📜
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
দ্ৰেমাতিকাপাল়ি
ভিক্খুপাতিমোক্খপাল়ি
পুব্বকরণং-৪
সম্মজ্জনী ¶ ¶ পদীপো চ, উদকং আসনেন চ;
উপোসথস্স এতানি, ‘‘পুব্বকরণ’’ন্তি ৰুচ্চতি.
পুব্বকিচ্চং-৫
ছন্দ, পারিসুদ্ধি, উতুক্খানং, ভিক্খুগণনা চ ওৰাদো;
উপোসথস্স এতানি, ‘‘পুব্বকিচ্চ’’ন্তি ৰুচ্চতি.
পত্তকল্লঅঙ্গা-৪
উপোসথো ¶ , যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা;
সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তি;
ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তি, ‘‘পত্তকল্ল’’ন্তি ৰুচ্চতি.
পুব্বকরণপুব্বকিচ্চানি সমাপেত্ৰা দেসিতাপত্তিকস্স সমগ্গস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স অনুমতিযা পাতিমোক্খং উদ্দিসিতুং আরাধনং করোম.
নিদানুদ্দেসো
সুণাতু মে ভন্তে সঙ্ঘো? অজ্জুপোসথো পন্নরসো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপোসথং করেয্য, পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্য.
কিং সঙ্ঘস্স পুব্বকিচ্চং? পারিসুদ্ধিং আযস্মন্তো আরোচেথ, পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামি, তং সব্বেৰ সন্তা সাধুকং সুণোম মনসি করোম. যস্স সিযা আপত্তি, সো আৰিকরেয্য, অসন্তিযা আপত্তিযা তুণ্হী ভৰিতব্বং, তুণ্হীভাৰেন খো পনাযস্মন্তে ‘‘পরিসুদ্ধা’’তি ৰেদিস্সামি. যথা ¶ খো পন পচ্চেকপুট্ঠস্স ৰেয্যাকরণং হোতি, এৰমেৰং এৰরূপায পরিসায যাৰততিযং অনুসাৰিতং হোতি. যো পন ভিক্খু যাৰততিযং অনুসাৰিযমানে সরমানো সন্তিং আপত্তিং নাৰিকরেয্য, সম্পজানমুসাৰাদস্স হোতি. সম্পজানমুসাৰাদো খো পনাযস্মন্তো অন্তরাযিকো ধম্মো ৰুত্তো ভগৰতা, তস্মা সরমানেন ভিক্খুনা আপন্নেন ৰিসুদ্ধাপেক্খেন সন্তী আপত্তি আৰিকাতব্বা, আৰিকতা হিস্স ফাসু হোতি.
উদ্দিট্ঠং খো আযস্মন্তো নিদানং. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
নিদানং নিট্ঠিতং.
পারাজিকুদ্দেসো
তত্রিমে চত্তারো পারাজিকা ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
মেথুনধম্ম সিক্খাপদং
১. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খূনং সিক্খাসাজীৰসমাপন্নো সিক্খং অপ্পচ্চক্খায দুব্বল্যং অনাৰিকত্ৰা মেথুনং ধম্মং পটিসেৰেয্য, অন্তমসো তিরচ্ছানগতাযপি, পারাজিকো হোতি অসংৰাসো.
অদিন্নাদানসিক্খাপদং
২. যো পন ভিক্খু গামা ৰা অরঞ্ঞা ৰা অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযেয্য, যথারূপে অদিন্নাদানে রাজানো চোরং গহেত্ৰা হনেয্যুং ৰা বন্ধেয্যুং ৰা পব্বাজেয্যুং ৰা চোরোসি বালোসি মূল়্হোসি থেনোসীতি, তথারূপং ভিক্খু অদিন্নং আদিযমানো অযম্পি পারাজিকো হোতি অসংৰাসো.
মনুস্সৰিগ্গহসিক্খাপদং
৩. যো পন ভিক্খু সঞ্চিচ্চ মনুস্সৰিগ্গহং জীৰিতা ৰোরোপেয্য, সত্থহারকং ৰাস্স পরিযেসেয্য, মরণৰণ্ণং ৰা সংৰণ্ণেয্য, মরণায ৰা সমাদপেয্য ‘‘অম্ভো পুরিস কিং তুয্হিমিনা পাপকেন দুজ্জীৰিতেন, মতং ¶ তে জীৰিতা সেয্যো’’তি, ইতি চিত্তমনো চিত্তসঙ্কপ্পো অনেকপরিযাযেন মরণৰণ্ণং ৰা সংৰণ্ণেয্য, মরণায ৰা সমাদপেয্য, অযম্পি পারাজিকো হোতি অসংৰাসো.
উত্তরিমনুস্সধম্মসিক্খাপদং
৪. যো পন ভিক্খু অনভিজানং উত্তরিমনুস্সধম্মং অত্তুপনাযিকং অলমরিযঞাণদস্সনং সমুদাচরেয্য ‘‘ইতি জানামি, ইতি পস্সামী’’তি, ততো অপরেন সমযেন সমনুগ্গাহীযমানো ৰা অসমনুগ্গাহীযমানো ৰা আপন্নো ৰিসুদ্ধাপেক্খো এৰং ৰদেয্য ‘‘অজানমেৰং আৰুসো অৰচং জানামি, অপস্সং পস্সামি, তুচ্ছং মুসা ৰিলপি’’ন্তি, অঞ্ঞত্র অধিমানা, অযম্পি পারাজিকো হোতি অসংৰাসো.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো চত্তারো পারাজিকা ধম্মা. যেসং ভিক্খু অঞ্ঞতরং ৰা অঞ্ঞতরং ৰা আপজ্জিত্ৰা ন লভতি ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰাসং যথা পুরে, তথা পচ্ছা, পারাজিকো ¶ হোতি অসংৰাসো. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
পারাজিকং নিট্ঠিতং.
সঙ্ঘাদিসেসুদ্দেসো
ইমে খো পনাযস্মন্তো তেরস সঙ্ঘাদিসেসা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
সুক্কৰিস্সট্ঠিসিক্খাপদং
১. সঞ্চেতনিকা সুক্কৰিস্সট্ঠি অঞ্ঞত্র সুপিনন্তা সঙ্ঘাদিসেসো.
কাযসংসগ্গসিক্খাপদং
২. যো পন ভিক্খু ওতিণ্ণো ৰিপরিণতেন চিত্তেন মাতুগামেন সদ্ধিং কাযসংসগ্গং সমাপজ্জেয্য হত্থগ্গাহং ৰা ৰেণিগ্গাহং ৰা অঞ্ঞতরস্স ৰা অঞ্ঞতরস্স ৰা অঙ্গস্স পরামসনং, সঙ্ঘাদিসেসো.
দুট্ঠুল্লৰাচাসিক্খাপদং
৩. যো ¶ পন ভিক্খু ওতিণ্ণো ৰিপরিণতেন চিত্তেন মাতুগামং দুট্ঠুল্লাহি ৰাচাহি ওভাসেয্য যথা তং যুৰা যুৰতিং মেথুনুপসংহিতাহি, সঙ্ঘাদিসেসো.
অত্তকামপারিচরিযসিক্খাপদং
৪. যো পন ভিক্খু ওতিণ্ণো ৰিপরিণতেন চিত্তেন মাতুগামস্স সন্তিকে অত্তকামপারিচরিযায ৰণ্ণং ভাসেয্য ‘‘এতদগ্গং ভগিনি পারিচরিযানং যা মাদিসং সীলৰন্তং কল্যাণধম্মং ব্রহ্মচারিং এতেন ধম্মেন পরিচরেয্যা’’তি মেথুনুপসংহিতেন, সঙ্ঘাদিসেসো.
সঞ্চরিত্তসিক্খাপদং
৫. যো ¶ পন ভিক্খু সঞ্চরিত্তং সমাপজ্জেয্য ইত্থিযা ৰা পুরিসমতিং পুরিসস্স ৰা ইত্থিমতিং, জাযত্তনে ৰা জারত্তনে ৰা, অন্তমসো তঙ্খণিকাযপি, সঙ্ঘাদিসেসো.
কুটিকারসিক্খাপদং
৬. সঞ্ঞাচিকায পন ভিক্খুনা কুটিং কারযমানেন অস্সামিকং অত্তুদ্দেসং পমাণিকা কারেতব্বা, তত্রিদং পমাণং, দীঘসো দ্ৰাদস ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং সত্তন্তরা, ভিক্খূ অভিনেতব্বা ৰত্থুদেসনায, তেহি ভিক্খূহি ৰত্থু দেসেতব্বং অনারম্ভং সপরিক্কমনং. সারম্ভে চে ভিক্খু ৰত্থুস্মিং অপরিক্কমনে সঞ্ঞাচিকায কুটিং কারেয্য, ভিক্খূ ৰা অনভিনেয্য ৰত্থুদেসনায, পমাণং ৰা অতিক্কামেয্য, সঙ্ঘাদিসেসো.
ৰিহারকারসিক্খাপদং
৭. মহল্লকং পন ভিক্খুনা ৰিহারং কারযমানেন সস্সামিকং অত্তুদ্দেসং ভিক্খূ অভিনেতব্বা ৰত্থুদেসনায, তেহি ভিক্খূহি ৰত্থু দেসেতব্বং অনারম্ভং সপরিক্কমনং. সারম্ভে চে ভিক্খু ৰত্থুস্মিং অপরিক্কমনে মহল্লকং ৰিহারং কারেয্য, ভিক্খূ ৰা অনভিনেয্য ৰত্থুদেসনায, সঙ্ঘাদিসেসো.
দুট্ঠদোসসিক্খাপদং
৮. যো পন ভিক্খু ভিক্খুং দুট্ঠো দোসো অপ্পতীতো অমূলকেন পারাজিকেন ধম্মেন অনুদ্ধংসেয্য ‘‘অপ্পেৰ নাম নং ইমম্হা ব্রহ্মচরিযা চাৰেয্য’’ন্তি ¶ , ততো অপরেন সমযেন সমনুগ্গাহীযমানো ৰা অসমনুগ্গাহীযমানো ৰা অমূলকঞ্চেৰ তং অধিকরণং হোতি, ভিক্খু চ দোসং পতিট্ঠাতি, সঙ্ঘাদিসেসো.
অঞ্ঞভাগিযসিক্খাপদং
৯. যো পন ভিক্খু ভিক্খুং দুট্ঠো দোসো অপ্পতীতো অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্স কিঞ্চিদেসং লেসমত্তং উপাদায পারাজিকেন ধম্মেন অনুদ্ধংসেয্য ‘‘অপ্পেৰ নাম নং ইমম্হা ব্রহ্মচরিযা চাৰেয্য’’ন্তি, ততো অপরেন সমযেন সমনুগ্গাহীযমানো ৰা অসমনুগ্গাহীযমানো ৰা অঞ্ঞভাগিযঞ্চেৰ তং অধিকরণং হোতি কোচিদেসো লেসমত্তো উপাদিন্নো, ভিক্খু চ দোসং পতিট্ঠাতি, সঙ্ঘাদিসেসো.
সঙ্ঘভেদসিক্খাপদং
১০. যো ¶ পন ভিক্খু সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স ভেদায পরক্কমেয্য, ভেদনসংৰত্তনিকং ৰা অধিকরণং সমাদায পগ্গয্হ তিট্ঠেয্য, সো ভিক্খু ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘মাযস্মা সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স ভেদায পরক্কমি, ভেদনসংৰত্তনিকং ৰা অধিকরণং সমাদায পগ্গয্হ অট্ঠাসি, সমেতাযস্মা সঙ্ঘেন, সমগ্গো হি সঙ্ঘো সম্মোদমানো অৰিৰদমানো একুদ্দেসো ফাসু ৰিহরতী’’তি, এৰঞ্চ সো ভিক্খু ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সো ভিক্খু ভিক্খূহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বো তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানো তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, সঙ্ঘাদিসেসো.
ভেদানুৰত্তকসিক্খাপদং
১১. তস্সেৰ খো পন ভিক্খুস্স ভিক্খূ হোন্তি অনুৰত্তকা ৰগ্গৰাদকা একো ৰা দ্ৰে ৰা তযো ৰা, তে এৰং ৰদেয্যুং ‘‘মাযস্মন্তো এতং ভিক্খুং কিঞ্চি অৰচুত্থ, ধম্মৰাদী চেসো ভিক্খু, ৰিনযৰাদী চেসো ভিক্খু, অম্হাকঞ্চেসো ভিক্খু ছন্দঞ্চ রুচিঞ্চ আদায ৰোহরতি, জানাতি, নো ভাসতি, অম্হাকম্পেতং খমতী’’তি, তে ভিক্খূ ভিক্খূহি এৰমস্সু ৰচনীযা ‘‘মাযস্মন্তো এৰং অৰচুত্থ, ন চেসো ভিক্খু ধম্মৰাদী, ন চেসো ভিক্খু ৰিনযৰাদী, মাযস্মন্তানম্পি সঙ্ঘভেদো রুচ্চিত্থ, সমেতাযস্মন্তানং সঙ্ঘেন, সমগ্গো হি সঙ্ঘো সম্মোদমানো অৰিৰদমানো একুদ্দেসো ফাসু ৰিহরতী’’তি ¶ , এৰঞ্চ তে ভিক্খূ ভিক্খূহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্যুং, তে ভিক্খূ ভিক্খূহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্যুং, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্যুং, সঙ্ঘাদিসেসো.
দুব্বচসিক্খাপদং
১২. ভিক্খু পনেৰ দুব্বচজাতিকো হোতি উদ্দেসপরিযাপন্নেসু সিক্খাপদেসু ভিক্খূহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো অত্তানং অৰচনীযং করোতি ‘‘মা মং আযস্মন্তো কিঞ্চি অৰচুত্থ কল্যাণং ৰা পাপকং ৰা, অহম্পাযস্মন্তে ন কিঞ্চি ৰক্খামি কল্যাণং ৰা পাপকং ৰা, ৰিরমথাযস্মন্তো মম ৰচনাযা’’তি, সো ভিক্খু ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘মাযস্মা অত্তানং অৰচনীযং অকাসি, ৰচনীযমেৰাযস্মা অত্তানং করোতু, আযস্মাপি ভিক্খূ ৰদতু সহধম্মেন, ভিক্খূপি আযস্মন্তং ৰক্খন্তি সহধম্মেন, এৰং সংৰদ্ধা হি তস্স ভগৰতো পরিসা যদিদং অঞ্ঞমঞ্ঞৰচনেন অঞ্ঞমঞ্ঞৰুট্ঠাপনেনা’’তি, এৰঞ্চ সো ভিক্খু ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সো ভিক্খু ভিক্খূহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বো তস্স পটিনিস্সগ্গায ¶ , যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানো তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, সঙ্ঘাদিসেসো.
কুলদূসকসিক্খাপদং
১৩. ভিক্খু পনেৰ অঞ্ঞতরং গামং ৰা নিগমং ৰা উপনিস্সায ৰিহরতি কুলদূসকো পাপসমাচারো, তস্স খো পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, কুলানি চ তেন দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, সো ভিক্খু ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘আযস্মা খো কুলদূসকো পাপসমাচারো, আযস্মতো খো পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, কুলানি চাযস্মতা দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, পক্কমতাযস্মা ইমম্হা আৰাসা, অলং তে ইধ ৰাসেনা’’তি, এৰঞ্চ সো ভিক্খু ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তে ভিক্খূ এৰং ৰদেয্য ‘‘ছন্দগামিনো চ ভিক্খূ, দোসগামিনো চ ভিক্খূ, মোহগামিনো চ ভিক্খূ, ভযগামিনো চ ভিক্খূ তাদিসিকায আপত্তিযা একচ্চং পব্বাজেন্তি, একচ্চং ন পব্বাজেন্তী’’তি, সো ভিক্খু ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘মাযস্মা এৰং অৰচ, ন চ ভিক্খূ ছন্দগামিনো, ন চ ভিক্খূ দোসগামিনো, ন চ ভিক্খূ মোহগামিনো, ন চ ভিক্খূ ভযগামিনো, আযস্মা খো কুলদূসকো পাপসমাচারো, আযস্মতো ¶ খো পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, কুলানি চাযস্মতা দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, পক্কমতাযস্মা ইমম্হা আৰাসা, অলং তে ইধ ৰাসেনা’’তি, এৰঞ্চ সো ভিক্খু ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সো ভিক্খু ভিক্খূহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বো তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানো তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, সঙ্ঘাদিসেসো.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো তেরস সঙ্ঘাদিসেসা ধম্মা নৰ পঠমাপত্তিকা, চত্তারো যাৰততিযকা. যেসং ভিক্খু অঞ্ঞতরং ৰা অঞ্ঞতরং ৰা আপজ্জিত্ৰা যাৰতীহং জানং পটিচ্ছাদেতি, তাৰতীহং তেন ভিক্খুনা অকামা পরিৰত্থব্বং. পরিৰুত্থপরিৰাসেন ভিক্খুনা উত্তরি ছারত্তং ভিক্খুমানত্তায পটিপজ্জিতব্বং, চিণ্ণমানত্তো ভিক্খু যত্থ সিযা ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো, তত্থ সো ভিক্খু অব্ভেতব্বো. একেনপি চে ঊনো ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো তং ভিক্খুং অব্ভেয্য, সো চ ভিক্খু অনব্ভিতো, তে চ ভিক্খূ গারয্হা, অযং তত্থ সামীচি. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
সঙ্ঘাদিসেসো নিট্ঠিতো.
অনিযতুদ্দেসো
ইমে খো পনাযস্মন্তো দ্ৰে অনিযতা ধম্মা
উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
পঠমঅনিযতসিক্খাপদং
১. যো ¶ পন ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং একো একায রহো পটিচ্ছন্নে আসনে অলংকম্মনিযে নিসজ্জং কপ্পেয্য, তমেনং সদ্ধেয্যৰচসা উপাসিকা দিস্ৰা তিণ্ণং ধম্মানং অঞ্ঞতরেন ৰদেয্য পারাজিকেন ৰা সঙ্ঘাদিসেসেন ৰা পাচিত্তিযেন ৰা, নিসজ্জং ভিক্খু পটিজানমানো তিণ্ণং ধম্মানং অঞ্ঞতরেন কারেতব্বো পারাজিকেন ৰা সঙ্ঘাদিসেসেন ৰা পাচিত্তিযেন ¶ ৰা, যেন ৰা সা সদ্ধেয্যৰচসা উপাসিকা ৰদেয্য, তেন সো ভিক্খু কারেতব্বো, অযং ধম্মো অনিযতো.
দুতিযঅনিযতসিক্খাপদং
২. ন হেৰ খো পন পটিচ্ছন্নং আসনং হোতি নালংকম্মনিযং, অলঞ্চ খো হোতি মাতুগামং দুট্ঠুল্লাহি ৰাচাহি ওভাসিতুং, যো পন ভিক্খু তথারূপে আসনে মাতুগামেন সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেয্য, তমেনং সদ্ধেয্যৰচসা উপাসিকা দিস্ৰা দ্ৰিন্নং ধম্মানং অঞ্ঞতরেন ৰদেয্য সঙ্ঘাদিসেসেন ৰা পাচিত্তিযেন ৰা, নিসজ্জং ভিক্খু পটিজানমানো দ্ৰিন্নং ধম্মানং অঞ্ঞতরেন কারেতব্বো সঙ্ঘাদিসেসেন ৰা পাচিত্তিযেন ৰা, যেন ৰা সা সদ্ধেয্যৰচসা উপাসিকা ৰদেয্য, তেন সো ভিক্খু কারেতব্বো, অযম্পি ধম্মো অনিযতো.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো দ্ৰে অনিযতা ধম্মা. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
অনিযতো নিট্ঠিতো.
নিস্সগ্গিযপাচিত্তিযা
ইমে খো পনাযস্মন্তো তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
কথিনসিক্খাপদং
১. নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ¶ ভিক্খুনা উব্ভতস্মিং কথিনে দসাহপরমং অতিরেকচীৰরং ধারেতব্বং, তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
উদোসিতসিক্খাপদং
২. নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ভিক্খুনা উব্ভতস্মিং কথিনে একরত্তম্পি চে ভিক্খু তিচীৰরেন ৰিপ্পৰসেয্য, অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অকালচীৰরসিক্খাপদং
৩. নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ¶ ভিক্খুনা উব্ভতস্মিং কথিনে ভিক্খুনো পনেৰ অকালচীৰরং উপ্পজ্জেয্য, আকঙ্খমানেন ভিক্খুনা পটিগ্গহেতব্বং, পটিগ্গহেত্ৰা খিপ্পমেৰ কারেতব্বং, নো চস্স পারিপূরি, মাসপরমং তেন ভিক্খুনা তং চীৰরং নিক্খিপিতব্বং ঊনস্স পারিপূরিযা সতিযা পচ্চাসায. ততো চে উত্তরি নিক্খিপেয্য সতিযাপি পচ্চাসায, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পুরাণচীৰরসিক্খাপদং
৪. যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা পুরাণচীৰরং ধোৰাপেয্য ৰা রজাপেয্য ৰা আকোটাপেয্য ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
চীৰরপটিগ্গহণসিক্খাপদং
৫. যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা হত্থতো চীৰরং পটিগ্গণ্হেয্য অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং
৬. যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতকং গহপতিং ৰা গহপতানিং ৰা চীৰরং ৰিঞ্ঞাপেয্য অঞ্ঞত্র ¶ সমযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, অচ্ছিন্নচীৰরো ৰা হোতি ভিক্খু, নট্ঠচীৰরো ৰা, অযং তত্থ সমযো.
ততুত্তরিসিক্খাপদং
৭. তঞ্চে অঞ্ঞাতকো গহপতি ৰা গহপতানী ৰা বহূহি চীৰরেহি অভিহট্ঠুং পৰারেয্য, সন্তরুত্তরপরমং তেন ভিক্খুনা ততো চীৰরং সাদিতব্বং. ততো চে উত্তরি সাদিযেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পঠমউপক্খটসিক্খাপদং
৮. ভিক্খুং পনেৰ উদ্দিস্স অঞ্ঞাতকস্স গহপতিস্স ৰা গহপতানিযা ৰা চীৰরচেতাপন্নং উপক্খটং হোতি ‘‘ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন চীৰরং চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামী’’তি, তত্র চে সো ভিক্খু পুব্বে অপ্পৰারিতো উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য ‘‘সাধু ৰত মং আযস্মা ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন এৰরূপং ৰা এৰরূপং ৰা চীৰরং চেতাপেত্ৰা অচ্ছাদেহী’’তি কল্যাণকম্যতং উপাদায, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
দুতিযউপক্খটসিক্খাপদং
৯. ভিক্খুং ¶ পনেৰ উদ্দিস্স উভিন্নং অঞ্ঞাতকানং গহপতীনং ৰা গহপতানীনং ৰা পচ্চেকচীৰরচেতাপন্নানি উপক্খটানি হোন্তি ‘‘ইমেহি মযং পচ্চেকচীৰরচেতাপন্নেহি পচ্চেকচীৰরানি চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরেহি অচ্ছাদেস্সামা’’তি, তত্র চে সো ভিক্খু পুব্বে অপ্পৰারিতো উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য ‘‘সাধু ৰত মং আযস্মন্তো ইমেহি পচ্চেকচীৰরচেতাপন্নেহি এৰরূপং ৰা এৰরূপং ৰা চীৰরং চেতাপেত্ৰা অচ্ছাদেথ উভোৰ সন্তা একেনা’’তি কল্যাণকম্যতং উপাদায, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
রাজসিক্খাপদং
১০. ভিক্খুং পনেৰ উদ্দিস্স রাজা ৰা রাজভোগ্গো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা গহপতিকো ৰা দূতেন চীৰরচেতাপন্নং পহিণেয্য ‘‘ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন চীৰরং চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরেন অচ্ছাদেহী’’তি. সো চে দূতো তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘ইদং খো, ভন্তে, আযস্মন্তং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং আভতং, পটিগ্গণ্হাতু আযস্মা চীৰরচেতাপন্ন’’ন্তি. তেন ভিক্খুনা সো দূতো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘ন খো মযং, আৰুসো, চীৰরচেতাপন্নং পটিগ্গণ্হাম, চীৰরঞ্চ খো মযং পটিগ্গণ্হাম কালেন কপ্পিয’’ন্তি. সো চে দূতো ¶ তং ভিক্খুং এৰং ৰদেয্য ‘‘অত্থি পনাযস্মতো কোচি ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি. চীৰরত্থিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা ৰেয্যাৰচ্চকরো নিদ্দিসিতব্বো আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা ‘‘এসো খো, আৰুসো, ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি. সো চে দূতো তং ৰেয্যাৰচ্চকরং সঞ্ঞাপেত্ৰা তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘যং খো, ভন্তে, আযস্মা ৰেয্যাৰচ্চকরং নিদ্দিসি, সঞ্ঞত্তো সো মযা, উপসঙ্কমতাযস্মা কালেন, চীৰরেন তং অচ্ছাদেস্সতী’’তি. চীৰরত্থিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা ৰেয্যাৰচ্চকরো উপসঙ্কমিত্ৰা দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদেতব্বো সারেতব্বো ‘‘অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনা’’তি, দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদযমানো সারযমানো তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে অভিনিপ্ফাদেয্য, চতুক্খত্তুং পঞ্চক্খত্তুং ছক্খত্তুপরমং তুণ্হীভূতেন উদ্দিস্স ঠাতব্বং, চতুক্খত্তুং পঞ্চক্খত্তুং ছক্খত্তুপরমং তুণ্হীভূতো উদ্দিস্স তিট্ঠমানো তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, ততো চে উত্তরি ৰাযমমানো তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. নো ¶ চে অভিনিপ্ফাদেয্য, যতস্স চীৰরচেতাপন্নং আভতং, তত্থ সামং ৰা গন্তব্বং, দূতো ৰা পাহেতব্বো ‘‘যং খো তুম্হে আযস্মন্তো ভিক্খুং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং পহিণিত্থ, ন তং তস্স ভিক্খুনো কিঞ্চি অত্থং অনুভোতি, যুঞ্জন্তাযস্মন্তো সকং, মা ৰো সকং ৰিনস্সা’’তি, অযং তত্থ সামীচি.
কথিনৰগ্গো পঠমো.
কোসিযসিক্খাপদং
১১. যো পন ভিক্খু কোসিযমিস্সকং সন্থতং কারাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
সুদ্ধকাল়কসিক্খাপদং
১২. যো পন ভিক্খু সুদ্ধকাল়কানং এল়কলোমানং সন্থতং কারাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
দ্ৰেভাগসিক্খাপদং
১৩. নৰং পন ভিক্খুনা সন্থতং কারযমানেন দ্ৰে ভাগা সুদ্ধকাল়কানং এল়কলোমানং আদাতব্বা, ততিযং ওদাতানং, চতুত্থং গোচরিযানং. অনাদা চে ভিক্খু দ্ৰে ভাগে সুদ্ধকাল়কানং এল়কলোমানং, ততিযং ওদাতানং, চতুত্থং গোচরিযানং, নৰং সন্থতং কারাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
ছব্বস্সসিক্খাপদং
১৪. নৰং পন ভিক্খুনা সন্থতং কারাপেত্ৰা ছব্বস্সানি ধারেতব্বং, ওরেন চে ছন্নং ৰস্সানং ¶ তং সন্থতং ৰিস্সজ্জেত্ৰা ৰা অৰিস্সজ্জেত্ৰা ৰা অঞ্ঞং নৰং সন্থতং কারাপেয্য অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
নিসীদনসন্থতসিক্খাপদং
১৫. নিসীদনসন্থতং পন ভিক্খুনা কারযমানেন পুরাণসন্থতস্স সামন্তা সুগতৰিদত্থি আদাতব্বা দুব্বণ্ণকরণায. অনাদা চে ভিক্খু পুরাণসন্থ তস্স ¶ সামন্তা সুগতৰিদত্থিং, নৰং নিসীদনসন্থতং কারাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
এল়কলোমসিক্খাপদং
১৬. ভিক্খুনো পনেৰ অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নস্স এল়কলোমানি উপ্পজ্জেয্যুং, আকঙ্খমানেন ভিক্খুনা পটিগ্গহেতব্বানি, পটিগ্গহেত্ৰা তিযোজনপরমং সহত্থা হরিতব্বানি অসন্তে হারকে. ততো চে উত্তরি হরেয্য, অসন্তেপি হারকে, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
এল়কলোমধোৰাপনসিক্খাপদং
১৭. যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা এল়কলোমানি ধোৰাপেয্য ৰা রজাপেয্য ৰা ৰিজটাপেয্য ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
রূপিযসিক্খাপদং
১৮. যো পন ভিক্খু জাতরূপরজতং উগ্গণ্হেয্য ৰা উগ্গণ্হাপেয্য ৰা উপনিক্খিত্তং ৰা সাদিযেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদং
১৯. যো পন ভিক্খু নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
কযৰিক্কযসিক্খাপদং
২০. যো পন ভিক্খু নানপ্পকারকং কযৰিক্কযং সমাপজ্জেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
কোসিযৰগ্গো দুতিযো.
পত্তসিক্খাপদং
২১. দসাহপরমং ¶ অতিরেকপত্তো ধারেতব্বো, তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
ঊনপঞ্চবন্ধনসিক্খাপদং
২২. যো পন ভিক্খু ঊনপঞ্চবন্ধনেন পত্তেন অঞ্ঞং নৰং পত্তং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. তেন ভিক্খুনা সো পত্তো ভিক্খুপরিসায নিস্সজ্জিতব্বো ¶ , যো চ তস্সা ভিক্খুপরিসায পত্তপরিযন্তো, সো তস্স ভিক্খুনো পদাতব্বো ‘‘অযং তে ভিক্খু পত্তো যাৰ ভেদনায ধারেতব্বো’’তি, অযং তত্থ সামীচি.
ভেসজ্জসিক্খাপদং
২৩. যানি খো পন তানি গিলানানং ভিক্খূনং পটিসাযনীযানি ভেসজ্জানি, সেয্যথিদং – সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতং, তানি পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহপরমং সন্নিধিকারকং পরিভুঞ্জিতব্বানি, তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
ৰস্সিকসাটিকসিক্খাপদং
২৪. ‘‘মাসো সেসো গিম্হান’’ন্তি ভিক্খুনা ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসিতব্বং, ‘‘অদ্ধমাসো সেসো গিম্হান’’ন্তি কত্ৰা নিৰাসেতব্বং. ওরেন চে ‘‘মাসো সেসো গিম্হান’’ন্তি ৰস্সিকসাটিকচীৰরং পরিযেসেয্য, ওরেন‘‘দ্ধমাসো সেসো গিম্হান’’ন্তি কত্ৰা নিৰাসেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
চীৰরঅচ্ছিন্দনসিক্খাপদং
২৫. যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স সামং চীৰরং দত্ৰা কুপিতো অনত্তমনো অচ্ছিন্দেয্য ৰা অচ্ছিন্দাপেয্য ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
সুত্তৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং
২৬. যো পন ভিক্খু সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
মহাপেসকারসিক্খাপদং
২৭. ভিক্খুং পনেৰ উদ্দিস্স অঞ্ঞাতকো গহপতি ৰা গহপতানী ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ¶ ৰাযাপেয্য, তত্র চে সো ভিক্খু পুব্বে অপ্পৰারিতো তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য ‘‘ইদং খো, আৰুসো, চীৰরং মং উদ্দিস্স ৰিয্যতি, আযতঞ্চ করোথ, ৰিত্থতঞ্চ, অপ্পিতঞ্চ, সুৰীতঞ্চ, সুপ্পৰাযিতঞ্চ, সুৰিলেখিতঞ্চ, সুৰিতচ্ছিতঞ্চ করোথ, অপ্পেৰ নাম মযম্পি আযস্মন্তানং কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্যামা’’তি. এৰঞ্চ সো ভিক্খু ৰত্ৰা কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্য অন্তমসো পিণ্ডপাতমত্তম্পি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অচ্চেকচীৰরসিক্খাপদং
২৮. দসাহানাগতং ¶ কত্তিকতেমাসিকপুণ্ণমং ভিক্খুনো পনেৰ অচ্চেকচীৰরং উপ্পজ্জেয্য, অচ্চেকং মঞ্ঞমানেন ভিক্খুনা পটিগ্গহেতব্বং, পটিগ্গহেত্ৰা যাৰ চীৰরকালসমযং নিক্খিপিতব্বং. ততো চে উত্তরি নিক্খিপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
সাসঙ্কসিক্খাপদং
২৯. উপৰস্সং খো পন কত্তিকপুণ্ণমং যানি খো পন তানি আরঞ্ঞকানি সেনাসনানি সাসঙ্কসম্মতানি সপ্পটিভযানি, তথারূপেসু ভিক্খু সেনাসনেসু ৰিহরন্তো আকঙ্খমানো তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরং চীৰরং অন্তরঘরে নিক্খিপেয্য, সিযা চ তস্স ভিক্খুনো কোচিদেৰ পচ্চযো তেন চীৰরেন ৰিপ্পৰাসায, ছারত্তপরমং তেন ভিক্খুনা তেন চীৰরেন ৰিপ্পৰসিতব্বং. ততো চে উত্তরি ৰিপ্পৰসেয্য অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পরিণতসিক্খাপদং
৩০. যো পন ভিক্খু জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং অত্তনো পরিণামেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পত্তৰগ্গো ততিযো.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযা ধম্মা. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
নিস্সগ্গিযপাচিত্তিযা নিট্ঠিতা.
সুদ্ধপাচিত্তিযা
ইমে খো পনাযস্মন্তো দ্ৰেনৰুতি পাচিত্তিযা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
মুসাৰাদসিক্খাপদং
১. সম্পজানমুসাৰাদে ¶ পাচিত্তিযং.
ওমসৰাদসিক্খাপদং
পেসুঞ্ঞসিক্খাপদং
৩. ভিক্খুপেসুঞ্ঞে ¶ পাচিত্তিযং.
পদসোধম্মসিক্খাপদং
৪. যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নং পদসো ধম্মং ৰাচেয্য, পাচিত্তিযং.
পঠমসহসেয্যসিক্খাপদং
৫. যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নেন উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযসহসেয্যসিক্খাপদং
৬. যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
ধম্মদেসনাসিক্খাপদং
৭. যো পন ভিক্খু মাতুগামস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেয্য অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেন, পাচিত্তিযং.
ভূতারোচনসিক্খাপদং
৮. যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নস্স উত্তরিমনুস্সধম্মং আরোচেয্য, ভূতস্মিং পাচিত্তিযং.
দুট্ঠুল্লারোচনসিক্খাপদং
৯. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুস্স দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অনুপসম্পন্নস্স আরোচেয্য অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা, পাচিত্তিযং.
পথৰীখণনসিক্খাপদং
১০. যো পন ভিক্খু পথৰিং খণেয্য ৰা খণাপেয্য ৰা পাচিত্তিযং.
মুসাৰাদৰগ্গো পঠমো.
ভূতগামসিক্খাপদং
১১. ভূতগামপাতব্যতায পাচিত্তিযং.
অঞ্ঞৰাদকসিক্খাপদং
১২. অঞ্ঞৰাদকে, ৰিহেসকে পাচিত্তিযং.
উজ্ঝাপনকসিক্খাপদং
১৩. উজ্ঝাপনকে ¶ , খিয্যনকে পাচিত্তিযং.
পঠমসেনাসনসিক্খাপদং
১৪. যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ভিসিং ৰা কোচ্ছং ৰা অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য, ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযসেনাসনসিক্খাপদং
১৫. যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য, ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
অনুপখজ্জসিক্খাপদং
১৬. যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে জানং পুব্বুপগতং ভিক্খুং অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেয্য ¶ ‘‘যস্স সম্বাধো ভৰিস্সতি, সো পক্কমিস্সতী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
নিক্কড্ঢনসিক্খাপদং
১৭. যো পন ভিক্খু ভিক্খুং কুপিতো অনত্তমনো সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢেয্য ৰা নিক্কড্ঢাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
ৰেহাসকুটিসিক্খাপদং
১৮. যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা অভিনিসীদেয্য ৰা অভিনিপজ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
মহল্লকৰিহারসিক্খাপদং
১৯. মহল্লকং পন ভিক্খুনা ৰিহারং কারযমানেন যাৰ দ্ৰারকোসা অগ্গল়ট্ঠপনায আলোকসন্ধিপরিকম্মায দ্ৰত্তিচ্ছদনস্স পরিযাযং অপ্পহরিতে ঠিতেন অধিট্ঠাতব্বং, ততো চে উত্তরি অপ্পহরিতেপি ঠিতো অধিট্ঠহেয্য, পাচিত্তিযং.
সপ্পাণকসিক্খাপদং
২০. যো পন ভিক্খু জানং সপ্পাণকং উদকং তিণং ৰা মত্তিকং ৰা সিঞ্চেয্য ৰা সিঞ্চাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
ভূতগামৰগ্গো দুতিযো.
ওৰাদসিক্খাপদং
২১. যো ¶ পন ভিক্খু অসম্মতো ভিক্খুনিযো ওৰদেয্য, পাচিত্তিযং.
অত্থঙ্গতসিক্খাপদং
২২. সম্মতোপি চে ভিক্খু অত্থঙ্গতে সূরিযে ভিক্খুনিযো ওৰদেয্য, পাচিত্তিযং.
ভিক্খুনুপস্সযসিক্খাপদং
২৩. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ভিক্খুনিযো ওৰদেয্য অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, গিলানা হোতি ভিক্খুনী, অযং তত্থ সমযো.
আমিসসিক্খাপদং
২৪. যো পন ভিক্খু এৰং ৰদেয্য ‘‘আমিসহেতু থেরা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো ওৰদন্তী’’তি, পাচিত্তিযং.
চীৰরদানসিক্খাপদং
২৫. যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা চীৰরং দদেয্য অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা, পাচিত্তিযং.
চীৰরসিব্বনসিক্খাপদং
২৬. যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা চীৰরং সিব্বেয্য ৰা সিব্বাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
সংৰিধানসিক্খাপদং
২৭. যো পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য অন্তমসো গামন্তরম্পি অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, সত্থগমনীযো হোতি মগ্গো, সাসঙ্কসম্মতো, সপ্পটিভযো, অযং তত্থ সমযো.
নাৰাভিরুহনসিক্খাপদং
২৮. যো পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং সংৰিধায একং নাৰং অভিরুহেয্য উদ্ধংগামিনিং ৰা অধোগামিনিং ৰা অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণায, পাচিত্তিযং.
পরিপাচিতসিক্খাপদং
২৯. যো ¶ পন ভিক্খু জানং ভিক্খুনিপরিপাচিতং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জেয্য অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা, পাচিত্তিযং.
রহোনিসজ্জসিক্খাপদং
৩০. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুনিযা সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
ওৰাদৰগ্গো ততিযো.
আৰসথপিণ্ডসিক্খাপদং
৩১. অগিলানেন ভিক্খুনা একো আৰসথপিণ্ডো ভুঞ্জিতব্বো. ততো চে উত্তরি ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
গণভোজনসিক্খাপদং
৩২. গণভোজনে অঞ্ঞত্র সমযা পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, নাৰাভিরুহনসমযো, মহাসমযো, সমণভত্তসমযো, অযং তত্থ সমযো.
পরম্পরভোজনসিক্খাপদং
৩৩. পরম্পরভোজনে অঞ্ঞত্র সমযা পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অযং তত্থ সমযো.
কাণমাতুসিক্খাপদং
৩৪. ভিক্খুং পনেৰ কুলং উপগতং পূৰেহি ৰা মন্থেহি ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেয্য, আকঙ্খমানেন ভিক্খুনা দ্ৰত্তিপত্তপূরা পটিগ্গহেতব্বা. ততো চে উত্তরি পটিগ্গণ্হেয্য, পাচিত্তিযং. দ্ৰত্তিপত্তপূরে পটিগ্গহেত্ৰা ততো নীহরিত্ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰিভজিতব্বং, অযং তত্থ সামীচি.
পঠমপৰারণাসিক্খাপদং
৩৫. যো পন ভিক্খু ভুত্তাৰী পৰারিতো অনতিরিত্তং খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
দুতিযপৰারণাসিক্খাপদং
৩৬. যো ¶ ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুং ভুত্তাৰিং পৰারিতং অনতিরিত্তেন খাদনীযেন ৰা ভোজনীযেন ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেয্য ‘‘হন্দ ভিক্খু খাদ ৰা ভুঞ্জ ৰা’’তি জানং আসাদনাপেক্খো, ভুত্তস্মিং পাচিত্তিযং.
ৰিকালভোজনসিক্খাপদং
৩৭. যো পন ভিক্খু ৰিকালে খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
সন্নিধিকারকসিক্খাপদং
৩৮. যো পন ভিক্খু সন্নিধিকারকং খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
পণীতভোজনসিক্খাপদং
৩৯. যানি খো পন তানি পণীতভোজনানি, সেয্যথিদং – সপ্পি, নৰনীতং, তেলং, মধু, ফাণিতং, মচ্ছো, মংসং, খীরং, দধি. যো পন ভিক্খু এৰরূপানি পণীতভোজনানি অগিলানো অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
দন্তপোনসিক্খাপদং
৪০. যো পন ভিক্খু অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহরেয্য অঞ্ঞত্র উদকদন্তপোনা, পাচিত্তিযং.
ভোজনৰগ্গো চতুত্থো.
অচেলকসিক্খাপদং
৪১. যো পন ভিক্খু অচেলকস্স ৰা পরিব্বাজকস্স ৰা পরিব্বাজিকায ৰা সহত্থা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা দদেয্য, পাচিত্তিযং.
উয্যোজনসিক্খাপদং
৪২. যো পন ভিক্খু ভিক্খুং ‘‘এহাৰুসো, গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায পৰিসিস্সামা’’তি ¶ তস্স দাপেত্ৰা ৰা অদাপেত্ৰা ৰা উয্যোজেয্য ‘‘গচ্ছাৰুসো, ন মে তযা সদ্ধিং কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতি, এককস্স মে কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
সভোজনসিক্খাপদং
৪৩. যো ¶ পন ভিক্খু সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
রহোপটিচ্ছন্নসিক্খাপদং
৪৪. যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
রহোনিসজ্জসিক্খাপদং
৪৫. যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং একো একায রহো নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
চারিত্তসিক্খাপদং
৪৬. যো পন ভিক্খু নিমন্তিতো সভত্তো সমানো সন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অযং তত্থ সমযো.
মহানামসিক্খাপদং
৪৭. অগিলানেন ভিক্খুনা চতুমাসপ্পচ্চযপৰারণা সাদিতব্বা অঞ্ঞত্র পুনপৰারণায, অঞ্ঞত্র নিচ্চপৰারণায. ততো চে উত্তরি সাদিযেয্য, পাচিত্তিযং.
উয্যুত্তসেনাসিক্খাপদং
৪৮. যো পন ভিক্খু উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গচ্ছেয্য অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, পাচিত্তিযং.
সেনাৰাসসিক্খাপদং
৪৯. সিযা ¶ চ তস্স ভিক্খুনো কোচিদেৰ পচ্চযো সেনং গমনায, দিরত্ততিরত্তং তেন ভিক্খুনা সেনায ৰসিতব্বং. ততো চে উত্তরি ৰসেয্য, পাচিত্তিযং.
উয্যোধিকসিক্খাপদং
৫০. দিরত্ততিরত্তং চে ভিক্খু সেনায ৰসমানো উয্যোধিকং ৰা বলগ্গং ৰা সেনাব্যূহং ৰা অনীকদস্সনং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
অচেলকৰগ্গো পঞ্চমো.
সুরাপানসিক্খাপদং
৫১. সুরামেরযপানে ¶ পাচিত্তিযং.
অঙ্গুলিপতোদকসিক্খাপদং
হসধম্মসিক্খাপদং
অনাদরিযসিক্খাপদং
ভিংসাপনসিক্খাপদং
৫৫. যো পন ভিক্খু ভিক্খুং ভিংসাপেয্য, পাচিত্তিযং.
জোতিসিক্খাপদং
৫৬. যো পন ভিক্খু অগিলানো ৰিসিব্বনাপেক্খো জোতিং সমাদহেয্য ৰা সমাদহাপেয্য ৰা অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, পাচিত্তিযং.
নহানসিক্খাপদং
৫৭. যো ¶ পন ভিক্খু ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো ‘‘দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হান’’ন্তি ‘‘ৰস্সানস্স পঠমো মাসো’’ ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো, পরিল়াহসমযো, গিলানসমযো, কম্মসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, ৰাতৰুট্ঠিসমযো, অযং তত্থ সমযো.
দুব্বণ্ণকরণসিক্খাপদং
৫৮. নৰং পন ভিক্খুনা চীৰরলাভেন তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং আদাতব্বং নীলং ৰা কদ্দমং ৰা কাল়সামং ৰা. অনাদা চে ভিক্খু তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং নৰং চীৰরং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
ৰিকপ্পনসিক্খাপদং
৫৯. যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা সিক্খমানায ৰা সামণেরস্স ৰা সামণেরিযা ৰা সামং চীৰরং ৰিকপ্পেত্ৰা অপ্পচ্চুদ্ধারণং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
অপনিধানসিক্খাপদং
৬০. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুস্স পত্তং ৰা চীৰরং ৰা নিসীদনং ৰা সূচিঘরং ৰা কাযবন্ধনং ৰা অপনিধেয্য ৰা অপনিধাপেয্য ৰা অন্তমসো হসাপেক্খোপি, পাচিত্তিযং.
সুরাপানৰগ্গো ছট্ঠো.
সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং
৬১. যো পন ভিক্খু সঞ্চিচ্চ পাণং জীৰিতা ৰোরোপেয্য, পাচিত্তিযং.
সপ্পাণকসিক্খাপদং
৬২. যো পন ভিক্খু জানং সপ্পাণকং উদকং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
উক্কোটনসিক্খাপদং
৬৩. যো পন ভিক্খু জানং যথাধম্মং নিহতাধিকরণং পুনকম্মায উক্কোটেয্য, পাচিত্তিযং.
দুট্ঠুল্লসিক্খাপদং
৬৪. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুস্স জানং দুট্ঠুল্লং আপত্তিং পটিচ্ছাদেয্য, পাচিত্তিযং.
ঊনৰীসতিৰস্সসিক্খাপদং
৬৫. যো পন ভিক্খু জানং ঊনৰীসতিৰস্সং পুগ্গলং উপসম্পাদেয্য, সো চ পুগ্গলো অনুপসম্পন্নো, তে চ ভিক্খূ গারয্হা, ইদং তস্মিং পাচিত্তিযং.
থেয্যসত্থসিক্খাপদং
৬৬. যো পন ভিক্খু জানং থেয্যসত্থেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য অন্তমসো গামন্তরম্পি, পাচিত্তিযং.
সংৰিধানসিক্খাপদং
৬৭. যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য অন্তমসো গামন্তরম্পি, পাচিত্তিযং.
অরিট্ঠসিক্খাপদং
৬৮. যো ¶ পন ভিক্খু এৰং ৰদেয্য ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি, সো ভিক্খু ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘মাযস্মা এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য, অনেকপরিযাযেনাৰুসো অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা, অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’’তি. এৰঞ্চ সো ভিক্খু ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সো ভিক্খু ভিক্খূহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বো তস্স পটিনিস্সগ্গায. যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানো তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
উক্খিত্তসম্ভোগসিক্খাপদং
৬৯. যো পন ভিক্খু জানং তথাৰাদিনা ভিক্খুনা অকটানুধম্মেন তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠেন সদ্ধিং সম্ভুঞ্জেয্য ৰা, সংৰসেয্য ৰা, সহ ৰা সেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
কণ্টকসিক্খাপদং
৭০. সমণুদ্দেসোপি ¶ চে এৰং ৰদেয্য ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি, সো সমণুদ্দেসো ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘মাৰুসো, সমণুদ্দেস এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য, অনেকপরিযাযেনাৰুসো, সমণুদ্দেস অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা, অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’’তি, এৰঞ্চ সো সমণুদ্দেসো ভিক্খূহি ৰুচ্চমানো তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সো সমণুদ্দেসো ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অজ্জতগ্গে তে, আৰুসো, সমণুদ্দেস ন চেৰ সো ভগৰা সত্থা অপদিসিতব্বো, যম্পি চঞ্ঞে সমণুদ্দেসা লভন্তি ভিক্খূহি সদ্ধিং দিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং, সাপি তে নত্থি, চর পিরে, ৰিনস্সা’’তি. যো পন ভিক্খু জানং তথানাসিতং সমণুদ্দেসং উপলাপেয্য ৰা, উপট্ঠাপেয্য ৰা, সম্ভুঞ্জেয্য ৰা, সহ ৰা সেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
সপ্পাণকৰগ্গো সত্তমো.
সহধম্মিকসিক্খাপদং
৭১. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খূহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানো এৰং ৰদেয্য ‘‘ন তাৰাহং, আৰুসো, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি, যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’’তি, পাচিত্তিযং. সিক্খমানেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা অঞ্ঞাতব্বং পরিপুচ্ছিতব্বং পরিপঞ্হিতব্বং, অযং তত্থ সামীচি.
ৰিলেখনসিক্খাপদং
৭২. যো পন ভিক্খু পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেয্য ‘‘কিং পনিমেহি খুদ্দানুখুদ্দকেহি সিক্খাপদেহি উদ্দিট্ঠেহি, যাৰদেৰ কুক্কুচ্চায ৰিহেসায ৰিলেখায সংৰত্তন্তী’’তি, সিক্খাপদৰিৰণ্ণকে পাচিত্তিযং.
মোহনসিক্খাপদং
৭৩. যো পন ভিক্খু অন্ৰদ্ধমাসং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেয্য ‘‘ইদানেৰ খো অহং জানামি, অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’’তি. তঞ্চে ভিক্খুং অঞ্ঞে ভিক্খূ জানেয্যুং নিসিন্নপুব্বং ইমিনা ভিক্খুনা দ্ৰত্তিক্খত্তুং ¶ পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে, কো পন ৰাদো ভিয্যো, ন চ তস্স ভিক্খুনো অঞ্ঞাণকেন মুত্তি অত্থি, যঞ্চ তত্থ আপত্তিং আপন্নো, তঞ্চ যথাধম্মো কারেতব্বো, উত্তরি চস্স মোহো আরোপেতব্বো ‘‘তস্স তে, আৰুসো, অলাভা, তস্স তে দুল্লদ্ধং, যং ত্ৰং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানেন সাধুকং অট্ঠিং কত্ৰা মনসি করোসী’’তি, ইদং তস্মিং মোহনকে পাচিত্তিযং.
পহারসিক্খাপদং
৭৪. যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স কুপিতো অনত্তমনো পহারং দদেয্য, পাচিত্তিযং.
তলসত্তিকসিক্খাপদং
৭৫. যো পন ভিক্খু ভিক্খুস্স কুপিতো অনত্তমনো তলসত্তিকং উগ্গিরেয্য, পাচিত্তিযং.
অমূলকসিক্খাপদং
৭৬. যো পন ভিক্খু ভিক্খুং অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেয্য, পাচিত্তিযং.
সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং
৭৭. যো ¶ পন ভিক্খু ভিক্খুস্স সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহেয্য ‘‘ইতিস্স মুহুত্তম্পি অফাসু ভৰিস্সতী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
উপস্সুতিসিক্খাপদং
৭৮. যো পন ভিক্খু ভিক্খূনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং উপস্সুতিং তিট্ঠেয্য ‘‘যং ইমে ভণিস্সন্তি, তং সোস্সামী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
কম্মপ্পটিবাহনসিক্খাপদং
৭৯. যো পন ভিক্খু ধম্মিকানং কম্মানং ছন্দং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
ছন্দংঅদত্ৰাগমনসিক্খাপদং
৮০. যো ¶ পন ভিক্খু সঙ্ঘে ৰিনিচ্ছযকথায ৰত্তমানায ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমেয্য, পাচিত্তিযং.
দুব্বলসিক্খাপদং
৮১. যো পন ভিক্খু সমগ্গেন সঙ্ঘেন চীৰরং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জেয্য ‘‘যথাসন্থুতং ভিক্খূ সঙ্ঘিকং লাভং পরিণামেন্তী’’তি, পাচিত্তিযং.
পরিণামনসিক্খাপদং
৮২. যো পন ভিক্খু জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং পুগ্গলস্স পরিণামেয্য, পাচিত্তিযং.
সহধম্মিকৰগ্গো অট্ঠমো.
অন্তেপুরসিক্খাপদং
৮৩. যো পন ভিক্খু রঞ্ঞো খত্তিযস্স মুদ্ধাভিসিত্তস্স অনিক্খন্তরাজকে অনিগ্গতরতনকে পুব্বে অপ্পটিসংৰিদিতো ইন্দখীলং অতিক্কামেয্য, পাচিত্তিযং.
রতনসিক্খাপদং
৮৪. যো ¶ পন ভিক্খু রতনং ৰা রতনসম্মতং ৰা অঞ্ঞত্র অজ্ঝারামা ৰা অজ্ঝাৰসথা ৰা উগ্গণ্হেয্য ৰা উগ্গণ্হাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং. রতনং ৰা পন ভিক্খুনা রতনসম্মতং ৰা অজ্ঝারামে ৰা অজ্ঝাৰসথে ৰা উগ্গহেত্ৰা ৰা উগ্গহাপেত্ৰা ৰা নিক্খিপিতব্বং ‘‘যস্স ভৰিস্সতি, সো হরিস্সতী’’তি, অযং তত্থ সামীচি.
ৰিকালগামপ্পৰেসনসিক্খাপদং
৮৫. যো পন ভিক্খু সন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছাৰিকালে গামং পৰিসেয্য অঞ্ঞত্র তথারূপা অচ্চাযিকা করণীযা, পাচিত্তিযং.
সূচিঘরসিক্খাপদং
৮৬. যো ¶ পন ভিক্খু অট্ঠিমযং ৰা দন্তমযং ৰা ৰিসাণমযং ৰা সূচিঘরং কারাপেয্য, ভেদনকং পাচিত্তিযং.
মঞ্চপীঠসিক্খাপদং
৮৭. নৰং পন ভিক্খুনা মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা কারযমানেন অট্ঠঙ্গুলপাদকং কারেতব্বং সুগতঙ্গুলেন অঞ্ঞত্র হেট্ঠিমায অটনিযা. তং অতিক্কামযতো ছেদনকং পাচিত্তিযং.
তূলোনদ্ধসিক্খাপদং
৮৮. যো পন ভিক্খু মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা তূলোনদ্ধং কারাপেয্য, উদ্দালনকং পাচিত্তিযং.
নিসীদনসিক্খাপদং
৮৯. নিসীদনং পন ভিক্খুনা কারযমানেন পমাণিকং কারেতব্বং, তত্রিদং পমাণং, দীঘসো দ্ৰে ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং দিযড্ঢং, দসা ৰিদত্থি. তং অতিক্কামযতো ছেদনকং পাচিত্তিযং.
কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদিসিক্খাপদং
৯০. কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদিং পন ভিক্খুনা কারযমানেন পমাণিকা কারেতব্বা, তত্রিদং পমাণং, দীঘসো চতস্সো ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং দ্ৰে ৰিদত্থিযো. তং অতিক্কামযতো ছেদনকং পাচিত্তিযং.
ৰস্সিকসাটিকসিক্খাপদং
৯১. ৰস্সিকসাটিকং ¶ পন ভিক্খুনা কারযমানেন পমাণিকা কারেতব্বা, তত্রিদং পমাণং, দীঘসো ছ ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং অড্ঢতেয্যা. তং অতিক্কামযতো ছেদনকং পাচিত্তিযং.
নন্দসিক্খাপদং
৯২. যো পন ভিক্খু সুগতচীৰরপ্পমাণং চীৰরং কারাপেয্য, অতিরেকং ৰা, ছেদনকং পাচিত্তিযং ¶ . তত্রিদং সুগতস্স সুগতচীৰরপ্পমাণং, দীঘসো নৰ ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং ছ ৰিদত্থিযো, ইদং সুগতস্স সুগতচীৰরপ্পমাণন্তি.
রতনৰগ্গো নৰমো.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো দ্ৰেনৰুতি পাচিত্তিযা ধম্মা. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
পাচিত্তিযা নিট্ঠিতা.
পাটিদেসনীযা
ইমে খো পনাযস্মন্তো চত্তারো পাটিদেসনীযা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
পঠমপাটিদেসনীযসিক্খাপদং
১. যো পন ভিক্খু অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা অন্তরঘরং পৰিট্ঠায হত্থতো খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা সহত্থা পটিগ্গহেত্ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পটিদেসেতব্বং তেন ভিক্খুনা ‘‘গারয্হং, আৰুসো, ধম্মং আপজ্জিং অসপ্পাযং পাটিদেসনীযং, তং পটিদেসেমী’’তি.
দুতিযপাটিদেসনীযসিক্খাপদং
২. ভিক্খূ পনেৰ কুলেসু নিমন্তিতা ভুঞ্জন্তি, তত্র চে সা ভিক্খুনী ৰোসাসমানরূপা ঠিতা হোতি ‘‘ইধ সূপং দেথ, ইধ ওদনং দেথা’’তি. তেহি ভিক্খূহি সা ভিক্খুনী অপসাদেতব্বা ‘‘অপসক্ক তাৰ ভগিনি, যাৰ ¶ ভিক্খূ ভুঞ্জন্তী’’তি. একস্সপি চে ভিক্খুনো ন পটিভাসেয্য তং ভিক্খুনিং অপসাদেতুং ‘‘অপসক্ক তাৰ ভগিনি, যাৰ ভিক্খূ ভুঞ্জন্তী’’তি, পটিদেসেতব্বং তেহি ভিক্খূহি ‘‘গারয্হং, আৰুসো, ধম্মং আপজ্জিম্হা অসপ্পাযং পাটিদেসনীযং, তং পটিদেসেমা’’তি.
ততিযপাটিদেসনীযসিক্খাপদং
৩. যানি ¶ খো পন তানি সেক্খসম্মতানি কুলানি, যো পন ভিক্খু তথারূপেসু সেক্খসম্মতেসু কুলেসু পুব্বে অনিমন্তিতো অগিলানো খাদনীযং ৰা, ভোজনীযং ৰা সহত্থা পটিগ্গহেত্ৰা খাদেয্য ৰা, ভুঞ্জেয্য ৰা, পটিদেসেতব্বং তেন ভিক্খুনা ‘‘গারয্হং, আৰুসো, ধম্মং আপজ্জিং অসপ্পাযং পাটিদেসনীযং, তং পটিদেসেমী’’তি.
চতুত্থপাটিদেসনীযসিক্খাপদং
৪. যানি খো পন তানি আরঞ্ঞকানি সেনাসনানি সাসঙ্কসম্মতানি সপ্পটিভযানি, যো পন ভিক্খু তথারূপেসু সেনাসনেসু পুব্বে অপ্পটিসংৰিদিতং খাদনীযং ৰা, ভোজনীযং ৰা অজ্ঝারামে সহত্থা পটিগ্গহেত্ৰা অগিলানো খাদেয্য ৰা, ভুঞ্জেয্য ৰা, পটিদেসেতব্বং তেন ভিক্খুনা ‘‘গারয্হং, আৰুসো, ধম্মং আপজ্জিং অসপ্পাযং পাটিদেসনীযং, তং পটিদেসেমী’’তি.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো চত্তারো পাটিদেসনীযা ধম্মা. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
পাটিদেসনীযা নিট্ঠিতা.
সেখিযা
ইমে খো পনাযস্মন্তো সেখিযা ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
পরিমণ্ডলসিক্খাপদং
১. পরিমণ্ডলং নিৰাসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২. পরিমণ্ডলং পারুপিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সুপ্পটিচ্ছন্নসিক্খাপদং
৩. সুপ্পটিচ্ছন্নো ¶ ¶ অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
৪. সুপ্পটিচ্ছন্নো অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সুসংৰুতসিক্খাপদং
৫. সুসংৰুতো অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
৬. সুসংৰুতো অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওক্খিত্তচক্খুসিক্খাপদং
৭. ওক্খিত্তচক্খু অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
৮. ওক্খিত্তচক্খু অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উক্খিত্তকসিক্খাপদং
৯. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১০. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পরিমণ্ডলৰগ্গো পঠমো.
উজ্জগ্ঘিকসিক্খাপদং
১১. ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১২. ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উচ্চসদ্দসিক্খাপদং
১৩. অপ্পসদ্দো অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১৪. অপ্পসদ্দো ¶ অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কাযপ্পচালকসিক্খাপদং
১৫. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১৬. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
বাহুপ্পচালকসিক্খাপদং
১৭. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১৮. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরেনিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সীসপ্পচালকসিক্খাপদং
১৯. ন ¶ সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২০. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উজ্জগ্ঘিকৰগ্গো দুতিযো.
খম্ভকতসিক্খাপদং
২১. ন খম্ভকতো অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২২. ন খম্ভকতো অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওগুণ্ঠিতসিক্খাপদং
২৩. ন ওগুণ্ঠিতো অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২৪. ন ওগুণ্ঠিতো অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উক্কুটিকসিক্খাপদং
২৫. ন ¶ উক্কুটিকায অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পল্লত্থিকসিক্খাপদং
২৬. ন পল্লত্থিকায অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সক্কচ্চপটিগ্গহণসিক্খাপদং
২৭. সক্কচ্চং পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পত্তসঞ্ঞীপটিগ্গহণসিক্খাপদং
২৮. পত্তসঞ্ঞী পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সমসূপকপটিগ্গহণসিক্খাপদং
২৯. সমসূপকং পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সমতিত্তিকসিক্খাপদং
৩০. সমতিত্তিকং পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
খম্ভকতৰগ্গো ততিযো.
সক্কচ্চভুঞ্জনসিক্খাপদং
৩১. সক্কচ্চং ¶ পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পত্তসঞ্ঞীভুঞ্জনসিক্খাপদং
৩২. পত্তসঞ্ঞী পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সপদানসিক্খাপদং
৩৩. সপদানং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সমসূপকসিক্খাপদং
৩৪. সমসূপকং ¶ পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
নথূপকতসিক্খাপদং
৩৫. ন থূপকতো ওমদ্দিত্ৰা পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওদনপ্পটিচ্ছাদনসিক্খাপদং
৩৬. ন সূপং ৰা ব্যঞ্জনং ৰা ওদনেন পটিচ্ছাদেস্সামি ভিয্যোকম্যতং উপাদাযাতি সিক্খা করণীযা.
সূপোদনৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং
৩৭. ন সূপং ৰা ওদনং ৰা অগিলানো অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উজ্ঝানসঞ্ঞীসিক্খাপদং
৩৮. ন উজ্ঝানসঞ্ঞী পরেসং পত্তং ওলোকেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কবল়সিক্খাপদং
৩৯. নাতিমহন্তং কবল়ং করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
আলোপসিক্খাপদং
৪০. পরিমণ্ডলং আলোপং করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সক্কচ্চৰগ্গো চতুত্থো.
অনাহটসিক্খাপদং
৪১. ন ¶ অনাহটে কবল়ে মুখদ্ৰারং ৰিৰরিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ভুঞ্জমানসিক্খাপদং
৪২. ন ভুঞ্জমানো সব্বহত্থং মুখে পক্খিপিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সকবল়সিক্খাপদং
৪৩. ন ¶ সকবল়েন মুখেন ব্যাহরিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পিণ্ডুক্খেপকসিক্খাপদং
৪৪. ন পিণ্ডুক্খেপকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কবল়াৰচ্ছেদকসিক্খাপদং
৪৫. ন কবল়াৰচ্ছেদকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
অৰগণ্ডকারকসিক্খাপদং
৪৬. ন অৰগণ্ডকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
হত্থনিদ্ধুনকসিক্খাপদং
৪৭. ন হত্থনিদ্ধুনকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সিত্থাৰকারকসিক্খাপদং
৪৮. ন সিত্থাৰকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
জিৰ্হানিচ্ছারকসিক্খাপদং
৪৯. ন জিৰ্হানিচ্ছারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
চপুচপুকারকসিক্খাপদং
৫০. ন চপুচপুকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কবল়ৰগ্গো পঞ্চমো.
সুরুসুরুকারকসিক্খাপদং
৫১. ন সুরুসুরুকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
হত্থনিল্লেহকসিক্খাপদং
৫২. ন হত্থনিল্লেহকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পত্তনিল্লেহকসিক্খাপদং
৫৩. ন ¶ ¶ পত্তনিল্লেহকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওট্ঠনিল্লেহকসিক্খাপদং
৫৪. ন ওট্ঠনিল্লেহকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সামিসসিক্খাপদং
৫৫. ন সামিসেন হত্থেন পানীযথালকং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সসিত্থকসিক্খাপদং
৫৬. ন সসিত্থকং পত্তধোৰনং অন্তরঘরে ছড্ডেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ছত্তপাণিসিক্খাপদং
৫৭. ন ছত্তপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
দণ্ডপাণিসিক্খাপদং
৫৮. ন দণ্ডপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সত্থপাণিসিক্খাপদং
৫৯. ন সত্থপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
আৰুধপাণিসিক্খাপদং
৬০. ন আৰুধপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সুরুসুরুৰগ্গো ছট্ঠো.
পাদুকসিক্খাপদং
৬১. ন ¶ পাদুকারুল়্হস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উপাহনসিক্খাপদং
৬২. ন ¶ উপাহনারুল়্হস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
যানসিক্খাপদং
৬৩. ন যানগতস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সযনসিক্খাপদং
৬৪. ন সযনগতস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পল্লত্থিকসিক্খাপদং
৬৫. ন পল্লত্থিকায নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ৰেঠিতসিক্খাপদং
৬৬. ন ৰেঠিতসীসস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওগুণ্ঠিতসিক্খাপদং
৬৭. ন ওগুণ্ঠিতসীসস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ছমাসিক্খাপদং
৬৮. ন ছমাযং নিসীদিত্ৰা আসনে নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
নীচাসনসিক্খাপদং
৬৯. ন নীচে আসনে নিসীদিত্ৰা উচ্চে আসনে নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ঠিতসিক্খাপদং
৭০. ন ঠিতো নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পচ্ছতোগমনসিক্খাপদং
৭১. ন ¶ ¶ পচ্ছতো গচ্ছন্তো পুরতো গচ্ছন্তস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উপ্পথেনগমনসিক্খাপদং
৭২. ন উপ্পথেন গচ্ছন্তো পথেন গচ্ছন্তস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ঠিতোউচ্চারসিক্খাপদং
৭৩. ন ঠিতো অগিলানো উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
হরিতেউচ্চারসিক্খাপদং
৭৪. ন হরিতে অগিলানো উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা খেল়ং ৰা করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উদকেউচ্চারসিক্খাপদং
৭৫. ন উদকে অগিলানো উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা খেল়ং ৰা করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পাদুকৰগ্গো সত্তমো.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো সেখিযা ধম্মা. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
সেখিযা নিট্ঠিতা.
অধিকরণসমথা
ইমে খো পনাযস্মন্তো সত্ত অধিকরণসমথা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
উপ্পন্নুপ্পন্নানং ¶ অধিকরণানং সমথায ৰূপসমায সম্মুখাৰিনযো দাতব্বো.
সতিৰিনযো দাতব্বো.
অমূল়্হৰিনযো দাতব্বো.
পটিঞ্ঞায ¶ কারেতব্বং.
যেভুয্যসিকা.
তস্সপাপিযসিকা.
তিণৰত্থারকোতি.
উদ্দিট্ঠা খো আযস্মন্তো সত্ত অধিকরণসমথা ধম্মা. তত্থাযস্মন্তে, পুচ্ছামি কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
অধিকরণসমথা নিট্ঠিতা.
উদ্দিট্ঠং খো আযস্মন্তো নিদানং,
উদ্দিট্ঠা চত্তারো পারাজিকা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা তেরস সঙ্ঘাদিসেসা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা দ্ৰে অনিযতা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা দ্ৰেনৰুতি পাচিত্তিযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা চত্তারো পাটিদেসনীযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা সেখিযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা সত্ত অধিকরণসমথা ধম্মা, এত্তকং তস্স ভগৰতো সুত্তাগতং সুত্তপরিযাপন্নং অন্ৰদ্ধমাসং ¶ উদ্দেসং আগচ্ছতি, তত্থ সব্বেহেৰ সমগ্গেহি সম্মোদমানেহি অৰিৰদমানেহি সিক্খিতব্বন্তি.
ৰিত্থারুদ্দেসো পঞ্চমো.
ভিক্খুপাতিমোক্খং নিট্ঠিতং.
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
ভিক্খুনীপাতিমোক্খপাল়ি
পুব্বকরণং-৪
সম্মজ্জনী ¶ ¶ পদীপো চ, উদকং আসনেন চ;
উপোসথস্স এতানি, ‘‘পুব্বকরণ’’ন্তি ৰুচ্চতি.
পুব্বকিচ্চং-৫
ছন্দ, পারিসুদ্ধি, উতুক্খানং, ভিক্খুনিগণনা চ ওৰাদো;
উপোসথস্স এতানি, ‘‘পুব্বকিচ্চ’’ন্তি ৰুচ্চতি.
পত্তকল্লঅঙ্গা-৪
উপোসথো, যাৰতিকা চ ভিক্খুনী কম্মপ্পত্তা;
সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তি;
ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তি, ‘‘পত্তকল্ল’’ন্তি ৰুচ্চতি.
পুব্বকরণপুব্বকিচ্চানি সমাপেত্ৰা দেসিতাপত্তিকস্স সমগ্গস্স ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অনুমতিযা পাতিমোক্খং উদ্দিসিতুং আরাধনং করোম.
নিদানুদ্দেসো
সুণাতু ¶ মে অয্যে সঙ্ঘো, অজ্জুপোসথো পন্নরসো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপোসথং করেয্য, পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্য.
কিং সঙ্ঘস্স পুব্বকিচ্চং? পারিসুদ্ধিং অয্যাযো আরোচেথ, পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামি, তং সব্বাৰ সন্তা সাধুকং সুণোম মনসি করোম. যস্সা সিযা আপত্তি, সা আৰিকরেয্য, অসন্তিযা আপত্তিযা তুণ্হী ভৰিতব্বং, তুণ্হীভাৰেন খো পনায্যাযো, ‘‘পরিসুদ্ধা’’তি ৰেদিস্সামি. যথা খো পন পচ্চেকপুট্ঠস্সা ৰেয্যাকরণং হোতি, এৰমেৰং এৰরূপায পরিসায যাৰততিযং অনুসাৰিতং হোতি. যা পন ভিক্খুনী যাৰততিযং অনুসাৰিযমানে সরমানা সন্তিং আপত্তিং নাৰিকরেয্য, সম্পজানমুসাৰাদস্সা হোতি. সম্পজানমুসাৰাদো খো পনায্যাযো, অন্তরাযিকো ধম্মো ¶ ৰুত্তো ভগৰতা, তস্মা সরমানায ভিক্খুনিযা আপন্নায ৰিসুদ্ধাপেক্খায সন্তী আপত্তি আৰিকাতব্বা, আৰিকতা হিস্সা ফাসু হোতি.
উদ্দিট্ঠং খো, অয্যাযো, নিদানং. তত্থায্যাযো পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
নিদানং নিট্ঠিতং.
পারাজিকুদ্দেসো
তত্রিমে অট্ঠ পারাজিকা ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
মেথুনধম্মসিক্খাপদং
১. যা পন ভিক্খুনী ছন্দসো মেথুনং ধম্মং পটিসেৰেয্য, অন্তমসো তিরচ্ছানগতেনপি, পারাজিকা হোতি অসংৰাসা.
অদিন্নাদানসিক্খাপদং
২. যা ¶ পন ভিক্খুনী গামা ৰা অরঞ্ঞা ৰা অদিন্নং থেয্যসঙ্খাতং আদিযেয্য, যথারূপে অদিন্নাদানে রাজানো চোরং গহেত্ৰা হনেয্যুং ৰা বন্ধেয্যুং ৰা পব্বাজেয্যুং ৰা চোরাসি বালাসি মূল়্হাসি থেনাসীতি, তথারূপং ভিক্খুনী অদিন্নং আদিযমানা অযম্পি পারাজিকা হোতি অসংৰাসা.
মনুস্সৰিগ্গহসিক্খাপদং
৩. যা পন ভিক্খুনী সঞ্চিচ্চ মনুস্সৰিগ্গহং জীৰিতা ৰোরোপেয্য, সত্থহারকং ৰাস্স পরিযেসেয্য, মরণৰণ্ণং ৰা সংৰণ্ণেয্য, মরণায ৰা সমাদপেয্য ‘‘অম্ভো পুরিস, কিং তুয্হিমিনা পাপকেন দুজ্জীৰিতেন, মতং তে জীৰিতা সেয্যো’’তি, ইতি চিত্তমনা চিত্তসঙ্কপ্পা অনেকপরিযাযেন মরণৰণ্ণং ৰা সংৰণ্ণেয্য, মরণায ৰা সমাদপেয্য, অযম্পি পারাজিকা হোতি অসংৰাসা.
উত্তরিমনুস্সধম্মসিক্খাপদং
৪. যা পন ভিক্খুনী অনভিজানং উত্তরিমনুস্সধম্মং অত্তুপনাযিকং অলমরিযঞাণদস্সনং সমুদাচরেয্য ‘‘ইতি জানামি, ইতি পস্সামী’’তি, ততো ¶ অপরেন সমযেন সমনুগ্গাহীযমানা ৰা অসমনুগ্গাহীযমানা ৰা আপন্না ৰিসুদ্ধাপেক্খা এৰং ৰদেয্য ‘‘অজানমেৰং, অয্যে, অৰচং জানামি, অপস্সং পস্সামি, তুচ্ছং মুসা ৰিলপি’’ন্তি, অঞ্ঞত্র অধিমানা, অযম্পি পারাজিকা হোতি অসংৰাসা.
উব্ভজাণুমণ্ডলিকাসিক্খাপদং
৫. যা পন ভিক্খুনী অৰস্সুতা অৰস্সুতস্স পুরিসপুগ্গলস্স, অধক্খকং উব্ভজাণুমণ্ডলং আমসনং ৰা পরামসনং ৰা গহণং ৰা ছুপনং ৰা পটিপীল়নং ৰা সাদিযেয্য, অযম্পি পারাজিকা হোতি অসংৰাসা উব্ভজাণুমণ্ডলিকা.
ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকাসিক্খাপদং
৬. যা পন ভিক্খুনী জানং পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপন্নং ভিক্খুনিং নেৰত্তনা পটিচোদেয্য, ন গণস্স আরোচেয্য, যদা চ সা ঠিতা ৰা অস্স চুতা ৰা নাসিতা ৰা অৰস্সটা ৰা, সা পচ্ছা এৰং ৰদেয্য ‘‘পুব্বেৰাহং, অয্যে, অঞ্ঞাসিং এতং ভিক্খুনিং ‘এৰরূপা চ ¶ এৰরূপা চ সা ভগিনী’তি, নো চ খো অত্তনা পটিচোদেস্সং, ন গণস্স আরোচেস্স’’ন্তি, অযম্পি পারাজিকা হোতি অসংৰাসা ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকা.
উক্খিত্তানুৰত্তিকাসিক্খাপদং
৭. যা পন ভিক্খুনী সমগ্গেন সঙ্ঘেন উক্খিত্তং ভিক্খুং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন অনাদরং অপ্পটিকারং অকতসহাযং তমনুৰত্তেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘এসো খো, অয্যে, ভিক্খু সমগ্গেন সঙ্ঘেন উক্খিত্তো, ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন অনাদরো অপ্পটিকারো অকতসহাযো, মায্যে, এতং ভিক্খুং অনুৰত্তী’’তি, এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযং চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, অযম্পি পারাজিকা হোতি অসংৰাসা উক্খিত্তানুৰত্তিকা.
অট্ঠৰত্থুকাসিক্খাপদং
৮. যা ¶ পন ভিক্খুনী অৰস্সুতা অৰস্সুতস্স পুরিসপুগ্গলস্স হত্থগ্গহণং ৰা সাদিযেয্য, সঙ্ঘাটিকণ্ণগ্গহণং ৰা সাদিযেয্য, সন্তিট্ঠেয্য ৰা, সল্লপেয্য ৰা, সঙ্কেতং ৰা গচ্ছেয্য, পুরিসস্স ৰা অব্ভাগমনং সাদিযেয্য, ছন্নং ৰা অনুপৰিসেয্য, কাযং ৰা তদত্থায উপসংহরেয্য এতস্স অসদ্ধম্মস্স পটিসেৰনত্থায, অযম্পি পারাজিকা হোতি অসংৰাসা অট্ঠৰত্থুকা.
উদ্দিট্ঠা খো, অয্যাযো, অট্ঠ পারাজিকা ধম্মা. যেসং ভিক্খুনী অঞ্ঞতরং ৰা অঞ্ঞতরং ৰা আপজ্জিত্ৰা ন লভতি ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰাসং যথা পুরে, তথা পচ্ছা, পারাজিকা হোতি অসংৰাসা. তত্থায্যাযো, পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
পারাজিকং নিট্ঠিতং.
সঙ্ঘাদিসেসুদ্দেসো
ইমে খো পনায্যাযো সত্তরস সঙ্ঘাদিসেসা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
উস্সযৰাদিকাসিক্খাপদং
১. যা ¶ পন ভিক্খুনী উস্সযৰাদিকা ৰিহরেয্য গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা দাসেন ৰা কম্মকারেন ৰা অন্তমসো সমণপরিব্বাজকেনাপি, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
চোরীৰুট্ঠাপিকাসিক্খাপদং
২. যা পন ভিক্খুনী জানং চোরিং ৰজ্ঝং ৰিদিতং অনপলোকেত্ৰা রাজানং ৰা সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা পূগং ৰা সেণিং ৰা, অঞ্ঞত্র কপ্পা ৰুট্ঠাপেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
একগামন্তরগমনসিক্খাপদং
৩. যা ¶ পন ভিক্খুনী একা ৰা গামন্তরং গচ্ছেয্য, একা ৰা নদীপারং গচ্ছেয্য, একা ৰা রত্তিং ৰিপ্পৰসেয্য, একা ৰা গণম্হা ওহিযেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
উক্খিত্তকওসারণসিক্খাপদং
৪. যা পন ভিক্খুনী সমগ্গেন সঙ্ঘেন উক্খিত্তং ভিক্খুনিং ধম্মেন ৰিনযেন সত্থুসাসনেন অনপলোকেত্ৰা কারকসঙ্ঘং, অনঞ্ঞায গণস্স ছন্দং ওসারেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
ভোজনপটিগ্গহণপঠমসিক্খাপদং
৫. যা পন ভিক্খুনী অৰস্সুতা অৰস্সুতস্স পুরিসপুগ্গলস্স হত্থতো খাদনীযং ৰা, ভোজনীযং ৰা সহত্থা পটিগ্গহেত্ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
ভোজনপটিগ্গহণদুতিযসিক্খাপদং
৬. যা ¶ পন ভিক্খুনী এৰং ৰদেয্য ‘‘কিং তে, অয্যে, এসো পুরিসপুগ্গলো করিস্সতি অৰস্সুতো ৰা অনৰস্সুতো ৰা, যতো ত্ৰং অনৰস্সুতা, ইঙ্ঘ, অয্যে, যং তে এসো পুরিসপুগ্গলো দেতি খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা, তং ত্ৰং সহত্থা পটিগ্গহেত্ৰা খাদ ৰা ভুঞ্জ ৰা’’তি, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
সঞ্চরিত্তসিক্খাপদং
৭. যা পন ভিক্খুনী সঞ্চরিত্তং সমাপজ্জেয্য ইত্থিযা ৰা পুরিসমতিং, পুরিসস্স ৰা ইত্থিমতিং, জাযত্তনে ৰা জারত্তনে ৰা অন্তমসো তঙ্খণিকাযপি, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
দুট্ঠদোসসিক্খাপদং
৮. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিং দুট্ঠা দোসা অপ্পতীতা অমূলকেন পারাজিকেন ধম্মেন অনুদ্ধংসেয্য ‘‘অপ্পেৰ নাম নং ইমম্হা ব্রহ্মচরিযা চাৰেয্য’’ন্তি, ততো অপরেন সমযেন সমনুগ্গাহীযমানা ৰা অস মনুগ্গাহীযমানা ৰা অমূলকঞ্চেৰ তং অধিকরণং হোতি, ভিক্খুনী চ দোসং ¶ পতিট্ঠাতি, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
অঞ্ঞভাগিযসিক্খাপদং
৯. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিং দুট্ঠা দোসা অপ্পতীতা অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্স কিঞ্চিদেসং লেসমত্তং উপাদায পারাজিকেন ধম্মেন অনুদ্ধংসেয্য ‘‘অপ্পেৰ নাম নং ইমম্হা ব্রহ্মচরিযা চাৰেয্য’’ন্তি, ততো অপরেন সমযেন সমনুগ্গাহীযমানা ৰা অসমনুগ্গাহীযমানা ৰা অঞ্ঞভাগিযঞ্চেৰ তং অধিকরণং হোতি. কোচিদেসো লেসমত্তো উপাদিন্নো, ভিক্খুনী চ দোসং পতিট্ঠাতি, অযম্পি ভিক্খুনী পঠমাপত্তিকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
সিক্খংপচ্চাচিক্খণসিক্খাপদং
১০. যা পন ভিক্খুনী কুপিতা অনত্তমনা এৰং ৰদেয্য ‘‘বুদ্ধং পচ্চাচিক্খামি ধম্মং পচ্চাচিক্খামি, সঙ্ঘং পচ্চাচিক্খামি, সিক্খং পচ্চাচিক্খামি, কিন্নুমাৰ সমণিযো যা সমণিযো সক্যধীতরো, সন্তঞ্ঞাপি সমণিযো লজ্জিনিযো কুক্কুচ্চিকা সিক্খাকামা, তাসাহং ¶ সন্তিকে ব্রহ্মচরিযং চরিস্সামী’’তি. সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যে কুপিতা অনত্তমনা এৰং অৰচ ‘বুদ্ধং পচ্চাচিক্খামি, ধম্মং পচ্চাচিক্খামি, সঙ্ঘং পচ্চাচিক্খামি, সিক্খং পচ্চাচিক্খামি, কিন্নুমাৰ সমণিযো যা সমণিযো সক্যধীতরো, সন্তঞ্ঞাপি সমণিযো লজ্জিনিযো কুক্কুচ্চিকা সিক্খাকামা, তাসাহং সন্তিকে ব্রহ্মচরিযং চরিস্সামী’তি, অভিরমায্যে, স্ৰাক্খাতো ধম্মো, চর ব্রহ্মচরিযং সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযাযা’’তি, এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
অধিকরণকুপিতসিক্খাপদং
১১. যা পন ভিক্খুনী কিস্মিঞ্চিদেৰ অধিকরণে পচ্চাকতা কুপিতা অনত্তমনা এৰং ৰদেয্য ‘‘ছন্দগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, দোসগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, মোহগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, ভযগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো’’তি, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যে, কিস্মিঞ্চিদেৰ অধিকরণে পচ্চাকতা কুপিতা অনত্তমনা এৰং অৰচ ‘ছন্দগামিনিযো ¶ চ ভিক্খুনিযো, দোসগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, মোহগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, ভযগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো’তি, অয্যা খো ছন্দাপি গচ্ছেয্য, দোসাপি গচ্ছেয্য, মোহাপি গচ্ছেয্য, ভযাপি গচ্ছেয্যা’’তি. এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
পাপসমাচারপঠমসিক্খাপদং
১২. ভিক্খুনিযো পনেৰ সংসট্ঠা ৰিহরন্তি পাপাচারা পাপসদ্দা পাপসিলোকা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স ৰিহেসিকা অঞ্ঞমঞ্ঞিস্সা ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকা, তা ভিক্খুনিযো ভিক্খুনীহি এৰমস্সু ৰচনীযা ‘‘ভগিনিযো খো সংসট্ঠা ৰিহরন্তি পাপাচারা পাপসদ্দা পাপসিলোকা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স ৰিহেসিকা অঞ্ঞমঞ্ঞিস্সা ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকা, ৰিৰিচ্চথায্যে, ৰিৰেকঞ্ঞেৰ ভগিনীনং সঙ্ঘো ৰণ্ণেতী’’তি, এৰঞ্চ তা ভিক্খুনিযো ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্যুং, তা ভিক্খুনিযো ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে ¶ সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্যুং, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্যুং, ইমাপি ভিক্খুনিযো যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
পাপসমাচারদুতিযসিক্খাপদং
১৩. যা পন ভিক্খুনী এৰং ৰদেয্য ‘‘সংসট্ঠাৰ, অয্যে, তুম্হে ৰিহরথ, মা তুম্হে নানা ৰিহরিত্থ, সন্তি সঙ্ঘে অঞ্ঞাপি ভিক্খুনিযো এৰাচারা এৰংসদ্দা এৰংসিলোকা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স ৰিহেসিকা অঞ্ঞমঞ্ঞিস্সা ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকা, তা সঙ্ঘো ন কিঞ্চি আহ তুম্হঞ্ঞেৰ সঙ্ঘো উঞ্ঞায পরিভৰেন অক্খন্তিযা ৰেভস্সিযা দুব্বল্যা এৰমাহ – ‘ভগিনিযো খো সংসট্ঠা ৰিহরন্তি পাপাচারা পাপসদ্দা পাপসিলোকা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স ৰিহেসিকা অঞ্ঞমঞ্ঞিস্সা ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকা, ৰিৰিচ্চথায্যে, ৰিৰেকঞ্ঞেৰ ভগিনীনং সঙ্ঘো ৰণ্ণেতী’’’তি, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যে, এৰং অৰচ, সংসট্ঠাৰ অয্যে তুম্হে ৰিহরথ, মা তুম্হে নানা ৰিহরিত্থ, সন্তি সঙ্ঘে অঞ্ঞাপি ভিক্খুনিযো এৰাচারা এৰংসদ্দা এৰংসিলোকা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স ৰিহেসিকা অঞ্ঞমঞ্ঞিস্সা ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকা, তা ¶ সঙ্ঘো ন কিঞ্চি আহ, তুম্হঞ্ঞেৰ সঙ্ঘো উঞ্ঞায পরিভৰেন অক্খন্তিযা ৰেভস্সিযা দুব্বল্যা এৰমাহ – ‘ভগিনিযো খো সংসট্ঠা ৰিহরন্তি পাপাচারা পাপসদ্দা পাপসিলোকা ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স ৰিহেসিকা অঞ্ঞমঞ্ঞিস্সা ৰজ্জপ্পটিচ্ছাদিকা, ৰিৰিচ্চথায্যে, ৰিৰেকঞ্ঞেৰ ভগিনীনং সঙ্ঘো ৰণ্ণেতী’’’তি, এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
সঙ্ঘভেদকসিক্খাপদং
১৪. যা পন ভিক্খুনী সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স ভেদায পরক্কমেয্য, ভেদনসংৰত্তনিকং ৰা অধিকরণং সমাদায পগ্গয্হ তিট্ঠেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যা, সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স ভেদায পরক্কমি, ভেদনসংৰত্তনিকং ৰা অধিকরণং সমাদায পগ্গয্হ অট্ঠাসি, সমেতায্যা, সঙ্ঘেন, সমগ্গো হি সঙ্ঘো সম্মোদমানো অৰিৰদমানো একুদ্দেসো ফাসু ৰিহরতী’’তি. এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা ¶ তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
ভেদানুৰত্তকসিক্খাপদং
১৫. তস্সাযেৰ খো পন ভিক্খুনিযা ভিক্খুনিযো হোন্তি অনুৰত্তিকা ৰগ্গৰাদিকা একা ৰা দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা, তা এৰং ৰদেয্যুং ‘‘মায্যাযো, এতং ভিক্খুনিং কিঞ্চি অৰচুত্থ ধম্মৰাদিনী চেসা ভিক্খুনী, ৰিনযৰাদিনী চেসা ভিক্খুনী, অম্হাকঞ্চেসা ভিক্খুনী ছন্দঞ্চ রুচিঞ্চ আদায ৰোহরতি, জানাতি, নো ভাসতি, অম্হাকম্পেতং খমতী’’তি, তা ভিক্খুনিযো ভিক্খুনীহি এৰমস্সু ৰচনীযা ‘‘মায্যাযো, এৰং অৰচুত্থ, ন চেসা ভিক্খুনী ধম্মৰাদিনী, ন চেসা ভিক্খুনী ৰিনযৰাদিনী, মায্যানম্পি সঙ্ঘভেদো রুচ্চিত্থ, সমেতায্যানং সঙ্ঘেন, সমগ্গো হি সঙ্ঘো সম্মোদমানো অৰিৰদমানো একুদ্দেসো ফাসু ৰিহরতী’’তি, এৰঞ্চ তা ভিক্খুনিযো ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্যুং, তা ভিক্খুনিযো ভিক্খুনীহি ¶ যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্যুং. ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জেয্যুং, ইমাপি ভিক্খুনিযো যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
দুব্বচসিক্খাপদং
১৬. ভিক্খুনী পনেৰ দুব্বচজাতিকা হোতি উদ্দেসপরিযাপন্নেসু সিক্খাপদেসু ভিক্খুনীহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানা অত্তানং অৰচনীযং করোতি ‘‘মা মং অয্যাযো কিঞ্চি অৰচুত্থ কল্যাণং ৰা পাপকং ৰা, অহম্পায্যাযো, ন কিঞ্চি ৰক্খামি কল্যাণং ৰা পাপকং ৰা, ৰিরমথায্যাযো, মম ৰচনাযা’’তি, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যা, অত্তানং অৰচনীযং অকাসি, ৰচনীযমেৰ, অয্যা, অত্তানং করোতু, অয্যাপি ভিক্খুনিযো ৰদতু সহধম্মেন, ভিক্খুনিযোপি অয্যং ৰক্খন্তি সহধম্মেন, এৰং সংৰদ্ধা হি তস্স ভগৰতো পরিসা যদিদং অঞ্ঞমঞ্ঞৰচনেন অঞ্ঞমঞ্ঞৰুট্ঠাপনেনা’’তি. এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
কুলদূসকসিক্খাপদং
১৭. ভিক্খুনী ¶ পনেৰ অঞ্ঞতরং গামং ৰা নিগমং ৰা উপনিস্সায ৰিহরতি কুলদূসিকা পাপসমাচারা, তস্সা খো পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, কুলানি চ তায দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘অয্যা, খো কুলদূসিকা পাপসমাচারা, অয্যায খো পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, কুলানি চায্যায, দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, পক্কমতায্যা ইমম্হা আৰাসা, অলং তে ইধ ৰাসেনা’’তি. এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তা ভিক্খুনিযো এৰং ৰদেয্য ‘‘ছন্দগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, দোসগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, মোহগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, ভযগামিনিযো চ ভিক্খুনিযো, তাদিসিকায আপত্তিযা একচ্চং পব্বাজেন্তি একচ্চং ন পব্বাজেন্তী’’তি, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যা, এৰং অৰচ, ন চ ভিক্খুনিযো ছন্দগামিনিযো, ন চ ভিক্খুনিযো দোসগামিনিযো ¶ , ন চ ভিক্খুনিযো মোহগামিনিযো, ন চ ভিক্খুনিযো ভযগামিনিযো, অয্যা খো কুলদূসিকা পাপসমাচারা, অয্যায খো পাপকা সমাচারা দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, কুলানি চায্যায দুট্ঠানি দিস্সন্তি চেৰ সুয্যন্তি চ, পক্কমতায্যা, ইমম্হা আৰাসা অলং তে ইধ ৰাসেনা’’তি. এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, অযম্পি ভিক্খুনী যাৰততিযকং ধম্মং আপন্না নিস্সারণীযং সঙ্ঘাদিসেসং.
উদ্দিট্ঠা খো অয্যাযো সত্তরস সঙ্ঘাদিসেসা ধম্মা নৰ পঠমাপত্তিকা, অট্ঠ যাৰততিযকা,
যেসং ভিক্খুনী অঞ্ঞতরং ৰা অঞ্ঞতরং ৰা আপজ্জতি, তায ভিক্খুনিযা উভতোসঙ্ঘে পক্খমানত্তং চরিতব্বং. চিণ্ণমানত্তা ভিক্খুনী যত্থ সিযা ৰীসতিগণো ভিক্খুনিসঙ্ঘো, তত্থ সা ভিক্খুনী অব্ভেতব্বা. একাযপি চে ঊনো ৰীসতিগণো ভিক্খুনিসঙ্ঘো তং ভিক্খুনিং অব্ভেয্য, সা চ ভিক্খুনী অনব্ভিতা, তা চ ভিক্খুনিযো গারয্হা, অযং তত্থ সামীচি. তত্থায্যাযো পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি, পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
সঙ্ঘাদিসেসো নিট্ঠিতো.
নিস্সগ্গিয পাচিত্তিযা
ইমে খো পনায্যাযো তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
পত্তসন্নিচযসিক্খাপদং
১. যা ¶ পন ভিক্খুনী পত্তসন্নিচযং করেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অকালচীৰরভাজনসিক্খাপদং
২. যা পন ভিক্খুনী অকালচীৰরং ‘‘কালচীৰর’’ন্তি অধিট্ঠহিত্ৰা ভাজাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
চীৰরপরিৰত্তনসিক্খাপদং
৩. যা ¶ পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা সদ্ধিং চীৰরং পরিৰত্তেত্ৰা সা পচ্ছা এৰং ৰদেয্য ‘‘হন্দায্যে, তুয্হং চীৰরং, আহর মেতং চীৰরং, যং তুয্হং তুয্হমেৰেতং, যং ময্হং ময্হমেৰেতং, আহর মেতং চীৰরং, সকং পচ্চাহরা’’তি অচ্ছিন্দেয্য ৰা অচ্ছিন্দাপেয্য ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অঞ্ঞৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
৪. যা পন ভিক্খুনী অঞ্ঞং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা অঞ্ঞং ৰিঞ্ঞাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অঞ্ঞচেতাপন সিক্খাপদং
৫. যা পন ভিক্খুনী অঞ্ঞং চেতাপেত্ৰা অঞ্ঞং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পঠমসঙ্ঘিকচেতাপনসিক্খাপদং
৬. যা পন ভিক্খুনী অঞ্ঞদত্থিকেন পরিক্খারেন অঞ্ঞুদ্দিসিকেন সঙ্ঘিকেন অঞ্ঞং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
দুতিযসঙ্ঘিকচেতাপনসিক্খাপদং
৭. যা ¶ পন ভিক্খুনী অঞ্ঞদত্থিকেন পরিক্খারেন অঞ্ঞুদ্দিসিকেন সঙ্ঘিকেন সঞ্ঞাচিকেন অঞ্ঞং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পঠমগণিকচেতাপনসিক্খাপদং
৮. যা পন ভিক্খুনী অঞ্ঞদত্থিকেন পরিক্খারেন অঞ্ঞুদ্দিসিকেন মহাজনিকেন অঞ্ঞং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
দুতিযগণিকচেতাপনসিক্খাপদং
৯. যা পন ভিক্খুনী অঞ্ঞদত্থিকেন পরিক্খারেন অঞ্ঞুদ্দিসিকেন মহাজনিকেন সঞ্ঞাচিকেন অঞ্ঞং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পুগ্গলিকচেতাপনসিক্খাপদং
১০. যা পন ভিক্খুনী অঞ্ঞদত্থিকেন পরিক্খারেন অঞ্ঞুদ্দিসিকেন পুগ্গলিকেন সঞ্ঞাচিকেন অঞ্ঞং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পত্তৰগ্গো পঠমো.
গরুপাৰুরণসিক্খাপদং
১১. গরুপাৰুরণং ¶ পন ভিক্খুনিযা চেতাপেন্তিযা চতুক্কংসপরমং চেতাপেতব্বং. ততো চে উত্তরি চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
লহুপাৰুরণসিক্খাপদং
১২. লহুপাৰুরণং পন ভিক্খুনিযা চেতাপেন্তিযা অড্ঢতেয্যকংসপরমং চেতাপেতব্বং. ততো চে উত্তরি চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
কথিনসিক্খাপদং
১৩. নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ভিক্খুনিযা উব্ভতস্মিং কথিনে দসাহপরমং অতিরেকচীৰরং ধারেতব্বং. তং অতিক্কামেন্তিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
উদোসিতসিক্খাপদং
১৪. নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ¶ ভিক্খুনিযা উব্ভতস্মিং কথিনে একরত্তম্পি চে ভিক্খুনী তিচীৰরেন ৰিপ্পৰসেয্য, অঞ্ঞত্র ভিক্খুনিসম্মুতিযা নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অকালচীৰরসিক্খাপদং
১৫. নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ভিক্খুনিযা উব্ভতস্মিং কথিনে ভিক্খুনিযা পনেৰ অকালচীৰরং উপ্পজ্জেয্য, আকঙ্খমানায ভিক্খুনিযা পটিগ্গহেতব্বং, পটিগ্গহেত্ৰা খিপ্পমেৰ কারেতব্বং, নো চস্স পারিপূরি, মাসপরমং তায ভিক্খুনিযা তং চীৰরং নিক্খিপিতব্বং ঊনস্স পারিপূরিযা সতিযা পচ্চাসায. ততো চে উত্তরি নিক্খিপেয্য সতিযাপি পচ্চাসায, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং
১৬. যা পন ভিক্খুনী অঞ্ঞাতকং গহপতিং ৰা গহপতানিং ৰা চীৰরং ৰিঞ্ঞাপেয্য অঞ্ঞত্র সমযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো অচ্ছিন্নচীৰরা ৰা হোতি ভিক্খুনী, নট্ঠচীৰরা ৰা, অযং তত্থ সমযো.
ততুত্তরিসিক্খাপদং
১৭. তঞ্চে অঞ্ঞাতকো গহপতি ৰা গহপতানী ৰা বহূহি চীৰরেহি অভিহট্ঠুং পৰারেয্য, সন্তরুত্তরপরমং তায ভিক্খুনিযা ততো চীৰরং সাদিতব্বং. ততো চে উত্তরি সাদিযেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পঠমউপক্খটসিক্খাপদং
১৮. ভিক্খুনিং ¶ পনেৰ উদ্দিস্স অঞ্ঞাতকস্স গহপতিস্স ৰা গহপতানিযা ৰা চীৰরচেতাপন্নং উপক্খটং হোতি ‘‘ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন চীৰরং চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামী’’তি. তত্র চেসা ভিক্খুনী পুব্বে অপ্পৰারিতা উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য ‘‘সাধু ৰত, মং আযস্মা ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন এৰরূপং ৰা এৰরূপং ৰা চীৰরং চেতাপেত্ৰা অচ্ছাদেহী’’তি কল্যাণকম্যতং উপাদায, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
দুতিযউপক্খটসিক্খাপদং
১৯. ভিক্খুনিং ¶ পনেৰ উদ্দিস্স উভিন্নং অঞ্ঞাতকানং গহপতীনং ৰা গহপতানীনং ৰা পচ্চেকচীৰরচেতাপন্নানি উপক্খটানি হোন্তি ‘‘ইমেহি মযং পচ্চেকচীৰরচেতাপন্নেহি পচ্চেকচীৰরানি চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং চীৰরেহি অচ্ছাদেস্সামা’’তি. তত্র চেসা ভিক্খূনী পুব্বে অপ্পৰারিতা উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য ‘‘সাধু ৰত মং আযস্মন্তো ইমেহি পচ্চেকচীৰরচেতাপন্নেহি এৰরূপং ৰা এৰরূপং ৰা চীৰরং চেতাপেত্ৰা অচ্ছাদেথ উভোৰ সন্তা একেনা’’তি কল্যাণকম্যতং উপাদায, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
রাজসিক্খাপদং
২০. ভিক্খুনিং পনেৰ উদ্দিস্স রাজা ৰা রাজভোগ্গো ৰা ব্রাহ্মণো ৰা গহপতিকো ৰা দূতেন চীৰরচেতাপন্নং পহিণেয্য ‘‘ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন চীৰরং চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুনিং চীৰরেন অচ্ছাদেহী’’তি. সো চে দূতো তং ভিক্খুনিং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘ইদং খো, অয্যে, অয্যং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং আভতং, পটিগ্গণ্হাতায্যা চীৰরচেতাপন্ন’’ন্তি. তায ভিক্খুনিযা সো দূতো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘ন খো মযং, আৰুসো, চীৰরচেতাপন্নং পটিগ্গণ্হাম, চীৰরঞ্চ খো মযং পটিগ্গণ্হাম কালেন কপ্পিয’’ন্তি. সো চে দূতো তং ভিক্খুনিং এৰং ৰদেয্য ‘‘অত্থি পনায্যায, কোচি ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি, চীৰরত্থিকায, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰেয্যাৰচ্চকরো নিদ্দিসিতব্বো আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা ‘‘এসো খো, আৰুসো, ভিক্খুনীনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি. সো চে দূতো তং ৰেয্যাৰচ্চকরং সঞ্ঞাপেত্ৰা তং ভিক্খুনিং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘যং খো, অয্যে, অয্যা ৰেয্যাৰচ্চকরং নিদ্দিসি, সঞ্ঞত্তো সো মযা, উপসঙ্কমতায্যা ¶ কালেন, চীৰরেন তং অচ্ছাদেস্সতী’’তি. চীৰরত্থিকায, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা ৰেয্যাৰচ্চকরো উপসঙ্কমিত্ৰা দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদেতব্বো সারেতব্বো ‘‘অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনা’’তি, দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদযমানা সারযমানা তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেয্য, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে অভিনিপ্ফাদেয্য, চতুক্খত্তুং পঞ্চক্খত্তুং ছক্খত্তুপরমং তুণ্হীভূতায উদ্দিস্স ঠাতব্বং, চতুক্খত্তুং পঞ্চক্খত্তুং ছক্খত্তুপরমং তুণ্হীভূতা উদ্দিস্স তিট্ঠমানা তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেয্য, ইচ্চেতং কুসলং. ততো চে উত্তরি ৰাযমমানা তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. নো চে অভিনিপ্ফাদেয্য, যতস্সা চীৰরচেতাপন্নং আভতং, তত্থ সামং ৰা গন্তব্বং, দূতো ৰা পাহেতব্বো ‘‘যং খো তুম্হে আযস্মন্তো ভিক্খুনিং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং ¶ পহিণিত্থ, ন তং তস্সা ভিক্খুনিযা কিঞ্চি অত্থং অনুভোতি, যুঞ্জন্তাযস্মন্তো সকং, মা ৰো সকং ৰিনস্সা’’তি, অযং তত্থ সামীচি.
চীৰরৰগ্গো দুতিযো.
রূপিযসিক্খাপদং
২১. যা পন ভিক্খুনী জাতরূপরজতং উগ্গণ্হেয্য ৰা উগ্গণ্হাপেয্য ৰা উপনিক্খিত্তং ৰা সাদিযেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদং
২২. যা পন ভিক্খুনী নানপ্পকারকং রূপিযসংৰোহারং সমাপজ্জেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
কযৰিক্কযসিক্খাপদং
২৩. যা পন ভিক্খুনী নানপ্পকারকং কযৰিক্কযং সমাপজ্জেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
ঊনপঞ্চবন্ধনসিক্খাপদং
২৪. যা পন ভিক্খুনী ঊনপঞ্চবন্ধনেন পত্তেন অঞ্ঞং নৰং পত্তং চেতাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. তায ভিক্খুনিযা সো পত্তো ভিক্খুনিপরিসায নিস্সজ্জিতব্বো, যো চ তস্সা ভিক্খুনিপরিসায পত্তপরিযন্তো, সো তস্সা ভিক্খুনিযা পদাতব্বো ‘‘অযং তে ভিক্খুনি পত্তো যাৰভেদনায ধারেতব্বো’’তি, অযং তত্থ সামীচি.
ভেসজ্জসিক্খাপদং
২৫. যানি ¶ খো পন তানি গিলানানং ভিক্খুনীনং পটিসাযনীযানি ভেসজ্জানি, সেয্যথিদং – সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতং, তানি পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহপরমং সন্নিধিকারকং পরিভুঞ্জিতব্বানি. তং অতিক্কামেন্তিযা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
চীৰরঅচ্ছিন্দনসিক্খাপদং
২৬. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা সামং চীৰরং দত্ৰা কুপিতা অনত্তমনা অচ্ছিন্দেয্য ৰা অচ্ছিন্দাপেয্য ৰা, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
সুত্তৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং
২৭. যা ¶ পন ভিক্খুনী সামং সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
মহাপেসকারসিক্খাপদং
২৮. ভিক্খুনিং পনেৰ উদ্দিস্স অঞ্ঞাতকো গহপতি ৰা গহপতানী ৰা তন্তৰাযেহি চীৰরং ৰাযাপেয্য, তত্র চেসা ভিক্খুনী পুব্বে অপ্পৰারিতা তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য ‘‘ইদং খো আৰুসো চীৰরং মং উদ্দিস্স ৰিয্যতি, আযতঞ্চ করোথ, ৰিত্থতঞ্চ অপ্পিতঞ্চ সুৰীতঞ্চ সুপ্পৰাযিতঞ্চ সুৰিলেখিতঞ্চ সুৰিতচ্ছিতঞ্চ করোথ, অপ্পেৰ নাম মযম্পি আযস্মন্তানং কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্যামা’’তি, এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ৰত্ৰা কিঞ্চিমত্তং অনুপদজ্জেয্য অন্তমসো পিণ্ডপাতমত্তম্পি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
অচ্চেকচীৰরসিক্খাপদং
২৯. দসাহানাগতং কত্তিকতেমাসিকপুণ্ণমং ভিক্খুনিযা পনেৰ অচ্চেকচীৰরং উপ্পজ্জেয্য, অচ্চেকং মঞ্ঞমানায ভিক্খুনিযা পটিগ্গহেতব্বং, পটিগ্গহেত্ৰা যাৰ চীৰরকালসমযং নিক্খিপিতব্বং. ততো চে উত্তরি নিক্খিপেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পরিণতসিক্খাপদং
৩০. যা পন ভিক্খুনী জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং অত্তনো পরিণামেয্য, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
পত্তৰগ্গো ততিযো.
উদ্দিট্ঠা ¶ খো, অয্যাযো, তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযা ধম্মা. তত্থায্যাযো, পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
নিস্সগ্গিযপাচিত্তিযা নিট্ঠিতা.
সুদ্ধপাচিত্তিযা
ইমে খো পনায্যাযো, ছসট্ঠিসতা পাচিত্তিযা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
লসুণসিক্খাপদং
১. যা ¶ পন ভিক্খুনী লসুণং খাদেয্য পাচিত্তিযং.
সম্বাধলোমসিক্খাপদং
২. যা পন ভিক্খুনী সম্বাধে লোমং সংহরাপেয্য, পাচিত্তিযং.
তলঘাতকসিক্খাপদং
জতুমট্ঠকসিক্খাপদং
উদকসুদ্ধিকসিক্খাপদং
৫. উদকসুদ্ধিকং পন ভিক্খুনিযা আদিযমানায দ্ৰঙ্গুলপব্বপরমং আদাতব্বং. তং অতিক্কামেন্তিযা পাচিত্তিযং.
উপতিট্ঠনসিক্খাপদং
৬. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুস্স ভুঞ্জন্তস্স পানীযেন ৰা ৰিধূপনেন ৰা উপতিট্ঠেয্য, পাচিত্তিযং.
আমকধঞ্ঞসিক্খাপদং
৭. যা পন ভিক্খুনী আমকধঞ্ঞং ৰিঞ্ঞত্ৰা ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ৰা ভজ্জিত্ৰা ৰা ভজ্জাপেত্ৰা ৰা কোট্টেত্ৰা ৰা কোট্টাপেত্ৰা ৰা পচিত্ৰা ৰা পচাপেত্ৰা ৰা ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
পঠমউচ্চারছড্ডনসিক্খাপদং
৮. যা ¶ ¶ পন ভিক্খুনী উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা সঙ্কারং ৰা ৰিঘাসং ৰা তিরোকুট্টে ৰা তিরোপাকারে ৰা ছড্ডেয্য ৰা ছড্ডাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
দুতিযউচ্চারছড্ডনসিক্খাপদং
৯. যা পন ভিক্খুনী উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা সঙ্কারং ৰা ৰিঘাসং ৰা হরিতে ছড্ডেয্য ৰা ছড্ডাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
নচ্চগীতসিক্খাপদং
১০. যা পন ভিক্খুনী নচ্চং ৰা গীতং ৰা ৰাদিতং ৰা দস্সনায গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
লসুণৰগ্গো পঠমো.
রত্তন্ধকারসিক্খাপদং
১১. যা পন ভিক্খুনী রত্তন্ধকারে অপ্পদীপে পুরিসেন সদ্ধিং একেনেকা সন্তিট্ঠেয্য ৰা সল্লপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
পটিচ্ছন্নোকাসসিক্খাপদং
১২. যা পন ভিক্খুনী পটিচ্ছন্নে ওকাসে পুরিসেন সদ্ধিং একেনেকা সন্তিট্ঠেয্য ৰা সল্লপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
অজ্ঝোকাসসল্লপনসিক্খাপদং
১৩. যা পন ভিক্খুনী অজ্ঝোকাসে পুরিসেন সদ্ধিং একেনেকা সন্তিট্ঠেয্য ৰা সল্লপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
দুতিযিকউয্যোজনসিক্খাপদং
১৪. যা পন ভিক্খুনী রথিকায ৰা ব্যূহে ৰা সিঙ্ঘাটকে ৰা পুরিসেন সদ্ধিং একেনেকা সন্তিট্ঠেয্য ৰা সল্লপেয্য ৰা নিকণ্ণিকং ৰা জপ্পেয্য দুতিযিকং ৰা ভিক্খুনিং উয্যোজেয্য, পাচিত্তিযং.
অনাপুচ্ছাপক্কমনসিক্খাপদং
১৫. যা ¶ পন ভিক্খুনী পুরেভত্তং কুলানি উপসঙ্কমিত্ৰা আসনে নিসীদিত্ৰা সামিকে অনাপুচ্ছা পক্কমেয্য, পাচিত্তিযং.
অনাপুচ্ছাঅভিনিসীদনসিক্খাপদং
১৬. যা ¶ পন ভিক্খুনী পচ্ছাভত্তং কুলানি উপসঙ্কমিত্ৰা সামিকে অনাপুচ্ছা আসনে অভিনিসীদেয্য ৰা অভিনিপজ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
অনাপুচ্ছাসন্থরণসিক্খাপদং
১৭. যা পন ভিক্খুনী ৰিকালে কুলানি উপসঙ্কমিত্ৰা সামিকে অনাপুচ্ছা সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা অভিনিসীদেয্য ৰা অভিনিপজ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
পরউজ্ঝাপনকসিক্খাপদং
১৮. যা পন ভিক্খুনী দুগ্গহিতেন দূপধারিতেন পরং উজ্ঝাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পরঅভিসপনসিক্খাপদং
১৯. যা পন ভিক্খুনী অত্তানং ৰা পরং ৰা নিরযেন ৰা ব্রহ্মচরিযেন ৰা অভিসপেয্য, পাচিত্তিযং.
রোদনসিক্খাপদং
২০. যা পন ভিক্খুনী অত্তানং ৰধিত্ৰা ৰধিত্ৰা রোদেয্য, পাচিত্তিযং.
রত্তন্ধকারৰগ্গো দুতিযো.
নগ্গসিক্খাপদং
২১. যা পন ভিক্খুনী নগ্গা নহাযেয্য, পাচিত্তিযং.
উদকসাটিকসিক্খাপদং
২২. উদকসাটিকং পন ভিক্খুনিযা কারযমানায পমাণিকা কারেতব্বা, তত্রিদং পমাণং ¶ , দীঘসো চতস্সো ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং দ্ৰে ৰিদত্থিযো. তং অতিক্কামেন্তিযা ছেদনকং পাচিত্তিযং.
চীৰরসিব্বনসিক্খাপদং
২৩. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা চীৰরং ৰিসিব্বেত্ৰা ৰা ৰিসিব্বাপেত্ৰা ৰা সা পচ্ছা অনন্তরাযিকিনী নেৰ সিব্বেয্য, ন সিব্বাপনায উস্সুক্কং করেয্য অঞ্ঞত্র চতূহপঞ্চাহা, পাচিত্তিযং.
সঙ্ঘাটিচারসিক্খাপদং
২৪. যা ¶ পন ভিক্খুনী পঞ্চাহিকং সঙ্ঘাটিচারং অতিক্কামেয্য, পাচিত্তিযং.
চীৰরসঙ্কমনীযসিক্খাপদং
২৫. যা পন ভিক্খুনী চীৰরসঙ্কমনীযং ধারেয্য, পাচিত্তিযং.
গণচীৰরসিক্খাপদং
২৬. যা পন ভিক্খুনী গণস্স চীৰরলাভং অন্তরাযং করেয্য, পাচিত্তিযং.
পটিবাহনসিক্খাপদং
২৭. যা পন ভিক্খুনী ধম্মিকং চীৰরৰিভঙ্গং পটিবাহেয্য, পাচিত্তিযং.
চীৰরদানসিক্খাপদং
২৮. যা পন ভিক্খুনী অগারিকস্স ৰা পরিব্বাজকস্স ৰা পরিব্বাজিকায ৰা সমণচীৰরং দদেয্য, পাচিত্তিযং.
কালঅতিক্কমনসিক্খাপদং
২৯. যা পন ভিক্খুনী দুব্বলচীৰরপচ্চাসায চীৰরকালসমযং অতিক্কামেয্য, পাচিত্তিযং.
কথিনুদ্ধারসিক্খাপদং
৩০. যা ¶ পন ভিক্খুনী ধম্মিকং কথিনুদ্ধারং পটিবাহেয্য, পাচিত্তিযং.
নগ্গৰগ্গো ততিযো.
একমঞ্চতুৰট্টনসিক্খাপদং
৩১. যা পন ভিক্খুনিযো দ্ৰে একমঞ্চে তুৰট্টেয্যুং, পাচিত্তিযং.
একত্থরণতুৰট্টনসিক্খাপদং
৩২. যা পন ভিক্খুনিযো দ্ৰে একত্থরণপাৰুরণা তুৰট্টেয্যুং, পাচিত্তিযং.
অফাসুকরণসিক্খাপদং
৩৩. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা সঞ্চিচ্চ অফাসুং করেয্য, পাচিত্তিযং.
নউপট্ঠাপনসিক্খাপদং
৩৪. যা ¶ পন ভিক্খুনী দুক্খিতং সহজীৰিনিং নেৰ উপট্ঠহেয্য, ন উপট্ঠাপনায উস্সুক্কং করেয্য, পাচিত্তিযং.
নিক্কড্ঢনসিক্খাপদং
৩৫. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা উপস্সযং দত্ৰা কুপিতা অনত্তমনা নিক্কড্ঢেয্য ৰা নিক্কড্ঢাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
সংসট্ঠসিক্খাপদং
৩৬. যা পন ভিক্খুনী সংসট্ঠা ৰিহরেয্য গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যে, সংসট্ঠা ৰিহরি গহপতিনাপি গহপতিপুত্তেনাপি, ৰিৰিচ্চায্যে, ৰিৰেকঞ্ঞেৰ ভগিনিযা সঙ্ঘো ৰণ্ণেতী’’তি. এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায, যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
অন্তোরট্ঠসিক্খাপদং
৩৭. যা ¶ পন ভিক্খুনী অন্তোরট্ঠে সাসঙ্কসম্মতে সপ্পটিভযে অসত্থিকা চারিকং চরেয্য, পাচিত্তিযং.
তিরোরট্ঠসিক্খাপদং
৩৮. যা পন ভিক্খুনী তিরোরট্ঠে সাসঙ্কসম্মতে সপ্পটিভযে অসত্থিকা চারিকং চরেয্য, পাচিত্তিযং.
অন্তোৰস্সসিক্খাপদং
৩৯. যা পন ভিক্খুনী অন্তোৰস্সং চারিকং চরেয্য, পাচিত্তিযং.
চারিকনপক্কমনসিক্খাপদং
৪০. যা পন ভিক্খুনী ৰস্সংৰুট্ঠা চারিকং ন পক্কমেয্য অন্তমসো ছপ্পঞ্চযোজনানিপি, পাচিত্তিযং.
তুৰট্টৰগ্গো চতুত্থো.
রাজাগারসিক্খাপদং
৪১. যা ¶ পন ভিক্খুনী রাজাগারং ৰা চিত্তাগারং ৰা আরামং ৰা উয্যানং ৰা পোক্খরণিং ৰা দস্সনায গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
আসন্দিপরিভুঞ্জনসিক্খাপদং
৪২. যা পন ভিক্খুনী আসন্দিং ৰা পল্লঙ্কং ৰা পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
সুত্তকন্তনসিক্খাপদং
৪৩. যা পন ভিক্খুনী সুত্তং কন্তেয্য, পাচিত্তিযং.
গিহিৰেয্যাৰচ্চসিক্খাপদং
৪৪. যা পন ভিক্খুনী গিহিৰেয্যাৰচ্চং করেয্য, পাচিত্তিযং.
অধিকরণসিক্খাপদং
৪৫. যা ¶ পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা ‘‘এহায্যে, ইমং অধিকরণং ৰূপসমেহী’’তি ৰুচ্চমানা ‘‘সাধূ’’তি পটিস্সুণিত্ৰা সা পচ্ছা অনন্তরাযিকিনী নেৰ ৰূপসমেয্য, ন ৰূপসমায উস্সুক্কং করেয্য, পাচিত্তিযং.
ভোজনদানসিক্খাপদং
৪৬. যা পন ভিক্খুনী অগারিকস্স ৰা পরিব্বাজকস্স ৰা পরিব্বাজিকায ৰা সহত্থা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা দদেয্য, পাচিত্তিযং.
আৰসথচীৰরসিক্খাপদং
৪৭. যা পন ভিক্খুনী আৰসথচীৰরং অনিস্সজ্জেত্ৰা পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
আৰসথৰিহারসিক্খাপদং
৪৮. যা পন ভিক্খুনী আৰসথং অনিস্সজ্জিত্ৰা চারিকং পক্কমেয্য, পাচিত্তিযং.
তিরচ্ছানৰিজ্জাপরিযাপুণনসিক্খাপদং
৪৯. যা পন ভিক্খুনী তিরচ্ছানৰিজ্জং পরিযাপুণেয্য, পাচিত্তিযং.
তিরচ্ছানৰিজ্জাৰাচনসিক্খাপদং
৫০. যা পন ভিক্খুনী তিরচ্ছানৰিজ্জং ৰাচেয্য, পাচিত্তিযং.
চিত্তাগারৰগ্গো পঞ্চমো.
আরামপৰিসনসিক্খাপদং
৫১. যা ¶ পন ভিক্খুনী জানং সভিক্খুকং আরামং অনাপুচ্ছা পৰিসেয্য, পাচিত্তিযং.
ভিক্খুঅক্কোসনসিক্খাপদং
৫২. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুং অক্কোসেয্য ৰা পরিভাসেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
গণপরিভাসনসিক্খাপদং
৫৩. যা ¶ পন ভিক্খুনী চণ্ডীকতা গণং পরিভাসেয্য, পাচিত্তিযং.
পৰারিতসিক্খাপদং
৫৪. যা পন ভিক্খুনী নিমন্তিতা ৰা পৰারিতা ৰা খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
কুলমচ্ছরিনীসিক্খাপদং
৫৫. যা পন ভিক্খুনী কুলমচ্ছরিনী অস্স, পাচিত্তিযং.
অভিক্খুকাৰাসসিক্খাপদং
৫৬. যা পন ভিক্খুনী অভিক্খুকে আৰাসে ৰস্সং ৰসেয্য, পাচিত্তিযং.
অপৰারণাসিক্খাপদং
৫৭. যা পন ভিক্খুনী ৰস্সংৰুট্ঠা উভতোসঙ্ঘে তীহি ঠানেহি ন পৰারেয্য দিট্ঠেন ৰা সুতেন ৰা পরিসঙ্কায ৰা, পাচিত্তিযং.
ওৰাদসিক্খাপদং
৫৮. যা পন ভিক্খুনী ওৰাদায ৰা সংৰাসায ৰা ন গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
ওৰাদূপসঙ্কমনসিক্খাপদং
৫৯. অন্ৰদ্ধমাসং ভিক্খুনিযা ভিক্খুসঙ্ঘতো দ্ৰে ধম্মা পচ্চাসীসিতব্বা উপোসথপুচ্ছকঞ্চ ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ. তং অতিক্কামেন্তিযা পাচিত্তিযং.
পসাখেজাতসিক্খাপদং
৬০. যা পন ভিক্খুনী পসাখে জাতং গণ্ডং ৰা রুধিতং ৰা অনপলোকেত্ৰা সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা পুরিসেন সদ্ধিং একেনেকা ভেদাপেয্য ৰা ¶ ফালাপেয্য ৰা ধোৰাপেয্য ৰা আলিম্পাপেয্য ৰা বন্ধাপেয্য ৰা মোচাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
আরামৰগ্গো ছট্ঠো.
গব্ভিনীসিক্খাপদং
৬১. যা ¶ পন ভিক্খুনী গব্ভিনিং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পাযন্তীসিক্খাপদং
৬২. যা পন ভিক্খুনী পাযন্তিং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পঠমসিক্খমানসিক্খাপদং
৬৩. যা পন ভিক্খুনী দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু অসিক্খিতসিক্খং সিক্খমানং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযসিক্খমানসিক্খাপদং
৬৪. যা পন ভিক্খুনী দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খং সিক্খমানং সঙ্ঘেন অসম্মতং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পঠমগিহিগতসিক্খাপদং
৬৫. যা পন ভিক্খুনী ঊনদ্ৰাদসৰস্সং গিহিগতং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযগিহিগতসিক্খাপদং
৬৬. যা পন ভিক্খুনী পরিপুণ্ণদ্ৰাদসৰস্সং গিহিগতং দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু অসিক্খিতসিক্খং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
ততিযগিহিগতসিক্খাপদং
৬৭. যা পন ভিক্খুনী পরিপুণ্ণদ্ৰাদসৰস্সং গিহিগতং দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খং সঙ্ঘেন অসম্মতং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পঠমসহজীৰিনীসিক্খাপদং
৬৮. যা পন ভিক্খুনী সহজীৰিনিং ৰুট্ঠাপেত্ৰা দ্ৰে ৰস্সানি নেৰ অনুগ্গণ্হেয্য ন অনুগ্গণ্হাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পৰত্তিনীনানুবন্ধনসিক্খাপদং
৬৯. যা পন ভিক্খুনী ৰুট্ঠাপিতং পৰত্তিনিং দ্ৰে ৰস্সানি নানুবন্ধেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযসহজীৰিনীসিক্খাপদং
৭০. যা ¶ ¶ পন ভিক্খুনী সহজীৰিনিং ৰুট্ঠাপেত্ৰা নেৰ ৰূপকাসেয্য ন ৰূপকাসাপেয্য অন্তমসো ছপ্পঞ্চযোজনানিপি, পাচিত্তিযং.
গব্ভিনিৰগ্গো সত্তমো.
পঠমকুমারিভূতসিক্খাপদং
৭১. যা পন ভিক্খুনী ঊনৰীসতিৰস্সং কুমারিভূতং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযকুমারিভূতসিক্খাপদং
৭২. যা পন ভিক্খুনী পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সং কুমারিভূতং দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু অসিক্খিতসিক্খং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
ততিযকুমারিভূতসিক্খাপদং
৭৩. যা পন ভিক্খুনী পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সং কুমারিভূতং দ্ৰে ৰস্সানি ছসু ধম্মেসু সিক্খিতসিক্খং সঙ্ঘেন অসম্মতং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
ঊনদ্ৰাদসৰস্সসিক্খাপদং
৭৪. যা পন ভিক্খুনী ঊনদ্ৰাদসৰস্সা ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পরিপুণ্ণদ্ৰাদসৰস্সসিক্খাপদং
৭৫. যা পন ভিক্খুনী পরিপুণ্ণদ্ৰাদসৰস্সা সঙ্ঘেন অসম্মতা ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
খিয্যনধম্মসিক্খাপদং
৭৬. যা পন ভিক্খুনী ‘‘অলং তাৰ তে, অয্যে, ৰুট্ঠাপিতেনা’’তি ৰুচ্চমানা ‘‘সাধূ’’তি পটিস্সুণিত্ৰা সা পচ্ছা খিয্যনধম্মং আপজ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
পঠমসিক্খমাননৰুট্ঠাপনসিক্খাপদং
৭৭. যা পন ভিক্খুনী সিক্খমানং ‘‘সচে মে ত্ৰং, অয্যে, চীৰরং দস্সসি, এৰাহং তং ¶ ৰুট্ঠাপেস্সামী’’তি ৰত্ৰা সা পচ্ছা অনন্তরাযিকিনী নেৰ ৰুট্ঠাপেয্য, ন ৰুট্ঠাপনায উস্সুক্কং করেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযসিক্খমাননৰুট্ঠাপনসিক্খাপদং
৭৮. যা ¶ পন ভিক্খুনী সিক্খমানং ‘‘সচে মং ত্ৰং, অয্যে, দ্ৰে ৰস্সানি অনুবন্ধিস্সসি, এৰাহং তং ৰুট্ঠাপেস্সামী’’তি ৰত্ৰা সা পচ্ছা অনন্তরাযিকিনী নেৰ ৰুট্ঠাপেয্য, ন ৰুট্ঠাপনায উস্সুক্কং করেয্য, পাচিত্তিযং.
সোকাৰাসসিক্খাপদং
৭৯. যা পন ভিক্খুনী পুরিসসংসট্ঠং কুমারকসংসট্ঠং চণ্ডিং সোকাৰাসং সিক্খমানং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
অননুঞ্ঞাতসিক্খাপদং
৮০. যা পন ভিক্খুনী মাতাপিতূহি ৰা সামিকেন ৰা অননুঞ্ঞাতং সিক্খমানং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
পারিৰাসিকসিক্খাপদং
৮১. যা পন ভিক্খুনী পারিৰাসিকছন্দদানেন সিক্খমানং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
অনুৰস্সসিক্খাপদং
৮২. যা পন ভিক্খুনী অনুৰস্সং ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
একৰস্সসিক্খাপদং
৮৩. যা পন ভিক্খুনী একং ৰস্সং দ্ৰে ৰুট্ঠাপেয্য, পাচিত্তিযং.
কুমারিভূতৰগ্গো অট্ঠমো.
ছত্তুপাহনসিক্খাপদং
৮৪. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা ছত্তুপাহনং ধারেয্য, পাচিত্তিযং.
যানসিক্খাপদং
৮৫. যা ¶ পন ভিক্খুনী অগিলানা যানেন যাযেয্য, পাচিত্তিযং.
সঙ্ঘাণিসিক্খাপদং
৮৬. যা পন ভিক্খুনী সঙ্ঘাণিং ধারেয্য, পাচিত্তিযং.
ইত্থালঙ্কারসিক্খাপদং
৮৭. যা পন ভিক্খুনী ইত্থালঙ্কারং ধারেয্য, পাচিত্তিযং.
গন্ধৰণ্ণকসিক্খাপদং
৮৮. যা ¶ পন ভিক্খুনী গন্ধৰণ্ণকেন নহাযেয্য, পাচিত্তিযং.
ৰাসিতকসিক্খাপদং
৮৯. যা পন ভিক্খুনী ৰাসিতকেন পিঞ্ঞাকেন নহাযেয্য, পাচিত্তিযং.
ভিক্খুনিউম্মদ্দাপনসিক্খাপদং
৯০. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা উম্মদ্দাপেয্য ৰা পরিমদ্দাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
সিক্খমানউম্মদ্দাপনসিক্খাপদং
৯১. যা পন ভিক্খুনী সিক্খমানায উম্মদ্দাপেয্য ৰা পরিমদ্দাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
সামণেরীউম্মদ্দাপনসিক্খাপদং
৯২. যা পন ভিক্খুনী সামণেরিযা উম্মদ্দাপেয্য ৰা পরিমদ্দাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
গিহিনিউম্মদ্দাপনসিক্খাপদং
৯৩. যা পন ভিক্খুনী গিহিনিযা উম্মদ্দাপেয্য ৰা পরিমদ্দাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
অনাপুচ্ছাসিক্খাপদং
৯৪. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুস্স পুরতো অনাপুচ্ছা আসনে নিসীদেয্য, পাচিত্তিযং.
পঞ্হাপুচ্ছনসিক্খাপদং
৯৫. যা ¶ পন ভিক্খুনী অনোকাসকতং ভিক্খুং পঞ্হং পুচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
অসংকচ্চিকসিক্খাপদং
৯৬. যা পন ভিক্খুনী অসংকচ্চিকা গামং পৰিসেয্য, পাচিত্তিযং.
ছত্তুপাহনৰগ্গো নৰমো.
মুসাৰাদসিক্খাপদং
৯৭. সম্পজানমুসাৰাদে ¶ পাচিত্তিযং.
ওমসৰাদসিক্খাপদং
পেসুঞ্ঞসিক্খাপদং
৯৯. ভিক্খুনিপেসুঞ্ঞে পাচিত্তিযং.
পদসোধম্মসিক্খাপদং
১০০. যা পন ভিক্খুনী অনুপসম্পন্নং পদসো ধম্মং ৰাচেয্য, পাচিত্তিযং.
পঠমসহসেয্যসিক্খাপদং
১০১. যা পন ভিক্খুনী অনুপসম্পন্নায উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযসহসেয্যসিক্খাপদং
১০২. যা পন ভিক্খুনী পুরিসেন সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
ধম্মদেসনাসিক্খাপদং
১০৩. যা পন ভিক্খুনী পুরিসস্স উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহি ধম্মং দেসেয্য অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা ইত্থিৰিগ্গহেন, পাচিত্তিযং.
ভূতারোচনসিক্খাপদং
১০৪. যা ¶ পন ভিক্খুনী অনুপসম্পন্নায উত্তরিমনুস্সধম্মং আরোচেয্য, ভূতস্মিং পাচিত্তিযং.
দুট্ঠুল্লারোচনসিক্খাপদং
১০৫. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা দুট্ঠুল্লং আপত্তিং অনুপসম্পন্নায আরোচেয্য অঞ্ঞত্র ভিক্খুনিসম্মুতিযা, পাচিত্তিযং.
পথৰীখণনসিক্খাপদং
১০৬. যা পন ভিক্খুনী পথৰিং খণেয্য ৰা খণাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
মুসাৰাদৰগ্গো দসমো.
ভূতগামসিক্খাপদং
১০৭. ভূতগামপাতব্যতায ¶ পাচিত্তিযং.
অঞ্ঞৰাদকসিক্খাপদং
১০৮. অঞ্ঞৰাদকে, ৰিহেসকে পাচিত্তিযং.
উজ্ঝাপনকসিক্খাপদং
১০৯. উজ্ঝাপনকে, খিয্যনকে পাচিত্তিযং.
পঠমসেনাসনসিক্খাপদং
১১০. যা পন ভিক্খুনী সঙ্ঘিকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ভিসিং ৰা কোচ্ছং ৰা অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তী নেৰ উদ্ধরেয্য, ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
দুতিযসেনাসনসিক্খাপদং
১১১. যা পন ভিক্খুনী সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তী নেৰ উদ্ধরেয্য, ন উদ্ধরাপেয্য, অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
অনুপখজ্জসিক্খাপদং
১১২. যা ¶ পন ভিক্খুনী সঙ্ঘিকে ৰিহারে জানং পুব্বুপগতং ভিক্খুনিং অনুপখজ্জ সেয্যং কপ্পেয্য ‘‘যস্সা সম্বাধো ভৰিস্সতি, সা পক্কমিস্সতী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
নিক্কড্ঢনসিক্খাপদং
১১৩. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিং কুপিতা অনত্তমনা সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢেয্য ৰা নিক্কড্ঢাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
ৰেহাসকুটিসিক্খাপদং
১১৪. যা পন ভিক্খুনী সঙ্ঘিকে ৰিহারে উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা অভিনিসীদেয্য ৰা অভিনিপজ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
মহল্লকৰিহারসিক্খাপদং
১১৫. মহল্লকং পন ভিক্খুনিযা ৰিহারং কারযমানায যাৰ দ্ৰারকোসা অগ্গল়ট্ঠপনায, আলোকসন্ধিপরিকম্মায দ্ৰত্তিচ্ছদনস্স পরিযাযং অপ্পহরিতে ঠিতায অধিট্ঠাতব্বং. ততো চে উত্তরি অপ্পহরিতেপি ঠিতা অধিট্ঠহেয্য, পাচিত্তিযং.
সপ্পাণকসিক্খাপদং
১১৬. যা ¶ পন ভিক্খুনী জানং সপ্পাণকং উদকং তিণং ৰা মত্তিকং ৰা সিঞ্চেয্য ৰা সিঞ্চাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
ভূতগামৰগ্গো একাদসমো.
আৰসথপিণ্ডসিক্খাপদং
১১৭. অগিলানায ভিক্খুনিযা একো আৰসথপিণ্ডো ভুঞ্জিতব্বো. ততো চে উত্তরি ভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
গণভোজনসিক্খাপদং
১১৮. গণভোজনে অঞ্ঞত্র সমযা পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, গিলানসমযো, চীৰরদানসমযো ¶ , চীৰরকারসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, নাৰাভিরুহনসমযো, মহাসমযো, সমণভত্তসমযো, অযং তত্থ সমযো.
কাণমাতুসিক্খাপদং
১১৯. ভিক্খুনিং পনেৰ কুলং উপগতং পূৰেহি ৰা মন্থেহি ৰা অভিহট্ঠুং পৰারেয্য, আকঙ্খমানায ভিক্খুনিযা দ্ৰত্তিপত্তপূরা পটিগ্গহেতব্বা. ততো চে উত্তরি পটিগ্গণ্হেয্য, পাচিত্তিযং. দ্ৰত্তিপত্তপূরে পটিগ্গহেত্ৰা ততো নীহরিত্ৰা ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সংৰিভজিতব্বং, অযং তত্থ সামীচি.
ৰিকালভোজনসিক্খাপদং
১২০. যা পন ভিক্খুনী ৰিকালে খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
সন্নিধিকারকসিক্খাপদং
১২১. যা পন ভিক্খুনী সন্নিধিকারকং খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদেয্য ৰা ভুঞ্জেয্য ৰা, পাচিত্তিযং.
দন্তপোনসিক্খাপদং
১২২. যা পন ভিক্খুনী অদিন্নং মুখদ্ৰারং আহারং আহরেয্য অঞ্ঞত্র উদকদন্তপোনা, পাচিত্তিযং.
উয্যোজনসিক্খাপদং
১২৩. যা ¶ পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিং ‘‘এহায্যে, গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায পৰিসিস্সামা’’তি তস্সা দাপেত্ৰা ৰা অদাপেত্ৰা ৰা উয্যোজেয্য ‘‘গচ্ছায্যে, ন মে তযা সদ্ধিং কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতি, একিকায মে কথা ৰা নিসজ্জা ৰা ফাসু হোতী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
সভোজনসিক্খাপদং
১২৪. যা পন ভিক্খুনী সভোজনে কুলে অনুপখজ্জ নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
রহোপটিচ্ছন্নসিক্খাপদং
১২৫. যা ¶ পন ভিক্খুনী পুরিসেন সদ্ধিং রহো পটিচ্ছন্নে আসনে নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
রহোনিসজ্জসিক্খাপদং
১২৬. যা পন ভিক্খুনী পুরিসেন সদ্ধিং একেনেকা রহো নিসজ্জং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
ভোজনৰগ্গো দ্ৰাদসমো.
চারিত্তসিক্খাপদং
১২৭. যা পন ভিক্খুনী নিমন্তিতা সভত্তা সমানা সন্তিং ভিক্খুনিং অনাপুচ্ছা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো, চীৰরদানসমযো, চীৰরকারসমযো, অযং তত্থ সমযো.
মহানামসিক্খাপদং
১২৮. অগিলানায ভিক্খুনিযা চতুমাসপ্পচ্চযপৰারণা সাদিতব্বা অঞ্ঞত্র পুনপৰারণায, অঞ্ঞত্র নিচ্চপৰারণায. ততো চে উত্তরি সাদিযেয্য, পাচিত্তিযং.
উয্যুত্তসেনাসিক্খাপদং
১২৯. যা পন ভিক্খুনী উয্যুত্তং সেনং দস্সনায গচ্ছেয্য অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, পাচিত্তিযং.
সেনাৰাসসিক্খাপদং
১৩০. সিযা ¶ চ তস্সা ভিক্খুনিযা কোচিদেৰ পচ্চযো সেনং গমনায, দিরত্ততিরত্তং তায ভিক্খুনিযা সেনায ৰসিতব্বং. ততো চে উত্তরি ৰসেয্য, পাচিত্তিযং.
উয্যোধিকসিক্খাপদং
১৩১. দিরত্ততিরত্তং চে ভিক্খুনী সেনায ৰসমানা উয্যোধিকং ৰা বলগ্গং ৰা সেনাব্যূহং ৰা অনীকদস্সনং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিযং.
সুরাপানসিক্খাপদং
১৩২. সুরামেরযপানে ¶ পাচিত্তিযং.
অঙ্গুলিপতোদকসিক্খাপদং
১৩৩. অঙ্গুলিপতোদকে পাচিত্তিযং.
হসধম্মসিক্খাপদং
অনাদরিযসিক্খাপদং
ভিংসাপনসিক্খাপদং
১৩৬. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিং ভিংসাপেয্য, পাচিত্তিযং.
চারিত্তৰগ্গো তেরসমো.
জোতিসিক্খাপদং
১৩৭. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা ৰিসিব্বনাপেক্খা জোতিং সমাদহেয্য ৰা সমাদহাপেয্য ৰা অঞ্ঞত্র তথারূপপ্পচ্চযা, পাচিত্তিযং.
নহানসিক্খাপদং
১৩৮. যা পন ভিক্খুনী ওরেনদ্ধমাসং নহাযেয্য অঞ্ঞত্র সমযা, পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো ‘‘দিযড্ঢো মাসো সেসো গিম্হান’’ন্তি ‘‘ৰস্সানস্স পঠমো মাসো’’ ইচ্চেতে অড্ঢতেয্যমাসা উণ্হসমযো, পরিল়াহসমযো, গিলানসমযো, কম্মসমযো, অদ্ধানগমনসমযো, ৰাতৰুট্ঠিসমযো, অযং তত্থ সমযো.
দুব্বণ্ণকরণসিক্খাপদং
১৩৯. নৰং ¶ পন ভিক্খুনিযা চীৰরলাভায তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং ¶ আদাতব্বং নীলং ৰা কদ্দমং ৰা কাল়সামং ৰা. অনাদা চে ভিক্খুনী তিণ্ণং দুব্বণ্ণকরণানং অঞ্ঞতরং দুব্বণ্ণকরণং নৰং চীৰরং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
ৰিকপ্পনসিক্খাপদং
১৪০. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা সিক্খমানায ৰা সামণেরস্স ৰা সামণেরিযা ৰা সামং চীৰরং ৰিকপ্পেত্ৰা অপচ্চুদ্ধারণং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
অপনিধাপনসিক্খাপদং
১৪১. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা পত্তং ৰা চীৰরং ৰা নিসীদনং ৰা সূচিঘরং ৰা কাযবন্ধনং ৰা অপনিধেয্য ৰা অপনিধাপেয্য ৰা অন্তমসো হসাপেক্খাপি, পাচিত্তিযং.
সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং
১৪২. যা পন ভিক্খুনী সঞ্চিচ্চ পাণং জীৰিতা ৰোরোপেয্য, পাচিত্তিযং.
সপ্পাণকসিক্খাপদং
১৪৩. যা পন ভিক্খুনী জানং সপ্পাণকং উদকং পরিভুঞ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
উক্কোটনসিক্খাপদং
১৪৪. যা পন ভিক্খুনী জানং যথাধম্মং নিহতাধিকরণং পুনকম্মায উক্কোটেয্য, পাচিত্তিযং.
থেয্যসত্থসিক্খাপদং
১৪৫. যা পন ভিক্খুনী জানং থেয্যসত্থেন সদ্ধিং সংৰিধায একদ্ধানমগ্গং পটিপজ্জেয্য অন্তমসো গামন্তরম্পি, পাচিত্তিযং.
অরিট্ঠসিক্খাপদং
১৪৬. যা পন ভিক্খুনী এৰং ৰদেয্য ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যে এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন ¶ হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য, অনেকপরিযাযেনায্যে অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা, অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো ¶ অন্তরাযাযা’’তি. এৰঞ্চ সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি যাৰততিযং সমনুভাসিতব্বা তস্স পটিনিস্সগ্গায. যাৰততিযঞ্চে সমনুভাসিযমানা তং পটিনিস্সজ্জেয্য, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পটিনিস্সজ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
জোতিৰগ্গো চুদ্দসমো.
উক্খিত্তসম্ভোগসিক্খাপদং
১৪৭. যা পন ভিক্খুনী জানং তথাৰাদিনিযা ভিক্খুনিযা অকটানুধম্মায তং দিট্ঠিং অপ্পটিনিস্সট্ঠায সদ্ধিং সম্ভুঞ্জেয্য ৰা, সংৰসেয্য ৰা, সহ ৰা সেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
কণ্টকসিক্খাপদং
১৪৮. সমণুদ্দেসাপি চে এৰং ৰদেয্য ‘‘তথাহং ভগৰতা ধম্মং দেসিতং আজানামি, যথা যেমে অন্তরাযিকা ধম্মা ৰুত্তা ভগৰতা, তে পটিসেৰতো নালং অন্তরাযাযা’’তি. সা সমণুদ্দেসা ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘মায্যে, সমণুদ্দেসে এৰং অৰচ, মা ভগৰন্তং অব্ভাচিক্খি, ন হি সাধু ভগৰতো অব্ভক্খানং, ন হি ভগৰা এৰং ৰদেয্য, অনেকপরিযাযেনায্যে, সমণুদ্দেসে অন্তরাযিকা ধম্মা অন্তরাযিকা ৰুত্তা ভগৰতা, অলঞ্চ পন তে পটিসেৰতো অন্তরাযাযা’’তি. এৰঞ্চ সা সমণুদ্দেসা ভিক্খুনীহি ৰুচ্চমানা তথেৰ পগ্গণ্হেয্য, সা সমণুদ্দেসা ভিক্খুনীহি এৰমস্স ৰচনীযা ‘‘অজ্জতগ্গে তে, অয্যে, সমণুদ্দেসে ন চেৰ সো ভগৰা সত্থা অপদিসিতব্বো, যম্পি চঞ্ঞা সমণুদ্দেসা লভন্তি ভিক্খুনীহি সদ্ধিং দিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং, সাপি তে নত্থি, চর পিরে, ৰিনস্সা’’তি. যা পন ভিক্খুনী জানং তথানাসিতং সমণুদ্দেসং উপলাপেয্য ৰা, উপট্ঠাপেয্য ৰা, সম্ভুঞ্জেয্য ৰা, সহ ৰা সেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং.
সহধম্মিকসিক্খাপদং
১৪৯. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনীহি সহধম্মিকং ৰুচ্চমানা এৰং ৰদেয্য ‘‘ন তাৰাহং, অয্যে, এতস্মিং সিক্খাপদে সিক্খিস্সামি, যাৰ ন অঞ্ঞং ভিক্খুনিং ব্যত্তং ৰিনযধরং পরিপুচ্ছামী’’তি, পাচিত্তিযং. সিক্খমানায, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা অঞ্ঞাতব্বং পরিপুচ্ছিতব্বং পরিপঞ্হিতব্বং, অযং তত্থ সামীচি.
ৰিলেখনসিক্খাপদং
১৫০. যা ¶ ¶ পন ভিক্খুনী পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেয্য ‘‘কিং পনিমেহি খুদ্দানুখুদ্দকেহি সিক্খাপদেহি উদ্দিট্ঠেহি, যাৰদেৰ কুক্কুচ্চায ৰিহেসায ৰিলেখায সংৰত্তন্তী’’তি, সিক্খাপদৰিৰণ্ণকে পাচিত্তিযং.
মোহনসিক্খাপদং
১৫১. যা পন ভিক্খুনী অন্ৰদ্ধমাসং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে এৰং ৰদেয্য ‘‘ইদানেৰ খো অহং, অয্যে, জানামি অযম্পি কির ধম্মো সুত্তাগতো সুত্তপরিযাপন্নো অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতী’’তি, তঞ্চে ভিক্খুনিং অঞ্ঞা ভিক্খুনিযো জানেয্যুং নিসিন্নপুব্বং ইমায ভিক্খুনিযা দ্ৰত্তিক্খত্তুং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে, কো পন ৰাদো ভিয্যো, ন চ তস্সা ভিক্খুনিযা অঞ্ঞাণকেন মুত্তি অত্থি, যঞ্চ তত্থ আপত্তিং আপন্না, তঞ্চ যথাধম্মো কারেতব্বো, উত্তরি চস্সা মোহো আরোপেতব্বো ‘‘তস্সা তে, অয্যে, অলাভা, তস্সা তে দুল্লদ্ধং, যং ত্ৰং পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে ন সাধুকং অট্ঠিং কত্ৰা মনসি করোসী’’তি, ইদং তস্মিং মোহনকে পাচিত্তিযং.
পহারসিক্খাপদং
১৫২. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা কুপিতা অনত্তমনা পহারং দদেয্য, পাচিত্তিযং.
তলসত্তিকসিক্খাপদং
১৫৩. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা কুপিতা অনত্তমনা তলসত্তিকং উগ্গিরেয্য, পাচিত্তিযং.
অমূলকসিক্খাপদং
১৫৪. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিং অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসেয্য, পাচিত্তিযং.
সঞ্চিচ্চসিক্খাপদং
১৫৫. যা পন ভিক্খুনী ভিক্খুনিযা সঞ্চিচ্চ কুক্কুচ্চং উপদহেয্য ‘‘ইতিস্সা মুহুত্তম্পি অফাসু ভৰিস্সতী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
উপস্সুতি সিক্খাপদং
১৫৬. যা ¶ ¶ পন ভিক্খুনী ভিক্খুনীনং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং উপস্সুতিং তিট্ঠেয্য ‘‘যং ইমা ভণিস্সন্তি, তং সোস্সামী’’তি এতদেৰ পচ্চযং করিত্ৰা অনঞ্ঞং, পাচিত্তিযং.
দিট্ঠিৰগ্গো পন্নরসমো.
কম্মপ্পটিবাহনসিক্খাপদং
১৫৭. যা পন ভিক্খুনী ধম্মিকানং কম্মানং ছন্দং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জেয্য, পাচিত্তিযং.
ছন্দংঅদত্ৰাগমনসিক্খাপদং
১৫৮. যা পন ভিক্খুনী সঙ্ঘে ৰিনিচ্ছযকথায ৰত্তমানায ছন্দং অদত্ৰা উট্ঠাযাসনা পক্কমেয্য, পাচিত্তিযং.
দুব্বলসিক্খাপদং
১৫৯. যা পন ভিক্খুনী সমগ্গেন সঙ্ঘেন চীৰরং দত্ৰা পচ্ছা খীযনধম্মং আপজ্জেয্য ‘‘যথাসন্থুতং ভিক্খুনিযো সঙ্ঘিকং লাভং পরিণামেন্তী’’তি, পাচিত্তিযং.
পরিণামনসিক্খাপদং
১৬০. যা পন ভিক্খুনী জানং সঙ্ঘিকং লাভং পরিণতং পুগ্গলস্স পরিণামেয্য, পাচিত্তিযং.
রতনসিক্খাপদং
১৬১. যা পন ভিক্খুনী রতনং ৰা রতনসম্মতং ৰা অঞ্ঞত্র অজ্ঝারামা ৰা অজ্ঝাৰসথা ৰা উগ্গণ্হেয্য ৰা উগ্গণ্হাপেয্য ৰা, পাচিত্তিযং. রতনং ৰা পন ভিক্খুনিযা রতনসম্মতং ৰা অজ্ঝারামে ৰা অজ্ঝাৰসথে ৰা উগ্গহেত্ৰা ৰা উগ্গহাপেত্ৰা ৰা নিক্খিপিতব্বং ‘‘যস্স ভৰিস্সতি, সো হরিস্সতী’’তি, অযং তত্থ সামীচি.
সূচিঘরসিক্খাপদং
১৬২. যা ¶ ¶ পন ভিক্খুনী অট্ঠিমযং ৰা দন্তমযং ৰা ৰিসাণমযং ৰা সূচিঘরং কারাপেয্য, ভেদনকং পাচিত্তিযং.
মঞ্চপীঠসিক্খাপদং
১৬৩. নৰং পন ভিক্খুনিযা মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা কারযমানায অট্ঠঙ্গুলপাদকং কারেতব্বং সুগতঙ্গুলেন অঞ্ঞত্র হেট্ঠিমায অটনিযা. তং অতিক্কামেন্তিযা ছেদনকং পাচিত্তিযং.
তূলোনদ্ধসিক্খাপদং
১৬৪. যা পন ভিক্খুনী মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা তূলোনদ্ধং কারাপেয্য, উদ্দালনকং পাচিত্তিযং.
কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদিসিক্খাপদং
১৬৫. কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদিং পন ভিক্খুনিযা কারযমানায পমাণিকা কারেতব্বা, তত্রিদং পমাণং, দীঘসো চতস্সো ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং দ্ৰে ৰিদত্থিযো. তং অতিক্কামেন্তিযা ছেদনকং পাচিত্তিযং.
নন্দসিক্খাপদং
১৬৬. যা পন ভিক্খুনী সুগতচীৰরপ্পমাণং চীৰরং কারাপেয্য, অতিরেকং ৰা, ছেদনকং পাচিত্তিযং. তত্রিদং সুগতস্স সুগতচীৰরপ্পমাণং, দীঘসো নৰ ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযা, তিরিযং ছ ৰিদত্থিযো, ইদং সুগতস্স সুগতচীৰরপ্পমাণন্তি.
ধম্মিকৰগ্গো সোল়সমো.
উদ্দিট্ঠা খো, অয্যাযো, ছসট্ঠিসতা পাচিত্তিযা ধম্মা. তত্থায্যাযো, পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
পাচিত্তিযা নিট্ঠিতা.
পাটিদেসনীযা
ইমে খো পনায্যাযো অট্ঠ পাটিদেসনীযা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
সপ্পিৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
১. যা ¶ ¶ পন ভিক্খুনী অগিলানা সপ্পিং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য, পটিদেসেতব্বং তায ভিক্খুনিযা ‘‘গারয্হং, অয্যে, ধম্মং আপজ্জিং অসপ্পাযং পাটিদেসনীযং, তং পটিদেসেমী’’তি.
তেলৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
২. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা তেলং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য…পে… তং পটিদেসেমীতি.
মধুৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
৩. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা মধুং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য…পে… তং পটিদেসেমীতি.
ফাণিতৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
৪. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা ফাণিতং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য…পে… তং পটিদেসেমীতি.
মচ্ছৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
৫. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা মচ্ছং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য…পে… তং পটিদেসেমীতি.
মংসৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
৬. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা মংসং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য…পে… তং পটিদেসেমীতি.
খীরৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
৭. যা ¶ পন ভিক্খুনী অগিলানা খীরং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য…পে… তং পটিদেসেমীতি.
দধিৰিঞ্ঞাপনসিক্খাপদং
৮. যা পন ভিক্খুনী অগিলানা দধিং ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জেয্য, পটিদেসেতব্বং তায ভিক্খুনিযা ‘‘গারয্হং, অয্যে, ধম্মং আপজ্জিং অসপ্পাযং পাটিদেসনীযং, তং পটিদেসেমী’’তি.
উদ্দিট্ঠা ¶ খো, অয্যাযো, অট্ঠ পাটিদেসনীযা ধম্মা. তত্থায্যাযো, পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
পাটিদেসনীযা নিট্ঠিতা.
সেখিযা
ইমে খো পনায্যাযো, সেখিযা ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
পরিমণ্ডলসিক্খাপদং
১. পরিমণ্ডলং নিৰাসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২. পরিমণ্ডলং পারুপিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সুপ্পটিচ্ছন্নসিক্খাপদং
৩. সুপ্পটিচ্ছন্না অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
৪. সুপ্পটিচ্ছন্না অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সুসংৰুতসিক্খাপদং
৫. সুসংৰুতা ¶ অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
৬. সুসংৰুতা অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওক্খিত্তচক্খুসিক্খাপদং
৭. ওক্খিত্তচক্খুনী অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
৮. ওক্খিত্তচক্খুনী অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উক্খিত্তকসিক্খাপদং
৯. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১০. ন উক্খিত্তকায অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পরিমণ্ডলৰগ্গো পঠমো.
উজ্জগ্ঘিকসিক্খাপদং
১১. ন ¶ উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১২. ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উচ্চসদ্দসিক্খাপদং
১৩. অপ্পসদ্দা অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১৪. অপ্পসদ্দা অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কাযপ্পচালকসিক্খাপদং
১৫. ন কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১৬. ন ¶ কাযপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
বাহুপ্পচালকসিক্খাপদং
১৭. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
১৮. ন বাহুপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সীসপ্পচালকসিক্খাপদং
১৯. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২০. ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উজ্জগ্ঘিকৰগ্গো দুতিযো.
খম্ভকতসিক্খাপদং
২১. ন খম্ভকতা অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২২. ন খম্ভকতা অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওগুণ্ঠিতসিক্খাপদং
২৩. ন ওগুণ্ঠিতা অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
২৪. ন ওগুণ্ঠিতা অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উক্কুটিকসিক্খাপদং
২৫. ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গমিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পল্লত্থিকসিক্খাপদং
২৬. ন ¶ পল্লত্থিকায অন্তরঘরে নিসীদিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সক্কচ্চপটিগ্গহণসিক্খাপদং
২৭. সক্কচ্চং ¶ পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পত্তসঞ্ঞিনীপটিগ্গহণসিক্খাপদং
২৮. পত্তসঞ্ঞিনী পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সমসূপকপটিগ্গহণসিক্খাপদং
২৯. সমসূপকং পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সমতিত্তিকসিক্খাপদং
৩০. সমতিত্তিকং পিণ্ডপাতং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
খম্ভকতৰগ্গো ততিযো.
সক্কচ্চভুঞ্জনসিক্খাপদং
৩১. সক্কচ্চং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পত্তসঞ্ঞিনীভুঞ্জনসিক্খাপদং
৩২. পত্তসঞ্ঞিনী পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সপদানসিক্খাপদং
৩৩. সপদানং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সমসূপকসিক্খাপদং
৩৪. সমসূপকং পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ন থূপকতসিক্খাপদং
৩৫. ন থূপকতো ওমদ্দিত্ৰা পিণ্ডপাতং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওদনপ্পটিচ্ছাদনসিক্খাপদং
৩৬. ন সূপং ৰা ব্যঞ্জনং ৰা ওদনেন পটিচ্ছাদেস্সামি ভিয্যোকম্যতং উপাদাযাতি সিক্খা করণীযা.
সূপোদনৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদং
৩৭. ন ¶ ¶ সূপং ৰা ওদনং ৰা অগিলানা অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উজ্ঝানসঞ্ঞিনীসিক্খাপদং
৩৮. ন উজ্ঝানসঞ্ঞিনী পরেসং পত্তং ওলোকেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কবল়সিক্খাপদং
৩৯. নাতিমহন্তং কবল়ং করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
আলোপসিক্খাপদং
৪০. পরিমণ্ডলং আলোপং করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সক্কচ্চৰগ্গো চতুত্থো.
অনাহটসিক্খাপদং
৪১. ন অনাহটে কবল়ে মুখদ্ৰারং ৰিৰরিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ভুঞ্জমানসিক্খাপদং
৪২. ন ভুঞ্জমানা সব্বহত্থং মুখে পক্খিপিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সকবল়সিক্খাপদং
৪৩. ন সকবল়েন মুখেন ব্যাহরিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পিণ্ডুক্খেপকসিক্খাপদং
৪৪. ন পিণ্ডুক্খেপকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কবল়াৰচ্ছেদকসিক্খাপদং
৪৫. ন কবল়াৰচ্ছেদকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
অৰগণ্ডকারকসিক্খাপদং
৪৬. ন ¶ অৰগণ্ডকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
হত্থনিদ্ধুনকসিক্খাপদং
৪৭. ন হত্থনিদ্ধুনকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সিত্থাৰকারকসিক্খাপদং
৪৮. ন সিত্থাৰকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
জিৰ্হানিচ্ছারকসিক্খাপদং
৪৯. ন ¶ জিৰ্হানিচ্ছারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
চপুচপুকারকসিক্খাপদং
৫০. ন চপুচপুকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
কবল়ৰগ্গো পঞ্চমো.
সুরুসুরুকারকসিক্খাপদং
৫১. ন সুরুসুরুকারকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
হত্থনিল্লেহকসিক্খাপদং
৫২. ন হত্থনিল্লেহকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পত্তনিল্লেহকসিক্খাপদং
৫৩. ন পত্তনিল্লেহকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওট্ঠনিল্লেহকসিক্খাপদং
৫৪. ন ওট্ঠনিল্লেহকং ভুঞ্জিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সামিসসিক্খাপদং
৫৫. ন ¶ সামিসেন হত্থেন পানীযথালকং পটিগ্গহেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সসিত্থকসিক্খাপদং
৫৬. ন সসিত্থকং পত্তধোৰনং অন্তরঘরে ছড্ডেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ছত্তপাণিসিক্খাপদং
৫৭. ন ছত্তপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
দণ্ডপাণিসিক্খাপদং
৫৮. ন দণ্ডপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সত্থপাণিসিক্খাপদং
৫৯. ন ¶ সত্থপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
আৰুধপাণিসিক্খাপদং
৬০. ন আৰুধপাণিস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সুরুসুরুৰগ্গো ছট্ঠো.
পাদুকসিক্খাপদং
৬১. ন পাদুকারুল়্হস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উপাহনসিক্খাপদং
৬২. ন উপাহনারুল়্হস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
যানসিক্খাপদং
৬৩. ন যানগতস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
সযনসিক্খাপদং
৬৪. ন সযনগতস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পল্লত্থিকসিক্খাপদং
৬৫. ন পল্লত্থিকায নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ৰেঠিতসিক্খাপদং
৬৬. ন ¶ ৰেঠিতসীসস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ওগুণ্ঠিতসিক্খাপদং
৬৭. ন ওগুণ্ঠিতসীসস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ছমাসিক্খাপদং
৬৮. ন ¶ ছমাযং নিসীদিত্ৰা আসনে নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
নীচাসনসিক্খাপদং
৬৯. ন নীচে আসনে নিসীদিত্ৰা উচ্চে আসনে নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ঠিতাসিক্খাপদং
৭০. ন ঠিতা নিসিন্নস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পচ্ছতোগচ্ছন্তীসিক্খাপদং
৭১. ন পচ্ছতো গচ্ছন্তী পুরতো গচ্ছন্তস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উপ্পথেনগচ্ছন্তীসিক্খাপদং
৭২. ন উপ্পথেন গচ্ছন্তী পথেন গচ্ছন্তস্স অগিলানস্স ধম্মং দেসেস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
ঠিতাউচ্চারসিক্খাপদং
৭৩. ন ঠিতা অগিলানা উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
হরিতেউচ্চারসিক্খাপদং
৭৪. ন ¶ হরিতে অগিলানা উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা খেল়ং ৰা করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
উদকেউচ্চারসিক্খাপদং
৭৫. ন উদকে অগিলানা উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা খেল়ং ৰা করিস্সামীতি সিক্খা করণীযা.
পাদুকৰগ্গো সত্তমো.
উদ্দিট্ঠা খো, অয্যাযো, সেখিযা ধম্মা. তত্থায্যাযো, পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
সেখিযা নিট্ঠিতা.
অধিকরণসমথা
ইমে ¶ খো পনায্যাযো, সত্ত অধিকরণসমথা
ধম্মা উদ্দেসং আগচ্ছন্তি.
উপ্পন্নুপ্পন্নানং অধিকরণানং সমথায ৰূপসমায সম্মুখাৰিনযো দাতব্বো.
সতিৰিনযো দাতব্বো.
অমূল়্হৰিনযো দাতব্বো.
পটিঞ্ঞায কারেতব্বং.
যেভুয্যসিকা.
তস্সপাপিযসিকা.
তিণৰত্থারকোতি.
উদ্দিট্ঠা খো অয্যাযো সত্ত অধিকরণসমথা ধম্মা. তত্থায্যাযো পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা ¶ , ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থায্যাযো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামীতি.
অধিকরণসমথা নিট্ঠিতা.
উদ্দিট্ঠং খো অয্যাযো নিদানং,
উদ্দিট্ঠা অট্ঠ পারাজিকা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা সত্তরস সঙ্ঘাদিসেসা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা তিংস নিস্সগ্গিযা পাচিত্তিযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা ছসট্ঠি সতা পাচিত্তিযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা অট্ঠ পাটিদেসনীযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা সেখিযা ধম্মা,
উদ্দিট্ঠা সত্ত অধিকরণসমথা ধম্মা, এত্তকং তস্স ভগৰতো সুত্তাগতং সুত্তপরিযাপন্নং অন্ৰদ্ধমাসং উদ্দেসং আগচ্ছতি, তত্থ সব্বাহেৰ সমগ্গাহি সম্মোদমানাহি অৰিৰদমানাহি সিক্খিতব্বন্তি.
ৰিত্থারুদ্দেসো চতুত্থো.
ভিক্খুনিপাতিমোক্খং নিট্ঠিতং.
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
কঙ্খাৰিতরণী-অট্ঠকথা
গন্থারম্ভকথা
বুদ্ধং ¶ ¶ ¶ ধম্মঞ্চ সঙ্ঘঞ্চ, ৰিপ্পসন্নেন চেতসা;
ৰন্দিত্ৰা ৰন্দনামান, পূজাসক্কারভাজনং.
থেরৰংসপ্পদীপানং, থিরানং ৰিনযক্কমে;
পুব্বাচরিযসীহানং, নমো কত্ৰা কতঞ্জলী.
পামোক্খং অনৰজ্জানং, ধম্মানং যং মহেসিনা;
মুখং মোক্খপ্পৰেসায, পাতিমোক্খং পকাসিতং.
সূরতেন ¶ নিৰাতেন, সুচিসল্লেখৰুত্তিনা;
ৰিনযাচারযুত্তেন, সোণত্থেরেন যাচিতো.
তত্থ সঞ্জাতকঙ্খানং, ভিক্খূনং তস্স ৰণ্ণনং;
কঙ্খাৰিতরণত্থায, পরিপুণ্ণৰিনিচ্ছযং.
মহাৰিহারৰাসীনং, ৰাচনামগ্গনিস্সিতং;
ৰত্তযিস্সামি নামেন, কঙ্খাৰিতরণিং সুভন্তি.
নিদানৰণ্ণনা
তত্থ ¶ পাতিমোক্খন্তি পঅতিমোক্খং অতিপমোক্খং অতিসেট্ঠং অতিউত্তমন্তি অত্থো. ইতি ইমিনা ৰচনত্থেন একৰিধম্পি সীলগন্থভেদতো দুৰিধং হোতি. তথা হি ‘‘পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতী’’তি (ম. নি. ১.৬৯; ৩.৭৫; ৰিভ. ৫০৮) চ ‘‘আদিমেতং মুখমেতং পমুখমেতং কুসলানং ধম্মানং, তেন ৰুচ্চতি পাতিমোক্খ’’ন্তি (মহাৰ. ১৩৫) চ আদীসু সীলং পাতিমোক্খন্তি ৰুচ্চতি, ‘‘উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন স্ৰাগতানি হোন্তী’’তিআদীসু (পাচি. ১৪৭; অ. নি. ৮.৫২; ১০.৩৩) গন্থো পাতিমোক্খন্তি ৰুচ্চতি. তত্থ সীলং যো নং পাতি রক্খতি, তং মোক্খেতি মোচযতি আপাযিকাদীহি দুক্খেহি, অত্তানুৰাদাদীহি ৰা ভযেহীতি পাতিমোক্খং. গন্থো পন তস্স পাতিমোক্খস্স জোতকত্তা পাতিমোক্খন্তি ৰুচ্চতি. আদিম্হি পন ৰুত্তো ৰচনত্থো উভিন্নম্পি সাধারণো হোতি.
তত্থাযং ৰণ্ণনা সীলপাতিমোক্খস্সাপি যুজ্জতি গন্থপাতিমোক্খস্সাপি, গন্থে হি ৰণ্ণিতে তস্স অত্থো ৰণ্ণিতোৰ হোতি. তং পনেতং গন্থপাতিমোক্খং ভিক্খুপাতিমোক্খং ভিক্খুনিপাতিমোক্খন্তি দুৰিধং হোতি ¶ . তত্থ ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো’’তিআদিকং (মহাৰ. ১৩৪) পঞ্চহি উদ্দেসপরিচ্ছেদেহি ৰৰত্থিতং ভিক্খুপাতিমোক্খং, ‘‘সুণাতু মে, অয্যে, সঙ্ঘো’’তিআদিকং চতূহি উদ্দেসপরিচ্ছেদেহি ৰৰত্থিতং ভিক্খুনিপাতিমোক্খং. তত্থ ভিক্খুপাতিমোক্খে পঞ্চ উদ্দেসা নাম নিদানুদ্দেসো, পারাজিকুদ্দেসো, সঙ্ঘাদিসেসুদ্দেসো, অনিযতুদ্দেসো ¶ , ৰিত্থারুদ্দেসোতি. তত্থ নিদানুদ্দেসো তাৰ ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো…পে… আৰিকতা হিস্স ফাসু হোতি, তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, দুতিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, ততিযম্পি পুচ্ছামি, কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা, পরিসুদ্ধেত্থাযস্মন্তো, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি ৰত্ৰা ‘‘উদ্দিট্ঠং খো আযস্মন্তো নিদান’’ন্তিআদিনা নযেন অৰসেসে সুতেন সাৰিতে উদ্দিট্ঠো হোতি. পারাজিকুদ্দেসাদীনং পরিচ্ছেদা নিদানস্স আদিতো পট্ঠায পারাজিকাদীনি ওসাপেত্ৰা যোজেতব্বা. ৰিত্থারো ৰিত্থারোযেৰ ¶ . ‘‘অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্ব’’ন্তি (মহাৰ. ১৫০; পরি. ৩২৫) ৰচনতো পন পারাজিকুদ্দেসাদীসু যস্মিং ৰিপ্পকতে অন্তরাযো উপ্পজ্জতি, তেন সদ্ধিং অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং. নিদানুদ্দেসে পন অনিট্ঠিতে সুতেন সাৰেতব্বং নাম নত্থি. ভিক্খুনিপাতিমোক্খে পন অনিযতুদ্দেসো পরিহাযতি, সেসং ৰুত্তনযমেৰ. এৰমেতেসং পঞ্চহি চেৰ চতূহি চ উদ্দেসপরিচ্ছেদেহি ৰৰত্থিতানং দ্ৰিন্নম্পি পাতিমোক্খানং অযং ৰণ্ণনা ভৰিস্সতি. যস্মা পনেত্থ ভিক্খুপাতিমোক্খং পঠমং, তস্মা তস্স তাৰ ৰণ্ণনত্থমিদং ৰুচ্চতি.
‘‘সুণাতু মে’’তিআদীনং, পদানং অত্থনিচ্ছযং;
ভিক্খৰো সীলসম্পন্না, সিক্খাকামা সুণন্তু মেতি.
এত্থ হি সুণাতূতিইদং সৰনাণত্তিৰচনং. মেতি যো সাৰেতি, তস্স অত্তনিদ্দেসৰচনং. ভন্তেতি সগারৰসপ্পতিস্সৰচনং. সঙ্ঘোতি পুগ্গলসমূহৰচনং. সব্বমেৰ চেতং পাতিমোক্খুদ্দেসকেন পঠমং ৰত্তব্বৰচনং. ভগৰতা হি পাতিমোক্খুদ্দেসং অনুজানন্তেন রাজগহে ৰুত্তং, তস্মা যো পাতিমোক্খং উদ্দিসতি, তেন সচে সঙ্ঘত্থেরো হোতি, ‘‘আৰুসো’’তি ৰত্তব্বং. সচে নৰকতরো হোতি, পাল়িযং (মহাৰ. ১৩৪) আগতনযেনেৰ ‘‘ভন্তে’’তি ৰত্তব্বং. সঙ্ঘত্থেরো ৰা হি পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্য ‘‘থেরাধিকং পাতিমোক্খ’’ন্তিৰচনতো (মহাৰ. ১৫৪), নৰকতরো ৰা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যো তত্থ ভিক্খু ব্যত্তো পটিবলো, তস্সাধেয্যং পাতিমোক্খ’’ন্তিৰচনতো (মহাৰ. ১৫৫).
‘‘সঙ্ঘো’’তিইমিনা পন পদেন কিঞ্চাপি অৰিসেসতো পুগ্গলসমূহো ৰুত্তো, অথ খো সো দক্খিণেয্যসঙ্ঘো, সম্মুতিসঙ্ঘো চাতি দুৰিধো হোতি. তত্থ দক্খিণেয্যসঙ্ঘোতি অট্ঠ অরিযপুগ্গলসমূহো ৰুচ্চতি. সম্মুতিসঙ্ঘোতি অৰিসেসেন ভিক্খুসমূহো, সো ইধ অধিপ্পেতো. সো ¶ পনেস কম্মৰসেন পঞ্চৰিধো (মহাৰ. ৩৮৮) হোতি – চতুৰগ্গো পঞ্চৰগ্গো দসৰগ্গো ৰীসতিৰগ্গো অতিরেকৰীসতিৰগ্গোতি. তত্থ চতুৰগ্গেন ঠপেত্ৰা উপসম্পদপৰারণঅব্ভানানি সব্বং ¶ সঙ্ঘকম্মং কাতুং ৰট্টতি. পঞ্চৰগ্গেন ঠপেত্ৰা মজ্ঝিমেসু জনপদেসু উপসম্পদঞ্চ অব্ভানকম্মঞ্চ সব্বং সঙ্ঘকম্মং কাতুং ¶ ৰট্টতি. দসৰগ্গেন অব্ভানকম্মমত্তং ঠপেত্ৰা সব্বং সঙ্ঘকম্মং কাতুং ৰট্টতি. ৰীসতিৰগ্গেন ন কিঞ্চি সঙ্ঘকম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, তথা অতিরেকৰীসতিৰগ্গেন.সো পন চতুৰগ্গাদিনা সঙ্ঘেন কত্তব্বং কম্মং ঊনকতরেন কাতুং ন ৰট্টতি, অতিরেকেন পন ৰট্টতীতি দস্সনত্থং ৰুত্তো. ইমস্মিং পনত্থে চতুৰগ্গং উপাদায সব্বোপি সম্মুতিসঙ্ঘো অধিপ্পেতো.
অজ্জুপোসথোতি অজ্জ উপোসথদিৰসো, এতেন অনুপোসথদিৰসং পটিক্খিপতি. পন্নরসোতি ইমিনা অঞ্ঞং উপোসথদিৰসং পটিক্খিপতি. দিৰসৰসেন হি তযো উপোসথা চাতুদ্দসিকো পন্নরসিকো সামগ্গিউপোসথোতি, এৰং তযো উপোসথা ৰুত্তা. তত্থ হেমন্তগিম্হৰস্সানানং তিণ্ণং উতূনং ততিযসত্তমপক্খেসু দ্ৰে দ্ৰে কত্ৰা ছ চাতুদ্দসিকা, অৰসেসা অট্ঠারস পন্নরসিকাতি এৰং একসংৰচ্ছরে চতুৰীসতি উপোসথা, ইদং তাৰ পকতিচারিত্তং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সকিং পক্খস্স চাতুদ্দসে ৰা পন্নরসে ৰা পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি (মহাৰ. ১৩৬) ৰচনতো পন ‘‘আগন্তুকেহি আৰাসিকানং অনুৰত্তিতব্ব’’ন্তিআদিৰচনতো (মহাৰ. ১৭৮) চ তথারূপপচ্চযে সতি অঞ্ঞস্মিম্পি চাতুদ্দসে উপোসথং কাতুং ৰট্টতি. পুরিমৰস্সংৰুট্ঠানং পন পুব্বকত্তিকপুণ্ণমা ৰা, তেসংযেৰ সচে ভণ্ডনকারকেহি উপদ্দুতা পৰারণং পচ্চুক্কড্ঢন্তি, অথ পুব্বকত্তিকমাসস্স কাল়পক্খচাতুদ্দসো ৰা, পচ্ছিমকত্তিকপুণ্ণমা ৰা, পচ্ছিমৰস্সংৰুট্ঠানঞ্চ পচ্ছিমকত্তিকপুণ্ণমা এৰাতি ইমে তযো পৰারণাদিৰসাপি হোন্তি, ইদম্পি পকতিচারিত্তমেৰ. তথারূপপচ্চযে পন সতি দ্ৰিন্নং কত্তিকপুণ্ণমানং পুরিমেসু চাতুদ্দসেসুপি পৰারণং কাতুং ৰট্টতি. যদা পন কোসম্বকক্খন্ধকে (মহাৰ. ৪৫১) আগতনযেন ভিন্নে সঙ্ঘে ওসারিতে তস্মিং ভিক্খুস্মিং সঙ্ঘো তস্স ৰত্থুস্স ৰূপসমায সঙ্ঘস্স সামগ্গিং করোতি, তদা ‘‘তাৰদেৰ উপোসথো কাতব্বো, পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি (মহাৰ. ৪৭৫) ৰচনতো ঠপেত্ৰা চাতুদ্দসপন্নরসে, অঞ্ঞোপি যো কোচি দিৰসো সামগ্গিউপোসথদিৰসো নাম হোতি, পুরিমৰস্সংৰুট্ঠানং পন কত্তিকমাসব্ভন্তরে অযমেৰ সামগ্গিপৰারণাদিৰসো নাম হোতি. ইতি ইমেসু তীসু দিৰসেসু ‘‘পন্নরসো’’তিইমিনা অঞ্ঞং উপোসথদিৰসং পটিক্খিপতি. তস্মা য্ৰাযং ‘‘অজ্জুপোসথো’’তিৰচনেন ¶ অনুপোসথদিৰসো ¶ পটিক্খিত্তো, তস্মিং উপোসথো ন কাতব্বোযেৰ. যো পনাযং অঞ্ঞো উপোসথদিৰসো, তস্মিং উপোসথো কাতব্বো. করোন্তেন পন সচে চাতুদ্দসিকো হোতি, ‘‘অজ্জুপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰত্তব্বং. সচে পন্নরসিকো হোতি, ‘‘অজ্জুপোসথো পন্নরসো’’তি ৰত্তব্বং. সচে সামগ্গিউপোসথো হোতি, ‘‘অজ্জুপোসথো সামগ্গী’’তি ৰত্তব্বং.
যদি ¶ সঙ্ঘস্স পত্তকল্লন্তি এত্থ পত্তো কালো ইমস্স কম্মস্সাতি পত্তকালং, পত্তকালমেৰ পত্তকল্লং. তদেতং ইধ চতূহি অঙ্গেহি সঙ্গহিতং. যথাহু অট্ঠকথাচরিযা –
‘‘উপোসথো যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা,
সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তি;
ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তি,
‘পত্তকল্ল’ন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১৬৮);
তত্থ উপোসথোতি তীসু উপোসথদিৰসেসু অঞ্ঞতরউপোসথদিৰসো. তস্মিঞ্হি সতি ইদং সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং নাম হোতি, নাসতি. যথাহ ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, অনুপোসথে উপোসথো কাতব্বো, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৮৩).
যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তাতি যত্তকা ভিক্খূ তস্স উপোসথকম্মস্স পত্তা যুত্তা অনুরূপা, সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চত্তারো পকতত্তা, তে চ খো হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা একসীমাযং ঠিতা.
সীমা চ নামেসা বদ্ধসীমা অবদ্ধসীমাতি দুৰিধা হোতি. তত্থ একাদস ৰিপত্তিসীমাযো অতিক্কমিত্ৰা তিৰিধসম্পত্তিযুত্তা নিমিত্তেন নিমিত্তং সম্বন্ধিত্ৰা সম্মতা সীমা বদ্ধসীমা নাম, ‘‘অতিখুদ্দকা, অতিমহতী, খণ্ডনিমিত্তা, ছাযানিমিত্তা, অনিমিত্তা, বহিসীমে ঠিতা সম্মতা, নদিযা সম্মতা, সমুদ্দে সম্মতা, জাতস্সরে সম্মতা, সীমায সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা, সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতা’’তি ইমা হি ‘‘একাদসহি আকারেহি সীমতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তী’’তি (পরি. ৪৮৬) ৰচনতো একাদস ৰিপত্তিসীমাযো নাম. তত্থ অতিখুদ্দকা নাম যত্থ একৰীসতি ভিক্খূ নিসীদিতুং ন সক্কোন্তি ¶ . অতিমহতী নাম যা অন্তমসো কেসগ্গমত্তেনাপি তিযোজনং অতিক্কমিত্ৰা সম্মতা. খণ্ডনিমিত্তা নাম অঘটিতনিমিত্তা ৰুচ্চতি, পুরত্থিমায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা অনুক্কমেনেৰ দক্খিণায পচ্ছিমায উত্তরায দিসায কিত্তেত্ৰা পুন পুরত্থিমায দিসায পুব্বকিত্তিতং ¶ পটিকিত্তেত্ৰা ঠপেতুং ৰট্টতি, এৰং অক্খণ্ডনিমিত্তা হোতি. সচে পন অনুক্কমেন আহরিত্ৰা উত্তরায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা তত্থেৰ ঠপেতি, খণ্ডনিমিত্তা নাম হোতি. অপরাপি খণ্ডনিমিত্তা নাম যা অনিমিত্তুপগং তচসাররুক্খং ৰা খাণুকং ৰা পংসুপুঞ্জৰালুকপুঞ্জানং ৰা অঞ্ঞতরং অন্তরা একং নিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা. ছাযানিমিত্তা নাম ¶ পব্বতচ্ছাযাদীনং যং কিঞ্চি ছাযং নিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা. অনিমিত্তা নাম সব্বেন সব্বং নিমিত্তানি অকিত্তেত্ৰা সম্মতা. বহিসীমে ঠিতসম্মতা নাম নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা নিমিত্তানং বহিঠিতেন সম্মতা. নদিযা সমুদ্দে জাতস্সরে সম্মতা নাম এতেসু নদিআদীসু সম্মতা. সা হি এৰং সম্মতাপি ‘‘সব্বা, ভিক্খৰে, নদী অসীমা, সব্বো সমুদ্দো অসীমো, সব্বো জাতস্সরো অসীমো’’তি (মহাৰ. ১৪৭) ৰচনতো অসম্মতাৰ হোতি. সীমায সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা নাম অত্তনো সীমায পরেসং সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা. সচে হি পোরাণকস্স ৰিহারস্স পুরত্থিমায দিসায অম্বো চেৰ জম্বূ চাতি দ্ৰে রুক্খা অঞ্ঞমঞ্ঞং সংসট্ঠৰিটপা হোন্তি, তেসু অম্বস্স পচ্ছিমদিসাভাগে জম্বূ, ৰিহারসীমা চ জম্বুং অন্তো কত্ৰা অম্বং কিত্তেত্ৰা বদ্ধা হোতি, অথ পচ্ছা তস্স ৰিহারস্স পুরত্থিমায দিসায ৰিহারে কতে সীমং বন্ধন্তা ভিক্খূ তং অম্বং অন্তো কত্ৰা জম্বুং কিত্তেত্ৰা বন্ধন্তি, সীমায সীমং সম্ভিন্না হোতি. সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতা নাম অত্তনো সীমায পরেসং সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতা. সচে হি পরেসং বদ্ধসীমং সকলং ৰা তস্সা পদেসং ৰা অন্তো কত্ৰা অত্তনো সীমং সম্মন্নতি, সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরিতা নাম হোতি. ইতি ইমা একাদস ৰিপত্তিসীমাযো অতিক্কমিত্ৰা সম্মতা.
তিৰিধসম্পত্তিযুত্তাতি নিমিত্তসম্পত্তিযা পরিসাসম্পত্তিযা কম্মৰাচাসম্পত্তিযা চ যুত্তা. তত্থ নিমিত্তসম্পত্তিযা যুত্তা নাম পব্বতনিমিত্তং, পাসাণনিমিত্তং, ৰননিমিত্তং, রুক্খনিমিত্তং, মগ্গনিমিত্তং, ৰম্মিকনিমিত্তং, নদিনিমিত্তং, উদকনিমিত্তন্তি এৰং ৰুত্তেসু অট্ঠসু নিমিত্তেসু তস্মিং তস্মিং দিসাভাগে যথালদ্ধানি ¶ নিমিত্তুপগানি নিমিত্তানি ‘‘পুরত্থিমায দিসায কিং নিমিত্তং, পব্বতো, ভন্তে, এসো পব্বতো নিমিত্ত’’ন্তিআদিনা নযেন সম্মা কিত্তেত্ৰা সম্মতা. তত্রেৰং সঙ্খেপতো নিমিত্তুপগতা ৰেদিতব্বা – সুদ্ধপংসুসুদ্ধপাসাণউভযমিস্সকৰসেন হি তিৰিধোপি পব্বতো হত্থিপ্পমাণতো পট্ঠায উদ্ধং নিমিত্তুপগো, ততো ওমকতরো ন ৰট্টতি. পাসাণনিমিত্তে অযোগুল়ম্পি পাসাণসঙ্খমেৰ গচ্ছতি, তস্মা যো কোচি পাসাণো উক্কংসৰসেন হত্থিপ্পমাণতো ওমকতরং আদিং কত্ৰা হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন ¶ দ্ৰত্তিংসপলগুল়পিণ্ডপরিমাণো নিমিত্তুপগো, ন ততো খুদ্দকতরো. পিট্ঠিপাসাণো পন অতিমহন্তোপি ৰট্টতি. ৰননিমিত্তে অন্তোসারেহি ৰা অন্তোসারমিস্সকেহি ৰা রুক্খেহি চতুপঞ্চরুক্খমত্তম্পি ৰনং নিমিত্তুপগং, ততো ঊনকতরং ন ৰট্টতি. রুক্খো জীৰন্তোযেৰ অন্তোসারো ভূমিযং পতিট্ঠিতো, অন্তমসো উব্বেধতো অট্ঠঙ্গুলো, পরিণাহতো সূচিদণ্ডকপ্পমাণোপি নিমিত্তুপগো, ততো ওমকতরো ন ৰট্টতি. মগ্গো জঙ্ঘমগ্গো ৰা হোতু সকটমগ্গো ৰা, যো ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা দ্ৰে তীণি গামখেত্তানি গচ্ছতি, তাদিসো জঙ্ঘসত্থসকটসত্থেহি ৰলঞ্জিযমানোযেৰ নিমিত্তুপগো, অৰলঞ্জিতো ¶ ন ৰট্টতি. ৰম্মিকো পন হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন তংদিৰসংজাতো অট্ঠঙ্গুলুব্বেধো গোৰিসাণমত্তোপি ৰম্মিকো নিমিত্তুপগো, ততো ওমকতরো ন ৰট্টতি. যং পন অবদ্ধসীমালক্খণে নদিং ৰক্খাম, সা নিমিত্তুপগা, অঞ্ঞা ন ৰট্টতি. উদকং যং অসন্দমানং আৰাটপোক্খরণীতল়াকজাতস্সরলোণিসমুদ্দাদীসু ঠিতং, তং আদিং কত্ৰা অন্তমসো তঙ্খণেযেৰ পথৰিযং খণিতে আৰাটকে ঘটেহি আহরিত্ৰা পূরিতম্পি যাৰ কম্মৰাচাপরিযোসানা সণ্ঠমানকং নিমিত্তুপগং, ইতরং সন্দমানং ৰা ৰুত্তপরিচ্ছেদকালং অতিট্ঠন্তং ৰা ভাজনগতং ৰা ন ৰট্টতীতি.
পরিসাসম্পত্তিযা যুত্তা নাম সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চতূহি ভিক্খূহি সন্নিপতিত্ৰা যাৰতিকা তস্মিং গামখেত্তে বদ্ধসীমং ৰা নদিসমুদ্দজাতস্সরে ৰা অনোক্কমিত্ৰা ঠিতা ভিক্খূ, তে সব্বে হত্থপাসে ৰা কত্ৰা ছন্দং ৰা আহরিত্ৰা সম্মতা.
কম্মৰাচাসম্পত্তিযা ¶ যুত্তা নাম ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যাৰতা সমন্তা নিমিত্তা কিত্তিতা’’তিআদিনা (মহাৰ. ১৩৯) নযেন ৰুত্তায পরিসুদ্ধায ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচায সম্মতা. এৰং একাদস ৰিপত্তিসীমাযো অতিক্কমিত্ৰা তিৰিধসম্পত্তিযুত্তা নিমিত্তেন নিমিত্তং সম্বন্ধিত্ৰা সম্মতা সীমা ‘‘বদ্ধসীমা’’তি ৰেদিতব্বা. খণ্ডসীমা সমানসংৰাসসীমা অৰিপ্পৰাসসীমাতি তস্সাযেৰ পভেদো.
অবদ্ধসীমা পন গামসীমা, সত্তব্ভন্তরসীমা, উদকুক্খেপসীমাতি তিৰিধা. তত্থ যাৰতা একং গামক্খেত্তং, অযং গামসীমা নাম. অগামকে অরঞ্ঞে সমন্তা সত্তব্ভন্তরা সত্তব্ভন্তরসীমা নাম. তত্থ অগামকং নাম অরঞ্ঞং ৰিঞ্ঝাটৰিআদীসু ৰা সমুদ্দমজ্ঝে ৰা মচ্ছবন্ধানং অগমনপথেসু দীপকেসু লব্ভতি. সমন্তা সত্তব্ভন্তরাতি মজ্ঝে ঠিতানং সব্বদিসাসু ¶ সত্তব্ভন্তরা ৰিনিব্বেধেন চুদ্দস হোন্তি. তত্থ একং অব্ভন্তরং অট্ঠৰীসতিহত্থপ্পমাণং হোতি, অযঞ্চ সীমা পরিসাৰসেন ৰড্ঢতি, তস্মা সমন্তা পরিসাপরিযন্ততো পট্ঠায অব্ভন্তরপরিচ্ছেদো কাতব্বো. সচে পন দ্ৰে সঙ্ঘা ৰিসুং উপোসথং করোন্তি, দ্ৰিন্নং সত্তব্ভন্তরানং অন্তরে অঞ্ঞমেকং সত্তব্ভন্তরং উপচারত্থায ঠপেতব্বং. যা পনেসা ‘‘সব্বা, ভিক্খৰে, নদী অসীমা’’তিআদিনা (মহাৰ. ১৪৭) নযেন নদিআদীনং সীমভাৰং পটিক্খিপিত্ৰা পুন ‘‘নদিযা ৰা, ভিক্খৰে, সমুদ্দে ৰা জাতস্সরে ৰা যং মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সমন্তা উদকুক্খেপা, অযং তত্থ সমানসংৰাসা একূপোসথা’’তি ৰুত্তা অযং উদকুক্খেপসীমা নাম. তত্থ যস্সা ধম্মিকানং রাজূনং কালে অন্ৰড্ঢমাসং অনুদসাহং অনুপঞ্চাহং ¶ অনতিক্কমিত্ৰা দেৰে ৰস্সন্তে ৰলাহকেসু ৰিগতমত্তেসু সোতং পচ্ছিজ্জতি, অযং নদিসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি. যস্সা পন ঈদিসে সুৰুট্ঠিকালে ৰস্সানস্স চতুমাসে সোতং ন পচ্ছিজ্জতি, যত্থ তিত্থেন ৰা অতিত্থেন ৰা সিক্খাকরণীযে আগতলক্খণেন তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেত্ৰা অন্তরৰাসকং অনুক্খিপিত্ৰা উত্তরন্তিযা ভিক্খুনিযা একদ্ৰঙ্গুলমত্তম্পি অন্তরৰাসকো তেমিযতি, অযং সমুদ্দং ৰা পৰিসতু তল়াকং ৰা, পভৰতো পট্ঠায নদী নাম. সমুদ্দো পাকটোযেৰ. যো পন কেনচি খণিত্ৰা অকতো সযংজাতো সোব্ভো সমন্ততো আগতেন উদকেন ¶ পূরিতো তিট্ঠতি, যত্থ নদিযং ৰুত্তপ্পকারে ৰস্সকালে উদকং সন্তিট্ঠতি, অযং জাতস্সরো নাম. যোপি নদিং ৰা সমুদ্দং ৰা ভিন্দিত্ৰা নিক্খন্তউদকেন খতো সোব্ভো এতং লক্খণং পাপুণাতি, অযম্পি জাতস্সরোযেৰ.
যং মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সমন্তা উদকুক্খেপাতি যং ঠানং থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সমন্ততো উদকুক্খেপেন পরিচ্ছিন্নং, তত্থ যথা অক্খধুত্তা দারুগুল়ং খিপন্তি, এৰং উদকং ৰা ৰালুকং ৰা হত্থেন গহেত্ৰা মজ্ঝিমেন পুরিসেন সব্বথামেন খিপিতব্বং, তত্থ যত্থ এৰং খিত্তং উদকং ৰা ৰালুকং ৰা পততি, অযং উদকুক্খেপো নাম.
অযং তত্থ সমানসংৰাসা একূপোসথাতি অযং তেসু নদিআদীসু উদকুক্খেপপরিচ্ছিন্না সীমা সমানসংৰাসা চেৰ একূপোসথা চ, অযং পন এতেসং নদিআদীনং অন্তোযেৰ লব্ভতি, ন বহি. তস্মা নদিযা ৰা জাতস্সরে ৰা যত্তকং পদেসং পকতিৰস্সকালে চতূসু মাসেসু উদকং ওত্থরতি, সমুদ্দে যস্মিং পদেসে পকতিৰীচিযো ওত্থরিত্ৰা সণ্ঠহন্তি, ততো পট্ঠায কপ্পিযভূমি, তত্থ ঠত্ৰা উপোসথাদিকম্মং কাতুং ৰট্টতি ¶ . দুব্বুট্ঠিকালে ৰা গিম্হে ৰা নদিজাতস্সরেসু সুক্খেসুপি সা এৰ কপ্পিযভূমি, সচে পন সুক্খে জাতস্সরে ৰাপিং ৰা খণন্তি, ৰপ্পং ৰা করোন্তি, তং ঠানং গামক্খেত্তং হোতি. যা পনেসা ‘‘কপ্পিযভূমী’’তি ৰুত্তা, ততো বহি উদকুক্খেপসীমা ন গচ্ছতি, অন্তোযেৰ গচ্ছতি, তস্মা তেসং অন্তো পরিসাপরিযন্ততো পট্ঠায সমন্তা উদকুক্খেপপরিচ্ছেদো কাতব্বো. সচে পন দ্ৰে সঙ্ঘা ৰিসুং ৰিসুং উপোসথাদিকম্মং করোন্তি, দ্ৰিন্নং উদকুক্খেপানং অন্তরে অঞ্ঞো একো উদকুক্খেপো উপচারত্থায ঠপেতব্বো. অযঞ্হি সত্তব্ভন্তরসীমা চ উদকুক্খেপসীমা চ ভিক্খূনং ঠিতোকাসতো পট্ঠায লব্ভতি. পরিচ্ছেদব্ভন্তরে হত্থপাসং ৰিজহিত্ৰা ঠিতোপি পরিচ্ছেদতো বহি অঞ্ঞং তত্তকংযেৰ পরিচ্ছেদং অনতিক্কমিত্ৰা ঠিতোপি কম্মং কোপেতি, ইদং সব্বঅট্ঠকথাসু (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৭) সন্নিট্ঠানং. এৰং অবদ্ধসীমা ৰেদিতব্বা. ইতি ইমং বদ্ধসীমাবদ্ধসীমাৰসেন দুৰিধং সীমং সন্ধাযেতং ৰুত্তং ‘‘তে চ খো হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা একসীমাযং ¶ ঠিতা’’তি. তেসু হি চতূসু ভিক্খূসু একসীমাযং হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা ঠিতেস্ৰেৰেতং ¶ সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং নাম হোতি, ন ইতরথা. যথাহ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতুন্নং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি (মহাৰ. ১৬৮).
সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তীতি এত্থ যং সব্বো সঙ্ঘো ৰিকালভোজনাদিনা সভাগৰত্থুনা লহুকাপত্তিং আপজ্জতি, এৰরূপা ৰত্থুসভাগা ‘‘সভাগা’’তি ৰুচ্চতি, ৰিকালভোজনপচ্চযা আপন্নং পন আপত্তিসভাগং অনতিরিত্তভোজনপচ্চযা আপন্নস্স সন্তিকে দেসেতুং ৰট্টতি. সভাগাপত্তিযা পন সতি তেহি ভিক্খূহি একো ভিক্খু সামন্তা আৰাসা সজ্জুকং পাহেতব্বো ‘‘গচ্ছাৰুসো, তং আপত্তিং পটিকরিত্ৰা আগচ্ছ, মযং তে সন্তিকে আপত্তিং পটিকরিস্সামা’’তি, এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং, নো চে লভেথ, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং সব্বো সঙ্ঘো সভাগং আপত্তিং আপন্নো, যদা অঞ্ঞং ভিক্খুং সুদ্ধং অনাপত্তিকং পস্সিস্সতি, তদা তস্স সন্তিকে তং আপত্তিং পটিকরিস্সতী’’তি (মহাৰ. ১৭১) ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পন ৰেমতিকো হোতি, ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং সব্বো সঙ্ঘো সভাগায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সতি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সতী’’তি ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পনেত্থ কোচি তং সভাগং আপত্তিং দেসেতুং ৰট্টতীতি মঞ্ঞমানো একস্স সন্তিকে দেসেতি, দেসিতা সুদেসিতাৰ. অঞ্ঞং পন দেসনাপচ্চযা দেসকো, পটিগ্গহণপচ্চযা পটিগ্গাহকো চাতি উভোপি দুক্কটং আপজ্জন্তি, তং নানাৰত্থুকং হোতি, তস্মা অঞ্ঞমঞ্ঞং দেসেতব্বং ¶ . এত্তাৰতা তে দ্ৰে নিরাপত্তিকা হোন্তি, তেসং সন্তিকে সেসেহি সভাগাপত্তিযো দেসেতব্বা ৰা আরোচেতব্বা ৰা. সচে তে এৰং অকত্ৰা উপোসথং করোন্তি, ‘‘পারিসুদ্ধিং আযস্মন্তো আরোচেথা’’তিআদিনা (মহাৰ. ১৩৪) নযেন সাপত্তিকস্স উপোসথকরণে পঞ্ঞত্তং দুক্কটং আপজ্জন্তি. সচে সব্বো সঙ্ঘো সভাগাপত্তিযা সতি ৰুত্তৰিধিং অকত্ৰা উপোসথং করোতি, ৰুত্তনযেনেৰ সব্বো সঙ্ঘো আপত্তিং আপজ্জতি, তস্মা সভাগাপত্তিযা সতি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং ¶ নাম ন হোতি, তেন ৰুত্তং ‘‘সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তী’’তি. এতাসু হি সভাগাপত্তীসু অৰিজ্জমানাসু ৰিসভাগাপত্তীসু ৰিজ্জমানাসুপি পত্তকল্লং হোতিযেৰ.
ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তীতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, সগহট্ঠায পরিসায পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং, যো উদ্দিসেয্য আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি ¶ (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো গহট্ঠো, ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা নিসিন্নপরিসায পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তিআদিনা (মহাৰ. ১৮৩) নযেন ৰুত্তা ভিক্খুনী, সিক্খমানা, সামণেরো, সামণেরী, সিক্খাপচ্চক্খাতকো, অন্তিমৰত্থুঅজ্ঝাপন্নকো, আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিত্তকো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খিত্তকো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খিত্তকো, পণ্ডকো, থেয্যসংৰাসকো, তিত্থিযপক্কন্তকো, তিরচ্ছানগতো, মাতুঘাতকো, পিতুঘাতকো অরহন্তঘাতকো, ভিক্খুনিদূসকো, সঙ্ঘভেদকো, লোহিতুপ্পাদকো, উভতোব্যঞ্জনকোতি ইমে ৰীসতি চাতি একৰীসতি পুগ্গলা ৰজ্জনীযা নাম, তে হত্থপাসতো বহিকরণৰসেন ৰজ্জেতব্বা. এতেসু হি তিৰিধে উক্খিত্তকে সতি উপোসথং করোন্তো সঙ্ঘো পাচিত্তিযং আপজ্জতি, সেসেসু দুক্কটং. এত্থ চ তিরচ্ছানগতোতি যস্স উপসম্পদা পটিক্খিত্তা, তিত্থিযা গহট্ঠেনেৰ সঙ্গহিতা. এতেপি হি ৰজ্জনীযা নাম. এৰং পত্তকল্লং ইমেহি চতূহি অঙ্গেহি সঙ্গহিতন্তি ৰেদিতব্বং.
সঙ্ঘো উপোসথং করেয্যাতিইমিনা যে তে অপরেপি তযো উপোসথা সঙ্ঘে উপোসথো, গণে উপোসথো, পুগ্গলে উপোসথোতি, এৰং কারকৰসেন তযো উপোসথা ৰুত্তা, তেসু ইতরে দ্ৰে পটিক্খিপিত্ৰা সঙ্ঘে উপোসথমেৰ দীপেতি. পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্যাতিইমিনা যে তে অপরেপি তযো উপোসথা সুত্তুদ্দেসো, পারিসুদ্ধিউপোসথো, অধিট্ঠানউপোসথোতি, এৰং কত্তব্বাকারৰসেন তযো উপোসথা ৰুত্তা, তেসু ইতরে দ্ৰে পটিক্খিপিত্ৰা সুত্তুদ্দেসমেৰ দীপেতি. সুত্তুদ্দেসো নাম পাতিমোক্খুদ্দেসো ৰুচ্চতি, সো দুৰিধো ওৰাদপাতিমোক্খুদ্দেসো চ আণাপাতিমোক্খুদ্দেসো চ. তত্থ
‘‘খন্তী ¶ পরমং তপো তিতিক্খা…পে….
‘‘সব্বপাপস্স অকরণং…পে….
‘‘অনূপৰাদো অনূপঘাতো’’তি. (দী. নি. ২.৯০; ধ. প. ১৮৪, ১৮৩, ১৮৫)
আদিনা নযেন ৰুত্তা তিস্সো গাথাযো ওৰাদপাতিমোক্খং নাম, তং বুদ্ধা এৰ উদ্দিসন্তি, ন সাৰকা. ‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো’’তিআদিনা (মহাৰ. ১৩৪) নযেন ৰুত্তং আণাপাতিমোক্খং নাম, তং সাৰকা এৰ উদ্দিসন্তি, ন বুদ্ধা. ইদমেৰ চ ইমস্মিং অত্থে ‘‘পাতিমোক্খ’’ন্তি অধিপ্পেতং.
যে ¶ পন ইতরে দ্ৰে উপোসথা, তেসু পারিসুদ্ধিউপোসথো তাৰ অঞ্ঞেসঞ্চ সন্তিকে, অঞ্ঞমঞ্ঞঞ্চ আরোচনৰসেন দুৰিধো. তত্থ য্ৰাযং অঞ্ঞেসং সন্তিকে করীযতি, সোপি পৰারিতানঞ্চ অপ্পৰারিতানঞ্চ সন্তিকে করণৰসেন দুৰিধো. তত্থ মহাপৰারণায পৰারিতানং সন্তিকে পচ্ছিমিকায উপগতেন ৰা অনুপগতেন ৰা ছিন্নৰস্সেন ৰা চাতুমাসিনিযং পন পৰারিতানং সন্তিকে পুরিমিকায উপগতেন ৰা অনুপগতেন ৰা ছিন্নৰস্সেন ৰা কাযসামগ্গিং দত্ৰা ‘‘পরিসুদ্ধো অহং, ভন্তে, ‘পরিসুদ্ধো’তি মং ধারেথা’’তি তিক্খত্তুং ৰত্ৰা কাতব্বো, ঠপেত্ৰা চ পন পৰারণাদিৰসং অঞ্ঞস্মিং কালে আৰাসিকেহি উদ্দিট্ঠমত্তে পাতিমোক্খে অৰুট্ঠিতায ৰা একচ্চায ৰুট্ঠিতায ৰা সব্বায ৰা ৰুট্ঠিতায পরিসায যে অঞ্ঞে সমসমা ৰা থোকতরা ৰা আগচ্ছন্তি, তেহি তেসং সন্তিকে ৰুত্তনযেনেৰ পারিসুদ্ধি আরোচেতব্বা. যো পনাযং অঞ্ঞমঞ্ঞং আরোচনৰসেন করীযতি, সো ঞত্তিং ঠপেত্ৰা চ অট্ঠপেত্ৰা চ করণৰসেন দুৰিধো. তত্থ যস্মিং আৰাসে তযো ভিক্খূ ৰিহরন্তি, তেসু উপোসথদিৰসে সন্নিপতিতেসু একেন ভিক্খুনা ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা অজ্জুপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰা ‘‘পন্নরসো’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং মযং অঞ্ঞমঞ্ঞং পারিসুদ্ধিউপোসথং করেয্যামা’’তি ঞত্তিযা ঠপিতায থেরেন ভিক্খুনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘পরিসুদ্ধো অহং, আৰুসো, ‘পরিসুদ্ধো’তি মং ধারেথা’’তি (মহাৰ. ১৬৮) তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. ইতরেহি ‘‘ভন্তে’’তি ৰত্ৰা এৰমেৰ ৰত্তব্বং. এৰং ঞত্তিং ঠপেত্ৰা কাতব্বো. যত্থ পন দ্ৰে ভিক্খূ ৰিহরন্তি, তত্র ¶ ঞত্তিং অট্ঠপেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ পারিসুদ্ধি আরোচেতব্বাতি অযং পারিসুদ্ধিউপোসথো.
সচে পন একোৰ ভিক্খু হোতি, সব্বং পুব্বকরণীযং কত্ৰা অঞ্ঞেসং অনাগমনং ঞত্ৰা ‘‘অজ্জ মে উপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰা ‘‘পন্নরসো’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘অধিট্ঠামী’’তি ৰত্তব্বং. অযং অধিট্ঠানুপোসথোতি এৰং কত্তব্বাকারৰসেন তযো উপোসথাতি ৰেদিতব্বা. এত্তাৰতা নৰ উপোসথা দীপিতা হোন্তি. তেসু দিৰসৰসেন পন্নরসিকো, কারকৰসেন সঙ্ঘুপোসথো, কত্তব্বাকারৰসেন সুত্তুদ্দেসোতি এৰং তিলক্খণসম্পন্নো উপোসথো ইধ নিদ্দিট্ঠোতি ৰেদিতব্বো. তস্মিং পৰত্তমানে উপোসথং অকত্ৰা তদহুপোসথে অঞ্ঞং অভিক্খুকং নানাসংৰাসকেহি ৰা সভিক্খুকং আৰাসং ৰা অনাৰাসং ৰা ৰাসত্থায অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন, অঞ্ঞত্র অন্তরাযা গচ্ছন্তস্স দুক্কটং হোতি.
কিং সঙ্ঘস্স পুব্বকিচ্চন্তি ‘‘সঙ্ঘো উপোসথং করেয্যা’’তি এৰং ¶ উপোসথকরণসম্বন্ধেনেৰ ৰুত্তস্স ¶ সঙ্ঘস্স উপোসথে কত্তব্বে যং তং ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপোসথাগারং সম্মজ্জিতু’’ন্তিআদিনা (মহাৰ. ১৫৯) নযেন পাল়িযং আগতং, অট্ঠকথাসু চ –
‘‘সম্মজ্জনী পদীপো চ, উদকং আসনেন চ;
উপোসথস্স এতানি, ‘পুব্বকরণ’ন্তি ৰুচ্চতি.
‘‘ছন্দপারিসুদ্ধিউতুক্খানং, ভিক্খুগণনা চ ওৰাদো;
উপোসথস্স এতানি, ‘পুব্বকিচ্চ’ন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১৬৮);
এৰং দ্ৰীহি নামেহি নৰৰিধং পুব্বকিচ্চং দস্সিতং, কিং তং কতন্তি পুচ্ছতি. ন হি তং অকত্ৰা উপোসথং কাতুং ৰট্টতি, তস্মা থেরেন আণত্তেন অগিলানেন ভিক্খুনা উপোসথাগারং সম্মজ্জিতব্বং, পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং, আসনং পঞ্ঞাপেতব্বং, পদীপো কাতব্বো, অকরোন্তো দুক্কটং আপজ্জতি, থেরেনাপি পতিরূপং ঞত্ৰা আণাপেতব্বং.
ছন্দপারিসুদ্ধীতি এত্থ উপোসথকরণত্থং সন্নিপতিতে সঙ্ঘে বহি উপোসথং কত্ৰা আগতেন সন্নিপতিতট্ঠানং গন্ত্ৰা কাযসামগ্গিং অদেন্তেন ¶ ছন্দো দাতব্বো. যোপি গিলানো ৰা হোতি কিচ্চপ্পসুতো ৰা, তেনাপি পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. কথং দাতব্বো? একস্স ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘ছন্দং দম্মি, ছন্দং মে হর, ছন্দং মে আরোচেহী’’তি (মহাৰ. ১৬৫) অযং অত্থো কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উভযেন ৰা ৰিঞ্ঞাপেতব্বো, এৰং দিন্নো হোতি ছন্দো. অকতূপোসথেন পন গিলানেন ৰা কিচ্চপ্পসুতেন ৰা পারিসুদ্ধি দাতব্বা. কথং দাতব্বা? একস্স ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘পারিসুদ্ধিং দম্মি, পারিসুদ্ধিং মে হর, পারিসুদ্ধিং মে আরোচেহী’’তি (মহাৰ. ১৬৪) অযং অত্থো কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উভযেন ৰা ৰিঞ্ঞাপেতব্বো, এৰং দিন্না হোতি পারিসুদ্ধি, তং পন দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তদহুপোসথে পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দম্পি দাতুং, সন্তি সঙ্ঘস্স করণীয’’ন্তি (মহাৰ. ১৬৫). তত্থ পারিসুদ্ধিদানং সঙ্ঘস্সপি অত্তনোপি উপোসথকরণং সম্পাদেতি, ন অৰসেসং সঙ্ঘকিচ্চং. ছন্দদানং সঙ্ঘস্সেৰ উপোসথকরণঞ্চ সেসকিচ্চঞ্চ সম্পাদেতি, অত্তনো পন উপোসথো অকতোযেৰ হোতি. তস্মা পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. পুব্বে ৰুত্তং পন সুদ্ধিকচ্ছন্দং ৰা ইমং ৰা ছন্দপারিসুদ্ধিং একেন বহূনম্পি আহরিতুং ৰট্টতি. সচে পন সো অন্তরামগ্গে অঞ্ঞং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা যেসং তেন ছন্দো ৰা পারিসুদ্ধি ¶ ৰা গহিতা, তেসঞ্চ অত্তনো চ ছন্দপারিসুদ্ধিং দেতি, তস্সেৰ সা আগচ্ছতি, ইতরা পন বিল়ালসঙ্খলিকা ছন্দপারিসুদ্ধি নাম হোতি, সা নাগচ্ছতি, তস্মা সযমেৰ সন্নিপতিতট্ঠানং গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং. সচে পন সঞ্চিচ্চ নারোচেতি, দুক্কটং আপজ্জতি. ছন্দপারিসুদ্ধি পন তস্মিং হত্থপাসং উপগতমত্তেযেৰ আগতা হোতি.
উতুক্খানন্তি ¶ ‘‘হেমন্তাদীনং উতূনং এত্তকং অতিক্কন্তং, এত্তকং অৰসিট্ঠ’’ন্তি এৰং উতূনং আচিক্খনং. ভিক্খুগণনাতি ‘‘এত্তকা ভিক্খূ উপোসথগ্গে সন্নিপতিতা’’তি ভিক্খূনং গণনা. ইদম্পি হি উভযং কত্ৰাৰ উপোসথো কাতব্বো. ওৰাদোতি ভিক্খুনোৰাদো. ন হি ভিক্খুনীহি যাচিতং ওৰাদং অনারোচেত্ৰা উপোসথং কাতুং ৰট্টতি. ভিক্খুনিযো হি ‘‘স্ৰে উপোসথো’’তি আগন্ত্ৰা ‘‘অযং উপোসথো চাতুদ্দসো পন্নরসো’’তি পুচ্ছিত্ৰা পুন উপোসথদিৰসে আগন্ত্ৰা ‘‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো, অয্য, ভিক্খুসঙ্ঘস্স ¶ পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি, লভতু কির, অয্য, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি (চূল়ৰ. ৪১৩) এৰং ওৰাদং যাচন্তি. তং ঠপেত্ৰা বালগিলানগমিযে অঞ্ঞো সচেপি আরঞ্ঞিকো হোতি, অপটিগ্গহেতুং ন লভতি, তস্মা যেন সো পটিগ্গহিতো, তেন ভিক্খুনা উপোসথগ্গে পাতিমোক্খুদ্দেসকো ভিক্খু এৰং ৰত্তব্বো ‘‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো, ভন্তে, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি, লভতু কির, ভন্তে, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি. পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বং ‘‘অত্থি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো’’তি. সচে হোতি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, ততো তেন সো ৰত্তব্বো ‘‘ইত্থন্নামো ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, তং ভিক্খুনিসঙ্ঘো উপসঙ্কমতূ’’তি (চূল়ৰ. ৪১৩). সচে নত্থি, ততো তেন পুচ্ছিতব্বং ‘‘কো আযস্মা উস্সহতি ভিক্খুনিযো ওৰদিতু’’ন্তি. সচে কোচি উস্সহতি, সোপি চ অট্ঠহি অঙ্গেহি সমন্নাগতো, তং তত্থেৰ সম্মন্নিত্ৰা ওৰাদপটিগ্গাহকো ৰত্তব্বো ‘‘ইত্থন্নামো ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, তং ভিক্খুনিসঙ্ঘো উপসঙ্কমতূ’’তি (চুল়ৰ. ৪১৩). সচে পন কোচি ন উস্সহতি, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰত্তব্বং ‘‘নত্থি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাসাদিকেন ভিক্খুনিসঙ্ঘো সম্পাদেতূ’’তি. এত্তাৰতা হি সিক্খত্তযসঙ্গহিতং সকলং সাসনং আরোচিতং হোতি. তেন ভিক্খুনা ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছিত্ৰা পাটিপদদিৰসে ভিক্খুনীনং আরোচেতব্বং.
ভিক্খুনিসঙ্ঘেনাপি তা ভিক্খুনিযো পেসেতব্বা, গচ্ছথ, অয্যা, পুচ্ছথ ‘‘কিং, অয্য, লভতি ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি, তাহি ‘‘সাধু, অয্যে’’তি সম্পটিচ্ছিত্ৰা তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰত্তব্বং ‘‘কিং, অয্য, লভতি ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি. তেন ৰত্তব্বং ¶ ‘‘নত্থি কোচি ভিক্খু ভিক্খুনোৰাদকো সম্মতো, পাসাদিকেন ভিক্খুনিসঙ্ঘো সম্পাদেতূ’’তি, তাহি ‘‘সাধু অয্যা’’তি সম্পটিচ্ছিতব্বং. ইদঞ্চ একতো আগতানং দ্ৰিন্নং তিণ্ণং ৰা ৰসেন ৰুত্তং. তাসু পন একায ভিক্খুনিযা ৰত্তব্বঞ্চেৰ সম্পটিচ্ছিতব্বঞ্চ, ইতরা তস্সা সহাযিকা. সচে পন ভিক্খুসঙ্ঘো ৰা ভিক্খুনিসঙ্ঘো ৰা ন পূরতি ¶ , উভযতোপি ৰা গণমত্তমেৰ পুগ্গলমত্তং ৰা হোতি.
তত্রাযং ¶ ৰচনক্কমো – ‘‘ভিক্খুনিযো, অয্য, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদেৰন্দন্তি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচন্তি, লভন্তু কির, অয্য, ভিক্খুনিযো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি, ‘‘অহং, অয্য, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দামি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচামি, লভামহং, অয্য, ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি, ‘‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো, অয্যা, অয্যানং পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি, লভতু কির, অয্যা, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি. ‘‘ভিক্খুনিযো, অয্যা, অয্যানং পাদে ৰন্দন্তি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচন্তি, লভন্তু কির, অয্যা, ভিক্খুনিযো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি, ‘‘অহং, অয্যা, অয্যানং পাদে ৰন্দামি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচামি, লভামহং, অয্যা, ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি, ‘‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো, অয্য, অয্যস্স পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি, লভতু কির, অয্য, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি. ‘‘ভিক্খুনিযো, অয্য, অয্যস্স পাদে ৰন্দন্তি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচন্তি, লভন্তু কির, অয্য, ভিক্খুনিযো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি, ‘‘অহং, অয্য, অয্যস্স পাদে ৰন্দামি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচামি, লভামহং, অয্য, ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি. তেনাপি ভিক্খুনা উপোসথকালে এৰং ৰত্তব্বং ‘‘ভিক্খুনিযো, ভন্তে, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দন্তি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচন্তি, লভন্তু কির, ভন্তে, ভিক্খুনিযো ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি, ‘‘ভিক্খুনী, ভন্তে, ভিক্খুসঙ্ঘস্স পাদে ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি, লভতু কির, ভন্তে, ভিক্খুনী ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি. ‘‘ভিক্খুনিসঙ্ঘো, ভন্তে, ভিক্খুনিযো, ভন্তে, ভিক্খুনী ভন্তে আযস্মন্তানং পাদে ৰন্দতি, ৰন্দন্তি, ৰন্দতি, ওৰাদূপসঙ্কমনঞ্চ যাচতি, যাচন্তি, যাচতি, লভতু কির, ভন্তে, ভিক্খুনিসঙ্ঘো, লভন্তু কির, ভন্তে, ভিক্খুনিযো, লভতু কির, ভন্তে, ভিক্খুনী ওৰাদূপসঙ্কমন’’ন্তি. উপোসথগ্গেপি পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰা ঞত্তিট্ঠপকেন ৰা ইতরেন ৰা ভিক্খুনা সচে সম্মতো ভিক্খু অত্থি, পুরিমনযেনেৰ ‘‘তং ভিক্খুনিসঙ্ঘো, তং ভিক্খুনিযো, তং ভিক্খুনী উপসঙ্কমতু, উপসঙ্কমন্তু, উপসঙ্কমতূ’’তি ৰত্তব্বং. সচে নত্থি, ‘‘পাসাদিকেন ভিক্খুনিসঙ্ঘো, ভিক্খুনিযো, ভিক্খুনী সম্পাদেতু, সম্পাদেন্তু, সম্পাদেতূ’’তি ৰত্তব্বং. ওৰাদপ্পটিগ্গাহকেন পাটিপদে তং পচ্চাহরিত্ৰা তথেৰ ৰত্তব্বং, অযমেত্থ সঙ্খেপৰিনিচ্ছযো. এৰং ভিক্খুনীহি যাচিতং ওৰাদং আরোচেত্ৰাৰ উপোসথো কাতব্বো. তেন ৰুত্তং –
‘‘ছন্দপারিসুদ্ধিউতুক্খানং ¶ ¶ ¶ , ভিক্খুগণনা চ ওৰাদো;
উপোসথস্স এতানি, ‘পুব্বকিচ্চ’ন্তি ৰুচ্চতী’’তি.
পারিসুদ্ধিং আযস্মন্তো আরোচেথাতি অত্তনো পরিসুদ্ধভাৰং আরোচেথ, ‘‘পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামী’’তিইদং পারিসুদ্ধিআরোচনস্স কারণৰচনং. ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, সাপত্তিকেন পাতিমোক্খং সোতব্বং, যো সুণেয্য আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩৮৬) হি ৰচনতো অপরিসুদ্ধেহি পাতিমোক্খং সোতুং ন ৰট্টতি. তেন ৰুত্তং – পারিসুদ্ধিং আযস্মন্তো আরোচেথ, পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামীতি. এত্থ সিযা ‘‘সঙ্ঘো উপোসথং করেয্য, পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্যা’’তি (মহাৰ. ১৩৪) ৰুত্তত্তা ইধাপি ‘‘পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সতী’’তি ৰত্তব্বং, এৰঞ্হি সতি পুব্বেনাপরং সন্ধিযতীতি. ৰুচ্চতে, ৰচনমত্তমেৰেতং ন সন্ধিযতি, লক্খণতো পন সমেতি, সঙ্ঘস্স সামগ্গিযা, গণস্স সামগ্গিযা, পুগ্গলস্স উদ্দেসা সঙ্ঘস্স উদ্দিট্ঠং হোতি পাতিমোক্খন্তি ইদঞ্হেত্থ লক্খণং, তস্মা ‘‘পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামী’’তি ইদমেৰেত্থ ৰত্তব্বং.
তং সব্বেৰ সন্তা সাধুকং সুণোম মনসি করোমাতি ন্তি পাতিমোক্খং. সব্বেৰ সন্তাতি যাৰতিকা তস্সা পরিসায থেরা চ নৰা চ মজ্ঝিমা চ. সাধুকং সুণোমাতি অট্ঠিং কত্ৰা মনসি করিত্ৰা সোতদ্ৰারৰসেন সব্বচেতসা সমন্নাহরাম. মনসি করোমাতি একগ্গচিত্তা হুত্ৰা চিত্তে ঠপেয্যাম. এত্থ চ কিঞ্চাপি ‘‘পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামী’’তি ৰুত্তত্তা ‘‘সুণোথ মনসি করোথা’’তি ৰত্তুং যুত্তং ৰিয দিস্সতি, ‘‘সঙ্ঘো উপোসথং করেয্যা’’তিইমিনা পন ন সমেতি. সমগ্গস্স হি সঙ্ঘস্সেতং উপোসথকরণং, পাতিমোক্খুদ্দেসকো চ সঙ্ঘপরিযাপন্নোৰ, ইচ্চস্স সঙ্ঘপরিযাপন্নত্তা ‘‘সুণোম মনসি করোমা’’তি ইদমেৰ ৰত্তুং যুত্তং.
ইদানি যং ৰুত্তং ‘‘পারিসুদ্ধিং আযস্মন্তো আরোচেথা’’তি, তত্থ যথা পারিসুদ্ধিআরোচনং হোতি, তং দস্সেতুং যস্স সিযা আপত্তি, সো আৰিকরেয্যাতি আহ. তত্থ যস্স সিযাতি যস্স ছন্নং আকারানং অঞ্ঞতরেন আপন্নাপত্তি ভৰেয্য. আপত্তিঞ্হি ¶ আপজ্জন্তো অলজ্জিতা, অঞ্ঞাণতা, কুক্কুচ্চপ্পকততা, অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞিতা, কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞিতা, সতিসম্মোসাতি ইমেহি ছহাকারেহি (পরি. ২৯৫) আপজ্জতি.
কথং অলজ্জিতায আপজ্জতি? অকপ্পিযভাৰং জানন্তোযেৰ মদ্দিত্ৰা ৰীতিক্কমং করোতি.
ৰুত্তম্পি ¶ চেতং –
‘‘সঞ্চিচ্চ আপত্তিং আপজ্জতি, আপত্তিং পরিগূহতি;
অগতিগমনঞ্চ গচ্ছতি, এদিসো ৰুচ্চতি অলজ্জিপুগ্গলো’’তি. (পরি. ৩৫৯);
কথং অঞ্ঞাণতায আপজ্জতি? অঞ্ঞাণপুগ্গলো হি মন্দো মোমূহো কত্তব্বাকত্তব্বং অজানন্তো অকত্তব্বং করোতি, কত্তব্বং ৰিরাধেতি, এৰং অঞ্ঞাণতায আপজ্জতি.
কথং কুক্কুচ্চপ্পকততায আপজ্জতি? কপ্পিযাকপ্পিযং ¶ নিস্সায কুক্কুচ্চে উপ্পন্নে ৰিনযধরং পুচ্ছিত্ৰা কপ্পিযং চে, কত্তব্বং সিযা, অকপ্পিযং চে, ন কত্তব্বং, অযং পন ‘‘ৰট্টতী’’তি মদ্দিত্ৰা ৰীতিক্কমতিযেৰ, এৰং কুক্কুচ্চপ্পকততায আপজ্জতি.
কথং অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি? অচ্ছমংসং ‘‘সূকরমংস’’ন্তি খাদতি, ৰিকালে কালসঞ্ঞায ভুঞ্জতি, এৰং অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি.
কথং কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি? সূকরমংসং ‘‘অচ্ছমংস’’ন্তি খাদতি, কালে ৰিকালসঞ্ঞায ভুঞ্জতি, এৰং কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি.
কথং সতিসম্মোসা আপজ্জতি? সহসেয্যচীৰরৰিপ্পৰাসাদীনি সতিসম্মোসা আপজ্জতি, ইতি ইমেসং ছন্নং আকারানং অঞ্ঞতরেন আকারেন আপন্না যস্স সিযা সত্তন্নং আপত্তিক্খন্ধানং অঞ্ঞতরা আপত্তি থেরস্স ৰা নৰস্স ৰা মজ্ঝিমস্স ৰাতি অত্থো.
সো আৰিকরেয্যাতি সো তং আপত্তিং দেসেতু ৰা পকাসেতু ৰাতি ৰুত্তং হোতি. অসন্তিযা আপত্তিযাতি যস্স পন এৰং অনাপন্না ৰা আপত্তিং ¶ আপজ্জিত্ৰা চ পন ৰুট্ঠিতা ৰা দেসিতা ৰা আরোচিতা ৰা আপত্তি, তস্স সা আপত্তি অসন্তী নাম হোতি, এৰং অসন্তিযা আপত্তিযা তুণ্হী ভৰিতব্বং. তুণ্হীভাৰেন খো পনাযস্মন্তে ‘‘পরিসুদ্ধা’’তি ৰেদিস্সামীতি তুণ্হীভাৰেনাপি হি কারণেন অহং আযস্মন্তে ‘‘পরিসুদ্ধা’’ইচ্চেৰ জানিস্সামীতি. যথা খো পন পচ্চেকপুট্ঠস্স ৰেয্যাকরণং হোতীতি যথা একেনেকো পুট্ঠো ব্যাকরেয্য, যথা একেনেকো পচ্চেকপুট্ঠো ‘‘মং এস পুচ্ছতী’’তি ঞত্ৰা ব্যাকরেয্যাতি ৰুত্তং হোতি.
এৰমেৰং ¶ এৰরূপায পরিসায যাৰততিযং অনুসাৰিতং হোতীতি এত্থ একচ্চে তাৰ আচরিযা এৰং ৰদন্তি ‘‘এৰমেৰং ইমিস্সায ভিক্খুপরিসায যদেতং ‘যস্স সিযা আপত্তি, সো আৰিকরেয্য, অসন্তিযা আপত্তিযা তুণ্হী ভৰিতব্বং, তুণ্হীভাৰেন খো পনাযস্মন্তে পরিসুদ্ধাতি ৰেদিস্সামী’তি তিক্খত্তুং অনুসাৰিতং, তং একমেকেন ‘মং এস পুচ্ছতী’তি এৰং জানিতব্বং হোতীতি অত্থো’’তি. তং ন যুজ্জতি, কস্মা? অত্থব্যঞ্জনভেদতো. অনুস্সাৰনঞ্হি নাম অত্থতো চ ব্যঞ্জনতো চ অভিন্নং হোতি ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামী’’তিআদীসু (মহাৰ. ৭২; চূল়ৰ. ৩) ৰিয, ‘‘যস্স সিযা’’তিআদিৰচনত্তযং পন অত্থতোপি ব্যঞ্জনতোপি ভিন্নং, তেনস্স অনুস্সাৰনত্তযং ন যুজ্জতি. যদি চেতং যাৰততিযানুস্সাৰনং সিযা, নিদানুদ্দেসে অনিট্ঠিতেপি আপত্তি সিযা. ন চ যুত্তং অনাপত্তিক্খেত্তে আপত্তিং আপজ্জিতুং.
অপরে ‘‘অনুসাৰিত’’ন্তিপদস্স অনুসাৰেতব্বন্তি অত্থং ৰিকপ্পেত্ৰা ‘‘যাৰততিয’’ন্তিইদং উপরি উদ্দেসাৰসানে ‘‘কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা…পে… ততিযম্পি পুচ্ছামী’’তি এতং সন্ধায ৰুত্তন্তি আহু. তম্পি ন যুজ্জতি, কস্মা? অত্থযুত্তীনং অভাৰতো. ইদঞ্হি পদং কেচি ‘‘অনুসাৰেত’’ন্তি সজ্ঝাযন্তি, কেচি ‘‘অনুসাৰেত’’ন্তি, তং উভযং ৰাপি অতীতকালমেৰ দীপেতি, ন অনাগতং. যদি চস্স অযং অত্থো সিযা, ‘‘অনুসাৰিতং হেস্সতী’’তি ৰদেয্য ¶ , এৰং তাৰ অত্থাভাৰতো ন যুজ্জতি. যদি চেতং উদ্দেসাৰসানে ৰচনং সন্ধায ৰুত্তং সিযা, ‘‘ন আৰিকরিস্সামী’’তি চিত্তং উপ্পাদেন্তস্স নিদানে সমত্তেপি ৰুত্তমুসাৰাদো ন সিযা, কস্মা? ‘‘যাৰততিযং অনুস্সাৰিযমানে’’তিৰচনতো (মহাৰ. ১৩৪) ‘‘যাৰততিয’’ন্তি ইদং ৰচনমেৰ ¶ নিরত্থকং সিযা, কস্মা? নিদানুদ্দেসে যাৰততিযানুস্সাৰনস্স অভাৰতোতি এৰং যুত্তিঅভাৰতো তম্পি ন যুজ্জতি. ‘‘যাৰততিযং অনুসাৰিতং হোতী’’তি ইদং পন লক্খণৰচনমত্তং, তেন ইমমত্থং দস্সেতি – ইদং পাতিমোক্খং নাম যাৰততিযং অনুস্সাৰিযতি, তস্মিং যাৰততিযং অনুস্সাৰিযমানে যো সরমানো সন্তিং আপত্তিং নাৰিকরোতি, তস্স যাৰততিযানুস্সাৰনাৰসানে সম্পজানমুসাৰাদো হোতীতি.
তদেতং যথা অনুসাৰিতং যাৰততিযং অনুসাৰিতং নাম হোতি, তং দস্সেতুং তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামীতিআদি ৰুত্তং. তং পনেতং পারাজিকাদীনং অৰসানে দিস্সতি, ন নিদানাৰসানে. কিঞ্চাপি ন দিস্সতি, অথ খো উদ্দেসকালে ‘‘আৰিকতা হিস্স ফাসু হোতী’’তি ৰত্ৰা ‘‘উদ্দিট্ঠং খো আযস্মন্তো নিদানং, তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামী’’তিআদিনা নযেন ৰত্তব্বমেৰ. এৰঞ্হি নিদানং সুউদ্দিট্ঠং হোতি, অঞ্ঞথা দুউদ্দিট্ঠং. ইমমেৰ চ অত্থং সন্ধায উপোসথক্খন্ধকে ৰুত্তং ‘‘যাৰততিযং অনুসাৰিতং ¶ হোতীতি সকিম্পি অনুসাৰিতং হোতি, দুতিযম্পি অনুসাৰিতং হোতি, ততিযম্পি অনুসাৰিতং হোতী’’তি (মহাৰ. ১৩৪). অযমেত্থ আচরিযপরম্পরাভতো ৰিনিচ্ছযো.
যো পন ভিক্খু…পে… সম্পজানমুসাৰাদস্স হোতীতি সম্পজানমুসাৰাদো অস্স হোতি, তেনস্স দুক্কটাপত্তি হোতি, সা চ খো পন ন মুসাৰাদলক্খণেন, ‘‘সম্পজানমুসাৰাদে কিং হোতি, দুক্কটং হোতী’’তি (মহাৰ. ১৩৫) ইমিনা পন ভগৰতো ৰচনেন ৰচীদ্ৰারে অকিরিযসমুট্ঠানাপত্তি হোতীতি ৰেদিতব্বা.
ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘অনালপন্তো মনুজেন কেনচি,
ৰাচাগিরং নো চ পরে ভণেয্য;
আপজ্জেয্য ৰাচসিকং, ন কাযিকং,
পঞ্হামেসা কুসলেহি চিন্তিতা’’তি. (পরি. ৪৭৯);
অন্তরাযিকোতি ¶ ৰিপ্পটিসারৰত্থুতায পামোজ্জাদিসম্ভৰং নিৰারেত্ৰা পঠমজ্ঝানাদীনং অধিগমায অন্তরাযং করোতি. তস্মাতি যস্মা অযং অনাৰিকরণসঙ্খাতো সম্পজানমুসাৰাদো অন্তরাযিকো হোতি, তস্মা. সরমানেনাতি অত্তনি সন্তিং আপত্তিং জানন্তেন. ৰিসুদ্ধাপেক্খেনাতি ৰুট্ঠাতুকামেন ৰিসুজ্ঝিতুকামেন. সন্তী আপত্তীতি আপজ্জিত্ৰা অৰুট্ঠিতা আপত্তি. আৰিকাতব্বাতি সঙ্ঘমজ্ঝে ৰা গণমজ্ঝে ৰা একপুগ্গলে ৰা পকাসেতব্বা, অন্তমসো অনন্তরস্সাপি ভিক্খুনো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো, ইতো ৰুট্ঠহিত্ৰা ¶ তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি (মহাৰ. ১৭০) ৰত্তব্বং. সচেপি ৰেমতিকো হোতি, ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সামি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি (মহাৰ. ১৬৯) ৰত্তব্বং. আৰিকতা হিস্স ফাসু হোতীতিএত্থ আৰিকতাতি আৰিকতায, পকাসিতাযাতি অত্থো. অলজ্জিতাতিআদীসু (পরি. ২৯৫) ৰিয হি ইদম্পি করণত্থে পচ্চত্তৰচনং. হীতি নিপাতমত্তং. অস্সাতি এতস্স ভিক্খুনো. ফাসু হোতীতি পঠমজ্ঝানাদীনং অধিগমায ফাসু হোতি, অৰিপ্পটিসারমূলকানং পামোজ্জাদীনং ৰসেন সুখপ্পটিপদা সম্পজ্জতীতি অত্থো.
ইতি কঙ্খাৰিতরণিযা পাতিমোক্খৰণ্ণনায
নিদানৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
পারাজিককণ্ডো
ইদানি ¶ ¶ যদেতং নিদানানন্তরং তত্রিমে চত্তারোতিআদি পারাজিককণ্ডং, তত্থ তত্রাতি তস্মিং ‘‘পাতিমোক্খং উদ্দিসিস্সামী’’তি এৰং ৰুত্তে পাতিমোক্খে. ইমেতি ইদানি ৰত্তব্বানং অভিমুখীকরণং. চত্তারোতি গণনপরিচ্ছেদো. পারাজিকাতি এৰংনামকা. ধম্মাতি আপত্তিযো. উদ্দেসং আগচ্ছন্তীতি সরূপেন উদ্দিসিতব্বতং আগচ্ছন্তি, ন নিদানে ৰিয ‘‘যস্স সিযা আপত্তী’’তি সাধারণৰচনমত্তেন.
১. পঠমপারাজিকৰণ্ণনা
যো পনাতি রস্সদীঘাদিনা লিঙ্গাদিভেদেন যো কোচি. ভিক্খূতি এহিভিক্খুউপসম্পদা, সরণগমনূপসম্পদা, ওৰাদপ্পটিগ্গহণূপসম্পদা, পঞ্হাব্যাকরণূপসম্পদা, অট্ঠগরুধম্মপ্পটিগ্গহণূপসম্পদা, দূতেনূপসম্পদা, অট্ঠৰাচিকূপসম্পদা, ঞত্তিচতুত্থকম্মূপসম্পদাতি ইমাসু অট্ঠসু উপসম্পদাসু ঞত্তিচতুত্থেন উপসম্পদাকম্মেন অকুপ্পেন ঠানারহেন উপসম্পন্নো. তস্স পন কম্মস্স ৰত্থুঞত্তিঅনুস্সাৰন সীমা পরিসাসম্পত্তিৰসেন অকুপ্পতা ৰেদিতব্বা.
তত্থ ৰত্থূতি উপসম্পদাপেক্খো পুগ্গলো, সো ঠপেত্ৰা ঊনৰীসতিৰস্সং অন্তিমৰত্থুঅজ্ঝাপন্নপুব্বং, পণ্ডকাদযো চ একাদস অভব্বপুগ্গলে ৰেদিতব্বো. তত্থ ঊনৰীসতিৰস্সো নাম পটিসন্ধিগ্গহণতো পট্ঠায অপরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সো. অন্তিমৰত্থুঅজ্ঝাপন্নপুব্বো নাম চতুন্নং পারাজিকানং অঞ্ঞতরং অজ্ঝাপন্নপুব্বো. পণ্ডকাদযো ৰজ্জনীযপুগ্গলকথাযং ৰুত্তা. তেসু আসিত্তপণ্ডকঞ্চ উসূযপণ্ডকঞ্চ ঠপেত্ৰা ওপক্কমিকপণ্ডকো নপুংসকপণ্ডকো পণ্ডকভাৰপক্খে ঠিতো পক্খপণ্ডকো চ ইধ অধিপ্পেতো.
থেয্যসংৰাসকো পন তিৰিধো লিঙ্গত্থেনকো সংৰাসত্থেনকো উভযত্থেনকোতি. তত্থ যো সযং পব্বজিত্ৰা ¶ ন ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, ন যথাৰুড্ঢং ভিক্খূনং ৰা সামণেরানং ¶ ৰা ৰন্দনং সাদিযতি, ন আসনেন পটিবাহতি, ন উপোসথাদীসু সন্দিস্সতি, অযং অসুদ্ধচিত্ততায লিঙ্গমত্তস্সেৰ থেনিতত্তা লিঙ্গত্থেনকো নাম. যো পন ভিক্খূহি পব্বজিতো সামণেরো সমানো কাসাযানি অপনেত্ৰা তেসু সউস্সাহোৰ ¶ মেথুনং ধম্মং পটিসেৰিত্ৰা পুন নিৰাসেত্ৰা সামণেরভাৰং পটিজানাতি, অযং ভিক্খূহি দিন্নলিঙ্গস্স অপরিচ্চত্তত্তা ন লিঙ্গত্থেনকো, ন লিঙ্গানুরূপস্স সংৰাসস্স সাদিতত্তা নাপি সংৰাসত্থেনকো. অন্তিমৰত্থুঅজ্ঝাপন্নকেপি এসেৰ নযো. যো চ খো সামণেরো সমানো ৰিদেসং গন্ত্ৰা ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, আসনেন পটিবাহতি, উপোসথাদীসু সন্দিস্সতি, অযং সংৰাসমত্তস্সেৰ থেনিতত্তা সংৰাসত্থেনকো নাম. ভিক্খুৰস্সগণনাদিকো হি সব্বোপি কিরিযভেদো ইমস্মিং অত্থে ‘‘সংৰাসো’’তি ৰেদিতব্বো. সিক্খং পচ্চক্খায ‘‘ন মং কোচি জানাতী’’তি পুন এৰং পটিপজ্জন্তেপি এসেৰ নযো. যো পন সযং পব্বজিত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, আসনেন পটিবাহতি, ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, উপোসথাদীসু সন্দিস্সতি, অযং লিঙ্গস্স চেৰ সংৰাসস্স চ থেনিতত্তা উভযত্থেনকো নাম. ধুরনিক্খেপৰসেন কাসাযানি অপনেত্ৰা অন্তিমৰত্থুং অজ্ঝাপজ্জিত্ৰা পুন তানি অচ্ছাদেত্ৰা এৰং পটিপজ্জন্তেপি এসেৰ নযো, অযং তিৰিধোপি থেয্যসংৰাসকো ইধ অধিপ্পেতো. ঠপেত্ৰা পন ইমং তিৰিধং.
‘‘রাজ দুব্ভিক্খ কন্তার-রোগ ৰেরী ভযেন ৰা;
চীৰরাহরণত্থং ৰা, লিঙ্গং আদিযতীধ যো.
‘‘সংৰাসং নাধিৰাসেতি, যাৰ সো সুদ্ধমানসো;
থেয্যসংৰাসকো নাম, তাৰ এস ন ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১১০);
যো পন উপসম্পন্নো তিত্থিযভাৰং পত্থযমানো সযং ৰা কুসচীরাদিকং তিত্থিযলিঙ্গং আদিযতি, তেসং ৰা সন্তিকে পব্বজতি, নগ্গো ৰা হুত্ৰা আজীৰকানং সন্তিকং গন্ত্ৰা তেসং ৰতানি আদিযতি, অযং তিত্থিযপক্কন্তকো নাম. ঠপেত্ৰা পন মনুস্সজাতিকং অৰসেসো সব্বোপি তিরচ্ছানগতো নাম. যেন মনুস্সজাতিকা জনেত্তি সযম্পি মনুস্সভূতেনেৰ সঞ্চিচ্চ জীৰিতা ৰোরোপিতা, অযং মাতুঘাতকো নাম. পিতুঘাতকেপি এসেৰ নযো. যেন অন্তমসো গিহিলিঙ্গে ঠিতোপি মনুস্সজাতিকো খীণাসৰো সঞ্চিচ্চ জীৰিতা ৰোরোপিতো, অযং অরহন্তঘাতকো নাম. যো পন পকতত্তং ভিক্খুনিং তিণ্ণং মগ্গানং অঞ্ঞতরস্মিং ¶ মগ্গে দূসেতি ¶ , অযং ভিক্খুনিদূসকো নাম. যো দেৰদত্তো ৰিয সাসনং উদ্ধম্মং উব্বিনযং কত্ৰা চতুন্নং কম্মানং অঞ্ঞতরৰসেন সঙ্ঘং ভিন্দতি, অযং সঙ্ঘভেদকো নাম. যো দেৰদত্তো ৰিয দুট্ঠচিত্তেন ৰধকচিত্তেন তথাগতস্স জীৰমানকসরীরে খুদ্দকমক্খিকায পিৰনমত্তম্পি লোহিতং উপ্পাদেতি, অযং লোহিতুপ্পাদকো নাম. যস্স ¶ ইত্থিনিমিত্তুপ্পাদনকম্মতো চ পুরিসনিমিত্তুপ্পাদনকম্মতো চ উভতো দুৰিধম্পি ব্যঞ্জনং অত্থি, অযং উভতোব্যঞ্জনকো নাম. ইতি ইমে তেরস পুগ্গলা উপসম্পদায অৰত্থূ, ইমে পন ঠপেত্ৰা অঞ্ঞস্মিং উপসম্পদাপেক্খে সতি উপসম্পদাকম্মং ৰত্থুসম্পত্তিৰসেন অকুপ্পং হোতি.
কথং ঞত্তিসম্পত্তিৰসেন অকুপ্পং হোতি? ৰত্থুসঙ্ঘপুগ্গলঞত্তীনং অপরামসনানি, পচ্ছা ঞত্তিট্ঠপনঞ্চাতি ইমে তাৰ পঞ্চ ঞত্তিদোসা. তত্থ ‘‘অযং ইত্থন্নামো’’তি উপসম্পদাপেক্খস্স অকিত্তনং ৰত্থুঅপরামসনং নাম. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো’’তিএত্থ ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে’’তি ৰত্ৰা ‘‘সঙ্ঘো’’তি অভণনং সঙ্ঘঅপরামসনং নাম. ‘‘ইত্থন্নামস্স উপসম্পদাপেক্খো’’তি উপজ্ঝাযস্স অকিত্তনং পুগ্গলঅপরামসনং নাম. সব্বেন সব্বং ঞত্তিযা অনুচ্চারণং ঞত্তিঅপরামসনং নাম. পঠমং কম্মৰাচং নিট্ঠাপেত্ৰা ‘‘এসা ঞত্তী’’তি ৰত্ৰা ‘‘খমতি সঙ্ঘস্সা’’তি এৰং ঞত্তিকিত্তনং পচ্ছা ঞত্তিট্ঠপনং নাম. ইতি ইমেহি দোসেহি ৰিমুত্তায ঞত্তিযা সম্পন্নং ঞত্তিসম্পত্তিৰসেন অকুপ্পং হোতি.
অনুস্সাৰনৰসেন অকুপ্পতাযপি ৰত্থুসঙ্ঘপুগ্গলানং অপরামসনানি, সাৰনায হাপনং, অকালে সাৰনন্তি ইমে পঞ্চ অনুস্সাৰনদোসা. তত্থ ৰত্থাদীনং অপরামসনানি ঞত্তিযং ৰুত্তসদিসানেৰ. তীসু পন অনুস্সাৰনাসু যত্থ কত্থচি এতেসং অপরামসনং অপরামসনমেৰ. সব্বেন সব্বং পন কম্মৰাচং অৰত্ৰা চতুক্খত্তুং ঞত্তিকিত্তনমেৰ, অথ ৰা পন কম্মৰাচাব্ভন্তরে অক্খরস্স ৰা পদস্স ৰা অনুচ্চারণং ৰা দুরুচ্চারণং ৰা সাৰনায হাপনং নাম. সাৰনায অনোকাসে পঠমং ঞত্তিং অট্ঠপেত্ৰা অনুস্সাৰনকরণং অকালে সাৰনং নাম. ইতি ইমেহি দোসেহি ৰিমুত্তায অনুস্সাৰনায সম্পন্নং অনুস্সাৰনসম্পত্তিৰসেন অকুপ্পং হোতি.
পুব্বে ৰুত্তং ৰিপত্তিসীমালক্খণং সমতিক্কন্তায পন সীমায কতং সীমাসম্পত্তিৰসেন অকুপ্পং হোতি. যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তেসং ¶ অনাগমনং, ছন্দারহানং ছন্দস্স অনাহরণং, সম্মুখীভূতানং পটিক্কোসনন্তি ইমে পন তযো পরিসাদোসা, তেহি ৰিমুত্তায পরিসায কতং পরিসাসম্পত্তিৰসেন অকুপ্পং হোতি. কারণারহত্তা পন সত্থু সাসনারহত্তা ঠানারহং নাম হোতি. ইতি যো ইমিনা এৰং অকুপ্পেন ঠানারহেন ঞত্তিচতুত্থেন উপসম্পদাকম্মেন ¶ উপসম্পন্নো, অযং ইধ ‘‘ভিক্খূ’’তি অধিপ্পেতো. পণ্ণত্তিৰজ্জেসু পন অঞ্ঞেপি সঙ্গহং গচ্ছন্তি.
ভিক্খূনং সিক্খাসাজীৰসমাপন্নোতি যা ভিক্খূনং অধিসীলসঙ্খাতা সিক্খা, তঞ্চ, যত্থ চেতে সহ জীৰন্তি, একজীৰিকা সভাগৰুত্তিনো ¶ হোন্তি, তং ভগৰতা পঞ্ঞত্তং সিক্খাপদসঙ্খাতং সাজীৰঞ্চ, তত্থ সিক্খনভাৰেন সমাপন্নোতি ভিক্খূনং সিক্খাসাজীৰসমআপন্নো. সমাপন্নোতি সিক্খঞ্চ পরিপূরেন্তো সাজীৰঞ্চ অৰীতিক্কমন্তো হুত্ৰা তদুভযং উপগতোতি অত্থো. সিক্খং অপচ্চক্খায দুব্বল্যং অনাৰিকত্ৰাতি যং সিক্খং সমাপন্নো, তং অপটিক্খিপিত্ৰা, যঞ্চ সাজীৰং সমাপন্নো, তস্মিং দুব্বলভাৰং অপ্পকাসেত্ৰা. তত্থ চিত্তখেত্তকালপযোগপুগ্গলৰিজাননৰসেন সিক্খায পচ্চক্খানং ঞত্ৰা তদভাৰেন অপচ্চক্খানং ৰেদিতব্বং. কথং? উপসম্পন্নভাৰতো চৰিতুকামতাচিত্তেনেৰ হি সিক্খাপচ্চক্খানং হোতি, ন দৰা ৰা রৰা ৰা ভণন্তস্স. এৰং চিত্তৰসেন সিক্খাপচ্চক্খানং হোতি, ন তদভাৰেন. তথা ‘‘বুদ্ধং পচ্চক্খামি, ধম্মং পচ্চক্খামি, সঙ্ঘং পচ্চক্খামি, সিক্খং, ৰিনযং, পাতিমোক্খং, উদ্দেসং, উপজ্ঝাযং, আচরিযং, সদ্ধিৰিহারিকং, অন্তেৰাসিকং, সমানুপজ্ঝাযকং, সমানাচরিযকং, সব্রহ্মচারিং পচ্চক্খামী’’তি এৰং ৰুত্তানং বুদ্ধাদীনং চুদ্দসন্নং, ‘‘গিহীতি মং ধারেহি, উপাসকো, আরামিকো, সামণেরো, তিত্থিযো, তিত্থিযসাৰকো, অসমণো, ‘অসক্যপুত্তিযো’তি মং ধারেহী’’তি এৰং ৰুত্তানং গিহিআদীনং অট্ঠন্নঞ্চাতি ইমেসং দ্ৰাৰীসতিযা খেত্তপদানং যস্স কস্সচি সৰেৰচনস্স ৰসেন তেসু যংকিঞ্চি ৰত্তুকামস্স যংকিঞ্চি ৰদতো সিক্খাপচ্চক্খানং হোতি, ন রুক্খাদীনং অঞ্ঞতরস্স নামং গহেত্ৰা পচ্চাচিক্খন্তস্স. এৰং খেত্তৰসেন পচ্চক্খানং হোতি, ন তদভাৰেন.
তত্থ যদেতং ‘‘পচ্চক্খামী’’তি চ, ‘‘মং ধারেহী’’তি (পারা. ৫১) চ ৰুত্তং ৰত্তমানকালৰচনং, যানি চ ‘‘অলং মে বুদ্ধেন, কিং নু মে বুদ্ধেন, ন মমত্থো বুদ্ধেন ¶ , সুমুত্তাহং বুদ্ধেনা’’তিআদিনা (পারা. ৫২) নযেন আখ্যাতৰসেন কালং অনামসিত্ৰা পুরিমেহি চুদ্দসহি পদেহি সদ্ধিং যোজেত্ৰা ৰুত্তানি ‘‘অলং মে’’তিআদীনি চত্তারি পদানি, তেসংযেৰ চ সৰেৰচনানং ৰসেন পচ্চক্খানং হোতি, ন ‘‘পচ্চক্খাসি’’ন্তি ৰা ‘‘পচ্চক্খিস্স’’ন্তি ৰা ‘‘মং ধারেসী’’তি ৰা ‘‘মং ধারেস্সতী’’তি ৰা ‘‘যংনূনাহং পচ্চক্খেয্য’’ন্তি (পারা. ৪৫) ৰাতিআদীনি অতীতানাগতপরিকপ্পৰচনানি ভণন্তস্স. এৰং ৰত্তমান কালৰসেন চেৰ অনামট্ঠকালৰসেন চ পচ্চক্খানং হোতি, ন তদভাৰেন.
পযোগো ¶ পন দুৰিধো কাযিকো চ ৰাচসিকো চ. তত্থ ‘‘বুদ্ধং পচ্চক্খামী’’তিআদিনা (পারা. ৫১) নযেন যায কাযচি ভাসায ৰচীভেদং কত্ৰা ৰাচসিকপ্পযোগেনেৰ পচ্চক্খানং হোতি, ন অক্খরলিখনং ৰা হত্থমুদ্দাদিদস্সনং ৰা কাযপ্পযোগং করোন্তস্স. এৰং ৰাচসিকপ্পযোগেনেৰ পচ্চক্খানং হোতি, ন তদভাৰেন.
পুগ্গলো পন দুৰিধো – যো চ পচ্চক্খাতি, যস্স চ পচ্চক্খাতি. তত্থ যো পচ্চক্খাতি, সো সচে উম্মত্তকখিত্তচিত্তৰেদনাট্টানং অঞ্ঞতরো ন হোতি. যস্স পন ¶ পচ্চক্খাতি, সো সচে মনুস্সজাতিকো হোতি, ন চ উম্মত্তকাদীনং অঞ্ঞতরো, সম্মুখীভূতো চ সিক্খাপচ্চক্খানং হোতি. ন হি অসম্মুখীভূতস্স দূতেন ৰা পণ্ণেন ৰা আরোচনং রুহতি. এৰং যথাৰুত্তপুগ্গলৰসেন পচ্চক্খানং হোতি, ন তদভাৰেন.
ৰিজাননম্পি নিযমিতানিযমিতৰসেন দুৰিধং. তত্থ যস্স যেসং ৰা নিযমেত্ৰা ‘‘ইমস্স, ইমেসং ৰা আরোচেমী’’তি ৰদতি, সচে তে যথা পকতিযা লোকে মনুস্সা ৰচনং সুত্ৰা আৰজ্জনসমযে জানন্তি, এৰং তস্স ৰচনানন্তরমেৰ তস্স ‘‘অযং উক্কণ্ঠিতো’’তি ৰা ‘‘গিহিভাৰং পত্থযতী’’তি ৰা যেন কেনচি আকারেন সিক্খাপচ্চক্খানভাৰং জানন্তি, পচ্চক্খাতাৰ হোতি সিক্খা. অথ অপরভাগে ‘‘কিং ইমিনা ৰুত্ত’’ন্তি চিন্তেত্ৰা জানন্তি, অঞ্ঞে ৰা জানন্তি, অপচ্চক্খাতাৰ হোতি সিক্খা. অনিযমেত্ৰা আরোচেন্তস্স পন সচে ৰুত্তনযেন যো কোচি মনুস্সজাতিকো ৰচনত্থং জানাতি, পচ্চক্খাতাৰ হোতি সিক্খা. এৰং ৰিজাননৰসেন পচ্চক্খানং হোতি, ন তদভাৰেন. যো পন অন্তমসো দৰাযপি পচ্চক্খাতি, তেন অপচ্চক্খাতাৰ হোতি সিক্খা. ইতি ইমেসং ৰুত্তপ্পকারানং ¶ চিত্তাদীনং ৰা ৰসেন, সব্বসো ৰা পন অপচ্চক্খানেন সিক্খং অপচ্চক্খায সিক্খাপচ্চক্খানস্সেৰ চ অত্থভূতং একচ্চং দুব্বল্যং অনাৰিকত্ৰা.
মেথুনং ধম্মং পটিসেৰেয্যাতি এত্থ মেথুনং ধম্মন্তি রাগপরিযুট্ঠানেন সদিসানং উভিন্নং ধম্মং. পটিসেৰেয্যাতি পটিসেৰেয্য অজ্ঝাপজ্জেয্য. অন্তমসোতি সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন. তিরচ্ছানগতাযপীতি পটিসন্ধিৰসেন তিরচ্ছানেসু গতাযপি, অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি. পারাজিকো হোতীতি পরাজিতো হোতি, পরাজযং আপন্নো. অসংৰাসোতি পকতত্তা ভিক্খূ সহ ৰসন্তি এত্থাতি এককম্মাদিকোৰ তিৰিধোপি ৰিধি সংৰাসো নাম, সো তেন সদ্ধিং নত্থীতি অসংৰাসো. সঙ্ঘকম্মেসু হি এস গণপূরকোপি ন হোতি, অযং তাৰ পদৰণ্ণনা.
অযং ¶ পনেত্থ ৰিনিচ্ছযো – মনুস্সামনুস্সতিরচ্ছানগতৰসেন হি তিস্সো ইত্থিযো, তাসং ৰচ্চমগ্গপস্সাৰমগ্গমুখমগ্গৰসেন তযো তযো কত্ৰা নৰ মগ্গা, তথা উভতোব্যঞ্জনকানং. পুরিসানং পন ৰচ্চমগ্গমুখমগ্গৰসেন দ্ৰে দ্ৰে কত্ৰা ছ মগ্গা, তথা পণ্ডকানন্তি এৰং তিংস মগ্গা. তেসু অত্তনো ৰা পরেসং ৰা যস্স কস্সচি মগ্গস্স সন্থতস্স ৰা অসন্থতস্স ৰা, পরেসং পন মতানম্পি অক্খাযিতস্স ৰা যেভুয্যেন অক্খাযিতস্স ৰা পকতিৰাতেন অসংফুট্ঠে অল্লোকাসে যো ভিক্খু একতিলবীজমত্তম্পি অত্তনো অঙ্গজাতং সন্থতং ৰা অসন্থতং ৰা সেৰনচিত্তেন পৰেসেতি, পরেন ৰা পৰেসিযমানে পৰেসনপৰিট্ঠট্ঠিতউদ্ধরণেসু যংকিঞ্চি সাদিযতি, অযং পারাজিকাপত্তিং আপন্নো নাম হোতি, অযং তাৰেত্থ অসাধারণৰিনিচ্ছযো. সব্বসিক্খাপদানং পন সাধারণৰিনিচ্ছযত্থং অযং মাতিকা –
নিদানং ¶ পুগ্গলং ৰত্থুং, পঞ্ঞত্তিৰিধিমেৰ চ;
আণত্তাপত্তিনাপত্তি-ৰিপত্তিং অঙ্গমেৰ চ.
সমুট্ঠানৰিধিং কিরিযা-সঞ্ঞাচিত্তেহি নানত্তং;
ৰজ্জকম্মপ্পভেদঞ্চ, তিকদ্ৰযৰিধিং তথা.
লক্খণং সত্তরসধা, ঠিতং সাধারণং ইদং;
ঞত্ৰা যোজেয্য মেধাৰী, তত্থ তত্থ যথারহন্তি.
তত্থ ¶ নিদানং নাম ৰেসালি-রাজগহ-সাৰত্থি-আল়ৰি-কোসম্বি-সগ্গ-ভগ্গানং ৰসেন সত্তৰিধং পঞ্ঞত্তিট্ঠানং, ইদঞ্হি সব্বসিক্খাপদানং নিদানং. পুগ্গলো নাম যং যং আরব্ভ তং তং সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং. ৰত্থু নাম তস্স তস্স পুগ্গলস্স অজ্ঝাচারো ৰুচ্চতি. পঞ্ঞত্তিৰিধিন্তি পঞ্ঞত্তিঅনুপঞ্ঞত্তিঅনুপ্পন্নপঞ্ঞত্তিসব্বত্থপঞ্ঞত্তিপদেসপঞ্ঞত্তিসাধারণপঞ্ঞত্তি অসাধারণপঞ্ঞত্তিএকতোপঞ্ঞত্তিউভতোপঞ্ঞত্তিৰসেন নৰৰিধা পঞ্ঞত্তি. তত্থ অনুপ্পন্নপঞ্ঞত্তি নাম অনুপ্পন্নে দোসে পঞ্ঞত্তা, সা অট্ঠগরুধম্মপ্পটিগ্গহণৰসেন (চূল়ৰ. ৪০৩) ভিক্খুনীনংযেৰ আগতা, অঞ্ঞত্র নত্থি. ৰিনযধরপঞ্চমেন (মহাৰ. ২৫৯) গণেন উপসম্পদা, গণঙ্গণূপাহনা (মহাৰ. ২৫৯) ধুৰন্হানং চম্মত্থরণন্তি এতেসং ৰসেন চতুব্বিধা পদেসপঞ্ঞত্তি নাম. মজ্ঝিমদেসেযেৰ হি এতেহি আপত্তি হোতি, তেসুপি ধুৰন্হানং পটিক্খেপমত্তমেৰ পাতিমোক্খে আগতং, ততো অঞ্ঞা পদেসপঞ্ঞত্তি নাম নত্থি. সব্বানি সব্বত্থপঞ্ঞত্তিযেৰ হোন্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তিদুকঞ্চ একতোপঞ্ঞত্তিদুকঞ্চ অত্থতো একং, তস্মা অনুপ্পন্নপঞ্ঞত্তিঞ্চ ¶ সব্বত্থপঞ্ঞত্তিদুকঞ্চ একতোপঞ্ঞত্তিদুকঞ্চ ঠপেত্ৰা সেসানং চতস্সন্নং পঞ্ঞত্তীনং ৰসেন সব্বত্থ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. আণত্তাপত্তিনাপত্তিৰিপত্তিন্তিএত্থ আণত্তীতিআণাপনা ৰুচ্চতি. আপত্তীতি পুব্বপ্পযোগাদিৰসেন আপত্তিভেদো. অনাপত্তীতি অজাননাদিৰসেন অনাপত্তি. ৰিপত্তীতি সীলআচারদিট্ঠিআজীৰৰিপত্তীনং অঞ্ঞতরা. ইতি ইমাসং আণত্তাদীনম্পি ৰসেন সব্বত্থ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. অঙ্গন্তি সব্বসিক্খাপদেসু আপত্তীনং অঙ্গং ৰেদিতব্বং.
সমুট্ঠানৰিধিন্তি সব্বাপত্তীনং কাযো ৰাচা কাযৰাচা কাযচিত্তং ৰাচাচিত্তং কাযৰাচাচিত্তন্তি ইমানি একঙ্গিকদ্ৰঙ্গিকতিৰঙ্গিকানি. ছ সমুট্ঠানানি নাম যানি ‘‘সিক্খাপদসমউট্ঠানানী’’তিপি ৰুচ্চন্তি. তত্থ পুরিমানি তীণি অচিত্তকানি, পচ্ছিমানি সচিত্তকানি. তেসু একেন ৰা দ্ৰীহি ৰা তীহি ৰা চতূহি ৰা ছহি ৰা সমুট্ঠানেহি আপত্তিযো সমুট্ঠহন্তি, পঞ্চসমুট্ঠানা নাম নত্থি. তত্থ একসমুট্ঠানা নাম চতুত্থেন চ পঞ্চমেন চ ছট্ঠেন চ সমুট্ঠানেন সমুট্ঠাতি, ন অঞ্ঞেন. দ্ৰিসমুট্ঠানা ¶ নাম পঠমচতুত্থেহি চ দুতিযপঞ্চমেহি চ ততিযছট্ঠেহি চ চতুত্থছট্ঠেহি চ পঞ্চমছট্ঠেহি চ সমুট্ঠানেহি, সমুট্ঠাতি, ন অঞ্ঞেহি. তিসমুট্ঠানা নাম পঠমেহি ¶ চ তীহি, পচ্ছিমেহি চ তীহি সমুট্ঠানেহি সমুট্ঠাতি, ন অঞ্ঞেহি. চতুসমুট্ঠানা নাম পঠমততিযচতুত্থছট্ঠেহি চ দুতিযততিযপঞ্চমছট্ঠেহি চ সমুট্ঠানেহি সমুট্ঠাতি, ন অঞ্ঞেহি. ছ সমুট্ঠানা নাম ছহিপি সমুট্ঠাতি.
এৰং –
তিধা একসমুট্ঠানা, পঞ্চধা দ্ৰিসমুট্ঠিতা;
দ্ৰিধা তিচতুরো ঠানা, একধা ছসমুট্ঠিতাতি.
সমুট্ঠানৰসেন সব্বাৰ তেরস আপত্তিযো হোন্তি (চূল়ৰ. ১৬৫ আদযো), তা পঠমপঞ্ঞত্তিসিক্খাপদৰসেন সমুট্ঠানতো তেরস নামানি লভন্তি পঠমপারাজিকসমুট্ঠানা, অদিন্নাদান-সঞ্চরিত্ত-সমনুভাসন-কথিন-এল়কলোম-পদসোধম্ম-অদ্ধান-থেয্যসত্থ-ধম্মদেসনাভূতারোচন-চোরিৰুট্ঠাপন-অননুঞ্ঞাতসমুট্ঠানাতি. তত্থ যা কাযচিত্ততো সমুট্ঠাতি, অযং পঠমপারাজিকসমুট্ঠানা নাম. যা সচিত্তকেহি তীহি সমুট্ঠানেহি সমুট্ঠাতি, অযং অদিন্নাদানসমুট্ঠানা নাম. যা ছহিপি সমুট্ঠাতি, অযং সঞ্চরিত্তসমুট্ঠানা নাম. যা ছট্ঠেনেৰ সমুট্ঠাতি, অযং সমনুভাসনসমুট্ঠানা নাম. যা ততিযছট্ঠেহি সমুট্ঠাতি, অযং কথিনসমুট্ঠানা নাম. যা পঠমচতুত্থেহি সমুট্ঠাতি, অযং এল়কলোমসমুট্ঠানা নাম. যা দুতিযপঞ্চমেহি সমুট্ঠাতি ¶ , অযং পদসোধম্মসমুট্ঠানা নাম. যা পঠমততিযচতুত্থছট্ঠেহি সমুট্ঠাতি, অযং অদ্ধানসমুট্ঠানা নাম. যা চতুত্থছট্ঠেহি সমুট্ঠাতি, অযং থেয্যসত্থসমুট্ঠানা নাম. যা পঞ্চমেনেৰ সমুট্ঠাতি, অযং ধম্মদেসনাসমুট্ঠানা নাম. যা অচিত্তকেহি তীহি সমুট্ঠানেহি সমুট্ঠাতি, অযং ভূতারোচনসমুট্ঠানা নাম. যা পঞ্চমছট্ঠেহি সমুট্ঠাতি, অযং চোরিৰুট্ঠাপনসমুট্ঠানা নাম. যা দুতিযততিযপঞ্চমছট্ঠেহি সমুট্ঠাতি, অযং অননুঞ্ঞাতসমুট্ঠানা নামাতি. ইতি ইমস্স সমুট্ঠানৰিধিনোপি ৰসেন সব্বত্থ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
কিরিযাসঞ্ঞাচিত্তেহি নানত্তন্তি এতেহি কিরিযাদীহি সব্বাপত্তীনং নানাভাৰং ঞত্ৰা সব্বত্থ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. সব্বাপত্তিযো হি কিরিযাৰসেন পঞ্চৰিধা হোন্তি, সেয্যথিদং – অত্থাপত্তি কিরিযতো সমুট্ঠাতি ¶ , অত্থি অকিরিযতো, অত্থি কিরিযাকিরিযতো, অত্থি সিযা কিরিযতো সিযা অকিরিযতো, অত্থি সিযা কিরিযতো সিযা কিরিযাকিরিযতোতি. তত্থ যা কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পথৰিখণনাদীসু (পচি. ৮৪) ৰিয ৰীতিক্কমং করোন্তস্স হোতি, অযং কিরিযতো সমুট্ঠাতি নাম. যা কাযৰাচাহি কত্তব্বং অকরোন্তস্স হোতি পঠমকথিনাপত্তি (পারা. ৪৫৯ আদযো) ৰিয, অযং অকিরিযতো সমুট্ঠাতি নাম. যা করোন্তস্স চ অকরোন্তস্স চ হোতি অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা হত্থতো চীৰরপ্পটিগ্গহণাপত্তি (পারা. ৫০৮-৫১১) ৰিয, অযং কিরিযাকিরিযতো ¶ সমুট্ঠাতি নাম. যা সিযা করোন্তস্স চ, সিযা অকরোন্তস্স চ হোতি রূপিযপ্পটিগ্গহণাপত্তি (পারা. ৫৮২) ৰিয, অযং সিযা কিরিযতো সিযা অকিরিযতো সমুট্ঠাতি নাম. যা সিযা করোন্তস্স চ সিযা করোন্তাকরোন্তস্স চ হোতি কুটিকারাপত্তি (পারা. ৩৪২ আদযো) ৰিয, অযং সিযা কিরিযতো সিযা কিরিযাকিরিযতো সমুট্ঠাতি নাম.
সব্বাপত্তিযো চ সঞ্ঞাৰসেন দুৰিধা হোন্তি সঞ্ঞাৰিমোক্খা নোসঞ্ঞাৰিমোক্খাতি. তত্থ যতো ৰীতিক্কমসঞ্ঞায অভাৰেন মুচ্চতি, অযং সঞ্ঞাৰিমোক্খা, ইতরা নোসঞ্ঞাৰিমোক্খা. পুন চ সব্বাপি চিত্তৰসেন দুৰিধা হোন্তি সচিত্তকা অচিত্তকা চাতি. তত্থ যা সচিত্তকসমুট্ঠানৰসেনেৰ সমুট্ঠাতি অযং সচিত্তকা. যা অচিত্তকেন ৰা সচিত্তকমিস্সকেন ৰা সমুট্ঠাতি অযং অচিত্তকা.
ৰজ্জকম্মপ্পভেদন্তি এত্থ সব্বাপত্তিযো ৰজ্জৰসেন দুৰিধা হোন্তি লোকৰজ্জা পণ্ণত্তিৰজ্জা চাতি. তত্থ যস্সা সচিত্তকপক্খে চিত্তং অকুসলমেৰ হোতি, অযং লোকৰজ্জা, সেসা পণ্ণত্তিৰজ্জা. সব্বা চ কাযকম্মৰচীকম্মতদুভযৰসেন তিৰিধা হোন্তি. তত্থ ¶ কাযদ্ৰারে আপজ্জিতব্বা কাযকম্মন্তি ৰুচ্চতি, ৰচীদ্ৰারে আপজ্জিতব্বা ৰচীকম্মন্তি ৰুচ্চতি, উভযত্থ আপজ্জিতব্বা কাযকম্মং ৰচীকম্মঞ্চাতি, মনোদ্ৰারে আপত্তি নাম নত্থি. ইতি ইমিনা ৰজ্জকম্মপ্পভেদেনাপি সব্বত্থ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
তিকদ্ৰযৰিধিন্তি কুসলত্তিকৰেদনাত্তিকৰিধিং. আপত্তিং আপজ্জমানো হি অকুসলচিত্তো ৰা আপজ্জতি কুসলাব্যাকতচিত্তো ৰা, তথা দুক্খৰেদনাসমঙ্গী ¶ ৰা ইতরৰেদনাদ্ৰযসমঙ্গী ৰা. এৰং সন্তেপি সব্বসিক্খাপদেসু অকুসলচিত্তৰসেন একং চিত্তং, কুসলাব্যাকতচিত্তৰসেন দ্ৰে চিত্তানি, সব্বেসং ৰসেন তীণি চিত্তানি. দুক্খৰেদনাৰসেন একা ৰেদনা, সুখউপেক্খাৰসেন দ্ৰে, সব্বাসং ৰসেন তিস্সো ৰেদনাতি. অযমেৰ পভেদো লব্ভতি, ন অঞ্ঞো.
লক্খণং সত্তরসধা, ঠিতং সাধারণং ইদং, ঞত্ৰাতি ইদং নিদানাদিৰেদনাত্তিকপরিযোসানং সত্তরসপ্পকারং লক্খণং জানিত্ৰা যোজেয্য মেধাৰী. তত্থ তত্থ যথারহন্তি পণ্ডিতো ভিক্খু তস্মিং তস্মিং সিক্খাপদে ইদং লক্খণং যথানুরূপং যোজেয্যাতি অত্থো. তং পন অযোজিতং দুব্বিজানং হোতি, তস্মা নং সব্বসিক্খাপদানং অসাধারণৰিনিচ্ছযপরিযোসানে ইমং মাতিকং অনুদ্ধরিত্ৰাৰ যোজেত্ৰা দস্সযিস্সাম.
ইধ পনস্স অযং যোজনা – ইদং ৰেসালিযং সুদিন্নত্থেরং আরব্ভ মেথুনৰীতিক্কমৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং. ‘‘মেথুনং ধম্মং পটিসেৰেয্যা’’তি অযমেত্থ পঞ্ঞত্তি, ‘‘সিক্খং অপচ্চক্খাযা’’তি চ ‘‘অন্তমসো তিরচ্ছানগতাযপী’’তি চ দ্ৰে অনুপঞ্ঞত্তিযো. অনুপঞ্ঞত্তি চ নামেসা আপত্তিকরা চ হোতি অঞ্ঞৰাদকসিক্খাপদাদীসু (পাচি. ৯৫ আদযো) ৰিয, অনাপত্তিকরা চ অঞ্ঞত্র সুপিনন্তাতিআদীসু (পারা. ২৩৬-২৩৭) ৰিয, আপত্তিউপত্থম্ভকরা চ অদিন্নাদানাদীসু (পারা. ৯১) ৰিয ¶ , ইধ পন উপত্থম্ভকরাতি ৰেদিতব্বা. ইতো পরং পন যত্থ অনুপঞ্ঞত্তি অত্থি, তত্থ ‘‘অযং অনুপঞ্ঞত্তী’’তি এত্তকমেৰ দস্সযিস্সাম. ঠপেত্ৰা পন অনুপঞ্ঞত্তিং অৰসেসা পঞ্ঞত্তিযেৰাতি সব্বত্থ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. ভিক্খুং আরব্ভ উপ্পন্নৰত্থুস্মিংযেৰ ‘‘যা পন ভিক্খুনী ছন্দসো মেথুনং ধম্মং পটিসেৰেয্যা’’তি এৰং ভিক্খুনীনম্পি পঞ্ঞত্তিতো সাধারণপঞ্ঞত্তি. আণত্তিযা অনাপজ্জনতো অনাণত্তিকং. ভিক্খুং পন আণাপেন্তো অকপ্পিযসমাদানাপত্তিতো ন মুচ্চতি, মেথুনরাগেন কাযসংসগ্গে দুক্কটং, জীৰমানকসরীরস্স ৰুত্তপ্পকারে মগ্গে সচেপি তচাদীনি অনৰসেসেত্ৰা সব্বসো ছিন্নে নিমিত্তসণ্ঠানমত্তং পঞ্ঞাযতি, তত্থ অন্তমসো অঙ্গজাতে উট্ঠিতং অনট্ঠকাযপ্পসাদং পীল়কং ৰা চম্মখিলং ৰা পৰেসেন্তস্সাপি সেৰনচিত্তে সতি পারাজিকং, নট্ঠকাযপ্পসাদং ¶ সুক্খপীল়কং ৰা মতচম্মং ৰা লোমং ৰা পৰেসেন্তস্স দুক্কটং, সচে নিমিত্তসণ্ঠানমত্তম্পি অনৰসেসেত্ৰা সব্বসো মগ্গো উপ্পাটিতো, তত্থ উপক্কমতো ৰণসঙ্খেপৰসেন ¶ থুল্লচ্চযং, তথা মনুস্সানং অক্খিনাসাকণ্ণচ্ছিদ্দৰত্থিকোসেসু সত্থকেন কতৰণে ৰা, হত্থিঅস্সাদীনঞ্চ তিরচ্ছানানং ৰত্থিকোসনাসাপুটেসু থুল্লচ্চযং. তিরচ্ছানানং পন অক্খিকণ্ণনাসাৰণেসু অহিমচ্ছাদীনং পৰেসনপ্পমাণৰিরহিতে অণুনিমিত্তে সব্বেসঞ্চ উপকচ্ছকাদীসু সেসসরীরেসু দুক্কটং. মতসরীরে নিমিত্তে উপড্ঢক্খাযিততো পট্ঠায যাৰ ন কুথিতং হোতি, তাৰ থুল্লচ্চযং. কুথিতে দুক্কটং, তথা ৰট্টকতে মুখে অচ্ছুপন্তং অঙ্গজাতং পৰেসেন্তস্স দুক্কটং. ওট্ঠতো বহি নিক্খন্তজিৰ্হায ৰা দন্তেসু ৰা থুল্লচ্চযং. নিমিত্ততো বহি পতিতমংসপেসিযং দুক্কটন্তি অযমেত্থ আপত্তিভেদো.
অজানন্তস্স অসাদিযন্তস্স উম্মত্তকস্স খিত্তচিত্তস্স ৰেদনাট্টস্স আদিকম্মিকানঞ্চ অনাপত্তি. এত্থ পন যো নিদ্দং ওক্কন্তত্তা পরেন কতম্পি উপক্কমং ন জানাতি, সো অজানন্তো. যো জানিত্ৰাপি ন সাদিযতি, সো অসাদিযন্তো. যো পিত্তৰসেন অতেকিচ্ছং উম্মাদং পত্তো, সো উম্মত্তকো. যক্খেহি কতচিত্তৰিক্খেপো খিত্তচিত্তো. দ্ৰিন্নম্পি চ এতেসং অগ্গিসুৰণ্ণগূথচন্দনাদীসু সমপ্পৰত্তিভাৰেন অজাননভাৰোৰ পমাণং. যো অধিমত্তৰেদনায আতুরত্তা কিঞ্চি ন জানাতি, সো ৰেদনাট্টো. যো তস্মিং তস্মিং ৰত্থুস্মিং আদিভূতো, সো আদিকম্মিকো. অযং পন অনাপত্তি. চতূসু ৰিপত্তীসু সীলৰিপত্তি. তস্সা দ্ৰে অঙ্গানি সেৰনচিত্তঞ্চ মগ্গেন মগ্গপটিপাদনঞ্চাতি. সমুট্ঠানাদিতো ইদং সিক্খাপদং পঠমপারাজিকসমুট্ঠানং, কিরিযং, সঞ্ঞাৰিমোক্খং, সচিত্তকং, লোকৰজ্জং, কাযকম্মং, অকুসলচিত্তং, দ্ৰিৰেদনন্তি, ইমানি চ সমুট্ঠানাদীনি নাম আপত্তিযা হোন্তি, ন সিক্খাপদস্স. ৰোহারসুখত্থং ¶ পন সব্বট্ঠকথাসু সিক্খাপদসীসেন দেসনা আগতা, তস্মা অঞ্ঞেসুপি এৰরূপেসু ঠানেসু ব্যঞ্জনে আদরং অকত্ৰা অধিপ্পেতমেৰ গহেতব্বং.
অত্থঞ্হি নাথো সরণং অৰোচ;
ন ব্যঞ্জনং লোকহিতো মহেসী.
তস্মা অকত্ৰা রতিমক্খরেসু;
অত্থে নিৰেসেয্য মতিং মুতীমাতি.
পঠমপারাজিকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. দুতিযপারাজিকৰণ্ণনা
দুতিযে ¶ ¶ গামা ৰা অরঞ্ঞাৰাতি এত্থ সব্বোপি এককুটিকাদিভেদো পরিক্খিত্তো ৰা অপরিক্খিত্তো ৰা সমনুস্সো ৰা অমনুস্সো ৰা অন্তমসো অতিরেকচাতুমাসনিৰিট্ঠো যো কোচি সত্থোপি ‘‘গামো’’তি ৰেদিতব্বো. ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ অৰসেসং অরঞ্ঞং নাম. তত্থ অসম্মোহত্থং ঘরং ঘরূপচারো গামো গামূপচারোতি অযং ৰিভাগো ৰেদিতব্বো. নিব্বকোসস্স হি উদকপতনট্ঠানব্ভন্তরং ঘরং নাম. যং পন দ্ৰারে ঠিতো মাতুগামো ভাজনধোৰনউদকং ছড্ডেতি, তস্স পতনট্ঠানঞ্চ মাতুগামেনেৰ অন্তোগেহে ঠিতেন পকতিযা বহি খিত্তস্স সুপ্পস্স ৰা সংমুঞ্জনিযা ৰা পতনট্ঠানঞ্চ ঘরস্স পুরতো দ্ৰীসু কোণেসু সম্বন্ধিত্ৰা মজ্ঝে রুক্খসূচিদ্ৰারং ঠপেত্ৰা গোরূপানং পৰেসননিৰারণত্থং কতপরিক্খেপো চ অযং সব্বোপি ঘরূপচারো নাম. যং পন সব্বন্তিমং ঘরং হোতি, তস্স ঘরস্স তাদিসে ঘরূপচারে ঠিতস্স থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স যথা তরুণমনুস্সা অত্তনো বলং দস্সেন্তো বাহুং পসারেত্ৰা লেড্ডুং খিপন্তি, এৰং খিত্তস্স লেড্ডুস্স পতনট্ঠানব্ভন্তরং গামো নাম. ততো অঞ্ঞস্স লেড্ডুপাতস্স অব্ভন্তরং গামূপচারো নাম. পতিতস্স পন লেড্ডুনো পৰত্তিত্ৰা গতট্ঠানং ন গহেতব্বং. পরিক্খিত্তস্স পন গামস্স পরিক্খেপোযেৰ গামস্স পরিচ্ছেদো, তস্স সচে দ্ৰে ইন্দখিলা হোন্তি অব্ভন্তরিমে ইন্দখিলে ঠিতস্স লেড্ডুপাতব্ভন্তরং গামূপচারো নাম. পদভাজনেপি (পারা. ৯২) হি ইমিনাৰ নযেন অত্থো ৰেদিতব্বো. তত্থ য্ৰাযং অপরিক্খিত্তস্স গামস্স উপচারো দস্সিতো, তস্স ৰসেন ৰিকালে গামপ্পৰেসনাদীসু আপত্তি পরিচ্ছিন্দিতব্বা. ইতি ইমং ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ অৰসেসং ইমস্মিং সিক্খাপদে অরঞ্ঞং নাম. দেসনামত্তমেৰ চেতং ‘‘গামা ৰা অরঞ্ঞাৰা’’তি. যে পন ইমেসং পরিচ্ছেদদস্সনত্থং ঘরঘরূপচারগামূপচারা ৰুত্তা, ততোপি পারাজিকৰত্থুং অৰহরন্তস্স পারাজিকং হোতিযেৰ.
অদিন্নন্তি অঞ্ঞস্স মনুস্সজাতিকস্স সন্তকং. থেয্যসঙ্খাতন্তি এত্থ থেনোতি ¶ চোরো, থেনস্স ভাৰো থেয্যং, অৰহরণচিত্তস্সেতং নামং. সঙ্খা সঙ্খাতন্তি অত্থতো একং, কোট্ঠাসস্সেতং নামং ‘‘সঞ্ঞানিদানা ¶ হি পপঞ্চসঙ্খা’’তিআদীসু (সু. নি. ৮৮০; মহানি. ১০৯) ৰিয. থেয্যঞ্চ তং সঙ্খাতঞ্চাতি থেয্যসঙ্খাতং, থেয্যচিত্তসঙ্খাতো একো চিত্তকোট্ঠাসোতি অত্থো. করণত্থে চেতং পচ্চত্তৰচনং, তস্মা থেয্যসঙ্খাতেনাতি অত্থতো দট্ঠব্বং. যো চ থেয্যসঙ্খাতেন আদিযতি, সো যস্মা থেয্যচিত্তো হোতি, তস্মা ব্যঞ্জনং অনাদিযিত্ৰা অত্থমেৰ দস্সেতুং ‘‘থেয্যচিত্তো অৰহরণচিত্তো’’তি (পারা. ৯২) এৰমস্স পদভাজনং ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং.
আদিযেয্যাতি ¶ পঞ্চৰীসতিযা অৰহারানং অঞ্ঞতরৰসেন হরেয্য. তে পন অৰহারা পঞ্চ পঞ্চকানি সমোধানেত্ৰা সাধুকং সল্লক্খেতব্বা. পঞ্চ পঞ্চকানি নাম নানাভণ্ডপঞ্চকং একভণ্ডপঞ্চকং সাহত্থিকপঞ্চকং পুব্বপযোগপঞ্চকং থেয্যাৰহারপঞ্চকন্তি. তত্থ পুরিমানি দ্ৰে পঞ্চকানি এতস্সেৰ পদস্স পদভাজনে ৰুত্তানং ‘‘আদিযেয্য হরেয্য অৰহরেয্য ইরিযাপথং ৰিকোপেয্য ঠানা চাৰেয্যা’’তি ইমেসং পদানং ৰসেন লব্ভন্তি. তত্থ নানাভণ্ডপঞ্চকং সৰিঞ্ঞাণকাৰিঞ্ঞাণকৰসেন দট্ঠব্বং, ইতরং সৰিঞ্ঞাণকৰসেনেৰ. কথং? আদিযেয্যাতি আরামং অভিযুঞ্জতি, আপত্তি দুক্কটস্স. সামিকস্স ৰিমতিং উপ্পাদেতি, আপত্তি থুল্লচ্চযস্স. সামিকো ‘‘ন ময্হং ভৰিস্সতী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, আপত্তি পারাজিকস্স. হরেয্যাতি অঞ্ঞস্স ভণ্ডং হরন্তো সীসে ভারং থেয্যচিত্তো আমসতি, দুক্কটং. ফন্দাপেতি, থুল্লচ্চযং. খন্ধং ওরোপেতি, পারাজিকং. অৰহরেয্যাতি উপনিক্খিত্তং ভণ্ডং ‘‘দেহি মে ভণ্ড’’ন্তি ৰুচ্চমানো ‘‘নাহং গণ্হামী’’তি ভণতি, দুক্কটং. সামিকস্স ৰিমতিং উপ্পাদেতি, থুল্লচ্চযং. সামিকো ‘‘ন ময্হং ভৰিস্সতী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, পারাজিকং. ইরিযাপথং ৰিকোপেয্যাতি ‘‘সহ ভণ্ডহারকং নেস্সামী’’তি পঠমং পাদং অতিক্কামেতি, থুল্লচ্চযং. দুতিযং পাদং অতিক্কামেতি, পারাজিকং. ঠানা চাৰেয্যাতি থলট্ঠং ভণ্ডং থেয্যচিত্তো আমসতি, দুক্কটং. ফন্দাপেতি, থুল্লচ্চযং. ঠানা চাৰেতি, পারাজিকং. এৰং তাৰ নানাভণ্ডপঞ্চকং ৰেদিতব্বং. সসামিকস্স পন দাসস্স ৰা তিরচ্ছানগতস্স ৰা যথাৰুত্তেন অভিযোগাদিনা নযেন আদিযনহরণঅৰহরণইরিযাপথৰিকোপনঠানাচাৰনৰসেন একভণ্ডপঞ্চকং ৰেদিতব্বং.
কতমং সাহত্থিকপঞ্চকং? সাহত্থিকো আণত্তিকো নিস্সগ্গিযো অত্থসাধকো ধুরনিক্খেপোতি. তত্থ সাহত্থিকো নাম পরস্স ভণ্ডং ¶ সহত্থা অৰহরতি. আণত্তিকো নাম ‘‘অসুকস্স ভণ্ডং অৰহরা’’তি অঞ্ঞং আণাপেতি. নিস্সগ্গিযো নাম সুঙ্কঘাতকপরিকপ্পিতোকাসানং অন্তো ঠত্ৰা বহি পাতনং. অত্থসাধকো নাম ‘‘অসুকস্স ভণ্ডং যদা সক্কোতি, তদা তং অৰহরা’’তি অঞ্ঞং আণাপেতি. তত্থ সচে পরো অনন্তরাযিকো হুত্ৰা তং অৰহরতি, আণাপকস্স আণত্তিক্খণেযেৰ পারাজিকং. পরস্স ৰা পন ¶ তেলকুম্ভিযা পাদগ্ঘনকতেলং অৰস্সং পিৰনকানি উপাহনাদীনি পক্খিপতি, হত্থতো মুত্তমত্তেযেৰ পারাজিকং. ধুরনিক্খেপো পন আরামাভিযোগউপনিক্খিত্তভণ্ডৰসেন ৰেদিতব্বো. তাৰকালিকভণ্ডদেয্যানি অদেন্তস্সাপি এসেৰনযোতি ইদং সাহত্থিকপঞ্চকং.
কতমং পুব্বপযোগপঞ্চকং? পুব্বপযোগো সহপযোগো সংৰিধাৰহারো সঙ্কেতকম্মং নিমিত্তকম্মন্তি ¶ . তত্থ আণত্তিৰসেন পুব্বপযোগো ৰেদিতব্বো. ঠানা চাৰনৰসেন, খিলাদীনি সঙ্কামেত্ৰা খেত্তাদিগ্গহণৰসেন চ সহপযোগো ৰেদিতব্বো. সংৰিধাৰহারো নাম ‘‘অসুকং নাম ভণ্ডং অৰহরিস্সামা’’তি সংৰিদহিত্ৰা সংমন্তযিত্ৰা অৰহরণং. এৰং সংৰিদহিত্ৰা গতেসু হি একেনাপি তস্মিং ভণ্ডে ঠানা চাৰিতে সব্বেসং অৰহারা হোন্তি. সঙ্কেতকম্মং নাম সঞ্জাননকম্মং. সচে হি পুরেভত্তাদীসু যংকিঞ্চি কালং পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ‘‘অসুকস্মিং কালে ইত্থন্নামং ভণ্ডং অৰহরা’’তি ৰুত্তো সঙ্কেততো অপচ্ছা অপুরে তং অৰহরতি, সঙ্কেতকারকস্স সঙ্কেতকরণক্খণেযেৰ অৰহারো. নিমিত্তকম্মং নাম সঞ্ঞুপ্পাদনত্থং অক্খিনিক্খণাদিনিমিত্তকরণং. সচে হি এৰং কতনিমিত্ততো অপচ্ছা অপুরে ‘‘যং অৰহরা’’তি ৰুত্তো, তং অৰহরতি, নিমিত্তকারকস্স নিমিত্তকরণক্খণেযেৰ অৰহারোতি ইদং পুব্বপযোগপঞ্চকং.
কতমং থেয্যাৰহারপঞ্চকং? থেয্যাৰহারো পসয্হাৰহারো পরিকপ্পাৰহারো পটিচ্ছন্নাৰহারো কুসাৰহারোতি. তত্থ যো সন্ধিচ্ছেদাদীনি কত্ৰা অদিস্সমানো অৰহরতি, কূটমানকূটকহাপণাদীহি ৰা ৰঞ্চেত্ৰা গণ্হাতি, তস্সেৰং গণ্হতো অৰহারো থেয্যাৰহারোতি ৰেদিতব্বো. যো পন পসয্হ বলক্কারেন পরেসং সন্তকং গণ্হাতি গামঘাতকাদযো ৰিয, অত্তনো পত্তবলিতো ৰা ৰুত্তনযেনেৰ অধিকং গণ্হাতি রাজভটাদযো ৰিয, তস্সেৰং গণ্হতো অৰহারো ¶ পসয্হাৰহারোতি ৰেদিতব্বো. পরিকপ্পেত্ৰা গহণং পন পরিকপ্পাৰহারো নাম. সো ভণ্ডোকাসৰসেন দুৰিধো. তত্রাযং ভণ্ডপরিকপ্পো – সাটকত্থিকো অন্তোগব্ভং পৰিসিত্ৰা ‘‘সচে সাটকো ভৰিস্সতি, গণ্হিস্সামি, সচে সুত্তং, ন গণ্হিস্সামী’’তি পরিকপ্পেত্ৰা অন্ধকারে পসিব্বকং গণ্হাতি, তত্র চে সাটকো হোতি, উদ্ধারেযেৰ পারাজিকং. সুত্তং চে হোতি, রক্খতি. বহি নীহরিত্ৰা মুঞ্চিত্ৰা ‘‘সুত্ত’’ন্তি ঞত্ৰা পুন আহরিত্ৰা ঠপেতি, রক্খতিযেৰ. ‘‘সুত্ত’’ন্তি ঞত্ৰাপি ‘‘যং লদ্ধং, তং গহেতব্ব’’ন্তি গচ্ছতি, পদৰারেন কারেতব্বো. ভূমিযং ঠপেত্ৰা গণ্হাতি, উদ্ধারে পারাজিকং. ‘‘চোরো চোরো’’তি অনুবন্ধো ছট্টেত্ৰা পলাযতি, রক্খতি. সামিকা দিস্ৰা গণ্হন্তি, রক্খতি যেৰ. অঞ্ঞো চে কোচি গণ্হাতি, ভণ্ডদেয্যং. সামিকেসু নিৰত্তেসু সযং দিস্ৰা পংসুকূলসঞ্ঞায ‘‘পগেৰেতং মযা গহিতং, মম দানি সন্তক’’ন্তি গণ্হন্তস্সাপি ভণ্ডদেয্যমেৰ. তত্থ য্ৰাযং ‘‘সচে সাটকো ভৰিস্সতি, গণ্হিস্সামী’’তিআদিনা নযেন পৰত্তো পরিকপ্পো, অযং ভণ্ডপরিকপ্পো নাম.
ওকাসপরিকপ্পো পন এৰং ৰেদিতব্বো – একচ্চো পন পরপরিৰেণাদীনি ¶ পৰিট্ঠো কিঞ্চি লোভনেয্যং ভণ্ডং দিস্ৰা গব্ভদ্ৰারপমুখহেট্ঠাপাসাদদ্ৰারকোট্ঠকরুক্খমূলাদিৰসেন পরিচ্ছেদং কত্ৰা ‘‘সচে মং এত্থন্তরে পস্সিস্সন্তি, দট্ঠুকামতায গহেত্ৰা ৰিচরন্তো ৰিয দস্সামি, নো চে ¶ পস্সিস্সন্তি, হরিস্সামী’’তি পরিকপ্পেতি, তস্স তং আদায পরিকপ্পিতপরিচ্ছেদং অতিক্কন্তমত্তে অৰহারো হোতি. ইতি য্ৰাযং ৰুত্তনযেনেৰ পৰত্তো পরিকপ্পো, অযং ওকাসপরিকপ্পো নাম. এৰমিমেসং দ্ৰিন্নম্পি পরিকপ্পানং ৰসেন পরিকপ্পেত্ৰা গণ্হতো অৰহারো ‘‘পরিকপ্পাৰহারো’’তি ৰেদিতব্বো.
পটিচ্ছাদেত্ৰা পন অৰহরণং পটিচ্ছন্নাৰহারো নাম. সো এৰং ৰেদিতব্বো – যো ভিক্খু উয্যানাদীসু পরেসং ওমুঞ্চিত্ৰা ঠপিতঅঙ্গুলিমুদ্দিকাদীনি দিস্ৰা ‘‘পচ্ছা গণ্হিস্সামী’’তি পংসুনা ৰা পণ্ণেন ৰা পটিচ্ছাদেতি, তস্স এত্তাৰতা উদ্ধারো নত্থীতি ন তাৰ অৰহারো হোতি ¶ . যদা পন সামিকা ৰিচিনন্তা অপস্সিত্ৰা ‘‘স্ৰে জানিস্সামা’’তি সালযাৰ গতা হোন্তি, অথস্স তং উদ্ধরতো উদ্ধারে অৰহারো. পটিচ্ছন্নকালেযেৰ ‘‘এতং মম সন্তক’’ন্তি সকসঞ্ঞায ৰা ‘‘গতা দানি তে, ছট্টিতভণ্ডং ইদ’’ন্তি পংসুকূলসঞ্ঞায ৰা গণ্হন্তস্স পন ভণ্ডদেয্যং. তেসু দুতিযততিযদিৰসে আগন্ত্ৰা ৰিচিনিত্ৰা অদিস্ৰা ধুরনিক্খেপং কত্ৰা গতেসুপি গহিতং ভণ্ডদেয্যমেৰ. পচ্ছা ঞত্ৰা চোদিযমানস্স অদদতো সামিকানং ধুরনিক্খেপে অৰহারো হোতি. কস্মা? যস্মা তস্স পযোগেন তেহি ন দিট্ঠং. যো পন তথারূপং ভণ্ডং যথাঠানে ঠিতংযেৰ অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা থেয্যচিত্তো পাদেন অক্কমিত্ৰা কদ্দমে ৰা ৰালুকায ৰা পৰেসেতি, তস্স পৰেসিতমত্তেযেৰ অৰহারো.
কুসং সঙ্কামেত্ৰা পন অৰহরণং কুসাৰহারো নাম. সোপি এৰং ৰেদিতব্বো – যো ভিক্খু ৰিলীৰমযং ৰা তালপণ্ণমযং ৰা কতসঞ্ঞাণং যংকিঞ্চি কুসং পাতেত্ৰা চীৰরে ভাজীযমানে অত্তনো কোট্ঠাসস্স সমীপে ঠিতং অপ্পগ্ঘতরং ৰা মহগ্ঘতরং ৰা সমসমং ৰা অগ্ঘেন পরস্স কোট্ঠাসং হরিতুকামো অত্তনো কোট্ঠাসে পতিতং কুসং পরস্স কোট্ঠাসে পাতেতুকামতায উদ্ধরতি, রক্খতি তাৰ. পরস্স কোট্ঠাসে পাতিতে রক্খতেৰ. যদা পন তস্মিং পতিতে পরস্স কোট্ঠাসতো পরস্স কুসং উদ্ধরতি, উদ্ধতমত্তে অৰহারো. সচে পঠমতরং পরকোট্ঠাসতো পরস্স কুসং উদ্ধরতি, অত্তনো কোট্ঠাসে পাতেতুকামতায উদ্ধারে রক্খতি, পাতনেপি রক্খতি, অত্তনো কোট্ঠাসতো পন অত্তনো কুসং উদ্ধরতো উদ্ধারেযেৰ রক্খতি, তং উদ্ধরিত্ৰা পরকোট্ঠাসে পাতেন্তস্স হত্থতো মুত্তমত্তে অৰহারো. অযং কুসাৰহারো. ইতি যং ৰুত্তং ‘‘আদিযেয্যাতি পঞ্চৰীসতিযা অৰহারানং অঞ্ঞতরৰসেন হরেয্যা’’তি, তস্সত্থো পকাসিতো হোতি.
যথারূপেতি যাদিসে. অদিন্নাদানেতি অদিন্নস্স পরসন্তকস্স গহণে. রাজানোতিইদং বিম্বিসারংযেৰ সন্ধায ৰুত্তং, অঞ্ঞে ¶ পন তথা করেয্যুং ৰা ন করেয্যুং ৰাতি তে নপ্পমাণং. হনেয্যুং ¶ ৰাতি হত্থাদীহি ৰা পোথেয্যুং, সত্থেন ৰা ছিন্দেয্যুং. বন্ধেয্যুং ৰাতি রজ্জুবন্ধনাদীহি ¶ বন্ধেয্যুং ৰা. পব্বাজেয্যুং ৰাতি নীহরেয্যুং ৰা. চোরোসি বালোসি মূল়্হোসি থেনোসীতি ইমেহি ৰচনেহি পরিভাসেয্যুং. কীদিসস্স পন অদিন্নস্স আদানে রাজানো এৰং করোন্তি? পাদস্স ৰা পাদারহস্স ৰা. তথারূপং ভিক্খু অদিন্নং আদিযমানোতি তাদিসং ভিক্খু পোরাণকস্স কহাপণস্স পাদং ৰা পাদারহং ৰা ভণ্ডং অদিন্নং ভূমিআদীসু যত্থ কত্থচি ঠিতং যংকিঞ্চি সজীৰনিজ্জীৰং ৰুত্তপ্পকারানং অৰহারানং যেন কেনচি অৰহারেন অৰহরন্তো পারাজিকো হোতি, কো পন ৰাদো ততো অতিরেকতরস্মিন্তি.
রাজগহে ধনিযত্থেরং আরব্ভ রঞ্ঞো দারূনি অদিন্নং আদিযনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘গামা ৰা অরঞ্ঞা ৰা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, হরণত্থায গমনাদিকে পুব্বপ্পযোগে দুক্কটং, আমসনে দুক্কটং, পারাজিকৰত্থুনো ফন্দাপনে থুল্লচ্চযং. আদিযন্তস্স মাসকে ৰা ঊনমাসকে ৰা দুক্কটং, অতিরেকমাসকে ৰা ঊনপঞ্চমাসকে ৰা থুল্লচ্চযং, পঞ্চমাসকে ৰা অতিরেকপঞ্চমাসকে ৰা পারাজিকং. সব্বত্থ গহণকালৰসেন চ গহণদেসৰসেন চ পরিভোগভাজনপরিৰত্তনাদীহি চ পরিহীনাপরিহীনৰসেন ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. সকসঞ্ঞিস্স, ৰিস্সাসগ্গাহে, তাৰকালিকে, পেতপরিগ্গহে, তিরচ্ছানগতপরিগ্গহে, পংসুকূলসঞ্ঞিস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, অঞ্ঞস্স মনুস্সজাতিকস্স ৰসেন পরপরিগ্গহিতং, পরপরিগ্গহিতসঞ্ঞিতা, গরুপরিক্খারো, থেয্যচিত্তং, ৰুত্তপ্পকারানং অৰহারানং ৰসেন অৰহরণঞ্চাতি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. অদিন্নাদানসমুট্ঠানং, কিরিযং, সঞ্ঞাৰিমোক্খং, সচিত্তকং, লোকৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, অকুসলচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
দুতিযপারাজিকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. ততিযপারাজিকৰণ্ণনা
ততিযে সঞ্চিচ্চাতি সংচেতেত্ৰা সদ্ধিং চেতেত্ৰা. ‘‘পাণো’’তিসঞ্ঞায সদ্ধিংযেৰ ‘‘ৰধামি ন’’ন্তি ৰধকচেতনায চেতেত্ৰা পকপ্পেত্ৰা. মনুস্সৰিগ্গহন্তি কললতো পট্ঠায জীৰমানকমনুস্সজাতিকসরীরং. জীৰিতা ¶ ৰোরোপেয্যাতি কললকালেপি তাপনমদ্দনেহি ৰা ভেসজ্জসম্পদানেন ৰা ততো ৰা উদ্ধম্পি তদনুরূপেন উপক্কমেন জীৰিতা ৰিযোজেয্য. ইমস্স পনত্থস্স আৰিভাৰত্থং পাণো ৰেদিতব্বো, পাণাতিপাতো ৰেদিতব্বো, পাণাতিপাতী ৰেদিতব্বো, পাণাতিপাতস্স পযোগো ৰেদিতব্বো. তত্থ পাণোতি ৰোহারতো সত্তো, পরমত্থতো জীৰিতিন্দ্রিযং. পাণাতিপাতোতি ¶ যায চেতনায জীৰিতিন্দ্রিযুপচ্ছেদকপযোগং সমুট্ঠাপেতি, সা চেতনা. পাণাতিপাতীতি ৰুত্তচেতনায সমঙ্গিপুগ্গলো. পাণাতিপাতস্স পযোগোতি পাণাতিপাতস্স ছ পযোগা সাহত্থিকো নিস্সগ্গিযো আণত্তিকো থাৰরো ৰিজ্জামযো ইদ্ধিমযোতি ¶ . তত্থ সাহত্থিকোতি সযং মারেন্তস্স কাযেন ৰা কাযপ্পটিবদ্ধেন ৰা পহরণং. নিস্সগ্গিযোতি দূরে ঠিতং মারেতুকামস্স কাযেন ৰা কাযপ্পটিবদ্ধেন ৰা উসুসত্তিযন্তপাসাণাদীনং নিস্সজ্জনং. তত্থ একেকো উদ্দিস্সানুদ্দিস্সভেদতো দুৰিধো. তত্থ উদ্দিস্সকে যং উদ্দিস্স পহরতি, তস্সেৰ মরণেন কম্মবদ্ধো. ‘‘যো কোচি মরতূ’’তি এৰং অনুদ্দিস্সকে পহারপ্পচ্চযা যস্স কস্সচি মরণেন কম্মবদ্ধো. উভযত্থাপি চ পহরিতমত্তে ৰা মরতু, পচ্ছা ৰা তেনেৰ রোগেন, পহরিতক্খণেযেৰ কম্মবদ্ধো. আণত্তিকোতি ‘‘অসুকং নাম মারেহী’’তি অঞ্ঞং আণাপেন্তস্স আণাপনং.
তত্থ –
ৰত্থু কালো চ ওকাসো, আৰুধং ইরিযাপথো;
ক্রিযাৰিসেসোতি ইমে, ছ আণত্তি নিযামকা.
তত্থ ৰত্থূতি পুগ্গলো. যঞ্হি পুগ্গলং ‘‘মারেহী’’তি আণত্তো সচে তমেৰ মারেতি, আণাপকস্স আপত্তি. অথ অঞ্ঞং মারেতি, তংমঞ্ঞমানো ৰা অঞ্ঞং মারেতি, আণাপকো মুচ্চতি. ‘‘ইমং মারেহী’’তি আণত্তে পন আণাপকস্স দুক্কটং. কালোতি পুরেভত্তাদিকালো. সচে হি ‘‘পুরেভত্তং মারেহী’’তি আণত্তো পুরেভত্তমেৰ মারেতি, আণাপকস্স আপত্তি. অথ যং পুরেভত্তং নিযামিতং, ততো পচ্ছা ৰা পুরে ৰা মারেতি, আণাপকো মুচ্চতি. ইমিনা নযেন সব্বত্থ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. থাৰরোতি অসংহারিমেন উপকরণেন মারেতুকামস্স ¶ ওপাতক্খণনং অপস্সেনসংৰিধানং অসিআদীনং উপনিক্খিপনং তল়াকাদীসু ৰিসসম্পযোজনং রূপূপহারোতিএৰমাদি. ৰুত্তনযেনেৰ চেত্থাপি উদ্দিস্সানুদ্দিস্সভেদো ৰেদিতব্বো. ৰিজ্জামযোতি মারণত্থং ৰিজ্জাপরিজপ্পনং. ইদ্ধিমযোতি কম্মৰিপাকজায ইদ্ধিযা পযোজনং.
সত্থহারকং ৰাস্স পরিযেসেয্যাতি এত্থ হরতীতি হারকং, কিং হরতি? জীৰিতং. অথ ৰা হরিতব্বন্তি হারকং, উপনিক্খিপিতব্বন্তি অত্থো. সত্থঞ্চ তং হারকঞ্চাতি সত্থহারকং. অস্সাতি মনুস্সৰিগ্গহস্স. পরিযেসেয্যাতি যথা লভতি, তথা করেয্য, উপনিক্খিপেয্যাতি অত্থো. এতেন থাৰরপযোগং দস্সেতি. ইতরথা হি পরিযিট্ঠিমত্তেযেৰ পারাজিকো ভৰেয্য, ন চেতং যুত্তং. পদভাজনে পনস্স ব্যঞ্জনং অনাদিযিত্ৰা যং এত্থ থাৰরপযোগসঙ্গহিতং সত্থং, তদেৰ ¶ দস্সেতুং ‘‘অসিং ৰা’’তিআদি ৰুত্তং. মরণৰণ্ণং ৰা সংৰণ্ণেয্যাতি ৰাচায ৰা তালপণ্ণাদীসু লিখিত্ৰা ৰা ‘‘যো এৰং মরতি, সো ধনং ৰা লভতী’’তিআদিনা নযেন মরণে গুণং পকাসেয্য. এতেন যথা ‘‘অদিন্নাদানে আদিযেয্যা’’তি ৰুত্তত্তা পরিযাযকথায মুচ্চতি, নযিধ, এৰং ‘‘সংৰণ্ণেয্যা’’তি ৰচনতো পন ইধ পরিযাযকথাযপি ন মুচ্চতীতি অযমত্থো ৰেদিতব্বো. মরণায ৰা সমাদপেয্যাতি ‘‘সত্থং ৰা আহরা’’তিআদিনা (পারা. ১৭২) নযেন মরণত্থায ¶ উপাযং গাহাপেয্য. এতেন আণত্তিকপ্পযোগং দস্সেতি. অম্ভো পুরিসাতি আলপনমেতং. কিং তুয্হিমিনাতিআদি সংৰণ্ণনাকারনিদস্সনং. ইতি চিত্তমনোতি ইতি চিত্তো ইতি মনো. ‘‘মতং তে জীৰিতা সেয্যো’’তিএত্থ ৰুত্তমরণচিত্তো মরণমনোতি অত্থো. এত্থ চ ‘‘মনো’’তিইদং চিত্তস্স অত্থদীপনত্থং ৰুত্তং. তেনেৰস্স পদভাজনে ‘‘যং চিত্তং তং মনো’’তি (পারা. ১৭২) আহ. চিত্তসঙ্কপ্পোতি ৰিচিত্তসঙ্কপ্পো. এত্থাপি ইতি-সদ্দো আহরিতব্বো. ‘‘সঙ্কপ্পো’’তি চ সংৰিদহনমত্তস্সেতং নামং, ন ৰিতক্কস্সেৰ. তঞ্চ সংৰিদহনং ইমস্মিং অত্থে সঞ্ঞাচেতনাধিপ্পাযেহি সঙ্গহং গচ্ছতি, তস্মা ‘‘ইতি চিত্তসঙ্কপ্পো’’তি ‘‘মতং তে জীৰিতা সেয্যো’’তিএত্থ ৰুত্তমরণসঞ্ঞী মরণচেতনো মরণাধিপ্পাযোতি এৰমেত্থ অত্থো দট্ঠব্বো. পদভাজনেপি হি অযমেৰ নযো দস্সিতো ¶ . এতেন মরণচিত্তাদীহি ৰিনা ‘‘একাহং জীৰিতং সেয্যো, ৰীরিযমারভতো দল়্হ’’ন্তিআদিনা (ধ. প. ১১২) নযেন ধম্মং ভাসন্তস্স সংৰণ্ণনা নাম ন হোতীতি দস্সেতি. অনেকপরিযাযেনাতি নানপ্পকারেন উচ্চাৰচেন কারণেন. পুন মরণৰণ্ণন্তিআদি নিগমনৰচনং. পারাজিকো হোতীতি তঙ্খণূপপন্নম্পি মনুস্সৰিগ্গহং ৰুত্তনযেন জীৰিতা ৰোরোপেন্তো পারাজিকো হোতীতি.
ৰেসালিযং সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ অঞ্ঞমঞ্ঞং জীৰিতা ৰোরোপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘মরণৰণ্ণং ৰা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, মারণত্থায ওপাতক্খণনাদীসু দুক্কটং, অনোদিস্স খতে ওপাতে যস্স কস্সচি পতনেপি দুক্কটং, যক্খপেততিরচ্ছানগতমনুস্সৰিগ্গহানং তিরচ্ছানগতস্স চ দুক্খুপ্পত্তিযং দুক্কটমেৰ, মনুস্সজাতিকস্স দুক্খুপ্পত্তিযং থুল্লচ্চযং, তথা যক্খাদীনং মরণে, তিরচ্ছানগতমরণে পন পাচিত্তিযং, মনুস্সমরণে পারাজিকন্তি. ইমিনা নযেন সব্বত্থ পযোগভেদৰসেন আপত্তিভেদো ৰেদিতব্বো. অসঞ্চিচ্চ মারেন্তস্স অজানন্তস্স নমরণাধিপ্পাযস্স উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. তত্থ অসঞ্চিচ্চাতি ‘‘ইমিনা উপক্কমেন ইমং মারেমী’’তি অচেতেত্ৰা কতেন উপক্কমেন মুসলুস্সাপনৰত্থুস্মিং (পারা. ১৮০ আদযো) ৰিয পরে মতেপি অনাপত্তি. অজানন্তস্সাতি ‘‘ইমিনা অযং মরিস্সতী’’তি অজানন্তস্স উপক্কমেন ৰিসগতপিণ্ডপাতৰত্থুস্মিং (পারা. ১৮১) ৰিয পরে মতেপি অনাপত্তি. নমরণাধিপ্পাযস্সাতি মরণং অনিচ্ছন্তস্স ¶ উপক্কমেন ভেসজ্জৰত্থুস্মিং (পারা. ১৮৭) ৰিয পরে মতেপি অনাপত্তি. এৰং অসঞ্চিচ্চাতিআদীসু ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. সীলৰিপত্তি, মনুস্সজাতিকপাণো, পাণসঞ্ঞিতা, ৰধকচিত্তং, উপক্কমো, তেন মরণন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. অদিন্নাদানসমউট্ঠানং, কিরিযং, সঞ্ঞাৰিমোক্খং, সচিত্তকং, লোকৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, অকুসলচিত্তং, দুক্খৰেদনন্তি.
ততিযপারাজিকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. চতুত্থপারাজিকৰণ্ণনা
চতুত্থে ¶ ¶ অনভিজানন্তি সকসন্তানে অনুপ্পন্নত্তা অত্তনি অত্থিভাৰং অজানন্তো. উত্তরিমনুস্সধম্মন্তি উত্তরিমনুস্সানং ঝাযীনঞ্চেৰ অরিযানঞ্চ ধম্মং. অত্তুপনাযিকন্তি অত্তনি তং উপনেতি ‘‘মযি অত্থী’’তি সমুদাচরন্তো, অত্তানং ৰা তত্থ উপনেতি ‘‘অহং এত্থ সন্দিস্সামী’’তি সমুদাচরন্তোতি অত্তুপনাযিকো, তং অত্তুপনাযিকং. এৰং কত্ৰা সমুদাচরেয্যাতি সম্বন্ধো. অলমরিযঞাণদস্সনন্তিএত্থ মহগ্গতলোকুত্তরপঞ্ঞা জাননট্ঠেন ঞাণং, চক্খুনা চ দিট্ঠমিৰ ধম্মং পচ্চক্খকরণতো দস্সনত্থেন দস্সনন্তি ঞাণদস্সনং, অরিযং ৰিসুদ্ধং উত্তমং ঞাণদস্সনন্তি অরিযঞাণদস্সনং, অলং পরিযত্তং কিলেসৰিদ্ধংসনসমত্থং অরিযঞাণদস্সনমেত্থ ঝানাদিভেদে উত্তরিমনুস্সধম্মে, অলং ৰা অরিযঞাণদস্সনমস্সাতি অলমরিযঞাণদস্সনো, তং অলমরিযঞাণদস্সনং. সমুদাচরেয্যাতি ৰুত্তপ্পকারমেতং উত্তরিমনুস্সধম্মং অত্তুপনাযিকং কত্ৰা কাযেন ৰা ৰাচায ৰা তদুভযেন ৰা ৰিঞ্ঞুস্স মনুস্সজাতিকস্স আরোচেয্য. ইতি জানামি ইতি পস্সামীতি সমুদাচরণাকারদস্সনমেতং, অত্তুপনাযিকঞ্হি কত্ৰা ৰিনা অঞ্ঞাপদেসেন সমুদাচরন্তো এৰং সমুদাচরতি, তস্মা য্ৰাযং পদভাজনে (পারা. ২০৯) ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নো’’তিআদিভেদো ৰুত্তো, সো সব্বো ইধেৰ সঙ্গহং গচ্ছতীতি ৰেদিতব্বো. ‘‘ইতি জানামি ইতি পস্সামী’’তি হি ৰদন্তো ন যিদং ৰচনমত্তমেৰ ৰদতি, অথ খো ‘‘ইমিনা চ ইমিনা চ কারণেন অযং ধম্মো মযি অত্থী’’তি দীপেতি, ‘‘সমাপজ্জি’’ন্তিআদীনি চ ৰদন্তেন হি সমাপজ্জনাদীহি কারণেহি অত্থিতা দীপিতা হোতি, তেন ৰুত্তং ‘‘য্ৰাযং পদভাজনে পঠমং ঝানং সমাপজ্জিং, সমাপজ্জামি, সমাপন্নোতিআদিভেদো ৰুত্তো, সো সব্বো ইধেৰ সঙ্গহং গচ্ছতী’’তি. ততো অপরেন সমযেনাতি ততো আরোচিতকালতো অঞ্ঞতরস্মিং কালে. ইতি আপত্তিপটিজাননকালদস্সনমেতং, অযং পন আরোচিতক্খণেৰ আপত্তিং আপজ্জতি. আপত্তিং পন ¶ আপন্নো যস্মা পরেন চোদিতো ৰা অচোদিতো ৰা পটিজানাতি, তস্মা ‘‘সমনুগ্গাহীযমানো ৰা অসমনুগ্গাহীযমানো ৰা’’তি ৰুত্তং. আপন্নোতি আরোচিতক্খণেযেৰ পারাজিকং আপন্নো. ৰিসুদ্ধাপেক্খোতি ¶ অত্তনো গিহিভাৰাদিকং ৰিসুদ্ধিং অপেক্খমানো ইচ্ছমানো. অযঞ্হি যস্মা পারাজিকং আপন্নো, তস্মা ভিক্খুভাৰে ঠত্ৰা অভব্বো ঝানাদীনি অধিগন্তুং, ইচ্চস্স ভিক্খুভাৰো ৰিসুদ্ধি নাম ন হোতি. যস্মা পন গিহি ৰা উপাসকারামিকসামণেরানং ৰা অঞ্ঞতরো হুত্ৰা দানাদীহি সগ্গমগ্গং ৰা ঝানাদীহি মোক্খমগ্গং ৰা আরাধেতুং ভব্বো হোতি, তস্মাস্স গিহিআদিভাৰো ৰিসুদ্ধি নাম হোতি. তেন ৰুত্তং ‘‘গিহিভাৰাদিকং ৰিসুদ্ধিং অপেক্খমানো’’তি. এৰং ৰদেয্যাতি এৰং ভণেয্য, কথং? ‘‘অজানমেৰং, আৰুসো’’তিআদিং. তত্থ অজানন্তি অজানন্তো. অপস্সন্তি অপস্সন্তো. তুচ্ছং মুসা ৰিলপিন্তি অহং ¶ ৰচনত্থৰিরহতো তুচ্ছং, ৰঞ্চনাধিপ্পাযতো মুসা ৰিলপিং অভণিন্তি ৰুত্তং হোতি. অঞ্ঞত্র অধিমানাতি য্ৰাযং তিলক্খণং আরোপেত্ৰা সঙ্খারে সম্মসন্তস্স আরদ্ধৰিপস্সকস্স অপত্তে পত্তসঞ্ঞিতাসঙ্খাতো অধিমানো উপ্পজ্জতি, তং অধিমানং ঠপেত্ৰা কেৰলং পাপিচ্ছতায যো সমুদাচরেয্য, অযম্পি পারাজিকো হোতীতি অত্থো.
ৰেসালিযং ৰগ্গুমুদাতীরিযে ভিক্খূ আরব্ভ তেসং উত্তরিমনুস্সধম্মারোচনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র অধিমানা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ‘‘পঠমং ঝানং সমাপজ্জি’’ন্তিআদিনা নযেন ৰুত্তপ্পকারং অসন্তং ঝানাদিধম্মং আরোচেন্তস্স সচে যস্স কস্সচি আরোচেতি, সো মনুস্সজাতিকো হোতি, অনন্তরমেৰ ‘‘অযং ঝানলাভী’’তি ৰা ‘‘অরিযো’’তি ৰা যেন কেনচি আকারেন তমত্থং জানাতি, পারাজিকং. সচে ন জানাতি, থুল্লচ্চযং. সচে পন ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসি, সো ভিক্খু পঠমং ঝানং সমাপজ্জী’’তিআদিনা (পারা. ২২০) নযেন অঞ্ঞাপদেসেন আরোচেন্তস্স জানাতি, থুল্লচ্চযং. সচে ন জানাতি, দুক্কটং. অধিমানেন আরোচেন্তস্স, অনুল্লপনাধিপ্পাযস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, উত্তরিমনুস্সধম্মস্স অত্তনি অসন্ততা, পাপিচ্ছতায তস্স আরোচনং, অনঞ্ঞাপদেসো, যস্স আরোচেতি, তস্স মনুস্সজাতিকতা, তঙ্খণৰিজাননন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানে ৰুত্তসদিসানেৰাতি.
চতুত্থপারাজিকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
উদ্দিট্ঠা ¶ খো আযস্মন্তো চত্তারো পারাজিকা ধম্মাতিইদং ইধ উদ্দিট্ঠপারাজিকপরিদীপনমেৰ. সমোধানেত্ৰা পন সব্বানেৰ চতুৰীসতি পারাজিকানি ৰেদিতব্বানি ¶ . কতমানি চতুৰীসতি? পাল়িযং আগতানি তাৰ ভিক্খূনং চত্তারি ভিক্খুনীনং অসাধারণানি চত্তারীতি অট্ঠ, তানি একাদসন্নং পণ্ডকাদীনং অভব্বভাৰসঙ্খাতেহি একাদসহি পারাজিকেহি সদ্ধিং একূনৰীসতি, গিহিভাৰং পত্থযমানায ভিক্খুনিযা ৰিব্ভন্তভাৰপারাজিকেন সদ্ধিং ৰীসতি, অপরানিপি লম্বী, মুদুপিট্ঠিকো, পরস্স অঙ্গজাতং মুখেন গণ্হাতি, পরস্স অঙ্গজাতে অভিনিসীদতীতি ইমেসং চতুন্নং ৰসেন ‘‘চত্তারি অনুলোমপারাজিকানী’’তি ৰদন্তি, ইতি ইমানি চ চত্তারি, পুরিমানি চ ৰীসতীতি সমোধানেত্ৰা সব্বানেৰ চতুৰীসতি পারাজিকানি ৰেদিতব্বানি. ন লভতি ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰাসন্তি উপোসথাদিভেদং সংৰাসং ভিক্খূহি সদ্ধিং ন লভতি. যথা পুরে, তথা পচ্ছাতি যথা পুব্বে গিহিকালে অনুপসম্পন্নকালে চ, পচ্ছা পারাজিকং আপন্নোপি তথেৰ অসংৰাসো হোতি, নত্থি তস্স ভিক্খূহি সদ্ধিং উপোসথাদিভেদো সংৰাসোতি. তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামীতি তেসু চতূসু পারাজিকেসু আযস্মন্তে ‘‘কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা’’তি পুচ্ছামি. কচ্চিত্থাতি কচ্চি এত্থ, এতেসু চতূসু ¶ পারাজিকেসু কচ্চি পরিসুদ্ধাতি অত্থো. অথ ৰা কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধাতি কচ্চি পরিসুদ্ধা অত্থ, ভৰথাতি অত্থো. সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি.
কঙ্খাৰিতরণিযা পাতিমোক্খৰণ্ণনায
পারাজিকৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
সঙ্ঘাদিসেসকণ্ডো
ইমে ¶ ¶ খো পনাতি ইদানি ৰত্তব্বানং অভিমুখীকরণং. আযস্মন্তোতি সন্নিপতিতানং পিযৰচনেন আলপনং. তেরসাতি গণনপরিচ্ছেদো. সঙ্ঘাদিসেসাতি এৰংনামকা. ধম্মাতি আপত্তিযো. উদ্দেসং আগচ্ছন্তীতি সরূপেন উদ্দিসিতব্বতং আগচ্ছন্তি, ন নিদানে ৰিয ‘‘যস্স সিযা আপত্তী’’তি সাধারণৰচনমত্তেন.
১. সুক্কৰিস্সট্ঠিসিক্খাপদৰণ্ণনা
সংৰিজ্জতি চেতনা অস্সাতি সঞ্চেতনা, সঞ্চেতনাৰ সঞ্চেতনিকা, সঞ্চেতনা ৰা অস্স অত্থীতি সঞ্চেতনিকা. সুক্কৰিস্সট্ঠীতি সুক্কস্স ৰিস্সট্ঠি, রাগূপত্থম্ভাদীসু যেন কেনচি অঙ্গজাতে কম্মঞ্ঞতং পত্তে আরোগ্যাদীসু যংকিঞ্চি অপদিসিত্ৰা অজ্ঝত্তরূপাদীসু যত্থ কত্থচি মোচনস্সাদচেতনায নিমিত্তে উপক্কমন্তস্স আসযধাতুনানত্ততো নীলাদিৰসেন (পারা. ২৩৯-২৪০) দসৰিধেসু সুক্কেসু যস্স কস্সচি সুক্কস্স ঠানা চাৰনাতি অত্থো. অঞ্ঞত্র সুপিনন্তাতি যা সুপিনে সুক্কৰিস্সট্ঠি হোতি, তং ঠপেত্ৰা. সঙ্ঘাদিসেসোতি যা অঞ্ঞত্র সুপিনন্তা সঞ্চেতনিকা সুক্কৰিস্সট্ঠি, অযং সঙ্ঘাদিসেসো নাম আপত্তিনিকাযোতি অত্থো. ৰচনত্থো পনেত্থ সঙ্ঘো আদিম্হি চেৰ সেসে চ ইচ্ছিতব্বো অস্সাতি সঙ্ঘাদিসেসো. কিং ৰুত্তং হোতি – ইমং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ৰুট্ঠাতুকামস্স যং তং আপত্তিৰুট্ঠানং, তস্স আদিম্হি চেৰ পরিৰাসদানত্থায, আদিতো সেসে মজ্ঝে মানত্তদানত্থায মূলায পটিকস্সনেন ৰা সহ মানত্তদানত্থায, অৰসানে অব্ভানত্থায চ সঙ্ঘো ইচ্ছিতব্বো, ন হেত্থ একম্পি কম্মং ৰিনা সঙ্ঘেন সক্কা কাতুং. ইতি সঙ্ঘো আদিম্হি চেৰ সেসে চ ইচ্ছিতব্বো অস্সাতি সঙ্ঘাদিসেসোতি.
সাৰত্থিযং সেয্যসকং আরব্ভ উপক্কমিত্ৰা অসুচিমোচনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র সুপিনন্তা’’তি ¶ অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং. সচে পন পরেন অত্তনো অঙ্গজাতে উপক্কমং কারেত্ৰা মোচাপেতি, আপজ্জতিযেৰ. চেতেত্ৰা অন্তমসো আকাসে কটিকম্পনেনপি নিমিত্তে উপক্কমন্তস্স সচে ন মুচ্চতি, থুল্লচ্চযং. সচে পন অন্তমসো ¶ যং একা খুদ্দকমক্খিকা পিৰেয্য, তত্তকম্পি ঠানতো মুচ্চতি, দকসোতং অনোতিণ্ণেপি সঙ্ঘাদিসেসো. ঠানতো পন চুতং অৰস্সমেৰ দকসোতং ওতরতি, তস্মা ‘‘দকসোতং ওতিণ্ণমত্তে বহি নিক্খন্তে ৰা অনিক্খন্তে ৰা সঙ্ঘাদিসেসো’’তি (পারা. অট্ঠ. ২.২৩৭) অট্ঠকথাসু ৰুত্তং. অনুপক্কমন্তস্স চ, অমোচনাধিপ্পাযস্স চ, সুপিনং পস্সন্তস্স চ, উম্মত্তকাদীনঞ্চ মুত্তেপি অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, চেতনা, উপক্কমো ¶ , মুচ্চনন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমপারাজিকে ৰুত্তসদিসানেৰাতি.
সুক্কৰিস্সট্ঠিসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. কাযসংসগ্গসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে ওতিণ্ণোতি যক্খাদীহি ৰিয সত্তা অন্তো উপ্পজ্জন্তেন রাগেন ৰা ওতিণ্ণো, কূপাদীনি ৰিয সত্তা অসমপেক্খিত্ৰা রজ্জনীযে ঠানে রজ্জন্তো সযং ৰা রাগং ওতিণ্ণো, কাযসংসগ্গরাগসমঙ্গিস্সেতং অধিৰচনং. ৰিপরিণতেন চিত্তেনাতি পরিসুদ্ধভৰঙ্গসন্ততিসঙ্খাতং পকতিং ৰিজহিত্ৰা অঞ্ঞথা পৰত্তেন, ৰিরূপং ৰা পরিণতেন যথা পরিৰত্তমানং ৰিরূপং হোতি, এৰং ৰুত্তরাগৰসেন পরিৰত্তেত্ৰা ঠিতেন চিত্তেনাতি অত্থো. মাতুগামেন সদ্ধিন্তি তদহুজাতাযপি জীৰমানকমনুস্সিত্থিযা সদ্ধিং. কাযসংসগ্গং সমাপজ্জেয্যাতি হত্থগ্গহণাদিকআযসম্পযোগং কাযমিস্সীভাৰং সমাপজ্জেয্য. হত্থগ্গাহং ৰাতিআদি পনস্স ৰিত্থারেন অত্থদস্সনং. তত্থ হত্থো নাম কপ্পরতো পট্ঠায যাৰ অগ্গনখা. ৰেণী নাম ৰিনন্ধিত্ৰা ৰা অৰিনন্ধিত্ৰা ৰা সুদ্ধকেসেহি ৰা নীলাদিৰণ্ণসুত্তকুসুমকহাপণমালাসুৰণ্ণচীরকমুত্তাৰল়িআদীসু অঞ্ঞতরমিস্সেহি ৰা কতকেসকলাপস্সেতং অধিৰচনং. ৰেণিগ্গহণেন চেত্থ কেসাপি গহিতাযেৰ সদ্ধিং লোমেহি. ইতি ৰুত্তলক্খণস্স হত্থস্স গহণং হত্থগ্গাহো, ৰেণিযা গহণং ৰেণিগ্গাহো. অৰসেসস্স সরীরস্স পরামসনং অঞ্ঞতরস্স ৰা অঞ্ঞতরস্স ৰা অঙ্গস্স পরামসনং নাম. যো তং হত্থগ্গাহং ৰা ৰেণিগ্গাহং ৰা অঞ্ঞতরস্স ৰা অঞ্ঞতরস্স ৰা অঙ্গস্স পরামসনং সমাপজ্জেয্য, তস্স সঙ্ঘাদিসেসো নাম আপত্তিনিকাযো হোতীতি.
সাৰত্থিযং ¶ উদাযিত্থেরং আরব্ভ কাযসংসগ্গসমাপজ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি ¶ , অনাণত্তিকং, ইত্থিযা ইত্থিসঞ্ঞিনো অন্তমসো লোমেন লোমং ফুসন্তস্সাপি, ইত্থিযা ৰা ফুসিযমানস্স সেৰনাধিপ্পাযেন ৰাযমিত্ৰা ফস্সং পটিজানন্তস্স সঙ্ঘাদিসেসো. একেন পন হত্থেন গহেত্ৰা দুতিযেন হত্থেন দিৰসম্পি তত্থ তত্থ ফুসন্তস্স একাৰ আপত্তি, অগ্গহেত্ৰা ফুসন্তো পন সচে সীসতো যাৰ পাদা, তাৰ কাযতো হত্থং অমোচেন্তোযেৰ ফুসতি, একাৰ আপত্তি, পঞ্চন্নং অঙ্গুলীনং একতো গহণেপি একাযেৰ. সচে পন নানিত্থীনং পঞ্চঙ্গুলিযো একতো গণ্হাতি, পঞ্চ আপত্তিযো. ইত্থিযা ৰেমতিকস্স, পণ্ডকপুরিসতিরচ্ছানগতসঞ্ঞিস্স চ থুল্লচ্চযং, তথা কাযেন কাযপ্পটিবদ্ধেন, অমনুস্সিত্থিপণ্ডকেহি চ সদ্ধিং কাযসংসগ্গেপি. মনুস্সিত্থিযা পন কাযপ্পটিবদ্ধেন কাযপ্পটিবদ্ধাদীসু, পুরিসকাযফুসনাদীসু চ দুক্কটং. ইত্থিযা ফুসিযমানস্স সেৰনাধিপ্পাযস্সাপি কাযেন অৰাযমিত্ৰা ¶ ফস্সং পটিজানন্তস্স, মোক্খাধিপ্পাযেন ইত্থিং ফুসন্তস্স, অসঞ্চিচ্চ, অস্সতিযা, অজানন্তস্স, অসাদিযন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, মনুস্সিত্থী, ইত্থিসঞ্ঞিতা, কাযসংসগ্গরাগো, তেন রাগেন ৰাযামো, হত্থগ্গাহাদিসমাপজ্জনন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমপারাজিকে ৰুত্তসদিসানেৰাতি.
কাযসংসগ্গসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. দুট্ঠুল্লৰাচাসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে ওতিণ্ণতা চ ৰিপরিণতচিত্ততা চ দুট্ঠুল্লৰাচস্সাদরাগৰসেন ৰেদিতব্বা. মাতুগামন্তি দুট্ঠুল্লাদুট্ঠুল্লসংলক্খণসমত্থং মনুস্সিত্থিং. দুট্ঠুল্লাহিৰাচাহীতি ৰচ্চমগ্গপস্সাৰমগ্গেমেথুনধম্মপ্পটিসংযুত্তাহি ৰাচাহি. ওভাসেয্যাতি অৰভাসেয্য, ৰণ্ণাৰণ্ণযাচনআযাচনপুচ্ছনপটিপুচ্ছনআচিক্খণানুসাসনঅক্কোসনৰসেন নানপ্পকারং অসদ্ধম্মৰচনং ৰদেয্য. যথা তন্তি এত্থ ন্তি নিপাতমত্তং, যথা যুৰা যুৰতিন্তি অত্থো. এতেন ওভাসনে নিরাসঙ্কভাৰং দস্সেতি. মেথুনুপসংহিতাহীতিইদং ¶ দুট্ঠুল্লৰাচায সিখাপত্তলক্খণদস্সনং. সঙ্ঘাদিসেসোতি দ্ৰিন্নং মগ্গানং ৰসেন ৰণ্ণাৰণ্ণেহি ৰা মেথুনযাচনাদীহি ৰা ‘‘সিখরণীসি, সংভিন্নাসি, উভতোব্যঞ্জনকাসী’’তি ইমেসু তীসু অঞ্ঞতরেন অক্কোসৰচনেন ৰা মাতুগামং ওভাসন্তস্স সঙ্ঘাদিসেসো নাম আপত্তিনিকাযো হোতীতি.
সাৰত্থিযং উদাযিত্থেরং আরব্ভ দুট্ঠুল্লৰাচাহি ওভাসনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ইত্থিযা ইত্থিসঞ্ঞিনো অন্তমসো হত্থমুদ্দাযপি ৰুত্তনযেন ওভাসন্তস্স ¶ সচে সা তমত্থং তস্মিংযেৰ খণে জানাতি, সঙ্ঘাদিসেসো. পণ্ডকে থুল্লচ্চযং. তস্মিংযেৰ ইত্থিসঞ্ঞিনো দুক্কটং. পুনপ্পুনং ওভাসন্তস্স, সম্বহুলা চ ইত্থিযো একৰাচায ওভাসন্তস্স ৰাচাগণনায চেৰ ইত্থিগণনায চ আপত্তিযো. সচে যং ইত্থিং ওভাসতি, সা ন জানাতি, থুল্লচ্চযং. অধক্খকং উব্ভজাণুমণ্ডলং আদিস্স ৰণ্ণাদিভণনেপি থুল্লচ্চযং. পণ্ডকে দুক্কটং, উব্ভক্খকং অধোজাণুমণ্ডলং কাযপ্পটিবদ্ধঞ্চ আদিস্স ৰণ্ণাদিভণনে সব্বত্থ দুক্কটং. অত্থধম্মঅনুসাসনিপুরেক্খারানং উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, মনুস্সিত্থী, ইত্থিসঞ্ঞিতা, দুট্ঠুল্লৰাচস্সাদরাগো, তেন রাগেন ওভাসনং, তঙ্খণৰিজাননন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. অদিন্নাদানসমুট্ঠানং, কিরিযং, সঞ্ঞাৰিমোক্খং, সচিত্তকং, লোকৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, অকুসলচিত্তং, দ্ৰিৰেদনন্তি.
দুট্ঠুল্লৰাচাসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. অত্তকামসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে ওতিণ্ণতা চ ৰিপরিণতচিত্ততা চ অত্তকামপারিচরিযাৰসেন ৰেদিতব্বা. মাতুগামস্স সন্তিকেতি দুট্ঠুল্লোভাসনে ৰুত্তপ্পকারায ইত্থিযা সমীপে. অত্তকামপারিচরিযাযাতি ¶ মেথুনধম্মসঙ্খাতেন কামেন পারিচরিযা কামপারিচরিযা, অত্তনো অত্থায কামপারিচরিযা অত্তকামপারিচরিযা, অত্তনা ৰা কামিতা ইচ্ছিতাতি অত্তকামা, সযং মেথুনরাগৰসেন পত্থিতাতি অত্থো, অত্তকামা চ সা পারিচরিযা ¶ চাতি অত্তকামপারিচরিযা, তস্সা অত্তকামপারিচরিযায. ৰণ্ণং ভাসেয্যাতি গুণং আনিসংসং পকাসেয্য. এতদগ্গন্তিআদি তস্সা অত্তকামপারিচরিযায ৰণ্ণভাসনাকারনিদস্সনং. তত্রাযং পদসম্বন্ধৰসেনেৰ সঙ্খেপত্থো – যা মাদিসং পাণাতিপাতাদীহি ৰিরহিতত্তা সীলৰন্তং মেথুনধম্মা ৰিরহিতত্তা ব্রহ্মচারিং তদুভযেনাপি কল্যাণধম্মং এতেন ধম্মেন পরিচরেয্য অভিরমেয্য, তস্সা এৰং মাদিসং পরিচরন্তিযা যা অযং পারিচরিযা নাম, এতদগ্গং পারিচরিযানন্তি. মেথুনুপসংহিতেন সঙ্ঘাদিসেসোতি এৰং অত্তকামপারিচরিযায ৰণ্ণং ভাসন্তো চ ‘‘অরহসি ত্ৰং ময্হং মেথুনধম্মং দাতু’’ন্তিআদিনা মেথুনপ্পটিসংযুত্তেনেৰ ৰচনেন যো ভাসেয্য, তস্স সঙ্ঘাদিসেসো.
সাৰত্থিযং উদাযিত্থেরং আরব্ভ অত্তকামপারিচরিযায ৰণ্ণভাসনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ইত্থিযা ইত্থিসঞ্ঞিনো অন্তমসো হত্থমুদ্দাযপি ৰুত্তনযেনেৰ অত্তকামপারিচরিযায ৰণ্ণং ভাসন্তস্স সচে সা তমত্থং তস্মিংযেৰ খণে জানাতি, সঙ্ঘাদিসেসো ¶ . নো চে জানাতি, থুল্লচ্চযং. পণ্ডকে পণ্ডকসঞ্ঞিনোপি থুল্লচ্চযং. তস্মিংযেৰ ইত্থিসঞ্ঞিনো দুক্কটং. চীৰরাদীহি ৰত্থুকামেহি পারিচরিযায ৰণ্ণং ভাসন্তস্স উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, মনুস্সিত্থী, ইত্থিসঞ্ঞিতা, অত্তকামপারিচরিযায রাগো, তেন রাগেন ৰণ্ণভণনং, তঙ্খণৰিজাননন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি দুট্ঠুল্লোভাসনে ৰুত্তসদিসানেৰাতি.
অত্তকামসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. সঞ্চরিত্তসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে সঞ্চরিত্তন্তি ইত্থিপুরিসানং অন্তরে সংচরণভাৰং. সমাপজ্জেয্যাতি সম্মা পটিগ্গণ্হনৰীমংসনপচ্চাহরণানি করোন্তো আপজ্জেয্য. ইত্থিযা ৰাতিআদি সমাপজ্জনাকারদস্সনং. তত্থ ইত্থিযা ৰা পুরিসমতিন্তি পুরিসেন ৰা তস্স মাতাপিতাদীহি ৰা পেসিতো পুরিসস্স মতিং অধিপ্পাযং ইত্থিযা আরোচেয্যাতি অত্থো. পুরিসস্স ৰা ইত্থিমতিন্তি ইত্থিযা ৰা তস্সা মাতাপিতাদীহি ৰা পেসিতো ইত্থিযা মতিং অধিপ্পাযং পুরিসস্স ¶ আরোচেয্যাতি অত্থো. জাযত্তনে ৰা জারত্তনে ৰাতি জাযভাৰে ৰা জারভাৰে ৰা. পুরিসস্স হি মতিং ইত্থিযা আরোচেন্তো জাযত্তনে আরোচেতি, ইত্থিযা মতিং পুরিসস্স আরোচেন্তো জারত্তনে আরোচেতি. অপিচ পুরিসস্সেৰ মতিং ইত্থিযা আরোচেন্তো জাযত্তনে ৰা আরোচেতি নিবদ্ধভরিযভাৰে, জারত্তনে ৰা মিচ্ছাচারভাৰে, তেনেৰস্স পদভাজনে (পারা. ৩০২) ‘‘জাযত্তনে ৰাতি জাযা ভৰিস্সসি, জারত্তনে ৰাতি জারী ভৰিস্সসী’’তি ৰুত্তং. এতেনেৰ উপাযেন ইত্থিযা মতিং পুরিসস্স আরোচনেপি ‘‘পতি ভৰিস্সসি, জারো ভৰিস্সসী’’তি ¶ ৰত্তব্বতা ৰেদিতব্বা. অন্তমসো তঙ্খণিকাযপীতি সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন যা অযং তঙ্খণে মুহুত্তমত্তে সংৰসিতব্বতো ‘‘তঙ্খণিকা’’তি ৰুচ্চতি, মুহুত্তিকাতি অত্থো. তস্সাপি ‘‘মুহুত্তিকা ভৰিস্সসী’’তি এৰং পুরিসস্স মতিং আরোচেন্তস্স সঙ্ঘাদিসেসো, এতেনেৰ উপাযেন ‘‘মুহুত্তিকো ভৰিস্সসী’’তি এৰং পুরিসস্স ইত্থিমতিং আরোচেন্তোপি সঙ্ঘাদিসেসং আপজ্জতীতি ৰেদিতব্বো.
সাৰত্থিযং উদাযিত্থেরং আরব্ভ সঞ্চরিত্তসমাপজ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অন্তমসো তঙ্খণিকাযপী’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, ‘‘পটিগ্গণ্হাতি, ৰীমংসতি, অন্তেৰাসিং পচ্চাহরাপেতী’’তিইমিনা (পারা. ৩৩৮) নযেন সাণত্তিকং, অঞ্ঞত্র নালংৰচনীযায ¶ যায কাযচি ইত্থিযা অন্তমসো মাতুযাপি পুরিসমতিং আরোচেন্তো ‘‘হোহি কির ভরিযা ধনক্কীতা’’তি ৰত্তুকামো সচেপি ছন্দৰাসিনীআদীসু অঞ্ঞতরাকারেন আরোচেত্ৰা তায ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছিতেপি অসম্পটিচ্ছিতেপি পুন আগন্ত্ৰা যেন পহিতো, তস্স তং পৰত্তিং আরোচেতি, সঙ্ঘাদিসেসং আপজ্জতি. সা পন তস্স ভরিযা হোতু ৰা, মা ৰা, অকারণমেতং. সচেপি যস্সা সন্তিকং পেসিতো, তং অদিস্ৰা অঞ্ঞতরস্স অৰস্সারোচনকস্স ‘‘আরোচেহী’’তি ৰত্ৰা পচ্চাহরতি, আপজ্জতিযেৰ. ‘‘মাতুরক্খিতং ব্রূহী’’তি পেসিতস্স পন গন্ত্ৰা অঞ্ঞং পিতুরক্খিতাদীসু অঞ্ঞতরং ৰদন্তস্স ৰিসঙ্কেতং হোতি, পুরিসস্স ৰা ইত্থিযা ৰা ৰচনং ‘‘সাধূ’’তি কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উভযেন ৰা পটিগ্গণ্হিত্ৰা তস্সা ইত্থিযা ৰা পুরিসস্স ৰা আরোচেত্ৰা ৰা আরোচাপেত্ৰা ৰা পুন যেন পেসিতো, তস্স তং পৰত্তিং সযং আরোচেন্তস্স ৰা অঞ্ঞেন আরোচাপেন্তস্স ৰা সঙ্ঘাদিসেসো ¶ . এত্তাৰতা হি ‘‘পটিগ্গণ্হাতি, ৰীমংসতি, পচ্চাহরতী’’তিইদং অঙ্গত্তযং সম্পাদিতমেৰ হোতি, ইতো পন যেহি কেহিচি দ্ৰীহি অঙ্গেহি, পণ্ডকে চ অঙ্গত্তযেনাপি থুল্লচ্চযং. একেন দুক্কটং. সঙ্ঘস্স ৰা চেতিযস্স ৰা গিলানস্স ৰা কিচ্চেন গচ্ছন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি.
সীলৰিপত্তি, যেসু সঞ্চরিত্তং সমাপজ্জতি, তেসং মনুস্সজাতিকতা, ন নালংৰচনীযতা,
পটিগ্গণ্হনৰীমংসনপচ্চাহরণানীতি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. ছসমুট্ঠানং, পণ্ণত্তিং ৰা অলংৰচনীযভাৰং ৰা অজানন্তস্স কাযৰিকারেন সাসনং গহেত্ৰা তথেৰ ৰীমংসিত্ৰা তথেৰ পচ্চাহরন্তস্স কাযতো সমুট্ঠাতি. ‘‘ইত্থন্নামা আগমিস্সতি, তস্সা চিত্তং জানেয্যাথা’’তি কেনচি ৰুত্তে ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছিত্ৰা তং আগতং ৰত্ৰা পুন তস্মিং পুরিসে আগতে আরোচেন্তস্স কাযেন কিঞ্চি অকতত্তা ৰাচতো সমুট্ঠাতি. ৰাচায ‘‘সাধূ’’তি সাসনং গহেত্ৰা অঞ্ঞেন করণীযেন তস্সা ঘরং গন্ত্ৰা অঞ্ঞত্থ ৰা গমনকালে তং দিস্ৰা ৰচীভেদেন ৰীমংসিত্ৰা পুনপি অঞ্ঞেনেৰ কারণেন ততো অপক্কম্ম কদাচিদেৰ তং পুরিসং দিস্ৰা আরোচেন্তস্সাপি ৰাচতো সমুট্ঠাতি. পণ্ণত্তিং অজানন্তস্স পন খীণাসৰস্সাপি পিতুৰচনেন গন্ত্ৰা অলংৰচনীযং মাতরম্পি ‘‘এহি মে পিতরং উপট্ঠাহী’’তি ৰত্ৰা পচ্চাহরন্তস্স কাযৰাচতো সমুট্ঠাতি. ইমানি তীণি অচিত্তকসমুট্ঠানানি. তদুভযং ¶ পন জানিত্ৰা এতেহেৰ তীহি নযেহি সমাপজ্জন্তস্স তানেৰ তীণি তদুভযজাননচিত্তেন সচিত্তকানি হোন্তি, কিরিযং, নোসঞ্ঞাৰিমোক্খং, অচিত্তকং, পণ্ণত্তিৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, কুসলাদিৰসেন চেত্থ তীণি চিত্তানি, সুখাদিৰসেন তিস্সো ৰেদনাতি.
সঞ্চরিত্তসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. কুটিকারসিক্খাপদৰণ্ণনা
ছট্ঠে ¶ সঞ্ঞাচিকায পনাতি এত্থ সঞ্ঞাচিকা নাম সযং পৰত্তিতযাচনা ৰুচ্চতি, তস্মা সঞ্ঞাচিকাযাতি অত্তনো যাচনাযাতি ৰুত্তং হোতি, সযং যাচিতকেহি উপকরণেহীতি অত্থো. এত্থ চ যংকিঞ্চি পরপরিগ্গহিতকং ¶ মূলচ্ছেদৰসেন যাচিতুং ন ৰট্টতি, তাৰকালিকং পন ৰট্টতি. সহাযত্থায কম্মকরণত্থায ‘‘পুরিসং দেথা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি, পুরিসত্তকরম্পি যাচিতুং ৰট্টতি, পুরিসত্তকরো নাম ৰড্ঢকিআদিনা পুরিসেন কাতব্বং হত্থকম্মং. তং ‘‘পুরিসত্তকরং দেহী’’তি ৰা ‘‘হত্থকম্মং দেহী’’তি ৰা ৰত্ৰা যাচিতুং ৰট্টতি. হত্থকম্মং নাম কিঞ্চি ৰত্থু ন হোতি, তস্মা ‘‘কিং, ভন্তে, আগতত্থা’’তি পুচ্ছিতে ৰা অপুচ্ছিতে ৰা যাচিতুং ৰট্টতি, ৰিঞ্ঞত্তিপচ্চযা দোসো নত্থি, মিগলুদ্দকাদযো পন সককম্মং ন যাচিতব্বা. কুটিন্তি উল্লিত্তাদীসু অঞ্ঞতরং. তত্থ উল্লিত্তা নাম ঠপেত্ৰা থম্ভতুলাপিট্ঠসঙ্ঘাটৰাতপানধূমচ্ছিদ্দাদিভেদং অলেপোকাসং অৰসেসে লেপোকাসে কুট্টেহি সদ্ধিং ঘটেত্ৰা ছদনস্স অন্তো সুধায ৰা মত্তিকায ৰা লিত্তা. অৰলিত্তা নাম তথেৰ ৰুত্তনযেনেৰ ছদনস্স বহি লিত্তা. উল্লিত্তাৰলিত্তা নাম তথেৰ ছদনস্স অন্তো চ বহি চ লিত্তা. কারযমানেনাতি সযং ৰা করোন্তেন, আণত্তিযা ৰা কারাপেন্তেন. অসামিকন্তি কারেতা দাযকেন ৰিরহিতং. অত্তুদ্দেসন্তি ‘‘ময্হং ৰাসাগারং এসা’’তি এৰং অত্তা উদ্দেসো এতিস্সাতি অত্তুদ্দেসা, তং অত্তুদ্দেসং. পমাণিকা কারেতব্বাতি পমাণযুত্তা কারেতব্বা. তত্রিদং পমাণন্তি তস্সা কুটিযা ইদং পমাণং. দীঘসোতি দীঘতো. দ্ৰাদস ৰিদত্থিযো সুগতৰিদত্থিযাতিএত্থ সুগতৰিদত্থি নাম ইদানি মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স তিস্সো ৰিদত্থিযো, ৰড্ঢকিহত্থেন দিযড্ঢো হত্থো হোতি. মিনন্তেন পন কুটিযা বহিকুট্টে পঠমং দিন্নং মহামত্তিকপরিযন্তং অগ্গহেত্ৰা থুসপিণ্ডপরিযন্তেন দ্ৰাদস ৰিদত্থিযো মিনেতব্বা, সচে থুসপিণ্ডকেন অনত্থিকো হোতি, মহামত্তিকলেপেনেৰ নিট্ঠাপেতি, স্ৰেৰ পরিচ্ছেদো. তিরিযন্তি ৰিত্থারতো. সত্তন্তরাতি কুট্টস্স বহিঅন্তং অগ্গহেত্ৰা অব্ভন্তরিমেন অন্তেন সত্ত সুগতৰিদত্থিযো পমাণন্তি ৰুত্তং হোতি. এত্থ চ কেসগ্গমত্তম্পি দীঘতো হাপেত্ৰা তিরিযং, তিরিযতো ৰা হাপেত্ৰা দীঘং ৰড্ঢেতুং ন ৰট্টতি, কো পন ৰাদো উভতোৰড্ঢনে. যা পন দীঘতো সট্ঠিহত্থাপি হোতি, তিরিযতো তিহত্থা ৰা ঊনকচতুহত্থা ৰা, যত্থ ¶ পমাণযুত্তো মঞ্চো ইতো চিতো চ ন পরিৰট্টতি, পচ্ছিমকোটিযা চতুহত্থৰিত্থারা ন হোতি, অযং কুটিসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি, তস্মা ৰট্টতি. ভিক্খূ ¶ অভিনেতব্বা ৰত্থুদেসনাযাতি যস্মিং পদেসে কুটিং কারেতুকামো হোতি, তং সোধেত্ৰা পদভাজনে (পারা. ৩৪৯) ৰুত্তনযেন সঙ্ঘং তিক্খত্তুং যাচিত্ৰা সব্বে ৰা সঙ্ঘপরিযাপন্না সঙ্ঘেন ৰা সম্মতা দ্ৰে তযো ভিক্খূ তত্থ ৰত্থুদেসনত্থায নেতব্বা. তেহি ভিক্খূহি ৰত্থু দেসেতব্বং অনারম্ভং সপরিক্কমনন্তি তেহি ভিক্খূহি ¶ কিপিল্লিকাদীনং আসযাদীহি তেরসহি, পুব্বণ্ণাপরণ্ণনিস্সিতাদীহি সোল়সহি উপদ্দৰেহি ৰিরহিতত্তা অনারম্ভং, দ্ৰীহি ৰা চতূহি ৰা বলিবদ্ধেহি যুত্তেন সকটেন একং চক্কং নিব্বোদকপতনট্ঠানে একং বহি কত্ৰা আৰিজ্ঝিতুং সক্কুণেয্যতায সপরিক্কমনন্তি সল্লক্খেত্ৰা সচে সঙ্ঘপহোনকা হোন্তি, তত্থেৰ, নো চে, সঙ্ঘমজ্ঝং গন্ত্ৰা তেন ভিক্খুনা যাচিতেহি ঞত্তিদুতিযেন কম্মেন ৰত্থু দেসেতব্বং. সারম্ভে চেতিআদি পটিপক্খনযেন ৰেদিতব্বং.
আল়ৰিযং আল়ৰিকে ভিক্খূ আরব্ভ সঞ্ঞাচিকায কুটিকরণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, ‘‘অদেসিতৰত্থুকং পমাণাতিক্কন্তং কুটিং কারেস্সামী’’তি উপকরণত্থং অরঞ্ঞং গমনতো পট্ঠায সব্বপযোগেসু দুক্কটং, ‘‘ইদানি দ্ৰীহি পিণ্ডেহি নিট্ঠানং গমিস্সতী’’তি তেসু পঠমপিণ্ডদানে থুল্লচ্চযং, দুতিযদানেন লেপে ঘটিতে সচে অদেসিতৰত্থুকা এৰ ৰা পমাণাতিক্কন্তা এৰ ৰা হোতি, একো সঙ্ঘাদিসেসো, দ্ৰে চ দুক্কটানি. উভযৰিপ্পন্না, দ্ৰে সঙ্ঘাদিসেসা, দ্ৰে চ দুক্কটানি. সচে পন দ্ৰারবন্ধং ৰা ৰাতপানং ৰা অট্ঠপেত্ৰাৰ মত্তিকায লিম্পতি, ঠপিতে চ তস্মিং লেপো ন ঘটিযতি, রক্খতি তাৰ. পুন লিম্পন্তস্স পন ঘটিতমত্তে সঙ্ঘাদিসেসো. সচে তং ঠপিযমানং পঠমদিন্নলেপেন সদ্ধিং নিরন্তরমেৰ হুত্ৰা তিট্ঠতি, পঠমমেৰ সঙ্ঘাদিসেসো. কেৰলং সারম্ভায দুক্কটং, তথা অপরিক্কমনায. ৰিপ্পকতং কুটিং অঞ্ঞস্স দদতো চ, ভূমিং সমং কত্ৰা ভিন্দন্তস্স চ, লেণগুহাতিণকুটিপণ্ণচ্ছদনগেহেসু অঞ্ঞতরং কারেন্তস্স, কুটিম্পি অঞ্ঞস্স ৰাসত্থায, ৰাসাগারং ঠপেত্ৰা উপোসথাগারাদীসু অঞ্ঞতরত্থায কারেন্তস্স চ উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, উল্লিত্তাদীনং অঞ্ঞতরতা, হেট্ঠিমপমাণসম্ভৰো, অদেসিতৰত্থুকতা, পমাণাতিক্কন্ততা, অত্তুদ্দেসিকতা, ৰাসাগারতা ¶ , লেপঘটনাতি ইমানেত্থ ছ ৰা সত্ত ৰা অঙ্গানি. ছসমুট্ঠানং, কিরিযঞ্চ, কিরিযাকিরিযঞ্চ. ইদঞ্হি ৰত্থুং দেসাপেত্ৰা পমাণাতিক্কন্তং ৰা করোতো কিরিযতো সমুট্ঠাতি, অদেসাপেত্ৰা করোতো কিরিযাকিরিযতো সমুট্ঠাতি. সেসমেত্থ সঞ্চরিত্তে ৰুত্তসদিসমেৰাতি.
কুটিকারসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. ৰিহারকারসিক্খাপদৰণ্ণনা
সত্তমে ¶ মহল্লকন্তি সসামিকভাৰেন সঞ্ঞাচিতকুটিতো মহন্তভাৰো এতস্স অত্থীতি মহল্লকো, যস্মা ৰা ৰত্থুং দেসাপেত্ৰা পমাণাতিক্কমেনাপি কাতুং ৰট্টতি, তস্মা পমাণমহন্ততাযপি ¶ মহল্লকো, তং মহল্লকং. যস্মা পনস্স তং পমাণমহন্তত্তং সসামিকত্তাৰ লব্ভতি, তস্মা তদত্থদস্সনত্থং ‘‘মহল্লকো নাম ৰিহারো সসামিকো ৰুচ্চতী’’তি এৰমস্স পদভাজনে (পারা. ৩৬৭) ৰুত্তং. সেসং সব্বং কুটিকারসিক্খাপদে ৰুত্তসদিসং, সসামিকভাৰমত্তমেৰ হি ৰিসেসো.
কোসম্বিযং ছন্নত্থেরং আরব্ভ চেতিযরুক্খং ছেদাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তভাৰো, অকিরিযমত্ততো সমুট্ঠানভাৰো, একসঙ্ঘাদিসেসতা চ এত্থ ৰিসেসো.
ৰিহারকারসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. দুট্ঠদোসসিক্খাপদৰণ্ণনা
অট্ঠমে দুট্ঠো দোসোতি দূসিতো চেৰ দূসকো চ. উপ্পন্নে হি দোসে পুগ্গলো তেন দোসেন দূসিতো হোতি, পকতিভাৰং জহাপিতো, তস্মা ‘‘দুট্ঠো’’তি ৰুচ্চতি. পরঞ্চ দূসেতি ৰিনাসেতি, তস্মা ‘‘দোসো’’তি ৰুচ্চতি. ইতি ‘‘দুট্ঠো দোসো’’তি একস্সেৰেতং পুগ্গলস্স আকারনানত্তেন নিদস্সনং. অপ্পতীতোতি নপ্পতীতো, পীতিসুখাদীহি ৰিৰজ্জিতো, ন অভিসটোতি অত্থো. অমূলকেনাতি যং চোদকেন চুদিতকম্হি ¶ পুগ্গলে অদিট্ঠং অস্সুতং অপরিসঙ্কিতং, ইদং এতেসং দস্সনসৰনপরিসঙ্কাসঙ্খাতানং মূলানং অভাৰতো অমূলকং নাম. তং পন সো আপন্নো ৰা হোতু, অনাপন্নো ৰা, এতং ইধ অপ্পমাণং. এত্থ চ অদিট্ঠং নাম অত্তনো পসাদচক্খুনা ৰা দিব্বচক্খুনা ৰা অদিট্ঠং, অস্সুতং নাম তথেৰ কেনচি ৰুচ্চমানং ন সুতং, অপরিসঙ্কিতং নাম অত্তনো ৰা পরস্স ৰা দিট্ঠসুতমুতৰসেন চেতসা অপরিসঙ্কিতং, ইতি এৰরূপেন অমূলকেন. পারাজিকেনাতি ভিক্খুনো অনুরূপেসু একূনৰীসতিযা অঞ্ঞতরেন, পদভাজনে (পারা. ৩৮৬) পন পারাজিকুদ্দেসে আগতানেৰ গহেত্ৰা ‘‘চতুন্নং অঞ্ঞতরেনা’’তি ৰুত্তং. অনুদ্ধংসেয্যাতি ধংসেয্য ৰিদ্ধংসেয্য পধংসেয্য অভিভৰেয্য. তং পন অনুদ্ধংসনং যস্মা অত্তনা চোদেন্তোপি পরেন চোদাপেন্তোপি করোতি, তস্মাস্স পদভাজনে ‘‘চোদেতি ৰা চোদাপেতি ৰা’’তি ৰুত্তং. তত্থ ৰত্থুসন্দস্সনা আপত্তিসন্দস্সনা সংৰাসপ্পটিক্খেপো সামীচিপ্পটিক্খেপোতি সঙ্খেপতো চতস্সো চোদনা. তাসু ৰত্থুসন্দস্সনা নাম ‘‘ত্ৰং মেথুনং ধম্মং পটিসেৰী’’তিআদিনা নযেন পৰত্তা. আপত্তিসন্দস্সনা নাম ‘‘ত্ৰং মেথুনধম্মাপত্তিং আপন্নো’’তিআদিনা নযেন পৰত্তা. সংৰাসপ্পটিক্খেপো নাম ‘‘নত্থি তযা সদ্ধিং উপোসথো ৰা পৰারণা ৰা সঙ্ঘকম্মং ৰা’’তি এৰং পৰত্তো. এত্তাৰতা পন সীসং ন এতি, ‘‘অস্সমণোসী’’তিআদীহি ৰচনেহি সদ্ধিং ঘটিতেযেৰ সীসং ¶ এতি. সামীচিপ্পটিক্খেপো নাম অভিৰাদনপচ্চুট্ঠানঅঞ্জলিকম্মসামীচিকম্মবীজনিকম্মাদীনং অকরণং, তং পটিপাতিযা ৰন্দনাদীনি করোতো একস্স অকত্ৰা সেসানং করণকালে ৰেদিতব্বং. এত্তাৰতা চ চোদনা নাম হোতি, আপত্তি পন ¶ সীসং ন এতি. ‘‘কস্মা মম ৰন্দনাদীনি ন করোসী’’তি পুচ্ছিতে পন ‘‘অস্সমণোসী’’তিআদিৰচনেহি সদ্ধিং ঘটিতেযেৰ সীসং এতি, তস্মা যো ভিক্খু ভিক্খুং সমীপে ঠত্ৰা ‘‘ত্ৰং মেথুনং ধম্মং পটিসেৰী’’তি ৰা ‘‘অস্সমণোসী’’তি ৰা আদীহি ৰচনেহি হত্থমুদ্দায এৰ ৰা এতমত্থং দীপেন্তো সযং ৰা চোদেতি, গহট্ঠপব্বজিতেসু ৰা অঞ্ঞতরেন চোদাপেতি, অযং অনুদ্ধংসেতি নাম. অপ্পেৰ নাম নং ইমম্হা ব্রহ্মচরিযা চাৰেয্যন্তি অপি এৰ নাম নং পুগ্গলং ইমম্হা সেট্ঠচরিযা অপনেয্যং. ‘‘সাধু ৰতস্স সচাহং ইমং পুগ্গলং ইমম্হা ব্রহ্মচরিযা চাৰেয্য’’ন্তি ইমিনা অধিপ্পাযেন অনুদ্ধংসেয্যাতি ৰুত্তং হোতি. এতেন ¶ একং চাৰনাধিপ্পাযং গহেত্ৰা অৰসেসা অক্কোসাধিপ্পাযো কম্মাধিপ্পাযো ৰুট্ঠানাধিপ্পাযো উপোসথট্ঠপনাধিপ্পাযো পৰারণট্ঠপনাধিপ্পাযো অনুৰিজ্জনাধিপ্পাযো ধম্মকথাধিপ্পাযোতি সত্ত অধিপ্পাযা পটিক্খিত্তা হোন্তি. ততো অপরেন সমযেনাতি যস্মিং সমযে অনুদ্ধংসিতো হোতি, ততো অঞ্ঞস্মিং সমযে. সমনুগ্গাহীযমানো ৰাতি অনুৰিজ্জকেন কিং তে দিট্ঠন্তিআদিনা নযেন অনুৰিজ্জিযমানো উপপরিক্খিযমানো. অসমনুগ্গাহীযমানো ৰাতি দিট্ঠাদীসু কেনচি ৰত্থুনাৰা অনুৰিজ্জকাদীসু যেন কেনচি পুগ্গলেন ৰা অৰুচ্চমানো. ইমেসং পন পদানং পরতো ‘‘ভিক্খু চ দোসং পতিট্ঠাতী’’তি ইমিনা সম্বন্ধো. ইদঞ্হি ৰুত্তং হোতি – এৰং সমনুগ্গাহীযমানো ৰা অসমনুগ্গাহীযমানো ৰা ভিক্খু চ দোসং পতিট্ঠাতি পটিচ্চ তিট্ঠতি পটিজানাতি, সঙ্ঘাদিসেসোতি. ইদঞ্চ অমূলকভাৰস্স পাকটকালদস্সনত্থং ৰুত্তং. আপত্তিং পন অনুদ্ধংসিতক্খণেযেৰ আপজ্জতি. অমূলকঞ্চেৰ তং অধিকরণং হোতীতি এত্থ পন দিট্ঠমূলাদীনং অভাৰেন অমূলকং, সমথেহি অধিকরণীযভাৰেন অধিকরণং. যঞ্হি অধিকিচ্চ আরব্ভ পটিচ্চ সন্ধায সমথা পৰত্তন্তি, তং অধিকরণং. ইধ পন পারাজিকসঙ্খাতং আপত্তাধিকরণমেৰ অধিপ্পেতং. যদি হি তং অধিকরণং দিট্ঠাদীহি মূলেহি অমূলকঞ্চেৰ হোতি, অযং চোদেতুং আগতো ভিক্খু চ দোসং পতিট্ঠাতি পটিচ্চ তিট্ঠতি, ‘‘তুচ্ছকং মযা ভণিত’’ন্তিআদীনি (পারা. ৩৮৬) ৰদন্তো পটিজানাতি, তস্স ভিক্খুনো অনুদ্ধংসিতক্খণেযেৰ সঙ্ঘাদিসেসোতি, অযং সিক্খাপদস্স পদানুক্কমেন অত্থো.
রাজগহে মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ আরব্ভ অমূলকেন পারাজিকেন অনুদ্ধংসনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, কতূপসম্পদং সুদ্ধং ৰা অসুদ্ধং ৰা পুগ্গলং যেন পারাজিকেন চোদেতি, তং ‘‘অযং অনজ্ঝাপন্নো’’তি ঞত্ৰা চাৰনাধিপ্পাযেন ‘‘করোতু মে আযস্মা ¶ ওকাসং, অহং তং ৰত্তুকামো’’তি এৰং ওকাসং অকারেত্ৰা চোদেন্তস্স সচে সো তঙ্খণেযেৰ জানাতি ‘‘মং চোদেতী’’তি, ৰাচায ৰাচায সঙ্ঘাদিসেসো চেৰ দুক্কটঞ্চ. ওকাসং কারেত্ৰা চোদেন্তস্স সঙ্ঘাদিসেসোযেৰ. হত্থমুদ্দায সম্মুখা চোদেন্তস্সাপি এসেৰ নযো. পরম্মুখা চোদেন্তস্স পন সীসং ন এতি ¶ . অত্তনা সমীপে ঠত্ৰা অঞ্ঞং ভিক্খুং আণাপেতি ¶ , সো তস্স ৰচনেন তং চোদেতি, চোদাপকস্সেৰ ৰুত্তনযেন আপত্তিযো. অথ সোপি ‘‘মযা দিট্ঠং সুতং অত্থী’’তি চোদেতি, দ্ৰিন্নম্পি জানানং তথেৰ আপত্তিযো. অক্কোসাধিপ্পাযেন পন ওকাসং অকারেত্ৰা ৰদন্তস্স ৰুত্তনযেনেৰ পাচিত্তিযঞ্চেৰ দুক্কটঞ্চ. ওকাসং কারেত্ৰা ৰদন্তস্স পাচিত্তিযমেৰ. কম্মাধিপ্পাযেন অসম্মুখা সত্তৰিধম্পি কম্মং করোন্তস্স দুক্কটমেৰ. ৰুট্ঠানাধিপ্পাযেন ‘‘ত্ৰং ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো, তং পটিকরোহী’’তি ৰদন্তস্স, উপোসথং ৰা পৰারণং ৰা ঠপেন্তস্স চ ওকাসকম্মং নত্থি, ঠপনক্খেত্তং পন জানিতব্বং, অনুৰিজ্জকস্সাপি ওসটে ৰত্থুস্মিং ‘‘অত্থেতং তৰা’’তি অনুৰিজ্জনাধিপ্পাযেন ৰদন্তস্স ওকাসকম্মং নত্থি, ধম্মকথিকস্সাপি ‘‘যো ইদঞ্চ ইদঞ্চ করোতি, অযং অস্সমণো’’তিআদিনা নযেন অনোদিসকং ধম্মং কথেন্তস্স ওকাসকম্মং নত্থি. সচে পন ওদিস্স নিযমেত্ৰা ‘‘অসুকো চ অসুকো চ অস্সমণো অনুপাসকো’’তি কথেতি, আসনতো ওরুয্হ আপত্তিং দেসেত্ৰা গন্তব্বং. উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি, সীলৰিপত্তি, যং চোদেতি ৰা চোদাপেতি ৰা, তস্স ‘‘উপসম্পন্নো’’তি সঙ্খ্যুপগমনং, তস্মিং সুদ্ধসঞ্ঞিতা, যেন পারাজিকেন চোদেতি, তস্স দিট্ঠাদিৰসেন অমূলকতা, চাৰনাধিপ্পাযেন সম্মুখাচোদনা, তস্স তঙ্খণৰিজাননন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি. ৰেদনা পনেত্থ দুক্খাযেৰাতি.
দুট্ঠদোসসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. অঞ্ঞভাগিযসিক্খাপদৰণ্ণনা
নৰমে অঞ্ঞভাগিযস্সাতিআদীসু অঞ্ঞভাগস্স ইদং, অঞ্ঞভাগো ৰা অস্স অত্থীতি অঞ্ঞভাগিযং. অধিকরণন্তি আধারো ৰেদিতব্বো, ৰত্থু অধিট্ঠানন্তি ৰুত্তং হোতি. যো হি সো অট্ঠুপ্পত্তিযং ‘‘দব্বো মল্লপুত্তো নামা’’তি ছগলকো ৰুত্তো. সো য্ৰাযং আযস্মতো দব্বস্স মল্লপুত্তস্স ভাগো কোট্ঠাসো পক্খো মনুস্সজাতি চেৰ ভিক্খুভাৰো চ, ততো অঞ্ঞস্স ভাগস্স কোট্ঠাসস্স পক্খস্স হোতি তিরচ্ছানজাতিযা ¶ চেৰ ছগলকভাৰস্স চ, সো ৰা অঞ্ঞভাগো অস্স অত্থি, তস্মা অঞ্ঞভাগিযসঙ্খ্যং লভতি. যস্মা চ তেসং ‘‘ইমং মযং দব্বং ¶ মল্লপুত্তং নাম করোমা’’তি ৰদন্তানং তস্স নামকরণসঞ্ঞায আধারো ৰত্থু অধিট্ঠানং, তস্মা ‘‘অধিকরণ’’ন্তি ৰেদিতব্বো. তঞ্হি সন্ধায ‘‘সচ্চং কির তুম্হে, ভিক্খৰে, দব্বং মল্লপুত্তং অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্সা’’তিআদি (পারা. ৩৯১) ৰুত্তং. ন ৰিৰাদাধিকরণাদীসু অঞ্ঞতরং, কস্মা? অসম্ভৰতো. ন হি মেত্তিযভূমজকা চতুন্নং অধিকরণানং কস্সচি অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্স কিঞ্চিদেসং লেসমত্তং উপ্পাদিযিংসু, ন চ চতুন্নং অধিকরণানং লেসো নাম অত্থি. জাতিলেসাদযো হি পুগ্গলানংযেৰ লেসা ৰুত্তা, ন ৰিৰাদাধিকরণাদীনং. তঞ্চ ‘‘দব্বো মল্লপুত্তো’’তি নামং তস্স অঞ্ঞভাগিযাধিকরণভাৰে ঠিতস্স ছগলকস্স ¶ কোচি দেসো হোতি থেরং পারাজিকেন ধম্মেন অনুদ্ধংসেতুং লেসমত্তো, এত্থ চ দিস্সতি অপদিস্সতি ‘‘অস্স অয’’ন্তি ৰোহরীযতীতি দেসো, জাতিআদীসু অঞ্ঞতরকোট্ঠাসস্সেতং অধিৰচনং. অঞ্ঞম্পি ৰত্থুং লিস্সতি সিলিস্সতি ৰোহারমত্তেনেৰ ঈসকং অল্লীযতীতি লেসো, জাতিআদীনংযেৰ অঞ্ঞতরকোট্ঠাসস্সেতং অধিৰচনং. পদভাজনে (পারা. ৩৯৩) পন যস্স অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্স কিঞ্চিদেসং লেসমত্তং উপাদায পারাজিকেন ধম্মেন অনুদ্ধংসেয্য, তং যস্মা অট্ঠুপ্পত্তিৰসেনেৰ আৰিভূতং, তস্মা তং অৰিভজিত্ৰা যানি ‘‘অধিকরণ’’ন্তি ৰচনসামঞ্ঞতো অত্থুদ্ধারৰসেন পৰত্তানি চত্তারি অধিকরণানি, তেসং অঞ্ঞভাগিযতা চ তব্ভাগিযতা চ যস্মা অপাকটা, জানিতব্বা চ ৰিনযধরেহি, তস্মা তঞ্চ অৰসানে আপত্তঞ্ঞভাগিযেন চোদনঞ্চ আৰিকাতুং ‘‘অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্সাতি আপত্তঞ্ঞভাগিযং ৰা হোতি অধিকরণঞ্ঞভাগিযং ৰা’’তিআদি ৰুত্তং, সেসা ৰিনিচ্ছযকথা অট্ঠমে ৰুত্তসদিসাযেৰ. অযং পন ৰিসেসো – ইদং অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্স কিঞ্চিদেসং লেসমত্তং উপাদায পারাজিকেন ধম্মেন অনুদ্ধংসনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ইধ চ আপত্তঞ্ঞভাগিযচোদনায তথাসঞ্ঞিনোপি অনাপত্তি. অঙ্গেসু চ অঞ্ঞভাগিযস্স অধিকরণস্স কিঞ্চিদেসং লেসমত্তং উপাদিযনতা অধিকাতি.
অঞ্ঞভাগিযসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. সঙ্ঘভেদসিক্খাপদৰণ্ণনা
দসমে ¶ সমগ্গস্স সঙ্ঘস্সাতি সহিতস্স ভিক্খুসঙ্ঘস্স, চিত্তেন চ সরীরেন চ অৰিযুত্তস্সাতি অত্থো. তেনেৰস্স পদভাজনে (পারা. ৪১২) ‘‘সমগ্গো নাম সঙ্ঘো সমানসংৰাসকো সমানসীমাযং ঠিতো’’তি ৰুত্তং. সমানসংৰাসকো হি সমচিত্ততায চিত্তেন অৰিযুত্তো হোতি, সমানসীমাযং ঠিতো কাযসামগ্গিদানতো সরীরেন অৰিযুত্তো. ভেদায পরক্কমেয্যাতি ¶ ‘‘কথং নামাযং ভিজ্জেয্যা’’তি ভেদনত্থায ৰাযামেয্য. ভেদনসংৰত্তনিকং ৰা অধিকরণন্তি ভেদনস্স সঙ্ঘভেদস্স অত্থায সংৰত্তনিকং কারণং. ইমস্মিঞ্হি ওকাসে ‘‘কামহেতু কামনিদানং কামাধিকরণ’’ন্তি আদীসু (ম. নি. ১.১৬৮, ১৭৮) ৰিয কারণং ‘‘অধিকরণ’’ন্তি অধিপ্পেতং. তং ভেদকরৰত্থুৰসেন অট্ঠারসৰিধং. সমাদাযাতি গহেত্ৰা. পগ্গয্হ তিট্ঠেয্যাতি তং সঙ্ঘভেদস্স অত্থায সংৰত্তনিকং সঙ্ঘভেদনিব্বত্তিসমত্থং কারণং গহেত্ৰা দীপেয্য চেৰ নপ্পটিনিস্সজ্জেয্য চ. ভিক্খূহি এৰমস্স ৰচনীযোতি যে তং পগ্গয্হ তিট্ঠন্তং সম্মুখা পস্সন্তি, যে ৰা ‘‘অসুকস্মিং নাম ৰিহারে’’তি সুণন্তি, তেহি সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন অড্ঢযোজনমত্তং গন্ত্ৰাপি য্ৰাযং অনন্তরে ‘‘মাযস্মা’’তিআদিৰচনক্কমো ৰুত্তো, এৰমস্স ৰচনীযো. দিস্ৰা ৰা সুত্ৰা ৰা অৰদন্তানং দুক্কটং. এত্থ চ মাইতি পদং ¶ ‘‘পরক্কমী’’তিপদেন ‘‘অট্ঠাসী’’তিপদেন চ সদ্ধিং ‘‘মা পরক্কমি, মা অট্ঠাসী’’তি যোজেতব্বং. সমেতাযস্মা সঙ্ঘেনাতি আযস্মা সঙ্ঘেন সদ্ধিং সমেতু সমাগচ্ছতু, একলদ্ধিকো হোতূতি অত্থো. কিং কারণা? সমগ্গো হি সঙ্ঘো…পে… ৰিহরতীতি. তত্থ সম্মোদমানোতি অঞ্ঞমঞ্ঞসম্পত্তিযা সুট্ঠু মোদমানো. অৰিৰদমানোতি ‘‘অযং ধম্মো, নাযং ধম্মো’’তি এৰং ন ৰিৰদমানো. একো উদ্দেসো অস্সাতি একুদ্দেসো, একতো পৰত্তপাতিমোক্খুদ্দেসোতি অত্থো. ফাসু ৰিহরতীতি সুখং ৰিহরতি. এৰং ৰিসুম্পি সঙ্ঘমজ্ঝেপি তিক্খত্তুং ৰুচ্চমানস্স অপ্পটিনিস্সজ্জতো দুক্কটং. এৰঞ্চ সোতিআদিম্হি সমনুভাসিতব্বোতি সমনুভাসনকম্মং কাতব্বং. ইচ্চেতং কুসলন্তি ইতি এতং পটিনিস্সজ্জনং কুসলং খেমং সোত্থিভাৰো তস্স ভিক্খুনো. নো চে ¶ পটিনিস্সজ্জেয্য, সঙ্ঘাদিসেসোতি এত্থ সমনুভাসনকম্মপরিযোসানে অপ্পটিনিস্সজ্জন্তস্স সঙ্ঘাদিসেসো. সেসং উত্তানপদত্থমেৰ.
রাজগহে দেৰদত্তং আরব্ভ সঙ্ঘভেদায পরক্কমনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, সমনুভাসনকম্মে করিযমানে অপ্পটিনিস্সজ্জন্তস্স ঞত্তিপরিযোসানে দুক্কটং, দ্ৰীহি কম্মৰাচাহি দ্ৰে থুল্লচ্চযা, ‘‘যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্যা’’তি এৰং য্য-কারপত্তায ততিযকম্মৰাচায তঞ্চ দুক্কটং তে চ থুল্লচ্চযা পটিপ্পস্সম্ভন্তি, সঙ্ঘাদিসেসোযেৰ তিট্ঠতি. অসমনুভাসিযমানস্স চ পটিনিস্সজ্জন্তস্স চ উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সীলৰিপত্তি, ভেদায পরক্কমনং, ধম্মকম্মেন সমনুভাসনং, কম্মৰাচাপরিযোসানং, অপ্পটিনিস্সজ্জনন্তি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমনুভাসনসমুট্ঠানং, অকিরিযং, সঞ্ঞাৰিমোক্খং, সচিত্তকং, লোকৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, অকুসলচিত্তং, দুক্খৰেদনন্তি.
সঙ্ঘভেদসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১১. ভেদানুৰত্তকসিক্খাপদৰণ্ণনা
একাদসমে ¶ তস্সেৰ খো পনাতি যো সঙ্ঘভেদায পরক্কমতি, তস্সেৰ. অনুৰত্তকাতি তস্স দিট্ঠিং খন্তিং রুচিং গহণেন অনুপটিপজ্জনকা. ৰগ্গং অসামগ্গিপক্খিযৰচনং ৰদন্তীতি ৰগ্গৰাদকা. যস্মা পন তিণ্ণং উদ্ধং কম্মারহা ন হোন্তি. ন হি সঙ্ঘো সঙ্ঘস্স কম্মং করোতি, তস্মা ‘‘একো ৰা দ্ৰে ৰা তযো ৰা’’তি ৰুত্তং. জানাতি নোতি অম্হাকং ছন্দাদীনি জানাতি. ভাসতীতি ‘‘এৰং করোমা’’তি অম্হেহি সদ্ধিং ভাসতি. অম্হাকম্পেতং খমতীতি যং সো করোতি, এতং অম্হাকম্পি রুচ্চতি. সমেতাযস্মন্তানং সঙ্ঘেনাতি আযস্মন্তানং চিত্তং সঙ্ঘেন সদ্ধিং সমেতু সমাগচ্ছতু, একীভাৰং গচ্ছতূতি ৰুত্তং হোতি. সেসং পদত্থতো উত্তানমেৰ. ৰিনিচ্ছযকথাপেত্থ দসমে ৰুত্তসদিসাযেৰ.
অযং পন ৰিসেসো – ইদং রাজগহে সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ দেৰদত্তস্স ¶ সঙ্ঘভেদায পরক্কমন্তস্স অনুৰত্তনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অঙ্গেসু চ যথা তত্থ পরক্কমনং, এৰং ইধ অনুৰত্তনং দট্ঠব্বন্তি.
ভেদানুৰত্তকসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১২. দুব্বচসিক্খাপদৰণ্ণনা
দ্ৰাদসমে ¶ দুব্বচজাতিকোতি দুব্বচসভাৰো, ৰত্তুং অসক্কুণেয্যোতি অত্থো. উদ্দেসপরিযাপন্নেসূতি উদ্দেসে পরিযাপন্নেসু অন্তোগধেসু, ‘‘যস্স সিযা আপত্তি, সো আৰিকরেয্যা’’তি এৰং সঙ্গহিতত্তা অন্তো পাতিমোক্খস্স ৰত্তমানেসূতি অত্থো. সহধম্মিকং ৰুচ্চমানোতি সহধম্মিকেন ৰুচ্চমানো, কারণত্থে চেতং উপযোগৰচনং. পঞ্চহি সহধম্মিকেহি সিক্খিতব্বত্তা, তেসং ৰা সন্তকত্তা ‘‘সহধম্মিক’’ন্তি লদ্ধনামেন বুদ্ধপঞ্ঞত্তেন সিক্খাপদেন ৰুচ্চমানোতি অত্থো. ৰিরমথাযস্মন্তো মম ৰচনাযাতি যেন ৰচনেন মং ৰদথ, ততো মম ৰচনতো ৰিরমথ, মা মং তং ৰচনং ৰদথাতি ৰুত্তং হোতি. ৰদতু সহ ধম্মেনাতি সহধম্মিকেন সিক্খাপদেন, সহধম্মেন ৰা অঞ্ঞেনপি পাসাদিকভাৰসংৰত্তনিকেন ৰচনেন ৰদেতু. যদিদন্তি ৰুদ্ধিকারণদস্সনত্থে নিপাতো, তেন যং ইদং অঞ্ঞমঞ্ঞস্স হিতৰচনং, আপত্তিতো চ ৰুট্ঠাপনং, তেন অঞ্ঞমঞ্ঞৰচনেন অঞ্ঞমঞ্ঞৰুট্ঠাপনেন. এৰং সংৰদ্ধাহি তস্স ভগৰতো পরিসাতি এৰং পরিসায ¶ ৰুদ্ধিকারণং দস্সিতং হোতি. সেসং উত্তানত্থমেৰ. ৰিনিচ্ছযকথাপি দসমে ৰুত্তসদিসাযেৰ.
অযং পন ৰিসেসো – ইদং কোসম্বিযং ছন্নত্থেরং আরব্ভ অত্তানং অৰচনীযকরণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অঙ্গেসু চ যথা তত্থ পরক্কমনং, এৰং ইধ অৰচনীযকরণতা দট্ঠব্বাতি.
দুব্বচসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১৩. কুলদূসকসিক্খাপদৰণ্ণনা
তেরসমে গামং ৰা নিগমংৰাতি এত্থ নগরম্পি গামে অন্তোগধমেৰ. উপনিস্সায ৰিহরতীতিতত্থ পটিবদ্ধচীৰরাদিপচ্চযতায তং নিস্সায ৰসতি. পুপ্ফদানাদীহি মনুস্সানং সদ্ধং ৰিনাসেন্তো কুলানি দূসেতীতি কুলদূসকো. মালাৰচ্ছরোপনাদযো পাপকা সমাচারা অস্সাতি পাপসমাচারো. সো ভিক্খূতি সো কুলদূসকো ভিক্খু. আযস্মা খো ¶ কুলদূসকো…পে… অলং তে ইধ ৰাসেনাতি ইমিনাস্স পব্বাজনীযকম্মারহতং দস্সেতি. পব্বাজনীযকম্মকতো পনেস যস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা কুলদূসককম্মং কতং, যস্মিঞ্চ ৰিহারে ৰসতি, নেৰ তস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা চরিতুং লভতি, ন ৰিহারে ৰসিতুং. এৰঞ্চ সো ভিক্খূতিএত্থ সোতি পব্বাজনীযকম্মকতো অধিপ্পেতো. ছন্দেন গচ্ছন্তীতি ছন্দগামিনো, এস নযো সেসেসু. সো ভিক্খূতি সো ‘‘ছন্দগামিনো’’তিআদীনি ¶ ৰদমানো. তস্স ৰচনস্স পটিনিস্সগ্গায এৰং ৰচনীযো, ন কুলদূসননিৰারণত্থায. কুলদূসনকম্মেন হি সো আপজ্জিতব্বা আপত্তিযো পুব্বেৰ আপন্নো, এৰং পনস্স ৰিসুম্পি সঙ্ঘমজ্ঝেপি ৰুচ্চমানস্স অপ্পটিনিস্সজ্জতো অপরং দুক্কটং. এৰঞ্চ সোতিআদি ইতো পুব্বে ৰুত্তঞ্চ অৰুত্তঞ্চ সব্বং উত্তানত্থমেৰ. ৰিনিচ্ছযকথাপি দসমে ৰুত্তসদিসাযেৰ.
অযং পন ৰিসেসো – ইদং সাৰত্থিযং অস্সজিপুনব্বসুকে ভিক্খূ আরব্ভ ছন্দগামিতাদীহি পাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অঙ্গেসু চ যথা তত্থ পরক্কমনং, এৰং ইধ ছন্দাদীহি পাপনং দট্ঠব্বন্তি.
কুলদূসকসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
নিগমনৰণ্ণনা
উদ্দিট্ঠা ¶ খো…পে… এৰমেতং ধারযামীতিএত্থ পঠমং আপত্তি এতেসন্তি পঠমাপত্তিকা, পঠমং ৰীতিক্কমনক্খণেযেৰ আপজ্জিতব্বাতি অত্থো. ইতরে পন যথা ততিযে চ চতুত্থে চ দিৰসে হোতীতি এত্থ ‘‘ততিযকো, চতুত্থকো’’তি ৰুচ্চতি, এৰং যাৰততিযে সমনুভাসনকম্মে হোন্তীতি যাৰততিযকাতি ৰেদিতব্বা. যাৰতীহন্তি যত্তকানি অহানি. জানং পটিচ্ছাদেতীতি জানন্তো পটিচ্ছাদেতি. তত্থাযং পটিচ্ছাদনলক্খণস্স মাতিকা – আপত্তি চ হোতি, আপত্তিসঞ্ঞী চ, পকতত্তো চ হোতি, পকতত্তসঞ্ঞী চ, অনন্তরাযিকো চ হোতি, অনন্তরাযিকসঞ্ঞী চ, পহু চ হোতি, পহুসঞ্ঞী চ, ছাদেতুকামো চ হোতি, ছাদেতি চাতি. তত্থ আপত্তি চ হোতি, আপত্তিসঞ্ঞী চাতি যং আপত্তিং আপন্নো, সা তেরসন্নং অঞ্ঞতরা হোতি, সোপি চ তত্থ ৰত্থুৰসেন ৰা ‘‘ইদং ভিক্খূনং ন ৰট্টতী’’তি ¶ নামমত্তৰসেন ৰা ‘‘অযং ইত্থন্নামা আপত্তী’’তি আপত্তিসঞ্ঞীযেৰ হুত্ৰা ‘‘ন দানি নং কস্সচি আরোচেস্সামী’’তি এৰং ছাদেতুকামোৰ ধুরং নিক্খিপিত্ৰা অরুণং উট্ঠাপেতি, ছন্না হোতি আপত্তি. সচে পনেত্থ অনাপত্তিসঞ্ঞী ৰা হোতি, অঞ্ঞাপত্তিক্খন্ধসঞ্ঞী ৰা, ৰেমতিকো ৰা, অচ্ছন্নাৰ হোতি. পকতত্তোতি অনুক্খিত্তো সমানসংৰাসকো. সো চে পকতত্তসঞ্ঞী হুত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ ছাদেতি, ছন্না হোতি. অনন্তরাযিকোতি যস্স দসসু রাজচোরঅগ্গিউদকমনুস্সঅমনুস্সৰাল়সরীসপজীৰিতব্রহ্মচরিযন্তরাযেসু একোপি নত্থি, সো চে অনন্তরাযিকসঞ্ঞী ছাদেতি, ছন্না হোতি. পহূতি যো সক্কোতি ভিক্খুনো সন্তিকং গন্তুঞ্চেৰ আরোচেতুঞ্চ, সো চে পহুসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. ছাদেতুকামো চ হোতি, ছাদেতি চাতিইদং উত্তানমেৰ. সচেপি হি সো সভাগং দিস্ৰা ‘‘অযং মে উপজ্ঝাযো ৰা আচরিযো ৰা’’তি লজ্জায নারোচেতি, ছন্নাৰ হোতি. উপজ্ঝাযাদিভাৰো হি ইধ অপ্পমাণং, সভাগমত্তমেৰ পমাণং. অযং ‘‘জানং পটিচ্ছাদেতী’’তিপদস্স সঙ্খেপতো অত্থৰিনিচ্ছযো.
তাৰতীহন্তি ¶ তত্তকানি অহানি, পটিচ্ছাদিতদিৰসতো পট্ঠায যাৰ আরোচিতদিৰসো, তাৰ দিৰসপক্খমাসসংৰচ্ছরৰসেন যত্তকো কালো অতিক্কন্তো, তত্তকং কালন্তি অত্থো. অকামা পরিৰত্থব্বন্তি ন কামেন ন ৰসেন, অথ খো অকামেন অৰসেন পরিৰাসং সমাদায ৰত্থব্বং. তত্থ পটিচ্ছন্নপরিৰাসো সুদ্ধন্তপরিৰাসো সমোধানপরিৰাসো চাতি তিৰিধো পরিৰাসো. তত্থ পটিচ্ছন্নপরিৰাসো তাৰ যথাপটিচ্ছন্নায আপত্তিযা দাতব্বো. কস্সচি হি একাহপ্পটিচ্ছন্না আপত্তি হোতি, কস্সচি দ্ৰীহাদিপ্পটিচ্ছন্না. কস্সচি একা আপত্তি হোতি, কস্সচি ¶ দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা তদুত্তরি ৰা. তস্মা পটিচ্ছন্নপরিৰাসং দেন্তেন পঠমমেৰ ৰুত্তনযেন পটিচ্ছন্নভাৰং ঞত্ৰা ততো পটিচ্ছন্নদিৰসে চ আপত্তিযো চ সল্লক্খেত্ৰা সচে একা একাহপ্পটিচ্ছন্না হোতি, ‘‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্ন’’ন্তি এৰং পরিৰাসং যাচাপেত্ৰা খন্ধকে (চূল়ৰ. ৯৮) আগতনযেন কম্মৰাচং ৰত্ৰা পরিৰাসো দাতব্বো. অথ দ্ৰীহতীহাদিপ্পটিচ্ছন্না হোতি ¶ , দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্নং তীহপ্পটিচ্ছন্নং চতূহপ্পটিচ্ছন্নং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… চুদ্দসাহপ্পটিচ্ছন্নন্তিএৰং যাৰ চুদ্দসদিৰসানি দিৰসৰসেন যোজনা কাতব্বা, পঞ্চদসদিৰসপ্পটিচ্ছন্নাযং ‘‘পক্খপ্পটিচ্ছন্ন’’ন্তি যোজনা কাতব্বা. ততো যাৰ একূনতিংসতিমো দিৰসো, তাৰ ‘‘অতিরেকপক্খপ্পটিচ্ছন্ন’’ন্তি, ততো মাসপ্পটিচ্ছন্নং অতিরেকমাসপ্পটিচ্ছন্নং দ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নং অতিরেকদ্ৰেমাসপ্পটিচ্ছন্নং তেমাসপ্পটিচ্ছন্নং…পে… অতিরেকএকাদসমাসপ্পটিচ্ছন্নন্তি এৰং যোজনা কাতব্বা. সংৰচ্ছরে পুণ্ণে ‘‘একসংৰচ্ছরপ্পটিচ্ছন্ন’’ন্তি, ততো পরং অতিরেকসংৰচ্ছরং দ্ৰেসংৰচ্ছরং এৰং যাৰ সট্ঠিসংৰচ্ছরঅতিরেকসট্ঠিসংৰচ্ছরপ্পটিচ্ছন্নন্তি, ততো ৰা ভিয্যোপি ৰত্ৰা যোজনা কাতব্বা.
সচে পন দ্ৰে তিস্সো তদুত্তরি ৰা আপত্তিযো হোন্তি, যথা ‘‘একং আপত্তি’’ন্তি ৰুত্তং, এৰং ‘‘দ্ৰে আপত্তিযো, তিস্সো আপত্তিযো’’তি ৰত্তব্বং. ততো পরং পন সতং ৰা হোতু, সহস্সং ৰা, ‘‘সম্বহুলা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. নানাৰত্থুকাসুপি ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং একং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একং কাযসংসগ্গং একং দুট্ঠুল্লৰাচং একং অত্তকামং একং সঞ্চরিত্তং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং গণনৰসেন ৰা, ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং নানাৰত্থুকাযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং ৰত্থুকিত্তনৰসেন ৰা, ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং নামমত্তৰসেন ৰা যোজনা কাতব্বা. তত্থ নামং দুৰিধং সজাতিসাধারণং সব্বসাধারণঞ্চ, তত্থ সঙ্ঘাদিসেসোতি সজাতিসাধারণং, আপত্তীতি সব্বসাধারণং, তস্মা ‘‘সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং সব্বসাধারণনামৰসেনাপি ¶ ৰত্তুং ৰট্টতি. ইদঞ্হি পরিৰাসাদিৰিনযকম্মং ৰত্থুৰসেন গোত্তৰসেন নামৰসেন আপত্তিৰসেন চ কাতুং ৰট্টতিযেৰ. তত্থ সুক্কৰিস্সট্ঠীতি ৰত্থু চেৰ গোত্তঞ্চ, সঙ্ঘাদিসেসোতি নামঞ্চেৰ আপত্তি চ, তত্থ ‘‘সুক্কৰিস্সট্ঠিং কাযসংসগ্গ’’ন্তিআদিৰচনেনাপি ‘‘নানাৰত্থুকাযো’’তিৰচনেনাপি ৰত্থু চেৰ গোত্তঞ্চ গহিতং হোতি, ‘‘সঙ্ঘাদিসেসো’’তিৰচনেনাপি ‘‘আপত্তিযো’’তিৰচনেনাপি নামঞ্চেৰ আপত্তি চ গহিতা হোতি, তস্মা এতেসু যস্স কস্সচি ৰসেন কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে ¶ ¶ চ সচে অপ্পভিক্খুকো আৰাসো হোতি, সক্কা রত্তিচ্ছেদং অনাপজ্জন্তেন ৰসিতুং, তত্থেৰ ‘‘পরিৰাসং সমাদিযামি, ৰত্তং সমাদিযামী’’তি তিক্খত্তুং ৰত্তং সমাদাতব্বং, সমাদিযিত্ৰা তত্থেৰ সঙ্ঘস্স আরোচেত্ৰা পুন আগতাগতানং ভিক্খূনং আরোচেন্তেন ৰত্তভেদঞ্চ রত্তিচ্ছেদঞ্চ অকত্ৰা পরিৰসিতব্বং. সচে ন সক্কা হোতি পরিৰাসং সোধেতুং, নিক্খিত্তৰত্তেন ৰসিতুকামো হোতি, তত্থেৰ সঙ্ঘমজ্ঝে, একপুগ্গলস্স ৰা সন্তিকে ‘‘পরিৰাসং নিক্খিপামি, ৰত্তং নিক্খিপামী’’তি পরিৰাসো নিক্খিপিতব্বো, একপদেনাপি চেত্থ নিক্খিত্তো হোতি পরিৰাসো, দ্ৰীহি পন সুনিক্খিত্তোযেৰ, সমাদানেপি এসেৰ নযো. নিক্খিত্তকালতো পট্ঠায পকতত্তট্ঠানে তিট্ঠতি, অথানেন পচ্চূসসমযে একেন ভিক্খুনা সদ্ধিং পরিক্খিত্তস্স ৰিহারস্স পরিক্খেপতো, অপরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপারহট্ঠানতো দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কমিত্ৰা মহামগ্গতো ওক্কম্ম গুম্বেন ৰা ৰতিযা ৰা পটিচ্ছন্নট্ঠানে নিসীদিত্ৰা অন্তোঅরুণেযেৰ ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা আরোচেতব্বং. যম্পি অঞ্ঞং ভিক্খুং পস্সতি, তস্সাপি আরোচেতব্বমেৰ. অরুণে উট্ঠিতে তস্স সন্তিকে ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা ৰিহারং গন্তব্বং. সচে সো পুরে অরুণেযেৰ কেনচি করণীযেন গতো, ৰিহারং গন্ত্ৰা যং সব্বপঠমং ভিক্খুং পস্সতি, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. এৰং সল্লক্খেত্ৰা যাৰ রত্তিযো পূরেন্তি, তাৰ পরিৰত্থব্বং, অযং সঙ্খেপতো পটিচ্ছন্নপরিৰাসৰিনিচ্ছযো, ৰিত্থারো পন সমন্তপাসাদিকায ৰিনযসংৰণ্ণনায (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৯৭) ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো.
ইতরেসু পন দ্ৰীসু ‘‘আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতী’’তি (চূল়ৰ. ১৫৭) ইমস্মিং ৰত্থুস্মিং খন্ধকে অনুঞ্ঞাতো সুদ্ধন্তপরিৰাসো নাম, সো দুৰিধো চূল়সুদ্ধন্তো মহাসুদ্ধন্তোতি, দুৰিধোপি চেস রত্তিপরিচ্ছেদং সকলং ৰা একচ্চং ৰা অজানন্তস্স চ অস্সরন্তস্স চ তত্থ ৰেমতিকস্স চ দাতব্বো. আপত্তিপরিযন্তং পন ‘‘এত্তিকা অহং আপত্তিযো আপন্নো’’তি জানাতু ৰা, মা ৰা, অকারণমেতং. তস্স দানৰিধি খন্ধকে আগতো, ৰিনিচ্ছযকথা পন ৰিত্থারতো সমন্তপাসাদিকাযং (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) ৰুত্তা. ইতরো পন সমোধানপরিৰাসো নাম, সো তিৰিধো হোতি ওধানসমোধানো ¶ অগ্ঘসমোধানো মিস্সকসমোধানোতি. তত্থ ওধানসমোধানো নাম অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেন্তস্স পরিৰুত্থদিৰসে ওধুনিত্ৰা ¶ মক্খেত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা মূলদিৰসপরিচ্ছেদে পচ্ছা আপন্নং আপত্তিং সমোদহিত্ৰা দাতব্বপরিৰাসো ৰুচ্চতি. অগ্ঘসমোধানো নাম সম্বহুলাসু আপত্তীসু যা একা ৰা দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা সম্বহুলা ৰা আপত্তিযো সব্বচিরপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধায তাসং রত্তিপরিচ্ছেদৰসেন অৰসেসানং ঊনতরপ্পটিচ্ছন্নানং আপত্তীনং দাতব্বপরিৰাসো ৰুচ্চতি. মিস্সকসমোধানো নাম নানাৰত্থুকাযো আপত্তিযো একতো কত্ৰা দাতব্বপরিৰাসো ¶ ৰুচ্চতি, অযং তিৰিধেপি সমোধানপরিৰাসে সঙ্খেপকথা, ৰিত্থারো পন সমন্তপাসাদিকাযং (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) ৰুত্তো, ইদং ‘‘পরিৰত্থব্ব’’ন্তি পদস্স ৰিনিচ্ছযকথামুখং.
উত্তরি ছারত্তন্তি পরিৰাসতো উত্তরি ছ রত্তিযো. ভিক্খুমানত্তাযাতি ভিক্খূনং মানভাৰায, আরাধনত্থাযাতি ৰুত্তং হোতি. পটিপজ্জিতব্বন্তি ৰত্তিতব্বং. ভিক্খুমানত্তঞ্চ পনেতং পটিচ্ছন্নাপটিচ্ছন্নৰসেন দুৰিধং. তত্থ যস্স অপ্পটিচ্ছন্নাপত্তি হোতি, তস্স পরিৰাসং অদত্ৰা মানত্তমেৰ দাতব্বং, ইদং অপ্পটিচ্ছন্নমানত্তং. যস্স পটিচ্ছন্না হোতি, তস্স পরিৰাসপরিযোসানে দাতব্বং মানত্তং পটিচ্ছন্নমানত্তন্তি ৰুচ্চতি, ইদং ইধ অধিপ্পেতং. উভিন্নম্পি পনেতেসং দানৰিধি ৰিনিচ্ছযকথা চ সমন্তপাসাদিকাযং (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) ৰুত্তনযেন ৰেদিতব্বা, অযং পনেত্থ সঙ্খেপো. সচে অযং ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা পচ্চূসসমযে সমাদাতুং গচ্ছতি, সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চতূহি ভিক্খূহি সদ্ধিং পরিৰাসে ৰুত্তপ্পকারং পদেসং গন্ত্ৰা ‘‘মানত্তং সমাদিযামি, ৰত্তং সমাদিযামী’’তি সমাদিযিত্ৰা নেসং আরোচেত্ৰা ততো তেসু গতেসু ৰা অগতেসু ৰা পুরিমনযেন পটিপজ্জিতব্বং. যত্থ সিযা ৰীসতিগণোতি এত্থ ৰীসতিসঙ্ঘো গণো অস্সাতি ৰীসতিগণো. তত্রাতি যত্র সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো অত্থি, তত্থ. অব্ভেতব্বোতি অভিএতব্বো, সম্পটিচ্ছিতব্বো, অব্ভানকম্মৰসেন ওসারেতব্বোতি ৰুত্তং হোতি. অৰ্হাতব্বোতি ৰা অত্থো. অব্ভানকম্মং পন পাল়িৰসেন খন্ধকে (চূল়ৰ. ১০০ আদযো) ৰিনিচ্ছযৰসেন সমন্তপাসাদিকাযং ৰুত্তং. অনব্ভিতোতি ন অব্ভিতো অসম্পটিচ্ছিতো, অকতব্ভানকম্মোতি ৰুত্তং হোতি. অনৰ্হাতোতি ৰা অত্থো. তে চ ভিক্খূ গারয্হাতি যে ঊনভাৰং ঞত্ৰা ¶ অব্ভেন্তি, তে ভিক্খূ চ গরহিতব্বা, সাতিসারা সদোসা দুক্কটং আপজ্জন্তীতি অত্থো. অযং তত্থ সামীচীতি অযং তত্থ অনুধম্মতা লোকুত্তরধম্মং অনুগতা ওৰাদানুসাসনী সামীচি ধম্মতা. সেসমেত্থ ৰুত্তনযমেৰাতি.
কঙ্খাৰিতরণিযা পাতিমোক্খৰণ্ণনায
সঙ্ঘাদিসেসৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
অনিযতকণ্ডো
১. পঠমানিযতসিক্খাপদৰণ্ণনা
অনিযতুদ্দেসে ¶ ¶ ¶ ইমে খো পনাতিআদি ৰুত্তনযমেৰ. মাতুগামেনাতি তদহুজাতাযপি জীৰমানকমনুস্সিত্থিযা. একো একাযাতি একো ভিক্খু মাতুগামসঙ্খাতায একায ইত্থিযা সদ্ধিং. রহোতি চক্খুস্স রহো. কিঞ্চাপি পাল়িযং (পারা. ৪৪৫) সোতস্স রহো আগতো, চক্খুস্সেৰ পন রহো ‘‘রহো’’তি ইধ অধিপ্পেতো. সচেপি হি পিহিতকৰাটস্স গব্ভস্স দ্ৰারে নিসিন্নো ৰিঞ্ঞূ পুরিসো হোতি, নেৰ অনাপত্তিং করোতি. যত্থ পন সক্কা দট্ঠুং, তাদিসে অন্তোদ্ৰাদসহত্থেপি ওকাসে নিসিন্নো সচক্খুকো ৰিক্খিত্তচিত্তোপি নিদ্দাযন্তোপি অনাপত্তিং করোতি, সমীপে ঠিতোপি অন্ধো ন করোতি, চক্খুমাপি নিপজ্জিত্ৰা নিদ্দাযন্তোপি ন করোতি, ইত্থীনং পন সতম্পি ন করোতিযেৰ, তেন ৰুত্তং ‘‘রহোতি চক্খুস্স রহো’’তি. পটিচ্ছন্নে আসনেতি কুট্টাদীহি পটিচ্ছন্নোকাসে. অলংকম্মনিযেতি কম্মক্খমং কম্মযোগ্গন্তি কম্মনিযং, অলং পরিযত্তং কম্মনিযভাৰাযাতি অলংকম্মনিযং, তস্মিং অলংকম্মনিযে. যত্থ অজ্ঝাচারং করোন্তা সক্কোন্তি তং কম্মং কাতুং, তাদিসেতি অত্থো. নিসজ্জং কপ্পেয্যাতি নিসজ্জং করেয্য, নিসীদেয্যাতি অত্থো. এত্থ চ সযনম্পি নিসজ্জায এৰ সঙ্গহিতং. সদ্ধেয্যৰচসাতি সদ্ধাতব্বৰচনা, অরিযসাৰিকাতি অত্থো. নিসজ্জং ভিক্খু পটিজানমানোতি কিঞ্চাপি এৰরূপা উপাসিকা দিস্ৰা ৰদতি, অথ খো ভিক্খু নিসজ্জং পটিজানমানোৰ তিণ্ণং ধম্মানং অঞ্ঞতরেন কারেতব্বো, ন অপ্পটিজানমানোতি অত্থো. যেন ৰা সাতি নিসজ্জাদীসু আকারেসু যেন ৰা আকারেন সদ্ধিং মেথুনাদীনি আরোপেত্ৰা সা উপাসিকা ৰদেয্য, পটিজানমানোৰ তেন সো ভিক্খু কারেতব্বো, এৰরূপাযপি হি উপাসিকায ৰচনমত্তেন আকারেন ন কারেতব্বোতি অত্থো. কস্মা? যস্মা দিট্ঠং নাম তথাপি হোতি, অঞ্ঞথাপীতি. অযং ধম্মো অনিযতোতি তিণ্ণং আপত্তীনং যং আপত্তিং ৰা ৰত্থুং ৰা পটিজানাতি, তস্স ৰসেন কারেতব্বতায অনিযতো.
সাৰত্থিযং ¶ ¶ উদাযিত্থেরং আরব্ভ মাতুগামেন সদ্ধিং ৰুত্তপ্পকারে আসনে নিসজ্জকপ্পনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, মেথুনধম্মসন্নিস্সিতকিলেসসঙ্খাতেন রহস্সাদেন মাতুগামস্স সন্তিকং গন্তুকামতায অক্খিঅঞ্জনাদিতো পট্ঠায সব্বপযোগেসু দুক্কটং. গন্ত্ৰা তস্মিং ৰা নিসিন্নে ইত্থী নিসীদতু, তস্সা ৰা নিসিন্নায সো নিসীদতু, অপচ্ছা অপুরিমংযেৰ উভো ৰা নিসীদন্তু, উভিন্নং নিসজ্জায পাচিত্তিযং. সচে পন কাযসংসগ্গং ৰা মেথুনং ৰা সমাপজ্জতি, তেসং ৰসেন কারেতব্বো. নিপজ্জনেপি এসেৰ নযো. ৰুত্তপ্পকারে পুরিসে নিপজ্জিত্ৰা অনিদ্দাযন্তে অনন্ধে ৰিঞ্ঞুপুরিসে উপচারগতে সতি, ঠিতস্স, অরহোপেক্খস্স, অঞ্ঞৰিহিতস্স চ নিসজ্জনপচ্চযা অনাপত্তি. উম্মত্তকাদীনং পন তীহিপি আপত্তীহি অনাপত্তি. সিযা সীলৰিপত্তি, সিযা আচারৰিপত্তি. যং পন ¶ আপত্তিং পটিজানাতি, তস্সা ৰসেন অঙ্গভেদো ঞাতব্বো. সমুট্ঠানাদীনি পঠমপারাজিকসদিসানেৰাতি.
পঠমানিযতসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. দুতিযানিযতসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে ইত্থীপি পুরিসোপি যো কোচি ৰিঞ্ঞূ অনন্ধো অবধিরো অন্তোদ্ৰাদসহত্থে ওকাসে ঠিতো ৰা নিসিন্নো ৰা ৰিক্খিত্তোপি নিদ্দাযন্তোপি অনাপত্তিং করোতি. বধিরো পন চক্খুমাপি, অন্ধো ৰা অবধিরোপি ন করোতি. পারাজিকাপত্তিঞ্চ পরিহাপেত্ৰা দুট্ঠুল্লৰাচাপত্তি ৰুত্তাতি অযং ৰিসেসো. সেসং পুরিমনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. সমুট্ঠানাদীনি পনেত্থ অদিন্নাদানসদিসানেৰাতি.
দুতিযানিযতসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
উদ্দিট্ঠা খোতিআদি সব্বত্থ ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
কঙ্খাৰিতরণিযা পাতিমোক্খৰণ্ণনায
অনিযতৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
নিস্সগ্গিযকণ্ডো
ইতো পরং পন ইমে খো পনাতিআদি সব্বত্থ ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
১. চীৰরৰগ্গো
১. কথিনসিক্খাপদৰণ্ণনা
নিস্সগ্গিযেসু ¶ ¶ পন চীৰরৰগ্গস্স তাৰ পঠমসিক্খাপদে নিট্ঠিতচীৰরস্মিন্তি সূচিকম্মপরিযোসানেন ৰা, ‘‘নট্ঠং ৰা ৰিনট্ঠং ৰা দড্ঢং ৰা চীৰরাসা ৰা উপচ্ছিন্না’’তি (পারা. ৪৬৩) ইমেসু ৰা যেন কেনচি আকারেন নিট্ঠিতে চীৰরস্মিং, চীৰরস্স করণপলিবোধে উপচ্ছিন্নেতি অত্থো. অত্থতকথিনস্স হি ভিক্খুনো যাৰ ইমেহাকারেহি চীৰরপলিবোধো ন ছিজ্জতি, তাৰ কথিনানিসংসং লভতি. উব্ভতস্মিং কথিনেতি যং সঙ্ঘস্স কথিনং অত্থতং, তস্মিঞ্চ উব্ভতে. তত্রেৰং সঙ্খেপতো কথিনত্থারো চ উব্ভারো চ ৰেদিতব্বো. অযঞ্হি কথিনত্থারো নাম ভগৰতা পুরিমৰস্সংৰুট্ঠানং অনুঞ্ঞাতো, সো সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন পঞ্চন্নং জনানং ৰট্টতি, তস্মা যত্থ চত্তারো ৰা তযো ৰা দ্ৰে ৰা একো ৰা পুরিমৰস্সং উপগতো, তত্থ পচ্ছিমৰস্সূপগতে গণপূরকে কত্ৰা অত্থরিতব্বং, তে চ গণপূরকাৰ হোন্তি, আনিসংসে ন লভন্তি, তস্মা সচে পুরিমৰস্সংৰুট্ঠানং গহট্ঠপব্বজিতেসু যো কোচি ধম্মেন সমেন চীৰরং দেতি ‘‘ইমিনা কথিনং অত্থরথা’’তি (মহাৰ. ৩০৬-৩০৯), তং খন্ধকে ৰুত্তায ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচায কথিনত্থারারহস্স ভিক্খুনো দাতব্বং. তেন তদহেৰ পঞ্চ ৰা অতিরেকানি ৰা খণ্ডানি ছিন্দিত্ৰা সঙ্ঘাটি ৰা উত্তরাসঙ্গো ৰা অন্তরৰাসকো ৰা কাতব্বো, সেসভিক্খূহিপি তস্স সহাযেহি ভৰিতব্বং, সচে কতচীৰরমেৰ উপ্পজ্জতি, সুন্দরমেৰ. অচ্ছিন্নাসিব্বিতং পন ন ৰট্টতি. তেন ভিক্খুনা সচে সঙ্ঘাটিযা অত্থরিতুকামো হোতি, পোরাণিকং ¶ সঙ্ঘাটিং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা ¶ নৰং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠহিত্ৰা ‘‘ইমায সঙ্ঘাটিযা কথিনং অত্থরামী’’তি অত্থরিতব্বং. উত্তরাসঙ্গঅন্তরৰাসকেসুপি এসেৰ নযো. ততো তেন পুরিমৰস্সংৰুট্ঠে অন্তোসীমাগতে ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘অত্থতং, ভন্তে, সঙ্ঘস্স কথিনং, ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদথা’’তি (পরি. ৪১৩) ৰত্তব্বং, থেরানঞ্চ নৰানঞ্চ বহূনঞ্চ একস্স চ অনুরূপং সল্লক্খেত্ৰা ¶ ৰত্তব্বং. তেহিপি ‘‘অত্থতং, ভন্তে, সঙ্ঘস্স কথিন’’ন্তি ৰা ‘‘অত্থতং, আৰুসো, সঙ্ঘস্স কথিন’’ন্তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদামা’’তি ৰা ‘‘অনুমোদামী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. পুরিমৰস্সংৰুট্ঠেসুপি যে অনুমোদন্তি, তেসংযেৰ অত্থতং হোতি কথিনং. তে ততো পট্ঠায যাৰ কথিনস্সুব্ভারা অনামন্তচারো, অসমাদানচারো, যাৰদত্থচীৰরং, গণভোজনং, যো চ তত্থ চীৰরুপ্পাদো, তস্মিং আৰাসে সঙ্ঘস্স উপ্পন্নচীৰরঞ্চাতি ইমে পঞ্চানিসংসে লভন্তি, অযং তাৰ কথিনত্থারো. তং পনেতং কথিনং ‘‘অট্ঠিমা, ভিক্খৰে, মাতিকা কথিনস্সুব্ভারায পক্কমনন্তিকা নিট্ঠানন্তিকা সন্নিট্ঠানন্তিকা নাসনন্তিকা সৰনন্তিকা আসাৰচ্ছেদিকা সীমাতিক্কমনন্তিকা সহুব্ভারা’’তি (মহাৰ. ৩১০) এৰং ৰুত্তাসু অট্ঠসু মাতিকাসু অঞ্ঞতরৰসেন উদ্ধরীযতি, তত্থ ৰিত্থারৰিনিচ্ছযো সমন্তপাসাদিকাযং (মহাৰ. অট্ঠ. ৩১০) ৰুত্তনযেন ৰেদিতব্বো. ইতি ‘‘উব্ভতস্মিং কথিনে’’তিইমিনা সেসপলিবোধাভাৰং দস্সেতি.
দসাহপরমন্তি দস অহানি পরমো পরিচ্ছেদো অস্সাতি দসাহপরমো, তং দসাহপরমং কালং ধারেতব্বন্তি অত্থো. অধিট্ঠিতৰিকপ্পিতেসু অপরিযাপন্নত্তা অতিরেকং চীৰরন্তি অতিরেকচীৰরং, চীৰরং নাম খোমং কপ্পাসিকং কোসেয্যং কম্বলং সাণং ভঙ্গন্তি এতেসং ৰা তদনুলোমানং ৰা অঞ্ঞতরং অযমস্স জাতি, পমাণতো পন তং ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমং ইধ অধিপ্পেতং. ৰুত্তঞ্হেতং ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আযামতো অট্ঠঙ্গুলং সুগতঙ্গুলেন চতুরঙ্গুলৰিত্থতং পচ্ছিমং চীৰরং ৰিকপ্পেতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৫৮). যং পন ৰুত্তং ‘‘অধিট্ঠিতৰিকপ্পিতেসু অপরিযাপন্নত্তা’’তি, এত্থ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিচীৰরং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, ৰস্সিকসাটিকং ৰস্সানং চতুমাসং অধিট্ঠাতুং ততো পরং ৰিকপ্পেতুং, নিসীদনং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং পচ্চত্থরণং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদিং যাৰ আবাধা অধিট্ঠাতুং ততো পরং ৰিকপ্পেতুং, মুখপুঞ্ছনচোল়কং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৫৮) ইমিনা নযেন অধিট্ঠাতব্বৰিকপ্পেতব্বতা জানিতব্বা. তত্থ তিচীৰরং অধিট্ঠহন্তেন রজিত্ৰা কপ্পবিন্দুং দত্ৰা পমাণযুত্তমেৰ অধিট্ঠাতব্বং, তস্স পমাণং উক্কট্ঠপরিচ্ছেদেন সুগতচীৰরতো ঊনকং ৰট্টতি, লামকপরিচ্ছেদেন সঙ্ঘাটিযা ¶ তাৰ উত্তরাসঙ্গস্স ¶ চ দীঘতো মুট্ঠিপঞ্চকং, তিরিযং মুট্ঠিত্তিকং, অন্তরৰাসকো দীঘতো মুট্ঠিপঞ্চকো ¶ , তিরিযং দ্ৰিহত্থোপি ৰট্টতি. ৰুত্তপ্পমাণতো পন অতিরেকঞ্চ ঊনকঞ্চ ‘‘পরিক্খারচোল়’’ন্তি অধিট্ঠাতব্বং. তত্থ যস্মা ‘‘দ্ৰে চীৰরস্স অধিট্ঠানানি কাযেন ৰা অধিট্ঠেতি, ৰাচায ৰা অধিট্ঠেতী’’তি ৰুত্তং, তস্মা পুরাণসঙ্ঘাটিং ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং পচ্চুদ্ধরামী’’তি পচ্চুদ্ধরিত্ৰা নৰং হত্থেন গহেত্ৰা ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি চিত্তেন আভোগং কত্ৰা কাযৰিকারং করোন্তেন কাযেন ৰা অধিট্ঠাতব্বা, ৰচীভেদং কত্ৰা ৰাচায ৰা অধিট্ঠাতব্বা. তত্র দুৰিধং অধিট্ঠানং – সচে হত্থপাসে হোতি, ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. অথ অন্তোগব্ভাদীসু সামন্তৰিহারে ৰা হোতি, ঠপিতট্ঠানং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘এতং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. এস নযো উত্তরাসঙ্গে চ অন্তরৰাসকে চ. নামমত্তমেৰ হি ৰিসেসো. তস্মা সব্বানি সঙ্ঘাটিং উত্তরাসঙ্গং অন্তরৰাসকন্তি এৰং অত্তনো অত্তনো নামেনেৰ অধিট্ঠাতব্বানি. সচে অধিট্ঠহিত্ৰা ঠপিতৰত্থেহি সঙ্ঘাটিআদীনি করোতি, নিট্ঠিতে রজনে চ কপ্পে চ ‘‘ইমং পচ্চুদ্ধরামী’’তি পচ্চুদ্ধরিত্ৰা পুন অধিট্ঠাতব্বানি. ইদঞ্চ পন তিচীৰরং সুখপরিভোগত্থং পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুম্পি ৰট্টতি.
ৰস্সিকসাটিকা অনতিরিত্তপমাণা নামং গহেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ চত্তারো ৰস্সিকে মাসে অধিট্ঠাতব্বা, ততো পরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বা, ৰণ্ণভেদমত্তরত্তাপি চেসা ৰট্টতি, দ্ৰে পন ন ৰট্টন্তি. নিসীদনং ৰুত্তনযেন অধিট্ঠাতব্বমেৰ, তঞ্চ খো পমাণযুত্তং একমেৰ, দ্ৰে ন ৰট্টন্তি. পচ্চত্থরণম্পি অধিট্ঠাতব্বমেৰ, তং পন মহন্তম্পি একম্পি বহূনিপি ৰট্টন্তি, নীলম্পি পীতকম্পি সদসম্পি পুপ্ফদসম্পীতি সব্বপ্পকারম্পি ৰট্টতি. কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদি যাৰ আবাধো অত্থি, তাৰ পমাণিকা অধিট্ঠাতব্বা, আবাধে ৰূপসন্তে পচ্চুদ্ধরিত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বা, সা একাৰ ৰট্টতি. মুখপুঞ্ছনচোল়ং অধিট্ঠাতব্বমেৰ, তং পন একম্পি বহূনিপি মহন্তম্পি ৰট্টতিযেৰ. পরিক্খারচোল়ে গণনা নত্থি, যত্তকং ইচ্ছতি, তত্তকং অধিট্ঠাতব্বমেৰ. থৰিকাপি পরিস্সাৰনম্পি ৰিকপ্পনুপগং পচ্ছিমপমাণং ‘‘পরিক্খারচোল়’’ন্তি অধিট্ঠাতব্বমেৰ, বহূনিপি একতো কত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি পরিক্খারচোল়ানি অধিট্ঠামী’’তিআদিনা নযেন অধিট্ঠাতুং ৰট্টতিযেৰ. মঞ্চভিসি পীঠভিসি বিব্বোহনং ¶ পাৰারো কোজৰোতি এতেসু পন সেনাসনপরিক্খারত্থায দিন্নপচ্চত্থরণে চ অধিট্ঠানকিচ্চং নত্থিযেৰ. সব্বঞ্চ পনেতং ৰুত্তপ্পকারেন অধিট্ঠিতচীৰরং অঞ্ঞস্স দানেন, অচ্ছিন্দিত্ৰা গহণেন, ৰিস্সাসগ্গাহেন, হীনাযাৰত্তনেন, সিক্খাপচ্চক্খানেন, কালঙ্কিরিযায, লিঙ্গপরিৰত্তনেন, পচ্চুদ্ধরণেনাতি ইমেহি অট্ঠহি কারণেহি অধিট্ঠানং ৰিজহতি. তিচীৰরং পন কনিট্ঠঙ্গুলিনখপিট্ঠিপ্পমাণেন ছিদ্দেনাপি ৰিজহতি, তঞ্চ ¶ খো ৰিনিব্বেধেনেৰ. সচে হি ছিদ্দস্স অব্ভন্তরে একতন্তুপি অচ্ছিন্নো হোতি, রক্খতিযেৰ. তত্থ সঙ্ঘাটিযা চ উত্তরাসঙ্গস্স চ দীঘন্ততো ৰিদত্থিপ্পমাণস্স তিরিযন্ততো ¶ অট্ঠঙ্গুলপ্পমাণস্স পদেসস্স ওরতো ছিদ্দং অধিট্ঠানং ভিন্দতি, অন্তরৰাসকেপি দীঘন্ততো এতদেৰ পমাণং, তিরিযন্তেন পন চতুরঙ্গুলতা ৰেদিতব্বা. তিণ্ণন্নম্পি ৰুত্তোকাসস্স পরতো ন ভিন্দতি, তস্মা ছিদ্দে জাতে তিচীৰরং অতিরেকচীৰরট্ঠানে তিট্ঠতি, সূচিকম্মং কত্ৰা পুন অধিট্ঠাতব্বং. ৰস্সিকসাটিকা ৰস্সানমাসাতিক্কমেনাপি, কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদি আবাধৰূপসমেনাপি অধিট্ঠানং ৰিজহতি. তস্মা সা ততো পরং ৰিকপ্পেতব্বা. ৰিকপ্পনলক্খণং পন সব্বচীৰরানং ৰিকপ্পনসিক্খাপদেযেৰ ৰণ্ণযিস্সাম. কেৰলঞ্হি ইমস্মিং ওকাসে যং এৰং অনধিট্ঠিতং অৰিকপ্পিতঞ্চ, তং ‘‘অতিরেকচীৰর’’ন্তি ৰেদিতব্বং.
তং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযন্তি তং যথাৰুত্তজাতিপ্পমাণং চীৰরংদসাহপরমং কালং অতিক্কামযতো এত্থন্তরে যথা অতিরেকচীৰরং ন হোতি, তথা অক্রুব্বতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, তঞ্চ চীৰরং নিস্সগ্গিযং হোতি, পাচিত্তিযং আপত্তি চস্স হোতীতি অত্থো. অথ ৰা নিস্সজ্জনং নিস্সগ্গিযং, পুব্বভাগে কত্তব্বস্স ৰিনযকম্মস্সেতং নামং, নিস্সগ্গিযমস্স অত্থীতি নিস্সগ্গিযমিচ্চেৰ. কিং তং? পাচিত্তিযং. তং অতিক্কামযতো সহ নিস্সগ্গিযেন নিস্সগ্গিযৰিনযকম্মং পাচিত্তিযং হোতীতি অযমেত্থ অত্থো. তঞ্চ পনেতং চীৰরং যং দিৰসং উপ্পন্নং, তস্স যো অরুণো, সো উপ্পন্নদিৰসনিস্সিতো, তস্মা চীৰরুপ্পাদদিৰসেন সদ্ধিং একাদসে অরুণুগ্গমনে দসাহাতিক্কমিতং হোতি, তং গহেত্ৰা সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা নিস্সজ্জিতব্বং, তত্রাযং নযো – সঙ্ঘস্স তাৰ এৰং নিস্সজ্জিতব্বং ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং দসহাতিক্কন্তং নিস্সগ্গিযং, ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি নিস্সজ্জিত্ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, একং নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং আপন্নো, তং ¶ পটিদেসেমী’’তি এৰং আপত্তি দেসেতব্বা. সচে দ্ৰে হোন্তি, ‘‘দ্ৰে’’তি ৰত্তব্বং, সচে তদুত্তরি, ‘‘সম্বহুলা’’তি ৰত্তব্বং. নিস্সজ্জনেপি সচে দ্ৰে ৰা বহূনি ৰা হোন্তি, ‘‘ইমানি মে, ভন্তে, চীৰরানি দসাহাতিক্কন্তানি নিস্সগ্গিযানি, ইমানাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি ৰত্তব্বং, পাল়িং ৰত্তুং অসক্কোন্তেন অঞ্ঞথাপি ৰত্তব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু আপত্তিং সরতি ৰিৰরতি উত্তানিং করোতি দেসেতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্য’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৩৯), ইমিনা লক্খণেন আপত্তিং পটিগ্গণ্হিত্ৰা ৰত্তব্বো ‘‘পস্সসী’’তি, ‘‘আম পস্সামী’’তি, ‘‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’’তি, ‘‘সাধু সুট্ঠু সংৰরিস্সামী’’তি. দ্ৰীসু পন সম্বহুলাসু ৰা পুরিমনযেনেৰ ৰচনভেদো কাতব্বো. দেসিতায ¶ আপত্তিযা ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইদং চীৰরং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নিস্সগ্গিযং সঙ্ঘস্স নিস্সট্ঠং, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং ¶ , সঙ্ঘো ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দদেয্যা’’তি (পারা. ৪৬৪) এৰং নিস্সট্ঠচীৰরং দাতব্বং, দ্ৰীসু বহূসু ৰা ৰচনভেদো কাতব্বো.
গণস্স পন নিস্সজ্জন্তেন ‘‘ইমাহ’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি অহ’’ন্তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘আযস্মন্তানং নিস্সজ্জামী’’তি ৰত্তব্বং, আপত্তিপ্পটিগ্গাহকেনাপি ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু আপত্তিং সরতি…পে… দেসেতি, যদাযস্মন্তানং পত্তকল্ল’’ন্তি ৰত্তব্বং, চীৰরদানেপি ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা, ইদং চীৰরং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নিস্সগ্গিযং আযস্মন্তানং নিস্সট্ঠং, যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, আযস্মন্তা ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দদেয্যু’’ন্তি (পারা. ৪৬৬) ৰত্তব্বং, সেসং পুরিমসদিসমেৰ. পুগ্গলস্স পন নিস্সজ্জন্তেন ‘‘ইমাহ’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি অহ’’ন্তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘আযস্মতো নিস্সজ্জামী’’তি ৰত্তব্বং, নিস্সজ্জিত্ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, একং নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং আপন্নো, তং পটিদেসেমী’’তি এৰং আপত্তি দেসেতব্বা. সচে পন নৰকতরো হোতি, ‘‘আৰুসো’’তি ৰত্তব্বং, তেনাপি ‘‘পস্সসী’’তি ৰা ‘‘পস্সথা’’তি ৰা ৰুত্তে ‘‘আম, ভন্তে’’তি ৰা ‘‘আম আৰুসো’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘পস্সামী’’তি ৰত্তব্বং, ততো ‘‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’’তি ৰা ‘‘সংৰরেয্যাথা’’তি ৰা ৰুত্তে ‘‘সাধু সুট্ঠু সংৰরিস্সামী’’তি ৰত্তব্বং. এৰং দেসিতায আপত্তিযা ‘‘ইমং চীৰরং আযস্মতো দম্মী’’তি দাতব্বং, দ্ৰীসু তীসু ¶ ৰা পুব্বে ৰুত্তানুসারেনেৰ নযো ৰেদিতব্বো. দ্ৰিন্নং পন যথা গণস্স, এৰং নিস্সজ্জিতব্বং, ততো আপত্তিপ্পটিগ্গহণঞ্চ নিস্সট্ঠচীৰরদানঞ্চ তেসং অঞ্ঞতরেন যথা একেন পুগ্গলেন, তথা কাতব্বং, ইদং পন সব্বনিস্সগ্গিযেসু ৰিধানং. চীৰরং পত্তো নিসীদনন্তি ৰত্থুমত্তমেৰ হি নানং, পরম্মুখং পন ৰত্থু ‘‘এত’’ন্তি নিস্সজ্জিতব্বং. সচে বহূনি হোন্তি, ‘‘এতানী’’তি ৰত্তব্বং. নিস্সট্ঠদানেপি এসেৰ নযো. নিস্সট্ঠৰত্থুং ‘‘দিন্নমিদং ইমিনা ময্হ’’ন্তি সঞ্ঞায ন পটিদেন্তস্স দুক্কটং, তস্স সন্তকভাৰং ঞত্ৰা লেসেন অচ্ছিন্দন্তো সামিকস্স ধুরনিক্খেপেন ভণ্ডং অগ্ঘাপেত্ৰা কারেতব্বোতি.
ৰেসালিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ অতিরেকচীৰরধারণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘দসাহপরম’’ন্তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স দুক্কটং, যথা চ ইধ, এৰং সব্বত্থ, তস্মা নং পরতো ন ৰক্খাম. দসাহং অনতিক্কন্তেপি অতিক্কন্তসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স চ দুক্কটং. অতিক্কন্তে অনতিক্কন্তসঞ্ঞিনোপি ৰেমতিকস্সপি নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযমেৰ, তথা অনধিট্ঠিতাৰিকপ্পিতঅঅস্সজ্জিতঅনট্ঠাৰিনট্ঠঅদড্ঢাৰিলুত্তেসু অধিট্ঠিতাদিসঞ্ঞিনো. অন্তোদসাহং অধিট্ঠিতে ৰিকপ্পিতে ¶ ৰিস্সজ্জিতে নট্ঠে ৰিনট্ঠে দড্ঢে অচ্ছিন্নে ৰিস্সাসেন গাহিতে উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. আচারৰিপত্তি, যথা চ ইদং, এৰং ইতো পরানিপি, উভতোপাতিমোক্খেসুপি হি পারাজিকানি চ সঙ্ঘাদিসেসা চ সীলৰিপত্তি, সেসাপত্তিযো আচারৰিপত্তি, আজীৰৰিপত্তি ৰা দিট্ঠিৰিপত্তি ৰা কাচি আপত্তি নাম নত্থি. আজীৰৰিপত্তিপচ্চযা ¶ পন ঠপেত্ৰা দুব্ভাসিতং ছ আপত্তিক্খন্ধা পঞ্ঞত্তা, দিট্ঠিৰিপত্তিপচ্চযা পাচিত্তিযদুক্কটৰসেন দ্ৰে আপত্তিক্খন্ধা পঞ্ঞত্তাতি, ইদমেত্থ লক্খণং, ইতি ৰিপত্তিকথা ইধেৰ নিট্ঠিতাতি, ন নং ইতো পরং ৰিচারযিস্সাম. জাতিপ্পমাণসম্পন্নস্স চীৰরস্স অত্তনো সন্তকতা, গণনুপগতা, ছিন্নপলিবোধভাৰো, অতিরেকচীৰরতা, দসাহাতিক্কমোতি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. কথিনসমুট্ঠানং, অকিরিযং, নোসঞ্ঞাৰিমোক্খং, অচিত্তকং, পণ্ণত্তিৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
কথিনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. উদোসিতসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে ¶ নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ভিক্খুনাতিএত্থ পুরিমসিক্খাপদে ৰিয অত্থং অগ্গহেত্ৰা নিট্ঠিতে চীৰরস্মিং ভিক্খুনোতি এৰং সামিৰসেন করণৰচনস্স অত্থো ৰেদিতব্বো. করণৰসেন হি ভিক্খুনা ইদং নাম কম্মং কাতব্বং, তং নত্থি, সামিৰসেন পন ভিক্খুনো চীৰরস্মিং নিট্ঠিতে কথিনে চ উব্ভতে এৰং ইমেহি চীৰরনিট্ঠানকথিনুব্ভারেহি ছিন্নপলিবোধো একরত্তম্পি চে ভিক্খু তিচীৰরেন ৰিপ্পৰসেয্যাতি এৰং অত্থো যুজ্জতি. তত্থ তিচীৰরেনাতি তিচীৰরাধিট্ঠাননযেন অধিট্ঠিতেসু সঙ্ঘাটিআদীসু যেনকেনচি. ৰিপ্পৰসেয্যাতি ৰিযুত্তো ৰসেয্য, ‘‘গামো একূপচারো নানূপচারো’’তিআদিনা (পারা. ৪৭৭) নযেন পাল়িযং ৰুত্তানং গামনিগমননিৰেসনউদোসিতঅট্টমাল়পাসাদহম্মিযনাৰাসত্থখেত্তধঞ্ঞকরণআরামৰিহাররুক্খমূলঅজ্ঝোকাসপ্পভেদানং পন্নরসানং নিক্খেপট্ঠানানং যত্থকত্থচি নিক্খিপিত্ৰা তেসং গামাদীনং বহি হত্থপাসাতিক্কমেন অরুণং উট্ঠাপেয্যাতি অযমেত্থ সঙ্খেপো, ৰিত্থারো পন সমন্তপাসাদিকাযং (পারা. অট্ঠ. ২.৪৭৩-৪৭৭-৮) ৰুত্তো. অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযাতি যং সঙ্ঘো গিলানস্স ভিক্খুনো তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসসম্মুতিং দেতি, তং ঠপেত্ৰা অলদ্ধসম্মুতিকস্স ভিক্খুনো একরত্তম্পি ৰিপ্পৰাসতো ৰুত্তনযেনেৰ নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযন্তি ৰেদিতব্বং, কেৰলং ইধ ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং রত্তিৰিপ্পৰুত্থং অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা নিস্সগ্গিয’’ন্তিআদিনা নযেন ৰচনভেদো হোতি, অযং পন ৰিসেসো.
সাৰত্থিযং ¶ সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ সন্তরুত্তরেন জনপদচারিকং পক্কমনৰত্থুস্মিং
পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, অৰিপ্পৰুত্থে ৰিপ্পৰুত্থসঞ্ঞিনো চেৰ ৰেমতিকস্স চ দুক্কটং. ৰিপ্পৰুত্থে ৰিপ্পৰুত্থসঞ্ঞিনোপি অৰিপ্পৰুত্থসঞ্ঞিনোপি ৰেমতিকস্সাপি নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, তথা অপচ্চুদ্ধটঅৰিস্সজ্জিতাদীসু চ পচ্চুদ্ধটৰিস্সজ্জিতাদিসঞ্ঞিনো. অন্তোঅরুণে পচ্চুদ্ধটে পন পঠমকথিনে ৰুত্তৰিস্সজ্জিতাদিভেদে চ অনাপত্তি, তথা লদ্ধসম্মুতিকস্স ¶ ৰিপ্পৰাসে. আবাধে পন ৰূপসন্তে পচ্চাগন্তব্বং, তত্থেৰ ৰা ঠিতেন পচ্চুদ্ধরিতব্বং, অথাপিস্স পুন সো ৰা অঞ্ঞো ৰা আবাধো কুপ্পতি, লদ্ধকপ্পিযমেৰ. অধিট্ঠিতচীৰরতা ¶ , অনত্থতকথিনতা, অলদ্ধসম্মুতিকতা, রত্তিৰিপ্পৰাসোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমকথিনে ৰুত্তপ্পকারানেৰ. কেৰলঞ্হি তত্থ অনধিট্ঠানং অৰিকপ্পনঞ্চ অকিরিযা, ইধ অপ্পচ্চুদ্ধরণং, অযং ৰিসেসোতি.
উদোসিতসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. অকালচীৰরসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে নিট্ঠিতচীৰরস্মিং ভিক্খুনাতি সামিৰসেনেৰ করণত্থো ৰেদিতব্বো. অকালচীৰরং নাম য্ৰাযং ‘‘অনত্থতে কথিনে ৰস্সানস্স পচ্ছিমো মাসো, অত্থতে কথিনে পঞ্চমাসা’’তি (পারা. ৬৪৯) চীৰরকালো ৰুত্তো, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞদা উপ্পন্নং, যঞ্চ কালেপি সঙ্ঘস্স ৰা ‘‘ইদং অকালচীৰর’’ন্তি, পুগ্গলস্স ৰা ‘‘ইদং তুয্হং দম্মী’’তিআদিনা নযেন দিন্নং, এতং অকালচীৰরং নাম. উপ্পজ্জেয্যাতি এৰরূপং চীৰরং অত্তনো ভাগপটিলাভৰসেন সঙ্ঘতো ৰা সুত্তন্তিকাদিগণতো ৰা ঞাতিতো ৰা মিত্ততো ৰা পংসুকূলং ৰা অত্তনো ৰা ধনেন (পারা. ৫০০), অথ ৰা পন ‘‘অট্ঠিমা, ভিক্খৰে, মাতিকা চীৰরস্স উপ্পাদায সীমায দেতি, কতিকায দেতি, ভিক্খাপঞ্ঞত্তিকায দেতি, সঙ্ঘস্স দেতি, উভতোসঙ্ঘস্স দেতি, ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্স দেতি, আদিস্স দেতি, পুগ্গলস্স দেতী’’তি (মহাৰ. ৩৭৯) ইমাসং অট্ঠন্নং মাতিকানং অঞ্ঞতরতো উপ্পজ্জেয্য. এত্থ চ ‘‘সীমায দম্মী’’তি এৰং সীমং পরামসিত্ৰা দেন্তো সীমায দেতি নাম, এস নযো সব্বত্থ. এত্থ চ সীমাতি খণ্ডসীমা উপচারসীমা সমানসংৰাসসীমা অৰিপ্পৰাসসীমা লাভসীমা গামসীমা নিগমসীমা নগরসীমা অব্ভন্তরসীমা উদকুক্খেপসীমা জনপদসীমা রট্ঠসীমা রজ্জসীমা দীপসীমা চক্কৰাল়সীমাতি পন্নরসৰিধা. তত্থ উপচারসীমা নাম পরিক্খিত্তস্স ৰিহারস্স পরিক্খেপেন, অপরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপারহট্ঠানেন পরিচ্ছিন্না. অপি চ ভিক্খূনং ধুৰসন্নিপাতট্ঠানতো ৰা পরিযন্তে ¶ ঠিতভোজনসালতো ৰা নিবদ্ধৰসনকআৰাসতো ৰা থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স দ্ৰিন্নং লেড্ডুপাতানং অন্তো ‘‘উপচারসীমা’’তি ৰেদিতব্বা. সা পন আৰাসে ৰড্ঢন্তে ৰড্ঢতি, হাযন্তে হাযতি ¶ , যোজনসতম্পি উপচারসীমাৰ হোতি. তত্থ দিন্নলাভো সব্বেসং অন্তোসীমগতানং পাপুণাতি, ভিক্খুনীনং আরামপৰেসনসেনাসনাপুচ্ছনানি পরিৰাসমানত্তারোচনং ৰস্সচ্ছেদনিস্সযসেনাসনগ্গাহাদিৰিধানন্তি ইদম্পি সব্বং ইমিস্সাৰ সীমায ৰসেন ৰেদিতব্বং. লাভসীমাতি যং রাজরাজমহামত্তাদযো ৰিহারং কারাপেত্ৰা গাৰুতং ৰা অদ্ধযোজনং ৰা যোজনং ৰা সমন্তা পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ‘‘অযং অম্হাকং ৰিহারস্স লাভসীমা, যং এত্থন্তরে ¶ উপ্পজ্জতি, তং সব্বং অম্হাকং ৰিহারস্স দেমা’’তি ঠপেন্তি, অযং লাভসীমা নাম. কাসিকোসলাদীনং পন রট্ঠানং অন্তো বহূ জনপদা হোন্তি, তত্থ একো জনপদপরিচ্ছেদো জনপদসীমা, কাসিকোসলাদিরট্ঠপরিচ্ছেদো রট্ঠসীমা, একস্স রঞ্ঞো আণাপৰত্তিট্ঠানং রজ্জসীমা, সমুদ্দন্তেন পরিচ্ছিন্নো মহাদীপো ৰা অন্তরদীপো ৰা দীপসীমা, একচক্কৰাল়পব্বতপরিক্খেপব্ভন্তরং চক্কৰাল়সীমা, সেসা নিদানকথাযং ৰুত্তনযা এৰ. তত্থ ‘‘খণ্ডসীমায দেমা’’তি দিন্নং খণ্ডসীমট্ঠানংযেৰ পাপুণাতি, ততো বহিসীমায সীমন্তরিকট্ঠানম্পি ন পাপুণাতি. ‘‘উপচারসীমায দেমা’’তি দিন্নং পন অন্তোপরিচ্ছেদে খণ্ডসীমাসীমন্তরিকাসু ঠিতানম্পি পাপুণাতি, সমানসংৰাসসীমায দিন্নং খণ্ডসীমাসীমন্তরিকট্ঠানং ন পাপুণাতি, অৰিপ্পৰাসসীমালাভসীমাসু দিন্নং তাসং অন্তোগধানংযেৰ পাপুণাতি, গামসীমাদীসু দিন্নং তাসং সীমানং অব্ভন্তরে বদ্ধসীমট্ঠানম্পি পাপুণাতি, অব্ভন্তরসীমাউদকুক্খেপসীমাসু দিন্নং তত্থ অন্তোগধানংযেৰ পাপুণাতি, জনপদসীমাদীসু দিন্নম্পি তাসং অব্ভন্তরে বদ্ধসীমট্ঠানম্পি পাপুণাতি, তস্মা যং জম্বুদীপে ঠত্ৰা ‘‘তম্বপণ্ণিদীপে সঙ্ঘস্স দেমা’’তি দীযতি, তং তম্বপণ্ণিদীপতো একোপি গন্ত্ৰা সব্বেসং সঙ্গণ্হিতুং লভতি. সচেপি তত্থেৰ একো সভাগো ভিক্খু সভাগানং ভাগং গণ্হাতি, ন ৰারেতব্বো. যো পন ৰিহারং পৰিসিত্ৰা ‘‘অসুকসীমাযা’’তি অৰত্ৰাৰ কেৰলং ‘‘সীমায দম্মী’’তি ৰদতি, সো পুচ্ছিতব্বো ‘‘সীমা নাম বহুৰিধা, কতরং সন্ধায ৰদসী’’তি, সচে ৰদতি ‘‘অহমেতং ভেদং ন জানামি, সীমট্ঠকসঙ্ঘো গণ্হতূ’’তি, উপচারসীমট্ঠেহি ভাজেতব্বং.
কতিকাযাতিএত্থ কতিকা নাম সমানলাভকতিকা. সা পন এৰং কাতব্বা, একস্মিং ৰিহারে সন্নিপতিতেহি ভিক্খূহি যং ৰিহারং সঙ্গণ্হিতুকামা সমানলাভং কাতুং ইচ্ছন্তি, তস্স নামং গহেত্ৰা ‘‘অসুকো নাম ৰিহারো পোরাণকো অপ্পলাভো’’তি যং ¶ কিঞ্চি কারণং ৰত্ৰা ‘‘তং ৰিহারং ইমিনা ৰিহারেন সদ্ধিং একলাভং কাতুং সঙ্ঘস্স রুচ্চতী’’তি তিক্খত্তুং সাৰেতব্বং, এত্তাৰতা তস্মিং ৰিহারে নিসিন্নোপি ইধ নিসিন্নোৰ হোতি, তস্মিং ৰিহারেপি এৰমেৰ ¶ কাতব্বং, এত্তাৰতা ইধ নিসিন্নোপি তস্মিং নিসিন্নোৰ হোতি. একস্মিং ৰিহারে লাভে ভাজিযমানে ইতরস্মিং ঠিতস্স ভাগং গহেতুং ৰট্টতি.
ভিক্খাপঞ্ঞত্তিযাতি এত্থ ভিক্খাপঞ্ঞত্তি নাম দাযকস্স পরিচ্চাগপঞ্ঞত্তিট্ঠানং, তস্মা ‘‘যত্থ ময্হং ধুৰকারা করীযন্তি, তত্থ দম্মী’’তি ৰা ‘‘তত্থ দেথা’’তি ৰা ৰুত্তে যত্থ তস্স পাকৰত্তং ৰা ৰত্ততি, যতো ৰা ভিক্খূ নিচ্চং ভোজেতি, যত্থ ৰা তেন কিঞ্চি সেনাসনং কতং, সব্বত্থ দিন্নমেৰ হোতি. সচে পন একস্মিং ¶ ধুৰকারট্ঠানে থোকতরা ভিক্খূ হোন্তি, একমেৰ ৰা ৰত্থং হোতি, মাতিকং আরোপেত্ৰা যথা সো ৰদতি, তথা গহেতব্বং.
সঙ্ঘস্স দেতীতি এত্থ ৰিহারং পৰিসিত্ৰা ‘‘সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি দিন্নং উপচারসীমাগতানঞ্চ ততো বহিদ্ধাপি তেহি সদ্ধিং একাবদ্ধানঞ্চ পাপুণাতি, তস্মা তেসং গাহকে সতি অসম্পত্তানম্পি ভাগো দাতব্বো. যং পন বহি উপচারসীমায ভিক্খূ দিস্ৰা ‘‘সঙ্ঘস্সা’’তি দীযতি, তং একাবদ্ধপরিসায পাপুণাতি. যে পন দ্ৰাদসহি হত্থেহি পরিসং অসম্পত্তা, তেসং ন পাপুণাতি.
উভতোসঙ্ঘস্সাতি এত্থ পন যং উভতোসঙ্ঘস্স দিন্নং, ততো উপড্ঢং ভিক্খূনং, উপড্ঢং ভিক্খুনীনং দাতব্বং. সচেপি একো ভিক্খু হোতি, একা ৰা ভিক্খুনী, অন্তমসো অনুপসম্পন্নস্সাপি উপড্ঢমেৰ দাতব্বং. ‘‘উভতোসঙ্ঘস্স চ তুয্হঞ্চা’’তি ৰুত্তে পন সচে দস ভিক্খূ চ দস ভিক্খুনিযো চ হোন্তি, একৰীসতি পটিৰীসে কত্ৰা একো পুগ্গলস্স দাতব্বো, দস ভিক্খুসঙ্ঘস্স, দস ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স চ, যেন পুগ্গলিকো লদ্ধো, সো সঙ্ঘতোপি অত্তনো ৰস্সগ্গেন গহেতুং লভতি, কস্মা? উভতোসঙ্ঘগ্গহণেন গহিতত্তা, ‘‘উভতোসঙ্ঘস্স চ চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তেপি এসেৰ নযো. ইধ পন চেতিযস্স সঙ্ঘতো পাপুণকোট্ঠাসো নাম নত্থি, একপুগ্গলস্স পত্তকোট্ঠাসসমো একো কোট্ঠাসো হোতি. ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ ভিক্খুনীনঞ্চা’’তি ৰুত্তে পন ন মজ্ঝে ভিন্দিত্ৰা দাতব্বং, ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ গণেত্ৰা দাতব্বং. ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ ভিক্খুনীনঞ্চ তুয্হঞ্চা’’তি ৰুত্তে পুগ্গলো ৰিসুং ন লভতি, পাপুণকোট্ঠাসতো একমেৰ লভতি ¶ . ‘‘চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তে পন চেতিযস্স একো পুগ্গলপটিৰীসো লব্ভতি. ‘‘ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চা’’তি ৰুত্তেপি ন মজ্ঝে ভিন্দিত্ৰা দাতব্বং, পুগ্গলগণনায এৰ ৰিভজিতব্বং, তেহি সদ্ধিং পুগ্গলচেতিযপরামসনং অনন্তরনযসদিসমেৰ, যথা চ ভিক্খুসঙ্ঘং আদিং কত্ৰা নযো নীতো, এৰং ভিক্খুনিসঙ্ঘং আদিং কত্ৰাপি নেতব্বো. ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ তুয্হঞ্চা’’তি ৰুত্তেপি পুগ্গলস্স ৰিসুং ন লব্ভতি ¶ , চেতিযস্স পন লব্ভতি. ‘‘ভিক্খূনঞ্চ তুয্হঞ্চা’’তি ৰুত্তেপি ৰিসুং ন লব্ভতি, চেতিযস্স পন লব্ভতিযেৰ.
ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্সাতি এত্থ সচে ৰিহারং পৰিসিত্ৰা ‘‘ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰদতি, যে তত্থ ৰস্সচ্ছেদং অকত্ৰা পুরিমৰস্সংৰুট্ঠা, তেসং বহি সীমট্ঠানম্পি পাপুণাতি, ন অঞ্ঞেসং. সচে পন বহিউপচারসীমাযং ঠিতো ‘‘ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্সা’’তি ৰদতি, যত্থকত্থচি ৰুট্ঠৰস্সানং সব্বেসং সম্পত্তানং পাপুণাতি. অথ ‘‘অসুকৰিহারে ৰস্সংৰুট্ঠস্সা’’তি ৰদতি, তত্থ ৰস্সংৰুট্ঠানংযেৰ যাৰ কথিনস্সুব্ভারা পাপুণাতি. গিম্হানং পঠমদিৰসতো পট্ঠায এৰং ৰদতি, তত্র সম্মুখীভূতানং সব্বেসং পাপুণাতি, ন অঞ্ঞেসং.
আদিস্স দেতীতি আদিসিত্ৰা পরিচ্ছিন্দিত্ৰা দেতি, কথং? ভিক্খূ অজ্জতনায ¶ ৰা স্ৰাতনায ৰা যাগুযা নিমন্তেত্ৰা তে ঘরে যাগুং পাযেত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি যেহি ময্হং যাগু পীতা, তেসং দম্মী’’তি ৰদতি, যেহি নিমন্তিতেহি যাগু পীতা, তেসংযেৰ পাপুণাতি, ভত্তখজ্জকাদীহি নিমন্তিতেসুপি এসেৰ নযো.
পুগ্গলস্স দেতীতি ‘‘ইদং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি এৰং পরম্মুখা ৰা, পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘ইদং তুম্হাক’’ন্তি এৰং সম্মুখা ৰা দেতীতি অযমেত্থ সঙ্খেপকথা, ৰিত্থারো পন সমন্তপাসাদিকাযং ৰুত্তো. ইতি ইমাসং অট্ঠন্নং মাতিকাপদানং ৰসেন যং অকালচীৰরলক্খণেন পটিলদ্ধং, তং সন্ধায ‘‘অকালচীৰরং উপ্পজ্জেয্যা’’তি ৰুত্তং.
আকঙ্খমানেনাতি ইচ্ছমানেন. খিপ্পমেৰ কারেতব্বন্তি সীঘং অন্তোদসাহেযেৰ কারেতব্বং. নো চস্স পারিপূরীতি নো চে পারিপূরী ভৰেয্য, যত্তকেন করিযমানং অধিট্ঠানচীৰরং পহোতি, তং চীৰরং তত্তকং ন ভৰেয্য, ঊনকং ভৰেয্যাতি অত্থো. সতিযা পচ্চাসাযাতি ‘‘অসুকদিৰসং নাম সঙ্ঘো চীৰরানি লভিস্সতি, ততো মে চীৰরং উপ্পজ্জিস্সতী’’তিইমিনা ¶ নযেন সঙ্ঘগণঞাতিমিত্তেসু ৰা অঞ্ঞতরট্ঠানতো, ‘‘পংসুকূলং ৰা লচ্ছামী’’তি, ‘‘ইমিনা ৰা কপ্পিযভণ্ডেন চীৰরং গণ্হিস্সামী’’তি এৰং ৰিজ্জমানায চীৰরাসায. ততো চে উত্তরীতি মাসপরমতো চে উত্তরি নিক্খিপেয্য, নিস্সগ্গিযন্তি অত্থো. যদি পনস্স মূলচীৰরং সণ্হং হোতি, পচ্চাসাচীৰরং থূলং হোতি, ন সক্কা যোজেতুং, রত্তিযো চ সেসা হোন্তি, ন তাৰ মাসো পূরতি, ন অকামা চীৰরং কারেতব্বং, অঞ্ঞং পচ্চাসাচীৰরং লভিত্ৰা এৰ কালব্ভন্তরে কারেতব্বং. সচে ন লভতি, পচ্চাসাচীৰরম্পি পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতব্বং. অথ মূলচীৰরং ¶ থূলং হোতি, পচ্চাসাচীৰরং সণ্হং, মূলচীৰরং পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠহিত্ৰা পচ্চাসাচীৰরমেৰ মূলচীৰরং কত্ৰা ঠপেতব্বং, তং পুন মাসপরিহারং লভতি, এতেনুপাযেন যাৰ ন লচ্ছতি, তাৰ অঞ্ঞং মূলচীৰরং কত্ৰা ঠপেতুং লব্ভতি. ইমস্স ‘‘ইদং মে, ভন্তে, অকালচীৰরং মাসাতিক্কন্তং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫০০) ইমিনা নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং.
সাৰত্থিযং সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ অকালচীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা মাসং অতিক্কমনৰত্থুস্মিং
পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ইতো পরং সব্বং পঠমকথিনে ৰুত্তসদিসমেৰ. কেৰলঞ্হি তত্থ দসাহাতিক্কমো, ইধ মাসাতিক্কমোতি অযং ৰিসেসো. সেসং তাদিসমেৰাতি.
অকালচীৰরসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. পুরাণচীৰরসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে অঞ্ঞাতিকাযাতি ন ঞাতিকায, মাতিতো ৰা পিতিতো ৰা যাৰ সত্তমং যুগং, তাৰ কেনচি আকারেন অসম্বদ্ধাযাতি অত্থো. ভিক্খুনিযাতি ¶ সাকিযানিযো ৰিয সুদ্ধভিক্খুসঙ্ঘে ৰা উভতোসঙ্ঘে ৰা উপসম্পন্নায. পুরাণচীৰরন্তি রজিত্ৰা কপ্পং কত্ৰা একৰারম্পি নিৰত্থং ৰা পারুতং ৰা, যং অন্তমসো পরিভোগসীসেন অংসে ৰা মত্থকে ৰা কত্ৰা মগ্গং গতো হোতি, উস্সীসকং ৰা কত্ৰা নিপন্নো, এতম্পি পুরাণচীৰরমেৰ. ধোৰাপেয্য ৰাতি সচে ‘‘ধোৰা’’তিৰাচায ৰদতি, কাযৰিকারং ৰা করোতি, হত্থেন ৰা হত্থে দেতি, পাদমূলে ৰা ঠপেতি, অন্তোদ্ৰাদসহত্থে ওকাসে ঠত্ৰা উপরি ৰা খিপতি, অঞ্ঞস্স ৰা ¶ হত্থে পেসেতি, তায ধোতং, ধোৰাপিতমেৰ হোতি, রজাপনাকোটাপনেসুপি এসেৰ নযো. সিক্খমানায ৰা সামণেরিযা ৰা উপাসিকায ৰা হত্থে ধোৰনত্থায দেতি, সা সচে উপসম্পজ্জিত্ৰা ধোৰতি, এৰম্পি নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. উপাসকস্স ৰা সামণেরস্স ৰা হত্থে দিন্নং হোতি, সো চে লিঙ্গে পরিৰত্তে উপসম্পজ্জিত্ৰা ধোৰতি, দহরস্স ভিক্খুস্স ৰা দিন্নং হোতি, সোপি লিঙ্গে পরিৰত্তে ধোৰতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযমেৰ, রজাপনাকোটাপনেসুপি এসেৰ নযো. ‘‘ইদং মে, ভন্তে, পুরাণচীৰরং অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা ধোৰাপিতং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫০৫) ইমিনা পনেত্থ নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং.
সাৰত্থিযং উদাযিত্থেরং আরব্ভ পুরাণচীৰরধোৰাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং ¶ ‘‘ধোৰা’’তিআদিকায আণত্তিযা, এৰং আণত্তায চ ভিক্খুনিযা উদ্ধনসজ্জনাদীসু সব্বপ্পযোগেসু ভিক্খুনো দুক্কটং. ধোৰিত্ৰা উক্খিত্তমত্তং পন রত্তমত্তং আকোটিতমত্তঞ্চ নিস্সগ্গিযং হোতি, ধোৰনাদীনি তীণিপি দ্ৰে ৰা কারাপেন্তস্স একেন ৰত্থুনা নিস্সগ্গিযং, ইতরেহি দুক্কটং. সচে পন ‘‘ধোৰা’’তি ৰুত্তা সব্বানিপি করোতি, ধোৰনপচ্চযাৰ আপত্তি. ‘‘ইমস্মিং চীৰরে যং কত্তব্বং, তং করোহী’’তি ৰদতো পন একৰাচায পাচিত্তিযেন সদ্ধিং দ্ৰে দুক্কটানি, ভিক্খুনিসঙ্ঘৰসেন একতোউপসম্পন্নায ধোৰাপেন্তস্স অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স, অঞ্ঞস্স ৰা সন্তকং নিসীদনপচ্চত্থরণং ৰা ধোৰাপেন্তস্স, ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞিনো চেৰ, ৰেমতিকস্স চ দুক্কটং, অঞ্ঞাতিকায ঞাতিকসঞ্ঞিনোপি ৰেমতিকস্সাপি নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযমেৰ. ইতো পরং পন এৰরূপেসু ঠানেসু ‘‘তিকপাচিত্তিয’’ন্তি ৰক্খাম, সচে ঞাতিকায সহাযা অঞ্ঞাতিকা ‘‘ধোৰা’’তি অৰুত্তা ৰা ধোৰতি, অপরিভুত্তং ৰা অঞ্ঞং ৰা পরিক্খারং ধোৰতি, সিক্খমানসামণেরিযো ৰা ধোৰন্তি, অনাপত্তি, উম্মত্তকাদীনং অনাপত্তিযেৰ. পুরাণচীৰরতা, উপচারে ঠত্ৰা অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা আণাপনং, তস্সা ধোৰনাদীনি চাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সঞ্চরিত্তসমুট্ঠানং, কিরিযং, নোসঞ্ঞাৰিমোক্খং, অচিত্তকং, পণ্ণত্তিৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
পুরাণচীৰরসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. চীৰরপ্পটিগ্গহণসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে ¶ অঞ্ঞাতিকাযাতিইদং ৰুত্তনযমেৰ, তস্মা ইতো পরং কত্থচি ন ৰিচারযিস্সাম. চীৰরন্তি ছন্নং অঞ্ঞতরং ¶ ৰিকপ্পনুপগং, এস নযো সব্বেসু চীৰরপ্পটিসংযুত্তসিক্খাপদেসু. যত্থ পন ৰিসেসো ভৰিস্সতি, তত্থ ৰক্খাম. পটিগ্গণ্হেয্যাতিএত্থ হত্থেন ৰা হত্থে দেতু, পাদমূলে ৰা ঠপেতু, ধম্মকথং কথেন্তস্স ৰত্থেসু খিপিযমানেসু উপচারং মুঞ্চিত্ৰাপি উপরি ৰা খিপতু, সচে সাদিযতি, পটিগ্গহিতমেৰ হোতি. যস্স কস্সচি পন অনুপসম্পন্নস্স হত্থে পেসিতং গণ্হিতুং ৰট্টতি, ‘‘পংসুকূলং গণ্হিস্সতী’’তি সঙ্কারকূটাদীসু ঠপিতম্পি পংসুকূলং অধিট্ঠহিত্ৰা গহেতুং ৰট্টতিযেৰ. অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকাতি যং ‘‘অন্তমসো হরীটকক্খণ্ডম্পি দত্ৰা ৰা দস্সামী’’তি আভোগং কত্ৰা ৰা পারিৰত্তকং গণ্হাতি, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং অন্তমসো ৰিকপ্পনুপগং পটপরিস্সাৰনম্পি গণ্হন্তস্স নিস্সগ্গিযং হোতি. তত্র ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা হত্থতো পটিগ্গহিতং ¶ অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫১২) ইমিনা নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং.
রাজগহে উদাযিত্থেরং আরব্ভ চীৰরপ্পটিগ্গহণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র পারিৰত্তকা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, গহণত্থায হত্থপ্পসারণাদিপ্পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি, নিস্সজ্জিতব্বং, তিকপাচিত্তিযং, একতোউপসম্পন্নায ঞাতিকায চ অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞিস্স ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. ৰিস্সাসগ্গাহে, তাৰকালিকে, পত্তত্থৰিকাদিম্হি চ অনধিট্ঠাতব্বপরিক্খারে, সিক্খমানসামণেরীনং হত্থতো গহণে, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰিকপ্পনুপগচীৰরতা, পারিৰত্তকাভাৰো, অঞ্ঞাতিকায হত্থতো গহণন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সঞ্চরিত্তসমুট্ঠানং, কিরিযাকিরিযং, সেসং চতুত্থসদিসমেৰাতি.
চীৰরপ্পটিগ্গহণসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদৰণ্ণনা
ছট্ঠে গহপতিন্তি ভিক্খূসু অপব্বজিতমনুস্সং. গহপতানিন্তি ভিক্খুনীসু অপব্বজিতিত্থিং, এস নযো সব্বেসু গহপতিপ্পটিসংযুত্তেসু সিক্খাপদেসু. ৰিঞ্ঞাপেয্যাতি ¶ যাচেয্য ৰা যাচাপেয্য ৰা. অঞ্ঞত্র সমযাতি যো অচ্ছিন্নচীৰরো ৰা হোতি নট্ঠচীৰরো ৰা, তস্স তং সমযং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞস্মিং ৰিঞ্ঞাপনপ্পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি. তত্থ ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং অঞ্ঞাতকং গহপতিকং অঞ্ঞত্র সমযা ৰিঞ্ঞাপিতং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫২৪) ইমিনা নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং.
সাৰত্থিযং উপনন্দং আরব্ভ চীৰরৰিঞ্ঞাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং. ‘‘অঞ্ঞত্র সমযা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঞাতকে অঞ্ঞাতকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স চ দুক্কটং. সমযে ৰা ঞাতকপ্পৰারিতে ৰা ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স, অঞ্ঞস্স ৰা ঞাতকপ্পৰারিতে তস্সেৰত্থায ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স, অত্তনো ¶ ধনেন গণ্হন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰিকপ্পনুপগচীৰরতা, সমযাভাৰো, অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তি, তায চ পটিলাভোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি চতুত্থসদিসানেৰাতি.
অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. ততুত্তরিসিক্খাপদৰণ্ণনা
সত্তমে ¶ তঞ্চেতি তং অচ্ছিন্নচীৰরং ৰা নট্ঠচীৰরং ৰা. অভিহট্ঠুন্তি অভীতি উপসগ্গো, হরিতুন্তি অত্থো, গণ্হিতুন্তি ৰুত্তং হোতি. পৰারেয্যাতি ইচ্ছাপেয্য, ইচ্ছং রুচিং উপ্পাদেয্য, ‘‘যাৰত্তকং ইচ্ছসি, তাৰত্তকং গণ্হাহী’’তি এৰং নিমন্তেয্যাতি অত্থো, যথা ৰা ‘‘নেক্খম্মং দট্ঠু খেমতো’’তি (সু. নি. ৪২৬, ১১০৪; চূল়নি. জতুকণ্ণীমাণৰপুচ্ছানিদ্দেস ৬৭) এত্থ দিস্ৰাতি অত্থো, এৰমিধাপি ‘‘অভিহট্ঠুং পৰারেয্যা’’তি উপনেত্ৰা পুরতো ঠপেন্তো কাযেন ৰা, ‘‘অম্হাকং দুস্সকোট্ঠাগারতো যত্তকং ইচ্ছথ, তত্তকং গণ্হথা’’তি ৰদন্তো ৰাচায ৰা অভিহরিত্ৰা নিমন্তেয্যাতি অত্থো. সন্তরুত্তরপরমন্তি সঅন্তরং উত্তরং পরমং অস্স চীৰরস্সাতি সন্তরুত্তরপরমং, নিৰাসনেন সদ্ধিং পারুপনং উক্কট্ঠপরিচ্ছেদো অস্সাতি ৰুত্তং হোতি. ততো চীৰরং সাদিতব্বন্তি ততো অভিহটচীৰরতো এত্তকং চীৰরং গহেতব্বং, ন ততো পরং.
তত্রাযং ¶ ৰিনিচ্ছযো – যস্স অধিট্ঠিতচীৰরস্স তীণি নট্ঠানি, তেন দ্ৰে সাদিতব্বানি, একং নিৰাসেত্ৰা একং পারুপিত্ৰা অঞ্ঞং সভাগট্ঠানতো পরিযেসিতব্বং. যস্স দ্ৰে নট্ঠানি, তেন একং সাদিতব্বং. সচে পন পকতিযাৰ সন্তরুত্তরেন চরতি, দ্ৰে সাদিতব্বানি, এৰং একং সাদিযন্তেনেৰ সমো ভৰিস্সতি. যস্স তীসু একং নট্ঠং, কিঞ্চি ন সাদিতব্বং. যস্স পন দ্ৰীসু একং নট্ঠং, একং সাদিতব্বং. যস্স একংযেৰ হোতি, তঞ্চ নট্ঠং, দ্ৰে সাদিতব্বানি. ভিক্খুনিযা পন পঞ্চসু নট্ঠেসু দ্ৰে সাদিতব্বানি, চতূসু নট্ঠেসু একং সাদিতব্বং, তীসু নট্ঠেসু ন কিঞ্চি সাদিতব্বং, কো পন ৰাদো দ্ৰীসু ৰা একস্মিং ৰা. যেন কেনচি হি সন্তরুত্তরপরমতায ঠাতব্বং, ততো উত্তরি ৰিঞ্ঞাপনপ্পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি. তত্থ ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং অঞ্ঞাতকং গহপতিকং ততুত্তরি ৰিঞ্ঞাপিতং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫২৪) ইমিনা নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ বহুচীৰরৰিঞ্ঞাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঞাতকে অঞ্ঞাতকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. দ্ৰে চীৰরানি কত্ৰা ‘‘সেসকং আহরিস্সামী’’তি ৰত্ৰা গণ্হন্তস্স, ‘‘সেসকং তুয্হংযেৰ হোতূ’’তি ৰুত্তস্স, ন অচ্ছিন্ননট্ঠকারণা দিন্নং গণ্হন্তস্স, ৰুত্তনযেন ঞাতকপ্পৰারিতে ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স, অত্তনো ধনেন গণ্হন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ততুত্তরিতা ¶ , অচ্ছিন্নাদিকারণতা ¶ , অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তি, তায চ পটিলাভোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি চতুত্থসদিসানেৰাতি.
ততুত্তরিসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. উপক্খটসিক্খাপদৰণ্ণনা
অট্ঠমে ভিক্খুং পনেৰ উদ্দিস্সাতি ‘‘ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দস্সামী’’তি এৰং অপদিসিত্ৰা. চীৰরচেতাপন্নন্তি হিরঞ্ঞাদিকং চীৰরমূলং. উপক্খটং হোতীতি সজ্জিতং হোতি, সংহরিত্ৰা ঠপিতং. চেতাপেত্ৰাতি পরিৰত্তেত্ৰা, কারেত্ৰা ৰা কিণিত্ৰা ৰাতি অত্থো. চীৰরেন অচ্ছাদেস্সামীতি ৰোহারৰচনমেতং, ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দস্সামীতি অযং পনেত্থ ¶ অত্থো. তত্র চে সোতি যত্র সো গহপতি ৰা গহপতানী ৰা, তত্র সো ভিক্খু পুব্বে অপ্পৰারিতো উপসঙ্কমিত্ৰা চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জেয্য চেতি অযমেত্থ পদসম্বন্ধো. ৰিকপ্পং আপজ্জেয্যাতি ৰিসিট্ঠকপ্পং অধিকৰিধানং আপজ্জেয্য. যথা পন তমাপজ্জতি, তং দস্সেতুং সাধু ৰতাতিআদিমাহ. তত্থ সাধূতি আযাচনে নিপাতো. ৰতাতি পরিৰিতক্কে. মন্তি অত্তানং নিদ্দিসতি. আযস্মাতি পরং আলপতি. এৰরূপং ৰা এৰরূপং ৰাতি আযতাদীসু অঞ্ঞতরং. কল্যাণকম্যতং উপাদাযাতি সুন্দরকামতং ৰিসিট্ঠকামতং চিত্তেন গহেত্ৰা, তস্স ‘‘আপজ্জেয্য চে’’তিইমিনা সম্বন্ধো, সচে পন এৰরূপং আপজ্জন্তস্স তস্স ৰচনেন যো পঠমং অধিপ্পেততো মূলং ৰড্ঢেত্ৰা সুন্দরতরং চেতাপেতি, তস্স পযোগে ভিক্খুনো দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি. তত্থ ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং পুব্বে অপ্পৰারিতং অঞ্ঞাতকং গহপতিকং উপসঙ্কমিত্ৰা ৰিকপ্পং আপন্নং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫২৯) ইমিনা নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং.
সাৰত্থিযং উপনন্দং আরব্ভ চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঞাতকে অঞ্ঞাতকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. মহগ্ঘং চেতাপেতুকামং অপ্পগ্ঘং ৰা, এতেনেৰ মূলেন ‘‘অঞ্ঞং এৰরূপং ৰা দেহী’’তি ৰদন্তস্স, ৰুত্তনযেন ঞাতকপ্পৰারিতে ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স, অত্তনো ধনেন গণ্হন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. চীৰরে ভিয্যোকম্যতা, অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তি, তায চ পটিলাভোতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি চতুত্থসদিসানেৰাতি.
উপক্খটসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. দুতিযউপক্খটসিক্খাপদৰণ্ণনা
নৰমে ¶ ইমিনাৰ নযেন অত্থো ৰেদিতব্বো. ইদঞ্হি পুরিমস্স অনুপঞ্ঞত্তিসদিসং, কেৰলং তত্থ একস্স পীল়া কতা, ইধ দ্ৰিন্নং, অযমেত্থ ৰিসেসো, সেসং সব্বং পুরিমসদিসমেৰ. যথা চ দ্ৰিন্নং, এৰং বহূনং পীল়ং কত্ৰা গণ্হতোপি আপত্তি ৰেদিতব্বা. নিস্সজ্জনৰিধানে চ ‘‘ইদং মে, ভন্তে ¶ , চীৰরং পুব্বে অপ্পৰারিতে ¶ অঞ্ঞাতকে গহপতিকে উপসঙ্কমিত্ৰা ৰিকপ্পং আপন্নং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫৩৪) ইমিনা নযেন ৰচনভেদো ঞাতব্বোতি.
দুতিযউপক্খটসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. রাজসিক্খাপদৰণ্ণনা
দসমে রাজভোগ্গোতি রাজতো ভোগ্গং ভুঞ্জিতব্বং অস্স অত্থীতি রাজভোগ্গো, ‘‘রাজভোগো’’তিপি পাঠো, রাজতো ভোগো অস্স অত্থীতি অত্থো. চীৰরচেতাপন্নন্তি হিরঞ্ঞাদিকং অকপ্পিযং. পহিণেয্যাতি পেসেয্য. ইমিনাতিআদি আগমনসুদ্ধিং দস্সেতুং ৰুত্তং. সচে হি ‘‘ইদং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দেহী’’তি পেসেয্য, আগমনস্স অসুদ্ধত্তা অকপ্পিযৰত্থুং আরব্ভ ভিক্খুনা কপ্পিযকারকোপি নিদ্দিসিতব্বো ন ভৰেয্য. আভতন্তি আনীতং. ন খো মযন্তিআদি ইদং কপ্পিযৰসেন আভতম্পি চীৰরমূলং ঈদিসেন দূতৰচনেন অকপ্পিযং হোতি, তস্মা তং পটিক্খিপিতব্বন্তি দস্সেতুং ৰুত্তং. সুৰণ্ণং রজতং কহাপণো মাসকোতি ইমানি হি চত্তারি নিস্সগ্গিযৰত্থূনি, মুত্তা মণি ৰেল়ুরিযো সঙ্খো সিলা পৰাল়ং লোহিতঙ্কো মসারগল্লং সত্ত ধঞ্ঞানি দাসিদাসখেত্তৰত্থুপুপ্ফারামফলারামাদযোতি ইমানি দুক্কটৰত্থূনি চ অত্তনো ৰা চেতিযসঙ্ঘগণপুগ্গলানং ৰা অত্থায সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টন্তি, তস্মা তং সাদিতুং ন ৰট্টতীতি দস্সনত্থং ‘‘ন খো ময’’ন্তিআদি ৰুত্তং.
চীৰরঞ্চ খো মযং পটিগ্গণ্হামাতি ইদং পন অত্তানং উদ্দিস্স আভতত্তা ৰত্তুং ৰট্টতি, তস্মা ৰুত্তং. কালেনাতি যুত্তপত্তকালেন, যদা নো অত্থো হোতি, তদা কপ্পিযং চীৰরং পটিগ্গণ্হামাতি অত্থো. ৰেয্যাৰচ্চকরোতি কপ্পিযকারকো. নিদ্দিসিতব্বোতিইদং ‘‘অত্থি পনাযস্মতো কোচি ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি কপ্পিযৰচনেন ৰুত্তত্তা অনুঞ্ঞাতং. সচে পন দূতো ‘‘কো ইমং গণ্হাতী’’তি ৰা ‘‘কস্স দেমী’’তি ৰা ৰদতি, ন নিদ্দিসিতব্বো. আরামিকো ৰা উপাসকো ৰাতিইদং সারুপ্পতায ৰুত্তং, ঠপেত্ৰা পন পঞ্চ সহধম্মিকে যো কোচি কপ্পিযকারকো ¶ ৰট্টতি. এসো খো, আৰুসোতিইদং ভিক্খুস্স কপ্পিযৰচনদস্সনত্থং ৰুত্তং, এৰমেৰ হি ¶ ৰত্তব্বং, ‘‘এতস্স দেহী’’তিআদি ন ৰত্তব্বং. সঞ্ঞত্তো সো মযাতি আণত্তো সো মযা, যথা তুম্হাকং চীৰরেন অত্থে সতি চীৰরং দস্সতি, এৰং ৰুত্তোতি অত্থো. দূতেন হি এৰং আরোচিতেযেৰ তং চোদেতুং ৰট্টতি, নেৰ তস্স হত্থে দত্ৰা গতমত্তকারণেন. সচে পন ‘‘অযং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি সম্মুখা নিদ্দিট্ঠো হোতি, দূতো চ সম্মুখা এৰ তস্স হত্থে চেতাপন্নং দত্ৰা ‘‘থেরস্স চীৰরং কিণিত্ৰা দেহী’’তি গচ্ছতি, এৰং ‘‘সঞ্ঞত্তো সো মযা’’তি অৰুত্তেপি চোদেতুং ৰট্টতি. সচে পন দূতো গচ্ছন্তোৰ ‘‘অহং তস্স হত্থে দস্সামি, তুম্হে চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি ভিক্খুনো ৰত্ৰা ৰা গচ্ছতি, অঞ্ঞং ৰা পেসেত্ৰা আরোচাপেতি, এৰং সতি ইতরম্পি চোদেতুং ৰট্টতিযেৰ. দেসনামত্তমেৰ ¶ চেতং ‘‘দূতেনা’’তি. যোপি অত্তনা আহরিত্ৰা এৰং পটিপজ্জতি, তস্মিম্পি ইদমেৰ লক্খণং. অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনাতি চোদনালক্খণনিদস্সনমেতং. সচে হি ৰাচায চোদেতি, ইদং ৰা ৰচনং যায কাযচি ভাসায এতস্স অত্থো ৰা ৰত্তব্বো, ‘‘দেহি মে, আহর মে’’তিআদিনা নযেন পন ৰত্তুং ন ৰট্টতি. অভিনিপ্ফাদেয্যাতি এৰং ৰচীভেদং কত্ৰা তিক্খত্তুং চোদযমানো পটিলাভৰসেন সাধেয্য. ইচ্চেতং কুসলন্তি এতং সুন্দরং.
ছক্খত্তুপরমন্তি ভাৰনপুংসকৰচনমেতং. ছক্খত্তুপরমঞ্হি তেন চীৰরং উদ্দিস্স তুণ্হীভূতেন ঠাতব্বং, ন নিসীদিতব্বং, ন আমিসং পটিগ্গহেতব্বং, ন ধম্মো ভাসিতব্বো. ‘‘কিংকারণা আগতোসী’’তি ৰুত্তে পন ‘‘জানাহি, আৰুসো’’তি এত্তকমেৰ ৰত্তব্বং. সচে নিসজ্জাদীনি করোতি, ঠানং ভঞ্জতি, আগতকারণং ৰিনাসেতি, ইদং কাযেন চোদনায লক্খণদস্সনত্থং ৰুত্তং. এত্থ চ উক্কট্ঠপরিচ্ছেদেন তিস্সন্নং চোদনানং ছন্নঞ্চ ঠানানং অনুঞ্ঞাতত্তা চোদনায দিগুণং ঠানং অনুঞ্ঞাতং হোতি, তস্মা সচে চোদেতিযেৰ, ন তিট্ঠতি, ছ চোদনাযো লব্ভন্তি. সচে তিট্ঠতিযেৰ, ন চোদেতি, দ্ৰাদস ঠানানি লব্ভন্তি. সচে উভযং করোতি, একায চোদনায দ্ৰে ঠানানি হাপেতব্বানি. তত্থ যো একদিৰসমেৰ পুনপ্পুনং গন্ত্ৰা ছক্খত্তুং চোদেতি, সকিংযেৰ ৰা গন্ত্ৰা ‘‘অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনা’’তি ছক্খত্তুং ৰদতি, তথা একদিৰসমেৰ পুনপ্পুনং গন্ত্ৰা দ্ৰাদসক্খত্তুং তিট্ঠতি, সকিংযেৰ ৰা গন্ত্ৰা তত্র তত্র ঠানে তিট্ঠতি, সোপি সব্বচোদনাযো সব্বট্ঠানানি চ ভঞ্জতি, কো পন ৰাদো ¶ নানাদিৰসেসু এৰং করোন্তস্সাতি অযমেত্থ ৰিনিচ্ছযো. যে পন কপ্পিযকারকে দাযকো সযমেৰ গন্ত্ৰা নিসীদতি তে সতক্খত্তুম্পি চোদেতুং ৰট্টতি. যো পন উভোহি পি অনিদ্দিট্ঠো মুখৰেৰটিককপ্পিযকারকো চ পরম্মুখকপ্পিযকারকো চ, সো ন কিঞ্চি ৰত্তব্বো, এৰং ইধ দসপি কপ্পিযকারকা দস্সিতা হোন্তি.
ততো ¶ চে উত্তরীতি ৰুত্তচোদনাঠানপরিমাণতো উত্তরি. নিস্সগ্গিযন্তি উত্তরি ৰাযামমানস্স সব্বপ্পযোগেসু দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি. এত্থ চ ‘‘ইদং মে, ভন্তে, চীৰরং অতিরেকতিক্খত্তুং চোদনায অতিরেকছক্খত্তুং ঠানেন অভিনিপ্ফাদিতং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫৩৯) ইমিনা নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং. যতস্স চীৰরচেতাপন্নং আভতন্তি যতো রাজতো ৰা রাজভোগ্গতো ৰা অস্স ভিক্খুনো চীৰরচেতাপন্নং আনীতং, ‘‘যত্ৰস্সা’’তিপি পাঠো, অযমেৰ অত্থো. তত্থাতি তস্স রঞ্ঞো ৰা রাজভোগ্গস্স ৰা সন্তিকং, সমীপত্থে হি ইদং ভুম্মৰচনং. ন তং তস্স ভিক্খুনো কিঞ্চি অত্থং অনুভোতীতি তং চেতাপন্নং তস্স ভিক্খুনো অপ্পমত্তকম্পি কম্মং ন নিপ্ফাদেতি. যুঞ্জন্তাযস্মন্তো সকন্তি আযস্মন্তো অত্তনো সন্তকং ধনং পাপুণন্তু. মা ৰো সকং ¶ ৰিনস্সাতি তুম্হাকং সন্তকং মা ৰিনস্সতু. অযং তত্থ সামীচীতি অযং তত্থ অনুধম্মতা লোকুত্তরধম্মং অনুগতা, ৰত্তধম্মতাতি অত্থো, তস্মা এৰং অকরোন্তো ৰত্তভেদে দুক্কটং আপজ্জতি.
সাৰত্থিযং উপনন্দং আরব্ভ ‘‘অজ্জুণ্হো, ভন্তে, আগমেহী’’তি (পারা. ৫৩৭) ৰুচ্চমানো নাগমেসি, তস্মিং ৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঊনকেসু চোদনাঠানেসু অতিরেকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. অচোদনায লদ্ধে, সামিকেহি চোদেত্ৰা দিন্নে, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. কপ্পিযকারকস্স ভিক্খুনো নিদ্দিট্ঠভাৰো, দূতেন অপ্পিততা, ততুত্তরিৰাযামো, তেন ৰাযামেন পটিলাভোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি চতুত্থসদিসানেৰাতি.
রাজসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
চীৰরৰগ্গো পঠমো.
২. এল়কলোমৰগ্গো
১. কোসিযসিক্খাপদৰণ্ণনা
এল়কলোমৰগ্গস্স ¶ পঠমে কোসিযমিস্সকন্তি একেনাপি কোসিযংসুনা অন্তমসো তস্স করণট্ঠানে ¶ ৰাতৰেগেন নিপাতিতেনাপি মিস্সীকতং. সন্থতন্তি সমে ভূমিভাগে কোসিযংসূনি উপরূপরি সন্থরিত্ৰা কঞ্জিযাদীহি সিঞ্চিত্ৰা কত্তব্বতালক্খণং. কারাপেয্য নিস্সগ্গিযন্তি করণকারাপনপ্পযোগেসু দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি. এত্থ চ ‘‘ইদং মে, ভন্তে, কোসিযমিস্সকং সন্থতং কারাপিতং নিস্সগ্গিয’’ন্তি (পারা. ৫৪৪) ইমিনা নযেন নিস্সজ্জনৰিধানং ৰেদিতব্বং, ইমস্সেৰ ৰচনস্স অনুসারেন ইতো পরং সব্বসন্থতং ৰেদিতব্বং. সক্কা হি এত্তাৰতা জানিতুন্তি ন তং ইতো পরং দস্সযিস্সাম.
আল়ৰিযং ছব্বগ্গিযে আরব্ভ কোসিযমিস্সকং সন্থতং কারাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অত্তনো অত্থায কারাপনৰসেন সাণত্তিকং, অত্তনা ৰিপ্পকতপঅযোসাপননযেন চতুক্কপাচিত্তিযং, অঞ্ঞস্সত্থায করণকারাপনেসু অঞ্ঞেন কতং পটিলভিত্ৰা পরিভুঞ্জনে চ দুক্কটং. ৰিতানাদিকরণে, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. কোসিযমিস্সকভাৰো, অত্তনো অত্থায সন্থতস্স করণকারাপনং, পটিলাভো চাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি ধোৰাপনসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰাতি.
কোসিযসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. সুদ্ধকাল়কসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে সুদ্ধকাল়কানন্তি সুদ্ধানং কাল়কানং অঞ্ঞেহি অমিস্সীকতানং. ৰেসালিযং ছব্বগ্গিযে আরব্ভ তাদিসং সন্থতং করণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সেসং পঠমসদিসমেৰাতি.
সুদ্ধকাল়কসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. দ্ৰেভাগসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে ¶ ¶ দ্ৰে ভাগাতি দ্ৰে কোট্ঠাসা. আদাতব্বাতি গহেতব্বা. গোচরিযানন্তি কপিলৰণ্ণানং. অযং পনেত্থ ৰিনিচ্ছযো – যত্তকেহি কত্তুকামো হোতি, তেসু তুলযিত্ৰা দ্ৰে কোট্ঠাসা কাল়কানং গহেতব্বা, একো ওদাতানং, একো গোচরিযানং. একস্সাপি কাল়কলোমস্স অতিরেকভাৰে নিস্সগ্গিযং হোতি, ঊনকং ৰট্টতি.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে আরব্ভ তাদিসং সন্থতং করণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, কিরিযাকিরিযং, সেসং পঠমসদিসমেৰাতি. ইমানি পন তীণি নিস্সজ্জিত্ৰা পটিলদ্ধানিপি পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টন্তি.
দ্ৰেভাগসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. ছব্বস্সসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে ওরেন চে ছন্নং ৰস্সানন্তি ছন্নং ৰস্সানং ওরিমভাগে, অন্তোতি অত্থো. অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযাতি যং সঙ্ঘো গিলানস্স ভিক্খুনো সন্থতসম্মুতিং দেতি, তং ঠপেত্ৰা অলদ্ধসম্মুতিকস্স ছব্বস্সব্ভন্তরে অঞ্ঞং সন্থতং করোন্তস্স নিস্সগ্গিযং হোতি.
সাৰত্থিযং ¶ সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ অনুৰস্সং সন্থতং কারাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সা যেন লদ্ধা হোতি, তস্স যাৰ রোগো ন ৰূপসম্মতি, ৰূপসন্তো ৰা পুন কুপ্পতি, তাৰ গতগতট্ঠানে অনুৰস্সম্পি কাতুং ৰট্টতি, অঞ্ঞস্সত্থায কারেতুং, কতঞ্চ পটিলভিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুম্পি ৰট্টতি, সেসং পঠমসদিসমেৰাতি.
ছব্বস্সসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. নিসীদনসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে পুরাণসন্থতং নাম যত্থ সকিম্পি নিসিন্নো ৰা হোতি নিপন্নো ৰা. সমন্তাতি একপস্সতো ৰট্টং ৰা চতুরস্সং ৰা ছিন্দিত্ৰা গহিতট্ঠানং যথা ¶ ৰিদত্থিমত্তং হোতি, এৰং গহেতব্বং. সন্থরন্তেন পন একদেসে ৰা সন্থরিতব্বং, ৰিজটেত্ৰা ৰা মিস্সকং কত্ৰা সন্থরিতব্বং, এৰং থিরতরং হোতি. অনাদা চেতি সতি পুরাণসন্থতে অগ্গহেত্ৰা. অসতি পন অগ্গহেত্ৰাপি ৰট্টতি, অঞ্ঞস্সত্থায কারেতুং, কতঞ্চ পটিলভিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুম্পি ৰট্টতি.
সাৰত্থিযং সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ সন্থতৰিস্সজ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সেসং ততিযসদিসমেৰাতি.
নিসীদনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. এল়কলোমসিক্খাপদৰণ্ণনা
ছট্ঠে ¶ অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নস্সাতি অদ্ধানসঙ্খাতং দীঘমগ্গং পটিপন্নস্স, সব্বঞ্চেতং ৰত্থুমত্তদীপনমেৰ, যত্থ কত্থচি পন ধম্মেন লভিত্ৰা গণ্হতো দোসো নত্থি. তিযোজনপরমন্তি গহিতট্ঠানতো তিযোজনপ্পমাণং দেসং. সহত্থাতি সহত্থেন, অত্তনা হরিতব্বানীতি অত্থো. অসন্তে হারকেতি ¶ অসন্তেযেৰ অঞ্ঞস্মিম্পি হারকে. সচে পন অত্থি, তং গাহেতুং ৰট্টতি. অত্তনা পন অন্তমসো ৰাতাবাধপ্পটিকারত্থং সুত্তকেন অবন্ধিত্ৰা কণ্ণচ্ছিদ্দে পক্খিত্তানিপি আদায তিযোজনং একং পাদং অতিক্কামেন্তস্স দুক্কটং, দুতিযপাদাতিক্কমে নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরং ভিক্খুং আরব্ভ তিযোজনাতিক্কমনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঊনকতিযোজনে অতিরেকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. তিযোজনং হরণপচ্চাহরণে, ৰাসাধিপ্পাযেন গন্ত্ৰা ততো পরং হরণে, অচ্ছিন্নং ৰা নিস্সট্ঠং ৰা পটিলভিত্ৰা হরণে, অঞ্ঞং হরাপনে, অন্তমসো সুত্তকেনপি বদ্ধকতভণ্ডহরণে, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. এল়কলোমানং অকতভণ্ডতা, পঠমপ্পটিলাভো, অত্তনা আদায ৰা অঞ্ঞস্স অজানন্তস্স যানে পক্খিপিত্ৰা ৰা তিযোজনাতিক্কমনং, আহরণপচ্চাহরণং, অৰাসাধিপ্পাযতাতি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. এল়কলোমসমুট্ঠানং ¶ , কিরিযং, নোসঞ্ঞাৰিমোক্খং, অচিত্তকং, পণ্ণত্তিৰজ্জং, কাযকম্মং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
এল়কলোমসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. এল়কলোমধোৰাপনসিক্খাপদৰণ্ণনা
সত্তমে সক্কেসু ছব্বগ্গিযে আরব্ভ এল়কলোমধোৰাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং. তত্থ পুরাণচীৰরধোৰাপনে ৰুত্তনযেনেৰ সব্বোপি ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
এল়কলোমধোৰাপনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. জাতরূপসিক্খাপদৰণ্ণনা
অট্ঠমে ¶ জাতরূপরজতন্তি সুৰণ্ণঞ্চেৰ রূপিযঞ্চ, অপিচ কহাপণো লোহমাসকদারুমাসকজতুমাসকাদযোপি যে ৰোহারং গচ্ছন্তি, সব্বে তে ইধ রজতন্ত্ৰেৰ ৰুত্তা. উগ্গণ্হেয্য ৰাতি অত্তনো অত্থায দিয্যমানং ৰা যত্থকত্থচি ঠিতং ৰা নিপ্পরিগ্গহিতং দিস্ৰা সযং গণ্হেয্য ৰা. উগ্গণ্হাপেয্য ৰাতি তদেৰ অঞ্ঞেন গাহাপেয্য ৰা. উপনিক্খিত্তং ৰা সাদিযেয্যাতি ‘‘ইদং অয্যস্স হোতূ’’তি এৰং সম্মুখা ৰা, ‘‘অসুকস্মিং নাম ঠানে মম হিরঞ্ঞসুৰণ্ণং, তং তুয্হং হোতূ’’তি এৰং পরম্মুখা ঠিতং ৰা কেৰলং ৰাচায ৰা হত্থমুদ্দায ৰা ‘‘তুয্হ’’ন্তি ৰত্ৰা পরিচ্চত্তং যো কাযৰাচাহি অপ্পটিক্খিপিত্ৰা চিত্তেন অধিৰাসেয্য, অযং ‘‘সাদিযেয্যা’’তি ৰুচ্চতি. সচে পন চিত্তেন সাদিযতি, গণ্হিতুকামো হোতি, কাযেন ৰা ৰাচায ৰা ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, কাযৰাচাহি অপ্পটিক্খিপিত্ৰা সুদ্ধচিত্তো হুত্ৰা ‘‘নযিদং অম্হাকং কপ্পতী’’তি ন সাদিযতি, ৰট্টতি. নিস্সগ্গিযন্তি উগ্গহণাদীসু যংকিঞ্চি করোন্তস্স ¶ অঘনবদ্ধেসু ৰত্থূসু ৰত্থুগণনায নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. তং নিস্সজ্জন্তেন ‘‘অহং, ভন্তে, রূপিযং পটিগ্গহেসিং, ইদং মে, ভন্তে, নিস্সগ্গিযং, ইমাহং সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জামী’’তি (পারা. ৫৮৪) এৰং সঙ্ঘমজ্ঝেযেৰ নিস্সজ্জিতব্বং. সচে তত্থ কোচি গহট্ঠো আগচ্ছতি ¶ , ‘‘ইদং জানাহী’’তি ৰত্তব্বো. ‘‘ইমিনা কিং আহরিয্যতূ’’তি ভণন্তে পন ‘‘ইদং নামা’’তি অৰত্ৰা ‘‘সপ্পিআদীনি ভিক্খূনং কপ্পন্তী’’তি এৰং কপ্পিযং আচিক্খিতব্বং. সচে সো আহরতি, রূপিযপ্পটিগ্গাহকং ঠপেত্ৰা সব্বেহি ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. রূপিযপ্পটিগ্গাহকস্স পন যং তপ্পচ্চযা উপ্পন্নং, তং অঞ্ঞেন লভিত্ৰা দিয্যমানম্পি অন্তমসো ততো নিব্বত্তরুক্খচ্ছাযাপি পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি. সচে পন সো কিঞ্চি আহরিতুং ন ইচ্ছতি, ‘‘ইমং ছট্টেহী’’তি ৰত্তব্বো. সচে যত্থ কত্থচি নিক্খিপতি, গহেত্ৰা ৰা গচ্ছতি, ন ৰারেতব্বো. নো চে ছট্টেতি, পঞ্চঙ্গসমন্নাগতো ভিক্খু রূপিযছট্টকো সম্মন্নিতব্বো. তেন অনিমিত্তং কত্ৰাৰ গূথং ৰিয ছট্টেতব্বং. সচে নিমিত্তং করোতি, দুক্কটং আপজ্জতি.
রাজগহে উপনন্দং আরব্ভ রূপিযপ্পটিগ্গহণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, অরূপিযে রূপিযসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা, সঙ্ঘচেতিযাদীনং অত্থায গণ্হন্তস্স, মুত্তামণিআদিপ্পটিগ্গহণে চ দুক্কটং. রতনসিক্খাপদনযেন নিক্খিপন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. জাতরূপরজতভাৰো, অত্তুদ্দেসিকতা, গহণাদীসু অঞ্ঞতরভাৰোতি ¶ ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীসু সিযা কিরিযং গহণেন আপজ্জনতো, সিযা অকিরিযং পটিক্খেপস্স অকরণতো, সেসং সঞ্চরিত্তে ৰুত্তনযমেৰাতি.
জাতরূপসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদৰণ্ণনা
নৰমে নানপ্পকারকন্তি কতাদিৰসেন অনেকৰিধং. রূপিযসংৰোহারন্তি জাতরূপরজতপরিৰত্তনং. পুরিমসিক্খাপদেন হি নিস্সগ্গিযৰত্থুদুক্কটৰত্থূনং পটিগ্গহণং ৰারিতং, ইমিনা পরিৰত্তনং. তস্মা দুক্কটৰত্থুনা দুক্কটৰত্থুকপ্পিযৰত্থূনি, কপ্পিযৰত্থুনা চ দুক্কটৰত্থুং পরিৰত্তেন্তস্স দুক্কটং. নিস্সগ্গিযৰত্থুনা পন নিস্সগ্গিযৰত্থুং ৰা দুক্কটৰত্থুং ৰা কপ্পিযৰত্থুং ৰা, দুক্কটৰত্থুকপ্পিযৰত্থূহি চ নিস্সগ্গিযৰত্থুং পরিৰত্তেন্তস্স নিস্সগ্গিযং হোতি, তং পুরিমনযানুসারেনেৰ সঙ্ঘমজ্ঝে নিস্সজ্জিতব্বং, নিস্সট্ঠৰত্থুস্মিঞ্চ তত্থ ৰুত্তনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং.
সাৰত্থিযং ¶ ছব্বগ্গিযে আরব্ভ রূপিযসংৰোহারৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, যং অত্তনো ধনেন পরিৰত্তেতি, তস্স ৰা ধনস্স ৰা রূপিযভাৰো চেৰ, পরিৰত্তনঞ্চাতি ইমানেত্থ ¶ দ্ৰে অঙ্গানি. কিরিযং, সেসং অনন্তরসিক্খাপদে ৰুত্তনযমেৰাতি.
রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. কযৰিক্কযসিক্খাপদৰণ্ণনা
দসমে নানপ্পকারকন্তি চীৰরাদীনং কপ্পিযভণ্ডানং ৰসেন অনেকৰিধং. কযৰিক্কযন্তি কযঞ্চেৰ ৰিক্কযঞ্চ. ‘‘ইমিনা ইমং দেহি, ইমং আহর, পরিৰত্তেহি, চেতাপেহী’’তি ইমিনা হি নযেন পরস্স কপ্পিযভণ্ডং গণ্হন্তো কযং সমাপজ্জতি, অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং দেন্তো ৰিক্কযং সমাপজ্জতি. তস্মা ঠপেত্ৰা পঞ্চ সহধম্মিকে যং এৰং অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং দত্ৰা মাতু সন্তকম্পি কপ্পিযভণ্ডং গণ্হাতি, তং নিস্সগ্গিযং হোতি. ৰুত্তলক্খণৰসেন সঙ্ঘগণপুগ্গলেসু যস্স কস্সচি নিস্সজ্জিতব্বং, ‘‘ইমং ভুঞ্জিত্ৰা ৰা গহেত্ৰা ৰা ইদং নাম আহর ¶ ৰা করোহি ৰা’’তি রজনাদিং আহরাপেত্ৰা ৰা ধমকরণাদিপরিক্খারং ভূমিসোধনাদিঞ্চ নৰকম্মং কারেত্ৰা ৰা সন্তং ৰত্থু নিস্সজ্জিতব্বং, অসন্তে পাচিত্তিযং দেসেতব্বমেৰ.
সাৰত্থিযং উপনন্দং আরব্ভ কযৰিক্কযৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘ইদং কিং অগ্ঘতী’’তি এৰং অগ্ঘং পুচ্ছন্তস্স, যস্স হত্থতো ভণ্ডং গণ্হিতুকামো হোতি, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং অন্তমসো তস্সেৰ পুত্তভাতুকম্পি কপ্পিযকারকং কত্ৰা ‘‘ইমিনা ইদং নাম গহেত্ৰা দেহী’’তি আচিক্খন্তস্স, ‘‘ইদং অম্হাকং অত্থি, অম্হাকঞ্চ ইমিনা চ ইমিনা চ অত্থো’’তি এৰং ৰত্ৰা অত্তনো ধনেন লদ্ধং গণ্হন্তস্স, সহধম্মিকেহি সদ্ধিং কযৰিক্কযং করোন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. যং অত্তনো ধনেন পরিৰত্তেতি, যেন চ পরিৰত্তেতি, তেসং কপ্পিযৰত্থুতা, অসহধম্মিকতা, কযৰিক্কযাপজ্জনঞ্চাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সেসং রূপিযসংৰোহারে ৰুত্তনযমেৰাতি.
কযৰিক্কযসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
এল়কলোমৰগ্গো দুতিযো.
৩. পত্তৰগ্গো
১. পত্তসিক্খাপদৰণ্ণনা
পত্তৰগ্গস্স ¶ পঠমে অতিরেকপত্তোতি অনধিট্ঠিতো চ অৰিকপ্পিতো চ, সো চ খো উক্কট্ঠমজ্ঝিমোমকানং অঞ্ঞতরো পমাণযুত্তোৰ, তস্স পমাণং ‘‘অড্ঢাল়্হকোদনং গণ্হাতী’’তিআদিনা (পারা ৬০২) নযেন পাল়িযং ৰুত্তং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – অনুপহতপুরাণসালিতণ্ডুলানং সুকোট্টিতপরিসুদ্ধানং দ্ৰে মগধনাল়িযো গহেত্ৰা তেহি তণ্ডুলেহি অনুত্তণ্ডুলমকিলিন্নমপিণ্ডিকং সুৰিসদং কুন্দমকুল়রাসিসদিসং অৰস্সাৰিতোদনং পচিত্ৰা নিরৰসেসং পত্তে পক্খিপিত্ৰা তস্স ওদনস্স চতুত্থভাগপ্পমাণো নাতিঘনো নাতিতনুকো হত্থহারিযো সব্বসম্ভারসঙ্খতো মুগ্গসূপো পক্খিপিতব্বো, ততো আলোপস্স অনুরূপং যাৰচরিমালোপপ্পহোনকং মচ্ছমংসাদিব্যঞ্জনং পক্খিপিতব্বং, সপ্পিতেলতক্করসকঞ্জিযাদীনি ¶ পন ¶ গণনূপগানি ন হোন্তি. তানি হি ওদনগতিকানেৰ, নেৰ হাপেতুং, ন ৰড্ঢেতুং সক্কোন্তি, এৰমেতং সব্বম্পি পক্খিত্তং সচে পত্তস্স মুখৰট্টিযা হেট্ঠিমরাজিসমং তিট্ঠতি, সুত্তেন ৰা হীরেন ৰা ছিন্দন্তস্স সুত্তস্স ৰা হীরস্স ৰা হেট্ঠিমন্তং ফুসতি, অযং উক্কট্ঠো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং অতিক্কম্ম থূপীকতং তিট্ঠতি, অযং উক্কট্ঠোমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং ন সম্পাপুণাতি, অন্তোগধমেৰ হোতি, অযং উক্কট্ঠুক্কট্ঠো নাম পত্তো. উক্কট্ঠতো উপড্ঢপ্পমাণো মজ্ঝিমো. মজ্ঝিমপত্ততো উপড্ঢপ্পমাণো ওমকো. তেসম্পি ৰুত্তনযেনেৰ ভেদো ৰেদিতব্বো. ইচ্চেতেসু নৰসু উক্কট্ঠুক্কট্ঠো চ ওমকোমকো চাতি দ্ৰে অপত্তা, সেসা সত্ত পত্তা পমাণযুত্তা নাম, অযমেত্থসঙ্খেপো, ৰিত্থারো পন সমন্তপাসাদিকাযং (পারা. অট্ঠ. ২.৫৯৮ আদযো) ৰুত্তো, তস্মা এৰং পমাণযুত্তং সমণসারুপ্পেন পক্কং অযোপত্তং ৰা মত্তিকাপত্তং ৰা লভিত্ৰা পুরাণপত্তং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা অন্তোদসাহে অধিট্ঠাতব্বো. সচে পনস্স মূলতো কাকণিকমত্তম্পি দাতব্বং অৰসিট্ঠং হোতি, অধিট্ঠানুপগো ন হোতি, অপ্পচ্চুদ্ধরন্তেন ৰিকপ্পেতব্বো. তত্থ পচ্চুদ্ধরণাধিট্ঠানলক্খণং চীৰরৰগ্গে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং, ৰিকপ্পনলক্খণং পরতো ৰক্খাম. সচে পন কোচি অপত্তকো ভিক্খু দস পত্তে লভিত্ৰা সব্বে অত্তনাৰ পরিভুঞ্জিতুকামো হোতি, একং পত্তং অধিট্ঠায পুন দিৰসে তং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা অঞ্ঞো অধিট্ঠাতব্বো, এতেনুপাযেন ৰস্সসতম্পি ¶ পরিহরিতুং সক্কা. যো পনস্স পত্তো মুখৰট্টিতো হেট্ঠা দ্ৰঙ্গুলমত্তোকাসতো পট্ঠায যত্থকত্থচি কঙ্গুসিত্থনিক্খমনমত্তেন ছিদ্দেন ছিদ্দো হোতি, সো অধিট্ঠানুপগো ন হোতি. পুন ছিদ্দে পাকতিকে কতে অধিট্ঠাতব্বো, সেসং অধিট্ঠানৰিজহনং তিচীৰরে ৰুত্তনযমেৰ.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে আরব্ভ অতিরেকপত্তধারণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, সেসৰণ্ণনাক্কমো চীৰরৰগ্গস্স পঠমসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বোতি.
পত্তসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. ঊনপঞ্চবন্ধনসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে ঊনানি পঞ্চ বন্ধনানি অস্সাতি ঊনপঞ্চবন্ধনো, নাস্স পঞ্চ বন্ধনানি পূরেন্তীতি অত্থো, তেন ঊনপঞ্চবন্ধনেন, ইত্থম্ভূতস্স লক্খণে করণৰচনং. তত্থ যস্মা অবন্ধনস্সাপি পঞ্চ বন্ধনানি ন পূরেন্তি সব্বসো নত্থিতায, তেনস্স পদভাজনে ‘‘ঊনপঞ্চবন্ধনো নাম পত্তো অবন্ধনো ৰা একবন্ধনো ৰা’’তিআদি (পারা. ৬১৩) ৰুত্তং. ‘‘ঊনপঞ্চবন্ধনেনা’’তি ¶ চ ৰুত্তত্তা যস্স পঞ্চবন্ধনো পত্তো হোতি পঞ্চবন্ধনোকাসো ৰা, তস্স সো অপত্তো, তস্মা অঞ্ঞং ৰিঞ্ঞাপেতুং ৰট্টতি. যস্মিং পন পত্তে মুখৰট্টিতো হেট্ঠা ভট্ঠা দ্ৰঙ্গুলপ্পমাণা একাপি রাজি হোতি, তং ¶ তস্সা রাজিযা হেট্ঠিমপরিযন্তে পত্তৰেধকেন ৰিজ্ঝিত্ৰা পচিত্ৰা সুত্তরজ্জুকমকচিরজ্জুকাদীহি ৰা তিপুসুত্তকেন ৰা বন্ধিত্ৰা তং বন্ধনং আমিসস্স অলগ্গনত্থং তিপুপট্টকেন ৰা কেনচি বদ্ধসিলেসাদিনা ৰা পটিচ্ছাদেতব্বং, সো চ পত্তো অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বো, সুখুমং ৰা ছিদ্দং কত্ৰা বন্ধিতব্বো, ফাণিতং ঝাপেত্ৰা পাসাণচুণ্ণেন বন্ধিতুম্পি ৰট্টতি. যস্স পন দ্ৰে রাজিযো ৰা একাযেৰ ৰা চতুরঙ্গুলা, তস্স দ্ৰে বন্ধনানি দাতব্বানি. যস্স তিস্সো ৰা একাযেৰ ৰা ছল়ঙ্গুলা, তস্স তীণি. যস্স চতস্সো ৰা একাযেৰ ৰা অট্ঠঙ্গুলা, তস্স চত্তারি. যস্স পঞ্চ ৰা একাযেৰ ৰা দসঙ্গুলা, সো বদ্ধোপি অবদ্ধোপি অপত্তোযেৰ, অঞ্ঞো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো, এস তাৰ মত্তিকাপত্তে ৰিনিচ্ছযো.
অযোপত্তে ¶ পন সচেপি পঞ্চ ৰা অতিরেকানি ৰা ছিদ্দানি হোন্তি, তানি চে অযচুণ্ণেন ৰা আণিযা ৰা লোহমণ্ডলেন ৰা বদ্ধানি মট্ঠানি হোন্তি, স্ৰেৰ পরিভুঞ্জিতব্বো, অঞ্ঞো ন ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. অথ পন একম্পি ছিদ্দং মহন্তং হোতি, লোহমণ্ডলেন বদ্ধম্পি মট্ঠং ন হোতি, পত্তে আমিসং লগ্গতি, অকপ্পিযো হোতি অযং পত্তো, অঞ্ঞো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. যো পন এৰং পত্তসঙ্খেপগতে ৰা অযোপত্তে, ঊনপঞ্চবন্ধনে ৰা মত্তিকাপত্তে সতি অঞ্ঞং ৰিঞ্ঞাপেতি, পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযো হোতি, নিস্সজ্জিতব্বো. নিস্সজ্জন্তেন সঙ্ঘমজ্ঝে এৰ নিস্সজ্জিতব্বো, তেন ৰুত্তং ‘‘ভিক্খুপরিসায নিস্সজ্জিতব্বো’’তি. যো চ তস্সা ভিক্খুপরিসাযাতিএত্থ তেহি ভিক্খূহি পকতিযা এৰ অত্তনো অত্তনো অধিট্ঠিতং পত্তং গহেত্ৰা সন্নিপতিতব্বং, ততো সম্মতেন পত্তগ্গাহাপকেন পত্তস্স ৰিজ্জমানগুণং ৰত্ৰা ‘‘ভন্তে, ইমং গণ্হথা’’তি থেরো ৰত্তব্বো. সচে থেরস্স সো পত্তো ন রুচ্চতি, অপ্পিচ্ছতায ৰা ন গণ্হাতি, ৰট্টতি. তস্মিং পন অনুকম্পায অগণ্হন্তস্স দুক্কটং. সচে পন গণ্হাতি, থেরস্স পত্তং দুতিযত্থেরং গাহাপেত্ৰা এতেনেৰ উপাযেন যাৰ সঙ্ঘনৰকা গাহাপেতব্বো, তেন পরিচ্চত্তপত্তো পন পত্তপরিযন্তো নাম, সো তস্স ভিক্খুনো পদাতব্বো. তেনাপি সো যথা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা গহিতপত্তো, এৰমেৰ সক্কচ্চং পরিভুঞ্জিতব্বো. সচে পন তং জিগুচ্ছন্তো অদেসে ৰা নিক্খিপতি, অপরিভোগেন ৰা পরিভুঞ্জতি, ৰিস্সজ্জেতি ৰা, দুক্কটং আপজ্জতি.
সক্কেসু ছব্বগ্গিযে আরব্ভ বহূ পত্তে ৰিঞ্ঞাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং ¶ , অবন্ধনেন অবন্ধনং, একবন্ধনং, দুবন্ধনং, তিবন্ধনং, চতুব্বন্ধনং, অবন্ধনোকাসং, একদ্ৰিতিচতুব্বন্ধনোকাসং চেতাপেতি, এৰং একেকেন পত্তেন দসধা দসৰিধং পত্তং. চেতাপনৰসেন পন একং নিস্সগ্গিযপাচিত্তিযসতং হোতি. নট্ঠপত্তস্স, ভিন্নপত্তস্স, অত্তনো ঞাতকপ্পৰারিতে, অঞ্ঞস্স চ ঞাতকপ্পৰারিতে, তস্সেৰত্থায ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স, অত্তনো ধনেন গণ্হতো, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. অধিট্ঠানুপগপত্তস্স ঊনপঞ্চবন্ধনতা, অত্তুদ্দেসিকতা, অকতৰিঞ্ঞত্তি ¶ , তায চ পটিলাভোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি ধোৰাপনসিক্খাপদে ৰুত্তনযানেৰাতি.
ঊনপঞ্চবন্ধনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. ভেসজ্জসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে ¶ পটিসাযনীযানীতি পটিসাযিতব্বানি, পরিভুঞ্জিতব্বানীতি অত্থো. এতেন সযং উগ্গহেত্ৰা নিক্খিত্তানং সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তিং দস্সেতি, তানি হি পটিসাযিতুং ন ৰট্টন্তি. ভেসজ্জানীতি ভেসজ্জকিচ্চং করোন্তু ৰা, মা ৰা, এৰং লদ্ধৰোহারানি. সপ্পি নাম গৰাদীনং সপ্পি, যেসং মংসং কপ্পতি, তেসং সপ্পি. তথা নৰনীতং. তেলং নাম তিলসাসপমধূকএরণ্ডকৰসাদীহি নিব্বত্তিতং. মধু নাম মক্খিকামধুমেৰ. ফাণিতং নাম উচ্ছুরসং উপাদায পন অপক্কা ৰা অৰত্থুকপক্কা ৰা সব্বাপি উচ্ছুৰিকতি ‘‘ফাণিত’’ন্তি ৰেদিতব্বং. তানি পটিগ্গহেত্ৰাতি তানি ভেসজ্জানি পটিগ্গহেত্ৰা, ন তেসং ৰত্থূনি. এতেন ঠপেত্ৰা ৰসাতেলং যানেত্থ যাৰকালিকৰত্থুকানি, তেসং ৰত্থূনি পটিগ্গহেত্ৰা কতানি সপ্পিআদীনি সত্তাহং অতিক্কামযতোপি অনাপত্তিং দস্সেতি. ৰসাতেলং পন কালে পটিগ্গহিতং কালে নিপক্কং কালে সংসট্ঠং তেলপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতুং অনুঞ্ঞাতং, তস্মা ঠপেত্ৰা মনুস্সৰসং অঞ্ঞং যংকঞ্চি ৰসং পুরেভত্তং পটিগ্গহেত্ৰা সামং পচিত্ৰা নিব্বত্তিততেলম্পি সত্তাহং নিরামিসপরিভোগেন ৰট্টতি. অনুপসম্পন্নেন পচিত্ৰা দিন্নং পন তদহুপুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, অঞ্ঞেসং যাৰকালিকৰত্থূনং ৰত্থুং পচিতুং ন ৰট্টতিযেৰ. নিব্বত্তিতসপ্পি ৰা নৰনীতং ৰা পচিতুং ৰট্টতি, তং পন তদহুপুরেভত্তম্পি সামিসং পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি. পুরেভত্তং পটিগ্গহিতখীরাদিতো অনুপসম্পন্নেন পচিত্ৰা কতসপ্পিআদীনি পন তদহুপুরেভত্তং সামিসানিপি ৰট্টন্তি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায অনজ্ঝোহরণীযানি, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. সন্নিধিকারকং পরিভুঞ্জিতব্বানীতি সন্নিধিং কত্ৰা নিদহিত্ৰা পুরেভত্তং পটিগ্গহিতানি তদহুপুরেভত্তং সামিসপরিভোগেনাপি ৰট্টন্তি, পচ্ছাভত্ততো ¶ পট্ঠায পন তানি চ, পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতানি চ সত্তাহং নিরামিসপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বানীতি অত্থো. ‘‘পরিভুঞ্জিতব্বানী’’তি চ ৰচনতো অন্তোসত্তাহে অব্ভঞ্জনাদীনং অত্থায অধিট্ঠহিত্ৰা ঠপিতেসু অনাপত্তি, যাৰজীৰিকানি সাসপমধূকএরণ্ডকঅট্ঠীনি তেলকরণত্থং পটিগ্গহেত্ৰা তদহেৰ কততেলং সত্তাহকালিকং, দুতিযদিৰসে কতং ছাহং ৰট্টতি, ততিযদিৰসে কতং পঞ্চাহং, চতুত্থপঞ্চমছট্ঠসত্তমদিৰসে কতং তদহেৰ ৰট্টতি. সচে যাৰ অরুণস্স উগ্গমনা ¶ তিট্ঠতি, নিস্সগ্গিযং হোতি, অট্ঠমদিৰসে কতং অনজ্ঝোহরণীযং, অনিস্সগ্গিযত্তা পন বাহিরপরিভোগেন ৰট্টতি. সচেপি ন করোতি, তেলত্থায পটিগ্গহিতসাসপাদীনং পন পাল়িযং অনাগতসপ্পিআদীনঞ্চ ¶ সত্তাহাতিক্কমে দুক্কটং আপজ্জতি. সীতুদকেন কতমধূকপুপ্ফফাণিতং পন ফাণিতগতিকমেৰ, অম্বফাণিতাদীনি যাৰকালিকানি. যং পনেত্থ সত্তাহকালিকং, তং নিস্সট্ঠং পটিলভিত্ৰাপি অরুআদীনি ৰা মক্খেতুং, অজ্ঝোহরিতুং ৰা ন ৰট্টতি. পদীপে কাল়ৰণ্ণে ৰা উপনেতব্বং, অঞ্ঞস্স ভিক্খুনো কাযিকপরিভোগং ৰট্টতি. যং পন নিরপেক্খো পরিচ্চজিত্ৰা পুন লভতি, তং অজ্ঝোহরিতুম্পি ৰট্টতি. ৰিসুং ঠপিতসপ্পিআদীসু, একভাজনে ৰা অমিস্সিতেসু ৰত্থুগণনায আপত্তিযো.
সাৰত্থিযং সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ সত্তাহং অতিক্কমনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সেসং চীৰরৰগ্গস্স পঠমসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বন্তি.
ভেসজ্জসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. ৰস্সিকসাটিকসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে মাসো সেসো গিম্হানন্তি চতুন্নং গিম্হমাসানং একো পচ্ছিমমাসো সেসো. পরিযেসিতব্বন্তি গিম্হানং পচ্ছিমমাসস্স পঠমদিৰসতো পট্ঠায যাৰ কত্তিকমাসস্স পচ্ছিমদিৰসো, তাৰ ‘‘কালো ৰস্সিকসাটিকাযা’’তিআদিনা সতুপ্পাদকরণেন, সঙ্ঘস্স পৰারিতট্ঠানতো, অত্তনো ঞাতকপ্পৰারিতট্ঠানতো পন ‘‘দেথ মে ৰস্সিকসাটিকচীৰর’’ন্তিআদিকায ৰিঞ্ঞত্তিযাপি পরিযেসিতব্বং. অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতট্ঠানে সতুপ্পাদং করোন্তস্স ৰত্তভেদে দুক্কটং, যথা ৰা তথা ৰা ‘‘দেথ মে’’তিআদিৰচনেন ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. কত্ৰা নিৰাসেতব্বন্তি গিম্হানং পচ্ছিমদ্ধমাসস্স পঠমদিৰসতো পট্ঠায যাৰ কত্তিকমাসস্স পচ্ছিমদিৰসো, তাৰ সূচিকম্মনিট্ঠানেন ¶ সকিম্পি ৰণ্ণভেদমত্তরজনেন কপ্পবিন্দুকরণেন চ কত্ৰা পরিদহিতব্বা. এত্তাৰতা গিম্হানং পচ্ছিমো মাসো পরিযেসনক্খেত্তং ¶ , পচ্ছিমো অদ্ধমাসো করণনিৰাসনক্খেত্তম্পি, ৰস্সানস্স চতূসু মাসেসু সব্বম্পি তং ৰট্টতীতি অযমত্থো দস্সিতো হোতি. যো চাযং গিম্হানং পচ্ছিমো মাসো অনুঞ্ঞাতো, এত্থ কতপরিযেসিতম্পি ৰস্সিকসাটিকং অধিট্ঠাতুং ন ৰট্টতি. সচে তস্মিং মাসে অতিক্কন্তে ৰস্সং উক্কড্ঢিযতি, পুন মাসপরিহারং লভতি, ধোৰিত্ৰা পন নিক্খিপিত্ৰা ৰস্সূপনাযিকদিৰসে অধিট্ঠাতব্বা. সচে সতিসম্মোসেন ৰা অপ্পহোনকভাৰেন ৰা অকতা হোতি. তে চ দ্ৰে মাসে ৰস্সানস্স চতুমাসন্তি ছ মাসে পরিহারং লভতি. সচে পন কত্তিকমাসে কথিনং অত্থরিযতি, অপরেপি চত্তারো মাসে লভতি, এৰং দস মাসা হোন্তি. ততো পরম্পি সতিযা পচ্চাসায তং মূলচীৰরং কত্ৰা ঠপেন্তস্স একমাসন্তি এৰং একাদস মাসে পরিহারং লভতি, ইতো পরং একাহম্পি ন লভতি.
ওরেন চে মাসো ¶ সেসো গিম্হানন্তি গিম্হানং পচ্ছিমমাসস্স ওরিমভাগে যাৰ হেমন্তস্স পঠমদিৰসো, তাৰাতি অত্থো. পরিযেসেয্যাতি এতেসু সত্তসু পিট্ঠিসমযমাসেসু অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতট্ঠানতো সতুপ্পাদকরণেন পরিযেসন্তস্স নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স অঞ্ঞাতকৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, ঞাতকপ্পৰারিতে ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স তেন সিক্খাপদেন অনাপত্তি, সতুপ্পাদং করোন্তস্স ইমিনা সিক্খাপদেন আপত্তি. ওরেনদ্ধমাসো সেসো গিম্হানন্তি গিম্হানস্স পচ্ছিমদ্ধমাসতো ওরিমভাগে একস্মিং অদ্ধমাসে. কত্ৰা নিৰাসেয্যাতি এত্থন্তরে ধম্মেন উপ্পন্নম্পি কত্ৰা নিৰাসেন্তস্স নিস্সগ্গিযং হোতি.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ ৰস্সিকসাটিকপরিযেসনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঊনকমাসদ্ধমাসেসু অতিরেকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং, তথা সতিযা ৰস্সিকসাটিকায নগ্গস্স কাযং ওৰস্সাপযতো. পোক্খরণিযাদীসু পন ন্হাযন্তস্স ৰা অচ্ছিন্নচীৰরস্স ৰা নট্ঠচীৰরস্স ৰা ‘‘অনিৰত্থং চোরা হরন্তী’’তি এৰং আপদাসু ৰা নিৰাসযতো উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. এত্থ চ ৰস্সিকসাটিকায অত্তুদ্দেসিকতা, অসমযে পরিযেসনতা, তায চ পটিলাভোতি ইমানি তাৰ পরিযেসনাপত্তিযা তীণি অঙ্গানি ¶ . সচীৰরতা, আপদাভাৰো, ৰস্সিকসাটিকায সকভাৰো, অসমযে নিৰাসনন্তি ইমানি নিৰাসনাপত্তিযা চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি ধোৰাপনসিক্খাপদে ৰুত্তনযানেৰাতি.
ৰস্সিকসাটিকসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. চীৰরঅচ্ছিন্দনসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে ¶ সামং চীৰরং দত্ৰাতি ৰেয্যাৰচ্চাদীনি পচ্চাসিসমানো সযমেৰ দত্ৰা. অচ্ছিন্দেয্যাতি ৰেয্যাৰচ্চাদীনি অকরোন্তং দিস্ৰা সকসঞ্ঞায অচ্ছিন্দন্তস্স ৰত্থুগণনায আপত্তিযো. অচ্ছিন্দাপেয্যাতিএত্থ পন ‘‘অচ্ছিন্দা’’তি আণত্তিযা দুক্কটং, অচ্ছিন্দেসু যত্তকানি আণত্তানি, তেসং গণনায আপত্তিযো.
সাৰত্থিযং উপনন্দং আরব্ভ চীৰরঅচ্ছিন্দনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং. অনুপসম্পন্নে উপসম্পন্নসঞ্ঞিনো, ৰেমতিকস্স, অনুপসম্পন্নসঞ্ঞিনো ৰা, উপসম্পন্নস্সাপি ৰিকপ্পনুপগপচ্ছিমচীৰরং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং পরিক্খারং, অনুপসম্পন্নস্স চ যংকিঞ্চি অচ্ছিন্দতো ৰা দুক্কটং. তেন তুট্ঠেন ৰা কুপিতেন ৰা দিন্নং পন তস্স ৰিস্সাসং ৰা গণ্হন্তস্স উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰিকপ্পনুপগপচ্ছিমচীৰরতা, সামং দিন্নতা, সকসঞ্ঞিতা, উপসম্পন্নতা, কোধৰসেন অচ্ছিন্দনং ৰা অচ্ছিন্দাপনং ৰাতি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি অঞ্ঞত্র ৰেদনায. ৰেদনা পন ইধ দুক্খৰেদনাযেৰাতি.
চীৰরঅচ্ছিন্দনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. সুত্তৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদৰণ্ণনা
ছট্ঠে ¶ সুত্তন্তি ছব্বিধং খোমসুত্তাদিং ৰা তেসং অনুলোমং ৰা. ৰিঞ্ঞাপেত্ৰাতি চীৰরত্থায যাচিত্ৰা. ৰাযাপেয্যাতি ‘‘চীৰরং মে, আৰুসো, ৰাযথা’’তি অকপ্পিযায ৰিঞ্ঞত্তিযা ৰাযাপেয্য. নিস্সগ্গিযন্তি এৰং ¶ ৰাযাপেন্তস্স যো তন্তৰাযো চীৰরৰাযনত্থং তুরিৰেমসজ্জনাদিকে পযোগে করোতি, তস্স সব্বপ্পযোগেসু দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি.
রাজগহে ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ চীৰরৰাযাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ৰিঞ্ঞাপিতসুত্তং ৰিঞ্ঞাপিততন্তৰাযেন ৰাযাপেন্তস্স দীঘতো ৰিদত্থিমত্তে তিরিযঞ্চ হত্থমত্তে ৰীতে নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. ইতি যাৰ চীৰরং ৰড্ঢতি, তাৰ ইমিনা পমাণেন আপত্তিযো ৰড্ঢন্তি. তেনেৰ পন অৰিঞ্ঞত্তিযা লদ্ধসুত্তং ৰাযাপেন্তস্স যথা পুব্বে নিস্সগ্গিযং ¶ , এৰং ইধ দুক্কটং. তেনেৰ ৰিঞ্ঞত্তঞ্চ অৰিঞ্ঞত্তঞ্চ ৰাযাপেন্তস্স সচে ৰুত্তপ্পমাণেন কেদারবদ্ধং ৰিয চীৰরং হোতি, অকপ্পিযসুত্তমযে পরিচ্ছেদে পাচিত্তিযং, ইতরস্মিং তথেৰ দুক্কটং. ততো চে ঊনতরা পরিচ্ছেদা, সব্বপরিচ্ছেদেসু দুক্কটানেৰ. অথ একন্তরিকেন ৰা সুত্তেন দীঘতো ৰা কপ্পিযং তিরিযং অকপ্পিযং কত্ৰা ৰীতং হোতি, পুব্বে ৰুত্তপ্পমাণগণনায দুক্কটানি. এতেনেৰ উপাযেন কপ্পিযতন্তৰাযেন অকপ্পিযসুত্তে, কপ্পিযাকপ্পিযেহি তন্তৰাযেহি সুত্তেপি কপ্পিযে অকপ্পিযে কপ্পিযাকপ্পিযে চ আপত্তিভেদো ৰেদিতব্বো. তিকপাচিত্তিযং, অৰাযাপিতে ৰাযাপিতসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. চীৰরসিব্বনআযোগকাযবন্ধনঅংসবদ্ধকপত্তত্থৰিকপরিস্সাৰনানং অত্থায সুত্তং ৰিঞ্ঞাপেন্তস্স, ঞাতকপ্পৰারিতেহি কপ্পিযসুত্তং ৰাযাপেন্তস্স, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি, চীৰরত্থায ৰিঞ্ঞাপিতসুত্তং, অত্তুদ্দেসিকতা, অকপ্পিযতন্তৰাযেন অকপ্পিযৰিঞ্ঞত্তিযা ৰাযাপনন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি ধোৰাপনসিক্খাপদে ৰুত্তনযানেৰাতি.
সুত্তৰিঞ্ঞত্তিসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. মহাপেসকারসিক্খাপদৰণ্ণনা
সত্তমে তত্র চে সো ভিক্খূতি যত্র গামে ৰা নিগমে ৰা তন্তৰাযা, তত্র. পুব্বে অপ্পৰারিতোতি চীৰরসামিকেহি অপ্পৰারিতো হুত্ৰা ¶ . ৰিকপ্পং আপজ্জেয্যাতি ৰিসিট্ঠকপ্পং অধিকৰিধানং আপজ্জেয্য. ইদানি যেনাকারেন ৰিকপ্পং আপন্নো হোতি, তং দস্সেতুং ইদং খো, আৰুসোতিআদি ৰুত্তং. তত্থ আযতন্তি দীঘং. ৰিত্থতন্তি পুথুলং. অপ্পিতন্তি ঘনং. সুৰীতন্তি সুট্ঠু ৰীতং, সব্বট্ঠানেসু সমং কত্ৰা ৰীতং. সুপ্পৰাযিতন্তি সুট্ঠু পৰাযিতং, সব্বট্ঠানেসু সমং কত্ৰা তন্তে পসারিতং. সুৰিলেখিতন্তি লেখনিযা সুট্ঠু ৰিলেখিতং. সুৰিতচ্ছিতন্তি কোচ্ছেন ¶ সুট্ঠু ৰিতচ্ছিতং, সুট্ঠু নিদ্ধোতন্তি অত্থো. পিণ্ডপাতমত্তম্পীতি এত্থ চ ন ভিক্খুনো পিণ্ডপাতদানমত্তেন তং নিস্সগ্গিযং হোতি, সচে পন তে তস্স ৰচনেন চীৰরসামিকানং হত্থতো সুত্তং গহেত্ৰা ঈসকম্পি আযতং ৰা ৰিত্থতং ৰা অপ্পিতং ৰা করোন্তি, অথ তেসং পযোগে ভিক্খুনো দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি.
সাৰত্থিযং উপনন্দং আরব্ভ চীৰরে ৰিকপ্পং আপজ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঞাতকে অঞ্ঞাতকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. ঞাতকপ্পৰারিতানং তন্তৰাযেহি, অঞ্ঞস্স ৰা অত্থায, অত্তনো ৰা ধনেন, মহগ্ঘং ৰাযাপেতুকামং ¶ অপ্পগ্ঘং ৰাযাপেন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতানং তন্তৰাযে উপসঙ্কমিত্ৰা ৰিকপ্পমাপজ্জনতা, চীৰরস্স অত্তুদ্দেসিকতা, তস্স ৰচনেন সুত্তৰড্ঢনং, চীৰরপ্পটিলাভোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি ধোৰাপনসিক্খাপদে ৰুত্তনযানেৰাতি.
মহাপেসকারসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. অচ্চেকচীৰরসিক্খাপদৰণ্ণনা
অট্ঠমে দসাহানাগতন্তি দস অহানি দসাহং, তেন দসাহেন অনাগতা দসাহানাগতা, দসাহেন অসম্পত্তাতি অত্থো, তং দসাহানাগতং, অচ্চন্তসংযোগৰসেন ভুম্মত্থে উপযোগৰচনং. কত্তিকতেমাসিকপুণ্ণমন্তি পঠমকত্তিকপুণ্ণমং, ইধাপি পঠমপদস্স অনুপযোগতা পুরিমনযেনেৰ ভুম্মত্থে উপযোগৰচনং. ইদং ৰুত্তং হোতি – যতো পট্ঠায পঠমপ্পৰারণা ‘‘দসাহানাগতা’’তি ৰুচ্চতি, সচেপি তানি দিৰসানি অচ্চন্তমেৰ ভিক্খুনো অচ্চেকচীৰরং উপ্পজ্জেয্য, ‘‘অচ্চেকং ইদ’’ন্তি জানমানেন ভিক্খুনা ¶ সব্বম্পি পটিগ্গহেতব্বন্তি. তেন পৰারণামাসস্স জুণ্হপক্খপঞ্চমিতো পট্ঠায উপ্পন্নস্স চীৰরস্স নিধানকালো দস্সিতো হোতি. কামঞ্চেস ‘‘দসাহপরমং অতিরেকচীৰরং ধারেতব্ব’’ন্তিইমিনাৰ সিদ্ধো, অট্ঠুপ্পত্তিৰসেন পন অপুব্বং ৰিয অত্থং দস্সেত্ৰা সিক্খাপদং ঠপিতং. অচ্চেকচীৰরন্তি গমিকগিলানগব্ভিনিঅভিনৰুপ্পন্নসদ্ধানং পুগ্গলানং অঞ্ঞতরেন ‘‘ৰস্সাৰাসিকং দস্সামী’’তি এৰং আরোচেত্ৰা দিন্নং. সচে তং পুরে পৰারণায ৰিভজিতং, যেন গহিতং, তেন ৰস্সচ্ছেদো ন কাতব্বো, করোতি চে, তং চীৰরং সঙ্ঘিকং হোতি. যাৰ চীৰরকালসমযন্তি অনত্থতে কথিনে যাৰ ৰস্সানস্স পচ্ছিমো মাসো, অত্থতে কথিনে যাৰ পঞ্চ মাসা, তাৰ নিক্খিপিতব্বং.
সাৰত্থিযং সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ অচ্চেকচীৰরস্স চীৰরকালসমযং অতিক্কমনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সেসমেত্থ চীৰরৰগ্গস্স পঠমসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বন্তি.
অচ্চেকচীৰরসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. সাসঙ্কসিক্খাপদৰণ্ণনা
নৰমে ¶ উপৰস্সং খো পনাতি এত্থ উপৰস্সন্তি উপৰস্স, উপৰসিত্ৰাতি ৰুত্তং হোতি, উপসম্পজ্জন্তিআদীসু ¶ (ৰিভ. ৫৭০) ৰিয হেত্থ অনুনাসিকো দট্ঠব্বো, ৰস্সং উপগন্ত্ৰা ৰসিত্ৰা চাতি অত্থো. ইমস্স চ পদস্স ‘‘তথারূপেসু ভিক্খু সেনাসনেসু ৰিহরন্তো’’তিইমিনা সম্বন্ধো, ইদং ৰুত্তং হোতি – ৰস্সং উপগন্ত্ৰা ৰসিত্ৰা চ ততো পরং পচ্ছিমকত্তিকপুণ্ণমপরিযোসানকালং যানি খো পন তানি আরঞ্ঞকানি…পে… অন্তরঘরে নিক্খিপেয্যাতি. তত্থ আরঞ্ঞকানীতি সব্বপচ্ছিমানি আরোপিতেন আচরিযধনুনা গামস্স ইন্দখীলতো পট্ঠায পঞ্চধনুসতপ্পমাণে পদেসে কতসেনাসনানি. সচে পন অপরিক্খিত্তো গামো হোতি, পরিক্খেপারহট্ঠানতো পট্ঠায মিনেতব্বং. সচে ৰিহারস্স পরিক্খেপো ৰা অপরিক্খিত্তস্স যং গামতো সব্বপঠমং সেনাসনং ৰা চেতিযং ৰা বোধি ৰা ধুৰসন্নিপাতট্ঠানং ৰা যাৰ ¶ , তং তাৰ পকতিমগ্গেন মিনেতব্বং, অঞ্ঞং মগ্গং কাতুং, অমগ্গেন ৰা মিনেতুং ন ৰট্টতি. সাসঙ্কসম্মতানীতি চোরাদীনং নিৰিট্ঠোকাসাদিদস্সনেন ‘‘সাসঙ্কানী’’তি সম্মতানি, এৰং সঞ্ঞাতানীতি অত্থো. সহ পটিভযেন সপ্পটিভযানি, চোরেহি মনুস্সানং হতৰিলুত্তাকোটিতভাৰদস্সনতো সন্নিহিতবলৰভযানীতি অত্থো.
অন্তরঘরে নিক্খিপেয্যাতি আরঞ্ঞকস্স সেনাসনস্স সমন্তা সব্বদিসাভাগেসু অত্তনা অভিরুচিতে গোচরগামে নিক্খিপেয্য. তঞ্চ খো সতিযা অঙ্গসম্পত্তিযা, তত্রাযং অঙ্গসম্পত্তি – পুরিমিকায উপগন্ত্ৰা মহাপৰারণায পৰারিতো হোতি, ইদমেকং অঙ্গং. কত্তিকমাসোযেৰ হোতি, ইদং দুতিযং অঙ্গং. পঞ্চধনুসতিকপচ্ছিমপ্পমাণযুত্তং সেনাসনং হোতি, ইদং ততিযং অঙ্গং. ঊনপ্পমাণে ৰা গাৰুততো অতিরেকপ্পমাণে ৰা ন লভতি, যত্র হি পিণ্ডায চরিত্ৰা ভুত্তৰেলাযমেৰ পুন ৰিহারং সক্কা আগন্তুং, তদেৰ ইধাধিপ্পেতং. সাসঙ্কসপ্পটিভযমেৰ হোতি, ইদং চতুত্থং অঙ্গং হোতীতি. কোচিদেৰ পচ্চযোতি কিঞ্চিদেৰ কারণং. তেন চীৰরেনাতি তেন অন্তরঘরে নিক্খিত্তচীৰরেন. ৰিপ্পৰাসাযাতি ৰিযোগৰাসায. ততো চে উত্তরি ৰিপ্পৰসেয্যাতি ছারত্ততো উত্তরি তস্মিং সেনাসনে সত্তমং অরুণং উট্ঠাপেয্যাতি অত্থো, তথা অসক্কোন্তেন পন গামসীমং ওক্কমিত্ৰা সভাযং ৰা যত্থ কত্থচি ৰা ৰসিত্ৰা চীৰরপ্পৰত্তিং ঞত্ৰা পক্কমিতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযাতি যং সঙ্ঘো গিলানস্স ভিক্খুনো চীৰরেন ৰিপ্পৰাসসম্মুতিং দেতি, তং ঠপেত্ৰা অলদ্ধসম্মুতিকস্স অতিরেকছারত্তং ৰিপ্পৰসতো নিস্সগ্গিযং হোতি.
সাৰত্থিযং সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ চীৰরৰিপ্পৰাসৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সেসমেত্থ চীৰরৰগ্গস্স দুতিযসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বন্তি.
সাসঙ্কসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. পরিণতসিক্খাপদৰণ্ণনা
দসমে ¶ ¶ সঙ্ঘিকন্তি সঙ্ঘস্স সন্তকং. সো হি সঙ্ঘস্স পরিণতত্তা হত্থে অনারুল়্হোপি একেন পরিযাযেন সঙ্ঘসন্তকো হোতি. লাভন্তি লভিতব্বং চীৰরাদিৰত্থুং. পরিণতন্তি ‘‘দস্সাম করিস্সামা’’তি ৰচীভেদেন ৰা ¶ হত্থমুদ্দায ৰা সঙ্ঘস্স নিন্নং হুত্ৰা ঠিতং. অত্তনো পরিণামেয্যাতি ‘‘ইদং ময্হং দেথা’’তিআদীনি ৰদন্তো অত্তনিন্নং করেয্য. সচে পন সঙ্ঘস্স দিন্নং হোতি, তং গহেতুং ন ৰট্টতি, সঙ্ঘস্সেৰ দাতব্বং. পরিণতং পন সহধম্মিকানং ৰা গিহীনং ৰা অন্তমসো মাতুসন্তকম্পি অত্তনো পরিণামেন্তস্স পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ পরিণামনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, পরিণতে ৰেমতিকস্স, অপরিণতে পরিণতসঞ্ঞিনো চেৰ ৰেমতিকস্স চ, সঙ্ঘচেতিযপুগ্গলেসু যস্স কস্সচি পরিণতং অঞ্ঞসঙ্ঘাদীনং পরিণামেন্তস্স চ দুক্কটং. অপরিণতসঞ্ঞিনো, ‘‘কত্থ দেমা’’তি পুচ্ছিতে ‘‘যত্থ তুম্হাকং চিত্তং পসীদতি, তত্থ দেথ, তুম্হাকং দেয্যধম্মো পরিভোগং ৰা লভেয্যা’’তিআদীনি ৰদন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সঙ্ঘে পরিণতভাৰো, তং ঞত্ৰা অত্তনো পরিণামনং, পটিলাভোতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানীতি.
পরিণতসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
পত্তৰগ্গো ততিযো.
ইতি কঙ্খাৰিতরণিযা পাতিমোক্খৰণ্ণনায
নিস্সগ্গিযপাচিত্তিযৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
পাচিত্তিযকণ্ডো
১. মুসাৰাদৰগ্গো
১. মুসাৰাদসিক্খাপদৰণ্ণনা
পাচিত্তিযেসু ¶ ¶ মুসাৰাদৰগ্গস্স পঠমে সম্পজানমুসাৰাদেতি পুব্বেপি জানিত্ৰা ৰচনক্খণেপি জানন্তস্সেৰ মুসাৰাদভণনে. ভণনঞ্চ নাম ইধ অভূতস্স ৰা ভূততং, ভূতস্স ৰা অভূততং কত্ৰা কাযেন ৰা ৰাচায ৰা ৰিঞ্ঞাপনপ্পযোগো, নিমিত্তত্থে চেতং ভুম্মৰচনং. তস্মা যো সম্পজানমুসাৰাদং ৰদতি, তস্স তংনিমিত্তং তংহেতু তপ্পচ্চযা পাচিত্তিযং হোতীতি এৰমেত্থ অঞ্ঞেসু চ ঈদিসেসু অত্থো ৰেদিতব্বো.
সাৰত্থিযং হত্থকং সক্যপুত্তং আরব্ভ অৰজানিত্ৰা পটিজাননাদিৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, উত্তরিমনুস্সধম্মারোচনত্থং মুসা ভণন্তস্স পারাজিকং, অমূলকেন পারাজিকেন অনুদ্ধংসনত্থং সঙ্ঘাদিসেসো, সঙ্ঘাদিসেসেন অনুদ্ধংসনত্থং পাচিত্তিযং, আচারৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসনত্থং দুক্কটং, ‘‘যো তে ৰিহারে ৰসী’’তিআদিনা (পারা. ২২০) পরিযাযেন উত্তরিমনুস্সধম্মারোচনত্থং পটিৰিজানন্তস্স মুসা ভণিতে থুল্লচ্চযং, অপ্পটিৰিজানন্তস্স দুক্কটং, কেৰলং মুসা ভণন্তস্স ইধ পাচিত্তিযং. অনুপধারেত্ৰা সহসা ভণন্তস্স, ‘‘অঞ্ঞং ¶ ভণিস্সামী’’তি অঞ্ঞং ভণন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰিসংৰাদনপুরেক্খারতা, ৰিসংৰাদনচিত্তেন যমত্থং ৰত্তুকামো, তস্স পুগ্গলস্স ৰিঞ্ঞাপনপযোগো চাতি ইমানেত্থ দ্ৰে অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানীতি.
মুসাৰাদসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. ওমসৰাদসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে ¶ ওমসৰাদেতি ওৰিজ্ঝনৰচনে, জাতিনামগোত্তকম্মসিপ্পআবাধলিঙ্গকিলেসআপত্তিঅক্কোসেসু ভূতেন ৰা অভূতেন ৰা যেন কেনচি পারাজিকং আপন্নং ৰা অনাপন্নং ৰা যংকিঞ্চি ভিক্খুং যায কাযচি ¶ ৰাচায ৰা হত্থমুদ্দায ৰা অনঞ্ঞাপদেসেন অক্কোসনৰচনে পাচিত্তিযন্তি অত্থো.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ ওমসনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তেহিযেৰ দসহি অক্কোসৰত্থূহি ‘‘সন্তি ইধেকচ্চে চণ্ডালা’’তিআদিনা (পাচি. ২৬) নযেন অঞ্ঞাপদেসং কত্ৰা অক্কোসন্তস্স, ‘‘চোরোসি গণ্ঠিভেদকোসী’’তিআদীহি পাল়িমুত্তকপদেহি অক্কোসন্তস্স, যথা তথা ৰা অনুপসম্পন্নং অক্কোসন্তস্স চ দুক্কটং. ইধ ভিক্খুনীপি অনুপসম্পন্নসঙ্খ্যং গচ্ছতি. অনক্কোসিতুকামস্স কেৰলং দৰকম্যতায ৰদতো সব্বত্থ দুব্ভাসিতং. অত্থধম্মঅনুসাসনিপুরেক্খারানং, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. যং অক্কোসতি, তস্স উপসম্পন্নতা, অনঞ্ঞাপদেসেন জাতিআদীহি অক্কোসনং, ‘‘মং অক্কোসতী’’তি জাননা, অত্থপুরেক্খারতাদীনং অভাৰোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ৰেদনা পন ইধ দুক্খাতি.
ওমসৰাদসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. পেসুঞ্ঞসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে ভিক্খুপেসুঞ্ঞেতি ভিক্খুস্স পেসুঞ্ঞে, জাতিআদীহি অক্কোসৰত্থূহি ভিক্খূ অক্কোসন্তস্স ভিক্খুনো সুত্ৰা ৰচনং ভিক্খুনো পিযকম্যতায ৰা ভেদাধিপ্পাযেন ৰা যো অক্কুদ্ধো, তস্স ভিক্খুস্স কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উপসংহটে তস্মিং পেসুঞ্ঞকরণৰচনে পাচিত্তিযন্তি অত্থো.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ পেসুঞ্ঞউপসংহরণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ৰুত্তনযেনেৰ অঞ্ঞাপদেসেন অক্কোসন্তস্স ৰচনূপসংহারে ৰা পাল়িমুত্তকঅক্কোসূপসংহারে ৰা অনুপসম্পন্নস্স চ উপসংহারে দুক্কটং. ইধাপি ভিক্খুনী অনুপসম্পন্নট্ঠানে ¶ ঠিতা. ন পিযকম্যতায, ন ভেদাধিপ্পাযেন কেৰলং পাপগরহিতায ৰদন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. জাতিআদীহি অনঞ্ঞাপদেসেন অক্কোসন্তস্স ভিক্খুনো সুত্ৰা ৰচনং ভিক্খুস্স উপসংহরণং, পিযকম্যতাভেদাধিপ্পাযেসু ¶ অঞ্ঞতরতা ¶ , তস্স ৰিজাননাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানেৰাতি.
পেসুঞ্ঞসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. পদসোধম্মসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে পদসো ধম্মং ৰাচেয্যাতি সঙ্গীতিত্তযং অনারুল়্হম্পি রাজোৰাদতিক্খিন্দ্রিযচতুপরিৰত্তননন্দোপনন্দকুলুম্পসুত্তমগ্গকথাদিধম্মঞ্চ সঙ্গীতিত্তযমারুল়্হং তিপিটকধম্মঞ্চ পদং পদং ৰাচেয্য, পদানুপদঅন্ৰক্খরঅনুব্যঞ্জনেসু একেকং কোট্ঠাসন্তি অত্থো. পাচিত্তিযন্তি এতেসু পদাদীসু ভিক্খুঞ্চ ভিক্খুনিঞ্চ ঠপেত্ৰা যংকঞ্চি কোট্ঠাসং অৰসেসপুগ্গলেহি সদ্ধিং একতো ভণন্তস্স পদাদিগণনায পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ পদসো ধম্মৰাচনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং. উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং একতো উদ্দেসগ্গহণে, সজ্ঝাযকরণে, তস্স সন্তিকে উদ্দেসগ্গহণে, যেভুয্যেন পগুণগন্থং ভণন্তস্স, ওসারেন্তস্স চ খলিতট্ঠানে ‘‘এৰং ভণাহী’’তি ৰচনে চ একতো ভণন্তস্সাপি, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. অনুপসম্পন্নতা, ৰুত্তলক্খণং ধম্মং পদসো ৰাচনতা, একতো ওসাপনঞ্চাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. পদসোধম্মসমুট্ঠানং, কিরিযং, নোসঞ্ঞাৰিমোক্খং, অচিত্তকং, পণ্ণত্তিৰজ্জং, ৰচীকম্মং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
পদসোধম্মসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. পঠমসহসেয্যসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে অনুপসম্পন্নেনাতি ভিক্খুং ঠপেত্ৰা অন্তমসো পারাজিকৰত্থুভূতেন তিরচ্ছানগতেনাপি. উত্তরিদিরত্ততিরত্তন্তি দ্ৰিন্নং ৰা তিণ্ণং ৰা রত্তীনং উপরি. সহসেয্যন্তি সব্বচ্ছন্নপরিচ্ছন্নে যেভুয্যেন ছন্নপরিচ্ছন্নে ৰা সেনাসনে পুব্বাপরিযেন ৰা একক্খণেন ৰা একতো ¶ নিপজ্জনং. কপ্পেয্যাতি ¶ ৰিদহেয্য সম্পাদেয্য. তত্থ ছদনং অনাহচ্চ দিযড্ঢহত্থুব্বেধেন পাকারাদিনা পরিচ্ছিন্নম্পি সব্বপরিচ্ছন্নমিচ্চেৰ ৰেদিতব্বং, তস্মা ইমিনা লক্খণেন সমন্নাগতো সচেপি সত্তভূমিকো পাসাদো একূপচারো হোতি, সতগব্ভং ৰা চতুসালং, যো তত্থ ৰা অঞ্ঞত্থ ৰা তাদিসে তেন ৰা অঞ্ঞেন ৰা অনুপসম্পন্নেন সহ তিস্সো রত্তিযো সযিত্ৰা চতুত্থদিৰসে অত্থঙ্গতে সূরিযে অনুপসম্পন্নে নিপন্নে গব্ভদ্ৰারং পিধায ৰা অপিধায ৰা নিপজ্জতি, পঠমনিপন্নো ৰা তস্মিং নিপজ্জন্তে ন ৰুট্ঠাতি, তস্স উভিন্নং উট্ঠহিত্ৰা নিপজ্জনপ্পযোগগণনায অনুপসম্পন্নগণনায চ পাচিত্তিযং. অযমেত্থ সঙ্খেপো, ৰিত্থারো পন সমন্তপাসাদিকাযং (পাচি. অট্ঠ. ৫১) সব্বপ্পকারতো ৰুত্তো.
আল়ৰিযং ¶ সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ অনুপসম্পন্নেন সহসেয্যৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘উত্তরিদিরত্ততিরত্ত’’ন্তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, উপসম্পন্নে অনুপসম্পন্নসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা উপদ্ধচ্ছন্নপরিচ্ছন্নাদীসু চ দুক্কটং. ঊনকদিরত্ততিরত্তং ৰসন্তস্স, ততিযায রত্তিযা পুরারুণা নিক্খমিত্ৰা পুন ৰসন্তস্স, সব্বচ্ছন্নসব্বাপরিচ্ছন্নাদীসু ৰসন্তস্স, ইতরস্মিং নিসিন্নে নিপজ্জন্তস্স, নিপন্নে ৰা নিসীদন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. পাচিত্তিযৰত্থুকসেনাসনং, তত্থ অনুপসম্পন্নেন সহ নিপজ্জনং, চতুত্থদিৰসে সূরিযত্থঙ্গমনন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি এল়কলোমসদিসানেৰাতি.
পঠমসহসেয্যসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. দুতিযসহসেয্যসিক্খাপদৰণ্ণনা
ছট্ঠে মাতুগামেনাতি অন্তমসো তদহুজাতাযপি মনুস্সিত্থিযা. দিস্সমানরূপা পন যক্খিপেতিযো পণ্ডকো মেথুনৰত্থুভূতা চ তিরচ্ছানিত্থিযো ইধ দুক্কটৰত্থুকা হোন্তি.
সাৰত্থিযং আযস্মন্তং অনুরুদ্ধত্থেরং আরব্ভ মাতুগামেন সহসেয্যৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সেসং অনন্তরসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং অঞ্ঞত্র ¶ রত্তিপরিচ্ছেদা, তত্র হি চতুত্থদিৰসে আপত্তি, ইধ পন পঠমদিৰসেপীতি.
দুতিযসহসেয্যসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. ধম্মদেসনাসিক্খাপদৰণ্ণনা
সত্তমে ¶ উত্তরিছপ্পঞ্চৰাচাহীতিএত্থ একো গাথাপাদো একা ৰাচাতি এৰং সব্বত্থ ৰাচাপমাণং ৰেদিতব্বং. ধম্মং দেসেয্যাতি পদসোধম্মসিক্খাপদে ৰুত্তলক্খণং ধম্মং ৰা অট্ঠকথাধম্মং ৰা ভাসেয্য. অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা পুরিসৰিগ্গহেনাতি ৰিনা ৰিঞ্ঞুনা পুরিসেন. মনুস্সৰিগ্গহং গহেত্ৰা ঠিতেন পন যক্খেন ৰা পেতেন ৰা তিরচ্ছানেন ৰা সদ্ধিং ঠিতাযপি ধম্মং দেসেতুং ন ৰট্টতি. পাচিত্তিযন্তি দুতিযানিযতে ৰুত্তলক্খণেন মনুস্সেন ৰিনা ৰিঞ্ঞুমনুস্সিত্থিযা ছন্নং ৰাচানং উপরি পদাদিৰসেন ধম্মং দেসেন্তস্স পদাদিগণনায, বহূনং দেসযতো মাতুগামগণনায চ পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং উদাযিত্থেরং আরব্ভ মাতুগামস্স ধম্মদেসনাৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র ৰিঞ্ঞুনা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, অমাতুগামে মাতুগামসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা যক্খিপেতিপণ্ডকমনুস্সৰিগ্গহতিরচ্ছানিত্থীনং দেসেন্তস্স চ দুক্কটং. ছহি ৰাচাহি, ততো ৰা ওরং দেসেন্তস্স, ৰুত্তলক্খণে ৰা পুরিসে সতি, সযং ৰা উট্ঠায, পুন নিসীদিত্ৰা মাতুগামস্স ৰা উট্ঠহিত্ৰা পুন নিসিন্নস্স, অঞ্ঞস্স ৰা মাতুগামস্স দেসযতো, ‘‘দীঘনিকাযো নাম ভন্তে কিমত্থিযো’’তি ¶ এৰং পন পুট্ঠে সব্বম্পি দীঘনিকাযং দেসেন্তস্স, অঞ্ঞস্সত্থায ৰুচ্চমানং মাতুগামে সুণন্তে, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰুত্তলক্খণস্স ধম্মস্স ছন্নং ৰাচানং উপরি দেসনা, ৰুত্তলক্খণো মাতুগামো, ইরিযাপথপরিৰত্তাভাৰো, কপ্পিযকারকস্সাভাৰো, অপঞ্হাৰিস্সজ্জনাতি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পদসোধম্মসদিসানেৰ, কেৰলং ইধ কিরিযাকিরিযং হোতীতি.
ধম্মদেসনাসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. ভূতারোচনসিক্খাপদৰণ্ণনা
অট্ঠমে ¶ উত্তরিমনুস্সধম্মন্তি চতুত্থপারাজিকে ৰুত্তলক্খণং উত্তরিমনুস্সানং ঝাযীনঞ্চেৰ অরিযানঞ্চ ধম্মং. ভূতস্মিং পাচিত্তিযন্তি অত্তনি ঝানাদিধম্মে সতি তং ভিক্খুঞ্চ ভিক্খুনিঞ্চ ঠপেত্ৰা অঞ্ঞস্স আরোচযতো পাচিত্তিযং.
ৰেসালিযং ৰগ্গুমুদাতীরিযে ভিক্খূ আরব্ভ তেসং ভূতারোচনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি ¶ , অনাণত্তিকং, নিপ্পরিযাযেন অত্তনি ৰিজ্জমানং ঝানাদিধম্মং আরোচেন্তস্স সচে যস্স আরোচেতি, সো অনন্তরমেৰ ‘‘অযং ঝানলাভী’’তি ৰা ‘‘অরিযো’’তি ৰা যেন কেনচি আকারেন তমত্থং জানাতি, পাচিত্তিযং. নো চে জানাতি, দুক্কটং. পরিযাযেন আরোচিতং পন জানাতু ৰা, মা ৰা, দুক্কটমেৰ. তথারূপে কারণে সতি উপসম্পন্নস্স আরোচযতো, আদিকম্মিকস্স চ অনাপত্তি. যস্মা পন অরিযানং উম্মত্তকাদিভাৰো নত্থি, ঝানলাভিনো পন তস্মিং সতি ঝানা পরিহাযন্তি, তস্মা তে ইধ ন গহিতা. উত্তরিমনুস্সধম্মস্স ভূততা, অনুপসম্পন্নস্স আরোচনং, তঙ্খণৰিজাননা, অনঞ্ঞাপদেসোতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. ভূতারোচনসমুট্ঠানং, কিরিযং, নোসঞ্ঞাৰিমোক্খং, অচিত্তকং, পণ্ণত্তিৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, কুসলাব্যাকতচিত্তেহি দ্ৰিচিত্তং, সুখমজ্ঝত্তৰেদনাহি দ্ৰিৰেদনন্তি.
ভূতারোচনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. দুট্ঠুল্লারোচনসিক্খাপদৰণ্ণনা
নৰমে ভিক্খুস্সাতি পারাজিকং অনজ্ঝাপন্নস্স. দুট্ঠুল্লন্তি কিঞ্চাপি দ্ৰিন্নং আপত্তিক্খন্ধানমেতং অধিৰচনং, ইধ পন সঙ্ঘাদিসেসমেৰ অধিপ্পেতং. অঞ্ঞত্র ভিক্খুসম্মুতিযাতি যং সঙ্ঘো অভিণ্হাপত্তিকস্স ভিক্খুনো আযতিং সংৰরত্থায আপত্তীনঞ্চ কুলানঞ্চ পরিযন্তং কত্ৰা ৰা অকত্ৰা ৰা তিক্খত্তুং অপলোকেত্ৰা কতিকং করোতি, তং ঠপেত্ৰা, অযথাকতিকায ‘‘অযং অসুচিং মোচেত্ৰা সঙ্ঘাদিসেসং আপন্নো’’তিআদিনা নযেন ৰত্থুনা সদ্ধিং আপত্তিং ঘটেত্ৰা আরোচেন্তস্স পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ¶ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ দুট্ঠুল্লাপত্তিআরোচনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং ¶ , অদুট্ঠুল্লায দুট্ঠুল্লসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং, অৰসেসে ছ আপত্তিক্খন্ধে, অনুপসম্পন্নস্স পুরিমপঞ্চসিক্খাপদৰীতিক্কমসঙ্খাতং দুট্ঠুল্লং ৰা ইতরং অদুট্ঠুল্লং ৰা অজ্ঝাচারং আরোচেন্তস্সাপি দুক্কটমেৰ. ৰত্থুমত্তং ৰা আপত্তিমত্তং ৰা আরোচেন্তস্স, ভিক্খুসম্মুতিপরিচ্ছেদং অনতিক্কমিত্ৰা আরোচেন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰুত্তলক্খণস্স ভিক্খুনো সৰত্থুকো সঙ্ঘাদিসেসো, অনুপসম্পন্নস্স আরোচনং, ভিক্খুসম্মুতিযা অভাৰোতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ৰেদনা পন ইধ দুক্খাযেৰাতি.
দুট্ঠুল্লারোচনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. পথৰীখণনসিক্খাপদৰণ্ণনা
দসমে ¶ পথৰিন্তি দুৰিধা পথৰী জাতপথৰী অজাতপথৰীতি. তত্থ জাতপথৰী সুদ্ধমিস্সপুঞ্জৰসেন তিৰিধা, তত্থ সুদ্ধপথৰী নাম পকতিযা সুদ্ধপংসু ৰা সুদ্ধমত্তিকা ৰা. মিস্সপথৰী নাম যত্থ পংসুতো ৰা মত্তিকাতো ৰা পাসাণসক্খরকথলমরুম্বৰালুকাসু অঞ্ঞতরস্স ততিযভাগো হোতি. পুঞ্জপথৰী নাম ‘‘অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠো পংসুপুঞ্জো ৰা মত্তিকাপুঞ্জো ৰা’’তি (পাচি. ৮৬) ৰুত্তং, ৰুত্তলক্খণেন পন মিস্সকপুঞ্জোপি পিট্ঠিপাসাণে ঠিতসুখুমরজম্পি চ দেৰে ফুসাযন্তে সকিং তিন্তং চতুমাসচ্চযেন তিন্তোকাসো পুঞ্জপথৰিসঙ্খমেৰ গচ্ছতি. তিৰিধাপি চেসা পথৰী উদ্ধনপত্তপচনাদিৰসেন ৰা যথা তথা ৰা অদড্ঢা ‘জাতপথৰী’তি ৰুচ্চতি, দড্ঢা পন ৰুত্তপ্পমাণতো অধিকতরপাসাণাদিমিস্সা ৰা অজাতপথৰী নাম হোতি, কো পন ৰাদো সুদ্ধপাসাণাদিভেদায. তত্থ যা ‘জাতপথৰী’তি ৰুত্তা, অযং অকপ্পিযপথৰী. যো ভিক্খু তং এৰরূপং পথৰিং সযং খণতি, খণনভেদনৰিলেখনপচনাদীহি ৰিকোপেতি, তস্স পযোগগণনায পাচিত্তিযং. যো পন খণাপেতি, ৰুত্তনযেনেৰ ৰিকোপাপেতি, তস্স ‘‘ইমং পদেস’’ন্তি ৰা ‘‘ইমং পথৰি’’ন্তি ৰা এৰং নিযমেত্ৰা ‘‘খণ, ভিন্দা’’তিআদিনা নযেন আণাপেন্তস্স আণত্তিযা ¶ দুক্কটং, সকিং আণত্তে দিৰসম্পি খণন্তে আণাপকস্স একমেৰ পাচিত্তিযং, সচে ইতরো পুনপ্পুনং আণাপেতি, ৰাচায ৰাচায পাচিত্তিযং.
আল়ৰিযং আল়ৰকে ভিক্খূ আরব্ভ পথৰিখণনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, পথৰিযা ৰেমতিকস্স, অপথৰিযা পথৰিসঞ্ঞিনো চেৰ ৰেমতিকস্স চ দুক্কটং. ওকাসং অনিযমেত্ৰা ‘‘পোক্খরণিং খণ, আৰাটং খণ, কন্দং খণা’’তিআদীনি ভণন্তস্স, আতপেন সুস্সিত্ৰা ফলিতকদ্দমং ৰা গোকণ্টকং ৰা হেট্ঠা পথৰিযা অসম্বদ্ধং ভিজ্জিত্ৰা পতিতনদিতটং ৰা মহন্তম্পি নঙ্গলচ্ছিন্নমত্তিকাপিণ্ডন্তিএৰমাদীনি সব্বঞ্চ অজাতপথৰিং ৰিকোপেন্তস্স, ‘‘ইমস্স থম্ভস্স আৰাটং জান ¶ , মত্তিকং দেহি, মত্তিকং আহর, পংসুনা মে অত্থো, মত্তিকং কপ্পিযং করোহী’’তি ভণন্তস্স, অসঞ্চিচ্চ রুক্খাদিপৰট্টনেন ভিন্দন্তস্স, অসতিযা পাদঙ্গুট্ঠকাদীহি ৰিলেখন্তস্স, জাতপথৰিভাৰং ৰা, ‘‘খণামি ৰা অহ’’ন্তি অজানন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. জাতপথৰী, পথৰিসঞ্ঞিতা, খণনখণাপনানং অঞ্ঞতরন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ইদং পন পণ্ণত্তিৰজ্জং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
পথৰীখণনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
মুসাৰাদৰগ্গো পঠমো.
২. ভূতগামৰগ্গো
১. ভূতগামসিক্খাপদৰণ্ণনা
ভূতগামৰগ্গস্স ¶ পঠমে ভূতগামপাতব্যতাযাতি এত্থ ভৰন্তি অহেসুঞ্চাতি ভূতা, জাযন্তি ৰড্ঢন্তি জাতা ৰড্ঢিতা চাতি অত্থো. গামোতি রাসি, ভূতানং গামো, ভূতা এৰ ৰা গামোতি ভূতগামো, পতিট্ঠিতহরিততিণরুক্খাদীনমেতং অধিৰচনং. পাতব্যস্স ভাৰো পাতব্যতা, ছেদনভেদনাদীহি যথারুচি পরিভুঞ্জিতব্বতাতি অত্থো, তস্সং ভূতগামপাতব্যতায, নিমিত্তত্থে চেতং ভুম্মৰচনং, ভূতগামপাতব্যতাহেতু ভূতগামস্স ছেদনাদিপচ্চযা পাচিত্তিযন্তি অত্থো. তস্মা যো ভিক্খু ¶ পথৰিউদকপাকারাদীসু যত্থকত্থচি জাতং অসুক্খং অন্তমসো অতিসুখুমতিণম্পি সাসপবীজকসেৰালম্পি উদ্ধরণচ্ছেদনৰিজ্ঝনাদীহি ৰিকোপেতি ৰা পথৰিখণনে ৰুত্তনযেন ৰিকোপাপেতি ৰা পাচিত্তিযং আপজ্জতি.
আল়ৰিযং আল়ৰকে ভিক্খূ আরব্ভ রুক্খছিন্দনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, ভূতগামতো ৰিযোজিতমূলবীজখন্ধবীজফলুবীজঅগ্গবীজবীজবীজানং অঞ্ঞতরং ভাজনগতং ৰা রাসিকতং ৰা ভূমিযং রোপিতম্পি নিক্খন্তমূলমত্তং ৰা নিক্খন্তঅঙ্কুরমত্তং ৰা সচেপিস্স ৰিদত্থিমত্তা পত্তৰট্টি নিগ্গচ্ছতি, অনিক্খন্তে ৰা মূলে নিক্খন্তে ৰা মূলে যাৰ অঙ্কুরো হরিতো ন হোতি, তাৰ তং ৰিকোপেন্তস্স দুক্কটং, তথা ভূতগামবীজগামে ৰেমতিকস্স, অভূতগামবীজগামে ভূতগামবীজগামসঞ্ঞিনো চেৰ ৰেমতিকস্স চ. উভযত্থ পন অতথাসঞ্ঞিস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি, অসঞ্চিচ্চ অসতিযা অজানিত্ৰা ৰা ৰিকোপেন্তস্স, ‘ইমং রুক্খ’ন্তি এৰং অনিযমেত্ৰা ‘‘রুক্খং ছিন্দ, ৰল্লিং ছিন্দা’’তিআদীনি ভণন্তস্স, ‘‘ইমং পুপ্ফং ৰা ফলং ৰা জান, ইমং দেহি, ইমং আহর, ইমিনা মে অত্থো, ইমং কপ্পিযং করোহী’’তি ভণন্তস্স চ অনাপত্তি. এৰং কপ্পিযৰচনেন ভূতগামতো ৰিযোজিতং পন বীজজাতং পুন পি ‘‘কপ্পিযং করোহী’’তি কারেত্ৰাৰ পরিভুঞ্জিতব্বং. এৰঞ্হিস্স বীজগামপরিমোচনম্পি কতং হোতি.
কপ্পিযং করোন্তেন পন অগ্গিনা ৰা নখেন ৰা সত্থেন ৰা কত্তব্বং, অগ্গিনা করোন্তেন চ যেন কেনচি অগ্গিনা একদেসে ফুসন্তেন ‘কপ্পিয’ন্তি ¶ ৰত্ৰাৰ কাতব্বং. সত্থেন ¶ করোন্তেন যস্স কস্সচি তিখিণসত্থস্স অন্তমসো সূচিনখচ্ছেদনাদীনম্পি তুণ্ডেন ৰা ধারায ৰা ৰেধং ৰা ছেদং ৰা দস্সেন্তেন তথেৰ কাতব্বং. নখেন করোন্তেন ঠপেত্ৰা গোমহিংসাদীনং খুরে যেন কেনচি অপূতিনা মনুস্সানং ৰা তিরচ্ছানানং ৰা নখেন অন্তমসো ছিন্দিত্ৰা আহটেনাপি সত্থে ৰুত্তনযেনেৰ কাতব্বং. তত্থ সচেপি বীজানং পব্বতমত্তো রাসি, রুক্খসহস্সং ৰা ছিন্দিত্ৰা একাবদ্ধং, উচ্ছূনং ৰা মহাভারো বন্ধিত্ৰা ঠপিতো হোতি, একস্মিং বীজে ৰা রুক্খসাখায ৰা উচ্ছুম্হি ৰা কপ্পিযে কতে সব্বং কতং হোতি. উচ্ছুং ‘‘কপ্পিযং করিস্সামী’’তি তেহি সদ্ধিং বদ্ধং দারুকং ৰিজ্ঝতি, ৰট্টতিযেৰ. সচে পন যায ৰল্লিযা ভারো বদ্ধো, তং ৰিজ্ঝতি, ন ৰট্টতি. মরিচপক্কাদীহি মিস্সেত্ৰা ¶ ভত্তং আহরন্তি, ‘‘কপ্পিযং করোহী’’তি ৰুত্তে সচেপি ভত্তসিত্থে ৰিজ্ঝতি, ৰট্টতিযেৰ, তিলতণ্ডুলেসুপি এসেৰ নযো. যাগুযা পক্খিত্তানি পন একাবদ্ধানি হুত্ৰা ন সন্তিট্ঠন্তি, তত্থ একেকং ৰিজ্ঝিত্ৰাৰ কাতব্বং. কপিট্ঠফলাদীনং অন্তো মিঞ্জং কটাহং মুঞ্চিত্ৰা সঞ্চরতি, ভিন্দাপেত্ৰা কপ্পিযং কারেতব্বং. একাবদ্ধা চে, কটাহেপি কাতুং ৰট্টতি. যং পন ফলং তরুণং হোতি অবীজং যঞ্চ নিব্বত্তবীজং বীজং অপনেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং, তত্থ কপ্পিযকরণকিচ্চং নত্থি. ভূতগামো, ভূতগামসঞ্ঞিতা, ৰিকোপনং ৰা ৰিকোপাপনং ৰাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পথৰিখণনসদিসানেৰাতি.
ভূতগামসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. অঞ্ঞৰাদকসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে যমত্থং সঙ্ঘমজ্ঝে ৰিনযধরো পুচ্ছতি, ততো অঞ্ঞং ৰদতীতি অঞ্ঞৰাদকো, অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরণস্সেতং নামং. ৰিহেসতীতি ৰিহেসকো, তুণ্হীভাৰস্সেতং নামং, তস্মিং অঞ্ঞৰাদকে ৰিহেসকে. পাচিত্তিযন্তি ৰত্থুদ্ৰযে পাচিত্তিযদ্ৰযং ৰুত্তং. তস্মা যো ভিক্খু সাৰসেসং আপত্তিং আপন্নো সঙ্ঘমজ্ঝে অনুযুঞ্জিযমানো তং ন কথেতুকামো অঞ্ঞেন ৰচনেন অঞ্ঞং ছাদেন্তো তথা তথা ৰিক্খিপতি, যো চ তুণ্হীভাৰেন ৰিহেসেতি, তেসং যং ভগৰতা অঞ্ঞৰাদককম্মঞ্চেৰ ৰিহেসককম্মঞ্চ অনুঞ্ঞাতং, তস্মিং সঙ্ঘেন কতে পুন তথা করোন্তানং পাচিত্তিযং.
কোসম্বিযং ছন্নত্থেরং আরব্ভ অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ধম্মকম্মে তিকপাচিত্তিযং, অধম্মকম্মে তিকদুক্কটং, অনারোপিতে পন অঞ্ঞৰাদকে ¶ ৰা ৰিহেসকে ৰা তথা করোন্তস্স দুক্কটমেৰ. আপত্তিং আপন্নভাৰং ৰা অজানন্তস্স ‘‘কিং তুম্হে ভণথা’’তি পুচ্ছতো, গেলঞ্ঞেন ৰা, ‘‘সঙ্ঘস্স ভণ্ডনাদীনি ৰা ভৰিস্সন্তি, অধম্মেন ৰা ৰগ্গেন ৰা নকম্মারহস্স ৰা কম্মং করিস্সন্তী’’তি ¶ ইমিনা অধিপ্পাযেন ন কথেন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ধম্মকম্মেন আরোপিততা, আপত্তিযা ৰা ৰত্থুনা ৰা অনুযুঞ্জিযমানতা, ছাদেতুকামতায ¶ অঞ্ঞেনঞ্ঞং পটিচরণং ৰা তুণ্হীভাৰো ৰাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ইদং পন সিযা কিরিযং, সিযা অকিরিযং, দুক্খৰেদনঞ্চ হোতীতি.
অঞ্ঞৰাদকসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. উজ্ঝাপনকসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে যেন ৰচনেন উজ্ঝাপেন্তি ‘‘ছন্দায ইত্থন্নামো ইদং নাম করোতী’’তিআদীনি ৰদন্তা উপসম্পন্নং সঙ্ঘেন সম্মতং সেনাসনপঞ্ঞাপকাদিভেদং তস্স অযসকামা হুত্ৰা ভিক্খূহি অৰজানাপেন্তি, অৰঞ্ঞায ওলোকাপেন্তি, লামকতো ৰা চিন্তাপেন্তি, তং ৰচনং উজ্ঝাপনকং. যেন চ তথেৰ ৰদন্তা খিয্যন্তি, সব্বত্থ তস্স অৰণ্ণং পকাসেন্তি, তং খিয্যনকং, তস্মিং উজ্ঝাপনকে খিয্যনকে. পাচিত্তিযন্তি ৰত্থুদ্ৰযে পাচিত্তিযদ্ৰযং ৰুত্তং. তস্মা যো সম্মতস্স ভিক্খুনো অযসকামতায উপসম্পন্নস্স ৰদন্তো উজ্ঝাপেতি ৰা খিয্যতি ৰা, তস্স পাচিত্তিযং হোতি.
রাজগহে মেত্তিযভূমজকে ভিক্খূ আরব্ভ উজ্ঝাপনখিয্যনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, যং তস্স উপসম্পন্নস্স সম্মুতিকম্মং কতং, তস্মিং ধম্মকম্মে তিকপাচিত্তিযং, অধম্মকম্মে তিকদুক্কটং, অনুপসম্পন্নস্স পন সন্তিকে তথা ভণন্তস্স, অসম্মতস্স চ অৰণ্ণং যস্স কস্সচি সন্তিকে ভণন্তস্স, অনুপসম্পন্নস্স পন সম্মতস্স ৰা অসম্মতস্স ৰা অৰণ্ণং যস্স কস্সচিদেৰ সন্তিকে ভণন্তস্স চ দুক্কটমেৰ. পকতিযাৰ ছন্দাদিৰসেন করোন্তং উজ্ঝাপেন্তস্স ৰা খিয্যন্তস্স ৰা, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ধম্মকম্মেন সম্মততা, উপসম্পন্নতা, অগতিগমনাভাৰো, তস্স অৰণ্ণকামতা, যস্স সন্তিকে ৰদতি, তস্স উপসম্পন্নতা, উজ্ঝাপনং ৰা খিয্যনং ৰাতি ইমানেত্থ ছ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ইদং পন দুক্খৰেদনমেৰাতি.
উজ্ঝাপনকসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. পঠমসেনাসনসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে ¶ ¶ সঙ্ঘিকন্তি সঙ্ঘস্স সন্তকং. মঞ্চাদীসু যোকোচি মঞ্চসঙ্খেপেন কতো সব্বোপি মঞ্চোযেৰ, পীঠেপি এসেৰ নযো. যেন কেনচি পন চোল়েন ৰা কপ্পিযচম্মেন ৰা ছৰিং কত্ৰা ঠপেত্ৰা মনুস্সলোমং তালীসপত্তঞ্চ যেহি কেহিচি লোমপণ্ণতিণৰাকচোল়েহি পূরেত্ৰা কতসেনাসনং ভিসীতি ৰুচ্চতি. তত্থ নিসীদিতুম্পি নিপজ্জিতুম্পি ৰট্টতি, পমাণপরিচ্ছেদোপি চেত্থ নত্থি. কোচ্ছং পন ৰাকউসীরমুঞ্জপব্বজাদীনং অঞ্ঞতরমযং অন্তো সংৰেল্লিত্ৰা বদ্ধং হেট্ঠা চ উপরি চ ৰিত্থতং পণৰসণ্ঠানং মজ্ঝে সীহচম্মাদিপরিক্খিত্তং হোতি, অকপ্পিযচম্মং নামেত্থ নত্থি. সেনাসনঞ্হি সোৰণ্ণমযম্পি ৰট্টতি. অজ্ঝোকাসেতি ¶ এত্থ যে অৰস্সিকসঙ্কেতা ৰস্সানমাসাতি এৰং অসঞ্ঞিতা অট্ঠ মাসা, তে ঠপেত্ৰা ইতরেসু চতূসু মাসেসু সচেপি দেৰো ন ৰস্সতি. তথাপি পকতিঅজ্ঝোকাসে চ ওৰস্সকমণ্ডপে চ সন্থরিতুং ন ৰট্টতি. যত্থ পন হেমন্তে ৰস্সতি, তত্থ অপরেপি চত্তারো মাসে ন ৰট্টতি. গিম্হে পন সব্বত্থ ৰিগতৰলাহকং ৰিসুদ্ধং নভং হোতি, তস্মা তদা কেনচিদেৰ করণীযেন গচ্ছতি, ৰট্টতি. কাকাদীনং নিবদ্ধৰাসরুক্খমূলে পন কদাচিপি ন ৰট্টতি. ইতি যত্থ চ যদা চ সন্থরিতুং ন ৰট্টতি, তং সব্বমিধ অজ্ঝোকাসসঙ্খমেৰ গতন্তি ৰেদিতব্বং.
সন্থরিত্ৰাতি তথারূপে ঠানে অত্তনো ৰা পরস্স ৰা অত্থায সন্থরিত্ৰা. অঞ্ঞস্সত্থায সন্থতম্পি হি যাৰ সো তত্থ ন নিসীদতি, ‘গচ্ছ ত্ৰ’ন্তি ৰা ন ভণতি, তাৰ সন্থারকস্সেৰ ভারো. সন্থরাপেত্ৰাতি অনুপসম্পন্নেন সন্থরাপেত্ৰা. এতদেৰ হি তস্স পলিবোধো হোতি, উপসম্পন্নেন সন্থতং সন্থারকস্সেৰ ভারো, তঞ্চ খো যাৰ আণাপকো তত্থ ন নিসীদতি, ‘গচ্ছ ত্ৰ’ন্তি ৰা ন ভণতি. যস্মিঞ্হি অত্তনা সন্থরাপিতে ৰা পকতিসন্থতে ৰা উপসম্পন্নো নিসীদতি, সব্বং তং নিসিন্নস্সেৰ ভারো, তস্মা সন্থরাপিতন্ত্ৰেৰ সঙ্খং গচ্ছতি. তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য, ন উদ্ধরাপেয্যাতি অত্তনা ৰা উদ্ধরিত্ৰা পতিরূপে ঠানে ন ঠপেয্য, পরেন ৰা তথা ন কারাপেয্য. অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্যাতি যো ভিক্খু ৰা সামণেরো ৰা আরামিকো ৰা লজ্জী ¶ হোতি, অত্তনো পলিবোধং ৰিয মঞ্ঞতি, তথারূপং অনাপুচ্ছিত্ৰা তং সেনাসনং তস্স অনিয্যাতেত্ৰা নিরপেক্খো গচ্ছতি, থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স লেড্ডুপাতং অতিক্কমেয্য, তস্স একেন পাদেন লেড্ডুপাতাতিক্কমে দুক্কটং, দুতিযপাদাতিক্কমে পাচিত্তিযং. ভোজনসালায ঠিতো পন ‘‘অসুকস্মিং নাম দিৰাৰিহারট্ঠানে পঞ্ঞপেত্ৰা গচ্ছাহী’’তি পেসেত্ৰা ততো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞত্থ গচ্ছন্তো পাদুদ্ধারেন কারেতব্বো.
সাৰত্থিযং ¶ সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ সন্থতং অনুদ্ধরিত্ৰা অনাপুচ্ছং পক্কমনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, পুগ্গলিকে তিকদুক্কটং, চিমিলিকং ৰা উত্তরত্থরণং ৰা ভূমত্থরণং ৰা তট্টিকং ৰা চম্মক্খণ্ডং ৰা পাদপুঞ্ছনং ৰা ফলকপীঠং ৰা যং ৰা পনঞ্ঞং কঞ্চি দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং অন্তমসো পত্তাধারকম্পি ৰুত্তলক্খণে অজ্ঝোকাসে ঠপেত্ৰা গচ্ছন্তস্স দুক্কটমেৰ. আরঞ্ঞকেন পন অসতি অনোৰস্সকে সব্বং রুক্খে লগ্গেত্ৰাপি যথা ৰা উপচিকাহি ন খজ্জতি, এৰং কত্ৰাপি গন্তুং ৰট্টতি. অব্ভোকাসিকেন পন চীৰরকুটিকং কত্ৰাপি রক্খিতব্বং. অত্তনো সন্তকে, ৰিস্সাসিকপুগ্গলিকে, উদ্ধরণাদীনি কত্ৰা গমনে, ওতাপেন্তস্স, ‘‘আগন্ত্ৰা উদ্ধরিস্সামী’’তি গচ্ছতো, ৰুড্ঢতরা উট্ঠাপেন্তি, অমনুস্সো তত্থ নিসীদতি, কোচি ইস্সরো গণ্হাতি, সীহাদযো তং ঠানং আগন্ত্ৰা তিট্ঠন্তি, এৰং সেনাসনং পলিবুদ্ধং হোতি, তথা পলিবুদ্ধে ৰা সেনাসনে, জীৰিতব্রহ্মচরিযন্তরাযকরাসু ¶ আপদাসু ৰা গচ্ছন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. মঞ্চাদীনং সঙ্ঘিকতা, ৰুত্তলক্খণে দেসে সন্থরণং ৰা সন্থরাপনং ৰা, অপলিবুদ্ধতা, আপদায অভাৰো, নিরপেক্খতা, লেড্ডুপাতাতিক্কমোতি ইমানেত্থ ছ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমকথিনসদিসানেৰ, ইদং পন কিরিযাকিরিযন্তি.
পঠমসেনাসনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. দুতিযসেনাসনসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে ৰিহারেতি গব্ভে ৰা অঞ্ঞতরস্মিং ৰা সব্বপরিচ্ছন্নে ৰুত্তসেনাসনে. সেয্যন্তি সেয্যা নাম ভিসী চিমিলিকা উত্তরত্থরণং ভূমত্থরণং তট্টিকা ¶ চম্মক্খণ্ডো নিসীদনং পচ্চত্থরণং তিণসন্থারো পণ্ণসন্থারোতি ৰুত্তং. তত্থ চিমিলিকা নাম পরিকম্মকতায ভূমিযা ৰণ্ণানুরক্খণত্থং কতা. উত্তরত্থরণং নাম মঞ্চপীঠাদীনং উপরি অত্থরিতব্বযুত্তকং পচ্চত্থরণং. ভূমত্থরণং নাম চিমিলিকায সতি তস্সা উপরি, অসতি সুদ্ধভূমিযং অত্থরিতব্বা কটসারকাদি ৰিকতি. তট্টিকা নাম তালপণ্ণাদীহি কততট্টিকা. চম্মক্খণ্ডো নাম যংকিঞ্চি চম্মং, সীহচম্মাদীনঞ্হি পরিহরণেযেৰ পরিক্খেপো, সেনাসনপরিভোগে পন অকপ্পিযচম্মং নাম নত্থি. পচ্চত্থরণং নাম পাৰারো কোজৰোতি এত্তকমেৰ, সেসং পাকটমেৰ. ইতি ইমাসু দসসু সেয্যাসু একম্পি সেয্যং অত্তনো ৰস্সগ্গেন গহেত্ৰা ৰুত্তলক্খণে ৰিহারে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা যো ভিক্খু দিসংগমিকো যথা ঠপিতং উপচিকাহি ন খজ্জতি, তথা ঠপনৰসেন নেৰ উদ্ধরেয্য, ন উদ্ধরাপেয্য, পুরিমসিক্খাপদে ৰুত্তনযেন অনাপুচ্ছং ¶ ৰা গচ্ছেয্য, তস্স পরিক্খিত্তস্স আরামস্স পরিক্খেপং, অপরিক্খিত্তস্স উপচারং অতিক্কমন্তস্স পঠমপাদে দুক্কটং, দুতিযপাদে পাচিত্তিযং. যত্থ পন উপচিকাসঙ্কা নত্থি, ততো অনাপুচ্ছাপি গন্তুং ৰট্টতি, আপুচ্ছনং পন ৰত্তং.
সাৰত্থিযং সত্তরসৰগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা অনুদ্ধরিত্ৰা অনাপুচ্ছা পক্কমনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, পুগ্গলিকে তিকদুক্কটং, ৰুত্তলক্খণস্স পন ৰিহারস্স উপচারে বহি আসন্নে উপট্ঠানসালায ৰা অপরিচ্ছন্নমণ্ডপে ৰা পরিচ্ছন্নে ৰাপি বহূনং সন্নিপাতভূতে রুক্খমূলে ৰা সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা, মঞ্চপীঠঞ্চ ৰিহারে ৰা ৰুত্তপ্পকারে ৰিহারূপচারে ৰা সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা উদ্ধরণাদীনি অকত্ৰা গচ্ছন্তস্স দুক্কটমেৰ. অত্তনো সন্তকে, ৰিস্সাসিকপুগ্গলিকে, উদ্ধরণাদীনি কত্ৰা, পুরিমনযেনেৰ পলিবুদ্ধং ছড্ডেত্ৰা গমনে, যো চ ‘‘অজ্জেৰ আগন্ত্ৰা পটিজগ্গিস্সামী’’তি এৰং সাপেক্খো নদিপারং ৰা গামন্তরং ৰা গন্ত্ৰা যত্থস্স গমনচিত্তং উপ্পন্নং, তত্থেৰ ঠিতো কঞ্চি পেসেত্ৰা ৰা আপুচ্ছতি, নদিপূররাজচোরাদীসু ৰা কেনচি পলিবুদ্ধো ন সক্কোতি পচ্চাগন্তুং, তস্স চ, আপদাসু চ, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰুত্তলক্খণসেয্যা ¶ , তস্সা সঙ্ঘিকতা, ৰুত্তলক্খণে ৰিহারে সন্থরণং ৰা সন্থরাপনং ৰা, অপলিবুদ্ধতা, আপদায অভাৰো, অনপেক্খস্স দিসাপক্কমনং ¶ , উপচারসীমাতিক্কমোতি ইমানেত্থ সত্ত অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অনন্তরসিক্খাপদে ৰুত্তনযানেৰাতি.
দুতিযসেনাসনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. অনুপখজ্জসিক্খাপদৰণ্ণনা
ছট্ঠে জানন্তি ‘‘অনুট্ঠাপনীযো অয’’ন্তি জানন্তো, তেনেৰস্স পদভাজনে ‘‘ৰুড্ঢো’তি জানাতি, ‘গিলানো’তি জানাতি, ‘সঙ্ঘেন দিন্নো’তি জানাতী’’তি (পাচি. ১২১) ৰুত্তং. ৰুড্ঢো হি অত্তনো ৰুড্ঢতায অনুট্ঠাপনীযো, গিলানো গিলানতায, সঙ্ঘো পন ভণ্ডাগারিকস্স ৰা ধম্মকথিকৰিনযধরগণৰাচকাচরিযানং ৰা বহূপকারতং গুণৰিসিট্ঠতঞ্চ সল্লক্খেত্ৰা ধুৰৰাসত্থায ৰিহারং সল্লক্খেত্ৰা সম্মন্নিত্ৰা দেতি, তস্মা যস্স সঙ্ঘেন দিন্নো, সোপি অনুট্ঠাপনীযো. পুব্বুপগতন্তি পুব্বং উপগতং. অনুপখজ্জাতি মঞ্চপীঠানং ৰা তস্স ৰা ভিক্খুনো পৰিসন্তস্স ৰা নিক্খমন্তস্স ৰা উপচারং অনুপৰিসিত্ৰা. তত্থ মঞ্চপীঠানং তাৰ মহল্লকে ৰিহারে সমন্তা দিযড্ঢো হত্থো উপচারো, খুদ্দকে যতো পহোতি, ততো দিযড্ঢো হত্থো ¶ , তস্স পন পৰিসন্তস্স পাদধোৰনপাসাণতো যাৰ মঞ্চপীঠং, নিক্খমন্তস্স মঞ্চপীঠতো যাৰ পস্সাৰট্ঠানং, তাৰ উপচারো. সেয্যং কপ্পেয্যাতি তস্স সম্বাধং কত্তুকামতায তস্মিং উপচারে দসসু সেয্যাসু একম্পি সন্থরন্তস্স ৰা সন্থরাপেন্তস্স ৰা দুক্কটং, তত্থ নিসীদন্তস্স ৰা নিপজ্জন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং, দ্ৰেপি করোন্তস্স দ্ৰে পাচিত্তিযানি, পুনপ্পুনং করোন্তস্স পযোগগণনায পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ অনুপখজ্জ সেয্যকপ্পনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, পুগ্গলিকে তিকদুক্কটং, ৰুত্তূপচারতো ৰা বহি, উপট্ঠানসালাদিকে ৰা, ৰিহারস্স উপচারে ৰা, সন্থরণসন্থরাপনেসুপি নিসজ্জসযনেসুপি দুক্কটমেৰ. অত্তনো ৰা, ৰিস্সাসিকস্স ৰা সন্তকে পন ৰিহারে সন্থরন্তস্স, যো চ গিলানো ৰা সীতুণ্হপীল়িতো ৰা পৰিসতি, তস্স চ, আপদাসু চ, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সঙ্ঘিকৰিহারতা, অনুট্ঠাপনীযভাৰজাননং, সম্বাধেতুকামতা, উপচারে নিসীদনং ৰা নিপজ্জনং ৰাতি ইমানেত্থ ¶ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমপারাজিকসদিসানেৰ, ইদং পন দুক্খৰেদনমেৰাতি.
অনুপখজ্জসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. নিক্কড্ঢনসিক্খাপদৰণ্ণনা
সত্তমে কুপিতোতি কুদ্ধো. অনত্তমনোতি অতুট্ঠচিত্তো. নিক্কড্ঢেয্য ৰা নিক্কড্ঢাপেয্য ৰা পাচিত্তিযন্তি এত্থ যে অনেকভূমকা ¶ পাসাদা, অনেককোট্ঠকানি ৰা চতুস্সালানি, তাদিসেসু সেনাসনেসু গহেত্ৰা অন্তরা অট্ঠপেত্ৰা একেনেৰ পযোগেন অতিক্কামেন্তস্স একং পাচিত্তিযং, ঠপেত্ৰা ঠপেত্ৰা নানাপযোগেহি অতিক্কামেন্তস্স দ্ৰারগণনায পাচিত্তিযানি, হত্থেন অনামসিত্ৰা ‘নিক্খমা’তি ৰত্ৰা ৰাচায নিক্কড্ঢন্তস্সাপি এসেৰ নযো. নিক্কড্ঢাপেন্তস্স পন ‘নিক্কড্ঢা’তি আণত্তমত্তে দুক্কটং, সকিং আণত্তে পন তস্মিং বহুকেপি দ্ৰারে নিক্খমন্তে ইতরস্স একমেৰ পাচিত্তিযং. সচে পন ‘‘এত্তকানি দ্ৰারানি নিক্কড্ঢাহী’’তি ৰা, ‘‘যাৰ মহাদ্ৰারং, তাৰ নিক্কড্ঢাহী’’তি ৰা এৰং নিযমেত্ৰা আণত্তো হোতি, দ্ৰারগণনায পাচিত্তিযানি.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ ভিক্খুং সঙ্ঘিকা ৰিহারা নিক্কড্ঢনৰত্থুস্মিং
পঞ্ঞত্তং ¶ , সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, পুগ্গলিকে তিকদুক্কটং, তস্স পরিক্খারনিক্কড্ঢনে, উপট্ঠানসালাদিকা ৰিহারূপচারা তস্স ৰা তস্স পরিক্খারস্স ৰা নিক্কড্ঢনে, অনুপসম্পন্নস্স পন অনুপসম্পন্নপরিক্খারস্স ৰা ৰিহারা ৰা ৰিহারূপচারা ৰা নিক্কড্ঢনে নিক্কড্ঢাপনে চ দুক্কটমেৰ. তঞ্চ খো অসম্বদ্ধেসু পরিক্খারেসু পরিক্খারগণনায ৰেদিতব্বং. অত্তনো ৰা, ৰিস্সাসিকস্স ৰা সন্তকা ৰিহারা নিক্কড্ঢনে, সকলসঙ্ঘারামতোপি ভণ্ডনকারকস্স ৰা তস্স পরিক্খারস্স ৰা নিক্কড্ঢনে নিক্কড্ঢাপনে ৰা, অত্তনো ৰসনট্ঠানতো অলজ্জিস্স, উম্মত্তকস্স, ন সম্মাৰত্তন্তানং অন্তেৰাসিকসঅৰিহারিকানং, তেসং পরিক্খারস্স ৰা নিক্কড্ঢনে চ, সযং উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সঙ্ঘিকৰিহারো ¶ , উপসম্পন্নস্স ভণ্ডনকারকভাৰাদিৰিনিমুত্ততা, কোপেন নিক্কড্ঢনং ৰা নিক্কড্ঢাপনং ৰাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ইদং পন দুক্খৰেদনন্তি.
নিক্কড্ঢনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. ৰেহাসকুটিসিক্খাপদৰণ্ণনা
অট্ঠমে উপরিৰেহাসকুটিযাতি উপরি অচ্ছন্নতলায দ্ৰিভূমিককুটিযা ৰা তিভূমিককুটিযা ৰা, পদভাজনে পন ইধ অধিপ্পেতং কুটিং দস্সেতুং ‘‘মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স অসীসঘট্টা’’তি (পাচি. ১৩১) ৰুত্তং. আহচ্চপাদকন্তি অঙ্গে ৰিজ্ঝিত্ৰা পৰেসিতপাদকং. অভিনিসীদেয্যাতি অভিভৰিত্ৰা অজ্ঝোত্থরিত্ৰা নিসীদেয্য, ভুম্মত্থে ৰা এতং উপযোগৰচনং, মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা নিসীদেয্য ৰা নিপজ্জেয্য ৰাতি অত্থো. অভীতি ইদং পন পদসোভণত্থে উপসগ্গমত্তমেৰ, তস্মা যো ভিক্খু ৰুত্তলক্খণায ৰেহাসকুটিযা সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন যাৰ পমাণমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সব্বসো হেট্ঠিমাহি তুলাহি সীসং ন ঘট্টেতি, এত্তকং উচ্চায তুলানং উপরি ঠপিতে আহচ্চপাদকে মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা নিসীদতি ৰা নিপজ্জতি ৰা, তস্স অনুপখজ্জসিক্খাপদে ৰুত্তনযেন পযোগগণনায পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ¶ অঞ্ঞতরং ভিক্খুং আরব্ভ উপরিৰেহাসকুটিযা আহচ্চপাদকং মঞ্চং পীঠং সহসা অভিনিসীদনঅভিনিপজ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, পুগ্গলিকে তিকদুক্কটং, অত্তনো ৰা, ৰিস্সাসিকস্স ৰা সন্তকে ৰিহারে, অৰেহাসকুটিযা, সীসঘট্টায, যস্স ৰা হেট্ঠা দব্বসম্ভারাদীনং নিক্খিত্তত্তা অপরিভোগং হোতি, উপরিতলং ৰা পদরসঞ্চিতং সুধাদিপরিকম্মকতং ৰা, তত্থ আহচ্চপাদকে নিসীদন্তস্স, যো ¶ চে তস্মিং ৰেহাসট্ঠেপি আহচ্চপাদকে ঠিতো কিঞ্চি গণ্হাতি ৰা লগ্গতি ৰা, যস্স চ পটাণী দিন্না হোতি, পাদসীসানং উপরি আণী পৰেসিতা, তত্থ নিসীদন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. সঙ্ঘিকো ৰিহারো, অসীসঘট্টা ৰেহাসকুটি, হেট্ঠা সপরিভোগং ¶ , অপটাণিদিন্নে আহচ্চপাদকে নিসীদনং ৰা নিপজ্জনং ৰাতি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি এল়কলোমসদিসানীতি.
ৰেহাসকুটিসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. মহল্লকৰিহারসিক্খাপদৰণ্ণনা
নৰমে মহল্লকন্তি সস্সামিকং. ৰিহারন্তি উল্লিত্তাৰল্লিত্তং. যাৰ দ্ৰারকোসাতিএত্থ দ্ৰারকোসো নাম উক্কট্ঠপরিচ্ছেদেন পিট্ঠসঙ্ঘাটস্স সামন্তা অড্ঢতেয্যহত্থো পদেসো. অগ্গল়ট্ঠপনাযাতি সকৰাটকস্স দ্ৰারবন্ধস্স নিচ্চলভাৰত্থায. কৰাটঞ্হি লহুপরিৰত্তকং ৰিৰরণকালে ভিত্তিং আহনতি, পিদহনকালে দ্ৰারবন্ধং. তেন আহনেন ভিত্তি কম্পতি, ততো মত্তিকা চলতি, চলিত্ৰা সিথিলা ৰা হোতি পততি ৰা, তেনাহ ভগৰা ‘‘যাৰ দ্ৰারকোসা অগ্গল়ট্ঠপনাযা’’তি. তত্থ কিঞ্চাপি ‘‘ইদং নাম কত্তব্ব’’ন্তি নেৰ মাতিকাযং, ন পদভাজনে ৰুত্তং, অট্ঠুপ্পত্তিযং পন ‘‘পুনপ্পুনং ছাদাপেসি, পুনপ্পুনং লেপাপেসী’’তি (পাচি. ১৩৪) অধিকারতো যাৰ দ্ৰারকোসা অগ্গল়ট্ঠপনায পুনপ্পুনং লিম্পিতব্বো ৰা লেপাপেতব্বো ৰাতি এৰমত্থো দট্ঠব্বো. আলোকসন্ধিপরিকম্মাযাতিএত্থ আলোকসন্ধীতি ৰাতপানকৰাটকা ৰুচ্চন্তি. তে ৰিৰরণকালে ৰিদত্থিমত্তম্পি অতিরেকম্পি ভিত্তিপ্পদেসং পহরন্তি, উপচারো পনেত্থ সব্বদিসাসু লব্ভতি, তস্মা সব্বদিসাসু কৰাটৰিত্থারপ্পমাণো ওকাসো আলোকসন্ধিপরিকম্মত্থায লিম্পিতব্বো ৰা লেপাপেতব্বো ৰাতি অযমেত্থ অধিপ্পাযো.
এৰং লেপকম্মে যং কত্তব্বং, তং দস্সেত্ৰা ইদানি ছদনে কত্তব্বং দস্সেতুং দ্ৰত্তিচ্ছদনস্সাতিআদিমাহ. তত্থ দ্ৰত্তিচ্ছদনস্স পরিযাযন্তি ছদনস্স দ্ৰত্তিপরিযাযং, পরিযাযং ৰুচ্চতি পরিক্খেপো, পরিক্খেপদ্ৰযং ৰা পরিক্খেপত্তযং ৰা অধিট্ঠাতব্বন্তি অত্থো. অপ্পহরিতে ঠিতেনাতি অহরিতে ঠিতেন. হরিতন্তি চেত্থ সত্তধঞ্ঞাদিভেদং ¶ পুব্বণ্ণং, মুগ্গমাসতিলকুলত্থঅলাবুকুম্ভণ্ডাদিভেদঞ্চ অপরণ্ণং অধিপ্পেতং. যং তস্মিং খেত্তে ৰুত্তং ¶ ন তাৰ সম্পজ্জতি, ৰস্সে পন পতিতে সম্পজ্জিস্সতি, তম্পি হরিতসঙ্খমেৰ গচ্ছতি. তস্মা তস্মিং ঠত্ৰা অধিট্ঠহন্তো দুক্কটং আপজ্জতি. অপ্পহরিতে ঠত্ৰা অধিট্ঠহন্তস্সাপি অযং পরিচ্ছেদো, পিট্ঠিৰংসস্স ¶ ৰা কূটাগারথূপিকায ৰা পস্সে নিসিন্নো পুরিসো ছদনমুখৰট্টিঅন্তেন ওলোকেন্তো যস্মিং ভূমিভাগে ঠিতং ভিক্খুং পস্সতি, যস্মিঞ্চ ঠিতো তং উপরি নিসিন্নকং তথেৰ উল্লোকেন্তো পস্সতি, তস্মিং ঠাতব্বং, তস্স অন্তো অহরিতেপি ঠাতুং ন লভতি. ততো চে উত্তরীতি মগ্গেন ছাদিযমানে তিণ্ণং মগ্গানং, পরিযাযেন ছাদিযমানে তিণ্ণং পরিযাযানং উপরি ইট্ঠকসিলাসুধাহি ছাদিযমানে ইট্ঠকসিলাসুধাপিণ্ডগণনায, তিণপণ্ণেহি ছাদিযমানে পণ্ণগণনায চেৰ তিণমুট্ঠিগণনায চ পাচিত্তিযং.
কোসম্বিযং ছন্নত্থেরং আরব্ভ পুনপ্পুনং ছাদাপনলেপাপনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঊনদ্ৰত্তিপরিযাযে অতিরেকসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. সেতৰণ্ণাদিকরণে, দ্ৰত্তিপরিযাযে ৰা ঊনকদ্ৰত্তিপরিযাযে ৰা, লেণগুহাতিণকুটিকাদীসু, অঞ্ঞস্সত্থায, অত্তনো ধনেন কারেন্তস্স, ৰাসাগারং ঠপেত্ৰা সেসানি অধিট্ঠহন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. মহল্লকৰিহারতা, অত্তনো ৰাসাগারতা, উত্তরি অধিট্ঠানন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি সঞ্চরিত্তে ৰুত্তনযানেৰাতি.
মহল্লকৰিহারসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. সপ্পাণকসিক্খাপদৰণ্ণনা
দসমে জানং সপ্পাণকন্তি ‘‘সপ্পাণকং এত’’ন্তি দিস্ৰা ৰা সুত্ৰা ৰা যেন কেনচি আকারেন জানন্তো. সিঞ্চেয্য ৰা সিঞ্চাপেয্য ৰাতি তেন উদকেন সযং ৰা সিঞ্চেয্য, অঞ্ঞং ৰা আণাপেত্ৰা সিঞ্চাপেয্য. তত্থ ধারং অৰিচ্ছিন্দিত্ৰা সিঞ্চন্তস্স একস্মিং ঘটে একাৰ আপত্তি, ৰিচ্ছিন্দন্তস্স পযোগগণনায আপত্তিযো. মাতিকং পমুখং করোতি, দিৰসম্পি সন্দতু, একাৰ আপত্তি. তত্থ তত্থ বন্ধিত্ৰা অঞ্ঞতো নেন্তস্স পযোগগণনায আপত্তিযো. বহুকম্পি তিণপণ্ণসাখাদিং একপ্পযোগেন ¶ উদকে পক্খিপন্তস্স একাৰ আপত্তি, একেকং পক্খিপন্তস্স পযোগগণনায আপত্তিযো. ইদঞ্চ যং এৰং পক্খিপিযমানে পরিযাদানং গচ্ছতি, আৰিলং ৰা হোতি, যথা পাণকা মরন্তি, তাদিসং সন্ধায ৰুত্তং, ন মহাউদকং. সিঞ্চাপনে আণত্তিযা দুক্কটং, একাণত্তিযা বহুকম্পি সিঞ্চতু, আণাপকস্স একমেৰ পাচিত্তিযং.
আল়ৰিযং আল়ৰকে ভিক্খূ আরব্ভ সিঞ্চনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং ¶ , অপ্পাণকে সপ্পাণকসঞ্ঞিনো, উভোসু ¶ ৰেমতিকস্স দুক্কটং. অপ্পাণকসঞ্ঞিনো, অসঞ্চিচ্চ অস্সতিযা ৰা সিঞ্চন্তস্স, অজানন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. উদকস্স সপ্পাণকতা, ‘‘সিঞ্চনেন পাণকা মরিস্সন্তী’’তি জাননং, তঞ্চ উদকং তাদিসমেৰ, ৰিনা ৰধকচেতনায যেন কেনচি করণীযেন তিণাদীনং সিঞ্চনন্তি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ইদং পন পণ্ণত্তিৰজ্জং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
সপ্পাণকসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
ভূতগামৰগ্গো দুতিযো.
৩. ওৰাদৰগ্গো
১. ওৰাদসিক্খাপদৰণ্ণনা
ওৰাদৰগ্গস্স পঠমে অসম্মতোতি যা অট্ঠঙ্গসমন্নাগতস্স ভিক্খুনো ভগৰতা ঞত্তিচতুত্থেন কম্মেন (পাচি. ১৪৬) ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি অনুঞ্ঞাতা, তায অসম্মতো. ওৰদেয্যাতি ভিক্খুনিসঙ্ঘং ৰা সম্বহুলা ৰা একং ভিক্খুনিং ৰা ‘‘ৰস্সসতূপসম্পন্নায ভিক্খুনিযা তদহুপসম্পন্নস্স ভিক্খুনো অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং কাতব্ব’’ন্তি আদিকে (চূল়ৰ. ৪০৩) অট্ঠ গরুধম্মে ওৰাদৰসেন ওসারেন্তো ওৰদেয্য. পাচিত্তিযন্তি ওৰাদপরিযোসানে পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ ওৰদনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, অঞ্ঞেন ৰা ধম্মেন ভিক্খুনীসু উপসম্পন্নমত্তং ৰা ওৰদতো দুক্কটং. সম্মতস্সাপি তঞ্চে সম্মুতিকম্মং অধম্মকম্মং হোতি, তস্মিং অধম্মকম্মে অধম্মকম্মসঞ্ঞিনো ৰগ্গে ভিক্খুনিসঙ্ঘে ওৰদতো ¶ তিকপাচিত্তিযং, তথা ৰেমতিকস্স ধম্মকম্মসঞ্ঞিনো চাতি নৰ পাচিত্তিযানি, সমগ্গেপি ভিক্খুনিসঙ্ঘেন ৰাতি অধম্মকম্মৰসেন অট্ঠারস. সচে পন তং ধম্মকম্মং হোতি, ‘‘ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতী’’তি (পাচি. ১৫১) ইদং অৰসানপদং ঠপেত্ৰা তেনেৰ নযেন সত্তরস দুক্কটানি, ‘‘সমগ্গম্হায্যা’’তি ¶ চ ৰুত্তে অঞ্ঞং ধম্মং, ‘‘ৰগ্গম্হায্যা’’তি চ ৰুত্তে অট্ঠ গরুধম্মে ভণন্তস্স, ওৰাদঞ্চ অনিয্যাতেত্ৰা অঞ্ঞং ধম্মং ভণন্তস্স দুক্কটমেৰ. যো পন ধম্মকম্মে ধম্মকম্মসঞ্ঞী সমগ্গং ভিক্খুনিসঙ্ঘং সমগ্গসঞ্ঞী ওৰদতি, গরুধম্মপাল়িং উদ্দেসং দেতি, পরিপুচ্ছং দেতি, ‘‘ওসারেহি অয্যা’’তি ৰুচ্চমানো ওসারেতি, পঞ্হং পুট্ঠো কথেতি, ভিক্খুনীনং সুণমানানং অঞ্ঞস্সত্থায ভণতি, সিক্খমানায ৰা সামণেরিযা ৰা ভণতি, তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. অসম্মততা, ভিক্খুনিযা পরিপুণ্ণূপসম্পন্নতা, ওৰাদৰসেন অট্ঠগরুধম্মভণনন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পদসোধম্মসদিসানেৰাতি.
ওৰাদসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. অত্থঙ্গতসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে ¶ ওৰদেয্যাতি অট্ঠগরুধম্মেহি ৰা অঞ্ঞেন ৰা ধম্মেন ওৰদন্তস্স সম্মতস্সাপি পাচিত্তিযমেৰ.
সাৰত্থিযং আযস্মন্তং চূল়পন্থকং আরব্ভ অত্থঙ্গতে সূরিযে ওৰদনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, সূরিযে অত্থঙ্গতে অত্থঙ্গতসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা, একতোউপসম্পন্নং ওৰদন্তস্স চ দুক্কটং. পুরিমসিক্খাপদে ৰিয উদ্দেসাদিনযেন অনাপত্তি. অত্থঙ্গতসূরিযতা, পরিপুণ্ণূপসম্পন্নতা, ওৰদনন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পদসোধম্মসদিসানেৰাতি.
অত্থঙ্গতসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. ভিক্খুনুপস্সযসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে ¶ ভিক্খুনুপস্সযন্তি ভিক্খুনিযা একরত্তং ৰসনট্ঠানম্পি. ওৰদেয্যাতি ইধ গরুধম্মেহি ওৰদন্তস্সেৰ পাচিত্তিযং. সচে পন অসম্মতো হোতি, দ্ৰে পাচিত্তিযানি. সচে পন সূরিযেপি অত্থঙ্গতে ওৰদতি, তীণি হোন্তি. সম্মতস্স পন রত্তিং ওৰদন্তস্সপি দ্ৰে এৰ হোন্তি. সম্মতত্তা হি ভিক্খুস্স গরুধম্মোৰাদমূলকং পাচিত্তিযং নত্থি. গিলানাতি ন সক্কোতি ওৰাদায ৰা সংৰাসায ৰা গন্তুং.
সক্কেসু ¶ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ ভিক্খুনুপস্সযং উপসঙ্কমিত্ৰা ওৰদনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র সমযা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, অনুপসম্পন্নায উপসম্পন্নসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা, একতোউপসম্পন্নং যেন কেনচি, ইতরং অঞ্ঞেন ধম্মেন ওৰদন্তস্স চ দুক্কটং. সমযে, অনুপসম্পন্নায, পুরিমসিক্খাপদে ৰিয উদ্দেসাদিনযেন চ অনাপত্তি. উপস্সযূপগমনং, পরিপুণ্ণূপসম্পন্নতা, সমযাভাৰো, গরুধম্মেহি ওৰদনন্তি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমকথিনসদিসানি, ইদং পন কিরিযং হোতীতি.
ভিক্খুনুপস্সযসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. আমিসসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে আমিসহেতূতি চীৰরাদীনং অঞ্ঞতরহেতু. ভিক্খূতি সম্মতা ভিক্খূ ইধাধিপ্পেতা. পাচিত্তিযন্তি এৰরূপে ভিক্খূ অৰণ্ণকামতায এৰং ভণন্তস্স পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ ‘‘আমিসহেতু ওৰদন্তী’’তি ভণনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, ধম্মকম্মে তিকপাচিত্তিযং, অধম্মকম্মে তিকদুক্কটং, অসম্মতং উপসম্পন্নঞ্চ, অনুপসম্পন্নঞ্চ সম্মতং ৰা অসম্মতং ৰা এৰং ভণন্তস্স দুক্কটমেৰ. তত্থ যো ভিক্খু কালে সম্মুতিং লভিত্ৰা সামণেরভূমিযং সণ্ঠিতো, অযং সম্মতো নাম অনুপসম্পন্নো. পকতিযা চীৰরাদিহেতু ওৰদন্তং পন এৰং ¶ ভণন্তস্স ¶ , উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. উপসম্পন্নতা, ধম্মেন লদ্ধসম্মুতিতা, অনামিসন্তরতা, অৰণ্ণকামতায এৰং ভণনন্তি ইমানেত্থ চত্তারি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি অদিন্নাদানসদিসানি, ইদং পন দুক্খৰেদনমেৰাতি.
আমিসসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. চীৰরদানসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে সাৰত্থিযং অঞ্ঞতরং ভিক্খুং আরব্ভ চীৰরদানৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সেসকথামগ্গো পনেত্থ ¶ চীৰরপ্পটিগ্গহণসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. তত্র হি ভিক্খু পটিগ্গাহকো, ইধ ভিক্খুনী, অযং ৰিসেসো, সেসং তাদিসমেৰাতি.
চীৰরদানসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৬. চীৰরসিব্বনসিক্খাপদৰণ্ণনা
ছট্ঠে চীৰরন্তি নিৰাসনপারুপনুপগং. সিব্বেয্য ৰা সিব্বাপেয্যা ৰাতি এত্থ সযং সিব্বন্তস্স সূচিং পৰেসেত্ৰা পৰেসেত্ৰা নীহরণে পাচিত্তিযং, সতক্খত্তুম্পি ৰিজ্ঝিত্ৰা সকিং নীহরন্তস্স একমেৰ পাচিত্তিযং. ‘সিব্বা’তি ৰুত্তো পন সচেপি সব্বং সূচিকম্মং নিট্ঠাপেতি, আণাপকস্স একমেৰ পাচিত্তিযং. অথ ‘‘যং এত্থ চীৰরে কত্তব্বং, সব্বং তং তৰ ভারো’’তি ৰুত্তো নিট্ঠাপেতি, তস্স আরাপথে আরাপথে পাচিত্তিযং. আণাপকস্স একৰাচায সম্বহুলানিপি, পুনপ্পুনং আণত্তিযং পন ৰত্তব্বমেৰ নত্থি.
সাৰত্থিযং উদাযিত্থেরং আরব্ভ চীৰরসিব্বনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, সাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঞাতিকায অঞ্ঞাতিকসঞ্ঞিনো ৰা ৰেমতিকস্স ৰা, একতোউপসম্পন্নায সিব্বন্তস্স চ দুক্কটং. অঞ্ঞং থৰিকাদিপরিক্খারং সিব্বন্তস্স, ঞাতিকায, সিক্খমানসামণেরীনঞ্চ চীৰরম্পি সিব্বন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. অঞ্ঞাতিকায ভিক্খুনিযা সন্তকতা ¶ , নিৰাসনপারুপনুপগতা, ৰুত্তলক্খণং সিব্বনং ৰা সিব্বাপনং ৰাতি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি সঞ্চরিত্তসদিসানেৰাতি.
চীৰরসিব্বনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৭. সংৰিধানসিক্খাপদৰণ্ণনা
সত্তমে সংৰিধাযাতি সংৰিদহিত্ৰা, গমনকালে সঙ্কেতং কত্ৰাতি অত্থো. একদ্ধানমগ্গন্তি একং অদ্ধানসঙ্খাতং মগ্গং, একতো ৰা অদ্ধানমগ্গং. সত্থগমনীযোতি সত্থেন সদ্ধিং গন্তব্বো, সেসং উত্তানপদত্থমেৰ. অযং পনেত্থ ৰিনিচ্ছযো – অকপ্পিযভূমিযং সংৰিদহন্তস্স সংৰিদহনপচ্চযা তাৰ দুক্কটং. তত্থ ঠপেত্ৰা ভিক্খুনুপস্সযং অন্তরারামং আসনসালং তিত্থিযসেয্যঞ্চ সেসা অকপ্পিযভূমি, তত্থ ঠত্ৰা সংৰিদহন্তস্সাতি অত্থো. সংৰিদহিত্ৰা পন ‘‘অজ্জ ৰা স্ৰে ৰা’’তি নিযমিতং কালং ৰিসঙ্কেতং অকত্ৰা, দ্ৰারৰিসঙ্কেতং পন মগ্গৰিসঙ্কেতং ৰা কত্ৰাপি ভিক্খুনিযা ¶ সদ্ধিং গচ্ছন্তস্স যাৰ ¶ আসন্নস্সাপি অঞ্ঞস্স গামস্স ‘‘অযং ইমস্স উপচারো’’তি মনুস্সেহি ঠপিতং উপচারং ন ওক্কমতি, তাৰ অনাপত্তি. তং ওক্কমন্তস্স পন পঠমপাদে দুক্কটং, দুতিযপাদে পাচিত্তিযং, ইতি গামূপচারোক্কমনগণনায পাচিত্তিযানি. অদ্ধযোজনাতিক্কমে পন গামে অসতি অদ্ধযোজনগণনায পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ একদ্ধানমগ্গপ্পটিপজ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র সমযা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, অসংৰিদহিতে সংৰিদহিতসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা, যো চ ভিক্খুনিযা অসংৰিদহন্তিযা কেৰলং অত্তনাৰ সংৰিদহতি, তস্স দুক্কটং. সমযে সংৰিদহিত্ৰাপি গচ্ছন্তস্স, অত্তনা অসংৰিদহন্তস্স, ৰিসঙ্কেতেন ৰা, আপদাসু গচ্ছন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. দ্ৰিন্নম্পি সংৰিদহিত্ৰা মগ্গপ্পটিপত্তি, অৰিসঙ্কেততা, সমযাভাৰো, অনাপদা, গামন্তরোক্কমনং ৰা অদ্ধযোজনাতিক্কমো ৰাতি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. একতোউপসম্পন্নাদীহি পন সদ্ধিং মাতুগামসিক্খাপদেন আপত্তি, অদ্ধানসমুট্ঠানং, কিরিযং, নোসঞ্ঞাৰিমোক্খং, অচিত্তকং, পণ্ণত্তিৰজ্জং, কাযকম্মং, ৰচীকম্মং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
সংৰিধানসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৮. নাৰাভিরুহনসিক্খাপদৰণ্ণনা
অট্ঠমে ¶ সংৰিধাযাতি কীল়াপুরেক্খারো সংৰিদহিত্ৰা, অভিরুহনকালে সঙ্কেতং কত্ৰাতি অত্থো. উদ্ধংগামিনিন্তি কীল়াৰসেন উদ্ধং নদিযা পটিসোতং গচ্ছন্তিং. অধোগামিনিন্তি তথেৰ অধো অনুসোতং গচ্ছন্তিং. যং পন তিত্থপ্পটিপাদনত্থং উদ্ধং ৰা অধো ৰা হরন্তি, এত্থ অনাপত্তি. অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণাযাতি উপযোগত্থে নিস্সক্কৰচনং, যা তিরিযং তরণা, তং ঠপেত্ৰাতি অত্থো. পাচিত্তিযন্তি সগামকতীরপস্সেন গমনকালে গামন্তরগণনায, অগামকতীরপস্সেন ৰা যোজনৰিত্থতায নদিযা মজ্ঝেন ৰা গমনকালে অদ্ধযোজনগণনায পাচিত্তিযং, সমুদ্দে পন যথাসুখং গন্তুং ৰট্টতি.
সাৰত্থিযং ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ নাৰাভিরুহনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র তিরিযং তরণাযা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সেসং অনন্তরসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বন্তি.
নাৰাভিরুহনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৯. পরিপাচিতসিক্খাপদৰণ্ণনা
নৰমে ¶ ভিক্খুনিপরিপাচিতন্তি ভিক্খুনিযা পরিপাচিতং, নেৰ তস্স নাত্তনো ঞাতকপ্পৰারিতানং গিহীনং সন্তিকে ভিক্খুস্স গুণং পকাসেত্ৰা ‘‘দেথ অয্যস্স, করোথ অয্যস্সা’’তি এৰং নিপ্ফাদিতং লদ্ধব্বং কতন্তি অত্থো. পুব্বে গিহিসমারম্ভাতি এত্থ সমারম্ভোতি সমারদ্ধং, পটিযাদিতস্সেতং নামং. গিহীনং সমারম্ভো ¶ গিহিসমারম্ভো, ভিক্খুনিযা পরিপাচনতো পুব্বে পঠমতরংযেৰ যং ভিক্খূনং অত্থায গিহীনং পটিযাদিতভত্তং, ঞাতকপ্পৰারিতানং ৰা সন্তকং, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং জানং ভুঞ্জন্তস্স পাচিত্তিযন্তি অত্থো. তঞ্চ খো অজ্ঝোহরণগণনায, পটিগ্গহণে পনস্স দুক্কটং.
রাজগহে দেৰদত্তং আরব্ভ ভিক্খুনিপরিপাচিতপিণ্ডপাতভুঞ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র পুব্বে গিহিসমারম্ভা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, একতোউপসম্পন্নায পরিপাচিতং ভুঞ্জন্তস্স ¶ , অপরিপাচিতে পরিপাচিতসঞ্ঞিনো, উভযত্থ ৰেমতিকস্স চ দুক্কটং. উভযত্থ অপরিপাচিতসঞ্ঞিনো, গিহিসমারম্ভে, সিক্খমানসামণেরাদীহি পরিপাচিতে, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা অৰসেসে, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ভিক্খুনিযা পরিপাচিততা, পরিপাচিতভাৰজাননং, গিহিসমারম্ভাভাৰো, ওদনাদীনং অঞ্ঞতরতা, তস্স অজ্ঝোহরণন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমপারাজিকসঅসানি, ইদং পন পণ্ণত্তিৰজ্জং, তিচিত্তং, তিৰেদনন্তি.
পরিপাচিতসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
১০. রহোনিসজ্জসিক্খাপদৰণ্ণনা
দসমে সব্বোপি কথামগ্গো দুতিযঅনিযতে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. ইদঞ্হি সিক্খাপদং দুতিযঅনিযতেন চ উপরি উপনন্দস্স চতুত্থসিক্খাপদেন চ একপরিচ্ছেদং, অট্ঠুপ্পত্তিৰসেন পন ৰিসুং পঞ্ঞত্তন্তি.
রহোনিসজ্জসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
ওৰাদৰগ্গো ততিযো.
৪. ভোজনৰগ্গো
১. আৰসথসিক্খাপদৰণ্ণনা
ভোজনৰগ্গস্স ¶ পঠমে অগিলানেনাতি অদ্ধযোজনম্পি গন্তুং সমত্থেন. একোতি একদিৰসিকো. আৰসথপিণ্ডোতি ‘‘ইমেসং ৰা এত্তকানং ৰা’’তি একং পাসণ্ডং ৰা, ‘‘এত্তকমেৰা’’তি এৰং ভত্তং ৰা অনোদিস্স সালাদীসু যত্থ কত্থচি পুঞ্ঞকামেহি পঞ্ঞত্তং ভোজনং. ভুঞ্জিতব্বোতি এককুলেন ৰা নানাকুলেহি ৰা একতো হুত্ৰা একস্মিং ৰা ঠানে, নানাঠানেসু ৰা ‘‘অজ্জ একস্মিং, স্ৰে একস্মি’’ন্তি এৰং অনিযতট্ঠানে ৰা পঞ্ঞত্তো একস্মিং ঠানে একদিৰসমেৰ ভুঞ্জিতব্বো. ততো চে উত্তরীতি দুতিযদিৰসতো পট্ঠায তস্মিং ৰা ঠানে অঞ্ঞস্মিং ৰা ঠানে তেসং সন্তকস্স পটিগ্গহণে দুক্কটং, অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে পাচিত্তিযং.
সাৰত্থিযং ¶ ছব্বগ্গিযে ভিক্খূ আরব্ভ অনুৰসিত্ৰা আৰসথপিণ্ডভুঞ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অগিলানেনা’’তি অযমেত্থ অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, গিলানস্স অগিলানসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. গিলানস্স গিলানসঞ্ঞিনো, যো চ সকিং ভুঞ্জতি, গচ্ছন্তো ৰা অন্তরামগ্গে একদিৰসং ¶ , গতট্ঠানে একদিৰসং, পচ্চাগন্তোপি অন্তরামগ্গে একদিৰসং, আগতট্ঠানে একদিৰসং, গমিস্সামী’তি চ ভুঞ্জিত্ৰা নিক্খন্তো কেনচি উপদ্দৰেন নিৰত্তিত্ৰা খেমভাৰং ঞত্ৰা গচ্ছন্তো পুন একদিৰসং ভুঞ্জতি, যস্স ৰা সামিকা নিমন্তেত্ৰা দেন্তি, যো ৰা ভিক্খূনংযেৰ উদ্দিস্স পঞ্ঞত্তং, ন যাৰদত্থং পঞ্ঞত্তং, ঠপেত্ৰা ৰা পঞ্চ ভোজনানি অঞ্ঞং ভুঞ্জতি, তস্স চ, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. আৰসথপিণ্ডতা, অগিলানতা, অনুৰসিত্ৰা পরিভোজনন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি এল়কলোমসিক্খাপদসদিসানীতি.
আৰসথসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
২. গণভোজনসিক্খাপদৰণ্ণনা
দুতিযে গণভোজনেতি গণস্স ভোজনে. ইধ চ গণোতি চত্তারো ৰা ততুত্তরি ৰা ভিক্খূ ¶ , তেসং নিমন্তনতো ৰা ৰিঞ্ঞত্তিতো ৰা লদ্ধে ওদনাদীনং পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরভোজনেতি অত্থো. তত্থাযং ৰিনিচ্ছযো – সচে হি কোচি চত্তারো ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা যেন কেনচি ৰেৰচনেন ৰা ভাসন্তরেন ৰা পঞ্চন্নং ভোজনানং নামং গহেত্ৰা ‘‘ওদনেন নিমন্তেমি, ওদনং মে গণ্হথা’’তিআদিনা নযেন নিমন্তেতি, তে চে এৰং একতো ৰা নানাতো ৰা নিমন্তিতা একতো ৰা নানাতো ৰা গন্ত্ৰা একতো গণ্হন্তি, পচ্ছা একতো ৰা নানাতো ৰা ভুঞ্জন্তি, গণভোজনং হোতি. পটিগ্গহণমেৰ হেত্থ পমাণং. সচে ওদনাদীনং নামং গহেত্ৰা একতো ৰা নানাতো ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা চ গন্ত্ৰা চ একতো গণ্হন্তি, এৰম্পি গণভোজনমেৰ. তস্স দুৰিধস্সাপি এৰং পটিগ্গহণে দুক্কটং, অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে পাচিত্তিযং. গিলানসমযাদীসু যদা পাদানম্পি ফলিতত্তা ন সক্কা পিণ্ডায চরিতুং, অযং ¶ গিলানসমযো. অত্থতকথিনানং পঞ্চ মাসা, ইতরেসং কত্তিকমাসোতি অযং চীৰরদানসমযো. যদা যো চীৰরে করিযমানে কিঞ্চিদেৰ চীৰরে কত্তব্বং কম্মং করোতি, অযং চীৰরকারসমযো. যদা অদ্ধযোজনম্পি গন্তুকামো ৰা হোতি গচ্ছতি ৰা গতো ৰা, অযং অদ্ধানগমনসমযো. নাৰাভিরুহনসমযেপি এসেৰ নযো. যদা গোচরগামে চত্তারো ভিক্খূ পিণ্ডায চরিত্ৰা ন যাপেন্তি, অযং মহাসমযো. যদা যোকোচি পব্বজিতো ভত্তেন নিমন্তেতি, অযং সমণভত্তসমযো, এতেসু সমযেসু ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.
রাজগহে দেৰদত্তং আরব্ভ ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র সমযা’’তি অযমেত্থ সত্তৰিধা অনুপঞ্ঞত্তি, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, নগণভোজনে গণভোজনসঞ্ঞিস্স ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. নগণভোজনসঞ্ঞিস্স পন, যে চ দ্ৰে তযো একতো গণ্হন্তি, বহূনং পিণ্ডায ¶ চরিত্ৰা একতো ভুঞ্জন্তানং, নিচ্চভত্তিকাদীসু, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. গণভোজনতা, সমযাভাৰো, অজ্ঝোহরণন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি এল়কলোমসদিসানেৰাতি.
গণভোজনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৩. পরম্পরভোজনসিক্খাপদৰণ্ণনা
ততিযে পরম্পরভোজনেতি গণভোজনে ৰুত্তনযেনেৰ পঞ্চহি ভোজনেহি নিমন্তিতস্স যেন যেন পঠমং নিমন্তিতো, তস্স তস্স ভোজনতো উপ্পটিপাটিযা ৰা অৰিকপ্পেত্ৰা ৰা পরস্স পরস্স ভোজনে. তস্মা যো ভিক্খু পঞ্চসু সহধম্মিকেসু অঞ্ঞতরস্স ‘‘ময্হং ভত্তপচ্চাসং তুয্হং ¶ দম্মী’’তি ৰা ‘‘ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা এৰং সম্মুখা ৰা ‘‘ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি (পাচি. ২২৬) ৰা ‘‘ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা এৰং পরম্মুখাৰা পঠমনিমন্তনং অৰিকপ্পেত্ৰা পচ্ছা নিমন্তিতকুলে লদ্ধভিক্খতো একসিত্থম্পি অজ্ঝোহরতি, পাচিত্তিযং. সমযা ৰুত্তনযা এৰ.
ৰেসালিযং ¶ সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ অঞ্ঞত্র নিমন্তিতভোজনৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, ‘‘অঞ্ঞত্র সমযা’’তি অযমেত্থ তিৰিধা অনুপঞ্ঞত্তি, পরিৰারে পন ৰিকপ্পনম্পি গহেত্ৰা ‘‘চতস্সো অনুপঞ্ঞত্তিযো’’তি (পরি. ৮৬) ৰুত্তং, অসাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, নপরম্পরভোজনে পরম্পরভোজনসঞ্ঞিনো ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. নপরম্পরভোজনসঞ্ঞিস্স পন, যো চ সমযে ৰা ৰিকপ্পেত্ৰা ৰা একসংসট্ঠানি ৰা দ্ৰে তীণি নিমন্তনানি একতো ৰা কত্ৰা ভুঞ্জতি, নিমন্তনপ্পটিপাটিযা ভুঞ্জতি, সকলেন গামেন ৰা পূগেন ৰা নিমন্তিতো তেসু যত্থকত্থচি ভুঞ্জতি, নিমন্তিযমানো ৰা ‘‘ভিক্খং গহেস্সামী’’তি ৰদতি, তস্স, নিচ্চভত্তিকাদীসু, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. পরম্পরভোজনতা, সমযাভাৰো, অজ্ঝোহরণন্তি ইমানেত্থ তীণি অঙ্গানি. সমুট্ঠানাদীনি পঠমকথিনসদিসানেৰ, ইদং পন কিরিযাকিরিযন্তি.
পরম্পরভোজনসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৪. কাণমাতাসিক্খাপদৰণ্ণনা
চতুত্থে পূৰেহীতি পহেণকত্থায পটিযত্তেহি অতিরসকমোদকসক্খলিকাদীহি যেহি কেহিচি খজ্জকেহি. মন্থেহীতি পাথেয্যত্থায পটিযত্তেহি যেহি কেহিচি সত্তুতিলতণ্ডুলাদীহি. দ্ৰত্তিপত্তপূরাতি মুখৰট্টিযা হেট্ঠিমলেখং অনতিক্কন্তা দ্ৰে ৰা তযো ৰা পত্তপূরা. ততো চে উত্তরীতি সচেপি ততিযং পত্তং থূপীকতং গণ্হাতি, মুখৰট্টিযা হেট্ঠিমলেখতো উপরিট্ঠিতপূৰগণনায পাচিত্তিযং. দ্ৰত্তিপত্তপূরে পটিগ্গহেত্ৰাতি এত্থ যেন দ্ৰে গহিতা হোন্তি, তেন বহি ভিক্খুং দিস্ৰা ‘‘এত্থ মযা দ্ৰে পত্তপূরা গহিতা, ত্ৰং একং গণ্হেয্যাসী’’তি ৰত্তব্বং, তেনাপি অঞ্ঞং পস্সিত্ৰা ‘‘পঠমং আগতেন দ্ৰে পত্তপূরা গহিতা, মযা একো গহিতো, ত্ৰং মা গণ্হী’’তি ৰত্তব্বং. যেন পঠমং একো গহিতো ¶ , তস্সাপি পরম্পরারোচনে এসেৰ নযো. যেন পন সযমেৰ তযো গহিতা, তেন অঞ্ঞং দিস্ৰা ‘‘মা খো ত্ৰং এত্থ পটিগ্গণ্হীতি ৰত্তব্বং, অৰদন্তস্স দুক্কটং, তং সুত্ৰা গণ্হন্তস্সাপি দুক্কটমেৰ. ততো নীহরিত্ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং সংৰিভজিতব্বন্তি ¶ লদ্ধট্ঠানতো সব্বাসন্নং আসনসালং ৰা ৰিহারং ৰা যত্থ ৰা পন নিবদ্ধং ¶ পটিক্কমতি, তত্থ গন্ত্ৰা একং পত্তপূরং অত্তনো ঠপেত্ৰা সেসং ভিক্খুসঙ্ঘস্স দাতব্বং. যথামিত্তং পন দাতুং ন লব্ভতি. যেন একো গহিতো, ন তেন কিঞ্চি অকামা দাতব্বং, যথারুচি কাতব্বং.
সাৰত্থিযং সম্বহুলে ভিক্খূ আরব্ভ ন মত্তং জানিত্ৰা পটিগ্গহণৰত্থুস্মিং পঞ্ঞত্তং, সাধারণপঞ্ঞত্তি, অনাণত্তিকং, তিকপাচিত্তিযং, ঊনকদ্ৰত্তিপত্তপূরে অতিরেকসঞ্ঞিস্স ৰেমতিকস্স ৰা দুক্কটং. ঊনকসঞ্ঞিস্স পন, ন পহেণকত্থায ন পাথেয্যত্থায ৰা পটিযত্তং, তদত্থায পটিযত্তসেসকং ৰা, গমনে ৰা পটিপ্পস্সদ্ধে, ঞাতকপ্পৰারিতানং ৰা দেন্তানং, অত্তনো ধনেন গণ্হন্তস্স, উম্মত্তকাদীনঞ্চ অনাপত্তি. ৰুত্তলক্খণপূৰমন্থতা, অসেসকতা, অপ্পটিপ্পস্সদ্ধগমনতা, অনঞ্ঞাতকাদিতা, অতিরেকপ্পটিগ্গহণন্তি ইমানেত্থ পঞ্চ অঙ্গানি, সমুট্ঠানাদীনি সঞ্চরিত্তসদিসানেৰাতি.
কাণমাতাসিক্খাপদৰণ্ণনা নিট্ঠিতা.
৫. পঠমপৰারণাসিক্খাপদৰণ্ণনা
পঞ্চমে ভুত্তাৰীতি ভুত্তৰা, যেন পঞ্চন্নং ভোজনানং সাসপমত্তম্পি অজ্ঝোহরিতং, সো এৰং ৰুচ্চতি. পৰারিতোতি ‘‘অসনং পঞ্ঞাযতি, ভোজনং পঞ্ঞাযতি, হত্থপাসে ঠিতো অভিহরতি, পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতী’’তি (পাচি. ২৩৯) এৰং পাল়িযং ৰুত্তপঞ্চঙ্গৰসেন কতপ্পৰারণো, কতপ্পটিক্খেপোতি অত্থো. তত্থ যস্মা ‘‘অসনং পঞ্ঞাযতী’’তি ইমিনা ৰিপ্পকতভোজনো ‘পৰারিতো’তি ৰুত্তো. যো চ ৰিপ্পকতভোজনো, তেন কিঞ্চি ভুত্তং, কিঞ্চি অভুত্তং, যঞ্চ ভুত্তং, তং সন্ধায ‘ভুত্তাৰী’তিপি সঙ্খং গচ্ছতি. তস্মা ‘ভুত্তাৰী’তিৰচনেন ৰিসুং কিঞ্চি অত্থসিদ্ধিং ন পস্সাম, ‘‘দিরত্ততিরত্ত’’ন্তিআদীসু (পাচি. ৫২) পন দিরত্তাদিৰচনং ৰিয পৰারিতপদস্স পরিৰারভাৰেন ব্যঞ্জনসিলিট্ঠতায চেতং ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং.
পৰারণঙ্গেসু পন অসনং পঞ্ঞাযতীতি ৰিপ্পকতভোজনং দিস্সতি, তং ভুঞ্জমানো চেস পুগ্গলো হোতীতি অত্থো. ভোজনং পঞ্ঞাযতীতি পৰারণপ্পহোনকং ¶ ভোজনং দিস্সতি, ওদনাদীনং চে অঞ্ঞতরং পটিক্খিপিতব্বং ভোজনং হোতীতি অত্থো. হত্থপাসে ঠিতোতি পৰারণপ্পহোনকং চে ভোজনং গণ্হিত্ৰা দাযকো অড্ঢতেয্যহত্থপ্পমাণে ওকাসে ঠিতো হোতীতি অত্থো ¶ . অভিহরতীতি ¶ সো চে দাযকো তস্স তং ভোজনং কাযেন অভিসংহরতীতি অত্থো. পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতীতি পটিক্খেপো দিস্সতি, তং চে অভিহটং সো ভিক্খু কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পটিক্খিপতীতি অত্থো. এৰং পঞ্চন্নং অঙ্গানং ৰসেন পৰারিতো হোতি.
তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – ‘অসন’ন্তিআদীসু তাৰ যঞ্চ অস্নাতি, যঞ্চ ভোজনং হত্থপাসে ঠিতেন অভিহটং পটিক্খিপতি, তং ওদনো কুম্মাসো সত্তু মচ্ছো মংসন্তি ইমেসং অঞ্ঞতরমেৰ ৰেদিতব্বং. তত্থ ওদনো নাম সালি ৰীহি যৰো গোধুমো কঙ্গু ৰরকো কুদ্রূসকোতি ইমেসং সত্তন্নং ধঞ্ঞানং তণ্ডুলে গহেত্ৰা ‘‘ভত্তং পচামা’’তি ৰা ‘‘যাগুং পচামা’’তি ৰা যংকিঞ্চি সন্ধায পচন্তু, সচে উণ্হং ৰা সীতলং ৰা ভুঞ্জন্তানং ভোজনকালে গহিতগহিতট্ঠানে ওধি পঞ্ঞাযতি, ওদনো হোতি, পৰারণং জনেতি. যো পন পাযাসো ৰা অম্বিলযাগু ৰা উদ্ধনতো ওতারিতমত্তা অব্ভুণ্হা সক্কা হোতি আৰিজ্ঝিত্ৰা পিৰিতুং, সা যস্স হত্থেন গহিতোকাসেপি ওধি ন পঞ্ঞাযতি, পৰারণং ন জনেতি. সচে পন উসুমায ৰিগতায ঘনভাৰং গচ্ছতি, ওধিং দস্সেতি, পুন পৰারণং জনেতি, পুব্বে তনুকভাৰো ন রক্খতি. সচেপি বহূ পণ্ণফলকল়ীরে পক্খিপিত্ৰা মুট্ঠিমত্তাপি তণ্ডুলা পক্খিত্তা হোন্তি, ভোজনকালে চে ওধি পঞ্ঞাযতি, পৰারণং জনেতি. অযাগুকে নিমন্তনে ‘‘যাগুং দস্সামা’’তি ভত্তে উদককঞ্জিকখীরাদীনি আকিরিত্ৰা ‘‘যাগুং গণ্হথা’’তি দেন্তি, কিঞ্চাপি তনুকা হোতি, পৰারণং জনেতিযেৰ. সচে পন পক্কুথিতেসু উদকাদীসু পক্খিপিত্ৰা পচিত্ৰা দেন্তি, যাগুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. সচে যাগুযাপি সাসপমত্তম্পি মচ্ছমংসক্খণ্ডং ৰা ন্হারু ৰা পক্খিত্তং হোতি, পৰারণং জনেতি. ঠপেত্ৰা সানুলোমানং ৰুত্তধঞ্ঞানং তণ্ডুলে অঞ্ঞেহি ৰেল়ুতণ্ডুলাদীহি ৰা কন্দমূলফলেহি ৰা যেহি কেহিচি কতভত্তং পৰারণং ন জনেতি. কুম্মাসো নাম যৰেহি কতো. অঞ্ঞেহি পন মুগ্গাদীহি কতকুম্মাসো পৰারণং ন জনেতি. সত্তু নাম সত্ত ধঞ্ঞানি ভজ্জিত্ৰা কতো. অন্তমসো খরপাকভজ্জিতানং ৰীহীনং তণ্ডুলে ¶ কোট্টেত্ৰা কতচুণ্ণম্পি কুণ্ডকম্পি সত্তুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. সমপাকভজ্জিতানং পন আতপসুক্খানং কুণ্ডকং ৰা, যে কেচি তণ্ডুলা ৰা লাজা ৰা, লাজেহি কতভত্তসত্তুআদীনি ৰা ন পৰারেন্তি. মচ্ছমংসেসু সচে যাগুং পিৰন্তস্স যাগুসিত্থমত্তানেৰ দ্ৰে মচ্ছক্খণ্ডানি ৰা মংসক্খণ্ডানি ৰা একভাজনে ৰা নানাভাজনে ৰা দেন্তি, তানি চে অখাদন্তো অঞ্ঞং পৰারণপ্পহোনকং যংকিঞ্চি পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. ততো একং খাদিতং, একং হত্থে ৰা পত্তে ৰা হোতি, সচে অঞ্ঞং পটিক্খিপতি পৰারেতি. দ্ৰেপি খাদিতানি হোন্তি, মুখে সাসপমত্তম্পি অৰসিট্ঠং নত্থি, সচেপি অঞ্ঞং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. যো পন অকপ্পিযমংসং কুলদূসনৰেজ্জকম্মউত্তরিমনুস্সধম্মারোচনসাদিতরূপিযাদীহি ¶ ¶ নিব্বত্তং অকপ্পিযভোজনঞ্চ অঞ্ঞং কপ্পিযং ৰা অকপ্পিযং ৰা খাদন্তো পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি.
এৰং যঞ্চ অস্নাতি, যঞ্চ ভোজনং হত্থপাসে ঠিতেন অভিহটং পটিক্খিপন্তো পৰারণং জনেতি, তং ঞত্ৰা ইদানি যথা আপজ্জতি, তস্স জাননত্থং অযং ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো – ‘‘অসনং ভোজন’’ন্তি এত্থ তাৰ যেন একসিত্থম্পি অজ্ঝোহটং হোতি, সো সচে পত্তমুখহত্থেসু যত্থকত্থচি ভোজনে সতি সাপেক্খোৰ অঞ্ঞং ৰুত্তলক্খণং ভোজনং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. সচে পন নিরপেক্খো হোতি, যং পত্তাদীসু অৰসিট্ঠং, তং ন চ অজ্ঝোহরিতুকামো, অঞ্ঞস্স ৰা দাতুকামো, অঞ্ঞত্র ৰা গন্ত্ৰা ভুঞ্জিতুকামো, সো পটিক্খিপন্তোপি ন পৰারেতি. ‘‘হত্থপাসে ঠিতো’’তি এত্থ পন সচে ভিক্খু নিসিন্নো হোতি, আনিসদস্স পচ্ছিমন্ততো পট্ঠায, সচে ঠিতো, পণ্হীনং অন্ততো পট্ঠায, সচে নিপন্নো, যেন পস্সেন নিপন্নো, তস্স পারিমন্ততো পট্ঠায দাযকস্স নিসিন্নস্স ৰা ঠিতস্স ৰা নিপন্নস্স ৰা ঠপেত্ৰা পসারিতহত্থং যং আসন্নতরং অঙ্গং, তস্স ওরিমন্তেন পরিচ্ছিন্দিত্ৰা অড্ঢতেয্যহত্থো ‘হত্থপাসো’তি ৰেদিতব্বো. তস্মিং ঠত্ৰা অভিহটং পটিক্খিপন্তস্সেৰ পৰারণা হোতি, ন ততো পরং. ‘অভিহরতী’তি হত্থপাসব্ভন্তরে ঠিতো গহণত্থং উপনামেতি. সচে পন অনন্তরনিসিন্নোপি ভিক্খু হত্থে ৰা আধারকে ৰা ঠিতং পত্তং অনভিহরিত্ৰাৰ ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি. ভত্তপচ্ছিং আনেত্ৰা পুরতো ভূমিযং ঠপেত্ৰা এৰং ৰুত্তেপি এসেৰ নযো. ঈসকং পন উদ্ধরিত্ৰা ৰা অপনামেত্ৰা ৰা ‘গণ্হথা’তি ৰুত্তে তং পটিক্খিপতো পৰারণা ¶ হোতি. ভত্তপচ্ছিং গহেত্ৰা পরিৰিসন্তস্স অঞ্ঞো ‘‘অহং ধারেস্সামী’’তি গহিতমত্তমেৰ করোতি, পরিৰেসকোযেৰ পন তং ধারেতি, তস্মা সা অভিহটাৰ হোতি, ততো দাতুকামতায গণ্হন্তং পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা হোতি. সচে পন পরিৰেসকেন ফুট্ঠমত্তাৰ হোতি, ইতরোৰ নং ধারেতি, ততো দাতুকামতায গণ্হন্তং পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা ন হোতি. কটচ্ছুনা উদ্ধটে পন হোতি, দ্ৰিন্নং সমভারেপি পটিক্খিপন্তো পৰারেতিযেৰ. অনন্তরস্স দিয্যমানে ইতরো পত্তং পিদহতি, অঞ্ঞস্স অভিহটং নাম পটিক্খিত্তং হোতি, তস্মা পৰারণা নত্থি. ‘পটিক্খেপো’তি এত্থ ৰাচায অভিহটে পটিক্খেপো ন রুহতি, কাযেন অভিহটং পন অঙ্গুলিচলনাদিনা কাযৰিকারেন ৰা ‘‘অলং, মা দেহী’’তিআদিনা ৰচীৰিকারেন ৰা পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি.