📜
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
ৰিনযপিটকে
পাচিত্তিযপাল়ি
৫. পাচিত্তিযকণ্ডং
১. মুসাৰাদৰগ্গো
১. মুসাৰাদসিক্খাপদং
ইমে ¶ খো পনাযস্মন্তো দ্ৰেনৰুতি পাচিত্তিযা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
১. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন হত্থকো সক্যপুত্তো ৰাদক্খিত্তো হোতি. সো তিত্থিযেহি সদ্ধিং সল্লপন্তো ¶ অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি, সঙ্কেতং কত্ৰা ৰিসংৰাদেতি. তিত্থিযা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম হত্থকো সক্যপুত্তো অম্হেহি সদ্ধিং সল্লপন্তো অৰজানিত্ৰা পটিজানিস্সতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানিস্সতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরিস্সতি, সম্পজানমুসা ভাসিস্সতি, সঙ্কেতং কত্ৰা ৰিসংৰাদেস্সতী’’তি!
অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং তিত্থিযানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ যেন হত্থকো সক্যপুত্তো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা হত্থকং সক্যপুত্তং এতদৰোচুং – ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, আৰুসো হত্থক, তিত্থিযেহি সদ্ধিং সল্লপন্তো অৰজানিত্ৰা পটিজানাসি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাসি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরসি, সম্পজানমুসা ভাসসি, সঙ্কেতং কত্ৰা ৰিসংৰাদেসী’’তি? ‘‘এতে খো, আৰুসো, তিত্থিযা ¶ নাম যেন কেনচি জেতব্বা; নেৰ তেসং জযো ¶ দাতব্বো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম হত্থকো সক্যপুত্তো তিত্থিযেহি সদ্ধিং সল্লপন্তো অৰজানিত্ৰা পটিজানিস্সতি, পটিজানিত্ৰা ¶ অৰজানিস্সতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরিস্সতি, সম্পজানমুসা ভাসিস্সতি, সঙ্কেতং কত্ৰা ৰিসংৰাদেস্সতী’’তি!
অথ খো তে ভিক্খূ হত্থকং সক্যপুত্তং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা হত্থকং সক্যপুত্তং পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, হত্থক, তিত্থিযেহি সদ্ধিং সল্লপন্তো অৰজানিত্ৰা পটিজানাসি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাসি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরসি, সম্পজানমুসা ভাসসি, সঙ্কেতং কত্ৰা ৰিসংৰাদেসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, তিত্থিযেহি সদ্ধিং সল্লপন্তো অৰজানিত্ৰা পটিজানিস্সসি, পটিজানিত্ৰা অৰজানিস্সসি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরিস্সসি, সম্পজানমুসা ভাসিস্সসি, সঙ্কেতং কত্ৰা ৰিসংৰাদেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২. ‘‘সম্পজানমুসাৰাদে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩. সম্পজানমুসাৰাদো নাম ৰিসংৰাদনপুরেক্খারস্স ৰাচা, গিরা, ব্যপ্পথো, ৰচীভেদো, ৰাচসিকা ৰিঞ্ঞত্তি, অট্ঠ অনরিযৰোহারা – অদিট্ঠং দিট্ঠং মেতি, অস্সুতং সুতং মেতি, অমুতং মুতং ¶ মেতি, অৰিঞ্ঞাতং ৰিঞ্ঞাতং মেতি, দিট্ঠং অদিট্ঠং মেতি, সুতং অস্সুতং মেতি ¶ , মুতং অমুতং মেতি, ৰিঞ্ঞাতং অৰিঞ্ঞাতং মেতি.
অদিট্ঠং নাম ন চক্খুনা দিট্ঠং. অস্সুতং নাম ন সোতেন সুতং. অমুতং নাম ন ঘানেন ঘাযিতং, ন জিৰ্হায সাযিতং, ন কাযেন ফুট্ঠং. অৰিঞ্ঞাতং নাম ন মনসা ৰিঞ্ঞাতং. দিট্ঠং নাম চক্খুনা দিট্ঠং. সুতং নাম সোতেন সুতং. মুতং নাম ঘানেন ঘাযিতং, জিৰ্হায সাযিতং, কাযেন ফুট্ঠং. ৰিঞ্ঞাতং নাম মনসা ৰিঞ্ঞাতং.
৪. তীহাকারেহি ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা মযা ভণিত’’ন্তি.
চতূহাকারেহি ¶ ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা মযা ভণিত’’ন্তি, ৰিনিধায দিট্ঠিং.
পঞ্চহাকারেহি ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা মযা ভণিত’’ন্তি, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং.
ছহাকারেহি ¶ ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা মযা ভণিত’’ন্তি ¶ , ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং.
সত্তহাকারেহি ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স’’ – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা মযা ভণিত’’ন্তি, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং.
৫. তীহাকারেহি ‘‘অস্সুতং সুতং মে’’তি…পে… অমুতং মুতং মেতি…পে… অৰিঞ্ঞাতং ¶ ৰিঞ্ঞাতং মেতি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা মযা ভণিত’’ন্তি.
চতূহাকারেহি…পে… পঞ্চহাকারেহি…পে… ছহাকারেহি…পে… সত্তহাকারেহি ‘‘অৰিঞ্ঞাতং ৰিঞ্ঞাতং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা মযা ভণিতন্তি, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং.
৬. তীহাকারেহি ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠঞ্চ মে সুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠঞ্চ মে মুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি ‘‘অদিট্ঠং দিট্ঠঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি ¶ সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স ¶ …পে… তীহাকারেহি অদিট্ঠং ‘‘দিট্ঠঞ্চ মে সুতঞ্চ মুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অদিট্ঠং ‘‘দিট্ঠঞ্চ মে সুতঞ্চ ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অদিট্ঠং ‘‘দিট্ঠঞ্চ মে সুতঞ্চ মুতঞ্চ ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
তীহাকারেহি অস্সুতং ‘‘সুতঞ্চ মে মুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অস্সুতং ‘‘সুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অস্সুতং ‘‘সুতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি অস্সুতং ‘‘সুতঞ্চ মে মুতঞ্চ ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অস্সুতং ‘‘সুতঞ্চ মে মুতঞ্চ দিট্ঠঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অস্সুতং ‘‘সুতঞ্চ মে মুতঞ্চ ৰিঞ্ঞাতঞ্চ দিট্ঠঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
তীহাকারেহি অমুতং ‘‘মুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অমুতং ‘‘মুতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অমুতং ‘‘মুতঞ্চ মে সুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি অমুতং ‘‘মুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চ দিট্ঠঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অমুতং ‘‘মুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চ সুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অমুতং ‘‘মুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চ দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
তীহাকারেহি ¶ অৰিঞ্ঞাতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অৰিঞ্ঞাতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে সুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অৰিঞ্ঞাতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে মুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি অৰিঞ্ঞাতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অৰিঞ্ঞাতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ মুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি অৰিঞ্ঞাতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চ মুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স…পে….
৭. তীহাকারেহি দিট্ঠং ‘‘অদিট্ঠং মে’’তি…পে… সুতং ‘‘অস্সুতং মে’’তি…পে… মুতং ‘‘অমুতং মে’’তি…পে… ৰিঞ্ঞাতং ‘‘অৰিঞ্ঞাতং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
৮. তীহাকারেহি দিট্ঠং ‘‘সুতং মে’’তি…পে… তীহাকারেহি দিট্ঠং ‘‘মুতং ¶ মে’’তি…পে… তীহাকারেহি দিট্ঠং ‘‘ৰিঞ্ঞাতং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি দিট্ঠং ‘‘সুতঞ্চ মে মুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি দিট্ঠং ‘‘সুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি দিট্ঠং ‘‘সুতঞ্চ মে মুতঞ্চ ¶ ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
তীহাকারেহি সুতং ‘‘মুতং মে’’তি…পে… তীহাকারেহি সুতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতং মে’’তি…পে… তীহাকারেহি সুতং ‘‘দিট্ঠং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি সুতং ‘‘মুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি সুতং ‘‘মুতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি সুতং ‘‘মুতঞ্চ মে ৰিঞ্ঞাতঞ্চ দিট্ঠঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
তীহাকারেহি মুতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতং মে’’তি…পে… তীহাকারেহি মুতং ‘‘দিট্ঠং মে’’তি…পে… তীহাকারেহি মুতং ‘‘সুতং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি মুতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি মুতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে সুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি মুতং ‘‘ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
তীহাকারেহি ৰিঞ্ঞাতং ‘‘দিট্ঠং মে’’তি…পে… তীহাকারেহি ৰিঞ্ঞাতং ‘‘সুতং মে’’তি ¶ …পে… তীহাকারেহি ৰিঞ্ঞাতং ‘‘মুতং মে’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে… তীহাকারেহি ৰিঞ্ঞাতং ‘‘দিট্ঠঞ্চ মে সুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি ৰিঞ্ঞাতং ‘‘দিট্ঠঞ্চ মে মুতঞ্চা’’তি…পে… তীহাকারেহি ৰিঞ্ঞাতং ‘‘দিট্ঠঞ্চ মে সুতঞ্চ মুতঞ্চা’’তি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
৯. তীহাকারেহি দিট্ঠে ৰেমতিকো দিট্ঠং নোকপ্পেতি, দিট্ঠং নস্সরতি ¶ , দিট্ঠং পমুট্ঠো হোতি…পে… সুতে ৰেমতিকো সুতং নোকপ্পেতি, সুতং নস্সরতি, সুতং পমুট্ঠো হোতি…পে… মুতে ৰেমতিকো মুতং নোকপ্পেতি, মুতং নস্সরতি, মুতং পমুট্ঠো হোতি…পে… ৰিঞ্ঞাতে ৰেমতিকো ৰিঞ্ঞাতং নোকপ্পেতি, ৰিঞ্ঞাতং নস্সরতি, ৰিঞ্ঞাতং পমুট্ঠো হোতি… ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চাতি…পে… ৰিঞ্ঞাতং পমুট্ঠো হোতি ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে সুতঞ্চাতি…পে… ৰিঞ্ঞাতং পমুট্ঠো হোতি; ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে মুতঞ্চাতি…পে… ৰিঞ্ঞাতং পমুট্ঠো হোতি; ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চাতি…পে… ৰিঞ্ঞাতং পমুট্ঠো ¶ হোতি; ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ মুতঞ্চাতি…পে… ৰিঞ্ঞাতং পমুট্ঠো হোতি; ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চ মুতঞ্চাতি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১০. চতূহাকারেহি…পে… পঞ্চহাকারেহি…পে… ছহাকারেহি…পে… সত্তহাকারেহি…পে… ৰিঞ্ঞাতং পমুট্ঠো হোতি, ৰিঞ্ঞাতঞ্চ মে দিট্ঠঞ্চ সুতঞ্চ মুতঞ্চাতি সম্পজানমুসা ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স – পুব্বেৰস্স হোতি ‘‘মুসা ভণিস্স’’ন্তি, ভণন্তস্স হোতি ‘‘মুসা ভণামী’’তি, ভণিতস্স হোতি ‘‘মুসা ¶ মযা ভণিত’’ন্তি, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং.
১১. অনাপত্তি দৰা ভণতি, রৰা ভণতি [দৰায ভণতি, রৰায ভণতি (স্যা.)]. ‘‘দৰা ভণতি নাম সহসা ভণতি. রৰা ভণতি নাম ‘অঞ্ঞং ভণিস্সামী’তি অঞ্ঞং ভণতি’’. উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
মুসাৰাদসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. ওমসৰাদসিক্খাপদং
১২. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে ¶ . তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পেসলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং ভণ্ডন্তা [ভণ্ডেন্তা (ইতিপি)] পেসলে ভিক্খূ ওমসন্তি – জাতিযাপি, নামেনপি, গোত্তেনপি, কম্মেনপি, সিপ্পেনপি, আবাধেনপি, লিঙ্গেনপি, কিলেসেনপি, আপত্তিযাপি; হীনেনপি অক্কোসেন খুংসেন্তি ৰম্ভেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পেসলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং ভণ্ডন্তা পেসলে ভিক্খূ ¶ ওমসিস্সন্তি – জাতিযাপি, নামেনপি, গোত্তেনপি, কম্মেনপি, সিপ্পেনপি, আবাধেনপি, লিঙ্গেনপি, কিলেসেনপি, আপত্তিযাপি; হীনেনপি অক্কোসেন খুংসেস্সন্তি ৰম্ভেস্সন্তী’’তি!
অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, পেসলেহি ¶ ভিক্খূহি সদ্ধিং ভণ্ডন্তা পেসলে ভিক্খূ ওমসথ – জাতিযাপি…পে… হীনেনপি অক্কোসেন খুংসেথ ৰম্ভেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, পেসলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং ভণ্ডন্তা পেসলে ভিক্খূ ওমসিস্সথ – জাতিযাপি…পে… হীনেনপি অক্কোসেন খুংসেস্সথ ৰম্ভেস্সথ ¶ ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –
১৩. ‘‘ভূতপুব্বং, ভিক্খৰে, তক্কসিলাযং [তক্কসীলাযং (ক.)] অঞ্ঞতরস্স ব্রাহ্মণস্স নন্দিৰিসালো নাম বলীবদ্দো [বলিৰদ্দো (সী.), বলিবদ্দো (স্যা.)] অহোসি. অথ খো, ভিক্খৰে, নন্দিৰিসালো বলীবদ্দো তং ব্রাহ্মণং এতদৰোচ – ‘‘গচ্ছ ত্ৰং, ব্রাহ্মণ, সেট্ঠিনা সদ্ধিং সহস্সেন অব্ভুতং করোহি – ময্হং বলীবদ্দো সকটসতং অতিবদ্ধং পৰট্টেস্সতী’’তি. অথ খো, ভিক্খৰে, সো ব্রাহ্মণো সেট্ঠিনা সদ্ধিং সহস্সেন অব্ভুতং অকাসি – ময্হং বলীবদ্দো সকটসতং অতিবদ্ধং পৰট্টেস্সতীতি. অথ খো, ভিক্খৰে, সো ব্রাহ্মণো সকটসতং অতিবন্ধিত্ৰা নন্দিৰিসালং বলীবদ্দং যুঞ্জিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘গচ্ছ, কূট [অঞ্ছ কূট (সী. স্যা.)], ৰহস্সু, কূটা’তি. অথ খো, ভিক্খৰে, নন্দিৰিসালো বলীবদ্দো তত্থেৰ অট্ঠাসি. অথ খো, ভিক্খৰে, সো ব্রাহ্মণো সহস্সেন পরাজিতো পজ্ঝাযি. অথ খো, ভিক্খৰে, নন্দিৰিসালো বলীবদ্দো তং ব্রাহ্মণং এতদৰোচ – ‘‘কিস্স ত্ৰং, ব্রাহ্মণ, পজ্ঝাযসী’’তি? ‘তথা হি পনাহং, ভো, তযা সহস্সেন পরাজিতো’’তি. ‘কিস্স পন মং ত্ৰং, ব্রাহ্মণ, অকূটং কূটৰাদেন পাপেসি? গচ্ছ ত্ৰং, ব্রাহ্মণ, সেট্ঠিনা সদ্ধিং দ্ৰীহি সহস্সেহি অব্ভুতং করোহি – ‘‘ময্হং বলীবদ্দো সকটসতং অতিবদ্ধং পৰট্টেস্সতী’’তি. ‘‘মা চ মং অকূটং কূটৰাদেন পাপেসী’’তি. অথ খো, ভিক্খৰে, সো ব্রাহ্মণো সেট্ঠিনা ¶ সদ্ধিং দ্ৰীহি সহস্সেহি অব্ভুতং অকাসি – ‘‘ময্হং বলীবদ্দো সকটসতং অতিবদ্ধং পৰট্টেস্সতী’’তি. অথ খো, ভিক্খৰে, সো ব্রাহ্মণো ¶ সকটসতং অতিবন্ধিত্ৰা নন্দিৰিসালং বলীবদ্দং যুঞ্জিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘অচ্ছ, ভদ্র, ৰহস্সু, ভদ্রা’’তি. অথ খো, ভিক্খৰে, নন্দিৰিসালো বলীবদ্দো সকটসতং অতিবদ্ধং পৰট্টেসি.
[জা. ১.১.২৮ নন্দিৰিসালজাতকেপি, তত্থ পন মনুঞ্ঞসদ্দো দিস্সতি] ‘‘মনাপমেৰ ¶ ভাসেয্য, না, মনাপং কুদাচনং;
মনাপং ভাসমানস্স, গরুং ভারং উদব্বহি;
ধনঞ্চ নং অলাভেসি, তেন চ, ত্তমনো অহূতি.
‘‘তদাপি ¶ মে, ভিক্খৰে, অমনাপা খুংসনা ৰম্ভনা. কিমঙ্গং পন এতরহি মনাপা ভৰিস্সতি খুংসনা ৰম্ভনা? নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে…. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৪. ‘‘ওমসৰাদে পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৫. ওমসৰাদো নাম দসহি আকারেহি ওমসতি – জাতিযাপি, নামেনপি, গোত্তেনপি, কম্মেনপি, সিপ্পেনপি, আবাধেনপি, লিঙ্গেনপি, কিলেসেনপি, আপত্তিযাপি, অক্কোসেনপি.
জাতি নাম দ্ৰে জাতিযো – হীনা চ জাতি উক্কট্ঠা চ জাতি. হীনা নাম জাতি – চণ্ডালজাতি, ৰেনজাতি, নেসাদজাতি, রথকারজাতি, পুক্কুসজাতি. এসা হীনা নাম জাতি. উক্কট্ঠা নাম জাতি – খত্তিযজাতি, ব্রাহ্মণজাতি. এসা উক্কট্ঠা নাম জাতি.
নামং নাম দ্ৰে নামানি – হীনঞ্চ নামং উক্কট্ঠঞ্চ নামং ¶ . হীনং নাম নামং – অৰকণ্ণকং, জৰকণ্ণকং, ধনিট্ঠকং, সৰিট্ঠকং, কুলৰড্ঢকং, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু ওঞ্ঞাতং অৰঞ্ঞাতং হীল়িতং পরিভূতং অচিত্তীকতং, এতং হীনং নাম নামং. উক্কট্ঠং নাম নামং – বুদ্ধপ্পটিসংযুত্তং, ধম্মপ্পটিসংযুত্তং, সঙ্ঘপ্পটিসংযুত্তং, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু অনোঞ্ঞাতং অনৰঞ্ঞাতং অহীল়িতং অপরিভূতং চিত্তীকতং, এতং উক্কট্ঠং নাম নামং.
গোত্তং নাম দ্ৰে গোত্তানি – হীনঞ্চ গোত্তং উক্কট্ঠঞ্চ গোত্তং. হীনং নাম গোত্তং – কোসিযগোত্তং, ভারদ্ৰাজগোত্তং, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু ওঞ্ঞাতং অৰঞ্ঞাতং হীল়িতং পরিভূতং ¶ অচিত্তীকতং, এতং হীনং নাম গোত্তং. উক্কট্ঠং নাম গোত্তং – গোতমগোত্তং, মোগ্গল্লানগোত্তং, কচ্চানগোত্তং, ৰাসিট্ঠগোত্তং, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু অনোঞ্ঞাতং অনৰঞ্ঞাতং অহীল়িতং অপরিভূতং চিত্তীকতং, এতং উক্কট্ঠং নাম গোত্তং.
কম্মং নাম দ্ৰে কম্মানি – হীনঞ্চ কম্মং উক্কট্ঠঞ্চ কম্মং. হীনং নাম কম্মং – কোট্ঠককম্মং, পুপ্ফছড্ডককম্মং, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু ওঞ্ঞাতং অৰঞ্ঞাতং হীল়িতং পরিভূতং অচিত্তীকতং, এতং হীনং নাম কম্মং. উক্কট্ঠং নাম কম্মং – কসি, ¶ ৰণিজ্জা, গোরক্খা, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু অনোঞ্ঞাতং অনৰঞ্ঞাতং অহীল়িতং অপরিভূতং চিত্তীকতং. এতং উক্কট্ঠং নাম কম্মং.
সিপ্পং নাম দ্ৰে সিপ্পানি – হীনঞ্চ সিপ্পং উক্কট্ঠঞ্চ ¶ সিপ্পং ¶ . হীনং নাম সিপ্পং – নল়কারসিপ্পং, কুম্ভকারসিপ্পং, পেসকারসিপ্পং, চম্মকারসিপ্পং, নহাপিতসিপ্পং, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু ওঞ্ঞাতং অৰঞ্ঞাতং হীল়িতং পরিভূতং অচিত্তীকতং. এতং হীনং নাম সিপ্পং. উক্কট্ঠং নাম সিপ্পং – মুদ্দা, গণনা, লেখা, তেসু তেসু ৰা পন জনপদেসু অনোঞ্ঞাতং অনৰঞ্ঞাতং অহীল়িতং অপরিভূতং চিত্তীকতং, এতং উক্কট্ঠং নাম সিপ্পং.
সব্বেপি আবাধা হীনা, অপিচ মধুমেহো আবাধো উক্কট্ঠো.
লিঙ্গং নাম দ্ৰে লিঙ্গানি – হীনঞ্চ লিঙ্গং উক্কট্ঠঞ্চ লিঙ্গং. হীনং নাম লিঙ্গং – অতিদীঘং, অতিরস্সং, অতিকণ্হং, অচ্চোদাতং, এতং হীনং নাম লিঙ্গং. উক্কট্ঠং নাম লিঙ্গং – নাতিদীঘং, নাতিরস্সং, নাতিকণ্হং, নাচ্চোদাতং. এতং উক্কট্ঠং নাম লিঙ্গং.
সব্বেপি কিলেসা হীনা.
সব্বাপি আপত্তিযো হীনা. অপিচ, সোতাপত্তিসমাপত্তি উক্কট্ঠা.
অক্কোসো নাম দ্ৰে অক্কোসা – হীনো চ অক্কোসো উক্কট্ঠো চ অক্কোসো. হীনো নাম অক্কোসো – ওট্ঠোসি, মেণ্ডোসি, গোণোসি, গদ্রভোসি, তিরচ্ছানগতোসি, নেরযিকোসি; নত্থি তুয্হং সুগতি, দুগ্গতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খাতি, যকারেন ৰা ভকারেন ৰা, কাটকোটচিকায ৰা, এসো হীনো নাম অক্কোসো. উক্কট্ঠো ¶ নাম অক্কোসো – পণ্ডিতোসি, ব্যত্তোসি ¶ , মেধাৰীসি, বহুস্সুতোসি, ধম্মকথিকোসি, নত্থি তুয্হং দুগ্গতি, সুগতিযেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খাতি, এসো উক্কট্ঠো নাম অক্কোসো.
১৬. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, চণ্ডালং ৰেনং নেসাদং রথকারং পুক্কুসং – ‘‘চণ্ডালোসি, ৰেনোসি, নেসাদোসি, রথকারোসি, পুক্কুসোসী’’তি ভণতি [ৰদেতীতি উদ্দেসো. ভণতীতি ৰিত্থারো (ৰজিরবুদ্ধি)], আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, খত্তিযং ব্রাহ্মণং – ‘‘চণ্ডালোসি, ৰেনোসি, নেসাদোসি, রথকারোসি, পুক্কুসোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, চণ্ডালং ৰেনং নেসাদং রথকারং পুক্কুসং – ‘‘খত্তিযোসি, ব্রাহ্মণোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, খত্তিযং ব্রাহ্মণং – ‘‘খত্তিযোসি, ¶ ব্রাহ্মণোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
১৭. উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, অৰকণ্ণকং ¶ জৰকণ্ণকং ধনিট্ঠকং সৰিট্ঠকং কুলৰড্ঢকং – ‘‘অৰকণ্ণকোসি, জৰকণ্ণকোসি, ধনিট্ঠকোসি, সৰিট্ঠকোসি, কুলৰড্ঢকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, বুদ্ধরক্খিতং ধম্মরক্খিতং সঙ্ঘরক্খিতং – ‘‘অৰকণ্ণকোসি, জৰকণ্ণকোসি, ধনিট্ঠকোসি, সৰিট্ঠকোসি, কুলৰড্ঢকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, অৰকণ্ণকং জৰকণ্ণকং ধনিট্ঠকং সৰিট্ঠকং কুলৰড্ঢকং – ‘‘বুদ্ধরক্খিতোসি, ধম্মরক্খিতোসি, সঙ্ঘরক্খিতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উকট্ঠং ৰদেতি, বুদ্ধরক্খিতং ধম্মরক্খিতং সঙ্ঘরক্খিতং – ‘‘বুদ্ধরক্খিতোসি, ধম্মরক্খিতোসি, সঙ্ঘরক্খিতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
১৮. উপসম্পন্নো ¶ ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, কোসিযং ভারদ্ৰাজং – ‘‘কোসিযোসি, ভারদ্ৰাজোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, গোতমং মোগ্গল্লানং কচ্চানং ৰাসিট্ঠং – ‘‘কোসিযোসি, ভারদ্ৰাজোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, কোসিযং ভারদ্ৰাজং – ‘‘গোতমোসি, মোগ্গল্লানোসি, কচ্চানোসি, ৰাসিট্ঠোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, গোতমং মোগ্গল্লানং কচ্চানং ৰাসিট্ঠং – ‘‘গোতমোসি, মোগ্গল্লানোসি, কচ্চানোসি, ৰাসিট্ঠোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
১৯. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, কোট্ঠকং পুপ্ফছড্ডকং – ‘‘কোট্ঠকোসি, পুপ্ফছড্ডকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, কস্সকং ৰাণিজং গোরক্খং – ‘‘কোট্ঠকোসি, পুপ্ফছড্ডকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো ¶ উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, কোট্ঠকং পুপ্ফছড্ডকং – ‘‘কস্সকোসি, ৰাণিজোসি, গোরক্খোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, কস্সকং ৰাণিজং গোরক্খং – ‘‘কস্সকোসি, ৰাণিজোসি, গোরক্খোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
২০. উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, নল়কারং কুম্ভকারং পেসকারং চম্মকারং নহাপিতং – ‘‘নল়কারোসি, কুম্ভকারোসি, পেসকারোসি, চম্মকারোসি, নহাপিতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, মুদ্দিকং গণকং লেখকং – ‘‘নল়কারোসি, কুম্ভকারোসি, পেসকারোসি, চম্মকারোসি, নহাপিতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, নল়কারং কুম্ভকারং পেসকারং চম্মকারং নহাপিতং – ‘‘মুদ্দিকোসি, গণকোসি, লেখকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো ¶ উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, মুদ্দিকং গণকং লেখকং – ‘‘মুদ্দিকোসি, গণকোসি, লেখকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
২১. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, কুট্ঠিকং গণ্ডিকং কিলাসিকং সোসিকং অপমারিকং – ‘‘কুট্ঠিকোসি, গণ্ডিকোসি, কিলাসিকোসি, সোসিকোসি, অপমারিকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, মধুমেহিকং – ‘‘কুট্ঠিকোসি, গণ্ডিকোসি, কিলাসিকোসি, সোসিকোসি, অপমারিকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, কুট্ঠিকং গণ্ডিকং কিলাসিকং সোসিকং অপমারিকং – ‘‘মধুমেহিকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, মধুমেহিকং – ‘‘মধুমেহিকোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
২২. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, অতিদীঘং অতিরস্সং অতিকণ্হং অচ্চোদাতং ¶ – ‘‘অতিদীঘোসি, অতিরস্সোসি, অতিকণ্হোসি, অচ্চোদাতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, নাতিদীঘং নাতিরস্সং নাতিকণ্হং নাচ্চোদাতং – ‘‘অতিদীঘোসি, অতিরস্সোসি, অতিকণ্হোসি, অচ্চোদাতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, অতিদীঘং অতিরস্সং অতিকণ্হং অচ্চোদাতং – ‘‘নাতিদীঘোসি, নাতিরস্সোসি, নাতিকণ্হোসি, নাচ্চোদাতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, নাতিদীঘং নাতিরস্সং নাতিকণ্হং ¶ নাচ্চোদাতং – ‘‘নাতিদীঘোসি, নাতিরস্সোসি, নাতিকণ্হোসি, নাচ্চোদাতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
২৩. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, রাগপরিযুট্ঠিতং দোসপরিযুট্ঠিতং মোহপরিযুট্ঠিতং – ‘‘রাগপরিযুট্ঠিতোসি, দোসপরিযুট্ঠিতোসি, মোহপরিযুট্ঠিতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, ৰীতরাগং ৰীতদোসং ৰীতমোহং – ‘‘রাগপরিযুট্ঠিতোসি ¶ , দোসপরিযুট্ঠিতোসি, মোহপরিযুট্ঠিতোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, রাগপরিযুট্ঠিতং দোসপরিযুট্ঠিতং মোহপরিযুট্ঠিতং ¶ – ‘‘ৰীতরাগোসি, ৰীতদোসোসি, ৰীতমোহোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, ৰীতরাগং ৰীতদোসং ৰীতমোহং – ‘‘ৰীতরাগোসি, ৰীতদোসোসি, ৰীতমোহোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
২৪. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নং সঙ্ঘাদিসেসং অজ্ঝাপন্নং থুল্লচ্চযং অজ্ঝাপন্নং পাচিত্তিযং অজ্ঝাপন্নং পাটিদেসনীযং অজ্ঝাপন্নং দুক্কটং অজ্ঝাপন্নং দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নং – ‘‘পারাজিকং অজ্ঝাপন্নোসি, সঙ্ঘাদিসেসং অজ্ঝাপন্নোসি, থুল্লচ্চযং অজ্ঝাপন্নোসি, পাচিত্তিযং অজ্ঝাপন্নোসি, পাটিদেসনীযং অজ্ঝাপন্নোসি, দুক্কটং অজ্ঝাপন্নোসি, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, সোতাপন্নং – ‘‘পারাজিকং অজ্ঝাপন্নোসি…পে… ¶ দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নং…পে… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নং – ‘‘সোতাপন্নোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, সোতাপন্নং – ‘‘সোতাপন্নোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
২৫. উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি, ওট্ঠং মেণ্ডং গোণং গদ্রভং তিরচ্ছানগতং নেরযিকং – ‘‘ওট্ঠোসি, মেণ্ডোসি, গোণোসি, গদ্রভোসি, তিরচ্ছানগতোসি, নেরযিকোসি, নত্থি তুয্হং সুগতি, দুগ্গতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, পণ্ডিতং ব্যত্তং মেধাৰি বহুস্সুতং ধম্মকথিকং – ‘‘ওট্ঠোসি, মেণ্ডোসি, গোণোসি, গদ্রভোসি, তিরচ্ছানগতোসি, নেরযিকোসি; নত্থি তুয্হং সুগতি, দুগ্গতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো ¶ উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, ওট্ঠং মেণ্ডং গোণং গদ্রভং তিরচ্ছানগতং নেরযিকং – ‘‘পণ্ডিতোসি, ব্যত্তোসি, মেধাৰীসি, বহুস্সুতোসি, ধম্মকথিকোসি, নত্থি তুয্হং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, পণ্ডিতং ব্যত্তং মেধাৰিং বহুস্সুতং ধম্মকথিকং – ‘‘পণ্ডিতোসি, ব্যত্তোসি, মেধাৰীসি, বহুস্সুতোসি, ধম্মকথিকোসি, নত্থি তুয্হং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
২৬. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে খত্তিযা, ব্রাহ্মণা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
২৭. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ¶ ৰদেতি, ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে অৰকণ্ণকা জৰকণ্ণকা ধনিট্ঠকা সৰিট্ঠকা কুলৰড্ঢকা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে বুদ্ধরক্খিতা ধম্মরক্খিতা ¶ সঙ্ঘরক্খিতা’’তি ভণতি ¶ …পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে কোসিযা ভারদ্ৰাজা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে গোতমা মোগ্গল্লানা কচ্চানা ৰাসিট্ঠা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে কোট্ঠকা পুপ্ফছড্ডকা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে কস্সকা ৰাণিজা গোরক্খা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে নল়কারা কুম্ভকারা ¶ পেসকারা চম্মকারা নহাপিতা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে মুদ্দিকা গণকা লেখকা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে কুট্ঠিকা গণ্ডিকা কিলাসিকা সোসিকা অপমারিকা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে মধুমেহিকা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে অতিদীঘা অতিরস্সা অতিকণ্হা অচ্চোদাতা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে নাতিদীঘা নাতিরস্সা নাতিকণ্হা নাচ্চোদাতা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে রাগপরিযুট্ঠিতা দোসপরিযুট্ঠিতা মোহপরিযুট্ঠিতা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে ৰীতরাগা ৰীতদোসা ৰীতমোহা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে পারাজিকং অজ্ঝাপন্না…পে… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্না’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে সোতাপন্না’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে ওট্ঠা মেণ্ডা গোণা গদ্রভা তিরচ্ছানগতা নেরযিকা, নত্থি তেসং সুগতি, দুগ্গতিযেৰ তেসং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
২৮. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো ¶ এৰং ৰদেতি, ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে পণ্ডিতা ব্যত্তা, মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থি তেসং দুগ্গতি, সুগতিযেৰ তেসং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
২৯. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘যে নূন চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স…পে….
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘যে নূন পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
৩০. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘ন মযং চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘ন মযং পণ্ডিতা ব্যত্তা ¶ মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থম্হাকং দুগ্গতি, সুগতিযেৰ অম্হাকং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
৩১. উপসম্পন্নো ¶ অনুপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো হীনেন হীনং ৰদেতি,…পে… হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি…পে… উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি…পে… উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, পণ্ডিতং ব্যত্তং মেধাৰিং বহুস্সুতং ধম্মকথিকং – ‘‘পণ্ডিতোসি, ব্যত্তোসি, মেধাৰীসি, বহুস্সুতোসি, ধম্মকথিকোসি, নত্থি তুয্হং দুগ্গতি, সুগতিযেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খা’’তি ¶ ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থি তেসং দুগ্গতি, সুগতিযেৰ তেসং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘যে নূন চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘যে নূন পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নং খুংসেতুকামো ৰম্ভেতুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি, ‘‘ন মযং চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘ন মযং পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থম্হাকং ¶ দুগ্গতি, সুগতিযেৰ অম্হাকং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
৩২. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা হীনেন হীনং ৰদেতি, চণ্ডালং ৰেনং নেসাদং রথকারং পুক্কুসং – ‘‘চণ্ডালোসি, ৰেনোসি, নেসাদোসি, রথকারোসি ¶ , পুক্কুসোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা হীনেন ¶ উক্কট্ঠং ৰদেতি, খত্তিযং ব্রাহ্মণং – ‘‘চণ্ডালোসি, ৰেনোসি, নেসাদোসি, রথকারোসি, পুক্কুসোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি, চণ্ডালং ৰেনং নেসাদং রথকারং পুক্কুসং – ‘‘খত্তিযোসি, ব্রাহ্মণোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, খত্তিযং ব্রাহ্মণং – ‘‘খত্তিযোসি, ব্রাহ্মণোসী’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা হীনেন হীনং ৰদেতি…পে… হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি…পে… উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি…পে… উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, পণ্ডিতং ব্যত্তং মেধাৰিং বহুস্সুতং ধম্মকথিকং – ‘‘পণ্ডিতোসি, ব্যত্তোসি, মেধাৰীসি, বহুস্সুতোসি, ধম্মকথিকোসি, নত্থি তুয্হং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
৩৩. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন ¶ মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা এৰং ৰদেতি, ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থি তেসং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ তেসং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা এৰং ৰদেতি, ‘‘যে নূন চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘যে নূন পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা এৰং ৰদেতি, ‘‘ন মযং চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘ন মযং পণ্ডিতা ¶ ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থম্হাকং দুগ্গতি, সুগতিযেৰ অম্হাকং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
৩৪. উপসম্পন্নো ¶ অনুপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা হীনেন হীনং ৰদেতি…পে… হীনেন উক্কট্ঠং ৰদেতি…পে… উক্কট্ঠেন হীনং ৰদেতি…পে… উক্কট্ঠেন উক্কট্ঠং ৰদেতি, পণ্ডিতং ব্যত্তং মেধাৰিং বহুস্সুতং ধম্মকথিকং – ‘‘পণ্ডিতোসি ¶ , ব্যত্তোসি, মেধাৰীসি, বহুস্সুতোসি ধম্মকথিকোসি, নত্থি তুয্হং দুগ্গতি; সুগতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা এৰং ৰদেতি, ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থি তেসং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ তেসং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা এৰং ৰদেতি, ‘‘যে নূন চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘যে নূন পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নং ন খুংসেতুকামো ন ৰম্ভেতুকামো ন মঙ্কুকত্তুকামো, দৰকম্যতা এৰং ৰদেতি, ‘‘ন মযং চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’’তি ভণতি…পে…. ‘‘ন মযং পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থম্হাকং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ অম্হাকং পাটিকঙ্খা’’তি ভণতি, আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুব্ভাসিতস্স.
৩৫. অনাপত্তি ¶ অত্থপুরেক্খারস্স, ধম্মপুরেক্খারস্স, অনুসাসনিপুরেক্খারস্স, উম্মত্তকস্স, খিত্তচিত্তস্স, ৰেদনাট্টস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ওমসৰাদসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. পেসুঞ্ঞসিক্খাপদং
৩৬. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খূনং ¶ ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং পেসুঞ্ঞং উপসংহরন্তি; ইমস্স সুত্ৰা অমুস্স অক্খাযন্তি, ইমস্স ভেদায; অমুস্স সুত্ৰা ইমস্স অক্খাযন্তি, অমুস্স ভেদায. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং পেসুঞ্ঞং উপসংহরিস্সন্তি, ইমস্স সুত্ৰা অমুস্স অক্খাযিস্সন্তি, ইমস্স ভেদায; অমুস্স সুত্ৰা ইমস্স অক্খাযিস্সন্তি, অমুস্স ভেদায! তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তী’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং পেসুঞ্ঞং উপসংহরথ, ইমস্স সুত্ৰা অমুস্স অক্খাযথ, ইমস্স ভেদায, অমুস্স সুত্ৰা ইমস্স অক্খাযথ, অমুস্স ভেদায? তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ¶ , ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং পেসুঞ্ঞং উপসংহরিস্সথ! ইমস্স সুত্ৰা অমুস্স অক্খাযিস্সথ, ইমস্স ভেদায! অমুস্স সুত্ৰা ইমস্স অক্খাযিস্সথ, অমুস্স ভেদায! তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায. পসন্নানং ৰা ভিয্যোভাৰায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৭. ‘‘ভিক্খুপেসুঞ্ঞে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৮. পেসুঞ্ঞং নাম দ্ৰীহাকারেহি পেসুঞ্ঞং হোতি – পিযকম্যস্স ৰা ভেদাধিপ্পাযস্স ৰা. দসহাকারেহি পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – জাতিতোপি, নামতোপি, গোত্ততোপি, কম্মতোপি, সিপ্পতোপি, আবাধতোপি, লিঙ্গতোপি, কিলেসতোপি, আপত্তিতোপি, অক্কোসতোপি.
জাতি ¶ নাম দ্ৰে জাতিযো – হীনা চ জাতি উক্কট্ঠা চ জাতি. হীনা নাম জাতি – চণ্ডালজাতি ৰেনজাতি নেসাদজাতি রথকারজাতি পুক্কুসজাতি ¶ . এসা হীনা নাম জাতি. উক্কট্ঠা নাম জাতি – খত্তিযজাতি ব্রাহ্মণজাতি. এসা উক্কট্ঠা নাম জাতি…পে….
অক্কোসো নাম দ্ৰে অক্কোসা – হীনো চ অক্কোসো উক্কট্ঠো চ অক্কোসো. হীনো নাম অক্কোসো – ওট্ঠোসি, মেণ্ডোসি, গোণোসি, গদ্রভোসি, তিরচ্ছানগতোসি, নেরযিকোসি; নত্থি তুয্হং সুগতি; দুগ্গতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খাতি, যকারেন ৰা ভকারেন ৰা কাটকোটচিকায ৰা. এসো ¶ হীনো নাম ¶ অক্কোসো. উক্কট্ঠো নাম অক্কোসো – পণ্ডিতোসি, ব্যত্তোসি, মেধাৰীসি, বহুস্সুতোসি, ধম্মকথিকোসি; নত্থি তুয্হং দুগ্গতি; সুগতি যেৰ তুয্হং পাটিকঙ্খাতি. এসো উক্কট্ঠো নাম অক্কোসো.
৩৯. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘চণ্ডালো ৰেনো নেসাদো রথকারো পুক্কুসো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘খত্তিযো ব্রাহ্মণো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘অৰকণ্ণকো জৰকণ্ণকো ধনিট্ঠকো সৰিট্ঠকো কুলৰড্ঢকো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘বুদ্ধরক্খিতো ধম্মরক্খিতো সঙ্ঘরক্খিতো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘কোসিযো ভারদ্ৰাজো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ ¶ উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘গোতমো মোগ্গল্লানো কচ্চানো ৰাসিট্ঠো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘কোট্ঠকো পুপ্ফছড্ডকো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘কস্সকো ৰাণিজো গোরক্খো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘নল়কারো কুম্ভকারো পেসকারো চম্মকারো নহাপিতো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘মুদ্দিকো গণকো লেখকো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
৪০. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘কুট্ঠিকো গণ্ডিকো কিলাসিকো সোসিকো অপমারিকো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘মধুমেহিকো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘অতিদীঘো অতিরস্সো অতিকণ্হো অচ্চোদাতো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘নাতিদীঘো ¶ নাতিরস্সো নাতিকণ্হো নাচ্চোদাতো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘রাগপরিযুট্ঠিতো দোসপরিযুট্ঠিতো মোহপরিযুট্ঠিতো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘ৰীতরাগো ৰীতদোসো ৰীতমোহো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো, সঙ্ঘাদিসেসং অজ্ঝাপন্নো, থুল্লচ্চযং অজ্ঝাপন্নো, পাচিত্তিযং অজ্ঝাপন্নো ¶ , পাটিদেসনীযং অজ্ঝাপন্নো, দুক্কটং অজ্ঝাপন্নো, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘সোতাপন্নো’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘ওট্ঠো মেণ্ডো গোণো গদ্রভো তিরচ্ছানগতো নেরযিকো, নত্থি তস্স সুগতি, দুগ্গতিযেৰ তস্স পাটিকঙ্খা’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো তং ‘পণ্ডিতো ব্যত্তো মেধাৰী বহুস্সুতো ধম্মকথিকো, নত্থি তস্স দুগ্গতি, সুগতি যেৰ তস্স পাটিকঙ্খা’তি ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
৪১. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো ‘সন্তি ইধেকচ্চে চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা, পুক্কুসা’তি ভণতি, ন সো অঞ্ঞং ভণতি, তঞ্ঞেৰ ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো ‘সন্তি ইধেকচ্চে খত্তিযা ব্রাহ্মণা’তি ভণতি, ন সো অঞ্ঞং ভণতি, তঞ্ঞেৰ ভণতী’তি. আপত্তি ¶ ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স…পে….
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো ‘সন্তি ইধেকচ্চে পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থি তেসং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ তেসং পাটিকঙ্খা’তি ভণতি, ন ¶ সো অঞ্ঞং ভণতি, তঞ্ঞেৰ ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো ‘যে নূন চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’তি ভণতি, ন সো অঞ্ঞং ভণতি, তঞ্ঞেৰ ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো ‘যে নূন পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা’তি ভণতি, ন সো অঞ্ঞং ভণতি, তঞ্ঞেৰ ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি – ‘‘ইত্থন্নামো ‘ন মযং চণ্ডালা ৰেনা নেসাদা রথকারা পুক্কুসা’তি ভণতি, ন সো অঞ্ঞং ভণতি, তঞ্ঞেৰ ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি ¶ – ‘‘ইত্থন্নামো ‘ন মযং পণ্ডিতা ব্যত্তা মেধাৰী বহুস্সুতা ধম্মকথিকা, নত্থম্হাকং দুগ্গতি, সুগতি যেৰ অম্হাকং পাটিকঙ্খা’তি ভণতি, ন সো অঞ্ঞং ¶ ভণতি, তঞ্ঞেৰ ভণতী’’তি. আপত্তি ৰাচায, ৰাচায দুক্কটস্স.
৪২. উপসম্পন্নো উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি; আপত্তি ৰাচায, ৰাচায পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নো ¶ উপসম্পন্নস্স সুত্ৰা অনুপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নস্স সুত্ৰা উপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
উপসম্পন্নো অনুপসম্পন্নস্স সুত্ৰা অনুপসম্পন্নস্স পেসুঞ্ঞং উপসংহরতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৩. অনাপত্তি নপিযকম্যস্স, নভেদাধিপ্পাযস্স, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পেসুঞ্ঞসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. পদসোধম্মসিক্খাপদং
৪৪. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উপাসকে পদসো ধম্মং ৰাচেন্তি. উপাসকা ভিক্খূসু অগারৰা অপ্পতিস্সা অসভাগৰুত্তিকা ৰিহরন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উপাসকে পদসো ধম্মং ৰাচেস্সন্তি! উপাসকা ভিক্খূসু অগারৰা অপ্পতিস্সা অসভাগৰুত্তিকা ৰিহরন্তী’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, উপাসকে পদসো ধম্মং ৰাচেথ; উপাসকা ভিক্খূসু অগারৰা অপ্পতিস্সা অসভাগৰুত্তিকা ৰিহরন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, উপাসকে পদসো ধম্মং ৰাচেস্সথ! উপাসকা ভিক্খূসু অগারৰা অপ্পতিস্সা অসভাগৰুত্তিকা ৰিহরন্তি! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায পসন্নানং ৰা ভিয্যোভাৰায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৫. ‘‘যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নং পদসো ধম্মং ৰাচেয্য পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৬. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অনুপসম্পন্নো নাম ভিক্খুঞ্চ ভিক্খুনিঞ্চ ঠপেত্ৰা অৰসেসো অনুপসম্পন্নো নাম.
পদসো ¶ নাম পদং, ¶ অনুপদং, অন্ৰক্খরং, অনুব্যঞ্জনং.
পদং নাম একতো পট্ঠপেত্ৰা একতো ওসাপেন্তি. অনুপদং নাম পাটেক্কং পট্ঠপেত্ৰা একতো ওসাপেন্তি. অন্ৰক্খরং নাম ‘‘রূপং অনিচ্চ’’ন্তি ৰুচ্চমানো, ‘‘রু’’ন্তি ওপাতেতি. অনুব্যঞ্জনং নাম ‘‘রূপং অনিচ্চ’’ন্তি ৰুচ্চমানো, ‘‘ৰেদনা অনিচ্চা’’তি সদ্দং নিচ্ছারেতি.
যঞ্চ ¶ পদং, যঞ্চ অনুপদং, যঞ্চ অন্ৰক্খরং, যঞ্চ অনুব্যঞ্জনং – সব্বমেতং পদসো [পদসো ধম্মো (ইতিপি)] নাম.
ধম্মো নাম বুদ্ধভাসিতো, সাৰকভাসিতো, ইসিভাসিতো, দেৰতাভাসিতো, অত্থূপসঞ্হিতো, ধম্মূপসঞ্হিতো.
ৰাচেয্যাতি পদেন ৰাচেতি, পদে পদে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অক্খরায ৰাচেতি, অক্খরক্খরায আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৭. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী পদসো ধম্মং ৰাচেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো পদসো ধম্মং ৰাচেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী পদসো ধম্মং ৰাচেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪৮. অনাপত্তি একতো উদ্দিসাপেন্তো, একতো সজ্ঝাযং করোন্তো ¶ , যেভুয্যেন পগুণং গন্থং ভণন্তং ওপাতেতি, ওসারেন্তং ওপাতেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পদসোধম্মসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. সহসেয্যসিক্খাপদং
৪৯. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা আল়ৰিযং ৰিহরতি অগ্গাল়ৰে চেতিযে. তেন খো পন সমযেন উপাসকা আরামং আগচ্ছন্তি ধম্মস্সৰনায. ধম্মে ভাসিতে থেরা ভিক্খূ যথাৰিহারং গচ্ছন্তি. নৰকা ভিক্খূ তত্থেৰ উপট্ঠানসালাযং উপাসকেহি সদ্ধিং মুট্ঠস্সতী, অসম্পজানা, নগ্গা, ৰিকূজমানা, কাকচ্ছমানা সেয্যং কপ্পেন্তি. উপাসকা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা মুট্ঠস্সতী অসম্পজানা নগ্গা ৰিকূজমানা কাকচ্ছমানা সেয্যং কপ্পেস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং উপাসকানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ¶ ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ অনুপসম্পন্নেন ¶ সহসেয্যং কপ্পেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ তে নৰকে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অনুপসম্পন্নেন সহসেয্যং কপ্পেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা অনুপসম্পন্নেন সহসেয্যং কপ্পেস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নেন সহসেয্যং কপ্পেয্য পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৫০. অথ ¶ খো ভগৰা আল়ৰিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন কোসম্বী তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন কোসম্বী তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি বদরিকারামে. ভিক্খূ আযস্মন্তং রাহুলং এতদৰোচুং – ‘‘ভগৰতা, আৰুসো রাহুল, সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং – ‘ন অনুপসম্পন্নেন সহসেয্যা কপ্পেতব্বা’তি. সেয্যং, আৰুসো রাহুল, জানাহী’’তি. অথ খো আযস্মা রাহুলো সেয্যং অলভমানো ৰচ্চকুটিযা সেয্যং কপ্পেসি. অথ খো ভগৰা রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায যেন ৰচ্চকুটি তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা উক্কাসি. আযস্মাপি রাহুলো উক্কাসি. ‘‘কো এত্থা’’তি? ‘‘অহং, ভগৰা, রাহুলো’’তি. ‘‘কিস্স ত্ৰং, রাহুল, ইধ নিসিন্নোসী’’তি? অথ খো আযস্মা রাহুলো ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং ¶ কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অনুপসম্পন্নেন দিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৫১. ‘‘যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নেন উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৫২. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অনুপসম্পন্নো নাম ভিক্খুং ঠপেত্ৰা অৰসেসো অনুপসম্পন্নো নাম.
উত্তরিদিরত্ততিরত্তন্তি ¶ ¶ অতিরেকদিরত্ততিরত্তং.
সহাতি ¶ একতো.
সেয্যা নাম সব্বচ্ছন্না, সব্বপরিচ্ছন্না, যেভুয্যেনচ্ছন্না, যেভুয্যেন পরিচ্ছন্না.
সেয্যং কপ্পেয্যাতি চতুত্থে দিৰসে অত্থঙ্গতে সূরিযে, অনুপসম্পন্নে নিপন্নে, ভিক্খু নিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভিক্খু নিপন্নে, অনুপসম্পন্নো নিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উট্ঠহিত্ৰা পুনপ্পুনং নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৫৩. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
উপড্ঢচ্ছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে, আপত্তি দুক্কটস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৫৪. অনাপত্তি ¶ দ্ৰেতিস্সো রত্তিযো ৰসতি, ঊনকদ্ৰেতিস্সো রত্তিযো ৰসতি, দ্ৰে রত্তিযো ৰসিত্ৰা ততিযায রত্তিযা পুরারুণা নিক্খমিত্ৰা পুন ৰসতি, সব্বচ্ছন্নে, সব্বঅপরিচ্ছন্নে, সব্বপরিচ্ছন্নে সব্বঅচ্ছন্নে [ৰসতি, সব্বঅচ্ছন্নে সব্বঅপরিচ্ছন্নে, (সী.)], যেভুয্যেন অচ্ছন্নে, যেভুয্যেন অপরিচ্ছন্নে, অনুপসম্পন্নে নিপন্নে ভিক্খু নিসীদতি, ভিক্খু নিপন্নে অনুপসম্পন্নো ¶ নিসীদতি, উভো ৰা নিসীদন্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সহসেয্যসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. দুতিযসহসেয্যসিক্খাপদং
৫৫. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা অনুরুদ্ধো কোসলেসু ¶ জনপদে [এত্থ অম্বট্ঠসুত্তাদিটীকা ওলোকেতব্বা] সাৰত্থিং গচ্ছন্তো সাযং অঞ্ঞতরং গামং উপগচ্ছি. তেন খো পন সমযেন তস্মিং গামে অঞ্ঞতরিস্সা ইত্থিযা আৰসথাগারং পঞ্ঞত্তং হোতি. অথ খো আযস্মা অনুরুদ্ধো যেন সা ইত্থী তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং ইত্থিং এতদৰোচ – ‘‘সচে তে, ভগিনি, অগরু, ৰসেয্যাম একরত্তং আৰসথাগারে’’তি. ‘‘ৰসেয্যাথ, ভন্তে’’তি. অঞ্ঞেপি অদ্ধিকা যেন সা ইত্থী তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা তং ইত্থিং এতদৰোচুং – ‘‘সচে তে, অয্যে, অগরু ৰসেয্যাম একরত্তং আৰসথাগারে’’তি ¶ . ‘‘এসো খো অয্যো সমণো পঠমং উপগতো; সচে সো অনুজানাতি, ৰসেয্যাথা’’তি. অথ খো তে অদ্ধিকা যেনাযস্মা অনুরুদ্ধো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং এতদৰোচুং – ‘‘সচে তে, ভন্তে, অগরু, ৰসেয্যাম একরত্তং আৰসথাগারে’’তি. ‘‘ৰসেয্যাথ, আৰুসো’’তি. অথ খো সা ইত্থী আযস্মন্তে অনুরুদ্ধে সহ দস্সনেন পটিবদ্ধচিত্তা অহোসি. অথ খো সা ইত্থী যেনাযস্মা অনুরুদ্ধো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং এতদৰোচ – ‘‘অয্যো, ভন্তে, ইমেহি মনুস্সেহি আকিণ্ণো ন ফাসু ৰিহরিস্সতি. সাধাহং, ভন্তে, অয্যস্স ¶ মঞ্চকং অব্ভন্তরং পঞ্ঞপেয্য’’ন্তি. অধিৰাসেসি খো আযস্মা অনুরুদ্ধো তুণ্হীভাৰেন. অথ খো সা ইত্থী আযস্মতো অনুরুদ্ধস্স মঞ্চকং অব্ভন্তরং পঞ্ঞপেত্ৰা অলঙ্কতপ্পটিযত্তা গন্ধগন্ধিনী যেনাযস্মা অনুরুদ্ধো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং এতদৰোচ – ‘‘অয্যো, ভন্তে, অভিরূপো দস্সনীযো পাসাদিকো, অহং চম্হি অভিরূপা দস্সনীযা পাসাদিকা. সাধাহং, ভন্তে, অয্যস্স পজাপতি ভৰেয্য’’ন্তি. এৰং ৰুত্তে আযস্মা অনুরুদ্ধো তুণ্হী অহোসি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো সা ইত্থী আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং এতদৰোচ – ‘‘অয্যো, ভন্তে, অভিরূপো ¶ দস্সনীযো পাসাদিকো, অহঞ্চম্হি অভিরূপা দস্সনীযা পাসাদিকা. সাধু, ভন্তে, অয্যো মঞ্চেৰ পটিচ্ছতু [সম্পটিচ্ছতু (স্যা.)] সব্বঞ্চ সাপতেয্য’’ন্তি. ততিযম্পি খো আযস্মা অনুরুদ্ধো তুণ্হী অহোসি. অথ খো সা ইত্থী সাটকং নিক্খিপিত্ৰা আযস্মতো অনুরুদ্ধস্স পুরতো চঙ্কমতিপি তিট্ঠতিপি নিসীদতিপি সেয্যম্পি কপ্পেতি. অথ খো আযস্মা অনুরুদ্ধো ইন্দ্রিযানি ওক্খিপিত্ৰা তং ইত্থিং নেৰ ওলোকেসি নপি আলপি. অথ খো ¶ সা ইত্থী – ‘‘অচ্ছরিযং ৰত ভো, অব্ভুতং ৰত ভো! বহূ মে মনুস্সা সতেনপি সহস্সেনপি পহিণন্তি. অযং পন সমণো – মযা সামং যাচিযমানো – ন ইচ্ছতি মঞ্চেৰ পটিচ্ছিতুং সব্বঞ্চ সাপতেয্য’’ন্তি সাটকং নিৰাসেত্ৰা আযস্মতো অনুরুদ্ধস্স পাদেসু সিরসা ¶ নিপতিত্ৰা আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং এতদৰোচ – ‘‘অচ্চযো মং, ভন্তে, অচ্চগমা যথাবালং যথামূল়্হং যথাঅকুসলং যাহং এৰমকাসিং. তস্সা মে, ভন্তে, অয্যো অচ্চযং অচ্চযতো পটিগ্গণ্হাতু আযতিং সংৰরাযা’’তি. ‘‘তগ্ঘ ত্ৰং, ভগিনি, অচ্চযো অচ্চগমা যথাবালং যথামূল়্হং যথাঅকুসলং যা ত্ৰং এৰমকাসি. যতো চ খো ত্ৰং, ভগিনি, অচ্চযং অচ্চযতো দিস্ৰা যথাধম্মং ¶ পটিকরোসি, তং তে মযং পটিগ্গণ্হাম. ৰুদ্ধি হেসা, ভগিনি, অরিযস্স ৰিনযে যো অচ্চযং অচ্চযতো দিস্ৰা যথাধম্মং পটিকরোতি আযতিঞ্চ সংৰরং আপজ্জতী’’তি.
অথ খো সা ইত্থী তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং পণীতেন খাদনীযেন ভোজনীযেন সহত্থা সন্তপ্পেত্ৰা সম্পৰারেত্ৰা, আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং ভুত্তাৰিং ওনীতপত্তপাণিং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো তং ইত্থিং আযস্মা অনুরুদ্ধো ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো সা ইত্থী – আযস্মতা অনুরুদ্ধেন ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা – আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং এতদৰোচ – ‘‘অভিক্কন্তং, ভন্তে, অভিক্কন্তং, ভন্তে! সেয্যথাপি, ভন্তে, নিক্কুজ্জিতং ৰা উক্কুজ্জেয্য, পটিচ্ছন্নং ৰা ৰিৰরেয্য, মূল়্হস্স ৰা মগ্গং আচিক্খেয্য, অন্ধকারে ৰা তেলপজ্জোতং ধারেয্য – চক্খুমন্তো রূপানি ¶ দক্খন্তীতি, এৰমেৰং অয্যেন অনুরুদ্ধেন অনেকপরিযাযেন ধম্মো পকাসিতো. এসাহং, ভন্তে, তং ভগৰন্তং সরণং গচ্ছামি ধম্মঞ্চ ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ. উপাসিকং মং অয্যো ধারেতু অজ্জতগ্গে পাণুপেতং সরণং গত’’ন্তি.
অথ খো আযস্মা অনুরুদ্ধো সাৰত্থিযং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা অনুরুদ্ধো মাতুগামেন সহসেয্যং কপ্পেস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং অনুরুদ্ধং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, অনুরুদ্ধ, মাতুগামেন ¶ সহসেয্যং কপ্পেসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি ¶ . ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, অনুরুদ্ধ, মাতুগামেন সহসেয্যং কপ্পেস্সসি! নেতং, অনুরুদ্ধ, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৫৬. ‘‘যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সহসেয্যং কপ্পেয্য পাচিত্তিয’’ন্তি.
৫৭. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
মাতুগামো নাম মনুস্সিত্থী, ন যক্খী [যক্খিনী (ক.)], ন পেতী, ন তিরচ্ছানগতা; অন্তমসো তদহুজাতাপি দারিকা, পগেৰ মহত্তরী.
সহাতি একতো.
সেয্যা নাম সব্বচ্ছন্না, সব্বপরিচ্ছন্না, যেভুয্যেনচ্ছন্না, যেভুয্যেন পরিচ্ছন্না.
সেয্যং ¶ কপ্পেয্যাতি অত্থঙ্গতে সূরিযে, মাতুগামে নিপন্নে ভিক্খু নিপজ্জতি, আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স. ভিক্খু নিপন্নে মাতুগামো নিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উট্ঠহিত্ৰা পুনপ্পুনং নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৫৮. মাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী সহসেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে ৰেমতিকো সহসেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী সহসেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
উপড্ঢচ্ছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে, আপত্তি দুক্কটস্স. যক্খিযা ৰা পেতিযা ৰা পণ্ডকেন ৰা তিরচ্ছানগতিত্থিযা ৰা সহসেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৫৯. অনাপত্তি ¶ সব্বচ্ছন্নে সব্বঅপরিচ্ছন্নে, সব্বপরিচ্ছন্নে সব্বঅচ্ছন্নে [অনাপত্তি সব্বঅচ্ছন্নে সব্বঅপরিচ্ছন্নে, (সী.)], যেভুয্যেন অচ্ছন্নে, যেভুয্যেন অপরিচ্ছন্নে, মাতুগামে নিপন্নে ভিক্খু নিসীদতি ¶ , ভিক্খু নিপন্নে মাতুগামো নিসীদতি, উভো ৰা নিসীদন্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দুতিযসহসেয্যসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. ধম্মদেসনাসিক্খাপদং
৬০. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী সাৰত্থিযং কুলূপকো হোতি, বহুকানি কুলানি উপসঙ্কমতি. অথ খো আযস্মা উদাযী পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন অঞ্ঞতরং কুলং তেনুপসঙ্কমি. তেন খো পন সমযেন ঘরণী নিৰেসনদ্ৰারে নিসিন্না হোতি, ঘরসুণ্হা আৰসথদ্ৰারে নিসিন্না হোতি. অথ খো আযস্মা উদাযী যেন ঘরণী তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ঘরণিযা উপকণ্ণকে ধম্মং দেসেসি. অথ খো ঘরসুণ্হায এতদহোসি – ‘‘কি নু খো সো সমণো সস্সুযা জারো উদাহু ওভাসতী’’তি?
অথ খো আযস্মা উদাযী ঘরণিযা উপকণ্ণকে ধম্মং দেসেত্ৰা যেন ঘরসুণ্হা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ঘরসুণ্হায উপকণ্ণকে ধম্মং দেসেসি. অথ খো ঘরণিযা এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো সো সমণো ঘরসুণ্হায জারো উদাহু ওভাসতী’’তি ¶ ? অথ খো আযস্মা উদাযী ঘরসুণ্হায উপকণ্ণকে ধম্মং দেসেত্ৰা পক্কামি. অথ খো ঘরণী ঘরসুণ্হং এতদৰোচ – ‘‘হে জে, কিং তে এসো সমণো অৰোচা’’তি? ‘‘ধম্মং মে, অয্যে, দেসেসি’’. ‘‘অয্যায পন কিং অৰোচা’’তি? ‘‘ময্হম্পি ধম্মং দেসেসী’’তি. তা ¶ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যো উদাযী মাতুগামস্স উপকণ্ণকে ধম্মং দেসেস্সতি! ননু নাম ৰিস্সট্ঠেন ৰিৰটেন ধম্মো দেসেতব্বো’’তি?
অস্সোসুং খো ভিক্খূ তাসং ইত্থীনং উজ্ঝাযন্তীনং খিয্যন্তীনং ৰিপাচেন্তীনং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উদাযী মাতুগামস্স ধম্মং দেসেস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ¶ আযস্মন্তং উদাযিং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, উদাযি, মাতুগামস্স ধম্মং দেসেসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি ¶ নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, মাতুগামস্স ধম্মং দেসেস্সসি. নেতং মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু মাতুগামস্স ধম্মং দেসেয্য পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৬১. তেন খো পন সমযেন উপাসিকা ভিক্খূ পস্সিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ইঙ্ঘায্যা ধম্মং দেসেথা’’তি. ‘‘ন, ভগিনী, কপ্পতি মাতুগামস্স ধম্মং দেসেতু’’ন্তি. ‘‘ইঙ্ঘায্যা ছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেথ, সক্কা এত্তকেনপি ধম্মো অঞ্ঞাতু’’ন্তি. ‘‘ন, ভগিনী, কপ্পতি মাতুগামস্স ধম্মং দেসেতু’’ন্তি. কুক্কুচ্চাযন্তা ন দেসেসুং. উপাসিকা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যা অম্হেহি যাচিযমানা ধম্মং ন দেসেস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তাসং উপাসিকানং ¶ উজ্ঝাযন্তীনং খিয্যন্তীনং ৰিপাচেন্তীনং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মাতুগামস্স ছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খূ মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ¶ ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৬২. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ – ‘‘ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং মাতুগামস্স ছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেতু’’ন্তি তে অৰিঞ্ঞুং পুরিসৰিগ্গহং উপনিসীদাপেত্ৰা মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অৰিঞ্ঞুং পুরিসৰিগ্গহং উপনিসীদাপেত্ৰা মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেস্সন্তী’’তি!
অথ ¶ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, অৰিঞ্ঞুং পুরিসৰিগ্গহং উপনিসীদাপেত্ৰা মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি ¶ বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, অৰিঞ্ঞুং পুরিসৰিগ্গহং উপনিসীদাপেত্ৰা মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ ¶ –
৬৩. ‘‘যো পন ভিক্খু মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেয্য, অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেন, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৬৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
মাতুগামো নাম মনুস্সিত্থী; ন যক্খী ন পেতী ন তিরচ্ছানগতা; ৰিঞ্ঞূ, পটিবলা সুভাসিতদুব্ভাসিতং দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আজানিতুং.
উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহীতি অতিরেকছপ্পঞ্চৰাচাহি.
ধম্মো নাম বুদ্ধভাসিতো, সাৰকভাসিতো, ইসিভাসিতো, দেৰতাভাসিতো, অত্থূপসঞ্হিতো, ধম্মূপসঞ্হিতো.
দেসেয্যাতি পদেন দেসেতি, পদে পদে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অক্খরায দেসেতি, অক্খরক্খরায আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেনাতি ঠপেত্ৰা ৰিঞ্ঞুং পুরিসৰিগ্গহং. ৰিঞ্ঞূ নাম পুরিসৰিগ্গহো, পটিবলো হোতি সুভাসিতদুব্ভাসিতং দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আজানিতুং.
৬৫. মাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেতি, অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেন, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে ৰেমতিকো উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেতি, অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেন, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেতি, অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেন, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
যক্খিযা ¶ ¶ ৰা পেতিযা ৰা পণ্ডকস্স ৰা ¶ তিরচ্ছানগতমনুস্সৰিগ্গহিত্থিযা ৰা উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ¶ ধম্মং দেসেতি, অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেন, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৬৬. অনাপত্তি ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেন, ছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেতি, ঊনকছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেতি, উট্ঠহিত্ৰা পুন নিসীদিত্ৰা দেসেতি, মাতুগামো উট্ঠহিত্ৰা পুন নিসীদতি তস্মিং দেসেতি, অঞ্ঞস্স মাতুগামস্স দেসেতি, পঞ্হং পুচ্ছতি, পঞ্হং পুট্ঠো কথেতি, অঞ্ঞস্সত্থায ভণন্তং মাতুগামো সুণাতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ধম্মদেসনাসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. ভূতারোচনসিক্খাপদং
৬৭. [পারা. ১৯৩] তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা সন্দিট্ঠা সম্ভত্তা ভিক্খূ ৰগ্গুমুদায নদিযা তীরে ৰস্সং উপগচ্ছিংসু. তেন খো পন সমযেন ৰজ্জী দুব্ভিক্খা হোতি – দ্ৰীহিতিকা সেতট্ঠিকা সলাকাৰুত্তা, ন সুকরা উঞ্ছেন পগ্গহেন যাপেতুং. অথ খো তেসং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘এতরহি খো ৰজ্জী দুব্ভিক্খা – দ্ৰীহিতিকা সেতট্ঠিকা সলাকাৰুত্তা, ন সুকরা উঞ্ছেন পগ্গহেন যাপেতুং. কেন নু খো মযং উপাযেন সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা ফাসুকং ৰস্সং ৰসেয্যাম, ন চ পিণ্ডকেন কিলমেয্যামা’’তি? একচ্চে এৰমাহংসু – ‘‘হন্দ মযং, আৰুসো, গিহীনং কম্মন্তং অধিট্ঠেম. এৰং তে অম্হাকং দাতুং মঞ্ঞিস্সন্তি. এৰং মযং সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা ফাসুকং ৰস্সং ৰসিস্সাম, ন চ পিণ্ডকেন কিলমিস্সামা’’তি. একচ্চে এৰমাহংসু – ‘‘অলং, আৰুসো, কিং গিহীনং কম্মন্তং অধিট্ঠিতেন? হন্দ মযং, আৰুসো, গিহীনং দূতেয্যং হরাম. এৰং তে অম্হাকং দাতুং মঞ্ঞিস্সন্তি. এৰং মযং সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা ফাসুকং ৰস্সং ৰসিস্সাম, ন চ পিণ্ডকেন কিলমিস্সামা’’তি. একচ্চে এৰমাহংসু – ‘‘অলং, আৰুসো; ¶ কিং গিহীনং কম্মন্তং অধিট্ঠিতেন! কিং গিহীনং দূতেয্যং হটেন! হন্দ মযং, আৰুসো, গিহীনং অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উত্তরিমনুস্সধম্মস্স ৰণ্ণং ভাসিস্সাম ¶ – ‘অসুকো ভিক্খু পঠমস্স ঝানস্স ¶ লাভী, অসুকো ভিক্খু দুতিযস্স ঝানস্স লাভী, অসুকো ভিক্খু ততিযস্স ঝানস্স লাভী, অসুকো ভিক্খু চতুত্থস্স ঝানস্স ¶ লাভী, অসুকো ভিক্খু সোতাপন্নো, অসুকো ভিক্খু সকদাগামী, অসুকো ভিক্খু অনাগামী, অসুকো ভিক্খু অরহা, অসুকো ভিক্খু তেৰিজ্জো, অসুকো ভিক্খু ছল়ভিঞ্ঞোতি. এৰং তে অম্হাকং দাতুং মঞ্ঞিস্সন্তি. এৰং মযং সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা ফাসুকং ৰস্সং ৰসিস্সাম, ন চ পিণ্ডকেন কিলমিস্সামা’’তি. এসো যেৰ খো, আৰুসো, সেয্যো, যো অম্হাকং গিহীনং অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উত্তরিমনুস্সধম্মস্স ৰণ্ণো ভাসিতো’’তি.
অথ খো তে ভিক্খূ গিহীনং অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উত্তরিমনুস্সধম্মস্স ৰণ্ণং ভাসিংসু – ‘‘অসুকো ভিক্খু পঠমস্স ঝানস্স লাভী…পে… অসুকো ভিক্খু ছল়ভিঞ্ঞো’’তি. অথ খো তে মনুস্সা – ‘‘লাভা ৰত নো, সুলদ্ধং ৰত নো, যেসং নো এৰরূপা ভিক্খূ ৰস্সং উপগতা, ন ৰত নো ইতো পুব্বে এৰরূপা ভিক্খূ ৰস্সং উপগতা, যথযিমে ভিক্খূ সীলৰন্তো কল্যাণধম্মা’’তি. তে ন তাদিসানি ভোজনানি অত্তনা ভুঞ্জন্তি, মাতাপিতূনং দেন্তি পুত্তদারস্স দেন্তি দাসকম্মকরপোরিসস্স দেন্তি মিত্তামচ্চানং দেন্তি ঞাতিসালোহিতানং দেন্তি যাদিসানি ভিক্খূনং দেন্তি. ন তাদিসানি খাদনীযানি সাযনীযানি পানানি অত্তনা খাদন্তি সাযন্তি পিৰন্তি [অত্তনা পিৰন্তি (স্যা. ক.)] মাতাপিতূনং দেন্তি পুত্তদারস্স দেন্তি দাসকম্মকরপোরিসস্স দেন্তি মিত্তামচ্চানং দেন্তি ঞাতিসালোহিতানং দেন্তি ¶ , যাদিসানি ভিক্খূনং দেন্তি. অথ খো তে ভিক্খূ ৰণ্ণৰা অহেসুং পীণিন্দ্রিযা পসন্নমুখৰণ্ণা ৰিপ্পসন্নছৰিৰণ্ণা.
৬৮. আচিণ্ণং খো পনেতং ৰস্সংৰুট্ঠানং ভিক্খূনং ভগৰন্তং দস্সনায উপসঙ্কমিতুং. অথ খো তে ভিক্খূ ৰস্সংৰুট্ঠা তেমাসচ্চযেন সেনাসনং সংসামেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন ৰেসালী তেন পক্কমিংসু. অনুপুব্বেন যেন ৰেসালী মহাৰনং কূটাগারসালা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. তেন খো পন সমযেন দিসাসু ৰস্সংৰুট্ঠা ভিক্খূ কিসা হোন্তি লূখা দুব্বণ্ণা ¶ উপ্পণ্ডুপ্পণ্ডুকজাতা ধমনিসন্থতগত্তা. ৰগ্গুমুদাতীরিযা পন ভিক্খূ ৰণ্ণৰা হোন্তি পীণিন্দ্রিযা পসন্নমুখৰণ্ণা ৰিপ্পসন্নছৰিৰণ্ণা. আচিণ্ণং খো পনেতং বুদ্ধানং ভগৰন্তানং আগন্তুকেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং পটিসম্মোদিতুং. অথ খো ভগৰা ৰগ্গুমুদাতীরিযে ভিক্খূ এতদৰোচ ¶ – ‘‘কচ্চি, ভিক্খৰে, খমনীযং, কচ্চি যাপনীযং, কচ্চি সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা ফাসুকং ৰস্সং ৰসিত্থ, ন চ পিণ্ডকেন কিলমিত্থা’’তি? ‘‘খমনীযং ভগৰা, যাপনীযং ভগৰা. সমগ্গা চ মযং, ভন্তে, সম্মোদমানা অৰিৰদমানা ফাসুকং ৰস্সং ৰসিম্হা, ন চ পিণ্ডকেন কিলমিম্হা’’তি. জানন্তাপি তথাগতা পুচ্ছন্তি, জানন্তাপি ন পুচ্ছন্তি. কালং ৰিদিত্ৰা পুচ্ছন্তি ¶ , কালং ৰিদিত্ৰা ন পুচ্ছন্তি. অত্থসঞ্হিতং তথাগতা পুচ্ছন্তি, নো অনত্থসঞ্হিতং. অনত্থসঞ্হিতে সেতুঘাতো তথাগতানং. দ্ৰীহাকারেহি বুদ্ধা ¶ ভগৰন্তো ভিক্খূ পটিপুচ্ছন্তি – ধম্মং ৰা দেসেস্সাম, সাৰকানং ৰা সিক্খাপদং পঞ্ঞপেস্সামাতি.
অথ খো ভগৰা ৰগ্গুমুদাতীরিযে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘যথা কথং পন তুম্হে, ভিক্খৰে, সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা ফাসুকং ৰস্সং ৰসিত্থ, ন চ পিণ্ডকেন কিলমিত্থা’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘কচ্চি পন ৰো, ভিক্খৰে, ভূত’’ন্তি? ‘‘ভূতং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, ভিক্খৰে, উদরস্স কারণা গিহীনং অঞ্ঞমঞ্ঞস্স উত্তরিমনুস্সধম্মস্স ৰণ্ণং ভাসিস্সথ! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৬৯. ‘‘যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নস্স উত্তরিমনুস্সধম্মং আরোচেয্য ভূতস্মিং, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৭০. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অনুপসম্পন্নো নাম ভিক্খুঞ্চ ভিক্খুনিঞ্চ ঠপেত্ৰা, অৰসেসো অনুপসম্পন্নো নাম.
[পারা. ১৯৮] উত্তরিমনুস্সধম্মো নাম ঝানং, ৰিমোক্খো, সমাধি, সমাপত্তি, ঞাণদস্সনং, মগ্গভাৰনা, ফলসচ্ছিকিরিযা, কিলেসপ্পহানং, ৰিনীৰরণতা চিত্তস্স, সুঞ্ঞাগারে অভিরতি.
[পারা. ১৯৯] ঝানন্তি ¶ পঠমং ঝানং, দুতিযং ঝানং, ততিযং ঝানং, চতুত্থং ঝানং.
[পারা. ১৯৯] ৰিমোক্খোতি সুঞ্ঞতো ৰিমোক্খো, অনিমিত্তো ৰিমোক্খো, অপ্পণিহিতো ৰিমোক্খো.
[পারা. ১৯৯] সমাধীতি সুঞ্ঞতো সমাধি, অনিমিত্তো সমাধি, অপ্পণিহিতো ¶ সমাধি.
[পারা. ১৯৯] সমাপত্তীতি সুঞ্ঞতা সমাপত্তি, অনিমিত্তা সমাপত্তি, অপ্পণিহিতা সমাপত্তি.
[পারা. ১৯৯] ঞাণদস্সনন্তি ¶ ¶ তিস্সো ৰিজ্জা.
[পারা. ১৯৯] মগ্গভাৰনাতি চত্তারো সতিপট্ঠানা, চত্তারো সম্মপ্পধানা, চত্তারো ইদ্ধিপাদা, পঞ্চিন্দ্রিযানি, পঞ্চ বলানি, সত্ত বোজ্ঝঙ্গা, অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো.
[পারা. ১৯৯] ফলসচ্ছিকিরিযাতি সোতাপত্তিফলস্স সচ্ছিকিরিযা, সকদাগামিফলস্স সচ্ছিকিরিযা, অনাগামিফলস্স সচ্ছিকিরিযা, অরহত্তস্স [অরহত্তফলস্স (স্যা.)] সচ্ছিকিরিযা.
[পারা. ১৯৯] কিলেসপ্পহানন্তি রাগস্স পহানং, দোসস্স পহানং, মোহস্স পহানং.
[পারা. ১৯৯] ৰিনীৰরণতা চিত্তস্সাতি রাগা চিত্তং ৰিনীৰরণতা, দোসা চিত্তং ৰিনীৰরণতা, মোহা চিত্তং ৰিনীৰরণতা.
[পারা. ১৯৯] সুঞ্ঞাগারে অভিরতীতি পঠমেন ঝানেন সুঞ্ঞাগারে অভিরতি, দুতিযেন ঝানেন সুঞ্ঞাগারে অভিরতি, ততিযেন ঝানেন সুঞ্ঞাগারে অভিরতি, চতুত্থেন ঝানেন সুঞ্ঞাগারে অভিরতি.
৭১. আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জামী’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপন্নো’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমস্স ঝানস্স লাভিম্হী’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমস্স ঝানস্স ৰসিম্হী’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমং ¶ ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘দুতিযং ঝানং… ততিযং ঝানং… চতুত্থং ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; চতুত্থস্স ঝানস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; চতুত্থং ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘সুঞ্ঞতং ৰিমোক্খং… অনিমিত্তং ৰিমোক্খং… অপ্পণিহিতং ৰিমোক্খং… সুঞ্ঞতং সমাধিং… অনিমিত্তং সমাধিং… অপ্পণিহিতং সমাধিং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; অপ্পণিহিতস্স সমাধিস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; অপ্পণিহিতো সমাধি সচ্ছিকতো মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘সুঞ্ঞতং সমাপত্তিং… অনিমিত্তং সমাপত্তিং… অপ্পণিহিতং সমাপত্তিং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; অপ্পণিহিতায সমাপত্তিযা লাভিম্হি, ৰসিম্হি; অপ্পণিহিতা সমাপত্তি সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘তিস্সো ৰিজ্জা সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; তিস্সন্নং ৰিজ্জানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; তিস্সো ৰিজ্জা সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘চত্তারো ¶ সতিপট্ঠানে… চত্তারো সম্মপ্পধানে… চত্তারো ইদ্ধিপাদে সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; চতুন্নং ইদ্ধিপাদানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; চত্তারো ইদ্ধিপাদা ¶ সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঞ্চিন্দ্রিযানি… পঞ্চ বলানি সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি ¶ , সমাপন্নো; পঞ্চন্নং বলানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঞ্চ বলানি সচ্ছিকতানি মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘সত্ত বোজ্ঝঙ্গে সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; সত্তন্নং বোজ্ঝঙ্গানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; সত্ত বোজ্ঝঙ্গা সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘অরিযং অট্ঠঙ্গিকং মগ্গং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; অরিযস্স অট্ঠঙ্গিকস্স মগ্গস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো সচ্ছিকতো মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘সোতাপত্তিফলং… সকদাগামিফলং… অনাগামিফলং… অরহত্তং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; অরহত্তস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; অরহত্তং [অরহত্তফলং (স্যা.)] সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘রাগো মে চত্তো… দোসো মে চত্তো… মোহো মে চত্তো, ৰন্তো, মুত্তো, পহীনো, পটিনিস্সট্ঠো, উক্খেটিতো ¶ , সমুক্খেটিতো’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘রাগা মে চিত্তং ৰিনীৰরণং… দোসা মে চিত্ত ৰিনীৰরণং… মোহা মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘সুঞ্ঞাগারে পঠমং ঝানং… দুতিযং ঝানং… ততিযং ঝানং… চতুত্থং ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; সুঞ্ঞাগারে চতুত্থস্স ঝানস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৭২. আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং দুতিযঞ্চ ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স দুতিযস্স চ ঝানস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং দুতিযঞ্চ ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং ততিযঞ্চ ঝানং… পঠমঞ্চ ঝানং চতুত্থঞ্চ ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স চতুত্থস্স চ ঝানস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং চতুত্থঞ্চ ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং সুঞ্ঞতঞ্চ ৰিমোক্খং… অনিমিত্তঞ্চ ৰিমোক্খং… অপ্পণিহিতঞ্চ ৰিমোক্খং… সুঞ্ঞতঞ্চ ¶ সমাধিং… অনিমিত্তঞ্চ সমাধিং… অপ্পণিহিতঞ্চ সমাধিং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স অপ্পণিহিতস্স চ সমাধিস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং অপ্পণিহিতো চ সমাধি সচ্ছিকতো মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং সুঞ্ঞতঞ্চ সমাপত্তিং… অনিমিত্তঞ্চ সমাপত্তিং… অপ্পণিহিতঞ্চ সমাপত্তিং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স অপ্পণিহিতায চ সমাপত্তিযা লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং অপ্পণিহিতা চ সমাপত্তি সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং তিস্সো চ ৰিজ্জা সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স তিস্সন্নঞ্চ ৰিজ্জানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং তিস্সো চ ৰিজ্জা সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ¶ ঝানং চত্তারো চ সতিপট্ঠানে…পে… চত্তারো চ সম্মপ্পধানে… চত্তারো চ ইদ্ধিপাদে সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স চতুন্নঞ্চ ইদ্ধিপাদানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং চত্তারো চ ইদ্ধিপাদা সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং, পঞ্চ চ ইন্দ্রিযানি… পঞ্চ চ বলানি সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স পঞ্চন্নঞ্চ বলানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং পঞ্চ চ বলানি সচ্ছিকতানি মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং সত্ত চ বোজ্ঝঙ্গে সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স সত্তন্নঞ্চ বোজ্ঝঙ্গানং লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং সত্ত চ বোজ্ঝঙ্গা সচ্ছিকতা মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং অরিযঞ্চ অট্ঠঙ্গিকং মগ্গং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স অরিযস্স চ অট্ঠঙ্গিকস্স ¶ মগ্গস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং অরিযো চ অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো সচ্ছিকতো মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং সোতাপত্তিফলঞ্চ… সকদাগামিফলঞ্চ… অনাগামিফলঞ্চ… অরহত্তঞ্চ [অরহত্তফলঞ্চ (স্যা.)] সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; পঠমস্স চ ঝানস্স অরহত্তস্স [অরহত্তফলস্স (স্যা.)] চ লাভিম্হি, ৰসিম্হি; পঠমঞ্চ ঝানং অরহত্তঞ্চ সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো… রাগো চ মে চত্তো… দোসো চ মে চত্তো… মোহো চ মে চত্তো, ৰন্তো, মুত্তো, পহীনো, পটিনিস্সট্ঠো, উক্খেটিতো, সমুক্খেটিতো’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো… রাগা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং… দোসা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং… মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৭৩. আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘দুতিযঞ্চ ঝানং ততিযঞ্চ ঝানং… দুতিযঞ্চ ঝানং চতুত্থঞ্চ ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; দুতিযস্স চ ঝানস্স চতুত্থস্স চ ঝানস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; দুতিযঞ্চ ঝানং চতুত্থঞ্চ ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘দুতিযঞ্চ ঝানং সুঞ্ঞতঞ্চ ৰিমোক্খং…পে… মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘দুতিযঞ্চ ঝানং পঠমঞ্চ ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; দুতিযস্স চ ঝানস্স পঠমস্স চ ঝানস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; দুতিযঞ্চ ঝানং পঠমঞ্চ ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
মূলং সংখিত্তং.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, পঠমঞ্চ ঝানং ¶ সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো; মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, পঠমস্স ¶ চ ঝানস্স লাভিম্হি, ৰসিম্হি; মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, পঠমঞ্চ ঝানং সচ্ছিকতং মযা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, দোসা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স…পে….
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং দুতিযঞ্চ ঝানং ততিযঞ্চ ঝানং চতুত্থঞ্চ ঝানং সুঞ্ঞতঞ্চ ৰিমোক্খং অনিমিত্তঞ্চ ৰিমোক্খং অপ্পণিহিতঞ্চ ৰিমোক্খং সুঞ্ঞতঞ্চ সমাধিং অনিমিত্তঞ্চ সমাধিং অপ্পণিহিতঞ্চ সমাধিং সুঞ্ঞতঞ্চ সমাপত্তিং অনিমিত্তঞ্চ সমাপত্তিং অপ্পণিহিতঞ্চ সমাপত্তিং তিস্সো চ ৰিজ্জা চত্তারো চ সতিপট্ঠানে চত্তারো চ সম্মপ্পধানে চত্তারো চ ইদ্ধিপাদে পঞ্চ চ ইন্দ্রিযানি পঞ্চ চ বলানি সত্ত চ বোজ্ঝঙ্গে অরিযঞ্চ অট্ঠঙ্গিকং মগ্গং সোতাপত্তিফলঞ্চ ¶ সকদাগামিফলঞ্চ অনাগামিফলঞ্চ অরহত্তঞ্চ [অরহত্তফলঞ্চ (স্যা.)] সমাপজ্জিং…পে… রাগো চ মে চত্তো, দোসো চ মে চত্তো, মোহো চ মে চত্তো, ৰন্তো, মুত্তো, পহীনো, পটিনিস্সট্ঠো, উক্খেটিতো সমুক্খেটিতো, রাগা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, দোসা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৭৪. আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ¶ ৰত্তুকামো ‘‘দুতিযং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ভণন্তস্স পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ৰত্তুকামো ‘‘ততিযং ঝানং…পে… চতুত্থং ঝানং, সুঞ্ঞতং ৰিমোক্খং, অনিমিত্তং ৰিমোক্খং, অপ্পণিহিতং ৰিমোক্খং, সুঞ্ঞতং সমাধিং, অনিমিত্তং সমাধিং, অপ্পণিহিতং সমাধিং, সুঞ্ঞতং সমাপত্তিং, অনিমিত্তং সমাপত্তিং, অপ্পণিহিতং সমাপত্তিং, তিস্সো ৰিজ্জা, চত্তারো সতিপট্ঠানে, চত্তারো সম্মপ্পধানে, চত্তারো ইদ্ধিপাদে, পঞ্চিন্দ্রিযানি, পঞ্চ বলানি, সত্ত বোজ্ঝঙ্গে, অরিযং অট্ঠঙ্গিকং মগ্গং, সোতাপত্তিফলং, সকদাগামিফলং, অনাগামিফলং, অরহত্তং [অরহত্তফলং (স্যা.)] সমাপজ্জিং…পে… রাগো মে চত্তো, দোসো মে চত্তো, মোহো মে চত্তো, ৰন্তো, মুত্তো, পহীনো; পটিনিস্সট্ঠো, উক্খেটিতো, সমুক্খেটিতো; রাগা মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, দোসা মে চিত্তং ৰিনীৰরণং, মোহা মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘দুতিযং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ৰত্তুকামো…পে… ‘‘মোহা মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স…পে….
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘দুতিযং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ৰত্তুকামো – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ভণন্তস্স ¶ পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স…পে….
মূলং সংখিত্তং.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘মোহা মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ৰত্তুকামো – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ভণন্তস্স পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স…পে….
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘মোহা মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ৰত্তুকামো – ‘‘দোসা মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স…পে….
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘পঠমঞ্চ ঝানং দুতিযঞ্চ ঝানং ততিযঞ্চ ঝানং চতুত্থঞ্চ ঝানং ¶ …পে… দোসা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ৰত্তুকামো – ‘‘মোহা মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘দুতিযঞ্চ ঝানং ততিযঞ্চ ঝানং চতুত্থঞ্চ ঝানং…পে… মোহা চ মে চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ৰত্তুকামো – ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তি ভণন্তস্স পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স, ন পটিৰিজানন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স…পে….
৭৫. আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসি সো ভিক্খু পঠমং ঝানং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; সো ভিক্খু ¶ পঠমস্স ঝানস্স লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা পঠমং ঝানং সচ্ছিকত’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসি সো ভিক্খু দুতিযং ঝানং…পে… ততিযং ঝানং চতুত্থং ঝানং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; সো ভিক্খু চতুত্থস্স ঝানস্স লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা চতুত্থং ঝানং সচ্ছিকত’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসি সো ভিক্খু সুঞ্ঞতং ৰিমোক্খং…পে… অনিমিত্তং ৰিমোক্খং অপ্পণিহিতং ৰিমোক্খং সুঞ্ঞতং সমাধিং অনিমিত্তং সমাধিং অপ্পণিহিতং সমাধিং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; সো ভিক্খু অপ্পণিহিতস্স সমাধিস্স লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা অপ্পণিহিতো সমাধি সচ্ছিকতো’’তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসি সো ভিক্খু সুঞ্ঞতং সমাপত্তিং…পে… অনিমিত্তং সমাপত্তিং অপ্পণিহিতং সমাপত্তিং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; অপ্পণিহিতায সমাপত্তিযা লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা অপ্পণিহিতা সমাপত্তি সচ্ছিকতা’’তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসি সো ভিক্খু তিস্সো ৰিজ্জা ¶ …পে… চত্তারো সতিপট্ঠানে, চত্তারো সম্মপ্পধানে, চত্তারো ইদ্ধিপাদে, পঞ্চিন্দ্রিযানি, পঞ্চ বলানি, সত্ত বোঝঙ্গে, অরিযং অট্ঠঙ্গিকং মগ্গং, সোতাপত্তিফলং, সকদাগামিফলং, অনাগামিফলং, অরহত্তং [অরহত্তফলং (স্যা.)] সমাপজ্জি…পে… সমাপজ্জতি, সমাপন্নো…পে… তস্স ভিক্খুনো রাগো চত্তো, দোসো চত্তো, মোহো ¶ চত্তো, ৰন্তো, মুত্তো, পহীনো, পটিনিস্সট্ঠো, উক্খেটিতো, সমুক্খেটিতো; তস্স ভিক্খুনো রাগা চিত্তং ৰিনীৰরণং, দোসা চিত্তং ৰিনীৰরণং, মোহা চিত্তং ৰিনীৰরণ’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসি সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে পঠমং ঝানং…পে… দুতিযং ঝানং ততিযং ঝানং চতুত্থং ঝানং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে চতুত্থস্স ঝানস্স লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সচ্ছিকত’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যো তে চীৰরং পরিভুঞ্জি, যো তে পিণ্ডপাতং পরিভুঞ্জি, যো তে সেনাসনং পরিভুঞ্জি, যো তে গিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারং পরিভুঞ্জি সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে চতুত্থস্স ঝানস্স লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সচ্ছিকত’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
৭৬. আরোচেয্যাতি ¶ অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যেন তে ৰিহারো পরিভুত্তো…পে… যেন তে চীৰরং পরিভুত্তং, যেন তে পিণ্ডপাতো পরিভুত্তো, যেন তে সেনাসনং পরিভুত্তং, যেন তে গিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারো পরিভুত্তো সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে চতুত্থস্স ঝানস্স লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সচ্ছিকত’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
আরোচেয্যাতি অনুপসম্পন্নস্স – ‘‘যং ত্ৰং আগম্ম ৰিহারং অদাসি…পে… চীৰরং অদাসি, পিণ্ডপাতং অদাসি, সেনাসনং অদাসি, গিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারং ¶ অদাসি সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সমাপজ্জি, সমাপজ্জতি, সমাপন্নো; সো ভিক্খু সুঞ্ঞাগারে চতুত্থস্স ঝানস্স লাভী, ৰসী; তেন ভিক্খুনা সুঞ্ঞাগারে চতুত্থং ঝানং সচ্ছিকত’’ন্তি ভণন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স.
৭৭. অনাপত্তি ¶ উপসম্পন্নস্স, ভূতং আরোচেতি, আদিকম্মিকস্সাতি.
ভূতারোচনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. দুট্ঠুল্লারোচনসিক্খাপদং
৭৮. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ছব্বগ্গিযেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং ভণ্ডনকতো হোতি. সো সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা সঙ্ঘং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং অদাসি. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘভত্তং হোতি. সো পরিৰসন্তো ভত্তগ্গে আসনপরিযন্তে নিসীদি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তে উপাসকে এতদৰোচুং – ‘‘এসো, আৰুসো, আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তুম্হাকং সম্ভাৰিতো কুলূপকো; যেনেৰ হত্থেন সদ্ধাদেয্যং ভুঞ্জতি তেনেৰ হত্থেন উপক্কমিত্ৰা অসুচিং মোচেসি. সো সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং আপত্তিং ¶ আপজ্জিত্ৰা সঙ্ঘং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং অদাসি ¶ . সো পরিৰসন্তো আসনপরিযন্তে নিসিন্নো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুস্স দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অনুপসম্পন্নস্স আরোচেস্সন্তী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুস্স দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অনুপসম্পন্নস্স আরোচেথা’’তি? ‘‘সচ্চং ¶ , ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুস্স দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অনুপসম্পন্নস্স আরোচেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৭৯. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অনুপসম্পন্নস্স আরোচেয্য, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা [ভিক্খুসম্মতিযা (স্যা.)], পাচিত্তিয’’ন্তি.
৮০. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুস্সাতি অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স.
দুট্ঠুল্লা ¶ নাম আপত্তি – চত্তারি চ পারাজিকানি, তেরস চ সঙ্ঘাদিসেসা.
অনুপসম্পন্নো নাম ভিক্খুঞ্চ ভিক্খুনিঞ্চ ঠপেত্ৰা অৰসেসো অনুপসম্পন্নো নাম.
আরোচেয্যাতি আরোচেয্য ইত্থিযা ৰা পুরিসস্স ৰা গহট্ঠস্স ৰা পব্বজিতস্স ৰা.
অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযাতি ঠপেত্ৰা ভিক্খুসম্মুতিং.
অত্থি ভিক্খুসম্মুতি আপত্তিপরিযন্তা, ন কুলপরিযন্তা. অত্থি ভিক্খুসম্মুতি কুলপরিযন্তা, ন আপত্তিপরিযন্তা, অত্থি ভিক্খুসম্মুতি আপত্তিপরিযন্তা চ কুলপরিযন্তা চ, অত্থি ভিক্খুসম্মুতি নেৰ আপত্তিপরিযন্তা ন কুলপরিযন্তা.
আপত্তিপরিযন্তা নাম আপত্তিযো পরিগ্গহিতাযো হোন্তি – ‘‘এত্তকাহি আপত্তীহি আরোচেতব্বো’’তি.
কুলপরিযন্তা ¶ নাম কুলানি পরিগ্গহিতানি হোন্তি – ‘‘এত্তকেসু কুলেসু আরোচেতব্বো’’তি. আপত্তিপরিযন্তা চ কুলপরিযন্তা চ নাম আপত্তিযো ¶ চ পরিগ্গহিতাযো হোন্তি, কুলানি চ পরিগ্গহিতানি হোন্তি – ‘‘এত্তকাহি আপত্তীহি এত্তকেসু কুলেসু আরোচেতব্বো’’তি. নেৰ আপত্তিপরিযন্তা ন কুলপরিযন্তা নাম আপত্তিযো চ অপরিগ্গহিতাযো হোন্তি, কুলানি চ অপরিগ্গহিতানি হোন্তি – ‘‘এত্তকাহি আপত্তীহি এত্তকেসু কুলেসু আরোচেতব্বো’’তি.
৮১. আপত্তিপরিযন্তে যা আপত্তিযো পরিগ্গহিতাযো হোন্তি, তা আপত্তিযো ঠপেত্ৰা অঞ্ঞাহি আপত্তীহি আরোচেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
কুলপরিযন্তে যানি কুলানি পরিগ্গহিতানি হোন্তি, ¶ তানি কুলানি ঠপেত্ৰা অঞ্ঞেসু কুলেসু আরোচেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আপত্তিপরিযন্তে চ কুলপরিযন্তে চ যা আপত্তিযো পরিগ্গহিতাযো হোন্তি, তা আপত্তিযো ¶ ঠপেত্ৰা যানি কুলানি পরিগ্গহিতানি হোন্তি, তানি কুলানি ঠপেত্ৰা অঞ্ঞাহি আপত্তীহি অঞ্ঞেসু কুলেসু আরোচেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
নেৰ আপত্তিপরিযন্তে ন কুলপরিযন্তে, অনাপত্তি.
৮২. দুট্ঠুল্লায আপত্তিযা দুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী অনুপসম্পন্নস্স আরোচেতি, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
দুট্ঠুল্লায আপত্তিযা ৰেমতিকো অনুপসম্পন্নস্স আরোচেতি, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
দুট্ঠুল্লায আপত্তিযা অদুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী অনুপসম্পন্নস্স আরোচেতি, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অদুট্ঠুল্লং ¶ আপত্তিং আরোচেতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
অনুপসম্পন্নস্স দুট্ঠুল্লং ৰা অদুট্ঠুল্লং ৰা অজ্ঝাচারং আরোচেতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
অদুট্ঠুল্লায ¶ আপত্তিযা দুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
অদুট্ঠুল্লায আপত্তিযা ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স.
অদুট্ঠুল্লায আপত্তিযা অদুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৮৩. অনাপত্তি ৰত্থুং আরোচেতি নো আপত্তিং, আপত্তিং আরোচেতি নো ৰত্থুং, ভিক্খুসম্মুতিযা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দুট্ঠুল্লারোচনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. পথৰীখণনসিক্খাপদং
৮৪. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা আল়ৰিযং ৰিহরতি অগ্গাল়ৰে চেতিযে. তেন খো পন সমযেন আল়ৰকা [আল়ৰিকা (স্যা.)] ভিক্খূ নৰকম্মং করোন্তা পথৰিং খণন্তিপি খণাপেন্তিপি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা পথৰিং খণিস্সন্তিপি খণাপেস্সন্তিপি! একিন্দ্রিযং সমণা সক্যপুত্তিযা জীৰং ৰিহেঠেন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আল়ৰকা ভিক্খূ পথৰিং খণিস্সন্তিপি খণাপেস্সন্তিপী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, পথৰিং খণথপি খণাপেথপী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, পথৰিং খণিস্সথপি খণাপেস্সথপি! জীৰসঞ্ঞিনো হি, মোঘপুরিসা, ¶ মনুস্সা পথৰিযা. নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৮৫. ‘‘যো পন ভিক্খু পথৰিং খণেয্য ৰা খণাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৮৬. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
পথৰী নাম দ্ৰে পথৰিযো ¶ – জাতা চ পথৰী অজাতা চ পথৰী.
জাতা ¶ নাম পথৰী – সুদ্ধপংসু সুদ্ধমত্তিকা অপ্পপাসাণা অপ্পসক্খরা অপ্পকঠলা অপ্পমরুম্বা অপ্পৰালিকা, যেভুয্যেনপংসুকা, যেভুয্যেনমত্তিকা. অদড্ঢাপি ৰুচ্চতি জাতা পথৰী. যোপি পংসুপুঞ্জো ৰা মত্তিকাপুঞ্জো ৰা অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠো, অযম্পি ৰুচ্চতি জাতা পথৰী.
অজাতা নাম পথৰী – সুদ্ধপাসাণা সুদ্ধসক্খরা সুদ্ধকঠলা সুদ্ধমরুম্বা সুদ্ধৰালিকা অপ্পপংসুকা অপ্পমত্তিকা, যেভুয্যেনপাসাণা, যেভুয্যেনসক্খরা, যেভুয্যেনকঠলা, যেভুয্যেনমরুম্বা, যেভুয্যেনৰালিকা. দড্ঢাপি ৰুচ্চতি অজাতা পথৰী. যোপি পংসুপুঞ্জো ৰা মত্তিকাপুঞ্জো ৰা ওমকচাতুমাসং ওৰট্ঠো, অযম্পি ৰুচ্চতি অজাতা পথৰী.
খণেয্যাতি ¶ সযং খণতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
খণাপেয্যাতি অঞ্ঞং আণাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সকিং আণত্তো বহুকম্পি খণতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৮৭. পথৰিযা পথৰিসঞ্ঞী খণতি ৰা খণাপেতি ৰা, ভিন্দতি ৰা ভেদাপেতি ৰা, দহতি ৰা দহাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
পথৰিযা ৰেমতিকো খণতি ৰা খণাপেতি ৰা, ভিন্দতি ৰা ভেদাপেতি ৰা, দহতি ৰা দহাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স.
পথৰিযা অপথৰিসঞ্ঞী খণতি ৰা খণাপেতি ৰা, ভিন্দতি ৰা ভেদাপেতি ৰা, দহতি ¶ ৰা দহাপেতি ৰা, অনাপত্তি.
অপথৰিযা পথৰিসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অপথৰিযা ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অপথৰিযা অপথৰিসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৮৮. অনাপত্তি – ‘‘ইমং জান, ইমং দেহি, ইমং আহর, ইমিনা অত্থো, ইমং কপ্পিযং করোহী’’তি ভণতি, অসঞ্চিচ্চ, অসতিযা, অজানন্তস্স, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পথৰীখণনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
মুসাৰাদৰগ্গো পঠমো.
তস্সুদ্দানং –
মুসা ¶ ওমসপেসুঞ্ঞং, পদসেয্যায ৰে দুৰে;
অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা ভূতা, দুট্ঠুল্লাপত্তি খণনাতি.
২. ভূতগামৰগ্গো
১. ভূতগামসিক্খাপদং
৮৯. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা আল়ৰিযং ৰিহরতি অগ্গাল়ৰে চেতিযে. তেন খো পন সমযেন আল়ৰকা ভিক্খূ নৰকম্মং করোন্তা রুক্খং ছিন্দন্তিপি ছেদাপেন্তিপি. অঞ্ঞতরোপি আল়ৰকো ভিক্খু রুক্খং ছিন্দতি. তস্মিং রুক্খে অধিৰত্থা দেৰতা তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘মা, ভন্তে, অত্তনো ভৰনং কত্তুকামো ময্হং ভৰনং ছিন্দী’’তি. সো ভিক্খু অনাদিযন্তো ছিন্দি যেৰ, তস্সা চ দেৰতায দারকস্স বাহুং আকোটেসি. অথ খো তস্সা দেৰতায এতদহোসি – ‘‘যংন্নূনাহং ইমং ভিক্খুং ইধেৰ জীৰিতা ৰোরোপেয্য’’ন্তি. অথ খো তস্সা দেৰতায এতদহোসি – ‘‘ন খো মেতং পতিরূপং যাহং ইমং ভিক্খুং ইধেৰ জীৰিতা ৰোরোপেয্যং. যন্নূনাহং ভগৰতো এতমত্থং আরোচেয্য’’ন্তি. অথ খো সা দেৰতা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘সাধু সাধু দেৰতে! সাধু খো ত্ৰং, দেৰতে, তং ভিক্খুং জীৰিতা ন ৰোরোপেসি. সচজ্জ ত্ৰং, দেৰতে, তং ভিক্খুং জীৰিতা ৰোরোপেয্যাসি, বহুঞ্চ ত্ৰং, দেৰতে, অপুঞ্ঞং পসৰেয্যাসি. গচ্ছ ত্ৰং, দেৰতে, অমুকস্মিং ওকাসে রুক্খো ৰিৰিত্তো তস্মিং উপগচ্ছা’’তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা রুক্খং ছিন্দিস্সন্তিপি ছেদাপেস্সন্তিপি একিন্দ্রিযং ¶ সমণা সক্যপুত্তিযা জীৰং ৰিহেঠেস্সন্তী’’তি!
অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আল়ৰকা ভিক্খূ রুক্খং ছিন্দিস্সন্তিপি ছেদাপেস্সন্তিপী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, রুক্খং ছিন্দথাপি ছেদাপেথাপী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, রুক্খং ছিন্দিস্সথাপি, ছেদাপেস্সথাপি! জীৰসঞ্ঞিনো হি, মোঘপুরিসা, মনুস্সা রুক্খস্মিং, ¶ নেতং মোঘপুরিসা অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৯০. ‘‘ভূতগামপাতব্যতায পাচিত্তিয’’ন্তি.
৯১. ভূতগামো ¶ নাম পঞ্চ বীজজাতানি – মূলবীজং, খন্ধবীজং, ফল়ুবীজং, অগ্গবীজং, বীজবীজমেৰ [বীজবীজঞ্চেৰ (ইতিপি)] পঞ্চমং.
মূলবীজং ¶ নাম – হলিদ্দি, সিঙ্গিৰেরং, ৰচা, ৰচত্তং, অতিৰিসা, কটুকরোহিণী, উসীরং, ভদ্দমূত্তকং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলে জাযন্তি, মূলে সঞ্জাযন্তি, এতং মূলবীজং নাম.
খন্ধবীজং নাম – অস্সত্থো, নিগ্রোধো, পিলক্খো, উদুম্বরো, কচ্ছকো, কপিত্থনো, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি খন্ধে জাযন্তি, খন্ধে সঞ্জাযন্তি, এতং খন্ধবীজং নাম.
ফল়ুবীজং নাম – উচ্ছু, ৰেল়ু, নল়ো, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি পব্বে জাযন্তি, পব্বে ¶ সঞ্জাযন্তি, এতং ফল়ুবীজং নাম.
অগ্গবীজং নাম – অজ্জুকং, ফণিজ্জকং, হিরিৰেরং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি অগ্গে জাযন্তি, অগ্গে সঞ্জাযন্তি, এতং অগ্গবীজং নাম.
বীজবীজং নাম – পুব্বণ্ণং, অপরণ্ণং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি বীজে জাযন্তি, বীজে সঞ্জাযন্তি, এতং বীজবীজং নাম.
৯২. বীজে বীজসঞ্ঞী ছিন্দতি ৰা ছেদাপেতি ৰা, ভিন্দতি ৰা ভেদাপেতি ৰা, পচতি ৰা পচাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. বীজে ৰেমতিকো ছিন্দতি ৰা ছেদাপেতি ৰা, ভিন্দতি ৰা ভেদাপেতি ৰা, পচতি ৰা পচাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. বীজে অবীজসঞ্ঞী ছিন্দতি ৰা ছেদাপেতি ৰা, ভিন্দতি ৰা ভেদাপেতি ৰা, পচতি ৰা পচাপেতি ৰা, অনাপত্তি. অবীজে বীজসঞ্ঞী আপত্তি দুক্কটস্স. অবীজে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অবীজে অবীজসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৯৩. অনাপত্তি – ‘‘ইমং জান, ইমং দেহি, ইমং আহর, ইমিনা অত্থো, ইমং কপ্পিযং করোহী’’তি ভণতি, অসঞ্চিচ্চ, অস্সতিযা, অজানন্তস্স, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ভূতগামসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. অঞ্ঞৰাদকসিক্খাপদং
৯৪. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি ঘোসিতারামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা ছন্নো অনাচারং আচরিত্ৰা সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি – ‘‘কো আপন্নো, কিং আপন্নো, কিস্মিং আপন্নো, কথং আপন্নো, কং ভণথ, কিং ভণথা’’তি? যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা ছন্নো সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরিস্সতি – কো আপন্নো, কিং আপন্নো, কিস্মিং আপন্নো, কথং আপন্নো, কং ভণথ, কিং ভণথা’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ছন্ন, সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরসি – কো আপন্নো, কিং আপন্নো, কিস্মিং আপন্নো, কথং আপন্নো, কং ভণথ, কিং ভণথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরিস্সসি – কো আপন্নো, কিং আপন্নো, কিস্মিং আপন্নো, কথং আপন্নো, কং ভণথ, কিং ভণথাতি! নেতং, ¶ মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞৰাদকং রোপেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে ¶ , রোপেতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
৯৫. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞৰাদকং রোপেয্য. এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞৰাদকং রোপেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞৰাদকস্স রোপনা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘রোপিতং সঙ্ঘেন ছন্নস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞৰাদকং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.
অথ ¶ ¶ খো ভগৰা আযস্মন্তং ছন্নং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা দুব্ভরতায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘অঞ্ঞৰাদকে পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৯৬. তেন খো পন সমযেন আযস্মা ছন্নো সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো ‘‘অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরন্তো – ‘‘আপত্তিং আপজ্জিস্সামী’’তি তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেতি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা ছন্নো সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেস্সতী’’তি…পে… ¶ সচ্চং কির ত্ৰং, ছন্ন, সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো ৰিহেসকং রোপেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, রোপেতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
৯৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো ৰিহেসকং রোপেয্য. এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জীযমানো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেতি. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো ৰিহেসকং রোপেতি. যস্সাযস্মাতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো ৰিহেসকস্স রোপনা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘রোপিতং সঙ্ঘেন ছন্নস্স ভিক্খুনো ৰিহেসকং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.
অথ ¶ খো ভগৰা আযস্মন্তং ছন্নং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা দুব্ভরতায…পে… ¶ এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৯৮. ‘‘অঞ্ঞৰাদকে ¶ ৰিহেসকে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৯৯. অঞ্ঞৰাদকো ¶ নাম সঙ্ঘমজ্ঝে ৰত্থুস্মিং ৰা আপত্তিযা ৰা অনুযুঞ্জীযমানো তং ন কথেতুকামো তং ন উগ্ঘাটেতুকামো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি – ‘‘কো আপন্নো, কিং আপন্নো, কিস্মিং আপন্নো, কথং আপন্নো, কং ভণথ, কিং ভণথা’’তি. এসো অঞ্ঞৰাদকো নাম.
ৰিহেসকো নাম সঙ্ঘমজ্ঝে ৰত্থুস্মিং ৰা আপত্তিযা ৰা অনুযুঞ্জীযমানো তং ন কথেতুকামো তং ন উগ্ঘাটেতুকামো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেতি. এসো ৰিহেসকো নাম.
১০০. আরোপিতে অঞ্ঞৰাদকে সঙ্ঘমজ্ঝে ৰত্থুস্মিং ৰা আপত্তিযা ৰা অনুযুঞ্জীযমানো তং ন কথেতুকামো তং ন উগ্ঘাটেতুকামো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি – ‘‘কো আপন্নো, কিং আপন্নো, কিস্মিং আপন্নো, কথং আপন্নো, কং ভণথ, কিং ভণথা’’তি, আপত্তি দুক্কটস্স. আরোপিতে ৰিহেসকে সঙ্ঘমজ্ঝে ৰত্থুস্মিং ৰা আপত্তিযা ৰা অনুযুঞ্জীযমানো তং ন কথেতুকামো তং ন উগ্ঘাটেতুকামো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. রোপিতে অঞ্ঞৰাদকে সঙ্ঘমজ্ঝে ৰত্থুস্মিং ৰা আপত্তিযা ৰা অনুযুঞ্জীযমানো তং ন কথেতুকামো তং ন উগ্ঘাটেতুকামো অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি – ‘‘কো আপন্নো, কিং আপন্নো, কিস্মিং আপন্নো, কথং আপন্নো, কং ভণথ, কিং ভণথা’’তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স ¶ . রোপিতে ৰিহেসকে সঙ্ঘমজ্ঝে ৰত্থুস্মিং ৰা আপত্তিযা ৰা অনুযুঞ্জীযমানো তং ন কথেতুকামো তং ন উগ্ঘাটেতুকামো তুণ্হীভূতো সঙ্ঘং ৰিহেসেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১০১. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী অঞ্ঞৰাদকে ৰিহেসকে, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো অঞ্ঞৰাদকে ৰিহেসকে, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী অঞ্ঞৰাদকে ৰিহেসকে, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
১০২. অনাপত্তি ¶ অজানন্তো পুচ্ছতি, গিলানো ৰা ন কথেতি; ‘‘সঙ্ঘস্স ভণ্ডনং ৰা ¶ কলহো ৰা ৰিগ্গহো ৰা ৰিৰাদো ৰা ভৰিস্সতী’’তি ন কথেতি; ‘‘সঙ্ঘভেদো ৰা সঙ্ঘরাজি ৰা ভৰিস্সতী’’তি ন কথেতি; ‘‘অধম্মেন ৰা ৰগ্গেন ৰা নকম্মারহস্স ৰা কম্মং করিস্সতী’’তি ন কথেতি; উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অঞ্ঞৰাদকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. উজ্ঝাপনকসিক্খাপদং
১০৩. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেতি ভত্তানি চ উদ্দিসতি. তেন খো পন সমযেন মেত্তিযভূমজকা [মেত্তিযভূম্মজকা (সী. স্যা.)] ভিক্খূ নৰকা চেৰ হোন্তি অপ্পপুঞ্ঞা চ ¶ . যানি সঙ্ঘস্স লামকানি সেনাসনানি তানি তেসং পাপুণন্তি লামকানি চ ভত্তানি. তে আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং ভিক্খূ উজ্ঝাপেন্তি – ‘‘ছন্দায দব্বো মল্লপুত্তো সেনাসনং পঞ্ঞপেতি, ছন্দায চ ভত্তানি উদ্দিসতী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং ভিক্খূ উজ্ঝাপেস্সন্তী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, দব্বং মল্লপুত্তং ভিক্খূ উজ্ঝাপেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, দব্বং মল্লপুত্তং ভিক্খূ উজ্ঝাপেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘উজ্ঝাপনকে পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১০৪. তেন ¶ খো পন সমযেন মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ – ‘‘ভগৰতা উজ্ঝাপনকং পটিক্খিত্ত’’ন্তি, ‘‘এত্তাৰতা ভিক্খূ সোস্সন্তী’’তি [ৰিহেসিস্সন্তীতি (ইতিপি)] ভিক্খূনং সামন্তা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং খিয্যন্তি – ‘‘ছন্দায দব্বো মল্লপুত্তো সেনাসনং ¶ পঞ্ঞপেতি, ছন্দায চ ভত্তানি উদ্দিসতী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং খিয্যিস্সন্তী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, দব্বং মল্লপুত্তং খিয্যথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি ¶ বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, দব্বং মল্লপুত্তং খিয্যিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১০৫. ‘‘উজ্ঝাপনকে খিয্যনকে পাচিত্তিয’’ন্তি.
১০৬. উজ্ঝাপনকং নাম উপসম্পন্নং সঙ্ঘেন সম্মতং সেনাসনপঞ্ঞাপকং ৰা ভত্তুদ্দেসকং ৰা যাগুভাজকং ৰা ফলভাজকং ৰা খজ্জভাজকং ৰা অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকং ৰা অৰণ্ণং কত্তুকামো, অযসং কত্তুকামো, মঙ্কুকত্তুকামো, উপসম্পন্নং উজ্ঝাপেতি ৰা খিয্যতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী উজ্ঝাপনকে খিয্যনকে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো উজ্ঝাপনকে খিয্যনকে আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী উজ্ঝাপনকে খিয্যনকে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অনুপসম্পন্নং উজ্ঝাপেতি ৰা খিয্যতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. উপসম্পন্নং সঙ্ঘেন অসম্মতং সেনাসনপঞ্ঞাপকং ৰা ভত্তুদ্দেসকং ৰা যাগুভাজকং ৰা ফলভাজকং ৰা খজ্জভাজকং ৰা অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকং ৰা অৰণ্ণং কত্তুকামো, অযসং কত্তুকামো, মঙ্কুকত্তুকামো, উপসম্পন্নং ৰা অনুপসম্পন্নং ৰা উজ্ঝাপেতি ৰা খিয্যতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নং সঙ্ঘেন সম্মতং ৰা অসম্মতং ৰা সেনাসনপঞ্ঞাপকং ৰা ভত্তুদ্দেসকং ৰা যাগুভাজকং ৰা ফলভাজকং ৰা খজ্জভাজকং ৰা অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকং ৰা অৰণ্ণং কত্তুকামো, অযসং কত্তুকামো, মঙ্কুকত্তুকামো, উপসম্পন্নং ৰা অনুপসম্পন্নং ৰা উজ্ঝাপেতি ৰা খিয্যতি ¶ ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী আপত্তি দুক্কটস্স.
১০৭. অনাপত্তি পকতিযা ছন্দা দোসা মোহা ভযা করোন্তং উজ্ঝাপেতি ৰা খিয্যতি ৰা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
উজ্ঝাপনকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. পঠমসেনাসনসিক্খাপদং
১০৮. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ হেমন্তিকে কালে অজ্ঝোকাসে সেনাসনং পঞ্ঞপেত্ৰা কাযং ওতাপেন্তা কালে আরোচিতে তং পক্কমন্তা নেৰ উদ্ধরিংসু ন উদ্ধরাপেসুং, অনাপুচ্ছা পক্কমিংসু. সেনাসনং ওৰট্ঠং হোতি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথং হি নাম ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে সেনাসনং পঞ্ঞপেত্ৰা তং পক্কমন্তা নেৰ উদ্ধরিস্সন্তি ন উদ্ধরাপেস্সন্তি, অনাপুচ্ছা পক্কমিস্সন্তি, সেনাসনং ওৰট্ঠ’’ন্তি! অথ খো তে ভিক্খূ তে অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১০৯. ‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ভিসিং ৰা কোচ্ছং ৰা অজ্ঝোকাসে ¶ সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১১০. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে ৰসিত্ৰা কালস্সেৰ সেনাসনং অভিহরন্তি. অদ্দসা খো ভগৰা তে ভিক্খূ কালস্সেৰ সেনাসনং অভিহরন্তে. দিস্ৰান এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠ মাসে অৰস্সিকসঙ্কেতে [ৰসিতুং অৰস্সিকসংকেতে (ইতিপি)] মণ্ডপে ¶ ৰা রুক্খমূলে ৰা যত্থ কাকা ৰা কুললা ৰা ন ঊহদন্তি তত্থ সেনাসনং নিক্খিপিতু’’ন্তি.
১১১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সঙ্ঘিকং নাম সঙ্ঘস্স দিন্নং হোতি পরিচ্চত্তং.
মঞ্চো ¶ নাম চত্তারো মঞ্চা – মসারকো, বুন্দিকাবদ্ধো, কুল়ীরপাদকো, আহচ্চপাদকো.
পীঠং ¶ নাম চত্তারি পীঠানি – মসারকং, বুন্দিকাবদ্ধং, কুল়ীরপাদকং, আহচ্চপাদকং.
ভিসি নাম পঞ্চ ভিসিযো – উণ্ণভিসি, চোল়ভিতি, ৰাকভিসি, তিণভিসি, পণ্ণভিসি.
কোচ্ছং নাম – ৰাকমযং ৰা উসীরমযং ৰা মুঞ্জমযং ৰা পব্বজমযং [বব্বজমযং (সী.)] ৰা অন্তো সংৰেঠেত্ৰা বদ্ধং হোতি.
সন্থরিত্ৰাতি সযং সন্থরিত্ৰা.
সন্থরাপেত্ৰাতি অঞ্ঞং সন্থরাপেত্ৰা. অনুপসম্পন্নং সন্থরাপেতি, তস্স ¶ পলিবোধো. উপসম্পন্নং সন্থরাপেতি, সন্থারকস্স [সন্থতস্স (ইতিপি)] পলিবোধো.
তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্যাতি ন সযং উদ্ধরেয্য.
ন উদ্ধরাপেয্যাতি ন অঞ্ঞং উদ্ধরাপেয্য.
অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্যাতি ভিক্খুং ৰা সামণেরং ৰা আরামিকং ৰা অনাপুচ্ছা মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স লেড্ডুপাতং অতিক্কমন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১১২. সঙ্ঘিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে ৰেমতিকো…পে… সঙ্ঘিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
চিমিলিকং ৰা উত্তরত্থরণং ৰা ভূমত্থরণং ৰা তট্টিকং ৰা চম্মখণ্ডং ৰা পাদপুঞ্ছনিং ৰা ¶ ফলকপীঠং ৰা অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী অঞ্ঞস্স পুগ্গলিকে, আপত্তি দুক্কটস্স. অত্তনো পুগ্গলিকে অনাপত্তি.
১১৩. অনাপত্তি ¶ ¶ উদ্ধরিত্ৰা গচ্ছতি, উদ্ধরাপেত্ৰা গচ্ছতি, আপুচ্ছং গচ্ছতি, ওতাপেন্তো গচ্ছতি, কেনচি পলিবুদ্ধং হোতি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পঠমসেনাসনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. দুতিযসেনাসনসিক্খাপদং
১১৪. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ সহাযকা হোন্তি. তে ৰসন্তাপি একতোৰ ৰসন্তি, পক্কমন্তাপি একতোৰ পক্কমন্তি. তে অঞ্ঞতরস্মিং সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা তং পক্কমন্তা নেৰ উদ্ধরিংসু ন উদ্ধরাপেসুং, অনাপুচ্ছা পক্কমিংসু. সেনাসনং উপচিকাহি খাযিতং হোতি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা তং পক্কমন্তা নেৰ উদ্ধরিস্সন্তি ন উদ্ধরাপেস্সন্তি, অনাপুচ্ছা পক্কমিস্সন্তি, সেনাসনং উপচিকাহি খাযিত’’ন্তি! অথ খো তে ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা তং পক্কমন্তা নেৰ উদ্ধরিংসু ন উদ্ধরাপেসুং, অনাপুচ্ছা পক্কমিংসু, সেনাসনং উপচিকাহি খাযিত’’ন্তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা তং পক্কমন্তা নেৰ উদ্ধরিস্সন্তি ন উদ্ধরাপেস্সন্তি, অনাপুচ্ছা পক্কমিস্সন্তি, সেনাসনং উপচিকাহি খাযিতং! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন ¶ , ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১১৫. ‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১১৬. যো ¶ ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সঙ্ঘিকো নাম ৰিহারো সঙ্ঘস্স দিন্নো হোতি পরিচ্চত্তো.
সেয্যং নাম ভিসি, চিমিলিকা উত্তরত্থরণং, ভূমত্থরণং, তট্টিকা, চম্মখণ্ডো, নিসীদনং, পচ্চত্থরণং, তিণসন্থারো, পণ্ণসন্থারো.
সন্থরিত্ৰাতি সযং সন্থরিত্ৰা.
সন্থরাপেত্ৰাতি অঞ্ঞং সন্থরাপেত্ৰা.
তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্যাতি ন সযং উদ্ধরেয্য.
ন উদ্ধরাপেয্যাতি ন অঞ্ঞং উদ্ধরাপেয্য.
অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্যাতি ভিক্খুং ৰা সামণেরং ৰা আরামিকং ¶ ৰা অনাপুচ্ছা পরিক্খিত্তস্স আরামস্স পরিক্খেপং অতিক্কমন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপরিক্খিত্তস্স আরামস্স উপচারং অতিক্কমন্তস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে ৰেমতিকো সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ¶ ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১১৭. ৰিহারস্স উপচারে ৰা উপট্ঠানসালাযং ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ৰিহারে ৰা ৰিহারস্সূপচারে ৰা উপট্ঠানসালাযং ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স.
পুগ্গলিকে ¶ সঙ্ঘিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী অঞ্ঞস্স পুগ্গলিকে আপত্তি দুক্কটস্স. অত্তনো পুগ্গলিকে অনাপত্তি.
১১৮. অনাপত্তি ¶ উদ্ধরিত্ৰা গচ্ছতি, উদ্ধরাপেত্ৰা গচ্ছতি, আপুচ্ছং গচ্ছতি, কেনচি পলিবুদ্ধং হোতি, সাপেক্খো গন্ত্ৰা তত্থ ঠিতো আপুচ্ছতি, কেনচি পলিবুদ্ধো হোতি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দুতিযসেনাসনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. অনুপখজ্জসিক্খাপদং
১১৯. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ৰরসেয্যাযো পলিবুন্ধেন্তি, থেরা ভিক্খূ ৰুট্ঠাপেন্তি [এত্থ তে ইতি কম্মপদং ঊনং ৰিয দিস্সতি]. অথ খো ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো মযং উপাযেন ইধেৰ ৰস্সং ৰসেয্যামা’’তি? অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেন্তি – যস্স সম্বাধো ভৰিস্সতি সো পক্কমিস্সতীতি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং ¶ …পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১২০. ‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে জানং পুব্বুপগতং ভিক্খুং অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেয্য – যস্স সম্বাধো ভৰিস্সতি সো পক্কমিস্সতী’তি, এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১২১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং ২.০২৫১ অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সঙ্ঘিকো ¶ নাম ৰিহারো সঙ্ঘস্স দিন্নো হোতি পরিচ্চত্তো.
জানাতি ¶ নাম ৰুড্ঢোতি জানাতি, গিলানোতি জানাতি, সঙ্ঘেন দিন্নোতি জানাতি.
অনুপখজ্জাতি অনুপৰিসিত্ৰা.
সেয্যং কপ্পেয্যাতি মঞ্চস্স ৰা পীঠস্স ৰা পৰিসন্তস্স ৰা নিক্খমন্তস্স ৰা উপচারে সেয্যং সন্থরতি ৰা সন্থরাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. অভিনিসীদতি ৰা অভিনিপজ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞন্তি ন অঞ্ঞো কোচি পচ্চযো হোতি অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেতুং.
১২২. সঙ্ঘিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে ৰেমতিকো অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
মঞ্চস্স ৰা পীঠস্স ৰা পৰিসন্তস্স ৰা নিক্খমন্তস্স ৰা উপচারং ঠপেত্ৰা সেয্যং সন্থরতি ৰা সন্থরাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. অভিনিসীদতি ৰা অভিনিপজ্জতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. ৰিহারস্স উপচারে ৰা উপট্ঠানসালাযং ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা অজ্ঝোকাসে ৰা সেয্যং সন্থরতি ৰা সন্থরাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. অভিনিসীদতি ৰা অভিনিপ্পজ্জতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী অঞ্ঞস্স পুগ্গলিকে আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . অত্তনো পুগ্গলিকে অনাপত্তি.
১২৩. অনাপত্তি গিলানো পৰিসতি, সীতেন ৰা উণ্হেন ৰা পীল়িতো পৰিসতি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অনুপখজ্জসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. নিক্কড্ঢনসিক্খাপদং
১২৪. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ অঞ্ঞতরং পচ্চন্তিমং মহাৰিহারং পটিসঙ্খরোন্তি – ‘‘ইধ মযং ৰস্সং ৰসিস্সামা’’তি ¶ . অদ্দসংসু খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ ৰিহারং পটিসঙ্খরোন্তে. দিস্ৰান এৰমাহংসু – ‘‘ইমে, আৰুসো, সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ ৰিহারং পটিসঙ্খরোন্তি. হন্দ নে ৰুট্ঠাপেস্সামা’’তি! একচ্চে এৰমাহংসু – ‘‘আগমেথাৰুসো, যাৰ পটিসঙ্খরোন্তি; পটিসঙ্খতে ৰুট্ঠাপেস্সামা’’তি.
অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘উট্ঠেথাৰুসো, অম্হাকং ৰিহারো পাপুণাতী’’তি. ‘‘ননু, আৰুসো, পটিকচ্চেৰ [পটিগচ্চেৰ (সী.)] আচিক্খিতব্বং, মযঞ্চঞ্ঞং পটিসঙ্খরেয্যামা’’তি. ‘‘ননু, আৰুসো, সঙ্ঘিকো ৰিহারো’’তি? ‘‘আমাৰুসো, সঙ্ঘিকো ৰিহারো’’তি. ‘‘উট্ঠেথাৰুসো, অম্হাকং ৰিহারো পাপুণাতী’’তি. ‘‘মহল্লকো, আৰুসো, ৰিহারো. তুম্হেপি ৰসথ, মযম্পি ৰসিস্সামা’’তি. ‘‘উট্ঠেথাৰুসো, অম্হাকং ৰিহারো পাপুণাতী’’তি কুপিতা অনত্তমনা গীৰাযং গহেত্ৰা নিক্কড্ঢন্তি. তে নিক্কড্ঢীযমানা রোদন্তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, রোদথা’’তি? ‘‘ইমে, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা অম্হে সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি ¶ খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা ভিক্খূ সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, কুপিতা অনত্তমনা ভিক্খূ সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, কুপিতা অনত্তমনা ভিক্খূ সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢিস্সথ? নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১২৫. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুং কুপিতো অনত্তমনো সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢেয্য ৰা নিক্কড্ঢাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১২৬. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
কুপিতো ¶ অনত্তমনোতি অনভিরদ্ধো আহতচিত্তো খিলজাতো.
সঙ্ঘিকো নাম ৰিহারো সঙ্ঘস্স দিন্নো হোতি পরিচ্চত্তো.
নিক্কড্ঢেয্যাতি গব্ভে গহেত্ৰা পমুখং নিক্কড্ঢতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পমুখে গহেত্ৰা বহি নিক্কড্ঢতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. একেন পযোগেন বহুকেপি দ্ৰারে অতিক্কামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
নিক্কড্ঢাপেয্যাতি অঞ্ঞং আণাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স [দুক্কটস্স (কত্থচি)]. সকিং আণত্তো বহুকেপি দ্ৰারে অতিক্কামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১২৭. সঙ্ঘিকে ¶ সঙ্ঘিকসঞ্ঞী কুপিতো অনত্তমনো নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে ৰেমতিকো কুপিতো অনত্তমনো নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী কুপিতো অনত্তমনো নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
তস্স পরিক্খারং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. ৰিহারস্স উপচারা ৰা উপট্ঠানসালায ৰা মণ্ডপা ৰা রুক্খমূলা ৰা অজ্ঝোকাসা ৰা নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. তস্স পরিক্খারং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নং ৰিহারা ৰা ৰিহারস্স উপচারা ৰা উপট্ঠানসালায ৰা মণ্ডপা ৰা রুক্খমূলা ৰা অজ্ঝোকাসা ৰা নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. তস্স পরিক্খারং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স.
পুগ্গলিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী অঞ্ঞস্স পুগ্গলিকে আপত্তি দুক্কটস্স. অত্তনো পুগ্গলিকে অনাপত্তি.
১২৮. অনাপত্তি অলজ্জিং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, তস্স পরিক্খারং নিক্কড্ঢতি ¶ ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, উম্মত্তকং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, তস্স পরিক্খারং নিক্কড্ঢতি ৰা ¶ নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, ভণ্ডনকারকং কলহকারকং ৰিৰাদকারকং ভস্সকারকং সঙ্ঘে অধিকরণকারকং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ¶ ৰা, তস্স পরিক্খারং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, অন্তেৰাসিকং ৰা সদ্ধিৰিহারিকং ৰা ন সম্মা ৰত্তন্তং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, তস্স পরিক্খারং নিক্কড্ঢতি ৰা নিক্কড্ঢাপেতি ৰা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
নিক্কড্ঢনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. ৰেহাসকুটিসিক্খাপদং
১২৯. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ¶ দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘিকে ৰিহারে উপরিৰেহাসকুটিযা ৰিহরন্তি?. একো হেট্ঠা ৰিহরতি [ৰিহরন্তি, একো হেট্ঠা (?)], একো উপরি. উপরিমো ভিক্খু আহচ্চপাদকং মঞ্চং সহসা অভিনিসীদি. মঞ্চপাদো নিপ্পতিত্ৰা [পতিত্ৰা (স্যা.)] হেট্ঠিমস্স ভিক্খুনো মত্থকে অৰত্থাসি. সো ভিক্খু ৰিস্সরমকাসি. ভিক্খূ উপধাৰিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচুং – ‘‘কিস্স ত্ৰং, আৰুসো, ৰিস্সরমকাসী’’তি? অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং সহসা অভিনিসীদিস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ তং ভিক্খুং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, সঙ্ঘিকে ৰিহারে উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং সহসা অভিনিসীদসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, সঙ্ঘিকে ৰিহারে উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং সহসা অভিনিসীদিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৩০. ‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং ৰা পীঠং ¶ ৰা অভিনিসীদেয্য ৰা অভিনিপজ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৩১. যো ¶ ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সঙ্ঘিকো নাম ৰিহারো সঙ্ঘস্স দিন্নো হোতি পরিচ্চত্তো.
ৰেহাসকুটি নাম মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স অসীসঘট্টা.
আহচ্চপাদকো নাম মঞ্চো অঙ্গে ৰিজ্ঝিত্ৰা ঠিতো হোতি. আহচ্চপাদকং নাম পীঠং অঙ্গে ৰিজ্ঝিত্ৰা ঠিতং হোতি.
অভিনিসীদেয্যাতি তস্মিং অভিনিসীদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অভিনিপজ্জেয্যাতি তস্মিং অভিনিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৩২. সঙ্ঘিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা অভিনিসীদতি ৰা অভিনিপজ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সঙ্ঘিকে ৰেমতিকো…পে… সঙ্ঘিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা অভিনিসীদতি ৰা অভিনিপজ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
পুগ্গলিকে সঙ্ঘিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলিকে পুগ্গলিকসঞ্ঞী অঞ্ঞস্স পুগ্গলিকে, আপত্তি দুক্কটস্স. অত্তনো পুগ্গলিকে, অনাপত্তি.
১৩৩. অনাপত্তি – অৰেহাসকুটিযা সীসঘট্টায হেট্ঠা অপরিভোগং ¶ হোতি, পদরসঞ্চিতং হোতি, পটাণি দিন্না হোতি, তস্মিং ঠিতো গণ্হতি ৰা লগ্গেতি ৰা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ৰেহাসকুটিসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. মহল্লকৰিহারসিক্খাপদং
১৩৪. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি ঘোসিতারামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মতো ছন্নস্স উপট্ঠাকো মহামত্তো আযস্মতো ছন্নস্স ৰিহারং কারাপেতি. অথ খো আযস্মা ছন্নো কতপরিযোসিতং ৰিহারং পুনপ্পুনং ছাদাপেতি, পুনপ্পুনং ¶ লেপাপেতি. অতিভারিতো ৰিহারো পরিপতি. অথ খো আযস্মা ছন্নো তিণঞ্চ কট্ঠঞ্চ সংকড্ঢন্তো অঞ্ঞতরস্স ব্রাহ্মণস্স যৰখেত্তং দূসেসি. অথ খো সো ব্রাহ্মণো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা অম্হাকং যৰখেত্তং দূসেস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স ব্রাহ্মণস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা ছন্নো কতপরিযোসিতং ৰিহারং পুনপ্পুনং ছাদাপেস্সতি, পুনপ্পুনং লেপাপেস্সতি, অতিভারিতো ৰিহারো পরিপতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং ছন্নং অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, ছন্ন, কতপরিযোসিতং ৰিহারং পুনপ্পুনং ছাদাপেসি, পুনপ্পুনং লেপাপেসি, অতিভারিতো ৰিহারো পরিপতী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, কতপরিযোসিতং ৰিহারং পুনপ্পুনং ছাদাপেস্সসি, পুনপ্পুনং লেপাপেস্সসি ¶ , অতিভারিতো ৰিহারো পরিপতি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৩৫. ‘‘মহল্লকং পন ভিক্খুনা ৰিহারং কারযমানেন যাৰদ্ৰারকোসা অগ্গল়ট্ঠপনায আলোকসন্ধিপরিকম্মায দ্ৰত্তিচ্ছদনস্স পরিযায অপ্পহরিতে ঠিতেন অধিট্ঠাতব্বং. ততো চে উত্তরিং অপ্পহরিতেপি ঠিতো অধিট্ঠহেয্য পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৩৬. মহল্লকো নাম ৰিহারো সস্সামিকো ৰুচ্চতি.
ৰিহারো নাম উল্লিত্তো ৰা হোতি অৰলিত্তো ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তো ৰা.
কারযমানেনাতি করোন্তো ৰা কারাপেন্তো ৰা.
যাৰ দ্ৰারকোসাতি পিট্ঠসঙ্ঘাটস্স [পীঠসংঘাটস্স (ইতিপি), পিট্ঠিসঙ্ঘাটস্স (স্যা.)] সমন্তা হত্থপাসা.
অগ্গল়ট্ঠপনাযাতি ¶ দ্ৰারট্ঠপনায.
আলোকসন্ধিপরিকম্মাযাতি ৰাতপানপরিকম্মায সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং.
দ্ৰত্তিচ্ছদনস্স ¶ ¶ পরিযাযং অপ্পহরিতে ঠিতেন অধিট্ঠাতব্বন্তি – হরিতং নাম পুব্বণ্ণং অপরণ্ণং. সচে হরিতে ঠিতো অধিট্ঠাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. মগ্গেন ছাদেন্তস্স দ্ৰে মগ্গে অধিট্ঠহিত্ৰা ততিযং মগ্গং আণাপেত্ৰা পক্কমিতব্বং. পরিযাযেন ছাদেন্তস্স দ্ৰে পরিযাযে অধিট্ঠহিত্ৰা ততিযং পরিযাযং আণাপেত্ৰা পক্কমিতব্বং.
১৩৭. ততো চে উত্তরি অপ্পহরিতেপি ঠিতো অধিট্ঠহেয্যাতি ইট্ঠকায ২.০২৬২ ছাদেন্তস্স ইট্ঠকিট্ঠকায আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সিলায ছাদেন্তস্স সিলায সিলায আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সুধায ছাদেন্তস্স পিণ্ডে পিণ্ডে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. তিণেন ছাদেন্তস্স করল়ে করল়ে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পণ্ণেন ছাদেন্তস্স পণ্ণে পণ্ণে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অতিরেকদ্ৰত্তিপরিযাযে অতিরেকসঞ্ঞী অধিট্ঠাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অতিরেকদ্ৰত্তিপরিযাযে ৰেমতিকো অধিট্ঠাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অতিরেকদ্ৰত্তিপরিযাযে ঊনকসঞ্ঞী অধিট্ঠাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ঊনকদ্ৰত্তিপরিযাযে অতিরেকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. ঊনকদ্ৰত্তিপরিযাযে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. ঊনকদ্ৰত্তিপরিযাযে ঊনকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৩৮. অনাপত্তি দ্ৰত্তিপরিযাযে, ঊনকদ্ৰত্তিপরিযাযে, লেণে, গুহায, তিণকুটিকায, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন, ৰাসাগারং ঠপেত্ৰা সব্বত্থ অনাপত্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
মহল্লকৰিহারসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. সপ্পাণকসিক্খাপদং
১৩৯. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা আল়ৰিযং ৰিহরতি অগ্গাল়ৰে চেতিযে. তেন খো পন সমযেন আল়ৰকা ভিক্খূ নৰকম্মং করোন্তা জানং সপ্পাণকং উদকং তিণম্পি মত্তিকম্পি সিঞ্চন্তিপি সিঞ্চাপেন্তিপি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আল়ৰকা ¶ ভিক্খূ জানং সপ্পাণকং উদকং তিণম্পি মত্তিকম্পি সিঞ্চিস্সন্তিপি সিঞ্চাপেস্সন্তিপী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ আল়ৰকে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, জানং সপ্পাণকং উদকং তিণম্পি মত্তিকম্পি সিঞ্চথপি সিঞ্চাপেথপী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, জানং সপ্পাণকং উদকং তিণম্পি মত্তিকম্পি সিঞ্চিস্সথপি সিঞ্চাপেস্সথপি! নেতং, ¶ মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৪০. ‘‘যো পন ভিক্খু জানং সপ্পাণকং উদকং তিণং ৰা মত্তিকং ৰা সিঞ্চেয্য ৰা সিঞ্চাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৪১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম [জানং নাম (স্যা.)] সামং ৰা জানাতি অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি.
সিঞ্চেয্যাতি সযং সিঞ্চতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
সিঞ্চাপেয্যাতি ¶ অঞ্ঞং আণাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স [আপত্তি দুক্কটস্স (কত্থচি)]. সকিং আণত্তো বহুকম্পি সিঞ্চতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৪২. সপ্পাণকে সপ্পাণকসঞ্ঞী তিণং ৰা মত্তিকং ৰা সিঞ্চতি ৰা সিঞ্চাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সপ্পাণকে ৰেমতিকো তিণং ৰা মত্তিকং ৰা সিঞ্চতি ৰা সিঞ্চাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. সপ্পাণকে অপ্পাণকসঞ্ঞী তিণং ৰা মত্তিকং ৰা সিঞ্চতি ¶ ৰা সিঞ্চাপেতি ৰা, অনাপত্তি. অপ্পাণকে সপ্পাণকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পাণকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পাণকে অপ্পাণকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৪৩. অনাপত্তি অসঞ্চিচ্চ, অস্সতিযা, অজানন্তস্স, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সপ্পাণকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
ভূতগামৰগ্গো দুতিযো.
তস্সুদ্দানং –
ভূতং ¶ অঞ্ঞায উজ্ঝাযং, পক্কমন্তেন তে দুৰে;
পুব্বে নিক্কড্ঢনাহচ্চ, দ্ৰারং সপ্পাণকেন চাতি.
৩. ওৰাদৰগ্গো
১. ওৰাদসিক্খাপদং
১৪৪. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তা লাভিনো হোন্তি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং. অথ খো ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘এতরহি খো, আৰুসো, থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তা লাভিনো হোন্তি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং. হন্দাৰুসো, মযম্পি ভিক্খুনিযো ওৰদামা’’তি. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘অম্হেপি, ¶ ভগিনিযো, উপসঙ্কমথ; মযম্পি ওৰদিস্সামা’’তি.
অথ খো তা ভিক্খুনিযো যেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনীনং ¶ পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেসুং – ‘‘গচ্ছথ, ভগিনিযো’’তি. অথ খো তা ভিক্খুনিযো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠংসু. একমন্তং ঠিতা খো তা ভিক্খুনিযো ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি, ভিক্খুনিযো, ওৰাদো ইদ্ধো অহোসী’’তি? ‘‘কুতো, ভন্তে, ওৰাদো ইদ্ধো ভৰিস্সতি! অয্যা ছব্বগ্গিযা পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেসু’’ন্তি. অথ খো ভগৰা তা ভিক্খুনিযো ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি ¶ . অথ খো তা ভিক্খুনিযো ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কমিংসু.
অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং ¶ পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুনীনং পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো. যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
১৪৫. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ভিক্খুনোৰাদকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং ¶ ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ভিক্খুনোৰাদকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সম্মতো ¶ সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.
অথ খো ভগৰা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা ¶ দুব্ভরতায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৪৬. ‘‘যো পন ভিক্খু অসম্মতো ভিক্খুনিযো ওৰদেয্য পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১৪৭. তেন খো পন সমযেন থেরা ভিক্খূ সম্মতা ভিক্খুনিযো ওৰদন্তা তথেৰ লাভিনো হোন্তি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং. অথ খো ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘এতরহি খো, আৰুসো, থেরা ভিক্খূ সম্মতা ভিক্খুনিযো ওৰদন্তা তথেৰ ¶ লাভিনো হোন্তি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং. হন্দাৰুসো, মযম্পি নিস্সীমং গন্ত্ৰা অঞ্ঞমঞ্ঞং ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদামা’’তি. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নিস্সীমং গন্ত্ৰা অঞ্ঞমঞ্ঞং ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নিত্ৰা ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘মযম্পি, ভগিনিযো, সম্মতা. অম্হেপি উপসঙ্কমথ. মযম্পি ওৰদিস্সামা’’তি.
অথ খো তা ভিক্খুনিযো যেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ¶ ভিক্খুনীনং পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেসুং – ‘‘গচ্ছথ ভগিনিযো’’তি. অথ খো তা ভিক্খুনিযো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠংসু. একমন্তং ঠিতা খো তা ভিক্খুনিযো ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি, ভিক্খুনিযো, ওৰাদো ইদ্ধো অহোসী’’তি? ‘‘কুতো, ভন্তে, ওৰাদো ইদ্ধো ভৰিস্সতি! অয্যা ছব্বগ্গিযা পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেসু’’ন্তি.
অথ খো ভগৰা তা ভিক্খুনিযো ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি…পে… অথ খো তা ভিক্খুনিযো ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা ¶ পদক্খিণং কত্ৰা পক্কমিংসু. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুনীনং পরিত্তঞ্ঞেৰ ধম্মিং কথং কত্ৰা দিৰসং তিরচ্ছানকথায ৰীতিনামেত্ৰা উয্যোজেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নিতুং. সীলৰা হোতি ¶ , পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি আচারগোচরসম্পন্নো অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী, সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু; বহুস্সুতো হোতি সুতধরো সুতসন্নিচযো, যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা ¶ পরিযোসানকল্যাণা সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি তথারূপাস্স ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি ধাতা ৰচসা পরিচিতা মনসা অনুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা; উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো; কল্যাণৰাচো হোতি কল্যাণৰাক্করণো; যেভুয্যেন ভিক্খুনীনং পিযো হোতি মনাপো; পটিবলো হোতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং; ন খো পনেতং [পন তং (?)] ভগৰন্তং উদ্দিস্স পব্বজিতায কাসাযৰত্থৰসনায গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নপুব্বো হোতি; ৰীসতিৰস্সো ৰা হোতি অতিরেকৰীসতিৰস্সো ৰা – অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং ভিক্খুনোৰাদকং সম্মন্নিতু’’ন্তি.
১৪৮. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অসম্মতো নাম ঞত্তিচতুত্থেন কম্মেন অসম্মতো.
ভিক্খুনিযো নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
ওৰদেয্যাতি অট্ঠহি গরুধম্মেহি ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অঞ্ঞেন ধম্মেন ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স. একতোউপসম্পন্নং ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
১৪৯. তেন ¶ ¶ সম্মতেন ভিক্খুনা পরিৰেণং সম্মজ্জিত্ৰা পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেত্ৰা দুতিযং গহেত্ৰা নিসীদিতব্বং. ভিক্খুনীহি তত্থ গন্ত্ৰা তং ভিক্খুং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিতব্বং. তেন ভিক্খুনা পুচ্ছিতব্বা – ‘‘সমগ্গাত্থ, ভগিনিযো’’তি? সচে ‘‘সমগ্গাম্হায্যা’’তি ভণন্তি, ‘‘ৰত্তন্তি, ভগিনিযো, অট্ঠ গরুধম্মা’’তি? সচে ‘‘ৰত্তন্তায্যা’’তি ভণন্তি, ‘‘এসো, ভগিনিযো, ওৰাদো’’তি নিয্যাদেতব্বো [নিয্যাতেতব্বো (ইতিপি)]. সচে ‘‘ন ৰত্তন্তায্যা’’তি ভণন্তি, ওসারেতব্বা. ‘‘ৰস্সসতূপসম্পন্নায ভিক্খুনিযা তদহুপসম্পন্নস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্বং; অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা ¶ যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো. ন ভিক্খুনিযা অভিক্খুকে আৰাসে ৰস্সং ৰসিতব্বং; অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো. অন্ৰদ্ধমাসং ভিক্খুনিযা ভিক্খুসঙ্ঘতো দ্ৰে ধম্মা পচ্চাসীসিতব্বা [পচ্চাসিংসিতব্বা (ইতিপি)] উপোসথপুচ্ছকঞ্চ ওৰাদুপসঙ্কমনঞ্চ, অযম্পি ধম্মো…পে… ৰস্সং ৰুট্ঠায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে তীহি ঠানেহি পৰারেতব্বং দিট্ঠেন ৰা সুতেন ৰা পরিসঙ্কায ৰা; অযম্পি ধম্মো…পে… গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্বং; অযম্পি ¶ ধম্মো…পে… দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খায সিক্খমানায উভতোসঙ্ঘে উপসম্পদা পরিযেসিতব্বা; অযম্পি ধম্মো…পে… ন ভিক্খুনিযা কেন চি পরিযাযেন ভিক্খু অক্কোসিতব্বো পরিভাসিতব্বো; অযম্পি ধম্মো…পে… অজ্জতগ্গে ওৰটো ভিক্খুনীনং ভিক্খূসু ৰচনপথো, অনোৰটো ভিক্খূনং ভিক্খুনীসু ৰচনপথো; অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো’’তি.
সচে ‘‘সমগ্গাম্হায্যা’’তি ভণন্তং অঞ্ঞং ধম্মং ভণতি, আপত্তি দুক্কটস্স. সচে ‘‘ৰগ্গাম্হায্যা’’তি ভণন্তং অট্ঠ গরুধম্মে ভণতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ওৰাদং অনিয্যাদেত্ৰা অঞ্ঞং ধম্মং ভণতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
১৫০. অধম্মকম্মে ¶ অধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনীসঙ্ঘং ৰেমতিকো ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধম্মকম্মে ৰেমতিকো ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰেমতিকো ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স ¶ . অধম্মকম্মে ৰেমতিকো ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধম্মকম্মে ¶ ধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰেমতিকো ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধম্মকম্মে ¶ অধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰেমতিকো ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধম্মকম্মে ৰেমতিকো সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি…পে… ৰেমতিকো ওৰদতি…পে… সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি…পে… ৰেমতিকো ওৰদতি…পে… সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৫১. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰেমতিকো ওৰদতি…পে… সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
ধম্মকম্মে ৰেমতিকো ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি…পে… ৰেমতিকো ওৰদতি…পে… সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
ধম্মকম্মে ¶ ধম্মকম্মসঞ্ঞী ৰগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি…পে… ৰেমতিকো ওৰদতি…পে… সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
ধম্মকম্মে ¶ অধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি…পে… ৰেমতিকো ওৰদতি…পে… সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
ধম্মকম্মে ৰেমতিকো সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি…পে… ৰেমতিকো ওৰদতি…পে… সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰেমতিকো ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, অনাপত্তি.
১৫২. অনাপত্তি উদ্দেসং দেন্তো, পরিপুচ্ছং দেন্তো, ‘‘ওসারেহি অয্যা’’তি ৰুচ্চমানো, ওসারেতি, পঞ্হং পুচ্ছতি, পঞ্হং পুট্ঠো কথেতি, অঞ্ঞস্সত্থায ভণন্তং ভিক্খুনিযো সুণন্তি, সিক্খমানায, সামণেরিযা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ওৰাদসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. অত্থঙ্গতসিক্খাপদং
১৫৩. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তি পরিযাযেন. তেন খো পন সমযেন আযস্মতো চূল়পন্থকস্স পরিযাযো হোতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং. ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘‘ন দানি অজ্জ ওৰাদো ইদ্ধো ভৰিস্সতি, তঞ্ঞেৰ দানি উদানং অয্যো চূল়পন্থকো পুনপ্পুনং ভণিস্সতী’’তি. অথ খো তা ভিক্খুনিযো যেনাযস্মা চূল়পন্থকো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং চূল়পন্থকং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্না খো তা ভিক্খুনিযো আযস্মা চূল়পন্থকো এতদৰোচ – ‘‘সমগ্গাত্থ, ভগিনিযো’’তি? ‘‘সমগ্গাম্হায্যা’’তি. ‘‘ৰত্তন্তি, ভগিনিযো, অট্ঠ গরুধম্মা’’তি? ‘‘ৰত্তন্তায্যা’’তি. ‘‘এসো, ভগিনিযো, ওৰাদো’’তি নিয্যাদেত্ৰা ইমং উদানং পুনপ্পুনং অভাসি –
[উদা. ৩৭] ‘‘অধিচেতসো ¶ অপ্পমজ্জতো, মুনিনো মোনপথেসু সিক্খতো;
সোকা ন ভৰন্তি তাদিনো, উপসন্তস্স সদা সতীমতো’’তি.
ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘‘ননু অৰোচুম্হা – ন দানি অজ্জ ওৰাদো ইদ্ধো ভৰিস্সতি, তঞ্ঞেৰ দানি উদানং অয্যো চূল়পন্থকো পুনপ্পুনং ¶ ভণিস্সতী’’তি! অস্সোসি খো আযস্মা চূল়পন্থকো তাসং ভিক্খুনীনং ইমং কথাসল্লাপং. অথ খো আযস্মা চূল়পন্থকো ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা আকাসে অন্তলিক্খে চঙ্কমতিপি তিট্ঠতিপি নিসীদতিপি সেয্যম্পি কপ্পেতি ধূমাযতিপি পজ্জলতিপি অন্তরধাযতিপি, তঞ্চেৰ [তঞ্ঞেৰ (ইতিপি)] উদানং ভণতি অঞ্ঞঞ্চ বহুং বুদ্ধৰচনং. ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘‘অচ্ছরিযং ৰত ভো, অব্ভুতং ৰত ভো, ন ৰত নো ইতো পুব্বে ওৰাদো এৰং ইদ্ধো ভূতপুব্বো যথা অয্যস্স চূল়পন্থকস্সা’’তি. অথ খো আযস্মা চূল়পন্থকো তা ভিক্খুনিযো যাৰ সমন্ধকারা ওৰদিত্ৰা উয্যোজেসি – গচ্ছথ ভগিনিযোতি.
অথ ¶ খো তা ভিক্খুনিযো নগরদ্ৰারে থকিতে বহিনগরে ৰসিত্ৰা কালস্সেৰ নগরং পৰিসন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘অব্রহ্মচারিনিযো ইমা ভিক্খুনিযো; আরামে ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰসিত্ৰা ইদানি নগরং পৰিসন্তী’’তি. অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং ¶ উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা চূল়পন্থকো অত্থঙ্গতে সূরিযে ভিক্খুনিযো ওৰদিস্সতী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, চূল়পন্থক, অত্থঙ্গতে সূরিযে ভিক্খুনিযো ওৰদসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, চূল়পন্থক, অত্থঙ্গতে সূরিযে ভিক্খুনিযো ওৰদিস্সসি! নেতং, চূল়পন্থক, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৫৪. ‘‘সম্মতোপি ¶ চে ভিক্খু অত্থঙ্গতে সূরিযে ভিক্খুনিযো ওৰদেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৫৫. সম্মতো নাম ঞত্তিচতুত্থেন কম্মেন সম্মতো.
অত্থঙ্গতে সূরিযেতি ওগ্গতে সূরিযে.
ভিক্খুনী ¶ নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
ওৰদেয্যাতি অট্ঠহি ৰা গরুধম্মেহি অঞ্ঞেন ৰা ধম্মেন ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৫৬. অত্থঙ্গতে অত্থঙ্গতসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অত্থঙ্গতে ৰেমতিকো ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অত্থঙ্গতে অনত্থঙ্গতসঞ্ঞী ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
একতোউপসম্পন্নায ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনত্থঙ্গতে অত্থঙ্গতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনত্থঙ্গতে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনত্থঙ্গতে অনত্থঙ্গতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৫৭. অনাপত্তি উদ্দেসং দেন্তো, পরিপুচ্ছং দেন্তো, ‘‘ওসারেহি অয্যা’’তি ৰুচ্চমানো, ওসারেতি, পঞ্হং পুচ্ছতি, পঞ্হং পুট্ঠো কথেতি, অঞ্ঞস্সত্থায ভণন্তং ভিক্খুনিযো সুণন্তি, সিক্খমানায সামণেরিযা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অত্থঙ্গতসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. ভিক্খুনুপস্সযসিক্খাপদং
১৫৮. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সক্কেসু ৰিহরতি কপিলৰত্থুস্মিং নিগ্রোধারামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ওৰদন্তি. ভিক্খুনিযো ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো এতদৰোচুং – ‘‘এথায্যে, ওৰাদং ¶ গমিস্সামা’’তি. ‘‘যম্পি [যং হি (ক.)] মযং, অয্যে, গচ্ছেয্যাম ওৰাদস্স কারণা, অয্যা ছব্বগ্গিযা ইধেৰ আগন্ত্ৰা অম্হে ওৰদন্তী’’তি. ভিক্খুনিযো উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদিস্সন্তী’’তি [ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ওৰাদং ন গচ্ছিস্সন্তীতি (সী.)]! অথ খো তা ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদিস্সন্তী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে ¶ , ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ¶ ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১৫৯. তেন খো পন সমযেন মহাপজাপতি গোতমী গিলানা হোতি. থেরা ভিক্খূ যেন মহাপজাপতি গোতমী তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা মহাপজাপতিং গোতমিং এতদৰোচুং – ‘‘কচ্চি তে, গোতমি, খমনীযং কচ্চি যাপনীয’’ন্তি? ‘‘ন মে, অয্যা, খমনীযং ন যাপনীযং’’. ‘‘ইঙ্ঘয্যা, ধম্মং দেসেথা’’তি. ‘‘ন, ভগিনি, কপ্পতি ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ধম্মং দেসেতু’’ন্তি কুক্কুচ্চাযন্তা ন দেসেসুং. অথ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন মহাপজাপতি গোতমী তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. নিসজ্জ খো ভগৰা মহাপজাপতিং গোতমিং এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি তে, গোতমি, খমনীযং কচ্চি যাপনীয’’ন্তি ¶ ? ‘‘পুব্বে মে, ভন্তে, থেরা ভিক্খূ আগন্ত্ৰা ধম্মং দেসেন্তি. তেন মে ফাসু হোতি. ইদানি পন – ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্ত’’ন্তি, কুক্কুচ্চাযন্তা ন দেসেন্তি. তেন মে ন ফাসু হোতী’’তি. অথ খো ভগৰা মহাপজাপতিং গোতমিং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেত্ৰা সমাদপেত্ৰা সমুত্তেজেত্ৰা সম্পহংসেত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা গিলানং ভিক্খুনিং ওৰদিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৬০. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং ¶ . তত্থাযং সমযো. গিলানা হোতি ভিক্খুনী – অযং তত্থ সমযো’’তি.
১৬১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুনুপস্সযো ¶ নাম যত্থ ভিক্খুনিযো একরত্তম্পি ৰসন্তি.
উপসঙ্কমিত্ৰাতি তত্থ গন্ত্ৰা.
ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
ওৰদেয্যাতি অট্ঠহি গরুধম্মেহি ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞত্র সমযাতি ঠপেত্ৰা সমযং.
গিলানা নাম ভিক্খুনী ন সক্কোতি ওৰাদায ৰা সংৰাসায ৰা গন্তুং.
১৬২. উপসম্পন্নায উপসম্পন্নসঞ্ঞী ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা অঞ্ঞত্র সমযা ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নায ৰেমতিকো ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা অঞ্ঞত্র সমযা ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নায অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা অঞ্ঞত্র সমযা ওৰদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞেন ধম্মেন ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স. একতোউপসম্পন্নায ওৰদতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নায উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . অনুপসম্পন্নায ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নায অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৬৩. অনাপত্তি সমযে, উদ্দেসং দেন্তো, পরিপুচ্ছং দেন্তো, ‘‘ওসারেহি ¶ অয্যা’’তি ৰুচ্চমানো ওসারেতি, পঞ্হং পুচ্ছতি, পঞ্হং পুট্ঠো কথেতি, অঞ্ঞস্সত্থায ভণন্তং ভিক্খুনিযো সুণন্তি, সিক্খমানায সামণেরিযা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ভিক্খুনুপস্সযসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. আমিসসিক্খাপদং
১৬৪. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে ¶ . তেন খো পন সমযেন থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তা লাভিনো হোন্তি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ এৰং ৰদন্তি – ‘‘ন বহুকতা থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং; আমিসহেতু থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ¶ ওৰদন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ এৰং ৰক্খন্তি – ‘ন বহুকতা থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং; আমিসহেতু থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তী’’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, এৰং ৰদেথ – ‘ন বহুকতা থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং; আমিসহেতু থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তী’’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, এৰং ৰক্খথ – ন বহুকতা থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং; আমিসহেতু থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তীতি! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৬৫. ‘‘যো পন ভিক্খু এৰং ৰদেয্য – ‘আমিসহেতু থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰন্দতী’তি, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৬৬. যো ¶ ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
আমিসহেতূতি চীৰরহেতু পিণ্ডপাতহেতু সেনাসনহেতু গিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারহেতু সক্কারহেতু গরুকারহেতু মাননহেতু ৰন্দনহেতু পূজনহেতু.
এৰং ৰদেয্যাতি উপসম্পন্নং সঙ্ঘেন সম্মতং ভিক্খুনোৰাদকং অৰণ্ণং কত্তুকামো অযসং কত্তুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি – ‘‘চীৰরহেতু পিণ্ডপাতহেতু সেনাসনহেতু গিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারহেতু সক্কারহেতু গরুকারহেতু মাননহেতু ৰন্দনহেতু পূজনহেতু ওৰদতী’’তি ভণতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৬৭. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী এৰং ৰদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো এৰং ৰদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী এৰং ৰদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
উপসম্পন্নং ¶ সঙ্ঘেন অসম্মতং ভিক্খুনোৰাদকং অৰণ্ণং কত্তুকামো অযসং কত্তুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি – ‘‘চীৰরহেতু…পে… পূজনহেতু ওৰদতী’’তি ভণতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নং সঙ্ঘেন সম্মতং ৰা অসম্মতং ৰা ভিক্খুনোৰাদকং অৰণ্ণং কত্তুকামো অযসং কত্তুকামো মঙ্কুকত্তুকামো এৰং ৰদেতি ¶ – ‘‘চীৰরহেতু পিণ্ডপাতহেতু সেনাসনহেতু গিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারহেতু সক্কারহেতু গরুকারহেতু মাননহেতু ৰন্দনহেতু পূজনহেতু ওৰদতী’’তি ভণতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
১৬৮. অনাপত্তি পকতিযা চীৰরহেতু পিণ্ডপাতহেতু সেনাসনহেতু গিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারহেতু সক্কারহেতু গরুকারহেতু মাননহেতু ৰন্দনহেতু পূজনহেতু ওৰদন্তং ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
আমিসসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. চীৰরদানসিক্খাপদং
১৬৯. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরিস্সা ৰিসিখায পিণ্ডায চরতি. অঞ্ঞতরাপি ভিক্খুনী তস্সা ৰিসিখায পিণ্ডায চরতি. অথ খো সো ভিক্খু তং ভিক্খুনিং এতদৰোচ – ‘‘গচ্ছ, ভগিনি, অমুকস্মিং ওকাসে ভিক্খা দিয্যতী’’তি. সাপি খো এৰমাহ – ‘‘গচ্ছায্য, অমুকস্মিং ওকাসে ভিক্খা দিয্যতী’’তি. তে অভিণ্হদস্সনেন সন্দিট্ঠা অহেসুং. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স চীৰরং ভাজীযতি. অথ খো সা ভিক্খুনী ওৰাদং গন্ত্ৰা যেন সো ভিক্খু তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং ভিক্খুং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতং খো তং ভিক্খুনিং সো ভিক্খু এতদৰোচ – ‘‘অযং মে, ভগিনি, চীৰরপটিৰীসো [পটিৰিংসো (সী.), পটিৰিসো (ইতিপি)]; সাদিযিস্সসী’’তি? ‘‘আমায্য, দুব্বলচীৰরাম্হী’’তি.
অথ খো সো ভিক্খু তস্সা ভিক্খুনিযা চীৰরং অদাসি. সোপি খো ভিক্খু দুব্বলচীৰরো হোতি. ভিক্খূ তং ভিক্খুং এতদৰোচুং – ‘‘করোহি দানি তে, আৰুসো, চীৰর’’ন্তি ¶ . অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু ভিক্খুনিযা চীৰরং দস্সতী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, ভিক্খুনিযা চীৰরং অদাসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ‘‘ঞাতিকা তে ¶ , ভিক্খু, অঞ্ঞাতিকা’’তি? ‘‘অঞ্ঞাতিকা, ভগৰা’’তি. ‘‘অঞ্ঞাতকো, মোঘপুরিস, অঞ্ঞাতিকায ন জানাতি পতিরূপং ৰা অপ্পতিরূপং ৰা সন্তং ৰা অসন্তং ৰা. কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা চীৰরং দস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা চীৰরং দদেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১৭০. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা ভিক্খুনীনং পারিৰত্তকং [পারিৰট্টকং (ইতিপি)] চীৰরং ন দেন্তি. ভিক্খুনিযো উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যা অম্হাকং পারিৰত্তকং চীৰরং ¶ ন দস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ ¶ তাসং ভিক্খুনীনং উজ্ঝাযন্তীনং খিয্যন্তীনং ৰিপাচেন্তীনং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চন্নং পারিৰত্তকং দাতুং. ভিক্খুস্স, ভিক্খুনিযা, সিক্খমানায, সামণেরস্স, সামণেরিযা – অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেসং পঞ্চন্নং পারিৰত্তকং দাতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৭১. ‘‘যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা চীৰরং দদেয্য, অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৭২. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অঞ্ঞাতিকা নাম মাতিতো ৰা ¶ পিতিতো ৰা যাৰ সত্তমা পিতামহযুগা অসম্বদ্ধা.
ভিক্খুনী ¶ নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমং [ৰিকপ্পনুপগপচ্ছিমং (সী.)].
অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকাতি ঠপেত্ৰা পারিৰত্তকং দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৭৩. অঞ্ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী চীৰরং দেতি, অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অঞ্ঞাতিকায ৰেমতিকো চীৰরং দেতি, অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অঞ্ঞাতিকায ঞাতিকসঞ্ঞী চীৰরং দেতি, অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
একতো উপসম্পন্নায চীৰরং দেতি, অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা, আপত্তি দুক্কটস্স. ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. ঞাতিকায ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. ঞাতিকায ঞাতিকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৭৪. অনাপত্তি ঞাতিকায, পারিৰত্তকং পরিত্তেন ৰা ৰিপুলং, ৰিপুলেন ৰা পরিত্তং, ভিক্খুনী ৰিস্সাসং গণ্হাতি, তাৰকালিকং গণ্হাতি, চীৰরং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং পরিক্খারং দেতি, সিক্খমানায, সামণেরিযা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
চীৰরদানসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. চীৰরসিব্বনসিক্খাপদং
১৭৫. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী পট্টো [পট্ঠো (সী. স্যা.)] হোতি চীৰরকম্মং কাতুং. অঞ্ঞতরা ¶ ভিক্খুনী যেনাযস্মা উদাযী তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উদাযিং এতদৰোচ – ‘‘সাধু মে, ভন্তে, অয্যো চীৰরং সিব্বতূ’’তি. অথ খো আযস্মা উদাযী তস্সা ভিক্খুনিযা চীৰরং সিব্বিত্ৰা সুরত্তং সুপরিকম্মকতং কত্ৰা মজ্ঝে পটিভানচিত্তং ৰুট্ঠাপেত্ৰা সংহরিত্ৰা নিক্খিপি. অথ খো সা ভিক্খুনী যেনাযস্মা উদাযী তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উদাযিং এতদৰোচ – ‘‘কহং তং, ভন্তে, চীৰর’’ন্তি? ‘‘হন্দ, ভগিনি ¶ , ইমং চীৰরং যথাসংহটং হরিত্ৰা নিক্খিপিত্ৰা যদা ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদং আগচ্ছতি তদা ইমং চীৰরং পারুপিত্ৰা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো আগচ্ছা’’তি. অথ খো সা ভিক্খুনী তং চীৰরং যথাসংহটং হরিত্ৰা নিক্খিপিত্ৰা যদা ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদং আগচ্ছতি তদা তং চীৰরং পারুপিত্ৰা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো আগচ্ছতি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘যাৰ ছিন্নিকা ইমা ভিক্খুনিযো ধুত্তিকা অহিরিকাযো, যত্র হি নাম চীৰরে পটিভানচিত্তং ৰুট্ঠাপেস্সন্তী’’তি!
ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘‘কস্সিদং কম্ম’’ন্তি? ‘‘অয্যস্স উদাযিস্সা’’তি. ‘‘যেপি তে ছিন্নকা ধুত্তকা অহিরিকা তেসম্পি এৰরূপং ¶ ন সোভেয্য, কিং পন অয্যস্স উদাযিস্সা’’তি! অথ খো তা ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উদাযী ভিক্খুনিযা চীৰরং সিব্বিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উদাযি, ভিক্খুনিযা চীৰরং সিব্বসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ‘‘ঞাতিকা তে, উদাযি, অঞ্ঞাতিকা’’তি? ‘‘অঞ্ঞাতিকা, ভগৰা’’তি. ‘‘অঞ্ঞাতকো, মোঘপুরিস, অঞ্ঞাতিকায ন জানাতি পতিরূপং ৰা অপ্পতিরূপং ৰা পাসাদিকং ৰা অপাসাদিকং ৰা. কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা চীৰরং সিব্বিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৭৬. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা চীৰরং সিব্বেয্য ৰা সিব্বাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৭৭. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অঞ্ঞাতিকা নাম মাতিতো ৰা পিতিতো ৰা যাৰ সত্তমা পিতামহযুগা অসম্বদ্ধা.
ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং.
সিব্বেয্যাতি ¶ ¶ সযং সিব্বতি আরাপথে আরাপথে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
সিব্বাপেয্যাতি অঞ্ঞং আণাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সকিং আণত্তো বহুকম্পি সিব্বতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৭৮. অঞ্ঞাতিকায ¶ অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী চীৰরং সিব্বতি ৰা সিব্বাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অঞ্ঞাতিকায ৰেমতিকো চীৰরং সিব্বতি ৰা সিব্বাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অঞ্ঞাতিকায ঞাতিকসঞ্ঞী চীৰরং সিব্বতি ৰা সিব্বাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
একতোউপসম্পন্নায চীৰরং সিব্বতি ৰা সিব্বাপেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. ঞাতিকায ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. ঞাতিকায ঞাতিকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৭৯. অনাপত্তি ঞাতিকায, চীৰরং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং পরিক্খারং সিব্বতি ৰা সিব্বাপেতি ৰা, সিক্খমানায, সামণেরিযা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
চীৰরসিব্বনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. সংৰিধানসিক্খাপদং
১৮০. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনীহি ¶ সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘যথেৰ মযং সপজাপতিকা আহিণ্ডাম, এৰমেৰিমে সমণা সক্যপুত্তিযা ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায আহিণ্ডন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিস্সন্তী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি ¶ নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ.
‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য, অন্তমসো গামন্তরম্পি, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১৮১. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো ¶ চ সাকেতা ¶ সাৰত্থিং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্না হোন্তি. অথ খো তা ভিক্খুনিযো তে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘মযম্পি অয্যেহি সদ্ধিং গমিস্সামা’’তি. ‘‘ন, ভগিনী, কপ্পতি ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিতুং. তুম্হে ৰা পঠমং গচ্ছথ মযং ৰা গমিস্সামা’’তি. ‘‘অয্যা, ভন্তে, অগ্গপুরিসা. অয্যাৰ পঠমং গচ্ছন্তূ’’তি. অথ খো তাসং ভিক্খুনীনং পচ্ছা গচ্ছন্তীনং অন্তরামগ্গে চোরা অচ্ছিন্দিংসু চ দূসেসুঞ্চ. অথ খো তা ভিক্খুনিযো সাৰত্থিং গন্ত্ৰা ভিক্খুনীনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সত্থগমনীযে মগ্গে সাসঙ্কসম্মতে সপ্পটিভযে ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৮২. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য, অন্তমসো গামন্তরম্পি, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো ¶ . সত্থগমনীযো হোতি মগ্গো সাসঙ্কসম্মতো সপ্পটিভযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
১৮৩. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
সদ্ধিন্তি ¶ একতো.
সংৰিধাযাতি – ‘‘গচ্ছাম, ভগিনি, গচ্ছামায্য; গচ্ছামায্য, গচ্ছাম, ভগিনি; অজ্জ ৰা হিয্যো ¶ ৰা পরে ৰা গচ্ছামা’’তি সংৰিদহতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
অন্তমসো গামন্তরম্পীতি কুক্কুটসম্পাতে গামে, গামন্তরে গামন্তরে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগামকে অরঞ্ঞে, অদ্ধযোজনে অদ্ধযোজনে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞত্র সমযাতি ঠপেত্ৰা সমযং.
সত্থগমনীযো নাম মগ্গো ন সক্কা হোতি ৰিনা সত্থেন গন্তুং.
সাসঙ্কং নাম তস্মিং মগ্গে [যস্মিং মগ্গে (?)] চোরানং নিৰিট্ঠোকাসো দিস্সতি, ভুত্তোকাসো দিস্সতি, ঠিতোকাসো দিস্সতি, নিসিন্নোকাসো দিস্সতি, নিপন্নোকাসো দিস্সতি.
সপ্পটিভযং নাম তস্মিং মগ্গে চোরেহি মনুস্সা হতা দিস্সন্তি, ৰিলুত্তা দিস্সন্তি, আকোটিতা দিস্সন্তি, সপ্পটিভযং ¶ গন্ত্ৰা অপ্পটিভযং দস্সেত্ৰা উয্যোজেতব্বা – ‘‘গচ্ছথ ভগিনিযো’’তি.
১৮৪. সংৰিদহিতে সংৰিদহিতসঞ্ঞী একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, অঞ্ঞত্র সমযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সংৰিদহিতে ৰেমতিকো একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, অঞ্ঞত্র সমযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সংৰিদহিতে, অসংৰিদহিতসঞ্ঞী একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, অঞ্ঞত্র সমযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ভিক্খু সংৰিদহতি ভিক্খুনী ন সংৰিদহতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অসংৰিদহিতে সংৰিদহিতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অসংৰিদহিতে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অসংৰিদহিতে অসংৰিদহিতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৮৫. অনাপত্তি ¶ ¶ সমযে, অসংৰিদহিত্ৰা গচ্ছতি, ভিক্খুনী সংৰিদহতি ¶ , ভিক্খু ন সংৰিদহতি, ৰিসঙ্কেতেন গচ্ছন্তি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সংৰিধানসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. নাৰাভিরুহনসিক্খাপদং
১৮৬. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং [একনাৰং (স্যা.)] অভিরুহন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘যথেৰ মযং সপজাপতিকা নাৰায [একনাৰায (স্যা.)] কীল়াম, এৰমেৰিমে সমণা সক্যপুত্তিযা ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায নাৰায কীল়ন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং অভিরুহিস্সন্তী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং অভিরুহথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং অভিরুহিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং [একনাৰং (স্যা.)] অভিরুহেয্য, উদ্ধংগামিনিং ৰা অধোগামিনিং ¶ ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১৮৭. তেন ¶ খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ সাকেতা সাৰত্থিং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্না হোন্তি. অন্তরামগ্গে নদী তরিতব্বা [উত্তরিতব্বা (স্যা.)] হোতি. অথ খো তা ভিক্খুনিযো তে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘মযম্পি অয্যেহি সদ্ধিং উত্তরিস্সামা’’তি. ‘‘ন, ভগিনী, কপ্পতি ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং অভিরুহিতুং; তুম্হে ৰা পঠমং উত্তরথ মযং ৰা উত্তরিস্সামা’’তি ¶ . ‘‘অয্যা, ভন্তে, অগ্গপুরিসা. অয্যাৰ পঠমং উত্তরন্তূ’’তি. অথ খো তাসং ভিক্খুনীনং পচ্ছা উত্তরন্তীনং চোরা অচ্ছিন্দিংসু চ দূসেসুঞ্চ ¶ . অথ খো তা ভিক্খুনিযো সাৰত্থিং গন্ত্ৰা ভিক্খুনীনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিরিযং তরণায ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং অভিরুহিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৮৮. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং অভিরুহেয্য উদ্ধংগামিনিং ৰা অধোগামিনিং ৰা, অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণায, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৮৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না ¶ .
সদ্ধিন্তি একতো.
সংৰিধাযাতি ‘‘অভিরুহাম, ভগিনি, অভিরুহামায্য; অভিরুহামায্য, অভিরুহাম, ভগিনি; অজ্জ ৰা হিয্যো ৰা পরে ৰা অভিরুহামা’’তি সংৰিদহতি আপত্তি দুক্কটস্স.
ভিক্খুনিযা অভিরুল়্হে ভিক্খু অভিরুহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভিক্খুম্হি অভিরুল়্হে ভিক্খুনী অভিরুহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা অভিরুহন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
উদ্ধংগামিনিন্তি উজ্জৰনিকায.
অধোগামিনিন্তি ওজৰনিকায.
অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণাযাতি ঠপেত্ৰা তিরিযং তরণং.
কুক্কুটসম্পাতে গামে, গামন্তরে গামন্তরে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগামকে অরঞ্ঞে, অড্ঢযোজনে অড্ঢযোজনে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৯০. সংৰিদহিতে ¶ সংৰিদহিতসঞ্ঞী একং নাৰং অভিরুহতি উদ্ধংগামিনিং ৰা অধোগামিনিং ৰা, অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণায ¶ , আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সংৰিদহিতে ¶ ৰেমতিকো একং নাৰং অভিরুহতি উদ্ধংগামিনিং ৰা অধোগামিনিং ৰা, অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণায, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সংৰিদহিতে অসংৰিদহিতসঞ্ঞী একং নাৰং অভিরুহতি উদ্ধংগামিনিং ৰা অধোগামিনিং ৰা, অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণায, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ভিক্খু সংৰিদহতি, ভিক্খুনী ন সংৰিদহতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অসংৰিদহিতে সংৰিদহিতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অসংৰিদহিতে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অসংৰিদহিতে, অসংৰিদহিতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৯১. অনাপত্তি তিরিযং তরণায, অসংৰিদহিত্ৰা অভিরুহন্তি, ভিক্খুনী ¶ সংৰিদহতি, ভিক্খু ন সংৰিদহতি, ৰিসঙ্কেতেন অভিরুহন্তি, আপদাসু উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিস্সাতি.
নাৰাভিরুহনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. পরিপাচিতসিক্খাপদং
১৯২. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন থুল্লনন্দা ভিক্খুনী অঞ্ঞতরস্স কুলস্স কুলূপিকা হোতি নিচ্চভত্তিকা. তেন চ গহপতিনা থেরা ভিক্খূ নিমন্তিতা হোন্তি. অথ খো থুল্লনন্দা ভিক্খুনী পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন তং কুলং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘কিমিদং, গহপতি, পহূতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযত্ত’’ন্তি? ‘‘থেরা মযা, অয্যে, নিমন্তিতা’’তি. ‘‘কে পন তে, গহপতি, থেরা’’তি? ‘‘অয্যো সারিপুত্তো অয্যো মহামোগ্গল্লানো অয্যো মহাকচ্চানো অয্যো মহাকোট্ঠিকো অয্যো মহাকপ্পিনো অয্যো মহাচুন্দো অয্যো অনুরুদ্ধো অয্যো রেৰতো অয্যো উপালি অয্যো আনন্দো অয্যো রাহুলো’’তি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, গহপতি, মহানাগে তিট্ঠমানে চেটকে নিমন্তেসী’’তি?
‘‘কে পন তে, অয্যে, মহানাগা’’তি? ‘‘অয্যো দেৰদত্তো অয্যো কোকালিকো অয্যো কটমোদকতিস্সকো [কটমোরকতিস্সকো (সী.) কতমোরকতিস্সকো (স্যা.)] অয্যো খণ্ডদেৰিযা পুত্তো ¶ অয্যো সমুদ্দদত্তো’’তি. অযং চরহি থুল্লনন্দায ¶ ভিক্খুনিযা অন্তরা কথা ৰিপ্পকতা, অথ তে থেরা ভিক্খূ পৰিসিংসু. ‘‘সচ্চং মহানাগা খো তযা, গহপতি, নিমন্তিতা’’তি. ‘‘ইদানেৰ খো ত্ৰং, অয্যে, চেটকে অকাসি; ইদানি ¶ মহানাগে’’তি. ঘরতো চ নিক্কড্ঢি, নিচ্চভত্তঞ্চ পচ্ছিন্দি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম দেৰদত্তো জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সতী’’তি…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, দেৰদত্ত, জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জসী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সসি. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো ¶ পন ভিক্খু জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
১৯৩. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু রাজগহা পব্বজিতো ঞাতিকুলং অগমাসি. মনুস্সা – ‘‘চিরস্সম্পি ভদন্তো আগতো’’তি সক্কচ্চং ভত্তং অকংসু. তস্স কুলস্স কুলূপিকা ভিক্খুনী তে মনুস্সে এতদৰোচ – ‘‘দেথয্যস্স, আৰুসো, ভত্ত’’ন্তি. অথ খো সো ভিক্খু – ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্তং জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিতু’’ন্তি কুক্কুচ্চাযন্তো ন পটিগ্গহেসি. নাসক্খি পিণ্ডায চরিতুং, ছিন্নভত্তো অহোসি. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং ¶ কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুব্বে গিহিসমারম্ভে জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৯৪. ‘‘যো পন ভিক্খু জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জেয্য, অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
১৯৫. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি ¶ ¶ নাম সামং ৰা জানাতি অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি সা ৰা আরোচেতি.
ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
পরিপাচেতি নাম পুব্বে অদাতুকামানং অকত্তুকামানং – ‘‘অয্যো ভাণকো, অয্যো বহুস্সুতো, অয্যো সুত্তন্তিকো, অয্যো ৰিনযধরো, অয্যো ধম্মকথিকো, দেথ অয্যস্স, করোথ অয্যস্সা’’তি এসা পরিপাচেতি নাম.
পিণ্ডপাতো নাম পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরং ভোজনং.
অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভাতি ঠপেত্ৰা গিহিসমারম্ভং.
গিহিসমারম্ভো নাম ঞাতকা ৰা হোন্তি পৰারিতা ৰা পকতিপটিযত্তং ৰা.
অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা ভুঞ্জিস্সামীতি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
১৯৬. পরিপাচিতে ¶ পরিপাচিতসঞ্ঞী ভুঞ্জতি, অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পরিপাচিতে ৰেমতিকো ভুঞ্জতি, অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা, আপত্তি দুক্কটস্স. পরিপাচিতে ¶ অপরিপাচিতসঞ্ঞী ভুঞ্জতি, অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা, অনাপত্তি. একতোউপসম্পন্নায পরিপাচিতং ভুঞ্জতি, অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা, আপত্তি দুক্কটস্স. অপরিপাচিতে পরিপাচিতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অপরিপাচিত্তে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অপরিপাচিতে অপরিপাচিতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
১৯৭. অনাপত্তি পুব্বে গিহিসমারম্ভে, সিক্খমানা পরিপাচেতি, সামণেরী পরিপাচেতি, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ অনাপত্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পরিপাচিতসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. রহোনিসজ্জসিক্খাপদং
১৯৮. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মতো উদাযিস্স ¶ পুরাণদুতিযিকা ভিক্খুনীসু পব্বজিতা হোতি. সা আযস্মতো উদাযিস্স সন্তিকে অভিক্খণং আগচ্ছতি, আযস্মাপি উদাযী তস্সা ভিক্খুনিযা সন্তিকে অভিক্খণং গচ্ছতি. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী তস্সা ভিক্খুনিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উদাযী ভিক্খুনিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উদাযি, ভিক্খুনিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, ভিক্খুনিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
১৯৯. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২০০. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না ¶ .
সদ্ধিন্তি একতো.
একো একাযাতি ভিক্খু চেৰ হোতি ভিক্খুনী চ.
[পাচি. ২৮৬, ২৯১; পারা. ৪৪৫,৪৫৪] রহো ¶ নাম চক্খুস্স রহো সোতস্স রহো. চক্খুস্স রহো নাম ন সক্কা হোতি অক্খিং ৰা নিখণীযমানে ভমুকং ৰা উক্খিপীযমানে সীসং ৰা উক্খিপীযমানে পস্সিতুং. সোতস্স রহো নাম ন সক্কা হোতি পকতিকথা সোতুং.
নিসজ্জং ¶ কপ্পেয্যাতি ভিক্খুনিযা নিসিন্নায ভিক্খু উপনিসিন্নো ৰা হোতি উপনিপন্নো ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ভিক্খু নিসিন্নে ভিক্খুনী উপনিসিন্না ৰা হোতি উপনিপন্না ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা নিসিন্না হোন্তি উভো ৰা নিপন্না, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২০১. রহো ¶ রহোসঞ্ঞী একো একায নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. রহো ৰেমতিকো একো একায নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. রহো অরহোসঞ্ঞী একো একায নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অরহো রহোসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অরহো ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অরহো অরহোসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২০২. অনাপত্তি যো কোচি ৰিঞ্ঞূ দুতিযো হোতি, তিট্ঠতি ন নিসীদতি, অরহোপেক্খো, অঞ্ঞৰিহিতো নিসীদতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
রহোনিসজ্জসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
ওৰাদৰগ্গো ততিযো.
তস্সুদ্দানং –
অসম্মতঅত্থঙ্গতূ ¶ , পস্সযামিসদানেন;
সিব্বতি অদ্ধানং নাৰং ভুঞ্জেয্য, একো একায তে দসাতি.
৪. ভোজনৰগ্গো
১. আৰসথপিণ্ডসিক্খাপদং
২০৩. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযা অৰিদূরে অঞ্ঞতরস্স পূগস্স আৰসথপিণ্ডো পঞ্ঞত্তো হোতি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায সাৰত্থিং পিণ্ডায পৰিসিত্ৰা পিণ্ডং অলভমানা আৰসথং অগমংসু. মনুস্সা – ‘‘চিরস্সম্পি ভদন্তা আগতা’’তি তে সক্কচ্চং পরিৰিসিংসু. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দুতিযম্পি দিৰসং…পে… ততিযম্পি দিৰসং পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায সাৰত্থিং পিণ্ডায পৰিসিত্ৰা পিণ্ডং অলভমানা আৰসথং গন্ত্ৰা ভুঞ্জিংসু. অথ খো ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং মযং করিস্সাম আরামং গন্ত্ৰা! হিয্যোপি ইধেৰ আগন্তব্বং ভৰিস্সতী’’তি, তত্থেৰ অনুৰসিত্ৰা অনুৰসিত্ৰা ¶ আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জন্তি. তিত্থিযা অপসক্কন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ¶ সমণা সক্যপুত্তিযা অনুৰসিত্ৰা অনুৰসিত্ৰা আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জিস্সন্তি! নযিমেসঞ্ঞেৰ আৰসথপিণ্ডো পঞ্ঞত্তো; সব্বেসঞ্ঞেৰ আৰসথপিণ্ডো পঞ্ঞত্তো’’তি.
অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অনুৰসিত্ৰা অনুৰসিত্ৰা আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জিস্সন্তীতি…পে… ¶ সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰসিত্ৰা অনুৰসিত্ৰা আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, অনুৰসিত্ৰা অনুৰসিত্ৰা আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘একো আৰসথপিণ্ডো ভুঞ্জিতব্বো. ততো চে উত্তরিং ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২০৪. তেন ¶ খো পন সমযেন আযস্মা সারিপুত্তো কোসলেসু জনপদে সাৰত্থিং গচ্ছন্তো যেন অঞ্ঞতরো আৰসথো তেনুপসঙ্কমি. মনুস্সা – ‘‘চিরস্সম্পি থেরো আগতো’’তি সক্কচ্চং পরিৰিসিংসু. অথ খো আযস্মতো সারিপুত্তস্স ভুত্তাৰিস্স খরো আবাধো উপ্পজ্জি, নাসক্খি তম্হা আৰসথা পক্কমিতুং. অথ খো তে মনুস্সা দুতিযম্পি দিৰসং আযস্মন্তং সারিপুত্তং এতদৰোচুং – ‘‘ভুঞ্জথ, ভন্তে’’তি. অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো – ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্তং অনুৰসিত্ৰা অনুৰসিত্ৰা আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জিতু’’ন্তি কুক্কুচ্চাযন্তো ন পটিগ্গহেসি; ছিন্নভত্তো অহোসি. অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো সাৰত্থিং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি ¶ – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা অনুৰসিত্ৰা অনুৰসিত্ৰা আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২০৫. ‘‘অগিলানেন ভিক্খুনা একো আৰসথপিণ্ডো ভুঞ্জিতব্বো. ততো চে উত্তরি ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২০৬. অগিলানো ¶ নাম সক্কোতি তম্হা আৰসথা পক্কমিতুং.
গিলানো নাম ন সক্কোতি তম্হা আৰসথা পক্কমিতুং.
আৰসথপিণ্ডো ¶ নাম পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরং ভোজনং – সালায ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা অজ্ঝোকাসে ৰা অনোদিস্স যাৰদত্থো পঞ্ঞত্তো হোতি. অগিলানেন ভিক্খুনা সকিং ভুঞ্জিতব্বো. ততো চে উত্তরি ‘ভুঞ্জিস্সামী’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২০৭. অগিলানো অগিলানসঞ্ঞী ততুত্তরি আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগিলানো ৰেমতিকো ততুত্তরি আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগিলানো গিলানসঞ্ঞী ততুত্তরিং আৰসথপিণ্ডং ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
গিলানো ¶ অগিলানসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. গিলানো ৰেমতিকো আপত্তি দুক্কটস্স. গিলানো গিলানসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২০৮. অনাপত্তি গিলানস্স, অগিলানো সকিং ভুঞ্জতি, গচ্ছন্তো, ৰা আগচ্ছন্তো ৰা ভুঞ্জতি, সামিকা নিমন্তেত্ৰা ভোজেন্তি, ওদিস্স ¶ পঞ্ঞত্তো হোতি, ন যাৰদত্থো পঞ্ঞত্তো হোতি, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ অনাপত্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
আৰসথপিণ্ডসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. গণভোজনসিক্খাপদং
২০৯. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন দেৰদত্তো পরিহীনলাভসক্কারো সপরিসো কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জতি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তি! কস্স সম্পন্নং ন মনাপং, কস্স সাদুং ন রুচ্চতী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি ¶ খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম দেৰদত্তো সপরিসো কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, দেৰদত্ত, সপরিসো কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, সপরিসো কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘গণভোজনে পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২১০. তেন ¶ ¶ খো পন সমযেন মনুস্সা গিলানে ভিক্খূ ভত্তেন নিমন্তেন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা গণভোজন’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি ¶ – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা গণভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘গণভোজনে, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২১১. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা চীৰরদানসমযে সচীৰরভত্তং পটিযাদেত্ৰা ভিক্খূ নিমন্তেন্তি – ‘‘ভোজেত্ৰা চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামা’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা গণভোজন’’ন্তি. চীৰরং পরিত্তং উপ্পজ্জতি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, চীৰরদানসমযে গণভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘গণভোজনে, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২১২. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা চীৰরকারকে ভিক্খূ ভত্তেন নিমন্তেন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা ¶ গণভোজন’’ন্তি ¶ . ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, চীৰরকারসমযে গণভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘গণভোজনে, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২১৩. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মনুস্সেহি সদ্ধিং অদ্ধানং ¶ গচ্ছন্তি. অথ খো ¶ তে ভিক্খূ তে মনুস্সে এতদৰোচুং – ‘‘মুহুত্তং, আৰুসো, আগমেথ; পিণ্ডায চরিস্সামা’’তি. তে এৰমাহংসু – ‘‘ইধেৰ, ভন্তে, ভুঞ্জথা’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা ন পটিগ্গণ্হন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা গণভোজন’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, অদ্ধানগমনসমযে গণভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘গণভোজনে, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অদ্ধানগমনসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২১৪. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মনুস্সেহি সদ্ধিং নাৰায গচ্ছন্তি. অথ খো তে ভিক্খূ তে মনুস্সে এতদৰোচুং – ‘‘মুহুত্তং, আৰুসো, তীরং উপনেথ; পিণ্ডায চরিস্সামা’’তি. তে এৰমাহংসু ¶ – ‘‘ইধেৰ, ভন্তে, ভুঞ্জথা’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা ন পটিগ্গণ্হন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা গণভোজন’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, নাৰাভিরুহনসমযে গণভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘গণভোজনে, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, নাৰাভিরুহনসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২১৫. তেন ¶ ০ খো পন সমযেন দিসাসু ৰস্সংৰুট্ঠা ভিক্খূ রাজগহং আগচ্ছন্তি ভগৰন্তং দস্সনায. মনুস্সা নানাৰেরজ্জকে ভিক্খূ পস্সিত্ৰা ভত্তেন নিমন্তেন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা গণভোজন’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, মহাসমযে গণভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘গণভোজনে ¶ , অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, নাৰাভিরুহনসমযো, মহাসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২১৬. তেন ¶ খো পন সমযেন রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স ঞাতিসালোহিতো আজীৰকেসু পব্বজিতো হোতি. অথ খো সো ¶ আজীৰকো যেন রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা রাজানং মাগধং সেনিযং বিম্বিসারং এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, মহারাজ, সব্বপাসণ্ডিকভত্তং কাতু’’ন্তি. ‘‘সচে ত্ৰং, ভন্তে, বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং পঠমং ভোজেয্যাসি’’. ‘‘এৰং করেয্যামী’’তি. অথ খো সো আজীৰকো ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘অধিৰাসেন্তু মে ভিক্খূ স্ৰাতনায ভত্ত’’ন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা গণভোজন’’ন্তি. অথ খো সো আজীৰকো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতা সদ্ধিং সম্মোদি, সম্মোদনীযং কথং সারণীযং ৰীতিসারেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতো খো সো আজীৰকো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ভৰম্পি গোতমো পব্বজিতো, অহম্পি পব্বজিতো; অরহতি পব্বজিতো পব্বজিতস্স পিণ্ডং পটিগ্গহেতুং. অধিৰাসেতু মে ভৰং গোতমো স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’তি. অধিৰাসেসি ভগৰা তুণ্হীভাৰেন. অথ খো সো আজীৰকো ভগৰতো অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা পক্কামি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সমণভত্তসমযে গণভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২১৭. গণভোজনে ¶ , অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, নাৰাভিরুহনসমযো, মহাসমযো, সমণভত্তসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
২১৮. গণভোজনং ¶ নাম যত্থ চত্তারো ভিক্খূ পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরেন ভোজনেন নিমন্তিতা ভুঞ্জন্তি. এতং গণভোজনং নাম.
অঞ্ঞত্র সমযাতি ঠপেত্ৰা সমযং.
গিলানসমযো ¶ নাম অন্তমসো পাদাপি ফলিতা [ফালিতা (স্যা. ক.)] হোন্তি. ‘‘গিলানসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
চীৰরদানসমযো নাম অনত্থতে কথিনে ৰস্সানস্স পচ্ছিমো মাসো, অত্থতে কথিনে পঞ্চমাসা. ‘‘চীৰরদানসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
চীৰরকারসমযো নাম চীৰরে কযিরমানে. ‘‘চীৰরকারসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
অদ্ধানগমনসমযো ¶ নাম ‘‘অদ্ধযোজনং গচ্ছিস্সামী’’তি ভুঞ্জিতব্বং, গচ্ছন্তেন ভুঞ্জিতব্বং, গতেন ভুঞ্জিতব্বং.
নাৰাভিরুহনসমযো নাম ‘‘নাৰং অভিরুহিস্সামী’’তি ভুঞ্জিতব্বং, আরুল়্হেন ভুঞ্জিতব্বং, ওরুল়্হেন ভুঞ্জিতব্বং.
মহাসমযো নাম যত্থ দ্ৰে তযো ভিক্খূ পিণ্ডায চরিত্ৰা যাপেন্তি, চতুত্থে আগতে ন যাপেন্তি. ‘‘মহাসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
সমণভত্তসমযো নাম যো কোচি পরিব্বাজকসমাপন্নো ভত্তং করোতি. ‘‘সমণভত্তসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
‘‘অঞ্ঞত্র সমযা ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২১৯. গণভোজনে গণভোজনসঞ্ঞী, অঞ্ঞত্র সমযা, ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. গণভোজনে ৰেমতিকো, অঞ্ঞত্র সমযা, ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. গণভোজনে নগণভোজনসঞ্ঞী, অঞ্ঞত্র সমযা, ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
নগণভোজনে ¶ গণভোজনসঞ্ঞী ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. নগণভোজনে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. নগণভোজনে নগণভোজনসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২২০. অনাপত্তি ¶ সমযে, দ্ৰে তযো একতো ভুঞ্জন্তি, পিণ্ডায চরিত্ৰা একতো সন্নিপতিত্ৰা ভুঞ্জন্তি, নিচ্চভত্তং, সলাকভত্তং, পক্খিকং, উপোসথিকং, পাটিপদিকং, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ অনাপত্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
গণভোজনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. পরম্পরভোজনসিক্খাপদং
২২১. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. তেন খো পন সমযেন ৰেসালিযং পণীতানং ভত্তানং ভত্তপটিপাটি অধিট্ঠিতা হোতি. অথ খো অঞ্ঞতরস্স দলিদ্দস্স কম্মকারস্স [কম্মকরস্স (সী.)] এতদহোসি – ‘‘ন খো ইদং ওরকং ভৰিস্সতি যথযিমে মনুস্সা সক্কচ্চং ভত্তং করোন্তি; যংনূনাহম্পি ভত্তং করেয্য’’ন্তি. অথ খো সো দলিদ্দো কম্মকারো যেন কিরপতিকো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং কিরপতিকং এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, অয্যপুত্ত, বুদ্ধপ্পমুখস্স ¶ ভিক্খুসঙ্ঘস্স ভত্তং কাতুং. দেহি মে ৰেতন’’ন্তি. সোপি খো কিরপতিকো সদ্ধো হোতি পসন্নো. অথ খো সো কিরপতিকো তস্স দলিদ্দস্স কম্মকারস্স অব্ভাতিরেকং [অতিরেকং (স্যা.)] ৰেতনং অদাসি. অথ খো সো দলিদ্দো কম্মকারো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো সো দলিদ্দো কম্মকারো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেতু মে, ভন্তে, ভগৰা স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’তি. ‘‘মহা খো, আৰুসো, ভিক্খুসঙ্ঘো. জানাহী’’তি. ‘‘হোতু [হোতু মে (ক.)] ভন্তে, মহা ভিক্খুসঙ্ঘো. বহূ মে বদরা পটিযত্তা বদরমিস্সেন পেয্যা পরিপূরিস্সন্তী’’তি. অধিৰাসেসি ভগৰা তুণ্হীভাৰেন.
অথ ¶ খো সো দলিদ্দো কম্মকারো ভগৰতো ¶ অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অস্সোসুং খো ভিক্খূ – ‘‘দলিদ্দেন কির কম্মকারেন স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো ভিক্খুসঙ্ঘো নিমন্তিতো, বদরমিস্সেন পেয্যা পরিপূরিস্সন্তী’’তি. তে কালস্সেৰ পিণ্ডায চরিত্ৰা ভুঞ্জিংসু. অস্সোসুং খো মনুস্সা – ‘‘দলিদ্দেন কির কম্মকারেন বুদ্ধপ্পমুখো ভিক্খুসঙ্ঘো নিমন্তিতো’’তি. তে দলিদ্দস্স কম্মকারস্স পহূতং খাদনীযং ভোজনীযং অভিহরিংসু. অথ খো সো দলিদ্দো কম্মকারো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন পণীতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযাদাপেত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচাপেসি – ‘‘কালো, ভন্তে, নিট্ঠিতং ভত্ত’’ন্তি.
অথ ¶ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন তস্স দলিদ্দস্স কম্মকারস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেন. অথ খো সো দলিদ্দো কম্মকারো ভত্তগ্গে ভিক্খূ পরিৰিসতি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘থোকং, আৰুসো, দেহি. থোকং, আৰুসো, দেহী’’তি. ‘‘মা খো তুম্হে, ভন্তে, ‘অযং দলিদ্দো কম্মকারো’তি থোকং থোকং পটিগ্গণ্হিত্থ. পহূতং মে খাদনীযং ভোজনীযং পটিযত্তং.
পটিগ্গণ্হথ, ভন্তে, যাৰদত্থ’’ন্তি. ‘‘ন খো মযং, আৰুসো, এতংকারণা থোকং থোকং পটিগ্গণ্হাম. অপিচ, মযং কালস্সেৰ পিণ্ডায চরিত্ৰা ভুঞ্জিম্হা; তেন মযং থোকং থোকং পটিগ্গণ্হামা’’তি.
অথ খো সো দলিদ্দো কম্মকারো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ¶ ভদন্তা মযা নিমন্তিতা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জিস্সন্তি! ন চাহং পটিবলো যাৰদত্থং দাতু’’ন্তি? অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স দলিদ্দস্স কম্মকারস্স ¶ উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ অঞ্ঞত্র নিমন্তিতা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অঞ্ঞত্র নিমন্তিতা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জন্তীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা অঞ্ঞত্র নিমন্তিতা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জিস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘পরম্পরভোজনে ¶ পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২২২. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি. অঞ্ঞতরো ভিক্খু পিণ্ডপাতং আদায যেন সো ভিক্খু তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘ভুঞ্জাহি, আৰুসো’’তি. ‘‘অলং, আৰুসো, অত্থি মে ভত্তপচ্চাসা’’তি. তস্স ভিক্খুনো পিণ্ডপাতো উস্সূরে [উস্সূরেন (ক.)] আহরীযিত্থ. সো ভিক্খু ন চিত্তরূপং ভুঞ্জি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা পরম্পরভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন ¶ , ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘পরম্পরভোজনে, ¶ অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২২৩. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা চীৰরদানসমযে সচীৰরভত্তং পটিযাদেত্ৰা [পটিযাদাপেত্ৰা (ইতিপি)] ভিক্খূ নিমন্তেন্তি – ‘‘ভোজেত্ৰা চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামা’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা পরম্পরভোজন’’ন্তি. চীৰরং পরিত্তং উপ্পজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, চীৰরদানসমযে পরম্পরভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘পরম্পরভোজনে, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২২৪. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা চীৰরকারকে ভিক্খূ ভত্তেন নিমন্তেন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি – ‘‘পটিক্খিত্তং ভগৰতা পরম্পরভোজন’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, চীৰরকারসমযে পরম্পরভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২২৫. ‘‘পরম্পরভোজনে, ¶ অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২২৬. অথ ¶ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায ¶ আযস্মতা আনন্দেন পচ্ছাসমণেন যেন অঞ্ঞতরং কুলং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. অথ খো তে মনুস্সা ভগৰতো চ আযস্মতো চ আনন্দস্স ভোজনং অদংসু. আযস্মা আনন্দো কুক্কুচ্চাযন্তো ন পটিগ্গণ্হাতি. ‘‘গণ্হাহি [পতিগণ্হাহি (সী.)], আনন্দা’’তি. ‘‘অলং, ভগৰা ¶ , অত্থি মে ভত্তপচ্চাসা’’তি. ‘‘তেনহানন্দ, ৰিকপ্পেত্ৰা গণ্হাহী’’তি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিকপ্পেত্ৰা [ভত্তপচ্চাসং ৰিকপ্পেত্ৰা (স্যা.)] পরম্পরভোজনং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ৰিকপ্পেতব্বং – ‘ময্হং ভত্তপচ্চাসং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’’তি.
২২৭. পরম্পরভোজনং নাম পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরেন ভোজনেন নিমন্তিতো, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরং ভোজনং ভুঞ্জতি, এতং পরম্পরভোজনং নাম.
অঞ্ঞত্র সমযাতি ঠপেত্ৰা সমযং.
গিলানসমযো নাম ন সক্কোতি একাসনে নিসিন্নো যাৰদত্থং ভুঞ্জিতুং. ‘‘গিলানসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
চীৰরদানসমযো নাম অনত্থতে কথিনে ৰস্সানস্স পচ্ছিমো মাসো, অত্থতে কথিনে পঞ্চ মাসা. ‘‘চীৰরদানসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
চীৰরকারসমযো নাম চীৰরে কযিরমানে. ‘‘চীৰরকারসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং.
‘‘অঞ্ঞত্র সমযা ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে ¶ অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২২৮. পরম্পরভোজনে ¶ পরম্পরভোজনসঞ্ঞী, অঞ্ঞত্র সমযা, ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পরম্পরভোজনে ৰেমতিকো, অঞ্ঞত্র সমযা, ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পরম্পরভোজনে নপরম্পরভোজনসঞ্ঞী, অঞ্ঞত্র সমযা, ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
নপরম্পরভোজনে পরম্পরভোজনসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. নপরম্পরভোজনে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. নপরম্পরভোজনে নপরম্পরভোজনসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২২৯. অনাপত্তি সমযে, ৰিকপ্পেত্ৰা ভুঞ্জতি, দ্ৰে তযো নিমন্তনে একতো ভুঞ্জতি, নিমন্তনপটিপাটিযা ভুঞ্জতি, সকলেন গামেন নিমন্তিতো তস্মিং গামে যত্থ কত্থচি ভুঞ্জতি ¶ , সকলেন পূগেন নিমন্তিতো তস্মিং পূগে যত্থ কত্থচি ভুঞ্জতি, নিমন্তিযমানো ভিক্খং গহেস্সামীতি ভণতি, নিচ্চভত্তে, সলাকভত্তে, পক্খিকে, উপোসথিকে, পাটিপদিকে, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ অনাপত্তি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পরম্পরভোজনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. কাণমাতুসিক্খাপদং
২৩০. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ¶ কাণমাতা উপাসিকা সদ্ধা হোতি পসন্না. কাণা গামকে অঞ্ঞতরস্স পুরিসস্স দিন্না হোতি. অথ খো কাণা মাতুঘরং অগমাসি কেনচিদেৰ করণীযেন. অথ খো কাণায সামিকো কাণায সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘আগচ্ছতু কাণা, ইচ্ছামি কাণায আগত’’ন্তি. অথ খো কাণমাতা উপাসিকা ‘‘কিস্মিং ৰিয রিত্তহত্থং গন্তু’’ন্তি পূৰং [পূপং (ণ্ৰাদি)] পচি. পক্কে পূৰে অঞ্ঞতরো পিণ্ডচারিকো ভিক্খু কাণমাতায উপাসিকায নিৰেসনং পাৰিসি. অথ খো কাণমাতা উপাসিকা তস্স ভিক্খুনো পূৰং দাপেসি. সো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি পূৰং দাপেসি. সোপি নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি পূৰং ¶ দাপেসি. যথাপটিযত্তং পূৰং পরিক্খযং অগমাসি. দুতিযম্পি খো কাণায সামিকো কাণায সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘আগচ্ছতু কাণা, ইচ্ছামি কাণায আগত’’ন্তি. দুতিযম্পি খো কাণমাতা উপাসিকা ‘‘কিস্মিং ৰিয রিত্তহত্তং গন্তু’’ন্তি পূৰং পচি. পক্কে পূৰে অঞ্ঞতরো পিণ্ডচারিকো ভিক্খু কাণমাতায উপাসিকায নিৰেসনং পাৰিসি. অথ খো কাণমাতা উপাসিকা তস্স ভিক্খুনো পূৰং দাপেসি. সো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি পূৰং ¶ দাপেসি. সোপি নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি পূৰং দাপেসি. যথাপটিযত্তং পূৰং পরিক্খযং অগমাসি. ততিযম্পি খো কাণায সামিকো কাণায সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘আগচ্ছতু কাণা, ইচ্ছামি কাণায আগতং. সচে কাণা নাগচ্ছিস্সতি, অহং অঞ্ঞং পজাপতিং আনেস্সামী’’তি. ততিযম্পি খো কাণমাতা উপাসিকা কিস্মিং ৰিয রিত্তহত্থং গন্তুন্তি পূৰং পচি. পক্কে পূৰে অঞ্ঞতরো পিণ্ডচারিকো ভিক্খু কাণমাতায উপাসিকায নিৰেসনং পাৰিসি. অথ খো কাণমাতা উপাসিকা তস্স ভিক্খুনো পূৰং দাপেসি. সো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি পূৰং দাপেসি. সোপি নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি ¶ পূৰং দাপেসি. যথাপটিযত্তং পূৰং পরিক্খযং অগমাসি. অথ খো কাণায সামিকো অঞ্ঞং পজাপতিং আনেসি.
অস্সোসি খো কাণা – ‘‘তেন কির পুরিসেন অঞ্ঞা পজাপতি আনীতা’’তি. সা রোদন্তী অট্ঠাসি. অথ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন কাণমাতায উপাসিকায নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. অথ খো কাণমাতা উপাসিকা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো কাণমাতরং উপাসিকং ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘কিস্সাযং কাণা রোদতী’’তি? অথ খো কাণমাতা উপাসিকা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. অথ খো ভগৰা কাণমাতরং উপাসিকং ধম্মিযা কথায ¶ সন্দস্সেত্ৰা সমাদপেত্ৰা সমুত্তেজেত্ৰা সম্পহংসেত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি.
২৩১. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো সত্থো রাজগহা পটিযালোকং গন্তুকামো হোতি. অঞ্ঞতরো পিণ্ডচারিকো ভিক্খু তং সত্থং পিণ্ডায পাৰিসি. অঞ্ঞতরো উপাসকো তস্স ভিক্খুনো সত্তুং ¶ দাপেসি. সো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি সত্তুং দাপেসি. সো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞস্স আচিক্খি. তস্সপি সত্তুং দাপেসি. যথাপটিযত্তং পাথেয্যং পরিক্খযং অগমাসি ¶ . অথ খো সো উপাসকো তে মনুস্সে এতদৰোচ – ‘‘অজ্জণ্হো, অয্যা, আগমেথ, যথাপটিযত্তং পাথেয্যং অয্যানং দিন্নং. পাথেয্যং পটিযাদেস্সামী’’তি. ‘‘নায্যো [নায্য (স্যা.)] সক্কা আগমেতুং, পযাতো সত্থো’’তি অগমংসু. অথ খো তস্স উপাসকস্স পাথেয্যং পটিযাদেত্ৰা পচ্ছা গচ্ছন্তস্স চোরা অচ্ছিন্দিংসু. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ন মত্তং জানিত্ৰা পটিগ্গহেস্সন্তি! অযং ইমেসং দত্ৰা পচ্ছা গচ্ছন্তো চোরেহি অচ্ছিন্নো’’তি. অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞপেস্সামি ¶ দস অত্থৰসে পটিচ্চ – সঙ্ঘসুট্ঠুতায, সঙ্ঘফাসুতায…পে… ৰিনযানুগ্গহায. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৩২. ‘‘ভিক্খুং পনেৰ কুলং উপগতং পূৰেহি ৰা মন্থেহি ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেয্য, আকঙ্খমানেন ভিক্খুনা দ্ৰত্তিপত্তপূরা পটিগ্গহেতব্বা ততো চে উত্তরি পটিগ্গণ্হেয্য পাচিত্তিযং. দ্ৰত্তিপত্তপূরে ¶ পটিগ্গহেত্ৰা ততো নীহরিত্ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰিভজিতব্বং. অযং তত্থ সামীচী’’তি.
২৩৩. ভিক্খুং পনেৰ কুলং উপগতন্তি কুলং নাম চত্তারি কুলানি – খত্তিযকুলং, ব্রাহ্মণকুলং, ৰেস্সকুলং, সুদ্দকুলং.
উপগতন্তি তত্থ গতং.
পূৰং নাম যংকিঞ্চি পহেণকত্থায পটিযত্তং.
মন্থং নাম যংকিঞ্চি পাথেয্যত্থায পটিযত্তং.
অভিহট্ঠুং পৰারেয্যাতি যাৰতকং ইচ্ছসি তাৰতকং গণ্হাহীতি.
আকঙ্খমানেনাতি ইচ্ছমানেন.
দ্ৰত্তিপত্তপূরা পটিগ্গহেতব্বাতি দ্ৰেতযো পত্তপূরা পটিগ্গহেতব্বা.
ততো ¶ চে উত্তরি পটিগণ্হেয্যাতি ততুত্তরি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
দ্ৰত্তিপত্তপূরে পটিগ্গহেত্ৰা ততো নিক্খমন্তেন ভিক্খুং পস্সিত্ৰা আচিক্খিতব্বং – ‘‘অমুত্র মযা দ্ৰত্তিপত্তপূরা পটিগ্গহিতা, মা খো তত্থ পটিগ্গণ্হী’’তি. সচে পস্সিত্ৰা ন আচিক্খতি, আপত্তি দুক্কটস্স. সচে আচিক্খিতে পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
ততো ¶ ¶ নীহরিত্ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰিভজিতব্বন্তি পটিক্কমনং নীহরিত্ৰা সংৰিভজিতব্বং.
অযং তত্থ সামীচীতি অযং তত্থ অনুধম্মতা.
২৩৪. অতিরেকদ্ৰত্তিপত্তপূরে অতিরেকসঞ্ঞী পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অতিরেকদ্ৰত্তিপত্তপূরে ¶ ৰেমতিকো পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অতিরেকদ্ৰত্তিপত্তপূরে ঊনকসঞ্ঞী পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ঊনকদ্ৰত্তিপত্তপূরে অতিরেকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. ঊনকদ্ৰত্তিপত্তপূরে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. ঊনকদ্ৰত্তিপত্তপূরে ঊনকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৩৫. অনাপত্তি দ্ৰত্তিপত্তপূরে পটিগ্গণ্হাতি, ঊনকদ্ৰত্তিপত্তপূরে পটিগ্গণ্হাতি, ন পহেণকত্থায ন পাথেয্যত্থায পটিযত্তং দেন্তি, পহেণকত্থায ৰা পাথেয্যত্থায ৰা পটিযত্তসেসকং দেন্তি, গমনে পটিপ্পস্সদ্ধে দেন্তি, ঞাতকানং পৰারিতানং, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
কাণমাতুসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. পঠমপৰারণাসিক্খাপদং
২৩৬. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ব্রাহ্মণো ভিক্খূ নিমন্তেত্ৰা ভোজেসি. ভিক্খূ ভুত্তাৰী পৰারিতা ঞাতিকুলানি ¶ গন্ত্ৰা একচ্চে ভুঞ্জিংসু একচ্চে পিণ্ডপাতং আদায অগমংসু. অথ খো সো ব্রাহ্মণো পটিৰিস্সকে [পটিৰিসকে (যোজনা)] এতদৰোচ – ‘‘ভিক্খূ মযা অয্যা সন্তপ্পিতা. এথ, তুম্হেপি সন্তপ্পেস্সামী’’তি. তে এৰমাহংসু – ‘‘কিং ত্ৰং, অয্যো [অয্য (স্যা.)], অম্হে সন্তপ্পেস্সসি? যেপি তযা নিমন্তিতা তেপি অম্হাকং ঘরানি আগন্ত্ৰা একচ্চে ভুঞ্জিংসু একচ্চে পিণ্ডপাতং আদায অগমংসূ’’তি!
অথ খো সো ব্রাহ্মণো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা অম্হাকং ঘরে ভুঞ্জিত্ৰা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জিস্সন্তি! ন চাহং পটিবলো যাৰদত্থং দাতু’’ন্তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স ব্রাহ্মণস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ ভুত্তাৰী পৰারিতা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভুত্তাৰী পৰারিতা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জন্তীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা ভুত্তাৰী ¶ পৰারিতা অঞ্ঞত্র ভুঞ্জিস্সন্তি ¶ ! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ¶ ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ভুত্তাৰী পৰারিতো খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২৩৭. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ গিলানানং ভিক্খূনং পণীতে পিণ্ডপাতে নীহরন্তি. গিলানা ন চিত্তরূপং ভুঞ্জন্তি. তানি ভিক্খূ ছট্টেন্তি. অস্সোসি খো ভগৰা উচ্চাসদ্দং মহাসদ্দং কাকোরৰসদ্দং. সুত্ৰান আযস্মন্তং আনন্দং আমন্তেসি – ‘‘কিং নু খো সো, আনন্দ, উচ্চাসদ্দো মহাসদ্দো কাকোরৰসদ্দো’’তি? অথ খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘ভুঞ্জেয্যুং পনানন্দ, ভিক্খূ গিলানাতিরিত্ত’’ন্তি. ‘‘ন ভুঞ্জেয্যুং, ভগৰা’’তি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি ভিক্খৰে, গিলানস্স চ অগিলানস্স চ অতিরিত্তং ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অতিরিত্তং কাতব্বং – ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৩৮. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু ভুত্তাৰী পৰারিতো অনতিরিত্তং খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৩৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভুত্তাৰী নাম পঞ্চন্নং ভোজনানং ¶ অঞ্ঞতরং ভোজনং অন্তমসো কুসগ্গেনপি ভুত্তং হোতি.
পৰারিতো নাম অসনং পঞ্ঞাযতি, ভোজনং পঞ্ঞাযতি, হত্থপাসে ঠিতো অভিহরতি, পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতি.
অনতিরিত্তং নাম অকপ্পিযকতং হোতি, অপ্পটিগ্গহিতকতং হোতি, অনুচ্চারিতকতং হোতি ¶ , অহত্থপাসে কতং হোতি, অভুত্তাৰিনা কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন আসনা ৰুট্ঠিতেন কতং হোতি, ‘‘অলমেতং সব্বন্তি অৰুত্তং হোতি, ন গিলানাতিরিত্তং হোতি’’ – এতং অনতিরিত্তং নাম.
অতিরিত্তং নাম কপ্পিযকতং হোতি, পটিগ্গহিতকতং হোতি, উচ্চারিতকতং হোতি, হত্থপাসে কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন আসনা অৰুট্ঠিতেন কতং হোতি, ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি ৰুত্তং হোতি, গিলানাতিরিত্তং হোতি – এতং অতিরিত্তং নাম.
খাদনীযং ¶ নাম পঞ্চ ভোজনানি – যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং ঠপেত্ৰা অৰসেসং খাদনীযং নাম.
ভোজনীযং নাম পঞ্চ ভোজনানি – ওদনো, কুম্মাসো, সত্তু, মচ্ছো, মংসং.
‘‘খাদিস্সামি ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৪০. অনতিরিত্তে অনতিরিত্তসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনতিরিত্তে ৰেমতিকো খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনতিরিত্তে অতিরিত্তসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
যামকালিকং ¶ ¶ সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং আহারত্থায পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি দুক্কটস্স. অতিরিত্তে অনতিরিত্তসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অতিরিত্তে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অতিরিত্তে অতিরিত্তসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৪১. অনাপত্তি অতিরিত্তং কারাপেত্ৰা ভুঞ্জতি, ‘‘অতিরিত্তং কারাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, অঞ্ঞস্সত্থায হরন্তো গচ্ছতি, গিলানস্স সেসকং ভুঞ্জতি, যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং সতি পচ্চযে পরিভুঞ্জতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পঠমপৰারণাসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. দুতিযপৰারণাসিক্খাপদং
২৪২. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন দ্ৰে ভিক্খূ কোসলেসু জনপদে সাৰত্থিং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্না হোন্তি. একো ভিক্খু অনাচারং আচরতি. দুতিযো ভিক্খু তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘মাৰুসো, এৰরূপমকাসি, নেতং কপ্পতী’’তি. সো তস্মিং উপনন্ধি. অথ খো তে ভিক্খূ সাৰত্থিং অগমংসু. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘভত্তং হোতি. দুতিযো ভিক্খু ভুত্তাৰী পৰারিতো হোতি. উপনদ্ধো [উপনন্ধো (ক.)] ভিক্খু ঞাতিকুলং গন্ত্ৰা পিণ্ডপাতং আদায যেন সো ভিক্খু তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘ভুঞ্জাহি, আৰুসো’’তি. ‘‘অলং, আৰুসো, পরিপুণ্ণোম্হী’’তি. ‘‘সুন্দরো, আৰুসো, পিণ্ডপাতো, ভুঞ্জাহী’’তি. অথ খো সো ভিক্খু তেন ভিক্খুনা নিপ্পীল়িযমানো তং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জি. উপনদ্ধো ভিক্খু ¶ তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘ত্ৰম্পি [ত্ৰং হি (স্যা.)] নাম, আৰুসো, মং ৰত্তব্বং মঞ্ঞসি যং ত্ৰং ভুত্তাৰী পৰারিতো অনতিরিত্তং ভোজনং ভুঞ্জসী’’তি. ‘‘ননু, আৰুসো, আচিক্খিতব্ব’’ন্তি. ‘‘ননু, আৰুসো, পুচ্ছিতব্ব’’ন্তি.
অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু ¶ ভিক্খুং ভুত্তাৰিং পৰারিতং অনতিরিত্তেন ভোজনেন অভিহট্ঠুং ¶ পৰারেস্সতী’’ তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, ভিক্খুং ভুত্তাৰিং পৰারিতং অনতিরিত্তেন ভোজনেন অভিহট্ঠুং পৰারেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, ভিক্খুং ভুত্তাৰিং পৰারিতং অনতিরিত্তেন ভোজনেন অভিহট্ঠুং পৰারেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন ভিক্খৰে ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৪৩. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুং ভুত্তাৰিং পৰারিতং অনতিরিত্তেন খাদনীযেন ৰা ভোজনীযেন ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেয্য – ‘হন্দ, ভিক্খু, খাদ ৰা ভুঞ্জ ৰা’তি, জানং আসাদনাপেক্খো, ভুত্তস্মিং, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৪৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুন্তি ¶ অঞ্ঞং ভিক্খুং.
ভুত্তাৰী নাম পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরং ভোজনং, অন্তমসো কুসগ্গেনপি ভুত্তং হোতি.
পৰারিতো নাম অসনং পঞ্ঞাযতি, ভোজনং পঞ্ঞাযতি, হত্থপাসে ঠিতো অভিহরতি, পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতি.
অনতিরিত্তং নাম অকপ্পিযকতং হোতি, অপ্পটিগ্গহিতকতং হোতি, অনুচ্চারিতকতং হোতি, অহত্থপাসে কতং হোতি, অভুত্তাৰিনা কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন আসনা ৰুট্ঠিতেন কতং হোতি, ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি অৰুত্তং হোতি, ন গিলানাতিরিত্তং হোতি – এতং অনতিরিত্তং নাম.
খাদনীযং নাম পঞ্চ ভোজনানি – যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং ঠপেত্ৰা অৰসেসং খাদনীযং নাম.
ভোজনীযং নাম ¶ পঞ্চ ভোজনানি – ওদনো, কুম্মাসো, সত্তু, মচ্ছো, মংসং.
অভিহট্ঠুং পৰারেয্যাতি যাৰতকং ইচ্ছসি তাৰতকং গণ্হাহীতি.
জানাতি ¶ নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
আসাদনাপেক্খোতি ‘‘ইমিনা ইমং চোদেস্সামি সারেস্সামি পটিচোদেস্সামি পটিসারেস্সামি মঙ্কু করিস্সামী’’তি অভিহরতি, আপত্তি দুক্কটস্স. তস্স ৰচনেন ‘‘খাদিস্সামি ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি দুক্কটস্স. ভোজনপরিযোসানে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৪৫. পৰারিতে পৰারিতসঞ্ঞী অনতিরিত্তেন খাদনীযেন ৰা ভোজনীযেন ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পৰারিতে ৰেমতিকো অনতিরিত্তেন খাদনীযেন ৰা ভোজনীযেন ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. পৰারিতে অপ্পৰারিতসঞ্ঞী অনতিরিত্তেন ¶ খাদনীযেন ৰা ভোজনীযেন ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেতি, অনাপত্তি. যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং আহারত্থায অভিহরতি, আপত্তি দুক্কটস্স. তস্স ৰচনেন ‘‘খাদিস্সামি ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পৰারিতে পৰারিতসঞ্ঞী ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পৰারিতে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পৰারিতে অপ্পৰারিতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৪৬. অনাপত্তি অতিরিত্তং কারাপেত্ৰা দেতি, ‘‘অতিরিত্তং কারাপেত্ৰা ¶ ভুঞ্জাহী’’তি দেতি, অঞ্ঞস্সত্থায হরন্তো গচ্ছাহীতি দেতি, গিলানস্স সেসকং দেতি, ‘‘যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং সতি পচ্চযে পরিভুঞ্জা’’তি দেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দুতিযপৰারণাসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. ৰিকালভোজনসিক্খাপদং
২৪৭. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন রাজগহে গিরগ্গসমজ্জো হোতি. সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ গিরগ্গসমজ্জং দস্সনায অগমংসু. মনুস্সা সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ পস্সিত্ৰা নহাপেত্ৰা ৰিলিম্পেত্ৰা ভোজেত্ৰা খাদনীযং ¶ অদংসু. সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ খাদনীযং আদায আরামং গন্ত্ৰা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘গণ্হাথাৰুসো, খাদনীযং খাদথা’’তি. ‘‘কুতো তুম্হেহি, আৰুসো, খাদনীযং লদ্ধ’’ন্তি? সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘কিং পন তুম্হে, আৰুসো, ৰিকালে ভোজনং ভুঞ্জথা’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ ৰিকালে ভোজনং ভুঞ্জিস্সন্তী’’তি! অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ ৰিকালে ভোজনং ভুঞ্জিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিকালে ভোজনং ভুঞ্জথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ৰিকালে ভোজনং ভুঞ্জিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৪৮. যো ¶ পন ভিক্খু ৰিকালে খাদনীযং ¶ ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৪৯. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ৰিকালো নাম মজ্ঝন্হিকে ৰীতিৰত্তে যাৰ অরুণুগ্গমনা.
খাদনীযং নাম পঞ্চ ভোজনানি – যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং ঠপেত্ৰা অৰসেসং খাদনীযং নাম.
ভোজনীযং নাম পঞ্চ ভোজনানি – ওদনো, কুম্মাসো, সত্তু, মচ্ছো, মংসং.
‘‘খাদিস্সামি ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৫০. ৰিকালে ৰিকালসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ৰিকালে ৰেমতিকো খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ৰিকালে ¶ কালসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং আহারত্থায পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি দুক্কটস্স. কালে ৰিকালসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. কালে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. কালে কালসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৫১. অনাপত্তি যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং সতি পচ্চযে পরিভুঞ্জতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ৰিকালভোজনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. সন্নিধিকারকসিক্খাপদং
২৫২. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মতো আনন্দস্স উপজ্ঝাযো আযস্মা বেলট্ঠসীসো [বেলট্ঠিসীসো (সী.) ৰেল়ট্ঠসীসো (স্যা.)] অরঞ্ঞে ৰিহরতি. সো পিণ্ডায চরিত্ৰা সুক্খকুরং আরামং হরিত্ৰা সুক্খাপেত্ৰা নিক্খিপতি. যদা আহারেন অত্থো হোতি, তদা উদকেন তেমেত্ৰা তেমেত্ৰা ভুঞ্জতি, চিরেন গামং পিণ্ডায পৰিসতি. ভিক্খূ আযস্মন্তং বেলট্ঠসীসং এতদৰোচুং – ‘‘কিস্স ত্ৰং, আৰুসো, চিরেন গামং পিণ্ডায পৰিসসী’’তি? অথ খো আযস্মা বেলট্ঠসীসো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, আৰুসো, সন্নিধিকারকং ভোজনং ভুঞ্জসী’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা বেলট্ঠসীসো সন্নিধিকারকং ভোজনং ভুঞ্জিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, বেলট্ঠসীস, সন্নিধিকারকং ভোজনং ভুঞ্জসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, বেলট্ঠসীস, সন্নিধিকারকং ভোজনং ভুঞ্জিস্সসি! নেতং, বেলট্ঠসীস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৫৩. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু সন্নিধিকারকং খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা ¶ খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৫৪. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সন্নিধিকারকং নাম অজ্জ পটিগ্গহিতং অপরজ্জু খাদিতং হোতি.
খাদনীযং নাম পঞ্চ ভোজনানি – যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং ঠপেত্ৰা অৰসেসং খাদনীযং নাম.
ভোজনীযং নাম পঞ্চ ভোজনানি – ওদনো, কুম্মাসো, সত্তু, মচ্ছো, মংসং.
‘‘খাদিস্সামি ¶ ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৫৫. সন্নিধিকারকে সন্নিধিকারকসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সন্নিধিকারকে ৰেমতিকো খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সন্নিধিকারকে অসন্নিধিকারকসঞ্ঞী খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং আহারত্থায পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি দুক্কটস্স. অসন্নিধিকারকে সন্নিধিকারকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অসন্নিধিকারকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অসন্নিধিকারকে অসন্নিধিকারকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৫৬. অনাপত্তি যাৰকালিকং যাৰকালে নিদহিত্ৰা ভুঞ্জতি, যামকালিকং যামে নিদহিত্ৰা ভুঞ্জতি, সত্তাহকালিকং সত্তাহং নিদহিত্ৰা ¶ ভুঞ্জতি, যাৰজীৰিকং সতি পচ্চযে পরিভুঞ্জতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সন্নিধিকারকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. পণীতভোজনসিক্খাপদং
২৫৭. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তি! কস্স সম্পন্নং ন মনাপং, কস্স সাদুং ন রুচ্চতী’’তি!! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তী’’তি ¶ …পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা ¶ …পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যানি খো পন তানি পণীতভোজনানি, সেয্যথিদং – সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতং মচ্ছো মংসং খীরং দধি. যো পন ভিক্খু এৰরূপানি পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ¶ ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২৫৮. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ গিলানা হোন্তি. গিলানপুচ্ছকা ভিক্খূ গিলানে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘কচ্চাৰুসো খমনীযং, কচ্চি যাপনীয’’ন্তি? ‘‘পুব্বে মযং, আৰুসো, পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জাম, তেন নো ফাসু হোতি; ইদানি পন ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্ত’’ন্তি কুক্কুচ্চাযন্তা ন ৰিঞ্ঞাপেম, তেন নো ন ফাসু হোতী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৫৯. ‘‘যানি ¶ খো পন তানি পণীতভোজনানি, সেয্যথিদং – সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতং মচ্ছো মংসং খীরং দধি. যো পন ভিক্খু এৰরূপানি পণীতভোজনানি অগিলানো অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৬০. যানি খো পন তানি পণীতভোজনানীতি সপ্পি নাম গোসপ্পি ৰা অজিকাসপ্পি ৰা মহিংসসপ্পি ৰা, যেসং মংসং কপ্পতি তেসং সপ্পি.
নৰনীতং নাম তেসঞ্ঞেৰ নৰনীতং.
তেলং নাম তিলতেলং সাসপতেলং মধুকতেলং এরণ্ডতেলং ৰসাতেলং.
ফাণিতং নাম উচ্ছুম্হা নিব্বত্তং.
মচ্ছো নাম উদকো [উদকচরো (স্যা. ক.)] ৰুচ্চতি.
মংসং নাম যেসং মংসং কপ্পতি, তেসং মংসং.
খীরং নাম গোখীরং ৰা অজিকাখীরং ৰা মহিংসখীরং ৰা, যেসং মংসং কপ্পতি, তেসং খীরং.
দধি নাম তেসঞ্ঞেৰ দধি.
যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
এৰরূপানি পণীতভোজনানীতি তথারূপানি পণীতভোজনানি.
অগিলানো নাম যস্স ৰিনা পণীতভোজনানি ফাসু হোতি.
গিলানো নাম যস্স ৰিনা পণীতভোজনানি ন ফাসু হোতি.
অগিলানো অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেতি, পযোগে [পযোগে পযোগে (ক.)] দুক্কটং. পটিলাভেন ‘‘ভুঞ্জিস্সামী’’তি পটিগ্গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৬১. অগিলানো অগিলানসঞ্ঞী পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগিলানো ৰেমতিকো ¶ পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগিলানো গিলানসঞ্ঞী পণীতভোজনানি অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
গিলানো ¶ অগিলানসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. গিলানো ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. গিলানো গিলানসঞ্ঞী অনাপত্তি.
২৬২. অনাপত্তি ¶ গিলানস্স, গিলানো হুত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা অগিলানো ভুঞ্জতি, গিলানস্স সেসকং ভুঞ্জতি, ঞাতকানং পৰারিতানং অঞ্ঞস্সত্থায অত্তনো ধনেন, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পণীতভোজনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. দন্তপোনসিক্খাপদং
২৬৩. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সব্বপংসুকূলিকো সুসানে ৰিহরতি. সো মনুস্সেহি দিয্যমানং ন ইচ্ছতি পটিগ্গহেতুং, সুসানেপি রুক্খমূলেপি উম্মারেপি অয্যৰোসাটিতকানি সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জতি [ভুঞ্জতি (স্যা.)]. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অযং ভিক্খু অম্হাকং অয্যৰোসাটিতকানি সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিস্সতি! থেরোযং ভিক্খু ৰঠরো মনুস্সমংসং মঞ্ঞে খাদতী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহরিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহরসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহরিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো ¶ পন ভিক্খু অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহরেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২৬৪. তেন ¶ খো পন সমযেন ভিক্খূ উদকদন্তপোনে [উদকদন্তপোণে (স্যা. ক.)] কুক্কুচ্চাযন্তি ¶ . ভগৰতো এতমত্থং ¶ আরোচেসুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকদন্তপোনং সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৬৫. ‘‘যো পন ভিক্খু অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহরেয্য, অঞ্ঞত্র উদকদন্তপোনা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৬৬. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অদিন্নং নাম অপ্পটিগ্গহিতকং ৰুচ্চতি.
দিন্নং নাম কাযেন ৰা কাযপটিবদ্ধেন ৰা নিস্সগ্গিযেন ৰা দেন্তে হত্থপাসে ঠিতো কাযেন ৰা কাযপটিবদ্ধেন ৰা পটিগ্গণ্হাতি, এতং দিন্নং নাম.
আহারো নাম উদকদন্তপোনং ঠপেত্ৰা যংকিঞ্চি অজ্ঝোহরণীযং, এসো আহারো নাম.
অঞ্ঞত্র উদকদন্তপোনাতি ঠপেত্ৰা উদকদন্তপোনং.
‘‘খাদিস্সামি ভুঞ্জিস্সামী’’তি গণ্হাতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৬৭. অপ্পটিগ্গহিতকে অপ্পটিগ্গহিতকসঞ্ঞী অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহারেতি, অঞ্ঞত্র উদকদন্তপোনা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপ্পটিগ্গহিতকে ৰেমতিকো অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহারেতি, অঞ্ঞত্র উদকদন্তপোনা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপ্পটিগ্গহিতকে পটিগ্গহিতকসঞ্ঞী অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহারেতি, অঞ্ঞত্র উদকদন্তপোনা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
পটিগ্গহিতকে অপ্পটিগ্গহিতকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পটিগ্গহিতকে ৰেমতিকো, আপত্তি ¶ দুক্কটস্স. পটিগ্গহিতকে পটিগ্গহিতকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৬৮. অনাপত্তি ¶ ¶ উদকদন্তপোনে, চত্তারি মহাৰিকতানি সতি পচ্চযে অসতি কপ্পিযকারকে সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দন্তপোনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
ভোজনৰগ্গো চতুত্থো.
তস্সুদ্দানং –
পিণ্ডো গণং পরং পূৰং, দ্ৰে চ ৰুত্তা পৰারণা;
ৰিকালে সন্নিধী খীরং, দন্তপোনেন তে দসাতি.
৫. অচেলকৰগ্গো
১. অচেলকসিক্খাপদং
২৬৯. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স খাদনীযং উস্সন্নং হোতি. অথ খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘তেনহানন্দ, ৰিঘাসাদানং পূৰং দেহী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো পটিস্সুণিত্ৰা ৰিঘাসাদে পটিপাটিযা নিসীদাপেত্ৰা একেকং পূৰং দেন্তো অঞ্ঞতরিস্সা পরিব্বাজিকায একং মঞ্ঞমানো দ্ৰে পূৰে অদাসি. সামন্তা পরিব্বাজিকাযো তং পরিব্বাজিকং এতদৰোচুং – ‘‘জারো তে এসো সমণো’’তি. ‘‘ন মে সো সমণো জারো, একং মঞ্ঞমানো দ্ৰে পূৰে অদাসী’’তি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো আযস্মা আনন্দো একেকং পূৰং দেন্তো তস্সাযেৰ পরিব্বাজিকায একং মঞ্ঞমানো দ্ৰে পূৰে অদাসি. সামন্তা পরিব্বাজিকাযো তং পরিব্বাজিকং এতদৰোচুং – ‘‘জারো তে এসো সমণো’’তি. ‘‘ন মে সো সমণো জারো, একং মঞ্ঞমানো দ্ৰে পূৰে অদাসী’’তি. ‘‘জারো ন জারো’’তি ভণ্ডিংসু. অঞ্ঞতরোপি আজীৰকো পরিৰেসনং অগমাসি. অঞ্ঞতরো ভিক্খু পহূতেন সপ্পিনা ওদনং মদ্দিত্ৰা তস্স আজীৰকস্স ¶ মহন্তং পিণ্ডং অদাসি. অথ খো সো আজীৰকো তং পিণ্ডং আদায অগমাসি. অঞ্ঞতরো আজীৰকো তং আজীৰকং এতদৰোচ – ‘‘কুতো ¶ তযা, আৰুসো, পিণ্ডো লদ্ধো’’তি? ‘‘তস্সাৰুসো, ¶ সমণস্স গোতমস্স মুণ্ডগহপতিকস্স পরিৰেসনায লদ্ধো’’তি.
অস্সোসুং খো উপাসকা তেসং আজীৰকানং ইমং কথাসল্লাপং. অথ খো তে উপাসকা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্না খো তে উপাসকা ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘ইমে, ভন্তে, তিত্থিযা অৰণ্ণকামা বুদ্ধস্স অৰণ্ণকামা ধম্মস্স অৰণ্ণকামা সঙ্ঘস্স. সাধু, ভন্তে, অয্যা তিত্থিযানং সহত্থা ন দদেয্যু’’ন্তি. অথ খো ভগৰা তে উপাসকে ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো তে উপাসকা ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কমিংসু. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞপেস্সামি দস অত্থৰসে পটিচ্চ – সঙ্ঘসুট্ঠুতায, সঙ্ঘফাসুতায ¶ …পে… সদ্ধম্মট্ঠিতিযা, ৰিনযানুগ্গহায. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৭০. ‘‘যো পন ভিক্খু অচেলকস্স ৰা পরিব্বাজকস্স ৰা পরিব্বাজিকায ৰা ¶ সহত্থা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা দদেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৭১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অচেলকো নাম যো কোচি পরিব্বাজকসমাপন্নো নগ্গো.
পরিব্বাজকো নাম ভিক্খুঞ্চ সামণেরঞ্চ ঠপেত্ৰা যো কোচি পরিব্বাজকসমাপন্নো.
পরিব্বাজিকা নাম ভিক্খুনিঞ্চ সিক্খমানঞ্চ সামণেরিঞ্চ ঠপেত্ৰা যা কাচি পরিব্বাজিকসমাপন্না.
খাদনীযং নাম পঞ্চ ভোজনানি – উদকদন্তপোনং ঠপেত্ৰা অৰসেসং খাদনীযং নাম.
ভোজনীযং ¶ ¶ নাম পঞ্চ ভোজনানি – ওদনো, কুম্মাসো, সত্তু, মচ্ছো, মংসং.
দদেয্যাতি কাযেন ৰা কাযপটিবদ্ধেন ৰা নিস্সগ্গিযেন ৰা দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৭২. তিত্থিযে তিত্থিযসঞ্ঞী সহত্থা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. তিত্থিযে ৰেমতিকো সহত্থা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. তিত্থিযে অতিত্থিযসঞ্ঞী সহত্থা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
উদকদন্তপোনং দেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অতিত্থিযে তিত্থিযসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অতিত্থিযে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অতিত্থিযে অতিত্থিযসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৭৩. অনাপত্তি দাপেতি ন দেতি, উপনিক্খিপিত্ৰা দেতি, বাহিরালেপং দেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অচেলকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. উয্যোজনসিক্খাপদং
২৭৪. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ভাতুনো সদ্ধিৰিহারিকং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘এহাৰুসো, গামং পিণ্ডায পৰিসিস্সামা’’তি. তস্স অদাপেত্ৰা উয্যোজেসি – ‘‘গচ্ছাৰুসো, ন মে তযা সদ্ধিং কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতি, এককস্স মে কথা ¶ ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতী’’তি. অথ খো সো ভিক্খু উপকট্ঠে কালে নাসক্খি পিণ্ডায চরিতুং, পটিক্কমনেপি ভত্তৰিস্সগ্গং ন সম্ভাৰেসি, ছিন্নভত্তো অহোসি. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ভিক্খুং – ‘এহাৰুসো, গামং পিণ্ডায পৰিসিস্সামা’তি তস্স অদাপেত্ৰা ¶ উয্যোজেস্সতী’’তি ¶ …পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, ভিক্খুং – ‘‘এহাৰুসো, গামং পিণ্ডায পৰিসিস্সামা’’তি তস্স অদাপেত্ৰা উয্যোজেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, ভিক্খুং – ‘‘এহাৰুসো, গামং পিণ্ডায পৰিসিস্সামা’’তি তস্স অদাপেত্ৰা উয্যোজেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে ¶ , ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৭৫. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুং – ‘‘এহাৰুসো, গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায পৰিসিস্সামা’তি তস্স দাপেত্ৰা ৰা অদাপেত্ৰা ৰা উয্যোজেয্য – ‘গচ্ছাৰুসো, ন মে তযা সদ্ধিং কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতি, এককস্স মে কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতী’তি, এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৭৬. যো পনাতি যো, যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুন্তি অঞ্ঞং ভিক্খুং.
এহাৰুসো, গামং ৰা নিগমং ৰাতি গামোপি নিগমোপি নগরম্পি, গামো চেৰ নিগমো চ.
তস্স দাপেত্ৰাতি যাগুং ৰা ভত্তং ৰা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা দাপেত্ৰা.
অদাপেত্ৰাতি ন কিঞ্চি দাপেত্ৰা.
উয্যোজেয্যাতি মাতুগামেন সদ্ধিং হসিতুকামো কীল়িতুকামো রহো নিসীদিতুকামো অনাচারং আচরিতুকামো এৰং ৰদেতি – ‘‘গচ্ছাৰুসো, ন মে তযা সদ্ধিং কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতি, এককস্স মে কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতী’’তি উয্যোজেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. দস্সনূপচারং ৰা সৰনূপচারং ৰা ৰিজহন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স. ৰিজহিতে, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞন্তি ন অঞ্ঞো কোচি পচ্চযো হোতি উয্যোজেতুং.
২৭৭. উপসম্পন্নে ¶ ¶ উপসম্পন্নসঞ্ঞী উয্যোজেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স ¶ . উপসম্পন্নে ৰেমতিকো উয্যোজেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী উয্যোজেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
কলিসাসনং আরোপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নং উয্যোজেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. কলিসাসনং আরোপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ¶ উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
২৭৮. অনাপত্তি ‘‘উভো একতো ন যাপেস্সামা’’তি উয্যোজেতি, ‘‘মহগ্ঘং ভণ্ডং পস্সিত্ৰা লোভধম্মং উপ্পাদেস্সতী’’তি উয্যোজেতি, ‘‘মাতুগামং পস্সিত্ৰা অনভিরতিং উপ্পাদেস্সতী’’তি উয্যোজেতি, ‘‘গিলানস্স ৰা ওহিয্যকস্স ৰা ৰিহারপালস্স ৰা যাগুং ৰা ভত্তং ৰা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা নীহরা’’তি উয্যোজেতি, ন অনাচারং আচরিতুকামো, সতি করণীযে উয্যোজেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
উয্যোজনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. সভোজনসিক্খাপদং
২৭৯. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো সহাযকস্স ঘরং গন্ত্ৰা তস্স পজাপতিযা সদ্ধিং সযনিঘরে [সযনীঘরে (স্যা.)] নিসজ্জং কপ্পেসি. অথ খো সো পুরিসো যেনাযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো সো পুরিসো পজাপতিং এতদৰোচ – ‘‘দদেহায্যস্স ভিক্খ’’ন্তি. অথ খো সা ইত্থী আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স ভিক্খং অদাসি. অথ খো সো পুরিসো আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘গচ্ছথ, ভন্তে, যতো অয্যস্স ভিক্খা দিন্না’’তি. অথ খো সা ইত্থী সল্লক্খেত্ৰা – ‘‘পরিযুট্ঠিতো অযং পুরিসো’’তি, আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ ¶ – ‘‘নিসীদথ, ভন্তে, মা অগমিত্থা’’তি. দুতিযম্পি খো সো পুরিসো…পে… ততিযম্পি খো সো পুরিসো আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ ¶ – ‘‘গচ্ছথ, ভন্তে, যতো অয্যস্স ভিক্খা দিন্না’’তি. ততিযম্পি খো সা ইত্থী আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘নিসীদথ, ভন্তে, মা অগমিত্থা’’তি.
অথ খো সো পুরিসো নিক্খমিত্ৰা ভিক্খূ উজ্ঝাপেসি – ‘‘অযং, ভন্তে, অয্যো উপনন্দো ময্হং পজাপতিযা সদ্ধিং সযনিঘরে নিসিন্নো. সো মযা ¶ উয্যোজীযমানো ন ইচ্ছতি গন্তুং. বহুকিচ্চা মযং বহুকরণীযা’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ ¶ নিসজ্জং কপ্পেস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৮০. ‘‘যো পন ভিক্খু সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৮১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সভোজনং নাম কুলং ইত্থী চেৰ হোতি পুরিসো চ, ইত্থী চ পুরিসো চ উভো অনিক্খন্তা হোন্তি, উভো অৰীতরাগা.
অনুপখজ্জাতি অনুপৰিসিত্ৰা.
নিসজ্জং কপ্পেয্যাতি মহল্লকে ঘরে পিট্ঠসঙ্ঘাটস্স [পিট্ঠিসঙ্ঘাটস্স (স্যা.)] হত্থপাসং ৰিজহিত্ৰা নিসীদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. খুদ্দকে ঘরে পিট্ঠিৰংসং অতিক্কমিত্ৰা নিসীদতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৮২. সযনিঘরে সযনিঘরসঞ্ঞী সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সযনিঘরে ৰেমতিকো সভোজনে কুলে ¶ অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স. সযনিঘরে নসযনিঘরসঞ্ঞী ¶ সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
নসযনিঘরে সযনিঘরসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. নসযনিঘরে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. নসযনিঘরে নসযনিঘরসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৮৩. অনাপত্তি মহল্লকে ঘরে পিট্ঠসঙ্ঘাটস্স হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা নিসীদতি, খুদ্দকে ঘরে পিট্ঠিৰংসং অনতিক্কমিত্ৰা নিসীদতি, ভিক্খু দুতিযো হোতি, উভো নিক্খন্তা হোন্তি, উভো ৰীতরাগা, নসযনিঘরে, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সভোজনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. রহোপটিচ্ছন্নসিক্খাপদং
২৮৪. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো সহাযকস্স ঘরং গন্ত্ৰা তস্স পজাপতিযা সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে ¶ নিসজ্জং কপ্পেসি. অথ খো সো পুরিসো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যো উপনন্দো ময্হং পজাপতিযা সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেস্সতী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স পুরিসস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো মাতুগামেন সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেস্সতীতি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, মাতুগামেন সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, মাতুগামেন সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৮৫. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৮৬. যো ¶ ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
মাতুগামো নাম মনুস্সিত্থী, ন যক্খী ন পেতী ন তিরচ্ছানগতা, অন্তমসো তদহুজাতাপি দারিকা, পগেৰ মহত্তরী.
সদ্ধিন্তি একতো.
[পাচি. ২০০,২৯১; পারা. ৪৪৫,৪৫৪] রহো নাম চক্খুস্স রহো সোতস্স রহো. চক্খুস্স রহো নাম ন সক্কা হোতি অক্খিং ৰা নিখণীযমানে ভমুকং ৰা উক্খিপীযমানে সীসং ৰা উক্খিপীযমানে পস্সিতুং. সোতস্স রহো নাম ন সক্কা হোতি পকতিকথা সোতুং.
[পারা. ৪৪৫] পটিচ্ছন্নং নাম আসনং কুট্টেন [কুড্ডেন (সী. স্যা.)] ৰা কৰাটেন ৰা কিলঞ্জেন ৰা সাণিপাকারেন ৰা রুক্খেন ৰা থম্ভেন ৰা কোত্থল়িযা [কোট্ঠল়িযা (সী. স্যা.) কোত্থল়িকায (ক.)] ৰা, যেন কেনচি পটিচ্ছন্নং হোতি.
নিসজ্জং কপ্পেয্যাতি মাতুগামে নিসিন্নে ভিক্খু উপনিসিন্নো ৰা হোতি উপনিপন্নো ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভিক্খু নিসিন্নে মাতুগামো উপনিসিন্নো ৰা হোতি উপনিপন্নো ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা নিসিন্না হোন্তি উভো ৰা নিপন্না, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৮৭. মাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে ৰেমতিকো রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
যক্খিযা ৰা পেতিযা ৰা পণ্ডকেন ৰা ¶ তিরচ্ছানগতায ৰা মনুস্সৰিগ্গহিত্থিযা ৰা সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী, আপত্তি ¶ দুক্কটস্স. অমাতুগামে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৮৮. অনাপত্তি ¶ ¶ যো কোচি ৰিঞ্ঞূ পুরিসো দুতিযো হোতি, তিট্ঠতি ন নিসীদতি, অরহোপেক্খো, অঞ্ঞৰিহিতো নিসীদতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
রহোপটিচ্ছন্নসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. রহোনিসজ্জসিক্খাপদং
২৮৯. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো সহাযকস্স ঘরং গন্ত্ৰা তস্স পজাপতিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেসি. অথ খো সো পুরিসো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যো উপনন্দো ময্হং পজাপতিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেস্সতী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স পুরিসস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো মাতুগামেন সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, মাতুগামেন সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, মাতুগামেন সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পাসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৯০. ‘‘যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
২৯১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ¶ ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
মাতুগামো নাম মনুস্সিত্থী, ন যক্খী ন পেতী ন তিরচ্ছানগতা, ৰিঞ্ঞূ পটিবলা সুভাসিতদুব্ভাসিতং দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আজানিতুং.
সদ্ধিন্তি একতো.
একো ¶ একাযাতি ভিক্খু চেৰ হোতি মাতুগামো চ.
[পাচি. ২০০,২৮৬; পারা. ৪৪৫,৪৫৪] রহো ¶ নাম চক্খুস্স রহো, সোতস্স রহো. চক্খুস্স রহো নাম ন সক্কা হোতি অক্খিং ৰা নিখণীযমানে ভমুকং ৰা উক্খিপীযমানে সীসং ৰা উক্খিপীযমানে পস্সিতুং. সোতস্স রহো নাম ন সক্কা হোতি পকতিকথা সোতুং.
নিসজ্জং কপ্পেয্যাতি মাতুগামে নিসিন্নে ভিক্খু উপনিসিন্নো ৰা হোতি উপনিপন্নো ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভিক্খু নিসিন্নে মাতুগামো উপনিসিন্নো ৰা হোতি উপনিপন্নো ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা নিসিন্না হোন্তি উভো ৰা নিপন্না, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
২৯২. মাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে ৰেমতিকো একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
যক্খিযা ৰা পেতিযা ৰা পণ্ডকেন ৰা তিরচ্ছানগতমনুস্সৰিগ্গহিত্থিযা ৰা [তিরচ্ছানগতায ৰা মনুস্সৰিগ্গহিত্থিযা ৰা (ক.)] সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে ¶ অমাতুগামসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
২৯৩. অনাপত্তি যো কোচি ৰিঞ্ঞূ পুরিসো দুতিযো হোতি, তিট্ঠতি ন নিসীদতি, অরহোপেক্খো অঞ্ঞৰিহিতো নিসীদতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
রহোনিসজ্জসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. চারিত্তসিক্খাপদং
২৯৪. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স ¶ উপট্ঠাককুলং আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং ভত্তেন নিমন্তেসি. অঞ্ঞেপি ভিক্খূ ভত্তেন নিমন্তেসি. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো ¶ সক্যপুত্তো পুরেভত্তং, কুলানি পযিরুপাসতি. অথ খো তে ভিক্খূ তে মনুস্সে এতদৰোচুং – ‘‘দেথাৰুসো ভত্ত’’ন্তি. ‘‘আগমেথ, ভন্তে, যাৰায্যো উপনন্দো আগচ্ছতী’’তি. দুতিযম্পি খো তে ভিক্খূ…পে… ততিযম্পি খো তে ভিক্খূ তে মনুস্সে এতদৰোচুং – ‘‘দেথাৰুসো, ভত্তং; পুরে কালো অতিক্কমতী’’তি. ‘‘যম্পি মযং, ভন্তে, ভত্তং করিম্হা অয্যস্স উপনন্দস্স কারণা. আগমেথ, ভন্তে, যাৰায্যো উপনন্দো আগচ্ছতী’’তি.
অথ খো আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পুরেভত্তং কুলানি পযিরুপাসিত্ৰা দিৰা আগচ্ছতি. ভিক্খূ ন চিত্তরূপং ভুঞ্জিংসু. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো নিমন্তিতো সভত্তো সমানো পুরেভত্তং কুলেসু চারিত্তং আপজ্জিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, নিমন্তিতো সভত্তো সমানো পুরেভত্তং কুলেসু চারিত্তং ¶ আপজ্জসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, নিমন্তিতো সভত্তো সমানো পুরেভত্তং কুলেসু চারিত্তং আপজ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু নিমন্তিতো সভত্তো সমানো পুরেভত্তং কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২৯৫. [মহাৰ. ২৭৭] তেন খো পন সমযেন আযস্মতো উপনন্দস্স সক্যপুত্তস্স উপট্ঠাককুলং সঙ্ঘস্সত্থায খাদনীযং পাহেসি – ‘‘অয্যস্স উপনন্দস্স দস্সেত্ৰা সঙ্ঘস্স দাতব্ব’’ন্তি. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠো হোতি. অথ খো তে মনুস্সা আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূ পুচ্ছিংসু – ‘‘কহং, ভন্তে, অয্যো উপনন্দো’’তি ¶ ? ‘‘এসাৰুসো, আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠো’’তি. ‘‘ইদং, ভন্তে, খাদনীযং অয্যস্স উপনন্দস্স দস্সেত্ৰা সঙ্ঘস্স দাতব্ব’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং ¶ পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, পটিগ্গহেত্ৰা নিক্খিপথ যাৰ উপনন্দো আগচ্ছতী’’তি.
অথ খো আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো – ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্তং পুরেভত্তং কুলেসু চারিত্তং ¶ আপজ্জিতু’’ন্তি পচ্ছাভত্তং কুলানি ¶ পযিরুপাসিত্ৰা দিৰা পটিক্কমি, খাদনীযং উস্সারিযিত্থ. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পচ্ছাভত্তং কুলেসু চারিত্তং আপজ্জিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, পচ্ছাভত্তং কুলেসু চারিত্তং আপজ্জসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, পচ্ছাভত্তং কুলেসু চারিত্তং আপজ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন ভিক্খৰে ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু নিমন্তিতো সভত্তো সমানো পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২৯৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ চীৰরদানসমযে কুক্কুচ্চাযন্তা কুলানি ন পযিরুপাসন্তি. চীৰরং পরিত্তং উপ্পজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, চীৰরদানসমযে কুলানি পযিরুপাসিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু নিমন্তিতো সভত্তো সমানো পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. চীৰরদানসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২৯৭. তেন ¶ খো পন সমযেন ভিক্খূ চীৰরকম্মং করোন্তি, অত্থো চ হোতি সূচিযাপি সুত্তেনপি সত্থকেনপি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা কুলানি ন পযিরুপাসন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, চীৰরকারসমযে কুলানি পযিরুপাসিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো ¶ পন ভিক্খু নিমন্তিতো সভত্তো সমানো পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য ¶ , অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং ¶ . তত্থাযং সমযো. চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
২৯৮. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ গিলানা হোন্তি, অত্থো চ হোতি ভেসজ্জেহি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা কুলানি ন পযিরুপাসন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, সন্তং ভিক্খুং আপুচ্ছা কুলানি পযিরুপাসিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
২৯৯. ‘‘যো পন ভিক্খু নিমন্তিতো সভত্তো সমানো সন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
৩০০. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
নিমন্তিতো নাম পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরেন ভোজনেন নিমন্তিতো.
সভত্তো নাম যেন নিমন্তিতো ¶ তেন সভত্তো.
সন্তং নাম ভিক্খুং সক্কা হোতি আপুচ্ছা পৰিসিতুং.
অসন্তং নাম ভিক্খুং ন সক্কা হোতি আপুচ্ছা পৰিসিতুং.
পুরেভত্তং নাম যেন নিমন্তিতো তং অভুত্তাৰী.
পচ্ছাভত্তং নাম যেন নিমন্তিতো তং অন্তমসো কুসগ্গেনপি [অরুণুগ্গমনেপি (সী.)] ভুত্তং হোতি.
কুলং নাম চত্তারি কুলানি – খত্তিযকুলং, ব্রাহ্মণকুলং, ৰেস্সকুলং, সুদ্দকুলং.
কুলেসু ¶ চারিত্তং আপজ্জেয্যাতি অঞ্ঞস্স ঘরূপচারং ওক্কমন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স. পঠমং পাদং উম্মারং অতিক্কামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. দুতিযং পাদং অতিক্কামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞত্র ¶ সমযাতি ঠপেত্ৰা সমযং.
চীৰরদানসমযো নাম অনত্থতে কথিনে ৰস্সানস্স পচ্ছিমো মাসো, অত্থতে কথিনে পঞ্চ মাসা.
চীৰরকারসমযো নাম চীৰরে কযিরমানে.
৩০১. নিমন্তিতে নিমন্তিতসঞ্ঞী সন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জতি, অঞ্ঞত্র সমযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. নিমন্তিতে ৰেমতিকো সন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জতি, অঞ্ঞত্র সমযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. নিমন্তিতে অনিমন্তিতসঞ্ঞী সন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জতি, অঞ্ঞত্র সমযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অনিমন্তিতে নিমন্তিতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনিমন্তিতে ৰেমতিকো ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. অনিমন্তিতে অনিমন্তিতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩০২. অনাপত্তি ¶ সমযে, সন্তং ভিক্খুং আপুচ্ছা পৰিসতি, অসন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পৰিসতি, অঞ্ঞস্স ঘরেন মগ্গো হোতি, ঘরূপচারেন মগ্গো হোতি, অন্তরারামং গচ্ছতি, ভিক্খুনুপস্সযং গচ্ছতি, তিত্থিযসেয্যং গচ্ছতি, পটিক্কমনং গচ্ছতি, ভত্তিযঘরং গচ্ছতি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
চারিত্তসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. মহানামসিক্খাপদং
৩০৩. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সক্কেসু ৰিহরতি কপিলৰত্থুস্মিং নিগ্রোধারামে. তেন খো পন সমযেন মহানামস্স সক্কস্স ভেসজ্জং উস্সন্নং হোতি. অথ খো মহানামো সক্কো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো মহানামো সক্কো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, ভন্তে, সঙ্ঘং চতুমাসং [চতুম্মাসং (সী.) চাতুমাসং (স্যা.)] ভেসজ্জেন পৰারেতু’’ন্তি. ‘‘সাধু সাধু ¶ , মহানাম! তেন হি ত্ৰং, মহানাম, সঙ্ঘং চতুমাসং ভেসজ্জেন পৰারেহী’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতুমাসং ভেসজ্জপ্পচ্চযপৰারণং সাদিতুন্তি.
৩০৪. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মহানামং সক্কং পরিত্তং ভেসজ্জং ৰিঞ্ঞাপেন্তি. তথেৰ মহানামস্স সক্কস্স ভেসজ্জং উস্সন্নং হোতি. দুতিযম্পি খো মহানামো সক্কো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো মহানামো সক্কো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অপরম্পি চতুমাসং ভেসজ্জেন পৰারেতু’’ন্তি. ‘‘সাধু সাধু, মহানাম! তেন হি ত্ৰং, মহানাম, সঙ্ঘং অপরম্পি চতুমাসং ভেসজ্জেন পৰারেহী’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুন পৰারণম্পি সাদিতুন্তি.
৩০৫. তেন ¶ খো পন সমযেন ভিক্খূ মহানামং সক্কং পরিত্তংযেৰ ভেসজ্জং ৰিঞ্ঞাপেন্তি. তথেৰ মহানামস্স সক্কস্স ভেসজ্জং উস্সন্নং হোতি. ততিযম্পি খো মহানামো ¶ সক্কো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো মহানামো সক্কো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, ভন্তে, সঙ্ঘং যাৰজীৰং ভেসজ্জেন পৰারেতু’’ন্তি. ‘‘সাধু সাধু, মহানাম! তেন হি ত্ৰং, মহানাম, সঙ্ঘং যাৰজীৰং ভেসজ্জেন পৰারেহী’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাধিৰাসেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, নিচ্চপৰারণম্পি সাদিতুন্তি.
তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা হোন্তি দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না. মহানামো সক্কো ৰত্তা হোতি – ‘‘কিস্স তুম্হে, ভন্তে, দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না? ননু নাম পব্বজিতেন সুনিৰত্থেন ভৰিতব্বং সুপারুতেন আকপ্পসম্পন্নেনা’’তি? ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ মহানামে সক্কে উপনন্ধিংসু. অথ খো ছব্বগ্গিযানং ¶ ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো মযং উপাযেন মহানামং সক্কং মঙ্কু করেয্যামা’’তি? অথ খো ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘মহানামেন খো, আৰুসো, সক্কেন সঙ্ঘো ভেসজ্জেন পৰারিতো. হন্দ মযং, আৰুসো, মহানামং সক্কং ¶ সপ্পিং ¶ ৰিঞ্ঞাপেমা’’তি. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ যেন মহানামো সক্কো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা মহানামং সক্কং এতদৰোচুং – ‘‘দোণেন, আৰুসো, সপ্পিনা অত্থো’’তি. ‘‘অজ্জণ্হো, ভন্তে, আগমেথ. মনুস্সা ৰজং গতা সপ্পিং আহরিতুং. কালং আহরিস্সথা’’তি [কালে হরিস্সথাতি (স্যা.)].
দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ মহানামং সক্কং এতদৰোচুং – ‘‘দোণেন, আৰুসো, সপ্পিনা অত্থো’’তি. ‘‘অজ্জণ্হো, ভন্তে, আগমেথ. মনুস্সা ৰজং গতা সপ্পিং আহরিতুং. কালং আহরিস্সথা’’তি. ‘‘কিং পন তযা, আৰুসো, অদাতুকামেন পৰারিতেন, যং ত্ৰং পৰারেত্ৰা ন দেসী’’তি! অথ খো মহানামো সক্কো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা – ‘অজ্জণ্হো, ভন্তে, আগমেথা’তি ৰুচ্চমানা নাগমেস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ মহানামস্স সক্কস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ মহানামেন সক্কেন – ‘অজ্জণ্হো, ভন্তে, আগমেথা’তি ৰুচ্চমানা নাগমেস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, মহানামেন সক্কেন – ‘‘অজ্জণ্হো, ভন্তে, আগমেথা’’তি ৰুচ্চমানা নাগমেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, মহানামেন সক্কেন – ‘‘অজ্জণ্হো, ভন্তে আগমেথা’’তি ৰুচ্চমানা নাগমেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে ইমং সিক্খাপদং ¶ উদ্দিসেয্যাথ –
৩০৬. ‘‘অগিলানেন ভিক্খুনা চতুমাসপ্পচ্চযপৰারণা সাদিতব্বা ¶ , অঞ্ঞত্র পুনপৰারণায, অঞ্ঞত্র নিচ্চপৰারণায; ততো চে উত্তরি সাদিযেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩০৭. অগিলানেন ভিক্খুনা চতুমাসপ্পচ্চযপৰারণা সাদিতব্বাতি গিলানপ্পচ্চযপৰারণা সাদিতব্বা.
পুনপৰারণাপি সাদিতব্বাতি যদা গিলানো ভৰিস্সামি তদা ৰিঞ্ঞাপেস্সামীতি.
নিচ্চপৰারণাপি সাদিতব্বাতি যদা গিলানো ভৰিস্সামি তদা ৰিঞ্ঞাপেস্সামীতি.
ততো ¶ ¶ চে উত্তরি সাদিযেয্যাতি অত্থি পৰারণা ভেসজ্জপরিযন্তা ন রত্তিপরিযন্তা, অত্থি পৰারণা রত্তিপরিযন্তা ন ভেসজ্জপরিযন্তা, অত্থি পৰারণা ভেসজ্জপরিযন্তা চ রত্তিপরিযন্তা চ, অত্থি পৰারণা নেৰ ভেসজ্জপরিযন্তা ন রত্তিপরিযন্তা.
ভেসজ্জপরিযন্তা নাম ভেসজ্জানি পরিগ্গহিতানি হোন্তি – ‘‘এত্তকেহি ভেসজ্জেহি পৰারেমী’’তি. রত্তিপরিযন্তা নাম রত্তিযো পরিগ্গহিতাযো হোন্তি – ‘‘এত্তকাসু রত্তীসু পৰারেমী’’তি. ভেসজ্জপরিযন্তা চ রত্তিপরিযন্তা চ নাম ভেসজ্জানি চ পরিগ্গহিতানি হোন্তি রত্তিযো চ পরিগ্গহিতাযো হোন্তি – ‘‘এত্তকেহি ভেসজ্জেহি এত্তকাসু রত্তীসু পৰারেমী’’তি. নেৰ ভেসজ্জপরিযন্তা ন রত্তিপরিযন্তা নাম ভেসজ্জানি চ অপরিগ্গহিতানি হোন্তি রত্তিযো চ অপরিগ্গহিতাযো হোন্তি.
৩০৮. ভেসজ্জপরিযন্তে ¶ – যেহি ভেসজ্জেহি পৰারিতো হোতি তানি ভেসজ্জানি ঠপেত্ৰা অঞ্ঞানি ভেসজ্জানি ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. রত্তিপরিযন্তে – যাসু রত্তীসু পৰারিতো হোতি, তা রত্তিযো ঠপেত্ৰা অঞ্ঞাসু রত্তীসু ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভেসজ্জপরিযন্তে চ রত্তিপরিযন্তে চ – যেহি ভেসজ্জেহি পৰারিতো হোতি, তানি ভেসজ্জানি ঠপেত্ৰা যাসু রত্তীসু পৰারিতো হোতি, তা রত্তিযো ঠপেত্ৰা অঞ্ঞানি ভেসজ্জানি অঞ্ঞাসু রত্তীসু ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. নেৰ ভেসজ্জপরিযন্তে ন রত্তিপরিযন্তে, অনাপত্তি.
৩০৯. ন ভেসজ্জেন করণীযেন [করণীযে (সী. স্যা.)] ভেসজ্জং ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অঞ্ঞেন ভেসজ্জেন করণীযেন অঞ্ঞং ভেসজ্জং ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ততুত্তরি ততুত্তরিসঞ্ঞী ভেসজ্জং ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ততুত্তরি ৰেমতিকো ভেসজ্জং ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ততুত্তরি নততুত্তরিসঞ্ঞী ভেসজ্জং ৰিঞ্ঞাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
নততুত্তরি ততুত্তরিসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. নততুত্তরি ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. নততুত্তরি নততুত্তরিসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩১০. অনাপত্তি ¶ যেহি ভেসজ্জেহি পৰারিতো হোতি তানি ভেসজ্জানি ৰিঞ্ঞাপেতি, যাসু রত্তীসু পৰারিতো হোতি তাসু রত্তীসু ৰিঞ্ঞাপেতি ¶ , ‘‘ইমেহি তযা ¶ ভেসজ্জেহি পৰারিতাম্হ ¶ , অম্হাকঞ্চ ইমিনা চ ইমিনা চ ভেসজ্জেন অত্থো’’তি আচিক্খিত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেতি, ‘‘যাসু তযা রত্তীসু পৰারিতাম্হ তাযো চ রত্তিযো ৰীতিৰত্তা অম্হাকঞ্চ ভেসজ্জেন অত্থো’’তি আচিক্খিত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেতি, ঞাতকানং পৰারিতানং, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
মহানামসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. উয্যুত্তসেনাসিক্খাপদং
৩১১. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন রাজা পসেনদি কোসলো সেনায অব্ভুয্যাতো হোতি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উয্যুত্তং সেনং দস্সনায অগমংসু. অদ্দসা খো রাজা পসেনদি কোসলো ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ দূরতোৰ আগচ্ছন্তে. দিস্ৰান পক্কোসাপেত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘কিস্স তুম্হে, ভন্তে, আগতত্থা’’তি? ‘‘মহারাজানং মযং দট্ঠুকামা’’ [মহারাজ মহারাজানং মযং দট্ঠুকামা (ক.)] তি. ‘‘কিং, ভন্তে, মং দিট্ঠেন যুদ্ধাভিনন্দিনং [যুদ্ধাভিনন্দিনা (ক.)]; ননু ভগৰা পস্সিতব্বো’’তি? মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা উয্যুত্তং সেনং দস্সনায আগচ্ছিস্সন্তি! অম্হাকম্পি অলাভা, অম্হাকম্পি দুল্লদ্ধং, যে মযং আজীৰস্স হেতু পুত্তদারস্স কারণা সেনায আগচ্ছামা’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গচ্ছিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গচ্ছথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গচ্ছিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ¶ এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো ¶ পন ভিক্খু উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩১২. তেন ¶ খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো মাতুলো সেনায গিলানো হোতি ¶ . সো তস্স ভিক্খুনো সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘অহঞ্হি সেনায গিলানো. আগচ্ছতু ভদন্তো. ইচ্ছামি ভদন্তস্স আগত’’ন্তি. অথ খো তস্স ভিক্খুনো এতদহোসি – ‘‘ভগৰতা সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং – ‘ন উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গন্তব্ব’ন্তি. অযঞ্চ মে মাতুলো সেনায গিলানো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তথারূপপ্পচ্চযা সেনায গন্তুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩১৩. ‘‘যো পন ভিক্খু উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গচ্ছেয্য, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩১৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
উয্যুত্তা নাম সেনা গামতো নিক্খমিত্ৰা নিৰিট্ঠা ৰা হোতি পযাতা ৰা.
সেনা নাম হত্থী অস্সা রথা পত্তী. দ্ৰাদসপুরিসো হত্থী, তিপুরিসো অস্সো, চতুপুরিসো রথো, চত্তারো পুরিসা সরহত্থা পত্তি. দস্সনায গচ্ছতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যত্থ ঠিতো পস্সতি, আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স. দস্সনূপচারং ৰিজহিত্ৰা পুনপ্পুনং পস্সতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযাতি ঠপেত্ৰা তথারূপপ্পচ্চযং.
৩১৫. উয্যুত্তে উয্যুত্তসঞ্ঞী দস্সনায গচ্ছতি, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উয্যুত্তে ৰেমতিকো দস্সনায গচ্ছতি, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উয্যুত্তে অনুয্যুত্তসঞ্ঞী দস্সনায গচ্ছতি, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
একমেকং ¶ দস্সনায গচ্ছতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যত্থ ঠিতো পস্সতি, আপত্তি দুক্কটস্স. দস্সনূপচারং ৰিজহিত্ৰা পুনপ্পুনং পস্সতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুয্যুত্তে উয্যুত্তসঞ্ঞী ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. অনুয্যুত্তে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুয্যুত্তে অনুয্যুত্তসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩১৬. অনাপত্তি আরামে ঠিতো পস্সতি, ভিক্খুস্স ঠিতোকাসং ৰা নিসিন্নোকাসং ৰা নিপন্নোকাসং ৰা আগচ্ছতি, পটিপথং গচ্ছন্তো পস্সতি, তথারূপপ্পচ্চযা, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
উয্যুত্তসেনাসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. সেনাৰাসসিক্খাপদং
৩১৭. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সতি করণীযে সেনং গন্ত্ৰা অতিরেকতিরত্তং সেনায ৰসন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা সেনায ৰসিস্সন্তি! অম্হাকম্পি অলাভা, অম্হাকম্পি দুল্লদ্ধং, যে মযং আজীৰস্স হেতু পুত্তদারস্স কারণা সেনায পটিৰসামা’’তি. অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অতিরেকতিরত্তং সেনায ৰসিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, অতিরেকতিরত্তং সেনায ৰসথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, অতিরেকতিরত্তং সেনায ৰসিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩১৮. ‘‘সিযা চ তস্স ভিক্খুনো কোচিদেৰ পচ্চযো সেনং গমনায, দিরত্ততিরত্তং তেন ভিক্খুনা সেনায ৰসিতব্বং. ততো চে উত্তরিং ৰসেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩১৯. সিযা চ তস্স ভিক্খুনো কোচিদেৰ পচ্চযো সেনং গমনাযাতি ¶ সিযা পচ্চযো সিযা করণীযং.
দিরত্ততিরত্তং ¶ ¶ তেন ভিক্খুনা সেনায ৰসিতব্বন্তি দ্ৰেতিস্সো রত্তিযো ৰসিতব্বং.
ততো চে উত্তরি ৰসেয্যাতি চতুত্থে দিৰসে অত্থঙ্গতে সূরিযে সেনায ৰসতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩২০. অতিরেকতিরত্তে অতিরেকসঞ্ঞী সেনায ৰসতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অতিরেকতিরত্তে ৰেমতিকো সেনায ৰসতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অতিরেকতিরত্তে ঊনকসঞ্ঞী সেনায ৰসতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ঊনকতিরত্তে অতিরেকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. ঊনকতিরত্তে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. ঊনকতিরত্তে ঊনকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩২১. অনাপত্তি দ্ৰেতিস্সো রত্তিযো ৰসতি, ঊনকদ্ৰেতিস্সো রত্তিযো ৰসতি, দ্ৰে রত্তিযো ৰসিত্ৰা ততিযায রত্তিযা পুরারুণা নিক্খমিত্ৰা পুন ৰসতি, গিলানো ৰসতি, গিলানস্স করণীযেন ৰসতি, সেনা ¶ ৰা পটিসেনায রুদ্ধা হোতি, কেনচি পলিবুদ্ধো হোতি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সেনাৰাসসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. উয্যোধিকসিক্খাপদং
৩২২. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দিরত্ততিরত্তং সেনায ৰসমানা উয্যোধিকম্পি বলগ্গম্পি সেনাব্যূহম্পি অনীকদস্সনম্পি গচ্ছন্তি. অঞ্ঞতরোপি ছব্বগ্গিযো ভিক্খু উয্যোধিকং গন্ত্ৰা কণ্ডেন পটিৰিদ্ধো হোতি. মনুস্সা তং ভিক্খুং উপ্পণ্ডেসুং – ‘‘কচ্চি, ভন্তে, সুযুদ্ধং অহোসি, কতি তে লক্খানি লদ্ধানী’’তি? সো ভিক্খু তেহি মনুস্সেহি উপ্পণ্ডীযমানো মঙ্কু অহোসি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা উয্যোধিকং দস্সনায আগচ্ছিস্সন্তি! অম্হাকম্পি অলাভা, অম্হাকম্পি দুল্লদ্ধং, যে মযং আজীৰস্স হেতু ¶ পুত্তদারস্স কারণা উয্যোধিকং আগচ্ছামা’’তি. অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং ¶ . যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উয্যোধিকং দস্সনায গচ্ছিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, উয্যোধিকং দস্সনায গচ্ছথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, উয্যোধিকং দস্সনায গচ্ছিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে ¶ , ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩২৩. ‘‘দিরত্ততিরত্তং চে ভিক্খু সেনায ৰসমানো উয্যোধিকং ৰা বলগ্গং ৰা সেনাব্যূহং ৰা অনীকদস্সনং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩২৪. দিরত্ততিরত্তং চে ভিক্খু সেনায ৰসমানোতি দ্ৰেতিস্সো রত্তিযো ৰসমানো.
উয্যোধিকং নাম যত্থ সম্পহারো দিস্সতি.
বলগ্গং নাম এত্তকা হত্থী, এত্তকা অস্সা, এত্তকা রথা, এত্তকা পত্তী.
সেনাব্যূহং নাম ইতো হত্থী হোন্তু, ইতো অস্সা হোন্তু, ইতো রথা হোন্তু, ইতো পত্তিকা হোন্তু.
অনীকং নাম হত্থানীকং, অস্সানীকং ¶ , রথানীকং, পত্তানীকং. তযো হত্থী পচ্ছিমং হত্থানীকং, তযো অস্সা পচ্ছিমং অস্সানীকং, তযো রথা পচ্ছিমং রথানীকং, চত্তারো পুরিসা সরহত্থা পত্তী পচ্ছিমং পত্তানীকং. দস্সনায গচ্ছতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যত্থ ঠিতো পস্সতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. দস্সনূপচারং ৰিজহিত্ৰা পুনপ্পুনং পস্সতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
একমেকং দস্সনায গচ্ছতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যত্থ ঠিতো পস্সতি, আপত্তি দুক্কটস্স. দস্সনূপচারং ৰিজহিত্ৰা পুনপ্পুনং পস্সতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
৩২৫. অনাপত্তি ¶ আরামে ঠিতো পস্সতি, ভিক্খুস্স ঠিতোকাসং ৰা নিসিন্নোকাসং ৰা ¶ নিপন্নোকাসং ৰা আগন্ত্ৰা সম্পহারো দিস্সতি, পটিপথং গচ্ছন্তো পস্সতি, সতি করণীযে গন্ত্ৰা পস্সতি ¶ , আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
উয্যোধিকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
অচেলকৰগ্গো পঞ্চমো.
তস্সুদ্দানং –
পূৰং কথোপনন্দস্স, তযংপট্ঠাকমেৰ চ;
মহানামো পসেনদি, সেনাৰিদ্ধো ইমে দসাতি [অচেলকং উয্যোজঞ্চ, সভোজনং দুৰে রহো; সভত্তকঞ্চ ভেসজ্জং, উয্যুত্তং সেনুয্যোধিকং].
৬. সুরাপানৰগ্গো
১. সুরাপানসিক্খাপদং
৩২৬. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা চেতিযেসু চারিকং চরমানো যেন ভদ্দৰতিকা তেন পাযাসি. অদ্দসংসু খো গোপালকা পসুপালকা কস্সকা পথাৰিনো ভগৰন্তং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘মা খো, ভন্তে, ভগৰা অম্বতিত্থং অগমাসি. অম্বতিত্থে, ভন্তে, জটিলস্স অস্সমে নাগো পটিৰসতি ইদ্ধিমা আসিৰিসো [আসীৰিসো (সী. স্যা.)] ঘোরৰিসো. সো ভগৰন্তং মা ৰিহেঠেসী’’তি. এৰং ৰুত্তে ভগৰা তুণ্হী অহোসি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো গোপালকা পসুপালকা কস্সকা পথাৰিনো ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘মা খো, ভন্তে, ভগৰা অম্বতিত্থং অগমাসি. অম্বতিত্থে, ভন্তে, জটিলস্স অস্সমে নাগো পটিৰসতি ইদ্ধিমা আসিৰিসো ঘোরৰিসো. সো ভগৰন্তং মা ৰিহেঠেসী’’তি. ততিযম্পি খো ভগৰা তুণ্হী অহোসি.
অথ খো ভগৰা অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন ভদ্দৰতিকা তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা ভদ্দৰতিকাযং ৰিহরতি ¶ . অথ খো আযস্মা সাগতো যেন অম্বতিত্থস্স [অম্বতিত্থকস্স (সী.), অম্বতিত্থং (স্যা.)] জটিলস্স অস্সমো তেনুপসঙ্কমি ¶ ; উপসঙ্কমিত্ৰা অগ্যাগারং পৰিসিত্ৰা তিণসন্থারকং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসীদি পল্লঙ্কং আভুজিত্ৰা উজুং কাযং পণিধায পরিমুখং সতিং উপট্ঠপেত্ৰা. অদ্দসা খো সো নাগো আযস্মন্তং সাগতং পৰিট্ঠং ¶ . দিস্ৰান দুম্মনো [দুক্খী দুম্মনো (সী. স্যা.)] পধূপাযি [পধূপাসি (স্যা. ক.)]. আযস্মাপি সাগতো পধূপাযি [পধূপাসি (স্যা. ক.)]. অথ খো সো নাগো মক্খং অসহমানো পজ্জলি. আযস্মাপি সাগতো তেজোধাতুং সমাপজ্জিত্ৰা পজ্জলি. অথ খো আযস্মা সাগতো তস্স নাগস্স তেজসা তেজং পরিযাদিযিত্ৰা যেন ভদ্দৰতিকা তেনুপসঙ্কমি. অথ খো ভগৰা ভদ্দৰতিকাযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন কোসম্বী তেন চারিকং পক্কামি. অস্সোসুং খো কোসম্বিকা উপাসকা – ‘‘অয্যো কির সাগতো অম্বতিত্থিকেন নাগেন সদ্ধিং সঙ্গামেসী’’তি.
অথ খো ভগৰা অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন কোসম্বী তদৰসরি. অথ খো কোসম্বিকা উপাসকা ভগৰতো পচ্চুগ্গমনং করিত্ৰা যেনাযস্মা সাগতো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং সাগতং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠংসু. একমন্তং ঠিতা খো কোসম্বিকা ¶ উপাসকা আযস্মন্তং সাগতং এতদৰোচুং – ‘‘কিং, ভন্তে, অয্যানং দুল্লভঞ্চ মনাপঞ্চ, কিং পটিযাদেমা’’তি? এৰং ৰুত্তে ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কোসম্বিকে উপাসকে এতদৰোচুং – ‘‘অত্থাৰুসো, কাপোতিকা নাম পসন্না ভিক্খূনং দুল্লভা চ মনাপা চ, তং পটিযাদেথা’’তি. অথ খো কোসম্বিকা উপাসকা ঘরে ঘরে কাপোতিকং পসন্নং পটিযাদেত্ৰা আযস্মন্তং সাগতং পিণ্ডায পৰিট্ঠং দিস্ৰান আযস্মন্তং সাগতং এতদৰোচুং – ‘‘পিৰতু, ভন্তে, অয্যো সাগতো কাপোতিকং পসন্নং, পিৰতু ¶ , ভন্তে, অয্যো সাগতো কাপোতিকং পসন্ন’’ন্তি. অথ খো আযস্মা সাগতো ঘরে ঘরে কাপোতিকং পসন্নং পিৰিত্ৰা নগরম্হা নিক্খমন্তো নগরদ্ৰারে পরিপতি.
অথ খো ভগৰা সম্বহুলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং নগরম্হা নিক্খমন্তো অদ্দস আযস্মন্তং সাগতং নগরদ্ৰারে পরিপতন্তং. দিস্ৰান ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘গণ্হথ, ভিক্খৰে, সাগত’’ন্তি. ‘‘এৰং, ভন্তে’’তি খো তে ভিক্খূ ভগৰতো পটিস্সুণিত্ৰা আযস্মন্তং সাগতং আরামং নেত্ৰা যেন ভগৰা তেন সীসং কত্ৰা নিপাতেসুং. অথ খো আযস্মা সাগতো পরিৰত্তিত্ৰা যেন ভগৰা তেন পাদে করিত্ৰা সেয্যং কপ্পেসি ¶ . অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ননু, ভিক্খৰে, পুব্বে সাগতো তথাগতে সগারৰো অহোসি সপ্পতিস্সো’’তি ¶ ? ‘‘এৰং, ভন্তে’’. ‘‘অপি নু খো, ভিক্খৰে, সাগতো এতরহি তথাগতে সগারৰো সপ্পতিস্সো’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’. ‘‘ননু, ভিক্খৰে, সাগতো অম্বতিত্থিকেন নাগেন [ডেড্ডুভেনাপি (সী. স্যা.)] সদ্ধিং সঙ্গামেসী’’তি? ‘‘এৰং, ভন্তে’’. ‘‘অপি নু খো, ভিক্খৰে, সাগতো এতরহি পহোতি নাগেন সদ্ধিং সঙ্গামেতু’’ন্তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’. ‘‘অপি নু খো, ভিক্খৰে, তং পাতব্বং যং পিৰিত্ৰা ৰিসঞ্ঞী অস্সা’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’. ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভিক্খৰে, সাগতস্স অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, সাগতো মজ্জং পিৰিস্সতি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ ¶ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩২৭. ‘‘সুরামেরযপানে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩২৮. সুরা নাম পিট্ঠসুরা পূৰসুরা ওদনসুরা কিণ্ণপক্খিত্তা সম্ভারসংযুত্তা.
মেরযো নাম পুপ্ফাসৰো ফলাসৰো মধ্ৰাসৰো গুল়াসৰো সম্ভারসংযুত্তো.
পিৰেয্যাতি ¶ অন্তমসো কুসগ্গেনপি পিৰতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
মজ্জে মজ্জসঞ্ঞী পিৰতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মজ্জে ৰেমতিকো পিৰতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মজ্জে অমজ্জসঞ্ঞী পিৰতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অমজ্জে মজ্জসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অমজ্জে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অমজ্জে অমজ্জসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩২৯. অনাপত্তি অমজ্জঞ্চ হোতি মজ্জৰণ্ণং মজ্জগন্ধং মজ্জরসং তং পিৰতি, সূপসম্পাকে, মংসসম্পাকে, তেলসম্পাকে, আমলকফাণিতে, অমজ্জং অরিট্ঠং পিৰতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সুরাপানসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. অঙ্গুলিপতোদকসিক্খাপদং
৩৩০. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযং ভিক্খুং অঙ্গুলিপতোদকেন হাসেসুং. সো ভিক্খু উত্তন্তো অনস্সাসকো কালমকাসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুং অঙ্গুলিপতোদকেন ¶ হাসেস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুং অঙ্গুলিপতোদকেন হাসেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুং অঙ্গুলিপতোদকেন হাসেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৩১. ‘‘অঙ্গুলিপতোদকে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৩২. অঙ্গুলিপতোদকো নাম [অঙ্গুলিপতোদকো নাম অঙ্গুলিযাপি তুদন্তি (স্যা.)] উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং হসাধিপ্পাযো [হস্সাধিপ্পাযো (সী. স্যা.)] কাযেন কাযং আমসতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী অঙ্গুলিপতোদকেন হাসেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো অঙ্গুলিপতোদকেন হাসেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স ¶ . উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী অঙ্গুলিপতোদকেন ¶ হাসেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
কাযেন কাযপটিবদ্ধং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. কাযপটিবদ্ধেন কাযং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. কাযপটিবদ্ধেন কাযপটিবদ্ধং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. নিস্সগ্গিযেন কাযং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. নিস্সগ্গিযেন কাযপটিবদ্ধং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. নিস্সগ্গিযেন নিস্সগ্গিযং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
৩৩৩. অনুপসম্পন্নং কাযেন কাযং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. কাযেন কাযপটিবদ্ধং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. কাযপটিবদ্ধেন কাযং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. কাযপটিবদ্ধেন কাযপটিবদ্ধং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. নিস্সগ্গিযেন কাযং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . নিস্সগ্গিযেন কাযপটিবদ্ধং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. নিস্সগ্গিযেন নিস্সগ্গিযং আমসতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৩৩৪. অনাপত্তি ন হসাধিপ্পাযো, সতি করণীযে আমসতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অঙ্গুলিপতোদকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. হসধম্মসিক্খাপদং
৩৩৫. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ অচিরৰতিযা নদিযা ¶ উদকে কীল়ন্তি. তেন খো পন সমযেন রাজা পসেনদি কোসলো মল্লিকায দেৰিযা সদ্ধিং উপরিপাসাদৰরগতো হোতি. অদ্দসা খো রাজা পসেনদি কোসলো সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ অচিরৰতিযা নদিযা উদকে কীল়ন্তে. দিস্ৰান মল্লিকং দেৰিং এতদৰোচ – ‘‘এতে তে, মল্লিকে, অরহন্তো উদকে কীল়ন্তী’’তি. ‘‘নিস্সংসযং খো, মহারাজ, ভগৰতা সিক্খাপদং অপঞ্ঞত্তং. তে ৰা ভিক্খূ অপ্পকতঞ্ঞুনো’’তি. অথ খো রঞ্ঞো পসেনদিস্স কোসলস্স এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো অহং উপাযেন ভগৰতো চ ন আরোচেয্যং, ভগৰা চ জানেয্য ইমে ¶ ভিক্খূ উদকে কীল়িতা’’তি? অথ খো রাজা পসেনদি কোসলো সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ পক্কোসাপেত্ৰা মহন্তং গুল়পিণ্ডং অদাসি – ‘‘ইমং, ভন্তে, গুল়পিণ্ডং ভগৰতো দেথা’’তি. সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ তং গুল়পিণ্ডং আদায যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘ইমং, ভন্তে, গুল়পিণ্ডং রাজা পসেনদি কোসলো ভগৰতো দেতী’’তি. ‘‘কহং পন তুম্হে, ভিক্খৰে, রাজা অদ্দসা’’তি. ‘‘অচিরৰতিযা নদিযা, ভগৰা, উদকে কীল়ন্তে’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, উদকে কীল়িস্সথ! নেতং ¶ , মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৩৬. ‘‘উদকে ¶ হসধম্মে [হস্সধম্মে (সী. স্যা.)] পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৩৭. উদকে হসধম্মো নাম উপরিগোপ্ফকে উদকে হসাধিপ্পাযো নিমুজ্জতি ৰা উম্মুজ্জতি ৰা পলৰতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৩৮. উদকে হসধম্মে হসধম্মসঞ্ঞী, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উদকে হসধম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উদকে হসধম্মে অহসধম্মসঞ্ঞী, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
হেট্ঠাগোপ্ফকে উদকে কীল়তি, আপত্তি দুক্কটস্স. উদকে নাৰায কীল়তি, আপত্তি দুক্কটস্স. হত্থেন ৰা পাদেন ৰা কট্ঠেন ৰা কঠলায ৰা উদকং পহরতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ভাজনগতং উদকং ৰা কঞ্জিকং ৰা খীরং ৰা তক্কং ৰা রজনং ৰা পস্সাৰং ৰা চিক্খল্লং ৰা কীল়তি, আপত্তি দুক্কটস্স.
উদকে অহসধম্মে হসধম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. উদকে অহসধম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. উদকে অহসধম্মে অহসধম্মসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৩৯. অনাপত্তি ন হসাধিপ্পাযো, সতি করণীযে উদকং ওতরিত্ৰা নিমুজ্জতি ¶ ৰা উম্মুজ্জতি ৰা পলৰতি ৰা, পারং গচ্ছন্তো নিমুজ্জতি ¶ ৰা উম্মুজ্জতি ৰা পলৰতি ৰা, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
হসধম্মসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. অনাদরিযসিক্খাপদং
৩৪০. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি ঘোসিতারামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা ছন্নো অনাচারং আচরতি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘মাৰুসো ছন্ন, এৰরূপং অকাসি. নেতং কপ্পতী’’তি. সো অনাদরিযং পটিচ্চ করোতিযেৰ. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা ছন্নো অনাদরিযং করিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ছন্ন, অনাদরিযং করোসীতি ¶ ? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, অনাদরিযং করিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৪১. ‘‘অনাদরিযে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৪২. অনাদরিযং নাম দ্ৰে অনাদরিযানি – পুগ্গলানাদরিযঞ্চ ধম্মানাদরিযঞ্চ.
পুগ্গলানাদরিযং নাম উপসম্পন্নেন পঞ্ঞত্তেন ৰুচ্চমানো – ‘‘অযং উক্খিত্তকো ৰা ৰম্ভিতো ৰা গরহিতো ৰা, ইমস্স ৰচনং অকতং ভৰিস্সতী’’তি অনাদরিযং করোতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ধম্মানাদরিযং নাম উপসম্পন্নেন পঞ্ঞত্তেন ৰুচ্চমানো ‘‘কথাযং নস্সেয্য ৰা ৰিনস্সেয্য ৰা অন্তরধাযেয্য ৰা’’, তং ৰা ন সিক্খিতুকামো অনাদরিযং করোতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৪৩. উপসম্পন্নে ¶ উপসম্পন্নসঞ্ঞী অনাদরিযং করোতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো অনাদরিযং করোতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী অনাদরিযং করোতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অপঞ্ঞত্তেন ৰুচ্চমানো – ‘‘ইদং ন সল্লেখায ন ধুতত্থায ন পাসাদিকতায ন অপচযায ন ৰীরিযারম্ভায সংৰত্ততী’’তি অনাদরিযং করোতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নেন পঞ্ঞত্তেন ৰা অপঞ্ঞত্তেন ৰা ৰুচ্চমানো – ‘‘ইদং ন সল্লেখায ন ধুতত্থায ন ¶ পাসাদিকতায ন অপচযায ন ৰীরিযারম্ভায সংৰত্ততী’’তি অনাদরিযং করোতি, আপত্তি ¶ দুক্কটস্স.
অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৩৪৪. অনাপত্তি – ‘‘এৰং অম্হাকং আচরিযানং উগ্গহো পরিপুচ্ছা’’তি ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অনাদরিযসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. ভিংসাপনসিক্খাপদং
৩৪৫. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ ভিংসাপেন্তি. তে ভিংসাপীযমানা রোদন্তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, রোদথা’’তি? ‘‘ইমে, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অম্হে ভিংসাপেন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুং ভিংসাপেস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুং ভিংসাপেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুং ভিংসাপেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৪৬. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুং ভিংসাপেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৪৭. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুন্তি অঞ্ঞং ভিক্খুং.
ভিংসাপেয্যাতি ¶ উপসম্পন্নো উপসম্পন্নং ভিংসাপেতুকামো রূপং ৰা সদ্দং ৰা গন্ধং ৰা রসং ৰা ফোট্ঠব্বং ৰা উপসংহরতি. ভাযেয্য ৰা সো ন ৰা ভাযেয্য, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. চোরকন্তারং ৰা ৰাল়কন্তারং ৰা পিসাচকন্তারং ৰা আচিক্খতি. ভাযেয্য ৰা সো ¶ ন ৰা ভাযেয্য, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৪৮. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী ভিংসাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো ভিংসাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ‘উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী ভিংসাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অনুপসম্পন্নং ভিংসাপেতুকামো রূপং ৰা সদ্দং ৰা গন্ধং ৰা রসং ৰা ফোট্ঠব্বং ৰা উপসংহরতি. ভাযেয্য ৰা সো ন ৰা ভাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. চোরকন্তারং ৰা ৰাল়কন্তারং ৰা পিসাচকন্তারং ৰা আচিক্খতি. ভাযেয্য ৰা সো ন ৰা ভাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ¶ ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৩৪৯. অনাপত্তি ন ভিংসাপেতুকামো রূপং ৰা সদ্দং ৰা গন্ধং ৰা রসং ৰা ফোট্ঠব্বং ৰা উপসংহরতি, চোরকন্তারং ৰা ৰাল়কন্তারং ৰা পিসাচকন্তারং ৰা আচিক্খতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ভিংসাপনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. জোতিকসিক্খাপদং
৩৫০. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা ভগ্গেসু ৰিহরতি সুংসুমারগিরে [সুংসুমারগিরে (সী. স্যা.) সংসুমারগিরে (ক.)] ভেসকল়াৰনে মিগদাযে. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ হেমন্তিকে কালে অঞ্ঞতরং মহন্তং সুসিরকট্ঠং জোতিং সমাদহিত্ৰা ৰিসিব্বেসুং. তস্মিঞ্চ সুসিরে কণ্হসপ্পো অগ্গিনা সন্তত্তো নিক্খমিত্ৰা ভিক্খূ পরিপাতেসি. ভিক্খূ তহং তহং উপধাৰিংসু. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ জোতিং সমাদহিত্ৰা ৰিসিব্বেস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ জোতিং সমাদহিত্ৰা ৰিসিব্বেন্তীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে ¶ , মোঘপুরিসা জোতিং সমাদহিত্ৰা ৰিসিব্বেস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ৰিসিব্বনাপেক্খো জোতিং সমাদহেয্য ৰা সমাদহাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩৫১. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ গিলানা হোন্তি. গিলানপুচ্ছকা ভিক্খূ গিলানে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘কচ্চাৰুসো, খমনীযং, কচ্চি যাপনীয’’ন্তি? ‘‘পুব্বে মযং, আৰুসো, জোতিং সমাদহিত্ৰা ৰিসিব্বেম; তেন ¶ নো ফাসু হোতি. ইদানি পন ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্ত’’ন্তি কুক্কুচ্চাযন্তা ¶ ন ৰিসিব্বেম, তেন নো ন ফাসু হোতী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা জোতিং সমাদহিত্ৰা ৰা সমাদহাপেত্ৰা ৰা ৰিসিব্বেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু অগিলানো ৰিসিব্বনাপেক্খো জোতিং সমাদহেয্য ¶ ৰা সমাদহাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩৫২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পদীপেপি জোতিকেপি জন্তাঘরেপি কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, তথারূপপ্পচ্চযা জোতিং সমাদহিতুং সমাদহাপেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৫৩. ‘‘যো পন ভিক্খু অগিলানো ৰিসিব্বনাপেক্খো জোতিং সমাদহেয্য ৰা সমাদহাপেয্য ৰা, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৫৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অগিলানো ¶ নাম যস্স ৰিনা অগ্গিনা ফাসু হোতি.
গিলানো নাম যস্স ৰিনা অগ্গিনা ন ফাসু হোতি.
ৰিসিব্বনাপেক্খোতি তপ্পিতুকামো.
জোতি নাম অগ্গি ৰুচ্চতি.
সমাদহেয্যাতি সযং সমাদহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
সমাদহাপেয্যাতি ¶ অঞ্ঞং আণাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সকিং আণত্তো বহুকম্পি সমাদহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞত্র তথা রূপপ্পচ্চযাতি ঠপেত্ৰা তথারূপপ্পচ্চযং.
৩৫৫. অগিলানো অগিলানসঞ্ঞী ৰিসিব্বনাপেক্খো জোতিং সমাদহতি ৰা সমাদহাপেতি ৰা, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগিলানো ৰেমতিকো ৰিসিব্বনাপেক্খো জোতিং সমাদহতি ¶ ৰা সমাদহাপেতি ৰা, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগিলানো গিলানসঞ্ঞী ৰিসিব্বনাপেক্খো জোতিং সমাদহতি ৰা সমাদহাপেতি ৰা, অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
পটিলাতং উক্খিপতি, আপত্তি দুক্কটস্স. গিলানো অগিলানসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. গিলানো ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. গিলানো গিলানসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৫৬. অনাপত্তি গিলানস্স, অঞ্ঞেন কতং ৰিসিব্বেতি, ৰীতচ্চিতঙ্গারং ৰিসিব্বেতি, পদীপে জোতিকে জন্তাঘরে তথারূপপ্পচ্চযা, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
জোতিকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. নহানসিক্খাপদং
৩৫৭. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ তপোদে নহাযন্তি. তেন খো পন সমযেন [অথ খো (সী. স্যা.)] রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো ‘‘সীসং নহাযিস্সামী’’তি তপোদং ¶ গন্ত্ৰা – ‘‘যাৰায্যা নহাযন্তী’’তি একমন্তং পটিমানেসি. ভিক্খূ যাৰ সমন্ধকারা নহাযিংসু. অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো ৰিকালে সীসং নহাযিত্ৰা, নগরদ্ৰারে থকিতে বহিনগরে ৰসিত্ৰা, কালস্সেৰ অসম্ভিন্নেন ৰিলেপনেন যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো রাজানং মাগধং সেনিযং বিম্বিসারং ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘কিস্স ত্ৰং, মহারাজ, কালস্সেৰ আগতো অসম্ভিন্নেন ৰিলেপনেনা’’তি? অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. অথ খো ভগৰা রাজানং মাগধং সেনিযং বিম্বিসারং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো উট্ঠাযাসনা ¶ ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ রাজানম্পি পস্সিত্ৰা ন মত্তং ¶ জানিত্ৰা নহাযন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা রাজানম্পি পস্সিত্ৰা ন মত্তং জানিত্ৰা নহাযিস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩৫৮. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ উণ্হসমযে পরিল়াহসমযে কুক্কুচ্চাযন্তা ন নহাযন্তি, সেদগতেন গত্তেন সযন্তি. চীৰরম্পি সেনাসনম্পি দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, উণ্হসমযে পরিল়াহসমযে ওরেনদ্ধমাসং নহাযিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো ¶ পন ভিক্খু ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হানন্তি [গিম্হানং (ইতিপি)] ৰস্সানস্স পঠমো মাসো ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো পরিল়াহসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ¶ ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩৫৯. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ গিলানা হোন্তি. গিলানপুচ্ছকা ভিক্খূ গিলানে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘কচ্চাৰুসো, খমনীযং, কচ্চি ¶ যাপনীয’’ন্তি? ‘‘পুব্বে মযং, আৰুসো, ওরেনদ্ধমাসং নহাযাম, তেন নো ফাসু হোতি; ইদানি পন ‘‘ভগৰতা পটিক্খিত্ত’’ন্তি কুক্কুচ্চাযন্তা ন নহাযাম, তেন নো ন ফাসু হোতী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা ওরেনদ্ধমাসং নহাযিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হানন্তি [গিম্হানং (ইতিপি)] ৰস্সানস্স ¶ পঠমো মাসো ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো, পরিল়াহসমযো, গিলানসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩৬০. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নৰকম্মং কত্ৰা কুক্কুচ্চাযন্তা ন নহাযন্তি. তে সেদগতেন গত্তেন সযন্তি. চীৰরম্পি সেনাসনম্পি দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, কম্মসমযে ওরেনদ্ধমাসং নহাযিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হানন্তি ৰস্সানস্স পঠমো মাসো ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো, পরিল়াহসমযো, গিলানসমযো, কম্মসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩৬১. তেন ¶ ¶ খো পন সমযেন ভিক্খূ অদ্ধানং গন্ত্ৰা কুক্কুচ্চাযন্তা ন নহাযন্তি. তে সেদগতেন গত্তেন সযন্তি. চীৰরম্পি সেনাসনম্পি দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, অদ্ধানগমনসমযে ওরেনদ্ধমাসং নহাযিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হানন্তি ৰস্সানস্স পঠমো মাসো ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো, পরিল়াহসমযো, গিলানসমযো, কম্মসমযো, অদ্ধানগমনসমযো – অযং তত্থ সমযো’’তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৩৬২. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে চীৰরকম্মং করোন্তা সরজেন ৰাতেন ওকিণ্ণা হোন্তি. দেৰো চ থোকং থোকং ফুসাযতি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা ন নহাযন্তি, কিলিন্নেন ¶ গত্তেন সযন্তি. চীৰরম্পি সেনাসনম্পি ¶ দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰাতৰুট্ঠিসমযে ওরেনদ্ধমাসং নহাযিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৬৩. ‘‘যো পন ভিক্খু ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য, অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো. দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হানন্তি ৰস্সানস্স পঠমো মাসো ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো, পরিল়াহসমযো, গিলানসমযো, কম্মসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, ৰাতৰুট্ঠিসমযো ¶ – অযং তত্থ সমযো’’তি.
৩৬৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ওরেনদ্ধমাসন্তি ঊনকদ্ধমাসং.
নহাযেয্যাতি চুণ্ণেন ৰা মত্তিকায ৰা নহাযতি, পযোগে পযোগে দুক্কটং. নহানপরিযোসানে, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞত্র ¶ সমযাতি ঠপেত্ৰা সমযং.
উণ্হসমযো নাম দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হানং. পরিল়াহসমযো নাম ৰস্সানস্স পঠমো মাসো ‘‘ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো পরিল়াহসমযো’’তি নহাযিতব্বং.
গিলানসমযো নাম যস্স ৰিনা নহানেন ন ফাসু হোতি. গিলানসমযোতি নহাযিতব্বং.
কম্মসমযো নাম অন্তমসো পরিৰেণম্পি সম্মট্ঠং হোতি. ‘‘কম্মসমযো’’তি নহাযিতব্বং.
অদ্ধানগমনসমযো নাম ‘‘অদ্ধযোজনং গচ্ছিস্সামী’’তি নহাযিতব্বং, গচ্ছন্তেন নহাযিতব্বং, গতেন নহাযিতব্বং.
ৰাতৰুট্ঠিসমযো নাম ভিক্খূ সরজেন ৰাতেন ওকিণ্ণা হোন্তি, দ্ৰে ৰা তীণি ৰা উদকফুসিতানি কাযে পতিতানি হোন্তি. ‘‘ৰাতৰুট্ঠিসমযো’’তি নহাযিতব্বং.
৩৬৫. ঊনকদ্ধমাসে ঊনকসঞ্ঞী, অঞ্ঞত্র সমযা, নহাযতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ঊনকদ্ধমাসে ৰেমতিকো, অঞ্ঞত্র সমযা, নহাযতি, আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স. ঊনকদ্ধমাসে অতিরেকসঞ্ঞী, অঞ্ঞত্র সমযা, নহাযতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অতিরেকদ্ধমাসে ঊনকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অতিরেকদ্ধমাসে ৰেমতিকো ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. অতিরেকদ্ধমাসে অতিরেকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৬৬. অনাপত্তি সমযে, অদ্ধমাসং নহাযতি, অতিরেকদ্ধমাসং নহাযতি, পারং গচ্ছন্তো নহাযতি, সব্বপচ্চন্তিমেসু জনপদেসু, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
নহানসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. দুব্বণ্ণকরণসিক্খাপদং
৩৬৭. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ চ পরিব্বাজকা চ সাকেতা সাৰত্থিং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্না হোন্তি. অন্তরামগ্গে চোরা নিক্খমিত্ৰা তে অচ্ছিন্দিংসু. সাৰত্থিযা রাজভটা নিক্খমিত্ৰা তে চোরে সভণ্ডে গহেত্ৰা ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পাহেসুং – ‘‘আগচ্ছন্তু, ভদন্তা, সকং সকং চীৰরং সঞ্জানিত্ৰা গণ্হন্তূ’’তি. ভিক্খূ ন সঞ্জানন্তি. তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা অত্তনো অত্তনো চীৰরং ন সঞ্জানিস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূনং তদনুচ্ছৰিকং তদনুলোমিকং ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞপেস্সামি দস অত্থৰসে পটিচ্চ – সঙ্ঘসুট্ঠুতায, সঙ্ঘফাসুতায…পে… সদ্ধম্মট্ঠিতিযা, ৰিনযানুগ্গহায. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৬৮. ‘‘নৰং পন ভিক্খুনা চীৰরলাভেন তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং আদাতব্বং – নীলং ৰা কদ্দমং ৰা কাল়সামং ৰা. অনাদা ¶ চে ভিক্খু তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং ¶ নৰং চীৰরং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৬৯. নৰং নাম অকতকপ্পং ৰুচ্চতি.
চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং.
তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং আদাতব্বন্তি অন্তমসো কুসগ্গেনপি আদাতব্বং.
নীলং নাম দ্ৰে নীলানি – কংসনীলং, পলাসনীলং.
কদ্দমো নাম ওদকো ৰুচ্চতি.
কাল়সামং ¶ নাম যংকিঞ্চি কাল়সামকং [কাল়কং (সী. স্যা.)].
অনাদা চে ভিক্খু তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণন্তি অন্তমসো কুসগ্গেনপি অনাদিযিত্ৰা তিণ্ণং ¶ দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং নৰং চীৰরং পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৭০. অনাদিন্নে অনাদিন্নসঞ্ঞী পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনাদিন্নে ৰেমতিকো পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অনাদিন্নে আদিন্নসঞ্ঞী পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আদিন্নে অনাদিন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. আদিন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. আদিন্নে আদিন্নসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৭১. অনাপত্তিআদিযিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, কপ্পো নট্ঠো হোতি, কপ্পকতোকাসো জিণ্ণো হোতি, কপ্পকতেন অকপ্পকতং সংসিব্বিতং হোতি, অগ্গল়ে অনুৰাতে পরিভণ্ডে, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দুব্বণ্ণকরণসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. ৰিকপ্পনসিক্খাপদং
৩৭২. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো ¶ সক্যপুত্তো ভাতুনো সদ্ধিৰিহারিকস্স ভিক্খুনো সামং চীৰরং ৰিকপ্পেত্ৰা অপ্পচ্চুদ্ধারণং [অপচ্চুদ্ধারকং (সী. স্যা.)] পরিভুঞ্জতি. অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি – ‘‘অযং, আৰুসো, আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ময্হং চীৰরং সামং ৰিকপ্পেত্ৰা অপ্পচ্চুদ্ধারণং পরিভুঞ্জতী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ভিক্খুস্স সামং চীৰরং ৰিকপ্পেত্ৰা অপ্পচ্চুদ্ধারণং পরিভুঞ্জিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, ভিক্খুস্স সামং চীৰরং ৰিকপ্পেত্ৰা অপ্পচ্চুদ্ধারণং পরিভুঞ্জসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, ভিক্খুস্স সামং চীৰরং ¶ ৰিকপ্পেত্ৰা অপ্পচ্চুদ্ধারণং পরিভুঞ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৭৩. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা সিক্খমানায ৰা সামণেরস্স ৰা সামণেরিযা ৰা সামং চীৰরং ৰিকপ্পেত্ৰা অপ্পচ্চুদ্ধারণং [অপচ্চুদ্ধারকং (সী. স্যা.)] পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৭৪. যো পনাতি ¶ যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুস্সাতি ¶ অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স.
ভিক্খুনী নাম উভতোসঙ্ঘে উপসম্পন্না.
সিক্খমানা নাম দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খা.
সামণেরো নাম দসসিক্খাপদিকো.
সামণেরী নাম দসসিক্খাপদিকা.
সামন্তি সযং ৰিকপ্পেত্ৰা.
চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমং.
ৰিকপ্পনা নাম দ্ৰে ৰিকপ্পনা – সম্মুখাৰিকপ্পনা চ পরম্মুখাৰিকপ্পনা চ.
সম্মুখাৰিকপ্পনা নাম ‘‘ইমং চীৰরং তুয্হং ৰিকপ্পেমি ইত্থন্নামস্স ৰা’’তি.
পরম্মুখাৰিকপ্পনা ¶ নাম ‘‘ইমং চীৰরং ৰিকপ্পনত্থায তুয্হং দম্মী’’তি. তেন ৰত্তব্বো – ‘‘কো তে মিত্তো ৰা সন্দিট্ঠো ৰা’’তি? ‘‘ইত্থন্নামো চ ইত্থন্নামো চা’’তি. তেন ৰত্তব্বো – ‘‘অহং তেসং দম্মি, তেসং সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি.
অপ্পচ্চুদ্ধারণং ¶ নাম তস্স ৰা অদিন্নং, তস্স ৰা অৰিস্সসন্তো পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৭৫. অপ্পচ্চুদ্ধারণে অপ্পচ্চুদ্ধারণসঞ্ঞী পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপ্পচ্চুদ্ধারণে ৰেমতিকো পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপ্পচ্চুদ্ধারণে অপ্পচ্চুদ্ধারণসঞ্ঞী পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধিট্ঠেতি ৰা ৰিস্সজ্জেতি ৰা, আপত্তি দুক্কটস্স. পচ্চুদ্ধারণে অপ্পচ্চুদ্ধারণসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . পচ্চুদ্ধারণে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পচ্চুদ্ধারণে পচ্চুদ্ধারণসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৭৬. অনাপত্তি সো ৰা দেতি, তস্স ৰা ৰিস্সসন্তো পরিভুঞ্জতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ৰিকপ্পনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. চীৰরঅপনিধানসিক্খাপদং
৩৭৭. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ অসন্নিহিতপরিক্খারা হোন্তি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযানং ভিক্খূনং পত্তম্পি চীৰরম্পি অপনিধেন্তি. সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘দেথাৰুসো, অম্হাকং ¶ পত্তম্পি চীৰরম্পী’’তি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ হসন্তি, তে রোদন্তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, রোদথা’’তি? ‘‘ইমে, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অম্হাকং পত্তম্পি চীৰরম্পি অপনিধেন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খূনং পত্তম্পি ¶ চীৰরম্পি অপনিধেস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং পত্তম্পি চীৰরম্পি অপনিধেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খূনং পত্তম্পি চীৰরম্পি অপনিধেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৭৮. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুস্স পত্তং ৰা চীৰরং ৰা নিসীদনং ৰা সূচিঘরং ৰা কাযবন্ধনং ৰা অপনিধেয্য ৰা অপনিধাপেয্য ৰা, অন্তমসো হসাপেক্খোপি, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৭৯. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুস্সাতি অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স.
পত্তো নাম দ্ৰে পত্তা – অযোপত্তো, মত্তিকাপত্তো.
চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং, ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমং.
নিসীদনং নাম সদসং ৰুচ্চতি.
সূচিঘরং নাম সসূচিকং ৰা অসূচিকং ৰা.
কাযবন্ধনং নাম দ্ৰে কাযবন্ধনানি – পট্টিকা, সূকরন্তকং.
অপনিধেয্য ৰাতি সযং অপনিধেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অপনিধাপেয্য ৰাতি অঞ্ঞং আণাপেসি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপনিধাপেয্য ৰা তি অয্যং আণাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সকিং আণত্তো বহুকম্পি অপনিধেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অন্তমসো হসাপেক্খোপীতি কীল়াধিপ্পাযো.
৩৮০. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী পত্তং ৰা চীৰরং ৰা নিসীদনং ৰা সূচিঘরং ৰা কাযবন্ধনং ৰা অপনিধেতি ৰা অপনিধাপেতি ৰা, অন্তমসো হসাপেক্খোপি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো…পে… উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী পত্তং ৰা চীৰরং ৰা নিসীদনং ৰা সূচিঘরং ৰা কাযবন্ধনং ৰা অপনিধেতি ৰা অপনিধাপেতি ৰা, অন্তমসো হসাপেক্খোপি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞং ¶ ¶ পরিক্খারং অপনিধেতি ৰা অপনিধাপেতি ৰা, অন্তমসো হসাপেক্খোপি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নস্স পত্তং ৰা চীৰরং ¶ ৰা অঞ্ঞং ৰা পরিক্খারং অপনিধেতি ৰা অপনিধাপেতি ৰা, অন্তমসো হসাপেক্খোপি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৩৮১. অনাপত্তি নহসাধিপ্পাযো, দুন্নিক্খিত্তং পটিসামেতি, ‘‘ধম্মিং কথং কত্ৰা দস্সামী’’তি পটিসামেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
চীৰরঅপনিধানসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
সুরাপানৰগ্গো ছট্ঠো.
তস্সুদ্দানং –
সুরা অঙ্গুলি হাসো চ [তোযঞ্চ (ইতিপি)], অনাদরিযঞ্চ ভিংসনং;
জোতিনহানদুব্বণ্ণং, সামং অপনিধেন চাতি.
৭. সপ্পাণকৰগ্গো
১. সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং
৩৮২. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী ইস্সাসো হোতি, কাকা চস্স অমনাপা হোন্তি. সো কাকে ৰিজ্ঝিত্ৰা ৰিজ্ঝিত্ৰা সীসং ছিন্দিত্ৰা সূলে পটিপাটিযা ঠপেসি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কেনিমে, আৰুসো, কাকা জীৰিতা ৰোরোপিতা’’তি? ‘‘মযা, আৰুসো. অমনাপা মে কাকা’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উদাযী সঞ্চিচ্চ পাণং জীৰিতা ৰোরোপেস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, উদাযি, সঞ্চিচ্চ পাণং জীৰিতা ৰোরোপেসীতি? ‘‘সচ্চং ¶ , ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, সঞ্চিচ্চ পাণং জীৰিতা ৰোরোপেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৮৩. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু সঞ্চিচ্চ পাণং জীৰিতা ৰোরোপেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৮৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সঞ্চিচ্চাতি জানন্তো সঞ্জানন্তো চেচ্চ অভিৰিতরিত্ৰা ৰীতিক্কমো.
পাণো নাম তিরচ্ছানগতপাণো ৰুচ্চতি.
জীৰিতা ৰোরোপেয্যাতি জীৰিতিন্দ্রিযং উপচ্ছিন্দতি উপরোধেতি ¶ সন্ততিং ৰিকোপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৮৫. পাণে ¶ পাণসঞ্ঞী জীৰিতা ৰোরোপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পাণে ৰেমতিকো জীৰিতা ৰোরোপেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. পাণে অপ্পাণসঞ্ঞী জীৰিতা ৰোরোপেতি, অনাপত্তি. অপ্পাণে পাণসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পাণে ৰেমিতকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পাণে অপ্পাণসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৮৬. অনাপত্তি অসঞ্চিচ্চ, অস্সতিযা, অজানন্তস্স, নমরণাধিপ্পাযস্স, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. সপ্পাণকসিক্খাপদং
৩৮৭. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং সপ্পাণকং উদকং পরিভুঞ্জন্তি. যে ¶ তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং সপ্পাণকং উদকং পরিভুঞ্জিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, জানং সপ্পাণকং উদকং পরিভুঞ্জথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, জানং সপ্পাণকং উদকং পরিভুঞ্জিস্সথ! নেতং ¶ , মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৮৮. ‘‘যো পন ভিক্খু জানং সপ্পাণকং উদকং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৮৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি. ‘‘সপ্পাণক’’ন্তি জানন্তো, ‘‘পরিভোগেন মরিস্সন্তী’’তি জানন্তো পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৯০. সপ্পাণকে সপ্পাণকসঞ্ঞী পরিভুঞ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. সপ্পাণকে ৰেমতিকো পরিভুঞ্জতি, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . সপ্পাণকে অপ্পাণকসঞ্ঞী পরিভুঞ্জতি, অনাপত্তি. অপ্পাণকে সপ্পাণকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পাণকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অপ্পাণকে অপ্পাণকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৯১. অনাপত্তি ‘‘সপ্পাণক’’ন্তি অজানন্তো, ‘‘অপ্পাণক’’ন্তি জানন্তো, ‘‘পরিভোগেন ন মরিস্সন্তী’’তি জানন্তো পরিভুঞ্জতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সপ্পাণকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. উক্কোটনসিক্খাপদং
৩৯২. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং যথাধম্মং নিহতাধিকরণং পুনকম্মায উক্কোটেন্তি – ‘‘অকতং কম্মং দুক্কটং কম্মং পুন কাতব্বং কম্মং অনিহতং দুন্নিহতং ¶ পুন নিহনিতব্ব’’ন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং যথাধম্মং নিহতাধিকরণং পুনকম্মায উক্কোটেস্সন্তী’’তি ¶ …পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, জানং যথাধম্মং নিহতাধিকরণং পুনকম্মায উক্কোটেথা’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, জানং যথাধম্মং নিহতাধিকরণং পুনকম্মায উক্কোটেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৯৩. ‘‘যো পন ভিক্খু জানং যথাধম্মং নিহতাধিকরণং পুনকম্মায উক্কোটেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৯৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
যথাধম্মং নাম ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন কতং, এতং যথাধম্মং নাম.
অধিকরণং ¶ নাম চত্তারি অধিকরণানি – ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং.
পুনকম্মায উক্কোটেয্যাতি ‘‘অকতং কম্মং দুক্কটং কম্মং পুনকাতব্বং কম্মং অনিহতং দুন্নিহতং পুন নিহনিতব্বং’’তি উক্কোটেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৩৯৫. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী উক্কোটেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো উক্কোটেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী উক্কোটেতি, অনাপত্তি. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৩৯৬. অনাপত্তি ¶ ‘‘অধম্মেন ৰা ৰগ্গেন ৰা ন কম্মারহস্স ৰা কম্মং কত’’ন্তি জানন্তো উক্কোটেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
উক্কোটনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. দুট্ঠুল্লসিক্খাপদং
৩৯৭. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ভাতুনো সদ্ধিৰিহারিকস্স ভিক্খুনো আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং আপত্তিং আপন্নো. মা কস্সচি আরোচেহী’’তি. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা সঙ্ঘং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো তং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘অহং, আৰুসো, সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা সঙ্ঘং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসামি, ৰেদিযামহং [ৰেদযামহং (স্যা.)], আৰুসো, ৰেদিযতী’’তি মং আযস্মা ধারেতূ’’তি.
‘‘কিং নু খো, আৰুসো, যো অঞ্ঞোপি ইমং আপত্তিং আপজ্জতি সোপি এৰং করোতী’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. ‘‘অযং, আৰুসো, আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা [আপজ্জি (?)] সো মে আরোচেতি মা কস্সচি আরোচেহী’’তি. ‘‘কিং পন ¶ ত্ৰং, আৰুসো, পটিচ্ছাদেসী’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু ভিক্খুস্স জানং দুট্ঠুল্লং আপত্তিং পটিচ্ছাদেস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, ভিক্খুস্স জানং দুট্ঠুল্লং আপত্তিং পটিচ্ছাদেসীতি. ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, ভিক্খুস্স জানং দুট্ঠুল্লং আপত্তিং পটিচ্ছাদেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৩৯৮. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুস্স জানং দুট্ঠুল্লং আপত্তিং পটিচ্ছাদেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৩৯৯. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুস্সাতি অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
দুট্ঠুল্লা ¶ নাম আপত্তি চত্তারি চ পারাজিকানি তেরস চ সঙ্ঘাদিসেসা.
পটিচ্ছাদেয্যাতি ‘‘ইমং জানিত্ৰা চোদেস্সন্তি, সারেস্সন্তি খুংসেস্সন্তি, ৰম্ভেস্সন্তি, মঙ্কুং করিস্সন্তি নারোচেস্সামী’’তি ধুরং নিক্খিত্তমত্তে, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪০০. দুট্ঠুল্লায আপত্তিযা দুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী পটিচ্ছাদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. দুট্ঠুল্লায আপত্তিযা ৰেমতিকো পটিচ্ছাদেতি ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. দুট্ঠুল্লায আপত্তিযা অদুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী পটিচ্ছাদেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অদুট্ঠুল্লং আপত্তিং পটিচ্ছাদেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নস্স দুট্ঠুল্লং ৰা অদুট্ঠুল্লং ৰা অজ্ঝাচারং পটিচ্ছাদেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অদুট্ঠুল্লায আপত্তিযা দুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অদুট্ঠুল্লায আপত্তিযা ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অদুট্ঠুল্লায আপত্তিযা অদুট্ঠুল্লাপত্তিসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪০১. অনাপত্তি – ‘‘সঙ্ঘস্স ভণ্ডনং ৰা কলহো ৰা ৰিগ্গহো ৰা ৰিৰাদো ৰা ভৰিস্সতী’’তি নারোচেতি, ‘‘সঙ্ঘভেদো ৰা সঙ্ঘরাজি ৰা ভৰিস্সতী’’তি নারোচেতি, ‘‘অযং কক্খল়ো ফরুসো জীৰিতন্তরাযং ৰা ব্রহ্মচরিযন্তরাযং ৰা করিস্সতী’’তি নারোচেতি, অঞ্ঞে পতিরূপে ভিক্খূ অপস্সন্তো নারোচেতি, নছাদেতুকামো নারোচেতি, ‘‘পঞ্ঞাযিস্সতি সকেন কম্মেনা’’তি নারোচেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দুট্ঠুল্লসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. ঊনৰীসতিৰস্সসিক্খাপদং
৪০২. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. [ইদং ৰত্থু মহাৰ. ৯৯] তেন খো পন সমযেন রাজগহে সত্তরসৰগ্গিযা দারকা সহাযকা হোন্তি. উপালিদারকো তেসং পামোক্খো হোতি. অথ খো উপালিস্স মাতাপিতূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো উপাযেন উপালি অম্হাকং অচ্চযেন সুখঞ্চ জীৰেয্য ন চ কিলমেয্যা’’তি? অথ খো উপালিস্স মাতাপিতূনং এতদহোসি – ‘‘সচে খো উপালি লেখং সিক্খেয্য, এৰং খো উপালি অম্হাকং অচ্চযেন সুখঞ্চ জীৰেয্য, ন চ কিলমেয্যা’’তি. অথ খো উপালিস্স মাতাপিতূনং এতদহোসি – ‘‘সচে খো উপালি লেখং সিক্খিস্সতি, অঙ্গুলিযো ¶ দুক্খা ভৰিস্সন্তি. সচে খো উপালি গণনং সিক্খেয্য, এৰং খো উপালি অম্হাকং অচ্চযেন সুখঞ্চ জীৰেয্য ন চ কিলমেয্যা’’তি. অথ খো উপালিস্স মাতাপিতূনং এতদহোসি – ‘‘সচে খো উপালি গণনং সিক্খিস্সতি, উরস্স দুক্খো ভৰিস্সতি. সচে খো উপালি রূপং সিক্খেয্য, এৰং খো উপালি অম্হাকং অচ্চযেন সুখঞ্চ জীৰেয্য ন চ কিলমেয্যা’’তি. অথ খো উপালিস্স মাতাপিতূনং এতদহোসি – ‘‘সচে খো উপালি রূপং সিক্খিস্সতি, অক্খীনি দুক্খা ভৰিস্সন্তি. ইমে খো সমণা সক্যপুত্তিযা সুখসীলা সুখসমাচারা সুভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা নিৰাতেসু সযনেসু ¶ সযন্তি. সচে খো উপালি সমণেসু সক্যপুত্তিযেসু পব্বজেয্য, এৰং খো উপালি অম্হাকং অচ্চযেন সুখঞ্চ জীৰেয্য, ন চ কিলমেয্যা’’তি.
অস্সোসি খো উপালিদারকো মাতাপিতূনং ইমং কথাসল্লাপং. অথ খো উপালিদারকো যেন তে দারকা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তে দারকে এতদৰোচ – ‘‘এথ মযং, অয্যা, সমণেসু সক্যপুত্তিযেসু পব্বজিস্সামা’’তি. ‘‘সচে খো ত্ৰং, অয্য, পব্বজিস্সসি, এৰং মযম্পি পব্বজিস্সামা’’তি. অথ খো তে দারকা একমেকস্স মাতাপিতরো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘অনুজানাথ মং অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জাযা’’তি. অথ খো তেসং দারকানং মাতাপিতরো – ‘‘সব্বেপিমে দারকা সমানচ্ছন্দা কল্যাণাধিপ্পাযা’’তি অনুজানিংসু. তে ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা পব্বজ্জং যাচিংসু. তে ভিক্খূ পব্বাজেসুং উপসম্পাদেসুং. তে রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায রোদন্তি – ‘‘যাগুং দেথ ¶ , ভত্তং দেথ, খাদনীযং দেথা’’তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘আগমেথ, আৰুসো, যাৰ রত্তি ৰিভাযতি. সচে যাগু ভৰিস্সতি, পিৰিস্সথ. সচে ভত্তং ভৰিস্সতি, ভুঞ্জিস্সথ. সচে খাদনীযং ভৰিস্সতি, খাদিস্সথ. নো চে ভৰিস্সতি যাগু ৰা ভত্তং ৰা খাদনীযং ৰা, পিণ্ডায চরিত্ৰা ভুঞ্জিস্সথা’’তি. এৰম্পি খো ¶ তে ভিক্খূ ভিক্খূহি ৰুচ্চমানা রোদন্তিযেৰ – ‘‘যাগুং দেথ, ভত্তং দেথ, খাদনীযং দেথা’’তি. সেনাসনং ঊহদন্তিপি উম্মিহন্তিপি.
অস্সোসি ¶ খো ভগৰা রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায দারকসদ্দং. সুত্ৰান আযস্মন্তং আনন্দং আমন্তেসি – ‘‘কিং নু খো সো, আনন্দ, দারকসদ্দো’’তি? অথ খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং ¶ কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ জানং ঊনৰীসতিৰস্সং পুগ্গলং উপসম্পাদেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা জানং ঊনৰীসতিৰস্সং পুগ্গলং উপসম্পাদেস্সন্তি! ঊনকৰীসতিৰস্সো, ভিক্খৰে, পুগ্গলো অক্খমো হোতি সীতস্স উণ্হস্স জিঘচ্ছায পিপাসায ডংসমকসৰাতাতপসরীসপসম্ফস্সানং দুরুত্তানং দুরাগতানং ৰচনপথানং উপ্পন্নানং সারীরিকানং ৰেদনানং দুক্খানং তিব্বানং খরানং কটুকানং অসাতানং অমনাপানং পাণহরানং অনধিৰাসকজাতিকো হোতি. ৰীসতিৰস্সোৰ খো, ভিক্খৰে, পুগ্গলো খমো হোতি সীতস্স উণ্হস্স…পে… পাণহরানং অধিৰাসকজাতিকো হোতি. নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪০৩. ‘‘যো পন ভিক্খু জানং ঊনৰীসতিৰস্সং পুগ্গলং উপসম্পাদেয্য, সো চ পুগ্গলো অনুপসম্পন্নো ¶ , তে চ ভিক্খূ গারয্হা, ইদং তস্মিং পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪০৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
ঊনৰীসতিৰস্সো ¶ নাম অপ্পত্তৰীসতিৰস্সো.
‘‘উপসম্পাদেস্সামী’’তি গণং ৰা আচরিযং ৰা পত্তং ৰা চীৰরং ৰা পরিযেসতি, সীমং ৰা সম্মন্নতি [সম্মনতি (ক.)], আপত্তি দুক্কটস্স. ঞত্তিযা দুক্কটং. দ্ৰীহি কম্মৰাচাহি দুক্কটা. কম্মৰাচাপরিযোসানে উপজ্ঝাযস্স আপত্তি পাচিত্তিযস্স. গণস্স চ আচরিযস্স চ আপত্তি দুক্কটস্স.
৪০৫. ঊনৰীসতিৰস্সে ¶ ঊনৰীসতিৰস্সসঞ্ঞী উপসম্পাদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ঊনৰীসতিৰস্সে ৰেমতিকো উপসম্পাদেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ঊনৰীসতিৰস্সে পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সসঞ্ঞী উপসম্পাদেতি, অনাপত্তি. পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সে ঊনৰীসতিৰস্সসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সে পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪০৬. অনাপত্তি ঊনৰীসতিৰস্সং পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সসঞ্ঞী উপসম্পাদেতি, পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সং পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সসঞ্ঞী উপসম্পাদেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ঊনৰীসতিৰস্সসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. থেয্যসত্থসিক্খাপদং
৪০৭. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো সত্থো রাজগহা পটিযালোকং গন্তুকামো হোতি. অঞ্ঞতরো ভিক্খু তে মনুস্সে এতদৰোচ – ‘‘অহম্পাযস্মন্তেহি সদ্ধিং গমিস্সামী’’তি. ‘‘মযং খো, ভন্তে, সুঙ্কং পরিহরিস্সামা’’তি. ‘‘পজানাথাৰুসো’’তি. অস্সোসুং খো কম্মিযা [কম্মিকা (সী. স্যা.)] – ‘‘সত্থো কির সুঙ্কং পরিহরিস্সতী’’তি. তে মগ্গে পরিযুট্ঠিংসু. অথ খো তে কম্মিকা তং সত্থং গহেত্ৰা অচ্ছিন্দিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচুং – ‘‘কিস্স ত্ৰং, ভন্তে, জানং থেয্যসত্থেন সদ্ধিং গচ্ছসী’’তি? পলিবুন্ধেত্ৰা মুঞ্চিংসু. অথ খো সো ভিক্খু সাৰত্থিং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং ¶ আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু জানং থেয্যসত্থেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, জানং থেয্যসত্থেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, জানং থেয্যসত্থেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪০৮. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু জানং থেয্যসত্থেন ¶ সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য, অন্তমসো গামন্তরম্পি, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪০৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
থেয্যসত্থো নাম চোরা কতকম্মা ৰা হোন্তি অকতকম্মা ৰা, রাজানং ৰা থেয্যং গচ্ছন্তি সুঙ্কং ৰা পরিহরন্তি.
সদ্ধিন্তি একতো.
সংৰিধাযাতি – ‘‘গচ্ছামাৰুসো, গচ্ছাম ভন্তে; গচ্ছাম ভন্তে, গচ্ছামাৰুসো, অজ্জ ৰা হিয্যো ৰা পরে ৰা গচ্ছামা’’তি সংৰিদহতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
অন্তমসো গামন্তরম্পীতি কুক্কুটসম্পাতে গামে গামন্তরে গামন্তরে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগামকে অরঞ্ঞে অদ্ধযোজনে অদ্ধযোজনে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪১০. থেয্যসত্থে ¶ থেয্যসত্থসঞ্ঞী সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. থেয্যসত্থে ৰেমতিকো সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, আপত্তি দুক্কটস্স. থেয্যসত্থে অথেয্যসত্থসঞ্ঞী সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, অনাপত্তি. ভিক্খু সংৰিদহতি, মনুস্সা ন সংৰিদহন্তি, আপত্তি ¶ দুক্কটস্স. অথেয্যসত্থে থেয্যসত্থসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অথেয্যসত্থে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অথেয্যসত্থে অথেয্যসত্থসঞ্ঞী ¶ অনাপত্তি.
৪১১. অনাপত্তি অসংৰিদহিত্ৰা গচ্ছতি, মনুস্সা সংৰিদহন্তি ভিক্খু ন সংৰিদহতি, ৰিসঙ্কেতেন গচ্ছতি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
থেয্যসত্থসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. সংৰিধানসিক্খাপদং
৪১২. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু কোসলেসু জনপদে সাৰত্থিং গচ্ছন্তো অঞ্ঞতরেন গামদ্ৰারেন অতিক্কমতি. অঞ্ঞতরা ইত্থী সামিকেন সহ ভণ্ডিত্ৰা গামতো নিক্খমিত্ৰা তং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘কহং, ভন্তে, অয্যো গমিস্সতী’’তি? ‘‘সাৰত্থিং খো অহং, ভগিনি, গমিস্সামী’’তি. ‘‘অহং অয্যেন সদ্ধিং গমিস্সামী’’তি. ‘‘এয্যাসি, ভগিনী’’তি. অথ খো তস্সা ইত্থিযা সামিকো গামতো নিক্খমিত্ৰা মনুস্সে পুচ্ছি – ‘‘অপায্যো [অপয্যা (সী. স্যা.)] এৰরূপিং ইত্থিং পস্সেয্যাথা’’তি? ‘‘এসায্যো, পব্বজিতেন সহ গচ্ছতী’’তি. অথ খো সো পুরিসো অনুবন্ধিত্ৰা তং ভিক্খুং গহেত্ৰা আকোটেত্ৰা মুঞ্চি. অথ খো সো ভিক্খু অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে পধূপেন্তো নিসীদি. অথ খো সা ইত্থী তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘‘নায্যো সো ভিক্খু মং নিপ্পাতেসি; অপিচ, অহমেৰ তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং গচ্ছামি; অকারকো সো ভিক্খু; গচ্ছ, নং খমাপেহী’’তি. অথ খো সো পুরিসো তং ভিক্খুং খমাপেসি. অথ খো সো ভিক্খু সাৰত্থিং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, মাতুগামেন ¶ সদ্ধিং ¶ সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, মাতুগামেন ¶ সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জিস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং, উদ্দিসেয্যাথ –
৪১৩. ‘‘যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য, অন্তমসো গামন্তরম্পি, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪১৪. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
মাতুগামো নাম মনুস্সিত্থী, ন যক্খী ন পেতী ন তিরচ্ছানগতা ৰিঞ্ঞূ পটিবলা সুভাসিতদুব্ভাসিতং দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লং আজানিতুং.
সদ্ধিন্তি ¶ একতো.
সংৰিধাযাতি – ‘‘গচ্ছাম ভগিনি, গচ্ছামায্য, গচ্ছামায্য, গচ্ছাম ভগিনি, অজ্জ ৰা হিয্যো ৰা পরে ৰা গচ্ছামা’’তি সংৰিদহতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
অন্তমসো গামন্তরম্পীতি কুক্কুটসম্পাতে গামে গামন্তরে গামন্তরে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অগামকে অরঞ্ঞে অদ্ধযোজনে অদ্ধযোজনে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪১৫. মাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে ৰেমতিকো সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. মাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী সংৰিধায ¶ একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
ভিক্খু সংৰিদহতি মাতুগামো ন সংৰিদহতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যক্খিযা ৰা পেতিযা পণ্ডকেন ৰা তিরচ্ছানগতমনুস্সৰিগ্গহিত্থিযা ৰা সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জতি, অন্তমসো গামন্তরম্পি, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অমাতুগামে অমাতুগামসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪১৬. অনাপত্তি ¶ অসংৰিদহিত্ৰা গচ্ছতি, মাতুগামো সংৰিদহতি ভিক্খু ন সংৰিদহতি, ৰিসঙ্কেতেন গচ্ছতি, আপদাসু, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সংৰিধানসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. অরিট্ঠসিক্খাপদং
৪১৭. [ইদং ৰত্থু চূল়ৰ. ৬৫; ম. নি. ১.২৩৪] তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন অরিট্ঠস্স নাম ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স ¶ [গন্ধবাধিপুব্বস্স (স্যা. ক.)] এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. অস্সোসুং খো সম্বহুলা ভিক্খূ ¶ – ‘‘অরিট্ঠস্স কির নাম ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ যেন অরিট্ঠো ভিক্খু গদ্ধবাধিপুব্বো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা অরিট্ঠং ভিক্খুং গদ্ধবাধিপুব্বং এতদৰোচুং – ‘‘সচ্চং কির তে, আৰুসো অরিট্ঠ, এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি? ‘‘এৰংব্যাখো অহং, আৰুসো, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি – ‘যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি.
‘‘মা, আৰুসো অরিট্ঠ, এৰং অৰচ. মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি. ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং [অব্ভাচিক্খনং (ইতিপি)]. ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য ¶ . অনেকপরিযাযেনাৰুসো অরিট্ঠ, অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা. অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযায. অপ্পস্সাদা কামা ৰুত্তা ভগৰতা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অট্ঠিকঙ্কলূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো ¶ এত্থ ভিয্যো. মংসপেসূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা…পে… তিণুক্কূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… অঙ্গারকাসূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… সুপিনকূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… যাচিতকূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… রুক্খফলূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… অসিসূনূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… সত্তিসূলূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… সপ্পসিরূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো’’তি.
এৰম্পি খো অরিট্ঠো ভিক্খু গদ্ধবাধিপুব্বো তেহি ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ তং পাপকং দিট্ঠিগতং থামসা পরামাসা অভিনিৰিস্স ৰোহরতি – ‘‘এৰংব্যাখো অহং, আৰুসো, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, – ‘যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি. যতো চ খো তে ভিক্খূ নাসক্খিংসু অরিট্ঠং ভিক্খুং গদ্ধবাধিপুব্বং এতস্মা পাপকা দিট্ঠিগতা ৰিৰেচেতুং, অথ খো তে ভিক্খূ যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ ¶ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে ¶ এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা অরিট্ঠং ভিক্খুং গদ্ধবাধিপুব্বং পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির তে, অরিট্ঠ, এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি ¶ ? ‘‘এৰংব্যাখো অহং, ভন্তে, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি – ‘যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি.
কস্স নু খো নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, মযা এৰং ধম্মং দেসিতং আজানাসি? ননু মযা, মোঘপুরিস, অনেকপরিযাযেন অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা. অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযায. অপ্পস্সাদা কামা ৰুত্তা মযা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অট্ঠিকঙ্কলূপমা কামা ৰুত্তা মযা…পে… মংসপেসূপমা কামা ৰুত্তা মযা… তিণুক্কূপমা কামা ৰুত্তা মযা… অঙ্গারকাসূপমা কামা ৰুত্তা মযা… সুপিনকূপমা কামা ৰুত্তা মযা… যাচিতকূপমা কামা ৰুত্তা মযা… রুক্খফলূপমা কামা ৰুত্তা মযা… অসিসূনূপমা কামা ৰুত্তা মযা… সত্তিসূলূপমা কামা ৰুত্তা মযা… সপ্পসিরূপমা কামা ¶ ৰুত্তা মযা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অথ চ পন ত্ৰং, মোঘপুরিস, অত্তনা দুগ্গহিতেন অম্হে ¶ চেৰ অব্ভাচিক্খসি, অত্তানঞ্চ খণসি, বহুঞ্চ অপুঞ্ঞং পসৰসি. তঞ্হি তে, মোঘপুরিস, ভৰিস্সতি দীঘরত্তং অহিতায দুক্খায. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে…. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪১৮. ‘‘যো পন ভিক্খু এৰং ৰদেয্য – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’তি সো ভিক্খু ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো – ‘মাযস্মা এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য, অনেকপরিযাযেনাৰুসো, অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা, অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’তি. এৰঞ্চ [এৰঞ্চ পন (ক.)] সো ভিক্খু ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সো ভিক্খু ভিক্খূহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বো তস্স পটিনিস্সগ্গায. যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানো তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪১৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
এৰং ৰদেয্যাতি – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি.
সো ¶ ভিক্খূতি যো সো এৰংৰাদী ভিক্খু.
ভিক্খূহীতি অঞ্ঞেহি ¶ ভিক্খূহি. যে পস্সন্তি যে সুণন্তি তেহি ৰত্তব্বো – ‘‘মাযস্মা এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য, অনেকপরিযাযেনাৰুসো অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা. অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’’তি. দুতিযম্পি ৰত্তব্বো. ততিযম্পি ৰত্তব্বো. সচে পটিনিস্সজ্জতি ¶ , ইচ্চেতং কুসলং; নো চে পটিনিস্সজ্জতি, আপত্তি দুক্কটস্স. সুত্ৰা ন ৰদন্তি, আপত্তি দুক্কটস্স. সো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝম্পি ¶ আকড্ঢিত্ৰা ৰত্তব্বো – ‘‘মাযস্মা এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য, অনেকপরিযাযেনাৰুসো অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা. অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’’তি. দুতিযম্পি ৰত্তব্বো. ততিযম্পি ৰত্তব্বো. সচে পটিনিস্সজ্জতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জতি, আপত্তি দুক্কটস্স. সো ভিক্খু সমনুভাসিতব্বো. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সমনুভাসিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
৪২০. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’তি. সো তং দিট্ঠিং ন পটিনিস্সজ্জতি. যদি ¶ সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সমনুভাসেয্য – তস্সা দিট্ঠিযা পটিনিস্সগ্গায. এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’তি. সো তং দিট্ঠিং ন পটিনিস্সজ্জতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সমনুভাসতি তস্সা দিট্ঠিযা পটিনিস্সগ্গায. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সমনুভাসনা, তস্সা দিট্ঠিযা পটিনিস্সগ্গায, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’তি ¶ . সো তং দিট্ঠিং ন পটিনিস্সজ্জতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সমনুভাসতি তস্সা দিট্ঠিযা পটিনিস্সগ্গায. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সমনুভাসনা, তস্সা দিট্ঠিযা পটিনিস্সগ্গায, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সমনুভট্ঠো ¶ সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, তস্সা দিট্ঠিযা পটিনিস্সগ্গায. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.
ঞত্তিযা ¶ দুক্কটং. দ্ৰীহি কম্মৰাচাহি দুক্কটা. কম্মৰাচাপরিযোসানে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪২১. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী ন পটিনিস্সজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো ন পটিনিস্সজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী ন পটিনিস্সজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪২২. অনাপত্তি অসমনুভাসন্তস্স, পটিনিস্সজ্জন্তস্স, উম্মত্তকস্সাতি.
অরিট্ঠসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. উক্খিত্তসম্ভোগসিক্খাপদং
৪২৩. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং তথাৰাদিনা অরিট্ঠেন ভিক্খুনা [ভিক্খুনা গদ্ধবাধিপুব্বেন (?)] অকটানুধম্মেন তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিং সম্ভুঞ্জন্তিপি সংৰসন্তিপি সহাপি সেয্যং কপ্পেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং তথাৰাদিনা অরিট্ঠেন ভিক্খুনা [ভিক্খুনা গদ্ধবাধিপুব্বেন (?)] অকটানুধম্মেন তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিং সম্ভুঞ্জিস্সন্তিপি সংৰসিস্সন্তিপি সহাপি সেয্যং কপ্পেস্সন্তীতি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, জানং তথাৰাদিনা অরিট্ঠেন ভিক্খুনা [ভিক্খুনা গদ্ধবাধিপুব্বেন (?)] অকটানুধম্মেন ¶ তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিং সম্ভুঞ্জথাপি সংৰসথাপি সহাপি সেয্যং কপ্পেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, জানং তথাৰাদিনা অরিট্ঠেন ভিক্খুনা [ভিক্খুনা গদ্ধবাধিপুব্বনে (?)] অকটানুধম্মেন তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিং সম্ভুঞ্জিস্সথাপি সংৰসিস্সথাপি সহাপি সেয্যং কপ্পেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪২৪. ‘‘যো ¶ পন ভিক্খু জানং তথাৰাদিনা ভিক্খুনা অকটানুধম্মেন তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিং সম্ভুঞ্জেয্য ৰা সংৰসেয্য ৰা সহ ৰা সেয্যং ¶ কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪২৫. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
তথাৰাদিনাতি – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি এৰং ৰাদিনা.
অকটানুধম্মো নাম উক্খিত্তো অনোসারিতো.
তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিন্তি এতং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিং.
সম্ভুঞ্জেয্য ৰাতি সম্ভোগো নাম দ্ৰে সম্ভোগা – আমিসসম্ভোগো চ ধম্মসম্ভোগো চ. আমিসসম্ভোগো নাম আমিসং দেতি ৰা পটিগ্গণ্হাতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মসম্ভোগো নাম উদ্দিসতি ৰা উদ্দিসাপেতি ৰা, পদেন উদ্দিসতি ৰা উদ্দিসাপেতি ৰা, পদে পদে আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অক্খরায উদ্দিসতি ৰা উদ্দিসাপেতি ৰা, অক্খরক্খরায আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
সংৰসেয্য ¶ ৰাতি উক্খিত্তকেন সদ্ধিং উপোসথং ৰা পৰারণং ৰা সঙ্ঘকম্মং ৰা করোতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
সহ ¶ ৰা সেয্যং কপ্পেয্যাতি একচ্ছন্নে উক্খিত্তকে নিপন্নে ভিক্খু নিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভিক্খু নিপন্নে উক্খিত্তকো নিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উট্ঠহিত্ৰা পুনপ্পুনং নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪২৬. উক্খিত্তকে ¶ উক্খিত্তকসঞ্ঞী সম্ভুঞ্জতি ৰা সংৰসতি ৰা সহ ৰা সেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উক্খিত্তকে ৰেমতিকো সম্ভুঞ্জতি ৰা সংৰসতি ৰা সহ ৰা সেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. উক্খিত্তকে অনুক্খিত্তকসঞ্ঞী সম্ভুঞ্জতি ৰা সংৰসতি ৰা সহ ৰা সেয্যং কপ্পেতি, অনাপত্তি ¶ . অনুক্খিত্তকে উক্খিত্তকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুক্খিত্তকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুক্খিত্তকে অনুক্খিত্তকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪২৭. অনাপত্তি অনুক্খিত্তোতি জানাতি, উক্খিত্তো ওসারিতোতি জানাতি, উক্খিত্তো তং দিট্ঠিং পটিনিস্সট্ঠোতি জানাতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
উক্খিত্তসম্ভোগসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. কণ্টকসিক্খাপদং
৪২৮. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন কণ্টকস্স [কণ্ডকস্স (স্যা. ক.)] নাম সমণুদ্দেসস্স এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. অস্সোসুং খো সম্বহুলা ভিক্খূ কণ্টকস্স নাম কির সমণুদ্দেসস্স এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ যেন কণ্টকো সমণুদ্দেসো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা কণ্টকং সমণুদ্দেসং এতদৰোচুং – ‘‘সচ্চং কির তে, আৰুসো কণ্টক, এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যে’মে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি? ‘‘এৰংব্যাখো অহং, ভন্তে, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি – ‘যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি.
মা ¶ , আৰুসো কণ্টক, এৰং অৰচ. মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি. ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং. ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য. অনেকপরিযাযেন, আৰুসো কণ্টক, অন্তরাযিকা ¶ ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা. অলঞ্চ ¶ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযায. অপ্পস্সাদা কামা ৰুত্তা ভগৰতা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো…পে… এৰম্পি খো কণ্টকো সমণুদ্দেসো তেহি ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ তং পাপকং দিট্ঠিগতং থামসা পরামাসা অভিনিৰিস্স ৰোহরতি – ‘‘এৰংব্যাখো অহং, ভন্তে, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি – ‘যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি.
যতো চ খো তে ভিক্খূ নাসক্খিংসু কণ্টকং সমণুদ্দেসং এতস্মা পাপকা দিট্ঠিগতা ৰিৰেচেতুং, অথ খো তে ভিক্খূ যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা কণ্টকং সমণুদ্দেসং পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির তে, কণ্টক, এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘তথাহং ভগৰতা ¶ ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি? ‘‘এৰংব্যাখো অহং, ভন্তে, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি – ‘যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’’তি.
‘‘কস্স নু খো নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, মযা এৰং ধম্মং দেসিতং আজানাসি? ননু মযা, মোঘপুরিস, অনেকপরিযাযেন অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা, অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযায? অপ্পস্সাদা কামা ৰুত্তা মযা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অট্ঠিকঙ্কলূপমা কামা ৰুত্তা মযা…পে… সপ্পসিরূপমা কামা ৰুত্তা মযা বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অথ চ পন ত্ৰং, মোঘপুরিস, অত্তনা দুগ্গহিতেন অম্হে চেৰ অব্ভাচিক্খসি অত্তানঞ্চ খণসি বহুঞ্চ অপুঞ্ঞং পসৰসি. তঞ্হি তে, মোঘপুরিস, ভৰিস্সতি দীঘরত্তং অহিতায দুক্খায. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ¶ পসন্নানঞ্চ একচ্চানং অঞ্ঞথত্তাযা’’তি. ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো কণ্টকং সমণুদ্দেসং নাসেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নাসেতব্বো – অজ্জতগ্গে তে, আৰুসো কণ্টক, ন ¶ চেৰ সো ভগৰা সত্থা অপদিসিতব্বো. যম্পি চঞ্ঞে সমণুদ্দেসা লভন্তি ভিক্খূহি সদ্ধিং দিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং সাপি ¶ তে নত্থি. চর পিরে ৰিনস্সা’’তি. অথ খো সঙ্ঘো কণ্টকং সমণুদ্দেসং নাসেসি.
তেন ¶ খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং তথানাসিতং কণ্টকং সমণুদ্দেসং উপলাপেন্তিপি উপট্ঠাপেন্তিপি সম্ভুঞ্জন্তিপি সহাপি সেয্যং কপ্পেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং তথানাসিতং কণ্টকং সমণুদ্দেসং উপলাপেস্সন্তিপি উপট্ঠাপেস্সন্তিপি সম্ভুঞ্জিস্সন্তিপি সহাপি সেয্যং কপ্পেস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, জানং তথানাসিতং কণ্টকং সমণুদ্দেসং উপলাপেথাপি উপট্ঠাপেথাপি সম্ভুঞ্জথাপি সহাপি সেয্যং কপ্পেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, জানং তথানাসিতং কণ্টকং সমণুদ্দেসং উপলাপেস্সথাপি উপট্ঠাপেস্সথাপি সম্ভুঞ্জিস্সথাপি সহাপি সেয্যং কপ্পেস্সথ ¶ ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪২৯. ‘‘সমণুদ্দেসোপি চে এৰং ৰদেয্য – ‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’তি, সো সমণুদ্দেসো ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো – ‘মাৰুসো সমণুদ্দেস, এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য. অনেকপরিযাযেনাৰুসো সমণুদ্দেস, অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা. অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’তি. এৰঞ্চ [এৰঞ্চ পন (ক.)] সো সমণুদ্দেসো ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সো সমণুদ্দেসো ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অজ্জতগ্গে তে, আৰুসো সমণুদ্দেস, ন চেৰ সো ভগৰা সত্থা অপদিসিতব্বো. যম্পি চঞ্ঞে সমণুদ্দেসা লভন্তি ভিক্খূহি সদ্ধিং দিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং সাপি তে নত্থি. চর পিরে ৰিনস্সা’তি. যো পন ভিক্খু জানং তথানাসিতং সমণুদ্দেসং উপলাপেয্য ৰা উপট্ঠাপেয্য ৰা সম্ভুঞ্জেয্য ৰা সহ ৰা সেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৩০. সমণুদ্দেসো নাম সামণেরো ৰুচ্চতি.
এৰং ¶ ৰদেয্যাতি – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি.
সো ¶ সমণুদ্দেসোতি ¶ যো সো এৰংৰাদী সমণুদ্দেসো.
ভিক্খূহীতি ¶ অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি, যে পস্সন্তি যে সুণন্তি তেহি ৰত্তব্বো – ‘‘মা, আৰুসো সমণুদ্দেস, এৰং অৰচ. মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি. ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং. ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য. অনেকপরিযাযেনাৰুসো সমণুদ্দেস, অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা. অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’’তি. দুতিযম্পি ৰত্তব্বো… ততিযম্পি ৰত্তব্বো…পে… সচে পটিনিস্সজ্জতি ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জতি সো সমণুদ্দেসো ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অজ্জতগ্গে তে, আৰুসো সমণুদ্দেস, ন চেৰ সো ভগৰা সত্থা অপদিসিতব্বো. যম্পি চঞ্ঞে সমণুদ্দেসা লভন্তি ভিক্খূহি সদ্ধিং দিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং সাপি তে নত্থি. চর পিরে ৰিনস্সা’’তি.
যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
তথানাসিতন্তি এৰং নাসিতং.
সমণুদ্দেসো নাম সামণেরো ৰুচ্চতি.
উপলাপেয্য ৰাতি তস্স পত্তং ৰা চীৰরং ৰা উদ্দেসং ৰা পরিপুচ্ছং ৰা দস্সামীতি উপলাপেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
উপট্ঠাপেয্য ৰাতি তস্স চুণ্ণং ৰা মত্তিকং ৰা দন্তকট্ঠং ৰা মুখোদকং ৰা সাদিযতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
সম্ভুঞ্জেয্য ৰাতি ¶ সম্ভোগো নাম দ্ৰে সম্ভোগা – আমিসসম্ভোগো চ ধম্মসম্ভোগো চ. আমিসসম্ভোগো নাম আমিসং দেতি ৰা পটিগ্গণ্হাতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মসম্ভোগো নাম উদ্দিসতি ৰা উদ্দিসাপেতি ৰা, পদেন উদ্দিসতি ৰা উদ্দিসাপেতি ৰা, পদে পদে আপত্তি ¶ পাচিত্তিযস্স. অক্খরায উদ্দিসতি ৰা উদ্দিসাপেতি ৰা, অক্খরক্খরায আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
সহ ¶ ৰা সেয্যং কপ্পেয্যাতি একচ্ছন্নে নাসিতকে সমণুদ্দেসে নিপন্নে ভিক্খু নিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভিক্খু নিপন্নে নাসিতকো সমণুদ্দেসো নিপজ্জতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উভো ৰা নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উট্ঠহিত্ৰা পুনপ্পুনং নিপজ্জন্তি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৩১. নাসিতকে নাসিতকসঞ্ঞী উপলাপেতি ৰা উপট্ঠাপেতি ৰা সম্ভুঞ্জতি ৰা সহ ৰা সেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. নাসিতকে ৰেমতিকো উপলাপেতি ৰা উপট্ঠাপেতি ৰা সম্ভুঞ্জতি ৰা সহ ৰা সেয্যং কপ্পেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. নাসিতকে অনাসিতকসঞ্ঞী উপলাপেতি ৰা উপট্ঠাপেতি ৰা সম্ভুঞ্জতি ৰা সহ ৰা সেয্যং কপ্পেতি, অনাপত্তি. অনাসিতকে নাসিতকসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনাসিতকে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনাসিতকে অনাসিতকসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪৩২. অনাপত্তি ¶ অনাসিতকোতি জানাতি, তং দিট্ঠিং পটিনিস্সট্ঠোতি জানাতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
কণ্টকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
সপ্পাণকৰগ্গো সত্তমো.
তস্সুদ্দানং –
সঞ্চিচ্চৰধসপ্পাণং, উক্কোটং দুট্ঠুল্লছাদনং;
ঊনৰীসতি সত্থঞ্চ, সংৰিধানং অরিট্ঠকং;
উক্খিত্তং কণ্টকঞ্চেৰ, দস সিক্খাপদা ইমেতি.
৮. সহধম্মিকৰগ্গো
১. সহধম্মিকসিক্খাপদং
৪৩৩. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি ঘোসিতারামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা ছন্নো অনাচারং ¶ আচরতি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘মাৰুসো ছন্ন, এৰরূপং অকাসি. নেতং কপ্পতী’’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা ছন্নো ভিক্খূহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো এৰং ৰক্খতি – ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ছন্ন, ভিক্খূহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো এৰং ৰদেসি – ‘‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, ভিক্খূহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো এৰং ৰক্খসি – ‘‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’’তি. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৩৪. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খূহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো এৰং ৰদেয্য ¶ – ‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’তি, পাচিত্তিযং. সিক্খমানেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা অঞ্ঞাতব্বং পরিপুচ্ছিতব্বং পরিপঞ্হিতব্বং. অযং তত্থ সামীচী’’তি.
৪৩৫. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খূহীতি অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি.
সহধম্মিকং ¶ নাম যং ভগৰতা পঞ্ঞত্তং সিক্খাপদং এতং সহধম্মিকং নাম. তেন ৰুচ্চমানো এৰং ৰদেতি [ৰদেয্য (ক.)] – ‘‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’’তি [ইমানি পদানি স্যা. পোত্থকে ন দিস্সন্তি]. পণ্ডিতং ব্যত্তং [ইমানি পদানি স্যা. পোত্থকে ন দিস্সন্তি] মেধাৰিং বহুস্সুতং ধম্মকথিকং পরিপুচ্ছামীতি ভণতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৩৬. উপসম্পন্নে ¶ উপসম্পন্নসঞ্ঞী এৰং ৰদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো এৰং ৰদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী ¶ এৰং ৰদেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অপঞ্ঞত্তেন ৰুচ্চমানো – ‘‘ইদং ন সল্লেখায ন ধুতত্থায ন পাসাদিকতায ন অপচযায ন ৰীরিযারম্ভায সংৰত্ততী’’তি এৰং ৰদেতি, ‘‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পণ্ডিতং মেধাৰিং বহুস্সুতং ধম্মকথিকং পরিপুচ্ছামী’’তি ভণতি, আপত্তি দুক্কটস্স.
অনুপসম্পন্নেন পঞ্ঞত্তেন ৰা অপঞ্ঞত্তেন ৰা ৰুচ্চমানো ¶ – ‘‘ইদং ন সল্লেখায ন ধুতত্থায ন পাসাদিকতায ন অপচযায ন ৰীরিযারম্ভায সংৰত্ততী’’তি এৰং ৰদেতি, ‘‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পণ্ডিতং মেধাৰিং বহুস্সুতং ধম্মকথিকং পরিপুচ্ছামী’’তি ভণতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
সিক্খমানেনাতি সিক্খিতুকামেন.
অঞ্ঞাতব্বন্তি জানিতব্বং.
পরিপুচ্ছিতব্বন্তি ‘‘ইদং, ভন্তে, কথং; ইমস্স ৰা ক্ৰত্থো’’তি?
পরিপঞ্হিতব্বন্তি চিন্তেতব্বং তুলযিতব্বং.
অযং তত্থ সামীচীতি অযং তত্থ অনুধম্মতা.
৪৩৭. অনাপত্তি ¶ ‘‘জানিস্সামি সিক্খিস্সামী’’তি ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সহধম্মিকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. ৰিলেখনসিক্খাপদং
৪৩৮. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. [ইদং ৰত্থু চূল়ৰ. ৩২০] তেন খো পন সমযেন ভগৰা ভিক্খূনং অনেকপরিযাযেন ৰিনযকথং কথেতি, ৰিনযস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ৰিনযপরিযত্তিযা ¶ ৰণ্ণং ভাসতি, আদিস্স আদিস্স আযস্মতো উপালিস্স ৰণ্ণং ভাসতি. ভিক্খূনং এতদহোসি [ভিক্খূ ভগৰা (স্যা. ক.)] – ‘‘ভগৰা খো অনেকপরিযাযেন ৰিনযকথং কথেতি, ৰিনযস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ৰিনযপরিযত্তিযা ৰণ্ণং ভাসতি, আদিস্স আদিস্স আযস্মতো উপালিস্স ৰণ্ণং ভাসতি. হন্দ মযং, আৰুসো, আযস্মতো উপালিস্স সন্তিকে ৰিনযং পরিযাপুণামা’’তি, তে চ বহূ ভিক্খূ থেরা চ নৰা চ মজ্ঝিমা চ আযস্মতো উপালিস্স সন্তিকে ৰিনযং পরিযাপুণন্তি.
অথ খো ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং এতদহোসি ¶ – ‘‘এতরহি খো, আৰুসো, বহূ ভিক্খূ থেরা চ নৰা চ মজ্ঝিমা চ আযস্মতো উপালিস্স সন্তিকে ৰিনযং পরিযাপুণন্তি. সচে ইমে ৰিনযে পকতঞ্ঞুনো ভৰিস্সন্তি অম্হে যেনিচ্ছকং যদিচ্ছকং যাৰদিচ্ছকং আকড্ঢিস্সন্তি পরিকড্ঢিস্সন্তি. হন্দ মযং, আৰুসো, ৰিনযং ৰিৰণ্ণেমা’’তি. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘‘কিং পনিমেহি খুদ্দানুখুদ্দকেহি সিক্খাপদেহি উদ্দিট্ঠেহি, যাৰদেৰ কুক্কুচ্চায ৰিহেসায ৰিলেখায সংৰত্তন্তী’’তি! যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – কথঞ্হি ¶ নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ৰিনযং ৰিৰণ্ণেস্সন্তীতি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিনযং ৰিৰণ্ণেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ৰিনযং ৰিৰণ্ণেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৩৯. ‘‘যো পন ভিক্খু পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেয্য – ‘কিং পনিমেহি খুদ্দানুখুদ্দকেহি ¶ সিক্খাপদেহি উদ্দিট্ঠেহি, যাৰদেৰ কুক্কুচ্চায ৰিহেসায ৰিলেখায সংৰত্তন্তী’তি, সিক্খাপদৰিৰণ্ণকে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৪০. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানেতি উদ্দিসন্তে ৰা উদ্দিসাপেন্তে ৰা সজ্ঝাযং ৰা করোন্তে.
এৰং ¶ ৰদেয্যাতি – ‘‘কিং পনিমেহি খুদ্দানুখুদ্দকেহি সিক্খাপদেহি উদ্দিট্ঠেহি, যাৰদেৰ কুক্কুচ্চায ৰিহেসায ৰিলেখায সংৰত্তন্তীতি. ‘‘যে ইমং পরিযাপুণন্তি তেসং কুক্কুচ্চং হোতি, ৰিহেসা হোতি, ৰিলেখা হোতি, যে ইমং ন পরিযাপুণন্তি তেসং কুক্কুচ্চং ন হোতি ৰিহেসা ন হোতি ৰিলেখা ন হোতি. অনুদ্দিট্ঠং ইদং ৰরং, অনুগ্গহিতং ইদং ৰরং, অপরিযাপুটং ইদং ৰরং, অধারিতং ইদং ৰরং, ৰিনযো ৰা অন্তরধাযতু, ইমে ৰা ভিক্খূ অপকতঞ্ঞুনো হোন্তূ’’তি উপসম্পন্নস্স ৰিনযং ৰিৰণ্ণেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৪১. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী ৰিনযং ৰিৰণ্ণেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স ¶ . উপসম্পন্নে ৰেমতিকো ৰিনযং ৰিৰণ্ণেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী ৰিনযং ৰিৰণ্ণেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞং ধম্মং ৰিৰণ্ণেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নস্স ৰিনযং ৰা অঞ্ঞং ৰা ধম্মং ৰিৰণ্ণেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ¶ ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৪২. অনাপত্তি ন ৰিৰণ্ণেতুকামো, ‘‘ইঙ্ঘ ত্ৰং সুত্তন্তে ৰা গাথাযো ৰা অভিধম্মং ৰা পরিযাপুণস্সু, পচ্ছা ৰিনযং পরিযাপুণিস্সসী’’তি ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ৰিলেখনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দুতিযং.
৩. মোহনসিক্খাপদং
৪৪৩. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অনাচারং আচরিত্ৰা ‘‘অঞ্ঞাণকেন আপন্নাতি জানন্তূ’’তি পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদন্তি – ‘‘ইদানেৰ খো মযং জানাম, অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰক্খন্তি – ইদানেৰ খো মযং জানাম ¶ , অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেথ – ‘‘ইদানেৰ খো মযং জানাম, অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’’তি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰক্খথ – ‘‘ইদানেৰ খো মযং জানাম, অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’’তি! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৪৪. ‘‘যো পন ভিক্খু অন্ৰদ্ধমাসং ¶ পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেয্য – ‘ইদানেৰ খো অহং জানামি, অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’তি. তঞ্চে ভিক্খুং অঞ্ঞে ভিক্খূ জানেয্যুং নিসিন্নপুব্বং ইমিনা ভিক্খুনা দ্ৰত্তিক্খত্তুং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে, কো পন ৰাদো ভিয্যো [ভিয্যোতি (স্যা.)], ন চ তস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞাণকেন মুত্তি অত্থি, যঞ্চ তত্থ আপত্তিং আপন্নো তঞ্চ যথাধম্মো কারেতব্বো, উত্তরি চস্স মোহো আরোপেতব্বো – ‘তস্স তে, আৰুসো, অলাভা, তস্স তে দুল্লদ্ধং, যং ত্ৰং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে ন সাধুকং অট্ঠিং কত্ৰা [অট্ঠিকত্ৰা (স্যা. ক.)] মনসি করোসী’তি. ইদং তস্মিং মোহনকে পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৪৫. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
অন্ৰদ্ধমাসন্তি অনুপোসথিকং.
পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানেতি উদ্দিসন্তে.
এৰং ¶ ৰদেয্যাতি অনাচারং আচরিত্ৰা – ‘‘অঞ্ঞাণকেন আপন্নোতি জানন্তূ’’তি পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেতি – ‘‘ইদানেৰ খো অহং জানামি, অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’’তি, আপত্তি দুক্কটস্স.
তঞ্চে ¶ মোহেতুকামং ভিক্খুং অঞ্ঞে ভিক্খূ জানেয্যুং নিসিন্নপুব্বং ইমিনা ভিক্খুনা দ্ৰত্তিক্খত্তুং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে, কো ¶ পন ৰাদো ভিয্যো, ন চ তস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞাণকেন মুত্তি অত্থি, যঞ্চ তত্থ আপত্তিং আপন্নো, তঞ্চ যথাধম্মো কারেতব্বো, উত্তরি চস্স মোহো আরোপেতব্বো. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, আরোপেতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
৪৪৬. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে ন সাধুকং অট্ঠিং কত্ৰা মনসি করোতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো মোহং আরোপেয্য. এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে ন সাধুকং অট্ঠিং কত্ৰা মনসি করোতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো মোহং আরোপেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো মোহস্স আরোপনা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘আরোপিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো মোহো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.
অনারোপিতে মোহে মোহেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. আরোপিতে মোহে মোহেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৪৭. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী মোহেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৪৮. অনাপত্তি ¶ ন ৰিত্থারেন সুতং হোতি, ঊনকদ্ৰত্তিক্খত্তুং ৰিত্থারেন সুতং হোতি, ন মোহেতুকামস্স, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
মোহনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ততিযং.
৪. পহারসিক্খাপদং
৪৪৯. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ¶ ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা সত্তরসৰগ্গিযানং ভিক্খূনং পহারং দেন্তি. তে রোদন্তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, রোদথা’’তি? ‘‘ইমে, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা অম্হাকং পহারং দেন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা ভিক্খূনং পহারং দস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, কুপিতা অনত্তমনা ভিক্খূনং পহারং দেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, কুপিতা অনত্তমনা ভিক্খূনং পহারং দস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৫০. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স কুপিতো অনত্তমনো পহারং দদেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৫১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুস্সাতি অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স.
কুপিতো অনত্তমনোতি অনভিরদ্ধো আহতচিত্তো খিলজাতো.
পহারং দদেয্যাতি কাযেন ৰা কাযপটিবদ্ধেন ৰা নিস্সগ্গিযেন ৰা অন্তমসো উপ্পলপত্তেনপি ¶ পহারং দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৫২. উপসম্পন্নে ¶ উপসম্পন্নসঞ্ঞী কুপিতো অনত্তমনো পহারং দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো কুপিতো অনত্তমনো পহারং দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী কুপিতো অনত্তমনো পহারং দেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অনুপসম্পন্নস্স কুপিতো অনত্তমনো পহারং দেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৫৩. অনাপত্তি কেনচি ৰিহেঠীযমানো মোক্খাধিপ্পাযো পহারং দেতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পহারসিক্খাপদং নিট্ঠিতং চতুত্থং.
৫. তলসত্তিকসিক্খাপদং
৪৫৪. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা সত্তরসৰগ্গিযানং ¶ ভিক্খূনং তলসত্তিকং উগ্গিরন্তি. তে পহারসমুচ্চিতা রোদন্তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, রোদথা’’তি? ‘‘ইমে, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা অম্হাকং তলসত্তিকং উগ্গিরন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা সত্তরসৰগ্গিযানং ভিক্খূনং তলসত্তিকং উগ্গিরিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, কুপিতা অনত্তমনা সত্তরসৰগ্গিযানং ভিক্খূনং তলসত্তিকং উগ্গিরথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, কুপিতা অনত্তমনা সত্তরসৰগ্গিযানং ভিক্খূনং তলসত্তিকং উগ্গিরিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৫৫. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স কুপিতো অনত্তমনো তলসত্তিকং উগ্গিরেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৫৬. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুস্সাতি অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স.
কুপিতো অনত্তমনোতি অনভিরদ্ধো আহতচিত্তো খিলজাতো.
তলসত্তিকং ¶ উগ্গিরেয্যাতি ¶ কাযং ৰা কাযপটিবদ্ধং ৰা অন্তমসো উপ্পলপত্তম্পি উচ্চারেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৫৭. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী কুপিতো অনত্তমনো তলসত্তিকং উগ্গিরতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো কুপিতো অনত্তমনো তলসত্তিকং উগ্গিরতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী কুপিতো অনত্তমনো তলসত্তিকং উগ্গিরতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অনুপসম্পন্নস্স কুপিতো অনত্তমনো তলসত্তিকং উগ্গিরতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৫৮. অনাপত্তি কেনচি ৰিহেঠীযমানো মোক্খাধিপ্পাযো তলসত্তিকং উগ্গিরতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
তলসত্তিকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.
৬. অমূলকসিক্খাপদং
৪৫৯. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুং অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুং অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খুং অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেথাতি ¶ ? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি ¶ বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খুং অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৬০. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুং অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৬১. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুন্তি অঞ্ঞং ভিক্খুং.
অমূলকং নাম অদিট্ঠং অস্সুতং অপরিসঙ্কিতং.
সঙ্ঘাদিসেসেনাতি তেরসন্নং অঞ্ঞতরেন.
অনুদ্ধংসেয্যাতি চোদেতি ৰা চোদাপেতি ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৬২. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেতি ¶ , আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
আচারৰিপত্তিযা ৰা দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা অনুদ্ধংসেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নং অনুদ্ধংসেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৬৩. অনাপত্তি তথাসঞ্ঞী চোদেতি, ৰা চোদাপেতি ৰা, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অমূলকসিক্খাপদং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.
৭. সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং
৪৬৪. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযানং ভিক্খূনং সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহন্তি – ‘‘ভগৰতা, আৰুসো, সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং – ‘ন ঊনৰীসতিৰস্সো পুগ্গলো উপসম্পাদেতব্বো’তি. তুম্হে চ ঊনৰীসতিৰস্সা উপসম্পন্না. কচ্চি নো তুম্হে অনুপসম্পন্না’’তি? তে রোদন্তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, রোদথা’’তি? ‘‘ইমে ¶ , আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অম্হাকং সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহন্তী’’তি ¶ . যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খূনং সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খূনং সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৬৫. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহেয্য [উপ্পাদেয্য (ইতিপি)] – ‘ইতিস্স মুহুত্তম্পি অফাসু ভৰিস্সতী’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৬৬. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং ¶ অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খুস্সাতি অঞ্ঞস্স ভিক্খুস্স.
সঞ্চিচ্চাতি জানন্তো সঞ্জানন্তো চেচ্চ অভিৰিতরিত্ৰা ৰীতিক্কমো.
কুক্কুচ্চং উপদহেয্যাতি ‘‘ঊনৰীসতিৰস্সো মঞ্ঞে ত্ৰং উপসম্পন্নো, ৰিকালে মঞ্ঞে তযা ভুত্তং, মজ্জং মঞ্ঞে তযা পীতং, মাতুগামেন সদ্ধিং রহো মঞ্ঞে তযা নিসিন্ন’’ন্তি কুক্কুচ্চং উপদহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
এতদেৰ ¶ পচ্চযং করিত্ৰা, অনঞ্ঞন্তি ন অঞ্ঞো কোচি পচ্চযো হোতি কুক্কুচ্চং উপদহিতুং.
৪৬৭. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অনুপসম্পন্নস্স সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৬৮. অনাপত্তি ¶ ন কুক্কুচ্চং উপদহিতুকামো ‘‘ঊনৰীসতিৰস্সো মঞ্ঞে ত্ৰং উপসম্পন্নো, ৰিকালে মঞ্ঞে তযা ভুত্তং, মজ্জং মঞ্ঞে তযা পীতং, মাতুগামেন সদ্ধিং রহো মঞ্ঞে তযা নিসিন্নং, ইঙ্ঘ জানাহি, মা তে পচ্ছা কুক্কুচ্চং অহোসী’’তি ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং নিট্ঠিতং সত্তমং.
৮. উপস্সুতিসিক্খাপদং
৪৬৯. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পেসলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং ভণ্ডন্তি. পেসলা ভিক্খূ এৰং ৰদন্তি – ‘‘অলজ্জিনো ইমে, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ. ন সক্কা ইমেহি সহ ভণ্ডিতু’’ন্তি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ এৰং ৰদন্তি – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, অম্হে অলজ্জিৰাদেন পাপেথা’’তি? ‘‘কহং পন তুম্হে, আৰুসো, অস্সুত্থা’’তি? ‘‘মযং আযস্মন্তানং উপস্সুতিং [উপস্সুতি (?)] তিট্ঠম্হা’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং উপস্সুতিং [উপস্সুতি (?)] তিট্ঠিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং উপস্সুতিং [উপস্সুতি (?)] তিট্ঠথাতি? ‘‘সচ্চ, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং ¶ কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং উপস্সুতিং [উপস্সুতি (?)] তিট্ঠিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৭০. ‘‘যো পন ভিক্খু ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং উপস্সুতিং তিট্ঠেয্য – ‘যং ইমে ভণিস্সন্তি তং সোস্সামী’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৭১. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ভিক্খূনন্তি ¶ অঞ্ঞেসং ভিক্খূনং.
ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানন্তি অধিকরণজাতানং.
উপস্সুতিং তিট্ঠেয্যাতি ‘‘ইমেসং সুত্ৰা চোদেস্সামি সারেস্সামি পটিচোদেস্সামি পটিসারেস্সামি মঙ্কূ করিস্সামী’’তি গচ্ছতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যত্থ ঠিতো সুণাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পচ্ছতো গচ্ছন্তো তুরিতো গচ্ছতি সোস্সামীতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যত্থ ঠিতো সুণাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পুরতো গচ্ছন্তো ওহিয্যতি সোস্সামীতি, আপত্তি দুক্কটস্স. যত্থ ঠিতো সুণাতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ভিক্খুস্স ঠিতোকাসং ৰা নিসিন্নোকাসং ৰা নিপন্নোকাসং ৰা আগন্ত্ৰা মন্তেন্তং উক্কাসিতব্বং ¶ , ৰিজানাপেতব্বং, নো চে উক্কাসেয্য ৰা ৰিজানাপেয্য ৰা, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞন্তি ন অঞ্ঞো কোচি পচ্চযো হোতি উপস্সুতিং তিট্ঠিতুং.
৪৭২. উপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী উপস্সুতিং তিট্ঠতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে ৰেমতিকো উপস্সুতিং তিট্ঠতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী উপস্সুতিং তিট্ঠতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অনুপসম্পন্নস্স উপস্সুতিং তিট্ঠতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ৰেমতিকো, আপত্তি ¶ দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নে ¶ অনুপসম্পন্নসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স.
৪৭৩. অনাপত্তি – ‘‘ইমেসং সুত্ৰা ওরমিস্সামি ৰিরমিস্সামি ৰূপসমিস্সামি [ৰূপসমেস্সামি (সী.)] অত্তানং পরিমোচেস্সামী’’তি গচ্ছতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
উপস্সুতিসিক্খাপদং নিট্ঠিতং অট্ঠমং.
৯. কম্মপটিবাহনসিক্খাপদং
৪৭৪. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অনাচারং আচরিত্ৰা একমেকস্স কম্মে কযিরমানে পটিক্কোসন্তি. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘো সন্নিপতিতো হোতি কেনচিদেৰ করণীযেন. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ চীৰরকম্মং করোন্তা একস্স ছন্দং অদংসু. অথ খো সঙ্ঘো – ‘‘অযং, আৰুসো, ছব্বগ্গিযো ভিক্খু এককো আগতো, হন্দস্স মযং কম্মং করোমা’’তি তস্স কম্মং অকাসি. অথ খো সো ভিক্খু যেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তং ভিক্খুং এতদৰোচুং – ‘‘কিং, আৰুসো, সঙ্ঘো অকাসী’’তি? ‘‘সঙ্ঘো মে, আৰুসো, কম্মং অকাসী’’তি. ‘‘ন মযং, আৰুসো, এতদত্থায ছন্দং অদম্হা – ‘‘তুয্হং কম্মং করিস্সতী’’তি. সচে চ মযং জানেয্যাম ‘‘তুয্হং কম্মং করিস্সতী’’তি, ন মযং ছন্দং দদেয্যামা’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ধম্মিকানং কম্মানং ছন্দং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং [খিয্যধম্মং (ইতিপি)] আপজ্জিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, ধম্মিকানং কম্মানং ¶ ছন্দং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং [খিয্যধম্মং (ইতিপি)] আপজ্জথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, ধম্মিকানং কম্মানং ছন্দং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং ¶ [খিয্যধম্মং (ইতিপি)] আপজ্জিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৭৫. ‘‘যো পন ভিক্খু ধম্মিকানং কম্মানং ছন্দং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৭৬. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
ধম্মিকং নাম কম্মং অপলোকনকম্মং ঞত্তিকম্মং ঞত্তিদুতিযকম্মং ঞত্তিচতুত্থকম্মং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন কতং, এতং ধম্মিকং নাম কম্মং. ছন্দং দত্ৰা খিয্যতি আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৭৭. ধম্মকম্মে ¶ ধম্মকম্মসঞ্ঞী ছন্দং দত্ৰা খিয্যতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো ছন্দং দত্ৰা খিয্যতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী ছন্দং দত্ৰা খিয্যতি, অনাপত্তি. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪৭৮. অনাপত্তি – ‘‘অধম্মেন ৰা ৰগ্গেন ৰা ন কম্মারহস্স ৰা কম্মং কত’’ন্তি জানন্তো খিয্যতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
কম্মপটিবাহনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং নৰমং.
১০. ছন্দংঅদত্ৰাগমনসিক্খাপদং
৪৭৯. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘো সন্নিপতিতো হোতি কেনচিদেৰ করণীযেন. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ চীৰরকম্মং করোন্তা একস্স ছন্দং অদংসু. অথ খো সঙ্ঘো ‘‘যস্সত্থায সন্নিপতিতো তং কম্মং করিস্সামী’’তি ঞত্তিং ঠপেসি. অথ খো সো ভিক্খু – ‘‘এৰমেৰিমে একমেকস্স কম্মং করোন্তি, কস্স তুম্হে কম্মং করিস্সথা’’তি ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু সঙ্ঘে ৰিনিচ্ছযকথায ৰত্তমানায ¶ ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, সঙ্ঘে ৰিনিচ্ছযকথায ৰত্তমানায ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, সঙ্ঘে ৰিনিচ্ছযকথায ৰত্তমানায ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমিস্সসি ¶ ! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৮০. ‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘে ৰিনিচ্ছযকথায ৰত্তমানায ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৮১. যো ¶ ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সঙ্ঘে ৰিনিচ্ছযকথা নাম ৰত্থু ৰা আরোচিতং হোতি অৰিনিচ্ছিতং, ঞত্তি ৰা ঠপিতা হোতি, কম্মৰাচা ৰা ৰিপ্পকতা হোতি.
ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমেয্যাতি – ‘‘কথং ইদং কম্মং কুপ্পং অস্স ৰগ্গং অস্স ন করেয্যা’’তি গচ্ছতি, আপত্তি দুক্কটস্স. পরিসায হত্থপাসং ৰিজহন্তস্স আপত্তি দুক্কটস্স. ৰিজহিতে আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৮২. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমতি, আপত্তি দুক্কটস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমতি, অনাপত্তি. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪৮৩. অনাপত্তি – ‘‘সঙ্ঘস্স ভণ্ডনং ৰা কলহো ৰা ৰিগ্গহো ৰা ৰিৰাদো ৰা ভৰিস্সতী’’তি গচ্ছতি, ‘‘সঙ্ঘভেদো ৰা সঙ্ঘরাজি ৰা ভৰিস্সতী’’তি গচ্ছতি, ‘‘অধম্মেন ৰা ৰগ্গেন ৰা ন কম্মারহস্স ৰা কম্মং করিস্সতী’’তি গচ্ছতি, গিলানো গচ্ছতি, গিলানস্স করণীযেন গচ্ছতি, উচ্চারেন ৰা পস্সাৰেন ৰা পীল়িতো গচ্ছতি, ‘‘ন কম্মং ¶ কোপেতুকামো পুন পচ্চাগমিস্সামী’’তি গচ্ছতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
ছন্দং অদত্ৰা গমনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দসমং.
১১. দুব্বলসিক্খাপদং
৪৮৪. তেন ¶ ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেতি ভত্তানি চ উদ্দিসতি. সো চাযস্মা দুব্বলচীৰরো হোতি. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স একং চীৰরং উপ্পন্নং হোতি. অথ খো সঙ্ঘো তং চীৰরং আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স অদাসি ¶ . ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘যথাসন্থুতং ভিক্খূ সঙ্ঘিকং লাভং পরিণামেন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সমগ্গেন সঙ্ঘেন চীৰরং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জিস্সন্তী’’তি…পে… সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, সমগ্গেন সঙ্ঘেন চীৰরং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, সমগ্গেন সঙ্ঘেন চীৰরং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জিস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং, ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৮৫. ‘‘যো পন ভিক্খু সমগ্গেন সঙ্ঘেন চীৰরং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জেয্য ‘যথাসন্থুতং ভিক্খূ সঙ্ঘিকং লাভং পরিণামেন্তী’তি, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৮৬. যো ¶ পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
সমগ্গো নাম সঙ্ঘো সমানসংৰাসকো সমানসীমাযং ঠিতো.
চীৰরং নাম ছন্নং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমং.
দত্ৰাতি সযং দত্ৰা.
যথাসন্থুতং নাম যথামিত্ততা যথাসন্দিট্ঠতা যথাসম্ভত্ততা যথাসমানুপজ্ঝাযকতা যথাসমানাচরিযকতা.
সঙ্ঘিকং ¶ নাম সঙ্ঘস্স দিন্নং হোতি পরিচ্চত্তং.
লাভো নাম চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারা, অন্তমসো চুণ্ণপিণ্ডোপি, দন্তকট্ঠম্পি, দসিকসুত্তম্পি.
পচ্ছা ¶ খীযনধম্মং আপজ্জেয্যাতি উপসম্পন্নস্স সঙ্ঘেন সম্মতস্স সেনাসনপঞ্ঞাপকস্স ৰা ভত্তুদ্দেসকস্স ৰা যাগুভাজকস্স ৰা ফলভাজকস্স ৰা খজ্জভাজকস্স ৰা অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকস্স ৰা চীৰরং দিন্নে খিয্যতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৮৭. ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী চীৰরং দিন্নে খিয্যতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে ৰেমতিকো চীৰরং দিন্নে খিয্যতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. ধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী চীৰরং দিন্নে খিয্যতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
অঞ্ঞং ¶ পরিক্খারং দিন্নে খিয্যতি, আপত্তি দুক্কটস্স. উপসম্পন্নস্স সঙ্ঘেন অসম্মতস্স সেনাসনপঞ্ঞাপকস্স ৰা ভত্তুদ্দেসকস্স ৰা যাগুভাজকস্স ৰা ফলভাজকস্স ৰা খজ্জভাজকস্স ৰা অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকস্স ৰা চীৰরং ৰা অঞ্ঞং ৰা পরিক্খারং দিন্নে খিয্যতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুপসম্পন্নস্স সঙ্ঘেন ¶ সম্মতস্স ৰা অসম্মতস্স ৰা সেনাসনপঞ্ঞাপকস্স ৰা ভত্তুদ্দেসকস্স ৰা যাগুভাজকস্স ৰা ফলভাজকস্স ৰা খজ্জভাজকস্স ৰা অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকস্স ৰা চীৰরং ৰা অঞ্ঞং ৰা পরিক্খারং দিন্নে খিয্যতি, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪৮৮. অনাপত্তি – পকতিযা ছন্দা দোসা মোহা ভযা করোন্তং ‘‘ক্ৰত্থো তস্স দিন্নেন লদ্ধাপি ৰিনিপাতেস্সতি ন সম্মা উপনেস্সতী’’তি খিয্যতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
দুব্বলসিক্খাপদং নিট্ঠিতং একাদসমং.
১২. পরিণামনসিক্খাপদং
৪৮৯. [ইদং ৰত্থু পারা. ৬৫৭] তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘস্স সচীৰরভত্তং পটিযত্তং হোতি – ‘‘ভোজেত্ৰা চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামা’’তি. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ যেন সো পূগো তেনুপসঙ্কমিংসু; উপসঙ্কমিত্ৰা তং পূগং এতদৰোচুং – ‘‘দেথাৰুসো, ইমানি চীৰরানি ইমেসং ভিক্খূন’’ন্তি. ‘‘ন মযং, ভন্তে, দস্সাম. অম্হাকং সঙ্ঘস্স অনুৰস্সং সচীৰরভিক্খা পঞ্ঞত্তা’’তি. ‘‘বহূ, আৰুসো, সঙ্ঘস্স দাযকা, বহূ সঙ্ঘস্স ভত্তা [ভদ্দা (ক.)]. ইমে তুম্হে নিস্সায তুম্হে সম্পস্সন্তা ইধ ৰিহরন্তি. তুম্হে চে ইমেসং ন দস্সথ, অথ কো ¶ চরহি ইমেসং দস্সতি? দেথাৰুসো, ইমানি চীৰরানি ইমেসং ভিক্খূন’’ন্তি. অথ খো সো পূগো ছব্বগ্গিযেহি ভিক্খূহি নিপ্পীল়িযমানো যথাপটিযত্তং চীৰরং ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং দত্ৰা সঙ্ঘং ভত্তেন পরিৰিসি. যে তে ভিক্খূ জানন্তি ¶ সঙ্ঘস্স সচীৰরভত্তং পটিযত্তং ‘‘ন চ জানন্তি ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং দিন্ন’’ন্তি তে এৰমাহংসু – ‘‘ওণোজেথাৰুসো, সঙ্ঘস্স চীৰর’’ন্তি. ‘‘নত্থি, ভন্তে. যথাপটিযত্তং চীৰরং অয্যা ছব্বগ্গিযা অয্যানং ছব্বগ্গিযানং পরিণামেসু’’ন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং পুগ্গলস্স পরিণামেস্সন্তী’’তি…পে… ¶ সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং পুগ্গলস্স পরিণামেথাতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং পুগ্গলস্স পরিণামেস্সথ! নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৯০. ‘‘যো পন ভিক্খু জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং পুগ্গলস্স পরিণামেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৯১. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
জানাতি নাম সামং ৰা জানাতি, অঞ্ঞে ৰা তস্স আরোচেন্তি, সো ৰা আরোচেতি.
সঙ্ঘিকং ¶ নাম সঙ্ঘস্স দিন্নং হোতি পরিচ্চত্তং.
লাভো নাম চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারা, অন্তমসো চুণ্ণপিণ্ডোপি, দন্তকট্ঠম্পি, দসিকসুত্তম্পি.
পরিণতং নাম ‘‘দস্সাম করিস্সামা’’তি ৰাচা ভিন্না হোতি, তং পুগ্গলস্স পরিণামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৪৯২. পরিণতে পরিণতসঞ্ঞী পুগ্গলস্স পরিণামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. পরিণতে ৰেমতিকো পুগ্গলস্স পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. পরিণতে অপরিণতসঞ্ঞী পুগ্গলস্স পরিণামেতি, অনাপত্তি. সঙ্ঘস্স পরিণতং অঞ্ঞসঙ্ঘস্স ৰা চেতিযস্স ৰা পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. চেতিযস্স পরিণতং অঞ্ঞচেতিযস্স ¶ ৰা সঙ্ঘস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. পুগ্গলস্স পরিণতং অঞ্ঞপুগ্গলস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা চেতিযস্স ৰা পরিণামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . অপরিণতে পরিণতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. অপরিণতে ৰেমতিকো ¶ , আপত্তি দুক্কটস্স. অপরিণতে অপরিণতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৪৯৩. অনাপত্তি – ‘‘কত্থ দেমা’’তি পুচ্ছীযমানো – ‘‘যত্থ তুম্হাকং দেয্যধম্মো পরিভোগং ৰা লভেয্য পটিসঙ্খারং ৰা লভেয্য চিরট্ঠিতিকো ৰা অস্স যত্থ ৰা পন তুম্হাকং চিত্তং পসীদতি তত্থ দেথা’’তি ভণতি, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
পরিণামনসিক্খাপদং নিট্ঠিতং দ্ৰাদসমং.
সহধম্মিকৰগ্গো অট্ঠমো.
তস্সুদ্দানং –
সহধম্ম-ৰিৰণ্ণঞ্চ, মোহাপনং পহারকং;
তলসত্তি অমূলঞ্চ, সঞ্চিচ্চ চ উপস্সুতি;
পটিবাহনছন্দঞ্চ, দব্বঞ্চ পরিণামনন্তি.
৯. রতনৰগ্গো
১. অন্তেপুরসিক্খাপদং
৪৯৪. তেন ¶ ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন রাজা পসেনদি কোসলো উয্যানপালং আণাপেসি – ‘‘গচ্ছ, ভণে, উয্যানং সোধেহি. উয্যানং গমিস্সামা’’তি. ‘‘এৰং, দেৰা’’তি খো সো উয্যানপালো রঞ্ঞো পসেনদিস্স কোসলস্স পটিস্সুত্ৰা উয্যানং সোধেন্তো অদ্দস ভগৰন্তং অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসিন্নং. দিস্ৰান যেন রাজা পসেনদি কোসলো তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা রাজানং পসেনদিং কোসলং এতদৰোচ – ‘‘সুদ্ধং, দেৰ, উয্যানং. অপিচ, ভগৰা তত্থ নিসিন্নো’’তি. ‘‘হোতু, ভণে! মযং ভগৰন্তং পযিরুপাসিস্সামা’’তি. অথ খো রাজা পসেনদি কোসলো উয্যানং গন্ত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো উপাসকো ভগৰন্তং পযিরুপাসন্তো নিসিন্নো হোতি. অদ্দসা খো রাজা পসেনদি কোসলো তং উপাসকং ভগৰন্তং পযিরুপাসন্তং নিসিন্নং. দিস্ৰান ভীতো অট্ঠাসি. অথ খো রঞ্ঞো পসেনদিস্স কোসলস্স এতদহোসি – ‘‘নারহতাযং পুরিসো পাপো হোতুং ¶ , যথা ভগৰন্তং পযিরুপাসতী’’তি. যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. অথ খো সো উপাসকো ভগৰতো গারৰেন রাজানং ¶ পসেনদিং কোসলং নেৰ অভিৰাদেসি ন পচ্চুট্ঠাসি. অথ খো রাজা পসেনদি ¶ কোসলো অনত্তমনো অহোসি – ‘‘কথঞ্হি নামাযং পুরিসো মযি আগতে নেৰ অভিৰাদেস্সতি ন পচ্চুট্ঠেস্সতী’’তি! অথ খো ভগৰা রাজানং পসেনদিং কোসলং অনত্তমনং ৰিদিত্ৰা রাজানং পসেনদিং কোসলং এতদৰোচ – ‘‘এসো খো, মহারাজ, উপাসকো বহুস্সুতো আগতাগমো কামেসু ৰীতরাগো’’তি. অথ খো রঞ্ঞো পসেনদিস্স কোসলস্স এতদহোসি – ‘‘নারহতাযং উপাসকো ওরকো হোতুং, ভগৰাপি ইমস্স ৰণ্ণং ভাসতী’’তি. তং উপাসকং এতদৰোচ – ‘‘ৰদেয্যাসি, উপাসক, যেন অত্থো’’তি. ‘‘সুট্ঠু, দেৰা’’তি. অথ খো ভগৰা রাজানং পসেনদিং কোসলং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো রাজা পসেনদি কোসলো ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি.
৪৯৫. তেন ¶ খো পন সমযেন রাজা পসেনদি কোসলো উপরিপাসাদৰরগতো হোতি. অদ্দসা খো রাজা পসেনদি কোসলো তং উপাসকং রথিকায [রথিযায (ইতিপি)] ছত্তপাণিং গচ্ছন্তং. দিস্ৰান পক্কোসাপেত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘ত্ৰং কির, উপাসক, বহুস্সুতো আগতাগমো. সাধু, উপাসক, অম্হাকং ইত্থাগারং ধম্মং ৰাচেহী’’তি. ‘‘যমহং [যম্পাহং (সী.)], দেৰ, জানামি অয্যানং ৰাহসা, অয্যাৰ দেৰস্স ইত্থাগারং ধম্মং ৰাচেস্সন্তী’’তি. অথ খো রাজা পসেনদি কোসলো – ‘‘সচ্চং খো উপাসকো আহা’’তি যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা ¶ একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো রাজা পসেনদি কোসলো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, ভগৰা একং ভিক্খুং আণাপেতু যো অম্হাকং ইত্থাগারং ধম্মং ৰাচেস্সতী’’তি. অথ খো ভগৰা রাজানং পসেনদিং কোসলং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি…পে… পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো ভগৰা আযস্মন্তং আনন্দং আমন্তেসি – ‘‘তেনহানন্দ, রঞ্ঞো ইত্থাগারং ধম্মং ৰাচেহী’’তি. ‘‘এৰং, ভন্তে’’তি খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো ¶ পটিস্সুত্ৰা কালেন কালং পৰিসিত্ৰা রঞ্ঞো ইত্থাগারং ধম্মং ৰাচেতি. অথ খো আযস্মা আনন্দো পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন রঞ্ঞো পসেনদিস্স কোসলস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি.
৪৯৬. তেন খো পন সমযেন রাজা পসেনদি কোসলো মল্লিকায দেৰিযা সদ্ধিং সযনগতো হোতি. অদ্দসা খো মল্লিকা দেৰী আযস্মন্তং আনন্দং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান সহসা ৰুট্ঠাসি; পীতকমট্ঠং ¶ দুস্সং পভস্সিত্থ. অথ খো আযস্মা আনন্দো ততোৰ পটিনিৰত্তিত্ৰা আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা আনন্দো পুব্বে অপ্পটিসংৰিদিতো রঞ্ঞো অন্তেপুরং পৰিসিস্সতী’’তি…পে… সচ্চং ¶ কির ত্ৰং, আনন্দ, পুব্বে অপ্পটিসংৰিদিতো রঞ্ঞো অন্তেপুরং পৰিসসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, আনন্দ, পুব্বে অপ্পটিসংৰিদিতো রঞ্ঞো অন্তেপুরং পৰিসিস্সসি! নেতং, আনন্দ, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –
৪৯৭. [অ. নি. ১০.৪৫] ‘‘দসযিমে, ভিক্খৰে, আদীনৰা রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে. কতমে দস? ইধ, ভিক্খৰে, রাজা মহেসিযা সদ্ধিং নিসিন্নো হোতি, তত্থ ভিক্খু পৰিসতি. মহেসী ৰা ভিক্খুং দিস্ৰা সিতং পাতুকরোতি. ভিক্খু ৰা মহেসিং দিস্ৰা সিতং পাতুকরোতি. তত্থ রঞ্ঞো এৰং হোতি – ‘‘অদ্ধা ইমেসং কতং ৰা করিস্সন্তি ৰা’’তি. অযং, ভিক্খৰে, পঠমো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন ¶ চপরং, ভিক্খৰে, রাজা বহুকিচ্চো বহুকরণীযো. অঞ্ঞতরং ইত্থিং গন্ত্ৰা নস্সরতি. সা তেন গব্ভং গণ্হি. তত্থ রঞ্ঞো এৰং হোতি – ‘‘ন খো ইধ অঞ্ঞো কোচি পৰিসতি অঞ্ঞত্র পব্বজিতেন. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং, ভিক্খৰে, দুতিযো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো অন্তেপুরে অঞ্ঞতরং রতনং নস্সতি. তত্থ রঞ্ঞো এৰং হোতি – ‘‘ন খো ইধ অঞ্ঞো কোচি পৰিসতি অঞ্ঞত্র পব্বজিতেন. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং, ভিক্খৰে, ততিযো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন ¶ ¶ চপরং, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো অন্তেপুরে অব্ভন্তরা গুয্হমন্তা বহিদ্ধা সম্ভেদং গচ্ছন্তি. তত্থ রঞ্ঞো এৰং হোতি – ‘‘ন খো ইধ অঞ্ঞো কোচি পৰিসতি অঞ্ঞত্র পব্বজিতেন. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং, ভিক্খৰে, চতুত্থো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো অন্তেপুরে পুত্তো ৰা পিতরং পত্থেতি পিতা ৰা পুত্তং পত্থেতি. তেসং এৰং হোতি – ‘‘ন খো ইধ অঞ্ঞো কোচি পৰিসতি অঞ্ঞত্র পব্বজিতেন. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং, ভিক্খৰে, পঞ্চমো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, রাজা নীচট্ঠানিযং উচ্চে ঠানে ঠপেতি. যেসং তং অমনাপং তেসং এৰং হোতি – ‘‘রাজা খো পব্বজিতেন সংসট্ঠো. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং, ভিক্খৰে, ছট্ঠো আদীনৰো, রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, রাজা উচ্চট্ঠানিযং নীচে ঠানে ঠপেতি. যেসং তং অমনাপং তেসং এৰং হোতি – ‘‘রাজা খো পব্বজিতেন সংসট্ঠো. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং ¶ , ভিক্খৰে, সত্তমো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, রাজা অকালে সেনং উয্যোজেতি. যেসং তং অমনাপং তেসং এৰং হোতি – ‘‘রাজা খো পব্বজিতেন সংসট্ঠো. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং, ভিক্খৰে, অট্ঠমো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন ¶ ¶ চপরং, ভিক্খৰে, রাজা কালে সেনং উয্যোজেত্ৰা অন্তরামগ্গতো নিৰত্তাপেতি. যেসং তং অমনাপং তেসং এৰং হোতি – ‘‘‘রাজা খো পব্বজিতেন সংসট্ঠো. সিযা নু খো পব্বজিতস্স কম্ম’’ন্তি. অযং, ভিক্খৰে, নৰমো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে.
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো রাজন্তেপুরং হত্থিসম্মদ্দং অস্সসম্মদ্দং রথসম্মদ্দং রজ্জনীযানি [রজ্জনীযানি (ক.)] রূপসদ্দগন্ধরসফোট্ঠব্বানি, যানি ন পব্বজিতস্স সারুপ্পানি. অযং, ভিক্খৰে, দসমো আদীনৰো রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে. ইমে খো, ভিক্খৰে, দস আদীনৰা রাজন্তেপুরপ্পৰেসনে’’তি. অথ খো ভগৰা আযস্মন্তং আনন্দং ¶ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা দুব্ভরতায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
৪৯৮. ‘‘যো পন ভিক্খু রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাৰসিত্তস্স [মুদ্ধাভিসিত্তস্স (স্যা.)] অনিক্খন্তরাজকে অনিগ্গতরতনকে পুব্বে অপ্পটিসংৰিদিতো ইন্দখীলং অতিক্কামেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি.
৪৯৯. যো পনাতি যো যাদিসো…পে… ভিক্খূতি…পে… অযং ইমস্মিং অত্থে অধিপ্পেতো ভিক্খূতি.
খত্তিযো নাম উভতো সুজাতো হোতি, মাতিতো চ পিতিতো চ সংসুদ্ধগহণিকো, যাৰ সত্তমা পিতামহযুগা অক্খিত্তো অনুপকুট্ঠো জাতিৰাদেন.
মুদ্ধাৰসিত্তো নাম ¶ খত্তিযাভিসেকেন অভিসিত্তো হোতি.
অনিক্খন্তরাজকেতি রাজা সযনিঘরা অনিক্খন্তো হোতি.
অনিগ্গতরতনকেতি মহেসী সযনিঘরা অনিক্খন্তা হোতি, উভো ৰা অনিক্খন্তা হোন্তি.
পুব্বে অপ্পটিসংৰিদিতোতি পুব্বে অনামন্তেত্ৰা.
ইন্দখীলো নাম সযনিঘরস্স উম্মারো ৰুচ্চতি.
সযনিঘরং ¶ নাম যত্থ কত্থচি রঞ্ঞো সযনং পঞ্ঞত্তং হোতি, অন্তমসো সাণিপাকারপরিক্খিত্তম্পি.
ইন্দখীলং অতিক্কামেয্যাতি পঠমং পাদং উম্মারং অতিক্কামেতি, আপত্তি দুক্কটস্স. দুতিযং পাদং অতিক্কামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
৫০০. অপ্পটিসংৰিদিতে অপ্পটিসংৰিদিতসঞ্ঞী ইন্দখীলং অতিক্কামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপ্পটিসংৰিদিতে ৰেমতিকো ইন্দখীলং অতিক্কামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স. অপ্পটিসংৰিদিতে পটিসংৰিদিতসঞ্ঞী ইন্দখীলং অতিক্কামেতি, আপত্তি পাচিত্তিযস্স.
পটিসংৰিদিতে অপ্পটিসংৰিদিতসঞ্ঞী, আপত্তি দুক্কটস্স. পটিসংৰিদিতে ৰেমতিকো, আপত্তি দুক্কটস্স. পটিসংৰিদিতে পটিসংৰিদিতসঞ্ঞী, অনাপত্তি.
৫০১. অনাপত্তি ¶ ¶ পটিসংৰিদিতে, ন খত্তিযো হোতি, ন খত্তিযাভিসেকেন অভিসিত্তো হোতি, রাজা সযনিঘরা নিক্খন্তো হোতি, মহেসী সযনিঘরা নিক্খন্তা হোতি, উভো ৰা নিক্খন্তা হোন্তি, ন সযনিঘরে, উম্মত্তকস্স, আদিকম্মিকস্সাতি.
অন্তেপুরসিক্খাপদং নিট্ঠিতং পঠমং.
২. রতনসিক্খাপদং
৫০২. তেন ¶ সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু অচিরৰতিযা নদিযা নহাযতি. অঞ্ঞতরোপি ব্রাহ্মণো পঞ্চসতানং থৰিকং থলে নিক্খিপিত্ৰা অচিরৰতিযা নদিযা নহাযন্তো ৰিস্সরিত্ৰা অগমাসি. অথ খো সো ভিক্খু – ‘‘তস্সাযং ব্রাহ্মণস্স থৰিকা, মা ইধ নস্সী’’তি অগ্গহেসি. অথ খো সো ব্রাহ্মণো সরিত্ৰা তুরিতো আধাৰিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘অপি মে, ভো, থৰিকং পস্সেয্যাসী’’তি? ‘‘হন্দ, ব্রাহ্মণা’’তি অদাসি. অথ খো তস্স ব্রাহ্মণস্স এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো অহং উপাযেন ইমস্স ভিক্খুনো পুণ্ণপত্তং ন দদেয্য’’ন্তি! ‘‘ন মে, ভো, পঞ্চসতানি, সহস্সং মে’’তি পলিবুন্ধেত্ৰা মুঞ্চি. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে ¶ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু রতনং উগ্গহেস্সতী’’তি…পে… সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, রতনং উগ্গহেসীতি? ‘‘সচ্চং, ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, রতনং উগ্গহেস্সসি! নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং ¶ সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু রতনং ৰা রতনসম্মতং ৰা উগ্গণ্হেয্য ৰা উগ্গণ্হাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৫০৩. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযা উস্সৰো হোতি. মনুস্সা অলঙ্কতপ্পটিযত্তা উয্যানং গচ্ছন্তি. ৰিসাখাপি মিগারমাতা অলঙ্কতপ্পটিযত্তা ¶ ‘‘উয্যানং গমিস্সামী’’তি গামতো ¶ নিক্খমিত্ৰা – ‘‘ক্যাহং করিস্সামি উয্যানং গন্ত্ৰা, যংনূনাহং ভগৰন্তং পযিরুপাসেয্য’’ন্তি আভরণং ওমুঞ্চিত্ৰা উত্তরাসঙ্গেন ভণ্ডিকং বন্ধিত্ৰা দাসিযা অদাসি – ‘‘হন্দ, জে, ইমং ভণ্ডিকং গণ্হাহী’’তি. অথ খো ৰিসাখা মিগারমাতা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো ৰিসাখং মিগারমাতরং ভগৰা ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো ৰিসাখা মিগারমাতা ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো সা দাসী তং ভণ্ডিকং ৰিস্সরিত্ৰা অগমাসি. ভিক্খূ পস্সিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, উগ্গহেত্ৰা নিক্খিপথা’’তি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, রতনং ৰা রতনসম্মতং ৰা অজ্ঝারামে উগ্গহেত্ৰা ৰা উগ্গহাপেত্ৰা ৰা নিক্খিপিতুং – ‘‘যস্স ভৰিস্সতি ¶ সো হরিস্সতী’’তি. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ইমং সিক্খাপদং উদ্দিসেয্যাথ –
‘‘যো পন ভিক্খু রতনং ৰা রতনসম্মতং ৰা, অঞ্ঞত্র অজ্ঝারামা, উগ্গণ্হেয্য ৰা উগ্গণ্হাপেয্য ৰা, পাচিত্তিয’’ন্তি.
এৰঞ্চিদং ভগৰতা ভিক্খূনং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং হোতি.
৫০৪. তেন ¶ খো পন সমযেন কাসীসু জনপদে অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স কম্মন্তগামো হোতি. তেন চ গহপতিনা অন্তেৰাসী আণত্তো হোতি – ‘‘সচে ভদন্তা আগচ্ছন্তি ভত্তং করেয্যাসী’’তি. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ কাসীসু জনপদে চারিকং চরমানা যেন অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স কম্মন্তগামো তেনুপসঙ্কমিংসু. অদ্দসা খো সো পুরিসো তে ভিক্খূ দূরতোৰ আগচ্ছন্তে. দিস্ৰান যেন তে ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা তে ভিক্খূ অভিৰাদেত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেন্তু, ভন্তে, অয্যা স্ৰাতনায গহপতিনো ভত্ত’’ন্তি. অধিৰাসেসুং খো তে ভিক্খূ তুণ্হীভাৰেন. অথ খো সো পুরিসো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন পণীতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযাদাপেত্ৰা কালং আরোচাপেত্ৰা অঙ্গুলিমুদ্দিকং ওমুঞ্চিত্ৰা তে ভিক্খূ ভত্তেন পরিৰিসিত্ৰা – ‘‘অয্যা ভুঞ্জিত্ৰা গচ্ছন্তু, অহম্পি কম্মন্তং গমিস্সামী’’তি অঙ্গুলিমুদ্দিকং ¶ ৰিস্সরিত্ৰা অগমাসি. ভিক্খূ পস্সিত্ৰা ¶ – ‘‘সচে মযং গমিস্সাম নস্সিস্সতাযং অঙ্গুলিমুদ্দিকা’’তি তত্থেৰ অচ্ছিংসু. অথ খো সো পুরিসো কম্মন্তা আগচ্ছন্তো তে ভিক্খূ পস্সিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘কিস্স, ভন্তে, অয্যা ইধেৰ ¶ অচ্ছন্তী’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ তস্স পুরিসস্স এতমত্থং আরোচেত্ৰা সাৰত্থিং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং