📜

নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স

ৰিনযপিটকে

চূল়ৰগ্গপাল়ি

১. কম্মক্খন্ধকং

১. তজ্জনীযকম্মং

. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ অত্তনা ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ [অলমত্থতরা চ (স্যা. ক.)]. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’’তি. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ অত্তনা ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰক্খন্তি – ‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’তি. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তী’’তি.

. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ অত্তনা ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’তি. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভিক্খৰে, তেসং মোঘপুরিসানং অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা অত্তনা ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰক্খন্তি – ‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’তি? তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায পসন্নানং ৰা ভিয্যোভাৰায. অথ খ্ৰেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানঞ্চেৰ অপ্পসাদায পসন্নানঞ্চ একচ্চানং অঞ্ঞথত্তাযা’’তি.

অথ খো ভগৰা তে [পণ্ডুকলোহিতকে (স্যা.)] ভিক্খূ অনেকপরিযাযেন ৰিগরহিত্ৰা দুব্ভরতায দুপ্পোসতায মহিচ্ছতায অসন্তুট্ঠিতায [অসন্তুট্ঠতায (স্যা.), অসন্তুট্ঠিযা (সী.)] সঙ্গণিকায কোসজ্জস্স অৰণ্ণং ভাসিত্ৰা অনেকপরিযাযেন সুভরতায সুপোসতায অপ্পিচ্ছস্স সন্তুট্ঠস্স সল্লেখস্স ধুতস্স পাসাদিকস্স অপচযস্স ৰীরিযারম্ভস্স [ৰিরিযারম্ভস্স (সী.), ৰীরিযারব্ভস্স (ক.)] ৰণ্ণং ভাসিত্ৰা ভিক্খূনং তদনুচ্ছৰিকং তদনুলোমিকং ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং করোতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং. পঠমং পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ চোদেতব্বা, চোদেত্ৰা সারেতব্বা, সারেত্ৰা আপত্তিং [আপত্তি (সী. স্যা.)] আরোপেতব্বা, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ অত্তনা ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’তি. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং করেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ অত্তনা ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’তি. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং করোতি. যস্সাযস্মতো খমতি পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযস্স কম্মস্স করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ অত্তনা ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’তি. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং করোতি. যস্সাযস্মতো খমতি পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযস্স কম্মস্স করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ অত্তনা ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা, যেপি চঞ্ঞে ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তে উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘মা খো তুম্হে, আযস্মন্তো, এসো অজেসি. বলৰাবলৰং পটিমন্তেথ. তুম্হে তেন পণ্ডিততরা চ ব্যত্ততরা চ বহুস্সুততরা চ অলমত্ততরা চ. মা চস্স ভাযিত্থ. মযম্পি তুম্হাকং পক্খা ভৰিস্সামা’তি. তেন অনুপ্পন্নানি চেৰ ভণ্ডনানি উপ্পজ্জন্তি, উপ্পন্নানি চ ভণ্ডনানি ভিয্যোভাৰায ৰেপুল্লায সংৰত্তন্তি. সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং করোতি. যস্সাযস্মতো খমতি পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযস্স কম্মস্স করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ [অধম্মকম্মঞ্চেৰ (স্যা.)] হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অসারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসারেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছা কতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিযা কতং হোতি, দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. চোদেত্ৰা কতং হোতি, সারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. পটিপুচ্ছা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. পটিঞ্ঞায কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. চোদেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সারেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তজ্জনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

আকঙ্খমানছক্কং

. [পরি. ৩২৩] ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য. ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য. বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য.

‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য. একো ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য. একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য. একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, তজ্জনীযকম্মং করেয্য.

আকঙ্খমানছক্কং নিট্ঠিতং.

অট্ঠারসৰত্তং

. ‘‘তজ্জনীযকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি [সম্মতি (স্যা.)] সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মং কতং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি [ন ভিক্খূ ভিক্খূহি (স্যা.)] সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি.

তজ্জনীযকম্মে অট্ঠারসৰত্তং নিট্ঠিতং.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

. অথ খো সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং অকাসি. তে সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মকতা সম্মা ৰত্তন্তি, লোমং পাতেন্তি, নেত্থারং ৰত্তন্তি, ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘‘মযং, আৰুসো, সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মকতা সম্মা ৰত্তাম, লোমং পাতেম, নেত্থারং ৰত্তাম, কথং নু খো অম্হেহি পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে…. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতু.

পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

[পরি. ৪২০] ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং গরহতি, কম্মিকে গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, পৰারণং ঠপেতি, সৰচনীযং করোতি, অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ওকাসং কারেতি, চোদেতি, সারেতি, ভিক্খূহি সম্পযোজেতি [ভিক্খূ ভিক্খূহি সম্পযোজেতি (স্যা.)] – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন উপসম্পাদেতি, ন নিস্সযং দেতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং ন আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং ন গরহতি, কম্মিকে ন গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, ন পৰারণং ঠপেতি, ন সৰচনীযং করোতি, ন অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ন ওকাসং কারেতি, ন চোদেতি, ন সারেতি, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

১০. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. তেহি, ভিক্খৰে, পণ্ডুকলোহিতকেহি ভিক্খূহি সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘মযং, ভন্তে, সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মকতা সম্মা ৰত্তাম, লোমং পাতেম, নেত্থারং ৰত্তাম, তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচামা’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মকতা সম্মা ৰত্তন্তি, লোমং পাতেন্তি, নেত্থারং ৰত্তন্তি, তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচন্তি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মকতা সম্মা ৰত্তন্তি, লোমং পাতেন্তি, নেত্থারং ৰত্তন্তি, তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচন্তি. সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মকতা সম্মা ৰত্তন্তি, লোমং পাতেন্তি, নেত্থারং ৰত্তন্তি, তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচন্তি. সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে পণ্ডুকলোহিতকা ভিক্খূ সঙ্ঘেন তজ্জনীযকম্মকতা সম্মা ৰত্তন্তি, লোমং পাতেন্তি, নেত্থারং ৰত্তন্তি, তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচন্তি. সঙ্ঘো পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘পটিপ্পস্সদ্ধং সঙ্ঘেন পণ্ডুকলোহিতকানং ভিক্খূনং তজ্জনীযকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স,

তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

তজ্জনীযকম্মং নিট্ঠিতং পঠমং.

২. নিযস্সকম্মং

১১. তেন খো পন সমযেন আযস্মা সেয্যসকো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি; অপিস্সু ভিক্খূ পকতা [পকতত্তা (সী. স্যা.)] পরিৰাসং দেন্তা মূলায পটিকস্সন্তা মানত্তং দেন্তা অব্ভেন্তা. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা সেয্যসকো বালো ভৰিস্সতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরিস্সতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি; অপিস্সু ভিক্খূ পকতা পরিৰাসং দেন্তা মূলায পটিকস্সন্তা মানত্তং দেন্তা অব্ভেন্তা’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, সেয্যসকো ভিক্খু বালো অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি; অপিস্সু ভিক্খূ পকতা পরিৰাসং দেন্তা মূলায পটিকস্সন্তা মানত্তং দেন্তা অব্ভেন্তা’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভিক্খৰে, তস্স মোঘপুরিসস্স অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম সো, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসো বালো ভৰিস্সতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরিস্সতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি; অপিস্সু ভিক্খূ পকতা পরিৰাসং দেন্তা মূলায পটিকস্সন্তা মানত্তং দেন্তা অব্ভেন্তা. নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং [নিযসকম্মং (ক.)] করোতু – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং. পঠমং সেয্যসকো ভিক্খু চোদেতব্বো, চোদেত্ৰা সারেতব্বো, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বো [আপত্তি আরোপেতব্বা (সী. স্যা.)], আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১২. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সেয্যসকো ভিক্খু বালো অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি; অপিস্সু ভিক্খূ পকতা পরিৰাসং দেন্তা মূলায পটিকস্সন্তা মানত্তং দেন্তা অব্ভেন্তা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং করেয্য – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সেয্যসকো ভিক্খু বালো অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি; অপিস্সু ভিক্খূ পকতা পরিৰাসং দেন্তা মূলায পটিকস্সন্তা মানত্তং দেন্তা অব্ভেন্তা. সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং করোতি – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি. যস্সাযস্মতো খমতি সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সস্স কম্মস্স করণং – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সেয্যসকো ভিক্খু বালো অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি; অপিস্সু ভিক্খূ পকতা পরিৰাসং দেন্তা মূলায পটিকস্সন্তা মানত্তং দেন্তা অব্ভেন্তা. সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং করোতি – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি. যস্সাযস্মতো খমতি সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সস্স কম্মস্স করণং – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

১৩. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অসারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অসম্মুখা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অনাপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অসারেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

১৪. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছা কতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিযা কতং হোতি, দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. চোদেত্ৰা কতং হোতি, সারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… সম্মুখা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… পটিপুচ্ছা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… পটিঞ্ঞায কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… সারেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং নিযস্সকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

আকঙ্খমানছক্কং

১৫. [পরি. ৩২৩] ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য. ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য. বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য.

‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য. একো ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি, অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য. একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য. একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, নিযস্সকম্মং করেয্য.

আকঙ্খমানছক্কং নিট্ঠিতং.

অট্ঠারসৰত্তং

১৬. ‘‘নিযস্সকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মং কতং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারাপেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি.

নিযস্সকম্মে অট্ঠারসৰত্তং নিট্ঠিতং.

১৭. অথ খো সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং অকাসি – নিস্সায তে ৰত্থব্বন্তি. সো সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মকতো কল্যাণমিত্তে সেৰমানো ভজমানো পযিরুপাসমানো উদ্দিসাপেন্তো পরিপুচ্ছন্তো বহুস্সুতো হোতি, আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেতি – ‘‘অহং, আৰুসো, সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে…. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতু.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

১৮. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

[পরি. ৪২০] ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং গরহতি, কম্মিকে গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, পৰারণং ঠপেতি, সৰচনীযং করোতি, অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ওকাসং কারেতি, চোদেতি, সারেতি, ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

১৯. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন উপসম্পাদেতি, ন নিস্সযং দেতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং ন আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং ন গরহতি, কম্মিকে ন গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, ন পৰারণং ঠপেতি, ন সৰচনীযং করোতি, ন অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ন ওকাসং কারেতি, ন চোদেতি, ন সারেতি, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

২০. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. তেন, ভিক্খৰে, সেয্যসকেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সেয্যসকো ভিক্খু সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সেয্যসকো ভিক্খু সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সেয্যসকো ভিক্খু সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সেয্যসকো ভিক্খু সঙ্ঘেন নিযস্সকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘পটিপ্পস্সদ্ধং সঙ্ঘেন সেয্যসকস্স ভিক্খুনো নিযস্সকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

নিযস্সকম্মং নিট্ঠিতং দুতিযং.

৩. পব্বাজনীযকম্মং

২১. [ইদং ৰত্থু পারা. ৪৩১ আদযো] তেন খো পন সমযেন অস্সজিপুনব্বসুকা নাম [নাম ভিক্খূ (ক.)] কীটাগিরিস্মিং আৰাসিকা হোন্তি অলজ্জিনো পাপভিক্খূ. তে [চূল়ৰ. ২৯২ আদযো] এৰরূপং অনাচারং আচরন্তি – মালাৰচ্ছং রোপেন্তিপি রোপাপেন্তিপি, সিঞ্চন্তিপি সিঞ্চাপেন্তিপি, ওচিনন্তিপি ওচিনাপেন্তিপি, গন্থেন্তিপি গন্থাপেন্তিপি, একতোৰণ্টিকমালং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, মঞ্জরিকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, ৰিধূতিকং [ৰিধুতিকং (স্যা.)] করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, ৰটংসকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, আৰেল়ং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, উরচ্ছদং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি. তে কুলিত্থীনং কুলধীতানং কুলকুমারীনং কুলসুণ্হানং কুলদাসীনং একতোৰণ্টিকমালং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, মঞ্জরিকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, ৰিধূতিকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, ৰটংসকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, আৰেল়ং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, উরচ্ছদং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি. তে কুলিত্থীহি কুলধীতাহি কুলকুমারীহি কুলসুণ্হাহি কুলদাসীহি সদ্ধিং একভাজনেপি ভুঞ্জন্তি, একথালকেপি পিৰন্তি, একাসনেপি নিসীদন্তি, একমঞ্চেপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণাপি তুৰট্টেন্তি, একপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি, ৰিকালেপি ভুঞ্জন্তি, মজ্জম্পি পিৰন্তি, মালাগন্ধৰিলেপনম্পি ধারেন্তি, নচ্চন্তিপি, গাযন্তিপি, ৰাদেন্তিপি, লাসেন্তিপি; নচ্চন্তিযাপি নচ্চন্তি, নচ্চন্তিযাপি গাযন্তি, নচ্চন্তিযাপি ৰাদেন্তি, নচ্চন্তিযাপি লাসেন্তি; গাযন্তিযাপি নচ্চন্তি, গাযন্তিযাপি গাযন্তি, গাযন্তিযাপি ৰাদেন্তি, গাযন্তিযাপি লাসেন্তি; ৰাদেন্তিযাপি নচ্চন্তি, ৰাদেন্তিযাপি গাযন্তি, ৰাদেন্তিযাপি ৰাদেন্তি, ৰাদেন্তিযাপি লাসেন্তি; লাসেন্তিযাপি নচ্চন্তি, লাসেন্তিযাপি গাযন্তি, লাসেন্তিযাপি ৰাদেন্তি, লাসেন্তিযাপি লাসেন্তি; অট্ঠপদেপি কীল়ন্তি, দসপদেপি কীল়ন্তি, আকাসেপি কীল়ন্তি, পরিহারপথেপি কীল়ন্তি, সন্তিকাযপি কীল়ন্তি, খলিকাযপি কীল়ন্তি, ঘটিকাযপি কীল়ন্তি, সলাকহত্থেনপি কীল়ন্তি, অক্খেনপি কীল়ন্তি, পঙ্গচীরেনপি কীল়ন্তি, ৰঙ্ককেনপি কীল়ন্তি, মোক্খচিকাযপি কীল়ন্তি, চিঙ্গুলকেনপি কীল়ন্তি, পত্তাল়্হকেনপি কীল়ন্তি, রথকেনপি কীল়ন্তি, ধনুকেনপি কীল়ন্তি, অক্খরিকাযপি কীল়ন্তি, মনেসিকাযপি কীল়ন্তি, যথাৰজ্জেনপি কীল়ন্তি; হত্থিস্মিম্পি সিক্খন্তি, অস্সস্মিম্পি সিক্খন্তি, রথস্মিম্পি সিক্খন্তি, ধনুস্মিম্পি সিক্খন্তি, থরুস্মিম্পি সিক্খন্তি; হত্থিস্সপি পুরতো ধাৰন্তি, অস্সস্সপি পুরতো ধাৰন্তি, রথস্সপি পুরতো [পুরতো ধাৰন্তি (স্যা.)] ধাৰন্তিপি আধাৰন্তিপি; উস্সেল়েন্তিপি, অপ্ফোটেন্তিপি, নিব্বুজ্ঝন্তিপি, মুট্ঠীহিপি যুজ্ঝন্তি; রঙ্গমজ্ঝেপি সঙ্ঘাটিং পত্থরিত্ৰা নচ্চকিং [নচ্চন্তিং (সী. স্যা.)] এৰং ৰদন্তি – ‘‘ইধ, ভগিনি, নচ্চস্সূ’’তি; নলাটিকম্পি দেন্তি; ৰিৰিধম্পি অনাচারং আচরন্তি.

২২. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু কাসীসু ৰস্সংৰুট্ঠো [ৰস্সংৰুত্থো (সী. স্যা.)] সাৰত্থিং গচ্ছন্তো ভগৰন্তং দস্সনায যেন কীটাগিরি তদৰসরি. অথ খো সো ভিক্খু পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায কীটাগিরিং পিণ্ডায পাৰিসি পাসাদিকেন অভিক্কন্তেন পটিক্কন্তেন আলোকিতেন ৰিলোকিতেন সমিঞ্জিতেন [সম্মিঞ্জিতেন (সী. স্যা. কং.)] পসারিতেন, ওক্খিত্তচক্খু ইরিযাপথসম্পন্নো. মনুস্সা তং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা এৰমাহংসু – ‘‘ক্ৰাযং অবলবলো ৰিয মন্দমন্দো ৰিয ভাকুটিকভাকুটিকো ৰিয? কো ইমস্স উপগতস্স পিণ্ডকম্পি দস্সতি? অম্হাকং পন অয্যা অস্সজিপুনব্বসুকা সণ্হা সখিলা সুখসম্ভাসা মিহিতপুব্বঙ্গমা এহিস্ৰাগতৰাদিনো অব্ভাকুটিকা উত্তানমুখা পুব্বভাসিনো. তেসং খো নাম পিণ্ডো দাতব্বো’’তি.

অদ্দসা খো অঞ্ঞতরো উপাসকো তং ভিক্খুং কীটাগিরিস্মিং পিণ্ডায চরন্তং; দিস্ৰান যেন সো ভিক্খু তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা তং ভিক্খুং অভিৰাদেত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘অপি, ভন্তে, পিণ্ডো লব্ভতী’’তি? ‘‘ন খো, আৰুসো, পিণ্ডো লব্ভতী’’তি. ‘‘এহি, ভন্তে, ঘরং গমিস্সামা’’তি. অথ খো সো উপাসকো তং ভিক্খুং ঘরং নেত্ৰা ভোজেত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘কহং, ভন্তে, অয্যো গমিস্সতী’’তি? ‘‘সাৰত্থিং খো অহং, আৰুসো, গমিস্সামি ভগৰন্তং দস্সনাযা’’তি. ‘‘তেন হি, ভন্তে, মম ৰচনেন ভগৰতো পাদে সিরসা ৰন্দ, এৰঞ্চ ৰদেহি – ‘দুট্ঠো, ভন্তে, কীটাগিরিস্মিং আৰাসো. অস্সজিপুনব্বসুকা নাম কীটাগিরিস্মিং আৰাসিকা অলজ্জিনো পাপভিক্খূ. তে এৰরূপং অনাচারং আচরন্তি – মালাৰচ্ছং রোপেন্তিপি রোপাপেন্তিপি, সিঞ্চন্তিপি সিঞ্চাপেন্তিপি, ওচিনন্তিপি, ওচিনাপেন্তিপি, গন্থেন্তিপি গন্থাপেন্তিপি, একতোৰণ্টিকমালং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, মঞ্জরিকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, ৰিধূতিকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, ৰটংসকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, আৰেল়ং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, উরচ্ছদং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি. তে কুলিত্থীনং কুলধীতানং কুলকুমারীনং কুলসুণ্হানং কুলদাসীনং একতোৰণ্টিকমালং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, মঞ্জরিকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, ৰিধূতিকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, ৰটংসকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, আৰেল়ং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, উরচ্ছদং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি. তে কুলিত্থীহি কুলধীতাহি কুলকুমারীহি কুলসুণ্হাহি কুলদাসীহি সদ্ধিং একভাজনেপি ভুঞ্জন্তি, একথালকেপি পিৰন্তি, একাসনেপি নিসীদন্তি, একমঞ্চেপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণাপি তুৰট্টেন্তি, একপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি, ৰিকালেপি ভুঞ্জন্তি, মজ্জম্পি পিৰন্তি, মালাগন্ধৰিলেপনম্পি ধারেন্তি, নচ্চন্তিপি, গাযন্তিপি, ৰাদেন্তিপি, লাসেন্তিপি; নচ্চন্তিযাপি নচ্চন্তি, নচ্চন্তিযাপি গাযন্তি, নচ্চন্তিযাপি ৰাদেন্তি, নচ্চন্তিযাপি লাসেন্তি…পে… (চক্কং কাতব্বং). লাসেন্তিযাপি নচ্চন্তি, লাসেন্তিযাপি গাযন্তি, লাসেন্তিযাপি ৰাদেন্তি, লাসেন্তিযাপি লাসেন্তি; অট্ঠপদেপি কীল়ন্তি, দসপদেপি কীল়ন্তি, আকাসেপি কীল়ন্তি, পরিহারপথেপি কীল়ন্তি, সন্তিকাযপি কীল়ন্তি, খলিকাযপি কীল়ন্তি, ঘটিকাযপি কীল়ন্তি, সলাকহত্থেনপি কীল়ন্তি, অক্খেনপি কীল়ন্তি, পঙ্গচীরেনপি কীল়ন্তি, ৰঙ্ককেনপি কীল়ন্তি, মোক্খচিকাযপি কীল়ন্তি, চিঙ্গুলকেনপি কীল়ন্তি, পত্তাল়্হকেনপি কীল়ন্তি, রথকেনপি কীল়ন্তি, ধনুকেনপি কীল়ন্তি, অক্খরিকাযপি কীল়ন্তি, মনেসিকাযপি কীল়ন্তি, যথাৰজ্জেনপি কীল়ন্তি; হত্থিস্মিম্পি সিক্খন্তি, অস্সস্মিম্পি সিক্খন্তি, রথস্মিম্পি সিক্খন্তি, ধনুস্মিম্পি সিক্খন্তি, থরুস্মিম্পি সিক্খন্তি; হত্থিস্সপি পুরতো ধাৰন্তি, অস্সস্সপি পুরতো ধাৰন্তি, রথস্সপি পুরতো ধাৰন্তিপি আধাৰন্তিপি; উস্সেল়েন্তিপি, অপ্ফোটেন্তিপি, নিব্বুজ্ঝন্তিপি, মুট্ঠীহিপি যুজ্ঝন্তি; রঙ্গমজ্ঝেপি সঙ্ঘাটিং পত্থরিত্ৰা নচ্চকিং এৰং ৰদন্তি – ‘ইধ, ভগিনি, নচ্চস্সূ’তি; নলাটিকম্পি দেন্তি; ৰিৰিধম্পি অনাচারং আচরন্তি. যেপি তে, ভন্তে, মনুস্সা পুব্বে সদ্ধা অহেসুং পসন্না তেপি এতরহি অস্সদ্ধা অপ্পসন্না. যানিপি তানি সঙ্ঘস্স পুব্বে দানপথানি তানিপি এতরহি উপচ্ছিন্নানি. রিঞ্চন্তি পেসলা ভিক্খূ, নিৰসন্তি পাপভিক্খূ. সাধু, ভন্তে, ভগৰা কীটাগিরিং ভিক্খূ পহিণেয্য, যথাযং কীটাগিরিস্মিং আৰাসো সণ্ঠহেয্যা’’তি.

‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো সো ভিক্খু তস্স উপাসকস্স পটিস্সুণিত্ৰা উট্ঠাযাসনা যেন সাৰত্থি তেন পক্কামি. অনুপুব্বেন যেন সাৰত্থি জেতৰনং অনাথপিণ্ডিকস্স আরামো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. আচিণ্ণং খো পনেতং বুদ্ধানং ভগৰন্তানং আগন্তুকেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং পটিসম্মোদিতুং. অথ খো ভগৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি, ভিক্খু, খমনীযং, কচ্চি যাপনীযং, কচ্চিসি অপ্পকিলমথেন অদ্ধানং আগতো, কুতো চ ত্ৰং ভিক্খু আগচ্ছসী’’তি? ‘‘খমনীযং, ভগৰা, যাপনীযং ভগৰা; অপ্পকিলমথেন চ অহং, ভন্তে, অদ্ধানং আগতো. ইধাহং, ভন্তে, কাসীসু ৰস্সংৰুট্ঠো সাৰত্থিং আগচ্ছন্তো ভগৰন্তং দস্সনায যেন কীটাগিরি তদৰসরিং. অথ খ্ৰাহং, ভন্তে, পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায কীটাগিরিং পিণ্ডায পাৰিসিং. অদ্দসা খো মং, ভন্তে, অঞ্ঞতরো উপাসকো কীটাগিরিস্মিং পিণ্ডায চরন্তং; দিস্ৰান যেনাহং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মং অভিৰাদেত্ৰা এতদৰোচ – ‘অপি, ভন্তে, পিণ্ডো লব্ভতী’তি. ‘ন খো, আৰুসো, পিণ্ডো লব্ভতী’তি. ‘এহি, ভন্তে, ঘরং গমিস্সামা’তি. অথ খো, ভন্তে, সো উপাসকো মং ঘরং নেত্ৰা ভোজেত্ৰা এতদৰোচ – ‘কহং, ভন্তে, অয্যো গমিস্সতী’তি? ‘সাৰত্থিং খো অহং, আৰুসো, গমিস্সামি ভগৰন্তং দস্সনাযা’তি. ‘তেন হি, ভন্তে, মম ৰচনেন ভগৰতো পাদে সিরসা ৰন্দ, এৰঞ্চ ৰদেহি – দুট্ঠো, ভন্তে, কীটাগিরিস্মিং আৰাসো. অস্সজিপুনব্বসুকা নাম কীটাগিরিস্মিং আৰাসিকা অলজ্জিনো পাপভিক্খূ. তে এৰরূপং অনাচারং আচরন্তি – মালাৰচ্ছং রোপেন্তিপি রোপাপেন্তিপি…পে… ৰিৰিধম্পি অনাচারং আচরন্তি. যেপি তে, ভন্তে, মনুস্সা পুব্বে সদ্ধা অহেসুং পসন্না তেপি এতরহি অস্সদ্ধা অপ্পসন্না. যানিপি তানি সঙ্ঘস্স পুব্বে দানপথানি তানিপি এতরহি উপচ্ছিন্নানি. রিঞ্চন্তি পেসলা ভিক্খূ, নিৰসন্তি পাপভিক্খূ. সাধু, ভন্তে, ভগৰা কীটাগিরিং ভিক্খূ পহিণেয্য, যথাযং কীটাগিরিস্মিং আৰাসো সণ্ঠহেয্যা’তি. ততো অহং ভগৰা আগচ্ছামী’’তি.

২৩. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, অস্সজিপুনব্বসুকা নাম কীটাগিরিস্মিং আৰাসিকা অলজ্জিনো পাপভিক্খূ? তে এৰরূপং অনাচারং আচরন্তি – মালাৰচ্ছং রোপেন্তিপি…পে… ৰিৰিধম্পি অনাচারং আচরন্তি? যেপি তে মনুস্সা পুব্বে সদ্ধা অহেসুং পসন্না তেপি এতরহি অস্সদ্ধা অপ্পসন্না? যানিপি তানি সঙ্ঘস্স পুব্বে দানপথানি তানিপি এতরহি উপচ্ছিন্নানি? রিঞ্চন্তি পেসলা ভিক্খূ নিৰসন্তি পাপভিক্খূ’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা এৰরূপং অনাচারং আচরিস্সন্তি – মালাৰচ্ছং রোপেস্সন্তিপি রোপাপেস্সন্তিপি, সিঞ্চিস্সন্তিপি সিঞ্চাপেস্সন্তিপি, ওচিনিস্সন্তিপি ওচিনাপেস্সন্তিপি, গন্থেস্সন্তিপি গন্থাপেস্সন্তিপি, একতোৰণ্টিকমালং করিস্সন্তিপি কারাপেস্সন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং করিস্সন্তিপি কারাপেস্সন্তিপি, মঞ্জরিকং করিস্সন্তিপি কারাপেস্সন্তিপি, ৰিধূতিকং করিস্সন্তিপি কারাপেস্সন্তিপি, ৰটংসকং করিস্সন্তিপি কারাপেস্সন্তিপি, আৰেল়ং করিস্সন্তিপি কারাপেস্সন্তিপি, উরচ্ছদং করিস্সন্তিপি কারাপেস্সন্তিপি. তে কুলিত্থীনং কুলধীতানং কুলকুমারীনং কুলসুণ্হানং কুলদাসীনং একতোৰণ্টিকমালং হরিস্সন্তিপি হরাপেস্সন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং হরিস্সন্তিপি হরাপেস্সন্তিপি, মঞ্জরিকং হরিস্সন্তিপি হরাপেস্সন্তিপি, ৰিধূতিকং হরিস্সন্তিপি হরাপেস্সন্তিপি, ৰটংসকং হরিস্সন্তিপি হরাপেস্সন্তিপি, আৰেল়ং হরিস্সন্তিপি হরাপেস্সন্তিপি, উরচ্ছদং হরিস্সন্তিপি হরাপেস্সন্তিপি. তে কুলিত্থীহি কুলধীতাহি কুলকুমারীহি কুলসুণ্হাহি কুলদাসীহি সদ্ধিং একভাজনেপি ভুঞ্জিস্সন্তি, একথালকেপি পিৰিস্সন্তি, একাসনেপি নিসীদিস্সন্তি, একমঞ্চেপি তুৰট্টিস্সন্তি, একত্থরণাপি তুৰট্টিস্সন্তি, একপাৰুরণাপি তুৰট্টিস্সন্তি, একত্থরণপাৰুরণাপি তুৰট্টিস্সন্তি, ৰিকালেপি ভুঞ্জিস্সন্তি, মজ্জম্পি পিৰিস্সন্তি, মালাগন্ধৰিলেপনম্পি ধারেস্সন্তি, নচ্চিস্সন্তিপি, গাযিস্সন্তিপি, ৰাদেস্সন্তিপি, লাসেস্সন্তিপি; নচ্চন্তিযাপি নচ্চিস্সন্তি, নচ্চন্তিযাপি গাযিস্সন্তি, নচ্চন্তিযাপি ৰাদেস্সন্তি, নচ্চন্তিযাপি লাসেস্সন্তি; গাযন্তিযাপি নচ্চিস্সন্তি, গাযন্তিযাপি গাযিস্সন্তি, গাযন্তিযাপি ৰাদেস্সন্তি, গাযন্তিযাপি লাসেস্সন্তি; ৰাদেন্তিযাপি নচ্চিস্সন্তি, ৰাদেন্তিযাপি গাযিস্সন্তি, ৰাদেন্তিযাপি ৰাদেস্সন্তি, ৰাদেন্তিযাপি লাসেস্সন্তি; লাসেন্তিযাপি নচ্চিস্সন্তি, লাসেন্তিযাপি গাযিস্সন্তি, লাসেন্তিযাপি ৰাদেস্সন্তি; লাসেন্তিযাপি লাসেস্সন্তি; অট্ঠপদেপি কীল়িস্সন্তি, দসপদেপি কীল়িস্সন্তি, আকাসেপি কীল়িস্সন্তি, পরিহারপথেপি কীল়িস্সন্তি, সন্তিকাযপি কীল়িস্সন্তি, খলিকাযপি কীল়িস্সন্তি, ঘটিকাযপি কীল়িস্সন্তি, সলাকহত্থেনপি কীল়িস্সন্তি, অক্খেনপি কীল়িস্সন্তি, পঙ্গচীরেনপি কীল়িস্সন্তি, ৰঙ্ককেনপি কীল়িস্সন্তি মোক্খচিকাযপি কীল়িস্সন্তি, চিঙ্গুলকেনপি কীল়িস্সন্তি, পত্তাল়্হকেনপি কীল়িস্সন্তি, রথকেনপি কীল়িস্সন্তি, ধনুকেনপি কীল়িস্সন্তি, অক্খরিকাযপি কীল়িস্সন্তি, মনেসিকাযপি কীল়িস্সন্তি, যথাৰজ্জেনপি কীল়িস্সন্তি; হত্থিস্মিম্পি সিক্খিস্সন্তি, অস্সস্মিম্পি সিক্খিস্সন্তি, রথস্মিম্পি সিক্খিস্সন্তি, ধনুস্মিম্পি সিক্খিস্সন্তি, থরুস্মিম্পি সিক্খিস্সন্তি; হত্থিস্সপি পুরতো ধাৰিস্সন্তি, অস্সস্সপি পুরতো ধাৰিস্সন্তি, রথস্সপি পুরতো [পুরতো ধাৰিস্সন্তি (স্যা.)] ধাৰিস্সন্তিপি আধাৰিস্সন্তিপি; উস্সেল়েস্সন্তিপি, অপ্ফোটেস্সন্তিপি, নিব্বুজ্ঝিস্সন্তিপি, মুট্ঠীহিপি যুজ্ঝিস্সন্তি; রঙ্গমজ্ঝেপি সঙ্ঘাটিং পত্থরিত্ৰা নচ্চকিং এৰং ৰক্খন্তি [ৰদিস্সন্তি (ক.)] – ‘ইধ, ভগিনি, নচ্চস্সূ’তি; নলাটিকম্পি দস্সন্তি; ৰিৰিধম্পি অনাচারং আচরিস্সন্তি. নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা সারিপুত্তমোগ্গল্লানে আমন্তেসি – ‘‘গচ্ছথ তুম্হে, সারিপুত্তা, কীটাগিরিং গন্ত্ৰা অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযকম্মং করোথ, তুম্হাকং এতে সদ্ধিৰিহারিনো’’তি.

‘‘কথং মযং, ভন্তে, অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযকম্মং করোম, চণ্ডা তে ভিক্খূ ফরুসা’’তি? ‘‘তেন হি তুম্হে, সারিপুত্তা, বহুকেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং গচ্ছথা’’তি. ‘‘এৰং, ভন্তে’’তি খো সারিপুত্তমোগ্গল্লানা ভগৰতো পচ্চস্সোসুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং – পঠমং অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ চোদেতব্বা, চোদেত্ৰা সারেতব্বা, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বা, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

২৪. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ কুলদূসকা পাপসমাচারা. ইমেসং পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ. কুলানি চ ইমেহি দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযকম্মং করেয্য – ন অস্সজিপুনব্বসুকেহি ভিক্খূহি কীটাগিরিস্মিং ৰত্থব্বন্তি. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ কুলদূসকা পাপসমাচারা. ইমেসং পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ. কুলানি চ ইমেহি দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ. সঙ্ঘো অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযকম্মং করোতি – ন অস্সজিপুনব্বসুকেহি ভিক্খূহি কীটাগিরিস্মিং ৰত্থব্বন্তি. যস্সাযস্মতো খমতি অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযস্স কম্মস্স করণং – ন অস্সজিপুনব্বসুকেহি ভিক্খূহি কীটাগিরিস্মিং ৰত্থব্বন্তি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ কুলদূসকা পাপসমাচারা. ইমেসং পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ. কুলানি চ ইমেহি দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ. সঙ্ঘো অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযকম্মং করোতি – ন অস্সজিপুনব্বসুকেহি ভিক্খূহি কীটাগিরিস্মিং ৰত্থব্বন্তি. যস্সাযস্মতো খমতি অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযস্স কম্মস্স করণং – ন অস্সজিপুনব্বসুকেহি ভিক্খূহি কীটাগিরিস্মিং ৰত্থব্বন্তি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযকম্মং – ন অস্সজিপুনব্বসুকেহি ভিক্খূহি কীটাগিরিস্মিং ৰত্থব্বন্তি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

২৫. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অসারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… অসম্মুখা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অনাপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি …পে… অসারেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

২৬. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছা কতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিযা কতং হোতি দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, সারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… সম্মুখা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিপুচ্ছা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিঞ্ঞায কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… সারেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পব্বাজনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

আকঙ্খমানচুদ্দসকং

২৭. [পরি. ৩২৩] ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. কাযিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. কাযিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. কাযিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. কাযিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি, ৰাচসিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি, কাযিকৰাচসিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেহি, খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. একো ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. একো কাযিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি, একো ৰাচসিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি, একো কাযিকৰাচসিকেন দৰেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. একো কাযিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি, একো ৰাচসিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি, একো কাযিকৰাচসিকেন অনাচারেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. একো কাযিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি, একো ৰাচসিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি, একো কাযিকৰাচসিকেন উপঘাতিকেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য. একো কাযিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি, একো ৰাচসিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি, একো কাযিকৰাচসিকেন মিচ্ছাজীৰেন সমন্নাগতো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পব্বাজনীযকম্মং করেয্য.

আকঙ্খমানচুদ্দসকং নিট্ঠিতং.

অট্ঠারসৰত্তং

২৮. ‘‘পব্বাজনীযকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মং কতং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি.

পব্বাজনীযকম্মে অট্ঠারসৰত্তং নিট্ঠিতং.

২৯. অথ খো সারিপুত্তমোগ্গল্লানপ্পমুখো ভিক্খুসঙ্ঘো কীটাগিরিং গন্ত্ৰা অস্সজিপুনব্বসুকানং ভিক্খূনং কীটাগিরিস্মা পব্বাজনীযকম্মং অকাসি – ন অস্সজিপুনব্বসুকেহি ভিক্খূহি কীটাগিরিস্মিং ৰত্থব্বন্তি. তে সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতা ন সম্মা ৰত্তন্তি, ন লোমং পাতেন্তি, ন নেত্থারং ৰত্তন্তি; ন ভিক্খূ খমাপেন্তি, অক্কোসন্তি, পরিভাসন্তি; ছন্দগামিতা দোসগামিতা মোহগামিতা ভযগামিতা পাপেন্তি; পক্কমন্তিপি, ৰিব্ভমন্তিপি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতা ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তি, ন লোমং পাতেস্সন্তি, ন নেত্থারং ৰত্তিস্সন্তি; ন ভিক্খূ খমাপেস্সন্তি, অক্কোসিস্সন্তি, পরিভাসিস্সন্তি; ছন্দগামিতা দোসগামিতা মোহগামিতা ভযগামিতা পাপেস্সন্তি; পক্কমিস্সন্তিপি, ৰিব্ভমিস্সন্তিপী’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতা ন সম্মা ৰত্তন্তি, ন লোমং পাতেন্তি, ন নেত্থারং ৰত্তন্তি; ন ভিক্খূ খমাপেন্তি, অক্কোসন্তি, পরিভাসন্তি; ছন্দগামিতা দোসগামিতা মোহগামিতা ভযগামিতা পাপেন্তি; পক্কমন্তিপি, ৰিব্ভমন্তিপী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং …পে… কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতা ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তি, ন লোমং পাতেস্সন্তি, ন নেত্থারং ৰত্তিস্সন্তি; ন ভিক্খূ খমাপেস্সন্তি, অক্কোসিস্সন্তি, পরিভাসিস্সন্তি; ছন্দগামিতা দোসগামিতা মোহগামিতা ভযগামিতা পাপেস্সন্তি; পক্কমিস্সন্তিপি, ৰিব্ভমিস্সন্তিপি. নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতু.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

৩০. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

[পরি. ৪২০] ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং গরহতি, কম্মিকে গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, পৰারণং ঠপেতি, সৰচনীযং করোতি, অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ওকাসং কারেতি, চোদেতি, সারেতি, ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

পব্বাজনীযকম্মে নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

৩১. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন উপসম্পাদেতি, ন নিস্সযং দেতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং ন আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং ন গরহতি, কম্মিকে ন গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, ন পৰারণং ঠপেতি, ন সৰচনীযং করোতি, ন অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ন ওকাসং কারেতি, ন চোদেতি, ন সারেতি, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

পব্বাজনীযকম্মে পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

৩২. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. তেন, ভিক্খৰে, পব্বাজনীযকম্মকতেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, পব্বাজনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পব্বাজনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পব্বাজনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘেন পব্বাজনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পব্বাজনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘পটিপ্পস্সদ্ধং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো পব্বাজনীযকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা

তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পব্বাজনীযকম্মং নিট্ঠিতং ততিযং.

৪. পটিসারণীযকম্মং

৩৩. তেন খো পন সমযেন আযস্মা সুধম্মো মচ্ছিকাসণ্ডে চিত্তস্স গহপতিনো আৰাসিকো হোতি, নৰকম্মিকো ধুৰভত্তিকো. যদা চিত্তো গহপতি সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা পুগ্গলং ৰা নিমন্তেতুকামো হোতি তদা ন আযস্মন্তং সুধম্মং অনপলোকেত্ৰা সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা পুগ্গলং ৰা নিমন্তেতি.

তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা থেরা ভিক্খূ, আযস্মা চ সারিপুত্তো, আযস্মা চ মহামোগ্গল্লানো, আযস্মা চ মহাকচ্চানো, আযস্মা চ মহাকোট্ঠিকো, আযস্মা চ মহাকপ্পিনো, আযস্মা চ মহাচুন্দো, আযস্মা চ অনুরুদ্ধো, আযস্মা চ রেৰতো, আযস্মা চ উপালি, আযস্মা চ আনন্দো, আযস্মা চ রাহুলো, কাসীসু চারিকং চরমানা যেন মচ্ছিকাসণ্ডো তদৰসরুং.

অস্সোসি খো চিত্তো গহপতি থেরা কির ভিক্খূ মচ্ছিকাসণ্ডং অনুপ্পত্তাতি. অথ খো চিত্তো গহপতি যেন থেরা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা থেরে ভিক্খূ অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো চিত্তং গহপতিং আযস্মা সারিপুত্তো ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি.

অথ খো চিত্তো গহপতি আযস্মতা সারিপুত্তেন ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো থেরে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেন্তু মে, ভন্তে, থেরা স্ৰাতনায আগন্তুকভত্ত’’ন্তি. অধিৰাসেসুং খো থেরা ভিক্খূ [অধিৰাসেসুং খো তে থেরা ভিক্খূ (স্যা.)] তুণ্হীভাৰেন.

অথ খো চিত্তো গহপতি থেরানং ভিক্খূনং অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা থেরে ভিক্খূ অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা যেনাযস্মা সুধম্মো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং সুধম্মং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতো খো চিত্তো গহপতি আযস্মন্তং সুধম্মং এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেতু মে, ভন্তে, অয্যো সুধম্মো স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং থেরেহী’’তি. অথ খো আযস্মা সুধম্মো ‘পুব্বে খ্ৰাযং চিত্তো গহপতি যদা সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা পুগ্গলং ৰা নিমন্তেতুকামো ন মং অনপলোকেত্ৰা সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা পুগ্গলং ৰা নিমন্তেতি; সোদানি মং অনপলোকেত্ৰা থেরে ভিক্খূ নিমন্তেসি; দুট্ঠোদানাযং চিত্তো গহপতি অনপেক্খো ৰিরত্তরূপো মযী’তি চিত্তং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘অলং, গহপতি, নাধিৰাসেমী’’তি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো চিত্তো গহপতি আযস্মন্তং সুধম্মং এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেতু মে, ভন্তে, অয্যো সুধম্মো স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং থেরেহী’’তি. ‘‘অলং, গহপতি, নাধিৰাসেমী’’তি. অথ খো চিত্তো গহপতি ‘কিং মে করিস্সতি অয্যো সুধম্মো অধিৰাসেন্তো ৰা অনধিৰাসেন্তো ৰা’তি আযস্মন্তং সুধম্মং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি.

৩৪. অথ খো চিত্তো গহপতি তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন থেরানং ভিক্খূনং পণীতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযাদাপেসি. অথ খো আযস্মা সুধম্মো ‘যংনূনাহং চিত্তস্স গহপতিনো থেরানং ভিক্খূনং পটিযত্তং পস্সেয্য’ন্তি পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন চিত্তস্স গহপতিনো নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. অথ খো চিত্তো গহপতি যেনাযস্মা সুধম্মো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং সুধম্মং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো চিত্তং গহপতিং আযস্মা সুধম্মো এতদৰোচ – ‘‘পহূতং খো তে ইদং, গহপতি, খাদনীযং ভোজনীযং পটিযত্তং; একা চ খো ইধ নত্থি যদিদং তিলসঙ্গুল়িকা’’তি. ‘‘বহুম্হি ৰত, ভন্তে, রতনে বুদ্ধৰচনে [ভন্তে বুদ্ধৰচনে (স্যা.)] ৰিজ্জমানে অয্যেন সুধম্মেন যদেৰ কিঞ্চি ভাসিতং যদিদং তিলসঙ্গুল়িকাতি. ভূতপুব্বং, ভন্তে, দক্খিণাপথকা ৰাণিজা পুরত্থিমং জনপদং অগমংসু ৰাণিজ্জায. তে ততো কুক্কুটিং আনেসুং. অথ খো সা, ভন্তে, কুক্কুটী কাকেন সদ্ধিং সংৰাসং কপ্পেসি. সা পোতকং জনেসি. যদা খো সো, ভন্তে, কুক্কুটপোতকো কাকৰস্সং ৰস্সিতুকামো হোতি, কাককুক্কুটীতি ৰস্সতি; যদা কুক্কুটিৰস্সং ৰস্সিতুকামো হোতি, কুক্কুটিকাকাতি ৰস্সতি. এৰমেৰ খো, ভন্তে, বহুম্হি রতনে বুদ্ধৰচনে ৰিজ্জমানে অয্যেন সুধম্মেন যদেৰ কিঞ্চি ভাসিতং যদিদং তিলসংগুল়িকা’’তি. ‘‘অক্কোসসি মং ত্ৰং, গহপতি, পরিভাসসি মং ত্ৰং, গহপতি. এসো তে, গহপতি, আৰাসো, পক্কমিস্সামী’’তি. ‘‘নাহং, ভন্তে, অয্যং সুধম্মং অক্কোসামি, পরিভাসামি [ন পরিভাসামি (সী. স্যা.)]. ৰসতু, ভন্তে, অয্যো সুধম্মো মচ্ছিকাসণ্ডে. রমণীযং অম্বাটকৰনং. অহং অয্যস্স সুধম্মস্স উস্সুক্কং করিস্সামি, চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারান’’ন্তি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো আযস্মা সুধম্মো চিত্তং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘অক্কোসসি মং ত্ৰং, গহপতি, পরিভাসসি মং ত্ৰং, গহপতি. এসো তে, গহপতি, আৰাসো, পক্কমিস্সামী’’তি. ‘‘কহং, ভন্তে, অয্যো সুধম্মো গমিস্সতী’’তি? ‘‘সাৰত্থিং খো অহং, গহপতি, গমিস্সামি ভগৰন্তং দস্সনাযা’’তি. ‘‘তেন হি, ভন্তে, যঞ্চ অত্তনা ভণিতং, যঞ্চ মযা ভণিতং তং সব্বং ভগৰতো আরোচেহি. অনচ্ছরিযং খো পনেতং, ভন্তে, যং অয্যো সুধম্মো পুনদেৰ মচ্ছিকাসণ্ডং পচ্চাগচ্ছেয্যা’’তি.

৩৫. অথ খো আযস্মা সুধম্মো সেনাসনং সংসামেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন সাৰত্থি তেন পক্কামি. অনুপুব্বেন যেন সাৰত্থি জেতৰনং অনাথপিণ্ডিকস্স আরামো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা সুধম্মো যঞ্চ অত্তনা ভণিতং যঞ্চ চিত্তেন গহপতিনা ভণিতং তং সব্বং ভগৰতো আরোচেসি.

ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, মোঘপুরিস, অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, চিত্তং গহপতিং সদ্ধং পসন্নং দাযকং কারকং সঙ্ঘুপট্ঠাকং হীনেন খুংসেস্সসি, হীনেন ৰম্ভেস্সসি? নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং করোতু – চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বোতি. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং – পঠমং সুধম্মো ভিক্খু চোদেতব্বো, চোদেত্ৰা সারেতব্বো, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বো, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

৩৬. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সুধম্মো ভিক্খু চিত্তং গহপতিং সদ্ধং পসন্নং দাযকং কারকং সঙ্ঘুপট্ঠাকং হীনেন খুংসেতি, হীনেন ৰম্ভেতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং করেয্য – চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বোতি. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সুধম্মো ভিক্খু চিত্তং গহপতিং সদ্ধং পসন্নং দাযকং কারকং সঙ্ঘুপট্ঠাকং হীনেন খুংসেতি, হীনেন ৰম্ভেতি. সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং করোতি – চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বোতি. যস্সাযস্মতো খমতি সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযস্স কম্মস্স করণং – চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বোতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সুধম্মো ভিক্খু চিত্তং গহপতিং সদ্ধং পসন্নং দাযকং কারকং সঙ্ঘুপট্ঠাকং হীনেন খুংসেতি, হীনেন ৰম্ভেতি. সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং করোতি – চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বোতি. যস্সাযস্মতো খমতি সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযস্স কম্মস্স করণং – চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বোতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং – চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বোতি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৩৭. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অসারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… অসম্মুখা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অনাপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অসারেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

পটিসারণীযকম্মে অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৩৮. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছা কতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিযা কতং হোতি, দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, সারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… সম্মুখা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিপুচ্ছা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিঞ্ঞায কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… সারেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং পটিসারণীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

পটিসারণীযকম্মে ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

আকঙ্খমানচতুক্কং

৩৯. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য. গিহীনং অলাভায পরিসক্কতি, গিহীনং অনত্থায পরিসক্কতি, গিহীনং অনাৰাসায [অৰাসায (সী.)] পরিসক্কতি, গিহী অক্কোসতি পরিভাসতি, গিহী গিহীহি ভেদেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য. গিহীনং বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, গিহীনং ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, গিহীনং সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি, গিহী হীনেন খুংসেতি হীনেন ৰম্ভেতি, গিহীনং ধম্মিকং পটিস্সৰং ন সচ্চাপেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য.

‘‘পঞ্চন্নং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য. একো গিহীনং অলাভায পরিসক্কতি, একো গিহীনং অনত্থায পরিসক্কতি, একো গিহীনং অনাৰাসায পরিসক্কতি, একো গিহী অক্কোসতি পরিভাসতি, একো গিহী গিহীহি ভেদেতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, পঞ্চন্নং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, পঞ্চন্নং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য. একো গিহীনং বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো গিহীনং ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো গিহীনং সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো গিহী হীনেন খুংসেতি হীনেন ৰম্ভেতি, একো গিহীনং ধম্মিকং পটিস্সৰং ন সচ্চাপেতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, পঞ্চন্নং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পটিসারণীযকম্মং করেয্য.

আকঙ্খমানচতুক্কং নিট্ঠিতং.

অট্ঠারসৰত্তং

৪০. ‘‘পটিসারণীযকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মং কতং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি.

পটিসারণীযকম্মে অট্ঠারসৰত্তং নিট্ঠিতং.

৪১. অথ খো সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং অকাসি – ‘‘চিত্তো তে গহপতি খমাপেতব্বো’’তি. সো সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মকতো মচ্ছিকাসণ্ডং গন্ত্ৰা মঙ্কুভূতো নাসক্খি চিত্তং গহপতিং খমাপেতুং. পুনদেৰ সাৰত্থিং পচ্চাগঞ্ছি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘খমাপিতো তযা, আৰুসো সুধম্ম, চিত্তো গহপতী’’তি? ‘‘ইধাহং, আৰুসো, মচ্ছিকাসণ্ডং গন্ত্ৰা মঙ্কুভূতো নাসক্খিং চিত্তং গহপতিং খমাপেতু’’ন্তি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে…. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো অনুদূতং দেতু – চিত্তং গহপতিং খমাপেতুং. এৰঞ্চ পন ভিক্খৰে দাতব্বো – পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সুধম্মস্স ভিক্খুনো অনুদূতং দদেয্য চিত্তং গহপতিং খমাপেতুং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সুধম্মস্স ভিক্খুনো অনুদূতং দেতি চিত্তং গহপতিং খমাপেতুং. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সুধম্মস্স ভিক্খুনো অনুদূতস্স দানং চিত্তং গহপতিং খমাপেতুং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু সুধম্মস্স ভিক্খুনো অনুদূতো চিত্তং গহপতিং খমাপেতুং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

৪২. ‘‘তেন, ভিক্খৰে, সুধম্মেন ভিক্খুনা অনুদূতেন ভিক্খুনা সদ্ধিং মচ্ছিকাসণ্ডং গন্ত্ৰা চিত্তো গহপতি খমাপেতব্বো – ‘খম, গহপতি, পসাদেমি ত’ন্তি. এৰঞ্চে ৰুচ্চমানো খমতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে খমতি, অনুদূতেন ভিক্খুনা ৰত্তব্বো – ‘খম, গহপতি, ইমস্স ভিক্খুনো, পসাদেতি ত’ন্তি. এৰঞ্চে ৰুচ্চমানো খমতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে খমতি, অনুদূতেন ভিক্খুনা ৰত্তব্বো – ‘খম, গহপতি, ইমস্স ভিক্খুনো, অহং তং পসাদেমী’তি. এৰঞ্চে ৰুচ্চমানো খমতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে খমতি, অনুদূতেন ভিক্খুনা ৰত্তব্বো – ‘খম, গহপতি, ইমস্স ভিক্খুনো, সঙ্ঘস্স ৰচনেনা’তি. এৰঞ্চে ৰুচ্চমানো খমতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে খমতি, অনুদূতেন ভিক্খুনা সুধম্মো ভিক্খু [সুধম্মং ভিক্খুং… সা আপত্তি দেসাপেতব্বাতি (সী. স্যা.)] চিত্তস্স গহপতিনো দস্সনূপচারং অৰিজহাপেত্ৰা সৰনূপচারং অৰিজহাপেত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা তং আপত্তিং দেসাপেতব্বো’’তি [সুধম্মং ভিক্খুং… সা আপত্তি দেসাপেতব্বাতি (সী. স্যা.)].

অথ খো আযস্মা সুধম্মো অনুদূতেন ভিক্খুনা সদ্ধিং মচ্ছিকাসণ্ডং গন্ত্ৰা চিত্তং গহপতিং খমাপেসি. সো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেতি – ‘‘অহং, আৰুসো, সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতু.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

৪৩. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

[পরি. ৪২০] ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং গরহতি, কম্মিকে গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, পৰারণং ঠপেতি, সৰচনীযং করোতি, অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ওকাসং কারেতি, চোদেতি, সারেতি, ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং’’.

পটিসারণীযকম্মে নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং

৪৪. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন উপসম্পাদেতি, ন নিস্সযং দেতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং ন আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং ন গরহতি, কম্মিকে ন গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, ন পৰারণং ঠপেতি, ন সৰচনীযং করোতি, ন অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ন ওকাসং কারেতি, ন চোদেতি, ন সারেতি, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

পটিসারণীযকম্মে পটিপ্পস্সম্ভেতব্বঅট্ঠারসকং নিট্ঠিতং.

৪৫. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. তেন [তেন হি (স্যা. ক.)], ভিক্খৰে, সুধম্মেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, পটিসারণীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সুধম্মো ভিক্খু সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পটিসারণীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সুধম্মো ভিক্খু সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পটিসারণীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং সুধম্মো ভিক্খু সঙ্ঘেন পটিসারণীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পটিসারণীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘পটিপ্পস্সদ্ধং সঙ্ঘেন সুধম্মস্স ভিক্খুনো পটিসারণীযকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পটিসারণীযকম্মং নিট্ঠিতং চতুত্থং.

৫. আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মং

৪৬. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি ঘোসিতারামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা ছন্নো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পস্সিতুং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা ছন্নো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছিস্সতি আপত্তিং পস্সিতু’’ন্তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পস্সিতু’’ন্তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম সো, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছিস্সতি আপত্তিং পস্সিতুং? নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করোতু – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং – পঠমং ছন্নো ভিক্খু চোদেতব্বো, চোদেত্ৰা সারেতব্বো, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বো, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

৪৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পস্সিতুং. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পস্সিতুং. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করোতি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স করণং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পস্সিতুং. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করোতি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স করণং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘আৰাসপরম্পরঞ্চ, ভিক্খৰে, সংসথ – ‘ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘেন আপত্তিযা [ছন্নো ভিক্খু আপত্তিযা (সী. ক.)] অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মকতো – অসম্ভোগং সঙ্ঘেনা’তি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৪৮. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অসারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… অসম্মুখা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অনাপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অসারেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মে অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৪৯. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছা কতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং…পে…. আপত্তিযা কতং হোতি, দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, সারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… সম্মুখা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিপুচ্ছা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিঞ্ঞায কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… সারেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মে ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

আকঙ্খমানছক্কং

৫০. [পরি. ৩২৩] ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মে

আকঙ্খমানছক্কং নিট্ঠিতং.

তেচত্তালীসৰত্তং

৫১. ‘‘আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারো, সেয্যাভিহারো, পাদোদকং, পাদপীঠং পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপ্পটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং সাদিতব্বং. ন পকতত্তো ভিক্খু সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন আচারৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন দিট্ঠিৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন আজীৰৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন ভিক্খু ভিক্খূহি ভেদেতব্বো [ন ভিক্খূ ভিক্খূহি ভেদেতব্বা (স্যা.)], ন গিহিদ্ধজো ধারেতব্বো, ন তিত্থিযদ্ধজো ধারেতব্বো, ন তিত্থিযা সেৰিতব্বা; ভিক্খূ সেৰিতব্বা, ভিক্খুসিক্খায সিক্খিতব্বং [ভিক্খুসিক্খা সিক্খিতব্বা (স্যা.)]. ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং, পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং, ন পকতত্তো ভিক্খু আসাদেতব্বো অন্তো ৰা বহি ৰা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি.

আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মে

তেচত্তালীসৰত্তং নিট্ঠিতং.

৫২. অথ খো সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং অকাসি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. সো সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মকতো তম্হা আৰাসা অঞ্ঞং আৰাসং অগমাসি. তত্থ ভিক্খূ নেৰ অভিৰাদেসুং, ন পচ্চুট্ঠেসুং, ন অঞ্জলিকম্মং ন সামীচিকম্মং অকংসু, ন সক্করিংসু, ন গরু করিংসু [ন গরুকরিংসু (ক.)], ন মানেসুং, ন পূজেসুং. সো ভিক্খূহি অসক্করিযমানো অগরুকরিযমানো অমানিযমানো অপূজিযমানো অসক্কারপকতো তম্হাপি আৰাসা অঞ্ঞং আৰাসং অগমাসি. তত্থপি ভিক্খূ নেৰ অভিৰাদেসুং, ন পচ্চুট্ঠেসুং, ন অঞ্জলিকম্মং ন সামীচিকম্মং অকংসু, ন সক্করিংসু, ন গরুং করিংসু, ন মানেসুং, ন পূজেসুং. সো ভিক্খূহি অসক্করিযমানো অগরুকরিযমানো অমানিযমানো অপূজিযমানো অসক্কারপকতো তম্হাপি আৰাসা অঞ্ঞং আৰাসং অগমাসি. তত্থপি ভিক্খূ নেৰ অভিৰাদেসুং, ন পচ্চুট্ঠেসুং, ন অঞ্জলিকম্মং ন সামীচিকম্মং অকংসু, ন সক্করিংসু, ন গরুং করিংসু, ন মানেসুং, ন পূজেসুং. সো ভিক্খূহি অসক্করিযমানো অগরুকরিযমানো অমানিযমানো অপূজিযমানো অসক্কারপকতো পুনদেৰ কোসম্বিং পচ্চাগঞ্ছি. সো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেতি – ‘‘অহং, আৰুসো, সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে…. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতু.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্ব-তেচত্তালীসকং

৫৩. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

[পরি. ৪২০] ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং গরহতি, কম্মিকে গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং সাদিযতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপ্পটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং সাদিযতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তং ভিক্খুং সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, আচারৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, দিট্ঠিৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, আজীৰৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ভিক্খুং [ভিক্খূ (সী. স্যা.)] ভিক্খূহি ভেদেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. গিহিদ্ধজং ধারেতি, তিত্থিযদ্ধজং ধারেতি, তিত্থিযে সেৰতি; ভিক্খূ ন সেৰতি, ভিক্খুসিক্খায ন সিক্খতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰসতি, একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰসতি, একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰসতি; পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ন ৰুট্ঠাতি; পকতত্তং ভিক্খুং আসাদেতি অন্তো ৰা বহি ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, পৰারণং ঠপেতি, সৰচনীযং করোতি, অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ওকাসং কারেতি, চোদেতি, সারেতি, ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মে

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্ব-তেচত্তালীসকং নিট্ঠিতং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্ব-তেচত্তালীসকং

৫৪. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন উপসম্পাদেতি, ন নিস্সযং দেতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং ন আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং ন গরহতি, কম্মিকে ন গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং সাদিযতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপ্পটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং সাদিযতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তং ভিক্খুং সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন আচারৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন দিট্ঠিৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন আজীৰৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন ভিক্খুং ভিক্খূহি ভেদেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন গিহিদ্ধজং ধারেতি, ন তিত্থিযদ্ধজং ধারেতি, ন তিত্থিযে সেৰতি, ভিক্খূ সেৰতি, ভিক্খুসিক্খায সিক্খতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰসতি, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰসতি, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰসতি, পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতি, ন পকতত্তং ভিক্খুং আসাদেতি অন্তো ৰা বহি ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, ন পৰারণং ঠপেতি, ন সৰচনীযং করোতি, ন অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ন ওকাসং কারেতি, ন চোদেতি, ন সারেতি, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মে

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং নিট্ঠিতং.

৫৫. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. তেন, ভিক্খৰে, ছন্নেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘পটিপ্পস্সদ্ধং সঙ্ঘেন ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খেপনীযকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

আপত্তিযা অদস্সনে উক্খেপনীযকম্মং নিট্ঠিতং পঞ্চমং.

৬. আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মং

৫৬. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি ঘোসিতারামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা ছন্নো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পটিকাতুং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা ছন্নো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছিস্সতি আপত্তিং পটিকাতু’’ন্তি? অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পটিকাতু’’ন্তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম সো, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসো আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছিস্সতি আপত্তিং পটিকাতুং. নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করোতু – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং – পঠমং ছন্নো ভিক্খু চোদেতব্বো, চোদেত্ৰা সারেতব্বো, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বো, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পটিকাতুং. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পটিকাতুং. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করোতি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স করণং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন ইচ্ছতি আপত্তিং পটিকাতুং. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করোতি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স করণং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘আৰাসপরম্পরঞ্চ, ভিক্খৰে, সংসথ – ‘ছন্নো ভিক্খু, সঙ্ঘেন আপত্তিযা [ছন্নো ভিক্খু আপত্তিযা (সী. ক.)] অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মকতো – অসম্ভোগং সঙ্ঘেনা’তি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৫৭. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অসারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… অসম্মুখা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অনাপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অসারেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মে

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৫৮. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছা কতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিযা কতং হোতি, দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, সারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… সম্মুখা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিপুচ্ছা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিঞ্ঞায কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… সারেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মে

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

আকঙ্খমানছক্কং

৫৯. [পরি. ৩২৩] ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মে

আকঙ্খমানছক্কং নিট্ঠিতং.

তেচত্তালীসৰত্তং

৬০. ‘‘আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারো, সেয্যাভিহারো, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপ্পটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং সাদিতব্বং. ন পকতত্তো ভিক্খু সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন আচারৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন দিট্ঠিৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন আজীৰৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতব্বো, ন ভিক্খু ভিক্খূহি ভেদেতব্বো. ন গিহিদ্ধজো ধারেতব্বো, ন তিত্থিযদ্ধজো ধারেতব্বো, ন তিত্থিযা সেৰিতব্বা; ভিক্খূ সেৰিতব্বা, ভিক্খুসিক্খায সিক্খিতব্বং. ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং, পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং, ন পকতত্তো ভিক্খু আসাদেতব্বো অন্তো ৰা বহি ৰা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি.

আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মে

তেচত্তালীসৰত্তং নিট্ঠিতং.

৬১. অথ খো সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং অকাসি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. সো সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মকতো তম্হা আৰাসা অঞ্ঞং আৰাসং অগমাসি. তত্থ ভিক্খূ নেৰ অভিৰাদেসুং, ন পচ্চুট্ঠেসুং, ন অঞ্জলিকম্মং ন সামীচিকম্মং অকংসু, ন সক্করিংসু, ন গরুং করিংসু, ন মানেসুং, ন পূজেসুং. সো ভিক্খূহি অসক্করিযমানো অগরুকরিযমানো অমানিযমানো অপূজিযমানো অসক্কারপকতো তম্হাপি আৰাসা অঞ্ঞং আৰাসং অগমাসি. তত্থপি ভিক্খূ নেৰ অভিৰাদেসুং, ন পচ্চুট্ঠেসুং, ন অঞ্জলিকম্মং ন সামীচিকম্মং অকংসু, ন সক্করিংসু, ন গরুং করিংসু, ন মানেসুং, ন পূজেসুং. সো ভিক্খূহি অসক্করিযমানো অগরুকরিযমানো অমানিযমানো অপূজিযমানো অসক্কারপকতো তম্হাপি আৰাসা অঞ্ঞং আৰাসং অগমাসি. তত্থপি ভিক্খূ নেৰ অভিৰাদেসুং, ন পচ্চুট্ঠেসুং, ন অঞ্জলিকম্মং ন সামীচিকম্মং অকংসু, ন সক্করিংসু, ন গরুং করিংসু, ন মানেসুং, ন পূজেসুং. সো ভিক্খূহি অসক্করিযমানো অগরুকরিযমানো অমানিযমানো অপূজিযমানো অসক্কারপকতো পুনদেৰ কোসম্বিং পচ্চাগঞ্ছি. সো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেতি – ‘‘অহং, আৰুসো, সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে…. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতু.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং

৬২. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

[পরি. ৪২০] ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং গরহতি, কম্মিকে গরহতি…পে… পকতত্তস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং সাদিযতি…পে… পকতত্তস্স ভিক্খুনো সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপ্পটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং সাদিযতি…পে… পকতত্তং ভিক্খুং সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, আচারৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, দিট্ঠিৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, আজীৰৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ভিক্খুং ভিক্খূহি ভেদেতি…পে… গিহিদ্ধজং ধারেতি, তিত্থিযদ্ধজং ধারেতি, তিত্থিযে সেৰতি, ভিক্খূ ন সেৰতি, ভিক্খুসিক্খায ন সিক্খতি…পে… পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰসতি, একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰসতি, একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰসতি, পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ন ৰুট্ঠাতি, পকতত্তং ভিক্খুং আসাদেতি অন্তো ৰা বহি ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, পৰারণং ঠপেতি, সৰচনীযং করোতি, অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ওকাসং কারেতি, চোদেতি, সারেতি, ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মে

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং নিট্ঠিতং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং

৬৩. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন উপসম্পাদেতি, ন নিস্সযং দেতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং ন আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং ন গরহতি, কম্মিকে ন গরহতি…পে… ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং সাদিযতি…পে… ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপ্পটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং সাদিযতি…পে… ন পকতত্তং ভিক্খুং সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন আচারৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন দিট্ঠিৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন আজীৰৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, ন ভিক্খুং ভিক্খূহি ভেদেতি…পে… ন গিহিদ্ধজং ধারেতি, ন তিত্থিযদ্ধজং ধারেতি, ন তিত্থিযে সেৰতি, ভিক্খূ সেৰতি, ভিক্খুসিক্খায সিক্খতি…পে… ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰসতি, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰসতি, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰসতি, পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতি, ন পকতত্তং ভিক্খুং আসাদেতি অন্তো ৰা বহি ৰা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, ন পৰারণং ঠপেতি, ন সৰচনীযং করোতি, ন অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ন ওকাসং কারেতি, ন চোদেতি, ন সারেতি, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মে

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং নিট্ঠিতং.

৬৪. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. তেন ভিক্খৰে, ছন্নেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ছন্নো ভিক্খু সঙ্ঘেন, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘পটিপ্পস্সদ্ধং সঙ্ঘেন ছন্নস্স ভিক্খুনো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খেপনীযকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খেপনীযকম্মং নিট্ঠিতং ছট্ঠং.

৭. পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মং

৬৫. [ইদং ৰত্থু পাচি. ৪১৭; ম. নি. ২৩৪ আদযো] তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন অরিট্ঠস্স নাম ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স [গন্ধবাধিপুব্বস্স (ক.)] এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. অস্সোসুং খো সম্বহুলা ভিক্খূ অরিট্ঠস্স নাম কির ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ যেন অরিট্ঠো ভিক্খু গদ্ধবাধিপুব্বো তেনুপসঙ্কমিংসু. উপসঙ্কমিত্ৰা অরিট্ঠং ভিক্খুং গদ্ধবাধিপুব্বং এতদৰোচুং – ‘‘সচ্চং কির তে, আৰুসো অরিট্ঠ, এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি? ‘‘এৰংব্যা খো অহং, আৰুসো, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি.

‘‘মাৰুসো অরিট্ঠ, এৰং অৰচ. মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি. ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং [অব্ভাচিক্খনং (ক.)]. ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য. অনেকপরিযাযেনাৰুসো অরিট্ঠ, অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা. অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযায. অপ্পস্সাদা কামা ৰুত্তা ভগৰতা, বহুদুক্খা বহুপাযাসা [বহূপাযাসা (সী. স্যা.)], আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অট্ঠিকঙ্কলূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা, বহুদুক্খা বহূপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. মংসপেসূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা…পে… তিণুক্কূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা…পে… অঙ্গারকাসূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… সুপিনকূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… যাচিতকূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… রুক্খফলূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… অসিসূনূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… সত্তিসূলূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা… সপ্পসিরূপমা কামা ৰুত্তা ভগৰতা, বহুদুক্খা বহূপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো’’তি.

এৰম্পি খো অরিট্ঠো ভিক্খু গদ্ধবাধিপুব্বো তেহি ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ তং পাপকং দিট্ঠিগতং থামসা পরামাসা অভিনিৰিস্স ৰোহরতি – ‘‘এৰংব্যা খো অহং, আৰুসো, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. যতো চ খো তে ভিক্খূ নাসক্খিংসু অরিট্ঠং ভিক্খুং গদ্ধবাধিপুব্বং এতস্মা পাপকা দিট্ঠিগতা ৰিৰেচেতুং, অথ খো তে ভিক্খূ যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা অরিট্ঠং ভিক্খুং গদ্ধবাধিপুব্বং পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির তে, অরিট্ঠ, এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি? ‘‘এৰংব্যা খো অহং, ভন্তে, ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি.

‘‘কস্স নু খো নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, মযা এৰং ধম্মং দেসিতং আজানাসি? ননু মযা, মোঘপুরিস, অনেকপরিযাযেন অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা? অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযায. অপ্পস্সাদা কামা ৰুত্তা মযা, বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অট্ঠিকঙ্কলূপমা কামা ৰুত্তা মযা, বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. মংসপেসূপমা কামা ৰুত্তা মযা…পে… তিণুক্কূপমা কামা ৰুত্তা মযা… অঙ্গারকাসূপমা কামা ৰুত্তা মযা… সুপিনকূপমা কামা ৰুত্তা মযা…পে… যাচিতকূপমা কামা ৰুত্তা মযা… রুক্খফলূপমা কামা ৰুত্তা মযা… অসিসূনূপমা কামা ৰুত্তা মযা… সত্তিসূলূপমা কামা ৰুত্তা মযা… সপ্পসিরূপমা কামা ৰুত্তা মযা, বহুদুক্খা বহুপাযাসা, আদীনৰো এত্থ ভিয্যো. অথ চ পন ত্ৰং, মোঘপুরিস, অত্তনা দুগ্গহিতেন [দুগ্গহিতেন দিট্ঠিগতেন (স্যা.)] অম্হে চেৰ অব্ভাচিক্খসি, অত্তানঞ্চ খণসি, বহুঞ্চ অপুঞ্ঞং পসৰসি. তঞ্হি তে, মোঘপুরিস, ভৰিস্সতি দীঘরত্তং অহিতায দুক্খায. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করোতু – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. এৰঞ্চ পন ভিক্খৰে কাতব্বং – পঠমং অরিট্ঠো ভিক্খু চোদেতব্বো, চোদেত্ৰা সারেতব্বো, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বো, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

৬৬. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযাতি. সো তং দিট্ঠিং ন পটিনিস্সজ্জতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযাতি. সো তং দিট্ঠিং ন পটিনিস্সজ্জতি. সঙ্ঘো অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করোতি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. যস্সাযস্মতো খমতি অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স করণং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স এৰরূপং পাপকং দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং – তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযাতি. সো তং দিট্ঠিং ন পটিনিস্সজ্জতি. সঙ্ঘো অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করোতি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. যস্সাযস্মতো খমতি অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স করণং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘আৰাসপরম্পরঞ্চ, ভিক্খৰে, সংসথ – ‘অরিট্ঠো ভিক্খু গদ্ধবাধিপুব্বো, সঙ্ঘেন পাপিকায [গদ্ধবাধিপুব্বো পাপিকায (সী. ক.)] দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো – অসম্ভোগং সঙ্ঘেনা’’’তি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৬৭. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অনাপত্তিযা কতং হোতি, অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অসারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… অসম্মুখা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিপুচ্ছা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অনাপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অচোদেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… অসারেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং অনারোপেত্ৰা কতং হোতি, অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মে

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

৬৮. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছা কতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. আপত্তিযা কতং হোতি, দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, সারেত্ৰা কতং হোতি, আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি…পে… সম্মুখা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিপুচ্ছা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… পটিঞ্ঞায কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… দেসনাগামিনিযা আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… অদেসিতায আপত্তিযা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… চোদেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… সারেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি…পে… আপত্তিং আরোপেত্ৰা কতং হোতি, ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মে

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং নিট্ঠিতং.

আকঙ্খমানছক্কং

৬৯. [পরি. ৩২৩] ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্কমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য. একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং, আকঙ্খমানো সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগে, উক্খেপনীযকম্মং করেয্য.

পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগে উক্খেপনীযকম্মে

আকঙ্খমানছক্কং নিট্ঠিতং.

তেচত্তালীসৰত্তং

৭০. ‘‘পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা – ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা…পে… ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি.

পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মে

তেচত্তালীসৰত্তং নিট্ঠিতং.

৭১. অথ খো সঙ্ঘো অরিট্ঠস্স ভিক্খুনো গদ্ধবাধিপুব্বস্স, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং অকাসি – অসম্ভোগং সঙ্ঘেন. সো সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো ৰিব্ভমি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অরিট্ঠো ভিক্খু গদ্ধবাধিপুব্বো সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো ৰিব্ভমিস্সতী’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, অরিট্ঠো ভিক্খু গদ্ধবাধিপুব্বো সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো ৰিব্ভমতী’’তি [ৰিব্ভমীতি (সী. ক.)]? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম সো, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসো সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো ৰিব্ভমিস্সতি? নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতু.

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং

৭২. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. উপসম্পাদেতি, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

[পরি. ৪২০] ‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং গরহতি, কম্মিকে গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং…পে….

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, পৰারণং ঠপেতি, সৰচনীযং করোতি, অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ওকাসং কারেতি, চোদেতি, সারেতি, ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মে

নপ্পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং নিট্ঠিতং.

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং

৭৩. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন উপসম্পাদেতি, ন নিস্সযং দেতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতি, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিং সাদিযতি, সম্মতোপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং কতং হোতি তং আপত্তিং ন আপজ্জতি, অঞ্ঞং ৰা তাদিসিকং, ততো ৰা পাপিট্ঠতরং; কম্মং ন গরহতি, কম্মিকে ন গরহতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং…পে….

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথং ঠপেতি, ন পৰারণং ঠপেতি, ন সৰচনীযং করোতি, ন অনুৰাদং পট্ঠপেতি, ন ওকাসং কারেতি, ন চোদেতি, ন সারেতি, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং’’.

পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মে

পটিপ্পস্সম্ভেতব্বতেচত্তালীসকং নিট্ঠিতং.

৭৪. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পটিপ্পস্সম্ভেতব্বং. তেন, ভিক্খৰে, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘেন, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মকতো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধিং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং পটিপ্পস্সম্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযস্স কম্মস্স পটিপ্পস্সদ্ধি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘পটিপ্পস্সদ্ধং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খেপনীযকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খেপনীযকম্মং নিট্ঠিতং সত্তমং.

কম্মক্খন্ধকো পঠমো.

ইমম্হি খন্ধকে ৰত্থূ সত্ত.

তস্সুদ্দানং –

পণ্ডুলোহিতকা ভিক্খূ, সযং ভণ্ডনকারকা;

তাদিসে উপসঙ্কম্ম, উস্সহিংসু চ ভণ্ডনে.

অনুপ্পন্নাপি জাযন্তি [অনুপ্পন্নানি জাযন্তি (সী. স্যা.)], উপ্পন্নানিপি ৰড্ঢরে [উপ্পন্নানি পৰড্ঢরে (সী.), উপ্পন্নাপি পৰড্ঢন্তি (ক.)];

অপ্পিচ্ছা পেসলা ভিক্খূ, উজ্ঝাযন্তি পদস্সতো [পরীসতো (স্যা.), পরস্সতো (সী.)].

সদ্ধম্মট্ঠিতিকো বুদ্ধো, সযম্ভূ অগ্গপুগ্গলো;

আণাপেসি তজ্জনীযকম্মং সাৰত্থিযং জিনো.

অসম্মুখাপ্পটিপুচ্ছাপ্পটিঞ্ঞায কতঞ্চ যং;

অনাপত্তি অদেসনে, দেসিতায কতঞ্চ যং.

অচোদেত্ৰা অসারেত্ৰা, অনারোপেত্ৰা চ যং কতং;

অসম্মুখা অধম্মেন, ৰগ্গেন চাপি [ৰগ্গেনাপি চ (সী. স্যা.)] যং কতং.

অপ্পটিপুচ্ছা অধম্মেন, পুন ৰগ্গেন [ৰগ্গেনাপি চ (সী. স্যা.)] যং কতং;

অপ্পটিঞ্ঞায অধম্মেন, ৰগ্গেন চাপি [ৰগ্গেনাপি চ (সী. স্যা.)] যং কতং.

অনাপত্তি [অনাপত্তিযা (সী. স্যা.)] অধম্মেন, ৰগ্গেন

চাপি [ৰগ্গেনাপি চ (সী. স্যা.)] যং কতং.

অদেসনাগামিনিযা, অধম্মৰগ্গমেৰ চ.

দেসিতায অধম্মেন, ৰগ্গেনাপি তথেৰ চ;

অচোদেত্ৰা অধম্মেন, ৰগ্গেনাপি তথেৰ চ.

অসারেত্ৰা অধম্মেন, ৰগ্গেনাপি তথেৰ চ;

অনারোপেত্ৰা অধম্মেন, ৰগ্গেনাপি তথেৰ চ.

কণ্হৰারনযেনেৰ, সুক্কৰারং ৰিজানিযা;

সঙ্ঘো আকঙ্খমানো চ যস্স তজ্জনিযং করে.

ভণ্ডনং বালো সংসট্ঠো, অধিসীলে অজ্ঝাচারে;

অতিদিট্ঠিৰিপন্নস্স, সঙ্ঘো তজ্জনিযং করে.

বুদ্ধধম্মস্স সঙ্ঘস্স, অৰণ্ণং যো চ ভাসতি;

তিণ্ণন্নম্পি চ ভিক্খূনং, সঙ্ঘো তজ্জনিযং করে.

ভণ্ডনং কারকো একো, বালো সংসগ্গনিস্সিতো;

অধিসীলে অজ্ঝাচারে, তথেৰ অতিদিট্ঠিযা.

বুদ্ধধম্মস্স সঙ্ঘস্স, অৰণ্ণং যো চ ভাসতি;

তজ্জনীযকম্মকতো, এৰং সম্মানুৰত্তনা.

উপসম্পদনিস্সযা, সামণেরং উপট্ঠনা;

ওৰাদসম্মতেনাপি, ন করে তজ্জনীকতো.

নাপজ্জে তঞ্চ আপত্তিং, তাদিসঞ্চ ততো পরং;

কম্মঞ্চ কম্মিকে চাপি, ন গরহে তথাৰিধো.

উপোসথং পৰারণং, পকতত্তস্স নট্ঠপে;

সৰচনিং [ন সৰচনিযং (সী. স্যা.)] অনুৰাদো, ওকাসো চোদনেন চ.

সারণং সম্পযোগঞ্চ, ন করেয্য তথাৰিধো;

উপসম্পদনিস্সযা, সামণেরং উপট্ঠনা.

ওৰাদসম্মতেনাপি, পঞ্চহঙ্গেহি [পঞ্চঅঙ্গো (ক.)] ন সম্মতি;

তঞ্চাপজ্জতি আপত্তিং, তাদিসঞ্চ ততো পরং.

কম্মঞ্চ কম্মিকে চাপি, গরহন্তো ন সম্মতি;

উপোসথং পৰারণং, সৰচনীযা চ নোৰাদো.

ওকাসো চোদনঞ্চেৰ, সারণা সম্পযোজনা;

ইমেহট্ঠঙ্গেহি যো যুত্তো, তজ্জনানুপসম্মতি.

কণ্হৰারনযেনেৰ, সুক্কৰারং ৰিজানিযা;

বালো আপত্তিবহুলো, সংসট্ঠোপি চ সেয্যসো.

নিযস্সকম্মং সম্বুদ্ধো, আণাপেসি মহামুনি;

কীটাগিরিস্মিং দ্ৰে ভিক্খূ, অস্সজিপুনব্বসুকা.

অনাচারঞ্চ ৰিৰিধং, আচরিংসু অসঞ্ঞতা;

পব্বাজনীযং সম্বুদ্ধো, কম্মং সাৰত্থিযং জিনো;

মচ্ছিকাসণ্ডে সুধম্মো, চিত্তস্সাৰাসিকো অহু.

জাতিৰাদেন খুংসেতি, সুধম্মো চিত্তুপাসকং;

পটিসারণীযকম্মং, আণাপেসি তথাগতো.

কোসম্বিযং ছন্নং ভিক্খুং, নিচ্ছন্তাপত্তিং পস্সিতুং;

অদস্সনে উক্খিপিতুং, আণাপেসি জিনুত্তমো.

ছন্নো তংযেৰ আপত্তিং, পটিকাতুং ন ইচ্ছতি;

উক্খেপনাপ্পটিকম্মে, আণাপেসি ৰিনাযকো.

পাপদিট্ঠি অরিট্ঠস্স, আসি অঞ্ঞাণনিস্সিতা;

দিট্ঠিযাপ্পটিনিস্সগ্গে [দিট্ঠিঅপ্পটিনিস্সগ্গে (ক.)], উক্খেপং জিনভাসিতং.

নিযস্সকম্মং পব্বজ্জং [পব্বাজং (ক.)], তথেৰ পটিসারণী;

অদস্সনাপ্পটিকম্মে, অনিস্সগ্গে চ দিট্ঠিযা.

দৰানাচারূপঘাতি, মিচ্ছাআজীৰমেৰ চ;

পব্বাজনীযকম্মম্হি, অতিরেকপদা ইমে.

অলাভাৰণ্ণা দ্ৰে পঞ্চ, দ্ৰে পঞ্চকাতি নামকা [দ্ৰে পঞ্চকোতি নামকো (ক.)];

পটিসারণীযকম্মম্হি, অতিরেকপদা ইমে.

তজ্জনীযং নিযস্সঞ্চ, দুৰে কম্মাপি সাদিসা [কম্মেসু সদিসং (ক.)];

পব্বজ্জা [পব্বাজা (ক.)] পটিসারী চ, অত্থি পদাতিরিত্ততা.

তযো উক্খেপনা কম্মা, সদিসা তে ৰিভত্তিতো;

তজ্জনীযনযেনাপি, সেসকম্মং ৰিজানিযাতি.

কম্মক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

২. পারিৰাসিকক্খন্ধকং

১. পারিৰাসিকৰত্তং

৭৫. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন পারিৰাসিকা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম পারিৰাসিকা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সাদিতব্বং পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারো, সেয্যাভিহারো, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যো সাদিযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স.

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকানং ভিক্খূনং মিথু যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং.

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকানং ভিক্খূনং পঞ্চ যথাৰুড্ঢং – উপোসথং, পৰারণং, ৰস্সিকসাটিকং, ওণোজনং, ভত্তং. তেন হি, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা পারিৰাসিকেহি ভিক্খূহি ৰত্তিতব্বং.

৭৬. ‘‘পারিৰাসিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পরিৰাসো দিন্নো হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পকতত্তস্স ভিক্খুনো পুরতো গন্তব্বং, ন পুরতো নিসীদিতব্বং. যো হোতি সঙ্ঘস্স আসনপরিযন্তো সেয্যাপরিযন্তো ৰিহারপরিযন্তো সো তস্স পদাতব্বো. তেন চ সো সাদিতব্বো.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা পুরেসমণেন ৰা পচ্ছাসমণেন ৰা কুলানি উপসঙ্কমিতব্বানি, ন আরঞ্ঞিকঙ্গং সমাদাতব্বং [সমাদিতব্বং (ক.)], ন পিণ্ডপাতিকঙ্গং সমাদাতব্বং, ন চ তপ্পচ্চযা পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো – মা মং জানিংসূতি.

‘‘পারিৰাসিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা আগন্তুকেন আরোচেতব্বং, আগন্তুকস্স আরোচেতব্বং, উপোসথে আরোচেতব্বং, পৰারণায আরোচেতব্বং. সচে গিলানো হোতি, দূতেনপি আরোচেতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

৮০. ‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো অনাৰাসো, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো অনাৰাসো, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো অনাৰাসো, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

৮১. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং. পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং. পকতত্তো ভিক্খু আসনেন নিমন্তেতব্বো. ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে [চঙ্কমন্তং (অট্ঠকথাযং সংৰণ্ণেতব্বপাঠো)] চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

৮২. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পারিৰাসিকেন ৰুড্ঢতরেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং; ন একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

[মহাৰ. ৩৯৩] ‘‘পারিৰাসিকচতুত্থো চে, ভিক্খৰে, পরিৰাসং দদেয্য, মূলায পটিকস্সেয্য, মানত্তং দদেয্য, তংৰীসো অব্ভেয্য, অকম্মং [অকম্মং তং (স্যা.)], ন চ করণীয’’ন্তি.

চতুন্নৰুতিপারিৰাসিকৰত্তং নিট্ঠিতং.

৮৩. অথ খো আযস্মা উপালি যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি. উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা উপালি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কতি নু খো, ভন্তে, পারিৰাসিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা’’তি? ‘‘তযো খো, উপালি, পারিৰাসিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা. সহৰাসো, ৰিপ্পৰাসো, অনারোচনা – ইমে খো, উপালি, তযো পারিৰাসিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা’’তি.

৮৪. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং মহাভিক্খুসঙ্ঘো সন্নিপতিতো হোতি. ন সক্কোন্তি পারিৰাসিকা ভিক্খূ পরিৰাসং সোধেতুং. ভগৰতো [তে ভিক্খূ ভগৰতো (স্যা., এৰমুপরিপি)] এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিৰাসং নিক্খিপিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিক্খিপিতব্বো. তেন পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘পরিৰাসং নিক্খিপামী’তি. নিক্খিত্তো হোতি পরিৰাসো. ‘ৰত্তং নিক্খিপামী’তি. নিক্খিত্তো হোতি পরিৰাসো.

৮৫. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযা ভিক্খূ তহং তহং পক্কমিংসু. সক্কোন্তি পারিৰাসিকা ভিক্খূ পরিৰাসং সোধেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিৰাসং সমাদিযিতুং [সমাদাতুং (স্যা. কং.)]. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সমাদিযিতব্বো [সমাদিতব্বো (সী. স্যা. কং.)]. তেন পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘পরিৰাসং সমাদিযামী’তি. সমাদিন্নো হোতি পরিৰাসো. ‘ৰত্তং সমাদিযামী’তি. সমাদিন্নো হোতি পরিৰাসো’’.

পারিৰাসিকৰত্তং নিট্ঠিতং.

২. মূলাযপটিকস্সনারহৰত্তং

৮৬. তেন খো পন সমযেন মূলাযপটিকস্সনারহা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম মূলাযপটিকস্সনারহা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং! নেতং ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সাদিতব্বং পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারো, সেয্যাভিহারো, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যো সাদিযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহানং ভিক্খূনং মিথু যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহানং ভিক্খূনং পঞ্চ যথাৰুড্ঢং – উপোসথং, পৰারণং, ৰস্সিকসাটিকং, ওণোজনং, ভত্তং. তেন হি, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞাপেস্সামি যথা মূলাযপটিকস্সনারহেহি ভিক্খূহি ৰত্তিতব্বং.

৮৭. ‘‘মূলাযপটিকস্সনারহেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন মূলায পটিকস্সনারহো কতো হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা পকতত্তস্স ভিক্খুনো পুরতো গন্তব্বং, ন পুরতো নিসীদিতব্বং. যো হোতি সঙ্ঘস্স আসনপরিযন্তো সেয্যাপরিযন্তো ৰিহারপরিযন্তো সো তস্স পদাতব্বো. তেন চ সো সাদিতব্বো.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা পুরেসমণেন ৰা পচ্ছাসমণেন ৰা কুলানি উপসঙ্কমিতব্বানি, ন আরঞ্ঞিকঙ্গং সমাদাতব্বং, ন পিণ্ডপাতিকঙ্গং সমাদাতব্বং, ন চ তপ্পচ্চযা পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো – মা মং জানিংসূতি.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং; পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং, পকতত্তো ভিক্খু আসনেন নিমন্তেতব্বো; ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একাসনে নিসীদিতব্বং; ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং; ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মূলাযপটিকস্সনারহেন ৰুড্ঢতরেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং; ন একাসনে নিসীদিতব্বং; ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

[মহাৰ. ৩৯৩] ‘‘মূলাযপটিকস্সনারহচতুত্থো চে, ভিক্খৰে, পরিৰাসং দদেয্য, মূলায পটিকস্সেয্য, মানত্তং দদেয্য, তংৰীসো অব্ভেয্য, অকম্মং, ন চ করণীয’’ন্তি.

মূলাযপটিকস্সনারহৰত্তং নিট্ঠিতং.

৩. মানত্তারহৰত্তং

৮৮. তেন খো পন সমযেন মানত্তারহা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা …পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম মানত্তারহা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, মানত্তারহা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, মানত্তারহা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সাদিতব্বং পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যো সাদিযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মানত্তারহানং ভিক্খূনং মিথু যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মানত্তারহানং ভিক্খূনং পঞ্চ যথাৰুড্ঢং – উপোসথং, পৰারণং, ৰস্সিকসাটিকং, ওণোজনং, ভত্তং. তেন হি, ভিক্খৰে, মানত্তারহানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞাপেস্সামি যথা মানত্তারহেহি ভিক্খূহি ৰত্তিতব্বং.

৮৯. ‘‘মানত্তারহেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

ন উপসম্পাদেতব্বং…পে… (যথা মূলায পটিকস্সনা, তথা ৰিত্থারেতব্বং.) ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা পকতত্তস্স ভিক্খুনো পুরতো গন্তব্বং, ন পুরতো নিসীদিতব্বং. যো হোতি সঙ্ঘস্স আসনপরিযন্তো সেয্যাপরিযন্তো ৰিহারপরিযন্তো সো তস্স পদাতব্বো. তেন চ সো সাদিতব্বো.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা পুরেসমণেন ৰা পচ্ছাসমণেন ৰা কুলানি উপসঙ্কমিতব্বানি, ন আরঞ্ঞিকঙ্গং সমাদাতব্বং, ন পিণ্ডপাতিকঙ্গং সমাদাতব্বং, ন চ তপ্পচ্চযা পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো – মা মং জানিংসূতি.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মনত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো …পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং. পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং. পকতত্তো ভিক্খু আসনেন নিমন্তেতব্বো. ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তারহেন ভিক্খুনা পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তারহেন ৰুড্ঢতরেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং; ন একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

[মহাৰ. ৩৯৩] ‘‘মানত্তারহচতুত্থো চে, ভিক্খৰে, পরিৰাসং দদেয্য, মূলায পটিকস্সেয্য, মানত্তং দদেয্য, তংৰীসো অব্ভেয্য, অকম্মং, ন চ করণীয’’ন্তি.

মানত্তারহৰত্তং নিট্ঠিতং.

৪. মানত্তচারিকৰত্তং

৯০. তেন খো পন সমযেন মানত্তচারিকা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারং, সেয্যাভিহারং, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম মানত্তচারিকা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সাদিতব্বং পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, আসনাভিহারো, সেয্যাভিহারো, পাদোদকং পাদপীঠং, পাদকথলিকং, পত্তচীৰরপটিগ্গহণং, নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যো সাদিযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকানং ভিক্খূনং মিথু যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকানং ভিক্খূনং পঞ্চ যথাৰুড্ঢং – উপোসথং, পৰারণং, ৰস্সিকসাটিকং, ওণোজনং, ভত্তং. তেন হি, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা মানত্তচারিকেহি ভিক্খূহি ৰত্তিতব্বং.

৯১. ‘‘মানত্তচারিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা. যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন মানত্তং দিন্নং হোতি সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা, ততো ৰা পাপিট্ঠতরা; কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা. ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, ন সৰচনীযং কাতব্বং, ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো, ন ওকাসো কারেতব্বো, ন চোদেতব্বো, ন সারেতব্বো, ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা পকতত্তস্স ভিক্খুনো পুরতো গন্তব্বং, ন পুরতো নিসীদিতব্বং. যো হোতি সঙ্ঘস্স আসনপরিযন্তো সেয্যাপরিযন্তো ৰিহারপরিযন্তো সো তস্স পদাতব্বো. তেন চ সো সাদিতব্বো.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা পুরেসমণেন ৰা পচ্ছাসমণেন ৰা কুলানি উপসঙ্কমিতব্বানি, ন আরঞ্ঞিকঙ্গং সমাদাতব্বং, ন পিণ্ডপাতিকঙ্গং সমাদাতব্বং, ন চ তপ্পচ্চযা পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো – মা মং জানিংসূতি.

‘‘মানত্তচারিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা আগন্তুকেন আরোচেতব্বং, আগন্তুকস্স আরোচেতব্বং, উপোসথে আরোচেতব্বং, পৰারণায আরোচেতব্বং, দেৰসিকং আরোচেতব্বং. সচে গিলানো হোতি, দূতেনপি আরোচেতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… অভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো, যত্থস্সু ভিক্খূ নানাসংৰাসকা, অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা অনাৰাসা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং. পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং. পকতত্তো ভিক্খু আসনেন নিমন্তেতব্বো. ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তচারিকেন ৰুড্ঢতরেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং; ন একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

[মহাৰ. ৩৯৩] ‘‘মানত্তচারিকচতুত্থো চে, ভিক্খৰে, পরিৰাসং দদেয্য, মূলায পটিকস্সেয্য, মানত্তং দদেয্য, তংৰীসো অব্ভেয্য, অকম্মং, ন চ করণীয’’ন্তি.

৯২. অথ খো আযস্মা উপালি যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা উপালি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কতি নু খো, ভন্তে, মানত্তচারিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা’’তি? ‘‘চত্তারো খো, উপালি, মানত্তচারিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা. সহৰাসো, ৰিপ্পৰাসো, অনারোচনা, ঊনে গণে চরণং [চরণন্তি (ক.)] – ইমে খো, উপালি, চত্তারো মানত্তচারিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা’’তি.

৯৩. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং মহাভিক্খুসঙ্ঘো সন্নিপতিতো হোতি. ন সক্কোন্তি মানত্তচারিকা ভিক্খূ মানত্তং সোধেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মানত্তং নিক্খিপিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিক্খিপিতব্বং. তেন মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘মানত্তং নিক্খিপামী’তি. নিক্খিত্তং হোতি মানত্তং. ‘ৰত্তং নিক্খিপামী’তি. নিক্খিত্তং হোতি মানত্ত’’ন্তি.

৯৪. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযা ভিক্খূ তহং তহং পক্কমিংসু. সক্কোন্তি মানত্তচারিকা ভিক্খূ মানত্তং সোধেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মানত্তং সমাদিযিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সমাদিযিতব্বং. তেন মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা, এৰমস্স ৰচনীযো – ‘মানত্তং সমাদিযামী’তি. সমাদিন্নং হোতি মানত্তং. ‘ৰত্তং সমাদিযামী’তি. সমাদিন্নং হোতি মানত্ত’’ন্তি.

মানত্তচারিকৰত্তং নিট্ঠিতং.

৫. অব্ভানারহৰত্তং

৯৫. তেন খো পন সমযেন অব্ভানারহা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অব্ভানারহা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, অব্ভানারহা ভিক্খূ সাদিযন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মন্তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং…পে… কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, অব্ভানারহা ভিক্খূ সাদিযিস্সন্তি পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সাদিতব্বং পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং পচ্চুপট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. যো সাদিযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অব্ভানারহানং ভিক্খূনং মিথু যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং…পে… নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অব্ভানারহানং ভিক্খূনং পঞ্চ যথাৰুড্ঢং – উপোসথং, পৰারণং, ৰস্সিকসাটিকং, ওণোজনং, ভত্তং. তেন হি, ভিক্খৰে, অব্ভানারহানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞাপেস্সামি যথা অব্ভানারহেহি ভিক্খূহি ৰত্তিতব্বং.

৯৬. ‘‘অব্ভানারহেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

ন উপসম্পাদেতব্বং…পে… (যথা হেট্ঠা, তথা ৰিত্থারেতব্বং,) ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা পকতত্তস্স ভিক্খুনো পুরতো গন্তব্বং, ন পুরতো নিসীদিতব্বং. যো হোতি সঙ্ঘস্স আসনপরিযন্তো সেয্যাপরিযন্তো ৰিহারপরিযন্তো সো তস্স পদাতব্বো. তেন চ সো সাদিতব্বো.

‘‘ন, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা পুরেসমণেন ৰা পচ্ছাসমণেন ৰা কুলানি উপসঙ্কমিতব্বানি; ন আরঞ্ঞিকঙ্গং সমাদাতব্বং; ন পিণ্ডপাতিকঙ্গং সমাদাতব্বং; ন চ তপ্পচ্চযা পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো – মা মং জানিংসূতি.

‘‘ন, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো আৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা.

‘‘ন, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা অভিক্খুকো অনাৰাসো গন্তব্বো, অঞ্ঞত্র পকতত্তেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা…পে…. (যথা হেট্ঠা, তথা ৰিত্থারেতব্বা.)

‘‘গন্তব্বো, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা…পে… অনাৰাসা…পে… আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা সভিক্খুকো আৰাসো…পে… সভিক্খুকো অনাৰাসো…পে… সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা, যত্থস্সু ভিক্খূ সমানসংৰাসকা, যং জঞ্ঞা সক্কোমি অজ্জেৰ গন্তুন্তি.

‘‘ন, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং; পকতত্তং ভিক্খুং দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং, পকতত্তো ভিক্খু আসনেন নিমন্তেতব্বো; ন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

‘‘ন, ভিক্খৰে, অব্ভানারহেন ভিক্খুনা পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মূলাযপটিকস্সনারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… মানত্তচারিকেন ভিক্খুনা সদ্ধিং…পে… অব্ভানারহেন ৰুড্ঢতরেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰত্থব্বং, ন একচ্ছন্নে অনাৰাসে ৰত্থব্বং; ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং; ন একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং; ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.

[মহাৰ. ৩৯৩] ‘‘অব্ভানারহচতুত্থো চে, ভিক্খৰে, পরিৰাসং দদেয্য, মূলায পটিকস্সেয্য, মানত্তং দদেয্য, তংৰীসো অব্ভেয্য, অকম্মং, ন চ করণীয’’ন্তি.

অব্ভানারহৰত্তং নিট্ঠিতং.

পারিৰাসিকক্খন্ধকো দুতিযো.

ইমম্হি খন্ধকে ৰত্থূ পঞ্চ.

তস্সুদ্দানং –

পারিৰাসিকা সাদেন্তি, পকতত্তান ভিক্খুনং;

অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিঞ্চ সামীচিযং.

আসনং সেয্যাভিহারং, পাদো পীঠং কথলিকং;

পত্তং নহানে পরিকম্মং, উজ্ঝাযন্তি চ পেসলা.

দুক্কটং সাদিযন্তস্স, মিথু পঞ্চ যথাৰুড্ঢং [পুনাপরে (ক.)];

উপোসথং পৰারণং, ৰস্সিকোণোজভোজনং.

সম্মা চ ৰত্তনা তত্থ, পকতত্তস্স গচ্ছন্তং;

যো চ হোতি পরিযন্তো, পুরে পচ্ছা তথেৰ চ [ন পুরে পচ্ছাসমণেন (সী. স্যা.)].

আরঞ্ঞপিণ্ডনীহারো, আগন্তুকে উপোসথে;

পৰারণায দূতেন, গন্তব্বো চ সভিক্খুকো.

একচ্ছন্নে চ ৰুট্ঠানং, তথেৰ চ নিমন্তযে;

আসনে নীচে চঙ্কমে, ছমাযং চঙ্কমেন চ.

ৰুড্ঢতরেন অকম্মং, রত্তিচ্ছেদা চ সোধনা;

নিক্খিপনং সমাদানং, ৰত্তংৰ পারিৰাসিকে [রত্তি ৰা পারিৰাসিকে (ক.), ঞাতব্বং পারিৰাসিকা (সী. স্যা.)].

মূলায মানত্তারহা, তথা মানত্তচারিকা;

অব্ভানারহে নযো চাপি, সম্ভেদং নযতো [সম্ভেদনযতো (স্যা.)] পুন.

পারিৰাসিকেসু তযো, চতু মানত্তচারিকে;

ন সমেন্তি রত্তিচ্ছেদেসু [রত্তিচ্ছেদে (ইতিপি), রত্তিচ্ছেদা (স্যা.)], মানত্তেসু চ দেৰসি;

দ্ৰে কম্মা সদিসা সেসা, তযো কম্মা সমাসমাতি [সমা মতাতি (সী.)].

পারিৰাসিকক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

৩. সমুচ্চযক্খন্ধকং

১. সুক্কৰিস্সট্ঠি

৯৭. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী একং আপত্তিং আপন্নো হোতি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো [তে ভিক্খূ ভগৰতো (স্যা.)] এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বং –

অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং

৯৮. ‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচামি. অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. দুতিযম্পি, সোহং [দুতিযম্পি (সী. ক.)] ভন্তে, সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচামি. অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. ততিযম্পি সোহং [ততিযম্পি (সী. ক.)], ভন্তে, সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচামী’তি. ‘‘ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

৯৯. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অপ্পটিচ্ছন্নঅব্ভানং

১০০. সো চিণ্ণমানত্তো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং চিণ্ণমানত্তো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অব্ভেতব্বো –

তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘‘অহং ভন্তে একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং, সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামি.

‘‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং চিণ্ণমানত্তো দুতিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামি.

‘‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং চিণ্ণমানত্তো ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামীতি. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১০১. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

একাহপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসং

১০২. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী একং আপত্তিং আপন্নো হোতি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ‘‘ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১০৩. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

একাহপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং

১০৪. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বং –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বং [যাচিতব্বো (সী. এৰমুপরিপি)]. ততিযম্পি যাচিতব্বং [যাচিতব্বো (সী. এৰমুপরিপি)]. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১০৫. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

একাহপ্পটিচ্ছন্নঅব্ভানং

১০৬. সো চিণ্ণমানত্তো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং চিণ্ণমানত্তো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অব্ভেতব্বো –

‘‘তেন ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বং. ততিযম্পি যাচিতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১০৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায একাহপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা একাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসো

১০৮. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী একং আপত্তিং আপন্নো হোতি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… তীহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… চতূহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১০৯. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পারিৰাসিকমূলাযপটিকস্সনা

১১০. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সনং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা [যাচিতব্বো (সী. এৰমুপরিপি)]. ততিযম্পি যাচিতব্বা [যাচিতব্বো (সী. এৰমুপরিপি)]. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১১১. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘পটিকস্সিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনা [মূলায (স্যা.)]. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

মানত্তারহমূলাযপটিকস্সনা

১১২. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১১৩. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘পটিকস্সিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

তিকাপত্তিমানত্তং

১১৪. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বং –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি…পে… সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বং. ততিযম্পি যাচিতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১১৫. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

মানত্তচারিকমূলাযপটিকস্সনা

১১৬. সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সিত্ৰা ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো – তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ‘‘ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১১৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু…পে… মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সেয্য. এসা ঞত্তি…পে… পটিকস্সিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ছারত্তং মানত্তং দাতব্বং – তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বং. ততিযম্পি যাচিতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু…পে… ছারত্তং মানত্তং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং দদেয্য. এসা ঞত্তি…পে… দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অব্ভানারহমূলাযপটিকস্সনা

১১৮. সো চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সিত্ৰা ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো…পে….

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ছারত্তং মানত্তং দাতব্বং…পে….

‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

মূলাযপটিকস্সিতঅব্ভানং

১১৯. সো চিণ্ণমানত্তো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অব্ভেতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’’তি.

‘‘দুতিযম্পি যাচিতব্বং. ততিযম্পি যাচিতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১২০. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পঞ্চাহপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং অপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা অপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পক্খপ্পটিচ্ছন্নপরিৰাসো

১২১. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী একং আপত্তিং আপন্নো হোতি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনো পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১২২. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পক্খপারিৰাসিকমূলাযপটিকস্সনা

১২৩. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১২৪. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘পটিকস্সিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

সমোধানপরিৰাসো

১২৫. ‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো – তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচামী’’’তি.

‘‘দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১২৬. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

মানত্তারহমূলাযপটিকস্সনাদি

১২৭. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো…পে….

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো…পে… দেতি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

তিকাপত্তিমানত্তং

১২৮. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বং –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বং. ততিযম্পি যাচিতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১২৯. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

মানত্তচারিকমূলাযপটিকস্সনাদি

১৩০. সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দত্ৰা ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো…পে….

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো…পে….

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ছারত্তং মানত্তং দাতব্বং…পে… দেতি…পে….

‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অব্ভানারহমূলাযপটিকস্সনাদি

১৩১. সো চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং দত্ৰা ছারত্তং মানত্তং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, মূলায পটিকস্সিতব্বো…পে….

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো…পে….

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ছারত্তং মানত্তং দাতব্বং…পে… দেতি…পে….

‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

পক্খপ্পটিচ্ছন্নঅব্ভানং

১৩২. সো চিণ্ণমানত্তো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অব্ভেতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, উদাযিনা ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা, একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা, ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা, উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা, অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা, এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’’তি.

‘‘দুতিযম্পি যাচিতব্বং. ততিযম্পি যাচিতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৩৩. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পক্খপ্পটিচ্ছন্নায পক্খপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো তিস্সন্নং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং [সো সংঘং (ক.)] অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো অন্তরা একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলাযপটিকস্সনং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায মূলায পটিকস্সি. সো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং যাচি. সঙ্ঘো উদাযিস্স ভিক্খুনো অন্তরা একিস্সা আপত্তিযা সঞ্চেতনিকায সুক্কৰিস্সট্ঠিযা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নায ছারত্তং মানত্তং অদাসি. সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উদাযী ভিক্খু একং আপত্তিং আপজ্জি সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং পক্খপ্পটিচ্ছন্নং…পে… সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি. সঙ্ঘো উদাযিং ভিক্খুং অব্ভেতি. যস্সাযস্মতো খমতি উদাযিস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন উদাযী ভিক্খু. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

সুক্কৰিস্সট্ঠি সমত্তা.

২. পরিৰাসো

অগ্ঘসমোধানপরিৰাসো

১৩৪. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপন্নো হোতি – একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি তীহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি চতূহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি ছাহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি সত্তাহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি অট্ঠাহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি নৰাহপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং – একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… একা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো তস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং – একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… একা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৩৫. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি – একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… একা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি – একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… একা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না; তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তি দসাহপ্পটিচ্ছন্না তস্সা অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নঅগ্ঘসমোধানং

১৩৬. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপন্নো হোতি – একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না, দ্ৰে আপত্তিযো দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্নাযো [দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্না (ক. এৰং যাৰদসাহপ্পটিচ্ছন্না)], তিস্সো আপত্তিযো তীহপ্পটিচ্ছন্নাযো, চতস্সো আপত্তিযো চতূহপ্পটিচ্ছন্নাযো, পঞ্চ আপত্তিযো পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, ছ আপত্তিযো ছাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সত্ত আপত্তিযো সত্তাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, অট্ঠ আপত্তিযো অট্ঠাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, নৰ আপত্তিযো নৰাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, দস আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং, একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… দস আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো তস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং, একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… দস আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ‘‘ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৩৭. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি, একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… দস আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি – একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না…পে… দস আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

দ্ৰেমাসপরিৰাসো

১৩৮. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপন্নো হোতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এতদহোসি – ‘‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’’ন্তি. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্যন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’’ন্তি.

সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্যন্তি. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো তস্স ভিক্খুনো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা, একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা, ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা, উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা, অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা, এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্যন্তি. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচামীতি.

‘‘দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ‘‘ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৩৯. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্যন্তি. সো সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্যন্তি. সো সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তদুপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বৰিধি

১৪০. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো একিস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্যন্তি. সো সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তদুপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৪১. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং আপত্তিং জানাতি, একং আপত্তিং ন জানাতি. সো সঙ্ঘং যং আপত্তিং জানাতি তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো ইতরম্পি আপত্তিং জানাতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং আপত্তিং জানিং, একং আপত্তিং ন জানিং. সোহং সঙ্ঘং যং আপত্তিং জানিং তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো ইতরম্পি আপত্তিং জানামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তদুপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৪২. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং আপত্তিং সরতি, একং আপত্তিং নস্সরতি. সো সঙ্ঘং যং আপত্তিং সরতি তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো ইতরম্পি আপত্তিং সরতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং আপত্তিং সরিং, একং আপত্তিং নস্সরিং. সোহং সঙ্ঘং যং আপত্তিং সরিং, তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো ইতরম্পি আপত্তিং সরামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তদুপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৪৩. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একায আপত্তিযা নিব্বেমতিকো, একায আপত্তিযা ৰেমতিকো. সো সঙ্ঘং যায আপত্তিযা নিব্বেমতিকো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা নিব্বেমতিকো হোতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একায আপত্তিযা নিব্বেমতিকো, একায আপত্তিযা ৰেমতিকো. সোহং সঙ্ঘং যায আপত্তিযা নিব্বেমতিকো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তস্সা আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা নিব্বেমতিকো. যংনূনাহং সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো ইতরিস্সাপি আপত্তিযা দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নায দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তদুপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৪৪. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একা আপত্তি জানপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি অজানপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সো এৰং ৰদেতি – ‘কিং অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো? কিস্সাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি? তে এৰং ৰদেন্তি – ‘অযং, আৰুসো, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একা আপত্তি জানপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি অজানপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তাযো অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো, তাসাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘যাযং, আৰুসো, আপত্তি জানপ্পটিচ্ছন্না, ধম্মিকং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসদানং; ধম্মত্তা রুহতি. যা চ খ্ৰাযং, আৰুসো, আপত্তি অজানপ্পটিচ্ছন্না, অধম্মিকং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসদানং; অধম্মত্তা ন রুহতি. একিস্সা, আৰুসো, আপত্তিযা ভিক্খু মানত্তারহো’’’তি.

১৪৫. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একা আপত্তি সরমানপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি অস্সরমানপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সো এৰং ৰদেতি – ‘কি অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো? কিস্সাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি? তে এৰং ৰদেন্তি – ‘অযং, আৰুসো, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একা আপত্তি সরমানপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি অস্সরমানপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তাযো অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো; তাসাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘যাযং, আৰুসো, আপত্তি সরমানপ্পটিচ্ছন্না ধম্মিকং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসদানং; ধম্মত্তা রুহতি. যা চ খ্ৰাযং, আৰুসো, আপত্তি অস্সরমানপ্পটিচ্ছন্না, অধম্মিকং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসদানং; অধম্মত্তা ন রুহতি. একিস্সা, আৰুসো, আপত্তিযা ভিক্খু মানত্তারহো’’’তি.

১৪৬. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একা আপত্তি নিব্বেমতিকপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি ৰেমতিকপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সো এৰং ৰদেতি – ‘কিং অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো? কিস্সাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি? তে এৰং ৰদেন্তি – ‘অযং, আৰুসো, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একা আপত্তি নিব্বেমতিকপ্পটিচ্ছন্না, একা আপত্তি ৰেমতিকপ্পটিচ্ছন্না. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তাযো অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো; তাসাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘যাযং, আৰুসো, আপত্তি নিব্বেমতিকপ্পটিচ্ছন্না, ধম্মিকং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসদানং; ধম্মত্তা রুহতি. যা চ খ্ৰাযং, আৰুসো, আপত্তি ৰেমতিকপ্পটিচ্ছন্না অধম্মিকং তস্সা আপত্তিযা পরিৰাসদানং; অধম্মত্তা ন রুহতি. একিস্সা, আৰুসো, আপত্তিযা ভিক্খু মানত্তারহো’’তি.

১৪৭. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞত্তরো ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপন্নো হোতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এতদহোসি – ‘‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – ‘‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং [ইতরম্পি মাসপরিৰাসং (স্যা. ক. এৰমুপরিপি)] যাচেয্য’’ন্তি.

সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং খো, আৰুসো, দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো তস্স ভিক্খুনো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – অহং, ভন্তে, দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্যন্তি. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচামীতি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৪৮. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্যন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসস্স [ইতরম্পি মাসপরিৰাসস্স (ক.), ইতরস্সপি মাসপরিৰাসস্স (স্যা.)] দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসো [ইতরম্পি মাসপরিৰাসো (ক.), ইতরোপি মাসপরিৰাসো (স্যা.)]. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা পুরিমং উপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৪৯. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি – অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. তস্স মে এতদহোসি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং একমাসপরিৰাসং অদাসি. তস্স মে পরিৰসন্তস্স লজ্জীধম্মো ওক্কমি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা পুরিমং উপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৫০. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং মাসং জানাতি, একং মাসং ন জানাতি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং জানাতি তং মাসং পরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং জানাতি তং মাসং পরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো ইতরম্পি মাসং জানাতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং মাসং জানিং, একং মাসং ন জানিং. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং জানিং তং মাসং পরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং জানিং তং মাসং পরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো ইতরম্পি মাসং জানামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা পুরিমং উপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৫১. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং মাসং সরতি, একং মাসং নস্সরতি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং সরতি তং মাসং পরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং সরতি তং মাসং পরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো ইতরম্পি মাসং সরতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং মাসং সরিং, একং মাসং নস্সরিং. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং সরিং তং মাসং পরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং সরিং তং মাসং পরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো ইতরম্পি মাসং সরামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা পুরিমং উপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৫২. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং মাসং নিব্বেমতিকো, একং মাসং ৰেমতিকো. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং নিব্বেমতিকো তং মাসং পরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং নিব্বেমতিকো তং মাসং পরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো ইতরম্পি মাসং নিব্বেমতিকো হোতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একং মাসং নিব্বেমতিকো, একং মাসং ৰেমতিকো. সোহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং যং মাসং নিব্বেমতিকো তং মাসং পরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছান্নানং যং মাসং নিব্বেমতিকো তং মাসং পরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো ইতরম্পি মাসং নিব্বেমতিকো. যংনূনাহং সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচেয্য’ন্তি. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং ইতরম্পি মাসং পরিৰাসং দেতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা পুরিমং উপাদায দ্ৰে মাসা পরিৰসিতব্বা.

১৫৩. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একো মাসো জানপ্পটিচ্ছন্নো, একো মাসো অজানপ্পটিচ্ছন্নো. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সো এৰং ৰদেতি – ‘কিং অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো? কিস্সাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি? তে এৰং ৰদেন্তি – ‘অযং, আৰুসো, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো. একো মাসো জানপ্পটিচ্ছন্নো, একো মাসো অজানপ্পটিচ্ছন্নো. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তাযো অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো তাসাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘য্ৰাযং, আৰুসো, মাসো জানপ্পটিচ্ছন্নো ধম্মিকং তস্স মাসস্স পরিৰাসদানং; ধম্মত্তা রুহতি. যো চ খ্ৰাযং, আৰুসো, মাসো অজানপ্পটিচ্ছন্নো অধম্মিকং তস্স মাসস্স পরিৰাসদানং; অধম্মত্তা ন রুহতি. একস্স, আৰুসো, মাসস্স ভিক্খু মানত্তারহো’তি.

১৫৪. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একো মাসো সরমানপ্পটিচ্ছন্নো, একো মাসো অস্সরমানপ্পটিচ্ছন্নো. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সো এৰং ৰদেতি – ‘কিং অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো? কিস্সাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি? তে এৰং ৰদেন্তি – ‘অযং, আৰুসো, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একো মাসো সরমানপ্পটিচ্ছন্নো, একো মাসো অস্সরমানপ্পটিচ্ছন্নো. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তাযো অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো তাসাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘য্ৰাযং, আৰুসো, মাসো সরমানপ্পটিচ্ছন্নো ধম্মিকং তস্স মাসস্স পরিৰাসদানং; ধম্মত্তা রুহতি. যো চ খ্ৰাযং, আৰুসো, মাসো অস্সরমানপ্পটিচ্ছন্নো অধম্মিকং তস্স মাসস্স পরিৰাসদানং; অধম্মত্তা ন রুহতি. একস্স, আৰুসো, মাসস্স ভিক্খু মানত্তারহো’তি.

১৫৫. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একো মাসো নিব্বেমতিকপ্পটিচ্ছন্নো, একো মাসো ৰেমতিকপ্পটিচ্ছন্নো. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং দেতি. তস্স পরিৰসন্তস্স অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সো এৰং ৰদেতি – ‘কিং অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো? কিস্সাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি? তে এৰং ৰদেন্তি – ‘অযং, আৰুসো, ভিক্খু দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নাযো; একো মাসো নিব্বেমতিকপ্পটিচ্ছন্নো, একো মাসো ৰেমতিকপ্পটিচ্ছন্নো. সো সঙ্ঘং দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং যাচি. তস্স সঙ্ঘো দ্ৰিন্নং আপত্তীনং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নানং দ্ৰেমাসপরিৰাসং অদাসি. তাযো অযং, আৰুসো, ভিক্খু আপন্নো তাসাযং ভিক্খু পরিৰসতী’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘য্ৰাযং, আৰুসো, মাসো নিব্বেমতিকপ্পটিচ্ছন্নো ধম্মিকং তস্স মাসস্স পরিৰাসদানং; ধম্মত্তা রুহতি. যো চ খ্ৰাযং, আৰুসো, মাসো ৰেমতিকপ্পটিচ্ছন্নো অধম্মিকং তস্স মাসস্স পরিৰাসদানং; অধম্মত্তা ন রুহতি. একস্স, আৰুসো, মাসস্স ভিক্খু মানত্তারহো’’তি.

সুদ্ধন্তপরিৰাসো

১৫৬. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপন্নো হোতি. সো আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি; রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো. সো ভিক্খূনং আরোচেসি – ‘‘অহং, আৰুসো, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং; আপত্তিপরিযন্তং ন জানামি, রত্তিপরিযন্তং ন জানামি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরামি; আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো তস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং. আপত্তিপরিযন্তং ন জানামি, রত্তিপরিযন্তং ন জানামি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরামি; আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৫৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি. আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি. আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

১৫৮. ‘‘এৰং খো, ভিক্খৰে, সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো; এৰং পরিৰাসো দাতব্বো. কথঞ্চ, ভিক্খৰে, সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো? আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো – সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘আপত্তিপরিযন্তং জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে নিব্বেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো – সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘আপত্তিপরিযন্তং একচ্চং জানাতি, একচ্চং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং একচ্চং সরতি, একচ্চং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে একচ্চে ৰেমতিকো, একচ্চে নিব্বেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো – সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং একচ্চং জানাতি, একচ্চং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং একচ্চং সরতি, একচ্চং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে একচ্চে ৰেমতিকো, একচ্চে নিব্বেমতিকো – সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘আপত্তিপরিযন্তং জানাতি, রত্তিপরিযন্তং একচ্চং জানাতি, একচ্চং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং সরতি, রত্তিপরিযন্তং একচ্চং সরতি, একচ্চং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে নিব্বেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে একচ্চে ৰেমতিকো, একচ্চে নিব্বেমতিকো – সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘আপত্তিপরিযন্তং একচ্চং জানাতি, একচ্চং ন জানাতি; রত্তিপরিযন্তং একচ্চং জানাতি, একচ্চং ন জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং একচ্চং সরতি, একচ্চং নস্সরতি; রত্তিপরিযন্তং একচ্চং সরতি, একচ্চং নস্সরতি; আপত্তিপরিযন্তে একচ্চে ৰেমতিকো, একচ্চে নিব্বেমতিকো; রত্তিপরিযন্তে একচ্চে ৰেমতিকো, একচ্চে নিব্বেমতিকো – সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো. এৰং খো, ভিক্খৰে, সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো.

১৫৯. ‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, পরিৰাসো দাতব্বো? আপত্তিপরিযন্তং জানাতি, রত্তিপরিযন্তং জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং সরতি, রত্তিপরিযন্তং সরতি; আপত্তিপরিযন্তে নিব্বেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে নিব্বেমতিকো – পরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং সরতি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে নিব্বেমতিকো – পরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘আপত্তিপরিযন্তং একচ্চং জানাতি, একচ্চং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং জানাতি; আপত্তিপরিযন্তং একচ্চং সরতি, একচ্চং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং সরতি; আপত্তিপরিযন্তে একচ্চে ৰেমতিকো, একচ্চে নিব্বেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে নিব্বেমতিকো – পরিৰাসো দাতব্বো. এৰং খো, ভিক্খৰে, পরিৰাসো দাতব্বো.

পরিৰাসো নিট্ঠিতো.

৩. চত্তালীসকং

১৬০. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু পরিৰসন্তো ৰিব্ভমি. সো পুন পচ্চাগন্ত্ৰা ভিক্খূ উপসম্পদং যাচি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো ৰিব্ভমতি. ৰিব্ভন্তকস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন উপসম্পজ্জতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো সামণেরো হোতি. সামণেরস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন উপসম্পজ্জতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো উম্মত্তকো হোতি. উম্মত্তকস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন অনুম্মত্তকো হোতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো খিত্তচিত্তো হোতি. খিত্তচিত্তস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন অখিত্তচিত্তো হোতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পুরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো ৰেদনাট্টো হোতি. ৰেদনাট্টস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন অৰেদনাট্টো হোতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো, আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খিপিয্যতি [উক্খিপিযতি (স্যা.), উক্খিপীযতি (ক.)]. উক্খিত্তকস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন ওসারিয্যতি [ওসারিযতি (স্যা.), ওসারীযতি (ক.)], তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খিপিয্যতি. উক্খিত্তকস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন ওসারিয্যতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো, পাপিকায দিট্ঠিযা, অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খিপিয্যতি. উক্খিত্তকস্স, ভিক্খৰে, পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন ওসারিয্যতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো.

১৬১. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মূলাযপটিকস্সনারহো ৰিব্ভমতি. ৰিব্ভন্তকস্স, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনা ন রুহতি. সো চে পুন উপসম্পজ্জতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মূলাযপটিকস্সনারহো সামণেরো হোতি…পে… উম্মত্তকো হোতি…পে… খিত্তচিত্তো হোতি…পে… ৰেদনাট্টো হোতি…পে… আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিপিয্যতি…পে… আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খিপিয্যতি…পে… পাপিকায দিট্ঠিযা, অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খিপিয্যতি. উক্খিত্তকস্স, ভিক্খৰে, মূলাযপটিকস্সনা ন রুহতি. সো চে পুন ওসারিয্যতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো.

১৬২. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মানত্তারহো ৰিব্ভমতি. ৰিব্ভন্তকস্স, ভিক্খৰে, মানত্তদানং ন রুহতি. সো চে পুন উপসম্পজ্জতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো. তস্স ভিক্খুনো মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মানত্তারহো সামণেরো হোতি…পে… উম্মত্তকো হোতি…পে… খিত্তচিত্তো হোতি…পে… ৰেদনাট্টো হোতি…পে… আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খিপিয্যতি…পে… আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খিপিয্যতি…পে… পাপিকায দিট্ঠিযা, অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খিপিয্যতি. উক্খিত্তকস্স, ভিক্খৰে, মানত্তদানং ন রুহতি. সো চে পুন ওসারিয্যতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো. তস্স ভিক্খুনো মানত্তং দাতব্বং.

১৬৩. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মানত্তং চরন্তো ৰিব্ভমতি. ৰিব্ভন্তকস্স, ভিক্খৰে, মানত্তচরিযা ন রুহতি. সো চে পুন উপসম্পজ্জতি তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো; যং মানত্তং দিন্নং সুদিন্নং, যং মানত্তং চিণ্ণং সুচিণ্ণং, অৰসেসং চরিতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মানত্তং চরন্তো সামণেরো হোতি…পে… উম্মত্তকো হোতি…পে… খিত্তচিত্তো হোতি…পে… ৰেদনাট্টো হোতি…পে… আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খিপিয্যতি…পে… আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খিপিয্যতি…পে… পাপিকায দিট্ঠিযা, অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খিপিয্যতি. উক্খিত্তকস্স, ভিক্খৰে, মানত্তচরিযা ন রুহতি. সো চে পুন ওসারিয্যতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পুরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো; যং মানত্তং দিন্নং সুদিন্নং, যং মানত্তং চিণ্ণং সুচিণ্ণং, অৰসেসং চরিতব্বং.

১৬৪. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু অব্ভানারহো ৰিব্ভমতি. ৰিব্ভন্তকস্স, ভিক্খৰে, অব্ভানং ন রুহতি. সো চে পুন উপসম্পজ্জতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো; যং মানত্তং দিন্নং সুদিন্নং, যং মানত্তং চিণ্ণং সুচিণ্ণং. সো ভিক্খু অব্ভেতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু অব্ভানারহো সামণেরো হোতি…পে… উম্মত্তকো হোতি…পে…

খিত্তচিত্তো হোতি…পে… ৰেদনাট্টো হোতি…পে… আপত্তিযা অদস্সনে, উক্খিপিয্যতি…পে… আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে, উক্খিপিয্যতি…পে… পাপিকায দিট্ঠিযা, অপ্পটিনিস্সগ্গে, উক্খিপিয্যতি. উক্খিত্তকস্স, ভিক্খৰে, অব্ভানং ন রুহতি. সো চে পুন ওসারিয্যতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং. যো পরিৰাসো দিন্নো সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো সুপরিৰুত্থো; যং মানত্তং দিন্নং সুদিন্নং, যং মানত্তং চিণ্ণং সুচিণ্ণং. সো ভিক্খু অব্ভেতব্বো.

চত্তালীসকং সমত্তং.

৪. ছত্তিংসকং

১৬৫. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা [পরিমাণাযো (সী. স্যা.)] অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি অপরিমাণা [অপরিমাণাযো (সী. স্যা.)] অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মানত্তারহো…পে… মানত্তং চরন্তো…পে… (যথাপরিৰাসং তথা ৰিত্থারেতব্বং) অব্ভানারহো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি…পে… অপরিমাণা অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

ছত্তিংসকং সমত্তং.

৫. মানত্তসতকং

১৬৬. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন [সো চে পুন (ক.)] উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পচ্ছিমস্মিং আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিং আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

১৬৭. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিং আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

১৬৮. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি. যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিং আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি. যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি. যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

১৬৯. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিং আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

১৭০. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিং আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

১৭১. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা সামণেরো হোতি…পে… উম্মত্তকো হোতি…পে… খিত্তচিত্তো হোতি…পে… (যথা হেট্ঠা তথা ৰিত্থারেতব্বং) ৰেদনাট্টো হোতি…পে… তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি…পে… একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি…পে… একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি…পে… একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰেদনাট্টো হোতি. সো পুন অৰেদনাট্টো হুত্ৰা যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি. তস্স, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো পুরিমস্মিঞ্চ পচ্ছিমস্মিঞ্চ আপত্তিক্খন্ধে যথাপটিচ্ছন্নে পরিৰাসং দত্ৰা মানত্তং দাতব্বং.

মানত্তসতং নিট্ঠিতং.

৬. সমূলাযসমোধানপরিৰাসচতুস্সতং

১৭২. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি. সো পুন উপসম্পন্নো তা আপত্তিযো ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

১৭৩. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

১৭৪. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি. যা আপত্তিযো জানাতি তা আপত্তিযো ছাদেতি, যা আপত্তিযো ন জানাতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে জানিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অজানিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা জানিত্ৰা ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

১৭৫. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি. যা আপত্তিযো সরতি তা আপত্তিযো ছাদেতি; যা আপত্তিযো নস্সরতি তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে সরিত্ৰা ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে অস্সরিত্ৰা নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা সরিত্ৰা ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

১৭৬. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি. একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰিব্ভমিত্ৰা [সো ভিক্খু ৰিব্ভমিত্ৰা (ক.)] পুন উপসম্পন্নো যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

১৭৭. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা সামণেরো হোতি…পে… উম্মত্তকো হোতি…পে… খিত্তচিত্তো হোতি…পে… ৰেদনাট্টো হোতি…পে… তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি (যথা হেট্ঠা ৰিত্থারিতং তথা ৰিত্থারেতব্বং)…পে… একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি…পে… একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি…পে… একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰেদনাট্টো হোতি. সো পুন অৰেদনাট্টো হুত্ৰা যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

১৭৮. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু মানত্তারহো…পে… মানত্তং চরন্তো…পে… অব্ভানারহো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি…পে… (মানত্তারহো চ মানত্তচারী চ অব্ভানারহো চ যথা পরিৰাসো ৰিত্থারিতো তথা ৰিত্থারেতব্বো).

১৭৯. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু অব্ভানারহো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা সামণেরো হোতি…পে… উম্মত্তকো হোতি…পে… খিত্তচিত্তো হোতি…পে… ৰেদনাট্টো হোতি…পে… তস্স হোন্তি আপত্তিযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি …পে… একচ্চা আপত্তিযো জানাতি, একচ্চা আপত্তিযো ন জানাতি…পে… একচ্চা আপত্তিযো সরতি, একচ্চা আপত্তিযো নস্সরতি…পে… একচ্চাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো, একচ্চাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো. যাসু আপত্তীসু নিব্বেমতিকো তা আপত্তিযো ছাদেতি; যাসু আপত্তীসু ৰেমতিকো তা আপত্তিযো নচ্ছাদেতি. সো ৰেদনাট্টো হোতি. সো পুন অৰেদনাট্টো হুত্ৰা যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো নচ্ছাদেতি…পে… যা আপত্তিযো পুব্বে নিব্বেমতিকো ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি; যা আপত্তিযো পুব্বে ৰেমতিকো নচ্ছাদেসি তা আপত্তিযো পচ্ছা নিব্বেমতিকো ছাদেতি. সো ভিক্খু মূলায পটিকস্সিতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নানঞ্চস্স আপত্তীনং পুরিমায আপত্তিযা সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.

সমূলাযসমোধানপরিৰাসচতুস্সতং নিট্ঠিতং.

৭. পরিমাণাদিৰারঅট্ঠকং

১৮০. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিত্ৰা পরিমাণা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা…পে… অপরিমাণা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা…পে… একনামা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা…পে… নানানামা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা…পে… সভাগা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা…পে… ৰিসভাগা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা…পে… ৰৰত্থিতা অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা…পে… সম্ভিন্না অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা ৰিব্ভমতি…পে… (যথা হেট্ঠা তথা ৰিত্থারেতব্বং).

পরিমাণাদিৰারঅট্ঠকং নিট্ঠিতং.

৮. দ্ৰেভিক্খুৰারএকাদসকং

১৮১. ‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘাদিসেসং আপন্না হোন্তি. তে সঙ্ঘাদিসেসে সঙ্ঘাদিসেসদিট্ঠিনো হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে [যথাপটিচ্ছন্নানং (সী.)] চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘাদিসেসং আপন্না হোন্তি. তে সঙ্ঘাদিসেসে ৰেমতিকা হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘাদিসেসং আপন্না হোন্তি. তে সঙ্ঘাদিসেসে মিস্সকদিট্ঠিনো হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ মিস্সকং আপন্না হোন্তি. তে মিস্সকে সঙ্ঘাদিসেসদিট্ঠিনো হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ মিস্সকং আপন্না হোন্তি. তে মিস্সকে মিস্সকদিট্ঠিনো হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সুদ্ধকং আপন্না হোন্তি. তে সুদ্ধকে সঙ্ঘাদিসেসদিট্ঠিনো হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. উভোপি যথাধম্মং কারাপেতব্বা.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সুদ্ধকং আপন্না হোন্তি. তে সুদ্ধকে সুদ্ধকদিট্ঠিনো হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. উভোপি যথাধম্মং কারাপেতব্বা.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘাদিসেসং আপন্না হোন্তি. তে সঙ্ঘাদিসেসে সঙ্ঘাদিসেসদিট্ঠিনো হোন্তি. একস্স হোতি আরোচেস্সামীতি, একস্স হোতি ন আরোচেস্সামীতি. সো পঠমম্পি যামং ছাদেতি, দুতিযম্পি যামং ছাদেতি, ততিযম্পি যামং ছাদেতি – উট্ঠিতে অরুণে ছন্না হোতি আপত্তি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘাদিসেসং আপন্না হোন্তি. তে সঙ্ঘাদিসেসে সঙ্ঘাদিসেসদিট্ঠিনো হোন্তি. তে গচ্ছন্তি আরোচেস্সামাতি. একস্স অন্তরামগ্গে মক্খধম্মো উপ্পজ্জতি ন আরোচেস্সামীতি. সো পঠমম্পি যামং ছাদেতি, দুতিযম্পি যামং ছাদেতি, ততিযম্পি যামং ছাদেতি – উট্ঠিতে অরুণে ছন্না হোতি আপত্তি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘাদিসেসং আপন্না হোন্তি. তে সঙ্ঘাদিসেসে সঙ্ঘাদিসেসদিট্ঠিনো হোন্তি. তে উম্মত্তকা হোন্তি. তে পচ্ছা অনুম্মত্তকা হুত্ৰা একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

‘‘দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘাদিসেসং আপন্না হোন্তি. তে পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদন্তি – ‘ইদানেৰ খো মযং জানাম – অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’তি. তে সঙ্ঘাদিসেসে সঙ্ঘাদিসেসদিট্ঠিনো হোন্তি. একো ছাদেতি, একো নচ্ছাদেতি. যো ছাদেতি সো দুক্কটং দেসাপেতব্বো. যথাপটিচ্ছন্নে চস্স পরিৰাসং দত্ৰা উভিন্নম্পি মানত্তং দাতব্বং.

দ্ৰেভিক্খুৰারএকাদসকং নিট্ঠিতং.

৯. মূলাযঅৰিসুদ্ধিনৰকং

১৮২. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি, একনামম্পি নানানামম্পি, সভাগম্পি ৰিসভাগম্পি, ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; অধম্মেন মানত্তং দেতি, অধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি, একনামম্পি নানানামম্পি, সভাগম্পি ৰিসভাগম্পি, ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; অধম্মেন মানত্তং দেতি, অধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি, একনামম্পি নানানামম্পি, সভাগম্পি ৰিসভাগম্পি, ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, অধম্মেন মানত্তং দেতি, অধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি, একনামম্পি নানানামম্পি, সভাগম্পি ৰিসভাগম্পি, ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি অপরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি …পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; অধম্মেন মানত্তং দেতি, অধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি, একনামম্পি নানানামম্পি, সভাগম্পি ৰিসভাগম্পি, ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; অধম্মেন মানত্তং দেতি, অধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি, একনামম্পি নানানামম্পি, সভাগম্পি ৰিসভাগম্পি, ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন; ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; অধম্মেন মানত্তং দেতি; অধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

মূলাযঅৰিসুদ্ধিনৰকং [সমূলাৰিসুদ্ধিনৰকং (ক.)] নিট্ঠিতং.

১০. দুতিযনৰকং [ইদং নৰকং পোরাণপোত্থকেসু অৰিসুদ্ধিৰসেনেৰ আগতং, ৰুচ্চমানততিযনৰকেন চ সংসট্ঠং. তং পটিৰিসোধকেহি অসংসট্ঠং কত্ৰা ৰিসুং পতিট্ঠাপিতং. সীহল়স্যামপোত্থকেসু পন তং ৰিসুদ্ধিৰসেনেৰ আগতং. তং পনেৰং ৰেদিতব্বং –§১০- মূলাযৰিসুদ্ধিনৰক (সী. স্যা.)§১৮৩. ইধ পন ভিক্খৰে ভিক্খু সম্বহুলা সংঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সংঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি, তস্স তস্স সংঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সংঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সংঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, তং সংঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো ভিক্খৰে ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (১-৩)§ইধ পন ভিক্খৰে ভিক্খু সম্বহুলা সংঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সংঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি, তস্স সংঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সংঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি অপরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সংঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, তং সংঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো ভিক্খৰে ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীতি. (৪-৬)§ইধ পন ভিক্খৰে ভিক্খু সম্বহুলা সংঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতী পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সংঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি, তস্স সংঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সংঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সংঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, তং সংঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো ভিক্খৰে ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (৭-৯)§মূলায ৰিসুদ্ধিনৰকং নিট্ঠিতং.]

১৮৩. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (১)

ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (২)

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (৩)

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি, একনামম্পি নানানামম্পি, সভাগম্পি ৰিসভাগম্পি, ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি অপরিমাণা অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (৪-৭)

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (৮)

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি. (৯)

দুতিযনৰকং নিট্ঠিতং.

১১. ততিযনৰকং

১৮৪. ‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সোহং সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সোহং তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং পুরিমাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ মূলাযপটিকস্সনং যাচেয্যং ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং; ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভান’ন্তি. সো সঙ্ঘং পুরিমাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলাযপটিকস্সনং যাচতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং; ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভানং. তং সঙ্ঘো পুরিমাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি; ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি [অযং পঠমৰারো সী স্যা. পোত্থকেসু পরিপুণ্ণো দিস্সতি].

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি, অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো. সো তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমাআপত্তীনং [পুরিমানং আপত্তীনং (ক.)] অন্তরাআপত্তিযো সরতি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো. সোহং সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সি, অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযো. সোহং তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলাযপটিকস্সনং যাচেয্যং ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভান’ন্তি. সো সঙ্ঘং পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ মূলাযপটিকস্সনং যাচতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভানং. তং সঙ্ঘো পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণা পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সোহং তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলাযপটিকস্সনং যাচেয্যং ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভান’ন্তি. সো সঙ্ঘং পুরিমাপত্তীনং অন্তরা আপত্তীনঞ্চ, অপরা আপত্তীনং অন্তরা আপত্তীনঞ্চ, মূলাযপটিকস্সনং যাচতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভানং. তং সঙ্ঘো পুরিমাপত্তীনং অন্তরা আপত্তীনঞ্চ, অপরা আপত্তীনং অন্তরা আপত্তীনঞ্চ, মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি অপরিমাণাযো অপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযো…পে… অপরিমাণাযো পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি…পে… পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো…পে… তং সঙ্ঘো পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি [ইমেপি চত্তারো ৰারা সী. স্যা. পোত্থকেসু পরিপুণ্ণা দিস্সন্তি].

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো. সো তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো. সোহং সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযো. সোহং তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং পুরিমা আপত্তীনং অন্তরা পত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীন অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলাযপটিকস্সনং যাচেয্যং ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভান’ন্তি. সো সঙ্ঘং পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলাযপটিকস্সনং যাচতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভানং. তং সঙ্ঘো পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচতি. তস্স সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি. তং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সতি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি. সো পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জতি পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সো তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরতি. তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণম্পি অপরিমাণম্পি…পে… ৰৰত্থিতম্পি সম্ভিন্নম্পি. সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচিং. তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সোহং সঙ্ঘং অন্তরাআপত্তীনং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং. তং মং সঙ্ঘো অন্তরাআপত্তীনং মূলায পটিকস্সি অধম্মিকেন কম্মেন কুপ্পেন অট্ঠানারহেন, অধম্মেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি. সোহং পরিৰসামীতি মঞ্ঞমানো অন্তরা সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং পরিমাণাযোপি অপরিমাণাযোপি পটিচ্ছন্নাযোপি অপ্পটিচ্ছন্নাযোপি. সোহং তস্মিং ভূমিযং ঠিতো পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তিযো সরামি. যংনূনাহং সঙ্ঘং পুরিমাপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলাযপটিকস্সনং যাচেয্যং ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভান’ন্তি. সো সঙ্ঘং পুরিমা আপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, অপরাআপত্তীনং অন্তরাআপত্তীনঞ্চ, মূলায পটিকস্সনং যাচতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং, ধম্মেন মানত্তং, ধম্মেন অব্ভানং. তং সঙ্ঘো পুরিমা আপত্তীনং অন্তরা আপত্তীনঞ্চ, অপরা আপত্তীনং অন্তরা আপত্তীনঞ্চ, মূলায পটিকস্সতি ধম্মিকেন কম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন, ধম্মেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, ধম্মেন মানত্তং দেতি, ধম্মেন অব্ভেতি. সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰিসুদ্ধো তাহি আপত্তীহি’’.

ততিযনৰকং নিট্ঠিতং.

সমুচ্চযক্খন্ধকো ততিযো.

তস্সুদ্দানং –

অপ্পটিচ্ছন্না একাহ-দ্ৰীহ-তীহ-চতূহ চ;

পঞ্চাহপক্খদসন্নং, আপত্তিমাহ মহামুনি.

সুদ্ধন্তো চ ৰিব্ভমন্তো, পরিমাণমুখং দ্ৰে ভিক্খূ;

তত্থ সঞ্ঞিনো দ্ৰে যথা, ৰেমতিকা তথেৰ চ.

মিস্সকদিট্ঠিনো দ্ৰে চ, অসুদ্ধকেকদিট্ঠিনো;

দ্ৰে চেৰ সুদ্ধদিট্ঠিনো.

তথেৰ চ একো ছাদেতি, অথ মক্খমতেন চ;

উম্মত্তকদেসনঞ্চ, মূলা অট্ঠারস [পন্নরস (ক.)] ৰিসুদ্ধতো.

আচরিযানং ৰিভজ্জপদানং [ৰিভজ্জৰাদীনং (সী.)], তম্বপণ্ণিদীপপসাদকানং;

মহাৰিহারৰাসীনং, ৰাচনা সদ্ধম্মট্ঠিতিযাতি.

সমুচ্চযক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

৪. সমথক্খন্ধকং

১. সম্মুখাৰিনযো

১৮৫. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করোন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করিস্সন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করোন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভিক্খৰে, তেসং মোঘপুরিসানং অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মানি করিস্সন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ন, ভিক্খৰে, অসম্মুখীভূতানং ভিক্খূনং কম্মং কাতব্বং – তজ্জনীযং ৰা, নিযস্সং ৰা, পব্বাজনীযং ৰা, পটিসারণীযং ৰা, উক্খেপনীযং ৰা. যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স.

১৮৬. ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদী সঙ্ঘো. ধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদী সঙ্ঘো.

কণ্হপক্খনৰকং

১৮৭. ‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী পুগ্গলো ধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি [ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি (ক.)]. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী সম্বহুলা ধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী সঙ্ঘো ধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী সঙ্ঘো ধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

‘‘অধম্মৰাদী সঙ্ঘো ধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, অধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযপতিরূপকেন.

কণ্হপক্খনৰকং নিট্ঠিতং.

সুক্কপক্খনৰকং

১৮৮. ‘‘ধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী পুগ্গলো অধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী সম্বহুলা অধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেন্তি নিজ্ঝাপেন্তি পেক্খেন্তি অনুপেক্খেন্তি দস্সেন্তি অনুদস্সেন্তি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী সঙ্ঘো অধম্মৰাদিং পুগ্গলং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী সঙ্ঘো অধম্মৰাদী সম্বহুলে সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথাতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেন.

‘‘ধম্মৰাদী সঙ্ঘো অধম্মৰাদিং সঙ্ঘং সঞ্ঞাপেতি নিজ্ঝাপেতি পেক্খেতি অনুপেক্খেতি দস্সেতি অনুদস্সেতি – অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হাহি, ইমং রোচেহীতি. এৰঞ্চেতং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, ধম্মেন ৰূপসম্মতি সম্মুখাৰিনযেনা’’তি.

সুক্কপক্খনৰকং নিট্ঠিতং.

২. সতিৰিনযো

১৮৯. [ইদং ৰত্থু পারা. ৩৮০ আদযো] তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন আযস্মতা দব্বেন মল্লপুত্তেন জাতিযা সত্তৰস্সেন অরহত্তং সচ্ছিকতং হোতি. যং কিঞ্চি সাৰকেন পত্তব্বং সব্বং তেন অনুপ্পত্তং হোতি. নত্থি চস্স কিঞ্চি উত্তরি [উত্তরিং (সী.)] করণীযং, কতস্স ৰা পতিচযো. অথ খো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স রহোগতস্স পটিসল্লীনস্স এৰং চেতসো পরিৰিতক্কো উদপাদি – ‘‘মযা খো জাতিযা সত্তৰস্সেন অরহত্তং সচ্ছিকতং. যং কিঞ্চি সাৰকেন পত্তব্বং সব্বং মযা অনুপ্পত্তং. নত্থি চ মে কিঞ্চি উত্তরিকরণীযং, কতস্স ৰা পতিচযো. কিং নু খো অহং সঙ্ঘস্স ৰেয্যাৰচ্চং করেয্য’’ন্তি?

অথ খো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স এতদহোসি – ‘‘যংনূনাহং সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেয্যং ভত্তানি চ উদ্দিসেয্য’’ন্তি. অথ খো আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সাযন্হসমযং পটিসল্লানা ৰুট্ঠিতো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, রহোগতস্স পটিসল্লীনস্স এৰং চেতসো পরিৰিতক্কো উদপাদি – ‘মযা খো জাতিযা সত্তৰস্সেন অরহত্তং সচ্ছিকতং. যং কিঞ্চি সাৰকেন পত্তব্বং, সব্বং মযা অনুপ্পত্তং. নত্থি চ মে কিঞ্চি উত্তরিকরণীযং, কতস্স ৰা পতিচযো. কিং নু খো অহং সঙ্ঘস্স ৰেয্যাৰচ্চং করেয্য’ন্তি? তস্স ময্হং, ভন্তে, এতদহোসি – ‘যংনূনাহং সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেয্যং ভত্তানি চ উদ্দিসেয্য’ন্তি. ইচ্ছামহং, ভন্তে, সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞাপেতুং ভত্তানি চ উদ্দিসিতু’’ন্তি. ‘‘সাধু সাধু, দব্ব. তেন হি ত্ৰং, দব্ব, সঙ্ঘস্স সেনাসনঞ্চ পঞ্ঞপেহি ভত্তানি চ উদ্দিসাহী’’তি [উদ্দিসাতি (পারা. ৩৮০)]. ‘‘এৰং, ভন্তে’’তি খো আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো ভগৰতো পচ্চস্সোসি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো দব্বং মল্লপুত্তং সেনাসনপঞ্ঞাপকঞ্চ ভত্তুদ্দেসকঞ্চ সম্মন্নতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং দব্বো মল্লপুত্তো যাচিতব্বো [দব্বো যাচিতব্বো (স্যা. ক.)]. যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৯০. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং সেনাসনপঞ্ঞাপকঞ্চ ভত্তুদ্দেসকঞ্চ সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং সেনাসনপঞ্ঞাপকঞ্চ ভত্তুদ্দেসকঞ্চ সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সেনাসনপঞ্ঞাপকস্স চ ভত্তুদ্দেসকস্স চ সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সেনাসনপঞ্ঞাপকো চ ভত্তুদ্দেসকো চ. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

১৯১. সম্মতো চ পনাযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সভাগানং ভিক্খূনং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি. যে তে ভিক্খূ সুত্তন্তিকা তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং সুত্তন্তং সঙ্গাযিস্সন্তীতি. যে তে ভিক্খূ ৰিনযধরা তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং ৰিনযং ৰিনিচ্ছিনিস্সন্তীতি. যে তে ভিক্খূ ধম্মকথিকা তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং ধম্মং সাকচ্ছিস্সন্তীতি. যে তে ভিক্খূ ঝাযিনো তেসং একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – তে অঞ্ঞমঞ্ঞং ন ব্যাবাধিস্সন্তীতি. যে তে ভিক্খূ তিরচ্ছানকথিকা কাযদল়্হিবহুলা [কাযদড্ঢিবহুলা (সী.)] ৰিহরন্তি তেসম্পি একজ্ঝং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – ইমাযপিমে আযস্মন্তো রতিযা অচ্ছিস্সন্তীতি. যেপি তে ভিক্খূ ৰিকালে আগচ্ছন্তি তেসম্পি তেজোধাতুং সমাপজ্জিত্ৰা তেনেৰ আলোকেন সেনাসনং পঞ্ঞপেতি; অপিসু ভিক্খূ সঞ্চিচ্চ ৰিকালে আগচ্ছন্তি – মযং আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স ইদ্ধিপাটিহারিযং পস্সিস্সামাতি.

তে আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো দব্ব, সেনাসনং পঞ্ঞপেহী’’তি. তে আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো এৰং ৰদেতি – ‘‘কত্থ আযস্মন্তা ইচ্ছন্তি কত্থ পঞ্ঞপেমী’’তি? তে সঞ্চিচ্চ দূরে অপদিসন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো দব্ব, গিজ্ঝকূটে পব্বতে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, চোরপপাতে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, ইসিগিলিপস্সে কাল়সিলাযং সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, ৰেভারপস্সে সত্তপণ্ণিগুহাযং সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, সীতৰনে সপ্পসোণ্ডিকপব্ভারে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, গোতমককন্দরাযং [গোমটকন্দরাযং (স্যা. কং.)] সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, তিন্দুককন্দরাযং সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, তপোদকন্দরাযং [কপোতকন্দরাযং (ক.)] সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, তপোদারামে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, জীৰকম্বৰনে সেনাসনং পঞ্ঞপেহি. অম্হাকং, আৰুসো, মদ্দকুচ্ছিম্হি মিগদাযে সেনাসনং পঞ্ঞপেহী’’তি.

তেসং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো তেজোধাতুং সমাপজ্জিত্ৰা অঙ্গুলিযা জলমানায পুরতো পুরতো গচ্ছতি. তেপি তেনেৰ আলোকেন আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গচ্ছন্তি. তেসং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো এৰং সেনাসনং পঞ্ঞপেতি – অযং মঞ্চো, ইদং পীঠং, অযং ভিসি, ইদং বিব্বোহনং [বিম্বোহনং (সী. স্যা. কং.)], ইদং ৰচ্চট্ঠানং, ইদং পস্সাৰট্ঠানং, ইদং পানীযং, ইদং পরিভোজনীযং, অযং কত্তরদণ্ডো, ইদং সঙ্ঘস্স কতিকসণ্ঠানং, ইমং কালং পৰিসিতব্বং, ইমং কালং নিক্খমিতব্বন্তি. তেসং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো এৰং সেনাসনং পঞ্ঞপেত্ৰা পুনদেৰ ৰেল়ুৰনং পচ্চাগচ্ছতি.

১৯২. তেন খো পন সমযেন মেত্তিযভূমজকা [মেত্তিযভুম্মজকা (সী. স্যা. কং.)] ভিক্খূ নৰকা চেৰ হোন্তি অপ্পপুঞ্ঞা চ. যানি সঙ্ঘস্স লামকানি সেনাসনানি তানি তেসং পাপুণন্তি লামকানি চ ভত্তানি. তেন খো পন সমযেন রাজগহে মনুস্সা ইচ্ছন্তি থেরানং ভিক্খূনং অভিসঙ্খারিকং পিণ্ডপাতং দাতুং – সপ্পিম্পি, তেলম্পি, উত্তরিভঙ্গম্পি. মেত্তিযভূমজকানং পন ভিক্খূনং পাকতিকং দেন্তি – যথারন্ধং [যথারদ্ধং (স্যা.)] কণাজকং বিলঙ্গদুতিযং. তে পচ্ছাভত্তং পিণ্ডপাতপ্পটিক্কন্তা থেরে ভিক্খূ পুচ্ছন্তি – ‘‘তুম্হাকং, আৰুসো, ভত্তগ্গে কিং অহোসি, তুম্হাকং কিং অহোসী’’তি [কিং নাহোসি (স্যা. কং.)]? একচ্চে থেরা এৰং ৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো, সপ্পি অহোসি, তেলং অহোসি, উত্তরিভঙ্গং অহোসী’’তি. মেত্তিযভূমজকা পন ভিক্খূ এৰং ৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো, ন কিঞ্চি অহোসি – পাকতিকং যথারন্ধং কণাজকং বিলঙ্গদুতিয’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন কল্যাণভত্তিকো গহপতি সঙ্ঘস্স চতুক্কভত্তং দেতি নিচ্চভত্তং. সো ভত্তগ্গে সপুত্তদারো উপতিট্ঠিত্ৰা পরিৰিসতি – অঞ্ঞে ওদনেন পুচ্ছন্তি, অঞ্ঞে সূপেন পুচ্ছন্তি, অঞ্ঞে তেলেন পুচ্ছন্তি, অঞ্ঞে উত্তরিভঙ্গেন পুচ্ছন্তি. তেন খো পন সমযেন কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো ভত্তং স্ৰাতনায মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং উদ্দিট্ঠং হোতি. অথ খো কল্যাণভত্তিকো গহপতি আরামং অগমাসি কেনচিদেৰ করণীযেন. সো যেনাযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো কল্যাণভত্তিকং গহপতিং আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো কল্যাণভত্তিকো গহপতি আযস্মতা দব্বেন মল্লপুত্তেন ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘কস্স, ভন্তে, অম্হাকং ঘরে স্ৰাতনায ভত্তং উদ্দিট্ঠ’’ন্তি? ‘‘মেত্তিযভূমজকানং খো, গহপতি, ভিক্খূনং তুম্হাকং ঘরে স্ৰাতনায ভত্তং উদ্দিট্ঠ’’ন্তি. অথ খো কল্যাণভত্তিকো গহপতি অনত্তমনো অহোসি. কথঞ্হি নাম পাপভিক্খূ অম্হাকং ঘরে ভুঞ্জিস্সন্তীতি ঘরং গন্ত্ৰা দাসিং আণাপেসি – ‘‘যে, জে, স্ৰে ভত্তিকা আগচ্ছন্তি তে কোট্ঠকে আসনং পঞ্ঞপেত্ৰা কণাজকেন বিলঙ্গদুতিযেন পরিৰিসা’’তি. ‘‘এৰং অয্যা’’তি খো সা দাসী কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো পচ্চস্সোসি.

অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ – হিয্যো খো, আৰুসো, অম্হাকং কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো ভত্তং উদ্দিট্ঠং; স্ৰে অম্হে কল্যাণভত্তিকো গহপতি সপুত্তদারো উপতিট্ঠিত্ৰা পরিৰিসিস্সতি; অঞ্ঞে ওদনেন পুচ্ছিস্সন্তি, অঞ্ঞে সূপেন পুচ্ছিস্সন্তি, অঞ্ঞে তেলেন পুচ্ছিস্সন্তি, অঞ্ঞে উত্তরিভঙ্গেন পুচ্ছিস্সন্তীতি. তে তেনেৰ সোমনস্সেন ন চিত্তরূপং রত্তিযা সুপিংসু. অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন কল্যাণভত্তিকস্স গহপতিনো নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমিংসু. অদ্দসা খো সা দাসী মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ দূরতোৰ আগচ্ছন্তে; দিস্ৰান কোট্ঠকে আসনং পঞ্ঞাপেত্ৰা মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘নিসীদথ, ভন্তে’’তি. অথ খো মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘নিস্সংসযং খো ন তাৰ ভত্তং সিদ্ধং ভৰিস্সতি যথা মযং কোট্ঠকে নিসীদাপিযামা’’তি [নিসীদাপেয্যামাতি (ক.)]. অথ খো সা দাসী কণাজকেন [কাণাজকেন (স্যা. কং.)] বিলঙ্গদুতিযেন উপগঞ্ছি – ভুঞ্জথ, ভন্তেতি. ‘‘মযং খো, ভগিনি, নিচ্চভত্তিকা’’তি. ‘‘জানামি অয্যা নিচ্চভত্তিকাতি. অপি চাহং হিয্যোৰ গহপতিনা আণত্তা – ‘যে, জে, স্ৰে ভত্তিকা আগচ্ছন্তি, তে কোট্ঠকে আসনং পঞ্ঞাপেত্ৰা কণাজকেন বিলঙ্গদুতিযেন পরিৰিসা’তি. ভুঞ্জথ, ভন্তে’’তি. অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ – হিয্যো খো, আৰুসো, কল্যাণভত্তিকো গহপতি আরামং অগমাসি দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সন্তিকে. নিস্সংসযং খো মযং দব্বেন মল্লপুত্তেন গহপতিনো অন্তরে পরিভিন্নাতি [সন্তিকে পরিভিন্নাতি (স্যা. কং.)]. তে তেনেৰ দোমনস্সেন ন চিত্তরূপং ভুঞ্জিংসু. অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ পচ্ছাভত্তং পিণ্ডপাতপ্পটিক্কন্তা আরামং গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিসামেত্ৰা বহারামকোট্ঠকে সঙ্ঘাটিপল্লত্থিকায নিসীদিংসু তুণ্হীভূতা মঙ্কুভূতা পত্তক্খন্ধা অধোমুখা পজ্ঝাযন্তা অপ্পটিভানা.

অথ খো মেত্তিযা ভিক্খুনী যেন মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ৰন্দামি অয্যা’’তি. এৰং ৰুত্তে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ নালপিংসু. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো মেত্তিযা ভিক্খুনী মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ৰন্দামি অয্যা’’তি. ততিযম্পি খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ নালপিংসু. ‘‘ক্যাহং অয্যানং অপরজ্ঝামি? কিস্স মং অয্যা নালপন্তী’’তি? ‘‘তথা হি পন ত্ৰং, ভগিনি, অম্হে দব্বেন মল্লপুত্তেন ৰিহেঠিযমানে অজ্ঝুপেক্খসী’’তি? ‘‘ক্যাহং, অয্যা, করোমী’’তি? ‘‘সচে খো ত্ৰং, ভগিনি, ইচ্ছেয্যাসি, অজ্জেৰ ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং নাসাপেয্যা’’তি. ‘‘ক্যাহং, অয্যা, করোমি? কিং মযা সক্কা কাতু’’ন্তি? ‘‘এহি ত্ৰং, ভগিনি, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এৰং ৰদেহি – ‘ইদং, ভন্তে, নচ্ছন্নং নপ্পতিরূপং, যাযং, ভন্তে, দিসা অভযা অনীতিকা অনুপদ্দৰা সাযং দিসা সভযা সঈতিকা সউপদ্দৰা; যতো নিৰাতং ততো সৰাতং [ততো পৰাতং (সী. স্যা. কং.)]; উদকং মঞ্ঞে আদিত্তং; অয্যেনম্হি দব্বেন মল্লপুত্তেন দূসিতা’’’তি. ‘‘এৰং অয্যা’’তি খো মেত্তিযা ভিক্খুনী মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং পটিস্সুত্ৰা [পটিস্সুণিত্ৰা (স্যা. কং.)] যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতা খো মেত্তিযা [সা মেত্তিযা (স্যা. ক.)] ভিক্খুনী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইদং, ভন্তে, নচ্ছন্নং নপ্পতিরূপং, যাযং, ভন্তে, দিসা অভযা অনীতিকা অনুপদ্দৰা সাযং দিসা সভযা সঈতিকা সউপদ্দৰা; যতো নিৰাতং ততো সৰাতং; উদকং মঞ্ঞে আদিত্তং; অয্যেনম্হি দব্বেন মল্লপুত্তেন দূসিতা’’তি.

১৯৩. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং পটিপুচ্ছি – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ভিক্খুনী আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি. দুতিযম্পি খো ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ভিক্খুনী আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি. ততিযম্পি খো ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ভিক্খুনী আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি. ‘‘ন খো, দব্ব, দব্বা এৰং নিব্বেঠেন্তি. সচে তযা কতং কতন্তি ৰদেহি. সচে অকতং অকতন্তি ৰদেহী’’তি. ‘‘যতোহং, ভন্তে, জাতো নাভিজানামি সুপিনন্তেনপি মেথুনং ধম্মং পটিসেৰিতা, পগেৰ জাগরো’’তি. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, মেত্তিযং ভিক্খুনিং নাসেথ. ইমে চ ভিক্খূ অনুযুঞ্জথা’’তি. ইদং ৰত্ৰা ভগৰা উট্ঠাযাসনা ৰিহারং পাৰিসি.

অথ খো তে ভিক্খূ মেত্তিযং ভিক্খুনিং নাসেসুং. অথ খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ তে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘মাৰুসো, মেত্তিযং ভিক্খুনিং নাসেথ, ন সা কিঞ্চি অপরজ্ঝতি; অম্হেহি সা উস্সাহিতা কুপিতেহি অনত্তমনেহি চাৰনাধিপ্পাযেহী’’তি. ‘‘কিং পন তুম্হে, আৰুসো, আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেথা’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং …পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো – ‘‘তেন, ভিক্খৰে, দব্বেন মল্লপুত্তেন সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা, একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা, ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা, উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা, অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা, এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ইমে মং, ভন্তে, মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. সোহং, ভন্তে, সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো – ‘ইমে মং, ভন্তে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. সোহং [সোহং ভন্তে (ক.)] সতিৰেপুল্লপ্পত্তো ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচামী’তি. ‘‘ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৯৪. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি. সঙ্ঘো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. আযস্মা দব্বো মল্লপুত্তো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি. সঙ্ঘো আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

১৯৫. ‘‘পঞ্চিমানি, ভিক্খৰে, ধম্মিকানি সতিৰিনযস্স দানানি. সুদ্ধো হোতি ভিক্খু অনাপত্তিকো, অনুৰদন্তি চ নং, যাচতি চ, তস্স সঙ্ঘো সতিৰিনযং দেতি ধম্মেন সমগ্গেন – ইমানি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মিকানি সতিৰিনযস্স দানানী’’তি.

৩. অমূল়্হৰিনযো

১৯৬. তেন খো পন সমযেন গগ্গো ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি, চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি. মূল়্হেন মে এতং কত’’ন্তি. এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’’তি? যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা..পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেস্সন্তি – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি! সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি. মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’’তি? অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দেতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো – ‘‘তেন, ভিক্খৰে, গগ্গেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা, একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা, ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা, উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা, অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা, এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. মং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? ত্যাহং এৰং ৰদামি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি. মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি মং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সোহং, ভন্তে, অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো – ‘অহং, ভন্তে, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. মং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? ত্যাহং এৰং ৰদামি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি মং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সোহং অমূল়্হো [সোহং ভন্তে অমূল়্হো (ক.)] ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচামী’তি. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

১৯৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং গগ্গো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি, মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং গগ্গো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. ভিক্খূ গগ্গং ভিক্খুং উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি. সঙ্ঘো গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন গগ্গস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

১৯৮. ‘‘তীণিমানি, ভিক্খৰে, অধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি, তীণি ধম্মিকানি. কম্মানি তীণি অধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি?

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু আপত্তিং আপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি. অধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু আপত্তিং আপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘সরামি খো অহং, আৰুসো, যথাসুপিনন্তেনা’তি. তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি. অধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু আপত্তিং আপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অনুম্মত্তকো উম্মত্তকালযং করোতি – ‘অহম্পি খো এৰং করোমি. তুম্হেপি এৰং করোথ. ময্হম্পি এতং কপ্পতি. তুম্হাকম্পেতং কপ্পতী’তি. তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি. অধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং. ইমানি তীণি অধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি.

১৯৯. ‘‘কতমানি তীণি ধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানি?

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অস্সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি. ধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো অস্সরমানোৰ এৰং ৰদেতি – ‘সরামি খো অহং, আৰুসো, যথা সুপিনন্তেনা’তি. তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি. ধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি? সো উম্মত্তকো উম্মত্তকালযং করোতি – ‘অহম্পি এৰং করোমি. তুম্হেপি এৰং করোথ. ময্হম্পি এতং কপ্পতি. তুম্হাকম্পেতং কপ্পতী’তি. তস্স সঙ্ঘো অমূল়্হৰিনযং দেতি. ধম্মিকং অমূল়্হৰিনযস্স দানং. ‘‘ইমানি তীণি ধম্মিকানি অমূল়্হৰিনযস্স দানানী’’তি.

৪. পটিঞ্ঞাতকরণং

২০০. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অপ্পটিঞ্ঞায ভিক্খূনং কম্মানি করোন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অপ্পটিঞ্ঞায ভিক্খূনং কম্মানি করিস্সন্তি – তজ্জনীযম্পি, নিযস্সম্পি, পব্বাজনীযম্পি, পটিসারণীযম্পি, উক্খেপনীযম্পী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, অপ্পটিঞ্ঞায ভিক্খূনং কম্মং কাতব্বং – তজ্জনীযং ৰা, নিযস্সং ৰা, পব্বাজনীযং ৰা, পটিসারণীযং ৰা, উক্খেপনীযং ৰা. যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স.

২০১. ‘‘এৰং খো, ভিক্খৰে, অধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং, এৰং ধম্মিকং. কথঞ্চ, ভিক্খৰে, অধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং?

‘‘ভিক্খু পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘পারাজিকং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো, সঙ্ঘাদিসেসং অজ্ঝাপন্নো’তি. তং সঙ্ঘো সঙ্ঘাদিসেসেন কারেতি. অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং.

‘‘ভিক্খু পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘পারাজিকং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো, থুল্লচ্চযং…পে… পাচিত্তিযং…পে… পাটিদেসনীযং…পে… দুক্কটং…পে… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো’তি. তং সঙ্ঘো দুব্ভাসিতেন কারেতি. অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং.

‘‘ভিক্খু সঙ্ঘাদিসেসং…পে… থুল্লচ্চযং…পে… পাচিত্তিযং…পে… পাটিদেসনীযং…পে… দুক্কটং…পে… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘দুব্ভাসিতং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো’তি. তং সঙ্ঘো পারাজিকেন কারেতি. অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং.

‘‘ভিক্খু দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘দুব্ভাসিতং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো, সঙ্ঘাদিসেসং…পে… থুল্লচ্চযং…পে… পাচিত্তিযং…পে… পাটিদেসনীযং…পে… দুক্কটং অজ্ঝাপন্নো’তি. তং সঙ্ঘো দুক্কটেন কারেতি. অধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং. ‘‘এৰং খো, ভিক্খৰে, অধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং.

‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণং? ভিক্খু পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘পারাজিকং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘আম, আৰুসো, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নো’তি. তং সঙ্ঘো পারাজিকেন কারেতি. ধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং.

‘‘ভিক্খু সঙ্ঘাদিসেসং…পে… থুল্লচ্চযং…পে… পাচিত্তিযং…পে… পাটিদেসনীযং…পে… দুক্কটং…পে… দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো হোতি. তমেনং চোদেতি সঙ্ঘো ৰা, সম্বহুলা ৰা, একপুগ্গলো ৰা – ‘দুব্ভাসিতং আযস্মা অজ্ঝাপন্নো’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘আম, আৰুসো, দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নো’তি. তং সঙ্ঘো দুব্ভাসিতেন কারেতি. ধম্মিকং পটিঞ্ঞাতকরণং. এৰং খো, ভিক্খৰে, ধম্মিকং হোতি পটিঞ্ঞাতকরণ’’ন্তি.

৫. যেভুয্যসিকা

২০২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সঙ্ঘমজ্ঝে ভণ্ডনজাতা কলহজাতা ৰিৰাদাপন্না অঞ্ঞমঞ্ঞং মুখসত্তীহি ৰিতুদন্তা ৰিহরন্তি, ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং যেভুয্যসিকায ৰূপসমেতুং. পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো সম্মন্নিতব্বো – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গহিতাগহিতুঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

২০৩. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সলাকগ্গাহাপকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

২০৪. ‘‘দসযিমে, ভিক্খৰে, অধম্মিকা সলাকগ্গাহা, দস ধম্মিকা [দস ধম্মিকা সলাকগ্গাহা (ক.)]. কতমে দস অধম্মিকা সলাকগ্গাহা? ওরমত্তকঞ্চ অধিকরণং হোতি, ন চ গতিগতং হোতি, ন চ সরিতসারিতং হোতি, জানাতি অধম্মৰাদী বহুতরাতি, অপ্পেৰ নাম অধম্মৰাদী বহুতরা অস্সূতি, জানাতি সঙ্ঘো ভিজ্জিস্সতীতি, অপ্পেৰ নাম সঙ্ঘো ভিজ্জেয্যাতি, অধম্মেন গণ্হন্তি, ৰগ্গা গণ্হন্তি, ন চ যথাদিট্ঠিযা গণ্হন্তি – ইমে দস অধম্মিকা সলাকগ্গাহা.

‘‘কতমে দস ধম্মিকা সলাকগ্গাহা? ন চ ওরমত্তকং অধিকরণং হোতি, গতিগতঞ্চ হোতি, সরিতসারিতঞ্চ হোতি, জানাতি ধম্মৰাদী বহুতরাতি, অপ্পেৰ নাম ধম্মৰাদী বহুতরা অস্সূতি, জানাতি সঙ্ঘো ন ভিজ্জিস্সতীতি, অপ্পেৰ নাম সঙ্ঘো ন ভিজ্জেয্যাতি, ধম্মেন গণ্হন্তি, সমগ্গা গণ্হন্তি, যথাদিট্ঠিযা চ গণ্হন্তি – ইমে দস ধম্মিকা সলাকগ্গাহা’’তি.

৬. তস্সপাপিযসিকা

২০৫. তেন খো পন সমযেন উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানিস্সতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানিস্সতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরিস্সতি, সম্পজানমুসা ভাসিস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতু. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং. পঠমং উপৰাল়ো ভিক্খু চোদেতব্বো, চোদেত্ৰা সারেতব্বো, সারেত্ৰা আপত্তিং আরোপেতব্বো, আপত্তিং আরোপেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

২০৬. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ‘ভাসতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং উপৰাল়ো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি. সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতি. যস্সাযস্মতো খমতি উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘কতং সঙ্ঘেন উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

২০৭. ‘‘পঞ্চিমানি, ভিক্খৰে, ধম্মিকানি তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণানি. অসুচি চ হোতি, অলজ্জী চ, সানুৰাদো চ, তস্স সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতি ধম্মেন, সমগ্গেন – ইমানি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মিকানি তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণানি.

অধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

২০৮. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ. অসম্মুখা কতং হোতি, অপ্পটিপুচ্ছাকতং হোতি, অপ্পটিঞ্ঞায কতং হোতি…পে… অধম্মেন কতং হোতি, ৰগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং অধম্মকম্মঞ্চ হোতি, অৰিনযকম্মঞ্চ, দুৰূপসন্তঞ্চ.

ধম্মকম্মদ্ৰাদসকং

২০৯. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ. সম্মুখা কতং হোতি, পটিপুচ্ছাকতং হোতি, পটিঞ্ঞায কতং হোতি…পে… ধম্মেন কতং হোতি, সমগ্গেন কতং হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতং তস্সপাপিযসিকাকম্মং ধম্মকম্মঞ্চ হোতি, ৰিনযকম্মঞ্চ, সুৰূপসন্তঞ্চ.

আকঙ্খমানছক্কং

২১০. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য. ভণ্ডনকারকো হোতি কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে…পে… বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ভিক্খুনো আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য.

‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য. একো ভণ্ডনকারকো হোতি…পে… সঙ্ঘে অধিকরণকারকো; একো বালো হোতি অব্যত্তো আপত্তিবহুলো অনপদানো; একো গিহিসংসট্ঠো ৰিহরতি অননুলোমিকেহি গিহিসংসগ্গেহি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য.

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য. একো অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, একো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, একো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে…পে….

‘‘অপরেসম্পি, ভিক্খৰে…পে… একো বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, একো সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি – ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং ভিক্খূনং আকঙ্খমানো সঙ্ঘো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য.

অট্ঠারসৰত্তং

২১১. ‘‘তস্সপাপিযসিকাকম্মকতেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো, ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা…পে… ন ভিক্খূহি সম্পযোজেতব্ব’’ন্তি. অথ খো সঙ্ঘো উপৰাল়স্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং অকাসি.

৭. তিণৰত্থারকং

২১২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. অথ খো তেসং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘অম্হাকং খো ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায [কক্খল়তায ৰাল়তায (স্যা. কং.)] ভেদায সংৰত্তেয্য. কথং নু খো অম্হেহি পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. তত্র চে ভিক্খূনং [তত্র চে ভিক্খৰে ভিক্খূনং (স্যা.)] এৰং হোতি – ‘অম্হাকং খো ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং; সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্যা’তি, অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ৰূপসমেতব্বং. সব্বেহেৰ একজ্ঝং সন্নিপতিতব্বং, সন্নিপতিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেয্য, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্ত’’ন্তি. ‘‘একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্ত’’ন্তি.

‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্ত’’ন্তি.

২১৩. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেমি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. যস্সাযস্মতো খমতি অম্হাকং ইমাসং আপত্তীনং সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসনা, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দেসিতা অম্হাকং ইমা আপত্তিযো সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

২১৪. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেমি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. যস্সাযস্মতো খমতি অম্হাকং ইমাসং আপত্তীনং সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসনা, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দেসিতা অম্হাকং ইমা আপত্তিযো সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, তে ভিক্খূ তাহি আপত্তীহি ৰুট্ঠিতা হোন্তি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, ঠপেত্ৰা দিট্ঠাৰিকম্মং, ঠপেত্ৰা যে ন তত্থ হোন্তী’’তি.

৮. অধিকরণং

২১৫. তেন খো পন সমযেন (ভিক্খূপি ভিক্খূহি ৰিৰদন্তি,) [( ) নত্থি (সী. স্যা. কং.)] ভিক্খূপি ভিক্খুনীহি ৰিৰদন্তি, ভিক্খুনিযোপি ভিক্খূহি ৰিৰদন্তি, ছন্নোপি ভিক্খু ভিক্খুনীনং অনুপখজ্জ ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰিৰদতি, ভিক্খুনীনং পক্খং গাহেতি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছন্নো ভিক্খু ভিক্খুনীনং অনুপখজ্জ ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰিৰদিস্সতি, ভিক্খুনীনং পক্খং গাহেস্সতীতি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

[পরি. ২৭৫] ‘‘চত্তারিমানি, ভিক্খৰে, অধিকরণানি – ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং [কিচ্চাধিকরণঞ্চ (ক.)].

‘‘তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং [পরি. ৩১৪]? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ [ভিক্খূ ভিক্খুং (ক.)] ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা, ৰিনযোতি ৰা অৰিনযোতি ৰা, ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি ৰা অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি ৰা, আচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা, পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা অপ্পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা, আপত্তীতি ৰা অনাপত্তীতি ৰা, লহুকা আপত্তীতি ৰা গরুকা আপত্তীতি ৰা, সাৰসেসা আপত্তীতি ৰা অনৰসেসা আপত্তীতি ৰা, দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা? যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং? [পরি. ৩১৫] ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অনুৰদন্তি সীলৰিপত্তিযা ৰা আচারৰিপত্তিযা ৰা দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা আজীৰৰিপত্তিযা ৰা. যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং আপত্তাধিকরণং? পঞ্চপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং, সত্তপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং – ইদং ৰুচ্চতি আপত্তাধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং? [পরি. ৩১৭] যা সঙ্ঘস্স কিচ্চযতা, করণীযতা, অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং.

২১৬. ‘‘ৰিৰাদাধিকরণস্স কিং মূলং? ছ ৰিৰাদমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং. তীণিপি অকুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং, তীণিপি কুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং. [পরি. ২৭২; অ. নি. ২.৩৫-৩৬; ম. নি. ৩.৪৪] কতমানি ছ ৰিৰাদমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি…পে… সঙ্ঘেপি…পে… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে ৰিৰাদং জনেতি. যো হোতি ৰিৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ. এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানং হোতি. এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি.

[পরি.২৭২] ‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু মক্খী হোতি পল়াসী…পে… ইস্সুকী হোতি মচ্ছরী, সঠো হোতি মাযাৰী, পাপিচ্ছো হোতি মিচ্ছাদিট্ঠী, সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি…পে… সঙ্ঘেপি…পে… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে ৰিৰাদং জনেতি. যো হোতি ৰিৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, ৰিৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ. এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স পহানং হোতি. এৰমেতস্স পাপকস্স ৰিৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি. ইমানি ছ ৰিৰাদমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং.

‘‘কতমানি তীণি অকুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ লুদ্ধচিত্তা ৰিৰদন্তি, দুট্ঠচিত্তা ৰিৰদন্তি, মূল়্হচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা, ৰিনযোতি ৰা অৰিনযোতি ৰা, ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি ৰা অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি ৰা, আচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা, পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা অপ্পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা, আপত্তীতি ৰা অনাপত্তীতি ৰা, লহুকা আপত্তীতি ৰা গরুকা আপত্তীতি ৰা, সাৰসেসা আপত্তীতি ৰা অনৰসেসা আপত্তীতি ৰা, দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা. ইমানি তীণি অকুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং.

‘‘কতমানি তীণি কুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অলুদ্ধচিত্তা ৰিৰদন্তি, অদুট্ঠচিত্তা ৰিৰদন্তি, অমূল়্হচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা. ইমানি তীণি কুসলমূলানি ৰিৰাদাধিকরণস্স মূলং.

২১৭. [পরি. ২৭২] ‘‘অনুৰাদাধিকরণস্স কিং মূলং? ছ অনুৰাদমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং. তীণিপি অকুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং, তীণিপি কুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং, কাযোপি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং, ৰাচাপি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং. ‘‘কতমানি ছ অনুৰাদমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু কোধনো হোতি উপনাহী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি…পে… সঙ্ঘেপি…পে… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে অনুৰাদং জনেতি. যো হোতি অনুৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ. এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানং হোতি. এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু মক্খী হোতি পল়াসী…পে… ইস্সুকী হোতি মচ্ছরী, সঠো হোতি মাযাৰী, পাপিচ্ছো হোতি মিচ্ছাদিট্ঠী, সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সন্দিট্ঠিপরামাসী হোতি আধানগ্গাহী দুপ্পটিনিস্সগ্গী, সো সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সঙ্ঘেপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী হোতি. যো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সত্থরিপি অগারৰো ৰিহরতি অপ্পতিস্সো, ধম্মেপি…পে… সঙ্ঘেপি…পে… সিক্খাযপি ন পরিপূরকারী, সো সঙ্ঘে অনুৰাদং জনেতি. যো হোতি অনুৰাদো বহুজনাহিতায বহুজনাসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানায ৰাযমেয্যাথ. এৰরূপঞ্চে তুম্হে, ভিক্খৰে, অনুৰাদমূলং অজ্ঝত্তং ৰা বহিদ্ধা ৰা ন সমনুপস্সেয্যাথ, তত্র তুম্হে, ভিক্খৰে, তস্সেৰ পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযত্তিং অনৰস্সৰায পটিপজ্জেয্যাথ. এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স পহানং হোতি. এৰমেতস্স পাপকস্স অনুৰাদমূলস্স আযতিং অনৰস্সৰো হোতি. ইমানি ছ অনুৰাদমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং.

‘‘কতমানি তীণি অকুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং লুদ্ধচিত্তা অনুৰদন্তি, দুট্ঠচিত্তা অনুৰদন্তি, মূল়্হচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা. ইমানি তীণি অকুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং.

‘‘কতমানি তীণি কুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অলুদ্ধচিত্তা অনুৰদন্তি, অদুট্ঠচিত্তা অনুৰদন্তি, অমূল়্হচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচরৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা. ইমানি তীণি কুসলমূলানি অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং.

‘‘কতমো কাযো [কতমো চ কাযো (স্যা. কং.)] অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধেকচ্চো দুব্বণ্ণো হোতি, দুদ্দস্সিকো, ওকোটিমকো, বহ্ৰাবাধো, কাণো ৰা, কুণী ৰা, খঞ্জো ৰা, পক্খহতো ৰা, যেন নং অনুৰদন্তি. অযং কাযো অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং.

‘‘কতমা ৰাচা অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং? ইধেকচ্চো দুব্বচো হোতি, মম্মনো, এল়গলৰাচো, যায নং অনুৰদন্তি. অযং ৰাচা অনুৰাদাধিকরণস্স মূলং.

২১৮. ‘‘আপত্তাধিকরণস্স কিং মূলং? ছ আপত্তিসমুট্ঠানা আপত্তাধিকরণস্স মূলং. অত্থাপত্তি কাযতো সমুট্ঠাতি, ন ৰাচতো, ন চিত্ততো. অত্থাপত্তি ৰাচতো সমুট্ঠাতি, ন কাযতো, ন চিত্ততো. অত্থাপত্তি কাযতো চ ৰাচতো চ সমুট্ঠাতি, ন চিত্ততো. অত্থাপত্তি কাযতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠাতি, ন ৰাচতো. অত্থাপত্তি ৰাচতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠাতি, ন কাযতো. অত্থাপত্তি কাযতো চ ৰাচতো চ চিত্ততো চ সমুট্ঠাতি. ইমে ছ আপত্তিসমুট্ঠানা আপত্তাধিকরণস্স মূলং.

২১৯. ‘‘কিচ্চাধিকরণস্স কিং মূলং? কিচ্চাধিকরণস্স একং মূলং – সঙ্ঘো.

২২০. ‘‘ৰিৰাদাধিকরণং কুসলং, অকুসলং, অব্যাকতং. ৰিৰাদাধিকরণং সিযা কুসলং, সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং. তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং কুসলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ কুসলচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা. যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং কুসলং.

‘‘তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং অকুসলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অকুসলচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা. যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং অকুসলং.

‘‘তত্থ কতমং ৰিৰাদাধিকরণং অব্যাকতং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অব্যাকতচিত্তা ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা. যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – ইদং ৰুচ্চতি ৰিৰাদাধিকরণং অব্যাকতং.

২২১. ‘‘অনুৰাদাধিকরণং কুসলং, অকুসলং, অব্যাকতং. অনুৰাদাধিকরণং সিযা কুসলং, সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং. তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং কুসলং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং কুসলচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা. যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং কুসলং.

‘‘তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং অকুসলং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অকুসলচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা. যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং অকুসলং.

‘‘তত্থ কতমং অনুৰাদাধিকরণং অব্যাকতং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অব্যাকতচিত্তা অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা. যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – ইদং ৰুচ্চতি অনুৰাদাধিকরণং অব্যাকতং.

২২২. ‘‘আপত্তাধিকরণং কুসলং [ইদং পদং কেসুচি নত্থি], অকুসলং, অব্যাকতং? আপত্তাধিকরণং সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং; নত্থি আপত্তাধিকরণং কুসলং. তত্থ কতমং আপত্তাধিকরণং অকুসলং? যং জানন্তো সঞ্জানন্তো চেচ্চ অভিৰিতরিত্ৰা ৰীতিক্কমো – ইদং ৰুচ্চতি আপত্তাধিকরণং অকুসলং.

‘‘তত্থ কতমং আপত্তাধিকরণং অব্যাকতং? যং অজানন্তো অসঞ্জানন্তো অচেচ্চ অনভিৰিতরিত্ৰা ৰীতিক্কমো – ইদং ৰুচ্চতি আপত্তাধিকরণং অব্যাকতং.

২২৩. ‘‘কিচ্চাধিকরণং কুসলং, অকুসলং, অব্যাকতং? কিচ্চাধিকরণং সিযা কুসলং, সিযা অকুসলং, সিযা অব্যাকতং. তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং কুসলং? যং সঙ্ঘো কুসলচিত্তো কম্মং করোতি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং কুসলং.

‘‘তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং অকুসলং? যং সঙ্ঘো অকুসলচিত্তো কম্মং করোতি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং অকুসলং.

‘‘তত্থ কতমং কিচ্চাধিকরণং অব্যাকতং? যং সঙ্ঘো অব্যাকতচিত্তো কম্মং করোতি – অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং ৰুচ্চতি কিচ্চাধিকরণং অব্যাকতং.

২২৪. [পরি. ৩৫৫] ‘‘ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং, ৰিৰাদো নো অধিকরণং, অধিকরণং নো ৰিৰাদো, অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ. সিযা ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং, সিযা ৰিৰাদো নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো ৰিৰাদো, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ.

‘‘তত্থ কতমো ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা…পে… দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা. যং তত্থ ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো নানাৰাদো অঞ্ঞথাৰাদো ৰিপচ্চতায ৰোহারো মেধগং – অযং ৰিৰাদো ৰিৰাদাধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমো ৰিৰাদো নো অধিকরণং? মাতাপি পুত্তেন ৰিৰদতি, পুত্তোপি মাতরা ৰিৰদতি, পিতাপি পুত্তেন ৰিৰদতি, পুত্তোপি পিতরা ৰিৰদতি, ভাতাপি ভাতরা ৰিৰদতি, ভাতাপি ভগিনিযা ৰিৰদতি, ভগিনীপি ভাতরা ৰিৰদতি, সহাযোপি সহাযেন ৰিৰদতি – অযং ৰিৰাদো নো অধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো ৰিৰাদো? অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো ৰিৰাদো.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ? ৰিৰাদাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ ৰিৰাদো চ.

২২৫. [পরি. ৩৫৬] ‘‘অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং, অনুৰাদো নো অধিকরণং, অধিকরণং নো অনুৰাদো, অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ. সিযা অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং, সিযা অনুৰাদো নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো অনুৰাদো, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ.

‘‘তত্থ কতমো অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অনুৰদন্তি – সীলৰিপত্তিযা ৰা, আচারৰিপত্তিযা ৰা, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা, আজীৰৰিপত্তিযা ৰা. যো তত্থ অনুৰাদো অনুৰদনা অনুল্লপনা অনুভণনা অনুসম্পৰঙ্কতা অব্ভুস্সহনতা অনুবলপ্পদানং – অযং অনুৰাদো অনুৰাদাধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমো অনুৰাদো নো অধিকরণং? মাতাপি পুত্তং অনুৰদতি, পুত্তোপি মাতরং অনুৰদতি, পিতাপি পুত্তং অনুৰদতি, পুত্তোপি পিতরং অনুৰদতি, ভাতাপি ভাতরং অনুৰদতি, ভাতাপি ভগিনিং অনুৰদতি, ভগিনীপি ভাতরং অনুৰদতি, সহাযোপি সহাযং অনুৰদতি – অযং অনুৰাদো নো অধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো অনুৰাদো? আপত্তাধিকরণং, কিচ্চাধিকরণং, ৰিৰাদাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো অনুৰাদো.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ? অনুৰাদাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ অনুৰাদো চ.

২২৬. [পরি. ৩৫৭] ‘‘আপত্তি আপত্তাধিকরণং, আপত্তি নো অধিকরণং, অধিকরণং নো আপত্তি, অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ. সিযা আপত্তি আপত্তাধিকরণং, সিযা আপত্তি নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো আপত্তি, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ. ‘‘তত্থ কতমং আপত্তি আপত্তাধিকরণং? পঞ্চপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং, সত্তপি আপত্তিক্খন্ধা আপত্তাধিকরণং – অযং আপত্তি আপত্তাধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং আপত্তি নো অধিকরণং? সোতাপত্তি সমাপত্তি – অযং আপত্তি নো অধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো আপত্তি? কিচ্চাধিকরণং, ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো আপত্তি.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ? আপত্তাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ আপত্তি চ.

২২৭. [পরি. ৩৫৮] ‘‘কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং, কিচ্চং নো অধিকরণং, অধিকরণং নো কিচ্চং, অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ. সিযা কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং, সিযা কিচ্চং নো অধিকরণং, সিযা অধিকরণং নো কিচ্চং, সিযা অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ.

‘‘তত্থ কতমং কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং? যা সঙ্ঘস্স কিচ্চযতা, করণীযতা, অপলোকনকম্মং, ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং – ইদং কিচ্চং কিচ্চাধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং কিচ্চং নো অধিকরণং? আচরিযকিচ্চং, উপজ্ঝাযকিচ্চং, সমানুপজ্ঝাযকিচ্চং, সমানাচরিযকিচ্চং – ইদং কিচ্চং নো অধিকরণং.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণং নো কিচ্চং? ৰিৰাদাধিকরণং, অনুৰাদাধিকরণং, আপত্তাধিকরণং – ইদং অধিকরণং নো কিচ্চং.

‘‘তত্থ কতমং অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ? কিচ্চাধিকরণং অধিকরণঞ্চেৰ কিচ্চঞ্চ.

৯. অধিকরণৰূপসমনসমথো

সম্মুখাৰিনযো

২২৮. [পরি. ২৯২-২৯৩, ৩০৭ আদযো] ‘‘ৰিৰাদাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? ৰিৰাদাধিকরণং দ্ৰীহি সমথেহি সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেন চ, যেভুয্যসিকায চ. সিযা ৰিৰাদাধিকরণং একং সমথং অনাগম্ম যেভুয্যসিকং, একেন সমথেন সমেয্য – সম্মুখাৰিনযেনাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং. যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ৰিৰদন্তি – ধম্মোতি ৰা অধম্মোতি ৰা, ৰিনযোতি ৰা অৰিনযোতি ৰা, ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি ৰা অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি ৰা, আচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি ৰা, পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা অপঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি ৰা, আপত্তীতি ৰা অনাপত্তীতি ৰা, লহুকা আপত্তীতি ৰা গরুকা আপত্তীতি ৰা, সাৰসেসা আপত্তীতি ৰা অনৰসেসা আপত্তীতি ৰা, দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি ৰা.

‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা. কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা. কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা. কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ ৰিৰদতি, যেন চ ৰিৰদতি, উভো অত্থপচ্চত্থিকা সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

২২৯. ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং তস্মিং আৰাসে ৰূপসমেতুং, তেহি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি, যস্মিং আৰাসে সম্বহুলা [বহুতরা (সী. স্যা.)] ভিক্খূ, সো আৰাসো গন্তব্বো. তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং আৰাসং গচ্ছন্তা অন্তরামগ্গে সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা. কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা. কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা. কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ ৰিৰদতি, যেন চ ৰিৰদতি, উভো অত্থপচ্চত্থিকা সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

২৩০. ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং আৰাসং আগচ্ছন্তা অন্তরামগ্গে ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, তেহি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি, তং আৰাসং গন্ত্ৰা আৰাসিকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘ইদং খো, আৰুসো, অধিকরণং এৰং জাতং, এৰং সমুপ্পন্নং; সাধাযস্মন্তা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেন্তু ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, যথযিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সা’তি.

‘‘সচে, ভিক্খৰে, আৰাসিকা ভিক্খূ ৰুড্ঢতরা হোন্তি, আগন্তুকা ভিক্খূ নৰকতরা, তেহি, ভিক্খৰে, আৰাসিকেহি ভিক্খূহি আগন্তুকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘ইঙ্ঘ তুম্হে, আযস্মন্তো, মুহুত্তং একমন্তং হোথ, যাৰ মযং মন্তেমা’তি. সচে পন, ভিক্খৰে, আৰাসিকা ভিক্খূ নৰকতরা হোন্তি, আগন্তুকা ভিক্খূ ৰুড্ঢতরা, তেহি, ভিক্খৰে, আৰাসিকেহি ভিক্খূহি আগন্তুকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘তেন হি তুম্হে, আযস্মন্তো, মুহুত্তং ইধেৰ তাৰ হোথ, যাৰ মযং মন্তেমা’তি.

‘‘সচে পন, ভিক্খৰে, আৰাসিকানং ভিক্খূনং মন্তযমানানং এৰং হোতি – ‘ন মযং সক্কোম ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেনা’তি, ন তং অধিকরণং আৰাসিকেহি ভিক্খূহি সম্পটিচ্ছিতব্বং. সচে পন, ভিক্খৰে, আৰাসিকানং ভিক্খূনং মন্তযমানানং এৰং হোতি – ‘সক্কোম মযং ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেনা’তি, তেহি, ভিক্খৰে, আৰাসিকেহি ভিক্খূহি আগন্তুকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘সচে তুম্হে, আযস্মন্তো, অম্হাকং ইমং অধিকরণং যথাজাতং যথাসমুপ্পন্নং আরোচেস্সথ, যথা চ মযং ইমং অধিকরণং ৰূপসমেস্সাম ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি. এৰং মযং ইমং অধিকরণং সম্পটিচ্ছিস্সাম. নো চে তুম্হে, আযস্মন্তো, অম্হাকং ইমং অধিকরণং যথাজাতং যথাসমুপ্পন্নং আরোচেস্সথ, যথা চ মযং ইমং অধিকরণং ৰূপসমেস্সাম ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা ন সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি, ন মযং ইমং অধিকরণং সম্পটিচ্ছিস্সামা’তি. এৰং সুপরিগ্গহিতং খো, ভিক্খৰে, কত্ৰা আৰাসিকেহি ভিক্খূহি তং অধিকরণং সম্পটিচ্ছিতব্বং.

‘‘তেহি, ভিক্খৰে, আগন্তুকেহি ভিক্খূহি আৰাসিকা ভিক্খূ এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘যথাজাতং যথাসমুপ্পন্নং মযং ইমং অধিকরণং আযস্মন্তানং আরোচেস্সাম. সচে আযস্মন্তা সক্কোন্তি এত্তকেন ৰা এত্তকেন ৰা অন্তরেন ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি. এৰং মযং ইমং অধিকরণং আযস্মন্তানং নিয্যাদেস্সাম. নো চে আযস্মন্তা সক্কোন্তি এত্তকেন ৰা এত্তকেন ৰা অন্তরেন ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন তথা ন সুৰূপসন্তং ভৰিস্সতি, ন মযং ইমং অধিকরণং আযস্মন্তানং নিয্যাদেস্সাম. মযমেৰ ইমস্স অধিকরণস্স সামিনো ভৰিস্সামা’তি. এৰং সুপরিগ্গহিতং খো, ভিক্খৰে, কত্ৰা আগন্তুকেহি ভিক্খূহি তং অধিকরণং আৰাসিকানং ভিক্খূনং নিয্যাদেতব্বং.

‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

উব্বাহিকাযৰূপসমনং

২৩১. ‘‘তেহি চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনন্তানি [অনগ্গানি (সী.)] চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স [ন চেতস্স (ক.)] ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি, অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং. ‘‘দসহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু উব্বাহিকায সম্মন্নিতব্বো – সীলৰা হোতি, পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি আচারগোচরসম্পন্নো অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী, সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু; বহুস্সুতো হোতি সুতধরো সুতসন্নিচযো, যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি, তথারূপস্স ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি, ধাতা [ধতা (সী. স্যা.)] ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা; উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি সুৰিভত্তানি সুপ্পৰত্তীনি সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো; ৰিনযে খো পন ঠিতো [ছেকো (ক.)] হোতি অসংহীরো; পটিবলো হোতি উভো অত্থপচ্চত্থিকে অস্সাসেতুং সঞ্ঞাপেতুং নিজ্ঝাপেতুং পেক্খেতুং পসাদেতুং; অধিকরণসমুপ্পাদৰূপসমনকুসলো হোতি; অধিকরণং জানাতি; অধিকরণসমুদযং জানাতি; অধিকরণনিরোধং জানাতি; অধিকরণনিরোধগামিনিপটিপদং জানাতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি দসহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং উব্বাহিকায সম্মন্নিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

২৩২. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ইমস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনন্তানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামঞ্চ ইত্থন্নামঞ্চ ভিক্খুং সম্মন্নেয্য উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ইমস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনন্তানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামঞ্চ ইত্থন্নামঞ্চ ভিক্খুং সম্মন্নতি উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স চ ইত্থন্নামস্স চ ভিক্খুনো সম্মুতি উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো চ ইত্থন্নামো চ ভিক্খু উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ সক্কোন্তি তং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং.

২৩৩. ‘‘তেহি চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে তত্রাস্স ভিক্খু ধম্মকথিকো, তস্স নেৰ সুত্তং আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো, সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন তে ভিক্খূ ঞাপেতব্বা –

‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু ধম্মকথিকো. ইমস্স নেৰ সুত্তং আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো. সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি. যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, ইত্থন্নামং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা অৰসেসা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যামাতি.

‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং.

‘‘তেহি চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে তত্রাস্স ভিক্খু ধম্মকথিকো, তস্স সুত্তঞ্হি খো আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো, সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন তে ভিক্খূ ঞাপেতব্বা –

‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু ধম্মকথিকো. ইমস্স সুত্তঞ্হি খো আগতং হোতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো. সো অত্থং অসল্লক্খেন্তো ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি. যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, ইত্থন্নামং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা অৰসেসা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যামাতি.

‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং.

যেভুয্যসিকাৰিনযো

২৩৪. ‘‘তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং, তেহি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি তং অধিকরণং সঙ্ঘস্স নিয্যাদেতব্বং – ‘ন মযং [ন চ মযং (ক.)], ভন্তে, সক্কোম ইমং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেতুং, সঙ্ঘোৰ ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতূ’তি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং যেভুয্যসিকায ৰূপসমেতুং. পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো সম্মন্নিতব্বো – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গহিতাগহিতঞ্চ জানেয্য…পে… এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সলাকগ্গাহাপকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সলাকগ্গাহাপকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু সলাকগ্গাহাপকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘তেন সলাকগ্গাহাপকেন ভিক্খুনা সলাকা গাহেতব্বা. যথা বহুতরা ভিক্খূ ধম্মৰাদিনো ৰদন্তি তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেতব্বং. ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, যেভুয্যসিকায চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা. কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা. কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা. কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ ৰিৰদতি, যেন চ ৰিৰদতি, উভো অত্থপচ্চত্থিকা সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা. কা চ তত্থ যেভুয্যসিকায? যা যেভুয্যসিকাকম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – অযং তত্থ যেভুয্যসিকায. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিয’’ন্তি.

তিৰিধসলাকগ্গাহো

২৩৫. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযা এৰং জাতং এৰং সমুপ্পন্নং অধিকরণং হোতি. অথ খো তে ভিক্খূ – অসন্তুট্ঠা সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স অধিকরণৰূপসমনেন – অস্সোসুং খো অমুকস্মিং কির আৰাসে সম্বহুলা থেরা ৰিহরন্তি বহুস্সুতা আগতাগমা ধম্মধরা ৰিনযধরা মাতিকাধরা পণ্ডিতা ৰিযত্তা মেধাৰিনো লজ্জিনো কুক্কুচ্চকা সিক্খাকামা. তে চে থেরা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, এৰমিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সাতি. অথ খো তে ভিক্খূ তং আৰাসং গন্ত্ৰা তে থেরে এতদৰোচুং – ‘‘ইদং, ভন্তে, অধিকরণং এৰং জাতং, এৰং সমুপ্পন্নং. সাধু, ভন্তে, থেরা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেন্তু ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, যথযিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সা’’তি. অথ খো তে থেরা – যথা সাৰত্থিযা সঙ্ঘেন অধিকরণং ৰূপসমিতং তথা সুৰূপসন্তন্তি [যথা সুৰূপসন্তং (সী. স্যা.)] – তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেসুং.

অথ খো তে ভিক্খূ – অসন্তুট্ঠা সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা সম্বহুলানং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন – অস্সোসুং খো অমুকস্মিং কির আৰাসে তযো থেরা ৰিহরন্তি…পে… দ্ৰে থেরা ৰিহরন্তি…পে… একো থেরো ৰিহরতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সো চে থেরো ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্য ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, এৰমিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সাতি. অথ খো তে ভিক্খূ তং আৰাসং গন্ত্ৰা তং থেরং এতদৰোচুং – ‘‘ইদং, ভন্তে, অধিকরণং এৰং জাতং, এৰং সমুপ্পন্নং. সাধু, ভন্তে, থেরো ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতু ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন, যথযিদং অধিকরণং সুৰূপসন্তং অস্সা’’তি. অথ খো সো থেরো – যথা সাৰত্থিযা সঙ্ঘেন অধিকরণং ৰূপসমিতং, যথা সম্বহুলেহি থেরেহি অধিকরণং ৰূপসমিতং, যথা তীহি থেরেহি অধিকরণং ৰূপসমিতং, যথা দ্ৰীহি থেরেহি অধিকরণং ৰূপসমিতং, তথা সুৰূপসন্তন্তি – তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেসি.

অথ খো তে ভিক্খূ অসন্তুট্ঠা সাৰত্থিযা সঙ্ঘস্স অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা সম্বহুলানং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা তিণ্ণং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা দ্ৰিন্নং থেরানং অধিকরণৰূপসমনেন, অসন্তুট্ঠা একস্স থেরস্স অধিকরণৰূপসমনেন, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘নিহতমেতং, ভিক্খৰে, অধিকরণং সন্তং ৰূপসন্তং সুৰূপসন্তং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, তেসং ভিক্খূনং সঞ্ঞত্তিযা তযো সলাকগ্গাহে – গূল়্হকং, সকণ্ণজপ্পকং, ৰিৰটকং.

‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, গূল়্হকো সলাকগ্গাহো হোতি? তেন সলাকগ্গাহাপকেন ভিক্খুনা সলাকাযো ৰণ্ণাৰণ্ণাযো কত্ৰা একমেকো ভিক্খু উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা, অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা. যং ইচ্ছসি তং গণ্হাহী’তি. গহিতে ৰত্তব্বো – ‘মা চ কস্সচি দস্সেহী’তি. সচে জানাতি – অধম্মৰাদী বহুতরাতি, দুগ্গহোতি, পচ্চুক্কড্ঢিতব্বং. সচে জানাতি – ধম্মৰাদী বহুতরাতি, সুগ্গহোতি, সাৰেতব্বং. এৰং খো, ভিক্খৰে, গূল়্হকো সলাকগ্গাহো হোতি.

‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, সকণ্ণজপ্পকো সলাকগ্গাহো হোতি? তেন সলাকগ্গাহাপকেন ভিক্খুনা একমেকস্স ভিক্খুনো উপকণ্ণকে আরোচেতব্বং – ‘অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা, অযং এৰংৰাদিস্স সলাকা. যং ইচ্ছসি তং গণ্হাহী’তি. গহিতে ৰত্তব্বো – ‘মা চ কস্সচি আরোচেহী’তি. সচে জানাতি – অধম্মৰাদী বহুতরাতি, দুগ্গহোতি, পচ্চুক্কড্ঢিতব্বং. সচে জানাতি – ধম্মৰাদী বহুতরাতি, সুগ্গহোতি, সাৰেতব্বং. এৰং খো, ভিক্খৰে, সকণ্ণজপ্পকো সলাকগ্গাহো হোতি.

‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ৰিৰটকো সলাকগ্গাহো হোতি? সচে জানাতি – ধম্মৰাদী বহুতরাতি, ৰিস্সট্ঠেনেৰ ৰিৰটেন গাহেতব্বো. এৰং খো, ভিক্খৰে, ৰিৰটকো সলাকগ্গাহো হোতি. ইমে খো, ভিক্খৰে, তযো সলাকগ্গাহা’’তি.

সতিৰিনযো

২৩৬. [পরি. ২৯২-২৯৩, ৩০৭ আদযো] ‘‘অনুৰাদাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? অনুৰাদাধিকরণং চতূহি সমথেহি সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেন চ, সতিৰিনযেন চ, অমূল়্হৰিনযেন চ, তস্সপাপিযসিকায চ. সিযা অনুৰাদাধিকরণং দ্ৰে সমথে অনাগম্ম – অমূল়্হৰিনযঞ্চ, তস্সপাপিযসিকঞ্চ; দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, সতিৰিনযেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং. যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভিক্খুং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. তস্স খো, ভিক্খৰে [তস্স খো তং ভিক্খৰে (স্যা. ক.)], ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযো দাতব্বো. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গ করিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘মং, ভন্তে, ভিক্খূ অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. সোহং, ভন্তে, সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেনং ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ভিক্খূ ইত্থন্নামং ভিক্খুং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. সো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ভিক্খূ ইত্থন্নামং ভিক্খুং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেন্তি. সো সতিৰেপুল্লপ্পত্তো সঙ্ঘং সতিৰিনযং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সতিৰেপুল্লপ্পত্তস্স সতিৰিনযো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ সতিৰিনযেন চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ অনুৰদতি, যঞ্চ অনুৰদতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা. কিঞ্চ তত্থ সতিৰিনযস্মিং? যা সতিৰিনযস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ সতিৰিনযস্মিং. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

অমূল়্হৰিনযো

২৩৭. ‘‘সিযা অনুৰাদাধিকরণং দ্ৰে সমথে অনাগম্ম – সতিৰিনযঞ্চ, তস্সপাপিযসিকঞ্চ; দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, অমূল়্হৰিনযেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং. যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু উম্মত্তকো হোতি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. তং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি. মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. ‘‘তস্স খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযো দাতব্বো. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বো –

‘‘তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. মং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. ত্যাহং এৰং ৰদামি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি. মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি মং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. ‘সোহং, ভন্তে, অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. তং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি. মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু উম্মত্তকো অহোসি চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. তং ভিক্খূ উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন অজ্ঝাচিণ্ণেন আপত্তিযা চোদেন্তি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘অহং খো, আৰুসো, উম্মত্তকো অহোসিং চিত্তৰিপরিযাসকতো. তেন মে উম্মত্তকেন চিত্তৰিপরিযাসকতেন বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. নাহং তং সরামি. মূল়্হেন মে এতং কত’ন্তি. এৰম্পি নং ৰুচ্চমানা চোদেন্তেৰ – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. সো অমূল়্হো সঙ্ঘং অমূল়্হৰিনযং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অমূল়্হস্স অমূল়্হৰিনযো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, অমূল়্হৰিনযেন চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… কিঞ্চ তত্থ অমূল়্হৰিনযস্মিং? যা অমূল়্হৰিনযস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ অমূল়্হৰিনযস্মিং. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

তস্সপাপিযসিকাৰিনযো

২৩৮. ‘‘সিযা অনুৰাদাধিকরণং দ্ৰে সমথে অনাগম্ম – সতিৰিনযঞ্চ, অমূল়্হৰিনযঞ্চ; দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, তস্সপাপিযসিকায চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং. যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু ভিক্খুং সঙ্ঘমজ্ঝে গরুকায আপত্তিযা চোদেতি – ‘সরতাযস্মা এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি. তমেনং সো নিব্বেঠেন্তং অতিৰেঠেতি – ‘ইঙ্ঘাযস্মা সাধুকমেৰ জানাহি, যদি সরসি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘ন খো অহং, আৰুসো, সরামি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা. সরামি চ খো অহং, আৰুসো, এৰরূপিং অপ্পমত্তিকং আপত্তিং আপজ্জিতা’তি. তমেনং সো নিব্বেঠেন্তং অতিৰেঠেতি – ‘ইঙ্ঘাযস্মা সাধুকমেৰ জানাহি, যদি সরসি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি. সো এৰং ৰদেতি – ‘ইমঞ্হি নামাহং, আৰুসো, অপ্পমত্তিকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা অপুট্ঠো পটিজানিস্সামি. কিং পনাহং এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা, পুট্ঠো ন পটিজানিস্সামী’তি? সো এৰং ৰদেতি – ‘ইমঞ্হি নাম ত্ৰং, আৰুসো, অপ্পমত্তিকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা অপুট্ঠো ন পটিজানিস্সসি. কিং পন ত্ৰং এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা, অপুট্ঠো পটিজানিস্সসি? ইঙ্ঘাযস্মা সাধুকমেৰ জানাহি, যদি সরসি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি. সো এৰং ৰদেসি – ‘সরামি খো অহং, আৰুসো, এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা. দৰা মে এতং ৰুত্তং, রৰা মে এতং ৰুত্তং – নাহং তং সরামি এৰরূপিং গরুকং আপত্তিং আপজ্জিতা, পারাজিকং ৰা পারাজিকসামন্তং ৰা’তি. তস্স খো, ভিক্খৰে [তস্স খো তং ভিক্খৰে (ক.) তস্স খ্ৰতং ভিক্খৰে (স্যা.)], ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং কাতব্বং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে গরুকায আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনাঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে গরুকায আপত্তিযা অনুযুঞ্জিযমানো অৰজানিত্ৰা পটিজানাতি, পটিজানিত্ৰা অৰজানাতি, অঞ্ঞেনাঞ্ঞং পটিচরতি, সম্পজানমুসা ভাসতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং করোতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….

‘‘কতং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তস্সপাপিযসিকাকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, তস্সপাপিযসিকায চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা…পে… কা চ তত্থ তস্সপাপিযসিকায? যা তস্সপাপিযসিকাকম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – অযং তত্থ তস্সপাপিযসিকায. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং কারকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

পটিঞ্ঞাতকরণং

২৩৯. [পরি. ২৯৫, ৩০৬, ৩০৮ আদযো] ‘‘আপত্তাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? আপত্তাধিকরণং তীহি সমথেহি সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ, তিণৰত্থারকেন চ. সিযা আপত্তাধিকরণং একং সমথং অনাগম্ম – তিণৰত্থারকং, দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং. যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু লহুকং আপত্তিং আপন্নো হোতি. তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো; তং পটিদেসেমী’তি. তেন ৰত্তব্বো – ‘পস্সসী’তি? ‘আম পস্সামী’তি. ‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’তি.

‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ দেসেতি, যস্স চ দেসেতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা. কিঞ্চ তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং? যা পটিঞ্ঞাতকরণস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সম্বহুলে ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্সু ৰচনীযা – ‘অহং, ভন্তে, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো; তং পটিদেসেমী’তি. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন তে ভিক্খূ ঞাপেতব্বা –

‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু আপত্তিং সরতি, ৰিৰরতি, উত্তানিং করোতি দেসেতি. যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্যন্তি. তেন ৰত্তব্বো – ‘পস্সসী’তি? ‘আম পস্সামী’তি. ‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’তি.

‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ দেসেতি, যস্স চ দেসেতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা. কিঞ্চ তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং? যা পটিঞ্ঞাতকরণস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ পটিঞ্ঞাতকরণস্মিং. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো; তং পটিদেসেমী’তি. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু আপত্তিং সরতি, ৰিৰরতি, উত্তানিং করোতি, দেসেতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্যন্তি. তেন ৰত্তব্বো – ‘পস্সসী’তি? ‘আম পস্সামী’তি. ‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’তি.

‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, পটিঞ্ঞাতকরণেন চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা…পে… এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

তিণৰত্থারকং

২৪০. ‘‘সিযা আপত্তাধিকরণং একং সমথং অনাগম্ম – পটিঞ্ঞাতকরণং, দ্ৰীহি সমথেহি সম্মেয্য – সম্মুখাৰিনযেন চ, তিণৰত্থারকেন চাতি? সিযাতিস্স ৰচনীযং. যথা কথং ৰিয? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং হোতি ভাসিতপরিক্কন্তং. তত্র চে ভিক্খূনং এৰং হোতি – ‘অম্হাকং খো ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্যা’তি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, এৰরূপং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ৰূপসমেতব্বং. সব্বেহেৰ একজ্ঝং সন্নিপতিতব্বং, সন্নিপতিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেয্য, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তন্তি. ‘‘একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তন্তি.

২৪১. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সকো পক্খো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, আযস্মন্তানঞ্চেৰ অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তন্তি.

২৪২. ‘‘অথাপরেসং একতোপক্খিকানং ভিক্খূনং ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেয্যং, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং. সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য. অহং যা চেৰ ইমেসং আযস্মন্তানং আপত্তি, যা চ অত্তনো আপত্তি, ইমেসঞ্চেৰ আযস্মন্তানং অত্থায, অত্তনো চ অত্থায, সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসেমি, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. যস্সাযস্মতো খমতি অম্হাকং ইমাসং আপত্তীনং সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন দেসনা, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দেসিতা অম্হাকং ইমা আপত্তিযো সঙ্ঘমজ্ঝে তিণৰত্থারকেন, ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং, ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্তং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘অথাপরেসং…পে… এৰমেতং ধারযামী’’তি.

‘‘ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অধিকরণং ৰূপসন্তং. কেন ৰূপসন্তং? সম্মুখাৰিনযেন চ, তিণৰত্থারকেন চ. কিঞ্চ তত্থ সম্মুখাৰিনযস্মিং? সঙ্ঘসম্মুখতা, ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা, পুগ্গলসম্মুখতা.

‘‘কা চ তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা? যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা ন পটিক্কোসন্তি – অযং তত্থ সঙ্ঘসম্মুখতা.

‘‘কা চ তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা? যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি – অযং তত্থ ধম্মসম্মুখতা, ৰিনযসম্মুখতা.

‘‘কা চ তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা? যো চ দেসেতি, যস্স চ দেসেতি, উভো সম্মুখীভূতা হোন্তি – অযং তত্থ পুগ্গলসম্মুখতা.

‘‘কিঞ্চ তত্থ তিণৰত্থারকস্মিং? যা তিণৰত্থারকস্স কম্মস্স কিরিযা করণং উপগমনং অজ্ঝুপগমনং অধিৰাসনা অপ্পটিক্কোসনা – ইদং তত্থ তিণৰত্থারকস্মিং. এৰং ৰূপসন্তং চে, ভিক্খৰে, অধিকরণং পটিগ্গাহকো উক্কোটেতি, উক্কোটনকং পাচিত্তিযং; ছন্দদাযকো খীযতি, খীযনকং পাচিত্তিযং.

[পরি. ২৯৫, ৩০৭, ৩০৮] ‘‘কিচ্চাধিকরণং কতিহি সমথেহি সম্মতি? কিচ্চাধিকরণং একেন সমথেন সম্মতি – সম্মুখাৰিনযেনা’’তি.

সমথক্খন্ধকং নিট্ঠিতং চতুত্থং.

৫. খুদ্দকৰত্থুক্খন্ধকং

খুদ্দকৰত্থূনি

২৪৩. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নহাযমানা রুক্খে কাযং উগ্ঘংসেন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা নহাযমানা রুক্খে কাযং উগ্ঘংসেস্সন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পি, সেয্যথাপি মল্লমুট্ঠিকা গামমোদ্দৰা’’তি [গামপোদ্দৰা (সী.), গামপূতৰা (স্যা.)]! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নহাযমানা রুক্খে কাযং উগ্ঘংসেন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভিক্খৰে, তেসং মোঘপুরিসানং অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা নহাযমানা রুক্খে কাযং উগ্ঘংসেস্সন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পি? নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, নহাযমানেন ভিক্খুনা রুক্খে কাযো উগ্ঘংসেতব্বো. যো উগ্ঘংসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নহাযমানা থম্ভে কাযং উগ্ঘংসেন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা নহাযমানা থম্ভে কাযং উগ্ঘংসেস্সন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পি, সেয্যথাপি মল্লমুট্ঠিকা গামমোদ্দৰা’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, নহাযমানেন ভিক্খুনা থম্ভে কাযো উগ্ঘংসেতব্বো. যো উগ্ঘংসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ নহাযমানা কুট্টে [কুড্ডে (সী. স্যা.)] কাযং উগ্ঘংসেন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা নহাযমানা কুট্টে কাযং উগ্ঘংসেস্সন্তি, ঊরুম্পি বাহুম্পি উরম্পি পিট্ঠিম্পি, সেয্যথাপি মল্লমুট্ঠিকা গামমোদ্দৰা’’তি…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, নহাযমানেন ভিক্খুনা কুট্টে কাযো উগ্ঘংসেতব্বো. যো উগ্ঘংসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অট্টানে [অট্ঠানে (সী. স্যা.)] নহাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিযন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, অট্টানে নহাযিতব্বং. যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ গন্ধব্বহত্থকেন নহাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, গন্ধব্বহত্থকেন নহাযিতব্বং. যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুরুৰিন্দকসুত্তিযা নহাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, কুরুৰিন্দকসুত্তিযা নহাযিতব্বং. যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ৰিগ্গয্হ পরিকম্মং কারাপেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰিগ্গয্হ পরিকম্মং কারাপেতব্বং. যো কারাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ মল্লকেন নহাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, মল্লকেন নহাযিতব্বং. যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৪৪. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো কচ্ছুরোগাবাধো হোতি. ন তস্স ৰিনা মল্লকেন ফাসু হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স অকতমল্লক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু জরাদুব্বলো নহাযমানো ন সক্কোতি অত্তনো কাযং উগ্ঘংসেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উক্কাসিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পিট্ঠিপরিকম্মং কাতুং কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুথুপাণিক’’ন্তি.

২৪৫. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ৰল্লিকং ধারেন্তি…পে… পামঙ্গং ধারেন্তি…পে… কণ্ঠসুত্তকং ধারেন্তি…পে… কটিসুত্তকং ধারেন্তি…পে… ওৰট্টিকং ধারেন্তি…পে… কাযুরং ধারেন্তি…পে… হত্থাভরণং ধারেন্তি…পে… অঙ্গুলিমুদ্দিকং ধারেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ৰল্লিকং ধারেন্তি…পে… পামঙ্গং ধারেন্তি, কণ্ঠসুত্তকং ধারেন্তি, কটিসুত্তকং ধারেন্তি, ওৰট্টিকং ধারেন্তি, কাযুরং ধারেন্তি, হত্থাভরণং ধারেন্তি, অঙ্গুলিমুদ্দিকং ধারেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰল্লিকা ধারেতব্বা…পে… ন পামঙ্গো ধারেতব্বো… ন কণ্ঠসুত্তকং ধারেতব্বং… ন কটিসুত্তকং ধারেতব্বং… ন ওৰট্টিকং ধারেতব্বং… ন কাযুরং ধারেতব্বং… ন হত্থাভরণং ধারেতব্বং… ন অঙ্গুলিমুদ্দিকা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৪৬. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দীঘে কেসে ধারেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘা কেসা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দুমাসিকং ৰা দুৰঙ্গুলং ৰা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কোচ্ছেন কেসে ওসণ্ঠেন্তি [ওসণ্হেন্তি (সী. স্যা.)] …পে… ফণকেন কেসে ওসণ্ঠেন্তি, হত্থফণকেন কেসে ওসণ্ঠেন্তি, সিত্থতেলকেন কেসে ওসণ্ঠেন্তি, উদকতেলকেন কেসে ওসণ্ঠেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, কোচ্ছেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা…পে… ন সিত্থতেলকেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা… ন উদকতেলকেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা. যো ওসণ্ঠেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৪৭. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ আদাসেপি উদকপত্তেপি মুখনিমিত্তং ওলোকেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, আদাসে ৰা উদকপত্তে ৰা মুখনিমিত্তং ওলোকেতব্বং. যো ওলোকেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো মুখে ৰণো হোতি. সো ভিক্খূ পুচ্ছি – ‘‘কীদিসো মে, আৰুসো, ৰণো’’তি? ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘এদিসো তে, আৰুসো ৰণো’’তি. সো ন সদ্দহতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপ্পচ্চযা আদাসে ৰা উদকপত্তে ৰা মুখনিমিত্তং ওলোকেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ মুখং আলিম্পন্তি…পে… মুখং উম্মদ্দেন্তি, মুখং চুণ্ণেন্তি, মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছেন্তি, অঙ্গরাগং করোন্তি, মুখরাগং করোন্তি, অঙ্গরাগমুখরাগং করোন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, মুখং আলিম্পিতব্বং…পে… ন মুখং উম্মদ্দিতব্বং, ন মুখং চুণ্ণেতব্বং, ন মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছেতব্বং, ন অঙ্গরাগো কাতব্বো, ন মুখরাগো কাতব্বো, ন অঙ্গরাগমুখরাগো কাতব্বো. যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো চক্খুরোগাবাধো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপ্পচ্চযা মুখং আলিম্পিতু’’ন্তি.

২৪৮. তেন খো পন সমযেন রাজগহে গিরগ্গসমজ্জো [সমজ্জা (অভিধানগন্থেসু)] হোতি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ গিরগ্গসমজ্জং দস্সনায অগমংসু. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা নচ্চম্পি গীতম্পি ৰাদিতম্পি দস্সনায গচ্ছিস্সন্তি, সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনো’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নচ্চং ৰা গীতং ৰা ৰাদিতং ৰা দস্সনায গন্তব্বং. যো গচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৪৯. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মং গাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘যথেৰ [যথা চ (ক.)] মযং গাযাম, এৰমেৰিমে সমণা সক্যপুত্তিযা আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মং গাযন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মং গাযিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, আদীনৰা আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মং গাযন্তস্স. অত্তনাপি তস্মিং সরে সারজ্জতি, পরেপি তস্মিং সরে সারজ্জন্তি, গহপতিকাপি উজ্ঝাযন্তি, সরকুত্তিম্পি নিকামযমানস্স সমাধিস্স ভঙ্গো হোতি, পচ্ছিমা জনতা দিট্ঠানুগতিং আপজ্জতি – ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ আদীনৰা আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মং গাযন্তস্স. ন, ভিক্খৰে, আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মো গাযিতব্বো. যো গাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সরভঞ্ঞে কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সরভঞ্ঞ’’ন্তি.

‘‘তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ বাহিরলোমিং [বাহিযলোমিং (ক.)] উণ্ণিং ধারেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, বাহিযলোমি উণ্ণি ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৫০. তেন খো পন সমযেন রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স আরামে অম্বা ফলিনো হোন্তি. রঞ্ঞা মাগধেন সেনিযেন বিম্বিসারেন অনুঞ্ঞাতং হোতি – ‘‘যথাসুখং অয্যা অম্বং পরিভুঞ্জন্তূ’’তি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তরুণঞ্ঞেৰ অম্বং পাতাপেত্ৰা পরিভুঞ্জিংসু. রঞ্ঞো চ মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স অম্বেন অত্থো হোতি. অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো মনুস্সে আণাপেসি – ‘‘গচ্ছথ, ভণে, আরামং গন্ত্ৰা অম্বং আহরথা’’তি. ‘‘এৰং দেৰা’’তি খো তে মনুস্সা রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স পটিস্সুত্ৰা আরামং গন্ত্ৰা আরামপালং এতদৰোচুং – ‘‘দেৰস্স, ভণে, অম্বেন অত্থো, অম্বং দেথা’’তি. ‘‘নত্থায্যা অম্বং. তরুণঞ্ঞেৰ অম্বং পাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পরিভুঞ্জিংসূ’’তি. অথ খো তে মনুস্সা রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘সুপরিভুত্তং, ভণে, অয্যেহি অম্বং, অপি চ ভগৰতা মত্তা ৰণ্ণিতা’’তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ন মত্তং জানিত্ৰা রঞ্ঞো অম্বং পরিভুঞ্জিস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অম্বং পরিভুঞ্জিতব্বং. যো পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘভত্তং হোতি. সূপে অম্বপেসিকাযো পক্খিত্তা হোন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নপ্পটিগ্গণ্হন্তি. ‘‘পটিগ্গণ্হথ, ভিক্খৰে, পরিভুঞ্জথ. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অম্বপেসিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘভত্তং হোতি. তে ন পরিযাপুণিংসু অম্বপেসিকং কাতুং, ভত্তগ্গে সকলেহেৰ অম্বেহি দেন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নপ্পটিগ্গণ্হন্তি. ‘‘পটিগ্গণ্হথ, ভিক্খৰে, পরিভুঞ্জথ. অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহি সমণকপ্পেহি ফলং পরিভুঞ্জিতুং – অগ্গিপরিচিতং, সত্থপরিচিতং, নখপরিচিতং, অবীজং, নিব্বত্তবীজঞ্ঞেৰ [নিব্বট্টবীজং (সী. স্যা.)] পঞ্চমং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি পঞ্চহি সমণকপ্পেহি ফলং পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি.

২৫১. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু অহিনা দট্ঠো কালঙ্কতো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন হি নূন সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ইমানি চত্তারি অহিরাজকুলানি মেত্তেন চিত্তেন ফরি. সচে হি সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ইমানি চত্তারি অহিরাজকুলানি মেত্তেন চিত্তেন ফরেয্য, ন হি সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অহিনা দট্ঠো কালঙ্করেয্য. কতমানি চত্তারি অহিরাজকুলানি? ৰিরূপক্খং অহিরাজকুলং, এরাপথং অহিরাজকুলং, ছব্যাপুত্তং অহিরাজকুলং, কণ্হাগোতমং অহিরাজকুলং. ন হি নূন সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ইমানি চত্তারি অহিরাজকুলানি মেত্তেন চিত্তেন ফরি. সচে হি সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ইমানি চত্তারি অহিরাজকুলানি মেত্তেন চিত্তেন ফরেয্য, ন হি সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অহিনা দট্ঠো কালঙ্করেয্য. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমানি চত্তারি অহিরাজকুলানি মেত্তেন চিত্তেন ফরিতুং, অত্তগুত্তিযা অত্তরক্খায অত্তপরিত্তং কাতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং –

[জা. ১.২.১০৫-১০৬; অ. নি. ৪.৬৭ ইদং ৰত্থু আগতং] ‘‘ৰিরূপক্খেহি মে মেত্তং, মেত্তং এরাপথেহি মে;

ছব্যাপুত্তেহি মে মেত্তং, মেত্তং কণ্হাগোতমকেহি চ.

‘‘অপাদকেহি মে মেত্তং, মেত্তং দ্ৰিপাদকেহি মে;

চতুপ্পদেহি মে মেত্তং, মেত্তং বহুপ্পদেহি মে.

‘‘মা মং অপাদকো হিংসি, মা মং হিংসি দ্ৰিপাদকো;

মা মং চতুপ্পদো হিংসি, মা মং হিংসি বহুপ্পদো.

‘‘সব্বে সত্তা সব্বে পাণা, সব্বে ভূতা চ কেৰলা;

সব্বে ভদ্রানি পস্সন্তু, মা কিঞ্চি পাপমাগমা.

‘‘অপ্পমাণো বুদ্ধো, অপ্পমাণো ধম্মো,

অপ্পমাণো সঙ্ঘো, পমাণৰন্তানি সরীসপানি [সিরিংসপানি (সী. স্যা.)].

‘‘অহি ৰিচ্ছিকা সতপদী, উণ্ণনাভি সরবূ মূসিকা;

কতা মে রক্খা কতং মে পরিত্তং, পটিক্কমন্তু ভূতানি.

‘‘সোহং নমো ভগৰতো, নমো সত্তন্নং সম্মাসম্বুদ্ধান’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু অনভিরতিযা পীল়িতো অত্তনো অঙ্গজাতং ছিন্দি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অঞ্ঞম্হি সো, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসো ছেতব্বম্হি, অঞ্ঞং ছিন্দি. ন, ভিক্খৰে, অত্তনো অঙ্গজাতং ছেতব্বং. যো ছিন্দেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্সা’’তি.

২৫২. তেন খো পন সমযেন রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স মহগ্ঘস্স চন্দনস্স [চন্দনসারস্স (সী. স্যা.)] চন্দনগণ্ঠি উপ্পন্না হোতি. অথ খো রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স এতদহোসি – ‘‘যংনূনাহং ইমায চন্দনগণ্ঠিযা পত্তং লেখাপেয্যং. লেখঞ্চ মে পরিভোগং ভৰিস্সতি, পত্তঞ্চ দানং দস্সামী’’তি. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠি তায চন্দনগণ্ঠিযা পত্তং লেখাপেত্ৰা সিক্কায উড্ডিত্ৰা [ৰাহিত্ৰা (সী.)] ৰেল়গ্গে আলগ্গেত্ৰা ৰেল়ুপরম্পরায বন্ধিত্ৰা [ৰাহিত্ৰা (স্যা.)] এৰমাহ – ‘‘যো সমণো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা অরহা চেৰ ইদ্ধিমা চ দিন্নংযেৰ পত্তং ওহরতূ’’তি. অথ খো পূরণো কস্সপো যেন রাজগহকো সেট্ঠি তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা রাজগহকং সেট্ঠিং এতদৰোচ – ‘‘অহঞ্হি, গহপতি, অরহা চেৰ ইদ্ধিমা চ, দেহি মে পত্ত’’ন্তি. ‘‘সচে, ভন্তে, আযস্মা অরহা চেৰ ইদ্ধিমা চ দিন্নংযেৰ পত্তং ওহরতূ’’তি. অথ খো মক্খলি গোসালো… অজিতো কেসকম্বলো… পকুধো কচ্চাযনো… সঞ্চযো বেলট্ঠপুত্তো [সঞ্জযো বেল্লট্ঠিপুত্তো (সী.)] … নিগণ্ঠো নাটপুত্তো [নাথপুত্তো (সী.)] যেন রাজগহকো সেট্ঠি তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা রাজগহকং সেট্ঠিং এতদৰোচ – ‘‘অহঞ্হি, গহপতি, অরহা চেৰ ইদ্ধিমা চ, দেহি মে পত্ত’’ন্তি. ‘‘সচে, ভন্তে, আযস্মা অরহা চেৰ ইদ্ধিমা চ, দিন্নংযেৰ পত্তং ওহরতূ’’তি.

তেন খো পন সমযেন আযস্মা চ মহামোগ্গল্লানো আযস্মা চ পিণ্ডোলভারদ্ৰাজো পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায রাজগহং পিণ্ডায পৰিসিংসু. অথ খো আযস্মা পিণ্ডোলভারদ্ৰাজো আযস্মন্তং মহামোগ্গল্লানং এতদৰোচ – ‘‘আযস্মা খো মহামোগ্গল্লানো অরহা চেৰ ইদ্ধিমা চ. গচ্ছাৰুসো, মোগ্গল্লান, এতং পত্তং ওহর. তুয্হেসো পত্তো’’তি. ‘‘আযস্মা খো ভারদ্ৰাজো অরহা চেৰ ইদ্ধিমা চ. গচ্ছাৰুসো, ভারদ্ৰাজ, এতং পত্তং ওহর. তুয্হেসো পত্তো’’তি. অথ খো আযস্মা পিণ্ডোলভারদ্ৰাজো ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা তং পত্তং গহেত্ৰা তিক্খত্তুং রাজগহং অনুপরিযাযি.

তেন খো পন সমযেন রাজগহকো সেট্ঠি সপুত্তদারো সকে নিৰেসনে ঠিতো হোতি পঞ্জলিকো নমস্সমানো – ইধেৰ, ভন্তে, অয্যো ভারদ্ৰাজো অম্হাকং নিৰেসনে পতিট্ঠাতূতি. অথ খো আযস্মা পিণ্ডোলভারদ্ৰাজো রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স নিৰেসনে পতিট্ঠাসি. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠি আযস্মতো পিণ্ডোলভারদ্ৰাজস্স হত্থতো পত্তং গহেত্ৰা মহগ্ঘস্স খাদনীযস্স পূরেত্ৰা আযস্মতো পিণ্ডোলভারদ্ৰাজস্স অদাসি. অথ খো আযস্মা পিণ্ডোলভারদ্ৰাজো তং পত্তং গহেত্ৰা আরামং অগমাসি. অস্সোসুং খো মনুস্সা – অয্যেন কির পিণ্ডোলভারদ্ৰাজেন রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স পত্তো ওহারিতোতি. তে চ মনুস্সা উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা আযস্মন্তং পিণ্ডোলভারদ্ৰাজং পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো অনুবন্ধিংসু.

অস্সেসি খো ভগৰা উচ্চাসদ্দং মহাসদ্দং; সুত্ৰান আযস্মন্তং আনন্দং আমন্তেসি – ‘‘কিং নু খো সো, আনন্দ, উচ্চাসদ্দো মহাসদ্দো’’তি? ‘‘আযস্মতা, ভন্তে, পিণ্ডোলভারদ্ৰাজেন রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স পত্তো ওহারিতো. অস্সোসুং খো, ভন্তে, মনুস্সা – অয্যেন কির পিণ্ডোলভারদ্ৰাজেন রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স পত্তো ওহারিতোতি. তে চ, ভন্তে, মনুস্সা উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা আযস্মন্তং পিণ্ডোলভারদ্ৰাজং পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো অনুবন্ধা. সো এসো, ভন্তে, ভগৰা উচ্চাসদ্দো মহাসদ্দো’’তি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা আযস্মন্তং পিণ্ডোলভারদ্ৰাজং পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির তযা, ভারদ্ৰাজ, রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স পত্তো ওহারিতো’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, ভারদ্ৰাজ, অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম ত্ৰং, ভারদ্ৰাজ, ছৰস্স দারুপত্তস্স কারণা গিহীনং উত্তরিমনুস্সধম্মং ইদ্ধিপাটিহারিযং দস্সেস্সসি! সেয্যথাপি, ভারদ্ৰাজ, মাতুগামো ছৰস্স মাসকরূপস্স কারণা কোপিনং দস্সেতি, এৰমেৰ খো তযা, ভারদ্ৰাজ, ছৰস্স দারুপত্তস্স কারণা গিহীনং উত্তরিমনুস্সধম্মং ইদ্ধিপাটিহারিযং দস্সিতং. নেতং, ভারদ্ৰাজ, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, গিহীনং উত্তরিমনুস্সধম্মং ইদ্ধিপাটিহারিযং দস্সেতব্বং. যো দস্সেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ভিন্দথেতং, ভিক্খৰে, দারুপত্তং সকলিকং সকলিকং কত্ৰা, ভিক্খূনং অঞ্জনুপপিসনং দেথ. ন চ, ভিক্খৰে, দারুপত্তো ধারেতব্বো. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচে পত্তে ধারেন্তি সোৰণ্ণমযং রূপিযমযং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সোৰণ্ণমযো পত্তো ধারেতব্বো…পে… ন রূপিযমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন মণিমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন ৰেল়ুরিযমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন ফলিকমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন কংসমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন কাচমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন তিপুমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন সীসমযো পত্তো ধারেতব্বো… ন তম্বলোহমযো পত্তো ধারেতব্বো. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে পত্তে – অযোপত্তং, মত্তিকাপত্ত’’ন্তি.

২৫৩. তেন খো পন সমযেন পত্তমূলং ঘংসিযতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তমণ্ডল’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচানি পত্তমণ্ডলানি ধারেন্তি সোৰণ্ণমযং রূপিযমযং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চাৰচানি পত্তমণ্ডলানি ধারেতব্বানি. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে পত্তমণ্ডলানি – তিপুমযং, সীসময’’ন্তি. বহলানি মণ্ডলানি ন অচ্ছুপিযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, লিখিতু’’ন্তি. ৰলী [চলী (ক.)] হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মকরদন্তকং ছিন্দিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ চিত্রানি পত্তমণ্ডলানি ধারেন্তি রূপকাকিণ্ণানি ভিত্তিকম্মকতানি. তানি রথিকাযপি দস্সেন্তা আহিণ্ডন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, চিত্রানি পত্তমণ্ডলানি ধারেতব্বানি রূপকাকিণ্ণানি ভিত্তিকম্মকতানি. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পকতিমণ্ডল’’ন্তি.

২৫৪. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সোদকং পত্তং পটিসামেন্তি. পত্তো দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সোদকো পত্তো পটিসামেতব্বো. যো পটিসামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওতাপেত্ৰা পত্তং পটিসামেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সোদকং [সউদকং (ক.)] পত্তং ওতাপেন্তি. পত্তো দুগ্গন্ধো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সোদকো পত্তো ওতাপেতব্বো. যো ওতাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰোদকং কত্ৰা ওতাপেত্ৰা পত্তং পটিসামেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ উণ্হে পত্তং নিদহন্তি. পত্তস্স ৰণ্ণো দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো. যো নিদহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেত্ৰা পত্তং পটিসামেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা পত্তা অজ্ঝোকাসে অনাধারা নিক্খিত্তা হোন্তি. ৰাতমণ্ডলিকায আৰট্টেত্ৰা পত্তা ভিজ্জিংসু. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তাধারক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মিড্ঢন্তে পত্তং নিক্খিপন্তি. পরিপতিত্ৰা [পরিৰট্টিত্ৰা (স্যা.)] পত্তো ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, মিড্ঢন্তে পত্তো নিক্খিপিতব্বো. যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পরিভণ্ডন্তে পত্তং নিক্খিপন্তি. পরিপতিত্ৰা পত্তো ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পরিভণ্ডন্তে পত্তো নিক্খিপিতব্বো. যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ছমায পত্তং নিক্কুজ্জন্তি. ওট্ঠো ঘংসিযতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিণসন্থারক’’ন্তি. তিণসন্থারকো উপচিকাহি খজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চোল়ক’’ন্তি. চোল়কং উপচিকাহি খজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তমাল়ক’’ন্তি. পত্তমাল়কো পরিপতিত্ৰা পত্তো ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তকুণ্ডোলিক’’ন্তি. পত্তকুণ্ডোলিকায পত্তো ঘংসিযতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তথৰিক’’ন্তি. অংসবদ্ধকো ন হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অংসবদ্ধকং বন্ধনসুত্তক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিত্তিখিলেপি নাগদন্তকেপি পত্তং লগ্গেন্তি. পরিপতিত্ৰা পত্তো ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পত্তো লগ্গেতব্বো. যো লগ্গেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মঞ্চে পত্তং নিক্খিপন্তি, সতিসম্মোসা নিসীদন্তা ওত্থরিত্ৰা পত্তং ভিন্দেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, মঞ্চে পত্তো নিক্খিপিতব্বো. যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পীঠে পত্তং নিক্খিপন্তি, সতিসম্মোসা নিসীদন্তা ওত্থরিত্ৰা পত্তং ভিন্দেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পীঠে পত্তো নিক্খিপিতব্বো. যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অঙ্কে পত্তং নিক্খিপন্তি, সতিসম্মোসা উট্ঠহন্তি. পরিপতিত্ৰা পত্তো ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অঙ্কে পত্তো নিক্খিপিতব্বো. যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ছত্তে পত্তং নিক্খিপন্তি. ৰাতমণ্ডলিকায ছত্তং উক্খিপিযতি পরিপতিত্ৰা পত্তো ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ছত্তে পত্তো নিক্খিপিতব্বো. যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৫৫. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পত্তহত্থা কৰাটং পণামেন্তি. কৰাটো আৰট্টিত্ৰা পত্তো ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পত্তহত্থেন কৰাটং পণামেতব্বং [কৰাটো পণামেতব্বো (ক.)]. যো পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ তুম্বকটাহে পিণ্ডায চরন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি তিত্থিযাতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, তুম্বকটাহে পিণ্ডায চরিতব্বং. যো চরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ঘটিকটাহে [ঘটিকটাহেন (স্যা.)] পিণ্ডায চরন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি তিত্থিযাতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ঘটিকটাহে পিণ্ডায চরিতব্বং. যো চরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সব্বপংসুকূলিকো হোতি. সো ছৰসীসস্স পত্তং ধারেতি. অঞ্ঞতরা ইত্থী পস্সিত্ৰা ভীতা ৰিস্সরমকাসি – ‘‘অভুং মে পিসাচো ৰতায’’ন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ছৰসীসস্স পত্তং ধারেস্সন্তি, সেয্যথাপি পিসাচিল্লিকা’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ছৰসীসস্স পত্তো ধারেতব্বো. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন চ, ভিক্খৰে, সব্বপংসুকূলিকেন ভৰিতব্বং. যো ভৰেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ চলকানিপি অট্ঠিকানিপি উচ্ছিট্ঠোদকম্পি পত্তেন নীহরন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘যস্মিং যেৰিমে সমণা সক্যপুত্তিযা ভুঞ্জন্তি সোৰ নেসং পটিগ্গহো’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন ভিক্খৰে, চলকানি ৰা অট্ঠিকানি ৰা উচ্ছিট্ঠোদকং ৰা পত্তেন নীহরিতব্বং. যো নীহরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, পটিগ্গহ’’ন্তি.

২৫৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ হত্থেন ৰিপ্ফাল়েত্ৰা চীৰরং সিব্বেন্তি. চীৰরং ৰিলোমিকং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সত্থকং নমতক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স দণ্ডসত্থকং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দণ্ডসত্থক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচে সত্থকদণ্ডে ধারেন্তি সোৰণ্ণমযং রূপিযমযং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চাৰচা সত্থকদণ্ডা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠিমযং দন্তমযং ৰিসাণমযং নল়মযং ৰেল়ুমযং কট্ঠমযং জতুমযং ফলমযং লোহমযং সঙ্খনাভিময’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ কুক্কুটপত্তেনপি ৰেল়ুপেসিকাযপি চীৰরং সিব্বেন্তি. চীৰরং দুস্সিব্বিতং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সূচি’’ন্তি. সূচিযো কণ্ণকিতাযো হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সূচিনাল়িক’’ন্তি. সূচিনাল়িকাযপি কণ্ণকিতাযো হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কিণ্ণেন পূরেতু’’ন্তি. কিণ্ণেপি কণ্ণকিতাযো হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সত্তুযা পূরেতু’’ন্তি. সত্তুযাপি কণ্ণকিতাযো হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সরিতক’’ন্তি. সরিতকেপি কণ্ণকিতাযো হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মধুসিত্থকেন সারেতু’’ন্তি. সরিতকং পরিভিজ্জতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সরিতকসিপাটিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ তত্থ তত্থ খিলং নিক্খণিত্ৰা সম্বন্ধিত্ৰা চীৰরং সিব্বেন্তি. চীৰরং ৰিকণ্ণং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কথিনং কথিনরজ্জুং [কঠিনং কঠিনরজ্জুং (সী. স্যা.)] তত্থ তত্থ ওবন্ধিত্ৰা চীৰরং সিব্বেতু’’ন্তি. ৰিসমে কথিনং পত্থরন্তি. কথিনং পরিভিজ্জতি…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰিসমে কথিনং পত্থরিতব্বং. যো পত্থরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

ছমায কথিনং পত্থরন্তি. কথিনং পংসুকিতং হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিণসন্থারক’’ন্তি. কথিনস্স অন্তো জীরতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অনুৰাতং পরিভণ্ডং আরোপেতু’’ন্তি. কথিনং নপ্পহোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দণ্ডকথিনং বিদলকং সলাকং ৰিনন্ধনরজ্জুং ৰিনন্ধনসুত্তং ৰিনন্ধিত্ৰা চীৰরং সিব্বেতু’’ন্তি. সুত্তন্তরিকাযো ৰিসমা হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কল়িম্ভক’’ন্তি. সুত্তা ৰঙ্কা হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মোঘসুত্তক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অধোতেহি পাদেহি কথিনং অক্কমন্তি. কথিনং দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অধোতেহি পাদেহি কথিনং অক্কমিতব্বং. যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অল্লেহি পাদেহি কথিনং অক্কমন্তি. কথিনং দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অল্লেহি পাদেহি কথিনং অক্কমিতব্বং. যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সউপাহনা কথিনং অক্কমন্তি. কথিনং দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সউপাহনেন কথিনং অক্কমিতব্বং. যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ চীৰরং সিব্বন্তা অঙ্গুলিযা পটিগ্গণ্হন্তি. অঙ্গুলিযো দুক্খা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পটিগ্গহ’’ন্তি.

২৫৭. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচে পটিগ্গহে ধারেন্তি সোৰণ্ণমযং রূপিযমযং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চাৰচা পটিগ্গহা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠিমযং…পে… সঙ্খনাভিময’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সূচিযোপি সত্থকাপি পটিগ্গহাপি নস্সন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আৰেসনৰিত্থক’’ন্তি. আৰেসনৰিত্থকে সমাকুলা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পটিগ্গহথৰিক’’ন্তি. অংসবদ্ধকো ন হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অংসবদ্ধকং বন্ধনসুত্তক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অব্ভোকাসে চীৰরং সিব্বন্তা সীতেনপি উণ্হেনপি কিলমন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কথিনসালং কথিনমণ্ডপ’’ন্তি. কথিনসালা নীচৰত্থুকা হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. কথিনসালায তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা [ওগুম্বেত্ৰা (সী. স্যা.)] উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং চীৰরৰংসং চীৰররজ্জুক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ চীৰরং সিব্বেত্ৰা তত্থেৰ কথিনং উজ্ঝিত্ৰা পক্কমন্তি, উন্দূরেহিপি উপচিকাহিপি খজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কথিনং সঙ্ঘরিতু’’ন্তি. কথিনং পরিভিজ্জতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গোঘংসিকায কথিনং সঙ্ঘরিতু’’ন্তি. কথিনং ৰিনিৰেঠিযতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, বন্ধনরজ্জু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ কুট্টেপি থম্ভেপি কথিনং উস্সাপেত্ৰা পক্কমন্তি. পরিপতিত্ৰা কথিনং ভিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিত্তিখিলে ৰা নাগদন্তে ৰা লগ্গেতু’’ন্তি.

২৫৮. অথ খো ভগৰা রাজগহে যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন ৰেসালী তেন চারিকং পক্কামি. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সূচিকম্পি সত্থকম্পি ভেসজ্জম্পি পত্তেন আদায গচ্ছন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভেসজ্জত্থৰিক’’ন্তি. অংসবদ্ধকো ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অংসবদ্ধকং বন্ধনসুত্তক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু উপাহনাযো কাযবন্ধনেন বন্ধিত্ৰা গামং পিণ্ডায পাৰিসি. অঞ্ঞতরো উপাসকো তং ভিক্খুং অভিৰাদেন্তো উপাহনাযো সীসেন ঘট্টেতি. সো ভিক্খু মঙ্কু অহোসি. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপাহনত্থৰিক’’ন্তি. অংসবদ্ধকো ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অংসবদ্ধকং বন্ধনসুত্তক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অন্তরামগ্গে উদকং অকপ্পিযং হোতি. পরিস্সাৰনং ন হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিস্সাৰন’’ন্তি. চোল়কং নপ্পহোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কটচ্ছুপরিস্সাৰন’’ন্তি. চোল়কং নপ্পহোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ধম্মকরণ’’ন্তি [ধম্মকরণং (সী. স্যা.), ধমকরণং (ক.)].

২৫৯. তেন খো পন সমযেন দ্ৰে ভিক্খূ কোসলেসু জনপদে অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্না হোন্তি. একো ভিক্খু অনাচারং আচরতি. দুতিযো ভিক্খু তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘মা, আৰুসো, এৰরূপং অকাসি. নেতং কপ্পতী’’তি. সো তস্মিং উপনন্ধি. অথ খো সো ভিক্খু পিপাসায পীল়িতো উপনদ্ধং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘দেহি মে, আৰুসো, পরিস্সাৰনং, পানীযং পিৰিস্সামী’’তি. উপনদ্ধো ভিক্খু ন অদাসি. সো ভিক্খু পিপাসায পীল়িতো কালমকাসি. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, আৰুসো, পরিস্সাৰনং যাচিযমানো ন অদাসী’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু পরিস্সাৰনং যাচিযমানো ন দস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা তং ভিক্খুং পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, পরিস্সাৰনং যাচিযমানো ন অদাসী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা – ‘‘অননুচ্ছৰিকং, মোঘপুরিস, অননুলোমিকং অপ্পতিরূপং অস্সামণকং অকপ্পিযং অকরণীযং. কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, পরিস্সাৰনং যাচিযমানো ন দস্সসি. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন ভিক্খৰে, অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নেন ভিক্খুনা পরিস্সাৰনং যাচিযমানেন ন দাতব্বং. যো ন দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন চ, ভিক্খৰে, অপরিস্সাৰনকেন অদ্ধানো পটিপজ্জিতব্বো. যো পটিপজ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. সচে ন হোতি পরিস্সাৰনং ৰা ধম্মকরণো ৰা, সঙ্ঘাটিকণ্ণোপি অধিট্ঠাতব্বো – ইমিনা পরিস্সাৰেত্ৰা পিৰিস্সামী’’তি. অথ খো ভগৰা অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন ৰেসালী তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নৰকম্মং করোন্তি. পরিস্সাৰনং ন সম্মতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দণ্ডপরিস্সাৰন’’ন্তি. দণ্ডপরিস্সাৰনং ন সম্মতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওত্থরক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মকসেহি উব্বাল়্হা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মকসকুটিক’’ন্তি.

২৬০. তেন খো পন সমযেন ৰেসালিযং পণীতানং ভত্তানং ভত্তপটিপাটি অট্ঠিতা হোতি. ভিক্খূ পণীতানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা অভিসন্নকাযা হোন্তি বহ্ৰাবাধা [বৰ্হাবাধা (সী.)]. অথ খো জীৰকো কোমারভচ্চো ৰেসালিং অগমাসি কেনচিদেৰ করণীযেন. অদ্দসা খো জীৰকো কোমারভচ্চো ভিক্খূ অভিসন্নকাযে বহ্ৰাবাধে. দিস্ৰান যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো জীৰকো কোমারভচ্চো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘এতরহি, ভন্তে, ভিক্খূ অভিসন্নকাযা বহ্ৰাবাধা. সাধু, ভন্তে, ভগৰা ভিক্খূনং চঙ্কমঞ্চ জন্তাঘরঞ্চ অনুজানাতু. এৰং ভিক্খূ অপ্পাবাধা ভৰিস্সন্তী’’তি. অথ খো ভগৰা জীৰকং কোমারভচ্চং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো জীৰকো কোমারভচ্চো ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চঙ্কমঞ্চ জন্তাঘরঞ্চা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ৰিসমে চঙ্কমে চঙ্কমন্তি. পাদা দুক্খা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সমং কাতু’’ন্তি. চঙ্কমো নীচৰত্থুকো হোতি. উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ চঙ্কমে চঙ্কমন্তা পরিপতন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চঙ্কমনৰেদিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে চঙ্কমন্তা সীতেনপি উণ্হেনপি কিলমন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চঙ্কমনসাল’’ন্তি. চঙ্কমনসালাযং তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি. জন্তাঘরং নীচৰত্থুকং হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. জন্তাঘরস্স কৰাটং ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং [পীঠসংঘাটং (ক.)] উদুক্খলিকং উত্তরপাসকং অগ্গল়ৰট্টিকং কপিসীসকং সূচিকং ঘটিকং তাল়চ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জু’’ন্তি. জন্তাঘরস্স কুট্টপাদো জীরতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মণ্ডলিকং কাতু’’ন্তি. জন্তাঘরস্স ধূমনেত্তং ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ধূমনেত্ত’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ খুদ্দকে জন্তাঘরে মজ্ঝে অগ্গিট্ঠানং করোন্তি. উপচারো ন হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, খুদ্দকে জন্তাঘরে একমন্তং অগ্গিট্ঠানং কাতুং, মহল্লকে মজ্ঝে’’তি. জন্তাঘরে অগ্গি মুখং ডহতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মুখমত্তিক’’ন্তি. হত্থে মত্তিকং তেমেন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মত্তিকাদোণিক’’ন্তি. মত্তিকা দুগ্গন্ধা হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰাসেতু’’ন্তি. জন্তাঘরে অগ্গি কাযং ডহতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকং অতিহরিতু’’ন্তি. পাতিযাপি পত্তেনপি উদকং অতিহরন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকট্ঠানং, উদকসরাৰক’’ন্তি. জন্তাঘরং তিণচ্ছদনং ন সেদেতি [তিণচ্ছাদনেন ছাদেতি (ক.)] …পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতু’’ন্তি. জন্তাঘরং চিক্খল্লং হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সন্থরিতুং তযো সন্থরে – ইট্ঠকাসন্থরং, সিলাসন্থরং, দারুসন্থর’’ন্তি. চিক্খল্লংযেৰ হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ধোৰিতু’’ন্তি. উদকং সন্তিট্ঠতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকনিদ্ধমন’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ জন্তাঘরে ছমায নিসীদন্তি, গত্তানি কণ্ডূৰন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, জন্তাঘরপীঠ’’ন্তি. তেন খো পন সমযেন জন্তাঘরং অপরিক্খিত্তং হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিক্খিপিতুং তযো পাকারে – ইট্ঠকাপাকারং, সিলাপাকারং, দারুপাকার’’ন্তি. কোট্ঠকো ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কোট্ঠক’’ন্তি. কোট্ঠকো নীচৰত্থুকো হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. কোট্ঠকস্স কৰাটং ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং উদুক্খলিকং উত্তরপাসকং অগ্গল়ৰট্টিং কপিসীসকং সূচিকং ঘটিকং তাল়চ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জু’’ন্তি. কোট্ঠকে তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকন্তি. পরিৰেণং চিক্খল্লং হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মরুম্বং উপকিরিতু’’ন্তি. ন পরিযাপুণন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পদরসিলং নিক্খিপিতু’’ন্তি. উদকং সন্তিট্ঠতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকনিদ্ধমন’’ন্তি.

২৬১. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নগ্গা নগ্গং অভিৰাদেন্তি…পে… নগ্গা নগ্গং অভিৰাদাপেন্তি, নগ্গা নগ্গস্স পরিকম্মং করোন্তি, নগ্গা নগ্গস্স পরিকম্মং কারাপেন্তি, নগ্গা নগ্গস্স দেন্তি, নগ্গা পটিগ্গণ্হন্তি, নগ্গা খাদন্তি, নগ্গা ভুঞ্জন্তি, নগ্গা সাযন্তি, নগ্গা পিৰন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নগ্গেন [ইদং পদং কত্থচি নত্থি] নগ্গো অভিৰাদেতব্বো…পে… ন নগ্গেন অভিৰাদেতব্বং… ন নগ্গেন [ইদং পদং কত্থচি নত্থি] নগ্গো অভিৰাদাপেতব্বো… ন নগ্গেন অভিৰাদাপেতব্বং… ন নগ্গেন নগ্গস্স পরিকম্মং কাতব্বং… ন নগ্গেন নগ্গস্স পরিকম্মং কারাপেতব্বং… ন নগ্গেন নগ্গস্স দাতব্বং… ন নগ্গেন পটিগ্গহেতব্বং… ন নগ্গেন খাদিতব্বং… ন নগ্গেন ভুঞ্জিতব্বং… ন নগ্গেন সাযিতব্বং… ন নগ্গেন পাতব্বং. যো পিৰেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ জন্তাঘরে ছমায চীৰরং নিক্খিপন্তি. চীৰরং পংসুকিতং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি. দেৰে ৰস্সন্তে চীৰরং ওৰস্সতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, জন্তাঘরসাল’’ন্তি. জন্তাঘরসালা নীচৰত্থুকা হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং…পে… আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. জন্তাঘরসালায তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং…পে… চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ জন্তাঘরেপি উদকেপি পরিকম্মং কাতুং কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিস্সো পটিচ্ছাদিযো – জন্তাঘরপটিচ্ছাদিং, উদকপটিচ্ছাদিং, ৰত্থপটিচ্ছাদি’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন জন্তাঘরে উদকং ন হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদপান’’ন্তি. উদপানস্স কূলং লুজ্জতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. উদপানো নীচৰত্থুকো হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি.

২৬২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ৰল্লিকাযপি কাযবন্ধনেনপি উদকং ৰাহেন্তি [ৰাহন্তি (ক.)]. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকৰাহনরজ্জু’’ন্তি. হত্থা দুক্খা হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তুলং করকটকং চক্কৰট্টক’’ন্তি. ভাজনা বহূ ভিজ্জন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো ৰারকে – লোহৰারকং, দারুৰারকং, চম্মক্খণ্ড’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে উদকং ৰাহেন্তা সীতেনপি উণ্হেনপি কিলমন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদপানসাল’’ন্তি. উদপানসালায তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি. উদপানো অপারুতো হোতি, তিণচুণ্ণেহিপি পংসুকেহিপি ওকিরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অপিধান’’ন্তি. উদকভাজনং ন সংৰিজ্জতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকদোণিং উদককটাহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ আরামে তহং তহং নহাযন্তি. আরামো চিক্খল্লো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চন্দনিক’’ন্তি. চন্দনিকা পাকটা হোতি. ভিক্খূ হিরিযন্তি নহাযিতুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিক্খিপিতুং তযো পাকারে – ইট্ঠকাপাকারং, সিলাপাকারং, দারুপাকার’’ন্তি. চন্দনিকা চিক্খল্লা হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সন্থরিতুং তযো সন্থরে – ইট্ঠকাসন্থরং, সিলাসন্থরং, দারুসন্থর’’ন্তি. উদকং সন্তিট্ঠতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকনিদ্ধমন’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং গত্তানি সীতিগতানি হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকপুঞ্ছনিং চোল়কেনপি পচ্চুদ্ধরিতু’’ন্তি.

২৬৩. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো উপাসকো সঙ্ঘস্স অত্থায পোক্খরণিং কারেতুকামো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পোক্খরণি’’ন্তি. পোক্খরণিযা কূলং লুজ্জতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. পোক্খরণিযা উদকং পুরাণং হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকমাতিকং উদকনিদ্ধমন’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সঙ্ঘস্স অত্থায নিল্লেখং জন্তাঘরং কত্তুকামো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নিল্লেখং জন্তাঘর’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ চাতুমাসং নিসীদনেন ৰিপ্পৰসন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, চাতুমাসং নিসীদনেন ৰিপ্পৰসিতব্বং. যো ৰিপ্পৰসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৬৪. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পুপ্ফাভিকিণ্ণেসু সযনেসু সযন্তি. মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পুপ্ফাভিকিণ্ণেসু সযনেসু সযিতব্বং. যো সযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন মনুস্সা গন্ধম্পি মালম্পি আদায আরামং আগচ্ছন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা ন পটিগ্গণ্হন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গন্ধং গহেত্ৰা কৰাটে পঞ্চঙ্গুলিকং দাতুং, পুপ্ফং গহেত্ৰা ৰিহারে একমন্তং নিক্খিপিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স নমতকং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নমতক’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘নমতকং অধিট্ঠাতব্বং নু খো উদাহু ৰিকপ্পেতব্ব’’ন্তি…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, নমতকং অধিট্ঠাতব্বং, ন ৰিকপ্পেতব্ব’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ আসিত্তকূপধানে ভুঞ্জন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, আসিত্তকূপধানে ভুঞ্জিতব্বং. যো ভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি. সো ভুঞ্জমানো ন সক্কোতি হত্থেন পত্তং সন্ধারেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মল়োরিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ একভাজনেপি ভুঞ্জন্তি…পে… একথালকেপি পিৰন্তি, একমঞ্চেপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণাপি তুৰট্টেন্তি, একপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, একভাজনে ভুঞ্জিতব্বং…পে… ন একথালকে পাতব্বং… ন একমঞ্চে তুৰট্টিতব্বং… ন একত্থরণা [ন একত্থরণে] তুৰট্টিতব্বং… ন একপাৰুরণা [ন একপাৰুরণে] তুৰট্টিতব্বং… ন একত্থরণপাৰুরণা [ন একত্থরণপাৰুরণে (স্যা.)] তুৰট্টিতব্বং. যো তুৰট্টেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৬৫. তেন খো পন সমযেন ৰড্ঢো লিচ্ছৰী মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং সহাযো হোতি. অথ খো ৰড্ঢো লিচ্ছৰী যেন মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ৰন্দামি অয্যা’’তি. এৰং ৰুত্তে মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ নালপিংসু. দুতিযম্পি খো ৰড্ঢো লিচ্ছৰী মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ৰন্দামি অয্যা’’তি. দুতিযম্পি খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ নালপিংসু. ততিযম্পি খো ৰড্ঢো লিচ্ছৰী মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ৰন্দামি অয্যা’’তি. ততিযম্পি খো মেত্তিযভূমজকা ভিক্খূ নালপিংসু. ‘‘ক্যাহং অয্যানং অপরজ্ঝামি, কিস্স মং অয্যা নালপন্তী’’তি? ‘‘তথা হি পন ত্ৰং, আৰুসো ৰড্ঢ, অম্হে দব্বেন মল্লপুত্তেন ৰিহেঠিযমানে অজ্ঝুপেক্খসী’’তি. ‘‘ক্যাহং অয্যা করোমী’’তি? ‘‘সচে খো ত্ৰং, আৰুসো ৰড্ঢ, ইচ্ছেয্যাসি, অজ্জেৰ ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং নাসাপেয্যা’’তি. ‘‘ক্যাহং অয্যা করোমি, কিং মযা সক্কা কাতু’’ন্তি? ‘‘এহি ত্ৰং, আৰুসো ৰড্ঢ, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কম, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এৰং ৰদেহি – ‘ইদং, ভন্তে, নচ্ছন্নং নপ্পতিরূপং. যাযং, ভন্তে, দিসা অভযা অনীতিকা অনুপদ্দৰা সাযং দিসা সভযা সঈতিকা সউপদ্দৰা; যতো নিৰাতং ততো সৰাতং; উদকং মঞ্ঞে আদিত্তং; অয্যেন মে দব্বেন মল্লপুত্তেন পজাপতি দূসিতা’’’তি. ‘‘এৰং অয্যা’’তি খো ৰড্ঢো লিচ্ছৰী মেত্তিযভূমজকানং ভিক্খূনং পটিস্সুত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো ৰড্ঢো লিচ্ছৰী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইদং, ভন্তে, নচ্ছন্নং নপ্পতিরূপং. যাযং, ভন্তে, দিসা অভযা অনীতিকা অনুপদ্দৰা সাযং দিসা সভযা সঈতিকা সউপদ্দৰা; যতো নিৰাতং ততো সৰাতং; উদকং মঞ্ঞে আদিত্তং; অয্যেন মে দব্বেন মল্লপুত্তেন পজাপতি দূসিতা’’তি.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং পটিপুচ্ছি – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ৰড্ঢো আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি. দুতিযম্পি খো ভগৰা…পে… ততিযম্পি খো ভগৰা আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘সরসি ত্ৰং, দব্ব, এৰরূপং কত্তা যথাযং ৰড্ঢো আহা’’তি? ‘‘যথা মং, ভন্তে, ভগৰা জানাতী’’তি. ‘‘ন খো, দব্ব, দব্বা এৰং নিব্বেঠেন্তি. সচে তযা কতং, কতন্তি ৰদেহি; সচে অকতং, অকতন্তি ৰদেহী’’তি. ‘‘যতো অহং, ভন্তে, জাতো নাভিজানামি সুপিনন্তেনপি মেথুনং ধম্মং পটিসেৰিতা, পগেৰ জাগরো’’তি. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং নিক্কুজ্জতু, অসম্ভোগং সঙ্ঘেন করোতু.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তো নিক্কুজ্জিতব্বো – ভিক্খূনং অলাভায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অনত্থায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অৰাসায [অনাৰাসায (স্যা.)] পরিসক্কতি, ভিক্খূ অক্কোসতি পরিভাসতি, ভিক্খূ ভিক্খূহি ভেদেতি, বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তং নিক্কুজ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, নিক্কুজ্জিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

২৬৬. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ৰড্ঢো লিচ্ছৰী আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং নিক্কুজ্জেয্য, অসম্ভোগং সঙ্ঘেন করেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ৰড্ঢো লিচ্ছৰী আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি. সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং নিক্কুজ্জতি, অসম্ভোগং সঙ্ঘেন করোতি. যস্সাযস্মতো খমতি ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তস্স নিক্কুজ্জনা, অসম্ভোগং সঙ্ঘেন করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘নিক্কুজ্জিতো সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো, অসম্ভোগো সঙ্ঘেন. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ৰড্ঢং লিচ্ছৰিং এতদৰোচ – ‘‘সঙ্ঘেন তে, আৰুসো ৰড্ঢ, পত্তো নিক্কুজ্জিতো. অসম্ভোগোসি সঙ্ঘেনা’’তি. অথ খো ৰড্ঢো লিচ্ছৰী – সঙ্ঘেন কির মে পত্তো নিক্কুজ্জিতো, অসম্ভোগোম্হি কির সঙ্ঘেনাতি – তত্থেৰ মুচ্ছিতো পপতো. অথ খো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স মিত্তামচ্চা ঞাতিসালোহিতা ৰড্ঢং লিচ্ছৰিং এতদৰোচুং – ‘‘অলং, আৰুসো ৰড্ঢ, মা সোচি, মা পরিদেৰি. মযং ভগৰন্তং পসাদেস্সাম ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চা’’তি.

অথ খো ৰড্ঢো লিচ্ছৰী সপুত্তদারো সমিত্তামচ্চো সঞাতিসালোহিতো অল্লৰত্থো অল্লকেসো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো পাদেসু সিরসা নিপতিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অচ্চযো মং, ভন্তে, অচ্চগমা যথাবালং যথামূল়্হং যথাঅকুসলং, যোহং অয্যং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেসিং. তস্স মে, ভন্তে, ভগৰা অচ্চযং অচ্চযতো পটিগ্গণ্হাতু আযতিং সংৰরাযা’’তি. ‘‘তগ্ঘ ত্ৰং, আৰুসো ৰড্ঢ, অচ্চযো অচ্চগমা যথাবালং যথামূল়্হং যথাঅকুসলং, যং ত্ৰং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেসি. যতো চ খো ত্ৰং, আৰুসো ৰড্ঢ, অচ্চযং অচ্চযতো দিস্ৰা যথাধম্মং পটিকরোসি, তং তে মযং পটিগ্গণ্হাম. ৰুড্ঢিহেসা, আৰুসো ৰড্ঢ, অরিযস্স ৰিনযে যো অচ্চযং অচ্চযতো দিস্ৰা যথাধম্মং পটিকরোতি, আযতিং সংৰরং আপজ্জতী’’তি. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং উক্কুজ্জতু, সম্ভোগং সঙ্ঘেন করোতু.

‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তো উক্কুজ্জিতব্বো – ন ভিক্খূনং অলাভায পরিসক্কতি, ন ভিক্খূনং অনত্থায পরিসক্কতি, ন ভিক্খূনং অৰাসায পরিসক্কতি, ন ভিক্খূ অক্কোসতি পরিভাসতি, ন ভিক্খূ ভিক্খূহি ভেদেতি, ন বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ন ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ন সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তং উক্কুজ্জিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, উক্কুজ্জিতব্বো. তেন, ভিক্খৰে, ৰড্ঢেন লিচ্ছৰিনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘সঙ্ঘেন মে, ভন্তে, পত্তো নিক্কুজ্জিতো, অসম্ভোগোম্হি সঙ্ঘেন. সোহং, ভন্তে, সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, সঙ্ঘং পত্তুক্কুজ্জনং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

২৬৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো নিক্কুজ্জিতো, অসম্ভোগো সঙ্ঘেন. সো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, সঙ্ঘং পত্তুক্কুজ্জনং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং উক্কুজ্জেয্য, সম্ভোগং সঙ্ঘেন করেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো নিক্কুজ্জিতো, অসম্ভোগো সঙ্ঘেন. সো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, সঙ্ঘং পত্তুক্কুজ্জনং যাচতি. সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং উক্কুজ্জতি, সম্ভোগং সঙ্ঘেন করোতি. যস্সাযস্মতো খমতি ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তস্স উক্কুজ্জনা, সম্ভোগং সঙ্ঘেন করণং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘উক্কুজ্জিতো সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো, সম্ভোগো সঙ্ঘেন. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

২৬৮. অথ খো ভগৰা ৰেসালিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন ভগ্গা তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন ভগ্গা তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা ভগ্গেসু ৰিহরতি সুসুমারগিরে [সুংসুমারগিরে (সী. স্যা.), সংসুমারগিরে (ক.)] ভেসকল়াৰনে মিগদাযে. তেন খো পন সমযেন বোধিস্স রাজকুমারস্স কোকনদো [কোকনুদো (ক.)] নাম পাসাদো অচিরকারিতো হোতি, অনজ্ঝাৰুত্থো সমণেন ৰা ব্রাহ্মণেন ৰা কেনচি ৰা মনুস্সভূতেন. অথ খো বোধি রাজকুমারো সঞ্জিকাপুত্তং মাণৰং আমন্তেসি – ‘‘এহি ত্ৰং, সম্ম সঞ্চিকাপুত্ত, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কম, উপসঙ্কমিত্ৰা মম ৰচনেন ভগৰতো পাদে সিরসা ৰন্দ; অপ্পাবাধং অপ্পাতঙ্কং লহুট্ঠানং বলং ফাসুৰিহারং পুচ্ছ – ‘বোধি, ভন্তে, রাজকুমারো ভগৰতো পাদে সিরসা ৰন্দতি, অপ্পাবাধং অপ্পাতঙ্কং লহুট্ঠানং বলং ফাসুৰিহারং পুচ্ছতী’তি. এৰঞ্চ ৰদেহি – ‘অধিৰাসেতু কির, ভন্তে, ভগৰা বোধিস্স রাজকুমারস্স স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’’তি. ‘‘এৰং ভো’’তি খো সঞ্চিকাপুত্তো মাণৰো বোধিস্স রাজকুমারস্স পটিস্সুত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতা সদ্ধিং সম্মোদি, সম্মোদনীযং কথং সারণীযং ৰীতিসারেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো সঞ্চিকাপুত্তো মাণৰো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘বোধি খো রাজকুমারো ভোতো গোতমস্স পাদে সিরসা ৰন্দতি, অপ্পাবাধং অপ্পাতঙ্কং লহুট্ঠানং বলং ফাসুৰিহারং পুচ্ছতি. এৰঞ্চ ৰদেতি – ‘অধিৰাসেতু কির ভৰং গোতমো বোধিস্স রাজকুমারস্স স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’’তি. অধিৰাসেসি ভগৰা তুণ্হীভাৰেন. অথ খো সঞ্চিকাপুত্তো মাণৰো ভগৰতো অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা যেন বোধি রাজকুমারো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা বোধিং রাজকুমারং এতদৰোচ – ‘‘অৰোচুম্হ খো মযং ভোতো ৰচনেন তং ভৰন্তং গোতমং – ‘বোধি খো রাজকুমারো ভোতো গোতমস্স পাদে সিরসা ৰন্দতি, অপ্পাবাধং অপ্পাতঙ্কং লহুট্ঠানং বলং ফাসুৰিহারং পুচ্ছতি. এৰঞ্চ ৰদেতি – অধিৰাসেতু কির ভৰং গোতমো বোধিস্স রাজকুমারস্স স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’তি. অধিৰুত্থঞ্চ পন সমণেন গোতমেনা’’তি.

অথ খো বোধি রাজকুমারো তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন পণীতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযাদাপেত্ৰা, কোকনদঞ্চ পাসাদং ওদাতেহি দুস্সেহি সন্থরাপেত্ৰা যাৰ পচ্ছিমসোপানকল়েৰরা, সঞ্চিকাপুত্তং মাণৰং আমন্তেসি – ‘‘এহি ত্ৰং, সম্ম সঞ্চিকাপুত্ত, যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কম, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচেহি – ‘কালো, ভন্তে নিট্ঠিতং ভত্ত’’’ন্তি. ‘‘এৰং ভো’’তি খো সঞ্চিকাপুত্তো মাণৰো বোধিস্স রাজকুমারস্স পটিস্সুত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচেসি – ‘‘কালো, ভো গোতম, নিট্ঠিতং ভত্ত’’ন্তি.

অথ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন বোধিস্স রাজকুমারস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি. তেন খো পন সমযেন বোধি রাজকুমারো বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতো হোতি, ভগৰন্তং আগমযমানো. অদ্দসা খো বোধি রাজকুমারো ভগৰন্তং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান ততো পচ্চুগ্গন্ত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পুরেক্খত্ৰা যেন কোকনদো পাসাদো তেনুপসঙ্কমি. অথ খো ভগৰা পচ্ছিমসোপানকল়েৰরং নিস্সায অট্ঠাসি. অথ খো বোধি রাজকুমারো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অক্কমতু, ভন্তে, ভগৰা দুস্সানি, অক্কমতু সুগতো দুস্সানি, যং মম অস্স দীঘরত্তং হিতায সুখাযা’’তি. এৰং ৰুত্তে ভগৰা তুণ্হী অহোসি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো বোধি রাজকুমারো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অক্কমতু, ভন্তে, ভগৰা দুস্সানি, অক্কমতু সুগতো দুস্সানি, যং মম অস্স দীঘরত্তং হিতায সুখাযা’’তি. অথ খো ভগৰা আযস্মন্তং আনন্দং অপলোকেসি. অথ খো আযস্মা আনন্দো বোধিং রাজকুমারং এতদৰোচ – ‘‘সংহরন্তু, রাজকুমার, দুস্সানি. ন ভগৰা চেলপটিকং [চেলপত্তিকং (সী.)] অক্কমিস্সতি পচ্ছিমং জনতং তথাগতো অনুকম্পতী’’তি.

অথ খো বোধি রাজকুমারো দুস্সানি সংহরাপেত্ৰা উপরিকোকনদে পাসাদে আসনং পঞ্ঞপেসি. অথ খো ভগৰা কোকনদং পাসাদং অভিরুহিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেন. অথ খো বোধি রাজকুমারো বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং পণীতেন খাদনীযেন ভোজনীযেন সহত্থা সন্তপ্পেত্ৰা সম্পৰারেত্ৰা, ভগৰন্তং ভুত্তাৰিং ওনীতপত্তপাণিং, একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো বোধিং রাজকুমারং ভগৰা ধম্মিযা কথায সন্দস্সেত্ৰা সমাদপেত্ৰা সমুত্তেজেত্ৰা সম্পহংসেত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, চেলপটিকা অক্কমিতব্বা. যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ইত্থী অপগতগব্ভা ভিক্খূ নিমন্তেত্ৰা দুস্সং পঞ্ঞপেত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘অক্কমথ, ভন্তে, দুস্স’’ন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা ন অক্কমন্তি. ‘‘অক্কমথ, ভন্তে, দুস্সং মঙ্গলত্থাযা’’তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা ন অক্কমিংসু. অথ খো সা ইত্থী উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যা মঙ্গলত্থায যাচিযমানা চেলপ্পটিকং ন অক্কমিস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্সা ইত্থিযা উজ্ঝাযন্তিযা খিয্যন্তিযা ৰিপাচেন্তিযা. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘গিহী, ভিক্খৰে, মঙ্গলিকা. অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিহীনং মঙ্গলত্থায যাচিযমানেন চেলপ্পটিকং অক্কমিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ধোতপাদকং অক্কমিতুং কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ধোতপাদকং অক্কমিতু’’ন্তি.

দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

২৬৯. অথ খো ভগৰা ভগ্গেসু যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন সাৰত্থি তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন সাৰত্থি তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. অথ খো ৰিসাখা মিগারমাতা ঘটকঞ্চ কতকঞ্চ সম্মজ্জনিঞ্চ আদায যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্না খো ৰিসাখা মিগারমাতা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘পটিগ্গণ্হাতু মে, ভন্তে, ভগৰা ঘটকঞ্চ কতকঞ্চ সম্মজ্জনিঞ্চ, যং মম অস্স দীঘরত্তং হিতায সুখাযা’’তি. পটিগ্গহেসি ভগৰা ঘটকঞ্চ সম্মজ্জনিঞ্চ. ন ভগৰা কতকং পটিগ্গহেসি. অথ খো ভগৰা ৰিসাখং মিগারমাতরং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো ৰিসাখা মিগারমাতা ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি.

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঘটকঞ্চ সম্মজ্জনিঞ্চ. ন, ভিক্খৰে, কতকং পরিভুঞ্জিতব্বং. যো পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিস্সো পাদঘংসনিযো – সক্খরং, কথলং, সমুদ্দফেণক’’ন্তি.

অথ খো ৰিসাখা মিগারমাতা ৰিধূপনঞ্চ তালৰণ্টঞ্চ [তালৰণ্ডঞ্চ (ক.)] আদায যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্না খো ৰিসাখা মিগারমাতা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘পটিগ্গণ্হাতু মে, ভন্তে, ভগৰা ৰিধূপনঞ্চ তালৰণ্টঞ্চ, যং মম অস্স দীঘরত্তং হিতায সুখাযা’’তি. পটিগ্গহেসি ভগৰা ৰিধূপনঞ্চ তালৰণ্টঞ্চ.

অথ খো ভগৰা ৰিসাখং মিগারমাতরং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি…পে… পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিধূপনঞ্চ তালৰণ্টঞ্চা’’তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স মকসবীজনী উপ্পন্না হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মকসবীজনি’’ন্তি. চামরিবীজনী উপ্পন্না হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, চামরিবীজনী ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিস্সো বীজনিযো – ৰাকমযং, উসীরমযং, মোরপিঞ্ছময’’ন্তি.

২৭০. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স ছত্তং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ছত্ত’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ছত্তপ্পগ্গহিতা [ছত্তং পগ্গহেত্ৰা (ক.)] আহিণ্ডন্তি. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো উপাসকো সম্বহুলেহি আজীৰকসাৰকেহি সদ্ধিং উয্যানং অগমাসি. অদ্দসাসুং খো তে আজীৰকসাৰকা ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ দূরতোৰ ছত্তপ্পগ্গহিতে আগচ্ছন্তে. দিস্ৰান তং উপাসকং এতদৰোচুং – ‘‘এতে খো, অয্যা [অয্যো (ক.)], তুম্হাকং ভদন্তা ছত্তপ্পগ্গহিতা আগচ্ছন্তি, সেয্যথাপি গণকমহামত্তা’’তি. ‘‘নায্যা এতে ভিক্খূ, পরিব্বাজকা’’তি. ‘ভিক্খূ ন ভিক্খূ’তি অব্ভুতং অকংসু. অথ খো সো উপাসকো উপগতে সঞ্জানিত্ৰা উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা ছত্তপ্পগ্গহিতা আহিণ্ডিস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স উপাসকস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, ছত্তং ধারেতব্বং. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি. তস্স ভিক্খুনো ৰিনা ছত্তং ন ফাসু হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স ছত্তং ধারেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ – গিলানস্সেৰ ভগৰতা ছত্তং অনুঞ্ঞাতং নো অগিলানস্সাতি – আরামে আরামূপচারে ছত্তং ধারেতুং কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অগিলানেনপি আরামে আরামূপচারে ছত্তং ধারেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু সিক্কায পত্তং উট্টিত্ৰা দণ্ডে আলগ্গিত্ৰা ৰিকালে অঞ্ঞতরেন গামদ্ৰারেন অতিক্কমতি. মনুস্সা – ‘এসয্যো চোরো গচ্ছতি, অসিস্স ৰিজ্জোতলতী’তি অনুপতিত্ৰা গহেত্ৰা সঞ্জানিত্ৰা মুঞ্চিংসু. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, আৰুসো, দণ্ডসিক্কং ধারেসী’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু দণ্ডসিক্কং ধারেস্সসী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, দণ্ডসিক্কা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি, ন সক্কোতি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স ভিক্খুনো দণ্ডসম্মুতিং দাতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বা. তেন গিলানেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, গিলানো; ন সক্কোমি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং দণ্ডসম্মুতিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু গিলানো, ন সক্কোতি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং. সো সঙ্ঘং দণ্ডসম্মুতিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসম্মুতিং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু গিলানো, ন সক্কোতি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং. সো সঙ্ঘং দণ্ডসম্মুতিং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসম্মুতিং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসম্মুতিযা দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দিন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসম্মুতি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

২৭১. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি, ন সক্কোতি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স ভিক্খুনো সিক্কাসম্মুতিং দাতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বা. তেন গিলানেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, গিলানো; ন সক্কোমি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং সিক্কাসম্মুতিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু গিলানো, ন সক্কোতি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. সো সঙ্ঘং সিক্কাসম্মুতিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সিক্কাসম্মুতিং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু গিলানো, ন সক্কোতি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. সো সঙ্ঘং সিক্কাসম্মুতিং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সিক্কাসম্মুতিং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সিক্কাসম্মুতিযা দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দিন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সিক্কাসম্মুতি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

২৭২. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি, ন সক্কোতি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং, ন সক্কোতি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স ভিক্খুনো দণ্ডসিক্কাসম্মুতিং দাতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বা. তেন গিলানেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘অহং, ভন্তে, গিলানো; ন সক্কোমি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং; ন সক্কোমি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং দণ্ডসিক্কাসম্মুতিং যাচামী’তি. দুতিযম্পি যাচিতব্বা. ততিযম্পি যাচিতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু গিলানো, ন সক্কোতি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং, ন সক্কোতি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. সো সঙ্ঘং দণ্ডসিক্কাসম্মুতিং যাচতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসিক্কাসম্মুতিং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু গিলানো ন সক্কোতি ৰিনা দণ্ডেন আহিণ্ডিতুং, ন সক্কোতি ৰিনা সিক্কায পত্তং পরিহরিতুং. সো সঙ্ঘং দণ্ডসিক্কাসম্মুতিং যাচতি. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসিক্কাসম্মুতিং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসিক্কাসম্মুতিযা দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দিন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দণ্ডসিক্কাসম্মুতি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

২৭৩. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু রোমন্থকো [রোমট্ঠকো (ক.)] হোতি. সো রোমন্থিত্ৰা রোমন্থিত্ৰা অজ্ঝোহরতি. ভিক্খূ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘ৰিকালাযং [কথং হি নাম ৰিকালাযং(ক.)] ভিক্খু ভোজনং ভুঞ্জতী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘এসো, ভিক্খৰে, ভিক্খু অচিরংগোযোনিযা চুতো. অনুজানামি, ভিক্খৰে, রোমন্থকস্স রোমন্থনং. ন চ, ভিক্খৰে, বহিমুখদ্ৰারং নীহরিত্ৰা অজ্ঝোহরিতব্বং. যো অজ্ঝোহরেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘভত্তং হোতি. ভত্তগ্গে বহুসিত্থানি পকিরিযিংসু [ৰিপ্পকিরীযিংসু (সী.), পরিকিরিংসু (স্যা.)]. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ওদনে দিয্যমানে ন সক্কচ্চং পটিগ্গহেস্সন্তি, একমেকং সিত্থং কম্মসতেন নিট্ঠাযতী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যং দিয্যমানং পততি, তং সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং. পরিচ্চত্তং তং, ভিক্খৰে, দাযকেহী’’তি.

২৭৪. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু দীঘেহি নখেহি পিণ্ডায চরতি. অঞ্ঞতরা ইত্থী পস্সিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘এহি, ভন্তে, মেথুনং ধম্মং পটিসেৰা’’তি. ‘‘অলং, ভগিনি, নেতং কপ্পতী’’তি. ‘‘সচে খো ত্ৰং, ভন্তে, নপ্পটিসেৰিস্সসি, ইদানাহং অত্তনো নখেহি গত্তানি ৰিলিখিত্ৰা কুপ্পং করিস্সামি – অযং মং ভিক্খু ৰিপ্পকরোতী’’তি. ‘‘পজানাহি ত্ৰং, ভগিনী’’তি. অথ খো সা ইত্থী অত্তনো নখেহি গত্তানি ৰিলিখিত্ৰা কুপ্পং অকাসি – অযং মং ভিক্খু ৰিপ্পকরোতীতি. মনুস্সা উপধাৰিত্ৰা তং ভিক্খুং অগ্গহেসুং. অদ্দসাসুং খো তে মনুস্সা তস্সা ইত্থিযা নখে ছৰিম্পি লোহিতম্পি. দিস্ৰান – ইমিস্সাযেৰ ইত্থিযা ইদং কম্মং, অকারকো ভিক্খূতি – তং ভিক্খুং মুঞ্চিংসু. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, আৰুসো, দীঘে নখে ধারেসী’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু দীঘে নখে ধারেস্সসী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘা নখা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নখেনপি নখং ছিন্দন্তি, মুখেনপি নখং ছিন্দন্তি, কুট্টেপি ঘংসন্তি. অঙ্গুলিযো দুক্খা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নখচ্ছেদন’’ন্তি. সলোহিতং নখং ছিন্দন্তি. অঙ্গুলিযো দুক্খা হোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মংসপ্পমাণেন নখং ছিন্দিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ৰীসতিমট্ঠং [ৰীসতিমট্টং (সী.)] কারাপেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰীসতিমট্ঠং কারাপেতব্বং. যো কারাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মলমত্তং অপকড্ঢিতু’’ন্তি.

২৭৫. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং কেসা দীঘা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘উস্সহন্তি পন, ভিক্খৰে, ভিক্খূ অঞ্ঞমঞ্ঞং কেসে ওরোপেতু’’ন্তি? ‘‘উস্সহন্তি ভগৰা’’তি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা…পে… ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, খুরং খুরসিলং খুরসিপাটিকং নমতকং সব্বং খুরভণ্ড’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ মস্সুং কপ্পাপেন্তি…পে… মস্সুং ৰড্ঢাপেন্তি… গোলোমিকং কারাপেন্তি… চতুরস্সকং কারাপেন্তি… পরিমুখং কারাপেন্তি… অড্ঢদুকং [অড্ঢুরকং (সী.), অড্ঢরুকং (স্যা.)] কারাপেন্তি… দাঠিকং ঠপেন্তি… সম্বাধে লোমং সংহরাপেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, মস্সু কপ্পাপেতব্বং…পে… ন মস্সু ৰড্ঢাপেতব্বং… ন গোলোমিকং কারাপেতব্বং… ন চতুরস্সকং কারাপেতব্বং… ন পরিমুখং কারাপেতব্বং… ন অড্ঢদুকং কারাপেতব্বং… ন দাঠিকা ঠপেতব্বা… ন সম্বাধে লোমং সংহরাপেতব্বং. যো সংহরাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো সম্বাধে ৰণো হোতি. ভেসজ্জং ন সন্তিট্ঠতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপ্পচ্চযা সম্বাধে লোমং সংহরাপেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কত্তরিকায কেসে ছেদাপেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, কত্তরিকায কেসা ছেদাপেতব্বা. যো ছেদাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো সীসে ৰণো হোতি, ন সক্কোতি খুরেন কেসে ওরোপেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপ্পচ্চযা কত্তরিকায কেসে ছেদাপেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ দীঘানি নাসিকালোমানি ধারেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি পিসাচিল্লিকাতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘং নাসিকালোমং ধারেতব্বং. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সক্খরিকাযপি মধুসিত্থকেনপি নাসিকালোমং গাহাপেন্তি. নাসিকা দুক্খা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সণ্ডাস’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পলিতং গাহাপেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পলিতং গাহাপেতব্বং. যো গাহাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৭৬. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো কণ্ণগূথকেহি কণ্ণা থকিতা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কণ্ণমলহরণি’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচা কণ্ণমলহরণিযো ধারেন্তি সোৰণ্ণমযং রূপিযমযং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চাৰচা কণ্ণমলহরণিযো ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠিমযং দন্তমযং ৰিসাণমযং নল়মযং ৰেল়ুমযং কট্ঠমযং জতুমযং ফলমযং লোহমযং সঙ্খনাভিময’’ন্তি.

২৭৭. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ বহুং লোহভণ্ডং কংসভণ্ডং সন্নিচযং করোন্তি. মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা বহুং লোহভণ্ডং কংসভণ্ডং সন্নিচযং করিস্সন্তি, সেয্যথাপি কংসপত্থরিকা’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, বহুং লোহভণ্ডং কংসভণ্ডং সন্নিচযো কাতব্বো. যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অঞ্জনিম্পি অঞ্জনিসলাকম্পি কণ্ণমলহরণিম্পি বন্ধনমত্তম্পি কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অঞ্জনিং অঞ্জনিসলাকং কণ্ণমলহরণিং বন্ধনমত্ত’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সঙ্ঘাটিপল্লত্থিকায নিসীদন্তি. সঙ্ঘাটিযা পত্তা লুজ্জন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সঙ্ঘাটিপল্লত্থিকায নিসীদিতব্বং. যো নিসীদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি. তস্স ৰিনা আযোগেন [আযোগা (সী. স্যা.)] ন ফাসু হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আযোগ’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কথং নু খো আযোগো কাতব্বো’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তন্তকং ৰেমং কৰটং [ৰেমকং ৰট্টং (সী.), ৰেমকং ৰটং (স্যা.)] সলাকং সব্বং তন্তভণ্ডক’’ন্তি.

২৭৮. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু অকাযবন্ধনো গামং পিণ্ডায পাৰিসি. তস্স রথিকায অন্তরৰাসকো পভস্সিত্থ. মনুস্সা উক্কুট্ঠিমকংসু. সো ভিক্খু মঙ্কু অহোসি. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অকাযবন্ধনেন গামো পৰিসিতব্বো. যো পৰিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, কাযবন্ধন’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচানি কাযবন্ধনানি ধারেন্তি – কলাবুকং, দেড্ডুভকং, মুরজং, মদ্দৰীণং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চাৰচানি কাযবন্ধনানি ধারেতব্বানি – কলাবুকং, দেড্ডুভকং, মুরজং, মদ্দৰীণং. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে কাযবন্ধনানি – পট্টিকং, সূকরন্তক’’ন্তি. কাযবন্ধনস্স দসা জীরন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মুরজং মদ্দৰীণ’’ন্তি. কাযবন্ধনস্স অন্তো জীরতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সোভণং গুণক’’ন্তি. কাযবন্ধনস্স পৰনন্তো জীরতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিধ’’ন্তি [ৰীথন্তি (সী. স্যা.)].

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচে ৰিধে ধারেন্তি সোৰণ্ণমযং রূপিযমযং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চাৰচা ৰিধা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠিমযং…পে… সঙ্খনাভিমযং সুত্তময’’ন্তি.

২৭৯. তেন খো পন সমযেন আযস্মা আনন্দো লহুকা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গামং পিণ্ডায পাৰিসি. ৰাতমণ্ডলিকায সঙ্ঘাটিযো উক্খিপিযিংসু. অথ খো আযস্মা আনন্দো আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গণ্ঠিকং পাসক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চাৰচা গণ্ঠিকাযো ধারেন্তি সোৰণ্ণমযং রূপিযমযং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চাৰচা গণ্ঠিকা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠিমযং দন্তমযং ৰিসাণমযং নল়মযং ৰেল়ুমযং কট্ঠমযং জতুমযং ফলমযং লোহমযং সঙ্খনাভিমযং সুত্তময’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ গণ্ঠিকম্পি পাসকম্পি চীৰরে অপ্পেন্তি. চীৰরং জীরতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গণ্ঠিকফলকং পাসকফলক’’ন্তি. গণ্ঠিকফলকম্পি পাসকফলকম্পি অন্তে অপ্পেন্তি. কোট্টো [কোণো (সী. স্যা.)] ৰিৰরিযতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গণ্ঠিকফলকং অন্তে অপ্পেতুং; পাসকফলকং সত্তঙ্গুলং ৰা অট্ঠঙ্গুলং ৰা ওগাহেত্ৰা অপ্পেতু’’ন্তি.

২৮০. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ গিহিনিৰত্থং নিৰাসেন্তি – হত্থিসোণ্ডকং, মচ্ছৰাল়কং, চতুকণ্ণকং, তালৰণ্টকং, সতৰলিকং. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, গিহিনিৰত্থং নিৰাসেতব্বং – হত্থিসোণ্ডকং, মচ্ছৰাল়কং, চতুকণ্ণকং, তালৰণ্টকং, সতৰলিকং. যো নিৰাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ গিহিপারুতং পারুপন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, গিহিপারুতং পারুপিতব্বং. যো পারুপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সংৰেল্লিযং নিৰাসেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি রঞ্ঞো মুণ্ডৰট্টীতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সংৰেল্লিযং নিৰাসেতব্বং. যো নিৰাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৮১. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উভতোকাজং হরন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি রঞ্ঞো মুণ্ডৰট্টীতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উভতোকাজং হরিতব্বং. যো হরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, একতোকাজং অন্তরাকাজং সীসভারং খন্ধভারং কটিভারং ওলম্বক’’ন্তি.

২৮২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ দন্তকট্ঠং ন খাদন্তি. মুখং দুগ্গন্ধং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, আদীনৰা দন্তকট্ঠস্স অখাদনে. অচক্খুস্সং, মুখং দুগ্গন্ধং হোতি, রসহরণিযো ন ৰিসুজ্ঝন্তি, পিত্তং সেম্হং ভত্তং পরিযোনন্ধতি, ভত্তমস্স নচ্ছাদেতি – ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ আদীনৰা দন্তকট্ঠস্স অখাদনে.

‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, আনিসংসা দন্তকট্ঠস্স খাদনে. চক্খুস্সং, মুখং ন দুগ্গন্ধং হোতি, রসহরণিযো ৰিসুজ্ঝন্তি, পিত্তং সেম্হং ভত্তং ন পরিযোনন্ধতি, ভত্তমস্স ছাদেতি – ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ আনিসংসা দন্তকট্ঠস্স খাদনে. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দন্তকট্ঠ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দীঘানি দন্তকট্ঠানি খাদন্তি, তেহেৰ সামণেরং আকোটেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘং দন্তকট্ঠং খাদিতব্বং. যো খাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠঙ্গুলপরমং দন্তকট্ঠং, ন চ তেন সামণেরো আকোটেতব্বো. যো আকোটেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো অতিমটাহকং দন্তকট্ঠং খাদন্তস্স কণ্ঠে ৰিলগ্গং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অতিমটাহকং দন্তকট্ঠং খাদিতব্বং. যো খাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতুরঙ্গুলপচ্ছিমং [চতুরঙ্গুলং পচ্ছিমং (ক.)] দন্তকট্ঠ’’ন্তি.

২৮৩. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দাযং আলিম্পেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি দৰডাহকাতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দাযো আলিম্পিতব্বো. যো আলিম্পেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ৰিহারা তিণগহনা হোন্তি, দৰডাহে ডয্হমানে ৰিহারা ডয্হন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তি পটগ্গিং দাতুং, পরিত্তং কাতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দৰডাহে ডয্হমানে পটগ্গিং দাতুং, পরিত্তং কাতু’’ন্তি.

২৮৪. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ রুক্খং অভিরুহন্তি, রুক্খা রুক্খং সঙ্কমন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি মক্কটাতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, রুক্খো অভিরুহিতব্বো. যো অভিরুহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো কোসলেসু জনপদে সাৰত্থিং গচ্ছন্তস্স অন্তরামগ্গে হত্থী পরিযুট্ঠাতি. অথ খো সো ভিক্খু রুক্খমূলং উপধাৰিত্ৰা কুক্কুচ্চাযন্তো রুক্খং ন অভিরুহি. সো হত্থী অঞ্ঞেন অগমাসি. অথ খো সো ভিক্খু সাৰত্থিং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সতি করণীযে পোরিসং রুক্খং অভিরুহিতুং আপদাসু যাৰদত্থ’’ন্তি.

২৮৫. তেন খো পন সমযেন যমেল়কেকুটা নাম [যমেল়ুতেকুলা নাম (সী.), মেট্ঠকোকুট্ঠা নাম (স্যা.)] ভিক্খূ দ্ৰে ভাতিকা হোন্তি ব্রাহ্মণজাতিকা কল্যাণৰাচা কল্যাণৰাক্করণা. তে যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্না খো তে ভিক্খূ ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘এতরহি, ভন্তে, ভিক্খূ নানানামা নানাগোত্তা নানাজচ্চা নানাকুলা পব্বজিতা. তে সকায নিরুত্তিযা বুদ্ধৰচনং দূসেন্তি. হন্দ মযং, ভন্তে, বুদ্ধৰচনং ছন্দসো আরোপেমা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… ‘‘কথঞ্হি নাম তুম্হে, মোঘপুরিসা, এৰং ৰক্খথ – ‘হন্দ মযং, ভন্তে, বুদ্ধৰচনং ছন্দসো আরোপেমা’তি. নেতং, মোঘপুরিসা, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, বুদ্ধৰচনং ছন্দসো আরোপেতব্বং. যো আরোপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, সকায নিরুত্তিযা বুদ্ধৰচনং পরিযাপুণিতু’’ন্তি.

২৮৬. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ লোকাযতং পরিযাপুণন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অপি নু খো, ভিক্খৰে, লোকাযতে সারদস্সাৰী ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ৰুদ্ধিং ৰিরুল়্হিং ৰেপুল্লং আপজ্জেয্যা’’তি? ‘‘নোহেতং ভন্তে’’. ‘‘ইমস্মিং ৰা পন ধম্মৰিনযে সারদস্সাৰী লোকাযতং পরিযাপুণেয্যা’’তি? ‘‘নোহেতং ভন্তে’’. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লোকাযতং পরিযাপুণিতব্বং. যো পরিযাপুণেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ লোকাযতং ৰাচেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লোকাযতং ৰাচেতব্বং. যো ৰাচেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৮৭. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তিরচ্ছানৰিজ্জং পরিযাপুণন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, তিরচ্ছানৰিজ্জা পরিযাপুণিতব্বা. যো পরিযাপুণেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ তিরচ্ছানৰিজ্জং ৰাচেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, তিরচ্ছানৰিজ্জা ৰাচেতব্বা. যো ৰাচেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

২৮৮. তেন খো পন সমযেন ভগৰা মহতিযা পরিসায পরিৰুতো ধম্মং দেসেন্তো খিপি. ভিক্খূ – ‘জীৰতু, ভন্তে, ভগৰা; জীৰতু সুগতো’তি – উচ্চাসদ্দং মহাসদ্দং অকংসু. তেন সদ্দেন ধম্মকথা অন্তরা অহোসি. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অপি নু খো, ভিক্খৰে, খিপিতে ‘জীৰা’তি ৰুত্তো [ৰুত্তে (ক.)] তপ্পচ্চযা জীৰেয্য ৰা মরেয্য ৰা’’তি? ‘‘নোহেতং ভন্তে’’. ‘‘ন, ভিক্খৰে, খিপিতে ‘জীৰা’তি ৰত্তব্বো. যো ৰদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভিক্খূনং খিপিতে ‘জীৰথ ভন্তে’তি ৰদন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নালপন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ‘জীৰথ ভন্তে’তি ৰুচ্চমানা নালপিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘গিহী, ভিক্খৰে, মঙ্গলিকা. অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিহীনং ‘জীৰথ ভন্তে’তি ৰুচ্চমানেন ‘চিরং জীৰা’তি ৰত্তু’’ন্তি.

২৮৯. তেন খো পন সমযেন ভগৰা মহতিযা পরিসায পরিৰুতো ধম্মং দেসেন্তো নিসিন্নো হোতি. অঞ্ঞতরেন ভিক্খুনা লসুণং খাযিতং হোতি. সো – মা ভিক্খূ ব্যাবাধিংসূতি – একমন্তং নিসীদি. অদ্দসা খো ভগৰা তং ভিক্খুং একমন্তং নিসিন্নং. দিস্ৰান ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘কিং নু খো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু একমন্তং নিসিন্নো’’তি? ‘‘এতেন, ভন্তে, ভিক্খুনা লসুণং খাযিতং. সো – মা ভিক্খূ ব্যাবাধিংসূতি – একমন্তং নিসিন্নো’’তি. ‘‘অপি নু খো, ভিক্খৰে [ভিক্খৰে ভিক্খুনা (স্যা.)], তং খাদিতব্বং, যং খাদিত্ৰা এৰরূপায ধম্মকথায পরিবাহিযো অস্সা’’তি? ‘‘নোহেতং ভন্তে’’. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লসুণং খাদিতব্বং. যো খাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন আযস্মতো সারিপুত্তস্স উদরৰাতাবাধো হোতি. অথ খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো যেনাযস্মা সারিপুত্তো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং সারিপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘পুব্বে তে, আৰুসো সারিপুত্ত, উদরৰাতাবাধো কেন ফাসু হোতী’’তি? ‘‘লসুণেন মে, আৰুসো’’তি [অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো আযস্মন্তং মহামোগ্গল্লানং এতদৰোচ ‘‘পুব্বে খো মে আৰুসো মোগ্গল্লান উদরৰাতাবাধো লসুণেন ফাসু হোতী’’তি (ক.)]. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপ্পচ্চযা লসুণং খাদিতু’’ন্তি.

২৯০. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ আরামে তহং তহং পস্সাৰং করোন্তি. আরামো দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একমন্তং পস্সাৰং কাতু’’ন্তি. আরামো দুগ্গন্ধো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পস্সাৰকুম্ভি’’ন্তি. দুক্খং নিসিন্না পস্সাৰং করোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পস্সাৰপাদুক’’ন্তি. পস্সাৰপাদুকা পাকটা হোন্তি. ভিক্খূ হিরিযন্তি পস্সাৰং কাতুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিক্খিপিতুং তযো পাকারে – ইট্ঠকাপাকারং, সিলাপাকারং, দারুপাকার’’ন্তি. পস্সাৰকুম্ভী অপারুতা দুগ্গন্ধা হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অপিধান’’ন্তি.

২৯১. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ আরামে তহং তহং ৰচ্চং করোন্তি. আরামো দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একমন্তং ৰচ্চং কাতু’’ন্তি. আরামো দুগ্গন্ধো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰচ্চকূপ’’ন্তি. ৰচ্চকূপস্স কূলং লুজ্জতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. ৰচ্চকূপো নীচৰত্থুকো হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. অন্তে নিসিন্না ৰচ্চং করোন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সন্থরিত্ৰা মজ্ঝে ছিদ্দং কত্ৰা ৰচ্চং কাতু’’ন্তি. দুক্খং নিসিন্না ৰচ্চং করোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰচ্চপাদুক’’ন্তি. বহিদ্ধা পস্সাৰং করোন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পস্সাৰদোণিক’’ন্তি. অৰলেখনকট্ঠং ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অৰলেখনকট্ঠ’’ন্তি. অৰলেখনপিঠরো ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অৰলেখনপিঠর’’ন্তি. ৰচ্চকূপো অপারুতো দুগ্গন্ধো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অপিধান’’ন্তি. অজ্ঝোকাসে ৰচ্চং করোন্তা সীতেনপি উণ্হেনপি কিলমন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰচ্চকুটি’’ন্তি. ৰচ্চকুটিযা কৰাটং ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং উদুক্খলিকং উত্তরপাসকং অগ্গল়ৰট্টিং কপিসীসকং সূচিকং ঘটিকং তাল়চ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জু’’ন্তি. ৰচ্চকুটিযা তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি.

২৯২. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু জরাদুব্বলো ৰচ্চং কত্ৰা ৰুট্ঠহন্তো পরিপততি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওলম্বক’’ন্তি. ৰচ্চকুটি অপরিক্খিত্তা হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিক্খিপিতুং তযো পাকারে – ইট্ঠকাপাকারং, সিলাপাকারং, দারুপাকার’’ন্তি. কোট্ঠকো ন হোতি…পে… (‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কোট্ঠক’’ন্তি. কোট্ঠকস্স কৰাটং ন হোতি) [(অনুজানামি ভিক্খৰে কোট্ঠকন্তি. কোট্ঠকো নীচৰত্থুকো হোতি…পে… অনুজানামি ভিক্খৰে উচ্চৰত্থুকং কাতুন্তি. চযো পরিপততি…পে… অনুজানামি ভিক্খৰে চিনিতুং তযো চযে ইট্ঠকাচযং সিলাচযং দারুচযন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… অনুজানামি ভিক্খৰে তযো সোপানে ইট্ঠকাসোপানং সিলাসোপানং দারুসোপানন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… অনুজানামি ভিক্খৰে আলম্বনবাহন্তি. কোট্ঠকস্স কৰাটং ন হোতি.) (স্যা. কং.)] …পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং উদুক্খলিকং উত্তরপাসকং অগ্গল়ৰট্টিং কপিসীসকং সূচিকং ঘটিকং তাল়চ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জু’’ন্তি. কোট্ঠকে তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিক’’ন্তি. পরিৰেণং চিক্খল্লং হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মরুম্বং পকিরিতু’’ন্তি. ন পরিযাপুণন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পদরসিলং [পট্টসিলং (ক.)] নিক্খিপিতু’’ন্তি. উদকং সন্তিট্ঠতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকনিদ্ধমন’’ন্তি. আচমনকুম্ভী ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আচমনকুম্ভি’’ন্তি. আচমনসরাৰকো ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আচমনসরাৰক’’ন্তি. দুক্খং নিসিন্না আচমেন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আচমনপাদুক’’ন্তি. আচমনপাদুকা পাকটা হোন্তি, ভিক্খূ হিরিযন্তি আচমেতুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিক্খিপিতুং তযো পাকারে – ইট্ঠকাপাকারং, সিলাপাকারং, দারুপাকার’’ন্তি. আচমনকুম্ভী অপারুতা হোতি, তিণচুণ্ণেহিপি পংসুকেহিপি ওকিরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অপিধান’’ন্তি.

২৯৩. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ এৰরূপং অনাচারং আচরন্তি – মালাৰচ্ছং রোপেন্তিপি রোপাপেন্তিপি, সিঞ্চন্তিপি সিঞ্চাপেন্তিপি, ওচিনন্তিপি ওচিনাপেন্তিপি, গন্থেন্তিপি গন্থাপেন্তিপি, একতোৰণ্টিকমালং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, মঞ্জরিকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, ৰিধূতিকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, ৰটংসকং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, আৰেল়ং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি, উরচ্ছদং করোন্তিপি কারাপেন্তিপি. তে কুলিত্থীনং কুলধীতানং কুলকুমারীনং কুলসুণ্হানং কুলদাসীনং একতোৰণ্টিকমালং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, উভতোৰণ্টিকমালং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, মঞ্জরিকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, ৰিধূতিকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, ৰটংসকং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, আৰেল়ং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি, উরচ্ছদং হরন্তিপি হরাপেন্তিপি. তে কুলিত্থীহি কুলধীতাহি কুলকুমারীহি কুলসুণ্হাহি কুলদাসীহি সদ্ধিং একভাজনেপি ভুঞ্জন্তি, একথালকেপি পিৰন্তি, একাসনেপি নিসীদন্তি, একমঞ্চেপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণাপি তুৰট্টেন্তি, একপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি, একত্থরণপাৰুরণাপি তুৰট্টেন্তি, ৰিকালেপি ভুঞ্জন্তি, মজ্জম্পি পিৰন্তি, মালাগন্ধৰিলেপনম্পি ধারেন্তি, নচ্চন্তিপি, গাযন্তিপি, ৰাদেন্তিপি, লাসেন্তিপি; নচ্চন্তিযাপি নচ্চন্তি, নচ্চন্তিযাপি গাযন্তি, নচ্চন্তিযাপি ৰাদেন্তি, নচ্চন্তিযাপি লাসেন্তি…পে… লাসেন্তিযাপি নচ্চন্তি, লাসেন্তিযাপি গাযন্তি, লাসেন্তিযাপি ৰাদেন্তি, লাসেন্তিযাপি লাসেন্তি; অট্ঠপদেপি কীল়ন্তি, দসপদেপি কীল়ন্তি, আকাসেপি কীল়ন্তি, পরিহারপথেপি কীল়ন্তি, সন্তিকাযপি কীল়ন্তি, খলিকাযপি কীল়ন্তি, ঘটিকাযপি কীল়ন্তি, সলাকহত্থেনপি কীল়ন্তি, অক্খেনপি কীল়ন্তি, পঙ্গচীরেনপি কীল়ন্তি, ৰঙ্ককেনপি কীল়ন্তি, মোক্খচিকাযপি কীল়ন্তি, চিঙ্গুলকেনপি কীল়ন্তি, পত্তাল়্হকেনপি কীল়ন্তি, রথকেনপি কীল়ন্তি, ধনুকেনপি কীল়ন্তি, অক্খরিকাযপি কীল়ন্তি, মনেসিকাযপি কীল়ন্তি, যথাৰজ্জেনপি কীল়ন্তি; হত্থিস্মিম্পি সিক্খন্তি, অস্সস্মিম্পি সিক্খন্তি, রথস্মিম্পি সিক্খন্তি, ধনুস্মিম্পি সিক্খন্তি; থরুস্মিম্পি সিক্খন্তি; হত্থিস্সপি পুরতো ধাৰন্তি, অস্সস্সপি পুরতো ধাৰন্তি, রথস্সপি পুরতো ধাৰন্তিপি আধাৰন্তিপি; উস্সেল়েন্তিপি, অপ্ফোটেন্তিপি, নিব্বুজ্ঝন্তিপি, মুট্ঠীহিপি যুজ্ঝন্তি; রঙ্গমজ্ঝেপি সঙ্ঘাটিং পত্থরিত্ৰা নচ্চকিং এৰং ৰদন্তি – ‘‘ইধ, ভগিনি, নচ্চস্সূ’’তি; নলাটিকম্পি দেন্তি; ৰিৰিধম্পি অনাচারং আচরন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰিৰিধং অনাচারং আচরিতব্বং. যো আচরেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন আযস্মন্তে উরুৰেলকস্সপে পব্বজিতে সঙ্ঘস্স বহুং লোহভণ্ডং দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং উপ্পন্নং হোতি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো ভগৰতা লোহভণ্ডং অনুঞ্ঞাতং, কিং অননুঞ্ঞাতং; কিং দারুভণ্ডং অনুঞ্ঞাতং, কিং অননুঞ্ঞাতং; কিং মত্তিকাভণ্ডং অনুঞ্ঞাতং, কিং অননুঞ্ঞাত’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা পহরণিং সব্বং লোহভণ্ডং, ঠপেত্ৰা আসন্দিং পল্লঙ্কং দারুপত্তং দারুপাদুকং সব্বং দারুভণ্ডং, ঠপেত্ৰা কতকঞ্চ কুম্ভকারিকঞ্চ সব্বং মত্তিকাভণ্ড’’ন্তি.

খুদ্দকৰত্থুক্খন্ধকো পঞ্চমো.

তস্সুদ্দানং –

রুক্খে থম্ভে চ কুট্টে চ, অট্টানে গন্ধসুত্তিযা;

ৰিগয্হ মল্লকো কচ্ছু, জরা চ পুথুপাণিকা.

ৰল্লিকাপি চ পামঙ্গো, কণ্ঠসুত্তং ন ধারযে;

কটি ওৰট্টি কাযুরং, হত্থাভরণমুদ্দিকা.

দীঘে কোচ্ছে ফণে হত্থে, সিত্থা উদকতেলকে;

আদাসুদপত্তৰণা, আলেপোম্মদ্দচুণ্ণনা.

লঞ্ছেন্তি অঙ্গরাগঞ্চ, মুখরাগং তদূভযং;

চক্খুরোগং গিরগ্গঞ্চ, আযতং সরবাহিরং.

অম্বপেসিসকলেহি, অহিচ্ছিন্দি চ চন্দনং;

উচ্চাৰচা পত্তমূলা, সুৰণ্ণো বহলা ৰলী.

চিত্রা দুস্সতি দুগ্গন্ধো, উণ্হে ভিজ্জিংসু মিড্ঢিযা;

পরিভণ্ডং তিণং চোল়ং, মালং কুণ্ডোলিকায চ.

থৰিকা অংসবদ্ধঞ্চ, তথা বন্ধনসুত্তকা;

খিলে মঞ্চে চ পীঠে চ, অঙ্কে ছত্তে পণামনা.

তুম্বঘটিছৰসীসং, চলকানি পটিগ্গহো;

ৰিপ্ফালিদণ্ডসোৰণ্ণং, পত্তে পেসি চ নাল়িকা.

কিণ্ণসত্তু সরিতঞ্চ, মধুসিত্থং সিপাটিকং;

ৰিকণ্ণং বন্ধিৰিসমং, ছমাজিরপহোতি চ.

কল়িম্ভং মোঘসুত্তঞ্চ, অধোতল্লং উপাহনা;

অঙ্গুলে পটিগ্গহঞ্চ, ৰিত্থকং থৰিকবদ্ধকা.

অজ্ঝোকাসে নীচৰত্থু, চযো চাপি ৰিহঞ্ঞরে;

পরিপতি তিণচুণ্ণং, উল্লিত্তঅৰলিত্তকং.

সেতং কাল়কৰণ্ণঞ্চ, পরিকম্মঞ্চ গেরুকং;

মালাকম্মং লতাকম্মং, মকরদন্তকপাটিকং.

চীৰরৰংসং রজ্জুঞ্চ, অনুঞ্ঞাসি ৰিনাযকো;

উজ্ঝিত্ৰা পক্কমন্তি চ, কথিনং পরিভিজ্জতি.

ৰিনিৰেঠিযতি কুট্টেপি, পত্তেনাদায গচ্ছরে;

থৰিকা বন্ধসুত্তঞ্চ, বন্ধিত্ৰা চ উপাহনা.

উপাহনত্থৰিকঞ্চ, অংসবদ্ধঞ্চ সুত্তকং;

উদকাকপ্পিযং মগ্গে, পরিস্সাৰনচোল়কং.

ধম্মকরণং দ্ৰে ভিক্খূ, ৰেসালিং অগমা মুনি;

দণ্ডং ওত্থরকং তত্থ, অনুঞ্ঞাসি পরিস্সাৰনং.

মকসেহি পণীতেন, বহ্ৰাবাধা চ জীৰকো;

চঙ্কমনজন্তাঘরং, ৰিসমে নীচৰত্থুকো.

তযো চযে ৰিহঞ্ঞন্তি, সোপানালম্বৰেদিকং;

অজ্ঝোকাসে তিণচুণ্ণং, উল্লিত্তঅৰলিত্তকং.

সেতকং কাল়ৰণ্ণঞ্চ, পরিকম্মঞ্চ গেরুকং;

মালাকম্মং লতাকম্মং, মকরদন্তকপাটিকং.

ৰংসং চীৰররজ্জুঞ্চ, উচ্চঞ্চ ৰত্থুকং করে;

চযো সোপানবাহঞ্চ, কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং.

উদুক্খলুত্তরপাসকং, ৰট্টিঞ্চ কপিসীসকং;

সূচিঘটিতাল়চ্ছিদ্দং, আৰিঞ্ছনঞ্চ রজ্জুকং.

মণ্ডলং ধূমনেত্তঞ্চ, মজ্ঝে চ মুখমত্তিকা;

দোণি দুগ্গন্ধা দহতি, উদকট্ঠানং সরাৰকং.

ন সেদেতি চ চিক্খল্লং, ধোৰি নিদ্ধমনং করে;

পীঠঞ্চ কোট্ঠকে কম্মং, মরুম্বা সিলা নিদ্ধমনং.

নগ্গা ছমায ৰস্সন্তে, পটিচ্ছাদী তযো তহিং;

উদপানং লুজ্জতি নীচং, ৰল্লিযা কাযবন্ধনে.

তুলং কটকটং চক্কং, বহূ ভিজ্জন্তি ভাজনা;

লোহদারুচম্মখণ্ডং, সালাতিণাপিধানি চ.

দোণিচন্দনি পাকারং, চিক্খল্লং নিদ্ধমনেন চ;

সীতিগতং পোক্খরণিং, পুরাণঞ্চ নিল্লেখণং.

চাতুমাসং সযন্তি চ, নমতকঞ্চ [গন্ধপুপ্ফং (স্যা.)] নধিট্ঠহে;

আসিত্তকং মল়োরিকং, ভুঞ্জন্তেকং তুৰট্টেয্যুং.

ৰড্ঢো বোধি ন অক্কমি, ঘটং কতকসম্মজ্জনি;

সক্খরং কথলঞ্চেৰ, ফেণকং পাদঘংসনী.

ৰিধূপনং তালৰণ্টং, মকসঞ্চাপি চামরী;

ছত্তং ৰিনা চ আরামে, তযো সিক্কায সম্মুতি.

রোমসিত্থা নখা দীঘা, ছিন্দন্তঙ্গুলিকা দুক্খা;

সলোহিতং পমাণঞ্চ, ৰীসতি দীঘকেসতা.

খুরং সিলং সিপাটিকং, নমতকং খুরভণ্ডকং;

মস্সুং কপ্পেন্তি ৰড্ঢেন্তি, গোলোমিচতুরস্সকং.

পরিমুখং অড্ঢদুকঞ্চ, দাঠিসম্বাধসংহরে;

আবাধা কত্তরিৰণো, দীঘং সক্খরিকায চ.

পলিতং থকিতং উচ্চা, লোহভণ্ডঞ্জনী সহ;

পল্লত্থিকঞ্চ আযোগো, ৰটং সলাকবন্ধনং.

কলাবুকং দেড্ডুভকং, মুরজং মদ্দৰীণকং;

পট্টিকা সূকরন্তঞ্চ, দসা মুরজৰেণিকা;

অন্তো সোভং গুণকঞ্চ, পৰনন্তোপি জীরতি.

গণ্ঠিকা উচ্চাৰচঞ্চ, ফলকন্তেপি ওগাহে;

গিহিৰত্থং হত্থিসোণ্ডং, মচ্ছকং চতুকণ্ণকং.

তালৰণ্টং সতৰলি, গিহিপারুতপারুপং;

সংৰেল্লি উভতোকাজং, দন্তকট্ঠং আকোটনে.

কণ্ঠে ৰিলগ্গং দাযঞ্চ, পটগ্গি রুক্খহত্থিনা;

যমেল়ে লোকাযতকং, পরিযাপুণিংসু ৰাচযুং.

তিরচ্ছানকথা ৰিজ্জা, খিপি মঙ্গলং খাদি চ;

ৰাতাবাধো দুস্সতি চ, দুগ্গন্ধো দুক্খপাদুকা.

হিরিযন্তি পারুদুগ্গন্ধো, তহং তহং করোন্তি চ;

দুগ্গন্ধো কূপং লুজ্জন্তি, উচ্চৰত্থু চযেন চ.

সোপানালম্বনবাহা অন্তে, দুক্খঞ্চ পাদুকা;

বহিদ্ধা দোণি কট্ঠঞ্চ, পিঠরো চ অপারুতো.

ৰচ্চকুটিং কৰাটঞ্চ, পিট্ঠসঙ্ঘাটমেৰ চ;

উদুক্খলুত্তরপাসো, ৰট্টিঞ্চ কপিসীসকং.

সূচিঘটিতাল়চ্ছিদ্দং, আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দমেৰ চ;

রজ্জু উল্লিত্তাৰলিত্তং, সেতৰণ্ণঞ্চ কাল়কং.

মালাকম্মং লতাকম্মং, মকরং পঞ্চপটিকং;

চীৰরৰংসং রজ্জুঞ্চ, জরাদুব্বলপাকারং.

কোট্ঠকে চাপি তথেৰ, মরুম্বং পদরসিলা;

সন্তিট্ঠতি নিদ্ধমনং, কুম্ভিঞ্চাপি সরাৰকং.

দুক্খং হিরি অপিধানং, অনাচারঞ্চ আচরুং;

লোহভণ্ডং অনুঞ্ঞাসি, ঠপযিত্ৰা পহরণিং.

ঠপযিত্ৰা সন্দিপল্লঙ্কং, দারুপত্তঞ্চ পাদুকং;

সব্বং দারুমযং ভণ্ডং, অনুঞ্ঞাসি মহামুনি.

কতকং কুম্ভকারঞ্চ, ঠপযিত্ৰা তথাগতো;

সব্বম্পি মত্তিকাভণ্ডং, অনুঞ্ঞাসি অনুকম্পকো.

যস্স ৰত্থুস্স নিদ্দেসো, পুরিমেন যদি সমং;

তম্পি সংখিত্তং উদ্দানে, নযতো তং ৰিজানিযা.

এৰং দসসতা ৰত্থূ, ৰিনযে খুদ্দকৰত্থুকে;

সদ্ধম্মট্ঠিতিকো চেৰ, পেসলানঞ্চনুগ্গহো.

সুসিক্খিতো ৰিনযধরো, হিতচিত্তো সুপেসলো;

পদীপকরণো ধীরো, পূজারহো বহুস্সুতোতি.

খুদ্দকৰত্থুক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

৬. সেনাসনক্খন্ধকং

১. পঠমভাণৰারো

ৰিহারানুজাননং

২৯৪. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন ভগৰতা ভিক্খূনং সেনাসনং অপঞ্ঞত্তং হোতি. তে চ ভিক্খূ তহং তহং ৰিহরন্তি – অরঞ্ঞে, রুক্খমূলে, পব্বতে, কন্দরাযং, গিরিগুহাযং, সুসানে, ৰনপত্থে, অজ্ঝোকাসে, পলালপুঞ্জে. তে কালস্সেৰ ততো ততো উপনিক্খমন্তি – অরঞ্ঞা রুক্খমূলা পব্বতা কন্দরা গিরিগুহা সুসানা ৰনপত্থা অজ্ঝোকাসা পলালপুঞ্জা, পাসাদিকেন অভিক্কন্তেন পটিক্কন্তেন, আলোকিতেন ৰিলোকিতেন, সমিঞ্জিতেন পসারিতেন, ওক্খিত্তচক্খূ, ইরিযাপথসম্পন্না. তেন খো পন সমযেন রাজগহকো সেট্ঠী [সেট্ঠি (ক.)] কালস্সেৰ উয্যানং অগমাসি. অদ্দসা খো রাজগহকো সেট্ঠী তে ভিক্খূ কালস্সেৰ ততো ততো উপনিক্খমন্তে – অরঞ্ঞা রুক্খমূলা পব্বতা কন্দরা গিরিগুহা সুসানা ৰনপত্থা অজ্ঝোকাসা পলালপুঞ্জা, পাসাদিকেন অভিক্কন্তেন পটিক্কন্তেন, আলোকিতেন ৰিলোকিতেন, সমিঞ্জিতেন পসারিতেন, ওক্খিত্তচক্খূ, ইরিযাপথসম্পন্নে. দিস্ৰানস্স চিত্তং পসীদি. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী যেন তে ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা তে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘সচাহং, ভন্তে, ৰিহারে কারাপেয্যং, ৰসেয্যাথ মে ৰিহারেসূ’’তি? ‘‘ন খো, গহপতি, ভগৰতা ৰিহারা অনুঞ্ঞাতা’’তি. ‘‘তেন হি, ভন্তে, ভগৰন্তং পটিপুচ্ছিত্ৰা মম আরোচেয্যাথা’’তি. ‘‘এৰং গহপতী’’তি খো তে ভিক্খূ রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স পটিস্সুত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্না খো তে ভিক্খূ ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘রাজগহকো, ভন্তে, সেট্ঠী ৰিহারে কারাপেতুকামো. কথং নু খো, ভন্তে, অম্হেহি [ভন্তে (সী. ক.)] পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ লেণানি [পঞ্চ সেনাসনানি (স্যা.)] – ৰিহারং, অড্ঢযোগং, পাসাদং, হম্মিযং, গুহ’’ন্তি.

অথ খো তে ভিক্খূ যেন রাজগহকো সেট্ঠী তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা রাজগহকং সেট্ঠিং এতদৰোচুং – ‘‘অনুঞ্ঞাতা খো, গহপতি, ভগৰতা ৰিহারা; যস্সদানি কালং মঞ্ঞসী’’তি. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী একাহেনেৰ সট্ঠিৰিহারে পতিট্ঠাপেসি. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী তে সট্ঠিৰিহারে পরিযোসাপেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো রাজগহকো সেট্ঠী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেতু মে, ভন্তে, ভগৰা স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’তি. অধিৰাসেসি ভগৰা তুণ্হীভাৰেন. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী ভগৰতো অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি.

অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন পণীতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযাদাপেত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচাপেসি – ‘‘কালো, ভন্তে, নিট্ঠিতং ভত্ত’’ন্তি. অথ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেন. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং পণীতেন খাদনীযেন ভোজনীযেন সহত্থা সন্তপ্পেত্ৰা সম্পৰারেত্ৰা, ভগৰন্তং ভুত্তাৰিং ওনীতপত্তপাণিং, একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো রাজগহকো সেট্ঠী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘এতে মে, ভন্তে, সট্ঠিৰিহারা পুঞ্ঞত্থিকেন সগ্গত্থিকেন কারাপিতা. কথাহং, ভন্তে, তেসু ৰিহারেসু পটিপজ্জামী’’তি? ‘‘তেন হি ত্ৰং, গহপতি, তে সট্ঠিৰিহারে আগতানাগতস্স চাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্স পতিট্ঠাপেহী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো রাজগহকো সেট্ঠী ভগৰতো পটিস্সুত্ৰা তে সট্ঠিৰিহারে আগতানাগতস্স চাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্স পতিট্ঠাপেসি.

২৯৫. অথ খো ভগৰা রাজগহকং সেট্ঠিং ইমাহি গাথাহি অনুমোদি –

‘‘সীতং উণ্হং পটিহন্তি [পটিহনতি (ক.)], ততো ৰাল়মিগানি চ;

সরীসপে চ মকসে, সিসিরে চাপি ৰুট্ঠিযো.

‘‘ততো ৰাতাতপো ঘোরে, সঞ্জাতো [ৰাতাতপে ঘোরে, সঞ্জাতে (ক. সদ্দনীতি)] পটিহঞ্ঞতি;

লেণত্থঞ্চ সুখত্থঞ্চ, ঝাযিতুঞ্চ ৰিপস্সিতুং.

‘‘ৰিহারদানং সঙ্ঘস্স, অগ্গং বুদ্ধেন [বুদ্ধেহি (স্যা.)] ৰণ্ণিতং;

তস্মা হি পণ্ডিতো, পোসো সম্পস্সং অত্থমত্তনো.

‘‘ৰিহারে কারযে রম্মে, ৰাসযেত্থ বহুস্সুতে;

তেসং অন্নঞ্চ পানঞ্চ, ৰত্থসেনাসনানি চ;

দদেয্য উজুভূতেসু, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.

‘‘তে তস্স ধম্মং দেসেন্তি, সব্বদুক্খাপনূদনং;

যং সো ধম্মং ইধঞ্ঞায, পরিনিব্বাতি অনাসৰো’’তি.

অথ খো ভগৰা রাজগহকং সেট্ঠিং ইমাহি গাথাহি অনুমোদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি.

২৯৬. অস্সোসুং খো মনুস্সা – ‘‘ভগৰতা কির ৰিহারা অনুঞ্ঞাতা’’তি সক্কচ্চং [তে সক্কচ্চং (স্যা. কং.)] ৰিহারে কারাপেন্তি. তে ৰিহারা অকৰাটকা হোন্তি; অহীপি ৰিচ্ছিকাপি সতপদিযোপি পৰিসন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কৰাট’’ন্তি. ভিত্তিছিদ্দং করিত্ৰা ৰল্লিযাপি রজ্জুযাপি কৰাটং বন্ধন্তি. উন্দূরেহিপি উপচিকাহিপি খজ্জন্তি. খযিতবন্ধনানি কৰাটানি পতন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পিট্ঠসঙ্ঘাটং উদুক্খলিকং উত্তরপাসক’’ন্তি. কৰাটা ন ফুসীযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জু’’ন্তি. কৰাটা ন থকিযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অগ্গল়ৰট্টিং কপিসীসকং সূচিকং ঘটিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ন সক্কোন্তি কৰাটং অপাপুরিতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তাল়চ্ছিদ্দং. তীণি তাল়ানি – লোহতাল়ং, কট্ঠতাল়ং, ৰিসাণতাল়’’ন্তি. যেহি [যেপি (সী. স্যা.)] তে উগ্ঘাটেত্ৰা পৰিসন্তি [ৰিসাণতাল়ং, যেহি তে উগ্ঘাটেত্ৰা পৰিসন্তীতি (ক.)], ৰিহারা অগুত্তা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যন্তকং সূচিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ৰিহারা তিণচ্ছদনা হোন্তি; সীতকালে সীতা, উণ্হকালে উণ্হা. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ৰিহারা অৰাতপানকা হোন্তি অচক্খুস্সা দুগ্গন্ধা. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তীণি ৰাতপানানি – ৰেদিকাৰাতপানং, জালৰাতপানং, সলাকৰাতপান’’ন্তি. ৰাতপানন্তরিকায কাল়কাপি ৰগ্গুলিযোপি পৰিসন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰাতপানচক্কলিক’’ন্তি. চক্কলিকন্তরিকাযপি কাল়কাপি ৰগ্গুলিযোপি পৰিসন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰাতপানকৰাটকং ৰাতপানভিসিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ছমাযং সযন্তি. গত্তানিপি চীৰরানিপি পংসুকিতানি হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিণসন্থারক’’ন্তি. তিণসন্থারকো উন্দূরেহিপি উপচিকাহিপি খজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মিড্ঢি’’ন্তি [মীঢন্তি (সী.), মিঢিন্তি (স্যা.)]. মিড্ঢিযা গত্তানি দুক্খা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, বিদলমঞ্চক’’ন্তি.

মঞ্চপীঠাদিঅনুজাননং

২৯৭. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সোসানিকো মসারকো মঞ্চো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মসারকং মঞ্চ’’ন্তি. মসারকং পীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মসারকং পীঠ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সোসানিকো বুন্দিকাবদ্ধো মঞ্চো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, বুন্দিকাবদ্ধং মঞ্চ’’ন্তি. বুন্দিকাবদ্ধং পীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, বুন্দিকাবদ্ধং পীঠ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সোসানিকো কুল়ীরপাদকো মঞ্চো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কুল়ীরপাদকং মঞ্চ’’ন্তি. কুল়ীরপাদকং পীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কুল়ীরপাদকং পীঠ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সোসানিকো আহচ্চপাদকো মঞ্চো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং ওরাচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আহচ্চপাদকং মঞ্চ’’ন্তি. আহচ্চপাদকং পীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আহচ্চপাদকং পীঠ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স আসন্দিকো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আসন্দিক’’ন্তি. উচ্চকো আসন্দিকো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চকম্পি আসন্দিক’’ন্তি. সত্তঙ্গো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সত্তঙ্গ’’ন্তি. উচ্চকো সত্তঙ্গো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চকম্পি সত্তঙ্গ’’ন্তি. ভদ্দপীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভদ্দপীঠ’’ন্তি. পীঠিকা উপ্পন্না হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পীঠিক’’ন্তি. এল়কপাদকং পীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, এল়কপাদকং পীঠ’’ন্তি. আমলকৰট্টিকং [আমলকৰণ্টিকং (স্যা.)] পীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আমলকৰট্টিকং পীঠ’’ন্তি. ফলকং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ফলক’’ন্তি. কোচ্ছং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কোচ্ছ’’ন্তি. পলালপীঠং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পলালপীঠ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চে মঞ্চে সযন্তি. মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চে মঞ্চে সযিতব্বং. যো সযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু নীচে মঞ্চে সযন্তো অহিনা দট্ঠো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মঞ্চপটিপাদক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ উচ্চে মঞ্চপটিপাদকে ধারেন্তি, সহ মঞ্চপটিপাদকেহি পৰেধেন্তি. মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চা মঞ্চপটিপাদকা ধারেতব্বা. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠঙ্গুলপরমং মঞ্চপটিপাদক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সুত্তং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সুত্তং মঞ্চং ৰেঠেতু’’ন্তি [ৰেতুন্তি (সী.)]. অঙ্গানি বহুসুত্তং পরিযাদিযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অঙ্গে ৰিজ্ঝিত্ৰা অট্ঠপদকং ৰেঠেতু’’ন্তি. চোল়কং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিমিলিকং কাতু’’ন্তি. তূলিকা উপ্পন্না হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিজটেত্ৰা বিব্বোহনং [বিম্বোহনং (সী. স্যা. বিম্ব + ওহনং)] কাতুং. তীণি তূলানি – রুক্খতূলং, লতাতূলং, পোটকিতূল’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অদ্ধকাযিকানি [অড্ঢকাযিকানি (ক.)] বিব্বোহনানি ধারেন্তি. মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অড্ঢকাযিকানি বিব্বোহনানি ধারেতব্বানি. যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, সীসপ্পমাণং বিব্বোহনং কাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন রাজগহে গিরগ্গসমজ্জো হোতি. মনুস্সা মহামত্তানং অত্থায ভিসিযো পটিযাদেন্তি – উণ্ণভিসিং, চোল়ভিসিং, ৰাকভিসিং, তিণভিসিং, পণ্ণভিসিং. তে ৰীতিৰত্তে সমজ্জে ছৰিং উপ্পাটেত্ৰা হরন্তি. অদ্দসাসুং খো ভিক্খূ সমজ্জট্ঠানে বহুং উণ্ণম্পি চোল়কম্পি ৰাকম্পি তিণম্পি পণ্ণম্পি ছট্টিতং. দিস্ৰান ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ ভিসিযো – উণ্ণভিসিং, চোল়ভিসিং, ৰাকভিসিং, তিণভিসিং, পণ্ণভিসি’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সেনাসনপরিক্খারিকং দুস্সং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিসিং ওনন্ধিতু’’ন্তি [ওনদ্ধিতুং (স্যা.)].

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মঞ্চভিসিং পীঠে সন্থরন্তি, পীঠভিসিং মঞ্চে সন্থরন্তি. ভিসিযো পরিভিজ্জন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওনদ্ধমঞ্চং [ওনদ্ধমঞ্চং (ক.) এৰমুপরিপি] ওনদ্ধপীঠ’’ন্তি. উল্লোকং অকরিত্ৰা সন্থরন্তি, হেট্ঠতো নিপতন্তি [নিপটন্তি (ক.), নিপ্ফটন্তি (সী.), নিপ্পাটেন্তি (স্যা.)] …পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উল্লোকং করিত্ৰা সন্থরিত্ৰা ভিসিং ওনন্ধিতু’’ন্তি. ছৰিং উপ্পাটেত্ৰা হরন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ফোসিতু’’ন্তি. হরন্তিযেৰ…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভত্তিকম্ম’’ন্তি. হরন্তিযেৰ…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, হত্থভত্তিকম্ম’’ন্তি. হরন্তিযেৰ…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, হত্থভত্তি’’ন্তি.

সেতৰণ্ণাদিঅনুজাননং

২৯৮. তেন খো পন সমযেন তিত্থিযানং সেয্যাযো সেতৰণ্ণা হোন্তি, কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি, গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি. বহূ মনুস্সা সেয্যাপেক্খকা গচ্ছন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিহারে সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্ম’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ফরুসায ভিত্তিযা সেতৰণ্ণো ন নিপততি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থুসপিণ্ডং দত্ৰা পাণিকায পটিবাহেত্ৰা সেতৰণ্ণং নিপাতেতু’’ন্তি. সেতৰণ্ণো অনিবন্ধনীযো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সণ্হমত্তিকং দত্ৰা পাণিকায পটিবাহেত্ৰা সেতৰণ্ণং নিপাতেতু’’ন্তি. সেতৰণ্ণো অনিবন্ধনীযো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইক্কাসং পিট্ঠমদ্দ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ফরুসায ভিত্তিযা গেরুকা ন নিপততি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থুসপিণ্ডং দত্ৰা পাণিকায পটিবাহেত্ৰা গেরুকং নিপাতেতু’’ন্তি. গেরুকা অনিবন্ধনীযা হোতি …পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কুণ্ডকমত্তিকং দত্ৰা পাণিকায পটিবাহেত্ৰা গেরুকং নিপাতেতু’’ন্তি. গেরুকা অনিবন্ধনীযা হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সাসপকুট্টং সিত্থতেলক’’ন্তি. অচ্চুস্সন্নং হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চোল়কেন পচ্চুদ্ধরিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ফরুসায ভূমিযা কাল়ৰণ্ণো ন নিপততি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থুসপিণ্ডং দত্ৰা পাণিকায পটিবাহেত্ৰা কাল়ৰণ্ণং নিপাতেতু’’ন্তি. কাল়ৰণ্ণো অনিবন্ধনীযো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গণ্ডুমত্তিকং দত্ৰা পাণিকায পটিবাহেত্ৰা কাল়ৰণ্ণং নিপাতেতু’’ন্তি. কাল়ৰণ্ণো অনিবন্ধনীযো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইক্কাসং কসাৰ’’ন্তি.

পটিভানচিত্তপটিক্খেপং

২৯৯. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ৰিহারে পটিভানচিত্তং কারাপেন্তি – ইত্থিরূপকং পুরিসরূপকং. মনুস্সা ৰিহারচারিকং আহিণ্ডন্তা পস্সিত্ৰা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহী কামভোগিনোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পটিভানচিত্তং কারাপেতব্বং – ইত্থিরূপকং পুরিসরূপকং. যো কারাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিক’’ন্তি.

ইট্ঠকাচযাদিঅনুজাননং

৩০০. তেন খো পন সমযেন ৰিহারা নীচৰত্থুকা হোন্তি, উদকেন ওত্থরিয্যন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ৰিহারা আল়কমন্দা হোন্তি. ভিক্খূ হিরিযন্তি নিপজ্জিতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিরোকরণি’’ন্তি. তিরোকরণিং উক্খিপিত্ৰা ওলোকেন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অড্ঢকুট্টক’’ন্তি. অড্ঢকুট্টকা উপরিতো ওলোকেন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো গব্ভে – সিৰিকাগব্ভং, নাল়িকাগব্ভং, হম্মিযগব্ভ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ খুদ্দকে ৰিহারে মজ্ঝে গব্ভং করোন্তি. উপচারো ন হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, খুদ্দকে ৰিহারে একমন্তং গব্ভং কাতুং, মহল্লকে মজ্ঝে’’তি.

তেন খো পন সমযেন ৰিহারস্স কুট্টপাদো জীরতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কুলঙ্কপাদক’’ন্তি [কুল়ুঙ্কপাদকন্তি (সী.)]. ৰিহারস্স কুট্টো ওৰস্সতি…পে…‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিত্তাণকিটিকং উদ্দসুধ’’ন্তি [উদ্ধাসুধন্তি (স্যা.)].

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো তিণচ্ছদনা অহি খন্ধে পততি. সো ভীতো ৰিস্সরমকাসি. ভিক্খূ উপধাৰিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচুং – ‘‘কিস্স ত্ৰং, আৰুসো, ৰিস্সরমকাসী’’তি? অথ খো সো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিতান’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মঞ্চপাদেপি পীঠপাদেপি থৰিকাযো লগ্গেন্তি. উন্দূরেহিপি উপচিকাহিপি খজ্জন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিত্তিখিলং নাগদন্তক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ মঞ্চেপি পীঠেপি চীৰরং নিক্খিপন্তি. চীৰরং পরিভিজ্জিতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিহারে চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ৰিহারা অনাল়িন্দকা হোন্তি অপ্পটিস্সরণা. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আল়িন্দং পঘনং পকুট্টং [পকুড্ডং (সী.)] ওসারক’’ন্তি. আল়িন্দা পাকটা হোন্তি. ভিক্খূ হিরিযন্তি নিপজ্জিতুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সংসরণকিটিকং উগ্ঘাটনকিটিক’’ন্তি.

উপট্ঠানসালাঅনুজাননং

৩০১. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে ভত্তৰিস্সগ্গং করোন্তা সীতেনপি উণ্হেনপি কিলমন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপট্ঠানসাল’’ন্তি. উপট্ঠানসালা নীচৰত্থুকা হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. উপট্ঠানসালায তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে ছমায চীৰরং পত্থরন্তি. চীৰরং পংসুকিতং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অজ্ঝোকাসে চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি. পানীযং ওতপ্পতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পানীযসালং পানীযমণ্ডপ’’ন্তি. পানীযসালা নীচৰত্থুকা হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. পানীযসালায তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি. পানীযভাজনং ন সংৰিজ্জতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পানীযসঙ্খং পানীযসরাৰক’’ন্তি.

পাকারাদিঅনুজাননং

৩০২. তেন খো পন সমযেন ৰিহারা অপরিক্খিত্তা হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিক্খিপিতুং তযো পাকারে – ইট্ঠকাপাকারং, সিলাপাকারং, দারুপাকার’’ন্তি. কোট্ঠকো ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কোট্ঠক’’ন্তি. কোট্ঠকো নীচৰত্থুকো হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. কোট্ঠকস্স কৰাটং ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং উদুক্খলিকং উত্তরপাসকং অগ্গল়ৰট্টিং কপিসীসকং সূচিকং ঘটিকং তাল়চ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জু’’ন্তি. কোট্ঠকে তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন পরিৰেণং চিক্খল্লং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মরুম্বং উপকিরিতু’’ন্তি. ন পরিযাপুণন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পদরসিলং নিক্খিপিতু’’ন্তি. উদকং সন্তিট্ঠতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকনিদ্ধমন’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পরিৰেণে তহং তহং অগ্গিট্ঠানং করোন্তি. পরিৰেণং উক্লাপং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একমন্তং অগ্গিসালং কাতু’’ন্তি. অগ্গিসালা নীচৰত্থুকা হোতি, উদকেন ওত্থরিয্যতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চৰত্থুকং কাতু’’ন্তি. চযো পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চিনিতুং তযো চযে – ইট্ঠকাচযং, সিলাচযং, দারুচয’’ন্তি. আরোহন্তা ৰিহঞ্ঞন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তযো সোপানে – ইট্ঠকাসোপানং, সিলাসোপানং, দারুসোপান’’ন্তি. আরোহন্তা পরিপতন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আলম্বনবাহ’’ন্তি. অগ্গিসালায কৰাটং ন হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং উদুক্খলিকং উত্তরপাসকং অগ্গল়ৰট্টিং কপিসীসকং সূচিকং ঘটিকং তাল়চ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দং আৰিঞ্ছনরজ্জু’’ন্তি. অগ্গিসালায তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিকং চীৰরৰংসং চীৰররজ্জু’’ন্তি.

আরামপরিক্খেপঅনুজাননং

৩০৩. তেন খো পন সমযেন আরামো অপরিক্খিত্তো হোতি. অজকাপি পসুকাপি উপরোপে ৰিহেঠেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিক্খিপিতুং তযো ৰাটে – ৰেল়ুৰাটং, কণ্ডকৰাটং [ৰটে ৰেল়ুৰটং কণ্ডকৰটং (স্যা.)], পরিখ’’ন্তি. কোট্ঠকো ন হোতি. তথেৰ অজকাপি পসুকাপি উপরোপে ৰিহেঠেন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কোট্ঠকং অপেসিং যমককৰাটং তোরণং পলিঘ’’ন্তি. কোট্ঠকে তিণচুণ্ণং পরিপততি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওগুম্ফেত্ৰা উল্লিত্তাৰলিত্তং কাতুং – সেতৰণ্ণং কাল়ৰণ্ণং গেরুকপরিকম্মং মালাকম্মং লতাকম্মং মকরদন্তকং পঞ্চপটিক’’ন্তি. আরামো চিক্খল্লো হোতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মরুম্বং উপকিরিতু’’ন্তি. ন পরিযাপুণন্তি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পদরসিলং নিক্খিপিতু’’ন্তি. উদকং সন্তিট্ঠতি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদকনিদ্ধমন’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো সঙ্ঘস্স অত্থায সুধামত্তিকালেপনং পাসাদং কারেতুকামো হোতি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো ভগৰতা ছদনং অনুঞ্ঞাতং, কিং অননুঞ্ঞাত’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ ছদনানি – ইট্ঠকাছদনং, সিলাছদনং, সুধাছদনং, তিণচ্ছদনং, পণ্ণচ্ছদন’’ন্তি.

পঠমভাণৰারো নিট্ঠিতো.

২. দুতিযভাণৰারো

অনাথপিণ্ডিকৰত্থু

৩০৪. তেন খো পন সমযেন অনাথপিণ্ডিকো গহপতি রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স ভগিনিপতিকো হোতি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি রাজগহং অগমাসি কেনচিদেৰ করণীযেন. তেন খো পন সমযেন রাজগহকেন সেট্ঠিনা স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো হোতি. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী দাসে চ কম্মকারে [কম্মকরে (সী. স্যা.)] চ আণাপেসি – ‘‘তেন হি, ভণে, কালস্সেৰ উট্ঠায যাগুযো পচথ, ভত্তানি পচথ, সূপানি সম্পাদেথ, উত্তরিভঙ্গানি সম্পাদেথা’’তি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স এতদহোসি – ‘‘পুব্বে খ্ৰাযং গহপতি মযি আগতে সব্বকিচ্চানি নিক্খিপিত্ৰা মমঞ্ঞেৰ সদ্ধিং পটিসম্মোদতি. সোদানাযং ৰিক্খিত্তরূপো দাসে চ কম্মকারে চ আণাপেসি – ‘তেন হি, ভণে, কালস্সেৰ উট্ঠায যাগুযো পচথ, ভত্তানি পচথ, সূপানি সম্পাদেথ, উত্তরিভঙ্গানি সম্পাদেথা’তি. কিং নু খো ইমস্স গহপতিস্স আৰাহো ৰা ভৰিস্সতি, ৰিৰাহো ৰা ভৰিস্সতি, মহাযঞ্ঞো ৰা পচ্চুপট্ঠিতো, রাজা ৰা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো নিমন্তিতো স্ৰাতনায সদ্ধিং বলকাযেনা’’তি?

অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী দাসে চ কম্মকারে চ আণাপেত্ৰা যেন অনাথপিণ্ডিকো গহপতি তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা অনাথপিণ্ডিকেন গহপতিনা সদ্ধিং পটিসম্মোদিত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো রাজগহকং সেট্ঠিং অনাথপিণ্ডিকো গহপতি এতদৰোচ – ‘‘পুব্বে খো ত্ৰং, গহপতি, মযি আগতে সব্বকিচ্চানি নিক্খিপিত্ৰা মমঞ্ঞেৰ সদ্ধিং পটিসম্মোদসি. সোদানি ত্ৰং ৰিক্খিত্তরূপো দাসে চ কম্মকারে চ আণাপেসি – ‘তেন হি, ভণে, কালস্সেৰ উট্ঠায যাগুযো পচথ, ভত্তানি পচথ, সূপানি সম্পাদেথ, উত্তরিভঙ্গানি সম্পাদেথা’তি. কিং নু খো তে, গহপতি, আৰাহো ৰা ভৰিস্সতি, ৰিৰাহো ৰা ভৰিস্সতি, মহাযঞ্ঞো ৰা পচ্চুপট্ঠিতো, রাজা ৰা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো নিমন্তিতো স্ৰাতনায সদ্ধিং বলকাযেনা’’তি? ‘‘ন মে, গহপতি, আৰাহো ৰা ভৰিস্সতি, নাপি ৰিৰাহো ৰা ভৰিস্সতি, নাপি রাজা ৰা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো নিমন্তিতো স্ৰাতনায সদ্ধিং বলকাযেন; অপি চ মে মহাযঞ্ঞো পচ্চুপট্ঠিতো; স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো’’তি. ‘‘বুদ্ধোতি ত্ৰং, গহপতি, ৰদেসী’’তি? ‘‘বুদ্ধো ত্যাহং, গহপতি, ৰদামী’’তি. ‘‘বুদ্ধোতি ত্ৰং, গহপতি, ৰদেসী’’তি? ‘‘বুদ্ধো ত্যাহং, গহপতি, ৰদামী’’তি. ‘‘বুদ্ধোতি ত্ৰং, গহপতি, ৰদেসী’’তি? ‘‘বুদ্ধো ত্যাহং, গহপতি, ৰদামী’’তি. ‘‘ঘোসোপি খো এসো, গহপতি, দুল্লভো লোকস্মিং যদিদং – বুদ্ধো বুদ্ধোতি. সক্কা নু খো, গহপতি, ইমং কালং তং ভগৰন্তং দস্সনায উপসঙ্কমিতুং অরহন্তং সম্মাসম্বুদ্ধ’’ন্তি? ‘‘অকালো খো, গহপতি, ইমং কালং তং ভগৰন্তং দস্সনায উপসঙ্কমিতুং অরহন্তং সম্মাসম্বুদ্ধং. স্ৰেদানি ত্ৰং কালেন তং ভগৰন্তং দস্সনায উপসঙ্কমিস্সসি অরহন্তং সম্মাসম্বুদ্ধ’’ন্তি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি – স্ৰেদানাহং কালেন তং ভগৰন্তং দস্সনায উপসঙ্কমিস্সামি অরহন্তং সম্মাসম্বুদ্ধন্তি – বুদ্ধগতায সতিযা নিপজ্জিত্ৰা রত্তিযা সুদং তিক্খত্তুং ৰুট্ঠাসি পভাতং মঞ্ঞমানো.

৩০৫. [সং. নি. ১.২৪২] অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি যেন সিৰকদ্ৰারং [সীৰদ্ৰারং (সী.), সীতৰনদ্ৰারং (স্যা.)] তেনুপসঙ্কমি. অমনুস্সা দ্ৰারং ৰিৰরিংসু. অথ খো অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স নগরম্হা নিক্খন্তস্স আলোকো অন্তরধাযি, অন্ধকারো পাতুরহোসি, ভযং ছম্ভিতত্তং লোমহংসো উদপাদি; ততোৰ পুন নিৰত্তিতুকামো অহোসি. অথ খো সিৰকো [সীৰকো (সী. স্যা.)] যক্খো অন্তরহিতো সদ্দমনুস্সাৰেসি –

‘‘সতং হত্থী সতং অস্সা, সতং অস্সতরীরথা;

সতং কঞ্ঞাসহস্সানি, আমুক্কমণিকুণ্ডলা;

একস্স পদৰীতিহারস্স, কলং নাগ্ঘন্তি সোল়সিং [সোল়সিন্তি (সী. ক.)].

‘‘অভিক্কম গহপতি অভিক্কম গহপতি;

অভিক্কন্তং তে সেয্যো নো পটিক্কন্ত’’ন্তি.

অথ খো অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স অন্ধকারো অন্তরধাযি, আলোকো পাতুরহোসি. যং অহোসি ভযং ছম্ভিতত্তং লোমহংসো সো পটিপ্পস্সম্ভি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো…পে… অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স আলোকো অন্তরধাযি, অন্ধকারো পাতুরহোসি, ভযং ছম্ভিতত্তং লোমহংসো উদপাদি, ততোৰ পুন নিৰত্তিতুকামো অহোসি. ততিযম্পি খো সিৰকো যক্খো অন্তরহিতো সদ্দমনুস্সাৰেসি –

‘‘সতং হত্থী সতং অস্সা, সতং অস্সতরীরথা;

সতং কঞ্ঞাসহস্সানি, আমুক্কমণিকুণ্ডলা;

একস্স পদৰীতিহারস্স, কলং নাগ্ঘন্তি সোল়সিং.

‘‘অভিক্কম গহপতি অভিক্কম গহপতি,

অভিক্কন্তং তে সেয্যো নো পটিক্কন্ত’’ন্তি.

ততিযম্পি খো অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স অন্ধকারো অন্তরধাযি, আলোকো পাতুরহোসি, যং অহোসি ভযং ছম্ভিতত্তং লোমহংসো, সো পটিপ্পস্সম্ভি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি যেন সীতৰনং তেনুপসঙ্কমি. তেন খো পন সমযেন ভগৰা রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায অজ্ঝোকাসে চঙ্কমতি. অদ্দসা খো ভগৰা অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান চঙ্কমা ওরোহিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. নিসজ্জ খো ভগৰা অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘এহি সুদত্তা’’তি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি – নামেন মং ভগৰা আলপতীতি – হট্ঠো উদগ্গো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো পাদেসু সিরসা নিপতিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি, ভন্তে, ভগৰা সুখং সযিত্থা’’তি?

[সং. নি. ১.২৪২] ‘‘সব্বদা ৰে সুখং সেতি, ব্রাহ্মণো পরিনিব্বুতো;

যো ন লিম্পতি কামেসু, সীতিভূতো নিরূপধি.

‘‘সব্বা আসত্তিযো ছেত্ৰা, ৰিনেয্য হদযে দরং;

উপসন্তো সুখং সেতি, সন্তিং পপ্পুয্য চেতসা’’তি [চেতসোতি (সী. স্যা.)].

অথ খো ভগৰা অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স অনুপুব্বিং কথং [আনুপুব্বিকথং (সী.)] কথেসি, সেয্যথিদং – দানকথং সীলকথং সগ্গকথং, কামানং আদীনৰং ওকারং সংকিলেসং, নেক্খম্মে আনিসংসং পকাসেসি. যদা ভগৰা অঞ্ঞাসি অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং কল্লচিত্তং মুদুচিত্তং ৰিনীৰরণচিত্তং উদগ্গচিত্তং পসন্নচিত্তং, অথ যা বুদ্ধানং সামুক্কংসিকা ধম্মদেসনা তং পকাসেসি – দুক্খং, সমুদযং, নিরোধং, মগ্গং. সেয্যথাপি নাম সুদ্ধং ৰত্থং অপগতকাল়কং সম্মদেৰ রজনং পটিগ্গণ্হেয্য, এৰমেৰ অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স তস্মিংযেৰ আসনে ৰিরজং ৰীতমলং ধম্মচক্খুং উদপাদি – যং কিঞ্চি সমুদযধম্মং, সব্বং তং নিরোধধম্মন্তি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি দিট্ঠধম্মো পত্তধম্মো ৰিদিতধম্মো পরিযোগাল়্হধম্মো তিণ্ণৰিচিকিচ্ছো ৰিগতকথংকথো ৰেসারজ্জপ্পত্তো অপরপ্পচ্চযো সত্থুসাসনে ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অভিক্কন্তং ভন্তে, অভিক্কন্তং ভন্তে! সেয্যথাপি, ভন্তে, নিক্কুজ্জিতং ৰা উক্কুজ্জেয্য, পটিচ্ছন্নং ৰা ৰিৰরেয্য, মূল়্হস্স ৰা মগ্গং আচিক্খেয্য, অন্ধকারে ৰা তেলপজ্জোতং ধারেয্য – চক্খুমন্তো রূপানি দক্খন্তীতি – এৰমেৰং ভগৰতা অনেকপরিযাযেন ধম্মো পকাসিতো. এসাহং, ভন্তে, ভগৰন্তং সরণং গচ্ছামি, ধম্মঞ্চ, ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ. উপাসকং মং ভগৰা ধারেতু অজ্জতগ্গে পাণুপেতং সরণং গতং. অধিৰাসেতু চ মে, ভন্তে, ভগৰা স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’তি. অধিৰাসেসি ভগৰা তুণ্হীভাৰেন.

অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি ভগৰতো অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অস্সোসি খো রাজগহকো সেট্ঠী – ‘‘অনাথপিণ্ডিকেন কির গহপতিনা স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো’’তি.

৩০৬. অথ খো রাজগহকো সেট্ঠী অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘তযা কির, গহপতি, স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো. ত্ৰঞ্চাসি আগন্তুকো. দেমি তে, গহপতি, ৰেয্যাযিকং যেন ত্ৰং বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স ভত্তং করেয্যাসী’’তি. ‘‘অলং, গহপতি অত্থি মে ৰেয্যাযিকং যেনাহং বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স ভত্তং করিস্সামী’’তি.

অস্সোসি খো রাজগহকো নেগমো – ‘‘অনাথপিণ্ডিকেন কির গহপতিনা স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো’’তি. অথ খো রাজগহকো নেগমো অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘তযা কির, গহপতি, স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো. ত্ৰঞ্চাসি আগন্তুকো. দেমি তে, গহপতি, ৰেয্যাযিকং যেন ত্ৰং বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স ভত্তং করেয্যাসী’’তি. ‘‘অলং অয্য; অত্থি মে ৰেয্যাযিকং যেনাহং বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স ভত্তং করিস্সামী’’তি.

অস্সোসি খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো – ‘‘অনাথপিণ্ডিকেন কির গহপতিনা স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো’’তি. অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘তযা কির, গহপতি, স্ৰাতনায বুদ্ধপ্পমুখো সঙ্ঘো নিমন্তিতো. ত্ৰঞ্চাসি আগন্তুকো. দেমি তে, গহপতি, ৰেয্যাযিকং যেন ত্ৰং বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স ভত্তং করেয্যাসী’’তি. ‘‘অলং দেৰ; অত্থি মে ৰেয্যাযিকং যেনাহং বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স ভত্তং করিস্সামী’’তি.

অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স নিৰেসনে পণীতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযাদাপেত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচাপেসি – ‘‘কালো, ভন্তে, নিট্ঠিতং ভত্ত’’ন্তি. অথ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন রাজগহকস্স সেট্ঠিস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেন. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং পণীতেন খাদনীযেন ভোজনীযেন সহত্থা সন্তপ্পেত্ৰা সম্পৰারেত্ৰা, ভগৰন্তং ভুত্তাৰিং ওনীতপত্তপাণিং, একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেতু মে, ভন্তে, ভগৰা সাৰত্থিযং ৰস্সাৰাসং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’তি. ‘‘সুঞ্ঞাগারে খো, গহপতি, তথাগতা অভিরমন্তী’’তি. ‘‘অঞ্ঞাতং ভগৰা, অঞ্ঞাতং সুগতা’’তি. অথ খো ভগৰা অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেত্ৰা সমাদপেত্ৰা সমুত্তেজেত্ৰা সম্পহংসেত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি.

৩০৭. তেন খো পন সমযেন অনাথপিণ্ডিকো গহপতি বহুমিত্তো হোতি বহুসহাযো আদেয্যৰাচো. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি রাজগহে তং করণীযং তীরেত্ৰা যেন সাৰত্থি তেন পক্কামি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি অন্তরামগ্গে মনুস্সে আণাপেসি – ‘‘আরামে, অয্যা, করোথ, ৰিহারে পতিট্ঠাপেথ, দানানি পট্ঠপেথ. বুদ্ধো লোকে উপ্পন্নো. সো চ মযা ভগৰা নিমন্তিতো ইমিনা মগ্গেন আগচ্ছিস্সতী’’তি. অথ খো তে মনুস্সা অনাথপিণ্ডিকেন গহপতিনা উয্যোজিতা আরামে অকংসু, ৰিহারে পতিট্ঠাপেসুং, দানানি পট্ঠপেসুং.

অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি সাৰত্থিং গন্ত্ৰা সমন্তা সাৰত্থিং অনুৰিলোকেসি – ‘‘কত্থ নু খো ভগৰা ৰিহরেয্য? যং অস্স গামতো নেৰ অতিদূরে ন অচ্চাসন্নে, গমনাগমনসম্পন্নং, অত্থিকানং অত্থিকানং মনুস্সানং অভিক্কমনীযং, দিৰা অপ্পাকিণ্ণং, রত্তিং অপ্পসদ্দং, অপ্পনিগ্ঘোসং, ৰিজনৰাতং, মনুস্সরাহস্সেয্যকং, পটিসল্লানসারুপ্প’’ন্তি.

অদ্দসা খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি জেতস্স কুমারস্স [রাজকুমারস্স (সী. স্যা. কং.)] উয্যানং – গামতো নেৰ অতিদূরে ন অচ্চাসন্নে, গমনাগমনসম্পন্নং, অত্থিকানং অত্থিকানং মনুস্সানং অভিক্কমনীযং, দিৰা অপ্পাকিণ্ণং, রত্তিং অপ্পসদ্দং, অপ্পনিগ্ঘোসং, ৰিজনৰাতং, মনুস্সরাহস্সেয্যকং, পটিসল্লানসারুপ্পং. দিস্ৰান যেন জেতো কুমারো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা জেতং কুমারং এতদৰোচ – ‘‘দেহি মে, অয্যপুত্ত, উয্যানং আরামং কাতু’’ন্তি [কেতুং (ৰজীরবুদ্ধিটীকাযং)]. ‘‘অদেয্যো, গহপতি, আরামো অপি কোটিসন্থরেনা’’তি. ‘‘গহিতো, অয্যপুত্ত, আরামো’’তি. ‘‘ন, গহপতি, গহিতো আরামো’’তি. গহিতো ন গহিতোতি ৰোহারিকে মহামত্তে পুচ্ছিংসু. মহামত্তা এৰমাহংসু – ‘‘যতো তযা, অয্যপুত্ত, অগ্ঘো কতো, গহিতো আরামো’’তি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি সকটেহি হিরঞ্ঞং নিব্বাহাপেত্ৰা জেতৰনং কোটিসন্থরং সন্থরাপেসি. সকিং নীহটং হিরঞ্ঞং থোকস্স ওকাসস্স কোট্ঠকসামন্তা নপ্পহোতি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি মনুস্সে আণাপেসি – ‘‘গচ্ছথ, ভণে, হিরঞ্ঞং আহরথ; ইমং ওকাসং সন্থরিস্সামা’’তি.

অথ খো জেতস্স কুমারস্স এতদহোসি – ‘‘ন খো ইদং ওরকং ভৰিস্সতি, যথাযং গহপতি তাৰ বহুং হিরঞ্ঞং পরিচ্চজতী’’তি. অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং এতদৰোচ – ‘‘অলং, গহপতি; মা তং ওকাসং সন্থরাপেসি. দেহি মে এতং ওকাসং. মমেতং দানং ভৰিস্সতী’’তি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি – অযং খো জেতো কুমারো অভিঞ্ঞাতো ঞাতমনুস্সো; মহত্থিকো খো পন এৰরূপানং ঞাতমনুস্সানং ইমস্মিং ধম্মৰিনযে পসাদোতি – তং ওকাসং জেতস্স কুমারস্স পাদাসি [অদাসি (স্যা.)]. অথ খো জেতো কুমারো তস্মিং ওকাসে কোট্ঠকং মাপেসি.

অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি জেতৰনে ৰিহারে কারাপেসি, পরিৰেণানি কারাপেসি, কোট্ঠকে কারাপেসি, উপট্ঠানসালাযো কারাপেসি, অগ্গিসালাযো কারাপেসি, কপ্পিযকুটিযো কারাপেসি, ৰচ্চকুটিযো কারাপেসি, চঙ্কমে কারাপেসি, চঙ্কমনসালাযো কারাপেসি, উদপানে কারাপেসি, উদপানসালাযো কারাপেসি, জন্তাঘরে কারাপেসি, জন্তাঘরসালাযো কারাপেসি, পোক্খরণিযো কারাপেসি, মণ্ডপে কারাপেসি.

নৰকম্মদানং

৩০৮. অথ খো ভগৰা রাজগহে যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন ৰেসালী তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন ৰেসালী তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা সক্কচ্চং নৰকম্মং করোন্তি. যেপি ভিক্খূ নৰকম্মং অধিট্ঠেন্তি তেপি সক্কচ্চং উপট্ঠেন্তি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন. অথ খো অঞ্ঞতরস্স দলিদ্দস্স তুন্নৰাযস্স এতদহোসি – ‘‘ন খো ইদং ওরকং ভৰিস্সতি, যথযিমে মনুস্সা সক্কচ্চং নৰকম্মং করোন্তি; যংনূনাহম্পি নৰকম্মং করেয্য’’ন্তি. অথ খো সো দলিদ্দো তুন্নৰাযো সামং চিক্খল্লং মদ্দিত্ৰা ইট্ঠকাযো চিনিত্ৰা কুট্টং উট্ঠাপেসি. তেন অকুসলকেন চিতা ৰঙ্কা ভিত্তি পরিপতি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো সো দলিদ্দো তুন্নৰাযো সামং চিক্খল্লং মদ্দিত্ৰা ইট্ঠকাযো চিনিত্ৰা কুট্টং উট্ঠাপেসি. তেন অকুসলকেন চিতা ৰঙ্কা ভিত্তি পরিপতি. অথ খো সো দলিদ্দো তুন্নৰাযো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘যে ইমেসং সমণানং সক্যপুত্তিযানং দেন্তি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারং, তে ইমে ওৰদন্তি অনুসাসন্তি, তেসঞ্চ নৰকম্মং অধিট্ঠেন্তি. অহং পনম্হি দলিদ্দো. ন মং কোচি ওৰদতি ৰা অনুসাসতি ৰা নৰকম্মং ৰা অধিট্ঠেতী’’তি. অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স দলিদ্দস্স তুন্নৰাযস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নৰকম্মং দাতুং. নৰকম্মিকো, ভিক্খৰে, ভিক্খু উস্সুক্কং আপজ্জিস্সতি – ‘কিন্তি নু খো ৰিহারো খিপ্পং পরিযোসানং গচ্ছেয্যা’তি; খণ্ডং ফুল্লং পটিসঙ্খরিস্সতি. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, দাতব্বং. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

৩০৯. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স গহপতিনো ৰিহারং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নৰকম্মং দদেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স গহপতিনো ৰিহারং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নৰকম্মং দেতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স গহপতিনো ৰিহারং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নৰকম্মস্স দানং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স গহপতিনো ৰিহারো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নৰকম্মং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অগ্গাসনাদিঅনুজাননং

৩১০. অথ খো ভগৰা ৰেসালিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন সাৰত্থি তেন চারিকং পক্কামি. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং অন্তেৰাসিকা ভিক্খূ বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স পুরতো পুরতো গন্ত্ৰা ৰিহারে পরিগ্গণ্হন্তি, সেয্যাযো পরিগ্গণ্হন্তি – ইদং অম্হাকং উপজ্ঝাযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং আচরিযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং ভৰিস্সতী’’তি.

অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা ৰিহারেসু পরিগ্গহিতেসু, সেয্যাসু পরিগ্গহিতাসু, সেয্যং অলভমানো অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসীদি. অথ খো ভগৰা রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায উক্কাসি. আযস্মাপি সারিপুত্তো উক্কাসি. ‘‘কো এত্থা’’তি? ‘‘অহং, ভগৰা, সারিপুত্তো’’তি. ‘‘কিস্স ত্ৰং, সারিপুত্তং, ইধ নিসিন্নো’’তি? অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং অন্তেৰাসিকা ভিক্খূ বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স পুরতো পুরতো গন্ত্ৰা ৰিহারে পরিগ্গণ্হন্তি, সেয্যাযো পরিগ্গণ্হন্তি – ইদং অম্হাকং উপজ্ঝাযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং আচরিযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং ভৰিস্সতী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… ‘‘কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স পুরতো পুরতো গন্ত্ৰা ৰিহারে পরিগ্গহেস্সন্তি, সেয্যাযো পরিগ্গহেস্সন্তি – ইদং অম্হাকং উপজ্ঝাযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং আচরিযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং ভৰিস্সতীতি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘কো, ভিক্খৰে, অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি?

একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, খত্তিযকুলা পব্বজিতো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, ব্রাহ্মণকুলা পব্বজিতো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, গহপতিকুলা পব্বজিতো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, সুত্তন্তিকো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, ৰিনযধরো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, ধম্মকথিকো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, পঠমস্স ঝানস্স লাভী সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, দুতিযস্স ঝানস্স লাভী সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, ততিযস্স ঝানস্স লাভী সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, চতুত্থস্স ঝানস্স লাভী সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, সোতাপন্নো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, সকদাগামী…পে… যো, ভগৰা, অনাগামী…পে… যো, ভগৰা, অরহা সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, তেৰিজ্জো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি. একচ্চে ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘যো, ভগৰা, ছল়ভিঞ্ঞো সো অরহতি অগ্গাসনং অগ্গোদকং অগ্গপিণ্ড’’ন্তি.

৩১১. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ভূতপুব্বং, ভিক্খৰে, হিমৰন্তপদেসে [হিমৰন্তপস্সে (সী. স্যা.)] মহানিগ্রোধো অহোসি. তং তযো সহাযা উপনিস্সায ৰিহরিংসু – তিত্তিরো চ, মক্কটো চ, হত্থিনাগো চ. তে অঞ্ঞমঞ্ঞং অগারৰা অপ্পতিস্সা অসভাগৰুত্তিকা ৰিহরন্তি. অথ খো, ভিক্খৰে, তেসং সহাযানং এতদহোসি – ‘অহো নূন মযং জানেয্যাম যং অম্হাকং জাতিযা মহন্ততরং তং মযং সক্করেয্যাম গরুং করেয্যাম মানেয্যাম পূজেয্যাম, তস্স চ মযং ওৰাদে তিট্ঠেয্যামা’তি.

‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, তিত্তিরো চ মক্কটো চ হত্থিনাগং পুচ্ছিংসু – ‘ত্ৰং, সম্ম, কিং পোরাণং সরসী’তি? ‘যদাহং, সম্মা, পোতো হোমি, ইমং নিগ্রোধং অন্তরা সত্থীনং [অন্তরাসত্থিকং (সী.)] করিত্ৰা অতিক্কমামি, অগ্গঙ্কুরকং মে উদরং ছুপতি. ইমাহং, সম্মা, পোরাণং সরামী’তি.

‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, তিত্তিরো চ হত্থিনাগো চ মক্কটং পুচ্ছিংসু – ‘ত্ৰং, সম্ম, কিং পোরাণং সরসী’তি? ‘যদাহং, সম্মা, ছাপো হোমি, ছমাযং নিসীদিত্ৰা ইমস্স নিগ্রোধস্স অগ্গঙ্কুরকং খাদামি. ইমাহং, সম্মা, পোরাণং সরামী’তি.

‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, মক্কটো চ হত্থিনাগো চ তিত্তিরং পুচ্ছিংসু – ‘ত্ৰং, সম্ম, কিং পোরাণং সরসী’তি? ‘অমুকস্মিং, সম্মা, ওকাসে মহানিগ্রোধো অহোসি. ততো অহং ফলং ভক্খিত্ৰা ইমস্মিং ওকাসে ৰচ্চং অকাসিং; তস্সাযং নিগ্রোধো জাতো. তদাহং, সম্মা, জাতিযা মহন্ততরো’তি.

‘‘অথ খো, ভিক্খৰে, মক্কটো চ হত্থিনাগো চ তিত্তিরং এতদৰোচুং – ‘ত্ৰং, সম্ম, অম্হাকং জাতিযা মহন্ততরো. তং মযং সক্করিস্সাম গরুং করিস্সাম মানেস্সাম পূজেস্সাম, তুয্হঞ্চ মযং ওৰাদে পতিট্ঠিস্সামা’তি. অথ খো, ভিক্খৰে, তিত্তিরো মক্কটঞ্চ হত্থিনাগঞ্চ পঞ্চসু সীলেসু সমাদপেসি, অত্তনা চ পঞ্চসু সীলেসু সমাদায ৰত্ততি. তে অঞ্ঞমঞ্ঞং সগারৰা সপ্পতিস্সা সভাগৰুত্তিকা ৰিহরিত্ৰা কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপজ্জিংসু. এৰং খো তং, ভিক্খৰে, তিত্তিরিযং নাম ব্রহ্মচরিযং অহোসি.

[জা. ১.১.৩৭] ‘‘যে ৰুড্ঢমপচাযন্তি, নরা ধম্মস্স কোৰিদা;

দিট্ঠে ধম্মে চ পাসংসা, সম্পরাযে চ সুগ্গতী’’তি.

‘‘তে হি নাম, ভিক্খৰে, তিরচ্ছানগতা পাণা অঞ্ঞমঞ্ঞং সগারৰা সপ্পতিস্সা সভাগৰুত্তিকা ৰিহরিস্সন্তি. ইধ খো তং, ভিক্খৰে, সোভেথ যং তুম্হে এৰং স্ৰাক্খাতে ধম্মৰিনযে পব্বজিতা সমানা অঞ্ঞমঞ্ঞং অগারৰা অপ্পতিস্সা অসভাগৰুত্তিকা ৰিহরেয্যাথ? নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং, পচ্চুট্ঠানং, অঞ্জলিকম্মং, সামীচিকম্মং, অগ্গাসনং, অগ্গোদকং, অগ্গপিণ্ডং. ন চ, ভিক্খৰে, সঙ্ঘিকং যথাৰুড্ঢং পটিবাহিতব্বং. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

অৰন্দিযাদিপুগ্গলা

৩১২. ‘‘দসযিমে, ভিক্খৰে, অৰন্দিযা – পুরে উপসম্পন্নেন পচ্ছা উপসম্পন্নো অৰন্দিযো, অনুপসম্পন্নো অৰন্দিযো, নানাসংৰাসকো ৰুড্ঢতরো অধম্মৰাদী অৰন্দিযো, মাতুগামো অৰন্দিযো, পণ্ডকো অৰন্দিযো, পারিৰাসিকো অৰন্দিযো, মূলাযপটিকস্সনারহো অৰন্দিযো, মানত্তারহো অৰন্দিযো, মানত্তচারিকো অৰন্দিযো, অব্ভানারহো অৰন্দিযো. ইমে খো, ভিক্খৰে, দস অৰন্দিযা.

‘‘তযোমে, ভিক্খৰে, ৰন্দিযা – পচ্ছা উপসম্পন্নেন পুরে উপসম্পন্নো ৰন্দিযো, নানাসংৰাসকো ৰুড্ঢতরো ধম্মৰাদী ৰন্দিযো, সদেৰকে ভিক্খৰে লোকে সমারকে সব্রহ্মকে সস্সমণব্রাহ্মণিযা পজায সদেৰমনুস্সায তথাগতো অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো ৰন্দিযো. ইমে খো, ভিক্খৰে, তযো ৰন্দিযা’’তি.

আসনপ্পটিবাহনপটিক্খেপং

৩১৩. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা সঙ্ঘং উদ্দিস্স মণ্ডপে পটিযাদেন্তি, সন্থরে পটিযাদেন্তি, ওকাসে পটিযাদেন্তি. ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং অন্তেৰাসিকা ভিক্খূ – ‘সঙ্ঘিকঞ্ঞেৰ ভগৰতা যথাৰুড্ঢং অনুঞ্ঞাতং, নো উদ্দিস্সকত’ন্তি বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স পুরতো পুরতো গন্ত্ৰা মণ্ডপেপি পরিগ্গণ্হন্তি, সন্থরেপি পরিগ্গণ্হন্তি, ওকাসেপি পরিগ্গণ্হন্তি – ইদং অম্হাকং উপজ্ঝাযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং আচরিযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং ভৰিস্সতীতি. অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা মণ্ডপেসু পরিগ্গহিতেসু, সন্থরেসু পরিগ্গহিতেসু, ওকাসেসু পরিগ্গহিতেসু, ওকাসং অলভমানো অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসীদি. অথ খো ভগৰা রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায উক্কাসি. আযস্মাপি সারিপুত্তো উক্কাসি. ‘‘কো এত্থা’’তি? ‘‘অহং, ভগৰা, সারিপুত্তো’’তি. ‘‘কিস্স ত্ৰং, সারিপুত্ত, ইধ নিসিন্নো’’তি? অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযানং ভিক্খূনং অন্তেৰাসিকা ভিক্খূ – ‘সঙ্ঘিকঞ্ঞেৰ ভগৰতা যথাৰুড্ঢং অনুঞ্ঞাতং, নো উদ্দিস্সকত’ন্তি বুদ্ধপ্পমুখস্স সঙ্ঘস্স পুরতো পুরতো গন্ত্ৰা মণ্ডপে পরিগ্গণ্হন্তি, সন্থরে পরিগ্গণ্হন্তি, ওকাসে পরিগ্গণ্হন্তি – ইদং অম্হাকং উপজ্ঝাযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং আচরিযানং ভৰিস্সতি, ইদং অম্হাকং ভৰিস্সতী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, উদ্দিস্সকতম্পি যথাৰুড্ঢং পটিবাহেতব্বং. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

গিহিৰিকতঅনুজাননং

৩১৪. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভত্তগ্গে অন্তরঘরে উচ্চাসযনমহাসযনানি পঞ্ঞপেন্তি, সেয্যথিদং – আসন্দিং, পল্লঙ্কং, গোনকং, চিত্তকং, পটিকং, পটলিকং, তূলিকং, ৰিকতিকং, উদ্দলোমিং, একন্তলোমিং, কট্টিস্সং, কোসেয্যং [কোসেয্যং কম্বলং (সী. স্যা.)], কুত্তকং, হত্থত্থরং, অস্সত্থরং, রথত্থরং, অজিনপৰেণিং, কদলিমিগপৰরপচ্চত্থরণং, সউত্তরচ্ছদং, উভতোলোহিতকূপধানং. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাভিনিসীদন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা তীণি – আসন্দিং, পল্লঙ্কং, তূলিকং – গিহিৰিকতং [গিহিৰিকটং (সী. ক.), অৰসেসং গিহিৰিকটং (স্যা.)] অভিনিসীদিতুং, নত্ৰেৰ অভিনিপজ্জিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভত্তগ্গে অন্তরঘরে তূলোনদ্ধং মঞ্চম্পি পীঠম্পি পঞ্ঞপেন্তি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা নাভিনিসীদন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিহিৰিকতং অভিনিসীদিতুং, নত্ৰেৰ অভিনিপজ্জিতু’’ন্তি.

জেতৰনৰিহারানুমোদনা

৩১৫. অথ খো ভগৰা অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন সাৰত্থি তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অধিৰাসেতু মে, ভন্তে, ভগৰা স্ৰাতনায ভত্তং সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেনা’’তি. অধিৰাসেসি ভগৰা তুণ্হীভাৰেন. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি ভগৰতো অধিৰাসনং ৰিদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন পণীতং খাদনীযং ভোজনীযং পটিযাদাপেত্ৰা ভগৰতো কালং আরোচাপেসি – ‘‘কালো, ভন্তে, নিট্ঠিতং ভত্ত’’ন্তি. অথ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন অনাথপিণ্ডিকস্স গহপতিস্স নিৰেসনং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি সদ্ধিং ভিক্খুসঙ্ঘেন. অথ খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি বুদ্ধপ্পমুখং ভিক্খুসঙ্ঘং পণীতেন খাদনীযেন ভোজনীযেন সহত্থা সন্তপ্পেত্ৰা সম্পৰারেত্ৰা, ভগৰন্তং ভুত্তাৰিং ওনীতপত্তপাণিং, একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কথাহং, ভন্তে, জেতৰনে পটিপজ্জামী’’তি? ‘‘তেন হি ত্ৰং, গহপতি, জেতৰনং আগতানাগতস্স চাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্স পতিট্ঠপেহী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো অনাথপিণ্ডিকো গহপতি ভগৰতো পটিস্সুত্ৰা জেতৰনং আগতানাগতস্স চাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্স পতিট্ঠাপেসি.

অথ খো ভগৰা অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং ইমাহি গাথাহি অনুমোদি –

‘‘সীতং উণ্হং পটিহন্তি, ততো ৰাল়মিগানি চ;

সরীসপে চ মকসে, সিসিরে চাপি ৰুট্ঠিযো.

‘‘ততো ৰাতাতপো ঘোরো, সঞ্জাতো পটিহঞ্ঞতি;

লেণত্থঞ্চ সুখত্থঞ্চ, ঝাযিতুঞ্চ ৰিপস্সিতুং.

‘‘ৰিহারদানং সঙ্ঘস্স, অগ্গং বুদ্ধেন ৰণ্ণিতং;

তস্মা হি পণ্ডিতো পোসো, সম্পস্সং অত্থমত্তনো.

‘‘ৰিহারে কারযে রম্মে, ৰাসযেত্থ বহুস্সুতে;

তেসং অন্নঞ্চ পানঞ্চ, ৰত্থসেনাসনানি চ;

দদেয্য উজুভূতেসু, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা.

‘‘তে তস্স ধম্মং দেসেন্তি, সব্বদুক্খাপনূদনং;

যং সো ধম্মং ইধঞ্ঞায, পরিনিব্বাতি অনাসৰো’’তি.

অথ খো ভগৰা অনাথপিণ্ডিকং গহপতিং ইমাহি গাথাহি অনুমোদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কামি.

আসনপ্পটিবাহনাদি

৩১৬. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স আজীৰকসাৰকস্স মহামত্তস্স সঙ্ঘভত্তং হোতি. আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পচ্ছা আগন্ত্ৰা ৰিপ্পকতভোজনং আনন্তরিকং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেসি. ভত্তগ্গং কোলাহলং অহোসি. অথ খো সো মহামত্তো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা পচ্ছা আগন্ত্ৰা ৰিপ্পকতভোজনং আনন্তরিকং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেস্সন্তি! ভত্তগ্গং কোলাহলং অহোসি. ননু নাম লব্ভা অঞ্ঞত্রাপি নিসিন্নেন যাৰদত্থং ভুঞ্জিতু’’ন্তি? অস্সোসুং খো ভিক্খূ তস্স মহামত্তস্স উজ্ঝাযন্তস্স খিয্যন্তস্স ৰিপাচেন্তস্স. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো পচ্ছা আগন্ত্ৰা ৰিপ্পকতভোজনং আনন্তরিকং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেস্সতি! ভত্তগ্গং কোলাহলং অহোসী’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, পচ্ছা আগন্ত্ৰা ৰিপ্পকতভোজনং আনন্তরিকং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেসি, ভত্তগ্গং কোলাহলং অহোসী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… ‘‘কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, পচ্ছা আগন্ত্ৰা ৰিপ্পকতভোজনং আনন্তরিকং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেস্সসি? ভত্তগ্গং কোলাহলং অহোসি. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰিপ্পকতভোজনো [ভোজনো আনন্তরিকো (স্যা.)] ভিক্খু ৰুট্ঠাপেতব্বো. যো ৰুট্ঠাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. সচে ৰুট্ঠাপেতি, পৰারিতো চ হোতি, ‘গচ্ছ উদকং আহরা’তি ৰত্তব্বো. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, সাধুকং সিত্থানি গিলিত্ৰা ৰুড্ঢতরস্স ভিক্খুনো আসনং দাতব্বং. ন ত্ৰেৰাহং, ভিক্খৰে, কেনচি পরিযাযেন ৰুড্ঢতরস্স ভিক্খুনো আসনং পটিবাহিতব্বন্তি ৰদামি. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সাতি’’.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ গিলানে ভিক্খূ ৰুট্ঠাপেন্তি. গিলানা এৰং ৰদেন্তি – ‘‘ন মযং, আৰুসো, সক্কোম ৰুট্ঠাতুং, গিলানাম্হা’’তি. ‘‘মযং আযস্মন্তে ৰুট্ঠাপেস্সামা’’তি পরিগ্গহেত্ৰা ৰুট্ঠাপেত্ৰা ঠিতকে মুঞ্চন্তি. গিলানা মুচ্ছিতা পপতন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, গিলানো ৰুট্ঠাপেতব্বো. যো ৰুট্ঠাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ‘গিলানা মযম্হা অৰুট্ঠাপনীযা’তি ৰরসেয্যাযো পলিবুদ্ধেন্তি [পলিবুন্ধন্তি (ক.)]. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স পতিরূপং সেয্যং দাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ লেসকপ্পেন সেনাসনং পটিবাহন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লেসকপ্পেন সেনাসনং পটিবাহিতব্বং. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

[পাচি. ১২২] তেন খো পন সমযেন সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ অঞ্ঞতরং পচ্চন্তিমং মহাৰিহারং পটিসঙ্খরোন্তি – ‘ইধ মযং ৰস্সং ৰসিস্সামা’তি. অদ্দসংসু [অদ্দসাসুং (ক.)] খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ ৰিহারং [অঞ্ঞতরং ৰিহারং (ক.)] পটিসঙ্খরোন্তে. দিস্ৰান এৰমাহংসু – ‘‘ইমে, আৰুসো, সত্তরসৰগ্গিযা ভিক্খূ ৰিহারং পটিসঙ্খরোন্তি. হন্দ নে ৰুট্ঠাপেস্সামা’’তি. একচ্চে এৰমাহংসু – ‘‘আগমেথাৰুসো, যাৰ পটিসঙ্খরোন্তি, পটিসঙ্খতে ৰুট্ঠাপেস্সামা’’তি. অথ খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘উট্ঠেথাৰুসো, অম্হাকং ৰিহারো পাপুণাতী’’তি. ‘‘ননু, আৰুসো, পটিকচ্চেৰ আচিক্খিতব্বং? মযঞ্চঞ্ঞং পটিসঙ্খরেয্যামা’’তি. ‘‘ননু, আৰুসো, সঙ্ঘিকো ৰিহারো’’তি? ‘‘আমাৰুসো, সঙ্ঘিকো ৰিহারো’’তি. ‘‘উট্ঠেথাৰুসো, অম্হাকং ৰিহারো পাপুণাতী’’তি. ‘‘মহল্লকো, আৰুসো, ৰিহারো; তুম্হেপি ৰসথ, মযম্পি ৰসিস্সামা’’তি. ‘‘উট্ঠেথাৰুসো, অম্হাকং ৰিহারো পাপুণাতী’’তি কুপিতা অনত্তমনা গীৰাযং গহেত্ৰা নিক্কড্ঢন্তি. তে নিক্কড্ঢিযমানা রোদন্তি. ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘‘কিস্স তুম্হে, আৰুসো, রোদথা’’তি? ‘‘ইমে, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা অম্হে সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢন্তী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কুপিতা অনত্তমনা ভিক্খূ সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, তুম্হে ভিক্খৰে, কুপিতা অনত্তমনা সঙ্ঘিকা ৰিহারা ভিক্খূ নিক্কড্ঢথা’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, কুপিতেন অনত্তমনেন ভিক্খু সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢিতব্বো. যো নিক্কড্ঢেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো. অনুজানামি, ভিক্খৰে, সেনাসনং গাহেতু’’ন্তি.

সেনাসনগ্গাহাপকসম্মুতি

৩১৭. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘কেন নু খো সেনাসনং গাহেতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং …পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং সেনাসনগ্গাহাপকং সম্মন্নিতুং – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গহিতাগহিতঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো –

‘‘পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সেনাসনগ্গাহাপকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সেনাসনগ্গাহাপকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সেনাসনগ্গাহাপকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু সেনাসনগ্গাহাপকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

৩১৮. অথ খো সেনাসনগ্গাহাপকানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কথং নু খো সেনাসনং গাহেতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঠমং ভিক্খূ গণেতুং, ভিক্খূ গণেত্ৰা সেয্যা গণেতুং, সেয্যা গণেত্ৰা সেয্যগ্গেন গাহেতু’’ন্তি. সেয্যগ্গেন গাহেন্তা সেয্যা উস্সারযিংসু…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিহারগ্গেন গাহেতু’’ন্তি. ৰিহারগ্গেন গাহেন্তা ৰিহারা উস্সারযিংসু…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিৰেণগ্গেন গাহেতু’’ন্তি. পরিৰেণগ্গেন গাহেন্তা পরিৰেণা উস্সারযিংসু…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অনুভাগম্পি দাতুং. গহিতে অনুভাগে অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি, ন অকামা দাতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নিস্সীমে ঠিতস্স সেনাসনং গাহেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নিস্সীমে ঠিতস্স সেনাসনং গাহেতব্বং. যো গাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সেনাসনং গহেত্ৰা সব্বকালং পটিবাহন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সেনাসনং গহেত্ৰা সব্বকালং পটিবাহেতব্বং. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰস্সানং তেমাসং পটিবাহিতুং, উতুকালং পন ন পটিবাহিতু’’ন্তি.

অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কতি নু খো সেনাসনগ্গাহা’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘তযো মে, ভিক্খৰে, সেনাসনগ্গাহা – পুরিমকো, পচ্ছিমকো, অন্তরামুত্তকো. অপরজ্জুগতায আসাল়্হিযা পুরিমকো গাহেতব্বো. মাসগতায আসাল়্হিযা পচ্ছিমকো গাহেতব্বো. অপরজ্জুগতায পৰারণায আযতিং ৰস্সাৰাসত্থায অন্তরামুত্তকো গাহেতব্বো. ইমে খো, ভিক্খৰে, তযো সেনাসনগ্গাহা’’তি.

দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

৩. ততিযভাণৰারো

৩১৯. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো সাৰত্থিযং সেনাসনং গহেত্ৰা অঞ্ঞতরং গামকাৰাসং অগমাসি. তত্থপি সেনাসনং অগ্গহেসি. অথ খো তেসং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘অযং, আৰুসো, আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো ভণ্ডনকারকো কলহকারকো ৰিৰাদকারকো ভস্সকারকো সঙ্ঘে অধিকরণকারকো. সচাযং ইধ ৰস্সং ৰসিস্সতি, সব্বেৰ মযং ন ফাসু ভৰিস্সাম. হন্দ নং পুচ্ছামা’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং এতদৰোচুং – ‘‘ননু তযা, আৰুসো উপনন্দ, সাৰত্থিযং সেনাসনং গহিত’’ন্তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, আৰুসো উপনন্দ, একো দ্ৰে পটিবাহসী’’তি? ‘‘ইধদানাহং আৰুসো, মুঞ্চামি; তত্থ গণ্হামী’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আযস্মা উপনন্দো সক্যপুত্তো একো দ্ৰে পটিবাহেস্সতী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, উপনন্দ, একো দ্ৰে পটিবাহসী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… ‘‘কথঞ্হি নাম ত্ৰং, মোঘপুরিস, একো দ্ৰে পটিবাহিস্সসি? তত্থ তযা, মোঘপুরিস, গহিতং ইধ মুত্তং, ইধ তযা গহিতং তত্র মুত্তং. এৰং খো ত্ৰং, মোঘপুরিস, উভযত্থ পরিবাহিরো. নেতং, মোঘপুরিস, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, একেন দ্ৰে পটিবাহেতব্বা. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৩২০. [পাচি. ৪৩৮] তেন খো পন সমযেন ভগৰা ভিক্খূনং অনেকপরিযাযেন ৰিনযকথং কথেতি, ৰিনযস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ৰিনযপরিযত্তিযা ৰণ্ণং ভাসতি, আদিস্স আদিস্স আযস্মতো উপালিস্স ৰণ্ণং ভাসতি. ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘ভগৰা খো অনেকপরিযাযেন ৰিনযকথং কথেতি, ৰিনযস্স ৰণ্ণং ভাসতি, ৰিনযপরিযত্তিযা ৰণ্ণং ভাসতি, আদিস্স আদিস্স আযস্মতো উপালিস্স ৰণ্ণং ভাসতি. হন্দ মযং, আৰুসো, আযস্মতো উপালিস্স সন্তিকে ৰিনযং পরিযাপুণামা’’তি. তেধ [তে চ (স্যা. ক.)] বহূ ভিক্খূ থেরা চ নৰা চ মজ্ঝিমা চ আযস্মতো উপালিস্স সন্তিকে ৰিনযং পরিযাপুণন্তি. আযস্মা উপালি ঠিতকোৰ উদ্দিসতি থেরানং ভিক্খূনং গারৰেন. থেরাপি ভিক্খূ ঠিতকাৰ উদ্দিসাপেন্তি ধম্মগারৰেন. তত্থ থেরা চেৰ ভিক্খূ কিলমন্তি, আযস্মা চ উপালি কিলমতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নৰকেন ভিক্খুনা উদ্দিসন্তেন সমকে ৰা আসনে নিসীদিতুং, উচ্চতরে ৰা ধম্মগারৰেন; থেরেন ভিক্খুনা উদ্দিসাপেন্তেন সমকে ৰা আসনে নিসীদিতুং, নীচতরে ৰা ধম্মগারৰেনা’’তি.

তেন খো পন সমযেন বহূ ভিক্খূ আযস্মতো উপালিস্স সন্তিকে ঠিতকা উদ্দেসং পটিমানেন্তা কিলমন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সমানাসনিকেহি সহ নিসীদিতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিত্তাৰতা নু খো সমানাসনিকো হোতী’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিৰস্সন্তরেন সহ নিসীদিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ সমানাসনিকা মঞ্চে [একমঞ্চে (স্যা.)] নিসীদিত্ৰা মঞ্চং ভিন্দিংসু, পীঠে [একপীঠে (স্যা.)] নিসীদিত্ৰা পীঠং ভিন্দিংসু. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিৰগ্গস্স মঞ্চং, তিৰগ্গস্স পীঠ’’ন্তি. তিৰগ্গোপি মঞ্চে নিসীদিত্ৰা মঞ্চং ভিন্দি, পীঠে নিসীদিত্ৰা পীঠং ভিন্দি…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দুৰগ্গস্স মঞ্চং, দুৰগ্গস্স পীঠ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অসমানাসনিকেহি সহ দীঘাসনে নিসীদিতুং কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা পণ্ডকং, মাতুগামং, উভতোব্যঞ্জনকং, অসমানাসনিকেহি সহ দীঘাসনে নিসীদিতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিত্তকং পচ্ছিমং নু খো দীঘাসনং হোতী’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যং তিণ্ণং পহোতি, এত্তকং পচ্ছিমং দীঘাসন’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ৰিসাখা মিগারমাতা সঙ্ঘস্স অত্থায সাল়িন্দং পাসাদং কারাপেতুকামা হোতি হত্থিনখকং. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো ভগৰতা পাসাদপরিভোগো অনুঞ্ঞাতো কিং অননুঞ্ঞাতো’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং পাসাদপরিভোগ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন রঞ্ঞো পসেনদিস্স কোসলস্স অয্যিকা কালঙ্কতা হোতি. তস্স কালঙ্কিরিযায সঙ্ঘস্স বহুং অকপ্পিযভণ্ডং উপ্পন্নং হোতি, সেয্যথিদং – আসন্দি, পল্লঙ্কো, গোনকো, চিত্তকো, পটিকা, পটলিকা, তূলিকা, ৰিকতিকা, উদ্দলোমী, একন্তলোমী, কট্টিস্সং, কোসেয্যং, কুত্তকং, হত্থত্থরং, অস্সত্থরং, রথত্থরং, অজিনপ্পৰেণি, কদলিমিগপ্পৰরপচ্চত্থরণং, সউত্তরচ্ছদং, উভতোলোহিতকূপধানং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আসন্দিযা পাদে ছিন্দিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং, পল্লঙ্কস্স ৰাল়ে ভিন্দিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং, তূলিকং ৰিজটেত্ৰা বিব্বোহনং কাতুং, অৰসেসং ভূমত্থরণং [সুম্মত্থরণং (সী. স্যা.)] কাতু’’ন্তি.

অৰিস্সজ্জিযৰত্থু

৩২১. তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযা অৰিদূরে অঞ্ঞতরস্মিং গামকাৰাসে আৰাসিকা ভিক্খূ উপদ্দুতা হোন্তি আগন্তুকগমিকানং ভিক্খূনং সেনাসনং পঞ্ঞপেন্তা. অথ খো তেসং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘এতরহি খো মযং, আৰুসো, উপদ্দুতা আগন্তুকগমিকানং ভিক্খূনং সেনাসনং পঞ্ঞপেন্তা. হন্দ মযং, আৰুসো, সব্বং সঙ্ঘিকং সেনাসনং একস্স দেম. তস্স সন্তকং পরিভুঞ্জিস্সামা’’তি. তে সব্বং সঙ্ঘিকং সেনাসনং একস্স অদংসু. আগন্তুকা ভিক্খূ তে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘অম্হাকং, আৰুসো, সেনাসনং পঞ্ঞাপেথা’’তি. ‘‘নত্থাৰুসো, সঙ্ঘিকং সেনাসনং; সব্বং অম্হেহি একস্স দিন্ন’’ন্তি. ‘‘কিং পন তুম্হে, আৰুসো, সঙ্ঘিকং সেনাসনং ৰিস্সজ্জেথা’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খূ সঙ্ঘিকং সেনাসনং ৰিস্সজ্জেস্সন্তী’’তি [ৰিস্সজ্জিস্সন্তীতি (ক.)]! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ভিক্খূ সঙ্ঘিকং সেনাসনং ৰিস্সজ্জেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… ‘‘কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা সঙ্ঘিকং সেনাসনং ৰিস্সজ্জেস্সন্তি? নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

‘‘পঞ্চিমানি, ভিক্খৰে, অৰিস্সজ্জিযানি, ন ৰিস্সজ্জেতব্বানি [ন ৰিস্সজ্জিতব্বানি (ক.)], সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিস্সজ্জিতানিপি অৰিস্সজ্জিতানি হোন্তি. যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স. কতমানি পঞ্চ? আরামো, আরামৰত্থু – ইদং পঠমং অৰিস্সজ্জিযং, ন ৰিস্সজ্জেতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিস্সজ্জিতম্পি অৰিস্সজ্জিতং হোতি. যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘ৰিহারো, ৰিহারৰত্থু – ইদং দুতিযং অৰিস্সজ্জিযং, ন ৰিস্সজ্জেতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গল্লেন ৰা. ৰিস্সজ্জিতম্পি অৰিস্সজ্জিতং হোতি. যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘মঞ্চো, পীঠং, ভিসি, বিব্বোহনং – ইদং ততিযং অৰিস্সজ্জিযং, ন ৰিস্সজ্জেতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিস্সজ্জিতম্পি অৰিস্সজ্জিতং হোতি. যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘লোহকুম্ভী, লোহভাণকং, লোহৰারকো, লোহকটাহং, ৰাসি, পরসু [ফরসু (সী. স্যা. ক.)], কুঠারী [কুধারী (ক.)], কুদালো, নিখাদনং – ইদং চতুত্থং অৰিস্সজ্জিযং, ন ৰিস্সজ্জেতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিস্সজ্জিতম্পি অৰিস্সজ্জিতং হোতি. যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘ৰল্লি, ৰেল়ু, মুঞ্জং, পব্বজং [বব্বজং (সী.)], তিণং, মত্তিকা, দারুভণ্ডং, মত্তিকাভণ্ডং – ইদং পঞ্চমং অৰিস্সজ্জিযং, ন ৰিস্সজ্জেতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিস্সজ্জিতম্পি অৰিস্সজ্জিতং হোতি. যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স. ইমানি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ অৰিস্সজ্জিযানি, ন ৰিস্সজ্জেতব্বানি, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিস্সজ্জিতানিপি অৰিস্সজ্জিতানি হোন্তি. যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্সা’’তি.

অৰেভঙ্গিযৰত্থু

৩২২. অথ খো ভগৰা সাৰত্থিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন কীটাগিরি তেন চারিকং পক্কামি মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি সারিপুত্তমোগ্গল্লানেহি চ. অস্সোসুং খো অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ – ‘‘ভগৰা কির কীটাগিরিং আগচ্ছতি মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি সারিপুত্তমোগ্গল্লানেহি চ’’. ‘‘হন্দ মযং, আৰুসো, সব্বং সঙ্ঘিকং সেনাসনং ভাজেম. পাপিচ্ছা সারিপুত্তমোগ্গল্লানা, পাপিকানং ইচ্ছানং ৰসং গতা; ন মযং তেসং সেনাসনং পঞ্ঞপেস্সামা’’তি, তে সব্বং সঙ্ঘিকং সেনাসনং ভাজেসুং. অথ খো ভগৰা অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন কীটাগিরি তদৰসরি. অথ খো ভগৰা সম্বহুলে ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘গচ্ছথ তুম্হে, ভিক্খৰে; অস্সজিপুনব্বসুকে ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেথ – ‘ভগৰা, আৰুসো, আগচ্ছতি মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি সারিপুত্তমোগ্গল্লানেহি চ. ভগৰতো চ, আৰুসো, সেনাসনং পঞ্ঞপেথ, ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ, সারিপুত্তমোগ্গল্লানানঞ্চা’’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো তে ভিক্খূ ভগৰতো পটিস্সুত্ৰা যেন অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা অস্সজিপুনব্বসুকে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘ভগৰা, আৰুসো, আগচ্ছতি মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি সারিপুত্তমোগ্গল্লানেহি চ. ভগৰতো চ, আৰুসো, সেনাসনং পঞ্ঞপেথ, ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ, সারিপুত্তমোগ্গল্লানানঞ্চা’’তি. ‘‘নত্থাৰুসো, সঙ্ঘিকং সেনাসনং. সব্বং অম্হেহি ভাজিতং. স্ৰাগতং, আৰুসো, ভগৰতো. যস্মিং ৰিহারে ভগৰা ইচ্ছিস্সতি তস্মিং ৰিহারে ৰসিস্সতি. পাপিচ্ছা সারিপুত্তমোগ্গল্লানা, পাপিকানং ইচ্ছানং ৰসং গতা. ন মযং তেসং সেনাসনং পঞ্ঞপেস্সামা’’তি. ‘‘কিং পন তুম্হে, আৰুসো, সঙ্ঘিকং সেনাসনং ভাজিত্থা’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অস্সজিপুনব্বসুকা ভিক্খূ সঙ্ঘিকং সেনাসনং ভাজেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… ‘‘কথঞ্হি নাম তে, ভিক্খৰে, মোঘপুরিসা সঙ্ঘিকং সেনাসনং ভাজেস্সন্তি? নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

‘‘পঞ্চিমানি, ভিক্খৰে, অৰেভঙ্গিযানি [অৰেভঙ্গিকানি (ক.)], ন ৰিভজিতব্বানি, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিভত্তানিপি অৰিভত্তানি হোন্তি. যো ৰিভজেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স. কতমানি পঞ্চ? আরামো, আরামৰত্থু – ইদং পঠমং অৰেভঙ্গিযং, ন ৰিভজিতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিভত্তম্পি অৰিভত্তং হোতি. যো ৰিভজেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘ৰিহারো, ৰিহারৰত্থু – ইদং দুতিযং অৰেভঙ্গিযং, ন ৰিভজিতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিভত্তম্পি অৰিভত্তং হোতি. যো ৰিভজেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘মঞ্চো, পীঠং, ভিসি, বিব্বোহনং – ইদং ততিযং অৰেভঙ্গিযং, ন ৰিভজিতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিভত্তম্পি অৰিভত্তং হোতি. যো ৰিভজেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘লোহকুম্ভী, লোহভাণকং, লোহৰারকো, লোহকটাহং, ৰাসী, পরসু, কুঠারী, কুদালো, নিখাদনং – ইদং চতুত্থং অৰেভঙ্গিযং, ন ৰিভজিতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিভত্তম্পি অৰিভত্তং হোতি. যো ৰিভজেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স.

‘‘ৰল্লী, ৰেল়ু, মুঞ্জং, পব্বজং, তিণং, মত্তিকা, দারুভণ্ডং, মত্তিকাভণ্ডং – ইদং পঞ্চমং অৰেভঙ্গিযং, ন ৰিভজিতব্বং, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিভত্তম্পি অৰিভত্তং হোতি. যো ৰিভজেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স. ইমানি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ অৰেভঙ্গিযানি, ন ৰিভজিতব্বানি, সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা. ৰিভত্তানিপি অৰিভত্তানি হোন্তি. যো ৰিভজেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্সা’’তি.

নৰকম্মদানকথা

৩২৩. অথ খো ভগৰা কীটাগিরিস্মিং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন আল়ৰী তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন আল়ৰী তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা আল়ৰিযং ৰিহরতি অগ্গাল়ৰে চেতিযে. তেন খো পন সমযেন আল়ৰকা [আল়ৰিকা (স্যা. ক.)] ভিক্খূ এৰরূপানি নৰকম্মানি দেন্তি – পিণ্ডনিক্খেপনমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; কুট্টলেপনমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; দ্ৰারট্ঠপনমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; অগ্গল়ৰট্টিকরণমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; আলোকসন্ধিকরণমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; সেতৰণ্ণকরণমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; কাল়ৰণ্ণকরণমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; গেরুকপরিকম্মকরণমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; ছাদনমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; বন্ধনমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; ভণ্ডিকাট্ঠপনমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; পরিভণ্ডকরণমত্তেনপি নৰকম্মং দেন্তি; ৰীসতিৰস্সিকম্পি নৰকম্মং দেন্তি; তিংসৰস্সিকম্পি নৰকম্মং দেন্তি; যাৰজীৰিকম্পি নৰকম্মং দেন্তি; ধূমকালিকম্পি পরিযোসিতং ৰিহারং নৰকম্মং দেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আল়ৰকা ভিক্খূ এৰরূপানি নৰকম্মানি দস্সন্তি – পিণ্ডনিক্খেপনমত্তেনপি নৰকম্মং দস্সন্তি; কুট্টলেপনমত্তেনপি… দ্ৰারট্ঠপনমত্তেনপি … অগ্গল়ৰট্টিকরণমত্তেনপি… আলোকসন্ধিকরণমত্তেনপি… সেতৰণ্ণকরণমত্তেনপি… কাল়ৰণ্ণকরণমত্তেনপি… গেরুকপরিকম্মকরণমত্তেনপি… ছাদেনমত্তেনপি… বন্ধনমত্তেনপি… ভণ্ডিকাল়পনমত্তেনপি… খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণমত্তেনপি… পরিভণ্ডকরণমত্তেনপি… ৰিসতিৰস্সিকম্পি… তিংসৰস্সিকম্পি… যাৰজীৰিকম্পি… ধূমকালিকম্পি পরিযোসিতং ৰিহারং নৰকম্মং দস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, পিণ্ডনিক্খেপনমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং; ন কুট্টলেপনমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন দ্ৰারট্ঠপনমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন অগ্গল়ৰট্টিকরণমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন আলোকসন্ধিকরণমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন সেতৰণ্ণকরণমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন কাল়ৰণ্ণকরণমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন গেরুকপরিকম্মকরণমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন ছাদেনমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন বন্ধনমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন ভণ্ডিকাল়পনমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন পরিভণ্ডকরণমত্তেন নৰকম্মং দাতব্বং. ন ৰিসতিৰস্সিকং নৰকম্মং দাতব্বং. ন তিংসৰস্সিকং নৰকম্মং দাতব্বং. ন যাৰজীৰিকং নৰকম্মং দাতব্বং. ন ধূমকালিকম্পি পরিযোসিতং ৰিহারং নৰকম্মং দাতব্বং. যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অকতং ৰা ৰিপ্পকতং ৰা নৰকম্মং দাতুং, খুদ্দকে ৰিহারে কম্মং ওলোকেত্ৰা ছপ্পঞ্চৰস্সিকং নৰকম্মং দাতুং, অড্ঢযোগে কম্মং ওলোকেত্ৰা সত্তট্ঠৰস্সিকং নৰকম্মং দাতুং, মহল্লকে ৰিহারে পাসাদে ৰা কম্মং ওলোকেত্ৰা দসদ্ৰাদসৰস্সিকং নৰকম্মং দাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সব্বে ৰিহারে নৰকম্মং দেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সব্বে ৰিহারে নৰকম্মং দাতব্বং. যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ একস্স দ্ৰে দেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, একস্স দ্ৰে দাতব্বা. যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নৰকম্মং গহেত্ৰা অঞ্ঞং ৰাসেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নৰকম্মং গহেত্ৰা অঞ্ঞো ৰাসেতব্বো. যো ৰাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নৰকম্মং গহেত্ৰা সঙ্ঘিকং পটিবাহেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নৰকম্মং গহেত্ৰা সঙ্ঘিকং পটিবাহিতব্বং. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, একং ৰরসেয্যং গহেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নিস্সীমে ঠিতস্স নৰকম্মং দেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নিস্সীমে ঠিতস্স নৰকম্মং দাতব্বং. যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নৰকম্মং গহেত্ৰা সব্বকালং পটিবাহন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নৰকম্মং গহেত্ৰা সব্বকালং পটিবাহিতব্বং. যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰস্সানং তেমাসং পটিবাহিতুং, উতুকালং পন ন পটিবাহিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ নৰকম্মং গহেত্ৰা পক্কমন্তিপি, ৰিব্ভমন্তিপি, কালম্পি করোন্তি; সামণেরাপি পটিজানন্তি; সিক্খং পচ্চক্খাতকাপি পটিজানন্তি; অন্তিমৰত্থুং অজ্ঝাপন্নকাপি পটিজানন্তি; উম্মত্তকাপি পটিজানন্তি; খিত্তচিত্তাপি পটিজানন্তি; ৰেদনাট্টাপি পটিজানন্তি; আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিত্তকাপি পটিজানন্তি; আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খিত্তকাপি পটিজানন্তি; পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খিত্তকাপি পটিজানন্তি; পণ্ডকাপি পটিজানন্তি; থেয্যসংৰাসকাপি পটিজানন্তি; তিত্থিযপক্কন্তকাপি

পটিজানন্তি; তিরচ্ছানগতাপি পটিজানন্তি; মাতুঘাতকাপি পটিজানন্তি; পিতুঘাতকাপি পটিজানন্তি; অরহন্তঘাতকাপি পটিজানন্তি; ভিক্খুনিদূসকাপি পটিজানন্তি; সঙ্ঘভেদকাপি পটিজানন্তি; লোহিতুপ্পাদকাপি পটিজানন্তি; উভতোব্যঞ্জনকাপি পটিজানন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা পক্কমতি – মা সঙ্ঘস্স হাযীতি অঞ্ঞস্স দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা ৰিব্ভমতি…পে… কালঙ্করোতি, সামণেরো পটিজানাতি, সিক্খং পচ্চক্খাতকো পটিজানাতি, অন্তিমৰত্থুং অজ্ঝাপন্নকো পটিজানাতি, উম্মত্তকো পটিজানাতি, খিত্তচিত্তো পটিজানাতি, ৰেদনাট্টো পটিজানাতি, আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিত্তকো পটিজানাতি, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খিত্তকো পটিজানাতি, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খিত্তকো পটিজানাতি, পণ্ডকো পটিজানাতি, থেয্যসংৰাসকো পটিজানাতি, তিত্থিযপক্কন্তকো পটিজানাতি, তিরচ্ছানগতো পটিজানাতি, মাতুঘাতকো পটিজানাতি, পিতুঘাতকো পটিজানাতি, অরহন্তঘাতকো পটিজানাতি, ভিক্খুনীদূসকো পটিজানাতি, সঙ্ঘভেদকো পটিজানাতি, লোহিতুপ্পাদকো পটিজানাতি, উভতোব্যঞ্জনকো পটিজানাতি – মা সঙ্ঘস্স হাযীতি অঞ্ঞস্স দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা ৰিপ্পকতে পক্কমতি – মা সঙ্ঘস্স হাযীতি অঞ্ঞস্স দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা ৰিপ্পকতে ৰিব্ভমতি…পে… উভতোব্যঞ্জনকো পটিজানাতি – মা সঙ্ঘস্স হাযীতি অঞ্ঞস্স দাতব্বং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা পরিযোসিতে পক্কমতি – তস্সেৰেতং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা পরিযোসিতে ৰিব্ভমতি…পে… কালঙ্করোতি, সামণেরো পটিজানাতি, সিক্খং পচ্চক্খাতকো পটিজানাতি, অন্তিমৰত্থুং অজ্ঝাপন্নকো পটিজানাতি – সঙ্ঘো সামী.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা পরিযোসিতে উম্মত্তকো পটিজানাতি, খিত্তচিত্তো পটিজানাতি, ৰেদনাট্টো পটিজানাতি, আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিত্তকো পটিজানাতি, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খিত্তকো পটিজানাতি, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খিত্তকো পটিজানাতি – তস্সেৰেতং.

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু নৰকম্মং গহেত্ৰা পরিযোসিতে পণ্ডকো পটিজানাতি, থেয্যসংৰাসকো পটিজানাতি, তিত্থিযপক্কন্তকো পটিজানাতি, তিরচ্ছানগতো পটিজানাতি, মাতুঘাতকো পটিজানাতি, পিতুঘাতকো পটিজানাতি, অরহন্তঘাতকো পটিজানাতি, ভিক্খুনীদূসকো পটিজানাতি, সঙ্ঘভেদকো পটিজানাতি, লোহিতুপ্পাদকো পটিজানাতি, উভতোব্যঞ্জনকো পটিজানাতি – সঙ্ঘো সামী’’তি.

অঞ্ঞত্রপরিভোগপটিক্খেপাদি

৩২৪. [পারা. ১৫৭] তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অঞ্ঞতরস্স উপাসকস্স ৰিহারপরিভোগং সেনাসনং অঞ্ঞত্র পরিভুঞ্জন্তি. অথ খো সো উপাসকো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা অঞ্ঞত্র পরিভোগং অঞ্ঞত্র পরিভুঞ্জিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অঞ্ঞত্র পরিভোগো অঞ্ঞত্র পরিভুঞ্জিতব্বো. যো পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

[পারা. ১৫৭] তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ উপোসথগ্গম্পি সন্নিসজ্জম্পি হরিতুং কুক্কুচ্চাযন্তা ছমায নিসীদন্তি. গত্তানিপি চীৰরানিপি পংসুকিতানি হোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তাৰকালিকং হরিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স মহাৰিহারো উন্দ্রিযতি. ভিক্খূ কুক্কুচ্চাযন্তা সেনাসনং নাতিহরন্তি [নাভিহরন্তি (ক.)]. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গুত্তত্থায হরিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সেনাসনপরিক্খারিকো মহগ্ঘো কম্বলো উপ্পন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ফাতিকম্মত্থায পরিৰত্তেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সেনাসনপরিক্খারিকং মহগ্ঘং দুস্সং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ফাতিকম্মত্থায পরিৰত্তেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স অচ্ছচম্মং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পাদপুঞ্ছনিং কাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স চক্কলিকং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পাদপুঞ্ছনিং কাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স চোল়কং উপ্পন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পাদপুঞ্ছনিং কাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অধোতেহি পাদেহি সেনাসনং অক্কমন্তি. সেনাসনং দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অধোতেহি পাদেহি সেনাসনং অক্কমিতব্বং. যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অল্লেহি পাদেহি সেনাসনং অক্কমন্তি. সেনাসনং দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অল্লেহি পাদেহি সেনাসনং অক্কমিতব্বং. যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ সউপাহনা সেনাসনং অক্কমন্তি. সেনাসনং দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সউপাহনেন সেনাসনং অক্কমিতব্বং. যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পরিকম্মকতায ভূমিযা নিট্ঠুভন্তি. ৰণ্ণো দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পরিকম্মকতায ভূমিযা নিট্ঠুভিতব্বং. যো নিট্ঠুভেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, খেল়মল্লক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন মঞ্চপাদাপি পীঠপাদাপি পরিকম্মকতং ভূমিং ৰিলিখন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চোল়কেন পলিৰেঠেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ পরিকম্মকতং ভিত্তিং অপস্সেন্তি. ৰণ্ণো দুস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পরিকম্মকতা ভিত্তি অপস্সেতব্বা. যো অপস্সেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অপস্সেনফলক’’ন্তি. অপস্সেনফলকং হেট্ঠতো ভূমিং ৰিলিখতি, উপরিতো ভিত্তিঞ্চ. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, হেট্ঠতো চ উপরিতো চ চোল়কেন পলিৰেঠেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ধোতপাদকা নিপজ্জিতুং কুক্কুচ্চাযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পচ্চত্থরিত্ৰা নিপজ্জিতু’’ন্তি.

সঙ্ঘভত্তাদিঅনুজাননং

৩২৫. অথ খো ভগৰা আল়ৰিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন রাজগহং তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন রাজগহং তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন রাজগহং দুব্ভিক্খং হোতি. মনুস্সা ন সক্কোন্তি সঙ্ঘভত্তং কাতুং; ইচ্ছন্তি উদ্দেসভত্তং নিমন্তনং সলাকভত্তং পক্খিকং উপোসথিকং পাটিপদিকং কাতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘভত্তং উদ্দেসভত্তং নিমন্তনং সলাকভত্তং পক্খিকং উপোসথিকং পাটিপদিক’’ন্তি.

ভত্তুদ্দেসকসম্মুতি

৩২৬. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অত্তনো ৰরভত্তানি গহেত্ৰা লামকানি ভত্তানি ভিক্খূনং দেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং ভত্তুদ্দেসকং সম্মন্নিতুং – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, উদ্দিট্ঠানুদ্দিট্ঠঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং ভত্তুদ্দেসকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং ভত্তুদ্দেসকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ভত্তুদ্দেসকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু ভত্তুদ্দেসকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অথ খো ভত্তুদ্দেসকানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কথং নু খো ভত্তং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সলাকায ৰা পট্টিকায ৰা [পটিকায ৰা (স্যা.)] উপনিবন্ধিত্ৰা ওপুঞ্জিত্ৰা ভত্তং উদ্দিসিতু’’ন্তি.

সেনাসনপঞ্ঞাপকাদিসম্মুতি

৩২৭. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সেনাসনপঞ্ঞাপকো ন হোতি…পে… ভণ্ডাগারিকো ন হোতি…পে… চীৰরপ্পটিগ্গাহকো ন হোতি…পে… চীৰরভাজকো ন হোতি…পে… যাগুভাজকো ন হোতি…পে… ফলভাজকো ন হোতি…পে… খজ্জকভাজকো ন হোতি. খজ্জকং অভাজিযমানং নস্সতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং খজ্জকভাজকং সম্মন্নিতুং – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, ভাজিতাভাজিতঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং খজ্জকভাজকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং খজ্জকভাজকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো খজ্জকভাজকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু খজ্জকভাজকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকসম্মুতি

৩২৮. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স ভণ্ডাগারে অপ্পমত্তকো পরিক্খারো উপ্পন্নো [উস্সন্নো (স্যা.)] হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকং সম্মন্নিতুং – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, ৰিস্সজ্জিতাৰিস্সজ্জিতঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

তেন অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকেন ভিক্খুনা একা [একেকা (সী.)] সূচি দাতব্বা, সত্থকং দাতব্বং, উপাহনা দাতব্বা, কাযবন্ধনং দাতব্বং, অংসবন্ধকো দাতব্বো, পরিস্সাৰনং দাতব্বং, ধম্মকরণো দাতব্বো, কুসি দাতব্বা, অড্ঢকুসি দাতব্বা, মণ্ডলং দাতব্বং, অড্ঢমণ্ডলং দাতব্বং, অনুৰাতো দাতব্বো, পরিভণ্ডং দাতব্বং. সচে হোতি সঙ্ঘস্স সপ্পি ৰা তেলং ৰা মধু ৰা ফাণিতং ৰা, সকিং পটিসাযিতুং দাতব্বং. সচে পুনপি অত্থো হোতি, পুনপি দাতব্বং.

সাটিযগ্গাহাপকাদিসম্মুতি

৩২৯. তেন খো পন সমযেন সঙ্ঘস্স সাটিযগ্গাহাপকো ন হোতি…পে… পত্তগ্গাহাপকো ন হোতি…পে… আরামিকপেসকো ন হোতি…পে… সামণেরপেসকো ন হোতি. সামণেরা অপেসিযমানা কম্মং ন করোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং সামণেরপেসকং সম্মন্নিতুং – যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, পেসিতাপেসিতঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সামণেরপেসকং সম্মন্নেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং সামণেরপেসকং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সামণেরপেসকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু সামণেরপেসকো. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

ততিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

সেনাসনক্খন্ধকো ছট্ঠো.

তস্সুদ্দানং –

ৰিহারং বুদ্ধসেট্ঠেন, অপঞ্ঞত্তং তদা অহু;

তহং তহং নিক্খমন্তি, ৰাসা তে জিনসাৰকা.

সেট্ঠী গহপতি দিস্ৰা, ভিক্খূনং ইদমব্রৰি;

কারাপেয্যং ৰসেয্যাথ, পটিপুচ্ছিংসু নাযকং.

ৰিহারং অড্ঢযোগঞ্চ, পাসাদং হম্মিযং গুহং;

পঞ্চলেণং অনুঞ্ঞাসি, ৰিহারে সেট্ঠি কারযি.

জনো ৰিহারং কারেতি, অকৰাটং অসংৰুতং;

কৰাটং পিট্ঠসঙ্ঘাটং, উদুক্খলঞ্চ উত্তরি.

আৰিঞ্ছনচ্ছিদ্দং রজ্জুং, ৰট্টিঞ্চ কপিসীসকং;

সূচিঘটিতাল়চ্ছিদ্দং, লোহকট্ঠৰিসাণকং.

যন্তকং সূচিকঞ্চেৰ, ছদনং উল্লিত্তাৰলিত্তং;

ৰেদিজালসলাকঞ্চ, চক্কলি সন্থরেন চ.

মিড্ঢি বিদলমঞ্চঞ্চ, সোসানিকমসারকো;

বুন্দিকুল়িরপাদঞ্চ, আহচ্চাসন্দি উচ্চকে.

সত্তঙ্গো চ ভদ্দপীঠং, পীঠকেল়কপাদকং;

আমলাফলকা কোচ্ছা, পলালপীঠমেৰ চ.

উচ্চাহিপটিপাদকা, অট্ঠঙ্গুলি চ পাদকা;

সুত্তং অট্ঠপদং চোল়ং, তূলিকং অড্ঢকাযিকং.

গিরগ্গো ভিসিযো চাপি, দুস্সং সেনাসনম্পি চ;

ওনদ্ধং হেট্ঠা পততি, উপ্পাটেত্ৰা হরন্তি চ.

ভত্তিঞ্চ হত্থভত্তিঞ্চ, অনুঞ্ঞাসি তথাগতো;

তিত্থিযা ৰিহারে চাপি, থুসং সণ্হঞ্চ মত্তিকা.

ইক্কাসং পাণিকং কুণ্ডং, সাসপং সিত্থতেলকং;

উস্সন্নে পচ্চুদ্ধরিতুং, ফরুসং গণ্ডুমত্তিকং.

ইক্কাসং পটিভানঞ্চ, নীচা চযো চ আরুহং;

পরিপতন্তি আল়কা, অড্ঢকুট্টং তযো পুন.

খুদ্দকে কুট্টপাদো চ, ওৰস্সতি সরং খিলং;

চীৰরৰংসং রজ্জুঞ্চ, আল়িন্দং কিটিকেন চ.

আলম্বনং তিণচুণ্ণং, হেট্ঠামগ্গে নযং করে;

অজ্ঝোকাসে ওতপ্পতি, সালং হেট্ঠা চ ভাজনং.

ৰিহারো কোট্ঠকো চেৰ, পরিৰেণগ্গিসালকং;

আরামে চ পুন কোট্ঠে, হেট্ঠঞ্ঞেৰ নযং করে.

সুধং অনাথপিণ্ডি চ, সদ্ধো সীতৰনং অগা;

দিট্ঠধম্মো নিমন্তেসি, সহ সঙ্ঘেন নাযকং.

আণাপেসন্তরামগ্গে, আরামং কারযী গণো;

ৰেসালিযং নৰকম্মং, পুরতো চ পরিগ্গহি.

কো অরহতি ভত্তগ্গে, তিত্তিরঞ্চ অৰন্দিযা;

পরিগ্গহিতন্তরঘরা, তূলো সাৰত্থি ওসরি.

পতিট্ঠাপেসি আরামং, ভত্তগ্গে চ কোলাহলং;

গিলানা ৰরসেয্যা চ, লেসা সত্তরসা তহিং.

কেন নু খো কথং নু খো, ৰিহারগ্গেন ভাজযি;

পরিৰেণং অনুভাগঞ্চ, অকামা ভাগং নো দদে.

নিস্সীমং সব্বকালঞ্চ, গাহা সেনাসনে তযো;

উপনন্দো চ ৰণ্ণেসি, ঠিতকা সমকাসনা.

সমানাসনিকা ভিন্দিংসু, তিৰগ্গা চ দুৰগ্গিকং;

অসমানাসনিকা দীঘং, সাল়িন্দং পরিভুঞ্জিতুং.

অয্যিকা চ অৰিদূরে, ভাজিতঞ্চ কীটাগিরে;

আল়ৰী পিণ্ডককুট্টেহি, দ্ৰারঅগ্গল়ৰট্টিকা.

আলোকসেতকাল়ঞ্চ, গেরুছাদনবন্ধনা;

ভণ্ডিখণ্ডপরিভণ্ডং, ৰীস তিংসা চ কালিকা.

ওসিতে অকতং ৰিপ্পং, খুদ্দে ছপ্পঞ্চৰস্সিকং;

অড্ঢযোগে চ সত্তট্ঠ, মহল্লে দস দ্ৰাদস.

সব্বং ৰিহারং একস্স, অঞ্ঞং ৰাসেন্তি সঙ্ঘিকং;

নিস্সীমং সব্বকালঞ্চ, পক্কমি ৰিব্ভমন্তি চ.

কালঞ্চ সামণেরঞ্চ, সিক্খাপচ্চক্খঅন্তিমং;

উম্মত্তখিত্তচিত্তা চ, ৰেদনাপত্তিদস্সনা.

অপ্পটিকম্মদিট্ঠিযা, পণ্ডকা থেয্যতিত্থিযা;

তিরচ্ছানমাতুপিতু, অরহন্তা চ দূসকা.

ভেদকা লোহিতুপ্পাদা, উভতো চাপি ব্যঞ্জনকা;

মা সঙ্ঘস্স পরিহাযি, কম্মং অঞ্ঞস্স দাতৰে.

ৰিপ্পকতে চ অঞ্ঞস্স, কতে তস্সেৰ পক্কমে;

ৰিব্ভমতি কালঙ্কতো, সামণেরো চ জাযতি.

পচ্চক্খাতো চ সিক্খায, অন্তিমজ্ঝাপন্নকো যদি;

সঙ্ঘোৰ সামিকো হোতি, উম্মত্তখিত্তৰেদনা.

অদস্সনাপ্পটিকম্মে, দিট্ঠি তস্সেৰ হোতি তং;

পণ্ডকো থেয্যতিত্থী চ, তিরচ্ছানমাতুপেত্তিকং.

ঘাতকো দূসকো চাপি, ভেদলোহিতব্যঞ্জনা;

পটিজানাতি যদি সো, সঙ্ঘোৰ হোতি সামিকো.

হরন্তঞ্ঞত্র কুক্কুচ্চং, উন্দ্রিযতি চ কম্বলং;

দুস্সঞ্চ চম্মচক্কলী, চোল়কং অক্কমন্তি চ.

অল্লা উপাহনানিট্ঠু, লিখন্তি অপস্সেন্তি চ;

অপস্সেনং লিখতেৰ, ধোতপচ্চত্থরেন চ.

রাজগহে ন সক্কোন্তি, লামকং ভত্তুদ্দেসকং;

কথং নু খো পঞ্ঞাপকং, ভণ্ডাগারিকসম্মুতি.

পটিগ্গাহভাজকো চাপি, যাগু চ ফলভাজকো;

খজ্জকভাজকো চেৰ, অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জে.

সাটিযগ্গাহাপকো চেৰ, তথেৰ পত্তগ্গাহকো;

আরামিকসামণের, পেসকস্স চ সম্মুতি.

সব্বাভিভূ লোকৰিদূ, হিতচিত্তো ৰিনাযকো;

লেণত্থঞ্চ সুখত্থঞ্চ, ঝাযিতুঞ্চ ৰিপস্সিতুন্তি.

সেনাসনক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

৭. সঙ্ঘভেদকক্খন্ধকং

১. পঠমভাণৰারো

ছসক্যপব্বজ্জাকথা

৩৩০. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা অনুপিযাযং ৰিহরতি, অনুপিযং নাম মল্লানং নিগমো. তেন খো পন সমযেন অভিঞ্ঞাতা অভিঞ্ঞাতা সক্যকুমারা ভগৰন্তং পব্বজিতং অনুপব্বজন্তি. তেন খো পন সমযেন মহানামো চ সক্কো অনুরুদ্ধো চ সক্কো দ্ৰেভাতিকা হোন্তি. অনুরুদ্ধো সক্কো সুখুমালো হোতি. তস্স তযো পাসাদা হোন্তি – একো হেমন্তিকো, একো গিম্হিকো, একো ৰস্সিকো. সো ৰস্সিকে পাসাদে চত্তারো মাসে [ৰস্সিকে পাসাদে ৰস্সিকে চত্তারো মাসে (সী.)] নিপ্পুরিসেহি তূরিযেহি পরিচারযমানো [পরিচারিযমানো (ক.)] ন হেট্ঠাপাসাদং ওরোহতি. অথ খো মহানামস্স সক্কস্স এতদহোসি – ‘‘এতরহি খো অভিঞ্ঞাতা অভিঞ্ঞাতা সক্যকুমারা ভগৰন্তং পব্বজিতং অনুপব্বজন্তি. অম্হাকঞ্চ পন কুলা নত্থি কোচি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো. যংনূনাহং ৰা পব্বজেয্যং, অনুরুদ্ধো ৰা’’তি. অথ খো মহানামো সক্কো যেন অনুরুদ্ধো সক্কো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা অনুরুদ্ধং সক্কং এতদৰোচ – ‘‘এতরহি, তাত অনুরুদ্ধ, অভিঞ্ঞাতা অভিঞ্ঞাতা সক্যকুমারা ভগৰন্তং পব্বজিতং অনুপব্বজন্তি. অম্হাকঞ্চ পন কুলা নত্থি কোচি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো. তেন হি ত্ৰং ৰা পব্বজ, অহং ৰা পব্বজিস্সামী’’তি. ‘‘অহং খো সুখুমালো, নাহং সক্কোমি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতুং. ত্ৰং পব্বজাহী’’তি. ‘‘এহি খো তে, তাত অনুরুদ্ধ, ঘরাৰাসত্থং অনুসাসিস্সামি. পঠমং খেত্তং কসাপেতব্বং. কসাপেত্ৰা ৰপাপেতব্বং. ৰপাপেত্ৰা উদকং অভিনেতব্বং. উদকং অভিনেত্ৰা উদকং নিন্নেতব্বং. উদকং নিন্নেত্ৰা নিদ্ধাপেতব্বং. নিদ্ধাপেত্ৰা [নিড্ডহেতব্বং, নিড্ডহেত্ৰা (সী.)] লৰাপেতব্বং. লৰাপেত্ৰা উব্বাহাপেতব্বং. উব্বাহাপেত্ৰা পুঞ্জং কারাপেতব্বং. পুঞ্জং কারাপেত্ৰা মদ্দাপেতব্বং. মদ্দাপেত্ৰা পলালানি উদ্ধরাপেতব্বানি. পলালানি উদ্ধরাপেত্ৰা ভুসিকা উদ্ধরাপেতব্বা. ভুসিকং উদ্ধরাপেত্ৰা ওপুনাপেতব্বং [ওফুনাপেতব্বং (স্যা. ক.), ওফুণাপেতব্বং (যোজনা)]. ওপুনাপেত্ৰা অতিহরাপেতব্বং. অতিহরাপেত্ৰা আযতিম্পি ৰস্সং এৰমেৰ কাতব্বং, আযতিম্পি ৰস্সং এৰমেৰ কাতব্ব’’ন্তি. ‘‘ন কম্মা খীযন্তি? ন কম্মানং অন্তো পঞ্ঞাযতি? কদা কম্মা খীযিস্সন্তি? কদা কম্মানং অন্তো পঞ্ঞাযিস্সতি? কদা মযং অপ্পোস্সুক্কা পঞ্চহি কামগুণেহি সমপ্পিতা সমঙ্গীভূতা পরিচারেস্সামা’’তি? ‘‘ন হি, তাত অনুরুদ্ধ, কম্মা খীযন্তি. ন কম্মানং অন্তো পঞ্ঞাযতি. অখীণেৰ কম্মে পিতরো চ পিতামহা চ কালঙ্কতা’’তি. ‘‘তেন হি ত্ৰঞ্ঞেৰ ঘরাৰাসত্থেন উপজানাহি. অহং অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামী’’তি.

অথ খো অনুরুদ্ধো সক্কো যেন মাতা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মাতরং এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, অম্ম, অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতুং. অনুজানাহি মং অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জাযা’’তি. এৰং ৰুত্তে অনুরুদ্ধস্স সক্কস্স মাতা অনুরুদ্ধং সক্কং এতদৰোচ – ‘‘তুম্হে খো মে, তাত অনুরুদ্ধ, দ্ৰে পুত্তা পিযা মনাপা অপ্পটিকূলা. মরণেনপি ৰো অকামকা ৰিনা ভৰিস্সামি. কিং পনাহং তুম্হে জীৰন্তে অনুজানিস্সামি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জাযা’’তি? দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো অনুরুদ্ধো সক্কো মাতরং এতদৰোচ – ‘‘ইচ্ছামহং, অম্ম, অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতুং. অনুজানাহি মং অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জাযা’’তি [ইমস্স অনন্তরং কেসুচি পোত্থকেসু এৰম্পি পাঠো দিস্সতি –- ‘‘এৰং ৰুত্তে অনুরুদ্ধস্স সক্কস্স মাতা এৰমাহ ‘সচে তাত অনুরুদ্ধ ভদ্দিযো সক্যরাজা সক্যানং রজ্জং কারেতি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি, এৰং ত্ৰম্পি পব্বজাহী’’’তি]. তেন খো পন সমযেন ভদ্দিযো সক্যরাজা সক্যানং রজ্জং কারেতি. সো চ অনুরুদ্ধস্স সক্কস্স সহাযো হোতি. অথ খো অনুরুদ্ধস্স সক্কস্স মাতা – ‘অযং খো ভদ্দিযো সক্যরাজা সক্যানং রজ্জং কারেতি; অনুরুদ্ধস্স সক্কস্স সহাযো; সো ন উস্সহতি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতু’ন্তি – অনুরুদ্ধং সক্কং এতদৰোচ – ‘‘সচে, তাত অনুরুদ্ধ, ভদ্দিযো সক্যরাজা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি, এৰং ত্ৰম্পি পব্বজাহী’’তি. অথ খো অনুরুদ্ধো সক্কো যেন ভদ্দিযো সক্যরাজা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভদ্দিযং সক্যরাজানং এতদৰোচ – ‘‘মম খো, সম্ম, পব্বজ্জা তৰ পটিবদ্ধা’’তি. ‘‘সচে তে, সম্ম, পব্বজ্জা মম পটিবদ্ধা ৰা অপ্পটিবদ্ধা ৰা সা হোতু, অহং তযা; যথা সুখং পব্বজাহী’’তি. ‘‘এহি, সম্ম, উভো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামা’’তি. ‘‘নাহং, সম্ম, সক্কোমি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতুন্তি. যং তে সক্কা অঞ্ঞং মযা কাতুং, ক্যাহং [ত্যাহং (সী. স্যা.)] করিস্সামি. ত্ৰং পব্বজাহী’’তি. ‘‘মাতা খো মং, সম্ম, এৰমাহ – ‘সচে, তাত অনুরুদ্ধ, ভদ্দিযো সক্যরাজা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজতি, এৰং ত্ৰম্পি পব্বজাহী’’’তি. ‘‘ভাসিতা খো পন তে, সম্ম, এসা ৰাচা. সচে তে, সম্ম, পব্বজ্জা মম পটিবদ্ধা ৰা, অপ্পটিবদ্ধা ৰা সা হোতু, অহং তযা; যথা সুখং পব্বজাহী’’তি. ‘‘এহি, সম্ম, উভো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামা’’তি.

তেন খো পন সমযেন মনুস্সা সচ্চৰাদিনো হোন্তি, সচ্চপটিঞ্ঞা. অথ খো ভদ্দিযো সক্যরাজা অনুরুদ্ধং সক্কং এতদৰোচ – ‘‘আগমেহি, সম্ম, সত্তৰস্সানি. সত্তন্নং ৰস্সানং অচ্চযেন উভো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামা’’তি. ‘‘অতিচিরং, সম্ম, সত্তৰস্সানি. নাহং সক্কোমি সত্তৰস্সানি আগমেতু’’ন্তি. ‘‘আগমেহি, সম্ম, ছৰস্সানি…পে… পঞ্চৰস্সানি… চত্তারি ৰস্সানি… তীণি ৰস্সানি… দ্ৰে ৰস্সানি… একং ৰস্সং. একস্স ৰস্সস্স অচ্চযেন উভো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামা’’তি. ‘‘অতিচিরং, সম্ম, একৰস্সং. নাহং সক্কোমি একং ৰস্সং আগমেতু’’ন্তি. ‘‘আগমেহি, সম্ম, সত্তমাসে. সত্তন্নং মাসানং অচ্চযেন উভোপি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামা’’তি. ‘‘অতিচিরং, সম্ম, সত্তমাসা. নাহং সক্কোমি সত্তমাসে আগমেতু’’ন্তি. ‘‘আগমেহি, সম্ম, ছ মাসে…পে… পঞ্চ মাসে… চত্তারো মাসে… তযো মাসে… দ্ৰে মাসে… একং মাসং… অড্ঢমাসং. অড্ঢমাসস্স অচ্চযেন উভোপি অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সামা’’তি. ‘‘অতিচিরং, সম্ম, অড্ঢমাসো. নাহং সক্কোমি অড্ঢমাসং আগমেতু’’ন্তি. ‘‘আগমেহি, সম্ম, সত্তাহং যাৰাহং পুত্তে চ ভাতরো চ রজ্জং নিয্যাদেমী’’তি. ‘‘ন চিরং, সম্ম, সত্তাহো, আগমেস্সামী’’তি.

৩৩১. অথ খো ভদ্দিযো চ সক্যরাজা অনুরুদ্ধো চ আনন্দো চ ভগু চ কিমিলো চ দেৰদত্তো চ, উপালিকপ্পকেন সত্তমা, যথা পুরে চতুরঙ্গিনিযা সেনায উয্যানভূমিং নিয্যন্তি, এৰমেৰ চতুরঙ্গিনিযা সেনায নিয্যিংসু. তে দূরং গন্ত্ৰা সেনং নিৰত্তাপেত্ৰা পরৰিসযং ওক্কমিত্ৰা আভরণং ওমুঞ্চিত্ৰা উত্তরাসঙ্গেন ভণ্ডিকং বন্ধিত্ৰা উপালিং কপ্পকং এতদৰোচুং – ‘‘হন্দ, ভণে উপালি, নিৰত্তস্সু; অলং তে এত্তকং জীৰিকাযা’’তি. অথ খো উপালিস্স কপ্পকস্স নিৰত্তন্তস্স এতদহোসি – ‘‘চণ্ডা খো সাকিযা; ইমিনা কুমারা নিপ্পাতিতাতি ঘাতাপেয্যুম্পি মং. ইমে হি নাম সক্যকুমারা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সন্তি. কিমঙ্গ [কিমঙ্গ (সী.)] পনাহ’’ন্তি. ভণ্ডিকং মুঞ্চিত্ৰা তং ভণ্ডং রুক্খে আলগ্গেত্ৰা ‘যো পস্সতি, দিন্নংযেৰ হরতূ’তি ৰত্ৰা যেন তে সক্যকুমারা তেনুপসঙ্কমি. অদ্দসাসুং খো তে সক্যকুমারা উপালিং কপ্পকং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান উপালিং কপ্পকং এতদৰোচুং – ‘‘কিস্স, ভণে উপালি, নিৰত্তেসী’’তি? ‘‘ইধ মে, অয্যপুত্তা, নিৰত্তন্তস্স এতদহোসি – ‘চণ্ডা খো সাকিযা; ইমিনা কুমারা নিপ্পাতিতাতি ঘাতাপেয্যুম্পি মং. ইমে হি নাম সক্যকুমারা অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিস্সন্তি. কিমঙ্গ পনাহ’ন্তি. সো খো অহং, অয্যপুত্তা, ভণ্ডিকং মুঞ্চিত্ৰা তং ভণ্ডং রুক্খে আলগ্গেত্ৰা ‘যো পস্সতি, দিন্নঞ্ঞেৰ হরতূ’তি ৰত্ৰা ততোম্হি পটিনিৰত্তো’’তি. ‘‘সুট্ঠু, ভণে উপালি, অকাসি যম্পি ন নিৰত্তো [যং নিৰত্তো (সী.), যং পন নিৰত্তো (স্যা.)]. চণ্ডা খো সাকিযা; ইমিনা কুমারা নিপ্পাতিতাতি ঘাতাপেয্যুম্পি ত’’ন্তি.

অথ খো সক্যকুমারা উপালিং কপ্পকং আদায যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্না খো তে সক্যকুমারা ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘মযং, ভন্তে, সাকিযা নাম মানস্সিনো. অযং, ভন্তে, উপালি কপ্পকো অম্হাকং দীঘরত্তং পরিচারকো. ইমং ভগৰা পঠমং পব্বাজেতু. ইমস্স মযং অভিৰাদনপচ্চুট্ঠানঅঞ্জলিকম্মসামীচিকম্মং করিস্সাম. এৰং অম্হাকং সাকিযানং সাকিযমানো নিম্মানাযিস্সতী’’তি [নিম্মাদযিস্সতীতি (সী.), নিম্মানিযিস্সতীতি (স্যা.)].

অথ খো ভগৰা উপালিং কপ্পকং পঠমং পব্বাজেসি, পচ্ছা তে সক্যকুমারে. অথ খো আযস্মা ভদ্দিযো তেনেৰ অন্তরৰস্সেন তিস্সো ৰিজ্জা সচ্ছাকাসি. আযস্মা অনুরুদ্ধো দিব্বচক্খুং উপ্পাদেসি. আযস্মা আনন্দো সোতাপত্তিফলং সচ্ছাকাসি. দেৰদত্তো পোথুজ্জনিকং ইদ্ধিং অভিনিপ্ফাদেসি.

৩৩২. তেন খো পন সমযেন আযস্মা ভদ্দিযো অরঞ্ঞগতোপি রুক্খমূলগতোপি সুঞ্ঞাগারগতোপি অভিক্খণং উদানং উদানেসি – ‘‘অহো সুখং, অহো সুখ’’ন্তি. অথ খো সম্বহুলা ভিক্খূ যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্না খো তে ভিক্খূ ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘আযস্মা, ভন্তে, ভদ্দিযো অরঞ্ঞগতোপি রুক্খমূলগতোপি সুঞ্ঞাগারগতোপি অভিক্খণং উদানং উদানেসি – ‘অহো সুখং, অহো সুখ’ন্তি. নিস্সংসযং খো, ভন্তে, আযস্মা ভদ্দিযো অনভিরতোৰ ব্রহ্মচরিযং চরতি. তংযেৰ ৰা পুরিমং রজ্জসুখং সমনুস্সরন্তো অরঞ্ঞগতোপি রুক্খমূলগতোপি সুঞ্ঞাগারগতোপি অভিক্খণং উদানং উদানেসি – ‘অহো সুখং, অহো সুখ’’’ন্তি.

অথ খো ভগৰা অঞ্ঞতরং ভিক্খুং আমন্তেসি – ‘‘এহি ত্ৰং, ভিক্খু, মম ৰচনেন ভদ্দিযং ভিক্খুং আমন্তেহি – ‘সত্থা তং, আৰুসো ভদ্দিয, আমন্তেতী’’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো সো ভিক্খু ভগৰতো পটিস্সুত্ৰা যেনাযস্মা ভদ্দিযো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং ভদ্দিযং এতদৰোচ – ‘‘সত্থা তং, আৰুসো ভদ্দিয, আমন্তেতী’’তি. ‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো আযস্মা ভদ্দিযো তস্স ভিক্খুনো পটিস্সুত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো আযস্মন্তং ভদ্দিযং ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, ভদ্দিয, অরঞ্ঞগতোপি রুক্খমূলগতোপি সুঞ্ঞাগারগতোপি অভিক্খণং উদানং উদানেসি – ‘অহো সুখং, অহো সুখ’’’ন্তি? ‘‘এৰং ভন্তে’’তি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, ভদ্দিয, অত্থৰসং সম্পস্সমানো অরঞ্ঞগতোপি রুক্খমূলগতোপি সুঞ্ঞাগারগতোপি অভিক্খণং উদানং উদানেসি – ‘অহো সুখং অহো সুখ’’’ন্তি? ‘‘পুব্বে মে, ভন্তে, রঞ্ঞো সতোপি অন্তোপি অন্তেপুরে রক্খা সুসংৰিহিতা হোতি, বহিপি অন্তেপুরে রক্খা সুসংৰিহিতা হোতি, অন্তোপি নগরে রক্খা সুসংৰিহিতা হোতি, বহিপি নগরে রক্খা সুসংৰিহিতা হোতি, অন্তোপি জনপদে রক্খা সুসংৰিহিতা হোতি, বহিপি জনপদে রক্খা সুসংৰিহিতা হোতি. সো খো অহং, ভন্তে, এৰং রক্খিতোপি গোপিতোপি সন্তো ভীতো উব্বিগ্গো উস্সঙ্কী উত্রস্তো ৰিহরামি. এতরহি খো পন অহং একো, ভন্তে, অরঞ্ঞগতোপি রুক্খমূলগতোপি সুঞ্ঞাগারগতোপি অভীতো অনুব্বিগ্গো অনুস্সঙ্কী অনুত্রস্তো অপ্পোস্সুক্কো পন্নলোমো পরদত্তৰুত্তো মিগভূতেন চেতসা ৰিহরামীতি. ইমং খো অহং, ভন্তে, অত্থৰসং সম্পস্সমানো অরঞ্ঞগতোপি রুক্খমূলগতোপি সুঞ্ঞাগারগতোপি অভিক্খণং উদানং উদানেমি – ‘অহো সুখং, অহো সুখ’’’ন্তি. অথ খো ভগৰা এতমত্থং ৰিদিত্ৰা তাযং ৰেলাযং ইমং উদানং উদানেসি –

[উদা. ২০] ‘‘যস্সন্তরতো ন সন্তি কোপা, ইতি ভৰাভৰতঞ্চ ৰীতিৰত্তো;

তং ৰিগতভযং সুখিং অসোকং, দেৰা নানুভৰন্তি দস্সনাযা’’তি.

দেৰদত্তৰত্থু

৩৩৩. অথ খো ভগৰা অনুপিযাযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন কোসম্বী তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন কোসম্বী তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা কোসম্বিযং ৰিহরতি ঘোসিতারামে. অথ খো দেৰদত্তস্স রহোগতস্স পটিসল্লীনস্স এৰং চেতসো পরিৰিতক্কো উদপাদি – ‘‘কং নু খো অহং পসাদেয্যং, যস্মিং মে পসন্নে বহুলাভসক্কারো উপ্পজ্জেয্যা’’তি? অথ খো দেৰদত্তস্স এতদহোসি – ‘‘অযং খো অজাতসত্তু কুমারো তরুণো চেৰ আযতিং ভদ্দো চ. যংনূনাহং অজাতসত্তুং কুমারং পসাদেয্যং. তস্মিং মে পসন্নে বহুলাভসক্কারো উপ্পজ্জিস্সতী’’তি.

অথ খো দেৰদত্তো সেনাসনং সংসামেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায যেন রাজগহং তেন পক্কামি. অনুপুব্বেন যেন রাজগহং তদৰসরি. অথ খো দেৰদত্তো সকৰণ্ণং পটিসংহরিত্ৰা কুমারকৰণ্ণং অভিনিম্মিনিত্ৰা অহিমেখলিকায অজাতসত্তুস্স কুমারস্স উচ্ছঙ্গে [উচ্চঙ্কে (স্যা.)] পাতুরহোসি. অথ খো অজাতসত্তু কুমারো ভীতো অহোসি, উব্বিগ্গো উস্সঙ্কী উত্রস্তো. অথ খো দেৰদত্তো অজাতসত্তুং কুমারং এতদৰোচ – ‘‘ভাযসি মং ত্ৰং কুমারা’’তি? ‘‘আম, ভাযামি. কোসি ত্ৰ’’ন্তি? ‘‘অহং দেৰদত্তো’’তি. ‘‘সচে খো ত্ৰং, ভন্তে, অয্যো দেৰদত্তো, ইঙ্ঘ সকেনেৰ ৰণ্ণেন পাতুভৰস্সূ’’তি. অথ খো দেৰদত্তো কুমারকৰণ্ণং পটিসংহরিত্ৰা সঙ্ঘাটিপত্তচীৰরধরো অজাতসত্তুস্স কুমারস্স পুরতো অট্ঠাসি. অথ খো অজাতসত্তু কুমারো দেৰদত্তস্স ইমিনা ইদ্ধিপাটিহারিযেন অভিপ্পসন্নো পঞ্চহি রথসতেহি সাযং পাতং উপট্ঠানং গচ্ছতি, পঞ্চ চ থালিপাকসতানি ভত্তাভিহারো অভিহরীযতি. অথ খো দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকেন অভিভূতস্স পরিযাদিন্নচিত্তস্স এৰরূপং ইচ্ছাগতং উপ্পজ্জি – ‘‘অহং ভিক্খুসঙ্ঘং পরিহরিস্সামী’’তি. সহ চিত্তুপ্পাদাৰ দেৰদত্তো তস্সা ইদ্ধিযা পরিহাযি.

[অ. নি. ৫.১০০] তেন খো পন সমযেন ককুধো নাম কোল়িযপুত্তো, আযস্মতো মহামোগ্গল্লানস্স উপট্ঠাকো, অধুনা কালঙ্কতো অঞ্ঞতরং মনোমযং কাযং উপপন্নো. তস্স এৰরূপো অত্তভাৰপ্পটিলাভো হোতি – সেয্যথাপি নাম দ্ৰে ৰা তীণি ৰা মাগধকানি [মাগধিকানি (স্যা.)] গামক্খেত্তানি. সো তেন অত্তভাৰপ্পটিলাভেন নেৰ অত্তানং ন পরং ব্যাবাধেতি. অথ খো ককুধো দেৰপুত্তো যেনাযস্মা মহামোগ্গল্লানো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং মহামোগ্গল্লানং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতো খো ককুধো দেৰপুত্তো আযস্মন্তং মহামোগ্গল্লানং এতদৰোচ – ‘‘দেৰদত্তস্স, ভন্তে, লাভসক্কারসিলোকেন অভিভূতস্স পরিযাদিন্নচিত্তস্স [পরিযাদিণ্ণচিত্তস্স (ক.)] এৰরূপং ইচ্ছাগতং উপ্পজ্জি – ‘অহং ভিক্খুসঙ্ঘং পরিহরিস্সামী’তি. সহ চিত্তুপ্পাদাৰ ভন্তে, দেৰদত্তো তস্সা ইদ্ধিযা পরিহীনো’’তি. ইদমৰোচ ককুধো দেৰপুত্তো. ইদং ৰত্ৰা আযস্মন্তং মহামোগ্গল্লানং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা তত্থেৰ অন্তরধাযি.

অথ খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ককুধো নাম, ভন্তে, কোল়িযপুত্তো মম উপট্ঠাকো অধুনা কালঙ্কতো অঞ্ঞতরং মনোমযং কাযং উপপন্নো. তস্স এৰরূপো অত্তভাৰপ্পটিলাভো – সেয্যথাপি নাম দ্ৰে ৰা তীণি ৰা মাগধকানি গামক্খেত্তানি. সো তেন অত্তভাৰপ্পটিলাভেন নেৰ অত্তানং ন পরং ব্যাবাধেতি. অথ খো, ভন্তে, ককুধো দেৰপুত্তো যেনাহং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতো খো, ভন্তে, ককুধো দেৰপুত্তো মং এতদৰোচ – ‘দেৰদত্তস্স, ভন্তে, লাভসক্কারসিলোকেন অভিভূতস্স পরিযাদিন্নচিত্তস্স এৰরূপং ইচ্ছাগতং উপ্পজ্জি – অহং ভিক্খুসঙ্ঘং পরিহরিস্সামীতি. সহ চিত্তুপ্পাদাৰ ভন্তে, দেৰদত্তো তস্সা ইদ্ধিযা পরিহীনো’তি. ইদমৰোচ, ভন্তে, ককুধো দেৰপুত্তো. ইদং ৰত্ৰা মং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা তত্থেৰ অন্তরধাযী’’তি.

‘‘কিং পন তে, মোগ্গল্লান, ককুধো দেৰপুত্তো চেতসা চেতো পরিচ্চ ৰিদিতো? যং কিঞ্চি ককুধো দেৰপুত্তো ভাসতি সব্বং তং তথেৰ হোতি, নো অঞ্ঞথা’’তি? ‘‘চেতসা চেতো পরিচ্চ ৰিদিতো চ মে, ভন্তে, ককুধো দেৰপুত্তো. যং কিঞ্চি ককুধো দেৰপুত্তো ভাসতি সব্বং তং তথেৰ হোতি, নো অঞ্ঞথা’’তি. ‘‘রক্খস্সেতং, মোগ্গল্লান, ৰাচং. রক্খস্সেতং, মোগ্গল্লান, ৰাচং. ইদানি সো মোঘপুরিসো অত্তনাৰ অত্তানং পাতুকরিস্সতি.

পঞ্চসত্থুকথা

৩৩৪. [অ. নি. ৫.১০০] ‘‘পঞ্চিমে, মোগ্গল্লান, সত্থারো সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং. কতমে পঞ্চ? ‘‘ইধ, মোগ্গল্লান, একচ্চো সত্থা অপরিসুদ্ধসীলো সমানো ‘পরিসুদ্ধসীলোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে সীলং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি. তমেনং সাৰকা এৰং জানন্তি – ‘অযং খো ভৰং সত্থা অপরিসুদ্ধসীলো সমানো ‘পরিসুদ্ধসীলোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে সীলং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. মযঞ্চেৰ খো পন গিহীনং আরোচেয্যাম, নাস্সস্স মনাপং. যং খো পনস্স অমনাপং, কথং নং মযং তেন সমুদাচরেয্যাম? সম্মন্নতি খো পন চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন – যং তুমো করিস্সতি, তুমোৰ তেন পঞ্ঞাযিস্সতী’তি. এৰরূপং খো, মোগ্গল্লান, সত্থারং সাৰকা সীলতো রক্খন্তি; এৰরূপো চ পন সত্থা সাৰকেহি সীলতো রক্খং পচ্চাসীসতি [পচ্চাসিংসতি (সী. স্যা.)].

‘‘পুন চপরং, মোগ্গল্লান, ইধেকচ্চো সত্থা অপরিসুদ্ধাজীৰো সমানো ‘পরিসুদ্ধাজীৰোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধো মে আজীৰো পরিযোদাতো অসংকিলিট্ঠো’তি চ. তমেনং সাৰকা এৰং জানন্তি – ‘অযং খো ভৰং সত্থা অপরিসুদ্ধাজীৰো সমানো ‘পরিসুদ্ধাজীৰোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধো মে আজীৰো পরিযোদাতো অসংকিলিট্ঠো’তি চ. মযঞ্চেৰ খো পন গিহীনং আরোচেয্যাম, নাস্সস্স মনাপং. যং খো পনস্স অমনাপং, কথং ন মযং তেন সমুদাচরেয্যাম? সম্মন্নতি খো পন চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন – যং তুমো করিস্সতি, তুমোৰ তেন পঞ্ঞাযিস্সতী’তি. এৰরূপং খো, মোগ্গল্লান, সত্থারং সাৰকা আজীৰতো রক্খন্তি; এৰরূপো চ পন সত্থা সাৰকেহি আজীৰতো রক্খং পচ্চাসীসতি.

‘‘পুন চপরং, মোগ্গল্লান, ইধেকচ্চো সত্থা অপরিসুদ্ধধম্মদেসনো সমানো ‘পরিসুদ্ধধম্মদেসনোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধা মে ধম্মদেসনা পরিযোদাতা অসংকিলিট্ঠা’তি চ. তমেনং সাৰকা এৰং জানন্তি – ‘অযং খো ভৰং সত্থা অপরিসুদ্ধধম্মদেসনো সমানো ‘পরিসুদ্ধধম্মদেসনোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধা মে ধম্মদেসনা পরিযোদাতা অসংকিলিট্ঠা’তি চ. মযঞ্চেৰ খো পন গিহীনং আরোচেয্যাম, নাস্সস্স মনাপং. যং খো পনস্স অমনাপং, কথং নং মযং তেন সমুদাচরেয্যাম? সম্মন্নতি খো পন চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন – যং তুমো করিস্সতি, তুমোৰ তেন পঞ্ঞাযিস্সতী’তি. এৰরূপং খো, মোগ্গল্লান, সত্থারং সাৰকা ধম্মদেসনতো রক্খন্তি; এৰরূপো চ পন সত্থা সাৰকেহি ধম্মদেসনতো রক্খং পচ্চাসীসতি.

‘‘পুন চপরং, মোগ্গল্লান, ইধেকচ্চো সত্থা অপরিসুদ্ধৰেয্যাকরণো সমানো ‘পরিসুদ্ধৰেয্যাকরণোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে ৰেয্যাকরণং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. তমেনং সাৰকা এৰং জানন্তি – ‘অযং খো ভৰং সত্থা অপরিসুদ্ধৰেয্যাকরণো সমানো ‘পরিসুদ্ধৰেয্যাকরণোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে ৰেয্যাকরণং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. মযঞ্চেৰ খো পন গিহীনং আরোচেয্যাম, নাস্সস্স মনাপং. যং খো পনস্স অমনাপং, কথং নং মযং তেন সমুদাচরেয্যাম? সম্মন্নতি খো পন চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন – যং তুমো করিস্সতি, তুমোৰ তেন পঞ্ঞাযিস্সতী’তি. এৰরূপং খো, মোগ্গল্লান, সত্থারং সাৰকা ৰেয্যাকরণতো রক্খন্তি; এৰরূপো চ পন সত্থা সাৰকেহি ৰেয্যাকরণতো রক্খং পচ্চাসীসতি.

‘‘পুন চপরং, মোগ্গল্লান, ইধেকচ্চো সত্থা অপরিসুদ্ধঞাণদস্সনো সমানো ‘পরিসুদ্ধঞাণদস্সনোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে ঞাণদস্সনং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. তমেনং সাৰকা এৰং জানন্তি – ‘অযং খো ভৰং সত্থা অপরিসুদ্ধঞাণদস্সনো সমানো ‘পরিসুদ্ধঞাণদস্সনোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে ঞাণদস্সনং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. মযঞ্চেৰ খো পন গিহীনং আরোচেয্যাম, নাস্সস্স মনাপং. যং খো পনস্স অমনাপং, কথং নং মযং তেন সমুদাচরেয্যাম? সম্মন্নতি খো পন চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন – যং তুমো করিস্সতি, তুমোৰ তেন পঞ্ঞাযিস্সতী’তি. এৰরূপং খো, মোগ্গল্লান, সত্থারং সাৰকা ঞাণদস্সনতো রক্খন্তি; এৰরূপো চ পন সত্থা সাৰকেহি ঞাণদস্সনতো রক্খং পচ্চাসীসতীতি. ইমে খো, মোগ্গল্লান, পঞ্চ সত্থারো সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং.

‘‘অহং খো পন, মোগ্গল্লান, পরিসুদ্ধসীলো সমানো ‘পরিসুদ্ধসীলোম্হী’তি পটিজানামি ‘পরিসুদ্ধং মে সীলং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. ন চ মং সাৰকা সীলতো রক্খন্তি; ন চাহং সাৰকেহি সীলতো রক্খং পচ্চাসীসামি. পরিসুদ্ধাজীৰো সমানো…পে… পরিসুদ্ধধম্মদেসনো সমানো…পে… পরিসুদ্ধৰেয্যাকরণো সমানো…পে… পরিসুদ্ধঞাণদস্সনো সমানো ‘পরিসুদ্ধঞাণদস্সনোম্হী’তি পটিজানামি ‘পরিসুদ্ধং মে ঞাণদস্সনং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. ন চ মং সাৰকা ঞাণদস্সনতো রক্খন্তি; ন চাহং সাৰকেহি ঞাণদস্সনতো রক্খং পচ্চাসীসামী’’তি.

৩৩৫. অথ খো ভগৰা কোসম্বিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন রাজগহং তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন রাজগহং তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. অথ খো সম্বহুলা ভিক্খূ যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্না খো তে ভিক্খূ ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘দেৰদত্তস্স, ভন্তে, অজাতসত্তু কুমারো পঞ্চহি রথসতেহি সাযং পাতং উপট্ঠানং গচ্ছতি; পঞ্চ চ থালিপাকসতানি ভত্তাভিহারো অভিহরীযতী’’তি. ‘‘মা, ভিক্খৰে, দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকং পিহযিত্থ. যাৰকীৰঞ্চ, ভিক্খৰে, দেৰদত্তস্স অজাতসত্তু কুমারো পঞ্চহি রথসতেহি সাযং পাতং উপট্ঠানং গমিস্সতি, পঞ্চ চ থালিপাকসতানি ভত্তাভিহারো অভিহরীযিস্সতি, হানিযেৰ, ভিক্খৰে, দেৰদত্তস্স পাটিকঙ্খা কুসলেসু ধম্মেসু, নো ৰুড্ঢি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, চণ্ডস্স কুক্কুরস্স নাসায পিত্তং ভিন্দেয্যুং, এৰঞ্হি সো, ভিক্খৰে, কুক্কুরো ভিয্যোসোমত্তায চণ্ডতরো অস্স, এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, যাৰকীৰঞ্চ দেৰদত্তস্স অজাতসত্তু কুমারো পঞ্চহি রথসতেহি সাযং পাতং উপট্ঠানং গমিস্সতি, পঞ্চ চ থালিপাকসতানি ভত্তাভিহারো অভিহরীযিস্সতি, হানিযেৰ, ভিক্খৰে, দেৰদত্তস্স পাটিকঙ্খা কুসলেসু ধম্মেসু, নো ৰুড্ঢি.

[সং. নি. ২.১৮৪; অ. নি. ৪.৬৮] ‘‘অত্তৰধায, ভিক্খৰে, দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি, পরাভৰায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, কদলী অত্তৰধায ফলং দেতি, পরাভৰায ফলং দেতি, এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, অত্তৰধায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি, পরাভৰায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, ৰেল়ু অত্তৰধায ফলং দেতি, পরাভৰায ফলং দেতি, এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, অত্তৰধায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি, পরাভৰায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, নল়ো অত্তৰধায ফলং দেতি, পরাভৰায ফলং দেতি, এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, অত্তৰধায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি, পরাভৰায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, অস্সতরী অত্তৰধায গব্ভং গণ্হাতি, পরাভৰায গব্ভং গণ্হাতি, এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, অত্তৰধায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদি, পরাভৰায দেৰদত্তস্স লাভসক্কারসিলোকো উদপাদী’’তি.

[সং. নি. ১.১৮৩, ১.২.১৮৪, নেত্তি. ৯০] ‘‘ফলং ৰে কদলিং হন্তি, ফলং ৰেল়ুং ফলং নল়ং;

সক্কারো কাপুরিসং হন্তি, গব্ভো অস্সতরিং যথা’’তি.

পঠমভাণৰারো নিট্ঠিতো.

২. দুতিযভাণৰারো

পকাসনীযকম্মং

৩৩৬. তেন খো পন সমযেন ভগৰা মহতিযা পরিসায পরিৰুতো ধম্মং দেসেন্তো নিসিন্নো হোতি সরাজিকায পরিসায. অথ খো দেৰদত্তো উট্ঠাযাসনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা যেন ভগৰা তেনঞ্জলিং পণামেত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘জিণ্ণো দানি, ভন্তে, ভগৰা ৰুড্ঢো মহল্লকো অদ্ধগতো ৰযোঅনুপ্পত্তো. অপ্পোস্সুক্কো দানি, ভন্তে, ভগৰা দিট্ঠধম্মসুখৰিহারং অনুযুত্তো ৰিহরতু, মমং ভিক্খুসঙ্ঘং নিস্সজ্জতু. অহং ভিক্খুসঙ্ঘং পরিহরিস্সামী’’তি. ‘‘অলং, দেৰদত্ত, মা তে রুচ্চি ভিক্খুসঙ্ঘং পরিহরিতু’’ন্তি. দুতিযম্পি খো দেৰদত্তো…পে… ততিযম্পি খো দেৰদত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘জিণ্ণো দানি, ভন্তে, ভগৰা ৰুড্ঢো মহল্লকো অদ্ধগতো ৰযোঅনুপ্পত্তো. অপ্পোস্সুক্কো দানি, ভন্তে, ভগৰা দিট্ঠধম্মসুখৰিহারং অনুযুত্তো ৰিহরতু, মমং ভিক্খুসঙ্ঘং নিস্সজ্জতু. অহং ভিক্খুসঙ্ঘং পরিহরিস্সামী’’তি. ‘‘সারিপুত্তমোগ্গল্লানানম্পি খো অহং, দেৰদত্ত, ভিক্খুসঙ্ঘং ন নিস্সজ্জেয্যং, কিং পন তুয্হং ছৰস্স খেল়াসকস্সা’’তি! অথ খো দেৰদত্তো – সরাজিকায মং ভগৰা পরিসায খেল়াসকৰাদেন অপসাদেতি, সারিপুত্তমোগ্গল্লানেৰ উক্কংসতীতি – কুপিতো অনত্তমনো ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অযঞ্চরহি দেৰদত্তস্স ভগৰতি পঠমো আঘাতো অহোসি.

অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো দেৰদত্তস্স রাজগহে পকাসনীযং কম্মং করোতু – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, কাতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

৩৩৭. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং সঙ্ঘো দেৰদত্তস্স রাজগহে পকাসনীযং কম্মং করেয্য – ‘‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো দেৰদত্তস্স রাজগহে পকাসনীযং কম্মং করোতি – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. যস্সাযস্মতো খমতি দেৰদত্তস্স রাজগহে পকাসনীযং কম্মস্স করণং – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি, যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি – সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘কতং সঙ্ঘেন দেৰদত্তস্স রাজগহে পকাসনীযং কম্মং – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

৩৩৮. অথ খো ভগৰা আযস্মন্তং সারিপুত্তং আমন্তেসি – ‘‘তেন হি ত্ৰং, সারিপুত্ত, দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেহী’’তি. ‘‘পুব্বে মযা, ভন্তে, দেৰদত্তস্স রাজগহে ৰণ্ণো ভাসিতো – ‘মহিদ্ধিকো গোধিপুত্তো, মহানুভাৰো গোধিপুত্তো’তি. কথাহং, ভন্তে, দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেমী’’তি? ‘‘ননু তযা, সারিপুত্ত, ভূতোযেৰ দেৰদত্তস্স রাজগহে ৰণ্ণো ভাসিতো – ‘মহিদ্ধিকো গোধিপুত্তো, মহানুভাৰো গোধিপুত্তো’’’ তি? ‘‘এৰং ভন্তে’’তি. ‘‘এৰমেৰ খো ত্ৰং, সারিপুত্ত, ভূতংযেৰ দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেহী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰতো পচ্চস্সোসি.

অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘো সারিপুত্তং সম্মন্নতু দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেতুং – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বো. পঠমং সারিপুত্তো যাচিতব্বো. যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো আযস্মন্তং সারিপুত্তং সম্মন্নেয্য দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেতুং – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো আযস্মন্তং সারিপুত্তং সম্মন্নতি দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেতুং – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি, যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. যস্সাযস্মতো খমতি, আযস্মতো সারিপুত্তস্স সম্মুতি দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেতুং – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি, যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি – সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন আযস্মা সারিপুত্তো দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেতুং – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’তি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

সম্মতো চ আযস্মা সারিপুত্তো সম্বহুলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং রাজগহং পৰিসিত্ৰা দেৰদত্তং রাজগহে পকাসেসি – ‘‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’’তি. তত্থ যে তে মনুস্সা অস্সদ্ধা অপ্পসন্না দুব্বুদ্ধিনো, তে এৰমাহংসু – ‘‘উসূযকা ইমে সমণা সক্যপুত্তিযা দেৰদত্তস্স লাভসক্কারং উসূযন্তী’’তি. যে পন তে মনুস্সা সদ্ধা পসন্না পণ্ডিতা ব্যত্তা বুদ্ধিমন্তো, তে এৰমাহংসু – ‘‘ন খো ইদং ওরকং ভৰিস্সতি যথা ভগৰা দেৰদত্তং রাজগহে পকাসাপেতী’’তি.

অজাতসত্তুকুমারৰত্থু

৩৩৯. অথ খো দেৰদত্তো যেন অজাতসত্তু কুমারো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা অজাতসত্তুং কুমারং এতদৰোচ – ‘‘পুব্বে খো, কুমার, মনুস্সা দীঘাযুকা, এতরহি অপ্পাযুকা. ঠানং খো পনেতং ৰিজ্জতি যং ত্ৰং কুমারোৰ সমানো কালং করেয্যাসি. তেন হি ত্ৰং, কুমার, পিতরং হন্ত্ৰা রাজা হোহি. অহং ভগৰন্তং হন্ত্ৰা বুদ্ধো ভৰিস্সামী’’তি.

অথ খো অজাতসত্তু কুমারো – অয্যো খো দেৰদত্তো মহিদ্ধিকো মহানুভাৰো, জানেয্যাসি অয্যো দেৰদত্তোতি – ঊরুযা পোত্থনিকং বন্ধিত্ৰা দিৰা দিৰস্স [দিৰা দিৰসস্স (ক.)] ভীতো উব্বিগ্গো উস্সঙ্কী উত্রস্তো সহসা অন্তেপুরং পাৰিসি. অদ্দসাসুং খো অন্তেপুরে উপচারকা মহামত্তা অজাতসত্তুং কুমারং দিৰা দিৰস্স ভীতং উব্বিগ্গং উস্সঙ্কিং উত্রস্তং সহসা অন্তেপুরং পৰিসন্তং; দিস্ৰান অগ্গহেসুং. তে ৰিচিনন্তা ঊরুযা পোত্থনিকং বদ্ধং [বন্ধং (ক.)] দিস্ৰান অজাতসত্তুং কুমারং এতদৰোচুং – ‘‘কিং ত্ৰং, কুমার, কত্তুকামোসী’’তি? ‘‘পিতরম্হি হন্তুকামো’’তি. ‘‘কেনাসি উস্সাহিতো’’তি? ‘‘অয্যেন দেৰদত্তেনা’’তি. একচ্চে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘‘কুমারো চ হন্তব্বো, দেৰদত্তো চ, সব্বে চ ভিক্খূ হন্তব্বা’’তি. একচ্চে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘‘ন ভিক্খূ হন্তব্বা. ন ভিক্খূ কিঞ্চি অপরজ্ঝন্তি. কুমারো চ হন্তব্বো, দেৰদত্তো চা’’তি. একচ্চে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘‘ন কুমারো চ হন্তব্বো, ন দেৰদত্তো. ন ভিক্খূ হন্তব্বা. রঞ্ঞো আরোচেতব্বং. যথা রাজা ৰক্খতি তথা করিস্সামা’’তি.

অথ খো তে মহামত্তা অজাতসত্তুং কুমারং আদায যেন রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘কথং, ভণে, মহামত্তেহি মতি কতা’’তি? ‘‘একচ্চে, দেৰ, মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘কুমারো চ হন্তব্বো, দেৰদত্তো চ, সব্বে চ ভিক্খূ হন্তব্বা’তি. একচ্চে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘ন ভিক্খূ হন্তব্বা. ন ভিক্খূ কিঞ্চি অপরজ্ঝন্তি. কুমারো চ হন্তব্বো, দেৰদত্তো চা’তি. একচ্চে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘ন কুমারো চ হন্তব্বো, ন দেৰদত্তো. ন ভিক্খূ হন্তব্বা. রঞ্ঞো আরোচেতব্বং. যথা রাজা ৰক্খতি তথা করিস্সামা’’’তি. ‘‘কিং, ভণে, করিস্সতি বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা? ননু ভগৰতা পটিকচ্চেৰ দেৰদত্তো রাজগহে পকাসাপিতো – ‘পুব্বে দেৰদত্তস্স অঞ্ঞা পকতি অহোসি, ইদানি অঞ্ঞা পকতি. যং দেৰদত্তো করেয্য কাযেন ৰাচায, ন তেন বুদ্ধো ৰা ধম্মো ৰা সঙ্ঘো ৰা দট্ঠব্বো, দেৰদত্তোৰ তেন দট্ঠব্বো’’তি? তত্থ যে তে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘কুমারো চ হন্তব্বো দেৰদত্তো চ; সব্বে চ ভিক্খূ হন্তব্বা’তি; তে অট্ঠানে অকাসি. যে তে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘ন ভিক্খূ হন্তব্বা; ন ভিক্খূ কিঞ্চি অপরজ্ঝন্তি; কুমারো চ হন্তব্বো দেৰদত্তো চা’তি; তে নীচে ঠানে ঠপেসি. যে তে মহামত্তা এৰং মতিং অকংসু – ‘ন কুমারো চ হন্তব্বো, ন দেৰদত্তো; ন ভিক্খূ হন্তব্বা; রঞ্ঞো আরোচেতব্বং; যথা রাজা ৰক্খতি তথা করিস্সামা’তি; তে উচ্চে ঠানে ঠপেসি. অথ খো রাজা মাগধো সেনিযো বিম্বিসারো অজাতসত্তুং কুমারং এতদৰোচ – ‘‘কিস্স মং ত্ৰং, কুমার, হন্তুকামোসী’’তি? ‘‘রজ্জেনাম্হি, দেৰ, অত্থিকো’’তি. ‘‘সচে খো ত্ৰং, কুমার, রজ্জেন অত্থিকো, এতং তে রজ্জ’’ন্তি অজাতসত্তুস্স কুমারস্স রজ্জং নিয্যাদেসি.

অভিমারপেসনং

৩৪০. অথ খো দেৰদত্তো যেন অজাতসত্তু কুমারো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা অজাতসত্তুং কুমারং এতদৰোচ – ‘‘পুরিসে, মহারাজ, আণাপেহি, যে সমণং গোতমং জীৰিতা ৰোরোপেস্সন্তী’’তি. অথ খো অজাতসত্তু কুমারো মনুস্সে আণাপেসি – ‘‘যথা, ভণে, অয্যো দেৰদত্তো আহ তথা করেয্যাথা’’তি. অথ খো দেৰদত্তো একং পুরিসং আণাপেসি – ‘‘গচ্ছাৰুসো, অমুকস্মিং ওকাসে সমণো গোতমো ৰিহরতি. তং জীৰিতা ৰোরোপেত্ৰা ইমিনা মগ্গেন আগচ্ছা’’তি. তস্মিং মগ্গে দ্ৰে পুরিসে ঠপেসি – ‘‘যো ইমিনা মগ্গেন একো পুরিসো আগচ্ছতি, তং জীৰিতা ৰোরোপেত্ৰা ইমিনা মগ্গেন আগচ্ছথা’’তি. তস্মিং মগ্গে চত্তারো পুরিসে ঠপেসি – ‘‘যে ইমিনা মগ্গেন দ্ৰে পুরিসা আগচ্ছন্তি, তে জীৰিতা ৰোরোপেত্ৰা ইমিনা মগ্গেন আগচ্ছথা’’তি. তস্মিং মগ্গে অট্ঠ পুরিসে ঠপেসি – ‘‘যে ইমিনা মগ্গেন চত্তারো পুরিসা আগচ্ছন্তি, তে জীৰিতা ৰোরোপেত্ৰা ইমিনা মগ্গেন আগচ্ছথা’’তি. তস্মিং মগ্গে সোল়স পুরিসে ঠপেসি – ‘‘যে ইমিনা মগ্গেন অট্ঠ পুরিসা আগচ্ছন্তি, তে জীৰিতা ৰোরোপেত্ৰা আগচ্ছথা’’তি.

অথ খো সো একো পুরিসো অসিচম্মং গহেত্ৰা ধনুকলাপং সন্নয্হিত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো অৰিদূরে ভীতো উব্বিগ্গো উস্সঙ্কী উত্রস্তো পত্থদ্ধেন কাযেন অট্ঠাসি. অদ্দসা খো ভগৰা তং পুরিসং ভীতং উব্বিগ্গং উস্সঙ্কিং উত্রস্তং পত্থদ্ধেন কাযেন ঠিতং. দিস্ৰান তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘‘এহাৰুসো, মা ভাযী’’তি. অথ খো সো পুরিসো অসিচম্মং একমন্তং করিত্ৰা ধনুকলাপং নিক্খিপিত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো পাদেসু সিরসা নিপতিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অচ্চযো মং, ভন্তে, অচ্চগমা যথাবালং যথামূল়্হং যথাঅকুসলং, যোহং দুট্ঠচিত্তো ৰধকচিত্তো ইধূপসঙ্কন্তো. তস্স মে, ভন্তে, ভগৰা অচ্চযং অচ্চযতো পটিগ্গণ্হাতু আযতিং সংৰরাযা’’তি. ‘‘তগ্ঘ ত্ৰং, আৰুসো, অচ্চযো অচ্চগমা যথাবালং যথামূল়্হং যথাঅকুসলং, যং ত্ৰং দুট্ঠচিত্তো ৰধকচিত্তো ইধূপসঙ্কন্তো. যতো চ খো ত্ৰং, আৰুসো, অচ্চযং অচ্চযতো দিস্ৰা যথাধম্মং পটিকরোসি, তং তে মযং পটিগ্গণ্হাম. ৰুড্ঢি হেসা, আৰুসো, অরিযস্স ৰিনযে – যো অচ্চযং অচ্চযতো দিস্ৰা যথাধম্মং পটিকরোতি, আযতিং সংৰরং আপজ্জতী’’তি.

অথ খো ভগৰা তস্স পুরিসস্স অনুপুব্বিং কথং কথেসি, সেয্যথিদং – দানকথং সীলকথং সগ্গকথং, কামানং আদীনৰং ওকারং সংকিলেসং, নেক্খম্মে আনিসংসং পকাসেসি. যদা তং ভগৰা অঞ্ঞাসি কল্লচিত্তং, মুদুচিত্তং, ৰিনীৰরণচিত্তং, উদগ্গচিত্তং, পসন্নচিত্তং, অথ যা বুদ্ধানং সামুক্কংসিকা ধম্মদেসনা তং পকাসেসি – দুক্খং, সমুদযং, নিরোধং, মগ্গং. সেয্যথাপি নাম সুদ্ধং ৰত্থং অপগতকাল়কং সম্মদেৰ রজনং পটিগ্গহেয্য, এৰমেৰ তস্স পুরিসস্স তস্মিংযেৰ আসনে ৰিরজং ৰীতমলং ধম্মচক্খুং উদপাদি – যং কিঞ্চি সমুদযধম্মং, সব্বং তং নিরোধধম্মন্তি. অথ খো সো পুরিসো দিট্ঠধম্মো পত্তধম্মো ৰিদিতধম্মো পরিযোগাল়্হধম্মো তিণ্ণৰিচিকিচ্ছো ৰিগতকথংকথো ৰেসারজ্জপ্পত্তো অপরপ্পচ্চযো সত্থুসাসনে ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অভিক্কন্তং, ভন্তে, অভিক্কন্তং, ভন্তে. সেয্যথাপি, ভন্তে, নিক্কুজ্জিতং ৰা উক্কুজ্জেয্য, পটিচ্ছন্নং ৰা ৰিৰরেয্য, মূল়্হস্স ৰা মগ্গং আচিক্খেয্য, অন্ধকারে ৰা তেলপজ্জোতং ধারেয্য – চক্খুমন্তো রূপানি দক্খন্তীতি – এৰমেৰং ভগৰতা অনেকপরিযাযেন ধম্মো পকাসিতো. এসাহং, ভন্তে, ভগৰন্তং সরণং গচ্ছামি, ধম্মঞ্চ, ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ. উপাসকং মং ভগৰা ধারেতু অজ্জতগ্গে পাণুপেতং সরণং গত’’ন্তি. অথ খো ভগৰা তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘‘মা খো ত্ৰং, আৰুসো, ইমিনা মগ্গেন গচ্ছ, ইমিনা মগ্গেন গচ্ছাহী’’তি অঞ্ঞেন মগ্গেন উয্যোজেসি.

অথ খো তে দ্ৰে পুরিসা – কিং নু খো সো একো পুরিসো চিরেন আগচ্ছতীতি – পটিপথং গচ্ছন্তা অদ্দসংসু ভগৰন্তং অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসিন্নং. দিস্ৰান যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. তেসং ভগৰা অনুপুব্বিং কথং কথেসি…পে… অপরপ্পচ্চযা সত্থুসাসনে ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘অভিক্কন্তং, ভন্তে…পে… উপাসকে নো ভগৰা ধারেতু অজ্জতগ্গে পাণুপেতং সরণং গতে’’তি. অথ খো ভগৰা তে পুরিসে এতদৰোচ – ‘‘মা খো তুম্হে, আৰুসো, ইমিনা মগ্গেন গচ্ছিত্থ, ইমিনা মগ্গেন গচ্ছথা’’তি অঞ্ঞেন মগ্গেন উয্যোজেসি.

অথ খো তে চত্তারো পুরিসা…পে… অথ খো তে অট্ঠ পুরিসা…পে… অথ খো তে সোল়স পুরিসা – কিং নু খো তে অট্ঠ পুরিসা চিরেন আগচ্ছন্তীতি – পটিপথং গচ্ছন্তা অদ্দসাসুং ভগৰন্তং অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসিন্নং. দিস্ৰান যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. তেসং ভগৰা অনুপুব্বিং কথং কথেসি, সেয্যথিদং – দানকথং…পে… অপরপ্পচ্চযা সত্থুসাসনে ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘অভিক্কন্তং, ভন্তে…পে… উপাসকে নো ভগৰা ধারেতু অজ্জতগ্গে পাণুপেতং সরণং গতে’’তি. অথ খো ভগৰা তে পুরিসে এতদৰোচ – ‘‘মা খো তুম্হে, আৰুসো, ইমিনা মগ্গেন গচ্ছিত্থ, ইমিনা মগ্গেন গচ্ছথা’’তি অঞ্ঞেন মগ্গেন উয্যোজেসি.

অথ খো সো একো পুরিসো যেন দেৰদত্তো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা দেৰদত্তং এতদৰোচ – ‘‘নাহং, ভন্তে, সক্কোমি তং ভগৰন্তং জীৰিতা ৰোরোপেতুং; মহিদ্ধিকো সো ভগৰা, মহানুভাৰো’’তি. ‘‘অলং, আৰুসো; মা ত্ৰং সমণং গোতমং জীৰিতা ৰোরোপেসি. অহমেৰ সমণং গোতমং জীৰিতা ৰোরোপেস্সামী’’তি.

লোহিতুপ্পাদককম্মং

৩৪১. তেন খো পন সমযেন ভগৰা গিজ্ঝকূটস্স পব্বতস্স ছাযাযং চঙ্কমতি. অথ খো দেৰদত্তো গিজ্ঝকূটং পব্বতং আরুহিত্ৰা মহতিং সিলং পৰিজ্ঝি – ইমায সমণং গোতমং জীৰিতা ৰোরোপেস্সামীতি. দ্ৰে পব্বতকূটা সমাগন্ত্ৰা তং সিলং সম্পটিচ্ছিংসু. ততো পপতিকা উপ্পতিত্ৰা ভগৰতো পাদে রুহিরং উপ্পাদেসি. অথ খো ভগৰা উদ্ধং উল্লোকেত্ৰা দেৰদত্তং এতদৰোচ – ‘‘বহুং তযা, মোঘপুরিস, অপুঞ্ঞং পসুতং, যং ত্ৰং দুট্ঠচিত্তো ৰধকচিত্তো তথাগতস্স রুহিরং উপ্পাদেসী’’তি. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ইদং, ভিক্খৰে, দেৰদত্তেন পঠমং আনন্তরিযং কম্মং উপচিতং, যং দুট্ঠচিত্তেন ৰধকচিত্তেন তথাগতস্স রুহিরং উপ্পাদিত’’ন্তি.

অস্সোসুং খো ভিক্খূ – ‘‘দেৰদত্তেন কির ভগৰতো ৰধো পযুত্তো’’তি. তে চ ভিক্খূ ভগৰতো ৰিহারস্স পরিতো পরিতো চঙ্কমন্তি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা সজ্ঝাযং করোন্তা, ভগৰতো রক্খাৰরণগুত্তিযা. অস্সোসি খো ভগৰা উচ্চাসদ্দং মহাসদ্দং সজ্ঝাযসদ্দং. সুত্ৰান আযস্মন্তং আনন্দং আমন্তেসি – ‘‘কিং নু খো সো, আনন্দ, উচ্চাসদ্দো মহাসদ্দো সজ্ঝাযসদ্দো’’তি? ‘‘অস্সোসুং খো, ভন্তে, ভিক্খূ – ‘দেৰদত্তেন কির ভগৰতো ৰধো পযুত্তো’তি. তে চ [তেধ (সী.)], ভন্তে, ভিক্খূ ভগৰতো ৰিহারস্স পরিতো পরিতো চঙ্কমন্তি উচ্চাসদ্দা মহাসদ্দা সজ্ঝাযং করোন্তা, ভগৰতো রক্খাৰরণগুত্তিযা. সো এসো, ভগৰা, উচ্চাসদ্দো মহাসদ্দো সজ্ঝাযসদ্দো’’তি. ‘‘তেন হানন্দ, মম ৰচনেন তে ভিক্খূ আমন্তেহি – সত্থা আযস্মন্তে আমন্তেতী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো পটিস্সুত্ৰা যেন তে ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা তে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘সত্থা আযস্মন্তে আমন্তেতী’’তি. ‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো তে ভিক্খূ আযস্মতো আনন্দস্স পটিস্সুত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্নে খো তে ভিক্খূ ভগৰা এতদৰোচ –

‘‘অট্ঠানমেতং, ভিক্খৰে, অনৰকাসো, যং পরূপক্কমেন তথাগতং জীৰিতা ৰোরোপেয্য. অনুপক্কমেন, ভিক্খৰে, তথাগতা পরিনিব্বাযন্তি.

[চূল়ৰ. ৩৩৪; অ. নি. ৫.১০০] ‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, সত্থারো সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং. কতমে পঞ্চ? ‘‘ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সত্থা অপরিসুদ্ধসীলো সমানো ‘পরিসুদ্ধসীলোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে সীলং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. তমেনং সাৰকা এৰং জানন্তি – ‘অযং খো ভৰং সত্থা অপরিসুদ্ধসীলো সমানো ‘পরিসুদ্ধসীলোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে সীলং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. মযঞ্চেৰ খো পন গিহীনং আরোচেয্যাম, নাস্সস্স মনাপং. যং খো পনস্স অমনাপং, কথং নং মযং তেন সমুদাচরেয্যাম? সম্মন্নতি খো পন চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন – যং তুমো করিস্সতি, তুমোৰ তেন পঞ্ঞাযিস্সতী’তি. এৰরূপং খো, ভিক্খৰে, সত্থারং সাৰকা সীলতো রক্খন্তি; এৰরূপো চ পন সত্থা সাৰকেহি সীলতো রক্খং পচ্চাসীসতি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো সত্থা অপরিসুদ্ধআজীৰো সমানো…পে… অপরিসুদ্ধধম্মদেসনো সমানো…পে… অপরিসুদ্ধৰেয্যাকরণো সমানো…পে… অপরিসুদ্ধঞাণদস্সনো সমানো ‘পরিসুদ্ধঞাণদস্সনোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে ঞাণদস্সনং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. তমেনং সাৰকা এৰং জানন্তি – ‘অযং খো ভৰং সত্থা অপরিসুদ্ধঞাণদস্সনো সমানো ‘পরিসুদ্ধঞাণদস্সনোম্হী’তি পটিজানাতি ‘পরিসুদ্ধং মে ঞাণদস্সনং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. মযঞ্চেৰ খো পন গিহীনং আরোচেয্যাম, নাস্সস্স মনাপং. যং খো পনস্স অমনাপং, কথং ন মযং তেন সমুদাচরেয্যাম? সম্মন্নতি খো পন চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারেন – যং তুমো করিস্সতি, তুমোৰ তেন পঞ্ঞাযিস্সতী’তি. এৰরূপং খো, ভিক্খৰে, সত্থারং সাৰকা ঞাণদস্সনতো রক্খন্তি; এৰরূপো চ পন সত্থা সাৰকেহি ঞাণদস্সনতো রক্খং পচ্চাসীসতি. ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ সত্থারো সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং. ‘‘অহং খো পন, ভিক্খৰে, পরিসুদ্ধসীলো সমানো ‘পরিসুদ্ধসীলোম্হী’তি পটিজানামি ‘পরিসুদ্ধং মে সীলং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’ন্তি চ. ন চ মং সাৰকা সীলতো রক্খন্তি; ন চাহং সাৰকেহি সীলতো রক্খং পচ্চাসীসামি. অহং খো পন ভিক্খৰে পরিসুদ্ধাজীৰো সমানো…পে… পরিসুদ্ধধম্মদেসনো সমানো…পে… পরিসুদ্ধৰেয্যাকরণো সমানো…পে… পরিসুদ্ধঞাণদস্সনো সমানো ‘‘পরিসুদ্ধঞাণদস্সনোম্হী’’তি পটিজানামি ‘‘পরিসুদ্ধং মে ঞাণদস্সনং পরিযোদাতং অসংকিলিট্ঠ’’ন্তি চ, ন চ মং সাৰকা ঞাণদস্সনতো রক্খন্তি, ন চাহং সাৰকেহি ঞাণদস্সনতো রক্খং পচ্চাসীসামি. ‘‘অট্ঠানমেতং, ভিক্খৰে, অনৰকাসো, যং পরূপক্কমেন তথাগতং জীৰিতা ৰোরোপেয্য. অনুপক্কমেন, ভিক্খৰে, তথাগতা পরিনিব্বাযন্তি. গচ্ছথ তুম্হে, ভিক্খৰে, যথাৰিহারং. অরক্খিযা, ভিক্খৰে, তথাগতা’’তি.

নাল়াগিরিপেসনং

৩৪২. তেন খো পন সমযেন রাজগহে নাল়াগিরি নাম হত্থী চণ্ডো হোতি, মনুস্সঘাতকো. অথ খো দেৰদত্তো রাজগহং পৰিসিত্ৰা হত্থিসালং গন্ত্ৰা হত্থিভণ্ডে এতদৰোচ – ‘‘মযং খো, ভণে, রাজঞাতকা নাম পটিবলা নীচট্ঠানিযং উচ্চট্ঠানে ঠপেতুং, ভত্তম্পি ৰেতনম্পি ৰড্ঢাপেতুং. তেন হি, ভণে, যদা সমণো গোতমো ইমং রচ্ছং পটিপন্নো হোতি, তদা ইমং নাল়াগিরিং হত্থিং মুঞ্চেত্ৰা ইমং রচ্ছং পটিপাদেথা’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো তে হত্থিভণ্ডা দেৰদত্তস্স পচ্চস্সোসুং. অথ খো ভগৰা পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায সম্বহুলেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং রাজগহং পিণ্ডায পাৰিসি. অথ খো ভগৰা তং রচ্ছং পটিপজ্জি. অদ্দসাসুং খো তে হত্থিভণ্ডা ভগৰন্তং তং রচ্ছং পটিপন্নং. দিস্ৰান নাল়াগিরিং হত্থিং মুঞ্চিত্ৰা তং রচ্ছং পটিপাদেসুং. অদ্দসা খো নাল়াগিরি হত্থী ভগৰন্তং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান সোণ্ডং উস্সাপেত্ৰা পহট্ঠকণ্ণৰালো যেন ভগৰা তেন অভিধাৰি. অদ্দসাসুং খো তে ভিক্খূ নাল়াগিরিং হত্থিং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘অযং, ভন্তে, নাল়াগিরি হত্থী চণ্ডো মনুস্সঘাতকো ইমং রচ্ছং পটিপন্নো. পটিক্কমতু, ভন্তে, ভগৰা; পটিক্কমতু সুগতো’’তি. ‘‘আগচ্ছথ, ভিক্খৰে, মা ভাযিত্থ. অট্ঠানমেতং, ভিক্খৰে, অনৰকাসো, যং পরূপক্কমেন তথাগতং জীৰিতা ৰোরোপেয্য. অনুপক্কমেন, ভিক্খৰে, তথাগতা পরিনিব্বাযন্তী’’তি. দুতিযম্পি খো তে ভিক্খূ…পে… ততিযম্পি খো তে ভিক্খূ ভগৰন্তং এতদৰোচুং – ‘‘অযং, ভন্তে, নাল়াগিরি হত্থী চণ্ডো মনুস্সঘাতকো ইমং রচ্ছং পটিপন্নো. পটিক্কমতু, ভন্তে, ভগৰা; পটিক্কমতু সুগতো’’তি. ‘‘আগচ্ছথ, ভিক্খৰে, মা ভাযিত্থ. অট্ঠানমেতং, ভিক্খৰে, অনৰকাসো, যং পরূপক্কমেন তথাগতং জীৰিতা ৰোরোপেয্য. অনুপক্কমেন, ভিক্খৰে, তথাগতা পরিনিব্বাযন্তী’’তি.

তেন খো পন সমযেন মনুস্সা পাসাদেসুপি হম্মিযেসুপি ছদনেসুপি আরুল়্হা অচ্ছন্তি. তত্থ যে তে মনুস্সা অস্সদ্ধা অপ্পসন্না দুব্বুদ্ধিনো, তে এৰমাহংসু – ‘‘অভিরূপো ৰত, ভো [অভিরূপো ৰত ভো গোতমো (স্যা. কং.)], মহাসমণো নাগেন ৰিহেঠীযিস্সতী’’তি. যে পন তে মনুস্সা সদ্ধা পসন্না পণ্ডিতা ব্যত্তা বুদ্ধিমন্তো, তে এৰমাহংসু – ‘‘নচিরস্সং ৰত, ভো, নাগো নাগেন সঙ্গামেস্সতী’’তি. অথ খো ভগৰা নাল়াগিরিং হত্থিং মেত্তেন চিত্তেন ফরি. অথ খো নাল়াগিরি হত্থী ভগৰতো [ভগৰতা (সী.)] মেত্তেন চিত্তেন ফুট্ঠো [ফুটো (ক.)] সোণ্ডং ওরোপেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতো পুরতো অট্ঠাসি. অথ খো ভগৰা দক্খিণেন হত্থেন নাল়াগিরিস্স হত্থিস্স কুম্ভং পরামসন্তো নাল়াগিরিং হত্থিং ইমাহি গাথাহি অজ্ঝভাসি –

‘‘মা কুঞ্জর নাগমাসদো, দুক্খঞ্হি কুঞ্জর নাগমাসদো;

ন হি নাগহতস্স কুঞ্জর সুগতি, হোতি ইতো পরং যতো.

‘‘মা চ মদো মা চ পমাদো, ন হি পমত্তা সুগতিং ৰজন্তি তে;

ত্ৰঞ্ঞেৰ তথা করিস্সসি, যেন ত্ৰং সুগতিং গমিস্সসী’’তি.

অথ খো নাল়াগিরি হত্থী সোণ্ডায ভগৰতো পাদপংসূনি গহেত্ৰা উপরিমুদ্ধনি আকিরিত্ৰা পটিকুটিযোৰ [পটিকুটিতো পটিসক্কি (সী. স্যা.)] ওসক্কি, যাৰ ভগৰন্তং অদ্দক্খি. অথ খো নাল়াগিরি হত্থী হত্থিসালং গন্ত্ৰা সকে ঠানে অট্ঠাসি. তথা দন্তো চ পন নাল়াগিরি হত্থী অহোসি. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ইমং গাথং গাযন্তি –

[ম. নি. ২.৩৫২; থেরগা. ৮৭৮] ‘‘দণ্ডেনেকে দমযন্তি, অঙ্কুসেহি কসাহি চ;

অদণ্ডেন অসত্থেন, নাগো দন্তো মহেসিনা’’তি.

মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘যাৰ পাপো অযং দেৰদত্তো, অলক্খিকো, যত্র হি নাম সমণস্স গোতমস্স এৰংমহিদ্ধিকস্স এৰং মহানুভাৰস্স ৰধায পরক্কমিস্সতী’’তি. দেৰদত্তস্স লাভসক্কারো পরিহাযি. ভগৰতো চ লাভসক্কারো অভিৰড্ঢি.

পঞ্চৰত্থুযাচনকথা

৩৪৩. [পাচি. ২০৯] তেন খো পন সমযেন দেৰদত্তো পরিহীনলাভসক্কারো সপরিসো কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জতি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সন্তি! কস্স সম্পন্নং ন মনাপং, কস্স সাদুং ন রুচ্চতী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – কথঞ্হি নাম দেৰদত্তো সপরিসো কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সতী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, দেৰদত্ত, সপরিসো কুলেসু ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জসী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং কুলেসু তিকভোজনং পঞ্ঞপেস্সামি তযো অত্থৰসে পটিচ্চ – দুম্মঙ্কূনং পুগ্গলান নিগ্গহায; পেসলানং ভিক্খূনং ফাসুৰিহারায, মা পাপিচ্ছা পক্খং নিস্সায সঙ্ঘং ভিন্দেয্যুন্তি; কুলানুদ্দযায [কুলানুদযতায (সী. স্যা.)] চ. গণভোজনে যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি.

[পারা. ৪০৯] অথ খো দেৰদত্তো যেন কোকালিকো কটমোদকতিস্সকো [কটমোরকতিস্সকো (সী. স্যা.)] খণ্ডদেৰিযা পুত্তো সমুদ্দদত্তো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা কোকালিকং কটমোদকতিস্সকং খণ্ডদেৰিযা পুত্তং সমুদ্দদত্তং এতদৰোচ – ‘‘এথ, মযং, আৰুসো, সমণস্স গোতমস্স সঙ্ঘভেদং করিস্সাম চক্কভেদ’’ন্তি. এৰং ৰুত্তে কোকালিকো দেৰদত্তং এতদৰোচ – ‘‘সমণো খো, আৰুসো, গোতমো মহিদ্ধিকো মহানুভাৰো. কথং মযং সমণস্স গোতমস্স সঙ্ঘভেদং করিস্সাম চক্কভেদ’’ন্তি? ‘‘এথ, মযং, আৰুসো, সমণং গোতমং উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্চ ৰত্থূনি যাচিস্সাম – ‘ভগৰা, ভন্তে, অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছস্স সন্তুট্ঠস্স সল্লেখস্স ধুতস্স পাসাদিকস্স অপচযস্স ৰীরিযারম্ভস্স ৰণ্ণৰাদী. ইমানি, ভন্তে, পঞ্চ ৰত্থূনি অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছতায সন্তুট্ঠিযা সল্লেখায ধুততায পাসাদিকতায অপচযায ৰীরিযারম্ভায সংৰত্তন্তি. সাধু, ভন্তে, ভিক্খূ যাৰজীৰং আরঞ্ঞিকা অস্সু; যো গামন্তং ওসরেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং পিণ্ডপাতিকা অস্সু; যো নিমন্তনং সাদিযেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং পংসুকূলিকা অস্সু; যো গহপতিচীৰরং সাদিযেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং রুক্খমূলিকা অস্সু; যো ছন্নং উপগচ্ছেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং মচ্ছমংসং ন খাদেয্যুং; যো মচ্ছমংসং খাদেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্যা’তি. ইমানি পঞ্চ ৰত্থূনি সমণো গোতমো নানুজানিস্সতি. তে মযং ইমেহি পঞ্চহি ৰত্থূহি জনং সঞ্ঞাপেস্সামা’’তি. ‘‘সক্কা খো, আৰুসো, ইমেহি পঞ্চহি ৰত্থূহি সমণস্স গোতমস্স সঙ্ঘভেদো কাতুং চক্কভেদো. লূখপ্পসন্না হি, আৰুসো, মনুস্সা’’তি.

অথ খো দেৰদত্তো সপরিসো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো দেৰদত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ভগৰা, ভন্তে, অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছস্স সন্তুট্ঠস্স সল্লেখস্স ধুতস্স পাসাদিকস্স অপচযস্স ৰীরিযারম্ভস্স ৰণ্ণৰাদী. ইমানি, ভন্তে, পঞ্চ ৰত্থূনি অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছতায সন্তুট্ঠিযা সল্লেখায ধুততায পাসাদিকতায অপচযায ৰীরিযারম্ভায সংৰত্তন্তি. সাধু, ভন্তে, ভিক্খূ যাৰজীৰং আরঞ্ঞিকা অস্সু; যো গামন্তং ওসরেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং পিণ্ডপাতিকা অস্সু; যো নিমন্তনং সাদিযেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং পংসুকূলিকা অস্সু; যো গহপতিচীৰরং সাদিযেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং রুক্খমূলিকা অস্সু; যো ছন্নং উপগচ্ছেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য. যাৰজীৰং মচ্ছমংসং ন খাদেয্যুং; যো মচ্ছমংসং খাদেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্যা’’তি. ‘‘অলং, দেৰদত্ত. যো ইচ্ছতি, আরঞ্ঞিকো হোতু; যো ইচ্ছতি, গামন্তে ৰিহরতু. যো ইচ্ছতি, পিণ্ডপাতিকো হোতু; যো ইচ্ছতি, নিমন্তনং সাদিযতু. যো ইচ্ছতি, পংসুকূলিকো হোতু; যো ইচ্ছতি, গহপতিচীৰরং সাদিযতু. অট্ঠমাসে খো মযা, দেৰদত্ত, রুক্খমূলসেনাসনং অনুঞ্ঞাতং; তিকোটিপরিসুদ্ধং মচ্ছমংসং – অদিট্ঠং, অস্সুতং, অপরিসঙ্কিত’’ন্তি. অথ খো দেৰদত্তো – ন ভগৰা ইমানি পঞ্চ ৰত্থূনি অনুজানাতীতি – হট্ঠো উদগ্গো সপরিসো উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি.

অথ খো দেৰদত্তো সপরিসো রাজগহং পৰিসিত্ৰা পঞ্চহি ৰত্থূহি জনং সঞ্ঞাপেসি – ‘‘মযং, আৰুসো, সমণং গোতমং উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্চ ৰত্থূনি যাচিম্হা – ‘ভগৰা, ভন্তে, অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছস্স…পে… ৰীরিযারম্ভস্স ৰণ্ণৰাদী. ইমানি, ভন্তে, পঞ্চ ৰত্থূনি অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছতায…পে… ৰীরিযারম্ভায সংৰত্তন্তি. সাধু, ভন্তে, ভিক্খূ যাৰজীৰং আরঞ্ঞিকা অস্সু; যো গামন্তং ওসরেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য…পে… যাৰজীৰং মচ্ছমংসং ন খাদেয্যুং; যো মচ্ছমংসং খাদেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্যা’তি. ইমানি পঞ্চ ৰত্থূনি সমণো গোতমো নানুজানাতি. তে মযং ইমেহি পঞ্চহি ৰত্থূহি সমাদায ৰত্তামা’’তি.

তত্থ যে তে মনুস্সা অস্সদ্ধা অপ্পসন্না দুব্বুদ্ধিনো, তে এৰমাহংসু – ‘‘ইমে খো সমণা সক্যপুত্তিযা ধুতা সল্লেখৰুত্তিনো. সমণো পন গোতমো বাহুল্লিকো বাহুল্লায চেতেতী’’তি. যে পন তে মনুস্সা সদ্ধা পসন্না পণ্ডিতা ব্যত্তা বুদ্ধিমন্তো, তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম দেৰদত্তো ভগৰতো সঙ্ঘভেদায পরক্কমিস্সতি চক্কভেদাযা’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম দেৰদত্তো সঙ্ঘভেদায পরক্কমিস্সতি চক্কভেদাযা’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, দেৰদত্ত, সঙ্ঘভেদায পরক্কমসি চক্কভেদাযা’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি. ‘‘অলং, দেৰদত্ত. মা তে রুচ্চি সঙ্ঘভেদো. গরুকো খো, দেৰদত্ত, সঙ্ঘভেদো. যো খো, দেৰদত্ত, সমগ্গং সঙ্ঘং ভিন্দতি, কপ্পট্ঠিকং [কপ্পট্ঠিতিকং (স্যা.)] কিব্বিসং পসৰতি, কপ্পং নিরযম্হি পচ্চতি. যো চ খো, দেৰদত্ত, ভিন্নং সঙ্ঘং সমগ্গং করোতি, ব্রহ্মং পুঞ্ঞং পসৰতি, কপ্পং সগ্গম্হি মোদতি. অলং, দেৰদত্ত. মা তে রুচ্চি সঙ্ঘভেদো. গরুকো খো, দেৰদত্ত, সঙ্ঘভেদো’’তি.

[উদা. ৪৮] অথ খো আযস্মা আনন্দো পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায রাজগহং পিণ্ডায পাৰিসি. অদ্দসা খো দেৰদত্তো আযস্মন্তং আনন্দং রাজগহে পিণ্ডায চরন্তং. দিস্ৰান যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘অজ্জতগ্গেদানাহং, আৰুসো আনন্দ, অঞ্ঞত্রেৰ ভগৰতা, অঞ্ঞত্রেৰ ভিক্খুসঙ্ঘা, উপোসথং করিস্সামি সঙ্ঘকম্মং করিস্সামী’’তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো রাজগহে পিণ্ডায চরিত্ৰা পচ্ছাভত্তং পিণ্ডপাতপ্পটিক্কন্তো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইধাহং, ভন্তে, পুব্বণ্হসমযং নিৰাসেত্ৰা পত্তচীৰরমাদায রাজগহং পিণ্ডায পাৰিসিং. অদ্দসা খো মং, ভন্তে, দেৰদত্তো রাজগহে পিণ্ডায চরন্তং. দিস্ৰান যেনাহং তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মং এতদৰোচ – ‘অজ্জতগ্গেদানাহং, আৰুসো আনন্দ, অঞ্ঞত্রেৰ ভগৰতা, অঞ্ঞত্রেৰ ভিক্খুসঙ্ঘা, উপোসথং করিস্সামি সঙ্ঘকম্মং করিস্সামী’তি. অজ্জতগ্গে, ভন্তে, দেৰদত্তো সঙ্ঘং ভিন্দিস্সতী’’তি. অথ খো ভগৰা এতমত্থং ৰিদিত্ৰা তাযং ৰেলাযং ইমং উদানং উদানেসি –

[উদা. ৪৮] ‘‘সুকরং সাধুনা সাধুং, সাধুং পাপেন দুক্করং;

পাপং পাপেন সুকরং, পাপমরিযেহি দুক্কর’’ন্তি.

দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

৩. ততিযভাণৰারো

সঙ্ঘভেদকথা

৩৪৪. অথ খো দেৰদত্তো তদহুপোসথে উট্ঠাযাসনা সলাকং গাহেসি – ‘‘মযং, আৰুসো, সমণং গোতমং উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্চ ৰত্থূনি যাচিম্হা – ‘ভগৰা, ভন্তে, অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছস্স…পে… ৰীরিযারম্ভস্স ৰণ্ণৰাদী. ইমানি, ভন্তে, পঞ্চ ৰত্থূনি অনেকপরিযাযেন অপ্পিচ্ছতায…পে… ৰীরিযারম্ভায সংৰত্তন্তি. সাধু, ভন্তে, ভিক্খূ যাৰজীৰং আরঞ্ঞিকা অস্সু; যো গামন্তং ওসরেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্য…পে… যাৰজীৰং মচ্ছমংসং ন খাদেয্যুং; যো মচ্ছমংসং খাদেয্য, ৰজ্জং নং ফুসেয্যা’তি. ইমানি পঞ্চ ৰত্থূনি সমণো গোতমো নানুজানাতি. তে মযং ইমেহি পঞ্চহি ৰত্থূহি সমাদায ৰত্তাম. যস্সাযস্মতো ইমানি পঞ্চ ৰত্থূনি খমন্তি, সো সলাকং গণ্হাতূ’’তি.

তেন খো পন সমযেন ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা পঞ্চমত্তানি ভিক্খুসতানি নৰকা চেৰ হোন্তি অপ্পকতঞ্ঞুনো চ. তে – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসন’ন্তি – সলাকং গণ্হিংসু. অথ খো দেৰদত্তো সঙ্ঘং ভিন্দিত্ৰা পঞ্চমত্তানি ভিক্খুসতানি আদায যেন গযাসীসং তেন পক্কামি. অথ খো সারিপুত্তমোগ্গল্লানা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিংসু. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘দেৰদত্তো, ভন্তে, সঙ্ঘং ভিন্দিত্ৰা পঞ্চমত্তানি ভিক্খুসতানি আদায যেন গযাসীসং তেন পক্কন্তো’’তি. ‘‘ন হি নাম তুম্হাকং, সারিপুত্তা, তেসু নৰকেসু ভিক্খূসু কারুঞ্ঞম্পি ভৰিস্সতি? গচ্ছথ তুম্হে, সারিপুত্তা, পুরা তে ভিক্খূ অনযব্যসনং আপজ্জন্তী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো সারিপুত্তমোগ্গল্লানা ভগৰতো পটিস্সুত্ৰা উট্ঠাযাসনা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা যেন গযাসীসং তেনুপসঙ্কমিংসু.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু ভগৰতো অৰিদূরে রোদমানো ঠিতো হোতি. অথ খো ভগৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচ – ‘‘কিস্স ত্ৰং, ভিক্খু, রোদসী’’তি? ‘‘যেপি তে, ভন্তে, ভগৰতো অগ্গসাৰকা সারিপুত্তমোগ্গল্লানা তেপি দেৰদত্তস্স সন্তিকে গচ্ছন্তি দেৰদত্তস্স ধম্মং রোচেন্তা’’তি. ‘‘অট্ঠানমেতং, ভিক্খু, অনৰকাসো, যং সারিপুত্তমোগ্গল্লানা দেৰদত্তস্স ধম্মং রোচেয্যুং, অপি চ তে গতা ভিক্খূনং সঞ্ঞত্তিযা’’তি [ভিক্খুসঞ্ঞত্তিযাতি (সী. স্যা.), ভিক্খূ সঞ্ঞত্তিযা (ক.)].

৩৪৫. তেন খো পন সমযেন দেৰদত্তো মহতিযা পরিসায পরিৰুত্তো ধম্মং দেসেন্তো নিসিন্নো হোতি. অদ্দসা খো দেৰদত্তো সারিপুত্তমোগ্গল্লানে দূরতোৰ আগচ্ছন্তে. দিস্ৰান ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘পস্সথ, ভিক্খৰে, যাৰ স্ৰাক্খাতো মযা ধম্মো, যেপি তে সমণস্স গোতমস্স অগ্গসাৰকা সারিপুত্তমোগ্গল্লানা তেপি মম সন্তিকে আগচ্ছন্তি. মম ধম্মং রোচেন্তা’’তি. এৰং ৰুত্তে কোকালিকো দেৰদত্তং এতদৰোচ – ‘‘মা, আৰুসো দেৰদত্ত, সারিপুত্তমোগ্গল্লানে ৰিস্সসি. পাপিচ্ছা সারিপুত্তমোগ্গল্লানা, পাপিকানং ইচ্ছানং ৰসং গতা’’তি. ‘‘অলং, আৰুসো. স্ৰাগতং তেসং যতো মে ধম্মং রোচেন্তী’’তি.

অথ খো দেৰদত্তো আযস্মন্তং সারিপুত্তং উপড্ঢাসনেন নিমন্তেসি – ‘‘এহাৰুসো সারিপুত্ত, ইধ নিসীদাহী’’তি. ‘‘অলং আৰুসো’’তি খো আযস্মা সারিপুত্তো অঞ্ঞতরং আসনং গহেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. আযস্মাপি খো মহামোগ্গল্লানো অঞ্ঞতরং আসনং গহেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. অথ খো দেৰদত্তো বহুদেৰ রত্তিং ভিক্খূ ধম্মিযা কথায সন্দস্সেত্ৰা সমাদপেত্ৰা সমুত্তেজেত্ৰা সম্পহংসেত্ৰা আযস্মন্তং সারিপুত্তং অজ্ঝেসি – ‘‘ৰিগতথিনমিদ্ধো খো, আৰুসো সারিপুত্ত, ভিক্খুসঙ্ঘো. পটিভাতু তং, আৰুসো সারিপুত্ত, ভিক্খূনং ধম্মী কথা, পিট্ঠি মে আগিলাযতি, তমহং আযমিস্সামী’’তি. ‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো আযস্মা সারিপুত্তো দেৰদত্তস্স পচ্চস্সোসি. অথ খো দেৰদত্তো চতুগ্গুণং সঙ্ঘাটিং পঞ্ঞাপেত্ৰা দক্খিণেন পস্সেন সেয্যং কপ্পেসি. তস্স কিলমন্তস্স মুট্ঠস্সতিস্স অসম্পজানস্স মুহুত্তকেনেৰ নিদ্দা ওক্কমি.

অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো আদেসনাপাটিহারিযানুসাসনিযা ভিক্খূ ধম্মিযা কথায ওৰদি অনুসাসি. আযস্মা মহামোগ্গল্লানো ইদ্ধিপাটিহারিযানুসাসনিযা ভিক্খূ ধম্মিযা কথায ওৰদি অনুসাসি. অথ খো তেসং ভিক্খূনং আযস্মতা সারিপুত্তেন আদেসনাপাটিহারিযানুসাসনিযা আযস্মতা চ মহামোগ্গল্লানেন ইদ্ধিপাটিহারিযানুসাসনিযা ওৰদিযমানানং অনুসাসিযমানানং ৰিরজং ৰীতমলং ধম্মচক্খুং উদপাদি – যং কিঞ্চি সমুদযধম্মং, সব্বং তং নিরোধধম্মন্তি.

অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘গচ্ছাম মযং, আৰুসো, ভগৰতো সন্তিকে. যো তস্স ভগৰতো ধম্মং রোচেসি সো আগচ্ছতূ’’তি. অথ খো সারিপুত্তমোগ্গল্লানা তানি পঞ্চভিক্খুসতানি আদায যেন ৰেল়ুৰনং তেনুপসঙ্কমিংসু. অথ খো কোকালিকো দেৰদত্তং উট্ঠাপেসি – ‘‘উট্ঠেহি, আৰুসো দেৰদত্ত, নীতা তে ভিক্খূ সারিপুত্তমোগ্গল্লানেহি. ননু ত্ৰং, আৰুসো দেৰদত্ত, মযা ৰুত্তো – ‘মা, আৰুসো দেৰদত্ত, সারিপুত্তমোগ্গল্লানে ৰিস্সাসি. পাপিচ্ছা সারিপুত্তমোগ্গল্লানা, পাপিকানং ইচ্ছানং ৰসং গতা’’’তি? অথ খো দেৰদত্তস্স তত্থেৰ উণ্হং লোহিতং মুখতো উগ্গঞ্ছি.

অথ খো সারিপুত্তমোগ্গল্লানা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদিসুং. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা সারিপুত্তো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, ভেদকানুৰত্তকা ভিক্খূ পুন উপসম্পজ্জেয্যু’’ন্তি. ‘‘অলং, সারিপুত্ত. মা তে রুচ্চি ভেদকানুৰত্তকানং ভিক্খূনং পুন উপসম্পদা. তেন হি ত্ৰং, সারিপুত্ত, ভেদকানুৰত্তকে ভিক্খূ থুল্লচ্চযং দেসাপেহি. কথং পন তে, সারিপুত্ত, দেৰদত্তো পটিপজ্জী’’তি? ‘‘যথেৰ, ভন্তে, ভগৰা বহুদেৰ রত্তিং ভিক্খূ ধম্মিযা কথায সন্দস্সেত্ৰা সমাদপেত্ৰা সমুত্তেজেত্ৰা সম্পহংসেত্ৰা মং অজ্ঝেসতি – ‘ৰিগতথিনমিদ্ধো খো, সারিপুত্ত, ভিক্খুসঙ্ঘো; পটিভাতু তং, সারিপুত্ত, ভিক্খূনং ধম্মী কথা, পিট্ঠি মে আগিলাযতি, তমহং আযমিস্সামী’তি, এৰমেৰ খো, ভন্তে, দেৰদত্তো পটিপজ্জী’’তি.

৩৪৬. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ভূতপুব্বং, ভিক্খৰে, অরঞ্ঞাযতনে মহাসরসী. তং নাগা উপনিস্সায ৰিহরিংসু. তে তং সরসিং ওগাহেত্ৰা, সোণ্ডায ভিসমুল়ালং অব্বুহিত্ৰা, সুৰিক্খালিতং ৰিক্খালেত্ৰা, অকদ্দমং সঙ্খাদিত্ৰা, অজ্ঝোহরন্তি. তেসং তং ৰণ্ণায চেৰ হোতি, বলায চ. ন চ ততোনিদানং মরণং ৰা নিগচ্ছন্তি, মরণমত্তং ৰা দুক্খং. তেসংযেৰ খো পন, ভিক্খৰে, মহানাগানং অনুসিক্খমানা তরুণা ভিঙ্কচ্ছাপা. তে তং সরসিং ওগাহেত্ৰা, সোণ্ডায ভিসমুল়ালং অব্বুহিত্ৰা, ন সুৰিক্খালিতং ৰিক্খালেত্ৰা, সকদ্দমং সঙ্খাদিত্ৰা, অজ্ঝোহরন্তি. তেসং তং নেৰ ৰণ্ণায হোতি, ন বলায. ততোনিদানঞ্চ মরণং ৰা নিগচ্ছন্তি, মরণমত্তং ৰা দুক্খং. এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, দেৰদত্তো মমানুক্রুব্বং [মমানুকুব্বং (সী. স্যা.)] কপণো মরিস্সতীতি.

‘‘মহাৰরাহস্স মহিং ৰিক্রুব্বতো [ৰিকুব্বতো (সী. স্যা.)], ভিসং ঘসানস্স [ঘসমানস্স (ক.)] নদীসু জগ্গতো;

ভিঙ্কোৰ পঙ্কং অভিভক্খযিত্ৰা, মমানুক্রুব্বং কপণো মরিস্সতী’’তি.

৩৪৭. [অ. নি. ৮.১৬] ‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু দূতেয্যং গন্তুমরহতি. কতমেহি অট্ঠহি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সোতা চ হোতি, সাৰেতা চ, উগ্গহেতা চ, ধারেতা চ, ৰিঞ্ঞাতা চ, ৰিঞ্ঞাপেতা চ, কুসলো চ সহিতাসহিতস্স, নো চ কলহকারকো – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু দূতেয্যং গন্তুমরহতি.

[অ. নি. ৮.১৬] ‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো সারিপুত্তো দূতেয্যং গন্তুমরহতি. কতমেহি অট্ঠহি? ইধ, ভিক্খৰে, সারিপুত্তো সোতা চ হোতি, সাৰেতা চ, উগ্গহেতা চ, ধারেতা চ, ৰিঞ্ঞাতা চ, ৰিঞ্ঞাপেতা চ, কুসলো চ সহিতাসহিতস্স, নো চ কলহকারকো – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতো সারিপুত্তো দূতেয্যং গন্তুমরহতীতি.

[অ. নি. ৮.১৬] ‘‘যো ৰে ন ব্যথতি [ব্যাধতি (সী. স্যা.)] পত্ৰা, পরিসং উগ্গৰাদিনিং;

ন চ হাপেতি ৰচনং, ন চ ছাদেতি সাসনং.

‘‘অসন্দিদ্ধো চ অক্খাতি [অক্খাতা (ক.)], পুচ্ছিতো চ ন কুপ্পতি;

স ৰে তাদিসকো ভিক্খু, দূতেয্যং গন্তুমরহতী’’তি.

৩৪৮. [অ. নি. ৮.৭] ‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অসদ্ধম্মেহি অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছো. কতমেহি অট্ঠহি? লাভেন, ভিক্খৰে, অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছো; অলাভেন, ভিক্খৰে…পে… যসেন, ভিক্খৰে…পে… অযসেন, ভিক্খৰে…পে… সক্কারেন, ভিক্খৰে…পে… অসক্কারেন, ভিক্খৰে…পে… পাপিচ্ছতায, ভিক্খৰে…পে… পাপমিত্ততায ভিক্খৰে, অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছো – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহি অসদ্ধম্মেহি অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছো.

৩৪৯. ‘‘সাধু, ভিক্খৰে, ভিক্খু উপ্পন্নং লাভং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরেয্য, উপ্পন্নং অলাভং…পে… উপ্পন্নং যসং… উপ্পন্নং অযসং… উপ্পন্নং সক্কারং… উপ্পন্নং অসক্কারং… উপ্পন্নং পাপিচ্ছতং… উপ্পন্নং পাপমিত্ততং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরেয্য. কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অত্থৰসং পটিচ্চ উপ্পন্নং লাভং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরেয্য, উপ্পন্নং অলাভং…পে… উপ্পন্নং যসং… উপ্পন্নং অযসং… উপ্পন্নং সক্কারং… উপ্পন্নং অসক্কারং… উপ্পন্নং পাপিচ্ছতং… উপ্পন্নং পাপমিত্ততং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরেয্য? যং হিস্স, ভিক্খৰে, উপ্পন্নং লাভং অনভিভুয্য ৰিহরতো উপ্পজ্জেয্যুং আসৰা ৰিঘাতপরিল়াহা, উপ্পন্নং লাভং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরতো এৰংসতে আসৰা ৰিঘাতপরিল়াহা ন হোন্তি. যং হিস্স, ভিক্খৰে, উপ্পন্নং অলাভং…পে… উপ্পন্নং যসং… উপ্পন্নং অযসং… উপ্পন্নং সক্কারং… উপ্পন্নং অসক্কারং… উপ্পন্নং পাপিচ্ছতং… উপ্পন্নং পাপমিত্ততং অনভিভুয্য ৰিহরতো উপ্পজ্জেয্যুং আসৰা ৰিঘাতপরিল়াহা, উপ্পন্নং পাপমিত্ততং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরতো এৰংসতে আসৰা ৰিঘাতপরিল়াহা ন হোন্তি. ইদং খো, ভিক্খৰে, অত্থৰসং পটিচ্চ উপ্পন্নং লাভং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরেয্য, উপ্পন্নং অলাভং…পে… উপ্পন্নং যসং… উপ্পন্নং অযসং… উপ্পন্নং সক্কারং… উপ্পন্নং অসক্কারং… উপ্পন্নং পাপিচ্ছতং… উপ্পন্নং পাপমিত্ততং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরেয্য. তস্মাতিহ, ভিক্খৰে, উপ্পন্নং লাভং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরিস্সাম, উপ্পন্নং অলাভং…পে… উপ্পন্নং যসং… উপ্পন্নং অযসং… উপ্পন্নং সক্কারং… উপ্পন্নং অসক্কারং… উপ্পন্নং পাপিচ্ছতং… উপ্পন্নং পাপমিত্ততং অভিভুয্য অভিভুয্য ৰিহরিস্সামাতি; এৰঞ্হি ৰো, ভিক্খৰে, সিক্খিতব্বন্তি.

৩৫০. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অসদ্ধম্মেহি অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছো. কতমেহি তীহি? পাপিচ্ছতা, পাপমিত্ততা, ওরমত্তকেন ৰিসেসাধিগমেন অন্তরা ৰোসানং আপাদি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহি অসদ্ধম্মেহি অভিভূতো পরিযাদিন্নচিত্তো দেৰদত্তো আপাযিকো নেরযিকো কপ্পট্ঠো অতেকিচ্ছোতি.

‘‘মা জাতু কোচি লোকস্মিং, পাপিচ্ছো উদপজ্জথ;

তদমিনাপি জানাথ, পাপিচ্ছানং যথাগতি.

‘‘পণ্ডিতোতি সমঞ্ঞাতো, ভাৰিতত্তোতি সম্মতো;

জলংৰ যসসা অট্ঠা, দেৰদত্তোতি মে সুতং.

‘‘সো পমাদং অনুচিণ্ণো, আসজ্জ নং তথাগতং;

অৰীচিনিরযং পত্তো, চতুদ্ৰারং ভযানকং.

‘‘অদুট্ঠস্স হি যো দুব্ভে, পাপকম্মং অক্রুব্বতো;

তমেৰ পাপং ফুসতি, দুট্ঠচিত্তং অনাদরং.

‘‘সমুদ্দং ৰিসকুম্ভেন, যো মঞ্ঞেয্য পদূসিতুং [পদুস্সিতুং (ক.)];

ন সো তেন পদূসেয্য, ভেস্মা হি উদধী মহা.

‘‘এৰমেৰ তথাগতং, যো ৰাদেনুপহিংসতি;

সমগ্গতং [সম্মাগতং (সী.), সমগতং (স্যা.)] সন্তচিত্তং, ৰাদো তম্হি ন রূহতি.

‘‘তাদিসং মিত্তং ক্রুব্বেথ [কুব্বেথ (সী. স্যা.)], তঞ্চ সেৰেথ পণ্ডিতো;

যস্স মগ্গানুগো ভিক্খু, খযং দুক্খস্স পাপুণে’’তি.

উপালিপঞ্হা

৩৫১. অথ খো আযস্মা উপালি যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা উপালি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সঙ্ঘরাজি সঙ্ঘরাজীতি, ভন্তে, ৰুচ্চতি. কিত্তাৰতা নু খো, ভন্তে, সঙ্ঘরাজি হোতি, নো চ সঙ্ঘভেদো? কিত্তাৰতা চ পন সঙ্ঘরাজি চেৰ হোতি সঙ্ঘভেদো চা’’তি?

‘‘একতো, উপালি, একো হোতি, একতো দ্ৰে, চতুত্থো অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. এৰম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘরাজি হোতি, নো চ সঙ্ঘভেদো. একতো, উপালি, দ্ৰে হোন্তি, একতো দ্ৰে, পঞ্চমো অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. এৰম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘরাজি হোতি, নো চ সঙ্ঘভেদো. একতো, উপালি, দ্ৰে হোন্তি, একতো তযো, ছট্ঠো অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. এৰম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘরাজি হোতি, নো চ সঙ্ঘভেদো. একতো, উপালি, তযো হোন্তি, একতো তযো, সত্তমো অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. এৰম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘরাজি হোতি, নো চ সঙ্ঘভেদো. একতো, উপালি, তযো হোন্তি, একতো চত্তারো, অট্ঠমো অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. এৰম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘরাজি হোতি, নো চ সঙ্ঘভেদো. একতো, উপালি, চত্তারো হোন্তি, একতো চত্তারো, নৰমো অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. এৰং খো, উপালি, সঙ্ঘরাজি চেৰ হোতি সঙ্ঘভেদো চ. নৰন্নং ৰা, উপালি, অতিরেকনৰন্নং ৰা সঙ্ঘরাজি চেৰ হোতি সঙ্ঘভেদো চ. ন খো, উপালি, ভিক্খুনী সঙ্ঘং ভিন্দতি, অপি চ ভেদায পরক্কমতি, ন সিক্খমানা সঙ্ঘং ভিন্দতি…পে… ন সামণেরো সঙ্ঘং ভিন্দতি, ন সামণেরী সঙ্ঘং ভিন্দতি, ন উপাসকো সঙ্ঘং ভিন্দতি, ন উপাসিকা সঙ্ঘং ভিন্দতি, অপি চ ভেদায পরক্কমতি. ভিক্খু খো, উপালি, পকতত্তো, সমানসংৰাসকো, সমানসীমাযং ঠিতো, সঙ্ঘং ভিন্দতী’’তি.

৩৫২. [অ. নি. ১০.৩৭] ‘‘সঙ্ঘভেদো সঙ্ঘভেদোতি, ভন্তে, ৰুচ্চতি. কিত্তাৰতা নু খো, ভন্তে, সঙ্ঘো ভিন্নো হোতী’’তি?

‘‘ইধুপালি, ভিক্খূ অধম্মং ধম্মোতি দীপেন্তি, ধম্মং অধম্মোতি দীপেন্তি, অৰিনযং ৰিনযোতি দীপেন্তি, ৰিনযং অৰিনযোতি দীপেন্তি, অভাসিতং অলপিতং তথাগতেন ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, ভাসিতং লপিতং তথাগতেন অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, অনাচিণ্ণং তথাগতেন আচিণ্ণং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, আচিণ্ণং তথাগতেন অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, অপঞ্ঞত্তং তথাগতেন পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, পঞ্ঞত্তং তথাগতেন অপঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, অনাপত্তিং আপত্তীতি দীপেন্তি, আপত্তিং অনাপত্তীতি দীপেন্তি, লহুকং আপত্তিং গরুকা আপত্তীতি দীপেন্তি, গরুকং আপত্তিং লহুকা আপত্তীতি দীপেন্তি, সাৰসেসং আপত্তিং অনৰসেসা আপত্তীতি দীপেন্তি, অনৰসেসং আপত্তিং সাৰসেসা আপত্তীতি দীপেন্তি, দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অদুট্ঠুলা আপত্তীতি দীপেন্তি, অদুট্ঠুল্লং আপত্তিং দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি দীপেন্তি. তে ইমেহি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি অপকস্সন্তি, অৰপকস্সন্তি, আৰেনিং [আৰেণি (সী.), আৰেণিকং (স্যা.)] উপোসথং করোন্তি, আৰেনিং পৰারণং করোন্তি, আৰেনিং সঙ্ঘকম্মং করোন্তি. এত্তাৰতা খো, উপালি, সঙ্ঘো ভিন্নো হোতী’’তি.

৩৫৩. [ অ. নি. ১০.৩৭] ‘‘সঙ্ঘসামগ্গী সঙ্ঘসামগ্গীতি, ভন্তে, ৰুচ্চতি. কিত্তাৰতা নু খো, ভন্তে, সঙ্ঘো সমগ্গো হোতী’’তি? ‘‘ইধুপালি, ভিক্খূ অধম্মং অধম্মোতি দীপেন্তি, ধম্মং ধম্মোতি দীপেন্তি, অৰিনযং অৰিনযোতি দীপেন্তি, ৰিনযং ৰিনযোতি দীপেন্তি, অভাসিতং অলপিতং তথাগতেন অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, ভাসিতং লপিতং তথাগতেন ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, অনাচিণ্ণং তথাগতেন অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, আচিণ্ণং তথাগতেন আচিণ্ণং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, অপঞ্ঞত্তং তথাগতেন অপঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, পঞ্ঞত্তং তথাগতেন পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি দীপেন্তি, অনাপত্তিং অনাপত্তীতি দীপেন্তি, আপত্তিং আপত্তীতি দীপেন্তি, লহুকং আপত্তিং লহুকা আপত্তীতি দীপেন্তি, গরুকং আপত্তিং গরুকা আপত্তীতি দীপেন্তি, সাৰসেসং আপত্তিং সাৰসেসা আপত্তীতি দীপেন্তি, অনৰসেসং আপত্তিং অনৰসেসা আপত্তীতি দীপেন্তি, দুট্ঠুল্লং আপত্তিং দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি দীপেন্তি, অদুট্ঠুল্লং আপত্তিং অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি দীপেন্তি. তে ইমেহি অট্ঠারসহি ৰত্থূহি ন অপকস্সন্তি, ন অৰপকস্সন্তি, ন আৰেনিং উপোসথং করোন্তি, ন আৰেনিং পৰারণং করোন্তি, ন আৰেনিং সঙ্ঘকম্মং করোন্তি. এত্তাৰতা খো, উপালি, সঙ্ঘো সমগ্গো হোতী’’তি.

৩৫৪. ‘‘সমগ্গং পন, ভন্তে, সঙ্ঘং ভিন্দিত্ৰা কিং সো পসৰতী’’তি? ‘‘সমগ্গং খো, উপালি, সঙ্ঘং ভিন্দিত্ৰা কপ্পট্ঠিকং কিব্বিসং পসৰতি, কপ্পং নিরযম্হি পচ্চতী’’তি.

[ইতিৰু. ১৮; অ. নি. ১০.৩৯] ‘‘আপাযিকো নেরযিকো, কপ্পট্ঠো সঙ্ঘভেদকো;

ৰগ্গরতো অধম্মট্ঠো, যোগক্খেমা পধংসতি;

সঙ্ঘং সমগ্গং ভিন্দিত্ৰা, কপ্পং নিরযম্হি পচ্চতী’’তি.

‘‘ভিন্নং পন, ভন্তে, সঙ্ঘং সমগ্গং কত্ৰা কিং সো পসৰতী’’তি? ‘‘ভিন্নং খো, উপালি, সঙ্ঘং সমগ্গং কত্ৰা ব্রহ্মং পুঞ্ঞং পসৰতি, কপ্পং সগ্গম্হি মোদতী’’তি.

[ইত্তিৰু. ১৮; অ. নি. ১০.৪০] ‘‘সুখা সঙ্ঘস্স সামগ্গী, সমগ্গানঞ্চ অনুগ্গহো;

সমগ্গরতো ধম্মট্ঠো, যোগক্খেমা ন ধংসতি;

সঙ্ঘং সমগ্গং কত্ৰান, কপ্পং সগ্গম্হি মোদতী’’তি.

৩৫৫. [পরি. ৪৫৯] ‘‘সিযা নু খো, ভন্তে, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো’’তি? ‘‘সিযা, উপালি, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো’’তি.

[পরি. ৪৫৯] ‘‘সিযা [সিযা নু খো (স্যা. কং.)] পন, ভন্তে, সঙ্ঘভেদকো ন আপাযিকো, ন নেরযিকো, ন কপ্পট্ঠো, ন অতেকিচ্ছো’’তি? ‘‘সিযা, উপালি, সঙ্ঘভেদকো ন আপাযিকো, ন নেরযিকো, ন কপ্পট্ঠো, ন অতেকিচ্ছো’’তি.

‘‘কতমো পন, ভন্তে, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো’’তি? ‘‘ইধুপালি, ভিক্খু অধম্মং ধম্মোতি দীপেতি. তস্মিং অধম্মদিট্ঠি, ভেদে অধম্মদিট্ঠি, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং, অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. অযম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, ভিক্খু অধম্মং ধম্মোতি দীপেতি. তস্মিং অধম্মদিট্ঠি, ভেদে ধম্মদিট্ঠি, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং, অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. অযম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, ভিক্খু অধম্মং ধম্মোতি দীপেতি. তস্মিং অধম্মদিট্ঠি, ভেদে ৰেমতিকো, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং, অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. অযম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, ভিক্খু অধম্মং ধম্মোতি দীপেতি. তস্মিং ধম্মদিট্ঠি, ভেদে অধম্মদিট্ঠি…পে… (তস্মিং ধম্মদিট্ঠি ভেদে ধম্মদিট্ঠি) [( ) স্যামপোত্থকে নত্থি, ৰিমতিৰিনোদনীটীকায সমেতি]. তস্মিং ধম্মদিট্ঠি ভেদে ৰেমতিকো. তস্মিং ৰেমতিকো ভেদে অধম্মদিট্ঠি. তস্মিং ৰেমতিকো ভেদে ধম্মদিট্ঠি. তস্মিং ৰেমতিকো ভেদে ৰেমতিকো ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং, অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. অযম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, ভিক্খু ধম্মং অধম্মোতি দীপেতি…পে… অৰিনযং ৰিনযোতি দীপেতি… ৰিনযং অৰিনযোতি দীপেতি… অভাসিতং অলপিতং তথাগতেন ভাসিতং লপিতং তথাগতেনাতি দীপেতি… ভাসিতং লপিতং তথাগতেন অভাসিতং অলপিতং তথাগতেনাতি দীপেতি… অনাচিণ্ণং তথাগতেন আচিণ্ণং তথাগতেনাতি দীপেতি… আচিণ্ণং তথাগতেন অনাচিণ্ণং তথাগতেনাতি দীপেতি… অপঞ্ঞত্তং তথাগতেন পঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি দীপেতি… পঞ্ঞত্তং তথাগতেন অপঞ্ঞত্তং তথাগতেনাতি দীপেতি… অনাপত্তিং আপত্তীতি দীপেতি… আপত্তিং অনাপত্তীতি দীপেতি… লহুকং আপত্তিং গরুকা আপত্তীতি দীপেতি… গরুকং আপত্তিং লহুকা আপত্তীতি দীপেতি… সাৰসেসং আপত্তিং অনৰসেসা আপত্তীতি দীপেতি… অনৰসেসং আপত্তিং সাৰসেসা আপত্তীতি দীপেতি… দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি দীপেতি… অদুট্ঠুল্লং আপত্তিং দুট্ঠুল্লা আপত্তীতি দীপেতি… তস্মিং অধম্মদিট্ঠি, ভেদে অধম্মদিট্ঠি…পে… তস্মিং অধম্মদিট্ঠি, ভেদে ধম্মদিট্ঠি … তস্মিং অধম্মদিট্ঠি, ভেদে ৰেমতিকো… তস্মিং ধম্মদিট্ঠি, ভেদে অধম্মদিট্ঠি… (তস্মিং ধম্মদিট্ঠি, ভেদে ধম্মদিট্ঠি) [( ) স্যামপোত্থকে নত্থি] … তস্মিং ধম্মদিট্ঠি, ভেদে ৰেমতিকো… তস্মিং ৰেমতিকো, ভেদে অধম্মদিট্ঠি… তস্মিং ৰেমতিকো, ভেদে ধম্মদিট্ঠি… তস্মিং ৰেমতিকো, ভেদে ৰেমতিকো, ৰিনিধায দিট্ঠিং, ৰিনিধায খন্তিং, ৰিনিধায রুচিং, ৰিনিধায ভাৰং, অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. অযম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘভেদকো আপাযিকো, নেরযিকো, কপ্পট্ঠো, অতেকিচ্ছো’’তি.

‘‘কতমো পন, ভন্তে, সঙ্ঘভেদকো ন আপাযিকো, ন নেরযিকো, ন কপ্পট্ঠো, ন অতেকিচ্ছো’’তি? ‘‘ইধুপালি, ভিক্খু অধম্মং ধম্মোতি দীপেতি. তস্মিং ধম্মদিট্ঠি, ভেদে ধম্মদিট্ঠি, অৰিনিধায দিট্ঠিং, অৰিনিধায খন্তিং, অৰিনিধায রুচিং, অৰিনিধায ভাৰং, অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. অযম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘভেদকো ন আপাযিকো, ন নেরযিকো, ন কপ্পট্ঠো, ন অতেকিচ্ছো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, ভিক্খু ধম্মং অধম্মোতি দীপেতি…পে… দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অদুট্ঠুল্লা আপত্তীতি দীপেতি. তস্মিং ধম্মদিট্ঠি, ভেদে ধম্মদিট্ঠি, অৰিনিধায দিট্ঠিং, অৰিনিধায খন্তিং, অৰিনিধায রুচিং, অৰিনিধায ভাৰং, অনুস্সাৰেতি, সলাকং গাহেতি – ‘অযং ধম্মো, অযং ৰিনযো, ইদং সত্থুসাসনং, ইমং গণ্হথ, ইমং রোচেথা’তি. অযম্পি খো, উপালি, সঙ্ঘভেদকো ন আপাযিকো, ন নেরযিকো, ন কপ্পট্ঠো, ন অতেকিচ্ছো’’তি.

ততিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

সঙ্ঘভেদকক্খন্ধকো সত্তমো.

তস্সুদ্দানং –

অনুপিযে অভিঞ্ঞাতা, সুখুমালো ন ইচ্ছতি;

কসা ৰপা অভি নিন্নে, নিদ্ধা লাৰে চ উব্বহে.

পুঞ্জমদ্দপলালঞ্চ, ভুসওফুণনীহরে;

আযতিম্পি ন খীযন্তি, পিতরো চ পিতামহা.

ভদ্দিযো অনুরুদ্ধো চ, আনন্দো ভগু কিমিলো;

সক্যমানো চ কোসম্বিং, পরিহাযি ককুধেন চ.

পকাসেসি পিতুনো চ, পুরিসে সিলং নাল়াগিরিং;

তিকপঞ্চগরুকো খো, ভিন্দি থুল্লচ্চযেন চ;

তযো অট্ঠ পুন তীণি, রাজি ভেদা সিযা নু খোতি.

সঙ্ঘভেদকক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

৮. ৰত্তক্খন্ধকং

১. আগন্তুকৰত্তকথা

৩৫৬. তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন আগন্তুকা ভিক্খূ সউপাহনাপি আরামং পৰিসন্তি, ছত্তপগ্গহিতাপি আরামং পৰিসন্তি, ওগুণ্ঠিতাপি আরামং পৰিসন্তি, সীসেপি চীৰরং করিত্ৰা আরামং পৰিসন্তি, পানীযেনপি পাদে ধোৰন্তি, ৰুড্ঢতরেপি আৰাসিকে ভিক্খূ ন অভিৰাদেন্তি, নপি সেনাসনং পুচ্ছন্তি. অঞ্ঞতরোপি আগন্তুকো ভিক্খু অনজ্ঝাৰুট্ঠং ৰিহারং ঘটিকং উগ্ঘাটেত্ৰা কৰাটং পণামেত্ৰা সহসা পাৰিসি. তস্স উপরিপিট্ঠিতো [উপরিপিট্ঠতো (?)] অহি খন্ধে পপতি. সো ভীতো ৰিস্সরমকাসি. ভিক্খূ উপধাৰিত্ৰা তং ভিক্খুং এতদৰোচুং – ‘‘কিস্স ত্ৰং, আৰুসো, ৰিস্সরমকাসী’’তি? অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আগন্তুকা ভিক্খূ সউপাহনাপি আরামং পৰিসিস্সন্তি, ছত্তপগ্গহিতাপি আরামং পৰিসিস্সন্তি, ওগুণ্ঠিতাপি আরামং পৰিসিস্সন্তি, সীসেপি চীৰরং করিত্ৰা আরামং পৰিসিস্সন্তি, পানীযেনপি পাদে ধোৰিস্সন্তি, ৰুড্ঢতরেপি আৰাসিকে ভিক্খূ ন অভিৰাদেস্সন্তি, নপি সেনাসনং পুচ্ছিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ‘‘আগন্তুকা ভিক্খূ সউপাহনাপি আরামং পৰিসন্তি, ছত্তপগ্গহিতাপি আরামং পৰিসন্তি, ওগুণ্ঠিতাপি আরামং পৰিসন্তি, সীসেপি চীৰরং করিত্ৰা আরামং পৰিসন্তি, পানীযেনিপি পাদে ধোৰন্তি, ৰুড্ঢতরেপি আৰাসিকে ভিক্খূ ন অভিৰাদেন্তি, নপি সেনাসনং পুচ্ছন্তীতি. সচ্চং ভগৰাতি. ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… কথঞ্হি নাম ভিক্খৰে আগন্তুকা ভিক্খূ সউপাহনাপি আরামং পৰিসিস্সন্তি, ছত্তপগ্গহিতাপি আরামং পৰিসিস্সন্তি, ওগুণ্ঠিতাপি আরামং পৰিসিস্সন্তি, সীসেপি চীৰরং করিত্ৰা আরামং পৰিসিস্সন্তি, পানীযেনপি পাদে ধোৰিস্সন্তি, ৰুড্ঢতরেপি আৰাসিকে ভিক্খূ ন অভিৰাদেস্সন্তি, নপি সেনাসনং পুচ্ছিস্সন্তি, নেতং ভিক্খৰে অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৫৭. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, আগন্তুকানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা আগন্তুকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্বং. আগন্তুকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা ‘ইদানি আরামং পৰিসিস্সামী’তি উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা নীচং কত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা গহেত্ৰা ছত্তং অপনামেত্ৰা সীসং ৰিৰরিত্ৰা সীসে চীৰরং [ৰিৰরিত্ৰা চীৰরং (ক.)] খন্ধে কত্ৰা সাধুকং অতরমানেন আরামো পৰিসিতব্বো. আরামং পৰিসন্তেন সল্লক্খেতব্বং – ‘কত্থ আৰাসিকা ভিক্খূ পটিক্কমন্তী’তি? যত্থ আৰাসিকা ভিক্খূ পটিক্কমন্তি – উপট্ঠানসালায ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা – তত্থ গন্ত্ৰা একমন্তং পত্তো নিক্খিপিতব্বো; একমন্তং চীৰরং নিক্খিপিতব্বং; পতিরূপং আসনং গহেত্ৰা নিসীদিতব্বং; পানীযং পুচ্ছিতব্বং, পরিভোজনীযং পুচ্ছিতব্বং – ‘কতমং পানীযং, কতমং পরিভোজনীয’ন্তি? সচে পানীযেন অত্থো হোতি, পানীযং গহেত্ৰা পাতব্বং. সচে পরিভোজনীযেন অত্থো হোতি, পরিভোজনীযং গহেত্ৰা পাদা ধোৰিতব্বা. পাদে ধোৰন্তেন একেন হত্থেন উদকং আসিঞ্চিতব্বং, একেন হত্থেন পাদা ধোৰিতব্বা. তেনেৰ উদকং আসিঞ্চিতব্বং [যেন হত্থেন উদকং আসিঞ্চিতব্বং (স্যা.)] ন তেনেৰ হত্থেন পাদা ধোৰিতব্বা. উপাহনপুঞ্ছনচোল়কং পুচ্ছিত্ৰা উপাহনা পুঞ্ছিতব্বা. উপাহনা পুঞ্ছন্তেন পঠমং সুক্খেন চোল়কেন পুঞ্ছিতব্বা, পচ্ছা অল্লেন. উপাহনাপুঞ্ছনচোল়কং ধোৰিত্ৰা [পীল়েত্ৰা (স্যা.)] একমন্তং ৰিস্সজ্জেতব্বং.

‘‘সচে আৰাসিকো ভিক্খু ৰুড্ঢো হোতি, অভিৰাদেতব্বো. সচে নৰকো হোতি, অভিৰাদাপেতব্বো. সেনাসনং পুচ্ছিতব্বং – ‘কতমং মে সেনাসনং পাপুণাতী’তি? অজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা অনজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা পুচ্ছিতব্বং, গোচরো পুচ্ছিতব্বো, অগোচরো পুচ্ছিতব্বো, সেক্খসম্মতানি [সেখসম্মতানি (ক.)] কুলানি পুচ্ছিতব্বানি, ৰচ্চট্ঠানং পুচ্ছিতব্বং, পস্সাৰট্ঠানং পুচ্ছিতব্বং, পানীযং পুচ্ছিতব্বং, পরিভোজনীযং পুচ্ছিতব্বং, কত্তরদণ্ডো পুচ্ছিতব্বো, সঙ্ঘস্স কতিকসণ্ঠানং পুচ্ছিতব্বং – ‘কং কালং পৰিসিতব্বং, কং কালং নিক্খমিতব্ব’ন্তি? সচে ৰিহারো অনজ্ঝাৰুট্ঠো হোতি, কৰাটং আকোটেত্ৰা মুহুত্তং আগমেত্ৰা ঘটিকং উগ্ঘাটেত্ৰা কৰাটং পণামেত্ৰা বহি ঠিতেন নিল্লোকেতব্বো.

‘‘সচে ৰিহারো উক্লাপো হোতি, মঞ্চে ৰা মঞ্চো আরোপিতো হোতি, পীঠে ৰা পীঠং আরোপিতং হোতি, সেনাসনং উপরি পুঞ্জীকতং [পুঞ্জকিতং (ক.)] হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো. [মহাৰ. ৬৬-৬৭ (থোকং ৰিসদিসং)] ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং ভূমত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা; ভিসিবিব্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা. সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি [ঊহঞ্ঞীতি (সী. স্যা.)]. সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং.

‘‘ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে [যথাপঞ্ঞত্তং (সী. স্যা.), যথাভাগং (ক.)] পঞ্ঞপেতব্বং. মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে [যথাভাগং (স্যা. ক.)] ঠপেতব্বা. মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাঠানে [যথাভাগং (স্যা. ক.)] পঞ্ঞপেতব্বো. পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাঠানে [যথাভাগং (স্যা. ক.)] পঞ্ঞপেতব্বং. ভিসিবিব্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাভাগং পঞ্ঞপেতব্বং. নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাভাগং পঞ্ঞপেতব্বং. খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাভাগং ঠপেতব্বো. অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাভাগং ঠপেতব্বং. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং.

‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা. সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা.

‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং. সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো. সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা. সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, আগন্তুকানং ভিক্খূনং ৰত্তং যথা আগন্তুকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

২. আৰাসিকৰত্তকথা

৩৫৮. তেন খো পন সমযেন আৰাসিকা ভিক্খূ আগন্তুকে ভিক্খূ দিস্ৰা নেৰ আসনং পঞ্ঞপেন্তি, ন পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপন্তি, ন পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গণ্হন্তি, ন পানীযেন পুচ্ছন্তি [ন পানীযেন পুচ্ছন্তি, ন পরিভোজনীযেন পুচ্ছন্তি (স্যা. কং.)], ন ৰুড্ঢতরেপি আগন্তুকে ভিক্খূ অভিৰাদেন্তি, ন সেনাসনং পঞ্ঞপেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আৰাসিকা ভিক্খূ আগন্তুকে ভিক্খূ দিস্ৰা নেৰ আসনং পঞ্ঞপেস্সন্তি, ন পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিস্সন্তি, ন পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহিস্সন্তি, ন পানীযেন পুচ্ছিস্সন্তি, ৰুড্ঢতরেপি আগন্তুকে ভিক্খূ ন অভিৰাদেস্সন্তি, ন সেনাসনং পঞ্ঞপেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কিরং, ভিক্খৰে…পে… সচ্চং ভগৰাতি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৫৯. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, আৰাসিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা আৰাসিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্বং. আৰাসিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা আগন্তুকং ভিক্খুং ৰুড্ঢতরং দিস্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পানীযেন পুচ্ছিতব্বো [পানীযেন পুচ্ছিতব্বো, পরিভোজনীযেন পুচ্ছিতব্বো (স্যা.)]. সচে উস্সহতি, উপাহনা পুঞ্ছিতব্বা. উপাহনা পুঞ্ছন্তেন পঠমং সুক্খেন চোল়কেন পুঞ্ছিতব্বা, পচ্ছা অল্লেন. উপাহনাপুঞ্ছনচোল়কং ধোৰিত্ৰা [ধোৰিত্ৰা পীল়েত্ৰা (স্যা.)] একমন্তং ৰিস্সজ্জেতব্বং.

‘‘আগন্তুকো ভিক্খু ৰুড্ঢতরো অভিৰাদেতব্বো. সেনাসনং পঞ্ঞপেতব্বং – ‘এতং তে সেনাসনং পাপুণাতী’তি. অজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা অনজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা আচিক্খিতব্বং. গোচরো আচিক্খিতব্বো. অগোচরো আচিক্খিতব্বো. সেক্খসম্মতানি কুলানি আচিক্খিতব্বানি. ৰচ্চট্ঠানং আচিক্খিতব্বং. পস্সাৰট্ঠানং আচিক্খিতব্বং. পানীযং আচিক্খিতব্বং. পরিভোজনীযং আচিক্খিতব্বং. কত্তরদণ্ডো আচিক্খিতব্বো. সঙ্ঘস্স কতিকসণ্ঠানং আচিক্খিতব্বং – ‘ইমং কালং পৰিসিতব্বং, ইমং কালং নিক্খমিতব্ব’ন্তি.

‘‘সচে নৰকো হোতি, নিসিন্নকেনেৰ আচিক্খিতব্বং – ‘অত্র পত্তং নিক্খিপাহি, অত্র চীৰরং নিক্খিপাহি, ইদং আসনং নিসীদাহী’তি. পানীযং আচিক্খিতব্বং. পরিভোজনীযং আচিক্খিতব্বং. উপাহনাপুঞ্ছনচোল়কং আচিক্খিতব্বং. আগন্তুকো ভিক্খু নৰকো অভিৰাদাপেতব্বো. সেনাসনং আচিক্খিতব্বং – ‘এতং তে সেনাসনং পাপুণাতী’তি. অজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা অনজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা আচিক্খিতব্বং. গোচরো আচিক্খিতব্বো. অগোচরো আচিক্খিতব্বো. সেক্খসম্মতানি কুলানি আচিক্খিতব্বানি. ৰচ্চট্ঠানং আচিক্খিতব্বং. পস্সাৰট্ঠানং আচিক্খিতব্বং. পানীযং আচিক্খিতব্বং. পরিভোজনীযং আচিক্খিতব্বং. কত্তরদণ্ডো আচিক্খিতব্বো. সঙ্ঘস্স কতিকসণ্ঠানং আচিক্খিতব্বং – ‘ইমং কালং পৰিসিতব্বং, ইমং কালং নিক্খমিতব্ব’ন্তি. ইদং খো, ভিক্খৰে, আৰাসিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং যথা আৰাসিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

৩. গমিকৰত্তকথা

৩৬০. তেন খো পন সমযেন গমিকা ভিক্খূ দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং অপ্পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং ৰিৰরিত্ৰা সেনাসনং অনাপুচ্ছা পক্কমন্তি. দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং নস্সতি. সেনাসনং অগুত্তং হোতি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম গমিকা ভিক্খূ দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং অপ্পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং ৰিৰরিত্ৰা সেনাসনং অনাপুচ্ছা পক্কমিস্সন্তি! দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং নস্সতি. সেনাসনং অগুত্তং হোতী’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… সচ্চং ভগৰাতি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৬১. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, গমিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা গমিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্বং. গমিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা সেনাসনং আপুচ্ছা পক্কমিতব্বং [আপুচ্ছিতব্বং (স্যা.)]. সচে ভিক্খু ন হোতি, সামণেরো আপুচ্ছিতব্বো. সচে সামণেরো ন হোতি, আরামিকো আপুচ্ছিতব্বো. সচে আরামিকো ন হোতি, উপাসকো আপুচ্ছিতব্বো. সচে ন হোতি ভিক্খু ৰা সামণেরো ৰা আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা, চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং পঞ্ঞপেত্ৰা মঞ্চে মঞ্চং আরোপেত্ৰা পীঠে পীঠং আরোপেত্ৰা সেনাসনং উপরি পুঞ্জং করিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা পক্কমিতব্বং. সচে ৰিহারো ওৰস্সতি, সচে উস্সহতি, ছাদেতব্বো, উস্সুকং ৰা কাতব্বং – ‘কিন্তি নু খো ৰিহারো ছাদিযেথা’তি. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, যো দেসো অনোৰস্সকো হোতি, তত্থ চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং পঞ্ঞপেত্ৰা মঞ্চে মঞ্চং আরোপেত্ৰা পীঠে পীঠং আরোপেত্ৰা সেনাসনং উপরি পুঞ্জং করিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা পক্কমিতব্বং. সচে সব্বো ৰিহারো ওৰস্সতি, সচে উস্সহতি, সেনাসনং গামং অতিহরিতব্বং, উস্সুকং ৰা কাতব্বং – ‘কিন্তি নু খো সেনাসনং গামং অতিহরিযেথা’তি. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, অজ্ঝোকাসে চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং পঞ্ঞপেত্ৰা মঞ্চে মঞ্চং আরোপেত্ৰা পীঠে পীঠং আরোপেত্ৰা সেনাসনং উপরি পুঞ্জং করিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা তিণেন ৰা পণ্ণেন ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা পক্কমিতব্বং – অপ্পেৰ নাম অঙ্গানিপি সেসেয্যুন্তি. ইদং খো, ভিক্খৰে, গমিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং যথা গমিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

৪. অনুমোদনৰত্তকথা

৩৬২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভত্তগ্গে ন অনুমোদন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণা সক্যপুত্তিযা ভত্তগ্গে ন অনুমোদিস্সন্তী’’তি! অস্সোসুং খো ভিক্খূ তেসং মনুস্সানং উজ্ঝাযন্তানং খিয্যন্তানং ৰিপাচেন্তানং. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভত্তগ্গে অনুমোদিতু’’ন্তি. অথ খো তেসং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো ভত্তগ্গে অনুমোদিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থেরেন ভিক্খুনা ভত্তগ্গে অনুমোদিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স পূগস্স সঙ্ঘভত্তং হোতি. আযস্মা সারিপুত্তো সঙ্ঘত্থেরো হোতি. ভিক্খূ – ‘ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং থেরেন ভিক্খুনা ভত্তগ্গে অনুমোদিতু’ন্তি – আযস্মন্তং সারিপুত্তং এককং ওহায পক্কমিংসু. অথ খো আযস্মা সারিপুত্তো তে মনুস্সে পটিসম্মোদিত্ৰা পচ্ছা এককো অগমাসি. অদ্দসা খো ভগৰা আযস্মন্তং সারিপুত্তং দূরতোৰ এককং আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান আযস্মন্তং সারিপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘কচ্চি, সারিপুত্ত, ভত্তং ইদ্ধং অহোসী’’তি? ‘‘ইদ্ধং খো, ভন্তে, ভত্তং অহোসি; অপিচ মং ভিক্খূ এককং ওহায পক্কন্তা’’তি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভত্তগ্গে চতূহি পঞ্চহি থেরানুথেরেহি ভিক্খূহি আগমেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো থেরো ভত্তগ্গে ৰচ্চিতো আগমেসি. সো ৰচ্চং সন্ধারেতুং অসক্কোন্তো মুচ্ছিতো পপতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সতি করণীযে আনন্তরিকং ভিক্খুং আপুচ্ছিত্ৰা গন্তু’’ন্তি.

৫. ভত্তগ্গৰত্তকথা

৩৬৩. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না ভত্তগ্গং গচ্ছন্তি, ৰোক্কম্মপি থেরানং ভিক্খূনং পুরতো পুরতো গচ্ছন্তি, থেরেপি ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদন্তি, নৰেপি ভিক্খূ আসনেন পটিবাহন্তি, সঙ্ঘাটিম্পি ওত্থরিত্ৰা অন্তরঘরে নিসীদন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না ভত্তগ্গং গচ্ছিস্সন্তি, ৰোক্কম্মপি থেরানং ভিক্খূনং পুরতো পুরতো গচ্ছিস্সন্তি, থেরেপি ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিস্সন্তি, নৰেপি ভিক্খূ আসনেনপি পটিবাহিস্সন্তি, সঙ্ঘাটিম্পি ওত্থরিত্ৰা অন্তরঘরে নিসীদিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না ভত্তগ্গং গচ্ছন্তি, ৰোক্কম্মপি থেরানং ভিক্খূনং পুরতো পুরতো গচ্ছন্তি, থেরেপি ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদন্তি, নৰেপি ভিক্খূ আসনেন পটিবাহন্তি, সঙ্ঘাটিম্পি ওত্থরিত্ৰা অন্তরঘরে নিসীদন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৬৪. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভত্তগ্গৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা ভিক্খূহি ভত্তগ্গে সম্মা ৰত্তিতব্বং. সচে আরামে কালো আরোচিতো হোতি, তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন গামো পৰিসিতব্বো.

‘‘ন ৰোক্কম্ম থেরানং ভিক্খূনং পুরতো পুরতো গন্তব্বং. সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. সুসংৰুতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ওক্খিত্তচক্খুনা অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. অপ্পসদ্দেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন খম্ভকতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন ওগুণ্ঠিতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং.

‘‘সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. সুসংৰুতেন অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ওক্খিত্তচক্খুনা অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং, অপ্পসদ্দেন অন্তরঘরে নিসীদিতব্ব. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ন খম্ভকতেন অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ন ওগুণ্ঠিতেন অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ন পল্লত্থিকায অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং. ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা. ন সঙ্ঘাটিং ওত্থরিত্ৰা অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং.

‘‘উদকে দিয্যমানে উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা উদকং পটিগ্গহেতব্বং. নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন পত্তো ধোৰিতব্বো. সচে উদকপ্পটিগ্গাহকো হোতি, নীচং কত্ৰা উদকপ্পটিগ্গহে উদকং আসিঞ্চিতব্বং – মা উদকপ্পটিগ্গাহকো উদকেন ওসিঞ্চি [ওসিঞ্চিয্যী (ক.)], মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু [ওসিঞ্চিয্যিংসু (ক.)], মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চীতি. সচে উদকপ্পটিগ্গাহকো ন হোতি, নীচং কত্ৰা ছমায উদকং আসিঞ্চিতব্বং – মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু, মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চীতি.

‘‘ওদনে দিয্যমানে উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা ওদনো পটিগ্গহেতব্বো, সূপস্স ওকাসো কাতব্বো. সচে হোতি সপ্পি ৰা তেলং ৰা উত্তরিভঙ্গং ৰা, থেরেন ৰত্তব্বো – ‘সব্বেসং সমকং সম্পাদেহী’তি. সক্কচ্চং পিণ্ডপাতো পটিগ্গহেতব্বো. পত্তসঞ্ঞিনা পিণ্ডপাতো পটিগ্গহেতব্বো. সমসূপকো পিণ্ডপাতো পটিগ্গহেতব্বো. সমতিত্তিকো পিণ্ডপাতো পটিগ্গহেতব্বো.

‘‘ন তাৰ থেরেন ভুঞ্জিতব্বং যাৰ ন সব্বেসং ওদনো সম্পত্তো হোতি. সক্কচ্চং পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো. পত্তসঞ্ঞিনা পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো. সপদানং পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো. সমসূপকো পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো. ন থূপকতো ওমদ্দিত্ৰা পিণ্ডিপাতো ভুঞ্জিতব্বো. ন সূপং ৰা ব্যঞ্জনং ৰা ওদনেন পটিচ্ছাদেতব্বং ভিয্যোকম্যতং উপাদায. ন সূপং ৰা ওদনং ৰা অগিলানেন অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. ন উজ্ঝানসঞ্ঞিনা পরেসং পত্তো ওলোকেতব্বো. নাতিমহন্তো কবল়ো কাতব্বো. পরিমণ্ডলো আলোপো কাতব্বো. ন অনাহটে কবল়ে মুখদ্ৰারং ৰিৰরিতব্বং. ন ভুঞ্জমানেন সব্বো হত্থো মুখে পক্খিপিতব্বো. ন সকবল়েন মুখেন ব্যাহরিতব্বং. ন পিণ্ডুক্খেপকং ভুঞ্জিতব্বং. ন কবল়াৰচ্ছেদকং ভুঞ্জিতব্বং. ন অৰগণ্ডকারকং ভুঞ্জিতব্বং. ন হত্থনিদ্ধুনকং ভুঞ্জিতব্বং. ন সিত্থাৰকারকং ভুঞ্জিতব্বং. ন জিৰ্হানিচ্ছারকং ভুঞ্জিতব্বং. ন চপুচপুকারকং ভুঞ্জিতব্বং. ন সুরুসুরুকারকং ভুঞ্জিতব্বং. ন হত্থনিল্লেহকং ভুঞ্জিতব্বং. ন পত্তনিল্লেহকং ভুঞ্জিতব্বং. ন ওট্ঠনিল্লেহকং ভুঞ্জিতব্বং.

‘‘ন সামিসেন হত্থেন পানীযথালকো পটিগ্গহেতব্বো. ন তাৰ থেরেন উদকং পটিগ্গহেতব্বং যাৰ ন সব্বেৰ ভুত্তাৰিনো হোন্তি. উদকে দিয্যমানে উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা উদকং পটিগ্গহেতব্বং. নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন পত্তো ধোৰিতব্বো. সচে উদকপ্পটিগ্গাহকো হোতি, নীচং কত্ৰা উদকপ্পটিগ্গহে উদকং আসিঞ্চিতব্বং – মা উদকপ্পটিগ্গাহকো উদকেন ওসিঞ্চি, মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু, মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চীতি. সচে উদকপ্পটিগ্গাহকো ন হোতি, নীচং কত্ৰা ছমায উদকং আসিঞ্চিতব্বং – মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু, মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চীতি. ন সসিত্থকং পত্তধোৰনং অন্তরঘরে ছড্ডেতব্বং.

‘‘নিৰত্তন্তেন নৰকেহি ভিক্খূহি পঠমতরং নিৰত্তিতব্বং. পচ্ছা থেরেহি সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. সুসংৰুতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ওক্খিত্তচক্খুনা অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. অপ্পসদ্দেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন খম্ভকতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন ওগুণ্ঠিতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ভত্তগ্গৰত্তং যথা ভিক্খূহি ভত্তগ্গে সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

পঠমভাণৰারো নিট্ঠিতো.

৬. পিণ্ডচারিকৰত্তকথা

৩৬৫. তেন খো পন সমযেন পিণ্ডচারিকা ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরন্তি, অসল্লক্খেত্ৰাপি নিৰেসনং পৰিসন্তি, অসল্লক্খেত্ৰাপি নিক্খমন্তি, অতিসহসাপি পৰিসন্তি, অতিসহসাপি নিক্খমন্তি, অতিদূরেপি তিট্ঠন্তি, অচ্চাসন্নেপি তিট্ঠন্তি, অতিচিরম্পি তিট্ঠন্তি, অতিলহুম্পি নিৰত্তন্তি. অঞ্ঞতরোপি পিণ্ডচারিকো ভিক্খু অসল্লক্খেত্ৰা নিৰেসনং পাৰিসি. সো চ দ্ৰারং মঞ্ঞমানো অঞ্ঞতরং ওৰরকং পাৰিসি. তস্মিম্পি ওৰরকে ইত্থী নগ্গা উত্তানা নিপন্না হোতি. অদ্দসা খো সো ভিক্খু তং ইত্থিং নগ্গং উত্তানং নিপন্নং. দিস্ৰান – ‘‘নযিদং দ্ৰারং, ওৰরকং ইদ’’ন্তি তম্হা ওৰরকা নিক্খমি. অদ্দসা খো তস্সা ইত্থিযা সামিকো তং ইত্থিং নগ্গং উত্তানং নিপন্নং. দিস্ৰান – ‘‘ইমিনা মে ভিক্খুনা পজাপতী দূসিতা’’তি তং ভিক্খুং গহেত্ৰা আকোটেসি. অথ খো সা ইত্থী তেন সদ্দেন পটিবুজ্ঝিত্ৰা তং পুরিসং এতদৰোচ – ‘‘কিস্স ত্ৰং, অয্য, ইমং ভিক্খুং আকোটেসী’’তি? ‘‘ইমিনাসি ত্ৰং ভিক্খুনা দূসিতা’’তি? ‘‘নাহং, অয্য, ইমিনা ভিক্খুনা দূসিতা; অকারকো সো ভিক্খূ’’তি তং ভিক্খুং মুঞ্চাপেসি. অথ খো সো ভিক্খু আরামং গন্ত্ৰা ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম পিণ্ডচারিকা ভিক্খূ দুন্নিৰত্থা দুপ্পারুতা অনাকপ্পসম্পন্না পিণ্ডায চরিস্সন্তি, অসল্লক্খেত্ৰাপি নিৰেসনং পৰিসিস্সন্তি, অসল্লক্খেত্ৰাপি নিক্খমিস্সন্তি, অতিসহসাপি পৰিসিস্সন্তি, অতিসহসাপি নিক্খমিস্সন্তি, অতিদূরেপি তিট্ঠিস্সন্তি, অচ্চাসন্নেপি তিট্ঠিস্সন্তি, অতিচিরম্পি তিট্ঠিস্সন্তি, অতিলহুম্পি নিৰত্তিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… সচ্চং ভগৰাতি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৬৬. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, পিণ্ডচারিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞাপেস্সামি যথা পিণ্ডচারিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্বং. পিণ্ডচারিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা – ‘ইদানি গামং পৰিসিস্সামী’তি তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন গামো পৰিসিতব্বো.

‘‘সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. সুসংৰুতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ওক্খিত্তচক্খুনা অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. অপ্পসদ্দেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন খম্ভকতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন ওগুণ্ঠিতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং.

‘‘নিৰেসনং পৰিসন্তেন সল্লক্খেতব্বং – ‘ইমিনা পৰিসিস্সামি, ইমিনা নিক্খমিস্সামী’তি. নাতিসহসা পৰিসিতব্বং. নাতিসহসা নিক্খমিতব্বং. নাতিদূরে ঠাতব্বং. নাচ্চাসন্নে ঠাতব্বং. নাতিচিরং ঠাতব্বং. নাতিলহুং নিৰত্তিতব্বং. ঠিতকেন সল্লক্খেতব্বং – ‘ভিক্খং দাতুকামা ৰা অদাতুকামা ৰা’তি. সচে কম্মং ৰা নিক্খিপতি, আসনা ৰা ৰুট্ঠাতি, কটচ্ছুং ৰা পরামসতি, ভাজনং ৰা পরামসতি, ঠপেতি [ঠাপেতি (ক.)] ৰা – দাতুকামস্সাতি [দাতুকামিযাতি (স্যা.), দাতুকামা ৰিযাতি (সী.)] ঠাতব্বং. ভিক্খায দিয্যমানায ৰামেন হত্থেন সঙ্ঘাটিং উচ্চারেত্ৰা দক্খিণেন হত্থেন পত্তং পণামেত্ৰা উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা ভিক্খা পটিগ্গহেতব্বা. ন চ ভিক্খাদাযিকায মুখং উল্লোকেতব্বং [ওলোকেতব্বং (স্যা.)]. সল্লক্খেতব্বং – ‘সূপং দাতুকামা ৰা অদাতুকামা ৰা’তি. সচে কটচ্ছুং ৰা পরামসতি, ভাজনং ৰা পরামসতি, ঠপেতি ৰা – দাতুকামস্সাতি ঠাতব্বং. ভিক্খায দিন্নায সঙ্ঘাটিযা পত্তং পটিচ্ছাদেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন নিৰত্তিতব্বং.

‘‘সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. সুসংৰুতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ওক্খিত্তচক্খুনা অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. অপ্পসদ্দেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন খম্ভকতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন ওগুণ্ঠিতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. যো পঠমং গামতো পিণ্ডায পটিক্কমতি, তেন আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, অৰক্কারপাতি ধোৰিত্ৰা উপট্ঠাপেতব্বা, পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. যো পচ্ছা গামতো পিণ্ডায পটিক্কমতি, সচে হোতি ভুত্তাৰসেসো, সচে আকঙ্খতি, ভুঞ্জিতব্বং. নো চে আকঙ্খতি, অপ্পহরিতে ৰা ছড্ডেতব্বং, অপ্পাণকে ৰা উদকে ওপিলাপেতব্বং. তেন আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং, অৰক্কারপাতি ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বা, পানীযং পরিভোজনীযং পটিসামেতব্বং, ভত্তগ্গং সম্মজ্জিতব্বং. যো পস্সতি পানীযঘটং ৰা পরিভোজনীযঘটং ৰা ৰচ্চঘটং ৰা রিত্তং তুচ্ছং তেন উপট্ঠাপেতব্বং. সচস্স হোতি অৰিসয্হং, হত্থৰিকারেন দুতিযং আমন্তেত্ৰা হত্থৰিলঙ্ঘকেন উপট্ঠাপেতব্বং, ন চ তপ্পচ্চযা ৰাচা ভিন্দিতব্বা. ইদং খো, ভিক্খৰে, পিণ্ডচারিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং যথা পিণ্ডচারিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

৭. আরঞ্ঞিকৰত্তকথা

৩৬৭. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ অরঞ্ঞে ৰিহরন্তি. তে নেৰ পানীযং উপট্ঠাপেন্তি, ন পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেন্তি, ন অগ্গিং উপট্ঠাপেন্তি, ন অরণিসহিতং উপট্ঠাপেন্তি, ন নক্খত্তপদানি জানন্তি, ন দিসাভাগং জানন্তি. চোরা তত্থ গন্ত্ৰা তে ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘অত্থি, ভন্তে, পানীয’’ন্তি? ‘‘নত্থাৰুসো’’তি. ‘‘অত্থি, ভন্তে, পরিভোজনীয’’ন্তি? ‘‘নত্থাৰুসো’’তি. ‘‘অত্থি, ভন্তে, অগ্গী’’তি? ‘‘নত্থাৰুসো’’তি. ‘‘অত্থি, ভন্তে, অরণিসহিত’’ন্তি? ‘‘নত্থাৰুসো’’তি. ( ) [(অত্থি ভন্তে নক্খত্তপদানীতি, ন জানাম আৰুসোতি, অত্থি ভন্তে দিসাভাগন্তি, ন জানাম আৰুসোতি.) সী. ৰিমতিটীকায পন সমেতি] ‘‘কেনজ্জ, ভন্তে, যুত্ত’’ন্তি? ‘‘ন খো মযং, আৰুসো, জানামা’’তি. ‘‘কতমাযং, ভন্তে, দিসা’’তি? ‘‘ন খো মযং, আৰুসো, জানামা’’তি. অথ খো তে চোরা – ‘নেৰিমেসং পানীযং অত্থি, ন পরিভোজনীযং অত্থি, ন অগ্গি অত্থি, ন অরণিসহিতং অত্থি, ন নক্খত্তপদানি জানন্তি, ন দিসাভাগং জানন্তি; চোরা ইমে, নযিমে ভিক্খূ’তি – আকোটেত্ৰা পক্কমিংসু. অথ খো তে ভিক্খূ ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৬৮. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, আরঞ্ঞিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা আরঞ্ঞিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্বং. আরঞ্ঞিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা কালস্সেৰ উট্ঠায পত্তং থৰিকায পক্খিপিত্ৰা অংসে আলগ্গেত্ৰা চীৰরং খন্ধে করিত্ৰা উপাহনা আরোহিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা সেনাসনা ওতরিতব্বং – ইদানি গামং পৰিসিস্সামীতি. উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা নীচং কত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা থৰিকায পক্খিপিত্ৰা অংসে আলগ্গেত্ৰা তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন গামো পৰিসিতব্বো. সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বং…পে… ন খম্ভকতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন ওগুণ্ঠিতেন অন্তরঘরে গন্তব্বং. ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং.

‘‘নিৰেসনং পৰিসন্তেন সল্লক্খেতব্বং – ‘ইমিনা পৰিসিস্সামি, ইমিনা নিক্খমিস্সামী’তি. নাতিসহসা পৰিসিতব্বং. নাতিসহসা নিক্খমিতব্বং. নাতিদূরে ঠাতব্বং. নাচ্চাসন্নে ঠাতব্বং. নাতিচিরং ঠাতব্বং. নাতিলহুং নিৰত্তিতব্বং. ঠিতকেন সল্লক্খেতব্বং – ‘ভিক্খং দাতুকামা ৰা অদাতুকামা ৰা’তি. সচে কম্মং ৰা নিক্খিপতি, আসনা ৰা ৰুট্ঠাতি, কটচ্ছুং ৰা পরামসতি, ভাজনং ৰা পরামসতি, ঠপেতি ৰা – দাতুকামস্সাতি ঠাতব্বং. ভিক্খায দিয্যমানায ৰামেন হত্থেন সঙ্ঘাটিং উচ্চারেত্ৰা দক্খিণেন হত্থেন পত্তং পণামেত্ৰা উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা ভিক্খা পটিগ্গহেতব্বা. ন চ ভিক্খাদাযিকায মুখং উল্লোকেতব্বং. সল্লক্খেতব্বং – ‘সূপং দাতুকামা ৰা অদাতুকামা ৰা’তি. সচে কটচ্ছু ৰা পরামসতি, ভাজনং ৰা পরামসতি, ঠপেতি ৰা – দাতুকামস্সাতি ঠাতব্বং. ভিক্খায দিন্নায সঙ্ঘাটিযা পত্তং পটিচ্ছাদেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন নিৰত্তিতব্বং.

‘‘সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বং…পে… ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং. গামতো নিক্খমিত্ৰা পত্তং থৰিকায পক্খিপিত্ৰা অংসে আলগ্গেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিত্ৰা সীসে করিত্ৰা উপাহনা আরোহিত্ৰা গন্তব্বং.

‘‘আরঞ্ঞিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং, অগ্গি উপট্ঠাপেতব্বো, অরণিসহিতং উপট্ঠাপেতব্বং, কত্তরদণ্ডো উপট্ঠাপেতব্বো, নক্খত্তপদানি উগ্গহেতব্বানি – সকলানি ৰা একদেসানি ৰা, দিসাকুসলেন ভৰিতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, আরঞ্ঞিকানং ভিক্খূনং ৰত্তং যথা আরঞ্ঞিকেহি ভিক্খূহি সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

৮. সেনাসনৰত্তকথা

৩৬৯. তেন খো পন সমযেন সম্বহুলা ভিক্খূ অজ্ঝোকাসে চীৰরকম্মং করোন্তি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পটিৰাতে অঙ্গণে [পঙ্গণে (সী. স্যা.)] সেনাসনং পপ্ফোটেসুং. ভিক্খূ রজেন ওকিরিংসু. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পটিৰাতে অঙ্গণে সেনাসনং পপ্ফোটেস্সন্তি! ভিক্খূ রজেন ওকিরিংসূ’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ পটিৰাতে অঙ্গণে সেনাসনং পপ্ফোটেন্তি, ভিক্খূ রজেন ওকিরিংসূ’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৭০. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সেনাসনৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা ভিক্খূহি সেনাসনে সম্মা ৰত্তিতব্বং. যস্মিং ৰিহারে ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো. [মহাৰ. ৬৬, ৬৭; চূল়ৰ. ৩৫৭] ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভিসিবিব্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা; খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভুম্মত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা. সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা পরিফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি. সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং.

‘‘ন ভিক্খুসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং. ন ৰিহারসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং. ন পানীযসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং. ন পরিভোজনীযসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং. ন পটিৰাতে অঙ্গণে সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং. অধোৰাতে সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং.

‘‘ভুম্মত্থরণং একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. মঞ্চপটিপাদকা একমন্তং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা. মঞ্চো একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো. পীঠং একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. ভিসিবিব্বোহনং একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. নিসীদনপচ্চত্থরণং একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. খেল়মল্লকো একমন্তং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো. অপস্সেনফলকং একমন্তং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জু ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং.

‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা. সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা.

‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং. সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো. সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা. সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.

‘‘সচে ৰুড্ঢেন সদ্ধিং একৰিহারে ৰিহরতি, ন ৰুড্ঢং অনাপুচ্ছা উদ্দেসো দাতব্বো, ন পরিপুচ্ছা দাতব্বা, ন সজ্ঝাযো কাতব্বো, ন ধম্মো ভাসিতব্বো, ন পদীপো কাতব্বো, ন পদীপো ৰিজ্ঝাপেতব্বো, ন ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, ন ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে ৰুড্ঢেন সদ্ধিং একচঙ্কমে চঙ্কমতি, যেন ৰুড্ঢো তেন পরিৰত্তিতব্বং, ন চ ৰুড্ঢো সঙ্ঘাটিকণ্ণেন ঘট্টেতব্বো. ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সেনাসনৰত্তং যথা ভিক্খূহি সেনাসনে সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

৯. জন্তাঘরৰত্তকথা

৩৭১. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জন্তাঘরে থেরেহি ভিক্খূহি নিৰারিযমানা অনাদরিযং পটিচ্চ পহূতং কট্ঠং আরোপেত্ৰা অগ্গিং দত্ৰা দ্ৰারং থকেত্ৰা দ্ৰারে নিসীদন্তি. ভিক্খূ [থেরা চ ভিক্খূ (স্যা. কং.)] উণ্হাভিতত্তা দ্ৰারং অলভমানা মুচ্ছিতা পপতন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জন্তাঘরে থেরেহি ভিক্খূহি নিৰারিযমানা অনাদরিযং পটিচ্চ পহূতং কট্ঠং আরোপেত্ৰা অগ্গিং দত্ৰা দ্ৰারং থকেত্ৰা দ্ৰারে নিসীদিস্সন্তি! ভিক্খূ উণ্হাভিতত্তা দ্ৰারং অলভমানা মুচ্ছিতা পপতন্তী’’তি. অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ জন্তাঘরে থেরেহি ভিক্খূহি নিৰারিযমানা অনাদরিযং পটিচ্চ পহূতং কট্ঠং আরোপেত্ৰা অগ্গিং দত্ৰা দ্ৰারং থকেত্ৰা দ্ৰারে নিসীদন্তি; ভিক্খূ উণ্হাভিতত্তা দ্ৰারং অলভমানা মুচ্ছিতা পপতন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, জন্তাঘরে থেরেন ভিক্খুনা নিৰারিযমানেন অনাদরিযং পটিচ্চ পহূতং কট্ঠং আরোপেত্ৰা অগ্গি দাতব্বো. যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন, ভিক্খৰে, দ্ৰারং থকেত্ৰা দ্ৰারে নিসীদিতব্বং. যো নিসীদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স.

৩৭২. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং জন্তাঘরৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা ভিক্খূহি জন্তাঘরে সম্মা ৰত্তিতব্বং. যো পঠমং জন্তাঘরং গচ্ছতি, সচে ছারিকা উস্সন্না হোতি, ছারিকা ছড্ডেতব্বা. সচে জন্তাঘরং উক্লাপং হোতি, জন্তাঘরং সম্মজ্জিতব্বং. সচে পরিভণ্ডং উক্লাপং হোতি, পরিভণ্ডং সম্মজ্জিতব্বং. সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং. সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো. সচে জন্তাঘরসালা উক্লাপা হোতি, জন্তাঘরসালা সম্মজ্জিতব্বা.

‘‘চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, উদকদোণিকায উদকং আসিঞ্চিতব্বং. জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং. ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা. সচে উস্সহতি, জন্তাঘরে থেরানং ভিক্খূনং পরিকম্মং কাতব্বং. জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং. সচে উস্সহতি, উদকেপি থেরানং ভিক্খূনং পরিকম্মং কাতব্বং. ন থেরানং ভিক্খূনং পুরতোপি নহাযিতব্বং, ন উপরিতোপি নহাযিতব্বং. নহাতেন উত্তরন্তেন ওতরন্তানং মগ্গো দাতব্বো. যো পচ্ছা জন্তাঘরা নিক্খমতি, সচে জন্তাঘরং চিক্খল্লং হোতি, ধোৰিতব্বং. মত্তিকাদোণিকং ধোৰিত্ৰা জন্তাঘরপীঠং পটিসামেত্ৰা অগ্গিং ৰিজ্ঝাপেত্ৰা দ্ৰারং থকেত্ৰা পক্কমিতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং জন্তাঘরৰত্তং যথা ভিক্খূহি জন্তাঘরে সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

১০. ৰচ্চকুটিৰত্তকথা

৩৭৩. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু ব্রাহ্মণজাতিকো ৰচ্চং কত্ৰা ন ইচ্ছতি আচমেতুং – কো ইমং ৰসলং দুগ্গন্ধং আমসিস্সতীতি [আচমিস্সতীতি (ক.)]. তস্স ৰচ্চমগ্গে কিমি সণ্ঠাতি. অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. ‘‘কিং পন ত্ৰং, আৰুসো, ৰচ্চং কত্ৰা ন আচমেসী’’তি? ‘‘এৰমাৰুসো’’তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খু ৰচ্চং কত্ৰা ন আচমেস্সতী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির ত্ৰং, ভিক্খু, ৰচ্চং কত্ৰা ন আচমেসী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰচ্চং কত্ৰা সতি উদকে নাচমেতব্বং. যো নাচমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ৰচ্চকুটিযা যথাৰুড্ঢং ৰচ্চং করোন্তি. নৰকা ভিক্খূ পঠমতরং আগন্ত্ৰা ৰচ্চিতা আগমেন্তি. তে ৰচ্চং সন্ধারেন্তা মুচ্ছিতা পপতন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির ভিক্খৰে…পে… সচ্চং ভগৰাতি…পে… ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰচ্চকুটিযা যথাৰুড্ঢং ৰচ্চো কাতব্বো. যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, আগতপটিপাটিযা ৰচ্চং কাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অতিসহসাপি ৰচ্চকুটিং পৰিসন্তি, উব্ভজিত্ৰাপি [উব্ভুজ্জিত্ৰাপি (সী.), উব্ভুজিত্ৰা (স্যা.)] পৰিসন্তি, নিত্থুনন্তাপি ৰচ্চং করোন্তি, দন্তকট্ঠং খাদন্তাপি ৰচ্চং করোন্তি, বহিদ্ধাপি ৰচ্চদোণিকায ৰচ্চং করোন্তি, বহিদ্ধাপি পস্সাৰদোণিকায পস্সাৰং করোন্তি, পস্সাৰদোণিকাযপি খেল়ং করোন্তি, ফরুসেনপি কট্ঠেন অৰলেখন্তি, অৰলেখনকট্ঠম্পি ৰচ্চকূপম্হি পাতেন্তি, অতিসহসাপি নিক্খমন্তি, উব্ভজিত্ৰাপি নিক্খমন্তি, চপুচপুকারকম্পি আচমেন্তি, আচমনসরাৰকেপি উদকং সেসেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ অতিসহসাপি ৰচ্চকুটিং পৰিসিস্সন্তি, উব্ভজিত্ৰাপি পৰিসিস্সন্তি, নিত্থুনন্তাপি ৰচ্চং করিস্সন্তি, দন্তকট্ঠং খাদন্তাপি ৰচ্চং করিস্সন্তি, বহিদ্ধাপি ৰচ্চদোণিকায ৰচ্চং করিস্সন্তি, বহিদ্ধাপি পস্সাৰদোণিকায পস্সাৰং করিস্সন্তি, পস্সাৰদোণিকাযপি খেল়ং করিস্সন্তি, ফরুসেনপি কট্ঠেন অৰলেখিস্সন্তি, অৰলেখনকট্ঠম্পি ৰচ্চকূপম্হি পাতেস্সন্তি, অতিসহসাপি নিক্খমিস্সন্তি, উব্ভজিত্ৰাপি নিক্খমিস্সন্তি, চপুচপুকারকম্পি আচমেস্সন্তি, আচমনসরাৰকেপি উদকং সেসেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… সচ্চং কির, ভিক্খৰে…পে… সচ্চং ভগৰাতি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৭৪. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ৰচ্চকুটিৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা ভিক্খূহি ৰচ্চকুটিযা সম্মা ৰত্তিতব্বং. যো ৰচ্চকুটিং গচ্ছতি তেন বহি ঠিতেন [বহি ঠিতেন (সী. ক.)] উক্কাসিতব্বং. অন্তো নিসিন্নেনপি উক্কাসিতব্বং. চীৰরৰংসে ৰা চীৰররজ্জুযা ৰা চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা সাধুকং অতরমানেন ৰচ্চকুটী পৰিসিতব্বা. নাতিসহসা পৰিসিতব্বা. ন উব্ভজিত্ৰা পৰিসিতব্বা. ৰচ্চপাদুকায ঠিতেন উব্ভজিতব্বং. ন নিত্থুনন্তেন ৰচ্চো কাতব্বো. ন দন্তকট্ঠং খাদন্তেন ৰচ্চো কাতব্বো. ন বহিদ্ধা ৰচ্চদোণিকায ৰচ্চো কাতব্বো. ন বহিদ্ধা পস্সাৰদোণিকায পস্সাৰো কাতব্বো. ন পস্সাৰদোণিকায খেল়ো কাতব্বো. ন ফরুসেন কট্ঠেন অৰলেখিতব্বং. ন অৰলেখনকট্ঠং ৰচ্চকূপম্হি পাতেতব্বং. ৰচ্চপাদুকায ঠিতেন পটিচ্ছাদেতব্বং. নাতিসহসা নিক্খমিতব্বং. ন উব্ভজিত্ৰা নিক্খমিতব্বং. আচমনপাদুকায ঠিতেন উব্ভজিতব্বং. ন চপুচপুকারকং আচমেতব্বং. ন আচমনসরাৰকে উদকং সেসেতব্বং. আচমনপাদুকায ঠিতেন পটিচ্ছাদেতব্বং.

‘‘সচে ৰচ্চকুটি উহতা [ঊহতা (সী. স্যা.)] হোতি, ধোৰিতব্বা. সচে অৰলেখনপিধরো পূরো হোতি, অৰলেখনকট্ঠং ছড্ডেতব্বং. সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা. সচে পরিভণ্ডং উক্লাপং হোতি, পরিভণ্ডং সম্মজ্জিতব্বং. সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং. সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো. সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং ৰচ্চকুটিৰত্তং যথা ভিক্খূহি ৰচ্চকুটিযা সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

১১. উপজ্ঝাযৰত্তকথা

৩৭৫. তেন খো পন সমযেন সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি ৰিগরহি বুদ্ধো ভগৰা…পে… ‘‘কথঞ্হি নাম, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকা উপজ্ঝাযেসু ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তি! নেতং, ভিক্খৰে, অপ্পসন্নানং ৰা পসাদায…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৭৬. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকানং উপজ্ঝাযেসু ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা সদ্ধিৰিহারিকেহি উপজ্ঝাযেসু সম্মা ৰত্তিতব্বং. [মহাৰ. ৬৬] সদ্ধিৰিহারিকেন, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

‘‘কালস্সেৰ উট্ঠায উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং. সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা. যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং. উপজ্ঝাযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে উপজ্ঝাযো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো [সউদকো (ক.)] দাতব্বো. সচে উপজ্ঝাযো পচ্ছাসমণং আকঙ্খতি, তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা উপজ্ঝাযস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং. নাতিদূরে গন্তব্বং, নাচ্চাসন্নে গন্তব্বং, পত্তপরিযাপন্নং পটিগ্গহেতব্বং. ন উপজ্ঝাযস্স ভণমানস্স অন্তরন্তরা কথা ওপাতেতব্বা. উপজ্ঝাযো আপত্তিসামন্তা ভণমানো নিৰারেতব্বো.

‘‘নিৰত্তন্তেন পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং. সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি. ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং.

‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি, উপজ্ঝাযো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো. উপজ্ঝাযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো. ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং. উপজ্ঝাযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে উপজ্ঝাযো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং. সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং. সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং.

‘‘সচে উপজ্ঝাযো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায উপজ্ঝাযস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা. সচে উস্সহতি, জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং. ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা. জন্তাঘরে উপজ্ঝাযস্স পরিকম্মং কাতব্বং. জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং.

‘‘উদকেপি উপজ্ঝাযস্স পরিকম্মং কাতব্বং. নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা উপজ্ঝাযস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং. উপজ্ঝাযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. সচে উদ্দিসাপেতুকামো হোতি, উদ্দিসিতব্বো. সচে পরিপুচ্ছিতুকামো হোতি, পরিপুচ্ছিতব্বো.

‘‘যস্মিং ৰিহারে উপজ্ঝাযো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো. ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভিসিবিব্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা; খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা. সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা পরিফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি. সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং.

‘‘ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা. মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো. পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. ভিসিবিব্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো. অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং.

‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা. সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা.

‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং. সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো. সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা. সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.

‘‘সচে উপজ্ঝাযস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰূপকাসেতব্বো, ৰূপকাসাপেতব্বো, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে উপজ্ঝাযস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে উপজ্ঝাযস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে উপজ্ঝাযো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি. সচে উপজ্ঝাযো মূলাযপটিকস্সনারহো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযং মূলায পটিকস্সেয্যাতি. সচে উপজ্ঝাযো মানত্তারহো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স মানত্তং দদেয্যাতি. সচে উপজ্ঝাযো অব্ভানারহো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযং অব্ভেয্যাতি. সচে সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি. কতং ৰা পনস্স হোতি সঙ্ঘেন কম্মং, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি.

‘‘সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ধোৰিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি. সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন কাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং করিযেথাতি. সচে উপজ্ঝাযস্স রজনা পচিতব্বা হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন পচিতব্বা, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স রজনং পচিযেথাতি. সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং রজিতব্বং [রজেতব্বং (স্যা.)] হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন রজিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং রজিযেথাতি. চীৰরং রজন্তেন [রজেন্তেন (স্যা.)] সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং, ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং.

‘‘ন উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা একচ্চস্স পত্তো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পত্তো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স চীৰরং দাতব্বং, ন একচ্চস্স চীৰরং পটিগ্গহেতব্বং; ন একচ্চস্স পরিক্খারো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পরিক্খারো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স কেসা ছেদেতব্বা [ছেত্তব্বা (সী.), ছেদিতব্বা (ক.)], ন একচ্চেন কেসা ছেদাপেতব্বা; ন একচ্চস্স পরিকম্মং কাতব্বং, ন একচ্চেন পরিকম্মং কারাপেতব্বং; ন একচ্চস্স ৰেয্যাৰচ্চো [ৰেয্যাৰচ্চং (ক.)] কাতব্বো, ন একচ্চেন ৰেয্যাৰচ্চো কারাপেতব্বো; ন একচ্চস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং, ন একচ্চো পচ্ছাসমণো আদাতব্বো; ন একচ্চস্স পিণ্ডপাতো নীহরিতব্বো, ন একচ্চেন পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো; ন উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা গামো পৰিসিতব্বো; ন সুসানং গন্তব্বং; ন দিসা পক্কমিতব্বা. সচে উপজ্ঝাযো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকানং উপজ্ঝাযেসু ৰত্তং যথা সদ্ধিৰিহারিকেহি উপজ্ঝাযেসু সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

১২. সদ্ধিৰিহারিকৰত্তকথা

৩৭৭. তেন খো পন সমযেন উপজ্ঝাযা সদ্ধিৰিহারিকেসু ন সম্মা ৰত্তন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম উপজ্ঝাযা সদ্ধিৰিহারিকেসু ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযা সদ্ধিৰিহারিকেসু ন সম্মা ৰত্তন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৭৮. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযানং সদ্ধিৰিহারিকেসু ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা উপজ্ঝাযেহি সদ্ধিৰিহারিকেসু সম্মা ৰত্তিতব্বং. [মহাৰ. ৬৭] উপজ্ঝাযেন, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

‘‘উপজ্ঝাযেন, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকো সঙ্গহেতব্বো অনুগ্গহেতব্বো উদ্দেসেন পরিপুচ্ছায ওৰাদেন অনুসাসনিযা. সচে উপজ্ঝাযস্স পত্তো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকস্স পত্তো ন হোতি, উপজ্ঝাযেন সদ্ধিৰিহারিকস্স পত্তো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স পত্তো উপ্পজ্জিযেথাতি. সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং ন হোতি, উপজ্ঝাযেন সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং দাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং উপ্পজ্জিযেথাতি. সচে উপজ্ঝাযস্স পরিক্খারো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিক্খারো ন হোতি, উপজ্ঝাযেন সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিক্খারো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিক্খারো উপ্পজ্জিযেথাতি.

‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো গিলানো হোতি, কালস্সেৰ উট্ঠায দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং. সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা. যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং. সদ্ধিৰিহারিকম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো দাতব্বো.

‘‘এত্তাৰতা নিৰত্তিস্সতীতি আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং. সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি. ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং.

‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো. সদ্ধিৰিহারিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং. সদ্ধিৰিহারিকম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং. সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং. সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং.

‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায [আদায সদ্ধিৰিহারিকস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো (ক.)] গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা. সচে উস্সহতি জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং, ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা. জন্তাঘরে সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং. জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং.

‘‘উদকেপি সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং. নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা সদ্ধিৰিহারিকস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং. সদ্ধিৰিহারিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো.

‘‘যস্মিং ৰিহারে সদ্ধিৰিহারিকো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো. ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং…পে… সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.

‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, উপজ্ঝাযেন ৰূপকাসেতব্বো, ৰূপকাসাপেতব্বো, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, উপজ্ঝাযেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, উপজ্ঝাযেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে সদ্ধিৰিহারিকো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি. সচে সদ্ধিৰিহারিকো মূলাযপটিকস্সনারহো হোতি, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকং মূলায পটিকস্সেয্যাতি. সচে সদ্ধিৰিহারিকো মানত্তারহো হোতি, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স মানত্তং দদেয্যাতি. সচে সদ্ধিৰিহারিকো অব্ভানারহো হোতি, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকং অব্ভেয্যাতি. সচে সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো সদ্ধিৰিহারিকস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি. কতং ৰা পনস্স হোতি সঙ্ঘেন কম্মং, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা, উক্খেপনীযং ৰা, উপজ্ঝাযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকো সম্মা ৰত্তেয্য লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি.

‘‘সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং ধোৰেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি. সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং করেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং করিযেথাতি. সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স রজনং পচিতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং পচেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স রজনং পচিযেথাতি. সচে সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং রজিতব্বং হোতি, উপজ্ঝাযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং রজেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো সদ্ধিৰিহারিকস্স চীৰরং রজিযেথাতি. চীৰরং রজন্তেন সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং, ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং. সচে সদ্ধিৰিহারিকো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযানং সদ্ধিৰিহারিকেসু ৰত্তং যথা উপজ্ঝাযেহি সদ্ধিৰিহারিকেসু সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

১৩. আচরিযৰত্তকথা

৩৭৯. তেন খো পন সমযেন অন্তেৰাসিকা আচরিযেসু ন সম্মা ৰত্তন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অন্তেৰাসিকা আচরিযেসু ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকা আচরিযেসু ন সম্মা ৰত্তন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৮০. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকানং আচরিযেসু ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা অন্তেৰাসিকেহি আচরিযেসু সম্মা ৰত্তিতব্বং. [মহাৰ. ৭৮] অন্তেৰাসিকেন, ভিক্খৰে, আচরিযম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

‘‘কালস্সেৰ উট্ঠায উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং. সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা. যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং. আচরিযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে আচরিযো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো দাতব্বো. সচে আচরিযো পচ্ছাসমণং আকঙ্খতি, তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা আচরিযস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং. নাতিদূরে গন্তব্বং, নাচ্চাসন্নে গন্তব্বং, পত্তপরিযাপন্নং পটিগ্গহেতব্বং. ন আচরিযস্স ভণমানস্স অন্তরন্তরা কথা ওপাতেতব্বা. আচরিযো আপত্তিসামন্তা ভণমানো নিৰারেতব্বো.

‘‘নিৰত্তন্তেন পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং. সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি. ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং.

‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি, আচরিযো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো. আচরিযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং. আচরিযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে আচরিযো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং. সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং. সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং.

‘‘সচে আচরিযো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায আচরিযস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা. সচে উস্সহতি, জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং. ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা. জন্তাঘরে আচরিযস্স পরিকম্মং কাতব্বং. জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং.

‘‘উদকেপি আচরিযস্স পরিকম্মং কাতব্বং. নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা আচরিযস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং. আচরিযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. সচে উদ্দিসাপেতুকামো হোতি, উদ্দিসিতব্বো. সচে পরিপুচ্ছিতুকামো হোতি, পরিপুচ্ছিতব্বো.

‘‘যস্মিং ৰিহারে আচরিযো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো. ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভিসিবিব্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা; খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো; অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং; ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা. সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা পরিফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা – মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞীতি. সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং.

‘‘ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা. মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো. পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন, অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপিট্ঠং, অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. ভিসিবিব্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং. খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো. অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং.

‘‘সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে পচ্ছিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পচ্ছিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে উত্তরা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, উত্তরা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা. সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা.

‘‘সচে পরিৰেণং উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং. সচে কোট্ঠকো উক্লাপো হোতি, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো. সচে উপট্ঠানসালা উক্লাপা হোতি, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে অগ্গিসালা উক্লাপা হোতি, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা. সচে ৰচ্চকুটি উক্লাপা হোতি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা. সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.

‘‘সচে আচরিযস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, অন্তেৰাসিকেন ৰূপকাসেতব্বা, ৰূপকাসাপেতব্বা, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে আচরিযস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, অন্তেৰাসিকেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে আচরিযস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, অন্তেৰাসিকেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে আচরিযো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি, পরিৰাসারহো, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি. সচে আচরিযো মূলাযপটিকস্সনারহো হোতি, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযং মূলায পটিকস্সেয্যাতি. সচে আচরিযো মানত্তারহো হোতি, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযস্স মানত্তং দদেয্যাতি. সচে আচরিযো অব্ভানারহো হোতি, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযং অব্ভেয্যাতি. সচে সঙ্ঘো আচরিযস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো আচরিযস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি. কতং ৰা পনস্স হোতি সঙ্ঘেন কম্মং, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, অন্তেৰাসিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি.

‘‘সচে আচরিযস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন ধোৰিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি. সচে আচরিযস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন কাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স চীৰরং করিযেথাতি. সচে আচরিযস্স রজনং পচিতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন পচিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স রজনং পচিযেথাতি. সচে আচরিযস্স চীৰরং রজিতব্বং হোতি, অন্তেৰাসিকেন রজিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো আচরিযস্স চীৰরং রজিযেথাতি. চীৰরং রজন্তেন সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং, ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং.

‘‘ন আচরিযং অনাপুচ্ছা একচ্চস্স পত্তো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পত্তো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স চীৰরং দাতব্বং, ন একচ্চস্স চীৰরং পটিগ্গহেতব্বং; ন একচ্চস্স পরিক্খারো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পরিক্খারো পটিগ্গহেতব্বো; ন একচ্চস্স কেসা ছেদিতব্বা, ন একচ্চেন কেসা ছেদাপেতব্বা; ন একচ্চস্স পরিকম্মং কাতব্বং, ন একচ্চেন পরিকম্মং কারাপেতব্বং; ন একচ্চস্স ৰেয্যাৰচ্চো কাতব্বো, ন একচ্চেন ৰেয্যাৰচ্চো কারাপেতব্বো; ন একচ্চস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং, ন একচ্চো পচ্ছাসমণো আদাতব্বো; ন একচ্চস্স পিণ্ডপাতো নীহরিতব্বো, ন একচ্চেন পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো; ন আচরিযং অনাপুচ্ছা গামো পৰিসিতব্বো; ন সুসানং গন্তব্বং; ন দিসা পক্কমিতব্বা. সচে আচরিযো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকানং আচরিযেসু ৰত্তং যথা অন্তেৰাসিকেহি আচরিযেসু সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

১৪. অন্তেৰাসিকৰত্তকথা

৩৮১. তেন খো পন সমযেন আচরিযা অন্তেৰাসিকেসু ন সম্মা ৰত্তন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম আচরিযা অন্তেৰাসিকেসু ন সম্মা ৰত্তিস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ভিক্খুসঙ্ঘং সন্নিপাতাপেত্ৰা ভিক্খূ পটিপুচ্ছি – ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, আচরিযা অন্তেৰাসিকেসু ন সম্মা ৰত্তন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

৩৮২. ‘‘তেন হি, ভিক্খৰে, আচরিযানং অন্তেৰাসিকেসু ৰত্তং পঞ্ঞপেস্সামি যথা আচরিযেহি অন্তেৰাসিকেসু সম্মা ৰত্তিতব্বং. [মহাৰ. ৭৯] আচরিযেন, ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকম্হি সম্মা ৰত্তিতব্বং. তত্রাযং সম্মাৰত্তনা –

‘‘আচরিযেন, ভিক্খৰে, অন্তেৰাসিকো সঙ্গহেতব্বো অনুগ্গহেতব্বো উদ্দেসেন পরিপুচ্ছায ওৰাদেন অনুসাসনিযা. সচে আচরিযস্স পত্তো হোতি, অন্তেৰাসিকস্স পত্তো ন হোতি, আচরিযেন অন্তেৰাসিকস্স পত্তো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স পত্তো উপ্পজ্জিযেথাতি. সচে আচরিযস্স চীৰরং হোতি, অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং ন হোতি, আচরিযেন অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং দাতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং উপ্পজ্জিযেথাতি. সচে আচরিযস্স পরিক্খারো হোতি, অন্তেৰাসিকস্স পরিক্খারো ন হোতি, আচরিযেন অন্তেৰাসিকস্স পরিক্খারো দাতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স পরিক্খারো উপ্পজ্জিযেথাতি.

‘‘সচে অন্তেৰাসিকো গিলানো হোতি, কালস্সেৰ উট্ঠায দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং, আসনং পঞ্ঞপেতব্বং. সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা. যাগুং পীতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং. অন্তেৰাসিকম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে অন্তেৰাসিকো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সোদকো দাতব্বো.

‘‘এত্তাৰতা নিৰত্তিস্সতীতি আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং. সচে চীৰরং সিন্নং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং – মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি. ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং.

‘‘সচে পিণ্ডপাতো হোতি, অন্তেৰাসিকো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো. অন্তেৰাসিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন…পে… চীৰরং নিক্খিপন্তেন…পে… পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং. অন্তেৰাসিকম্হি উট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.

‘‘সচে অন্তেৰাসিকো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং. সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং. সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং.

‘‘সচে অন্তেৰাসিকো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায [আদায অন্তেৰাসিকস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো (ক.)] গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা. সচে উস্সহতি জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং. ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা. জন্তাঘরে অন্তেৰাসিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং. জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং.

‘‘উদকেপি অন্তেৰাসিকস্স পরিকম্মং কাতব্বং. নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা অন্তেৰাসিকস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা, জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, অন্তেৰাসিকো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো.

‘‘যস্মিং ৰিহারে অন্তেৰাসিকো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো. ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং…পে… আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.

‘‘সচে অন্তেৰাসিকস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, আচরিযেন ৰূপকাসেতব্বো, ৰূপকাসাপেতব্বো, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে অন্তেৰাসিকস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, আচরিযেন ৰিনোদেতব্বং, ৰিনোদাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে অন্তেৰাসিকস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, আচরিযেন ৰিৰেচেতব্বং, ৰিৰেচাপেতব্বং, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে অন্তেৰাসিকো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি, পরিৰাসারহো, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকস্স পরিৰাসং দদেয্যাতি. সচে অন্তেৰাসিকো মূলাযপটিকস্সনারহো হোতি, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকং মূলায পটিকস্সেয্যাতি. সচে অন্তেৰাসিকো মানত্তারহো হোতি, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকস্স মানত্তং দদেয্যাতি. সচে অন্তেৰাসিকো অব্ভানারহো হোতি, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকং অব্ভেয্যাতি. সচে সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো সঙ্ঘো অন্তেৰাসিকস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যাতি. কতং ৰা পনস্স হোতি, সঙ্ঘেন কম্মং, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, আচরিযেন উস্সুক্কং কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যাতি.

‘‘সচে অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং ধোৰেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং ধোৰিযেথাতি. সচে অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং কাতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং করেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং করিযেথাতি. সচে অন্তেৰাসিকস্স রজনং পচিতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং পচেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স রজনং পচিযেথাতি. সচে অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং রজিতব্বং হোতি, আচরিযেন আচিক্খিতব্বং – এৰং রজেয্যাসীতি, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং – কিন্তি নু খো অন্তেৰাসিকস্স চীৰরং রজিযেথাতি. চীৰরং রজন্তেন সাধুকং সম্পরিৰত্তকং সম্পরিৰত্তকং রজিতব্বং. ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং. সচে অন্তেৰাসিকো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. ইদং খো, ভিক্খৰে, আচরিযানং অন্তেৰাসিকেসু ৰত্তং যথা আচরিযেহি অন্তেৰাসিকেসু সম্মা ৰত্তিতব্ব’’ন্তি.

ৰত্তক্খন্ধকো অট্ঠমো.

ইমম্হি খন্ধকে ৰত্থূ একূনৰীসতি, ৰত্তা চুদ্দস.

তস্সুদ্দানং –

সউপাহনা ছত্তা চ, ওগুণ্ঠি সীসং পানীযং;

নাভিৰাদে ন পুচ্ছন্তি, অহি উজ্ঝন্তি পেসলা.

ওমুঞ্চি ছত্তং খন্ধে চ, অতরঞ্চ পটিক্কমং;

পত্তচীৰরং নিক্খিপা, পতিরূপঞ্চ পুচ্ছিতা.

আসিঞ্চেয্য ধোৰিতেন, সুক্খেনল্লেনুপাহনা;

ৰুড্ঢো নৰকো পুচ্ছেয্য, অজ্ঝাৰুট্ঠঞ্চ গোচরা.

সেক্খা ৰচ্চা পানী পরি, কত্তরং কতিকং ততো;

কালং মুহুত্তং উক্লাপো, ভূমত্থরণং নীহরে.

পটিপাদো ভিসিবিব্বো, মঞ্চপীঠঞ্চ মল্লকং;

অপস্সেনুল্লোককণ্ণা, গেরুকা কাল় অকতা.

সঙ্কারঞ্চ ভূমত্থরণং, পটিপাদকং মঞ্চপীঠং;

ভিসি নিসীদনম্পি, মল্লকং অপস্সেন চ.

পত্তচীৰরং ভূমি চ, পারন্তং ওরতো ভোগং;

পুরত্থিমা পচ্ছিমা চ, উত্তরা অথ দক্খিণা.

সীতুণ্হে চ দিৰারত্তিং, পরিৰেণঞ্চ কোট্ঠকো;

উপট্ঠানগ্গি সালা চ, ৰত্তং ৰচ্চকুটীসু চ.

পানী পরিভোজনিযা, কুম্ভি আচমনেসু চ;

অনোপমেন পঞ্ঞত্তং, ৰত্তং আগন্তুকেহিমে [ৰে (ক. এৰমুপরিপি)].

নেৰাসনং ন উদকং, ন পচ্চু ন চ পানিযং;

নাভিৰাদে নপঞ্ঞপে, উজ্ঝাযন্তি চ পেসলা.

ৰুড্ঢাসনঞ্চ উদকং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা চ পানিযং;

উপাহনে একমন্তং, অভিৰাদে চ পঞ্ঞপে.

ৰুত্থং গোচরসেক্খো চ, ঠানং পানিযভোজনং;

কত্তরং কতিকং কালং, নৰকস্স নিসিন্নকে.

অভিৰাদযে আচিক্খে, যথা হেট্ঠা তথা নযে;

নিদ্দিট্ঠং সত্থৰাহেন ৰত্তং আৰাসিকেহিমে.

গমিকা দারুমত্তি চ, ৰিৰরিত্ৰা ন পুচ্ছিয;

নস্সন্তি চ অগুত্তঞ্চ, উজ্ঝাযন্তি চ পেসলা.

পটিসামেত্ৰা থকেত্ৰা, আপুচ্ছিত্ৰাৰ পক্কমে;

ভিক্খু ৰা সামণেরো ৰা, আরামিকো উপাসকো.

পাসাণকেসু চ পুঞ্জং, পটিসামে থকেয্য চ;

সচে উস্সহতি উস্সুক্কং, অনোৰস্সে তথেৰ চ.

সব্বো ওৰস্সতি গামং, অজ্ঝোকাসে তথেৰ চ;

অপ্পেৰঙ্গানি সেসেয্যুং, ৰত্তং গমিকভিক্খুনা.

নানুমোদন্তি থেরেন, ওহায চতুপঞ্চহি;

ৰচ্চিতো মুচ্ছিতো আসি, ৰত্তানুমোদনেসুমে.

ছব্বগ্গিযা দুন্নিৰত্থা, অথোপি চ দুপ্পারুতা;

অনাকপ্পা চ ৰোক্কম্ম, থেরে অনুপখজ্জনে.

নৰে ভিক্খূ চ সঙ্ঘাটি, উজ্ঝাযন্তি চ পেসলা;

তিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা, কাযসগুণগণ্ঠিকা.

ন ৰোক্কম্ম পটিচ্ছন্নং, সুসংৰুতোক্খিত্তচক্খু;

উক্খিত্তোজ্জগ্ঘিকাসদ্দো, তযো চেৰ পচালনা.

খম্ভোগুণ্ঠিউক্কুটিকা, পটিচ্ছন্নং সুসংৰুতো;

ওক্খিত্তুক্খিত্তউজ্জগ্ঘি, অপ্পসদ্দো তযো চলা.

খম্ভোগুণ্ঠিপল্লত্থি চ, অনুপখজ্জ নাসনে;

ওত্থরিত্ৰান উদকে, নীচং কত্ৰান সিঞ্চিযা.

পটি সামন্তা সঙ্ঘাটি, ওদনে চ পটিগ্গহে;

সূপং উত্তরিভঙ্গেন, সব্বেসং সমতিত্থি চ.

সক্কচ্চং পত্তসঞ্ঞী চ, সপদানঞ্চ সূপকং;

ন থূপতো পটিচ্ছাদে, ৰিঞ্ঞত্তুজ্ঝানসঞ্ঞিনা.

মহন্তমণ্ডলদ্ৰারং, সব্বহত্থো ন ব্যাহরে;

উক্খেপো ছেদনাগণ্ড, ধুনং সিত্থাৰকারকং.

জিৰ্হানিচ্ছারকঞ্চেৰ, চপুচপু সুরুসুরু;

হত্থপত্তোট্ঠনিল্লেহং, সামিসেন পটিগ্গহে.

যাৰ ন সব্বে উদকে, নীচং কত্ৰান সিঞ্চিযং;

পটি সামন্তা সঙ্ঘাটি, নীচং কত্ৰা ছমায চ.

সসিত্থকং নিৰত্তন্তে, সুপ্পটিচ্ছন্নমুক্কুটি;

ধম্মরাজেন পঞ্ঞত্তং, ইদং ভত্তগ্গৰত্তনং.

দুন্নিৰত্থা অনাকপ্পা, অসল্লেক্খেত্ৰা চ সহসা;

দূরে অচ্চ চিরং লহুং, তথেৰ পিণ্ডচারিকো.

পটিচ্ছন্নোৰ গচ্ছেয্য, সুংসৰুতোক্খিত্তচক্খু;

উক্খিত্তোজ্জগ্ঘিকাসদ্দো, তযো চেৰ পচালনা.

খম্ভোগুণ্ঠিউক্কুটিকা, সল্লক্খেত্ৰা চ সহসা;

দূরে অচ্চ চিরং লহুং, আসনকং কটচ্ছুকা.

ভাজনং ৰা ঠপেতি চ, উচ্চারেত্ৰা পণামেত্ৰা;

পটিগ্গহে ন উল্লোকে, সূপেসুপি তথেৰ তং.

ভিক্খু সঙ্ঘাটিযা ছাদে, পটিচ্ছন্নেৰ গচ্ছিযং;

সংৰুতোক্খিত্তচক্খু চ, উক্খিত্তোজ্জগ্ঘিকায চ;

অপ্পসদ্দো তযো চালা, খম্ভোগুণ্ঠিকউক্কুটি.

পঠমাসনৰক্কার, পানিযং পরিভোজনী;

পচ্ছাকঙ্খতি ভুঞ্জেয্য, ওপিলাপেয্য উদ্ধরে.

পটিসামেয্য সম্মজ্জে, রিত্তং তুচ্ছং উপট্ঠপে;

হত্থৰিকারে ভিন্দেয্য, ৰত্তিদং পিণ্ডচারিকে.

পানী পরি অগ্গিরণি, নক্খত্তদিসচোরা চ;

সব্বং নত্থীতি কোট্টেত্ৰা, পত্তংসে চীৰরং ততো.

ইদানি অংসে লগ্গেত্ৰা, তিমণ্ডলং পরিমণ্ডলং;

যথা পিণ্ডচারিৰত্তং, নযে আরঞ্ঞকেসুপি.

পত্তংসে চীৰরং সীসে, আরোহিত্ৰা চ পানিযং;

পরিভোজনিযং অগ্গি, অরণী চাপি কত্তরং.

নক্খত্তং সপ্পদেসং ৰা, দিসাপি কুসলো ভৰে;

সত্তুত্তমেন পঞ্ঞত্তং, ৰত্তং আরঞ্ঞকেসুমে.

অজ্ঝোকাসে ওকিরিংসু, উজ্ঝাযন্তি চ পেসলা;

সচে ৰিহারো উক্লাপো, পঠমং পত্তচীৰরং.

ভিসিবিব্বোহনং মঞ্চং, পীঠঞ্চ খেল়মল্লকং;

অপস্সেনুল্লোককণ্ণা, গেরুকা কাল় অকতা.

সঙ্কারং ভিক্খুসামন্তা, সেনাৰিহারপানিযং;

পরিভোজনসামন্তা, পটিৰাতে চ অঙ্গণে.

অধোৰাতে অত্থরণং, পটিপাদকমঞ্চো চ;

পীঠং ভিসি নিসীদনং, মল্লকং অপস্সেন চ.

পত্তচীৰরং ভূমি চ, পারন্তং ওরতো ভোগং;

পুরত্থিমা চ পচ্ছিমা, উত্তরা অথ দক্খিণা.

সীতুণ্হে চ দিৰা রত্তিং, পরিৰেণঞ্চ কোট্ঠকো;

উপট্ঠানগ্গিসালা চ, ৰচ্চকুটী চ পানিযং.

আচমনকুম্ভি ৰুড্ঢে চ, উদ্দেসপুচ্ছনা সজ্ঝা;

ধম্মো পদীপং ৰিজ্ঝাপে, ন ৰিৰরে নপি থকে.

যেন ৰুড্ঢো পরিৰত্তি, কণ্ণেনপি ন ঘট্টযে;

পঞ্ঞপেসি মহাৰীরো, ৰত্তং সেনাসনেসু তং.

নিৰারিযমানা দ্ৰারং, মুচ্ছিতুজ্ঝন্তি পেসলা;

ছারিকং ছড্ডযে জন্তা, পরিভণ্ডং তথেৰ চ.

পরিৰেণং কোট্ঠকো সালা, চুণ্ণমত্তিকদোণিকা;

মুখং পুরতো ন থেরে, ন নৰে উস্সহতি সচে.

পুরতো উপরিমগ্গো, চিক্খল্লং মত্তি পীঠকং;

ৰিজ্ঝাপেত্ৰা থকেত্ৰা চ, ৰত্তং জন্তাঘরেসুমে.

নাচমেতি যথাৰুড্ঢং, পটিপাটি চ সহসা;

উব্ভজি নিত্থুনো কট্ঠং, ৰচ্চং পস্সাৰ খেল়কং.

ফরুসা কূপ সহসা, উব্ভজি চপু সেসেন;

বহি অন্তো চ উক্কাসে, রজ্জু অতরমানঞ্চ.

সহসা উব্ভজি ঠিতে, নিত্থুনে কট্ঠ ৰচ্চঞ্চ;

পস্সাৰ খেল় ফরুসা, কূপঞ্চ ৰচ্চপাদুকে.

নাতিসহসা উব্ভজি, পাদুকায চপুচপু;

ন সেসযে পটিচ্ছাদে, উহতপিধরেন চ.

ৰচ্চকুটী পরিভণ্ডং, পরিৰেণঞ্চ কোট্ঠকো;

আচমনে চ উদকং, ৰত্তং ৰচ্চকুটীসুমে.

উপাহনা দন্তকট্ঠং, মুখোদকঞ্চ আসনং;

যাগু উদকং ধোৰিত্ৰা, উদ্ধারুক্লাপ গাম চ.

নিৰাসনা কাযবন্ধা, সগুণং পত্তসোদকং;

পচ্ছা তিমণ্ডলো চেৰ, পরিমণ্ডল বন্ধনং.

সগুণং ধোৰিত্ৰা পচ্ছা, নাতিদূরে পটিগ্গহে;

ভণমানস্স আপত্তি, পঠমাগন্ত্ৰান আসনং.

উদকং পীঠকথলি, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা নিৰাসনং;

ওতাপে নিদহি ভঙ্গো, ওভোগে ভুঞ্জিতু নমে.

পানীযং উদকং নীচং, মুহুত্তং ন চ নিদহে;

পত্তচীৰরং ভূমি চ, পারন্তং ওরতো ভোগং.

উদ্ধরে পটিসামে চ, উক্লাপো চ নহাযিতুং;

সীতং উণ্হং জন্তাঘরং, চুণ্ণং মত্তিক পিট্ঠিতো.

পীঠঞ্চ চীৰরং চুণ্ণং, মত্তিকুস্সহতি মুখং;

পুরতো থেরে নৰে চ, পরিকম্মঞ্চ নিক্খমে.

পুরতো উদকে ন্হাতে, নিৰাসেত্ৰা উপজ্ঝাযং;

নিৰাসনঞ্চ সঙ্ঘাটি, পীঠকং আসনেন চ.

পাদো পীঠং কথলিঞ্চ, পানীযুদ্দেসপুচ্ছনা;

উক্লাপং সুসোধেয্য, পঠমং পত্তচীৰরং.

নিসীদনপচ্চত্থরণং, ভিসি বিব্বোহনানি চ;

মঞ্চো পীঠং পটিপাদং, মল্লকং অপস্সেন চ.

ভূম সন্তান আলোক, গেরুকা কাল় অকতা;

ভূমত্থরপটিপাদা, মঞ্চো পীঠং বিব্বোহনং.

নিসীদত্থরণং খেল়, অপস্সে পত্তচীৰরং;

পুরত্থিমা পচ্ছিমা চ, উত্তরা অথ দক্খিণা.

সীতুণ্হঞ্চ দিৰা রত্তিং, পরিৰেণঞ্চ কোট্ঠকো;

উপট্ঠানগ্গিসালা চ, ৰচ্চপানিযভোজনী.

আচমং অনভিরতি, কুক্কুচ্চং দিট্ঠি চ গরু;

মূলমানত্তঅব্ভানং, তজ্জনীযং নিযস্সকং.

পব্বাজ পটিসারণী, উক্খেপঞ্চ কতং যদি;

ধোৰে কাতব্বং রজঞ্চ, রজে সম্পরিৰত্তকং.

পত্তঞ্চ চীৰরঞ্চাপি, পরিক্খারঞ্চ ছেদনং;

পরিকম্মং ৰেয্যাৰচ্চং, পচ্ছা পিণ্ডং পৰিসনং.

ন সুসানং দিসা চেৰ, যাৰজীৰং উপট্ঠহে;

সদ্ধিৰিহারিকেনেতং, ৰত্তুপজ্ঝাযকেসুমে.

ওৰাদসাসনুদ্দেসা, পুচ্ছা পত্তঞ্চ চীৰরং;

পরিক্খারো গিলানো চ, ন পচ্ছাসমণো ভৰে.

উপজ্ঝাযেসু যে ৰত্তা, এৰং আচরিযেসুপি;

সদ্ধিৰিহারিকে ৰত্তা, তথেৰ অন্তেৰাসিকে.

আগন্তুকেসু যে ৰত্তা, পুন আৰাসিকেসু চ;

গমিকানুমোদনিকা, ভত্তগ্গে পিণ্ডচারিকে.

আরঞ্ঞকেসু যং ৰত্তং, যঞ্চ সেনাসনেসুপি;

জন্তাঘরে ৰচ্চকুটী, উপজ্ঝা সদ্ধিৰিহারিকে.

আচরিযেসু যং ৰত্তং, তথেৰ অন্তেৰাসিকে;

একূনৰীসতি ৰত্থূ, ৰত্তা চুদ্দস খন্ধকে.

ৰত্তং অপরিপূরেন্তো, ন সীলং পরিপূরতি;

অসুদ্ধসীলো দুপ্পঞ্ঞো, চিত্তেকগ্গং ন ৰিন্দতি.

ৰিক্খিত্তচিত্তোনেকগ্গো, সম্মা ধম্মং ন পস্সতি;

অপস্সমানো সদ্ধম্মং, দুক্খা ন পরিমুচ্চতি.

যং ৰত্তং পরিপূরেন্তো, সীলম্পি পরিপূরতি;

ৰিসুদ্ধসীলো সপ্পঞ্ঞো, চিত্তেকগ্গম্পি ৰিন্দতি.

অৰিক্খিত্তচিত্তো একগ্গো, সম্মা ধম্মং ৰিপস্সতি;

সম্পস্সমানো সদ্ধম্মং, দুক্খা সো পরিমুচ্চতি.

তস্মা হি ৰত্তং পূরেয্য, জিনপুত্তো ৰিচক্খণো;

ওৰাদং বুদ্ধসেট্ঠস্স, ততো নিব্বানমেহিতীতি.

ৰত্তক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

৯. পাতিমোক্খট্ঠপনক্খন্ধকং

১. পাতিমোক্খুদ্দেসযাচনা

৩৮৩. [উদা. ৪৫; অ. নি. ৮.২০] তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি পুব্বারামে মিগারমাতু পাসাদে. তেন খো পন সমযেন ভগৰা তদহুপোসথে ভিক্খুসঙ্ঘপরিৰুতো নিসিন্নো হোতি. অথ খো আযস্মা আনন্দো অভিক্কন্তায রত্তিযা নিক্খন্তে পঠমে যামে উট্ঠাযাসনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা যেন ভগৰা তেনঞ্জলিং পণামেত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অভিক্কন্তা, ভন্তে, রত্তি, নিক্খন্তো পঠমো যামো, চিরনিসিন্নো ভিক্খুসঙ্ঘো. উদ্দিসতু, ভন্তে, ভগৰা ভিক্খূনং পাতিমোক্খ’’ন্তি. এৰং ৰুত্তে ভগৰা তুণ্হী অহোসি. দুতিযম্পি খো আযস্মা আনন্দো অভিক্কন্তায রত্তিযা নিক্খন্তে মজ্ঝিমে যামে উট্ঠাযাসনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা যেন ভগৰা তেনঞ্জলিং পণামেত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অভিক্কন্তা, ভন্তে, রত্তি, নিক্খন্তো মজ্ঝিমো যামো, চিরনিসিন্নো ভিক্খুসঙ্ঘো. উদ্দিসতু, ভন্তে, ভগৰা ভিক্খূনং পাতিমোক্খ’’ন্তি. দুতিযম্পি খো ভগৰা তুণ্হী অহোসি. ততিযম্পি খো আযস্মা আনন্দো অভিক্কন্তায রত্তিযা নিক্খন্তে পচ্ছিমে যামে উদ্ধস্তে অরুণে নন্দিমুখিযা রত্তিযা উট্ঠাযাসনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা যেন ভগৰা তেনঞ্জলিং পণামেত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অভিক্কন্তা, ভন্তে, রত্তি, নিক্খন্তো পচ্ছিমো যামো, উদ্ধস্তং অরুণং নন্দিমুখি রত্তি, চিরনিসিন্নো ভিক্খুসঙ্ঘো. উদ্দিসতু, ভন্তে, ভগৰা ভিক্খূনং পাতিমোক্খ’’ন্তি. ‘‘অপরিসুদ্ধা, আনন্দ, পরিসা’’তি.

অথ খো আযস্মতো মহামোগ্গল্লানস্স এতদহোসি – ‘‘কং নু খো ভগৰা পুগ্গলং সন্ধায এৰমাহ – ‘অপরিসুদ্ধা, আনন্দ, পরিসা’’’তি? অথ খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো সব্বাৰন্তং ভিক্খুসঙ্ঘং চেতসা চেতো পরিচ্চ মনসাকাসি. অদ্দসা খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো তং পুগ্গলং দুস্সীলং পাপধম্মং অসুচিসঙ্কস্সরসমাচারং পটিচ্ছন্নকম্মন্তং অস্সমণং সমণপটিঞ্ঞং অব্রহ্মচারিং ব্রহ্মচারিপটিঞ্ঞং অন্তোপূতিং অৰস্সুতং কসম্বুজাতং [কসম্বুকজাতং (ক.)] মজ্ঝে ভিক্খুসঙ্ঘস্স নিসিন্নং. দিস্ৰান যেন সো পুগ্গলো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা তং পুগ্গলং এতদৰোচ – ‘‘উট্ঠেহি, আৰুসো, দিট্ঠোসি ভগৰতা; নত্থি তে ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰাসো’’তি. এৰং ৰুত্তে সো পুগ্গলো তুণ্হী অহোসি. দুতিযম্পি খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো তং পুগ্গলং এতদৰোচ – ‘‘উট্ঠেহি, আৰুসো, দিট্ঠোসি ভগৰতা; নত্থি তে ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰাসো’’তি. দুতিযম্পি খো সো পুগ্গলো তুণ্হী অহোসি. ততিযম্পি খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো তং পুগ্গলং এতদৰোচ – ‘‘উট্ঠেহি, আৰুসো, দিট্ঠোসি ভগৰতা; নত্থি তে ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰাসো’’তি. ততিযম্পি খো সো পুগ্গলো তুণ্হী অহোসি. অথ খো আযস্মা মহামোগ্গল্লানো তং পুগ্গলং বাহাযং গহেত্ৰা বহিদ্ৰারকোট্ঠকা নিক্খামেত্ৰা সূচিঘটিকং দত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘নিক্খামিতো সো, ভন্তে, পুগ্গলো মযা; সুদ্ধা পরিসা; উদ্দিসতু, ভন্তে, ভগৰা ভিক্খূনং পাতিমোক্খ’’ন্তি.

‘‘অচ্ছরিযং, মোগ্গল্লান, অব্ভুতং, মোগ্গল্লান, যাৰ বাহাগহণাপি নাম সো মোঘপুরিসো আগমেস্সতী’’তি! অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি –

২. মহাসমুদ্দেঅট্ঠচ্ছরিযং

৩৮৪. [উদা. ৪৫; অ. নি. ৮.১৯] ‘‘অট্ঠিমে, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে অচ্ছরিযা অব্ভুতা ধম্মা, যে দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি. কতমে অট্ঠ?

‘‘মহাসমুদ্দো, ভিক্খৰে, অনুপুব্বনিন্নো অনুপুব্বপোণো অনুপুব্বপব্ভারো ন আযতকেনেৰ পপাতো. যম্পি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো অনুপুব্বনিন্নো অনুপুব্বপোণো অনুপুব্বপব্ভারো ন আযতকেনেৰ পপাতো – অযং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে পঠমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো ঠিতধম্মো ৰেলং নাতিৰত্ততি. যম্পি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো ঠিতধম্মো ৰেলং নাতিৰত্ততি – অযং [অযম্পি (স্যা.)], ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে দুতিযো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো ন মতেন কুণপেন সংৰসতি. যং হোতি মহাসমুদ্দে মতং কুণপং, তং খিপ্পঞ্ঞেৰ তীরং ৰাহেতি, থলং উস্সারেতি. যম্পি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো ন মতেন কুণপেন সংৰসতি, যং হোতি মহাসমুদ্দে মতং কুণপং, তং খিপ্পঞ্ঞেৰ তীরং ৰাহেতি, থলং উস্সারেতি – অযং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে ততিযো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, যা কাচি মহানদিযো, সেয্যথিদং – গঙ্গা, যমুনা, অচিরৰতী, সরভূ, মহী, তা মহাসমুদ্দং পত্তা জহন্তি পুরিমানি নামগোত্তানি, মহাসমুদ্দো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছন্তি. যম্পি, ভিক্খৰে, যাকাচি মহানদিযো, সেয্যথিদং – গঙ্গা, যমুনা, অচিরৰতী, সরভূ, মহী, তা মহাসমুদ্দং পত্তা জহন্তি পুরিমানি নামগোত্তানি, মহাসমুদ্দো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছন্তি – অযং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে চতুত্থো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, যা চ [যাকাচি (স্যা.)] লোকে সৰন্তিযো মহাসমুদ্দং অপ্পেন্তি, যা চ অন্তলিক্খা ধারা পপতন্তি, ন তেন মহাসমুদ্দস্স ঊনত্তং ৰা পূরত্তং ৰা পঞ্ঞাযতি. যম্পি, ভিক্খৰে, যা চ লোকে সৰন্তিযো মহাসমুদ্দং অপ্পেন্তি, যা চ অন্তলিক্খা ধারা পপতন্তি, ন তেন মহাসমুদ্দস্স ঊনত্তং ৰা পূরত্তং ৰা পঞ্ঞাযতি – অযং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে পঞ্চমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো একরসো লোণরসো. যম্পি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো একরসো লোণরসো – অযং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে ছট্ঠো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো বহুরতনো [বহূতরতনো (ক.)] অনেকরতনো. তত্রিমানি রতনানি, সেয্যথিদং – মুত্তা, মণি, ৰেল়ুরিযো, সঙ্খো, সিলা, পৰাল়ং, রজতং, জাতরূপং, লোহিতকো, মসারগল্লং. যম্পি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো বহুরতনো অনেকরতনো, তত্রিমানি রতনানি, সেয্যথিদং – মুত্তা, মণি, ৰেল়ুরিযো, সঙ্খো, সিলা, পৰাল়ং, রজতং, জাতরূপং, লোহিতকো, মসারগল্লং – অযং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে সত্তমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি.

‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো মহতং ভূতানং আৰাসো. তত্রিমে ভূতা – তিমি, তিমিঙ্গলো, তিমিতিমিঙ্গলো [তিমিরপিঙ্গলো (সী.), তিমিতিমিঙ্গলো মহাতিমিঙ্গলো (স্যা. কং.)], অসুরা, নাগা, গন্ধব্বা. সন্তি মহাসমুদ্দে যোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, দ্ৰিযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, তিযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, চতুযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, পঞ্চযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা. যম্পি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো মহতং ভূতানং আৰাসো, তত্রিমে ভূতা – তিমি, তিমিঙ্গলো, তিমিতিমিঙ্গলো, অসুরা, নাগা, গন্ধব্বা; সন্তি মহাসমুদ্দে, যোজনসতিকাপি অত্তভাৰা…পে… পঞ্চযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা – অযং, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে অট্ঠমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরমন্তি. ইমে খো, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দে অট্ঠ অচ্ছরিযা অব্ভুতা ধম্মা, যে দিস্ৰা দিস্ৰা অসুরা মহাসমুদ্দে অভিরম’’ন্তি.

৩. ইমস্মিংধম্মৰিনযেঅট্ঠচ্ছরিযং

৩৮৫. ‘‘এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অট্ঠ অচ্ছরিযা অব্ভুতা ধম্মা, যে দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি. কতমে অট্ঠ?

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো অনুপুব্বনিন্নো অনুপুব্বপোণো অনুপুব্বপব্ভারো ন আযতকেনেৰ পপাতো; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অনুপুব্বসিক্খা অনুপুব্বকিরিযা অনুপুব্বপটিপদা ন আযতকেনেৰ অঞ্ঞাপটিৰেধো. যম্পি, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অনুপুব্বসিক্খা অনুপুব্বকিরিযা অনুপুব্বপটিপদা ন আযতকেনেৰ অঞ্ঞাপটিৰেধো – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে পঠমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো ঠিতধম্মো ৰেলং নাতিৰত্ততি; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, যং মযা সাৰকানং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং, তং মম সাৰকা জীৰিতহেতুপি নাতিক্কমন্তি. যম্পি, ভিক্খৰে, মযা মম সাৰকানং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং, তং মম সাৰকা জীৰিতহেতুপি নাতিক্কমন্তি – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে দুতিযো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো ন মতেন কুণপেন সংৰসতি, যং হোতি মহাসমুদ্দে মতং কুণপং তং খিপ্পমেৰ তীরং ৰাহেতি, থলং উস্সারেতি; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, যো সো পুগ্গলো দুস্সীলো পাপধম্মো অসুচিসঙ্কস্সরসমাচারো পটিচ্ছন্নকম্মন্তো অস্সমণো সমণপটিঞ্ঞো অব্রহ্মচারী ব্রহ্মচারিপটিঞ্ঞো অন্তোপূতি অৰস্সুতো কসম্বুজাতো, ন তেন সঙ্ঘো সংৰসতি, খিপ্পমেৰ নং সন্নিপতিত্ৰা উক্খিপতি, কিঞ্চাপি খো সো হোতি মজ্ঝে ভিক্খুসঙ্ঘস্স নিসিন্নো. অথ খো সো আরকাৰ সঙ্ঘম্হা, সঙ্ঘো চ তেন. যম্পি, ভিক্খৰে, যো সো পুগ্গলো দুস্সীলো পাপধম্মো অসুচিসঙ্কস্সরসমাচারো পটিচ্ছন্নকম্মন্তো অস্সমণো সমণপটিঞ্ঞো অব্রহ্মচারী ব্রহ্মচারিপটিঞ্ঞো অন্তোপূতি অৰস্সুতো কসম্বুজাতো, ন তেন সঙ্ঘো সংৰসতি, খিপ্পমেৰ নং সন্নিপূতিত্ৰা উক্খিপতি, কিঞ্চাপি খো সো হোতি মজ্ঝে ভিক্খুসঙ্ঘস্স নিসিন্নো, অথ খো সো আরকাৰ সঙ্ঘম্হা, সঙ্ঘো চ তেন – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ততিযো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, যা কাচি মহানদিযো, সেয্যথিদং – গঙ্গা, যমুনা, অচিরৰতী, সরভূ, মহী, তা মহাসমুদ্দং পত্তা জহন্তি পুরিমানি নামগোত্তানি, মহাসমুদ্দো ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছন্তি; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, চত্তারোমে ৰণ্ণা – খত্তিযা, ব্রাহ্মণা, ৰেস্সা, সুদ্দা. তে তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা [পব্বজিতা (সী.)] জহন্তি পুরিমানি নামগোত্তানি, সমণা সক্যপুত্তিযা ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছন্তি. যম্পি, ভিক্খৰে, চত্তারোমে ৰণ্ণা খত্তিযা ব্রাহ্মণা ৰেস্সা সুদ্দা, তে তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা জহন্তি পুরিমানি নামগোত্তানি, সমণা সক্যপুত্তিযা ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছন্তি – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে চতুত্থো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, যা চ লোকে সৰন্তিযো মহাসমুদ্দং অপ্পেন্তি, যা চ অন্তলিক্খা ধারা পপতন্তি, ন তেন মহাসমুদ্দস্স ঊনত্তং ৰা পূরত্তং ৰা পঞ্ঞাযতি; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, বহূ চেপি ভিক্খূ অনুপাদিসেসায নিব্বানধাতুযা পরিনিব্বাযন্তি, ন তেন নিব্বানধাতুযা ঊনত্তং ৰা পূরত্তং ৰা পঞ্ঞাযতি. যম্পি, ভিক্খৰে, বহূ চেপি ভিক্খূ অনুপাদিসেসায নিব্বানধাতুযা পরিনিব্বাযন্তি, ন তেন নিব্বানধাতুযা ঊনত্তং ৰা পূরত্তং ৰা পঞ্ঞাযতি – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে পঞ্চমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো একরসো লোণরসো, এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, অযং ধম্মৰিনযো একরসো ৰিমুত্তিরসো. যম্পি, ভিক্খৰে, অযং ধম্মৰিনযো একরসো ৰিমুত্তিরসো – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ছট্ঠো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো বহুরতনো অনেকরতনো, তত্রিমানি রতনানি, সেয্যথিদং – মুত্তা, মণি, ৰেল়ুরিযো, সঙ্খো, সিলা, পৰাল়ং, রজতং, জাতরূপং, লোহিতকো, মসারগল্লং; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, অযং ধম্মৰিনযো বহুরতনো অনেকরতনো. তত্রিমানি রতনানি, সেয্যথিদং – চত্তারো সতিপট্ঠানা, চত্তারো সম্মপ্পধানা, চত্তারো ইদ্ধিপাদা, পঞ্চিন্দ্রিযানি, পঞ্চ বলানি, সত্ত বোজ্ঝঙ্গা, অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো. যম্পি, ভিক্খৰে, অযং ধম্মৰিনযো বহুরতনো অনেকরতনো, তত্রিমানি রতনানি, সেয্যথিদং – চত্তারো সতিপট্ঠানা…পে… অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে সত্তমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, মহাসমুদ্দো মহতং ভূতানং আৰাসো, তত্রিমে ভূতা – তিমি, তিমিঙ্গলো, তিমিতিমিঙ্গলো, অসুরা, নাগা, গন্ধব্বা, সন্তি মহাসমুদ্দে যোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, দ্ৰিযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, তিযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, চতুযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা, পঞ্চযোজনসতিকাপি অত্তভাৰা; এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, অযং ধম্মৰিনযো মহতং ভূতানং আৰাসো. তত্রিমে ভূতা – সোতাপন্নো, সোতাপত্তিফলসচ্ছিকিরিযায পটিপন্নো; সকদাগামী, সকদাগামিফলসচ্ছিকিরিযায পটিপন্নো; অনাগামী, অনাগামিফলসচ্ছিকিরিযায পটিপন্নো; অরহা, অরহত্তফলসচ্ছিকিরিযায পটিপন্নো. যম্পি, ভিক্খৰে, অযং ধম্মৰিনযো মহতং ভূতানং আৰাসো, তত্রিমে ভূতা – সোতাপন্নো, সোতাপত্তিফলসচ্ছিকিরিযায পটিপন্নো…পে… অরহা, অরহতফলসচ্ছিকিরিযায পটিপন্নো – অযং, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অট্ঠমো অচ্ছরিযো অব্ভুতো ধম্মো, যং দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তি. ‘‘ইমে খো, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অট্ঠ অচ্ছরিযা অব্ভুতা ধম্মা, যে দিস্ৰা দিস্ৰা ভিক্খূ ইমস্মিং ধম্মৰিনযে অভিরমন্তী’’তি.

অথ খো ভগৰা এতমত্থং ৰিদিত্ৰা তাযং ৰেলাযং ইমং উদানং উদানেসি –

[উদা. ৪৫] ‘‘ছন্নমতিৰস্সতি [সুছন্নমতিৰস্সতি (ক.)], ৰিৰটং নাতিৰস্সতি;

তস্মা ছন্নং ৰিৰরেথ, এৰং তং নাতিৰস্সতী’’তি.

৪. পাতিমোক্খসৰনারহো

৩৮৬. অথ খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘নদানাহং, ভিক্খৰে, ইতো পরং উপোসথং করিস্সামি, পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামি. তুম্হেৰদানি, ভিক্খৰে, ইতো পরং উপোসথং করেয্যাথ, পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্যাথ. অট্ঠানমেতং, ভিক্খৰে, অনৰকাসো যং তথাগতো অপরিসুদ্ধায পরিসায উপোসথং করেয্য, পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্য. ন চ, ভিক্খৰে [ন চ ভিক্খৰে ভিক্খুনা (স্যা. কং.)], সাপত্তিকেন পাতিমোক্খং সোতব্বং. যো সুণেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, যো সাপত্তিকো পাতিমোক্খং সুণাতি, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, ঠপেতব্বং. তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরিতব্বং –

‘সুণাতু মে ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামো পুগ্গলো সাপত্তিকো, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’ন্তি ঠপিতং হোতি পাতিমোক্খ’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ‘নাম্হে কোচি জানাতী’তি সাপত্তিকাৰ পাতিমোক্খং সুণন্তি. থেরা ভিক্খূ পরচিত্তৰিদুনো ভিক্খূনং আরোচেন্তি – ‘‘ইত্থন্নামো চ ইত্থন্নামো চ, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ‘নাম্হে কোচি জানাতী’তি সাপত্তিকাৰ পাতিমোক্খং সুণন্তী’’তি. অস্সোসুং খো ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ – ‘‘থেরা কির ভিক্খূ পরচিত্তৰিদুনো অম্হে ভিক্খূনং আরোচেন্তি – ইত্থন্নামো চ ইত্থন্নামো চ, আৰুসো, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ‘নাম্হে কোচি জানাতী’তি সাপত্তিকাৰ পাতিমোক্খং সুণন্তী’’তি.

তে – পুরম্হাকং পেসলা ভিক্খূ পাতিমোক্খং ঠপেন্তীতি – পটিকচ্চেৰ সুদ্ধানং ভিক্খূনং অনাপত্তিকানং অৰত্থুস্মিং অকারণে পাতিমোক্খং ঠপেন্তি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সুদ্ধানং ভিক্খূনং অনাপত্তিকানং অৰত্থুস্মিং অকারণে পাতিমোক্খং ঠপেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘সচ্চং কির, ভিক্খৰে, ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ সুদ্ধানং ভিক্খূনং অনাপত্তিকানং অৰত্থুস্মিং অকারণে পাতিমোক্খং ঠপেন্তী’’তি? ‘‘সচ্চং ভগৰা’’তি…পে… ৰিগরহিত্ৰা…পে… ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, সুদ্ধানং ভিক্খূনং অনাপত্তিকানং অৰত্থুস্মিং অকারণে পাতিমোক্খং ঠপেতব্বং. যো ঠপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স’’.

৫. ধম্মিকাধম্মিকপাতিমোক্খট্ঠপনং

৩৮৭. ‘‘একং, ভিক্খৰে, অধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং, একং ধম্মিকং; পাতিমোক্খট্ঠপনং [একং ধম্মিকং (সী. স্যা.)], দ্ৰে অধম্মিকানি; পাতিমোক্খট্ঠপনানি, দ্ৰে ধম্মিকানি; তীণি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, তীণি ধম্মিকানি, চত্তারি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, চত্তারি ধম্মিকানি; পঞ্চ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, পঞ্চ ধম্মিকানি; ছ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, ছ ধম্মিকানি; সত্ত অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, সত্ত ধম্মিকানি; অট্ঠ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, অট্ঠ ধম্মিকানি; নৰ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, নৰ ধম্মিকানি; দস অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, দস ধম্মিকানি.

‘‘কতমং একং অধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং? অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইদং একং অধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং. কতমং একং ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং? সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইদং একং ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

‘‘কতমানি দ্ৰে অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি দ্ৰে অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি দ্ৰে ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি দ্ৰে ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি তীণি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলিকায দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি তীণি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি তীণি ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলিকায দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি তীণি ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি চত্তারি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলিকায দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলিকায আজীৰৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি চত্তারি অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি চত্তারি ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলিকায দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলিকায আজীৰৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি চত্তারি ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি পঞ্চ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলকেন পারাজিকেন পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন…পে… অমূলকেন পাচিত্তিযেন… অমূলকেন পাটিদেসনীযেন… অমূলকেন দুক্কটেন পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি পঞ্চ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি পঞ্চ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলকেন পারাজিকেন পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন…পে… পাচিত্তিযেন… পাটিদেসনীযেন… দুক্কটেন পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি পঞ্চ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি ছ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায; অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায; অমূলিকায দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, অমূলিকায দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায – ইমানি ছ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি ছ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায; সমূলিকায আচারৰিপত্তিযা…পে… দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায…পে… কতায – ইমানি ছ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি সত্ত অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলকেন পারাজিকেন পাতিমোক্খং ঠপেতি, অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন…পে… থুল্লচ্চযেন পাচিত্তিযেন পাটিদেসনীযেন দুক্কটেন দুব্ভাসিতেন পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি সত্ত অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি সত্ত ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলকেন পারাজিকেন পাতিমোক্খং ঠপেতি, সমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন…পে… থুল্লচ্চযেন পাচিত্তিযেন পাটিদেসনীযেন দুক্কটেন দুব্ভাসিতেন পাতিমোক্খং ঠপেতি – ইমানি সত্ত ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি অট্ঠ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায; অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা …পে… দিট্ঠিৰিপত্তিযা…পে… আজীৰৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায…পে… কতায – ইমানি অট্ঠ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি অট্ঠ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায; সমূলিকায আচারৰিপত্তিযা…পে… দিট্ঠিৰিপত্তিযা…পে… আজীৰৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায…পে… কতায. ইমানি অট্ঠ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি নৰ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায, অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতাকতায; অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা…পে… দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায…পে… কতায…পে… কতাকতায ইমানি নৰ অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি নৰ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায, সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতায, সমূলিকায সীলৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি কতাকতায; সমূলিকায আচারৰিপত্তিযা…পে… দিট্ঠিৰিপত্তিযা পাতিমোক্খং ঠপেতি অকতায…পে… কতায – কতাকতায…পে… ইমানি নৰ ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

‘‘কতমানি দস অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? ন পারাজিকো তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি, ন পারাজিককথা ৰিপ্পকতা হোতি; ন সিক্খং পচ্চক্খাতকো তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি, ন সিক্খং পচ্চক্খাতকথা ৰিপ্পকতা হোতি; ধম্মিকং সামগ্গিং উপেতি, ন ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযতি, ন ধম্মিকায সামগ্গিযা পচ্চাদানকথা ৰিপ্পকতা হোতি; ন সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি, ন আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি, ন দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি – ইমানি দস অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি. কতমানি দস ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি? পারাজিকো তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি, পারাজিককথা ৰিপ্পকতা হোতি; সিক্খং পচ্চক্খাতকো তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি, সিক্খং পচ্চক্খাতকথা ৰিপ্পকতা হোতি; ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেতি, ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযতি, ধম্মিকায সামগ্গিযা পচ্চাদানকথা ৰিপ্পকতা হোতি; সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি, আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি, দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি – ইমানি দস ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি.

৬. ধম্মিকপাতিমোক্খট্ঠপনং

৩৮৮. ‘‘কথং পারাজিকো তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহি পারাজিকস্স ধম্মস্স অজ্ঝাপত্তি হোতি, তেহি আকারেহি তেহি লিঙ্গেহি তেহি নিমিত্তেহি ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপজ্জন্তং. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপজ্জন্তং, অপি চ অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপন্নো’তি. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপজ্জন্তং, নাপি [নাপি চ (ক.)] অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপন্নো’তি, অপিচ সোৰ ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘অহং, আৰুসো, পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপন্নো’তি. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কায তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামো পুগ্গলো পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপন্নো, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৮৯. ‘‘ভিক্খুস্স পাতিমোক্খে ঠপিতে পরিসা ৰুট্ঠাতি, দসন্নং অন্তরাযানং অঞ্ঞতরেন [অঞ্ঞতরেন অন্তরাযেন (স্যা. কং.)] – রাজন্তরাযেন ৰা, চোরন্তরাযেন ৰা, অগ্যন্তরাযেন ৰা, উদকন্তরাযেন ৰা, মনুস্সন্তরাযেন ৰা, অমনুস্সন্তরাযেন ৰা, ৰাল়ন্তরাযেন ৰা, সরীসপন্তরাযেন ৰা, জীৰিতন্তরাযেন ৰা, ব্রহ্মচরিযন্তরাযেন ৰা. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তস্মিং ৰা আৰাসে, অঞ্ঞস্মিং ৰা আৰাসে, তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স পুগ্গলস্স পারাজিককথা ৰিপ্পকতা, তং ৰত্থু অৰিনিচ্ছিতং. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং ৰত্থুং ৰিনিচ্ছিনেয্যাতি.

‘‘এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরিতব্বং –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স পুগ্গলস্স পারাজিককথা ৰিপ্পকতা, তং ৰত্থু অৰিনিচ্ছিতং. তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯০. ‘‘কথং সিক্খং পচ্চক্খাতকো তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহি সিক্খা পচ্চক্খাতা হোতি, তেহি আকারেহি তেহি লিঙ্গেহি তেহি নিমিত্তেহি ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি সিক্খং পচ্চক্খন্তং. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি সিক্খং পচ্চক্খন্তং, অপিচ অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামেন, আৰুসো, ভিক্খুনা সিক্খা পচ্চক্খাতা’তি. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি সিক্খং পচ্চক্খন্তং, নাপি অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামেন, আৰুসো, ভিক্খুনা সিক্খা পচ্চক্খাতা’তি, অপিচ সোৰ ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘মযা, আৰুসো, সিক্খা পচ্চক্খাতা’তি. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কায তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামেন পুগ্গলেন সিক্খা পচ্চক্খাতা, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯১. ‘‘ভিক্খুস্স পাতিমোক্খে ঠপিতে পরিসা ৰুট্ঠাতি, দসন্নং অন্তরাযানং অঞ্ঞতরেন – রাজন্তরাযেন ৰা …পে… ব্রহ্মচরিযন্তরাযেন ৰা, আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তস্মিং ৰা আৰাসে, অঞ্ঞস্মিং ৰা আৰাসে, তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স পুগ্গলস্স সিক্খং পচ্চক্খাতকথা [সিক্খাপচ্চক্খাতকথা (সী.)] ৰিপ্পকতা, তং ৰত্থু অৰিনিচ্ছিতং. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং ৰত্থুং ৰিনিচ্ছিনেয্যাতি.

‘‘এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরিতব্বং –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স পুগ্গলস্স সিক্খং পচ্চক্খাতকথা ৰিপ্পকতা, তং ৰত্থু অৰিনিচ্ছিতং. তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯২. ‘‘কথং ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেতি? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহি ধম্মিকায সামগ্গিযানুপগমনং হোতি, তেহি আকারেহি তেহি লিঙ্গেহি তেহি নিমিত্তেহি ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেন্তং. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেন্তং, অপি চ অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেতী’তি. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেন্তং, নাপি অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেতী’তি, অপি চ সোৰ ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘অহং, আৰুসো, ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেমী’তি. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কায তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামো পুগ্গলো ধম্মিকং সামগ্গিং ন উপেতি, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯৩. ‘‘কথং ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহি ধম্মিকায সামগ্গিযা পচ্চাদানং হোতি, তেহি আকারেহি তেহি লিঙ্গেহি তেহি নিমিত্তেহি ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযন্তং ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযন্তং, অপি চ অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযতী’তি. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযন্তং, নাপি অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযতী’তি, অপি চ সোৰ ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘অহং, আৰুসো, ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযামী’তি. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কায তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামো পুগ্গলো ধম্মিকং সামগ্গিং পচ্চাদিযতি, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯৪. ‘‘ভিক্খুস্স পাতিমোক্খে ঠপিতে পরিসা ৰুট্ঠাতি, দসন্নং অন্তরাযানং অঞ্ঞতরেন – রাজন্তরাযেন ৰা…পে… ব্রহ্মচরিযন্তরাযেন ৰা. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তস্মিং ৰা আৰাসে, অঞ্ঞস্মিং ৰা আৰাসে, তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স পুগ্গলস্স ধম্মিকায সামগ্গিযা পচ্চাদানকথা ৰিপ্পকতা, তং ৰত্থু অৰিনিচ্ছিতং. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং ৰত্থুং ৰিনিচ্ছিনেয্যাতি.

‘‘এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরিতব্বং –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামস্স পুগ্গলস্স ধম্মিকায সামগ্গিযা পচ্চাদানকথা ৰিপ্পকতা, তং ৰত্থু অৰিনিচ্ছিতং. তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯৫. ‘‘কথং সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহি সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি, তেহি আকারেহি তেহি লিঙ্গেহি তেহি নিমিত্তেহি ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং, অপি চ অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো’তি. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং, নাপি অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো’তি, অপি চ সোৰ ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘অহং, আৰুসো, সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতোম্হী’তি. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কায তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামো পুগ্গলো সীলৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো, [দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি (স্যা. কং.)] তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯৬. ‘‘কথং আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহি আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি তেহি আকারেহি তেহি লিঙ্গেহি তেহি নিমিত্তেহি ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং, অপি চ অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো’তি. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং, নাপি অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো’তি, অপি চ সোৰ ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘অহং, আৰুসো, আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতোম্হী’তি. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কায তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামো পুগ্গলো আচারৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

৩৯৭. ‘‘কথং দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি? ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু যেহি আকারেহি যেহি লিঙ্গেহি যেহি নিমিত্তেহি দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো হোতি, তেহি আকারেহি তেহি লিঙ্গেহি তেহি নিমিত্তেহি ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং, অপি চ অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো’তি. ন হেৰ খো ভিক্খু ভিক্খুং পস্সতি দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং, নাপি অঞ্ঞো ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘ইত্থন্নামো, আৰুসো, ভিক্খু দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো’তি, অপি চ সোৰ ভিক্খু ভিক্খুস্স আরোচেতি – ‘অহং, আৰুসো, দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতোম্হী’তি. আকঙ্খমানো, ভিক্খৰে, ভিক্খু তেন দিট্ঠেন তেন সুতেন তায পরিসঙ্কায তদহুপোসথে চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা তস্মিং পুগ্গলে সম্মুখীভূতে সঙ্ঘমজ্ঝে উদাহরেয্য –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামো পুগ্গলো দিট্ঠিৰিপত্তিযা দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতো, তস্স পাতিমোক্খং ঠপেমি, ন তস্মিং সম্মুখীভূতে পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি – ধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং.

‘‘ইমানি দস ধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানী’’তি.

পঠমভাণৰারো নিট্ঠিতো.

৭. অত্তাদানঅঙ্গং

৩৯৮. অথ খো আযস্মা উপালি যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা উপালি ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অত্তাদানং আদাতুকামেন, ভন্তে, ভিক্খুনা কতমঙ্গসমন্নাগতং [কতঙ্গসমন্নাগতং (ক.)] অত্তাদানং আদাতব্ব’’ন্তি?

[পরি. ৪৪০] ‘‘অত্তাদানং আদাতুকামেন, উপালি, ভিক্খুনা পঞ্চঙ্গসমন্নাগতং অত্তাদানং আদাতব্বং. অত্তাদানং আদাতুকামেন, উপালি, ভিক্খুনা এৰং পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘যং খো অহং ইমং অত্তাদানং আদাতুকামো, কালো নু খো ইমং অত্তাদানং আদাতুং উদাহু নো’তি? সচে, উপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘অকালো ইমং অত্তাদানং আদাতুং, নো কালো’তি, ন তং, উপালি, অত্তাদানং আদাতব্বং.

‘‘সচে পনুপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘কালো ইমং অত্তাদানং আদাতুং, নো অকালো’তি, তেনুপালি, ভিক্খুনা উত্তরি পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘যং খো অহং ইমং অত্তাদানং আদাতুকামো, ভূতং নু খো ইদং অত্তাদানং উদাহু নো’তি? সচে, উপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘অভূতং ইদং অত্তাদানং, নো ভূত’ন্তি, ন তং, উপালি, অত্তাদানং আদাতব্বং.

‘‘সচে পনুপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘ভূতং ইদং অত্তাদানং, নো অভূত’ন্তি, তেনুপালি, ভিক্খুনা উত্তরি পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘যং খো অহং ইমং অত্তাদানং আদাতুকামো, অত্থসঞ্হিতং নু খো ইদং অত্তাদানং উদাহু নো’তি? সচে, উপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘অনত্থসঞ্হিতং ইদং অত্তাদানং, নো অত্থসঞ্হিত’ন্তি, ন তং, উপালি, অত্তাদানং আদাতব্বং.

‘‘সচে পনুপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘অত্থসঞ্হিতং ইদং অত্তাদানং, নো অনত্থসঞ্হিত’ন্তি, তেনুপালি, ভিক্খুনা উত্তরি পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘ইমং খো অহং অত্তাদানং আদিযমানো লভিস্সামি সন্দিট্ঠে সম্ভত্তে ভিক্খূ ধম্মতো ৰিনযতো পক্খে উদাহু নো’তি? সচে, উপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘ইমং খো অহং অত্তাদানং আদিযমানো ন লভিস্সামি সন্দিট্ঠে সম্ভত্তে ভিক্খূ ধম্মতো ৰিনযতো পক্খে’তি, ন তং, উপালি, অত্তাদানং আদাতব্বং.

‘‘সচে পনুপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘ইমং খো অহং অত্তাদানং আদিযমানো লভিস্সামি সন্দিট্ঠে সম্ভত্তে ভিক্খূ ধম্মতো ৰিনযতো পক্খে’তি, তেনুপালি, ভিক্খুনা উত্তরি পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘ইমং খো মে অত্তাদানং আদিযতো ভৰিস্সতি সঙ্ঘস্স ততোনিদানং ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো সঙ্ঘভেদো সঙ্ঘরাজি সঙ্ঘৰৰত্থানং সঙ্ঘনানাকরণং উদাহু নো’তি? সচে উপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘ইমং খো মে অত্তাদানং আদিযতো ভৰিস্সতি সঙ্ঘস্স ততোনিদানং ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো সঙ্ঘভেদো সঙ্ঘরাজি সঙ্ঘৰৰত্থানং সঙ্ঘনানাকরণ’ন্তি, ন তং, উপালি, অত্তাদানং আদাতব্বং. সচে পনুপালি, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘ইমং খো মে অত্তাদানং আদিযতো ন ভৰিস্সতি সঙ্ঘস্স ততোনিদানং ভণ্ডনং কলহো ৰিগ্গহো ৰিৰাদো সঙ্ঘভেদো সঙ্ঘরাজি সঙ্ঘৰৰত্থানং সঙ্ঘনানাকরণ’ন্তি, আদাতব্বং তং, উপালি, অত্তাদানং. এৰং পঞ্চঙ্গসমন্নাগতং খো, উপালি, অত্তাদানং আদিন্নং, পচ্ছাপি অৰিপ্পটিসারকরং ভৰিস্সতী’তি.

৮. চোদকেনপচ্চৰেক্খিতব্বধম্মা

৩৯৯. [পরি. ৪৩৬ (অ. নি. ১০.৪৪ থোকং ৰিসদিসং)] ‘‘চোদকেন, ভন্তে, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন কতি ধম্মে অজ্ঝত্তং পচ্চৰেক্খিত্ৰা পরো চোদেতব্বো’’তি? ‘‘চোদকেন, উপালি, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন পঞ্চ ধম্মে অজ্ঝত্তং পচ্চৰেক্খিত্ৰা পরো চোদেতব্বো.

‘‘চোদকেন, উপালি, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন এৰং পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘পরিসুদ্ধকাযসমাচারো নু খোম্হি, পরিসুদ্ধেনম্হি কাযসমাচারেন সমন্নাগতো – অচ্ছিদ্দেন অপ্পটিমংসেন? সংৰিজ্জতি নু খো মে এসো ধম্মো উদাহু নো’তি? নো চে, উপালি, ভিক্খু পরিসুদ্ধকাযসমাচারো হোতি, পরিসুদ্ধেন কাযসমাচারেন সমন্নাগতো – অচ্ছিদ্দেন অপ্পটিমংসেন, তস্স ভৰন্তি ৰত্তারো – ‘ইঙ্ঘ তাৰ আযস্মা কাযিকং সিক্খস্সূ’তি. ইতিস্স ভৰন্তি ৰত্তারো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, চোদকেন ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন এৰং পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘পরিসুদ্ধৰচীসমাচারো নু খোম্হি, পরিসুদ্ধেনম্হি ৰচীসমাচারেন সমন্নাগতো – অচ্ছিদ্দেন অপ্পটিমংসেন? সংৰিজ্জতি নু খো মে এসো ধম্মো উদাহু নো’তি? নো চে, উপালি, ভিক্খু পরিসুদ্ধৰচীসমাচারো হোতি, পরিসুদ্ধেন ৰচীসমাচারেন সমন্নাগতো – অচ্ছিদ্দেন অপ্পটিমংসেন, তস্স ভৰন্তি ৰত্তারো – ‘ইঙ্ঘ তাৰ আযস্মা ৰাচসিকং সিক্খস্সূ’তি. ইতিস্স ভৰন্তি ৰত্তারো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, চোদকেন ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন এৰং পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘মেত্তং নু খো মে চিত্তং পচ্চুপট্ঠিতং সব্রহ্মচারীসু অনাঘাতং, সংৰিজ্জতি নু খো মে এসো ধম্মো উদাহু নো’তি? নো চে, উপালি, ভিক্খুনো মেত্তচিত্তং পচ্চুপট্ঠিতং হোতি সব্রহ্মচারীসু অনাঘাতং, তস্স ভৰন্তি ৰত্তারো – ‘ইঙ্ঘ তাৰ আযস্মা সব্রহ্মচারীসু মেত্তচিত্তং উপট্ঠাপেহী’তি. ইতিস্স ভৰন্তি ৰত্তারো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, চোদকেন ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন এৰং পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘বহুস্সুতো নু খোম্হি, সুতধরো, সুতসন্নিচ্চযো? যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা, সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি, তথারূপা মে ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি ধাতা ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা? সংৰিজ্জতি নু খো মে এসো ধম্মো উদাহু নো’তি? নো চে, উপালি, ভিক্খু বহুস্সুতো হোতি, সুতধরো, সুতসন্নিচ্চযো; যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা, সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি, তথারূপস্স ধম্মা ন বহুস্সুতা হোন্তি ধাতা ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা, তস্স ভৰন্তি ৰত্তারো – ‘ইঙ্ঘ তাৰ আযস্মা আগমং পরিযাপুণস্সূ’তি. ইতিস্স ভৰন্তি ৰত্তারো.

‘‘পুন চপরং, উপালি, চোদকেন ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন এৰং পচ্চৰেক্খিতব্বং – ‘উভযানি খো মে পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি, সুৰিভত্তানি, সুপ্পৰত্তীনি, সুৰিনিচ্ছিতানি – সুত্তসো, অনুব্যঞ্জনসো? সংৰিঞ্জতি নু খো মে এসো ধম্মো উদাহু নো’তি? নো চে, উপালি, ভিক্খুনো উভযানি পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তি, সুৰিভত্তানি, সুপ্পৰত্তীনি, সুৰিনিচ্ছিতানি – সুত্তসো, অনুব্যঞ্জনসো, ‘ইদং পনাৰুসো, কত্থ ৰুত্তং ভগৰতা’তি, ইতি পুট্ঠো ন সম্পাযতি [ন সম্পাদযতি (ক.)], তস্স ভৰন্তি ৰত্তারো – ‘ইঙ্ঘ তাৰ আযস্মা, ৰিনযং পরিযাপুণস্সূ’তি. ইতিস্স ভৰন্তি ৰত্তারো. চোদকেনুপালি, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন ইমে পঞ্চ ধম্মে অজ্ঝত্তং পচ্চৰেক্খিত্ৰা পরো চোদেতব্বো’’তি.

৯. চোদকেনউপট্ঠাপেতব্বধম্মা

৪০০. ‘‘চোদকেন, ভন্তে, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন কতি ধম্মে অজ্ঝত্তং উপট্ঠাপেত্ৰা পরো চোদেতব্বো’’তি? ‘‘চোদকেনুপালি, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন পঞ্চ ধম্মে অজ্ঝত্তং উপট্ঠাপেত্ৰা পরো চোদেতব্বো – কালেন ৰক্খামি, নো অকালেন; ভূতেন ৰক্খামি, নো অভূতেন; সণ্হেন ৰক্খামি, নো ফরুসেন; অত্থসংহিতেন ৰক্খামি, নো অনত্থসংহিতেন; মেত্তচিত্তো ৰক্খামি, নো দোসন্তরোতি. চোদকেনুপালি, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন ইমে পঞ্চ ধম্মে অজ্ঝত্তং উপট্ঠাপেত্ৰা পরো চোদেতব্বো’’তি.

১০. চোদকচুদিতকপটিসংযুত্তকথা

৪০১. ‘‘অধম্মচোদকস্স, ভন্তে, ভিক্খুনো কতীহাকারেহি ৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো’’তি? ‘‘অধম্মচোদকস্স, উপালি, ভিক্খুনো পঞ্চহাকারেহি ৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো – অকালেনাযস্মা চোদেসি, নো কালেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; অভূতেনাযস্মা চোদেসি, নো ভূতেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; ফরুসেনাযস্মা চোদেসি, নো সণ্হেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; অনত্থসংহিতেনাযস্মা চোদেসি, নো অত্থসংহিতেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; দোসন্তরো আযস্মা চোদেসি, নো মেত্তচিত্তো, অলং তে ৰিপ্পটিসারাযাতি. অধম্মচোদকস্স, উপালি, ভিক্খুনো ইমেহি পঞ্চহাকারেহি ৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো. তং কিস্স হেতু? যথা ন অঞ্ঞোপি ভিক্খু অভূতেন চোদেতব্বং মঞ্ঞেয্যা’’তি.

‘‘অধম্মচুদিতস্স পন, ভন্তে, ভিক্খুনো কতিহাকারেহি অৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো’’তি? ‘‘অধম্মচুদিতস্স, উপালি, ভিক্খুনো পঞ্চহাকারেহি অৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো – অকালেনাযস্মা চুদিতো, নো কালেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; অভূতেনাযস্মা চুদিতো, নো ভূতেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; ফরুসেনাযস্মা চুদিতো, নো সণ্হেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; অনত্থসংহিতেনাযস্মা চুদিতো, নো অত্থসংহিতেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; দোসন্তরেনাযস্মা চুদিতো, নো মেত্তচিত্তেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারাযাতি. অধম্মচুদিতস্স, উপালি, ভিক্খুনো ইমেহি পঞ্চহাকারেহি অৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো’’তি.

‘‘ধম্মচোদকস্স, ভন্তে, ভিক্খুনো কতিহাকারেহি অৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো’’তি? ‘‘ধম্মচোদকস্স, উপালি, ভিক্খুনো পঞ্চহাকারেহি অৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো – কালেনাযস্মা চোদেসি, নো অকালেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; ভূতেনাযস্মা চোদেসি, নো অভূতেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; সণ্হেনাযস্মা চোদেসি, নো ফরুসেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; অত্থসংহিতেনাযস্মা চোদেসি, নো অনত্থসংহিতেন, অলং তে অৰিপ্পটিসারায; মেত্তচিত্তো আযস্মা চোদেসি, নো দোসন্তরো, অলং তে অৰিপ্পটিসারাযাতি. ধম্মচোদকস্স, উপালি, ভিক্খুনো ইমেহি পঞ্চহাকারেহি অৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো. তং কিস্স হেতু? যথা অঞ্ঞোপি ভিক্খু ভূতেন চোদেতব্বং মঞ্ঞেয্যা’’তি.

‘‘ধম্মচুদিতস্স পন, ভন্তে, ভিক্খুনো কতিহাকারেহি ৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো’’তি? ‘‘ধম্মচুদিতস্স, উপালি, ভিক্খুনো পঞ্চহাকারেহি ৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো – কালেনাযস্মা চুদিতো, নো অকালেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; ভূতেনাযস্মা চুদিতো, নো অভূতেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; সণ্হেনাযস্মা চুদিতো, নো ফরুসেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; অত্থসংহিতেনাযস্মা চুদিতো, নো অনত্থসংহিতেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারায; মেত্তচিত্তেনাযস্মা চুদিতো, নো দোসন্তরেন, অলং তে ৰিপ্পটিসারাযাতি. ধম্মচুদিতস্স, উপালি, ভিক্খুনো ইমেহি পঞ্চহাকারেহি ৰিপ্পটিসারো উপদহাতব্বো’’তি.

[পরি. ৪৩৮] ‘‘চোদকেন, ভন্তে, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন কতি ধম্মে অজ্ঝত্তং মনসি করিত্ৰা পরো চোদেতব্বো’’তি? ‘‘চোদকেনুপালি, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন পঞ্চ ধম্মে অজ্ঝত্তং মনসি করিত্ৰা পরো চোদেতব্বো – কারুঞ্ঞতা, হিতেসিতা, অনুকম্পিতা, [অনুকম্পতা (ক.)] আপত্তিৰুট্ঠানতা, ৰিনযপুরেক্খারতাতি. চোদকেনুপালি, ভিক্খুনা পরং চোদেতুকামেন ইমে পঞ্চ ধম্মে অজ্ঝত্তং মনসি করিত্ৰা পরো চোদেতব্বো’’তি.

‘‘চুদিতেন পন, ভন্তে, ভিক্খুনা কতিসু ধম্মেসু পতিট্ঠাতব্ব’’ন্তি? ‘‘চুদিতেনুপালি, ভিক্খুনা দ্ৰীসু ধম্মেসু পতিট্ঠাতব্বং – সচ্চে চ অকুপ্পে চা’’তি.

দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

পাতিমোক্খট্ঠপনক্খন্ধকো নৰমো.

ইমম্হি খন্ধকে ৰত্থূ তিংস.

তস্সুদ্দানং –

উপোসথে যাৰতিকং, পাপভিক্খু ন নিক্খমি;

মোগ্গল্লানেন নিচ্ছুদ্ধো, অচ্ছেরা জিনসাসনে.

নিন্নোনুপুব্বসিক্খা চ, ঠিতধম্মো নাতিক্কম্ম;

কুণপুক্খিপতি সঙ্ঘো, সৰন্তিযো জহন্তি চ.

সৰন্তি পরিনিব্বন্তি, একরস ৰিমুত্তি চ;

বহু ধম্মৰিনযোপি, ভূতট্ঠারিযপুগ্গলা.

সমুদ্দং উপমং কত্ৰা, ৰাচেসি [ঠাপেসি (ক.)] সাসনে গুণং;

উপোসথে পাতিমোক্খং, ন অম্হে কোচি জানাতি.

পটিকচ্চেৰ উজ্ঝন্তি, একো দ্ৰে তীণি চত্তারি;

পঞ্চ ছ সত্ত অট্ঠানি, নৰা চ দসমানি চ.

সীল-আচার-দিট্ঠি চ, আজীৰং চতুভাগিকে;

পারাজিকঞ্চ সঙ্ঘাদি, পাচিত্তি পাটিদেসনি.

দুক্কটং পঞ্চভাগেসু, সীলাচারৰিপত্তি চ;

অকতায কতায চ, ছভাগেসু যথাৰিধি.

পারাজিকঞ্চ সঙ্ঘাদি, থুল্লং পাচিত্তিযেন চ;

পাটিদেসনিযঞ্চেৰ, দুক্কটঞ্চ দুব্ভাসিতং.

সীলাচারৰিপত্তি চ, দিট্ঠিআজীৰৰিপত্তি;

যা চ অট্ঠা কতাকতে, তেনেতা সীলাচারদিট্ঠিযা.

অকতায কতাযাপি, কতাকতাযমেৰ চ;

এৰং নৰৰিধা ৰুত্তা, যথাভূতেন ঞাযতো.

পারাজিকো ৰিপ্পকতা, পচ্চক্খাতো তথেৰ চ;

উপেতি পচ্চাদিযতি, পচ্চাদানকথা চ যা.

সীলাচারৰিপত্তি চ, তথা দিট্ঠিৰিপত্তিযা;

দিট্ঠসুতপরিসঙ্কিতং, দসধা তং ৰিজানাথ.

ভিক্খু ৰিপস্সতি ভিক্খুং, অঞ্ঞো চারোচযাতি তং;

সো যেৰ তস্স অক্খাতি [ৰিপস্সঞ্ঞো চারোচতি; তং সুদ্ধেৰ তস্স অক্খাতি (ক.)], পাতিমোক্খং ঠপেতি সো.

ৰুট্ঠাতি অন্তরাযেন, রাজচোরগ্গুদকা চ;

মনুস্সঅমনুস্সা চ, ৰাল়সরীসপা জীৰিব্রহ্মং.

দসন্নমঞ্ঞতরেন, তস্মিং অঞ্ঞতরেসু ৰা;

ধম্মিকাধম্মিকা চেৰ, যথা মগ্গেন জানাথ.

কালভূতত্থসংহিতং, লভিস্সামি ভৰিস্সতি;

কাযৰাচসিকা মেত্তা, বাহুসচ্চং উভযানি.

কালভূতেন সণ্হেন, অত্থমেত্তেন চোদযে;

ৰিপ্পটিসারধম্মেন, তথা ৰাচা [তথেৰাপি (স্যা.)] ৰিনোদযে.

ধম্মচোদচুদিতস্স, ৰিনোদেতি ৰিপ্পটিসারো;

করুণা হিতানুকম্পি, ৰুট্ঠানপুরেক্খারতো.

চোদকস্স পটিপত্তি, সম্বুদ্ধেন পকাসিতা;

সচ্চে চেৰ অকুপ্পে চ, চুদিতস্সেৰ ধম্মতাতি.

পাতিমোক্খট্ঠপনক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

১০. ভিক্খুনিক্খন্ধকং

১. পঠমভাণৰারো

মহাপজাপতিগোতমীৰত্থু

৪০২. [অ. নি. ৮.৫১ ইদং ৰত্থু আগতং] তেন সমযেন বুদ্ধো ভগৰা সক্কেসু ৰিহরতি কপিলৰত্থুস্মিং নিগ্রোধারামে. অথ খো মহাপজাপতি [মহাপজাপতী (সী. স্যা.)] গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি. ‘‘অলং, গোতমি, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো মহপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি. ‘‘অলং, গোতমি, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী – ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জন্তি – দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি.

অথ খো ভগৰা কপিলৰত্থুস্মিং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন ৰেসালী তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন ৰেসালী তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী কেসে ছেদাপেত্ৰা কাসাযানি ৰত্থানি অচ্ছাদেত্ৰা সম্বহুলাহি সাকিযানীহি সদ্ধিং যেন ৰেসালী তেন পক্কামি. অনুপুব্বেন যেন ৰেসালী মহাৰনং কূটাগারসালা তেনুপসঙ্কমি. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা বহিদ্ৰারকোট্ঠকে অট্ঠাসি. অদ্দসা খো আযস্মা আনন্দো মহাপজাপতিং গোতমিং সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খিং দুম্মনং অস্সুমুখিং রুদমানং বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতং. দিস্ৰান মহাপজাপতিং গোতমিং এতদৰোচ – ‘‘কিস্স ত্ৰং, গোতমি, সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতা’’তি? ‘‘তথা হি পন, ভন্তে আনন্দ, ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি. ‘‘তেন হি ত্ৰং, গোতমি, মুহুত্তং ইধেৰ তাৰ হোহি, যাৰাহং ভগৰন্তং যাচামি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘এসা, ভন্তে, মহাপজাপতি গোতমী সূনেহি পাদেহি রজোকিণ্ণেন গত্তেন দুক্খী দুম্মনা অস্সুমুখী রুদমানা বহিদ্ৰারকোট্ঠকে ঠিতা – ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জন্তি. সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি. ‘‘অলং, আনন্দ, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি. ‘‘অলং, আনন্দ, মা তে রুচ্চি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জা’’তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো [অ. নি. ৮.৫১ ‘‘অথ খো আযস্মতো আনন্দস্স এতদহোসী’’তি আগতং] – ‘‘ন ভগৰা অনুজানাতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং; যংনূনাহং অঞ্ঞেনপি পরিযাযেন ভগৰন্তং যাচেয্যং মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি. অথ খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ভব্বো নু খো, ভন্তে, মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা সোতাপত্তিফলং ৰা সকদাগামিফলং [সকিদাগামিফলং (স্যা.)] ৰা অনাগামিফলং ৰা অরহত্তফলং ৰা সচ্ছিকাতু’’ন্তি? ‘‘ভব্বো, আনন্দ, মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা সোতাপত্তিফলম্পি সকদাগামিফলম্পি অনাগামিফলম্পি অরহত্তফলম্পি সচ্ছিকাতু’’ন্তি. ‘‘সচে, ভন্তে, ভব্বো মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিত্ৰা সোতাপত্তিফলম্পি সকদাগামিফলম্পি অনাগামিফলম্পি অরহত্তফলম্পি সচ্ছিকাতুং; বহূপকারা, ভন্তে, মহাপজাপতি গোতমী ভগৰতো মাতুচ্ছা আপাদিকা, পোসিকা, খীরস্স দাযিকা, ভগৰন্তং জনেত্তিযা কালঙ্কতায থঞ্ঞং পাযেসি; সাধু, ভন্তে, লভেয্য মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জ’’ন্তি.

অট্ঠগরুধম্মা

৪০৩. ‘‘সচে, আনন্দ, মহাপজাপতী গোতমী অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হাতি, সাৰস্সা. হোতু উপসম্পদা.

[পাচি. ১৪৯] ‘‘ৰস্সসতূপসম্পন্নায ভিক্খুনিযা তদহুপসম্পন্নস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্বং. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা [গরুংকত্ৰা (ক.)] মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘ন ভিক্খুনিযা অভিক্খুকে আৰাসে ৰস্সং ৰসিতব্বং. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘অন্ৰদ্ধমাসং ভিক্খুনিযা ভিক্খুসঙ্ঘতো দ্ৰে ধম্মা পচ্চাসীসিতব্বা – উপোসথপুচ্ছকঞ্চ, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘ৰস্সংৰুট্ঠায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে তীহি ঠানেহি পৰারেতব্বং – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা, পরিসঙ্কায ৰা. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্বং. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খায সিক্খমানায উভতোসঙ্ঘে উপসম্পদা পরিযেসিতব্বা. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘ন ভিক্খুনিযা কেনচি পরিযাযেন ভিক্খু অক্কোসিতব্বো পরিভাসিতব্বো. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘অজ্জতগ্গে ওৰটো ভিক্খুনীনং ভিক্খূসু ৰচনপথো, অনোৰটো ভিক্খূনং ভিক্খুনীসু ৰচনপথো. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘সচে, আনন্দ, মহাপজাপতি গোতমী ইমে অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হাতি, সাৰস্সা হোতু উপসম্পদা’’তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো ভগৰতো সন্তিকে অট্ঠ গরুধম্মে উগ্গহেত্ৰা যেন মহাপজাপতি গোতমী তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা মহাপজাপতিং গোতমিং এতদৰোচ – ‘‘সচে খো ত্ৰং, গোতমি, অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হেয্যাসি, সাৰ তে ভৰিস্সতি উপসম্পদা.

‘‘ৰস্সসতূপসম্পন্নায ভিক্খুনিযা তদহুপসম্পন্নস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্বং. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘ন ভিক্খুনিযা অভিক্খুকে আৰাসে ৰস্সং ৰসিতব্বং. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘অন্ৰদ্ধমাসং ভিক্খুনিযা ভিক্খুসঙ্ঘতো দ্ৰে ধম্মা পচ্চাসীসিতব্বা – উপোসথপুচ্ছকঞ্চ, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘ৰস্সংৰুট্ঠায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে তীহি ঠানেহি পৰারেতব্বং – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা, পরিসঙ্কায ৰা. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্বং. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খায সিক্খমানায উভতোসঙ্ঘে উপসম্পদা পরিযেসিতব্বা. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘ন ভিক্খুনিযা কেনচি পরিযাযেন ভিক্খু অক্কোসিতব্বো পরিভাসিতব্বো. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘অজ্জতগ্গে ওৰটো ভিক্খুনীনং ভিক্খূসু ৰচনপথো, অনোৰটো ভিক্খূনং ভিক্খুনীসু ৰচনপথো. অযম্পি ধম্মো সক্কত্ৰা গরুকত্ৰা মানেত্ৰা পূজেত্ৰা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযো.

‘‘সচে খো ত্ৰং, গোতমি, ইমে অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হেয্যাসি, সাৰ তে ভৰিস্সতি উপসম্পদা’’তি.

‘‘সেয্যথাপি, ভন্তে আনন্দ, ইত্থী ৰা পুরিসো ৰা দহরো, যুৰা, মণ্ডনকজাতিকো সীসংনহাতো উপ্পলমালং ৰা ৰস্সিকমালং ৰা অতিমুত্তকমালং [অধিমত্তকমালং (স্যা.)] ৰা লভিত্ৰা উভোহি হত্থেহি পটিগ্গহেত্ৰা উত্তমঙ্গে সিরস্মিং পতিট্ঠাপেয্য; এৰমেৰ খো অহং, ভন্তে, আনন্দ ইমে অট্ঠ গরুধম্মে পটিগ্গণ্হামি যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযে’’তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘পটিগ্গহিতা, ভন্তে, মহাপজাপতিযা গোতমিযা অট্ঠ গরুধম্মা, উপসম্পন্না ভগৰতো মাতুচ্ছা’’তি.

‘‘সচে, আনন্দ, নালভিস্স মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, চিরট্ঠিতিকং, আনন্দ, ব্রহ্মচরিযং অভৰিস্স, ৰস্সসহস্সং সদ্ধম্মো তিট্ঠেয্য. যতো চ খো, আনন্দ, মাতুগামো তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে অগারস্মা অনগারিযং পব্বজিতো, ন দানি, আনন্দ, ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং ভৰিস্সতি. পঞ্চেৰ দানি, আনন্দ, ৰস্সসতানি সদ্ধম্মো ঠস্সতি.

‘‘সেয্যথাপি, আনন্দ, যানি কানিচি কুলানি বহুত্থিকানি [বহুইত্থিকানি (সী. স্যা.)] অপ্পপুরিসকানি, তানি সুপ্পধংসিযানি হোন্তি চোরেহি কুম্ভথেনকেহি; এৰমেৰ খো, আনন্দ, যস্মিং ধম্মৰিনযে লভতি মাতুগামো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, ন তং ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং হোতি.

‘‘সেয্যথাপি, আনন্দ, সম্পন্নে সালিক্খেত্তে সেতট্টিকা নাম রোগজাতি নিপততি, এৰং তং সালিক্খেত্তং ন চিরট্ঠিতিকং হোতি; এৰমেৰ খো, আনন্দ, যস্মিং ধম্মৰিনযে লভতি মাতুগামো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, ন তং ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং হোতি.

‘‘সেয্যথাপি, আনন্দ, সম্পন্নে উচ্ছুক্খেত্তে মঞ্জিট্ঠিকা [মঞ্জেট্ঠিকা (সী. স্যা.)] নাম রোগজাতি নিপততি, এৰং তং উচ্ছুক্খেত্তং ন চিরট্ঠিতিকং হোতি; এৰমেৰ খো, আনন্দ, যস্মিং ধম্মৰিনযে লভতি মাতুগামো অগারস্মা অনগারিযং পব্বজ্জং, ন তং ব্রহ্মচরিযং চিরট্ঠিতিকং হোতি.

‘‘সেয্যথাপি, আনন্দ, পুরিসো মহতো তল়াকস্স পটিকচ্চেৰ আল়িং বন্ধেয্য যাৰদেৰ উদকস্স অনতিক্কমনায; এৰমেৰ খো, আনন্দ, মযা পটিকচ্চেৰ ভিক্খুনীনং অট্ঠ গরুধম্মা পঞ্ঞত্তা যাৰজীৰং অনতিক্কমনীযা’’তি.

ভিক্খুনীনং অট্ঠ গরুধম্মা নিট্ঠিতা.

ভিক্খুনীউপসম্পদানুজাননং

৪০৪. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতী গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কথাহং, ভন্তে, ইমাসু সাকিযানীসু পটিপজ্জামী’’তি? অথ খো ভগৰা মহাপজাপতিং গোতমিং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰতা ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতা সমাদপিতা সমুত্তেজিতা সম্পহংসিতা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা পক্কামি. অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতু’’ন্তি.

অথ খো তা ভিক্খুনিযো মহাপজাপতিং গোতমিং এতদৰোচুং – ‘‘অয্যা অনুপসম্পন্না, মযঞ্চম্হা উপসম্পন্না; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতব্বা’’তি. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘ইমা মং, ভন্তে আনন্দ, ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘অয্যা অনুপসম্পন্না, মযঞ্চম্হা উপসম্পন্না; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতব্বা’’’তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘মহাপজাপতি, ভন্তে, গোতমী এৰমাহ – ‘ইমা মং, ভন্তে আনন্দ, ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – অয্যা অনুপসম্পন্না, মযঞ্চম্হা উপসম্পন্না; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনিযো উপসম্পাদেতব্বা’’’তি.

‘‘যদগ্গেন, আনন্দ, মহাপজাপতিযা গোতমিযা অট্ঠ গরুধম্মা পটিগ্গহিতা, তদেৰ সা [তদেৰস্সা (ক.)] উপসম্পন্না’’তি.

৪০৫. অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘একাহং, ভন্তে আনন্দ, ভগৰন্তং ৰরং যাচামি. সাধু, ভন্তে, ভগৰা অনুজানেয্য ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্ম’’ন্তি.

অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা আনন্দো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘মহাপজাপতি, ভন্তে, গোতমী এৰমাহ – ‘একাহং, ভন্তে আনন্দ, ভগৰন্তং ৰরং যাচামি. সাধু, ভন্তে, ভগৰা অনুজানেয্য ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্ম’’’ন্তি.

‘‘অট্ঠানমেতং, আনন্দ, অনৰকাসো, যং তথাগতো অনুজানেয্য মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং. ইমেহি নাম, আনন্দ, অঞ্ঞতিত্থিযা দুরক্খাতধম্মা মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং ন করিস্সন্তি; কিমঙ্গং পন তথাগতো অনুজানিস্সতি মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্ম’’ন্তি?

অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ন, ভিক্খৰে, মাতুগামস্স অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্বং. যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘যানি তানি, ভন্তে, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি সাধারণানি, কথং মযং, ভন্তে, তেসু সিক্খাপদেসু পটিপজ্জামা’’তি? ‘‘যানি তানি, গোতমি, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি সাধারণানি, যথা ভিক্খূ সিক্খন্তি তথা তেসু সিক্খাপদেসু সিক্খথা’’তি. ‘‘যানি পন তানি, ভন্তে, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি অসাধারণানি, কথং মযং, ভন্তে, তেসু সিক্খাপদেসু পটিপজ্জামা’’তি? ‘‘যানি তানি, গোতমি, ভিক্খুনীনং সিক্খাপদানি ভিক্খূহি অসাধারণানি, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সিক্খথা’’তি.

৪০৬. [অ. নি. ৮.৫৩] অথ খো মহাপজাপতি গোতমী যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি. একমন্তং ঠিতা খো মহাপজাপতি গোতমী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সাধু মে, ভন্তে, ভগৰা সংখিত্তেন ধম্মং দেসেতু, যমহং ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা একা ৰূপকট্ঠা অপ্পমত্তা আতাপিনী পহিতত্তা ৰিহরেয্য’’ন্তি. ‘‘যে খো ত্ৰং, গোতমি, ধম্মে জানেয্যাসি – ইমে ধম্মা সরাগায সংৰত্তন্তি নো ৰিরাগায, সঞ্ঞোগায সংৰত্তন্তি নো ৰিসঞ্ঞোগায, আচযায সংৰত্তন্তি নো অপচযায, মহিচ্ছতায সংৰত্তন্তি নো অপ্পিচ্ছতায, অসন্তুট্ঠিযা সংৰত্তন্তি নো সন্তুট্ঠিযা, সঙ্গণিকায সংৰত্তন্তি নো পৰিৰেকায, কোসজ্জায সংৰত্তন্তি নো ৰীরিযারম্ভায, দুব্ভরতায সংৰত্তন্তি নো সুভরতায; একংসেন, গোতমি, ধারেয্যাসি – নেসো ধম্মো, নেসো ৰিনযো, নেতং সত্থুসাসনন্তি. যে চ খো ত্ৰং, গোতমি, ধম্মে জানেয্যাসি – ইমে ধম্মা ৰিরাগায সংৰত্তন্তি নো সরাগায, ৰিসঞ্ঞোগায সংৰত্তন্তি নো সঞ্ঞোগায, অপচযায সংৰত্তন্তি নো আচযায, অপ্পিচ্ছতায সংৰত্তন্তি নো মহিচ্ছতায, সন্তুট্ঠিযা সংৰত্তন্তি নো অসন্তুট্ঠিযা, পৰিৰেকায সংৰত্তন্তি নো সঙ্গণিকায, ৰীরিযারম্ভায সংৰত্তন্তি নো কোসজ্জায, সুভরতায সংৰত্তন্তি নো দুব্ভরতায; একংসেন, গোতমি, ধারেয্যাসি – এসো ধম্মো, এসো ৰিনযো, এতং সত্থুসাসন’’ন্তি.

৪০৭. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং ন উদ্দিসীযতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং…পে… ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, ইদানি ইমে ইমাহি সদ্ধিং অভিরমিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং. যো উদ্দিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি. ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্যাথা’’’তি.

৪০৮. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো আপত্তিং ন পটিকরোন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা আপত্তি ন পটিকাতব্বা. যা ন পটিকরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি. ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং আপত্তি পটিকাতব্বা’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং আপত্তিং পটিকরেয্যাথা’’’তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো ভিক্খুনীনং আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গহেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো রথিকাযপি ব্যূহেপি সিঙ্ঘাটকেপি ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পত্তং ভূমিযং নিক্খিপিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা আপত্তিং পটিকরোন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, রত্তিং ৰিমানেত্ৰা ইদানি খমাপেন্তী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা. যো পটিগ্গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গহেতু’’ন্তি. ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্যাথা’’’তি.

৪০৯. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং কম্মং ন করিযতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং কম্মং কাতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কেন নু খো ভিক্খুনীনং কম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন কতকম্মা ভিক্খুনিযো রথিকাযপি ব্যূহেপি সিঙ্ঘাটকেপি ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পত্তং ভূমিযং নিক্খিপিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা খমাপেন্তি ‘এৰং নূন কাতব্ব’ন্তি মঞ্ঞমানা. মনুস্সা তথেৰ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, রত্তিং ৰিমানেত্ৰা ইদানি খমাপেন্তী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতব্বং. যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতু’’ন্তি. ভিক্খুনিযো ন জানন্তি – ‘‘এৰং কম্মং কাতব্ব’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আচিক্খিতুং – ‘এৰং কম্মং করেয্যাথা’’’তি.

৪১০. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো সঙ্ঘমজ্ঝে ভণ্ডনজাতা কলহজাতা ৰিৰাদাপন্না অঞ্ঞমঞ্ঞং মুখসত্তীহি ৰিতুদন্তা ৰিহরন্তি. ন সক্কোন্তি তং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং অধিকরণং ৰূপসমেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনীনং অধিকরণং ৰূপসমেন্তি. তস্মিং খো পন অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে দিস্সন্তি ভিক্খুনিযো কম্মপ্পত্তাযোপি আপত্তিগামিনিযোপি. ভিক্খুনিযো এৰমাহংসু – ‘‘সাধু, ভন্তে, অয্যাৰ ভিক্খুনীনং কম্মং করোন্তু, অয্যাৰ ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গণ্হন্তু; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং অধিকরণং ৰূপসমেতব্ব’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং কম্মং আরোপেত্ৰা ভিক্খুনীনং নিয্যাদেতুং – ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং কম্মং কাতুং, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং আরোপেত্ৰা ভিক্খুনীনং নিয্যাদেতুং, ভিক্খুনীহি ভিক্খুনীনং আপত্তিং পটিগ্গহেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন উপ্পলৰণ্ণায ভিক্খুনিযা অন্তেৰাসিনী ভিক্খুনী সত্ত ৰস্সানি ভগৰন্তং অনুবন্ধা হোতি ৰিনযং পরিযাপুণন্তী. তস্সা মুট্ঠস্সতিনিযা গহিতো গহিতো মুস্সতি. অস্সোসি খো সা ভিক্খুনী – ‘‘ভগৰা কির সাৰত্থিং গন্তুকামো’’তি. অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘অহং খো সত্ত ৰস্সানি ভগৰন্তং অনুবন্ধিং ৰিনযং পরিযাপুণন্তী. তস্সা মে মুট্ঠস্সতিনিযা গহিতো গহিতো মুস্সতি. দুক্করং খো পন মাতুগামেন যাৰজীৰং সত্থারং অনুবন্ধিতুং. কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? অথ খো সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীনং এতমত্থং আরোচেসি. ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং ৰিনযং ৰাচেতু’’ন্তি.

পঠমভাণৰারো নিট্ঠিতো.

২. দুতিযভাণৰারো

৪১১. অথ খো ভগৰা ৰেসালিযং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন সাৰত্থি তেন চারিকং পক্কামি. অনুপুব্বেন চারিকং চরমানো যেন সাৰত্থি তদৰসরি. তত্র সুদং ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা ভিক্খুনিযো কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চিতব্বা. যো ওসিঞ্চেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্স ভিক্খুনো দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অৰন্দিযো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ভিক্খুনিসঙ্ঘেন কাতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ কাযং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি …পে… ঊরুং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি, অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি, ভিক্খুনিযো ওভাসেন্তি, ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সম্পযোজেন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা কাযো ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেতব্বো, ন ঊরু ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেতব্বো, ন অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেতব্বং, ন ভিক্খুনিযো ওভাসিতব্বা, ন ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সম্পযোজেতব্বং. যো সম্পযোজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্স ভিক্খুনো দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অৰন্দিযো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ভিক্খুনিসঙ্ঘেন কাতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ভিক্খুং কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খু কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চিতব্বো. যা ওসিঞ্চেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্সা ভিক্খুনিযা দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি ভিক্খৰে, আৰরণং কাতু’’ন্তি. আৰরণে কতে ন আদিযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো কাযং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, থনং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, ঊরুং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেন্তি, ভিক্খূ ওভাসেন্তি, ভিক্খূহি সদ্ধিং সম্পযোজেন্তি – অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যুন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা কাযো ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বো…পে… ন থনো ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বো, ন ঊরু ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বো, ন অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খূনং দস্সেতব্বং, ন ভিক্খূ ওভাসিতব্বা, ন ভিক্খূহি সদ্ধিং সম্পযোজেতব্বং. যা সম্পযোজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্সা ভিক্খুনিযা দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আৰরণং কাতু’’ন্তি. আৰরণে কতে ন আদিযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেতু’’ন্তি. অথ খো ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কপ্পতি নু খো ওৰাদট্ঠপিতায [ওৰাদণ্ঠপিতায (স্যা.), ওৰাদংঠপিতায (ক.)] ভিক্খুনিযা সদ্ধিং উপোসথং কাতুং, ন নু খো কপ্পতী’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদট্ঠপিতায ভিক্খুনিযা সদ্ধিং উপোসথো কাতব্বো, যাৰ ন তং অধিকরণং ৰূপসন্তং হোতী’’তি.

৪১২. তেন খো পন সমযেন আযস্মা উদাযী ওৰাদং ঠপেত্ৰা চারিকং পক্কামি. ভিক্খুনিযো উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম অয্যো উদাযী ওৰাদং ঠপেত্ৰা চারিকং পক্কমিস্সতী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেত্ৰা চারিকা পক্কমিতব্বা. যো পক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন [তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ (স্যা. কং.)] বালা অব্যত্তা ওৰাদং ঠপেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালেন অব্যত্তেন ওৰাদো ঠপেতব্বো. যো ঠপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ অৰত্থুস্মিং অকারণে ওৰাদং ঠপেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অৰত্থুস্মিং অকারণে ওৰাদো ঠপেতব্বো. যো ঠপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং ঠপেত্ৰা ৰিনিচ্ছযং ন দেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদং ঠপেত্ৰা ৰিনিচ্ছযো ন দাতব্বো. যো ন দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৪১৩. [পাচি. ১০৫৪] তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ওৰাদং ন গচ্ছন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ওৰাদো ন গন্তব্বো. যা ন গচ্ছেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন সব্বো ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদং গচ্ছতি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, ইদানি ইমে ইমাহি সদ্ধিং অভিরমিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সব্বেন ভিক্খুনিসঙ্ঘেন ওৰাদো গন্তব্বো. গচ্ছেয্য চে, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতূহি পঞ্চহি ভিক্খুনীহি ওৰাদং গন্তু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন চতস্সো পঞ্চ ভিক্খুনিযো ওৰাদং গচ্ছন্তি. মনুস্সা তথেৰ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘জাযাযো ইমা ইমেসং, জারিযো ইমা ইমেসং, ইদানি ইমে ইমাহি সদ্ধিং অভিরমিস্সন্তী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, চতূহি পঞ্চহি ভিক্খুনীহি ওৰাদো গন্তব্বো. গচ্ছেয্যুং চে, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে তিস্সো ভিক্খুনিযো [ভিক্খুনীহি (ক.)] ওৰাদং গন্তুং. একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো, অয্য, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি; লভতু কির, অয্য, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’ন্তি. তেন ভিক্খুনা পাতিমোক্খুদ্দেসকো উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ভিক্খুনীসঙ্ঘো, ভন্তে, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি; লভতু কির, ভন্তে, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’ন্তি. পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘অত্থি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো’তি? সচে হোতি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘ইত্থন্নামো ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, তং ভিক্খুনিসঙ্ঘো উপসঙ্কমতূ’তি. সচে ন হোতি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘কো আযস্মা উস্সহতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতু’ন্তি? সচে কোচি উস্সহতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং, সো চ হোতি অট্ঠহঙ্গেহি সমন্নাগতো, সম্মন্নিত্ৰা ৰত্তব্বো – ‘ইত্থন্নামো ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, তং ভিক্খুনিসঙ্ঘো উপসঙ্কমতূ’তি. সচে ন কোচি উস্সহতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতুং, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বো – ‘নত্থি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাসাদিকেন ভিক্খুনিসঙ্ঘো সম্পাদেতূ’’তি.

৪১৪. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং ন গণ্হন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদো ন গহেতব্বো. যো ন গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু বালো হোতি. তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য, গণ্হাহী’’তি. ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, বালো; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য, ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ভিক্খূহি ভিক্খুনীনং ওৰাদো গহেতব্বো’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা বালং, অৰসেসেহি ওৰাদং গহেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গিলানো হোতি. তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য গণ্হাহী’’তি. ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, গিলানো; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য, ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ঠপেত্ৰা বালং, অৰসেসেহি ওৰাদো গহেতব্বো’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, অৰসেসেহি ওৰাদং গহেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু গমিকো হোতি. তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য, গণ্হাহী’’তি. ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, গমিকো; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য, ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, অৰসেসেহি ওৰাদো গহেতব্বো’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, ঠপেত্ৰা গমিকং, অৰসেসেহি ওৰাদং গহেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো ভিক্খু অরঞ্ঞে ৰিহরতি. তং ভিক্খুনিযো উপসঙ্কমিত্ৰা এতদৰোচুং – ‘‘ওৰাদং, অয্য, গণ্হাহী’’তি. ‘‘অহঞ্হি, ভগিনী, অরঞ্ঞে ৰিহরামি; কথাহং ওৰাদং গণ্হামী’’তি? ‘‘গণ্হাহয্য, ওৰাদং; এৰঞ্হি ভগৰতা পঞ্ঞত্তং – ঠপেত্ৰা বালং, ঠপেত্ৰা গিলানং, ঠপেত্ৰা গমিকং, অৰসেসেহি ওৰাদো গহেতব্বো’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আরঞ্ঞিকেন ভিক্খুনা ওৰাদং গহেতুং, সঙ্কেতঞ্চ কাতুং – অত্র পতিহরিস্সামী’’তি.

৪১৫. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং গহেত্ৰা ন আরোচেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদো ন আরোচেতব্বো. যো ন আরোচেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ওৰাদং গহেত্ৰা ন পচ্চাহরন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ওৰাদো ন পচ্চাহরিতব্বো. যো ন পচ্চাহরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো সঙ্কেতং ন গচ্ছন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সঙ্কেতং ন গন্তব্বং. যা ন গচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৪১৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো দীঘানি কাযবন্ধনানি ধারেন্তি, তেহেৰ ফাসুকা নামেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা দীঘং কাযবন্ধনং ধারেতব্বং. যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা একপরিযাকতং [একপরিযাযকতং (স্যা.)] কাযবন্ধনং, ন চ তেন ফাসুকা নামেতব্বা. যা নামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ৰিলীৰেন [ৰিলিৰেন (ক.)] পট্টেন ফাসুকা নামেন্তি…পে… চম্মপট্টেন ফাসুকা নামেন্তি. দুস্সপট্টেন ফাসুকা নামেন্তি. দুস্সৰেণিযা ফাসুকা নামেন্তি. দুস্সৰট্টিযা ফাসুকা নামেন্তি. চোল়পট্টেন ফাসুকা নামেন্তি. চোল়ৰেণিযা ফাসুকা নামেন্তি. চোল়ৰট্টিযা ফাসুকা নামেন্তি. সুত্তৰেণিযা ফাসুকা নামেন্তি. সুত্তৰট্টিযা ফাসুকা নামেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰিলীৰেন পট্টেন ফাসুকা নামেতব্বা…পে… ন সুত্তৰট্টিযা ফাসুকা নামেতব্বা. যা নামেয্য আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অট্ঠিল্লেন জঘনং ঘংসাপেন্তি…পে… গোহনুকেন জঘনং কোট্টাপেন্তি, হত্থং কোট্টাপেন্তি, হত্থকোচ্ছং কোট্টাপেন্তি, পাদং কোট্টাপেন্তি, পাদকোচ্ছং কোট্টাপেন্তি, ঊরুং কোট্টাপেন্তি, মুখং কোট্টাপেন্তি, দন্তমংসং কোট্টাপেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অট্ঠিল্লেন জঘনং ঘংসাপেতব্বং…পে… ন দন্তমংসং কোট্টাপেতব্বং. যা কোট্টাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৪১৭. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো মুখং আলিম্পন্তি…পে… মুখং উম্মদ্দেন্তি, মুখং চুণ্ণেন্তি, মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছেন্তি, অঙ্গরাগং করোন্তি, মুখরাগং করোন্তি, অঙ্গরাগমুখরাগং করোন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা মুখং আলিম্পিতব্বং…পে… ন মুখং উম্মদ্দিতব্বং, ন মুখং চুণ্ণেতব্বং, ন মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছিতব্বং, ন অঙ্গরাগো কাতব্বো, ন মুখরাগো কাতব্বো, ন অঙ্গরাগমুখরাগো কাতব্বো. যা করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো অৰঙ্গং [অপাঙ্গং (?)] করোন্তি…পে… ৰিসেসকং করোন্তি, ওলোকনকেন ওলোকেন্তি, সালোকে তিট্ঠন্তি; নচ্চং [সনচ্চং (সী. স্যা.), সমজ্জং (ক.)] কারাপেন্তি, ৰেসিং ৰুট্ঠাপেন্তি, পানাগারং ঠপেন্তি, সূনং ঠপেন্তি, আপণং পসারেন্তি, ৰড্ঢিং পযোজেন্তি, ৰণিজ্জং পযোজেন্তি, দাসং উপট্ঠাপেন্তি, দাসিং উপট্ঠাপেন্তি, কম্মকারং উপট্ঠাপেন্তি, কম্মকারিং উপট্ঠাপেন্তি, তিরচ্ছানগতং উপট্ঠাপেন্তি, হরীতকপক্কিকং [হরীতকপণ্ণিকং (ক.)] পকিণন্তি, নমতকং ধারেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অৰঙ্গং কাতব্বং…পে… ন ৰিসেসকং কাতব্বং, ন ওলোকনকেন ওলোকেতব্বং, ন সালোকে ঠাতব্বং, ন নচ্চং কারাপেতব্বং, ন ৰেসী ৰুট্ঠাপেতব্বা, ন পানাগারং ঠপেতব্বং, ন সূনা ঠপেতব্বা, ন আপণো পসারেতব্বো, ন ৰড্ঢি পযোজেতব্বা, ন ৰণিজ্জা পযোজেতব্বা, ন দাসো উপট্ঠাপেতব্বো, ন দাসী উপট্ঠাপেতব্বা, ন কম্মকারো উপট্ঠাপেতব্বো, ন কম্মকারী উপট্ঠাপেতব্বা, ন তিরচ্ছানগতো উপট্ঠাপেতব্বো, ন হরীতকপক্কিকং পকিণিতব্বং, ন নমতকং ধারেতব্বং. যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৪১৮. তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো সব্বনীলকানি চীৰরানি ধারেন্তি…পে… সব্বপীতকানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বলোহিতকানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বমঞ্জিট্ঠিকানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বকণ্হানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বমহারঙ্গরত্তানি চীৰরানি ধারেন্তি, সব্বমহানামরত্তানি চীৰরানি ধারেন্তি, অচ্ছিন্নদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, দীঘদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, পুপ্ফদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, ফলদসানি চীৰরানি ধারেন্তি, কঞ্চুকং ধারেন্তি, তিরীটকং ধারেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সব্বনীলকানি চীৰরানি ধারেতব্বানি…পে… ন তিরীটকং ধারেতব্বং. যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৪১৯. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী কালং করোন্তী এৰমাহ – ‘‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’’তি. তত্থ ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ ৰিৰদন্তি – ‘‘অম্হাকং হোতি, অম্হাকং হোতী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ভিক্খুনী চে, ভিক্খৰে, কালং করোন্তী এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুসঙ্ঘো, ভিক্খুনিসঙ্ঘস্সেৰেতং. সিক্খমানা চে, ভিক্খৰে…পে… সামণেরী চে, ভিক্খৰে, কালং করোন্তী এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুসঙ্ঘো, ভিক্খুনিসঙ্ঘস্সেৰেতং. ভিক্খু চে, ভিক্খৰে, কালং করোন্তো এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুনিসঙ্ঘো, ভিক্খুসঙ্ঘস্সেৰেতং. সামণেরো চে, ভিক্খৰে…পে… উপাসকো চে, ভিক্খৰে…পে… উপাসিকা চে, ভিক্খৰে…পে… অঞ্ঞো চে, ভিক্খৰে, কোচি কালং করোন্তো এৰং ৰদেয্য – ‘মমচ্চযেন ময্হং পরিক্খারো সঙ্ঘস্স হোতূ’তি, অনিস্সরো তত্থ ভিক্খুনিসঙ্ঘো, ভিক্খুসঙ্ঘস্সেৰেত’’ন্তি.

৪২০. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ইত্থী পুরাণমল্লী ভিক্খুনীসু পব্বজিতা হোতি. সা রথিকায দুব্বলকং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা অংসকূটেন পহারং দত্ৰা পাতেসি [পৰট্টেসি (সী.)]. ভিক্খূ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম, ভিক্খুনী, ভিক্খুস্স পহারং দস্সতী’’তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুস্স পহারো দাতব্বো. যা দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা দূরতোৰ ওক্কমিত্ৰা মগ্গং দাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ইত্থী পৰুত্থপতিকা জারেন গব্ভিনী হোতি. সা গব্ভং পাতেত্ৰা কুলূপিকং ভিক্খুনিং এতদৰোচ – ‘‘হন্দয্যে, ইমং গব্ভং পত্তেন নীহরা’’তি. অথ খো সা ভিক্খুনী তং গব্ভং পত্তে পক্খিপিত্ৰা সঙ্ঘাটিযা পটিচ্ছাদেত্ৰা অগমাসি. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরেন পিণ্ডচারিকেন ভিক্খুনা সমাদানং কতং হোতি – ‘যাহং পঠমং ভিক্খং লভিস্সামি, ন তং অদত্ৰা ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা পরিভুঞ্জিস্সামী’তি. অথ খো সো ভিক্খু তং ভিক্খুনিং পস্সিত্ৰা এতদৰোচ – ‘‘হন্দ, ভগিনি, ভিক্খং পটিগ্গণ্হা’’তি. ‘‘অলং অয্যা’’তি. দুতিযম্পি খো…পে… ততিযম্পি খো সো ভিক্খু তং ভিক্খুনিং এতদৰোচ – ‘‘হন্দ, ভগিনি, ভিক্খং পটিগ্গণ্হা’’তি. ‘‘অলং অয্যা’’তি. ‘‘মযা খো, ভগিনি, সমাদানং কতং – ‘যাহং পঠমং ভিক্খং লভিস্সামি, ন তং অদত্ৰা ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা পরিভুঞ্জিস্সামী’তি. হন্দ, ভগিনি, ভিক্খং পটিগ্গণ্হা’’তি. অথ খো সা ভিক্খুনী তেন ভিক্খুনা নিপ্পীল়িযমানা নীহরিত্ৰা পত্তং দস্সেসি – ‘‘পস্স, অয্য, পত্তে গব্ভং; মা চ কস্সচি আরোচেসী’’তি. অথ খো সো ভিক্খু উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনী পত্তেন গব্ভং নীহরিস্সতী’’তি! অথ খো সো ভিক্খু ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসি. যে তে ভিক্খূ অপ্পিচ্ছা…পে… তে উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনী পত্তেন গব্ভং নীহরিস্সতী’’তি! ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পত্তেন গব্ভো নীহরিতব্বো. যা নীহরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা নীহরিত্ৰা পত্তং দস্সেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা পত্তমূলং দস্সেন্তি. ভিক্খূ উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা পত্তমূলং দস্সেস্সন্তী’’তি! অথ খো তে ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা পত্তমূলং দস্সেতব্বং. যা দস্সেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুং পস্সিত্ৰা উক্কুজ্জিত্ৰা পত্তং দস্সেতুং. যঞ্চ পত্তে আমিসং হোতি, তেন চ ভিক্খু নিমন্তেতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন সাৰত্থিযং রথিকায পুরিসব্যঞ্জনং ছড্ডিতং হোতি. তং ভিক্খুনিযো সক্কচ্চং উপনিজ্ঝাযিংসু. মনুস্সা উক্কুট্ঠিং অকংসু. তা ভিক্খুনিযো মঙ্কূ অহেসুং. অথ খো তা ভিক্খুনিযো উপস্সযং গন্ত্ৰা ভিক্খুনীনং এতমত্থং আরোচেসুং. যা তা ভিক্খুনিযো অপ্পিচ্ছা…পে… তা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনিযো পুরিসব্যঞ্জনং উপনিজ্ঝাযিস্সন্তী’’তি! অথ খো তা ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং এতমত্থং আরোচেসুং. ভিক্খূ ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পুরিসব্যঞ্জনং উপনিজ্ঝাযিতব্বং. যা উপনিজ্ঝাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৪২১. তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভিক্খূনং আমিসং দেন্তি. ভিক্খূ ভিক্খুনীনং দেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভদন্তা অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দস্সন্তি! মযম্পি ন জানাম দানং দাতু’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দাতব্বং. যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং আমিসং উস্সন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘস্স দাতু’’ন্তি. বাল়্হতরং উস্সন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুগ্গলিকম্পি দাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং সন্নিধিকতং আমিসং উস্সন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খূনং সন্নিধিং ভিক্খুনীহি [ভিক্খুনীহি ভিক্খূহি (সী.)] পটিগ্গাহাপেত্ৰা [পটিগ্গহাপেত্ৰা (ক.)] পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন মনুস্সা ভিক্খুনীনং আমিসং দেন্তি. ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং দেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – ‘‘কথঞ্হি নাম ভিক্খুনিযো অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দস্সন্তি! মযম্পি ন জানাম দানং দাতু’’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অত্তনো পরিভোগত্থায দিন্নং অঞ্ঞেসং দাতব্বং. যা দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং আমিসং উস্সন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘস্স দাতু’’ন্তি. বাল়্হতরং উস্সন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুগ্গলিকম্পি দাতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনীনং সন্নিধিকতং আমিসং উস্সন্নং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং সন্নিধিং ভিক্খূহি ভিক্খুনীহি [ভিক্খূহি ভিক্খুনীহি (সী.)] পটিগ্গাহাপেত্ৰা পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি.

৪২২. তেন খো পন সমযেন ভিক্খূনং সেনাসনং উস্সন্নং হোতি, ভিক্খুনীনং [ভিক্খুনীনং সেনাসনং (স্যা. কং.)] ন হোতি. ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পাহেসুং – ‘সাধু, ভন্তে, অয্যা অম্হাকং সেনাসনং দেন্তু তাৰকালিক’ন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনীনং সেনাসনং দাতুং তাৰকালিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন উতুনিযো ভিক্খুনিযো ওনদ্ধমঞ্চং ওনদ্ধপীঠং অভিনিসীদন্তিপি অভিনিপজ্জন্তিপি. সেনাসনং লোহিতেন মক্খিয্যতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ওনদ্ধমঞ্চং ওনদ্ধপীঠং অভিনিসীদিতব্বং অভিনিপজ্জিতব্বং. যা অভিনিসীদেয্য ৰা অভিনিপজ্জেয্য ৰা আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, আৰসথচীৰর’’ন্তি. আৰসথচীৰরং লোহিতেন মক্খিয্যতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আণিচোল়ক’’ন্তি. চোল়কং নিপততি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সুত্তকেন বন্ধিত্ৰা ঊরুযা বন্ধিতু’’ন্তি. সুত্তং ছিজ্জতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সংৰেল্লিযং, কটিসুত্তক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো সব্বকালং কটিসুত্তকং ধারেন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি – সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সব্বকালং কটিসুত্তকং ধারেতব্বং. যা ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, উতুনিযা কটিসুত্তক’’ন্তি.

দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

৩. ততিযভাণৰারো

৪২৩. তেন খো পন সমযেন উপসম্পন্নাযো দিস্সন্তি – অনিমিত্তাপি, নিমিত্তমত্তাপি, অলোহিতাপি, ধুৰলোহিতাপি, ধুৰচোল়াপি, পগ্ঘরন্তীপি, সিখরিণীপি, ইত্থিপণ্ডকাপি, ৰেপুরিসিকাপি, সম্ভিন্নাপি, উভতোব্যঞ্জনাপি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপসম্পাদেন্তিযা চতুৰীসতি অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, পুচ্ছিতব্বা – ‘নসি অনিমিত্তা, নসি নিমিত্তমত্তা, নসি অলোহিতা, নসি ধুৰলোহিতা, নসি ধুৰচোল়া, নসি পগ্ঘরন্তী, নসি সিখরণী [সিখরিণী (সী. স্যা.)], নসি ইত্থিপণ্ডকা, নসি ৰেপুরিসিকা, নসি সম্ভিন্না, নসি উভতোব্যঞ্জনা? সন্তি তে এৰরূপা আবাধা – কুট্ঠং, গণ্ডো, কিলাসো, সোসো, অপমারো? মনুস্সাসি, ইত্থীসি, ভুজিস্সাসি, অণণাসি, নসি রাজভটী? অনুঞ্ঞাতাসি মাতাপিতূহি, সামিকেন? পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সাসি, পরিপুণ্ণং তে পত্তচীৰরং, কিন্নামাসি, কানামা তে পৰত্তিনী’’তি?

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনীনং অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছন্তি. উপসম্পদাপেক্খাযো ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি, ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একতোউপসম্পন্নায ভিক্খুনিসঙ্ঘে ৰিসুদ্ধায ভিক্খুসঙ্ঘে উপসম্পাদেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অননুসিট্ঠা উপসম্পদাপেক্খাযো অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছন্তি. উপসম্পদাপেক্খাযো ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি, ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঠমং অনুসাসিত্ৰা পচ্ছা অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছিতু’’ন্তি.

তত্থেৰ সঙ্ঘমজ্ঝে অনুসাসন্তি. উপসম্পদাপেক্খাযো তথেৰ ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি, ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একমন্তং অনুসাসিত্ৰা সঙ্ঘমজ্ঝে অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, অনুসাসিতব্বা.

৪২৪. ‘‘পঠমং উপজ্ঝং গাহাপেতব্বা. উপজ্ঝং গাহাপেত্ৰা পত্তচীৰরং আচিক্খিতব্বং – ‘অযং তে পত্তো, অযং সঙ্ঘাটি, অযং উত্তরাসঙ্গো, অযং অন্তরৰাসকো, ইদং সংকচ্চিকং [সঙ্কচ্ছিকং (স্যা.)], অযং উদকসাটিকা; গচ্ছ অমুম্হি ওকাসে তিট্ঠাহী’’তি.

বালা অব্যত্তা অনুসাসন্তি. দুরনুসিট্ঠা উপসম্পদাপেক্খাযো ৰিত্থাযন্তি, মঙ্কূ হোন্তি, ন সক্কোন্তি ৰিস্সজ্জেতুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালায অব্যত্তায অনুসাসিতব্বা. যা অনুসাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায অনুসাসিতু’’ন্তি.

অসম্মতা অনুসাসন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অসম্মতায অনুসাসিতব্বা. যা অনুসাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, সম্মতায অনুসাসিতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা – অত্তনা ৰা অত্তানং সম্মন্নিতব্বং, পরায ৰা পরা সম্মন্নিতব্বা.

‘‘কথঞ্চ অত্তনাৰ [অত্তনা ৰা (ক.)] অত্তানং সম্মন্নিতব্বং? ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামং অনুসাসেয্য’ন্তি. এৰং অত্তনাৰ অত্তানং সম্মন্নিতব্বং.

‘‘কথঞ্চ পরায [পরায ৰা (ক.)] পরা সম্মন্নিতব্বা? ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামং অনুসাসেয্যা’তি. এৰং পরায পরা সম্মন্নিতব্বা.

‘‘তায সম্মতায ভিক্খুনিযা উপসম্পদাপেক্খং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযা – ‘সুণসি ইত্থন্নামে. অযং তে সচ্চকালো, ভূতকালো. যং জাতং তং সঙ্ঘমজ্ঝে পুচ্ছন্তে সন্তং অত্থীতি ৰত্তব্বং, অসন্তং নত্থীতি ৰত্তব্বং. মা খো ৰিত্থাযি [ৰিত্থাসি (ক.)], মা খো মঙ্কু অহোসি. এৰং তং পুচ্ছিস্সন্তি – নসি অনিমিত্তা, নসি নিমিত্তমত্তা, নসি অলোহিতা, নসি ধুৰলোহিতা, নসি ধুৰচোল়া, নসি পগ্ঘরন্তী, নসি সিখরিণী, নসি ইত্থিপণ্ডকা, নসি ৰেপুরিসিকা, নসি সম্ভিন্না, নসি উভতোব্যঞ্জনা? সন্তি তে এৰরূপা আবাধা – কুট্ঠং, গণ্ডো, কিলাসো, সোসো, অপমারো? মনুস্সাসি, ইত্থীসি, ভুজিস্সাসি, অণণাসি, নসি রাজভটী? অনুঞ্ঞাতাসি মাতাপিতূহি, সামিকেন? পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সাসি, পরিপুণ্ণং তে পত্তচীৰরং, কিন্নামাসি, কানামা তে পৰত্তিনী’তি?

‘‘একতো আগচ্ছন্তি. ন একতো আগন্তব্বং. অনুসাসিকায পঠমতরং আগন্ত্ৰা সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. অনুসিট্ঠা সা মযা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামা আগচ্ছেয্যা’তি. ‘আগচ্ছাহী’তি ৰত্তব্বা.

‘‘একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা ভিক্খুনীনং পাদে ৰন্দাপেত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা উপসম্পদং যাচাপেতব্বা – ‘সঙ্ঘং, অয্যে, উপসম্পদং যাচামি. উল্লুম্পতু মং, অয্যে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায. দুতিযম্পি, অয্যে, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি. উল্লুম্পতু মং, অয্যে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায. ততিযম্পি, অয্যে, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি. উল্লুম্পতু মং, অয্যে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদাযা’তি. ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামং অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছেয্যন্তি.

‘‘সুণসি ইত্থন্নামে. অযং তে সচ্চকালো, ভূতকালো. যং জাতং তং পুচ্ছামি সন্তং অত্থীতি ৰত্তব্বং, অসন্তং নত্থীতি ৰত্তব্বং. নসি অনিমিত্তা…পে… কিন্নামাসি, কানামা তে পৰত্তিনীতি. ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

৪২৫. ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. পরিসুদ্ধা অন্তরাযিকেহি ধম্মেহি, পরিপুণ্ণস্সা পত্তচীৰরং. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. পরিসুদ্ধা অন্তরাযিকেহি ধম্মেহি, পরিপুণ্ণস্সা পত্তচীৰরং. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা. যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. পরিসুদ্ধা অন্তরাযিকেহি ধম্মেহি, পরিপুণ্ণস্সা পত্তচীৰরং. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা. যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য.

‘‘উপসম্পন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায পৰত্তিনিযা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘তাৰদেৰ তং আদায ভিক্খুসঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দাপেত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা উপসম্পদং যাচাপেতব্বা – ‘অহং, অয্যা, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা; সঙ্ঘং, অয্যা, উপসম্পদং যাচামি. উল্লুম্পতু মং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায. অহং, অয্যা, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. দুতিযম্পি, অয্যা, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি. উল্লুম্পতু মং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায. অহং, অয্যা, ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. ততিযম্পি, অয্যা, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচামি. উল্লুম্পতু মং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদাযা’তি. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য, ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি – সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অযং ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘উপসম্পন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘তাৰদেৰ ছাযা মেতব্বা, উতুপ্পমাণং আচিক্খিতব্বং, দিৰসভাগো আচিক্খিতব্বো, সঙ্গীতি আচিক্খিতব্বা, ভিক্খুনিযো ৰত্তব্বা – ইমিস্সা তযো চ নিস্সযে, অট্ঠ চ অকরণীযানি আচিক্খেয্যাথা’’তি.

৪২৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ভত্তগ্গে আসনং সংকসাযন্তিযো কালং ৰীতিনামেসুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠন্নং ভিক্খুনীনং যথাৰুড্ঢং, অৰসেসানং যথাগতিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো – ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং অট্ঠন্নং ভিক্খুনীনং যথাৰুড্ঢং, অৰসেসানং যথাগতিকন্তি – সব্বত্থ অট্ঠেৰ ভিক্খুনিযো যথাৰুড্ঢং পটিবাহন্তি, অৰসেসাযো যথাগতিকং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভত্তগ্গে অট্ঠন্নং ভিক্খুনীনং যথাৰুড্ঢং, অৰসেসানং যথাগতিকং; অঞ্ঞত্থ সব্বত্থ যথাৰুড্ঢং [অঞ্ঞত্থ যথাৰুড্ঢং (স্যা.)] ন পটিবাহিতব্বং. যা পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

৪২৭. [পাচি. ১০৫০ আদযো] তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ন পৰারেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ন পৰারেতব্বং. যা ন পৰারেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অত্তনা পৰারেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘং ন পৰারেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অত্তনা পৰারেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘো ন পৰারেতব্বো. যা ন পৰারেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ভিক্খূহি সদ্ধিং একতো পৰারেন্তিযো কোলাহলং অকংসু. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খূহি সদ্ধিং একতো পৰারেতব্বং. যা পৰারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পুরেভত্তং পৰারেন্তিযো কালং ৰীতিনামেসুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পচ্ছাভত্তং [ভিক্খৰে ভিক্খুনিযা পচ্ছাভত্তং (স্যা. কং.)] পৰারেতু’’ন্তি. পচ্ছাভত্তং পৰারেন্তিযো ৰিকালে [ৰিকালং (ক.)] অহেসুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অজ্জতনা ভিক্খুনিসঙ্ঘং [অজ্জতনা (সী.), অজ্জতনায (ক.)] পৰারেত্ৰা অপরজ্জু ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতু’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন সব্বো ভিক্খুনিসঙ্ঘো পৰারেন্তো কোলাহলং অকাসি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একং ভিক্খুনিং ব্যত্তং পটিবলং সম্মন্নিতুং – ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা. পঠমং ভিক্খুনী যাচিতব্বা, যাচিত্ৰা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নেয্য ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নতি ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং. যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা সম্মুতি ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য.

‘‘সম্মতা সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ভিক্খুনী ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অত্থায ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতুং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘তায সম্মতায ভিক্খুনিযা ভিক্খুনিসঙ্ঘং আদায ভিক্খুসঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ভিক্খুনীসঙ্ঘো, অয্যা, ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতি – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা পরিসঙ্কায ৰা. ৰদতু [ৰদতু মং (ক.)], অয্যা, ভিক্খুসঙ্ঘো ভিক্খুনিসঙ্ঘং অনুকম্পং উপাদায, পস্সন্তো পটিকরিস্সতি. দুতিযম্পি, অয্যা…পে… ততিযম্পি, অয্যা, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ভিক্খুসঙ্ঘং পৰারেতি – দিট্ঠেন ৰা, সুতেন ৰা, পরিসঙ্কায ৰা. ৰদতু, অয্যা, ভিক্খুসঙ্ঘো ভিক্খুনিসঙ্ঘং অনুকম্পং উপাদায, পস্সন্তো পটিকরিস্সতী’’তি.

৪২৮. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ভিক্খূনং উপোসথং ঠপেন্তি, পৰারণং ঠপেন্তি, সৰচনীযং করোন্তি, অনুৰাদং পট্ঠপেন্তি, ওকাসং কারেন্তি, চোদেন্তি, সারেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ভিক্খুস্স উপোসথো ঠপেতব্বো; ঠপিতোপি অট্ঠপিতো; ঠপেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স. ন পৰারণা ঠপেতব্বা; ঠপিতাপি অট্ঠপিতা; ঠপেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স. ন সৰচনীযং কাতব্বং; কতম্পি অকতং; করোন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স. ন অনুৰাদো পট্ঠপেতব্বো; পট্ঠপিতোপি অপ্পট্ঠপিতো; পট্ঠপেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স. ন ওকাসো কারেতব্বো; কারিতোপি অকারিতো; কারেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স. ন চোদেতব্বো; চোদিতোপি অচোদিতো; চোদেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্স. ন সারেতব্বো; সারিতোপি অসারিতো; সারেন্তিযা আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খূ ভিক্খুনীনং উপোসথং ঠপেন্তি, পৰারণং ঠপেন্তি, সৰচনীযং করোন্তি, অনুৰাদং পট্ঠপেন্তি, ওকাসং কারেন্তি, চোদেন্তি, সারেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে ভিক্খুনা ভিক্খুনিযা উপোসথং ঠপেতুং; ঠপিতোপি সুট্ঠপিতো; ঠপেন্তস্স অনাপত্তি. পৰারণং ঠপেতুং; ঠপিতাপি সুট্ঠপিতা; ঠপেন্তস্স অনাপত্তি. সৰচনীযং কাতুং; কতম্পি সুকতং; করোন্তস্স অনাপত্তি. অনুৰাদং পট্ঠপেতুং; পট্ঠপিতোপি সুপ্পট্ঠপিতো; পট্ঠপেন্তস্স অনাপত্তি. ওকাসং কারেতুং; কারিতোপি সুকারিতো; কারেন্তস্স অনাপত্তি. চোদেতুং; চোদিতাপি সুচোদিতা; চোদেন্তস্স অনাপত্তি. সারেতুং; সারিতাপি সুসারিতা; সারেন্তস্স অনাপত্তী’’তি.

৪২৯. [পাচি. ১১৮৪] তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো যানেন যাযন্তি – ইত্থিযুত্তেনপি পুরিসন্তরেন, পুরিসযুত্তেনপি ইত্থন্তরেন. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… ‘‘সেয্যথাপি গঙ্গামহিযাযা’’তি [গঙ্গামহিযাতি (সী.)]. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা যানেন যাযিতব্বং. যা যাযেয্য, যথাধম্মো কারেতব্বো’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী গিলানা হোতি, ন সক্কোতি পদসা গন্তুং. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানায যান’’ন্তি. অথ খো ভিক্খুনীনং এতদহোসি – ‘‘ইত্থিযুত্তং নু খো, পুরিসযুত্তং নু খো’’তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইত্থিযুত্তং পুরিসযুত্তং হত্থৰট্টক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরিস্সা ভিক্খুনিযা যানুগ্ঘাতেন বাল়্হতরং অফাসু অহোসি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সিৰিকং পাটঙ্কি’’ন্তি.

৪৩০. তেন খো পন সমযেন অড্ঢকাসী গণিকা ভিক্খুনীসু পব্বজিতা হোতি. সা চ সাৰত্থিং গন্তুকামা হোতি – ‘ভগৰতো সন্তিকে উপসম্পজ্জিস্সামী’তি. অস্সোসুং খো ধুত্তা – ‘অড্ঢকাসী কির গণিকা সাৰত্থিং গন্তুকামা’তি. তে মগ্গে পরিযুট্ঠিংসু. অস্সোসি খো অড্ঢকাসী গণিকা – ‘ধুত্তা কির মগ্গে পরিযুট্ঠিতা’তি. ভগৰতো সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘অহঞ্হি উপসম্পজ্জিতুকামা; কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? অথ খো ভগৰা এতস্মিং নিদানে এতস্মিং পকরণে ধম্মিং কথং কত্ৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দূতেনপি উপসম্পাদেতু’’ন্তি.

ভিক্খুদূতেন উপসম্পাদেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুদূতেন উপসম্পাদেতব্বা. যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি. সিক্খমানদূতেন উপসম্পাদেন্তি…পে… সামণেরদূতেন উপসম্পাদেন্তি…পে… সামণেরিদূতেন উপসম্পাদেন্তি…পে… বালায অব্যত্তায দূতেন উপসম্পাদেন্তি. ‘‘ন, ভিক্খৰে, বালায অব্যত্তায দূতেন উপসম্পাদেতব্বা. যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায দূতেন উপসম্পাদেতুন্তি.

‘‘তায দূতায ভিক্খুনিযা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো – ‘ইত্থন্নামা, অয্যা, ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি. ইত্থন্নামা, অয্যা, সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি. উল্লুম্পতু তং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায. ইত্থন্নামা, অয্যা, ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি. দুতিযম্পি, অয্যা, ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি. উল্লুম্পতু তং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায. ইত্থন্নামা, অয্যা, ইত্থন্নামায অয্যায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি. ততিযম্পি, অয্যা, ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি. উল্লুম্পতু তং, অয্যা, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদাযা’তি. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেয্য ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায উপসম্পদাপেক্খা. একতোউপসম্পন্না ভিক্খুনিসঙ্ঘে, ৰিসুদ্ধা. সা কেনচিদেৰ অন্তরাযেন ন আগচ্ছতি. ইত্থন্নামা সঙ্ঘং উপসম্পদং যাচতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং উপসম্পাদেতি ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামায উপসম্পদা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘উপসম্পন্না সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ইত্থন্নামায পৰত্তিনিযা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.

‘‘তাৰদেৰ ছাযা মেতব্বা, উতুপ্পমাণং আচিক্খিতব্বং, দিৰসভাগো আচিক্খিতব্বো, সঙ্গীতি আচিক্খিতব্বা, ভিক্খুনিযো ৰত্তব্বা – তস্সা তযো চ নিস্সযে, অট্ঠ চ অকরণীযানি আচিক্খেয্যাথা’’তি.

৪৩১. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অরঞ্ঞে ৰিহরন্তি. ধুত্তা দূসেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং, আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অরঞ্ঞে ৰত্থব্বং. যা ৰসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরেন উপাসকেন ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স উদ্দোসিতো দিন্নো হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উদ্দোসিত’’ন্তি. উদ্দোসিতো ন সম্মতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপস্সয’’ন্তি. উপস্সযো ন সম্মতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নৰকম্ম’’ন্তি. নৰকম্মং ন সম্মতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুগ্গলিকম্পি কাতু’’ন্তি.

৪৩২. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ইত্থী সন্নিসিন্নগব্ভা ভিক্খুনীসু পব্বজিতা হোতি. তস্সা পব্বজিতায গব্ভো ৰুট্ঠাতি. অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘কথং নু খো মযা ইমস্মিং দারকে পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পোসেতুং, যাৰ সো দারকো ৰিঞ্ঞুতং পাপুণাতী’’তি.

অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘মযা চ ন লব্ভা একিকায ৰত্থুং, অঞ্ঞায চ ভিক্খুনিযা ন লব্ভা দারকেন সহ ৰত্থুং, কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একং ভিক্খুনিং সম্মন্নিত্ৰা তস্সা ভিক্খুনিযা দুতিযং দাতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা. পঠমং ভিক্খুনী যাচিতব্বা, যাচিত্ৰা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নেয্য ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং. যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা সম্মুতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযায, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য.

‘‘সম্মতা সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ভিক্খুনী ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অথ খো তস্সা দুতিযিকায ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘কথং নু খো মযা ইমস্মিং দারকে পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা সাগারং যথা অঞ্ঞস্মিং পুরিসে পটিপজ্জন্তি [পটিপজ্জতি (স্যা.)] এৰং তস্মিং দারকে পটিপজ্জিতু’’ন্তি.

৪৩৩. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী গরুধম্মং অজ্ঝাপন্না হোতি মানত্তচারিনী. অথ খো তস্সা ভিক্খুনিযা এতদহোসি – ‘‘মযা চ ন লব্ভা একিকায ৰত্থুং, অঞ্ঞায চ ভিক্খুনিযা ন লব্ভা সহ মযা ৰত্থুং, কথং নু খো মযা পটিপজ্জিতব্ব’’ন্তি? ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একং ভিক্খুনিং সম্মন্নিত্ৰা তস্সা ভিক্খুনিযা দুতিযং দাতুং. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা. পঠমং ভিক্খুনী যাচিতব্বা, যাচিত্ৰা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা পটিবলায সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নেয্য ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং সম্মন্নতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযং. যস্সা অয্যায খমতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা সম্মুতি ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযায, সা তুণ্হস্স; যস্সা নক্খমতি, সা ভাসেয্য.

‘‘সম্মতা সঙ্ঘেন ইত্থন্নামা ভিক্খুনী ইত্থন্নামায ভিক্খুনিযা দুতিযা. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

৪৩৪. তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী সিক্খং পচ্চক্খায ৰিব্ভমি. সা পুন পচ্চাগন্ত্ৰা ভিক্খুনিযো উপসম্পদং যাচি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা সিক্খাপচ্চক্খানং; যদেৰ সা ৰিব্ভন্তা তদেৰ সা অভিক্খুনী’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী সকাৰাসা তিত্থাযতনং সঙ্কমি. সা পুন পচ্চাগন্ত্ৰা ভিক্খুনিযো উপসম্পদং যাচি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘যা সা, ভিক্খৰে, ভিক্খুনী সকাৰাসা তিত্থাযতনং সঙ্কন্তা, সা আগতা ন উপসম্পাদেতব্বা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পুরিসেহি অভিৰাদনং, কেসচ্ছেদনং, নখচ্ছেদনং, ৰণপ্পটিকম্মং, কুক্কুচ্চাযন্তা ন সাদিযন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সাদিতু’’ন্তি [সাদিযিতুং (ক.)].

৪৩৫. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পল্লঙ্কেন নিসীদন্তি পণ্হীসম্ফস্সং সাদিযন্তী [সাদিযন্তা (ক.)]. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পল্লঙ্কেন নিসীদিতব্বং. যা নিসীদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরা ভিক্খুনী গিলানা হোতি. তস্সা ৰিনা পল্লঙ্কেন ন ফাসু হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অড্ঢপল্লঙ্ক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ৰচ্চকুটিযা ৰচ্চং করোন্তি. ছব্বগ্গিযা ভিক্খুনিযো তত্থেৰ গব্ভং পাতেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰচ্চকুটিযা ৰচ্চো কাতব্বো. যা করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, হেট্ঠা ৰিৰটে উপরিপটিচ্ছন্নে ৰচ্চং কাতু’’ন্তি.

৪৩৬. তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো চুণ্ণেন নহাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা চুণ্ণেন নহাযিতব্বং. যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, কুক্কুসং মত্তিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো ৰাসিতকায মত্তিকায নহাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰাসিতকায মত্তিকায নহাযিতব্বং. যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, পকতিমত্তিক’’ন্তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো জন্তাঘরে নহাযন্তিযো কোলাহলং অকংসু. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা জন্তাঘরে নহাযিতব্বং. যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পটিসোতে নহাযন্তি ধারাসম্ফস্সং সাদিযন্তী. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পটিসোতে নহাযিতব্বং. যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো অতিত্থে নহাযন্তি. ধুত্তা দূসেন্তি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অতিত্থে নহাযিতব্বং. যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি.

তেন খো পন সমযেন ভিক্খুনিযো পুরিসতিত্থে নহাযন্তি. মনুস্সা উজ্ঝাযন্তি খিয্যন্তি ৰিপাচেন্তি…পে… সেয্যথাপি গিহিনী কামভোগিনিযোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা পুরিসতিত্থে নহাযিতব্বং. যা নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মহিলাতিত্থে নহাযিতু’’ন্তি.

ততিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

ভিক্খুনিক্খন্ধকো দসমো.

ইমস্মিং খন্ধকে ৰত্থূ একসতং.

তস্সুদ্দানং –

পব্বজ্জং গোতমী যাচি, নানুঞ্ঞাসি তথাগতো;

কপিলৰত্থু ৰেসালিং, অগমাসি ৰিনাযকো.

রজোকিণ্ণেন কোট্ঠকে, আনন্দস্স পৰেদযি;

ভব্বোতি নযতো যাচি, মাতাতি পোসিকাতি চ.

ৰস্সসতং তদহু চ, অভিক্খুপচ্চাসীসনা;

পৰারণা গরুধম্মা, দ্ৰে ৰস্সা অনক্কোসনা.

ওৰটো চ অট্ঠ ধম্মা, যাৰজীৰানুৰত্তনা;

গরুধম্মপটিগ্গাহো সাৰস্সা উপসম্পদা.

ৰস্সসহস্সং পঞ্চেৰ, কুম্ভথেনকসেতট্টি;

মঞ্জিট্ঠিকউপমাহি, এৰং সদ্ধম্মহিংসনা.

আল়িং বন্ধেয্য পাএৰ, পুন সদ্ধম্মসণ্ঠিতি;

উপসম্পাদেতুং অয্যা, যথাৰুড্ঢাভিৰাদনা.

করিস্সন্তি কিমেৰ, সাধারণাসাধারণং;

ওৰাদং পাতিমোক্খঞ্চ, কেন নু খো উপস্সযং.

ন জানন্তি চ আচিক্খি, ন করোন্তি চ ভিক্খুহি;

পটিগ্গহেতুং ভিক্খূহি, ভিক্খুনীহি পটিগ্গহো.

আচিক্খি কম্মং ভিক্খূহি, উজ্ঝাযন্তি ভিক্খুনীহি ৰা;

আচিক্খিতুং ভণ্ডনঞ্চ, রোপেত্ৰা উপ্পলায চ.

সাৰত্থিযা কদ্দমোদ, অৰন্দি কায ঊরু চ;

অঙ্গজাতঞ্চ ওভাসং, সম্পযোজেন্তি ৰগ্গিকা.

অৰন্দিযো দণ্ডকম্মং, ভিক্খুনিযো তথা পুন;

আৰরণঞ্চ ওৰাদং, কপ্পতি নু খো পক্কমি.

বালা ৰত্থুৰিনিচ্ছযা, ওৰাদং সঙ্ঘো পঞ্চহি;

দুৰে তিস্সো ন গণ্হন্তি, বালা গিলানগমিকং.

আরঞ্ঞিকো নারোচেন্তি, ন পচ্চাগচ্ছন্তি চ;

দীঘং ৰিলীৰচম্মঞ্চ, দুস্সা চ ৰেণিৰট্টি চ;

চোল়ৰেণি চ ৰট্টি চ, সুত্তৰেণি চ ৰট্টিকা.

অট্ঠিল্লং গোহনুকেন, হত্থকোচ্ছং পাদং তথা;

ঊরুং মুখং দন্তমংসং, আলিম্পোমদ্দচুণ্ণনা.

লঞ্ছেন্তি অঙ্গরাগঞ্চ, মুখরাগং তথা দুৰে;

অৰঙ্গং ৰিসেসোলোকো, সালোকেন নচ্চেন চ [সালোকে সনচ্চেন চ (সী.), সালোকেন সনচ্চনং (স্যা.)].

ৰেসী পানাগারং সূনং, আপণং ৰড্ঢি ৰণিজ্জা;

দাসং দাসিং কম্মকরং, কম্মকারিং উপট্ঠয্যুং.

তিরচ্ছানহরীতকি, সন্ধারযন্তি নমতকং;

নীলং পীতং লোহিতকং, মঞ্জিট্ঠকণ্হচীৰরা.

মহারঙ্গমহানামঅচ্ছিন্না দীঘমেৰ চ;

পুপ্ফফলকঞ্চুকঞ্চ, তিরীটকঞ্চ ধারযুং.

ভিক্খুনী সিক্খমানায, সামণেরায অচ্চযে;

নিয্যাদিতে পরিক্খারে, ভিক্খুনিযোৰ ইস্সরা.

ভিক্খুস্স সামণেরস্স, উপাসকস্সুপাসিকা;

অঞ্ঞেসঞ্চ পরিক্খারে, নিয্যাতে ভিক্খুইস্সরা.

মল্লী গব্ভং পত্তমূলং, ব্যঞ্জনং আমিসেন চ;

উস্সন্নঞ্চ বাল়্হতরং, সন্নিধিকতমামিসং.

ভিক্খূনং যাদিসং ভোট্ঠং [হেট্ঠা (সী.), হেট্ঠং (স্যা.), ভুত্তি (ক.)], ভিক্খুনীনং তথা করে;

সেনাসনং উতুনিযো, মক্খীযতি পটাণি চ.

ছিজ্জন্তি সব্বকালঞ্চ, অনিমিত্তাপি দিস্সরে;

নিমিত্তা লোহিতা চেৰ, তথেৰ ধুৰলোহিতা.

ধুৰচোল়পগ্ঘরন্তী, সিখরণিত্থিপণ্ডকা;

ৰেপুরিসী চ সম্ভিন্না, উভতোব্যঞ্জনাপি চ.

অনিমিত্তাদিতো কত্ৰা, যাৰ উভতোব্যঞ্জনা;

এতং পেয্যালতো হেট্ঠা, কুট্ঠং গণ্ডো কিলাসো চ.

সোসাপমারো মানুসী, ইত্থীসি ভুজিস্সাসি চ;

অণণা ন রাজভটী, অনুঞ্ঞাতা চ ৰীসতি.

পরিপুণ্ণা চ কিন্নামা, কানামা তে পৰত্তিনী;

চতুৰীসন্তরাযানং, পুচ্ছিত্ৰা উপসম্পদা.

ৰিত্থাযন্তি অননুসিট্ঠা, সঙ্ঘমজ্ঝে তথেৰ চ;

উপজ্ঝাগাহ সঙ্ঘাটি, উত্তরন্তরৰাসকো.

সঙ্কচ্চুদকসাটি চ, আচিক্খিত্ৰান পেসযে;

বালা অসম্মতেকতো, যাচে পুচ্ছন্তরাযিকা.

একতোউপসম্পন্না, ভিক্খুসঙ্ঘে তথা পুন;

ছাযা উতু দিৰসা চ, সঙ্গীতি তযো নিস্সযে.

অট্ঠ অকরণীযানি, কালং সব্বত্থ অট্ঠেৰ;

ন পৰারেন্তি ভিক্খুনী, ভিক্খুসঙ্ঘং তথেৰ চ.

কোলাহলং পুরেভত্তং, ৰিকালে চ কোলাহলং;

উপোসথং পৰারণং, সৰচনীযানুৰাদনং.

ওকাসং চোদে সারেন্তি, পটিক্খিত্তং মহেসিনা;

তথেৰ ভিক্খু ভিক্খুনী, অনুঞ্ঞাতং মহেসিনা.

যানং গিলানযুত্তঞ্চ, যানুগ্ঘাতড্ঢকাসিকা;

ভিক্খু সিক্খা সামণের, সামণেরী চ বালায.

অরঞ্ঞে উপাসকেন, উদ্দোসিতো উপস্সযং;

ন সম্মতি নৰকম্মং, নিসিন্নগব্ভএকিকা.

সাগারঞ্চ গরুধম্মং, পচ্চক্খায চ সঙ্কমি;

অভিৰাদনকেসা চ, নখা চ ৰণকম্মনা.

পল্লঙ্কেন গিলানা চ, ৰচ্চং চুণ্ণেন ৰাসিতং;

জন্তাঘরে পটিসোতে, অতিত্থে পুরিসেন চ.

মহাগোতমী আযাচি, আনন্দো চাপি যোনিসো;

পরিসা চতস্সো হোন্তি, পব্বজ্জা জিনসাসনে.

সংৰেগজননত্থায, সদ্ধম্মস্স চ ৰুদ্ধিযা;

আতুরস্সাৰ ভেসজ্জং, এৰং বুদ্ধেন দেসিতং.

এৰং ৰিনীতা সদ্ধম্মে, মাতুগামাপি ইতরা;

যাযন্তি [তাযন্তি (সী. স্যা.)] অচ্চুতং ঠানং, যত্থ গন্ত্ৰা ন সোচরেতি.

ভিক্খুনিক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

১১. পঞ্চসতিকক্খন্ধকং

১. সঙ্গীতিনিদানং

৪৩৭. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘একমিদাহং, আৰুসো, সমযং পাৰায কুসিনারং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নো মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি. অথ খ্ৰাহং, আৰুসো, মগ্গা ওক্কম্ম অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসীদিং.

[দী. নি. ২.২৩১] ‘‘তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরো আজীৰকো কুসিনারায মন্দারৰপুপ্ফং গহেত্ৰা পাৰং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নো হোতি. অদ্দসং খো অহং, আৰুসো, তং আজীৰকং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান তং আজীৰকং এতদৰোচং – ‘অপাৰুসো, অম্হাকং সত্থারং জানাসী’তি? ‘আমাৰুসো, জানামি. অজ্জ সত্তাহপরিনিব্বুতো সমণো গোতমো. ততো মে ইদং মন্দারৰপুপ্ফং গহিত’ন্তি. তত্রাৰুসো, যে তে ভিক্খূ অৰীতরাগা অপ্পেকচ্চে বাহা পগ্গয্হ কন্দন্তি, ছিন্নপাতং পপতন্তি, আৰট্টন্তি, ৰিৰট্টন্তি – অতিখিপ্পং ভগৰা পরিনিব্বুতো, অতিখিপ্পং সুগতো পরিনিব্বুতো, অতিখিপ্পং চক্খুং লোকে অন্তরহিতন্তি. যে পন তে ভিক্খূ ৰীতরাগা তে সতা সম্পজানা অধিৰাসেন্তি – অনিচ্চা সঙ্খারা, তং কুতেত্থ লব্ভাতি.

‘‘অথ খ্ৰাহং, আৰুসো, তে ভিক্খূ এতদৰোচং – ‘অলং, আৰুসো, মা সোচিত্থ; মা পরিদেৰিত্থ. নন্ৰেতং, আৰুসো, ভগৰতা পটিকচ্চেৰ অক্খাতং – সব্বেহেৰ পিযেহি মনাপেহি নানাভাৰো ৰিনাভাৰো অঞ্ঞথাভাৰো. তং কুতেত্থ আৰুসো লব্ভা, যং তং জাতং ভূতং সঙ্খতং পলোকধম্মং, তং ৰত মা পলুজ্জীতি – নেতং ঠানং ৰিজ্জতী’তি.

‘‘তেন খো পনাৰুসো, সমযেন সুভদ্দো নাম ৰুড্ঢপব্বজিতো তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি. অথ খো, আৰুসো, সুভদ্দো ৰুড্ঢপব্বজিতো তে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘অলং, আৰুসো, মা সোচিত্থ; মা পরিদেৰিত্থ. সুমুত্তা মযং তেন মহাসমণেন; উপদ্দুতা চ মযং হোম – ইদং ৰো কপ্পতি, ইদং ৰো ন কপ্পতীতি. ইদানি পন মযং যং ইচ্ছিস্সাম তং করিস্সাম, যং ন ইচ্ছিস্সাম ন তং করিস্সামা’তি. হন্দ মযং, আৰুসো, ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযাম. পুরে অধম্মো দিপ্পতি [দিব্বতি (ক.)], ধম্মো পটিবাহিয্যতি; পুরে অৰিনযো দিপ্পতি ৰিনযো পটিবাহিয্যতি; পুরে অধম্মৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ধম্মৰাদিনো দুব্বলা হোন্তি; পুরে অৰিনযৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ৰিনযৰাদিনো দুব্বলা হোন্তী’’তি.

‘‘তেন হি, ভন্তে, থেরো ভিক্খূ উচ্চিনতূ’’তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো একেনূনপঞ্চঅরহন্তসতানি উচ্চিনি. ভিক্খূ আযস্মন্তং মহাকস্সপং এতদৰোচুং – ‘‘অযং, ভন্তে, আযস্মা আনন্দো কিঞ্চাপি সেক্খো, অভব্বো ছন্দা দোসা মোহা ভযা অগতিং গন্তুং. বহু চ অনেন ভগৰতো সন্তিকে ধম্মো চ ৰিনযো চ পরিযত্তো. তেন হি, ভন্তে, থেরো আযস্মন্তম্পি আনন্দং উচ্চিনতূ’’তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তম্পি আনন্দং উচ্চিনি.

অথ খো থেরানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কত্থ নু খো মযং ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযেয্যামা’’তি? অথ খো থেরানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘রাজগহং খো মহাগোচরং পহূতসেনাসনং, যংনূন মযং রাজগহে ৰস্সং ৰসন্তা ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযেয্যাম. ন অঞ্ঞে ভিক্খূ রাজগহে ৰস্সং উপগচ্ছেয্যু’’ন্তি.

অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

৪৩৮. ‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমানি পঞ্চ ভিক্খুসতানি সম্মন্নেয্য – রাজগহে ৰস্সং ৰসন্তানি ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযিতুং, ন অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি রাজগহে ৰস্সং ৰসিতব্বন্তি. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. ইমানি পঞ্চ ভিক্খুসতানি সম্মন্নতি – রাজগহে ৰস্সং ৰসন্তানি ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযিতুং, ন অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি রাজগহে ৰস্সং ৰসিতব্বন্তি. যস্সাযস্মতো খমতি ইমেসং পঞ্চন্নং ভিক্খুসতানং সম্মুতি – রাজগহে ৰস্সং ৰসন্তানং ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযিতুং, ন অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি রাজগহে ৰস্সং ৰসিতব্বন্তি – সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতানি সঙ্ঘেন ইমানি পঞ্চ ভিক্খুসতানি রাজগহে ৰস্সং ৰসন্তানি ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযিতুং, ন অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি রাজগহে ৰস্সং ৰসিতব্বন্তি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

অথ খো থেরা ভিক্খূ রাজগহং অগমংসু ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযিতুং. অথ খো থেরানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘ভগৰতা খো, আৰুসো, খণ্ডফুল্লপ্পটিসঙ্খরণং ৰণ্ণিতং. হন্দ মযং, আৰুসো, পঠমং মাসং খণ্ডফুল্লং পটিসঙ্খরোম; মজ্ঝিমং মাসং সন্নিপতিত্ৰা ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ সঙ্গাযিস্সামা’’তি.

অথ খো থেরা ভিক্খূ পঠমং মাসং খণ্ডফুল্লং পটিসঙ্খরিংসু. অথ খো আযস্মা আনন্দো – স্ৰে সন্নিপাতো [সন্নিপাতোতি (ক.)] ন খো মেতং পতিরূপং, যোহং সেক্খো সমানো সন্নিপাতং গচ্ছেয্যন্তি – বহুদেৰ রত্তিং কাযগতায সতিযা ৰীতিনামেত্ৰা রত্তিযা পচ্চূসসমযং ‘নিপজ্জিস্সামী’তি কাযং আৰজ্জেসি. অপ্পত্তঞ্চ সীসং বিব্বোহনং, ভূমিতো চ পাদা মুত্তা. এতস্মিং অন্তরে অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুচ্চি.

৪৩৯. অথ খো আযস্মা আনন্দো অরহা সমানো সন্নিপাতং অগমাসি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং উপালিং ৰিনযং পুচ্ছেয্য’’ন্তি.

আযস্মা উপালি সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং আযস্মতা মহাকস্সপেন ৰিনযং পুট্ঠো ৰিস্সজ্জেয্য’’ন্তি.

অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং উপালিং এতদৰোচ – ‘‘পঠমং, আৰুসো উপালি, পারাজিকং কত্থ পঞ্ঞত্ত’’ন্তি? ‘‘ৰেসালিযং ভন্তে’’তি. ‘‘কং আরব্ভা’’তি? ‘‘সুদিন্নং কলন্দপুত্তং আরব্ভা’’তি. ‘‘কিস্মিং ৰত্থুস্মি’’ন্তি? ‘‘মেথুনধম্মে’’তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং উপালিং পঠমস্স পারাজিকস্স ৰত্থুম্পি পুচ্ছি, নিদানম্পি পুচ্ছি, পুগ্গলম্পি পুচ্ছি, পঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, অনুপঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, আপত্তিম্পি পুচ্ছি, অনাপত্তিম্পি পুচ্ছি. ‘‘দুতিযং পনাৰুসো উপালি, পারাজিকং কত্থ পঞ্ঞত্ত’’ন্তি? ‘‘রাজগহে ভন্তে’’তি. ‘‘কং আরব্ভা’’তি? ‘‘ধনিযং কুম্ভকারপুত্তং আরব্ভা’’তি. ‘‘কিস্মিং ৰত্থুস্মি’’ন্তি? ‘‘অদিন্নাদানে’’তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং উপালিং দুতিযস্স পারাজিকস্স ৰত্থুম্পি পুচ্ছি, নিদানম্পি পুচ্ছি, পুগ্গলম্পি পুচ্ছি, পঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, অনুপঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, আপত্তিম্পি পুচ্ছি, অনাপত্তিম্পি পুচ্ছি. ‘‘ততিযং পনাৰুসো উপালি, পারাজিকং কত্থ পঞ্ঞত্ত’’ন্তি? ‘‘ৰেসালিযং ভন্তে’’তি. ‘‘কং আরব্ভা’’তি? ‘‘সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভা’’তি. ‘‘কিস্মিং ৰত্থুস্মি’’ন্তি? ‘‘মনুস্সৰিগ্গহে’’তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং উপালিং ততিযস্স পারাজিকস্স ৰত্থুম্পি পুচ্ছি, নিদানম্পি পুচ্ছি, পুগ্গলম্পি পুচ্ছি, পঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, অনুপঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, আপত্তিম্পি পুচ্ছি, অনাপত্তিম্পি পুচ্ছি. ‘‘চতুত্থং পনাৰুসো উপালি, পারাজিকং কত্থ পঞ্ঞত্ত’’ন্তি? ‘‘ৰেসালিযং ভন্তে’’তি. ‘‘কং আরব্ভা’’তি? ‘‘ৰগ্গুমুদাতীরিযে ভিক্খূ আরব্ভা’’তি. ‘‘কিস্মিং ৰত্থুস্মি’’ন্তি? ‘‘উত্তরিমনুস্সধম্মে’’তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং উপালিং চতুত্থস্স পারাজিকস্স ৰত্থুম্পি পুচ্ছি, নিদানম্পি পুচ্ছি, পুগ্গলম্পি পুচ্ছি, পঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, অনুপঞ্ঞত্তিম্পি পুচ্ছি, আপত্তিম্পি পুচ্ছি, অনাপত্তিম্পি পুচ্ছি. এতেনেৰ উপাযেন উভতোৰিভঙ্গে পুচ্ছি. পুট্ঠো পুট্ঠো আযস্মা উপালি ৰিস্সজ্জেসি.

৪৪০. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং আনন্দং ধম্মং পুচ্ছেয্য’’ন্তি.

আযস্মা আনন্দো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং আযস্মতা মহাকস্সপেন ধম্মং পুট্ঠো ৰিস্সজ্জেয্য’’ন্তি.

অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘ব্রহ্মজালং, আৰুসো আনন্দ, কত্থ ভাসিত’’ন্তি? ‘‘অন্তরা চ, ভন্তে, রাজগহং অন্তরা চ নাল়ন্দং রাজাগারকে অম্বলট্ঠিকাযা’’তি. ‘‘কং আরব্ভা’’তি? ‘‘সুপ্পিযঞ্চ পরিব্বাজকং ব্রহ্মদত্তঞ্চ মাণৰ’’ন্তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং আনন্দং ব্রহ্মজালস্স নিদানম্পি পুচ্ছি, পুগ্গলম্পি পুচ্ছি. ‘‘সামঞ্ঞফলং পনাৰুসো আনন্দ, কত্থ ভাসিত’’ন্তি? ‘‘রাজগহে, ভন্তে, জীৰকম্বৰনে’’তি. ‘‘কেন সদ্ধি’’ন্তি? ‘‘অজাতসত্তুনা ৰেদেহিপুত্তেন সদ্ধি’’ন্তি. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো আযস্মন্তং আনন্দং সামঞ্ঞফলস্স নিদানম্পি পুচ্ছি, পুগ্গলম্পি পুচ্ছি. এতেনেৰ উপাযেন পঞ্চপি নিকাযে পুচ্ছি. পুট্ঠো পুট্ঠো আযস্মা আনন্দো ৰিস্সজ্জেসি.

২. খুদ্দানুখুদ্দকসিক্খাপদকথা

৪৪১. অথ খো আযস্মা আনন্দো থেরে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ভগৰা মং, ভন্তে, পরিনিব্বানকালে এৰমাহ – ‘আকঙ্খমানো, আনন্দ, সঙ্ঘো মমচ্চযেন খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানি সমূহনেয্যা’’’তি. ‘‘পুচ্ছি পন ত্ৰং, আৰুসো আনন্দ, ভগৰন্তং – ‘কতমানি পন, ভন্তে, খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’’তি? ‘‘ন খোহং, ভন্তে, ভগৰন্তং পুচ্ছিং – ‘কতমানি পন, ভন্তে, খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’তি. একচ্চে থেরা এৰমাহংসু – ‘‘চত্তারি পারাজিকানি ঠপেত্ৰা, অৰসেসানি খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’তি. একচ্চে থেরা এৰমাহংসু – ‘‘চত্তারি পারাজিকানি ঠপেত্ৰা, তেরস সঙ্ঘাদিসেসে ঠপেত্ৰা, অৰসেসানি খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’তি. একচ্চে থেরা এৰমাহংসু – ‘‘চত্তারি পারাজিকানি ঠপেত্ৰা, তেরস সঙ্ঘাদিসেসে ঠপেত্ৰা, দ্ৰে অনিযতে ঠপেত্ৰা, অৰসেসানি খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’তি. একচ্চে থেরা এৰমাহংসু – ‘‘চত্তারি পারাজিকানি ঠপেত্ৰা, তেরস সঙ্ঘাদিসেসে ঠপেত্ৰা, দ্ৰে অনিযতে ঠপেত্ৰা, তিংস নিস্সগ্গিযে পাচিত্তিযে ঠপেত্ৰা, অৰসেসানি খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’তি. একচ্চে থেরা এৰমাহংসু – ‘‘চত্তারি পারাজিকানি ঠপেত্ৰা, তেরস সঙ্ঘাদিসেসে ঠপেত্ৰা, দ্ৰে অনিযতে ঠপেত্ৰা, তিংস নিস্সগ্গিযে পাচিত্তিযে ঠপেত্ৰা, দ্ৰেনৰুতি পাচিত্তিযে ঠপেত্ৰা, অৰসেসানি খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’তি. একচ্চে থেরা এৰমাহংসু – ‘‘চত্তারি পারাজিকানি ঠপেত্ৰা, তেরস সঙ্ঘাদিসেসে ঠপেত্ৰা, দ্ৰে অনিযতে ঠপেত্ৰা, তিংস নিস্সগ্গিযে পাচিত্তিযে ঠপেত্ৰা, দ্ৰেনৰুতি পাচিত্তিযে ঠপেত্ৰা, চত্তারো পাটিদেসনীযে ঠপেত্ৰা, অৰসেসানি খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’’তি.

৪৪২. অথ খো আযস্মা মহাকস্সপো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. সন্তম্হাকং সিক্খাপদানি গিহিগতানি. গিহিনোপি জানন্তি – ‘ইদং ৰো সমণানং সক্যপুত্তিযানং কপ্পতি, ইদং ৰো ন কপ্পতী’তি. সচে মযং খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানি সমূহনিস্সাম, ভৰিস্সন্তি ৰত্তারো – ‘ধূমকালিকং সমণেন গোতমেন সাৰকানং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং. যাৰিমেসং সত্থা অট্ঠাসি তাৰিমে সিক্খাপদেসু সিক্খিংসু. যতো ইমেসং সত্থা পরিনিব্বুতো, ন দানিমে সিক্খাপদেসু সিক্খন্তী’তি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো অপ্পঞ্ঞত্তং নপ্পঞ্ঞপেয্য, পঞ্ঞত্তং ন সমুচ্ছিন্দেয্য, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সমাদায ৰত্তেয্য. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. সন্তম্হাকং সিক্খাপদানি গিহিগতানি. গিহিনোপি জানন্তি – ‘ইদং ৰো সমণানং সক্যপুত্তিযানং কপ্পতি, ইদং ৰো ন কপ্পতী’তি. সচে মযং খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানি সমূহনিস্সাম, ভৰিস্সন্তি ৰত্তারো – ‘ধূমকালিকং সমণেন গোতমেন সাৰকানং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং. যাৰিমেসং সত্থা অট্ঠাসি তাৰিমে সিক্খাপদেসু সিক্খিংসু. যতো ইমেসং সত্থা পরিনিব্বুতো, ন দানিমে সিক্খাপদেসু সিক্খন্তী’তি. সঙ্ঘো অপ্পঞ্ঞত্তং নপ্পঞ্ঞপেতি, পঞ্ঞত্তং ন সমুচ্ছিন্দতি, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সমাদায ৰত্ততি. যস্সাযস্মতো খমতি অপ্পঞ্ঞত্তস্স অপ্পঞ্ঞাপনা, পঞ্ঞত্তস্স অসমুচ্ছেদো, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সমাদায ৰত্তনা, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সঙ্ঘো অপ্পঞ্ঞত্তং নপ্পঞ্ঞপেতি, পঞ্ঞত্তং ন সমুচ্ছিন্দতি, যথাপঞ্ঞত্তেসু সিক্খাপদেসু সমাদায ৰত্ততি. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

৪৪৩. অথ খো থেরা ভিক্খূ আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচুং – ‘‘ইদং তে, আৰুসো আনন্দ, দুক্কটং, যং ত্ৰং ভগৰন্তং ন পুচ্ছি – ‘কতমানি পন, ভন্তে, খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’তি. দেসেহি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘অহং খো, ভন্তে, অস্সতিযা ভগৰন্তং ন পুচ্ছিং – ‘কতমানি পন, ভন্তে, খুদ্দানুখুদ্দকানি সিক্খাপদানী’তি. নাহং তং দুক্কটং পস্সামি, অপি চাযস্মন্তানং সদ্ধায দেসেমি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘ইদম্পি তে, আৰুসো আনন্দ, দুক্কটং, যং ত্ৰং ভগৰতো ৰস্সিকসাটিকং অক্কমিত্ৰা সিব্বেসি. দেসেহি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘অহং খো, ভন্তে, ন অগারৰেন ভগৰতো ৰস্সিকসাটিকং অক্কমিত্ৰা সিব্বেসিং. নাহং তং দুক্কটং পস্সামি, অপি চাযস্মন্তানং সদ্ধায দেসেমি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘ইদম্পি তে, আৰুসো আনন্দ, দুক্কটং, যং ত্ৰং মাতুগামেহি ভগৰতো সরীরং পঠমং ৰন্দাপেসি, তাসং রোদন্তীনং ভগৰতো সরীরং অস্সুকেন মক্খিতং. দেসেহি তং দুক্কট’’ন্তি. অহং খো, ভন্তে – মাযিমাসং [মাযিমা (সী. স্যা.)] ৰিকালে অহেসুন্তি – মাতুগামেহি ভগৰতো সরীরং পঠমং ৰন্দাপেসিং. নাহং তং দুক্কটং পস্সামি, অপি চাযস্মন্তানং সদ্ধায দেসেমি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘ইদম্পি তে, আৰুসো আনন্দ, দুক্কটং, যং ত্ৰং ভগৰতা ওল়ারিকে নিমিত্তে কযিরমানে, ওল়ারিকে ওভাসে কযিরমানে, ন ভগৰন্তং যাচি – ‘তিট্ঠতু ভগৰা কপ্পং, তিট্ঠতু সুগতো কপ্পং, বহুজনহিতায বহুজনসুখায লোকানুকম্পায অত্থায হিতায সুখায দেৰমনুস্সান’ন্তি. দেসেহি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘অহং খো, ভন্তে, মারেন পরিযুট্ঠিতচিত্তো ন ভগৰন্তং যাচিং – ‘তিট্ঠতু ভগৰা কপ্পং, তিট্ঠতু সুগতো কপ্পং, বহুজনহিতায বহুজনসুখায লোকানুকম্পায অত্থায হিতায সুখায দেৰমনুস্সান’ন্তি. নাহং তং দুক্কটং পস্সামি, অপি চাযস্মন্তানং সদ্ধায দেসেমি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘ইদম্পি তে, আৰুসো আনন্দ, দুক্কটং যং ত্ৰং মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে পব্বজ্জং উস্সুক্কং অকাসি. দেসেহি তং দুক্কট’’ন্তি. ‘‘অহং খো, ভন্তে, অযং মহাপজাপতি গোতমী ভগৰতো মাতুচ্ছা আপাদিকা পোসিকা খীরস্স দাযিকা ভগৰন্তং জনেত্তিযা কালঙ্কতায থঞ্ঞং পাযেসীতি মাতুগামস্স তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে পব্বজ্জং উস্সুক্কং অকাসিং. নাহং তং দুক্কটং পস্সামি, অপি চাযস্মন্তানং সদ্ধায দেসেমি তং দুক্কট’’ন্তি.

৪৪৪. তেন খো পন সমযেন আযস্মা পুরাণো দক্খিণাগিরিস্মিং চারিকং চরতি মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি. অথ খো আযস্মা পুরাণো থেরেহি ভিক্খূহি ধম্মে চ ৰিনযে চ সঙ্গীতে দক্খিণাগিরিস্মিং যথাভিরন্তং ৰিহরিত্ৰা যেন রাজগহং যেন ৰেল়ুৰনং কলন্দকনিৰাপো যেন থেরা ভিক্খূ তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা থেরেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং পটিসম্মোদিত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো আযস্মন্তং পুরাণং থেরা ভিক্খূ এতদৰোচুং – ‘‘থেরেহি, আৰুসো পুরাণ, ধম্মো চ ৰিনযো চ সঙ্গীতো. উপেহি তং সঙ্গীতি’’ন্তি. ‘‘সুসঙ্গীতাৰুসো, থেরেহি ধম্মো চ ৰিনযো চ. অপিচ যথেৰ মযা ভগৰতো সম্মুখা সুতং, সম্মুখা পটিগ্গহিতং, তথেৰাহং ধারেস্সামী’’তি.

৩. ব্রহ্মদণ্ডকথা

৪৪৫. অথ খো আযস্মা আনন্দো থেরে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ভগৰা মং, ভন্তে, পরিনিব্বানকালে এৰমাহ – ‘তেন হানন্দ, সঙ্ঘো মমচ্চযেন ছন্নস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডং আণাপেতূ’’’তি. ‘‘পুচ্ছি পন ত্ৰং, আৰুসো আনন্দ, ভগৰন্তং – ‘কতমো পন, ভন্তে, ব্রহ্মদণ্ডো’’’তি? ‘‘পুচ্ছিং খোহং, ভন্তে, ভগৰন্তং – ‘কতমো পন, ভন্তে, ব্রহ্মদণ্ডো’’’তি? ‘‘ছন্নো, আনন্দ, ভিক্খু যং ইচ্ছেয্য তং ৰদেয্য. ভিক্খূহি ছন্নো ভিক্খু নেৰ ৰত্তব্বো, ন ওৰদিতব্বো, নানুসাসিতব্বো’’তি. ‘‘তেন হাৰুসো আনন্দ, ত্ৰংযেৰ ছন্নস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডং আণাপেহী’’তি. ‘‘কথাহং, ভন্তে, ছন্নস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডং আণাপেমি, চণ্ডো সো ভিক্খু ফরুসো’’তি? ‘তেন হাৰুসো আনন্দ, বহুকেহি ভিক্খূহি সদ্ধিং গচ্ছাহী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো আযস্মা আনন্দো থেরানং ভিক্খূনং পটিস্সুত্ৰা মহতা ভিক্খুসঙ্ঘেন সদ্ধিং পঞ্চমত্তেহি ভিক্খুসতেহি নাৰায উজ্জৰনিকায কোসম্বিং উজ্জৰি, নাৰায পচ্চোরোহিত্ৰা রঞ্ঞো উদেনস্স [উতেনস্স (ক.)] উয্যানস্স অৰিদূরে অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসীদি. তেন খো পন সমযেন রাজা উদেনো উয্যানে পরিচারেসি সদ্ধিং ওরোধেন. অস্সোসি খো রঞ্ঞো উদেনস্স ওরোধো – ‘‘অম্হাকং কির আচরিযো অয্যো আনন্দো উয্যানস্স অৰিদূরে অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসিন্নো’’তি. অথ খো রঞ্ঞো উদেনস্স ওরোধো রাজানং উদেনং এতদৰোচ – ‘‘অম্হাকং কির, দেৰ, আচরিযো অয্যো আনন্দো উয্যানস্স অৰিদূরে অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে নিসিন্নো. ইচ্ছাম মযং, দেৰ, অয্যং আনন্দং পস্সিতু’’ন্তি. ‘‘তেন হি তুম্হে সমণং আনন্দং পস্সথা’’তি.

অথ খো রঞ্ঞো উদেনস্স ওরোধো যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো রঞ্ঞো উদেনস্স ওরোধং আযস্মা আনন্দো ধম্মিযা কথায সন্দস্সেসি সমাদপেসি সমুত্তেজেসি সম্পহংসেসি. অথ খো রঞ্ঞো উদেনস্স ওরোধো আযস্মতা আনন্দেন ধম্মিযা কথায সন্দস্সিতো সমাদপিতো সমুত্তেজিতো সম্পহংসিতো আযস্মতো আনন্দস্স পঞ্চ উত্তরাসঙ্গসতানি পাদাসি. অথ খো রঞ্ঞো উদেনস্স ওরোধো আযস্মতো আনন্দস্স ভাসিতং অভিনন্দিত্ৰা অনুমোদিত্ৰা উট্ঠাযাসনা আযস্মন্তং আনন্দং অভিৰাদেত্ৰা পদক্খিণং কত্ৰা যেন রাজা উদেনো তেনুপসঙ্কমি. অদ্দসা খো রাজা উদেনো ওরোধং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং. দিস্ৰান ওরোধং এতদৰোচ – ‘‘অপি নু খো তুম্হে সমণং আনন্দং পস্সিত্থা’’তি? ‘‘অপস্সিম্হা খো মযং, দেৰ, অয্যং আনন্দ’’ন্তি. ‘‘অপি নু তুম্হে সমণস্স আনন্দস্স কিঞ্চি অদত্থা’’তি? ‘‘অদম্হা খো মযং, দেৰ, অয্যস্স আনন্দস্স পঞ্চ উত্তরাসঙ্গসতানী’’তি. রাজা উদেনো উজ্ঝাযতি খিয্যতি ৰিপাচেতি – ‘‘কথঞ্হি নাম সমণো আনন্দো তাৰ বহুং চীৰরং পটিগ্গহেস্সতি! দুস্সৰাণিজ্জং ৰা সমণো আনন্দো করিস্সতি, পগ্গাহিকসালং ৰা পসারেস্সতী’’তি!

অথ খো রাজা উদেনো যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মতা আনন্দেন সদ্ধিং সম্মোদি. সম্মোদনীযং কথং সারণীযং ৰীতিসারেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো রাজা উদেনো আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘আগমা নু খ্ৰিধ, ভো আনন্দ, অম্হাকং ওরোধো’’তি? ‘‘আগমাসি খো তে ইধ, মহারাজ, ওরোধো’’তি. ‘‘অপি পন ভোতো আনন্দস্স কিঞ্চি অদাসী’’তি? ‘‘অদাসি খো মে, মহারাজ, পঞ্চ উত্তরাসঙ্গসতানী’’তি. ‘‘কিং পন ভৰং আনন্দো তাৰ বহুং চীৰরং করিস্সতী’’তি? ‘‘যে [যে পন (ক.)] তে, মহারাজ, ভিক্খূ দুব্বলচীৰরা তেহি সদ্ধিং সংৰিভজিস্সামী’’তি. ‘‘যানি খো পন, ভো আনন্দ, পোরাণকানি দুব্বলচীৰরানি তানি কথং করিস্সথা’’তি? ‘‘তানি, মহারাজ, উত্তরত্থরণং করিস্সামা’’তি. ‘‘যানি পন, ভো আনন্দ, পোরাণকানি উত্তরত্থরণানি তানি কথং করিস্সথা’’তি? ‘‘তানি, মহারাজ, ভিসিচ্ছৰিযো করিস্সামা’’তি. ‘‘যা পন, ভো আনন্দ, পোরাণকা ভিসিচ্ছৰিযো তা কথং করিস্সথা’’তি? ‘‘তা, মহারাজ, ভূমত্থরণং করিস্সামা’’তি. ‘‘যানি পন, ভো আনন্দ, পোরাণকানি ভূমত্থরণানি তানি কথং করিস্সথা’’তি? ‘‘তানি, মহারাজ, পাদপুঞ্ছনিযো করিস্সামা’’তি. ‘‘যা পন, ভো আনন্দ, পোরাণকা পাদপুঞ্ছনিযো তা কথং করিস্সথা’’তি?. ‘‘তা, মহারাজ, রজোহরণং করিস্সামা’’তি. ‘‘যানি পন, ভো আনন্দ, পোরাণকানি রজোহরণানি তানি কথং করিস্সথা’’তি? ‘‘তানি, মহারাজ, কোট্টেত্ৰা চিক্খল্লেন মদ্দিত্ৰা পরিভণ্ডং লিম্পিস্সামা’’তি.

অথ খো রাজা উদেনো – সব্বেৰিমে সমণা সক্যপুত্তিযা যোনিসো উপনেন্তি, ন কুলৰং গমেন্তীতি – আযস্মতো আনন্দস্স অঞ্ঞানিপি পঞ্চ দুস্সসতানি পাদাসি. অযঞ্চরহি আযস্মতো আনন্দস্স পঠমং চীৰরভিক্খা উপ্পজ্জি চীৰরসহস্সং. অথ খো আযস্মা আনন্দো যেন ঘোসিতারামো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা পঞ্ঞত্তে আসনে নিসীদি. অথ খো আযস্মা ছন্নো যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নং খো আযস্মন্তং ছন্নং আযস্মা আনন্দো এতদৰোচ – ‘‘সঙ্ঘেন তে, আৰুসো ছন্ন, ব্রহ্মদণ্ডো আণাপিতো’’তি.

‘‘কতমো পন, ভন্তে আনন্দ, ব্রহ্মদণ্ডো আণাপিতো’’তি? ‘‘ত্ৰং, আৰুসো ছন্ন, ভিক্খূ যং ইচ্ছেয্যাসি তং ৰদেয্যাসি. ভিক্খূহি ত্ৰং নেৰ ৰত্তব্বো, ন ওৰদিতব্বো, নানুসাসিতব্বো’’তি. ‘‘নন্ৰাহং, ভন্তে আনন্দ, হতো এত্তাৰতা, যতোহং ভিক্খূহি নেৰ ৰত্তব্বো, ন ওৰদিতব্বো, নানুসাসিতব্বো’’তি তত্থেৰ মুচ্ছিতো পপতো. অথ খো আযস্মা ছন্নো ব্রহ্মদণ্ডেন অট্টীযমানো হরাযমানো জিগুচ্ছমানো একো ৰূপকট্ঠো অপ্পমত্তো আতাপী পহিতত্তো ৰিহরন্তো নচিরস্সেৰ যস্সত্থায কুলপুত্তা সম্মদেৰ অগারস্মা অনগারিযং পব্বজন্তি, তদনুত্তরং ব্রহ্মচরিযপরিযোসানং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহাসি. ‘খীণা জাতি, ৰুসিতং ব্রহ্মচরিযং, কতং করণীযং, নাপরং ইত্থত্তাযা’তি অব্ভঞ্ঞাসি. অঞ্ঞতরো চ পনাযস্মা ছন্নো অরহতং অহোসি. অথ খো আযস্মা ছন্নো অরহত্তং পত্তো যেনাযস্মা আনন্দো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং আনন্দং এতদৰোচ – ‘‘পটিপ্পস্সম্ভেহি দানি মে, ভন্তে আনন্দ, ব্রহ্মদণ্ড’’ন্তি. ‘‘যদগ্গেন তযা, আৰুসো ছন্ন, অরহত্তং সচ্ছিকতং তদগ্গেন তে ব্রহ্মদণ্ডো পটিপ্পস্সদ্ধো’’তি. ইমায খো পন ৰিনযসঙ্গীতিযা পঞ্চ ভিক্খুসতানি অনূনানি অনধিকানি অহেসুং. তস্মা অযং ৰিনযসঙ্গীতি ‘‘পঞ্চসতিকা’’তি ৰুচ্চতীতি.

পঞ্চসতিকক্খন্ধকো একাদসমো.

ইমম্হি খন্ধকে ৰত্থূ তেৰীসতি.

তস্সুদ্দানং –

পরিনিব্বুতে সম্বুদ্ধে, থেরো কস্সপসৰ্হযো;

আমন্তযি ভিক্খুগণং, সদ্ধম্মমনুপালকো;

পাৰাযদ্ধানমগ্গম্হি, সুভদ্দেন পৰেদিতং;

সঙ্গাযিস্সাম সদ্ধম্মং, অধম্মো পুরে দিপ্পতি.

একেনূন পঞ্চসতং, আনন্দম্পি চ উচ্চিনি;

ধম্মৰিনযসঙ্গীতিং, ৰসন্তো গুহমুত্তমে.

উপালিং ৰিনযং পুচ্ছি, সুত্তন্তানন্দপণ্ডিতং;

পিটকং তীণি সঙ্গীতিং, অকংসু জিনসাৰকা.

ন পুচ্ছি অক্কমিত্ৰান, ৰন্দাপেসি ন যাচি চ.

পব্বজ্জং মাতুগামস্স, সদ্ধায দুক্কটানি মে;

পুরাণো ব্রহ্মদণ্ডঞ্চ, ওরোধো উদেনেন সহ.

তাৰ বহু দুব্বলঞ্চ, উত্তরত্থরণা ভিসি;

ভূমত্থরণা পুঞ্ছনিযো, রজো চিক্খল্লমদ্দনা.

সহস্সচীৰরং উপ্পজ্জি, পঠমানন্দসৰ্হযো;

তজ্জিতো ব্রহ্মদণ্ডেন, চতুস্সচ্চং অপাপুণি;

ৰসীভূতা পঞ্চসতা, তস্মা পঞ্চসতী ইতি.

পঞ্চসতিকক্খন্ধকং নিট্ঠিতং.

১২. সত্তসতিকক্খন্ধকং

১. পঠমভাণৰারো

৪৪৬. তেন খো পন সমযেন ৰস্সসতপরিনিব্বুতে ভগৰতি ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ ৰেসালিযং দস ৰত্থূনি দীপেন্তি – কপ্পতি সিঙ্গিলোণকপ্পো, কপ্পতি দ্ৰঙ্গুলকপ্পো, কপ্পতি গামন্তরকপ্পো, কপ্পতি আৰাসকপ্পো, কপ্পতি অনুমতিকপ্পো, কপ্পতি আচিণ্ণকপ্পো, কপ্পতি অমথিতকপ্পো, কপ্পতি জল়োগিং পাতুং, কপ্পতি অদসকং নিসীদনং, কপ্পতি জাতরূপরজতন্তি.

তেন খো পন সমযেন আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো ৰজ্জীসু চারিকং চরমানো যেন ৰেসালী তদৰসরি. তত্র সুদং আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো ৰেসালিযং ৰিহরতি মহাৰনে কূটাগারসালাযং. তেন খো পন সমযেন ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ তদহুপোসথে কংসপাতিং [কংসচাটিং (স্যা.)] উদকেন পূরেত্ৰা মজ্ঝে ভিক্খুসঙ্ঘস্স ঠপেত্ৰা আগতাগতে ৰেসালিকে উপাসকে এৰং ৰদন্তি – ‘‘দেথাৰুসো, সঙ্ঘস্স কহাপণম্পি অড্ঢম্পি পাদম্পি মাসকরূপম্পি. ভৰিস্সতি সঙ্ঘস্স পরিক্খারেন করণীয’’ন্তি. এৰং ৰুত্তে আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো ৰেসালিকে উপাসকে এতদৰোচ – ‘‘মাৰুসো, অদত্থ সঙ্ঘস্স কহাপণম্পি অড্ঢম্পি পাদম্পি মাসকরূপম্পি. ন কপ্পতি সমণানং সক্যপুত্তিযানং জাতরূপরজতং; ন সাদিযন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; ন পটিগ্গণ্হন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; নিক্খিত্তমণিসুৰণ্ণা সমণা সক্যপুত্তিযা অপেতজাতরূপরজতা’’তি. এৰম্পি খো ৰেসালিকা উপাসকা আযস্মতা যসেন কাকণ্ডকপুত্তেন ৰুচ্চমানা অদংসুযেৰ সঙ্ঘস্স কহাপণম্পি অড্ঢম্পি পাদম্পি মাসকরূপম্পি.

অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ তস্সা রত্তিযা অচ্চযেন তং হিরঞ্ঞং ভিক্খগ্গেন [ভিক্খুগ্গেন (স্যা.)] পটিৰীসং [পটিৰিংসং (সী.), পটিৰিসং (স্যা.)] ঠপেত্ৰা ভাজেসুং. অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ আযস্মন্তং যসং কাকণ্ডকপুত্তং এতদৰোচুং – ‘‘এসো তে, আৰুসো যস, হিরঞ্ঞস্স পটিৰীসো’’তি. ‘‘নত্থি, মে আৰুসো, হিরঞ্ঞস্স পটিৰীসো, নাহং হিরঞ্ঞং সাদিযামী’’তি. অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ – ‘‘অযং আৰুসো যসো কাকণ্ডকপুত্তো উপাসকে সদ্ধে পসন্নে অক্কোসতি, পরিভাসতি, অপ্পসাদং করোতি; হন্দস্স মযং পটিসারণীযকম্মং করোমা’’তি তে. তস্স পটিসারণীযকম্মং অকংসু. অথ খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো ৰেসালিকে ৰজ্জিপুত্তকে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘ভগৰতা, আৰুসো, পঞ্ঞত্তং – ‘পটিসারণীযকম্মকতস্স ভিক্খুনো অনুদূতো দাতব্বো’তি. দেথ মে, আৰুসো, অনুদূতং ভিক্খু’’ন্তি.

অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ একং ভিক্খুং সম্মন্নিত্ৰা আযস্মতো যসস্স কাকণ্ডকপুত্তস্স অনুদূতং অদংসু. অথ খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো অনুদূতেন ভিক্খুনা সদ্ধিং ৰেসালিং পৰিসিত্ৰা ৰেসালিকে উপাসকে এতদৰোচ – ‘‘অহং কিরাযস্মন্তে উপাসকে সদ্ধে পসন্নে অক্কোসামি, পরিভাসামি, অপ্পসাদং করোমি; যোহং অধম্মং অধম্মোতি ৰদামি, ধম্মং ধম্মোতি ৰদামি, অৰিনযং অৰিনযোতি ৰদামি, ৰিনযং ৰিনযোতি ৰদামি.

৪৪৭. ‘‘একমিদং, আৰুসো, সমযং ভগৰা সাৰত্থিযং ৰিহরতি জেতৰনে অনাথপিণ্ডিকস্স আরামে. তত্র খো, আৰুসো, ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – [অ. নি. ৪.৫০] ‘চত্তারোমে, ভিক্খৰে, চন্দিমসূরিযানং উপক্কিলেসা, যেহি উপক্কিলেসেহি উপক্কিলিট্ঠা চন্দিমসূরিযা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. কতমে চত্তারো? অব্ভং, ভিক্খৰে, চন্দিমসূরিযানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা চন্দিমসূরিযা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি ন ৰিরোচন্তি. মহিকা, ভিক্খৰে, চন্দিমসূরিযানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা চন্দিমসূরিযা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি, ধূমরজো, ভিক্খৰে, চন্দিমসূরিযানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা চন্দিমসূরিযা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. রাহু, ভিক্খৰে, অসুরিন্দো চন্দিমসূরিযানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা চন্দিমসূরিযা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. ইমে খো, ভিক্খৰে, চত্তারো চন্দিমসূরিযানং উপক্কিলেসা, যেহি উপক্কিলেসেহি উপক্কিলিট্ঠা চন্দিমসূরিযা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. এৰমেৰ খো, ভিক্খৰে, চত্তারোমে সমণব্রাহ্মণানং উপক্কিলেসা, যেহি উপক্কিলেসেহি উপক্কিলিট্ঠা একে সমণব্রাহ্মণা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. কতমে চত্তারো? সন্তি, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা সুরং পিৰন্তি, মেরযং পিৰন্তি, সুরামেরযপানা অপ্পটিৰিরতা – অযং, ভিক্খৰে, পঠমো সমণব্রাহ্মণানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা একে সমণব্রাহ্মণা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. পুন চপরং, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা মেথুনং ধম্মং পটিসেৰন্তি, মেথুনধম্মা অপ্পটিৰিরতা – অযং, ভিক্খৰে, দুতিযো সমণব্রাহ্মণানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা একে সমণব্রাহ্মণা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. পুন চপরং, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা জাতরূপরজতং সাদিযন্তি, জাতরূপরজতপ্পটিগ্গহণা অপ্পটিৰিরতা – অযং, ভিক্খৰে, ততিযো সমণব্রাহ্মণানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা একে সমণব্রাহ্মণা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. পুন চপরং, ভিক্খৰে, একে সমণব্রাহ্মণা মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি; মিচ্ছাজীৰা অপ্পটিৰিরতা – অযং, ভিক্খৰে, চতুত্থো সমণব্রাহ্মণানং উপক্কিলেসো, যেন উপক্কিলেসেন উপক্কিলিট্ঠা একে সমণব্রাহ্মণা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি. ইমে খো, ভিক্খৰে, চত্তারো সমণব্রাহ্মণানং উপক্কিলেসা, যেহি উপক্কিলেসেহি উপক্কিলিট্ঠা একে সমণব্রাহ্মণা ন তপন্তি, ন ভাসন্তি, ন ৰিরোচন্তি’. ‘‘ইদমৰোচাৰুসো, ভগৰা. ইদং ৰত্ৰান সুগতো অথাপরং এতদৰোচ সত্থা –

‘‘রাগদোসপরিক্লিট্ঠা, একে সমণব্রাহ্মণা;

অৰিজ্জানিৰুটা [অৰিজ্জানীৰুতা (স্যা.)] পোসা, পিযরূপাভিনন্দিনো.

‘‘সুরং পিৰন্তি মেরযং, পটিসেৰন্তি মেথুনং;

রজতং জাতরূপঞ্চ, সাদিযন্তি অৰিদ্দসূ.

‘‘মিচ্ছাজীৰেন জীৰন্তি, একে সমণব্রাহ্মণা;

এতে উপক্কিলেসা ৰুত্তা, বুদ্ধেনাদিচ্চবন্ধুনা.

‘‘যেহি উপক্কিলেসেহি উপক্কিলিট্ঠা, একে সমণব্রাহ্মণা;

ন তপন্তি ন ভাসন্তি, অসুদ্ধা সরজা মগা.

‘‘অন্ধকারেন ওনদ্ধা, তণ্হাদাসা সনেত্তিকা;

ৰড্ঢেন্তি কটসিং ঘোরং, আদিযন্তি পুনব্ভৰন্তি.

‘‘এৰংৰাদী কিরাহং আযস্মন্তে উপাসকে সদ্ধে পসন্নে অক্কোসামি, পরিভাসামি, অপ্পসাদং করোমি; যোহং অধম্মং অধম্মোতি ৰদামি, ধম্মং ধম্মোতি ৰদামি, অৰিনযং অৰিনযোতি ৰদামি, ৰিনযং ৰিনযোতি ৰদামি.

৪৪৮. [সং. নি. ৪.৩৬২ ইদং ৰত্থু আগতং] ‘‘একমিদং, আৰুসো, সমযং ভগৰা রাজগহে ৰিহরতি ৰেল়ুৰনে কলন্দকনিৰাপে. তেন খো পন সমযেন রাজন্তেপুরে রাজপরিসাযং সন্নিসিন্নানং সন্নিপতিতানং অযমন্তরকথা উদপাদি – ‘কপ্পতি সমণানং সক্যপুত্তিযানং জাতরূপরজতং; সাদিযন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; পটিগ্গণ্হন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজত’ন্তি. তেন খো পনাৰুসো সমযেন, মণিচূল়কো গামণী তস্সং পরিসাযং নিসিন্নো হোতি. অথ খো, আৰুসো, মণিচূল়কো গামণী তং পরিসং এতদৰোচ – ‘মা অয্যা এৰং অৰচুত্থ. ন কপ্পতি সমণানং সক্যপুত্তিযানং জাতরূপরজতং; ন সাদিযন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; ন পটিগ্গণ্হন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; নিক্খিত্তমণিসুৰণ্ণা সমণা সক্যপুত্তিযা অপেতজাতরূপরজতা’তি. অসক্খি খো, আৰুসো, মণিচূল়কো গামণী তং পরিসং সঞ্ঞাপেতুং.

‘‘অথ খো, আৰুসো, মণিচূল়কো গামণী তং পরিসং সঞ্ঞাপেত্ৰা যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো, আৰুসো, মণিচূল়কো গামণী ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘ইধ, ভন্তে, রাজন্তেপুরে রাজপরিসাযং সন্নিসিন্নানং সন্নিপতিতানং অযমন্তরকথা উদপাদি – কপ্পতি সমণানং সক্যপুত্তিযানং জাতরূপরজতং; সাদিযন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; পটিগ্গণ্হন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতন্তি. এৰং ৰুত্তে অহং ভন্তে, তং পরিসং এতদৰোচং – মা অয্যা এৰং অৰচুত্থ. ন কপ্পতি সমণানং সক্যপুত্তিযানং জাতরূপরজতং; ন সাদিযন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; ন পটিগ্গণ্হন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; নিক্খিত্তমণিসুৰণ্ণা সমণা সক্যপুত্তিযা অপেতজাতরূপরজতাতি. অসক্খিং খো অহং, ভন্তে, তং পরিসং সঞ্ঞাপেতুং. কচ্চাহং, ভন্তে, এৰং ব্যাকরমানো ৰুত্তৰাদী চেৰ ভগৰতো হোমি, ন চ ভগৰন্তং অভূতেন অব্ভাচিক্খামি, ধম্মস্স চানুধম্মং ব্যাকরোমি, ন চ কোচি সহধম্মিকো ৰাদানুৰাদো গারয্হং ঠানং আগচ্ছতী’তি? ‘তগ্ঘ ত্ৰং, গামণি, এৰং ব্যাকরমানো ৰুত্তৰাদী চেৰ মে হোসি; ন চ মং অভূতেন অব্ভাচিক্খসি [পারা. ৫৮২], ধম্মস্স চানুধম্মং ব্যাকরোসি, ন চ কোচি সহধম্মিকো ৰাদানুৰাদো গারয্হং ঠানং আগচ্ছতি. ন হি, গামণি, কপ্পতি সমণানং সক্যপুত্তিযানং জাতরূপরজতং; ন সাদিযন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; ন পটিগ্গণ্হন্তি সমণা সক্যপুত্তিযা জাতরূপরজতং; নিক্খিত্তমণিসুৰণ্ণা সমণা সক্যপুত্তিযা অপেতজাতরূপরজতা. যস্স খো, গামণি, জাতরূপরজতং কপ্পতি, পঞ্চপি তস্স কামগুণা কপ্পন্তি. যস্স পঞ্চ কামগুণা কপ্পন্তি একংসেনেতং, গামণি, ধারেয্যাসি – অস্সমণধম্মো অসক্যপুত্তিযধম্মোতি. অপি চাহং, গামণি, এৰং ৰদামি তিণং তিণত্থিকেন পরিযেসিতব্বং; দারু দারুত্থিকেন পরিযেসিতব্বং; সকটং সকটত্থিকেন পরিযেসিতব্বং; পুরিসো পুরিসত্থিকেন পরিযেসিতব্বো. ন ত্ৰেৰাহং, গামণি, কেনচি পরিযাযেন জাতরূপরজতং সাদিতব্বং পরিযেসিতব্বন্তি ৰদামী’তি.

‘‘এৰংৰাদী কিরাহং আযস্মন্তে উপাসকে সদ্ধে পসন্নে অক্কোসামি, পরিভাসামি, অপ্পসাদং করোমি; যোহং অধম্মং অধম্মোতি ৰদামি, ধম্মং ধম্মোতি ৰদামি, অৰিনযং অৰিনযোতি ৰদামি, ৰিনযং ৰিনযোতি ৰদামি.

৪৪৯. ‘‘একমিদং, আৰুসো, সমযং ভগৰা রাজগহে আযস্মন্তং উপনন্দং সক্যপুত্তং আরব্ভ জাতরূপরজতং পটিক্খিপি, সিক্খাপদঞ্চ পঞ্ঞপেসি. এৰংৰাদী কিরাহং আযস্মন্তে উপাসকে সদ্ধে পসন্নে অক্কোসামি, পরিভাসামি, অপ্পসাদং করোমি; যোহং অধম্মং অধম্মোতি ৰদামি, ধম্মং ধম্মোতি ৰদামি, অৰিনযং অৰিনযোতি ৰদামি, ৰিনযং ৰিনযোতি ৰদামী’’তি.

এৰং ৰুত্তে ৰেসালিকা উপাসকা আযস্মন্তং যসং কাকণ্ডকপুত্তং এতদৰোচুং – ‘‘একোৰ ভন্তে, অয্যো যসো কাকণ্ডকপুত্তো সমণো সক্যপুত্তিযো. সব্বেৰিমে অস্সমণা অসক্যপুত্তিযা. ৰসতু, ভন্তে, অয্যো যসো কাকণ্ডকপুত্তো ৰেসালিযং. মযং অয্যস্স যসস্স কাকণ্ডকপুত্তস্স উস্সুক্কং করিস্সাম চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারান’’ন্তি. অথ খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো ৰেসালিকে উপাসকে সঞ্ঞাপেত্ৰা অনুদূতেন ভিক্খুনা সদ্ধিং আরামং অগমাসি.

অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ অনুদূতং ভিক্খুং পুচ্ছিংসু – ‘‘খমাপিতাৰুসো, যসেন কাকণ্ডকপুত্তেন ৰেসালিকা উপাসকা’’তি? ‘‘উপাসকেহি পাপিকং নো, আৰুসো, কতং. একোৰ যসো কাকণ্ডকপুত্তো সমণো সক্যপুত্তিযো কতো. সব্বেৰ মযং অস্সমণা অসক্যপুত্তিযা কতা’’তি. অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ – ‘‘অযং, আৰুসো, যসো কাকণ্ডকপুত্তো অম্হেহি অসম্মতো গিহীনং পকাসেসি; হন্দস্স মযং উক্খেপনীযকম্মং করোমা’’তি. তে তস্স উক্খেপনীযকম্মং কত্তুকামা সন্নিপতিংসু. অথ খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো ৰেহাসং অব্ভুগ্গন্ত্ৰা কোসম্বিযং পচ্চুট্ঠাসি.

৪৫০. অথ খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো পাৰেয্যকানঞ্চ [পাঠেয্যকানঞ্চ (স্যা.)] অৰন্তিদক্খিণাপথকানঞ্চ ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পাহেসি – ‘‘আগচ্ছন্তু আযস্মন্তা; ইমং অধিকরণং আদিযিস্সাম. পুরে অধম্মো দিপ্পতি, ধম্মো পটিবাহিয্যতি; অৰিনযো দিপ্পতি, ৰিনযো পটিবাহিয্যতি; পুরে অধম্মৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ধম্মৰাদিনো দুব্বলা হোন্তি; অৰিনযৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ৰিনযৰাদিনো দুব্বলা হোন্তী’’তি.

তেন খো পন সমযেন আযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী অহোগঙ্গে পব্বতে পটিৰসতি. অথ খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো যেন অহোগঙ্গো পব্বতো, যেনাযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং সম্ভূতং সাণৰাসিং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো আযস্মন্তং সম্ভূতং সাণৰাসিং এতদৰোচ – ‘‘ইমে, ভন্তে, ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ ৰেসালিযং দস ৰত্থূনি দীপেন্তি – কপ্পতি সিঙ্গিলোণকপ্পো, কপ্পতি দ্ৰঙ্গুলকপ্পো, কপ্পতি গামন্তরকপ্পো, কপ্পতি আৰাসকপ্পো, কপ্পতি অনুমতিকপ্পো, কপ্পতি আচিণ্ণকপ্পো, কপ্পতি অমথিতকপ্পো, কপ্পতি জল়োগিং পাতুং, কপ্পতি অদসকং নিসীদনং, কপ্পতি জাতরূপরজতন্তি. হন্দ মযং, ভন্তে, ইমং অধিকরণং আদিযিস্সাম. পুরে অধম্মো দিপ্পতি, ধম্মো পটিবাহিয্যতি; অৰিনযো দিপ্পতি, ৰিনযো পটিবাহিয্যতি; পুরে অধম্মৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ধম্মৰাদিনো দুব্বলা হোন্তি; অৰিনযৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ৰিনযৰাদিনো দুব্বলা হোন্তী’’তি. ‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো আযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী আযস্মতো যসস্স কাকণ্ডকপুত্তস্স পচ্চস্সোসি. অথ খো সট্ঠিমত্তা পাৰেয্যকা ভিক্খূ – সব্বে আরঞ্ঞিকা, সব্বে পিণ্ডপাতিকা, সব্বে পংসুকূলিকা, সব্বে তেচীৰরিকা, সব্বেৰ অরহন্তো – অহোগঙ্গে পব্বতে সন্নিপতিংসু. অট্ঠাসীতিমত্তা অৰন্তিদক্খিণাপথকা ভিক্খূ – অপ্পেকচ্চে আরঞ্ঞিকা, অপ্পেকচ্চে পিণ্ডপাতিকা, অপ্পেকচ্চে পংসুকূলিকা, অপ্পেকচ্চে তেচীৰরিকা, সব্বেৰ অরহন্তো – অহোগঙ্গে পব্বতে সন্নিপতিংসু. অথ খো থেরানং ভিক্খূনং মন্তযমানানং এতদহোসি – ‘‘ইদং খো অধিকরণং কক্খল়ঞ্চ, ৰাল়ঞ্চ; কং নু খো মযং পক্খং লভেয্যাম, যেন মযং ইমস্মিং অধিকরণে বলৰন্ততরা অস্সামা’’তি.

৪৫১. তেন খো পন সমযেন আযস্মা রেৰতো সোরেয্যে পটিৰসতি – বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. অথ খো থেরানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘অযং খো আযস্মা রেৰতো সোরেয্যে পটিৰসতি – বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সচে মযং আযস্মন্তং রেৰতং পক্খং লভিস্সাম, এৰং মযং ইমস্মিং অধিকরণে বলৰন্ততরা অস্সামা’’তি. অস্সোসি খো আযস্মা রেৰতো – দিব্বায সোতধাতুযা ৰিসুদ্ধায অতিক্কন্তমানুসিকায – থেরানং ভিক্খূনং মন্তযমানানং. সুত্ৰানস্স এতদহোসি – ‘‘ইদং খো অধিকরণং কক্খল়ঞ্চ ৰাল়ঞ্চ. ন খো মেতং পতিরূপং যোহং এৰরূপে অধিকরণে ওসক্কেয্যং. ইদানি চ পন তে ভিক্খূ আগচ্ছিস্সন্তি. সোহং তেহি আকিণ্ণো ন ফাসু গমিস্সামি. যংনূনাহং পটিকচ্চেৰ গচ্ছেয্য’’ন্তি. অথ খো আযস্মা রেৰতো সোরেয্যা সঙ্কস্সং অগমাসি.

অথ খো থেরা ভিক্খূ সোরেয্যং গন্ত্ৰা পুচ্ছিংসু – ‘‘কহং আযস্মা রেৰতো’’তি? তে এৰমাহংসু – ‘‘এসাযস্মা রেৰতো সঙ্কস্সং গতো’’তি. অথ খো আযস্মা রেৰতো সঙ্কস্সা কণ্ণকুজ্জং [কন্নকুজ্জং (সী.)] অগমাসি. অথ খো থেরা ভিক্খূ সঙ্কস্সং গন্ত্ৰা পুচ্ছিংসু – ‘‘কহং আযস্মা রেৰতো’’তি? তে এৰমাহংসু – ‘‘এসাযস্মা রেৰতো কণ্ণকুজ্জং গতো’’তি. অথ খো আযস্মা রেৰতো কণ্ণকুজ্জা উদুম্বরং অগমাসি. অথ খো থেরা ভিক্খূ কণ্ণকুজ্জং গন্ত্ৰা পুচ্ছিংসু – ‘‘কহং আযস্মা রেৰতো’’তি? তে এৰমাহংসু – ‘‘এসাযস্মা রেৰতো উদুম্বরং গতো’’তি. অথ খো আযস্মা রেৰতো উদুম্বরা অগ্গল়পুরং অগমাসি. অথ খো থেরা ভিক্খূ উদুম্বরং গন্ত্ৰা পুচ্ছিংসু – ‘‘কহং আযস্মা রেৰতো’’তি? তে এৰমাহংসু – ‘‘এসাযস্মা রেৰতো অগ্গল়পুরং গতো’’তি. অথ খো আযস্মা রেৰতো অগ্গল়পুরা সহজাতিং [সহংজাতিং (ক.)] অগমাসি. অথ খো থেরা ভিক্খূ অগ্গল়পুরং গন্ত্ৰা পুচ্ছিংসু – ‘‘কহং আযস্মা রেৰতো’’তি? তে এৰমাহংসু – ‘‘এসাযস্মা রেৰতো সহজাতিং গতো’’তি. অথ খো থেরা ভিক্খূ আযস্মন্তং রেৰতং সহজাতিযং সম্ভাৰেসুং.

৪৫২. অথ খো আযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী আযস্মন্তং যসং কাকণ্ডকপুত্তং এতদৰোচ – ‘‘অযং, আৰুসো, আযস্মা রেৰতো বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সচে মযং আযস্মন্তং রেৰতং পঞ্হং পুচ্ছিস্সাম, পটিবলো আযস্মা রেৰতো একেনেৰ পঞ্হেন সকলম্পি রত্তিং ৰীতিনামেতুং. ইদানি চ পনাযস্মা রেৰতো অন্তেৰাসিকং [অন্তেৰাসিং (স্যা.)] সরভাণকং ভিক্খুং অজ্ঝেসিস্সতি. সো ত্ৰং তস্স ভিক্খুনো সরভঞ্ঞপরিযোসানে আযস্মন্তং রেৰতং উপসঙ্কমিত্ৰা ইমানি দস ৰত্থূনি পুচ্ছেয্যাসী’’তি. ‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো আযস্মতো সম্ভূতস্স সাণৰাসিস্স পচ্চস্সোসি. অথ খো আযস্মা রেৰতো অন্তেৰাসিকং সরভাণকং ভিক্খুং অজ্ঝেসি. অথ খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো তস্স ভিক্খুনো সরভঞ্ঞপরিযোসানে যেনাযস্মা রেৰতো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং রেৰতং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা যসো কাকণ্ডকপুত্তো আযস্মন্তং রেৰতং এতদৰোচ – ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, সিঙ্গিলোণকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, সিঙ্গিলোণকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, সিঙ্গিনা লোণং পরিহরিতুং – যত্থ অলোণকং ভৰিস্সতি তত্থ পরিভুঞ্জিস্সামী’’তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, দ্ৰঙ্গুলকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, দ্ৰঙ্গুলকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, দ্ৰঙ্গুলায ছাযায ৰীতিৰত্তায, ৰিকালে ভোজনং ভুঞ্জিতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, গামন্তরকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, গামন্তরকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে – ইদানি গামন্তরং গমিস্সামীতি – ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন অনতিরিত্তং ভোজনং ভুঞ্জিতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, আৰাসকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, আৰাসকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, সম্বহুলা আৰাসা সমানসীমা নানুপোসথং কাতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, অনুমতিকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, অনুমতিকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, ৰগ্গেন সঙ্ঘেন কম্মং কাতুং – আগতে ভিক্খূ অনুমানেস্সামা’’তি [অনুজানিস্সামাতি, অনুজানেস্সামাতি, অনুমতিং আনেস্সামাতি (ক.)]? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, আচিণ্ণকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, আচিণ্ণকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, ইদং মে উপজ্ঝাযেন অজ্ঝাচিণ্ণং, ইদং মে আচরিযেন অজ্ঝাচিণ্ণং, তং অজ্ঝাচরিতু’’ন্তি? ‘‘আচিণ্ণকপ্পো খো, আৰুসো, একচ্চো কপ্পতি, একচ্চো ন কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, অমথিতকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, অমথিতকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, যং তং খীরং খীরভাৰং ৰিজহিতং, অসম্পত্তং দধিভাৰং, তং ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন অনতিরিত্তং পাতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, জল়োগিং পাতু’’ন্তি? ‘‘কা সা, আৰুসো, জল়োগী’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, যা সা সুরা আসুতা, অসম্পত্তা মজ্জভাৰং, সা পাতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, অদসকং নিসীদন’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, জাতরূপরজত’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. ‘‘ইমে, ভন্তে, ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ ৰেসালিযং ইমানি দস ৰত্থূনি দীপেন্তি. হন্দ মযং, ভন্তে, ইমং অধিকরণং আদিযিস্সাম. পুরে অধম্মো দিপ্পতি, ধম্মো পটিবাহিয্যতি; অৰিনযো দিপ্পতি, ৰিনযো পটিবাহিয্যতি; পুরে অধম্মৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ধম্মৰাদিনো দুব্বলা হোন্তি; অৰিনযৰাদিনো বলৰন্তো হোন্তি, ৰিনযৰাদিনো দুব্বলা হোন্তী’’তি. ‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো আযস্মা রেৰতো আযস্মতো যসস্স কাকণ্ডকপুত্তস্স পচ্চস্সোসি.

পঠমভাণৰারো নিট্ঠিতো.

২. দুতিযভাণৰারো

৪৫৩. অস্সোসুং খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ – ‘‘যসো কির কাকণ্ডকপুত্তো ইদং অধিকরণং আদিযিতুকামো পক্খং পরিযেসতি, লভতি চ কির পক্খ’’ন্তি. অথ খো ৰেসালিকানং ৰজ্জিপুত্তকানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘ইদং খো অধিকরণং কক্খল়ঞ্চ ৰাল়ঞ্চ. কং নু খো মযং পক্খং লভেয্যাম, যেন মযং ইমস্মিং অধিকরণে বলৰন্ততরা অস্সামা’’তি.

অথ খো ৰেসালিকানং ৰজ্জিপুত্তকানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘অযং খো আযস্মা রেৰতো বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ৰিযত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো. সচে মযং আযস্মন্তং রেৰতং পক্খং লভেয্যাম, এৰং মযং ইমস্মিং অধিকরণে বলৰন্ততরা অস্সামা’’তি.

অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ পহূতং সামণকং পরিক্খারং পটিযাদেসুং – পত্তম্পি, চীৰরম্পি, নিসীদনম্পি, সূচিঘরম্পি, কাযবন্ধনম্পি, পরিস্সাৰনম্পি, ধম্মকরণম্পি. অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ তং সামণকং পরিক্খারং আদায নাৰায সহজাতিং উজ্জৰিংসু; নাৰায পচ্চোরোহিত্ৰা অঞ্ঞতরস্মিং রুক্খমূলে ভত্তৰিস্সগ্গং করোন্তি. অথ খো আযস্মতো সাল়্হস্স রহোগতস্স পটিসল্লীনস্স এৰং চেতসো পরিৰিতক্কো উদপাদি – ‘‘কে নু খো ধম্মৰাদিনো – পাচীনকা ৰা ভিক্খূ, পাৰেয্যকা ৰা’’তি? অথ খো আযস্মতো সাল়্হস্স, ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ চেতসা পচ্চৰেক্খন্তস্স, এতদহোসি – ‘‘অধম্মৰাদিনো পাচীনকা ভিক্খূ, ধম্মৰাদিনো পাৰেয্যকা [পাঠেয্যকা (স্যা.)] ভিক্খূ’’তি.

অথ খো অঞ্ঞতরা সুদ্ধাৰাসকাযিকা দেৰতা আযস্মতো সাল়্হস্স চেতসা চেতোপরিৰিতক্কমঞ্ঞায – সেয্যথাপি নাম বলৰা পুরিসো সমিঞ্জিতং ৰা বাহং পসারেয্য, পসারিতং ৰা বাহং সম্মিঞ্জেয্য, এৰমেৰ সুদ্ধাৰাসেসু দেৰেসু অন্তরহিতা – আযস্মতো সাল়্হস্স সম্মুখে পাতুরহোসি. অথ খো সা দেৰতা আযস্মন্তং সাল়্হং এতদৰোচ – ‘‘সাধু, ভন্তে সাল়্হ, অধম্মৰাদী পাচীনকা ভিক্খূ, ধম্মৰাদী পাৰেয্যকা ভিক্খূ. তেন হি, ভন্তে সাল়্হ, যথাধম্মো তথা তিট্ঠাহী’’তি. ‘‘পুব্বেপি চাহং, দেৰতে, এতরহি চ যথাধম্মো তথা ঠিতো; অপি চাহং ন তাৰ দিট্ঠিং আৰি করোমি, অপ্পেৰ নাম মং ইমস্মিং অধিকরণে সম্মন্নেয্যা’’তি.

৪৫৪. অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ তং সামণকং পরিক্খারং আদায যেনাযস্মা রেৰতো তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং রেৰতং এতদৰোচুং – ‘‘পটিগ্গণ্হাতু, ভন্তে, থেরো সামণকং পরিক্খারং – পত্তম্পি, চীৰরম্পি, নিসীদনম্পি, সূচিঘরম্পি, কাযবন্ধনম্পি, পরিস্সাৰনম্পি, ধম্মকরণম্পী’’তি. ‘‘অলং, আৰুসো, পরিপুণ্ণং মে পত্তচীৰর’’ন্তি ন ইচ্ছি পটিগ্গহেতুং.

তেন খো পন সমযেন উত্তরো নাম ভিক্খু ৰীসতিৰস্সো আযস্মতো রেৰতস্স উপট্ঠাকো হোতি. অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ যেনাযস্মা উত্তরো তেনুপসঙ্কমিংসু, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং উত্তরং এতদৰোচুং – ‘‘পটিগ্গণ্হাতু আযস্মা উত্তরো সামণকং পরিক্খারং – পত্তম্পি, চীৰরম্পি, নিসীদনম্পি, সূচিঘরম্পি, কাযবন্ধনম্পি, পরিস্সাৰনম্পি, ধম্মকরণম্পী’’তি. ‘‘অলং, আৰুসো, পরিপুণ্ণং মে পত্তচীৰর’’ন্তি ন ইচ্ছি পটিগ্গহেতুং. ‘‘মনুস্সা খো, আৰুসো উত্তর, ভগৰতো সামণকং পরিক্খারং উপনামেন্তি. সচে ভগৰা পটিগ্গণ্হাতি, তেনেৰ তে অত্তমনা হোন্তি. নো চে ভগৰা পটিগ্গণ্হাতি, আযস্মতো [আযস্মতো চ (স্যা.)] আনন্দস্স উপনামেন্তি – পটিগ্গণ্হাতু, ভন্তে, থেরো সামণকং পরিক্খারং. যথা ভগৰতা পটিগ্গহিতো, এৰমেৰ সো ভৰিস্সতীতি. পটিগ্গণ্হাতু আযস্মা উত্তরো সামণকং পরিক্খারং. যথা থেরেন পটিগ্গহিতো, এৰমেৰ সো ভৰিস্সতী’’তি. অথ খো আযস্মা উত্তরো ৰেসালিকেহি ৰজ্জিপুত্তেহি ভিক্খূহি নিপ্পীল়িযমানো একং চীৰরং অগ্গহেসি. ‘‘ৰদেয্যাথ, আৰুসো, যেন অত্থো’’তি. ‘‘এত্তকং আযস্মা উত্তরো থেরং ৰদেতু; এত্তকঞ্চ, ভন্তে, থেরো সঙ্ঘমজ্ঝে ৰদেতু – ‘পুরত্থিমেসু জনপদেসু বুদ্ধা ভগৰন্তো উপ্পজ্জন্তি. ধম্মৰাদী পাচীনকা ভিক্খূ, অধম্মৰাদী পাৰেয্যকা ভিক্খূ’’’তি. ‘‘এৰমাৰুসো’’তি খো আযস্মা উত্তরো ৰেসালিকানং ৰজ্জিপুত্তকানং ভিক্খূনং পটিস্সুত্ৰা যেনাযস্মা রেৰতো তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং রেৰতং এতদৰোচ – ‘‘এত্তকং, ভন্তে, থেরো সঙ্ঘমজ্ঝে ৰদেতু – ‘পুরত্থিমেসু জনপদেসু বুদ্ধা ভগৰন্তো উপ্পজ্জন্তি. ধম্মৰাদী পাচীনকা ভিক্খূ, অধম্মৰাদী পাৰেয্যকা ভিক্খূ’’’তি. ‘‘অধম্মে মং ত্ৰং, ভিক্খু, নিযোজেসী’’তি থেরো আযস্মন্তং উত্তরং পণামেসি.

অথ খো ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ আযস্মন্তং উত্তরং এতদৰোচুং – ‘‘কিং, আৰুসো উত্তর, থেরো আহা’’তি? ‘‘পাপিকং নো, আৰুসো, কতং. ‘অধম্মে মং ত্ৰং, ভিক্খু, নিযোজেসী’’’তি থেরো মং পণামেসীতি. ‘‘ননু ত্ৰং, আৰুসো [আৰুসো উত্তর (স্যা. কং.)], ৰুড্ঢো ৰীসতিৰস্সোসী’’তি? ‘‘আমাৰুসো, অপি চ মযং গরুনিস্সযং গণ্হামা’’তি.

৪৫৫. অথ খো সঙ্ঘো তং অধিকরণং ৰিনিচ্ছিনিতুকামো সন্নিপতি. অথ খো আযস্মা রেৰতো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. সচে মযং ইমং অধিকরণং ইধ ৰূপসমেস্সাম, সিযাপি মূলাদাযকা [মূলদাযকা (সী.)] ভিক্খূ পুনকম্মায উক্কোটেয্যুং. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, যত্থেৰিমং অধিকরণং সমুপ্পন্নং, সঙ্ঘো তত্থেৰিমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যা’’তি.

অথ খো থেরা ভিক্খূ ৰেসালিং অগমংসু – তং অধিকরণং ৰিনিচ্ছিনিতুকামা.

তেন খো পন সমযেন সব্বকামী নাম পথব্যা সঙ্ঘত্থেরো ৰীসৰস্সসতিকো উপসম্পদায, আযস্মতো আনন্দস্স সদ্ধিৰিহারিকো, ৰেসালিযং পটিৰসতি. অথ খো আযস্মা রেৰতো আযস্মন্তং সম্ভূতং সাণৰাসিং এতদৰোচ – ‘‘অহং, আৰুসো, যস্মিং ৰিহারে সব্বকামী থেরো ৰিহরতি, তং ৰিহারং উপগচ্ছামি. সো ত্ৰং কালস্সেৰ আযস্মন্তং সব্বকামিং উপসঙ্কমিত্ৰা ইমানি দস ৰত্থূনি পুচ্ছেয্যাসী’’তি.

‘‘এৰং ভন্তে’’তি খো আযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী আযস্মতো রেৰতস্স পচ্চস্সোসি. অথ খো আযস্মা রেৰতো, যস্মিং ৰিহারে সব্বকামী থেরো ৰিহরতি, তং ৰিহারং উপগচ্ছি. গব্ভে আযস্মতো সব্বকামিস্স সেনাসনং পঞ্ঞত্তং হোতি, গব্ভপ্পমুখে আযস্মতো রেৰতস্স. অথ খো আযস্মা রেৰতো – অযং থেরো মহল্লকো ন নিপজ্জতীতি – ন সেয্যং কপ্পেসি. আযস্মা সব্বকামী – অযং ভিক্খু আগন্তুকো কিলন্তো ন নিপজ্জতীতি – ন সেয্যং কপ্পেসি. অথ খো আযস্মা সব্বকামী রত্তিযা পচ্চূসসমযং পচ্চুট্ঠায আযস্মন্তং রেৰতং এতদৰোচ – ‘‘কতমেন ত্ৰং ভূমি ৰিহারেন এতরহি বহুলং ৰিহরসী’’তি? ‘‘মেত্তাৰিহারেন খো অহং, ভন্তে, এতরহি বহুলং ৰিহরামী’’তি. ‘‘কুল্লকৰিহারেন কির ত্ৰং ভূমি এতরহি বহুলং ৰিহরসি. কুল্লকৰিহারো এসো [হেসো (স্যা.)] ভূমি যদিদং মেত্তা’’তি. ‘‘পুব্বেপি মে, ভন্তে, গিহিভূতস্স আচিণ্ণা মেত্তা. তেনাহং এতরহিপি মেত্তাৰিহারেন বহুলং ৰিহরামি, অপি চ খো মযা চিরপ্পত্তং অরহত্ত’’ন্তি. ‘‘থেরো পন, ভন্তে, কতমেন ৰিহারেন এতরহি বহুলং ৰিহরতী’’তি? ‘‘সুঞ্ঞতাৰিহারেন খো অহং ভূমি এতরহি বহুলং ৰিহরামী’’তি. ‘‘মহাপুরিসৰিহারেন কির, ভন্তে, থেরো এতরহি বহুলং ৰিহরতি. মহাপুরিসৰিহারো এসো, ভন্তে, যদিদং সুঞ্ঞতা’’তি. ‘‘পুব্বেপি মে ভূমি গিহিভূতস্স আচিণ্ণা সুঞ্ঞতা. তেনাহং এতরহিপি সুঞ্ঞতাৰিহারেন বহুলং ৰিহরামি, অপি চ মযা চিরপ্পত্তং অরহত্ত’’ন্তি. অযঞ্চরহি থেরানং ভিক্খূনং অন্তরাকথা ৰিপ্পকতা, অথাযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী তস্মিং অনুপ্পত্তো হোতি. অথ খো আযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী যেনাযস্মা সব্বকামী তেনুপসঙ্কমি, উপসঙ্কমিত্ৰা আযস্মন্তং সব্বকামিং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি. একমন্তং নিসিন্নো খো আযস্মা সম্ভূতো সাণৰাসী আযস্মন্তং সব্বকামিং এতদৰোচ – ‘‘ইমে, ভন্তে, ৰেসালিকা ৰজ্জিপুত্তকা ভিক্খূ ৰেসালিযং দস ৰত্থূনি দীপেন্তি – কপ্পতি সিঙ্গিলোণকপ্পো, কপ্পতি দ্ৰঙ্গুলকপ্পো, কপ্পতি গামন্তরকপ্পো, কপ্পতি আৰাসকপ্পো, কপ্পতি অনুমতিকপ্পো, কপ্পতি আচিণ্ণকপ্পো, কপ্পতি অমথিতকপ্পো, কপ্পতি জল়োগিং, পাতুং কপ্পতি অদসকং নিসীদনং, কপ্পতি জাতরূপরজতন্তি. থেরেন, ভন্তে, উপজ্ঝাযস্স মূলে বহুধম্মো চ ৰিনযো চ পরিযত্তো. থেরস্স ভন্তে, ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ পচ্চৰেক্খন্তস্স কথং হোতি? কে নু খো ধম্মৰাদিনো – পাচীনকা ৰা ভিক্খূ, পাৰেয্যকা ৰা’’তি? ‘‘তযাপি খো, আৰুসো, উপজ্ঝাযস্স মূলে বহু ধম্মো চ ৰিনযো চ পরিযত্তো. তুয্হং পন, আৰুসো, ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ পচ্চৰেক্খন্তস্স কথং হোতি? কে নু খো ধম্মৰাদিনো – পাচীনকা ৰা ভিক্খূ, পাৰেয্যকা ৰা’’তি? ‘‘ময্হং খো, ভন্তে, ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ পচ্চৰেক্খন্তস্স এৰং হোতি – অধম্মৰাদী পাচীনকা ভিক্খূ, ধম্মৰাদী পাৰেয্যকা ভিক্খূতি; অপি চাহং ন তাৰ দিট্ঠিং আৰি করোমি, অপ্পেৰ নাম মং ইমস্মিং অধিকরণে সম্মন্নেয্যা’’তি. ‘‘ময্হম্পি খো, আৰুসো, ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ পচ্চৰেক্খন্তস্স এৰং হোতি – অধম্মৰাদী পাচীনকা ভিক্খূ, ধম্মৰাদী পাৰেয্যকা ভিক্খূতি; অপি চাহং ন তাৰ দিট্ঠিং আৰি করোমি, অপ্পেৰ নাম মং ইমস্মিং অধিকরণে সম্মন্নেয্যা’’তি.

৪৫৬. অথ খো সঙ্ঘো তং অধিকরণং ৰিনিচ্ছিনিতুকামো সন্নিপতি. তস্মিং খো পন অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনগ্গানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি. অথ খো আযস্মা রেৰতো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ইমস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনগ্গানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং অধিকরণং উব্বাহিকায ৰূপসমেয্যা’’তি. সঙ্ঘো চত্তারো পাচীনকে ভিক্খূ, চত্তারো পাৰেয্যকে ভিক্খূ উচ্চিনি. পাচীনকানং ভিক্খূনং – আযস্মন্তঞ্চ সব্বকামিং, আযস্মন্তঞ্চ সাল়্হং, আযস্মন্তঞ্চ খুজ্জসোভিতং, আযস্মন্তঞ্চ ৰাসভগামিকং; পাৰেয্যকানং ভিক্খূনং – আযস্মন্তঞ্চ রেৰতং, আযস্মন্তঞ্চ সম্ভূতং সাণৰাসিং, আযস্মন্তঞ্চ যসং কাকণ্ডকপুত্তং, আযস্মন্তঞ্চ সুমনন্তি. অথ খো আযস্মা রেৰতো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ইমস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনগ্গানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো চত্তারো পাচীনকে ভিক্খূ, চত্তারো পাৰেয্যকে ভিক্খূ সম্মন্নেয্য উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. অম্হাকং ইমস্মিং অধিকরণে ৰিনিচ্ছিযমানে অনগ্গানি চেৰ ভস্সানি জাযন্তি, ন চেকস্স ভাসিতস্স অত্থো ৰিঞ্ঞাযতি. সঙ্ঘো চত্তারো পাচীনকে ভিক্খূ, চত্তারো পাৰেয্যকে ভিক্খূ সম্মন্নতি উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. যস্সাযস্মতো খমতি চতুন্নং পাচীনকানং ভিক্খূনং, চতুন্নং পাৰেয্যকানং ভিক্খূনং সম্মুতি, উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং, সো তুণ্হস্স; যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতা সঙ্ঘেন চত্তারো পাচীনকা ভিক্খূ, চত্তারো পাৰেয্যকা ভিক্খূ, উব্বাহিকায ইমং অধিকরণং ৰূপসমেতুং. খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.

তেন খো পন সমযেন অজিতো নাম ভিক্খু দসৰস্সো সঙ্ঘস্স পাতিমোক্খুদ্দেসকো হোতি. অথ খো সঙ্ঘো আযস্মন্তম্পি অজিতং সম্মন্নতি – থেরানং ভিক্খূনং আসনপঞ্ঞাপকং. অথ খো থেরানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘কত্থ নু খো মযং ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যামা’’তি? অথ খো থেরানং ভিক্খূনং এতদহোসি – ‘‘অযং খো ৰালিকারামো রমণীযো অপ্পসদ্দো অপ্পনিগ্ঘোসো. যংনূন মযং ৰালিকারামে ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যামা’’তি.

৪৫৭. অথ খো থেরা ভিক্খূ ৰালিকারামং অগমংসু – তং অধিকরণং ৰিনিচ্ছিনিতুকামা. অথ খো আযস্মা রেৰতো সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং আযস্মন্তং সব্বকামিং ৰিনযং পুচ্ছেয্য’’ন্তি.

আযস্মা সব্বকামী সঙ্ঘং ঞাপেসি –

‘‘সুণাতু মে, আৰুসো, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং রেৰতেন ৰিনযং পুট্ঠো ৰিস্সজ্জেয্য’’ন্তি.

অথ খো আযস্মা রেৰতো আযস্মন্তং সব্বকামিং এতদৰোচ – ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, সিঙ্গিলোণকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, সিঙ্গিলোণকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, সিঙ্গিনা লোণং পরিহরিতুং – যত্থ অলোণকং ভৰিস্সতি তত্থ পরিভুঞ্জিস্সামা’’তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি. [পাচি. ২৫৪ আদযো] ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘সাৰত্থিযং, সুত্তৰিভঙ্গে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ‘‘সন্নিধিকারকভোজনে পাচিত্তিয’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং পঠমং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং পঠমং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, দ্ৰঙ্গুলকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, দ্ৰঙ্গুলকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, দ্ৰঙ্গুলায ছাযায ৰীতিৰত্তায ৰিকালে ভোজনং ভুঞ্জিতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [পাচি. ২৪৫]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘রাজগহে, সুত্তৰিভঙ্গে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ৰিকালভোজনে পাচিত্তিয’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং দুতিযং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং দুতিযং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, গামন্তরকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, গামন্তরকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে – ইদানি গামন্তরং গমিস্সামীতি – ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন অনতিরিত্তং ভোজনং ভুঞ্জিতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [পাচি. ২৩৪]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘সাৰত্থিযং, সুত্তৰিভঙ্গে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ‘‘অনতিরিত্তভোজনে পাচিত্তিয’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং ততিযং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং ততিযং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, আৰাসকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, আৰাসকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি ভন্তে, সম্বহুলা আৰাসা সমানসীমা নানুপোসথং কাতু’’ন্তি. ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [মহাৰ. ১৪১ আদযো]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘রাজগহে, উপোসথসংযুত্তে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ‘‘ৰিনযাতিসারে দুক্কট’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং চতুত্থং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং চতুত্থং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, অনুমতিকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, অনুমতিকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, ৰগ্গেন সঙ্ঘেন কম্মং কাতুং – আগতে ভিক্খূ অনুমানেস্সামা’’তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [মহাৰ. ৩৮৩ আদযো]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘চম্পেয্যকে, ৰিনযৰত্থুস্মি’’ন্তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ‘‘ৰিনযাতিসারে দুক্কট’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং পঞ্চমং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং পঞ্চমং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, আচিণ্ণকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, আচিণ্ণকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে – ইদং মে উপজ্ঝাযেন অজ্ঝাচিণ্ণং, ইদং মে আচরিযেন অজ্ঝাচিণ্ণং – তং অজ্ঝাচরিতু’’ন্তি? ‘‘আচিণ্ণকপ্পো খো, আৰুসো, একচ্চো কপ্পতি, একচ্চো ন কপ্পতী’’তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং ছট্ঠং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং ছট্ঠং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, অমথিতকপ্পো’’তি? ‘‘কো সো, আৰুসো, অমথিতকপ্পো’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, যং তং খীরং খীরভাৰং ৰিজহিতং, অসম্পত্তং দধিভাৰং, তং ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন অনতিরিত্তং পাতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [পাচি. ২৩৪]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘সাৰত্থিযং, সুত্তৰিভঙ্গে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ‘‘অনতিরিত্তভোজনে পাচিত্তিয’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং সত্তমং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং সত্তমং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, জল়োগিং পাতু’’ন্তি? ‘‘কা সা, আৰুসো, জল়োগী’’তি? ‘‘কপ্পতি, ভন্তে, যা সা সুরা আসুতা অসম্পত্তা মজ্জভাৰং, সা পাতু’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [পাচি. ৩২৬]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘কোসম্বিযং, সুত্তৰিভঙ্গে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি. ‘‘সুরামেরযপানে পাচিত্তিয’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং অট্ঠমং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং অট্ঠমং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, অদসকং নিসীদন’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [পাচি. ৫৩১ আদযো]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি? ‘‘সাৰত্থিযং, সুত্তৰিভঙ্গে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ‘‘ছেদনকে পাচিত্তিয’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং নৰমং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং নৰমং সলাকং নিক্খিপামি’’.

‘‘কপ্পতি, ভন্তে, জাতরূপরজত’’ন্তি? ‘‘নাৰুসো, কপ্পতী’’তি [পারা. ৫৮০ আদযো]. ‘‘কত্থ পটিক্খিত্ত’’ন্তি. ‘‘রাজগহে, সুত্তৰিভঙ্গে’’তি. ‘‘কিং আপজ্জতী’’তি? ‘‘জাতরূপরজতপটিগ্গহণে পাচিত্তিয’’ন্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইদং দসমং ৰত্থু সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতং. ইতিপিদং ৰত্থু উদ্ধম্মং, উব্বিনযং, অপগতসত্থুসাসনং. ইদং দসমং সলাকং নিক্খিপামি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. ইমানি দস ৰত্থূনি সঙ্ঘেন ৰিনিচ্ছিতানি. ইতিপিমানি দসৰত্থূনি উদ্ধম্মানি, উব্বিনযানি, অপগতসত্থুসাসনানী’’তি.

৪৫৮. ‘‘নিহতমেতং, আৰুসো, অধিকরণং, সন্তং ৰূপসন্তং সুৰূপসন্তং. অপি চ মং ত্ৰং, আৰুসো, সঙ্ঘমজ্ঝেপি ইমানি দস ৰত্থূনি পুচ্ছেয্যাসি – তেসং ভিক্খূনং সঞ্ঞত্তিযা’’তি. অথ খো আযস্মা রেৰতো আযস্মন্তং সব্বকামিং সঙ্ঘমজ্ঝেপি ইমানি দস ৰত্থূনি পুচ্ছি. পুট্ঠো পুট্ঠো আযস্মা সব্বকামী ৰিস্সজ্জেসি. ইমায খো পন ৰিনযসঙ্গীতিযা সত্ত ভিক্খুসতানি অনূনানি অনধিকানি অহেসুং, তস্মাযং ৰিনযসঙ্গীতি ‘‘সত্তসতিকা’’তি ৰুচ্চতীতি.

দুতিযভাণৰারো নিট্ঠিতো.

সত্তসতিকক্খন্ধকো দ্ৰাদসমো.

ইমম্হি খন্ধকে ৰত্থূ পঞ্চৰীসতি.

তস্সুদ্দানং –

দস ৰত্থূনি পূরেত্ৰা, কম্মং দূতেন পাৰিসি;

চত্তারো পুন রূপঞ্চ, কোসম্বি চ পাৰেয্যকো.

মগ্গো সোরেয্যং সঙ্কস্সং, কণ্ণকুজ্জং উদুম্বরং;

সহজাতি চ মজ্ঝেসি, অস্সোসি কং নু খো মযং.

পত্তনাৰায উজ্জৰি, রহোসি উপনামযং [দূরতোপি উদপাদি (ক.)];

গরু [দারুণং (স্যা.)] সঙ্ঘো চ ৰেসালিং, মেত্তা সঙ্ঘো উব্বাহিকাতি.

সত্তসতিকক্খন্ধকো নিট্ঠিতো.

চূল়ৰগ্গো [চুল্লৰগ্গো (সী.)] নিট্ঠিতো.

চূল়ৰগ্গপাল়ি নিট্ঠিতা.