৰস্সেন লদ্ধ’’ন্তি কোচি ভণতি, ‘‘অত্থাৰুসো, দসৰস্সা ভিক্খূ’’তি পুচ্ছিতব্বং. সচে তস্স সুত্ৰা ‘‘দসৰস্সম্হ দসৰস্সম্হা’’তি বহূ আগচ্ছন্তি, ‘‘তুয্হং পাপুণাতি, তুয্হং পাপুণাতী’’তি অৰত্ৰা ‘‘সব্বে অপ্পসদ্দা হোথা’’তি ৰত্ৰা পটিপাটিযা ঠপেতব্বা. ঠপেত্ৰা ‘‘কতি ইচ্ছথা’’তি উপাসকো পুচ্ছিতব্বো. ‘‘এত্তকে নাম, ভন্তে, ভিক্খূ’’তি ৰুত্তে ‘‘তুয্হং পাপুণাতি, তুয্হং পাপুণাতী’’তি অৰত্ৰা সব্বনৰকস্স ৰস্সগ্গঞ্চ উতু চ দিৰসভাগো চ ছাযা চ পুচ্ছিতব্বা. সচে ছাযাযপি পুচ্ছিযমানায অঞ্ঞো ৰুড্ঢতরো আগচ্ছতি, তস্স দাতব্বং. অথ ছাযং পুচ্ছিত্ৰা ‘‘তুয্হং পাপুণাতী’’তি ৰুত্তে ৰুড্ঢতরো আগচ্ছতি, ন লভতি. কথাপপঞ্চেন হি নিসিন্নস্সাপি নিদ্দাযন্তস্সাপি গাহিতং সুগ্গাহিতং, অতিক্কন্তং সুঅতিক্কন্তং, ভাজনীযভণ্ডঞ্হি নামেতং সম্পত্তস্সেৰ পাপুণাতি, তত্থ সম্পত্তভাৰো উপচারেন পরিচ্ছিন্দিতব্বো. আসনসালায চ অন্তোপরিক্খেপো উপচারো, তস্মিং ঠিতস্স লাভো পাপুণাতীতি.
কোচি আসনসালতো অট্ঠ উদ্দেসপত্তে আহরাপেত্ৰা সত্ত পত্তে পণীতভোজনানং একং উদকস্স পূরেত্ৰা আসনসালাযং পহিণাতি, গহেত্ৰা আগতা কিঞ্চি অৰত্ৰা ভিক্খূনং হত্থেসু পতিট্ঠাপেত্ৰা পক্কমন্তি. যেন যং লদ্ধং, তস্সেৰ তং হোতি. যেন পন উদকং লদ্ধং, তস্স অতিক্কন্তম্পি ঠিতিকং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং উদ্দেসভত্তং গাহেতব্বং. তঞ্চ লূখং ৰা লভতু পণীতং ৰা ¶ তিচীৰরপরিৰারং ৰা, তস্সেৰেতং. ঈদিসো হিস্স ¶ পুঞ্ঞৰিসেসো. উদকং পন যস্মা আমিসং ন হোতি, তস্মা অঞ্ঞং উদ্দেসভত্তং লব্ভতি.
সচে পন তে গহেত্ৰা আগতা ‘‘ইদং কির ভন্তে সব্বং ভাজেত্ৰা ভুঞ্জথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছন্তি, সব্বেহি ভাজেত্ৰা ভুঞ্জিত্ৰা উদকং পাতব্বং. সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা ‘‘অট্ঠ মহাথেরে দেথ, মজ্ঝিমে দেথ, নৰকে দেথ, পরিপুণ্ণৰস্সসামণেরে দেথ, মজ্ঝিমভাণকাদযো দেথ, ময্হং ঞাতিভিক্খূ দেথা’’তি ৰদন্তস্স পন ‘‘উপাসক, ত্ৰং এৰং ৰদসি, ঠিতিকায পন তেসং ন পাপুণাতী’’তি ৰত্ৰা ঠিতিকাৰসেনেৰ দাতব্বা. দহরসামণেরেহি ¶ পন উদ্দেসভত্তেসু লদ্ধেসু সচে দাযকানং ঘরে মঙ্গলং হোতি, ‘‘তুম্হাকং আচরিযুপজ্ঝাযে পেসেথা’’তি ৰত্তব্বং.
যস্মিং পন উদ্দেসভত্তে পঠমভাগো সামণেরানং পাপুণাতি, অনুভাগো মহাথেরানং, ন তত্থ সামণেরা ‘‘মযং পঠমভাগং লভিম্হা’’তি পুরতো গন্তুং লভন্তি, যথাপটিপাটিযা এৰ গন্তব্বং. ‘‘সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা ‘তুম্হে এথা’তি ৰুত্তে ‘ময্হং অঞ্ঞদাপি জানিস্সসি, ঠিতিকা পন এৰং গচ্ছতী’’’তি ঠিতিকাৰসেনেৰ গাহেতব্বং. অথ ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং দেথা’’তি ৰত্ৰা অগাহিতেযেৰ পত্তে যস্স কস্সচি পত্তং গহেত্ৰা পূরেত্ৰা আহরতি, আহটম্পি ঠিতিকায এৰ গাহেতব্বং.
একো ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং আহরা’’তি পেসিতো ‘‘ভন্তে, একং পত্তং দেথ, নিমন্তনভত্তং আহরিস্সামী’’তি ৰদতি, সো চে উদ্দেসভত্তঘরতো অযং আগতোতি ঞত্ৰা ভিক্খূহি ‘‘ননু ত্ৰং অসুকঘরতো আগতো’’তি ৰুত্তো ‘‘আম, ভন্তে, ন নিমন্তনভত্তং, উদ্দেসভত্ত’’ন্তি ভণতি, ঠিতিকায গহেতব্বং. যো পন ‘‘একং পত্তং আহরা’’তি ৰুত্তো ‘‘‘কি’ন্তি ৰত্ৰা আহরামী’’তি ৰত্ৰা ‘‘যথা তে রুচ্চতী’’তি ৰুত্তো আগচ্ছতি, অযং ৰিস্সট্ঠদূতো নাম. উদ্দেসপত্তং ৰা পটিপাটিপত্তং ৰা পুগ্গলিকপত্তং ৰা যং ইচ্ছতি, তং তস্স দাতব্বং. একো বালো অব্যত্তো ‘‘উদ্দেসপত্তং আহরা’’তি পেসিতো ৰত্তুং ন জানাতি, তুণ্হীভূতো তিট্ঠতি, সো ‘‘কস্স ¶ সন্তিকং আগতোসী’’তি ৰা ‘‘কস্স পত্তং হরিস্সসী’’তি ৰা ন ৰত্তব্বো. এৰঞ্হি ৰুত্তো পুচ্ছাসভাগেন ‘‘তুম্হাকং সন্তিকং আগতোম্হী’’তি ‘‘তুম্হাকং পত্তং হরিস্সামী’’তি ৰা ৰদেয্য, ততো তং ভিক্খুং অঞ্ঞে ভিক্খূ জিগুচ্ছন্তা ন ওলোকেয্যুং. ‘‘কুহিং গচ্ছসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি পন ৰত্তব্বো. তস্স ‘‘উদ্দেসপত্তত্থায আগতোম্হী’’তি ৰদন্তস্স গাহেত্ৰা পত্তো দাতব্বো.
একা ¶ কূটট্ঠিতিকা নাম হোতি. রঞ্ঞো ৰা হি রাজমহামত্তস্স ৰা গেহে অতিপণীতানি অট্ঠ উদ্দেসভত্তানি নিচ্চং দিয্যন্তি, তানি একচারিকভত্তানি কত্ৰা ভিক্খূ ৰিসুং ঠিতিকায পরিভুঞ্জন্তি. একচ্চে ভিক্খূ ‘‘স্ৰে দানি অম্হাকং পাপুণিস্সন্তী’’তি অত্তনো ঠিতিকং সল্লক্খেত্ৰা গতা, তেসু অনাগতেসুযেৰ অঞ্ঞে আগন্তুকা ভিক্খূ আগন্ত্ৰা আসনসালায ¶ নিসীদন্তি; তঙ্খণঞ্ঞেৰ রাজপুরিসা আগন্ত্ৰা ‘‘পণীতভত্তপত্তে দেথা’’তি ৰদন্তি. আগন্তুকা ঠিতিকং অজানন্তা গাহেন্তি. তঙ্খণঞ্ঞেৰ চ ঠিতিকং জাননকভিক্খূ আগন্ত্ৰা ‘‘কিং গাহেথা’’তি ৰদন্তি. ‘‘রাজগেহে পণীতভত্ত’’ন্তি. ‘‘কতিৰস্সতো পট্ঠাযা’’তি? ‘‘এত্তকৰস্সতো নামা’’তি. ‘‘মা গাহেথা’’তি নিৰারেত্ৰা ঠিতিকায গাহেতব্বং. গাহিতে আগতেহিপি পত্তদানকালে আগতেহিপি দিন্নকালে আগতেহিপি রাজগেহতো পত্তে পূরেত্ৰা আহটকালে আগতেহিপি রাজা ‘‘অজ্জ ভিক্খূযেৰ আগচ্ছন্তূ’’তি পেসেত্ৰা ভিক্খূনংযেৰ হত্থে পিণ্ডপাতং দেতি; এৰং দিন্নপিণ্ডপাতং গহেত্ৰা আগতকালে আগতেহিপি ঠিতিকং জাননকভিক্খূহি ‘‘মা ভুঞ্জিত্থা’’তি ৰারেত্ৰা ঠিতিকাযমেৰ গাহেতব্বং.
অথ নে রাজা ভোজেত্ৰা পত্তেপি নেসং পূরেত্ৰা দেতি, যং আহটং তং ঠিতিকায গাহেতব্বং. সচে পন ‘‘মা তুচ্ছহত্থা গচ্ছন্তূ’’তি থোকমেৰ পত্তেসু পক্খিত্তং হোতি, তং ন গাহেতব্বং. অথ ভুঞ্জিত্ৰা তুচ্ছপত্তাৰ আগচ্ছন্তি, যং তেহি ভুত্তং, তং নেসং গীৰা হোতীতি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পনাহ ¶ – ‘‘গীৰাকিচ্চং এত্থ নত্থি, ঠিতিকং পন অজানন্তেহি যাৰ জাননকা আগচ্ছন্তি, তাৰ নিসীদিতব্বং সিযা; এৰং সন্তেপি ভুত্তং সুভুত্তং, ইদানি পত্তট্ঠানেন গাহেতব্ব’’ন্তি.
একো তিচীৰরপরিৰারো সতগ্ঘনকো পিণ্ডপাতো অৰস্সিকস্স ভিক্খুনো পত্তো, ৰিহারে চ ‘‘এৰরূপো পিণ্ডপাতো অৰস্সিকস্স পত্তো’’তি লিখিত্ৰা ঠপেসুং. অথ সট্ঠিৰস্সচ্চযেন অঞ্ঞো তথারূপো পিণ্ডপাতো উপ্পন্নো, অযং কিং অৰস্সিকট্ঠিতিকায গাহেতব্বো, উদাহু সট্ঠিৰস্সিকট্ঠিতিকাযাতি. সট্ঠিৰস্সিকট্ঠিতিকাযাতি ৰুত্তং, অযঞ্হি ভিক্খু ঠিতিকং গহেত্ৰাযেৰ ৰড্ঢিতোতি.
একো উদ্দেসভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা সামণেরো জাতো, পুন তং ভত্তং সামণেরট্ঠিতিকায পত্তং গণ্হিতুং লভতি. অযং কির অন্তরাভট্ঠকো নাম. যো পন পরিপুণ্ণৰস্সো সামণেরো ‘‘স্ৰে উদ্দেসভত্তং ¶ লভিস্সতী’’তি অজ্জেৰ উপসম্পজ্জতি, অতিক্কন্তা তস্স ঠিতিকা. একস্স ভিক্খুনো উদ্দেসভত্তং পত্তং, পত্তো চস্স ন তুচ্ছো হোতি, সো অঞ্ঞস্স সমীপে নিসিন্নস্স পত্তং দাপেতি, তঞ্চে থেয্যায হরন্তি, গীৰা হোতি ¶ . সচে পন সো ভিক্খু ‘‘ময্হং পত্তং দম্মী’’তি সযমেৰ দেতি, অস্স গীৰা ন হোতি. অথাপি তেন ভত্তেন অনত্থিকো হুত্ৰা ‘‘অলং ময্হং, তৰেতং ভত্তং দম্মি, পত্তং পেসেত্ৰা আহরাপেহী’’তি অঞ্ঞং ৰদতি, যং ততো আহরীযতি সব্বং পত্তসামিকস্স হোতি. পত্তঞ্চে থেয্যায হরন্তি, সুহটো; ভত্তস্স দিন্নত্তা গীৰা ন হোতি.
ৰিহারে দস ভিক্খূ হোন্তি, তেসু নৰ পিণ্ডপাতিকা, একো সাদিযনকো. ‘‘দস উদ্দেসপত্তে দেথা’’তি ৰুত্তে পিণ্ডপাতিকা গহেতুং ন ইচ্ছন্তি. ইতরো ভিক্খু ‘‘সব্বানি ময্হং পাপুণন্তী’’তি গণ্হাতি, ঠিতিকা ন হোতি. একেকং চে পাপেত্ৰা গণ্হাতি, ঠিতিকা তিট্ঠতি. এৰং গাহেত্ৰা দসহিপি পত্তেহি আহরাপেত্ৰা ‘‘ভন্তে, ময্হং সঙ্গহং করোথা’’তি নৰ পত্তে ¶ পিণ্ডপাতিকানং দেতি, ভিক্খুদত্তিযং নামেতং, গণ্হিতুং ৰট্টতি.
সচে সো উপাসকো ‘‘ভন্তে, ঘরং আগন্তব্ব’’ন্তি ৰদতি, সো চ ভিক্খু তে ভিক্খূ ‘‘এথ, ভন্তে, ময্হং সহাযা হোথা’’তি তস্স ঘরং গচ্ছতি. যং তত্থ লভতি, সব্বং তস্সেৰ হোতি. ইতরে তেন দিন্নং লভন্তি. অথ নেসং ঘরেযেৰ নিসীদাপেত্ৰা দক্খিণোদকং দত্ৰা যাগুখজ্জকাদীনি দেন্তি, ‘‘ভন্তে, যং মনুস্সা দেন্তি, তং গণ্হথা’’তি তস্স ভিক্খুনো ৰচনেনেৰ ইতরেসং ৰট্টতি. ভুত্তাৰীনং পত্তে পূরেত্ৰা গণ্হিত্ৰা গমনত্থায দেন্তি, সব্বং তস্সেৰ ভিক্খুনো হোতি, তেন দিন্নং ইতরেসং ৰট্টতি.
যদি পন তে ৰিহারেযেৰ তেন ভিক্খুনা ‘‘ভন্তে, ময্হং ভিক্খং গণ্হথ, মনুস্সানঞ্চ ৰচনং কাতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তা গচ্ছন্তি, যং তত্থ ভুঞ্জন্তি চেৰ নীহরন্তি চ, সব্বং তং তস্সেৰ সন্তকং. অথাপি ‘‘ময্হং ভিক্খং গণ্হথা’’তি অৰুত্তা ‘‘মনুস্সানং ৰচনং কাতুং ৰট্টতী’’তি গচ্ছন্তি, তত্র চে একস্স মধুরেন সরেন অনুমোদনং করোন্তস্স সুত্ৰা থেরানঞ্চ উপসমে পসীদিত্ৰা বহুং সমণপরিক্খারং দেন্তি, অযং থেরেসু পসাদেন উপ্পন্নো ‘‘অকতভাগো’’ নাম, তস্মা সব্বেসং পাপুণাতি.
একো ¶ সঙ্ঘতো উদ্দিসাপেত্ৰা ঠিতিকায গাহিতং পত্তং হরিত্ৰা পণীতস্স খাদনীযভোজনীযস্স পূরেত্ৰা আহরিত্ৰা ‘‘ইমং, ভন্তে, সব্বো সঙ্ঘো পরিভুঞ্জতূ’’তি দেতি, সব্বেহি ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. পত্তসামিকস্স পন অতিক্কন্তম্পি ঠিতিকং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং উদ্দেসভত্তং দাতব্বং. অথ ¶ ‘‘পঠমংযেৰ সব্বং সঙ্ঘিকং পত্তং দেথা’’তি ৰদতি, একস্স লজ্জিভিক্খুনো সন্তকো পত্তো দাতব্বো. আহরিত্ৰা চ ‘‘সব্বো সঙ্ঘো পরিভুঞ্জতূ’’তি ৰুত্তে ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং.
একো পাতিযা ভত্তং আহরিত্ৰা ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসং দম্মী’’তি ৰদতি, একেকং আলোপং অদত্ৰা ঠিতিকায একস্স যাপনমত্তং কত্ৰা দাতব্বং. অথ সো ভত্তং আহরিত্ৰা কিঞ্চি ৰত্তুং অজানন্তো তুণ্হীভূতো অচ্ছতি, ‘‘কস্স তে আনীতং, কস্স দাতুকামোসী’’তি ন ৰত্তব্বং. পুচ্ছাসভাগেন হি ‘‘তুম্হাকং আনীতং, তুম্হাকং দাতুকামোম্হী’’তি ¶ ৰদেয্য, ততো তং ভিক্খুং অঞ্ঞে ভিক্খূ জিগুচ্ছন্তা গীৰং পরিৰত্তেত্ৰা ওলোকেতব্বম্পি ন মঞ্ঞেয্যুং. সচে পন ‘‘কুহিং যাসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি ৰুত্তে ‘‘উদ্দেসভত্তং গহেত্ৰা আগতোম্হী’’তি ৰদতি, একেন লজ্জিভিক্খুনা ঠিতিকায গাহেতব্বং. সচে আভতং বহু হোতি, সব্বেসং পহোতি, ঠিতিকাকিচ্চং নত্থি, থেরাসনতো পট্ঠায পত্তং পূরেত্ৰা দাতব্বং.
‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং দেথা’’তি ৰুত্তে ‘‘কিং আহরিস্সসী’’তি অৰত্ৰা পকতিট্ঠিতিকায এৰ গাহেতব্বং. যো পন পাযাসো ৰা রসপিণ্ডপাতো ৰা নিচ্চং লব্ভতি; এৰরূপানং পণীতভোজনানং আৰেণিকা ঠিতিকা কাতব্বা, তথা সপরিৰারায যাগুযা মহগ্ঘানং ফলানং পণীতানঞ্চ খজ্জকানং. পকতিভত্তযাগুফলখজ্জকানং পন একাৰ ঠিতিকা কাতব্বা. ‘‘সপ্পিং আহরিস্সামী’’তি ৰুত্তে সব্বসপ্পীনং একাৰ ঠিতিকা ৰট্টতি, তথা সব্বতেলানং. ‘‘মধুং আহরিস্সামী’’তি ৰুত্তে পন মধুনো একাৰ ঠিতিকা ৰট্টতি, তথা ফাণিতস্স লট্ঠিমধুকাদীনঞ্চ ভেসজ্জানং. সচে পন গন্ধমালং সঙ্ঘুদ্দেসং দেন্তি, পিণ্ডপাতিকস্স ৰট্টতি, ন ৰট্টতীতি. আমিসস্সেৰ পটিক্খিত্তত্তা ৰট্টতি, সঙ্ঘং উদ্দিস্স দিন্নত্তা পন ন গহেতব্বন্তি ৰদন্তি.
উদ্দেসভত্তকথা নিট্ঠিতা.
নিমন্তনভত্তকথা
নিমন্তনং ¶ পুগ্গলিকঞ্চে, সযমেৰ ইস্সরো. সঙ্ঘিকং পন উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ গাহেতব্বং. সচে পনেত্থ দূতো ব্যত্তো হোতি, ‘‘ভন্তে ¶ , রাজগেহে ভিক্খুসঙ্ঘস্স ভত্তং গণ্হথা’’তি অৰত্ৰা ‘‘ভিক্খং গণ্হথা’’তি ৰদতি, পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. অথ দূতো অব্যত্তো ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ভত্তুদ্দেসকো ব্যত্তো ‘‘ভত্ত’’ন্তি অৰত্ৰা ‘‘ভন্তে, তুম্হে যাথা’’তি ৰদতি; এৰম্পি পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. তুম্হাকং পটিপাটিযা ‘‘ভত্তং পাপুণাতী’’তি ৰুত্তে পন ন ৰট্টতি. সচে নিমন্তেতুং আগতমনুস্সো ¶ আসনসালং পৰিসিত্ৰা ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ দেথা’’তি ৰা ‘‘অট্ঠ পত্তে দেথা’’তি ৰা ৰদতি; এৰম্পি পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি, ‘‘তুম্হে চ তুম্হে চ গচ্ছথা’’তি ৰত্তব্বং. সচে পন ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ দেথ; ভত্তং গণ্হথ, অট্ঠ পত্তে দেথ; ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, পটিপাটিযা গাহেতব্বং. গাহেন্তেন পন ৰিচ্ছিন্দিত্ৰা ‘‘ভত্ত’’ন্তি অৰদন্তেন ‘‘তুম্হে চ তুম্হে চ গচ্ছথা’’তি ৰুত্তে পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি. ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং পত্তং দেথ, তুম্হে এথা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘সাধু, উপাসকা’’তি গন্তব্বং. সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা ‘‘তুম্হে এথা’’তি ৰুত্তেপি যথাঠিতিকায গাহেতব্বং.
নিমন্তনভত্তঘরতো পন পত্তত্থায আগতস্স উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ঠিতিকায পত্তো দাতব্বো. একো ‘‘সঙ্ঘতো পটিপাটিযা পত্ত’’ন্তি অৰত্ৰা কেৰলং ‘‘একং পত্তং দেথা’’তি ৰত্ৰা অগাহিতেযেৰ পত্তে যস্স কস্সচি পত্তং গহেত্ৰা পূরেত্ৰা আহরতি, তং পত্তসামিকস্সেৰ হোতি, উদ্দেসভত্তে ৰিয ঠিতিকায ন গাহেতব্বং. ইধাপি যো আগন্ত্ৰা তুণ্হীভূতো তিট্ঠতি, সো ‘‘কস্স সন্তিকং আগতোসী’’তি ৰা ‘‘কস্স পত্তং হরিস্সসী’’তি ৰা ন ৰত্তব্বো.
পুচ্ছাসভাগেন হি ‘‘তুম্হাকং সন্তিকং আগতো, তুম্হাকং পত্তং হরিস্সামী’’তি ৰদেয্য, ততো সো ভিক্খু ভিক্খূহি জিগুচ্ছনীযো অস্স. ‘‘কুহিং গচ্ছসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি পন ৰুত্তে ‘‘তস্স পত্তত্থায আগতোম্হী’’তি ৰদন্তস্স পটিপাটিযা ভত্তট্ঠিতিকায গাহেত্ৰা পত্তো দাতব্বো. ‘‘ভত্তাহরণকপত্তং দেথা’’তি ৰুত্তেপি পটিপাটিযা ভত্তট্ঠিতিকায এৰ দাতব্বো. সচে আহরিত্ৰা ‘‘সব্বো সঙ্ঘো ভুঞ্জতূ’’তি ৰদতি, ভাজেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. পত্তসামিকস্স অতিক্কন্তম্পি ঠিতিকং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং পটিপাটিভত্তং গাহেতব্বং.
একো ¶ ¶ পাতিযা ভত্তং আহরিত্ৰা ‘‘সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰদতি, আলোপভত্তট্ঠিতিকতো পট্ঠায আলোপসঙ্খেপেন ভাজেতব্বং. সচে পন তুণ্হীভূতো অচ্ছতি, ‘‘কস্স তে আভতং, কস্স দাতুকামোসী’’তি ন ৰত্তব্বো. সচে পন ‘‘কুহিং গচ্ছসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি ¶ ৰুত্তে ‘‘সঙ্ঘস্স মে ভত্তং আভতং, থেরানং মে ভত্তং আভত’’ন্তি ৰদতি, গহেত্ৰা আলোপভত্তট্ঠিতিকায ভাজেতব্বং. সচে পন এৰং আভতং বহুং হোতি, সকলস্স সঙ্ঘস্স বহু হোতি, অভিহটভিক্খা নাম পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি, ঠিতিকাপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি, থেরাসনতো পট্ঠায পত্তং পূরেত্ৰা দাতব্বং.
উপাসকো সঙ্ঘত্থেরস্স ৰা গন্থধুতঙ্গৰসেন অভিঞ্ঞাতস্স ৰা ভত্তুদ্দেসকস্স ৰা পহিণাতি ‘‘অম্হাকং ভত্তগহণত্থায অট্ঠ ভিক্খূ গহেত্ৰা আগচ্ছথা’’তি, সচেপি ঞাতিউপট্ঠাকেহি পেসিতং হোতি, ইমে তযো জনা পুচ্ছিতুং ন লভন্তি, আরুল়্হাযেৰ মাতিকং, সঙ্ঘতো অট্ঠ ভিক্খূ উদ্দিসাপেত্ৰা অত্তনৰমেহি গন্তব্বং. কস্মা? ভিক্খুসঙ্ঘস্স হি এতে ভিক্খূ নিস্সায লাভো উপ্পজ্জতীতি. গন্থধুতঙ্গাদীহি পন অনভিঞ্ঞাতো আৰাসিকভিক্খু পুচ্ছিতুং লভতি, তস্মা তেন ‘‘কিং সঙ্ঘতো গণ্হামি, উদাহু যে জানামি, তেহি সদ্ধিং আগচ্ছামী’’তি মাতিকং আরোপেত্ৰা যথা দাযকা ৰদন্তি, তথা পটিপজ্জিতব্বং. ‘‘তুম্হাকং নিস্সিতকে ৰা যে ৰা জানাথ, তে গহেত্ৰা এথা’’তি ৰুত্তে পন যে ইচ্ছন্তি, তেহি সদ্ধিং গন্তুং লভতি. সচে ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ পহিণথা’’তি পেসেন্তি, সঙ্ঘতোৰ পেসেতব্বা. অত্তনা সচে অঞ্ঞস্মিং গামে সক্কা হোতি ভিক্খা লভিতুং, অঞ্ঞো গামো গন্তব্বো. ন সক্কা চে হোতি লভিতুং, সোযেৰ গামো পিণ্ডায পৰিসিতব্বো.
নিমন্তিতভিক্খূ আসনসালায নিসিন্না হোন্তি, তত্র চে মনুস্সা ‘‘পত্তে দেথা’’তি আগচ্ছন্তি, অনিমন্তিতেহি ন দাতব্বা. ‘‘এতে নিমন্তিতভিক্খূ’’তি ৰত্তব্বং. ‘‘তুম্হেপি দেথা’’তি ৰুত্তে পন দাতুং ৰট্টতি. উস্সৰাদীসু মনুস্সা সযমেৰ পরিৰেণানি চ পধানঘরানি চ গন্ত্ৰা তিপিটকে চ ধম্মকথিকে চ ভিক্খুসতেনপি সদ্ধিং নিমন্তেন্তি. তদা যেপি জানন্তি, তে গহেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. কস্মা? ন হি মহাভিক্খুসঙ্ঘেন অত্থিকা মনুস্সা পরিৰেণানি চ পধানঘরানি গচ্ছন্তি, সন্নিপাতট্ঠানতোৰ যথাসত্তি যথাবলং ভিক্খূ ¶ গণ্হিত্ৰা গচ্ছন্তীতি.
সচে ¶ ¶ পন সঙ্ঘত্থেরো ৰা গন্থধুতঙ্গৰসেন অভিঞ্ঞাতকো ৰা ভত্তুদ্দেসকো ৰা অঞ্ঞত্র ৰা ৰস্সং ৰসিত্ৰা কত্থচি ৰা গন্ত্ৰা পুন সকট্ঠানং আগচ্ছন্তি, মনুস্সা চ আগন্তুকস্স সক্কারং করোন্তি, একৰারং যে জানন্তি, তে গহেত্ৰা গন্তব্বং. পটিবদ্ধকালতো পন পট্ঠায দুতিযৰারে আরদ্ধে সঙ্ঘতোযেৰ গহেত্ৰা গন্তব্বং. অভিনৰআগন্তুকাৰ হুত্ৰা ঞাতী ৰা উপট্ঠাকে ৰা পস্সিস্সামাতি গচ্ছন্তি, তত্র তেসং ঞাতী চ উপট্ঠাকা চ সক্কারং করোন্তি. এত্থ পন যে জানন্তি, তে গহেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি.
যো পন অতিলাভী হোতি, সকট্ঠানঞ্চ আগন্তুকট্ঠানঞ্চ একসদিসং, সব্বত্থ মনুস্সা সঙ্ঘভত্তং সজ্জেত্ৰাৰ নিসীদন্তি, তেন সঙ্ঘতোৰ গহেত্ৰা গন্তব্বন্তি অযং নিমন্তনে ৰিসেসো. অৰসেসো সব্বপঞ্হো উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. কুরুন্দিযং পন ‘‘অট্ঠ মহাথেরে দেথা’’তি ৰুত্তে ‘‘অট্ঠ মহাথেরাৰ দাতব্বা’’তি ৰুত্তং. এস নযো মজ্ঝিমাদীসু. সচে পন অৰিসেসেত্ৰা ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ দেথা’’তি ৰদতি, সঙ্ঘতো দাতব্বা.
নিমন্তনভত্তকথা নিট্ঠিতা.
সলাকভত্তকথা
সলাকভত্তে পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সলাকায ৰা পট্টিকায ৰা উপনিবন্ধিত্ৰা ওপুঞ্জিত্ৰা উদ্দিসিতু’’ন্তি ৰচনতো রুক্খসারমযায সলাকায ৰা ৰেল়ুৰিলীৰতালপণ্ণাদিমযায পট্টিকায ৰা ‘‘অসুকস্স নাম সলাকভত্ত’’ন্তি এৰং অক্খরানি উপনিবন্ধিত্ৰা পচ্ছিযং ৰা চীৰরভোগে ৰা কত্ৰা সব্বা সলাকাযো ওপুঞ্জিত্ৰা পুনপ্পুনং হেট্ঠুপরিৰসেনেৰ আলোল়েত্ৰা পঞ্চঙ্গসমন্নাগতেন ভত্তুদ্দেসকেন সচে ঠিতিকা অত্থি, ঠিতিকতো পট্ঠায; নো চে অত্থি, থেরাসনতো ¶ পট্ঠায সলাকা দাতব্বা. পচ্ছা আগতানম্পি একাবদ্ধৰসেন দূরে ঠিতানম্পি উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ দাতব্বা.
সচে ¶ ৰিহারস্স সমন্ততো বহূ গোচরগামা, ভিক্খূ পন ন বহুকা, গামৰসেনপি সলাকাযো পাপুণন্তি, ‘‘তুম্হাকং অসুকগামে সলাকভত্তং পাপুণাতী’’তি গামৰসেনেৰ গাহেতব্বা. এৰং গাহেন্তেন সচেপি একেকস্মিং গামে নানপ্পকারানি সট্ঠিসলাকভত্তানি, সব্বানি ¶ গাহিতানেৰ হোন্তি, তস্স পত্তগামসমীপে অঞ্ঞানিপি দ্ৰে তীণি সলাকভত্তানি হোন্তি, তানিপি তস্সেৰ দাতব্বানি. ন হি সক্কা তেসং কারণা অঞ্ঞং ভিক্খুং পহিণিতুন্তি.
সচে একচ্চেসু গামেসু বহূনি সলাকভত্তানি সল্লক্খেত্ৰা সত্তন্নম্পি অট্ঠন্নম্পি ভিক্খূনং দাতব্বানি. দদন্তেন পন চতুন্নং পঞ্চন্নং ভত্তানং সলাকাযো একতো বন্ধিত্ৰা দাতব্বা. সচে তং গামং অতিক্কমিত্ৰা অঞ্ঞো গামো হোতি, তস্মিঞ্চ একমেৰ সলাকভত্তং, তং পন পাতোৰ দেন্তি, তম্পি এতেসু ভিক্খূসু একস্স নিগ্গহেন দত্ৰা ‘‘পাতোৰ তং গহেত্ৰা পচ্ছা ওরিমগামে ইতরানি ভত্তানি গণ্হাহী’’তি ৰত্তব্বো. সচে ওরিমগামে সলাকভত্তেসু অগাহিতেস্ৰেৰ গাহিতসঞ্ঞায গচ্ছতি, পরভাগগামে সলাকভত্তং গাহেত্ৰা পুন ৰিহারং আগন্ত্ৰা ইতরানি গাহেত্ৰা ওরিমগামো গন্তব্বো. ‘‘ন হি বহিসীমায সঙ্ঘলাভো গাহেতুং লব্ভতী’’তি অযং নযো কুরুন্দিযং ৰুত্তো.
সচে পন ভিক্খূ বহূ হোন্তি, গামৰসেন সলাকা ন পাপুণন্তি, ৰীথিৰসেন ৰা ৰীথিযং একগেহৰসেন ৰা কুলৰসেন ৰা গাহেতব্বা. ৰীথিআদীসু চ যত্থ বহূনি ভত্তানি, তত্থ গামে ৰুত্তনযেনেৰ বহূনং ভিক্খূনং গাহেতব্বানি. সলাকাসু অসতি উদ্দিসিত্ৰাপি গাহেতব্বানি.
সলাকদাযকেন পন ৰত্তং জানিতব্বং. তেন হি কালস্সেৰ ৰুট্ঠায পত্তচীৰরং গহেত্ৰা ভোজনসালং গন্ত্ৰা অসম্মট্ঠট্ঠানং সম্মজ্জিত্ৰা পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেত্ৰা ‘‘ইদানি ভিক্খূহি ৰত্তং কতং ভৰিস্সতী’’তি কালং সল্লক্খেত্ৰা ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ভিক্খূসু সন্নিপতিতেসু পঠমমেৰ ৰারগামে ¶ সলাকভত্তং গাহেতব্বং. ‘‘তুয্হং অসুকস্মিং নাম ৰারগামে সলাকা পাপুণাতি তত্র গচ্ছা’’তি ৰত্তব্বং.
সচে অতিরেকগাৰুতে গামো হোতি, তং দিৰসং গচ্ছন্তা কিলমন্তি, ‘‘স্ৰে তুয্হং ৰারগামে পাপুণাতী’’তি অজ্জেৰ গাহেতব্বং. যো ৰারগামং পেসিযমানো ¶ ন গচ্ছতি, অঞ্ঞং সলাকং মগ্গতি, ন দাতব্বা. সদ্ধানঞ্হি মনুস্সানং পুঞ্ঞহানি সঙ্ঘস্স চ লাভচ্ছেদো হোতি, তস্মা তস্স দুতিযেপি ততিযেপি দিৰসে অঞ্ঞা সলাকা ন দাতব্বা, ‘‘অত্তনো পত্তট্ঠানং গন্ত্ৰা ¶ ভুঞ্জাহী’’তি ৰত্তব্বো, তীণি পন দিৰসানি অগচ্ছন্তস্স ৰারগামতো ওরিমৰারগামে সলাকা গাহেতব্বা. তঞ্চে ন গণ্হাতি, ততো পট্ঠায তস্স অঞ্ঞং সলাকং দাতুং ন ৰট্টতি, দণ্ডকম্মং পন গাল়্হং কাতব্বং, সট্ঠিতো ৰা পণ্ণাসতো ৰা ন পরিহাপেতব্বং. ৰারগামে গাহেত্ৰা ৰিহারৰারো গাহেতব্বো, ‘‘তুয্হং ৰিহারৰারো পাপুণাতী’’তি ৰত্তব্বং. ৰিহারৰারিকস্স দ্ৰে তিস্সো যাগুসলাকাযো তিস্সো চতস্সো ৰা ভত্তসলাকাযো চ দাতব্বা, নিবদ্ধং কত্ৰা পন ন দাতব্বা. যাগুভত্তদাযকা হি ‘‘অম্হাকং যাগুভত্তং ৰিহারগোপকাৰ ভুঞ্জন্তী’’তি অঞ্ঞথত্তং আপজ্জেয্যুং, তস্মা অঞ্ঞেসু কুলেসু দাতব্বা.
সচে ৰিহারৰারিকানং সভাগা আহরিত্ৰা দেন্তি, ইচ্চেতং কুসলং; নো চে, ৰারং গাহেত্ৰা তেসং যাগুভত্তং আহরাপেতব্বং. তাৰ নেসং সলাকা ফাতিকম্মমেৰ ভৰন্তি, ৰস্সগ্গেন পত্তট্ঠানে পন অঞ্ঞম্পি পণীতভত্তসলাকং গণ্হিতুং লভন্তিযেৰ. অতিরেকউত্তরিভঙ্গস্স একচারিকভত্তস্স ৰিসুং ঠিতিকং কত্ৰা সলাকা দাতব্বা.
সচে যেন সলাকা লদ্ধা, সো তংদিৰসং তং ভত্তং ন লভতি, পুনদিৰসে গাহেতব্বং. ভত্তমেৰ লভতি, ন উত্তরিভঙ্গং; এৰম্পি পুন গাহেতব্বং. খীরভত্তস্স সলাকাযপি এসেৰ নযো. সচে পন খীরমেৰ লভতি, ন ভত্তং; খীরলাভতো পট্ঠায পুন ন গাহেতব্বং. দ্ৰে তীণি একচারিকভত্তানি একস্সেৰ ¶ পাপুণন্তি, দুব্ভিক্খসমযে সঙ্ঘনৰকেন লদ্ধকালে ৰিজটেত্ৰা ৰিসুং গাহেতব্বানি, পাকতিকসলাকভত্তং অলদ্ধস্সাপি পুনদিৰসে গাহেতব্বং.
সচে খুদ্দকো ৰিহারো হোতি, সব্বে ভিক্খূ একসম্ভোগা, উচ্ছুসলাকং গাহেন্তেন যস্স কস্সচি সম্মুখীভূতস্স পাপেত্ৰা মহাথেরাদীনং দিৰা তচ্ছেত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. রসসলাকং পাপেত্ৰা পচ্ছাভত্তং পরিস্সাৰেত্ৰা ৰা ফাণিতং ৰা কারেত্ৰা পিণ্ডপাতিকাদীনম্পি দাতব্বং ¶ . আগন্তুকানং আগতানাগতভাৰং ঞত্ৰা গাহেতব্বা, মহাআৰাসে ঠিতিকং কত্ৰা গাহেতব্বা.
তক্কসলাকম্পি সভাগট্ঠানে পাপেত্ৰা ৰা পচাপেত্ৰা ৰা ধূমাপেত্ৰা ৰা থেরানং দাতুং ৰট্টতি. মহাআৰাসে ৰুত্তনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং ফলসলাকপূৰসলাকভেসজ্জগন্ধমালসলাকাযোপি ৰিসুং ঠিতিকায গাহেতব্বা. ভেসজ্জাদিসলাকাযো চেত্থ কিঞ্চাপি পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টন্তি, সলাকৰসেন গাহিতত্তা পন ন সাদিতব্বা. অগ্গভিক্খামত্তং সলাকভত্তং ¶ দেন্তি, ঠিতিকং পুচ্ছিত্ৰা গাহেতব্বং. অসতিযা ঠিতিকায থেরাসনতো পট্ঠায গাহেতব্বং. সচে তাদিসানি ভত্তানি বহূনি হোন্তি, একেকস্স ভিক্খুনো দ্ৰে তীণি দাতব্বানি; নো চে, একেকমেৰ দত্ৰা পটিপাটিযা গতায পুন থেরাসনতো পট্ঠায দাতব্বং. সচে অন্তরাৰ উপচ্ছিজ্জতি, ঠিতিকা সল্লক্খেতব্বা. যদি পন তাদিসং ভত্তং নিবদ্ধমেৰ হোতি, যস্স পাপুণাতি, সো ৰত্তব্বো ‘‘লদ্ধা ৰা অলদ্ধা ৰা স্ৰেপি গণ্হেয্যাসী’’তি. একং অনিবদ্ধং হোতি, লভনদিৰসে পন যাৰদত্থং লভতি, অলভনদিৰসা বহুতরা হোন্তি, তং যস্স পাপুণাতি, সো অলভিত্ৰা ‘‘স্ৰে গণ্হেয্যাসী’’তি ৰত্তব্বো.
যো সলাকাসু গাহিতাসু পচ্ছা আগচ্ছতি, তস্স অতিক্কন্তাৰ সলাকা ন উপট্ঠাপেত্ৰা দাতব্বা. সলাকং নাম ঘণ্টিপ্পহরণতো পট্ঠায আগন্ত্ৰা হত্থং পসারেন্তোৰ লভতি. অঞ্ঞস্স আগন্ত্ৰা ¶ সমীপে ঠিতস্সাপি অতিক্কন্তা অতিক্কন্তাৰ হোতি. সচে পনস্স অঞ্ঞো গণ্হন্তো অত্থি, সযং অনাগতোপি লভতি. সভাগট্ঠানে অসুকো অনাগতোতি ঞত্ৰা ‘‘অযং তস্স সলাকা’’তি ঠপেতুং ৰট্টতি. সচে ‘‘অনাগতস্স ন দাতব্বা’’তি কতিকং করোন্তি, অধম্মিকা হোতি. অন্তোউপচারে ঠিতস্স হি ভাজনীযভণ্ডং পাপুণাতি. সচে পন ‘‘অনাগতস্স দেথা’’তি মহাসদ্দং করোন্তি, দণ্ডকম্মং ঠপেতব্বং, ‘‘আগন্ত্ৰা গণ্হন্তূ’’তি ৰত্তব্বং.
ছপ্পঞ্চসলাকা নট্ঠা হোন্তি, ভত্তুদ্দেসকো দাযকানং নামং নস্সরতি, সো চে নট্ঠসলাকা মহাথেরস্স ৰা অত্তনো ৰা পাপেত্ৰা ভিক্খূ ৰদেয্য, ‘‘মযা অসুকগামে সলাকভত্তং ময্হং পাপিতং, তুম্হে তত্থ লদ্ধং সলাকভত্তং ভুঞ্জেয্যাথা’’তি, ৰট্টতি. ৰিহারে অপাপিতং পন আসনসালায তং ভত্তং লভিত্ৰা তত্থেৰ পাপেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ¶ ন ৰট্টতি. ‘‘অজ্জ পট্ঠায ময্হং সলাকভত্তং গণ্হথা’’তি ৰুত্তে তত্র আসনসালায গাহেতুং ন ৰট্টতি, ৰিহারং আনেত্ৰা গাহেতব্বং. ‘‘স্ৰে পট্ঠাযা’’তি ৰুত্তে পন ভত্তুদ্দেসকস্স আচিক্খিতব্বং ‘‘স্ৰে পট্ঠায অসুককুলং নাম সলাকভত্তং দেতি, সলাকগ্গাহণকালে সরেয্যাসী’’তি. দুব্ভিক্খে সলাকভত্তং পচ্ছিন্দিত্ৰা সুভিক্খে জাতে কিঞ্চি দিস্ৰা ‘‘অজ্জ পট্ঠায অম্হাকং সলাকভত্তং গণ্হথা’’তি পুন পট্ঠপেন্তি, অন্তোগামে অগাহেত্ৰা ৰিহারং আনেত্ৰাৰ গাহেতব্বং. ইদঞ্হি ‘‘সলাকভত্তং’’ নাম. উদ্দেসভত্তসদিসং ন হোতি, ৰিহারমেৰ সন্ধায দিয্যতি, তস্মা বহিউপচারে গাহেতুং ন ৰট্টতি. ‘‘স্ৰে পট্ঠাযা’’তি ৰুত্তে পন ৰিহারে গাহেতব্বমেৰ.
গমিকো ¶ ভিক্খু যং দিসাভাগং গন্তুকামো, তত্থ অঞ্ঞেন ৰারগামসলাকা লদ্ধা হোতি, তং গহেত্ৰা ইতরং ভিক্খুং ‘‘ময্হং পত্তসলাকং ত্ৰং গণ্হাহী’’তি ৰত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. তেন পন উপচারসীমং অনতিক্কন্তেযেৰ তস্মিং তস্স সলাকা গাহেতব্বা.
ছড্ডিতৰিহারে মনুস্সা বোধিচেতিযাদীনি জগ্গিত্ৰা ভুঞ্জন্তূতি ¶ সলাকভত্তং পট্ঠপেন্তি, ভিক্খূ সকট্ঠানেসু ৰসিত্ৰা কালস্সেৰ গন্ত্ৰা তত্থ ৰত্তং করিত্ৰা তং ভত্তং ভুঞ্জন্তি, ৰট্টতি. সচে তেসু স্ৰাতনায অত্তনো পাপেত্ৰা গতেসু আগন্তুকো ভিক্খু ছড্ডিতৰিহারে ৰসিত্ৰা কালস্সেৰ ৰত্তং কত্ৰা ঘণ্টিং পহরিত্ৰা সলাকভত্তং অত্তনো পাপেত্ৰা আসনসালং গচ্ছতি, সোৰ তস্স ভত্তস্স ইস্সরো. যো পন ভিক্খূসু ৰত্তং করোন্তেসুযেৰ ভূমিযং দ্ৰে তযো সম্মুঞ্জনিপ্পহারে দত্ৰা ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ‘‘ধুরগামে সলাকভত্তং ময্হং পাপুণাতী’’তি গচ্ছতি, তস্স তং চোরিকায গহিতত্তা ন পাপুণাতি, ৰত্তং কত্ৰা পাপেত্ৰা পচ্ছা গতভিক্খূনংযেৰ হোতি.
একো গামো অতিদূরে হোতি, ভিক্খূ নিচ্চং গন্তুং ন ইচ্ছন্তি, মনুস্সা ‘‘মযং পুঞ্ঞেন পরিবাহিরা হোমা’’তি ৰদন্তি, যে তস্স গামস্স আসন্নৰিহারে সভাগভিক্খূ, তে ৰত্তব্বা ‘‘ইমেসং ভিক্খূনং অনাগতদিৰসে তুম্হে ভুঞ্জথা’’তি. সলাকা পন দেৰসিকং পাপেতব্বা, তা চ খো পন ঘণ্টিপ্পহরণমত্তেন ৰা পচ্ছিচালনমত্তেন ৰা পাপিতা ন হোন্তি, পচ্ছিং পন গহেত্ৰা ¶ সলাকা পীঠকে আকিরিতব্বা, পচ্ছি পন মুখৰট্টিযং ন গহেতব্বা. সচে হি তত্থ অহি ৰা ৰিচ্ছিকো ৰা ভৰেয্য, দুক্খং উপ্পাদেয্য; তস্মা হেট্ঠা গহেত্ৰা পচ্ছিং পরম্মুখং কত্ৰা সলাকা আকিরিতব্বা ‘‘সচেপি সপ্পো ভৰিস্সতি, এত্তোৰ পলাযিস্সতী’’তি. এৰং সলাকা আকিরিত্ৰা গামাদিৰসেন পুব্বে ৰুত্তনযেনেৰ গাহেতব্বা. অপিচ একং মহাথেরস্স পাপেত্ৰা ‘‘অৰসেসা ময্হং পাপুণন্তী’’তি অত্তনো পাপেত্ৰা ৰত্তং কত্ৰা চেতিযং ৰন্দিত্ৰা ৰিতক্কমাল়কে ঠিতেহি ভিক্খূহি ‘‘পাপিতা, আৰুসো, সলাকা’’তি ৰুত্তে ‘‘আম, ভন্তে, তুম্হে গতগতগামে সলাকভত্তং গণ্হথা’’তি ৰত্তব্বং; এৰং পাপিতাপি হি সুপাপিতাৰ হোন্তি.
ভিক্খূ সব্বরত্তিং ধম্মসৰনত্থং ¶ অঞ্ঞং ৰিহারং গচ্ছন্তা ‘‘মযং তত্থ দানং অগ্গহেত্ৰাৰ অম্হাকং গোচরগামেৰ পিণ্ডায চরিত্ৰা আগমিস্সামা’’তি সলাকা অগ্গহেত্ৰাৰ গতা, ৰিহারে থেরস্স পত্তসলাকভত্তং ভুঞ্জিতুং আগচ্ছন্তি, ৰট্টতি. অথ মহাথেরোপি ‘‘অহং ইধ কিং করোমী’’তি ¶ তেহিযেৰ সদ্ধিং গচ্ছতি, তেহি গতৰিহারে অভুঞ্জিত্ৰাৰ গোচরগামং অনুপ্পত্তেহি ‘‘দেথ, ভন্তে, পত্তে সলাকযাগুআদীনি আহরিস্সামা’’তি ৰুত্তে পত্তা ন দাতব্বা. ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন দেথা’’তি ‘‘ৰিহারট্ঠকং ভত্তং ৰিহারে ৰুত্থানং পাপুণাতি, মযং অঞ্ঞস্মিং ৰিহারে ৰুত্থা’’তি. ‘‘দেথ, ভন্তে, ন মযং ৰিহারে পালিকায দেম, তুম্হাকং দেম, গণ্হথ অম্হাকং ভিক্খ’’ন্তি ৰুত্তে পন ৰট্টতি.
সলাকভত্তকথা নিট্ঠিতা.
পক্খিকভত্তাদিকথা
পক্খিকাদীসু পন যং অভিলক্খিতেসু চাতুদ্দসী পঞ্চদসী পঞ্চমী অট্ঠমীতি ইমেসু পক্খেসু কম্মপ্পসুতেহি উপোসথং কাতুং সতিকরণত্থায দিয্যতি, তং পক্খিকং নাম. তং সলাকভত্তগতিকমেৰ হোতি, গাহেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. সচে সলাকভত্তম্পি পক্খিকভত্তম্পি বহু সব্বেসং ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা গচ্ছতি, দ্ৰেপি ভত্তানি ৰিসুং ৰিসুং গাহেতব্বানি. সচে ভিক্খুসঙ্ঘো মহা, পক্খিকং গাহেত্ৰা তস্স ঠিতিকায সলাকভত্তং গাহেতব্বং ¶ , সলাকভত্তং ৰা গাহাপেত্ৰা তস্স ঠিতিকায পক্খিকং গাহেতব্বং. যেসং ন পাপুণাতি, তে পিণ্ডায চরিস্সন্তি. সচে দ্ৰেপি ভত্তানি বহূনি, ভিক্খূ মন্দা; সলাকভত্তং নাম দেৰসিকং লব্ভতি, তস্মা তং ঠপেত্ৰা ‘‘পক্খিকং আৰুসো ভুঞ্জথা’’তি পক্খিকমেৰ গাহেতব্বং. পক্খিকং পণীতং দেন্তি, ৰিসুং ঠিতিকা কাতব্বা. ‘‘স্ৰে পক্খো’’তি অজ্জ পক্খিকং ন গাহেতব্বং. সচে পন ¶ দাযকা ৰদন্তি ‘‘স্ৰে অম্হাকং ঘরে লূখভত্তং ভৰিস্সতি, অজ্জেৰ পক্খিকভত্তং উদ্দিসথা’’তি, এৰং ৰট্টতি.
উপোসথিকং নাম অন্ৰড্ঢমাসে উপোসথঙ্গানি সমাদিযিত্ৰা যং অত্তনা ভুঞ্জতি, তদেৰ দিয্যতি. পাটিপদিকং নাম ‘‘উপোসথে বহূ সদ্ধা পসন্না ভিক্খূনং সক্কারং করোন্তি, পাটিপদে পন ভিক্খূ কিলমন্তি, পাটিপদে দিন্নং দুব্ভিক্খদানসদিসং মহপ্ফলং হোতি, উপোসথকম্মেন ৰা পরিসুদ্ধসীলানং দুতিযদিৰসে দিন্নং মহপ্ফলং হোতী’’তি সল্লক্খেত্ৰা পাটিপদে দিয্যনকদানং, তম্পি উভযং সলাকভত্তগতিকমেৰ. ইতি ইমানি সত্তপি ভত্তানি পিণ্ডপাতিকানং ন ৰট্টন্তি, ধুতঙ্গভেদং করোন্তিযেৰ.
অপরানিপি ¶ চীৰরক্খন্ধকে ৰিসাখায ৰরং যাচিত্ৰা দিন্নানি আগন্তুকভত্তং গমিযভত্তং গিলানভত্তং গিলানুপট্ঠাকভত্তন্তি চত্তারি ভত্তানি পাল়িযং আগতানেৰ, তত্থ আগন্তুকানং দিন্নং ভত্তং ‘‘আগন্তুকভত্তং’’. এস নযো সেসেসু. সচে পনেত্থ আগন্তুকভত্তানিপি আগন্তুকাপি বহূ হোন্তি, সব্বেসং একেকং গাহেতব্বং, ভত্তেসু অপ্পহোন্তেসু ঠিতিকায গাহেতব্বং. একো আগন্তুকো পঠমমেৰ আগন্ত্ৰা সব্বং আগন্তুকভত্তং অত্তনো গাহেত্ৰা নিসীদতি, সব্বং তস্সেৰ হোতি, পচ্ছা আগতেহি আগন্তুকেহি তেন দিন্নানি পরিভুঞ্জিতব্বানি. তেনপি একং অত্তনো গহেত্ৰা সেসানি দাতব্বানি. অযং উল়ারো.
সচে পন যো পঠমং আগন্ত্ৰাপি অত্তনো অগ্গহেত্ৰা তুণ্হীভূতো নিসীদতি, পচ্ছা আগতেহি সদ্ধিং পটিপাটিযা গণ্হিতব্বং. সচে নিচ্চং আগন্তুকা আগচ্ছন্তি, আগতদিৰসেযেৰ ভুঞ্জিতব্বং, অন্তরন্তরা চে আগচ্ছন্তি, দ্ৰে তীণি দিৰসানি ভুঞ্জিতব্বং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘সত্ত দিৰসানি ভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং.
আৰাসিকো ¶ কত্থচি গন্ত্ৰা আগতো, তেনাপি আগন্তুকভত্তং পরিভুঞ্জিতব্বং. সচে পন তং ৰিহারে নিবন্ধাপিতং হোতি, ৰিহারে গাহেতব্বং. অথ ৰিহারো ¶ দূরে হোতি, আসনসালায নিবন্ধাপিতং আসনসালায গাহেতব্বং. সচে পন দাযকা ‘‘আগন্তুকেসু অসতি আৰাসিকাপি পরিভুঞ্জন্তূ’’তি ৰদন্তি, ৰট্টতি.
গমিযভত্তেপি অযমেৰ কথামগ্গো. অযং পন ৰিসেসো – আগন্তুকো আগন্তুকভত্তমেৰ লভতি, গমিকো আগন্তুকভত্তম্পি গমিযভত্তম্পি. আৰাসিকোপি পক্কমিতুকামো গমিকো হোতি; গমিযভত্তং লভতি. যথা পন আগন্তুকভত্তং; এৰমিদং দ্ৰে ৰা তীণি ৰা সত্ত ৰা দিৰসানি ন লব্ভতি. ‘‘গমিস্সামী’’তি ভুত্তো তংদিৰসং কেনচিদেৰ কারণেন ন গতো, পুনদিৰসেপি ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, সউস্সাহত্তা. ‘‘গমিস্সামী’’তি ভুত্তস্স চোরা ৰা পন্থং রুন্ধন্তি উদকং ৰা, দেৰো ৰা ৰস্সতি, সত্থো ৰা ন গচ্ছতি, সউস্সাহেন ভুঞ্জিতব্বং. এতে উপদ্দৰে ওলোকেন্তেন ‘‘দ্ৰে তযো দিৰসে ভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ‘‘গমিস্সামী’’তি পন লেসং ওড্ডেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ন লভতি.
গিলানভত্তম্পি সচে সব্বেসং গিলানানং পহোতি, সব্বেসং দাতব্বং; নো চে, ঠিতিকং কত্ৰা ¶ গাহেতব্বং. একো গিলানো অরোগরূপো সক্কোতি অন্তোগামং গন্তুং, একো ন সক্কোতি, অযং ‘‘মহাগিলানো’’ নাম. এতস্স গিলানভত্তং দাতব্বং. দ্ৰে মহাগিলানা – একো লাভী অভিঞ্ঞাতো বহুং খাদনীযং ভোজনীযং লভতি, একো অনাথো অপ্পলাভতায অন্তোগামং পৰিসতি – এতস্স গিলানভত্তং দাতব্বং. গিলানভত্তে পন দিৰসপরিচ্ছেদো নত্থি. যাৰ রোগো ন ৰূপসম্মতি, সপ্পাযভোজনং অভুঞ্জন্তো ন যাপেতি, তাৰ ভুঞ্জিতব্বং. যদা পন মিস্সকযাগুং ৰা মিস্সকভত্তং ৰা ভুত্তস্সাপি রোগো ন কুপ্পতি, ততো পট্ঠায ন ভুঞ্জিতব্বং.
গিলানুপট্ঠাকভত্তম্পি যং সব্বেসং পহোতি, তং সব্বেসং দাতব্বং; নো চে পহোতি, ঠিতিকং কত্ৰা গাহেতব্বং. ইদম্পি দ্ৰীসু গিলানেসু ¶ মহাগিলানুপট্ঠাকস্স গাহেতব্বং, দ্ৰীসু মহাগিলানেসু অনাথগিলানুপট্ঠাকস্স. যং কুলং গিলানভত্তম্পি দেতি গিলানুপট্ঠাকভত্তম্পি, তত্থ ¶ যস্স গিলানস্স ভত্তং পাপুণাতি তদুপট্ঠাকস্সাপি তত্থেৰ গাহেতব্বং. গিলানুপট্ঠাকভত্তেপি দিৰসপরিচ্ছেদো নত্থি, যাৰ গিলানো লভতি, তাৰস্স উপট্ঠাকোপি লভতীতি. ইমানি চত্তারি ভত্তানি সচে এৰং দিন্নানি হোন্তি ‘‘আগন্তুকগমিকগিলানুপট্ঠাকা মম ভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি, পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. সচে পন আগন্তুকাদীনং ভত্তং নিবন্ধাপেমি, ‘‘মম ভত্তং গণ্হন্তূ’’তি এৰং দিন্নানি হোন্তি, পিণ্ডপাতিকানং ন ৰট্টতি.
অপরানিপি ‘‘ধুরভত্তং, কুটিভত্তং, ৰারভত্ত’’ন্তি তীণি ভত্তানি. তত্থ ধুরভত্তন্তি নিচ্চভত্তং ৰুচ্চতি, তং দুৰিধং – সঙ্ঘিকং পুগ্গলিকঞ্চ. তত্থ যং ‘‘সঙ্ঘস্স ধুরভত্তং দেমা’’তি নিবন্ধাপিতং, তং সলাকভত্তগতিকং. ‘‘মম নিবদ্ধং ভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি ৰত্ৰা দিন্নং পন পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. পুগ্গলিকেপি ‘‘তুম্হাকং ধুরভত্তং দম্মী’’তি ৰুত্তে পিণ্ডপাতিকো চে, ন ৰট্টতি. ‘‘মম নিবদ্ধং ভিক্খং গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পন ৰট্টতি, সাদিতব্বং. সচেপি পচ্ছা কতিপাহে ৰীতিৰত্তে ‘‘ধুরভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, মূলে সুট্ঠু সম্পটিচ্ছিতত্তা ৰট্টতি.
কুটিভত্তং নাম যং সঙ্ঘস্স আৰাসং কারেত্ৰা ‘‘অম্হাকং সেনাসনৰাসিনো অম্হাকংযেৰ ভত্তং গণ্হন্তূ’’তি এৰং নিবন্ধাপিতং, তং সলাকভত্তগতিকমেৰ হোতি, গহেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. ‘‘অম্হাকং সেনাসনৰাসিনো অম্হাকংযেৰ ভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি ৰুত্তে পন পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি ¶ . যং পন পুগ্গলে পসীদিত্ৰা তস্স ৰা আৰাসং কত্ৰা ‘‘তুম্হাকং দেমা’’তি দিন্নং, তং তস্সেৰ হোতি, তস্মিং কত্থচি গতে নিস্সিতকেহি ভুঞ্জিতব্বং.
ৰারভত্তং নাম দুব্ভিক্খসমযে ‘‘ৰারেন ভিক্খূ ¶ জগ্গিস্সামা’’তি ধুরগেহতো পট্ঠায দিন্নং, তম্পি ভিক্খাৰচনেন দিন্নং পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি. ‘‘ৰারভত্ত’’ন্তি ৰুত্তে পন সলাকভত্তগতিকং হোতি. সচে তণ্ডুলাদীনি পেসেন্তি, ‘‘সামণেরা পচিত্ৰা দেন্তূ’’তি, পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি. ইতি ইমানি চ তীণি আগন্তুকভত্তাদীনি চ চত্তারীতি সত্ত, তানি সঙ্ঘভত্তাদীহি সহ চুদ্দস ভত্তানি হোন্তি.
অট্ঠকথাযং পন ৰিহারভত্তং, অট্ঠকভত্তং, চতুক্কভত্তং, গুল়্হকভত্তন্তি অঞ্ঞানিপি চত্তারি ভত্তানি ৰুত্তানি. তত্থ ৰিহারভত্তং নাম ৰিহারে তত্রুপ্পাদভত্তং, তং সঙ্ঘভত্তেন গহিতং. তং পন তিস্সমহাৰিহারচিত্তলপব্বতাদীসু পটিসম্ভিদাপত্তেহি খীণাসৰেহি যথা পিণ্ডপাতিকানম্পি সক্কা ¶ হোতি পরিভুঞ্জিতুং, তথা পটিগ্গহিতত্তা তাদিসেসু ঠানেসু পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. ‘‘অট্ঠন্নং ভিক্খূনং দেম, চতুন্নং দেমা’’তি এৰং দিন্নং পন অট্ঠকভত্তঞ্চেৰ চতুক্কভত্তঞ্চ; তম্পি ভিক্খাৰচনেন দিন্নং পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি. মহাভিসঙ্খারিকেন অতিরসকপূৰেন পত্তং পূরেত্ৰা থকেত্ৰা দিন্নং গুল়্হকভত্তং নাম. ইমানি তীণি সলাকভত্তগতিকানেৰ.
অপরম্পি গুল়কভত্তং নাম অত্থি, ইধেকচ্চে মনুস্সা মহাধম্মসৰনঞ্চ ৰিহারপূজঞ্চ কারেত্ৰা সকলসঙ্ঘস্স দাতুং ন সক্কোমাতি, ‘‘দ্ৰে তীণি ভিক্খুসতানি অম্হাকং ভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি ভিক্খুপরিচ্ছেদজাননত্থং গুল়কে দেন্তি, ইদং পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. ইতি চীৰরক্খন্ধকে চীৰরভাজনীযং, ইমস্মিং পন সেনাসনক্খন্ধকে সেনাসনভাজনীযঞ্চেৰ পিণ্ডপাতভাজনীযঞ্চ ৰুত্তং.
গিলানপচ্চযভাজনীযং পন এৰং ৰেদিতব্বং – সপ্পিআদীসু ভেসজ্জেসু রাজরাজমহামত্তা সপ্পিস্স তাৰ কুম্ভসতম্পি কুম্ভসহস্সম্পি ৰিহারং পেসেন্তি, ঘণ্টিং পহরিত্ৰা থেরাসনতো পট্ঠায গহিতভাজনং পূরেত্ৰা দাতব্বং ¶ , পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. সচে অলসজাতিকা মহাথেরা ¶ পচ্ছা আগচ্ছন্তি, ‘‘ভন্তে, ৰীসতিৰস্সানং দিয্যতি, তুম্হাকং ঠিতিকা অতিক্কন্তা’’তি ন ৰত্তব্বা, ঠিতিকং ঠপেত্ৰা তেসং দত্ৰা পচ্ছা ঠিতিকায দাতব্বং.
‘‘অসুকৰিহারে বহু সপ্পি উপ্পন্ন’’ন্তি সুত্ৰা যোজনন্তরৰিহারতোপি ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, সম্পত্তসম্পত্তানং ঠিতট্ঠানতো পট্ঠায দাতব্বং. অসম্পত্তানম্পি উপচারসীমং পৰিট্ঠানং অন্তেৰাসিকাদীসু গণ্হন্তেসু দাতব্বমেৰ. ‘‘বহিউপচারসীমায ঠিতানং দেথা’’তি ৰদন্তি, ন দাতব্বং. সচে পন উপচারসীমং ওক্কন্তেহি একাবদ্ধা হুত্ৰা অত্তনো ৰিহারদ্ৰারে ৰা অন্তোৰিহারেযেৰ ৰা হোন্তি, পরিসাৰসেন ৰড্ঢিতা নাম সীমা হোতি, তস্মা দাতব্বং. সঙ্ঘনৰকস্স দিন্নেপি পচ্ছা আগতানং দাতব্বমেৰ. দুতিযভাগে পন থেরাসনং আরুল়্হে পচ্ছা আগতানং পঠমভাগো ন পাপুণাতি, দুতিযভাগতো ৰস্সগ্গেন দাতব্বং. উপচারসীমং পৰিসিত্ৰা যত্থ কত্থচি দিন্নং হোতি, সব্বসন্নিপাতট্ঠানেযেৰ ভাজেতব্বং.
যস্মিং ৰিহারে দস ভিক্খূ, দসেৰ চ সপ্পিকুম্ভা দিয্যন্তি, একেককুম্ভৰসেনেৰ ভাজেতব্বং. একো সপ্পিকুম্ভো হোতি, দস ভিক্খূহি ভাজেত্ৰা ¶ গহেতব্বং. সচে যথাঠিতংযেৰ ‘‘অম্হাকং পাপুণাতী’’তি গণ্হন্তি, দুগ্গহিতং; গতগতট্ঠানে সঙ্ঘিকমেৰ হোতি. কুম্ভং পন আৰজ্জেত্ৰা থালকে থোকং সপ্পিং কত্ৰা ‘‘ইদং মহাথেরস্স পাপুণাতি, অৰসেসং অম্হাকং পাপুণাতী’’তি ৰত্ৰা তম্পি কুম্ভেযেৰ আকিরিত্ৰা যথিচ্ছিতং গহেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. সচে থিনং সপ্পি হোতি, লেখং কত্ৰা ‘‘লেখতো পরভাগো মহাথেরস্স পাপুণাতি, অৰসেসং অম্হাক’’ন্তি গহিতম্পি সুগ্গহিতং, ৰুত্তপরিচ্ছেদতো ঊনাধিকেসুপি ভিক্খূসু চ সপ্পিকুম্ভেসু চ এতেনেৰুপাযেন ভাজেতব্বং.
সচে পনেকো ভিক্খু, একোপি কুম্ভো হোতি, ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ‘‘অযং ময্হং ¶ পাপুণাতী’’তিপি গহেতুং ৰট্টতি. ‘‘অযং পঠমভাগো ময্হং পাপুণাতি, অযং দুতিযভাগো’’তি এৰং থোকং থোকম্পি পাপেতুং ৰট্টতি. এস নযো নৰনীতাদীসুপি. যস্মিং পন ৰিপ্পসন্নে তিলতেলাদিম্হি লেখা ন সন্তিট্ঠতি, তং উদ্ধরিত্ৰা ভাজেতব্বং. সিঙ্গিৰেরমরিচাদিভেসজ্জম্পি অৰসেসপত্তথালকাদিসমণপরিক্খারোপি সব্বো ৰুত্তানুরূপেনেৰ নযেন সুট্ঠু সল্লক্খেত্ৰা ভাজেতব্বোতি.
পাল়িং ¶ অট্ঠকথঞ্চেৰ, ওলোকেত্ৰা ৰিচক্খণো;
সঙ্ঘিকে পচ্চযে এৰং, অপ্পমত্তোৰ ভাজযেতি.
ইতি সব্বাকারেন পচ্চযভাজনীযকথা নিট্ঠিতা.
সম্মন্নিত্ৰা ঠপিতযাগুভাজকাদীহি ভাজনীযট্ঠানং আগতমনুস্সানং অনাপুচ্ছিত্ৰাৰ উপড্ঢভাগো দাতব্বো, অসম্মতেহি পন অপলোকেত্ৰা দাতব্বো. সম্মতেন অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জনকেন ভিক্খুনা চীৰরকম্মং করোন্তস্স ‘‘সূচিং দেহী’’তি ৰদতো একা দীঘা, একা রস্সাতি দ্ৰে সূচিযো দাতব্বা. ‘‘অৰিভত্তং সঙ্ঘিকং ভণ্ড’’ন্তি পুচ্ছিতব্বকিচ্চং নত্থি. পিপ্ফলকত্থিকস্স একো পিপ্ফলকো, অদ্ধানকন্তারং পটিপজ্জিতুকামস্স উপাহনযুগল়ং, কাযবন্ধনত্থিকস্স কাযবন্ধনং, ‘‘অংসবদ্ধকো মে জিণ্ণো’’তি আগতস্স অংসবদ্ধকো, পরিস্সাৰনত্থিকস্স পরিস্সাৰনং দাতব্বং. ধম্মকরণত্থিকস্স ধম্মকরণো. সচে পটকো ন হোতি, ধম্মকরণো পটকেন সদ্ধিং দাতব্বো. ‘‘আগন্তুকপট্টং আরোপেস্সামী’’তি যাচন্তস্স ¶ কুসিযা চ অড্ঢকুসিযা চ পহোনকং দাতব্বং. ‘‘মণ্ডলং নপ্পহোতী’’তি আগতস্স মণ্ডলং একং দাতব্বং, অড্ঢমণ্ডলানি দ্ৰে দাতব্বানি. দ্ৰে মণ্ডলানি যাচন্তস্স ন দাতব্বানি. অনুৰাতপরিভণ্ডত্থিকস্স ¶ একস্স চীৰরস্স পহোনকং দাতব্বং. সপ্পিনৰনীতাদিঅত্থিকস্স গিলানস্স একং ভেসজ্জং নাল়িমত্তং কত্ৰা ততো ততিযকোট্ঠাসো দাতব্বো. এৰং তীণি দিৰসানি দত্ৰা নাল়িযা পরিপুণ্ণায চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায সঙ্ঘং পুচ্ছিত্ৰা দাতব্বং. গুল়পিণ্ডেপি একদিৰসং ততিযভাগো দাতব্বো. এৰং তীহি দিৰসেহি নিট্ঠিতে পিণ্ডে ততো পরং সঙ্ঘং পুচ্ছিত্ৰা দাতব্বং. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
পক্খিকভত্তাদিকথা নিট্ঠিতা.
সেনাসনক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. সঙ্ঘভেদকক্খন্ধকং
ছসক্যপব্বজ্জাকথা
৩৩০. সঙ্ঘভেদকক্খন্ধকে ¶ ¶ অভিঞ্ঞাতা অভিঞ্ঞাতাতি পাকটা পাকটা. সক্যকুমারা নাম কাল়ুদাযিপ্পভুতযো দস দূতা সদ্ধিং পরিৰারেহি অঞ্ঞে চ বহূ জনা. অম্হাকন্তি অম্হেসু; অম্হাকং কুলতোতি ৰা ৰুত্তং হোতি. ঘরাৰাসত্থং অনুসাসিস্সামীতি ঘরাৰাসে যং কত্তব্বং, তং জানাপেস্সামি. উদকং নিন্নেতব্বন্তি যথা উদকং সব্বট্ঠানে সমং হোতি, এৰং কাতব্বং. নিদ্ধাপেতব্বন্তি তিণানি উদ্ধরিতব্বানি. ভুসিকা উদ্ধরাপেতব্বাতি সুখুমপলালমিস্সধঞ্ঞা পলালিকা পলাপেতব্বা. ওপুনাপেতব্বন্তি সুখুমপলালং অপনেতব্বং. ত্ৰঞ্ঞেৰ ঘরাৰাসত্থেন উপজানাহীতি ত্ৰঞ্ঞেৰ ঘরাৰাসত্থং জানাহি. অহং তযা যথাসুখং পব্বজাহীতি এত্থ অহং তযা সদ্ধিং পব্বজিস্সামীতি সহাযসিনেহেন সহসা ৰত্তুকামো হুত্ৰা পুন রজ্জসিরিলোভেন পরিকড্ঢিযমানহদযো ‘‘অহং তযা’’তি এত্তকমেৰ ৰত্ৰা সেসং ৰত্তুং নাসক্খীতি এৰমত্থো ৰেদিতব্বো ¶ .
৩৩১. নিপ্পাতিতাতি নিক্খমিতা. মানস্সিনোতি মানস্সযিনো; মাননিস্সিতাতি ৰুত্তং হোতি.
৩৩২. যস্সন্তরতো ন সন্তি কোপাতি ততিযমগ্গেন সমূহতত্তা যস্স চিত্তে কোপা ন সন্তি. যস্মা পন ভৰোতি সম্পত্তি, ৰিভৰোতি ৰিপত্তি; তথা ভৰোতি ৰুড্ঢি, ৰিভৰোতি হানি; ভৰোতি সস্সতং, ৰিভৰোতি উচ্ছেদো; ভৰোতি পুঞ্ঞং, ৰিভৰোতি পাপং; ৰিভৰোতি চ অভৰোতি চ অত্থতো একমেৰ, তস্মা ইতিভৰাভৰতঞ্চ ৰীতিৰত্তোতি এত্থ যা এসা সম্পত্তিৰিপত্তিৰুড্ঢিহানিসস্সতুচ্ছেদপুঞ্ঞপাপৰসেন ¶ ইতি অনেকপ্পকারা ভৰাভৰতা ৰুচ্চতি; চতূহিপি মগ্গেহি যথাসম্ভৰং তেন তেন নযেন তং ইতিভৰাভৰতঞ্চ ৰীতিৰত্তোতি এৰমত্থো দট্ঠব্বো. নানুভৰন্তীতি ন সম্পাপুণন্তি; তস্স দস্সনং দেৰানম্পি দুল্লভন্তি অধিপ্পাযো.
৩৩৩. অহিমেখলিকাতি অহিং কটিযং বন্ধিত্ৰা. উচ্ছঙ্গেতি অঙ্কে.
৩৩৪. সম্মন্নতীতি ¶ সম্মানেতি. যং তুমো করিস্সতীতি যং সো করিস্সতি.
ছসক্যপব্বজ্জাকথা নিট্ঠিতা.
পকাসনীযকম্মাদিকথা
৩৩৬. খেল়াসকস্সাতি এত্থ মিচ্ছাজীৰেন উপ্পন্নপচ্চযা অরিযেহি ৰন্তব্বা খেল়সদিসা, তথারূপে পচ্চযে অযং অজ্ঝোহরতীতি কত্ৰা খেল়াসকোতি ভগৰতা ৰুত্তো.
৩৪০. পত্থদ্ধেন কাযেনাতি পোত্থকরূপসদিসেন নিচ্চলেন কাযেন.
৩৪২. মযং খো ভণে রাজঞাতকা নামাতি রাজা অম্হে জানাতীতি রাজঞাতকস্স ভাৰেন অত্তানং উক্কংসন্তো আহ. পহট্ঠকণ্ণৰালোতি বন্ধনে নিচ্চলে কত্ৰা.
দুক্খঞ্হি কুঞ্জর নাগমাসদোতি ভো কুঞ্জর বুদ্ধনাগং আসাদনং ৰধকচিত্তেন উপগমনং নাম দুক্খং. নাগহতস্সাতি বুদ্ধনাগং ঘাতকস্স.
পটিকুটিযোৰ ওসক্কীতি তথাগতাভিমুখোযেৰ পিট্ঠিমেহি পাদেহি অৰসক্কি. অলক্খিকোতি এত্থ ন লক্খেতীতি অলক্খিকো; ন জানাতীতি অত্থো ¶ , অহং পাপকম্মং করোমীতি ন জানাতি. ন লক্খিতব্বোতি ৰা অলক্খিকো; ন পস্সিতব্বোতি অত্থো.
৩৪৩. তিকভোজনন্তি এত্থ তীহি জনেহি ভুঞ্জিতব্বভোজনং. তং পঞ্ঞাপেস্সামীতি তং অনুজানিস্সামি ¶ . গণভোজনে পন যথাধম্মো কারেতব্বোতি. পঞ্চৰত্থুযাচনকথা সঙ্ঘাদিসেসৰণ্ণনাযং ৰুত্তা. কপ্পন্তি আযুকপ্পং. ব্রহ্মং পুঞ্ঞন্তি সেট্ঠং পুঞ্ঞং. কপ্পং সগ্গম্হীতি আযুকপ্পমেৰ.
পকাসনীযকম্মাদিকথা নিট্ঠিতা.
সঙ্ঘভেদককথা
৩৪৪. অথ খো দেৰদত্তো সঙ্ঘং ভিন্দিত্ৰাতি সো কির এৰং সলাকং গাহেত্ৰা তত্থেৰ আৰেণিকং উপোসথং কত্ৰা গতো, তেনেতং ৰুত্তং.
৩৪৫. পিট্ঠি ¶ মে আগিলাযতীতি চিরনিসজ্জায ৰেদনাভিভূতা বাধতি. তমহং আযমিস্সামীতি তং অহং পসারেস্সামি. আদেসনাপাটিহারিযানুসাসনী নাম ‘‘এৰম্পি তে মনো, তথাপি তে মনো’’তি এৰং পরস্স চিত্তং জানিত্ৰা তদনুরূপা ধম্মদেসনা.
৩৪৬. মমানুকুব্বন্তি মমানুকিরিযং কুরুমানো. কপণোতি দুক্খিতো. মহাৰরাহস্সাতি মহানাগস্স. মহিং ৰিকুব্বতোতি পথৰিং পদালেন্তস্স. ভিসং ঘসমানস্সাতি ভিসং খাদন্তস্স. নদীসু জগ্গতোতি এত্থ সো কির হত্থিনাগো সাযন্হসমযং তং নদিনামকং পোক্খরণিং ওগাহেত্ৰা কিলন্তো সব্বরত্তিং ৰীতিনামেসি, জালিকং করোতি, তেন ৰুত্তং ‘‘নদীসু জগ্গতো’’তি.
৩৪৭. সুতাতি সোতা. অসন্দিদ্ধো চ অক্খাতীতি নিস্সন্দেহো হুত্ৰা অক্খাতি অনুসন্ধিৰসেন যোজেত্ৰা যোজেত্ৰা.
৩৫০. অপাযে নিব্বত্তিস্সতীতি আপাযিকো. এৰং নেরযিকো. কপ্পং ঠস্সতীতি কপ্পট্ঠো. ইদানি বুদ্ধসহস্সেনাপি তিকিচ্ছিতুং ন সক্কাতি অতেকিচ্ছো.
মা জাতু কোচি লোকস্মিন্তি মা কদাচিপি কোচি সত্তো লোকস্মিং. উদপজ্জথাতি উপপজ্জথ ¶ . জলংৰ যসসা অট্ঠাতি যসসা জলন্তো ৰিয ঠিতো. দেৰদত্তোতি মে সুতন্তি ‘‘ঈদিসো দেৰদত্তো’’তি ভগৰতা সুতম্পি অত্থি, তদেৰ গহেত্ৰা ইদং ৰুত্তং. সো পমাদমনুচিণ্ণোতি এত্থ পমাদং অনুচিনাতীতি অনুচিণ্ণো, পমাদো ¶ অপ্পহীনোতি অত্থো. আসজ্জ নন্তি পাপকেন চিত্তেন পত্ৰা, ৰিসোসেত্ৰাতি ৰা অত্থো. অৰীচিনিরযং পত্তোতি ইদং পন আসীসাযং অতীতৰচনং. ভেস্মাতি ভযানকো.
সঙ্ঘভেদককথা নিট্ঠিতা.
উপালিপঞ্হাকথা
৩৫১. একতো উপালি একোতি ধম্মৰাদিপক্খে একো. একতো দ্ৰেতি অধম্মৰাদিপক্খে দ্ৰে. চতুত্থো অনুস্সাৰেতীতি সঙ্ঘং ভিন্দিস্সামীতি অধম্মৰাদিচতুত্থো ¶ হুত্ৰা অনুস্সাৰেতি; অনুনযন্তো সাৰেতি ‘‘ন তুম্হাকংযেৰ নরকভযং অত্থি, অম্হাকম্পি অত্থি, ন অম্হাকং অৰীচিমগ্গো পিহিতো, ন মযং অকুসলা ন ভাযাম. যদি হি অযং অধম্মো অৰিনযো অসত্থুসাসনং ৰা ভৰেয্য, ন মযং গণ্হেয্যামা’’তিআদিনা নযেন ‘‘অধম্মং ধম্মো’’তি এৰং অট্ঠারস ভেদকরৰত্থূনি বোধেতীতি অত্থো. সলাকং গাহেতীতি এৰং অনুস্সাৰেত্ৰা পন ‘‘ইদং গণ্হথ, ইদং রোচেথা’’তি ৰদন্তো সলাকং গাহেতি.
একতো উপালি দ্ৰে হোন্তীতিআদীসুপি এসেৰ নযো. এৰং খো উপালি সঙ্ঘরাজি চেৰ হোতি সঙ্ঘভেদো চাতি এৰং হোতি; ন পন এত্তাৰতা সঙ্ঘো ভিন্নো হোতি.
ভিক্খু খো উপালি পকতত্তো সমানসংৰাসকো সমানসীমাযং ঠিতো সঙ্ঘং ভিন্দতীতি এত্থ সিযা এৰং ‘‘দেৰদত্তো কথং পকতত্তো’’তি. কথং তাৰ ন পকতত্তো, রঞ্ঞো ঘাতাপিতত্তা রুহিরুপ্পাদস্স চ কতত্তাতি? তত্থ ৰদাম – আণত্তিযা তাৰ ৰিরদ্ধত্তা রঞ্ঞো ঘাতাপনং নত্থি. ‘‘তেন হি ত্ৰং, কুমার, পিতরং হন্ত্ৰা রাজা হোহি, অহং ভগৰন্তং হন্ত্ৰা বুদ্ধো ভৰিস্সামী’’তি এৰঞ্হি তস্স আণত্তি. কুমারো পন রাজা হুত্ৰা পচ্ছা পিতরং মারেসি; এৰং তাৰ আণত্তিযা ৰিরদ্ধত্তা রঞ্ঞো ঘাতাপনং নত্থি. রুহিরুপ্পাদে পন কতমত্তেযেৰ রুহিরুপ্পাদপচ্চযা ¶ ভগৰতা অভব্বতা ন ৰুত্তা, ন চ সক্কা ভগৰতো ৰচনং ৰিনাযেৰ তস্স অভব্বতা আরোপেতুং.
‘‘রুহিরুপ্পাদকো, ভিক্খৰে, অনুপসম্পন্নো ন উপসম্পাদেতব্বো, উপসম্পন্নো নাসেতব্বো’’তি –
ইদং পন ভগৰতা ¶ সঙ্ঘভেদতো পচ্ছা ৰুত্তং, তস্মা পকতত্তেনেৰ তেন সঙ্ঘো ভিন্নোতি.
অধম্মং ধম্মোতি দীপেন্তীতিআদীসু অট্ঠারসসু ভেদকরৰত্থূসু সুত্তন্তপরিযাযেন তাৰ দস কুসলকম্মপথা ধম্মো, দস অকুসলকম্মপথা অধম্মো. তথা চত্তারো সতিপট্ঠানা, চত্তারো সম্মপ্পধানা, চত্তারো ইদ্ধিপাদা, পঞ্চিন্দ্রিযানি, পঞ্চ বলানি, সত্ত বোজ্ঝঙ্গা, অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গোতি সত্ততিংস বোধিপক্খিযধম্মা ধম্মো নাম; তযো সতিপট্ঠানা ¶ , তযো সম্মপ্পধানা, তযো ইদ্ধিপাদা, ছ ইন্দ্রিযানি, ছ বলানি, অট্ঠ বোজ্ঝঙ্গা, নৰঙ্গিকো মগ্গোতি চ চত্তারো উপাদানা, পঞ্চ নীৰরণা, সত্ত অনুসযা, অট্ঠ মিচ্ছত্তাতি চ অযং অধম্মো.
তত্থ যংকিঞ্চি একং অধম্মকোট্ঠাসং গহেত্ৰা ‘‘ইমং অধম্মং ধম্মোতি করিস্সাম; এৰং অম্হাকং আচরিযকুলং নিস্সায নিয্যানিকং ভৰিস্সতি, মযঞ্চ লোকে পাকটা ভৰিস্সামা’’তি তং অধম্মং ‘‘ধম্মো অয’’ন্তি কথযন্তা অধম্মং ধম্মোতি দীপেন্তি নাম. তথেৰ ধম্মকোট্ঠাসেসু চ একং গহেত্ৰা অযং অধম্মোতি কথেন্তা ধম্মং অধম্মোতি দীপেন্তি নাম. ৰিনযপরিযাযেন পন ভূতেন ৰত্থুনা চোদেত্ৰা সারেত্ৰা যথাপটিঞ্ঞায কাতব্বং কম্মং ধম্মো নাম, অভূতেন ৰত্থুনা অচোদেত্ৰা অসারেত্ৰা অপটিঞ্ঞায কাতব্বং কম্মং অধম্মো নাম.
সুত্তন্তপরিযাযেন রাগৰিনযো দোসৰিনযো মোহৰিনযো সংৰরো পহানং পটিসঙ্খাতি অযং ৰিনযো নাম, রাগাদীনং অৰিনযো অসংৰরো অপ্পহানং অপ্পটিসঙ্খাতি অযং অৰিনযো নাম. ৰিনযপরিযাযেন ৰত্থুসম্পত্তি ঞত্তিসম্পত্তি অনুস্সাৰনসম্পত্তি সীমাসম্পত্তি পরিসাসম্পত্তীতি অযং ৰিনযো নাম, ৰত্থুৰিপত্তি…পে… পরিসাৰিপত্তীতি অযং অৰিনযো নাম.
সুত্তন্তপরিযাযেন চত্তারো সতিপট্ঠানা… অট্ঠঙ্গিকো মগ্গোতি ¶ ইদং ভাসিতং লপিতং তথাগতেন ¶ ; তযো সতিপট্ঠানা, তযো সম্মপ্পধানা, তযো ইদ্ধিপাদা, ছ ইন্দ্রিযানি, ছ বলানি, অট্ঠ বোজ্ঝঙ্গা, নৰঙ্গিকো মগ্গোতি ইদং অভাসিতং অলপিতং তথাগতেন. ৰিনযপরিযাযেন চত্তারো পারাজিকা, তেরস সঙ্ঘাদিসেসা, দ্ৰে অনিযতা, তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযাতি ইদং ভাসিতং লপিতং তথাগতেন; তযো পারাজিকা, চুদ্দস সঙ্ঘাদিসেসা, তযো অনিযতা, একত্তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযাতি ইদং অভাসিতং অলপিতং তথাগতেন.
সুত্তন্তপরিযাযেন দেৰসিকং ফলসমাপত্তিসমাপজ্জনং, মহাকরুণাসমাপত্তিসমাপজ্জনং, বুদ্ধচক্খুনা লোকৰোলোকনং, অট্ঠুপ্পত্তিৰসেন সুত্তন্তদেসনা, জাতককথাতি ইদং আচিণ্ণং; ন দেৰসিকং ফলসমাপত্তিসমাপজ্জনং…পে… ন জাতককথাতি ইদং অনাচিণ্ণং. ৰিনযপরিযাযেন নিমন্তিতস্স ¶ ৰস্সাৰাসং ৰসিত্ৰা অপলোকেত্ৰা চারিযপক্কমনং, পৰারেত্ৰা চারিযপক্কমনং, আগন্তুকেহি সদ্ধিং পঠমং পটিসন্থারকরণন্তি ইদং আচিণ্ণং; তস্সেৰ আচিণ্ণস্স অকরণং অনাচিণ্ণং নাম.
সুত্তন্তপরিযাযেন চত্তারো সতিপট্ঠানা…পে… অট্ঠঙ্গিকো মগ্গোতি ইদং পঞ্ঞত্তং নাম; তযো সতিপট্ঠানা…পে… নৰঙ্গিকো মগ্গোতি ইদং অপঞ্ঞত্তং নাম. ৰিনযপরিযাযেন চত্তারো পারাজিকা…পে… তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযাতি ইদং পঞ্ঞত্তং নাম; তযো পারাজিকা…পে… একত্তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযাতি ইদং অপঞ্ঞত্তং নাম.
‘‘অনাপত্তি অজানন্তস্স, অথেয্যচিত্তস্স, ন মরণাধিপ্পাযস্স, অনুল্লপনাধিপ্পাযস্স, ন মোচনাধিপ্পাযস্সা’’তি তত্থ তত্থ ৰুত্তা অনাপত্তি অনাপত্তি নাম. ‘‘জানন্তস্স, থেয্যচিত্তস্সা’’তিআদিনা নযেন ৰুত্তা আপত্তি আপত্তি নাম. পঞ্চাপত্তিক্খন্ধা লহুকাপত্তি নাম, দ্ৰে আপত্তিক্খন্ধা গরুকাপত্তি নাম. ছ আপত্তিক্খন্ধা সাৰসেসাপত্তি নাম, একো পারাজিকাপত্তিক্খন্ধো অনৰসেসাপত্তি নাম. দ্ৰে আপত্তিক্খন্ধা দুট্ঠুল্লাপত্তি নাম, পঞ্চাপত্তিক্খন্ধা অদুট্ঠুল্লাপত্তি নাম.
পুরিমনযেনেৰ পনেত্থ ৰুত্তপ্পকারং ধম্মং ‘‘অধম্মো অয’’ন্তি কথযন্তা ¶ ‘‘ধম্মং অধম্মো’’তি দীপেন্তি নাম. অৰিনযং ‘‘ৰিনযো অয’’ন্তি…পে… অদুট্ঠুল্লাপত্তিং ‘‘দুট্ঠুল্লাপত্তি অয’’ন্তি কথযন্তা ‘‘অদুট্ঠুল্লাপত্তিং দুট্ঠুল্লাপত্তী’’তি দীপেন্তি নাম. এৰং ¶ ‘‘অধম্মং ধম্মো’’তি ৰা…পে… ‘‘অদুট্ঠুল্লাপত্তিং দুট্ঠুল্লাপত্তী’’তি ৰা দীপেত্ৰা পক্খং লভিত্ৰা চতুন্নং সঙ্ঘকম্মানং অঞ্ঞতরং সঙ্ঘকম্মং একসীমাযং ৰিসুং করোন্তেহি সঙ্ঘো ভিন্নো নাম হোতি. তেন ৰুত্তং – ‘‘তে ইমেহি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি অপকস্সন্তী’’তিআদি.
তত্থ অপকস্সন্তীতি পরিসং আকড্ঢন্তি, ৰিজটেন্তি, একমন্তং উস্সারেন্তি চ. অৰপকাসন্তীতি অতি ৰিয পকাসেন্তি যথা ৰিসংসট্ঠাৰ হোন্তি, এৰং করোন্তি. আৰেনিন্তি ৰিসুং. এত্তাৰতা খো উপালি সঙ্ঘো ভিন্নো হোতীতি এৰং অট্ঠারসসু ভেদকরৰত্থূসু যংকিঞ্চি একম্পি ৰত্থুং দীপেত্ৰা তেন তেন কারণেন ‘‘ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’’তি সঞ্ঞাপেত্ৰা সলাকং গাহাপেত্ৰা ৰিসুং সঙ্ঘকম্মে কতে সঙ্ঘো ভিন্নো হোতি. পরিৰারে ¶ পন ‘‘পঞ্চহি উপালি আকারেহি সঙ্ঘো ভিজ্জতী’’তিআদি ৰুত্তং, তস্স ইমিনা ইধ ৰুত্তেন সঙ্ঘভেদলক্খণেন অত্থতো নানাকরণং নত্থি. তং পনস্স নানাকরণাভাৰং তত্থেৰ পকাসযিস্সাম. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
উপালিপঞ্হাকথা নিট্ঠিতা.
সঙ্ঘভেদকক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. ৰত্তক্খন্ধকং
আগন্তুকৰত্তকথা
৩৫৭. ৰত্তক্খন্ধকে ¶ ¶ ইদানি আরামং পৰিসিস্সামীতি ইমিনা উপচারসীমসমীপং দস্সেতি; তস্মা উপচারসীমং পত্ৰা উপাহনাওমুঞ্চনাদি সব্বং কাতব্বং. গহেত্ৰাতি উপাহনদণ্ডকেন ¶ গহেত্ৰা. পটিক্কমন্তীতি সন্নিপতন্তি. ৰিস্সজ্জেতব্বন্তি পত্থরিতব্বং. গোচরো পুচ্ছিতব্বোতি ‘‘গোচরগামো আসন্নে উদাহু দূরে, কালস্সেৰ পিণ্ডায চরিতব্বং উদাহু দিৰা’’তি এৰং ভিক্খাচারো পুচ্ছিতব্বো. অগোচরো নাম মিচ্ছাদিট্ঠিকানং ৰা গামো পরিচ্ছিন্নভিক্খো ৰা গামো; যত্থ একস্স ৰা দ্ৰিন্নং ৰা ভিক্খা দিয্যতি, সোপি পুচ্ছিতব্বো. পানীযং পুচ্ছিতব্বন্তি ‘‘কিং ইমিস্সা পোক্খরণিযা পানীযংযেৰ পিৰন্তি, নহানাদিপরিভোগম্পি করোন্তী’’তি এৰং পানীযঞ্চেৰ পরিভোজনীযঞ্চ পুচ্ছিতব্বং. কেসুচি ঠানেসু ৰাল়মিগা ৰা অমনুস্সা ৰা হোন্তি, তস্মা ‘‘কং কালং পৰিসিতব্বং, কং কালং নিক্খমিতব্ব’’ন্তি পুচ্ছিতব্বং.
বহি ঠিতেনাতি বহি নিক্খমন্তস্স অহিনো ৰা অমনুস্সস্স ৰা মগ্গং দত্ৰা ঠিতেন নিল্লোকেতব্বো. সচে উস্সহতি সোধেতব্বোতি যদি সক্কোতি, সব্বো ৰিহারো সোধেতব্বো. অসক্কোন্তেন অত্তনো ৰসনোকাসো জগ্গিতব্বো. সব্বং সোধেতুং সক্কোন্তস্স পন দস্সিতে ৰিহারসোধনৰত্তে ৰিনিচ্ছযো মহাখন্ধকে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো.
আগন্তুকৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
আৰাসিকৰত্তকথা
৩৫৯. আৰাসিকৰত্তে ¶ – আসনং পঞ্ঞপেতব্বন্তি এৰমাদি সব্বং ৰুড্ঢতরে আগতে চীৰরকম্মং ৰা নৰকম্মং ৰা ঠপেত্ৰাপি কাতব্বং. চেতিযঙ্গণং সম্মজ্জন্তেন সম্মজ্জনিং নিক্খিপিত্ৰা তস্স ৰত্তং কাতুং আরভিতব্বং. পণ্ডিতো হি ¶ আগন্তুকো ‘‘সম্মজ্জাহি তাৰ চেতিযঙ্গণ’’ন্তি ৰক্খতি. গিলানভেসজ্জং করোন্তেন পন সচে নাতিআতুরো গিলানো হোতি, ভেসজ্জং অকত্ৰা ৰত্তমেৰ কাতব্বং. মহাগিলানস্স পন ভেসজ্জমেৰ কাতব্বং. পণ্ডিতো হি আগন্তুকো ‘‘করোহি তাৰ ভেসজ্জ’’ন্তি ৰক্খতি. পানীযেন পুচ্ছন্তেন সচে সকিং আনীতং পানীযং সব্বং পিৰতি ¶ , ‘‘পুন আনেমী’’তি পুচ্ছিতব্বোযেৰ. অপিচ বীজনেনপি বীজিতব্বো, বীজন্তেন সকিং পাদপিট্ঠিযং বীজিত্ৰা সকিং মজ্ঝে সকিং সীসে বীজিতব্বং, ‘‘অলং হোতূ’’তি ৰুত্তেন ততো মন্দতরং বীজিতব্বং. পুন ‘‘অল’’ন্তি ৰুত্তেন ততো মন্দতরং বীজিতব্বং. ততিযৰারং ৰুত্তেন বীজনী ঠপেতব্বা. পাদাপিস্স ধোৰিতব্বা, ধোৰিত্ৰা সচে অত্তনো তেলং অত্থি, তেন মক্খেতব্বা. নো চে অত্থি, তস্স সন্তকেন মক্খেতব্বা. উপাহনাপুঞ্ছনং পন অত্তনো রুচিৰসেন কাতব্বং. তেনেৰ হেত্থ ‘‘সচে উস্সহতী’’তি ৰুত্তং. তস্মা উপাহনা অপুঞ্ছন্তস্সাপি অনাপত্তি. ‘‘কত্থ ময্হং সেনাসনং পাপুণাতী’’তি পুচ্ছিতেন সেনাসনং পঞ্ঞপেতব্বং, ‘‘এতং তুম্হাকং সেনাসনং পাপুণাতী’’তি এৰং আচিক্খিতব্বন্তি অত্থো. পপ্ফোটেত্ৰা হি পত্থরিতুং পন ৰট্টতিযেৰ.
নৰকস্স ৰত্তে – পানীযং আচিক্খিতব্বন্তি ‘‘এতং পানীযং গহেত্ৰা পিৰাহী’’তি আচিক্খিতব্বং. পরিভোজনীযেপি এসেৰ নযো. সেসং পুরিমসদিসমেৰ. মহাআৰাসেপি অত্তনো সন্তিকং সম্পত্তস্স আগন্তুকস্স ৰত্তং অকাতুং ন লভতি.
আৰাসিকৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
গমিকৰত্তকথা
৩৬০. গমিকৰত্তেসু দারুভণ্ডন্তি সেনাসনক্খন্ধকে ৰুত্তং মঞ্চপীঠাদি. মত্তিকাভণ্ডম্পি রজনভাজনাদি সব্বং তত্থ ৰুত্তপ্পভেদমেৰ. তং সব্বং অগ্গিসালায ৰা অঞ্ঞতরস্মিং ৰা গুত্তট্ঠানে ¶ পটিসামেত্ৰা গন্তব্বং. অনোৰস্সকে পব্ভারেপি ঠপেতুং ৰট্টতি. সেনাসনং আপুচ্ছিতব্বন্তি এত্থ যং পাসাণপিট্ঠিযং ৰা পাসাণত্থম্ভেসু ৰা কতসেনাসনং, যত্থ উপচিকা নারোহন্তি, তং অনাপুচ্ছন্তস্সাপি অনাপত্তি. চতূসু পাসাণকেসূতিআদি উপচিকানং উপ্পত্তিট্ঠানে পণ্ণসালাদিসেনাসনে কত্তব্বাকারদস্সনত্থং ৰুত্তং. অপ্পেৰ নাম অঙ্গানিপি সেসেয্যুন্তি অযং অজ্ঝোকাসে ঠপিতম্হি আনিসংসো. ওৰস্সকগেহে পন তিণেসু চ ¶ মত্তিকাপিণ্ডেসু চ উপরি পতন্তেসু মঞ্চপীঠানং অঙ্গানিপি ৰিনস্সন্তি.
গমিকৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
অনুমোদনৰত্তকথা
৩৬২. অনুমোদনৰত্থুস্মিং ¶ ইদ্ধং অহোসীতি সম্পন্নং অহোসি. চতূহি পঞ্চহীতি সঙ্ঘত্থেরেন অনুমোদনত্থায নিসিন্নে হেট্ঠা পটিপাটিযা চতূহি নিসীদিতব্বং. অনুথেরে নিসিন্নে মহাথেরেন চ হেট্ঠা চ তীহি নিসীদিতব্বং. পঞ্চমে নিসিন্নে উপরি চতূহি নিসীদিতব্বং. সঙ্ঘত্থেরেন হেট্ঠা দহরভিক্খুস্মিং অজ্ঝিট্ঠেপি সঙ্ঘত্থেরতো পট্ঠায চতূহি নিসীদিতব্বমেৰ. সচে পন অনুমোদকো ভিক্খু ‘‘গচ্ছথ ভন্তে, আগমেতব্বকিচ্চং নত্থী’’তি ৰদতি, গন্তুং ৰট্টতি. মহাথেরেন ‘‘গচ্ছাম আৰুসো’’তি ৰুত্তে ‘‘গচ্ছথা’’তি ৰদতি, এৰম্পি ৰট্টতি. ‘‘বহিগামে আগমেস্সামা’’তি আভোগং কত্ৰাপি বহিগামং গন্ত্ৰা অত্তনো নিস্সিতকে ‘‘তুম্হে তস্স আগমনং আগমেথা’’তি ৰত্ৰাপি গন্তুং ৰট্টতিযেৰ. সচে পন মনুস্সা অত্তনো রুচিকেন একেন অনুমোদনং কারেন্তি, নেৰ তস্স অনুমোদতো আপত্তি, ন মহাথেরস্স ভারো হোতি. উপনিসিন্নকথাযমেৰ হি মনুস্সেসু কথাপেন্তেসু মহাথেরো আপুচ্ছিতব্বো, মহাথেরেন চ অনুমোদনায অজ্ঝিট্ঠোৰ আগমেতব্বোতি ইদমেত্থ লক্খণং. ৰচ্চিতোতি সঞ্জাতৰচ্চো; ৰচ্চপীল়িতোতি অধিপ্পাযো.
অনুমোদনৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
ভত্তগ্গৰত্তকথা
৩৬৪. ভত্তগ্গৰত্তে ¶ ‘‘অন্তোগামো ৰা হোতু ৰিহারো ৰা, মনুস্সানং পরিৰেসনট্ঠানং গচ্ছন্তেন চীৰরং পারুপিত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধনমেৰ ৰট্টতী’’তি অট্ঠকথাসু ৰুত্তং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জাতি থেরে ভিক্খূ অতিঅল্লীযিত্ৰা ন নিসীদিতব্বং. সচে মহাথেরস্স নিসিন্নাসনেন সমকং আসনং হোতি, বহূসু আসনেসু সতি একং দ্ৰে আসনানি ঠপেত্ৰা নিসীদিতব্বং. ভিক্খূ গণেত্ৰা পঞ্ঞত্তাসনেসু অনিসীদিত্ৰা মহাথেরেন নিসীদাতি ৰুত্তেন নিসীদিতব্বং. নো চে মহাথেরো ৰদতি, ‘‘ইদং, ভন্তে, আসনং উচ্চ’’ন্তি ৰত্তব্বং. ‘‘নিসীদা’’তি ¶ ৰুত্তে নিসীদিতব্বং. সচে পন এৰং আপুচ্ছিতেপি ন ৰদতি, নিসীদন্তস্স অনাপত্তি; মহাথেরস্সেৰ আপত্তি. নৰকো হি এৰরূপে আসনে অনাপুচ্ছা নিসীদন্তো আপজ্জতি, থেরো আপুচ্ছিতে অননুজানন্তো. ন সঙ্ঘাটিং ওত্থরিত্ৰাতি ন সঙ্ঘাটিং অৰত্থরিত্ৰা নিসীদিতব্বং.
উভোহি ¶ হত্থেহীতি পত্তধোৰনউদকং সন্ধায ৰুত্তং. দক্খিণোদকং পন পুরতো আধারকে পত্তং ঠপেত্ৰা গহেতব্বং. সাধুকন্তি উদকসদ্দং অকরোন্তেন.
সূপস্স ওকাসোতি যথা সূপস্স ওকাসো হোতি; এৰং মত্তায ওদনো গণ্হিতব্বোতি অত্থো. সমকং সম্পাদেহীতি ইদং ন কেৰলং সপ্পিআদীসুযেৰ ওদনেপি ৰত্তব্বং. সপ্পিআদীসু পন যং অপ্পং হোতি একস্স ৰা দ্ৰিন্নং ৰা অনুরূপকং, তং সব্বেসং সমকং সম্পাদেহীতি ৰুত্তে মনুস্সানং ৰিহসা হোতি, তস্মা তাদিসং সকিং ৰা দ্ৰিক্খত্তুং ৰা গহেত্ৰা সেসং ন গহেতব্বং.
ন তাৰ থেরেন ভুঞ্জিতব্বন্তি ইদং যং পরিচ্ছিন্নভিক্খুকং ভত্তগ্গং, যত্থ মনুস্সা সব্বেসং পাপেত্ৰা দাতুকামা হোন্তি, তং সন্ধায ৰুত্তং. যং পন মহাভত্তগ্গং হোতি, যত্থ একস্মিং পদেসে ভুঞ্জন্তি, একস্মিং পদেসে উদকং দিয্যতি, তত্থ যথাসুখং ভুঞ্জিতব্বং.
ন তাৰ উদকন্তি ইদং হত্থধোৰনউদকং সন্ধায ৰুত্তং. অন্তরা পিপাসিতেন পন গলে ৰিলগ্গামিসেন ৰা পানীযং পিৰিত্ৰা হত্থা ন ধোৰিতব্বা. সচে মনুস্সা ‘‘ধোৰথ ভন্তে পত্তঞ্চ হত্থে চা’’তি ৰদন্তি, ভিক্খূ ৰা ‘‘তুম্হে উদকং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, ৰট্টতি.
নিৰত্তন্তেনাতি ¶ ভত্তগ্গতো উট্ঠায নিৰত্তন্তেন সঙ্ঘেন এৰং নিৰত্তিতব্বন্তি দস্সেতি. কথং? ‘‘নৰকেহী’’তি সব্বং দট্ঠব্বং. সম্বাধেসু হি ঘরেসু মহাথেরানং নিক্খমনোকাসো ন হোতি, তস্মা এৰং ৰুত্তং. এৰং নিৰত্তন্তেহি পন নৰকেহি গেহদ্ৰারে ঠত্ৰা থেরেসু নিক্খন্তেসু পটিপাটিযা গন্তব্বং. সচে পন মহাথেরা ধুরে নিসিন্না হোন্তি, নৰকা অন্তোগেহে ¶ , থেরাসনতো পট্ঠায পটিপাটিযা এৰ নিক্খমিতব্বং. কাযেন কাযং অঘট্টেন্তেন যথা অন্তরেন মনুস্সা গন্তুং সক্কোন্তি, এৰং ৰিরল়ায পটিপাটিযা গন্তব্বং.
ভত্তগ্গৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
পিণ্ডচারিকৰত্তকথা
৩৬৬. পিণ্ডচারিকৰত্তে – কম্মং ৰা নিক্খিপতীতি কপ্পাসং ৰা সুপ্পং ৰা মুসলং ৰা যং গহেত্ৰা কম্মং করোন্তি, ঠিতা ৰা নিসিন্না ৰা হোন্তি, তং নিক্খিপতি ¶ . ন চ ভিক্খাদাযিকাযাতি ইত্থী ৰা হোতু পুরিসো ৰা, ভিক্খাদানসমযে মুখং ন উল্লোকেতব্বং.
পিণ্ডচারিকৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
আরঞ্ঞিকৰত্তকথা
৩৬৮. আরঞ্ঞিকৰত্তে – সেনাসনা ওতরিতব্বন্তি ৰসনট্ঠানতো নিক্খমিতব্বং.
পত্তং থৰিকায পক্খিপিত্ৰাতি এত্থ সচে বহিগামে উদকং নত্থি, অন্তোগামেযেৰ ভত্তকিচ্চং কত্ৰা অথ বহিগামে অত্থি, বহিগামে ভত্তকিচ্চং কত্ৰা পত্তো ধোৰিত্ৰা ৰোদকো কত্ৰা থৰিকায পক্খিপিতব্বো.
পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বন্তি সচে ভাজনানি নপ্পহোন্তি, পানীযমেৰ পরিভোজনীযম্পি কত্ৰা উপট্ঠাপেতব্বং. ভাজনং অলভন্তেন ৰেল়ুনাল়িকাযপি উপট্ঠাপেতব্বং. তম্পি অলভন্তস্স যথা সমীপে উদকআৰাটো হোতি, এৰং কাতব্বং. অরণিসহিতে সতি অগ্গিং অকাতুম্পি ৰট্টতি ¶ . যথা চ আরঞ্ঞিকস্স, এৰং কন্তারপ্পটিপন্নস্সাপি অরণিসহিতং ইচ্ছিতব্বং. গণৰাসিনো পন তেন ৰিনাপি ৰট্টতি. নক্খত্তানেৰ নক্খত্তপদানি.
আরঞ্ঞিকৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
সেনাসনৰত্তকথা
৩৬৯. সেনাসনৰত্তে – দ্ৰারং নাম যস্মা মহাৰল়ঞ্জং, তস্মা তত্থ আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি, সেসানি পন উদ্দেসদানাদীনি আপুচ্ছিত্ৰাৰ কাতব্বানি. দেৰসিকম্পি আপুচ্ছিতুং ৰট্টতি. অথাপি ‘‘ভন্তে আপুচ্ছিতমেৰ হোতূ’’তি ৰুত্তে ৰুড্ঢতরো ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, সযমেৰ ৰা ‘‘ত্ৰং যথাসুখং ৰিহরাহী’’তি ৰদতি; এৰম্পি ৰট্টতি. সভাগস্স ৰিস্সাসেনাপি ৰট্টতিযেৰ. যেন ৰুড্ঢো তেন পরিৰত্তিতব্বন্তি ৰুড্ঢাভিমুখেন পরিৰত্তিতব্বং. ভোজনসালাদীসুপি এৰমেৰ পটিপজ্জিতব্বং.
সেনাসনৰত্তকথা নিট্ঠিতা.
জন্তাঘরৰত্তাদিকথা
৩৭১. জন্তাঘরৰত্তে ¶ – পরিভণ্ডন্তি বহিজগতি.
৩৭৩. আচমনৰত্থুস্মিং ¶ – সতি উদকেতি এত্থ সচে উদকং অত্থি, পটিচ্ছন্নট্ঠানং পন নত্থি, ভাজনেন নীহরিত্ৰা আচমিতব্বং. ভাজনে অসতি পত্তেন নীহরিতব্বং. পত্তেপি অসতি অসন্তং নাম হোতি. ‘‘ইদং অতিৰিৰটং পুরতো অঞ্ঞং উদকং ভৰিস্সতী’’তি গতস্স উদকং অলভন্তস্সেৰ ভিক্খাচারৰেলা হোতি, কট্ঠেন ৰা কেনচি ৰা পুঞ্ছিত্ৰা গন্তব্বং, ভুঞ্জিতুম্পি অনুমোদনম্পি কাতুং ৰট্টতি. আগতপটিপাটিযাতি ৰচ্চকুটিযং পস্সাৰট্ঠানে ন্হানতিত্থেতি তীসুপি আগতপটিপাটিযেৰ পমাণং.
৩৭৪. ৰচ্চকুটিৰত্তে – ন দন্তকট্ঠং খাদন্তেনাতি অযং ৰচ্চকুটিযাপি অৰচ্চকুটিযাপি ¶ সব্বত্থেৰ পটিক্খেপো. ন ফরুসেন কট্ঠেনাতি ফালিতকট্ঠেন ৰা খরেন ৰা গণ্ঠিকেন ৰা কণ্টকেন ৰা সুসিরেন ৰা পূতিনা ৰা ন অৰলেখিতব্বং. অৰলেখনকট্ঠং পন অগ্গহেত্ৰা পৰিট্ঠস্স আপত্তি নত্থি.
ন আচমনসরাৰকেতি সব্বসাধারণট্ঠানং সন্ধাযেতং ৰুত্তং. তত্র হি অঞ্ঞে অঞ্ঞে আগচ্ছন্তি, তস্মা উদকং ন সেসেতব্বং. যং পন সঙ্ঘিকেপি ৰিহারে একদেসে নিবদ্ধগমনত্থায কতং ঠানং হোতি পুগ্গলিকট্ঠানং ৰা, তস্মিং ৰট্টতি. ৰিরেচনং পিৰিত্ৰা পুনপ্পুনং পৰিসন্তস্সাপি ৰট্টতিযেৰ.
ঊহতাতি ঊহদিতা; বহি ৰচ্চমক্খিতাতি অত্থো. ধোৰিতব্বাতি উদকং আহরিত্ৰা ধোৰিতব্বা. উদকং অত্থি, ভাজনং নত্থি, অসন্তং নাম হোতি. ভাজনং অত্থি, উদকং নত্থি, এতম্পি অসন্তং. উভযে পন অসতি অসন্তমেৰ, কট্ঠেন ৰা কেনচি ৰা পুঞ্ছিত্ৰা গন্তব্বং. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
জন্তাঘরৰত্তাদিকথা নিট্ঠিতা.
ৰত্তক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. পাতিমোক্খট্ঠপনক্খন্ধকং
পাতিমোক্খুদ্দেসযাচনকথা
৩৮৩. পাতিমোক্খট্ঠপনক্খন্ধকে ¶ ¶ ¶ – (নন্দিমুখিযা রত্তিযাতি অরুণুট্ঠিতকালেপি হি নন্দিমুখা ৰিয রত্তি খাযতি. তেনাহ ‘‘নন্দিমুখিযা রত্তিযা’’তি. অন্তোপূতিন্তি অত্তচিত্তসন্তানে কিলেসপূতিভাৰেন অন্তোপূতিং. অৰস্সুতন্তি কিলেসৰস্সনৰসেন অৰস্সুতং. কসম্বুকজাতন্তি আকিণ্ণদোসতায সংকিলিট্ঠজাতং.) যাৰ বাহাগহণাপি নামাতি ‘‘অপরিসুদ্ধা আনন্দ পরিসা’’তি ৰচনং সুত্ৰাযেৰ হি তেন পক্কমিতব্বং সিযা, এৰং অপক্কমিত্ৰা যাৰ বাহাগহণাপি নাম সো মোঘপুরিসো আগমেস্সতি, অচ্ছরিযমিদন্তি দস্সেতি.
৩৮৪. ন আযতকেনেৰ পপাতোতি ন পঠমমেৰ গম্ভীরো; অনুপুব্বেন গম্ভীরোতি অত্থো. ঠিতধম্মো ৰেলং নাতিৰত্ততীতি ৰীচীনং ওসক্কনকন্দরং মরিযাদৰেলং নাতিক্কমতি. তীরং ৰাহেতীতি তীরতো অপ্পেতি; উস্সারেতীতি অত্থো. অঞ্ঞাপটিৰেধোতি অরহত্তপ্পত্তি.
৩৮৫. ছন্নমতিৰস্সতীতি আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেন্তো অঞ্ঞং নৰং আপত্তিং আপজ্জতি ইদমেতং সন্ধায ৰুত্তং. ৰিৰটং নাতিৰস্সতীতি আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ৰিৰরন্তো অঞ্ঞং নাপজ্জতি ইদমেতং সন্ধায ৰুত্তং.
পাতিমোক্খুদ্দেসযাচনকথা নিট্ঠিতা.
পাতিমোক্খসৰনারহকথা
৩৮৬. ঠপিতং ¶ হোতি পাতিমোক্খন্তি এত্থ পুরে ৰা পচ্ছা ৰা ঠপিতম্পি অট্ঠপিতং হোতি, খেত্তে ঠপিতমেৰ পন ঠপিতং নাম হোতি. তস্মা ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে সঙ্ঘো, অজ্জুপোসথো পন্নরসো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপোসথং করেয্যা’’তি এত্থ যাৰ রে-কারং ভণতি, তাৰ ঠপেতব্বং, ইদঞ্হি খেত্তং. য্য-কারে পন ৰুত্তে ঠপেন্তেন পচ্ছা ঠপিতং নাম হোতি. ‘‘সুণাতু মে’’তি অনারদ্ধেযেৰ ঠপেন্তেন পুরে ঠপিতং হোতি.
পাতিমোক্খসৰনারহকথা নিট্ঠিতা.
ধম্মিকাধম্মিকপাতিমোক্খট্ঠপনকথা
৩৮৭. অমূলিকায ¶ ¶ সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতাযাতি তেন পুগ্গলেন সা ৰিপত্তি কতা ৰা হোতু অকতা ৰা, পাতিমোক্খট্ঠপনকস্স সঞ্ঞাঅমূলিকৰসেন অমূলিকা হোতি. কতাকতাযাতি কতঞ্চ অকতঞ্চ উভযং গহেত্ৰা ৰুত্তং.
ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেতীতি কম্মং কোপেতুকামতায সঙ্ঘস্স কম্মে করীযমানে নেৰ আগচ্ছতি, ন ছন্দং দেতি, সম্মুখীভূতোৰ পটিক্কোসতি, তেন দুক্কটং আপজ্জতি. ইচ্চস্সাপি সাপত্তিকস্সেৰ পাতিমোক্খং ঠপিতং হোতি. পচ্চাদিযতীতি ‘‘পুন কাতব্বং কম্ম’’ন্তি পচ্চাদিযতি, তেন উক্কোটনকেন পাচিত্তিযং আপজ্জতি. ইচ্চস্সাপি সাপত্তিকস্সেৰ পাতিমোক্খং ঠপিতং হোতি.
ধম্মিকাধম্মিকপাতিমোক্খট্ঠপনকথা নিট্ঠিতা.
ধম্মিকপাতিমোক্খট্ঠপনকথা
৩৮৮. যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহীতি এত্থ মগ্গেনমগ্গপটিপাদনাদীসু আকারাদিসঞ্ঞা ৰেদিতব্বা. তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কাযাতি এত্থ দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চ পাল়িযং ¶ আগতমেৰ. সচে পন তেহি দিট্ঠসুতেহি পরিসঙ্কং উপ্পাদেয্য, তং সন্ধায ৰুত্তং ‘‘তায পরিসঙ্কাযা’’তি.
ধম্মিকপাতিমোক্খট্ঠপনকথা নিট্ঠিতা.
অত্তাদানঅঙ্গকথা
৩৯৮. অত্তাদানং আদাতুকামেনাতি এত্থ সাসনং সোধেতুকামো ভিক্খু যং অধিকরণং অত্তনা আদিযতি, তং অত্তাদানন্তি ৰুচ্চতি. অকালো ইমং অত্তাদানং আদাতুন্তি এত্থ রাজভযং চোরভযং দুব্ভিক্খভযং ৰস্সারত্তোতি অযং অকালো, ৰিপরীতো কালো.
অভূতং ইদং অত্তাদানন্তি অসন্তমিদং, মযা অধম্মো ৰা ধম্মোতি, ধম্মো ৰা অধম্মোতি, অৰিনযো ৰা ৰিনযোতি, ৰিনযো ৰা অৰিনযোতি, দুস্সীলো ৰা পুগ্গলো সীলৰাতি, সীলৰা ৰা দুস্সীলোতি গহিতোতি অত্থো; ৰিপরিযাযেন ভূতং ৰেদিতব্বং. অনত্থসংহিতং ইদং অত্তাদানন্তি এত্থ ¶ যং জীৰিতন্তরাযায ৰা ব্রহ্মচরিযন্তরাযায ৰা সংৰত্ততি, ইদং অনত্থসংহিতং, ৰিপরীতং অত্থসংহিতং নাম.
ন লভিস্সামি সন্দিট্ঠে সম্ভত্তে ভিক্খূতি অপ্পেকদা হি রাজভযাদীসু এৰরূপা অত্তনো পক্খস্স উপত্থম্ভকা ভিক্খূ লদ্ধুং ন সক্কা হোন্তি, তং সন্ধায ৰুত্তং ‘‘ন লভিস্সামী’’তি ¶ . অপ্পেকদা পন খেমসুভিক্খাদীসু লদ্ধুং সক্কা হোন্তি, তং সন্ধায ‘‘লভিস্সামী’’তি ৰুত্তং.
ভৰিস্সতি সঙ্ঘস্স ততোনিদানং ভণ্ডনন্তি কোসম্বকানং ৰিয ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো সঙ্ঘভেদো চ ভৰিস্সতীতি. পচ্ছাপি অৰিপ্পটিসারকরং ভৰিস্সতীতি সুভদ্দং ৰুড্ঢপব্বজিতং নিগ্গহেত্ৰা পঞ্চসতিকসঙ্গীতিং করোন্তস্স মহাকস্সপত্থেরস্সেৰ, দসৰত্থুকে অধিকরণে দসভিক্খুসহস্সানি নিগ্গহেত্ৰা সত্তসতিকসঙ্গীতিং করোন্তস্স আযস্মতো যসস্সেৰ, সট্ঠিভিক্খুসহস্সানি নিগ্গহেত্ৰা সহস্সিকসঙ্গীতিং করোন্তস্স মোগ্গলিপুত্ততিস্সত্থেরস্সেৰ চ পচ্ছা ¶ সমনুস্সরণকরণং হোতি, সাসনস্স চ ৰিগতুপক্কিলেসচন্দিমসূরিযসস্সিরিকতায সংৰত্ততি.
অত্তাদানঅঙ্গকথা নিট্ঠিতা.
চোদকেনপচ্চৰেক্খিতব্বধম্মকথা
৩৯৯. অচ্ছিদ্দেন অপ্পটিমংসেনাতিআদীসু যেন গহট্ঠপব্বজিতেসু যো কোচি পহটো ৰা হোতি, গিহীনং গণ্ডফালনাদীনি ৰেজ্জকম্মানি ৰা কতানি, তস্স কাযসমাচারো উপচিকাহি খাযিততালপণ্ণমিৰ ছিদ্দো চ পটিমাসিতুং যত্থ কত্থচি গহেত্ৰা আকড্ঢিতুং সক্কুণেয্যতায সপ্পটিমংসো চ হোতি, ৰিপরীতো অচ্ছিদ্দো অপ্পটিমংসোতি ৰেদিতব্বোতি. ৰচীসমাচারো পন মুসাৰাদওমসৰাদপেসুঞ্ঞঅমূলকানুদ্ধংসনাদীহি ছিদ্দো চ সপ্পটিমংসো চ হোতি, ৰিপরীতো অচ্ছিদ্দো অপ্পটিমংসো.
মেত্তং নু খো মে চিত্তন্তি পলিবোধে ছিন্দিত্ৰা কম্মট্ঠানভাৰনানুযোগেন অধিগতং মেত্তচিত্তং. অনাঘাতন্তি আঘাতৰিরহিতং, ৰিক্খম্ভনৰসেন ৰিহতাঘাতন্তি অত্থো. ইদং পনাৰুসো কত্থ ৰুত্তং ভগৰতাতি ইদং সিক্খাপদং কতরস্মিং নগরে ৰুত্তন্তি অত্থো.
চোদকেনপচ্চৰেক্খিতব্বধম্মকথা নিট্ঠিতা.
চোদকেনউপট্ঠাপেতব্বকথা
৪০০. কালেন ¶ ৰক্খামীতিআদীসু একো একং ওকাসং কারেত্ৰা চোদেন্তো কালেন ৰদতি নাম. সঙ্ঘমজ্ঝগণমজ্ঝসলাকগ্গযাগুঅগ্গৰিতক্কমাল়কভিক্খাচারমগ্গআসনসালাদীসু উপট্ঠাকেহি পরিৰারিতক্খণে ৰা চোদেন্তো ¶ অকালেন ৰদতি নাম. তচ্ছেন ৰদন্তো ভূতেন ৰদতি নাম. ‘‘অম্ভো মহল্লক, পরিসাৰচর, পংসুকূলিক, ধম্মকথিক, পতিরূপং তৰ ইদ’’ন্তি ৰদন্তো ফরুসেন ৰদতি নাম. কারণনিস্সিতং পন কত্ৰা ‘‘ভন্তে মহল্লকত্থ, পরিসাৰচরা, পংসুকূলিকা, ধম্মকথিকত্থ, পতিরূপং তুম্হাকং ইদ’’ন্তি ৰদন্তো সণ্হেন ¶ ৰদতি নাম. কারণনিস্সিতং কত্ৰা ৰদন্তো অত্থসংহিতেন ৰদতি নাম. মেত্তচিত্তো ৰক্খামি নো দোসন্তরোতি মেত্তচিত্তং উপট্ঠপেত্ৰা ৰক্খামি, ন দুট্ঠচিত্তো হুত্ৰা.
চোদকেনউপট্ঠাপেতব্বকথা নিট্ঠিতা.
চোদকচুদিতকপটিসংযুত্তকথা
৪০১. অজ্ঝত্তং মনসিকরিত্ৰাতি অত্তনো চিত্তে উপ্পাদেত্ৰা. কারুঞ্ঞতাতি করুণাভাৰো. ইমিনা করুণঞ্চ করুণাপুব্বভাগঞ্চ দস্সেতি. হিতেসিতাতি হিতগৰেসনতা. অনুকম্পিতাতি তেন হিতেন সংযোজনতা. দ্ৰীহিপি মেত্তঞ্চ মেত্তাপুব্বভাগঞ্চ দস্সেতি. আপত্তিৰুট্ঠানতাতি আপত্তিতো ৰুট্ঠাপেত্ৰা সুদ্ধন্তে পতিট্ঠাপনা. ৰত্থুং চোদেত্ৰা সারেত্ৰা পটিঞ্ঞং আরোপেত্ৰা যথাপটিঞ্ঞায কম্মকরণং ৰিনযপুরেক্খারতা নাম. ইমে পঞ্চ ধম্মেতি যে এতে কারুঞ্ঞতাতিআদিনা নযেন ৰুত্তা, ইমে পঞ্চ ধম্মে অজ্ঝত্তং মনসি করিত্ৰা পরো চোদেতব্বোতি.
সচ্চে চ অকুপ্পে চাতি ৰচীসচ্চে চ অকুপ্পনতায চ. চুদিতকেন হি সচ্চঞ্চ ৰত্তব্বং, কোপো চ ন কাতব্বো. নেৰ অত্তনা কুজ্ঝিতব্বো, ন পরো ঘট্টেতব্বোতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
চোদকচুদিতকপটিসংযুত্তকথা নিট্ঠিতা.
পাতিমোক্খট্ঠপনক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. ভিক্খুনিক্খন্ধকং
মহাপজাপতিগোতমীৰত্থুকথা
৪০২. ভিক্খুনিক্খন্ধকে ¶ ¶ – অলং গোতমি মা তে রুচ্চীতি কস্মা পটিক্খিপতি, ননু সব্বেসম্পি বুদ্ধানং চতস্সো পরিসা হোন্তীতি? কামং হোন্তি, কিলমেত্ৰা পন অনেকক্খত্তুং যাচিতেন অনুঞ্ঞাতং পব্বজ্জং ‘‘দুক্খেন লদ্ধা অযং অম্হেহী’’তি ¶ সম্মা পরিপালেস্সন্তীতি ভদ্দকং কত্ৰা অনুজানিতুকামো পটিক্খিপতি. অট্ঠগরুধম্মকথা মহাৰিভঙ্গেযেৰ কথিতা.
৪০৩. কুম্ভথেনকেহীতি কুম্ভে দীপং জালেত্ৰা তেন আলোকেন পরঘরে ভণ্ডং ৰিচিনিত্ৰা থেনকচোরেহি.
সেতট্ঠিকা নাম রোগজাতীতি একো পাণকো নাল়িমজ্ঝগতং কণ্ডং ৰিজ্ঝতি, যেন ৰিদ্ধত্তা নিক্খন্তম্পি সালিসীসং খীরং গহেতুং ন সক্কোতি.
মঞ্জিট্ঠিকা নাম রোগজাতীতি উচ্ছূনং অন্তোরত্তভাৰো. মহতো তল়াকস্স পটিকচ্চেৰ আল়িন্তি ইমিনা পন এতমত্থং দস্সেতি – যথা মহতো তল়াকস্স আল়িযা অবদ্ধাযপি কিঞ্চি উদকং তিট্ঠেয্য, পঠমমেৰ বদ্ধায পন যং অবদ্ধপচ্চযা ন তিট্ঠেয্য, তম্পি তিট্ঠেয্য; এৰমেৰ যে ইমে অনুপ্পন্নে ৰত্থুস্মিং পটিকচ্চেৰ অৰীতিক্কমনত্থায গরুধম্মা পঞ্ঞত্তা. তেসু অপঞ্ঞত্তেসুপি মাতুগামস্স পব্বজিতত্তা পঞ্চেৰ ৰস্সসতানি সদ্ধম্মো তিট্ঠেয্য. পটিকচ্চেৰ পঞ্ঞত্তত্তা পন অপরানিপি পঞ্চৰস্সসতানি ঠস্সতীতি এৰং পঠমং ৰুত্তং ৰস্সসহস্সমেৰ ঠস্সতীতি. ৰস্সসহস্সন্তি চেতং পটিসম্ভিদাপভেদপ্পত্তখীণাসৰৰসেনেৰ ৰুত্তং. ততো পন উত্তরিম্পি ¶ সুক্খৰিপস্সকখীণাসৰৰসেন ৰস্সসহস্সং, অনাগামিৰসেন ৰস্সসহস্সং, সকদাগামিৰসেন ৰস্সসহস্সং, সোতাপন্নৰসেন ৰস্সসহস্সন্তি এৰং পঞ্চৰস্সসহস্সানি পটিৰেধসদ্ধম্মো ঠস্সতি. পরিযত্তিধম্মোপি তানিযেৰ. ন হি পরিযত্তিযা অসতি পটিৰেধো ¶ অত্থি, নাপি পরিযত্তিযা সতি পটিৰেধো ন হোতি; লিঙ্গং পন পরিযত্তিযা অন্তরহিতাযপি চিরং পৰত্তিস্সতীতি.
মহাপজাপতিগোতমীৰত্থুকথা নিট্ঠিতা.
ভিক্খুনীউপসম্পদানুজাননকথা
৪০৪. অনুজানামি ভিক্খৰে ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতুন্তি ইমায অনুপঞ্ঞত্তিযা ভিক্খূ পঞ্চসতা সাকিযানিযো মহাপজাপতিযা সদ্ধিৰিহারিনিযো কত্ৰা উপসম্পাদেসুং. ইতি তা সব্বাপি একতোউপসম্পন্না নাম অহেসুং. যে ¶ খো ত্ৰং গোতমীতি ইমিনা ওৰাদেন গোতমী অরহত্তং পত্তা.
৪০৯. কম্মং ন করীযতীতি তজ্জনীযাদি সত্তৰিধম্পি কম্মং ন করীযতি. খমাপেন্তীতি ন পুন এৰং করিস্সামীতি খমাপেন্তি.
৪১০. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং কম্মং রোপেত্ৰা নিয্যাদেতুন্তি এত্থ তজ্জনীযাদীসু ‘‘ইদং নাম কম্মং এতিস্সা কাতব্ব’’ন্তি এৰং রোপেত্ৰা ‘‘তং দানি তুম্হেৰ করোথা’’তি নিয্যাদেতব্বং. সচে পন অঞ্ঞস্মিং রোপিতে অঞ্ঞং করোন্তি, ‘‘তজ্জনীযকম্মারহস্স নিযস্সকম্মং করোতী’’তি এত্থ ৰুত্তনযেন কারেতব্বতং আপজ্জন্তি.
৪১১. কদ্দমোদকেনাতি এত্থ ন কেৰলং কদ্দমোদকেন, ৰিপ্পসন্নউদকরজনকদ্দমাদীসুপি যেন কেনচি ওসিঞ্চন্তস্স দুক্কটমেৰ. অৰন্দিযো সো ভিক্খৰে ভিক্খু ভিক্খুনিসঙ্ঘেন কাতব্বোতি ভিক্খুনুপস্সযে সন্নিপতিত্ৰা ‘‘অসুকো নাম অয্যো ভিক্খুনীনং অপসাদনীযং দস্সেতি, এতস্স অয্যস্স অৰন্দিযকরণং রুচ্চতী’’তি এৰং তিক্খত্তুং সাৰেতব্বং. এত্তাৰতা অৰন্দিযো কতো হোতি. ততো পট্ঠায যথা সামণেরে দিস্ৰা ন ৰন্দন্তি; এৰমেৰ দিস্ৰাপি ¶ ন ৰন্দিতব্বো. তেন ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তন্তেন ভিক্খুনুপস্সযং আগন্ত্ৰা ৰিহারেযেৰ সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা একপুগ্গলং ৰা উপসঙ্কমিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো ময্হং খমতূ’’তি খমাপেতব্বং. তেন ভিক্খুনা ভিক্খুনীনং সন্তিকং আগন্ত্ৰা ‘‘এসো ভিক্খু তুম্হে খমাপেতী’’তি ৰত্তব্বং. ততো পট্ঠায সো ৰন্দিতব্বো. অযমেত্থ সঙ্খেপো, ৰিত্থারং পন কম্মৰিভঙ্গে ৰক্খাম.
ওভাসেন্তীতি ¶ অসদ্ধম্মেন ওভাসেন্তি. ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সম্পযোজেন্তীতি ভিক্খুনীহি সদ্ধিং পুরিসে অসদ্ধম্মেন সম্পযোজেন্তি. অৰন্দিযকরণং ৰুত্তনযমেৰ. আৰরণন্তি ৰিহারপ্পৰেসনে নিৰারণং ¶ . ওৰাদং ঠপেতুন্তি এত্থ ন ভিক্খুনুপস্সযং গন্ত্ৰা ঠপেতব্বো. ওৰাদত্থায পন আগতা ভিক্খুনিযো ৰত্তব্বা ‘‘অসুকা নাম ভিক্খুনী সাপত্তিকা, তস্সা ওৰাদং ঠপেমি, মা তায সদ্ধিং উপোসথং করিত্থা’’তি. কাযৰিৰরণাদীসুপি দণ্ডকম্মং ৰুত্তনযমেৰ.
৪১৩. ন ভিক্খৰে ভিক্খুনিযা ওৰাদো ন গন্তব্বোতিআদি ভিক্খুনিৰিভঙ্গৰণ্ণনাযং ৰুত্তমেৰ.
৪১৬. ফাসুকা নমেন্তীতি গিহিদারিকাযো ৰিয ঘনপট্টকেন কাযবন্ধনেন ফাসুকা নমনত্থায বন্ধন্তি. একপরিযাকতন্তি একৰারং পরিক্খিপনকং.
ৰিলীৰেন পট্টেনাতি সণ্হেহি ৰেল়ুৰিলীৰেহি কতপট্টেন. দুস্সপট্টেনাতি সেতৰত্থপট্টেন. দুস্সৰেণিযাতি দুস্সেন কতৰেণিযা. দুস্সৰট্টিযাতি দুস্সেন কতৰট্টিযা. চোল়পট্টাদীসু চোল়কাসাৰং চোল়ন্তি ৰেদিতব্বং.
অট্ঠিল্লেনাতি গোজঙ্ঘট্ঠিকেন. জঘনন্তি কটিপ্পদেসো ৰুচ্চতি. হত্থং কোট্টাপেন্তীতি অগ্গবাহং কোট্টাপেত্ৰা মোরপত্তাদীহি চিত্তালঙ্কারং করোন্তি. হত্থকোচ্ছন্তি পিট্ঠিহত্থং. পাদন্তি জঙ্ঘং. পাদকোচ্ছন্তি পিট্ঠিপাদং.
৪১৭. মুখলিম্পনাদীনি ৰুত্তনযানেৰ. অৰঙ্গং করোন্তীতি অক্খী অঞ্জন্তিযো ¶ অৰঙ্গদেসে অধোমুখং লেখং করোন্তি. ৰিসেসকন্তি গণ্ডপ্পদেসে ৰিচিত্রসণ্ঠানং ৰিসেসকং করোন্তি. ওলোকেন্তীতি ৰাতপানং ৰিৰরিত্ৰা ৰীথিং ওলোকেন্তি. সালোকে তিট্ঠন্তীতি দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা উপড্ঢকাযং দস্সেন্তিযো তিট্ঠন্তি. নচ্চন্তি নটসমজ্জং কারেন্তি. ৰেসিং ৰুট্ঠাপেন্তীতি গণিকং ৰুট্ঠাপেন্তি. পানাগারং ঠপেন্তীতি সুরং ৰিক্কিণন্তি. সূনং ঠপেন্তীতি মংসং ৰিক্কিণন্তি. আপণন্তি নানাভণ্ডানং অনেকৰিধং আপণং পসারেন্তি. দাসং উপট্ঠাপেন্তীতি দাসং গহেত্ৰা তেন অত্তনো ৰেয্যাৰচ্চং কারেন্তি. দাসীআদীসুপি এসেৰ নযো. হরিতকপক্কিকং ¶ পকিণন্তীতি হরিতকঞ্চেৰ ¶ পক্কঞ্চ পকিণন্তি; পকিণ্ণকাপণং পসারেন্তীতি ৰুত্তং হোতি.
৪১৯. ভিক্খুনী চে, ভিক্খৰে, কালং করোন্তীতিআদীসু অযং পাল়িমুত্তকৰিনিচ্ছযো – সচে হি পঞ্চসু সহধম্মিকেসু যো কোচি কালং করোন্তো ‘‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো উপজ্ঝাযস্স হোতু, আচরিযস্স হোতু, সদ্ধিৰিহারিকস্স হোতু, অন্তেৰাসিকস্স হোতু, মাতু হোতু, পিতু হোতু, অঞ্ঞস্স ৰা যস্স কস্সচি হোতূ’’তি ৰদতি তেসং ন হোতি, সঙ্ঘস্সেৰ হোতি. ন হি পঞ্চন্নং সহধম্মিকানং অচ্চযদানং রুহতি, গিহীনং পন রুহতি. ভিক্খু হি ভিক্খুনিৰিহারে কালং করোতি, তস্স পরিক্খারো ভিক্খূনংযেৰ হোতি. ভিক্খুনী ভিক্খুৰিহারে কালং করোতি, তস্সা পরিক্খারো ভিক্খুনীনংযেৰ হোতি.
৪২০. পুরাণমল্লীতি পুরাণে গিহিকালে মল্লকস্স ভরিযা. পুরিসব্যঞ্জনন্তি পুরিসনিমিত্তং, ছিন্নং ৰা হোতু অচ্ছিন্নং ৰা, পটিচ্ছন্নং ৰা অপ্পটিচ্ছন্নং ৰা. সচে এতস্মিং ঠানে পুরিসব্যঞ্জনন্তি চিত্তং উপ্পাদেত্ৰা উপনিজ্ঝাযতি, দুক্কটং.
৪২১. অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং নাম যং ‘‘তুম্হেযেৰ পরিভুঞ্জথা’’তি ৰত্ৰা দিন্নং, তং অঞ্ঞস্স দদতো দুক্কটং. অগ্গং গহেত্ৰা পন দাতুং ৰট্টতি. সচে অসপ্পাযং, সব্বং অপনেতুং ৰট্টতি. চীৰরং একাহং ৰা দ্ৰীহং ৰা পরিভুঞ্জিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. পত্তাদীসুপি এসেৰ নযো.
ভিক্খূনং ¶ সন্নিধিং ভিক্খুনীহি পটিগ্গাহাপেত্ৰাতি হিয্যো পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতমংসং অজ্জ অঞ্ঞস্মিং অনুপসম্পন্নে অসতি ভিক্খূহি পটিগ্গাহাপেত্ৰা ভিক্খুনীহি পরিভুঞ্জিতব্বং. ভিক্খূহি পটিগ্গহিতঞ্হি ভিক্খুনীনং অপ্পটিগ্গহিতকট্ঠানে তিট্ঠতি, ভিক্খুনীনং পটিগ্গহিতম্পি ভিক্খূসু এসেৰ নযো.
৪২৬. আসনং সংকসাযন্তিযো কালং ৰীতিনামেসুন্তি অঞ্ঞং ৰুট্ঠাপেত্ৰা অঞ্ঞং নিসীদাপেন্তিযো ভোজনকালং অতিক্কামেসুং.
অট্ঠন্নং ¶ ভিক্খুনীনং যথাৰুড্ঢন্তি এত্থ সচে পুরে অট্ঠসু নিসিন্নাসু তাসং অব্ভন্তরিমা ¶ অঞ্ঞা আগচ্ছতি, সা অত্তনো নৰকং উট্ঠাপেত্ৰা নিসীদিতুং লভতি. যা পন অট্ঠহিপি নৰকতরা, সা সচেপি সট্ঠিৰস্সা হোতি, আগতপটিপাটিযাৰ নিসীদিতুং লভতি. অঞ্ঞত্থ সব্বত্থ যথাৰুড্ঢং ন পটিবাহিতব্বন্তি ঠপেত্ৰা ভত্তগ্গং অঞ্ঞস্মিং চতুপচ্চযভাজনীযট্ঠানে ‘‘অহং পুব্বে আগতা’’তি ৰুড্ঢং পটিবাহিত্ৰা কিঞ্চি ন গহেতব্বং; যথাৰুড্ঢমেৰ ৰট্টতি. পৰারণাকথা কথিতাযেৰ.
৪২৯. ইত্থিযুত্তন্তিআদীহি সব্বযানানি অনুঞ্ঞাতানি. পাটঙ্কিন্তি পটপোট্টলিকং.
৪৩০. দূতেন উপসম্পদা দসন্নং অন্তরাযানং যেন কেনচি ৰট্টতি. কম্মৰাচাপরিযোসানে সা ভিক্খুনী ভিক্খুনুপস্সযে ঠিতা ৰা হোতু নিপন্না ৰা জাগরা ৰা নিদ্দং ওক্কন্তা ৰা, উপসম্পন্নাৰ হোতি. তাৰদেৰ ছাযাদীনি আগতায দূতভিক্খুনিযা আচিক্খিতব্বানি.
৪৩১. উদোসিতোতি ভণ্ডসালা. ন সম্মতীতি নপ্পহোতি. উপস্সযন্তি ঘরং. নৰকম্মন্তি সঙ্ঘস্সত্থায ভিক্খুনিযা নৰকম্মম্পি কাতুং অনুজানামীতি অত্থো.
৪৩২. তস্সা পব্বজিতাযাতি তস্সা পব্বজিতকালে. যাৰ সো দারকো ৰিঞ্ঞুতং পাপুণাতীতি যাৰ খাদিতুং ভুঞ্জিতুং নহাযিতুঞ্চ মণ্ডিতুঞ্চ অত্তনো ধম্মতায সক্কোতীতি অত্থো.
ঠপেত্ৰা ¶ সাগারন্তি সহগারসেয্যমত্তং ঠপেত্ৰা. যথা অঞ্ঞস্মিং পুরিসে; এৰং দুতিযিকায ভিক্খুনিযা তস্মিং দারকে পটিপজ্জিতব্বন্তি দস্সেতি. মাতা পন নহাপেতুং পাযেতুং ভোজেতুং মণ্ডেতুং উরে কত্ৰা সযিতুঞ্চ লভতি.
৪৩৪. যদেৰ সা ৰিব্ভন্তাতি যস্মা সা ৰিব্ভন্তা অত্তনো রুচিযা খন্তিযা ওদাতানি ৰত্থানি নিৰত্থা, তস্মাযেৰ সা অভিক্খুনী, ন সিক্খাপচ্চক্খানেনাতি দস্সেতি. সা পুন উপসম্পদং ন লভতি.
সা ¶ আগতা ন উপসম্পাদেতব্বাতি ন কেৰলং ন উপসম্পাদেতব্বা, পব্বজ্জম্পি ন লভতি. ওদাতানি গহেত্ৰা ৰিব্ভন্তা পন পব্বজ্জামত্তং লভতি.
অভিৰাদনন্তিআদীসু ¶ পুরিসা পাদে সম্বাহন্তা ৰন্দন্তি, কেসে ছিন্দন্তি, নখে ছিন্দন্তি, ৰণপটিকম্মং করোন্তি, তং সব্বং কুক্কুচ্চাযন্তা ন সাদিযন্তীতি অত্থো. তত্রেকে আচরিযা ‘‘সচে একতো ৰা উভতো ৰা অৰস্সুতা হোন্তি সারত্তা, যথাৰত্থুকমেৰ’’. একে আচরিযা ‘‘নত্থি এত্থ আপত্তী’’তি ৰদন্তি. এৰং আচরিযৰাদং দস্সেত্ৰা ইদং ওদিস্স অনুঞ্ঞাতং ৰট্টতীতি অট্ঠকথাসু ৰুত্তং. তং পমাণং. ‘‘অনুজানামি ভিক্খৰে সাদিতু’’ন্তি হি ৰচনেনেৰ তং কপ্পিযং.
৪৩৫. পল্লঙ্কেন নিসীদন্তীতি পল্লঙ্কং আভুজিত্ৰা নিসীদন্তি. অড্ঢপল্লঙ্কন্তি একং পাদং আভুজিত্ৰা কতপল্লঙ্কং. হেট্ঠা ৰিৰটে উপরি পটিচ্ছন্নেতি এত্থ সচে কূপো খতো হোতি, উপরি পন পদরমত্তমেৰ সব্বদিসাসু পঞ্ঞাযতি, এৰরূপেপি ৰট্টতি.
৪৩৬. কুক্কুসং মত্তিকন্তি কুণ্ডকঞ্চেৰ মত্তিকঞ্চ. সেসমেত্থ উত্তানমেৰাতি.
ভিক্খুনীউপসম্পদানুজাননকথা নিট্ঠিতা.
ভিক্খুনিক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১১. পঞ্চসতিকক্খন্ধকং
খুদ্দানুখুদ্দকসিক্খাপদকথা
৪৪১. পঞ্চসতিকক্খন্ধকে ¶ ¶ – চত্তারি পারাজিকানি ঠপেত্ৰা অৰসেসানি খুদ্দানুখুদ্দকানীতি এৰমাদি একসিক্খাপদম্পি অপরিচ্চজিত্ৰা সব্বেসং সঙ্গহেতব্বভাৰদস্সনত্থং পরিযাযেন ৰুত্তং. ইদং ৰো সমণানন্তি ইদং সমণানং. পদপূরণমত্তে ৰোকারো.
৪৪৩. ইদম্পি তে আৰুসো আনন্দ দুক্কটন্তি ‘‘ইদং তযা দুট্ঠু কত’’ন্তি কেৰলং গরহন্তেহি থেরেহি ৰুত্তং ¶ , ন আপত্তিং সন্ধায ৰুত্তং. ন হি তে আপত্তানাপত্তিং ন জানন্তি. ইদানেৰ চেতং অনুস্সাৰিতং – ‘‘সঙ্ঘো অপঞ্ঞত্তং ন পঞ্ঞপেতি, পঞ্ঞত্তং ন সমুচ্ছিন্দতী’’তি. দেসেহি তং দুক্কটন্তি ইদম্পি চ ‘‘আম, ভন্তে, দুট্ঠু মযা কত’’ন্তি এৰং পটিজানাহি, তং দুক্কটন্তি ইদং সন্ধায ৰুত্তং, ন আপত্তিদেসনং. থেরো পন যস্মা অসতিযা ন পুচ্ছি ন অনাদরেন, তস্মা তত্থ দুট্ঠুকতভাৰম্পি অসল্লক্খেন্তো ‘‘নাহং তং দুক্কটং পস্সামী’’তি ৰত্ৰা থেরেসু গারৰং দস্সেন্তো ‘‘অপিচাযস্মন্তানং সন্ধায দেসেমি তং দুক্কট’’ন্তি আহ. যথা তুম্হে ৰদথ, তথা পটিজানামীতি ৰুত্তং হোতি. এসেৰ নযো অৰসেসেসু চতূসু ঠানেসু. সেসমেত্থ যং ৰত্তব্বং সিযা, তং নিদানৰণ্ণনাযমেৰ ৰুত্তং.
খুদ্দানুখুদ্দকসিক্খাপদকথা নিট্ঠিতা.
পঞ্চসতিকক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১২. সত্তসতিকক্খন্ধকং
দসৰত্থুকথা
৪৪৬. সত্তসতিকক্খন্ধকে ¶ ¶ – ভিক্খগ্গেনাতি ভিক্খুঅগ্গেন, ভিক্খূ গণেত্ৰা তত্তকে পটিৰীসে ঠপেসুন্তি অত্থো. মহিযাতি হিমপাতসমযে হিমৰলাহকা.
৪৪৭. অৰিজ্জানিৰুটাতি অৰিজ্জাপটিচ্ছন্না ¶ . পোসাতি পুরিসা. পিযরূপং অভিনন্দন্তি পত্থেন্তীতি পিযরূপাভিনন্দিনো. অৰিদ্দসূতি অৰিজানন্তা. রাগরজেহি সরজা. মগসদিসাতি মগা. সহ নেত্তিযাতি সনেত্তিকা. ৰড্ঢেন্তি কটসিন্তি পুনপ্পুনং কল়েৰরং নিক্খিপমানা ভূমিং ৰড্ঢেন্তি. এৰং ৰড্ঢেন্তাৰ ঘোরং আদিযন্তি পুনব্ভৰং.
৪৫৪. পাপকং নো আৰুসো কতন্তি আৰুসো অম্হেহি পাপকং কতন্তি অত্থো.
৪৫৫. কতমেন ত্ৰং ভূমি ৰিহারেনাতি এত্থ ভূমীতি পিযৰচনমেতং. পিযং ৰত্তুকামো কির আযস্মা সব্বকামী নৰকে ভিক্খূ এৰং আমন্তেতি. কুল্লকৰিহারেনাতি উত্তানৰিহারেন.
৪৫৭. সাৰত্থিযা সুত্তৰিভঙ্গেতি কথং সুত্তৰিভঙ্গে পটিক্খিত্তং হোতি? তত্র হি ‘‘সন্নিধি নাম অজ্জ পটিগ্গহিতং অপরজ্জূ’’তি ৰত্ৰা পুন ‘‘সন্নিধিকারকে অসন্নিধিকারকসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা আপত্তি পাচিত্তিযস্সা’’তি আপত্তিং ৰদন্তেন পটিক্খিত্তং হোতি. তত্রেকে মঞ্ঞন্তি ‘‘যো পন ভিক্খু সন্নিধিকারকং ¶ খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা’’তি হি ৰুত্তং, ইদঞ্চ লোণং নাম যাৰজীৰিকত্তা সন্নিধিভাৰং নাপজ্জতি. যম্পি অলোণকং আমিসং পটিগ্গহেত্ৰা তেন সদ্ধিং পরিভুঞ্জতি, তং তদহুপটিগ্গহিতমেৰ, তস্মা ‘‘‘যাৰকালিকেন, ভিক্খৰে, যাৰজীৰিকং তদহুপটিগ্গহিতং কালে কপ্পতি, ৰিকালে ন কপ্পতী’তি ৰচনতো দুক্কটেনেত্থ ভৰিতব্ব’’ন্তি. তে ৰত্তব্বা – ‘‘তুম্হাকং মতেন দুক্কটেনপি ন ভৰিতব্বং, ন হি এত্থ যাৰজীৰিকং তদহুপটিগ্গহিতং, যাৰকালিকমেৰ ¶ তদহুপটিগ্গহিতং ¶ , ন চ তং ৰিকালে পরিভুত্তং. যদি ৰা ‘‘ৰিকালে ন কপ্পতী’’তি ৰচনেন তুম্হে দুক্কটং মঞ্ঞেথ, যাৰজীৰিকমিস্সং যাৰকালিকং ৰিকালে ভুঞ্জন্তস্স ৰিকালভোজনপাচিত্তিযং ন ভৰেয্য. তস্মা ন ব্যঞ্জনমত্তং গহেতব্বং, অত্থো উপপরিক্খিতব্বো.
অযঞ্হেত্থ অত্থো – যাৰকালিকেন যাৰজীৰিকং তদহুপটিগ্গহিতং যদি সম্ভিন্নরসং হোতি, যাৰকালিকগতিকমেৰ হোতি. তস্মা ‘‘যো পন ভিক্খু ৰিকালে খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা’’তি ইমিনা সিক্খাপদেন কালে কপ্পতি, ৰিকালে ন কপ্পতি. ন ইধ ‘‘ন কপ্পতী’’তি ৰচনমত্তেনেত্থ দুক্কটং হোতি. যথেৰ যাৰজীৰিকং তদহুপটিগ্গহিতং যাৰকালিকেন সম্ভিন্নরসং ৰিকালে ন কপ্পতি, ৰিকালভোজনপাচিত্তিযাৰহং হোতি. এৰং অজ্জ পটিগ্গহিতম্পি অপরজ্জু যাৰকালিকেন সম্ভিন্নরসং ন কপ্পতি, সন্নিধিভোজনপাচিত্তিযাৰহং হোতি. তং ‘‘সন্নিধিকতং ইদ’’ন্তি অজানন্তোপি ন মুচ্চতি. ৰুত্তঞ্হেতং – ‘‘সন্নিধিকারকে অসন্নিধিকারকসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা আপত্তি পাচিত্তিযস্সা’’তি. তস্মা ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি ইমিস্সা পুচ্ছায ‘‘পরিসুদ্ধমিদং ব্যাকরণং সাৰত্থিযা সুত্তৰিভঙ্গে’’তি.
রাজগহে উপোসথসংযুত্তেতি ইদং ‘‘ন ভিক্খৰে একস্মিং আৰাসে দ্ৰে উপোসথাগারানি সম্মন্নিতব্বানি; যো সম্মন্নেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি এতং সন্ধায ৰুত্তং. ৰিনযাতিসারে দুক্কটন্তি ‘‘ন ভিক্খৰে একস্মিং আৰাসে দ্ৰে উপোসথাগারানি সম্মন্নিতব্বানী’’তি এতস্স ৰিনযস্স অতিসারে দুক্কটং. চম্পেয্যকে ৰিনযৰত্থুস্মিন্তি ইদং ‘‘অধম্মেন চে ভিক্খৰে ৰগ্গকম্মং, অকম্মং ন চ করণীয’’ন্তি এৰমাদিং কত্ৰা চম্পেয্যক্খন্ধকে আগতং ৰিনযৰত্থুং সন্ধায ৰুত্তং.
একচ্চো ¶ কপ্পতীতি ইদং ধম্মিকং আচিণ্ণং সন্ধায ৰুত্তং. ছেদনকে পাচিত্তিযন্তি সুত্তৰিভঙ্গে হি ‘‘নিসীদনং ¶ নাম সদসং ৰুচ্চতী’’তি আগতং, তস্মা দ্ৰিন্নং সুগতৰিদত্থীনং উপরি দসাযেৰ ৰিদত্থিমত্তা লব্ভতি. দসায ৰিনা তং পমাণং করোন্তস্স ইদং আগতমেৰ হোতি – ‘‘তং অতিক্কামযতো ছেদনকং পাচিত্তিয’’ন্তি. তস্মা ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি পুট্ঠো ‘‘ছেদনকে ¶ পাচিত্তিয’’ন্তি আহ. ছেদনকসিক্খাপদে ৰুত্তপাচিত্তিযং আপজ্জতীতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
দসৰত্থুকথা নিট্ঠিতা.
সমন্তপাসাদিকায ৰিনযসংৰণ্ণনায
সত্তসতিকক্খন্ধকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
দ্ৰিৰগ্গসঙ্গহা ৰুত্তা, দ্ৰাৰীসতিপভেদনা;
খন্ধকা সাসনে পঞ্চক্খন্ধদুক্খপ্পহাযিনো.
যা তেসং ৰণ্ণনা এসা, অন্তরাযং ৰিনা যথা;
সিদ্ধা সিজ্ঝন্তু কল্যাণা, এৰং আসাপি পাণিনন্তি.
চূল়ৰগ্গ-অট্ঠকথা নিট্ঠিতা.