📜

নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স

ৰিনযপিটকে

ৰিনযসঙ্গহ-অট্ঠকথা

গন্থারম্ভকথা

ৰত্থুত্তযং নমস্সিত্ৰা, সরণং সব্বপাণিনং;

ৰিনযে পাটৰত্থায, যোগাৰচরভিক্খুনং.

ৰিপ্পকিণ্ণমনেকত্থ, পাল়িমুত্তৰিনিচ্ছযং;

সমাহরিত্ৰা একত্থ, দস্সযিস্সমনাকুলং.

তত্রাযং মাতিকা –

‘‘দিৰাসেয্যা পরিক্খারো, ভেসজ্জকরণম্পি চ;

পরিত্তং পটিসন্থারো, ৰিঞ্ঞত্তি কুলসঙ্গহো.

‘‘মচ্ছমংসং অনামাসং, অধিট্ঠানৰিকপ্পনং;

চীৰরেনৰিনাৰাসো, ভণ্ডস্স পটিসামনং.

‘‘কযৰিক্কযসমাপত্তি, রূপিযাদিপটিগ্গহো;

দানৰিস্সাসগ্গাহেহি, লাভস্স পরিণামনং.

‘‘পথৰী ভূতগামো চ, দুৰিধং সহসেয্যকং;

ৰিহারে সঙ্ঘিকে সেয্যং, সন্থরিত্ৰান পক্কমো.

‘‘কালিকানিপি চত্তারি, কপ্পিযা চতুভূমিযো;

খাদনীযাদিপটিগ্গাহো, পটিক্খেপপৰারণা.

‘‘পব্বজ্জা নিস্সযো সীমা, উপোসথপৰারণং;

ৰস্সূপনাযিকা ৰত্তং, চতুপচ্চযভাজনং.

‘‘কথিনং গরুভণ্ডানি, চোদনাদিৰিনিচ্ছযো;

গরুকাপত্তিৰুট্ঠানং, কম্মাকম্মং পকিণ্ণক’’ন্তি.

১. দিৰাসেয্যৰিনিচ্ছযকথা

. তত্থ দিৰাসেয্যাতি দিৰানিপজ্জনং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দিৰা পটিসল্লীযন্তেন দ্ৰারং সংৰরিত্ৰা পটিসল্লীযিতু’’ন্তি (পারা. ৭৭) ৰচনতো দিৰা নিপজ্জন্তেন দ্ৰারং সংৰরিত্ৰা নিপজ্জিতব্বং. এত্থ চ কিঞ্চাপি পাল়িযং ‘‘অযং নাম আপত্তী’’তি ন ৰুত্তা, ৰিৰরিত্ৰা নিপন্নদোসেন পন উপ্পন্নে ৰত্থুস্মিং দ্ৰারং সংৰরিত্ৰা নিপজ্জিতুং অনুঞ্ঞাতত্তা অসংৰরিত্ৰা নিপজ্জন্তস্স অট্ঠকথাযং দুক্কটং (পারা. অট্ঠ. ১.৭৭) ৰুত্তং. ভগৰতো হি অধিপ্পাযং ঞত্ৰা উপালিত্থেরাদীহি অট্ঠকথা ঠপিতা. ‘‘অত্থাপত্তি দিৰা আপজ্জতি, নো রত্তি’’ন্তি (পরি. ৩২৩) ইমিনাপি চেতং সিদ্ধং.

. কীদিসং পন দ্ৰারং সংৰরিতব্বং, কীদিসং ন সংৰরিতব্বং? রুক্খপদরৰেল়ুপদরকিলঞ্জপণ্ণাদীনং যেন কেনচি কৰাটং কত্ৰা হেট্ঠা উদুক্খলে উপরি উত্তরপাসকে চ পৰেসেত্ৰা কতং পরিৰত্তকদ্ৰারমেৰ সংৰরিতব্বং. অঞ্ঞং গোরূপানং ৰজেসু ৰিয রুক্খসূচিকণ্টকদ্ৰারং, গামথকনকং চক্কলকযুত্তদ্ৰারং, ফলকেসু ৰা কিটিকাসু ৰা দ্ৰে তীণি চক্কলকানি যোজেত্ৰা কতং সংসরণকিটিকদ্ৰারং, আপণেসু ৰিয কতং উগ্ঘাটনকিটিকদ্ৰারং, দ্ৰীসু তীসু ঠানেসু ৰেল়ুসলাকা গোপ্ফেত্ৰা পণ্ণকুটীসু কতং সলাকহত্থকদ্ৰারং, দুস্সসাণিদ্ৰারন্তি এৰরূপং দ্ৰারং ন সংৰরিতব্বং. পত্তহত্থস্স কৰাটপ্পণামনে পন একং দুস্সসাণিদ্ৰারমেৰ অনাপত্তিকরং, অৰসেসানি পণামেন্তস্স আপত্তি. দিৰা পটিসল্লীযন্তস্স পন পরিৰত্তকদ্ৰারমেৰ আপত্তিকরং, সেসানি সংৰরিত্ৰা ৰা অসংৰরিত্ৰা ৰা নিপজ্জন্তস্স আপত্তি নত্থি, সংৰরিত্ৰা পন নিপজ্জিতব্বং, এতং ৰত্তং.

. পরিৰত্তকদ্ৰারং কিত্তকেন সংৰুতং হোতি? সূচিঘটিকাসু দিন্নাসু সংৰুতমেৰ হোতি. অপিচ খো সূচিমত্তেপি দিন্নে ৰট্টতি, ঘটিকামত্তেপি দিন্নে ৰট্টতি, দ্ৰারবাহং ফুসিত্ৰা ঠপিতমত্তেপি ৰট্টতি, ঈসকং অফুসিতেপি ৰট্টতি, সব্বন্তিমেন ৰিধিনা যাৰতা সীসং নপ্পৰিসতি, তাৰতা অফুসিতেপি ৰট্টতি. সচে বহূনং ৰল়ঞ্জনট্ঠানং হোতি, ভিক্খুং ৰা সামণেরং ৰা ‘‘দ্ৰারং, আৰুসো, জগ্গাহী’’তি ৰত্ৰাপি নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. অথ ভিক্খূ চীৰরকম্মং ৰা অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি করোন্তা নিসিন্না হোন্তি, ‘‘এতে দ্ৰারং জগ্গিস্সন্তী’’তি আভোগং কত্ৰাপি নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. কুরুন্দট্ঠকথাযং পন ‘‘উপাসকম্পি আপুচ্ছিত্ৰা ৰা ‘এস জগ্গিস্সতী’তি আভোগং কত্ৰা ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতি, কেৰলং ভিক্খুনিং ৰা মাতুগামং ৰা আপুচ্ছিতুং ন ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. এৰং সব্বত্থপি যো যো থেরৰাদো ৰা অট্ঠকথাৰাদো ৰা পচ্ছা ৰুচ্চতি, সো সোৰ পমাণন্তি গহেতব্বং.

. অথ দ্ৰারস্স উদুক্খলং ৰা উত্তরপাসকো ৰা ভিন্নো হোতি অট্ঠপিতো ৰা, সংৰরিতুং ন সক্কোতি, নৰকম্মত্থং ৰা পন ইট্ঠকপুঞ্জো ৰা মত্তিকাদীনং ৰা রাসি অন্তোদ্ৰারে কতো হোতি, অট্টং ৰা বন্ধন্তি, যথা সংৰরিতুং ন সক্কোতি. এৰরূপে অন্তরাযে সতি অসংৰরিত্ৰাপি নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. যদি পন কৰাটং নত্থি, লদ্ধকপ্পমেৰ. উপরি সযন্তেন নিস্সেণিং আরোপেত্ৰা নিপজ্জিতব্বং. সচে নিস্সেণিমত্থকে থকনকং হোতি, থকেত্ৰাপি নিপজ্জিতব্বং. গব্ভে নিপজ্জন্তেন গব্ভদ্ৰারং ৰা পমুখদ্ৰারং ৰা যং কিঞ্চি সংৰরিত্ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. সচে এককুট্টকে গেহে দ্ৰীসু পস্সেসু দ্ৰারানি কত্ৰা ৰল়ঞ্জন্তি, দ্ৰেপি দ্ৰারানি জগ্গিতব্বানি, তিভূমকেপি পাসাদে দ্ৰারং জগ্গিতব্বমেৰ. সচে ভিক্খাচারা পটিক্কম্ম লোহপাসাদসদিসং পাসাদং বহূ ভিক্খূ দিৰাৰিহারত্থং পৰিসন্তি, সঙ্ঘত্থেরেন দ্ৰারপালস্স ‘‘দ্ৰারং জগ্গাহী’’তি ৰত্ৰা ৰা ‘‘দ্ৰারজগ্গনং নাম এতস্স ভারো’’তি আভোগং কত্ৰা ৰা পৰিসিত্ৰা নিপজ্জিতব্বং. যাৰ সঙ্ঘনৰকেন এৰমেৰ কাতব্বং. পুরে পৰিসন্তানং ‘‘দ্ৰারজগ্গনং নাম পচ্ছিমানং ভারো’’তি এৰং আভোগং কাতুম্পি ৰট্টতি. অনাপুচ্ছা ৰা আভোগং অকত্ৰা ৰা অন্তোগব্ভে ৰা অসংৰুতদ্ৰারে বহি ৰা নিপজ্জন্তানং আপত্তি. গব্ভে ৰা বহি ৰা নিপজ্জনকালেপি ‘‘দ্ৰারজগ্গনং নাম মহাদ্ৰারে দ্ৰারপালস্স ভারো’’তি আভোগং কত্ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতিযেৰ. এৰং লোহপাসাদাদীসু আকাসতলে নিপজ্জন্তেনপি দ্ৰারং সংৰরিতব্বমেৰ.

অযঞ্হেত্থ সঙ্খেপো – ইদং দিৰাপটিসল্লীযনং যেন কেনচি পরিক্খিত্তে সদ্ৰারবন্ধে ঠানে কথিতং, তস্মা অব্ভোকাসে ৰা রুক্খমূলে ৰা মণ্ডপে ৰা যত্থ কত্থচি সদ্ৰারবন্ধে নিপজ্জন্তেন দ্ৰারং সংৰরিত্ৰাৰ নিপজ্জিতব্বং. সচে মহাপরিৰেণং হোতি মহাবোধিযঙ্গণলোহপাসাদঙ্গণসদিসং বহূনং ওসরণট্ঠানং, যত্থ দ্ৰারং সংৰুতম্পি সংৰুতট্ঠানে ন তিট্ঠতি, দ্ৰারং অলভন্তা পাকারং আরুহিত্ৰাপি ৰিচরন্তি, তত্থ সংৰরণকিচ্চং নত্থি. রত্তিং দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা নিপন্নো অরুণে উগ্গতে ৰুট্ঠাতি, অনাপত্তি. সচে পন পবুজ্ঝিত্ৰা পুন সুপতি, আপত্তি. যো পন ‘‘অরুণে উগ্গতে ৰুট্ঠহিস্সামী’’তি পরিচ্ছিন্দিত্ৰাৰ দ্ৰারং অসংৰরিত্ৰা রত্তিং নিপজ্জতি, যথাপরিচ্ছেদমেৰ ৰুট্ঠাতি, তস্স আপত্তিযেৰ. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘এৰং নিপজ্জন্তো অনাদরিযদুক্কটাপি ন মুচ্চতী’’তি ৰুত্তং.

. যো পন বহুদেৰ রত্তিং জগ্গিত্ৰা অদ্ধানং ৰা গন্ত্ৰা দিৰা কিলন্তরূপো মঞ্চে নিসিন্নো পাদে ভূমিতো অমোচেত্ৰাৰ নিদ্দাৰসেন নিপজ্জতি, তস্স অনাপত্তি. সচে ওক্কন্তনিদ্দো অজানন্তোপি পাদে মঞ্চকং আরোপেতি, আপত্তিযেৰ. নিসীদিত্ৰা অপস্সায সুপন্তস্স অনাপত্তি. যোপি চ ‘‘নিদ্দং ৰিনোদেস্সামী’’তি চঙ্কমন্তো পতিত্ৰা সহসা ৰুট্ঠাতি, তস্সপি অনাপত্তি. যো পন পতিত্ৰা তত্থেৰ সযতি, ন ৰুট্ঠাতি, তস্স আপত্তি.

কো মুচ্চতি, কো ন মুচ্চতীতি? মহাপচ্চরিযং তাৰ ‘‘একভঙ্গেন নিপন্নকো এৰ মুচ্চতি. পাদে পন ভূমিতো মোচেত্ৰা নিপন্নোপি যক্খগহিতকোপি ৰিসঞ্ঞীভূতোপি ন মুচ্চতী’’তি ৰুত্তং. কুরুন্দট্ঠকথাযং পন ‘‘বন্ধিত্ৰা নিপজ্জাপিতোৰ মুচ্চতী’’তি ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ‘‘যো চঙ্কমন্তো মুচ্ছিত্ৰা পতিতো তত্থেৰ সুপতি, তস্সপি অৰিসযতায আপত্তি ন দিস্সতি. আচরিযা পন এৰং ন কথযন্তি, তস্মা আপত্তিযেৰাতি মহাপদুমত্থেরেন ৰুত্তং. দ্ৰে পন জনা আপত্তিতো মুচ্চন্তিযেৰ, যো চ যক্খগহিতকো, যো চ বন্ধিত্ৰা নিপজ্জাপিতো’’তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

দিৰাসেয্যৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

২. পরিক্খারৰিনিচ্ছযকথা

. পরিক্খারোতি সমণপরিক্খারো. তত্রাযং কপ্পিযাকপ্পিযপরিক্খারৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ১.৮৫) – কেচি তালপণ্ণচ্ছত্তং অন্তো ৰা বহি ৰা পঞ্চৰণ্ণেন সুত্তেন সিব্বিত্ৰা ৰণ্ণমট্ঠং করোন্তি, তং ন ৰট্টতি. একৰণ্ণেন পন নীলেন ৰা পীতকেন ৰা যেন কেনচি সুত্তেন অন্তো ৰা বহি ৰা সিব্বিতুং, ছত্তদণ্ডগ্গাহকং সলাকপঞ্জরং ৰা ৰিনন্ধিতুং ৰট্টতি, তঞ্চ খো থিরকরণত্থং ৰট্টতি, ন ৰণ্ণমট্ঠত্থায. ছত্তপণ্ণেসু মকরদন্তকং ৰা অড্ঢচন্দকং ৰা ছিন্দিতুং ন ৰট্টতি. ছত্তদণ্ডে গেহত্থম্ভেসু ৰিয ঘটকো ৰা ৰাল়রূপকং ৰা ন ৰট্টতি. সচেপি সব্বত্থ আরগ্গেন লেখা দিন্না হোতি, সাপি ন ৰট্টতি. ঘটকং ৰা ৰাল়রূপকং ৰা ভিন্দিত্ৰা ধারেতব্বং, লেখাপি ঘংসিত্ৰা ৰা অপনেতব্বা, সুত্তকেন ৰা দণ্ডো ৰেঠেতব্বো. দণ্ডবুন্দে পন অহিচ্ছত্তকসণ্ঠানং ৰট্টতি. ৰাতপ্পহারেন অচলনত্থং ছত্তমণ্ডলিকং রজ্জুকেহি গাহেত্ৰা দণ্ডে বন্ধন্তি, তস্মিং বন্ধনট্ঠানে ৰলযমিৰ উক্কিরিত্ৰা লেখং ঠপেন্তি, সা ৰট্টতি.

. চীৰরমণ্ডনত্থায নানাসুত্তকেহি সতপদিসদিসং সিব্বন্তা আগন্তুকপট্টং ঠপেন্তি, অঞ্ঞম্পি যং কিঞ্চি সূচিকম্মৰিকারং করোন্তি, পট্টমুখে ৰা পরিযন্তে ৰা ৰেণিং ৰা সঙ্খলিকং ৰা মুগ্গরং ৰা এৰমাদি সব্বং ন ৰট্টতি, পকতিসূচিকম্মমেৰ ৰট্টতি. গণ্ঠিকপট্টকঞ্চ পাসকপট্টকঞ্চ অট্ঠকোণম্পি সোল়সকোণম্পি করোন্তি, তত্থ অগ্ঘিযগযমুগ্গরাদীনি দস্সেন্তি, কক্কটক্খীনি উক্কিরন্তি, সব্বং ন ৰট্টতি, চতুকোণমেৰ ৰট্টতি, কোণসুত্তপীল়কা চ চীৰরে রত্তে দুৰিঞ্ঞেয্যরূপা ৰট্টন্তি. কঞ্জিকপিট্ঠখলিঅঅলকাদীসু চীৰরং পক্খিপিতুং ন ৰট্টতি, চীৰরকম্মকালে পন হত্থমলসূচিমলাদীনং ধোৰনত্থং কিলিট্ঠকালে চ ধোৰনত্থং ৰট্টতি, গন্ধং ৰা লাখং ৰা তেলং ৰা রজনে পক্খিপিতুং ন ৰট্টতি.

রজনেসু চ হলিদ্দিং ঠপেত্ৰা সব্বং মূলরজনং ৰট্টতি, মঞ্জিট্ঠিঞ্চ তুঙ্গহারঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং খন্ধরজনং ৰট্টতি. তুঙ্গহারো নাম একো সকণ্টকরুক্খো, তস্স হরিতালৰণ্ণং খন্ধরজনং হোতি. লোদ্দঞ্চ কণ্ডুলঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং তচরজনং ৰট্টতি. অল্লিপত্তঞ্চ নীলিপত্তঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং পত্তরজনং ৰট্টতি. গিহিপরিভুত্তকং পন অল্লিপত্তেন একৰারং রজিতুং ৰট্টতি. কিংসুকপুপ্ফঞ্চ কুসুম্ভপুপ্ফঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং পুপ্ফরজনং ৰট্টতি. ফলরজনে পন ন কিঞ্চি ন ৰট্টতি (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪৪).

. চীৰরং রজিত্ৰা সঙ্খেন ৰা মণিনা ৰা যেন কেনচি ন ঘট্টেতব্বং, ভূমিযং জাণুকানি নিহন্ত্ৰা হত্থেহি গহেত্ৰা দোণিযম্পি ন ঘংসিতব্বং. দোণিযং ৰা ফলকে ৰা ঠপেত্ৰা অন্তে গাহাপেত্ৰা হত্থেন পহরিতুং পন ৰট্টতি, তম্পি মুট্ঠিনা ন কাতব্বং. পোরাণকত্থেরা পন দোণিযম্পি ন ঠপেসুং. একো চীৰরং গহেত্ৰা তিট্ঠতি, অপরো হত্থে কত্ৰা হত্থেন পহরতি. চীৰরস্স কণ্ণসুত্তকং ন ৰট্টতি, রজিতকালে ছিন্দিতব্বং. যং পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কণ্ণসুত্তক’’ন্তি (মহাৰ. ৩৪৪) এৰং অনুঞ্ঞাতং, তং অনুৰাতে পাসকং কত্ৰা বন্ধিতব্বং রজনকালে লগ্গনত্থায. গণ্ঠিকেপি সোভাকরণত্থং লেখা ৰা পীল়কা ৰা ন ৰট্টতি, নাসেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং.

. পত্তে ৰা থালকে ৰা আরগ্গেন লেখং করোন্তি অন্তো ৰা বহি ৰা, ন ৰট্টতি. পত্তং ভমং আরোপেত্ৰা মজ্জিত্ৰা পচন্তি ‘‘মণিৰণ্ণং করিস্সামা’’তি, ন ৰট্টতি, তেলৰণ্ণো পন ৰট্টতি. পত্তমণ্ডলে ভিত্তিকম্মং ন ৰট্টতি, মকরদন্তকং পন ৰট্টতি.

ধমকরণছত্তকস্স উপরি ৰা হেট্ঠা ৰা ধমকরণকুচ্ছিযং ৰা লেখা ন ৰট্টতি, ছত্তমুখৰট্টিযং পনস্স লেখা ৰট্টতি.

১০. কাযবন্ধনস্স সোভনত্থং তহিং তহিং দিগুণং সুত্তং কোট্টেন্তি, কক্কটক্খীনি উট্ঠাপেন্তি, ন ৰট্টতি, উভোসু পন অন্তেসু দসামুখস্স থিরভাৰায দিগুণং কোট্টেতুং ৰট্টতি. দসামুখে পন ঘটকং ৰা মকরমুখং ৰা দেড্ডুভসীসং ৰা যং কিঞ্চি ৰিকাররূপং কাতুং ন ৰট্টতি, তত্থ তত্থ অচ্ছীনি দস্সেত্ৰা মালাকম্মাদীনি ৰা কত্ৰা কোট্টিতকাযবন্ধনম্পি ন ৰট্টতি, উজুকমেৰ পন মচ্ছকণ্টকং ৰা খজ্জূরিপত্তকং ৰা মট্ঠকপট্টিকং ৰা কত্ৰা কোট্টেতুং ৰট্টতি. কাযবন্ধনস্স দসা একা ৰট্টতি, দ্ৰে তীণি চত্তারিপি ৰট্টন্তি, ততো পরং ন ৰট্টন্তি. রজ্জুককাযবন্ধনং একমেৰ ৰট্টতি, পামঙ্গসণ্ঠানং পন একম্পি ন ৰট্টতি, দসা পন পামঙ্গসণ্ঠানাপি ৰট্টতি, বহুরজ্জুকে একতো কত্ৰা একেন নিরন্তরং ৰেঠেত্ৰা কতং বহুরজ্জুকন্তি ন ৰত্তব্বং, তং ৰট্টতি.

কাযবন্ধনৰিধে অট্ঠমঙ্গলাদিকং যং কিঞ্চি ৰিকাররূপং ন ৰট্টতি, পরিচ্ছেদলেখামত্তং ৰট্টতি. ৰিধকস্স উভোসু অন্তেসু থিরকরণত্থায ঘটকং করোন্তি, অযম্পি ৰট্টতি.

১১. অঞ্জনিযং ইত্থিপুরিসচতুপ্পদসকুণরূপং ৰা মালাকম্মলতাকম্মমকরদন্তকগোমুত্তকঅড্ঢচন্দকাদিভেদং ৰা ৰিকাররূপং ন ৰট্টতি, ঘংসিত্ৰা ৰা ভিন্দিত্ৰা ৰা যথা ৰা ন পঞ্ঞাযতি, তথা সুত্তকেন ৰেঠেত্ৰা ৰল়ঞ্জেতব্বা. উজুকমেৰ পন চতুরংসা ৰা অট্ঠংসা ৰা সোল়সংসা ৰা অঞ্জনী ৰট্টতি. হেট্ঠতোপিস্সা দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা ৰট্টলেখাযো ৰট্টন্তি, গীৰাযম্পিস্সা পিধানকবন্ধনত্থং একা ৰট্টলেখা ৰট্টতি.

অঞ্জনীসলাকাযপি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ন ৰট্টতি, অঞ্জনীথৰিকাযপি যং কিঞ্চি নানাৰণ্ণেন সুত্তেন ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ন ৰট্টতি. এসেৰ নযো কুঞ্চিককোসকেপি. কুঞ্চিকায ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ন ৰট্টতি, তথা সিপাটিকায. একৰণ্ণসুত্তেন পন যেন কেনচি যং কিঞ্চি সিব্বিতুং ৰট্টতি.

১২. আরকণ্টকেপি ৰট্টমণিকং ৰা অঞ্ঞং ৰা ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, গীৰাযং পন পরিচ্ছেদলেখা ৰট্টতি. পিপ্ফলিকেপি মণিকং ৰা পীল়কং ৰা যং কিঞ্চি উট্ঠাপেতুং ন ৰট্টতি, দণ্ডকে পন পরিচ্ছেদলেখা ৰট্টতি. নখচ্ছেদনং ৰলিতকংযেৰ করোন্তি, তস্মা তং ৰট্টতি. উত্তরারণিযং ৰাপি অরণিধনুকে ৰা উপরিপেল্লনদণ্ডকে ৰা মালাকম্মাদি যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি. পেল্লনদণ্ডকস্স পন ৰেমজ্ঝে মণ্ডলং হোতি, তত্থ পরিচ্ছেদলেখামত্তং ৰট্টতি. সূচিসণ্ডাসং করোন্তি, যেন সূচিং ডংসাপেত্ৰা ঘংসন্তি, তত্থ মকরমুখাদিকং যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, সূচিডংসনত্থং পন মুখমত্তং হোতি, তং ৰট্টতি.

দন্তকট্ঠচ্ছেদনৰাসিযম্পি যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, উজুকমেৰ কপ্পিযলোহেন উভোসু ৰা পস্সেসু চতুরংসং ৰা অট্ঠংসং ৰা বন্ধিতুং ৰট্টতি. কত্তরদণ্ডেপি যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, হেট্ঠা একা ৰা দ্ৰে ৰা ৰট্টলেখা উপরি অহিচ্ছত্তকমকুল়মত্তঞ্চ ৰট্টতি.

১৩. তেলভাজনেসু ৰিসাণে ৰা নাল়িযং ৰা অলাবুকে ৰা আমণ্ডসারকে ৰা ঠপেত্ৰা ইত্থিরূপং পুরিসরূপঞ্চ অৰসেসং সব্বম্পি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ৰট্টতি. মঞ্চপীঠে ভিসিবিম্বোহনে ভূমত্থরণে পাদপুঞ্ছনে চঙ্কমনভিসিযা সম্মুঞ্জনিযং কচৰরছড্ডনকে রজনদোণিকায পানীযউল়ুঙ্কে পানীযঘটে পাদকথলিকায ফলকপীঠকে ৰলযাধারকে দণ্ডাধারকে পত্তপিধানে তালৰণ্টে বীজনেতি এতেসু সব্বং মালাকম্মাদি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ৰট্টতি.

১৪. সেনাসনে পন দ্ৰারকৰাটৰাতপানকৰাটাদীসু সব্বরতনমযম্পি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ৰট্টতি. সেনাসনে কিঞ্চি পটিসেধেতব্বং নত্থি অঞ্ঞত্র ৰিরুদ্ধসেনাসনা. ৰিরুদ্ধসেনাসনং নাম অঞ্ঞেসং সীমায রাজৰল্লভেহি কতসেনাসনং ৰুচ্চতি. তস্মা যে তাদিসং সেনাসনং করোন্তি, তে ৰত্তব্বা ‘‘মা অম্হাকং সীমায সেনাসনং করোথা’’তি. অনাদিযিত্ৰা করোন্তিযেৰ, পুনপি ৰত্তব্বা ‘‘মা এৰং অকত্থ, মা অম্হাকং উপোসথপৰারণানং অন্তরাযমকত্থ, মা সামগ্গিং ভিন্দিত্থ, তুম্হাকং সেনাসনং কতম্পি কতট্ঠানে ন ঠস্সতী’’তি. সচে বলক্কারেন করোন্তিযেৰ, যদা তেসং লজ্জিপরিসা উস্সন্না হোতি, সক্কা চ হোতি লদ্ধুং ধম্মিকো ৰিনিচ্ছযো, তদা তেসং পেসেতব্বং ‘‘তুম্হাকং আৰাসং হরথা’’তি. সচে যাৰততিযং পেসিতে হরন্তি, সাধু. নো চে হরন্তি, ঠপেত্ৰা বোধিঞ্চ চেতিযঞ্চ অৰসেসসেনাসনানি ভিন্দিতব্বানি, নো চ খো অপরিভোগং করোন্তেহি, পটিপাটিযা পন ছদনগোপানসীইট্ঠকাদীনি অপনেত্ৰা তেসং পেসেতব্বং ‘‘তুম্হাকং দব্বসম্ভারে হরথা’’তি. সচে হরন্তি, সাধু. নো চে হরন্তি, অথ তেসু দব্বসম্ভারেসু হিমৰস্সৰাতাতপাদীহি পূতিভূতেসু ৰা চোরেহি ৰা হটেসু অগ্গিনা ৰা দড্ঢেসু সীমসামিকা ভিক্খূ অনুপৰজ্জা, ন লব্ভা চোদেতুং ‘‘তুম্হেহি অম্হাকং দব্বসম্ভারা নাসিতা’’তি ৰা ‘‘তুম্হাকং গীৰা’’তি ৰা. যং পন সীমসামিকেহি ভিক্খূহি কতং, তং সুকতমেৰ হোতি. যোপি ভিক্খু বহুস্সুতো ৰিনযঞ্ঞূ অঞ্ঞং ভিক্খুং অকপ্পিযপরিক্খারং গহেত্ৰা ৰিচরন্তং দিস্ৰা ছিন্দাপেয্য ৰা ভিন্দাপেয্য ৰা, অনুপৰজ্জো, সো নেৰ চোদেতব্বো ন সারেতব্বো, ন তং লব্ভা ৰত্তুং ‘‘অযং নাম মম পরিক্খারো তযা নাসিতো, তং মে দেহী’’তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

পরিক্খারৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

৩. ভেসজ্জাদিকরণৰিনিচ্ছযকথা

১৫. ভেসজ্জকরণপরিত্তপটিসন্থারেসু পন ভেসজ্জকরণে তাৰ অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.১৮৫-৭) – আগতাগতস্স পরজনস্স ভেসজ্জং ন কাতব্বং, করোন্তো দুক্কটং আপজ্জতি. পঞ্চন্নং পন সহধম্মিকানং কাতব্বং ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা সিক্খমানায সামণেরস্স সামণেরিযাতি. সমসীলসদ্ধাপঞ্ঞানঞ্হি এতেসং তীসু সিক্খাসু যুত্তানং ভেসজ্জং অকাতুং ন লব্ভতি. করোন্তেন চ সচে তেসং অত্থি, তেসং সন্তকং গহেত্ৰা যোজেত্ৰা দাতব্বং, সচে নত্থি, অত্তনো সন্তকং কাতব্বং. সচে অত্তনোপি নত্থি, ভিক্খাচারৰত্তেন ৰা ঞাতকপৰারিতট্ঠানতো ৰা পরিযেসিতব্বং, অলভন্তেন গিলানস্স অত্থায অকতৰিঞ্ঞত্তিযাপি আহরিত্ৰা কাতব্বং.

১৬. অপরেসম্পি পঞ্চন্নং কাতুং ৰট্টতি মাতু পিতু তদুপট্ঠাকানং অত্তনো ৰেয্যাৰচ্চকরস্স পণ্ডুপলাসস্স চাতি. পণ্ডুপলাসো নাম যো পব্বজ্জাপেক্খো যাৰ পত্তচীৰরং পটিযাদিযতি, তাৰ ৰিহারে ৰসতি. তেসু সচে মাতাপিতরো ইস্সরা হোন্তি ন পচ্চাসীসন্তি, অকাতুং ৰট্টতি. সচে পন রজ্জেপি ঠিতা পচ্চাসীসন্তি, অকাতুং ন ৰট্টতি. ভেসজ্জং পচ্চাসীসন্তানং ভেসজ্জং দাতব্বং, যোজেতুং অজানন্তানং যোজেত্ৰা দাতব্বং. সব্বেসং অত্থায সহধম্মিকেসু ৰুত্তনযেনেৰ পরিযেসিতব্বং. সচে পন মাতরং ৰিহারং আনেত্ৰা জগ্গতি, সব্বং পরিকম্মং অনামসন্তেন কাতব্বং, খাদনীযভোজনীযং সহত্থা দাতব্বং. পিতা পন যথা সামণেরো, এৰং সহত্থেন ন্হাপনসম্বাহনাদীনি কত্ৰা উপট্ঠাতব্বো. যে চ মাতাপিতরো উপট্ঠহন্তি পটিজগ্গন্তি, তেসম্পি এৰমেৰ কাতব্বং. ৰেয্যাৰচ্চকরো নাম যো ৰেতনং গহেত্ৰা অরঞ্ঞে দারূনি ৰা ছিন্দতি, অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি কম্মং করোতি, তস্স রোগে উপ্পন্নে যাৰ ঞাতকা ন পস্সন্তি, তাৰ ভেসজ্জং কাতব্বং. যো পন ভিক্খুনিস্সিতকোৰ হুত্ৰা সব্বকম্মানি করোতি, তস্স ভেসজ্জং কাতব্বমেৰ. পণ্ডুপলাসেপি সামণেরে ৰিয পটিপজ্জিতব্বং.

১৭. অপরেসম্পি দসন্নং কাতুং ৰট্টতি জেট্ঠভাতু কনিট্ঠভাতু জেট্ঠভগিনিযা কনিট্ঠভগিনিযা চূল়মাতুযা মহামাতুযা চূল়পিতুনো মহাপিতুনো পিতুচ্ছায মাতুলস্সাতি. তেসং পন সব্বেসম্পি করোন্তেন তেসংযেৰ সন্তকং ভেসজ্জং গহেত্ৰা কেৰলং যোজেত্ৰা দাতব্বং. সচে পন নপ্পহোন্তি যাচন্তি চ ‘‘দেথ নো, ভন্তে, তুম্হাকং পটিদস্সামা’’তি, তাৰকালিকং দাতব্বং. সচেপি ন যাচন্তি, ‘‘অম্হাকং ভেসজ্জং অত্থি, তাৰকালিকং গণ্হথা’’তি ৰত্ৰা ৰা ‘‘যদা তেসং ভৰিস্সতি, তদা দস্সন্তী’’তি আভোগং ৰা কত্ৰা দাতব্বং. সচে পটিদেন্তি, গহেতব্বং. নো চে দেন্তি, ন চোদেতব্বা. এতে দস ঞাতকে ঠপেত্ৰা অঞ্ঞেসং ন কাতব্বং.

এতেসং পুত্তপরম্পরায পন যাৰ সত্তমা কুলপরিৰট্টা, তাৰ চত্তারো পচ্চযে আহরাপেন্তস্স অকতৰিঞ্ঞত্তি ৰা ভেসজ্জং করোন্তস্স ৰেজ্জকম্মং ৰা কুলদূসকাপত্তি ৰা ন হোতি. সচে ভাতু জাযা, ভগিনিযা সামিকো ৰা গিলানো হোতি, ঞাতকা চে, তেসম্পি ৰট্টতি. অঞ্ঞাতকা চে, ভাতু চ ভগিনিযা চ কত্ৰা দাতব্বং ‘‘তুম্হাকং জগ্গনট্ঠানে দেথা’’তি. অথ ৰা তেসং পুত্তানং কত্ৰা দাতব্বং ‘‘তুম্হাকং মাতাপিতূনং দেথা’’তি. এতেনুপাযেন সব্বপদেসু ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.

তেসং অত্থায চ সামণেরেহি অরঞ্ঞতো ভেসজ্জং আহরাপেন্তেন ঞাতিসামণেরেহি ৰা আহরাপেতব্বং, অঞ্ঞাতকেহি অত্তনো অত্থায ৰা আহরাপেত্ৰা দাতব্বং. তেহিপি ‘‘উপজ্ঝাযস্স আহরামা’’তি ৰত্তসীসেন আহরিতব্বং. উপজ্ঝাযস্স মাতাপিতরো গিলানা ৰিহারং আগচ্ছন্তি, উপজ্ঝাযো চ দিসাপক্কন্তো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উপজ্ঝাযস্স সন্তকং ভেসজ্জং দাতব্বং. নো চে অত্থি, অত্তনো ভেসজ্জং উপজ্ঝাযস্স পরিচ্চজিত্ৰা দাতব্বং. অত্তনোপি অসন্তে ৰুত্তনযেনেৰ পরিযেসিত্ৰা উপজ্ঝাযস্স সন্তকং কত্ৰা দাতব্বং. উপজ্ঝাযেনপি সদ্ধিৰিহারিকস্স মাতাপিতূসু এৰমেৰ পটিপজ্জিতব্বং. এসেৰ নযো আচরিযন্তেৰাসিকেসুপি. অঞ্ঞোপি যো আগন্তুকো ৰা চোরো ৰা যুদ্ধপরাজিতো ইস্সরো ৰা ঞাতকেহি পরিচ্চত্তো কপণো ৰা গমিযমনুস্সো ৰা গিলানো হুত্ৰা ৰিহারং পৰিসতি, সব্বেসং অপচ্চাসীসন্তেন ভেসজ্জং কাতব্বং.

১৮. সদ্ধং কুলং হোতি চতূহি পচ্চযেহি উপট্ঠাযকং ভিক্খুসঙ্ঘস্স মাতাপিতুট্ঠানিযং, তত্র চে কোচি গিলানো হোতি, তস্সত্থায ৰিস্সাসেন ‘‘ভেসজ্জং কত্ৰা ভন্তে দেথা’’তি ৰদন্তি, নেৰ দাতব্বং ন কাতব্বং. অথ পন কপ্পিযং ঞত্ৰা এৰং পুচ্ছন্তি ‘‘ভন্তে, অসুকস্স নাম রোগস্স কিং ভেসজ্জং করোন্তী’’তি, ‘‘ইদঞ্চিদঞ্চ গহেত্ৰা করোন্তী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. ‘‘ভন্তে, ময্হং মাতা গিলানা, ভেসজ্জং তাৰ আচিক্খথা’’তি এৰং পুচ্ছিতে পন ন আচিক্খিতব্বং, অঞ্ঞমঞ্ঞং পন কথা কাতব্বা ‘‘আৰুসো, অসুকস্স নাম ভিক্খুনো ইমস্মিং রোগে কিং ভেসজ্জং করিংসূ’’তি. ইদঞ্চিদঞ্চ ভেসজ্জং ভন্তেতি. তং সুত্ৰা ইতরো মাতু ভেসজ্জং করোতি, ৰট্টতি. মহাপদুমত্থেরো কির ৰসভরঞ্ঞোপি দেৰিযা রোগে উপ্পন্নে একায ইত্থিযা আগন্ত্ৰা পুচ্ছিতো ‘‘ন জানামী’’তি অৰত্ৰা এৰমেৰ ভিক্খূহি সদ্ধিং সমুল্লপেসি. তং সুত্ৰা তস্সা ভেসজ্জমকংসু. ৰূপসন্তে চ রোগে তিচীৰরেন তীহি চ কহাপণসতেহি সদ্ধিং ভেসজ্জচঙ্কোটকং পূরেত্ৰা আহরিত্ৰা থেরস্স পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘ভন্তে, পুপ্ফপূজং করোথা’’তি আহংসু. থেরো ‘‘আচরিযভাগো নাম অয’’ন্তি কপ্পিযৰসেন গাহাপেত্ৰা পুপ্ফপূজমকাসি. এৰং তাৰ ভেসজ্জে পটিপজ্জিতব্বং.

১৯. পরিত্তে পন ‘‘গিলানস্স পরিত্তং করোথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ন কাতব্বং, ‘‘পরিত্তং ভণথা’’তি ৰুত্তে পন ভণিতব্বং. সচেপিস্স এৰং হোতি ‘‘মনুস্সা নাম ন জানন্তি, অকরিযমানে ৰিপ্পটিসারিনো ভৰিস্সন্তী’’তি, কাতব্বং. ‘‘পরিত্তোদকং পরিত্তসুত্তং কত্ৰা দেথা’’তি ৰুত্তে পন তেসংযেৰ উদকং হত্থেন চালেত্ৰা সুত্তং পরিমজ্জিত্ৰা দাতব্বং. সচে ৰিহারতো উদকং অত্তনো সন্তকং ৰা সুত্তং দেতি, দুক্কটং. মনুস্সা উদকঞ্চ সুত্তঞ্চ গহেত্ৰা নিসীদিত্ৰা ‘‘পরিত্তং ভণথা’’তি ৰদন্তি, কাতব্বং. নো চে জানন্তি, আচিক্খিতব্বং. ভিক্খূনং নিসিন্নানং পাদেসু উদকং আকিরিত্ৰা সুত্তঞ্চ ঠপেত্ৰা গচ্ছন্তি ‘‘পরিত্তং করোথ, পরিত্তং ভণথা’’তি, ন পাদা অপনেতব্বা. মনুস্সা হি ৰিপ্পটিসারিনো হোন্তি. অন্তোগামেপি গিলানস্স অত্থায ৰিহারং পেসেন্তি ‘‘পরিত্তং ভণন্তূ’’তি, ভণিতব্বং. অন্তোগামে রাজগেহাদীসু রোগে ৰা উপদ্দৰে ৰা উপ্পন্নে পক্কোসাপেত্ৰা ভণাপেন্তি, আটানাটিযসুত্তাদীনি ভণিতব্বানি. ‘‘আগন্ত্ৰা গিলানস্স সিক্খাপদানি দেন্তু, ধম্মং কথেন্তু, রাজন্তেপুরে ৰা অমচ্চগেহে ৰা আগন্ত্ৰা সিক্খাপদানি দেন্তু, ধম্মং কথেন্তূ’’তি পেসিতেপি গন্ত্ৰা সিক্খাপদানি দাতব্বানি, ধম্মো কথেতব্বো. ‘‘মতানং পরিৰারত্থং আগচ্ছন্তূ’’তি পক্কোসন্তি, ন গন্তব্বং. ‘‘সীৰথিকদস্সনে অসুভদস্সনে চ মরণস্সতিং পটিলভিস্সামা’’তি কম্মট্ঠানসীসেন গন্তুং ৰট্টতি. ‘‘পহারেদিন্নে মতেপি অমরণাধিপ্পাযস্স অনাপত্তি ৰুত্তা’’তি ন এত্তকেনেৰ অমনুস্সগহিতস্স পহারো দাতব্বো, তালপণ্ণং পন পরিত্তসুত্তং ৰা হত্থে ৰা পাদে ৰা বন্ধিতব্বং, রতনসুত্তাদীনি পরিত্তানি ভণিতব্বানি, ‘‘মা সীলৰন্তং ভিক্খুং ৰিহেঠেহী’’তি ধম্মকথা কাতব্বা, আটানাটিযপরিত্তং ৰা ভণিতব্বং.

ইধ পন আটানাটিযপরিত্তস্স পরিকম্মং ৰেদিতব্বং (দী. নি. অট্ঠ. ৩.২৮২). পঠমমেৰ হি আটানাটিযসুত্তং ন ভণিতব্বং, মেত্তসুত্তং (খু. পা. ৯.১ আদযো; সু. নি. ১৪৩ আদযো) ধজগ্গসুত্তং (সং. নি. ১.২৪৯) রতনসুত্তন্তি (খু. পা. ৬.১ আদযো; সু. নি. ২২৪ আদযো) ইমানি সত্তাহং ভণিতব্বানি. সচে মুঞ্চতি, সুন্দরং. নো চে মুঞ্চতি, আটানাটিযসুত্তং ভণিতব্বং. তং ভণন্তেন চ ভিক্খুনা পিট্ঠং ৰা মংসং ৰা ন খাদিতব্বং, সুসানে ন ৰসিতব্বং. কস্মা? অমনুস্সা ওতারং লভন্তি. পরিত্তকরণট্ঠানং হরিতূপলিত্তং কারেত্ৰা তত্থ পরিসুদ্ধং আসনং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসীদিতব্বং. পরিত্তকারকো ভিক্খু ৰিহারতো ঘরং নেন্তেহি ফলকাৰুধেহি পরিৰারেত্ৰা নেতব্বো. অব্ভোকাসে নিসীদিত্ৰা ন ৰত্তব্বং, দ্ৰারৰাতপানানি পিদহিত্ৰা নিসিন্নেন আৰুধহত্থেহি সম্পরিৰারিতেন মেত্তচিত্তং পুরেচারিকং কত্ৰা ৰত্তব্বং, পঠমং সিক্খাপদানি গাহাপেত্ৰা সীলে পতিট্ঠিতস্স পরিত্তং কাতব্বং. এৰম্পি মোচেতুং অসক্কোন্তেন ৰিহারং নেত্ৰা চেতিযঙ্গণে নিপজ্জাপেত্ৰা আসনপূজং কারেত্ৰা দীপে জালাপেত্ৰা চেতিযঙ্গণং সম্মজ্জিত্ৰা মঙ্গলকথা ৰত্তব্বা, সব্বসন্নিপাতো ঘোসেতব্বো, ৰিহারস্স উপৰনে জেট্ঠকরুক্খো নাম হোতি, তত্থ ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘো তুম্হাকং আগমনং পতিমানেতী’’তি পহিণিতব্বং. সব্বসন্নিপাতট্ঠানে অনাগন্তুং নাম ন লভতি, ততো অমনুস্সগহিতকো ‘‘ত্ৰং কোনামোসী’’তি পুচ্ছিতব্বো, নামে কথিতে নামেনেৰ আলপিতব্বো, ‘‘ইত্থন্নাম তুয্হং মালাগন্ধাদীসু পত্তি, আসনপূজাযং পত্তি, পিণ্ডপাতে পত্তি, ভিক্খুসঙ্ঘেন তুয্হং পণ্ণাকারত্থায মহামঙ্গলকথা ৰুত্তা, ভিক্খুসঙ্ঘে গারৰেন এতং মুঞ্চাহী’’তি মোচেতব্বো. সচে ন মুঞ্চতি, দেৰতানং আরোচেতব্বং ‘‘তুম্হে জানাথ, অযং অমনুস্সো অম্হাকং ৰচনং ন করোতি, মযং বুদ্ধআণং করিস্সামা’’তি পরিত্তং কাতব্বং. এতং তাৰ গিহীনং পরিকম্মং. সচে পন ভিক্খু অমনুস্সেন গহিতো হোতি, আসনানি ধোৰিত্ৰা সব্বসন্নিপাতং ঘোসাপেত্ৰা গন্ধমালাদীসু পত্তিং দত্ৰা পরিত্তং ভণিতব্বং, ইদং ভিক্খূনং পরিকম্মং. এৰং পরিত্তে পটিপজ্জিতব্বং.

২০. পটিসন্থারে পন অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.১৮৫-৭) – অনামট্ঠপিণ্ডপাতো কস্স দাতব্বো, কস্স ন দাতব্বো? মাতাপিতূনং তাৰ দাতব্বো. সচেপি কহাপণগ্ঘনকো হোতি, সদ্ধাদেয্যৰিনিপাতনং নত্থি. মাতাপিতুউপট্ঠাকানং ৰেয্যাৰচ্চকরস্স পণ্ডুপলাসস্স চাতি এতেসম্পি দাতব্বো. তত্থ পণ্ডুপলাসস্স থালকে পক্খিপিত্ৰাপি দাতুং ৰট্টতি, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞেসং অগারিকানং মাতাপিতূনম্পি ন ৰট্টতি. পব্বজিতপরিভোগো হি অগারিকানং চেতিযট্ঠানিযো. অপিচ অনামট্ঠপিণ্ডপাথো নামেস সম্পত্তস্স দামরিকচোরস্সপি ইস্সরিযস্সপি দাতব্বো. কস্মা? তে হি অদীযমানেপি ‘‘ন দেন্তী’’তি আমসিত্ৰা দীযমানেপি ‘‘উচ্ছিট্ঠকং দেন্তী’’তি কুজ্ঝন্তি, কুদ্ধা জীৰিতাপি ৰোরোপেন্তি, সাসনস্সপি অন্তরাযং করোন্তি. রজ্জং পত্থযমানস্স ৰিচরতো চোরনাগস্স ৰত্থু চেত্থ কথেতব্বং. এৰং অনামট্ঠপিণ্ডপাতে পটিপজ্জিতব্বং.

পটিসন্থারো চ নামাযং কস্স কাতব্বো, কস্স ন কাতব্বো? পটিসন্থারো নাম ৰিহারং সম্পত্তস্স যস্স কস্সচি আগন্তুকস্স ৰা দলিদ্দস্স ৰা চোরস্স ৰা ইস্সরস্স ৰা কাতব্বোযেৰ. কথং? আগন্তুকং তাৰ খীণপরিব্বযং ৰিহারং সম্পত্তং দিস্ৰা ‘‘পানীযং পিৰা’’তি দাতব্বং, পাদমক্খনতেলং দাতব্বং, কালে আগতস্স যাগুভত্তং, ৰিকালে আগতস্স সচে তণ্ডুলা অত্থি, তণ্ডুলা দাতব্বা. অৰেলায সম্পত্তোপি ‘‘গচ্ছাহী’’তি ন ৰত্তব্বো, সযনট্ঠানং দাতব্বং. সব্বং অপচ্চাসীযন্তেনেৰ কাতব্বং. ‘‘মনুস্সা নাম চতুপচ্চযদাযকা, এৰং সঙ্গহে করিযমানে পুনপ্পুনং পসীদিত্ৰা উপকারং করিস্সন্তী’’তি চিত্তং ন উপ্পাদেতব্বং. চোরানং পন সঙ্ঘিকম্পি দাতব্বং. পটিসন্থারানিসংসদীপনত্থঞ্চ চোরনাগৰত্থু, ভাতরা সদ্ধিং জম্বুদীপগতস্স মহানাগরঞ্ঞো ৰত্থু, পিতুরাজস্স রজ্জে চতুন্নং অমচ্চানং ৰত্থু, অভযচোরৰত্থূতি এৰমাদীনি বহূনি ৰত্থূনি মহাঅট্ঠকথাযং ৰিত্থারতো ৰুত্তানি.

তত্রাযং একৰত্থুদীপনা – সীহল়দীপে কির অভযো নাম চোরো পঞ্চসতপরিৰারো একস্মিং ঠানে খন্ধাৰারং বন্ধিত্ৰা সমন্তা তিযোজনং উব্বাসেত্ৰা ৰসতি. অনুরাধপুরৰাসিনো কদম্বনদিং ন উত্তরন্তি, চেতিযগিরিমগ্গে জনসঞ্চারো উপচ্ছিন্নো. অথেকদিৰসং চোরো ‘‘চেতিযগিরিং ৰিলুম্পিস্সামী’’তি অগমাসি. আরামিকা দিস্ৰা দীঘভাণকঅভযত্থেরস্স আরোচেসুং. থেরো ‘‘সপ্পিফাণিতাদীনি অত্থী’’তি পুচ্ছি. ‘‘অত্থি, ভন্তে’’তি. ‘‘চোরানং দেথ’’. ‘‘তণ্ডুলা অত্থী’’তি. ‘‘অত্থি, ভন্তে, সঙ্ঘস্সত্থায আহটা তণ্ডুলা চ পক্কসাকঞ্চ গোরসো চা’’তি. ‘‘ভত্তং সম্পাদেত্ৰা চোরানং দেথা’’তি. আরামিকা তথা করিংসু. চোরা ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা ‘‘কেনাযং পটিসন্থারো কতো’’তি পুচ্ছিংসু. ‘‘অম্হাকং অয্যেন অভযত্থেরেনা’’তি. চোরা থেরস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা ৰন্দিত্ৰা আহংসু ‘‘মযং ‘সঙ্ঘস্স চ চেতিযস্স চ সন্তকং অচ্ছিন্দিত্ৰা গহেস্সামা’তি আগতা, তুম্হাকং পন ইমিনা পটিসন্থারেন মযং পসন্না, অজ্জ পট্ঠায ৰিহারে ধম্মিকারক্খা অম্হাকং আযত্তা হোতু, নাগরা আগন্ত্ৰা দানং দেন্তু, চেতিযং ৰন্দন্তূ’’তি. ততো পট্ঠায চ নাগরে দানং দাতুং আগচ্ছন্তে নদীতীরেযেৰ পচ্চুগ্গন্ত্ৰা রক্খন্তা ৰিহারং নেন্তি, ৰিহারেপি দানং দেন্তানং রক্খং কত্ৰা তিট্ঠন্তি. তেপি ভিক্খূনং ভুত্তাৰসেসং চোরানং দেন্তি. গমনকালেপি তে চোরা নদীতীরং পাপেত্ৰা নিৰত্তন্তি.

অথেকদিৰসং ভিক্খুসঙ্ঘে খীযনককথা উপ্পন্না ‘‘থেরো ইস্সরৰতায সঙ্ঘসন্তকং চোরানং অদাসী’’তি. থেরো সন্নিপাতং কারাপেত্ৰা আহ ‘‘চোরা ‘সঙ্ঘস্স পকতিৰট্টঞ্চ চেতিযসন্তকঞ্চ অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হিস্সামা’তি আগমিংসু, অথ তেসং মযা ‘এতং ন হরিস্সন্তী’তি এত্তকো নাম পটিসন্থারো কতো, তং সব্বম্পি একতো সম্পিণ্ডেত্ৰা অগ্ঘাপেথ, তেন কারণেন অৰিলুত্তং ভণ্ডং একতো সম্পিণ্ডেত্ৰা অগ্ঘাপেথা’’তি. ততো সব্বম্পি থেরেন দিন্নকং চেতিযঘরে একং ৰরপোত্থকচিত্তত্থরণং ন অগ্ঘতি. ততো আহংসু ‘‘থেরেন কতো পটিসন্থারো সুকতো, চোদেতুং ৰা সারেতুং ৰা ন লব্ভতি, গীৰা ৰা অৰহারো ৰা নত্থী’’তি. এৰং মহানিসংসো পটিসন্থারোতি সল্লক্খেত্ৰা কত্তব্বো পণ্ডিতেন ভিক্খুনাতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

ভেসজ্জাদিকরণৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

৪. ৰিঞ্ঞত্তিৰিনিচ্ছযকথা

২১. ৰিঞ্ঞত্তীতি যাচনা. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৩৪২) – মূলচ্ছেজ্জায পুরিসং যাচিতুং ন ৰট্টতি, ‘‘সহাযত্থায কম্মকরণত্থায পুরিসং দেথা’’তি যাচিতুং ৰট্টতি, পুরিসেন কত্তব্বং হত্থকম্মসঙ্খাতং পুরিসত্তকরং যাচিতুং ৰট্টতিযেৰ. হত্থকম্মঞ্হি কিঞ্চি ৰত্থু ন হোতি, তস্মা তং ঠপেত্ৰা মিগলুদ্দকমচ্ছবন্ধনকাদীনং সককম্মং অৰসেসং সব্বং কপ্পিযং. ‘‘কিং, ভন্তে, আগতাত্থ কেন কম্মেনা’’তি পুচ্ছিতে ৰা অপুচ্ছিতে ৰা যাচিতুং ৰট্টতি, ৰিঞ্ঞত্তিপচ্চযা দোসো নত্থি. মিগলুদ্দকাদযো পন সককম্মং ন যাচিতব্বা, ‘‘হত্থকম্মং দেথা’’তি অনিযমেত্ৰাপি ন যাচিতব্বা. এৰং যাচিতা হি তে ‘‘সাধু, ভন্তে’’তি ভিক্খূ উয্যোজেত্ৰা মিগেপি মারেত্ৰা আহরেয্যুং. নিযমেত্ৰা পন ‘‘ৰিহারে কিঞ্চি কত্তব্বং অত্থি, তত্থ হত্থকম্মং দেথা’’তি যাচিতব্বা, ফালনঙ্গলাদীনি উপকরণানি গহেত্ৰা কসিতুং ৰা ৰপিতুং ৰা লাযিতুং ৰা গচ্ছন্তং সককিচ্চপসুতম্পি কস্সকং ৰা অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি হত্থকম্মং যাচিতুং ৰট্টতেৰ. যো পন ৰিঘাসাদো ৰা অঞ্ঞো ৰা কোচি নিক্কম্মো নিরত্থককথং কথেন্তো নিদ্দাযন্তো ৰা ৰিহরতি, এৰরূপং অযাচিত্ৰাপি ‘‘এহি রে ইদং ৰা ইদং ৰা করোহী’’তি যদিচ্ছকং কারাপেতুং ৰট্টতি.

হত্থকম্মস্স পন সব্বকপ্পিযভাৰদীপনত্থং ইমং নযং কথেন্তি. সচে হি ভিক্খু পাসাদং কারেতুকামো হোতি, থম্ভত্থায পাসাণকোট্টকানং ঘরং গন্ত্ৰা ৰত্তব্বং ‘‘হত্থকম্মং লদ্ধুং ৰট্টতি উপাসকা’’তি. ‘‘কিং কাতব্বং, ভন্তে’’তি? ‘‘পাসাণত্থম্ভা উদ্ধরিত্ৰা দাতব্বা’’তি. সচে তে উদ্ধরিত্ৰা ৰা দেন্তি, উদ্ধরিত্ৰা নিক্খিত্তে অত্তনো থম্ভে ৰা দেন্তি, ৰট্টতি. অথাপি ৰদন্তি ‘‘অম্হাকং, ভন্তে, হত্থকম্মং কাতুং খণো নত্থি, অঞ্ঞং উদ্ধরাপেথ, তস্স মূলং দস্সামা’’তি, উদ্ধরাপেত্ৰা ‘‘পাসাণত্থম্ভে উদ্ধটমনুস্সানং মূলং দেথা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. এতেনেৰ উপাযেন পাসাদদারূনং অত্থায ৰড্ঢকীনং সন্তিকং, ইট্ঠকত্থায ইট্ঠকৰড্ঢকীনং, ছদনত্থায গেহচ্ছাদকানং, চিত্তকম্মত্থায চিত্তকারানন্তি যেন যেন অত্থো হোতি, তস্স তস্স অত্থায তেসং তেসং সিপ্পকারকানং সন্তিকং গন্ত্ৰা হত্থকম্মং যাচিতুং ৰট্টতি, হত্থকম্মযাচনৰসেন চ মূলচ্ছেজ্জায ৰা ভত্তৰেতনানুপ্পদানেন ৰা লদ্ধম্পি সব্বং গহেতুং ৰট্টতি. অরঞ্ঞতো আহরাপেন্তেন চ সব্বং অনজ্ঝাৰুত্থকং আহরাপেতব্বং.

২২. ন কেৰলঞ্চ পাসাদং কারেতুকামেন, মঞ্চপীঠপত্তপরিস্সাৰনধমকরণচীৰরাদীনি কারাপেতুকামেনপি দারুলোহসুত্তাদীনি লভিত্ৰা তে তে সিপ্পকারকে উপসঙ্কমিত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ হত্থকম্মং যাচিতব্বং. হত্থকম্মযাচনৰসেন চ মূলচ্ছেজ্জায ৰা ভত্তৰেতনানুপ্পদানেন ৰা লদ্ধম্পি সব্বং গহেতব্বং. সচে পন কাতুং ন ইচ্ছন্তি, ভত্তৰেতনং পচ্চাসীসন্তি, অকপ্পিযকহাপণাদি ন দাতব্বং, ভিক্খাচারৰত্তেন তণ্ডুলাদীনি পরিযেসিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. হত্থকম্মৰসেন পত্তং কারেত্ৰা তথেৰ পাচেত্ৰা নৰপক্কস্স পত্তস্স পুঞ্ছনতেলত্থায অন্তোগামং পৰিট্ঠেন ‘‘ভিক্খায আগতো’’তি সল্লক্খেত্ৰা যাগুযা ৰা ভত্তে ৰা আনীতে হত্থেন পত্তো পিধাতব্বো. সচে উপাসিকা ‘‘কিং, ভন্তে’’তি পুচ্ছতি, ‘‘নৰপক্কো পত্তো, পুঞ্ছনতেলেন অত্থো’’তি ৰত্তব্বং. সচে সা ‘‘দেহি, ভন্তে’’তি পত্তং গহেত্ৰা তেলেন পুঞ্ছিত্ৰা যাগুযা ৰা ভত্তস্স ৰা পূরেত্ৰা দেতি, ৰিঞ্ঞত্তি নাম ন হোতি, গহেতুং ৰট্টতি.

২৩. ভিক্খূ পগেৰ পিণ্ডায চরিত্ৰা আসনসালং গন্ত্ৰা আসনং অপস্সন্তা তিট্ঠন্তি. তত্র চে উপাসকা ভিক্খূ ঠিতে দিস্ৰা সযমেৰ আসনানি আহরাপেন্তি, নিসীদিত্ৰা গচ্ছন্তেহি আপুচ্ছিত্ৰা গন্তব্বং, অনাপুচ্ছা গতানম্পি নট্ঠং গীৰা ন হোতি, আপুচ্ছিত্ৰা গমনং পন ৰত্তং. সচে ভিক্খূহি ‘‘আসনানি আহরথা’’তি ৰুত্তেহি আহটানি হোন্তি, আপুচ্ছিত্ৰাৰ গন্তব্বং, অনাপুচ্ছা গতানং ৰত্তভেদো চ নট্ঠঞ্চ গীৰা. অত্থরণকোজৰকাদীসুপি এসেৰ নযো.

মক্খিকা বহুকা হোন্তি, ‘‘মক্খিকবীজনিং আহরথা’’তি ৰত্তব্বং, পুচিমন্দসাখাদীনি আহরন্তি, কপ্পিযং কারাপেত্ৰা পটিগ্গহেতব্বানি. আসনসালাযং উদকভাজনং রিত্তং হোতি, ‘‘ধমকরণং গণ্হাহী’’তি ন ৰত্তব্বং. ধমকরণঞ্হি রিত্তভাজনে পক্খিপন্তো ভিন্দেয্য, ‘‘নদিং ৰা তল়াকং ৰা গন্ত্ৰা উদকং আহরা’’তি পন ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘গেহতো আহরা’’তি নেৰ ৰত্তুং ৰট্টতি, ন আহটং পরিভুঞ্জিতুং. আসনসালায ৰা অরঞ্ঞে ৰা ভত্তকিচ্চং করোন্তেহি তত্থ জাতকং অনজ্ঝাৰুত্থকং যং কিঞ্চি উত্তরিভঙ্গারহং পত্তং ৰা ফলং ৰা সচে কিঞ্চি কম্মং করোন্তং আহরাপেতি, হত্থকম্মৰসেন আহরাপেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, অলজ্জীহি পন ভিক্খূহি ৰা সামণেরেহি ৰা হত্থকম্মং ন কারেতব্বং. অযং তাৰ পুরিসত্তকরে নযো.

২৪. গোণং পন অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতট্ঠানতো আহরাপেতুং ন ৰট্টতি, আহরাপেন্তস্স দুক্কটং. ঞাতকপৰারিতট্ঠানতোপি মূলচ্ছেজ্জায যাচিতুং ন ৰট্টতি, তাৰকালিকনযেন সব্বত্থ ৰট্টতি. এৰং আহরাপিতঞ্চ গোণং রক্খিত্ৰা জগ্গিত্ৰা সামিকা পটিচ্ছাপেতব্বা. সচস্স পাদো ৰা সিঙ্গং ৰা ভিজ্জতি ৰা নস্সতি ৰা, সামিকা চে সম্পটিচ্ছন্তি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে সম্পটিচ্ছন্তি, গীৰা হোতি. সচে ‘‘তুম্হাকংযেৰ দেমা’’তি ৰদন্তি, ন সম্পটিচ্ছিতব্বং. ‘‘ৰিহারস্স দেমা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘আরামিকানং আচিক্খথ জগ্গনত্থাযা’’তি ৰত্তব্বা.

২৫. ‘‘সকটং দেথা’’তিপি অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতে ৰত্তুং ন ৰট্টতি, ৰিঞ্ঞত্তি এৰ হোতি, দুক্কটং আপজ্জতি. ঞাতকপৰারিতট্ঠানে পন ৰট্টতি, তাৰকালিকং ৰট্টতি, কম্মং পন কত্ৰা পুন দাতব্বং. সচে নেমিআদীনি ভিজ্জন্তি, পাকতিকানি কত্ৰা দাতব্বং, নট্ঠে গীৰা হোতি. ‘‘তুম্হাকমেৰ দেমা’’তি ৰুত্তে দারুভণ্ডং নাম সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. এস নযো ৰাসিফরসুকুঠারীকুদালনিখাদনেসু ৰল্লিআদীসু চ পরপরিগ্গহিতেসু. গরুভণ্ডপ্পহোনকেসুযেৰ ৰল্লিআদীসু ৰিঞ্ঞত্তি হোতি, ন ততো ওরং.

২৬. অনজ্ঝাৰুত্থকং পন যং কিঞ্চি আহরাপেতুং ৰট্টতি. রক্খিতগোপিতট্ঠানেযেৰ হি ৰিঞ্ঞত্তি নাম ৰুচ্চতি. সা দ্ৰীসু পচ্চযেসু সব্বেন সব্বং ন ৰট্টতি. সেনাসনপচ্চযে পন ‘‘আহর দেহী’’তি ৰিঞ্ঞত্তিমত্তমেৰ ন ৰট্টতি, পরিকথোভাসনিমিত্তকম্মানি ৰট্টন্তি. তত্থ উপোসথাগারং ৰা ভোজনসালং ৰা অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি সেনাসনং ইচ্ছতো ‘‘ইমস্মিং ৰত ওকাসে এৰরূপং সেনাসনং কাতুং ৰট্টতী’’তি ৰা ‘‘যুত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘অনুরূপ’’ন্তি ৰাতিআদিনা নযেন ৰচনং পরিকথা নাম. উপাসকা তুম্হে কুহিং ৰসথাতি. পাসাদে, ভন্তেতি. ‘‘কিং ভিক্খূনং পন উপাসকা পাসাদো ন ৰট্টতী’’তি এৰমাদিৰচনং ওভাসো নাম. মনুস্সে দিস্ৰা রজ্জুং পসারেতি, খীলে আকোটাপেতি, ‘‘কিং ইদং, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘ইধ আৰাসং করিস্সামা’’তি এৰমাদিকরণং পন নিমিত্তকম্মং নাম. গিলানপচ্চযে পন ৰিঞ্ঞত্তিপি ৰট্টতি, পগেৰ পরিকথাদীনি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

ৰিঞ্ঞত্তিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

৫. কুলসঙ্গহৰিনিচ্ছযকথা

২৭. কুলসঙ্গহোতি পুপ্ফফলাদীহি কুলানং সঙ্গহো কুলসঙ্গহো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৪৩১) – কুলসঙ্গহত্থায মালাৰচ্ছাদীনি রোপেতুং ৰা রোপাপেতুং ৰা সিঞ্চিতুং ৰা সিঞ্চাপেতুং ৰা পুপ্ফানি ওচিনিতুং ৰা ওচিনাপেতুং ৰা গন্থিতুং ৰা গন্থাপেতুং ৰা ন ৰট্টতি. তত্থ অকপ্পিযৰোহারো কপ্পিযৰোহারো পরিযাযো ওভাসো নিমিত্তকম্মন্তি ইমানি পঞ্চ জানিতব্বানি.

২৮. তত্থ অকপ্পিযৰোহারো নাম অল্লহরিতানং কোট্টনং কোট্টাপনং, আৰাটস্স খণনং খণাপনং, মালাৰচ্ছস্স রোপনং রোপাপনং, আল়িযা বন্ধনং বন্ধাপনং, উদকস্স সেচনং সেচাপনং, মাতিকায সম্মুখকরণং, কপ্পিযউদকসিঞ্চনং, হত্থপাদমুখধোৰননহানোদকসিঞ্চনং. কপ্পিযৰোহারো নাম ‘‘ইমং রুক্খং জান, ইমং আৰাটং জান, ইমং মালাৰচ্ছং জান, এত্থ উদকং জানা’’তিআদিৰচনং সুক্খমাতিকায উজুকরণঞ্চ. পরিযাযো নাম ‘‘পণ্ডিতেন মালাৰচ্ছাদযো রোপাপেতব্বা, নচিরস্সেৰ উপকারায সংৰত্তন্তী’’তিআদিৰচনং. ওভাসো নাম কুদালখণিত্তাদীনি চ মালাৰচ্ছে চ গহেত্ৰা ঠানং. এৰং ঠিতঞ্হি সামণেরাদযো দিস্ৰা ‘‘থেরো কারাপেতুকামো’’তি গন্ত্ৰা করোন্তি. নিমিত্তকম্মং নাম কুদালখণিত্তিৰাসিফরসুউদকভাজনানি আহরিত্ৰা সমীপে ঠপনং.

২৯. ইমানি পঞ্চপি কুলসঙ্গহত্থায রোপনরোপাপনাদীসু ন ৰট্টন্তি. ফলপরিভোগত্থায কপ্পিযাকপ্পিযৰোহারদ্ৰযমেৰ ন ৰট্টতি, ইতরত্তযং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘কপ্পিযৰোহারোপি ৰট্টতি, যঞ্চ অত্তনো পরিভোগত্থায ৰট্টতি, তং অঞ্ঞপুগ্গলস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা চেতিযস্স ৰা অত্থাযপি ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. আরামত্থায পন ৰনত্থায ছাযত্থায চ অকপ্পিযৰোহারমত্তমেৰ ন ৰট্টতি, সেসং ৰট্টতি. ন কেৰলঞ্চ সেসং, যং কিঞ্চি মাতিকম্পি উজুং কাতুং কপ্পিযউদকং সিঞ্চিতুং নহানকোট্ঠকং কত্ৰা নহাযিতুং হত্থপাদমুখধোৰনউদকানি চ তত্থ ছড্ডেতুম্পি ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন কুরুন্দিযঞ্চ ‘‘কপ্পিযপথৰিযং সযং রোপেতুম্পি ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. আরামাদিঅত্থায পন রোপিতস্স ৰা রোপাপিতস্স ৰা ফলং পরিভুঞ্জিতুম্পি ৰট্টতি.

৩০. অযং পন আদিতো পট্ঠায ৰিত্থারেন আপত্তিৰিনিচ্ছযো – কুলদূসনত্থায অকপ্পিযপথৰিযং মালাৰচ্ছং রোপেন্তস্স পাচিত্তিযঞ্চেৰ দুক্কটঞ্চ, তথা অকপ্পিযৰোহারেন রোপাপেন্তস্স. কপ্পিযপথৰিযং রোপনেপি রোপাপনেপি দুক্কটমেৰ. উভযত্রাপি সকিং আণত্তিযা বহূনম্পি রোপনে একমেৰ সপাচিত্তিযদুক্কটং ৰা সুদ্ধদুক্কটং ৰা হোতি. পরিভোগত্থায কপ্পিযভূমিযং ৰা অকপ্পিযভূমিযং ৰা কপ্পিযৰোহারেন রোপাপনে অনাপত্তি. আরামাদিঅত্থাযপি অকপ্পিযপথৰিযং রোপেন্তস্স ৰা অকপ্পিযৰচনেন রোপাপেন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং. অযং পন নযো মহাঅট্ঠকথাযং ন সুট্ঠু ৰিভত্তো, মহাপচ্চরিযং পন ৰিভত্তোতি.

সিঞ্চনসিঞ্চাপনে পন অকপ্পিযউদকেন সব্বত্থ পাচিত্তিযং, কুলদূসনপরিভোগত্থায দুক্কটম্পি. কপ্পিযেন তেসংযেৰ দ্ৰিন্নং অত্থায দুক্কটং, পরিভোগত্থায চেত্থ কপ্পিযৰোহারেন সিঞ্চাপনে অনাপত্তি. আপত্তিট্ঠানে পন ধারাৰচ্ছেদৰসেন পযোগবহুলতায চ আপত্তিবহুলতা ৰেদিতব্বা.

কুলসঙ্গহত্থায ওচিননে পুপ্ফগণনায দুক্কটপাচিত্তিযানি, অঞ্ঞত্থ পাচিত্তিযানেৰ. বহূনি পন পুপ্ফানি একপযোগেন ওচিনন্তো পযোগৰসেন কারেতব্বো. ওচিনাপনে কুলদূসনত্থায সকিং আণত্তো বহুম্পি ওচিনাতি, একমেৰ সপাচিত্তিযদুক্কটং, অঞ্ঞত্র পাচিত্তিযমেৰ.

৩১. গন্থনগন্থাপনেসু পন সব্বাপি ছ পুপ্ফৰিকতিযো ৰেদিতব্বা – গন্থিমং গোপ্ফিমং ৰেধিমং ৰেঠিমং পূরিমং ৰাযিমন্তি. তত্থ গন্থিমং নাম সদণ্ডকেসু ৰা উপ্পলপদুমাদীসু অঞ্ঞেসু ৰা দীঘৰণ্টেসু পুপ্ফেসু দট্ঠব্বং. দণ্ডকেন ৰা দণ্ডকং, ৰণ্টেন ৰা ৰণ্টং গন্থেত্ৰা কতমেৰ হি গন্থিমং. তং ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা কাতুম্পি অকপ্পিযৰচনেন কারাপেতুম্পি ন ৰট্টতি, ‘‘এৰং জান, এৰং কতে সোভেয্য, যথা এতানি পুপ্ফানি ন ৰিকিরিযন্তি, তথা করোহী’’তিআদিনা পন কপ্পিযৰচনেন কারাপেতুং ৰট্টতি.

গোপ্ফিমং নাম সুত্তেন ৰা ৰাকাদীহি ৰা ৰস্সিকপুপ্ফাদীনং একতোৰণ্টিকউভতোৰণ্টিকমালাৰসেন গোপ্ফনং, ৰাকং ৰা রজ্জুং ৰা দিগুণং কত্ৰা তত্থ অৰণ্টকানি নীপপুপ্ফাদীনি পৰেসেত্ৰা পটিপাটিযা বন্ধন্তি, এতম্পি গোপ্ফিমমেৰ. সব্বং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি.

ৰেধিমং নাম সৰণ্টকানি ৰস্সিকপুপ্ফাদীনি ৰণ্টে, অৰণ্টকানি ৰকুলপুপ্ফাদীনি অত্তনো ছিদ্দেসু সূচিতালহীরাদীহি ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা আৰুনন্তি, এতং ৰেধিমং নাম. তং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি. কেচি পন কদলিক্খন্ধম্হি কণ্টকে ৰা তালহীরাদীনি ৰা পৰেসেত্ৰা তত্থ পুপ্ফানি ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা ঠপেন্তি, কেচি কণ্টকসাখাসু, কেচি পুপ্ফছত্তপুপ্ফকূটাগারকরণত্থং ছত্তে চ ভিত্তিযঞ্চ পৰেসেত্ৰা ঠপিতকণ্টকেসু, কেচি ধম্মাসনৰিতানে বদ্ধকণ্টকেসু, কেচি কণিকারপুপ্ফাদীনি সলাকাহি ৰিজ্ঝন্তি, ছত্তাধিছত্তং ৰিয করোন্তি, তং অতিওল়ারিকমেৰ. পুপ্ফৰিজ্ঝনত্থং পন ধম্মাসনৰিতানে কণ্টকম্পি বন্ধিতুং কণ্টকাদীহি ৰা একপুপ্ফম্পি ৰিজ্ঝিতুং পুপ্ফেযেৰ ৰা পুপ্ফং পৰেসেতুং ন ৰট্টতি. জালৰিতানৰেদিকনাগদন্তকপুপ্ফপটিচ্ছকতালপণ্ণগুল়কাদীনং পন ছিদ্দেসু অসোকপিণ্ডিযা ৰা অন্তরেসু পুপ্ফানি পৰেসেতুং ন দোসো. ন হেতং ৰেধিমং হোতি. ধম্মরজ্জুযম্পি এসেৰ নযো.

ৰেঠিমং নাম পুপ্ফদামপুপ্ফহত্থকেসু দট্ঠব্বং. কেচি হি মত্থকদামং করোন্তা হেট্ঠা ঘটকাকারং দস্সেতুং পুপ্ফেহি ৰেঠেন্তি, কেচি অট্ঠ অট্ঠ ৰা দস দস ৰা উপ্পলপুপ্ফাদীনি সুত্তেন ৰা ৰাকেন ৰা দণ্ডকেসু বন্ধিত্ৰা উপ্পলহত্থকে ৰা পদুমহত্থকে ৰা করোন্তি, তং সব্বং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি. সামণেরেহি উপ্পাটেত্ৰা থলে ঠপিতউপ্পলাদীনি কাসাৰেন ভণ্ডিকম্পি বন্ধিতুং ন ৰট্টতি. তেসংযেৰ পন ৰাকেন ৰা দণ্ডকেন ৰা বন্ধিতুং অংসভণ্ডিকং ৰা কাতুং ৰট্টতি. অংসভণ্ডিকং নাম খন্ধে ঠপিতকাসাৰস্স উভো অন্তে আহরিত্ৰা ভণ্ডিকং কত্ৰা তস্মিং পসিব্বকে ৰিয পুপ্ফানি পক্খিপন্তি, অযং ৰুচ্চতি অংসভণ্ডিকা, এতং কাতুং ৰট্টতি. দণ্ডকেহি পদুমিনিপণ্ণং ৰিজ্ঝিত্ৰা উপ্পলাদীনি পণ্ণেন ৰেঠেত্ৰা গণ্হন্তি, তত্রাপি পুপ্ফানং উপরি পদুমিনিপণ্ণমেৰ বন্ধিতুং ৰট্টতি, হেট্ঠা দণ্ডকং পন বন্ধিতুং ন ৰট্টতি.

পূরিমং নাম মালাগুণে চ পুপ্ফপটে চ দট্ঠব্বং. যো হি মালাগুণেন চেতিযং ৰা বোধিং ৰা ৰেদিকং ৰা পরিক্খিপন্তো পুন আনেত্ৰা পুরিমট্ঠানং অতিক্কামেতি, এত্তাৰতা পূরিমং নাম হোতি, কো পন ৰাদো অনেকক্খত্তুং পরিক্খিপন্তস্স. নাগদন্তকন্তরেহি পৰেসেত্ৰা হরন্তো ওলম্বকং কত্ৰা পুন নাগদন্তকং পরিক্খিপতি, এতম্পি পূরিমং নাম. নাগদন্তকে পন পুপ্ফৰলযং পৰেসেতুং ৰট্টতি. মালাগুণেহি পুপ্ফপটং করোন্তি, তত্রাপি একমেৰ মালাগুণং হরিতুং ৰট্টতি. পুন পচ্চাহরতো পূরিমমেৰ হোতি. তং সব্বং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি. মালাগুণেহি পন বহূহিপি কতং পুপ্ফদামং লভিত্ৰা আসনমত্থকাদীসু বন্ধিতুং ৰট্টতি. অতিদীঘং পন মালাগুণং একৰারং হরিত্ৰা পরিক্খিপিত্ৰা পুন ইতরস্স ভিক্খুনো দাতুং ৰট্টতি, তেনপি তথেৰ কাতুং ৰট্টতি.

ৰাযিমং নাম পুপ্ফজালপুপ্ফপটপুপ্ফরূপেসু দট্ঠব্বং. চেতিযে পুপ্ফজালং করোন্তস্স একমেকম্হি জালছিদ্দকে দুক্কটং. ভিত্তিছত্তবোধিত্থম্ভাদীসুপি এসেৰ নযো. পুপ্ফপটং পন পরেহি পূরিতম্পি ৰাযিতুং ন লব্ভতি. গোপ্ফিমপুপ্ফেহেৰ হত্থিঅস্সাদিরূপকানি করোন্তি, তানিপি ৰাযিমট্ঠানে তিট্ঠন্তি. পুরিমনযেনেৰ সব্বং ন ৰট্টতি. অঞ্ঞেহি কতপরিচ্ছেদে পন পুপ্ফানি ঠপেন্তেন হত্থিঅস্সাদিরূপকম্পি কাতুং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন কল়ম্বকেন অড্ঢচন্দকেন চ সদ্ধিং অট্ঠ পুপ্ফৰিকতিযো ৰুত্তা.

৩২. তত্থ কল়ম্বকোতি অড্ঢচন্দকন্তরে ঘটিকদামওলম্বকো ৰুত্তো. অড্ঢচন্দকোতি অড্ঢচন্দাকারেন মালাগুণপরিক্খেপো. তদুভযম্পি পূরিমেযেৰ পৰিট্ঠং. কুরুন্দিযং পন ‘‘দ্ৰে তযো মালাগুণে একতো কত্ৰা পুপ্ফদামকরণম্পি ৰাযিমংযেৰা’’তি ৰুত্তং. তম্পি ইধ পূরিমট্ঠানেযেৰ পৰিট্ঠং. ন কেৰলঞ্চ পুপ্ফদামমেৰ, পিট্ঠমযদামম্পি গেণ্ডুকপুপ্ফদামম্পি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. খরপত্তদামম্পি সিক্খাপদস্স সাধারণত্তা ভিক্খূনম্পি ভিক্খুনীনম্পি নেৰ কাতুং, ন কারাপেতুং ৰট্টতি, পূজানিমিত্তং পন কপ্পিযৰচনং সব্বত্থ ৰত্তুং ৰট্টতি. পরিযাযওভাসনিমিত্তকম্মানি ৰট্টন্তিযেৰ.

যো হরিত্ৰা ৰা হরাপেত্ৰা ৰা পক্কোসিত্ৰা ৰা পক্কোসাপেত্ৰা ৰা সযং ৰা উপগতানং যং কিঞ্চি অত্তনো সন্তকং পুপ্ফং কুলসঙ্গহত্থায দেতি, তস্স দুক্কটং, পরসন্তকং দেতি, দুক্কটমেৰ. থেয্যচিত্তেন দেতি, ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. এস নযো সঙ্ঘিকেপি. অযং পন ৰিসেসো – সেনাসনত্থায নিযমিতং ইস্সরৰতায দদতো থুল্লচ্চযন্তি.

৩৩. পুপ্ফং নাম কস্স দাতুং ৰট্টতি, কস্স ন ৰট্টতীতি? মাতাপিতূনং তাৰ হরিত্ৰাপি হরাপেত্ৰাপি পক্কোসিত্ৰাপি পক্কোসাপেত্ৰাপি দাতুং ৰট্টতি, সেসঞাতকানং পক্কোসাপেত্ৰাৰ. তঞ্চ খো ৰত্থুপূজনত্থায, মণ্ডনত্থায পন সিৰলিঙ্গাদিপূজনত্থায ৰা কস্সচিপি দাতুং ন ৰট্টতি. মাতাপিতূনঞ্চ হরাপেন্তেন ঞাতিসামণেরেহেৰ হরাপেতব্বং. ইতরে পন যদি সযমেৰ ইচ্ছন্তি, ৰট্টতি. সম্মতেন পুপ্ফভাজকেন পুপ্ফভাজনকালে সম্পত্তানং সামণেরানং উপড্ঢভাগং দাতুং ৰট্টতি. কুরুন্দিযং পন ‘‘সম্পত্তগিহীনং উপড্ঢভাগং’’, মহাপচ্চরিযং ‘‘চূল়কং দাতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. অসম্মতেন অপলোকেত্ৰা দাতব্বং. আচরিযুপজ্ঝাযেসু সগারৰা সামণেরা বহূনি পুপ্ফানি আহরিত্ৰা রাসিং কত্ৰা ঠপেন্তি, থেরা পাতোৰ সম্পত্তানং সদ্ধিৰিহারিকাদীনং উপাসকাদীনং ৰা ‘‘ত্ৰং ইদং গণ্হ, ত্ৰং ইদং গণ্হা’’তি দেন্তি, পুপ্ফদানং নাম ন হোতি. ‘‘চেতিযং পূজেস্সামা’’তি গহেত্ৰা গচ্ছন্তাপি পূজং করোন্তাপি তত্থ তত্থ সম্পত্তানং চেতিযপূজনত্থায দেন্তি, এতম্পি পুপ্ফদানং নাম ন হোতি. উপাসকে অক্কপুপ্ফাদীহি পূজেন্তে দিস্ৰা ‘‘ৰিহারে কণিকারপুপ্ফাদীনি অত্থি, উপাসকা তানি গহেত্ৰা পূজেথা’’তি ৰত্তুম্পি ৰট্টতি. ভিক্খূ পুপ্ফপূজং কত্ৰা দিৰাতরং গামং পৰিট্ঠে ‘‘কিং, ভন্তে, অতিদিৰা পৰিট্ঠত্থা’’তি পুচ্ছন্তি, ‘‘ৰিহারে পুপ্ফানি বহূনি, পূজং অকরিম্হা’’তি ৰদন্তি. মনুস্সা ‘‘বহূনি কির ৰিহারে পুপ্ফানী’’তি পুনদিৰসে পহূতং খাদনীযং ভোজনীযং গহেত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা পুপ্ফপূজঞ্চ করোন্তি দানঞ্চ দেন্তি, ৰট্টতি.

৩৪. মনুস্সা ‘‘মযং, ভন্তে, অসুকদিৰসং নাম পূজেস্সামা’’তি পুপ্ফৰারং যাচিত্ৰা অনুঞ্ঞাতদিৰসে আগচ্ছন্তি, সামণেরেহি চ পগেৰ পুপ্ফানি ওচিনিত্ৰা ঠপিতানি হোন্তি, তে রুক্খেসু পুপ্ফানি অপস্সন্তা ‘‘কুহিং, ভন্তে, পুপ্ফানী’’তি ৰদন্তি, সামণেরেহি ওচিনিত্ৰা ঠপিতানি, তুম্হে পন পূজেত্ৰা গচ্ছথ, সঙ্ঘো অঞ্ঞং দিৰসং পূজেস্সতীতি. তে পূজেত্ৰা দানং দত্ৰা গচ্ছন্তি, ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন কুরুন্দিযঞ্চ ‘‘থেরা সামণেরেহি দাপেতুং ন লভন্তি, সচে সযমেৰ তানি পুপ্ফানি তেসং দেন্তি, ৰট্টতি. থেরেহি পন ‘সামণেরেহি ওচিনিত্ৰা ঠপিতানী’তি এত্তকমেৰ ৰত্তব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. সচে পন পুপ্ফৰারং যাচিত্ৰা অনোচিতেসু পুপ্ফেসু যাগুভত্তাদীনি আদায আগন্ত্ৰা সামণেরে ‘‘ওচিনিত্ৰা দেথা’’তি ৰদন্তি, ঞাভিসামণেরানংযেৰ ওচিনিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞাতকে উক্খিপিত্ৰা রুক্খসাখায ঠপেন্তি, ন ওরোহিত্ৰা পলাযিতব্বং, ওচিনিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. সচে পন কোচি ধম্মকথিকো ‘‘বহূনি উপাসকা ৰিহারে পুপ্ফানি, যাগুভত্তাদীনি আদায গন্ত্ৰা পুপ্ফপূজং করোথা’’তি ৰদতি, তস্সেৰ ন কপ্পতীতি মহাপচ্চরিযঞ্চ কুরুন্দিযঞ্চ ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ‘‘এতং অকপ্পিযং ন ৰট্টতী’’তি অৰিসেসেন ৰুত্তং.

৩৫. ফলম্পি অত্তনো সন্তকং ৰুত্তনযেনেৰ মাতাপিতূনঞ্চ সেসঞাতীনঞ্চ দাতুং ৰট্টতি. কুলসঙ্গহত্থায পন দেন্তস্স ৰুত্তনযেনেৰ অত্তনো সন্তকে পরসন্তকে সঙ্ঘিকে সেনাসনত্থায নিযমিতে চ দুক্কটাদীনি ৰেদিতব্বানি. অত্তনো সন্তকংযেৰ গিলানমনুস্সানং ৰা সম্পত্তইস্সরানং ৰা খীণপরিব্বযানং ৰা দাতুং ৰট্টতি, ফলদানং ন হোতি. ফলভাজকেনপি সম্মতেন সঙ্ঘস্স ফলভাজনকালে সম্পত্তমনুস্সানং উপড্ঢভাগং দাতুং ৰট্টতি, অসম্মতেন অপলোকেত্ৰা দাতব্বং. সঙ্ঘারামেপি ফলপরিচ্ছেদেন ৰা রুক্খপরিচ্ছেদেন ৰা কতিকা কাতব্বা ‘‘ততো গিলানমনুস্সানং ৰা অঞ্ঞেসং ৰা ফলং যাচন্তানং যথাপরিচ্ছেদেন চত্তারি পঞ্চ ফলানি দাতব্বানি, রুক্খা ৰা দস্সেতব্বা ‘ইতো গহেতুং লব্ভতী’’’তি. ‘‘ইধ ফলানি সুন্দরানি, ইতো গণ্হথা’’তি এৰং পন ন ৰত্তব্বং. অত্তনো সন্তকং সিরীসচুণ্ণং ৰা অঞ্ঞং ৰা যং কিঞ্চি কসাৰং কুলসঙ্গহত্থায দেতি, দুক্কটং. পরসন্তকাদীসুপি ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. অযং পন ৰিসেসো – সঙ্ঘস্স রক্খিতগোপিতাপি রুক্খছল্লি গরুভণ্ডমেৰাতি. মত্তিকদন্তকট্ঠৰেল়ুপণ্ণেসুপি গরুভণ্ডূপগং ঞত্ৰা চুণ্ণে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.

৩৬. জঙ্ঘপেসনিযন্তি গিহীনং দূতেয্যং সাসনহরণকম্মং ৰুচ্চতি, তং ন কাতব্বং. গিহীনঞ্হি সাসনং গহেত্ৰা গচ্ছন্তস্স পদে পদে দুক্কটং. তং কম্মং নিস্সায লদ্ধভোজনং ভুঞ্জন্তস্সপি অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে দুক্কটং. পঠমং সাসনং অগ্গহেত্ৰাপি পচ্ছা ‘‘অযং দানি সো গামো, হন্দ নং সাসনং আরোচেমী’’তি মগ্গা ওক্কমন্তস্সপি পদে পদে দুক্কটং. সাসনং আরোচেত্ৰা লদ্ধভোজনং ভুঞ্জতো পুরিমনযেনেৰ দুক্কটং. সাসনং অগ্গহেত্ৰা আগতেন পন ‘‘ভন্তে, তস্মিং গামে ইত্থন্নামস্স কা পৰত্তী’’তি পুচ্ছিযমানেন কথেতুং ৰট্টতি, পুচ্ছিতপঞ্হে দোসো নত্থি. পঞ্চন্নং পন সহধম্মিকানং মাতাপিতূনং পণ্ডুপলাসস্স অত্তনো ৰেয্যাৰচ্চকরস্স সাসনং হরিতুং ৰট্টতি, গিহীনঞ্চ কপ্পিযসাসনং, তস্মা ‘‘মম ৰচনেন ভগৰতো পাদে ৰন্দথা’’তি ৰা ‘‘চেতিযং পটিমং বোধিং সঙ্ঘত্থেরং ৰন্দথা’’তি ৰা ‘‘চেতিযে গন্ধপূজং করোথা’’তি ৰা ‘‘পুপ্ফপূজং করোথা’’তি ৰা ‘‘ভিক্খূ সন্নিপাতেথ, দানং দস্সাম, ধম্মং দেসাপযিস্সামা’’তি ৰা ঈদিসেসু সাসনেসু কুক্কুচ্চং ন কাতব্বং. কপ্পিযসাসনানি হি এতানি, ন গিহীনং গিহিকম্মপটিসংযুত্তানীতি. ইমেহি পন অট্ঠহি কুলদূসককম্মেহি উপ্পন্নপচ্চযা পঞ্চন্নম্পি সহধম্মিকানং ন কপ্পন্তি. অভূতারোচনরূপিযসংৰোহারেহি উপ্পন্নপচ্চযসদিসাৰ হোন্তি.

পব্বাজনীযকম্মকতো পন যস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা কুলদূসককম্মং কতং, যস্মিঞ্চ ৰিহারে ৰসতি, নেৰ তস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা চরিতুং লভতি, ন ৰিহারে ৰসিতুং. পটিপ্পস্সদ্ধকম্মেনপি চ তেন যেসু কুলেসু পুব্বে কুলদূসককম্মং কতং, ততো উপ্পন্নপচ্চযা ন গহেতব্বা, আসৰক্খযপত্তেনপি ন গহেতব্বা, অকপ্পিযাৰ হোন্তি. ‘‘কস্মা ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিতেন ‘‘পুব্বে এৰং কতত্তা’’তি ৰুত্তে সচে ৰদন্তি ‘‘ন মযং তেন কারণেন দেম, ইদানি সীলৰন্ততায দেমা’’তি, গহেতব্বা. পকতিযা দানট্ঠানেযেৰ কুলদূসককম্মং কতং হোতি, ততো পকতিদানমেৰ গহেতুং ৰট্টতি. যং ৰড্ঢেত্ৰা দেন্তি, তং ন ৰট্টতি. যস্মা চ পুচ্ছিতপঞ্হে দোসো নত্থি, তস্মা অঞ্ঞম্পি ভিক্খুং পুব্বণ্হে ৰা সাযন্হে ৰা অন্তরঘরং পৰিট্ঠং কোচি পুচ্ছেয্য ‘‘কস্মা, ভন্তে, চরথা’’তি. যেনত্থেন চরতি, তং আচিক্খিত্ৰা ‘‘লদ্ধং ন লদ্ধ’’ন্তি ৰুত্তে সচে ন লদ্ধং, ‘‘ন লদ্ধ’’ন্তি ৰত্ৰা যং সো দেতি, তং গহেতুং ৰট্টতি.

৩৭. ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায অরঞ্ঞে ৰত্থব্বং, যো ৰসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায পিণ্ডায চরিতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায চঙ্কমিতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায ঠাতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায নিসীদিতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায সেয্যা কপ্পেতব্বা, যো কপ্পেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ২২৩ আদযো) ৰুত্তত্তা ‘‘এৰং (পারা. অট্ঠ. ২.২২৩) অরঞ্ঞে ৰসন্তং মং জনো অরহত্তে ৰা সেক্খভূমিযং ৰা সম্ভাৰেস্সতি, ততো লোকস্স সক্কতো ভৰিস্সামি গরুকতো মানিতো পূজিতো’’তি এৰং পত্থনং কত্ৰা অরঞ্ঞে ন ৰসিতব্বং. এৰং পণিধায ‘‘অরঞ্ঞে ৰসিস্সামী’’তি গচ্ছন্তস্স পদৰারে পদৰারে দুক্কটং, তথা অরঞ্ঞে কুটিকরণচঙ্কমননিসীদননিৰাসনপারুপনাদীসু সব্বকিচ্চেসু পযোগে পযোগে দুক্কটং, তস্মা এৰং অরঞ্ঞে ন ৰসিতব্বং. এৰং ৰসন্তো হি সম্ভাৰনং লভতু ৰা মা ৰা, দুক্কটং আপজ্জতি. যো পন সমাদিন্নধুতঙ্গো ‘‘ধুতঙ্গং রক্খিস্সামী’’তি ৰা ‘‘গামন্তে মে ৰসতো চিত্তং ৰিক্খিপতি, অরঞ্ঞং সপ্পায’’ন্তি চিন্তেত্ৰা ৰা ‘‘অদ্ধা অরঞ্ঞে তিণ্ণং ৰিৰেকানং অঞ্ঞতরং পাপুণিস্সামী’’তি ৰা ‘‘অরঞ্ঞং পৰিসিত্ৰা অরহত্তং অপাপুণিত্ৰা ন নিক্খমিস্সামী’’তি ৰা ‘‘অরঞ্ঞৰাসো নাম ভগৰতা পসত্থো, মযি চ অরঞ্ঞে ৰসন্তে বহূ সব্রহ্মচারী গামন্তং হিত্ৰা আরঞ্ঞকা ভৰিস্সন্তী’’তি ৰা এৰং অনৰজ্জৰাসং ৰসিতুকামো হোতি, তেনেৰ ৰসিতব্বং. পিণ্ডায চরন্তস্সপি ‘‘অভিক্কন্তাদীনি সণ্ঠপেত্ৰা পিণ্ডায চরিস্সামী’’তি নিৰাসনপারুপনকিচ্চতো পভুতি যাৰ ভোজনপরিযোসানং, তাৰ পযোগে পযোগে দুক্কটং, সম্ভাৰনং লভতু ৰা মা ৰা, দুক্কটমেৰ. খন্ধকৰত্তসেখিযৰত্তপরিপূরণত্থং পন সব্রহ্মচারীনং দিট্ঠানুগতিআপজ্জনত্থং ৰা পাসাদিকেহি অভিক্কমপটিক্কমাদীহি পিণ্ডায পৰিসন্তো অনুপৰজ্জো ৰিঞ্ঞূনং. চঙ্কমনাদীসুপি এসেৰ নযো.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

কুলসঙ্গহৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

৬. মচ্ছমংসৰিনিচ্ছযকথা

৩৮. মচ্ছমংসেসু পন মচ্ছগ্গহণেন সব্বম্পি জলজং ৰুত্তং. তত্থ অকপ্পিযং নাম নত্থি. মংসেসু পন মনুস্সহত্থিঅস্সসুনখঅহিসীহব্যগ্ঘদীপিঅচ্ছতরচ্ছানং ৰসেন দস মংসানি অকপ্পিযানি. তত্থ মনুস্সমংসে থুল্লচ্চযং, সেসেসু দুক্কটং. ইতি ইমেসং মনুস্সাদীনং দসন্নং মংসম্পি অট্ঠিপি লোহিতম্পি চম্মম্পি লোমম্পি সব্বং ন ৰট্টতি. ৰসাসু পন একা মনুস্সৰসাৰ ন ৰট্টতি. খীরাদীসু অকপ্পিযং নাম নত্থি. ইমেসু পন অকপ্পিযমংসেসু অট্ঠিআদীসু ৰা যং কিঞ্চি ঞত্ৰা ৰা অঞত্ৰা ৰা খাদন্তস্স আপত্তিযেৰ. যদা জানাতি, তদা দেসেতব্বা. ‘‘অপুচ্ছিত্ৰাৰ খাদিস্সামী’’তি গণ্হতো পটিগ্গহণেপি দুক্কটং, ‘‘পুচ্ছিত্ৰা খাদিস্সামী’’তি গণ্হতো অনাপত্তি. উদ্দিস্সকতং পন জানিত্ৰা খাদন্তস্সেৰ আপত্তি, পচ্ছা জানন্তো আপত্তিযা ন কারেতব্বো (মহাৰ. অট্ঠ. ২৮১).

তত্থ (পারা. অট্ঠ. ২.৪১০) উদ্দিস্সকতং নাম ভিক্খূনং অত্থায ৰধিত্ৰা সম্পাদিতং মচ্ছমংসং. উভযম্পি হি উদ্দিস্সকতং ন ৰট্টতি. তম্পি অদিট্ঠং অসুতং অপরিসঙ্কিতং ৰট্টতি. তিকোটিপরিসুদ্ধঞ্হি মচ্ছমংসং ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং অদিট্ঠং অসুতং অপরিসঙ্কিতং. তত্থ অদিট্ঠং নাম ভিক্খূনং অত্থায মিগমচ্ছে ৰধিত্ৰা গয্হমানং অদিট্ঠং. অসুতং নাম ভিক্খূনং অত্থায মিগমচ্ছে ৰধিত্ৰা গহিতন্তি অসুতং. অপরিসঙ্কিতং পন দিট্ঠপরিসঙ্কিতং সুতপরিসঙ্কিতং তদুভযৰিনিমুত্তপরিসঙ্কিতঞ্চ ঞত্ৰা তব্বিপক্খতো জানিতব্বং. কথং? ইধ ভিক্খূ পস্সন্তি মনুস্সে জালৰাগুরাদিহত্থে গামতো ৰা নিক্খমন্তে অরঞ্ঞে ৰা ৰিচরন্তে. দুতিযদিৰসে চ নেসং তং গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠানং সমচ্ছমংসং পিণ্ডপাতং অভিহরন্তি. তে তেন দিট্ঠেন পরিসঙ্কন্তি ‘‘ভিক্খূনং নু খো অত্থায কত’’ন্তি, ইদং দিট্ঠপরিসঙ্কিতং, এতং গহেতুং ন ৰট্টতি. যং এৰং অপরিসঙ্কিতং, তং ৰট্টতি. সচে পন তে মনুস্সা ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিত্ৰা তমত্থং সুত্ৰা ‘‘নযিদং, ভন্তে, ভিক্খূনং অত্থায কতং, অম্হেহি অত্তনো অত্থায ৰা রাজযুত্তাদীনং ৰা অত্থায কত’’ন্তি ৰদন্তি, কপ্পতি.

ন হেৰ খো ভিক্খূ পস্সন্তি, অপিচ খো সুণন্তি ‘‘মনুস্সা কির জালৰাগুরাদিহত্থা গামতো ৰা নিক্খমন্তি, অরঞ্ঞে ৰা ৰিচরন্তী’’তি. দুতিযদিৰসে চ তেসং তং গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠানং সমচ্ছমংসং পিণ্ডপাতং অভিহরন্তি. তে তেন সুতেন পরিসঙ্কন্তি ‘‘ভিক্খূনং নু খো অত্থায কত’’ন্তি, ইদং সুতপরিসঙ্কিতং নাম, এতং গহেতুং ন ৰট্টতি. যং এৰং অপরিসঙ্কিতং, তং ৰট্টতি. সচে পন তে মনুস্সা ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিত্ৰা তমত্থং সুত্ৰা ‘‘নযিদং, ভন্তে, ভিক্খূনং অত্থায কতং, অম্হেহি অত্তনো অত্থায ৰা রাজযুত্তাদীনং ৰা অত্থায কত’’ন্তি ৰদন্তি, কপ্পতি.

ন হেৰ খো পন ভিক্খূ পস্সন্তি ন সুণন্তি, অপিচ খো তেসং তং গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠানং পত্তং গহেত্ৰা সমচ্ছমংসং পিণ্ডপাতং অভিসঙ্খরিত্ৰা অভিহরন্তি. তে পরিসঙ্কন্তি ‘‘ভিক্খূনং নু খো অত্থায কত’’ন্তি, ইদং তদুভযৰিনিমুত্তপরিসঙ্কিতং নাম, এতম্পি গহেতুং ন ৰট্টতি. যং এৰং অপরিসঙ্কিতং, তং ৰট্টতি. সচে পন তে মনুস্সা ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিত্ৰা তমত্থং সুত্ৰা ‘‘নযিদং, ভন্তে, ভিক্খূনং অত্থায কতং, অম্হেহি অত্তনো অত্থায ৰা রাজযুত্তাদীনং ৰা অত্থায কতং, পৰত্তমংসং ৰা কপ্পিযমেৰ লভিত্ৰা ভিক্খূনং অত্থায সম্পাদিত’’ন্তি ৰদন্তি, কপ্পতি. মতানং পেতকিচ্চত্থায মঙ্গলাদীনং ৰা অত্থায কতেপি এসেৰ নযো. যং যঞ্হি ভিক্খূনংযেৰ অত্থায অকতং, যত্থ চ নিব্বেমতিকো হোতি, তং সব্বং কপ্পতি.

৩৯. সচে পন একস্মিং ৰিহারে ভিক্খূনং উদ্দিস্সকতং হোতি, তে চ অত্তনো অত্থায কতভাৰং ন জানন্তি, অঞ্ঞে জানন্তি. যে জানন্তি, তেসং ন ৰট্টতি, ইতরেসং পন ৰট্টতি. অঞ্ঞে ন জানন্তি, তেযেৰ জানন্তি, তেসংযেৰ ন ৰট্টতি, অঞ্ঞেসং ৰট্টতি. তেপি ‘‘অম্হাকং অত্থায কত’’ন্তি জানন্তি, অঞ্ঞেপি ‘‘এতেসং অত্থায কত’’ন্তি জানন্তি, সব্বেসম্পি ন ৰট্টতি. সব্বে ন জানন্তি, সব্বেসম্পি ৰট্টতি. পঞ্চসু হি সহধম্মিকেসু যস্স ৰা তস্স ৰা অত্থায উদ্দিস্সকতং সব্বেসং ন কপ্পতি.

সচে পন কোচি একং ভিক্খুং উদ্দিস্স পাণং ৰধিত্ৰা তস্স পত্তং পূরেত্ৰা দেতি, সো চ অত্তনো অত্থায কতভাৰং জানংযেৰ গহেত্ৰা অঞ্ঞস্স ভিক্খুনো দেতি, সো তং তস্স সদ্ধায পরিভুঞ্জতি, কস্স আপত্তীতি? দ্ৰিন্নম্পি অনাপত্তি. যঞ্হি উদ্দিস্স কতং, তস্স অভুত্ততায অনাপত্তি, ইতরস্স অজাননতায. কপ্পিযমংসস্স হি পটিগ্গহণে আপত্তি নত্থি, উদ্দিস্সকতঞ্চ অজানিত্ৰা ভুত্তস্স পচ্ছা ঞত্ৰা আপত্তিদেসনাকিচ্চং নাম নত্থি. অকপ্পিযমংসং পন অজানিত্ৰা ভুত্তেন পচ্ছা ঞত্ৰাপি আপত্তি দেসেতব্বা. উদ্দিস্সকতঞ্হি ঞত্ৰা ভুঞ্জতোৰ আপত্তি, অকপ্পিযমংসং অজানিত্ৰা ভুঞ্জন্তস্সপি আপত্তিযেৰ, তস্মা আপত্তিভীরুকেন রূপং সল্লক্খেন্তেনপি পুচ্ছিত্ৰাৰ মংসং পটিগ্গহেতব্বং. পরিভোগকালে ‘‘পুচ্ছিত্ৰা পরিভুঞ্জিস্সামী’’তি ৰা গহেত্ৰা পুচ্ছিত্ৰাৰ পরিভুঞ্জিতব্বং. কস্মা? দুৰিঞ্ঞেয্যত্তা. অচ্ছমংসম্পি হি সূকরমংসসদিসং হোতি, দীপিমংসাদীনি চ মিগমংসাদিসদিসানি, তস্মা পুচ্ছিত্ৰা গহণমেৰ ৰত্তন্তি ৰদন্তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

মচ্ছমংসৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

৭. অনামাসৰিনিচ্ছযকথা

৪০. অনামাসন্তি ন পরামসিতব্বং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.২৮১) – যস্মা মাতা ৰা হোতু ধীতা ৰা ভগিনী ৰা, ইত্থী নাম সব্বাপি ব্রহ্মচরিযস্স পারিবন্থিকাৰ অনামাসা চ, তস্মা ‘‘অযং মে মাতা, অযং মে ধীতা, অযং মে ভগিনী’’তি গেহস্সিতপেমেন আমসতোপি দুক্কটমেৰ ৰুত্তং. ইমং পন ভগৰতো আণং অনুস্সরন্তেন সচেপি নদীসোতেন ৰুয্হমানং মাতরং পস্সতি, নেৰ হত্থেন পরামসিতব্বা, পণ্ডিতেন পন ভিক্খুনা নাৰা ৰা ফলকং ৰা কদলিক্খন্ধো ৰা দারুক্খন্ধো ৰা উপসংহরিতব্বো. তস্মিং অসতি কাসাৰম্পি উপসংহরিত্ৰা পুরতো ঠপেতব্বং, ‘‘এত্থ গণ্হাহী’’তি পন ন ৰত্তব্বা. গহিতে ‘‘পরিক্খারং কড্ঢামী’’তি কড্ঢন্তেন গন্তব্বং. সচে পন ভাযতি, পুরতো পুরতো গন্ত্ৰা ‘‘মা ভাযী’’তি সমস্সাসেতব্বা. সচে ভাযমানা পুত্তস্স সহসা খন্ধে ৰা অভিরুহতি, হত্থে ৰা গণ্হাতি, ন ‘‘অপেহি মহল্লিকে’’তি নিদ্ধুনিতব্বা, থলং পাপেতব্বা. কদ্দমে লগ্গাযপি কূপে পতিতাযপি এসেৰ নযো. তত্রাপি হি যোত্তং ৰা ৰত্থং ৰা পক্খিপিত্ৰা হত্থেন গহিতভাৰং ঞত্ৰা উদ্ধরিতব্বা, ন ত্ৰেৰ আমসিতব্বা.

ন কেৰলঞ্চ মাতুগামস্স সরীরমেৰ অনামাসং, নিৰাসনপারুপনম্পি আভরণভণ্ডম্পি অন্তমসো তিণণ্ডুপকং ৰা তালপণ্ণমুদ্দিকং ৰা উপাদায অনামাসমেৰ. তঞ্চ খো নিৰাসনপাৰুরণং পিল়ন্ধনত্থায ঠপিতমেৰ. সচে পন নিৰাসনং ৰা পারুপনং ৰা পরিৰত্তেত্ৰা চীৰরত্থায পাদমূলে ঠপেতি, ৰট্টতি. আভরণভণ্ডেসু পন সীসপসাধনদন্তসূচিআদিকপ্পিযভণ্ডং ‘‘ইমং, ভন্তে, তুম্হাকং দেম, গণ্হথা’’তি দীযমানং সিপাটিকাসূচিআদিউপকরণত্থায গহেতব্বং. সুৰণ্ণরজতমুত্তাদিমযং পন অনামাসমেৰ, দীযমানম্পি ন গহেতব্বং. ন কেৰলঞ্চ এতাসং সরীরূপগমেৰ অনামাসং, ইত্থিসণ্ঠানেন কতং কট্ঠরূপম্পি দন্তরূপম্পি অযরূপম্পি লোহরূপম্পি তিপুরূপম্পি পোত্থকরূপম্পি সব্বরতনরূপম্পি অন্তমসো পিট্ঠমযরূপম্পি অনামাসমেৰ. পরিভোগত্থায পন ‘‘ইদং তুম্হাকং হোতূ’’তি লভিত্ৰা ঠপেত্ৰা সব্বরতনমযং অৰসেসং ভিন্দিত্ৰা উপকরণারহং উপকরণে, পরিভোগারহং পরিভোগে উপনেতুং ৰট্টতি.

৪১. যথা চ ইত্থিরূপকং, এৰং সত্তৰিধং ধঞ্ঞম্পি অনামাসমেৰ. তস্মা খেত্তমজ্ঝেন গচ্ছন্তেন তত্থজাতকম্পি ধঞ্ঞফলং ন আমসন্তেন গন্তব্বং. সচে ঘরদ্ৰারে ৰা অন্তরামগ্গে ৰা ধঞ্ঞং পসারিতং হোতি, পস্সেন চ মগ্গো অত্থি, ন মদ্দন্তেন গন্তব্বং. গমনমগ্গে অসতি মগ্গং অধিট্ঠায গন্তব্বং. অন্তরঘরে ধঞ্ঞস্স উপরি আসনং পঞ্ঞপেত্ৰা দেন্তি, নিসীদিতুং ৰট্টতি. কেচি আসনসালায ধঞ্ঞং আকিরন্তি, সচে সক্কা হোতি হরাপেতুং, হরাপেতব্বং. নো চে, একমন্তং ধঞ্ঞং অমদ্দন্তেন পীঠকং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসীদিতব্বং. সচে ওকাসো ন হোতি, মনুস্সা ধঞ্ঞমজ্ঝেযেৰ পঞ্ঞপেত্ৰা দেন্তি, নিসীদিতব্বং. তত্থজাতকানি মুগ্গমাসাদীনি অপরণ্ণানিপি তালপনসাদীনি ৰা ফলানি কীল়ন্তেন ন আমসিতব্বানি. মনুস্সেহি রাসিকতেসুপি এসেৰ নযো. অরঞ্ঞে পন রুক্খতো পতিতানি ফলানি ‘‘অনুপসম্পন্নানং দস্সামী’’তি গণ্হিতুং ৰট্টতি.

৪২. মুত্তা মণি ৰেল়ুরিযো সঙ্খো সিলা পৰাল়ং রজতং জাতরূপং লোহিতঙ্কো মসারগল্লন্তি ইমেসু দসসু রতনেসু মুত্তা অধোতা অৰিদ্ধা যথাজাতাৰ আমসিতুং ৰট্টতি, সেসা অনামাসাতি ৰদন্তি, তং ন গহেতব্বং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘মুত্তা ধোতাপি অধোতাপি অনামাসা, ভণ্ডমূলত্থায চ সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি, কুট্ঠরোগস্স ভেসজ্জত্থায পন ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. অন্তমসো জাতিফলিকং উপাদায সব্বোপি নীলপীতাদিৰণ্ণভেদো মণি ধোতৰিদ্ধৰট্টিতো অনামাসো, যথাজাতো পন আকরমুত্তো পত্তাদিভণ্ডমূলত্থং সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং, তম্পি মহাপচ্চরিযং পটিক্খিত্তং. পচিত্ৰা কতো কাচমণিযেৰেকো ৰট্টতীতি ৰুত্তং. ৰেল়ুরিযেপি মণিসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো.

সঙ্খো ধমনসঙ্খো চ ধোতৰিদ্ধো চ রতনমিস্সো অনামাসো, পানীযসঙ্খো ধোতোপি অধোতোপি আমাসোৰ. সেসঞ্চ অঞ্জনাদিভেসজ্জত্থাযপি ভণ্ডমূলত্থাযপি সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. সিলা ধোতৰিদ্ধা রতনসংযুত্তা মুগ্গৰণ্ণাৰ অনামাসা, সেসা সত্থকনিঘংসনাদিঅত্থায গণ্হিতুং ৰট্টতি. এত্থ চ রতনসংযুত্তাতি সুৰণ্ণেন সদ্ধিং যোজেত্ৰা পচিত্ৰা কতাতি ৰদন্তি. পৰাল়ং ধোতৰিদ্ধং অনামাসং, সেসং আমাসঞ্চ ভণ্ডমূলত্থঞ্চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতীতি ৰদন্তি, তং ন গহেতব্বং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘ধোতম্পি অধোতম্পি সব্বং অনামাসঞ্চ ন চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং.

রজতঞ্চ জাতরূপঞ্চ কতভণ্ডম্পি অকতভণ্ডম্পি সব্বেন সব্বং বীজতো পট্ঠায অনামাসঞ্চ অসম্পটিচ্ছনীযঞ্চ. উত্তররাজপুত্তো কির সুৰণ্ণচেতিযং কারাপেত্ৰা মহাপদুমত্থেরস্স পেসেসি. থেরো ‘‘ন কপ্পতী’’তি পটিক্খিপি. চেতিযঘরে সুৰণ্ণপদুমসুৰণ্ণবুব্বুল়কাদীনি হোন্তি, এতানিপি অনামাসানি. চেতিযঘরগোপকা পন রূপিযছড্ডকট্ঠানে ঠিতা, তস্মা তেসং কেল়াপযিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং. কুরুন্ধিযং পন তম্পি পটিক্খিত্তং, সুৰণ্ণচেতিযে কচৰরমেৰ হরিতুং ৰট্টতীতি এত্তকমেৰ অনুঞ্ঞাতং. আরকূটলোহম্পি জাতরূপগতিকমেৰ অনামাসন্তি সব্বট্ঠকথাসু ৰুত্তং. সেনাসনপরিভোগে পন সব্বোপি কপ্পিযো, তস্মা জাতরূপরজতমযা সব্বেপি সেনাসনপরিক্খারা আমাসা, ভিক্খূনং ধম্মৰিনযৰণ্ণনট্ঠানে রতনমণ্ডপে করোন্তি ফলিকত্থম্ভে রতনদামপটিমণ্ডিতে, তত্থ সব্বূপকরণানি ভিক্খূনং পটিজগ্গিতুং ৰট্টন্তি. লোহিতঙ্কমসারগল্লা ধোতৰিদ্ধা অনামাসা, ইতরে আমাসা, ভণ্ডমূলত্থায চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘ধোতাপি অধোতাপি সব্বসো অনামাসা, ন চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টন্তী’’তি পটিক্খিত্তং.

৪৩. সব্বং আৰুধভণ্ডং অনামাসং, ভণ্ডমূলত্থায দীযমানম্পি ন সম্পটিচ্ছিতব্বং. সত্থৰণিজ্জা নাম ন ৰট্টতি. সুদ্ধধনুদণ্ডোপি ধনুজিযাপি পতোদোপি তোমরোপি অঙ্কুসোপি অন্তমসো ৰাসিফরসুআদীনিপি আৰুধসঙ্খেপেন কতানি অনামাসানি. সচে কেনচি ৰিহারে সত্তি ৰা তোমরো ৰা ঠপিতো হোতি, ৰিহারং জগ্গন্তেন ‘‘হরন্তূ’’তি সামিকানং পেসেতব্বং. সচে ন হরন্তি, তং অচালেন্তেন ৰিহারো পটিজগ্গিতব্বো. যুদ্ধভূমিযং পন পতিতং অসিং ৰা সত্তিং ৰা তোমরং ৰা দিস্ৰা পাসাণেন ৰা কেনচি ৰা অসিং ভিন্দিত্ৰা সত্থকত্থায গহেতুং ৰট্টতি. ইতরানিপি ৰিযোজেত্ৰা কিঞ্চি সত্থকত্থায, কিঞ্চি কত্তরদণ্ডাদিঅত্থায গহেতুং ৰট্টতি. ‘‘ইদং গণ্হথা’’তি দীযমানং পন ৰিনাসেত্ৰা ‘‘কপ্পিযভণ্ডং করিস্সামী’’তি সব্বম্পি সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি.

মচ্ছজালপক্খিজালাদীনিপি ফলকজালিকাদীনিপি সরপরিত্তাণানিপি সব্বানি অনামাসানি, পরিভোগত্থায লব্ভমানেসু পন জালং তাৰ ‘‘আসনস্স ৰা চেতিযস্স ৰা উপরি বন্ধিস্সামি, ছত্তং ৰা ৰেঠেস্সামী’’তি গহেতুং ৰট্টতি. সরপরিত্তাণং সব্বম্পি ভণ্ডমূলত্থায সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. পরূপরোধনিৰারণঞ্হি এতং, ন উপরোধকরন্তি. ফলকং ‘‘দন্তকট্ঠভাজনং করিস্সামী’’তি গহেতুং ৰট্টতি.

চম্মৰিনদ্ধানি ৰীণাভেরিআদীনি অনামাসানি. কুরুন্দিযং পন ‘‘ভেরিসঙ্ঘাটোপি ৰীণাসঙ্ঘাটোপি তুচ্ছপোক্খরম্পি মুখৰট্টিযং আরোপিতচম্মম্পি ৰীণাদণ্ডকোপি সব্বং অনামাস’’ন্তি ৰুত্তং. ওনহিতুং ৰা ওনহাপেতুং ৰা ৰাদেতুং ৰা ৰাদাপেতুং ৰা ন লব্ভতিযেৰ. চেতিযঙ্গণে পূজং কত্ৰা মনুস্সেহি ছড্ডিতং দিস্ৰাপি অচালেত্ৰাৰ অন্তরন্তরে সম্মজ্জিতব্বং, কচৰরছড্ডনকালে পন কচৰরনিযামেনেৰ হরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতুং ৰট্টতীতি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ভণ্ডমূলত্থায সম্পটিচ্ছিতুম্পি ৰট্টতি, পরিভোগত্থায লব্ভমানেসু পন ৰীণাদোণিকঞ্চ ভেরিপোক্খরঞ্চ দন্তকট্ঠভাজনং করিস্সাম, চম্মং সত্থককোসকন্তি এৰং তস্স তস্স পরিক্খারস্স উপকরণত্থায গহেত্ৰা তথা তথা কাতুং ৰট্টতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

অনামাসৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

৮. অধিট্ঠানৰিকপ্পনৰিনিচ্ছযকথা

৪৪. অধিট্ঠানৰিকপ্পনেসু পন – অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিচীৰরং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, ৰস্সিকসাটিকং ৰস্সানং চাতুমাসং অধিট্ঠাতুং ততো পরং ৰিকপ্পেতুং, নিসীদনং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, পচ্চত্থরণং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদিং যাৰ আবাধা অধিট্ঠাতুং ততো পরং ৰিকপ্পেতুং, মুখপুঞ্ছনচোল়ং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৫৮) ৰচনতো তিচীৰরাদিনিযামেনেৰ অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুকআমেন ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তিআদিনা নামং ৰত্ৰা অধিট্ঠাতব্বং. ৰিকপ্পেন্তেন পন নামং অগ্গহেত্ৰাৰ ‘‘ইমং চীৰরং তুয্হং ৰিকপ্পেমী’’তি ৰত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বং. তত্থ (পারা. অট্ঠ. ২.৪৬৯) তিচীৰরং অধিট্ঠহন্তেন রজিত্ৰা কপ্পবিন্দুং দত্ৰা পমাণযুত্তমেৰ অধিট্ঠাতব্বং. অস্স পমাণং উক্কট্ঠপরিচ্ছেদেন সুগতচীৰরতো ঊনকং ৰট্টতি, লামকপরিচ্ছেদেন সঙ্ঘাটিযা উত্তরাসঙ্গস্স চ দীঘতো মুট্ঠিপঞ্চকং, তিরিযং মুট্ঠিত্তিকং পমাণং ৰট্টতি. অন্তরৰাসকো দীঘসো মুট্ঠিপঞ্চকো, তিরিযং দ্ৰিহত্থোপি ৰট্টতি. পারুপনেনপি হি সক্কা নাভিং পটিচ্ছাদেতুন্তি. ৰুত্তপ্পমাণতো পন অতিরেকঞ্চ ঊনকঞ্চ ‘‘পরিক্খারচোল়ক’’ন্তি অধিট্ঠাতব্বং.

তত্থ যস্মা ‘‘দ্ৰে চীৰরস্স অধিট্ঠানা কাযেন ৰা অধিট্ঠেতি, ৰাচায ৰা অধিট্ঠেতী’’তি (পরি. ৩২২) ৰুত্তং, তস্মা পুরাণসঙ্ঘাটিং ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং পচ্চুদ্ধরামী’’তি পচ্চুদ্ধরিত্ৰা নৰং সঙ্ঘাটিং হত্থেন গহেত্ৰা ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি চিত্তেন আভোগং কত্ৰা কাযৰিকারং করোন্তেন কাযেন অধিট্ঠাতব্বা. ইদং কাযেন অধিট্ঠানং, তং যেন কেনচি সরীরাৰযৰেন অফুসন্তস্স ন ৰট্টতি. ৰাচায অধিট্ঠানে পন ৰচীভেদং কত্ৰা ৰাচায অধিট্ঠাতব্বা. তত্র দুৰিধং অধিট্ঠানং – সচে হত্থপাসে হোতি, ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. অথ অন্তোগব্ভে ৰা উপরিপাসাদে ৰা সামন্তৰিহারে ৰা হোতি, ঠপিতট্ঠানং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘এতং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. এস নযো উত্তরাসঙ্গে অন্তরৰাসকে চ. নামমত্তমেৰ হি ৰিসেসো, তস্মা সব্বানি সঙ্ঘাটিং উত্তরাসঙ্গং অন্তরৰাসকন্তি এৰং অত্তনো নামেনেৰ অধিট্ঠাতব্বানি. সচে অধিট্ঠহিত্ৰা ঠপিতৰত্থেহি সঙ্ঘাটিআদীনি করোতি, নিট্ঠিতে রজনে চ কপ্পে চ ‘‘ইমং পচ্চুদ্ধরামী’’তি পচ্চুদ্ধরিত্ৰা পুন অধিট্ঠাতব্বানি. অধিট্ঠিতেন পন সদ্ধিং মহন্ততরমেৰ দুতিযপট্টং ৰা খণ্ডং ৰা সিব্বন্তেন পুন অধিট্ঠাতব্বং. সমে ৰা খুদ্দকে ৰা অধিট্ঠানকিচ্চং নত্থি.

তিচীৰরং পন পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুং ৰট্টতি, ন ৰট্টতীতি? মহাপদুমত্থেরো কিরাহ ‘‘তিচীৰরং তিচীৰরমেৰ অধিট্ঠাতব্বং, সচে পরিক্খারচোল়াধিট্ঠানং লভেয্য, উদোসিতসিক্খাপদে পরিহারো নিরত্থকো ভৰেয্যা’’তি. এৰং ৰুত্তে কির অৰসেসা ভিক্খূ আহংসু ‘‘পরিক্খারচোল়ম্পি ভগৰতাৰ ‘অধিট্ঠাতব্ব’ন্তি ৰুত্তং, তস্মা ৰট্টতী’’তি. মহাপচ্চরিযম্পি ৰুত্তং ‘‘পরিক্খারচোল়ং নাম পাটেক্কং নিধানমুখমেতং. তিচীৰরং ‘পরিক্খারচোল়’ন্তি অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, উদোসিতসিক্খাপদে (পারা. ৪৭১ আদযো) পন তিচীৰরং অধিট্ঠহিত্ৰা পরিহরন্তস্স পরিহারো ৰুত্তো’’তি. উভতোৰিভঙ্গভাণকো পুণ্ণৰালিকৰাসী মহাতিস্সত্থেরোপি কিরাহ ‘‘মযং পুব্বে মহাথেরানং অস্সুম্হা ‘অরঞ্ঞৰাসিনো ভিক্খূ রুক্খসুসিরাদীসু চীৰরং ঠপেত্ৰা পধানং পদহনত্থায গচ্ছন্তি, সামন্তৰিহারে ধম্মস্সৰনত্থায গতানঞ্চ তেসং সূরিযে উট্ঠিতে সামণেরা ৰা দহরভিক্খূ ৰা পত্তচীৰরং গহেত্ৰা গচ্ছন্তি, তস্মা সুখপরিভোগত্থং তিচীৰরং পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুং ৰট্টতী’’’তি. মহাপচ্চরিযম্পি ৰুত্তং ‘‘পুব্বে আরঞ্ঞিকা ভিক্খূ অবদ্ধসীমায দুপ্পরিহারন্তি তিচীৰরং পরিক্খারচোল়মেৰ অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিংসূ’’তি.

৪৫. ৰস্সিকসাটিকা অনতিরিত্তপ্পমাণা নামং গহেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ চত্তারো ৰস্সিকে মাসে অধিট্ঠাতব্বা, ততো পরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বা. ৰণ্ণভেদমত্তরত্তাপি চেসা ৰট্টতি, দ্ৰে পন ন ৰট্টন্তি. নিসীদনং ৰুত্তনযেন অধিট্ঠাতব্বমেৰ, তঞ্চ খো পমাণযুত্তং একমেৰ, দ্ৰে ন ৰট্টন্তি. পচ্চত্থরণম্পি অধিট্ঠাতব্বমেৰ, তং পন মহন্তম্পি ৰট্টতি, একম্পি ৰট্টতি, বহূনিপি ৰট্টন্তি, নীলম্পি পীতকম্পি সদসম্পি পুপ্ফদসম্পীতি সব্বপ্পকারং ৰট্টতি. কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদি যাৰ আবাধো অত্থি, তাৰ পমাণিকা অধিট্ঠাতব্বা. আবাধে ৰূপসন্তে পচ্চুদ্ধরিত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বা, একাৰ ৰট্টতি. মুখপুঞ্ছনচোল়ং অধিট্ঠাতব্বমেৰ, যাৰ একং ধোৰীযতি, তাৰ অঞ্ঞং পরিভোগত্থায ইচ্ছিতব্বন্তি দ্ৰেপি ৰট্টন্তি. অপরে পন থেরা ‘‘নিধানমুখমেতং, বহূনিপি ৰট্টন্তী’’তি ৰদন্তি. পরিক্খারচোল়ে গণনা নত্থি, যত্তকং ইচ্ছতি, তত্তকং অধিট্ঠাতব্বমেৰ. থৰিকাপি পরিস্সাৰনম্পি ৰিকপ্পনূপগপচ্ছিমচীৰরপ্পমাণং ‘‘পরিক্খারচোল়’’ন্তি অধিট্ঠাতব্বমেৰ. তস্স পমাণং দীঘতো দ্ৰে ৰিদত্থিযো তিরিযং ৰিদত্থি, তং পন দীঘতো ৰড্ঢকীহত্থপ্পমাণং, ৰিত্থারতো ততো উপড্ঢপ্পমাণং হোতি. তত্রাযং পাল়ি ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আযামেন অট্ঠঙ্গুলং সুগতঙ্গুলেন চতুরঙ্গুলৰিত্থতং পচ্ছিমং চীৰরং ৰিকপ্পেতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৫৮). বহূনিপি একতো কত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি পরিক্খারচোল়ানি অধিট্ঠামী’’তি অধিট্ঠাতুম্পি ৰট্টতিযেৰ. ভেসজ্জনৰকম্মমাতাপিতুআদীনং অত্থায ঠপেন্তেন অনধিট্ঠিতেপি নত্থি আপত্তি. মঞ্চভিসি পীঠভিসি বিম্বোহনং পাৰারো কোজৰোতি এতেসু পন সেনাসনপরিক্খারত্থায দিন্নপচ্চত্থরণে চ অধিট্ঠানকিচ্চং নত্থিযেৰ.

সচে পন (পারা. অট্ঠ. ২.৬৩৬-৩৮) ঞাতকপৰারিতট্ঠানতো সুত্তং লভিত্ৰা ঞাতকপৰারিতেনেৰ তন্তৰাযেন অঞ্ঞেন ৰা মূলং দত্ৰা চীৰরং ৰাযাপেতি, ৰাযাপনপচ্চযা অনাপত্তি. দসাহাতিক্কমনপচ্চযা পন আপত্তিং রক্খন্তেন ৰিকপ্পনুপগপ্পমাণমত্তে ৰীতে তন্তে ঠিতংযেৰ অধিট্ঠাতব্বং. দসাহাতিক্কমেন নিট্ঠাপিযমানঞ্হি নিস্সগ্গিযং ভৰেয্যাতি. ঞাতকাদীহি তন্তং আরোপাপেত্ৰা ‘‘তুম্হাকং, ভন্তে, ইদং চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি নিয্যাতিতেপি এসেৰ নযো.

সচে তন্তৰাযো এৰং পযোজিতো ৰা সযং দাতুকামো ৰা হুত্ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, তুম্হাকং চীৰরং অসুকদিৰসে নাম ৰাযিত্ৰা ঠপেস্সামী’’তি ৰদতি, ভিক্খু চ তেন পরিচ্ছিন্নদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন তন্তৰাযো ‘‘অহং তুম্হাকং চীৰরং ৰাযিত্ৰা সাসনং পেসেস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, তেন পেসিতভিক্খু পন তস্স ভিক্খুনো ন আরোচেতি, অঞ্ঞো দিস্ৰা ৰা সুত্ৰা ৰা ‘‘তুম্হাকং, ভন্তে, চীৰরং নিট্ঠিত’’ন্তি আরোচেতি, এতস্স আরোচনং ন পমাণং. যদা পন তেন পেসিতোযেৰ আরোচেতি, তস্স ৰচনং সুতদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.

সচে তন্তৰাযো ‘‘অহং তুম্হাকং চীৰরং ৰাযিত্ৰা কস্সচি হত্থে পহিণিস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, চীৰরং গহেত্ৰা গতভিক্খু পন অত্তনো পরিৰেণে ঠপেত্ৰা তস্স ন আরোচেতি, অঞ্ঞো কোচি ভণতি ‘‘অপি, ভন্তে, অধুনা আভতং চীৰরং সুন্দর’’ন্তি. কুহিং, আৰুসো, চীৰরন্তি. ইত্থন্নামস্স হত্থে পেসিতন্তি. এতস্সপি ৰচনং ন পমাণং. যদা পন সো ভিক্খু চীৰরং দেতি, লদ্ধদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন ৰাযাপনমূলং অদিন্নং হোতি, যাৰ কাকণিকমত্তম্পি অৰসিট্ঠং, তাৰ রক্খতি.

৪৬. অধিট্ঠিতচীৰরং (পারা. অট্ঠ. ২.৪৬৯) পন পরিভুঞ্জতো কথং অধিট্ঠানং ৰিজহতীতি? অঞ্ঞস্স দানেন অচ্ছিন্দিত্ৰা গহণেন ৰিস্সাসগ্গাহেন হীনাযাৰত্তনেন সিক্খাপচ্চক্খানেন কালকিরিযায লিঙ্গপরিৰত্তনেন পচ্চুদ্ধরণেন ছিদ্দভাৰেনাতি ইমেহি নৰহি কারণেহি ৰিজহতি. তত্থ পুরিমেহি অট্ঠহি সব্বচীৰরানি অধিট্ঠানং ৰিজহন্তি, ছিদ্দভাৰেন পন তিচীৰরস্সেৰ সব্বট্ঠকথাসু অধিট্ঠানৰিজহনং ৰুত্তং, তঞ্চ নখপিট্ঠিপ্পমাণেন ছিদ্দেন. তত্থ নখপিট্ঠিপ্পমাণং কনিট্ঠঙ্গুলিনখৰসেন ৰেদিতব্বং, ছিদ্দঞ্চ ৰিনিৰিদ্ধছিদ্দমেৰ. ছিদ্দস্স হি অব্ভন্তরে একতন্তু চেপি অচ্ছিন্নো হোতি, রক্খতি. তত্থ সঙ্ঘাটিযা চ উত্তরাসঙ্গস্স চ দীঘন্ততো ৰিদত্থিপ্পমাণস্স, তিরিযন্ততো অট্ঠঙ্গুলপ্পমাণস্স পদেসস্স ওরতো ছিদ্দং অধিট্ঠানং ভিন্দতি, অন্তরৰাসকস্স পন দীঘন্ততো ৰিদত্থিপ্পমাণস্সেৰ, তিরিযন্ততো চতুরঙ্গুলপ্পমাণস্স পদেসস্স ওরতো ছিদ্দং অধিট্ঠানং ভিন্দতি, পরতো ন ভিন্দতি, তস্মা জাতে ছিদ্দে তিচীৰরং অতিরেকচীৰরট্ঠানে তিট্ঠতি, সূচিকম্মং কত্ৰা পুন অধিট্ঠাতব্বং. যো পন দুব্বলট্ঠানে পঠমং অগ্গল়ং দত্ৰা পচ্ছা দুব্বলট্ঠানং ছিন্দিত্ৰা অপনেতি, অধিট্ঠানং ন ভিজ্জতি. মণ্ডলপরিৰত্তনেপি এসেৰ নযো. দুপট্টস্স একস্মিং পটলে ছিদ্দে ৰা জাতে গল়িতে ৰা অধিট্ঠানং ন ভিজ্জতি, খুদ্দকং চীৰরং মহন্তং করোতি, মহন্তং ৰা খুদ্দকং করোতি, অধিট্ঠানং ন ভিজ্জতি. উভো কোটিযো মজ্ঝে করোন্তো সচে পঠমং ছিন্দিত্ৰা পচ্ছা ঘটেতি, অধিট্ঠানং ভিজ্জতি. অথ ঘটেত্ৰা ছিন্দতি, ন ভিজ্জতি. রজকেহি ধোৰাপেত্ৰা সেতং কারাপেন্তস্সপি অধিট্ঠানং অধিট্ঠানমেৰাতি. অযং তাৰ অধিট্ঠানে ৰিনিচ্ছযো.

৪৭. ৰিকপ্পনে পন দ্ৰে ৰিকপ্পনা সম্মুখাৰিকপ্পনা পরম্মুখাৰিকপ্পনা চ. কথং সম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? চীৰরানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানী’’তি ৰা ‘‘এতং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘এতানি চীৰরানী’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পেমী’’তি ৰত্তব্বং, অযমেকা সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভুঞ্জিতুং পন ৰিস্সজ্জেতুং ৰা অধিট্ঠাতুং ৰা ন ৰট্টতি. ‘‘ময্হং সন্তকং, ময্হং সন্তকানি পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি এৰং পন ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.

অপরো নযো – তথেৰ চীৰরানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা তস্সেৰ ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘ইমং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানী’’তি ৰা ‘‘এতং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘এতানি চীৰরানী’’তি ৰা ৰত্ৰা পঞ্চসু সহধম্মিকেসু অঞ্ঞতরস্স অত্তনা অভিরুচিতস্স যস্স কস্সচি নামং গহেত্ৰা ‘‘তিস্সস্স ভিক্খুনো ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ‘‘তিস্সায ভিক্খুনিযা, তিস্সায সিক্খমানায, তিস্সস্স সামণেরস্স, তিস্সায সামণেরিযা ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ৰত্তব্বং, অযং অপরাপি সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা ‘‘তিস্সস্স ভিক্খুনো সন্তকং…পে… তিস্সায সামণেরিযা সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.

কথং পরম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? চীৰরানং তথেৰ একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানী’’তি ৰা ‘‘এতং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘এতানি চীৰরানী’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পনত্থায দম্মী’’তি ৰত্তব্বং. তেন ৰত্তব্বো ‘‘কো তে মিত্তো ৰা সন্দিট্ঠো ৰা’’তি. ততো ইতরেন পুরিমনযেনেৰ ‘‘তিস্সো ভিক্খূ’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সা সামণেরী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. পুন তেন ভিক্খুনা ‘‘অহং তিস্সস্স ভিক্খুনো দম্মী’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সায সামণেরিযা দম্মী’’তি ৰা ৰত্তব্বং, অযং পরম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা দুতিযসম্মুখাৰিকপ্পনাযং ৰুত্তনযেনেৰ ‘‘ইত্থন্নামস্স সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.

দ্ৰিন্নং ৰিকপ্পনানং কিং নানাকরণং? সম্মুখাৰিকপ্পনাযং সযং ৰিকপ্পেত্ৰা পরেন পচ্চুদ্ধরাপেতি, পরম্মুখাৰিকপ্পনাযং পরেনেৰ ৰিকপ্পাপেত্ৰা পরেনেৰ পচ্চুদ্ধরাপেতি, ইদমেত্থ নানাকরণং. সচে পন যস্স ৰিকপ্পেতি, সো পঞ্ঞত্তিকোৰিদো ন হোতি, ন জানাতি পচ্চুদ্ধরিতুং, তং চীৰরং গহেত্ৰা অঞ্ঞস্স ব্যত্তস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা পুন ৰিকপ্পেত্ৰা পরেন পচ্চুদ্ধরাপেতব্বং. ৰিকপ্পিতৰিকপ্পনা নামেসা ৰট্টতি. এৰং তাৰ চীৰরে অধিট্ঠানৰিকপ্পনানযো ৰেদিতব্বো.

৪৮. পত্তে পন অযং নযো – পত্তং অধিট্ঠহন্তেন উক্কট্ঠমজ্ঝিমোমকানং অঞ্ঞতরো পমাণযুত্তোৰ অধিট্ঠাতব্বো. তস্স পমাণং ‘‘অড্ঢাল়্হকোদনং গণ্হাতী’’তিআদিনা (পারা. ৬০২) নযেন পাল়িযং ৰুত্তং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৬০২ আদযো) – অনুপহতপুরাণসালিতণ্ডুলানং সুকোট্টিতপরিসুদ্ধানং দ্ৰে মগধনাল়িযো গহেত্ৰা তেহি তণ্ডুলেহি অনুত্তণ্ডুলমকিলিন্নমপিণ্ডিতং সুৰিসদং কুন্দমকুল়রাসিসদিসং অৰস্সাৰিতোদনং পচিত্ৰা নিরৰসেসং পত্তে পক্খিপিত্ৰা তস্স ওদনস্স চতুত্থভাগপ্পমাণো নাতিঘনো নাতিতনুকো হত্থহারিযো সব্বসম্ভারসঙ্খতো মুগ্গসূপো পক্খিপিতব্বো, ততো আলোপস্স আলোপস্স অনুরূপং যাৰচরিমালোপপ্পহোনকং মচ্ছমংসাদিব্যঞ্জনং পক্খিপিতব্বং, সপ্পিতেলতক্করসকঞ্জিকাদীনি পন গণনূপগানি ন হোন্তি. তানি হি ওদনগতিকানি হোন্তি, নেৰ হাপেতুং, ন ৰড্ঢেতুং সক্কোন্তি. এৰমেতং সব্বম্পি পক্খিত্তং সচে পত্তস্স মুখৰট্টিযা হেট্ঠিমরাজিসমং তিট্ঠতি, সুত্তেন ৰা হীরেন ৰা ছিন্দন্তস্স সুত্তস্স ৰা হীরস্স ৰা হেট্ঠিমন্তং ফুসতি, অযং উক্কট্ঠো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং অতিক্কম্ম থূপীকতং তিট্ঠতি, অযং উক্কট্ঠোমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং ন সম্পাপুণাতি অন্তোগধমেৰ হোতি, অযং উক্কট্ঠুক্কট্ঠো নাম পত্তো.

উক্কট্ঠতো উপড্ঢপ্পমাণো মজ্ঝিমো নাম পত্তো. মজ্ঝিমতো উপড্ঢপ্পমাণো ওমকো. তস্মা সচে মগধনাল়িযা নাল়িকোদনাদিসব্বম্পি পক্খিত্তং ৰুত্তনযেনেৰ হেট্ঠিমরাজিসমং তিট্ঠতি, অযং মজ্ঝিমো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং অতিক্কম্ম থূপীকতং তিট্ঠতি, অযং মজ্ঝিমোমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং ন সম্পাপুণাতি অন্তোগধমেৰ হোতি, অযং মজ্ঝিমুক্কট্ঠো নাম পত্তো. সচে মগধনাল়িযা উপড্ঢনাল়িকোদনাদিসব্বম্পি পক্খিত্তং হেট্ঠিমরাজিসমং তিট্ঠতি, অযং ওমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং অতিক্কম্ম থূপীকতং তিট্ঠতি, অযং ওমকোমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং ন সম্পাপুণাতি অন্তোগধমেৰ হোতি, অযং ওমকুক্কট্ঠো নাম পত্তো. এৰমেতে নৰ পত্তা. তেসু দ্ৰে অপত্তা উক্কট্ঠুক্কট্ঠো চ ওমকোমকো চাতি. তস্মা এতে ভাজনপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বা, ন অধিট্ঠানূপগা ন ৰিকপ্পনূপগা. ইতরে পন সত্ত অধিট্ঠহিত্ৰা ৰা ৰিকপ্পেত্ৰা ৰা পরিভুঞ্জিতব্বা.

পমাণযুত্তানম্পি এতেসং অধিট্ঠানৰিকপ্পনূপগত্তং এৰং ৰেদিতব্বং – অযোপত্তো পঞ্চহি পাকেহি, মত্তিকাপত্তো দ্ৰীহি পাকেহি পক্কো অধিট্ঠানূপগো. উভোপি যং মূলং দাতব্বং, তস্মিং দিন্নেযেৰ. সচে একোপি পাকো ঊনো হোতি, কাকণিকমত্তম্পি ৰা মূলং অদিন্নং, ন অধিট্ঠানূপগো. সচে পত্তসামিকো ৰদতি ‘‘যদা তুম্হাকং মূলং ভৰিস্সতি, তদা দস্সথ অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জথা’’তি, নেৰ অধিট্ঠানূপগো হোতি, পাকস্স হি ঊনত্তা পত্তসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি, মূলস্স সকলস্স ৰা একদেসস্স ৰা অদিন্নত্তা সকভাৰং ন উপেতি, অঞ্ঞস্সেৰ সন্তকো হোতি, তস্মা পাকে চ মূলে চ সুনিট্ঠিতেযেৰ অধিট্ঠানূপগো হোতি. যো অধিট্ঠানূপগো, স্ৰেৰ ৰিকপ্পনূপগো. সো হত্থং আগতোপি অনাগতোপি অধিট্ঠাতব্বো ৰিকপ্পেতব্বো ৰা. যদি হি পত্তকারকো মূলং লভিত্ৰা সযং ৰা দাতুকামো হুত্ৰা ‘‘অহং ভন্তে তুম্হাকং পত্তং কত্ৰা অসুকদিৰসে নাম পচিত্ৰা ঠপেস্সামী’’তি ৰদতি, ভিক্খু চ তেন পরিচ্ছিন্নদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন পত্তকারকো ‘‘অহং তুম্হাকং পত্তং কত্ৰা পচিত্ৰা সাসনং পেসেস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, তেন পেসিতভিক্খু পন তস্স ভিক্খুনো ন আরোচেতি, অঞ্ঞো দিস্ৰা ৰা সুত্ৰা ৰা ‘‘তুম্হাকং, ভন্তে, পত্তো নিট্ঠিতো’’তি আরোচেতি, এতস্স আরোচনং ন পমাণং. যদা পন তেন পেসিতোযেৰ আরোচেতি, তস্স ৰচনং সুতদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন পত্তকারকো ‘‘অহং তুম্হাকং পত্তং কত্ৰা পচিত্ৰা কস্সচি হত্থে পহিণিস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, পত্তং গহেত্ৰা আগতভিক্খু পন অত্তনো পরিৰেণে ঠপেত্ৰা তস্স ন আরোচেতি, অঞ্ঞো কোচি ভণতি ‘‘অপি, ভন্তে, অধুনা আভতো পত্তো সুন্দরো’’তি. ‘‘কুহিং, আৰুসো, পত্তো’’তি? ‘‘ইত্থন্নামস্স হত্থে পেসিতো’’তি. এতস্সপি ৰচনং ন পমাণং. যদা পন সো ভিক্খু পত্তং দেতি, লদ্ধদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, তস্মা দসাহং অনতিক্কামেত্ৰাৰ অধিট্ঠাতব্বো ৰিকপ্পেতব্বো ৰা.

তত্থ দ্ৰে পত্তস্স অধিট্ঠানা কাযেন ৰা অধিট্ঠাতি, ৰাচায ৰা অধিট্ঠাতি. তেসং ৰসেন অধিট্ঠহন্তেন ‘‘ইমং পত্তং পচ্চুদ্ধরামী’’তি ৰা ‘‘এতং পত্তং পচ্চুদ্ধরামী’’তি ৰা ৰত্ৰা এৰং সম্মুখে ৰা পরম্মুখে ৰা ঠিতং পুরাণপত্তং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা অঞ্ঞস্স ৰা দত্ৰা নৰং পত্তং যত্থ কত্থচি ঠিতং হত্থেন পরামসিত্ৰা ‘‘ইদং পত্তং অধিট্ঠামী’’তি চিত্তেন আভোগং কত্ৰা কাযৰিকারং করোন্তেন কাযেন ৰা অধিট্ঠাতব্বো. ৰচীভেদং কত্ৰা ৰাচায ৰা অধিট্ঠাভব্বো. তত্র দুৰিধং অধিট্ঠানং – সচে হত্থপাসে হোতি, ‘‘ইমং পত্তং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা, অথ অন্তোগব্ভে ৰা উপরিপাসাদে ৰা সামন্তৰিহারে ৰা হোতি, ঠপিতট্ঠানং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘এতং পত্তং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. অধিট্ঠহন্তেন পন এককেন অধিট্ঠাতুম্পি ৰট্টতি, অঞ্ঞস্স সন্তিকে অধিট্ঠাতুম্পি ৰট্টতি. অঞ্ঞস্স সন্তিকে অযমানিসংসো – সচস্স ‘‘অধিট্ঠিতো নু খো মে, নো’’তি ৰিমতি উপ্পজ্জতি, ইতরো সারেত্ৰা ৰিমতিং ছিন্দিস্সতীতি. সচে কোচি দস পত্তে লভিত্ৰা সব্বে অত্তনাৰ পরিভুঞ্জিতুকামো হোতি, ন সব্বে অধিট্ঠাতব্বা, একং পত্তং অধিট্ঠায পুনদিৰসে তং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা অঞ্ঞো অধিট্ঠাতব্বো. এতেনেৰ উপাযেন ৰস্সসতম্পি পরিহরিতুং সক্কা.

এৰং অপ্পমত্তস্স সিযা অধিট্ঠানৰিজহনন্তি? সিযা. সচে হি সযং পত্তং অঞ্ঞস্স দেতি, ৰিব্ভমতি ৰা, সিক্খং ৰা পচ্চক্খাতি, কালং ৰা করোতি, লিঙ্গং ৰাস্স পরিৰত্ততি, পচ্চুদ্ধরতি ৰা, পত্তে ৰা ছিদ্দং হোতি, অধিট্ঠানং ৰিজহতি. ৰুত্তঞ্চেতং –

‘‘দিন্নৰিব্ভন্তপচ্চক্খা, কালকিরিযাকতেন চ;

লিঙ্গপচ্চুদ্ধরা চেৰ, ছিদ্দেন ভৰতি সত্তম’’ন্তি. (পারা. অট্ঠ. ২.৬০৮) –

চোরগহণৰিস্সাসগ্গাহেহিপি ৰিজহতিযেৰ. কিত্তকেন ছিদ্দেন অধিট্ঠানং ভিজ্জতি? যেন কঙ্গুসিত্থং নিক্খমতি চেৰ পৰিসতি চ. ইদঞ্হি সত্তন্নং ধঞ্ঞানং লামকধঞ্ঞসিত্থং. তস্মিং ছিদ্দে অযচুণ্ণেন ৰা আণিযা ৰা পটিপাকতিকে কতে দসাহব্ভন্তরে পুন অধিট্ঠাতব্বো. অযং তাৰেত্থ অধিট্ঠানে ৰিনিচ্ছযো.

৪৯. ৰিকপ্পনে পন দ্ৰে ৰিকপ্পনা সম্মুখাৰিকপ্পনা চেৰ পরম্মুখাৰিকপ্পনা চ. কথং সম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? পত্তানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘ইমে পত্তে’’তি ৰা ‘‘এতং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘এতে পত্তে’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পেমী’’তি ৰত্তব্বং, অযমেকা সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভুঞ্জিতুং পন ৰিস্সজ্জেতুং ৰা অধিট্ঠাতুং ৰা ন ৰট্টতি. ‘‘ময্হং সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি এৰং পন ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.

অপরো নযো – তথেৰ পত্তানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা তস্সেৰ ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘ইমং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘ইমে পত্তে’’তি ৰা ‘‘এতং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘এতে পত্তে’’তি ৰা ৰত্ৰা পঞ্চসু সহধম্মিকেসু অঞ্ঞতরস্স অত্তনা অভিরুচিতস্স যস্স কস্সচি নামং গহেত্ৰা ‘‘তিস্সস্স ভিক্খুনো ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ‘‘তিস্সায ভিক্খুনিযা, সিক্খমানায, সামণেরস্স, তিস্সায সামণেরিযা ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ৰত্তব্বং, অযং অপরাপি সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি. পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা তিস্সস্স ভিক্খুনো সন্তকং…পে… তিস্সায সামণেরিযা সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহীতি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.

কথং পরম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? পত্তানং তথেৰ একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘ইমে পত্তে’’তি ৰা ‘‘এতং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘এতে পত্তে’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পনত্থায দম্মী’’তি ৰত্তব্বং. তেন ৰত্তব্বো ‘‘কো তে মিত্তো ৰা সন্দিট্ঠো ৰা’’তি. ততো ইতরেন পুরিমনযেন ‘‘তিস্সো ভিক্খূ’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সা সামণেরী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. পুন তেন ভিক্খুনা ‘‘অহং তিস্সস্স ভিক্খুনো দম্মী’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সায সামণেরিযা দম্মী’’তি ৰা ৰত্তব্বং, অযং পরম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা দুতিযসম্মুখাৰিকপ্পনাযং ৰুত্তনযেনেৰ ‘‘ইত্থন্নামস্স সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি. অযং ৰিকপ্পনে নযো.

৫০. এৰং অধিট্ঠহিত্ৰা ৰিকপ্পেত্ৰা চ পরিভুঞ্জন্তেন পত্তে ভিন্নে কিং কাতব্বন্তি? যস্স পত্তে রাজিমুখৰট্টিতো হেট্ঠা দ্ৰঙ্গুলপ্পমাণা ন হোতি তেন ন কিঞ্চি কাতব্বং. যস্স (পারা. অট্ঠ. ২.৬১২-৩) পন তাদিসা একাপি রাজি হোতি, তেন তস্সা রাজিযা হেট্ঠিমপরিযন্তে পত্তৰেধকেন ৰিজ্ঝিত্ৰা পচিত্ৰা সুত্তরজ্জুকমকচিরজ্জুকাদীহি ৰা তিপুসুত্তকেন ৰা বন্ধিত্ৰা তং বন্ধনং আমিসস্স অলগ্গনত্থং তিপুপট্টেন ৰা কেনচি ৰা বদ্ধসিলেসেন পটিচ্ছাদেতব্বং. সো চ পত্তো অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বো. সুখুমং ৰা ছিদ্দং কত্ৰা বন্ধিতব্বো. সুদ্ধেহি পন মধুকসিত্থকলাখাসজ্জুরসাদীহি বন্ধিতুং ন ৰট্টতি, ফাণিতং ঝাপেত্ৰা পাসাণচুণ্ণেন বন্ধিতুং ৰট্টতি. মুখৰট্টিসমীপে পন পত্তৰেধকেন ৰিজ্ঝিযমানো কপালস্স বহলত্তা ভিজ্জতি, তস্মা হেট্ঠা ৰিজ্ঝিতব্বো. যস্স পন দ্ৰে রাজিযো, একাযেৰ ৰা চতুরঙ্গুলা, তস্স দ্ৰে বন্ধনানি দাতব্বানি. যস্স তিস্সো, একাযেৰ ৰা ছল়ঙ্গুলা, তস্স তীণি. যস্স চতস্সো, একাযেৰ ৰা অট্ঠঙ্গুলা, তস্স চত্তারি. যস্স পঞ্চ, একাযেৰ ৰা দসঙ্গুলা, সো বদ্ধোপি অবদ্ধোপি অপত্তোযেৰ, অঞ্ঞো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. এস তাৰ মত্তিকাপত্তে ৰিনিচ্ছযো.

অযোপত্তে পন সচেপি পঞ্চ ৰা অতিরেকানি ৰা ছিদ্দানি হোন্তি, তানি চ অযচুণ্ণেন ৰা আণিযা ৰা লোহমণ্ডলকেন ৰা বদ্ধানি মট্ঠানি হোন্তি, স্ৰেৰ পত্তো পরিভুঞ্জিতব্বো, অঞ্ঞো ন ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. অথ পন একম্পি ছিদ্দং মহন্তং হোতি, লোহমণ্ডলকেন বদ্ধম্পি মট্ঠং ন হোতি, পত্তে আমিসং লগ্গতি, অকপ্পিযো হোতি, অযং অপত্তো, অঞ্ঞো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. ৰিঞ্ঞাপেন্তেন চ সঙ্ঘৰসেন পৰারিতট্ঠানে পঞ্চবন্ধনেনেৰ পত্তেন অঞ্ঞং পত্তং ৰিঞ্ঞাপেতুং ৰট্টতি, পুগ্গলৰসেন পন পৰারিতট্ঠানে ঊনপঞ্চবন্ধনেনাপি ৰট্টতি. পত্তং লভিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তেন চ যাগুরন্ধনরজনপচনাদিনা অপরিভোগেন ন পরিভুঞ্জিতব্বো, অন্তরামগ্গে পন ব্যাধিম্হি উপ্পন্নে অঞ্ঞস্মিং ভাজনে অসতি মত্তিকায লিম্পেত্ৰা যাগুং ৰা পচিতুং উদকং ৰা তাপেতুং ৰট্টতি. মঞ্চপীঠছত্তনাগদন্তকাদিকে অদেসেপি ন নিক্খিপিতব্বো. পত্তস্স হি নিক্খিপনদেসো ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তাধারক’’ন্তিআদিনা (চূল়ৰ. ২৫৪) নযেন খন্ধকে ৰুত্তোযেৰ.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

অধিট্ঠানৰিকপ্পনৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

৯. চীৰরৰিপ্পৰাসৰিনিচ্ছযকথা

৫১. চীৰরেনৰিনাৰাসোতি তিচীৰরাধিট্ঠানেন অধিট্ঠিতানং তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরেন ৰিপ্পৰাসো. এৰং অধিট্ঠিতেসু হি তীসু চীৰরেসু একেনপি ৰিনা ৰসিতুং ন ৰট্টতি, ৰসন্তস্স সহ অরুণুগ্গমনা চীৰরং নিস্সগ্গিযং হোতি, তস্মা অরুণুগ্গমনসমযে চীৰরং অড্ঢতেয্যরতনপ্পমাণে হত্থপাসে কত্ৰা ৰসিতব্বং. গামনিৰেসনউদোসিতঅড্ডমাল়পাসাদহম্মিযনাৰাসত্থখেত্তধঞ্ঞকরণআরামৰিহাররুক্খমূলঅজ্ঝোকাসেসু পন অযং ৰিসেসো (পারা. অট্ঠ. ২.৪৭৭-৮) – সচে একস্স রঞ্ঞো গামভোজকস্স ৰা সন্তকো গামো হোতি, যেন কেনচি পাকারেন ৰা ৰতিযা ৰা পরিখায ৰা পরিক্খিত্তো চ, এৰরূপে গামে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা গামব্ভন্তরে যত্থ কত্থচি যথারুচিতট্ঠানে অরুণং উট্ঠাপেতুং ৰট্টতি. সচে পন অপরিক্খিত্তো হোতি, এৰরূপে গামে যস্মিং ঘরে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং ৰত্থব্বং, তস্স ৰা ঘরস্স হত্থপাসে সমন্তা অড্ঢতেয্যরতনব্ভন্তরে ৰসিতব্বং. তং পমাণং অতিক্কমিত্ৰা সচেপি ইদ্ধিমা ভিক্খু আকাসে অরুণং উট্ঠাপেতি, চীৰরং নিস্সগ্গিযমেৰ হোতি.

সচে নানারাজূনং ৰা ভোজকানং ৰা গামো হোতি ৰেসালীকুসিনারাদিসদিসো পরিক্খিত্তো চ, এৰরূপে গামে যস্মিং ঘরে চীৰরং নিক্খিত্তং, তত্থ ৰা ৰত্থব্বং, তত্থ সদ্দসঙ্ঘট্টনেন ৰা জনসম্বাধেন ৰা ৰসিতুং অসক্কোন্তেন সভাযে ৰা ৰত্থব্বং নগরদ্ৰারমূলে ৰা. তত্রাপি ৰসিতুং অসক্কোন্তেন যত্থ কত্থচি ফাসুকট্ঠানে ৰসিত্ৰা অন্তোঅরুণে আগম্ম তেসংযেৰ সভাযনগরদ্ৰারমূলানং হত্থপাসে ৰসিতব্বং. ঘরস্স পন চীৰরস্স ৰা হত্থপাসে ৰত্তব্বমেৰ নত্থি.

সচে ঘরে অট্ঠপেত্ৰা ‘‘সভাযে ঠপেস্সামী’’তি সভাযং গচ্ছন্তো হত্থং পসারেত্ৰা ‘‘হন্দিমং চীৰরং ঠপেহী’’তি এৰং নিক্খেপসুখে হত্থপাসগতে কিস্মিঞ্চি আপণে চীৰরং নিক্খিপতি, তেন পুরিমনযেনেৰ সভাযে ৰা ৰত্থব্বং, দ্ৰারমূলে ৰা তেসং হত্থপাসে ৰা ৰসিতব্বং.

সচে নগরস্স বহূনিপি দ্ৰারানি হোন্তি বহূনি চ সভাযানি, সব্বত্থ ৰসিতুং ন ৰট্টতি. যস্সা পন ৰীথিযা চীৰরং ঠপিতং, যং তস্সা সম্মুখট্ঠানে সভাযঞ্চ দ্ৰারঞ্চ, তস্স সভাযস্স চ দ্ৰারস্স চ হত্থপাসে ৰসিতব্বং. এৰঞ্হি সতি সক্কা চীৰরস্স পৰত্তিং জানিতুং. সভাযং পন গচ্ছন্তেন যস্স আপণিকস্স হত্থে নিক্খিত্তং, সচে সো তং চীৰরং অতিহরিত্ৰা ঘরে নিক্খিপতি, ৰীথিহত্থপাসো ন রক্খতি, ঘরস্স হত্থপাসে ৰত্থব্বং. সচে মহন্তং ঘরং হোতি দ্ৰে ৰীথিযো ফরিত্ৰা ঠিতং, পুরতো ৰা পচ্ছতো ৰা হত্থপাসেযেৰ অরুণং উট্ঠাপেতব্বং. সভাযে নিক্খিপিত্ৰা পন সভাযে ৰা তস্স সম্মুখে নগরদ্ৰারমূলে ৰা তেসংযেৰ হত্থপাসে ৰা অরুণং উট্ঠাপেতব্বং. সচে পন গামো অপরিক্খিত্তো হোতি, যস্মিং ঘরে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং ঘরে তস্স ঘরস্স ৰা হত্থপাসে ৰত্থব্বং.

সচে (পারা. ৪৮০) এককুলস্স সন্তকং নিৰেসনং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ নানাগব্ভং নানাওৰরকং, অন্তোনিৰেসনে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোনিৰেসনে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তং, যস্মিং গব্ভে চীৰরং নিক্খিত্তং হোতি, তস্মিং গব্ভে ৰত্থব্বং গব্ভস্স হত্থপাসে ৰা. সচে নানাকুলস্স নিৰেসনং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ নানাগব্ভং নানাওৰরকং, যস্মিং গব্ভে চীৰরং নিক্খিত্তং হোতি, তস্মিং গব্ভে ৰত্থব্বং, সব্বেসং সাধারণে ঘরদ্ৰারমূলে ৰা গব্ভস্স ৰা ঘরদ্ৰারমূলস্স ৰা হত্থপাসে. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, যস্মিং গব্ভে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং গব্ভে ৰত্থব্বং গব্ভস্স ৰা হত্থপাসে. উদোসিতঅড্ডমাল়পাসাদহম্মিযেসুপি নিৰেসনে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.

সচে এককুলস্স নাৰা হোতি, অন্তোনাৰাযং চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোনাৰাযং ৰত্থব্বং. সচে নানাকুলস্স নাৰা হোতি নানাগব্ভা নানাওৰরকা, যস্মিং ওৰরকে চীৰরং নিক্খিত্তং হোতি, তস্মিং ওৰরকে ৰত্থব্বং ওৰরকস্স হত্থপাসে ৰা.

সচে এককুলস্স সত্থো হোতি, তস্মিং সত্থে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা পুরতো ৰা পচ্ছতো ৰা সত্তব্ভন্তরা ন ৰিজহিতব্বা, পস্সতো অব্ভন্তরং ন ৰিজহিতব্বং. একং অব্ভন্তরং অট্ঠৰীসতিহত্থং হোতি. সচে নানাকুলস্স সত্থো হোতি, সত্থে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. সচে সত্থো গচ্ছন্তো গামং ৰা নদিং ৰা পরিযাদিযিত্ৰা তিট্ঠতি, অন্তোপৰিট্ঠেন সদ্ধিং একাবদ্ধো হুত্ৰা ওরঞ্চ পারঞ্চ ফরিত্ৰা ঠিতো হোতি, সত্থপরিহারো লব্ভতি. অথ গামে ৰা নদিযা ৰা পরিযাপন্নো হোতি, গামপরিহারো চেৰ নদীপরিহারো চ লব্ভতি. সচে ৰিহারসীমং অতিক্কমিত্ৰা তিট্ঠতি, অন্তোসীমায চ চীৰরং হোতি, ৰিহারং গন্ত্ৰা ৰসিতব্বং. সচে বহিসীমায চীৰরং হোতি, সত্থসমীপেযেৰ ৰসিতব্বং. সচে গচ্ছন্তো সত্থো সকটে ৰা ভগ্গে গোণে ৰা নট্ঠে অন্তরা ছিজ্জতি, যস্মিং কোট্ঠাসে চীৰরং নিক্খিত্তং, তত্থ ৰসিতব্বং.

সচে এককুলস্স খেত্তং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোখেত্তে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোখেত্তে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. সচে নানাকুলস্স খেত্তং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোখেত্তে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা দ্ৰারমূলে ৰত্থব্বং দ্ৰারমূলস্স হত্থপাসে ৰা. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং.

সচে এককুলস্স ধঞ্ঞকরণং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোধঞ্ঞকরণে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোধঞ্ঞকরণে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. সচে নানাকুলস্স ধঞ্ঞকরণং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোধঞ্ঞকরণে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা দ্ৰারমূলে ৰা ৰত্থব্বং দ্ৰারমূলস্স ৰা হত্থপাসে. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. পুপ্ফারামফলারামেসুপি খেত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.

সচে এককুলস্স ৰিহারো হোতি পরিক্খিত্তো চ, অন্তোৰিহারে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোৰিহারে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তো হোতি, যস্মিং ৰিহারে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং ৰত্থব্বং তস্স ৰিহারস্স ৰা হত্থপাসে.

সচে এককুলস্স রুক্খমূলং হোতি, যং মজ্ঝন্হিকে কালে সমন্তা ছাযা ফরতি, অন্তোছাযায চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোছাযায ৰত্থব্বং. ৰিরল়সাখস্স পন রুক্খস্স আতপেন ফুট্ঠোকাসে ঠপিতং নিস্সগ্গিযমেৰ হোতি, তস্মা তাদিসস্স রুক্খস্স সাখচ্ছাযায ৰা খন্ধচ্ছাযায ৰা ঠপেতব্বং. সচে সাখায ৰা ৰিটপে ৰা ঠপেতি, উপরি অঞ্ঞসাখচ্ছাযায ফুট্ঠোকাসেযেৰ ঠপেতব্বং. খুজ্জরুক্খস্স ছাযা দূরং গচ্ছতি, ছাযায গতট্ঠানে ঠপেতুং ৰট্টতিযেৰ. সচে নানাকুলস্স রুক্খমূলং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং.

অজ্ঝোকাসে পন অগামকে অরঞ্ঞে চীৰরং ঠপেত্ৰা তস্স সমন্তা সত্তব্ভন্তরে ৰসিতব্বং. অগামকং নাম অরঞ্ঞং ৰিঞ্ঝাটৰীআদীসু ৰা সমুদ্দমজ্ঝে ৰা মচ্ছবন্ধানং অগমনপথে দীপকেসু লব্ভতি. তাদিসে অরঞ্ঞে মজ্ঝে ঠিতস্স সমন্তা সত্তব্ভন্তরপরিচ্ছেদো, ৰিনিব্বেধেন চুদ্দস হোন্তি. মজ্ঝে নিসিন্নো পুরত্থিমায ৰা পচ্ছিমায ৰা দিসায পরিযন্তে ঠপিতচীৰরং রক্খতি. সচে পন অরুণুগ্গমনসমযে কেসগ্গমত্তম্পি পুরত্থিমং দিসং গচ্ছতি, পচ্ছিমায দিসায চীৰরং নিস্সগ্গিযং হোতি. এস নযো ইতরস্মিং. নিস্সগ্গিযং পন চীৰরং অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তো দুক্কটং আপজ্জতি.

৫২. সচে পধানিকো ভিক্খু সব্বরত্তিং পধানমনুযুঞ্জিত্ৰা পচ্চূসসমযে ‘‘নহাযিস্সামী’’তি তীণি চীৰরানি তীরে ঠপেত্ৰা নদিং ওতরতি, নহাযন্তস্সেৰ চস্স অরুণং উট্ঠহতি, কিং কাতব্বং? সো হি যদি উত্তরিত্ৰা চীৰরং নিৰাসেতি, নিস্সগ্গিযং চীৰরং, অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জনপচ্চযা দুক্কটং আপজ্জতি. অথ নগ্গো গচ্ছতি, এৰম্পি দুক্কটং আপজ্জতীতি? নাপজ্জতি. সো হি যাৰ অঞ্ঞং ভিক্খুং দিস্ৰা ৰিনযকম্মং ন করোতি, তাৰ তেসং চীৰরানং অপরিভোগারহত্তা নট্ঠচীৰরট্ঠানে ঠিতো হোতি, নট্ঠচীৰরস্স চ অকপ্পিযং নাম নত্থি, তস্মা একং নিৰাসেত্ৰা দ্ৰে হত্থেন গহেত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা ৰিনযকম্মং কাতব্বং. সচে দূরে ৰিহারো হোতি, অন্তরামগ্গে মনুস্সা সঞ্চরন্তি, একং নিৰাসেত্ৰা একং পারুপিত্ৰা একং অংসকূটে ঠপেত্ৰা গন্তব্বং. সচে ৰিহারে সভাগং ভিক্খুং ন পস্সতি, ভিক্খাচারং গতা হোন্তি, সঙ্ঘাটিং বহিগামে ঠপেত্ৰা সন্তরুত্তরেন আসনসালং গন্ত্ৰা ৰিনযকম্মং কাতব্বং. সচে বহিগামে চোরভযং হোতি, পারুপিত্ৰা গন্তব্বং. সচে আসনসালা সম্বাধা হোতি, জনাকিণ্ণা ন সক্কা একমন্তে চীৰরং অপনেত্ৰা ৰিনযকম্মং কাতুং, একং ভিক্খুং আদায বহিগামং গন্ত্ৰা ৰিনযকম্মং কত্ৰা চীৰরানি পরিভুঞ্জিতব্বানি.

সচে থেরা ভিক্খূ দহরানং হত্থে পত্তচীৰরং দত্ৰা মগ্গং গচ্ছন্তা পচ্ছিমযামে সযিতুকামা হোন্তি, অত্তনো অত্তনো চীৰরং হত্থপাসে কত্ৰাৰ সযিতব্বং. সচে গচ্ছন্তানংযেৰ অসম্পত্তেসু দহরেসু অরুণং উগ্গচ্ছতি, চীৰরং নিস্সগ্গিযং হোতি, নিস্সযো পন ন পটিপ্পস্সম্ভতি. দহরানম্পি পুরতো গচ্ছন্তানং থেরেসু অসম্পত্তেসু এসেৰ নযো. মগ্গং ৰিরজ্ঝিত্ৰা অরঞ্ঞে অঞ্ঞমঞ্ঞং অপস্সন্তেসুপি এসেৰ নযো. সচে পন দহরা ‘‘মযং, ভন্তে, মুহুত্তং সযিত্ৰা অসুকস্মিং নাম ওকাসে তুম্হে সম্পাপুণিস্সামা’’তি ৰত্ৰা যাৰ অরুণুগ্গমনা সযন্তি, চীৰরঞ্চ নিস্সগ্গিযং হোতি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি. দহরে উয্যোজেত্ৰা থেরেসু সযন্তেসুপি এসেৰ নযো. দ্ৰেধাপথং দিস্ৰা থেরা ‘‘অযং মগ্গো’’, দহরা ‘‘অযং মগ্গো’’তি ৰত্ৰা অঞ্ঞমঞ্ঞস্স ৰচনং অগ্গহেত্ৰা গতা, সহ অরুণস্স উগ্গমনা চীৰরানি চ নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে দহরা মগ্গতো ওক্কম্ম ‘‘অন্তোঅরুণেযেৰ নিৰত্তিস্সামা’’তি ভেসজ্জত্থায গামং পৰিসিত্ৰা আগচ্ছন্তি, অসম্পত্তানংযেৰ চ নেসং অরুণো উগ্গচ্ছতি, চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো পন ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন ধেনুভযেন ৰা সুনখভযেন ৰা মুহুত্তং ঠত্ৰা ‘‘গমিস্সামা’’তি ঠত্ৰা ৰা নিসীদিত্ৰা ৰা গচ্ছন্তি, অন্তরা অরুণে উগ্গতে চীৰরানি চ নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি.

সচে ‘‘অন্তোঅরুণেযেৰ আগমিস্সামা’’তি অন্তোসীমাযং গামং পৰিট্ঠানং অন্তরা অরুণো উগ্গচ্ছতি, নেৰ চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, ন নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন ‘‘ৰিভাযতু তাৰা’’তি নিসীদন্তি, অরুণে উগ্গতে ন চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো পন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে যেপি ‘‘অন্তোঅরুণেযেৰ আগমিস্সামা’’তি সামন্তৰিহারং ধম্মস্সৰনত্থায সউস্সাহা গচ্ছন্তি, অন্তরামগ্গেযেৰ চ নেসং অরুণো উগ্গচ্ছতি, চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো পন ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে ধম্মগারৰেন ‘‘যাৰপরিযোসানং সুত্ৰাৰ গমিস্সামা’’তি নিসীদন্তি, সহ অরুণস্স উগ্গমনা চীৰরানিপি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি. থেরেন দহরং চীৰরধোৰনত্থায গামকং পেসেন্তেন অত্তনো চীৰরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰাৰ দাতব্বং, দহরস্সপি চীৰরং পচ্চুদ্ধরাপেত্ৰাৰ ঠপেতব্বং. সচে অসতিযা গচ্ছতি, অত্তনো চীৰরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা দহরস্স চীৰরং ৰিস্সাসেন গহেত্ৰা ঠপেতব্বং. সচে থেরো ন সরতি, দহরোৰ সরতি, দহরেন অত্তনো চীৰরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা থেরস্স চীৰরং ৰিস্সাসেন গহেত্ৰা গন্ত্ৰা ৰত্তব্বং ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং চীৰরং অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জথা’’তি. অত্তনোপি চীৰরং অধিট্ঠাতব্বং. এৰং একস্স সতিযাপি আপত্তিমোক্খো হোতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

চীৰরৰিপ্পৰাসৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১০. ভণ্ডপটিসামনৰিনিচ্ছযকথা

৫৩. ভণ্ডস্স পটিসামনন্তি পরেসং ভণ্ডস্স গোপনং. পরেসঞ্হি (পাচি. অট্ঠ. ৫০৬) কপ্পিযৰত্থু ৰা হোতু অকপ্পিযৰত্থু ৰা, অন্তমসো মাতু কণ্ণপিল়ন্ধনং কালপণ্ণম্পি গিহিসন্তকং ভণ্ডাগারিকসীসেন পটিসামেন্তস্স পাচিত্তিযং. সচে পন মাতাপিতূনং সন্তকং অৰস্সং পটিসামেতব্বং কপ্পিযভণ্ডং হোতি, অত্তনো অত্থায গহেত্ৰা পটিসামেতব্বং. ‘‘ইদং পটিসামেত্ৰা দেহী’’তি পন ৰুত্তে ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিতব্বং. সচে ‘‘পটিসামেহী’’তি পাতেত্ৰা গচ্ছন্তি, পলিবোধো নাম হোতি, পটিসামেতুং ৰট্টতি. ৰিহারে কম্মং করোন্তা ৰড্ঢকীআদযো ৰা রাজৰল্লভা ৰা ‘‘অত্তনো উপকরণভণ্ডং ৰা সযনভণ্ডং ৰা পটিসামেত্ৰা দেথা’’তি ৰদন্তি, ছন্দেনপি ভযেনপি ন কাতব্বমেৰ, গুত্তট্ঠানং পন দস্সেতুং ৰট্টতি, বলক্কারেন পাতেত্ৰা গতেসু চ পটিসামেতুং.

সচে (পারা. অট্ঠ. ১.১১১) অত্তনো হত্থে পটিসামনত্থায ঠপিতং ভণ্ডং সামিকেন ‘‘দেহি মে ভণ্ড’’ন্তি যাচিতো অদাতুকামো ‘‘নাহং গণ্হামী’’তি ভণতি, সম্পজানমুসাৰাদেপি অদিন্নাদানস্স পযোগত্তা দুক্কটং. ‘‘কিং তুম্হে ভণথ, নেৰিদং ময্হং অনুরূপং, ন তুম্হাক’’ন্তিআদীনি ৰদন্তস্সপি দুক্কটমেৰ. ‘‘রহো মযা এতস্স হত্থে ঠপিতং, ন অঞ্ঞো কোচি জানাতি, দস্সতি নু খো মে, নো’’তি সামিকো ৰিমতিং উপ্পাদেতি, ভিক্খুস্স থুল্লচ্চযং. তস্স ফরুসাদিভাৰং দিস্ৰা সামিকো ‘‘ন ময্হং দস্সতী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, তত্র সচাযং ভিক্খু ‘‘কিলমেত্ৰা নং দস্সামী’’তি দানে সউস্সাহো, রক্খতি তাৰ. সচেপি সো দানে নিরুস্সাহো, ভণ্ডসামিকো পন গহণে সউস্সাহো, রক্খতিযেৰ. যদি পন তস্মিং দানে নিরুস্সাহো ভণ্ডসামিকো ‘‘ন ময্হং দস্সতী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, এৰং উভিন্নং ধুরনিক্খেপেন ভিক্খুনো পারাজিকং. যদিপি মুখেন ‘‘দস্সামী’’তি ৰদতি, চিত্তেন পন অদাতুকামো, এৰম্পি সামিকস্স ধুরনিক্খেপে পারাজিকং. তং পন সঙ্গোপনত্থায অত্তনো হত্থে পরেহি ঠপিতং ভণ্ডং অগুত্তদেসতো ঠানা চাৰেত্ৰা গুত্তট্ঠানে ঠপনত্থায হরতো অনাপত্তি. থেয্যচিত্তেনপি ঠানা চাৰেন্তস্স অৰহারো নত্থি. কস্মা? অত্তনো হত্থে নিক্খিত্তত্তা, ভণ্ডদেয্যং পন হোতি. থেয্যচিত্তেন পরিভুঞ্জতোপি এসেৰ নযো.

৫৪. পঞ্চন্নং সহধম্মিকানং সন্তকং পন যং কিঞ্চি পরিক্খারং পটিসামেতুং ৰট্টতি. সচে আগন্তুকো ভিক্খু আৰাসিকানং চীৰরকম্মং করোন্তানং সমীপে পত্তচীৰরং ঠপেত্ৰা ‘‘এতে সঙ্গোপেস্সন্তী’’তি মঞ্ঞমানো নহাযিতুং ৰা অঞ্ঞত্র ৰা গচ্ছতি, সচে তং আৰাসিকা সঙ্গোপেন্তি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে, নট্ঠে গীৰা ন হোতি. সচেপি সো ‘‘ইদং, ভন্তে, ঠপেথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছতি, ইতরে চ কিচ্চপসুতত্তা ন জানন্তি, এসেৰ নযো. অথাপি তে ‘‘ইদং, ভন্তে, ঠপেথা’’তি ৰুত্তা ‘‘মযং ব্যাৰটা’’তি পটিক্খিপন্তি, ইতরো চ ‘‘অৰস্সং ঠপেস্সন্তী’’তি অনাদিযিত্ৰা গচ্ছতি, এসেৰ নযো. সচে পন তে তেন যাচিতা ৰা অযাচিতা ৰা ‘‘মযং ঠপেস্সাম, ত্ৰং গচ্ছা’’তি ৰদন্তি, তং সঙ্গোপিতব্বং. নো চে সঙ্গোপেন্তি, নট্ঠে গীৰা. কস্মা? সম্পটিচ্ছিতত্তা.

যো ভিক্খু ভণ্ডাগারিকো হুত্ৰা পচ্চূসসমযে এৰ ভিক্খূনং পত্তচীৰরানি হেট্ঠাপাসাদং ওরোপেত্ৰা দ্ৰারং অপিদহিত্ৰা তেসম্পি অনারোচেত্ৰাৰ দূরে ভিক্খাচারং গচ্ছতি, তানি চে চোরা হরন্তি, তস্সেৰ গীৰা. যো পন ভিক্খু ভিক্খূহি ‘‘ওরোপেথ, ভন্তে, পত্তচীৰরানি, কালো সলাকগ্গহণস্সা’’তি ৰুত্তো ‘‘সমাগতাত্থা’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘আম সমাগতাম্হা’’তি ৰুত্তে পত্তচীৰরানি নীহরিত্ৰা নিক্খিপিত্ৰা ভণ্ডাগারদ্ৰারং বন্ধিত্ৰা ‘‘তুম্হে পত্তচীৰরানি গহেত্ৰা হেট্ঠাপাসাদদ্ৰারং পটিজগ্গিত্ৰা গচ্ছেয্যাথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছতি. তত্র চেকো অলসজাতিকো ভিক্খু ভিক্খূসু গতেসু পচ্ছা অক্খীনি পুঞ্ছন্তো উট্ঠহিত্ৰা উদকট্ঠানং মুখধোৰনত্থং গচ্ছতি, তং খণং দিস্ৰা চোরা তস্স পত্তচীৰরং হরন্তি, সুহটং, ভণ্ডাগারিকস্স গীৰা ন হোতি.

সচেপি কোচি ভণ্ডাগারিকস্স অনারোচেত্ৰাৰ ভণ্ডাগারে অত্তনো পরিক্খারং ঠপেতি, তস্মিম্পি নট্ঠে ভণ্ডাগারিকস্স গীৰা ন হোতি. সচে পন ভণ্ডাগারিকো তং দিস্ৰা ‘‘অট্ঠানে ঠপিত’’ন্তি গহেত্ৰা ঠপেতি, নট্ঠে তস্সেৰ গীৰা. সচেপি ঠপিতভিক্খুনা ‘‘মযা, ভন্তে, ঈদিসো নাম পরিক্খারো ঠপিতো, উপধারেয্যাথা’’তি ৰুত্তো ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, দুন্নিক্খিত্তং ৰা মঞ্ঞমানো অঞ্ঞস্মিং ঠানে ঠপেতি, নট্ঠে তস্সেৰ গীৰা. ‘‘নাহং জানামী’’তি পটিক্খিপন্তস্স পন নত্থি গীৰা. যোপি তস্স পস্সন্তস্সেৰ ঠপেতি, ভণ্ডাগারিকঞ্চ ন সম্পটিচ্ছাপেতি, নট্ঠং সুনট্ঠমেৰ. সচে পন নং ভণ্ডাগারিকো অঞ্ঞত্র ঠপেতি, নট্ঠে গীৰা. সচে ভণ্ডাগারং সুগুত্তং, সব্বো সঙ্ঘস্স চেতিযস্স চ পরিক্খারো তত্থেৰ ঠপীযতি, ভণ্ডাগারিকো চ বালো অব্যত্তো দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা ধম্মকথং ৰা সোতুং অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি কাতুং কত্থচি গচ্ছতি, তং খণং দিস্ৰা যত্তকং চোরা হরন্তি, সব্বং তস্স গীৰা. ভণ্ডাগারতো নিক্খমিত্ৰা বহি চঙ্কমন্তস্স ৰা দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা সরীরং উতুং গাহাপেন্তস্স ৰা তত্থেৰ সমণধম্মানুযোগেন নিসিন্নস্স ৰা তত্থেৰ নিসীদিত্ৰা কেনচি কম্মেন ব্যাৰটস্স ৰা উচ্চারপস্সাৰপীল়িতস্সপি সতো তত্থেৰ উপচারে ৰিজ্জমানে বহি গচ্ছতো ৰা অঞ্ঞেন ৰা কেনচি আকারেন পমত্তস্স সতো দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা ৰা ৰিৰটমেৰ পৰিসিত্ৰা ৰা সন্ধিং ছিন্দিত্ৰা ৰা যত্তকং তস্স পমাদপচ্চযা চোরা হরন্তি, সব্বং তস্সেৰ গীৰা. ‘‘উণ্হসমযে পন ৰাতপানং ৰিৰরিত্ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতী’’তি ৰদন্তি. উচ্চারপীল়িতস্স পন তস্মিং উপচারে অসতি অঞ্ঞত্থ গচ্ছন্তস্স গিলানপক্খে ঠিতত্তা অৰিসযো, তস্মা গীৰা ন হোতি.

৫৫. যো পন অন্তো উণ্হপীল়িতো দ্ৰারং সুগুত্তং কত্ৰা বহি নিক্খমতি, চোরা তং গহেত্ৰা ‘‘দ্ৰারং ৰিৰরা’’তি ৰদন্তি, যাৰততিযং ন ৰিৰরিতব্বং. যদি পন তে চোরা ‘‘সচে ন ৰিৰরসি, তঞ্চ মারেস্সাম, দ্ৰারঞ্চ ভিন্দিত্ৰা পরিক্খারং হরিস্সামা’’তি ফরসুআদীনি উক্খিপন্তি, ‘‘মযি চ মতে সঙ্ঘস্স চ সেনাসনে ৰিনট্ঠে গুণো নত্থী’’তি ৰিৰরিতুং ৰট্টতি. ইধাপি ‘‘অৰিসযত্তা গীৰা নত্থী’’তি ৰদন্তি. সচে কোচি আগন্তুকো কুঞ্চিকং ৰা দেতি, দ্ৰারং ৰা ৰিৰরতি, যত্তকং চোরা হরন্তি, সব্বং তস্স গীৰা. সঙ্ঘেন ভণ্ডাগারং গুত্তত্থায সূচিযন্তকঞ্চ কুঞ্চিকমুদ্দিকা চ যোজেত্ৰা দিন্না হোতি, ভণ্ডাগারিকো ঘটিকমত্তং দত্ৰা নিপজ্জতি, চোরা ৰিৰরিত্ৰা পরিক্খারং হরন্তি, তস্সেৰ গীৰা. সূচিযন্তকঞ্চ কুঞ্চিকমুদ্দিকঞ্চ যোজেত্ৰা নিপন্নং পনেতং সচে চোরা আগন্ত্ৰা ‘‘দ্ৰারং ৰিৰরাহী’’তি ৰদন্তি, তত্থ পুরিমনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং. এৰং সুগুত্তং কত্ৰা নিপন্নে পন সচে ভিত্তিং ৰা ছদনং ৰা ভিন্দিত্ৰা উমঙ্গেন ৰা পৰিসিত্ৰা হরন্তি, ন তস্স গীৰা.

সচে ভণ্ডাগারে অঞ্ঞেপি থেরা ৰসন্তি, ৰিৰটে দ্ৰারে অত্তনো অত্তনো পরিক্খারং গহেত্ৰা গচ্ছন্তি, ভণ্ডাগারিকো তেসু গতেসু দ্ৰারং ন জগ্গতি, সচে তত্থ কিঞ্চি অৰহরীযতি, ভণ্ডাগারিকস্স ইস্সরৰতায ভণ্ডাগারিকস্সেৰ গীৰা, থেরেহি পন সহাযেহি ভৰিতব্বং. অযঞ্হি সামীচি. যদি ভণ্ডাগারিকো ‘‘তুম্হে বহি ঠত্ৰা তুম্হাকং পরিক্খারং গণ্হথ, মা পৰিসিত্থা’’তি ৰদতি, তেসঞ্চ একো লোলমহাথেরো সামণেরেহি চেৰ উপট্ঠাকেহি চ সদ্ধিং ভণ্ডাগারং পৰিসিত্ৰা নিসীদতি চেৰ নিপজ্জতি চ, যত্তকং ভণ্ডং নস্সতি, সব্বং তস্স গীৰা, ভণ্ডাগারিকেন পন অৰসেসথেরেহি চ সহাযেহি ভৰিতব্বং. অথ ভণ্ডাগারিকোৰ লোলসামণেরে চ উপট্ঠাকে চ গহেত্ৰা ভণ্ডাগারে নিসীদতি চেৰ নিপজ্জতি চ, যত্তকং নস্সতি, সব্বং তস্সেৰ গীৰা. তস্মা ভণ্ডাগারিকেনেৰ তত্থ ৰসিতব্বং, অৰসেসেহি অপ্পেৰ রুক্খমূলে ৰসিতব্বং, ন চ ভণ্ডাগারেতি.

৫৬. যে পন অত্তনো অত্তনো সভাগভিক্খূনং ৰসনগব্ভেসু পরিক্খারং ঠপেন্তি, পরিক্খারে নট্ঠে যেহি ঠপিতো, তেসংযেৰ গীৰা, ইতরেহি পন সহাযেহি ভৰিতব্বং. যদি পন সঙ্ঘো ভণ্ডাগারিকস্স ৰিহারেযেৰ যাগুভত্তং দাপেতি, সো চ ভিক্খাচারত্থায গামং গচ্ছতি, নট্ঠং তস্সেৰ গীৰা. ভিক্খাচারং পৰিসন্তেহি অতিরেকচীৰরং রক্খণত্থায ঠপিতৰিহারৰারিকস্সপি যাগুভত্তং ৰা নিৰাপং ৰা লভমানস্সেৰ ভিক্খাচারং গচ্ছতো যং তত্থ নস্সতি, সব্বং গীৰা. ন কেৰলঞ্চ এত্তকমেৰ, ভণ্ডাগারিকস্স ৰিয যং তস্স পমাদপচ্চযা নস্সতি, সব্বং গীৰা.

সচে ৰিহারো মহা হোতি, অঞ্ঞং পদেসং রক্খিতুং গচ্ছন্তস্স অঞ্ঞস্মিং পদেসে নিক্খিত্তং হরন্তি, অৰিসযত্তা গীৰা ন হোতি. ঈদিসে পন ৰিহারে ৰেমজ্ঝে সব্বেসং ওসরণট্ঠানে পরিক্খারে ঠপেত্ৰা নিসীদিতব্বং, ৰিহারৰারিকা ৰা দ্ৰে তযো ঠপেতব্বা. সচে তেসম্পি অপ্পমত্তানং ইতো চিতো চ রক্খতংযেৰ কিঞ্চি নস্সতি, গীৰা ন হোতি. ৰিহারৰারিকে বন্ধিত্ৰা হরিতভণ্ডম্পি চোরানং পটিপথং গতেসু অঞ্ঞেন মগ্গেন হরিতভণ্ডম্পি ন তেসং গীৰা. সচে ৰিহারৰারিকানং ৰিহারে দাতব্বং যাগুভত্তং ৰা নিৰাপো ৰা ন হোতি, তেহি পত্তব্বলাভতো অতিরেকা দ্ৰে তিস্সো যাগুসলাকা তেসং পহোনকভত্তসলাকা চ ঠপেতুং ৰট্টতি, নিবদ্ধং কত্ৰা পন ন ঠপেতব্বা. মনুস্সা হি ৰিপ্পটিসারিনো হোন্তি ‘‘ৰিহারৰারিকাযেৰ অম্হাকং ভত্তং ভুঞ্জন্তী’’তি, তস্মা পরিৰত্তেত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা ঠপেতব্বা. সচে তেসং সভাগা সলাকভত্তাদীনি আহরিত্ৰা দেন্তি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে দেন্তি, ৰারং গাহাপেত্ৰা নীহরাপেতব্বানি. সচে ৰিহারৰারিকো দ্ৰে তিস্সো যাগুসলাকা চ চত্তারি পঞ্চ সলাকভত্তানি চ লভমানো ভিক্খাচারং গচ্ছতি, ভণ্ডাগারিকস্স ৰিয সব্বং নট্ঠং গীৰা হোতি. সচে সঙ্ঘস্স ৰিহারপালানং দাতব্বং ভত্তং ৰা নিৰাপো ৰা নত্থি, ভিক্খূ ৰিহারৰারং গহেত্ৰা অত্তনো অত্তনো নিস্সিতকে ৰিহারং জগ্গাপেন্তি, সম্পত্তৰারং অগ্গহেতুং ন লভতি. যথা অঞ্ঞে ভিক্খূ করোন্তি, তথেৰ কাতব্বং. ভিক্খূহি পন অসহাযস্স ৰা অদুতিযস্স ৰা যস্স সভাগো ভিক্খু ভত্তং আনেত্ৰা দাতা নত্থি, এৰরূপস্স ৰারো ন পাপেতব্বো.

যম্পি পাকৰট্টত্থায ৰিহারে ঠপেন্তি, তং গহেত্ৰা উপজীৰন্তেন ঠাতব্বং. যো তং ন উপজীৰতি, সো ৰারং ন গাহাপেতব্বো. ফলাফলত্থাযপি ৰিহারে ভিক্খুং ঠপেন্তি, জগ্গিত্ৰা গোপেত্ৰা ফলৰারেন ভাজেত্ৰা খাদন্তি. যো তানি খাদতি, তেন ঠাতব্বং, অনুপজীৰন্তো ন গাহাপেতব্বো. সেনাসনমঞ্চপীঠপচ্চত্থরণরক্খণত্থাযপি ঠপেন্তি, আৰাসে ৰসন্তেন ঠাতব্বং, অব্ভোকাসিকো পন রুক্খমূলিকো ৰা ন গাহাপেতব্বো. একো নৰকো হোতি, বহুস্সুতো পন বহূনং ধম্মং ৰাচেতি, পরিপুচ্ছং দেতি, পাল়িং ৰণ্ণেতি, ধম্মকথং কথেতি, সঙ্ঘস্স ভারং নিত্থরতি, অযং লাভং পরিভুঞ্জন্তোপি আৰাসে ৰসন্তোপি ৰারং ন গাহাপেতব্বো. ‘‘পুরিসৰিসেসো নাম ঞাতব্বো’’তি ৰদন্তি. উপোসথাগারপটিমাঘরজগ্গনকস্স পন দিগুণং যাগুভত্তং, দেৰসিকং তণ্ডুলনাল়ি, সংৰচ্ছরে তিচীৰরং দসৰীসগ্ঘনকং কপ্পিযভণ্ডঞ্চ দাতব্বং. সচে পন তস্স তং লভমানস্সেৰ পমাদেন তত্থ কিঞ্চি নস্সতি, সব্বং গীৰা. বন্ধিত্ৰা বলক্কারেন অচ্ছিন্নং, ন গীৰা. তত্থ চেতিযস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা সন্তকেন চেতিযস্স সন্তকং রক্খাপেতুং ৰট্টতি, চেতিযস্স সন্তকেন সঙ্ঘস্স সন্তকং রক্খাপেতুং ন ৰট্টতি. যং পন চেতিযস্স সন্তকেন সদ্ধিং সঙ্ঘস্স সন্তকং ঠপিতং হোতি, তং চেতিযসন্তকে রক্খাপিতে রক্খিতমেৰ হোতীতি এৰং ৰট্টতি. পক্খৰারেন উপোসথাগারাদীনি রক্খতোপি পমাদৰসেন নট্ঠং গীৰাযেৰাতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

ভণ্ডপটিসামনৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১১. কযৰিক্কযসমাপত্তিৰিনিচ্ছযকথা

৫৭. কযৰিক্কযসমাপত্তীতি কযৰিক্কযসমাপজ্জনং. ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তিআদিনা (পারা. অট্ঠ. ২.৫৯৫) হি নযেন পরস্স কপ্পিযভণ্ডং গণ্হন্তো কযং সমাপজ্জতি, অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং দেন্তো ৰিক্কযং. অযং পন কযৰিক্কযো ঠপেত্ৰা পঞ্চ সহধম্মিকে অৰসেসেহি গিহিপব্বজিতেহি অন্তমসো মাতাপিতূহিপি সদ্ধিং ন ৰট্টতি.

তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – ৰত্থেন ৰা ৰত্থং হোতু, ভত্তেন ৰা ভত্তং, যং কিঞ্চি কপ্পিযং ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি ৰদতি, দুক্কটং. এৰং ৰত্ৰা মাতুযাপি অত্তনো ভণ্ডং দেতি, দুক্কটং, ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি ৰুত্তো ৰা ‘‘ইমং দেহি, ইমং তে দস্সামী’’তি তং ৰত্ৰা ৰা মাতুযাপি ভণ্ডং অত্তনা গণ্হাতি, দুক্কটং, অত্তনো ভণ্ডে পরহত্থং, পরভণ্ডে চ অত্তনো হত্থং সম্পত্তে নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. মাতরং ৰা পন পিতরং ৰা ‘‘ইমং দেহী’’তি ৰদতো ৰিঞ্ঞত্তি ন হোতি, ‘‘ইমং গণ্হাহী’’তি দদতো সদ্ধাদেয্যৰিনিপাতনং ন হোতি. অঞ্ঞাতকং ‘‘ইমং দেহী’’তি ৰদতো ৰিঞ্ঞত্তি, ‘‘ইমং গণ্হাহী’’তি দদতো সদ্ধাদেয্যৰিনিপাতনং, ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি কযৰিক্কযং আপজ্জতো নিস্সগ্গিযং. তস্মা কপ্পিযভণ্ডং পরিৰত্তন্তেন মাতাপিতূহিপি সদ্ধিং কযৰিক্কযং, অঞ্ঞাতকেহি সদ্ধিং তিস্সো আপত্তিযো মোচেন্তেন পরিৰত্তেতব্বং.

তত্রাযং পরিৰত্তনৰিধি – ভিক্খুস্স পাথেয্যতণ্ডুলা হোন্তি, সো অন্তরামগ্গে ভত্তহত্থং পুরিসং দিস্ৰা ‘‘অম্হাকং তণ্ডুলা অত্থি, ন চ নো ইমেহি অত্থো, ভত্তেন পন অত্থো’’তি ৰদতি, পুরিসো তণ্ডুলে গহেত্ৰা ভত্তং দেতি, ৰট্টতি. তিস্সোপি আপত্তিযো ন হোন্তি, অন্তমসো নিমিত্তকম্মমত্তম্পি ন হোতি. কস্মা? মূলস্স অত্থিতায. যো পন এৰং অকত্ৰা ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি পরিৰত্তেতি, যথাৰত্থুকমেৰ. ৰিঘাসাদং দিস্ৰা ‘‘ইমং ওদনং ভুঞ্জিত্ৰা রজনং ৰা দারূনি ৰা আহরা’’তি ৰদতি, রজনছল্লিগণনায দারুগণনায চ নিস্সগ্গিযানি হোন্তি. ‘‘ইমং ওদনং ভুঞ্জিত্ৰা ইমং নাম করোথা’’তি দন্তকারাদীহি সিপ্পিকেহি ধম্মকরণাদীসু তং তং পরিক্খারং কারেতি, রজকেহি ৰা ৰত্থং ধোৰাপেতি, যথাৰত্থুকমেৰ. নহাপিতেন কেসে ছিন্দাপেতি, কম্মকারেহি নৰকম্মং কারেতি, যথাৰত্থুকমেৰ. সচে পন ‘‘ইদং ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা ইদং করোথা’’তি ন ৰদতি, ‘‘ইদং ভত্তং ভুঞ্জ, ভুত্তোসি, ভুঞ্জিস্সসি, ইদং নাম করোহী’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. এত্থ চ কিঞ্চাপি ৰত্থধোৰনে ৰা কেসচ্ছেদনে ৰা ভূমিসোধনাদিনৰকম্মে ৰা পরভণ্ডং অত্তনো হত্থগতং নিস্সজ্জিতব্বং নাম নত্থি, মহাঅট্ঠকথাযং পন দল়্হং কত্ৰা ৰুত্তত্তা ন সক্কা এতং পটিক্খিপিতুং, তস্মা যথা নিস্সগ্গিযৰত্থুম্হি পরিভুত্তে ৰা নট্ঠে ৰা পাচিত্তিযং দেসেতি, এৰমিধাপি দেসেতব্বং.

যং কিঞ্চি কপ্পিযভণ্ডং গণ্হিতুকামতায অগ্ঘং পুচ্ছিতুং ৰট্টতি, তস্মা ‘‘অযং তৰ পত্তো কিং অগ্ঘতী’’তি পুচ্ছিতে ‘‘ইদং নামা’’তি ৰদতি, সচে অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং মহগ্ঘং হোতি, এৰঞ্চ নং পটিৰদতি ‘‘উপাসক মম ইদং ৰত্থু মহগ্ঘং, তৰ পত্তং অঞ্ঞস্স দেহী’’তি. তং সুত্ৰা ইতরো ‘‘অঞ্ঞং থালকম্পি দস্সামী’’তি ৰদতি, গণ্হিতুং ৰট্টতি. সচে সো পত্তো মহগ্ঘো, ভিক্খুনো ৰত্থু অপ্পগ্ঘং, পত্তসামিকো চস্স অপ্পগ্ঘভাৰং ন জানাতি, পত্তো ন গহেতব্বো, ‘‘মম ৰত্থু অপ্পগ্ঘ’’ন্তি আচিক্খিতব্বং. মহগ্ঘভাৰং ঞত্ৰা ৰঞ্চেত্ৰা গণ্হন্তোপি হি ভণ্ডং অগ্ঘাপেত্ৰা কারেতব্বতং আপজ্জতি. সচে পত্তসামিকো ‘‘হোতু, ভন্তে, সেসং মম পুঞ্ঞং ভৰিস্সতী’’তি দেতি, ৰট্টতি. কপ্পিযকারকস্স পন ‘‘ইমিনা ইমং গহেত্ৰা দেহী’’তি আচিক্খিতুং ৰট্টতি, তস্মা যস্স হত্থতো ভণ্ডং গণ্হাতি, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং অন্তমসো তস্স পুত্তভাতিকম্পি কপ্পিযকারকং কত্ৰা ‘‘ইমিনা ইমং নাম গহেত্ৰা দেহী’’তি আচিক্খতি, সো চে ছেকো হোতি, পুনপ্পুনং অপনেত্ৰা ৰিৰদিত্ৰা গণ্হাতি, তুণ্হীভূতেন ঠাতব্বং. নো চে ছেকো হোতি, ন জানাতি গহেতুং, ৰাণিজকো চ তং ৰঞ্চেতি, ‘‘মা গণ্হাহী’’তি ৰত্তব্বো.

‘‘ইদং পটিগ্গহিতং তেলং ৰা সপ্পি ৰা অম্হাকং অত্থি, অম্হাকঞ্চ অঞ্ঞেন অপ্পটিগ্গহিতকেন অত্থো’’তি ৰুত্তে পন সচে সো তং গহেত্ৰা অঞ্ঞং দেতি, পঠমং অত্তনো তেলং ন মিনাপেতব্বং. কস্মা? নাল়িযঞ্হি অৰসিট্ঠতেলং হোতি, তং পচ্ছা মিনন্তস্স অপ্পটিগ্গহিতং দূসেয্য. অযঞ্চ কযৰিক্কযো নাম কপ্পিযভণ্ডৰসেন ৰুত্তো. কপ্পিযেন হি কপ্পিযং পরিৰত্তেন্তস্স কযৰিক্কযসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং ৰুত্তং, অকপ্পিযেন পন অকপ্পিযং পরিৰত্তেন্তস্স, কপ্পিযেন ৰা অকপ্পিযং অকপ্পিযেন ৰা কপ্পিযং পরিৰত্তেন্তস্স রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং, তস্মা উভোসু ৰা একস্মিং ৰা অকপ্পিযে সতি রূপিযসংৰোহারো নাম হোতি.

৫৮. রূপিযসংৰোহারস্স চ গরুভাৰদীপনত্থং ইদং পত্তচতুক্কং ৰেদিতব্বং. যো হি রূপিযং উগ্গণ্হিত্ৰা তেন অযবীজং সমুট্ঠাপেতি, তং কোট্টাপেত্ৰা তেন লোহেন পত্তং কারেতি, অযং পত্তো মহাঅকপ্পিযো নাম, ন সক্কা কেনচি উপাযেন কপ্পিযো কাতুং. সচেপি তং ৰিনাসেত্ৰা থালকং কারেতি, তম্পি অকপ্পিযং. ৰাসিং কারেতি, তায ছিন্নদন্তকট্ঠম্পি অকপ্পিযং. বল়িসং কারেতি, তেন মারিতা মচ্ছাপি অকপ্পিযা. ৰাসিং তাপেত্ৰা উদকং ৰা খীরং ৰা উণ্হাপেতি, তম্পি অকপ্পিযমেৰ.

যো পন রূপিযং উগ্গণ্হিত্ৰা তেন পত্তং কিণাতি, অযম্পি পত্তো অকপ্পিযো. ‘‘পঞ্চন্নম্পি সহধম্মিকানং ন কপ্পতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. সক্কা পন কপ্পিযো কাতুং. সো হি মূলে মূলসামিকানং, পত্তে চ পত্তসামিকানং দিন্নে কপ্পিযো হোতি, কপ্পিযভণ্ডং দত্ৰা গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.

যোপি রূপিযং উগ্গণ্হাপেত্ৰা কপ্পিযকারকেন সদ্ধিং কম্মারকুলং গন্ত্ৰা পত্তং দিস্ৰা ‘‘অযং ময্হং রুচ্চতী’’তি ৰদতি, কপ্পিযকারকো চ তং রূপিযং দত্ৰা কম্মারং সঞ্ঞাপেতি, অযম্পি পত্তো কপ্পিযৰোহারেন গহিতোপি দুতিযপত্তসদিসোযেৰ, মূলস্স সম্পটিচ্ছিতত্তা অকপ্পিযো. কস্মা সেসানং ন কপ্পতীতি? মূলস্স অনিস্সট্ঠত্তা.

যো পন রূপিযং অসম্পটিচ্ছিত্ৰা ‘‘থেরস্স পত্তং কিণিত্ৰা দেহী’’তি পহিতকপ্পিযকারকেন সদ্ধিং কম্মারকুলং গন্ত্ৰা পত্তং দিস্ৰা ‘‘ইমে কহাপণে গহেত্ৰা ইমং দেহী’’তি কহাপণে দাপেত্ৰা গহিতো, অযং পত্তো এতস্সেৰ ভিক্খুনো ন ৰট্টতি দুব্বিচারিতত্তা, অঞ্ঞেসং পন ৰট্টতি মূলস্স অসম্পটিচ্ছিতত্তা. মহাসুমত্থেরস্স কির উপজ্ঝাযো অনুরুদ্ধত্থেরো নাম অহোসি. সো অত্তনো এৰরূপং পত্তং সপ্পিস্স পূরেত্ৰা সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জি. তিপিটকচূল়নাগত্থেরস্স সদ্ধিৰিহারিকানং এৰরূপো পত্তো অহোসি. তং থেরোপি সপ্পিস্স পূরেত্ৰা সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জাপেসীতি. ইদং অকপ্পিযপত্তচতুক্কং.

সচে পন রূপিযং অসম্পটিচ্ছিত্ৰা ‘‘থেরস্স পত্তং কিণিত্ৰা দেহী’’তি পহিতকপ্পিযকারকেন সদ্ধিং কম্মারকুলং গন্ত্ৰা পত্তং দিস্ৰা ‘‘অযং ময্হং রুচ্চতী’’তি ৰা ‘‘ইমাহং গহেস্সামী’’তি ৰা ৰদতি, কপ্পিযকারকো চ তং রূপিযং দত্ৰা কম্মারং সঞ্ঞাপেতি, অযং পত্তো সব্বকপ্পিযো বুদ্ধানম্পি পরিভোগারহো. ইমং পন রূপিযসংৰোহারং করোন্তেন ‘‘ইমিনা ইমং গহেত্ৰা দেহী’’তি কপ্পিযকারকম্পি আচিক্খিতুং ন ৰট্টতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

কযৰিক্কযসমাপত্তিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১২. রূপিযাদিপটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা

৫৯. রূপিযাদিপটিগ্গহোতি জাতরূপাদিপটিগ্গণ্হনং. তত্থ (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৩-৪) জাতরূপং রজতং জাতরূপমাসকো রজতমাসকোতি চতুব্বিধং নিস্সগ্গিযৰত্থু. তম্বলোহাদীহি কতো লোহমাসকো. সারদারুনা ৰা ৰেল়ুপেসিকায ৰা অন্তমসো তালপণ্ণেনপি রূপং ছিন্দিত্ৰা কতো দারুমাসকো. লাখায ৰা নিয্যাসেন ৰা রূপং সমুট্ঠাপেত্ৰা কতো জতুমাসকো. যো যো যত্থ যত্থ জনপদে যদা যদা ৰোহারং গচ্ছতি, অন্তমসো অট্ঠিমযোপি চম্মমযোপি রুক্খফলবীজমযোপি সমুট্ঠাপিতরূপোপি অসমুট্ঠাপিতরূপোপীতি অযং সব্বোপি রজতমাসকেনেৰ সঙ্গহিতো. মুত্তা মণি ৰেল়ুরিযো সঙ্খো সিলা পৰাল়ং লোহিতঙ্কো মসারগল্লং সত্ত ধঞ্ঞানি দাসিদাসখেত্তৰত্থুপুপ্ফারামফলারামাদযোতি ইদং দুক্কটৰত্থু. তত্থ নিস্সগ্গিযৰত্থুং অত্তনো ৰা সঙ্ঘগণপুগ্গলচেতিযানং ৰা অত্থায সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. অত্তনো অত্থায সম্পটিচ্ছতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং হোতি, সেসানং অত্থায দুক্কটং. দুক্কটৰত্থুং সব্বেসম্পি অত্থায সম্পটিচ্ছতো দুক্কটমেৰ.

তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৫৩৮-৯) – সচে কোচি জাতরূপরজতং আহরিত্ৰা ‘‘ইদং সঙ্ঘস্স দম্মি, আরামং ৰা করোথ চেতিযং ৰা ভোজনসালাদীনং ৰা অঞ্ঞতর’’ন্তি ৰদতি, ইদং সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. সচে পন ‘‘নযিদং ভিক্খূনং সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তে ‘‘ৰড্ঢকীনং ৰা কম্মকারানং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, কেৰলং তুম্হে সুকতদুক্কটং জানাথা’’তি ৰত্ৰা তেসং হত্থে দত্ৰা পক্কমতি, ৰট্টতি. অথাপি ‘‘মম মনুস্সানং হত্থে ভৰিস্সতি, ময্হমেৰ ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, কেৰলং তুম্হে যং যস্স দাতব্বং, তদত্থায পেসেথা’’তি ৰদতি, এৰম্পি ৰট্টতি. সচে পন সংঘং ৰা গণং ৰা পুগ্গলং ৰা অনামসিত্ৰা ‘‘ইদং হিরঞ্ঞসুৰণ্ণং চেতিযস্স দেম, ৰিহারস্স দেম, নৰকম্মস্স দেমা’’তি ৰদন্তি, পটিক্খিপিতুং ন ৰট্টতি, ‘‘ইমে ইদং ভণন্তী’’তি কপ্পিযকারকানং আচিক্খিতব্বং. ‘‘চেতিযাদীনং অত্থায তুম্হে গহেত্ৰা ঠপেত্ৰা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘অম্হাকং গহেতুং ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিতব্বং.

সচে পন কোচি বহুং হিরঞ্ঞসুৰণ্ণং আনেত্ৰা ‘‘ইদং সংঘস্স দম্মি, চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি ৰদতি, তঞ্চে সংঘো সম্পটিচ্ছতি, পটিগ্গহণেপি পরিভোগেপি আপত্তি. তত্র চেকো ভিক্খু ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, উপাসকো চ ‘‘যদিন কপ্পতি, ময্হমেৰ ভৰিস্সতী’’তি তং আদায গচ্ছতি. সো ভিক্খু ‘‘তযা সংঘস্স লাভন্তরাযো কতো’’তি ন কেনচি কিঞ্চি ৰত্তব্বো. যো হি তং চোদেতি, স্ৰেৰ সাপত্তিকো হোতি. তেন পনেকেন বহূ অনাপত্তিকা কতা. সচে পন ভিক্খূহি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তে ‘‘কপ্পিযকারকানং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, মম পুরিসানং ৰা ময্হং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, কেৰলং তুম্হে পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি.

চতুপচ্চযত্থায চ দিন্নং যেন যেন পচ্চযেন অত্থো হোতি, তং তদত্থং উপনেতব্বং. চিৰরত্থায দিন্নং চীৰরেযেৰ উপনেতব্বং. সচে চীৰরেন তাদিসো অত্থো নত্থি, পিণ্ডপাতাদীহি সংঘো কিলমতি, সংঘসুট্ঠুতায অপলোকেত্ৰা তদত্থাযপি উপনেতব্বং. এস নযো পিণ্ডপাতগিলানপচ্চযত্থায দিন্নেপি. সেনাসনত্থায দিন্নং পন সেনাসনস্স গরুভণ্ডত্তা সেনাসনেযেৰ উপনেতব্বং. সচে পন ভিক্খূসু সেনাসনং ছড্ডেত্ৰা গতেসু সেনাসনং ৰিনস্সতি, ঈদিসে কালে সেনাসনং ৰিস্সজ্জেত্ৰাপি ভিক্খূনং পরিভোগো অনুঞ্ঞাতো, তস্মা সেনাসনজগ্গনত্থং মূলচ্ছেজ্জং অকত্ৰা যাপনমত্তং পরিভুঞ্জিতব্বং.

৬০. সচে কোচি ‘‘ময্হং তিসস্সসম্পাদনকং মহাতল়াকং অত্থি, তং সংঘস্স দম্মী’’তি ৰদতি, তঞ্চে সংঘো সম্পটিচ্ছতি, পটিগ্গহণেপি পরিভোগেপি আপত্তিযেৰ. যো পন তং পটিক্খিপতি, সো পুরিমনযেনেৰ ন কেনচি কিঞ্চি ৰত্তব্বো. যো হি তং চোদেতি, স্ৰেৰ সাপত্তিকো হোতি. তেন পনেকেন বহূ অনাপত্তিকা কতা. যো পন ‘‘তাদিসংযেৰ তল়াকং দম্মী’’তি ৰত্ৰা ভিক্খূহি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ৰদতি ‘‘অসুকঞ্চ অসুকঞ্চ সঙ্ঘস্স তল়াকং অত্থি, তং কথং ৰট্টতী’’তি. সো ৰত্তব্বো ‘‘কপ্পিযং কত্ৰা দিন্নং ভৰিস্সতী’’তি. কথং দিন্নং কপ্পিযং হোতীতি. ‘‘চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি ৰত্ৰা দিন্নন্তি. সো সচে ‘‘সাধু, ভন্তে চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি দেতি, ৰট্টতি. অথাপি ‘‘তল়াকং গণ্হথা’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ‘‘কপ্পিযকারকো অত্থী’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘নত্থী’’তি ৰুত্তে ‘‘ইদং অসুকো নাম ৰিচারেস্সতি, অসুকস্স ৰা হত্থে ময্হং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, সঙ্ঘো কপ্পিযভণ্ডং পরিভুঞ্জতূ’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. সচেপি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ‘‘উদকং পরিভুঞ্জিস্সতি, ভণ্ডকং ধোৰিস্সতি, মিগপক্খিনো পিৰিস্সন্তী’’তি ৰদতি, এৰম্পি ৰট্টতি. অথাপি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ৰদতি ‘‘কপ্পিযসীসেন গণ্হথা’’তি. ‘‘সাধু উপাসক, সঙ্ঘো পানীযং পিৰিস্সতি, ভণ্ডকং ধোৰিস্সতি, মিগপক্খিনো পিৰিস্সন্তী’’তি ৰত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. অথাপি ‘‘মম তল়াকং ৰা পোক্খরণিং ৰা সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰুত্তে ‘‘সাধু উপাসক, সঙ্ঘো পানীযং পিৰিস্সতী’’তিআদীনি ৰত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতিযেৰ.

যদি পন ভিক্খূহি হত্থকম্মং যাচিত্ৰা সহত্থেন চ কপ্পিযপথৰিং খণিত্ৰা উদকপরিভোগত্থায তল়াকং কারিতং হোতি, তঞ্চে নিস্সায সস্সং নিপ্ফাদেত্ৰা মনুস্সা ৰিহারে কপ্পিযভণ্ডং দেন্তি, ৰট্টতি. অথ মনুস্সা এৰ সঙ্ঘস্স উপকারত্থায সঙ্ঘিকভূমিং খণিত্ৰা তং নিস্সায নিপ্ফন্নসস্সতো কপ্পিযভণ্ডং দেন্তি, এতম্পি ৰট্টতি. ‘‘অম্হাকং একং কপ্পিযকারকং ঠপেথা’’তি ৰুত্তে চ ঠপেতুম্পি লব্ভতি. অথ তে মনুস্সা রাজবলিনা উপদ্দুতা পক্কমন্তি, অঞ্ঞে পটিপজ্জন্তি, ন চ ভিক্খূনং কিঞ্চি দেন্তি, উদকং ৰারেতুং লব্ভতি, তঞ্চ খো কসিকম্মকালেযেৰ, ন সস্সকালে. সচে তে ৰদন্তি ‘‘ননু, ভন্তে, পুব্বেপি মনুস্সা ইমং নিস্সায সস্সং অকংসূ’’তি, ততো ৰত্তব্বা ‘‘তে সঙ্ঘস্স ইমঞ্চ ইমঞ্চ উপকারং অকংসু, ইদঞ্চিদঞ্চ কপ্পিযভণ্ডকং অদংসূ’’তি. সচে তে ৰদন্তি ‘‘মযম্পি দস্সামা’’তি, এৰম্পি ৰট্টতি.

সচে পন কোচি অব্যত্তো অকপ্পিযৰোহারেন তল়াকং পটিগ্গণ্হাতি ৰা কারেতি ৰা, তং ভিক্খূহি ন পরিভুঞ্জিতব্বং, তং নিস্সায লদ্ধকপ্পিযভণ্ডম্পি অকপ্পিযমেৰ. সচে ভিক্খূহি পরিচ্চত্তভাৰং ঞত্ৰা সামিকো ৰা তস্স পুত্তধীতরো ৰা অঞ্ঞো ৰা কোচি ৰংসে উপ্পন্নো পুন কপ্পিযৰোহারেন দেতি, ৰট্টতি. পচ্ছিন্নে কুলৰংসে যো তস্স জনপদস্স সামিকো, সো অচ্ছিন্দিত্ৰা কপ্পিযৰোহারেন পুন দেতি চিত্তলপব্বতে ভিক্খুনা নীহটউদকৰাহকং অল়নাগরাজমহেসী ৰিয, এৰম্পি ৰট্টতি. কপ্পিযৰোহারেপি উদকৰসেন পটিগ্গহিততল়াকে সুদ্ধচিত্তানং মত্তিকুদ্ধরণপাল়িবন্ধনাদীনি চ কাতুং ৰট্টতি. তং নিস্সায পন সস্সং করোন্তে দিস্ৰা কপ্পিযকারকং ঠপেতুং ন ৰট্টতি. যদি তে সযমেৰ কপ্পিযভণ্ডং দেন্তি, গহেতব্বং. নো চে দেন্তি, ন চোদেতব্বং. পচ্চযৰসেন পটিগ্গহিততল়াকে কপ্পিযকারকং ঠপেতুং ৰট্টতি, মত্তিকুদ্ধরণপাল়িবন্ধনাদীনি কারেতুং ন ৰট্টতি. সচে কপ্পিযকারকা সযমেৰ করোন্তি, ৰট্টতি. অব্যত্তেন পন লজ্জিভিক্খুনা কারাপিতেসু কিঞ্চাপি পটিগ্গহণং কপ্পিযং, ভিক্খুস্স পন পযোগপচ্চযা উপ্পন্নেন মিস্সত্তা ৰিসগতপিণ্ডপাতো ৰিয অকপ্পিযমংসরসমিস্সভোজনং ৰিয চ দুব্বিনিভোগং হোতি, সব্বেসং অকপ্পিযমেৰ.

৬১. সচে পন উদকস্স ওকাসো অত্থি, তল়াকস্স পাল়ি থিরা, ‘‘যথা বহুং উদকং গণ্হাতি, এৰং করোহি, তীরসমীপে উদকং করোহী’’তি এৰং উদকমেৰ ৰিচারেতি, ৰট্টতি. উদ্ধনে অগ্গিং ন পাতেন্তি, ‘‘উদককম্মং লব্ভতু উপাসকা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘সস্সং কত্ৰা আহরথা’’তি ৰত্তুং পন ন ৰট্টতি. সচে পন তল়াকে অতিবহুং উদকং দিস্ৰা পস্সতো ৰা পিট্ঠিতো ৰা মাতিকং নীহরাপেতি, ৰনং ছিন্দাপেত্ৰা কেদারে কারাপেতি, পোরাণকেদারেসু ৰা পকতিভাগং অগ্গহেত্ৰা অতিরেকং গণ্হাতি, নৰসস্সে ৰা অপরিচ্ছিন্নভাগে ‘‘এত্তকে কহাপণে দেথা’’তি কহাপণে উট্ঠাপেতি, সব্বেসং অকপ্পিযং.

যো পন ‘‘কসথ ৰপথা’’তি অৰত্ৰা ‘‘এত্তকায ভূমিযা এত্তকো নাম ভাগো’’তি এৰং ভূমিং ৰা পতিট্ঠাপেতি, ‘‘এত্তকে ভূমিভাগে অম্হেহি সস্সং কতং, এত্তকং নাম ভাগং গণ্হথা’’তি ৰদন্তেসু কস্সকেসু ভূমিপ্পমাণগহণত্থং রজ্জুযা ৰা দণ্ডেন ৰা মিনাতি, খলে ৰা ঠত্ৰা রক্খতি, খলতো ৰা নীহরাপেতি, কোট্ঠাগারে ৰা পটিসামেতি, তস্সেৰ তং অকপ্পিযং. সচে কস্সকা কহাপণে আহরিত্ৰা ‘‘ইমে সঙ্ঘস্স আহটা’’তি ৰদন্তি, অঞ্ঞতরো চ ভিক্খু ‘‘ন সঙ্ঘো কহাপণে খাদতী’’তি সঞ্ঞায ‘‘এত্তকেহি কহাপণেহি সাটকে আহরথ, এত্তকেহি যাগুআদীনি সম্পাদেথা’’তি ৰদতি, যং তে আহরন্তি, তং সব্বেসং অকপ্পিযং. কস্মা? কহাপণানং ৰিচারিতত্তা. সচে ধঞ্ঞং আহরিত্ৰা ‘‘ইদং সঙ্ঘস্স আহট’’ন্তি ৰদন্তি, অঞ্ঞতরো চ ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ ‘‘এত্তকেহি ৰীহীহি ইদঞ্চিদঞ্চ আহরথা’’তি ৰদতি, যং তে আহরন্তি, তং তস্সেৰ অকপ্পিযং. কস্মা? ধঞ্ঞস্স ৰিচারিতত্তা. সচে তণ্ডুলং ৰা অপরণ্ণং ৰা আহরিত্ৰা ‘‘ইদং সঙ্ঘস্স আহট’’ন্তি ৰদন্তি, অঞ্ঞতরো চ ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ ‘‘এত্তকেহি তণ্ডুলেহি ইদঞ্চিদঞ্চ আহরথা’’তি ৰদতি, যং তে আহরন্তি, তং সব্বেসং কপ্পিযং. কস্মা? কপ্পিযানং তণ্ডুলাদীনং ৰিচারিতত্তা. কযৰিক্কযেপি অনাপত্তি কপ্পিযকারকস্স আচিক্খিতত্তা.

৬২. পুব্বে পন চিত্তলপব্বতে একো ভিক্খু চতুসালদ্ৰারে ‘‘অহো ৰত স্ৰে সঙ্ঘস্স এত্তকপ্পমাণে পূৰে পচেয্যু’’ন্তি আরামিকানং সঞ্ঞাজননত্থং ভূমিযং মণ্ডলং অকাসি. তং দিস্ৰা ছেকো আরামিকো তথেৰ কত্ৰা দুতিযদিৰসে ভেরিযা আকোটিতায সন্নিপতিতে সঙ্ঘে পূৰং গহেত্ৰা সঙ্ঘত্থেরং আহ – ‘‘ভন্তে, অম্হেহি ইতো পুব্বে নেৰ পিতূনং, ন পিতামহানং এৰরূপং সুতপুব্বং, একেন অয্যেন চতুসালদ্ৰারে পূৰত্থায সঞ্ঞা কতা, ইতো দানি পভুতি অয্যা অত্তনো অত্তনো চিত্তানুরূপং ৰদন্তু, অম্হাকম্পি ফাসুৰিহারো ভৰিস্সতী’’তি. মহাথেরো ততোৰ নিৰত্তি, একভিক্খুনাপি পূৰো ন গহিতো. এৰং পুব্বে তত্রুপ্পাদং ন পরিভুঞ্জিংসু. তস্মা –

সল্লেখং অচ্চজন্তেন, অপ্পমত্তেন ভিক্খুনা;

কপ্পিযেপি ন কাতব্বা, আমিসত্থায লোলতাতি. (পারা. অট্ঠ. ২.৫৩৮-৯);

যো চাযং তল়াকে ৰুত্তো, পোক্খরণীউদকৰাহকমাতিকাদীসুপি এসেৰ নযো.

৬৩. পুব্বণ্ণাপরণ্ণউচ্ছুফলাফলাদীনং ৰিরুহনট্ঠানং যং কিঞ্চি খেত্তং ৰা ৰত্থুং ৰা ‘‘দম্মী’’তি ৰুত্তেপি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিত্ৰা তল়াকে ৰুত্তনযেনেৰ যদা কপ্পিযৰোহারেন ‘‘চতুপচ্চযপরিভোগত্থায দম্মী’’তি ৰদতি, তদা সম্পটিচ্ছিতব্বং, ‘‘ৰনং দম্মি অরঞ্ঞং দম্মী’’তি ৰুত্তে পন ৰট্টতি. সচে মনুস্সা ভিক্খূহি অনাণত্তাযেৰ তত্থ রুক্খে ছিন্দিত্ৰা অপরণ্ণাদীনি সম্পাদেত্ৰা ভিক্খূনং ভাগং দেন্তি, ৰট্টতি, অদেন্তা ন চোদেতব্বা. সচে কেনচিদেৰ অন্তরাযেন তেসু পক্কন্তেসু অঞ্ঞে করোন্তি, ন চ ভিক্খূনং কিঞ্চি দেন্তি, তে ৰারেতব্বা. সচে ৰদন্তি ‘‘ননু, ভন্তে, পুব্বে মনুস্সা ইধ সস্সানি অকংসূ’’তি, ততো ৰত্তব্বা ‘‘তে সঙ্ঘস্স ইদঞ্চিদঞ্চ কপ্পিযভণ্ডং অদংসূ’’তি. সচে ৰদন্তি ‘‘মযম্পি দস্সামা’’তি, এৰং ৰট্টতি.

কিঞ্চি সস্সুট্ঠানকং ভূমিপ্পদেসং সন্ধায ‘‘সীমং দেমা’’তি ৰদন্তি, ৰট্টতি. সীমপরিচ্ছেদনত্থং পন থম্ভা ৰা পাসাণা ৰা সযং ন ঠপেতব্বা, ভূমি নাম অনগ্ঘা, অপ্পকেনপি পারাজিকো ভৰেয্য. আরামিকানং পন ৰত্তব্বং ‘‘ইমিনা ঠানেন অম্হাকং সীমা গতা’’তি. সচেপি হি তে অধিকং গণ্হন্তি, পরিযাযেন কথিতত্তা অনাপত্তি. যদি পন রাজরাজমহামত্তাদযো সযমেৰ থম্ভে ঠপাপেত্ৰা ‘‘চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি দেন্তি, ৰট্টতিযেৰ.

সচে কোচি অন্তোসীমাযং তল়াকং ৰা খণতি, ৰিহারমজ্ঝেন ৰা মাতিকং নেতি, চেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণাদীনি দুস্সন্তি, ৰারেতব্বো. সচে সঙ্ঘো কিঞ্চি লভিত্ৰা আমিসগরুকতায ন ৰারেতি, একো ভিক্খু ৰারেতি, সোৰ ভিক্খু ইস্সরো. সচে একো ভিক্খু ন ৰারেতি ‘‘নেথ তুম্হে’’তি, তেসংযেৰ পক্খো হোতি. সঙ্ঘো ৰারেতি, সঙ্ঘোৰ ইস্সরো. সঙ্ঘিকেসু হি কম্মেসু যো ধম্মকম্মং করোতি, সোৰ ইস্সরো. সচে ৰারিযমানোপি করোতি, হেট্ঠা গহিতং পংসুং হেট্ঠা পক্খিপিত্ৰা, উপরি গহিতং পংসুং উপরি পক্খিপিত্ৰা পূরেতব্বা.

সচে কোচি যথাজাতমেৰ উচ্ছুং ৰা অপরণ্ণং ৰা অলাবুকুম্ভণ্ডাদিকং ৰা ৰল্লিফলং দাতুকামো ‘‘এতং সব্বং উচ্ছুখেত্তং অপরণ্ণৰত্থুং ৰল্লিফলাৰাটং দম্মী’’তি ৰদতি, সহ ৰত্থুনা পরামট্ঠত্তা ন ৰট্টতীতি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘অভিলাপমত্তমেতং, সামিকানংযেৰ হি সো ভূমিভাগো, তস্মা ৰট্টতী’’তি আহ. ‘‘দাসং দম্মী’’তি ৰদতি, ন ৰট্টতি. ‘‘আরামিকং দম্মি, ৰেয্যাৰচ্চকরং দম্মি, কপ্পিযকারকং দম্মী’’তি ৰুত্তে ৰট্টতি. সচে আরামিকো পুরেভত্তম্পি পচ্ছাভত্তম্পি সঙ্ঘস্সেৰ কম্মং করোতি, সামণেরস্স ৰিয সব্বং ভেসজ্জং পটিজগ্গনম্পি তস্স কাতব্বং. সচে পুরেভত্তমেৰ সঙ্ঘস্স কম্মং করোতি, পচ্ছাভত্তং অত্তনো করোতি, সাযং নিৰাপো ন দাতব্বো. যেপি পঞ্চদিৰসৰারেন ৰা পক্খৰারেন ৰা সঙ্ঘস্স কম্মং কত্ৰা সেসকালে অত্তনো কম্মং করোন্তি, তেসম্পি করণকালেযেৰ ভত্তঞ্চ নিৰাপো চ দাতব্বো. সচে সঙ্ঘস্স কম্মং নত্থি, অত্তনোযেৰ কম্মং কত্ৰা জীৰন্তি, তে চে হত্থকম্মমূলং আনেত্ৰা দেন্তি, গহেতব্বং. নো চে দেন্তি, ন কিঞ্চি ৰত্তব্বা. যং কিঞ্চি রজকদাসম্পি পেসকারদাসম্পি আরামিকনামেন সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি.

সচে ‘‘গাৰো দেমা’’তি ৰদন্তি, ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিতব্বা. ইমা গাৰো কুতোতি. পণ্ডিতেহি পঞ্চগোরসপরিভোগত্থায দিন্নাতি. ‘‘মযম্পি পঞ্চগোরসপরিভোগত্থায দেমা’’তি ৰুত্তে ৰট্টন্তি. অজিকাদীসুপি এসেৰ নযো. ‘‘হত্থিং দেম, অস্সং, মহিংসং, কুক্কুটং, সূকরং দেমা’’তি ৰদন্তি, সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. সচে কেচি মনুস্সা ‘‘অপ্পোস্সুক্কা, ভন্তে, তুম্হে হোথ, মযং ইমে গহেত্ৰা তুম্হাকং কপ্পিযভণ্ডং দস্সামা’’তি গণ্হন্তি, ৰট্টতি. কুক্কুটসূকরে ‘‘সুখং জীৰন্তূ’’তি অরঞ্ঞে ৰিস্সজ্জাপেতুং ৰট্টতি. ‘‘ইমং তল়াকং, ইমং খেত্তং, ইমং ৰত্থুং ৰিহারস্স দেমা’’তি ৰুত্তে পটিক্খিপিতুং ন লব্ভতি.

৬৪. সচে কোচি ভিক্খুং উদ্দিস্স দূতেন হিরঞ্ঞসুৰণ্ণাদিচীৰরচেতাপন্নং পহিণেয্য ‘‘ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন চীৰরং চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরেন অচ্ছাদেহী’’তি, সো চে দূতো তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘ইদং খো, ভন্তে, আযস্মন্তং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং আভতং, পটিগ্গণ্হতু আযস্মা চীৰরচেতাপন্ন’’ন্তি, তেন ভিক্খুনা সো দূতো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘ন খো মযং, আৰুসো, চীৰরচেতাপন্নং পটিগ্গণ্হাম, চীৰরঞ্চ খো মযং পটিগ্গণ্হাম কালেন কপ্পিয’’ন্তি. সো চে দূতো তং ভিক্খুং এৰং ৰদেয্য ‘‘অত্থি পনাযস্মতো কোচি ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি, চীৰরত্থিকেন ভিক্খুনা ৰেয্যাৰচ্চকরো নিদ্দিসিতব্বো আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা ‘‘এসো খো, আৰুসো, ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি. ন ৰত্তব্বো ‘‘তস্স দেহী’’তি ৰা ‘‘সো ৰা নিক্খিপিস্সতি, সো ৰা পরিৰত্তেস্সতি, সো ৰা চেতাপেস্সতী’’তি. সো চে দূতো তং ৰেয্যাৰচ্চকরং সঞ্ঞাপেত্ৰা তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘যং খো, ভন্তে, আযস্মা ৰেয্যাৰচ্চকরং নিদ্দিসি, আণত্তো সো মযা, উপসঙ্কমতু আযস্মা কালেন, চীৰরেন তং অচ্ছাদেস্সতী’’তি. চীৰরত্থিকেন ভিক্খুনা ৰেয্যাৰচ্চকরো উপসঙ্কমিত্ৰা দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদেতব্বো সারেতব্বো ‘‘অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনা’’তি. ন ৰত্তব্বো ‘‘দেহি মে চীৰরং, আহর মে চীৰরং, পরিৰত্তেহি মে চীৰরং, চেতাপেহি মে চীৰর’’ন্তি. সচে দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদযমানো সারযমানো তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে অভিনিপ্ফাদেতি, তত্থ গন্ত্ৰা চতুক্খত্তুং পঞ্চক্খত্তুং ছক্খত্তুপরমং তুণ্হীভূতেন উদ্দিস্স ঠাতব্বং, ন আসনে নিসীদিতব্বং, ন আমিসং পটিগ্গহেতব্বং, ন ধম্মো ভাসিতব্বো. ‘‘কিং কারণা আগতোসী’’তি পুচ্ছিযমানেন ‘‘জানাহি, আৰুসো’’তি এত্তকমেৰ ৰত্তব্বং.

সচে আসনে ৰা নিসীদতি, আমিসং ৰা পটিগ্গণ্হাতি, ধম্মং ৰা ভাসতি, ঠানং ভঞ্জতি. সচে চতুক্খত্তুং চোদেতি, চতুক্খত্তুং ঠাতব্বং. পঞ্চক্খত্তুং চোদেতি, দ্ৰিক্খত্তুং ঠাতব্বং. ছক্খত্তুং চোদেতি, ন ঠাতব্বং. একায হি চোদনায ঠানদ্ৰযং ভঞ্জতি. যথা ছক্খত্তুং চোদেত্ৰা ন ঠাতব্বং, এৰং দ্ৰাদসক্খত্তুং ঠত্ৰা ন চোদেতব্বং. তস্মা সচে চোদেতিযেৰ ন তিট্ঠতি, ছ চোদনা লব্ভন্তি. সচে তিট্ঠতিযেৰ ন চোদেতি, দ্ৰাদস ঠানানি লব্ভন্তি. সচে চোদেতিপি তিট্ঠতিপি, একায চোদনায দ্ৰে ঠানানি হাপেতব্বানি. তত্থ যো একদিৰসমেৰ পুনপ্পুনং গন্ত্ৰা ছক্খত্তুং চোদেতি, সকিংযেৰ ৰা গন্ত্ৰা ‘‘অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনা’’তি ছক্খত্তুং ৰদতি, তত্থ একদিৰসমেৰ পুনপ্পুনং গন্ত্ৰা দ্ৰাদসক্খত্তুং তিট্ঠতি, সকিমেৰ ৰা গন্ত্ৰা তত্র তত্র ঠানে তিট্ঠতি, সোপি সব্বচোদনাযো সব্বট্ঠানানি চ ভঞ্জতি, কো পন ৰাদো নানাদিৰসেসু. ততো চে উত্তরি ৰাযমমানো তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেতি, পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি. নো চে সক্কোতি তং অভিনিপ্ফাদেতুং, যতো রাজতো রাজমহামত্ততো ৰা অস্স ভিক্খুনো তং চীৰরচেতাপন্নং আনীতং, তস্স সন্তিকং সামং ৰা গন্তব্বং, দূতো ৰা পাহেতব্বো ‘‘যং খো তুম্হে আযস্মন্তো ভিক্খুং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং পহিণিত্থ, ন তং তস্স ভিক্খুনো কিঞ্চি অত্থং অনুভোতি, যুঞ্জন্তাযস্মন্তো সকং, মা তুম্হাকং সন্তকং ৰিনস্সতূ’’তি. অযং তত্থ সামীচি. যো পন নেৰ সামং গচ্ছতি, ন দূতং পাহেতি, ৰত্তভেদে দুক্কটং আপজ্জতি.

৬৫. কিং পন (পারা. অট্ঠ. ২.৫৩৮-৯) সব্বকপ্পিযকারকেসু এৰং পটিপজ্জিতব্বন্তি? ন পটিপজ্জিতব্বং. অযঞ্হি কপ্পিযকারকো নাম সঙ্খেপতো দুৰিধো নিদ্দিট্ঠো অনিদ্দিট্ঠো চ. তত্থ নিদ্দিট্ঠো দুৰিধো ভিক্খুনা নিদ্দিট্ঠো দূতেন নিদ্দিট্ঠোতি. অনিদ্দিট্ঠোপি দুৰিধো মুখৰেৰটিককপ্পিযকারকো পরম্মুখকপ্পিযকারকোতি. তেসু ভিক্খুনা নিদ্দিট্ঠো সম্মুখাসম্মুখৰসেন চতুব্বিধো হোতি, তথা দূতেন নিদ্দিট্ঠোপি. কথং? ইধেকচ্চো ভিক্খুস্স চীৰরত্থায দূতেন অকপ্পিযৰত্থুং পহিণতি, দূতো তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘ইদং, ভন্তে, ইত্থন্নামেন তুম্হাকং চীৰরত্থায পহিতং, গণ্হথ ন’’ন্তি ৰদতি, ভিক্খু ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, দূতো ‘‘অত্থি পন তে, ভন্তে, ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি পুচ্ছতি, পুঞ্ঞত্থিকেহি চ উপাসকেহি ‘‘ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চং করোথা’’তি আণত্তা ৰা, ভিক্খূনং ৰা সন্দিট্ঠসম্ভত্তা কেচি ৰেয্যাৰচ্চকরা হোন্তি, তেসং অঞ্ঞতরো তস্মিং খণে ভিক্খুস্স সন্তিকে নিসিন্নো হোতি, ভিক্খু তং নিদ্দিসতি ‘‘অযং ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি, দূতো তস্স হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘থেরস্স চীৰরং কিণিত্ৰা দেহী’’তি গচ্ছতি, অযং ভিক্খুনা সম্মুখানিদ্দিট্ঠো.

নো চে ভিক্খুস্স সন্তিকে নিসিন্নো হোতি, অপিচ খো ভিক্খু নিদ্দিসতি ‘‘অসুকস্মিং নাম গামে ইত্থন্নামো ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি, সো গন্ত্ৰা তস্স হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘থেরস্স চীৰরং কিণিত্ৰা দদেয্যাসী’’তি আগন্ত্ৰা ভিক্খুস্স আরোচেত্ৰা গচ্ছতি, অযমেকো ভিক্খুনা অসম্মুখানিদ্দিট্ঠো.

ন হেৰ খো সো দূতো অত্তনা আগন্ত্ৰা আরোচেতি, অপিচ খো অঞ্ঞং পহিণতি ‘‘দিন্নং মযা, ভন্তে, তস্স হত্থে চীৰরচেতাপন্নং, তুম্হে চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি, অযং দুতিযো ভিক্খুনা অসম্মুখানিদ্দিট্ঠো.

ন হেৰ খো অঞ্ঞং পহিণতি, অপিচ গচ্ছন্তোৰ ভিক্খুং ৰদতি ‘‘অহং তস্স হত্থে চীৰরচেতাপন্নং দস্সামি, তুম্হে চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি, অযং ততিযো ভিক্খুনা অসম্মুখানিদ্দিট্ঠোতি এৰং একো সম্মুখানিদ্দিট্ঠো তযো অসম্মুখানিদ্দিট্ঠাতি ইমে চত্তারো ভিক্খুনা নিদ্দিট্ঠৰেয্যাৰচ্চকরা নাম. এতেসু ইধ ৰুত্তনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং.

অপরো ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ দূতেন পুচ্ছিতো নত্থিতায ৰা অৰিচারেতুকামতায ৰা ‘‘নত্থম্হাকং কপ্পিযকারকো’’তি ৰদতি, তস্মিং খণে কোচি মনুস্সো আগচ্ছতি, দূতো তস্স হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘ইমস্স হত্থতো চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছতি, অযং দূতেন সম্মুখানিদ্দিট্ঠোতি এৰং একো সম্মুখানিদ্দিট্ঠো.

অপরো দূতো গামং পৰিসিত্ৰা অত্তনা অভিরুচিতস্স কস্সচি হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা পুরিমনযেনেৰ আগন্ত্ৰা ৰা আরোচেতি, অঞ্ঞং ৰা পহিণতি ‘‘অহং অসুকস্স নাম হত্থে চীৰরচেতাপন্নং দস্সামি, তুম্হে চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি ৰত্ৰা ৰা গচ্ছতি, অযং ততিযো দূতেন অসম্মুখানিদ্দিট্ঠোতি এৰং একো সম্মুখানিদ্দিট্ঠো তযো অসম্মুখানিদ্দিট্ঠাতি ইমে চত্তারো দূতেন নিদ্দিট্ঠৰেয্যাৰচ্চকরা নাম. এতেসু মেণ্ডকসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, মনুস্সা সদ্ধা পসন্না, তে কপ্পিযকারকানং হত্থে হিরঞ্ঞং উপনিক্খিপন্তি ‘ইমিনা যং অয্যস্স কপ্পিযং, তং দেথা’তি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, যং ততো কপ্পিযং, তং সাদিতুং, ন ত্ৰেৰাহং, ভিক্খৰে, ‘কেনচি পরিযাযেন জাতরূপরজতং সাদিতব্বং পরিযেসিতব্ব’ন্তি ৰদামী’’তি (মহাৰ. ২৯৯).

এত্থ চোদনায পরিমাণং নত্থি, মূলং অসাদিযন্তেন সহস্সক্খত্তুম্পি চোদনায ৰা ঠানেন ৰা কপ্পিযভণ্ডং সাদিতুং ৰট্টতি. নো চে দেতি, অঞ্ঞং কপ্পিযকারকং ঠপেত্ৰাপি আহরাপেতব্বং. সচে ইচ্ছতি, মূলসামিকানম্পি কথেতব্বং. নো চে ইচ্ছতি, ন কথেতব্বং.

অপরো ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ দূতেন পুচ্ছিতো ‘‘নত্থম্হাকং কপ্পিযকারকো’’তি ৰদতি, তদঞ্ঞো সমীপে ঠিতো সুত্ৰা ‘‘আহর ভো, অহং অয্যস্স চীৰরং চেতাপেত্ৰা দস্সামী’’তি ৰদতি. দূতো ‘‘হন্দ ভো দদেয্যাসী’’তি তস্স হত্থে দত্ৰা ভিক্খুস্স অনারোচেত্ৰাৰ গচ্ছতি, অযং মুখৰেৰটিককপ্পিযকারকো. অপরো ভিক্খুনো উপট্ঠাকস্স ৰা অঞ্ঞস্স ৰা হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘থেরস্স চীৰরং দদেয্যাসী’’তি এত্তোৰ পক্কমতি, অযং পরম্মুখাকপ্পিযকারকোতি ইমে দ্ৰে অনিদ্দিট্ঠকপ্পিযকারকা নাম. এতেসু অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতেসু ৰিয পটিপজ্জিতব্বং. সচে সযমেৰ চীৰরং আনেত্ৰা দদন্তি, গহেতব্বং. নো চে, ন কিঞ্চি ৰত্তব্বা. যথা চ দূতস্স হত্থে চীৰরত্থায অকপ্পিযৰত্থুম্হি পেসিতে ৰিনিচ্ছযো ৰুত্তো, এৰং পিণ্ডপাতাদীনম্পি অত্থায পেসিতে সযং আগন্ত্ৰা দীযমানে চ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.

৬৬. উপনিক্খিত্তসাদিযনে পন অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৩-৪) – কিঞ্চি অকপ্পিযৰত্থুং পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘ইদং অয্যস্স হোতূ’’তি ৰুত্তে সচেপি চিত্তেন সাদিযতি, গণ্হিতুকামো হোতি, কাযেন ৰা ৰাচায ৰা ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, অনাপত্তি. কাযৰাচাহি ৰা অপ্পটিক্খিপিত্ৰাপি সুদ্ধচিত্তো হুত্ৰা ‘‘নযিদং অম্হাকং কপ্পতী’’তি ন সাদিযতি, অনাপত্তিযেৰ. তীসু দ্ৰারেসু হি যেন কেনচি পটিক্খিত্তং পটিক্খিত্তমেৰ হোতি. সচে পন কাযৰাচাহি অপ্পটিক্খিপিত্ৰা চিত্তেন অধিৰাসেতি, কাযৰাচাহি কত্তব্বস্স পটিক্খেপস্স অকরণতো অকিরিযসমুট্ঠানং কাযদ্ৰারে চ ৰচীদ্ৰারে চ আপত্তিং আপজ্জতি, মনোদ্ৰারে পন আপত্তি নাম নত্থি.

একো সতং ৰা সহস্সং ৰা পাদমূলে ঠপেতি ‘‘তুয্হিদং হোতূ’’তি, ভিক্খু ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, উপাসকো ‘‘পরিচ্চত্তং মযা তুম্হাক’’ন্তি গতো, অঞ্ঞো তত্থ আগন্ত্ৰা পুচ্ছতি ‘‘কিং, ভন্তে, ইদ’’ন্তি, যং তেন চ অত্তনা চ ৰুত্তং, তং আচিক্খিতব্বং. সো চে ৰদতি ‘‘গোপযিস্সামহং, ভন্তে, গুত্তট্ঠানং দস্সেথা’’তি, সত্তভূমিকম্পি পাসাদং অভিরুহিত্ৰা ‘‘ইদং গুত্তট্ঠান’’ন্তি আচিক্খিতব্বং, ‘‘ইধ নিক্খিপাহী’’তি ন ৰত্তব্বং. এত্তাৰতা কপ্পিযঞ্চ অকপ্পিযঞ্চ নিস্সায ঠিতং হোতি, দ্ৰারং পিদহিত্ৰা রক্খন্তেন ৰসিতব্বং. সচে কিঞ্চি ৰিক্কাযিকভণ্ডং পত্তং ৰা চীৰরং ৰা গহেত্ৰা আগচ্ছতি, ‘‘ইদং গহেস্সথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘উপাসক, অত্থি অম্হাকং ইমিনা অত্থো, ৰত্থু চ এৰরূপং নাম সংৰিজ্জতি, কপ্পিযকারকো নত্থী’’তি ৰত্তব্বং. সচে সো ৰদতি ‘‘অহং কপ্পিযকারকো ভৰিস্সামি, দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা দেথা’’তি, দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা ‘‘ইমস্মিং ওকাসে ঠপিত’’ন্তি ৰত্তব্বং, ‘‘ইদং গণ্হা’’তি ন ৰত্তব্বং. এৰম্পি কপ্পিযঞ্চ অকপ্পিযঞ্চ নিস্সায ঠিতমেৰ হোতি. সো চে তং গহেত্ৰা তস্স কপ্পিযভণ্ডং দেতি, ৰট্টতি. সচে অধিকং গণ্হাতি, ‘‘ন মযং তৰ ভণ্ডং গণ্হাম, নিক্খমাহী’’তি ৰত্তব্বো.

৬৭. যেন পন জাতরূপাদিচতুব্বিধং নিস্সগ্গিযৰত্থু পটিগ্গহিতং, তেন কিং কাতব্বন্তি? সঙ্ঘমজ্ঝে নিস্সজ্জিতব্বং. কথং? তেন ভিক্খুনা (পারা. ৫৮৪) সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অহং, ভন্তে, রূপিযং পটিগ্গহেসিং, ইদং মে নিস্সগ্গিযং, ইমাহং নিস্সজ্জামী’’তি নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা. সচে তত্থ আগচ্ছতি আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা, সো ৰত্তব্বো ‘‘আৰুসো, ইদং জানাহী’’তি. সচে সো ভণতি ‘‘ইমিনা কিং আহরিস্সামী’’তি, ন ৰত্তব্বো ‘‘ইমং ৰা ইমং ৰা আহরা’’তি, কপ্পিযং আচিক্খিতব্বং সপ্পিং ৰা তেলং ৰা মধুং ৰা ফাণিতং ৰা. আচিক্খন্তেন চ ‘‘ইমিনা সপ্পিং ৰা তেলং ৰা মধুং ৰা ফাণিতং ৰা আহরা’’তি ন ৰত্তব্বং, ‘‘ইদঞ্চিদঞ্চ সঙ্ঘস্স কপ্পিয’’ন্তি এত্তকমেৰ ৰত্তব্বং. সচে সো তেন পরিৰত্তেত্ৰা কপ্পিযং আহরতি, রূপিযপটিগ্গাহকং ঠপেত্ৰা সব্বেহেৰ ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং, রূপিযপটিগ্গাহকেন ভাগো ন গহেতব্বো.

অঞ্ঞেসং (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৩-৪) ভিক্খূনং ৰা আরামিকানং ৰা পত্তভাগম্পি লভিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি, অন্তমসো মক্কটাদীহি ততো হরিত্ৰা অরঞ্ঞে ঠপিতং ৰা তেসং হত্থতো গল়িতং ৰা তিরচ্ছানপটিগ্গহিতম্পি পংসুকূলম্পি ন ৰট্টতিযেৰ. ততো আহটেন ফাণিতেন সেনাসনধূপনম্পি ন ৰট্টতি. সপ্পিনা ৰা তেলেন ৰা পদীপং কত্ৰা দীপালোকে নিপজ্জিতুং, কসিণপরিকম্মং কাতুং, পোত্থকম্পি ৰাচেতুং ন ৰট্টতি. তেলমধুফাণিতেহি পন সরীরে ৰণং মক্খেতুং ন ৰট্টতিযেৰ. তেন ৰত্থুনা মঞ্চপীঠাদীনি ৰা গণ্হন্তি, উপোসথাগারং ৰা ভোজনসালং ৰা করোন্তি, পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি. ছাযাপি গেহপরিচ্ছেদেন ঠিতাৰ ন ৰট্টতি, পরিচ্ছেদাতিক্কন্তা আগন্তুকত্তা ৰট্টতি. তং ৰত্থুং ৰিস্সজ্জেত্ৰা কতেন মগ্গেনপি সেতুনাপি নাৰাযপি উল়ুম্পেনাপি গন্তুং ন ৰট্টতি. তেন ৰত্থুনা খণাপিতায পোক্খরণিযা উব্ভিদোদকং পাতুং ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰা ন ৰট্টতি. অন্তো উদকে পন অসতি অঞ্ঞং আগন্তুকং উদকং ৰা ৰস্সোদকং ৰা পৰিট্ঠং ৰট্টতি. কীতায যেন সদ্ধিং কীতা, তং আগন্তুকম্পি ন ৰট্টতি. তং ৰত্থুং উপনিক্খেপং ঠপেত্ৰা সঙ্ঘো পচ্চযে পরিভুঞ্জতি, তেপি পচ্চযা তস্স ন ৰট্টন্তি. আরামো গহিতো হোতি, সোপি পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি. যদি ভূমিপি বীজম্পি অকপ্পিযং, নেৰ ভূমিং, ন ফলং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে ভূমিংযেৰ কিণিত্ৰা অঞ্ঞানি বীজানি রোপিতানি, ফলং ৰট্টতি. অথ বীজানি কিণিত্ৰা কপ্পিযভূমিযং রোপিতানি, ফলং ন ৰট্টতি, ভূমিযং নিসীদিতুং ৰা নিপজ্জিতুং ৰা ৰট্টতি.

সচে পন তত্থ আগতো কপ্পিযকারকো তং পরিৰত্তেত্ৰা সঙ্ঘস্স কপ্পিযং সপ্পিতেলাদিং আহরিতুং ন জানাতি, সো ৰত্তব্বো ‘‘আৰুসো, ইমং ছড্ডেহী’’তি. সচে সো ছড্ডেতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে ছড্ডেতি, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো সম্মন্নিতব্বো যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, ছড্ডিতাছড্ডিতঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন সম্মন্নিতব্বো, পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নেয্য, এসা ঞত্তি. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো রূপিযছড্ডকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য. সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (পারা. ৫৮৫).

৬৮. তেন সম্মতেন (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৫) ভিক্খুনা নিমিত্তং অকত্ৰা অক্খীনি নিমীলেত্ৰা নদিযা ৰা পপাতে ৰা ৰনগহনে ৰা গূথং ৰিয অনপেক্খেন পতিতোকাসং অসমন্নারহন্তেন ছড্ডেতব্বং. সচে নিমিত্তং কত্ৰা পাতেতি, দুক্কটং আপজ্জতি. এৰং জিগুচ্ছিতব্বেপি রূপিযে ভগৰা পরিযাযেন ভিক্খূনং পরিভোগং আচিক্খি. রূপিযপটিগ্গাহকস্স পন কেনচি পরিযাযেন ততো উপ্পন্নপচ্চযপরিভোগো ন ৰট্টতি. যথা চাযং এতস্স ন ৰট্টতি, এৰং অসন্তসম্ভাৰনায ৰা কুলদূসককম্মেন ৰা কুহনাদীহি ৰা উপ্পন্নপচ্চযা নেৰ তস্স, ন অঞ্ঞস্স ৰট্টন্তি, ধম্মেন সমেন উপ্পন্নাপি অপচ্চৰেক্খিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টন্তি. চত্তারো হি পরিভোগা – থেয্যপরিভোগো ইণপরিভোগো দাযজ্জপরিভোগো সামিপরিভোগোতি. তত্থ সঙ্ঘমজ্ঝেপি নিসীদিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স দুস্সীলস্স পরিভোগো থেয্যপরিভোগো নাম. সীলৰতো অপচ্চৰেক্খিতপরিভোগো ইণপরিভোগো নাম. তস্মা চীৰরং পরিভোগে পরিভোগে পচ্চৰেক্খিতব্বং, পিণ্ডপাতো আলোপে আলোপে, তথা অসক্কোন্তেন পুরেভত্তপচ্ছাভত্তপুরিমযামমজ্ঝিমযামপচ্ছিমযামেসু. সচস্স অপচ্চৰেক্খতো অরুণো উগ্গচ্ছতি, ইণপরিভোগট্ঠানে তিট্ঠতি. সেনাসনম্পি পরিভোগে পরিভোগে পচ্চৰেক্খিতব্বং. ভেসজ্জস্স পটিগ্গহণেপি পরিভোগেপি সতিপচ্চযতা ৰট্টতি, এৰং সন্তেপি পটিগ্গহণে সতিং কত্ৰা পরিভোগে অকরোন্তস্সেৰ আপত্তি, পটিগ্গহণে পন সতিং অকত্ৰা পরিভোগে করোন্তস্স অনাপত্তি. চতুব্বিধা হি সুদ্ধি – দেসনাসুদ্ধি সংৰরসুদ্ধি পরিযেট্ঠিসুদ্ধি পচ্চৰেক্খণসুদ্ধীতি.

তত্থ দেসনাসুদ্ধি নাম পাতিমোক্খসংৰরসীলং. তঞ্হি দেসনায সুজ্ঝনতো ‘‘দেসনাসুদ্ধী’’তি ৰুচ্চতি. সংৰরসুদ্ধি নাম ইন্দ্রিযসংৰরসীলং. তঞ্হি ‘‘ন পুনেৰং করিস্সামী’’তি চিত্তাধিট্ঠানসংৰরেনেৰ সুজ্ঝনতো ‘‘সংৰরসুদ্ধী’’তি ৰুচ্চতি. পরিযেট্ঠিসুদ্ধি নাম আজীৰপারিসুদ্ধিসীলং. তঞ্হি অনেসনং পহায ধম্মেন সমেন পচ্চযে উপ্পাদেন্তস্স পরিযেসনায সুদ্ধত্তা ‘‘পরিযেট্ঠিসুদ্ধী’’তি ৰুচ্চতি. পচ্চৰেক্খণসুদ্ধি নাম পচ্চযপরিভোগসন্নিস্সিতসীলং. তঞ্হি ‘‘পটিসঙ্খা যোনিসো চীৰরং পটিসেৰামী’’তিআদিনা (ম. নি. ১.২৩; অ. নি. ৬.৫৮) নযেন ৰুত্তেন পচ্চৰেক্খণেন সুজ্ঝনতো ‘‘পচ্চৰেক্খণসুদ্ধী’’তি ৰুচ্চতি, তেন ৰুত্তং ‘‘পটিগ্গহণে পন সতিং অকত্ৰা পরিভোগে করোন্তস্স অনাপত্তী’’তি.

সত্তন্নং সেক্খানং পচ্চযপরিভোগো দাযজ্জপরিভোগো নাম. তে হি ভগৰতো পুত্তা, তস্মা পিতুসন্তকানং পচ্চযানং দাযাদা হুত্ৰা তে পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তি. কিং পন তে ভগৰতো পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তি, গিহীনং পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তীতি? গিহীহি দিন্নাপি ভগৰতা অনুঞ্ঞাতত্তা ভগৰতো সন্তকা হোন্তি, তস্মা ভগৰতো পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তীতি ৰেদিতব্বং. ধম্মদাযাদসুত্ত (ম. নি. ১.২৯ আদযো) ঞ্চেত্থ সাধকং. খীণাসৰানং পরিভোগো সামিপরিভোগো নাম. তে হি তণ্হায দাসব্যং অতীতত্তা সামিনো হুত্ৰা পরিভুঞ্জন্তি. ইতি ইমেসু পরিভোগেসু সামিপরিভোগো চ দাযজ্জপরিভোগো চ সব্বেসম্পি ৰট্টতি, ইণপরিভোগো ন ৰট্টতি, থেয্যপরিভোগে কথাযেৰ নত্থি.

অপরেপি চত্তারো পরিভোগা – লজ্জিপরিভোগো অলজ্জিপরিভোগো ধম্মিযপরিভোগো অধম্মিযপরিভোগোতি. তত্থ অলজ্জিনো লজ্জিনা সদ্ধিং পরিভোগো ৰট্টতি, আপত্তিযা ন কারেতব্বো. লজ্জিনো অলজ্জিনা সদ্ধিং যাৰ ন জানাতি, তাৰ ৰট্টতি. আদিতো পট্ঠায হি অলজ্জী নাম নত্থি, তস্মা যদাস্স অলজ্জিভাৰং জানাতি, তদা ৰত্তব্বো ‘‘তুম্হে কাযদ্ৰারে ৰচীদ্ৰারে চ ৰীতিক্কমং করোথ, তং অপ্পতিরূপং, মা এৰমকত্থা’’তি. সচে অনাদিযিত্ৰা করোতিযেৰ, যদি তেন সদ্ধিং পরিভোগং করোতি, সোপি অলজ্জীযেৰ হোতি. যোপি অত্তনো ভারভূতেন অলজ্জিনা সদ্ধিং পরিভোগং করোতি, সোপি নিৰারেতব্বো. সচে ন ওরমতি, অযম্পি অলজ্জীযেৰ হোতি. এৰং একো অলজ্জী অলজ্জিসতম্পি করোতি. অলজ্জিনো পন অলজ্জিনাৰ সদ্ধিং পরিভোগে আপত্তি নাম নত্থি. লজ্জিনো লজ্জিনা সদ্ধিং পরিভোগো দ্ৰিন্নং খত্তিযকুমারানং সুৰণ্ণপাতিযং ভোজনসদিসো. ধম্মিযাধম্মিযপরিভোগো পচ্চযৰসেনেৰ ৰেদিতব্বো. তত্থ সচে পুগ্গলোপি অলজ্জী, পিণ্ডপাতোপি অধম্মিযো, উভো জেগুচ্ছা. পুগ্গলো অলজ্জী, পিণ্ডপাতো ধম্মিযো, পুগ্গলং জিগুচ্ছিত্ৰা পিণ্ডপাতো ন গহেতব্বো. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘দুস্সীলো সঙ্ঘতো উদ্দেসভত্তাদীনি লভিত্ৰা সঙ্ঘস্সেৰ দেতি, এতানি যথাদানমেৰ গহিতত্তা ৰট্টন্তী’’তি ৰুত্তং. পুগ্গলো লজ্জী, পিণ্ডপাতো অধম্মিযো, পিণ্ডপাতো জেগুচ্ছো ন গহেতব্বো. পুগ্গলো লজ্জী, পিণ্ডপাতোপি ধম্মিযো, ৰট্টতি.

অপরে দ্ৰে পগ্গহা দ্ৰে চ পরিভোগা – লজ্জিপগ্গহো অলজ্জিপগ্গহো, ধম্মপরিভোগো আমিসপরিভোগোতি. তত্থ অলজ্জিনো লজ্জিং পগ্গহেতুং ৰট্টতি, ন সো আপত্তিযা কারেতব্বো. সচে পন লজ্জী অলজ্জিং পগ্গণ্হাতি, অনুমোদনায অজ্ঝেসতি, ধম্মকথায অজ্ঝেসতি, কুলেসু উপত্থম্ভেতি, ইতরোপি ‘‘অম্হাকং আচরিযো ঈদিসো চ ঈদিসো চা’’তি তস্স পরিসতি ৰণ্ণং ভাসতি, অযং সাসনং ওসক্কাপেতি অন্তরধাপেতীতি ৰেদিতব্বো. ধম্মপরিভোগআমিসপরিভোগেসু পন যত্থ আমিসপরিভোগো ৰট্টতি, ধম্মপরিভোগোপি তত্থ ৰট্টতি. যো পন কোটিযং ঠিতো, গন্থো তস্স পুগ্গলস্স অচ্চযেন নস্সিস্সতি, তং ধম্মানুগ্গহেন উগ্গণ্হিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং. তত্রিদং ৰত্থু – মহাভযে কির একস্সেৰ ভিক্খুনো মহানিদ্দেসো পগুণো অহোসি. অথ চতুনিকাযিকতিস্সত্থেরস্স উপজ্ঝাযো মহাতিপিটকত্থেরো নাম মহারক্খিতত্থেরং আহ ‘‘আৰুসো মহারক্খিত, এতস্স সন্তিকে মহানিদ্দেসং গণ্হাহী’’তি. ‘‘পাপো কিরাযং, ভন্তে, ন গণ্হামী’’তি. ‘‘গণ্হাৰুসো, অহং তে সন্তিকে নিসীদিস্সামী’’তি. ‘‘সাধু, ভন্তে, তুম্হেসু নিসিন্নেসু গণ্হিস্সামী’’তি পট্ঠপেত্ৰা রত্তিন্দিৰং নিরন্তরং পরিযাপুণন্তো ওসানদিৰসে হেট্ঠামঞ্চে ইত্থিং দিস্ৰা ‘‘ভন্তে, সুতংযেৰ মে পুব্বে, সচাহং এৰং জানেয্যং, ন ঈদিসস্স সন্তিকে ধম্মং পরিযাপুণেয্য’’ন্তি আহ. তস্স পন সন্তিকে বহূ মহাথেরা উগ্গণ্হিত্ৰা মহানিদ্দেসং পতিট্ঠাপেসুন্তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

রূপিযাদিপটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১৩. দানলক্খণাদিৰিনিচ্ছযকথা

৬৯. দানৰিস্সাসগ্গাহেহি লাভস্স পরিণামনন্তি এত্থ তাৰ দানন্তি অত্তনো সন্তকস্স চীৰরাদিপরিক্খারস্স সদ্ধিৰিহারিকাদীসু যস্স কস্সচি দানং. তত্রিদং দানলক্খণং – ‘‘ইদং তুয্হং দেমি দদামি দজ্জামি ওণোজেমি পরিচ্চজামি ৰিস্সজ্জামী’’তি ৰা ‘‘ইত্থন্নামস্স দেমি…পে… ৰিস্সজ্জামী’’তি ৰা ৰদতি, সম্মুখাপি পরম্মুখাপি দিন্নংযেৰ হোতি. ‘‘তুয্হং গণ্হাহী’’তি ৰুত্তে ‘‘ময্হং গণ্হামী’’তি ৰদতি, সুদিন্নং সুগ্গহিতঞ্চ. ‘‘তৰ সন্তকং করোহি, তৰ সন্তকং হোতু, তৰ সন্তকং হোতী’’তি ৰুত্তে ‘‘মম সন্তকং করোমি, মম সন্তকং হোতু, মম সন্তকং করিস্সামী’’তি ৰদতি, দুদিন্নং দুগ্গহিতঞ্চ. নেৰ দাতা দাতুং জানাতি, ন ইতরো গহেতুং, সচে পন ‘‘তৰ সন্তকং করোহী’’তি ৰুত্তে ‘‘সাধু, ভন্তে, ময্হং গণ্হামী’’তি গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. সচে পন একো ‘‘ইদং চীৰরং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, ইতরো ‘‘ন গণ্হামী’’তি ৰদতি, পুন সো ‘‘দিন্নং মযা তুয্হং, গণ্হাহী’’তি ৰদতি, ইতরোপি ‘‘ন ময্হং ইমিনা অত্থো’’তি ৰদতি, ততো পুরিমোপি ‘‘মযা দিন্ন’’ন্তি দসাহং অতিক্কামেতি, পচ্ছিমোপি ‘‘মযা পটিক্খিত্ত’’ন্তি, কস্স আপত্তীতি? ন কস্সচি. যস্স পন রুচ্চতি, তেন অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. ‘‘ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি দিন্নং যাৰ পরস্স হত্থং ন পাপুণাতি, তাৰ যো পহিণতি, তস্সেৰ সন্তকং, ‘‘ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি দিন্নং পন যস্স পহীযতি, তস্স সন্তকং. তস্মা ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইদং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং.

ভিক্খু (মহাৰ. ৩৭৮-৩৭৯) ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যো পহিণতি, সো কালকতো’’তি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যস্স পহীযতি, সো কালকতো’’তি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘উভো কালকতা’’তি, যো পহিণতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যো পহিণতি, সো কালকতো’’তি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যস্স পহীযতি, সো কালকতো’’তি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং. যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘উভো কালকতা’’তি. যো পহিণতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং.

পরিচ্চজিত্ৰা দিন্নং পুন কেনচি কারণেন কুপিতো আহরাপেতুং ন লভতি. অত্তনা দিন্নম্পি হি চীৰরং সকসঞ্ঞায অচ্ছিন্দতো নিস্সগ্গিযং, অঞ্ঞং পরিক্খারং অন্তমসো সূচিম্পি অচ্ছিন্দতো দুক্কটং. সচে পন ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং ইদং সারুপ্প’’ন্তি সযমেৰ দেতি, গহেতুং ৰট্টতি. অথ পন ‘‘আৰুসো, মযং তুয্হং ‘ৰত্তপটিৰত্তং করিস্সতি, অম্হাকং সন্তিকে উপজ্ঝং গণ্হিস্সতি, ধম্মং পরিযাপুণিস্সতী’তি চীৰরং অদম্হা, সো দানি ত্ৰং ন ৰত্তং করোসি, ন উপজ্ঝং গণ্হাসি, ন ধম্মং পরিযাপুণাসী’’তি এৰমাদীনি ৰুত্তো ‘‘ভন্তে, চীৰরত্থায মঞ্ঞে ভণথ, ইদং ৰো চীৰর’’ন্তি দেতি, এৰম্পি ৰট্টতি. দিসাপক্কমন্তং ৰা পন দহরং ‘‘নিৰত্তেথ ন’’ন্তি ভণতি, সো ন নিৰত্ততি, চীৰরে গহেত্ৰা নিরুন্ধথাতি, এৰঞ্চে নিৰত্ততি, সাধু. সচে ‘‘পত্তচীৰরত্থায মঞ্ঞে তুম্হে ভণথ, গণ্হথ ন’’ন্তি দেতি, এৰম্পি ৰট্টতি. ৰিব্ভমন্তং ৰা দিস্ৰা ‘‘মযং তুয্হং ‘ৰত্তং করিস্সতী’তি পত্তচীৰরং অদম্হা, সো দানি ত্ৰং ৰিব্ভমিত্ৰা চরসী’’তি ৰদতি, ইতরো ‘‘গণ্হথ তুম্হাকং পত্তচীৰর’’ন্তি দেতি, এৰম্পি ৰট্টতি. ‘‘মম সন্তিকে উপজ্ঝং গণ্হন্তস্সেৰ দেমি, অঞ্ঞত্থ গণ্হন্তস্স ন দেমি, ৰত্তং করোন্তস্সেৰ দেমি, অকরোন্তস্স ন দেমি, ধম্মং পরিযাপুণন্তস্সেৰ দেমি, অপরিযাপুণন্তস্স ন দেমি, অৰিব্ভমন্তস্সেৰ দেমি, ৰিব্ভমন্তস্স ন দেমী’’তি এৰং পন দাতুং ন ৰট্টতি, দদতো দুক্কটং, আহরাপেতুং পন ৰট্টতি, ৰিস্সজ্জেত্ৰা দিন্নং অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হন্তো ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. অযং তাৰ দানে ৰিনিচ্ছযো.

৭০. ৰিস্সাসগ্গাহলক্খণং পন ইমিনা সুত্তেন জানিতব্বং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ৰিস্সাসং গহেতুং সন্দিট্ঠো চ হোতি, সম্ভত্তো চ, আলপিতো চ, জীৰতি চ, গহিতে চ অত্তমনো হোতী’’তি (মহাৰ. ৩৫৬).

তত্থ (পারা. অট্ঠ. ১.১৩১) সন্দিট্ঠোতি দিট্ঠমত্তকমিত্তো. সম্ভত্তোতি দল়্হমিত্তো. আলপিতোতি ‘‘মম সন্তকং যং ইচ্ছসি, তং গণ্হেয্যাসি, আপুচ্ছিত্ৰা গহণে কারণং নত্থী’’তি ৰুত্তো. জীৰতীতি অনুট্ঠানসেয্যায সযিতোপি যাৰজীৰিতিন্দ্রিযুপচ্ছেদং ন পাপুণাতি. গহিতে চ অত্তমনোতি গহিতে তুট্ঠচিত্তো হোতি. ‘‘এৰরূপস্স সন্তকং গহিতে মে অত্তমনো ভৰিস্সতী’’তি জানন্তেন গহেতুং ৰট্টতি. অনৰসেসপরিযাদানৰসেন চেতানি পঞ্চঙ্গানি ৰুত্তানি, ৰিস্সাসগ্গাহো পন তীহি অঙ্গেহি রুহতি সন্দিট্ঠো, জীৰতি, গহিতে অত্তমনো, সম্ভত্তো, জীৰতি, গহিতে অত্তমনো, আলপিতো, জীৰতি, গহিতে অত্তমনোতি. যো পন ন জীৰতি, ন চ গহিতে অত্তমনো হোতি, তস্স সন্তকং ৰিস্সাসগ্গাহেন গহিতম্পি পুন দাতব্বং. দদমানেন চ মতকধনং তাৰ যে তস্স ধনে ইস্সরা গহট্ঠা ৰা পব্বজিতা ৰা, তেসং দাতব্বং. অনত্তমনস্স সন্তকং তস্সেৰ দাতব্বং, যো পন পঠমংযেৰ ‘‘সুট্ঠু কতং তযা মম সন্তকং গণ্হন্তেনা’’তি ৰচীভেদেন ৰা চিত্তুপ্পাদমত্তেন ৰা অনুমোদিত্ৰা পচ্ছা কেনচি কারণেন কুপিতো, পচ্চাহরাপেতুং ন লভতি, যোপি অদাতুকামো, চিত্তেন পন অধিৰাসেতি, ন কিঞ্চি ৰদতি, সোপি পুন পচ্চাহরাপেতুং ন লভতি. যো পন ‘‘মযা তুম্হাকং সন্তকং গহিতং ৰা পরিভুত্তং ৰা’’তি ৰুত্তে ‘‘গহিতং ৰা হোতু পরিভুত্তং ৰা, মযা পন তং কেনচিদেৰ করণীযেন ঠপিতং, তং পাকতিকং কাতুং ৰট্টতী’’তি ৰদতি, অযং পচ্চাহরাপেতুং লভতি. অযং ৰিস্সাসগ্গাহে ৰিনিচ্ছযো.

৭১. লাভস্স পরিণামনন্তি ইদং পন অঞ্ঞেসং অত্থায পরিণতলাভস্স অত্তনো অঞ্ঞস্স ৰা পরিণামনং সন্ধায ৰুত্তং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৬৫৯-৬৬০) – সঙ্ঘস্স পরিণতং সহধম্মিকানং ৰা গিহীনং ৰা অন্তমসো মাতুসন্তকম্পি ‘‘ইদং ময্হং দেহী’’তি সঙ্ঘস্স পরিণতভাৰং ঞত্ৰা অত্তনো পরিণামেত্ৰা গণ্হন্তস্স নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, ‘‘ইমস্স ভিক্খুনো দেহী’’তি এৰং অঞ্ঞস্স পরিণামেন্তস্স সুদ্ধিকপাচিত্তিযং. তস্মা যোপি ৰস্সিকসাটিকসমযে মাতুঘরেপি সঙ্ঘস্স পরিণতং ৰস্সিকসাটিকং ঞত্ৰা অত্তনো পরিণামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, পরস্স পরিণামেতি, সুদ্ধিকপাচিত্তিযং. মনুস্সা ‘‘সঙ্ঘভত্তং করিস্সামা’’তি সপ্পিতেলাদীনি আহরন্তি, গিলানো চেপি ভিক্খুসঙ্ঘস্স পরিণতভাৰং ঞত্ৰা কিঞ্চি যাচতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযমেৰ. সচে পন সো ‘‘তুম্হাকং সপ্পিআদীনি আভতানি অত্থী’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘আম, অত্থী’’তি ৰুত্তে ‘‘ময্হম্পি দেথা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. অথাপি নং কুক্কুচ্চাযন্তং উপাসকা ৰদন্তি ‘‘সঙ্ঘোপি অম্হেহি দিন্নমেৰ লভতি, গণ্হথ, ভন্তে’’তি, এৰম্পি ৰট্টতি.

একস্মিং ৰিহারে সঙ্ঘস্স পরিণতং অঞ্ঞৰিহারং উদ্দিসিত্ৰা ‘‘অসুকস্মিং নাম ৰিহারে সঙ্ঘস্স দেথা’’তি পরিণামেতি, ‘‘কিং সঙ্ঘস্স দানেন, চেতিযস্স পূজং করোথা’’তি এৰং চেতিযস্স ৰা পরিণামেতি, দুক্কটং. চেতিযস্স পরিণতং অঞ্ঞচেতিযস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা পরিণামেতি, দুক্কটমেৰ. নিযমেত্ৰা অঞ্ঞচেতিযস্স অত্থায রোপিতমালাৰচ্ছতো অঞ্ঞচেতিযম্হি পুপ্ফম্পি আরোপেতুং ন ৰট্টতি, একস্স চেতিযস্স পন ছত্তং ৰা পটাকং ৰা আরোপেত্ৰা ঠিতং দিস্ৰা সেসং অঞ্ঞচেতিযস্স দাপেতুং ৰট্টতি. অন্তমসো সুনখস্সপি পরিণতং ‘‘ইমস্স সুনখস্স মা দেহি, এতস্স দেহী’’তি এৰং অঞ্ঞপুগ্গলস্স পরিণামেতি, দুক্কটং. সচে পন দাযকা ‘‘মযং সঙ্ঘভত্তং কাতুকামা, চেতিযপূজং কাতুকামা, একস্স ভিক্খুনো পরিক্খারং দাতুকামা, তুম্হাকং রুচিযা দস্সাম, ভণথ কত্থ দেমা’’তি ৰদন্তি, এৰং ৰুত্তে তেন ভিক্খুনা ‘‘যত্থ ইচ্ছথ, তত্থ দেথা’’তি ৰত্তব্বা. সচে পন কেৰলং ‘‘কত্থ দেমা’’তি পুচ্ছন্তি, ‘‘যত্থ তুম্হাকং দেয্যধম্মো পরিভোগং ৰা লভেয্য, পটিসঙ্খারং ৰা লভেয্য, চিরট্ঠিতিকো ৰা অস্স, যত্থ ৰা পন তুম্হাকং চিত্তং পসীদতি, তত্থ দেথা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

দানলক্খণাদিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১৪. পথৰীখণনৰিনিচ্ছযকথা

৭২. পথৰীতি দ্ৰে পথৰী জাতা চ পথৰী অজাতা চ পথৰীতি. তত্থ জাতা নাম পথৰী সুদ্ধপংসুকা সুদ্ধমত্তিকা অপ্পপাসাণা অপ্পসক্খরা অপ্পকঠলা অপ্পমরুম্বা অপ্পৰালুকা যেভুয্যেনপংসুকা যেভুয্যেনমত্তিকা, অদড্ঢাপি ৰুচ্চতি ‘‘জাতা পথৰী’’তি. যোপি পংসুপুঞ্জো ৰা মত্তিকাপুঞ্জো ৰা অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠো, সোপি ৰুচ্চতি ‘‘জাতা পথৰী’’তি. অজাতা নাম পথৰী সুদ্ধপাসাণা সুদ্ধসক্খরা সুদ্ধকঠলা সুদ্ধমরুম্বা সুদ্ধৰালুকা অপ্পপংসুকা অপ্পমত্তিকা যেভুয্যেনপাসাণা যেভুয্যেনসক্খরা যেভুয্যেনকঠলা যেভুয্যেনমরুম্বা যেভুয্যেনৰালুকা, দড্ঢাপি ৰুচ্চতি ‘‘অজাতা পথৰী’’তি. যোপি পংসুপুঞ্জো ৰা মত্তিকাপুঞ্জো ৰা ওমকচাতুমাসং ওৰট্ঠো, সোপি ৰুচ্চতি ‘‘অজাতা পথৰী’’তি (পাচি. ৮৪-৮৬).

তত্থ জাতপথৰিং খণন্তস্স খণাপেন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ৮৬) – সচে সযং খণতি, পহারে পহারে পাচিত্তিযং. সচে অঞ্ঞং আণাপেতি, সকিং আণত্তো সচেপি সকলদিৰসং খণতি, আণাপকস্স একমেৰ পাচিত্তিযং. সচে পন কুসীতো হোতি, পুনপ্পুনং আণাপেতব্বো, তং আণাপেত্ৰা খণাপেন্তস্স ৰাচায ৰাচায পাচিত্তিযং. সচে ‘‘পোক্খরণিং খণাহী’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. খতাযেৰ হি পোক্খরণী নাম হোতি. তস্মা অযং কপ্পিযৰোহারো. এস নযো ‘‘ৰাপিং তল়াকং আৰাটং খণা’’তিআদীসুপি. ‘‘ইমং ওকাসং খণ, ইমস্মিং ওকাসে পোক্খরণিং খণা’’তি ৰত্তুং পন ন ৰট্টতি. ‘‘কন্দং খণ, মূলং খণা’’তি অনিযমেত্ৰা ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘ইমং ৰল্লিং খণ, ইমস্মিং ওকাসে কন্দং ৰা মূলং ৰা খণা’’তি ৰত্তুং ন ৰট্টতি.

৭৩. পোক্খরণিং সোধেন্তেহি যো কুটেহি উস্সিঞ্চিতুং সক্কা হোতি তনুককদ্দমো, তং অপনেতুং ৰট্টতি, বহলো ন ৰট্টতি. আতপেন সুক্খকদ্দমো ফলতি, তত্র যো হেট্ঠা পথৰিযা অসম্বন্ধো, তমেৰ অপনেতুং ৰট্টতি. উদকেন গতট্ঠানে উদকপপ্পটকো নাম হোতি, ৰাতপহারেন চলতি, তং অপনেতুং ৰট্টতি. পোক্খরণীআদীনং তটং ভিজ্জিত্ৰা উদকসামন্তা পততি. সচে ওমকচাতুমাসং ওৰট্ঠং, ছিন্দিতুং ভিন্দিতুং ৰা ৰট্টতি, চাতুমাসতো উদ্ধং ন ৰট্টতি. সচে পন উদকেযেৰ পততি, দেৰেন অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠেপি উদকেযেৰ উদকস্স পতিতত্তা ৰট্টতি.

পাসাণপিট্ঠিযং সোণ্ডিং খণন্তি, সচে তত্থ পঠমমেৰ সুখুমরজং পততি, তং দেৰেন ওৰট্ঠং হোতি, চাতুমাসচ্চযেন অকপ্পিযপথৰীসঙ্খ্যং গচ্ছতি. উদকে পরিযাদিন্নে সোণ্ডিং সোধেন্তেহি ৰিকোপেতুং ন ৰট্টতি. সচে পঠমমেৰ উদকেন পূরতি, পচ্ছা রজং পততি, তং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি. তত্থ হি দেৰে ৰস্সন্তেপি উদকেযেৰ উদকং পততি. পিট্ঠিপাসাণে সুখুমরজং হোতি, দেৰে ফুসাযন্তে অল্লীযতি, তম্পি চাতুমাসচ্চযেন ৰিকোপেতুং ন ৰট্টতি. অকতপব্ভারে ৰম্মিকো উট্ঠিতো হোতি, যথাসুখং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি. সচে অব্ভোকাসে উট্ঠহতি, ওমকচাতুমাসং ওৰট্ঠোযেৰ ৰট্টতি. রুক্খাদীসু আরুল়্হউপচিকমত্তিকাযম্পি এসেৰ নযো. গণ্ডুপ্পাদগূথমূসিকুক্করগোকণ্টকাদীসুপি এসেৰ নযো. গোকণ্টকো নাম গাৰীনং খুরচ্ছিন্নকদ্দমো ৰুচ্চতি. সচে পন হেট্ঠিমতলেন ভূমিসম্বন্ধো হোতি, একদিৰসম্পি ন ৰট্টতি. কসিতট্ঠানে নঙ্গলচ্ছিন্নমত্তিকাপিণ্ডং গণ্হন্তস্স এসেৰ নযো.

পুরাণসেনাসনং হোতি অচ্ছদনং ৰা ৰিনট্ঠচ্ছদনং ৰা অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠং জাতপথৰীসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, ততো অৰসেসং ছদনিট্ঠকং ৰা গোপানসীআদিকং উপকরণং ৰা ‘‘ইট্ঠকং গণ্হামি, গোপানসিং ভিত্তিপাদং পদরত্থরণং পাসাদত্থম্ভং গণ্হামী’’তি সঞ্ঞায গণ্হিতুং ৰট্টতি, তেন সদ্ধিং মত্তিকা পততি, অনাপত্তি, ভিত্তিমত্তিকং গণ্হন্তস্স পন আপত্তি. সচে যা যা অতিন্তা, তং তং গণ্হাতি, অনাপত্তি. অন্তোগেহে মত্তিকাপুঞ্জো হোতি, তস্মিং একদিৰসং ওৰট্ঠে গেহং ছাদেন্তি. সচে সব্বো তিন্তো, চাতুমাসচ্চযেন জাতপথৰীযেৰ. অথস্স উপরিভাগোযেৰ তিন্তো, অন্তো অতিন্তো, যত্তকং তিন্তং, তং কপ্পিযকারকেহি কপ্পিযৰোহারেন অপনামেত্ৰা সেসং যথাসুখং ৰল়ঞ্জেতুং ৰট্টতি উদকেন তেমিতত্তা. একাবদ্ধাযেৰ হি জাতপথৰী হোতি, ন ইতরাতি. অব্ভোকাসে মত্তিকাপাকারো হোতি, অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠো জাতপথৰীসঙ্খ্যং গচ্ছতি, তত্থ লগ্গপংসুং পন অল্লহত্থেন ছুপিত্ৰা গহেতুং ৰট্টতি. সচে ইট্ঠকপাকারো হোতি, যেভুয্যেনকঠলট্ঠানে তিট্ঠতি, যথাসুখং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি. অব্ভোকাসে ঠিতমণ্ডপত্থম্ভং ইতো চিতো চ সঞ্চালেত্ৰা পথৰিং ৰিকোপেন্তেন গহেতুং ন ৰট্টতি, উজুকমেৰ উদ্ধরিতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞম্পি সুক্খরুক্খং সুক্খখাণুকং ৰা গণ্হন্তস্স এসেৰ নযো.

৭৪. নৰকম্মত্থং থম্ভং ৰা পাসাণং ৰা রুক্খং ৰা দণ্ডকেহি উচ্চালেত্ৰা পৰট্টেন্তা গচ্ছন্তি, তত্থ জাতপথৰী ভিজ্জতি, সচে সুদ্ধচিত্তা পৰট্টেন্তি, অনাপত্তি. অথ পন তেন অপদেসেন পথৰিং ভিন্দিতুকামাযেৰ হোন্তি, আপত্তি. সাখাদীনি কড্ঢন্তানম্পি পথৰিযং দারূনি ফালেন্তানম্পি এসেৰ নযো. পথৰিযং অট্ঠিসূচিকণ্টকাদীসুপি যং কিঞ্চি আকোটেতুং ৰা পৰেসেতুং ৰা ন ৰট্টতি, ‘‘পস্সাৰধারায ৰেগেন পথৰিং ভিন্দিস্সামী’’তি এৰং পস্সাৰম্পি কাতুং ন ৰট্টতি. করোন্তস্স ভিজ্জতি, আপত্তি, ‘‘ৰিসমভূমিং সমং করিস্সামী’’তি সম্মজ্জনিযা ঘংসিতুম্পি ন ৰট্টতি. ৰত্তসীসেনেৰ হি সম্মজ্জিতব্বং. কেচি কত্তরযট্ঠিযা ভূমিং কোট্টেন্তি, পাদঙ্গুট্ঠকেন ৰিলিখন্তি, ‘‘চঙ্কমিতট্ঠানং দস্সেস্সামা’’তি পুনপ্পুনং ভূমিং ভিন্দন্তা চঙ্কমন্তি, সব্বং ন ৰট্টতি, ৰীরিযসম্পগ্গহত্থং পন সমণধম্মং করোন্তেন সুদ্ধচিত্তেন চঙ্কমিতুং ৰট্টতি. ‘‘হত্থং খোৰিস্সামা’’তি পথৰিযং ঘংসন্তি, ন ৰট্টতি, অঘংসন্তেন পন অল্লহত্থং পথৰিযং ঠপেত্ৰা রজং গহেতুং ৰট্টতি.

কেচি কণ্ডুকচ্ছুআদীহি আবাধিকা ছিন্নতটাদীসু অঙ্গপচ্চঙ্গানি ঘংসন্তি, ন ৰট্টতি. জাতপথৰিং দহতি ৰা দহাপেতি ৰা, পাচিত্তিযং, অন্তমসো পত্তম্পি পচন্তো যত্তকেসু ঠানেসু অগ্গিং দেতি ৰা দাপেতি ৰা, তত্তকানি পাচিত্তিযানি, তস্মা পত্তং পচন্তেনপি পুব্বে পক্কট্ঠানেযেৰ পচিতব্বো. অদড্ঢায পথৰিযা অগ্গিং ঠপেতুং ন ৰট্টতি, পত্তপচনকপালস্স পন উপরি অগ্গিং ঠপেতুং ৰট্টতি. দারূনং উপরি ঠপেতি, সো অগ্গি তানি দহন্তো গন্ত্ৰা পথৰিং দহতি, ন ৰট্টতি. ইট্ঠককপালাদীসুপি এসেৰ নযো. তত্রাপি হি ইট্ঠকাদীনংযেৰ উপরি ঠপেতুং ৰট্টতি. কস্মা? তেসং অনুপাদানত্তা. ন হি তানি অগ্গিস্স উপাদানসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি, সুক্খখাণুসুক্খরুক্খাদীসুপি অগ্গিং দাতুং ন ৰট্টতি. সচে পন ‘‘পথৰিং অপ্পত্তমেৰ নিব্বাপেত্ৰা গমিস্সামী’’তি দেতি, ৰট্টতি. পচ্ছা নিব্বাপেতুং ন সক্কোতি, অৰিসযত্তা অনাপত্তি. তিণুক্কং গহেত্ৰা গচ্ছন্তো হত্থে ডয্হমানে ভূমিযং পাতেতি, অনাপত্তি. পতিতট্ঠানেযেৰ উপাদানং দত্ৰা অগ্গিং কাতুং ৰট্টতি. দড্ঢপথৰিযা চ যত্তকং ঠানং উসুমায অনুগতং, সব্বং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি.

যো পন অজাননকো ভিক্খু অরণিসহিতেন অগ্গিং নিব্বত্তেত্ৰা হত্থেন উক্খিপিত্ৰা ‘‘কিং করোমী’’তি ৰদতি, ‘‘জালেহী’’তি ৰত্তব্বো. ‘‘হত্থো ডয্হতী’’তি ৰদতি, ‘‘যথা ন ডয্হতি, তথা করোহী’’তি ৰত্তব্বো. ‘‘ভূমিযং পাতেহী’’তি পন ন ৰত্তব্বো. সচে হত্থে ডয্হমানে পাতেতি, ‘‘পথৰিং দহিস্সামী’’তি অপাতিতত্তা অনাপত্তি, পতিতট্ঠানে পন অগ্গিং কাতুং ৰট্টতি. ‘‘ইমস্স থম্ভস্স আৰাটং জান, মহামত্তিকং জান, থুসমত্তিকং জান, মহামত্তিকং দেহি, থুসমত্তিকং দেহি, মত্তিকং আহর, পংসুং আহর, মত্তিকায অত্থো, পংসুনা অত্থো, ইমস্স থম্ভস্স আৰাটং কপ্পিযং করোহি, ইমং মত্তিকং কপ্পিযং করোহি, ইমং পংসুং কপ্পিযং করোহী’’তি এৰং কপ্পিযৰোহারেন যং কিঞ্চি কারাপেতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞৰিহিতো কেনচি সদ্ধিং কিঞ্চি কথেন্তো পাদঙ্গুট্ঠকেন কত্তরযট্ঠিযা ৰা পথৰিং ৰিলিখন্তো তিট্ঠতি, এৰং অসতিযা ৰিলিখন্তস্স ভিন্দন্তস্স ৰা অনাপত্তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

পথৰীখণনৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১৫. ভূতগামৰিনিচ্ছযকথা

৭৫. ভূতগামোতি পঞ্চহি বীজেহি জাতানং রুক্খলতাদীনমেতং অধিৰচনং. তত্রিমানি পঞ্চ বীজানি – মূলবীজং খন্ধবীজং ফল়ুবীজং অগ্গবীজং বীজবীজন্তি. তত্থ মূলবীজং নাম হলিদ্দি সিঙ্গিৰেরং ৰচা ৰচত্তং অতিৰিসং কটুকরোহিণী উসীরং ভদ্দমুত্তকং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলে জাযন্তি মূলে সঞ্জাযন্তি, এতং মূলবীজং নাম. খন্ধবীজং নাম অস্সত্থো নিগ্রোধো পিলক্খো উদুম্বরো কচ্ছকো কপিত্থনো, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি খন্ধে জাযন্তি খন্ধে সঞ্জাযন্তি, এতং খন্ধবীজং নাম. ফল়ুবীজং নাম উচ্ছু ৰেল়ু নল়ো, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি পব্বে জাযন্তি পব্বে সঞ্জাযন্তি, এতং ফল়ুবীজং নাম. অগ্গবীজং নাম অজ্জুকং ফণিজ্জকং হিরিৰেরং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি অগ্গে জাযন্তি অগ্গে সঞ্জাযন্তি, এতং অগ্গবীজং নাম. বীজবীজং নাম পুব্বণ্ণং অপরণ্ণং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি বীজে জাযন্তি বীজে সঞ্জাযন্তি, এতং বীজবীজং নাম (পাচি. ৯১). তত্থ ভূতগামে ভূতগামসঞ্ঞী ছিন্দতি ৰা ছিন্দাপেতি ৰা ভিন্দতি ৰা ভিন্দাপেতি ৰা পচতি ৰা পচাপেতি ৰা, পাচিত্তিযং. ভূতগামঞ্হি ৰিকোপেন্তস্স পাচিত্তিযং, ভূতগামপরিমোচিতং পঞ্চৰিধম্পি বীজগামং ৰিকোপেন্তস্স দুক্কটং.

৭৬. বীজগামভূতগামো (পাচি. অট্ঠ. ৯২২) নামেস অত্থি উদকট্ঠো, অত্থি থলট্ঠো. তত্থ উদকট্ঠো সাসপমত্তিকতিলবীজকাদিভেদা সপণ্ণিকা চ অপণ্ণিকা চ সব্বা সেৰালজাতি, অন্তমসো উদকপপ্পটকং উপাদায ‘‘ভূতগামো’’তি ৰেদিতব্বো. উদকপপ্পটকো নাম উপরি থদ্ধো ফরুসৰণ্ণো হেট্ঠা মুদু নীলৰণ্ণো হোতি. তত্থ যস্স সেৰালস্স মূলং ওরুহিত্ৰা পথৰিযং পতিট্ঠিতং, তস্স পথৰী ঠানং. যো উদকে সঞ্চরতি, তস্স উদকং. পথৰিযং পতিট্ঠিতং যত্থ কত্থচি ৰিকোপেন্তস্স, উদ্ধরিত্ৰা ৰা ঠানন্তরং সঙ্কামেন্তস্স পাচিত্তিযং, উদকে সঞ্চরন্তং ৰিকোপেন্তস্সেৰ পাচিত্তিযং. হত্থেহি পন ইতো চিতো চ ৰিযূহিত্ৰা নহাযিতুং ৰট্টতি. সকলঞ্হি উদকং তস্স ঠানং, তস্মা ন সো এত্তাৰতা ঠানন্তরং সঙ্কামিতো হোতি. উদকতো পন উদকেন ৰিনা সঞ্চিচ্চ উক্খিপিতুং ন ৰট্টতি, উদকেন সদ্ধিং উক্খিপিত্ৰা পুন উদকে পক্খিপিতুং ৰট্টতি. উপ্পলিনিপদুমিনিআদীনি জলজৰল্লিতিণানি উদকতো উদ্ধরন্তস্স ৰা তত্থেৰ ৰিকোপেন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং, পরেহি উপ্পাটিতানি ৰিকোপেন্তস্স দুক্কটং. তানি হি বীজগামে সঙ্গহং গচ্ছন্তি, তিলবীজকসাসপমত্তিকসেৰালোপি উদকতো উদ্ধটো অমিলাতো অগ্গবীজসঙ্গহং গচ্ছতি. মহাপচ্চরিযাদীসু ‘‘অনন্তকতিলবীজকউদকপপ্পটকাদীনি দুক্কটৰত্থূনী’’তি ৰুত্তং, তত্থ কারণং ন দিস্সতি. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘সম্পুণ্ণভূতগামং ন হোতি, তস্মা দুক্কট’’ন্তি ৰুত্তং, তম্পি ন সমেতি. ভূতগামে হি পাচিত্তিযং বীজগামে দুক্কটং ৰুত্তং. অসম্পুণ্ণভূতগামো নাম ততিযো কোট্ঠাসো নেৰ পাল়িযং, অট্ঠকথাসু আগতো, অথেতং বীজগামসঙ্গহং গমিস্সতীতি, তম্পি ন যুত্তং অভূতগামমূলত্তা তাদিসস্স বীজগামস্সাতি. অপিচ ‘‘গরুকলহুকেসু গরুকে ঠাতব্ব’’ন্তি এতং ৰিনযলক্খণং.

থলট্ঠে ছিন্নরুক্খানং অৰসিট্ঠো হরিতখাণু নাম হোতি, তত্থ ককুধকরঞ্জপিযঙ্গুপনসাদীনং খাণু উদ্ধং ৰড্ঢতি, সো ভূতগামেন সঙ্গহিতো. তালনাল়িকেরাদীনং খাণু উদ্ধং ন ৰড্ঢতি, সো বীজগামেন সঙ্গহিতো. কদলিযা পন অফলিতায খাণু ভূতগামেন সঙ্গহিতো, ফলিতায বীজগামেন. কদলী পন ফলিতা যাৰ নীলপণ্ণা, তাৰ ভূতগামেনেৰ সঙ্গহিতা, তথা ফলিতো ৰেল়ু. যদা পন অগ্গতো পট্ঠায সুস্সতি, তদা বীজগামেন সঙ্গহং গচ্ছতি. কতরবীজগামেন? ফল়ুবীজগামেন. কিং ততো নিব্বত্ততি? ন কিঞ্চি. যদি হি নিব্বত্তেয্য, ভূতগামেন সঙ্গহং গচ্ছেয্য. ইন্দসালাদিরুক্খে ছিন্দিত্ৰা রাসিং করোন্তি, কিঞ্চাপি রাসিকতদণ্ডকেহি রতনপ্পমাণাপি সাখা নিক্খমন্তি, বীজগামেনেৰ পন সঙ্গহং গচ্ছন্তি. মণ্ডপত্থায ৰা ৰতিঅত্থায ৰা ৰল্লিআরোপনত্থায ৰা ভূমিযং নিখণন্তি, মূলেসু চেৰ পণ্ণেসু চ নিগ্গতেসু পুন ভূতগামসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি, মূলমত্তেসু পন পণ্ণমত্তেসু ৰা নিগ্গতেসুপি বীজগামেন সঙ্গহিতা এৰ.

যানি কানিচি বীজানি পথৰিযং ৰা উদকেন সিঞ্চিত্ৰা ঠপিতানি, কপালাদীসু ৰা অল্লপংসুং পক্খিপিত্ৰা নিক্খিত্তানি হোন্তি, সব্বানি মূলমত্তে ৰা পণ্ণমত্তে ৰা নিগ্গতেপি বীজানিযেৰ. সচেপি মূলানি চ উপরি অঙ্কুরো চ নিগ্গচ্ছতি, যাৰ অঙ্কুরো হরিতো ন হোতি, তাৰ বীজানিযেৰ. মুগ্গাদীনং পন পণ্ণেসু উট্ঠিতেসু, ৰীহিআদীনং ৰা অঙ্কুরে হরিতে নীলৰণ্ণে জাতে ভূতগামসঙ্গহং গচ্ছন্তি. তালট্ঠীনং পঠমং সূকরদাঠা ৰিয মূলং নিগ্গচ্ছতি, নিগ্গতেপি যাৰ উপরি পত্তৰট্টি ন নিগ্গচ্ছতি, তাৰ বীজগামো নামযেৰ. নাল়িকেরস্স তচং ভিন্দিত্ৰা দন্তসূচি ৰিয অঙ্কুরো নিগ্গচ্ছতি, যাৰ মিগসিঙ্গসদিসা নীলপত্তৰট্টি ন হোতি, তাৰ বীজগামোযেৰ. মূলে অনিগ্গতেপি তাদিসায পত্তৰট্টিযা জাতায অমূলকভূতগামে সঙ্গহং গচ্ছতি.

অম্বট্ঠিআদীনি ৰীহিআদীহি ৰিনিচ্ছিনিতব্বানি. ৰন্দাকা ৰা অঞ্ঞা ৰা যা কাচি রুক্খে জাযিত্ৰা রুক্খং ওত্থরতি, রুক্খোৰ তস্সা ঠানং, তং ৰিকোপেন্তস্স ৰা ততো উদ্ধরন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং. একা অমূলিকা লতা হোতি, অঙ্গুলিৰেঠকো ৰিয ৰনপ্পগুম্বদণ্ডকে ৰেঠেতি, তস্সাপি অযমেৰ ৰিনিচ্ছযো. গেহপমুখপাকারৰেদিকা চেতিযাদীসু নীলৰণ্ণো সেৰালো হোতি, যাৰ দ্ৰে তীণি পত্তানি ন সঞ্জাযন্তি, তাৰ অগ্গবীজসঙ্গহং গচ্ছতি. পত্তেসু জাতেসু পাচিত্তিযৰত্থু, তস্মা তাদিসেসু ঠানেসু সুধালেপম্পি দাতুং ন ৰট্টতি, অনুপসম্পন্নেন লিত্তস্স উপরি সিনেহলেপো দাতুং ৰট্টতি. সচে নিদাঘসমযে সুক্খসেৰালো তিট্ঠতি, তং সম্মুঞ্জনীআদীহি ঘংসিত্ৰা অপনেতুং ৰট্টতি. পানীযঘটাদীনং বহি সেৰালো দুক্কটৰত্থু, অন্তো অব্বোহারিকো, দন্তকট্ঠপূৰাদীসু কণ্ণকম্পি অব্বোহারিকমেৰ. ৰুত্তঞ্হেতং ‘‘সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা’’তি (মহাৰ. ৬৬).

৭৭. পাসাণজাতি পাসাণদদ্দুসেৰালসেলেয্যকাদীনি অহরিতৰণ্ণানি অপত্তকানি চ দুক্কটৰত্থুকানি. অহিচ্ছত্তকং যাৰ মকুটং হোতি, তাৰ দুক্কটৰত্থু, পুপ্ফিতকালতো পট্ঠায অব্বোহারিকং, অল্লরুক্খতো পন অহিচ্ছত্তকং গণ্হন্তো রুক্খতচং ৰিকোপেতি, তস্মা তত্থ পাচিত্তিযং. রুক্খপপটিকাযপি এসেৰ নযো. যা পন ইন্দসালককুধাদীনং পপটিকা রুক্খতো মুচ্চিত্ৰা তিট্ঠতি, তং গণ্হন্তস্স অনাপত্তি. নিয্যাসম্পি রুক্খতো মুচ্চিত্ৰা ঠিতং সুক্খরুক্খে ৰা লগ্গং গণ্হিতুং ৰট্টতি, অল্লরুক্খতো ন ৰট্টতি. লাখাযপি এসেৰ নযো. রুক্খং চালেত্ৰা পণ্ডুপলাসং ৰা পরিণতকণিকারাদিপুপ্ফং ৰা পাতেন্তস্স পাচিত্তিযমেৰ. হত্থকুক্কুচ্চেন মুদুকেসু ইন্দসালনুহীখন্ধাদীসু ৰা তত্থজাতকতালপণ্ণাদীসু ৰা অক্খরং ছিন্দন্তস্সপি এসেৰ নযো. সামণেরানং পুপ্ফং ওচিনন্তানং সাখং ওনামেত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. তেহি পন পুপ্ফেহি পানীযং ন ৰাসেতব্বং, পানীযৰাসত্থিকেন সামণেরং উক্খিপিত্ৰা ওচিনাপেতব্বানি. ফলসাখাপি অত্তনা খাদিতুকামেন ন ওনামেতব্বা, সামণেরং উক্খিপিত্ৰা ফলং গাহাপেতব্বং. কিঞ্চি গচ্ছং ৰালতং ৰা উপ্পাটেন্তেহি সামণেরেহি সদ্ধিং গহেত্ৰা আকড্ঢিতুং ন ৰট্টতি, তেসং পন উস্সাহজননত্থং অনাকড্ঢন্তেন কড্ঢনাকারং দস্সেন্তেন ৰিয অগ্গে গহেতুং ৰট্টতি. যেসং রুক্খানং সাখা রুহতি, তেসং সাখং মক্খিকবীজনাদীনং অত্থায কপ্পিযং অকারাপেত্ৰা গহিতং, তচে ৰা পত্তে ৰা অন্তমসো নখেনপি ৰিলেখন্তস্স দুক্কটং. অল্লসিঙ্গিৰেরাদীসুপি এসেৰ নযো. সচে পন কপ্পিযং কারাপেত্ৰা সীতলে পদেসে ঠপিতস্স মূলং সঞ্জাযতি, উপরিভাগে ছিন্দিতুং ৰট্টতি. সচে অঙ্কুরো জাযতি, হেট্ঠাভাগে ছিন্দিতুং ৰট্টতি, মূলে চ অঙ্কুরে চ জাতে ন ৰট্টতি.

‘‘সম্মুঞ্জনীসলাকাযপি তিণানি ছিন্দিস্সামী’’তি ভূমিযং সম্মজ্জন্তো সযং ৰা ছিন্দতি, অঞ্ঞেন ৰা ছেদাপেতি, ন ৰট্টতি. চঙ্কমন্তোপি ‘‘ছিজ্জনকং ছিজ্জতু, ভিজ্জনকং ভিজ্জতু, চঙ্কমিতট্ঠানং দস্সেস্সামী’’তি সঞ্চিচ্চ পাদেহি অক্কমন্তো তিণৰল্লিআদীনি সযং ৰা ছিন্দতি, অঞ্ঞেন ৰা ছেদাপেতি, ন ৰট্টতি. সচেপি হি তিণং ৰা লতং ৰা গন্থিং করোন্তস্স ভিজ্জতি, গন্থিম্পি কাতুং ন ৰট্টতি. তালরুক্খাদীসু পন চোরানং অনারুহণত্থায দারুমক্কটকং আকোটেন্তি, কণ্টকে বন্ধন্তি, ভিক্খুস্স এৰং কাতুং ন ৰট্টতি. সচে দারুমক্কটকো রুক্খে অল্লীনমত্তোৰ হোতি, রুক্খং ন পীল়েতি, ৰট্টতি. ‘‘রুক্খং ছিন্দ, লতং ছিন্দ, কন্দং ৰা মূলং ৰা উপ্পাটেহী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি অনিযমিতত্তা. নিযমেত্ৰা পন ‘‘ইমং রুক্খং ছিন্দা’’তিআদি ৰত্তুং ন ৰট্টতি. নামং গহেত্ৰাপি ‘‘অম্বরুক্খং চতুরংসৰল্লিং আলুৰকন্দং মুঞ্জতিণং অসুকরুক্খচ্ছল্লিং ছিন্দ ভিন্দ উপ্পাটেহী’’তিআদিৰচনম্পি অনিযমিতমেৰ হোতি. ‘‘ইমং অম্বরুক্খ’’ন্তিআদিৰচনমেৰ হি নিযমিতং নাম, তং ন ৰট্টতি. পত্তম্পি পচিতুকামো তিণাদীনং উপরি সঞ্চিচ্চ অগ্গিং করোন্তো সযং ৰা পচতি, অঞ্ঞেন ৰা পচাপেতি, ন ৰট্টতি. অনিযমেত্ৰা পন ‘‘মুগ্গে পচ, মাসে পচা’’তিআদি ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘ইমে মুগ্গে পচা’’তি এৰং ৰত্তুং ন ৰট্টতি. ‘‘ইমং মূলভেসজ্জং জান, ইমং মূলং ৰা পণ্ণং ৰা দেহি, ইমং রুক্খং ৰা লতং ৰা আহর, ইমিনা পুপ্ফেন ফলেন ৰা অত্থো, ইমং রুক্খং ৰা লতং ৰা ফলং ৰা কপ্পিযং করোহী’’তি এৰং পন ৰত্তুং ৰট্টতি. এত্তাৰতা ভূতগামপরিমোচিতং কতং হোতি.

৭৮. পরিভুঞ্জন্তেন পন বীজগামপরিমোচনত্থং পুন কপ্পিযং কারাপেতব্বং. কপ্পিযকরণঞ্চেত্থ ইমিনা সুত্তানুসারেন ৰেদিতব্বং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহি সমণকপ্পেহি ফলং পরিভুঞ্জিতুং অগ্গিপরিজিতং সত্থপরিজিতং নখপরিজিতং অবীজং নিব্বট্টবীজঞ্ঞেৰ পঞ্চম’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৫০).

তত্থ অগ্গিপরিজিতন্তি অগ্গিনা পরিজিতং অধিভূতং দড্ঢং ফুট্ঠন্তি অত্থো. সত্থপরিজিতন্তি সত্থেন পরিজিতং অধিভূতং ছিন্নং ৰিদ্ধং ৰাতি অত্থো. এস নযো নখপরিজিতে. অবীজনিব্বট্টবীজানি সযমেৰ কপ্পিযানি. অগ্গিনা কপ্পিযং করোন্তেন কট্ঠগ্গিগোমযগ্গিআদীসু যেন কেনচি অন্তমসো লোহখণ্ডেনপি আদিত্তেন কপ্পিযং কাতব্বং, তঞ্চ খো একদেসে ফুসন্তেন ‘‘কপ্পিয’’ন্তি ৰত্ৰাৰ কাতব্বং. সত্থেন করোন্তেন যস্স কস্সচি লোহমযসত্থস্স অন্তমসো সূচিনখচ্ছেদনানম্পি তুণ্ডেন ৰা ধারায ৰা ছেদং ৰা ৰেধং ৰা দস্সেন্তেন ‘‘কপ্পিয’’ন্তি ৰত্ৰাৰ কাতব্বং. নখেন কপ্পিযং করোন্তেন পূতিনখেন ন কাতব্বং, মনুস্সানং পন সীহব্যগ্ঘদীপিমক্কটানং সকুন্তানঞ্চ নখা তিখিণা হোন্তি, তেহি কাতব্বং. অস্সমহিংসসূকরমিগগোরূপাদীনং খুরা অতিখিণা, তেহি ন কাতব্বং, কতম্পি অকতং হোতি. হত্থিনখা পন খুরা ন হোন্তি, তেহি চ ৰট্টতি. যেহি পন কাতুং ৰট্টতি, তেহি তত্থজাতকেহিপি উদ্ধরিত্ৰা গহিতকেপি ছেদং ৰা ৰেধং ৰা দস্সেন্তেন ‘‘কপ্পিয’’ন্তি ৰত্ৰাৰ কাতব্বং.

তত্থ সচেপি বীজানং পব্বতমত্তো রাসি, রুক্খসহস্সং ৰা ছিন্দিত্ৰা একাবদ্ধং কত্ৰা উচ্ছূনং ৰা মহাভারো বন্ধিত্ৰা ঠপিতো হোতি, একস্মিং বীজে ৰা রুক্খসাখায ৰা উচ্ছুম্হি ৰা কপ্পিযে কতে সব্বং কতং হোতি. উচ্ছূ চ দারূনি চ একতো বদ্ধানি হোন্তি, ‘‘উচ্ছুং কপ্পিযং করিস্সামী’’তি দারুং ৰিজ্ঝতি, ৰট্টতিযেৰ. সচে পন যায রজ্জুযা ৰা ৰল্লিযা ৰা বদ্ধানি, তং ৰিজ্ঝতি, ন ৰট্টতি. উচ্ছুখণ্ডানং পচ্ছিং পূরেত্ৰা আহরন্তি, একস্মিং খণ্ডে কপ্পিযে কতে সব্বং কতমেৰ. মরীচপক্কাদীহি চ মিস্সেত্ৰা ভত্তং আহরন্তি, ‘‘কপ্পিযং করোহী’’তি ৰুত্তে সচেপি ভত্তসিত্থে ৰিজ্ঝতি, ৰট্টতিযেৰ. তিলতণ্ডুলাদীসুপি এসেৰ নযো. যাগুযা পক্খিত্তানি পন একাবদ্ধানি হুত্ৰা ন সন্তিট্ঠন্তি, তত্থ একমেকং ৰিজ্ঝিত্ৰা কপ্পিযং কাতব্বমেৰ. কপিত্থফলাদীনং অন্তো মিঞ্জং কটাহং মুঞ্চিত্ৰা সঞ্চরতি, ভিন্দাপেত্ৰা কপ্পিযং কারাপেতব্বং, একাবদ্ধং হোতি, কটাহেপি কাতুং ৰট্টতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

ভূতগামৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১৬. সহসেয্যৰিনিচ্ছযকথা

৭৯. দুৰিধং সহসেয্যকন্তি ‘‘যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নেন উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং (পাচি. ৪৯). যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ৫৬) এৰং ৰুত্তং সহসেয্যসিক্খাপদদ্ৰযং সন্ধায ৰুত্তং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ৫০-৫১) – অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং তিণ্ণং রত্তীনং উপরি চতুত্থদিৰসে অত্থঙ্গতে সূরিযে সব্বচ্ছন্নসব্বপরিচ্ছন্নে যেভুয্যচ্ছন্নযেভুয্যপরিচ্ছন্নে ৰা সেনাসনে পুব্বাপরিযেন ৰা একক্খণে ৰা নিপজ্জন্তস্স পাচিত্তিযং. তত্থ ছদনং অনাহচ্চ দিযড্ঢহত্থুব্বেধেন পাকারাদিনা যেন কেনচি পরিচ্ছন্নম্পি সব্বপরিচ্ছন্নমিচ্চেৰ ৰেদিতব্বং. যং সেনাসনং উপরি পঞ্চহি ছদনেহি অঞ্ঞেন ৰা কেনচি সব্বমেৰ পরিচ্ছন্নং, ইদং সব্বচ্ছন্নং নাম সেনাসনং. অট্ঠকথাসু পন পাকটৰোহারং গহেত্ৰা ৰাচুগ্গতৰসেন ‘‘সব্বচ্ছন্নং নাম পঞ্চহি ছদনেহি ছন্ন’’ন্তি ৰুত্তং. কিঞ্চাপি ৰুত্তং, অথ খো দুস্সকুটিযং সযন্তস্সপি ন সক্কা অনাপত্তি কাতুং, তস্মা যং কিঞ্চি পটিচ্ছাদনসমত্থং ইধ ছদনঞ্চ পরিচ্ছন্নঞ্চ ৰেদিতব্বং. পঞ্চৰিধচ্ছদনেযেৰ হি গয্হমানে পদরচ্ছন্নেপি সহসেয্যা ন ভৰেয্য, তস্মা যং সেনাসনং ভূমিতো পট্ঠায যাৰছদনং আহচ্চ পাকারেন ৰা অঞ্ঞেন ৰা কেনচি অন্তমসো ৰত্থেনপি পরিক্খিত্তং, ইদং সব্বপরিচ্ছন্নং নাম সেনাসনং. ছদনং অনাহচ্চ সব্বন্তিমেন পরিযাযেন দিযড্ঢহত্থুব্বেধেন পাকারাদিনা পরিক্খিত্তম্পি সব্বপরিচ্ছন্নমেৰ. যস্স পন উপরি বহুতরং ঠানং ছন্নং, অপ্পং অচ্ছন্নং, সমন্ততো ৰা বহুতরং পরিক্খিত্তং, অপ্পং অপরিক্খিত্তং, ইদং যেভুয্যেনছন্নং যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নং নাম.

ইমিনা লক্খণেন সমন্নাগতো সচেপি সত্তভূমিকো পাসাদো একূপচারো হোতি, সতগব্ভং ৰা চতুসালং, একং সেনাসনমিচ্চেৰ সঙ্খং গচ্ছতি. এৰরূপে সেনাসনে অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং চতুত্থদিৰসে অত্থঙ্গতে সূরিযে নিপজ্জন্তস্স পাচিত্তিযং ৰুত্তং. সচে পন সম্বহুলা সামণেরা, একো ভিক্খু, সামণেরগণনায পাচিত্তিযা. তে চে উট্ঠাযুট্ঠায নিপজ্জন্তি, তেসং পযোগে পযোগে ভিক্খুস্স আপত্তি, ভিক্খুস্স উট্ঠাযুট্ঠায নিপজ্জনে পন ভিক্খুস্সেৰ পযোগেন ভিক্খুস্স আপত্তি. সচে সম্বহুলা ভিক্খূ, একো সামণেরো, একোপি সব্বেসং আপত্তিং করোতি. তস্স উট্ঠাযুট্ঠায নিপজ্জনেনপি ভিক্খূনং আপত্তিযেৰ. উভযেসং সম্বহুলভাৰেপি এসেৰ নযো.

৮০. অপিচেত্থ একাৰাসাদিকম্পি চতুক্কং ৰেদিতব্বং. যো হি একস্মিং আৰাসে একেনেৰ অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং তিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্স চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায দেৰসিকা আপত্তি. যোপি একস্মিংযেৰ আৰাসে নানাঅনুপসম্পন্নেহি সদ্ধিং তিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্সপি. যোপি নানাআৰাসেসু একেনেৰ অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং তিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্সপি. যোপি নানাআৰাসেসু নানাঅনুপসম্পন্নেহি সদ্ধিং যোজনসতম্পি গন্ত্ৰা সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্সপি চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায দেৰসিকা আপত্তি.

অযঞ্চ সহসেয্যাপত্তি নাম ‘‘ভিক্খুং ঠপেত্ৰা অৰসেসো অনুপসম্পন্নো নামা’’তি ৰচনতো অন্তমসো পারাজিকৰত্থুভূতেন তিরচ্ছানগতেনপি সদ্ধিং হোতি, তস্মা সচেপি গোধাবিল়ালমঙ্গুসাদীসু কোচি পৰিসিত্ৰা ভিক্খুনো ৰসনসেনাসনে একূপচারট্ঠানে সযতি, সহসেয্যাৰ হোতি. যদি পন থম্ভানং উপরি কতপাসাদস্স উপরিমতলেন সদ্ধিং অসম্বদ্ধভিত্তিকস্স ভিত্তিযা উপরিঠিতসুসিরতুলাসীসস্স সুসিরেন পৰিসিত্ৰা তুলায অব্ভন্তরে সযিত্ৰা তেনেৰ সুসিরেন নিক্খমিত্ৰা গচ্ছতি, হেট্ঠাপাসাদে সযিতভিক্খুস্স অনাপত্তি. সচে ছদনে ছিদ্দং হোতি, তেন পৰিসিত্ৰা অন্তোছদনে ৰসিত্ৰা তেনেৰ পক্কমতি, নানূপচারে উপরিমতলে ছদনব্ভন্তরে সযিতস্স আপত্তি, হেট্ঠিমতলে সযিতস্স অনাপত্তি. সচে অন্তোপাসাদেনেৰ আরোহিত্ৰা সব্বতলানি পরিভুঞ্জন্তি, একূপচারানি হোন্তি, তেসু যত্থ কত্থচি সযিতস্স আপত্তি, সভাসঙ্খেপেন কতে অড্ঢকুট্টকে সেনাসনে সযিতস্স তুলাৰাল়সঘাটাদীসু কপোতাদযো সযন্তি, আপত্তিযেৰ. পরিক্খেপস্স বহিগতে নিব্বকোসব্ভন্তরে সযন্তি, অনাপত্তি. পরিমণ্ডলং ৰা চতুরস্সং ৰা একচ্ছদনায গব্ভমালায সতগব্ভং চেপি সেনাসনং হোতি, তত্র চে একেন সাধারণদ্ৰারেন পৰিসিত্ৰা ৰিসুং পাকারেন অপরিচ্ছিন্নগব্ভূপচারে সব্বগব্ভেপি পৰিসন্তি, একগব্ভেপি অনুপসম্পন্নে নিপন্নে সব্বগব্ভেসু নিপন্নানং আপত্তি. সচে সপমুখা গব্ভা হোন্তি, পমুখঞ্চ উপরি অচ্ছন্নং, পমুখে সযিতো গব্ভে সযিতানং আপত্তিং ন করোতি. সচে পন গব্ভচ্ছদনেনেৰ সদ্ধিং সম্বন্ধছদনং, তত্র সযিতো সব্বেসং আপত্তিং করোতি. কস্মা? সব্বচ্ছন্নত্তা চ সব্বপরিচ্ছন্নত্তা চ. গব্ভপরিক্খেপোযেৰ হিস্স পরিক্খেপো.

৮১. যেপি একসালদ্ৰিসালতিসালচতুসালসন্নিৰেসা মহাপাসাদা একস্মিং ওকাসে পাদে ধোৰিত্ৰা পৰিট্ঠেন সক্কা হোন্তি সব্বত্থ অনুপরিগন্তুং, তেসুপি সহসেয্যাপত্তিযা ন মুচ্চতি. সচে তস্মিং তস্মিং ঠানে উপচারং পরিচ্ছিন্দিত্ৰা কতা হোন্তি, একূপচারট্ঠানেযেৰ আপত্তি. দ্ৰীহি দ্ৰারেহি যুত্তস্স সুধাছদনমণ্ডপস্স মজ্ঝে পাকারং করোন্তি, একেন দ্ৰারেন পৰিসিত্ৰা একস্মিং পরিচ্ছেদে অনুপসম্পন্নো সযতি, একস্মিং ভিক্খু, অনাপত্তি. পাকারে গোধাদীনং পৰিসনমত্তং ছিদ্দং হোতি, একস্মিঞ্চ পরিচ্ছেদে গোধা সযন্তি, অনাপত্তিযেৰ. ন হি ছিদ্দেন গেহং একূপচারং নাম হোতি. সচে পাকারমজ্ঝে ছিন্দিত্ৰা দ্ৰারং যোজেন্তি, একূপচারতায আপত্তি. তং দ্ৰারং কৰাটেন পিদহিত্ৰা সযন্তি, আপত্তিযেৰ. ন হি দ্ৰারপিদহনেন গেহং নানূপচারং নাম হোতি, দ্ৰারং ৰা অদ্ৰারং. কৰাটঞ্হি সংৰরণৰিৰরণেহি যথাসুখং ৰল়ঞ্জনত্থায কতং, ন ৰল়ঞ্জুপচ্ছেদনত্থায. সচে তং দ্ৰারং পুন ইট্ঠকাহি পিদহন্তি, অদ্ৰারং হোতি, পুরিমে নানূপচারভাৰেযেৰ তিট্ঠতি. দীঘপমুখং চেতিযঘরং হোতি, একং কৰাটং অন্তো, একং বহি, দ্ৰিন্নং কৰাটানং অন্তরে অনুপসম্পন্নো অন্তোচেতিযঘরে সযন্তস্স আপত্তিং করোতি একূপচারত্তা.

অযঞ্হেত্থ সঙ্খেপো – সেনাসনং খুদ্দকং ৰা হোতু মহন্তং ৰা, অঞ্ঞেন সদ্ধিং সম্বন্ধং ৰা অসম্বন্ধং ৰা, দীঘং ৰা ৰট্টং ৰা চতুরস্সং ৰা, একভূমিকং ৰা অনেকভূমিকং ৰা, যং যং একূপচারং, সব্বত্থ সহসেয্যাপত্তি হোতীতি. এত্থ চ যেন কেনচি পটিচ্ছদনেন সব্বচ্ছন্নে সব্বপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, যেভুয্যেনছন্নে যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বচ্ছন্নে যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বচ্ছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, যেভুয্যেনছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বপরিচ্ছন্নে যেভুয্যেনছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বপরিচ্ছন্নে উপড্ঢচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে উপড্ঢচ্ছন্নে পাচিত্তিযন্তি অট্ঠ পাচিত্তিযানি. উপড্ঢচ্ছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে দুক্কটং, সব্বচ্ছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে দুক্কটং, যেভুয্যেনছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে দুক্কটং, সব্বপরিচ্ছন্নে চূল়কচ্ছন্নে দুক্কটং, যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে চূল়কচ্ছন্নে দুক্কটন্তি পঞ্চ দুক্কটানি ৰেদিতব্বানি. সব্বচ্ছন্নে সব্বঅপরিচ্ছন্নে, সব্বপরিচ্ছন্নে সব্বঅচ্ছন্নে, যেভুয্যেনঅচ্ছন্নে যেভুয্যেনঅপরিচ্ছন্নে, উপড্ঢচ্ছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে, উপড্ঢপরিচ্ছন্নে চূল়কচ্ছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে চ অনাপত্তি. মাতুগামেন সহ নিপজ্জন্তস্সপি অযমেৰ ৰিনিচ্ছযো. অযঞ্হেত্থ ৰিসেসো – অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং নিপজ্জন্তস্স চতুত্থদিৰসে আপত্তি, মাতুগামেন সদ্ধিং পঠমদিৰসেতি. যক্খিপেতীহি পন দিস্সমানকরূপাহি তিরচ্ছানগতিত্থিযা চ মেথুনধম্মৰত্থুভূতায এৰ দুক্কটং, সেসাহি অনাপত্তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

সহসেয্যৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১৭. মঞ্চপীঠাদিসঙ্ঘিকসেনাসনেসু পটিপজ্জিতব্বৰিনিচ্ছযকথা

৮২. ৰিহারে সঙ্ঘিকে সেয্যং, সন্থরিত্ৰান পক্কমোতি সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰান অঞ্ঞত্থ ৰসিতুকামতায ৰিহারতো পক্কমনং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো –

‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ১১৫) –

ৰচনতো সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সযং সন্থরিত্ৰা অঞ্ঞেন ৰা সন্থরাপেত্ৰা উদ্ধরণাদীনি অকত্ৰা পরিক্খিত্তস্স আরামস্স পরিক্খেপং, অপরিক্খিত্তস্স উপচারং অতিক্কমন্তস্স পাচিত্তিযং.

তত্থ সেয্যা নাম ভিসি চিমিলিকা উত্তরত্থরণং ভূমত্থরণং তট্টিকা চম্মখণ্ডো নিসীদনং পচ্চত্থরণং তিণসন্থারো পণ্ণসন্থারোতি দসৰিধা. তত্থ ভিসীতি মঞ্চকভিসি ৰা পীঠকভিসি ৰা. চিমিলিকা নাম সুধাদিপরিকম্মকতায ভূমিযা ৰণ্ণানুরক্খণত্থং কতা, তং হেট্ঠা পত্থরিত্ৰা উপরি কটসারকং পত্থরন্তি. উত্তরত্থরণং নাম মঞ্চপীঠানং উপরি অত্থরিতব্বকপচ্চত্থরণং. ভূমত্থরণং নাম ভূমিযং অত্থরিতব্বা কটসারকাদিৰিকতি. তট্টিকা নাম তালপণ্ণেহি ৰা ৰাকেহি ৰা কততট্টিকা. চম্মখণ্ডো নাম সীহব্যগ্ঘদীপিতরচ্ছচম্মাদীসুপি যং কিঞ্চি চম্মং. অট্ঠকথাসু হি সেনাসনপরিভোগে পটিক্খিত্তচম্মং ন দিস্সতি, তস্মা সীহব্যগ্ঘচম্মাদীনং পরিহরণেযেৰ পটিক্খেপো ৰেদিতব্বো. নিসীদনন্তি সদসং ৰেদিতব্বং. পচ্চত্থরণন্তি পাৰারো কোজৰোতি এত্তকমেৰ ৰুত্তং. তিণসন্থারোতি যেসং কেসঞ্চি তিণানং সন্থারো. এস নযো পণ্ণসন্থারেপি. এৰং পন ইমং দসৰিধং সেয্যং সঙ্ঘিকে ৰিহারে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা পক্কমন্তেন আপুচ্ছিত্ৰা পক্কমিতব্বং, আপুচ্ছন্তেন চ ভিক্খুম্হি সতি ভিক্খু আপুচ্ছিতব্বো, তস্মিং অসতি সামণেরো, তস্মিং অসতি আরামিকো, তস্মিং অসতি যেন ৰিহারো কারিতো, সো ৰিহারসামিকো, তস্স ৰা কুলে যো কোচি আপুচ্ছিতব্বো, তস্মিম্পি অসতি চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং ঠপেত্ৰা মঞ্চে অৰসেসমঞ্চপীঠানি আরোপেত্ৰা উপরি ভিসিআদিকং দসৰিধম্পি সেয্যং রাসিং কত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানানি পিদহিত্ৰা গমিযৰত্তং পূরেত্ৰা গন্তব্বং.

সচে পন সেনাসনং ওৰস্সতি, ছদনত্থঞ্চ তিণং ৰা ইট্ঠকা ৰা আনীতা হোন্তি, সচে উস্সহতি, ছাদেতব্বং. নো চে সক্কোতি, যো ওকাসো অনোৰস্সকো, তত্থ মঞ্চপীঠাদীনি নিক্খিপিত্ৰা গন্তব্বং. সচে সব্বম্পি ওৰস্সতি, উস্সহন্তেন অন্তোগামে উপাসকানং ঘরে ঠপেতব্বং. সচে তেপি ‘‘সঙ্ঘিকং নাম, ভন্তে, ভারিযং, অগ্গিদাহাদীনং ভাযামা’’তি ন সম্পটিচ্ছন্তি, অব্ভোকাসেপি পাসাণানং উপরি মঞ্চং ঠপেত্ৰা সেসং পুব্বে ৰুত্তনযেনেৰ নিক্খিপিত্ৰা তিণেহি চ পণ্ণেহি চ পটিচ্ছাদেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. যঞ্হি তত্থ অঙ্গমত্তম্পি অৰসিস্সতি, তং অঞ্ঞেসং তত্থ আগতভিক্খূনং উপকারং ভৰিস্সতীতি. উদ্ধরিত্ৰা গচ্ছন্তেন পন মঞ্চপীঠকৰাটং সব্বং অপনেত্ৰা সংহরিত্ৰা চীৰরৰংসে লগ্গেত্ৰাৰ গন্তব্বং. পচ্ছা আগন্ত্ৰা ৰসনকভিক্খুনাপি পুন মঞ্চপীঠং ঠপযিত্ৰা গচ্ছন্তেন তথেৰ কাতব্বং. অন্তোকুট্টতো সেয্যং বহিকুট্টে পঞ্ঞপেত্ৰা ৰসন্তেন গমনকালে পুন গহিতট্ঠানেযেৰ পটিসামেতব্বং. উপরিপাসাদতো ওরোপেত্ৰা হেট্ঠাপাসাদে ৰসন্তস্সপি এসেৰ নযো. রত্তিট্ঠানদিৰাট্ঠানেসু মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেত্ৰা বহিগমনকালে পুন গহিতট্ঠানেযেৰ ঠপেতব্বং.

৮৩. সেনাসনেসু পন অযং আপুচ্ছিতব্বানাপুচ্ছিতব্বৰিনিচ্ছযো – যা তাৰ ভূমিযং দীঘসালা ৰা পণ্ণসালা ৰা হোতি, যং ৰা রুক্খত্থম্ভেসু কতগেহং উপচিকানং উট্ঠানট্ঠানং হোতি, ততো পক্কমন্তেন তাৰ আপুচ্ছিত্ৰাৰ পক্কমিতব্বং. তস্মিঞ্হি কতিপযানি দিৰসানি অজগ্গিযমানে ৰম্মিকাৰ সন্তিট্ঠন্তি. যং পন পাসাণপিট্ঠিযং ৰা পাসাণত্থম্ভেসু ৰা কতসেনাসনং সিলুচ্চযলেণং ৰা সুধালিত্তসেনাসনং ৰা, যত্থ যত্থ উপচিকাসঙ্কা নত্থি, ততো পক্কমন্তস্স আপুচ্ছিত্ৰাপি অনাপুচ্ছিত্ৰাপি গন্তুং ৰট্টতি, আপুচ্ছনং পন ৰত্তং. সচে তাদিসেপি সেনাসনে একেন পস্সেন উপচিকা আরোহন্তি, আপুচ্ছিত্ৰাৰ গন্তব্বং. যো পন আগন্তুকো ভিক্খু সঙ্ঘিকসেনাসনং গহেত্ৰাৰ সন্তং ভিক্খুং অনুৰত্তন্তো অত্তনো সেনাসনং অগ্গহেত্ৰা ৰসতি, যাৰ সো ন গণ্হাতি, তাৰ তং সেনাসনং পুরিমভিক্খুস্সেৰ পলিবোধো. যদা পন সো সেনাসনং গহেত্ৰা অত্তনো ইস্সরিযেন ৰসতি, ততো পট্ঠায আগন্তুকস্সেৰ পলিবোধো. সচে উভোপি ৰিভজিত্ৰা গণ্হন্তি, উভিন্নম্পি পলিবোধো.

মহাপচ্চরিযং পন ৰুত্তং – সচে দ্ৰে তযো একতো হুত্ৰা পঞ্ঞপেন্তি, গমনকালে সব্বেহি আপুচ্ছিতব্বং. তেসু চে পঠমং গচ্ছন্তো ‘‘পচ্ছিমো জগ্গিস্সতী’’তি আভোগং কত্ৰা গচ্ছতি, ৰট্টতি, পচ্ছিমস্স আভোগেন মুত্তি নত্থি. বহূ একং পেসেত্ৰা সন্থরাপেন্তি, গমনকালে সব্বেহি ৰা আপুচ্ছিতব্বং, একং ৰা পেসেত্ৰা আপুচ্ছিতব্বং. অঞ্ঞতো মঞ্চপীঠাদীনি আনেত্ৰা অঞ্ঞত্র ৰসিত্ৰা গমনকালে তত্থেৰ নেতব্বানি. সচে অঞ্ঞতো আনেত্ৰা ৰসমানস্স অঞ্ঞো ৰুড্ঢতরো আগচ্ছতি, ন পটিবাহিতব্বো, ‘‘মযা, ভন্তে, অঞ্ঞাৰাসতো আনীতং, পাকতিকং করেয্যাথা’’তি ৰত্তব্বং. তেন ‘‘এৰং করিস্সামী’’তি সম্পটিচ্ছিতে ইতরস্স গন্তুং ৰট্টতি. এৰং অঞ্ঞত্থ হরিত্ৰাপি সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স হি নট্ঠং ৰা জিণ্ণং ৰা চোরেহি ৰা হটং গীৰা নেৰ হোতি, পুগ্গলিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স পন গীৰা হোতি. অঞ্ঞস্স মঞ্চপীঠং পন সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা পুগ্গলিকপরিভোগেন ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং গীৰাযেৰ. অন্তোৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা ‘‘অজ্জেৰ আগন্ত্ৰা পটিজগ্গিস্সামী’’তি এৰং সাপেক্খো নদীপারং গামন্তরং ৰা গন্ত্ৰা যত্থস্স গমনচিত্তং উপ্পন্নং, তত্থেৰ ঠিতো কঞ্চি পেসেত্ৰা আপুচ্ছতি, নদীপূররাজচোরাদীসু ৰা কেনচি পলিবোধো হোতি উপদ্দুতো, ন সক্কোতি পচ্চাগন্তুং, এৰংভূতস্স অনাপত্তি.

ৰিহারস্স উপচারে পন উপট্ঠানসালায ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরতি ন উদ্ধরাপেতি অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছতি, দুক্কটং. ৰুত্তপ্পকারঞ্হি দসৰিধং সেয্যং অন্তোগব্ভাদিম্হি গুত্তট্ঠানে পঞ্ঞপেত্ৰা গচ্ছন্তস্স যস্মা সেয্যাপি সেনাসনম্পি উপচিকাহি পলুজ্জতি, ৰম্মিকরাসিযেৰ হোতি, তস্মা পাচিত্তিযং ৰুত্তং. বহি পন উপট্ঠানসালাদীসু পঞ্ঞপেত্ৰা গচ্ছন্তস্স সেয্যামত্তমেৰ নস্সেয্য ঠানস্স অগুত্ততায, ন সেনাসনং, তস্মা এত্থ দুক্কটং ৰুত্তং. মঞ্চপীঠং পন যস্মা ন সক্কা সহসা উপচিকাহি খাযিতুং, তস্মা তং ৰিহারেপি সন্থরিত্ৰা গচ্ছন্তস্স দুক্কটং. ৰিহারস্সূপচারে উপট্ঠানসালাযং মণ্ডপে রুক্খমূলেপি সন্থরিত্ৰা পক্কমন্তস্স দুক্কটমেৰ.

৮৪. ‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ভিসিং ৰা কোচ্ছং ৰা অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ১০৯) ৰচনতো সঙ্ঘিকানি পন মঞ্চপীঠাদীনি চত্তারি অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা উদ্ধরণাদীনি অকত্ৰা ‘‘অজ্জেৰ আগমিস্সামী’’তি গচ্ছন্তস্সপি থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স লেড্ডুপাতাতিক্কমে পাচিত্তিযং. এত্থ কোচ্ছং নাম ৰাকমযং ৰা উসীরমযং ৰা মুঞ্জমযং ৰা পব্বজমযং ৰা হেট্ঠা চ উপরি চ ৰিত্থতং মজ্ঝে সংখিত্তং পণৰসণ্ঠানং কত্ৰা বদ্ধং. তং কির মজ্ঝে সীহব্যগ্ঘচম্মপরিক্খিত্তম্পি করোন্তি, অকপ্পিযচম্মং নামেত্থ নত্থি. সেনাসনঞ্হি সোৰণ্ণমযম্পি ৰট্টতি, তস্মা তং মহগ্ঘং হোতি.

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠ মাসে অৰস্সিকসঙ্কেতে মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা যত্থ কাকা ৰা কুললা ৰা ন ঊহদন্তি, তত্থ সেনাসনং নিক্খিপিতু’’ন্তি (পাচি. ১১০) ৰচনতো পন ৰস্সিকৰস্সানমাসাতি এৰং অপঞ্ঞাতে চত্তারো হেমন্তিকে, চত্তারো গিম্হিকেতি অট্ঠ মাসে সাখামণ্ডপে ৰা পদরমণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা নিক্খিপিতুং ৰট্টতি. যস্মিং পন কাকা ৰা কুললা ৰা অঞ্ঞে ৰা সকুন্তা ধুৰনিৰাসেন কুলাৰকে কত্ৰা ৰসন্তি, তস্স রুক্খস্স মূলে ন নিক্খিপিতব্বং. ‘‘অট্ঠ মাসে’’তি ৰচনতো যেসু জনপদেসু ৰস্সকালে ন ৰস্সতি, তেসু চত্তারো মাসে নিক্খিপিতুং ন ৰট্টতিযেৰ. ‘‘অৰস্সিকসঙ্কেতে’’তি ৰচনতো যত্থ হেমন্তে দেৰো ৰস্সতি, তত্থ হেমন্তেপি অজ্ঝোকাসে নিক্খিপিতুং ন ৰট্টতি. গিম্হে পন সব্বত্থ ৰিগতৰলাহকং ৰিসুদ্ধং নতং হোতি, এৰরূপে কালে কেনচিদেৰ করণীযেন অজ্ঝোকাসে মঞ্চপীঠং নিক্খিপিতুং ৰট্টতি.

৮৫. অব্ভোকাসিকেনপি ৰত্তং জানিতব্বং. তস্স হি সচে পুগ্গলিকমঞ্চকো অত্থি, তত্থেৰ সযিতব্বং. সঙ্ঘিকং গণ্হন্তেন ৰেত্তেন ৰা ৰাকেন ৰা ৰীতমঞ্চকো গহেতব্বো, তস্মিং অসতি পুরাণমঞ্চকো গহেতব্বো, তস্মিং অসতি নৰৰাযিমো ৰা ওনদ্ধকো ৰা গহেতব্বো. গহেত্ৰা পন ‘‘অহং উক্কট্ঠরুক্খমূলিকো উক্কট্ঠঅব্ভোকাসিকো’’তি চীৰরকুটিম্পি অকত্ৰা অসমযে অজ্ঝোকাসে ৰা রুক্খমূলে ৰা পঞ্ঞপেত্ৰা নিপজ্জিতুং ন ৰট্টতি. সচে পন চতুগ্গুণেনপি চীৰরেন কতা কুটি অতেমেন্তং রক্খিতুং ন সক্কোতি, সত্তাহৰদ্দলিকাদীনি ভৰন্তি, ভিক্খুনো কাযানুগতিকত্তা ৰট্টতি. অরঞ্ঞে পণ্ণকুটীসু ৰসন্তানং সীলসম্পদায পসন্নচিত্তা মনুস্সা নৰং মঞ্চপীঠং দেন্তি ‘‘সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জথা’’তি, ৰসিত্ৰা গচ্ছন্তেহি সামন্তৰিহারে সভাগভিক্খূনং পেসেত্ৰা গন্তব্বং, সভাগানং অভাৰেন অনোৰস্সকে নিক্খিপিত্ৰা গন্তব্বং, অনোৰস্সকে অসতি রুক্খে লগ্গেত্ৰা গন্তব্বং. চেতিযঙ্গণে সম্মজ্জনিং গহেত্ৰা ভোজনসালঙ্গণং ৰা উপোসথাগারঙ্গণং ৰা পরিৰেণদিৰাট্ঠানঅগ্গিসালাদীসু ৰা অঞ্ঞতরং সম্মজ্জিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পুন সম্মজ্জনিমাল়কেযেৰ ঠপেতব্বা. উপোসথাগারাদীসু অঞ্ঞতরস্মিং গহেত্ৰা অৰসেসানি সম্মজ্জন্তস্সপি এসেৰ নযো.

যো পন ভিক্খাচারমগ্গং সম্মজ্জন্তো গন্তুকামো হোতি, তেন সম্মজ্জিত্ৰা সচে অন্তরামগ্গে সালা অত্থি, তত্থ ঠপেতব্বা. সচে নত্থি, ৰলাহকানং অনুট্ঠিতভাৰং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘যাৰাহং গামতো নিক্খমামি, তাৰ ন ৰস্সিস্সতী’’তি জানন্তেন যত্থ কত্থচি নিক্খিপিত্ৰা পুন পচ্চাগচ্ছন্তেন পাকতিকট্ঠানে ঠপেতব্বা. ‘‘সচে ৰস্সিস্সতীতি জানন্তো অজ্ঝোকাসে ঠপেতি, দুক্কট’’ন্তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. সচে পন তত্র তত্রেৰ সম্মজ্জনত্থায সম্মজ্জনী নিক্খিত্তা হোতি, তং তং ঠানং সম্মজ্জিত্ৰা তত্র তত্রেৰ নিক্খিপিতুং ৰট্টতি, আসনসালং সম্মজ্জন্তেন ৰত্তং জানিতব্বং. তত্রিদং ৰত্তং – মজ্ঝতো পট্ঠায পাদট্ঠানাভিমুখা ৰালিকা হরিতব্বা, কচৰরং হত্থেহি গহেত্ৰা বহি ছড্ডেতব্বং.

৮৬. সচে ৰুত্তপ্পকারং চতুব্বিধম্পি সঙ্ঘিকং সেনাসনং অজ্ঝোকাসে ৰা রুক্খমূলে ৰা মণ্ডপে ৰা অনুপসম্পন্নেন সন্থরাপেতি, যেন সন্থরাপিতং, তস্স পলিবোধো. সচে পন উপসম্পন্নেন সন্থরাপেতি, যেন সন্থতং, তস্স পলিবোধো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ১১১) – থেরো ভোজনসালাযং ভত্তকিচ্চং কত্ৰা দহরং আণাপেতি ‘‘গচ্ছ দিৰাট্ঠানে মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেহী’’তি. সো তথা কত্ৰা নিসিন্নো, থেরো যথারুচি ৰিচরিত্ৰা তত্থ গন্ত্ৰা থৰিকং ৰা উত্তরাসঙ্গং ৰা ঠপেতি, ততো পট্ঠায থেরস্স পলিবোধো. নিসীদিত্ৰা সযং গচ্ছন্তো নেৰ উদ্ধরতি ন উদ্ধরাপেতি, লেড্ডুপাতাতিক্কমে পাচিত্তিযং. সচে পন থেরো তত্থ থৰিকং ৰা উত্তরাসঙ্গং ৰা অট্ঠপেত্ৰা চঙ্কমন্তোৰ দহরং ‘‘গচ্ছ ত্ৰ’’ন্তি ভণতি, তেন ‘‘ইদং, ভন্তে, মঞ্চপীঠ’’ন্তি আচিক্খিতব্বং. সচে থেরো ৰত্তং জানাতি, ‘‘ত্ৰং গচ্ছ, অহং পাকতিকং করিস্সামী’’তি ৰত্তব্বং. সচে বালো হোতি অনুগ্গহিতৰত্তো, ‘‘গচ্ছ, মা ইধ তিট্ঠ, নেৰ নিসীদিতুং ন নিপজ্জিতুং দেমী’’তি দহরং তজ্জেতিযেৰ. দহরেন ‘‘ভন্তে, সুখং সযথা’’তি কপ্পং লভিত্ৰা ৰন্দিত্ৰা গন্তব্বং. তস্মিং গতে থেরস্সেৰ পলিবোধো, পুরিমনযেনেৰ চস্স আপত্তি ৰেদিতব্বা.

অথ পন আণত্তিক্খণেযেৰ দহরো ‘‘ময্হং ভণ্ডে ভণ্ডধোৰনাদি কিঞ্চি করণীযং অত্থী’’তি ৰদতি, থেরো পন তং ‘‘পঞ্ঞপেত্ৰা গচ্ছাহী’’তি ৰত্ৰা ভোজনসালতো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞত্থ গচ্ছতি, পাদুদ্ধারেন কারেতব্বো. সচে তত্থেৰ গন্ত্ৰা নিসীদতি, পুরিমনযেনেৰ চস্স লেড্ডুপাতাতিক্কমে আপত্তি. সচে পন থেরো সামণেরং আণাপেতি, সামণেরে তত্থ মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসিন্নেপি ভোজনসালতো অঞ্ঞত্থ গচ্ছন্তো পাদুদ্ধারেন কারেতব্বো. গন্ত্ৰা নিসিন্নো পুন গমনকালে লেড্ডুপাতাতিক্কমে আপত্তিযা কারেতব্বো. সচে পন আণাপেন্তো ‘‘মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেত্ৰা তত্থেৰ নিসীদা’’তি আণাপেতি, যত্রিচ্ছতি, তত্র গন্ত্ৰা আগন্তুং লভতি. সযং পন পাকতিকং অকত্ৰা গচ্ছন্তস্স লেড্ডুপাতাতিক্কমে পাচিত্তিযং. অন্তরসন্নিপাতে মঞ্চপীঠাদীনি পঞ্ঞপেত্ৰা নিসিন্নেহি গমনকালে আরামিকানং ‘‘ইদং পটিসামেথা’’তি ৰত্তব্বং, অৰত্ৰা গচ্ছন্তানং লেড্ডুপাতাতিক্কমে আপত্তি.

৮৭. মহাধম্মস্সৰনং নাম হোতি, তত্থ উপোসথাগারতোপি ভোজনসালতোপি আহরিত্ৰা মঞ্চপীঠানি পঞ্ঞপেন্তি, আৰাসিকানংযেৰ পলিবোধো. সচে আগন্তুকা ‘‘ইদং অম্হাকং উপজ্ঝাযস্স, ইদং আচরিযস্সা’’তি গণ্হন্তি, ততো পট্ঠায তেসং পলিবোধো. গমনকালে পাকতিকং অকত্ৰা লেড্ডুপাতং অতিক্কমন্তানং আপত্তি. মহাপচ্চরিযং পন ৰুত্তং ‘‘যাৰ অঞ্ঞে ন নিসীদন্তি, তাৰ যেহি পঞ্ঞত্তং, তেসং ভারো, অঞ্ঞেসু আগন্ত্ৰা নিসিন্নেসু নিসিন্নকানং ভারো. সচে তে অনুদ্ধরিত্ৰা ৰা অনুদ্ধরাপেত্ৰা ৰা গচ্ছন্তি, দুক্কটং. কস্মা? অনাণত্তিযা পঞ্ঞপিতত্তা’’তি. ধম্মাসনে পঞ্ঞত্তে যাৰ উস্সারকো ৰা ধম্মকথিকো ৰা নাগচ্ছতি, তাৰ পঞ্ঞাপকানং পলিবোধো. তস্মিং আগন্ত্ৰা নিসিন্নে তস্স পলিবোধো. সকলং অহোরত্তং ধম্মস্সৰনং হোতি, অঞ্ঞো উস্সারকো ৰা ধম্মকথিকো ৰা উট্ঠাতি, অঞ্ঞো নিসীদতি, যো যো আগন্ত্ৰা নিসীদতি, তস্স তস্সেৰ ভারো. উট্ঠহন্তেন পন ‘‘ইদমাসনং তুম্হাকং ভারো’’তি ৰত্ৰা গন্তব্বং. সচেপি ইতরস্মিং অনাগতে পঠমং নিসিন্নো উট্ঠায গচ্ছতি, তস্মিঞ্চ অন্তোউপচারট্ঠেযেৰ ইতরো আগন্ত্ৰা নিসীদতি, উট্ঠায গতো আপত্তিযা ন কারেতব্বো. সচে পন ইতরস্মিং অনাগতেযেৰ পঠমং নিসিন্নো উট্ঠাযাসনা লেড্ডুপাতং অতিক্কমতি, আপত্তিযা কারেতব্বো. ‘‘সব্বত্থ লেড্ডুপাতাতিক্কমে পঠমপাদে দুক্কটং, দুতিযপাদে পাচিত্তিয’’ন্তি অযং নযো মহাপচ্চরিযং ৰুত্তোতি.

৮৮. সচে পন ৰুত্তপ্পকারসেনাসনতো অঞ্ঞং সঙ্ঘিকং চিমিলিকং ৰা উত্তরত্থরণং ৰা ভূমত্থরণং ৰা তট্টিকং ৰা চম্মখণ্ডং ৰা পাদপুঞ্ছনিং ৰা ফলকপীঠং ৰা অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরতি ন উদ্ধরাপেতি অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছতি, দুক্কটং. আধারকং পত্তপিধানকং পাদকঠলিকং তালৰণ্টং বীজনিপত্তকং যং কিঞ্চি দারুভণ্ডং অন্তমসো পানীযউল়ুঙ্কং পানীযসঙ্খং অজ্ঝোকাসে নিক্খিপিত্ৰা গচ্ছন্তস্সপি দুক্কটং. অজ্ঝোকাসে রজনং পচিত্ৰা রজনভাজনং রজনউল়ুঙ্কো রজনদোণিকাতি সব্বং অগ্গিসালায পটিসামেতব্বং. সচে অগ্গিসালা নত্থি, অনোৰস্সকে পব্ভারে নিক্খিপিতব্বং. তস্মিম্পি অসতি যত্থ ওলোকেন্তা ভিক্খূ পস্সন্তি, তাদিসে ঠানে ঠপেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. অঞ্ঞপুগ্গলিকে পন মঞ্চপীঠাদিসেনাসনেপি দুক্কটমেৰ. এত্থ পন ‘‘যস্মিং ৰিস্সাসগ্গাহো ন রুহতি, তস্স সন্তকে দুক্কটং. যস্মিং পন ৰিস্সাসগ্গাহো রুহতি, তস্স সন্তকং অত্তনো পুগ্গলিকমেৰ হোতী’’তি মহাপচ্চরিযাদীসু ৰুত্তং. অত্তনো পুগ্গলিকে পন অনাপত্তিযেৰ. যো ভিক্খু ৰা সামণেরো ৰা আরামিকো ৰা লজ্জী হোতি, অত্তনো পলিবোধং ৰিয মঞ্ঞতি, তথারূপং অনাপুচ্ছিত্ৰা গচ্ছন্তস্সপি অনাপত্তি. যো পন আতপে ওতাপেন্তো ‘‘আগন্ত্ৰা উদ্ধরিস্সামী’’তি গচ্ছতি, তস্সপি অনাপত্তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

মঞ্চপীঠাদিসঙ্ঘিকসেনাসনেসু

পটিপজ্জিতব্বৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১৮. কালিকৰিনিচ্ছযকথা

৮৯. কালিকানিপি চত্তারীতি এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ২৫৫-২৫৬) যাৰকালিকং যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকন্তি ইমানি চত্তারি কালিকানি ৰেদিতব্বানি. তত্থ পুরেভত্তং পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং যং কিঞ্চি খাদনীযভোজনীযং যাৰ মজ্ঝন্হিকসঙ্খতো কালো, তাৰ পরিভুঞ্জিতব্বতো যাৰকালিকং. সদ্ধিং অনুলোমপানেহি অট্ঠৰিধং পানং যাৰ রত্তিযা পচ্ছিমযামসঙ্খাতো যামো, তাৰ পরিভুঞ্জিতব্বতো যামো কালো অস্সাতি যামকালিকং. সপ্পিআদি পঞ্চৰিধং ভেসজ্জং পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহং নিধেতব্বতো সত্তাহো কালো অস্সাতি সত্তাহকালিকং. ঠপেত্ৰা উদকং অৰসেসং সব্বম্পি পটিগ্গহিতং যাৰজীৰং পরিহরিত্ৰা সতি পচ্চযে পরিভুঞ্জিতব্বতো যাৰজীৰিকন্তি ৰুচ্চতি.

৯০. তত্থ যাৰকালিকেসু ভোজনীযং নাম ওদনো কুম্মাসো সত্তু মচ্ছো মংসন্তি. পঞ্চ ভোজনানি যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকঞ্চ ঠপেত্ৰা অৰসেসং খাদনীযং নাম. এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ২৪৮-৯) পন যং তাৰ সক্খলিমোদকাদি পুব্বণ্ণাপরণ্ণমযং খাদনীযং, তত্থ ৰত্তব্বমেৰ নত্থি. যম্পি ৰনমূলাদিপ্পভেদং আমিসগতিকং হোতি. সেয্যথিদং – মূলখাদনীযং কন্দখাদনীযং মুল়ালখাদনীযং মত্থকখাদনীযং খন্ধখাদনীযং তচখাদনীযং পত্তখাদনীযং পুপ্ফখাদনীযং ফলখাদনীযং অট্ঠিখাদনীযং পিট্ঠখাদনীযং নিয্যাসখাদনীযন্তি, ইদম্পি খাদনীযসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি.

তত্থ পন আমিসগতিকসল্লক্খণত্থং ইদং মুখমত্তনিদস্সনং – মূলখাদনীযে তাৰ মূলকমূলং খারকমূলং চচ্চুমূলং তম্বকমূলং তণ্ডুলেয্যকমূলং ৰত্থুলেয্যকমূলং ৰজকলিমূলং জজ্ঝরিমূলন্তি এৰমাদীনি সূপেয্যপণ্ণমূলানি আমিসগতিকানি. এত্থ চ ৰজকলিমূলে জরট্ঠং ছিন্দিত্ৰা ছড্ডেন্তি, তং যাৰজীৰিকং হোতি. অঞ্ঞম্পি এৰরূপং এতেনেৰ নযেন ৰেদিতব্বং. মূলকখারকজজ্ঝরিমূলানং পন জরট্ঠানিপি আমিসগতিকানেৰাতি ৰুত্তং. যানি পন পাল়িযং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মূলানি ভেসজ্জানি হলিদ্দিং সিঙ্গিৰেরং ৰচং ৰচত্তং অতিৰিসং কটুকরোহিণিং উসীরং ভদ্দমুত্তকং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলানি ভেসজ্জানি নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –

ৰুত্তানি, তানি যাৰজীৰিকানি. তেসং চূল়পঞ্চমূলং মহাপঞ্চমূলন্তিআদিনা নযেন গণিযমানানং গণনায অন্তো নত্থি, খাদনীযত্থঞ্চ ভোজনীযত্থঞ্চ অফরণভাৰোযেৰ পনেতেসং লক্খণং. তস্মা যং কিঞ্চি মূলং তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরতি, তং যাৰকালিকং, ইতরং যাৰজীৰিকন্তি ৰেদিতব্বং. সুবহুং ৰত্ৰাপি হি ইমস্মিংযেৰ লক্খণে ঠাতব্বং. নামসঞ্ঞাসু পন ৰুচ্চমানাসু তং তং নামং অজানন্তানং সম্মোহোযেৰ হোতি, তস্মা নামসঞ্ঞায আদরং অকত্ৰা লক্খণমেৰ দস্সিতং. যথা চ মূলে, এৰং কন্দাদীসুপি লক্খণং দস্সযিস্সাম, তস্সেৰ ৰসেন ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. যঞ্চ তং পাল়িযং হলিদ্দাদি অট্ঠৰিধং ৰুত্তং, তস্স খন্ধতচপুপ্ফফলাদি সব্বং যাৰজীৰিকন্তি ৰুত্তং.

কন্দখাদনীযে দুৰিধো কন্দো দীঘো চ ভিসকিংসুককন্দাদি, ৰট্টো চ উপ্পলকসেরুককন্দাদি, যং গণ্ঠীতিপি ৰদন্তি. তত্থ সব্বেসং কন্দানং জিণ্ণজরট্ঠট্ঠানঞ্চ ছল্লি চ সুখুমমূলানি চ যাৰজীৰিকানি, তরুণো পন সুখখাদনীযো সালকল্যাণিপোতককন্দো কিংসুকপোতককন্দো অম্বাটককন্দো কেতককন্দো মালুৰকন্দো ভিসসঙ্খাতো পদুমপুণ্ডরীককন্দো পিণ্ডালুমসালুআদযো চ খীরৰল্লিকন্দো আলুৰকন্দো সিগ্গুকন্দো তালকন্দো নীলুপ্পলরত্তুপ্পলকুমুদসোগন্ধিকানং কন্দা কদলিকন্দো ৰেল়ুকন্দো কসেরুককন্দোতি এৰমাদযো তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থঞ্চ ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণককন্দা যাৰকালিকা. খীরৰল্লিকন্দো অধোতো যাৰজীৰিকো, ধোতো যাৰকালিকো. খীরকাকোলিজীৰিকউসভকলসুণাদিকন্দা পন যাৰজীৰিকা. তে পাল়িযং ‘‘যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলানি ভেসজ্জানী’’তি এৰং (মহাৰ. ২৬৩) মূলভেসজ্জসঙ্গহেনেৰ সঙ্গহিতা.

মুল়ালখাদনীযে পদুমমুল়ালং পুণ্ডরীকমুল়ালং মূলসদিসংযেৰ. এরকমুল়ালং কন্দুলমুল়ালন্তি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকমুল়ালং যাৰকালিকং, হলিদ্দিসিঙ্গিৰেরমকচিচতুরস্সৰল্লিকেতকতালহিন্তালকুন্তালনাল়িকেরপূগরুক্খাদিমুল়ালং পন যাৰজীৰিকং. তং সব্বম্পি পাল়িযং ‘‘যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলানি ভেসজ্জানী’’তি এৰং মূলভেসজ্জসঙ্গহেনেৰ সঙ্গহিতং.

মত্থকখাদনীযে তালহিন্তালকুন্তালকেতকনাল়িকেরপূগরুক্খখজ্জূরিৰেত্তএরককদলীনং কল়ীরসঙ্খাতা মত্থকা, ৰেণুকল়ীরো নল়কল়ীরো উচ্ছুকল়ীরো মূলককল়ীরো সাসপকল়ীরো সতাৰরিকল়ীরো সত্তন্নং ধঞ্ঞানং কল়ীরাতি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকো রুক্খৰল্লিআদীনং মত্থকো যাৰকালিকো, হলিদ্দিসিঙ্গিৰেরৰচমকচিলসুণানং কল়ীরা, তালহিন্তালকুন্তালনাল়িকেরকল়ীরানঞ্চ ছিন্দিত্ৰা পাতিতো জরট্ঠবুন্দো যাৰজীৰিকো.

খন্ধখাদনীযে অন্তোপথৰীগতো সালকল্যাণীখন্ধো উচ্ছুখন্ধো নীলুপ্পলরত্তুপ্পলকুমুদসোগন্ধিকানং দণ্ডকখন্ধাতি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকো খন্ধো যাৰকালিকো, উপ্পলজাতীনং পণ্ণদণ্ডকো পদুমজাতীনং সব্বোপি দণ্ডকো করৰিন্দদণ্ডাদযো চ অৰসেসসব্বখন্ধা যাৰজীৰিকা.

তচখাদনীযে উচ্ছুতচোৰ একো যাৰকালিকো, সোপি সরসো, সেসো সব্বো যাৰজীৰিকো. তেসং পন মত্থকখন্ধতচানং তিণ্ণম্পি পাল়িযং কসাৰভেসজ্জেন সঙ্গহো ৰেদিতব্বো. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কসাৰানি ভেসজ্জানি নিম্বকসাৰং কুটজকসাৰং পটোলকসাৰং ফগ্গৰকসাৰং নত্তমালকসাৰং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি কসাৰানি ভেসজ্জানি নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩).

এত্থ হি এতেসম্পি সঙ্গহো সিজ্ঝতি. ৰুত্তকসাৰানি চ সব্বকপ্পিযানীতি ৰেদিতব্বানি.

পত্তখাদনীযে মূলকং খারকো চচ্চু তম্বকো তণ্ডুলেয্যকো পপুন্নাগো ৰত্থুলেয্যকো ৰজকলি জজ্ঝরি সেল্লু সিগ্গু কাসমদ্দকো উম্মাচীনমুগ্গো মাসো রাজমাসো ঠপেত্ৰা মহানিপ্ফাৰং অৰসেসনিপ্ফাৰো অগ্গিমন্থো সুনিসন্নকো সেতৰরণো নাল়িকা ভূমিযং জাতলোণীতি এতেসং পত্তানি, অঞ্ঞানি চ এৰরূপানি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থঞ্চ ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকানি পত্তানি একংসেন যাৰকালিকানি, যা পনঞ্ঞা মহানখপিট্ঠিমত্তপণ্ণা লোণিরুক্খে চ গচ্ছে চ আরোহতি, তস্সা পত্তং যাৰজীৰিকং. ব্রহ্মিপত্তঞ্চ যাৰকালিকন্তি দীপৰাসিনো ৰদন্তি. অম্বপল্লৰং যাৰকালিকং, অসোকপল্লৰং পন যাৰজীৰিকং. যানি চঞ্ঞানি পাল়িযং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পণ্ণানি ভেসজ্জানি নিম্বপণ্ণং কুটজপণ্ণং পটোলপণ্ণং সুলসিপণ্ণং কপ্পাসপণ্ণং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি পণ্ণানি ভেসজ্জানি নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –

ৰুত্তানি, তানি যাৰজীৰিকানি. ন কেৰলঞ্চ পণ্ণানি, তেসং পুপ্ফফলানিপি. যাৰজীৰিকপণ্ণানং পন ফগ্গৰপণ্ণং অজ্জুকপণ্ণং ফণিজ্জকপণ্ণং তম্বূলপণ্ণং পদুমিনিপণ্ণন্তি এৰং গণনৰসেন অন্তো নত্থি.

পুপ্ফখাদনীযে মূলকপুপ্ফং খারকপুপ্ফং চচ্চুপুপ্ফং তম্বকপুপ্ফং ৰজকলিপুপ্ফং জজ্ঝরিপুপ্ফং চূল়নিপ্ফাৰপুপ্ফং মহানিপ্ফাৰপুপ্ফং কসেরুকপুপ্ফং নাল়িকেরতালকেতকানং তরুণপুপ্ফানি সেতৰরণপুপ্ফং সিগ্গুপুপ্ফং উপ্পলপদুমজাতিকানং পুপ্ফানং কণ্ণিকামত্তং অগন্ধিপুপ্ফং করীরপুপ্ফং জীৰন্তী পুপ্ফন্তি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণপুপ্ফং যাৰকালিকং, অসোকবকুলকুয্যকপুন্নাগচম্পকজাতিকরৰীরকণিকারকুন্দনৰমালিকমল্লিকাদীনং পন পুপ্ফং যাৰজীৰিকং, তস্স গণনায অন্তো নত্থি. পাল়িযং পনস্স কসাৰভেসজ্জেন সঙ্গহো ৰেদিতব্বো.

ফলখাদনীযে পনসলবুজতালনাল়িকেরঅম্বজম্বুঅম্বাটকতিন্তিণিকমাতুলুঙ্গকপিত্থলাবুকুম্ভণ্ডপুস্সফলতিম্বরূসকতিপুসৰাতিঙ্গণচোচমোচমধুকাদীনং ফলানি, যানি লোকে তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরন্তি, সব্বানি তানি যাৰকালিকানি, নামগণনৰসেন তেসং ন সক্কা পরিযন্তং দস্সেতুং. যানি পন পাল়িযং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ফলানি ভেসজ্জানি বিলঙ্গং পিপ্পলিং মরীচং হরীতকং ৰিভীতকং আমলকং গোট্ঠফলং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি ফলানি ভেসজ্জানি নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –

ৰুত্তানি, তানি যাৰজীৰিকানি. তেসম্পি অপরিপক্কানি অচ্ছিৰবিম্বৰরণকেতককাস্মরীআদীনং ফলানি জাতিফলং কটুকফলং এল়া তক্কোলন্তি এৰং নামৰসেন ন সক্কা পরিযন্তং দস্সেতুং.

অট্ঠিখাদনীযে লবুজট্ঠি পনসট্ঠি অম্বাটকট্ঠি সালট্ঠি খজ্জূরীকেতকতিম্বরূসকানং তরুণফলট্ঠি তিন্তিণিকট্ঠি বিম্বফলট্ঠি উপ্পলপদুমজাতীনং পোক্খরট্ঠীতি এৰমাদীনি তেসু তেসু জনপদেসু মনুস্সানং পকতিআহারৰসেন খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকানি অট্ঠীনি যাৰকালিকানি, মধুকট্ঠি পুন্নাগট্ঠি হরীতকাদীনং অট্ঠীনি সিদ্ধত্থকট্ঠি রাজিকট্ঠীতি এৰমাদীনি অট্ঠীনি যাৰজীৰিকানি. তেসং পাল়িযং ফলভেসজ্জেনেৰ সঙ্গহো ৰেদিতব্বো.

পিট্ঠখাদনীযে সত্তন্নং তাৰ ধঞ্ঞানং ধঞ্ঞানুলোমানং অপরণ্ণানঞ্চ পিট্ঠং পনসপিট্ঠং লবুজপিট্ঠং অম্বাটকপিট্ঠং সালপিট্ঠং ধোতকতালপিট্ঠং খীরৰল্লিপিট্ঠঞ্চাতি এৰমাদীনি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকানি পিট্ঠানি যাৰকালিকানি, অধোতকং তালপিট্ঠং খীরৰল্লিপিট্ঠং অস্সগন্ধাদিপিট্ঠানি চ যাৰজীৰিকানি. তেসং পাল়িযং কসাৰেহি মূলফলেহি চ সঙ্গহো ৰেদিতব্বো.

নিয্যাসখাদনীযে – একো উচ্ছুনিয্যাসোৰ সত্তাহকালিকো, সেসা –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, জতূনি ভেসজ্জানি হিঙ্গুং হিঙ্গুজতুং হিঙ্গুসিপাটিকং তকং তকপত্তিং তকপণ্ণিং সজ্জুলসং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি জতূনি ভেসজ্জানী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –

এৰং পাল়িযং ৰুত্তা নিয্যাসা যাৰজীৰিকা. তত্থ যেৰাপনকৰসেন সঙ্গহিতানং অম্বনিয্যাসো কণিকারনিয্যাসোতি এৰং নামৰসেন ন সক্কা পরিযন্তং দস্সেতুং. এৰং ইমেসু মূলখাদনীযাদীসু যং কিঞ্চি যাৰকালিকং, সব্বম্পি ইমস্মিং অত্থে অৰসেসং খাদনীযং নামাতি সঙ্গহিতং.

৯১. যামকালিকেসু পন অট্ঠ পানানি নাম অম্বপানং জম্বুপানং চোচপানং মোচপানং মধুকপানং মুদ্দিকপানং সালূকপানং ফারুসকপানন্তি ইমানি অট্ঠ পানানি. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০০) অম্বপানন্তি আমেহি ৰা পক্কেহি ৰা অম্বেহি কতপানং. তত্থ আমেহি করোন্তেন অম্বতরুণানি ভিন্দিত্ৰা উদকে পক্খিপিত্ৰা আতপে আদিচ্চপাকেন পচিত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা তদহুপটিগ্গহিতকেহি মধুসক্কারকপ্পূরাদীহি যোজেত্ৰা কাতব্বং, এৰং কতং পুরেভত্তমেৰ কপ্পতি. অনুপসম্পন্নেহি কতং লভিত্ৰা পন পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসপরিভোগেনপি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্তং নিরামিসপরিভোগেন যাৰ অরুণুগ্গমনা ৰট্টতি. এস নযো সব্বপানেসু. জম্বুপানন্তি জম্বুফলেহি কতপানং. চোচপানন্তি অট্ঠিককদলিফলেহি কতপানং. মোচপানন্তি অনট্ঠিকেহি কদলিফলেহি কতপানং. মধুকপানন্তি মধুকানং জাতিরসেন কতপানং. তং পন উদকসম্ভিন্নং ৰট্টতি, সুদ্ধং ন ৰট্টতি. মুদ্দিকপানন্তি মুদ্দিকা উদকে মদ্দিত্ৰা অম্বপানং ৰিয কতপানং. সালূকপানন্তি রত্তুপ্পলনীলুপ্পলাদীনং সালূকে মদ্দিত্ৰা কতপানং. ফারুসকপানন্তি ফারুসকফলেহি অম্বপানং ৰিয কতপানং. ইমানি অট্ঠ পানানি সীতানিপি আদিচ্চপাকানিপি ৰট্টন্তি, অগ্গিপাকানি ন ৰট্টন্তি.

অৰসেসানি ৰেত্ততিন্তিণিকমাতুলুঙ্গকপিত্থকোসম্বকরমন্দাদিখুদ্দকফলপানানি অট্ঠপানগঅকানেৰ. তানি কিঞ্চাপি পাল়িযং ন ৰুত্তানি, অথ খো কপ্পিযং অনুলোমেন্তি, তস্মা কপ্পন্তি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং ফলরসং ঠপেত্ৰা ধঞ্ঞফলরস’’ন্তি (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০০) ৰুত্তত্তা ঠপেত্ৰা সানুলোমধঞ্ঞফলরসং অঞ্ঞং ফলপানং নাম অকপ্পিযং নত্থি, সব্বং যামকালিকমেৰ. তত্থ সানুলোমধঞ্ঞফলরসো নাম সত্তন্নঞ্চেৰ ধঞ্ঞানং তালনাল়িকেরপনসলবুজঅলাবুকুম্ভণ্ডপুস্সফলতিপুসএল়ালুকাতি নৰন্নঞ্চ মহাফলানং সব্বেসঞ্চ পুব্বণ্ণাপরণ্ণানং অনুলোমধঞ্ঞানং রসো যাৰকালিকো, তস্মা পচ্ছাভত্তং ন ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং পত্তরসং ঠপেত্ৰা ডাকরস’’ন্তি (মহাৰ. ৩০০) ৰুত্তত্তা পক্কডাকরসং ঠপেত্ৰা যাৰকালিকপত্তানম্পি সীতোদকেন মদ্দিত্ৰা কতরসো ৰা আদিচ্চপাকো ৰা ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং পুপ্ফরসং ঠপেত্ৰা মধুকপুপ্ফরস’’ন্তি ৰুত্তত্তা মধুকপুপ্ফরসং ঠপেত্ৰা সব্বোপি পুপ্ফরসো ৰট্টতি.

৯২. সত্তাহকালিকং নাম সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতন্তি ইমানি পঞ্চ ভেসজ্জানি. তত্থ সপ্পি নাম গোসপ্পি ৰা অজিকাসপ্পি ৰা মহিংসসপ্পি ৰা যেসং মংসং কপ্পতি, তেসং সপ্পি. নৰনীতং নাম তেসংযেৰ নৰনীতং. তেলং নাম তিলতেলং সাসপতেলং মধুকতেলং এরণ্ডতেলং ৰসাতেলং. মধু নাম মক্খিকামধু. ফাণিতং নাম উচ্ছুম্হা নিব্বত্তং (পচি. ২৬০). যাৰজীৰিকং পন হেট্ঠা যাৰকালিকে মূলখাদনীযাদীসু ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.

৯৩. তত্থ (পাচি. অট্ঠ. ২৫৬) অরুণোদযে পটিগ্গহিতং যাৰকালিকং সতক্খত্তুম্পি নিদহিত্ৰা যাৰ কালো নাতিক্কমতি, তাৰ পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, যামকালিকং একং অহোরত্তং, সত্তাহকালিকং সত্তরত্তং, ইতরং সতি পচ্চযে যাৰজীৰম্পি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. পটিগ্গহেত্ৰা একরত্তং ৰীতিনামিতং পন যং কিঞ্চি যাৰকালিকং ৰা যামকালিকং ৰা অজ্ঝোহরিতুকামতায গণ্হন্তস্স পটিগ্গহণে তাৰ দুক্কটং, অজ্ঝোহরতো পন একমেকস্মিং অজ্ঝোহারে সন্নিধিপচ্চযা পাচিত্তিযং. সচেপি পত্তো দুদ্ধোতো হোতি, যং অঙ্গুলিযা ঘংসন্তস্স লেখা পঞ্ঞাযতি, গণ্ঠিকপত্তস্স ৰা গণ্ঠিকন্তরে স্নেহো পৰিট্ঠো হোতি, সো উণ্হে ওতাপেন্তস্স পগ্ঘরতি, উণ্হযাগুযা ৰা গহিতায সন্দিস্সতি, তাদিসে পত্তেপি পুনদিৰসে ভুঞ্জন্তস্স পাচিত্তিযং, তস্মা পত্তং ধোৰিত্ৰা পুন তত্থ অচ্ছোদকং ৰা আসিঞ্চিত্ৰা অঙ্গুলিযা ৰা ঘংসিত্ৰা নিস্নেহভাৰো জানিতব্বো. সচে হি উদকে ৰা স্নেহভাৰো, পত্তে ৰা অঙ্গুলিলেখা পঞ্ঞাযতি, দুদ্ধোতো হোতি, তেলৰণ্ণপত্তে পন অঙ্গুলিলেখা পঞ্ঞাযতি, সা অব্বোহারিকা. যম্পি ভিক্খূ নিরপেক্খা সামণেরানং পরিচ্চজন্তি, তঞ্চে সামণেরা নিদহিত্ৰা দেন্তি, সব্বং ৰট্টতি. সযং পটিগ্গহেত্ৰা অপরিচ্চত্তমেৰ হি দুতিযদিৰসে ন ৰট্টতি. ততো হি একসিত্থম্পি অজ্ঝোহরতো পাচিত্তিযমেৰ. অকপ্পিযমংসেসু মনুস্সমংসে থুল্লচ্চযেন সদ্ধিং পাচিত্তিযং, অৰসেসেসু দুক্কটেন সদ্ধিং.

যামকালিকং সতি পচ্চযে অজ্ঝোহরতো পাচিত্তিযং, আহারত্থায অজ্ঝোহরতো দুক্কটেন সদ্ধিং পাচিত্তিযং. সচে পৰারিতো হুত্ৰা অনতিরিত্তকতং অজ্ঝোহরতি, পকতিআমিসে দ্ৰে পাচিত্তিযানি, মনুস্সমংসে থুল্লচ্চযেন সদ্ধিং দ্ৰে, সেসঅকপ্পিযমংসে দুক্কটেন সদ্ধিং. যামকালিকং সতি পচ্চযে সামিসেন মুখেন অজ্ঝোহরতো দ্ৰে, নিরামিসেন একমেৰ. আহারত্থায অজ্ঝোহরতো ৰিকপ্পদ্ৰযেপি দুক্কটং ৰড্ঢতি. সচে ৰিকালে অজ্ঝোহরতি, পকতিভোজনে সন্নিধিপচ্চযা চ ৰিকালভোজনপচ্চযা চ দ্ৰে পাচিত্তিযানি, অকপ্পিযমংসে থুল্লচ্চযং দুক্কটঞ্চ ৰড্ঢতি. যামকালিকে ৰিকালপচ্চযা অনাপত্তি. অনতিরিত্তপচ্চযা পন ৰিকালে সব্বৰিকপ্পেসু অনাপত্তি.

সত্তাহকালিকং পন যাৰজীৰিকঞ্চ আহারত্থায পটিগ্গণ্হতো পটিগ্গণ্হনপচ্চযা তাৰ দুক্কটং, অজ্ঝোহরতো পন সচে নিরামিসং হোতি, অজ্ঝোহারে দুক্কটং. অথ আমিসসংসট্ঠং পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতং হোতি, যথাৰত্থুকং পাচিত্তিযমেৰ.

৯৪. সত্তাহকালিকেসু পন সপ্পিআদীসু অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৬২২) – সপ্পি তাৰ পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং তদহুপুরেভত্তং সামিসম্পি নিরামিসম্পি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসং পরিভুঞ্জিতব্বং. সত্তাহাতিক্কমে সচে একভাজনে ঠপিতং, একং নিস্সগ্গিযং. সচে বহূসু, ৰত্থুগণনায নিস্সগ্গিযানি. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা উগ্গহিতকং কত্ৰা নিক্খিত্তং অজ্ঝোহরিতুং ন ৰট্টতি, অব্ভঞ্জনাদীসু উপনেতব্বং. সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি অনজ্ঝোহরণীযতং আপন্নত্তা. সচে অনুপসম্পন্নো পুরেভত্তং পটিগ্গহিতনৰনীতেন সপ্পিং কত্ৰা দেতি, পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, সচে সযং করোতি, সত্তাহম্পি নিরামিসমেৰ ৰট্টতি. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতনৰনীতেন যেন কেনচি কতসপ্পি সত্তাহম্পি নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, উগ্গহিতকেন কতে পুব্বে ৰুত্তসুদ্ধসপ্পিনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. পুরেভত্তং পটিগ্গহিতখীরেন ৰা দধিনা ৰা কতসপ্পি অনুপসম্পন্নেন কতং সামিসম্পি তদহুপুরেভত্তং ৰট্টতি, সযংকতং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি.

৯৫. নৰনীতং তাপেন্তস্স হি সামংপাকো ন হোতি, সামংপক্কেন পন তেন সদ্ধিং আমিসং ন ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায চ ন ৰট্টতিযেৰ. সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি সৰত্থুকস্স পটিগ্গহিতত্তা. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতকেহি কতং পন অব্ভঞ্জনাদীসু উপনেতব্বং. পুরেভত্তম্পি চ উগ্গহিতকেহি কতং, উভযেসম্পি সত্তাহাতিক্কমে অনাপত্তি. এস নযো অকপ্পিযমংসসপ্পিম্হি. অযং পন ৰিসেসো – যত্থ পাল়িযং আগতসপ্পিনা নিস্সগ্গিযং, তত্থ ইমিনা দুক্কটং. অন্ধকট্ঠকথাযং কারণপতিরূপকং ৰত্ৰা মনুস্সসপ্পি চ নৰনীতঞ্চ পটিক্খিত্তং, তং দুপ্পটিক্খিত্তং সব্বঅট্ঠকথাসু অনুঞ্ঞাতত্তা. পরতো চস্স ৰিনিচ্ছযোপি আগচ্ছিস্সতি. পাল়িযং আগতনৰনীতম্পি পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং তদহুপুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায নিরামিসমেৰ. সত্তাহাতিক্কমে নানাভাজনেসু ঠপিতে ভাজনগণনায, একভাজনেপি অমিস্সেত্ৰা পিণ্ডপিণ্ডৰসেন ঠপিতে পিণ্ডগণনায নিস্সগ্গিযানি. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতং সপ্পিনযেন ৰেদিতব্বং. এত্থ পন দধিগুল়িকাযোপি তক্কবিন্দূনিপি হোন্তি, তস্মা ধোতং ৰট্টতীতি উপড্ঢত্থেরা আহংসু. মহাসিৰত্থেরো পন ‘‘ভগৰতা অনুঞ্ঞাতকালতো পট্ঠায তক্কতো উদ্ধটমত্তমেৰ খাদিংসূ’’তি আহ. তস্মা নৰনীতং পরিভুঞ্জন্তেন ধোৰিত্ৰা দধিতক্কমক্খিকাকিপিল্লিকাদীনি অপনেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. পচিত্ৰা সপ্পিং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতুকামেন অধোতম্পি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. যং তত্থ দধিগতং ৰা তক্কগতং ৰা, তং খযং গমিস্সতি. এত্তাৰতা হি সৰত্থুকপটিগ্গহিতং নাম ন হোতীতি অযমেত্থ অধিপ্পাযো. আমিসেন সদ্ধিং পক্কত্তা পন তস্মিম্পি কুক্কুচ্চাযন্তি কুক্কুচ্চকা. ইদানি উগ্গহেত্ৰা ঠপিতনৰনীতে চ পুরেভত্তং খীরদধীনি পটিগ্গহেত্ৰা কতনৰনীতে চ পচ্ছাভত্তং তানি পটিগ্গহেত্ৰা কতনৰনীতে চ উগ্গহিতকেহি কতনৰনীতে চ অকপ্পিযমংসনৰনীতে চ সব্বো আপত্তানাপত্তিপরিভোগাপরিভোগনযো সপ্পিম্হি ৰুত্তক্কমেনেৰ গহেতব্বো. তেলভিক্খায পৰিট্ঠানং পন ভিক্খূনং তত্থেৰ সপ্পিম্পি নৰনীতম্পি পক্কতেলম্পি অপক্কতেলম্পি আকিরন্তি. তত্থ তক্কদধিবিন্দূনিপি ভত্তসিত্থানিপি তণ্ডুলকণাপি মক্খিকাদযোপি হোন্তি, আদিচ্চপাকং কত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা গহিতং সত্তাহকালিকং হোতি. পটিগ্গহেত্ৰা চ ঠপিতভেসজ্জেহি সদ্ধিং পচিত্ৰা নত্থুপানম্পি কাতুং ৰট্টতি. সচে ৰদ্দলিসমযে লজ্জী সামণেরো যথা তত্থ পতিততণ্ডুলকণাদযো ন পচ্চন্তি, এৰং অগ্গিম্হি ৰিলীযাপেত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা পুন পচিত্ৰা দেতি, পুরিমনযেনেৰ সত্তাহং ৰট্টতি.

৯৬. তেলেসু তিলতেলং তাৰ পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায নিরামিসমেৰ ৰট্টতি. সত্তাহাতিক্কমে তস্স ভাজনগণনায নিস্সগ্গিযভাৰো ৰেদিতব্বো. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতং সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, উগ্গহিতকং কত্ৰা নিক্খিত্তং অজ্ঝোহরিতুং ন ৰট্টতি, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. পুরেভত্তং তিলে পটিগ্গহেত্ৰা কততেলং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায অনজ্ঝোহরণীযং হোতি, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. পচ্ছাভত্তং তিলে পটিগ্গহেত্ৰা কততেলং অনজ্ঝোহরণীযমেৰ সৰত্থুকপটিগ্গহিতত্তা. সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং. পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা উগ্গহিতকতিলেহি কততেলেপি এসেৰ নযো. পুরেভত্তং পটিগ্গহিততিলে ভজ্জিত্ৰা ৰা তিলপিট্ঠং ৰা সেদেত্ৰা উণ্হোদকেন ৰা তেমেত্ৰা কততেলং সচে অনুপসম্পন্নেন কতং, পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, অত্তনা কতং নিব্বট্টিতত্তা পুরেভত্তং নিরামিসং ৰট্টতি, সামংপক্কত্তা সামিসং ন ৰট্টতি. সৰত্থুকপটিগ্গহিতত্তা পন পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায উভযম্পি অনজ্ঝোহরণীযং, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. যদি পন অপ্পং উণ্হোদকং হোতি অব্ভুক্কিরণমত্তং, অব্বোহারিকং হোতি সামংপাকগণনং ন গচ্ছতি. সাসপতেলাদীসুপি অৰত্থুকপটিগ্গহিতেসু অৰত্থুকতিলতেলে ৰুত্তসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো.

সচে পন পুরেভত্তং পটিগ্গহিতানং সাসপাদীনং চুণ্ণেহি আদিচ্চপাকেন সক্কা তেলং কাতুং, তং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে নিস্সগ্গিযং. যস্মা পন সাসপমধুকচুণ্ণানি সেদেত্ৰা এরণ্ডকট্ঠীনি চ ভজ্জিত্ৰা এৰ তেলং করোন্তি, তস্মা এতেসং তেলং অনুপসম্পন্নেহি কতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, ৰত্থূনং যাৰজীৰিকত্তা পন সৰত্থুকপটিগ্গহণে দোসো নত্থি. অত্তনা কতং সত্তাহং নিরামিসপরিভোগেনেৰ পরিভুঞ্জিতব্বং. উগ্গহিতকেহি কতং অনজ্ঝোহরণীযং, বাহিরপরিভোগে ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. তেলকরণত্থায সাসপমধুকএরণ্ডকট্ঠীনি পটিগ্গহেত্ৰা কততেলং সত্তাহকালিকং, দুতিযদিৰসে কতং ছাহং ৰট্টতি, ততিযদিৰসে কতং পঞ্চাহং ৰট্টতি, চতুত্থ, পঞ্চম, ছট্ঠ, সত্তমদিৰসে কতং তদহেৰ ৰট্টতি. সচে যাৰ অরুণস্স উগ্গমনা তিট্ঠতি, নিস্সগ্গিযং, অট্ঠমদিৰসে কতং অনজ্ঝোহরণীযং, অনিস্সগ্গিযত্তা পন বাহিরপরিভোগে ৰট্টতি. সচেপি ন করোতি, তেলত্থায গহিতসাসপাদীনং সত্তাহাতিক্কমে দুক্কটমেৰ. পাল়িযং পন অনাগতানি অঞ্ঞানিপি নাল়িকেরনিম্বকোসম্বকরমন্দাদীনং তেলানি অত্থি, তানি পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহং অতিক্কামযতো দুক্কটং হোতি. অযমেতেসু ৰিসেসো – সেসং যাৰকালিকৰত্থুং যাৰজীৰিকৰত্থুঞ্চ সল্লক্খেত্ৰা সামংপাকসৰত্থুকপুরেভত্তপচ্ছাভত্তপটিগ্গহিতউগ্গহিতৰত্থুৰিধানং সব্বং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.

ৰসাতেলং নাম ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ ৰসানি অচ্ছৰসং মচ্ছৰসং সুসুকাৰসং সূকরৰসং গদ্রভৰস’’ন্তি (মহাৰ. ২৬২) এৰং অনুঞ্ঞাতৰসানং তেলং. এত্থ চ ‘‘অচ্ছৰস’’ন্তি ৰচনেন ঠপেত্ৰা মনুস্সৰসং সব্বেসং অকপ্পিযমংসানং ৰসা অনুঞ্ঞাতা. মচ্ছগ্গহণেন চ সুসুকাপি গহিতা হোন্তি, ৰাল়মচ্ছত্তা পন ৰিসুং ৰুত্তং. মচ্ছাদিগ্গহণেন চেত্থ সব্বেসম্পি কপ্পিযমংসানং ৰসা অনুঞ্ঞাতা. মংসেসু হি দস মনুস্সহত্থিঅস্সসুনখঅহিসীহব্যগ্ঘদীপিঅচ্ছতরচ্ছানং মংসানি অকপ্পিযানি, ৰসাসু একা মনুস্সৰসা. খীরাদীসু অকপ্পিযং নাম নত্থি. অনুপসম্পন্নেহি কতং নিব্বট্টিতং ৰসাতেলং পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি. যং পন তত্থ সুখুমরজসদিসং মংসং ৰা ন্হারু ৰা অট্ঠি ৰা লোহিতং ৰা হোতি, তং অব্বোহারিকং. সচে পন ৰসং পটিগ্গহেত্ৰা সযং করোতি, পুরেভত্তং পটিগ্গহেত্ৰা পচিত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা সত্তাহং নিরামিসপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং. নিরামিসপরিভোগঞ্হি সন্ধায ইদং ৰুত্তং ‘‘কালে পটিগ্গহিতং কালে নিপ্পক্কং কালে সংসট্ঠং তেলপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি (মহাৰ. ২৬২). তত্রাপি অব্বোহারিকং অব্বোহারিকমেৰ, পচ্ছাভত্তং পন পটিগ্গহেতুং ৰা কাতুং ৰা ন ৰট্টতিযেৰ. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘ৰিকালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং ৰিকালে নিপ্পক্কং ৰিকালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি তিণ্ণং দুক্কটানং. কালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং ৰিকালে নিপ্পক্কং ৰিকালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দ্ৰিন্নং দুক্কটানং. কালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং কালে নিপ্পক্কং ৰিকালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. কালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং কালে নিপ্পক্কং কালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, অনাপত্তী’’তি (মহাৰ. ২৬২).

উপতিস্সত্থেরং পন অন্তেৰাসিকা পুচ্ছিংসু ‘‘ভন্তে, সপ্পিনৰনীতৰসানি একতো পচিত্ৰা নিব্বট্টিতানি ৰট্টন্তি, ন ৰট্টন্তী’’তি? ‘‘ন ৰট্টন্তি, আৰুসো’’তি. থেরো কিরেত্থ পক্কতেলকসটে ৰিয কুক্কুচ্চাযতি. ততো নং উত্তরি পুচ্ছিংসু ‘‘ভন্তে, নৰনীতে দধিগুল়িকা ৰা তক্কবিন্দু ৰা হোতি, এতং ৰট্টতী’’তি? ‘‘এতম্পি, আৰুসো, ন ৰট্টতী’’তি. ততো নং আহংসু ‘‘ভন্তে, একতো পচিত্ৰা একতো সংসট্ঠানি তেজৰন্তানি হোন্তি, রোগং নিগ্গণ্হন্তী’’তি. ‘‘সাধাৰুসো’’তি থেরো সম্পটিচ্ছি. মহাসুমত্থেরো পনাহ ‘‘কপ্পিযমংসৰসাৰ সামিসপরিভোগে ৰট্টতি, ইতরা নিরামিসপরিভোগে ৰট্টতী’’তি. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘ইদং কি’’ন্তি পটিক্খিপিত্ৰা ‘‘ননু ৰাতাবাধিকা ভিক্খূ পঞ্চমূলকসাৰযাগুযং অচ্ছসূকরতেলাদীনি পক্খিপিত্ৰা যাগুং পিৰন্তি, সা তেজুস্সদত্তা রোগং নিগ্গণ্হাতী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ৰট্টতী’’তি আহ.

৯৭. মধু নাম মধুকরীহি মধুমক্খিকাহি খুদ্দকমক্খিকাহি ভমরমক্খিকাহি চ কতং মধু. তং পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসপরিভোগম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসপরিভোগমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে নিস্সগ্গিযং. সচে সিলেসসদিসং মহামধুং খণ্ডং কত্ৰা ঠপিতং, ইতরং ৰা নানাভাজনেসু, ৰত্থুগণনায নিস্সগ্গিযানি. সচে একমেৰ খণ্ডং, একভাজনে ৰা ইতরং, একমেৰ নিস্সগ্গিযং. উগ্গহিতকং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং, অরুমক্খনাদীসু উপনেতব্বং. মধুপটলং ৰা মধুসিত্থকং ৰা সচে মধুনা অমক্খিতং পরিসুদ্ধং, যাৰজীৰিকং, মধুমক্খিতং পন মধুগতিকমেৰ. চীরিকা নাম সপক্খা দীঘমক্খিকা তুম্বল়নামিকা চ অট্ঠিপক্খিকা কাল়মহাভমরা হোন্তি, তেসং আসযেসু নিয্যাসসদিসং মধু হোতি, তং যাৰজীৰিকং.

৯৮. ফাণিতং নাম উচ্ছুরসং উপাদায অপক্কা ৰা অৰত্থুকপক্কা ৰা সব্বাপি অৰত্থুকা উচ্ছুৰিকতি. তং ফাণিতং পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে ৰত্থুগণনায নিস্সগ্গিযং. বহূ পিণ্ডা চুণ্ণে কত্ৰা একভাজনে পক্খিত্তা হোন্তি ঘনসন্নিৰেসা, একমেৰ নিস্সগ্গিযং. উগ্গহিতকং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং, ঘরধূপনাদীসু উপনেতব্বং. পুরেভত্তং পটিগ্গহিতেন অপরিস্সাৰিতউচ্ছুরসেন কতফাণিতং সচে অনুপসম্পন্নেন কতং, সামিসম্পি ৰট্টতি, সযংকতং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায পন সৰত্থুকপটিগ্গহিতত্তা অনজ্ঝোহরণীযং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. পচ্ছাভত্তং অপরিস্সাৰিতপটিগ্গহিতেন কতম্পি অনজ্ঝোহরণীযমেৰ, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. এস নযো উচ্ছুং পটিগ্গহেত্ৰা কতফাণিতেপি. পুরেভত্তং পন পরিস্সাৰিতপটিগ্গহিতেন কতং সচে অনুপসম্পন্নেন কতং, পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ. সযংকতং পুরেভত্তম্পি নিরামিসমেৰ, পচ্ছাভত্তং পরিস্সাৰিতপটিগ্গহিতেন কতং পন নিরামিসমেৰ সত্তাহং ৰট্টতি. উগ্গহিতকতং ৰুত্তনযমেৰ. ‘‘ঝামউচ্ছুফাণিতং ৰা কোট্টিতউচ্ছুফাণিতং ৰা পুরেভত্তমেৰ ৰট্টতী’’তি মহাঅট্ঠকথাযং ৰুত্তং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘এতং সৰত্থুকপক্কং ৰট্টতি, নো ৰট্টতী’’তি পুচ্ছং কত্ৰা ‘‘উচ্ছুফাণিতং পচ্ছাভত্তং নো ৰট্টনকং নাম নত্থী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. সীতোদকেন কতং মধুকপুপ্ফফাণিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে ৰত্থুগণনায দুক্কটং, খীরং পক্খিপিত্ৰা কতং মধুকফাণিতং যাৰকালিকং. খণ্ডসক্খরং পন খীরজল্লিকং অপনেত্ৰা সোধেন্তি, তস্মা ৰট্টতি.

৯৯. মধুকপুপ্ফং পন পুরেভত্তম্পি অল্লং ৰট্টতি. ভজ্জিতম্পি ৰট্টতি, ভজ্জিত্ৰা তিলাদীহি মিস্সং ৰা অমিস্সং ৰা কত্ৰা কোট্টিতং ৰট্টতি. যদি পন তং গহেত্ৰা মেরযত্থায যোজেন্তি, যোজিতং বীজতো পট্ঠায ন ৰট্টতি. কদলীখজ্জূরীঅম্বলবুজপনসচিঞ্চাদীনং সব্বেসং যাৰকালিকফলানং ফাণিতং যাৰকালিকমেৰ. মরিচপক্কেহি ফাণিতং করোন্তি, তং যাৰজীৰিকং. এৰং যথাৰুত্তানি সত্তাহকালিকানি সপ্পিআদীনি পঞ্চ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ ভেসজ্জানী’’তি (মহাৰ. ২৬০) ভেসজ্জনামেন অনুঞ্ঞাতত্তা ভেসজ্জকিচ্চং করোন্তু ৰা মা ৰা, আহারত্থং ফরিতুং সমত্থানিপি পটিগ্গহেত্ৰা তদহুপুরেভত্তং যথাসুখং, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সতি পচ্চযে ৰুত্তনযেন সত্তাহং পরিভুঞ্জিতব্বানি, সত্তাহাতিক্কমে পন ভেসজ্জসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচেপি সাসপমত্তং হোতি, সকিং ৰা অঙ্গুলিযা গহেত্ৰা জিৰ্হায সাযনমত্তং, নিস্সজ্জিতব্বমেৰ পাচিত্তিযঞ্চ দেসেতব্বং. নিস্সট্ঠং পটিলভিত্ৰা ন অজ্ঝোহরিতব্বং, ন কাযিকেন পরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং, কাযো ৰা কাযে অরু ৰা ন মক্খেতব্বং. তেহি মক্খিতানি কাসাৰকত্তরযট্ঠিউপাহনপাদকঠলিকমঞ্চপীঠাদীনিপি অপরিভোগানি. ‘‘দ্ৰারৰাতপানকৰাটেসুপি হত্থেন গহণট্ঠানং ন মক্খেতব্ব’’ন্তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ‘‘কসাৰে পন পক্খিপিত্ৰা দ্ৰারৰাতপানকৰাটানি মক্খেতব্বানী’’তি মহাঅট্ঠকথাযং ৰুত্তং. পদীপে ৰা কাল়ৰণ্ণে ৰা উপনেতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞেন পন ভিক্খুনা কাযিকেন পরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং, ন অজ্ঝোহরিতব্বং. ‘‘অনাপত্তি অন্তোসত্তাহং অধিট্ঠেতী’’তি (পারা. ৬২৫) ৰচনতো পন সত্তাহব্ভন্তরে সপ্পিঞ্চ তেলঞ্চ ৰসঞ্চ মুদ্ধনি তেলং ৰা অব্ভঞ্জনং ৰা মধুং অরুমক্খনং ফাণিতং ঘরধূপনং অধিট্ঠেতি অনাপত্তি, নেৰ নিস্সগ্গিযং হোতি. সচে অধিট্ঠিততেলং অনধিট্ঠিততেলভাজনে আকিরিতুকামো হোতি, ভাজনে চে সুখুমং ছিদ্দং, পৰিট্ঠং পৰিট্ঠং তেলং পুরাণতেলেন অজ্ঝোত্থরীযতি, পুন অধিট্ঠাতব্বং. অথ মহামুখং হোতি, সহসাৰ বহু তেলং পৰিসিত্ৰা পুরাণতেলং অজ্ঝোত্থরতি, পুন অধিট্ঠানকিচ্চং নত্থি. অধিট্ঠিতগতিকমেৰ হি তং হোতি. এতেন নযেন অধিট্ঠিততেলভাজনে অনধিট্ঠিততেলআকিরণম্পি ৰেদিতব্বং.

সচে পন সত্তাহাতিক্কন্তং অনুপসম্পন্নস্স পরিচ্চজিত্ৰা দেতি, পুন তেন অত্তনো সন্তকং কত্ৰা দিন্নং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে হি সো অভিসঙ্খরিত্ৰা ৰা অনভিসঙ্খরিত্ৰা ৰা তস্স ভিক্খুনো নত্থুকম্মত্থং দদেয্য, গহেত্ৰা নত্থুকম্মং কাতব্বং. সচে বালো হোতি, দাতুং ন জানাতি, অঞ্ঞেন ভিক্খুনা ৰত্তব্বো ‘‘অত্থি তে সামণের তেল’’ন্তি? ‘‘আম, ভন্তে, অত্থী’’তি. আহর থেরস্স ভেসজ্জং করিস্সামাতি. এৰম্পি ৰট্টতি. সচে দ্ৰিন্নং সন্তকং একেন পটিগ্গহিতং অৰিভত্তং হোতি, সত্তাহাতিক্কমে দ্ৰিন্নম্পি অনাপত্তি, পরিভুঞ্জিতুং পন ন ৰট্টতি. সচে যেন পটিগ্গহিতং, সো ইতরং ভণতি ‘‘আৰুসো, ইমং তেলং সত্তাহমত্তং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি, সো চ পরিভোগং ন করোতি, কস্স আপত্তি? ন কস্সচি. কস্মা? যেন পটিগ্গহিতং, তেন ৰিস্সজ্জিতত্তা, ইতরস্স অপ্পটিগ্গহিতত্তা.

১০০. ইমেসু (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০৫) পন চতূসু কালিকেসু যাৰকালিকং যামকালিকন্তি ইদমেৰ দ্ৰযং অন্তোৰুত্থকঞ্চেৰ সন্নিধিকারকঞ্চ হোতি, সত্তাহকালিকঞ্চ যাৰজীৰিকঞ্চ অকপ্পিযকুটিযং নিক্খিপিতুম্পি ৰট্টতি, সন্নিধিম্পি ন জনেতি. যাৰকালিকং পন অত্তনা সদ্ধিং সম্ভিন্নরসানি তীণিপি যামকালিকাদীনি অত্তনো সভাৰং উপনেতি. যামকালিকং দ্ৰেপি সত্তাহকালিকাদীনি অত্তনো সভাৰং উপনেতি, সত্তাহকালিকম্পি অত্তনা সদ্ধিং সংসট্ঠং যাৰজীৰিকং অত্তনো সভাৰঞ্ঞেৰ উপনেতি, তস্মা যাৰকালিকেন তদহুপটিগ্গহিতেন সদ্ধিং সংসট্ঠং সম্ভিন্নরসং সেসকালিকত্তযং তদহুপুরেভত্তমেৰ ৰট্টতি. যামকালিকেন সংসট্ঠং পন ইতরদ্ৰযং তদহুপটিগ্গহিতং যাৰ অরুণুগ্গমনা ৰট্টতি. সত্তাহকালিকেন পন তদহুপটিগ্গহিতেন সদ্ধিং সংসট্ঠং তদহুপটিগ্গহিতং ৰা পুরেপটিগ্গহিতং ৰা যাৰজীৰিকং সত্তাহং কপ্পতি. দ্ৰীহপটিগ্গহিতেন ছাহং. তীহপটিগ্গহিতেন পঞ্চাহং…পে… সত্তাহপটিগ্গহিতেন তদহেৰ কপ্পতীতি ৰেদিতব্বং. কালযামসত্তাহাতিক্কমেসু চেত্থ ৰিকালভোজনসন্নিধিভেসজ্জসিক্খাপদানং ৰসেন আপত্তিযো ৰেদিতব্বা.

সচে পন একতো পটিগ্গহিতানিপি চত্তারি কালিকানি সম্ভিন্নরসানি ন হোন্তি, তস্স তস্সেৰ কালস্স ৰসেন পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টন্তি. সচে হি ছল্লিম্পি অনপনেত্ৰা সকলেনেৰ নাল়িকেরফলেন সদ্ধিং অম্বপানাদিপানকং পটিগ্গহিতং হোতি, নাল়িকেরং অপনেত্ৰা তং ৰিকালেপি কপ্পতি. উপরি সপ্পিপিণ্ডং ঠপেত্ৰা সীতলপাযাসং দেন্তি, যং পাযাসেন অসংসট্ঠং সপ্পি, তং অপনেত্ৰা সত্তাহং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. থদ্ধমধুফাণিতাদীসুপি এসেৰ নযো. তক্কোলজাতিফলাদীহি অলঙ্করিত্ৰা পিণ্ডপাতং দেন্তি, তানি উদ্ধরিত্ৰা ধোৰিত্ৰা যাৰজীৰং পরিভুঞ্জিতব্বানি. যাগুযং পক্খিপিত্ৰা দিন্নসিঙ্গিৰেরাদীসুপি তেলাদীসু পক্খিপিত্ৰা দিন্নলট্ঠিমধুকাদীসুপি এসেৰ নযো. এৰং যং যং অসম্ভিন্নরসং হোতি, তং তং একতো পটিগ্গহিতম্পি যথা সুদ্ধং হোতি, তথা ধোৰিত্ৰা তচ্ছেত্ৰা ৰা তস্স তস্স কালস্স ৰসেন পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে সম্ভিন্নরসং হোতি সংসট্ঠং, ন ৰট্টতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

কালিকৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

১৯. কপ্পিযভূমিৰিনিচ্ছযকথা

১০১. কপ্পিযাচতুভূমিযোতি এত্থ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতস্সো কপ্পিযভূমিযো উস্সাৰনন্তিকং গোনিসাদিকং গহপতিং সম্মুতি’’ন্তি (মহাৰ. ২৯৫) ৰচনতো উস্সাৰনন্তিকা গোনিসাদিকা গহপতি সম্মুতীতি ইমা চতস্সো কপ্পিযভূমিযো ৰেদিতব্বা. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ২৯৫) উস্সাৰনন্তিকা তাৰ এৰং কাতব্বা – যো থম্ভানং ৰা উপরি ভিত্তিপাদে ৰা নিখনিত্ৰা ৰিহারো করীযতি, তস্স হেট্ঠা থম্ভপটিচ্ছকা পাসাণা ভূমিগতিকা এৰ. পঠমত্থম্ভং পন পঠমভিত্তিপাদং ৰা পতিট্ঠাপেন্তেহি বহূহি সম্পরিৰারেত্ৰা ‘‘কপ্পিযকুটিং করোম, কপ্পিযকুটিং করোমা’’তি ৰাচং নিচ্ছারেন্তেহি মনুস্সেসু উক্খিপিত্ৰা পতিট্ঠাপেন্তেসু আমসিত্ৰা ৰা সযং উক্খিপিত্ৰা ৰা থম্ভো ৰা ভিত্তিপাদো ৰা পতিট্ঠাপেতব্বো. কুরুন্দিমহাপচ্চরীসু পন ‘‘কপ্পিযকুটি কপ্পিযকুটীতি ৰত্ৰা পতিট্ঠাপেতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘সঙ্ঘস্স কপ্পিযকুটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰুত্তং, তং পন অৰত্ৰাপি অট্ঠকথাসু ৰুত্তনযেন ৰুত্তে দোসো নত্থি. ইদং পনেত্থ সাধারণলক্খণং ‘‘থম্ভপতিট্ঠাপনঞ্চ ৰচনপরিযোসানঞ্চ সমকালং ৰট্টতী’’তি. সচে হি অনিট্ঠিতে ৰচনে থম্ভো পতিট্ঠাতি, অপ্পতিট্ঠিতে ৰা তস্মিং ৰচনং নিট্ঠাতি, অকতা হোতি কপ্পিযকুটি. তেনেৰ মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং ‘‘বহূহি সম্পরিৰারেত্ৰা ৰত্তব্বং, অৰস্সঞ্হি এত্থ একস্সপি ৰচননিট্ঠানঞ্চ থম্ভপতিট্ঠানঞ্চ একতো ভৰিস্সতী’’তি. ইট্ঠকাসিলামত্তিকাকুট্টকাসু পন কুটীসু হেট্ঠা চযং বন্ধিত্ৰা ৰা অবন্ধিত্ৰা ৰা করোন্তু, যতো পট্ঠায ভিত্তিং উট্ঠাপেতুকামা হোন্তি, তং সব্বপঠমং ইট্ঠকং ৰা সিলং ৰা মত্তিকাপিণ্ডং ৰা গহেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ কপ্পিযকুটি কাতব্বা, ইট্ঠকাদযো ভিত্তিযং পঠমিট্ঠকাদীনং হেট্ঠা ন ৰট্টন্তি, থম্ভা পন উপরি উগ্গচ্ছন্তি, তস্মা ৰট্টন্তি. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘থম্ভেহি করিযমানে চতূসু কোণেসু চত্তারো থম্ভা, ইট্ঠকাদিকুট্টে চতূসু কোণেসু দ্ৰে তিস্সো ইট্ঠকা অধিট্ঠাতব্বা’’তি ৰুত্তং. তথা পন অকতাযপি দোসো নত্থি, অট্ঠকথাসু হি ৰুত্তমেৰ পমাণং.

গোনিসাদিকা দুৰিধা আরামগোনিসাদিকা ৰিহারগোনিসাদিকাতি. তাসু যত্থ নেৰ আরামো, ন সেনাসনানি পরিক্খিত্তানি হোন্তি, অযং আরামগোনিসাদিকা নাম. যত্থ সেনাসনানি সব্বানি ৰা একচ্চানি ৰা পরিক্খিত্তানি, আরামো অপরিক্খিত্তো, অযং ৰিহারগোনিসাদিকা নাম. ইতি উভযত্রাপি আরামস্স অপরিক্খিত্তভাৰোযেৰ পমাণং. ‘‘আরামো পন উপড্ঢপরিক্খিত্তোপি বহুতরং পরিক্খিত্তোপি পরিক্খিত্তোযেৰ নামা’’তি কুরুন্দিমহাপচ্চরীসু ৰুত্তং, এত্থ কপ্পিযকুটিং লদ্ধুং ৰট্টতি.

গহপতীতি মনুস্সা আৰাসং কত্ৰা ‘‘কপ্পিযকুটিং দেম, পরিভুঞ্জথা’’তি ৰদন্তি, এসা গহপতি নাম, ‘‘কপ্পিযকুটিং কাতুং দেমা’’তি ৰুত্তেপি ৰট্টতিযেৰ. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘যস্মা ভিক্খুং ঠপেত্ৰা সেসসহধম্মিকানং সব্বেসঞ্চ দেৰমনুস্সানং হত্থতো পটিগ্গহো চ সন্নিধি চ অন্তোৰুত্থঞ্চ তেসং সন্তকং ভিক্খুস্স ৰট্টতি, তস্মা তেসং গেহানি ৰা তেহি দিন্নকপ্পিযকুটি ৰা গহপতীতি ৰুচ্চতী’’তি ৰুত্তং, পুনপি ৰুত্তং ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰিহারং ঠপেত্ৰা ভিক্খুনুপস্সযো ৰা আরামিকানং ৰা তিত্থিযানং ৰা দেৰতানং ৰা নাগানং ৰা অপি ব্রহ্মানং ৰিমানং কপ্পিযকুটি হোতী’’তি, তং সুৰুত্তং. সঙ্ঘসন্তকমেৰ হি ভিক্খুসন্তকং ৰা গেহং গহপতিকুটিকা ন হোতি.

সম্মুতি নাম ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচায সাৰেত্ৰা সম্মতা. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ৰিহারং কপ্পিযভূমিং সম্মন্নেয্য, এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ৰিহারং কপ্পিযভূমিং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ৰিহারস্স কপ্পিযভূমিযা সম্মুতি, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ৰিহারো কপ্পিযভূমি খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ২৯৫).

কম্মৰাচং অৰত্ৰা অপলোকনকম্মৰসেন সাৰেত্ৰা কতাপি সম্মতা এৰ.

১০২. যং (মহাৰ. অট্ঠ. ২৯৫) ইমাসু চতূসু কপ্পিযভূমীসু ৰুত্তং আমিসং, তং সব্বং অন্তোৰুত্থসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি. ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ অন্তোৰুত্থঅন্তোপক্কমোচনত্থঞ্হি কপ্পিযকুটিযো অনুঞ্ঞাতা. যং পন অকপ্পিযভূমিযং সহসেয্যপ্পহোনকে গেহে ৰুত্তং সঙ্ঘিকং ৰা পুগ্গলিকং ৰা ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা ৰা সন্তকং একরত্তম্পি ঠপিতং, তং অন্তোৰুত্থং, তত্থ পক্কঞ্চ অন্তোপক্কং নাম হোতি, এতং ন কপ্পতি. সত্তাহকালিকং পন যাৰজীৰিকঞ্চ ৰট্টতি.

তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – সামণেরো ভিক্খুস্স তণ্ডুলাদিকং আমিসং আহরিত্ৰা কপ্পিযকুটিযং নিক্খিপিত্ৰা পুনদিৰসে পচিত্ৰা দেতি, অন্তোৰুত্থং ন হোতি. তত্থ অকপ্পিযকুটিযং নিক্খিত্তসপ্পিআদীসু কিঞ্চি পক্খিপিত্ৰা দেতি. মুখসন্নিধি নাম হোতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘অন্তোৰুত্থং হোতী’’তি ৰুত্তং. তত্থ নামমত্তমেৰ নানাকরণং, ভিক্খু অকপ্পিযকুটিযং ঠপিতসপ্পিঞ্চ যাৰজীৰিকপণ্ণঞ্চ একতো পচিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, সত্তাহং নিরামিসং ৰট্টতি. সচে আমিসসংসট্ঠং কত্ৰা পরিভুঞ্জতি, অন্তোৰুত্থঞ্চেৰ সামংপক্কঞ্চ হোতি. এতেনুপাযেন সব্বসংসগ্গা ৰেদিতব্বা. যং কিঞ্চি আমিসং ভিক্খুনো পচিতুং ন ৰট্টতি. সচেপিস্স উণ্হযাগুযা সুলসিপণ্ণানি ৰা সিঙ্গিৰেরং ৰা লোণং ৰা পক্খিপন্তি, তম্পি চালেতুং ন ৰট্টতি, ‘‘যাগুং নিব্বাপেমী’’তি পন চালেতুং ৰট্টতি. উত্তণ্ডুলভত্তং লভিত্ৰা পিদহিতুং ন ৰট্টতি. সচে পন মনুস্সা পিদহিত্ৰা দেন্তি, ৰট্টতি. ‘‘ভত্তং মা নিব্বাযতূ’’তি পিদহিতুং ৰট্টতি, খীরতক্কাদীসু পন সকিং কুথিতেসু অগ্গিং কাতুং ৰট্টতি পুনপাকস্স অনুঞ্ঞাতত্তা.

ইমা পন কপ্পিযকুটিযো কদা জহিতৰত্থুকা হোন্তি? উস্সাৰনন্তিকা তাৰ যা থম্ভানং উপরি ভিত্তিপাদে ৰা নিখনিত্ৰা কতা, সা সব্বেসু থম্ভেসু চ ভিত্তিপাদেসু চ অপনীতেসু জহিতৰত্থুকা হোতি. সচে পন থম্ভে ৰা ভিত্তিপাদে ৰা পরিৰত্তেন্তি, যো যো ঠিতো, তত্থ তত্থ পতিট্ঠাতি, সব্বেসুপি পরিৰত্তিতেসু অজহিতৰত্থুকাৰ হোতি. ইট্ঠকাদীহি কতা চযস্স উপরি ভিত্তিঅত্থায ঠপিতং ইট্ঠকং ৰা সিলং ৰা মত্তিকাপিণ্ডং ৰা আদিং কত্ৰা ৰিনাসিতকালে জহিতৰত্থুকাৰ হোতি. যেহি পন ইট্ঠকাদীহি অধিট্ঠিতা, তেসু অপনীতেসুপি তদঞ্ঞেসু পতিট্ঠাতীতি অজহিতৰত্থুকাৰ হোতি. গোনিসাদিকা পাকারাদীহি পরিক্খেপে কতে জহিতৰত্থুকাৰ হোতি. পুন তস্মিং আরামে কপ্পিযকুটিং লদ্ধুং ৰট্টতি. সচে পন পুনপি পাকারাদযো তত্থ তত্থ খণ্ডা হোন্তি, ততো ততো গাৰো পৰিসন্তি, পুন কপ্পিযকুটি হোতি. ইতরা পন দ্ৰে গোপানসীমত্তং ঠপেত্ৰা সব্বস্মিং ছদনে ৰিনট্ঠে জহিতৰত্থুকাৰ হোন্তি. সচে গোপানসীনং উপরি একম্পি পক্খপাসকমণ্ডলং অত্থি, রক্খতি.

১০৩. যত্র পনিমা চতস্সোপি কপ্পিযভূমিযো নত্থি, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? অনুপসম্পন্নস্স দত্ৰা তস্স সন্তকং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. তত্রিদং ৰত্থু – করৰিকতিস্সত্থেরো কির ৰিনযধরপামোক্খো মহাসীৰত্থেরস্স সন্তিকং অগমাসি. সো দীপালোকেন সপ্পিকুম্ভং পস্সিত্ৰা ‘‘ভন্তে, কিমেত’’ন্তি পুচ্ছি. থেরো ‘‘আৰুসো, গামতো সপ্পিকুম্ভো আভতো লূখদিৰসে সপ্পিনা ভুঞ্জনত্থাযা’’তি আহ. ততো নং তিস্সত্থেরো ‘‘ন ৰট্টতি, ভন্তে’’তি আহ. থেরো পুনদিৰসে পমুখে নিক্খিপাপেসি. তিস্সত্থেরো পুন একদিৰসং আগতো তং দিস্ৰা তথেৰ পুচ্ছিত্ৰা ‘‘ভন্তে, সহসেয্যপ্পহোনকট্ঠানে ঠপেতুং ন ৰট্টতী’’তি আহ. থেরো পুনদিৰসে বহি নীহরাপেত্ৰা নিক্খিপাপেসি, তং চোরা হরিংসু. সো পুন একদিৰসং আগতং তিস্সত্থেরমাহ ‘‘আৰুসো, তযা ‘ন ৰট্টতী’তি ৰুত্তে সো কুম্ভো বহি নিক্খিত্তো চোরেহি হটো’’তি. ততো নং তিস্সত্থেরো আহ ‘‘ননু, ভন্তে, অনুপসম্পন্নস্স দাতব্বো অস্স, অনুপসম্পন্নস্স হি দত্ৰা তস্স সন্তকং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

কপ্পিযভূমিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

২০. পটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা

১০৪. খাদনীযাদিপটিগ্গাহোতি অজ্ঝোহরিতব্বস্স যস্স কস্সচি খাদনীযস্স ৰা ভোজনীযস্স ৰা পটিগ্গহণং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – পঞ্চহি অঙ্গেহি পটিগ্গহণং রুহতি, থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স উচ্চারণমত্তং হোতি, হত্থপাসো পঞ্ঞাযতি, অভিহারো পঞ্ঞাযতি, দেৰো ৰা মনুস্সো ৰা তিরচ্ছানগতো ৰা কাযেন কাযপটিবদ্ধেন নিস্সগ্গিযেন ৰা দেতি, তঞ্চে ভিক্খু কাযেন ৰা কাযপটিবদ্ধেন ৰা পটিগ্গণ্হাতি. এৰং পঞ্চহঙ্গেহি পটিগ্গহণং রুহতি.

তত্থ ঠিতনিসিন্ননিপন্নানং ৰসেন এৰং হত্থপাসো ৰেদিতব্বো – সচে ভিক্খু নিসিন্নো হোতি, আসনস্স পচ্ছিমন্ততো পট্ঠায, সচে ঠিতো, পণ্হিঅন্ততো পট্ঠায, সচে নিপন্নো, যেন পস্সেন নিপন্নো, তস্স পারিমন্ততো পট্ঠায, দাযকস্স নিসিন্নস্স ৰা ঠিতস্স ৰা নিপন্নস্স ৰা ঠপেত্ৰা পসারিতহত্থং যং আসন্নতরং অঙ্গং, তস্স ওরিমন্তেন পরিচ্ছিন্দিত্ৰা অড্ঢতেয্যহত্থো হত্থপাসো নাম.

সচে পন দাযকপটিগ্গাহকেসু একো আকাসে হোতি, একো ভূমিযং, ভূমট্ঠস্স চ সীসেন, আকাসট্ঠস্স চ ঠপেত্ৰা দাতুং ৰা গহেতুং ৰা পসারিতহত্থং যং আসন্নতরং অঙ্গং, তস্স ওরিমন্তেন হত্থপাসপমাণং পরিচ্ছিন্দিতব্বং. সচেপি একো কূপে হোতি, একো কূপতটে, একো ৰা পন রুক্খে, একো পথৰিযং, ৰুত্তনযেনেৰ হত্থপাসপমাণং পরিচ্ছিন্দিতব্বং. এৰরূপে হত্থপাসে ঠত্ৰা সচেপি পক্খী মুখতুণ্ডকেন ৰা হত্থী ৰা সোণ্ডায গহেত্ৰা পুপ্ফং ৰা ফলং ৰা দেতি, পটিগ্গহণং রুহতি. সচে পন অড্ঢট্ঠমরতনস্সপি হত্থিনো খন্ধে নিসিন্নো তেন সোণ্ডায দীযমানং গণ্হাতি, ৰট্টতিযেৰ. হত্থাদীসু যেন কেনচি সরীরাৰযৰেন অন্তমসো পাদঙ্গুলিযাপি দীযমানং কাযেন দিন্নং নাম হোতি. পটিগ্গহণেপি এসেৰ নযো. যেন কেনচি হি সরীরাৰযৰেন গহিতং কাযেন গহিতমেৰ হোতি. সচেপি নত্থুকরণিযং দীযমানং নাসাপুটেন অকল্লকো ৰা মুখেন পটিগ্গণ্হাতি, আভোগমেৰ হেত্থ পমাণং.

১০৫. কটচ্ছুআদীসু পন যেন কেনচি উপকরণেন দিন্নং কাযপটিবদ্ধেন দিন্নং নাম হোতি. পটিগ্গহণেপি এসেৰ নযো. যেন কেনচি হি সরীরসম্বদ্ধেন পত্তথালকাদিনা গহিতং কাযপটিবদ্ধেন গহিতমেৰ হোতি. কাযতো পন কাযপটিবদ্ধতো চ মোচেত্ৰা হত্থপাসে ঠিতস্স কাযে ৰা কাযপটিবদ্ধে ৰা পাতিযমানম্পি নিস্সগ্গিযেন পযোগেন দিন্নং নাম হোতি. একো বহূনি ভত্তব্যঞ্জনভাজনানি সীসে কত্ৰা ভিক্খুস্স সন্তিকং আগন্ত্ৰা ঠিতকোৰ ‘‘গণ্হথা’’তি ৰদতি, ন তাৰ অভিহারো পঞ্ঞাযতি, তস্মা ন গহেতব্বং. সচে পন ঈসকম্পি ওনমতি, ভিক্খুনা হত্থং পসারেত্ৰা হেট্ঠিমভাজনং একদেসেনপি সম্পটিচ্ছিতব্বং. এত্তাৰতা সব্বভাজনানি পটিগ্গহিতানি হোন্তি. ততো পট্ঠায ওরোপেত্ৰা উগ্ঘাটেত্ৰা ৰা যং ইচ্ছতি, তং গহেতুং ৰট্টতি. ভত্তপচ্ছিআদিম্হি পন একভাজনে ৰত্তব্বমেৰ নত্থি.

কাজেন ভত্তং হরন্তোপি সচে কাজং ওনমেত্ৰা দেতি, ৰট্টতি. তিংসহত্থো ৰেণু হোতি, একস্মিং অন্তে গুল়কুম্ভো বদ্ধো, একস্মিং সপ্পিকুম্ভো, তঞ্চে পটিগ্গণ্হাতি, সব্বং পটিগ্গহিতমেৰ. উচ্ছুযন্তদোণিতো পগ্ঘরন্তমেৰ ‘‘রসং গণ্হথা’’তি ৰদতি, অভিহারো ন পঞ্ঞাযতীতি ন গহেতব্বো. সচে পন কসটং ছড্ডেত্ৰা হত্থেন উস্সিঞ্চিত্ৰা দেতি, ৰট্টতি. বহূ পত্তা মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা কটসারে ৰা দোণিযং ৰা ফলকে ৰা ঠপিতা হোন্তি, যত্থ ঠিতস্স দাযকো হত্থপাসে হোতি, তত্থ ঠত্ৰা পটিগ্গহণসঞ্ঞায মঞ্চাদীনি অঙ্গুলিযাপি ফুসিত্ৰা ঠিতেন ৰা নিসিন্নেন ৰা নিপন্নেন ৰা যং তেসু পত্তেসু দীযতি, তং সব্বং পটিগ্গহিতং হোতি. সচেপি ‘‘পটিগ্গহেস্সামী’’তি মঞ্চাদীনি অভিরুহিত্ৰা নিসীদতি, ৰট্টতিযেৰ.

পথৰিযং পন সচেপি কুচ্ছিযা কুচ্ছিং আহচ্চ ঠিতা হোন্তি, যং যং অঙ্গুলিযা ৰা সূচিযা ৰা ফুসিত্ৰা নিসিন্নো হোতি, তত্থ তত্থ দীযমানমেৰ পটিগ্গহিতং হোতি. যত্থ কত্থচি মহাকটসারহত্থত্থরণাদীসু ঠপিতপত্তে পটিগ্গহণং ন রুহতীতি ৰুত্তং, তং হত্থপাসাতিক্কমং সন্ধায ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং, হত্থপাসে পন সতি যত্থ কত্থচি ৰট্টতি অঞ্ঞত্র তত্থজাতকা. তত্থজাতকে পন পদুমিনিপণ্ণে ৰা কিংসুকপণ্ণাদিম্হি ৰা ন ৰট্টতি. ন হি তং কাযপটিবদ্ধসঙ্খ্যং গচ্ছতি. যথা চ তত্থজাতকে, এৰং খাণুকে বন্ধিত্ৰা ঠপিতমঞ্চাদিম্হি অসংহারিমে ফলকে ৰা পাসাণে ৰা ন রুহতিযেৰ. তেপি হি তত্থজাতকসঙ্খ্যুপগা হোন্তি. ভূমিযং অত্থতেসু সুখুমেসু তিন্তিণিকাদিপণ্ণেসু পটিগ্গহণং ন রুহতি. ন হি তানি সন্ধারেতুং সমত্থানীতি. মহন্তেসু পন পদুমিনিপণ্ণাদীসু রুহতি. সচে হত্থপাসং অতিক্কম্মঠিতো দীঘদণ্ডকেন উল়ুঙ্কেন দেতি, ‘‘আগন্ত্ৰা দেহী’’তি ৰত্তব্বো. ৰচনং অসুত্ৰা ৰা অনাদিযিত্ৰা ৰা পত্তে আকিরতিযেৰ, পুন পটিগ্গহেতব্বং. দূরে ঠত্ৰা ভত্তপিণ্ডং খিপন্তেপি এসেৰ নযো.

১০৬. সচে পত্তথৰিকতো নীহরিযমানে পত্তে রজনচুণ্ণানি হোন্তি, সতি উদকে ধোৰিতব্বো, অসতি রজনচুণ্ণং পুঞ্ছিত্ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ৰা পিণ্ডায চরিতব্বং. সচে পিণ্ডায চরন্তস্স পত্তে রজং পততি, পটিগ্গহেত্ৰা ভিক্খা গণ্হিতব্বা, অপ্পটিগ্গহেত্ৰা গণ্হতো ৰিনযদুক্কটং, তং পন পুন পটিগ্গহেত্ৰা ভুঞ্জতো অনাপত্তি. সচে পন ‘‘পটিগ্গহেত্ৰা দেথা’’তি ৰুত্তে ৰচনং অসুত্ৰা ৰা অনাদিযিত্ৰা ৰা ভিক্খং দেন্তিযেৰ, ৰিনযদুক্কটং নত্থি, পুন পটিগ্গহেত্ৰা অঞ্ঞা ভিক্খা গহেতব্বা. সচে মহাৰাতো ততো ততো রজং পাতেতি, ন সক্কা হোতি ভিক্খং গহেতুং, ‘‘অনুপসম্পন্নস্স দস্সামী’’তি সুদ্ধচিত্তেন আভোগং কত্ৰা গণ্হিতুং ৰট্টতি. এৰং পিণ্ডায চরিত্ৰা ৰিহারং ৰা আসনসালং ৰা গন্ত্ৰা তং অনুপসম্পন্নস্স দত্ৰা পুন তেন দিন্নং ৰা তস্স ৰিস্সাসেন ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে ভিক্খাচারে সরজং পত্তং ভিক্খুস্স দেতি, সো ৰত্তব্বো ‘‘ইমং পটিগ্গহেত্ৰা ভিক্খং ৰা গণ্হেয্যাসি পরিভুঞ্জেয্যাসি ৰা’’তি, তেন তথা কাতব্বং. সচে রজং উপরি উপ্পিলৰতি, কঞ্জিকং পৰাহেত্ৰা সেসং ভুঞ্জিতব্বং. সচে অন্তোপৰিট্ঠং হোতি, পটিগ্গহেতব্বং. অনুপসম্পন্নে অসতি হত্থতো অমোচেন্তেনেৰ যত্থ অনুপসম্পন্নো অত্থি, তত্থ নেত্ৰা পটিগ্গহেতব্বং. সুক্খভত্তে পতিতরজং অপনেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে অতিসুখুমং হোতি, উপরি ভত্তেন সদ্ধিং অপনেতব্বং, পটিগ্গহেত্ৰা ৰা ভুঞ্জিতব্বং. যাগুং ৰা সূপং ৰা পুরতো ঠপেত্ৰা আলুল়েন্তানং ভাজনতো ফুসিতানি উগ্গন্ত্ৰা পত্তে পতন্তি, পত্তো পটিগ্গহেতব্বো.

১০৭. উল়ুঙ্কেন আহরিত্ৰা দেন্তানং পঠমতরং উল়ুঙ্কতো থেৰা পত্তে পতন্তি, সুপতিতা, অভিহটত্তা দোসো নত্থি. সচেপি চরুকেন ভত্তে আকিরিযমানে চরুকতো মসি ৰা ছারিকা ৰা পততি, অভিহটত্তা নেৰত্থি দোসো. অনন্তরস্স ভিক্খুনো দীযমানং পত্ততো উপ্পতিত্ৰা ইতরস্স পত্তে পততি, সুপতিতং. পটিগ্গহিতমেৰ হি তং হোতি. সচে জজ্ঝরিসাখাদিং ফালেত্ৰা একস্স ভিক্খুনো দেন্তানং সাখতো ফুসিতানি অঞ্ঞস্স পত্তে পতন্তি, পত্তো পটিগ্গহেতব্বো, যস্স পত্তস্স উপরি ফালেন্তি, তস্স পত্তে পতিতেসু দাতুকামতায অভিহটত্তা দোসো নত্থি. পাযাসস্স পূরেত্ৰা পত্তং দেন্তি, উণ্হত্তা হেট্ঠা গহেতুং ন সক্কোতি, মুখৰট্টিযাপি গহেতুং ৰট্টতি. সচে তথাপি ন সক্কোতি, আধারকেন গহেতব্বো. আসনসালায পত্তং গহেত্ৰা নিসিন্নো ভিক্খু নিদ্দং ওক্কন্তো হোতি, নেৰ আহরিযমানং, ন দীযমানং জানাতি, অপ্পটিগ্গহিতং হোতি. সচে পন আভোগং কত্ৰা নিসিন্নো হোতি, ৰট্টতি. সচেপি সো হত্থেন আধারকং মুঞ্চিত্ৰা পাদেন পেল্লেত্ৰা নিদ্দাযতি, ৰট্টতিযেৰ. পাদেন আধারকং অক্কমিত্ৰা পটিগ্গণ্হন্তস্স পন জাগরন্তস্সপি অনাদরপটিগ্গহণং হোতি, তস্মা ন কত্তব্বং. কেচি ‘‘এৰং আধারকেন পটিগ্গহণং কাযপটিবদ্ধপটিবদ্ধেন পটিগ্গহণং নাম হোতি, তস্মা ন ৰট্টতী’’তি ৰদন্তি, তং ৰচনমত্তমেৰ, অত্থতো পন সব্বম্পেতং কাযপটিবদ্ধমেৰ হোতি. কাযসংসগ্গেপি চেস নযো দস্সিতো. যম্পি ভিক্খুস্স দীযমানং পততি, তম্পি সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.

তত্রিদং সুত্তং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যং দীযমানং পততি, তং সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং, পরিচ্চত্তং তং, ভিক্খৰে, দাযকেহী’’তি (চূল়ৰ. ২৭৩).

ইদঞ্চ পন সুত্তং নেয্যত্থং, তস্মা এৰমেত্থ অধিপ্পাযো ৰেদিতব্বো – যং দীযমানং দাযকস্স হত্থতো পরিগল়িত্ৰা সুদ্ধায ৰা ভূমিযা পদুমিনিপণ্ণে ৰা ৰত্থকটসারকাদীসু ৰা পততি, তং সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. যং পন সরজায ভূমিযং পততি, তং রজং পুঞ্ছিত্ৰা ৰা ধোৰিত্ৰা ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. সচে পৰট্টন্তং অঞ্ঞস্স ভিক্খুনো সন্তিকং গচ্ছতি, তেন আহরাপেতুম্পি ৰট্টতি. সচে তং ভিক্খুং ৰদতি ‘‘ত্ৰংযেৰ খাদা’’তি, তস্সপি খাদিতুং ৰট্টতি, অনাণত্তেন পন তেন ন গহেতব্বং. ‘‘অনাণত্তেনপি ইতরস্স দস্সামীতি গহেতুং ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. কস্মা পনেতং ইতরস্স ভিক্খুনো গহেতুং ন ৰট্টতীতি? ভগৰতা অননুঞ্ঞাতত্তা. ভগৰতা হি ‘‘সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি ৰদন্তেন যস্সেৰ তং দীযমানং পততি, তস্স অপ্পটিগ্গহিতকম্পি তং গহেত্ৰা পরিভোগো অনুঞ্ঞাতো. ‘‘পরিচ্চত্তং তং, ভিক্খৰে, দাযকেহী’’তি ৰচনেন পনেত্থ পরসন্তকভাৰো দীপিতো, তস্মা অঞ্ঞস্স সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি, তস্স পন আণত্তিযা ৰট্টতীতি অযং কিরেত্থ অধিপ্পাযো. যস্মা চ এতং অপ্পটিগ্গহিতকত্তা অনুঞ্ঞাতং, তস্মা যথাঠিতংযেৰ অনামসিত্ৰা কেনচি পিদহিত্ৰা ঠপিতং দুতিযদিৰসেপি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, সন্নিধিপচ্চযা অনাপত্তি, পটিগ্গহেত্ৰা পন পরিভুঞ্জিতব্বং. তং দিৰসংযেৰ হি তস্স সামং গহেত্ৰা পরিভোগো অনুঞ্ঞাতো, ন ততো পরন্তি অযম্পি কিরেত্থ অধিপ্পাযো.

১০৮. ইদানি অব্বোহারিকনযো ৰুচ্চতি. ভুঞ্জন্তানঞ্হি দন্তা খীযন্তি, নখা খীযন্তি, পত্তস্স ৰণ্ণো খীযতি, সব্বং অব্বোহারিকং. সত্থকেন উচ্ছুআদীসু ফালিতেসু মলং পঞ্ঞাযতি, এতং নৰসমুট্ঠিতং নাম, পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. সত্থকং ধোৰিত্ৰা ফালিতেসু মলং ন পঞ্ঞাযতি, লোহগন্ধমত্তং হোতি, তং অব্বোহারিকং. যম্পি সত্থকং গহেত্ৰা পরিহরন্তি, তেন ফালিতেপি এসেৰ নযো. ন হি তং পরিভোগত্থায পরিহরন্তীতি. মূলভেসজ্জাদীনি পিসন্তানং ৰা কোট্টেন্তানং ৰা নিসদনিসদপোতকউদুক্খলমুসলাদীনি খীযন্তি, পরিহরণকৰাসিং তাপেত্ৰা ভেসজ্জত্থায তক্কে ৰা খীরে ৰা পক্খিপন্তি, তত্থ নীলিকা পঞ্ঞাযতি, সত্থকে ৰুত্তসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো. আমকতক্কাদীসু পন সযং ন পক্খিপিতব্বা, পক্খিপতি চে, সামংপাকতো ন মুচ্চতি. দেৰে ৰস্সন্তে পিণ্ডায চরন্তস্স সরীরতো ৰা চীৰরতো ৰা কিলিট্ঠউদকং পত্তে পততি, পটিগ্গহেতব্বং. রুক্খমূলাদীসু ভুঞ্জন্তস্স পতিতেপি এসেৰ নযো. সচে পন সত্তাহং ৰস্সন্তে দেৰে সুদ্ধং উদকং হোতি, অব্ভোকাসতো ৰা পততি, ৰট্টতি.

১০৯. সামণেরস্স ওদনং দেন্তেন তস্স পত্তগতং অচ্ছুপন্তেনেৰ দাতব্বো, পত্তো ৰাস্স পটিগ্গহেতব্বো. অপ্পটিগ্গহিতে ওদনং ছুপিত্ৰা পুন অত্তনো পত্তে ওদনং গণ্হন্তস্স উগ্গহিতকো হোতি. সচে পন দাতুকামো হুত্ৰা ‘‘আহর, সামণের, পত্তং, ওদনং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, ইতরো ‘‘অলং ময্হ’’ন্তি পটিক্খিপতি, পুন ‘‘তৰেতং মযা পরিচ্চত্ত’’ন্তি চ ৰুত্তে ‘‘ন ময্হং এতেনত্থো’’তি ৰদতি, সতক্খত্তুম্পি পরিচ্চজতু, যাৰ অত্তনো হত্থগতং, তাৰ পটিগ্গহিতমেৰ হোতি. সচে পন আধারকে ঠিতং নিরপেক্খো ‘‘গণ্হাহী’’তি ৰদতি, পুন পটিগ্গহেতব্বং. সাপেক্খো আধারকে পত্তং ঠপেত্ৰা ‘‘এত্তো পূৰং ৰা ভত্তং ৰা গণ্হাহী’’তি সামণেরং ৰদতি, সামণেরো হত্থং ধোৰিত্ৰা সচেপি সতক্খত্তুং গহেত্ৰা অত্তনো পত্তগতং অফুসন্তোৰ অত্তনো পত্তে পক্খিপতি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. যদি পন অত্তনো পত্তগতং ফুসিত্ৰা ততো গণ্হাতি, সামণেরসন্তকেন সংসট্ঠং হোতি, পুন পটিগ্গহেতব্বং. কেচি পন ‘‘সচেপি গয্হমানং ছিজ্জিত্ৰা তত্থ পততি, পুন পটিগ্গহেতব্ব’’ন্তি ৰদন্তি. তং ‘‘একং ভত্তপিণ্ডং গণ্হ, একং পূৰং গণ্হ, ইমস্স গুল়পিণ্ডস্স এত্তকং পদেসং গণ্হা’’তি এৰং পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ৰুত্তে ৰেদিতব্বং, ইধ পন পরিচ্ছেদো নত্থি, তস্মা যং সামণেরস্স পত্তে পততি, তদেৰ পটিগ্গহণং ৰিজহতি, হত্থগতং পন যাৰ সামণেরো ৰা ‘‘অল’’ন্তি ন ওরমতি, ভিক্খু ৰা ন ৰারেতি, তাৰ ভিক্খুস্সেৰ সন্তকং, তস্মা পটিগ্গহণং ন ৰিজহতি. সচে অত্তনো ৰা ভিক্খূনং ৰা যাগুপচনকভাজনে কেসঞ্চি অত্থায ভত্তং পক্খিপতি, ‘‘সামণের, ভাজনস্স উপরি হত্থং করোহী’’তি ৰত্ৰা তস্স হত্থে পক্খিপিতব্বং. তস্স হত্থতো ভাজনে পতিতঞ্হি দুতিযদিৰসে ভাজনস্স অকপ্পিযভাৰং ন করোতি পরিচ্চত্তত্তা. সচে এৰং অকত্ৰা পক্খিপতি, পত্তমিৰ ভাজনং নিরামিসং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং.

১১০. দাযকা যাগুকুটং ঠপেত্ৰা গতা, তং দহরসামণেরো পটিগ্গণ্হাপেতুং ন সক্কোতি, ভিক্খু পত্তং উপনামেতি, সামণেরো কুটস্স গীৰং পত্তস্স মুখৰট্টিযং ঠপেত্ৰা আৰজ্জেতি, পত্তগতা যাগু পটিগ্গহিতাৰ হোতি. অথ ৰা ভিক্খু ভূমিযং হত্থং ঠপেতি, সামণেরো পৰট্টেত্ৰা হত্থং আরোপেতি, ৰট্টতি. পূৰপচ্ছিভত্তপচ্ছিউচ্ছুভারাদীসুপি এসেৰ নযো. সচে পটিগ্গহণূপগং ভারং দ্ৰে তযো সামণেরা দেন্তি, একেন ৰা বলৰতা উক্খিত্তং দ্ৰে তযো ভিক্খূ গণ্হন্তি, ৰট্টতি. মঞ্চস্স ৰা পীঠস্স ৰা পাদে তেলঘটং ৰা ফাণিতঘটং ৰা লগ্গেন্তি, ভিক্খুস্স মঞ্চেপি পীঠেপি নিসীদিতুং ৰট্টতি, উগ্গহিতকং নাম ন হোতি.

নাগদন্তকে ৰা অঙ্কুসকে ৰা দ্ৰে তেলঘটা লগ্গিতা হোন্তি উপরি পটিগ্গহিতকো, হেট্ঠা অপ্পটিগ্গহিতকো. উপরিমং গহেতুং ৰট্টতি, হেট্ঠা পটিগ্গহিতকো, উপরি অপ্পটিগ্গহিতকো, উপরিমং গহেত্ৰা ইতরং গণ্হতো উপরিমো উগ্গহিতকো হোতি. হেট্ঠামঞ্চে অপ্পটিগ্গহিতকং তেলথালকং হোতি, তঞ্চে সম্মজ্জন্তো সম্মুঞ্জনিযা ঘট্টেতি, উগ্গহিতকং ন হোতি, ‘‘পটিগ্গহিতকং গণ্হিস্সামী’’তি অপ্পটিগ্গহিতকং গহেত্ৰা ঞত্ৰা পুন ঠপেতি, উগ্গহিতকং ন হোতি, বহি নীহরিত্ৰা সঞ্জানাতি, বহি অট্ঠপেত্ৰা হরিত্ৰা তত্থেৰ ঠপেতব্বং, নত্থি দোসো. সচে পন পুব্বে ৰিৰরিত্ৰা ঠপিতং, ন পিদহিতব্বং. যথা পুব্বে ঠিতং, তথেৰ ঠপেতব্বং. সচে বহি ঠপেতি, পুন ন ছুপিতব্বং.

১১১. পটিগ্গহিতকে তেলাদিম্হি কণ্ণিকা উট্ঠেতি, সিঙ্গিৰেরাদিম্হি ঘনচুণ্ণং, তংসমুট্ঠানমেৰ নাম তং, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. তালং ৰা নাল়িকেরং ৰা আরুল়্হো যোত্তেন ফলপিণ্ডিং ওতারেত্ৰা উপরি ঠিতোৰ ‘‘গণ্হথা’’তি ৰদতি, ন গহেতব্বং. সচে অঞ্ঞো ভূমিযং ঠিতো যোত্তপাসকে গহেত্ৰা উক্খিপিত্ৰা দেতি, ৰট্টতি. সফলং মহাসাখং কপ্পিযং কারেত্ৰা পটিগ্গণ্হাতি, ফলানি পটিগ্গহিতানেৰ হোন্তি, যথাসুখং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. অন্তোৰতিযং ঠত্ৰা ৰতিং ছিন্দিত্ৰা উচ্ছুং ৰা তিম্বরূসকং ৰা দেন্তি, হত্থপাসে সতি ৰট্টতি. দণ্ডকেসু অপহরিত্ৰা নিগ্গতং গণ্হন্তস্স ৰট্টতি, পহরিত্ৰা নিগ্গতে অট্ঠকথাসু দোসো ন দস্সিতো. মযং পন ‘‘যং ঠানং পহটং, ততো সযংপতিতমিৰ হোতী’’তি তক্কযাম, তম্পি ঠত্ৰা গচ্ছন্তে যুজ্জতি সুঙ্কঘাততো পৰট্টেত্ৰা বহিপতিতভণ্ডং ৰিয. ৰতিং ৰা পাকারং ৰা লঙ্ঘাপেত্ৰা দেন্তি, সচে পন অপুথুলো পাকারো, অন্তোপাকারে বহিপাকারে চ ঠিতস্স হত্থপাসো পহোতি, হত্থসতম্পি উদ্ধং গন্ত্ৰা সম্পত্তং গহেতুং ৰট্টতি.

ভিক্খু গিলানং সামণেরং খন্ধেন ৰহতি, সো ফলাফলং দিস্ৰা গহেত্ৰা খন্ধে নিসিন্নোৰ দেতি, ৰট্টতি. অপরো ভিক্খুং ৰহন্তো খন্ধে নিসিন্নস্স ভিক্খুনো দেতি, ৰট্টতিযেৰ. ভিক্খু ফলিনিং সাখং ছাযত্থায গহেত্ৰা গচ্ছতি, ফলানি খাদিতুং চিত্তে উপ্পন্নে পটিগ্গহাপেত্ৰা খাদিতুং ৰট্টতি. মচ্ছিকৰারণত্থং কপ্পিযং কারেত্ৰা পটিগ্গণ্হাতি, খাদিতুকামো চে হোতি, মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি, খাদন্তস্স নত্থি দোসো. ভিক্খু পটিগ্গহণারহং ভণ্ডং মনুস্সানং যানে ঠপেত্ৰা মগ্গং গচ্ছতি, যানং কদ্দমে লগ্গতি, দহরো চক্কং গহেত্ৰা উক্খিপতি, ৰট্টতি, উগ্গহিতকং নাম ন হোতি. নাৰায ঠপেত্ৰা নাৰং অরিত্তেন ৰা পাজেতি, হত্থেন ৰা কড্ঢতি, ৰট্টতি. উল়ুম্পেপি এসেৰ নযো. চাটিযং ৰা কুণ্ডকে ৰা ঠপেত্ৰাপি তং অনুপসম্পন্নেন গাহাপেত্ৰা অনুপসম্পন্নং বাহাযং গহেত্ৰা তরিতুং ৰট্টতি. তস্মিম্পি অসতি অনুপসম্পন্নং গাহাপেত্ৰা তং বাহাযং গহেত্ৰা তরিতুং ৰট্টতি.

উপাসকা গমিকভিক্খূনং পাথেয্যতণ্ডুলে দেন্তি, সামণেরা ভিক্খূনং তণ্ডুলে গহেত্ৰা অত্তনো তণ্ডুলে গহেতুং ন সক্কোন্তি, ভিক্খূ তেসং তণ্ডুলে গণ্হন্তি, সামণেরা অত্তনা গহিততণ্ডুলেসু খীণেসু ইতরেহি তণ্ডুলেহি যাগুং পচিত্ৰা সব্বেসং পত্তানি পটিপাটিযা ঠপেত্ৰা যাগুং আকিরন্তি, পণ্ডিতো সামণেরো অত্তনো পত্তং গহেত্ৰা থেরস্স দেতি, থেরস্স পত্তং দুতিযত্থেরস্সাতি এৰং সব্বানিপি পরিৰত্তেতি, সব্বেহি সামণেরস্স সন্তকং ভুত্তং হোতি, ৰট্টতি. সচেপি সামণেরো অপণ্ডিতো হোতি, অত্তনো পত্তে যাগুং সযমেৰ পাতুং আরভতি, ‘‘আৰুসো, তুয্হং যাগুং ময্হং দেহী’’তি থেরেহি পটিপাটিযা যাচিত্ৰাপি পিৰিতুং ৰট্টতি, সব্বেহি সামণেরস্স সন্তকমেৰ ভুত্তং হোতি, নেৰ উগ্গহিতপচ্চযা, ন সন্নিধিপচ্চযা ৰজ্জং ফুসন্তি. এত্থ পন মাতাপিতূনং তেলাদীনি, ছাযাদীনং অত্থায সাখাদীনি চ হরন্তানং ইমেসঞ্চ ৰিসেসো ন দিস্সতি, তস্মা কারণং উপপরিক্খিতব্বং.

১১২. সামণেরো ভত্তং পচিতুকামো তণ্ডুলে ধোৰিত্ৰা নিচ্চালেতুং ন সক্কোতি, ভিক্খুনা তণ্ডুলে চ ভাজনঞ্চ পটিগ্গহেত্ৰা তণ্ডুলে ধোৰিত্ৰা নিচ্চালেত্ৰা ভাজনং উদ্ধনং আরোপেতব্বং, অগ্গি ন কাতব্বো, পক্ককালে ৰিৰরিত্ৰা পক্কভাৰো জানিতব্বো. সচে দুপ্পক্কং হোতি, পাকত্থায পিদহিতুং ন ৰট্টতি, রজস্স ৰা ছারিকায ৰা অপতনত্থায ৰট্টতি, পক্ককালে ওরোপিতুং ভুঞ্জিতুম্পি ৰট্টতি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. সামণেরো পটিবলো পচিতুং, খণো পনস্স নত্থি কত্থচি গন্তুকামো, ভিক্খুনা সতণ্ডুলোদকং ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা উদ্ধনং আরোপেত্ৰা ‘‘অগ্গিং জালেত্ৰা গচ্ছা’’তি ৰত্তব্বো. ততো পরং পুরিমনযেনেৰ সব্বং কাতুং ৰট্টতি. ভিক্খু যাগুঅত্থায সুদ্ধভাজনং আরোপেত্ৰা উদকং তাপেতি, ৰট্টতি. তত্তে উদকে সামণেরো তণ্ডুলে পক্খিপতি, ততো পট্ঠায ভিক্খুনা অগ্গি ন কাতব্বো, পক্কযাগুং পটিগ্গহেত্ৰা পাতুং ৰট্টতি. সামণেরো যাগুং পচতি, হত্থকুক্কুচ্চকো ভিক্খু কীল়ন্তো ভাজনং আমসতি, পিধানং আমসতি, উগ্গতং ফেণং ছিন্দিত্ৰা পহরতি, তস্সেৰ পাতুং ন ৰট্টতি, দুরুপচিণ্ণং নাম হোতি. সচে পন দব্বিং ৰা উল়ুঙ্কং ৰা গহেত্ৰা অনুক্খিপন্তো আলোল়েতি, সব্বেসং ন ৰট্টতি, সামংপাকঞ্চেৰ হোতি দুরুপচিণ্ণঞ্চ. সচে উক্খিপতি, উগ্গহিতকম্পি হোতি.

১১৩. ভিক্খুনা পিণ্ডায চরিত্ৰা আধারকে পত্তো ঠপিতো হোতি. তত্র চে অঞ্ঞো লোলভিক্খু কীল়ন্তো পত্তং আমসতি, পত্তপিধানং আমসতি, তস্সেৰ ততো লদ্ধভত্তং ন ৰট্টতি. সচে ন পত্তং উক্খিপিত্ৰা ঠপেতি, সব্বেসং ন ৰট্টতি. তত্থজাতকফলিনিসাখায ৰা ৰল্লিযা ৰা গহেত্ৰা চালেতি, তস্সেৰ ততো লদ্ধফলং ন ৰট্টতি, দুরুপচিণ্ণদুক্কটঞ্চ আপজ্জতি. ‘‘ফলরুক্খং পন অপস্সযিতুং ৰা তত্থ কণ্টকং ৰা বন্ধিতুং ৰট্টতি, দুরুপচিণ্ণং ন হোতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. অরঞ্ঞে পতিতং পন অম্বফলাদিং দিস্ৰা ‘‘সামণেরস্স দস্সামী’’তি আহরিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. সীহৰিঘাসাদিং দিস্ৰাপি ‘‘সামণেরস্স দস্সামী’’তি পটিগ্গহেত্ৰা ৰা অপ্পটিগ্গহেত্ৰা ৰা আহরিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. সচে পন সক্কোতি ৰিতক্কং সোধেতুং, ততো লদ্ধং খাদিতুম্পি ৰট্টতি, নেৰ আমকমংসপটিগ্গহণপচ্চযা, ন উগ্গহিতকপচ্চযা ৰজ্জং ফুসতি. মাতাপিতূনং অত্থায তেলাদীনি গহেত্ৰা গচ্ছতো অন্তরামগ্গে ব্যাধি উপ্পজ্জতি, ততো যং ইচ্ছতি, তং পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে পন মূলেপি পটিগ্গহিতং হোতি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. মাতাপিতূনং তণ্ডুলে আহরিত্ৰা দেতি, তে ততোযেৰ যাগুআদীনি সম্পাদেত্ৰা তস্স দেন্তি, ৰট্টতি, সন্নিধিপচ্চযা উগ্গহিতপচ্চযা ৰা দোসো নত্থি.

১১৪. ভিক্খু পিদহিত্ৰা উদকং তাপেতি, যাৰ পরিক্খযা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে পনেত্থ ছারিকা পততি, পটিগ্গহেতব্বং. দীঘসণ্ডাসেন থালকং গহেত্ৰা তেলং পচন্তস্স ছারিকা পততি, হত্থেন অমুঞ্চন্তেনেৰ পচিত্ৰা ওতারেত্ৰা পটিগ্গহেতব্বং. সচে অঙ্গারাপি দারূনিপি পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতানি, মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি. ভিক্খু উচ্ছুং খাদতি, সামণেরো ‘‘ময্হম্পি দেথা’’তি ৰদতি, ‘‘ইতো ছিন্দিত্ৰা গণ্হা’’তি ৰুত্তো গণ্হাতি, অৰসেসে পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. গুল়পিণ্ডং খাদন্তস্সপি এসেৰ নযো. ৰুত্তোকাসতো ছিন্দিত্ৰা গহিতাৰসেসঞ্হি অজহিতপটিগ্গহণমেৰ হোতি. ভিক্খু গুল়ং ভাজেন্তো পটিগ্গহেত্ৰা কোট্ঠাসে করোতি, ভিক্খূপি সামণেরাপি আগন্ত্ৰা একগ্গহণেনেৰ একমেকং কোট্ঠাসং গণ্হন্তি, গহিতাৰসেসং পটিগ্গহিতমেৰ হোতি. সচে লোলসামণেরো গণ্হিত্ৰা গণ্হিত্ৰা পুন ঠপেতি, তস্স গহিতাৰসেসং অপ্পটিগ্গহিতকমেৰ হোতি.

ভিক্খু ধূমৰট্টিং পটিগ্গহেত্ৰা ধূমং পিৰতি, মুখঞ্চ কণ্ঠো চ মনোসিলায লিত্তো ৰিয হোতি, যাৰকালিকং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, যাৰকালিকেন যাৰজীৰিকসংসগ্গে দোসো নত্থি. পত্তং ৰা রজনং ৰা পচন্তস্স কণ্ণনাসচ্ছিদ্দেহি ধূমো পৰিসতি, ব্যাধিপচ্চযা পুপ্ফং ৰা ফলং ৰা উপসিঙ্ঘতি, অব্বোহারিকত্তা ৰট্টতি. ভত্তুগ্গারো তালুং আহচ্চ অন্তোযেৰ পৰিসতি, অৰিসযত্তা ৰট্টতি, মুখং পৰিট্ঠং পন অজ্ঝোহরতো ৰিকালে আপত্তি. দন্তন্তরে লগ্গস্স আমিসস্স রসো পৰিসতি, আপত্তিযেৰ. সচে সুখুমং আমিসং হোতি, রসো ন পঞ্ঞাযতি, অব্বোহারিকপক্খং ভজতি. উপকট্ঠে কালে নিরুদকট্ঠানে ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা কক্খারেত্ৰা দ্ৰে তযো খেল়পিণ্ডে পাতেত্ৰা উদকট্ঠানং গন্ত্ৰা মুখং ৰিক্খালেতব্বং. পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতসিঙ্গিৰেরাদীনং অঙ্কুরা নিক্খমন্তি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. লোণে অসতি সমুদ্দোদকেন লোণকিচ্চং কাতুং ৰট্টতি, পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতলোণোদকং লোণং হোতি, লোণং ৰা উদকং হোতি, রসো ৰা ফাণিতং হোতি, ফাণিতং ৰা রসো হোতি, মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি.

হিমকরকা উদকগতিকা এৰ. পারিহারিকেন কতকট্ঠিনা উদকং পসাদেন্তি, তং অব্বোহারিকং, আমিসেন সদ্ধিং ৰট্টতি. আমিসগতিকেহি কপিত্থফলাদীহি পসাদিতং পুরেভত্তমেৰ ৰট্টতি. পোক্খরণীআদীসু উদকং বহলং হোতি, ৰট্টতি. সচে পন মুখে হত্থে চ লগ্গতি, ন ৰট্টতি, পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. খেত্তেসু কসিতট্ঠানে বহলং উদকং হোতি, পটিগ্গহেতব্বং. সচে সন্দিত্ৰা কন্দরাদীনি পৰিসিত্ৰা নদিং পূরেতি, ৰট্টতি. ককুধসোব্ভাদযো হোন্তি রুক্খতো পতিতেহি পুপ্ফেহি সঞ্ছন্নোদকা. সচে পুপ্ফরসো ন পঞ্ঞাযতি, পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. পরিত্তং উদকং হোতি, রসো পঞ্ঞাযতি, পটিগ্গহেতব্বং. পব্বতকন্দরাদীসু কাল়ৰণ্ণপণ্ণচ্ছন্নউদকেপি এসেৰ নযো.

পানীযঘটে সরেণুকানি ৰা সৰণ্টখীরানি ৰা পুপ্ফানি পক্খিত্তানি হোন্তি, পটিগ্গহেতব্বং, পুপ্ফানি ৰা পটিগ্গহেত্ৰা পক্খিপিতব্বানি. পাটলিমল্লিকা পক্খিত্তা হোন্তি, ৰাসমত্তং তিট্ঠতি, তং অব্বোহারিকং. দুভিযদিৰসেপি আমিসেন সদ্ধিং ৰট্টতি. ভিক্খুনা ঠপিতপুপ্ফৰাসিতকপানীযতো সামণেরো পানীযং গহেত্ৰা পীতাৰসেসকং তত্থেৰ আকিরতি, পটিগ্গহেতব্বং. পদুমসরাদীসু উদকং সন্থরিত্ৰা ঠিতং পুপ্ফরেণুং ঘটেন ৰিক্খম্ভেত্ৰা উদকং গহেতুং ৰট্টতি. কপ্পিযং কারাপেত্ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতং দন্তকট্ঠং হোতি, সচে তস্স রসং পিৰিতুকামো, মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি, অপ্পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতং পটিগ্গহেতব্বং. অজানন্তস্স রসে পৰিট্ঠেপি আপত্তিযেৰ. অচিত্তকঞ্হি ইদং সিক্খাপদং.

১১৫. মহাভূতেসু কিং ৰট্টতি, কিং ন ৰট্টতীতি? খীরং তাৰ ৰট্টতি, কপ্পিযমংসখীরং ৰা হোতু অকপ্পিযমংসখীরং ৰা, পিৰন্তস্স অনাপত্তি. অস্সু খেল়ো সিঙ্ঘাণিকা মুত্তং করীসং সেম্হং দন্তমলং অক্খিগূথকো কণ্ণগূথকো সরীরে উট্ঠিতলোণন্তি ইদং সব্বং ৰট্টতি. যং পনেত্থ ঠানতো চৰিত্ৰা পত্তে ৰা হত্থে ৰা পততি, তং পটিগ্গহেতব্বং, অঙ্গলগ্গং পটিগ্গহিতকমেৰ. উণ্হপাযাসং ভুঞ্জন্তস্স সেদো অঙ্গুলিঅনুসারেন একাবদ্ধোৰ হুত্ৰা পাযাসে সন্তিট্ঠতি, পিণ্ডায ৰা চরন্তস্স হত্থতো পত্তস্স মুখৰট্টিতো ৰা পত্ততলং ওরোহতি, এত্থ পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি, ঝামমহাভূতে ইদং নাম ন ৰট্টতীতি নত্থি, দুজ্ঝাপিতং পন ন ৰট্টতি. সুজ্ঝাপিতং পন মনুস্সট্ঠিম্পি চুণ্ণং কত্ৰা লেহে উপনেতুং ৰট্টতি. চত্তারি মহাৰিকটানি অসতি কপ্পিযকারকে সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টন্তি. এত্থ চ দুব্বচোপি অসমত্থোপি কপ্পিযকারকো অসন্তপক্খেযেৰ তিট্ঠতি. ছারিকায অসতি সুক্খদারুং ঝাপেত্ৰা ছারিকা গহেতব্বা. সুক্খদারুম্হি অসতি অল্লদারুং রুক্খতো ছিন্দিত্ৰাপি কাতুং ৰট্টতি. ইদং পন চতুব্বিধম্পি মহাৰিকটং কালোদিস্সং নাম, সপ্পদট্ঠক্খণেযেৰ ৰট্টতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

পটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

২১. পৰারণাৰিনিচ্ছযকথা

১১৬. পটিক্খেপপৰারণাতি পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরং ভুঞ্জমানেন যস্স কস্সচি অভিহটভোজনস্স পটিক্খেপসঙ্খাতা পৰারণা. সা চ ন কেৰলং পটিক্খেপমত্তেন হোতি, অথ খো পঞ্চঙ্গৰসেন. তত্রিমানি পঞ্চঙ্গানি – অসনং, ভোজনং, দাযকস্স হত্থপাসে ঠানং, অভিহারো, অভিহটস্স পটিক্খেপোতি. তত্থ অসনন্তি ৰিপ্পকতভোজনং, ভুঞ্জমানো চেস পুগ্গলো হোতীতি অত্থো. ভোজনন্তি পৰারণপ্পহোনকং ভোজনং, ওদনাদীনঞ্চ অঞ্ঞতরং পটিক্খিপিতব্বং ভোজনং হোতীতি অত্থো. দাযকস্স হত্থপাসে ঠানন্তি পৰারণপ্পহোনকং ভোজনং গণ্হিত্ৰা দাযকস্স অড্ঢতেয্যহত্থপ্পমাণে ওকাসে অৰট্ঠানং. অভিহারোতি হত্থপাসে ঠিতস্স দাযকস্স কাযেন অভিহারো. অভিহটস্স পটিক্খেপোতি এৰং অভিহটস্স কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পটিক্খেপো. ইতি ইমেসং পঞ্চন্নং অঙ্গানং ৰসেন পৰারণা হোতি. ৰুত্তম্পি চেতং –

‘‘পঞ্চহি, উপালি, আকারেহি পৰারণা পঞ্ঞাযতি, অসনং পঞ্ঞাযতি, ভোজনং পঞ্ঞাযতি, হত্থপাসে ঠিতো, অভিহরতি, পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতী’’তি (পরি. ৪২৮).

১১৭. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ২৩৮-৯) – ‘‘অসন’’ন্তিআদীসু তাৰ যং অস্নাতি, যঞ্চ ভোজনং হত্থপাসে ঠিতেন অভিহটং পটিক্খিপতি, তং ওদনো কুম্মাসো সত্তু মচ্ছো মংসন্তি ইমেসং অঞ্ঞতরমেৰ ৰেদিতব্বং. তত্থ ওদনো নাম সালি ৰীহি যৰো গোধুমো কঙ্গু ৰরকো কুদ্রূসকোতি সত্তন্নং ধঞ্ঞানং তণ্ডুলেহি নিব্বত্তো. তত্র সালীতি অন্তমসো নীৰারং উপাদায সব্বাপি সালিজাতি. ৰীহীতি সব্বাপি ৰীহিজাতি. যৰগোধুমেসু ভেদো নত্থি. কঙ্গূতি সেতরত্তকাল়ভেদা সব্বাপি কঙ্গুজাতি. ৰরকোতি অন্তমসো ৰরকচোরকং উপাদায সব্বাপি সেতৰণ্ণা ৰরকজাতি. কুদ্রূসকোতি কাল়কুদ্রূসকো চেৰ সামাকাদিভেদা চ সব্বাপি তিণধঞ্ঞজাতি. নীৰারৰরকচোরকা চেত্থ ধঞ্ঞানুলোমাতি ৰদন্তি, ধঞ্ঞানি হোন্তু ধঞ্ঞানুলোমানি ৰা, এতেসং ৰুত্তপ্পভেদানং সত্তন্নং ধঞ্ঞানং তণ্ডুলে গহেত্ৰা ‘‘ভত্তং পচিস্সামা’’তি ৰা ‘‘যাগুং পচিস্সামা’’তি ৰা ‘‘অম্বিলপাযাসাদীসু অঞ্ঞতরং পচিস্সামা’’তি ৰা যং কিঞ্চি সন্ধায পচন্তু, সচে উণ্হং সীতলং ৰা ভুঞ্জন্তানং ভোজনকালে গহিতগহিতট্ঠানে ওধি পঞ্ঞাযতি, ওদনসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি, পৰারণং জনেতি. সচে ওধি ন পঞ্ঞাযতি, যাগুসঙ্গহং গচ্ছতি, পৰারণং ন জনেতি.

যোপি পাযাসো ৰা পণ্ণফলকল়ীরমিস্সকা অম্বিলযাগু ৰা উদ্ধনতো ওতারিতমত্তা অব্ভুণ্হা হোতি আৰজ্জিত্ৰা পিৰিতুং সক্কা, হত্থেন গহিতোকাসেপি ওধিং ন দস্সেতি, পৰারণং ন জনেতি. সচে পন উসুমায ৰিগতায সীতলভূতা ঘনভাৰং গচ্ছতি, ওধিং দস্সেতি, পুন পৰারণং জনেতি, পুব্বে তনুভাৰো ন রক্খতি. সচেপি দধিতক্কাদীনি আরোপেত্ৰা বহূ পণ্ণফলকল়ীরে পক্খিপিত্ৰা মুট্ঠিমত্তাপি তণ্ডুলা পক্খিত্তা হোন্তি, ভোজনকালে চে ওধি পঞ্ঞাযতি, পৰারণং জনেতি. অযাগুকে নিমন্তনে ‘‘যাগুং দস্সামা’’তি ভত্তে উদককঞ্জিকখীরাদীনি আকিরিত্ৰা ‘‘যাগুং গণ্হথা’’তি দেন্তি. কিঞ্চাপি তনুকো হোতি, পৰারণং জনেতিযেৰ. সচে পন পক্কুথিতেসু উদকাদীসু পক্খিপিত্ৰা পচিত্ৰা দেন্তি, যাগুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. যাগুসঙ্গহং গতেপি তস্মিং ৰা অঞ্ঞস্মিং ৰা যত্থ মচ্ছমংসং পক্খিপন্তি, সচে সাসপমত্তম্পি মচ্ছমংসখণ্ডং ৰা ন্হারু ৰা পঞ্ঞাযতি, পৰারণং জনেতি, সুদ্ধরসকো পন রসকযাগু ৰা ন জনেতি. ঠপেত্ৰা ৰুত্তধঞ্ঞতণ্ডুলে অঞ্ঞেহি ৰেণুতণ্ডুলাদীহি ৰা কণ্ডমূলফলেহি ৰা যেহি কেহিচি কতং ভত্তম্পি পৰারণং ন জনেতি, পগেৰ ঘনযাগু. সচে পনেত্থ মচ্ছমংসং পক্খিপন্তি, জনেতি. মহাপচ্চরিযং ‘‘পুপ্ফিঅত্থায ভত্তম্পি পৰারণং জনেতী’’তি ৰুত্তং. পুপ্ফিঅত্থায ভত্তং নাম পুপ্ফিখজ্জকত্থায কুথিতুদকে পক্খিপিত্ৰা সেদিততণ্ডুলা ৰুচ্চন্তি. সচে পন তে তণ্ডুলে সুক্খাপেত্ৰা খাদন্তি, ৰট্টতি, নেৰ সত্তুসঙ্খ্যং, ন ভত্তসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি. পুন তেহি কতভত্তং পৰারেতিযেৰ. তে তণ্ডুলে সপ্পিতেলাদীসু ৰা পচন্তি, পূৰং ৰা করোন্তি, ন পৰারেন্তি. পুথুকা ৰা তাহি কতসত্তুভত্তাদীনি ৰা ন পৰারেন্তি.

কুম্মাসো নাম যৰেহি কতকুম্মাসো. অঞ্ঞেহি পন মুগ্গাদীহি কতকুম্মাসো পৰারণং ন জনেতি.

সত্তু নাম সালিৰীহিযৰেহি কতসত্তু. কঙ্গুৰরককুদ্রূসকসীসানিপি ভজ্জিত্ৰা ঈসকং কোট্টেত্ৰা থুসে পলাপেত্ৰা পুন দল়্হং কোট্টেত্ৰা চুণ্ণং করোন্তি. সচেপি তং অল্লত্তা একবদ্ধং হোতি, সত্তুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. খরপাকভজ্জিতানং ৰীহীনং তণ্ডুলে কোট্টেত্ৰা দেন্তি, তম্পি চুণ্ণং সত্তুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. সমপাকভজ্জিতানং পন ৰীহীনং ৰা ৰীহিপলাসানং ৰা তণ্ডুলা ভজ্জিততণ্ডুলা এৰ ৰা ন পৰারেন্তি. তেসং পন তণ্ডুলানং চুণ্ণং পৰারেতি, খরপাকভজ্জিতানং ৰীহীনং কুণ্ডকম্পি পৰারেতি. সমপাকভজ্জিতানং পন আতপসুক্খানং ৰা কুণ্ডকং ন পৰারেতি. লাজা ৰা তেহি কতভত্তসত্তুআদীনি ৰা ন পৰারেন্তি, ভজ্জিতপিট্ঠং ৰা যং কিঞ্চি সুদ্ধখজ্জকং ৰা ন পৰারেতি. মচ্ছমংসপূরিতখজ্জকং পন সত্তুমোদকো ৰা পৰারেতি. মচ্ছো মংসঞ্চ পাকটমেৰ.

অযং পন ৰিসেসো – সচে যাগুং পিৰন্তস্স যাগুসিত্থমত্তানেৰ দ্ৰে মচ্ছখণ্ডানি ৰা মংসখণ্ডানি ৰা একভাজনে ৰা নানাভাজনে ৰা দেন্তি, তানি চে অখাদন্তো অঞ্ঞং যং কিঞ্চি পৰারণপ্পহোনকং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. ততো একং খাদিতং, একং হত্থে ৰা পত্তে ৰা হোতি, সো চে অঞ্ঞং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. দ্ৰেপি খাদিতানি হোন্তি, মুখে সাসপমত্তম্পি অৰসিট্ঠং নত্থি, সচেপি অঞ্ঞং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কপ্পিযমংসং খাদন্তো কপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কপ্পিযমংসং খাদন্তো অকপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কস্মা? অৰত্থুতায. যঞ্হি ভিক্খুনো খাদিতুং ৰট্টতি, তংযেৰ পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. ইদং পন জানন্তো অকপ্পিযত্তা পটিক্খিপতি, অজানন্তোপি পটিক্খিপিতব্বট্ঠানে ঠিতমেৰ পটিক্খিপতি নাম, তস্মা ন পৰারেতি. সচে পন অকপ্পিযমংসং খাদন্তো কপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কস্মা? ৰত্থুতায. যঞ্হি তেন পটিক্খিত্তং, তং পৰারণায ৰত্থু, যং পন খাদতি, তং কিঞ্চাপি পটিক্খিপিতব্বট্ঠানে ঠিতং, খাদিযমানং পন মংসভাৰং ন জহতি, তস্মা পৰারেতি. অকপ্পিযমংসং ৰা খাদন্তো অকপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, পুরিমনযেনেৰ ন পৰারেতি. কপ্পিযমংসং ৰা অকপ্পিযমংসং ৰা খাদন্তো পঞ্চন্নং ভোজনানং যং কিঞ্চি কপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কুলদূসকৰেজ্জকম্মউত্তরিমনুস্সধম্মারোচনসাদিতরূপিযাদীহি নিব্বত্তং বুদ্ধপটিকুট্ঠং অনেসনায উপ্পন্নং অকপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কপ্পিযভোজনং ৰা অকপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কপ্পিযভোজনং ৰা অকপ্পিযভোজনং ৰা ভুঞ্জন্তোপি কপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. অকপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতীতি সব্বত্থ ৰুত্তনযেনেৰ কারণং ৰেদিতব্বং.

১১৮. এৰং ‘‘অসন’’ন্তিআদীসু যঞ্চ অস্নাতি, যঞ্চ ভোজনং হত্থপাসে ঠিতেন অভিহটং পটিক্খিপন্তো পৰারণং আপজ্জতি, তং উত্ৰা ইদানি যথা আপজ্জতি, তস্স জাননত্থং অযং ৰিনিচ্ছযো – অসনং ভোজনন্তি এত্থ তাৰ যেন একসিত্থম্পি অজ্ঝোহটং হোতি সো সচে পত্তমুখহত্থানং যত্থ কত্থচি পঞ্চসু ভোজনেসু একস্মিম্পি সতি অঞ্ঞং পঞ্চসু ভোজনেসু একম্পি পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কত্থচি ভোজনং নত্থি, আমিসগন্ধমত্তং পঞ্ঞাযতি, ন পৰারেতি. মুখে চ হত্থে চ ভোজনং নত্থি, পত্তে অত্থি, তস্মিং পন আসনে অভুঞ্জিতুকামো, ৰিহারং ৰা পৰিসিত্ৰা ভুঞ্জিতুকামো, অঞ্ঞস্স ৰা দাতুকামো তস্মিং চে অন্তরে ভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কস্মা? ৰিপ্পকতভোজনভাৰস্স উপচ্ছিন্নত্তা. ‘‘যোপি অঞ্ঞত্র গন্ত্ৰা ভুঞ্জিতুকামো মুখে ভত্তং গিলিত্ৰা সেসং আদায গচ্ছন্তো অন্তরামগ্গে অঞ্ঞং ভোজনং পটিক্খিপতি, তস্সপি পৰারণা ন হোতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. যথা চ পত্তে, এৰং হত্থেপি. মুখেপি ৰা ৰিজ্জমানং ভোজনং সচে অনজ্ঝোহরিতুকামো হোতি, তস্মিঞ্চ খণে অঞ্ঞং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. একস্মিঞ্হি পদে ৰুত্তং লক্খণং সব্বত্থ ৰেদিতব্বং হোতি. অপিচ কুরুন্দিযং এস নযো দস্সিতোযেৰ. ৰুত্তঞ্হি তত্থ ‘‘মুখে ভত্তং গিলিতং, হত্থে ভত্তং ৰিঘাসাদস্স দাতুকামো, পত্তে ভত্তং ভিক্খুস্স দাতুকামো, সচে তস্মিং খণে পটিক্খিপতি, ন পৰারেতী’’তি.

হত্থপাসে ঠিতোতি এত্থ পন সচে ভিক্খু নিসিন্নো হোতি, আসনস্স পচ্ছিমন্ততো পট্ঠায, সচে ঠিতো, পণ্হিঅন্ততো পট্ঠায, সচে নিপন্নো, যেন পস্সেন নিপন্নো, তস্স পারিমন্ততো পট্ঠায, দাযকস্স নিসিন্নস্স ৰা ঠিতস্স ৰা নিপন্নস্স ৰা ঠপেত্ৰা পসারিতহত্থং যং আসন্নতরং অঙ্গং, তস্স ওরিমন্তেন পরিচ্ছিন্দিত্ৰা অড্ঢতেয্যহত্থো ‘‘হত্থপাসো’’তি ৰেদিতব্বো. তস্মিং ঠত্ৰা অভিহটং পটিক্খিপন্তস্সেৰ পৰারণা হোতি, ন ততো পরং.

অভিহরতীতি হত্থপাসব্ভন্তরে ঠিতো গহণত্থং উপনামেতি. সচে পন অনন্তরনিসিন্নোপি ভিক্খু হত্থে ৰা ঊরূসু ৰা আধারকে ৰা ঠিতং পত্তং অনভিহরিত্ৰা ‘‘ভত্তং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি. ভত্তপচ্ছিং আনেত্ৰা পুরতো ভূমিযং ঠপেত্ৰা ‘‘গণ্হাহী’’তি ৰুত্তেপি এসেৰ নযো. ঈসকং পন উদ্ধরিত্ৰা ৰা অপনামেত্ৰা ৰা ‘‘গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. থেরাসনে নিসিন্নো থেরো দূরে নিসিন্নস্স দহরভিক্খুস্স পত্তং পেসেত্ৰা ‘‘ইতো ওদনং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, গণ্হিত্ৰা পন গতো তুণ্হী তিট্ঠতি, দহরো ‘‘অলং ময্হ’’ন্তি পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কস্মা? থেরস্স দূরভাৰতো দূতস্স চ অনভিহরণতো. সচে পন গহেত্ৰা আগতো ভিক্খু ‘‘ইদং ভত্তং গণ্হা’’তি ৰদতি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. পরিৰেসনাযএকো একেন হত্থেন ওদনপচ্ছিং, একেন কটচ্ছুং গহেত্ৰা ভিক্খুং পরিৰিসতি, তত্র চে অঞ্ঞো আগন্ত্ৰা ‘‘অহং পচ্ছিং ধারেস্সামি, ত্ৰং ওদনং দেহী’’তি ৰত্ৰা গহিতমত্তমেৰ করোতি, পরিৰেসকো এৰ পন তং ধারেতি, তস্মা সা অভিহটাৰ হোতি, ততো দাতুকামতায গণ্হন্তং পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা হোতি. সচে পন পরিৰেসকেন ফুট্ঠমত্তাৰ হোতি, ইতরোৰ নং ধারেতি, ততো দাতুকামতায গণ্হন্তং পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা ন হোতি, কটচ্ছুনা উদ্ধটভত্তে পন হোতি. কটচ্ছুনা অভিহারোযেৰ হি তস্স অভিহারো. ‘‘দ্ৰিন্নং সমভারেপি পটিক্খিপন্তো পৰারেতিযেৰা’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. অনন্তরস্স ভিক্খুনো ভত্তে দীযমানে ইতরো পত্তং হত্থেন পিদহতি, পৰারণা নত্থি. কস্মা? অঞ্ঞস্স অভিহটে পটিক্খিত্তত্তা.

পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতীতি এত্থ ৰাচায অভিহটং পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি, কাযেন অভিহটং পন যেন কেনচি আকারেন কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা হোতীতি ৰেদিতব্বো. তত্র কাযেন পটিক্খেপো নাম অঙ্গুলিং ৰা হত্থং ৰা মক্খিকাবীজনিং ৰা চীৰরকণ্ণং ৰা চালেতি, ভমুকায ৰা আকারং করোতি, কুদ্ধো ৰা ওলোকেতি. ৰাচায পটিক্খেপো নাম ‘‘অল’’ন্তি ৰা ‘‘ন গণ্হামী’’তি ৰা ‘‘মা আকিরা’’তি ৰা ‘‘অপগচ্ছা’’তি ৰা ৰদতি. এৰং যেন কেনচি আকারেন কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পটিক্খিত্তে পৰারণা হোতি.

১১৯. একো অভিহটে ভত্তে পৰারণায ভীতো হত্থে অপনেত্ৰা পুনপ্পুনং পত্তে ওদনং আকিরন্তং ‘‘আকির আকির, কোট্টেত্ৰা কোট্টেত্ৰা পূরেহী’’তি ৰদতি, এত্থ কথন্তি? মহাসুমত্থেরো তাৰ ‘‘অনাকিরণত্থায ৰুত্তত্তা পৰারণা হোতী’’তি আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘আকির পূরেহীতি ৰদন্তস্স নাম কস্সচি পৰারণা অত্থী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন পৰারেতী’’তি আহ.

অপরো ভত্তং অভিহরন্তং ভিক্খুং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘কিং, আৰুসো, ইতোপি কিঞ্চি গণ্হিস্সসি, দম্মি তে কিঞ্চী’’তি আহ, তত্রাপি ‘‘এৰং নাগমিস্সতীতি ৰুত্তত্তা পৰারণা হোতী’’তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘গণ্হিস্সসীতি ৰদন্তস্স নাম কস্সচি পৰারণা অত্থী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন পৰারেতী’’তি আহ.

একো সমংসকং রসং অভিহরিত্ৰা ‘‘রসং গণ্হথা’’তি ৰদতি, তং সুত্ৰা পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি. ‘‘মচ্ছমংসরস’’ন্তি ৰুত্তে পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি, ‘‘ইদং গণ্হথা’’তি ৰুত্তেপি হোতিযেৰ. মংসং ৰিসুং কত্ৰা ‘‘মংসরসং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ‘‘তত্থ চে সাসপমত্তম্পি মংসখণ্ডং অত্থি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. সচে পন পরিস্সাৰিতো হোতি, ৰট্টতী’’তি অভযত্থেরো আহ.

মংসরসেন আপুচ্ছন্তং মহাথেরো ‘‘মুহুত্তং আগমেহী’’তি ৰত্ৰা ‘‘থালকং, আৰুসো, আহরা’’তি আহ, এত্থ কথন্তি? মহাসুমত্থেরো তাৰ ‘‘অভিহারকস্স গমনং উপচ্ছিন্নং, তস্মা পৰারেতী’’তি আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘অযং কুহিং গচ্ছতি, কীদিসং এতস্স গমনং, গণ্হন্তস্সপি নাম কস্সচি পৰারণা অত্থী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন পৰারেতী’’তি আহ.

কল়ীরপনসাদীহি মিস্সেত্ৰা মংসং পচন্তি, তং গহেত্ৰা ‘‘কল়ীরসূপং গণ্হথ, পনসব্যঞ্জনং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, এৰম্পি ন পৰারেতি. কস্মা? অপৰারণারহস্স নামেন ৰুত্তত্তা. সচে পন ‘‘মচ্ছসূপং মংসসূপ’’ন্তি ৰা ‘‘ইদং গণ্হথা’’তি ৰা ৰদন্তি, পৰারেতি, মংসকরম্বকো নাম হোতি. তং দাতুকামোপি ‘‘করম্বকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি, ন পৰারেতি, ‘‘মংসকরম্বক’’ন্তি ৰা ‘‘ইদ’’ন্তি ৰা ৰুত্তে পন পৰারেতি. এস নযো সব্বেসু মচ্ছমংসমিস্সকেসু.

১২০. ‘‘যো পন নিমন্তনে ভুঞ্জমানো মংসং অভিহটং ‘উদ্দিস্সকত’ন্তি মঞ্ঞমানো পটিক্খিপতি, পৰারিতোৰ হোতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. মিস্সককথা পন কুরুন্দিযং সুট্ঠু ৰুত্তা. এৰঞ্হি তত্থ ৰুত্তং – পিণ্ডচারিকো ভিক্খু ভত্তমিস্সকং যাগুং আহরিত্ৰা ‘‘যাগুং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ন পৰারেতি, ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পৰারেতি. কস্মা? যেনাপুচ্ছিতো, তস্স অত্থিতায. অযমেত্থ অধিপ্পাযো – ‘‘যাগুমিস্সকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, তত্র চে যাগু বহুতরা ৰা হোতি সমসমা ৰা, ন পৰারেতি. যাগু মন্দা, ভত্তং বহুতরং, পৰারেতি. ইদঞ্চ সব্বঅট্ঠকথাসু ৰুত্তত্তা ন সক্কা পটিক্খিপিতুং, কারণং পনেত্থ দুদ্দসং. ‘‘ভত্তমিস্সকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ভত্তং বহুতরং ৰা সমং ৰা অপ্পতরং ৰা হোতি, পৰারেতিযেৰ. ভত্তং ৰা যাগুং ৰা অনামসিত্ৰা ‘‘মিস্সকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, তত্র চে ভত্তং বহুতরং ৰা সমকং ৰা হোতি, পৰারেতি, অপ্পতরং ন পৰারেতি, ইদঞ্চ করম্বকেন ন সমানেতব্বং. করম্বকো হি মংসমিস্সকোপি হোতি অমংসমিস্সকোপি, তস্মা করম্বকন্তি ৰুত্তে পৰারণা নত্থি, ইদং পন ভত্তমিস্সকমেৰ. এত্থ ৰুত্তনযেনেৰ পৰারণা হোতি. বহুরসে ভত্তে রসং, বহুখীরে খীরং, বহুসপ্পিম্হি চ পাযাসে সপ্পিং গণ্হথাতি ৰিসুং কত্ৰা দেতি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি.

যো পন গচ্ছন্তো পৰারেতি, সো গচ্ছন্তোৰ ভুঞ্জিতুং লভতি. কদ্দমং ৰা উদকং ৰা পত্ৰা ঠিতেন অতিরিত্তং কারেতব্বং. সচে অন্তরা নদী পূরা হোতি, নদীতীরে গুম্বং অনুপরিযাযন্তেন ভুঞ্জিতব্বং. অথ নাৰা ৰা সেতু ৰা অত্থি, তং অভিরুহিত্ৰাপি চঙ্কমন্তেনেৰ ভুঞ্জিতব্বং, গমনং ন উপচ্ছিন্দিতব্বং. যানে ৰা হত্থিঅস্সপিট্ঠে ৰা চন্দমণ্ডলে ৰা সূরিযমণ্ডলে ৰা নিসীদিত্ৰা পৰারিতেন যাৰ মজ্ঝন্হিকং, তাৰ তেসু গচ্ছন্তেসুপি নিসিন্নেনেৰ ভুঞ্জিতব্বং. যো ঠিতো পৰারেতি, ঠিতেনেৰ, যো নিসিন্নো পৰারেতি, নিসিন্নেনেৰ পরিভুঞ্জিতব্বং, তং তং ইরিযাপথং ৰিকোপেন্তেন অতিরিত্তং কারেতব্বং. যো উক্কুটিকো নিসীদিত্ৰা পৰারেতি, তেন উক্কুটিকেনেৰ ভুঞ্জিতব্বং. তস্স পন হেট্ঠা পলালপীঠং ৰা কিঞ্চি ৰা নিসীদনকং দাতব্বং. পীঠকে নিসীদিত্ৰা পৰারিতেন আসনং অচালেত্ৰাৰ চতস্সো দিসা পরিৰত্তন্তেন ভুঞ্জিতুং লব্ভতি. মঞ্চে নিসীদিত্ৰা পৰারিতেন ইতো ৰা এত্তো ৰা সঞ্চরিতুং ন লব্ভতি. সচে পন নং সহ মঞ্চেন উক্খিপিত্ৰা অঞ্ঞত্র নেন্তি, ৰট্টতি. নিপজ্জিত্ৰা পৰারিতেন নিপন্নেনেৰ পরিভুঞ্জিতব্বং. পরিৰত্তন্তেন যেন পস্সেন নিপন্নো, তস্স ঠানং নাতিক্কমেতব্বং.

১২১. পৰারিতেন পন কিংকাতব্বন্তি? যেন ইরিযাপথেন পৰারিতো হোতি, তং ৰিকোপেত্ৰা অঞ্ঞেন ইরিযাপথেন চে ভুঞ্জতি, অতিরিত্তং কারাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. অনতিরিত্তং পন যং কিঞ্চি যাৰকালিকসঙ্গহিতং খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে পাচিত্তিযং.

তত্থ অনতিরিত্তং নাম নাতিরিত্তং, ন অধিকন্তি অত্থো. তং পন যস্মা কপ্পিযকতাদীহি সত্তহি ৰিনযকম্মাকারেহি অকতং ৰা গিলানস্স অনধিকং ৰা হোতি, তস্মা পদভাজনে ৰুত্তং –

‘‘অনতিরিত্তং নাম অকপ্পিযকতং হোতি, অপ্পটিগ্গহিতকতং হোতি, অনুচ্চারিতকতং হোতি, অহত্থপাসে কতং হোতি, অভুত্তাৰিনা কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা চ পৰারিতেন আসনা ৰুট্ঠিতেন কতং হোতি, ‘অলমেতং সব্ব’ন্তি অৰুত্তং হোতি, ন গিলানাতিরিত্তং হোতি, এতং অনতিরিত্তং নামা’’তি (পাচি. ২৩৯).

তত্থ অকপ্পিযকতন্তি যং তত্থ ফলং ৰা কন্দমূলাদিং ৰা পঞ্চহি সমণকপ্পেহি কপ্পিযং অকতং, যঞ্চ অকপ্পিযমংসং ৰা অকপ্পিযভোজনং ৰা, এতং অকপ্পিযং নাম. তং অকপ্পিযং ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি এৰং অতিরিত্তং কতম্পি ‘‘অকপ্পিযকত’’ন্তি ৰেদিতব্বং. অপ্পটিগ্গহিতকতন্তি ভিক্খুনা অপ্পটিগ্গহিতংযেৰ পুরিমনযেন অতিরিত্তং কতং. অনুচ্চারিতকতন্তি কপ্পিযং কারেতুং আগতেন ভিক্খুনা ঈসকম্পি অনুক্খিত্তং ৰা অনপনামিতং ৰা কতং. অহত্থপাসে কতন্তি কপ্পিযং কারেতুং আগতস্স হত্থপাসতো বহি ঠিতেন কতং. অভুত্তাৰিনা কতন্তি যো ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি অতিরিত্তং করোতি, তেন পৰারণপ্পহোনকভোজনং অভুত্তেন কতং. ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন আসনা ৰুট্ঠিতেন কতন্তি ইদং উত্তানমেৰ. ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি অৰুত্তন্তি ৰচীভেদং কত্ৰা এৰং অৰুত্তং হোতি. ইতি ইমেহি সত্তহি ৰিনযকম্মাকারেহি যং অতিরিত্তং কপ্পিযং অকতং, যঞ্চ ন গিলানাতিরিত্তং, তদুভযম্পি ‘‘অনতিরিত্ত’’ন্তি ৰেদিতব্বং.

১২২. অতিরিত্তং পন তস্সেৰ পটিপক্খনযেন ৰেদিতব্বং. তেনেৰ ৰুত্তং পদভাজনে –

‘‘অতিরিত্তং নাম কপ্পিযকতং হোতি, পটিগ্গহিতকতং হোতি, উচ্চারিতকতং হোতি, হত্থপাসে কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন আসনা অৰুট্ঠিতেন কতং হোতি, ‘অলমেতং সব্ব’ন্তি ৰুত্তং হোতি, গিলানাতিরিত্তং হোতি, এতং অতিরিত্তং নামা’’তি (পাচি. ২৩৯).

অপিচেত্থ ভুত্তাৰিনা কতং হোতীতি অনন্তরনিসিন্নস্স সভাগস্স ভিক্খুনো পত্ততো একম্পি সিত্থং ৰা মংসহীরং ৰা খাদিত্ৰা কতম্পি ‘‘ভুত্তাৰিনাৰ কতং হোতী’’তি ৰেদিতব্বং. আসনা অৰুট্ঠিতেনাতি এত্থ পন অসম্মোহত্থং অযং ৰিনিচ্ছযো – দ্ৰে ভিক্খূ পাতোযেৰ ভুঞ্জমানা পৰারিতা হোন্তি, একেন তত্থেৰ নিসীদিতব্বং, ইতরেন নিচ্চভত্তং ৰা সলাকভত্তং ৰা আনেত্ৰা উপড্ঢং তস্স ভিক্খুনো পত্তে আকিরিত্ৰা হত্থং ধোৰিত্ৰা সেসং তেন ভিক্খুনা কপ্পিযং কারাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. কস্মা? যঞ্হি তস্স হত্থে লগ্গং, তং অকপ্পিযং হোতি. সচে পন পঠমং নিসিন্নো ভিক্খু সযমেৰ তস্স পত্ততো হত্থেন গণ্হাতি, হত্থধোৰনকিচ্চং নত্থি. সচে পন এৰং ‘কপ্পিযং কারেত্ৰা ভুঞ্জন্তস্স পুন কিঞ্চি ব্যঞ্জনং ৰা খাদনীযং ৰা পত্তে আকির’ন্তি যেন পঠমং কপ্পিযং কতং হোতি, সো পুন কাতুং ন লভতি. যেন অকতং, তেন কাতব্বং, যঞ্চ অকতং, তং কাতব্বং. যেন অকতন্তি অঞ্ঞেন ভিক্খুনা যেন পঠমং ন কতং, তেন কাতব্বং. যঞ্চ অকতন্তি যেন পঠমং কপ্পিযং কতং, তেনপি যং অকতং, তং কাতব্বং. পঠমভাজনে পন কাতুং ন লব্ভতি. তত্থ হি করিযমানে পঠমং কতেন সদ্ধিং কতং হোতি, তস্মা অঞ্ঞস্মিং ভাজনে কাতুং ৰট্টতীতি অধিপ্পাযো. এৰং কতং পন তেন ভিক্খুনা পঠমং কতেন সদ্ধিং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.

কপ্পিযং করোন্তেন চ ন কেৰলং পত্তেযেৰ, কুণ্ডেপি পচ্ছিযম্পি যত্থ কত্থচি পুরতো ঠপেত্ৰা ওনামিতভাজনে কাতব্বং. তং সচে ভিক্খুসতং পৰারিতং হোতি, সব্বেসং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, অপ্পৰারিতানম্পি ৰট্টতি. যেন পন কপ্পিযং কতং, তস্স ন ৰট্টতি. সচেপি পৰারেত্ৰা পিণ্ডায পৰিট্ঠং ভিক্খুং পত্তং গহেত্ৰা অৰস্সং ভুঞ্জনকে মঙ্গলনিমন্তনে নিসীদাপেন্তি, অতিরিত্তং কারাপেত্ৰাৰ ভুঞ্জিতব্বং. সচে তত্থ অঞ্ঞো ভিক্খু নত্থি, আসনসালং ৰা ৰিহারং ৰা পত্তং পেসেত্ৰা কারেতব্বং, কপ্পিযং করোন্তেন পন অনুপসম্পন্নস্স হত্থে ঠিতং ন কাতব্বং. সচে আসনসালাযং অব্যত্তো ভিক্খু হোতি, সযং গন্ত্ৰা কপ্পিযং কারাপেত্ৰা আনেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং.

গিলানাতিরিত্তন্তি এত্থ ন কেৰলং যং গিলানস্স ভুত্তাৰসেসং হোতি, তং গিলানাতিরিত্তং, অথ খো যং কিঞ্চি গিলানং উদ্দিস্স ‘‘অজ্জ ৰা যদা ৰা ইচ্ছতি, তদা খাদিস্সতী’’তি আহটং, তং সব্বং গিলানাতিরিত্তন্তি ৰেদিতব্বং. যামকালিকং পন সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং ৰা যং কিঞ্চি অনতিরিত্তং আহারত্থায পরিভুঞ্জন্তস্স অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে দুক্কটং. সচে পন যামকালিকাদীনি আমিসসংসট্ঠানি হোন্তি, আহারত্থাযপি অনাহারত্থাযপি পটিগ্গহেত্ৰা অজ্ঝোহরন্তস্স পাচিত্তিযমেৰ, অসংসট্ঠানি পন সতি পচ্চযে ভুঞ্জন্তস্স অনাপত্তি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

পৰারণাৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

২২. পব্বজ্জাৰিনিচ্ছযকথা

১২৩. পব্বজ্জাতি এত্থ পন পব্বজ্জাপেক্খং কুলপুত্তং পব্বাজেন্তেন যে পাল়িযং ‘‘ন ভিক্খৰে পঞ্চহি আবাধেহি ফুট্ঠো পব্বাজেতব্বো’’তিআদিনা (মহাৰ. ৮৯) পটিক্খিত্তা পুগ্গলা, তে ৰজ্জেত্ৰা পব্বজ্জাদোসৰিরহিতো পুগ্গলো পব্বাজেতব্বো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৮) – কুট্ঠং গণ্ডো কিলাসো সোসো অপমারোতি ইমেহি পঞ্চহি আবাধেহি ফুট্ঠো ন পব্বাজেতব্বো, পব্বাজেন্তো পন দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি ৰুত্তত্তা. তত্থ কুট্ঠন্তি রত্তকুট্ঠং ৰা হোতু কাল়কুট্ঠং ৰা, যং কিঞ্চি কিটিভদদ্দউকচ্ছুআদিপ্পভেদম্পি সব্বং কুট্ঠমেৰাতি ৰুত্তং. তঞ্চে নখপিট্ঠিপ্পমাণম্পি ৰড্ঢনকপক্খে ঠিতং হোতি, ন পব্বাজেতব্বো. সচে পন নিৰাসনপাৰুরণেহি পকতিপটিচ্ছন্নট্ঠানে নখপিট্ঠিপ্পমাণং অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতং হোতি, ৰট্টতি. ‘‘মুখে পন হত্থপাদপিট্ঠীসু ৰা সচেপি অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতং, নখপিট্ঠিতো চ খুদ্দকতরম্পি ন ৰট্টতিযেৰা’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. তিকিচ্ছাপেত্ৰা পব্বাজেন্তেনপি পকতিৰণ্ণে জাতেযেৰ পব্বাজেতব্বো, গোধাপিট্ঠিসদিসচুণ্ণওকিরণসরীরম্পি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি.

গণ্ডোতি মেদগণ্ডো ৰা হোতু অঞ্ঞো ৰা, যো কোচি কোলট্ঠিমত্তকোপি চে ৰড্ঢনকপক্খে ঠিতো গণ্ডো হোতি, ন পব্বাজেতব্বো. পটিচ্ছন্নট্ঠানে পন কোলট্ঠিমত্তে অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতে ৰট্টতি, মুখাদিকে অপ্পটিচ্ছন্নট্ঠানে অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতেপি ন ৰট্টতি. তিকিচ্ছাপেত্ৰা পব্বাজেন্তেনপি সরীরং সচ্ছৰিং কারাপেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. উণ্ণিগণ্ডা নাম হোন্তি গোথনকা ৰিয অঙ্গুলিকা ৰিয চ তত্থ তত্থ লম্বন্তি, এতেপি গণ্ডাযেৰ, তেসু সতি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. দহরকালে খীরপীল়কা যোব্বন্নকালে চ মুখে খরপীল়কা নাম হোন্তি, মহল্লককালে নস্সন্তি, ন তা গণ্ডসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি, তাসু সতি পব্বাজেতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞা পন সরীরে খরপীল়কা নাম, অপরা পদুমকণ্ণিকা নাম হোন্তি, অঞ্ঞা সাসপবীজকা নাম সাসপমত্তাযেৰ সকলসরীরং ফরন্তি, সব্বা কুট্ঠজাতিকাৰ, তাসু সতি ন পব্বাজেতব্বো.

কিলাসোতি ন ভিজ্জনকং ন পগ্ঘরণকং পদুমপুণ্ডরীকপত্তৰণ্ণং কুট্ঠং. যেন গুন্নং ৰিয সবলং সরীরং হোতি, তস্মিং কুট্ঠে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. সোসোতি সোসব্যাধি. তস্মিং সতি ন পব্বাজেতব্বো. অপমারোতি পিত্তুম্মাদো ৰা যক্খুম্মাদো ৰা. তত্থ পুব্বৰেরিকেন অমনুস্সেন গহিতো দুত্তিকিচ্ছো হোতি, অপ্পমত্তকেপি পন অপমারে সতি ন পব্বাজেতব্বো.

১২৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, রাজভটো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯০) ৰচনতো রাজভটোপি ন পব্বাজেতব্বো. এত্থ চ অমচ্চো ৰা হোতু মহামত্তো ৰা সেৰকো ৰা কিঞ্চি ঠানন্তরং পত্তো ৰা অপ্পত্তো ৰা, যো কোচি রঞ্ঞো ভত্তৰেতনভটো, সব্বো রাজভটোতি সঙ্খ্যং গচ্ছতি, সো ন পব্বাজেতব্বো. তস্স পন পুত্তনত্তভাতুকা যে রাজতো ভত্তৰেতনং ন গণ্হন্তি, তে পব্বাজেতুং ৰট্টতি. যো পন রাজতো লদ্ধং নিবদ্ধভোগং ৰা মাসসংৰচ্ছরপরিব্বযং ৰা রঞ্ঞোযেৰ নিয্যাদেতি, পুত্তভাতুকে ৰা তং ঠানং সম্পটিচ্ছাপেত্ৰা রাজানং ‘‘ন দানাহং দেৰস্স ভটো’’তি আপুচ্ছতি, যেন ৰা যংকারণা ৰেতনং গহিতং, তং কম্মং কতং হোতি, যো ৰা ‘‘পব্বজস্সূ’’তি রঞ্ঞা অনুঞ্ঞাতো হোতি, তম্পি পব্বাজেতুং ৰট্টতি.

১২৫. চোরোপি ধজবন্ধো ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, ধজবন্ধো চোরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯১) ৰুত্তত্তা. তত্থ ধজং বন্ধিত্ৰা ৰিয ৰিচরতীতি ধজবন্ধো, মূলদেৰাদযো ৰিয লোকে পাকটোতি ৰুত্তং হোতি. তস্মা যো গামঘাতং ৰা পন্থদুহনং ৰা নগরে সন্ধিচ্ছেদাদিকম্মং ৰা করোন্তো ৰিচরতি, পঞ্ঞাযতি চ ‘‘অসুকো নাম ইদং ইদং করোতী’’তি, সো ন পব্বাজেতব্বো. যো পন রাজপুত্তো রজ্জং পত্থেন্তো গামঘাতাদীনি করোতি, সো পব্বাজেতব্বো. রাজানো হি তস্মিং পব্বজিতে তুস্সন্তি, সচে পন ন তুস্সন্তি, ন পব্বাজেতব্বো. পুব্বে মহাজনে পাকটো চোরো পচ্ছা চোরকম্মং পহায পঞ্চ সীলানি সমাদিযতি, তঞ্চে মনুস্সা এৰং জানন্তি, পব্বাজেতব্বো. যে পন অম্বলবুজাদিচোরকা সন্ধিচ্ছেদাদিচোরা এৰ ৰা অদিস্সমানা থেয্যং করোন্তি, পচ্ছাপি ‘‘ইমিনা নাম ইদং কত’’ন্তি ন পঞ্ঞাযন্তি, তেপি পব্বাজেতুং ৰট্টতি.

১২৬. কারভেদকো পন চোরো ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, কারভেদকো চোরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯২) ৰুত্তত্তা. তত্থ কারো ৰুচ্চতি বন্ধনাগারং. ইধ পন অন্দুবন্ধনং ৰা হোতু সঙ্খলিকবন্ধনং ৰা রজ্জুবন্ধনং ৰা গামবন্ধনং ৰা নিগমবন্ধনং ৰা নগরবন্ধনং ৰা পুরিসগুত্তি ৰা জনপদবন্ধনং ৰা দীপবন্ধনং ৰা, যো এতেসু যং কিঞ্চি বন্ধনং ভিন্দিত্ৰা ৰা ছিন্দিত্ৰা ৰা মুঞ্চিত্ৰা ৰা ৰিৰরিত্ৰা ৰা অপস্সমানানং ৰা পলাযতি, সো কারভেদকোতি সঙ্খ্যং গচ্ছতি. তস্মা ঈদিসো কারভেদকো চোরো দীপবন্ধনং ভিন্দিত্ৰা দীপন্তরং গতোপি ন পব্বাজেতব্বো. যো পন ন চোরো, কেৰলং হত্থকম্মং অকরোন্তো ‘‘এৰং নো অপলাযন্তো করিস্সতী’’তি রাজযুত্তাদীহি বদ্ধো, সো কারং ভিন্দিত্ৰা পলাতোপি পব্বাজেতব্বো. যো পন গামনিগমপট্টনাদীনি কেণিযা গহেত্ৰা তং অসম্পাদেন্তো বন্ধনাগারং পৰেসিতো হোতি, সোপি পলাযিত্ৰা আগতো ন পব্বাজেতব্বো. যোপি কসিকম্মাদীহি ধনং সম্পাদেত্ৰা জীৰন্তো ‘‘নিধানং ইমিনা লদ্ধ’’ন্তি পেসুঞ্ঞং উপসংহরিত্ৰা কেনচি বন্ধাপিতো হোতি, তং তত্থেৰ পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি, পলাযিত্ৰা গতং পন গতট্ঠানে পব্বাজেতুং ৰট্টতি.

১২৭. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লিখিতকো চোরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৩) ৰচনতো পন লিখিতকো চোরো ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ লিখিতকো নাম যো কোচি চোরিকং ৰা অঞ্ঞং ৰা গরুং রাজাপরাধং কত্ৰা পলাতো, রাজা চ নং পণ্ণে ৰা পোত্থকে ৰা ‘‘ইত্থন্নামো যত্থ দিস্সতি, তত্থ গহেত্ৰা মারেতব্বো’’তি ৰা ‘‘হত্থপাদাদীনি অস্স ছিন্দিতব্বানী’’তি ৰা ‘‘এত্তকং নাম দণ্ডং আহরাপেতব্বো’’তি ৰা লিখাপেতি, অযং লিখিতকো নাম, সো ন পব্বাজেতব্বো.

১২৮. কসাহতো কতদণ্ডকম্মোপি ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, কসাহতো কতদণ্ডকম্মো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৪) ৰচনতো. এত্থ পন যো ৰচনপেসনাদীনি অকরোন্তো হঞ্ঞতি, ন সো কতদণ্ডকম্মো. যো পন কেণিযা ৰা অঞ্ঞথা ৰা কিঞ্চি গহেত্ৰা খাদিত্ৰা পুন দাতুং অসক্কোন্তো ‘‘অযমেৰ তে দণ্ডো হোতূ’’তি কসাহি হঞ্ঞতি, অযমেৰ কসাহতো কতদণ্ডকম্মো. সো চ কসাহি ৰা হতো হোতু অড্ঢদণ্ডকাদীনং ৰা অঞ্ঞতরেন, যাৰ অল্লৰণো হোতি, ন তাৰ পব্বাজেতব্বো, ৰণে পন পাকতিকে কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. সচে পন জাণূহি ৰা কপ্পরেহি ৰা নাল়িকেরপাসাণাদীহি ৰা ঘাতেত্ৰা মুত্তো হোতি, সরীরে চস্স গণ্ঠিযো পঞ্ঞাযন্তি, ন পব্বাজেতব্বো, ফাসুকং কত্ৰা এৰ গণ্ঠীসু সন্নিসিন্নাসু পব্বাজেতব্বো.

১২৯. লক্খণাহতো পন কতদণ্ডকম্মো ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, লক্খণহতো কতদণ্ডকম্মো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৫) ৰচনতো. এত্থপি কতদণ্ডকম্মভাৰো পুরিমনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. যস্স পন নলাটে ৰা ঊরুআদীসু ৰা তত্তেন লোহেন লক্খণং আহতং হোতি, সো সচে ভুজিস্সো, যাৰ অল্লৰণো হোতি, তাৰ ন পব্বাজেতব্বো. সচেপিস্স ৰণা রুল়্হা হোন্তি ছৰিযা সমপরিচ্ছেদা, লক্খণং ন পঞ্ঞাযতি, তিমণ্ডলং নিৰত্থস্স উত্তরাসঙ্গে কতে পটিচ্ছন্নোকাসে চে হোতি, পব্বাজেতুং ৰট্টতি, অপ্পটিচ্ছন্নোকাসে চে, ন ৰট্টতি.

১৩০. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ইণাযিকো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৬) ৰচনতো ইণাযিকোপি ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ ইণাযিকো নাম যস্স পিতিপিতামহেহি ৰা ইণং গহিতং হোতি, সযং ৰা ইণং গহিতং হোতি, যং ৰা আঠপেত্ৰা মাতাপিতূহি কিঞ্চি গহিতং হোতি, সো তং ইণং পরেসং ধারেতীতি ইণাযিকো. যং পন অঞ্ঞে ঞাতকা আঠপেত্ৰা কিঞ্চি গণ্হন্তি, সো ন ইণাযিকো. ন হি তে তং আঠপেতুং ইস্সরা, তস্মা তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি, ইতরং ন ৰট্টতি. সচে পনস্স ঞাতিসালোহিতা ‘‘মযং দস্সাম, পব্বাজেথ ন’’ন্তি ইণং অত্তনো ভারং করোন্তি, অঞ্ঞো ৰা কোচি তস্স আচারসম্পত্তিং দিস্ৰা ‘‘পব্বাজেথ নং, অহং ইণং দস্সামী’’তি ৰদতি, পব্বাজেতুং ৰট্টতি. তেসু অসতি ভিক্খুনা তথারূপস্স উপট্ঠাকস্সপি আরোচেতব্বং ‘‘সহেতুকো সত্তো ইণপলিবোধেন ন পব্বজতী’’তি. সচে সো পটিপজ্জতি, পব্বাজেতব্বো. সচেপি অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং অত্থি, ‘‘এতং দস্সামী’’তি পব্বাজেতব্বো. সচে পন নেৰ ঞাতকাদযো পটিপজ্জন্তি, ন অত্তনো ধনং অত্থি, ‘‘পব্বাজেত্ৰা ভিক্খায চরিত্ৰা মোচেস্সামী’’তি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. সচে পব্বাজেতি, দুক্কটং. পলাতোপি আনেত্ৰা দাতব্বো. নো চে দেতি, সব্বং ইণং গীৰা হোতি. অজানিত্ৰা পব্বাজযতো অনাপত্তি, পস্সন্তেন পন আনেত্ৰা ইণসামিকানং দস্সেতব্বো, অপস্সন্তস্স গীৰা ন হোতি.

সচে ইণাযিকো অঞ্ঞং দেসং গন্ত্ৰা পুচ্ছিযমানোপি ‘‘নাহং কস্সচি কিঞ্চি ধারেমী’’তি ৰত্ৰা পব্বজতি, ইণসামিকো চ তং পরিযেসন্তো তত্থ গচ্ছতি, দহরো তং দিস্ৰা পলাযতি, সো থেরং উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘অযং, ভন্তে, কেন পব্বাজিতো, মম এত্তকং নাম ধনং গহেত্ৰা পলাতো’’তি ৰদতি, থেরেন ৰত্তব্বং ‘‘মযা, উপাসক, ‘অণণো অহ’ন্তি ৰদন্তো পব্বাজিতো, কিং দানি করোমি, পস্স মে পত্তচীৰর’’ন্তি. অযং তত্থ সামীচি. পলাতে পন গীৰা ন হোতি. সচে পন নং থেরস্স সম্মুখাৰ দিস্ৰা ‘‘অযং মম ইণাযিকো’’তি ৰদতি, ‘‘তৰ ইণাযিকং ত্ৰমেৰ জানাহী’’তি ৰত্তব্বো, এৰম্পি গীৰা ন হোতি. সচেপি সো ‘‘পব্বজিতো অযং দানি কুহিং গমিস্সতী’’তি ৰদতি, থেরেন ‘‘ত্ৰংযেৰ জানাহী’’তি ৰত্তব্বো. এৰম্পিস্স পলাতে গীৰা ন হোতি. সচে পন থেরো ‘‘কুহিং দানি অযং গমিস্সতি, ইধেৰ অচ্ছতূ’’তি ৰদতি, সো চে পলাযতি, গীৰা হোতি. সচে সো সহেতুকো সত্তো হোতি ৰত্তসম্পন্নো, থেরেন ‘‘ঈদিসো অয’’ন্তি ৰত্তব্বং. ইণসামিকো চে ‘‘সাধূ’’তি ৰিস্সজ্জেতি, ইচ্চেতং কুসলং, ‘‘উপড্ঢুপড্ঢং দেথা’’তি ৰদতি, দাতব্বং. অপরেন সমযেন অতিআরাধকো হোতি, ‘‘সব্বং দেথা’’তি ৰুত্তেপি দাতব্বমেৰ. সচে পন উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীসু কুসলো হোতি বহূপকারো ভিক্খূনং, ভিক্খাচারৰত্তেন পরিযেসিত্ৰাপি ইণং দাতব্বমেৰ.

১৩১. দাসোপি ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, দাসো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৭) ৰচনতো. তত্থ চত্তারো দাসা অন্তোজাতো ধনক্কীতো করমরানীতো সামং দাসব্যং উপগতোতি. তত্থ অন্তোজাতো নাম জাতিযা দাসো ঘরদাসিযা পুত্তো. ধনক্কীতো নাম মাতাপিতূনং সন্তিকা পুত্তো ৰা সামিকানং সন্তিকা দাসো ৰা ধনং দত্ৰা দাসচারিত্তং আরোপেত্ৰা কীতো. এতে দ্ৰেপি ন পব্বাজেতব্বা. পব্বাজেন্তেন তত্থ তত্থ চারিত্তৰসেন অদাসে কত্ৰা পব্বাজেতব্বা. করমরানীতো নাম তিরোরট্ঠং ৰিলোপং ৰা কত্ৰা উপলাপেত্ৰা ৰা তিরোরট্ঠতো ভুজিস্সমানুসকানি আহরন্তি, অন্তোরট্ঠেযেৰ ৰা কতাপরাধং কিঞ্চি গামং রাজা ‘‘ৰিলুম্পথা’’তি চ আণাপেতি, ততো মানুসকানিপি আহরন্তি, তত্থ সব্বে পুরিসা দাসা, ইত্থিযো দাসিযো. এৰরূপো করমরানীতো দাসো যেহি আনীতো, তেসং সন্তিকে ৰসন্তো ৰা বন্ধনাগারে বদ্ধো ৰা পুরিসেহি রক্খিযমানো ৰা ন পব্বাজেতব্বো, পলাযিত্ৰা পন গতো গতট্ঠানে পব্বাজেতব্বো. রঞ্ঞা তুট্ঠেন ‘‘করমরানীতকে মুঞ্চথা’’তি ৰত্ৰা ৰা সব্বসাধারণেন ৰা নযেন বন্ধনমোক্খে কতে পব্বাজেতব্বোৰ.

সামং দাসব্যং উপগতো নাম জীৰিতহেতু ৰা আরক্খহেতু ৰা ‘‘অহং তে দাসো’’তি সযমেৰ দাসভাৰং উপগতো রাজূনং হত্থিঅস্সগোমহিংসগোপকাদযো ৰিয. তাদিসো দাসো ন পব্বাজেতব্বো. রঞ্ঞো ৰণ্ণদাসীনং পুত্তা হোন্তি অমচ্চপুত্তসদিসা, তেপি ন পব্বাজেতব্বা. ভুজিস্সিত্থিযো অসঞ্ঞতা ৰণ্ণদাসীহি সদ্ধিং ৰিচরন্তি, তাসং পুত্তে পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে সযমেৰ পণ্ণং আরোপেন্তি, ন ৰট্টতি. ভটিপুত্তগণাদীনং দাসাপি তেহি অদিন্না ন পব্বাজেতব্বা. ৰিহারেসু রাজূহি আরামিকদাসা নাম দিন্না হোন্তি, তেপি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি, ভুজিস্সে কত্ৰা পন পব্বাজেতুং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং ‘‘অন্তোজাতধনক্কীতকে আনেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘস্স ‘আরামিকে দেমা’তি দেন্তি, তক্কং সীসে আসিত্তকসদিসাৰ হোন্তি, তে পব্বাজেতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. কুরুন্দিযং পন ‘‘আরামিকং দেমাতি কপ্পিযৰোহারেন দেন্তি, যেন কেনচি ৰোহারেন দিন্নো হোতু, নেৰ পব্বাজেতব্বো’’তি ৰুত্তং. দুগ্গতমনুস্সা ‘‘সঙ্ঘং নিস্সায জীৰিস্সামা’’তি ৰিহারে কপ্পিযকারকা হোন্তি, এতে পব্বাজেতুং ৰট্টতি. যস্স মাতাপিতরো দাসা, মাতা এৰ ৰা দাসী, পিতা অদাসো, তং পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. যস্স পন মাতা অদাসী, পিতা দাসো, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. ভিক্খুস্স ঞাতকা ৰা উপট্ঠাকা ৰা দাসং দেন্তি ‘‘ইমং পব্বাজেথ, তুম্হাকং ৰেয্যাৰচ্চং করিস্সতী’’তি, অত্তনো ৰাস্স দাসো অত্থি, ভুজিস্সো কতোৰ পব্বাজেতব্বো. সামিকা দাসং দেন্তি ‘‘ইমং পব্বাজেথ, সচে অভিরমিস্সতি, অদাসো. ৰিব্ভমিস্সতি চে, অম্হাকং দাসোৰ ভৰিস্সতী’’তি, অযং তাৰকালিকো নাম, তং পব্বাজেতুং ন ৰট্টতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. নিস্সামিকদাসো হোতি, সোপি ভুজিস্সো কতোৰ পব্বাজেতব্বো. অজানন্তো পব্বাজেত্ৰা উপসম্পাদেত্ৰা ৰা পচ্ছা জানন্তি, ভুজিস্সং কাতুমেৰ ৰট্টতি.

ইমস্স চ অত্থস্স পকাসনত্থং ইদং ৰত্থুং ৰদন্তি – একা কির কুলদাসী একেন সদ্ধিং অনুরাধপুরা পলাযিত্ৰা রোহণে ৰসমানা পুত্তং পটিলভি, সো পব্বজিত্ৰা উপসম্পন্নকালে লজ্জী কুক্কুচ্চকো অহোসি. অথেকদিৰসং মাতরং পুচ্ছি ‘‘কিং উপাসিকে তুম্হাকং ভাতা ৰা ভগিনী ৰা নত্থি, ন কিঞ্চি ঞাতকং পস্সামী’’তি. তাত, অহং অনুরাধপুরে কুলদাসী, তৰ পিতরা সদ্ধিং পলাযিত্ৰা ইধ ৰসামীতি. সীলৰা ভিক্খু ‘‘অসুদ্ধা কির মে পব্বজ্জা’’তি সংৰেগং লভিত্ৰা মাতরং তস্স কুলস্স নামগোত্তং পুচ্ছিত্ৰা অনুরাধপুরং আগম্ম তস্স কুলস্স ঘরদ্ৰারে অট্ঠাসি, ‘‘অতিচ্ছথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তেপি নাতিক্কমি. তে আগন্ত্ৰা ‘‘কিং, ভন্তে’’তি পুচ্ছিংসু. ‘‘তুম্হাকং ইত্থন্নামা দাসী পলাতা অত্থী’’তি? ‘‘অত্থি, ভন্তে’’. অহং তস্সা পুত্তো, সচে মং তুম্হে অনুজানাথ, পব্বজ্জং লভামি, তুম্হে ময্হং সামিকাতি. তে হট্ঠতুট্ঠা হুত্ৰা ‘‘সুদ্ধা, ভন্তে, তুম্হাকং পব্বজ্জা’’তি তং ভুজিস্সং কত্ৰা মহাৰিহারে ৰসাপেসুং চতূহি পচ্চযেহি পটিজগ্গন্তা. থেরো তং কুলং নিস্সায ৰসমানোযেৰ অরহত্তং পাপুণীতি.

১৩২. ‘‘ন, ভিক্খৰে, হত্থচ্ছিন্নো পব্বাজেতব্বো. ন পাদচ্ছিন্নো, ন হত্থপাদচ্ছিন্নো, ন কণ্ণচ্ছিন্নো, ন কণ্ণনাসচ্ছিন্নো, ন অঙ্গুলিচ্ছিন্নো, ন অল়চ্ছিন্নো, ন কণ্ডরচ্ছিন্নো, ন ফণহত্থকো, ন খুজ্জো, ন ৰামনো ন গলগণ্ডী, ন লক্খণাহতো, ন কসাহতো, ন লিখিতকো, ন সীপদী, ন পাপরোগী, ন পরিসদূসকো, ন কাণো, ন কুণী, ন খঞ্জো, ন পক্খহতো, ন ছিন্নিরিযাপথো, ন জরাদুব্বলো, ন অন্ধো, ন মূগো, ন বধিরো, ন অন্ধমূগো, ন অন্ধবধিরো, ন মূগবধিরো, ন অন্ধমূগবধিরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১১৯) ৰচনতো পন হত্থচ্ছিন্নাদযোপি ন পব্বাজেতব্বা.

তত্থ হত্থচ্ছিন্নোতি যস্স হত্থতলে ৰা মণিবন্ধে ৰা কপ্পরে ৰা যত্থ কত্থচি একো ৰা দ্ৰে ৰা হত্থা ছিন্না হোন্তি. পাদচ্ছিন্নোতি যস্স অগ্গপাদে ৰা গোপ্ফকেসু ৰা জঙ্ঘায ৰা যত্থ কত্থচি একো ৰা দ্ৰে ৰা পাদা ছিন্না হোন্তি. হত্থপাদচ্ছিন্নোতি যস্স ৰুত্তপ্পকারেনেৰ চতূসু হত্থপাদেসু দ্ৰে ৰা তযো ৰা সব্বে ৰা হত্থপাদা ছিন্না হোন্তি. কণ্ণচ্ছিন্নোতি যস্স কণ্ণমূলে ৰা কণ্ণসক্খলিকায ৰা একো ৰা দ্ৰে ৰা কণ্ণা ছিন্না হোন্তি. যস্স পন কণ্ণাৰট্টে ছিজ্জন্তি, সক্কা চ হোতি সঙ্ঘাটেতুং, সো কণ্ণং সঙ্ঘাটেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. নাসচ্ছিন্নোতি যস্স অজপদকে ৰা অগ্গে ৰা একপুটে ৰা যত্থ কত্থচি নাসা ছিন্না হোতি. যস্স পন নাসিকা সক্কা হোতি সন্ধেতুং, সো তং ফাসুকং কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. কণ্ণনাসচ্ছিন্নো উভযৰসেন ৰেদিতব্বো. অঙ্গুলিচ্ছিন্নোতি যস্স নখসেসং অদস্সেত্ৰা একা ৰা বহূ ৰা অঙ্গুলিযো ছিন্না হোন্তি. যস্স পন সুত্ততন্তুমত্তম্পি নখসেসং পঞ্ঞাযতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. অল়চ্ছিন্নোতি যস্স চতূসু অঙ্গুট্ঠকেসু অঙ্গুলিযং ৰুত্তনযেনেৰ একো ৰা বহূ ৰা অঙ্গুট্ঠকা ছিন্না হোন্তি. কণ্ডরচ্ছিন্নোতি যস্স কণ্ডরনামকা মহান্হারূ পুরতো ৰা পচ্ছতো ৰা ছিন্না হোন্তি, যেসু একস্সপি ছিন্নত্তা অগ্গপাদেন ৰা চঙ্কমতি, মূলেন ৰা চঙ্কমতি, ন পাদং পতিট্ঠাপেতুং সক্কোতি.

ফণহত্থকোতি যস্স ৰগ্গুলিপক্খকা ৰিয অঙ্গুলিযো সম্বদ্ধা হোন্তি, এতং পব্বাজেতুকামেন অঙ্গুলন্তরিকাযো ফালেত্ৰা সব্বং অন্তরচম্মং অপনেত্ৰা ফাসুকং কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. যস্সপি ছ অঙ্গুলিযো হোন্তি, তং পব্বাজেতুকামেন অধিকং অঙ্গুলিং ছিন্দিত্ৰা ফাসুকং কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. খুজ্জোতি যো উরস্স ৰা পিট্ঠিযা ৰা পস্সস্স ৰা নিক্খন্তত্তা খুজ্জসরীরো. যস্স পন কিঞ্চি কিঞ্চি অঙ্গপচ্চঙ্গং ঈসকং ৰঙ্কং, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. মহাপুরিসো এৰ হি ব্রহ্মুজুগত্তো, অৰসেসো সত্তো অখুজ্জো নাম নত্থি. ৰামনোতি জঙ্ঘৰামনো ৰা কটিৰামনো ৰা উভযৰামনো ৰা. জঙ্ঘৰামনস্স কটিতো পট্ঠায হেট্ঠিমকাযো রস্সো হোতি, উপরিমকাযো পরিপুণ্ণো. কটিৰামনস্স কটিতো পট্ঠায উপরিমকাযো রস্সো হোতি, হেট্ঠিমকাযো পরিপুণ্ণো. উভযৰামনস্স উভোপি কাযা রস্সা হোন্তি, যেসং রস্সত্তা ভূতানং ৰিয পরিৰটুমো মহাকুচ্ছিঘটসদিসো অত্তভাৰো হোতি, তং তিৰিধম্পি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি.

গলগণ্ডীতি যস্স কুম্ভণ্ডং ৰিয গলে গণ্ডো হোতি. দেসনামত্তমেৰ চেতং, যস্মিং কিস্মিঞ্চি পন পদেসে গণ্ডে সতি ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ ৰিনিচ্ছযো ‘‘ন, ভিক্খৰে, পঞ্চহি আবাধেহি ফুট্ঠো পব্বাজেতব্বো’’তি (মহাৰ. ৮৯) এত্থ ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. লক্খণাহতকসাহতলিখিতকেসু যং ৰত্তব্বং, তং হেট্ঠা ৰুত্তমেৰ. সীপদীতি ভারপাদো ৰুচ্চতি. যস্স পাদো থূলো হোতি সঞ্জাতপীল়কো খরো, সো ন পব্বাজেতব্বো. যস্স পন ন তাৰ খরভাৰং গণ্হাতি, সক্কা হোতি উপনাহং বন্ধিত্ৰা উদকআৰাটে পৰেসেত্ৰা উদকৰালিকায পূরেত্ৰা যথা সিরা পঞ্ঞাযন্তি, জঙ্ঘা চ তেলনাল়িকা ৰিয হোতি, এৰং মিলাপেতুং, তস্স পাদং ঈদিসং কত্ৰা তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে পুন ৰড্ঢতি, উপসম্পাদেন্তেনপি তথা কত্ৰাৰ উপসম্পাদেতব্বো. পাপরোগীতি অরিসভগন্দরপিত্তসেম্হকাসসোসাদীসু যেন কেনচি রোগেন নিচ্চাতুরো অতেকিচ্ছরোগো জেগুচ্ছো অমনাপো, অযং ন পব্বাজেতব্বো.

১৩৩. পরিসদূসকোতি যো অত্তনো ৰিরূপতায পরিসং দূসেতি, অতিদীঘো ৰা হোতি অঞ্ঞেসং সীসপ্পমাণনাভিপ্পদেসো, অতিরস্সো ৰা উভযৰামনভূতরূপং ৰিয, অতিকাল়ো ৰা ঝাপিতক্খেত্তে খাণুকো ৰিয, অচ্চোদাতো ৰা দধিতক্কাদীহি পমজ্জিততম্বলোহৰণ্ণো, অতিকিসো ৰা মন্দমংসলোহিতো অট্ঠিসিরাচম্মসরীরো ৰিয, অতিথূলো ৰা ভারিযমংসো মহোদরো মহাভূতসদিসো, অভিমহন্তসীসো ৰা পচ্ছিং সীসে কত্ৰা ঠিতো ৰিয, অতিখুদ্দকসীসো ৰা সরীরস্স অননুরূপেন অতিখুদ্দকেন সীসেন সমন্নাগতো, কূটকূটসীসো ৰা তালফলপিণ্ডিসদিসেন সীসেন সমন্নাগতো, সিখরসীসো ৰা উদ্ধং অনুপুব্বতনুকেন সীসেন সমন্নাগতো, নাল়িসীসো ৰা মহাৰেণুপব্বসদিসেন সীসেন সমন্নাগতো, কপ্পসীসো ৰা পব্ভারসীসো ৰা চতূসু পস্সেসু যেন কেনচি পস্সেন ওনতেন সীসেন সমন্নাগতো, ৰণসীসো ৰা পূতিসীসো ৰা কণ্ণিককেসো ৰা পাণকেহি খাযিতকেদারে সস্সসদিসেহি তহিং তহিং উট্ঠিতেহি কেসেহি সমন্নাগতো, নিল্লোমসীসো ৰা থূলথদ্ধকেসো ৰা তালহীরসদিসেহি কেসেহি সমন্নাগতো, জাতিপলিতেহি পণ্ডরকেসো ৰা পকতিতম্বকেসো ৰা আদিত্তেহি ৰিয কেসেহি সমন্নাগতো, আৰট্টসীসো ৰা গুন্নং সরীরে আৰট্টসদিসেহি উদ্ধগ্গেহি কেসাৰট্টেহি সমন্নাগতো, সীসলোমেহি সদ্ধিং একাবদ্ধভমুকলোমো ৰা জালবদ্ধেন ৰিয নলাটেন সমন্নাগতো.

সম্বদ্ধভমুকো ৰা নিল্লোমভমুকো ৰা মক্কটভমুকো ৰা অতিমহন্তক্খি ৰা অতিখুদ্দকক্খি ৰা মহিংসচম্মে ৰাসিকোণেন পহরিত্ৰা কতছিদ্দসদিসেহি অক্খীহি সমন্নাগতো, ৰিসমক্খি ৰা একেন মহন্তেন, একেন খুদ্দকেন অক্খিনা সমন্নাগতো, ৰিসমচক্কলো ৰা একেন উদ্ধং, একেন অধোতি এৰং ৰিসমজাতেহি অক্খিচক্কেহি সমন্নাগতো, কেকরো ৰা গম্ভীরক্খি ৰা যস্স গম্ভীরে উদপানে উদকতারকা ৰিয অক্খিতারকা পঞ্ঞাযন্তি, নিক্খন্তক্খি ৰা যস্স কক্কটস্সেৰ অক্খিতারকা নিক্খন্তা হোন্তি, হত্থিকণ্ণো ৰা মহন্তাহি কণ্ণসক্খলীহি সমন্নাগতো, মূসিককণ্ণো ৰা জতুককণ্ণো ৰা খুদ্দকাহি কণ্ণসক্খলীহি সমন্নাগতো, ছিদ্দমত্তকণ্ণো ৰা যস্স ৰিনা কণ্ণসক্খলীহি কণ্ণচ্ছিদ্দমত্তমেৰ হোতি, অৰিদ্ধকণ্ণো ৰা, যোনকজাতিকো পন পরিসদূসকো ন হোতি, সভাৰোযেৰ হি সো তস্স. কণ্ণভগন্দরিকো ৰা নিচ্চপূতিনা কণ্ণেন সমন্নাগতো, গণ্ডকণ্ণো ৰা সদা পগ্ঘরিতপুব্বেন কণ্ণেন সমন্নাগতো, টঙ্কিতকণ্ণো ৰা গোভত্তনাল়িকায অগ্গসদিসেহি কণ্ণেহি সমন্নাগতো, অতিপিঙ্গলক্খি ৰা, মধুপিঙ্গলং পন পব্বাজেতুং ৰট্টতি. নিপ্পখুমক্খি ৰা অস্সুপগ্ঘরণক্খি ৰা পুপ্ফিতক্খি ৰা অক্খিপাকেন সমন্নাগতক্খি ৰা.

অতিমহন্তনাসিকো ৰা অতিখুদ্দকনাসিকো ৰা চিপিটনাসিকো ৰা মজ্ঝে অপ্পতিট্ঠহিত্ৰা একপস্সে ঠিতৰঙ্কনাসিকো ৰা দীঘনাসিকো ৰা সুকতুণ্ডসদিসায জিৰ্হায লেহিতুং সক্কুণেয্যায নাসিকায সমন্নাগতো, নিচ্চং পগ্ঘরিতসিঙ্ঘাণিকনাসো ৰা, মহামুখো ৰা যস্স পটঙ্গমণ্ডূকস্সেৰ মুখনিমিত্তংযেৰ মহন্তং হোতি, মুখং পন লাবুসদিসং অতিখুদ্দকং, ভিন্নমুখো ৰা ৰঙ্কমুখো ৰা মহাওট্ঠো ৰা উক্খলিমুখৰট্টিসদিসেহি ওট্ঠেহি সমন্নাগতো, তনুকওট্ঠো ৰা ভেরিচম্মসদিসেহি দন্তে পিদহিতুং অসমত্থেহি ওট্ঠেহি সমন্নাগতো, মহাধরোট্ঠো ৰা তনুকউত্তরোট্ঠো ৰা তনুকঅধরোট্ঠো ৰা মহাউত্তরোট্ঠো ৰা ওট্ঠছিন্নকো ৰা এল়মুখো ৰা উপ্পক্কমুখো ৰা সঙ্খতুণ্ডকো ৰা বহি সেতেহি অন্তো অতিরত্তেহি ওট্ঠেহি সমন্নাগতো, দুগ্গন্ধকুণপমুখো ৰা, মহাদন্তো ৰা অট্ঠকদন্তসদিসেহি দন্তেহি সমন্নাগতো, অসুরদন্তো ৰা হেট্ঠা ৰা উপরি ৰা বহি নিক্খন্তদন্তো, যস্স পন সক্কা হোতি ওট্ঠেহি পিদহিতুং, কথেন্তস্সেৰ পঞ্ঞাযতি, নো অকথেন্তস্স, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. পূতিদন্তো ৰা নিদ্দন্তো ৰা অতিখুদ্দকদন্তো ৰা যস্স পন দন্তন্তরে কলন্দকদন্তো ৰিয সুখুমদন্তো হোতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি.

মহাহনুকো ৰা গোহনুসদিসেন হনুনা সমন্নাগতো, দীঘহনুকো ৰা চিপিটহনুকো ৰা অন্তোপৰিট্ঠেন ৰিয অতিরস্সেন হনুকেন সমন্নাগতো, ভিন্নহনুকো ৰা ৰঙ্কহনুকো ৰা নিম্মস্সুদাঠিকো ৰা ভিক্খুনীসদিসমুখো, দীঘগলো ৰা বকগলসদিসেন গলেন সমন্নাগতো, রস্সগলো ৰা অন্তোপৰিট্ঠেন ৰিয গলেন সমন্নাগতো, ভিন্নগলো ৰা ভট্ঠঅংসকূটো ৰা অহত্থো ৰা একহত্থো ৰা অতিরস্সহত্থো ৰা অতিদীঘহত্থো ৰা ভিন্নউরো ৰা ভিন্নপিট্ঠি ৰা কচ্ছুগত্তো ৰা কণ্ডুগত্তো ৰা দদ্দুগত্তো ৰা গোধাগত্তো ৰা যস্স গোধায ৰিয গত্ততো চুণ্ণানি পতন্তি. সব্বঞ্চেতং ৰিরূপকরণং সন্ধায ৰিত্থারিতৰসেন ৰুত্তং, ৰিনিচ্ছযো পনেত্থ পঞ্চাবাধেসু ৰুত্তনযেন ৰেদিতব্বো.

ভট্ঠকটিকো ৰা মহাআনিসদো ৰা উদ্ধনকূটসদিসেহি আনিসদমংসেহি অচ্চুগ্গতেহি সমন্নাগতো, মহাঊরুকো ৰা ৰাতণ্ডিকো ৰা মহাজাণুকো ৰা সঙ্ঘট্টনজাণুকো ৰা দীঘজঙ্ঘো ৰা যট্ঠিসদিসজঙ্ঘো, ৰিকটো ৰা সঙ্ঘট্টো ৰা উব্বদ্ধপিণ্ডিকো ৰা, সো দুৰিধো হেট্ঠা ওরুল়্হাহি ৰা উপরি আরুল়্হাহি ৰা মহতীহি জঙ্ঘপিণ্ডিকাহি সমন্নাগতো, মহাজঙ্ঘো ৰা থূলজঙ্ঘপিণ্ডিকো ৰা মহাপাদো ৰা মহাপণ্হি ৰা পিট্ঠিকপাদো ৰা পাদৰেমজ্ঝতো উট্ঠিতজঙ্ঘো, ৰঙ্কপাদো ৰা, সো দুৰিধো অন্তো ৰা বহি ৰা পরিৰত্তপাদো, গণ্ঠিকঙ্গুলি ৰা সিঙ্গিৰেরফণসদিসাহি অঙ্গুলীহি সমন্নাগতো, অন্ধনখো ৰা কাল়ৰণ্ণেহি পূতিনখেহি সমন্নাগতো, সব্বোপি এস পরিসদূসকো. এৰরূপো পরিসদূসকো ন পব্বাজেতব্বো.

১৩৪. কাণোতি পসন্নন্ধো ৰা হোতু পুপ্ফাদীহি ৰা উপহতপসাদো, দ্ৰীহি ৰা একেন ৰা অক্খিনা ন পস্সতি, সো ন পব্বাজেতব্বো. মহাপচ্চরিযং পন একক্খিকাণো ‘‘কাণো’’তি ৰুত্তো, দ্ৰিঅক্খিকাণো অন্ধেন সঙ্গহিতো. মহাঅট্ঠকথাযং জচ্চন্ধো ‘‘অন্ধো’’তি ৰুত্তো. তস্মা উভযম্পি পরিযাযেন যুজ্জতি. কুণীতি হত্থকুণী ৰা পাদকুণী ৰা অঙ্গুলিকুণী ৰা, যস্স এতেসু হত্থাদীসু যং কিঞ্চি ৰঙ্কং পঞ্ঞাযতি. খঞ্জোতি নতজাণুকো ৰা ভিন্নজঙ্ঘো ৰা মজ্ঝে সংকুটিতপাদত্তা কুণ্ঠপাদকো ৰা পিট্ঠিপাদমজ্ঝেন চঙ্কমন্তো, অগ্গে সংকুটিতপাদত্তা কুণ্ঠপাদকো ৰা পিট্ঠিপাদগ্গেন চঙ্কমন্তো, অগ্গপাদেনেৰ চঙ্কমনখঞ্জো ৰা পণ্হিকায চঙ্কমনখঞ্জো ৰা পাদস্স বাহিরন্তেন চঙ্কমনখঞ্জো ৰা পাদস্স অব্ভন্তরেন চঙ্কমনখঞ্জো ৰা গোপ্ফকানং উপরি ভগ্গত্তা সকলেন পিট্ঠিপাদেন চঙ্কমনখঞ্জো ৰা. সব্বোপেস খঞ্জোযেৰ, ন পব্বাজেতব্বো.

পক্খহতোতি যস্স একো হত্থো ৰা পাদো ৰা অদ্ধসরীরং ৰা সুখং ন ৰহতি. ছিন্নিরিযাপথোতি পীঠসপ্পী ৰুচ্চতি. জরাদুব্বলোতি জিণ্ণভাৰেন দুব্বলো অত্তনো চীৰররজনাদিকম্মম্পি কাতুং অসমত্থো. যো পন মহল্লকোপি বলৰা হোতি, অত্তানং পটিজগ্গিতুং সক্কোতি, সো পব্বাজেতব্বো. অন্ধোতি জচ্চন্ধো ৰুচ্চতি. মূগোতি যস্স ৰচীভেদো ন পৰত্ততি, যস্সপি পৰত্ততি, সরণগমনং পন পরিপুণ্ণং ভাসিতুং ন সক্কোতি, তাদিসং মম্মনম্পি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. যো পন সরণগমনমত্তং পরিপুণ্ণং ভাসিতুং সক্কোতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. বধিরোতি যো সব্বেন সব্বং ন সুণাতি. যো পন মহাসদ্দং সুণাতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. অন্ধমূগাদযো উভযদোসৰসেন ৰুত্তা. যেসঞ্চ পব্বজ্জা পটিক্খিত্তা, উপসম্পদাপি তেসং পটিক্খিত্তাৰ. সচে পন নে সঙ্ঘো উপসম্পাদেতি, সব্বেপি সূপসম্পন্না, কারকসঙ্ঘো পন আচরিযুপজ্ঝাযা চ আপত্তিতো ন মুচ্চন্তি.

১৩৫. পণ্ডকো উভতোব্যঞ্জনকো থেয্যসংৰাসকো তিত্থিযপক্কন্তকো তিরচ্ছানগতো মাতুঘাতকো পিতুঘাতকো অরহন্তঘাতকো লোহিতুপ্পাদকো সঙ্ঘভেদকো ভিক্খুনীদূসকোতি ইমে পন একাদস পুগ্গলা ‘‘পণ্ডকো, ভিক্খৰে, অনুপসম্পন্নো ন উপসম্পাদেতব্বো, উপসম্পন্নো নাসেতব্বো’’তি (মহাৰ. ১০৯) আদিৰচনতো অভব্বা, নেৰ নেসং পব্বজ্জা, ন উপসম্পদা চ রুহতি, তস্মা ন পব্বাজেতব্বা ন উপসম্পাদেতব্বা, জানিত্ৰা পব্বাজেন্তো উপসম্পাদেন্তো চ দুক্কটং আপজ্জতি. অজানিত্ৰাপি পব্বাজিতা উপসম্পাদিতা চ জানিত্ৰা লিঙ্গনাসনায নাসেতব্বা.

তত্থ পণ্ডকোতি আসিত্তপণ্ডকো উসূযপণ্ডকো ওপক্কমিকপণ্ডকো পক্খপণ্ডকো নপুংসকপণ্ডকোতি পঞ্চ পণ্ডকা. তেসু যস্স পরেসং অঙ্গজাতং মুখেন গহেত্ৰা অসুচিনা আসিত্তস্স পরিল়াহো ৰূপসম্মতি, অযং আসিত্তপণ্ডকো. যস্স পরেসং অজ্ঝাচারং পস্সতো উসূযায উপ্পন্নায পরিল়াহো ৰূপসম্মতি, অযং উসূযপণ্ডকো. যস্স উপক্কমেন বীজানি অপনীতানি, অযং ওপক্কমিকপণ্ডকো. একচ্চো পন অকুসলৰিপাকানুভাৰেন কাল়পক্খে পণ্ডকো হোতি, জুণ্হপক্খে পনস্স পরিল়াহো ৰূপসম্মতি, অযং পক্খপণ্ডকো. যো পন পটিসন্ধিযংযেৰ অভাৰকো উপ্পন্নো, অযং ন পুংসকপণ্ডকো. তেসু আসিত্তপণ্ডকস্স চ উসূযপণ্ডকস্স চ পব্বজ্জা ন ৰারিতা, ইতরেসং তিণ্ণং ৰারিতা. ‘‘তেসুপি পক্খপণ্ডকস্স যস্মিং পক্খে পণ্ডকো হোতি, তস্মিংযেৰস্স পক্খে পব্বজ্জা ৰারিতা’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং.

১৩৬. উভতোব্যঞ্জনকোতি (মহাৰ. অট্ঠ. ১১৬) ইত্থিনিমিত্তুপ্পাদনকম্মতো চ পুরিসনিমিত্তুপ্পাদনকম্মতো চ উভতোব্যঞ্জনমস্স অত্থীতি উভতোব্যঞ্জনকো. সো দুৰিধো হোতি ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকো পুরিসউভতোব্যঞ্জনকোতি. তত্থ ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকস্স ইত্থিনিমিত্তং পাকটং হোতি, পুরিসনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং. পুরিসউভতোব্যঞ্জনকস্স পুরিসনিমিত্তং পাকটং, ইত্থিনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং. ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকস্স ইত্থীসু পুরিসত্তং করোন্তস্স ইত্থিনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং হোতি, পুরিসনিমিত্তং পাকটং. পুরিসউভতোব্যঞ্জনকস্স পুরিসানং ইত্থিভাৰং উপগচ্ছন্তস্স পুরিসনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং হোতি, ইত্থিনিমিত্তং পাকটং হোতি. ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকো সযঞ্চ গব্ভং গণ্হাতি, পরঞ্চ গণ্হাপেতি, পুরিসউভতোব্যঞ্জনকো পন সযং ন গণ্হাতি, পরং পন গণ্হাপেতীতি ইদমেতেসং নানাকরণং. ইমস্স পন দুৰিধস্সপি উভতোব্যঞ্জনকস্স নেৰ পব্বজ্জা অত্থি, ন উপসম্পদা.

১৩৭. থেয্যসংৰাসকোতি তযো থেয্যসংৰাসকা লিঙ্গত্থেনকো সংৰাসত্থেনকো উভযত্থেনকোতি. তত্থ যো সযং পব্বজিত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা ন ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, ন যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, ন আসনেন পটিবাহতি, ন উপোসথপৰারণাদীসু সন্দিস্সতি, অযং লিঙ্গমত্তস্সেৰ থেনিতত্তা লিঙ্গত্থেনকো নাম. যো পন ভিক্খূহি পব্বাজিতো সামণেরো সমানো ৰিদেসং গন্ত্ৰা ‘‘অহং দসৰস্সো ৰা ৰীসতিৰস্সো ৰা’’তি মুসা ৰত্ৰা ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, আসনেন পটিবাহতি, উপোসথপৰআরণাদীসু সন্দিস্সতি, অযং সংৰাসমত্তস্সেৰ থেনিতত্তা সংৰাসত্থেনকো নাম. ভিক্খুৰস্সগণনাদিকো হি সব্বোপি কিরিযভেদো ইমস্মিং অত্থে ‘‘সংৰাসো’’তি ৰেদিতব্বো. সিক্খং পচ্চক্খায ‘‘ন মং কোচি জানাতী’’তি পুন এৰং পটিপজ্জন্তেপি এসেৰ নযো. যো পন সযং পব্বজিত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, আসনেন পটিবাহতি, উপোসথপৰারণাদীসু সন্দিস্সতি, অযং লিঙ্গস্স চেৰ সংৰাসস্স চ থেনিতত্তা উভযত্থেনকো নাম. অযং তিৰিধোপি থেয্যসংৰাসকো অনুপসম্পন্নো ন উপসম্পাদেতব্বো, উপসম্পন্নো নাসেতব্বো, পুন পব্বজ্জং যাচন্তোপি ন পব্বাজেতব্বো.

১৩৮. এত্থ চ অসম্মোহত্থং ইদং পকিণ্ণকং ৰেদিতব্বং –

‘‘রাজদুব্ভিক্খকন্তার, রোগৰেরিভযেন ৰা;

চীৰরাহরণত্থং ৰা, লিঙ্গং আদিযতীধ যো.

‘‘সংৰাসং নাধিৰাসেতি, যাৰ সো সুদ্ধমানসো;

থেয্যসংৰাসকো নাম, তাৰ এস ন ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১১০);

তত্রাযং ৰিত্থারনযো – ইধেকচ্চস্স রাজা কুদ্ধো হোতি, সো ‘‘এৰং মে সোত্থি ভৰিস্সতী’’তি সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা পলাযতি. তং দিস্ৰা রঞ্ঞো আরোচেন্তি, রাজা ‘‘সচে পব্বজিতো, ন তং লব্ভা কিঞ্চি কাতু’’ন্তি তস্মিং কোধং পটিৰিনেতি. সো ‘‘ৰূপসন্তং মে রাজভয’’ন্তি সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতো পব্বাজেতব্বো. অথাপি ‘‘সাসনং নিস্সায মযা জীৰিতং লদ্ধং, হন্দ দানি অহং পব্বজামী’’তি উপ্পন্নসংৰেগো তেনেৰ লিঙ্গেন আগন্ত্ৰা আগন্তুকৰত্তং ন সাদিযতি, ভিক্খূহি পুট্ঠো ৰা অপুট্ঠো ৰা যথাভূতমত্তানং আৰিকত্ৰা পব্বজ্জং যাচতি, লিঙ্গং অপনেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. সচে পন সো ৰত্তং সাদিযতি, পব্বজিতালযং দস্সেতি, সব্বং পুব্বে ৰুত্তং ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং পটিপজ্জতি, অযং ন পব্বাজেতব্বো.

ইধ পনেকচ্চো দুব্ভিক্খে জীৰিতুং অসক্কোন্তো সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা সব্বপাসণ্ডিযভত্তানি ভুঞ্জন্তো দুব্ভিক্খে ৰীতিৰত্তে সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.

অপরো মহাকন্তারং নিত্থরিতুকামো হোতি, সত্থৰাহো চ পব্বজিতে গহেত্ৰা গচ্ছতি. সো ‘‘এৰং মং সত্থৰাহো গহেত্ৰা গমিস্সতী’’তি সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা সত্থৰাহেন সদ্ধিং কন্তারং নিত্থরিত্ৰা খেমন্তং পত্ৰা সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.

অপরো রোগভযে উপ্পন্নে জীৰিতুং অসক্কোন্তো সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা সব্বপাসণ্ডিযভত্তানি ভুঞ্জন্তো রোগভযে ৰূপসন্তে সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.

অপরস্স একো ৰেরিকো কুদ্ধো হোতি, ঘাতেতুকামো নং ৰিচরতি. সো ‘‘এৰং মে সোত্থি ভৰিস্সতী’’তি সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা পলাযতি. ৰেরিকো ‘‘কুহিং সো’’তি পরিযেসন্তো ‘‘পব্বজিত্ৰা পলাতো’’তি সুত্ৰা ‘‘সচে পব্বজিতো, ন তং লব্ভা কিঞ্চি কাতু’’ন্তি তস্মিং কোধং পটিৰিনেতি. সো ‘‘ৰূপসন্তং মে ৰেরিভয’’ন্তি সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.

অপরো ঞাতিকুলং গন্ত্ৰা সিক্খং পচ্চক্খায গিহী হুত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি ইধ নস্সিস্সন্তি, সচেপি ইমানি গহেত্ৰা ৰিহারং গমিস্সামি, অন্তরামগ্গে মং ‘চোরো’তি গহেস্সন্তি, যংনূনাহং কাযপরিহারিযানি কত্ৰা গচ্ছেয্য’’ন্তি চীৰরাহরণত্থং নিৰাসেত্ৰা চ পারুপিত্ৰা চ ৰিহারং গচ্ছতি. তং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং দিস্ৰা সামণেরা চ দহরা চ অব্ভুগ্গচ্ছন্তি, ৰত্তং দস্সেন্তি. সো ন সাদিযতি, যথাভূতমত্তানং আৰিকরোতি. সচে ভিক্খূ ‘‘ন দানি মযং তং মুঞ্চিস্সামা’’তি বলক্কারেন পব্বাজেতুকামা হোন্তি, কাসাযানি অপনেত্ৰা পুন পব্বাজেতব্বো. সচে পন ‘‘নযিমে মং হীনাযাৰত্তভাৰং জানন্তী’’তি তংযেৰ ভিক্খুভাৰং পটিজানিত্ৰা সব্বং পুব্বে ৰুত্তং ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং পটিপজ্জতি, অযং ন পব্বাজেতব্বো.

অপরো মহাসামণেরো ঞাতিকুলং গন্ত্ৰা উপ্পব্বজিত্ৰা কম্মন্তানুট্ঠানেন উব্বাল়্হো পুন ‘‘দানি অহং সামণেরো ভৰিস্সামি, থেরোপি মে উপ্পব্বজিতভাৰং ন জানাতী’’তি তদেৰ পত্তচীৰরং আদায ৰিহারং গচ্ছতি, তমত্থং ভিক্খূনং ন আরোচেতি, সামণেরভাৰং পটিজানাতি, অযং থেয্যসংৰাসকোযেৰ, পব্বজ্জং ন লভতি. সচেপিস্স লিঙ্গগ্গহণকালে এৰং হোতি ‘‘নাহং কস্সচি আরোচেস্সামী’’তি, ৰিহারঞ্চ গতো আরোচেতি, গহণেনেৰ থেয্যসংৰাসকো. অথাপিস্স গহণকালে ‘‘আচিক্খিস্সামী’’তি চিত্তং উপ্পন্নং হোতি, ৰিহারঞ্চ গন্ত্ৰা ‘‘কুহিং ত্ৰং, আৰুসো, গতো’’তি ৰুত্তো ‘‘ন দানি মং ইমে জানন্তী’’তি ৰঞ্চেত্ৰা নাচিক্খতি, ‘‘নাচিক্খিস্সামী’’তি সহ ধুরনিক্খেপেন অযম্পি থেয্যসংৰাসকোৰ. সচে পনস্স গহণকালেপি ‘‘আচিক্খিস্সামী’’তি হোতি, ৰিহারং গন্ত্ৰাপি আচিক্খতি, অযং পুন পব্বজ্জং লভতি.

অপরো দহরসামণেরো মহন্তো ৰা পন অব্যত্তো. সো পুরিমনযেনেৰ উপ্পব্বজিত্ৰা ঘরে ৰচ্ছকগোরক্খণাদীনি কম্মানি কাতুং ন ইচ্ছতি. তমেনং ঞাতকা তানিযেৰ কাসাযানি অচ্ছাদেত্ৰা থালকং ৰা পত্তং ৰা হত্থে দত্ৰা ‘‘গচ্ছ, সমণোৰ হোহী’’তি ঘরা নীহরন্তি. সো ৰিহারং গচ্ছতি, নেৰ নং ভিক্খূ জানন্তি ‘‘অযং উপ্পব্বজিত্ৰা পুন সযমেৰ পব্বজিতো’’তি, নাপি সযং জানাতি ‘‘যো এৰং পব্বজতি, সো থেয্যসংৰাসকো নাম হোতী’’তি. সচে পন তং পরিপুণ্ণৰস্সং উপসম্পাদেন্তি, সূপসম্পন্নো. সচে পন অনুপসম্পন্নকালেযেৰ ৰিনযৰিনিচ্ছযে ৰত্তমানে সুণাতি ‘‘যো এৰং পব্বজতি, সো থেয্যসংৰাসকো নাম হোতী’’তি, তেন ‘‘মযা এৰং কত’’ন্তি ভিক্খূনং আচিক্খিতব্বং. এৰং পুন পব্বজ্জং লভতি. সচে পন ‘‘দানি ন মং কোচি জানাতী’’তি নারোচেতি, ধুরং নিক্খিত্তমত্তেযেৰ থেয্যসংৰাসকো.

ভিক্খু সিক্খং পচ্চক্খায লিঙ্গং অনপনেত্ৰা দুস্সীলকম্মং কত্ৰা ৰা অকত্ৰা ৰা পুন সব্বং পুব্বে ৰুত্তং ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং পটিপজ্জতি, থেয্যসংৰাসকো হোতি. সিক্খং অপ্পচ্চক্খায সলিঙ্গে ঠিতো মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং আপজ্জন্তো থেয্যসংৰাসকো ন হোতি, পব্বজ্জামত্তং লভতি. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘এসো থেয্যসংৰাসকো’’তি ৰুত্তং, তং ন গহেতব্বং.

একো ভিক্খু কাসাযে সউস্সাহোৰ ওদাতং নিৰাসেত্ৰা মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা পুন কাসাযানি নিৰাসেত্ৰা ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং আপজ্জতি, অযম্পি থেয্যসংৰাসকো ন হোতি, পব্বজ্জামত্তং লভতি. সচে পন কাসাযে ধুরং নিক্খিপিত্ৰা ওদাতং নিৰাসেত্ৰা মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা পুন কাসাযানি নিৰাসেত্ৰা ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং আপজ্জতি, থেয্যসংৰাসকো হোতি. সামণেরো সলিঙ্গে ঠিতো মেথুনাদিঅস্সমণকরণধম্মং আপজ্জিত্ৰাপিথেয্যসংৰাসকো ন হোতি. সচেপি কাসাযে সউস্সাহোৰ কাসাযানি অপনেত্ৰা মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা পুন কাসাযানি নিৰাসেতি, নেৰ থেয্যসংৰাসকো হোতি. সচে পন কাসাযে ধুরং নিক্খিপিত্ৰা নগ্গো ৰা ওদাতৰত্থো ৰা মেথুনসেৰনাদীহি অস্সমণো হুত্ৰা কাসাযং নিৰাসেতি, থেয্যসংৰাসকো হোতি.

সচে গিহিভাৰং পত্থযমানো কাসাযং ওৰট্টিকং কত্ৰা অঞ্ঞেন ৰা আকারেন গিহিনিৰাসনেন নিৰাসেতি ‘‘সোভতি নু খো মে গিহিলিঙ্গং, ন সোভতী’’তি ৰীমংসনত্থং, রক্খতি তাৰ. ‘‘সোভতী’’তি সম্পটিচ্ছিত্ৰা পন পুন লিঙ্গং সাদিযন্তো থেয্যসংৰাসকো হোতি. ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসনসম্পটিচ্ছনেসুপি এসেৰ নযো. সচে পন নিৰত্থকাসাৰস্স উপরি ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসতি ৰা সম্পটিচ্ছতি ৰা, রক্খতিযেৰ. ভিক্খুনিযাপি এসেৰ নযো. সাপি গিহিভাৰং পত্থযমানা সচে কাসাযং গিহিনিৰাসনং নিৰাসেতি ‘‘সোভতি নু খো মে গিহিলিঙ্গং, ন সোভতী’’তি ৰীমংসনত্থং, রক্খতিযেৰ. সচে ‘‘সোভতী’’তি সম্পটিচ্ছতি, ন রক্খতি. ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসনসম্পটিচ্ছনেসুপি এসেৰ নযো. নিৰত্থকাসাযস্স পন উপরি ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসতু ৰা সম্পটিচ্ছতু ৰা, রক্খতিযেৰ.

সচে কোচি ৰুড্ঢপব্বজিতো ৰস্সানি অগণেত্ৰা পাল়িযম্পি অট্ঠত্ৰা একপস্সেন গন্ত্ৰা মহাপেল়াদীসু কটচ্ছুনা উক্খিত্তে ভত্তপিণ্ডে পত্তং উপনামেত্ৰা সেনো ৰিয মংসপেসিং গহেত্ৰা গচ্ছতি, থেয্যসংৰাসকো ন হোতি, ভিক্খুৰস্সানি পন গণেত্ৰা গণ্হন্তো থেয্যসংৰাসকো হোতি. সযং সামণেরোৰ সামণেরপটিপাটিযা কূটৰস্সানি গণেত্ৰা গণ্হন্তো থেয্যসংৰাসকো ন হোতি. ভিক্খু ভিক্খুপটিপাটিযা কূটৰস্সানি গণেত্ৰা গণ্হন্তো ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো.

১৩৯. তিত্থিযপক্কন্তকোতি তিত্থিযেসু পক্কন্তো পৰিট্ঠোতি তিত্থিযপক্কন্তকো, সোপি ন পব্বাজেতব্বো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – উপসম্পন্নো ভিক্খু ‘‘তিত্থিযো ভৰিস্সামী’’তি সলিঙ্গেনেৰ তেসং উপস্সযং গচ্ছতি, পদৰারে পদৰারে দুক্কটং, তেসং লিঙ্গে আদিন্নমত্তে তিত্থিযপক্কন্তকো হোতি. যোপি সযমেৰ ‘‘তিত্থিযো ভৰিস্স’’ন্তি কুসচীরাদীনি নিৰাসেতি, তিত্থিযপক্কন্তকো হোতিযেৰ. যো পন নগ্গো নহাযন্তো অত্তানং ওলোকেত্ৰা ‘‘সোভতি মে আজীৰকভাৰো, আজীৰকো ভৰিস্স’’ন্তি কাসাযানি অনাদায নগ্গো আজীৰকানং উপস্সযং গচ্ছতি, পদৰারে পদৰারে দুক্কটং. সচে পনস্স অন্তরামগ্গে হিরোত্তপ্পং উপ্পজ্জতি, দুক্কটানি দেসেত্ৰা মুচ্চতি. তেসং উপস্সযং গন্ত্ৰাপি তেহি ৰা ওৰদিতো অত্তনা ৰা ‘‘ইমেসং পব্বজ্জা অতিদুক্খা’’তি দিস্ৰা নিৰত্তন্তোপি মুচ্চতিযেৰ. সচে পন ‘‘কিং তুম্হাকং পব্বজ্জায উক্কট্ঠ’’ন্তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘কেসমস্সুলুঞ্চনাদীনী’’তি ৰুত্তো এককেসম্পি লুঞ্চাপেতি, উক্কুটিকপ্পধানাদীনি ৰা ৰত্তানি আদিযতি, মোরপিঞ্ছাদীনি ৰা নিৰাসেতি, তেসং লিঙ্গং গণ্হাতি, ‘‘অযং পব্বজ্জা সেট্ঠা’’তি সেট্ঠভাৰং ৰা উপগচ্ছতি, ন মুচ্চতি, তিত্থিযপক্কন্তকো হোতি. সচে পন ‘‘সোভতি নু খো মে তিত্থিযপব্বজ্জা, ননু খো সোভতী’’তি ৰীমংসনত্থং কুসচীরাদীনি ৰা নিৰাসেতি, জটং ৰা বন্ধতি, খারিকাজং ৰা আদিযতি, যাৰ ন সম্পটিচ্ছতি লদ্ধিং, তাৰ রক্খতি, সম্পটিচ্ছিতমত্তে তিত্থিযপক্কন্তকো হোতি. অচ্ছিন্নচীৰরো পন কুসচীরাদীনি নিৰাসেন্তো রাজভযাদীহি ৰা তিত্থিযলিঙ্গং গণ্হন্তো লদ্ধিযা অভাৰেন নেৰ তিত্থিযপক্কন্তকো হোতি. ‘‘অযঞ্চ তিত্থিযপক্কন্তকো নাম উপসম্পন্নভিক্খুনা কথিতো, তস্মা সামণেরো সলিঙ্গেন তিত্থিযাযতনং গতোপি পুন পব্বজ্জঞ্চ উপসম্পদঞ্চ লভতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. পুরিমো পন থেয্যসংৰাসকো অনুপসম্পন্নেন কথিতো, তস্মা উপসম্পন্নো কূটৰস্সং গণেন্তোপি অস্সমণো ন হোতি. লিঙ্গে সউস্সাহো পারাজিকং আপজ্জিত্ৰা ভিক্খুৰস্সাদীনি গণ্হন্তোপি থেয্যসংৰাসকো ন হোতি.

১৪০. তিরচ্ছানগতোতি নাগো ৰা হোতু সুপণ্ণমাণৰকাদীনং ৰা অঞ্ঞতরো অন্তমসো সক্কং দেৰরাজানং উপাদায যো কোচি অমনুস্সজাতিযো, সব্বোৰ ইমস্মিং অত্থে ‘‘তিরচ্ছানগতো’’তি ৰেদিতব্বো. সো চ নেৰ উপসম্পাদেতব্বো ন পব্বাজেতব্বো, উপসম্পন্নোপি নাসেতব্বো.

১৪১. মাতুঘাতকাদীসু পন যেন মনুস্সিত্থিভূতা জনিকা মাতা সযম্পি মনুস্সজাতিকেনেৰ সভা সঞ্চিচ্চ জীৰিতা ৰোরোপিতা, অযং আনন্তরিযেন মাতুঘাতককম্মেন মাতুঘাতকো. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ পটিক্খিত্তা. যেন পন মনুস্সিত্থিভূতাপি অজনিকা পোসাৰনিকা মাতা ৰা চূল়মাতা ৰা জনিকাপি ৰা ন মনুস্সিত্থিভূতা মাতা ঘাতিতা, তস্স পব্বজ্জা ন ৰারিতা, ন চ আনন্তরিকো হোতি. যেন সযং তিরচ্ছানভূতেন মনুস্সিত্থিভূতা মাতা ঘাতিতা, সোপি আনন্তরিকো ন হোতি, তিরচ্ছানগতত্তা পনস্স পব্বজ্জা পটিক্খিত্তা. পিতুঘাতকেপি এসেৰ নযো. সচেপি হি ৰেসিযা পুত্তো হোতি, ‘‘অযং মে পিতা’’তি ন জানাতি, যস্স সম্ভৰেন নিব্বত্তো, সো চে অনেন ঘাতিতো, পিতুঘাতকোত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি, আনন্তরিযঞ্চ ফুসতি.

অরহন্তঘাতকোপি মনুস্সঅরহন্তৰসেনেৰ ৰেদিতব্বো. মনুস্সজাতিযঞ্হি অন্তমসো অপব্বজিতম্পি খীণাসৰং দারকং ৰা দারিকং ৰা সঞ্চিচ্চ জীৰিতা ৰোরোপেন্তো অরহন্তঘাতকোৰ হোতি, আনন্তরিযঞ্চ ফুসতি, পব্বজ্জা চস্স ৰারিতা. অমনুস্সজাতিকং পন অরহন্তং মনুস্সজাতিকং ৰা অৰসেসং অরিযপুগ্গলং ঘাতেত্ৰা আনন্তরিকো ন হোতি, পব্বজ্জাপিস্স ন ৰারিতা, কম্মং পন বলৰং হোতি. তিরচ্ছানো মনুস্সঅরহন্তম্পি ঘাতেত্ৰা আনন্তরিকো ন হোতি, কম্মং পন ভারিযন্তি অযমেত্থ ৰিনিচ্ছযো.

যো পন দেৰদত্তো ৰিয দুট্ঠচিত্তেন ৰধকচিত্তেন তথাগতস্স জীৰমানকসরীরে খুদ্দকমক্খিকায পিৰনমত্তম্পি লোহিতং উপ্পাদেতি, অযং লোহিতুপ্পাদকো নাম. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ৰারিতা. যো পন রোগৰূপসমত্থং জীৰকো ৰিয সত্থেন ফালেত্ৰা পূতিমংসলোহিতং হরিত্ৰা ফাসুকং করোতি, বহুং সো পুঞ্ঞং পসৰতীতি.

যো দেৰদত্তো ৰিয সাসনং উদ্ধম্মং উব্বিনযং কত্ৰা চতুন্নং কম্মানং অঞ্ঞতরৰসেন সঙ্ঘং ভিন্দতি, অযং সঙ্ঘভেদকো নাম. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ৰারিতা.

যো পন পকতত্তং ভিক্খুনিং তিণ্ণং মগ্গানং অঞ্ঞতরস্মিং দূসেতি, অযং ভিক্খুনীদূসকো নাম. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ৰারিতা. যো পন কাযসংসগ্গেন সীলৰিনাসং পাপেতি, তস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ন ৰারিতা. বলক্কারেন ওদাতৰত্থৰসনং কত্ৰা অনিচ্ছমানংযেৰ দূসেন্তোপি ভিক্খুনীদূসকোযেৰ, বলক্কারেন পন ওদাতৰত্থৰসনং কত্ৰা ইচ্ছমানং দূসেন্তো ভিক্খুনীদূসকো ন হোতি. কস্মা? যস্মা গিহিভাৰে সম্পটিচ্ছি তমত্তেযেৰ সা অভিক্খুনী হোতি. সকিংসীলৰিপন্নং পচ্ছা দূসেন্তো সিক্খমানসামণেরীসু চ ৰিপ্পটিপজ্জন্তো নেৰ ভিক্খুনীদূসকো হোতি, পব্বজ্জম্পি উপসম্পদম্পি লভতি. ইতি ইমে একাদস অভব্বপুগ্গলা ৰেদিতব্বা.

১৪২. ঊনৰীসতিৰস্সস্স পন উপসম্পদাযেৰ পটিক্খিত্তা, ন পব্বজ্জা, তস্মা পটিসন্ধিগ্গহণতো পট্ঠায পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সো উপসম্পাদেতব্বো. গব্ভৰীসোপি হি পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সোত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি. যথাহ ভগৰা –

‘‘যং, ভিক্খৰে, মাতুকুচ্ছিস্মিং পঠমং চিত্তং উপ্পন্নং, পঠমং ৰিঞ্ঞাণং পাতুভূতং, তদুপাদায সাৰস্স জাতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, গব্ভৰীসং উপসম্পাদেতু’’ন্তি (মহাৰ. ১২৪).

তত্থ (পাচি. অট্ঠ. ৪০৪) যো দ্ৰাদস মাসে মাতুকুচ্ছিস্মিং ৰসিত্ৰা মহাপৰারণায জাতো, সো ততো পট্ঠায যাৰ একূনৰীসতিমে ৰস্সে মহাপৰারণা, তং অতিক্কমিত্ৰা পাটিপদে উপসম্পাদেতব্বো. এতেনুপাযেন হাযনৰড্ঢনং ৰেদিতব্বং. পোরাণকত্থেরা পন একূনৰীসতিৰস্সং সামণেরং নিক্খমনীযপুণ্ণমাসিং অতিক্কম্ম পাটিপদদিৰসে উপসম্পাদেন্তি. কস্মা? একস্মিং ৰস্সে ছ চাতুদ্দসিকউপোসথা হোন্তি, ইতি ৰীসতিযা ৰস্সেসু চত্তারো মাসা পরিহাযন্তি, রাজানো ততিযে ততিযে গস্সে ৰস্সং উক্কড্ঢন্তি, ইতি অট্ঠারসৰস্সেসু ছ মাসা ৰড্ঢন্তি, ততো উপোসথৰসেন পরিহীনে চত্তারো মাসে অপনেত্ৰা দ্ৰে মাসা অৰসেসা হোন্তি, তে দ্ৰে মাসে গহেত্ৰা ৰীসতি ৰস্সানি পরিপুণ্ণানি হোন্তীতি নিক্কঙ্খা হুত্ৰা নিক্খমনীযপুণ্ণমাসিং অতিক্কম্ম পাটিপদে উপসম্পাদেন্তি.

এত্থ পন যো পৰারেত্ৰা ৰীসতিৰস্সো ভৰিস্সতি, তং সন্ধায ‘‘একূনৰীসতিৰস্স’’ন্তি ৰুত্তং. তস্মা যো মাতুকুচ্ছিস্মিং দ্ৰাদস মাসে ৰসি, সো একৰীসতিৰস্সো হোতি. যো সত্ত মাসে ৰসি, সো সত্তমাসাধিকৰীসতিৰস্সো. ছমাসজাতো পন ন জীৰতি, ঊনৰীসতিৰস্সং পন ‘‘পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সো’’তি সঞ্ঞায উপসম্পাদেন্তস্স অনাপত্তি, পুগ্গলো পন অনুপসম্পন্নোৰ হোতি. সচে পন সো দসৰস্সচ্চযেন অঞ্ঞং উপসম্পাদেতি, তঞ্চে মুঞ্চিত্ৰা গণো পূরতি, সূপসম্পন্নো. সোপি চ যাৰ ন জানাতি, তাৰস্স নেৰ সগ্গন্তরাযো ন মোক্খন্তরাযো, ঞত্ৰা পন পুন উপসম্পজ্জিতব্বং.

১৪৩. ইতি ইমেহি পব্বজ্জাদোসেহি ৰিরহিতোপি ‘‘ন, ভিক্খৰে, অননুঞ্ঞাতো মাতাপিতূহি পুত্তো পব্বাজেতব্বো’’তি (মহাৰ. ১০৫) ৰচনতো মাতাপিতূহি অননুঞ্ঞাতো ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৫) মাতাপিতূহীতি জনকে সন্ধায ৰুত্তং. সচে দ্ৰেপি অত্থি, দ্ৰেপি আপুচ্ছিতব্বা. সচে পিতা মতো হোতি মাতা ৰা, যো জীৰতি, সো আপুচ্ছি তব্বো, পব্বজিতাপি আপুচ্ছিতব্বাৰ. আপুচ্ছন্তেন সযং ৰা গন্ত্ৰা আপুচ্ছিতব্বং, অঞ্ঞো ৰা পেসেতব্বো. সো এৰ ৰা পেসেতব্বো ‘‘গচ্ছ মাতাপিতরো আপুচ্ছিত্ৰা এহী’’তি. সচে ‘‘অনুঞ্ঞাতোম্হী’’তি ৰদতি, সদ্দহন্তেন পব্বাজেতব্বো. পিতা সযং পব্বজিতো পুত্তম্পি পব্বাজেতুকামো হোতি, মাতরং আপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেতু. মাতা ৰা ধীতরং পব্বাজেতুকামা পিতরং আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতু. পিতা পুত্তদারেন অনত্থিকো পলাযি, মাতা ‘‘ইমং পব্বজেথা’’তি পুত্তং ভিক্খূনং দেতি, ‘‘পিতাস্স কুহি’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘চিত্তকেল়িং কীল়িতুং পলাতো’’তি ৰদতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. মাতা কেনচি পুরিসেন সদ্ধিং পলাতা হোতি, পিতা পন ‘‘পব্বাজেথা’’তি ৰদতি, এত্থাপি এসেৰ নযো. পিতা ৰিপ্পৰুত্থো হোতি, মাতা পুত্তং ‘‘পব্বাজেথা’’তি অনুজানাতি, ‘‘পিতাস্স কুহি’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘কিং তুম্হাকং পিতরা, অহং জানিস্সামী’’তি ৰদতি, পব্বাজেতুং ৰট্টতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং.

মাতাপিতরো মতা, দারকো চূল়মাতাদীনং সন্তিকে সংৰদ্ধো, তস্মিং পব্বাজিযমানে ঞাতকা কলহং ৰা করোন্তি খিয্যন্তি ৰা, তস্মা ৰিৰাদুপচ্ছেদনত্থং আপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেতব্বো, অনাপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেন্তস্স পন আপত্তি নত্থি. দহরকালে গহেত্ৰা পোসকা মাতাপিতরো নাম হোন্তি, তেসুপি এসেৰ নযো. পুত্তো অত্তানং নিস্সায জীৰতি, ন মাতাপিতরো. সচেপি রাজা হোতি, আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো. মাতাপিতূহি অনুঞ্ঞাতো পব্বজিত্ৰা পুন ৰিব্ভমতি, সচেপি সতক্খত্তুং পব্বজিত্ৰা ৰিব্ভমতি, আগতাগতকালে পুনপ্পুনং আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো. সচেপি এৰং ৰদন্তি ‘‘অযং ৰিব্ভমিত্ৰা গেহং আগতো, অম্হাকং কম্মং ন করোতি, পব্বজিত্ৰা তুম্হাকং ৰত্তং ন পূরেতি, নত্থি ইমস্স আপুচ্ছনকিচ্চং, আগতাগতং নং পব্বাজেয্যাথা’’তি, এৰং নিস্সট্ঠং পুন অনাপুচ্ছাপি পব্বাজেতুং ৰট্টতি.

যোপি দহরকালেযেৰ ‘‘অযং তুম্হাকং দিন্নো, যদা ইচ্ছথ, তদা পব্বাজেয্যাথা’’তি এৰং দিন্নো হোতি, সোপি আগতাগতো পুন অনাপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো. যং পন দহরকালেযেৰ ‘‘ইমং, ভন্তে, পব্বাজেয্যাথা’’তি অনুজানিত্ৰা পচ্ছা ৰুড্ঢিপ্পত্তকালে নানুজানন্তি, অযং ন অনাপুচ্ছা পব্বাজেতব্বো. একো মাতাপিতূহি সদ্ধিং ভণ্ডিত্ৰা ‘‘পব্বাজেথ ম’’ন্তি আগচ্ছতি, ‘‘আপুচ্ছিত্ৰা এহী’’তি চ ৰুত্তো ‘‘নাহং গচ্ছামি, সচে মং ন পব্বাজেথ, ৰিহারং ৰা ঝাপেমি, সত্থেন ৰা তুম্হে পহরামি, তুম্হাকং ঞাতকানং ৰা উপট্ঠাকানং ৰা আরামচ্ছেদনাদীহি অনত্থং উপ্পাদেমি, রুক্খা ৰা পতিত্ৰা মরামি, চোরমজ্ঝং ৰা পৰিসামি, দেসন্তরং ৰা গচ্ছামী’’তি ৰদতি, তং তস্সেৰ রক্খণত্থায পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে পনস্স মাতাপিতরো আগন্ত্ৰা ‘‘কস্মা অম্হাকং পুত্তং পব্বাজযিত্থা’’তি ৰদন্তি, তেসং তমত্থং আরোচেত্ৰা ‘‘রক্খণত্থায নং পব্বাজযিম্হ, পঞ্ঞাযথ তুম্হে পুত্তেনা’’তি ৰত্তব্বা. ‘‘রুক্খা পতিস্সামী’’তি অভিরুহিত্ৰা পন হত্থপাদে মুঞ্চন্তং পব্বাজেতুং ৰট্টতিযেৰ.

একো ৰিদেসং গন্ত্ৰা পব্বজ্জং যাচতি, আপুচ্ছিত্ৰা চে গতো, পব্বাজেতব্বো. নো চে, দহরভিক্খুং পেসেত্ৰা আপুচ্ছাপেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. অতিদূরঞ্চে হোতি, পব্বাজেত্ৰাপি ভিক্খূহি সদ্ধিং পেসেত্ৰা দস্সেতুং ৰট্টতি. কুরুন্দিযং পন ৰুত্তং ‘‘সচে দূরং হোতি, মগ্গো চ মহাকন্তারো, ‘গন্ত্ৰা আপুচ্ছিস্সামী’তি পব্বাজেতুং ৰট্টতী’’তি. সচে পন মাতাপিতূনং বহূ পুত্তা হোন্তি, এৰঞ্চ ৰদন্তি ‘‘ভন্তে, এতেসং দারকানং যং ইচ্ছথ, তং পব্বাজেয্যাথা’’তি, দারকে ৰীমংসিত্ৰা যং ইচ্ছতি, সো পব্বাজেতব্বো. সচেপি সকলেন কুলেন ৰা গামেন ৰা অনুঞ্ঞাতো হোতি ‘‘ভন্তে, ইমস্মিং কুলে ৰা গামে ৰা যং ইচ্ছথ, তং পব্বাজেয্যাথা’’তি, যং ইচ্ছতি, সো পব্বাজেতব্বোতি.

১৪৪. এৰং (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪) পব্বজ্জাদোসৰিরহিতং মাতাপিতূহি অনুঞ্ঞাতং পব্বাজেন্তেনপি চ সচে অচ্ছিন্নকেসো হোতি, একসীমাযঞ্চ অঞ্ঞেপি ভিক্খূ অত্থি, কেসচ্ছেদনত্থায ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছিতব্বং. তত্রাযং আপুচ্ছনৰিধি (মহাৰ. অট্ঠ. ৯৮) – সীমাপরিযাপন্নে ভিক্খূ সন্নিপাতেত্ৰা পব্বজ্জাপেক্খং তত্থ নেত্ৰা ‘‘সঙ্ঘং, ভন্তে, ইমস্স দারকস্স ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছামী’’তি তিক্খত্তুং ৰা দ্ৰিক্খত্তুং ৰা সকিং ৰা ৰত্তব্বং. এত্থ চ ‘‘ইমস্স দারকস্স ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছামী’’তিপি ‘‘ইমস্স সমণকরণং আপুচ্ছামী’’তিপি ‘‘অযং সমণো হোতুকামো’’তিপি ‘‘অযং পব্বজিতুকামো’’তিপি ৰত্তুং ৰট্টতিযেৰ. সচে সভাগট্ঠানং হোতি, দস ৰা ৰীসতি ৰা তিংসং ৰা ভিক্খূ ৰসন্তীতি পরিচ্ছেদো পঞ্ঞাযতি, তেসং ঠিতোকাসং ৰা নিসিন্নোকাসং ৰা গন্ত্ৰাপি পুরিমনযেনেৰ আপুচ্ছিতব্বং. পব্বজ্জাপেক্খং ৰিনাৰ দহরভিক্খূ ৰা সামণেরে ৰা পেসেত্ৰাপি ‘‘একো, ভন্তে, পব্বজ্জাপেক্খো অত্থি, তস্স ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছামা’’তিআদিনা নযেন আপুচ্ছাপেতুং ৰট্টতি. সচে কেচি ভিক্খূ সেনাসনং ৰা গুম্বাদীনি ৰা পৰিসিত্ৰা নিদ্দাযন্তি ৰা সমণধম্মং ৰা করোন্তি, আপুচ্ছকা চ পরিযেসন্তাপি অদিস্ৰা ‘‘সব্বে আপুচ্ছিতা অম্হেহী’’তি সঞ্ঞিনো হোন্তি, পব্বজ্জা নাম লহুককম্মং, তস্মা পব্বজিতো সুপব্বজিতো, পব্বাজেন্তস্সপি অনাপত্তি.

সচে পন ৰিহারো মহা হোতি অনেকভিক্খুসহস্সাৰাসো, সব্বে ভিক্খূ সন্নিপাতাপেতুম্পি দুক্করং, পগেৰ পটিপাটিযা আপুচ্ছিতুং, খণ্ডসীমায ৰা ঠত্ৰা নদীসমুদ্দাদীনি ৰা গন্ত্ৰা পব্বাজেতব্বো. যো পন নৰমুণ্ডো ৰা হোতি ৰিব্ভন্তকো ৰা নিগণ্ঠাদীসু অঞ্ঞতরো ৰা দ্ৰঙ্গুলকেসো ৰা ঊনদ্ৰঙ্গুলকেসো ৰা, তস্স কেসচ্ছেদনকিচ্চং নত্থি, তস্মা ভণ্ডুকম্মং অনাপুচ্ছিত্ৰাপি তাদিসং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. দ্ৰঙ্গুলাতিরিত্তকেসো পন যো হোতি অন্তমসো একসিখামত্তধরোপি, সো ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো.

১৪৫. এৰং আপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেন্তেন চ পরিপুণ্ণপত্তচীৰরোৰ পব্বাজেতব্বো. সচে তস্স নত্থি, যাচিতকেনপি পত্তচীৰরেন পব্বাজেতুং ৰট্টতি, সভাগট্ঠানে ৰিস্সাসেন গহেত্ৰাপি পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে (মহাৰ. অট্ঠ. ১১৮) পন অপক্কং পত্তং চীৰরূপগানি চ ৰত্থানি গহেত্ৰা আগতো হোতি, যাৰ পত্তো পচ্চতি, চীৰরানি চ করীযন্তি, তাৰ ৰিহারে ৰসন্তস্স অনামট্ঠপিণ্ডপাতং দাতুং ৰট্টতি, থালকেসু ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. পুরেভত্তং সামণেরভাগসমকো আমিসভাগো দাতুং ৰট্টতি, সেনাসনগ্গাহো পন সলাকভত্তউদ্দেসভত্তনিমন্তনাদীনি চ ন ৰট্টন্তি. পচ্ছাভত্তম্পি সামণেরভাগসমো তেলতণ্ডুলমধুফাণিতাদিভেসজ্জভাগো ৰট্টতি. সচে গিলানো হোতি, ভেসজ্জমস্স কাতুং ৰট্টতি, সামণেরস্স ৰিয সব্বং পটিজগ্গনকম্মং. উপসম্পদাপেক্খং পন যাচিতকেন পত্তচীৰরেন উপসম্পাদেতুং ন ৰট্টতি. ‘‘ন, ভিক্খৰে, যাচিতকেন পত্তচীৰরেন উপসম্পাদেতব্বো, যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১১৮) ৰুত্তং. তস্মা সো পরিপুণ্ণপত্তচীৰরোযেৰ উপসম্পাদেতব্বো. সচে তস্স নত্থি, আচরিযুপজ্ঝাযা চস্স দাতুকামা হোন্তি, অঞ্ঞে ৰা ভিক্খূ নিরপেক্খেহি নিস্সজ্জিত্ৰা অধিট্ঠানুপগং পত্তচীৰরং দাতব্বং. যাচিতকেন পন পত্তেন ৰা চীৰরেন ৰা উপসম্পাদেন্তস্সেৰ আপত্তি হোতি, কম্মং পন ন কুপ্পতি.

১৪৬. পরিপুণ্ণপত্তচীৰরং (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪) পব্বাজেন্তেনপি সচে ওকাসো হোতি, সযং পব্বাজেতব্বো. সচে উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীহি ব্যাৰটো হোতি, ওকাসং ন লভতি, একো দহরভিক্খু ৰত্তব্বো ‘‘এতং পব্বাজেহী’’তি. অৰুত্তোপি চে দহরভিক্খু উপজ্ঝাযং উদ্দিস্স পব্বাজেতি, ৰট্টতি. সচে দহরভিক্খু নত্থি, সামণেরোপি ৰত্তব্বো ‘‘এতং খণ্ডসীমং নেত্ৰা পব্বাজেত্ৰা কাসাযানি অচ্ছাদেত্ৰা এহী’’তি. সরণানি পন সযং দাতব্বানি. এৰং ভিক্খুনাৰ পব্বাজিতো হোতি. পুরিসঞ্হি ভিক্খুতো অঞ্ঞো পব্বাজেতুং ন লভতি, মাতুগামং ভিক্খুনীতো অঞ্ঞো, সামণেরো পন সামণেরী ৰা আণত্তিযা কাসাযানি দাতুং লভন্তি, কেসোরোপনং যেন কেনচি কতং সুকতং.

সচে পন ভব্বরূপো হোতি সহেতুকো ঞাতো যসস্সী কুলপুত্তো, ওকাসং কত্ৰাপি সযমেৰ পব্বাজেতব্বো, ‘‘মত্তিকামুট্ঠিং গহেত্ৰা নহাযিত্ৰা আগচ্ছাহী’’তি চ ন পন ৰিস্সজ্জেতব্বো. পব্বজিতুকামানঞ্হি পঠমং বলৰউস্সাহো হোতি, পচ্ছা পন কাসাযানি চ কেসহরণসত্থকঞ্চ দিস্ৰা উত্রসন্তি, এত্তোযেৰ পলাযন্তি, তস্মা সযমেৰ নহানতিত্থং নেত্ৰা সচে নাতিদহরো, ‘‘নহাহী’’তি ৰত্তব্বো, কেসা পনস্স সযমেৰ মত্তিকং গহেত্ৰা ধোৰিতব্বা. দহরকুমারকো পন সযং উদকং ওতরিত্ৰা গোমযমত্তিকাহি ঘংসিত্ৰা নহাপেতব্বো. সচেপিস্স কচ্ছু ৰা পিল়কা ৰা হোন্তি, যথা মাতা পুত্তং ন জিগুচ্ছতি, এৰমেৰং অজিগুচ্ছন্তেন সাধুকং হত্থপাদতো চ সীসতো চ পট্ঠায ঘংসিত্ৰা ঘংসিত্ৰা নহাপেতব্বো. কস্মা? এত্তকেন হি উপকারেন কুলপুত্তা আচরিযুপজ্ঝাযেসু চ সাসনে চ বলৰসিনেহা তিব্বগারৰা অনিৰত্তিধম্মা হোন্তি, উপ্পন্নং অনভিরতিং ৰিনোদেত্ৰা থেরভাৰং পাপুণন্তি, কতঞ্ঞুকতৰেদিনো হোন্তি.

এৰং নহাপনকালে পন কেসমস্সুং ওরোপনকালে ৰা ‘‘ত্ৰং ঞাতো যসস্সী, ইদানি মযং তং নিস্সায পচ্চযেহি ন কিলমিস্সামা’’তি ন ৰত্তব্বো, অঞ্ঞাপি অনিয্যানিককথা ন ৰত্তব্বা, অথ খ্ৰস্স ‘‘আৰুসো, সুট্ঠু উপধারেহি, সতিং উপট্ঠাপেহী’’তি ৰত্ৰা তচপঞ্চককম্মট্ঠানং আচিক্খিতব্বং. আচিক্খন্তেন চ ৰণ্ণসণ্ঠানগন্ধাসযোকাসৰসেন অসুচিজেগুচ্ছপটিক্কূলভাৰং নিজ্জীৰনিস্সত্তভাৰং ৰা পাকটং করোন্তেন আচিক্খিতব্বং. সচে হি সো পুব্বে মদ্দিতসঙ্খারো হোতি ভাৰিতভাৰনো কণ্টকৰেধাপেক্খো ৰিয পরিপক্কগণ্ডো সূরিযুগ্গমনাপেক্খং ৰিয চ পরিণতপদুমং, অথস্স আরদ্ধমত্তে কম্মট্ঠানং মনসিকারে ইন্দাসনি ৰিয পব্বতে কিলেসপব্বতে চুণ্ণযমানংযেৰ ঞাণং পৰত্ততি, খুরগ্গেযেৰ অরহত্তং পাপুণাতি. যে হি কেচি খুরগ্গে অরহত্তং পত্তা, সব্বে তে এৰরূপং সৰনং লভিত্ৰা কল্যাণমিত্তেন আচরিযেন দিন্ননযং নিস্সায, নো অনিস্সায. তস্মাস্স আদিতোৰ এৰরূপী কথা কথেতব্বাতি.

কেসেসু পন ওরোপিতেসু হলিদ্দিচুণ্ণেন ৰা গন্ধচুণ্ণেন ৰা সীসঞ্চ সরীরঞ্চ উব্বট্টেত্ৰা গিহিগন্ধং অপনেত্ৰা কাসাযানি তিক্খত্তুং ৰা দ্ৰিক্খত্তুং ৰা সকিং ৰা পটিগ্গাহাপেতব্বো. অথাপিস্স হত্থে অদত্ৰা আচরিযো ৰা উপজ্ঝাযো ৰা সযমেৰ অচ্ছাদেতি, ৰট্টতি. সচে অঞ্ঞং দহরং ৰা সামণেরং ৰা উপাসকং ৰা আণাপেতি ‘‘আৰুসো, এতানি কাসাযানি গহেত্ৰা এতং অচ্ছাদেহী’’তি, তঞ্ঞেৰ ৰা আণাপেতি ‘‘এতানি গহেত্ৰা অচ্ছাদেহী’’তি, সব্বং তং ৰট্টতি, সব্বং তেন ভিক্খুনাৰ দিন্নং হোতি. যং পন নিৰাসনং ৰা পারুপনং ৰা অনাণত্তিযা নিৰাসেতি ৰা পারুপতি ৰা, তং অপনেত্ৰা পুন দাতব্বং. ভিক্খুনা হি সহত্থেন ৰা আণত্তিযা ৰা দিন্নমেৰ কাসাযং ৰট্টতি, অদিন্নং ন ৰট্টতি. সচেপি তস্সেৰ সন্তকং হোতি, কো পন ৰাদো উপজ্ঝাযমূলকে.

১৪৭. এৰং পন দিন্নানি কাসাযানি অচ্ছাদাপেত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা যে তত্থ সন্নিপতিতা ভিক্খূ, তেসং পাদে ৰন্দাপেত্ৰা অথ সরণগহণত্থং উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা ‘‘এৰং ৰদেহী’’তি ৰত্তব্বো, ‘‘যমহং ৰদামি, তং ৰদেহী’’তি ৰত্তব্বো. অথস্স উপজ্ঝাযেন ৰা আচরিযেন ৰা ‘‘বুদ্ধং সরণং গচ্ছামী’’তিআদিনা নযেন সরণানি দাতব্বানি যথাৰুত্তপটিপাটিযাৰ, ন উপ্পটিপাটিযা. সচে হি একপদম্পি একক্খরম্পি উপ্পটিপাটিযা দেতি, বুদ্ধং সরণংযেৰ ৰা তিক্খত্তুং দত্ৰা পুন ইতরেসু একেকং তিক্খত্তুং দেতি, অদিন্নানি হোন্তি সরণানি.

ইমঞ্চ পন সরণগমনুপসম্পদং পটিক্খিপিত্ৰা অনুঞ্ঞাতউপসম্পদা একতোসুদ্ধিযা ৰট্টতি, সামণেরপব্বজ্জা পন উভতোসুদ্ধিযাৰ ৰট্টতি, নো একতোসুদ্ধিযা. তস্মা উপসম্পদায সচে আচরিযো ঞত্তিদোসঞ্চেৰ কম্মৰাচাদোসঞ্চ ৰজ্জেত্ৰা কম্মং করোতি, সুকতং হোতি. পব্বজ্জায পন ইমানি তীণি সরণানি বু-কার ধ-কারাদীনং ব্যঞ্জনানং ঠানকরণসম্পদং অহাপেন্তেন আচরিযেনপি অন্তেৰাসিকেনপি ৰত্তব্বানি. সচে আচরিযো ৰত্তুং সক্কোতি, অন্তেৰাসিকো ন সক্কোতি, অন্তেৰাসিকো ৰা সক্কোতি, আচরিযো ন সক্কোতি, উভোপি ৰা ন সক্কোন্তি, ন ৰট্টতি. সচে পন উভোপি সক্কোন্তি, ৰট্টতি. ইমানি চ পন দদমানেন ‘‘বুদ্ধং সরণং গচ্ছামী’’তি এৰং একসম্বন্ধানি অনুনাসিকন্তানি ৰা কত্ৰা দাতব্বানি, ‘‘বুদ্ধম সরণম গচ্ছামী’’তি এৰং ৰিচ্ছিন্দিত্ৰা মকারন্তানি ৰা কত্ৰা দাতব্বানি. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘নামং সাৰেত্ৰা ‘অহং, ভন্তে, বুদ্ধরক্খিতো যাৰজীৰং বুদ্ধং সরণং গচ্ছামী’’তি ৰুত্তং, তং একট্ঠকথাযম্পি নত্থি, পাল়িযম্পি ন ৰুত্তং, তেসং রুচিমত্তমেৰ, তস্মা ন গহেতব্বং. ন হি তথা অৰদন্তস্স সরণং কুপ্পতি. এত্তাৰতা চ সামণেরভূমিযং পতিট্ঠিতো হোতি.

১৪৮. সচে পনেস গতিমা হোতি পণ্ডিতজাতিকো, অথস্স তস্মিংযেৰ ঠানে সিক্খাপদানি উদ্দিসিতব্বানি. কথং? যথা ভগৰতা উদ্দিট্ঠানি. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সামণেরানং দস সিক্খাপদানি, তেসু চ সামণেরেহি সিক্খিতুং. পাণাতিপাতা ৰেরমণি, অদিন্নাদানা ৰেরমণি, অব্রহ্মচরিযা ৰেরমণি, মুসাৰাদা ৰেরমণি, সুরামেরযমজ্জপমাদট্ঠানা ৰেরমণি, ৰিকালভোজনা ৰেরমণি, নচ্চগীতৰাদিত ৰিসূকদস্সনা ৰেরমণি, মালাগন্ধ ৰিলেপন ধারণ মণ্ডন ৰিভূসনট্ঠানা ৰেরমণি, উচ্চাসযনমহাসযনা ৰেরমণি, জাতরূপরজতপটিগ্গহণা ৰেরমণী’’তি (মহাৰ. ১০৬).

অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘অহং, ভন্তে, ইত্থন্নামো যাৰজীৰং পাণাতিপাতা ৰেরমণিসিক্খাপদং সমাদিযামী’’তি এৰং সরণদানং ৰিয সিক্খাপদদানম্পি ৰুত্তং, তং নেৰ পাল়িযং, ন অট্ঠকথাসু অত্থি, তস্মা যথাপাল়িযাৰ উদ্দিসিতব্বানি. পব্বজ্জা হি সরণগমনেহেৰ সিদ্ধা, সিক্খাপদানি পন কেৰলং সিক্খাপদপূরণত্থং জানিতব্বানি, তস্মা পাল়িযা আগতনযেনেৰ উগ্গহেতুং অসক্কোন্তস্স যায কাযচি ভাসায অত্থৰসেনপি আচিক্খিতুং ৰট্টতি. যাৰ পন অত্তনা সিক্খিতব্বসিক্খাপদানি ন জানাতি, সঙ্ঘাটিপত্তচীৰরধারণট্ঠাননিসজ্জাদীসু পানভোজনাদিৰিধিম্হি চ ন কুসলো হোতি, তাৰ ভোজনসালং ৰা সলাকভাজনট্ঠানং ৰা অঞ্ঞং ৰা তথারূপট্ঠানং ন পেসেতব্বো, সন্তিকাৰচরোযেৰ কাতব্বো, বালদারকো ৰিয পটিপজ্জিতব্বো, সব্বমস্স কপ্পিযাকপ্পিযং আচিক্খিতব্বং, নিৰাসনপারুপনাদীসু অভিসমাচারিকেসু ৰিনেতব্বো. তেনপি –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দসহঙ্গেহি সমন্নাগতং সামণেরং নাসেতুং. পাণাতিপাতী হোতি, অদিন্নাদাযী হোতি, অব্রহ্মচারী হোতি, মুসাৰাদী হোতি, মজ্জপাযী হোতি, বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি, মিচ্ছাদিট্ঠিকো হোতি, ভিক্খুনীদূসকো হোতী’’তি (মহাৰ. ১০৮) –

এৰং ৰুত্তানি দস নাসনঙ্গানি আরকা পরিৰজ্জেত্ৰা আভিসমাচারিকং পরিপূরেন্তেন দসৰিধে সীলে সাধুকং সিক্খিতব্বং.

১৪৯. যো পন (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৮) পাণাতিপাতাদীসু দসসু নাসনঙ্গেসু একম্পি কম্মং করোতি, সো লিঙ্গনাসনায নাসেতব্বো. তীসু হি নাসনাসু লিঙ্গনাসনাযেৰ ইধাধিপ্পেতা. যথা চ ভিক্খূনং পাণাতিপাতাদীসু তা তা আপত্তিযো হোন্তি, ন তথা সামণেরানং. সামণেরো হি কুন্থ কিপিল্লিকম্পি মারেত্ৰা মঙ্গুলণ্ডকম্পি ভিন্দিত্ৰা নাসেতব্বতংযেৰ পাপুণাতি, তাৰদেৰস্স সরণগমনানি চ উপজ্ঝাযগ্গহণঞ্চ সেনাসনগ্গাহো চ পটিপ্পস্সম্ভন্তি, সঙ্ঘলাভং ন লভতি, লিঙ্গমত্তমেৰ একং অৰসিট্ঠং হোতি. সো সচে আকিণ্ণদোসোৰ হোতি, আযতিং সংৰরে ন তিট্ঠতি, নিক্কড্ঢিতব্বো. অথ সহসা ৰিরজ্ঝিত্ৰা ‘‘দুট্ঠু মযা কত’’ন্তি পুন সংৰরে ঠাতুকামো হোতি, লিঙ্গনাসনকিচ্চং নত্থি, যথানিৰত্থপারুতস্সেৰ সরণানি দাতব্বানি, উপজ্ঝাযো দাতব্বো. সিক্খাপদানি পন সরণগমনেনেৰ ইজ্ঝন্তি. সামণেরানঞ্হি সরণগমনং ভিক্খূনং উপসম্পদকম্মৰাচাসদিসং, তস্মা ভিক্খূনং ৰিয চতুপারিসুদ্ধিসীলং ইমিনাপি দস সীলানি সমাদিন্নানেৰ হোন্তি, এৰং সন্তেপি দল়্হীকরণত্থং আযতিং সংৰরে পতিট্ঠাপনত্থং পুন দাতব্বানি. সচে পুরিমিকায পুন সরণানি গহিতানি, পচ্ছিমিকায ৰস্সাৰাসিকং লচ্ছতি. সচে পচ্ছিমিকায গহিতানি, সঙ্ঘেন অপলোকেত্ৰা লাভো দাতব্বো. অদিন্নাদানে তিণসলাকমত্তেনপি ৰত্থুনা, অব্রহ্মচরিযে তীসু মগ্গেসু যত্থ কত্থচি ৰিপ্পটিপত্তিযা, মুসাৰাদে হসাধিপ্পাযতাযপি মুসা ভণিতে অস্সমণো হোতি, নাসেতব্বতং আপজ্জতি, মজ্জপানে পন ভিক্খুনো অজানিত্ৰাপি বীজতো পট্ঠায মজ্জং পিৰন্তস্স পাচিত্তিযং. সামণেরো জানিত্ৰা পিৰন্তোৰ সীলভেদং আপজ্জতি, ন অজানিত্ৰা. যানি পনস্স ইতরানি পঞ্চ সিক্খাপদানি, এতেসু ভিন্নেসু ন নাসেতব্বো, দণ্ডকম্মং কাতব্বং. সিক্খাপদে পন পুন দিন্নেপি অদিন্নেপি ৰট্টতি, দণ্ডকম্মেন পন পীল়েত্ৰা আযতিং সংৰরে ঠপনত্থায দাতব্বমেৰ.

অৰণ্ণভাসনে পন ‘‘অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো’’তিআদীনং পটিপক্খৰসেন বুদ্ধস্স ৰা ‘‘স্ৰাক্খাতো’’তিআদীনং পটিপক্খৰসেন ধম্মস্স ৰা ‘‘সুপ্পটিপন্নো’’তিআদীনং পটিপক্খৰসেন সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসন্তো রতনত্তযং নিন্দন্তো গরহন্তো আচরিযুপজ্ঝাযাদীহি ‘‘মা এৰং অৰচা’’তি অৰণ্ণভাসনে আদীনৰং দস্সেত্ৰা নিৰারেতব্বো. ‘‘সচে যাৰততিযং ৰুচ্চমানো ন ওরমতি, কণ্টকনাসনায নাসেতব্বো’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ‘‘সচে এৰং ৰুচ্চমানো তং লদ্ধিং নিস্সজ্জতি, দণ্ডকম্মং কারেত্ৰা অচ্চযং দেসাপেতব্বো. সচে ন নিস্সজ্জতি, তথেৰ আদায পগ্গয্হ তিট্ঠতি, লিঙ্গনাসনায নাসেতব্বো’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. অযমেৰ হি নাসনা ইধাধিপ্পেতাতি. মিচ্ছাদিট্ঠিকেপি এসেৰ নযো. সস্সতুচ্ছেদানঞ্হি অঞ্ঞতরদিট্ঠিকো সচে আচরিযাদীহি ওৰদিযমানো নিস্সজ্জতি, দণ্ডকম্মং কারেত্ৰা অচ্চযং দেসাপেতব্বো, অপটিনিস্সজ্জন্তোৰ নাসেতব্বো. ভিক্খুনীদূসকো চেত্থ কামং অব্রহ্মচারিগ্গহণেন গহিতোৰ, অব্রহ্মচারিং পন আযতিং সংৰরে ঠাতুকামং সরণানি দত্ৰা উপসম্পাদেতুং ৰট্টতি. ভিক্খুনীদূসকো আযতিং সংৰরে ঠাতুকামোপি পব্বজ্জম্পি ন লভতি, পগেৰ উপসম্পদন্তি এতমত্থং দস্সেতুং ‘‘ভিক্খুনীদূসকো’’তি ইদং ৰিসুং দসমং অঙ্গং ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং.

১৫০. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স সামণেরস্স দণ্ডকম্মং কাতুং. ভিক্খূনং অলাভায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অনত্থায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অৰাসায পরিসক্কতি, ভিক্খূ অক্কোসতি, পরিভাসতি, ভিক্খূ ভিক্খূহি ভেদেতী’’তি (মহাৰ. ১০৭) ‘‘ৰচনতো পন ইমানি পঞ্চ অঙ্গানি, সিক্খাপদেসু চ পচ্ছিমানি ৰিকালভোজনাদীনি পঞ্চাতি দস দণ্ডকম্মৰত্থূনি. কিংপনেত্থ দণ্ডকম্মং কত্তব্ব’’ন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যত্থ ৰা ৰসতি, যত্থ ৰা পটিক্কমতি, তত্থ আৰরণং কাতু’’ন্তি (মহাৰ. ১০৭) ৰচনতো যত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৭) ৰসতি ৰা পৰিসতি ৰা, তত্থ আৰরণং কাতব্বং ‘‘মা ইধ পৰিসা’’তি. উভযেনপি অত্তনো পরিৰেণঞ্চ ৰস্সগ্গেন পত্তসেনাসনঞ্চ ৰুত্তং. তস্মা ন সব্বো সঙ্ঘারামো আৰরণং কাতব্বো, করোন্তো চ দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, সব্বো সঙ্ঘারামো আৰরণং কাতব্বো, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি ৰুত্তত্তা. ন চ মুখদ্ৰারিকো আহারো আৰরণং কাতব্বো, করোন্তো চ দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, মুখদ্ৰারিকো আহারো আৰরণং কাতব্বো, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি ৰুত্তত্তা. তস্মা ‘‘অজ্জ মা খাদ মা ভুঞ্জা’’তি ৰদতোপি ‘‘আহারম্পি নিৰারেস্সামী’’তি পত্তচীৰরং অন্তো নিক্খিপতোপি সব্বপযোগেসু দুক্কটং. অনাচারস্স পন দুব্বচসামণেরস্স দণ্ডকম্মং কত্ৰা যাগুং ৰা ভত্তং ৰা পত্তচীৰরং ৰা দস্সেত্ৰা ‘‘এত্তকে নাম দণ্ডকম্মে আহটে ইদং লচ্ছসী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. ভগৰতা হি আৰরণমেৰ দণ্ডকম্মং ৰুত্তং. ধম্মসঙ্গাহকত্থেরেহি পন ‘‘অপরাধানুরূপং উদকদারুৰালিকাদীনং আহরাপনম্পি কাতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং, তস্মা তম্পি কাতব্বং, তঞ্চ খো ‘‘ওরমিস্সতি ৰিরমিস্সতী’’তি অনুকম্পায, ন ‘‘নস্সিস্সতি ৰিব্ভমিস্সতী’’তিআদিনযপ্পৰত্তেন পাপজ্ঝাসযেন. ‘‘দণ্ডকম্মং করোমী’’তি চ উণ্হপাসাণে ৰা নিপজ্জাপেতুং পাসাণিট্ঠকাদীনি ৰা সীসে নিক্খিপাপেতুং উদকং ৰা পৰেসেতুং ন ৰট্টতি.

উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছাপি দণ্ডকম্মং ন কারেতব্বং ‘‘ন, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা আৰরণং কাতব্বং, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১০৮) ৰচনতো. এত্থ পন ‘‘তুম্হাকং সামণেরস্স অযং নাম অপরাধো, দণ্ডকম্মমস্স করোথা’’তি তিক্খত্তুং ৰুত্তে সচে সো উপজ্ঝাযো দণ্ডকম্মং ন করোতি, সযং কাতুং ৰট্টতি. সচেপি আদিতো উপজ্ঝাযো ৰদতি ‘‘ময্হং সামণেরানং দোসে সতি তুম্হে দণ্ডকম্মং করোথা’’তি, কাতুং ৰট্টতিযেৰ. যথা চ সামণেরানং, এৰং সদ্ধিৰিহারিকন্তেৰাসিকানম্পি দণ্ডকম্মং কাতুং ৰট্টতি, অঞ্ঞেসং পন পরিসা ন অপলাল়েতব্বা, অপলাল়েন্তো দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, অঞ্ঞস্স পরিসা অপলাল়েতব্বা, যো অপলাল়েয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১০৮) ৰচনতো. তস্মা ‘‘তুম্হাকং পত্তং দেম, চীৰরং দেমা’’তি অত্তনো উপট্ঠানকরণত্থং সঙ্গণ্হিত্ৰা সামণেরা ৰা হোন্তু উপসম্পন্না ৰা, অন্তমসো দুস্সীলভিক্খুস্সপি পরস্স পরিসভূতে ভিন্দিত্ৰা গণ্হিতুং ন ৰট্টতি, আদীনৰং পন ৰত্তুং ৰট্টতি ‘‘তযা নহাযিতুং আগতেন গূথমক্খনং ৰিয কতং দুস্সীলং নিস্সায ৰিহরন্তেনা’’তি. সচে সো সযমেৰ জানিত্ৰা উপজ্ঝং ৰা নিস্সযং ৰা যাচতি, দাতুং ৰট্টতি.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

পব্বজ্জাৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

২৩. নিস্সযৰিনিচ্ছযকথা

১৫১. নিস্সযোতি এত্থ পন অযং নিস্সযো নাম কেন দাতব্বো, কেন ন দাতব্বো, কস্স দাতব্বো, কস্স ন দাতব্বো, কথং গহিতো হোতি, কথং পটিপ্পস্সম্ভতি, নিস্সায কেন ৰসিতব্বং, কেন চ ন ৰসিতব্বন্তি? তত্থ কেন দাতব্বো, কেন ন দাতব্বোতি এত্থ তাৰ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন দসৰস্সেন ৰা অতিরেকদসৰস্সেন ৰা উপসম্পাদেতুং, নিস্সযং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৭৬, ৮২) চ ৰচনতো যো ব্যত্তো হোতি পটিবলো উপসম্পদায দসৰস্সো ৰা অতিরেকদসৰস্সো ৰা, তেন দাতব্বো, ইতরেন ন দাতব্বো. সচে দেতি, দুক্কটং আপজ্জতি.

এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ১৪৫-১৪৭) চ ‘‘ব্যত্তো’’তি ইমিনা পরিসুপট্ঠাপকবহুস্সুতো ৰেদিতব্বো. পরিসুপট্ঠাপকেন হি সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন পরিসং অভিৰিনযে ৰিনেতুং দ্ৰে ৰিভঙ্গা পগুণা ৰাচুগ্গতা কাতব্বা, অসক্কোন্তেন তীহি জনেহি সদ্ধিং পরিৰত্তনক্খমা কাতব্বা, কম্মাকম্মঞ্চ খন্ধকৰত্তঞ্চ উগ্গহেতব্বং, পরিসায পন অভিধম্মে ৰিনযনত্থং সচে মজ্ঝিমভাণকো হোতি, মূলপণ্ণাসকো উগ্গহেতব্বো, দীঘভাণকেন মহাৰগ্গো, সংযুত্তভাণকেন হেট্ঠিমা ৰা তযো ৰগ্গা মহাৰগ্গো ৰা, অঙ্গুত্তরভাণকেন হেট্ঠা ৰা উপরি ৰা উপড্ঢনিকাযো উগ্গহেতব্বো, অসক্কোন্তেন তিকনিপাততো পট্ঠায উগ্গহেতুম্পি ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘একং গণ্হন্তেন চতুক্কনিপাতং ৰা পঞ্চকনিপাতং ৰা উগ্গহেতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. জাতকভাণকেন সাট্ঠকথং জাতকং উগ্গহেতব্বং, ততো ওরং ন ৰট্টতি. ‘‘ধম্মপদম্পি সহ ৰত্থুনা উগ্গহেতুং ৰট্টতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ততো ততো সমুচ্চযং কত্ৰা মূলপণ্ণাসকমত্তং ৰট্টতি, ‘‘ন ৰট্টতী’’তি কুরুন্দট্ঠকথাযং পটিক্খিত্তং, ইতরাসু ৰিচারণাযেৰ নত্থি. অভিধম্মে কিঞ্চি গহেতব্বন্তি ন ৰুত্তং. যস্স পন সাট্ঠকথম্পি ৰিনযপিটকং অভিধম্মপিটকঞ্চ পগুণং, সুত্তন্তে চ ৰুত্তপ্পকারো গন্থো নত্থি, পরিসং উপট্ঠাপেতুং ন লভতি. যেন পন সুত্তন্ততো চ ৰিনযতো চ ৰুত্তপ্পমাণো গন্থো উগ্গহিতো, অযং পরিসুপট্ঠাকো বহুস্সুতোৰ হোতি, দিসাপামোক্খো যেনকামংগমো পরিসং উপট্ঠাপেতুং লভতি, অযং ইমস্মিং অত্থে ‘‘ব্যত্তো’’তি অধিপ্পেতো.

যো পন অন্তেৰাসিনো ৰা সদ্ধিৰিহারিকস্স ৰা গিলানস্স সক্কোতি উপট্ঠানাদীনি কাতুং, অযং ইধ ‘‘পটিবলো’’তি অধিপ্পেতো. যং পন ৰুত্তং –

‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অত্তনা ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সীলক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সমাধিক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে পঞ্ঞাক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে সমাদপেতা. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি, কুসীতো হোতি, মুট্ঠস্সতি হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, অপ্পস্সুতো হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা গিলানং উপট্ঠাতুং ৰা উপট্ঠাপেতুং ৰা, অনভিরতং ৰূপকাসেতুং ৰা ৰূপকাসাপেতুং ৰা, উপ্পন্নং কুক্কুচ্চং ধম্মতো ৰিনোদেতুং, আপত্তিং ন জানাতি, আপত্তিযা ৰুট্ঠানং ন জানাতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা আভিসমাচারিকায সিক্খায সিক্খাপেতুং, আদিব্রহ্মচরিযকায সিক্খায ৰিনেতুং, অভিধম্মে ৰিনেতুং, অভিৰিনযে ৰিনেতুং, উপ্পন্নং দিট্ঠিগতং ধম্মতো ৰিৰেচেতুং. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন ন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, ঊনদসৰস্সো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো’’তিআদি (মহাৰ. ৮৪). তম্পি –

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন দসৰস্সেন ৰা অতিরেকদসৰস্সেন ৰা উপসম্পাদেতুং, নিস্সযং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৭৬, ৮২) চ এৰং সঙ্খেপতো ৰুত্তস্সেৰ উপজ্ঝাযাচরিযলক্খণস্স ৰিত্থারদস্সনত্থং ৰুত্তং.

তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৪) কিঞ্চি অযুত্তৰসেন পটিক্খিত্তং, কিঞ্চি আপত্তিঅঙ্গৰসেন. তথা হি ‘‘ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেনা’’তি চ ‘‘অত্তনা ন অসেক্খেনা’’তি চ ‘‘অস্সদ্ধো’’তি চ আদীসু তীসু পঞ্চকেসু অযুত্তৰসেন পটিক্খেপো কতো, ন আপত্তিঅঙ্গৰসেন. যো হি অসেক্খেহি সীলক্খন্ধাদীহি অসমন্নাগতো পরে চ তত্থ সমাদপেতুং অসক্কোন্তো অস্সদ্ধিযাদিদোসযুত্তোৰ হুত্ৰা পরিসং পরিহরতি, তস্স পরিসা সীলাদীহি পরিযাযতিযেৰ ন ৰড্ঢতি, তস্মা ‘‘তেন ন উপসম্পাদেতব্ব’’ন্তিআদি অযুত্তৰসেন ৰুত্তং, ন আপত্তিঅঙ্গৰসেন. ন হি খীণাসৰস্সেৰ উপজ্ঝাচরিযভাৰো ভগৰতা অনুঞ্ঞাতো, যদি তস্সেৰ অনুঞ্ঞাতো অভৰিস্স, ‘‘সচে উপজ্ঝাযস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতী’’তিআদিং ন ৰদেয্য, যস্মা পন খীণাসৰস্স পরিসা সীলাদীহি ন পরিহাযতি, তস্মা ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্ব’’ন্তিআদি ৰুত্তং.

অধিসীলে সীলৰিপন্নোতিআদীসু পারাজিকঞ্চ সঙ্ঘাদিসেসঞ্চ আপন্নো অধিসীলে সীলৰিপন্নো নাম. ইতরে পঞ্চাপত্তিক্খন্ধে আপন্নো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো নাম. সম্মাদিট্ঠিং পহায অন্তগ্গাহিকায দিট্ঠিযা সমন্নাগতো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো নাম. যত্তকং সুতং পরিসং পরিহরন্তস্স ইচ্ছিতব্বং, তেন ৰিরহিতত্তা অপ্পস্সুতো. যং তেন জানিতব্বং আপত্তাদি, তস্স অজাননতো দুপ্পঞ্ঞো. ইমস্মিং পঞ্চকে পুরিমানি তীণি পদানি অযুত্তৰসেন ৰুত্তানি, পচ্ছিমানি দ্ৰে আপত্তিঅঙ্গৰসেন.

আপত্তিং ন জানাতীতি ‘‘ইদং নাম মযা কত’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘ইমং নাম আপত্তিং অযং আপন্নো’’তি ন জানাতি. ৰুট্ঠানং ন জানাতীতি ‘‘ৰুট্ঠানগামিনিতো ৰা দেসনাগামিনিতো ৰা আপত্তিতো এৰং নাম ৰুট্ঠানং হোতী’’তি ন জানাতি. ইমস্মিঞ্হি পঞ্চকে পুরিমানি দ্ৰে পদানি অযুত্তৰসেন ৰুত্তানি, পচ্ছিমানি তীণি আপত্তিঅঙ্গৰসেন.

আভিসমাচারিকায সিক্খাযাতি খন্ধকৰত্তে ৰিনেতুং ন পটিবলো হোতীতি অত্থো. আদিব্রহ্মচরিযকাযাতি সেক্খপণ্ণত্তিযং ৰিনেতুং ন পটিবলোতি অত্থো. অভিধম্মেতি নামরূপপরিচ্ছেদে ৰিনেতুং ন পটিবলোতি অত্থো. অভিৰিনযেতি সকলে ৰিনযপিটকে ৰিনেতুং ন পটিবলোতি অত্থো. ৰিনেতুং ন পটিবলোতি চ সব্বত্থ সিক্খাপেতুং ন সক্কোতীতি অত্থো. ধম্মতো ৰিৰেচেতুন্তি ধম্মেন কারণেন ৰিস্সজ্জাপেতুং. ইমস্মিং পঞ্চকে সব্বপদেসু আপত্তি.

‘‘আপত্তিং ন জানাতী’’তিআদিপঞ্চকস্মিং ৰিত্থারেনাতি উভতোৰিভঙ্গেন সদ্ধিং. ন স্ৰাগতানীতি ন সুট্ঠু আগতানি. সুৰিভত্তানীতি সুট্ঠু ৰিভত্তানি পদপচ্চাভট্ঠসঙ্করদোসরঅতানি. সুপ্পৰত্তীনীতি পগুণানি ৰাচুগ্গতানি সুৰিনিচ্ছিতানি. সুত্তসোতি খন্ধকপরিৰারতো আহরিতব্বসুত্তৰসেন সুট্ঠু ৰিনিচ্ছিতানি. অনুব্যঞ্জনসোতি অক্খরপদপারিপূরিযা চ সুৰিনিচ্ছিতানি অখণ্ডানি অৰিপরীতক্খরানি. এতেন অট্ঠকথা দীপিতা. অট্ঠকথাতো হি এস ৰিনিচ্ছযো হোতীতি. ইমস্মিং পঞ্চকেপি সব্বপদেসু আপত্তি. ঊনদসৰস্সপরিযোসানপঞ্চকেপি এসেৰ নযো. ইতি আদিতো তযো পঞ্চকা, চতুত্থে তীণি পদানি, পঞ্চমে দ্ৰে পদানীতি সব্বেপি চত্তারো পঞ্চকা অযুত্তৰসেন ৰুত্তা, চতুত্থে পঞ্চকে দ্ৰে পদানি, পঞ্চমে তীণি, ছট্ঠসত্তমট্ঠমা তযো পঞ্চকাতি সব্বেপি চত্তারো পঞ্চকা আপত্তিঅঙ্গৰসেন ৰুত্তা.

সুক্কপক্খে পন ৰুত্তৰিপরিযাযেন ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতী’’তিআদিনা (মহাৰ. ৮৪) অট্ঠ পঞ্চকা আগতাযেৰ. তত্থ সব্বত্থেৰ অনাপত্তি.

১৫২. কস্স দাতব্বো, কস্স ন দাতব্বোতি এত্থ পন যো লজ্জী হোতি, তস্স দাতব্বো. ইতরস্স ন দাতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, অলজ্জীনং নিস্সযো দাতব্বো, যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১২০) ৰচনতো. নিস্সায ৰসন্তেনপি অলজ্জী নিস্সায ন ৰসিতব্বং. ৰুত্তঞ্হেতং ‘‘ন, ভিক্খৰে, অলজ্জীনং নিস্সায ৰত্থব্বং, যো ৰসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১২০). এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১২০) চ অলজ্জীনন্তি উপযোগত্থে সামিৰচনং, অলজ্জিপুগ্গলে নিস্সায ন ৰসিতব্বন্তি ৰুত্তং হোতি. তস্মা নৰং ঠানং গতেন ‘‘এহি, ভিক্খু, নিস্সযং গণ্হাহী’’তি ৰুচ্চমানেনপি চতূহপঞ্চাহং নিস্সযদাযকস্স লজ্জিভাৰং উপপরিক্খিত্ৰা নিস্সযো গহেতব্বো. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতূহপঞ্চাহং আগমেতুং যাৰ ভিক্খুসভাগতং জানামী’’তি (মহাৰ. ১২০) হি ৰুত্তং. সচে ‘‘থেরো লজ্জী’’তি ভিক্খূনং সন্তিকে সুত্ৰা আগতদিৰসেযেৰ গহেতুকামো হোতি, থেরো পন ‘‘আগমেহি তাৰ, ৰসন্তো জানিস্সসী’’তি কতিপাহং আচারং উপপরিক্খিত্ৰা নিস্সযং দেতি, ৰট্টতি, পকতিযা নিস্সযগহণট্ঠানং গতেন পন তদহেৰ গহেতব্বো, একদিৰসম্পি পরিহারো নত্থি. সচে পঠমযামে আচরিযস্স ওকাসো নত্থি, ওকাসং অলভন্তো ‘‘পচ্চূসসমযে গহেস্সামী’’তি সযতি, অরুণং উগ্গতম্পি ন জানাতি, অনাপত্তি. সচে পন ‘‘গণ্হিস্সামী’’তি আভোগং অকত্ৰা সযতি, অরুণুগ্গমনে দুক্কটং. অগতপুব্বং ঠানং গতেন দ্ৰে তীণি দিৰসানি ৰসিত্ৰা গন্তুকামেন অনিস্সিতেন ৰসিতব্বং. ‘‘সত্তাহং ৰসিস্সামী’’তি আলযং করোন্তেন পন নিস্সযো গহেতব্বো. সচে থেরো ‘‘কিং সত্তাহং ৰসন্তস্স নিস্সযেনা’’তি ৰদতি, পটিক্খিত্তকালতো পট্ঠায লদ্ধপরিহারো হোতি.

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নেন ভিক্খুনা নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থু’’ন্তি ৰচনতো পন অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নো সচে অত্তনা সদ্ধিং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নং নিস্সযদাযকং ন লভতি, এৰং নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন বহূনিপি দিৰসানি গন্তুং ৰট্টতি. সচে পুব্বে নিস্সযং গহেত্ৰা ৰুত্থপুব্বং কিঞ্চি আৰাসং পৰিসতি, একরত্তং ৰসন্তেনপি নিস্সযো গহেতব্বো. অন্তরামগ্গে ৰিস্সমন্তো ৰা সত্থং ৰা পরিযেসন্তো কতিপাহং ৰসতি, অনাপত্তি. অন্তোৰস্সে পন নিবদ্ধৰাসং ৰসিতব্বং, নিস্সযো চ গহেতব্বো. নাৰায গচ্ছন্তস্স পন ৰস্সানে আগতেপি নিস্সযং অলভন্তস্স অনাপত্তি. সচে অন্তরামগ্গে গিলানো হোতি, নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰসিতুং ৰট্টতি.

গিলানুপট্ঠাকোপি গিলানেন যাচিযমানো অনিস্সিতো এৰ ৰসিতুং লভতি. ৰুত্তঞ্হেতং ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থুং, অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানুপট্ঠাকেন ভিক্খুনা নিস্সযং অলভমানেন যাচিযমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থু’’ন্তি (মহাৰ. ১২১). সচে পন ‘‘যাচাহি ম’’ন্তি ৰুচ্চমানোপি গিলানো মানেন ন যাচতি, গন্তব্বং.

‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আরঞ্ঞিকেন ভিক্খুনা ফাসুৰিহারং সল্লক্খেন্তেন নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থুং ‘যদা পতিরূপো নিস্সযদাযকো আগচ্ছিস্সতি, তদা তস্স নিস্সায ৰসিস্সামী’’’তি ৰচনতো পন যত্থ ৰসন্তস্স সমথৰিপস্সনানং পটিলাভৰসেন ফাসু হোতি, তাদিসং ফাসুৰিহারং সল্লক্খেন্তেন নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. ইমঞ্চ পন পরিহারং নেৰ সোতাপন্নো, ন সকদাগামিঅনাগামিঅরহন্তো লভন্তি, ন থামগতস্স সমাধিনো ৰা ৰিপস্সনায ৰা লাভী, ৰিস্সট্ঠকম্মট্ঠানে পন বালপুথুজ্জনে কথাৰ নত্থি. যস্স খো পন সমথো ৰা ৰিপস্সনা ৰা তরুণা হোতি, অযং ইমং পরিহারং লভতি, পৰারণাসঙ্গহোপি এতস্সেৰ অনুঞ্ঞাতো. তস্মা ইমিনা পুগ্গলেন আচরিযে পৰারেত্ৰা গতেপি ‘‘যদা পতিরূপোনিস্সযদাযকো আগচ্ছিস্সতি, তং নিস্সায ৰসিস্সামী’’তি আভোগং কত্ৰা পুন যাৰ আসাল়্হীপুণ্ণমা, তাৰ অনিস্সিতেন ৰত্থুং ৰট্টতি. সচে পন আসাল়্হীমাসে আচরিযো নাগচ্ছতি, যত্থ নিস্সযো লব্ভতি, তত্থ গন্তব্বং.

১৫৩. কথং গহিতো হোতীতি এত্থ উপজ্ঝাযস্স সন্তিকে তাৰ উপজ্ঝং গণ্হন্তেন একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘উপজ্ঝাযো মে, ভন্তে, হোহী’’তি তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. এৰং সদ্ধিৰিহারিকেন ৰুত্তে সচে উপজ্ঝাযো ‘‘সাহূ’’তি ৰা ‘‘লহূ’’তি ৰা ‘‘ওপাযিক’’ন্তি ৰা ‘‘পতিরূপ’’ন্তি ৰা ‘‘পাসাদিকেন সম্পাদেহী’’তি ৰা কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, গহিতো হোতি উপজ্ঝাযো. ইদমেৰ হেত্থ উপজ্ঝাযগ্গহণং, যদিদং উপজ্ঝাযস্স ইমেসু পঞ্চসু পদেসু যস্স কস্সচি পদস্স ৰাচায সাৰনং কাযেন ৰা অত্থৰিঞ্ঞাপনন্তি. কেচি পন ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছনং সন্ধায ৰদন্তি, ন তং পমাণং. আযাচনদানমত্তেন হি গহিতো হোতি উপজ্ঝাযো, ন এত্থ সম্পটিচ্ছনং অঙ্গং. সদ্ধিৰিহারিকেনপি ন কেৰলং ‘‘ইমিনা মে পদেন উপজ্ঝাযো গহিতো’’তি ঞাতুং ৰট্টতি, ‘‘অজ্জতগ্গে দানি থেরো ময্হং ভারো, অহম্পি থেরস্স ভারো’’তি ইদম্পি ঞাতুং ৰট্টতি (মহাৰ. অট্ঠ. ৬৪). ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘উপজ্ঝাযো, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকম্হি পুত্তচিত্তং উপট্ঠপেস্সতি, সদ্ধিৰিহারিকো উপজ্ঝাযম্হি পিতুচিত্তং উপট্ঠপেস্সতি, এৰং তে অঞ্ঞমঞ্ঞং সগারৰা সপ্পতিস্সা সভাগৰুত্তিনো ৰিহরন্তা ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ৰুড্ঢিং ৰিরূল়্হিং ৰেপুল্লং আপজ্জিস্সন্তী’’তি (মহাৰ. ৬৫).

আচরিযস্স সন্তিকে নিস্সযগ্গহণেপি অযমেৰ ৰিনিচ্ছযো. অযং পনেত্থ ৰিসেসো – আচরিযস্স সন্তিকে নিস্সযং গণ্হন্তেন উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা ‘‘আচরিযো মে, ভন্তে, হোহি, আযস্মতো নিস্সায ৰচ্ছামী’’তি (মহাৰ. ৭৭) তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং, সেসং ৰুত্তনযমেৰ.

১৫৪. কথং পটিপ্পস্সম্ভতীতি এত্থ তাৰ উপজ্ঝাযম্হা পঞ্চহাকারেহি নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধি ৰেদিতব্বা, আচরিযম্হা ছহি আকারেহি. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘পঞ্চিমা, ভিক্খৰে, নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো উপজ্ঝাযম্হা. উপজ্ঝাযো পক্কন্তো ৰা হোতি, ৰিব্ভন্তো ৰা, কালকতো ৰা, পক্খসঙ্কন্তো ৰা, আণত্তিযেৰ পঞ্চমী. ইমা খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো উপজ্ঝাযম্হা.

ছযিমা, ভিক্খৰে, নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো আচরিযম্হা. আচরিযো পক্কন্তো ৰা হোতি, ৰিব্ভন্তো ৰা, কালকতো ৰা, পক্খসঙ্কন্তো ৰা, আণত্তিযেৰ পঞ্চমী, উপজ্ঝাযেন ৰা সমোধানগতো হোতি. ইমা খো, ভিক্খৰে, ছ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো আচরিযম্হা’’তি (মহাৰ. ৮৩).

তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৩) – পক্কন্তোতি দিসং গতো. এৰং গতে চ পন তস্মিং সচে ৰিহারে নিস্সযদাযকো অত্থি, যস্স সন্তিকে অঞ্ঞদাপি নিস্সযো ৰা গহিতপুব্বো হোতি, যো ৰা একসম্ভোগপরিভোগো, তস্স সন্তিকে নিস্সযো গহেতব্বো, একদিৰসম্পি পরিহারো নত্থি. সচে তাদিসো নত্থি, অঞ্ঞো লজ্জী পেসলো অত্থি, তস্স পেসলভাৰং জানন্তেন তদহেৰ নিস্সযো যাচিতব্বো. সচে দেতি, ইচ্চেতং কুসলং. অথ পন ‘‘তুম্হাকং উপজ্ঝাযো লহুং আগমিস্সতী’’তি পুচ্ছতি, উপজ্ঝাযেন চে তথা ৰুত্তং, ‘‘আম, ভন্তে’’তি ৰত্তব্বং. সচে ৰদতি ‘‘তেন হি উপজ্ঝাযস্স আগমনং আগমেথা’’তি, ৰট্টতি. অথ পনস্স পকতিযা পেসলভাৰং ন জানাতি, চত্তারি পঞ্চ দিৰসানি তস্স ভিক্খুস্স সভাগতং ওলোকেত্ৰা ওকাসং কারেত্ৰা নিস্সযো গহেতব্বো. সচে পন ৰিহারে নিস্সযদাযকো নত্থি, উপজ্ঝাযো চ ‘‘অহং কতিপাহেন আগমিস্সামি, মা উক্কণ্ঠিত্থা’’তি ৰত্ৰা গতো, যাৰ আগমনা পরিহারো লব্ভতি, অথাপি নং তত্থ মনুস্সা পরিচ্ছিন্নকালতো উত্তরিপি পঞ্চ ৰা দস ৰা দিৰসানি ৰাসেন্তিযেৰ, তেন ৰিহারং পৰত্তি পেসেতব্বা ‘‘দহরা মা উক্কণ্ঠন্তু, অহং অসুকদিৰসং নাম আগমিস্সামী’’তি, এৰম্পি পরিহারো লব্ভতি. অথ আগচ্ছতো অন্তরামগ্গে নদীপূরেন ৰা চোরাদীহি ৰা উপদ্দৰো হোতি, থেরো উদকোসক্কনং ৰা আগমেতি, সহাযে ৰা পরিযেসতি, তং চে পৰত্তিং দহরা সুণন্তি, যাৰ আগমনা পরিহারো লব্ভতি. সচে পন সো ‘‘ইধেৰাহং ৰসিস্সামী’’তি পহিণতি, পরিহারো নত্থি. যত্থ নিস্সযো লব্ভতি, তত্থ গন্তব্বং. ৰিব্ভন্তে পন কালকতে পক্খসঙ্কন্তে ৰা একদিৰসম্পি পরিহারো নত্থি, যত্থ নিস্সযো লব্ভতি, তত্থ গন্তব্বং.

আণত্তীতি পন নিস্সযপণামনা ৰুচ্চতি, তস্মা ‘‘পণামেমি ত’’ন্তি ৰা ‘‘মা ইধ পটিক্কমী’’তি ৰা ‘‘নীহর তে পত্তচীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘নাহং তযা উপট্ঠাপেতব্বো’’তি ৰাতি ইমিনা পাল়িনযেন ‘‘মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছী’’তিআদিনা পাল়িমুত্তকনযেন ৰা যো নিস্সযপণামনায পণামিতো হোতি, তেন উপজ্ঝাযো খমাপেতব্বো. সচে আদিতোৰ ন খমতি, দণ্ডকম্মং আহরিত্ৰা তিক্খত্তুং তাৰ সযমেৰ খমাপেতব্বো. নো চে খমতি, তস্মিং ৰিহারে মহাথেরে গহেত্ৰা খমাপেতব্বো. নো চে খমতি, সামন্তৰিহারে ভিক্খূ গহেত্ৰা খমাপেতব্বো. সচে এৰম্পি ন খমতি, অঞ্ঞত্থ গন্ত্ৰা উপজ্ঝাযস্স সভাগানং সন্তিকে ৰসিতব্বং ‘‘অপ্পেৰ নাম ‘সভাগানং মে সন্তিকে ৰসতী’তি ঞত্ৰাপি খমেয্যা’’তি. সচে এৰম্পি ন খমতি, তত্রেৰ ৰসিতব্বং. তত্র চে দুব্ভিক্খাদিদোসেন ন সক্কা হোতি ৰসিতুং, তংযেৰ ৰিহারং আগন্ত্ৰা অঞ্ঞস্স সন্তিকে নিস্সযং গহেত্ৰা ৰসিতুং ৰট্টতি. অযমাণত্তিযং ৰিনিচ্ছযো.

আচরিযম্হা নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধীসু আচরিযো পক্কন্তো ৰা হোতীতি এত্থ কোচি আচরিযো আপুচ্ছিত্ৰা পক্কমতি, কোচি অনাপুচ্ছিত্ৰা, অন্তেৰাসিকোপি এৰমেৰ. তত্র সচে অন্তেৰাসিকো আচরিযং আপুচ্ছতি ‘‘অসুকং নাম, ভন্তে, ঠানং গন্তুং ইচ্ছামি কেনচিদেৰ করণীযেনা’’তি, আচরিযেন চ ‘‘কদা গমিস্সসী’’তি ৰুত্তো ‘‘সাযন্হে ৰা রত্তিং ৰা উট্ঠহিত্ৰা গমিস্সামী’’তি ৰদতি, আচরিযোপি ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, তং খণংযেৰ নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন ‘‘ভন্তে, অসুকং নাম ঠানং গন্তুকামোম্হী’’তি ৰুত্তে আচরিযো ‘‘অসুকস্মিং নাম গামে পিণ্ডায চরিত্ৰা পচ্ছা জানিস্সসী’’তি ৰদতি, সো চ ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, ততো চে গতো সুগতো. সচে পন ন গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. অথাপি ‘‘গচ্ছামী’’তি ৰুত্তে আচরিযেন ‘‘মা তাৰ গচ্ছ, রত্তিং মন্তেত্ৰা জানিস্সামা’’তি ৰুত্তো মন্তেত্ৰা গচ্ছতি, সুগতো. নো চে গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. আচরিযং অনাপুচ্ছা পক্কমন্তস্স পন উপচারসীমাতিক্কমে নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি, অন্তোউপচারসীমতো পটিনিৰত্তন্তস্স ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন আচরিযো অন্তেৰাসিকং আপুচ্ছতি ‘‘আৰুসো, অসুকং নাম ঠানং গমিস্সামী’’তি, অন্তেৰাসিকেন চ ‘‘কদা’’তি ৰুত্তে ‘‘সাযন্হে ৰা রত্তিভাগে ৰা’’তি ৰদতি, অন্তেৰাসিকোপি ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, তং খণংযেৰ নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি, সচে পন আচরিযো ‘‘স্ৰে পিণ্ডায চরিত্ৰা গমিস্সামী’’তি ৰদতি, ইতরো চ ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, একদিৰসং তাৰ নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি, পুনদিৰসে পটিপ্পস্সদ্ধো হোতি. ‘‘অসুকস্মিং নাম গামে পিণ্ডায চরিত্ৰা জানিস্সামি মম গমনং ৰা অগমনং ৰা’’তি ৰত্ৰা পন সচে ন গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. অথাপি ‘‘গচ্ছামী’’তি ৰুত্তে অন্তেৰাসিকেন ‘‘মা তাৰ গচ্ছথ, রত্তিং মন্তেত্ৰা জানিস্সথা’’তি ৰুত্তো মন্তেত্ৰাপি ন গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে উভোপি আচরিযন্তেৰাসিকা কেনচিদেৰ করণীযেন বহিসীমং গচ্ছন্তি, ততো চে আচরিযো গমিযচিত্তে উপ্পন্নে অনাপুচ্ছাৰ গন্ত্ৰা দ্ৰিন্নং লেড্ডুপাতানং অন্তোযেৰ নিৰত্ততি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কমিত্ৰা নিৰত্ততি, পটিপ্পস্সদ্ধো হোতি. আচরিযুপজ্ঝাযা দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কম্ম অঞ্ঞস্মিং ৰিহারে ৰসন্তি, নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. আচরিযে ৰিব্ভন্তে কালকতে পক্খসঙ্কন্তে চ তং খণংযেৰ পটিপ্পস্সম্ভতি.

আণত্তিযং পন আচরিযো মুঞ্চিতুকামোৰ হুত্ৰা নিস্সযপণামনায পণামেতি, অন্তেৰাসিকো চ ‘‘কিঞ্চাপি মং আচরিযো পণামেতি, অথ খো হদযেন মুদুকো’’তি সালযো হোতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচেপি আরিযো সালযো, অন্তেৰাসিকো নিরালযো ‘‘ন দানি ইমং নিস্সায ৰসিস্সামী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, এৰম্পি ন পটিপ্পস্সম্ভতি. উভিন্নং সালযভাৰে পন ন পটিপ্পস্সম্ভতিযেৰ, উভিন্নং ধুরনিক্খেপেন পটিপ্পস্সম্ভতি, পণামিতেন দণ্ডকম্মং আহরিত্ৰা তিক্খত্তুং খমাপেতব্বো. নো চে খমতি, উপজ্ঝাযে ৰুত্তনযেন পটিপজ্জিতব্বং. যথাপঞ্ঞত্তং পন আচরিযুপজ্ঝাযৰত্তং পরিপূরেন্তং অধিমত্তপেমাদিপঞ্চঙ্গসমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং সদ্ধিৰিহারিকং ৰা পণামেন্তস্স দুক্কটং, ইতরং অপণামেন্তস্সপি দুক্কটমেৰ. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘ন, ভিক্খৰে, সম্মাৰত্তন্তো পণামেতব্বো, যো পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন চ, ভিক্খৰে, অসম্মাৰত্তন্তো ন পণামেতব্বো, যো ন পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স (মহাৰ. ৮০).

‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং অপণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি. আচরিযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং অপণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি (মহাৰ. ৮১).

‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং অপণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি. উপজ্ঝাযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং অপণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতী’’তিআদি (মহাৰ. ৬৮).

তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৬৮) নাধিমত্তং পেমং হোতীতি উপজ্ঝাযম্হি অধিমত্তং গেহস্সিতপেমং ন হোতি. নাধিমত্তা ভাৰনা হোতীতি অধিমত্তা মেত্তাভাৰনা ন হোতীতি অত্থো.

উপজ্ঝাযেন ৰা সমোধানগতোতি এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৩) দস্সনসৰনৰসেন সমোধানং ৰেদিতব্বং. সচে হি আচরিযং নিস্সায ৰসন্তো সদ্ধিৰিহারিকো একৰিহারে চেতিযং ৰা ৰন্দন্তং, একগামে ৰা পিণ্ডায চরন্তং উপজ্ঝাযং পস্সতি, নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. উপজ্ঝাযো পস্সতি, সদ্ধিৰিহারিকো ন পস্সতি, ন পটিপ্পস্সম্ভতি. মগ্গপ্পটিপন্নং ৰা আকাসেন ৰা গচ্ছন্তং উপজ্ঝাযং দিস্ৰা দূরত্তা ‘‘ভিক্খূ’’তি জানাতি, ‘‘উপজ্ঝাযো’’তি ন জানাতি, ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে জানাতি, পটিপ্পস্সম্ভতি. উপরিপাসাদে উপজ্ঝাযো ৰসতি, হেট্ঠা সদ্ধিৰিহারিকো, তং অদিস্ৰাৰ যাগুং পিৰিত্ৰা পটিক্কমতি, আসনসালায ৰা নিসিন্নং অদিস্ৰাৰ একমন্তে ভুঞ্জিত্ৰা পক্কমতি, ধম্মস্সৰনমণ্ডপে ৰা নিসিন্নম্পি তং অদিস্ৰাৰ ধম্মং সুত্ৰা পক্কমতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. এৰং তাৰ দস্সনৰসেন সমোধানং ৰেদিতব্বং. সৰনৰসেন পন সচে উপজ্ঝাযস্স ৰিহারে ৰা অন্তরঘরে ৰা ধম্মং ৰা কথেন্তস্স অনুমোদনং ৰা করোন্তস্স সদ্দং সুত্ৰা ‘‘উপজ্ঝাযস্স মে সদ্দো’’তি সঞ্জানাতি, নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি, অসঞ্জানন্তস্স ন পটিপ্পস্সম্ভতি. অযং সমোধানে ৰিনিচ্ছযো.

১৫৫. নিস্সায কেন ৰসিতব্বং, কেন ন ৰসিতব্বন্তি এত্থ পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন পঞ্চ ৰস্সানি নিস্সায ৰত্থুং, অব্যত্তেন যাৰজীৰ’’ন্তি (মহাৰ. ১০৩) ৰচনতো যো অব্যত্তো হোতি, তেন যাৰজীৰং নিস্সাযেৰ ৰসিতব্বং. সচাযং (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৩) ৰুড্ঢতরং আচরিযং ন লভতি, উপসম্পদায সট্ঠিৰস্সো ৰা সত্ততিৰস্সো ৰা হোতি, নৰকতরস্সপি ব্যত্তস্স সন্তিকে উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘আচরিযো মে, আৰুসো, হোতি, আযস্মতো নিস্সায ৰচ্ছামী’’তি এৰং তিক্খত্তুং ৰত্ৰা নিস্সযো গহেতব্বোৰ. গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছন্তেনপি উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছামি আচরিযা’’তি ৰত্তব্বং. এস নযো সব্বআপুচ্ছনেসু.

যো পন ব্যত্তো হোতি উপসম্পদায পঞ্চৰস্সো, তেন অনিস্সিতেন ৰত্থুং ৰট্টতি. তস্মা নিস্সযমুচ্চনকেন (পাচি. অট্ঠ. ১৪৫-১৪৭) উপসম্পদায পঞ্চৰস্সেন সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন দ্ৰে মাতিকা পগুণা ৰাচুগ্গতা কত্তব্বা, পক্খদিৰসেসু ধম্মস্সৰনত্থায সুত্তন্ততো চত্তারো ভাণৰারা, সম্পত্তানং পরিসানং পরিকথনত্থায অন্ধকৰিন্দ(অ. নি. ৫.১১৪) মহারাহুলোৰাদ(ম. নি. ২.১১৩ আদযো) অম্বট্ঠ(দঈ. নি. ১.২৫৪ আদযো) সদিসো একো কথামগ্গো, সঙ্ঘভত্তমঙ্গলামঙ্গলেসু অনুমোদনত্থায তিস্সো অনুমোদনা, উপোসথপৰারণাদিজাননত্থং কম্মাকম্মৰিনিচ্ছযো, সমণধম্মকরণত্থং সমাধিৰসেন ৰা ৰিপস্সনাৰসেন ৰা অরহত্তপরিযোসানমেকং কম্মট্ঠানং, এত্তকং উগ্গহেতব্বং. এত্তাৰতা হি অযং বহুস্সুতো হোতি চাতুদ্দিসো, যত্থ কত্থচি অত্তনো ইস্সরিযেন ৰসিতুং লভতি. যং পন ৰুত্তং –

‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন… ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন… ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন… ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি, কুসীতো হোতি, মুট্ঠস্সতি হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, অপ্পস্সুতো হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন ন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.

‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্ব’’ন্তি (মহাৰ. ১০৩). এত্থাপি পুরিমনযেনেৰ অযুত্তৰসেন আপত্তিঅঙ্গৰসেন চ পটিক্খেপো কতোতি দট্ঠব্বং.

বালানং পন অব্যত্তানং দিসংগমিকানং অন্তেৰাসিকসদ্ধিৰিহারিকানং অনুঞ্ঞা ন দাতব্বা. সচে দেন্তি, আচরিযুপজ্ঝাযানং দুক্কটং. তে চে অননুঞ্ঞাতা গচ্ছন্তি, তেসম্পি দুক্কটং. ৰুত্তঞ্হেতং –

‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, সম্বহুলা ভিক্খূ বালা অব্যত্তা দিসংগমিকা আচরিযুপজ্ঝাযে আপুচ্ছন্তি. তে, ভিক্খৰে, আচরিযুপজ্ঝাযেহি পুচ্ছিতব্বা ‘‘কহং গমিস্সথ, কেন সদ্ধিং গমিস্সথা’’তি. তে চে, ভিক্খৰে, বালা অব্যত্তা অঞ্ঞে বালে অব্যত্তে অপদিসেয্যুং. ন, ভিক্খৰে, আচরিযুপজ্ঝাযেহি অনুজানিতব্বা, অনুজানেয্যুং চে, আপত্তি দুক্কটস্স. তে চে, ভিক্খৰে, বালা অব্যত্তা অননুঞ্ঞাতা আচরিযুপজ্ঝাযেহি গচ্ছেয্যুং চে, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৬৩).

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

নিস্সযৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

২৪. সীমাৰিনিচ্ছযকথা

১৫৬. সীমাতি এত্থ (কঙ্খা. অট্ঠ. নিদানৰণ্ণনা) সীমা নামেসা বদ্ধসীমা অবদ্ধসীমাতি দুৰিধা হোতি. তত্থ একাদস ৰিপত্তিসীমাযো অতিক্কমিত্ৰা তিৰিধসম্পত্তিযুত্তা নিমিত্তেন নিমিত্তং বন্ধিত্ৰা সম্মতা সীমা বদ্ধসীমা নাম. অতিখুদ্দকা, অতিমহতী, খণ্ডনিমিত্তা, ছাযানিমিত্তা, অনিমিত্তা, বহিসীমে ঠিতসম্মতা, নদিযা সম্মতা, সমুদ্দে সম্মতা, জাতস্সরে সম্মতা, সীমায সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা, সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতাতি ইমেহি একাদসহি আকারেহি সীমতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তীতি ৰচনতো এতা ৰিপত্তিসীমাযো নাম.

তত্থ অতিখুদ্দকা নাম যত্থ একৰীসতি ভিক্খূ নিসীদিতুং ন সক্কোন্তি. অতিমহতী নাম যা কেসগ্গমত্তেনপি তিযোজনং অতিক্কমিত্ৰা সম্মতা. খণ্ডনিমিত্তা নাম অঘটিতনিমিত্তা ৰুচ্চতি. পুরত্থিমায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা অনুক্কমেন দক্খিণায দিসায পচ্ছিমায উত্তরায দিসায কিত্তেত্ৰা পুন পুরত্থিমায দিসায পুব্বকিত্তিতং পটিকিত্তেত্ৰা ঠপেতুং ৰট্টতি, এৰং অখণ্ডনিমিত্তা হোতি. সচে পন অনুক্কমেন আহরিত্ৰা উত্তরায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা তত্থেৰ ঠপেতি, খণ্ডনিমিত্তা হোতি. অপরাপি খণ্ডনিমিত্তা নাম যা অনিমিত্তুপগং তচসাররুক্খং ৰা খাণুকং ৰা পংসুপুঞ্জং ৰা ৰালুকপুঞ্জং ৰা অঞ্ঞতরং অন্তরা একনিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা. ছাযানিমিত্তা নাম পব্বতছাযাদীনং যং কিঞ্চি ছাযং নিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা. অনিমিত্তা নাম সব্বেন সব্বং নিমিত্তানি অকিত্তেত্ৰা সম্মতা. বহিসীমে ঠিতসম্মতা নাম নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা নিমিত্তানং বহি ঠিতেন সম্মতা. নদিযা, সমুদ্দে, জাতস্সরে সম্মতা নাম এতেসু নদিআদীসু সম্মতা. সা হি এৰং সম্মতাপি ‘‘সব্বা, ভিক্খৰে, নদী অসীমা, সব্বো সমুদ্দো অসীমো, সব্বো জাতস্সরো অসীমো’’তি (মহাৰ. ১৪৭) ৰচনতো অসম্মতাৰ হোতি. সীমায সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৮) নাম অত্তনো সীমায পরেসং সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা. সচে হি পোরাণকস্স ৰিহারস্স পুরত্থিমায দিসায অম্বো চেৰ জম্বু চাতি দ্ৰে রুক্খা অঞ্ঞমঞ্ঞং সংসট্ঠৰিটপা হোন্তি, তেসু অম্বস্স পচ্ছিমদিসাভাগে জম্বু, ৰিহারসীমা চ জম্বুং অন্তোকত্ৰা অম্বং কিত্তেত্ৰা বদ্ধা হোতি. অথ পচ্ছা তস্স ৰিহারস্স পুরত্থিমায দিসায ৰিহারে কতে সীমং বন্ধন্তা ভিক্খূ তং অম্বং অন্তোকত্ৰা জম্বুং কিত্তেত্ৰা বন্ধন্তি, সীমায সীমং সম্ভিন্না হোতি. তস্মা সচে পঠমতরং কতস্স ৰিহারস্স সীমা অসম্মতা হোতি, সীমায উপচারো ঠপেতব্বো. সচে সম্মতা হোতি, পচ্ছিমকোটিযা হত্থমত্তা সীমন্তরিকা ঠপেতব্বা. কুরুন্দিযং ‘‘ৰিদত্থিমত্তম্পি’’, মহাপচ্চরিযং ‘‘চতুরঙ্গুলমত্তম্পি ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. একরুক্খোপি চ দ্ৰিন্নং সীমানং নিমিত্তং হোতি. সো পন ৰড্ঢন্তো সীমসঙ্করং করোতি, তস্মা ন কাতব্বো. সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতা নাম অত্তনো সীমায পরেসং সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতা. সচে হি পরেসং বদ্ধসীমং সকলং ৰা তস্সা পদেসং ৰা অন্তোকত্ৰা অত্তনো সীমং সম্মন্নন্তি, সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরিতা নাম হোতি. ভিক্খুনীনং পন সীমং অজ্ঝোত্থরিত্ৰা অন্তোপি ভিক্খূনং সীমং সম্মন্নিতুং ৰট্টতি. ভিক্খুনীনম্পি ভিক্খূনং সীমায এসেৰ নযো. ন হি তে অঞ্ঞমঞ্ঞস্স কম্মে গণপূরকা হোন্তি, ন কম্মৰাচং ৰগ্গং করোন্তি. ইতি ইমা একাদস ৰিপত্তিসীমাযো অতিক্কমিত্ৰা সীমা সম্মন্নিতব্বা.

১৫৭. তিৰিধসম্পত্তিযুত্তা নাম নিমিত্তসম্পত্তিযা পরিসসম্পত্তিযা কম্মৰাচাসম্পত্তিযা চ যুত্তা. তত্থ নিমিত্তসম্পত্তিযা যুত্তা নাম পব্বতনিমিত্তং পাসাণনিমিত্তং ৰননিমিত্তং রুক্খনিমিত্তং মগ্গনিমিত্তং ৰম্মিকনিমিত্তং নদীনিমিত্তং উদকনিমিত্তন্তি এৰং ৰুত্তেসু অট্ঠসু নিমিত্তেসু তস্মিং তস্মিং দিসাভাগে যথালদ্ধানি নিমিত্তুপগানি নিমিত্তানি ‘‘পুরত্থিমায দিসায কিং নিমিত্তং. পব্বতো, ভন্তে. এসো পব্বতো নিমিত্ত’’ন্তিআদিনা নযেন সম্মা কিত্তেত্ৰা সম্মতা.

তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (মহাৰ. অট্ঠ. ১৩৮) – ৰিনযধরেন পুচ্ছিতব্বং ‘‘পুরত্থিমায দিসায কিং নিমিত্ত’’ন্তি? ‘‘পব্বতো, ভন্তে’’তি. ইদং পন উপসম্পন্নো ৰা আচিক্খতু অনুপসম্পন্নো ৰা, ৰট্টতিযেৰ. পুন ৰিনযধরেন ‘‘এসো পব্বতো নিমিত্ত’’ন্তি এৰং নিমিত্তং কিত্তেতব্বং, ‘‘এতং পব্বতং নিমিত্তং করোম, করিস্সাম, নিমিত্তং কতো, নিমিত্তং হোতু, হোতি, ভৰিস্সতী’’তি এৰং পন কিত্তেতুং ন ৰট্টতি. পাসাণাদীসুপি এসেৰ নযো. পুরত্থিমায দিসায, পুরত্থিমায অনুদিসায, দক্খিণায দিসায, দক্খিণায অনুদিসায, পচ্ছিমায দিসায, পচ্ছিমায অনুদিসায, উত্তরায দিসায, উত্তরায অনুদিসায কিং নিমিত্তং? উদকং, ভন্তে. এতং উদকং নিমিত্তন্তি কিত্তেতব্বং. এত্থ পন অট্ঠপেত্ৰা পুন ‘‘পুরত্থিমায দিসায কিং নিমিত্তং? পব্বতো, ভন্তে. এসো পব্বতো নিমিত্ত’’ন্তি এৰং পঠমং কিত্তিতনিমিত্তং কিত্তেত্ৰাৰ ঠপেতব্বং. এৰঞ্হি নিমিত্তেন নিমিত্তং ঘটিতং হোতি, নিমিত্তানি সকিং কিত্তিতানিপি কিত্তিতানেৰ হোন্তি. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘তিক্খত্তুং সীমমণ্ডলং বন্ধন্তেন নিমিত্তং কিত্তেতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং.

১৫৮. ইদানি নিমিত্তুপগানি পব্বতাদীনি ৰেদিতব্বানি – তিৰিধো পব্বতো সুদ্ধপংসুপব্বতো সুদ্ধপাসাণপব্বতো উভযমিস্সকোতি. সো তিৰিধোপি ৰট্টতি, ৰালিকরাসি পন ন ৰট্টতি. ইতরোপি হত্থিপ্পমাণতো ওমকতরো ন ৰট্টতি, হত্থিপ্পমাণতো পট্ঠায সিনেরুপ্পমাণোপি ৰট্টতি. সচে চতূসু দিসাসু চত্তারো তীসু ৰা তযো পব্বতা হোন্তি, চতূহি ৰা তীহি ৰা পব্বতনিমিত্তেহি সম্মন্নিতুম্পি ৰট্টতি, দ্ৰীহি পন নিমিত্তেহি একেন ৰা সম্মন্নিতুং ন ৰট্টতি. ইতো পরেসু পাসাণনিমিত্তাদীসুপি এসেৰ নযো. তস্মা পব্বতনিমিত্তং করোন্তেন পুচ্ছিতব্বং ‘‘একাবদ্ধো, ন একাবদ্ধো’’তি. সচে একাবদ্ধো হোতি, ন কাতব্বো. তঞ্হি চতূসু ৰা অট্ঠসু ৰা দিসাসু কিত্তেন্তেনপি একমেৰ নিমিত্তং কিত্তিতং হোতি, তস্মা যো এৰং চক্কসণ্ঠানেন ৰিহারম্পি পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতো পব্বতো, তং একদিসায কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞাসু দিসাসু তং বহিদ্ধা কত্ৰা অন্তো অঞ্ঞানি নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি. সচে পব্বতস্স ততিযভাগং ৰা উপড্ঢং ৰা অন্তোসীমায কত্তুকামা হোন্তি, পব্বতং অকিত্তেত্ৰা যত্তকং পদেসং অন্তো কত্তুকামা, তস্স পরতো তস্মিংযেৰ পব্বতে জাতরুক্খৰম্মিকাদীসু অঞ্ঞতরং নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. সচে একযোজনদ্ৰিযোজনপ্পমাণং সব্বং পব্বতং অন্তো কত্তুকামা হোন্তি, পব্বতস্স পরতো ভূমিযং জাতরুক্খৰম্মিকাদীনি নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি.

পাসাণনিমিত্তে অযগুল়োপি পাসাণসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, তস্মা যো কোচি পাসাণো ৰট্টতি. পমাণতো পন হত্থিপ্পমাণো পব্বতসঙ্খ্যং গতো, তস্মা সো ন ৰট্টতি, মহাগোণমহামহিংসপ্পমাণো পন ৰট্টতি. হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন দ্ৰত্তিংসপলগুল়পিণ্ডপ্পমাণো ৰট্টতি, ততো খুদ্দকতরো ইট্ঠকা ৰা মহন্তীপি ন ৰট্টতি, অনিমিত্তুপগপাসাণানং রাসিপি ন ৰট্টতি, পগেৰ পংসুৰালুকরাসি. ভূমিসমো খলমণ্ডলসদিসো পিট্ঠিপাসাণো ৰা ভূমিতো খাণুকো ৰিয উট্ঠিতপাসাণো ৰা হোতি, সোপি পমাণুপগো চে, ৰট্টতি. পিট্ঠিপাসাণো অতিমহন্তোপি পাসাণসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, তস্মা সচে মহতো পিট্ঠিপাসাণস্স একপ্পদেসং অন্তোসীমায কত্তুকামা হোন্তি, তং অকিত্তেত্ৰা তস্সুপরি অঞ্ঞো পাসাণো কিত্তেতব্বো. সচে পিট্ঠিপাসাণুপরি ৰিহারং করোন্তি, ৰিহারমজ্ঝেন ৰা পিট্ঠিপাসাণো ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা গচ্ছতি, এৰরূপো পিট্ঠিপাসাণো ন ৰট্টতি. সচে হি তং কিত্তেন্তি, নিমিত্তস্স উপরি ৰিহারো হোতি, নিমিত্তঞ্চ নাম বহিসীমায হোতি, ৰিহারোপি বহিসীমাযং আপজ্জতি. ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতপিট্ঠিপাসাণো একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ ন কিত্তেতব্বো.

ৰননিমিত্তে তিণৰনং ৰা তচসারতালনাল়িকেরাদিরুক্খৰনং ৰা ন ৰট্টতি, অন্তোসারানং পন সাকসালাদীনং অন্তোসারমিস্সকানং ৰা রুক্খানং ৰনং ৰট্টতি, তঞ্চ খো হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন চতুপঞ্চরুক্খমত্তম্পি, ততো ওরং ন ৰট্টতি, পরং যোজনসতিকম্পি ৰট্টতি. সচে পন ৰনমজ্ঝে ৰিহারং করোন্তি, ৰনং ন কিত্তেতব্বং. একদেসং অন্তোসীমায কাতুকামেহিপি ৰনং অকিত্তেত্ৰা তত্থ রুক্খপাসাণাদযো কিত্তেতব্বা. ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতৰনং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ ন কিত্তেতব্বং.

রুক্খনিমিত্তে তচসারো তালনাল়িকেরাদিরুক্খো ন ৰট্টতি, অন্তোসারো জীৰমানকো অন্তমসো উব্বেধতো অট্ঠঙ্গুলো পরিণাহতো সূচিদণ্ডকপ্পমাণোপি ৰট্টতি. ততো ওরং ন ৰট্টতি, পরং দ্ৰাদসযোজনো সুপ্পতিট্ঠিতনিগ্রোধোপি ৰট্টতি. ৰংসনল়কসরাৰাদীসু বীজং রোপেত্ৰা ৰড্ঢাপিতো পমাণুপগোপি ন ৰট্টতি, ততো অপনেত্ৰা পন তং খণম্পি ভূমিযং রোপেত্ৰা কোট্ঠকং কত্ৰা উদকং আসিঞ্চিত্ৰা কিত্তেতুং ৰট্টতি. নৰমূলসাখানিগ্গমনং অকারণং, খন্ধং ছিন্দিত্ৰা রোপিতে পন এতং যুজ্জতি. কিত্তেন্তেন চ ‘‘রুক্খো’’তিপি ৰত্তুং ৰট্টতি ‘‘সাকরুক্খো’’তিপি ‘‘সালরুক্খো’’তিপি. একাবদ্ধং পন সুপ্পতিট্ঠিতনিগ্রোধসদিসং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি.

মগ্গনিমিত্তে অরঞ্ঞখেত্তনদীতল়াকমগ্গাদযো ন ৰট্টন্তি, জঙ্ঘমগ্গো ৰা সকটমগ্গো ৰা ৰট্টতি. যো নিব্বিজ্ঝিত্ৰা দ্ৰে তীণি গামন্তরানি গচ্ছতি, যো পন জঙ্ঘমগ্গসকটমগ্গতো ওক্কমিত্ৰা পুন সকটমগ্গমেৰ ওতরতি, যে ৰা জঙ্ঘমগ্গসকটমগ্গা অৰল়ঞ্জা, তে ন ৰট্টন্তি, জঙ্ঘসত্থসকটসত্থেহি ৰল়ঞ্জিযমানাযেৰ ৰট্টন্তি. সচে দ্ৰে মগ্গা নিক্খমিত্ৰা পচ্ছা সকটধুরমিৰ একীভৰন্তি, দ্ৰেধা ভিন্নট্ঠানে ৰা সম্বন্ধট্ঠানে ৰা সকিং কিত্তেত্ৰা পুন ন কিত্তেতব্বা. একাবদ্ধনিমিত্তঞ্হেতং হোতি. সচে ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা চত্তারো মগ্গা চতূসু দিসাসু গচ্ছন্তি, মজ্ঝে একং কিত্তেত্ৰা অপরং কিত্তেতুং ন ৰট্টতি. একাবদ্ধনিমিত্তঞ্হেতং. কোণং নিব্বিজ্ঝিত্ৰা গতং পন পরভাগে কিত্তেতুং ৰট্টতি. ৰিহারমজ্ঝেন নিব্বিজ্ঝিত্ৰা গতমগ্গো পন ন কিত্তেতব্বো, কিত্তিতে নিমিত্তস্স উপরি ৰিহারো হোতি. সচে সকটমগ্গস্স অন্তিমচক্কমগ্গং নিমিত্তং করোন্তি, মগ্গো বহিসীমায হোতি, সচে বাহিরচক্কমগ্গং নিমিত্তং করোন্তি, বাহিরচক্কমগ্গো বহিসীমায হোতি, সেসং অন্তোসীমং ভজতি. মগ্গং কিত্তেন্তেন ‘‘মগ্গো পন্থো পথো পজ্জো’’তিআদীসু দসসু যেন কেনচি নামেন চ কিত্তেতুং ৰট্টতি, পরিখাসণ্ঠানেন ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা গতমগ্গো একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি.

ৰম্মিকনিমিত্তে হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন তং দিৰসং জাতো অট্ঠঙ্গুলুব্বেধো গোৰিসাণপ্পমাণোপি ৰম্মিকো ৰট্টতি, ততো ওরং ন ৰট্টতি. পরং হিমৰন্তপব্বতসদিসোপি ৰট্টতি, ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতং পন একাবদ্ধং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি.

নদীনিমিত্তে যস্সা ধম্মিকানং রাজূনং কালে অন্ৰড্ঢমাসং অনুদসাহং অনুপঞ্চাহন্তি এৰং দেৰে ৰস্সন্তে ৰলাহকেসু ৰিগতমত্তেসু সোতং পচ্ছিজ্জতি, অযং নদীসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি. যস্সা পন ঈদিসে সুৰুট্ঠিকালে ৰস্সানস্স চাতুমাসে সোতং ন পচ্ছিজ্জতি, যত্থ তিত্থেন ৰা অতিত্থেন ৰা সিক্খাকরণীযে আগতলক্খণেন তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেত্ৰা অন্তরৰাসকং অনুক্খিপিত্ৰা উত্তরন্তিযা ভিক্খুনিযা একঙ্গুলদ্ৰঙ্গুলমত্তম্পি অন্তরৰাসকো তেমিযতি, অযং নদী সীমং বন্ধন্তানং নিমিত্তং হোতি. ভিক্খুনিযা নদীপারগমনেপি উপোসথাদিসঙ্ঘকম্মকরণেপি নদীপারসীমাসম্মন্ননেপি অযমেৰ নদী. যা পন মগ্গো ৰিয সকটধুরসণ্ঠানেন ৰা পরিখাসণ্ঠানেন ৰা ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা গতা, তং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি. ৰিহারস্স চতূসু দিসাসু অঞ্ঞমঞ্ঞং ৰিনিব্বিজ্ঝিত্ৰা গতে নদীচতুক্কেপি এসেৰ নযো. অসম্মিস্সা নদিযো পন চতস্সোপি কিত্তেতুং ৰট্টতি. সচে ৰতিং করোন্তো ৰিয রুক্খপাদে নিখণিত্ৰা ৰল্লিপলালাদীহি নদীসোতং রুন্ধন্তি, উদকং অজ্ঝোত্থরিত্ৰা আৰরণং পৰত্ততিযেৰ, নিমিত্তং কাতুং ৰট্টতি. যথা পন উদকং ন পৰত্ততি, এৰং সেতুম্হি কতে অপৰত্তমানা নদীনিমিত্তং কাতুং ন ৰট্টতি, পৰত্তনট্ঠানে নদীনিমিত্তং, অপ্পৰত্তনট্ঠানে উদকনিমিত্তং কাতুং ৰট্টতি. যা পন দুব্বুট্ঠিকালে ৰা গিম্হে ৰা নিরুদকভাৰেন ন পৰত্ততি, সা ৰট্টতি. মহানদিতো উদকমাতিকং নীহরন্তি, সা কুন্নদীসদিসা হুত্ৰা তীণি সস্সানি সম্পাদেন্তী নিচ্চং পৰত্ততি, কিঞ্চাপি পৰত্ততি, নিমিত্তং কাতুং ন ৰট্টতি. যা পন মূলে মহানদিতো নীহতাপি কালন্তরেন তেনেৰ নীহতমগ্গেন নদিং ভিন্দিত্ৰা সযং গচ্ছতি, গচ্ছন্তী পরতো সুসুমারাদিসমাকিণ্ণা নাৰাদীহি সঞ্চরিতব্বা নদী হোতি, তং নিমিত্তং কাতুং ৰট্টতি.

উদকনিমিত্তে নিরুদকট্ঠানে নাৰায ৰা চাটিআদীসু ৰা উদকং পূরেত্ৰা উদকনিমিত্তং কিত্তেতুং ন ৰট্টতি, ভূমিগতমেৰ ৰট্টতি. তঞ্চ খো অপ্পৰত্তনউদকং আৰাটপোক্খরণীতল়আকজাতস্সরলোণিসমুদ্দাদীসু ঠিতং, অট্ঠিতং পন ওঘনদীউদকৰাহকমাতিকাদীসু উদকং ন ৰট্টতি. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘গম্ভীরেসু আৰাটাদীসু উক্খেপিমং উদকং নিমিত্তং ন কাতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং, তং দুৰুত্তং, অত্তনোমতিমত্তমেৰ. ঠিতং পন অন্তমসো সূকরখতাযপি গামদারকানং কীল়নৰাপিযম্পি তং খণঞ্ঞেৰ পথৰিযং আৰাটং কত্ৰা কুটেহি আহরিত্ৰা পূরিতউদকম্পি সচে যাৰ কম্মৰাচাপরিযোসানা তিট্ঠতি, অপ্পং ৰা হোতু বহুং ৰা, ৰট্টতি. তস্মিং পন ঠানে নিমিত্তসঞ্ঞাকরণত্থং পাসাণৰালিকাপংসুআদিরাসি ৰা পাসাণত্থম্ভো ৰা দারুত্থম্ভো ৰা কাতব্বো. তং কাতুং কারেতুঞ্চ ভিক্খুস্স ৰট্টতি, লাভসীমাযং পন ন ৰট্টতি. সমানসংৰাসকসীমা কস্সচি পীল়নং ন করোতি, কেৰলং ভিক্খূনং ৰিনযকম্মমেৰ সাধেতি, তস্মা এত্থ ৰট্টতি.

ইমেহি চ অট্ঠহি নিমিত্তেহি অসম্মিস্সেহিপি অঞ্ঞমঞ্ঞং সম্মিস্সেহিপি সীমা সম্মন্নিতুং ৰট্টতিযেৰ. সা এৰং সম্মন্নিত্ৰা বজ্ঝমানা একেন দ্ৰীহি ৰা নিমিত্তেহি অবদ্ধা হোতি, তীণি পন আদিং কত্ৰা ৰুত্তপ্পকারানং নিমিত্তানং সতেনপি বদ্ধা হোতি. সা তীহি সিঙ্ঘাটকসণ্ঠানা হোতি, চতূহি চতুরস্সা ৰা সিঙ্ঘাটকঅড্ঢচন্দমুদিঙ্গাদিসণ্ঠানা ৰা, ততো অধিকেহি নানাসণ্ঠানা. এৰং ৰুত্তনযেন নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা সম্মতা ‘‘নিমিত্তসম্পত্তিযুত্তা’’তি ৰেদিতব্বা.

১৫৯. পরিসসম্পত্তিযুত্তা নাম সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চতূহি ভিক্খূহি সন্নিপতিত্ৰা যাৰতিকা তস্মিং গামখেত্তে বদ্ধসীমং ৰা নদীসমুদ্দজাতস্সরে ৰা অনোক্কমিত্ৰা ঠিতা ভিক্খূ, তে সব্বে হত্থপাসে ৰা কত্ৰা ছন্দং ৰা আহরিত্ৰা সম্মতা.

১৬০. কম্মৰাচাসম্পত্তিযুত্তা নাম –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যাৰতা সমন্তা নিমিত্তা কিত্তিতা, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো এতেহি নিমিত্তেহি সীমং সম্মন্নেয্য সমানসংৰাসং একূপোসথং, এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যাৰতা সমন্তা নিমিত্তা কিত্তিতা, সঙ্ঘো এতেহি নিমিত্তেহি সীমং সম্মন্নতি সমানসংৰাসং একূপোসথং, যস্সাযস্মতো খমতি এতেহি নিমিত্তেহি সীমায সম্মুতি সমানসংৰাসায একূপোসথায, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতা সীমা সঙ্ঘেন এতেহি নিমিত্তেহি সমানসংৰাসা একূপোসথা, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৩৯) –

এৰং ৰুত্তায পরিসুদ্ধায ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচায সম্মতা. কম্মৰাচাপরিযোসানে নিমিত্তানং অন্তো সীমা হোতি, নিমিত্তানি সীমতো বহি হোন্তি.

১৬১. এৰং বদ্ধায চ সীমায তিচীৰরেন ৰিপ্পৰাসসুখত্থং দল়্হীকম্মত্থঞ্চ অৰিপ্পৰাসসম্মুতি কাতব্বা. সা পন এৰং কত্তব্বা –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং সীমং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসং সম্মন্নেয্য ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, সঙ্ঘো তং সীমং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসং সম্মন্নতি ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, যস্সাযস্মতো খমতি এতিস্সা সীমায তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসায সম্মুতি ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সম্মতা সা সীমা সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসা ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৪৩).

এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৪) চ নিগমনগরানম্পি গামেনেৰ সঙ্গহো ৰেদিতব্বো. গামূপচারোতি পরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপো, অপরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপোকাসো. ইমেসু পন গামগামূপচারেসু অধিট্ঠিততেচীৰরিকো ভিক্খু পরিহারং ন লভতি. অযঞ্হি অৰিপ্পৰাসসীমা ‘‘ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চা’’তি ৰুত্তত্তা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ ন ওত্থরতি, সমানসংৰাসকসীমাৰ ওত্থরতি. সমানসংৰাসকসীমা চেত্থ অত্তনো ধম্মতায গচ্ছতি, অৰিপ্পৰাসসীমা পন যত্থ সমানসংৰাসকসীমা, তত্থেৰ গচ্ছতি. ন হি তস্সা ৰিসুং নিমিত্তকিত্তনং অত্থি, তত্থ সচে অৰিপ্পৰাসায সম্মুতিকালে গামো অত্থি, তং সা ন ওত্থরতি. সচে পন সম্মতায সীমায পচ্ছা গামো নিৰিসতি, সোপি সীমসঙ্খ্যংযেৰ গচ্ছতি. যথা চ পচ্ছা নিৰিট্ঠো, এৰং পঠমং নিৰিট্ঠস্স পচ্ছা ৰড্ঢিতপ্পদেসোপি সীমসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. সচে সীমাসম্মুতিকালে গেহানি কতানি, ‘‘পৰিসিস্সামা’’তি আলযোপি অত্থি, মনুস্সা পন অপ্পৰিট্ঠা, পোরাণকগামং ৰা সচে গেহমেৰ ছড্ডেত্ৰা অঞ্ঞত্থ গতা, অগামোযেৰ এস, সীমা ওত্থরতি. সচে পন একম্পি কুলং পৰিট্ঠং ৰা অগতং ৰা অত্থি, গামোযেৰ, সীমা ন ওত্থরতি. অযমেত্থ সঙ্খেপো.

১৬২. অযং পন ৰিত্থারো (মহাৰ. অট্ঠ. ১৩৮) সীমং বন্ধিতুকামেন হি সামন্তৰিহারেসু ভিক্খূ তস্স তস্স ৰিহারস্স সীমাপরিচ্ছেদং পুচ্ছিত্ৰা বদ্ধসীমৰিহারানং সীমায সীমন্তরিকং, অবদ্ধসীমৰিহারানং সীমায উপচারং ঠপেত্ৰা দিসাচারিকভিক্খূনং নিস্সঞ্চারসমযে সচে একস্মিং গামখেত্তে সীমং বন্ধিতুকামা, যে তত্থ বদ্ধসীমৰিহারা, তেসু ভিক্খূনং ‘‘মযং অজ্জ সীমং বন্ধিস্সাম, তুম্হে সকসীমায পরিচ্ছেদতো মা নিক্খমিত্থা’’তি পেসেতব্বং. যে অবদ্ধসীমৰিহারা, তেসু ভিক্খূ একজ্ঝং সন্নিপাতেতব্বা, ছন্দারহানং ছন্দো আহরাপেতব্বো. ‘‘সচে অঞ্ঞানিপি গামখেত্তানি অন্তোকাতুকামা, তেসু গামেসু যে ভিক্খূ ৰসন্তি, তেহিপি আগন্তব্বং, অনাগচ্ছন্তানং ছন্দো আহরিতব্বো’’তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘নানাগামখেত্তানি নাম পাটিযেক্কং বদ্ধসীমসদিসানি, ন ততো ছন্দপারিসুদ্ধি আগচ্ছতি, অন্তোনিমিত্তগতেহি পন ভিক্খূহি আগন্তব্ব’’ন্তি ৰত্ৰা পুন আহ ‘‘সমানসংৰাসকসীমাসম্মন্ননকালে আগমনম্পি অনাগমনম্পি ৰট্টতি, অৰিপ্পৰাসসীমাসম্মন্ননকালে পন অন্তোনিমিত্তগতেহি আগন্তব্বং, অনাগচ্ছন্তানং ছন্দো আহরিতব্বো’’তি.

এৰং সন্নিপতিতেসু ভিক্খূসু ছন্দারহানং ছন্দে আহটে তেসু তেসু মগ্গেসু নদীতিত্থগামদ্ৰারাদীসু চ আগন্তুকভিক্খূনং সীঘং সীঘং হত্থপাসনযনত্থঞ্চেৰ বহিসীমকরণত্থঞ্চ আরামিকে চেৰ সমণুদ্দেসে চ ঠপেত্ৰা ভেরিসঞ্ঞং ৰা সঙ্খসঞ্ঞং ৰা কত্ৰা নিমিত্তকিত্তনানন্তরং ৰুত্তায ‘‘সুণাতু মে ভন্তে সঙ্ঘো’’তিআদিকায কম্মৰাচায সীমা বন্ধিতব্বা. কম্মৰাচাপরিযোসানেযেৰ নিমিত্তানি বহিকত্ৰা হেট্ঠা পথৰীসন্ধারকং উদকপরিযন্তং কত্ৰা সীমা গতা হোতি.

১৬৩. ইমং পন সমানসংৰাসকসীমং সম্মন্নন্তেহি পব্বজ্জূপসম্পদাদীনং সঙ্ঘকম্মানং সুখকরণত্থং পঠমং খণ্ডসীমা বন্ধিতব্বা. তং পন বন্ধন্তেহি ৰত্তং জানিতব্বং. সচে হি বোধিচেতিযভত্তসালাদীনি সব্বৰত্থূনি পতিট্ঠাপেত্ৰা কতৰিহারে বন্ধন্তি, ৰিহারমজ্ঝে বহূনং সমোসরণট্ঠানে অবন্ধিত্ৰা ৰিহারপচ্চন্তে ৰিৰিত্তোকাসে বন্ধিতব্বা. অকতৰিহারে বন্ধন্তেহি বোধিচেতিযাদীনং সব্বৰত্থূনং ঠানং সল্লক্খেত্ৰা যথা পতিট্ঠিতেসু ৰত্থূসু ৰিহারপচ্চন্তে ৰিৰিত্তোকাসে হোতি, এৰং বন্ধিতব্বা. সা হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন সচে একৰীসতি ভিক্খূ গণ্হাতি, ৰট্টতি, ততো ওরং ন ৰট্টতি, পরং ভিক্খুসহস্সং গণ্হন্তীপি ৰট্টতি. তং বন্ধন্তেহি সীমমাল়কস্স সমন্তা নিমিত্তুপগা পাসাণা ঠপেতব্বা, ন খণ্ডসীমায ঠিতেহি মহাসীমা বন্ধিতব্বা, ন মহাসীমায ঠিতেহি খণ্ডসীমা, খণ্ডসীমাযমেৰ পন ঠত্ৰা খণ্ডসীমা বন্ধিতব্বা.

তত্রাযং বন্ধনৰিধি – সমন্তা ‘‘এসো পাসাণো নিমিত্ত’’ন্তি এৰং নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা কম্মৰাচায সীমা সম্মন্নিতব্বা. অথ তস্সা এৰ দল়্হীকম্মত্থং অৰিপ্পৰাসকম্মৰাচা কাতব্বা. এৰঞ্হি ‘‘সীমং সমূহনিস্সামা’’তি আগতা সমূহনিতুং ন সক্খিস্সন্তি. সীমং সম্মন্নিত্ৰা বহি সীমন্তরিকপাসাণা ঠপেতব্বা. সীমন্তরিকা পচ্ছিমকোটিযা একরতনপ্পমাণা ৰট্টতি. ‘‘ৰিদত্থিপ্পমাণাপি ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং, ‘‘চতুরঙ্গুলপ্পমাণাপি ৰট্টতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. সচে পন ৰিহারো মহা হোতি, দ্ৰেপি তিস্সোপি ততুত্তরিম্পি খণ্ডসীমাযো বন্ধিতব্বা.

এৰং খণ্ডসীমং সম্মন্নিত্ৰা মহাসীমসম্মুতিকালে খণ্ডসীমতো নিক্খমিত্ৰা মহাসীমাযং ঠত্ৰা সমন্তা অনুপরিযাযন্তেহি সীমন্তরিকপাসাণা কিত্তেতব্বা, ততো অৰসেসনিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা হত্থপাসং অৰিজহন্তেহি কম্মৰাচায সমানসংৰাসকসীমং সম্মন্নিত্ৰা তস্সা দল়্হীকম্মত্থং অৰিপ্পৰাসকম্মৰাচাপি কাতব্বা. এৰঞ্হি ‘‘সীমং সমূহনিস্সামা’’তি আগতা সমূহনিতুং ন সক্খিস্সন্তি. সচে পন খণ্ডসীমায নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা ততো সীমন্তরিকায নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা মহাসীমায নিমিত্তানি কিত্তেন্তি, এৰং তীসু ঠানেসু নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা যং সীমং ইচ্ছন্তি, তং পঠমং বন্ধিতুং ৰট্টতি. এৰং সন্তেপি যথাৰুত্তনযেন খণ্ডসীমতোৰ পট্ঠায বন্ধিতব্বা. এৰং বদ্ধাসু পন সীমাসু খণ্ডসীমায ঠিতা ভিক্খূ মহাসীমায কম্মং করোন্তানং ন কোপেন্তি, মহাসীমায ৰা ঠিতা খণ্ডসীমায করোন্তানং, সীমন্তরিকায পন ঠিতা উভিন্নম্পি ন কোপেন্তি. গামখেত্তে ঠত্ৰা কম্মং করোন্তানং পন সীমন্তরিকায ঠিতা কোপেন্তি. সীমন্তরিকা হি গামখেত্তং ভজতি.

সীমা চ নামেসা ন কেৰলা পথৰীতলেযেৰ বদ্ধা বদ্ধা নাম হোতি, অথ খো পিট্ঠিপাসাণেপি কুটিগেহেপি লেণেপি পাসাদেপি পব্বতমত্থকেপি বদ্ধা বদ্ধাযেৰ হোতি. তত্থ পিট্ঠিপাসাণে বন্ধন্তেহি পাসাণপিট্ঠিযং রাজিং ৰা কোট্টেত্ৰা উদুক্খলং ৰা খণিত্ৰা নিমিত্তং ন কাতব্বং, নিমিত্তুপগপাসাণে ঠপেত্ৰা নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি. কম্মৰাচাপরিযোসানে সীমা পথৰীসন্ধারকং উদকপরিযন্তং কত্ৰা ওতরতি. নিমিত্তপাসাণা যথাঠানে ন তিট্ঠন্তি, তস্মা সমন্ততো রাজি ৰা উপট্ঠাপেতব্বা, চতূসু ৰা কোণেসু পাসাণা ৰিজ্ঝিতব্বা, ‘‘অযং সীমাপরিচ্ছেদো’’তি ৰত্ৰা অক্খরানি ৰা ছিন্দিতব্বানি. কেচি উসূযকা ‘‘সীমং ঝাপেস্সামা’’তি অগ্গিং দেন্তি, পাসাণাৰ ঝাযন্তি, ন সীমা.

কুটিগেহেপি ভিত্তিং অকিত্তেত্ৰা একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসট্ঠানং অন্তোকরিত্ৰা পাসাণনিমিত্তানি ঠপেত্ৰা সীমা সম্মন্নিতব্বা, অন্তোকুট্টমেৰ সীমা হোতি. সচে অন্তোকুট্টে একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসো নত্থি, পমুখে নিমিত্তপাসাণে ঠপেত্ৰা সম্মন্নিতব্বা. সচে এৰম্পি নপ্পহোতি, বহি নিব্বোদকপতনট্ঠানেপি নিমিত্তানি ঠপেত্ৰা সম্মন্নিতব্বা. এৰং সম্মতায পন সব্বং কুটিগেহং সীমট্ঠমেৰ হোতি.

চতুভিত্তিযলেণেপি বন্ধন্তেহি কুট্টং অকিত্তেত্ৰা পাসাণাৰ কিত্তেতব্বা, অন্তো ওকাসে অসতি পমুখেপি নিমিত্তানি ঠপেতব্বানি, এৰং লেণস্স অন্তো চ বহি চ সীমা হোতি.

উপরিপাসাদেপি ভিত্তিং অকিত্তেত্ৰা অন্তোপাসাণে ঠপেত্ৰা সীমা সম্মন্নিতব্বা. সচে নপ্পহোতি, পমুখেপি পাসাণে ঠপেত্ৰা সম্মন্নিতব্বা. এৰং সম্মতা উপরিপাসাদেযেৰ হোতি, হেট্ঠা ন ওতরতি. সচে পন বহূসু থম্ভেসু তুলানং উপরি কতপাসাদস্স হেট্ঠিমতলে কুট্টো যথা নিমিত্তানং অন্তো হোতি, এৰং উট্ঠহিত্ৰা তুলারুক্খেহি একসম্বন্ধো ঠিতো, হেট্ঠাপি ওতরতি, একথম্ভপাসাদস্স পন উপরিতলে বদ্ধা সীমা. সচে থম্ভমত্থকে একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসো হোতি, হেট্ঠা ওতরতি. সচে পাসাদভিত্তিতো নিগ্গতেসু নিয্যূহকাদীসু পাসাণে ঠপেত্ৰা সীমং বন্ধন্তি, পাসাদভিত্তি অন্তোসীমায হোতি. হেট্ঠা পনস্সা ওতরণানোতরণং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.

হেট্ঠাপাসাদে কিত্তেন্তেহিপি ভিত্তি চ রুক্খত্থম্ভা চ ন কিত্তেতব্বা, ভিত্তিলগ্গে পন পাসাণত্থম্ভে কিত্তেতুং ৰট্টতি. এৰং কিত্তিতা সীমা হেট্ঠাপাসাদস্স পরিযন্তথম্ভানং অন্তোযেৰ হোতি. সচে পন হেট্ঠাপাসাদস্স কুট্টো উপরিমতলেন সম্বদ্ধো হোতি, উপরিপাসাদম্পি অভিরুহতি. সচে পাসাদস্স বহি নিব্বোদকপতনট্ঠানে নিমিত্তানি করোন্তি, সব্বো পাসাদো সীমট্ঠো হোতি.

পব্বতমত্থকে তলং হোতি একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসারহং, তত্থ পিট্ঠিপাসাণে ৰিয সীমং বন্ধন্তি, হেট্ঠাপব্বতেপি তেনেৰ পরিচ্ছেদেন সীমা ওতরতি. তালমূলকপব্বতেপি উপরি সীমা বদ্ধা হেট্ঠা ওতরতেৰ. যো পন ৰিতানসণ্ঠানো হোতি, উপরি একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসো অত্থি, হেট্ঠা নত্থি, তস্সুপরি বদ্ধা সীমা হেট্ঠা ন ওতরতি. এৰং মুদিঙ্গসণ্ঠানো ৰা হোতু পণৰসণ্ঠানো ৰা, যস্স হেট্ঠা ৰা মজ্ঝে ৰা সীমপ্পমাণং নত্থি, তস্স উপরি বদ্ধা সীমা হেট্ঠা ন ওতরতি. যস্স পন দ্ৰে কূটানি আসন্নে ঠিতানি, একস্সপি উপরি সীমপ্পমাণং নপ্পহোতি, তস্স কূটন্তরং চিনিত্ৰা ৰা পূরেত্ৰা ৰা একাবদ্ধং কত্ৰা উপরি সীমা সম্মন্নিতব্বা. একো সপ্পফণসদিসো পব্বতো, তস্স উপরি সীমপ্পমাণস্স অত্থিতায সীমং বন্ধন্তি, তস্স চে হেট্ঠা আকাসপব্ভারং হোতি, সীমা ন ওতরতি. সচে পনস্স ৰেমজ্ঝে সীমপ্পমাণো সুসিরপাসাণো হোতি, ওতরতি, সো চ পাসাণো সীমট্ঠোযেৰ হোতি. অথাপিস্স হেট্ঠালেণস্স কুট্টো অগ্গকোটিং আহচ্চ তিট্ঠতি, ওতরতি, হেট্ঠা চ উপরি চ সীমাযেৰ হোতি. সচে পন হেট্ঠা উপরিমস্স সীমাপরিচ্ছেদস্স পারতো অন্তোলেণং হোতি, বহি সীমা ন ওতরতি. অথাপি উপরিমস্স সীমাপরিচ্ছেদস্স ওরতো বহি লেণং হোতি, অন্তো সীমা ন ওতরতি. অথাপি উপরি সীমাপরিচ্ছেদো খুদ্দকো, হেট্ঠা লেণং মহন্তং সীমাপরিচ্ছেদমতিক্কমিত্ৰা ঠিতং, সীমা উপরিযেৰ হোতি, হেট্ঠা ন ওতরতি. যদি পন লেণং খুদ্দকং সব্বপচ্ছিমসীমাপরিমাণং, উপরি সীমা মহতী নং অজ্ঝোত্থরিত্ৰা ঠিতা, সীমা ওতরতি. অথ লেণং অতিখুদ্দকং সীমপ্পমাণং ন হোতি, সীমা উপরিযেৰ হোতি, হেট্ঠা ন ওতরতি. সচে ততো উপড্ঢং ভিজ্জিত্ৰা পততি, সীমপ্পমাণং চেপি হোতি, বহি পতিতং অসীমা. অপতিতং পন যদি সীমপ্পমাণং, সীমা হোতিযেৰ.

খণ্ডসীমা চ নীচৰত্থুকা হোতি, তং পূরেত্ৰা উচ্চৰত্থুকং করোন্তি, সীমাযেৰ. সীমায গেহং করোন্তি, সীমট্ঠকমেৰ হোতি. সীমায পোক্খরণিং খণন্তি, সীমাযেৰ. ওঘো সীমামণ্ডলং ওত্থরিত্ৰা গচ্ছতি, সীমামাল়কে অট্টং বন্ধিত্ৰা কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সীমায হেট্ঠা উমঙ্গনদী হোতি, ইদ্ধিমা ভিক্খু তত্থ নিসীদতি. সচে সা নদী পঠমং গতা, সীমা পচ্ছা বদ্ধা, কম্মং ন কোপেতি. অথ পঠমং সীমা বদ্ধা, পচ্ছা নদী গতা, কম্মং কোপেতি, হেট্ঠাপথৰীতলে ঠিতো পন কোপেতিযেৰ.

সীমামাল়কে ৰটরুক্খো হোতি, তস্স সাখা ৰা ততো নিগ্গতপারোহো ৰা মহাসীমায পথৰীতলং ৰা তত্থজাতরুক্খাদীনি ৰা আহচ্চ তিট্ঠতি, মহাসীমং ৰা সোধেত্ৰা কম্মং কাতব্বং, তে ৰা সাখাপারোহা ছিন্দিত্ৰা বহিট্ঠকা কাতব্বা. অনাহচ্চ ঠিতসাখাদীসু আরুল়্হভিক্খূ হত্থপাসং আনেতব্বা. এৰং মহাসীমায জাতরুক্খস্স সাখা ৰা পারোহো ৰা ৰুত্তনযেনেৰ সীমামাল়কে পতিট্ঠাতি, ৰুত্তনযেনেৰ সীমং সোধেত্ৰা ৰা কম্মং কাতব্বং, তে ৰা সাখাপারোহা ছিন্দিত্ৰা বহিট্ঠকা কাতব্বা. সচে মাল়কে কম্মে করিযমানে কোচি ভিক্খু মাল়কস্স অন্তো পৰিসিত্ৰা ৰেহাসং ঠিতসাখায নিসীদতি, পাদা ৰাস্স ভূমিগতা হোন্তি, নিৰাসনপারুপনং ৰা ভূমিং ফুসতি, কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. পাদে পন নিৰাসনপারুপনঞ্চ উক্খিপাপেত্ৰা কাতুং কম্মং ৰট্টতি, ইদঞ্চ লক্খণং পুরিমনযেপি ৰেদিতব্বং. অযং পন ৰিসেসো – তত্র উক্খিপাপেত্ৰা কাতুং ন ৰট্টতি, হত্থপাসমেৰ আনেতব্বো. সচে অন্তোসীমতো পব্বতো অব্ভুগ্গচ্ছতি, তত্রট্ঠো ভিক্খু হত্থপাসং আনেতব্বো. ইদ্ধিযা অন্তোপব্বতং পৰিট্ঠেপি এসেৰ নযো. বজ্ঝমানা এৰ হি সীমা পমাণরহিতং পদেসং ন ওতরতি, বদ্ধায সীমায জাতং যং কিঞ্চি যত্থ কত্থচি একসম্বন্ধেন গতং সীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতীতি.

তিযোজনপরমং পন সীমং সম্মন্নন্তেন মজ্ঝে ঠত্ৰা যথা চতূসুপি দিসাসু দিযড্ঢদিযড্ঢযোজনং হোতি, এৰং সম্মন্নিতব্বা. সচে পন মজ্ঝে ঠত্ৰা একেকদিসতো তিযোজনং করোন্তি, ছযোজনং হোতীতি ন ৰট্টতি. চতুরস্সং ৰা তিকোণং ৰা সম্মন্নন্তেন যথা কোণতো কোণং তিযোজনং হোতি, এৰং সম্মন্নিতব্বা. সচে হি যেন কেনচি পরিযন্তেন কেসগ্গমত্তম্পি তিযোজনং অতিক্কামেতি, আপত্তিঞ্চ আপজ্জতি, সীমা চ অসীমা হোতি.

১৬৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নদীপারসীমা সম্মন্নিতব্বা, যো সম্মন্নেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৪০) ৰচনতো নদীপারসীমা ন সম্মন্নিতব্বা. যত্র পন ধুৰনাৰা ৰা ধুৰসেতু ৰা অভিমুখতিত্থেযেৰ অত্থি, এৰরূপং নদীপারসীমং সম্মন্নিতুং ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যত্থস্স ধুৰনাৰা ৰা ধুৰসেতু ৰা, এৰরূপং নদীপারসীমং সম্মন্নিতু’’ন্তি হি ৰুত্তং. সচে ধুৰনাৰা ৰা ধুৰসেতু ৰা অভিমুখতিত্থে নত্থি, ঈসকং উদ্ধং অভিরুহিত্ৰা অধো ৰা ওরোহিত্ৰা অত্থি, এৰম্পি ৰট্টতি. করৰিকতিস্সত্থেরো পন ‘‘গাৰুতমত্তব্ভন্তরেপি ৰট্টতী’’তি আহ.

ইমঞ্চ পন নদীপারসীমং সম্মন্নন্তেন একস্মিঞ্চ তীরে ঠত্ৰা উপরিসোতে নদীতীরে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা ততো পট্ঠায অত্তানং পরিক্খিপন্তেন যত্তকং পরিচ্ছেদং ইচ্ছতি, তস্স পরিযোসানে অধোসোতেপি নদীতীরে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা পরতীরে সম্মুখট্ঠানে নদীতীরে নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. ততো পট্ঠায যত্তকং পরিচ্ছেদং ইচ্ছতি, তস্স ৰসেন যাৰ উপরিসোতে পঠমং কিত্তিতনিমিত্তস্স সম্মুখা নদীতীরে নিমিত্তং, তাৰ কিত্তেত্ৰা পচ্চাহরিত্ৰা পঠমকিত্তিতনিমিত্তেন সদ্ধিং ঘটেতব্বং. অথ সব্বনিমিত্তানং অন্তো ঠিতে ভিক্খূ হত্থপাসগতে কত্ৰা কম্মৰাচায সীমা সম্মন্নিতব্বা. নদিযা ঠিতা অনাগতাপি কম্মং ন কোপেন্তি, সম্মুতিপরিযোসানে ঠপেত্ৰা নদিং নিমিত্তানং অন্তো পরতীরে চ ওরিমতীরে চ একসীমা হোতি, নদী পন বদ্ধসীমাসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি. ৰিসুং নদীসীমা এৰ হি সা.

সচে অন্তোনদিযং দীপকো হোতি, তং অন্তোসীমায কাতুকামেন পুরিমনযেনেৰ অত্তনা ঠিততীরে নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা দীপকস্স ওরিমন্তে চ পারিমন্তে চ নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. অথ পরতীরে নদিযা ওরিমতীরে নিমিত্তস্স সম্মুখট্ঠানে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা ততো পট্ঠায পুরিমনযেনেৰ যাৰ উপরিসোতে পঠমং কিত্তিতনিমিত্তস্স সম্মুখা নিমিত্তং, তাৰ কিত্তেতব্বং. অথ দীপকস্স পারিমন্তে চ ওরিমন্তে চ নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা পচ্চাহরিত্ৰা পঠমং কিত্তিতনিমিত্তেন সদ্ধিং ঘটেতব্বং. অথ দ্ৰীসু তীরেসু দীপকেসু চ ভিক্খূ সব্বে হত্থপাসগতে কত্ৰা কম্মৰাচায সীমা সম্মন্নিতব্বা, নদিযং ঠিতা অনাগচ্ছন্তাপি কম্মং ন কোপেন্তি, সম্মুতিপরিযোসানে ঠপেত্ৰা নদিং নিমিত্তানং অন্তো তীরদ্ৰযঞ্চ দীপকো চ একসীমা হোতি, নদী পন নদীসীমাযেৰ.

সচে পন দীপকো ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদতো উদ্ধং ৰা অধো ৰা অধিকতরো হোতি, অথ ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদনিমিত্তস্স উজুকমেৰ সম্মুখীভূতে দীপকস্স ওরিমন্তে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা ততো পট্ঠায দীপকসিখরং পরিক্খিপন্তেন পুন দীপকস্স ওরিমন্তে নিমিত্তসম্মুখে পারিমন্তে নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. ততো পরং পুরিমনযেনেৰ পরতীরে সম্মুখনিমিত্তমাদিং কত্ৰা পরতীরে নিমিত্তানি চ দীপকস্স পারিমন্তওরিমন্তে নিমিত্তানি চ কিত্তেত্ৰা পঠমকিত্তিতনিমিত্তেন সদ্ধিং ঘটনা কাতব্বা. এৰং কিত্তেত্ৰা সম্মতা সীমা পব্বতসণ্ঠানা হোতি. সচে পন দীপকো ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদতো উদ্ধম্পি অধোপি অধিকতরো হোতি, পুরিমনযেনেৰ দীপকস্স উভোপি সিখরানি পরিক্খিপিত্ৰা নিমিত্তানি কিত্তেন্তেন নিমিত্তঘটনা কাতব্বা. এৰং কিত্তেত্ৰা সম্মতা সীমা মুদিঙ্গসণ্ঠানা হোতি. সচে দীপকো ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদস্স অন্তো খুদ্দকো হোতি, সব্বপঠমেন নযেন দীপকে নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি. এৰং কিত্তেত্ৰা সম্মতা সীমা পণৰসণ্ঠানা হোতি. এৰং তাৰ সীমাবন্ধনং ৰেদিতব্বং.

১৬৫. এৰং বদ্ধা পন সীমা কদা অসীমা হোতীতি? যদা সঙ্ঘো সীমং সমূহনতি, তদা অসীমা হোতি. কথং পনেসা সমূহনিতব্বাতি? ‘‘সীমং, ভিক্খৰে, সম্মন্নন্তেন পঠমং সমানসংৰাসসীমা সম্মন্নিতব্বা, পচ্ছা তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সম্মন্নিতব্বো. সীমং, ভিক্খৰে, সমূহনন্তেন পঠমং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সমূহন্তব্বো, পচ্ছা সমানসংৰাসসীমা সমূহন্তব্বা’’তি ৰচনতো পঠমং অৰিপ্পৰাসো সমূহনিতব্বো, পচ্ছা সীমা সমূহনিতব্বাতি. কথং? ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যো সো সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সম্মতো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসং সমূহনেয্য, এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যো সো সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সম্মতো, সঙ্ঘো তং তিচীরেন অৰিপ্পৰাসং সমূহনতি. যস্সাযস্মতো খমতি এতস্স তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসস্স সমুগ্ঘাতো, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সমূহতো সো সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৪৫) –

এৰং তাৰ অৰিপ্পৰাসো সমূহনিতব্বো.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং সীমং সমূহনেয্য সমানসংৰাসং একূপোসথং, এসা ঞত্তি.

‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, সঙ্ঘো তং সীমং সমূহনতি সমানসংৰাসং একূপোসথং. যস্সাযস্মতো খমতি এতিস্সা সীমায সমানসংৰাসায একূপোসথায সমুগ্ঘাতো, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.

‘‘সমূহতা সা সীমা সঙ্ঘেন সমানসংৰাসা একূপোসথা, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৪৬) –

এৰং সীমা সমূহনিতব্বা.

সমূহনন্তেন পন ভিক্খুনা ৰত্তং জানিতব্বং. তত্রিদং ৰত্তং (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৪) – খণ্ডসীমায ঠত্ৰা অৰিপ্পৰাসসীমা ন সমূহন্তব্বা, তথা অৰিপ্পৰাসসীমায ঠত্ৰা খণ্ডসীমাপি. খণ্ডসীমায পন ঠিতেন খণ্ডসীমাৰ সমূহনিতব্বা, তথা ইতরায ঠিতেন ইতরা. সীমং নাম দ্ৰীহি কারণেহি সমূহনন্তি পকতিযা খুদ্দকং পুন আৰাসৰড্ঢনত্থায মহতিং ৰা কাতুং, পকতিযা মহতিং পুন অঞ্ঞেসং ৰিহারোকাসদানত্থায খুদ্দকং ৰা কাতুং. তত্থ সচে খণ্ডসীমঞ্চ অৰিপ্পৰাসসীমঞ্চ জানন্তি, সমূহনিতুঞ্চেৰ বন্ধিতুঞ্চ সক্খিস্সন্তি. খণ্ডসীমং পন জানন্তা অৰিপ্পৰাসং অজানন্তাপি সমূহনিতুঞ্চেৰ বন্ধিতুঞ্চ সক্খিস্সন্তি. খণ্ডসীমং অজানন্তা অৰিপ্পৰাসংযেৰ জানন্তা চেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণউপওসথাগারাদীসু নিরাসঙ্কট্ঠানেসু ঠত্ৰা অপ্পেৰ নাম সমূহনিতুং সক্খিস্সন্তি, পটিবন্ধিতুং পন ন সক্খিস্সন্তেৰ. সচে বন্ধেয্যুং, সীমাসম্ভেদং কত্ৰা ৰিহারং অৰিহারং করেয্যুং, তস্মা ন সমূহনিতব্বা. যে পন উভোপি ন জানন্তি, তে নেৰ সমূহনিতুং, ন বন্ধিতুং সক্খিস্সন্তি. অযঞ্হি সীমা নাম কম্মৰাচায ৰা অসীমা হোতি সাসনন্তরধানেন ৰা, ন চ সক্কা সীমং অজানন্তেহি কম্মৰাচা কাতুং, তস্মা ন সমূহনিতব্বা, সাধুকং পন ঞত্ৰাযেৰ সমূহনিতব্বা চেৰ বন্ধিতব্বা চাতি. অযং তাৰ বদ্ধসীমায ৰিনিচ্ছযো.

১৬৬. অবদ্ধসীমা পন গামসীমা সত্তব্ভন্তরসীমা উদকুক্খেপসীমাতি তিৰিধা. তত্থ যাৰতা একং গামখেত্তং, অযং গামসীমা নাম, গামগ্গহণেন চেত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৭) নগরম্পি নিগমম্পি গহিতমেৰ হোতি. তত্থ যত্তকে পদেসে তস্স তস্স গামস্স গামভোজকা বলিং লভন্তি, সো পদেসো অপ্পো ৰা হোতু মহন্তো ৰা, গামসীমাত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি. নগরনিগমসীমাসুপি এসেৰ নযো. যম্পি একস্মিংযেৰ গামখেত্তে একং পদেসং ‘‘অযং ৰিসুংগামো হোতূ’’তি পরিচ্ছিন্দিত্ৰা রাজা কস্সচি দেতি, সোপি ৰিসুংগামসীমা হোতিযেৰ, তস্মা সা চ ইতরা চ পকতিগামনগরনিগমসীমা বদ্ধসীমাসদিসাযেৰ হোন্তি, কেৰলং পন তিচীৰরৰিপ্পৰাসপরিহারং ন লভন্তি.

অগামকে পন অরঞ্ঞে সমন্তা সত্তব্ভন্তরা সত্তব্ভন্তরসীমা নাম. তত্থ অগামকং নাম অরঞ্ঞং ৰিঞ্ঝাটৰীআদীসু ৰা সমুদ্দমজ্ঝে ৰা মচ্ছবন্ধানং অগমনপথে দীপকেসু লব্ভতি. সমন্তা সত্তব্ভন্তরাতি মজ্ঝে ঠিতানং সব্বদিসাসু সত্তব্ভন্তরা ৰিনিব্বেধেন চুদ্দস হোন্তি. তত্থ একং অব্ভন্তরং অট্ঠৰীসতিহত্থপ্পমাণং হোতি. অযঞ্চ সীমা পরিসৰসেন ৰড্ঢতি, তস্মা সমন্তা পরিসপরিযন্ততো পট্ঠায অব্ভন্তরপরিচ্ছেদো কাতব্বো. সচে পন দ্ৰে সঙ্ঘা ৰিসুং উপোসথং করোন্তি, দ্ৰিন্নং সত্তব্ভন্তরানং অন্তরে অঞ্ঞমেকং অব্ভন্তরং উপচারত্থায ঠপেতব্বং.

১৬৭. যা পনেসা ‘‘সব্বা, ভিক্খৰে, নদী অসীমা, সব্বো সমুদ্দো অসীমো, সব্বো জাতস্সরো অসীমো’’তি (মহাৰ. ১৪৭) এৰং নদীআদীনং বদ্ধসীমভাৰং পটিক্খিপিত্ৰা পুন ‘‘নদিযা ৰা, ভিক্খৰে, সমুদ্দে ৰা জাতস্সরে ৰা যং মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সমন্তা উদকুক্খেপা, অযং তত্থ সমানসংৰাসা একূপোসথা’’তি (মহাৰ. ১৪৭) ৰুত্তা, অযং উদকুক্খেপসীমা নাম. তত্থ নদী নদীনিমিত্তে ৰুত্তলক্খণাৰ, সমুদ্দোপি পাকটোযেৰ. যো পন যেন কেনচি খণিত্ৰা অকতো সযংজাতো সোব্ভো সমন্ততো আগতেন উদকেন পূরিতো তিট্ঠতি, যত্থ নদিযং ৰুত্তপ্পকারে ৰস্সকালে উদকং সন্তিট্ঠতি, অযং জাতস্সরো নাম. যোপি নদিং ৰা সমুদ্দং ৰা ভিন্দিত্ৰা নিক্খন্তউদকেন খতো সোব্ভো এতং লক্খণং পাপুণাতি, অযম্পি জাতস্সরোযেৰ. এতেসু নদীআদীসু যং ঠানং থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সমন্ততো উদকুক্খেপেন পরিচ্ছিন্নং, অযং উদকুক্খেপসীমা নাম.

কথং পন উদকুক্খেপো কাতব্বোতি? যথা অক্খধুত্তা দারুগুল়ং খিপন্তি, এৰং উদকং ৰা ৰালুকং ৰা হত্থেন গহেত্ৰা থামমজ্ঝিমেন পুরিসেন সব্বথামেন খিপিতব্বং. যত্থ এৰং খিত্তং উদকং ৰা ৰালুকা ৰা পততি, অযমেকো উদকুক্খেপো, তস্স অন্তোহত্থপাসং ৰিজহিত্ৰা ঠিতো কম্মং কোপেতি. যাৰ পরিসা ৰড্ঢতি, তাৰ সীমাপি ৰড্ঢতি, পরিসপরিযন্ততো উদকুক্খেপোযেৰ পমাণং, অযং পন এতেসং নদীআদীনং অন্তোযেৰ লব্ভতি, ন বহি. তস্মা নদিযা ৰা জাতস্সরে ৰা যত্তকং পদেসং পকতিৰস্সকালে চতূসু মাসেসু উদকং ওত্থরতি, সমুদ্দে যস্মিং পদেসে পকতিৰীচিযো ওসরিত্ৰা সণ্ঠহন্তি, ততো পট্ঠায কপ্পিযভূমি, তত্থ ঠত্ৰা উপোসথাদিকম্মং কাতুং ৰট্টতি, দুব্বুট্ঠিকালে ৰা গিম্হে ৰা নদীজাতস্সরেসু সুক্খেসুপি সা এৰ কপ্পিযভূমি. সচে পন সুক্খে জাতস্সরে ৰাপিং ৰা খণন্তি, ৰপ্পং ৰা করোন্তি, তং ঠানং গামখেত্তং হোতি. যা পনেসা ‘‘কপ্পিযভূমী’’তি ৰুত্তা, ততো বহি উদকুক্খেপসীমা ন গচ্ছতি, অন্তো গচ্ছতি, তস্মা তেসং অন্তো পরিসপরিযন্ততো পট্ঠায সমন্তা উদকুক্খেপপরিচ্ছেদো কাতব্বো, অযমেত্থ সঙ্খেপো.

অযং পন ৰিত্থারো – সচে নদী নাতিদীঘা হোতি, পভৰতো পট্ঠায যাৰ মুখদ্ৰারা সব্বত্থ সঙ্ঘো নিসীদতি, উদকুক্খেপসীমায কম্মং নত্থি, সকলাপি নদী এতেসংযেৰ ভিক্খূনং পহোতি. যং পন মহাসুমত্থেরেন ৰুত্তং ‘‘যোজনং পৰত্তমানাযেৰ নদী, তত্রাপি উপরি অড্ঢযোজনং পহায হেট্ঠা অড্ঢযোজনে কম্মং কাতুং ৰট্টতী’’তি, তং মহাপদুমত্থেরেনেৰ পটিক্খিত্তং. ভগৰতা হি ‘‘তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেত্ৰা যত্থ কত্থচি উত্তরন্তিযা ভিক্খুনিযা অন্তরৰাসকো তেমিযতী’’তি (পাচি. ৬৯২) ইদং নদিযা পমাণং ৰুত্তং, ন যোজনং ৰা অড্ঢযোজনং ৰা, তস্মা যা ইমস্স সুত্তস্স ৰসেন পুব্বে ৰুত্তলক্খণা নদী, তস্সা পভৰতো পট্ঠায সঙ্ঘকম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পনেত্থ বহূ ভিক্খূ ৰিসুং ৰিসুং কম্মং করোন্তি, সব্বেহি অত্তনো চ অঞ্ঞেসঞ্চ উদকুক্খেপপরিচ্ছেদস্স অন্তরা অঞ্ঞো উদকুক্খেপো সীমন্তরিকত্থায ঠপেতব্বো, ততো অধিকং ৰট্টতিযেৰ, ঊনং পন ন ৰট্টতীতি ৰুত্তং. জাতস্সরসমুদ্দেপি এসেৰ নযো.

নদিযা পন ‘‘কম্মং করিস্সামা’’তি গতেহি সচে নদী পরিপুণ্ণা হোতি সমতিত্তিকা, উদকসাটিকং নিৰাসেত্ৰা অন্তোনদিযংযেৰ কম্মং কাতব্বং. সচে ন সক্কোন্তি, নাৰাযপি ঠত্ৰা কাতব্বং. গচ্ছন্তিযা পন নাৰায কাতুং ন ৰট্টতি. কস্মা? উদকুক্খেপমত্তমেৰ হি সীমা. তং নাৰা সীঘমেৰ অতিক্কমতি, এৰং সতি অঞ্ঞিস্সা সীমায ঞত্তি, অঞ্ঞিস্সা অনুসাৰনা হোতি, তস্মা নাৰং অরিত্তেন ৰা ঠপেত্ৰা পাসাণে ৰা লম্বেত্ৰা অন্তোনদিযং জাতরুক্খে ৰা বন্ধিত্ৰা কম্মং কাতব্বং. অন্তোনদিযং বদ্ধঅট্টকেপি অন্তোনদিযং জাতরুক্খেপি ঠিতেহি কাতুং ৰট্টতি. সচে পন রুক্খস্স সাখা ৰা ততো নিক্খন্তপারোহো ৰা বহিনদীতীরে ৰিহারসীমায ৰা গামসীমায ৰা পতিট্ঠিতো, সীমং ৰা সোধেত্ৰা সাখং ৰা ছিন্দিত্ৰা কম্মং কাতব্বং. বহিনদীতীরে জাতরুক্খস্স অন্তোনদিযং পৰিট্ঠসাখায ৰা পারোহে ৰা নাৰং বন্ধিত্ৰা কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, করোন্তেহি সীমা ৰা সোধেতব্বা, ছিন্দিত্ৰা ৰাস্স বহিপতিট্ঠিতভাৰো নাসেতব্বো. নদীতীরে পন খাণুকং কোট্টেত্ৰা তত্থ বদ্ধনাৰায ন ৰট্টতিযেৰ. নদিযং সেতুং করোন্তি, সচে অন্তোনদিযংযেৰ সেতু চ সেতুপাদা চ হোন্তি, সেতুম্হি ঠিতেহি কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন সেতু ৰা সেতুপাদা ৰা বহিতীরে পতিট্ঠিতা, কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, সীমং সোধেত্ৰা কাতব্বং. অথ সেতুপাদা অন্তো, সেতু পন উভিন্নম্পি তীরানং উপরিআকাসে ঠিতো, ৰট্টতি.

অন্তোনদিযং পাসাণো ৰা দীপকো ৰা হোতি, তত্থ যত্তকং পদেসং পুব্বে ৰুত্তপ্পকারে পকতিৰস্সকালে ৰস্সানস্স চতূসু মাসেসু উদকং ওত্থরতি, সো নদীসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. অতিৰুট্ঠিকালে ওঘেন ওত্থতোকাসো ন গহেতব্বো. সো হি গামসীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. নদিতো মাতিকং নীহরন্তা নদিযং আৰরণং করোন্তি, তং চে ওত্থরিত্ৰা ৰা ৰিনিব্বিজ্ঝিত্ৰা ৰা উদকং গচ্ছতি, সব্বত্থ পৰত্তনট্ঠানে কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন আৰরণেন ৰা কোট্টকবন্ধনেন ৰা সোতং পচ্ছিন্দতি, উদকং নপ্পৰত্ততি, অপ্পৰত্তনট্ঠানে কাতুং ন ৰট্টতি, আৰরণমত্তকেপি কাতুং ন ৰট্টতি. সচে কোচি আৰরণপ্পদেসো পুব্বে ৰুত্তপাসাণদীপকপ্পদেসো ৰিয উদকেন অজ্ঝোত্থরীযতি, তত্থ ৰট্টতি. সো হি নদীসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. নদিং ৰিনাসেত্ৰা তল়াকং করোন্তি, হেট্ঠা পাল়িবদ্ধা উদকং আগন্ত্ৰা তল়াকং পূরেত্ৰা তিট্ঠতি, এত্থ কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, উপরি পৰত্তনট্ঠানে হেট্ঠা চ ছড্ডিতোদকং নদিং ওতরিত্ৰা সন্দনট্ঠানতো পট্ঠায ৰট্টতি. দেৰে অৰস্সন্তে হেমন্তগিম্হেসু ৰা সুক্খনদিযাপি ৰট্টতি, নদিতো নীহটমাতিকায ন ৰট্টতি. সচে সা কালন্তরেন ভিজ্জিত্ৰা নদী হোতি, ৰট্টতি. কাচি নদী উপ্পতিত্ৰা গামনিগমসীমং ওত্থরিত্ৰা পৰত্ততি, নদীযেৰ হোতি, কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন ৰিহারসীমং ওত্থরতি, ৰিহারসীমাত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি.

সমুদ্দেপি কম্মং করোন্তেহি যং পদেসং উদ্ধং ৰড্ঢনউদকং ৰা পকতিৰীচি ৰা ৰেগেন আগন্ত্ৰা ওত্থরতি, তত্থ কাতুং ন ৰট্টতি. যস্মিং পন পদেসে পকতিৰীচিযো ওসরিত্ৰা সণ্ঠহন্তি, সো উদকন্ততো পট্ঠায অন্তো সমুদ্দো নাম, তত্থ ঠিতেহি কম্মং কাতব্বং. সচে ঊমিৰেগো বাধতি, নাৰায ৰা অট্টকে ৰা ঠত্ৰা কাতব্বং. তেসু ৰিনিচ্ছযো নদিযং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. সমুদ্দে পিট্ঠিপাসাণো হোতি, তং কদাচি ঊমিযো আগন্ত্ৰা ওত্থরন্তি, কদাচি ন ওত্থরন্তি, তত্থ কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. সো হি গামসীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. সচে পন ৰীচীসু আগতাসুপি অনাগতাসুপি পকতিউদকেনেৰ ওত্থরীযতি, ৰট্টতি. দীপকো ৰা পব্বতো ৰা হোতি, সো চে দূরে হোতি মচ্ছবন্ধানং অগমনপথে, অরঞ্ঞসীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. তেসং গমনপরিযন্তস্স ওরতো পন গামসীমাসঙ্খ্যং গচ্ছতি, তত্থ গামসীমং অসোধেত্ৰা কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. সমুদ্দো গামসীমং ৰা নিগমসীমং ৰা ওত্থরিত্ৰা তিট্ঠতি, সমুদ্দোৰ হোতি, তত্থ কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন ৰিহারসীমং ওত্থরতি, ৰিহারসীমাত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি.

জাতস্সরে কম্মং করোন্তেহি যত্থ পুব্বে ৰুত্তপ্পকারে ৰস্সকালে ৰস্সে পচ্ছিন্নমত্তে পিৰিতুং ৰা হত্থপাদে ৰা ধোৰিতুং উদকং ন হোতি, সুক্খতি, অযং ন জাতস্সরো, গামখেত্তসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, তত্থ কম্মং ন কাতব্বং. যত্থ পন ৰুত্তপ্পকারে ৰস্সকালে উদকং সন্তিট্ঠতি, অযমেৰ জাতস্সরো. তস্স যত্তকে পদেসে ৰস্সানং চাতুমাসে উদকং তিট্ঠতি, তত্থ কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে গম্ভীরং উদকং, অট্টকং বন্ধিত্ৰা তত্থ ঠিতেহিপি জাতস্সরস্স অন্তোজাতরুক্খম্হি বদ্ধঅট্টকেপি কাতুং ৰট্টতি. পিট্ঠিপাসাণদীপকেসু পনেত্থ নদিযং ৰুত্তসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো. সমৰস্সদেৰকালে পহোনকজাতস্সরো পন চেপি দুব্বুট্ঠিককালে ৰা গিম্হহেমন্তেসু ৰা সুক্খতি, নিরুদকো হোতি, তত্থ সঙ্ঘকম্মং কাতুং ৰট্টতি. যং অন্ধকট্ঠকথাযং ৰুত্তং ‘‘সব্বো জাতস্সরো সুক্খো অনোদকো গামখেত্তংযেৰ ভজতী’’তি, তং ন গহেতব্বং. সচে পনেত্থ উদকত্থায আৰাটং ৰা পোক্খরণীআদীনি ৰা খণন্তি, তং ঠানং অজাতস্সরো হোতি, গামসীমাসঙ্খ্যং গচ্ছতি. লাবুতিপুসকাদিৰপ্পে কতেপি এসেৰ নযো. সচে পন নং পূরেত্ৰা থলং ৰা করোন্তি, একস্মিং দিসাভাগে পাল়িং বন্ধিত্ৰা সব্বমেৰ নং মহাতল়াকং ৰা করোন্তি, সব্বোপি অজাতস্সরো হোতি, গামসীমাসঙ্খ্যং গচ্ছতি. লোণীপি জাতস্সরসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. ৰস্সিকে চত্তারো মাসে উদকট্ঠানোকাসে কম্মং কাতুং ৰট্টতীতি. অযং অবদ্ধসীমায ৰিনিচ্ছযো.

ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে

সীমাৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.

২৫. উপোসথপৰারণাৰিনিচ্ছযকথা

১৬৮. উপোসথপৰারণাতি এত্থ (কঙ্খা. অট্ঠ. নিদানৰণ্ণনা) দিৰসৰসেন তযো উপোসথা চাতুদ্দসিকো পন্নরসিকো সামগ্গীউপোসথোতি. তত্থ হেমন্তগিম্হৰস্সানানং তিণ্ণং উতূনং ততিযসত্তমপক্খেসু দ্ৰে দ্ৰে কত্ৰা ছ চাতুদ্দসিকা, সেসা পন্নরসিকাতি এৰং একসংৰচ্ছরে চতুৰীসতি উপোসথা. ইদং তাৰ পকতিচারিত্তং. তথারূপপচ্চযে সতি অঞ্ঞস্মিম্পি চাতুদ্দসে উপোসথং কাতুং ৰট্টতি. পুরিমৰস্সংৰুট্ঠানং পন পুব্বকত্তিকপুণ্ণমা, তেসংযেৰ সচে ভণ্ডনকারকেহি উপদ্দুতা পৰারণং পচ্চুক্কড্ঢন্তি, অথ কত্তিকমাসস্স কাল়পক্খচাতুদ্দসো ৰা পচ্ছিমকত্তিকপুণ্ণমা ৰা পচ্ছিমৰস্সংৰুট্ঠানঞ্চ পচ্ছিমকত্তিকপুণ্ণমা এৰ ৰাতি ইমে তযো পৰারণাদিৰসাপি হোন্তি. ইদম্পি পকতিচারিত্তমেৰ. তথারূপপচ্চযে সতি দ্ৰিন্নং কত্তিকপুণ্ণমানং পুরিমেসু চাতুদ্দসেসুপি পৰারণং কাতুং ৰট্টতি. যদা পন কোসম্বকক্খন্ধকে (মহাৰ. ৪৫১ আদযো) আগতনযেন ভিন্নে ভিক্খুসঙ্ঘে ওসারিতে তস্মিং ভিক্খুস্মিং সঙ্ঘো তস্স ৰত্থুস্স ৰূপসমায সঙ্ঘসামগ্গিং করোতি, তদা তাৰদেৰ উপোসথো কাতব্বো. ‘‘পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি ৰচনতো ঠপেত্ৰা চাতুদ্দসপন্নরসে অঞ্ঞোপি যো কোচি দিৰসো উপোসথদিৰসো নাম হোতি, ৰস্সংৰুট্ঠানং পন কত্তিকমাসব্ভন্তরে অযমেৰ সামগ্গীপৰারণাদিৰসো নাম হোতি. ইতি ইমেসু তীসু দিৰসেসু উপোসথো কাতব্বো. করোন্তেন পন সচে চাতুদ্দসিকো হোতি, ‘‘অজ্জুপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰত্তব্বং. সচে সামগ্গীউপোসথো হোতি, ‘‘অজ্জুপোসথো সামগ্গী’’তি ৰত্তব্বং. পন্নরসিযং পন পাল়িযং আগতনযেনেৰ ‘‘অজ্জুপোসথো পন্নরসো’’তি ৰত্তব্বং.

১৬৯. সঙ্ঘে উপোসথো (কঙ্খা. অট্ঠ. নিদানৰণ্ণনা), গণে উপোসথো, পুগ্গলে উপোসথোতি এৰং কারকৰসেন অপরেপি তযো উপোসথা ৰুত্তা, কত্তব্বাকারৰসেন পন সুত্তুদ্দেসো পারিসুদ্ধিউপোসথো অধিট্ঠানুপোসথোতি অপরেপি তযো উপোসথা. তত্থ সুত্তুদ্দেসো নাম ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো’’তিআদিনা নযেন ৰুত্তো পাতিমোক্খুদ্দেসো. যে পনিতরে দ্ৰে উপোসথা, তেসু পারিসুদ্ধিউপোসথো তাৰ অঞ্ঞেসঞ্চ সন্তিকে অঞ্ঞমঞ্ঞঞ্চ আরোচনৰসেন দুৰিধো. তত্থ য্ৰাযং অঞ্ঞেসং সন্তিকে করীযতি, সোপি পৰারিতানঞ্চ অপ্পৰারিতানঞ্চ সন্তিকে করণৰসেন দুৰিধো. তত্থ মহাপৰারণায পৰারিতানং সন্তিকে পচ্ছিমিকায উপগতেন ৰা অনুপগতেন ৰা ছিন্নৰস্সেন ৰা চাতুমাসিনিযং পন পৰারিতানং সন্তিকে অনুপগতেন ৰা ছিন্নৰস্সেন ৰা কাযসামগ্গিং দত্ৰা ‘‘পরিসুদ্ধো অহং ভন্তে, পরিসুদ্ধোতি মং ধারেথা’’তি তিক্খত্তুং ৰত্ৰা কাতব্বো. ঠপেত্ৰা পন পৰারণাদিৰসং অঞ্ঞস্মিং কালে আৰাসিকেহি উদ্দিট্ঠমত্তে পাতিমোক্খে অৰুট্ঠিতায ৰা একচ্চায ৰুট্ঠিতায ৰা সব্বায ৰা ৰুট্ঠিতায পরিসায যে অঞ্ঞে সমসমা ৰা থোকতরা ৰা আগচ্ছন্তি, তেহি তেসং সন্তিকে ৰুত্তনযেনেৰ পারিসুদ্ধি আরোচেতব্বা.

যো পনাযং অঞ্ঞমঞ্ঞং আরোচনৰসেন করীযতি, সো ঞত্তিং ঠপেত্ৰা করণৰসেন চ অট্ঠপেত্ৰা করণৰসেন চ দুৰিধো. তত্থ যস্মিং আৰাসে তযো ভিক্খূ ৰিহরন্তি, তেসু উপোসথদিৰসে সন্নিপতিতেসু একেন ভিক্খুনা ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা, অজ্জুপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰা ‘‘পন্নরসো’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, মযং অঞ্ঞমঞ্ঞং পারিসুদ্ধিউপোসথং করেয্যামা’’তি ঞত্তিযা ঠপিতায থেরেন ভিক্খুনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘পরিসুদ্ধো অহং, আৰুসো, পরিসুদ্ধোতি মং ধারেথা’’তি তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. ইতরেহি ‘‘ভন্তে’’তি ৰত্ৰা এৰমেৰ ৰত্তব্বং. এৰং ঞত্তিং ঠপেত্ৰা কাতব্বো. যত্র পন দ্ৰে ভিক্খূ ৰিহরন্তি, তত্র ঞত্তিং অট্ঠপেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ পারিসুদ্ধি আরোচেতব্বাতি অযং পারিসুদ্ধিউপোসথো.

সচে পন একোৰ ভিক্খু হোতি, সব্বং পুব্বকরণীযং কত্ৰা অঞ্ঞেসং অনাগমনং ঞত্ৰা ‘‘অজ্জ মে উপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰা ‘‘পন্নরসো’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘অধিট্ঠামী’’তি ৰত্তব্বং. অযং অধিট্ঠানুপোসথোতি এৰং কত্তব্বাকারৰসেন তযো উপোসথা ৰেদিতব্বা. এত্তাৰতা নৰ উপোসথা দীপিতা হোন্তি. তেসু দিৰসৰসেন পন্নরসিকো, কারকৰসেন সঙ্ঘুপোসথো, কত্তব্বাকারৰসেন সুত্তুদ্দেসোতি এৰং তিলক্খণসম্পন্নে উপোসথে পৰত্তমানে উপোসথং অকত্ৰা তদহুপোসথে অঞ্ঞং অভিক্খুকং নানাসংৰাসকেহি ৰা সভিক্খুকং আৰাসং ৰা অনাৰাসং ৰা ৰাসত্থায অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন অঞ্ঞত্র অন্তরাযা গচ্ছন্তস্স দুক্কটং হোতি.

১৭০. উপোসথকরণত্থং সন্নিপতিতে সঙ্ঘে বহি উপোসথং কত্ৰা আগতেন সন্নিপাতট্ঠানং গন্ত্ৰা কাযসামগ্গিং অদেন্তেন ছন্দো দাতব্বো. যোপি গিলানো ৰা হোতি কিচ্চপসুতো ৰা, তেনপি পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. কথং? একস্স ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘ছন্দং দম্মি, ছন্দং মে হর, ছন্দং মে আরোচেহী’’তি অযমত্থো কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উভযেন ৰা ৰিঞ্ঞাপেতব্বো, এৰং দিন্নো হোতি ছন্দো. অকতুপোসথেন গিলানেন ৰা কিচ্চপসুতেন ৰা পারিসুদ্ধি দাতব্বা. কথং? একস্স ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘পারিসুদ্ধিং দম্মি, পারিসুদ্ধিং মে হর, পারিসুদ্ধিং মে আরোচেহী’’তি অযমত্থো কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উভযেন ৰা ৰিঞ্ঞাপেতব্বো, এৰং দিন্না হোতি পারিসুদ্ধি. তং পন দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তদহুপোসথে পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দম্পি দাতুং, সন্তি সঙ্ঘস্স করণীয’’ন্তি (মহাৰ. ১৬৫). তত্থ পারিসুদ্ধিদানং সঙ্ঘস্সপি অত্তনোপি উপোসথকরণং সম্পাদেতি, ন অৰসেসং সঙ্ঘকিচ্চং, ছন্দদানং সঙ্ঘস্সেৰ উপোসথকরণঞ্চ সেসকিচ্চঞ্চ সম্পাদেতি, অত্তনো পনস্স উপোসথো অকতোযেৰ হোতি, তস্মা পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. পুব্বে ৰুত্তং পন সুদ্ধিকচ্ছন্দং ৰা পারিসুদ্ধিং ৰা ইমং ৰা ছন্দপারিসুদ্ধিং একেন বহূনম্পি আহরিতুং ৰট্টতি. সচে পন সো অন্তরামগ্গে অঞ্ঞং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা যেসং তেন ছন্দো ৰা পারিসুদ্ধি ৰা গহিতা, তেসঞ্চ অত্তনো চ ছন্দপারিসুদ্ধিং দেতি, তস্সেৰ আগচ্ছতি. ইতরা পন বিল়ালসঙ্খলিকা ছন্দপারিসুদ্ধি নাম হোতি, সা ন আগচ্ছতি, তস্মা সযমেৰ সন্নিপাতট্ঠানং গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং. সচে পন সঞ্চিচ্চ নারোচেতি, দুক্কটং আপজ্জতি, ছন্দপারিসুদ্ধি পন তস্মিং হত্থপাসং উপগতমত্তেযেৰ আগতা হোতি.

১৭১. পারিৰাসিযেন পন ছন্দদানেন যং কিঞ্চি সঙ্ঘকম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. তত্থ (পাচি. অট্ঠ. ১১৬৭) চতুব্বিধং পারিৰাসিযং পরিসপারিৰাসিযং রত্তিপারিৰাসিযং ছন্দপারিৰাসিযং অজ্ঝাসযপারিৰাসিযন্তি. তেসু পরিসপারিৰাসিযং নাম ভিক্খূ কেনচিদেৰ করণীযেন সন্নিপতিতা হোন্তি, অথ মেঘো ৰা উট্ঠেতি, উস্সারণা ৰা করীযতি, মনুস্সা ৰা অজ্ঝোত্থরন্তা আগচ্ছন্তি, ভিক্খূ ‘‘অনোকাসা মযং, অঞ্ঞত্থ গচ্ছামা’’তি ছন্দং অৰিস্সজ্জেত্ৰাৰ উট্ঠহন্তি. ইদং পরিসপারিৰাসিযং. কিঞ্চাপি পরিসপারিৰাসিযং, ছন্দস্স পন অৰিস্সট্ঠত্তা কম্মং কাতুং ৰট্টতি.

পুন ভিক্খূ ‘‘উপোসথাদীনি করিস্সামা’’তি রত্তিং সন্নিপতিত্ৰা ‘‘যাৰ সব্বে সন্নিপতন্তি, তাৰ ধম্মং সুণিস্সামা’’তি একং অজ্ঝেসন্তি, তস্মিং ধম্মকথং কথেন্তেযেৰ অরুণো উগ্গচ্ছতি. সচে ‘‘চাতুদ্দসিকং উপোসথং করিস্সামা’’তি নিসিন্না, পন্নরসোতি কাতুং ৰট্টতি. সচে পন্নরসিকং কাতুং নিসিন্না, পাটিপদে অনুপোসথে উপোসথং কাতুং ন ৰট্টতি, অঞ্ঞং পন সঙ্ঘকিচ্চং কাতুং ৰট্টতি. ইদং রত্তিপারিৰাসিযং নাম.

পুন ভিক্খূ ‘‘কিঞ্চিদেৰ অব্ভানাদিসঙ্ঘকম্মং করিস্সামা’’তি নিসিন্না হোন্তি, তত্রেকো নক্খত্তপাঠকো ভিক্খু এৰং ৰদতি ‘‘অজ্জ নক্খত্তং দারুণং, মা ইমং করোথা’’তি. তে তস্স ৰচনেন ছন্দং ৰিস্সজ্জেত্ৰা তত্থেৰ নিসিন্না হোন্তি. অথঞ্ঞো আগন্ত্ৰা ‘‘নক্খত্তং পতিমানেন্তং, অত্থো বালং উপচ্চগা’’তি (জা. ১.১.৪৯) ৰত্ৰা ‘‘কিং নক্খত্তেন, করোথা’’তি ৰদতি. ইদং ছন্দপারিৰাসিযঞ্চেৰ অজ্ঝাসযপারিৰাসিযঞ্চ. এতস্মিং পারিৰাসিযে পুন ছন্দপারিসুদ্ধিং অনানেত্ৰা কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি.

১৭২. সচে কোচি ভিক্খু গিলানো ন সক্কোতি ছন্দপারিসুদ্ধিং দাতুং, সো মঞ্চেন ৰা পীঠেন ৰা সঙ্ঘমজ্ঝং আনেতব্বো. সচে গিলানুপট্ঠাকানং ভিক্খূনং এৰং হোতি ‘‘সচে খো মযং গিলানং ঠানা চাৰেস্সাম, আবাধো ৰা অভিৰড্ঢিস্সতি, কালকিরিযা ৰা ভৰিস্সতী’’তি, ন সো ভিক্খু ঠানা চাৰেতব্বো, সঙ্ঘেন তত্থ গন্ত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে বহূ তাদিসা গিলানা হোন্তি, সঙ্ঘেন পটিপাটিযা ঠত্ৰা সব্বে হত্থপাসে কাতব্বা. সচে দূরে হোন্তি, সঙ্ঘো নপ্পহোতি, তং দিৰসং উপোসথো ন কাতব্বো. ন ত্ৰেৰ ৰগ্গেন সঙ্ঘেন উপোসথো কাতব্বো, করেয্য চে, দুক্কটং.

সচে (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৯) একস্মিং ৰিহারে চতূসু ভিক্খূসু ৰসন্তেসু একস্স ছন্দপারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা তযো পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, তীসু ৰা ৰসন্তেসু একস্স ছন্দপারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা দ্ৰে পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, অধম্মেন ৰগ্গং উপোসথকম্মং হোতি. সচে পন চত্তারোপি সন্নিপতিত্ৰা পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, তযো ৰা দ্ৰে ৰা পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, অধম্মেন সমগ্গং নাম হোতি. সচে চতূসু জনেসু একস্স পারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা তযো পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, তীসু ৰা জনেসু একস্স পারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা দ্ৰে পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, ধম্মেন ৰগ্গং নাম হোতি. সচে পন চত্তারো একত্থ ৰসন্তা সব্বে সন্নিপতিত্ৰা পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, তযো পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, দ্ৰে অঞ্ঞমঞ্ঞং পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, ধম্মেন সমগ্গং নাম হোতি.

১৭৩. পৰারণাকম্মেসু (মহাৰ. অট্ঠ. ২১২) পন সচে একস্মিং ৰিহারে পঞ্চসু ভিক্খূসু ৰসন্তেসু একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা চত্তারো গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চতূসু ৰা তীসু ৰা ৰসন্তেসু একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা তযো ৰা দ্ৰে ৰা সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, সব্বমেতং অধম্মেন ৰগ্গং পৰারণাকম্মং. সচে পন সব্বেপি পঞ্চ জনা একতো সন্নিপতিত্ৰা গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চত্তারো ৰা তযো ৰা দ্ৰে ৰা ৰসন্তা একতো সন্নিপতিত্ৰা সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, সব্বমেতং অধম্মেন সমগ্গং পৰারণাকম্মং. সচে পঞ্চসু জনেসু একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা চত্তারো সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চতূসু ৰা তীসু ৰা একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা তযো ৰা দ্ৰে ৰা গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, সব্বমেতং ধম্মেন ৰগ্গং পৰারণাকম্মং. সচে পন সব্বেপি পঞ্চ জনা একতো সন্নিপতিত্ৰা সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চত্তারো ৰা তযো ৰা একতো সন্নিপতিত্ৰা গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, দ্ৰে অঞ্ঞমঞ্ঞং পৰারেন্তি, এককো ৰসন্তো অধিট্ঠানপৰারণং করোতি, সব্বমেতং ধম্মেন সমগ্গং নাম পৰারণাকম্মন্তি.

এত্থ সচে চাতুদ্দসিকা হোতি, ‘‘অজ্জ মে পৰারণা চাতুদ্দসী’’তি, সচে পন্নরসিকা, ‘‘অজ্জ মে পৰারণা পন্নরসী’’তি এৰং অধিট্ঠাতব্বং. পৰারণং দেন্তেন পন ‘‘পৰারণং দম্মি, পৰারণং মে হর, মমত্থায পৰারেহী’’তি কাযেন ৰা ৰাচায ৰা কাযৰাচাহি ৰা অযমত্থো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. এৰং দিন্নায (মহাৰ. অট্ঠ. ২১৩) পৰারণায পৰারণাহারকেন সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং পৰারেতব্বং ‘‘তিস্সো, ভন্তে, ভিক্খু সঙ্ঘং পৰারেতি দিট্ঠেন ৰা সুতেন ৰা পরিসঙ্কায ৰা, ৰদতু তং, ভন্তে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায, পস্সন্তো পটিকরিস্সতি. দুতিযম্পি, ভন্তে…পে… ততিযম্পি, ভন্তে, তিস্সো ভিক্খু সঙ্ঘং পৰারেতি…পে… পটিকরিস্সতী’’তি. সচে পন ৰুড্ঢতরো হোতি, ‘‘আযস্মা, ভন্তে, তিস্সো’’তি ৰত্তব্বং. এৰঞ্হি তেন তস্সত্থায পৰারিতং হোতি. পৰারণং দেন্তেন পন ছন্দোপি দাতব্বো, ছন্দদানং হেট্ঠা ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. ইধাপি ছন্দদানং অৰসেসকম্মত্থায. তস্মা সচে পৰারণং দেন্তো ছন্দং দেতি, ৰুত্তনযেন আহটায পৰারণায তেন চ ভিক্খুনা সঙ্ঘেন চ পৰারিতমেৰ হোতি. অথ পৰারণমেৰ দেতি, ন ছন্দং, তস্স চ পৰারণায আরোচিতায সঙ্ঘেন চ পৰারিতে সব্বেসং সুপ্পৰারিতং হোতি, অঞ্ঞং পন কম্মং কুপ্পতি. সচে ছন্দমেৰ দেতি, ন পৰারণং, সঙ্ঘস্স পৰারণা চ সেসকম্মানি চ ন কুপ্পন্তি, তেন পন ভিক্খুনা অপ্পৰারিতং হোতি, পৰারণাদিৰসে পন বহিসীমায পৰারণং অধিট্ঠহিত্ৰা আগতেনপি ছন্দো দাতব্বো তেন সঙ্ঘস্স পৰারণাকম্মং ন কুপ্পতি.

সচে পুরিমিকায পঞ্চ ভিক্খূ ৰস্সং উপগতা, পচ্ছিমিকাযপি পঞ্চ, পুরিমেহি ঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারিতে পচ্ছিমেহি তেসং সন্তিকে পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো, ন একস্মিং উপোসথগ্গে দ্ৰে ঞত্তিযো ঠপেতব্বা. সচেপি পচ্ছিমিকায উপগতা চত্তারো তযো দ্ৰে একো ৰা হোতি, এসেৰ নযো. অথ পুরিমিকায চত্তারো, পচ্ছিমিকাযপি চত্তারো তযো দ্ৰে একো ৰা, এসেৰ নযো. অথাপি পুরিমিকায তযো, পচ্ছিমিকাযপি তযো দ্ৰে একো ৰা, এসেৰ নযো. ইদঞ্হেত্থ লক্খণং.

সচে পুরিমিকায উপগতেহি পচ্ছিমিকায উপগতা থোকতরা চেৰ হোন্তি সমসমা চ, সঙ্ঘপৰারণায চ গণং পূরেন্তি, সঙ্ঘপৰারণাৰসেন ঞত্তি ঠপেতব্বা. সচে পন পচ্ছিমিকায একো হোতি, তেন সদ্ধিং তে চত্তারো হোন্তি, চতুন্নং সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেতুং ন ৰট্টতি. গণঞত্তিযা পন সো গণপূরকো হোতি, তস্মা গণৰসেন ঞত্তিং ঠপেত্ৰা পুরিমেহি পৰারেতব্বং, ইতরেন তেসং সন্তিকে পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বোতি. পুরিমিকায দ্ৰে, পচ্ছিমিকায দ্ৰে ৰা একো ৰা এসেৰ নযো. পুরিমিকায একো পচ্ছিমিকায একোতি একেন একস্স সন্তিকে পৰারেতব্বং, একেন পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো. সচে পুরিমেহি ৰস্সূপগতেহি পচ্ছা ৰস্সূপগতা একেনপি অধিকতরা হোন্তি, পঠমং পাতিমোক্খং উদ্দিসিত্ৰা পচ্ছা থোকতরেহি তেসং সন্তিকে পৰারেতব্বং.

কত্তিকায চাতুমাসিনিপৰারণায পন সচে পঠমৰস্সূপগতেহি মহাপৰারণায পৰারিতেহি পচ্ছা উপগতা অধিকতরা ৰা সমসমা ৰা হোন্তি, পৰারণাঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেতব্বং. তেহি পৰারিতে পচ্ছা ইতরেহি পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো. অথ মহাপৰারণাযং পৰারিতা বহূ হোন্তি, পচ্ছা ৰস্সূপগতা থোকা ৰা একো ৰা, পাতিমোক্খে উদ্দিট্ঠে পচ্ছা তেসং সন্তিকে তেন পৰারেতব্বং. কিং পনেতং পাতিমোক্খং সকলমেৰ উদ্দিসিতব্বং, উদাহু একদেসম্পীতি? একদেসম্পি উদ্দিসিতুং ৰট্টতি. ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা –

‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, পাতিমোক্খুদ্দেসা, নিদানং উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং পঠমো পাতিমোক্খুদ্দেসো. নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং দুতিযো পাতিমোক্খুদ্দেসো. নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা তেরস সঙ্ঘাদিসেসে উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং ততিযো পাতিমোক্খুদ্দেসো. নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা তেরস সঙ্ঘাদিসেসে উদ্দিসিত্ৰা দ্ৰে অনিযতে উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং ভুতেন সাৰেতব্বং, অযং চতুত্থো পাতিমোক্খুদ্দেসো. ৰিত্থারেনেৰ পঞ্চমো’’তি (মাহাৰ. ১৫০).

তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৫০) নিদানং উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বন্তি ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো…পে… আৰিকতা হিস্স ফাসু হোতী’’তি ইমং নিদানং উদ্দিসিত্ৰা ‘‘উদ্দিট্ঠং খো আযস্মন্তো নিদানং, তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা. দুতিযম্পি পুচ্ছামি…পে… এৰমেতং ধারযামি. সুতা খো পনাযস্মন্তেহি চত্তারো পারাজিকা ধম্মা …পে… অৰিৰদমানেহি সিক্খিতব্ব’’ন্তি এৰং অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং. এতেন নযেন সেসাপি চত্তারো পাতিমোক্খুদ্দেসা ৰেদিতব্বা.

১৭৪. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সতি অন্তরাযে সংখিত্তেন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতুং. ন, ভিক্খৰে, অসতি অন্তরাযে সংখিত্তেন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং, যো উদ্দিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫০) ৰচনতো পন ৰিনা অন্তরাযা সংখিত্তেন পাতিমোক্খং ন উদ্দিসিতব্বং. তত্রিমে অন্তরাযা – রাজন্তরাযো চোরন্তরাযো অগ্যন্তরাযো উদকন্তরাযো মনুস্সন্তরাযো অমনুস্সন্তরাযো ৰাল়ন্তরাযো সরীসপন্তরাযো জীৰিতন্তরাযো ব্রহ্মচরিযন্তরাযোতি.

তত্থ সচে ভিক্খূসু উপোসথং করিস্সামাতি নিসিন্নেসু রাজা আগচ্ছতি, অযং রাজন্তরাযো. চোরা আগচ্ছন্তি, অযং চোরন্তরাযো. দৰডাহো আগচ্ছতি, আৰাসে ৰা অগ্গি উট্ঠাতি, অযং অগ্যন্তরাযো. মেঘো ৰা উট্ঠেতি, ওঘো ৰা আগচ্ছতি, অযং উদকন্তরাযো. বহূ মনুস্সা আগচ্ছন্তি, অযং মনুস্সন্তরাযো. ভিক্খুং যক্খো গণ্হাতি, অযং অমনুস্সন্তরাযো. ব্যগ্ঘাদযো চণ্ডমিগা আগচ্ছন্তি, অযং ৰাল়ন্তরাযো. ভিক্খুং সপ্পাদযো ডংসন্তি, অযং সরীসপন্তরাযো. ভিক্খু গিলানো ৰা হোতি, কালং ৰা করোতি, ৰেরিনো ৰা তং মারেতুকামা গণ্হন্তি, অযং জীৰিতন্তরাযো. মনুস্সা একং ৰা বহূ ৰা ভিক্খূ ব্রহ্মচরিযা চাৰেতুকামা গণ্হন্তি, অযং ব্রহ্মচরিযন্তরাযো. এৰরূপেসু অন্তরাযেসু সংখিত্তেন পাতিমোক্খো উদ্দিসিতব্বো, পঠমো ৰা উদ্দেসো উদ্দিসিতব্বো. আদিম্হি দ্ৰে তযো চত্তারো ৰা. এত্থ দুতিযাদীসু উদ্দেসেসু যস্মিং অপরিযোসিতে অন্তরাযো হোতি, সোপি সুতেনেৰ সাৰেতব্বো. নিদানুদ্দেসে পন অনিট্ঠিতে সুতেন সাৰেতব্বং নাম নত্থি.

পৰারণাকম্মেপি সতি অন্তরাযে দ্ৰেৰাচিকং একৰাচিকং সমানৰস্সিকং ৰা পৰারেতুং ৰট্টতি. এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ২৩৪) ঞত্তিং ঠপেন্তেনপি ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো দ্ৰেৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰত্তব্বং. একৰাচিকে ‘‘একৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি, সমানৰস্সিকেপি ‘‘সমানৰস্সিকং পৰারেয্যা’’তি ৰত্তব্বং. এত্থ চ বহূপি সমানৰস্সা একতো পৰারেতুং লভন্তি. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অজ্জ পৰারণা পন্নরসী, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো পৰারেয্যা’’তি ইমায পন সব্বসঙ্গাহিকায ঞত্তিযা ঠপিতায তেৰাচিকং দ্ৰেৰাচিকং একৰাচিকঞ্চ পৰারেতুং ৰট্টতি, সমানৰস্সিকং ন ৰট্টতি. ‘‘তেৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰুত্তে পন তেৰাচিকমেৰ ৰট্টতি, অঞ্ঞং ন ৰট্টতি. ‘‘দ্ৰেৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰুত্তে দ্ৰেৰাচিকং তেৰাচিকঞ্চ ৰট্টতি, একৰাচিকঞ্চ সমানৰস্সিকঞ্চ ন ৰট্টতি. ‘‘একৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰুত্তে পন একৰাচিকদ্ৰেৰাচিকতেৰাচিকানি ৰট্টন্তি, সমানৰস্সিকমেৰ ন ৰট্টতি. ‘‘সমানৰস্সিক’’ন্তি ৰুত্তে সব্বং ৰট্টতি.

১৭৫. কেন পন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থেরাধিকং পাতিমোক্খ’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো থেরেন ৰা পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং, ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যো তত্থ ভিক্খু ব্যত্তো পটিবলো, তস্সাধেয্যং পাতিমোক্খ’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৫) ৰচনতো নৰকতরেন ৰা. এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৫৫) চ কিঞ্চাপি নৰকতরস্সপি ব্যত্তস্স পাতিমোক্খং অনুঞ্ঞাতং, অথ খো এত্থ অযং অধিপ্পাযো – সচে থেরস্স পঞ্চ ৰা চত্তারো ৰা তযো ৰা পাতিমোক্খুদ্দেসা নাগচ্ছন্তি, দ্ৰে পন অখণ্ডা সুৰিসদা ৰাচুগ্গতা হোন্তি, থেরাযত্তংৰ পাতিমোক্খং. সচে পন এত্তকম্পি ৰিসদং কাতুং ন সক্কোতি, ব্যত্তস্স ভিক্খুনো আযত্থং হোতি, তস্মা সযং ৰা উদ্দিসিতব্বং, অঞ্ঞো ৰা অজ্ঝেসিতব্বো. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সঙ্ঘমজ্ঝে অনজ্ঝিট্ঠেন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং, যো উদ্দিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো অনজ্ঝিট্ঠেন পাতিমোক্খং ন উদ্দিসিতব্বং. ন কেৰলং পাতিমোক্খংযেৰ, ধম্মোপি ন ভাসিতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, সঙ্ঘমজ্ঝে অনজ্ঝিট্ঠেন ধম্মো ভাসিতব্বো, যো ভাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫০) ৰচনতো.

অজ্ঝেসনা চেত্থ সঙ্ঘেন সম্মতধম্মজ্ঝেসকাযত্তা ৰা সঙ্ঘত্থে রাযত্তা ৰা, তস্মা ধম্মজ্ঝেসকে অসতি সঙ্ঘত্থেরং আপুচ্ছিত্ৰা ৰা তেন যাচিতো ৰা ভাসিতুং লভতি. সঙ্ঘত্থেরেনপি সচে ৰিহারে বহূ ধম্মকথিকা হোন্তি, ৰারপটিপাটিযা ৰত্তব্বো. ‘‘ত্ৰং ধম্মং ভণ, ধম্মদানং দেহী’’তি ৰা ৰুত্তেন তীহিপি ৰিধীহি ধম্মো ভাসিতব্বো, ‘‘ওসারেহী’’তি ৰুত্তো পন ওসারেতুমেৰ লভতি, ‘‘কথেহী’’তি ৰুত্তো কথেতুমেৰ, ‘‘সরভঞ্ঞং ভণাহী’’তি ৰুত্তো সরভঞ্ঞমেৰ. সঙ্ঘত্থেরোপি চ উচ্চতরে আসনে নিসিন্নো যাচিতুং ন লভতি. সচে উপজ্ঝাযো চেৰ সদ্ধিৰিহারিকো চ হোতি, উপজ্ঝাযো চ নং উচ্চাসনে নিসিন্নো ‘‘ভণা’’তি ৰদতি, সজ্ঝাযং অধিট্ঠহিত্ৰা ভণিতব্বং. সচে পনেত্থ দহরভিক্খূ হোন্তি, ‘‘তেসং ভণামী’’তি ভণিতব্বং. সচে ৰিহারে সঙ্ঘত্থেরো অত্তনোযেৰ নিস্সিতকে ভণাপেতি, অঞ্ঞে মধুরভাণকেপি নাজ্ঝেসতি, সো অঞ্ঞেহি ৰত্তব্বো – ‘‘ভন্তে, অসুকং নাম ভণাপেমা’’তি. সচে ‘‘ভণাপেথা’’তি ৰদতি, তুণ্হী ৰা হোতি, ভণাপেতুং ৰট্টতি. সচে পন পটিবাহতি, ন ভণাপেতব্বং. যদি পন অনাগতেযেৰ সঙ্ঘত্থেরে ধম্মস্সৰনং আরদ্ধং, পুন আগতে ঠপেত্ৰা আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি. ওসারেত্ৰা পন কথেন্তেন আপুচ্ছিত্ৰা অট্ঠপেত্ৰাযেৰ ৰা কথেতব্বং. কথেন্তস্স পুন আগতেপি এসেৰ নযো.

উপনিসিন্নকথাযম্পি সঙ্ঘত্থেরোৰ সামী, তস্মা তেন সযং ৰা কথেতব্বং, অঞ্ঞো ৰা ভিক্খু ‘‘কথেহী’’তি ৰত্তব্বো, নো চ খো উচ্চতরে আসন্নে নিসিন্নেন, মনুস্সানং পন ‘‘ভণাহী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. মনুস্সা অত্তনো জাননকং ভিক্খুং পুচ্ছন্তি, তেন থেরং আপুচ্ছিত্ৰাপি কথেতব্বং. সচে সঙ্ঘত্থেরো ‘‘ভন্তে, ইমে পঞ্হং পুচ্ছন্তী’’তি পুট্ঠো ‘‘কথেহী’’তি ৰা ভণতি, তুণ্হী ৰা হোতি, কথেতুং ৰট্টতি. অন্তরঘরে অনুমোদনাদীসুপি এসেৰ নযো. সচে সঙ্ঘত্থেরো ‘‘ৰিহারে ৰা অন্তরঘরে ৰা মং অনাপুচ্ছিত্ৰাপি কথেয্যাসী’’তি অনুজানাতি, লদ্ধকপ্পিযং হোতি, সব্বত্থ ৰত্তুং ৰট্টতি. সজ্ঝাযং করোন্তেনাপি থেরো আপুচ্ছিতব্বোযেৰ. একং আপুচ্ছিত্ৰা সজ্ঝাযন্তস্স অপরো আগচ্ছতি, পুন আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি. সচেপি ‘‘ৰিস্সমিস্সামী’’তি ঠপিতস্স আগচ্ছতি, পুন আরভন্তেন আপুচ্ছিতব্বং. সঙ্ঘত্থেরে অনাগতেযেৰ আরদ্ধং সজ্ঝাযন্তস্সাপি এসেৰ নযো. একেন সঙ্ঘত্থেরেন ‘‘মং অনাপুচ্ছাপি যথাসুখং সজ্ঝাযাহী’’তি অনুঞ্ঞাতে যথাসুখং সজ্ঝাযিতুং ৰট্টতি, অঞ্ঞস্মিং পন আগতে তং আপুচ্ছিত্ৰাৰ সজ্ঝাযিতব্বং.

যস্মিং পন ৰিহারে সব্বেৰ ভিক্খূ বালা হোন্তি অব্যত্তা ন জানন্তি পাতিমোক্খং উদ্দিসিতুং, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? তেহি ভিক্খূহি একো ভিক্খু সামন্তা আৰাসা সজ্জুকং পাহেতব্বো ‘‘গচ্ছাৰুসো, সংখিত্তেন ৰা ৰিত্থারেন ৰা পাতিমোক্খং পরিযাপুণিত্ৰা আগচ্ছাহী’’তি. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, তেহি ভিক্খূহি সব্বেহেৰ যত্থ তাদিসা ভিক্খূ হোন্তি, সো আৰাসো উপোসথকরণত্থায অন্ৰড্ঢমাসং গন্তব্বো, অগচ্ছন্তানং দুক্কটং. ইদঞ্চ উতুৰস্সেযেৰ, ৰস্সানে পন পুরিমিকায পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰিনা ন ৰস্সং উপগচ্ছিতব্বং. সচে সো ৰস্সূপগতানং পক্কমতি ৰা ৰিব্ভমতি ৰা কালং ৰা করোতি, অঞ্ঞস্মিং সতিযেৰ পচ্ছিমিকায ৰসিতুং ৰট্টতি, অসতি অঞ্ঞত্থ গন্তব্বং, অগচ্ছন্তানং দুক্কটং. সচে পন পচ্ছিমিকায পক্কমতি ৰা ৰিব্ভমতি ৰা কালং ৰা করোতি, মাসদ্ৰযং ৰসিতব্বং.

যত্থ পন তে বালা ভিক্খূ ৰিহরন্তি অব্যত্তা, সচে তত্থ কোচি ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ব্যত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো, তেহি ভিক্খূহি সো ভিক্খু সঙ্গহেতব্বো অনুগ্গহেতব্বো উপলাপেতব্বো, উপট্ঠাপেতব্বো চুণ্ণেন মত্তিকায দন্তকট্ঠেন মুখোদকেন. নো চে সঙ্গহেয্যুং অনুগ্গহেয্যুং উপলাপেয্যুং, উপট্ঠাপেয্যুং চুণ্ণেন মত্তিকায দন্তকট্ঠেন মুখোদকেন, সব্বেসং দুক্কটং. ইধ নেৰ থেরা, ন দহরা মুচ্চন্তি, সব্বেহি ৰারেন উপট্ঠাপেতব্বো. অত্তনো ৰারে অনুপট্ঠহন্তস্স আপত্তি. তেন পন মহাথেরানং পরিৰেণসম্মজ্জনদন্তকট্ঠদানাদীনি ন সাদিতব্বানি, এৰম্পি সতি মহাথেরেহি সাযংপাতং উপট্ঠানং আগন্তব্বং, তেন পন তেসং আগমনং ঞত্ৰা পঠমতরং মহাথেরানং উপট্ঠানং গন্তব্বং. সচস্স সদ্ধিঞ্চরা ভিক্খূ উপট্ঠাকা অত্থি, ‘‘ময্হং উপট্ঠাকা অত্থি, তুম্হে অপ্পোস্সুক্কা ৰিহরথা’’তি ৰত্তব্বং. অথাপিস্স সদ্ধিঞ্চরা নত্থি, তস্মিংযেৰ ৰিহারে একো ৰা দ্ৰে ৰা ৰত্তসম্পন্না ৰদন্তি ‘‘মযং থেরস্স কত্তব্বং করিস্সাম, অৰসেসা ফাসু ৰিহরন্তূ’’তি, সব্বেসং অনাপত্তি.

১৭৬. ‘‘যস্স সিযা আপত্তি, সো আৰিকরেয্যা’’তি(মহাৰ. ১৩৪) আদিৰচনতো ন সাপত্তিকেন উপোসথো কাতব্বো, তস্মা তদহুপোসথে আপত্তিং সরন্তেন দেসেতব্বা. দেসেন্তেন চ একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো, তং পটিদেসেমী’’তি. সচে নৰকতরো হোতি, ‘‘অহং, ভন্তে’’তি ৰত্তব্বং. ‘‘তং পটিদেসেমী’’তি ইদং পন অত্তনো অত্তনো অনুরূপৰসেন ‘‘তং তুয্হমূলে, তং তুম্হমূলে পটিদেসেমী’’তি ৰুত্তেপি সুৰুত্তমেৰ হোতি. পটিগ্গাহকেনপি অত্তনো অত্তনো অনুরূপৰসেন ‘‘পস্সথ, ভন্তে, তং আপত্তিং, পস্সসি, আৰুসো, তং আপত্তি’’ন্তি ৰা ৰত্তব্বং, পুন দেসকেন ‘‘আম, আৰুসো, পস্সামি, আম, ভন্তে, পস্সামী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. পুন পটিগ্গাহকেন ‘‘আযতিং, ভন্তে, সংৰরেয্যাথ, আযতিং, আৰুসো, সংৰরেয্যাসী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. এৰং ৰুত্তে দেসকেন ‘‘সাধু সুট্ঠু আৰুসো সংৰরিস্সামি, সাধু সুট্ঠু, ভন্তে, সংৰরিস্সামী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. সচে আপত্তিযা ৰেমতিকো হোতি, একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সামি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো, পাতিমোক্খং সোতব্বং, ন ত্ৰেৰ তপ্পচ্চযা উপোসথস্স অন্তরাযো কাতব্বো. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সভাগা আপত্তি দেসেতব্বা, যো দেসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন, ভিক্খৰে, সভাগা আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা, যো পটিগ্গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৬৯) ৰচনতো যং দ্ৰেপি জনা ৰিকালভোজনাদিনা সভাগৰত্থুনা আপত্তিং আপজ্জন্তি, এৰরূপা ৰত্থুসভাগা আপত্তি নেৰ দেসেতব্বা, ন চ পটিগ্গহেতব্বা. ৰিকালভোজনপচ্চযা আপন্নং পন আপত্তিসভাগং অনতিরিত্তভোজনপচ্চযা আপন্নস্স সন্তিকে দেসেতুং ৰট্টতি.

সচে পন সব্বো সঙ্ঘো ৰিকালভোজনাদিনা সভাগৰত্থুনা লহুকাপত্তিং আপজ্জতি, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? তেহি ভিক্খূহি একো ভিক্খু সামন্তা আৰাসা সজ্জুকং পাহেতব্বো ‘‘গচ্ছাৰুসো, তং আপত্তিং পটিকরিত্ৰা আগচ্ছ, মযং তে সন্তিকে আপত্তিং পটিকরিস্সামা’’তি. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং সব্বো সঙ্ঘো সভাগং আপত্তিং আপন্নো, যদা অঞ্ঞং ভিক্খুং সুদ্ধং অনাপত্তিকং পস্সিস্সতি, তদা তস্স সন্তিকে তং আপত্তিং পটিকরিস্সতী’’তি (মহাৰ. ১৭১) ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পন ৰেমতিকো হোতি, ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং সব্বো সঙ্ঘো সভাগায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সতি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সতী’’তি (মহাৰ. ১৭১) ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পনেত্থ কোচি ‘‘তং সভাগং আপত্তিং দেসেতুং ৰট্টতী’’তি মঞ্ঞমানো একস্স সন্তিকে দেসেতি, দেসিতা সুদেসিতাৰ. অঞ্ঞং পন দেসনাপচ্চযা দেসকো পটিগ্গহণপচ্চযা পটিগ্গাহকো চাতি উভোপি দুক্কটং আপজ্জন্তি, তং নানাৰত্থুকং হোতি, তস্মা অঞ্ঞমঞ্ঞং দেসেতব্বং. এত্তাৰতা তে নিরাপত্তিকা হোন্তি, তেসং সন্তিকে সেসেহি সভাগাপত্তিযো দেসেতব্বা ৰা আরোচেতব্বা ৰা. সচে তে এৰং অকত্ৰা উপোসথং করোন্তি, ‘‘পারিসুদ্ধিং আযস্মন্তো আরোচেথা’’তিআদিনা নযেন সাপত্তিকস্স উপোসথকরণে পঞ্ঞত্তং দুক্কটং আপজ্জন্তি.

সচে কোচি ভিক্খু পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে আপত্তিং সরতি, তেন ভিক্খুনা সামন্তো ভিক্খু এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো, ইতো ৰুট্ঠহিত্ৰা তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি. সামন্তো চ ভিক্খু সভাগোযেৰ ৰত্তব্বো. ৰিসভাগস্স হি ৰুচ্চমানে ভণ্ডনকলহসঙ্ঘভেদাদীনিপি হোন্তি, তস্মা তস্স অৰত্ৰা ‘‘ইতো ৰুট্ঠহিত্ৰা পটিকরিস্সামী’’তি আভোগং কত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পন কোচি পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে আপত্তিযা ৰেমতিকো হোতি, তেনপি সভাগোযেৰ সামন্তো ভিক্খু এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সামি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি. এৰঞ্চ ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো, পাতিমোক্খং সোতব্বং, ন ত্ৰেৰ তপ্পচ্চযা উপোসথস্স অন্তরাযো কাতব্বো.

১৭৭. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উপোসথাগারং সম্মজ্জিতু’’ন্তি(মহাৰ. ১৫৯) আদিৰচনতো –

‘‘সম্মজ্জনী পদীপো চ, উদকং আসনেন চ;

উপোসথস্স এতানি, পুব্বকরণন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১৬৮) –

এৰং ৰুত্তং চতুব্বিধং পুব্বকরণং কত্ৰাৰ উপোসথো কাতব্বো. কেন পন তং কাতব্বন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থেরেন ভিক্খুনা নৰং ভিক্খুং আণাপেতুং, ন, ভিক্খৰে, থেরেন আণত্তেন অগিলানেন ন সম্মজ্জিতব্বং, যো ন সম্মজ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তিআদিৰচনতো যো থেরেন আণত্তো, তেন কাতব্বং. আণাপেন্তেন চ কিঞ্চি কম্মং করোন্তো ৰা সদাকালমেৰ একো ৰা ভারনিত্থরণকো ৰা সরভাণকধম্মকথিকাদীসু অঞ্ঞতরো ৰা ন উপোসথাগারসম্মজ্জনত্থং আণাপেতব্বো, অৰসেসা পন ৰারেন আণাপেতব্বা. সচে আণত্তো সম্মুঞ্জনিং তাৰকালিকম্পি ন লভতি, সাখাভঙ্গং কপ্পিযং কারেত্ৰা সম্মজ্জিতব্বং, তম্পি অলভন্তস্স লদ্ধকপ্পিযং হোতি.

আসনপঞ্ঞাপনত্থং আণত্তেন চ সচে উপোসথাগারে আসনানি নত্থি, সঙ্ঘিকাৰাসতো আহরিত্ৰা পঞ্ঞপেত্ৰা পুন আহরিতব্বানি, আসনেসু অসতি কটসারকেপি তট্টিকাযোপি পঞ্ঞাপেতুং ৰট্টতি, তট্টিকাসুপি অসতি সাখাভঙ্গানি কপ্পিযং কারেত্ৰা পঞ্ঞপেতব্বানি, কপ্পিযকারকং অলভন্তস্স লদ্ধকপ্পিযং হোতি.

পদীপকরণত্থং আণাপেন্তেন পন ‘‘অসুকস্মিং নাম ওকাসে তেলং ৰা ৰট্টি ৰা কপল্লিকা ৰা অত্থি, তং গহেত্ৰা করোহী’’তি ৰত্তব্বো. সচে তেলাদীনি নত্থি, পরিযেসিতব্বানি, পরিযেসিত্ৰা অলভন্তস্স লদ্ধকপ্পিযং হোতি. অপিচ কপালে অগ্গিপি জালেতব্বো.

‘‘ছন্দপারিসুদ্ধিউতুক্খানং, ভিক্খুগণনাচ ওৰাদো;

উপোসথস্স এতানি, পুব্বকিচ্চন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. ১৬৮) –

এৰং ৰুত্তং পন চতুব্বিধম্পি পুব্বকিচ্চং পুব্বকরণতো পচ্ছা কাতব্বং. তম্পি হি অকত্ৰা উপোসথো ন কাতব্বো.

১৭৮. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপোসথং করেয্যা’’তি (মহাৰ. ১৪৩) ৰচনতো যদা সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং হোতি, তদা তং কাতব্বং, পত্তকল্লঞ্চ নামেতং চতূহি অঙ্গেহি সঙ্গহিতং. তেনাহু অট্ঠকথাচরিযা –

‘‘উপোসথো যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা,

সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তি;

ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তি,

পত্তকল্লন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১৬৮);

তত্থ উপোসথোতি তীসু উপোসথদিৰসেসু অঞ্ঞতরদিৰসো. তস্মিঞ্হি সতি ইদং সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং নাম হোতি, নাসতি. যথাহ ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, অনুপোসথে উপোসথো কাতব্বো’’তি (মহাৰ. ১৮৩).

যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তাতি যত্তকা ভিক্খূ তস্স উপোসথকম্মস্স পত্তা যুত্তা অনুরূপা সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চত্তারো পকতত্তা, তে চ খো হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা একসীমাযং ঠিতা. তেসু হি চতূসু ভিক্খূসু একসীমাযং হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা ঠিতেস্ৰেৰ তং সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং নাম হোতি, ন ইতরথা. যথাহ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতুন্নং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি (মহাৰ. ১৬৮).

সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তীতি এত্থ যং সব্বো সঙ্ঘো ৰিকালভোজনাদিনা সভাগৰত্থুনা লহুকাপত্তিং আপজ্জতি, এৰরূপা ৰত্থুসভাগা সভাগাতি ৰুচ্চতি. এতাসু অৰিজ্জমানাসুপি সভাগাসু ৰিজ্জমানাসুপি পত্তকল্লং হোতিযেৰ.

ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তীতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, সগহট্ঠায পরিসায পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো গহট্ঠো চ, ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা নিসিন্নপরিসায পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তিআদিনা (মহাৰ. ১৮৩) নযেন ৰুত্তা ভিক্খুনী, সিক্খমানা, সামণেরো, সামণেরী, সিক্খাপচ্চক্খাতকো, অন্তিমৰত্থুঅজ্ঝাপন্নকো, আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিত্তকো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খিত্তকো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খিত্তকো, পণ্ডকো, থেয্যসংৰাসকো, তিত্থিযপক্কন্তকো, তিরচ্ছানগতো, মাতুঘাতকো, পিতুঘাতকো, অরহন্তঘাতকো, ভিক্খুনীদূসকো, সঙ্ঘভেদকো, লোহিতুপ্পাদকো, উভতোব্যঞ্জনকোতি