📜
নমো তস্স ভগৰতো অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স
ৰিনযপিটকে
ৰিনযসঙ্গহ-অট্ঠকথা
গন্থারম্ভকথা
ৰত্থুত্তযং ¶ ¶ নমস্সিত্ৰা, সরণং সব্বপাণিনং;
ৰিনযে পাটৰত্থায, যোগাৰচরভিক্খুনং.
ৰিপ্পকিণ্ণমনেকত্থ, পাল়িমুত্তৰিনিচ্ছযং;
সমাহরিত্ৰা একত্থ, দস্সযিস্সমনাকুলং.
তত্রাযং মাতিকা –
‘‘দিৰাসেয্যা পরিক্খারো, ভেসজ্জকরণম্পি চ;
পরিত্তং পটিসন্থারো, ৰিঞ্ঞত্তি কুলসঙ্গহো.
‘‘মচ্ছমংসং ¶ অনামাসং, অধিট্ঠানৰিকপ্পনং;
চীৰরেনৰিনাৰাসো, ভণ্ডস্স পটিসামনং.
‘‘কযৰিক্কযসমাপত্তি, রূপিযাদিপটিগ্গহো;
দানৰিস্সাসগ্গাহেহি, লাভস্স পরিণামনং.
‘‘পথৰী ভূতগামো চ, দুৰিধং সহসেয্যকং;
ৰিহারে সঙ্ঘিকে সেয্যং, সন্থরিত্ৰান পক্কমো.
‘‘কালিকানিপি চত্তারি, কপ্পিযা চতুভূমিযো;
খাদনীযাদিপটিগ্গাহো, পটিক্খেপপৰারণা.
‘‘পব্বজ্জা নিস্সযো সীমা, উপোসথপৰারণং;
ৰস্সূপনাযিকা ৰত্তং, চতুপচ্চযভাজনং.
‘‘কথিনং গরুভণ্ডানি, চোদনাদিৰিনিচ্ছযো;
গরুকাপত্তিৰুট্ঠানং, কম্মাকম্মং পকিণ্ণক’’ন্তি.
১. দিৰাসেয্যৰিনিচ্ছযকথা
১. তত্থ ¶ ¶ দিৰাসেয্যাতি দিৰানিপজ্জনং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দিৰা পটিসল্লীযন্তেন দ্ৰারং সংৰরিত্ৰা পটিসল্লীযিতু’’ন্তি (পারা. ৭৭) ৰচনতো দিৰা নিপজ্জন্তেন দ্ৰারং সংৰরিত্ৰা নিপজ্জিতব্বং. এত্থ চ কিঞ্চাপি পাল়িযং ‘‘অযং নাম আপত্তী’’তি ন ৰুত্তা, ৰিৰরিত্ৰা নিপন্নদোসেন পন উপ্পন্নে ৰত্থুস্মিং দ্ৰারং সংৰরিত্ৰা নিপজ্জিতুং অনুঞ্ঞাতত্তা অসংৰরিত্ৰা নিপজ্জন্তস্স অট্ঠকথাযং দুক্কটং (পারা. অট্ঠ. ১.৭৭) ৰুত্তং. ভগৰতো হি অধিপ্পাযং ঞত্ৰা উপালিত্থেরাদীহি অট্ঠকথা ঠপিতা. ‘‘অত্থাপত্তি দিৰা আপজ্জতি, নো রত্তি’’ন্তি (পরি. ৩২৩) ইমিনাপি চেতং সিদ্ধং.
২. কীদিসং পন দ্ৰারং সংৰরিতব্বং, কীদিসং ন সংৰরিতব্বং? রুক্খপদরৰেল়ুপদরকিলঞ্জপণ্ণাদীনং যেন কেনচি কৰাটং কত্ৰা হেট্ঠা উদুক্খলে উপরি উত্তরপাসকে চ পৰেসেত্ৰা কতং পরিৰত্তকদ্ৰারমেৰ সংৰরিতব্বং. অঞ্ঞং গোরূপানং ৰজেসু ৰিয রুক্খসূচিকণ্টকদ্ৰারং, গামথকনকং চক্কলকযুত্তদ্ৰারং, ফলকেসু ৰা কিটিকাসু ৰা দ্ৰে তীণি চক্কলকানি যোজেত্ৰা কতং সংসরণকিটিকদ্ৰারং, আপণেসু ৰিয কতং উগ্ঘাটনকিটিকদ্ৰারং, দ্ৰীসু তীসু ঠানেসু ৰেল়ুসলাকা গোপ্ফেত্ৰা পণ্ণকুটীসু কতং সলাকহত্থকদ্ৰারং, দুস্সসাণিদ্ৰারন্তি এৰরূপং দ্ৰারং ন সংৰরিতব্বং. পত্তহত্থস্স কৰাটপ্পণামনে পন একং দুস্সসাণিদ্ৰারমেৰ অনাপত্তিকরং, অৰসেসানি পণামেন্তস্স আপত্তি. দিৰা পটিসল্লীযন্তস্স পন পরিৰত্তকদ্ৰারমেৰ আপত্তিকরং, সেসানি সংৰরিত্ৰা ৰা অসংৰরিত্ৰা ৰা নিপজ্জন্তস্স আপত্তি নত্থি, সংৰরিত্ৰা পন নিপজ্জিতব্বং, এতং ৰত্তং.
৩. পরিৰত্তকদ্ৰারং কিত্তকেন সংৰুতং হোতি? সূচিঘটিকাসু দিন্নাসু সংৰুতমেৰ হোতি. অপিচ খো সূচিমত্তেপি দিন্নে ৰট্টতি, ঘটিকামত্তেপি দিন্নে ৰট্টতি, দ্ৰারবাহং ফুসিত্ৰা ঠপিতমত্তেপি ৰট্টতি, ঈসকং অফুসিতেপি ৰট্টতি, সব্বন্তিমেন ৰিধিনা যাৰতা সীসং নপ্পৰিসতি, তাৰতা অফুসিতেপি ৰট্টতি. সচে বহূনং ৰল়ঞ্জনট্ঠানং হোতি, ভিক্খুং ৰা সামণেরং ৰা ‘‘দ্ৰারং, আৰুসো, জগ্গাহী’’তি ৰত্ৰাপি নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. অথ ভিক্খূ চীৰরকম্মং ৰা অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি করোন্তা নিসিন্না হোন্তি, ‘‘এতে দ্ৰারং জগ্গিস্সন্তী’’তি ¶ আভোগং কত্ৰাপি নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. কুরুন্দট্ঠকথাযং পন ‘‘উপাসকম্পি আপুচ্ছিত্ৰা ৰা ‘এস ¶ জগ্গিস্সতী’তি আভোগং কত্ৰা ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতি, কেৰলং ভিক্খুনিং ৰা মাতুগামং ৰা আপুচ্ছিতুং ন ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. এৰং সব্বত্থপি যো যো থেরৰাদো ৰা অট্ঠকথাৰাদো ৰা পচ্ছা ৰুচ্চতি, সো সোৰ পমাণন্তি গহেতব্বং.
৪. অথ দ্ৰারস্স উদুক্খলং ৰা উত্তরপাসকো ৰা ভিন্নো হোতি অট্ঠপিতো ৰা, সংৰরিতুং ন সক্কোতি, নৰকম্মত্থং ৰা পন ইট্ঠকপুঞ্জো ৰা মত্তিকাদীনং ৰা রাসি অন্তোদ্ৰারে কতো হোতি, অট্টং ৰা বন্ধন্তি, যথা সংৰরিতুং ন সক্কোতি. এৰরূপে অন্তরাযে সতি অসংৰরিত্ৰাপি নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. যদি পন কৰাটং নত্থি, লদ্ধকপ্পমেৰ. উপরি সযন্তেন নিস্সেণিং আরোপেত্ৰা নিপজ্জিতব্বং. সচে নিস্সেণিমত্থকে থকনকং হোতি, থকেত্ৰাপি নিপজ্জিতব্বং. গব্ভে নিপজ্জন্তেন গব্ভদ্ৰারং ৰা পমুখদ্ৰারং ৰা যং কিঞ্চি সংৰরিত্ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. সচে এককুট্টকে গেহে দ্ৰীসু পস্সেসু দ্ৰারানি কত্ৰা ৰল়ঞ্জন্তি, দ্ৰেপি দ্ৰারানি জগ্গিতব্বানি, তিভূমকেপি পাসাদে দ্ৰারং জগ্গিতব্বমেৰ. সচে ভিক্খাচারা পটিক্কম্ম লোহপাসাদসদিসং পাসাদং বহূ ভিক্খূ দিৰাৰিহারত্থং পৰিসন্তি, সঙ্ঘত্থেরেন দ্ৰারপালস্স ‘‘দ্ৰারং জগ্গাহী’’তি ৰত্ৰা ৰা ‘‘দ্ৰারজগ্গনং নাম এতস্স ভারো’’তি আভোগং কত্ৰা ৰা পৰিসিত্ৰা নিপজ্জিতব্বং. যাৰ সঙ্ঘনৰকেন এৰমেৰ কাতব্বং. পুরে পৰিসন্তানং ‘‘দ্ৰারজগ্গনং নাম পচ্ছিমানং ভারো’’তি এৰং আভোগং কাতুম্পি ৰট্টতি. অনাপুচ্ছা ৰা আভোগং অকত্ৰা ৰা অন্তোগব্ভে ৰা অসংৰুতদ্ৰারে বহি ৰা নিপজ্জন্তানং আপত্তি. গব্ভে ৰা বহি ৰা নিপজ্জনকালেপি ‘‘দ্ৰারজগ্গনং নাম মহাদ্ৰারে দ্ৰারপালস্স ভারো’’তি আভোগং কত্ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতিযেৰ. এৰং লোহপাসাদাদীসু আকাসতলে নিপজ্জন্তেনপি দ্ৰারং সংৰরিতব্বমেৰ.
অযঞ্হেত্থ সঙ্খেপো – ইদং দিৰাপটিসল্লীযনং যেন কেনচি পরিক্খিত্তে সদ্ৰারবন্ধে ঠানে কথিতং, তস্মা অব্ভোকাসে ৰা রুক্খমূলে ৰা মণ্ডপে ৰা যত্থ কত্থচি সদ্ৰারবন্ধে নিপজ্জন্তেন দ্ৰারং সংৰরিত্ৰাৰ নিপজ্জিতব্বং. সচে মহাপরিৰেণং হোতি মহাবোধিযঙ্গণলোহপাসাদঙ্গণসদিসং বহূনং ওসরণট্ঠানং, যত্থ দ্ৰারং সংৰুতম্পি সংৰুতট্ঠানে ন তিট্ঠতি, দ্ৰারং অলভন্তা পাকারং আরুহিত্ৰাপি ৰিচরন্তি, তত্থ সংৰরণকিচ্চং নত্থি. রত্তিং দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা নিপন্নো অরুণে উগ্গতে ৰুট্ঠাতি, অনাপত্তি. সচে পন পবুজ্ঝিত্ৰা ¶ পুন সুপতি, আপত্তি. যো পন ‘‘অরুণে উগ্গতে ৰুট্ঠহিস্সামী’’তি পরিচ্ছিন্দিত্ৰাৰ দ্ৰারং অসংৰরিত্ৰা রত্তিং নিপজ্জতি, যথাপরিচ্ছেদমেৰ ৰুট্ঠাতি, তস্স আপত্তিযেৰ. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘এৰং নিপজ্জন্তো অনাদরিযদুক্কটাপি ন মুচ্চতী’’তি ৰুত্তং.
৫. যো ¶ পন বহুদেৰ রত্তিং জগ্গিত্ৰা অদ্ধানং ৰা গন্ত্ৰা দিৰা কিলন্তরূপো মঞ্চে নিসিন্নো পাদে ভূমিতো অমোচেত্ৰাৰ নিদ্দাৰসেন নিপজ্জতি, তস্স অনাপত্তি. সচে ওক্কন্তনিদ্দো অজানন্তোপি পাদে মঞ্চকং আরোপেতি, আপত্তিযেৰ. নিসীদিত্ৰা অপস্সায সুপন্তস্স অনাপত্তি. যোপি চ ‘‘নিদ্দং ৰিনোদেস্সামী’’তি চঙ্কমন্তো পতিত্ৰা সহসা ৰুট্ঠাতি, তস্সপি অনাপত্তি. যো পন পতিত্ৰা তত্থেৰ সযতি, ন ৰুট্ঠাতি, তস্স আপত্তি.
কো মুচ্চতি, কো ন মুচ্চতীতি? মহাপচ্চরিযং তাৰ ‘‘একভঙ্গেন নিপন্নকো এৰ মুচ্চতি. পাদে পন ভূমিতো মোচেত্ৰা নিপন্নোপি যক্খগহিতকোপি ৰিসঞ্ঞীভূতোপি ন মুচ্চতী’’তি ৰুত্তং. কুরুন্দট্ঠকথাযং পন ‘‘বন্ধিত্ৰা নিপজ্জাপিতোৰ মুচ্চতী’’তি ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ‘‘যো চঙ্কমন্তো মুচ্ছিত্ৰা পতিতো তত্থেৰ সুপতি, তস্সপি অৰিসযতায আপত্তি ন দিস্সতি. আচরিযা পন এৰং ন কথযন্তি, তস্মা আপত্তিযেৰাতি মহাপদুমত্থেরেন ৰুত্তং. দ্ৰে পন জনা আপত্তিতো মুচ্চন্তিযেৰ, যো চ যক্খগহিতকো, যো চ বন্ধিত্ৰা নিপজ্জাপিতো’’তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
দিৰাসেয্যৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২. পরিক্খারৰিনিচ্ছযকথা
৬. পরিক্খারোতি ¶ সমণপরিক্খারো. তত্রাযং কপ্পিযাকপ্পিযপরিক্খারৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ১.৮৫) – কেচি তালপণ্ণচ্ছত্তং অন্তো ৰা বহি ৰা পঞ্চৰণ্ণেন সুত্তেন সিব্বিত্ৰা ৰণ্ণমট্ঠং করোন্তি, তং ন ৰট্টতি. একৰণ্ণেন পন নীলেন ৰা পীতকেন ৰা যেন কেনচি সুত্তেন অন্তো ৰা বহি ৰা সিব্বিতুং ¶ , ছত্তদণ্ডগ্গাহকং সলাকপঞ্জরং ৰা ৰিনন্ধিতুং ৰট্টতি, তঞ্চ খো থিরকরণত্থং ৰট্টতি, ন ৰণ্ণমট্ঠত্থায. ছত্তপণ্ণেসু মকরদন্তকং ৰা অড্ঢচন্দকং ৰা ছিন্দিতুং ন ৰট্টতি. ছত্তদণ্ডে গেহত্থম্ভেসু ৰিয ঘটকো ৰা ৰাল়রূপকং ৰা ন ৰট্টতি. সচেপি সব্বত্থ আরগ্গেন লেখা দিন্না হোতি, সাপি ন ৰট্টতি. ঘটকং ৰা ৰাল়রূপকং ৰা ভিন্দিত্ৰা ধারেতব্বং, লেখাপি ঘংসিত্ৰা ৰা অপনেতব্বা, সুত্তকেন ৰা দণ্ডো ৰেঠেতব্বো. দণ্ডবুন্দে পন অহিচ্ছত্তকসণ্ঠানং ৰট্টতি. ৰাতপ্পহারেন অচলনত্থং ছত্তমণ্ডলিকং রজ্জুকেহি গাহেত্ৰা দণ্ডে বন্ধন্তি, তস্মিং বন্ধনট্ঠানে ৰলযমিৰ উক্কিরিত্ৰা লেখং ঠপেন্তি, সা ৰট্টতি.
৭. চীৰরমণ্ডনত্থায নানাসুত্তকেহি সতপদিসদিসং সিব্বন্তা আগন্তুকপট্টং ঠপেন্তি, অঞ্ঞম্পি যং কিঞ্চি সূচিকম্মৰিকারং করোন্তি, পট্টমুখে ৰা পরিযন্তে ৰা ৰেণিং ৰা সঙ্খলিকং ৰা মুগ্গরং ৰা এৰমাদি সব্বং ন ৰট্টতি, পকতিসূচিকম্মমেৰ ৰট্টতি. গণ্ঠিকপট্টকঞ্চ পাসকপট্টকঞ্চ অট্ঠকোণম্পি সোল়সকোণম্পি করোন্তি, তত্থ অগ্ঘিযগযমুগ্গরাদীনি দস্সেন্তি, কক্কটক্খীনি উক্কিরন্তি, সব্বং ন ৰট্টতি, চতুকোণমেৰ ৰট্টতি, কোণসুত্তপীল়কা চ চীৰরে রত্তে দুৰিঞ্ঞেয্যরূপা ৰট্টন্তি. কঞ্জিকপিট্ঠখলিঅঅলকাদীসু চীৰরং পক্খিপিতুং ন ৰট্টতি, চীৰরকম্মকালে পন হত্থমলসূচিমলাদীনং ধোৰনত্থং কিলিট্ঠকালে চ ধোৰনত্থং ৰট্টতি, গন্ধং ৰা লাখং ৰা তেলং ৰা রজনে পক্খিপিতুং ন ৰট্টতি.
রজনেসু চ হলিদ্দিং ঠপেত্ৰা সব্বং মূলরজনং ৰট্টতি, মঞ্জিট্ঠিঞ্চ তুঙ্গহারঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং খন্ধরজনং ৰট্টতি. তুঙ্গহারো নাম একো সকণ্টকরুক্খো, তস্স হরিতালৰণ্ণং খন্ধরজনং হোতি. লোদ্দঞ্চ কণ্ডুলঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং তচরজনং ৰট্টতি. অল্লিপত্তঞ্চ নীলিপত্তঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং পত্তরজনং ৰট্টতি. গিহিপরিভুত্তকং পন অল্লিপত্তেন একৰারং রজিতুং ¶ ৰট্টতি. কিংসুকপুপ্ফঞ্চ কুসুম্ভপুপ্ফঞ্চ ঠপেত্ৰা সব্বং পুপ্ফরজনং ৰট্টতি. ফলরজনে পন ন কিঞ্চি ন ৰট্টতি (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪৪).
৮. চীৰরং রজিত্ৰা সঙ্খেন ৰা মণিনা ৰা যেন কেনচি ন ঘট্টেতব্বং, ভূমিযং জাণুকানি নিহন্ত্ৰা হত্থেহি গহেত্ৰা দোণিযম্পি ন ঘংসিতব্বং. দোণিযং ৰা ফলকে ৰা ঠপেত্ৰা অন্তে গাহাপেত্ৰা হত্থেন পহরিতুং পন ¶ ৰট্টতি, তম্পি মুট্ঠিনা ন কাতব্বং. পোরাণকত্থেরা পন দোণিযম্পি ন ঠপেসুং. একো চীৰরং গহেত্ৰা তিট্ঠতি, অপরো হত্থে কত্ৰা হত্থেন পহরতি. চীৰরস্স কণ্ণসুত্তকং ন ৰট্টতি, রজিতকালে ছিন্দিতব্বং. যং পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কণ্ণসুত্তক’’ন্তি (মহাৰ. ৩৪৪) এৰং অনুঞ্ঞাতং, তং অনুৰাতে পাসকং কত্ৰা বন্ধিতব্বং রজনকালে লগ্গনত্থায. গণ্ঠিকেপি সোভাকরণত্থং লেখা ৰা পীল়কা ৰা ন ৰট্টতি, নাসেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং.
৯. পত্তে ৰা থালকে ৰা আরগ্গেন লেখং করোন্তি অন্তো ৰা বহি ৰা, ন ৰট্টতি. পত্তং ভমং আরোপেত্ৰা মজ্জিত্ৰা পচন্তি ‘‘মণিৰণ্ণং করিস্সামা’’তি, ন ৰট্টতি, তেলৰণ্ণো পন ৰট্টতি. পত্তমণ্ডলে ভিত্তিকম্মং ন ৰট্টতি, মকরদন্তকং পন ৰট্টতি.
ধমকরণছত্তকস্স উপরি ৰা হেট্ঠা ৰা ধমকরণকুচ্ছিযং ৰা লেখা ন ৰট্টতি, ছত্তমুখৰট্টিযং পনস্স লেখা ৰট্টতি.
১০. কাযবন্ধনস্স সোভনত্থং তহিং তহিং দিগুণং সুত্তং কোট্টেন্তি, কক্কটক্খীনি উট্ঠাপেন্তি, ন ৰট্টতি, উভোসু পন অন্তেসু দসামুখস্স থিরভাৰায দিগুণং কোট্টেতুং ৰট্টতি. দসামুখে পন ঘটকং ৰা মকরমুখং ৰা দেড্ডুভসীসং ৰা যং কিঞ্চি ৰিকাররূপং কাতুং ন ৰট্টতি, তত্থ তত্থ অচ্ছীনি দস্সেত্ৰা মালাকম্মাদীনি ৰা কত্ৰা কোট্টিতকাযবন্ধনম্পি ন ৰট্টতি, উজুকমেৰ পন মচ্ছকণ্টকং ৰা খজ্জূরিপত্তকং ৰা মট্ঠকপট্টিকং ৰা কত্ৰা কোট্টেতুং ৰট্টতি. কাযবন্ধনস্স দসা একা ৰট্টতি, দ্ৰে তীণি চত্তারিপি ৰট্টন্তি, ততো পরং ন ৰট্টন্তি. রজ্জুককাযবন্ধনং একমেৰ ৰট্টতি, পামঙ্গসণ্ঠানং পন একম্পি ন ৰট্টতি, দসা পন পামঙ্গসণ্ঠানাপি ৰট্টতি, বহুরজ্জুকে একতো কত্ৰা একেন নিরন্তরং ৰেঠেত্ৰা কতং বহুরজ্জুকন্তি ন ৰত্তব্বং, তং ৰট্টতি.
কাযবন্ধনৰিধে ¶ অট্ঠমঙ্গলাদিকং যং কিঞ্চি ৰিকাররূপং ন ৰট্টতি, পরিচ্ছেদলেখামত্তং ৰট্টতি. ৰিধকস্স উভোসু অন্তেসু থিরকরণত্থায ঘটকং করোন্তি, অযম্পি ৰট্টতি.
১১. অঞ্জনিযং ইত্থিপুরিসচতুপ্পদসকুণরূপং ৰা মালাকম্মলতাকম্মমকরদন্তকগোমুত্তকঅড্ঢচন্দকাদিভেদং ৰা ৰিকাররূপং ন ৰট্টতি, ঘংসিত্ৰা ৰা ¶ ভিন্দিত্ৰা ৰা যথা ৰা ন পঞ্ঞাযতি, তথা সুত্তকেন ৰেঠেত্ৰা ৰল়ঞ্জেতব্বা. উজুকমেৰ পন চতুরংসা ৰা অট্ঠংসা ৰা সোল়সংসা ৰা অঞ্জনী ৰট্টতি. হেট্ঠতোপিস্সা দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা ৰট্টলেখাযো ৰট্টন্তি, গীৰাযম্পিস্সা পিধানকবন্ধনত্থং একা ৰট্টলেখা ৰট্টতি.
অঞ্জনীসলাকাযপি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ন ৰট্টতি, অঞ্জনীথৰিকাযপি যং কিঞ্চি নানাৰণ্ণেন সুত্তেন ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ন ৰট্টতি. এসেৰ নযো কুঞ্চিককোসকেপি. কুঞ্চিকায ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ন ৰট্টতি, তথা সিপাটিকায. একৰণ্ণসুত্তেন পন যেন কেনচি যং কিঞ্চি সিব্বিতুং ৰট্টতি.
১২. আরকণ্টকেপি ৰট্টমণিকং ৰা অঞ্ঞং ৰা ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, গীৰাযং পন পরিচ্ছেদলেখা ৰট্টতি. পিপ্ফলিকেপি মণিকং ৰা পীল়কং ৰা যং কিঞ্চি উট্ঠাপেতুং ন ৰট্টতি, দণ্ডকে পন পরিচ্ছেদলেখা ৰট্টতি. নখচ্ছেদনং ৰলিতকংযেৰ করোন্তি, তস্মা তং ৰট্টতি. উত্তরারণিযং ৰাপি অরণিধনুকে ৰা উপরিপেল্লনদণ্ডকে ৰা মালাকম্মাদি যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি. পেল্লনদণ্ডকস্স পন ৰেমজ্ঝে মণ্ডলং হোতি, তত্থ পরিচ্ছেদলেখামত্তং ৰট্টতি. সূচিসণ্ডাসং করোন্তি, যেন সূচিং ডংসাপেত্ৰা ঘংসন্তি, তত্থ মকরমুখাদিকং যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, সূচিডংসনত্থং পন মুখমত্তং হোতি, তং ৰট্টতি.
দন্তকট্ঠচ্ছেদনৰাসিযম্পি যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, উজুকমেৰ কপ্পিযলোহেন উভোসু ৰা পস্সেসু চতুরংসং ৰা অট্ঠংসং ৰা বন্ধিতুং ৰট্টতি. কত্তরদণ্ডেপি যং কিঞ্চি ৰণ্ণমট্ঠং ন ৰট্টতি, হেট্ঠা একা ৰা দ্ৰে ৰা ৰট্টলেখা উপরি অহিচ্ছত্তকমকুল়মত্তঞ্চ ৰট্টতি.
১৩. তেলভাজনেসু ৰিসাণে ৰা নাল়িযং ৰা অলাবুকে ৰা আমণ্ডসারকে ৰা ঠপেত্ৰা ইত্থিরূপং পুরিসরূপঞ্চ অৰসেসং সব্বম্পি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ৰট্টতি. মঞ্চপীঠে ভিসিবিম্বোহনে ভূমত্থরণে পাদপুঞ্ছনে চঙ্কমনভিসিযা সম্মুঞ্জনিযং কচৰরছড্ডনকে রজনদোণিকায পানীযউল়ুঙ্কে ¶ পানীযঘটে পাদকথলিকায ফলকপীঠকে ৰলযাধারকে দণ্ডাধারকে পত্তপিধানে তালৰণ্টে বীজনেতি এতেসু সব্বং মালাকম্মাদি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ৰট্টতি.
১৪. সেনাসনে পন দ্ৰারকৰাটৰাতপানকৰাটাদীসু সব্বরতনমযম্পি ৰণ্ণমট্ঠকম্মং ৰট্টতি. সেনাসনে কিঞ্চি পটিসেধেতব্বং নত্থি অঞ্ঞত্র ৰিরুদ্ধসেনাসনা ¶ . ৰিরুদ্ধসেনাসনং নাম অঞ্ঞেসং সীমায রাজৰল্লভেহি কতসেনাসনং ৰুচ্চতি. তস্মা যে তাদিসং সেনাসনং করোন্তি, তে ৰত্তব্বা ‘‘মা অম্হাকং সীমায সেনাসনং করোথা’’তি. অনাদিযিত্ৰা করোন্তিযেৰ, পুনপি ৰত্তব্বা ‘‘মা এৰং অকত্থ, মা অম্হাকং উপোসথপৰারণানং অন্তরাযমকত্থ, মা সামগ্গিং ভিন্দিত্থ, তুম্হাকং সেনাসনং কতম্পি কতট্ঠানে ন ঠস্সতী’’তি. সচে বলক্কারেন করোন্তিযেৰ, যদা তেসং লজ্জিপরিসা উস্সন্না হোতি, সক্কা চ হোতি লদ্ধুং ধম্মিকো ৰিনিচ্ছযো, তদা তেসং পেসেতব্বং ‘‘তুম্হাকং আৰাসং হরথা’’তি. সচে যাৰততিযং পেসিতে হরন্তি, সাধু. নো চে হরন্তি, ঠপেত্ৰা বোধিঞ্চ চেতিযঞ্চ অৰসেসসেনাসনানি ভিন্দিতব্বানি, নো চ খো অপরিভোগং করোন্তেহি, পটিপাটিযা পন ছদনগোপানসীইট্ঠকাদীনি অপনেত্ৰা তেসং পেসেতব্বং ‘‘তুম্হাকং দব্বসম্ভারে হরথা’’তি. সচে হরন্তি, সাধু. নো চে হরন্তি, অথ তেসু দব্বসম্ভারেসু হিমৰস্সৰাতাতপাদীহি পূতিভূতেসু ৰা চোরেহি ৰা হটেসু অগ্গিনা ৰা দড্ঢেসু সীমসামিকা ভিক্খূ অনুপৰজ্জা, ন লব্ভা চোদেতুং ‘‘তুম্হেহি অম্হাকং দব্বসম্ভারা নাসিতা’’তি ৰা ‘‘তুম্হাকং গীৰা’’তি ৰা. যং পন সীমসামিকেহি ভিক্খূহি কতং, তং সুকতমেৰ হোতি. যোপি ভিক্খু বহুস্সুতো ৰিনযঞ্ঞূ অঞ্ঞং ভিক্খুং অকপ্পিযপরিক্খারং গহেত্ৰা ৰিচরন্তং দিস্ৰা ছিন্দাপেয্য ৰা ভিন্দাপেয্য ৰা, অনুপৰজ্জো, সো নেৰ চোদেতব্বো ন সারেতব্বো, ন তং লব্ভা ৰত্তুং ‘‘অযং নাম মম পরিক্খারো তযা নাসিতো, তং মে দেহী’’তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
পরিক্খারৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৩. ভেসজ্জাদিকরণৰিনিচ্ছযকথা
১৫. ভেসজ্জকরণপরিত্তপটিসন্থারেসু ¶ পন ভেসজ্জকরণে তাৰ অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.১৮৫-৭) – আগতাগতস্স পরজনস্স ভেসজ্জং ন কাতব্বং, করোন্তো দুক্কটং আপজ্জতি. পঞ্চন্নং পন সহধম্মিকানং কাতব্বং ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা ¶ সিক্খমানায সামণেরস্স সামণেরিযাতি. সমসীলসদ্ধাপঞ্ঞানঞ্হি এতেসং তীসু সিক্খাসু যুত্তানং ভেসজ্জং অকাতুং ন লব্ভতি. করোন্তেন চ সচে তেসং অত্থি, তেসং সন্তকং গহেত্ৰা যোজেত্ৰা দাতব্বং, সচে নত্থি, অত্তনো সন্তকং কাতব্বং. সচে অত্তনোপি নত্থি, ভিক্খাচারৰত্তেন ৰা ঞাতকপৰারিতট্ঠানতো ৰা পরিযেসিতব্বং, অলভন্তেন গিলানস্স অত্থায অকতৰিঞ্ঞত্তিযাপি আহরিত্ৰা কাতব্বং.
১৬. অপরেসম্পি পঞ্চন্নং কাতুং ৰট্টতি মাতু পিতু তদুপট্ঠাকানং অত্তনো ৰেয্যাৰচ্চকরস্স পণ্ডুপলাসস্স চাতি. পণ্ডুপলাসো নাম যো পব্বজ্জাপেক্খো যাৰ পত্তচীৰরং পটিযাদিযতি, তাৰ ৰিহারে ৰসতি. তেসু সচে মাতাপিতরো ইস্সরা হোন্তি ন পচ্চাসীসন্তি, অকাতুং ৰট্টতি. সচে পন রজ্জেপি ঠিতা পচ্চাসীসন্তি, অকাতুং ন ৰট্টতি. ভেসজ্জং পচ্চাসীসন্তানং ভেসজ্জং দাতব্বং, যোজেতুং অজানন্তানং যোজেত্ৰা দাতব্বং. সব্বেসং অত্থায সহধম্মিকেসু ৰুত্তনযেনেৰ পরিযেসিতব্বং. সচে পন মাতরং ৰিহারং আনেত্ৰা জগ্গতি, সব্বং পরিকম্মং অনামসন্তেন কাতব্বং, খাদনীযভোজনীযং সহত্থা দাতব্বং. পিতা পন যথা সামণেরো, এৰং সহত্থেন ন্হাপনসম্বাহনাদীনি কত্ৰা উপট্ঠাতব্বো. যে চ মাতাপিতরো উপট্ঠহন্তি পটিজগ্গন্তি, তেসম্পি এৰমেৰ কাতব্বং. ৰেয্যাৰচ্চকরো নাম যো ৰেতনং গহেত্ৰা অরঞ্ঞে দারূনি ৰা ছিন্দতি, অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি কম্মং করোতি, তস্স রোগে উপ্পন্নে যাৰ ঞাতকা ন পস্সন্তি, তাৰ ভেসজ্জং কাতব্বং. যো পন ভিক্খুনিস্সিতকোৰ হুত্ৰা সব্বকম্মানি করোতি, তস্স ভেসজ্জং কাতব্বমেৰ. পণ্ডুপলাসেপি সামণেরে ৰিয পটিপজ্জিতব্বং.
১৭. অপরেসম্পি দসন্নং কাতুং ৰট্টতি জেট্ঠভাতু কনিট্ঠভাতু জেট্ঠভগিনিযা কনিট্ঠভগিনিযা চূল়মাতুযা মহামাতুযা চূল়পিতুনো মহাপিতুনো পিতুচ্ছায মাতুলস্সাতি. তেসং পন সব্বেসম্পি করোন্তেন তেসংযেৰ সন্তকং ভেসজ্জং গহেত্ৰা কেৰলং যোজেত্ৰা দাতব্বং. সচে ¶ পন নপ্পহোন্তি যাচন্তি চ ‘‘দেথ নো, ভন্তে, তুম্হাকং পটিদস্সামা’’তি, তাৰকালিকং দাতব্বং. সচেপি ন যাচন্তি, ‘‘অম্হাকং ভেসজ্জং অত্থি, তাৰকালিকং গণ্হথা’’তি ৰত্ৰা ৰা ¶ ‘‘যদা তেসং ভৰিস্সতি, তদা দস্সন্তী’’তি আভোগং ৰা কত্ৰা দাতব্বং. সচে পটিদেন্তি, গহেতব্বং. নো চে দেন্তি, ন চোদেতব্বা. এতে দস ঞাতকে ঠপেত্ৰা অঞ্ঞেসং ন কাতব্বং.
এতেসং পুত্তপরম্পরায পন যাৰ সত্তমা কুলপরিৰট্টা, তাৰ চত্তারো পচ্চযে আহরাপেন্তস্স অকতৰিঞ্ঞত্তি ৰা ভেসজ্জং করোন্তস্স ৰেজ্জকম্মং ৰা কুলদূসকাপত্তি ৰা ন হোতি. সচে ভাতু জাযা, ভগিনিযা সামিকো ৰা গিলানো হোতি, ঞাতকা চে, তেসম্পি ৰট্টতি. অঞ্ঞাতকা চে, ভাতু চ ভগিনিযা চ কত্ৰা দাতব্বং ‘‘তুম্হাকং জগ্গনট্ঠানে দেথা’’তি. অথ ৰা তেসং পুত্তানং কত্ৰা দাতব্বং ‘‘তুম্হাকং মাতাপিতূনং দেথা’’তি. এতেনুপাযেন সব্বপদেসু ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
তেসং অত্থায চ সামণেরেহি অরঞ্ঞতো ভেসজ্জং আহরাপেন্তেন ঞাতিসামণেরেহি ৰা আহরাপেতব্বং, অঞ্ঞাতকেহি অত্তনো অত্থায ৰা আহরাপেত্ৰা দাতব্বং. তেহিপি ‘‘উপজ্ঝাযস্স আহরামা’’তি ৰত্তসীসেন আহরিতব্বং. উপজ্ঝাযস্স মাতাপিতরো গিলানা ৰিহারং আগচ্ছন্তি, উপজ্ঝাযো চ দিসাপক্কন্তো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন উপজ্ঝাযস্স সন্তকং ভেসজ্জং দাতব্বং. নো চে অত্থি, অত্তনো ভেসজ্জং উপজ্ঝাযস্স পরিচ্চজিত্ৰা দাতব্বং. অত্তনোপি অসন্তে ৰুত্তনযেনেৰ পরিযেসিত্ৰা উপজ্ঝাযস্স সন্তকং কত্ৰা দাতব্বং. উপজ্ঝাযেনপি সদ্ধিৰিহারিকস্স মাতাপিতূসু এৰমেৰ পটিপজ্জিতব্বং. এসেৰ নযো আচরিযন্তেৰাসিকেসুপি. অঞ্ঞোপি যো আগন্তুকো ৰা চোরো ৰা যুদ্ধপরাজিতো ইস্সরো ৰা ঞাতকেহি পরিচ্চত্তো কপণো ৰা গমিযমনুস্সো ৰা গিলানো হুত্ৰা ৰিহারং পৰিসতি, সব্বেসং অপচ্চাসীসন্তেন ভেসজ্জং কাতব্বং.
১৮. সদ্ধং কুলং হোতি চতূহি পচ্চযেহি উপট্ঠাযকং ভিক্খুসঙ্ঘস্স মাতাপিতুট্ঠানিযং, তত্র চে কোচি গিলানো হোতি, তস্সত্থায ৰিস্সাসেন ‘‘ভেসজ্জং কত্ৰা ভন্তে দেথা’’তি ৰদন্তি, নেৰ দাতব্বং ন কাতব্বং. অথ পন কপ্পিযং ঞত্ৰা এৰং পুচ্ছন্তি ‘‘ভন্তে, অসুকস্স নাম রোগস্স কিং ভেসজ্জং করোন্তী’’তি, ‘‘ইদঞ্চিদঞ্চ গহেত্ৰা করোন্তী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. ‘‘ভন্তে, ময্হং মাতা গিলানা, ভেসজ্জং তাৰ আচিক্খথা’’তি এৰং পুচ্ছিতে পন ন আচিক্খিতব্বং, অঞ্ঞমঞ্ঞং পন কথা কাতব্বা ¶ ‘‘আৰুসো, অসুকস্স নাম ভিক্খুনো ইমস্মিং ¶ রোগে কিং ভেসজ্জং করিংসূ’’তি. ইদঞ্চিদঞ্চ ভেসজ্জং ভন্তেতি. তং সুত্ৰা ইতরো মাতু ভেসজ্জং করোতি, ৰট্টতি. মহাপদুমত্থেরো কির ৰসভরঞ্ঞোপি দেৰিযা রোগে উপ্পন্নে একায ইত্থিযা আগন্ত্ৰা পুচ্ছিতো ‘‘ন জানামী’’তি অৰত্ৰা এৰমেৰ ভিক্খূহি সদ্ধিং সমুল্লপেসি. তং সুত্ৰা তস্সা ভেসজ্জমকংসু. ৰূপসন্তে চ রোগে তিচীৰরেন তীহি চ কহাপণসতেহি সদ্ধিং ভেসজ্জচঙ্কোটকং পূরেত্ৰা আহরিত্ৰা থেরস্স পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘ভন্তে, পুপ্ফপূজং করোথা’’তি আহংসু. থেরো ‘‘আচরিযভাগো নাম অয’’ন্তি কপ্পিযৰসেন গাহাপেত্ৰা পুপ্ফপূজমকাসি. এৰং তাৰ ভেসজ্জে পটিপজ্জিতব্বং.
১৯. পরিত্তে পন ‘‘গিলানস্স পরিত্তং করোথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ন কাতব্বং, ‘‘পরিত্তং ভণথা’’তি ৰুত্তে পন ভণিতব্বং. সচেপিস্স এৰং হোতি ‘‘মনুস্সা নাম ন জানন্তি, অকরিযমানে ৰিপ্পটিসারিনো ভৰিস্সন্তী’’তি, কাতব্বং. ‘‘পরিত্তোদকং পরিত্তসুত্তং কত্ৰা দেথা’’তি ৰুত্তে পন তেসংযেৰ উদকং হত্থেন চালেত্ৰা সুত্তং পরিমজ্জিত্ৰা দাতব্বং. সচে ৰিহারতো উদকং অত্তনো সন্তকং ৰা সুত্তং দেতি, দুক্কটং. মনুস্সা উদকঞ্চ সুত্তঞ্চ গহেত্ৰা নিসীদিত্ৰা ‘‘পরিত্তং ভণথা’’তি ৰদন্তি, কাতব্বং. নো চে জানন্তি, আচিক্খিতব্বং. ভিক্খূনং নিসিন্নানং পাদেসু উদকং আকিরিত্ৰা সুত্তঞ্চ ঠপেত্ৰা গচ্ছন্তি ‘‘পরিত্তং করোথ, পরিত্তং ভণথা’’তি, ন পাদা অপনেতব্বা. মনুস্সা হি ৰিপ্পটিসারিনো হোন্তি. অন্তোগামেপি গিলানস্স অত্থায ৰিহারং পেসেন্তি ‘‘পরিত্তং ভণন্তূ’’তি, ভণিতব্বং. অন্তোগামে রাজগেহাদীসু রোগে ৰা উপদ্দৰে ৰা উপ্পন্নে পক্কোসাপেত্ৰা ভণাপেন্তি, আটানাটিযসুত্তাদীনি ভণিতব্বানি. ‘‘আগন্ত্ৰা গিলানস্স সিক্খাপদানি দেন্তু, ধম্মং কথেন্তু, রাজন্তেপুরে ৰা অমচ্চগেহে ৰা আগন্ত্ৰা সিক্খাপদানি দেন্তু, ধম্মং কথেন্তূ’’তি পেসিতেপি গন্ত্ৰা সিক্খাপদানি দাতব্বানি, ধম্মো কথেতব্বো. ‘‘মতানং পরিৰারত্থং আগচ্ছন্তূ’’তি পক্কোসন্তি, ন গন্তব্বং. ‘‘সীৰথিকদস্সনে অসুভদস্সনে চ মরণস্সতিং পটিলভিস্সামা’’তি কম্মট্ঠানসীসেন গন্তুং ৰট্টতি. ‘‘পহারেদিন্নে মতেপি অমরণাধিপ্পাযস্স অনাপত্তি ৰুত্তা’’তি ন এত্তকেনেৰ অমনুস্সগহিতস্স পহারো দাতব্বো ¶ , তালপণ্ণং পন পরিত্তসুত্তং ৰা হত্থে ৰা পাদে ৰা বন্ধিতব্বং, রতনসুত্তাদীনি পরিত্তানি ভণিতব্বানি, ‘‘মা সীলৰন্তং ভিক্খুং ৰিহেঠেহী’’তি ধম্মকথা কাতব্বা, আটানাটিযপরিত্তং ৰা ভণিতব্বং.
ইধ পন আটানাটিযপরিত্তস্স পরিকম্মং ৰেদিতব্বং (দী. নি. অট্ঠ. ৩.২৮২). পঠমমেৰ হি আটানাটিযসুত্তং ন ভণিতব্বং, মেত্তসুত্তং (খু. পা. ৯.১ আদযো; সু. নি. ১৪৩ আদযো) ধজগ্গসুত্তং (সং. নি. ১.২৪৯) রতনসুত্তন্তি (খু. পা. ৬.১ আদযো; সু. নি. ২২৪ আদযো) ইমানি ¶ সত্তাহং ভণিতব্বানি. সচে মুঞ্চতি, সুন্দরং. নো চে মুঞ্চতি, আটানাটিযসুত্তং ভণিতব্বং. তং ভণন্তেন চ ভিক্খুনা পিট্ঠং ৰা মংসং ৰা ন খাদিতব্বং, সুসানে ন ৰসিতব্বং. কস্মা? অমনুস্সা ওতারং লভন্তি. পরিত্তকরণট্ঠানং হরিতূপলিত্তং কারেত্ৰা তত্থ পরিসুদ্ধং আসনং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসীদিতব্বং. পরিত্তকারকো ভিক্খু ৰিহারতো ঘরং নেন্তেহি ফলকাৰুধেহি পরিৰারেত্ৰা নেতব্বো. অব্ভোকাসে নিসীদিত্ৰা ন ৰত্তব্বং, দ্ৰারৰাতপানানি পিদহিত্ৰা নিসিন্নেন আৰুধহত্থেহি সম্পরিৰারিতেন মেত্তচিত্তং পুরেচারিকং কত্ৰা ৰত্তব্বং, পঠমং সিক্খাপদানি গাহাপেত্ৰা সীলে পতিট্ঠিতস্স পরিত্তং কাতব্বং. এৰম্পি মোচেতুং অসক্কোন্তেন ৰিহারং নেত্ৰা চেতিযঙ্গণে নিপজ্জাপেত্ৰা আসনপূজং কারেত্ৰা দীপে জালাপেত্ৰা চেতিযঙ্গণং সম্মজ্জিত্ৰা মঙ্গলকথা ৰত্তব্বা, সব্বসন্নিপাতো ঘোসেতব্বো, ৰিহারস্স উপৰনে জেট্ঠকরুক্খো নাম হোতি, তত্থ ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘো তুম্হাকং আগমনং পতিমানেতী’’তি পহিণিতব্বং. সব্বসন্নিপাতট্ঠানে অনাগন্তুং নাম ন লভতি, ততো অমনুস্সগহিতকো ‘‘ত্ৰং কোনামোসী’’তি পুচ্ছিতব্বো, নামে কথিতে নামেনেৰ আলপিতব্বো, ‘‘ইত্থন্নাম তুয্হং মালাগন্ধাদীসু পত্তি, আসনপূজাযং পত্তি, পিণ্ডপাতে পত্তি, ভিক্খুসঙ্ঘেন তুয্হং পণ্ণাকারত্থায মহামঙ্গলকথা ৰুত্তা, ভিক্খুসঙ্ঘে গারৰেন এতং মুঞ্চাহী’’তি মোচেতব্বো. সচে ন মুঞ্চতি, দেৰতানং আরোচেতব্বং ‘‘তুম্হে জানাথ, অযং অমনুস্সো অম্হাকং ৰচনং ন করোতি, মযং বুদ্ধআণং করিস্সামা’’তি পরিত্তং কাতব্বং. এতং তাৰ গিহীনং পরিকম্মং. সচে পন ভিক্খু অমনুস্সেন গহিতো হোতি, আসনানি ধোৰিত্ৰা সব্বসন্নিপাতং ঘোসাপেত্ৰা গন্ধমালাদীসু ¶ পত্তিং দত্ৰা পরিত্তং ভণিতব্বং, ইদং ভিক্খূনং পরিকম্মং. এৰং পরিত্তে পটিপজ্জিতব্বং.
২০. পটিসন্থারে পন অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.১৮৫-৭) – অনামট্ঠপিণ্ডপাতো কস্স দাতব্বো, কস্স ন দাতব্বো? মাতাপিতূনং তাৰ দাতব্বো. সচেপি কহাপণগ্ঘনকো হোতি, সদ্ধাদেয্যৰিনিপাতনং নত্থি. মাতাপিতুউপট্ঠাকানং ৰেয্যাৰচ্চকরস্স পণ্ডুপলাসস্স চাতি এতেসম্পি দাতব্বো. তত্থ পণ্ডুপলাসস্স থালকে পক্খিপিত্ৰাপি দাতুং ৰট্টতি, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞেসং অগারিকানং মাতাপিতূনম্পি ন ৰট্টতি. পব্বজিতপরিভোগো হি অগারিকানং চেতিযট্ঠানিযো. অপিচ অনামট্ঠপিণ্ডপাথো নামেস সম্পত্তস্স দামরিকচোরস্সপি ইস্সরিযস্সপি দাতব্বো. কস্মা? তে হি অদীযমানেপি ‘‘ন দেন্তী’’তি আমসিত্ৰা দীযমানেপি ‘‘উচ্ছিট্ঠকং দেন্তী’’তি কুজ্ঝন্তি, কুদ্ধা জীৰিতাপি ৰোরোপেন্তি, সাসনস্সপি অন্তরাযং করোন্তি. রজ্জং পত্থযমানস্স ৰিচরতো চোরনাগস্স ৰত্থু চেত্থ কথেতব্বং. এৰং অনামট্ঠপিণ্ডপাতে পটিপজ্জিতব্বং.
পটিসন্থারো ¶ চ নামাযং কস্স কাতব্বো, কস্স ন কাতব্বো? পটিসন্থারো নাম ৰিহারং সম্পত্তস্স যস্স কস্সচি আগন্তুকস্স ৰা দলিদ্দস্স ৰা চোরস্স ৰা ইস্সরস্স ৰা কাতব্বোযেৰ. কথং? আগন্তুকং তাৰ খীণপরিব্বযং ৰিহারং সম্পত্তং দিস্ৰা ‘‘পানীযং পিৰা’’তি দাতব্বং, পাদমক্খনতেলং দাতব্বং, কালে আগতস্স যাগুভত্তং, ৰিকালে আগতস্স সচে তণ্ডুলা অত্থি, তণ্ডুলা দাতব্বা. অৰেলায সম্পত্তোপি ‘‘গচ্ছাহী’’তি ন ৰত্তব্বো, সযনট্ঠানং দাতব্বং. সব্বং অপচ্চাসীযন্তেনেৰ কাতব্বং. ‘‘মনুস্সা নাম চতুপচ্চযদাযকা, এৰং সঙ্গহে করিযমানে পুনপ্পুনং পসীদিত্ৰা উপকারং করিস্সন্তী’’তি চিত্তং ন উপ্পাদেতব্বং. চোরানং পন সঙ্ঘিকম্পি দাতব্বং. পটিসন্থারানিসংসদীপনত্থঞ্চ চোরনাগৰত্থু, ভাতরা সদ্ধিং জম্বুদীপগতস্স মহানাগরঞ্ঞো ৰত্থু, পিতুরাজস্স রজ্জে চতুন্নং অমচ্চানং ৰত্থু, অভযচোরৰত্থূতি এৰমাদীনি বহূনি ৰত্থূনি মহাঅট্ঠকথাযং ৰিত্থারতো ৰুত্তানি.
তত্রাযং একৰত্থুদীপনা – সীহল়দীপে কির অভযো নাম চোরো পঞ্চসতপরিৰারো একস্মিং ঠানে খন্ধাৰারং বন্ধিত্ৰা সমন্তা তিযোজনং উব্বাসেত্ৰা ¶ ৰসতি. অনুরাধপুরৰাসিনো কদম্বনদিং ন উত্তরন্তি, চেতিযগিরিমগ্গে জনসঞ্চারো উপচ্ছিন্নো. অথেকদিৰসং চোরো ‘‘চেতিযগিরিং ৰিলুম্পিস্সামী’’তি অগমাসি. আরামিকা দিস্ৰা দীঘভাণকঅভযত্থেরস্স আরোচেসুং. থেরো ‘‘সপ্পিফাণিতাদীনি অত্থী’’তি পুচ্ছি. ‘‘অত্থি, ভন্তে’’তি. ‘‘চোরানং দেথ’’. ‘‘তণ্ডুলা অত্থী’’তি. ‘‘অত্থি, ভন্তে, সঙ্ঘস্সত্থায আহটা তণ্ডুলা চ পক্কসাকঞ্চ গোরসো চা’’তি. ‘‘ভত্তং সম্পাদেত্ৰা চোরানং দেথা’’তি. আরামিকা তথা করিংসু. চোরা ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা ‘‘কেনাযং পটিসন্থারো কতো’’তি পুচ্ছিংসু. ‘‘অম্হাকং অয্যেন অভযত্থেরেনা’’তি. চোরা থেরস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা ৰন্দিত্ৰা আহংসু ‘‘মযং ‘সঙ্ঘস্স চ চেতিযস্স চ সন্তকং অচ্ছিন্দিত্ৰা গহেস্সামা’তি আগতা, তুম্হাকং পন ইমিনা পটিসন্থারেন মযং পসন্না, অজ্জ পট্ঠায ৰিহারে ধম্মিকারক্খা অম্হাকং আযত্তা হোতু, নাগরা আগন্ত্ৰা দানং দেন্তু, চেতিযং ৰন্দন্তূ’’তি. ততো পট্ঠায চ নাগরে দানং দাতুং আগচ্ছন্তে নদীতীরেযেৰ পচ্চুগ্গন্ত্ৰা রক্খন্তা ৰিহারং নেন্তি, ৰিহারেপি দানং দেন্তানং রক্খং কত্ৰা তিট্ঠন্তি. তেপি ভিক্খূনং ভুত্তাৰসেসং চোরানং দেন্তি. গমনকালেপি তে চোরা নদীতীরং পাপেত্ৰা নিৰত্তন্তি.
অথেকদিৰসং ভিক্খুসঙ্ঘে খীযনককথা উপ্পন্না ‘‘থেরো ইস্সরৰতায সঙ্ঘসন্তকং চোরানং অদাসী’’তি. থেরো সন্নিপাতং কারাপেত্ৰা আহ ‘‘চোরা ‘সঙ্ঘস্স পকতিৰট্টঞ্চ চেতিযসন্তকঞ্চ অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হিস্সামা’তি আগমিংসু, অথ তেসং মযা ‘এতং ন হরিস্সন্তী’তি এত্তকো নাম পটিসন্থারো কতো, তং সব্বম্পি একতো সম্পিণ্ডেত্ৰা অগ্ঘাপেথ, তেন ¶ কারণেন অৰিলুত্তং ভণ্ডং একতো সম্পিণ্ডেত্ৰা অগ্ঘাপেথা’’তি. ততো সব্বম্পি থেরেন দিন্নকং চেতিযঘরে একং ৰরপোত্থকচিত্তত্থরণং ন অগ্ঘতি. ততো আহংসু ‘‘থেরেন কতো পটিসন্থারো সুকতো, চোদেতুং ৰা সারেতুং ৰা ন লব্ভতি, গীৰা ৰা অৰহারো ৰা নত্থী’’তি. এৰং মহানিসংসো পটিসন্থারোতি সল্লক্খেত্ৰা কত্তব্বো পণ্ডিতেন ভিক্খুনাতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
ভেসজ্জাদিকরণৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৪. ৰিঞ্ঞত্তিৰিনিচ্ছযকথা
২১. ৰিঞ্ঞত্তীতি ¶ ¶ যাচনা. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৩৪২) – মূলচ্ছেজ্জায পুরিসং যাচিতুং ন ৰট্টতি, ‘‘সহাযত্থায কম্মকরণত্থায পুরিসং দেথা’’তি যাচিতুং ৰট্টতি, পুরিসেন কত্তব্বং হত্থকম্মসঙ্খাতং পুরিসত্তকরং যাচিতুং ৰট্টতিযেৰ. হত্থকম্মঞ্হি কিঞ্চি ৰত্থু ন হোতি, তস্মা তং ঠপেত্ৰা মিগলুদ্দকমচ্ছবন্ধনকাদীনং সককম্মং অৰসেসং সব্বং কপ্পিযং. ‘‘কিং, ভন্তে, আগতাত্থ কেন কম্মেনা’’তি পুচ্ছিতে ৰা অপুচ্ছিতে ৰা যাচিতুং ৰট্টতি, ৰিঞ্ঞত্তিপচ্চযা দোসো নত্থি. মিগলুদ্দকাদযো পন সককম্মং ন যাচিতব্বা, ‘‘হত্থকম্মং দেথা’’তি অনিযমেত্ৰাপি ন যাচিতব্বা. এৰং যাচিতা হি তে ‘‘সাধু, ভন্তে’’তি ভিক্খূ উয্যোজেত্ৰা মিগেপি মারেত্ৰা আহরেয্যুং. নিযমেত্ৰা পন ‘‘ৰিহারে কিঞ্চি কত্তব্বং অত্থি, তত্থ হত্থকম্মং দেথা’’তি যাচিতব্বা, ফালনঙ্গলাদীনি উপকরণানি গহেত্ৰা কসিতুং ৰা ৰপিতুং ৰা লাযিতুং ৰা গচ্ছন্তং সককিচ্চপসুতম্পি কস্সকং ৰা অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি হত্থকম্মং যাচিতুং ৰট্টতেৰ. যো পন ৰিঘাসাদো ৰা অঞ্ঞো ৰা কোচি নিক্কম্মো নিরত্থককথং কথেন্তো নিদ্দাযন্তো ৰা ৰিহরতি, এৰরূপং অযাচিত্ৰাপি ‘‘এহি রে ইদং ৰা ইদং ৰা করোহী’’তি যদিচ্ছকং কারাপেতুং ৰট্টতি.
হত্থকম্মস্স পন সব্বকপ্পিযভাৰদীপনত্থং ইমং নযং কথেন্তি. সচে হি ভিক্খু পাসাদং কারেতুকামো হোতি, থম্ভত্থায পাসাণকোট্টকানং ঘরং গন্ত্ৰা ৰত্তব্বং ‘‘হত্থকম্মং লদ্ধুং ৰট্টতি উপাসকা’’তি. ‘‘কিং কাতব্বং, ভন্তে’’তি? ‘‘পাসাণত্থম্ভা উদ্ধরিত্ৰা দাতব্বা’’তি. সচে তে উদ্ধরিত্ৰা ৰা দেন্তি, উদ্ধরিত্ৰা নিক্খিত্তে অত্তনো থম্ভে ৰা দেন্তি, ৰট্টতি. অথাপি ৰদন্তি ‘‘অম্হাকং, ভন্তে, হত্থকম্মং কাতুং খণো নত্থি, অঞ্ঞং উদ্ধরাপেথ, তস্স মূলং দস্সামা’’তি, উদ্ধরাপেত্ৰা ‘‘পাসাণত্থম্ভে উদ্ধটমনুস্সানং মূলং দেথা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. এতেনেৰ উপাযেন পাসাদদারূনং অত্থায ৰড্ঢকীনং সন্তিকং, ইট্ঠকত্থায ইট্ঠকৰড্ঢকীনং, ছদনত্থায গেহচ্ছাদকানং, চিত্তকম্মত্থায চিত্তকারানন্তি যেন যেন অত্থো হোতি, তস্স তস্স অত্থায তেসং তেসং সিপ্পকারকানং সন্তিকং গন্ত্ৰা হত্থকম্মং যাচিতুং ৰট্টতি, হত্থকম্মযাচনৰসেন চ মূলচ্ছেজ্জায ৰা ভত্তৰেতনানুপ্পদানেন ৰা লদ্ধম্পি সব্বং গহেতুং ৰট্টতি. অরঞ্ঞতো আহরাপেন্তেন চ সব্বং অনজ্ঝাৰুত্থকং আহরাপেতব্বং.
২২. ন ¶ ¶ কেৰলঞ্চ পাসাদং কারেতুকামেন, মঞ্চপীঠপত্তপরিস্সাৰনধমকরণচীৰরাদীনি কারাপেতুকামেনপি দারুলোহসুত্তাদীনি লভিত্ৰা তে তে সিপ্পকারকে উপসঙ্কমিত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ হত্থকম্মং যাচিতব্বং. হত্থকম্মযাচনৰসেন চ মূলচ্ছেজ্জায ৰা ভত্তৰেতনানুপ্পদানেন ৰা লদ্ধম্পি সব্বং গহেতব্বং. সচে পন কাতুং ন ইচ্ছন্তি, ভত্তৰেতনং পচ্চাসীসন্তি, অকপ্পিযকহাপণাদি ন দাতব্বং, ভিক্খাচারৰত্তেন তণ্ডুলাদীনি পরিযেসিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. হত্থকম্মৰসেন পত্তং কারেত্ৰা তথেৰ পাচেত্ৰা নৰপক্কস্স পত্তস্স পুঞ্ছনতেলত্থায অন্তোগামং পৰিট্ঠেন ‘‘ভিক্খায আগতো’’তি সল্লক্খেত্ৰা যাগুযা ৰা ভত্তে ৰা আনীতে হত্থেন পত্তো পিধাতব্বো. সচে উপাসিকা ‘‘কিং, ভন্তে’’তি পুচ্ছতি, ‘‘নৰপক্কো পত্তো, পুঞ্ছনতেলেন অত্থো’’তি ৰত্তব্বং. সচে সা ‘‘দেহি, ভন্তে’’তি পত্তং গহেত্ৰা তেলেন পুঞ্ছিত্ৰা যাগুযা ৰা ভত্তস্স ৰা পূরেত্ৰা দেতি, ৰিঞ্ঞত্তি নাম ন হোতি, গহেতুং ৰট্টতি.
২৩. ভিক্খূ পগেৰ পিণ্ডায চরিত্ৰা আসনসালং গন্ত্ৰা আসনং অপস্সন্তা তিট্ঠন্তি. তত্র চে উপাসকা ভিক্খূ ঠিতে দিস্ৰা সযমেৰ আসনানি আহরাপেন্তি, নিসীদিত্ৰা গচ্ছন্তেহি আপুচ্ছিত্ৰা গন্তব্বং, অনাপুচ্ছা গতানম্পি নট্ঠং গীৰা ন হোতি, আপুচ্ছিত্ৰা গমনং পন ৰত্তং. সচে ভিক্খূহি ‘‘আসনানি আহরথা’’তি ৰুত্তেহি আহটানি হোন্তি, আপুচ্ছিত্ৰাৰ গন্তব্বং, অনাপুচ্ছা গতানং ৰত্তভেদো চ নট্ঠঞ্চ গীৰা. অত্থরণকোজৰকাদীসুপি এসেৰ নযো.
মক্খিকা বহুকা হোন্তি, ‘‘মক্খিকবীজনিং আহরথা’’তি ৰত্তব্বং, পুচিমন্দসাখাদীনি আহরন্তি, কপ্পিযং কারাপেত্ৰা পটিগ্গহেতব্বানি. আসনসালাযং উদকভাজনং রিত্তং হোতি, ‘‘ধমকরণং গণ্হাহী’’তি ন ৰত্তব্বং. ধমকরণঞ্হি রিত্তভাজনে পক্খিপন্তো ভিন্দেয্য, ‘‘নদিং ৰা তল়াকং ৰা গন্ত্ৰা উদকং আহরা’’তি পন ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘গেহতো আহরা’’তি নেৰ ৰত্তুং ৰট্টতি, ন আহটং পরিভুঞ্জিতুং. আসনসালায ৰা অরঞ্ঞে ৰা ভত্তকিচ্চং করোন্তেহি তত্থ জাতকং অনজ্ঝাৰুত্থকং যং কিঞ্চি উত্তরিভঙ্গারহং পত্তং ৰা ফলং ৰা সচে কিঞ্চি কম্মং করোন্তং আহরাপেতি, হত্থকম্মৰসেন আহরাপেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, অলজ্জীহি পন ভিক্খূহি ৰা সামণেরেহি ৰা হত্থকম্মং ন কারেতব্বং. অযং তাৰ পুরিসত্তকরে নযো.
২৪. গোণং ¶ পন অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতট্ঠানতো আহরাপেতুং ন ৰট্টতি, আহরাপেন্তস্স দুক্কটং. ঞাতকপৰারিতট্ঠানতোপি মূলচ্ছেজ্জায যাচিতুং ন ৰট্টতি, তাৰকালিকনযেন সব্বত্থ ৰট্টতি. এৰং আহরাপিতঞ্চ গোণং রক্খিত্ৰা জগ্গিত্ৰা সামিকা পটিচ্ছাপেতব্বা. সচস্স পাদো ¶ ৰা সিঙ্গং ৰা ভিজ্জতি ৰা নস্সতি ৰা, সামিকা চে সম্পটিচ্ছন্তি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে সম্পটিচ্ছন্তি, গীৰা হোতি. সচে ‘‘তুম্হাকংযেৰ দেমা’’তি ৰদন্তি, ন সম্পটিচ্ছিতব্বং. ‘‘ৰিহারস্স দেমা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘আরামিকানং আচিক্খথ জগ্গনত্থাযা’’তি ৰত্তব্বা.
২৫. ‘‘সকটং দেথা’’তিপি অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতে ৰত্তুং ন ৰট্টতি, ৰিঞ্ঞত্তি এৰ হোতি, দুক্কটং আপজ্জতি. ঞাতকপৰারিতট্ঠানে পন ৰট্টতি, তাৰকালিকং ৰট্টতি, কম্মং পন কত্ৰা পুন দাতব্বং. সচে নেমিআদীনি ভিজ্জন্তি, পাকতিকানি কত্ৰা দাতব্বং, নট্ঠে গীৰা হোতি. ‘‘তুম্হাকমেৰ দেমা’’তি ৰুত্তে দারুভণ্ডং নাম সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. এস নযো ৰাসিফরসুকুঠারীকুদালনিখাদনেসু ৰল্লিআদীসু চ পরপরিগ্গহিতেসু. গরুভণ্ডপ্পহোনকেসুযেৰ ৰল্লিআদীসু ৰিঞ্ঞত্তি হোতি, ন ততো ওরং.
২৬. অনজ্ঝাৰুত্থকং পন যং কিঞ্চি আহরাপেতুং ৰট্টতি. রক্খিতগোপিতট্ঠানেযেৰ হি ৰিঞ্ঞত্তি নাম ৰুচ্চতি. সা দ্ৰীসু পচ্চযেসু সব্বেন সব্বং ন ৰট্টতি. সেনাসনপচ্চযে পন ‘‘আহর দেহী’’তি ৰিঞ্ঞত্তিমত্তমেৰ ন ৰট্টতি, পরিকথোভাসনিমিত্তকম্মানি ৰট্টন্তি. তত্থ উপোসথাগারং ৰা ভোজনসালং ৰা অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি সেনাসনং ইচ্ছতো ‘‘ইমস্মিং ৰত ওকাসে এৰরূপং সেনাসনং কাতুং ৰট্টতী’’তি ৰা ‘‘যুত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘অনুরূপ’’ন্তি ৰাতিআদিনা নযেন ৰচনং পরিকথা নাম. উপাসকা তুম্হে কুহিং ৰসথাতি. পাসাদে, ভন্তেতি. ‘‘কিং ভিক্খূনং পন উপাসকা পাসাদো ন ৰট্টতী’’তি এৰমাদিৰচনং ওভাসো নাম. মনুস্সে দিস্ৰা রজ্জুং পসারেতি, খীলে আকোটাপেতি, ‘‘কিং ইদং, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘ইধ আৰাসং করিস্সামা’’তি এৰমাদিকরণং পন নিমিত্তকম্মং নাম. গিলানপচ্চযে পন ৰিঞ্ঞত্তিপি ৰট্টতি, পগেৰ পরিকথাদীনি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
ৰিঞ্ঞত্তিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৫. কুলসঙ্গহৰিনিচ্ছযকথা
২৭. কুলসঙ্গহোতি ¶ ¶ পুপ্ফফলাদীহি কুলানং সঙ্গহো কুলসঙ্গহো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৪৩১) – কুলসঙ্গহত্থায মালাৰচ্ছাদীনি রোপেতুং ৰা রোপাপেতুং ৰা সিঞ্চিতুং ৰা সিঞ্চাপেতুং ৰা পুপ্ফানি ওচিনিতুং ৰা ওচিনাপেতুং ৰা গন্থিতুং ৰা গন্থাপেতুং ৰা ন ৰট্টতি. তত্থ অকপ্পিযৰোহারো কপ্পিযৰোহারো পরিযাযো ওভাসো নিমিত্তকম্মন্তি ইমানি পঞ্চ জানিতব্বানি.
২৮. তত্থ অকপ্পিযৰোহারো নাম অল্লহরিতানং কোট্টনং কোট্টাপনং, আৰাটস্স খণনং খণাপনং, মালাৰচ্ছস্স রোপনং রোপাপনং, আল়িযা বন্ধনং বন্ধাপনং, উদকস্স সেচনং সেচাপনং, মাতিকায সম্মুখকরণং, কপ্পিযউদকসিঞ্চনং, হত্থপাদমুখধোৰননহানোদকসিঞ্চনং. কপ্পিযৰোহারো নাম ‘‘ইমং রুক্খং জান, ইমং আৰাটং জান, ইমং মালাৰচ্ছং জান, এত্থ উদকং জানা’’তিআদিৰচনং সুক্খমাতিকায উজুকরণঞ্চ. পরিযাযো নাম ‘‘পণ্ডিতেন মালাৰচ্ছাদযো রোপাপেতব্বা, নচিরস্সেৰ উপকারায সংৰত্তন্তী’’তিআদিৰচনং. ওভাসো নাম কুদালখণিত্তাদীনি চ মালাৰচ্ছে চ গহেত্ৰা ঠানং. এৰং ঠিতঞ্হি সামণেরাদযো দিস্ৰা ‘‘থেরো কারাপেতুকামো’’তি গন্ত্ৰা করোন্তি. নিমিত্তকম্মং নাম কুদালখণিত্তিৰাসিফরসুউদকভাজনানি আহরিত্ৰা সমীপে ঠপনং.
২৯. ইমানি পঞ্চপি কুলসঙ্গহত্থায রোপনরোপাপনাদীসু ন ৰট্টন্তি. ফলপরিভোগত্থায কপ্পিযাকপ্পিযৰোহারদ্ৰযমেৰ ন ৰট্টতি, ইতরত্তযং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘কপ্পিযৰোহারোপি ৰট্টতি, যঞ্চ অত্তনো পরিভোগত্থায ৰট্টতি, তং অঞ্ঞপুগ্গলস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা চেতিযস্স ৰা অত্থাযপি ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. আরামত্থায পন ৰনত্থায ছাযত্থায চ অকপ্পিযৰোহারমত্তমেৰ ন ৰট্টতি, সেসং ৰট্টতি. ন কেৰলঞ্চ সেসং, যং কিঞ্চি মাতিকম্পি উজুং কাতুং কপ্পিযউদকং সিঞ্চিতুং নহানকোট্ঠকং কত্ৰা নহাযিতুং হত্থপাদমুখধোৰনউদকানি চ তত্থ ছড্ডেতুম্পি ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন কুরুন্দিযঞ্চ ‘‘কপ্পিযপথৰিযং সযং রোপেতুম্পি ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. আরামাদিঅত্থায পন রোপিতস্স ৰা রোপাপিতস্স ৰা ফলং পরিভুঞ্জিতুম্পি ৰট্টতি.
৩০. অযং ¶ ¶ পন আদিতো পট্ঠায ৰিত্থারেন আপত্তিৰিনিচ্ছযো – কুলদূসনত্থায অকপ্পিযপথৰিযং মালাৰচ্ছং রোপেন্তস্স পাচিত্তিযঞ্চেৰ দুক্কটঞ্চ, তথা অকপ্পিযৰোহারেন রোপাপেন্তস্স. কপ্পিযপথৰিযং রোপনেপি রোপাপনেপি দুক্কটমেৰ. উভযত্রাপি সকিং আণত্তিযা বহূনম্পি রোপনে একমেৰ সপাচিত্তিযদুক্কটং ৰা সুদ্ধদুক্কটং ৰা হোতি. পরিভোগত্থায কপ্পিযভূমিযং ৰা অকপ্পিযভূমিযং ৰা কপ্পিযৰোহারেন রোপাপনে অনাপত্তি. আরামাদিঅত্থাযপি অকপ্পিযপথৰিযং রোপেন্তস্স ৰা অকপ্পিযৰচনেন রোপাপেন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং. অযং পন নযো মহাঅট্ঠকথাযং ন সুট্ঠু ৰিভত্তো, মহাপচ্চরিযং পন ৰিভত্তোতি.
সিঞ্চনসিঞ্চাপনে পন অকপ্পিযউদকেন সব্বত্থ পাচিত্তিযং, কুলদূসনপরিভোগত্থায দুক্কটম্পি. কপ্পিযেন তেসংযেৰ দ্ৰিন্নং অত্থায দুক্কটং, পরিভোগত্থায চেত্থ কপ্পিযৰোহারেন সিঞ্চাপনে অনাপত্তি. আপত্তিট্ঠানে পন ধারাৰচ্ছেদৰসেন পযোগবহুলতায চ আপত্তিবহুলতা ৰেদিতব্বা.
কুলসঙ্গহত্থায ওচিননে পুপ্ফগণনায দুক্কটপাচিত্তিযানি, অঞ্ঞত্থ পাচিত্তিযানেৰ. বহূনি পন পুপ্ফানি একপযোগেন ওচিনন্তো পযোগৰসেন কারেতব্বো. ওচিনাপনে কুলদূসনত্থায সকিং আণত্তো বহুম্পি ওচিনাতি, একমেৰ সপাচিত্তিযদুক্কটং, অঞ্ঞত্র পাচিত্তিযমেৰ.
৩১. গন্থনগন্থাপনেসু পন সব্বাপি ছ পুপ্ফৰিকতিযো ৰেদিতব্বা – গন্থিমং গোপ্ফিমং ৰেধিমং ৰেঠিমং পূরিমং ৰাযিমন্তি. তত্থ গন্থিমং নাম সদণ্ডকেসু ৰা উপ্পলপদুমাদীসু অঞ্ঞেসু ৰা দীঘৰণ্টেসু পুপ্ফেসু দট্ঠব্বং. দণ্ডকেন ৰা দণ্ডকং, ৰণ্টেন ৰা ৰণ্টং গন্থেত্ৰা কতমেৰ হি গন্থিমং. তং ভিক্খুস্স ৰা ভিক্খুনিযা ৰা কাতুম্পি অকপ্পিযৰচনেন কারাপেতুম্পি ন ৰট্টতি, ‘‘এৰং জান, এৰং কতে সোভেয্য, যথা এতানি পুপ্ফানি ন ৰিকিরিযন্তি, তথা করোহী’’তিআদিনা পন কপ্পিযৰচনেন কারাপেতুং ৰট্টতি.
গোপ্ফিমং নাম সুত্তেন ৰা ৰাকাদীহি ৰা ৰস্সিকপুপ্ফাদীনং একতোৰণ্টিকউভতোৰণ্টিকমালাৰসেন গোপ্ফনং, ৰাকং ৰা রজ্জুং ৰা দিগুণং কত্ৰা তত্থ অৰণ্টকানি নীপপুপ্ফাদীনি পৰেসেত্ৰা পটিপাটিযা বন্ধন্তি, এতম্পি গোপ্ফিমমেৰ. সব্বং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি.
ৰেধিমং ¶ ¶ নাম সৰণ্টকানি ৰস্সিকপুপ্ফাদীনি ৰণ্টে, অৰণ্টকানি ৰকুলপুপ্ফাদীনি অত্তনো ছিদ্দেসু সূচিতালহীরাদীহি ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা আৰুনন্তি, এতং ৰেধিমং নাম. তং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি. কেচি পন কদলিক্খন্ধম্হি কণ্টকে ৰা তালহীরাদীনি ৰা পৰেসেত্ৰা তত্থ পুপ্ফানি ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা ঠপেন্তি, কেচি কণ্টকসাখাসু, কেচি পুপ্ফছত্তপুপ্ফকূটাগারকরণত্থং ছত্তে চ ভিত্তিযঞ্চ পৰেসেত্ৰা ঠপিতকণ্টকেসু, কেচি ধম্মাসনৰিতানে বদ্ধকণ্টকেসু, কেচি কণিকারপুপ্ফাদীনি সলাকাহি ৰিজ্ঝন্তি, ছত্তাধিছত্তং ৰিয করোন্তি, তং অতিওল়ারিকমেৰ. পুপ্ফৰিজ্ঝনত্থং পন ধম্মাসনৰিতানে কণ্টকম্পি বন্ধিতুং কণ্টকাদীহি ৰা একপুপ্ফম্পি ৰিজ্ঝিতুং পুপ্ফেযেৰ ৰা পুপ্ফং পৰেসেতুং ন ৰট্টতি. জালৰিতানৰেদিকনাগদন্তকপুপ্ফপটিচ্ছকতালপণ্ণগুল়কাদীনং পন ছিদ্দেসু অসোকপিণ্ডিযা ৰা অন্তরেসু পুপ্ফানি পৰেসেতুং ন দোসো. ন হেতং ৰেধিমং হোতি. ধম্মরজ্জুযম্পি এসেৰ নযো.
ৰেঠিমং নাম পুপ্ফদামপুপ্ফহত্থকেসু দট্ঠব্বং. কেচি হি মত্থকদামং করোন্তা হেট্ঠা ঘটকাকারং দস্সেতুং পুপ্ফেহি ৰেঠেন্তি, কেচি অট্ঠ অট্ঠ ৰা দস দস ৰা উপ্পলপুপ্ফাদীনি সুত্তেন ৰা ৰাকেন ৰা দণ্ডকেসু বন্ধিত্ৰা উপ্পলহত্থকে ৰা পদুমহত্থকে ৰা করোন্তি, তং সব্বং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি. সামণেরেহি উপ্পাটেত্ৰা থলে ঠপিতউপ্পলাদীনি কাসাৰেন ভণ্ডিকম্পি বন্ধিতুং ন ৰট্টতি. তেসংযেৰ পন ৰাকেন ৰা দণ্ডকেন ৰা বন্ধিতুং অংসভণ্ডিকং ৰা কাতুং ৰট্টতি. অংসভণ্ডিকং নাম খন্ধে ঠপিতকাসাৰস্স উভো অন্তে আহরিত্ৰা ভণ্ডিকং কত্ৰা তস্মিং পসিব্বকে ৰিয পুপ্ফানি পক্খিপন্তি, অযং ৰুচ্চতি অংসভণ্ডিকা, এতং কাতুং ৰট্টতি. দণ্ডকেহি পদুমিনিপণ্ণং ৰিজ্ঝিত্ৰা উপ্পলাদীনি পণ্ণেন ৰেঠেত্ৰা গণ্হন্তি, তত্রাপি পুপ্ফানং উপরি পদুমিনিপণ্ণমেৰ বন্ধিতুং ৰট্টতি, হেট্ঠা দণ্ডকং পন বন্ধিতুং ন ৰট্টতি.
পূরিমং নাম মালাগুণে চ পুপ্ফপটে চ দট্ঠব্বং. যো হি মালাগুণেন চেতিযং ৰা বোধিং ৰা ৰেদিকং ৰা পরিক্খিপন্তো পুন আনেত্ৰা পুরিমট্ঠানং অতিক্কামেতি, এত্তাৰতা পূরিমং নাম হোতি, কো পন ৰাদো অনেকক্খত্তুং পরিক্খিপন্তস্স. নাগদন্তকন্তরেহি পৰেসেত্ৰা হরন্তো ওলম্বকং কত্ৰা পুন নাগদন্তকং পরিক্খিপতি, এতম্পি পূরিমং নাম. নাগদন্তকে ¶ পন পুপ্ফৰলযং পৰেসেতুং ৰট্টতি. মালাগুণেহি পুপ্ফপটং করোন্তি, তত্রাপি একমেৰ মালাগুণং হরিতুং ৰট্টতি. পুন পচ্চাহরতো পূরিমমেৰ হোতি. তং সব্বং পুরিমনযেনেৰ ন ৰট্টতি. মালাগুণেহি পন বহূহিপি কতং পুপ্ফদামং লভিত্ৰা আসনমত্থকাদীসু বন্ধিতুং ৰট্টতি. অতিদীঘং পন মালাগুণং একৰারং হরিত্ৰা পরিক্খিপিত্ৰা পুন ইতরস্স ভিক্খুনো দাতুং ৰট্টতি, তেনপি তথেৰ কাতুং ৰট্টতি.
ৰাযিমং ¶ নাম পুপ্ফজালপুপ্ফপটপুপ্ফরূপেসু দট্ঠব্বং. চেতিযে পুপ্ফজালং করোন্তস্স একমেকম্হি জালছিদ্দকে দুক্কটং. ভিত্তিছত্তবোধিত্থম্ভাদীসুপি এসেৰ নযো. পুপ্ফপটং পন পরেহি পূরিতম্পি ৰাযিতুং ন লব্ভতি. গোপ্ফিমপুপ্ফেহেৰ হত্থিঅস্সাদিরূপকানি করোন্তি, তানিপি ৰাযিমট্ঠানে তিট্ঠন্তি. পুরিমনযেনেৰ সব্বং ন ৰট্টতি. অঞ্ঞেহি কতপরিচ্ছেদে পন পুপ্ফানি ঠপেন্তেন হত্থিঅস্সাদিরূপকম্পি কাতুং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন কল়ম্বকেন অড্ঢচন্দকেন চ সদ্ধিং অট্ঠ পুপ্ফৰিকতিযো ৰুত্তা.
৩২. তত্থ কল়ম্বকোতি অড্ঢচন্দকন্তরে ঘটিকদামওলম্বকো ৰুত্তো. অড্ঢচন্দকোতি অড্ঢচন্দাকারেন মালাগুণপরিক্খেপো. তদুভযম্পি পূরিমেযেৰ পৰিট্ঠং. কুরুন্দিযং পন ‘‘দ্ৰে তযো মালাগুণে একতো কত্ৰা পুপ্ফদামকরণম্পি ৰাযিমংযেৰা’’তি ৰুত্তং. তম্পি ইধ পূরিমট্ঠানেযেৰ পৰিট্ঠং. ন কেৰলঞ্চ পুপ্ফদামমেৰ, পিট্ঠমযদামম্পি গেণ্ডুকপুপ্ফদামম্পি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. খরপত্তদামম্পি সিক্খাপদস্স সাধারণত্তা ভিক্খূনম্পি ভিক্খুনীনম্পি নেৰ কাতুং, ন কারাপেতুং ৰট্টতি, পূজানিমিত্তং পন কপ্পিযৰচনং সব্বত্থ ৰত্তুং ৰট্টতি. পরিযাযওভাসনিমিত্তকম্মানি ৰট্টন্তিযেৰ.
যো হরিত্ৰা ৰা হরাপেত্ৰা ৰা পক্কোসিত্ৰা ৰা পক্কোসাপেত্ৰা ৰা সযং ৰা উপগতানং যং কিঞ্চি অত্তনো সন্তকং পুপ্ফং কুলসঙ্গহত্থায দেতি, তস্স দুক্কটং, পরসন্তকং দেতি, দুক্কটমেৰ. থেয্যচিত্তেন দেতি, ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. এস নযো সঙ্ঘিকেপি. অযং পন ৰিসেসো – সেনাসনত্থায নিযমিতং ইস্সরৰতায দদতো থুল্লচ্চযন্তি.
৩৩. পুপ্ফং নাম কস্স দাতুং ৰট্টতি, কস্স ন ৰট্টতীতি? মাতাপিতূনং তাৰ হরিত্ৰাপি হরাপেত্ৰাপি পক্কোসিত্ৰাপি পক্কোসাপেত্ৰাপি দাতুং ৰট্টতি ¶ , সেসঞাতকানং পক্কোসাপেত্ৰাৰ. তঞ্চ খো ৰত্থুপূজনত্থায, মণ্ডনত্থায পন সিৰলিঙ্গাদিপূজনত্থায ৰা কস্সচিপি দাতুং ন ৰট্টতি. মাতাপিতূনঞ্চ হরাপেন্তেন ঞাতিসামণেরেহেৰ হরাপেতব্বং. ইতরে পন যদি সযমেৰ ইচ্ছন্তি, ৰট্টতি. সম্মতেন পুপ্ফভাজকেন পুপ্ফভাজনকালে সম্পত্তানং সামণেরানং উপড্ঢভাগং দাতুং ৰট্টতি. কুরুন্দিযং পন ‘‘সম্পত্তগিহীনং উপড্ঢভাগং’’, মহাপচ্চরিযং ‘‘চূল়কং দাতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. অসম্মতেন অপলোকেত্ৰা দাতব্বং. আচরিযুপজ্ঝাযেসু সগারৰা সামণেরা বহূনি পুপ্ফানি আহরিত্ৰা রাসিং কত্ৰা ঠপেন্তি, থেরা পাতোৰ সম্পত্তানং সদ্ধিৰিহারিকাদীনং উপাসকাদীনং ৰা ‘‘ত্ৰং ইদং গণ্হ, ত্ৰং ইদং গণ্হা’’তি দেন্তি, পুপ্ফদানং নাম ন হোতি. ‘‘চেতিযং পূজেস্সামা’’তি গহেত্ৰা গচ্ছন্তাপি পূজং করোন্তাপি তত্থ তত্থ সম্পত্তানং ¶ চেতিযপূজনত্থায দেন্তি, এতম্পি পুপ্ফদানং নাম ন হোতি. উপাসকে অক্কপুপ্ফাদীহি পূজেন্তে দিস্ৰা ‘‘ৰিহারে কণিকারপুপ্ফাদীনি অত্থি, উপাসকা তানি গহেত্ৰা পূজেথা’’তি ৰত্তুম্পি ৰট্টতি. ভিক্খূ পুপ্ফপূজং কত্ৰা দিৰাতরং গামং পৰিট্ঠে ‘‘কিং, ভন্তে, অতিদিৰা পৰিট্ঠত্থা’’তি পুচ্ছন্তি, ‘‘ৰিহারে পুপ্ফানি বহূনি, পূজং অকরিম্হা’’তি ৰদন্তি. মনুস্সা ‘‘বহূনি কির ৰিহারে পুপ্ফানী’’তি পুনদিৰসে পহূতং খাদনীযং ভোজনীযং গহেত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা পুপ্ফপূজঞ্চ করোন্তি দানঞ্চ দেন্তি, ৰট্টতি.
৩৪. মনুস্সা ‘‘মযং, ভন্তে, অসুকদিৰসং নাম পূজেস্সামা’’তি পুপ্ফৰারং যাচিত্ৰা অনুঞ্ঞাতদিৰসে আগচ্ছন্তি, সামণেরেহি চ পগেৰ পুপ্ফানি ওচিনিত্ৰা ঠপিতানি হোন্তি, তে রুক্খেসু পুপ্ফানি অপস্সন্তা ‘‘কুহিং, ভন্তে, পুপ্ফানী’’তি ৰদন্তি, সামণেরেহি ওচিনিত্ৰা ঠপিতানি, তুম্হে পন পূজেত্ৰা গচ্ছথ, সঙ্ঘো অঞ্ঞং দিৰসং পূজেস্সতীতি. তে পূজেত্ৰা দানং দত্ৰা গচ্ছন্তি, ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন কুরুন্দিযঞ্চ ‘‘থেরা সামণেরেহি দাপেতুং ন লভন্তি, সচে সযমেৰ তানি পুপ্ফানি তেসং দেন্তি, ৰট্টতি. থেরেহি পন ‘সামণেরেহি ওচিনিত্ৰা ঠপিতানী’তি এত্তকমেৰ ৰত্তব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. সচে পন পুপ্ফৰারং যাচিত্ৰা অনোচিতেসু পুপ্ফেসু যাগুভত্তাদীনি আদায আগন্ত্ৰা সামণেরে ‘‘ওচিনিত্ৰা দেথা’’তি ৰদন্তি, ঞাভিসামণেরানংযেৰ ওচিনিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞাতকে উক্খিপিত্ৰা রুক্খসাখায ঠপেন্তি, ন ওরোহিত্ৰা পলাযিতব্বং, ওচিনিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি ¶ . সচে পন কোচি ধম্মকথিকো ‘‘বহূনি উপাসকা ৰিহারে পুপ্ফানি, যাগুভত্তাদীনি আদায গন্ত্ৰা পুপ্ফপূজং করোথা’’তি ৰদতি, তস্সেৰ ন কপ্পতীতি মহাপচ্চরিযঞ্চ কুরুন্দিযঞ্চ ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ‘‘এতং অকপ্পিযং ন ৰট্টতী’’তি অৰিসেসেন ৰুত্তং.
৩৫. ফলম্পি অত্তনো সন্তকং ৰুত্তনযেনেৰ মাতাপিতূনঞ্চ সেসঞাতীনঞ্চ দাতুং ৰট্টতি. কুলসঙ্গহত্থায পন দেন্তস্স ৰুত্তনযেনেৰ অত্তনো সন্তকে পরসন্তকে সঙ্ঘিকে সেনাসনত্থায নিযমিতে চ দুক্কটাদীনি ৰেদিতব্বানি. অত্তনো সন্তকংযেৰ গিলানমনুস্সানং ৰা সম্পত্তইস্সরানং ৰা খীণপরিব্বযানং ৰা দাতুং ৰট্টতি, ফলদানং ন হোতি. ফলভাজকেনপি সম্মতেন সঙ্ঘস্স ফলভাজনকালে সম্পত্তমনুস্সানং উপড্ঢভাগং দাতুং ৰট্টতি, অসম্মতেন অপলোকেত্ৰা দাতব্বং. সঙ্ঘারামেপি ফলপরিচ্ছেদেন ৰা রুক্খপরিচ্ছেদেন ৰা কতিকা কাতব্বা ‘‘ততো গিলানমনুস্সানং ৰা অঞ্ঞেসং ৰা ফলং যাচন্তানং যথাপরিচ্ছেদেন চত্তারি পঞ্চ ফলানি দাতব্বানি, রুক্খা ৰা দস্সেতব্বা ‘ইতো গহেতুং লব্ভতী’’’তি. ‘‘ইধ ফলানি সুন্দরানি, ইতো গণ্হথা’’তি এৰং পন ন ৰত্তব্বং. অত্তনো সন্তকং সিরীসচুণ্ণং ৰা ¶ অঞ্ঞং ৰা যং কিঞ্চি কসাৰং কুলসঙ্গহত্থায দেতি, দুক্কটং. পরসন্তকাদীসুপি ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. অযং পন ৰিসেসো – সঙ্ঘস্স রক্খিতগোপিতাপি রুক্খছল্লি গরুভণ্ডমেৰাতি. মত্তিকদন্তকট্ঠৰেল়ুপণ্ণেসুপি গরুভণ্ডূপগং ঞত্ৰা চুণ্ণে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
৩৬. জঙ্ঘপেসনিযন্তি গিহীনং দূতেয্যং সাসনহরণকম্মং ৰুচ্চতি, তং ন কাতব্বং. গিহীনঞ্হি সাসনং গহেত্ৰা গচ্ছন্তস্স পদে পদে দুক্কটং. তং কম্মং নিস্সায লদ্ধভোজনং ভুঞ্জন্তস্সপি অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে দুক্কটং. পঠমং সাসনং অগ্গহেত্ৰাপি পচ্ছা ‘‘অযং দানি সো গামো, হন্দ নং সাসনং আরোচেমী’’তি মগ্গা ওক্কমন্তস্সপি পদে পদে দুক্কটং. সাসনং আরোচেত্ৰা লদ্ধভোজনং ভুঞ্জতো পুরিমনযেনেৰ দুক্কটং. সাসনং অগ্গহেত্ৰা আগতেন পন ‘‘ভন্তে, তস্মিং গামে ইত্থন্নামস্স কা পৰত্তী’’তি পুচ্ছিযমানেন কথেতুং ৰট্টতি, পুচ্ছিতপঞ্হে দোসো নত্থি. পঞ্চন্নং পন সহধম্মিকানং মাতাপিতূনং পণ্ডুপলাসস্স অত্তনো ৰেয্যাৰচ্চকরস্স ¶ সাসনং হরিতুং ৰট্টতি, গিহীনঞ্চ কপ্পিযসাসনং, তস্মা ‘‘মম ৰচনেন ভগৰতো পাদে ৰন্দথা’’তি ৰা ‘‘চেতিযং পটিমং বোধিং সঙ্ঘত্থেরং ৰন্দথা’’তি ৰা ‘‘চেতিযে গন্ধপূজং করোথা’’তি ৰা ‘‘পুপ্ফপূজং করোথা’’তি ৰা ‘‘ভিক্খূ সন্নিপাতেথ, দানং দস্সাম, ধম্মং দেসাপযিস্সামা’’তি ৰা ঈদিসেসু সাসনেসু কুক্কুচ্চং ন কাতব্বং. কপ্পিযসাসনানি হি এতানি, ন গিহীনং গিহিকম্মপটিসংযুত্তানীতি. ইমেহি পন অট্ঠহি কুলদূসককম্মেহি উপ্পন্নপচ্চযা পঞ্চন্নম্পি সহধম্মিকানং ন কপ্পন্তি. অভূতারোচনরূপিযসংৰোহারেহি উপ্পন্নপচ্চযসদিসাৰ হোন্তি.
পব্বাজনীযকম্মকতো পন যস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা কুলদূসককম্মং কতং, যস্মিঞ্চ ৰিহারে ৰসতি, নেৰ তস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা চরিতুং লভতি, ন ৰিহারে ৰসিতুং. পটিপ্পস্সদ্ধকম্মেনপি চ তেন যেসু কুলেসু পুব্বে কুলদূসককম্মং কতং, ততো উপ্পন্নপচ্চযা ন গহেতব্বা, আসৰক্খযপত্তেনপি ন গহেতব্বা, অকপ্পিযাৰ হোন্তি. ‘‘কস্মা ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিতেন ‘‘পুব্বে এৰং কতত্তা’’তি ৰুত্তে সচে ৰদন্তি ‘‘ন মযং তেন কারণেন দেম, ইদানি সীলৰন্ততায দেমা’’তি, গহেতব্বা. পকতিযা দানট্ঠানেযেৰ কুলদূসককম্মং কতং হোতি, ততো পকতিদানমেৰ গহেতুং ৰট্টতি. যং ৰড্ঢেত্ৰা দেন্তি, তং ন ৰট্টতি. যস্মা চ পুচ্ছিতপঞ্হে দোসো নত্থি, তস্মা অঞ্ঞম্পি ভিক্খুং পুব্বণ্হে ৰা সাযন্হে ৰা অন্তরঘরং পৰিট্ঠং কোচি পুচ্ছেয্য ‘‘কস্মা, ভন্তে, চরথা’’তি. যেনত্থেন চরতি, তং আচিক্খিত্ৰা ‘‘লদ্ধং ন লদ্ধ’’ন্তি ৰুত্তে সচে ন লদ্ধং, ‘‘ন লদ্ধ’’ন্তি ৰত্ৰা যং সো দেতি, তং গহেতুং ৰট্টতি.
৩৭. ‘‘ন ¶ চ, ভিক্খৰে, পণিধায অরঞ্ঞে ৰত্থব্বং, যো ৰসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায পিণ্ডায চরিতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায চঙ্কমিতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায ঠাতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায নিসীদিতব্বং…পে… ন চ, ভিক্খৰে, পণিধায সেয্যা কপ্পেতব্বা, যো কপ্পেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ২২৩ আদযো) ৰুত্তত্তা ‘‘এৰং (পারা. অট্ঠ. ২.২২৩) অরঞ্ঞে ৰসন্তং মং জনো অরহত্তে ৰা সেক্খভূমিযং ৰা সম্ভাৰেস্সতি, ততো লোকস্স সক্কতো ভৰিস্সামি গরুকতো মানিতো পূজিতো’’তি এৰং পত্থনং কত্ৰা অরঞ্ঞে ন ৰসিতব্বং. এৰং পণিধায ‘‘অরঞ্ঞে ৰসিস্সামী’’তি গচ্ছন্তস্স ¶ পদৰারে পদৰারে দুক্কটং, তথা অরঞ্ঞে কুটিকরণচঙ্কমননিসীদননিৰাসনপারুপনাদীসু সব্বকিচ্চেসু পযোগে পযোগে দুক্কটং, তস্মা এৰং অরঞ্ঞে ন ৰসিতব্বং. এৰং ৰসন্তো হি সম্ভাৰনং লভতু ৰা মা ৰা, দুক্কটং আপজ্জতি. যো পন সমাদিন্নধুতঙ্গো ‘‘ধুতঙ্গং রক্খিস্সামী’’তি ৰা ‘‘গামন্তে মে ৰসতো চিত্তং ৰিক্খিপতি, অরঞ্ঞং সপ্পায’’ন্তি চিন্তেত্ৰা ৰা ‘‘অদ্ধা অরঞ্ঞে তিণ্ণং ৰিৰেকানং অঞ্ঞতরং পাপুণিস্সামী’’তি ৰা ‘‘অরঞ্ঞং পৰিসিত্ৰা অরহত্তং অপাপুণিত্ৰা ন নিক্খমিস্সামী’’তি ৰা ‘‘অরঞ্ঞৰাসো নাম ভগৰতা পসত্থো, মযি চ অরঞ্ঞে ৰসন্তে বহূ সব্রহ্মচারী গামন্তং হিত্ৰা আরঞ্ঞকা ভৰিস্সন্তী’’তি ৰা এৰং অনৰজ্জৰাসং ৰসিতুকামো হোতি, তেনেৰ ৰসিতব্বং. পিণ্ডায চরন্তস্সপি ‘‘অভিক্কন্তাদীনি সণ্ঠপেত্ৰা পিণ্ডায চরিস্সামী’’তি নিৰাসনপারুপনকিচ্চতো পভুতি যাৰ ভোজনপরিযোসানং, তাৰ পযোগে পযোগে দুক্কটং, সম্ভাৰনং লভতু ৰা মা ৰা, দুক্কটমেৰ. খন্ধকৰত্তসেখিযৰত্তপরিপূরণত্থং পন সব্রহ্মচারীনং দিট্ঠানুগতিআপজ্জনত্থং ৰা পাসাদিকেহি অভিক্কমপটিক্কমাদীহি পিণ্ডায পৰিসন্তো অনুপৰজ্জো ৰিঞ্ঞূনং. চঙ্কমনাদীসুপি এসেৰ নযো.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
কুলসঙ্গহৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৬. মচ্ছমংসৰিনিচ্ছযকথা
৩৮. মচ্ছমংসেসু ¶ পন মচ্ছগ্গহণেন সব্বম্পি জলজং ৰুত্তং. তত্থ অকপ্পিযং নাম নত্থি. মংসেসু পন মনুস্সহত্থিঅস্সসুনখঅহিসীহব্যগ্ঘদীপিঅচ্ছতরচ্ছানং ৰসেন দস মংসানি অকপ্পিযানি. তত্থ মনুস্সমংসে থুল্লচ্চযং, সেসেসু দুক্কটং. ইতি ইমেসং মনুস্সাদীনং দসন্নং মংসম্পি অট্ঠিপি লোহিতম্পি চম্মম্পি লোমম্পি সব্বং ন ৰট্টতি. ৰসাসু পন একা মনুস্সৰসাৰ ন ৰট্টতি. খীরাদীসু অকপ্পিযং নাম নত্থি. ইমেসু পন অকপ্পিযমংসেসু অট্ঠিআদীসু ৰা যং কিঞ্চি ঞত্ৰা ৰা অঞত্ৰা ৰা খাদন্তস্স আপত্তিযেৰ. যদা জানাতি, তদা দেসেতব্বা. ‘‘অপুচ্ছিত্ৰাৰ খাদিস্সামী’’তি গণ্হতো পটিগ্গহণেপি দুক্কটং, ‘‘পুচ্ছিত্ৰা খাদিস্সামী’’তি গণ্হতো ¶ অনাপত্তি. উদ্দিস্সকতং পন জানিত্ৰা খাদন্তস্সেৰ আপত্তি, পচ্ছা জানন্তো আপত্তিযা ন কারেতব্বো (মহাৰ. অট্ঠ. ২৮১).
তত্থ (পারা. অট্ঠ. ২.৪১০) উদ্দিস্সকতং নাম ভিক্খূনং অত্থায ৰধিত্ৰা সম্পাদিতং মচ্ছমংসং. উভযম্পি হি উদ্দিস্সকতং ন ৰট্টতি. তম্পি অদিট্ঠং অসুতং অপরিসঙ্কিতং ৰট্টতি. তিকোটিপরিসুদ্ধঞ্হি মচ্ছমংসং ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং অদিট্ঠং অসুতং অপরিসঙ্কিতং. তত্থ অদিট্ঠং নাম ভিক্খূনং অত্থায মিগমচ্ছে ৰধিত্ৰা গয্হমানং অদিট্ঠং. অসুতং নাম ভিক্খূনং অত্থায মিগমচ্ছে ৰধিত্ৰা গহিতন্তি অসুতং. অপরিসঙ্কিতং পন দিট্ঠপরিসঙ্কিতং সুতপরিসঙ্কিতং তদুভযৰিনিমুত্তপরিসঙ্কিতঞ্চ ঞত্ৰা তব্বিপক্খতো জানিতব্বং. কথং? ইধ ভিক্খূ পস্সন্তি মনুস্সে জালৰাগুরাদিহত্থে গামতো ৰা নিক্খমন্তে অরঞ্ঞে ৰা ৰিচরন্তে. দুতিযদিৰসে চ নেসং তং গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠানং সমচ্ছমংসং পিণ্ডপাতং অভিহরন্তি. তে তেন দিট্ঠেন পরিসঙ্কন্তি ‘‘ভিক্খূনং নু খো অত্থায কত’’ন্তি, ইদং দিট্ঠপরিসঙ্কিতং, এতং গহেতুং ন ৰট্টতি. যং এৰং অপরিসঙ্কিতং, তং ৰট্টতি. সচে পন তে মনুস্সা ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিত্ৰা তমত্থং সুত্ৰা ‘‘নযিদং, ভন্তে, ভিক্খূনং অত্থায কতং, অম্হেহি অত্তনো অত্থায ৰা রাজযুত্তাদীনং ৰা অত্থায কত’’ন্তি ৰদন্তি, কপ্পতি.
ন হেৰ খো ভিক্খূ পস্সন্তি, অপিচ খো সুণন্তি ‘‘মনুস্সা কির জালৰাগুরাদিহত্থা গামতো ৰা নিক্খমন্তি, অরঞ্ঞে ৰা ৰিচরন্তী’’তি. দুতিযদিৰসে চ তেসং তং গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠানং সমচ্ছমংসং পিণ্ডপাতং অভিহরন্তি. তে তেন সুতেন পরিসঙ্কন্তি ‘‘ভিক্খূনং নু ¶ খো অত্থায কত’’ন্তি, ইদং সুতপরিসঙ্কিতং নাম, এতং গহেতুং ন ৰট্টতি. যং এৰং অপরিসঙ্কিতং, তং ৰট্টতি. সচে পন তে মনুস্সা ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিত্ৰা তমত্থং সুত্ৰা ‘‘নযিদং, ভন্তে, ভিক্খূনং অত্থায কতং, অম্হেহি অত্তনো অত্থায ৰা রাজযুত্তাদীনং ৰা অত্থায কত’’ন্তি ৰদন্তি, কপ্পতি.
ন হেৰ খো পন ভিক্খূ পস্সন্তি ন সুণন্তি, অপিচ খো তেসং তং গামং পিণ্ডায পৰিট্ঠানং পত্তং গহেত্ৰা সমচ্ছমংসং পিণ্ডপাতং অভিসঙ্খরিত্ৰা অভিহরন্তি. তে পরিসঙ্কন্তি ‘‘ভিক্খূনং নু খো অত্থায কত’’ন্তি, ইদং তদুভযৰিনিমুত্তপরিসঙ্কিতং নাম, এতম্পি গহেতুং ন ৰট্টতি. যং এৰং অপরিসঙ্কিতং, তং ৰট্টতি. সচে পন তে মনুস্সা ‘‘কস্মা, ভন্তে, ন গণ্হথা’’তি পুচ্ছিত্ৰা ¶ তমত্থং সুত্ৰা ‘‘নযিদং, ভন্তে, ভিক্খূনং অত্থায কতং, অম্হেহি অত্তনো অত্থায ৰা রাজযুত্তাদীনং ৰা অত্থায কতং, পৰত্তমংসং ৰা কপ্পিযমেৰ লভিত্ৰা ভিক্খূনং অত্থায সম্পাদিত’’ন্তি ৰদন্তি, কপ্পতি. মতানং পেতকিচ্চত্থায মঙ্গলাদীনং ৰা অত্থায কতেপি এসেৰ নযো. যং যঞ্হি ভিক্খূনংযেৰ অত্থায অকতং, যত্থ চ নিব্বেমতিকো হোতি, তং সব্বং কপ্পতি.
৩৯. সচে পন একস্মিং ৰিহারে ভিক্খূনং উদ্দিস্সকতং হোতি, তে চ অত্তনো অত্থায কতভাৰং ন জানন্তি, অঞ্ঞে জানন্তি. যে জানন্তি, তেসং ন ৰট্টতি, ইতরেসং পন ৰট্টতি. অঞ্ঞে ন জানন্তি, তেযেৰ জানন্তি, তেসংযেৰ ন ৰট্টতি, অঞ্ঞেসং ৰট্টতি. তেপি ‘‘অম্হাকং অত্থায কত’’ন্তি জানন্তি, অঞ্ঞেপি ‘‘এতেসং অত্থায কত’’ন্তি জানন্তি, সব্বেসম্পি ন ৰট্টতি. সব্বে ন জানন্তি, সব্বেসম্পি ৰট্টতি. পঞ্চসু হি সহধম্মিকেসু যস্স ৰা তস্স ৰা অত্থায উদ্দিস্সকতং সব্বেসং ন কপ্পতি.
সচে পন কোচি একং ভিক্খুং উদ্দিস্স পাণং ৰধিত্ৰা তস্স পত্তং পূরেত্ৰা দেতি, সো চ অত্তনো অত্থায কতভাৰং জানংযেৰ গহেত্ৰা অঞ্ঞস্স ভিক্খুনো দেতি, সো তং তস্স সদ্ধায পরিভুঞ্জতি, কস্স আপত্তীতি? দ্ৰিন্নম্পি অনাপত্তি. যঞ্হি উদ্দিস্স কতং, তস্স অভুত্ততায অনাপত্তি, ইতরস্স অজাননতায. কপ্পিযমংসস্স হি পটিগ্গহণে আপত্তি নত্থি, উদ্দিস্সকতঞ্চ অজানিত্ৰা ভুত্তস্স পচ্ছা ঞত্ৰা আপত্তিদেসনাকিচ্চং নাম নত্থি. অকপ্পিযমংসং পন অজানিত্ৰা ভুত্তেন পচ্ছা ঞত্ৰাপি আপত্তি দেসেতব্বা. উদ্দিস্সকতঞ্হি ঞত্ৰা ভুঞ্জতোৰ আপত্তি, অকপ্পিযমংসং অজানিত্ৰা ভুঞ্জন্তস্সপি আপত্তিযেৰ, তস্মা আপত্তিভীরুকেন রূপং সল্লক্খেন্তেনপি পুচ্ছিত্ৰাৰ মংসং পটিগ্গহেতব্বং. পরিভোগকালে ‘‘পুচ্ছিত্ৰা ¶ পরিভুঞ্জিস্সামী’’তি ৰা গহেত্ৰা পুচ্ছিত্ৰাৰ পরিভুঞ্জিতব্বং. কস্মা? দুৰিঞ্ঞেয্যত্তা. অচ্ছমংসম্পি হি সূকরমংসসদিসং হোতি, দীপিমংসাদীনি চ মিগমংসাদিসদিসানি, তস্মা পুচ্ছিত্ৰা গহণমেৰ ৰত্তন্তি ৰদন্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
মচ্ছমংসৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৭. অনামাসৰিনিচ্ছযকথা
৪০. অনামাসন্তি ¶ ¶ ন পরামসিতব্বং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.২৮১) – যস্মা মাতা ৰা হোতু ধীতা ৰা ভগিনী ৰা, ইত্থী নাম সব্বাপি ব্রহ্মচরিযস্স পারিবন্থিকাৰ অনামাসা চ, তস্মা ‘‘অযং মে মাতা, অযং মে ধীতা, অযং মে ভগিনী’’তি গেহস্সিতপেমেন আমসতোপি দুক্কটমেৰ ৰুত্তং. ইমং পন ভগৰতো আণং অনুস্সরন্তেন সচেপি নদীসোতেন ৰুয্হমানং মাতরং পস্সতি, নেৰ হত্থেন পরামসিতব্বা, পণ্ডিতেন পন ভিক্খুনা নাৰা ৰা ফলকং ৰা কদলিক্খন্ধো ৰা দারুক্খন্ধো ৰা উপসংহরিতব্বো. তস্মিং অসতি কাসাৰম্পি উপসংহরিত্ৰা পুরতো ঠপেতব্বং, ‘‘এত্থ গণ্হাহী’’তি পন ন ৰত্তব্বা. গহিতে ‘‘পরিক্খারং কড্ঢামী’’তি কড্ঢন্তেন গন্তব্বং. সচে পন ভাযতি, পুরতো পুরতো গন্ত্ৰা ‘‘মা ভাযী’’তি সমস্সাসেতব্বা. সচে ভাযমানা পুত্তস্স সহসা খন্ধে ৰা অভিরুহতি, হত্থে ৰা গণ্হাতি, ন ‘‘অপেহি মহল্লিকে’’তি নিদ্ধুনিতব্বা, থলং পাপেতব্বা. কদ্দমে লগ্গাযপি কূপে পতিতাযপি এসেৰ নযো. তত্রাপি হি যোত্তং ৰা ৰত্থং ৰা পক্খিপিত্ৰা হত্থেন গহিতভাৰং ঞত্ৰা উদ্ধরিতব্বা, ন ত্ৰেৰ আমসিতব্বা.
ন কেৰলঞ্চ মাতুগামস্স সরীরমেৰ অনামাসং, নিৰাসনপারুপনম্পি আভরণভণ্ডম্পি অন্তমসো তিণণ্ডুপকং ৰা তালপণ্ণমুদ্দিকং ৰা উপাদায অনামাসমেৰ. তঞ্চ খো নিৰাসনপাৰুরণং পিল়ন্ধনত্থায ঠপিতমেৰ. সচে পন নিৰাসনং ৰা পারুপনং ৰা পরিৰত্তেত্ৰা চীৰরত্থায পাদমূলে ঠপেতি, ৰট্টতি. আভরণভণ্ডেসু পন সীসপসাধনদন্তসূচিআদিকপ্পিযভণ্ডং ‘‘ইমং, ভন্তে, তুম্হাকং দেম, গণ্হথা’’তি দীযমানং সিপাটিকাসূচিআদিউপকরণত্থায গহেতব্বং. সুৰণ্ণরজতমুত্তাদিমযং পন অনামাসমেৰ, দীযমানম্পি ন গহেতব্বং. ন কেৰলঞ্চ এতাসং সরীরূপগমেৰ অনামাসং, ইত্থিসণ্ঠানেন কতং কট্ঠরূপম্পি দন্তরূপম্পি অযরূপম্পি লোহরূপম্পি তিপুরূপম্পি পোত্থকরূপম্পি সব্বরতনরূপম্পি অন্তমসো পিট্ঠমযরূপম্পি অনামাসমেৰ. পরিভোগত্থায পন ‘‘ইদং তুম্হাকং হোতূ’’তি লভিত্ৰা ঠপেত্ৰা সব্বরতনমযং অৰসেসং ভিন্দিত্ৰা উপকরণারহং উপকরণে, পরিভোগারহং পরিভোগে উপনেতুং ৰট্টতি.
৪১. যথা ¶ চ ইত্থিরূপকং, এৰং সত্তৰিধং ধঞ্ঞম্পি অনামাসমেৰ. তস্মা খেত্তমজ্ঝেন গচ্ছন্তেন তত্থজাতকম্পি ধঞ্ঞফলং ন আমসন্তেন গন্তব্বং. সচে ঘরদ্ৰারে ৰা অন্তরামগ্গে ৰা ¶ ধঞ্ঞং পসারিতং হোতি, পস্সেন চ মগ্গো অত্থি, ন মদ্দন্তেন গন্তব্বং. গমনমগ্গে অসতি মগ্গং অধিট্ঠায গন্তব্বং. অন্তরঘরে ধঞ্ঞস্স উপরি আসনং পঞ্ঞপেত্ৰা দেন্তি, নিসীদিতুং ৰট্টতি. কেচি আসনসালায ধঞ্ঞং আকিরন্তি, সচে সক্কা হোতি হরাপেতুং, হরাপেতব্বং. নো চে, একমন্তং ধঞ্ঞং অমদ্দন্তেন পীঠকং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসীদিতব্বং. সচে ওকাসো ন হোতি, মনুস্সা ধঞ্ঞমজ্ঝেযেৰ পঞ্ঞপেত্ৰা দেন্তি, নিসীদিতব্বং. তত্থজাতকানি মুগ্গমাসাদীনি অপরণ্ণানিপি তালপনসাদীনি ৰা ফলানি কীল়ন্তেন ন আমসিতব্বানি. মনুস্সেহি রাসিকতেসুপি এসেৰ নযো. অরঞ্ঞে পন রুক্খতো পতিতানি ফলানি ‘‘অনুপসম্পন্নানং দস্সামী’’তি গণ্হিতুং ৰট্টতি.
৪২. মুত্তা মণি ৰেল়ুরিযো সঙ্খো সিলা পৰাল়ং রজতং জাতরূপং লোহিতঙ্কো মসারগল্লন্তি ইমেসু দসসু রতনেসু মুত্তা অধোতা অৰিদ্ধা যথাজাতাৰ আমসিতুং ৰট্টতি, সেসা অনামাসাতি ৰদন্তি, তং ন গহেতব্বং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘মুত্তা ধোতাপি অধোতাপি অনামাসা, ভণ্ডমূলত্থায চ সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি, কুট্ঠরোগস্স ভেসজ্জত্থায পন ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. অন্তমসো জাতিফলিকং উপাদায সব্বোপি নীলপীতাদিৰণ্ণভেদো মণি ধোতৰিদ্ধৰট্টিতো অনামাসো, যথাজাতো পন আকরমুত্তো পত্তাদিভণ্ডমূলত্থং সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং, তম্পি মহাপচ্চরিযং পটিক্খিত্তং. পচিত্ৰা কতো কাচমণিযেৰেকো ৰট্টতীতি ৰুত্তং. ৰেল়ুরিযেপি মণিসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো.
সঙ্খো ধমনসঙ্খো চ ধোতৰিদ্ধো চ রতনমিস্সো অনামাসো, পানীযসঙ্খো ধোতোপি অধোতোপি আমাসোৰ. সেসঞ্চ অঞ্জনাদিভেসজ্জত্থাযপি ভণ্ডমূলত্থাযপি সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. সিলা ধোতৰিদ্ধা রতনসংযুত্তা মুগ্গৰণ্ণাৰ অনামাসা, সেসা সত্থকনিঘংসনাদিঅত্থায গণ্হিতুং ৰট্টতি. এত্থ চ রতনসংযুত্তাতি সুৰণ্ণেন সদ্ধিং যোজেত্ৰা পচিত্ৰা কতাতি ৰদন্তি. পৰাল়ং ধোতৰিদ্ধং অনামাসং, সেসং আমাসঞ্চ ভণ্ডমূলত্থঞ্চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতীতি ৰদন্তি, তং ন গহেতব্বং ¶ . মহাপচ্চরিযং পন ‘‘ধোতম্পি অধোতম্পি সব্বং অনামাসঞ্চ ন চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং.
রজতঞ্চ জাতরূপঞ্চ কতভণ্ডম্পি অকতভণ্ডম্পি সব্বেন সব্বং বীজতো পট্ঠায অনামাসঞ্চ অসম্পটিচ্ছনীযঞ্চ. উত্তররাজপুত্তো কির সুৰণ্ণচেতিযং কারাপেত্ৰা মহাপদুমত্থেরস্স পেসেসি. থেরো ‘‘ন কপ্পতী’’তি পটিক্খিপি. চেতিযঘরে সুৰণ্ণপদুমসুৰণ্ণবুব্বুল়কাদীনি হোন্তি, এতানিপি অনামাসানি. চেতিযঘরগোপকা পন রূপিযছড্ডকট্ঠানে ঠিতা ¶ , তস্মা তেসং কেল়াপযিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং. কুরুন্ধিযং পন তম্পি পটিক্খিত্তং, সুৰণ্ণচেতিযে কচৰরমেৰ হরিতুং ৰট্টতীতি এত্তকমেৰ অনুঞ্ঞাতং. আরকূটলোহম্পি জাতরূপগতিকমেৰ অনামাসন্তি সব্বট্ঠকথাসু ৰুত্তং. সেনাসনপরিভোগে পন সব্বোপি কপ্পিযো, তস্মা জাতরূপরজতমযা সব্বেপি সেনাসনপরিক্খারা আমাসা, ভিক্খূনং ধম্মৰিনযৰণ্ণনট্ঠানে রতনমণ্ডপে করোন্তি ফলিকত্থম্ভে রতনদামপটিমণ্ডিতে, তত্থ সব্বূপকরণানি ভিক্খূনং পটিজগ্গিতুং ৰট্টন্তি. লোহিতঙ্কমসারগল্লা ধোতৰিদ্ধা অনামাসা, ইতরে আমাসা, ভণ্ডমূলত্থায চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘ধোতাপি অধোতাপি সব্বসো অনামাসা, ন চ সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টন্তী’’তি পটিক্খিত্তং.
৪৩. সব্বং আৰুধভণ্ডং অনামাসং, ভণ্ডমূলত্থায দীযমানম্পি ন সম্পটিচ্ছিতব্বং. সত্থৰণিজ্জা নাম ন ৰট্টতি. সুদ্ধধনুদণ্ডোপি ধনুজিযাপি পতোদোপি তোমরোপি অঙ্কুসোপি অন্তমসো ৰাসিফরসুআদীনিপি আৰুধসঙ্খেপেন কতানি অনামাসানি. সচে কেনচি ৰিহারে সত্তি ৰা তোমরো ৰা ঠপিতো হোতি, ৰিহারং জগ্গন্তেন ‘‘হরন্তূ’’তি সামিকানং পেসেতব্বং. সচে ন হরন্তি, তং অচালেন্তেন ৰিহারো পটিজগ্গিতব্বো. যুদ্ধভূমিযং পন পতিতং অসিং ৰা সত্তিং ৰা তোমরং ৰা দিস্ৰা পাসাণেন ৰা কেনচি ৰা অসিং ভিন্দিত্ৰা সত্থকত্থায গহেতুং ৰট্টতি. ইতরানিপি ৰিযোজেত্ৰা কিঞ্চি সত্থকত্থায, কিঞ্চি কত্তরদণ্ডাদিঅত্থায গহেতুং ৰট্টতি. ‘‘ইদং গণ্হথা’’তি দীযমানং পন ৰিনাসেত্ৰা ‘‘কপ্পিযভণ্ডং করিস্সামী’’তি সব্বম্পি সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি.
মচ্ছজালপক্খিজালাদীনিপি ¶ ফলকজালিকাদীনিপি সরপরিত্তাণানিপি সব্বানি অনামাসানি, পরিভোগত্থায লব্ভমানেসু পন জালং তাৰ ‘‘আসনস্স ৰা চেতিযস্স ৰা উপরি বন্ধিস্সামি, ছত্তং ৰা ৰেঠেস্সামী’’তি গহেতুং ৰট্টতি. সরপরিত্তাণং সব্বম্পি ভণ্ডমূলত্থায সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. পরূপরোধনিৰারণঞ্হি এতং, ন উপরোধকরন্তি. ফলকং ‘‘দন্তকট্ঠভাজনং করিস্সামী’’তি গহেতুং ৰট্টতি.
চম্মৰিনদ্ধানি ৰীণাভেরিআদীনি অনামাসানি. কুরুন্দিযং পন ‘‘ভেরিসঙ্ঘাটোপি ৰীণাসঙ্ঘাটোপি তুচ্ছপোক্খরম্পি মুখৰট্টিযং আরোপিতচম্মম্পি ৰীণাদণ্ডকোপি সব্বং অনামাস’’ন্তি ৰুত্তং. ওনহিতুং ৰা ওনহাপেতুং ৰা ৰাদেতুং ৰা ৰাদাপেতুং ৰা ন লব্ভতিযেৰ. চেতিযঙ্গণে পূজং কত্ৰা মনুস্সেহি ছড্ডিতং দিস্ৰাপি অচালেত্ৰাৰ অন্তরন্তরে সম্মজ্জিতব্বং, কচৰরছড্ডনকালে পন কচৰরনিযামেনেৰ হরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতুং ৰট্টতীতি ¶ মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ভণ্ডমূলত্থায সম্পটিচ্ছিতুম্পি ৰট্টতি, পরিভোগত্থায লব্ভমানেসু পন ৰীণাদোণিকঞ্চ ভেরিপোক্খরঞ্চ দন্তকট্ঠভাজনং করিস্সাম, চম্মং সত্থককোসকন্তি এৰং তস্স তস্স পরিক্খারস্স উপকরণত্থায গহেত্ৰা তথা তথা কাতুং ৰট্টতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
অনামাসৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৮. অধিট্ঠানৰিকপ্পনৰিনিচ্ছযকথা
৪৪. অধিট্ঠানৰিকপ্পনেসু ¶ পন – অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিচীৰরং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, ৰস্সিকসাটিকং ৰস্সানং চাতুমাসং অধিট্ঠাতুং ততো পরং ৰিকপ্পেতুং, নিসীদনং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, পচ্চত্থরণং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদিং যাৰ আবাধা অধিট্ঠাতুং ততো পরং ৰিকপ্পেতুং, মুখপুঞ্ছনচোল়ং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতুং, পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুং ন ৰিকপ্পেতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৫৮) ৰচনতো তিচীৰরাদিনিযামেনেৰ অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুকআমেন ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তিআদিনা নামং ৰত্ৰা অধিট্ঠাতব্বং. ৰিকপ্পেন্তেন পন নামং অগ্গহেত্ৰাৰ ‘‘ইমং চীৰরং তুয্হং ৰিকপ্পেমী’’তি ¶ ৰত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বং. তত্থ (পারা. অট্ঠ. ২.৪৬৯) তিচীৰরং অধিট্ঠহন্তেন রজিত্ৰা কপ্পবিন্দুং দত্ৰা পমাণযুত্তমেৰ অধিট্ঠাতব্বং. অস্স পমাণং উক্কট্ঠপরিচ্ছেদেন সুগতচীৰরতো ঊনকং ৰট্টতি, লামকপরিচ্ছেদেন সঙ্ঘাটিযা উত্তরাসঙ্গস্স চ দীঘতো মুট্ঠিপঞ্চকং, তিরিযং মুট্ঠিত্তিকং পমাণং ৰট্টতি. অন্তরৰাসকো দীঘসো মুট্ঠিপঞ্চকো, তিরিযং দ্ৰিহত্থোপি ৰট্টতি. পারুপনেনপি হি সক্কা নাভিং পটিচ্ছাদেতুন্তি. ৰুত্তপ্পমাণতো পন অতিরেকঞ্চ ঊনকঞ্চ ‘‘পরিক্খারচোল়ক’’ন্তি অধিট্ঠাতব্বং.
তত্থ যস্মা ‘‘দ্ৰে চীৰরস্স অধিট্ঠানা কাযেন ৰা অধিট্ঠেতি, ৰাচায ৰা অধিট্ঠেতী’’তি (পরি. ৩২২) ৰুত্তং, তস্মা পুরাণসঙ্ঘাটিং ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং পচ্চুদ্ধরামী’’তি পচ্চুদ্ধরিত্ৰা নৰং সঙ্ঘাটিং হত্থেন গহেত্ৰা ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি চিত্তেন আভোগং কত্ৰা কাযৰিকারং করোন্তেন কাযেন অধিট্ঠাতব্বা. ইদং কাযেন অধিট্ঠানং, তং যেন কেনচি সরীরাৰযৰেন অফুসন্তস্স ন ৰট্টতি. ৰাচায অধিট্ঠানে পন ৰচীভেদং কত্ৰা ৰাচায অধিট্ঠাতব্বা. তত্র দুৰিধং অধিট্ঠানং – সচে হত্থপাসে হোতি, ‘‘ইমং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. অথ অন্তোগব্ভে ৰা উপরিপাসাদে ৰা সামন্তৰিহারে ৰা হোতি, ঠপিতট্ঠানং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘এতং সঙ্ঘাটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. এস নযো উত্তরাসঙ্গে অন্তরৰাসকে চ. নামমত্তমেৰ হি ৰিসেসো, তস্মা সব্বানি সঙ্ঘাটিং উত্তরাসঙ্গং অন্তরৰাসকন্তি এৰং অত্তনো নামেনেৰ অধিট্ঠাতব্বানি. সচে অধিট্ঠহিত্ৰা ঠপিতৰত্থেহি সঙ্ঘাটিআদীনি করোতি, নিট্ঠিতে রজনে চ কপ্পে চ ‘‘ইমং পচ্চুদ্ধরামী’’তি পচ্চুদ্ধরিত্ৰা পুন অধিট্ঠাতব্বানি. অধিট্ঠিতেন পন ¶ সদ্ধিং মহন্ততরমেৰ দুতিযপট্টং ৰা খণ্ডং ৰা সিব্বন্তেন পুন অধিট্ঠাতব্বং. সমে ৰা খুদ্দকে ৰা অধিট্ঠানকিচ্চং নত্থি.
তিচীৰরং পন পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুং ৰট্টতি, ন ৰট্টতীতি? মহাপদুমত্থেরো কিরাহ ‘‘তিচীৰরং তিচীৰরমেৰ অধিট্ঠাতব্বং, সচে পরিক্খারচোল়াধিট্ঠানং লভেয্য, উদোসিতসিক্খাপদে পরিহারো নিরত্থকো ভৰেয্যা’’তি. এৰং ৰুত্তে কির অৰসেসা ভিক্খূ আহংসু ‘‘পরিক্খারচোল়ম্পি ভগৰতাৰ ‘অধিট্ঠাতব্ব’ন্তি ৰুত্তং, তস্মা ৰট্টতী’’তি. মহাপচ্চরিযম্পি ৰুত্তং ‘‘পরিক্খারচোল়ং নাম পাটেক্কং নিধানমুখমেতং. তিচীৰরং ‘পরিক্খারচোল়’ন্তি অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, উদোসিতসিক্খাপদে (পারা. ৪৭১ আদযো) পন তিচীৰরং অধিট্ঠহিত্ৰা পরিহরন্তস্স ¶ পরিহারো ৰুত্তো’’তি. উভতোৰিভঙ্গভাণকো পুণ্ণৰালিকৰাসী মহাতিস্সত্থেরোপি কিরাহ ‘‘মযং পুব্বে মহাথেরানং অস্সুম্হা ‘অরঞ্ঞৰাসিনো ভিক্খূ রুক্খসুসিরাদীসু চীৰরং ঠপেত্ৰা পধানং পদহনত্থায গচ্ছন্তি, সামন্তৰিহারে ধম্মস্সৰনত্থায গতানঞ্চ তেসং সূরিযে উট্ঠিতে সামণেরা ৰা দহরভিক্খূ ৰা পত্তচীৰরং গহেত্ৰা গচ্ছন্তি, তস্মা সুখপরিভোগত্থং তিচীৰরং পরিক্খারচোল়ং অধিট্ঠাতুং ৰট্টতী’’’তি. মহাপচ্চরিযম্পি ৰুত্তং ‘‘পুব্বে আরঞ্ঞিকা ভিক্খূ অবদ্ধসীমায দুপ্পরিহারন্তি তিচীৰরং পরিক্খারচোল়মেৰ অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিংসূ’’তি.
৪৫. ৰস্সিকসাটিকা অনতিরিত্তপ্পমাণা নামং গহেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ চত্তারো ৰস্সিকে মাসে অধিট্ঠাতব্বা, ততো পরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বা. ৰণ্ণভেদমত্তরত্তাপি চেসা ৰট্টতি, দ্ৰে পন ন ৰট্টন্তি. নিসীদনং ৰুত্তনযেন অধিট্ঠাতব্বমেৰ, তঞ্চ খো পমাণযুত্তং একমেৰ, দ্ৰে ন ৰট্টন্তি. পচ্চত্থরণম্পি অধিট্ঠাতব্বমেৰ, তং পন মহন্তম্পি ৰট্টতি, একম্পি ৰট্টতি, বহূনিপি ৰট্টন্তি, নীলম্পি পীতকম্পি সদসম্পি পুপ্ফদসম্পীতি সব্বপ্পকারং ৰট্টতি. কণ্ডুপ্পটিচ্ছাদি যাৰ আবাধো অত্থি, তাৰ পমাণিকা অধিট্ঠাতব্বা. আবাধে ৰূপসন্তে পচ্চুদ্ধরিত্ৰা ৰিকপ্পেতব্বা, একাৰ ৰট্টতি. মুখপুঞ্ছনচোল়ং অধিট্ঠাতব্বমেৰ, যাৰ একং ধোৰীযতি, তাৰ অঞ্ঞং পরিভোগত্থায ইচ্ছিতব্বন্তি দ্ৰেপি ৰট্টন্তি. অপরে পন থেরা ‘‘নিধানমুখমেতং, বহূনিপি ৰট্টন্তী’’তি ৰদন্তি. পরিক্খারচোল়ে গণনা নত্থি, যত্তকং ইচ্ছতি, তত্তকং অধিট্ঠাতব্বমেৰ. থৰিকাপি পরিস্সাৰনম্পি ৰিকপ্পনূপগপচ্ছিমচীৰরপ্পমাণং ‘‘পরিক্খারচোল়’’ন্তি অধিট্ঠাতব্বমেৰ. তস্স পমাণং দীঘতো দ্ৰে ৰিদত্থিযো তিরিযং ৰিদত্থি, তং পন দীঘতো ৰড্ঢকীহত্থপ্পমাণং, ৰিত্থারতো ততো উপড্ঢপ্পমাণং হোতি. তত্রাযং পাল়ি ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আযামেন অট্ঠঙ্গুলং সুগতঙ্গুলেন চতুরঙ্গুলৰিত্থতং পচ্ছিমং চীৰরং ৰিকপ্পেতু’’ন্তি ¶ (মহাৰ. ৩৫৮). বহূনিপি একতো কত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি পরিক্খারচোল়ানি অধিট্ঠামী’’তি অধিট্ঠাতুম্পি ৰট্টতিযেৰ. ভেসজ্জনৰকম্মমাতাপিতুআদীনং অত্থায ঠপেন্তেন অনধিট্ঠিতেপি নত্থি আপত্তি. মঞ্চভিসি পীঠভিসি বিম্বোহনং পাৰারো কোজৰোতি এতেসু পন সেনাসনপরিক্খারত্থায দিন্নপচ্চত্থরণে চ অধিট্ঠানকিচ্চং নত্থিযেৰ.
সচে ¶ পন (পারা. অট্ঠ. ২.৬৩৬-৩৮) ঞাতকপৰারিতট্ঠানতো সুত্তং লভিত্ৰা ঞাতকপৰারিতেনেৰ তন্তৰাযেন অঞ্ঞেন ৰা মূলং দত্ৰা চীৰরং ৰাযাপেতি, ৰাযাপনপচ্চযা অনাপত্তি. দসাহাতিক্কমনপচ্চযা পন আপত্তিং রক্খন্তেন ৰিকপ্পনুপগপ্পমাণমত্তে ৰীতে তন্তে ঠিতংযেৰ অধিট্ঠাতব্বং. দসাহাতিক্কমেন নিট্ঠাপিযমানঞ্হি নিস্সগ্গিযং ভৰেয্যাতি. ঞাতকাদীহি তন্তং আরোপাপেত্ৰা ‘‘তুম্হাকং, ভন্তে, ইদং চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি নিয্যাতিতেপি এসেৰ নযো.
সচে তন্তৰাযো এৰং পযোজিতো ৰা সযং দাতুকামো ৰা হুত্ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, তুম্হাকং চীৰরং অসুকদিৰসে নাম ৰাযিত্ৰা ঠপেস্সামী’’তি ৰদতি, ভিক্খু চ তেন পরিচ্ছিন্নদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন তন্তৰাযো ‘‘অহং তুম্হাকং চীৰরং ৰাযিত্ৰা সাসনং পেসেস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, তেন পেসিতভিক্খু পন তস্স ভিক্খুনো ন আরোচেতি, অঞ্ঞো দিস্ৰা ৰা সুত্ৰা ৰা ‘‘তুম্হাকং, ভন্তে, চীৰরং নিট্ঠিত’’ন্তি আরোচেতি, এতস্স আরোচনং ন পমাণং. যদা পন তেন পেসিতোযেৰ আরোচেতি, তস্স ৰচনং সুতদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং.
সচে তন্তৰাযো ‘‘অহং তুম্হাকং চীৰরং ৰাযিত্ৰা কস্সচি হত্থে পহিণিস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, চীৰরং গহেত্ৰা গতভিক্খু পন অত্তনো পরিৰেণে ঠপেত্ৰা তস্স ন আরোচেতি, অঞ্ঞো কোচি ভণতি ‘‘অপি, ভন্তে, অধুনা আভতং চীৰরং সুন্দর’’ন্তি. কুহিং, আৰুসো, চীৰরন্তি. ইত্থন্নামস্স হত্থে পেসিতন্তি. এতস্সপি ৰচনং ন পমাণং. যদা পন সো ভিক্খু চীৰরং দেতি, লদ্ধদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন ৰাযাপনমূলং অদিন্নং হোতি, যাৰ কাকণিকমত্তম্পি অৰসিট্ঠং, তাৰ রক্খতি.
৪৬. অধিট্ঠিতচীৰরং (পারা. অট্ঠ. ২.৪৬৯) পন পরিভুঞ্জতো কথং অধিট্ঠানং ৰিজহতীতি ¶ ? অঞ্ঞস্স দানেন অচ্ছিন্দিত্ৰা গহণেন ৰিস্সাসগ্গাহেন হীনাযাৰত্তনেন সিক্খাপচ্চক্খানেন কালকিরিযায লিঙ্গপরিৰত্তনেন পচ্চুদ্ধরণেন ছিদ্দভাৰেনাতি ইমেহি নৰহি কারণেহি ৰিজহতি. তত্থ পুরিমেহি অট্ঠহি ¶ সব্বচীৰরানি অধিট্ঠানং ৰিজহন্তি, ছিদ্দভাৰেন পন তিচীৰরস্সেৰ সব্বট্ঠকথাসু অধিট্ঠানৰিজহনং ৰুত্তং, তঞ্চ নখপিট্ঠিপ্পমাণেন ছিদ্দেন. তত্থ নখপিট্ঠিপ্পমাণং কনিট্ঠঙ্গুলিনখৰসেন ৰেদিতব্বং, ছিদ্দঞ্চ ৰিনিৰিদ্ধছিদ্দমেৰ. ছিদ্দস্স হি অব্ভন্তরে একতন্তু চেপি অচ্ছিন্নো হোতি, রক্খতি. তত্থ সঙ্ঘাটিযা চ উত্তরাসঙ্গস্স চ দীঘন্ততো ৰিদত্থিপ্পমাণস্স, তিরিযন্ততো অট্ঠঙ্গুলপ্পমাণস্স পদেসস্স ওরতো ছিদ্দং অধিট্ঠানং ভিন্দতি, অন্তরৰাসকস্স পন দীঘন্ততো ৰিদত্থিপ্পমাণস্সেৰ, তিরিযন্ততো চতুরঙ্গুলপ্পমাণস্স পদেসস্স ওরতো ছিদ্দং অধিট্ঠানং ভিন্দতি, পরতো ন ভিন্দতি, তস্মা জাতে ছিদ্দে তিচীৰরং অতিরেকচীৰরট্ঠানে তিট্ঠতি, সূচিকম্মং কত্ৰা পুন অধিট্ঠাতব্বং. যো পন দুব্বলট্ঠানে পঠমং অগ্গল়ং দত্ৰা পচ্ছা দুব্বলট্ঠানং ছিন্দিত্ৰা অপনেতি, অধিট্ঠানং ন ভিজ্জতি. মণ্ডলপরিৰত্তনেপি এসেৰ নযো. দুপট্টস্স একস্মিং পটলে ছিদ্দে ৰা জাতে গল়িতে ৰা অধিট্ঠানং ন ভিজ্জতি, খুদ্দকং চীৰরং মহন্তং করোতি, মহন্তং ৰা খুদ্দকং করোতি, অধিট্ঠানং ন ভিজ্জতি. উভো কোটিযো মজ্ঝে করোন্তো সচে পঠমং ছিন্দিত্ৰা পচ্ছা ঘটেতি, অধিট্ঠানং ভিজ্জতি. অথ ঘটেত্ৰা ছিন্দতি, ন ভিজ্জতি. রজকেহি ধোৰাপেত্ৰা সেতং কারাপেন্তস্সপি অধিট্ঠানং অধিট্ঠানমেৰাতি. অযং তাৰ অধিট্ঠানে ৰিনিচ্ছযো.
৪৭. ৰিকপ্পনে পন দ্ৰে ৰিকপ্পনা সম্মুখাৰিকপ্পনা পরম্মুখাৰিকপ্পনা চ. কথং সম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? চীৰরানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানী’’তি ৰা ‘‘এতং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘এতানি চীৰরানী’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পেমী’’তি ৰত্তব্বং, অযমেকা সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভুঞ্জিতুং পন ৰিস্সজ্জেতুং ৰা অধিট্ঠাতুং ৰা ন ৰট্টতি. ‘‘ময্হং সন্তকং, ময্হং সন্তকানি পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি এৰং পন ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.
অপরো নযো – তথেৰ চীৰরানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা তস্সেৰ ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘ইমং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানী’’তি ৰা ‘‘এতং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘এতানি চীৰরানী’’তি ৰা ৰত্ৰা পঞ্চসু সহধম্মিকেসু অঞ্ঞতরস্স অত্তনা অভিরুচিতস্স যস্স কস্সচি নামং গহেত্ৰা ‘‘তিস্সস্স ভিক্খুনো ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ‘‘তিস্সায ভিক্খুনিযা, তিস্সায সিক্খমানায, তিস্সস্স সামণেরস্স, তিস্সায সামণেরিযা ¶ ৰিকপ্পেমী’’তি ¶ ৰা ৰত্তব্বং, অযং অপরাপি সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা ‘‘তিস্সস্স ভিক্খুনো সন্তকং…পে… তিস্সায সামণেরিযা সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.
কথং পরম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? চীৰরানং তথেৰ একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানী’’তি ৰা ‘‘এতং চীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘এতানি চীৰরানী’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পনত্থায দম্মী’’তি ৰত্তব্বং. তেন ৰত্তব্বো ‘‘কো তে মিত্তো ৰা সন্দিট্ঠো ৰা’’তি. ততো ইতরেন পুরিমনযেনেৰ ‘‘তিস্সো ভিক্খূ’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সা সামণেরী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. পুন তেন ভিক্খুনা ‘‘অহং তিস্সস্স ভিক্খুনো দম্মী’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সায সামণেরিযা দম্মী’’তি ৰা ৰত্তব্বং, অযং পরম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা দুতিযসম্মুখাৰিকপ্পনাযং ৰুত্তনযেনেৰ ‘‘ইত্থন্নামস্স সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.
দ্ৰিন্নং ৰিকপ্পনানং কিং নানাকরণং? সম্মুখাৰিকপ্পনাযং সযং ৰিকপ্পেত্ৰা পরেন পচ্চুদ্ধরাপেতি, পরম্মুখাৰিকপ্পনাযং পরেনেৰ ৰিকপ্পাপেত্ৰা পরেনেৰ পচ্চুদ্ধরাপেতি, ইদমেত্থ নানাকরণং. সচে পন যস্স ৰিকপ্পেতি, সো পঞ্ঞত্তিকোৰিদো ন হোতি, ন জানাতি পচ্চুদ্ধরিতুং, তং চীৰরং গহেত্ৰা অঞ্ঞস্স ব্যত্তস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা পুন ৰিকপ্পেত্ৰা পরেন পচ্চুদ্ধরাপেতব্বং. ৰিকপ্পিতৰিকপ্পনা নামেসা ৰট্টতি. এৰং তাৰ চীৰরে অধিট্ঠানৰিকপ্পনানযো ৰেদিতব্বো.
৪৮. পত্তে পন অযং নযো – পত্তং অধিট্ঠহন্তেন উক্কট্ঠমজ্ঝিমোমকানং অঞ্ঞতরো পমাণযুত্তোৰ অধিট্ঠাতব্বো. তস্স পমাণং ‘‘অড্ঢাল়্হকোদনং গণ্হাতী’’তিআদিনা (পারা. ৬০২) নযেন পাল়িযং ৰুত্তং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৬০২ আদযো) – অনুপহতপুরাণসালিতণ্ডুলানং সুকোট্টিতপরিসুদ্ধানং দ্ৰে মগধনাল়িযো গহেত্ৰা তেহি তণ্ডুলেহি অনুত্তণ্ডুলমকিলিন্নমপিণ্ডিতং সুৰিসদং কুন্দমকুল়রাসিসদিসং অৰস্সাৰিতোদনং পচিত্ৰা নিরৰসেসং ¶ পত্তে পক্খিপিত্ৰা তস্স ওদনস্স চতুত্থভাগপ্পমাণো নাতিঘনো নাতিতনুকো হত্থহারিযো সব্বসম্ভারসঙ্খতো মুগ্গসূপো পক্খিপিতব্বো, ততো আলোপস্স আলোপস্স অনুরূপং যাৰচরিমালোপপ্পহোনকং ¶ মচ্ছমংসাদিব্যঞ্জনং পক্খিপিতব্বং, সপ্পিতেলতক্করসকঞ্জিকাদীনি পন গণনূপগানি ন হোন্তি. তানি হি ওদনগতিকানি হোন্তি, নেৰ হাপেতুং, ন ৰড্ঢেতুং সক্কোন্তি. এৰমেতং সব্বম্পি পক্খিত্তং সচে পত্তস্স মুখৰট্টিযা হেট্ঠিমরাজিসমং তিট্ঠতি, সুত্তেন ৰা হীরেন ৰা ছিন্দন্তস্স সুত্তস্স ৰা হীরস্স ৰা হেট্ঠিমন্তং ফুসতি, অযং উক্কট্ঠো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং অতিক্কম্ম থূপীকতং তিট্ঠতি, অযং উক্কট্ঠোমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং ন সম্পাপুণাতি অন্তোগধমেৰ হোতি, অযং উক্কট্ঠুক্কট্ঠো নাম পত্তো.
উক্কট্ঠতো উপড্ঢপ্পমাণো মজ্ঝিমো নাম পত্তো. মজ্ঝিমতো উপড্ঢপ্পমাণো ওমকো. তস্মা সচে মগধনাল়িযা নাল়িকোদনাদিসব্বম্পি পক্খিত্তং ৰুত্তনযেনেৰ হেট্ঠিমরাজিসমং তিট্ঠতি, অযং মজ্ঝিমো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং অতিক্কম্ম থূপীকতং তিট্ঠতি, অযং মজ্ঝিমোমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং ন সম্পাপুণাতি অন্তোগধমেৰ হোতি, অযং মজ্ঝিমুক্কট্ঠো নাম পত্তো. সচে মগধনাল়িযা উপড্ঢনাল়িকোদনাদিসব্বম্পি পক্খিত্তং হেট্ঠিমরাজিসমং তিট্ঠতি, অযং ওমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং অতিক্কম্ম থূপীকতং তিট্ঠতি, অযং ওমকোমকো নাম পত্তো. সচে তং রাজিং ন সম্পাপুণাতি অন্তোগধমেৰ হোতি, অযং ওমকুক্কট্ঠো নাম পত্তো. এৰমেতে নৰ পত্তা. তেসু দ্ৰে অপত্তা উক্কট্ঠুক্কট্ঠো চ ওমকোমকো চাতি. তস্মা এতে ভাজনপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বা, ন অধিট্ঠানূপগা ন ৰিকপ্পনূপগা. ইতরে পন সত্ত অধিট্ঠহিত্ৰা ৰা ৰিকপ্পেত্ৰা ৰা পরিভুঞ্জিতব্বা.
পমাণযুত্তানম্পি এতেসং অধিট্ঠানৰিকপ্পনূপগত্তং এৰং ৰেদিতব্বং – অযোপত্তো পঞ্চহি পাকেহি, মত্তিকাপত্তো দ্ৰীহি পাকেহি পক্কো অধিট্ঠানূপগো. উভোপি যং মূলং দাতব্বং, তস্মিং দিন্নেযেৰ. সচে একোপি পাকো ঊনো হোতি, কাকণিকমত্তম্পি ৰা মূলং অদিন্নং, ন অধিট্ঠানূপগো. সচে পত্তসামিকো ৰদতি ‘‘যদা তুম্হাকং মূলং ভৰিস্সতি, তদা দস্সথ অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জথা’’তি, নেৰ অধিট্ঠানূপগো হোতি, পাকস্স হি ঊনত্তা পত্তসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি, মূলস্স সকলস্স ৰা একদেসস্স ¶ ৰা অদিন্নত্তা সকভাৰং ন উপেতি, অঞ্ঞস্সেৰ সন্তকো হোতি, তস্মা পাকে চ মূলে চ সুনিট্ঠিতেযেৰ অধিট্ঠানূপগো হোতি. যো অধিট্ঠানূপগো, স্ৰেৰ ৰিকপ্পনূপগো. সো হত্থং আগতোপি অনাগতোপি অধিট্ঠাতব্বো ৰিকপ্পেতব্বো ৰা. যদি হি পত্তকারকো মূলং লভিত্ৰা সযং ৰা দাতুকামো হুত্ৰা ‘‘অহং ভন্তে তুম্হাকং পত্তং কত্ৰা অসুকদিৰসে নাম পচিত্ৰা ঠপেস্সামী’’তি ৰদতি, ভিক্খু চ তেন পরিচ্ছিন্নদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন পত্তকারকো ‘‘অহং তুম্হাকং পত্তং কত্ৰা পচিত্ৰা সাসনং পেসেস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, তেন ¶ পেসিতভিক্খু পন তস্স ভিক্খুনো ন আরোচেতি, অঞ্ঞো দিস্ৰা ৰা সুত্ৰা ৰা ‘‘তুম্হাকং, ভন্তে, পত্তো নিট্ঠিতো’’তি আরোচেতি, এতস্স আরোচনং ন পমাণং. যদা পন তেন পেসিতোযেৰ আরোচেতি, তস্স ৰচনং সুতদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচে পন পত্তকারকো ‘‘অহং তুম্হাকং পত্তং কত্ৰা পচিত্ৰা কস্সচি হত্থে পহিণিস্সামী’’তি ৰত্ৰা তথেৰ করোতি, পত্তং গহেত্ৰা আগতভিক্খু পন অত্তনো পরিৰেণে ঠপেত্ৰা তস্স ন আরোচেতি, অঞ্ঞো কোচি ভণতি ‘‘অপি, ভন্তে, অধুনা আভতো পত্তো সুন্দরো’’তি. ‘‘কুহিং, আৰুসো, পত্তো’’তি? ‘‘ইত্থন্নামস্স হত্থে পেসিতো’’তি. এতস্সপি ৰচনং ন পমাণং. যদা পন সো ভিক্খু পত্তং দেতি, লদ্ধদিৰসতো পট্ঠায দসাহং অতিক্কামযতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, তস্মা দসাহং অনতিক্কামেত্ৰাৰ অধিট্ঠাতব্বো ৰিকপ্পেতব্বো ৰা.
তত্থ দ্ৰে পত্তস্স অধিট্ঠানা কাযেন ৰা অধিট্ঠাতি, ৰাচায ৰা অধিট্ঠাতি. তেসং ৰসেন অধিট্ঠহন্তেন ‘‘ইমং পত্তং পচ্চুদ্ধরামী’’তি ৰা ‘‘এতং পত্তং পচ্চুদ্ধরামী’’তি ৰা ৰত্ৰা এৰং সম্মুখে ৰা পরম্মুখে ৰা ঠিতং পুরাণপত্তং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা অঞ্ঞস্স ৰা দত্ৰা নৰং পত্তং যত্থ কত্থচি ঠিতং হত্থেন পরামসিত্ৰা ‘‘ইদং পত্তং অধিট্ঠামী’’তি চিত্তেন আভোগং কত্ৰা কাযৰিকারং করোন্তেন কাযেন ৰা অধিট্ঠাতব্বো. ৰচীভেদং কত্ৰা ৰাচায ৰা অধিট্ঠাভব্বো. তত্র দুৰিধং অধিট্ঠানং – সচে হত্থপাসে হোতি, ‘‘ইমং পত্তং অধিট্ঠামী’’তি ¶ ৰাচা ভিন্দিতব্বা, অথ অন্তোগব্ভে ৰা উপরিপাসাদে ৰা সামন্তৰিহারে ৰা হোতি, ঠপিতট্ঠানং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘এতং পত্তং অধিট্ঠামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. অধিট্ঠহন্তেন পন এককেন অধিট্ঠাতুম্পি ৰট্টতি, অঞ্ঞস্স সন্তিকে অধিট্ঠাতুম্পি ৰট্টতি. অঞ্ঞস্স সন্তিকে অযমানিসংসো – সচস্স ‘‘অধিট্ঠিতো নু খো মে, নো’’তি ৰিমতি উপ্পজ্জতি, ইতরো সারেত্ৰা ৰিমতিং ছিন্দিস্সতীতি. সচে কোচি দস পত্তে লভিত্ৰা সব্বে অত্তনাৰ পরিভুঞ্জিতুকামো হোতি, ন সব্বে অধিট্ঠাতব্বা, একং পত্তং অধিট্ঠায পুনদিৰসে তং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা অঞ্ঞো অধিট্ঠাতব্বো. এতেনেৰ উপাযেন ৰস্সসতম্পি পরিহরিতুং সক্কা.
এৰং অপ্পমত্তস্স সিযা অধিট্ঠানৰিজহনন্তি? সিযা. সচে হি সযং পত্তং অঞ্ঞস্স দেতি, ৰিব্ভমতি ৰা, সিক্খং ৰা পচ্চক্খাতি, কালং ৰা করোতি, লিঙ্গং ৰাস্স পরিৰত্ততি, পচ্চুদ্ধরতি ৰা, পত্তে ৰা ছিদ্দং হোতি, অধিট্ঠানং ৰিজহতি. ৰুত্তঞ্চেতং –
‘‘দিন্নৰিব্ভন্তপচ্চক্খা ¶ , কালকিরিযাকতেন চ;
লিঙ্গপচ্চুদ্ধরা চেৰ, ছিদ্দেন ভৰতি সত্তম’’ন্তি. (পারা. অট্ঠ. ২.৬০৮) –
চোরগহণৰিস্সাসগ্গাহেহিপি ৰিজহতিযেৰ. কিত্তকেন ছিদ্দেন অধিট্ঠানং ভিজ্জতি? যেন কঙ্গুসিত্থং নিক্খমতি চেৰ পৰিসতি চ. ইদঞ্হি সত্তন্নং ধঞ্ঞানং লামকধঞ্ঞসিত্থং. তস্মিং ছিদ্দে অযচুণ্ণেন ৰা আণিযা ৰা পটিপাকতিকে কতে দসাহব্ভন্তরে পুন অধিট্ঠাতব্বো. অযং তাৰেত্থ অধিট্ঠানে ৰিনিচ্ছযো.
৪৯. ৰিকপ্পনে পন দ্ৰে ৰিকপ্পনা সম্মুখাৰিকপ্পনা চেৰ পরম্মুখাৰিকপ্পনা চ. কথং সম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? পত্তানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘ইমে পত্তে’’তি ৰা ‘‘এতং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘এতে পত্তে’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পেমী’’তি ৰত্তব্বং, অযমেকা সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভুঞ্জিতুং পন ৰিস্সজ্জেতুং ৰা অধিট্ঠাতুং ৰা ন ৰট্টতি. ‘‘ময্হং সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি এৰং পন ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.
অপরো নযো – তথেৰ পত্তানং একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা তস্সেৰ ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘ইমং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘ইমে পত্তে’’তি ৰা ‘‘এতং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘এতে পত্তে’’তি ৰা ৰত্ৰা পঞ্চসু সহধম্মিকেসু ¶ অঞ্ঞতরস্স অত্তনা অভিরুচিতস্স যস্স কস্সচি নামং গহেত্ৰা ‘‘তিস্সস্স ভিক্খুনো ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ‘‘তিস্সায ভিক্খুনিযা, সিক্খমানায, সামণেরস্স, তিস্সায সামণেরিযা ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ৰত্তব্বং, অযং অপরাপি সম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি. পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা তিস্সস্স ভিক্খুনো সন্তকং…পে… তিস্সায সামণেরিযা সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহীতি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি.
কথং পরম্মুখাৰিকপ্পনা হোতি? পত্তানং তথেৰ একবহুভাৰং সন্নিহিতাসন্নিহিতভাৰঞ্চ ঞত্ৰা ‘‘ইমং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘ইমে পত্তে’’তি ৰা ‘‘এতং পত্ত’’ন্তি ৰা ‘‘এতে পত্তে’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘তুয্হং ৰিকপ্পনত্থায দম্মী’’তি ৰত্তব্বং. তেন ৰত্তব্বো ‘‘কো তে মিত্তো ৰা সন্দিট্ঠো ৰা’’তি ¶ . ততো ইতরেন পুরিমনযেন ‘‘তিস্সো ভিক্খূ’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সা সামণেরী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. পুন তেন ভিক্খুনা ‘‘অহং তিস্সস্স ভিক্খুনো দম্মী’’তি ৰা…পে… ‘‘তিস্সায সামণেরিযা দম্মী’’তি ৰা ৰত্তব্বং, অযং পরম্মুখাৰিকপ্পনা. এত্তাৰতা নিধেতুং ৰট্টতি, পরিভোগাদীসু পন একম্পি ন ৰট্টতি. তেন পন ভিক্খুনা দুতিযসম্মুখাৰিকপ্পনাযং ৰুত্তনযেনেৰ ‘‘ইত্থন্নামস্স সন্তকং পরিভুঞ্জ ৰা ৰিস্সজ্জেহি ৰা যথাপচ্চযং ৰা করোহী’’তি ৰুত্তে পচ্চুদ্ধারো নাম হোতি, ততো পভুতি পরিভোগাদযোপি ৰট্টন্তি. অযং ৰিকপ্পনে নযো.
৫০. এৰং অধিট্ঠহিত্ৰা ৰিকপ্পেত্ৰা চ পরিভুঞ্জন্তেন পত্তে ভিন্নে কিং কাতব্বন্তি? যস্স পত্তে রাজিমুখৰট্টিতো হেট্ঠা দ্ৰঙ্গুলপ্পমাণা ন হোতি তেন ন কিঞ্চি কাতব্বং. যস্স (পারা. অট্ঠ. ২.৬১২-৩) পন তাদিসা একাপি রাজি হোতি, তেন তস্সা রাজিযা হেট্ঠিমপরিযন্তে পত্তৰেধকেন ৰিজ্ঝিত্ৰা পচিত্ৰা সুত্তরজ্জুকমকচিরজ্জুকাদীহি ৰা তিপুসুত্তকেন ৰা বন্ধিত্ৰা তং বন্ধনং আমিসস্স অলগ্গনত্থং তিপুপট্টেন ৰা কেনচি ৰা বদ্ধসিলেসেন পটিচ্ছাদেতব্বং. সো চ পত্তো অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বো. সুখুমং ৰা ছিদ্দং কত্ৰা বন্ধিতব্বো. সুদ্ধেহি পন মধুকসিত্থকলাখাসজ্জুরসাদীহি বন্ধিতুং ন ৰট্টতি, ফাণিতং ঝাপেত্ৰা পাসাণচুণ্ণেন বন্ধিতুং ৰট্টতি. মুখৰট্টিসমীপে পন পত্তৰেধকেন ৰিজ্ঝিযমানো কপালস্স বহলত্তা ¶ ভিজ্জতি, তস্মা হেট্ঠা ৰিজ্ঝিতব্বো. যস্স পন দ্ৰে রাজিযো, একাযেৰ ৰা চতুরঙ্গুলা, তস্স দ্ৰে বন্ধনানি দাতব্বানি. যস্স তিস্সো, একাযেৰ ৰা ছল়ঙ্গুলা, তস্স তীণি. যস্স চতস্সো, একাযেৰ ৰা অট্ঠঙ্গুলা, তস্স চত্তারি. যস্স পঞ্চ, একাযেৰ ৰা দসঙ্গুলা, সো বদ্ধোপি অবদ্ধোপি অপত্তোযেৰ, অঞ্ঞো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. এস তাৰ মত্তিকাপত্তে ৰিনিচ্ছযো.
অযোপত্তে পন সচেপি পঞ্চ ৰা অতিরেকানি ৰা ছিদ্দানি হোন্তি, তানি চ অযচুণ্ণেন ৰা আণিযা ৰা লোহমণ্ডলকেন ৰা বদ্ধানি মট্ঠানি হোন্তি, স্ৰেৰ পত্তো পরিভুঞ্জিতব্বো, অঞ্ঞো ন ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. অথ পন একম্পি ছিদ্দং মহন্তং হোতি, লোহমণ্ডলকেন বদ্ধম্পি মট্ঠং ন হোতি, পত্তে আমিসং লগ্গতি, অকপ্পিযো হোতি, অযং অপত্তো, অঞ্ঞো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. ৰিঞ্ঞাপেন্তেন চ সঙ্ঘৰসেন পৰারিতট্ঠানে পঞ্চবন্ধনেনেৰ পত্তেন অঞ্ঞং পত্তং ৰিঞ্ঞাপেতুং ৰট্টতি, পুগ্গলৰসেন পন পৰারিতট্ঠানে ঊনপঞ্চবন্ধনেনাপি ৰট্টতি. পত্তং লভিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তেন চ যাগুরন্ধনরজনপচনাদিনা অপরিভোগেন ন পরিভুঞ্জিতব্বো, অন্তরামগ্গে পন ব্যাধিম্হি উপ্পন্নে অঞ্ঞস্মিং ভাজনে অসতি মত্তিকায লিম্পেত্ৰা যাগুং ৰা পচিতুং উদকং ৰা তাপেতুং ৰট্টতি. মঞ্চপীঠছত্তনাগদন্তকাদিকে অদেসেপি ন ¶ নিক্খিপিতব্বো. পত্তস্স হি নিক্খিপনদেসো ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তাধারক’’ন্তিআদিনা (চূল়ৰ. ২৫৪) নযেন খন্ধকে ৰুত্তোযেৰ.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
অধিট্ঠানৰিকপ্পনৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৯. চীৰরৰিপ্পৰাসৰিনিচ্ছযকথা
৫১. চীৰরেনৰিনাৰাসোতি ¶ তিচীৰরাধিট্ঠানেন অধিট্ঠিতানং তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরেন ৰিপ্পৰাসো. এৰং অধিট্ঠিতেসু হি তীসু চীৰরেসু একেনপি ৰিনা ৰসিতুং ন ৰট্টতি, ৰসন্তস্স সহ অরুণুগ্গমনা চীৰরং নিস্সগ্গিযং ¶ হোতি, তস্মা অরুণুগ্গমনসমযে চীৰরং অড্ঢতেয্যরতনপ্পমাণে হত্থপাসে কত্ৰা ৰসিতব্বং. গামনিৰেসনউদোসিতঅড্ডমাল়পাসাদহম্মিযনাৰাসত্থখেত্তধঞ্ঞকরণআরামৰিহাররুক্খমূলঅজ্ঝোকাসেসু পন অযং ৰিসেসো (পারা. অট্ঠ. ২.৪৭৭-৮) – সচে একস্স রঞ্ঞো গামভোজকস্স ৰা সন্তকো গামো হোতি, যেন কেনচি পাকারেন ৰা ৰতিযা ৰা পরিখায ৰা পরিক্খিত্তো চ, এৰরূপে গামে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা গামব্ভন্তরে যত্থ কত্থচি যথারুচিতট্ঠানে অরুণং উট্ঠাপেতুং ৰট্টতি. সচে পন অপরিক্খিত্তো হোতি, এৰরূপে গামে যস্মিং ঘরে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং ৰত্থব্বং, তস্স ৰা ঘরস্স হত্থপাসে সমন্তা অড্ঢতেয্যরতনব্ভন্তরে ৰসিতব্বং. তং পমাণং অতিক্কমিত্ৰা সচেপি ইদ্ধিমা ভিক্খু আকাসে অরুণং উট্ঠাপেতি, চীৰরং নিস্সগ্গিযমেৰ হোতি.
সচে নানারাজূনং ৰা ভোজকানং ৰা গামো হোতি ৰেসালীকুসিনারাদিসদিসো পরিক্খিত্তো চ, এৰরূপে গামে যস্মিং ঘরে চীৰরং নিক্খিত্তং, তত্থ ৰা ৰত্থব্বং, তত্থ সদ্দসঙ্ঘট্টনেন ৰা জনসম্বাধেন ৰা ৰসিতুং অসক্কোন্তেন সভাযে ৰা ৰত্থব্বং নগরদ্ৰারমূলে ৰা. তত্রাপি ৰসিতুং অসক্কোন্তেন যত্থ কত্থচি ফাসুকট্ঠানে ৰসিত্ৰা অন্তোঅরুণে আগম্ম তেসংযেৰ সভাযনগরদ্ৰারমূলানং হত্থপাসে ৰসিতব্বং. ঘরস্স পন চীৰরস্স ৰা হত্থপাসে ৰত্তব্বমেৰ নত্থি.
সচে ঘরে অট্ঠপেত্ৰা ‘‘সভাযে ঠপেস্সামী’’তি সভাযং গচ্ছন্তো হত্থং পসারেত্ৰা ‘‘হন্দিমং চীৰরং ঠপেহী’’তি এৰং নিক্খেপসুখে হত্থপাসগতে কিস্মিঞ্চি আপণে চীৰরং নিক্খিপতি, তেন পুরিমনযেনেৰ সভাযে ৰা ৰত্থব্বং, দ্ৰারমূলে ৰা তেসং হত্থপাসে ৰা ৰসিতব্বং.
সচে নগরস্স বহূনিপি দ্ৰারানি হোন্তি বহূনি চ সভাযানি, সব্বত্থ ৰসিতুং ন ৰট্টতি. যস্সা পন ৰীথিযা চীৰরং ঠপিতং, যং তস্সা সম্মুখট্ঠানে সভাযঞ্চ দ্ৰারঞ্চ, তস্স সভাযস্স চ দ্ৰারস্স চ হত্থপাসে ৰসিতব্বং. এৰঞ্হি সতি সক্কা চীৰরস্স পৰত্তিং জানিতুং ¶ . সভাযং পন গচ্ছন্তেন যস্স আপণিকস্স হত্থে নিক্খিত্তং, সচে সো তং চীৰরং অতিহরিত্ৰা ঘরে নিক্খিপতি, ৰীথিহত্থপাসো ন রক্খতি, ঘরস্স হত্থপাসে ¶ ৰত্থব্বং. সচে মহন্তং ঘরং হোতি দ্ৰে ৰীথিযো ফরিত্ৰা ঠিতং, পুরতো ৰা পচ্ছতো ৰা হত্থপাসেযেৰ অরুণং উট্ঠাপেতব্বং. সভাযে নিক্খিপিত্ৰা পন সভাযে ৰা তস্স সম্মুখে নগরদ্ৰারমূলে ৰা তেসংযেৰ হত্থপাসে ৰা অরুণং উট্ঠাপেতব্বং. সচে পন গামো অপরিক্খিত্তো হোতি, যস্মিং ঘরে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং ঘরে তস্স ঘরস্স ৰা হত্থপাসে ৰত্থব্বং.
সচে (পারা. ৪৮০) এককুলস্স সন্তকং নিৰেসনং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ নানাগব্ভং নানাওৰরকং, অন্তোনিৰেসনে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোনিৰেসনে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তং, যস্মিং গব্ভে চীৰরং নিক্খিত্তং হোতি, তস্মিং গব্ভে ৰত্থব্বং গব্ভস্স হত্থপাসে ৰা. সচে নানাকুলস্স নিৰেসনং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ নানাগব্ভং নানাওৰরকং, যস্মিং গব্ভে চীৰরং নিক্খিত্তং হোতি, তস্মিং গব্ভে ৰত্থব্বং, সব্বেসং সাধারণে ঘরদ্ৰারমূলে ৰা গব্ভস্স ৰা ঘরদ্ৰারমূলস্স ৰা হত্থপাসে. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, যস্মিং গব্ভে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং গব্ভে ৰত্থব্বং গব্ভস্স ৰা হত্থপাসে. উদোসিতঅড্ডমাল়পাসাদহম্মিযেসুপি নিৰেসনে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
সচে এককুলস্স নাৰা হোতি, অন্তোনাৰাযং চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোনাৰাযং ৰত্থব্বং. সচে নানাকুলস্স নাৰা হোতি নানাগব্ভা নানাওৰরকা, যস্মিং ওৰরকে চীৰরং নিক্খিত্তং হোতি, তস্মিং ওৰরকে ৰত্থব্বং ওৰরকস্স হত্থপাসে ৰা.
সচে এককুলস্স সত্থো হোতি, তস্মিং সত্থে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা পুরতো ৰা পচ্ছতো ৰা সত্তব্ভন্তরা ন ৰিজহিতব্বা, পস্সতো অব্ভন্তরং ন ৰিজহিতব্বং. একং অব্ভন্তরং অট্ঠৰীসতিহত্থং হোতি. সচে নানাকুলস্স সত্থো হোতি, সত্থে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. সচে সত্থো গচ্ছন্তো গামং ৰা নদিং ৰা পরিযাদিযিত্ৰা তিট্ঠতি, অন্তোপৰিট্ঠেন সদ্ধিং একাবদ্ধো হুত্ৰা ওরঞ্চ পারঞ্চ ফরিত্ৰা ঠিতো হোতি, সত্থপরিহারো লব্ভতি. অথ গামে ৰা নদিযা ৰা পরিযাপন্নো হোতি, গামপরিহারো চেৰ নদীপরিহারো চ লব্ভতি. সচে ৰিহারসীমং অতিক্কমিত্ৰা তিট্ঠতি, অন্তোসীমায চ চীৰরং হোতি, ৰিহারং গন্ত্ৰা ¶ ৰসিতব্বং. সচে বহিসীমায চীৰরং হোতি, সত্থসমীপেযেৰ ৰসিতব্বং. সচে গচ্ছন্তো সত্থো সকটে ৰা ভগ্গে গোণে ৰা নট্ঠে অন্তরা ছিজ্জতি, যস্মিং কোট্ঠাসে চীৰরং নিক্খিত্তং, তত্থ ৰসিতব্বং.
সচে ¶ এককুলস্স খেত্তং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোখেত্তে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোখেত্তে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. সচে নানাকুলস্স খেত্তং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোখেত্তে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা দ্ৰারমূলে ৰত্থব্বং দ্ৰারমূলস্স হত্থপাসে ৰা. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং.
সচে এককুলস্স ধঞ্ঞকরণং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোধঞ্ঞকরণে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোধঞ্ঞকরণে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. সচে নানাকুলস্স ধঞ্ঞকরণং হোতি পরিক্খিত্তঞ্চ, অন্তোধঞ্ঞকরণে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা দ্ৰারমূলে ৰা ৰত্থব্বং দ্ৰারমূলস্স ৰা হত্থপাসে. সচে অপরিক্খিত্তং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং. পুপ্ফারামফলারামেসুপি খেত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
সচে এককুলস্স ৰিহারো হোতি পরিক্খিত্তো চ, অন্তোৰিহারে চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোৰিহারে ৰত্থব্বং. সচে অপরিক্খিত্তো হোতি, যস্মিং ৰিহারে চীৰরং নিক্খিত্তং, তস্মিং ৰত্থব্বং তস্স ৰিহারস্স ৰা হত্থপাসে.
সচে এককুলস্স রুক্খমূলং হোতি, যং মজ্ঝন্হিকে কালে সমন্তা ছাযা ফরতি, অন্তোছাযায চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা অন্তোছাযায ৰত্থব্বং. ৰিরল়সাখস্স পন রুক্খস্স আতপেন ফুট্ঠোকাসে ঠপিতং নিস্সগ্গিযমেৰ হোতি, তস্মা তাদিসস্স রুক্খস্স সাখচ্ছাযায ৰা খন্ধচ্ছাযায ৰা ঠপেতব্বং. সচে সাখায ৰা ৰিটপে ৰা ঠপেতি, উপরি অঞ্ঞসাখচ্ছাযায ফুট্ঠোকাসেযেৰ ঠপেতব্বং. খুজ্জরুক্খস্স ছাযা দূরং গচ্ছতি, ছাযায গতট্ঠানে ঠপেতুং ৰট্টতিযেৰ. সচে নানাকুলস্স রুক্খমূলং হোতি, চীৰরস্স হত্থপাসে ৰসিতব্বং.
অজ্ঝোকাসে পন অগামকে অরঞ্ঞে চীৰরং ঠপেত্ৰা তস্স সমন্তা সত্তব্ভন্তরে ৰসিতব্বং. অগামকং নাম অরঞ্ঞং ৰিঞ্ঝাটৰীআদীসু ৰা সমুদ্দমজ্ঝে ৰা মচ্ছবন্ধানং অগমনপথে দীপকেসু লব্ভতি. তাদিসে অরঞ্ঞে মজ্ঝে ¶ ঠিতস্স সমন্তা সত্তব্ভন্তরপরিচ্ছেদো, ৰিনিব্বেধেন চুদ্দস হোন্তি. মজ্ঝে নিসিন্নো পুরত্থিমায ৰা পচ্ছিমায ৰা দিসায পরিযন্তে ঠপিতচীৰরং রক্খতি. সচে পন অরুণুগ্গমনসমযে কেসগ্গমত্তম্পি পুরত্থিমং দিসং গচ্ছতি, পচ্ছিমায দিসায চীৰরং নিস্সগ্গিযং হোতি. এস নযো ইতরস্মিং. নিস্সগ্গিযং পন চীৰরং অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তো দুক্কটং আপজ্জতি.
৫২. সচে ¶ পধানিকো ভিক্খু সব্বরত্তিং পধানমনুযুঞ্জিত্ৰা পচ্চূসসমযে ‘‘নহাযিস্সামী’’তি তীণি চীৰরানি তীরে ঠপেত্ৰা নদিং ওতরতি, নহাযন্তস্সেৰ চস্স অরুণং উট্ঠহতি, কিং কাতব্বং? সো হি যদি উত্তরিত্ৰা চীৰরং নিৰাসেতি, নিস্সগ্গিযং চীৰরং, অনিস্সজ্জিত্ৰা পরিভুঞ্জনপচ্চযা দুক্কটং আপজ্জতি. অথ নগ্গো গচ্ছতি, এৰম্পি দুক্কটং আপজ্জতীতি? নাপজ্জতি. সো হি যাৰ অঞ্ঞং ভিক্খুং দিস্ৰা ৰিনযকম্মং ন করোতি, তাৰ তেসং চীৰরানং অপরিভোগারহত্তা নট্ঠচীৰরট্ঠানে ঠিতো হোতি, নট্ঠচীৰরস্স চ অকপ্পিযং নাম নত্থি, তস্মা একং নিৰাসেত্ৰা দ্ৰে হত্থেন গহেত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা ৰিনযকম্মং কাতব্বং. সচে দূরে ৰিহারো হোতি, অন্তরামগ্গে মনুস্সা সঞ্চরন্তি, একং নিৰাসেত্ৰা একং পারুপিত্ৰা একং অংসকূটে ঠপেত্ৰা গন্তব্বং. সচে ৰিহারে সভাগং ভিক্খুং ন পস্সতি, ভিক্খাচারং গতা হোন্তি, সঙ্ঘাটিং বহিগামে ঠপেত্ৰা সন্তরুত্তরেন আসনসালং গন্ত্ৰা ৰিনযকম্মং কাতব্বং. সচে বহিগামে চোরভযং হোতি, পারুপিত্ৰা গন্তব্বং. সচে আসনসালা সম্বাধা হোতি, জনাকিণ্ণা ন সক্কা একমন্তে চীৰরং অপনেত্ৰা ৰিনযকম্মং কাতুং, একং ভিক্খুং আদায বহিগামং গন্ত্ৰা ৰিনযকম্মং কত্ৰা চীৰরানি পরিভুঞ্জিতব্বানি.
সচে থেরা ভিক্খূ দহরানং হত্থে পত্তচীৰরং দত্ৰা মগ্গং গচ্ছন্তা পচ্ছিমযামে সযিতুকামা হোন্তি, অত্তনো অত্তনো চীৰরং হত্থপাসে কত্ৰাৰ সযিতব্বং. সচে গচ্ছন্তানংযেৰ অসম্পত্তেসু দহরেসু অরুণং উগ্গচ্ছতি, চীৰরং নিস্সগ্গিযং হোতি, নিস্সযো পন ন পটিপ্পস্সম্ভতি. দহরানম্পি পুরতো গচ্ছন্তানং থেরেসু অসম্পত্তেসু এসেৰ নযো. মগ্গং ৰিরজ্ঝিত্ৰা অরঞ্ঞে অঞ্ঞমঞ্ঞং অপস্সন্তেসুপি এসেৰ নযো. সচে পন দহরা ‘‘মযং, ভন্তে, মুহুত্তং সযিত্ৰা অসুকস্মিং নাম ওকাসে তুম্হে সম্পাপুণিস্সামা’’তি ৰত্ৰা যাৰ অরুণুগ্গমনা সযন্তি, চীৰরঞ্চ নিস্সগ্গিযং হোতি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি. দহরে উয্যোজেত্ৰা থেরেসু সযন্তেসুপি এসেৰ নযো. দ্ৰেধাপথং দিস্ৰা থেরা ‘‘অযং মগ্গো’’ ¶ , দহরা ‘‘অযং মগ্গো’’তি ৰত্ৰা অঞ্ঞমঞ্ঞস্স ৰচনং অগ্গহেত্ৰা গতা, সহ অরুণস্স উগ্গমনা চীৰরানি চ নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে দহরা মগ্গতো ওক্কম্ম ‘‘অন্তোঅরুণেযেৰ নিৰত্তিস্সামা’’তি ভেসজ্জত্থায গামং পৰিসিত্ৰা আগচ্ছন্তি, অসম্পত্তানংযেৰ চ নেসং অরুণো উগ্গচ্ছতি, চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো পন ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন ধেনুভযেন ৰা সুনখভযেন ৰা মুহুত্তং ঠত্ৰা ‘‘গমিস্সামা’’তি ঠত্ৰা ৰা নিসীদিত্ৰা ৰা গচ্ছন্তি, অন্তরা অরুণে উগ্গতে চীৰরানি চ নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি.
সচে ¶ ‘‘অন্তোঅরুণেযেৰ আগমিস্সামা’’তি অন্তোসীমাযং গামং পৰিট্ঠানং অন্তরা অরুণো উগ্গচ্ছতি, নেৰ চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, ন নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন ‘‘ৰিভাযতু তাৰা’’তি নিসীদন্তি, অরুণে উগ্গতে ন চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো পন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে যেপি ‘‘অন্তোঅরুণেযেৰ আগমিস্সামা’’তি সামন্তৰিহারং ধম্মস্সৰনত্থায সউস্সাহা গচ্ছন্তি, অন্তরামগ্গেযেৰ চ নেসং অরুণো উগ্গচ্ছতি, চীৰরানি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো পন ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে ধম্মগারৰেন ‘‘যাৰপরিযোসানং সুত্ৰাৰ গমিস্সামা’’তি নিসীদন্তি, সহ অরুণস্স উগ্গমনা চীৰরানিপি নিস্সগ্গিযানি হোন্তি, নিস্সযো চ পটিপ্পস্সম্ভতি. থেরেন দহরং চীৰরধোৰনত্থায গামকং পেসেন্তেন অত্তনো চীৰরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰাৰ দাতব্বং, দহরস্সপি চীৰরং পচ্চুদ্ধরাপেত্ৰাৰ ঠপেতব্বং. সচে অসতিযা গচ্ছতি, অত্তনো চীৰরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা দহরস্স চীৰরং ৰিস্সাসেন গহেত্ৰা ঠপেতব্বং. সচে থেরো ন সরতি, দহরোৰ সরতি, দহরেন অত্তনো চীৰরং পচ্চুদ্ধরিত্ৰা থেরস্স চীৰরং ৰিস্সাসেন গহেত্ৰা গন্ত্ৰা ৰত্তব্বং ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং চীৰরং অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জথা’’তি. অত্তনোপি চীৰরং অধিট্ঠাতব্বং. এৰং একস্স সতিযাপি আপত্তিমোক্খো হোতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
চীৰরৰিপ্পৰাসৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১০. ভণ্ডপটিসামনৰিনিচ্ছযকথা
৫৩. ভণ্ডস্স ¶ ¶ পটিসামনন্তি পরেসং ভণ্ডস্স গোপনং. পরেসঞ্হি (পাচি. অট্ঠ. ৫০৬) কপ্পিযৰত্থু ৰা হোতু অকপ্পিযৰত্থু ৰা, অন্তমসো মাতু কণ্ণপিল়ন্ধনং কালপণ্ণম্পি গিহিসন্তকং ভণ্ডাগারিকসীসেন পটিসামেন্তস্স পাচিত্তিযং. সচে পন মাতাপিতূনং সন্তকং অৰস্সং পটিসামেতব্বং কপ্পিযভণ্ডং হোতি, অত্তনো অত্থায গহেত্ৰা পটিসামেতব্বং. ‘‘ইদং পটিসামেত্ৰা দেহী’’তি পন ৰুত্তে ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিতব্বং. সচে ‘‘পটিসামেহী’’তি পাতেত্ৰা গচ্ছন্তি, পলিবোধো নাম হোতি, পটিসামেতুং ৰট্টতি. ৰিহারে কম্মং করোন্তা ৰড্ঢকীআদযো ৰা রাজৰল্লভা ৰা ‘‘অত্তনো উপকরণভণ্ডং ৰা সযনভণ্ডং ৰা পটিসামেত্ৰা দেথা’’তি ৰদন্তি, ছন্দেনপি ভযেনপি ন কাতব্বমেৰ, গুত্তট্ঠানং পন দস্সেতুং ৰট্টতি, বলক্কারেন পাতেত্ৰা গতেসু চ পটিসামেতুং.
সচে (পারা. অট্ঠ. ১.১১১) অত্তনো হত্থে পটিসামনত্থায ঠপিতং ভণ্ডং সামিকেন ‘‘দেহি মে ভণ্ড’’ন্তি যাচিতো অদাতুকামো ‘‘নাহং গণ্হামী’’তি ভণতি, সম্পজানমুসাৰাদেপি অদিন্নাদানস্স পযোগত্তা দুক্কটং. ‘‘কিং তুম্হে ভণথ, নেৰিদং ময্হং অনুরূপং, ন তুম্হাক’’ন্তিআদীনি ৰদন্তস্সপি দুক্কটমেৰ. ‘‘রহো মযা এতস্স হত্থে ঠপিতং, ন অঞ্ঞো কোচি জানাতি, দস্সতি নু খো মে, নো’’তি সামিকো ৰিমতিং উপ্পাদেতি, ভিক্খুস্স থুল্লচ্চযং. তস্স ফরুসাদিভাৰং দিস্ৰা সামিকো ‘‘ন ময্হং দস্সতী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, তত্র সচাযং ভিক্খু ‘‘কিলমেত্ৰা নং দস্সামী’’তি দানে সউস্সাহো, রক্খতি তাৰ. সচেপি সো দানে নিরুস্সাহো, ভণ্ডসামিকো পন গহণে সউস্সাহো, রক্খতিযেৰ. যদি পন তস্মিং দানে নিরুস্সাহো ভণ্ডসামিকো ‘‘ন ময্হং দস্সতী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, এৰং উভিন্নং ধুরনিক্খেপেন ভিক্খুনো পারাজিকং. যদিপি মুখেন ‘‘দস্সামী’’তি ৰদতি, চিত্তেন পন অদাতুকামো, এৰম্পি সামিকস্স ধুরনিক্খেপে পারাজিকং. তং পন সঙ্গোপনত্থায অত্তনো হত্থে পরেহি ঠপিতং ভণ্ডং অগুত্তদেসতো ঠানা চাৰেত্ৰা গুত্তট্ঠানে ঠপনত্থায হরতো অনাপত্তি. থেয্যচিত্তেনপি ঠানা চাৰেন্তস্স অৰহারো নত্থি. কস্মা? অত্তনো হত্থে নিক্খিত্তত্তা, ভণ্ডদেয্যং পন হোতি. থেয্যচিত্তেন পরিভুঞ্জতোপি এসেৰ নযো.
৫৪. পঞ্চন্নং ¶ সহধম্মিকানং সন্তকং পন যং কিঞ্চি পরিক্খারং পটিসামেতুং ৰট্টতি. সচে ¶ আগন্তুকো ভিক্খু আৰাসিকানং চীৰরকম্মং করোন্তানং সমীপে পত্তচীৰরং ঠপেত্ৰা ‘‘এতে সঙ্গোপেস্সন্তী’’তি মঞ্ঞমানো নহাযিতুং ৰা অঞ্ঞত্র ৰা গচ্ছতি, সচে তং আৰাসিকা সঙ্গোপেন্তি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে, নট্ঠে গীৰা ন হোতি. সচেপি সো ‘‘ইদং, ভন্তে, ঠপেথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছতি, ইতরে চ কিচ্চপসুতত্তা ন জানন্তি, এসেৰ নযো. অথাপি তে ‘‘ইদং, ভন্তে, ঠপেথা’’তি ৰুত্তা ‘‘মযং ব্যাৰটা’’তি পটিক্খিপন্তি, ইতরো চ ‘‘অৰস্সং ঠপেস্সন্তী’’তি অনাদিযিত্ৰা গচ্ছতি, এসেৰ নযো. সচে পন তে তেন যাচিতা ৰা অযাচিতা ৰা ‘‘মযং ঠপেস্সাম, ত্ৰং গচ্ছা’’তি ৰদন্তি, তং সঙ্গোপিতব্বং. নো চে সঙ্গোপেন্তি, নট্ঠে গীৰা. কস্মা? সম্পটিচ্ছিতত্তা.
যো ভিক্খু ভণ্ডাগারিকো হুত্ৰা পচ্চূসসমযে এৰ ভিক্খূনং পত্তচীৰরানি হেট্ঠাপাসাদং ওরোপেত্ৰা দ্ৰারং অপিদহিত্ৰা তেসম্পি অনারোচেত্ৰাৰ দূরে ভিক্খাচারং গচ্ছতি, তানি চে চোরা হরন্তি, তস্সেৰ গীৰা. যো পন ভিক্খু ভিক্খূহি ‘‘ওরোপেথ, ভন্তে, পত্তচীৰরানি, কালো সলাকগ্গহণস্সা’’তি ৰুত্তো ‘‘সমাগতাত্থা’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘আম সমাগতাম্হা’’তি ৰুত্তে পত্তচীৰরানি নীহরিত্ৰা নিক্খিপিত্ৰা ভণ্ডাগারদ্ৰারং বন্ধিত্ৰা ‘‘তুম্হে পত্তচীৰরানি গহেত্ৰা হেট্ঠাপাসাদদ্ৰারং পটিজগ্গিত্ৰা গচ্ছেয্যাথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছতি. তত্র চেকো অলসজাতিকো ভিক্খু ভিক্খূসু গতেসু পচ্ছা অক্খীনি পুঞ্ছন্তো উট্ঠহিত্ৰা উদকট্ঠানং মুখধোৰনত্থং গচ্ছতি, তং খণং দিস্ৰা চোরা তস্স পত্তচীৰরং হরন্তি, সুহটং, ভণ্ডাগারিকস্স গীৰা ন হোতি.
সচেপি কোচি ভণ্ডাগারিকস্স অনারোচেত্ৰাৰ ভণ্ডাগারে অত্তনো পরিক্খারং ঠপেতি, তস্মিম্পি নট্ঠে ভণ্ডাগারিকস্স গীৰা ন হোতি. সচে পন ভণ্ডাগারিকো তং দিস্ৰা ‘‘অট্ঠানে ঠপিত’’ন্তি গহেত্ৰা ঠপেতি, নট্ঠে তস্সেৰ গীৰা. সচেপি ঠপিতভিক্খুনা ‘‘মযা, ভন্তে, ঈদিসো নাম পরিক্খারো ঠপিতো, উপধারেয্যাথা’’তি ৰুত্তো ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, দুন্নিক্খিত্তং ৰা মঞ্ঞমানো অঞ্ঞস্মিং ঠানে ঠপেতি, নট্ঠে তস্সেৰ গীৰা. ‘‘নাহং জানামী’’তি পটিক্খিপন্তস্স পন নত্থি গীৰা. যোপি তস্স পস্সন্তস্সেৰ ঠপেতি, ভণ্ডাগারিকঞ্চ ন সম্পটিচ্ছাপেতি, নট্ঠং সুনট্ঠমেৰ. সচে পন নং ভণ্ডাগারিকো অঞ্ঞত্র ঠপেতি, নট্ঠে গীৰা ¶ . সচে ভণ্ডাগারং সুগুত্তং, সব্বো সঙ্ঘস্স চেতিযস্স চ পরিক্খারো তত্থেৰ ঠপীযতি, ভণ্ডাগারিকো চ বালো অব্যত্তো দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা ধম্মকথং ৰা সোতুং অঞ্ঞং ৰা কিঞ্চি কাতুং কত্থচি গচ্ছতি, তং খণং দিস্ৰা যত্তকং চোরা হরন্তি, সব্বং তস্স গীৰা. ভণ্ডাগারতো নিক্খমিত্ৰা বহি চঙ্কমন্তস্স ৰা দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা সরীরং উতুং গাহাপেন্তস্স ৰা তত্থেৰ ¶ সমণধম্মানুযোগেন নিসিন্নস্স ৰা তত্থেৰ নিসীদিত্ৰা কেনচি কম্মেন ব্যাৰটস্স ৰা উচ্চারপস্সাৰপীল়িতস্সপি সতো তত্থেৰ উপচারে ৰিজ্জমানে বহি গচ্ছতো ৰা অঞ্ঞেন ৰা কেনচি আকারেন পমত্তস্স সতো দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা ৰা ৰিৰটমেৰ পৰিসিত্ৰা ৰা সন্ধিং ছিন্দিত্ৰা ৰা যত্তকং তস্স পমাদপচ্চযা চোরা হরন্তি, সব্বং তস্সেৰ গীৰা. ‘‘উণ্হসমযে পন ৰাতপানং ৰিৰরিত্ৰা নিপজ্জিতুং ৰট্টতী’’তি ৰদন্তি. উচ্চারপীল়িতস্স পন তস্মিং উপচারে অসতি অঞ্ঞত্থ গচ্ছন্তস্স গিলানপক্খে ঠিতত্তা অৰিসযো, তস্মা গীৰা ন হোতি.
৫৫. যো পন অন্তো উণ্হপীল়িতো দ্ৰারং সুগুত্তং কত্ৰা বহি নিক্খমতি, চোরা তং গহেত্ৰা ‘‘দ্ৰারং ৰিৰরা’’তি ৰদন্তি, যাৰততিযং ন ৰিৰরিতব্বং. যদি পন তে চোরা ‘‘সচে ন ৰিৰরসি, তঞ্চ মারেস্সাম, দ্ৰারঞ্চ ভিন্দিত্ৰা পরিক্খারং হরিস্সামা’’তি ফরসুআদীনি উক্খিপন্তি, ‘‘মযি চ মতে সঙ্ঘস্স চ সেনাসনে ৰিনট্ঠে গুণো নত্থী’’তি ৰিৰরিতুং ৰট্টতি. ইধাপি ‘‘অৰিসযত্তা গীৰা নত্থী’’তি ৰদন্তি. সচে কোচি আগন্তুকো কুঞ্চিকং ৰা দেতি, দ্ৰারং ৰা ৰিৰরতি, যত্তকং চোরা হরন্তি, সব্বং তস্স গীৰা. সঙ্ঘেন ভণ্ডাগারং গুত্তত্থায সূচিযন্তকঞ্চ কুঞ্চিকমুদ্দিকা চ যোজেত্ৰা দিন্না হোতি, ভণ্ডাগারিকো ঘটিকমত্তং দত্ৰা নিপজ্জতি, চোরা ৰিৰরিত্ৰা পরিক্খারং হরন্তি, তস্সেৰ গীৰা. সূচিযন্তকঞ্চ কুঞ্চিকমুদ্দিকঞ্চ যোজেত্ৰা নিপন্নং পনেতং সচে চোরা আগন্ত্ৰা ‘‘দ্ৰারং ৰিৰরাহী’’তি ৰদন্তি, তত্থ পুরিমনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং. এৰং সুগুত্তং কত্ৰা নিপন্নে পন সচে ভিত্তিং ৰা ছদনং ৰা ভিন্দিত্ৰা উমঙ্গেন ৰা পৰিসিত্ৰা হরন্তি, ন তস্স গীৰা.
সচে ভণ্ডাগারে অঞ্ঞেপি থেরা ৰসন্তি, ৰিৰটে দ্ৰারে অত্তনো অত্তনো পরিক্খারং গহেত্ৰা গচ্ছন্তি, ভণ্ডাগারিকো তেসু গতেসু দ্ৰারং ন জগ্গতি, সচে তত্থ কিঞ্চি অৰহরীযতি, ভণ্ডাগারিকস্স ইস্সরৰতায ভণ্ডাগারিকস্সেৰ গীৰা, থেরেহি পন সহাযেহি ভৰিতব্বং. অযঞ্হি সামীচি. যদি ভণ্ডাগারিকো ‘‘তুম্হে বহি ঠত্ৰা তুম্হাকং পরিক্খারং গণ্হথ ¶ , মা পৰিসিত্থা’’তি ৰদতি, তেসঞ্চ একো লোলমহাথেরো সামণেরেহি চেৰ উপট্ঠাকেহি চ সদ্ধিং ভণ্ডাগারং পৰিসিত্ৰা নিসীদতি চেৰ নিপজ্জতি চ, যত্তকং ভণ্ডং নস্সতি, সব্বং তস্স গীৰা, ভণ্ডাগারিকেন পন অৰসেসথেরেহি চ সহাযেহি ভৰিতব্বং. অথ ভণ্ডাগারিকোৰ লোলসামণেরে চ উপট্ঠাকে চ গহেত্ৰা ভণ্ডাগারে নিসীদতি চেৰ নিপজ্জতি চ, যত্তকং নস্সতি, সব্বং তস্সেৰ গীৰা. তস্মা ভণ্ডাগারিকেনেৰ তত্থ ৰসিতব্বং, অৰসেসেহি অপ্পেৰ রুক্খমূলে ৰসিতব্বং, ন চ ভণ্ডাগারেতি.
৫৬. যে ¶ পন অত্তনো অত্তনো সভাগভিক্খূনং ৰসনগব্ভেসু পরিক্খারং ঠপেন্তি, পরিক্খারে নট্ঠে যেহি ঠপিতো, তেসংযেৰ গীৰা, ইতরেহি পন সহাযেহি ভৰিতব্বং. যদি পন সঙ্ঘো ভণ্ডাগারিকস্স ৰিহারেযেৰ যাগুভত্তং দাপেতি, সো চ ভিক্খাচারত্থায গামং গচ্ছতি, নট্ঠং তস্সেৰ গীৰা. ভিক্খাচারং পৰিসন্তেহি অতিরেকচীৰরং রক্খণত্থায ঠপিতৰিহারৰারিকস্সপি যাগুভত্তং ৰা নিৰাপং ৰা লভমানস্সেৰ ভিক্খাচারং গচ্ছতো যং তত্থ নস্সতি, সব্বং গীৰা. ন কেৰলঞ্চ এত্তকমেৰ, ভণ্ডাগারিকস্স ৰিয যং তস্স পমাদপচ্চযা নস্সতি, সব্বং গীৰা.
সচে ৰিহারো মহা হোতি, অঞ্ঞং পদেসং রক্খিতুং গচ্ছন্তস্স অঞ্ঞস্মিং পদেসে নিক্খিত্তং হরন্তি, অৰিসযত্তা গীৰা ন হোতি. ঈদিসে পন ৰিহারে ৰেমজ্ঝে সব্বেসং ওসরণট্ঠানে পরিক্খারে ঠপেত্ৰা নিসীদিতব্বং, ৰিহারৰারিকা ৰা দ্ৰে তযো ঠপেতব্বা. সচে তেসম্পি অপ্পমত্তানং ইতো চিতো চ রক্খতংযেৰ কিঞ্চি নস্সতি, গীৰা ন হোতি. ৰিহারৰারিকে বন্ধিত্ৰা হরিতভণ্ডম্পি চোরানং পটিপথং গতেসু অঞ্ঞেন মগ্গেন হরিতভণ্ডম্পি ন তেসং গীৰা. সচে ৰিহারৰারিকানং ৰিহারে দাতব্বং যাগুভত্তং ৰা নিৰাপো ৰা ন হোতি, তেহি পত্তব্বলাভতো অতিরেকা দ্ৰে তিস্সো যাগুসলাকা তেসং পহোনকভত্তসলাকা চ ঠপেতুং ৰট্টতি, নিবদ্ধং কত্ৰা পন ন ঠপেতব্বা. মনুস্সা হি ৰিপ্পটিসারিনো হোন্তি ‘‘ৰিহারৰারিকাযেৰ অম্হাকং ভত্তং ভুঞ্জন্তী’’তি, তস্মা পরিৰত্তেত্ৰা পরিৰত্তেত্ৰা ঠপেতব্বা. সচে তেসং সভাগা সলাকভত্তাদীনি আহরিত্ৰা দেন্তি, ইচ্চেতং কুসলং ¶ . নো চে দেন্তি, ৰারং গাহাপেত্ৰা নীহরাপেতব্বানি. সচে ৰিহারৰারিকো দ্ৰে তিস্সো যাগুসলাকা চ চত্তারি পঞ্চ সলাকভত্তানি চ লভমানো ভিক্খাচারং গচ্ছতি, ভণ্ডাগারিকস্স ৰিয সব্বং নট্ঠং গীৰা হোতি. সচে সঙ্ঘস্স ৰিহারপালানং দাতব্বং ভত্তং ৰা নিৰাপো ৰা নত্থি, ভিক্খূ ৰিহারৰারং গহেত্ৰা অত্তনো অত্তনো নিস্সিতকে ৰিহারং জগ্গাপেন্তি, সম্পত্তৰারং অগ্গহেতুং ন লভতি. যথা অঞ্ঞে ভিক্খূ করোন্তি, তথেৰ কাতব্বং. ভিক্খূহি পন অসহাযস্স ৰা অদুতিযস্স ৰা যস্স সভাগো ভিক্খু ভত্তং আনেত্ৰা দাতা নত্থি, এৰরূপস্স ৰারো ন পাপেতব্বো.
যম্পি পাকৰট্টত্থায ৰিহারে ঠপেন্তি, তং গহেত্ৰা উপজীৰন্তেন ঠাতব্বং. যো তং ন উপজীৰতি, সো ৰারং ন গাহাপেতব্বো. ফলাফলত্থাযপি ৰিহারে ভিক্খুং ঠপেন্তি, জগ্গিত্ৰা গোপেত্ৰা ফলৰারেন ভাজেত্ৰা খাদন্তি. যো তানি খাদতি, তেন ঠাতব্বং, অনুপজীৰন্তো ন গাহাপেতব্বো. সেনাসনমঞ্চপীঠপচ্চত্থরণরক্খণত্থাযপি ঠপেন্তি, আৰাসে ৰসন্তেন ঠাতব্বং, অব্ভোকাসিকো পন রুক্খমূলিকো ৰা ন গাহাপেতব্বো. একো নৰকো হোতি, বহুস্সুতো পন বহূনং ¶ ধম্মং ৰাচেতি, পরিপুচ্ছং দেতি, পাল়িং ৰণ্ণেতি, ধম্মকথং কথেতি, সঙ্ঘস্স ভারং নিত্থরতি, অযং লাভং পরিভুঞ্জন্তোপি আৰাসে ৰসন্তোপি ৰারং ন গাহাপেতব্বো. ‘‘পুরিসৰিসেসো নাম ঞাতব্বো’’তি ৰদন্তি. উপোসথাগারপটিমাঘরজগ্গনকস্স পন দিগুণং যাগুভত্তং, দেৰসিকং তণ্ডুলনাল়ি, সংৰচ্ছরে তিচীৰরং দসৰীসগ্ঘনকং কপ্পিযভণ্ডঞ্চ দাতব্বং. সচে পন তস্স তং লভমানস্সেৰ পমাদেন তত্থ কিঞ্চি নস্সতি, সব্বং গীৰা. বন্ধিত্ৰা বলক্কারেন অচ্ছিন্নং, ন গীৰা. তত্থ চেতিযস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা সন্তকেন চেতিযস্স সন্তকং রক্খাপেতুং ৰট্টতি, চেতিযস্স সন্তকেন সঙ্ঘস্স সন্তকং রক্খাপেতুং ন ৰট্টতি. যং পন চেতিযস্স সন্তকেন সদ্ধিং সঙ্ঘস্স সন্তকং ঠপিতং হোতি, তং চেতিযসন্তকে রক্খাপিতে রক্খিতমেৰ হোতীতি এৰং ৰট্টতি. পক্খৰারেন উপোসথাগারাদীনি রক্খতোপি পমাদৰসেন নট্ঠং গীৰাযেৰাতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
ভণ্ডপটিসামনৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১১. কযৰিক্কযসমাপত্তিৰিনিচ্ছযকথা
৫৭. কযৰিক্কযসমাপত্তীতি ¶ ¶ কযৰিক্কযসমাপজ্জনং. ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তিআদিনা (পারা. অট্ঠ. ২.৫৯৫) হি নযেন পরস্স কপ্পিযভণ্ডং গণ্হন্তো কযং সমাপজ্জতি, অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং দেন্তো ৰিক্কযং. অযং পন কযৰিক্কযো ঠপেত্ৰা পঞ্চ সহধম্মিকে অৰসেসেহি গিহিপব্বজিতেহি অন্তমসো মাতাপিতূহিপি সদ্ধিং ন ৰট্টতি.
তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – ৰত্থেন ৰা ৰত্থং হোতু, ভত্তেন ৰা ভত্তং, যং কিঞ্চি কপ্পিযং ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি ৰদতি, দুক্কটং. এৰং ৰত্ৰা মাতুযাপি অত্তনো ভণ্ডং দেতি, দুক্কটং, ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি ৰুত্তো ৰা ‘‘ইমং দেহি, ইমং তে দস্সামী’’তি তং ৰত্ৰা ৰা মাতুযাপি ভণ্ডং অত্তনা গণ্হাতি, দুক্কটং, অত্তনো ভণ্ডে পরহত্থং, পরভণ্ডে চ অত্তনো হত্থং সম্পত্তে নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. মাতরং ৰা পন পিতরং ৰা ‘‘ইমং দেহী’’তি ৰদতো ৰিঞ্ঞত্তি ন হোতি, ‘‘ইমং গণ্হাহী’’তি দদতো সদ্ধাদেয্যৰিনিপাতনং ন হোতি. অঞ্ঞাতকং ‘‘ইমং দেহী’’তি ৰদতো ৰিঞ্ঞত্তি, ‘‘ইমং গণ্হাহী’’তি দদতো সদ্ধাদেয্যৰিনিপাতনং, ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি কযৰিক্কযং আপজ্জতো নিস্সগ্গিযং. তস্মা কপ্পিযভণ্ডং পরিৰত্তন্তেন মাতাপিতূহিপি সদ্ধিং কযৰিক্কযং, অঞ্ঞাতকেহি সদ্ধিং তিস্সো আপত্তিযো মোচেন্তেন পরিৰত্তেতব্বং.
তত্রাযং পরিৰত্তনৰিধি – ভিক্খুস্স পাথেয্যতণ্ডুলা হোন্তি, সো অন্তরামগ্গে ভত্তহত্থং পুরিসং দিস্ৰা ‘‘অম্হাকং তণ্ডুলা অত্থি, ন চ নো ইমেহি অত্থো, ভত্তেন পন অত্থো’’তি ৰদতি, পুরিসো তণ্ডুলে গহেত্ৰা ভত্তং দেতি, ৰট্টতি. তিস্সোপি আপত্তিযো ন হোন্তি, অন্তমসো নিমিত্তকম্মমত্তম্পি ন হোতি. কস্মা? মূলস্স অত্থিতায. যো পন এৰং অকত্ৰা ‘‘ইমিনা ইমং দেহী’’তি পরিৰত্তেতি, যথাৰত্থুকমেৰ. ৰিঘাসাদং দিস্ৰা ‘‘ইমং ওদনং ভুঞ্জিত্ৰা রজনং ৰা দারূনি ৰা আহরা’’তি ৰদতি, রজনছল্লিগণনায দারুগণনায চ নিস্সগ্গিযানি হোন্তি. ‘‘ইমং ওদনং ভুঞ্জিত্ৰা ইমং নাম করোথা’’তি দন্তকারাদীহি সিপ্পিকেহি ধম্মকরণাদীসু তং তং পরিক্খারং কারেতি, রজকেহি ৰা ৰত্থং ধোৰাপেতি, যথাৰত্থুকমেৰ. নহাপিতেন কেসে ছিন্দাপেতি ¶ , কম্মকারেহি নৰকম্মং কারেতি, যথাৰত্থুকমেৰ. সচে পন ‘‘ইদং ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা ইদং করোথা’’তি ন ৰদতি, ‘‘ইদং ভত্তং ভুঞ্জ, ভুত্তোসি, ভুঞ্জিস্সসি, ইদং নাম করোহী’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. এত্থ চ কিঞ্চাপি ৰত্থধোৰনে ৰা কেসচ্ছেদনে ¶ ৰা ভূমিসোধনাদিনৰকম্মে ৰা পরভণ্ডং অত্তনো হত্থগতং নিস্সজ্জিতব্বং নাম নত্থি, মহাঅট্ঠকথাযং পন দল়্হং কত্ৰা ৰুত্তত্তা ন সক্কা এতং পটিক্খিপিতুং, তস্মা যথা নিস্সগ্গিযৰত্থুম্হি পরিভুত্তে ৰা নট্ঠে ৰা পাচিত্তিযং দেসেতি, এৰমিধাপি দেসেতব্বং.
যং কিঞ্চি কপ্পিযভণ্ডং গণ্হিতুকামতায অগ্ঘং পুচ্ছিতুং ৰট্টতি, তস্মা ‘‘অযং তৰ পত্তো কিং অগ্ঘতী’’তি পুচ্ছিতে ‘‘ইদং নামা’’তি ৰদতি, সচে অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং মহগ্ঘং হোতি, এৰঞ্চ নং পটিৰদতি ‘‘উপাসক মম ইদং ৰত্থু মহগ্ঘং, তৰ পত্তং অঞ্ঞস্স দেহী’’তি. তং সুত্ৰা ইতরো ‘‘অঞ্ঞং থালকম্পি দস্সামী’’তি ৰদতি, গণ্হিতুং ৰট্টতি. সচে সো পত্তো মহগ্ঘো, ভিক্খুনো ৰত্থু অপ্পগ্ঘং, পত্তসামিকো চস্স অপ্পগ্ঘভাৰং ন জানাতি, পত্তো ন গহেতব্বো, ‘‘মম ৰত্থু অপ্পগ্ঘ’’ন্তি আচিক্খিতব্বং. মহগ্ঘভাৰং ঞত্ৰা ৰঞ্চেত্ৰা গণ্হন্তোপি হি ভণ্ডং অগ্ঘাপেত্ৰা কারেতব্বতং আপজ্জতি. সচে পত্তসামিকো ‘‘হোতু, ভন্তে, সেসং মম পুঞ্ঞং ভৰিস্সতী’’তি দেতি, ৰট্টতি. কপ্পিযকারকস্স পন ‘‘ইমিনা ইমং গহেত্ৰা দেহী’’তি আচিক্খিতুং ৰট্টতি, তস্মা যস্স হত্থতো ভণ্ডং গণ্হাতি, তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং অন্তমসো তস্স পুত্তভাতিকম্পি কপ্পিযকারকং কত্ৰা ‘‘ইমিনা ইমং নাম গহেত্ৰা দেহী’’তি আচিক্খতি, সো চে ছেকো হোতি, পুনপ্পুনং অপনেত্ৰা ৰিৰদিত্ৰা গণ্হাতি, তুণ্হীভূতেন ঠাতব্বং. নো চে ছেকো হোতি, ন জানাতি গহেতুং, ৰাণিজকো চ তং ৰঞ্চেতি, ‘‘মা গণ্হাহী’’তি ৰত্তব্বো.
‘‘ইদং পটিগ্গহিতং তেলং ৰা সপ্পি ৰা অম্হাকং অত্থি, অম্হাকঞ্চ অঞ্ঞেন অপ্পটিগ্গহিতকেন অত্থো’’তি ৰুত্তে পন সচে সো তং গহেত্ৰা অঞ্ঞং দেতি, পঠমং অত্তনো তেলং ন মিনাপেতব্বং. কস্মা? নাল়িযঞ্হি অৰসিট্ঠতেলং হোতি, তং পচ্ছা মিনন্তস্স অপ্পটিগ্গহিতং দূসেয্য. অযঞ্চ কযৰিক্কযো নাম কপ্পিযভণ্ডৰসেন ৰুত্তো. কপ্পিযেন হি কপ্পিযং পরিৰত্তেন্তস্স কযৰিক্কযসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং ৰুত্তং, অকপ্পিযেন পন অকপ্পিযং পরিৰত্তেন্তস্স, কপ্পিযেন ৰা অকপ্পিযং অকপ্পিযেন ৰা কপ্পিযং পরিৰত্তেন্তস্স ¶ রূপিযসংৰোহারসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং, তস্মা উভোসু ৰা একস্মিং ৰা অকপ্পিযে সতি রূপিযসংৰোহারো নাম হোতি.
৫৮. রূপিযসংৰোহারস্স চ গরুভাৰদীপনত্থং ইদং পত্তচতুক্কং ৰেদিতব্বং. যো হি রূপিযং উগ্গণ্হিত্ৰা তেন অযবীজং সমুট্ঠাপেতি, তং কোট্টাপেত্ৰা তেন লোহেন পত্তং কারেতি, অযং পত্তো মহাঅকপ্পিযো নাম, ন সক্কা কেনচি উপাযেন কপ্পিযো কাতুং. সচেপি তং ৰিনাসেত্ৰা ¶ থালকং কারেতি, তম্পি অকপ্পিযং. ৰাসিং কারেতি, তায ছিন্নদন্তকট্ঠম্পি অকপ্পিযং. বল়িসং কারেতি, তেন মারিতা মচ্ছাপি অকপ্পিযা. ৰাসিং তাপেত্ৰা উদকং ৰা খীরং ৰা উণ্হাপেতি, তম্পি অকপ্পিযমেৰ.
যো পন রূপিযং উগ্গণ্হিত্ৰা তেন পত্তং কিণাতি, অযম্পি পত্তো অকপ্পিযো. ‘‘পঞ্চন্নম্পি সহধম্মিকানং ন কপ্পতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. সক্কা পন কপ্পিযো কাতুং. সো হি মূলে মূলসামিকানং, পত্তে চ পত্তসামিকানং দিন্নে কপ্পিযো হোতি, কপ্পিযভণ্ডং দত্ৰা গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.
যোপি রূপিযং উগ্গণ্হাপেত্ৰা কপ্পিযকারকেন সদ্ধিং কম্মারকুলং গন্ত্ৰা পত্তং দিস্ৰা ‘‘অযং ময্হং রুচ্চতী’’তি ৰদতি, কপ্পিযকারকো চ তং রূপিযং দত্ৰা কম্মারং সঞ্ঞাপেতি, অযম্পি পত্তো কপ্পিযৰোহারেন গহিতোপি দুতিযপত্তসদিসোযেৰ, মূলস্স সম্পটিচ্ছিতত্তা অকপ্পিযো. কস্মা সেসানং ন কপ্পতীতি? মূলস্স অনিস্সট্ঠত্তা.
যো পন রূপিযং অসম্পটিচ্ছিত্ৰা ‘‘থেরস্স পত্তং কিণিত্ৰা দেহী’’তি পহিতকপ্পিযকারকেন সদ্ধিং কম্মারকুলং গন্ত্ৰা পত্তং দিস্ৰা ‘‘ইমে কহাপণে গহেত্ৰা ইমং দেহী’’তি কহাপণে দাপেত্ৰা গহিতো, অযং পত্তো এতস্সেৰ ভিক্খুনো ন ৰট্টতি দুব্বিচারিতত্তা, অঞ্ঞেসং পন ৰট্টতি মূলস্স অসম্পটিচ্ছিতত্তা. মহাসুমত্থেরস্স কির উপজ্ঝাযো অনুরুদ্ধত্থেরো নাম অহোসি. সো অত্তনো এৰরূপং পত্তং সপ্পিস্স পূরেত্ৰা সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জি. তিপিটকচূল়নাগত্থেরস্স সদ্ধিৰিহারিকানং এৰরূপো পত্তো অহোসি. তং থেরোপি সপ্পিস্স পূরেত্ৰা সঙ্ঘস্স নিস্সজ্জাপেসীতি. ইদং অকপ্পিযপত্তচতুক্কং.
সচে ¶ পন রূপিযং অসম্পটিচ্ছিত্ৰা ‘‘থেরস্স পত্তং কিণিত্ৰা দেহী’’তি পহিতকপ্পিযকারকেন সদ্ধিং কম্মারকুলং গন্ত্ৰা পত্তং দিস্ৰা ‘‘অযং ময্হং রুচ্চতী’’তি ৰা ‘‘ইমাহং গহেস্সামী’’তি ৰা ৰদতি, কপ্পিযকারকো চ তং রূপিযং দত্ৰা কম্মারং সঞ্ঞাপেতি, অযং পত্তো সব্বকপ্পিযো বুদ্ধানম্পি পরিভোগারহো. ইমং পন রূপিযসংৰোহারং করোন্তেন ‘‘ইমিনা ইমং গহেত্ৰা দেহী’’তি কপ্পিযকারকম্পি আচিক্খিতুং ন ৰট্টতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
কযৰিক্কযসমাপত্তিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১২. রূপিযাদিপটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা
৫৯. রূপিযাদিপটিগ্গহোতি ¶ জাতরূপাদিপটিগ্গণ্হনং. তত্থ (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৩-৪) জাতরূপং রজতং জাতরূপমাসকো রজতমাসকোতি চতুব্বিধং নিস্সগ্গিযৰত্থু. তম্বলোহাদীহি কতো লোহমাসকো. সারদারুনা ৰা ৰেল়ুপেসিকায ৰা অন্তমসো তালপণ্ণেনপি রূপং ছিন্দিত্ৰা কতো দারুমাসকো. লাখায ৰা নিয্যাসেন ৰা রূপং সমুট্ঠাপেত্ৰা কতো জতুমাসকো. যো যো যত্থ যত্থ জনপদে যদা যদা ৰোহারং গচ্ছতি, অন্তমসো অট্ঠিমযোপি চম্মমযোপি রুক্খফলবীজমযোপি সমুট্ঠাপিতরূপোপি অসমুট্ঠাপিতরূপোপীতি অযং সব্বোপি রজতমাসকেনেৰ সঙ্গহিতো. মুত্তা মণি ৰেল়ুরিযো সঙ্খো সিলা পৰাল়ং লোহিতঙ্কো মসারগল্লং সত্ত ধঞ্ঞানি দাসিদাসখেত্তৰত্থুপুপ্ফারামফলারামাদযোতি ইদং দুক্কটৰত্থু. তত্থ নিস্সগ্গিযৰত্থুং অত্তনো ৰা সঙ্ঘগণপুগ্গলচেতিযানং ৰা অত্থায সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. অত্তনো অত্থায সম্পটিচ্ছতো নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং হোতি, সেসানং অত্থায দুক্কটং. দুক্কটৰত্থুং সব্বেসম্পি অত্থায সম্পটিচ্ছতো দুক্কটমেৰ.
তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৫৩৮-৯) – সচে কোচি জাতরূপরজতং আহরিত্ৰা ‘‘ইদং সঙ্ঘস্স দম্মি, আরামং ৰা করোথ চেতিযং ৰা ভোজনসালাদীনং ৰা অঞ্ঞতর’’ন্তি ৰদতি, ইদং সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. সচে পন ‘‘নযিদং ভিক্খূনং সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তে ‘‘ৰড্ঢকীনং ৰা কম্মকারানং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি ¶ , কেৰলং তুম্হে সুকতদুক্কটং জানাথা’’তি ৰত্ৰা তেসং হত্থে দত্ৰা পক্কমতি, ৰট্টতি. অথাপি ‘‘মম মনুস্সানং হত্থে ভৰিস্সতি, ময্হমেৰ ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, কেৰলং তুম্হে যং যস্স দাতব্বং, তদত্থায পেসেথা’’তি ৰদতি, এৰম্পি ৰট্টতি. সচে পন সংঘং ৰা গণং ৰা পুগ্গলং ৰা অনামসিত্ৰা ‘‘ইদং হিরঞ্ঞসুৰণ্ণং চেতিযস্স দেম, ৰিহারস্স দেম, নৰকম্মস্স দেমা’’তি ৰদন্তি, পটিক্খিপিতুং ন ৰট্টতি, ‘‘ইমে ইদং ভণন্তী’’তি কপ্পিযকারকানং আচিক্খিতব্বং. ‘‘চেতিযাদীনং অত্থায তুম্হে গহেত্ৰা ঠপেত্ৰা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘অম্হাকং গহেতুং ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিতব্বং.
সচে পন কোচি বহুং হিরঞ্ঞসুৰণ্ণং আনেত্ৰা ‘‘ইদং সংঘস্স দম্মি, চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি ৰদতি, তঞ্চে সংঘো সম্পটিচ্ছতি, পটিগ্গহণেপি পরিভোগেপি আপত্তি. তত্র চেকো ¶ ভিক্খু ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, উপাসকো চ ‘‘যদিন কপ্পতি, ময্হমেৰ ভৰিস্সতী’’তি তং আদায গচ্ছতি. সো ভিক্খু ‘‘তযা সংঘস্স লাভন্তরাযো কতো’’তি ন কেনচি কিঞ্চি ৰত্তব্বো. যো হি তং চোদেতি, স্ৰেৰ সাপত্তিকো হোতি. তেন পনেকেন বহূ অনাপত্তিকা কতা. সচে পন ভিক্খূহি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তে ‘‘কপ্পিযকারকানং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, মম পুরিসানং ৰা ময্হং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, কেৰলং তুম্হে পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি.
চতুপচ্চযত্থায চ দিন্নং যেন যেন পচ্চযেন অত্থো হোতি, তং তদত্থং উপনেতব্বং. চিৰরত্থায দিন্নং চীৰরেযেৰ উপনেতব্বং. সচে চীৰরেন তাদিসো অত্থো নত্থি, পিণ্ডপাতাদীহি সংঘো কিলমতি, সংঘসুট্ঠুতায অপলোকেত্ৰা তদত্থাযপি উপনেতব্বং. এস নযো পিণ্ডপাতগিলানপচ্চযত্থায দিন্নেপি. সেনাসনত্থায দিন্নং পন সেনাসনস্স গরুভণ্ডত্তা সেনাসনেযেৰ উপনেতব্বং. সচে পন ভিক্খূসু সেনাসনং ছড্ডেত্ৰা গতেসু সেনাসনং ৰিনস্সতি, ঈদিসে কালে সেনাসনং ৰিস্সজ্জেত্ৰাপি ভিক্খূনং পরিভোগো অনুঞ্ঞাতো, তস্মা সেনাসনজগ্গনত্থং মূলচ্ছেজ্জং অকত্ৰা যাপনমত্তং পরিভুঞ্জিতব্বং.
৬০. সচে কোচি ‘‘ময্হং তিসস্সসম্পাদনকং মহাতল়াকং অত্থি, তং সংঘস্স দম্মী’’তি ৰদতি, তঞ্চে সংঘো সম্পটিচ্ছতি, পটিগ্গহণেপি পরিভোগেপি আপত্তিযেৰ. যো পন তং পটিক্খিপতি, সো পুরিমনযেনেৰ ন কেনচি কিঞ্চি ৰত্তব্বো. যো হি তং চোদেতি, স্ৰেৰ সাপত্তিকো হোতি ¶ . তেন পনেকেন বহূ অনাপত্তিকা কতা. যো পন ‘‘তাদিসংযেৰ তল়াকং দম্মী’’তি ৰত্ৰা ভিক্খূহি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ৰদতি ‘‘অসুকঞ্চ অসুকঞ্চ সঙ্ঘস্স তল়াকং অত্থি, তং কথং ৰট্টতী’’তি. সো ৰত্তব্বো ‘‘কপ্পিযং কত্ৰা দিন্নং ভৰিস্সতী’’তি. কথং দিন্নং কপ্পিযং হোতীতি. ‘‘চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি ৰত্ৰা দিন্নন্তি. সো সচে ‘‘সাধু, ভন্তে চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি দেতি, ৰট্টতি. অথাপি ‘‘তল়াকং গণ্হথা’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ‘‘কপ্পিযকারকো অত্থী’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘নত্থী’’তি ৰুত্তে ‘‘ইদং অসুকো নাম ৰিচারেস্সতি, অসুকস্স ৰা হত্থে ময্হং ৰা হত্থে ভৰিস্সতি, সঙ্ঘো কপ্পিযভণ্ডং পরিভুঞ্জতূ’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. সচেপি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ‘‘উদকং পরিভুঞ্জিস্সতি, ভণ্ডকং ধোৰিস্সতি, মিগপক্খিনো পিৰিস্সন্তী’’তি ৰদতি, এৰম্পি ৰট্টতি. অথাপি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিত্তো ৰদতি ‘‘কপ্পিযসীসেন গণ্হথা’’তি. ‘‘সাধু উপাসক, সঙ্ঘো পানীযং পিৰিস্সতি, ভণ্ডকং ধোৰিস্সতি, মিগপক্খিনো পিৰিস্সন্তী’’তি ৰত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. অথাপি ‘‘মম তল়াকং ৰা পোক্খরণিং ৰা সঙ্ঘস্স ¶ দম্মী’’তি ৰুত্তে ‘‘সাধু উপাসক, সঙ্ঘো পানীযং পিৰিস্সতী’’তিআদীনি ৰত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতিযেৰ.
যদি পন ভিক্খূহি হত্থকম্মং যাচিত্ৰা সহত্থেন চ কপ্পিযপথৰিং খণিত্ৰা উদকপরিভোগত্থায তল়াকং কারিতং হোতি, তঞ্চে নিস্সায সস্সং নিপ্ফাদেত্ৰা মনুস্সা ৰিহারে কপ্পিযভণ্ডং দেন্তি, ৰট্টতি. অথ মনুস্সা এৰ সঙ্ঘস্স উপকারত্থায সঙ্ঘিকভূমিং খণিত্ৰা তং নিস্সায নিপ্ফন্নসস্সতো কপ্পিযভণ্ডং দেন্তি, এতম্পি ৰট্টতি. ‘‘অম্হাকং একং কপ্পিযকারকং ঠপেথা’’তি ৰুত্তে চ ঠপেতুম্পি লব্ভতি. অথ তে মনুস্সা রাজবলিনা উপদ্দুতা পক্কমন্তি, অঞ্ঞে পটিপজ্জন্তি, ন চ ভিক্খূনং কিঞ্চি দেন্তি, উদকং ৰারেতুং লব্ভতি, তঞ্চ খো কসিকম্মকালেযেৰ, ন সস্সকালে. সচে তে ৰদন্তি ‘‘ননু, ভন্তে, পুব্বেপি মনুস্সা ইমং নিস্সায সস্সং অকংসূ’’তি, ততো ৰত্তব্বা ‘‘তে সঙ্ঘস্স ইমঞ্চ ইমঞ্চ উপকারং অকংসু, ইদঞ্চিদঞ্চ কপ্পিযভণ্ডকং অদংসূ’’তি. সচে তে ৰদন্তি ‘‘মযম্পি দস্সামা’’তি, এৰম্পি ৰট্টতি.
সচে পন কোচি অব্যত্তো অকপ্পিযৰোহারেন তল়াকং পটিগ্গণ্হাতি ৰা কারেতি ৰা, তং ভিক্খূহি ন পরিভুঞ্জিতব্বং, তং নিস্সায লদ্ধকপ্পিযভণ্ডম্পি অকপ্পিযমেৰ ¶ . সচে ভিক্খূহি পরিচ্চত্তভাৰং ঞত্ৰা সামিকো ৰা তস্স পুত্তধীতরো ৰা অঞ্ঞো ৰা কোচি ৰংসে উপ্পন্নো পুন কপ্পিযৰোহারেন দেতি, ৰট্টতি. পচ্ছিন্নে কুলৰংসে যো তস্স জনপদস্স সামিকো, সো অচ্ছিন্দিত্ৰা কপ্পিযৰোহারেন পুন দেতি চিত্তলপব্বতে ভিক্খুনা নীহটউদকৰাহকং অল়নাগরাজমহেসী ৰিয, এৰম্পি ৰট্টতি. কপ্পিযৰোহারেপি উদকৰসেন পটিগ্গহিততল়াকে সুদ্ধচিত্তানং মত্তিকুদ্ধরণপাল়িবন্ধনাদীনি চ কাতুং ৰট্টতি. তং নিস্সায পন সস্সং করোন্তে দিস্ৰা কপ্পিযকারকং ঠপেতুং ন ৰট্টতি. যদি তে সযমেৰ কপ্পিযভণ্ডং দেন্তি, গহেতব্বং. নো চে দেন্তি, ন চোদেতব্বং. পচ্চযৰসেন পটিগ্গহিততল়াকে কপ্পিযকারকং ঠপেতুং ৰট্টতি, মত্তিকুদ্ধরণপাল়িবন্ধনাদীনি কারেতুং ন ৰট্টতি. সচে কপ্পিযকারকা সযমেৰ করোন্তি, ৰট্টতি. অব্যত্তেন পন লজ্জিভিক্খুনা কারাপিতেসু কিঞ্চাপি পটিগ্গহণং কপ্পিযং, ভিক্খুস্স পন পযোগপচ্চযা উপ্পন্নেন মিস্সত্তা ৰিসগতপিণ্ডপাতো ৰিয অকপ্পিযমংসরসমিস্সভোজনং ৰিয চ দুব্বিনিভোগং হোতি, সব্বেসং অকপ্পিযমেৰ.
৬১. সচে পন উদকস্স ওকাসো অত্থি, তল়াকস্স পাল়ি থিরা, ‘‘যথা বহুং উদকং গণ্হাতি, এৰং করোহি, তীরসমীপে উদকং করোহী’’তি এৰং উদকমেৰ ৰিচারেতি, ৰট্টতি. উদ্ধনে ¶ অগ্গিং ন পাতেন্তি, ‘‘উদককম্মং লব্ভতু উপাসকা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘সস্সং কত্ৰা আহরথা’’তি ৰত্তুং পন ন ৰট্টতি. সচে পন তল়াকে অতিবহুং উদকং দিস্ৰা পস্সতো ৰা পিট্ঠিতো ৰা মাতিকং নীহরাপেতি, ৰনং ছিন্দাপেত্ৰা কেদারে কারাপেতি, পোরাণকেদারেসু ৰা পকতিভাগং অগ্গহেত্ৰা অতিরেকং গণ্হাতি, নৰসস্সে ৰা অপরিচ্ছিন্নভাগে ‘‘এত্তকে কহাপণে দেথা’’তি কহাপণে উট্ঠাপেতি, সব্বেসং অকপ্পিযং.
যো পন ‘‘কসথ ৰপথা’’তি অৰত্ৰা ‘‘এত্তকায ভূমিযা এত্তকো নাম ভাগো’’তি এৰং ভূমিং ৰা পতিট্ঠাপেতি, ‘‘এত্তকে ভূমিভাগে অম্হেহি সস্সং কতং, এত্তকং নাম ভাগং গণ্হথা’’তি ৰদন্তেসু কস্সকেসু ভূমিপ্পমাণগহণত্থং রজ্জুযা ৰা দণ্ডেন ৰা মিনাতি, খলে ৰা ঠত্ৰা রক্খতি, খলতো ৰা নীহরাপেতি, কোট্ঠাগারে ৰা পটিসামেতি, তস্সেৰ তং অকপ্পিযং. সচে কস্সকা কহাপণে আহরিত্ৰা ‘‘ইমে সঙ্ঘস্স আহটা’’তি ৰদন্তি, অঞ্ঞতরো চ ভিক্খু ‘‘ন সঙ্ঘো কহাপণে খাদতী’’তি সঞ্ঞায ‘‘এত্তকেহি কহাপণেহি সাটকে আহরথ ¶ , এত্তকেহি যাগুআদীনি সম্পাদেথা’’তি ৰদতি, যং তে আহরন্তি, তং সব্বেসং অকপ্পিযং. কস্মা? কহাপণানং ৰিচারিতত্তা. সচে ধঞ্ঞং আহরিত্ৰা ‘‘ইদং সঙ্ঘস্স আহট’’ন্তি ৰদন্তি, অঞ্ঞতরো চ ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ ‘‘এত্তকেহি ৰীহীহি ইদঞ্চিদঞ্চ আহরথা’’তি ৰদতি, যং তে আহরন্তি, তং তস্সেৰ অকপ্পিযং. কস্মা? ধঞ্ঞস্স ৰিচারিতত্তা. সচে তণ্ডুলং ৰা অপরণ্ণং ৰা আহরিত্ৰা ‘‘ইদং সঙ্ঘস্স আহট’’ন্তি ৰদন্তি, অঞ্ঞতরো চ ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ ‘‘এত্তকেহি তণ্ডুলেহি ইদঞ্চিদঞ্চ আহরথা’’তি ৰদতি, যং তে আহরন্তি, তং সব্বেসং কপ্পিযং. কস্মা? কপ্পিযানং তণ্ডুলাদীনং ৰিচারিতত্তা. কযৰিক্কযেপি অনাপত্তি কপ্পিযকারকস্স আচিক্খিতত্তা.
৬২. পুব্বে পন চিত্তলপব্বতে একো ভিক্খু চতুসালদ্ৰারে ‘‘অহো ৰত স্ৰে সঙ্ঘস্স এত্তকপ্পমাণে পূৰে পচেয্যু’’ন্তি আরামিকানং সঞ্ঞাজননত্থং ভূমিযং মণ্ডলং অকাসি. তং দিস্ৰা ছেকো আরামিকো তথেৰ কত্ৰা দুতিযদিৰসে ভেরিযা আকোটিতায সন্নিপতিতে সঙ্ঘে পূৰং গহেত্ৰা সঙ্ঘত্থেরং আহ – ‘‘ভন্তে, অম্হেহি ইতো পুব্বে নেৰ পিতূনং, ন পিতামহানং এৰরূপং সুতপুব্বং, একেন অয্যেন চতুসালদ্ৰারে পূৰত্থায সঞ্ঞা কতা, ইতো দানি পভুতি অয্যা অত্তনো অত্তনো চিত্তানুরূপং ৰদন্তু, অম্হাকম্পি ফাসুৰিহারো ভৰিস্সতী’’তি. মহাথেরো ততোৰ নিৰত্তি, একভিক্খুনাপি পূৰো ন গহিতো. এৰং পুব্বে তত্রুপ্পাদং ন পরিভুঞ্জিংসু. তস্মা –
সল্লেখং ¶ অচ্চজন্তেন, অপ্পমত্তেন ভিক্খুনা;
কপ্পিযেপি ন কাতব্বা, আমিসত্থায লোলতাতি. (পারা. অট্ঠ. ২.৫৩৮-৯);
যো চাযং তল়াকে ৰুত্তো, পোক্খরণীউদকৰাহকমাতিকাদীসুপি এসেৰ নযো.
৬৩. পুব্বণ্ণাপরণ্ণউচ্ছুফলাফলাদীনং ৰিরুহনট্ঠানং যং কিঞ্চি খেত্তং ৰা ৰত্থুং ৰা ‘‘দম্মী’’তি ৰুত্তেপি ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিত্ৰা তল়াকে ৰুত্তনযেনেৰ যদা কপ্পিযৰোহারেন ‘‘চতুপচ্চযপরিভোগত্থায দম্মী’’তি ৰদতি, তদা সম্পটিচ্ছিতব্বং, ‘‘ৰনং দম্মি অরঞ্ঞং দম্মী’’তি ৰুত্তে পন ৰট্টতি. সচে মনুস্সা ভিক্খূহি অনাণত্তাযেৰ তত্থ রুক্খে ছিন্দিত্ৰা অপরণ্ণাদীনি সম্পাদেত্ৰা ¶ ভিক্খূনং ভাগং দেন্তি, ৰট্টতি, অদেন্তা ন চোদেতব্বা. সচে কেনচিদেৰ অন্তরাযেন তেসু পক্কন্তেসু অঞ্ঞে করোন্তি, ন চ ভিক্খূনং কিঞ্চি দেন্তি, তে ৰারেতব্বা. সচে ৰদন্তি ‘‘ননু, ভন্তে, পুব্বে মনুস্সা ইধ সস্সানি অকংসূ’’তি, ততো ৰত্তব্বা ‘‘তে সঙ্ঘস্স ইদঞ্চিদঞ্চ কপ্পিযভণ্ডং অদংসূ’’তি. সচে ৰদন্তি ‘‘মযম্পি দস্সামা’’তি, এৰং ৰট্টতি.
কিঞ্চি সস্সুট্ঠানকং ভূমিপ্পদেসং সন্ধায ‘‘সীমং দেমা’’তি ৰদন্তি, ৰট্টতি. সীমপরিচ্ছেদনত্থং পন থম্ভা ৰা পাসাণা ৰা সযং ন ঠপেতব্বা, ভূমি নাম অনগ্ঘা, অপ্পকেনপি পারাজিকো ভৰেয্য. আরামিকানং পন ৰত্তব্বং ‘‘ইমিনা ঠানেন অম্হাকং সীমা গতা’’তি. সচেপি হি তে অধিকং গণ্হন্তি, পরিযাযেন কথিতত্তা অনাপত্তি. যদি পন রাজরাজমহামত্তাদযো সযমেৰ থম্ভে ঠপাপেত্ৰা ‘‘চত্তারো পচ্চযে পরিভুঞ্জথা’’তি দেন্তি, ৰট্টতিযেৰ.
সচে ¶ কোচি অন্তোসীমাযং তল়াকং ৰা খণতি, ৰিহারমজ্ঝেন ৰা মাতিকং নেতি, চেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণাদীনি দুস্সন্তি, ৰারেতব্বো. সচে সঙ্ঘো কিঞ্চি লভিত্ৰা আমিসগরুকতায ন ৰারেতি, একো ভিক্খু ৰারেতি, সোৰ ভিক্খু ইস্সরো. সচে একো ভিক্খু ন ৰারেতি ‘‘নেথ তুম্হে’’তি, তেসংযেৰ পক্খো হোতি. সঙ্ঘো ৰারেতি, সঙ্ঘোৰ ইস্সরো. সঙ্ঘিকেসু হি কম্মেসু যো ধম্মকম্মং করোতি, সোৰ ইস্সরো. সচে ৰারিযমানোপি করোতি, হেট্ঠা গহিতং পংসুং হেট্ঠা পক্খিপিত্ৰা, উপরি গহিতং পংসুং উপরি পক্খিপিত্ৰা পূরেতব্বা.
সচে কোচি যথাজাতমেৰ উচ্ছুং ৰা অপরণ্ণং ৰা অলাবুকুম্ভণ্ডাদিকং ৰা ৰল্লিফলং দাতুকামো ‘‘এতং সব্বং উচ্ছুখেত্তং অপরণ্ণৰত্থুং ৰল্লিফলাৰাটং দম্মী’’তি ৰদতি, সহ ৰত্থুনা পরামট্ঠত্তা ন ৰট্টতীতি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘অভিলাপমত্তমেতং, সামিকানংযেৰ হি সো ভূমিভাগো, তস্মা ৰট্টতী’’তি আহ. ‘‘দাসং দম্মী’’তি ৰদতি, ন ৰট্টতি. ‘‘আরামিকং দম্মি, ৰেয্যাৰচ্চকরং দম্মি, কপ্পিযকারকং দম্মী’’তি ৰুত্তে ৰট্টতি. সচে আরামিকো পুরেভত্তম্পি পচ্ছাভত্তম্পি সঙ্ঘস্সেৰ কম্মং করোতি, সামণেরস্স ৰিয সব্বং ভেসজ্জং পটিজগ্গনম্পি তস্স কাতব্বং. সচে পুরেভত্তমেৰ সঙ্ঘস্স কম্মং করোতি, পচ্ছাভত্তং অত্তনো করোতি, সাযং নিৰাপো ন দাতব্বো. যেপি পঞ্চদিৰসৰারেন ¶ ৰা পক্খৰারেন ৰা সঙ্ঘস্স কম্মং কত্ৰা সেসকালে অত্তনো কম্মং করোন্তি, তেসম্পি করণকালেযেৰ ভত্তঞ্চ নিৰাপো চ দাতব্বো. সচে সঙ্ঘস্স কম্মং নত্থি, অত্তনোযেৰ কম্মং কত্ৰা জীৰন্তি, তে চে হত্থকম্মমূলং আনেত্ৰা দেন্তি, গহেতব্বং. নো চে দেন্তি, ন কিঞ্চি ৰত্তব্বা. যং কিঞ্চি রজকদাসম্পি পেসকারদাসম্পি আরামিকনামেন সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি.
সচে ‘‘গাৰো দেমা’’তি ৰদন্তি, ‘‘ন ৰট্টতী’’তি পটিক্খিপিতব্বা. ইমা গাৰো কুতোতি. পণ্ডিতেহি পঞ্চগোরসপরিভোগত্থায দিন্নাতি. ‘‘মযম্পি পঞ্চগোরসপরিভোগত্থায দেমা’’তি ৰুত্তে ৰট্টন্তি. অজিকাদীসুপি এসেৰ নযো. ‘‘হত্থিং দেম, অস্সং, মহিংসং, কুক্কুটং, সূকরং দেমা’’তি ৰদন্তি, সম্পটিচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. সচে কেচি মনুস্সা ‘‘অপ্পোস্সুক্কা, ভন্তে, তুম্হে হোথ, মযং ইমে গহেত্ৰা তুম্হাকং কপ্পিযভণ্ডং দস্সামা’’তি গণ্হন্তি, ৰট্টতি. কুক্কুটসূকরে ‘‘সুখং জীৰন্তূ’’তি অরঞ্ঞে ৰিস্সজ্জাপেতুং ৰট্টতি. ‘‘ইমং তল়াকং, ইমং খেত্তং, ইমং ৰত্থুং ৰিহারস্স দেমা’’তি ৰুত্তে পটিক্খিপিতুং ন লব্ভতি.
৬৪. সচে কোচি ভিক্খুং উদ্দিস্স দূতেন হিরঞ্ঞসুৰণ্ণাদিচীৰরচেতাপন্নং পহিণেয্য ‘‘ইমিনা চীৰরচেতাপন্নেন চীৰরং চেতাপেত্ৰা ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরেন অচ্ছাদেহী’’তি, সো চে দূতো তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘ইদং খো, ভন্তে, আযস্মন্তং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং আভতং, পটিগ্গণ্হতু আযস্মা চীৰরচেতাপন্ন’’ন্তি, তেন ভিক্খুনা সো দূতো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘ন খো মযং, আৰুসো, চীৰরচেতাপন্নং পটিগ্গণ্হাম, চীৰরঞ্চ খো মযং পটিগ্গণ্হাম কালেন কপ্পিয’’ন্তি. সো চে দূতো তং ভিক্খুং এৰং ৰদেয্য ‘‘অত্থি পনাযস্মতো কোচি ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি, চীৰরত্থিকেন ভিক্খুনা ৰেয্যাৰচ্চকরো নিদ্দিসিতব্বো আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা ‘‘এসো খো, আৰুসো, ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি. ন ৰত্তব্বো ‘‘তস্স দেহী’’তি ৰা ‘‘সো ৰা নিক্খিপিস্সতি, সো ৰা পরিৰত্তেস্সতি, সো ৰা চেতাপেস্সতী’’তি ¶ . সো চে দূতো তং ৰেয্যাৰচ্চকরং সঞ্ঞাপেত্ৰা তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদেয্য ‘‘যং খো, ভন্তে, আযস্মা ৰেয্যাৰচ্চকরং নিদ্দিসি, আণত্তো সো মযা, উপসঙ্কমতু আযস্মা কালেন, চীৰরেন তং অচ্ছাদেস্সতী’’তি. চীৰরত্থিকেন ভিক্খুনা ৰেয্যাৰচ্চকরো উপসঙ্কমিত্ৰা দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদেতব্বো সারেতব্বো ¶ ‘‘অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনা’’তি. ন ৰত্তব্বো ‘‘দেহি মে চীৰরং, আহর মে চীৰরং, পরিৰত্তেহি মে চীৰরং, চেতাপেহি মে চীৰর’’ন্তি. সচে দ্ৰত্তিক্খত্তুং চোদযমানো সারযমানো তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে অভিনিপ্ফাদেতি, তত্থ গন্ত্ৰা চতুক্খত্তুং পঞ্চক্খত্তুং ছক্খত্তুপরমং তুণ্হীভূতেন উদ্দিস্স ঠাতব্বং, ন আসনে নিসীদিতব্বং, ন আমিসং পটিগ্গহেতব্বং, ন ধম্মো ভাসিতব্বো. ‘‘কিং কারণা আগতোসী’’তি পুচ্ছিযমানেন ‘‘জানাহি, আৰুসো’’তি এত্তকমেৰ ৰত্তব্বং.
সচে আসনে ৰা নিসীদতি, আমিসং ৰা পটিগ্গণ্হাতি, ধম্মং ৰা ভাসতি, ঠানং ভঞ্জতি. সচে চতুক্খত্তুং চোদেতি, চতুক্খত্তুং ঠাতব্বং. পঞ্চক্খত্তুং চোদেতি, দ্ৰিক্খত্তুং ঠাতব্বং. ছক্খত্তুং চোদেতি, ন ঠাতব্বং. একায হি চোদনায ঠানদ্ৰযং ভঞ্জতি. যথা ছক্খত্তুং চোদেত্ৰা ন ঠাতব্বং, এৰং দ্ৰাদসক্খত্তুং ঠত্ৰা ন চোদেতব্বং. তস্মা সচে চোদেতিযেৰ ন তিট্ঠতি, ছ চোদনা লব্ভন্তি. সচে তিট্ঠতিযেৰ ন চোদেতি, দ্ৰাদস ঠানানি লব্ভন্তি. সচে চোদেতিপি তিট্ঠতিপি, একায চোদনায দ্ৰে ঠানানি হাপেতব্বানি. তত্থ যো একদিৰসমেৰ পুনপ্পুনং গন্ত্ৰা ছক্খত্তুং চোদেতি, সকিংযেৰ ৰা গন্ত্ৰা ‘‘অত্থো মে, আৰুসো, চীৰরেনা’’তি ছক্খত্তুং ৰদতি, তত্থ একদিৰসমেৰ পুনপ্পুনং গন্ত্ৰা দ্ৰাদসক্খত্তুং তিট্ঠতি, সকিমেৰ ৰা গন্ত্ৰা তত্র তত্র ঠানে তিট্ঠতি, সোপি সব্বচোদনাযো সব্বট্ঠানানি চ ভঞ্জতি, কো পন ৰাদো নানাদিৰসেসু. ততো চে উত্তরি ৰাযমমানো তং চীৰরং অভিনিপ্ফাদেতি, পযোগে দুক্কটং, পটিলাভেন নিস্সগ্গিযং হোতি. নো চে সক্কোতি তং অভিনিপ্ফাদেতুং, যতো রাজতো রাজমহামত্ততো ৰা অস্স ভিক্খুনো তং চীৰরচেতাপন্নং আনীতং, তস্স সন্তিকং সামং ৰা গন্তব্বং, দূতো ৰা পাহেতব্বো ‘‘যং খো তুম্হে আযস্মন্তো ভিক্খুং উদ্দিস্স চীৰরচেতাপন্নং পহিণিত্থ, ন তং তস্স ভিক্খুনো কিঞ্চি অত্থং অনুভোতি, যুঞ্জন্তাযস্মন্তো সকং, মা তুম্হাকং সন্তকং ৰিনস্সতূ’’তি. অযং তত্থ সামীচি. যো পন নেৰ সামং গচ্ছতি, ন দূতং পাহেতি, ৰত্তভেদে দুক্কটং আপজ্জতি.
৬৫. কিং পন (পারা. অট্ঠ. ২.৫৩৮-৯) সব্বকপ্পিযকারকেসু এৰং পটিপজ্জিতব্বন্তি? ন পটিপজ্জিতব্বং. অযঞ্হি কপ্পিযকারকো নাম সঙ্খেপতো দুৰিধো নিদ্দিট্ঠো ¶ অনিদ্দিট্ঠো চ. তত্থ নিদ্দিট্ঠো দুৰিধো ভিক্খুনা নিদ্দিট্ঠো দূতেন নিদ্দিট্ঠোতি. অনিদ্দিট্ঠোপি দুৰিধো ¶ মুখৰেৰটিককপ্পিযকারকো পরম্মুখকপ্পিযকারকোতি. তেসু ভিক্খুনা নিদ্দিট্ঠো সম্মুখাসম্মুখৰসেন চতুব্বিধো হোতি, তথা দূতেন নিদ্দিট্ঠোপি. কথং? ইধেকচ্চো ভিক্খুস্স চীৰরত্থায দূতেন অকপ্পিযৰত্থুং পহিণতি, দূতো তং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘ইদং, ভন্তে, ইত্থন্নামেন তুম্হাকং চীৰরত্থায পহিতং, গণ্হথ ন’’ন্তি ৰদতি, ভিক্খু ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, দূতো ‘‘অত্থি পন তে, ভন্তে, ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি পুচ্ছতি, পুঞ্ঞত্থিকেহি চ উপাসকেহি ‘‘ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চং করোথা’’তি আণত্তা ৰা, ভিক্খূনং ৰা সন্দিট্ঠসম্ভত্তা কেচি ৰেয্যাৰচ্চকরা হোন্তি, তেসং অঞ্ঞতরো তস্মিং খণে ভিক্খুস্স সন্তিকে নিসিন্নো হোতি, ভিক্খু তং নিদ্দিসতি ‘‘অযং ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি, দূতো তস্স হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘থেরস্স চীৰরং কিণিত্ৰা দেহী’’তি গচ্ছতি, অযং ভিক্খুনা সম্মুখানিদ্দিট্ঠো.
নো চে ভিক্খুস্স সন্তিকে নিসিন্নো হোতি, অপিচ খো ভিক্খু নিদ্দিসতি ‘‘অসুকস্মিং নাম গামে ইত্থন্নামো ভিক্খূনং ৰেয্যাৰচ্চকরো’’তি, সো গন্ত্ৰা তস্স হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘থেরস্স চীৰরং কিণিত্ৰা দদেয্যাসী’’তি আগন্ত্ৰা ভিক্খুস্স আরোচেত্ৰা গচ্ছতি, অযমেকো ভিক্খুনা অসম্মুখানিদ্দিট্ঠো.
ন হেৰ খো সো দূতো অত্তনা আগন্ত্ৰা আরোচেতি, অপিচ খো অঞ্ঞং পহিণতি ‘‘দিন্নং মযা, ভন্তে, তস্স হত্থে চীৰরচেতাপন্নং, তুম্হে চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি, অযং দুতিযো ভিক্খুনা অসম্মুখানিদ্দিট্ঠো.
ন হেৰ খো অঞ্ঞং পহিণতি, অপিচ গচ্ছন্তোৰ ভিক্খুং ৰদতি ‘‘অহং তস্স হত্থে চীৰরচেতাপন্নং দস্সামি, তুম্হে চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি, অযং ততিযো ভিক্খুনা অসম্মুখানিদ্দিট্ঠোতি এৰং একো সম্মুখানিদ্দিট্ঠো তযো অসম্মুখানিদ্দিট্ঠাতি ইমে চত্তারো ভিক্খুনা নিদ্দিট্ঠৰেয্যাৰচ্চকরা নাম. এতেসু ইধ ৰুত্তনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং.
অপরো ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ দূতেন পুচ্ছিতো নত্থিতায ৰা অৰিচারেতুকামতায ৰা ‘‘নত্থম্হাকং কপ্পিযকারকো’’তি ৰদতি, তস্মিং খণে কোচি মনুস্সো আগচ্ছতি, দূতো তস্স হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘ইমস্স হত্থতো চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছতি, অযং দূতেন সম্মুখানিদ্দিট্ঠোতি এৰং একো সম্মুখানিদ্দিট্ঠো.
অপরো ¶ ¶ দূতো গামং পৰিসিত্ৰা অত্তনা অভিরুচিতস্স কস্সচি হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা পুরিমনযেনেৰ আগন্ত্ৰা ৰা আরোচেতি, অঞ্ঞং ৰা পহিণতি ‘‘অহং অসুকস্স নাম হত্থে চীৰরচেতাপন্নং দস্সামি, তুম্হে চীৰরং গণ্হেয্যাথা’’তি ৰত্ৰা ৰা গচ্ছতি, অযং ততিযো দূতেন অসম্মুখানিদ্দিট্ঠোতি এৰং একো সম্মুখানিদ্দিট্ঠো তযো অসম্মুখানিদ্দিট্ঠাতি ইমে চত্তারো দূতেন নিদ্দিট্ঠৰেয্যাৰচ্চকরা নাম. এতেসু মেণ্ডকসিক্খাপদে ৰুত্তনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, মনুস্সা সদ্ধা পসন্না, তে কপ্পিযকারকানং হত্থে হিরঞ্ঞং উপনিক্খিপন্তি ‘ইমিনা যং অয্যস্স কপ্পিযং, তং দেথা’তি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, যং ততো কপ্পিযং, তং সাদিতুং, ন ত্ৰেৰাহং, ভিক্খৰে, ‘কেনচি পরিযাযেন জাতরূপরজতং সাদিতব্বং পরিযেসিতব্ব’ন্তি ৰদামী’’তি (মহাৰ. ২৯৯).
এত্থ চোদনায পরিমাণং নত্থি, মূলং অসাদিযন্তেন সহস্সক্খত্তুম্পি চোদনায ৰা ঠানেন ৰা কপ্পিযভণ্ডং সাদিতুং ৰট্টতি. নো চে দেতি, অঞ্ঞং কপ্পিযকারকং ঠপেত্ৰাপি আহরাপেতব্বং. সচে ইচ্ছতি, মূলসামিকানম্পি কথেতব্বং. নো চে ইচ্ছতি, ন কথেতব্বং.
অপরো ভিক্খু পুরিমনযেনেৰ দূতেন পুচ্ছিতো ‘‘নত্থম্হাকং কপ্পিযকারকো’’তি ৰদতি, তদঞ্ঞো সমীপে ঠিতো সুত্ৰা ‘‘আহর ভো, অহং অয্যস্স চীৰরং চেতাপেত্ৰা দস্সামী’’তি ৰদতি. দূতো ‘‘হন্দ ভো দদেয্যাসী’’তি তস্স হত্থে দত্ৰা ভিক্খুস্স অনারোচেত্ৰাৰ গচ্ছতি, অযং মুখৰেৰটিককপ্পিযকারকো. অপরো ভিক্খুনো উপট্ঠাকস্স ৰা অঞ্ঞস্স ৰা হত্থে অকপ্পিযৰত্থুং দত্ৰা ‘‘থেরস্স চীৰরং দদেয্যাসী’’তি এত্তোৰ পক্কমতি, অযং পরম্মুখাকপ্পিযকারকোতি ইমে দ্ৰে অনিদ্দিট্ঠকপ্পিযকারকা নাম. এতেসু অঞ্ঞাতকঅপ্পৰারিতেসু ৰিয পটিপজ্জিতব্বং. সচে সযমেৰ চীৰরং আনেত্ৰা দদন্তি, গহেতব্বং. নো চে, ন কিঞ্চি ৰত্তব্বা. যথা চ দূতস্স হত্থে চীৰরত্থায অকপ্পিযৰত্থুম্হি পেসিতে ৰিনিচ্ছযো ৰুত্তো, এৰং পিণ্ডপাতাদীনম্পি অত্থায পেসিতে সযং আগন্ত্ৰা দীযমানে চ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
৬৬. উপনিক্খিত্তসাদিযনে ¶ পন অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৩-৪) – কিঞ্চি অকপ্পিযৰত্থুং পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘ইদং অয্যস্স হোতূ’’তি ৰুত্তে সচেপি চিত্তেন সাদিযতি, গণ্হিতুকামো হোতি, কাযেন ৰা ৰাচায ৰা ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, অনাপত্তি ¶ . কাযৰাচাহি ৰা অপ্পটিক্খিপিত্ৰাপি সুদ্ধচিত্তো হুত্ৰা ‘‘নযিদং অম্হাকং কপ্পতী’’তি ন সাদিযতি, অনাপত্তিযেৰ. তীসু দ্ৰারেসু হি যেন কেনচি পটিক্খিত্তং পটিক্খিত্তমেৰ হোতি. সচে পন কাযৰাচাহি অপ্পটিক্খিপিত্ৰা চিত্তেন অধিৰাসেতি, কাযৰাচাহি কত্তব্বস্স পটিক্খেপস্স অকরণতো অকিরিযসমুট্ঠানং কাযদ্ৰারে চ ৰচীদ্ৰারে চ আপত্তিং আপজ্জতি, মনোদ্ৰারে পন আপত্তি নাম নত্থি.
একো সতং ৰা সহস্সং ৰা পাদমূলে ঠপেতি ‘‘তুয্হিদং হোতূ’’তি, ভিক্খু ‘‘নযিদং কপ্পতী’’তি পটিক্খিপতি, উপাসকো ‘‘পরিচ্চত্তং মযা তুম্হাক’’ন্তি গতো, অঞ্ঞো তত্থ আগন্ত্ৰা পুচ্ছতি ‘‘কিং, ভন্তে, ইদ’’ন্তি, যং তেন চ অত্তনা চ ৰুত্তং, তং আচিক্খিতব্বং. সো চে ৰদতি ‘‘গোপযিস্সামহং, ভন্তে, গুত্তট্ঠানং দস্সেথা’’তি, সত্তভূমিকম্পি পাসাদং অভিরুহিত্ৰা ‘‘ইদং গুত্তট্ঠান’’ন্তি আচিক্খিতব্বং, ‘‘ইধ নিক্খিপাহী’’তি ন ৰত্তব্বং. এত্তাৰতা কপ্পিযঞ্চ অকপ্পিযঞ্চ নিস্সায ঠিতং হোতি, দ্ৰারং পিদহিত্ৰা রক্খন্তেন ৰসিতব্বং. সচে কিঞ্চি ৰিক্কাযিকভণ্ডং পত্তং ৰা চীৰরং ৰা গহেত্ৰা আগচ্ছতি, ‘‘ইদং গহেস্সথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘উপাসক, অত্থি অম্হাকং ইমিনা অত্থো, ৰত্থু চ এৰরূপং নাম সংৰিজ্জতি, কপ্পিযকারকো নত্থী’’তি ৰত্তব্বং. সচে সো ৰদতি ‘‘অহং কপ্পিযকারকো ভৰিস্সামি, দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা দেথা’’তি, দ্ৰারং ৰিৰরিত্ৰা ‘‘ইমস্মিং ওকাসে ঠপিত’’ন্তি ৰত্তব্বং, ‘‘ইদং গণ্হা’’তি ন ৰত্তব্বং. এৰম্পি কপ্পিযঞ্চ অকপ্পিযঞ্চ নিস্সায ঠিতমেৰ হোতি. সো চে তং গহেত্ৰা তস্স কপ্পিযভণ্ডং দেতি, ৰট্টতি. সচে অধিকং গণ্হাতি, ‘‘ন মযং তৰ ভণ্ডং গণ্হাম, নিক্খমাহী’’তি ৰত্তব্বো.
৬৭. যেন পন জাতরূপাদিচতুব্বিধং নিস্সগ্গিযৰত্থু পটিগ্গহিতং, তেন কিং কাতব্বন্তি? সঙ্ঘমজ্ঝে নিস্সজ্জিতব্বং. কথং? তেন ভিক্খুনা (পারা. ৫৮৪) সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অহং, ভন্তে, রূপিযং ¶ পটিগ্গহেসিং, ইদং মে নিস্সগ্গিযং, ইমাহং নিস্সজ্জামী’’তি নিস্সজ্জিত্ৰা আপত্তি দেসেতব্বা. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা. সচে তত্থ আগচ্ছতি আরামিকো ৰা উপাসকো ৰা, সো ৰত্তব্বো ‘‘আৰুসো, ইদং জানাহী’’তি. সচে সো ভণতি ‘‘ইমিনা কিং আহরিস্সামী’’তি, ন ৰত্তব্বো ‘‘ইমং ৰা ইমং ৰা আহরা’’তি, কপ্পিযং আচিক্খিতব্বং সপ্পিং ৰা তেলং ৰা মধুং ৰা ফাণিতং ৰা. আচিক্খন্তেন চ ‘‘ইমিনা সপ্পিং ৰা তেলং ৰা মধুং ৰা ফাণিতং ৰা আহরা’’তি ন ৰত্তব্বং, ‘‘ইদঞ্চিদঞ্চ সঙ্ঘস্স কপ্পিয’’ন্তি এত্তকমেৰ ৰত্তব্বং. সচে সো তেন ¶ পরিৰত্তেত্ৰা কপ্পিযং আহরতি, রূপিযপটিগ্গাহকং ঠপেত্ৰা সব্বেহেৰ ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং, রূপিযপটিগ্গাহকেন ভাগো ন গহেতব্বো.
অঞ্ঞেসং (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৩-৪) ভিক্খূনং ৰা আরামিকানং ৰা পত্তভাগম্পি লভিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি, অন্তমসো মক্কটাদীহি ততো হরিত্ৰা অরঞ্ঞে ঠপিতং ৰা তেসং হত্থতো গল়িতং ৰা তিরচ্ছানপটিগ্গহিতম্পি পংসুকূলম্পি ন ৰট্টতিযেৰ. ততো আহটেন ফাণিতেন সেনাসনধূপনম্পি ন ৰট্টতি. সপ্পিনা ৰা তেলেন ৰা পদীপং কত্ৰা দীপালোকে নিপজ্জিতুং, কসিণপরিকম্মং কাতুং, পোত্থকম্পি ৰাচেতুং ন ৰট্টতি. তেলমধুফাণিতেহি পন সরীরে ৰণং মক্খেতুং ন ৰট্টতিযেৰ. তেন ৰত্থুনা মঞ্চপীঠাদীনি ৰা গণ্হন্তি, উপোসথাগারং ৰা ভোজনসালং ৰা করোন্তি, পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি. ছাযাপি গেহপরিচ্ছেদেন ঠিতাৰ ন ৰট্টতি, পরিচ্ছেদাতিক্কন্তা আগন্তুকত্তা ৰট্টতি. তং ৰত্থুং ৰিস্সজ্জেত্ৰা কতেন মগ্গেনপি সেতুনাপি নাৰাযপি উল়ুম্পেনাপি গন্তুং ন ৰট্টতি. তেন ৰত্থুনা খণাপিতায পোক্খরণিযা উব্ভিদোদকং পাতুং ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰা ন ৰট্টতি. অন্তো উদকে পন অসতি অঞ্ঞং আগন্তুকং উদকং ৰা ৰস্সোদকং ৰা পৰিট্ঠং ৰট্টতি. কীতায যেন সদ্ধিং কীতা, তং আগন্তুকম্পি ন ৰট্টতি. তং ৰত্থুং উপনিক্খেপং ঠপেত্ৰা সঙ্ঘো পচ্চযে পরিভুঞ্জতি, তেপি পচ্চযা তস্স ন ৰট্টন্তি. আরামো গহিতো হোতি, সোপি পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি. যদি ভূমিপি বীজম্পি অকপ্পিযং, নেৰ ভূমিং, ন ফলং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে ভূমিংযেৰ কিণিত্ৰা অঞ্ঞানি বীজানি রোপিতানি, ফলং ৰট্টতি. অথ বীজানি কিণিত্ৰা কপ্পিযভূমিযং রোপিতানি, ফলং ন ৰট্টতি, ভূমিযং নিসীদিতুং ৰা নিপজ্জিতুং ৰা ৰট্টতি.
সচে ¶ পন তত্থ আগতো কপ্পিযকারকো তং পরিৰত্তেত্ৰা সঙ্ঘস্স কপ্পিযং সপ্পিতেলাদিং আহরিতুং ন জানাতি, সো ৰত্তব্বো ‘‘আৰুসো, ইমং ছড্ডেহী’’তি. সচে সো ছড্ডেতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে ছড্ডেতি, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো সম্মন্নিতব্বো যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, ছড্ডিতাছড্ডিতঞ্চ জানেয্য. এৰঞ্চ পন সম্মন্নিতব্বো, পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নেয্য, এসা ঞত্তি. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং রূপিযছড্ডকং সম্মন্নতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো রূপিযছড্ডকস্স সম্মুতি ¶ , সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য. সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু রূপিযছড্ডকো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (পারা. ৫৮৫).
৬৮. তেন সম্মতেন (পারা. অট্ঠ. ২.৫৮৫) ভিক্খুনা নিমিত্তং অকত্ৰা অক্খীনি নিমীলেত্ৰা নদিযা ৰা পপাতে ৰা ৰনগহনে ৰা গূথং ৰিয অনপেক্খেন পতিতোকাসং অসমন্নারহন্তেন ছড্ডেতব্বং. সচে নিমিত্তং কত্ৰা পাতেতি, দুক্কটং আপজ্জতি. এৰং জিগুচ্ছিতব্বেপি রূপিযে ভগৰা পরিযাযেন ভিক্খূনং পরিভোগং আচিক্খি. রূপিযপটিগ্গাহকস্স পন কেনচি পরিযাযেন ততো উপ্পন্নপচ্চযপরিভোগো ন ৰট্টতি. যথা চাযং এতস্স ন ৰট্টতি, এৰং অসন্তসম্ভাৰনায ৰা কুলদূসককম্মেন ৰা কুহনাদীহি ৰা উপ্পন্নপচ্চযা নেৰ তস্স, ন অঞ্ঞস্স ৰট্টন্তি, ধম্মেন সমেন উপ্পন্নাপি অপচ্চৰেক্খিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টন্তি. চত্তারো হি পরিভোগা – থেয্যপরিভোগো ইণপরিভোগো দাযজ্জপরিভোগো সামিপরিভোগোতি. তত্থ সঙ্ঘমজ্ঝেপি নিসীদিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স দুস্সীলস্স পরিভোগো থেয্যপরিভোগো নাম. সীলৰতো অপচ্চৰেক্খিতপরিভোগো ইণপরিভোগো নাম. তস্মা চীৰরং পরিভোগে পরিভোগে পচ্চৰেক্খিতব্বং, পিণ্ডপাতো আলোপে আলোপে ¶ , তথা অসক্কোন্তেন পুরেভত্তপচ্ছাভত্তপুরিমযামমজ্ঝিমযামপচ্ছিমযামেসু. সচস্স অপচ্চৰেক্খতো অরুণো উগ্গচ্ছতি, ইণপরিভোগট্ঠানে তিট্ঠতি. সেনাসনম্পি পরিভোগে পরিভোগে পচ্চৰেক্খিতব্বং. ভেসজ্জস্স পটিগ্গহণেপি পরিভোগেপি সতিপচ্চযতা ৰট্টতি, এৰং সন্তেপি পটিগ্গহণে সতিং কত্ৰা পরিভোগে অকরোন্তস্সেৰ আপত্তি, পটিগ্গহণে পন সতিং অকত্ৰা পরিভোগে করোন্তস্স অনাপত্তি. চতুব্বিধা হি সুদ্ধি – দেসনাসুদ্ধি সংৰরসুদ্ধি পরিযেট্ঠিসুদ্ধি পচ্চৰেক্খণসুদ্ধীতি.
তত্থ দেসনাসুদ্ধি নাম পাতিমোক্খসংৰরসীলং. তঞ্হি দেসনায সুজ্ঝনতো ‘‘দেসনাসুদ্ধী’’তি ৰুচ্চতি. সংৰরসুদ্ধি নাম ইন্দ্রিযসংৰরসীলং. তঞ্হি ‘‘ন পুনেৰং করিস্সামী’’তি চিত্তাধিট্ঠানসংৰরেনেৰ সুজ্ঝনতো ‘‘সংৰরসুদ্ধী’’তি ৰুচ্চতি. পরিযেট্ঠিসুদ্ধি নাম আজীৰপারিসুদ্ধিসীলং. তঞ্হি অনেসনং পহায ধম্মেন সমেন পচ্চযে উপ্পাদেন্তস্স পরিযেসনায সুদ্ধত্তা ‘‘পরিযেট্ঠিসুদ্ধী’’তি ৰুচ্চতি. পচ্চৰেক্খণসুদ্ধি নাম পচ্চযপরিভোগসন্নিস্সিতসীলং. তঞ্হি ‘‘পটিসঙ্খা যোনিসো চীৰরং পটিসেৰামী’’তিআদিনা (ম. নি. ১.২৩; অ. নি. ৬.৫৮) নযেন ৰুত্তেন পচ্চৰেক্খণেন সুজ্ঝনতো ‘‘পচ্চৰেক্খণসুদ্ধী’’তি ¶ ৰুচ্চতি, তেন ৰুত্তং ‘‘পটিগ্গহণে পন সতিং অকত্ৰা পরিভোগে করোন্তস্স অনাপত্তী’’তি.
সত্তন্নং সেক্খানং পচ্চযপরিভোগো দাযজ্জপরিভোগো নাম. তে হি ভগৰতো পুত্তা, তস্মা পিতুসন্তকানং পচ্চযানং দাযাদা হুত্ৰা তে পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তি. কিং পন তে ভগৰতো পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তি, গিহীনং পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তীতি? গিহীহি দিন্নাপি ভগৰতা অনুঞ্ঞাতত্তা ভগৰতো সন্তকা হোন্তি, তস্মা ভগৰতো পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তীতি ৰেদিতব্বং. ধম্মদাযাদসুত্ত (ম. নি. ১.২৯ আদযো) ঞ্চেত্থ সাধকং. খীণাসৰানং পরিভোগো সামিপরিভোগো নাম. তে হি তণ্হায দাসব্যং অতীতত্তা সামিনো হুত্ৰা পরিভুঞ্জন্তি. ইতি ইমেসু পরিভোগেসু সামিপরিভোগো চ দাযজ্জপরিভোগো চ সব্বেসম্পি ৰট্টতি, ইণপরিভোগো ন ৰট্টতি, থেয্যপরিভোগে কথাযেৰ নত্থি.
অপরেপি চত্তারো পরিভোগা – লজ্জিপরিভোগো অলজ্জিপরিভোগো ধম্মিযপরিভোগো অধম্মিযপরিভোগোতি. তত্থ অলজ্জিনো লজ্জিনা সদ্ধিং ¶ পরিভোগো ৰট্টতি, আপত্তিযা ন কারেতব্বো. লজ্জিনো অলজ্জিনা সদ্ধিং যাৰ ন জানাতি, তাৰ ৰট্টতি. আদিতো পট্ঠায হি অলজ্জী নাম নত্থি, তস্মা যদাস্স অলজ্জিভাৰং জানাতি, তদা ৰত্তব্বো ‘‘তুম্হে কাযদ্ৰারে ৰচীদ্ৰারে চ ৰীতিক্কমং করোথ, তং অপ্পতিরূপং, মা এৰমকত্থা’’তি. সচে অনাদিযিত্ৰা করোতিযেৰ, যদি তেন সদ্ধিং পরিভোগং করোতি, সোপি অলজ্জীযেৰ হোতি. যোপি অত্তনো ভারভূতেন অলজ্জিনা সদ্ধিং পরিভোগং করোতি, সোপি নিৰারেতব্বো. সচে ন ওরমতি, অযম্পি অলজ্জীযেৰ হোতি. এৰং একো অলজ্জী অলজ্জিসতম্পি করোতি. অলজ্জিনো পন অলজ্জিনাৰ সদ্ধিং পরিভোগে আপত্তি নাম নত্থি. লজ্জিনো লজ্জিনা সদ্ধিং পরিভোগো দ্ৰিন্নং খত্তিযকুমারানং সুৰণ্ণপাতিযং ভোজনসদিসো. ধম্মিযাধম্মিযপরিভোগো পচ্চযৰসেনেৰ ৰেদিতব্বো. তত্থ সচে পুগ্গলোপি অলজ্জী, পিণ্ডপাতোপি অধম্মিযো, উভো জেগুচ্ছা. পুগ্গলো অলজ্জী, পিণ্ডপাতো ধম্মিযো, পুগ্গলং জিগুচ্ছিত্ৰা পিণ্ডপাতো ন গহেতব্বো. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘দুস্সীলো সঙ্ঘতো উদ্দেসভত্তাদীনি লভিত্ৰা সঙ্ঘস্সেৰ দেতি, এতানি যথাদানমেৰ গহিতত্তা ৰট্টন্তী’’তি ৰুত্তং. পুগ্গলো লজ্জী, পিণ্ডপাতো অধম্মিযো, পিণ্ডপাতো জেগুচ্ছো ন গহেতব্বো. পুগ্গলো লজ্জী, পিণ্ডপাতোপি ধম্মিযো, ৰট্টতি.
অপরে দ্ৰে পগ্গহা দ্ৰে চ পরিভোগা – লজ্জিপগ্গহো অলজ্জিপগ্গহো, ধম্মপরিভোগো আমিসপরিভোগোতি. তত্থ অলজ্জিনো লজ্জিং পগ্গহেতুং ৰট্টতি, ন সো আপত্তিযা কারেতব্বো ¶ . সচে পন লজ্জী অলজ্জিং পগ্গণ্হাতি, অনুমোদনায অজ্ঝেসতি, ধম্মকথায অজ্ঝেসতি, কুলেসু উপত্থম্ভেতি, ইতরোপি ‘‘অম্হাকং আচরিযো ঈদিসো চ ঈদিসো চা’’তি তস্স পরিসতি ৰণ্ণং ভাসতি, অযং সাসনং ওসক্কাপেতি অন্তরধাপেতীতি ৰেদিতব্বো. ধম্মপরিভোগআমিসপরিভোগেসু পন যত্থ আমিসপরিভোগো ৰট্টতি, ধম্মপরিভোগোপি তত্থ ৰট্টতি. যো পন কোটিযং ঠিতো, গন্থো তস্স পুগ্গলস্স অচ্চযেন নস্সিস্সতি, তং ধম্মানুগ্গহেন উগ্গণ্হিতুং ৰট্টতীতি ৰুত্তং. তত্রিদং ৰত্থু – মহাভযে কির একস্সেৰ ভিক্খুনো মহানিদ্দেসো পগুণো অহোসি. অথ চতুনিকাযিকতিস্সত্থেরস্স উপজ্ঝাযো মহাতিপিটকত্থেরো নাম ¶ মহারক্খিতত্থেরং আহ ‘‘আৰুসো মহারক্খিত, এতস্স সন্তিকে মহানিদ্দেসং গণ্হাহী’’তি. ‘‘পাপো কিরাযং, ভন্তে, ন গণ্হামী’’তি. ‘‘গণ্হাৰুসো, অহং তে সন্তিকে নিসীদিস্সামী’’তি. ‘‘সাধু, ভন্তে, তুম্হেসু নিসিন্নেসু গণ্হিস্সামী’’তি পট্ঠপেত্ৰা রত্তিন্দিৰং নিরন্তরং পরিযাপুণন্তো ওসানদিৰসে হেট্ঠামঞ্চে ইত্থিং দিস্ৰা ‘‘ভন্তে, সুতংযেৰ মে পুব্বে, সচাহং এৰং জানেয্যং, ন ঈদিসস্স সন্তিকে ধম্মং পরিযাপুণেয্য’’ন্তি আহ. তস্স পন সন্তিকে বহূ মহাথেরা উগ্গণ্হিত্ৰা মহানিদ্দেসং পতিট্ঠাপেসুন্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
রূপিযাদিপটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১৩. দানলক্খণাদিৰিনিচ্ছযকথা
৬৯. দানৰিস্সাসগ্গাহেহি ¶ লাভস্স পরিণামনন্তি এত্থ তাৰ দানন্তি অত্তনো সন্তকস্স চীৰরাদিপরিক্খারস্স সদ্ধিৰিহারিকাদীসু যস্স কস্সচি দানং. তত্রিদং দানলক্খণং – ‘‘ইদং তুয্হং দেমি দদামি দজ্জামি ওণোজেমি পরিচ্চজামি ৰিস্সজ্জামী’’তি ৰা ‘‘ইত্থন্নামস্স দেমি…পে… ৰিস্সজ্জামী’’তি ৰা ৰদতি, সম্মুখাপি পরম্মুখাপি দিন্নংযেৰ হোতি. ‘‘তুয্হং গণ্হাহী’’তি ৰুত্তে ‘‘ময্হং গণ্হামী’’তি ৰদতি, সুদিন্নং সুগ্গহিতঞ্চ. ‘‘তৰ সন্তকং করোহি, তৰ সন্তকং হোতু, তৰ সন্তকং হোতী’’তি ৰুত্তে ‘‘মম সন্তকং করোমি, মম সন্তকং হোতু, মম সন্তকং করিস্সামী’’তি ৰদতি, দুদিন্নং দুগ্গহিতঞ্চ. নেৰ দাতা দাতুং জানাতি, ন ইতরো গহেতুং, সচে পন ‘‘তৰ সন্তকং করোহী’’তি ৰুত্তে ‘‘সাধু, ভন্তে, ময্হং গণ্হামী’’তি গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. সচে পন একো ‘‘ইদং চীৰরং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, ইতরো ‘‘ন গণ্হামী’’তি ৰদতি, পুন সো ‘‘দিন্নং মযা তুয্হং, গণ্হাহী’’তি ৰদতি, ইতরোপি ‘‘ন ময্হং ইমিনা অত্থো’’তি ৰদতি, ততো পুরিমোপি ‘‘মযা দিন্ন’’ন্তি দসাহং অতিক্কামেতি, পচ্ছিমোপি ‘‘মযা পটিক্খিত্ত’’ন্তি, কস্স আপত্তীতি? ন কস্সচি. যস্স পন রুচ্চতি, তেন অধিট্ঠহিত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. ‘‘ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি দিন্নং যাৰ পরস্স হত্থং ন পাপুণাতি, তাৰ যো পহিণতি, তস্সেৰ সন্তকং, ‘‘ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি দিন্নং পন যস্স পহীযতি, তস্স সন্তকং. তস্মা ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইদং ¶ চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং.
ভিক্খু (মহাৰ. ৩৭৮-৩৭৯) ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যো পহিণতি, সো কালকতো’’তি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যস্স পহীযতি, সো কালকতো’’তি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দেহী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘উভো কালকতা’’তি, যো পহিণতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যো পহিণতি, সো কালকতো’’তি, তস্স ¶ মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, সুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘যস্স পহীযতি, সো কালকতো’’তি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং. যো পহিণতি, তস্স ৰিস্সাসা গণ্হাতি, দুগ্গহিতং. ভিক্খু ভিক্খুস্স হত্থে চীৰরং পহিণতি ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি. সো অন্তরামগ্গে সুণাতি ‘‘উভো কালকতা’’তি. যো পহিণতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, দ্ৰাধিট্ঠিতং. যস্স পহীযতি, তস্স মতকচীৰরং অধিট্ঠাতি, স্ৰাধিট্ঠিতং.
পরিচ্চজিত্ৰা দিন্নং পুন কেনচি কারণেন কুপিতো আহরাপেতুং ন লভতি. অত্তনা দিন্নম্পি হি চীৰরং সকসঞ্ঞায অচ্ছিন্দতো নিস্সগ্গিযং, অঞ্ঞং পরিক্খারং অন্তমসো সূচিম্পি অচ্ছিন্দতো দুক্কটং. সচে পন ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং ¶ ইদং সারুপ্প’’ন্তি সযমেৰ দেতি, গহেতুং ৰট্টতি. অথ পন ‘‘আৰুসো, মযং তুয্হং ‘ৰত্তপটিৰত্তং করিস্সতি, অম্হাকং সন্তিকে উপজ্ঝং গণ্হিস্সতি, ধম্মং পরিযাপুণিস্সতী’তি চীৰরং অদম্হা, সো দানি ত্ৰং ন ৰত্তং করোসি, ন উপজ্ঝং গণ্হাসি, ন ধম্মং পরিযাপুণাসী’’তি এৰমাদীনি ৰুত্তো ‘‘ভন্তে, চীৰরত্থায মঞ্ঞে ভণথ, ইদং ৰো চীৰর’’ন্তি দেতি, এৰম্পি ৰট্টতি. দিসাপক্কমন্তং ৰা পন দহরং ‘‘নিৰত্তেথ ন’’ন্তি ভণতি, সো ন নিৰত্ততি, চীৰরে গহেত্ৰা নিরুন্ধথাতি, এৰঞ্চে নিৰত্ততি, সাধু. সচে ‘‘পত্তচীৰরত্থায মঞ্ঞে তুম্হে ভণথ, গণ্হথ ন’’ন্তি দেতি, এৰম্পি ৰট্টতি. ৰিব্ভমন্তং ৰা দিস্ৰা ‘‘মযং তুয্হং ‘ৰত্তং করিস্সতী’তি পত্তচীৰরং অদম্হা, সো দানি ত্ৰং ৰিব্ভমিত্ৰা চরসী’’তি ৰদতি, ইতরো ‘‘গণ্হথ তুম্হাকং পত্তচীৰর’’ন্তি দেতি, এৰম্পি ৰট্টতি. ‘‘মম সন্তিকে উপজ্ঝং গণ্হন্তস্সেৰ দেমি, অঞ্ঞত্থ গণ্হন্তস্স ন দেমি, ৰত্তং করোন্তস্সেৰ দেমি, অকরোন্তস্স ন দেমি, ধম্মং পরিযাপুণন্তস্সেৰ দেমি, অপরিযাপুণন্তস্স ন দেমি, অৰিব্ভমন্তস্সেৰ দেমি, ৰিব্ভমন্তস্স ন দেমী’’তি এৰং পন দাতুং ন ৰট্টতি, দদতো দুক্কটং, আহরাপেতুং পন ৰট্টতি, ৰিস্সজ্জেত্ৰা দিন্নং অচ্ছিন্দিত্ৰা গণ্হন্তো ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. অযং তাৰ দানে ৰিনিচ্ছযো.
৭০. ৰিস্সাসগ্গাহলক্খণং পন ইমিনা সুত্তেন জানিতব্বং –
‘‘অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স ৰিস্সাসং গহেতুং সন্দিট্ঠো চ হোতি, সম্ভত্তো চ, আলপিতো চ, জীৰতি চ, গহিতে চ অত্তমনো হোতী’’তি (মহাৰ. ৩৫৬).
তত্থ (পারা. অট্ঠ. ১.১৩১) সন্দিট্ঠোতি দিট্ঠমত্তকমিত্তো. সম্ভত্তোতি দল়্হমিত্তো. আলপিতোতি ‘‘মম সন্তকং যং ইচ্ছসি, তং গণ্হেয্যাসি, আপুচ্ছিত্ৰা গহণে কারণং নত্থী’’তি ৰুত্তো. জীৰতীতি অনুট্ঠানসেয্যায সযিতোপি যাৰজীৰিতিন্দ্রিযুপচ্ছেদং ন পাপুণাতি. গহিতে চ অত্তমনোতি গহিতে তুট্ঠচিত্তো হোতি. ‘‘এৰরূপস্স সন্তকং গহিতে মে অত্তমনো ভৰিস্সতী’’তি জানন্তেন গহেতুং ৰট্টতি. অনৰসেসপরিযাদানৰসেন চেতানি পঞ্চঙ্গানি ৰুত্তানি, ৰিস্সাসগ্গাহো পন তীহি অঙ্গেহি রুহতি সন্দিট্ঠো, জীৰতি, গহিতে অত্তমনো, সম্ভত্তো, জীৰতি, গহিতে অত্তমনো, আলপিতো, জীৰতি, গহিতে অত্তমনোতি. যো পন ন জীৰতি, ন চ ¶ গহিতে অত্তমনো হোতি, তস্স সন্তকং ৰিস্সাসগ্গাহেন গহিতম্পি পুন দাতব্বং. দদমানেন চ মতকধনং তাৰ যে তস্স ধনে ইস্সরা গহট্ঠা ৰা পব্বজিতা ৰা, তেসং দাতব্বং. অনত্তমনস্স সন্তকং তস্সেৰ দাতব্বং, যো পন পঠমংযেৰ ‘‘সুট্ঠু কতং তযা মম সন্তকং গণ্হন্তেনা’’তি ৰচীভেদেন ৰা চিত্তুপ্পাদমত্তেন ৰা অনুমোদিত্ৰা পচ্ছা কেনচি কারণেন কুপিতো, পচ্চাহরাপেতুং ন লভতি, যোপি অদাতুকামো, চিত্তেন পন অধিৰাসেতি, ন কিঞ্চি ৰদতি, সোপি পুন পচ্চাহরাপেতুং ন লভতি. যো পন ‘‘মযা তুম্হাকং সন্তকং গহিতং ৰা পরিভুত্তং ৰা’’তি ৰুত্তে ‘‘গহিতং ৰা হোতু পরিভুত্তং ৰা, মযা পন তং কেনচিদেৰ করণীযেন ঠপিতং, তং পাকতিকং কাতুং ৰট্টতী’’তি ৰদতি, অযং পচ্চাহরাপেতুং লভতি. অযং ৰিস্সাসগ্গাহে ৰিনিচ্ছযো.
৭১. লাভস্স পরিণামনন্তি ইদং পন অঞ্ঞেসং অত্থায পরিণতলাভস্স অত্তনো অঞ্ঞস্স ৰা পরিণামনং সন্ধায ৰুত্তং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৬৫৯-৬৬০) – সঙ্ঘস্স পরিণতং সহধম্মিকানং ৰা গিহীনং ৰা অন্তমসো মাতুসন্তকম্পি ‘‘ইদং ময্হং দেহী’’তি সঙ্ঘস্স পরিণতভাৰং ঞত্ৰা অত্তনো পরিণামেত্ৰা গণ্হন্তস্স নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, ‘‘ইমস্স ভিক্খুনো দেহী’’তি এৰং অঞ্ঞস্স পরিণামেন্তস্স সুদ্ধিকপাচিত্তিযং. তস্মা যোপি ৰস্সিকসাটিকসমযে মাতুঘরেপি সঙ্ঘস্স পরিণতং ৰস্সিকসাটিকং ঞত্ৰা অত্তনো পরিণামেতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং, পরস্স পরিণামেতি, সুদ্ধিকপাচিত্তিযং. মনুস্সা ‘‘সঙ্ঘভত্তং করিস্সামা’’তি সপ্পিতেলাদীনি আহরন্তি, গিলানো চেপি ভিক্খুসঙ্ঘস্স পরিণতভাৰং ঞত্ৰা কিঞ্চি যাচতি, নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযমেৰ. সচে পন সো ‘‘তুম্হাকং সপ্পিআদীনি ¶ আভতানি অত্থী’’তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘আম, অত্থী’’তি ৰুত্তে ‘‘ময্হম্পি দেথা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. অথাপি নং কুক্কুচ্চাযন্তং উপাসকা ৰদন্তি ‘‘সঙ্ঘোপি অম্হেহি দিন্নমেৰ লভতি, গণ্হথ, ভন্তে’’তি, এৰম্পি ৰট্টতি.
একস্মিং ৰিহারে সঙ্ঘস্স পরিণতং অঞ্ঞৰিহারং উদ্দিসিত্ৰা ‘‘অসুকস্মিং নাম ৰিহারে সঙ্ঘস্স দেথা’’তি পরিণামেতি, ‘‘কিং সঙ্ঘস্স দানেন, চেতিযস্স পূজং করোথা’’তি এৰং চেতিযস্স ৰা পরিণামেতি, দুক্কটং. চেতিযস্স পরিণতং অঞ্ঞচেতিযস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পুগ্গলস্স ৰা পরিণামেতি, দুক্কটমেৰ. নিযমেত্ৰা অঞ্ঞচেতিযস্স অত্থায ¶ রোপিতমালাৰচ্ছতো অঞ্ঞচেতিযম্হি পুপ্ফম্পি আরোপেতুং ন ৰট্টতি, একস্স চেতিযস্স পন ছত্তং ৰা পটাকং ৰা আরোপেত্ৰা ঠিতং দিস্ৰা সেসং অঞ্ঞচেতিযস্স দাপেতুং ৰট্টতি. অন্তমসো সুনখস্সপি পরিণতং ‘‘ইমস্স সুনখস্স মা দেহি, এতস্স দেহী’’তি এৰং অঞ্ঞপুগ্গলস্স পরিণামেতি, দুক্কটং. সচে পন দাযকা ‘‘মযং সঙ্ঘভত্তং কাতুকামা, চেতিযপূজং কাতুকামা, একস্স ভিক্খুনো পরিক্খারং দাতুকামা, তুম্হাকং রুচিযা দস্সাম, ভণথ কত্থ দেমা’’তি ৰদন্তি, এৰং ৰুত্তে তেন ভিক্খুনা ‘‘যত্থ ইচ্ছথ, তত্থ দেথা’’তি ৰত্তব্বা. সচে পন কেৰলং ‘‘কত্থ দেমা’’তি পুচ্ছন্তি, ‘‘যত্থ তুম্হাকং দেয্যধম্মো পরিভোগং ৰা লভেয্য, পটিসঙ্খারং ৰা লভেয্য, চিরট্ঠিতিকো ৰা অস্স, যত্থ ৰা পন তুম্হাকং চিত্তং পসীদতি, তত্থ দেথা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
দানলক্খণাদিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১৪. পথৰীখণনৰিনিচ্ছযকথা
৭২. পথৰীতি ¶ দ্ৰে পথৰী জাতা চ পথৰী অজাতা চ পথৰীতি. তত্থ জাতা নাম পথৰী সুদ্ধপংসুকা সুদ্ধমত্তিকা অপ্পপাসাণা অপ্পসক্খরা অপ্পকঠলা অপ্পমরুম্বা অপ্পৰালুকা যেভুয্যেনপংসুকা যেভুয্যেনমত্তিকা, অদড্ঢাপি ৰুচ্চতি ‘‘জাতা পথৰী’’তি. যোপি পংসুপুঞ্জো ৰা মত্তিকাপুঞ্জো ৰা অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠো, সোপি ৰুচ্চতি ‘‘জাতা পথৰী’’তি. অজাতা নাম পথৰী সুদ্ধপাসাণা সুদ্ধসক্খরা সুদ্ধকঠলা সুদ্ধমরুম্বা সুদ্ধৰালুকা অপ্পপংসুকা অপ্পমত্তিকা যেভুয্যেনপাসাণা যেভুয্যেনসক্খরা যেভুয্যেনকঠলা যেভুয্যেনমরুম্বা যেভুয্যেনৰালুকা, দড্ঢাপি ৰুচ্চতি ‘‘অজাতা পথৰী’’তি. যোপি পংসুপুঞ্জো ৰা মত্তিকাপুঞ্জো ৰা ওমকচাতুমাসং ওৰট্ঠো, সোপি ৰুচ্চতি ‘‘অজাতা পথৰী’’তি (পাচি. ৮৪-৮৬).
তত্থ জাতপথৰিং খণন্তস্স খণাপেন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ৮৬) – সচে সযং খণতি, পহারে পহারে পাচিত্তিযং. সচে ¶ অঞ্ঞং আণাপেতি, সকিং আণত্তো সচেপি সকলদিৰসং খণতি, আণাপকস্স একমেৰ পাচিত্তিযং. সচে পন কুসীতো হোতি, পুনপ্পুনং আণাপেতব্বো, তং আণাপেত্ৰা খণাপেন্তস্স ৰাচায ৰাচায পাচিত্তিযং. সচে ‘‘পোক্খরণিং খণাহী’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. খতাযেৰ হি পোক্খরণী নাম হোতি. তস্মা অযং কপ্পিযৰোহারো. এস নযো ‘‘ৰাপিং তল়াকং আৰাটং খণা’’তিআদীসুপি. ‘‘ইমং ওকাসং খণ, ইমস্মিং ওকাসে পোক্খরণিং খণা’’তি ৰত্তুং পন ন ৰট্টতি. ‘‘কন্দং খণ, মূলং খণা’’তি অনিযমেত্ৰা ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘ইমং ৰল্লিং খণ, ইমস্মিং ওকাসে কন্দং ৰা মূলং ৰা খণা’’তি ৰত্তুং ন ৰট্টতি.
৭৩. পোক্খরণিং সোধেন্তেহি যো কুটেহি উস্সিঞ্চিতুং সক্কা হোতি তনুককদ্দমো, তং অপনেতুং ৰট্টতি, বহলো ন ৰট্টতি. আতপেন সুক্খকদ্দমো ফলতি, তত্র যো হেট্ঠা পথৰিযা অসম্বন্ধো, তমেৰ অপনেতুং ৰট্টতি. উদকেন গতট্ঠানে উদকপপ্পটকো নাম হোতি, ৰাতপহারেন চলতি, তং অপনেতুং ৰট্টতি. পোক্খরণীআদীনং তটং ভিজ্জিত্ৰা উদকসামন্তা পততি. সচে ওমকচাতুমাসং ওৰট্ঠং, ছিন্দিতুং ভিন্দিতুং ৰা ৰট্টতি, চাতুমাসতো উদ্ধং ন ৰট্টতি. সচে পন ¶ উদকেযেৰ পততি, দেৰেন অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠেপি উদকেযেৰ উদকস্স পতিতত্তা ৰট্টতি.
পাসাণপিট্ঠিযং সোণ্ডিং খণন্তি, সচে তত্থ পঠমমেৰ সুখুমরজং পততি, তং দেৰেন ওৰট্ঠং হোতি, চাতুমাসচ্চযেন অকপ্পিযপথৰীসঙ্খ্যং গচ্ছতি. উদকে পরিযাদিন্নে সোণ্ডিং সোধেন্তেহি ৰিকোপেতুং ন ৰট্টতি. সচে পঠমমেৰ উদকেন পূরতি, পচ্ছা রজং পততি, তং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি. তত্থ হি দেৰে ৰস্সন্তেপি উদকেযেৰ উদকং পততি. পিট্ঠিপাসাণে সুখুমরজং হোতি, দেৰে ফুসাযন্তে অল্লীযতি, তম্পি চাতুমাসচ্চযেন ৰিকোপেতুং ন ৰট্টতি. অকতপব্ভারে ৰম্মিকো উট্ঠিতো হোতি, যথাসুখং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি. সচে অব্ভোকাসে উট্ঠহতি, ওমকচাতুমাসং ওৰট্ঠোযেৰ ৰট্টতি. রুক্খাদীসু আরুল়্হউপচিকমত্তিকাযম্পি এসেৰ নযো. গণ্ডুপ্পাদগূথমূসিকুক্করগোকণ্টকাদীসুপি এসেৰ নযো. গোকণ্টকো নাম গাৰীনং খুরচ্ছিন্নকদ্দমো ৰুচ্চতি. সচে পন হেট্ঠিমতলেন ভূমিসম্বন্ধো হোতি, একদিৰসম্পি ন ৰট্টতি. কসিতট্ঠানে নঙ্গলচ্ছিন্নমত্তিকাপিণ্ডং গণ্হন্তস্স এসেৰ নযো.
পুরাণসেনাসনং ¶ হোতি অচ্ছদনং ৰা ৰিনট্ঠচ্ছদনং ৰা অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠং জাতপথৰীসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, ততো অৰসেসং ছদনিট্ঠকং ৰা গোপানসীআদিকং উপকরণং ৰা ‘‘ইট্ঠকং গণ্হামি, গোপানসিং ভিত্তিপাদং পদরত্থরণং পাসাদত্থম্ভং গণ্হামী’’তি সঞ্ঞায গণ্হিতুং ৰট্টতি, তেন সদ্ধিং মত্তিকা পততি, অনাপত্তি, ভিত্তিমত্তিকং গণ্হন্তস্স পন আপত্তি. সচে যা যা অতিন্তা, তং তং গণ্হাতি, অনাপত্তি. অন্তোগেহে মত্তিকাপুঞ্জো হোতি, তস্মিং একদিৰসং ওৰট্ঠে গেহং ছাদেন্তি. সচে সব্বো তিন্তো, চাতুমাসচ্চযেন জাতপথৰীযেৰ. অথস্স উপরিভাগোযেৰ তিন্তো, অন্তো অতিন্তো, যত্তকং তিন্তং, তং কপ্পিযকারকেহি কপ্পিযৰোহারেন অপনামেত্ৰা সেসং যথাসুখং ৰল়ঞ্জেতুং ৰট্টতি উদকেন তেমিতত্তা. একাবদ্ধাযেৰ হি জাতপথৰী হোতি, ন ইতরাতি. অব্ভোকাসে মত্তিকাপাকারো হোতি, অতিরেকচাতুমাসং ওৰট্ঠো জাতপথৰীসঙ্খ্যং গচ্ছতি, তত্থ লগ্গপংসুং পন অল্লহত্থেন ছুপিত্ৰা গহেতুং ৰট্টতি. সচে ইট্ঠকপাকারো হোতি, যেভুয্যেনকঠলট্ঠানে তিট্ঠতি, যথাসুখং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি. অব্ভোকাসে ঠিতমণ্ডপত্থম্ভং ইতো চিতো চ সঞ্চালেত্ৰা পথৰিং ৰিকোপেন্তেন গহেতুং ন ৰট্টতি, উজুকমেৰ উদ্ধরিতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞম্পি সুক্খরুক্খং সুক্খখাণুকং ৰা গণ্হন্তস্স এসেৰ নযো.
৭৪. নৰকম্মত্থং থম্ভং ৰা পাসাণং ৰা রুক্খং ৰা দণ্ডকেহি উচ্চালেত্ৰা পৰট্টেন্তা গচ্ছন্তি ¶ , তত্থ জাতপথৰী ভিজ্জতি, সচে সুদ্ধচিত্তা পৰট্টেন্তি, অনাপত্তি. অথ পন তেন অপদেসেন পথৰিং ভিন্দিতুকামাযেৰ হোন্তি, আপত্তি. সাখাদীনি কড্ঢন্তানম্পি পথৰিযং দারূনি ফালেন্তানম্পি এসেৰ নযো. পথৰিযং অট্ঠিসূচিকণ্টকাদীসুপি যং কিঞ্চি আকোটেতুং ৰা পৰেসেতুং ৰা ন ৰট্টতি, ‘‘পস্সাৰধারায ৰেগেন পথৰিং ভিন্দিস্সামী’’তি এৰং পস্সাৰম্পি কাতুং ন ৰট্টতি. করোন্তস্স ভিজ্জতি, আপত্তি, ‘‘ৰিসমভূমিং সমং করিস্সামী’’তি সম্মজ্জনিযা ঘংসিতুম্পি ন ৰট্টতি. ৰত্তসীসেনেৰ হি সম্মজ্জিতব্বং. কেচি কত্তরযট্ঠিযা ভূমিং কোট্টেন্তি, পাদঙ্গুট্ঠকেন ৰিলিখন্তি, ‘‘চঙ্কমিতট্ঠানং দস্সেস্সামা’’তি পুনপ্পুনং ভূমিং ভিন্দন্তা চঙ্কমন্তি, সব্বং ন ৰট্টতি, ৰীরিযসম্পগ্গহত্থং পন সমণধম্মং করোন্তেন সুদ্ধচিত্তেন চঙ্কমিতুং ¶ ৰট্টতি. ‘‘হত্থং খোৰিস্সামা’’তি পথৰিযং ঘংসন্তি, ন ৰট্টতি, অঘংসন্তেন পন অল্লহত্থং পথৰিযং ঠপেত্ৰা রজং গহেতুং ৰট্টতি.
কেচি কণ্ডুকচ্ছুআদীহি আবাধিকা ছিন্নতটাদীসু অঙ্গপচ্চঙ্গানি ঘংসন্তি, ন ৰট্টতি. জাতপথৰিং দহতি ৰা দহাপেতি ৰা, পাচিত্তিযং, অন্তমসো পত্তম্পি পচন্তো যত্তকেসু ঠানেসু অগ্গিং দেতি ৰা দাপেতি ৰা, তত্তকানি পাচিত্তিযানি, তস্মা পত্তং পচন্তেনপি পুব্বে পক্কট্ঠানেযেৰ পচিতব্বো. অদড্ঢায পথৰিযা অগ্গিং ঠপেতুং ন ৰট্টতি, পত্তপচনকপালস্স পন উপরি অগ্গিং ঠপেতুং ৰট্টতি. দারূনং উপরি ঠপেতি, সো অগ্গি তানি দহন্তো গন্ত্ৰা পথৰিং দহতি, ন ৰট্টতি. ইট্ঠককপালাদীসুপি এসেৰ নযো. তত্রাপি হি ইট্ঠকাদীনংযেৰ উপরি ঠপেতুং ৰট্টতি. কস্মা? তেসং অনুপাদানত্তা. ন হি তানি অগ্গিস্স উপাদানসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি, সুক্খখাণুসুক্খরুক্খাদীসুপি অগ্গিং দাতুং ন ৰট্টতি. সচে পন ‘‘পথৰিং অপ্পত্তমেৰ নিব্বাপেত্ৰা গমিস্সামী’’তি দেতি, ৰট্টতি. পচ্ছা নিব্বাপেতুং ন সক্কোতি, অৰিসযত্তা অনাপত্তি. তিণুক্কং গহেত্ৰা গচ্ছন্তো হত্থে ডয্হমানে ভূমিযং পাতেতি, অনাপত্তি. পতিতট্ঠানেযেৰ উপাদানং দত্ৰা অগ্গিং কাতুং ৰট্টতি. দড্ঢপথৰিযা চ যত্তকং ঠানং উসুমায অনুগতং, সব্বং ৰিকোপেতুং ৰট্টতি.
যো পন অজাননকো ভিক্খু অরণিসহিতেন অগ্গিং নিব্বত্তেত্ৰা হত্থেন উক্খিপিত্ৰা ‘‘কিং করোমী’’তি ৰদতি, ‘‘জালেহী’’তি ৰত্তব্বো. ‘‘হত্থো ডয্হতী’’তি ৰদতি, ‘‘যথা ন ডয্হতি, তথা করোহী’’তি ৰত্তব্বো. ‘‘ভূমিযং পাতেহী’’তি পন ন ৰত্তব্বো. সচে হত্থে ডয্হমানে পাতেতি, ‘‘পথৰিং দহিস্সামী’’তি অপাতিতত্তা অনাপত্তি, পতিতট্ঠানে পন অগ্গিং কাতুং ৰট্টতি. ‘‘ইমস্স থম্ভস্স আৰাটং জান, মহামত্তিকং জান, থুসমত্তিকং জান, মহামত্তিকং দেহি, থুসমত্তিকং দেহি, মত্তিকং আহর, পংসুং আহর, মত্তিকায অত্থো, পংসুনা অত্থো ¶ , ইমস্স থম্ভস্স আৰাটং কপ্পিযং করোহি, ইমং মত্তিকং কপ্পিযং করোহি, ইমং পংসুং কপ্পিযং করোহী’’তি এৰং কপ্পিযৰোহারেন যং কিঞ্চি কারাপেতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞৰিহিতো কেনচি সদ্ধিং কিঞ্চি কথেন্তো পাদঙ্গুট্ঠকেন কত্তরযট্ঠিযা ৰা পথৰিং ৰিলিখন্তো তিট্ঠতি, এৰং অসতিযা ৰিলিখন্তস্স ভিন্দন্তস্স ৰা অনাপত্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
পথৰীখণনৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১৫. ভূতগামৰিনিচ্ছযকথা
৭৫. ভূতগামোতি ¶ ¶ পঞ্চহি বীজেহি জাতানং রুক্খলতাদীনমেতং অধিৰচনং. তত্রিমানি পঞ্চ বীজানি – মূলবীজং খন্ধবীজং ফল়ুবীজং অগ্গবীজং বীজবীজন্তি. তত্থ মূলবীজং নাম হলিদ্দি সিঙ্গিৰেরং ৰচা ৰচত্তং অতিৰিসং কটুকরোহিণী উসীরং ভদ্দমুত্তকং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলে জাযন্তি মূলে সঞ্জাযন্তি, এতং মূলবীজং নাম. খন্ধবীজং নাম অস্সত্থো নিগ্রোধো পিলক্খো উদুম্বরো কচ্ছকো কপিত্থনো, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি খন্ধে জাযন্তি খন্ধে সঞ্জাযন্তি, এতং খন্ধবীজং নাম. ফল়ুবীজং নাম উচ্ছু ৰেল়ু নল়ো, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি পব্বে জাযন্তি পব্বে সঞ্জাযন্তি, এতং ফল়ুবীজং নাম. অগ্গবীজং নাম অজ্জুকং ফণিজ্জকং হিরিৰেরং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি অগ্গে জাযন্তি অগ্গে সঞ্জাযন্তি, এতং অগ্গবীজং নাম. বীজবীজং নাম পুব্বণ্ণং অপরণ্ণং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি বীজে জাযন্তি বীজে সঞ্জাযন্তি, এতং বীজবীজং নাম (পাচি. ৯১). তত্থ ভূতগামে ভূতগামসঞ্ঞী ছিন্দতি ৰা ছিন্দাপেতি ৰা ভিন্দতি ৰা ভিন্দাপেতি ৰা পচতি ৰা পচাপেতি ৰা, পাচিত্তিযং. ভূতগামঞ্হি ৰিকোপেন্তস্স পাচিত্তিযং, ভূতগামপরিমোচিতং পঞ্চৰিধম্পি বীজগামং ৰিকোপেন্তস্স দুক্কটং.
৭৬. বীজগামভূতগামো (পাচি. অট্ঠ. ৯২২) নামেস অত্থি উদকট্ঠো, অত্থি থলট্ঠো. তত্থ উদকট্ঠো সাসপমত্তিকতিলবীজকাদিভেদা সপণ্ণিকা চ অপণ্ণিকা চ সব্বা সেৰালজাতি, অন্তমসো উদকপপ্পটকং উপাদায ‘‘ভূতগামো’’তি ৰেদিতব্বো. উদকপপ্পটকো নাম উপরি থদ্ধো ফরুসৰণ্ণো হেট্ঠা মুদু নীলৰণ্ণো হোতি. তত্থ যস্স সেৰালস্স মূলং ওরুহিত্ৰা পথৰিযং পতিট্ঠিতং, তস্স পথৰী ঠানং. যো উদকে সঞ্চরতি, তস্স উদকং. পথৰিযং পতিট্ঠিতং যত্থ কত্থচি ৰিকোপেন্তস্স, উদ্ধরিত্ৰা ৰা ঠানন্তরং সঙ্কামেন্তস্স পাচিত্তিযং, উদকে সঞ্চরন্তং ৰিকোপেন্তস্সেৰ পাচিত্তিযং. হত্থেহি পন ইতো চিতো চ ৰিযূহিত্ৰা নহাযিতুং ৰট্টতি. সকলঞ্হি উদকং তস্স ঠানং, তস্মা ন সো এত্তাৰতা ঠানন্তরং সঙ্কামিতো হোতি. উদকতো পন উদকেন ৰিনা সঞ্চিচ্চ উক্খিপিতুং ন ৰট্টতি, উদকেন সদ্ধিং উক্খিপিত্ৰা পুন উদকে পক্খিপিতুং ৰট্টতি. উপ্পলিনিপদুমিনিআদীনি জলজৰল্লিতিণানি উদকতো উদ্ধরন্তস্স ৰা তত্থেৰ ৰিকোপেন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং, পরেহি উপ্পাটিতানি ৰিকোপেন্তস্স দুক্কটং. তানি হি বীজগামে সঙ্গহং ¶ গচ্ছন্তি, তিলবীজকসাসপমত্তিকসেৰালোপি ¶ উদকতো উদ্ধটো অমিলাতো অগ্গবীজসঙ্গহং গচ্ছতি. মহাপচ্চরিযাদীসু ‘‘অনন্তকতিলবীজকউদকপপ্পটকাদীনি দুক্কটৰত্থূনী’’তি ৰুত্তং, তত্থ কারণং ন দিস্সতি. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘সম্পুণ্ণভূতগামং ন হোতি, তস্মা দুক্কট’’ন্তি ৰুত্তং, তম্পি ন সমেতি. ভূতগামে হি পাচিত্তিযং বীজগামে দুক্কটং ৰুত্তং. অসম্পুণ্ণভূতগামো নাম ততিযো কোট্ঠাসো নেৰ পাল়িযং, ন অট্ঠকথাসু আগতো, অথেতং বীজগামসঙ্গহং গমিস্সতীতি, তম্পি ন যুত্তং অভূতগামমূলত্তা তাদিসস্স বীজগামস্সাতি. অপিচ ‘‘গরুকলহুকেসু গরুকে ঠাতব্ব’’ন্তি এতং ৰিনযলক্খণং.
থলট্ঠে ছিন্নরুক্খানং অৰসিট্ঠো হরিতখাণু নাম হোতি, তত্থ ককুধকরঞ্জপিযঙ্গুপনসাদীনং খাণু উদ্ধং ৰড্ঢতি, সো ভূতগামেন সঙ্গহিতো. তালনাল়িকেরাদীনং খাণু উদ্ধং ন ৰড্ঢতি, সো বীজগামেন সঙ্গহিতো. কদলিযা পন অফলিতায খাণু ভূতগামেন সঙ্গহিতো, ফলিতায বীজগামেন. কদলী পন ফলিতা যাৰ নীলপণ্ণা, তাৰ ভূতগামেনেৰ সঙ্গহিতা, তথা ফলিতো ৰেল়ু. যদা পন অগ্গতো পট্ঠায সুস্সতি, তদা বীজগামেন সঙ্গহং গচ্ছতি. কতরবীজগামেন? ফল়ুবীজগামেন. কিং ততো নিব্বত্ততি? ন কিঞ্চি. যদি হি নিব্বত্তেয্য, ভূতগামেন সঙ্গহং গচ্ছেয্য. ইন্দসালাদিরুক্খে ছিন্দিত্ৰা রাসিং করোন্তি, কিঞ্চাপি রাসিকতদণ্ডকেহি রতনপ্পমাণাপি সাখা নিক্খমন্তি, বীজগামেনেৰ পন সঙ্গহং গচ্ছন্তি. মণ্ডপত্থায ৰা ৰতিঅত্থায ৰা ৰল্লিআরোপনত্থায ৰা ভূমিযং নিখণন্তি, মূলেসু চেৰ পণ্ণেসু চ নিগ্গতেসু পুন ভূতগামসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি, মূলমত্তেসু পন পণ্ণমত্তেসু ৰা নিগ্গতেসুপি বীজগামেন সঙ্গহিতা এৰ.
যানি কানিচি বীজানি পথৰিযং ৰা উদকেন সিঞ্চিত্ৰা ঠপিতানি, কপালাদীসু ৰা অল্লপংসুং পক্খিপিত্ৰা নিক্খিত্তানি হোন্তি, সব্বানি মূলমত্তে ৰা পণ্ণমত্তে ৰা নিগ্গতেপি বীজানিযেৰ. সচেপি মূলানি চ উপরি অঙ্কুরো চ নিগ্গচ্ছতি, যাৰ অঙ্কুরো হরিতো ন হোতি, তাৰ বীজানিযেৰ. মুগ্গাদীনং পন পণ্ণেসু উট্ঠিতেসু, ৰীহিআদীনং ৰা অঙ্কুরে হরিতে নীলৰণ্ণে জাতে ভূতগামসঙ্গহং গচ্ছন্তি. তালট্ঠীনং পঠমং সূকরদাঠা ৰিয মূলং নিগ্গচ্ছতি, নিগ্গতেপি যাৰ উপরি পত্তৰট্টি ন নিগ্গচ্ছতি, তাৰ বীজগামো নামযেৰ. নাল়িকেরস্স তচং ভিন্দিত্ৰা দন্তসূচি ৰিয অঙ্কুরো নিগ্গচ্ছতি, যাৰ মিগসিঙ্গসদিসা ¶ নীলপত্তৰট্টি ন হোতি, তাৰ বীজগামোযেৰ. মূলে অনিগ্গতেপি তাদিসায পত্তৰট্টিযা জাতায অমূলকভূতগামে সঙ্গহং গচ্ছতি.
অম্বট্ঠিআদীনি ¶ ৰীহিআদীহি ৰিনিচ্ছিনিতব্বানি. ৰন্দাকা ৰা অঞ্ঞা ৰা যা কাচি রুক্খে জাযিত্ৰা রুক্খং ওত্থরতি, রুক্খোৰ তস্সা ঠানং, তং ৰিকোপেন্তস্স ৰা ততো উদ্ধরন্তস্স ৰা পাচিত্তিযং. একা অমূলিকা লতা হোতি, অঙ্গুলিৰেঠকো ৰিয ৰনপ্পগুম্বদণ্ডকে ৰেঠেতি, তস্সাপি অযমেৰ ৰিনিচ্ছযো. গেহপমুখপাকারৰেদিকা চেতিযাদীসু নীলৰণ্ণো সেৰালো হোতি, যাৰ দ্ৰে তীণি পত্তানি ন সঞ্জাযন্তি, তাৰ অগ্গবীজসঙ্গহং গচ্ছতি. পত্তেসু জাতেসু পাচিত্তিযৰত্থু, তস্মা তাদিসেসু ঠানেসু সুধালেপম্পি দাতুং ন ৰট্টতি, অনুপসম্পন্নেন লিত্তস্স উপরি সিনেহলেপো দাতুং ৰট্টতি. সচে নিদাঘসমযে সুক্খসেৰালো তিট্ঠতি, তং সম্মুঞ্জনীআদীহি ঘংসিত্ৰা অপনেতুং ৰট্টতি. পানীযঘটাদীনং বহি সেৰালো দুক্কটৰত্থু, অন্তো অব্বোহারিকো, দন্তকট্ঠপূৰাদীসু কণ্ণকম্পি অব্বোহারিকমেৰ. ৰুত্তঞ্হেতং ‘‘সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা’’তি (মহাৰ. ৬৬).
৭৭. পাসাণজাতি পাসাণদদ্দুসেৰালসেলেয্যকাদীনি অহরিতৰণ্ণানি অপত্তকানি চ দুক্কটৰত্থুকানি. অহিচ্ছত্তকং যাৰ মকুটং হোতি, তাৰ দুক্কটৰত্থু, পুপ্ফিতকালতো পট্ঠায অব্বোহারিকং, অল্লরুক্খতো পন অহিচ্ছত্তকং গণ্হন্তো রুক্খতচং ৰিকোপেতি, তস্মা তত্থ পাচিত্তিযং. রুক্খপপটিকাযপি এসেৰ নযো. যা পন ইন্দসালককুধাদীনং পপটিকা রুক্খতো মুচ্চিত্ৰা তিট্ঠতি, তং গণ্হন্তস্স অনাপত্তি. নিয্যাসম্পি রুক্খতো মুচ্চিত্ৰা ঠিতং সুক্খরুক্খে ৰা লগ্গং গণ্হিতুং ৰট্টতি, অল্লরুক্খতো ন ৰট্টতি. লাখাযপি এসেৰ নযো. রুক্খং চালেত্ৰা পণ্ডুপলাসং ৰা পরিণতকণিকারাদিপুপ্ফং ৰা পাতেন্তস্স পাচিত্তিযমেৰ. হত্থকুক্কুচ্চেন মুদুকেসু ইন্দসালনুহীখন্ধাদীসু ৰা তত্থজাতকতালপণ্ণাদীসু ৰা অক্খরং ছিন্দন্তস্সপি এসেৰ নযো. সামণেরানং পুপ্ফং ওচিনন্তানং সাখং ওনামেত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. তেহি পন পুপ্ফেহি পানীযং ন ৰাসেতব্বং, পানীযৰাসত্থিকেন সামণেরং উক্খিপিত্ৰা ওচিনাপেতব্বানি. ফলসাখাপি অত্তনা ¶ খাদিতুকামেন ন ওনামেতব্বা, সামণেরং উক্খিপিত্ৰা ফলং গাহাপেতব্বং. কিঞ্চি গচ্ছং ৰালতং ৰা উপ্পাটেন্তেহি সামণেরেহি সদ্ধিং গহেত্ৰা আকড্ঢিতুং ন ৰট্টতি, তেসং পন উস্সাহজননত্থং অনাকড্ঢন্তেন কড্ঢনাকারং দস্সেন্তেন ৰিয অগ্গে গহেতুং ৰট্টতি. যেসং রুক্খানং সাখা রুহতি, তেসং সাখং মক্খিকবীজনাদীনং অত্থায কপ্পিযং অকারাপেত্ৰা গহিতং, তচে ৰা পত্তে ৰা অন্তমসো নখেনপি ৰিলেখন্তস্স দুক্কটং. অল্লসিঙ্গিৰেরাদীসুপি এসেৰ নযো. সচে পন কপ্পিযং কারাপেত্ৰা সীতলে পদেসে ঠপিতস্স মূলং সঞ্জাযতি, উপরিভাগে ছিন্দিতুং ৰট্টতি. সচে অঙ্কুরো জাযতি, হেট্ঠাভাগে ছিন্দিতুং ৰট্টতি, মূলে চ অঙ্কুরে চ জাতে ন ৰট্টতি.
‘‘সম্মুঞ্জনীসলাকাযপি ¶ তিণানি ছিন্দিস্সামী’’তি ভূমিযং সম্মজ্জন্তো সযং ৰা ছিন্দতি, অঞ্ঞেন ৰা ছেদাপেতি, ন ৰট্টতি. চঙ্কমন্তোপি ‘‘ছিজ্জনকং ছিজ্জতু, ভিজ্জনকং ভিজ্জতু, চঙ্কমিতট্ঠানং দস্সেস্সামী’’তি সঞ্চিচ্চ পাদেহি অক্কমন্তো তিণৰল্লিআদীনি সযং ৰা ছিন্দতি, অঞ্ঞেন ৰা ছেদাপেতি, ন ৰট্টতি. সচেপি হি তিণং ৰা লতং ৰা গন্থিং করোন্তস্স ভিজ্জতি, গন্থিম্পি কাতুং ন ৰট্টতি. তালরুক্খাদীসু পন চোরানং অনারুহণত্থায দারুমক্কটকং আকোটেন্তি, কণ্টকে বন্ধন্তি, ভিক্খুস্স এৰং কাতুং ন ৰট্টতি. সচে দারুমক্কটকো রুক্খে অল্লীনমত্তোৰ হোতি, রুক্খং ন পীল়েতি, ৰট্টতি. ‘‘রুক্খং ছিন্দ, লতং ছিন্দ, কন্দং ৰা মূলং ৰা উপ্পাটেহী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি অনিযমিতত্তা. নিযমেত্ৰা পন ‘‘ইমং রুক্খং ছিন্দা’’তিআদি ৰত্তুং ন ৰট্টতি. নামং গহেত্ৰাপি ‘‘অম্বরুক্খং চতুরংসৰল্লিং আলুৰকন্দং মুঞ্জতিণং অসুকরুক্খচ্ছল্লিং ছিন্দ ভিন্দ উপ্পাটেহী’’তিআদিৰচনম্পি অনিযমিতমেৰ হোতি. ‘‘ইমং অম্বরুক্খ’’ন্তিআদিৰচনমেৰ হি নিযমিতং নাম, তং ন ৰট্টতি. পত্তম্পি পচিতুকামো তিণাদীনং উপরি সঞ্চিচ্চ অগ্গিং করোন্তো সযং ৰা পচতি, অঞ্ঞেন ৰা পচাপেতি, ন ৰট্টতি. অনিযমেত্ৰা পন ‘‘মুগ্গে পচ, মাসে পচা’’তিআদি ৰত্তুং ৰট্টতি, ‘‘ইমে মুগ্গে পচা’’তি এৰং ৰত্তুং ন ৰট্টতি. ‘‘ইমং মূলভেসজ্জং জান, ইমং মূলং ৰা পণ্ণং ৰা দেহি, ইমং রুক্খং ৰা লতং ৰা আহর, ইমিনা পুপ্ফেন ফলেন ৰা অত্থো, ইমং রুক্খং ৰা লতং ৰা ফলং ৰা কপ্পিযং করোহী’’তি এৰং পন ৰত্তুং ৰট্টতি. এত্তাৰতা ভূতগামপরিমোচিতং কতং হোতি.
৭৮. পরিভুঞ্জন্তেন ¶ পন বীজগামপরিমোচনত্থং পুন কপ্পিযং কারাপেতব্বং. কপ্পিযকরণঞ্চেত্থ ইমিনা সুত্তানুসারেন ৰেদিতব্বং –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহি সমণকপ্পেহি ফলং পরিভুঞ্জিতুং অগ্গিপরিজিতং সত্থপরিজিতং নখপরিজিতং অবীজং নিব্বট্টবীজঞ্ঞেৰ পঞ্চম’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৫০).
তত্থ অগ্গিপরিজিতন্তি অগ্গিনা পরিজিতং অধিভূতং দড্ঢং ফুট্ঠন্তি অত্থো. সত্থপরিজিতন্তি সত্থেন পরিজিতং অধিভূতং ছিন্নং ৰিদ্ধং ৰাতি অত্থো. এস নযো নখপরিজিতে. অবীজনিব্বট্টবীজানি সযমেৰ কপ্পিযানি. অগ্গিনা কপ্পিযং করোন্তেন কট্ঠগ্গিগোমযগ্গিআদীসু যেন কেনচি অন্তমসো লোহখণ্ডেনপি আদিত্তেন কপ্পিযং কাতব্বং, তঞ্চ খো একদেসে ফুসন্তেন ‘‘কপ্পিয’’ন্তি ৰত্ৰাৰ কাতব্বং. সত্থেন করোন্তেন যস্স কস্সচি লোহমযসত্থস্স অন্তমসো সূচিনখচ্ছেদনানম্পি তুণ্ডেন ৰা ধারায ৰা ছেদং ৰা ৰেধং ¶ ৰা দস্সেন্তেন ‘‘কপ্পিয’’ন্তি ৰত্ৰাৰ কাতব্বং. নখেন কপ্পিযং করোন্তেন পূতিনখেন ন কাতব্বং, মনুস্সানং পন সীহব্যগ্ঘদীপিমক্কটানং সকুন্তানঞ্চ নখা তিখিণা হোন্তি, তেহি কাতব্বং. অস্সমহিংসসূকরমিগগোরূপাদীনং খুরা অতিখিণা, তেহি ন কাতব্বং, কতম্পি অকতং হোতি. হত্থিনখা পন খুরা ন হোন্তি, তেহি চ ৰট্টতি. যেহি পন কাতুং ৰট্টতি, তেহি তত্থজাতকেহিপি উদ্ধরিত্ৰা গহিতকেপি ছেদং ৰা ৰেধং ৰা দস্সেন্তেন ‘‘কপ্পিয’’ন্তি ৰত্ৰাৰ কাতব্বং.
তত্থ সচেপি বীজানং পব্বতমত্তো রাসি, রুক্খসহস্সং ৰা ছিন্দিত্ৰা একাবদ্ধং কত্ৰা উচ্ছূনং ৰা মহাভারো বন্ধিত্ৰা ঠপিতো হোতি, একস্মিং বীজে ৰা রুক্খসাখায ৰা উচ্ছুম্হি ৰা কপ্পিযে কতে সব্বং কতং হোতি. উচ্ছূ চ দারূনি চ একতো বদ্ধানি হোন্তি, ‘‘উচ্ছুং কপ্পিযং করিস্সামী’’তি দারুং ৰিজ্ঝতি, ৰট্টতিযেৰ. সচে পন যায রজ্জুযা ৰা ৰল্লিযা ৰা বদ্ধানি, তং ৰিজ্ঝতি, ন ৰট্টতি. উচ্ছুখণ্ডানং পচ্ছিং পূরেত্ৰা আহরন্তি, একস্মিং খণ্ডে কপ্পিযে কতে সব্বং কতমেৰ. মরীচপক্কাদীহি চ মিস্সেত্ৰা ভত্তং আহরন্তি, ‘‘কপ্পিযং করোহী’’তি ৰুত্তে সচেপি ভত্তসিত্থে ৰিজ্ঝতি, ৰট্টতিযেৰ. তিলতণ্ডুলাদীসুপি এসেৰ নযো. যাগুযা পক্খিত্তানি পন একাবদ্ধানি ¶ হুত্ৰা ন সন্তিট্ঠন্তি, তত্থ একমেকং ৰিজ্ঝিত্ৰা কপ্পিযং কাতব্বমেৰ. কপিত্থফলাদীনং অন্তো মিঞ্জং কটাহং মুঞ্চিত্ৰা সঞ্চরতি, ভিন্দাপেত্ৰা কপ্পিযং কারাপেতব্বং, একাবদ্ধং হোতি, কটাহেপি কাতুং ৰট্টতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
ভূতগামৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১৬. সহসেয্যৰিনিচ্ছযকথা
৭৯. দুৰিধং ¶ সহসেয্যকন্তি ‘‘যো পন ভিক্খু অনুপসম্পন্নেন উত্তরিদিরত্ততিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিযং (পাচি. ৪৯). যো পন ভিক্খু মাতুগামেন সহসেয্যং কপ্পেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ৫৬) এৰং ৰুত্তং সহসেয্যসিক্খাপদদ্ৰযং সন্ধায ৰুত্তং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ৫০-৫১) – অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং তিণ্ণং রত্তীনং উপরি চতুত্থদিৰসে অত্থঙ্গতে সূরিযে সব্বচ্ছন্নসব্বপরিচ্ছন্নে যেভুয্যচ্ছন্নযেভুয্যপরিচ্ছন্নে ৰা সেনাসনে পুব্বাপরিযেন ৰা একক্খণে ৰা নিপজ্জন্তস্স পাচিত্তিযং. তত্থ ছদনং অনাহচ্চ দিযড্ঢহত্থুব্বেধেন পাকারাদিনা যেন কেনচি পরিচ্ছন্নম্পি সব্বপরিচ্ছন্নমিচ্চেৰ ৰেদিতব্বং. যং সেনাসনং উপরি পঞ্চহি ছদনেহি অঞ্ঞেন ৰা কেনচি সব্বমেৰ পরিচ্ছন্নং, ইদং সব্বচ্ছন্নং নাম সেনাসনং. অট্ঠকথাসু পন পাকটৰোহারং গহেত্ৰা ৰাচুগ্গতৰসেন ‘‘সব্বচ্ছন্নং নাম পঞ্চহি ছদনেহি ছন্ন’’ন্তি ৰুত্তং. কিঞ্চাপি ৰুত্তং, অথ খো দুস্সকুটিযং সযন্তস্সপি ন সক্কা অনাপত্তি কাতুং, তস্মা যং কিঞ্চি পটিচ্ছাদনসমত্থং ইধ ছদনঞ্চ পরিচ্ছন্নঞ্চ ৰেদিতব্বং. পঞ্চৰিধচ্ছদনেযেৰ হি গয্হমানে পদরচ্ছন্নেপি সহসেয্যা ন ভৰেয্য, তস্মা যং সেনাসনং ভূমিতো পট্ঠায যাৰছদনং আহচ্চ পাকারেন ৰা অঞ্ঞেন ৰা কেনচি অন্তমসো ৰত্থেনপি পরিক্খিত্তং, ইদং সব্বপরিচ্ছন্নং নাম সেনাসনং. ছদনং অনাহচ্চ সব্বন্তিমেন পরিযাযেন দিযড্ঢহত্থুব্বেধেন পাকারাদিনা পরিক্খিত্তম্পি সব্বপরিচ্ছন্নমেৰ. যস্স পন উপরি বহুতরং ঠানং ছন্নং, অপ্পং অচ্ছন্নং, সমন্ততো ৰা বহুতরং পরিক্খিত্তং, অপ্পং অপরিক্খিত্তং, ইদং যেভুয্যেনছন্নং যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নং নাম.
ইমিনা ¶ লক্খণেন সমন্নাগতো সচেপি সত্তভূমিকো পাসাদো একূপচারো হোতি, সতগব্ভং ৰা চতুসালং, একং সেনাসনমিচ্চেৰ সঙ্খং গচ্ছতি. এৰরূপে সেনাসনে অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং চতুত্থদিৰসে অত্থঙ্গতে সূরিযে নিপজ্জন্তস্স পাচিত্তিযং ৰুত্তং. সচে পন সম্বহুলা সামণেরা, একো ভিক্খু, সামণেরগণনায পাচিত্তিযা. তে চে উট্ঠাযুট্ঠায নিপজ্জন্তি, তেসং পযোগে পযোগে ভিক্খুস্স আপত্তি, ভিক্খুস্স উট্ঠাযুট্ঠায নিপজ্জনে পন ভিক্খুস্সেৰ পযোগেন ভিক্খুস্স আপত্তি. সচে সম্বহুলা ভিক্খূ, একো সামণেরো, একোপি সব্বেসং আপত্তিং করোতি. তস্স উট্ঠাযুট্ঠায নিপজ্জনেনপি ভিক্খূনং আপত্তিযেৰ. উভযেসং সম্বহুলভাৰেপি এসেৰ নযো.
৮০. অপিচেত্থ ¶ একাৰাসাদিকম্পি চতুক্কং ৰেদিতব্বং. যো হি একস্মিং আৰাসে একেনেৰ অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং তিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্স চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায দেৰসিকা আপত্তি. যোপি একস্মিংযেৰ আৰাসে নানাঅনুপসম্পন্নেহি সদ্ধিং তিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্সপি. যোপি নানাআৰাসেসু একেনেৰ অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং তিরত্তং সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্সপি. যোপি নানাআৰাসেসু নানাঅনুপসম্পন্নেহি সদ্ধিং যোজনসতম্পি গন্ত্ৰা সহসেয্যং কপ্পেতি, তস্সপি চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায দেৰসিকা আপত্তি.
অযঞ্চ সহসেয্যাপত্তি নাম ‘‘ভিক্খুং ঠপেত্ৰা অৰসেসো অনুপসম্পন্নো নামা’’তি ৰচনতো অন্তমসো পারাজিকৰত্থুভূতেন তিরচ্ছানগতেনপি সদ্ধিং হোতি, তস্মা সচেপি গোধাবিল়ালমঙ্গুসাদীসু কোচি পৰিসিত্ৰা ভিক্খুনো ৰসনসেনাসনে একূপচারট্ঠানে সযতি, সহসেয্যাৰ হোতি. যদি পন থম্ভানং উপরি কতপাসাদস্স উপরিমতলেন সদ্ধিং অসম্বদ্ধভিত্তিকস্স ভিত্তিযা উপরিঠিতসুসিরতুলাসীসস্স সুসিরেন পৰিসিত্ৰা তুলায অব্ভন্তরে সযিত্ৰা তেনেৰ সুসিরেন নিক্খমিত্ৰা গচ্ছতি, হেট্ঠাপাসাদে সযিতভিক্খুস্স অনাপত্তি. সচে ছদনে ছিদ্দং হোতি, তেন পৰিসিত্ৰা অন্তোছদনে ৰসিত্ৰা তেনেৰ পক্কমতি, নানূপচারে উপরিমতলে ছদনব্ভন্তরে সযিতস্স আপত্তি, হেট্ঠিমতলে সযিতস্স অনাপত্তি. সচে অন্তোপাসাদেনেৰ আরোহিত্ৰা সব্বতলানি পরিভুঞ্জন্তি, একূপচারানি হোন্তি, তেসু যত্থ কত্থচি ¶ সযিতস্স আপত্তি, সভাসঙ্খেপেন কতে অড্ঢকুট্টকে সেনাসনে সযিতস্স তুলাৰাল়সঘাটাদীসু কপোতাদযো সযন্তি, আপত্তিযেৰ. পরিক্খেপস্স বহিগতে নিব্বকোসব্ভন্তরে সযন্তি, অনাপত্তি. পরিমণ্ডলং ৰা চতুরস্সং ৰা একচ্ছদনায গব্ভমালায সতগব্ভং চেপি সেনাসনং হোতি, তত্র চে একেন সাধারণদ্ৰারেন পৰিসিত্ৰা ৰিসুং পাকারেন অপরিচ্ছিন্নগব্ভূপচারে সব্বগব্ভেপি পৰিসন্তি, একগব্ভেপি অনুপসম্পন্নে নিপন্নে সব্বগব্ভেসু নিপন্নানং আপত্তি. সচে সপমুখা গব্ভা হোন্তি, পমুখঞ্চ উপরি অচ্ছন্নং, পমুখে সযিতো গব্ভে সযিতানং আপত্তিং ন করোতি. সচে পন গব্ভচ্ছদনেনেৰ সদ্ধিং সম্বন্ধছদনং, তত্র সযিতো সব্বেসং আপত্তিং করোতি. কস্মা? সব্বচ্ছন্নত্তা চ সব্বপরিচ্ছন্নত্তা চ. গব্ভপরিক্খেপোযেৰ হিস্স পরিক্খেপো.
৮১. যেপি একসালদ্ৰিসালতিসালচতুসালসন্নিৰেসা মহাপাসাদা একস্মিং ওকাসে পাদে ধোৰিত্ৰা পৰিট্ঠেন সক্কা হোন্তি সব্বত্থ অনুপরিগন্তুং, তেসুপি সহসেয্যাপত্তিযা ন মুচ্চতি. সচে তস্মিং তস্মিং ঠানে উপচারং পরিচ্ছিন্দিত্ৰা কতা হোন্তি, একূপচারট্ঠানেযেৰ আপত্তি. দ্ৰীহি দ্ৰারেহি যুত্তস্স সুধাছদনমণ্ডপস্স মজ্ঝে পাকারং করোন্তি, একেন দ্ৰারেন পৰিসিত্ৰা ¶ একস্মিং পরিচ্ছেদে অনুপসম্পন্নো সযতি, একস্মিং ভিক্খু, অনাপত্তি. পাকারে গোধাদীনং পৰিসনমত্তং ছিদ্দং হোতি, একস্মিঞ্চ পরিচ্ছেদে গোধা সযন্তি, অনাপত্তিযেৰ. ন হি ছিদ্দেন গেহং একূপচারং নাম হোতি. সচে পাকারমজ্ঝে ছিন্দিত্ৰা দ্ৰারং যোজেন্তি, একূপচারতায আপত্তি. তং দ্ৰারং কৰাটেন পিদহিত্ৰা সযন্তি, আপত্তিযেৰ. ন হি দ্ৰারপিদহনেন গেহং নানূপচারং নাম হোতি, দ্ৰারং ৰা অদ্ৰারং. কৰাটঞ্হি সংৰরণৰিৰরণেহি যথাসুখং ৰল়ঞ্জনত্থায কতং, ন ৰল়ঞ্জুপচ্ছেদনত্থায. সচে তং দ্ৰারং পুন ইট্ঠকাহি পিদহন্তি, অদ্ৰারং হোতি, পুরিমে নানূপচারভাৰেযেৰ তিট্ঠতি. দীঘপমুখং চেতিযঘরং হোতি, একং কৰাটং অন্তো, একং বহি, দ্ৰিন্নং কৰাটানং অন্তরে অনুপসম্পন্নো অন্তোচেতিযঘরে সযন্তস্স আপত্তিং করোতি একূপচারত্তা.
অযঞ্হেত্থ সঙ্খেপো – সেনাসনং খুদ্দকং ৰা হোতু মহন্তং ৰা, অঞ্ঞেন সদ্ধিং সম্বন্ধং ৰা অসম্বন্ধং ৰা, দীঘং ৰা ৰট্টং ৰা চতুরস্সং ৰা, একভূমিকং ¶ ৰা অনেকভূমিকং ৰা, যং যং একূপচারং, সব্বত্থ সহসেয্যাপত্তি হোতীতি. এত্থ চ যেন কেনচি পটিচ্ছদনেন সব্বচ্ছন্নে সব্বপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, যেভুয্যেনছন্নে যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বচ্ছন্নে যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বচ্ছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, যেভুয্যেনছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বপরিচ্ছন্নে যেভুয্যেনছন্নে পাচিত্তিযং, সব্বপরিচ্ছন্নে উপড্ঢচ্ছন্নে পাচিত্তিযং, যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে উপড্ঢচ্ছন্নে পাচিত্তিযন্তি অট্ঠ পাচিত্তিযানি. উপড্ঢচ্ছন্নে উপড্ঢপরিচ্ছন্নে দুক্কটং, সব্বচ্ছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে দুক্কটং, যেভুয্যেনছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে দুক্কটং, সব্বপরিচ্ছন্নে চূল়কচ্ছন্নে দুক্কটং, যেভুয্যেনপরিচ্ছন্নে চূল়কচ্ছন্নে দুক্কটন্তি পঞ্চ দুক্কটানি ৰেদিতব্বানি. সব্বচ্ছন্নে সব্বঅপরিচ্ছন্নে, সব্বপরিচ্ছন্নে সব্বঅচ্ছন্নে, যেভুয্যেনঅচ্ছন্নে যেভুয্যেনঅপরিচ্ছন্নে, উপড্ঢচ্ছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে, উপড্ঢপরিচ্ছন্নে চূল়কচ্ছন্নে চূল়কপরিচ্ছন্নে চ অনাপত্তি. মাতুগামেন সহ নিপজ্জন্তস্সপি অযমেৰ ৰিনিচ্ছযো. অযঞ্হেত্থ ৰিসেসো – অনুপসম্পন্নেন সদ্ধিং নিপজ্জন্তস্স চতুত্থদিৰসে আপত্তি, মাতুগামেন সদ্ধিং পঠমদিৰসেতি. যক্খিপেতীহি পন দিস্সমানকরূপাহি তিরচ্ছানগতিত্থিযা চ মেথুনধম্মৰত্থুভূতায এৰ দুক্কটং, সেসাহি অনাপত্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
সহসেয্যৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১৭. মঞ্চপীঠাদিসঙ্ঘিকসেনাসনেসু পটিপজ্জিতব্বৰিনিচ্ছযকথা
৮২. ৰিহারে ¶ সঙ্ঘিকে সেয্যং, সন্থরিত্ৰান পক্কমোতি সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰান অঞ্ঞত্থ ৰসিতুকামতায ৰিহারতো পক্কমনং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো –
‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ১১৫) –
ৰচনতো ¶ সঙ্ঘিকে ৰিহারে সেয্যং সযং সন্থরিত্ৰা অঞ্ঞেন ৰা সন্থরাপেত্ৰা উদ্ধরণাদীনি অকত্ৰা পরিক্খিত্তস্স আরামস্স পরিক্খেপং, অপরিক্খিত্তস্স উপচারং অতিক্কমন্তস্স পাচিত্তিযং.
তত্থ সেয্যা নাম ভিসি চিমিলিকা উত্তরত্থরণং ভূমত্থরণং তট্টিকা চম্মখণ্ডো নিসীদনং পচ্চত্থরণং তিণসন্থারো পণ্ণসন্থারোতি দসৰিধা. তত্থ ভিসীতি মঞ্চকভিসি ৰা পীঠকভিসি ৰা. চিমিলিকা নাম সুধাদিপরিকম্মকতায ভূমিযা ৰণ্ণানুরক্খণত্থং কতা, তং হেট্ঠা পত্থরিত্ৰা উপরি কটসারকং পত্থরন্তি. উত্তরত্থরণং নাম মঞ্চপীঠানং উপরি অত্থরিতব্বকপচ্চত্থরণং. ভূমত্থরণং নাম ভূমিযং অত্থরিতব্বা কটসারকাদিৰিকতি. তট্টিকা নাম তালপণ্ণেহি ৰা ৰাকেহি ৰা কততট্টিকা. চম্মখণ্ডো নাম সীহব্যগ্ঘদীপিতরচ্ছচম্মাদীসুপি যং কিঞ্চি চম্মং. অট্ঠকথাসু হি সেনাসনপরিভোগে পটিক্খিত্তচম্মং ন দিস্সতি, তস্মা সীহব্যগ্ঘচম্মাদীনং পরিহরণেযেৰ পটিক্খেপো ৰেদিতব্বো. নিসীদনন্তি সদসং ৰেদিতব্বং. পচ্চত্থরণন্তি পাৰারো কোজৰোতি এত্তকমেৰ ৰুত্তং. তিণসন্থারোতি যেসং কেসঞ্চি তিণানং সন্থারো. এস নযো পণ্ণসন্থারেপি. এৰং পন ইমং দসৰিধং সেয্যং সঙ্ঘিকে ৰিহারে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা পক্কমন্তেন আপুচ্ছিত্ৰা পক্কমিতব্বং, আপুচ্ছন্তেন চ ভিক্খুম্হি সতি ভিক্খু আপুচ্ছিতব্বো, তস্মিং অসতি সামণেরো, তস্মিং অসতি আরামিকো, তস্মিং অসতি যেন ৰিহারো কারিতো, সো ৰিহারসামিকো, তস্স ৰা কুলে যো কোচি আপুচ্ছিতব্বো, তস্মিম্পি অসতি চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং ঠপেত্ৰা মঞ্চে অৰসেসমঞ্চপীঠানি ¶ আরোপেত্ৰা উপরি ভিসিআদিকং দসৰিধম্পি সেয্যং রাসিং কত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানানি পিদহিত্ৰা গমিযৰত্তং পূরেত্ৰা গন্তব্বং.
সচে পন সেনাসনং ওৰস্সতি, ছদনত্থঞ্চ তিণং ৰা ইট্ঠকা ৰা আনীতা হোন্তি, সচে উস্সহতি, ছাদেতব্বং. নো চে সক্কোতি, যো ওকাসো অনোৰস্সকো, তত্থ মঞ্চপীঠাদীনি নিক্খিপিত্ৰা গন্তব্বং. সচে সব্বম্পি ওৰস্সতি, উস্সহন্তেন অন্তোগামে উপাসকানং ঘরে ঠপেতব্বং. সচে তেপি ‘‘সঙ্ঘিকং নাম, ভন্তে, ভারিযং, অগ্গিদাহাদীনং ভাযামা’’তি ন সম্পটিচ্ছন্তি, অব্ভোকাসেপি পাসাণানং উপরি মঞ্চং ঠপেত্ৰা সেসং পুব্বে ৰুত্তনযেনেৰ নিক্খিপিত্ৰা তিণেহি চ পণ্ণেহি চ পটিচ্ছাদেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. যঞ্হি তত্থ অঙ্গমত্তম্পি অৰসিস্সতি, তং অঞ্ঞেসং তত্থ ¶ আগতভিক্খূনং উপকারং ভৰিস্সতীতি. উদ্ধরিত্ৰা গচ্ছন্তেন পন মঞ্চপীঠকৰাটং সব্বং অপনেত্ৰা সংহরিত্ৰা চীৰরৰংসে লগ্গেত্ৰাৰ গন্তব্বং. পচ্ছা আগন্ত্ৰা ৰসনকভিক্খুনাপি পুন মঞ্চপীঠং ঠপযিত্ৰা গচ্ছন্তেন তথেৰ কাতব্বং. অন্তোকুট্টতো সেয্যং বহিকুট্টে পঞ্ঞপেত্ৰা ৰসন্তেন গমনকালে পুন গহিতট্ঠানেযেৰ পটিসামেতব্বং. উপরিপাসাদতো ওরোপেত্ৰা হেট্ঠাপাসাদে ৰসন্তস্সপি এসেৰ নযো. রত্তিট্ঠানদিৰাট্ঠানেসু মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেত্ৰা বহিগমনকালে পুন গহিতট্ঠানেযেৰ ঠপেতব্বং.
৮৩. সেনাসনেসু পন অযং আপুচ্ছিতব্বানাপুচ্ছিতব্বৰিনিচ্ছযো – যা তাৰ ভূমিযং দীঘসালা ৰা পণ্ণসালা ৰা হোতি, যং ৰা রুক্খত্থম্ভেসু কতগেহং উপচিকানং উট্ঠানট্ঠানং হোতি, ততো পক্কমন্তেন তাৰ আপুচ্ছিত্ৰাৰ পক্কমিতব্বং. তস্মিঞ্হি কতিপযানি দিৰসানি অজগ্গিযমানে ৰম্মিকাৰ সন্তিট্ঠন্তি. যং পন পাসাণপিট্ঠিযং ৰা পাসাণত্থম্ভেসু ৰা কতসেনাসনং সিলুচ্চযলেণং ৰা সুধালিত্তসেনাসনং ৰা, যত্থ যত্থ উপচিকাসঙ্কা নত্থি, ততো পক্কমন্তস্স আপুচ্ছিত্ৰাপি অনাপুচ্ছিত্ৰাপি গন্তুং ৰট্টতি, আপুচ্ছনং পন ৰত্তং. সচে তাদিসেপি সেনাসনে একেন পস্সেন উপচিকা আরোহন্তি, আপুচ্ছিত্ৰাৰ গন্তব্বং. যো পন আগন্তুকো ভিক্খু সঙ্ঘিকসেনাসনং গহেত্ৰাৰ সন্তং ভিক্খুং অনুৰত্তন্তো অত্তনো সেনাসনং অগ্গহেত্ৰা ৰসতি, যাৰ সো ন গণ্হাতি, তাৰ তং সেনাসনং পুরিমভিক্খুস্সেৰ পলিবোধো. যদা পন সো সেনাসনং গহেত্ৰা অত্তনো ইস্সরিযেন ৰসতি, ততো পট্ঠায আগন্তুকস্সেৰ পলিবোধো. সচে উভোপি ৰিভজিত্ৰা গণ্হন্তি, উভিন্নম্পি পলিবোধো.
মহাপচ্চরিযং পন ৰুত্তং – সচে দ্ৰে তযো একতো হুত্ৰা পঞ্ঞপেন্তি, গমনকালে সব্বেহি আপুচ্ছিতব্বং. তেসু চে পঠমং গচ্ছন্তো ‘‘পচ্ছিমো জগ্গিস্সতী’’তি আভোগং কত্ৰা গচ্ছতি, ৰট্টতি ¶ , পচ্ছিমস্স আভোগেন মুত্তি নত্থি. বহূ একং পেসেত্ৰা সন্থরাপেন্তি, গমনকালে সব্বেহি ৰা আপুচ্ছিতব্বং, একং ৰা পেসেত্ৰা আপুচ্ছিতব্বং. অঞ্ঞতো মঞ্চপীঠাদীনি আনেত্ৰা অঞ্ঞত্র ৰসিত্ৰা গমনকালে তত্থেৰ নেতব্বানি. সচে অঞ্ঞতো আনেত্ৰা ৰসমানস্স অঞ্ঞো ৰুড্ঢতরো আগচ্ছতি, ন পটিবাহিতব্বো ¶ , ‘‘মযা, ভন্তে, অঞ্ঞাৰাসতো আনীতং, পাকতিকং করেয্যাথা’’তি ৰত্তব্বং. তেন ‘‘এৰং করিস্সামী’’তি সম্পটিচ্ছিতে ইতরস্স গন্তুং ৰট্টতি. এৰং অঞ্ঞত্থ হরিত্ৰাপি সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স হি নট্ঠং ৰা জিণ্ণং ৰা চোরেহি ৰা হটং গীৰা নেৰ হোতি, পুগ্গলিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স পন গীৰা হোতি. অঞ্ঞস্স মঞ্চপীঠং পন সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা পুগ্গলিকপরিভোগেন ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং গীৰাযেৰ. অন্তোৰিহারে সেয্যং সন্থরিত্ৰা ‘‘অজ্জেৰ আগন্ত্ৰা পটিজগ্গিস্সামী’’তি এৰং সাপেক্খো নদীপারং গামন্তরং ৰা গন্ত্ৰা যত্থস্স গমনচিত্তং উপ্পন্নং, তত্থেৰ ঠিতো কঞ্চি পেসেত্ৰা আপুচ্ছতি, নদীপূররাজচোরাদীসু ৰা কেনচি পলিবোধো হোতি উপদ্দুতো, ন সক্কোতি পচ্চাগন্তুং, এৰংভূতস্স অনাপত্তি.
ৰিহারস্স উপচারে পন উপট্ঠানসালায ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা সেয্যং সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরতি ন উদ্ধরাপেতি অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছতি, দুক্কটং. ৰুত্তপ্পকারঞ্হি দসৰিধং সেয্যং অন্তোগব্ভাদিম্হি গুত্তট্ঠানে পঞ্ঞপেত্ৰা গচ্ছন্তস্স যস্মা সেয্যাপি সেনাসনম্পি উপচিকাহি পলুজ্জতি, ৰম্মিকরাসিযেৰ হোতি, তস্মা পাচিত্তিযং ৰুত্তং. বহি পন উপট্ঠানসালাদীসু পঞ্ঞপেত্ৰা গচ্ছন্তস্স সেয্যামত্তমেৰ নস্সেয্য ঠানস্স অগুত্ততায, ন সেনাসনং, তস্মা এত্থ দুক্কটং ৰুত্তং. মঞ্চপীঠং পন যস্মা ন সক্কা সহসা উপচিকাহি খাযিতুং, তস্মা তং ৰিহারেপি সন্থরিত্ৰা গচ্ছন্তস্স দুক্কটং. ৰিহারস্সূপচারে উপট্ঠানসালাযং মণ্ডপে রুক্খমূলেপি সন্থরিত্ৰা পক্কমন্তস্স দুক্কটমেৰ.
৮৪. ‘‘যো পন ভিক্খু সঙ্ঘিকং মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ভিসিং ৰা কোচ্ছং ৰা অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরেয্য ন উদ্ধরাপেয্য অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছেয্য, পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ১০৯) ৰচনতো সঙ্ঘিকানি পন মঞ্চপীঠাদীনি চত্তারি অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা উদ্ধরণাদীনি অকত্ৰা ‘‘অজ্জেৰ আগমিস্সামী’’তি গচ্ছন্তস্সপি থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স লেড্ডুপাতাতিক্কমে পাচিত্তিযং. এত্থ কোচ্ছং নাম ৰাকমযং ৰা উসীরমযং ৰা মুঞ্জমযং ৰা পব্বজমযং ৰা হেট্ঠা চ উপরি চ ৰিত্থতং মজ্ঝে সংখিত্তং পণৰসণ্ঠানং কত্ৰা বদ্ধং. তং কির মজ্ঝে সীহব্যগ্ঘচম্মপরিক্খিত্তম্পি ¶ করোন্তি, অকপ্পিযচম্মং নামেত্থ নত্থি. সেনাসনঞ্হি সোৰণ্ণমযম্পি ৰট্টতি, তস্মা তং মহগ্ঘং হোতি.
‘‘অনুজানামি, ¶ ভিক্খৰে, অট্ঠ মাসে অৰস্সিকসঙ্কেতে মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা যত্থ কাকা ৰা কুললা ৰা ন ঊহদন্তি, তত্থ সেনাসনং নিক্খিপিতু’’ন্তি (পাচি. ১১০) ৰচনতো পন ৰস্সিকৰস্সানমাসাতি এৰং অপঞ্ঞাতে চত্তারো হেমন্তিকে, চত্তারো গিম্হিকেতি অট্ঠ মাসে সাখামণ্ডপে ৰা পদরমণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা নিক্খিপিতুং ৰট্টতি. যস্মিং পন কাকা ৰা কুললা ৰা অঞ্ঞে ৰা সকুন্তা ধুৰনিৰাসেন কুলাৰকে কত্ৰা ৰসন্তি, তস্স রুক্খস্স মূলে ন নিক্খিপিতব্বং. ‘‘অট্ঠ মাসে’’তি ৰচনতো যেসু জনপদেসু ৰস্সকালে ন ৰস্সতি, তেসু চত্তারো মাসে নিক্খিপিতুং ন ৰট্টতিযেৰ. ‘‘অৰস্সিকসঙ্কেতে’’তি ৰচনতো যত্থ হেমন্তে দেৰো ৰস্সতি, তত্থ হেমন্তেপি অজ্ঝোকাসে নিক্খিপিতুং ন ৰট্টতি. গিম্হে পন সব্বত্থ ৰিগতৰলাহকং ৰিসুদ্ধং নতং হোতি, এৰরূপে কালে কেনচিদেৰ করণীযেন অজ্ঝোকাসে মঞ্চপীঠং নিক্খিপিতুং ৰট্টতি.
৮৫. অব্ভোকাসিকেনপি ৰত্তং জানিতব্বং. তস্স হি সচে পুগ্গলিকমঞ্চকো অত্থি, তত্থেৰ সযিতব্বং. সঙ্ঘিকং গণ্হন্তেন ৰেত্তেন ৰা ৰাকেন ৰা ৰীতমঞ্চকো গহেতব্বো, তস্মিং অসতি পুরাণমঞ্চকো গহেতব্বো, তস্মিং অসতি নৰৰাযিমো ৰা ওনদ্ধকো ৰা গহেতব্বো. গহেত্ৰা পন ‘‘অহং উক্কট্ঠরুক্খমূলিকো উক্কট্ঠঅব্ভোকাসিকো’’তি চীৰরকুটিম্পি অকত্ৰা অসমযে অজ্ঝোকাসে ৰা রুক্খমূলে ৰা পঞ্ঞপেত্ৰা নিপজ্জিতুং ন ৰট্টতি. সচে পন চতুগ্গুণেনপি চীৰরেন কতা কুটি অতেমেন্তং রক্খিতুং ন সক্কোতি, সত্তাহৰদ্দলিকাদীনি ভৰন্তি, ভিক্খুনো কাযানুগতিকত্তা ৰট্টতি. অরঞ্ঞে পণ্ণকুটীসু ৰসন্তানং সীলসম্পদায পসন্নচিত্তা মনুস্সা নৰং মঞ্চপীঠং দেন্তি ‘‘সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জথা’’তি, ৰসিত্ৰা গচ্ছন্তেহি সামন্তৰিহারে সভাগভিক্খূনং পেসেত্ৰা গন্তব্বং, সভাগানং অভাৰেন অনোৰস্সকে নিক্খিপিত্ৰা গন্তব্বং, অনোৰস্সকে অসতি রুক্খে লগ্গেত্ৰা গন্তব্বং. চেতিযঙ্গণে সম্মজ্জনিং গহেত্ৰা ভোজনসালঙ্গণং ৰা উপোসথাগারঙ্গণং ৰা পরিৰেণদিৰাট্ঠানঅগ্গিসালাদীসু ৰা অঞ্ঞতরং সম্মজ্জিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পুন সম্মজ্জনিমাল়কেযেৰ ঠপেতব্বা. উপোসথাগারাদীসু অঞ্ঞতরস্মিং গহেত্ৰা অৰসেসানি সম্মজ্জন্তস্সপি এসেৰ নযো.
যো ¶ পন ভিক্খাচারমগ্গং সম্মজ্জন্তো গন্তুকামো হোতি, তেন সম্মজ্জিত্ৰা সচে অন্তরামগ্গে সালা অত্থি, তত্থ ঠপেতব্বা. সচে নত্থি, ৰলাহকানং অনুট্ঠিতভাৰং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘যাৰাহং ¶ গামতো নিক্খমামি, তাৰ ন ৰস্সিস্সতী’’তি জানন্তেন যত্থ কত্থচি নিক্খিপিত্ৰা পুন পচ্চাগচ্ছন্তেন পাকতিকট্ঠানে ঠপেতব্বা. ‘‘সচে ৰস্সিস্সতীতি জানন্তো অজ্ঝোকাসে ঠপেতি, দুক্কট’’ন্তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. সচে পন তত্র তত্রেৰ সম্মজ্জনত্থায সম্মজ্জনী নিক্খিত্তা হোতি, তং তং ঠানং সম্মজ্জিত্ৰা তত্র তত্রেৰ নিক্খিপিতুং ৰট্টতি, আসনসালং সম্মজ্জন্তেন ৰত্তং জানিতব্বং. তত্রিদং ৰত্তং – মজ্ঝতো পট্ঠায পাদট্ঠানাভিমুখা ৰালিকা হরিতব্বা, কচৰরং হত্থেহি গহেত্ৰা বহি ছড্ডেতব্বং.
৮৬. সচে ৰুত্তপ্পকারং চতুব্বিধম্পি সঙ্ঘিকং সেনাসনং অজ্ঝোকাসে ৰা রুক্খমূলে ৰা মণ্ডপে ৰা অনুপসম্পন্নেন সন্থরাপেতি, যেন সন্থরাপিতং, তস্স পলিবোধো. সচে পন উপসম্পন্নেন সন্থরাপেতি, যেন সন্থতং, তস্স পলিবোধো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ১১১) – থেরো ভোজনসালাযং ভত্তকিচ্চং কত্ৰা দহরং আণাপেতি ‘‘গচ্ছ দিৰাট্ঠানে মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেহী’’তি. সো তথা কত্ৰা নিসিন্নো, থেরো যথারুচি ৰিচরিত্ৰা তত্থ গন্ত্ৰা থৰিকং ৰা উত্তরাসঙ্গং ৰা ঠপেতি, ততো পট্ঠায থেরস্স পলিবোধো. নিসীদিত্ৰা সযং গচ্ছন্তো নেৰ উদ্ধরতি ন উদ্ধরাপেতি, লেড্ডুপাতাতিক্কমে পাচিত্তিযং. সচে পন থেরো তত্থ থৰিকং ৰা উত্তরাসঙ্গং ৰা অট্ঠপেত্ৰা চঙ্কমন্তোৰ দহরং ‘‘গচ্ছ ত্ৰ’’ন্তি ভণতি, তেন ‘‘ইদং, ভন্তে, মঞ্চপীঠ’’ন্তি আচিক্খিতব্বং. সচে থেরো ৰত্তং জানাতি, ‘‘ত্ৰং গচ্ছ, অহং পাকতিকং করিস্সামী’’তি ৰত্তব্বং. সচে বালো হোতি অনুগ্গহিতৰত্তো, ‘‘গচ্ছ, মা ইধ তিট্ঠ, নেৰ নিসীদিতুং ন নিপজ্জিতুং দেমী’’তি দহরং তজ্জেতিযেৰ. দহরেন ‘‘ভন্তে, সুখং সযথা’’তি কপ্পং লভিত্ৰা ৰন্দিত্ৰা গন্তব্বং. তস্মিং গতে থেরস্সেৰ পলিবোধো, পুরিমনযেনেৰ চস্স আপত্তি ৰেদিতব্বা.
অথ পন আণত্তিক্খণেযেৰ দহরো ‘‘ময্হং ভণ্ডে ভণ্ডধোৰনাদি কিঞ্চি করণীযং অত্থী’’তি ৰদতি, থেরো পন তং ‘‘পঞ্ঞপেত্ৰা গচ্ছাহী’’তি ৰত্ৰা ভোজনসালতো নিক্খমিত্ৰা অঞ্ঞত্থ গচ্ছতি, পাদুদ্ধারেন কারেতব্বো ¶ . সচে তত্থেৰ গন্ত্ৰা নিসীদতি, পুরিমনযেনেৰ চস্স লেড্ডুপাতাতিক্কমে আপত্তি. সচে পন থেরো সামণেরং আণাপেতি, সামণেরে তত্থ মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেত্ৰা নিসিন্নেপি ভোজনসালতো অঞ্ঞত্থ গচ্ছন্তো পাদুদ্ধারেন কারেতব্বো. গন্ত্ৰা নিসিন্নো পুন গমনকালে লেড্ডুপাতাতিক্কমে আপত্তিযা কারেতব্বো. সচে পন আণাপেন্তো ‘‘মঞ্চপীঠং পঞ্ঞপেত্ৰা তত্থেৰ নিসীদা’’তি আণাপেতি, যত্রিচ্ছতি, তত্র গন্ত্ৰা আগন্তুং লভতি. সযং পন পাকতিকং অকত্ৰা গচ্ছন্তস্স লেড্ডুপাতাতিক্কমে পাচিত্তিযং. অন্তরসন্নিপাতে ¶ মঞ্চপীঠাদীনি পঞ্ঞপেত্ৰা নিসিন্নেহি গমনকালে আরামিকানং ‘‘ইদং পটিসামেথা’’তি ৰত্তব্বং, অৰত্ৰা গচ্ছন্তানং লেড্ডুপাতাতিক্কমে আপত্তি.
৮৭. মহাধম্মস্সৰনং নাম হোতি, তত্থ উপোসথাগারতোপি ভোজনসালতোপি আহরিত্ৰা মঞ্চপীঠানি পঞ্ঞপেন্তি, আৰাসিকানংযেৰ পলিবোধো. সচে আগন্তুকা ‘‘ইদং অম্হাকং উপজ্ঝাযস্স, ইদং আচরিযস্সা’’তি গণ্হন্তি, ততো পট্ঠায তেসং পলিবোধো. গমনকালে পাকতিকং অকত্ৰা লেড্ডুপাতং অতিক্কমন্তানং আপত্তি. মহাপচ্চরিযং পন ৰুত্তং ‘‘যাৰ অঞ্ঞে ন নিসীদন্তি, তাৰ যেহি পঞ্ঞত্তং, তেসং ভারো, অঞ্ঞেসু আগন্ত্ৰা নিসিন্নেসু নিসিন্নকানং ভারো. সচে তে অনুদ্ধরিত্ৰা ৰা অনুদ্ধরাপেত্ৰা ৰা গচ্ছন্তি, দুক্কটং. কস্মা? অনাণত্তিযা পঞ্ঞপিতত্তা’’তি. ধম্মাসনে পঞ্ঞত্তে যাৰ উস্সারকো ৰা ধম্মকথিকো ৰা নাগচ্ছতি, তাৰ পঞ্ঞাপকানং পলিবোধো. তস্মিং আগন্ত্ৰা নিসিন্নে তস্স পলিবোধো. সকলং অহোরত্তং ধম্মস্সৰনং হোতি, অঞ্ঞো উস্সারকো ৰা ধম্মকথিকো ৰা উট্ঠাতি, অঞ্ঞো নিসীদতি, যো যো আগন্ত্ৰা নিসীদতি, তস্স তস্সেৰ ভারো. উট্ঠহন্তেন পন ‘‘ইদমাসনং তুম্হাকং ভারো’’তি ৰত্ৰা গন্তব্বং. সচেপি ইতরস্মিং অনাগতে পঠমং নিসিন্নো উট্ঠায গচ্ছতি, তস্মিঞ্চ অন্তোউপচারট্ঠেযেৰ ইতরো আগন্ত্ৰা নিসীদতি, উট্ঠায গতো আপত্তিযা ন কারেতব্বো. সচে পন ইতরস্মিং অনাগতেযেৰ পঠমং নিসিন্নো উট্ঠাযাসনা লেড্ডুপাতং অতিক্কমতি, আপত্তিযা কারেতব্বো. ‘‘সব্বত্থ লেড্ডুপাতাতিক্কমে পঠমপাদে দুক্কটং, দুতিযপাদে পাচিত্তিয’’ন্তি অযং নযো মহাপচ্চরিযং ৰুত্তোতি.
৮৮. সচে ¶ পন ৰুত্তপ্পকারসেনাসনতো অঞ্ঞং সঙ্ঘিকং চিমিলিকং ৰা উত্তরত্থরণং ৰা ভূমত্থরণং ৰা তট্টিকং ৰা চম্মখণ্ডং ৰা পাদপুঞ্ছনিং ৰা ফলকপীঠং ৰা অজ্ঝোকাসে সন্থরিত্ৰা ৰা সন্থরাপেত্ৰা ৰা তং পক্কমন্তো নেৰ উদ্ধরতি ন উদ্ধরাপেতি অনাপুচ্ছং ৰা গচ্ছতি, দুক্কটং. আধারকং পত্তপিধানকং পাদকঠলিকং তালৰণ্টং বীজনিপত্তকং যং কিঞ্চি দারুভণ্ডং অন্তমসো পানীযউল়ুঙ্কং পানীযসঙ্খং অজ্ঝোকাসে নিক্খিপিত্ৰা গচ্ছন্তস্সপি দুক্কটং. অজ্ঝোকাসে রজনং পচিত্ৰা রজনভাজনং রজনউল়ুঙ্কো রজনদোণিকাতি সব্বং অগ্গিসালায পটিসামেতব্বং. সচে অগ্গিসালা নত্থি, অনোৰস্সকে পব্ভারে নিক্খিপিতব্বং. তস্মিম্পি অসতি যত্থ ওলোকেন্তা ভিক্খূ পস্সন্তি, তাদিসে ঠানে ঠপেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. অঞ্ঞপুগ্গলিকে পন মঞ্চপীঠাদিসেনাসনেপি দুক্কটমেৰ. এত্থ পন ‘‘যস্মিং ৰিস্সাসগ্গাহো ন রুহতি, তস্স সন্তকে দুক্কটং. যস্মিং পন ৰিস্সাসগ্গাহো রুহতি, তস্স সন্তকং অত্তনো পুগ্গলিকমেৰ হোতী’’তি মহাপচ্চরিযাদীসু ৰুত্তং. অত্তনো পুগ্গলিকে পন অনাপত্তিযেৰ. যো ভিক্খু ¶ ৰা সামণেরো ৰা আরামিকো ৰা লজ্জী হোতি, অত্তনো পলিবোধং ৰিয মঞ্ঞতি, তথারূপং অনাপুচ্ছিত্ৰা গচ্ছন্তস্সপি অনাপত্তি. যো পন আতপে ওতাপেন্তো ‘‘আগন্ত্ৰা উদ্ধরিস্সামী’’তি গচ্ছতি, তস্সপি অনাপত্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
মঞ্চপীঠাদিসঙ্ঘিকসেনাসনেসু
পটিপজ্জিতব্বৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১৮. কালিকৰিনিচ্ছযকথা
৮৯. কালিকানিপি ¶ চত্তারীতি এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ২৫৫-২৫৬) যাৰকালিকং যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকন্তি ইমানি চত্তারি কালিকানি ৰেদিতব্বানি. তত্থ পুরেভত্তং পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং যং কিঞ্চি খাদনীযভোজনীযং যাৰ মজ্ঝন্হিকসঙ্খতো কালো, তাৰ পরিভুঞ্জিতব্বতো যাৰকালিকং. সদ্ধিং অনুলোমপানেহি অট্ঠৰিধং পানং যাৰ রত্তিযা পচ্ছিমযামসঙ্খাতো ¶ যামো, তাৰ পরিভুঞ্জিতব্বতো যামো কালো অস্সাতি যামকালিকং. সপ্পিআদি পঞ্চৰিধং ভেসজ্জং পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহং নিধেতব্বতো সত্তাহো কালো অস্সাতি সত্তাহকালিকং. ঠপেত্ৰা উদকং অৰসেসং সব্বম্পি পটিগ্গহিতং যাৰজীৰং পরিহরিত্ৰা সতি পচ্চযে পরিভুঞ্জিতব্বতো যাৰজীৰিকন্তি ৰুচ্চতি.
৯০. তত্থ যাৰকালিকেসু ভোজনীযং নাম ওদনো কুম্মাসো সত্তু মচ্ছো মংসন্তি. পঞ্চ ভোজনানি যামকালিকং সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকঞ্চ ঠপেত্ৰা অৰসেসং খাদনীযং নাম. এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ২৪৮-৯) পন যং তাৰ সক্খলিমোদকাদি পুব্বণ্ণাপরণ্ণমযং খাদনীযং, তত্থ ৰত্তব্বমেৰ নত্থি. যম্পি ৰনমূলাদিপ্পভেদং আমিসগতিকং হোতি. সেয্যথিদং – মূলখাদনীযং কন্দখাদনীযং মুল়ালখাদনীযং মত্থকখাদনীযং খন্ধখাদনীযং তচখাদনীযং পত্তখাদনীযং পুপ্ফখাদনীযং ফলখাদনীযং অট্ঠিখাদনীযং পিট্ঠখাদনীযং নিয্যাসখাদনীযন্তি, ইদম্পি খাদনীযসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি.
তত্থ পন আমিসগতিকসল্লক্খণত্থং ইদং মুখমত্তনিদস্সনং – মূলখাদনীযে তাৰ মূলকমূলং খারকমূলং চচ্চুমূলং তম্বকমূলং তণ্ডুলেয্যকমূলং ৰত্থুলেয্যকমূলং ৰজকলিমূলং জজ্ঝরিমূলন্তি এৰমাদীনি সূপেয্যপণ্ণমূলানি আমিসগতিকানি. এত্থ চ ৰজকলিমূলে জরট্ঠং ছিন্দিত্ৰা ছড্ডেন্তি, তং যাৰজীৰিকং হোতি. অঞ্ঞম্পি এৰরূপং এতেনেৰ নযেন ৰেদিতব্বং. মূলকখারকজজ্ঝরিমূলানং পন জরট্ঠানিপি আমিসগতিকানেৰাতি ৰুত্তং. যানি পন পাল়িযং –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মূলানি ভেসজ্জানি হলিদ্দিং সিঙ্গিৰেরং ৰচং ৰচত্তং অতিৰিসং কটুকরোহিণিং উসীরং ভদ্দমুত্তকং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলানি ভেসজ্জানি ¶ নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –
ৰুত্তানি, তানি যাৰজীৰিকানি. তেসং চূল়পঞ্চমূলং মহাপঞ্চমূলন্তিআদিনা নযেন গণিযমানানং গণনায অন্তো নত্থি, খাদনীযত্থঞ্চ ভোজনীযত্থঞ্চ অফরণভাৰোযেৰ পনেতেসং লক্খণং. তস্মা যং কিঞ্চি মূলং তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরতি, তং যাৰকালিকং, ইতরং যাৰজীৰিকন্তি ৰেদিতব্বং ¶ . সুবহুং ৰত্ৰাপি হি ইমস্মিংযেৰ লক্খণে ঠাতব্বং. নামসঞ্ঞাসু পন ৰুচ্চমানাসু তং তং নামং অজানন্তানং সম্মোহোযেৰ হোতি, তস্মা নামসঞ্ঞায আদরং অকত্ৰা লক্খণমেৰ দস্সিতং. যথা চ মূলে, এৰং কন্দাদীসুপি লক্খণং দস্সযিস্সাম, তস্সেৰ ৰসেন ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. যঞ্চ তং পাল়িযং হলিদ্দাদি অট্ঠৰিধং ৰুত্তং, তস্স খন্ধতচপুপ্ফফলাদি সব্বং যাৰজীৰিকন্তি ৰুত্তং.
কন্দখাদনীযে দুৰিধো কন্দো দীঘো চ ভিসকিংসুককন্দাদি, ৰট্টো চ উপ্পলকসেরুককন্দাদি, যং গণ্ঠীতিপি ৰদন্তি. তত্থ সব্বেসং কন্দানং জিণ্ণজরট্ঠট্ঠানঞ্চ ছল্লি চ সুখুমমূলানি চ যাৰজীৰিকানি, তরুণো পন সুখখাদনীযো সালকল্যাণিপোতককন্দো কিংসুকপোতককন্দো অম্বাটককন্দো কেতককন্দো মালুৰকন্দো ভিসসঙ্খাতো পদুমপুণ্ডরীককন্দো পিণ্ডালুমসালুআদযো চ খীরৰল্লিকন্দো আলুৰকন্দো সিগ্গুকন্দো তালকন্দো নীলুপ্পলরত্তুপ্পলকুমুদসোগন্ধিকানং কন্দা কদলিকন্দো ৰেল়ুকন্দো কসেরুককন্দোতি এৰমাদযো তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থঞ্চ ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণককন্দা যাৰকালিকা. খীরৰল্লিকন্দো অধোতো যাৰজীৰিকো, ধোতো যাৰকালিকো. খীরকাকোলিজীৰিকউসভকলসুণাদিকন্দা পন যাৰজীৰিকা. তে পাল়িযং ‘‘যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলানি ভেসজ্জানী’’তি এৰং (মহাৰ. ২৬৩) মূলভেসজ্জসঙ্গহেনেৰ সঙ্গহিতা.
মুল়ালখাদনীযে পদুমমুল়ালং পুণ্ডরীকমুল়ালং মূলসদিসংযেৰ. এরকমুল়ালং কন্দুলমুল়ালন্তি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকমুল়ালং যাৰকালিকং, হলিদ্দিসিঙ্গিৰেরমকচিচতুরস্সৰল্লিকেতকতালহিন্তালকুন্তালনাল়িকেরপূগরুক্খাদিমুল়ালং পন যাৰজীৰিকং. তং সব্বম্পি পাল়িযং ‘‘যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি মূলানি ভেসজ্জানী’’তি এৰং মূলভেসজ্জসঙ্গহেনেৰ সঙ্গহিতং.
মত্থকখাদনীযে ¶ তালহিন্তালকুন্তালকেতকনাল়িকেরপূগরুক্খখজ্জূরিৰেত্তএরককদলীনং কল়ীরসঙ্খাতা মত্থকা, ৰেণুকল়ীরো নল়কল়ীরো উচ্ছুকল়ীরো ¶ মূলককল়ীরো সাসপকল়ীরো সতাৰরিকল়ীরো সত্তন্নং ধঞ্ঞানং কল়ীরাতি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকো রুক্খৰল্লিআদীনং মত্থকো যাৰকালিকো, হলিদ্দিসিঙ্গিৰেরৰচমকচিলসুণানং কল়ীরা, তালহিন্তালকুন্তালনাল়িকেরকল়ীরানঞ্চ ছিন্দিত্ৰা পাতিতো জরট্ঠবুন্দো যাৰজীৰিকো.
খন্ধখাদনীযে অন্তোপথৰীগতো সালকল্যাণীখন্ধো উচ্ছুখন্ধো নীলুপ্পলরত্তুপ্পলকুমুদসোগন্ধিকানং দণ্ডকখন্ধাতি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকো খন্ধো যাৰকালিকো, উপ্পলজাতীনং পণ্ণদণ্ডকো পদুমজাতীনং সব্বোপি দণ্ডকো করৰিন্দদণ্ডাদযো চ অৰসেসসব্বখন্ধা যাৰজীৰিকা.
তচখাদনীযে উচ্ছুতচোৰ একো যাৰকালিকো, সোপি সরসো, সেসো সব্বো যাৰজীৰিকো. তেসং পন মত্থকখন্ধতচানং তিণ্ণম্পি পাল়িযং কসাৰভেসজ্জেন সঙ্গহো ৰেদিতব্বো. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কসাৰানি ভেসজ্জানি নিম্বকসাৰং কুটজকসাৰং পটোলকসাৰং ফগ্গৰকসাৰং নত্তমালকসাৰং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি কসাৰানি ভেসজ্জানি নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩).
এত্থ হি এতেসম্পি সঙ্গহো সিজ্ঝতি. ৰুত্তকসাৰানি চ সব্বকপ্পিযানীতি ৰেদিতব্বানি.
পত্তখাদনীযে মূলকং খারকো চচ্চু তম্বকো তণ্ডুলেয্যকো পপুন্নাগো ৰত্থুলেয্যকো ৰজকলি জজ্ঝরি সেল্লু সিগ্গু কাসমদ্দকো উম্মাচীনমুগ্গো মাসো রাজমাসো ঠপেত্ৰা মহানিপ্ফাৰং অৰসেসনিপ্ফাৰো অগ্গিমন্থো সুনিসন্নকো সেতৰরণো নাল়িকা ভূমিযং জাতলোণীতি এতেসং পত্তানি, অঞ্ঞানি চ এৰরূপানি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থঞ্চ ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকানি পত্তানি একংসেন যাৰকালিকানি ¶ , যা পনঞ্ঞা ¶ মহানখপিট্ঠিমত্তপণ্ণা লোণিরুক্খে চ গচ্ছে চ আরোহতি, তস্সা পত্তং যাৰজীৰিকং. ব্রহ্মিপত্তঞ্চ যাৰকালিকন্তি দীপৰাসিনো ৰদন্তি. অম্বপল্লৰং যাৰকালিকং, অসোকপল্লৰং পন যাৰজীৰিকং. যানি চঞ্ঞানি পাল়িযং –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পণ্ণানি ভেসজ্জানি নিম্বপণ্ণং কুটজপণ্ণং পটোলপণ্ণং সুলসিপণ্ণং কপ্পাসপণ্ণং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি পণ্ণানি ভেসজ্জানি নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –
ৰুত্তানি, তানি যাৰজীৰিকানি. ন কেৰলঞ্চ পণ্ণানি, তেসং পুপ্ফফলানিপি. যাৰজীৰিকপণ্ণানং পন ফগ্গৰপণ্ণং অজ্জুকপণ্ণং ফণিজ্জকপণ্ণং তম্বূলপণ্ণং পদুমিনিপণ্ণন্তি এৰং গণনৰসেন অন্তো নত্থি.
পুপ্ফখাদনীযে মূলকপুপ্ফং খারকপুপ্ফং চচ্চুপুপ্ফং তম্বকপুপ্ফং ৰজকলিপুপ্ফং জজ্ঝরিপুপ্ফং চূল়নিপ্ফাৰপুপ্ফং মহানিপ্ফাৰপুপ্ফং কসেরুকপুপ্ফং নাল়িকেরতালকেতকানং তরুণপুপ্ফানি সেতৰরণপুপ্ফং সিগ্গুপুপ্ফং উপ্পলপদুমজাতিকানং পুপ্ফানং কণ্ণিকামত্তং অগন্ধিপুপ্ফং করীরপুপ্ফং জীৰন্তী পুপ্ফন্তি এৰমাদি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণপুপ্ফং যাৰকালিকং, অসোকবকুলকুয্যকপুন্নাগচম্পকজাতিকরৰীরকণিকারকুন্দনৰমালিকমল্লিকাদীনং পন পুপ্ফং যাৰজীৰিকং, তস্স গণনায অন্তো নত্থি. পাল়িযং পনস্স কসাৰভেসজ্জেন সঙ্গহো ৰেদিতব্বো.
ফলখাদনীযে পনসলবুজতালনাল়িকেরঅম্বজম্বুঅম্বাটকতিন্তিণিকমাতুলুঙ্গকপিত্থলাবুকুম্ভণ্ডপুস্সফলতিম্বরূসকতিপুসৰাতিঙ্গণচোচমোচমধুকাদীনং ফলানি, যানি লোকে তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরন্তি, সব্বানি তানি যাৰকালিকানি, নামগণনৰসেন তেসং ন সক্কা পরিযন্তং দস্সেতুং. যানি পন পাল়িযং –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ফলানি ভেসজ্জানি বিলঙ্গং পিপ্পলিং মরীচং হরীতকং ৰিভীতকং আমলকং গোট্ঠফলং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি ¶ অত্থি ফলানি ভেসজ্জানি নেৰ খাদনীযে খাদনীযত্থং ফরন্তি, ন ভোজনীযে ভোজনীযত্থং ফরন্তী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –
ৰুত্তানি ¶ , তানি যাৰজীৰিকানি. তেসম্পি অপরিপক্কানি অচ্ছিৰবিম্বৰরণকেতককাস্মরীআদীনং ফলানি জাতিফলং কটুকফলং এল়া তক্কোলন্তি এৰং নামৰসেন ন সক্কা পরিযন্তং দস্সেতুং.
অট্ঠিখাদনীযে লবুজট্ঠি পনসট্ঠি অম্বাটকট্ঠি সালট্ঠি খজ্জূরীকেতকতিম্বরূসকানং তরুণফলট্ঠি তিন্তিণিকট্ঠি বিম্বফলট্ঠি উপ্পলপদুমজাতীনং পোক্খরট্ঠীতি এৰমাদীনি তেসু তেসু জনপদেসু মনুস্সানং পকতিআহারৰসেন খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকানি অট্ঠীনি যাৰকালিকানি, মধুকট্ঠি পুন্নাগট্ঠি হরীতকাদীনং অট্ঠীনি সিদ্ধত্থকট্ঠি রাজিকট্ঠীতি এৰমাদীনি অট্ঠীনি যাৰজীৰিকানি. তেসং পাল়িযং ফলভেসজ্জেনেৰ সঙ্গহো ৰেদিতব্বো.
পিট্ঠখাদনীযে সত্তন্নং তাৰ ধঞ্ঞানং ধঞ্ঞানুলোমানং অপরণ্ণানঞ্চ পিট্ঠং পনসপিট্ঠং লবুজপিট্ঠং অম্বাটকপিট্ঠং সালপিট্ঠং ধোতকতালপিট্ঠং খীরৰল্লিপিট্ঠঞ্চাতি এৰমাদীনি তেসু তেসু জনপদেসু পকতিআহারৰসেন মনুস্সানং খাদনীযত্থং ভোজনীযত্থঞ্চ ফরণকানি পিট্ঠানি যাৰকালিকানি, অধোতকং তালপিট্ঠং খীরৰল্লিপিট্ঠং অস্সগন্ধাদিপিট্ঠানি চ যাৰজীৰিকানি. তেসং পাল়িযং কসাৰেহি মূলফলেহি চ সঙ্গহো ৰেদিতব্বো.
নিয্যাসখাদনীযে – একো উচ্ছুনিয্যাসোৰ সত্তাহকালিকো, সেসা –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, জতূনি ভেসজ্জানি হিঙ্গুং হিঙ্গুজতুং হিঙ্গুসিপাটিকং তকং তকপত্তিং তকপণ্ণিং সজ্জুলসং, যানি ৰা পনঞ্ঞানিপি অত্থি জতূনি ভেসজ্জানী’’তি (মহাৰ. ২৬৩) –
এৰং পাল়িযং ৰুত্তা নিয্যাসা যাৰজীৰিকা. তত্থ যেৰাপনকৰসেন সঙ্গহিতানং অম্বনিয্যাসো কণিকারনিয্যাসোতি এৰং নামৰসেন ন সক্কা পরিযন্তং দস্সেতুং. এৰং ইমেসু মূলখাদনীযাদীসু যং কিঞ্চি যাৰকালিকং, সব্বম্পি ইমস্মিং অত্থে অৰসেসং খাদনীযং নামাতি সঙ্গহিতং.
৯১. যামকালিকেসু ¶ পন অট্ঠ পানানি নাম অম্বপানং জম্বুপানং চোচপানং মোচপানং মধুকপানং মুদ্দিকপানং সালূকপানং ফারুসকপানন্তি ইমানি অট্ঠ পানানি. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০০) অম্বপানন্তি আমেহি ৰা পক্কেহি ৰা অম্বেহি কতপানং. তত্থ আমেহি করোন্তেন ¶ অম্বতরুণানি ভিন্দিত্ৰা উদকে পক্খিপিত্ৰা আতপে আদিচ্চপাকেন পচিত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা তদহুপটিগ্গহিতকেহি মধুসক্কারকপ্পূরাদীহি যোজেত্ৰা কাতব্বং, এৰং কতং পুরেভত্তমেৰ কপ্পতি. অনুপসম্পন্নেহি কতং লভিত্ৰা পন পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসপরিভোগেনপি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্তং নিরামিসপরিভোগেন যাৰ অরুণুগ্গমনা ৰট্টতি. এস নযো সব্বপানেসু. জম্বুপানন্তি জম্বুফলেহি কতপানং. চোচপানন্তি অট্ঠিককদলিফলেহি কতপানং. মোচপানন্তি অনট্ঠিকেহি কদলিফলেহি কতপানং. মধুকপানন্তি মধুকানং জাতিরসেন কতপানং. তং পন উদকসম্ভিন্নং ৰট্টতি, সুদ্ধং ন ৰট্টতি. মুদ্দিকপানন্তি মুদ্দিকা উদকে মদ্দিত্ৰা অম্বপানং ৰিয কতপানং. সালূকপানন্তি রত্তুপ্পলনীলুপ্পলাদীনং সালূকে মদ্দিত্ৰা কতপানং. ফারুসকপানন্তি ফারুসকফলেহি অম্বপানং ৰিয কতপানং. ইমানি অট্ঠ পানানি সীতানিপি আদিচ্চপাকানিপি ৰট্টন্তি, অগ্গিপাকানি ন ৰট্টন্তি.
অৰসেসানি ৰেত্ততিন্তিণিকমাতুলুঙ্গকপিত্থকোসম্বকরমন্দাদিখুদ্দকফলপানানি অট্ঠপানগঅকানেৰ. তানি কিঞ্চাপি পাল়িযং ন ৰুত্তানি, অথ খো কপ্পিযং অনুলোমেন্তি, তস্মা কপ্পন্তি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং ফলরসং ঠপেত্ৰা ধঞ্ঞফলরস’’ন্তি (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০০) ৰুত্তত্তা ঠপেত্ৰা সানুলোমধঞ্ঞফলরসং অঞ্ঞং ফলপানং নাম অকপ্পিযং নত্থি, সব্বং যামকালিকমেৰ. তত্থ সানুলোমধঞ্ঞফলরসো নাম সত্তন্নঞ্চেৰ ধঞ্ঞানং তালনাল়িকেরপনসলবুজঅলাবুকুম্ভণ্ডপুস্সফলতিপুসএল়ালুকাতি নৰন্নঞ্চ মহাফলানং সব্বেসঞ্চ পুব্বণ্ণাপরণ্ণানং অনুলোমধঞ্ঞানং রসো যাৰকালিকো, তস্মা পচ্ছাভত্তং ন ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং পত্তরসং ঠপেত্ৰা ডাকরস’’ন্তি (মহাৰ. ৩০০) ৰুত্তত্তা পক্কডাকরসং ঠপেত্ৰা যাৰকালিকপত্তানম্পি সীতোদকেন মদ্দিত্ৰা কতরসো ৰা আদিচ্চপাকো ৰা ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং পুপ্ফরসং ঠপেত্ৰা মধুকপুপ্ফরস’’ন্তি ৰুত্তত্তা মধুকপুপ্ফরসং ঠপেত্ৰা সব্বোপি পুপ্ফরসো ৰট্টতি.
৯২. সত্তাহকালিকং ¶ নাম সপ্পি নৰনীতং তেলং মধু ফাণিতন্তি ইমানি পঞ্চ ভেসজ্জানি. তত্থ সপ্পি নাম গোসপ্পি ৰা অজিকাসপ্পি ৰা মহিংসসপ্পি ৰা যেসং মংসং কপ্পতি, তেসং সপ্পি. নৰনীতং নাম তেসংযেৰ নৰনীতং. তেলং নাম তিলতেলং সাসপতেলং মধুকতেলং এরণ্ডতেলং ৰসাতেলং. মধু নাম মক্খিকামধু. ফাণিতং নাম উচ্ছুম্হা নিব্বত্তং (পচি. ২৬০). যাৰজীৰিকং পন হেট্ঠা যাৰকালিকে মূলখাদনীযাদীসু ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
৯৩. তত্থ ¶ (পাচি. অট্ঠ. ২৫৬) অরুণোদযে পটিগ্গহিতং যাৰকালিকং সতক্খত্তুম্পি নিদহিত্ৰা যাৰ কালো নাতিক্কমতি, তাৰ পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, যামকালিকং একং অহোরত্তং, সত্তাহকালিকং সত্তরত্তং, ইতরং সতি পচ্চযে যাৰজীৰম্পি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. পটিগ্গহেত্ৰা একরত্তং ৰীতিনামিতং পন যং কিঞ্চি যাৰকালিকং ৰা যামকালিকং ৰা অজ্ঝোহরিতুকামতায গণ্হন্তস্স পটিগ্গহণে তাৰ দুক্কটং, অজ্ঝোহরতো পন একমেকস্মিং অজ্ঝোহারে সন্নিধিপচ্চযা পাচিত্তিযং. সচেপি পত্তো দুদ্ধোতো হোতি, যং অঙ্গুলিযা ঘংসন্তস্স লেখা পঞ্ঞাযতি, গণ্ঠিকপত্তস্স ৰা গণ্ঠিকন্তরে স্নেহো পৰিট্ঠো হোতি, সো উণ্হে ওতাপেন্তস্স পগ্ঘরতি, উণ্হযাগুযা ৰা গহিতায সন্দিস্সতি, তাদিসে পত্তেপি পুনদিৰসে ভুঞ্জন্তস্স পাচিত্তিযং, তস্মা পত্তং ধোৰিত্ৰা পুন তত্থ অচ্ছোদকং ৰা আসিঞ্চিত্ৰা অঙ্গুলিযা ৰা ঘংসিত্ৰা নিস্নেহভাৰো জানিতব্বো. সচে হি উদকে ৰা স্নেহভাৰো, পত্তে ৰা অঙ্গুলিলেখা পঞ্ঞাযতি, দুদ্ধোতো হোতি, তেলৰণ্ণপত্তে পন অঙ্গুলিলেখা পঞ্ঞাযতি, সা অব্বোহারিকা. যম্পি ভিক্খূ নিরপেক্খা সামণেরানং পরিচ্চজন্তি, তঞ্চে সামণেরা নিদহিত্ৰা দেন্তি, সব্বং ৰট্টতি. সযং পটিগ্গহেত্ৰা অপরিচ্চত্তমেৰ হি দুতিযদিৰসে ন ৰট্টতি. ততো হি একসিত্থম্পি অজ্ঝোহরতো পাচিত্তিযমেৰ. অকপ্পিযমংসেসু মনুস্সমংসে থুল্লচ্চযেন সদ্ধিং পাচিত্তিযং, অৰসেসেসু দুক্কটেন সদ্ধিং.
যামকালিকং সতি পচ্চযে অজ্ঝোহরতো পাচিত্তিযং, আহারত্থায অজ্ঝোহরতো দুক্কটেন সদ্ধিং পাচিত্তিযং. সচে পৰারিতো হুত্ৰা অনতিরিত্তকতং অজ্ঝোহরতি, পকতিআমিসে দ্ৰে পাচিত্তিযানি, মনুস্সমংসে থুল্লচ্চযেন সদ্ধিং দ্ৰে, সেসঅকপ্পিযমংসে দুক্কটেন সদ্ধিং. যামকালিকং সতি ¶ পচ্চযে সামিসেন মুখেন অজ্ঝোহরতো দ্ৰে, নিরামিসেন একমেৰ. আহারত্থায অজ্ঝোহরতো ৰিকপ্পদ্ৰযেপি দুক্কটং ৰড্ঢতি. সচে ৰিকালে অজ্ঝোহরতি, পকতিভোজনে সন্নিধিপচ্চযা চ ৰিকালভোজনপচ্চযা চ দ্ৰে পাচিত্তিযানি, অকপ্পিযমংসে থুল্লচ্চযং দুক্কটঞ্চ ৰড্ঢতি. যামকালিকে ৰিকালপচ্চযা অনাপত্তি. অনতিরিত্তপচ্চযা পন ৰিকালে সব্বৰিকপ্পেসু অনাপত্তি.
সত্তাহকালিকং পন যাৰজীৰিকঞ্চ আহারত্থায পটিগ্গণ্হতো পটিগ্গণ্হনপচ্চযা তাৰ দুক্কটং, অজ্ঝোহরতো পন সচে নিরামিসং হোতি, অজ্ঝোহারে দুক্কটং. অথ আমিসসংসট্ঠং পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতং হোতি, যথাৰত্থুকং পাচিত্তিযমেৰ.
৯৪. সত্তাহকালিকেসু পন সপ্পিআদীসু অযং ৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ২.৬২২) – সপ্পি ¶ তাৰ পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং তদহুপুরেভত্তং সামিসম্পি নিরামিসম্পি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসং পরিভুঞ্জিতব্বং. সত্তাহাতিক্কমে সচে একভাজনে ঠপিতং, একং নিস্সগ্গিযং. সচে বহূসু, ৰত্থুগণনায নিস্সগ্গিযানি. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা উগ্গহিতকং কত্ৰা নিক্খিত্তং অজ্ঝোহরিতুং ন ৰট্টতি, অব্ভঞ্জনাদীসু উপনেতব্বং. সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি অনজ্ঝোহরণীযতং আপন্নত্তা. সচে অনুপসম্পন্নো পুরেভত্তং পটিগ্গহিতনৰনীতেন সপ্পিং কত্ৰা দেতি, পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, সচে সযং করোতি, সত্তাহম্পি নিরামিসমেৰ ৰট্টতি. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতনৰনীতেন যেন কেনচি কতসপ্পি সত্তাহম্পি নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, উগ্গহিতকেন কতে পুব্বে ৰুত্তসুদ্ধসপ্পিনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. পুরেভত্তং পটিগ্গহিতখীরেন ৰা দধিনা ৰা কতসপ্পি অনুপসম্পন্নেন কতং সামিসম্পি তদহুপুরেভত্তং ৰট্টতি, সযংকতং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি.
৯৫. নৰনীতং তাপেন্তস্স হি সামংপাকো ন হোতি, সামংপক্কেন পন তেন সদ্ধিং আমিসং ন ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায চ ন ৰট্টতিযেৰ. সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি সৰত্থুকস্স পটিগ্গহিতত্তা. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতকেহি কতং পন অব্ভঞ্জনাদীসু উপনেতব্বং. পুরেভত্তম্পি চ উগ্গহিতকেহি কতং, উভযেসম্পি সত্তাহাতিক্কমে অনাপত্তি. এস ¶ নযো অকপ্পিযমংসসপ্পিম্হি. অযং পন ৰিসেসো – যত্থ পাল়িযং আগতসপ্পিনা নিস্সগ্গিযং, তত্থ ইমিনা দুক্কটং. অন্ধকট্ঠকথাযং কারণপতিরূপকং ৰত্ৰা মনুস্সসপ্পি চ নৰনীতঞ্চ পটিক্খিত্তং, তং দুপ্পটিক্খিত্তং সব্বঅট্ঠকথাসু অনুঞ্ঞাতত্তা. পরতো চস্স ৰিনিচ্ছযোপি আগচ্ছিস্সতি. পাল়িযং আগতনৰনীতম্পি পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং তদহুপুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায নিরামিসমেৰ. সত্তাহাতিক্কমে নানাভাজনেসু ঠপিতে ভাজনগণনায, একভাজনেপি অমিস্সেত্ৰা পিণ্ডপিণ্ডৰসেন ঠপিতে পিণ্ডগণনায নিস্সগ্গিযানি. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতং সপ্পিনযেন ৰেদিতব্বং. এত্থ পন দধিগুল়িকাযোপি তক্কবিন্দূনিপি হোন্তি, তস্মা ধোতং ৰট্টতীতি উপড্ঢত্থেরা আহংসু. মহাসিৰত্থেরো পন ‘‘ভগৰতা অনুঞ্ঞাতকালতো পট্ঠায তক্কতো উদ্ধটমত্তমেৰ খাদিংসূ’’তি আহ. তস্মা নৰনীতং পরিভুঞ্জন্তেন ধোৰিত্ৰা দধিতক্কমক্খিকাকিপিল্লিকাদীনি অপনেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. পচিত্ৰা সপ্পিং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতুকামেন অধোতম্পি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. যং তত্থ দধিগতং ৰা তক্কগতং ৰা, তং খযং গমিস্সতি. এত্তাৰতা হি সৰত্থুকপটিগ্গহিতং নাম ন হোতীতি অযমেত্থ অধিপ্পাযো. আমিসেন সদ্ধিং পক্কত্তা পন তস্মিম্পি কুক্কুচ্চাযন্তি কুক্কুচ্চকা. ইদানি উগ্গহেত্ৰা ঠপিতনৰনীতে চ পুরেভত্তং খীরদধীনি পটিগ্গহেত্ৰা কতনৰনীতে ¶ চ পচ্ছাভত্তং তানি পটিগ্গহেত্ৰা কতনৰনীতে চ উগ্গহিতকেহি কতনৰনীতে চ অকপ্পিযমংসনৰনীতে চ সব্বো আপত্তানাপত্তিপরিভোগাপরিভোগনযো সপ্পিম্হি ৰুত্তক্কমেনেৰ গহেতব্বো. তেলভিক্খায পৰিট্ঠানং পন ভিক্খূনং তত্থেৰ সপ্পিম্পি নৰনীতম্পি পক্কতেলম্পি অপক্কতেলম্পি আকিরন্তি. তত্থ তক্কদধিবিন্দূনিপি ভত্তসিত্থানিপি তণ্ডুলকণাপি মক্খিকাদযোপি হোন্তি, আদিচ্চপাকং কত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা গহিতং সত্তাহকালিকং হোতি. পটিগ্গহেত্ৰা চ ঠপিতভেসজ্জেহি সদ্ধিং পচিত্ৰা নত্থুপানম্পি কাতুং ৰট্টতি. সচে ৰদ্দলিসমযে লজ্জী সামণেরো যথা তত্থ পতিততণ্ডুলকণাদযো ন পচ্চন্তি, এৰং অগ্গিম্হি ৰিলীযাপেত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা পুন পচিত্ৰা দেতি, পুরিমনযেনেৰ সত্তাহং ৰট্টতি.
৯৬. তেলেসু তিলতেলং তাৰ পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায নিরামিসমেৰ ৰট্টতি. সত্তাহাতিক্কমে ¶ তস্স ভাজনগণনায নিস্সগ্গিযভাৰো ৰেদিতব্বো. পচ্ছাভত্তং পটিগ্গহিতং সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, উগ্গহিতকং কত্ৰা নিক্খিত্তং অজ্ঝোহরিতুং ন ৰট্টতি, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. পুরেভত্তং তিলে পটিগ্গহেত্ৰা কততেলং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায অনজ্ঝোহরণীযং হোতি, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. পচ্ছাভত্তং তিলে পটিগ্গহেত্ৰা কততেলং অনজ্ঝোহরণীযমেৰ সৰত্থুকপটিগ্গহিতত্তা. সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং. পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা উগ্গহিতকতিলেহি কততেলেপি এসেৰ নযো. পুরেভত্তং পটিগ্গহিততিলে ভজ্জিত্ৰা ৰা তিলপিট্ঠং ৰা সেদেত্ৰা উণ্হোদকেন ৰা তেমেত্ৰা কততেলং সচে অনুপসম্পন্নেন কতং, পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, অত্তনা কতং নিব্বট্টিতত্তা পুরেভত্তং নিরামিসং ৰট্টতি, সামংপক্কত্তা সামিসং ন ৰট্টতি. সৰত্থুকপটিগ্গহিতত্তা পন পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায উভযম্পি অনজ্ঝোহরণীযং, সীসমক্খনাদীসু উপনেতব্বং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. যদি পন অপ্পং উণ্হোদকং হোতি অব্ভুক্কিরণমত্তং, অব্বোহারিকং হোতি সামংপাকগণনং ন গচ্ছতি. সাসপতেলাদীসুপি অৰত্থুকপটিগ্গহিতেসু অৰত্থুকতিলতেলে ৰুত্তসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো.
সচে পন পুরেভত্তং পটিগ্গহিতানং সাসপাদীনং চুণ্ণেহি আদিচ্চপাকেন সক্কা তেলং কাতুং, তং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে নিস্সগ্গিযং. যস্মা পন সাসপমধুকচুণ্ণানি সেদেত্ৰা এরণ্ডকট্ঠীনি চ ভজ্জিত্ৰা এৰ তেলং করোন্তি, তস্মা এতেসং তেলং অনুপসম্পন্নেহি কতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, ৰত্থূনং যাৰজীৰিকত্তা পন সৰত্থুকপটিগ্গহণে দোসো নত্থি. অত্তনা কতং সত্তাহং নিরামিসপরিভোগেনেৰ ¶ পরিভুঞ্জিতব্বং. উগ্গহিতকেহি কতং অনজ্ঝোহরণীযং, বাহিরপরিভোগে ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. তেলকরণত্থায সাসপমধুকএরণ্ডকট্ঠীনি পটিগ্গহেত্ৰা কততেলং সত্তাহকালিকং, দুতিযদিৰসে কতং ছাহং ৰট্টতি, ততিযদিৰসে কতং পঞ্চাহং ৰট্টতি, চতুত্থ, পঞ্চম, ছট্ঠ, সত্তমদিৰসে কতং তদহেৰ ৰট্টতি. সচে যাৰ অরুণস্স উগ্গমনা তিট্ঠতি, নিস্সগ্গিযং, অট্ঠমদিৰসে কতং অনজ্ঝোহরণীযং, অনিস্সগ্গিযত্তা পন বাহিরপরিভোগে ¶ ৰট্টতি. সচেপি ন করোতি, তেলত্থায গহিতসাসপাদীনং সত্তাহাতিক্কমে দুক্কটমেৰ. পাল়িযং পন অনাগতানি অঞ্ঞানিপি নাল়িকেরনিম্বকোসম্বকরমন্দাদীনং তেলানি অত্থি, তানি পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহং অতিক্কামযতো দুক্কটং হোতি. অযমেতেসু ৰিসেসো – সেসং যাৰকালিকৰত্থুং যাৰজীৰিকৰত্থুঞ্চ সল্লক্খেত্ৰা সামংপাকসৰত্থুকপুরেভত্তপচ্ছাভত্তপটিগ্গহিতউগ্গহিতৰত্থুৰিধানং সব্বং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
ৰসাতেলং নাম ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ ৰসানি অচ্ছৰসং মচ্ছৰসং সুসুকাৰসং সূকরৰসং গদ্রভৰস’’ন্তি (মহাৰ. ২৬২) এৰং অনুঞ্ঞাতৰসানং তেলং. এত্থ চ ‘‘অচ্ছৰস’’ন্তি ৰচনেন ঠপেত্ৰা মনুস্সৰসং সব্বেসং অকপ্পিযমংসানং ৰসা অনুঞ্ঞাতা. মচ্ছগ্গহণেন চ সুসুকাপি গহিতা হোন্তি, ৰাল়মচ্ছত্তা পন ৰিসুং ৰুত্তং. মচ্ছাদিগ্গহণেন চেত্থ সব্বেসম্পি কপ্পিযমংসানং ৰসা অনুঞ্ঞাতা. মংসেসু হি দস মনুস্সহত্থিঅস্সসুনখঅহিসীহব্যগ্ঘদীপিঅচ্ছতরচ্ছানং মংসানি অকপ্পিযানি, ৰসাসু একা মনুস্সৰসা. খীরাদীসু অকপ্পিযং নাম নত্থি. অনুপসম্পন্নেহি কতং নিব্বট্টিতং ৰসাতেলং পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি. যং পন তত্থ সুখুমরজসদিসং মংসং ৰা ন্হারু ৰা অট্ঠি ৰা লোহিতং ৰা হোতি, তং অব্বোহারিকং. সচে পন ৰসং পটিগ্গহেত্ৰা সযং করোতি, পুরেভত্তং পটিগ্গহেত্ৰা পচিত্ৰা পরিস্সাৰেত্ৰা সত্তাহং নিরামিসপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং. নিরামিসপরিভোগঞ্হি সন্ধায ইদং ৰুত্তং ‘‘কালে পটিগ্গহিতং কালে নিপ্পক্কং কালে সংসট্ঠং তেলপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি (মহাৰ. ২৬২). তত্রাপি অব্বোহারিকং অব্বোহারিকমেৰ, পচ্ছাভত্তং পন পটিগ্গহেতুং ৰা কাতুং ৰা ন ৰট্টতিযেৰ. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘ৰিকালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং ৰিকালে নিপ্পক্কং ৰিকালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি তিণ্ণং দুক্কটানং. কালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং ৰিকালে নিপ্পক্কং ৰিকালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দ্ৰিন্নং দুক্কটানং. কালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং কালে নিপ্পক্কং ৰিকালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . কালে চে, ভিক্খৰে, পটিগ্গহিতং কালে নিপ্পক্কং কালে সংসট্ঠং, তং চে পরিভুঞ্জেয্য, অনাপত্তী’’তি (মহাৰ. ২৬২).
উপতিস্সত্থেরং ¶ পন অন্তেৰাসিকা পুচ্ছিংসু ‘‘ভন্তে, সপ্পিনৰনীতৰসানি একতো পচিত্ৰা নিব্বট্টিতানি ৰট্টন্তি, ন ৰট্টন্তী’’তি? ‘‘ন ৰট্টন্তি, আৰুসো’’তি. থেরো কিরেত্থ পক্কতেলকসটে ৰিয কুক্কুচ্চাযতি. ততো নং উত্তরি পুচ্ছিংসু ‘‘ভন্তে, নৰনীতে দধিগুল়িকা ৰা তক্কবিন্দু ৰা হোতি, এতং ৰট্টতী’’তি? ‘‘এতম্পি, আৰুসো, ন ৰট্টতী’’তি. ততো নং আহংসু ‘‘ভন্তে, একতো পচিত্ৰা একতো সংসট্ঠানি তেজৰন্তানি হোন্তি, রোগং নিগ্গণ্হন্তী’’তি. ‘‘সাধাৰুসো’’তি থেরো সম্পটিচ্ছি. মহাসুমত্থেরো পনাহ ‘‘কপ্পিযমংসৰসাৰ সামিসপরিভোগে ৰট্টতি, ইতরা নিরামিসপরিভোগে ৰট্টতী’’তি. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘ইদং কি’’ন্তি পটিক্খিপিত্ৰা ‘‘ননু ৰাতাবাধিকা ভিক্খূ পঞ্চমূলকসাৰযাগুযং অচ্ছসূকরতেলাদীনি পক্খিপিত্ৰা যাগুং পিৰন্তি, সা তেজুস্সদত্তা রোগং নিগ্গণ্হাতী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ৰট্টতী’’তি আহ.
৯৭. মধু নাম মধুকরীহি মধুমক্খিকাহি খুদ্দকমক্খিকাহি ভমরমক্খিকাহি চ কতং মধু. তং পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসপরিভোগম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসপরিভোগমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে নিস্সগ্গিযং. সচে সিলেসসদিসং মহামধুং খণ্ডং কত্ৰা ঠপিতং, ইতরং ৰা নানাভাজনেসু, ৰত্থুগণনায নিস্সগ্গিযানি. সচে একমেৰ খণ্ডং, একভাজনে ৰা ইতরং, একমেৰ নিস্সগ্গিযং. উগ্গহিতকং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং, অরুমক্খনাদীসু উপনেতব্বং. মধুপটলং ৰা মধুসিত্থকং ৰা সচে মধুনা অমক্খিতং পরিসুদ্ধং, যাৰজীৰিকং, মধুমক্খিতং পন মধুগতিকমেৰ. চীরিকা নাম সপক্খা দীঘমক্খিকা তুম্বল়নামিকা চ অট্ঠিপক্খিকা কাল়মহাভমরা হোন্তি, তেসং আসযেসু নিয্যাসসদিসং মধু হোতি, তং যাৰজীৰিকং.
৯৮. ফাণিতং নাম উচ্ছুরসং উপাদায অপক্কা ৰা অৰত্থুকপক্কা ৰা সব্বাপি অৰত্থুকা উচ্ছুৰিকতি. তং ফাণিতং পুরেভত্তং পটিগ্গহিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে ৰত্থুগণনায নিস্সগ্গিযং. বহূ পিণ্ডা চুণ্ণে কত্ৰা একভাজনে পক্খিত্তা হোন্তি ঘনসন্নিৰেসা, একমেৰ নিস্সগ্গিযং. উগ্গহিতকং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং, ঘরধূপনাদীসু উপনেতব্বং. পুরেভত্তং ¶ পটিগ্গহিতেন অপরিস্সাৰিতউচ্ছুরসেন কতফাণিতং সচে অনুপসম্পন্নেন কতং, সামিসম্পি ৰট্টতি, সযংকতং নিরামিসমেৰ ¶ ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায পন সৰত্থুকপটিগ্গহিতত্তা অনজ্ঝোহরণীযং, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. পচ্ছাভত্তং অপরিস্সাৰিতপটিগ্গহিতেন কতম্পি অনজ্ঝোহরণীযমেৰ, সত্তাহাতিক্কমেপি অনাপত্তি. এস নযো উচ্ছুং পটিগ্গহেত্ৰা কতফাণিতেপি. পুরেভত্তং পন পরিস্সাৰিতপটিগ্গহিতেন কতং সচে অনুপসম্পন্নেন কতং, পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ. সযংকতং পুরেভত্তম্পি নিরামিসমেৰ, পচ্ছাভত্তং পরিস্সাৰিতপটিগ্গহিতেন কতং পন নিরামিসমেৰ সত্তাহং ৰট্টতি. উগ্গহিতকতং ৰুত্তনযমেৰ. ‘‘ঝামউচ্ছুফাণিতং ৰা কোট্টিতউচ্ছুফাণিতং ৰা পুরেভত্তমেৰ ৰট্টতী’’তি মহাঅট্ঠকথাযং ৰুত্তং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘এতং সৰত্থুকপক্কং ৰট্টতি, নো ৰট্টতী’’তি পুচ্ছং কত্ৰা ‘‘উচ্ছুফাণিতং পচ্ছাভত্তং নো ৰট্টনকং নাম নত্থী’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. সীতোদকেন কতং মধুকপুপ্ফফাণিতং পুরেভত্তং সামিসম্পি ৰট্টতি, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সত্তাহং নিরামিসমেৰ ৰট্টতি, সত্তাহাতিক্কমে ৰত্থুগণনায দুক্কটং, খীরং পক্খিপিত্ৰা কতং মধুকফাণিতং যাৰকালিকং. খণ্ডসক্খরং পন খীরজল্লিকং অপনেত্ৰা সোধেন্তি, তস্মা ৰট্টতি.
৯৯. মধুকপুপ্ফং পন পুরেভত্তম্পি অল্লং ৰট্টতি. ভজ্জিতম্পি ৰট্টতি, ভজ্জিত্ৰা তিলাদীহি মিস্সং ৰা অমিস্সং ৰা কত্ৰা কোট্টিতং ৰট্টতি. যদি পন তং গহেত্ৰা মেরযত্থায যোজেন্তি, যোজিতং বীজতো পট্ঠায ন ৰট্টতি. কদলীখজ্জূরীঅম্বলবুজপনসচিঞ্চাদীনং সব্বেসং যাৰকালিকফলানং ফাণিতং যাৰকালিকমেৰ. মরিচপক্কেহি ফাণিতং করোন্তি, তং যাৰজীৰিকং. এৰং যথাৰুত্তানি সত্তাহকালিকানি সপ্পিআদীনি পঞ্চ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ ভেসজ্জানী’’তি (মহাৰ. ২৬০) ভেসজ্জনামেন অনুঞ্ঞাতত্তা ভেসজ্জকিচ্চং করোন্তু ৰা মা ৰা, আহারত্থং ফরিতুং সমত্থানিপি পটিগ্গহেত্ৰা তদহুপুরেভত্তং যথাসুখং, পচ্ছাভত্ততো পট্ঠায সতি পচ্চযে ৰুত্তনযেন সত্তাহং পরিভুঞ্জিতব্বানি, সত্তাহাতিক্কমে পন ভেসজ্জসিক্খাপদেন নিস্সগ্গিযং পাচিত্তিযং. সচেপি সাসপমত্তং হোতি, সকিং ৰা অঙ্গুলিযা গহেত্ৰা জিৰ্হায সাযনমত্তং, নিস্সজ্জিতব্বমেৰ পাচিত্তিযঞ্চ দেসেতব্বং. নিস্সট্ঠং পটিলভিত্ৰা ন অজ্ঝোহরিতব্বং, ন কাযিকেন পরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং ¶ , কাযো ৰা কাযে অরু ৰা ন মক্খেতব্বং. তেহি মক্খিতানি কাসাৰকত্তরযট্ঠিউপাহনপাদকঠলিকমঞ্চপীঠাদীনিপি অপরিভোগানি. ‘‘দ্ৰারৰাতপানকৰাটেসুপি হত্থেন গহণট্ঠানং ন মক্খেতব্ব’’ন্তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ‘‘কসাৰে পন পক্খিপিত্ৰা দ্ৰারৰাতপানকৰাটানি মক্খেতব্বানী’’তি মহাঅট্ঠকথাযং ৰুত্তং. পদীপে ৰা কাল়ৰণ্ণে ৰা উপনেতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞেন পন ভিক্খুনা কাযিকেন পরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং, ন অজ্ঝোহরিতব্বং. ‘‘অনাপত্তি অন্তোসত্তাহং অধিট্ঠেতী’’তি (পারা. ৬২৫) ৰচনতো ¶ পন সত্তাহব্ভন্তরে সপ্পিঞ্চ তেলঞ্চ ৰসঞ্চ মুদ্ধনি তেলং ৰা অব্ভঞ্জনং ৰা মধুং অরুমক্খনং ফাণিতং ঘরধূপনং অধিট্ঠেতি অনাপত্তি, নেৰ নিস্সগ্গিযং হোতি. সচে অধিট্ঠিততেলং অনধিট্ঠিততেলভাজনে আকিরিতুকামো হোতি, ভাজনে চে সুখুমং ছিদ্দং, পৰিট্ঠং পৰিট্ঠং তেলং পুরাণতেলেন অজ্ঝোত্থরীযতি, পুন অধিট্ঠাতব্বং. অথ মহামুখং হোতি, সহসাৰ বহু তেলং পৰিসিত্ৰা পুরাণতেলং অজ্ঝোত্থরতি, পুন অধিট্ঠানকিচ্চং নত্থি. অধিট্ঠিতগতিকমেৰ হি তং হোতি. এতেন নযেন অধিট্ঠিততেলভাজনে অনধিট্ঠিততেলআকিরণম্পি ৰেদিতব্বং.
সচে পন সত্তাহাতিক্কন্তং অনুপসম্পন্নস্স পরিচ্চজিত্ৰা দেতি, পুন তেন অত্তনো সন্তকং কত্ৰা দিন্নং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে হি সো অভিসঙ্খরিত্ৰা ৰা অনভিসঙ্খরিত্ৰা ৰা তস্স ভিক্খুনো নত্থুকম্মত্থং দদেয্য, গহেত্ৰা নত্থুকম্মং কাতব্বং. সচে বালো হোতি, দাতুং ন জানাতি, অঞ্ঞেন ভিক্খুনা ৰত্তব্বো ‘‘অত্থি তে সামণের তেল’’ন্তি? ‘‘আম, ভন্তে, অত্থী’’তি. আহর থেরস্স ভেসজ্জং করিস্সামাতি. এৰম্পি ৰট্টতি. সচে দ্ৰিন্নং সন্তকং একেন পটিগ্গহিতং অৰিভত্তং হোতি, সত্তাহাতিক্কমে দ্ৰিন্নম্পি অনাপত্তি, পরিভুঞ্জিতুং পন ন ৰট্টতি. সচে যেন পটিগ্গহিতং, সো ইতরং ভণতি ‘‘আৰুসো, ইমং তেলং সত্তাহমত্তং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি, সো চ পরিভোগং ন করোতি, কস্স আপত্তি? ন কস্সচি. কস্মা? যেন পটিগ্গহিতং, তেন ৰিস্সজ্জিতত্তা, ইতরস্স অপ্পটিগ্গহিতত্তা.
১০০. ইমেসু (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০৫) পন চতূসু কালিকেসু যাৰকালিকং যামকালিকন্তি ইদমেৰ দ্ৰযং অন্তোৰুত্থকঞ্চেৰ সন্নিধিকারকঞ্চ হোতি, সত্তাহকালিকঞ্চ যাৰজীৰিকঞ্চ অকপ্পিযকুটিযং নিক্খিপিতুম্পি ৰট্টতি, সন্নিধিম্পি ন ¶ জনেতি. যাৰকালিকং পন অত্তনা সদ্ধিং সম্ভিন্নরসানি তীণিপি যামকালিকাদীনি অত্তনো সভাৰং উপনেতি. যামকালিকং দ্ৰেপি সত্তাহকালিকাদীনি অত্তনো সভাৰং উপনেতি, সত্তাহকালিকম্পি অত্তনা সদ্ধিং সংসট্ঠং যাৰজীৰিকং অত্তনো সভাৰঞ্ঞেৰ উপনেতি, তস্মা যাৰকালিকেন তদহুপটিগ্গহিতেন সদ্ধিং সংসট্ঠং সম্ভিন্নরসং সেসকালিকত্তযং তদহুপুরেভত্তমেৰ ৰট্টতি. যামকালিকেন সংসট্ঠং পন ইতরদ্ৰযং তদহুপটিগ্গহিতং যাৰ অরুণুগ্গমনা ৰট্টতি. সত্তাহকালিকেন পন তদহুপটিগ্গহিতেন সদ্ধিং সংসট্ঠং তদহুপটিগ্গহিতং ৰা পুরেপটিগ্গহিতং ৰা যাৰজীৰিকং সত্তাহং কপ্পতি. দ্ৰীহপটিগ্গহিতেন ছাহং. তীহপটিগ্গহিতেন পঞ্চাহং…পে… সত্তাহপটিগ্গহিতেন তদহেৰ কপ্পতীতি ৰেদিতব্বং. কালযামসত্তাহাতিক্কমেসু চেত্থ ৰিকালভোজনসন্নিধিভেসজ্জসিক্খাপদানং ৰসেন আপত্তিযো ৰেদিতব্বা.
সচে ¶ পন একতো পটিগ্গহিতানিপি চত্তারি কালিকানি সম্ভিন্নরসানি ন হোন্তি, তস্স তস্সেৰ কালস্স ৰসেন পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টন্তি. সচে হি ছল্লিম্পি অনপনেত্ৰা সকলেনেৰ নাল়িকেরফলেন সদ্ধিং অম্বপানাদিপানকং পটিগ্গহিতং হোতি, নাল়িকেরং অপনেত্ৰা তং ৰিকালেপি কপ্পতি. উপরি সপ্পিপিণ্ডং ঠপেত্ৰা সীতলপাযাসং দেন্তি, যং পাযাসেন অসংসট্ঠং সপ্পি, তং অপনেত্ৰা সত্তাহং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. থদ্ধমধুফাণিতাদীসুপি এসেৰ নযো. তক্কোলজাতিফলাদীহি অলঙ্করিত্ৰা পিণ্ডপাতং দেন্তি, তানি উদ্ধরিত্ৰা ধোৰিত্ৰা যাৰজীৰং পরিভুঞ্জিতব্বানি. যাগুযং পক্খিপিত্ৰা দিন্নসিঙ্গিৰেরাদীসুপি তেলাদীসু পক্খিপিত্ৰা দিন্নলট্ঠিমধুকাদীসুপি এসেৰ নযো. এৰং যং যং অসম্ভিন্নরসং হোতি, তং তং একতো পটিগ্গহিতম্পি যথা সুদ্ধং হোতি, তথা ধোৰিত্ৰা তচ্ছেত্ৰা ৰা তস্স তস্স কালস্স ৰসেন পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে সম্ভিন্নরসং হোতি সংসট্ঠং, ন ৰট্টতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
কালিকৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
১৯. কপ্পিযভূমিৰিনিচ্ছযকথা
১০১. কপ্পিযাচতুভূমিযোতি ¶ ¶ এত্থ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতস্সো কপ্পিযভূমিযো উস্সাৰনন্তিকং গোনিসাদিকং গহপতিং সম্মুতি’’ন্তি (মহাৰ. ২৯৫) ৰচনতো উস্সাৰনন্তিকা গোনিসাদিকা গহপতি সম্মুতীতি ইমা চতস্সো কপ্পিযভূমিযো ৰেদিতব্বা. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ২৯৫) উস্সাৰনন্তিকা তাৰ এৰং কাতব্বা – যো থম্ভানং ৰা উপরি ভিত্তিপাদে ৰা নিখনিত্ৰা ৰিহারো করীযতি, তস্স হেট্ঠা থম্ভপটিচ্ছকা পাসাণা ভূমিগতিকা এৰ. পঠমত্থম্ভং পন পঠমভিত্তিপাদং ৰা পতিট্ঠাপেন্তেহি বহূহি সম্পরিৰারেত্ৰা ‘‘কপ্পিযকুটিং করোম, কপ্পিযকুটিং করোমা’’তি ৰাচং নিচ্ছারেন্তেহি মনুস্সেসু উক্খিপিত্ৰা পতিট্ঠাপেন্তেসু আমসিত্ৰা ৰা সযং উক্খিপিত্ৰা ৰা থম্ভো ৰা ভিত্তিপাদো ৰা পতিট্ঠাপেতব্বো. কুরুন্দিমহাপচ্চরীসু পন ‘‘কপ্পিযকুটি কপ্পিযকুটীতি ৰত্ৰা পতিট্ঠাপেতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘সঙ্ঘস্স কপ্পিযকুটিং অধিট্ঠামী’’তি ৰুত্তং, তং পন অৰত্ৰাপি অট্ঠকথাসু ৰুত্তনযেন ৰুত্তে দোসো নত্থি. ইদং পনেত্থ সাধারণলক্খণং ‘‘থম্ভপতিট্ঠাপনঞ্চ ৰচনপরিযোসানঞ্চ সমকালং ৰট্টতী’’তি. সচে হি অনিট্ঠিতে ৰচনে থম্ভো পতিট্ঠাতি, অপ্পতিট্ঠিতে ৰা তস্মিং ৰচনং নিট্ঠাতি, অকতা হোতি কপ্পিযকুটি. তেনেৰ মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং ‘‘বহূহি সম্পরিৰারেত্ৰা ৰত্তব্বং, অৰস্সঞ্হি এত্থ একস্সপি ৰচননিট্ঠানঞ্চ থম্ভপতিট্ঠানঞ্চ একতো ভৰিস্সতী’’তি. ইট্ঠকাসিলামত্তিকাকুট্টকাসু পন কুটীসু হেট্ঠা চযং বন্ধিত্ৰা ৰা অবন্ধিত্ৰা ৰা করোন্তু, যতো পট্ঠায ভিত্তিং উট্ঠাপেতুকামা হোন্তি, তং সব্বপঠমং ইট্ঠকং ৰা সিলং ৰা মত্তিকাপিণ্ডং ৰা গহেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ কপ্পিযকুটি কাতব্বা, ইট্ঠকাদযো ভিত্তিযং পঠমিট্ঠকাদীনং হেট্ঠা ন ৰট্টন্তি, থম্ভা পন উপরি উগ্গচ্ছন্তি, তস্মা ৰট্টন্তি. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘থম্ভেহি করিযমানে চতূসু কোণেসু চত্তারো থম্ভা, ইট্ঠকাদিকুট্টে চতূসু কোণেসু দ্ৰে তিস্সো ইট্ঠকা অধিট্ঠাতব্বা’’তি ৰুত্তং. তথা পন অকতাযপি দোসো নত্থি, অট্ঠকথাসু হি ৰুত্তমেৰ পমাণং.
গোনিসাদিকা দুৰিধা আরামগোনিসাদিকা ৰিহারগোনিসাদিকাতি. তাসু যত্থ নেৰ আরামো, ন সেনাসনানি পরিক্খিত্তানি হোন্তি, অযং আরামগোনিসাদিকা নাম. যত্থ সেনাসনানি সব্বানি ¶ ৰা একচ্চানি ৰা পরিক্খিত্তানি, আরামো অপরিক্খিত্তো, অযং ৰিহারগোনিসাদিকা নাম. ইতি উভযত্রাপি আরামস্স অপরিক্খিত্তভাৰোযেৰ পমাণং. ‘‘আরামো ¶ পন উপড্ঢপরিক্খিত্তোপি বহুতরং পরিক্খিত্তোপি পরিক্খিত্তোযেৰ নামা’’তি কুরুন্দিমহাপচ্চরীসু ৰুত্তং, এত্থ কপ্পিযকুটিং লদ্ধুং ৰট্টতি.
গহপতীতি মনুস্সা আৰাসং কত্ৰা ‘‘কপ্পিযকুটিং দেম, পরিভুঞ্জথা’’তি ৰদন্তি, এসা গহপতি নাম, ‘‘কপ্পিযকুটিং কাতুং দেমা’’তি ৰুত্তেপি ৰট্টতিযেৰ. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘যস্মা ভিক্খুং ঠপেত্ৰা সেসসহধম্মিকানং সব্বেসঞ্চ দেৰমনুস্সানং হত্থতো পটিগ্গহো চ সন্নিধি চ অন্তোৰুত্থঞ্চ তেসং সন্তকং ভিক্খুস্স ৰট্টতি, তস্মা তেসং গেহানি ৰা তেহি দিন্নকপ্পিযকুটি ৰা গহপতীতি ৰুচ্চতী’’তি ৰুত্তং, পুনপি ৰুত্তং ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰিহারং ঠপেত্ৰা ভিক্খুনুপস্সযো ৰা আরামিকানং ৰা তিত্থিযানং ৰা দেৰতানং ৰা নাগানং ৰা অপি ব্রহ্মানং ৰিমানং কপ্পিযকুটি হোতী’’তি, তং সুৰুত্তং. সঙ্ঘসন্তকমেৰ হি ভিক্খুসন্তকং ৰা গেহং গহপতিকুটিকা ন হোতি.
সম্মুতি নাম ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচায সাৰেত্ৰা সম্মতা. এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, সম্মন্নিতব্বা, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ৰিহারং কপ্পিযভূমিং সম্মন্নেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো. সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ৰিহারং কপ্পিযভূমিং সম্মন্নতি. যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ৰিহারস্স কপ্পিযভূমিযা সম্মুতি, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ৰিহারো কপ্পিযভূমি খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ২৯৫).
কম্মৰাচং অৰত্ৰা অপলোকনকম্মৰসেন সাৰেত্ৰা কতাপি সম্মতা এৰ.
১০২. যং ¶ (মহাৰ. অট্ঠ. ২৯৫) ইমাসু চতূসু কপ্পিযভূমীসু ৰুত্তং আমিসং, তং সব্বং অন্তোৰুত্থসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি. ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ অন্তোৰুত্থঅন্তোপক্কমোচনত্থঞ্হি কপ্পিযকুটিযো অনুঞ্ঞাতা. যং পন অকপ্পিযভূমিযং সহসেয্যপ্পহোনকে গেহে ৰুত্তং ¶ সঙ্ঘিকং ৰা পুগ্গলিকং ৰা ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা ৰা সন্তকং একরত্তম্পি ঠপিতং, তং অন্তোৰুত্থং, তত্থ পক্কঞ্চ অন্তোপক্কং নাম হোতি, এতং ন কপ্পতি. সত্তাহকালিকং পন যাৰজীৰিকঞ্চ ৰট্টতি.
তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – সামণেরো ভিক্খুস্স তণ্ডুলাদিকং আমিসং আহরিত্ৰা কপ্পিযকুটিযং নিক্খিপিত্ৰা পুনদিৰসে পচিত্ৰা দেতি, অন্তোৰুত্থং ন হোতি. তত্থ অকপ্পিযকুটিযং নিক্খিত্তসপ্পিআদীসু কিঞ্চি পক্খিপিত্ৰা দেতি. মুখসন্নিধি নাম হোতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘অন্তোৰুত্থং হোতী’’তি ৰুত্তং. তত্থ নামমত্তমেৰ নানাকরণং, ভিক্খু অকপ্পিযকুটিযং ঠপিতসপ্পিঞ্চ যাৰজীৰিকপণ্ণঞ্চ একতো পচিত্ৰা পরিভুঞ্জতি, সত্তাহং নিরামিসং ৰট্টতি. সচে আমিসসংসট্ঠং কত্ৰা পরিভুঞ্জতি, অন্তোৰুত্থঞ্চেৰ সামংপক্কঞ্চ হোতি. এতেনুপাযেন সব্বসংসগ্গা ৰেদিতব্বা. যং কিঞ্চি আমিসং ভিক্খুনো পচিতুং ন ৰট্টতি. সচেপিস্স উণ্হযাগুযা সুলসিপণ্ণানি ৰা সিঙ্গিৰেরং ৰা লোণং ৰা পক্খিপন্তি, তম্পি চালেতুং ন ৰট্টতি, ‘‘যাগুং নিব্বাপেমী’’তি পন চালেতুং ৰট্টতি. উত্তণ্ডুলভত্তং লভিত্ৰা পিদহিতুং ন ৰট্টতি. সচে পন মনুস্সা পিদহিত্ৰা দেন্তি, ৰট্টতি. ‘‘ভত্তং মা নিব্বাযতূ’’তি পিদহিতুং ৰট্টতি, খীরতক্কাদীসু পন সকিং কুথিতেসু অগ্গিং কাতুং ৰট্টতি পুনপাকস্স অনুঞ্ঞাতত্তা.
ইমা পন কপ্পিযকুটিযো কদা জহিতৰত্থুকা হোন্তি? উস্সাৰনন্তিকা তাৰ যা থম্ভানং উপরি ভিত্তিপাদে ৰা নিখনিত্ৰা কতা, সা সব্বেসু থম্ভেসু চ ভিত্তিপাদেসু চ অপনীতেসু জহিতৰত্থুকা হোতি. সচে পন থম্ভে ৰা ভিত্তিপাদে ৰা পরিৰত্তেন্তি, যো যো ঠিতো, তত্থ তত্থ পতিট্ঠাতি, সব্বেসুপি পরিৰত্তিতেসু অজহিতৰত্থুকাৰ হোতি. ইট্ঠকাদীহি কতা চযস্স উপরি ভিত্তিঅত্থায ঠপিতং ইট্ঠকং ৰা সিলং ৰা মত্তিকাপিণ্ডং ৰা আদিং কত্ৰা ৰিনাসিতকালে জহিতৰত্থুকাৰ হোতি. যেহি পন ইট্ঠকাদীহি অধিট্ঠিতা, তেসু অপনীতেসুপি তদঞ্ঞেসু পতিট্ঠাতীতি অজহিতৰত্থুকাৰ হোতি. গোনিসাদিকা ¶ পাকারাদীহি পরিক্খেপে কতে জহিতৰত্থুকাৰ হোতি. পুন তস্মিং আরামে কপ্পিযকুটিং লদ্ধুং ৰট্টতি. সচে পন পুনপি পাকারাদযো তত্থ তত্থ খণ্ডা হোন্তি, ততো ততো গাৰো পৰিসন্তি, পুন কপ্পিযকুটি হোতি. ইতরা পন দ্ৰে গোপানসীমত্তং ঠপেত্ৰা সব্বস্মিং ছদনে ৰিনট্ঠে জহিতৰত্থুকাৰ হোন্তি. সচে গোপানসীনং উপরি একম্পি পক্খপাসকমণ্ডলং অত্থি, রক্খতি.
১০৩. যত্র ¶ পনিমা চতস্সোপি কপ্পিযভূমিযো নত্থি, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? অনুপসম্পন্নস্স দত্ৰা তস্স সন্তকং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. তত্রিদং ৰত্থু – করৰিকতিস্সত্থেরো কির ৰিনযধরপামোক্খো মহাসীৰত্থেরস্স সন্তিকং অগমাসি. সো দীপালোকেন সপ্পিকুম্ভং পস্সিত্ৰা ‘‘ভন্তে, কিমেত’’ন্তি পুচ্ছি. থেরো ‘‘আৰুসো, গামতো সপ্পিকুম্ভো আভতো লূখদিৰসে সপ্পিনা ভুঞ্জনত্থাযা’’তি আহ. ততো নং তিস্সত্থেরো ‘‘ন ৰট্টতি, ভন্তে’’তি আহ. থেরো পুনদিৰসে পমুখে নিক্খিপাপেসি. তিস্সত্থেরো পুন একদিৰসং আগতো তং দিস্ৰা তথেৰ পুচ্ছিত্ৰা ‘‘ভন্তে, সহসেয্যপ্পহোনকট্ঠানে ঠপেতুং ন ৰট্টতী’’তি আহ. থেরো পুনদিৰসে বহি নীহরাপেত্ৰা নিক্খিপাপেসি, তং চোরা হরিংসু. সো পুন একদিৰসং আগতং তিস্সত্থেরমাহ ‘‘আৰুসো, তযা ‘ন ৰট্টতী’তি ৰুত্তে সো কুম্ভো বহি নিক্খিত্তো চোরেহি হটো’’তি. ততো নং তিস্সত্থেরো আহ ‘‘ননু, ভন্তে, অনুপসম্পন্নস্স দাতব্বো অস্স, অনুপসম্পন্নস্স হি দত্ৰা তস্স সন্তকং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
কপ্পিযভূমিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২০. পটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা
১০৪. খাদনীযাদিপটিগ্গাহোতি ¶ অজ্ঝোহরিতব্বস্স যস্স কস্সচি খাদনীযস্স ৰা ভোজনীযস্স ৰা পটিগ্গহণং. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – পঞ্চহি অঙ্গেহি পটিগ্গহণং রুহতি, থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স উচ্চারণমত্তং হোতি, হত্থপাসো পঞ্ঞাযতি, অভিহারো পঞ্ঞাযতি, দেৰো ৰা মনুস্সো ¶ ৰা তিরচ্ছানগতো ৰা কাযেন কাযপটিবদ্ধেন নিস্সগ্গিযেন ৰা দেতি, তঞ্চে ভিক্খু কাযেন ৰা কাযপটিবদ্ধেন ৰা পটিগ্গণ্হাতি. এৰং পঞ্চহঙ্গেহি পটিগ্গহণং রুহতি.
তত্থ ঠিতনিসিন্ননিপন্নানং ৰসেন এৰং হত্থপাসো ৰেদিতব্বো – সচে ভিক্খু নিসিন্নো হোতি, আসনস্স পচ্ছিমন্ততো পট্ঠায, সচে ঠিতো, পণ্হিঅন্ততো পট্ঠায, সচে নিপন্নো, যেন পস্সেন নিপন্নো, তস্স পারিমন্ততো পট্ঠায, দাযকস্স নিসিন্নস্স ৰা ঠিতস্স ৰা নিপন্নস্স ৰা ঠপেত্ৰা পসারিতহত্থং যং আসন্নতরং অঙ্গং, তস্স ওরিমন্তেন পরিচ্ছিন্দিত্ৰা অড্ঢতেয্যহত্থো হত্থপাসো নাম.
সচে পন দাযকপটিগ্গাহকেসু একো আকাসে হোতি, একো ভূমিযং, ভূমট্ঠস্স চ সীসেন, আকাসট্ঠস্স চ ঠপেত্ৰা দাতুং ৰা গহেতুং ৰা পসারিতহত্থং যং আসন্নতরং অঙ্গং, তস্স ওরিমন্তেন হত্থপাসপমাণং পরিচ্ছিন্দিতব্বং. সচেপি একো কূপে হোতি, একো কূপতটে, একো ৰা পন রুক্খে, একো পথৰিযং, ৰুত্তনযেনেৰ হত্থপাসপমাণং পরিচ্ছিন্দিতব্বং. এৰরূপে হত্থপাসে ঠত্ৰা সচেপি পক্খী মুখতুণ্ডকেন ৰা হত্থী ৰা সোণ্ডায গহেত্ৰা পুপ্ফং ৰা ফলং ৰা দেতি, পটিগ্গহণং রুহতি. সচে পন অড্ঢট্ঠমরতনস্সপি হত্থিনো খন্ধে নিসিন্নো তেন সোণ্ডায দীযমানং গণ্হাতি, ৰট্টতিযেৰ. হত্থাদীসু যেন কেনচি সরীরাৰযৰেন অন্তমসো পাদঙ্গুলিযাপি দীযমানং কাযেন দিন্নং নাম হোতি. পটিগ্গহণেপি এসেৰ নযো. যেন কেনচি হি সরীরাৰযৰেন গহিতং কাযেন গহিতমেৰ হোতি. সচেপি নত্থুকরণিযং দীযমানং নাসাপুটেন অকল্লকো ৰা মুখেন পটিগ্গণ্হাতি, আভোগমেৰ হেত্থ পমাণং.
১০৫. কটচ্ছুআদীসু পন যেন কেনচি উপকরণেন দিন্নং কাযপটিবদ্ধেন দিন্নং নাম হোতি. পটিগ্গহণেপি এসেৰ নযো. যেন কেনচি হি সরীরসম্বদ্ধেন পত্তথালকাদিনা গহিতং কাযপটিবদ্ধেন ¶ গহিতমেৰ হোতি. কাযতো পন কাযপটিবদ্ধতো চ মোচেত্ৰা হত্থপাসে ঠিতস্স কাযে ৰা কাযপটিবদ্ধে ৰা পাতিযমানম্পি নিস্সগ্গিযেন পযোগেন দিন্নং নাম হোতি. একো বহূনি ভত্তব্যঞ্জনভাজনানি সীসে কত্ৰা ¶ ভিক্খুস্স সন্তিকং আগন্ত্ৰা ঠিতকোৰ ‘‘গণ্হথা’’তি ৰদতি, ন তাৰ অভিহারো পঞ্ঞাযতি, তস্মা ন গহেতব্বং. সচে পন ঈসকম্পি ওনমতি, ভিক্খুনা হত্থং পসারেত্ৰা হেট্ঠিমভাজনং একদেসেনপি সম্পটিচ্ছিতব্বং. এত্তাৰতা সব্বভাজনানি পটিগ্গহিতানি হোন্তি. ততো পট্ঠায ওরোপেত্ৰা উগ্ঘাটেত্ৰা ৰা যং ইচ্ছতি, তং গহেতুং ৰট্টতি. ভত্তপচ্ছিআদিম্হি পন একভাজনে ৰত্তব্বমেৰ নত্থি.
কাজেন ভত্তং হরন্তোপি সচে কাজং ওনমেত্ৰা দেতি, ৰট্টতি. তিংসহত্থো ৰেণু হোতি, একস্মিং অন্তে গুল়কুম্ভো বদ্ধো, একস্মিং সপ্পিকুম্ভো, তঞ্চে পটিগ্গণ্হাতি, সব্বং পটিগ্গহিতমেৰ. উচ্ছুযন্তদোণিতো পগ্ঘরন্তমেৰ ‘‘রসং গণ্হথা’’তি ৰদতি, অভিহারো ন পঞ্ঞাযতীতি ন গহেতব্বো. সচে পন কসটং ছড্ডেত্ৰা হত্থেন উস্সিঞ্চিত্ৰা দেতি, ৰট্টতি. বহূ পত্তা মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা কটসারে ৰা দোণিযং ৰা ফলকে ৰা ঠপিতা হোন্তি, যত্থ ঠিতস্স দাযকো হত্থপাসে হোতি, তত্থ ঠত্ৰা পটিগ্গহণসঞ্ঞায মঞ্চাদীনি অঙ্গুলিযাপি ফুসিত্ৰা ঠিতেন ৰা নিসিন্নেন ৰা নিপন্নেন ৰা যং তেসু পত্তেসু দীযতি, তং সব্বং পটিগ্গহিতং হোতি. সচেপি ‘‘পটিগ্গহেস্সামী’’তি মঞ্চাদীনি অভিরুহিত্ৰা নিসীদতি, ৰট্টতিযেৰ.
পথৰিযং পন সচেপি কুচ্ছিযা কুচ্ছিং আহচ্চ ঠিতা হোন্তি, যং যং অঙ্গুলিযা ৰা সূচিযা ৰা ফুসিত্ৰা নিসিন্নো হোতি, তত্থ তত্থ দীযমানমেৰ পটিগ্গহিতং হোতি. যত্থ কত্থচি মহাকটসারহত্থত্থরণাদীসু ঠপিতপত্তে পটিগ্গহণং ন রুহতীতি ৰুত্তং, তং হত্থপাসাতিক্কমং সন্ধায ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং, হত্থপাসে পন সতি যত্থ কত্থচি ৰট্টতি অঞ্ঞত্র তত্থজাতকা. তত্থজাতকে পন পদুমিনিপণ্ণে ৰা কিংসুকপণ্ণাদিম্হি ৰা ন ৰট্টতি. ন হি তং কাযপটিবদ্ধসঙ্খ্যং গচ্ছতি. যথা চ তত্থজাতকে, এৰং খাণুকে বন্ধিত্ৰা ঠপিতমঞ্চাদিম্হি অসংহারিমে ফলকে ৰা পাসাণে ৰা ন রুহতিযেৰ. তেপি হি তত্থজাতকসঙ্খ্যুপগা হোন্তি. ভূমিযং অত্থতেসু সুখুমেসু তিন্তিণিকাদিপণ্ণেসু পটিগ্গহণং ন রুহতি. ন হি তানি সন্ধারেতুং সমত্থানীতি. মহন্তেসু পন পদুমিনিপণ্ণাদীসু রুহতি. সচে হত্থপাসং অতিক্কম্মঠিতো দীঘদণ্ডকেন উল়ুঙ্কেন দেতি, ‘‘আগন্ত্ৰা দেহী’’তি ৰত্তব্বো. ৰচনং অসুত্ৰা ৰা অনাদিযিত্ৰা ৰা পত্তে আকিরতিযেৰ, পুন পটিগ্গহেতব্বং. দূরে ঠত্ৰা ভত্তপিণ্ডং খিপন্তেপি এসেৰ নযো.
১০৬. সচে ¶ ¶ পত্তথৰিকতো নীহরিযমানে পত্তে রজনচুণ্ণানি হোন্তি, সতি উদকে ধোৰিতব্বো, অসতি রজনচুণ্ণং পুঞ্ছিত্ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ৰা পিণ্ডায চরিতব্বং. সচে পিণ্ডায চরন্তস্স পত্তে রজং পততি, পটিগ্গহেত্ৰা ভিক্খা গণ্হিতব্বা, অপ্পটিগ্গহেত্ৰা গণ্হতো ৰিনযদুক্কটং, তং পন পুন পটিগ্গহেত্ৰা ভুঞ্জতো অনাপত্তি. সচে পন ‘‘পটিগ্গহেত্ৰা দেথা’’তি ৰুত্তে ৰচনং অসুত্ৰা ৰা অনাদিযিত্ৰা ৰা ভিক্খং দেন্তিযেৰ, ৰিনযদুক্কটং নত্থি, পুন পটিগ্গহেত্ৰা অঞ্ঞা ভিক্খা গহেতব্বা. সচে মহাৰাতো ততো ততো রজং পাতেতি, ন সক্কা হোতি ভিক্খং গহেতুং, ‘‘অনুপসম্পন্নস্স দস্সামী’’তি সুদ্ধচিত্তেন আভোগং কত্ৰা গণ্হিতুং ৰট্টতি. এৰং পিণ্ডায চরিত্ৰা ৰিহারং ৰা আসনসালং ৰা গন্ত্ৰা তং অনুপসম্পন্নস্স দত্ৰা পুন তেন দিন্নং ৰা তস্স ৰিস্সাসেন ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে ভিক্খাচারে সরজং পত্তং ভিক্খুস্স দেতি, সো ৰত্তব্বো ‘‘ইমং পটিগ্গহেত্ৰা ভিক্খং ৰা গণ্হেয্যাসি পরিভুঞ্জেয্যাসি ৰা’’তি, তেন তথা কাতব্বং. সচে রজং উপরি উপ্পিলৰতি, কঞ্জিকং পৰাহেত্ৰা সেসং ভুঞ্জিতব্বং. সচে অন্তোপৰিট্ঠং হোতি, পটিগ্গহেতব্বং. অনুপসম্পন্নে অসতি হত্থতো অমোচেন্তেনেৰ যত্থ অনুপসম্পন্নো অত্থি, তত্থ নেত্ৰা পটিগ্গহেতব্বং. সুক্খভত্তে পতিতরজং অপনেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে অতিসুখুমং হোতি, উপরি ভত্তেন সদ্ধিং অপনেতব্বং, পটিগ্গহেত্ৰা ৰা ভুঞ্জিতব্বং. যাগুং ৰা সূপং ৰা পুরতো ঠপেত্ৰা আলুল়েন্তানং ভাজনতো ফুসিতানি উগ্গন্ত্ৰা পত্তে পতন্তি, পত্তো পটিগ্গহেতব্বো.
১০৭. উল়ুঙ্কেন আহরিত্ৰা দেন্তানং পঠমতরং উল়ুঙ্কতো থেৰা পত্তে পতন্তি, সুপতিতা, অভিহটত্তা দোসো নত্থি. সচেপি চরুকেন ভত্তে আকিরিযমানে চরুকতো মসি ৰা ছারিকা ৰা পততি, অভিহটত্তা নেৰত্থি দোসো. অনন্তরস্স ভিক্খুনো দীযমানং পত্ততো উপ্পতিত্ৰা ইতরস্স পত্তে পততি, সুপতিতং. পটিগ্গহিতমেৰ হি তং হোতি. সচে জজ্ঝরিসাখাদিং ফালেত্ৰা একস্স ভিক্খুনো দেন্তানং সাখতো ফুসিতানি অঞ্ঞস্স পত্তে পতন্তি, পত্তো পটিগ্গহেতব্বো, যস্স পত্তস্স উপরি ফালেন্তি, তস্স পত্তে পতিতেসু দাতুকামতায অভিহটত্তা দোসো নত্থি. পাযাসস্স পূরেত্ৰা পত্তং দেন্তি, উণ্হত্তা হেট্ঠা গহেতুং ন সক্কোতি, মুখৰট্টিযাপি গহেতুং ৰট্টতি. সচে ¶ তথাপি ন সক্কোতি, আধারকেন গহেতব্বো. আসনসালায পত্তং গহেত্ৰা নিসিন্নো ভিক্খু নিদ্দং ওক্কন্তো হোতি, নেৰ আহরিযমানং, ন দীযমানং জানাতি, অপ্পটিগ্গহিতং হোতি. সচে পন আভোগং কত্ৰা নিসিন্নো হোতি, ৰট্টতি. সচেপি সো হত্থেন আধারকং মুঞ্চিত্ৰা পাদেন পেল্লেত্ৰা নিদ্দাযতি, ৰট্টতিযেৰ. পাদেন আধারকং অক্কমিত্ৰা পটিগ্গণ্হন্তস্স পন জাগরন্তস্সপি অনাদরপটিগ্গহণং হোতি, তস্মা ন কত্তব্বং. কেচি ‘‘এৰং আধারকেন পটিগ্গহণং কাযপটিবদ্ধপটিবদ্ধেন পটিগ্গহণং নাম হোতি ¶ , তস্মা ন ৰট্টতী’’তি ৰদন্তি, তং ৰচনমত্তমেৰ, অত্থতো পন সব্বম্পেতং কাযপটিবদ্ধমেৰ হোতি. কাযসংসগ্গেপি চেস নযো দস্সিতো. যম্পি ভিক্খুস্স দীযমানং পততি, তম্পি সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.
তত্রিদং সুত্তং –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যং দীযমানং পততি, তং সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং, পরিচ্চত্তং তং, ভিক্খৰে, দাযকেহী’’তি (চূল়ৰ. ২৭৩).
ইদঞ্চ পন সুত্তং নেয্যত্থং, তস্মা এৰমেত্থ অধিপ্পাযো ৰেদিতব্বো – যং দীযমানং দাযকস্স হত্থতো পরিগল়িত্ৰা সুদ্ধায ৰা ভূমিযা পদুমিনিপণ্ণে ৰা ৰত্থকটসারকাদীসু ৰা পততি, তং সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. যং পন সরজায ভূমিযং পততি, তং রজং পুঞ্ছিত্ৰা ৰা ধোৰিত্ৰা ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. সচে পৰট্টন্তং অঞ্ঞস্স ভিক্খুনো সন্তিকং গচ্ছতি, তেন আহরাপেতুম্পি ৰট্টতি. সচে তং ভিক্খুং ৰদতি ‘‘ত্ৰংযেৰ খাদা’’তি, তস্সপি খাদিতুং ৰট্টতি, অনাণত্তেন পন তেন ন গহেতব্বং. ‘‘অনাণত্তেনপি ইতরস্স দস্সামীতি গহেতুং ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. কস্মা পনেতং ইতরস্স ভিক্খুনো গহেতুং ন ৰট্টতীতি? ভগৰতা অননুঞ্ঞাতত্তা. ভগৰতা হি ‘‘সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতু’’ন্তি ৰদন্তেন যস্সেৰ তং দীযমানং পততি, তস্স অপ্পটিগ্গহিতকম্পি তং গহেত্ৰা পরিভোগো অনুঞ্ঞাতো. ‘‘পরিচ্চত্তং তং, ভিক্খৰে, দাযকেহী’’তি ৰচনেন পনেত্থ পরসন্তকভাৰো দীপিতো, তস্মা অঞ্ঞস্স সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি, তস্স পন আণত্তিযা ৰট্টতীতি অযং কিরেত্থ অধিপ্পাযো. যস্মা চ এতং অপ্পটিগ্গহিতকত্তা ¶ অনুঞ্ঞাতং, তস্মা যথাঠিতংযেৰ অনামসিত্ৰা কেনচি পিদহিত্ৰা ঠপিতং দুতিযদিৰসেপি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, সন্নিধিপচ্চযা অনাপত্তি, পটিগ্গহেত্ৰা পন পরিভুঞ্জিতব্বং. তং দিৰসংযেৰ হি তস্স সামং গহেত্ৰা পরিভোগো অনুঞ্ঞাতো, ন ততো পরন্তি অযম্পি কিরেত্থ অধিপ্পাযো.
১০৮. ইদানি অব্বোহারিকনযো ৰুচ্চতি. ভুঞ্জন্তানঞ্হি দন্তা খীযন্তি, নখা খীযন্তি, পত্তস্স ৰণ্ণো খীযতি, সব্বং অব্বোহারিকং. সত্থকেন উচ্ছুআদীসু ফালিতেসু মলং পঞ্ঞাযতি, এতং নৰসমুট্ঠিতং নাম, পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. সত্থকং ধোৰিত্ৰা ফালিতেসু মলং ন পঞ্ঞাযতি, লোহগন্ধমত্তং হোতি, তং অব্বোহারিকং. যম্পি সত্থকং গহেত্ৰা পরিহরন্তি ¶ , তেন ফালিতেপি এসেৰ নযো. ন হি তং পরিভোগত্থায পরিহরন্তীতি. মূলভেসজ্জাদীনি পিসন্তানং ৰা কোট্টেন্তানং ৰা নিসদনিসদপোতকউদুক্খলমুসলাদীনি খীযন্তি, পরিহরণকৰাসিং তাপেত্ৰা ভেসজ্জত্থায তক্কে ৰা খীরে ৰা পক্খিপন্তি, তত্থ নীলিকা পঞ্ঞাযতি, সত্থকে ৰুত্তসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো. আমকতক্কাদীসু পন সযং ন পক্খিপিতব্বা, পক্খিপতি চে, সামংপাকতো ন মুচ্চতি. দেৰে ৰস্সন্তে পিণ্ডায চরন্তস্স সরীরতো ৰা চীৰরতো ৰা কিলিট্ঠউদকং পত্তে পততি, পটিগ্গহেতব্বং. রুক্খমূলাদীসু ভুঞ্জন্তস্স পতিতেপি এসেৰ নযো. সচে পন সত্তাহং ৰস্সন্তে দেৰে সুদ্ধং উদকং হোতি, অব্ভোকাসতো ৰা পততি, ৰট্টতি.
১০৯. সামণেরস্স ওদনং দেন্তেন তস্স পত্তগতং অচ্ছুপন্তেনেৰ দাতব্বো, পত্তো ৰাস্স পটিগ্গহেতব্বো. অপ্পটিগ্গহিতে ওদনং ছুপিত্ৰা পুন অত্তনো পত্তে ওদনং গণ্হন্তস্স উগ্গহিতকো হোতি. সচে পন দাতুকামো হুত্ৰা ‘‘আহর, সামণের, পত্তং, ওদনং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, ইতরো ‘‘অলং ময্হ’’ন্তি পটিক্খিপতি, পুন ‘‘তৰেতং মযা পরিচ্চত্ত’’ন্তি চ ৰুত্তে ‘‘ন ময্হং এতেনত্থো’’তি ৰদতি, সতক্খত্তুম্পি পরিচ্চজতু, যাৰ অত্তনো হত্থগতং, তাৰ পটিগ্গহিতমেৰ হোতি. সচে পন আধারকে ঠিতং নিরপেক্খো ‘‘গণ্হাহী’’তি ৰদতি, পুন পটিগ্গহেতব্বং. সাপেক্খো আধারকে পত্তং ঠপেত্ৰা ‘‘এত্তো পূৰং ৰা ভত্তং ৰা গণ্হাহী’’তি সামণেরং ৰদতি, সামণেরো হত্থং ধোৰিত্ৰা সচেপি সতক্খত্তুং গহেত্ৰা অত্তনো পত্তগতং অফুসন্তোৰ অত্তনো পত্তে ¶ পক্খিপতি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. যদি পন অত্তনো পত্তগতং ফুসিত্ৰা ততো গণ্হাতি, সামণেরসন্তকেন সংসট্ঠং হোতি, পুন পটিগ্গহেতব্বং. কেচি পন ‘‘সচেপি গয্হমানং ছিজ্জিত্ৰা তত্থ পততি, পুন পটিগ্গহেতব্ব’’ন্তি ৰদন্তি. তং ‘‘একং ভত্তপিণ্ডং গণ্হ, একং পূৰং গণ্হ, ইমস্স গুল়পিণ্ডস্স এত্তকং পদেসং গণ্হা’’তি এৰং পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ৰুত্তে ৰেদিতব্বং, ইধ পন পরিচ্ছেদো নত্থি, তস্মা যং সামণেরস্স পত্তে পততি, তদেৰ পটিগ্গহণং ৰিজহতি, হত্থগতং পন যাৰ সামণেরো ৰা ‘‘অল’’ন্তি ন ওরমতি, ভিক্খু ৰা ন ৰারেতি, তাৰ ভিক্খুস্সেৰ সন্তকং, তস্মা পটিগ্গহণং ন ৰিজহতি. সচে অত্তনো ৰা ভিক্খূনং ৰা যাগুপচনকভাজনে কেসঞ্চি অত্থায ভত্তং পক্খিপতি, ‘‘সামণের, ভাজনস্স উপরি হত্থং করোহী’’তি ৰত্ৰা তস্স হত্থে পক্খিপিতব্বং. তস্স হত্থতো ভাজনে পতিতঞ্হি দুতিযদিৰসে ভাজনস্স অকপ্পিযভাৰং ন করোতি পরিচ্চত্তত্তা. সচে এৰং অকত্ৰা পক্খিপতি, পত্তমিৰ ভাজনং নিরামিসং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং.
১১০. দাযকা ¶ যাগুকুটং ঠপেত্ৰা গতা, তং দহরসামণেরো পটিগ্গণ্হাপেতুং ন সক্কোতি, ভিক্খু পত্তং উপনামেতি, সামণেরো কুটস্স গীৰং পত্তস্স মুখৰট্টিযং ঠপেত্ৰা আৰজ্জেতি, পত্তগতা যাগু পটিগ্গহিতাৰ হোতি. অথ ৰা ভিক্খু ভূমিযং হত্থং ঠপেতি, সামণেরো পৰট্টেত্ৰা হত্থং আরোপেতি, ৰট্টতি. পূৰপচ্ছিভত্তপচ্ছিউচ্ছুভারাদীসুপি এসেৰ নযো. সচে পটিগ্গহণূপগং ভারং দ্ৰে তযো সামণেরা দেন্তি, একেন ৰা বলৰতা উক্খিত্তং দ্ৰে তযো ভিক্খূ গণ্হন্তি, ৰট্টতি. মঞ্চস্স ৰা পীঠস্স ৰা পাদে তেলঘটং ৰা ফাণিতঘটং ৰা লগ্গেন্তি, ভিক্খুস্স মঞ্চেপি পীঠেপি নিসীদিতুং ৰট্টতি, উগ্গহিতকং নাম ন হোতি.
নাগদন্তকে ৰা অঙ্কুসকে ৰা দ্ৰে তেলঘটা লগ্গিতা হোন্তি উপরি পটিগ্গহিতকো, হেট্ঠা অপ্পটিগ্গহিতকো. উপরিমং গহেতুং ৰট্টতি, হেট্ঠা পটিগ্গহিতকো, উপরি অপ্পটিগ্গহিতকো, উপরিমং গহেত্ৰা ইতরং গণ্হতো উপরিমো উগ্গহিতকো হোতি. হেট্ঠামঞ্চে অপ্পটিগ্গহিতকং তেলথালকং হোতি, তঞ্চে সম্মজ্জন্তো সম্মুঞ্জনিযা ঘট্টেতি, উগ্গহিতকং ন হোতি, ‘‘পটিগ্গহিতকং গণ্হিস্সামী’’তি অপ্পটিগ্গহিতকং গহেত্ৰা ঞত্ৰা পুন ঠপেতি, উগ্গহিতকং ন হোতি, বহি নীহরিত্ৰা সঞ্জানাতি, বহি অট্ঠপেত্ৰা হরিত্ৰা তত্থেৰ ঠপেতব্বং, নত্থি দোসো. সচে ¶ পন পুব্বে ৰিৰরিত্ৰা ঠপিতং, ন পিদহিতব্বং. যথা পুব্বে ঠিতং, তথেৰ ঠপেতব্বং. সচে বহি ঠপেতি, পুন ন ছুপিতব্বং.
১১১. পটিগ্গহিতকে তেলাদিম্হি কণ্ণিকা উট্ঠেতি, সিঙ্গিৰেরাদিম্হি ঘনচুণ্ণং, তংসমুট্ঠানমেৰ নাম তং, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. তালং ৰা নাল়িকেরং ৰা আরুল়্হো যোত্তেন ফলপিণ্ডিং ওতারেত্ৰা উপরি ঠিতোৰ ‘‘গণ্হথা’’তি ৰদতি, ন গহেতব্বং. সচে অঞ্ঞো ভূমিযং ঠিতো যোত্তপাসকে গহেত্ৰা উক্খিপিত্ৰা দেতি, ৰট্টতি. সফলং মহাসাখং কপ্পিযং কারেত্ৰা পটিগ্গণ্হাতি, ফলানি পটিগ্গহিতানেৰ হোন্তি, যথাসুখং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. অন্তোৰতিযং ঠত্ৰা ৰতিং ছিন্দিত্ৰা উচ্ছুং ৰা তিম্বরূসকং ৰা দেন্তি, হত্থপাসে সতি ৰট্টতি. দণ্ডকেসু অপহরিত্ৰা নিগ্গতং গণ্হন্তস্স ৰট্টতি, পহরিত্ৰা নিগ্গতে অট্ঠকথাসু দোসো ন দস্সিতো. মযং পন ‘‘যং ঠানং পহটং, ততো সযংপতিতমিৰ হোতী’’তি তক্কযাম, তম্পি ঠত্ৰা গচ্ছন্তে যুজ্জতি সুঙ্কঘাততো পৰট্টেত্ৰা বহিপতিতভণ্ডং ৰিয. ৰতিং ৰা পাকারং ৰা লঙ্ঘাপেত্ৰা দেন্তি, সচে পন অপুথুলো পাকারো, অন্তোপাকারে বহিপাকারে চ ঠিতস্স হত্থপাসো পহোতি, হত্থসতম্পি উদ্ধং গন্ত্ৰা সম্পত্তং গহেতুং ৰট্টতি.
ভিক্খু গিলানং সামণেরং খন্ধেন ৰহতি, সো ফলাফলং দিস্ৰা গহেত্ৰা খন্ধে নিসিন্নোৰ দেতি ¶ , ৰট্টতি. অপরো ভিক্খুং ৰহন্তো খন্ধে নিসিন্নস্স ভিক্খুনো দেতি, ৰট্টতিযেৰ. ভিক্খু ফলিনিং সাখং ছাযত্থায গহেত্ৰা গচ্ছতি, ফলানি খাদিতুং চিত্তে উপ্পন্নে পটিগ্গহাপেত্ৰা খাদিতুং ৰট্টতি. মচ্ছিকৰারণত্থং কপ্পিযং কারেত্ৰা পটিগ্গণ্হাতি, খাদিতুকামো চে হোতি, মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি, খাদন্তস্স নত্থি দোসো. ভিক্খু পটিগ্গহণারহং ভণ্ডং মনুস্সানং যানে ঠপেত্ৰা মগ্গং গচ্ছতি, যানং কদ্দমে লগ্গতি, দহরো চক্কং গহেত্ৰা উক্খিপতি, ৰট্টতি, উগ্গহিতকং নাম ন হোতি. নাৰায ঠপেত্ৰা নাৰং অরিত্তেন ৰা পাজেতি, হত্থেন ৰা কড্ঢতি, ৰট্টতি. উল়ুম্পেপি এসেৰ নযো. চাটিযং ৰা কুণ্ডকে ৰা ঠপেত্ৰাপি তং অনুপসম্পন্নেন গাহাপেত্ৰা অনুপসম্পন্নং বাহাযং গহেত্ৰা তরিতুং ৰট্টতি. তস্মিম্পি অসতি অনুপসম্পন্নং গাহাপেত্ৰা তং বাহাযং গহেত্ৰা তরিতুং ৰট্টতি.
উপাসকা ¶ গমিকভিক্খূনং পাথেয্যতণ্ডুলে দেন্তি, সামণেরা ভিক্খূনং তণ্ডুলে গহেত্ৰা অত্তনো তণ্ডুলে গহেতুং ন সক্কোন্তি, ভিক্খূ তেসং তণ্ডুলে গণ্হন্তি, সামণেরা অত্তনা গহিততণ্ডুলেসু খীণেসু ইতরেহি তণ্ডুলেহি যাগুং পচিত্ৰা সব্বেসং পত্তানি পটিপাটিযা ঠপেত্ৰা যাগুং আকিরন্তি, পণ্ডিতো সামণেরো অত্তনো পত্তং গহেত্ৰা থেরস্স দেতি, থেরস্স পত্তং দুতিযত্থেরস্সাতি এৰং সব্বানিপি পরিৰত্তেতি, সব্বেহি সামণেরস্স সন্তকং ভুত্তং হোতি, ৰট্টতি. সচেপি সামণেরো অপণ্ডিতো হোতি, অত্তনো পত্তে যাগুং সযমেৰ পাতুং আরভতি, ‘‘আৰুসো, তুয্হং যাগুং ময্হং দেহী’’তি থেরেহি পটিপাটিযা যাচিত্ৰাপি পিৰিতুং ৰট্টতি, সব্বেহি সামণেরস্স সন্তকমেৰ ভুত্তং হোতি, নেৰ উগ্গহিতপচ্চযা, ন সন্নিধিপচ্চযা ৰজ্জং ফুসন্তি. এত্থ পন মাতাপিতূনং তেলাদীনি, ছাযাদীনং অত্থায সাখাদীনি চ হরন্তানং ইমেসঞ্চ ৰিসেসো ন দিস্সতি, তস্মা কারণং উপপরিক্খিতব্বং.
১১২. সামণেরো ভত্তং পচিতুকামো তণ্ডুলে ধোৰিত্ৰা নিচ্চালেতুং ন সক্কোতি, ভিক্খুনা তণ্ডুলে চ ভাজনঞ্চ পটিগ্গহেত্ৰা তণ্ডুলে ধোৰিত্ৰা নিচ্চালেত্ৰা ভাজনং উদ্ধনং আরোপেতব্বং, অগ্গি ন কাতব্বো, পক্ককালে ৰিৰরিত্ৰা পক্কভাৰো জানিতব্বো. সচে দুপ্পক্কং হোতি, পাকত্থায পিদহিতুং ন ৰট্টতি, রজস্স ৰা ছারিকায ৰা অপতনত্থায ৰট্টতি, পক্ককালে ওরোপিতুং ভুঞ্জিতুম্পি ৰট্টতি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. সামণেরো পটিবলো পচিতুং, খণো পনস্স নত্থি কত্থচি গন্তুকামো, ভিক্খুনা সতণ্ডুলোদকং ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা উদ্ধনং আরোপেত্ৰা ‘‘অগ্গিং জালেত্ৰা গচ্ছা’’তি ৰত্তব্বো. ততো পরং পুরিমনযেনেৰ সব্বং কাতুং ৰট্টতি. ভিক্খু যাগুঅত্থায সুদ্ধভাজনং আরোপেত্ৰা উদকং তাপেতি, ৰট্টতি. তত্তে উদকে সামণেরো তণ্ডুলে পক্খিপতি, ততো পট্ঠায ভিক্খুনা অগ্গি ন ¶ কাতব্বো, পক্কযাগুং পটিগ্গহেত্ৰা পাতুং ৰট্টতি. সামণেরো যাগুং পচতি, হত্থকুক্কুচ্চকো ভিক্খু কীল়ন্তো ভাজনং আমসতি, পিধানং আমসতি, উগ্গতং ফেণং ছিন্দিত্ৰা পহরতি, তস্সেৰ পাতুং ন ৰট্টতি, দুরুপচিণ্ণং নাম হোতি. সচে পন দব্বিং ৰা উল়ুঙ্কং ৰা গহেত্ৰা অনুক্খিপন্তো ¶ আলোল়েতি, সব্বেসং ন ৰট্টতি, সামংপাকঞ্চেৰ হোতি দুরুপচিণ্ণঞ্চ. সচে উক্খিপতি, উগ্গহিতকম্পি হোতি.
১১৩. ভিক্খুনা পিণ্ডায চরিত্ৰা আধারকে পত্তো ঠপিতো হোতি. তত্র চে অঞ্ঞো লোলভিক্খু কীল়ন্তো পত্তং আমসতি, পত্তপিধানং আমসতি, তস্সেৰ ততো লদ্ধভত্তং ন ৰট্টতি. সচে ন পত্তং উক্খিপিত্ৰা ঠপেতি, সব্বেসং ন ৰট্টতি. তত্থজাতকফলিনিসাখায ৰা ৰল্লিযা ৰা গহেত্ৰা চালেতি, তস্সেৰ ততো লদ্ধফলং ন ৰট্টতি, দুরুপচিণ্ণদুক্কটঞ্চ আপজ্জতি. ‘‘ফলরুক্খং পন অপস্সযিতুং ৰা তত্থ কণ্টকং ৰা বন্ধিতুং ৰট্টতি, দুরুপচিণ্ণং ন হোতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. অরঞ্ঞে পতিতং পন অম্বফলাদিং দিস্ৰা ‘‘সামণেরস্স দস্সামী’’তি আহরিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. সীহৰিঘাসাদিং দিস্ৰাপি ‘‘সামণেরস্স দস্সামী’’তি পটিগ্গহেত্ৰা ৰা অপ্পটিগ্গহেত্ৰা ৰা আহরিত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. সচে পন সক্কোতি ৰিতক্কং সোধেতুং, ততো লদ্ধং খাদিতুম্পি ৰট্টতি, নেৰ আমকমংসপটিগ্গহণপচ্চযা, ন উগ্গহিতকপচ্চযা ৰজ্জং ফুসতি. মাতাপিতূনং অত্থায তেলাদীনি গহেত্ৰা গচ্ছতো অন্তরামগ্গে ব্যাধি উপ্পজ্জতি, ততো যং ইচ্ছতি, তং পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে পন মূলেপি পটিগ্গহিতং হোতি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. মাতাপিতূনং তণ্ডুলে আহরিত্ৰা দেতি, তে ততোযেৰ যাগুআদীনি সম্পাদেত্ৰা তস্স দেন্তি, ৰট্টতি, সন্নিধিপচ্চযা উগ্গহিতপচ্চযা ৰা দোসো নত্থি.
১১৪. ভিক্খু পিদহিত্ৰা উদকং তাপেতি, যাৰ পরিক্খযা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সচে পনেত্থ ছারিকা পততি, পটিগ্গহেতব্বং. দীঘসণ্ডাসেন থালকং গহেত্ৰা তেলং পচন্তস্স ছারিকা পততি, হত্থেন অমুঞ্চন্তেনেৰ পচিত্ৰা ওতারেত্ৰা পটিগ্গহেতব্বং. সচে অঙ্গারাপি দারূনিপি পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতানি, মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি. ভিক্খু উচ্ছুং খাদতি, সামণেরো ‘‘ময্হম্পি দেথা’’তি ৰদতি, ‘‘ইতো ছিন্দিত্ৰা গণ্হা’’তি ৰুত্তো গণ্হাতি, অৰসেসে পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. গুল়পিণ্ডং খাদন্তস্সপি এসেৰ নযো. ৰুত্তোকাসতো ছিন্দিত্ৰা গহিতাৰসেসঞ্হি অজহিতপটিগ্গহণমেৰ হোতি. ভিক্খু গুল়ং ভাজেন্তো পটিগ্গহেত্ৰা কোট্ঠাসে করোতি, ভিক্খূপি সামণেরাপি আগন্ত্ৰা একগ্গহণেনেৰ একমেকং কোট্ঠাসং গণ্হন্তি, গহিতাৰসেসং ¶ পটিগ্গহিতমেৰ হোতি. সচে লোলসামণেরো ¶ গণ্হিত্ৰা গণ্হিত্ৰা পুন ঠপেতি, তস্স গহিতাৰসেসং অপ্পটিগ্গহিতকমেৰ হোতি.
ভিক্খু ধূমৰট্টিং পটিগ্গহেত্ৰা ধূমং পিৰতি, মুখঞ্চ কণ্ঠো চ মনোসিলায লিত্তো ৰিয হোতি, যাৰকালিকং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, যাৰকালিকেন যাৰজীৰিকসংসগ্গে দোসো নত্থি. পত্তং ৰা রজনং ৰা পচন্তস্স কণ্ণনাসচ্ছিদ্দেহি ধূমো পৰিসতি, ব্যাধিপচ্চযা পুপ্ফং ৰা ফলং ৰা উপসিঙ্ঘতি, অব্বোহারিকত্তা ৰট্টতি. ভত্তুগ্গারো তালুং আহচ্চ অন্তোযেৰ পৰিসতি, অৰিসযত্তা ৰট্টতি, মুখং পৰিট্ঠং পন অজ্ঝোহরতো ৰিকালে আপত্তি. দন্তন্তরে লগ্গস্স আমিসস্স রসো পৰিসতি, আপত্তিযেৰ. সচে সুখুমং আমিসং হোতি, রসো ন পঞ্ঞাযতি, অব্বোহারিকপক্খং ভজতি. উপকট্ঠে কালে নিরুদকট্ঠানে ভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা কক্খারেত্ৰা দ্ৰে তযো খেল়পিণ্ডে পাতেত্ৰা উদকট্ঠানং গন্ত্ৰা মুখং ৰিক্খালেতব্বং. পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতসিঙ্গিৰেরাদীনং অঙ্কুরা নিক্খমন্তি, পুন পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. লোণে অসতি সমুদ্দোদকেন লোণকিচ্চং কাতুং ৰট্টতি, পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতলোণোদকং লোণং হোতি, লোণং ৰা উদকং হোতি, রসো ৰা ফাণিতং হোতি, ফাণিতং ৰা রসো হোতি, মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি.
হিমকরকা উদকগতিকা এৰ. পারিহারিকেন কতকট্ঠিনা উদকং পসাদেন্তি, তং অব্বোহারিকং, আমিসেন সদ্ধিং ৰট্টতি. আমিসগতিকেহি কপিত্থফলাদীহি পসাদিতং পুরেভত্তমেৰ ৰট্টতি. পোক্খরণীআদীসু উদকং বহলং হোতি, ৰট্টতি. সচে পন মুখে হত্থে চ লগ্গতি, ন ৰট্টতি, পটিগ্গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. খেত্তেসু কসিতট্ঠানে বহলং উদকং হোতি, পটিগ্গহেতব্বং. সচে সন্দিত্ৰা কন্দরাদীনি পৰিসিত্ৰা নদিং পূরেতি, ৰট্টতি. ককুধসোব্ভাদযো হোন্তি রুক্খতো পতিতেহি পুপ্ফেহি সঞ্ছন্নোদকা. সচে পুপ্ফরসো ন পঞ্ঞাযতি, পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি. পরিত্তং উদকং হোতি, রসো পঞ্ঞাযতি, পটিগ্গহেতব্বং. পব্বতকন্দরাদীসু কাল়ৰণ্ণপণ্ণচ্ছন্নউদকেপি এসেৰ নযো.
পানীযঘটে সরেণুকানি ৰা সৰণ্টখীরানি ৰা পুপ্ফানি পক্খিত্তানি হোন্তি, পটিগ্গহেতব্বং, পুপ্ফানি ৰা পটিগ্গহেত্ৰা পক্খিপিতব্বানি. পাটলিমল্লিকা পক্খিত্তা হোন্তি, ৰাসমত্তং তিট্ঠতি, তং অব্বোহারিকং. দুভিযদিৰসেপি ¶ আমিসেন সদ্ধিং ৰট্টতি. ভিক্খুনা ঠপিতপুপ্ফৰাসিতকপানীযতো সামণেরো পানীযং গহেত্ৰা পীতাৰসেসকং তত্থেৰ আকিরতি, পটিগ্গহেতব্বং. পদুমসরাদীসু উদকং সন্থরিত্ৰা ঠিতং পুপ্ফরেণুং ঘটেন ৰিক্খম্ভেত্ৰা উদকং গহেতুং ৰট্টতি. কপ্পিযং কারাপেত্ৰা পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতং দন্তকট্ঠং হোতি, সচে তস্স রসং পিৰিতুকামো ¶ , মূলপটিগ্গহণমেৰ ৰট্টতি, অপ্পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতং পটিগ্গহেতব্বং. অজানন্তস্স রসে পৰিট্ঠেপি আপত্তিযেৰ. অচিত্তকঞ্হি ইদং সিক্খাপদং.
১১৫. মহাভূতেসু কিং ৰট্টতি, কিং ন ৰট্টতীতি? খীরং তাৰ ৰট্টতি, কপ্পিযমংসখীরং ৰা হোতু অকপ্পিযমংসখীরং ৰা, পিৰন্তস্স অনাপত্তি. অস্সু খেল়ো সিঙ্ঘাণিকা মুত্তং করীসং সেম্হং দন্তমলং অক্খিগূথকো কণ্ণগূথকো সরীরে উট্ঠিতলোণন্তি ইদং সব্বং ৰট্টতি. যং পনেত্থ ঠানতো চৰিত্ৰা পত্তে ৰা হত্থে ৰা পততি, তং পটিগ্গহেতব্বং, অঙ্গলগ্গং পটিগ্গহিতকমেৰ. উণ্হপাযাসং ভুঞ্জন্তস্স সেদো অঙ্গুলিঅনুসারেন একাবদ্ধোৰ হুত্ৰা পাযাসে সন্তিট্ঠতি, পিণ্ডায ৰা চরন্তস্স হত্থতো পত্তস্স মুখৰট্টিতো ৰা পত্ততলং ওরোহতি, এত্থ পটিগ্গহণকিচ্চং নত্থি, ঝামমহাভূতে ইদং নাম ন ৰট্টতীতি নত্থি, দুজ্ঝাপিতং পন ন ৰট্টতি. সুজ্ঝাপিতং পন মনুস্সট্ঠিম্পি চুণ্ণং কত্ৰা লেহে উপনেতুং ৰট্টতি. চত্তারি মহাৰিকটানি অসতি কপ্পিযকারকে সামং গহেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টন্তি. এত্থ চ দুব্বচোপি অসমত্থোপি কপ্পিযকারকো অসন্তপক্খেযেৰ তিট্ঠতি. ছারিকায অসতি সুক্খদারুং ঝাপেত্ৰা ছারিকা গহেতব্বা. সুক্খদারুম্হি অসতি অল্লদারুং রুক্খতো ছিন্দিত্ৰাপি কাতুং ৰট্টতি. ইদং পন চতুব্বিধম্পি মহাৰিকটং কালোদিস্সং নাম, সপ্পদট্ঠক্খণেযেৰ ৰট্টতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
পটিগ্গহণৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২১. পৰারণাৰিনিচ্ছযকথা
১১৬. পটিক্খেপপৰারণাতি ¶ পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরং ভুঞ্জমানেন যস্স কস্সচি অভিহটভোজনস্স পটিক্খেপসঙ্খাতা পৰারণা. সা চ ন কেৰলং পটিক্খেপমত্তেন হোতি, অথ খো পঞ্চঙ্গৰসেন. তত্রিমানি ¶ পঞ্চঙ্গানি – অসনং, ভোজনং, দাযকস্স হত্থপাসে ঠানং, অভিহারো, অভিহটস্স পটিক্খেপোতি. তত্থ অসনন্তি ৰিপ্পকতভোজনং, ভুঞ্জমানো চেস পুগ্গলো হোতীতি অত্থো. ভোজনন্তি পৰারণপ্পহোনকং ভোজনং, ওদনাদীনঞ্চ অঞ্ঞতরং পটিক্খিপিতব্বং ভোজনং হোতীতি অত্থো. দাযকস্স হত্থপাসে ঠানন্তি পৰারণপ্পহোনকং ভোজনং গণ্হিত্ৰা দাযকস্স অড্ঢতেয্যহত্থপ্পমাণে ওকাসে অৰট্ঠানং. অভিহারোতি হত্থপাসে ঠিতস্স দাযকস্স কাযেন অভিহারো. অভিহটস্স পটিক্খেপোতি এৰং অভিহটস্স কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পটিক্খেপো. ইতি ইমেসং পঞ্চন্নং অঙ্গানং ৰসেন পৰারণা হোতি. ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘পঞ্চহি, উপালি, আকারেহি পৰারণা পঞ্ঞাযতি, অসনং পঞ্ঞাযতি, ভোজনং পঞ্ঞাযতি, হত্থপাসে ঠিতো, অভিহরতি, পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতী’’তি (পরি. ৪২৮).
১১৭. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (পাচি. অট্ঠ. ২৩৮-৯) – ‘‘অসন’’ন্তিআদীসু তাৰ যং অস্নাতি, যঞ্চ ভোজনং হত্থপাসে ঠিতেন অভিহটং পটিক্খিপতি, তং ওদনো কুম্মাসো সত্তু মচ্ছো মংসন্তি ইমেসং অঞ্ঞতরমেৰ ৰেদিতব্বং. তত্থ ওদনো নাম সালি ৰীহি যৰো গোধুমো কঙ্গু ৰরকো কুদ্রূসকোতি সত্তন্নং ধঞ্ঞানং তণ্ডুলেহি নিব্বত্তো. তত্র সালীতি অন্তমসো নীৰারং উপাদায সব্বাপি সালিজাতি. ৰীহীতি সব্বাপি ৰীহিজাতি. যৰগোধুমেসু ভেদো নত্থি. কঙ্গূতি সেতরত্তকাল়ভেদা সব্বাপি কঙ্গুজাতি. ৰরকোতি অন্তমসো ৰরকচোরকং উপাদায সব্বাপি সেতৰণ্ণা ৰরকজাতি. কুদ্রূসকোতি কাল়কুদ্রূসকো চেৰ সামাকাদিভেদা চ সব্বাপি তিণধঞ্ঞজাতি. নীৰারৰরকচোরকা চেত্থ ধঞ্ঞানুলোমাতি ৰদন্তি, ধঞ্ঞানি হোন্তু ধঞ্ঞানুলোমানি ৰা, এতেসং ৰুত্তপ্পভেদানং সত্তন্নং ধঞ্ঞানং তণ্ডুলে গহেত্ৰা ‘‘ভত্তং পচিস্সামা’’তি ৰা ‘‘যাগুং পচিস্সামা’’তি ৰা ‘‘অম্বিলপাযাসাদীসু অঞ্ঞতরং পচিস্সামা’’তি ৰা যং কিঞ্চি সন্ধায পচন্তু, সচে উণ্হং সীতলং ৰা ভুঞ্জন্তানং ভোজনকালে গহিতগহিতট্ঠানে ওধি পঞ্ঞাযতি, ওদনসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি, পৰারণং জনেতি. সচে ওধি ন পঞ্ঞাযতি, যাগুসঙ্গহং গচ্ছতি, পৰারণং ন জনেতি.
যোপি ¶ ¶ পাযাসো ৰা পণ্ণফলকল়ীরমিস্সকা অম্বিলযাগু ৰা উদ্ধনতো ওতারিতমত্তা অব্ভুণ্হা হোতি আৰজ্জিত্ৰা পিৰিতুং সক্কা, হত্থেন গহিতোকাসেপি ওধিং ন দস্সেতি, পৰারণং ন জনেতি. সচে পন উসুমায ৰিগতায সীতলভূতা ঘনভাৰং গচ্ছতি, ওধিং দস্সেতি, পুন পৰারণং জনেতি, পুব্বে তনুভাৰো ন রক্খতি. সচেপি দধিতক্কাদীনি আরোপেত্ৰা বহূ পণ্ণফলকল়ীরে পক্খিপিত্ৰা মুট্ঠিমত্তাপি তণ্ডুলা পক্খিত্তা হোন্তি, ভোজনকালে চে ওধি পঞ্ঞাযতি, পৰারণং জনেতি. অযাগুকে নিমন্তনে ‘‘যাগুং দস্সামা’’তি ভত্তে উদককঞ্জিকখীরাদীনি আকিরিত্ৰা ‘‘যাগুং গণ্হথা’’তি দেন্তি. কিঞ্চাপি তনুকো হোতি, পৰারণং জনেতিযেৰ. সচে পন পক্কুথিতেসু উদকাদীসু পক্খিপিত্ৰা পচিত্ৰা দেন্তি, যাগুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. যাগুসঙ্গহং গতেপি তস্মিং ৰা অঞ্ঞস্মিং ৰা যত্থ মচ্ছমংসং পক্খিপন্তি, সচে সাসপমত্তম্পি মচ্ছমংসখণ্ডং ৰা ন্হারু ৰা পঞ্ঞাযতি, পৰারণং জনেতি, সুদ্ধরসকো পন রসকযাগু ৰা ন জনেতি. ঠপেত্ৰা ৰুত্তধঞ্ঞতণ্ডুলে অঞ্ঞেহি ৰেণুতণ্ডুলাদীহি ৰা কণ্ডমূলফলেহি ৰা যেহি কেহিচি কতং ভত্তম্পি পৰারণং ন জনেতি, পগেৰ ঘনযাগু. সচে পনেত্থ মচ্ছমংসং পক্খিপন্তি, জনেতি. মহাপচ্চরিযং ‘‘পুপ্ফিঅত্থায ভত্তম্পি পৰারণং জনেতী’’তি ৰুত্তং. পুপ্ফিঅত্থায ভত্তং নাম পুপ্ফিখজ্জকত্থায কুথিতুদকে পক্খিপিত্ৰা সেদিততণ্ডুলা ৰুচ্চন্তি. সচে পন তে তণ্ডুলে সুক্খাপেত্ৰা খাদন্তি, ৰট্টতি, নেৰ সত্তুসঙ্খ্যং, ন ভত্তসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি. পুন তেহি কতভত্তং পৰারেতিযেৰ. তে তণ্ডুলে সপ্পিতেলাদীসু ৰা পচন্তি, পূৰং ৰা করোন্তি, ন পৰারেন্তি. পুথুকা ৰা তাহি কতসত্তুভত্তাদীনি ৰা ন পৰারেন্তি.
কুম্মাসো নাম যৰেহি কতকুম্মাসো. অঞ্ঞেহি পন মুগ্গাদীহি কতকুম্মাসো পৰারণং ন জনেতি.
সত্তু নাম সালিৰীহিযৰেহি কতসত্তু. কঙ্গুৰরককুদ্রূসকসীসানিপি ভজ্জিত্ৰা ঈসকং কোট্টেত্ৰা থুসে পলাপেত্ৰা পুন দল়্হং কোট্টেত্ৰা চুণ্ণং করোন্তি. সচেপি তং অল্লত্তা একবদ্ধং হোতি, সত্তুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. খরপাকভজ্জিতানং ৰীহীনং তণ্ডুলে কোট্টেত্ৰা দেন্তি, তম্পি চুণ্ণং সত্তুসঙ্গহমেৰ গচ্ছতি. সমপাকভজ্জিতানং পন ৰীহীনং ৰা ৰীহিপলাসানং ৰা তণ্ডুলা ভজ্জিততণ্ডুলা এৰ ৰা ন পৰারেন্তি. তেসং ¶ পন তণ্ডুলানং চুণ্ণং পৰারেতি, খরপাকভজ্জিতানং ৰীহীনং কুণ্ডকম্পি পৰারেতি. সমপাকভজ্জিতানং পন আতপসুক্খানং ৰা কুণ্ডকং ন পৰারেতি. লাজা ৰা তেহি কতভত্তসত্তুআদীনি ৰা ন পৰারেন্তি, ভজ্জিতপিট্ঠং ৰা ¶ যং কিঞ্চি সুদ্ধখজ্জকং ৰা ন পৰারেতি. মচ্ছমংসপূরিতখজ্জকং পন সত্তুমোদকো ৰা পৰারেতি. মচ্ছো মংসঞ্চ পাকটমেৰ.
অযং পন ৰিসেসো – সচে যাগুং পিৰন্তস্স যাগুসিত্থমত্তানেৰ দ্ৰে মচ্ছখণ্ডানি ৰা মংসখণ্ডানি ৰা একভাজনে ৰা নানাভাজনে ৰা দেন্তি, তানি চে অখাদন্তো অঞ্ঞং যং কিঞ্চি পৰারণপ্পহোনকং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. ততো একং খাদিতং, একং হত্থে ৰা পত্তে ৰা হোতি, সো চে অঞ্ঞং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. দ্ৰেপি খাদিতানি হোন্তি, মুখে সাসপমত্তম্পি অৰসিট্ঠং নত্থি, সচেপি অঞ্ঞং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কপ্পিযমংসং খাদন্তো কপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কপ্পিযমংসং খাদন্তো অকপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কস্মা? অৰত্থুতায. যঞ্হি ভিক্খুনো খাদিতুং ৰট্টতি, তংযেৰ পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. ইদং পন জানন্তো অকপ্পিযত্তা পটিক্খিপতি, অজানন্তোপি পটিক্খিপিতব্বট্ঠানে ঠিতমেৰ পটিক্খিপতি নাম, তস্মা ন পৰারেতি. সচে পন অকপ্পিযমংসং খাদন্তো কপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কস্মা? ৰত্থুতায. যঞ্হি তেন পটিক্খিত্তং, তং পৰারণায ৰত্থু, যং পন খাদতি, তং কিঞ্চাপি পটিক্খিপিতব্বট্ঠানে ঠিতং, খাদিযমানং পন মংসভাৰং ন জহতি, তস্মা পৰারেতি. অকপ্পিযমংসং ৰা খাদন্তো অকপ্পিযমংসং পটিক্খিপতি, পুরিমনযেনেৰ ন পৰারেতি. কপ্পিযমংসং ৰা অকপ্পিযমংসং ৰা খাদন্তো পঞ্চন্নং ভোজনানং যং কিঞ্চি কপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কুলদূসকৰেজ্জকম্মউত্তরিমনুস্সধম্মারোচনসাদিতরূপিযাদীহি নিব্বত্তং বুদ্ধপটিকুট্ঠং অনেসনায উপ্পন্নং অকপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কপ্পিযভোজনং ৰা অকপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কপ্পিযভোজনং ৰা অকপ্পিযভোজনং ৰা ভুঞ্জন্তোপি কপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, পৰারেতি. অকপ্পিযভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতীতি সব্বত্থ ৰুত্তনযেনেৰ কারণং ৰেদিতব্বং.
১১৮. এৰং ‘‘অসন’’ন্তিআদীসু যঞ্চ অস্নাতি, যঞ্চ ভোজনং হত্থপাসে ঠিতেন অভিহটং পটিক্খিপন্তো পৰারণং আপজ্জতি, তং উত্ৰা ইদানি যথা আপজ্জতি, তস্স জাননত্থং অযং ৰিনিচ্ছযো – অসনং ভোজনন্তি এত্থ তাৰ যেন একসিত্থম্পি অজ্ঝোহটং হোতি সো ¶ সচে পত্তমুখহত্থানং যত্থ কত্থচি পঞ্চসু ভোজনেসু একস্মিম্পি সতি অঞ্ঞং পঞ্চসু ভোজনেসু একম্পি পটিক্খিপতি, পৰারেতি. কত্থচি ভোজনং নত্থি, আমিসগন্ধমত্তং পঞ্ঞাযতি, ন পৰারেতি. মুখে চ হত্থে চ ভোজনং নত্থি, পত্তে অত্থি, তস্মিং পন আসনে অভুঞ্জিতুকামো, ৰিহারং ৰা পৰিসিত্ৰা ভুঞ্জিতুকামো, অঞ্ঞস্স ৰা দাতুকামো তস্মিং চে অন্তরে ¶ ভোজনং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কস্মা? ৰিপ্পকতভোজনভাৰস্স উপচ্ছিন্নত্তা. ‘‘যোপি অঞ্ঞত্র গন্ত্ৰা ভুঞ্জিতুকামো মুখে ভত্তং গিলিত্ৰা সেসং আদায গচ্ছন্তো অন্তরামগ্গে অঞ্ঞং ভোজনং পটিক্খিপতি, তস্সপি পৰারণা ন হোতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. যথা চ পত্তে, এৰং হত্থেপি. মুখেপি ৰা ৰিজ্জমানং ভোজনং সচে অনজ্ঝোহরিতুকামো হোতি, তস্মিঞ্চ খণে অঞ্ঞং পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. একস্মিঞ্হি পদে ৰুত্তং লক্খণং সব্বত্থ ৰেদিতব্বং হোতি. অপিচ কুরুন্দিযং এস নযো দস্সিতোযেৰ. ৰুত্তঞ্হি তত্থ ‘‘মুখে ভত্তং গিলিতং, হত্থে ভত্তং ৰিঘাসাদস্স দাতুকামো, পত্তে ভত্তং ভিক্খুস্স দাতুকামো, সচে তস্মিং খণে পটিক্খিপতি, ন পৰারেতী’’তি.
হত্থপাসে ঠিতোতি এত্থ পন সচে ভিক্খু নিসিন্নো হোতি, আসনস্স পচ্ছিমন্ততো পট্ঠায, সচে ঠিতো, পণ্হিঅন্ততো পট্ঠায, সচে নিপন্নো, যেন পস্সেন নিপন্নো, তস্স পারিমন্ততো পট্ঠায, দাযকস্স নিসিন্নস্স ৰা ঠিতস্স ৰা নিপন্নস্স ৰা ঠপেত্ৰা পসারিতহত্থং যং আসন্নতরং অঙ্গং, তস্স ওরিমন্তেন পরিচ্ছিন্দিত্ৰা অড্ঢতেয্যহত্থো ‘‘হত্থপাসো’’তি ৰেদিতব্বো. তস্মিং ঠত্ৰা অভিহটং পটিক্খিপন্তস্সেৰ পৰারণা হোতি, ন ততো পরং.
অভিহরতীতি হত্থপাসব্ভন্তরে ঠিতো গহণত্থং উপনামেতি. সচে পন অনন্তরনিসিন্নোপি ভিক্খু হত্থে ৰা ঊরূসু ৰা আধারকে ৰা ঠিতং পত্তং অনভিহরিত্ৰা ‘‘ভত্তং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি. ভত্তপচ্ছিং আনেত্ৰা পুরতো ভূমিযং ঠপেত্ৰা ‘‘গণ্হাহী’’তি ৰুত্তেপি এসেৰ নযো. ঈসকং পন উদ্ধরিত্ৰা ৰা অপনামেত্ৰা ৰা ‘‘গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. থেরাসনে নিসিন্নো থেরো দূরে নিসিন্নস্স দহরভিক্খুস্স পত্তং পেসেত্ৰা ‘‘ইতো ওদনং গণ্হাহী’’তি ৰদতি, গণ্হিত্ৰা পন গতো তুণ্হী তিট্ঠতি, দহরো ‘‘অলং ময্হ’’ন্তি পটিক্খিপতি, ন পৰারেতি. কস্মা? থেরস্স দূরভাৰতো দূতস্স ¶ চ অনভিহরণতো. সচে পন গহেত্ৰা আগতো ভিক্খু ‘‘ইদং ভত্তং গণ্হা’’তি ৰদতি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. পরিৰেসনাযএকো একেন হত্থেন ওদনপচ্ছিং, একেন কটচ্ছুং গহেত্ৰা ভিক্খুং পরিৰিসতি, তত্র চে অঞ্ঞো আগন্ত্ৰা ‘‘অহং পচ্ছিং ধারেস্সামি, ত্ৰং ওদনং দেহী’’তি ৰত্ৰা গহিতমত্তমেৰ করোতি, পরিৰেসকো এৰ পন তং ধারেতি, তস্মা সা অভিহটাৰ হোতি, ততো দাতুকামতায গণ্হন্তং পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা হোতি. সচে পন পরিৰেসকেন ফুট্ঠমত্তাৰ হোতি, ইতরোৰ নং ধারেতি, ততো দাতুকামতায গণ্হন্তং পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা ন হোতি, কটচ্ছুনা উদ্ধটভত্তে পন হোতি. কটচ্ছুনা অভিহারোযেৰ হি তস্স অভিহারো. ‘‘দ্ৰিন্নং সমভারেপি পটিক্খিপন্তো পৰারেতিযেৰা’’তি মহাপচ্চরিযং ¶ ৰুত্তং. অনন্তরস্স ভিক্খুনো ভত্তে দীযমানে ইতরো পত্তং হত্থেন পিদহতি, পৰারণা নত্থি. কস্মা? অঞ্ঞস্স অভিহটে পটিক্খিত্তত্তা.
পটিক্খেপো পঞ্ঞাযতীতি এত্থ ৰাচায অভিহটং পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি, কাযেন অভিহটং পন যেন কেনচি আকারেন কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পটিক্খিপন্তস্স পৰারণা হোতীতি ৰেদিতব্বো. তত্র কাযেন পটিক্খেপো নাম অঙ্গুলিং ৰা হত্থং ৰা মক্খিকাবীজনিং ৰা চীৰরকণ্ণং ৰা চালেতি, ভমুকায ৰা আকারং করোতি, কুদ্ধো ৰা ওলোকেতি. ৰাচায পটিক্খেপো নাম ‘‘অল’’ন্তি ৰা ‘‘ন গণ্হামী’’তি ৰা ‘‘মা আকিরা’’তি ৰা ‘‘অপগচ্ছা’’তি ৰা ৰদতি. এৰং যেন কেনচি আকারেন কাযেন ৰা ৰাচায ৰা পটিক্খিত্তে পৰারণা হোতি.
১১৯. একো অভিহটে ভত্তে পৰারণায ভীতো হত্থে অপনেত্ৰা পুনপ্পুনং পত্তে ওদনং আকিরন্তং ‘‘আকির আকির, কোট্টেত্ৰা কোট্টেত্ৰা পূরেহী’’তি ৰদতি, এত্থ কথন্তি? মহাসুমত্থেরো তাৰ ‘‘অনাকিরণত্থায ৰুত্তত্তা পৰারণা হোতী’’তি আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘আকির পূরেহীতি ৰদন্তস্স নাম কস্সচি পৰারণা অত্থী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন পৰারেতী’’তি আহ.
অপরো ভত্তং অভিহরন্তং ভিক্খুং সল্লক্খেত্ৰা ‘‘কিং, আৰুসো, ইতোপি কিঞ্চি গণ্হিস্সসি, দম্মি তে কিঞ্চী’’তি আহ, তত্রাপি ‘‘এৰং নাগমিস্সতীতি ৰুত্তত্তা পৰারণা হোতী’’তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো ¶ পন ‘‘গণ্হিস্সসীতি ৰদন্তস্স নাম কস্সচি পৰারণা অত্থী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন পৰারেতী’’তি আহ.
একো সমংসকং রসং অভিহরিত্ৰা ‘‘রসং গণ্হথা’’তি ৰদতি, তং সুত্ৰা পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি. ‘‘মচ্ছমংসরস’’ন্তি ৰুত্তে পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি, ‘‘ইদং গণ্হথা’’তি ৰুত্তেপি হোতিযেৰ. মংসং ৰিসুং কত্ৰা ‘‘মংসরসং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ‘‘তত্থ চে সাসপমত্তম্পি মংসখণ্ডং অত্থি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা হোতি. সচে পন পরিস্সাৰিতো হোতি, ৰট্টতী’’তি অভযত্থেরো আহ.
মংসরসেন আপুচ্ছন্তং মহাথেরো ‘‘মুহুত্তং আগমেহী’’তি ৰত্ৰা ‘‘থালকং, আৰুসো, আহরা’’তি আহ, এত্থ কথন্তি? মহাসুমত্থেরো তাৰ ‘‘অভিহারকস্স গমনং উপচ্ছিন্নং, তস্মা ¶ পৰারেতী’’তি আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘অযং কুহিং গচ্ছতি, কীদিসং এতস্স গমনং, গণ্হন্তস্সপি নাম কস্সচি পৰারণা অত্থী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ন পৰারেতী’’তি আহ.
কল়ীরপনসাদীহি মিস্সেত্ৰা মংসং পচন্তি, তং গহেত্ৰা ‘‘কল়ীরসূপং গণ্হথ, পনসব্যঞ্জনং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, এৰম্পি ন পৰারেতি. কস্মা? অপৰারণারহস্স নামেন ৰুত্তত্তা. সচে পন ‘‘মচ্ছসূপং মংসসূপ’’ন্তি ৰা ‘‘ইদং গণ্হথা’’তি ৰা ৰদন্তি, পৰারেতি, মংসকরম্বকো নাম হোতি. তং দাতুকামোপি ‘‘করম্বকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি, ন পৰারেতি, ‘‘মংসকরম্বক’’ন্তি ৰা ‘‘ইদ’’ন্তি ৰা ৰুত্তে পন পৰারেতি. এস নযো সব্বেসু মচ্ছমংসমিস্সকেসু.
১২০. ‘‘যো পন নিমন্তনে ভুঞ্জমানো মংসং অভিহটং ‘উদ্দিস্সকত’ন্তি মঞ্ঞমানো পটিক্খিপতি, পৰারিতোৰ হোতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. মিস্সককথা পন কুরুন্দিযং সুট্ঠু ৰুত্তা. এৰঞ্হি তত্থ ৰুত্তং – পিণ্ডচারিকো ভিক্খু ভত্তমিস্সকং যাগুং আহরিত্ৰা ‘‘যাগুং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ন পৰারেতি, ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পৰারেতি. কস্মা? যেনাপুচ্ছিতো, তস্স অত্থিতায. অযমেত্থ অধিপ্পাযো – ‘‘যাগুমিস্সকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, তত্র চে যাগু বহুতরা ৰা হোতি সমসমা ৰা, ন পৰারেতি. যাগু মন্দা, ভত্তং বহুতরং, পৰারেতি. ইদঞ্চ সব্বঅট্ঠকথাসু ৰুত্তত্তা ন সক্কা পটিক্খিপিতুং, কারণং পনেত্থ দুদ্দসং. ‘‘ভত্তমিস্সকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ভত্তং বহুতরং ৰা সমং ৰা অপ্পতরং ৰা হোতি, পৰারেতিযেৰ ¶ . ভত্তং ৰা যাগুং ৰা অনামসিত্ৰা ‘‘মিস্সকং গণ্হথা’’তি ৰদতি, তত্র চে ভত্তং বহুতরং ৰা সমকং ৰা হোতি, পৰারেতি, অপ্পতরং ন পৰারেতি, ইদঞ্চ করম্বকেন ন সমানেতব্বং. করম্বকো হি মংসমিস্সকোপি হোতি অমংসমিস্সকোপি, তস্মা করম্বকন্তি ৰুত্তে পৰারণা নত্থি, ইদং পন ভত্তমিস্সকমেৰ. এত্থ ৰুত্তনযেনেৰ পৰারণা হোতি. বহুরসে ভত্তে রসং, বহুখীরে খীরং, বহুসপ্পিম্হি চ পাযাসে সপ্পিং গণ্হথাতি ৰিসুং কত্ৰা দেতি, তং পটিক্খিপতো পৰারণা নত্থি.
যো পন গচ্ছন্তো পৰারেতি, সো গচ্ছন্তোৰ ভুঞ্জিতুং লভতি. কদ্দমং ৰা উদকং ৰা পত্ৰা ঠিতেন অতিরিত্তং কারেতব্বং. সচে অন্তরা নদী পূরা হোতি, নদীতীরে গুম্বং অনুপরিযাযন্তেন ভুঞ্জিতব্বং. অথ নাৰা ৰা সেতু ৰা অত্থি, তং অভিরুহিত্ৰাপি চঙ্কমন্তেনেৰ ভুঞ্জিতব্বং, গমনং ন উপচ্ছিন্দিতব্বং. যানে ৰা হত্থিঅস্সপিট্ঠে ৰা চন্দমণ্ডলে ৰা সূরিযমণ্ডলে ৰা নিসীদিত্ৰা পৰারিতেন যাৰ মজ্ঝন্হিকং, তাৰ তেসু গচ্ছন্তেসুপি নিসিন্নেনেৰ ¶ ভুঞ্জিতব্বং. যো ঠিতো পৰারেতি, ঠিতেনেৰ, যো নিসিন্নো পৰারেতি, নিসিন্নেনেৰ পরিভুঞ্জিতব্বং, তং তং ইরিযাপথং ৰিকোপেন্তেন অতিরিত্তং কারেতব্বং. যো উক্কুটিকো নিসীদিত্ৰা পৰারেতি, তেন উক্কুটিকেনেৰ ভুঞ্জিতব্বং. তস্স পন হেট্ঠা পলালপীঠং ৰা কিঞ্চি ৰা নিসীদনকং দাতব্বং. পীঠকে নিসীদিত্ৰা পৰারিতেন আসনং অচালেত্ৰাৰ চতস্সো দিসা পরিৰত্তন্তেন ভুঞ্জিতুং লব্ভতি. মঞ্চে নিসীদিত্ৰা পৰারিতেন ইতো ৰা এত্তো ৰা সঞ্চরিতুং ন লব্ভতি. সচে পন নং সহ মঞ্চেন উক্খিপিত্ৰা অঞ্ঞত্র নেন্তি, ৰট্টতি. নিপজ্জিত্ৰা পৰারিতেন নিপন্নেনেৰ পরিভুঞ্জিতব্বং. পরিৰত্তন্তেন যেন পস্সেন নিপন্নো, তস্স ঠানং নাতিক্কমেতব্বং.
১২১. পৰারিতেন পন কিংকাতব্বন্তি? যেন ইরিযাপথেন পৰারিতো হোতি, তং ৰিকোপেত্ৰা অঞ্ঞেন ইরিযাপথেন চে ভুঞ্জতি, অতিরিত্তং কারাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. অনতিরিত্তং পন যং কিঞ্চি যাৰকালিকসঙ্গহিতং খাদনীযং ৰা ভোজনীযং ৰা খাদতি ৰা ভুঞ্জতি ৰা, অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে পাচিত্তিযং.
তত্থ অনতিরিত্তং নাম নাতিরিত্তং, ন অধিকন্তি অত্থো. তং পন যস্মা কপ্পিযকতাদীহি সত্তহি ৰিনযকম্মাকারেহি অকতং ৰা গিলানস্স অনধিকং ৰা হোতি, তস্মা পদভাজনে ৰুত্তং –
‘‘অনতিরিত্তং ¶ নাম অকপ্পিযকতং হোতি, অপ্পটিগ্গহিতকতং হোতি, অনুচ্চারিতকতং হোতি, অহত্থপাসে কতং হোতি, অভুত্তাৰিনা কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা চ পৰারিতেন আসনা ৰুট্ঠিতেন কতং হোতি, ‘অলমেতং সব্ব’ন্তি অৰুত্তং হোতি, ন গিলানাতিরিত্তং হোতি, এতং অনতিরিত্তং নামা’’তি (পাচি. ২৩৯).
তত্থ অকপ্পিযকতন্তি যং তত্থ ফলং ৰা কন্দমূলাদিং ৰা পঞ্চহি সমণকপ্পেহি কপ্পিযং অকতং, যঞ্চ অকপ্পিযমংসং ৰা অকপ্পিযভোজনং ৰা, এতং অকপ্পিযং নাম. তং অকপ্পিযং ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি এৰং অতিরিত্তং কতম্পি ‘‘অকপ্পিযকত’’ন্তি ৰেদিতব্বং. অপ্পটিগ্গহিতকতন্তি ভিক্খুনা অপ্পটিগ্গহিতংযেৰ পুরিমনযেন অতিরিত্তং কতং. অনুচ্চারিতকতন্তি কপ্পিযং কারেতুং আগতেন ভিক্খুনা ঈসকম্পি অনুক্খিত্তং ৰা অনপনামিতং ৰা কতং. অহত্থপাসে কতন্তি কপ্পিযং কারেতুং আগতস্স হত্থপাসতো বহি ঠিতেন কতং. অভুত্তাৰিনা কতন্তি যো ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি অতিরিত্তং করোতি, তেন পৰারণপ্পহোনকভোজনং ¶ অভুত্তেন কতং. ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন আসনা ৰুট্ঠিতেন কতন্তি ইদং উত্তানমেৰ. ‘‘অলমেতং সব্ব’’ন্তি অৰুত্তন্তি ৰচীভেদং কত্ৰা এৰং অৰুত্তং হোতি. ইতি ইমেহি সত্তহি ৰিনযকম্মাকারেহি যং অতিরিত্তং কপ্পিযং অকতং, যঞ্চ ন গিলানাতিরিত্তং, তদুভযম্পি ‘‘অনতিরিত্ত’’ন্তি ৰেদিতব্বং.
১২২. অতিরিত্তং পন তস্সেৰ পটিপক্খনযেন ৰেদিতব্বং. তেনেৰ ৰুত্তং পদভাজনে –
‘‘অতিরিত্তং নাম কপ্পিযকতং হোতি, পটিগ্গহিতকতং হোতি, উচ্চারিতকতং হোতি, হত্থপাসে কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা কতং হোতি, ভুত্তাৰিনা পৰারিতেন আসনা অৰুট্ঠিতেন কতং হোতি, ‘অলমেতং সব্ব’ন্তি ৰুত্তং হোতি, গিলানাতিরিত্তং হোতি, এতং অতিরিত্তং নামা’’তি (পাচি. ২৩৯).
অপিচেত্থ ভুত্তাৰিনা কতং হোতীতি অনন্তরনিসিন্নস্স সভাগস্স ভিক্খুনো পত্ততো একম্পি সিত্থং ৰা মংসহীরং ৰা খাদিত্ৰা কতম্পি ‘‘ভুত্তাৰিনাৰ কতং হোতী’’তি ৰেদিতব্বং. আসনা অৰুট্ঠিতেনাতি এত্থ পন অসম্মোহত্থং ¶ অযং ৰিনিচ্ছযো – দ্ৰে ভিক্খূ পাতোযেৰ ভুঞ্জমানা পৰারিতা হোন্তি, একেন তত্থেৰ নিসীদিতব্বং, ইতরেন নিচ্চভত্তং ৰা সলাকভত্তং ৰা আনেত্ৰা উপড্ঢং তস্স ভিক্খুনো পত্তে আকিরিত্ৰা হত্থং ধোৰিত্ৰা সেসং তেন ভিক্খুনা কপ্পিযং কারাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. কস্মা? যঞ্হি তস্স হত্থে লগ্গং, তং অকপ্পিযং হোতি. সচে পন পঠমং নিসিন্নো ভিক্খু সযমেৰ তস্স পত্ততো হত্থেন গণ্হাতি, হত্থধোৰনকিচ্চং নত্থি. সচে পন এৰং ‘কপ্পিযং কারেত্ৰা ভুঞ্জন্তস্স পুন কিঞ্চি ব্যঞ্জনং ৰা খাদনীযং ৰা পত্তে আকির’ন্তি যেন পঠমং কপ্পিযং কতং হোতি, সো পুন কাতুং ন লভতি. যেন অকতং, তেন কাতব্বং, যঞ্চ অকতং, তং কাতব্বং. যেন অকতন্তি অঞ্ঞেন ভিক্খুনা যেন পঠমং ন কতং, তেন কাতব্বং. যঞ্চ অকতন্তি যেন পঠমং কপ্পিযং কতং, তেনপি যং অকতং, তং কাতব্বং. পঠমভাজনে পন কাতুং ন লব্ভতি. তত্থ হি করিযমানে পঠমং কতেন সদ্ধিং কতং হোতি, তস্মা অঞ্ঞস্মিং ভাজনে কাতুং ৰট্টতীতি অধিপ্পাযো. এৰং কতং পন তেন ভিক্খুনা পঠমং কতেন সদ্ধিং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.
কপ্পিযং করোন্তেন চ ন কেৰলং পত্তেযেৰ, কুণ্ডেপি পচ্ছিযম্পি যত্থ কত্থচি পুরতো ঠপেত্ৰা ওনামিতভাজনে কাতব্বং. তং সচে ভিক্খুসতং পৰারিতং হোতি, সব্বেসং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, অপ্পৰারিতানম্পি ৰট্টতি. যেন পন কপ্পিযং কতং, তস্স ন ৰট্টতি. সচেপি পৰারেত্ৰা ¶ পিণ্ডায পৰিট্ঠং ভিক্খুং পত্তং গহেত্ৰা অৰস্সং ভুঞ্জনকে মঙ্গলনিমন্তনে নিসীদাপেন্তি, অতিরিত্তং কারাপেত্ৰাৰ ভুঞ্জিতব্বং. সচে তত্থ অঞ্ঞো ভিক্খু নত্থি, আসনসালং ৰা ৰিহারং ৰা পত্তং পেসেত্ৰা কারেতব্বং, কপ্পিযং করোন্তেন পন অনুপসম্পন্নস্স হত্থে ঠিতং ন কাতব্বং. সচে আসনসালাযং অব্যত্তো ভিক্খু হোতি, সযং গন্ত্ৰা কপ্পিযং কারাপেত্ৰা আনেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং.
গিলানাতিরিত্তন্তি এত্থ ন কেৰলং যং গিলানস্স ভুত্তাৰসেসং হোতি, তং গিলানাতিরিত্তং, অথ খো যং কিঞ্চি গিলানং উদ্দিস্স ‘‘অজ্জ ৰা যদা ৰা ইচ্ছতি, তদা খাদিস্সতী’’তি আহটং, তং সব্বং গিলানাতিরিত্তন্তি ৰেদিতব্বং. যামকালিকং পন সত্তাহকালিকং যাৰজীৰিকং ৰা যং ¶ কিঞ্চি অনতিরিত্তং আহারত্থায পরিভুঞ্জন্তস্স অজ্ঝোহারে অজ্ঝোহারে দুক্কটং. সচে পন যামকালিকাদীনি আমিসসংসট্ঠানি হোন্তি, আহারত্থাযপি অনাহারত্থাযপি পটিগ্গহেত্ৰা অজ্ঝোহরন্তস্স পাচিত্তিযমেৰ, অসংসট্ঠানি পন সতি পচ্চযে ভুঞ্জন্তস্স অনাপত্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
পৰারণাৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২২. পব্বজ্জাৰিনিচ্ছযকথা
১২৩. পব্বজ্জাতি ¶ এত্থ পন পব্বজ্জাপেক্খং কুলপুত্তং পব্বাজেন্তেন যে পাল়িযং ‘‘ন ভিক্খৰে পঞ্চহি আবাধেহি ফুট্ঠো পব্বাজেতব্বো’’তিআদিনা (মহাৰ. ৮৯) পটিক্খিত্তা পুগ্গলা, তে ৰজ্জেত্ৰা পব্বজ্জাদোসৰিরহিতো পুগ্গলো পব্বাজেতব্বো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৮) – কুট্ঠং গণ্ডো কিলাসো সোসো অপমারোতি ইমেহি পঞ্চহি আবাধেহি ফুট্ঠো ন পব্বাজেতব্বো, পব্বাজেন্তো পন দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি ৰুত্তত্তা. তত্থ কুট্ঠন্তি রত্তকুট্ঠং ৰা হোতু কাল়কুট্ঠং ৰা, যং কিঞ্চি কিটিভদদ্দউকচ্ছুআদিপ্পভেদম্পি সব্বং কুট্ঠমেৰাতি ৰুত্তং. তঞ্চে নখপিট্ঠিপ্পমাণম্পি ৰড্ঢনকপক্খে ঠিতং হোতি, ন পব্বাজেতব্বো. সচে পন নিৰাসনপাৰুরণেহি পকতিপটিচ্ছন্নট্ঠানে নখপিট্ঠিপ্পমাণং অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতং হোতি, ৰট্টতি. ‘‘মুখে পন হত্থপাদপিট্ঠীসু ৰা সচেপি অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতং, নখপিট্ঠিতো চ খুদ্দকতরম্পি ন ৰট্টতিযেৰা’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. তিকিচ্ছাপেত্ৰা পব্বাজেন্তেনপি পকতিৰণ্ণে জাতেযেৰ পব্বাজেতব্বো, গোধাপিট্ঠিসদিসচুণ্ণওকিরণসরীরম্পি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি.
গণ্ডোতি মেদগণ্ডো ৰা হোতু অঞ্ঞো ৰা, যো কোচি কোলট্ঠিমত্তকোপি চে ৰড্ঢনকপক্খে ঠিতো গণ্ডো হোতি, ন পব্বাজেতব্বো. পটিচ্ছন্নট্ঠানে পন কোলট্ঠিমত্তে অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতে ৰট্টতি, মুখাদিকে অপ্পটিচ্ছন্নট্ঠানে অৰড্ঢনকপক্খে ঠিতেপি ন ৰট্টতি. তিকিচ্ছাপেত্ৰা পব্বাজেন্তেনপি সরীরং সচ্ছৰিং কারাপেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. উণ্ণিগণ্ডা নাম ¶ হোন্তি গোথনকা ৰিয অঙ্গুলিকা ৰিয চ তত্থ তত্থ লম্বন্তি, এতেপি গণ্ডাযেৰ, তেসু সতি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. দহরকালে খীরপীল়কা যোব্বন্নকালে চ মুখে খরপীল়কা নাম হোন্তি, মহল্লককালে নস্সন্তি, ন তা গণ্ডসঙ্খ্যং গচ্ছন্তি, তাসু সতি পব্বাজেতুং ৰট্টতি. অঞ্ঞা পন সরীরে খরপীল়কা নাম, অপরা পদুমকণ্ণিকা নাম হোন্তি, অঞ্ঞা সাসপবীজকা নাম সাসপমত্তাযেৰ সকলসরীরং ফরন্তি, সব্বা কুট্ঠজাতিকাৰ, তাসু সতি ন পব্বাজেতব্বো.
কিলাসোতি ন ভিজ্জনকং ন পগ্ঘরণকং পদুমপুণ্ডরীকপত্তৰণ্ণং কুট্ঠং. যেন গুন্নং ৰিয সবলং সরীরং হোতি, তস্মিং কুট্ঠে ৰুত্তনযেনেৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. সোসোতি সোসব্যাধি. তস্মিং ¶ সতি ন পব্বাজেতব্বো. অপমারোতি পিত্তুম্মাদো ৰা যক্খুম্মাদো ৰা. তত্থ পুব্বৰেরিকেন অমনুস্সেন গহিতো দুত্তিকিচ্ছো হোতি, অপ্পমত্তকেপি পন অপমারে সতি ন পব্বাজেতব্বো.
১২৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, রাজভটো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯০) ৰচনতো রাজভটোপি ন পব্বাজেতব্বো. এত্থ চ অমচ্চো ৰা হোতু মহামত্তো ৰা সেৰকো ৰা কিঞ্চি ঠানন্তরং পত্তো ৰা অপ্পত্তো ৰা, যো কোচি রঞ্ঞো ভত্তৰেতনভটো, সব্বো রাজভটোতি সঙ্খ্যং গচ্ছতি, সো ন পব্বাজেতব্বো. তস্স পন পুত্তনত্তভাতুকা যে রাজতো ভত্তৰেতনং ন গণ্হন্তি, তে পব্বাজেতুং ৰট্টতি. যো পন রাজতো লদ্ধং নিবদ্ধভোগং ৰা মাসসংৰচ্ছরপরিব্বযং ৰা রঞ্ঞোযেৰ নিয্যাদেতি, পুত্তভাতুকে ৰা তং ঠানং সম্পটিচ্ছাপেত্ৰা রাজানং ‘‘ন দানাহং দেৰস্স ভটো’’তি আপুচ্ছতি, যেন ৰা যংকারণা ৰেতনং গহিতং, তং কম্মং কতং হোতি, যো ৰা ‘‘পব্বজস্সূ’’তি রঞ্ঞা অনুঞ্ঞাতো হোতি, তম্পি পব্বাজেতুং ৰট্টতি.
১২৫. চোরোপি ধজবন্ধো ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, ধজবন্ধো চোরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯১) ৰুত্তত্তা. তত্থ ধজং বন্ধিত্ৰা ৰিয ৰিচরতীতি ধজবন্ধো, মূলদেৰাদযো ৰিয লোকে পাকটোতি ৰুত্তং হোতি. তস্মা যো গামঘাতং ৰা পন্থদুহনং ৰা নগরে সন্ধিচ্ছেদাদিকম্মং ৰা করোন্তো ৰিচরতি, পঞ্ঞাযতি ¶ চ ‘‘অসুকো নাম ইদং ইদং করোতী’’তি, সো ন পব্বাজেতব্বো. যো পন রাজপুত্তো রজ্জং পত্থেন্তো গামঘাতাদীনি করোতি, সো পব্বাজেতব্বো. রাজানো হি তস্মিং পব্বজিতে তুস্সন্তি, সচে পন ন তুস্সন্তি, ন পব্বাজেতব্বো. পুব্বে মহাজনে পাকটো চোরো পচ্ছা চোরকম্মং পহায পঞ্চ সীলানি সমাদিযতি, তঞ্চে মনুস্সা এৰং জানন্তি, পব্বাজেতব্বো. যে পন অম্বলবুজাদিচোরকা সন্ধিচ্ছেদাদিচোরা এৰ ৰা অদিস্সমানা থেয্যং করোন্তি, পচ্ছাপি ‘‘ইমিনা নাম ইদং কত’’ন্তি ন পঞ্ঞাযন্তি, তেপি পব্বাজেতুং ৰট্টতি.
১২৬. কারভেদকো পন চোরো ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, কারভেদকো চোরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯২) ৰুত্তত্তা. তত্থ কারো ৰুচ্চতি বন্ধনাগারং. ইধ পন অন্দুবন্ধনং ৰা হোতু সঙ্খলিকবন্ধনং ৰা রজ্জুবন্ধনং ৰা গামবন্ধনং ৰা নিগমবন্ধনং ৰা নগরবন্ধনং ৰা পুরিসগুত্তি ৰা জনপদবন্ধনং ৰা দীপবন্ধনং ৰা, যো এতেসু যং কিঞ্চি বন্ধনং ভিন্দিত্ৰা ৰা ছিন্দিত্ৰা ৰা মুঞ্চিত্ৰা ৰা ৰিৰরিত্ৰা ৰা ¶ অপস্সমানানং ৰা পলাযতি, সো কারভেদকোতি সঙ্খ্যং গচ্ছতি. তস্মা ঈদিসো কারভেদকো চোরো দীপবন্ধনং ভিন্দিত্ৰা দীপন্তরং গতোপি ন পব্বাজেতব্বো. যো পন ন চোরো, কেৰলং হত্থকম্মং অকরোন্তো ‘‘এৰং নো অপলাযন্তো করিস্সতী’’তি রাজযুত্তাদীহি বদ্ধো, সো কারং ভিন্দিত্ৰা পলাতোপি পব্বাজেতব্বো. যো পন গামনিগমপট্টনাদীনি কেণিযা গহেত্ৰা তং অসম্পাদেন্তো বন্ধনাগারং পৰেসিতো হোতি, সোপি পলাযিত্ৰা আগতো ন পব্বাজেতব্বো. যোপি কসিকম্মাদীহি ধনং সম্পাদেত্ৰা জীৰন্তো ‘‘নিধানং ইমিনা লদ্ধ’’ন্তি পেসুঞ্ঞং উপসংহরিত্ৰা কেনচি বন্ধাপিতো হোতি, তং তত্থেৰ পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি, পলাযিত্ৰা গতং পন গতট্ঠানে পব্বাজেতুং ৰট্টতি.
১২৭. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লিখিতকো চোরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৩) ৰচনতো পন লিখিতকো চোরো ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ লিখিতকো নাম যো কোচি চোরিকং ৰা অঞ্ঞং ৰা গরুং রাজাপরাধং কত্ৰা পলাতো, রাজা চ নং ¶ পণ্ণে ৰা পোত্থকে ৰা ‘‘ইত্থন্নামো যত্থ দিস্সতি, তত্থ গহেত্ৰা মারেতব্বো’’তি ৰা ‘‘হত্থপাদাদীনি অস্স ছিন্দিতব্বানী’’তি ৰা ‘‘এত্তকং নাম দণ্ডং আহরাপেতব্বো’’তি ৰা লিখাপেতি, অযং লিখিতকো নাম, সো ন পব্বাজেতব্বো.
১২৮. কসাহতো কতদণ্ডকম্মোপি ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, কসাহতো কতদণ্ডকম্মো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৪) ৰচনতো. এত্থ পন যো ৰচনপেসনাদীনি অকরোন্তো হঞ্ঞতি, ন সো কতদণ্ডকম্মো. যো পন কেণিযা ৰা অঞ্ঞথা ৰা কিঞ্চি গহেত্ৰা খাদিত্ৰা পুন দাতুং অসক্কোন্তো ‘‘অযমেৰ তে দণ্ডো হোতূ’’তি কসাহি হঞ্ঞতি, অযমেৰ কসাহতো কতদণ্ডকম্মো. সো চ কসাহি ৰা হতো হোতু অড্ঢদণ্ডকাদীনং ৰা অঞ্ঞতরেন, যাৰ অল্লৰণো হোতি, ন তাৰ পব্বাজেতব্বো, ৰণে পন পাকতিকে কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. সচে পন জাণূহি ৰা কপ্পরেহি ৰা নাল়িকেরপাসাণাদীহি ৰা ঘাতেত্ৰা মুত্তো হোতি, সরীরে চস্স গণ্ঠিযো পঞ্ঞাযন্তি, ন পব্বাজেতব্বো, ফাসুকং কত্ৰা এৰ গণ্ঠীসু সন্নিসিন্নাসু পব্বাজেতব্বো.
১২৯. লক্খণাহতো পন কতদণ্ডকম্মো ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, লক্খণহতো কতদণ্ডকম্মো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৫) ৰচনতো. এত্থপি কতদণ্ডকম্মভাৰো পুরিমনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. যস্স পন নলাটে ৰা ঊরুআদীসু ৰা তত্তেন লোহেন লক্খণং আহতং হোতি, সো সচে ভুজিস্সো, যাৰ অল্লৰণো হোতি ¶ , তাৰ ন পব্বাজেতব্বো. সচেপিস্স ৰণা রুল়্হা হোন্তি ছৰিযা সমপরিচ্ছেদা, লক্খণং ন পঞ্ঞাযতি, তিমণ্ডলং নিৰত্থস্স উত্তরাসঙ্গে কতে পটিচ্ছন্নোকাসে চে হোতি, পব্বাজেতুং ৰট্টতি, অপ্পটিচ্ছন্নোকাসে চে, ন ৰট্টতি.
১৩০. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ইণাযিকো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৬) ৰচনতো ইণাযিকোপি ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ ইণাযিকো নাম যস্স পিতিপিতামহেহি ৰা ইণং গহিতং হোতি ¶ , সযং ৰা ইণং গহিতং হোতি, যং ৰা আঠপেত্ৰা মাতাপিতূহি কিঞ্চি গহিতং হোতি, সো তং ইণং পরেসং ধারেতীতি ইণাযিকো. যং পন অঞ্ঞে ঞাতকা আঠপেত্ৰা কিঞ্চি গণ্হন্তি, সো ন ইণাযিকো. ন হি তে তং আঠপেতুং ইস্সরা, তস্মা তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি, ইতরং ন ৰট্টতি. সচে পনস্স ঞাতিসালোহিতা ‘‘মযং দস্সাম, পব্বাজেথ ন’’ন্তি ইণং অত্তনো ভারং করোন্তি, অঞ্ঞো ৰা কোচি তস্স আচারসম্পত্তিং দিস্ৰা ‘‘পব্বাজেথ নং, অহং ইণং দস্সামী’’তি ৰদতি, পব্বাজেতুং ৰট্টতি. তেসু অসতি ভিক্খুনা তথারূপস্স উপট্ঠাকস্সপি আরোচেতব্বং ‘‘সহেতুকো সত্তো ইণপলিবোধেন ন পব্বজতী’’তি. সচে সো পটিপজ্জতি, পব্বাজেতব্বো. সচেপি অত্তনো কপ্পিযভণ্ডং অত্থি, ‘‘এতং দস্সামী’’তি পব্বাজেতব্বো. সচে পন নেৰ ঞাতকাদযো পটিপজ্জন্তি, ন অত্তনো ধনং অত্থি, ‘‘পব্বাজেত্ৰা ভিক্খায চরিত্ৰা মোচেস্সামী’’তি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. সচে পব্বাজেতি, দুক্কটং. পলাতোপি আনেত্ৰা দাতব্বো. নো চে দেতি, সব্বং ইণং গীৰা হোতি. অজানিত্ৰা পব্বাজযতো অনাপত্তি, পস্সন্তেন পন আনেত্ৰা ইণসামিকানং দস্সেতব্বো, অপস্সন্তস্স গীৰা ন হোতি.
সচে ইণাযিকো অঞ্ঞং দেসং গন্ত্ৰা পুচ্ছিযমানোপি ‘‘নাহং কস্সচি কিঞ্চি ধারেমী’’তি ৰত্ৰা পব্বজতি, ইণসামিকো চ তং পরিযেসন্তো তত্থ গচ্ছতি, দহরো তং দিস্ৰা পলাযতি, সো থেরং উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘অযং, ভন্তে, কেন পব্বাজিতো, মম এত্তকং নাম ধনং গহেত্ৰা পলাতো’’তি ৰদতি, থেরেন ৰত্তব্বং ‘‘মযা, উপাসক, ‘অণণো অহ’ন্তি ৰদন্তো পব্বাজিতো, কিং দানি করোমি, পস্স মে পত্তচীৰর’’ন্তি. অযং তত্থ সামীচি. পলাতে পন গীৰা ন হোতি. সচে পন নং থেরস্স সম্মুখাৰ দিস্ৰা ‘‘অযং মম ইণাযিকো’’তি ৰদতি, ‘‘তৰ ইণাযিকং ত্ৰমেৰ জানাহী’’তি ৰত্তব্বো, এৰম্পি গীৰা ন হোতি. সচেপি সো ‘‘পব্বজিতো অযং দানি কুহিং গমিস্সতী’’তি ৰদতি, থেরেন ‘‘ত্ৰংযেৰ জানাহী’’তি ৰত্তব্বো. এৰম্পিস্স পলাতে গীৰা ন হোতি. সচে পন থেরো ‘‘কুহিং দানি অযং গমিস্সতি, ইধেৰ অচ্ছতূ’’তি ৰদতি, সো চে পলাযতি, গীৰা হোতি. সচে সো সহেতুকো সত্তো হোতি ৰত্তসম্পন্নো ¶ ¶ , থেরেন ‘‘ঈদিসো অয’’ন্তি ৰত্তব্বং. ইণসামিকো চে ‘‘সাধূ’’তি ৰিস্সজ্জেতি, ইচ্চেতং কুসলং, ‘‘উপড্ঢুপড্ঢং দেথা’’তি ৰদতি, দাতব্বং. অপরেন সমযেন অতিআরাধকো হোতি, ‘‘সব্বং দেথা’’তি ৰুত্তেপি দাতব্বমেৰ. সচে পন উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীসু কুসলো হোতি বহূপকারো ভিক্খূনং, ভিক্খাচারৰত্তেন পরিযেসিত্ৰাপি ইণং দাতব্বমেৰ.
১৩১. দাসোপি ন পব্বাজেতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, দাসো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৯৭) ৰচনতো. তত্থ চত্তারো দাসা অন্তোজাতো ধনক্কীতো করমরানীতো সামং দাসব্যং উপগতোতি. তত্থ অন্তোজাতো নাম জাতিযা দাসো ঘরদাসিযা পুত্তো. ধনক্কীতো নাম মাতাপিতূনং সন্তিকা পুত্তো ৰা সামিকানং সন্তিকা দাসো ৰা ধনং দত্ৰা দাসচারিত্তং আরোপেত্ৰা কীতো. এতে দ্ৰেপি ন পব্বাজেতব্বা. পব্বাজেন্তেন তত্থ তত্থ চারিত্তৰসেন অদাসে কত্ৰা পব্বাজেতব্বা. করমরানীতো নাম তিরোরট্ঠং ৰিলোপং ৰা কত্ৰা উপলাপেত্ৰা ৰা তিরোরট্ঠতো ভুজিস্সমানুসকানি আহরন্তি, অন্তোরট্ঠেযেৰ ৰা কতাপরাধং কিঞ্চি গামং রাজা ‘‘ৰিলুম্পথা’’তি চ আণাপেতি, ততো মানুসকানিপি আহরন্তি, তত্থ সব্বে পুরিসা দাসা, ইত্থিযো দাসিযো. এৰরূপো করমরানীতো দাসো যেহি আনীতো, তেসং সন্তিকে ৰসন্তো ৰা বন্ধনাগারে বদ্ধো ৰা পুরিসেহি রক্খিযমানো ৰা ন পব্বাজেতব্বো, পলাযিত্ৰা পন গতো গতট্ঠানে পব্বাজেতব্বো. রঞ্ঞা তুট্ঠেন ‘‘করমরানীতকে মুঞ্চথা’’তি ৰত্ৰা ৰা সব্বসাধারণেন ৰা নযেন বন্ধনমোক্খে কতে পব্বাজেতব্বোৰ.
সামং দাসব্যং উপগতো নাম জীৰিতহেতু ৰা আরক্খহেতু ৰা ‘‘অহং তে দাসো’’তি সযমেৰ দাসভাৰং উপগতো রাজূনং হত্থিঅস্সগোমহিংসগোপকাদযো ৰিয. তাদিসো দাসো ন পব্বাজেতব্বো. রঞ্ঞো ৰণ্ণদাসীনং পুত্তা হোন্তি অমচ্চপুত্তসদিসা, তেপি ন পব্বাজেতব্বা. ভুজিস্সিত্থিযো অসঞ্ঞতা ৰণ্ণদাসীহি সদ্ধিং ৰিচরন্তি, তাসং পুত্তে পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে সযমেৰ পণ্ণং আরোপেন্তি, ন ৰট্টতি. ভটিপুত্তগণাদীনং দাসাপি তেহি অদিন্না ন পব্বাজেতব্বা. ৰিহারেসু ¶ রাজূহি আরামিকদাসা নাম দিন্না হোন্তি, তেপি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি, ভুজিস্সে কত্ৰা পন পব্বাজেতুং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং ‘‘অন্তোজাতধনক্কীতকে আনেত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘস্স ‘আরামিকে দেমা’তি দেন্তি, তক্কং সীসে আসিত্তকসদিসাৰ হোন্তি, তে পব্বাজেতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. কুরুন্দিযং পন ‘‘আরামিকং দেমাতি কপ্পিযৰোহারেন দেন্তি, যেন কেনচি ৰোহারেন দিন্নো হোতু, নেৰ পব্বাজেতব্বো’’তি ৰুত্তং. দুগ্গতমনুস্সা ‘‘সঙ্ঘং নিস্সায জীৰিস্সামা’’তি ৰিহারে কপ্পিযকারকা হোন্তি, এতে পব্বাজেতুং ৰট্টতি. যস্স মাতাপিতরো দাসা ¶ , মাতা এৰ ৰা দাসী, পিতা অদাসো, তং পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. যস্স পন মাতা অদাসী, পিতা দাসো, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. ভিক্খুস্স ঞাতকা ৰা উপট্ঠাকা ৰা দাসং দেন্তি ‘‘ইমং পব্বাজেথ, তুম্হাকং ৰেয্যাৰচ্চং করিস্সতী’’তি, অত্তনো ৰাস্স দাসো অত্থি, ভুজিস্সো কতোৰ পব্বাজেতব্বো. সামিকা দাসং দেন্তি ‘‘ইমং পব্বাজেথ, সচে অভিরমিস্সতি, অদাসো. ৰিব্ভমিস্সতি চে, অম্হাকং দাসোৰ ভৰিস্সতী’’তি, অযং তাৰকালিকো নাম, তং পব্বাজেতুং ন ৰট্টতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. নিস্সামিকদাসো হোতি, সোপি ভুজিস্সো কতোৰ পব্বাজেতব্বো. অজানন্তো পব্বাজেত্ৰা উপসম্পাদেত্ৰা ৰা পচ্ছা জানন্তি, ভুজিস্সং কাতুমেৰ ৰট্টতি.
ইমস্স চ অত্থস্স পকাসনত্থং ইদং ৰত্থুং ৰদন্তি – একা কির কুলদাসী একেন সদ্ধিং অনুরাধপুরা পলাযিত্ৰা রোহণে ৰসমানা পুত্তং পটিলভি, সো পব্বজিত্ৰা উপসম্পন্নকালে লজ্জী কুক্কুচ্চকো অহোসি. অথেকদিৰসং মাতরং পুচ্ছি ‘‘কিং উপাসিকে তুম্হাকং ভাতা ৰা ভগিনী ৰা নত্থি, ন কিঞ্চি ঞাতকং পস্সামী’’তি. তাত, অহং অনুরাধপুরে কুলদাসী, তৰ পিতরা সদ্ধিং পলাযিত্ৰা ইধ ৰসামীতি. সীলৰা ভিক্খু ‘‘অসুদ্ধা কির মে পব্বজ্জা’’তি সংৰেগং লভিত্ৰা মাতরং তস্স কুলস্স নামগোত্তং পুচ্ছিত্ৰা অনুরাধপুরং আগম্ম তস্স কুলস্স ঘরদ্ৰারে অট্ঠাসি, ‘‘অতিচ্ছথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তেপি নাতিক্কমি. তে আগন্ত্ৰা ‘‘কিং, ভন্তে’’তি পুচ্ছিংসু. ‘‘তুম্হাকং ইত্থন্নামা দাসী পলাতা অত্থী’’তি? ‘‘অত্থি, ভন্তে’’. অহং তস্সা পুত্তো, সচে মং তুম্হে অনুজানাথ, পব্বজ্জং লভামি, তুম্হে ময্হং সামিকাতি. তে হট্ঠতুট্ঠা হুত্ৰা ‘‘সুদ্ধা, ভন্তে, তুম্হাকং পব্বজ্জা’’তি তং ভুজিস্সং কত্ৰা মহাৰিহারে ¶ ৰসাপেসুং চতূহি পচ্চযেহি পটিজগ্গন্তা. থেরো তং কুলং নিস্সায ৰসমানোযেৰ অরহত্তং পাপুণীতি.
১৩২. ‘‘ন, ভিক্খৰে, হত্থচ্ছিন্নো পব্বাজেতব্বো. ন পাদচ্ছিন্নো, ন হত্থপাদচ্ছিন্নো, ন কণ্ণচ্ছিন্নো, ন কণ্ণনাসচ্ছিন্নো, ন অঙ্গুলিচ্ছিন্নো, ন অল়চ্ছিন্নো, ন কণ্ডরচ্ছিন্নো, ন ফণহত্থকো, ন খুজ্জো, ন ৰামনো ন গলগণ্ডী, ন লক্খণাহতো, ন কসাহতো, ন লিখিতকো, ন সীপদী, ন পাপরোগী, ন পরিসদূসকো, ন কাণো, ন কুণী, ন খঞ্জো, ন পক্খহতো, ন ছিন্নিরিযাপথো, ন জরাদুব্বলো, ন অন্ধো, ন মূগো, ন বধিরো, ন অন্ধমূগো, ন অন্ধবধিরো, ন মূগবধিরো, ন অন্ধমূগবধিরো পব্বাজেতব্বো, যো পব্বাজেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১১৯) ৰচনতো পন হত্থচ্ছিন্নাদযোপি ন পব্বাজেতব্বা.
তত্থ ¶ হত্থচ্ছিন্নোতি যস্স হত্থতলে ৰা মণিবন্ধে ৰা কপ্পরে ৰা যত্থ কত্থচি একো ৰা দ্ৰে ৰা হত্থা ছিন্না হোন্তি. পাদচ্ছিন্নোতি যস্স অগ্গপাদে ৰা গোপ্ফকেসু ৰা জঙ্ঘায ৰা যত্থ কত্থচি একো ৰা দ্ৰে ৰা পাদা ছিন্না হোন্তি. হত্থপাদচ্ছিন্নোতি যস্স ৰুত্তপ্পকারেনেৰ চতূসু হত্থপাদেসু দ্ৰে ৰা তযো ৰা সব্বে ৰা হত্থপাদা ছিন্না হোন্তি. কণ্ণচ্ছিন্নোতি যস্স কণ্ণমূলে ৰা কণ্ণসক্খলিকায ৰা একো ৰা দ্ৰে ৰা কণ্ণা ছিন্না হোন্তি. যস্স পন কণ্ণাৰট্টে ছিজ্জন্তি, সক্কা চ হোতি সঙ্ঘাটেতুং, সো কণ্ণং সঙ্ঘাটেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. নাসচ্ছিন্নোতি যস্স অজপদকে ৰা অগ্গে ৰা একপুটে ৰা যত্থ কত্থচি নাসা ছিন্না হোতি. যস্স পন নাসিকা সক্কা হোতি সন্ধেতুং, সো তং ফাসুকং কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. কণ্ণনাসচ্ছিন্নো উভযৰসেন ৰেদিতব্বো. অঙ্গুলিচ্ছিন্নোতি যস্স নখসেসং অদস্সেত্ৰা একা ৰা বহূ ৰা অঙ্গুলিযো ছিন্না হোন্তি. যস্স পন সুত্ততন্তুমত্তম্পি নখসেসং পঞ্ঞাযতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. অল়চ্ছিন্নোতি যস্স চতূসু অঙ্গুট্ঠকেসু অঙ্গুলিযং ৰুত্তনযেনেৰ একো ৰা বহূ ৰা অঙ্গুট্ঠকা ছিন্না হোন্তি. কণ্ডরচ্ছিন্নোতি যস্স কণ্ডরনামকা মহান্হারূ পুরতো ৰা পচ্ছতো ৰা ছিন্না হোন্তি, যেসু একস্সপি ছিন্নত্তা অগ্গপাদেন ৰা চঙ্কমতি, মূলেন ৰা চঙ্কমতি, ন পাদং পতিট্ঠাপেতুং সক্কোতি.
ফণহত্থকোতি ¶ যস্স ৰগ্গুলিপক্খকা ৰিয অঙ্গুলিযো সম্বদ্ধা হোন্তি, এতং পব্বাজেতুকামেন অঙ্গুলন্তরিকাযো ফালেত্ৰা সব্বং অন্তরচম্মং অপনেত্ৰা ফাসুকং কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. যস্সপি ছ অঙ্গুলিযো হোন্তি, তং পব্বাজেতুকামেন অধিকং অঙ্গুলিং ছিন্দিত্ৰা ফাসুকং কত্ৰা পব্বাজেতব্বো. খুজ্জোতি যো উরস্স ৰা পিট্ঠিযা ৰা পস্সস্স ৰা নিক্খন্তত্তা খুজ্জসরীরো. যস্স পন কিঞ্চি কিঞ্চি অঙ্গপচ্চঙ্গং ঈসকং ৰঙ্কং, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. মহাপুরিসো এৰ হি ব্রহ্মুজুগত্তো, অৰসেসো সত্তো অখুজ্জো নাম নত্থি. ৰামনোতি জঙ্ঘৰামনো ৰা কটিৰামনো ৰা উভযৰামনো ৰা. জঙ্ঘৰামনস্স কটিতো পট্ঠায হেট্ঠিমকাযো রস্সো হোতি, উপরিমকাযো পরিপুণ্ণো. কটিৰামনস্স কটিতো পট্ঠায উপরিমকাযো রস্সো হোতি, হেট্ঠিমকাযো পরিপুণ্ণো. উভযৰামনস্স উভোপি কাযা রস্সা হোন্তি, যেসং রস্সত্তা ভূতানং ৰিয পরিৰটুমো মহাকুচ্ছিঘটসদিসো অত্তভাৰো হোতি, তং তিৰিধম্পি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি.
গলগণ্ডীতি যস্স কুম্ভণ্ডং ৰিয গলে গণ্ডো হোতি. দেসনামত্তমেৰ চেতং, যস্মিং কিস্মিঞ্চি পন পদেসে গণ্ডে সতি ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ ৰিনিচ্ছযো ‘‘ন, ভিক্খৰে, পঞ্চহি আবাধেহি ফুট্ঠো পব্বাজেতব্বো’’তি (মহাৰ. ৮৯) এত্থ ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. লক্খণাহতকসাহতলিখিতকেসু ¶ যং ৰত্তব্বং, তং হেট্ঠা ৰুত্তমেৰ. সীপদীতি ভারপাদো ৰুচ্চতি. যস্স পাদো থূলো হোতি সঞ্জাতপীল়কো খরো, সো ন পব্বাজেতব্বো. যস্স পন ন তাৰ খরভাৰং গণ্হাতি, সক্কা হোতি উপনাহং বন্ধিত্ৰা উদকআৰাটে পৰেসেত্ৰা উদকৰালিকায পূরেত্ৰা যথা সিরা পঞ্ঞাযন্তি, জঙ্ঘা চ তেলনাল়িকা ৰিয হোতি, এৰং মিলাপেতুং, তস্স পাদং ঈদিসং কত্ৰা তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে পুন ৰড্ঢতি, উপসম্পাদেন্তেনপি তথা কত্ৰাৰ উপসম্পাদেতব্বো. পাপরোগীতি অরিসভগন্দরপিত্তসেম্হকাসসোসাদীসু যেন কেনচি রোগেন নিচ্চাতুরো অতেকিচ্ছরোগো জেগুচ্ছো অমনাপো, অযং ন পব্বাজেতব্বো.
১৩৩. পরিসদূসকোতি যো অত্তনো ৰিরূপতায পরিসং দূসেতি, অতিদীঘো ৰা হোতি অঞ্ঞেসং সীসপ্পমাণনাভিপ্পদেসো, অতিরস্সো ৰা উভযৰামনভূতরূপং ৰিয, অতিকাল়ো ৰা ঝাপিতক্খেত্তে খাণুকো ¶ ৰিয, অচ্চোদাতো ৰা দধিতক্কাদীহি পমজ্জিততম্বলোহৰণ্ণো, অতিকিসো ৰা মন্দমংসলোহিতো অট্ঠিসিরাচম্মসরীরো ৰিয, অতিথূলো ৰা ভারিযমংসো মহোদরো মহাভূতসদিসো, অভিমহন্তসীসো ৰা পচ্ছিং সীসে কত্ৰা ঠিতো ৰিয, অতিখুদ্দকসীসো ৰা সরীরস্স অননুরূপেন অতিখুদ্দকেন সীসেন সমন্নাগতো, কূটকূটসীসো ৰা তালফলপিণ্ডিসদিসেন সীসেন সমন্নাগতো, সিখরসীসো ৰা উদ্ধং অনুপুব্বতনুকেন সীসেন সমন্নাগতো, নাল়িসীসো ৰা মহাৰেণুপব্বসদিসেন সীসেন সমন্নাগতো, কপ্পসীসো ৰা পব্ভারসীসো ৰা চতূসু পস্সেসু যেন কেনচি পস্সেন ওনতেন সীসেন সমন্নাগতো, ৰণসীসো ৰা পূতিসীসো ৰা কণ্ণিককেসো ৰা পাণকেহি খাযিতকেদারে সস্সসদিসেহি তহিং তহিং উট্ঠিতেহি কেসেহি সমন্নাগতো, নিল্লোমসীসো ৰা থূলথদ্ধকেসো ৰা তালহীরসদিসেহি কেসেহি সমন্নাগতো, জাতিপলিতেহি পণ্ডরকেসো ৰা পকতিতম্বকেসো ৰা আদিত্তেহি ৰিয কেসেহি সমন্নাগতো, আৰট্টসীসো ৰা গুন্নং সরীরে আৰট্টসদিসেহি উদ্ধগ্গেহি কেসাৰট্টেহি সমন্নাগতো, সীসলোমেহি সদ্ধিং একাবদ্ধভমুকলোমো ৰা জালবদ্ধেন ৰিয নলাটেন সমন্নাগতো.
সম্বদ্ধভমুকো ৰা নিল্লোমভমুকো ৰা মক্কটভমুকো ৰা অতিমহন্তক্খি ৰা অতিখুদ্দকক্খি ৰা মহিংসচম্মে ৰাসিকোণেন পহরিত্ৰা কতছিদ্দসদিসেহি অক্খীহি সমন্নাগতো, ৰিসমক্খি ৰা একেন মহন্তেন, একেন খুদ্দকেন অক্খিনা সমন্নাগতো, ৰিসমচক্কলো ৰা একেন উদ্ধং, একেন অধোতি এৰং ৰিসমজাতেহি অক্খিচক্কেহি সমন্নাগতো, কেকরো ৰা গম্ভীরক্খি ৰা যস্স গম্ভীরে উদপানে উদকতারকা ৰিয অক্খিতারকা পঞ্ঞাযন্তি, নিক্খন্তক্খি ৰা যস্স কক্কটস্সেৰ অক্খিতারকা নিক্খন্তা হোন্তি, হত্থিকণ্ণো ৰা মহন্তাহি কণ্ণসক্খলীহি সমন্নাগতো, মূসিককণ্ণো ৰা জতুককণ্ণো ¶ ৰা খুদ্দকাহি কণ্ণসক্খলীহি সমন্নাগতো, ছিদ্দমত্তকণ্ণো ৰা যস্স ৰিনা কণ্ণসক্খলীহি কণ্ণচ্ছিদ্দমত্তমেৰ হোতি, অৰিদ্ধকণ্ণো ৰা, যোনকজাতিকো পন পরিসদূসকো ন হোতি, সভাৰোযেৰ হি সো তস্স. কণ্ণভগন্দরিকো ৰা নিচ্চপূতিনা কণ্ণেন সমন্নাগতো, গণ্ডকণ্ণো ¶ ৰা সদা পগ্ঘরিতপুব্বেন কণ্ণেন সমন্নাগতো, টঙ্কিতকণ্ণো ৰা গোভত্তনাল়িকায অগ্গসদিসেহি কণ্ণেহি সমন্নাগতো, অতিপিঙ্গলক্খি ৰা, মধুপিঙ্গলং পন পব্বাজেতুং ৰট্টতি. নিপ্পখুমক্খি ৰা অস্সুপগ্ঘরণক্খি ৰা পুপ্ফিতক্খি ৰা অক্খিপাকেন সমন্নাগতক্খি ৰা.
অতিমহন্তনাসিকো ৰা অতিখুদ্দকনাসিকো ৰা চিপিটনাসিকো ৰা মজ্ঝে অপ্পতিট্ঠহিত্ৰা একপস্সে ঠিতৰঙ্কনাসিকো ৰা দীঘনাসিকো ৰা সুকতুণ্ডসদিসায জিৰ্হায লেহিতুং সক্কুণেয্যায নাসিকায সমন্নাগতো, নিচ্চং পগ্ঘরিতসিঙ্ঘাণিকনাসো ৰা, মহামুখো ৰা যস্স পটঙ্গমণ্ডূকস্সেৰ মুখনিমিত্তংযেৰ মহন্তং হোতি, মুখং পন লাবুসদিসং অতিখুদ্দকং, ভিন্নমুখো ৰা ৰঙ্কমুখো ৰা মহাওট্ঠো ৰা উক্খলিমুখৰট্টিসদিসেহি ওট্ঠেহি সমন্নাগতো, তনুকওট্ঠো ৰা ভেরিচম্মসদিসেহি দন্তে পিদহিতুং অসমত্থেহি ওট্ঠেহি সমন্নাগতো, মহাধরোট্ঠো ৰা তনুকউত্তরোট্ঠো ৰা তনুকঅধরোট্ঠো ৰা মহাউত্তরোট্ঠো ৰা ওট্ঠছিন্নকো ৰা এল়মুখো ৰা উপ্পক্কমুখো ৰা সঙ্খতুণ্ডকো ৰা বহি সেতেহি অন্তো অতিরত্তেহি ওট্ঠেহি সমন্নাগতো, দুগ্গন্ধকুণপমুখো ৰা, মহাদন্তো ৰা অট্ঠকদন্তসদিসেহি দন্তেহি সমন্নাগতো, অসুরদন্তো ৰা হেট্ঠা ৰা উপরি ৰা বহি নিক্খন্তদন্তো, যস্স পন সক্কা হোতি ওট্ঠেহি পিদহিতুং, কথেন্তস্সেৰ পঞ্ঞাযতি, নো অকথেন্তস্স, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. পূতিদন্তো ৰা নিদ্দন্তো ৰা অতিখুদ্দকদন্তো ৰা যস্স পন দন্তন্তরে কলন্দকদন্তো ৰিয সুখুমদন্তো হোতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি.
মহাহনুকো ৰা গোহনুসদিসেন হনুনা সমন্নাগতো, দীঘহনুকো ৰা চিপিটহনুকো ৰা অন্তোপৰিট্ঠেন ৰিয অতিরস্সেন হনুকেন সমন্নাগতো, ভিন্নহনুকো ৰা ৰঙ্কহনুকো ৰা নিম্মস্সুদাঠিকো ৰা ভিক্খুনীসদিসমুখো, দীঘগলো ৰা বকগলসদিসেন গলেন সমন্নাগতো, রস্সগলো ৰা অন্তোপৰিট্ঠেন ৰিয গলেন সমন্নাগতো, ভিন্নগলো ৰা ভট্ঠঅংসকূটো ৰা অহত্থো ৰা একহত্থো ৰা অতিরস্সহত্থো ৰা অতিদীঘহত্থো ৰা ভিন্নউরো ৰা ভিন্নপিট্ঠি ৰা কচ্ছুগত্তো ৰা কণ্ডুগত্তো ৰা দদ্দুগত্তো ৰা গোধাগত্তো ৰা যস্স গোধায ৰিয গত্ততো চুণ্ণানি পতন্তি. সব্বঞ্চেতং ৰিরূপকরণং সন্ধায ৰিত্থারিতৰসেন ¶ ৰুত্তং, ৰিনিচ্ছযো পনেত্থ পঞ্চাবাধেসু ৰুত্তনযেন ৰেদিতব্বো.
ভট্ঠকটিকো ¶ ৰা মহাআনিসদো ৰা উদ্ধনকূটসদিসেহি আনিসদমংসেহি অচ্চুগ্গতেহি সমন্নাগতো, মহাঊরুকো ৰা ৰাতণ্ডিকো ৰা মহাজাণুকো ৰা সঙ্ঘট্টনজাণুকো ৰা দীঘজঙ্ঘো ৰা যট্ঠিসদিসজঙ্ঘো, ৰিকটো ৰা সঙ্ঘট্টো ৰা উব্বদ্ধপিণ্ডিকো ৰা, সো দুৰিধো হেট্ঠা ওরুল়্হাহি ৰা উপরি আরুল়্হাহি ৰা মহতীহি জঙ্ঘপিণ্ডিকাহি সমন্নাগতো, মহাজঙ্ঘো ৰা থূলজঙ্ঘপিণ্ডিকো ৰা মহাপাদো ৰা মহাপণ্হি ৰা পিট্ঠিকপাদো ৰা পাদৰেমজ্ঝতো উট্ঠিতজঙ্ঘো, ৰঙ্কপাদো ৰা, সো দুৰিধো অন্তো ৰা বহি ৰা পরিৰত্তপাদো, গণ্ঠিকঙ্গুলি ৰা সিঙ্গিৰেরফণসদিসাহি অঙ্গুলীহি সমন্নাগতো, অন্ধনখো ৰা কাল়ৰণ্ণেহি পূতিনখেহি সমন্নাগতো, সব্বোপি এস পরিসদূসকো. এৰরূপো পরিসদূসকো ন পব্বাজেতব্বো.
১৩৪. কাণোতি পসন্নন্ধো ৰা হোতু পুপ্ফাদীহি ৰা উপহতপসাদো, দ্ৰীহি ৰা একেন ৰা অক্খিনা ন পস্সতি, সো ন পব্বাজেতব্বো. মহাপচ্চরিযং পন একক্খিকাণো ‘‘কাণো’’তি ৰুত্তো, দ্ৰিঅক্খিকাণো অন্ধেন সঙ্গহিতো. মহাঅট্ঠকথাযং জচ্চন্ধো ‘‘অন্ধো’’তি ৰুত্তো. তস্মা উভযম্পি পরিযাযেন যুজ্জতি. কুণীতি হত্থকুণী ৰা পাদকুণী ৰা অঙ্গুলিকুণী ৰা, যস্স এতেসু হত্থাদীসু যং কিঞ্চি ৰঙ্কং পঞ্ঞাযতি. খঞ্জোতি নতজাণুকো ৰা ভিন্নজঙ্ঘো ৰা মজ্ঝে সংকুটিতপাদত্তা কুণ্ঠপাদকো ৰা পিট্ঠিপাদমজ্ঝেন চঙ্কমন্তো, অগ্গে সংকুটিতপাদত্তা কুণ্ঠপাদকো ৰা পিট্ঠিপাদগ্গেন চঙ্কমন্তো, অগ্গপাদেনেৰ চঙ্কমনখঞ্জো ৰা পণ্হিকায চঙ্কমনখঞ্জো ৰা পাদস্স বাহিরন্তেন চঙ্কমনখঞ্জো ৰা পাদস্স অব্ভন্তরেন চঙ্কমনখঞ্জো ৰা গোপ্ফকানং উপরি ভগ্গত্তা সকলেন পিট্ঠিপাদেন চঙ্কমনখঞ্জো ৰা. সব্বোপেস খঞ্জোযেৰ, ন পব্বাজেতব্বো.
পক্খহতোতি যস্স একো হত্থো ৰা পাদো ৰা অদ্ধসরীরং ৰা সুখং ন ৰহতি. ছিন্নিরিযাপথোতি পীঠসপ্পী ৰুচ্চতি. জরাদুব্বলোতি জিণ্ণভাৰেন ¶ দুব্বলো অত্তনো চীৰররজনাদিকম্মম্পি কাতুং অসমত্থো. যো পন মহল্লকোপি বলৰা হোতি, অত্তানং পটিজগ্গিতুং সক্কোতি, সো পব্বাজেতব্বো. অন্ধোতি জচ্চন্ধো ৰুচ্চতি. মূগোতি যস্স ৰচীভেদো ন পৰত্ততি, যস্সপি পৰত্ততি, সরণগমনং পন পরিপুণ্ণং ভাসিতুং ন সক্কোতি, তাদিসং মম্মনম্পি পব্বাজেতুং ন ৰট্টতি. যো পন সরণগমনমত্তং পরিপুণ্ণং ভাসিতুং সক্কোতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. বধিরোতি যো সব্বেন সব্বং ন সুণাতি. যো পন মহাসদ্দং সুণাতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. অন্ধমূগাদযো উভযদোসৰসেন ৰুত্তা. যেসঞ্চ পব্বজ্জা পটিক্খিত্তা, উপসম্পদাপি তেসং পটিক্খিত্তাৰ. সচে পন নে সঙ্ঘো উপসম্পাদেতি, সব্বেপি সূপসম্পন্না, কারকসঙ্ঘো পন আচরিযুপজ্ঝাযা চ আপত্তিতো ন মুচ্চন্তি.
১৩৫. পণ্ডকো ¶ উভতোব্যঞ্জনকো থেয্যসংৰাসকো তিত্থিযপক্কন্তকো তিরচ্ছানগতো মাতুঘাতকো পিতুঘাতকো অরহন্তঘাতকো লোহিতুপ্পাদকো সঙ্ঘভেদকো ভিক্খুনীদূসকোতি ইমে পন একাদস পুগ্গলা ‘‘পণ্ডকো, ভিক্খৰে, অনুপসম্পন্নো ন উপসম্পাদেতব্বো, উপসম্পন্নো নাসেতব্বো’’তি (মহাৰ. ১০৯) আদিৰচনতো অভব্বা, নেৰ নেসং পব্বজ্জা, ন উপসম্পদা চ রুহতি, তস্মা ন পব্বাজেতব্বা ন উপসম্পাদেতব্বা, জানিত্ৰা পব্বাজেন্তো উপসম্পাদেন্তো চ দুক্কটং আপজ্জতি. অজানিত্ৰাপি পব্বাজিতা উপসম্পাদিতা চ জানিত্ৰা লিঙ্গনাসনায নাসেতব্বা.
তত্থ পণ্ডকোতি আসিত্তপণ্ডকো উসূযপণ্ডকো ওপক্কমিকপণ্ডকো পক্খপণ্ডকো নপুংসকপণ্ডকোতি পঞ্চ পণ্ডকা. তেসু যস্স পরেসং অঙ্গজাতং মুখেন গহেত্ৰা অসুচিনা আসিত্তস্স পরিল়াহো ৰূপসম্মতি, অযং আসিত্তপণ্ডকো. যস্স পরেসং অজ্ঝাচারং পস্সতো উসূযায উপ্পন্নায পরিল়াহো ৰূপসম্মতি, অযং উসূযপণ্ডকো. যস্স উপক্কমেন বীজানি অপনীতানি, অযং ওপক্কমিকপণ্ডকো. একচ্চো পন অকুসলৰিপাকানুভাৰেন কাল়পক্খে পণ্ডকো হোতি, জুণ্হপক্খে পনস্স পরিল়াহো ৰূপসম্মতি, অযং পক্খপণ্ডকো. যো পন পটিসন্ধিযংযেৰ অভাৰকো উপ্পন্নো, অযং ন পুংসকপণ্ডকো. তেসু আসিত্তপণ্ডকস্স ¶ চ উসূযপণ্ডকস্স চ পব্বজ্জা ন ৰারিতা, ইতরেসং তিণ্ণং ৰারিতা. ‘‘তেসুপি পক্খপণ্ডকস্স যস্মিং পক্খে পণ্ডকো হোতি, তস্মিংযেৰস্স পক্খে পব্বজ্জা ৰারিতা’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং.
১৩৬. উভতোব্যঞ্জনকোতি (মহাৰ. অট্ঠ. ১১৬) ইত্থিনিমিত্তুপ্পাদনকম্মতো চ পুরিসনিমিত্তুপ্পাদনকম্মতো চ উভতোব্যঞ্জনমস্স অত্থীতি উভতোব্যঞ্জনকো. সো দুৰিধো হোতি ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকো পুরিসউভতোব্যঞ্জনকোতি. তত্থ ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকস্স ইত্থিনিমিত্তং পাকটং হোতি, পুরিসনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং. পুরিসউভতোব্যঞ্জনকস্স পুরিসনিমিত্তং পাকটং, ইত্থিনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং. ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকস্স ইত্থীসু পুরিসত্তং করোন্তস্স ইত্থিনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং হোতি, পুরিসনিমিত্তং পাকটং. পুরিসউভতোব্যঞ্জনকস্স পুরিসানং ইত্থিভাৰং উপগচ্ছন্তস্স পুরিসনিমিত্তং পটিচ্ছন্নং হোতি, ইত্থিনিমিত্তং পাকটং হোতি. ইত্থিউভতোব্যঞ্জনকো সযঞ্চ গব্ভং গণ্হাতি, পরঞ্চ গণ্হাপেতি, পুরিসউভতোব্যঞ্জনকো পন সযং ন গণ্হাতি, পরং পন গণ্হাপেতীতি ইদমেতেসং নানাকরণং. ইমস্স পন দুৰিধস্সপি উভতোব্যঞ্জনকস্স নেৰ পব্বজ্জা অত্থি, ন উপসম্পদা.
১৩৭. থেয্যসংৰাসকোতি তযো থেয্যসংৰাসকা লিঙ্গত্থেনকো সংৰাসত্থেনকো উভযত্থেনকোতি ¶ . তত্থ যো সযং পব্বজিত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা ন ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, ন যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, ন আসনেন পটিবাহতি, ন উপোসথপৰারণাদীসু সন্দিস্সতি, অযং লিঙ্গমত্তস্সেৰ থেনিতত্তা লিঙ্গত্থেনকো নাম. যো পন ভিক্খূহি পব্বাজিতো সামণেরো সমানো ৰিদেসং গন্ত্ৰা ‘‘অহং দসৰস্সো ৰা ৰীসতিৰস্সো ৰা’’তি মুসা ৰত্ৰা ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, আসনেন পটিবাহতি, উপোসথপৰআরণাদীসু সন্দিস্সতি, অযং সংৰাসমত্তস্সেৰ থেনিতত্তা সংৰাসত্থেনকো নাম. ভিক্খুৰস্সগণনাদিকো হি সব্বোপি কিরিযভেদো ইমস্মিং অত্থে ‘‘সংৰাসো’’তি ৰেদিতব্বো. সিক্খং পচ্চক্খায ‘‘ন মং কোচি জানাতী’’তি পুন এৰং পটিপজ্জন্তেপি এসেৰ নযো. যো পন সযং পব্বজিত্ৰা ৰিহারং গন্ত্ৰা ভিক্খুৰস্সানি গণেতি, যথাৰুড্ঢং ৰন্দনং সাদিযতি, আসনেন পটিবাহতি, উপোসথপৰারণাদীসু সন্দিস্সতি, অযং লিঙ্গস্স চেৰ ¶ সংৰাসস্স চ থেনিতত্তা উভযত্থেনকো নাম. অযং তিৰিধোপি থেয্যসংৰাসকো অনুপসম্পন্নো ন উপসম্পাদেতব্বো, উপসম্পন্নো নাসেতব্বো, পুন পব্বজ্জং যাচন্তোপি ন পব্বাজেতব্বো.
১৩৮. এত্থ চ অসম্মোহত্থং ইদং পকিণ্ণকং ৰেদিতব্বং –
‘‘রাজদুব্ভিক্খকন্তার, রোগৰেরিভযেন ৰা;
চীৰরাহরণত্থং ৰা, লিঙ্গং আদিযতীধ যো.
‘‘সংৰাসং নাধিৰাসেতি, যাৰ সো সুদ্ধমানসো;
থেয্যসংৰাসকো নাম, তাৰ এস ন ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১১০);
তত্রাযং ৰিত্থারনযো – ইধেকচ্চস্স রাজা কুদ্ধো হোতি, সো ‘‘এৰং মে সোত্থি ভৰিস্সতী’’তি সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা পলাযতি. তং দিস্ৰা রঞ্ঞো আরোচেন্তি, রাজা ‘‘সচে পব্বজিতো, ন তং লব্ভা কিঞ্চি কাতু’’ন্তি তস্মিং কোধং পটিৰিনেতি. সো ‘‘ৰূপসন্তং মে রাজভয’’ন্তি সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতো পব্বাজেতব্বো. অথাপি ‘‘সাসনং নিস্সায মযা জীৰিতং লদ্ধং, হন্দ দানি অহং পব্বজামী’’তি উপ্পন্নসংৰেগো তেনেৰ লিঙ্গেন আগন্ত্ৰা আগন্তুকৰত্তং ন সাদিযতি, ভিক্খূহি পুট্ঠো ৰা অপুট্ঠো ৰা যথাভূতমত্তানং আৰিকত্ৰা পব্বজ্জং যাচতি, লিঙ্গং অপনেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. সচে পন সো ৰত্তং সাদিযতি, পব্বজিতালযং ¶ দস্সেতি, সব্বং পুব্বে ৰুত্তং ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং পটিপজ্জতি, অযং ন পব্বাজেতব্বো.
ইধ পনেকচ্চো দুব্ভিক্খে জীৰিতুং অসক্কোন্তো সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা সব্বপাসণ্ডিযভত্তানি ভুঞ্জন্তো দুব্ভিক্খে ৰীতিৰত্তে সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.
অপরো মহাকন্তারং নিত্থরিতুকামো হোতি, সত্থৰাহো চ পব্বজিতে গহেত্ৰা গচ্ছতি. সো ‘‘এৰং মং সত্থৰাহো গহেত্ৰা গমিস্সতী’’তি সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা সত্থৰাহেন সদ্ধিং কন্তারং নিত্থরিত্ৰা খেমন্তং পত্ৰা সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.
অপরো ¶ রোগভযে উপ্পন্নে জীৰিতুং অসক্কোন্তো সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা সব্বপাসণ্ডিযভত্তানি ভুঞ্জন্তো রোগভযে ৰূপসন্তে সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.
অপরস্স একো ৰেরিকো কুদ্ধো হোতি, ঘাতেতুকামো নং ৰিচরতি. সো ‘‘এৰং মে সোত্থি ভৰিস্সতী’’তি সযমেৰ লিঙ্গং গহেত্ৰা পলাযতি. ৰেরিকো ‘‘কুহিং সো’’তি পরিযেসন্তো ‘‘পব্বজিত্ৰা পলাতো’’তি সুত্ৰা ‘‘সচে পব্বজিতো, ন তং লব্ভা কিঞ্চি কাতু’’ন্তি তস্মিং কোধং পটিৰিনেতি. সো ‘‘ৰূপসন্তং মে ৰেরিভয’’ন্তি সঙ্ঘমজ্ঝং অনোসরিত্ৰাৰ গিহিলিঙ্গং গহেত্ৰা আগতোতি সব্বং পুরিমসদিসমেৰ.
অপরো ঞাতিকুলং গন্ত্ৰা সিক্খং পচ্চক্খায গিহী হুত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি ইধ নস্সিস্সন্তি, সচেপি ইমানি গহেত্ৰা ৰিহারং গমিস্সামি, অন্তরামগ্গে মং ‘চোরো’তি গহেস্সন্তি, যংনূনাহং কাযপরিহারিযানি কত্ৰা গচ্ছেয্য’’ন্তি চীৰরাহরণত্থং নিৰাসেত্ৰা চ পারুপিত্ৰা চ ৰিহারং গচ্ছতি. তং দূরতোৰ আগচ্ছন্তং দিস্ৰা সামণেরা চ দহরা চ অব্ভুগ্গচ্ছন্তি, ৰত্তং দস্সেন্তি. সো ন সাদিযতি, যথাভূতমত্তানং আৰিকরোতি. সচে ভিক্খূ ‘‘ন দানি মযং তং মুঞ্চিস্সামা’’তি বলক্কারেন পব্বাজেতুকামা হোন্তি, কাসাযানি অপনেত্ৰা পুন পব্বাজেতব্বো. সচে পন ‘‘নযিমে মং হীনাযাৰত্তভাৰং জানন্তী’’তি তংযেৰ ভিক্খুভাৰং ¶ পটিজানিত্ৰা সব্বং পুব্বে ৰুত্তং ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং পটিপজ্জতি, অযং ন পব্বাজেতব্বো.
অপরো মহাসামণেরো ঞাতিকুলং গন্ত্ৰা উপ্পব্বজিত্ৰা কম্মন্তানুট্ঠানেন উব্বাল়্হো পুন ‘‘দানি অহং সামণেরো ভৰিস্সামি, থেরোপি মে উপ্পব্বজিতভাৰং ন জানাতী’’তি তদেৰ পত্তচীৰরং আদায ৰিহারং গচ্ছতি, তমত্থং ভিক্খূনং ন আরোচেতি, সামণেরভাৰং পটিজানাতি, অযং থেয্যসংৰাসকোযেৰ, পব্বজ্জং ন লভতি. সচেপিস্স লিঙ্গগ্গহণকালে এৰং হোতি ‘‘নাহং কস্সচি আরোচেস্সামী’’তি, ৰিহারঞ্চ গতো আরোচেতি, গহণেনেৰ থেয্যসংৰাসকো. অথাপিস্স গহণকালে ‘‘আচিক্খিস্সামী’’তি চিত্তং উপ্পন্নং হোতি, ৰিহারঞ্চ গন্ত্ৰা ‘‘কুহিং ত্ৰং, আৰুসো, গতো’’তি ৰুত্তো ‘‘ন দানি মং ইমে জানন্তী’’তি ৰঞ্চেত্ৰা ¶ নাচিক্খতি, ‘‘নাচিক্খিস্সামী’’তি সহ ধুরনিক্খেপেন অযম্পি থেয্যসংৰাসকোৰ. সচে পনস্স গহণকালেপি ‘‘আচিক্খিস্সামী’’তি হোতি, ৰিহারং গন্ত্ৰাপি আচিক্খতি, অযং পুন পব্বজ্জং লভতি.
অপরো দহরসামণেরো মহন্তো ৰা পন অব্যত্তো. সো পুরিমনযেনেৰ উপ্পব্বজিত্ৰা ঘরে ৰচ্ছকগোরক্খণাদীনি কম্মানি কাতুং ন ইচ্ছতি. তমেনং ঞাতকা তানিযেৰ কাসাযানি অচ্ছাদেত্ৰা থালকং ৰা পত্তং ৰা হত্থে দত্ৰা ‘‘গচ্ছ, সমণোৰ হোহী’’তি ঘরা নীহরন্তি. সো ৰিহারং গচ্ছতি, নেৰ নং ভিক্খূ জানন্তি ‘‘অযং উপ্পব্বজিত্ৰা পুন সযমেৰ পব্বজিতো’’তি, নাপি সযং জানাতি ‘‘যো এৰং পব্বজতি, সো থেয্যসংৰাসকো নাম হোতী’’তি. সচে পন তং পরিপুণ্ণৰস্সং উপসম্পাদেন্তি, সূপসম্পন্নো. সচে পন অনুপসম্পন্নকালেযেৰ ৰিনযৰিনিচ্ছযে ৰত্তমানে সুণাতি ‘‘যো এৰং পব্বজতি, সো থেয্যসংৰাসকো নাম হোতী’’তি, তেন ‘‘মযা এৰং কত’’ন্তি ভিক্খূনং আচিক্খিতব্বং. এৰং পুন পব্বজ্জং লভতি. সচে পন ‘‘দানি ন মং কোচি জানাতী’’তি নারোচেতি, ধুরং নিক্খিত্তমত্তেযেৰ থেয্যসংৰাসকো.
ভিক্খু সিক্খং পচ্চক্খায লিঙ্গং অনপনেত্ৰা দুস্সীলকম্মং কত্ৰা ৰা অকত্ৰা ৰা পুন সব্বং পুব্বে ৰুত্তং ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং পটিপজ্জতি, থেয্যসংৰাসকো হোতি. সিক্খং অপ্পচ্চক্খায সলিঙ্গে ঠিতো মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং আপজ্জন্তো থেয্যসংৰাসকো ন হোতি, পব্বজ্জামত্তং লভতি. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘এসো থেয্যসংৰাসকো’’তি ৰুত্তং, তং ন গহেতব্বং.
একো ¶ ভিক্খু কাসাযে সউস্সাহোৰ ওদাতং নিৰাসেত্ৰা মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা পুন কাসাযানি নিৰাসেত্ৰা ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং আপজ্জতি, অযম্পি থেয্যসংৰাসকো ন হোতি, পব্বজ্জামত্তং লভতি. সচে পন কাসাযে ধুরং নিক্খিপিত্ৰা ওদাতং নিৰাসেত্ৰা মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা পুন কাসাযানি নিৰাসেত্ৰা ৰস্সগণনাদিভেদং ৰিধিং আপজ্জতি, থেয্যসংৰাসকো হোতি. সামণেরো সলিঙ্গে ঠিতো মেথুনাদিঅস্সমণকরণধম্মং আপজ্জিত্ৰাপিথেয্যসংৰাসকো ন হোতি. সচেপি কাসাযে সউস্সাহোৰ কাসাযানি অপনেত্ৰা মেথুনং পটিসেৰিত্ৰা পুন কাসাযানি নিৰাসেতি, নেৰ থেয্যসংৰাসকো হোতি. সচে পন কাসাযে ধুরং নিক্খিপিত্ৰা নগ্গো ৰা ওদাতৰত্থো ৰা ¶ মেথুনসেৰনাদীহি অস্সমণো হুত্ৰা কাসাযং নিৰাসেতি, থেয্যসংৰাসকো হোতি.
সচে গিহিভাৰং পত্থযমানো কাসাযং ওৰট্টিকং কত্ৰা অঞ্ঞেন ৰা আকারেন গিহিনিৰাসনেন নিৰাসেতি ‘‘সোভতি নু খো মে গিহিলিঙ্গং, ন সোভতী’’তি ৰীমংসনত্থং, রক্খতি তাৰ. ‘‘সোভতী’’তি সম্পটিচ্ছিত্ৰা পন পুন লিঙ্গং সাদিযন্তো থেয্যসংৰাসকো হোতি. ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসনসম্পটিচ্ছনেসুপি এসেৰ নযো. সচে পন নিৰত্থকাসাৰস্স উপরি ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসতি ৰা সম্পটিচ্ছতি ৰা, রক্খতিযেৰ. ভিক্খুনিযাপি এসেৰ নযো. সাপি গিহিভাৰং পত্থযমানা সচে কাসাযং গিহিনিৰাসনং নিৰাসেতি ‘‘সোভতি নু খো মে গিহিলিঙ্গং, ন সোভতী’’তি ৰীমংসনত্থং, রক্খতিযেৰ. সচে ‘‘সোভতী’’তি সম্পটিচ্ছতি, ন রক্খতি. ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসনসম্পটিচ্ছনেসুপি এসেৰ নযো. নিৰত্থকাসাযস্স পন উপরি ওদাতং নিৰাসেত্ৰা ৰীমংসতু ৰা সম্পটিচ্ছতু ৰা, রক্খতিযেৰ.
সচে কোচি ৰুড্ঢপব্বজিতো ৰস্সানি অগণেত্ৰা পাল়িযম্পি অট্ঠত্ৰা একপস্সেন গন্ত্ৰা মহাপেল়াদীসু কটচ্ছুনা উক্খিত্তে ভত্তপিণ্ডে পত্তং উপনামেত্ৰা সেনো ৰিয মংসপেসিং গহেত্ৰা গচ্ছতি, থেয্যসংৰাসকো ন হোতি, ভিক্খুৰস্সানি পন গণেত্ৰা গণ্হন্তো থেয্যসংৰাসকো হোতি. সযং সামণেরোৰ সামণেরপটিপাটিযা কূটৰস্সানি গণেত্ৰা গণ্হন্তো থেয্যসংৰাসকো ন হোতি. ভিক্খু ভিক্খুপটিপাটিযা কূটৰস্সানি গণেত্ৰা গণ্হন্তো ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো.
১৩৯. তিত্থিযপক্কন্তকোতি তিত্থিযেসু পক্কন্তো পৰিট্ঠোতি তিত্থিযপক্কন্তকো, সোপি ন পব্বাজেতব্বো. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – উপসম্পন্নো ভিক্খু ‘‘তিত্থিযো ভৰিস্সামী’’তি সলিঙ্গেনেৰ তেসং উপস্সযং গচ্ছতি, পদৰারে পদৰারে দুক্কটং, তেসং লিঙ্গে আদিন্নমত্তে তিত্থিযপক্কন্তকো ¶ হোতি. যোপি সযমেৰ ‘‘তিত্থিযো ভৰিস্স’’ন্তি কুসচীরাদীনি নিৰাসেতি, তিত্থিযপক্কন্তকো হোতিযেৰ. যো পন নগ্গো নহাযন্তো অত্তানং ওলোকেত্ৰা ‘‘সোভতি মে আজীৰকভাৰো, আজীৰকো ভৰিস্স’’ন্তি কাসাযানি অনাদায নগ্গো আজীৰকানং ¶ উপস্সযং গচ্ছতি, পদৰারে পদৰারে দুক্কটং. সচে পনস্স অন্তরামগ্গে হিরোত্তপ্পং উপ্পজ্জতি, দুক্কটানি দেসেত্ৰা মুচ্চতি. তেসং উপস্সযং গন্ত্ৰাপি তেহি ৰা ওৰদিতো অত্তনা ৰা ‘‘ইমেসং পব্বজ্জা অতিদুক্খা’’তি দিস্ৰা নিৰত্তন্তোপি মুচ্চতিযেৰ. সচে পন ‘‘কিং তুম্হাকং পব্বজ্জায উক্কট্ঠ’’ন্তি পুচ্ছিত্ৰা ‘‘কেসমস্সুলুঞ্চনাদীনী’’তি ৰুত্তো এককেসম্পি লুঞ্চাপেতি, উক্কুটিকপ্পধানাদীনি ৰা ৰত্তানি আদিযতি, মোরপিঞ্ছাদীনি ৰা নিৰাসেতি, তেসং লিঙ্গং গণ্হাতি, ‘‘অযং পব্বজ্জা সেট্ঠা’’তি সেট্ঠভাৰং ৰা উপগচ্ছতি, ন মুচ্চতি, তিত্থিযপক্কন্তকো হোতি. সচে পন ‘‘সোভতি নু খো মে তিত্থিযপব্বজ্জা, ননু খো সোভতী’’তি ৰীমংসনত্থং কুসচীরাদীনি ৰা নিৰাসেতি, জটং ৰা বন্ধতি, খারিকাজং ৰা আদিযতি, যাৰ ন সম্পটিচ্ছতি লদ্ধিং, তাৰ রক্খতি, সম্পটিচ্ছিতমত্তে তিত্থিযপক্কন্তকো হোতি. অচ্ছিন্নচীৰরো পন কুসচীরাদীনি নিৰাসেন্তো রাজভযাদীহি ৰা তিত্থিযলিঙ্গং গণ্হন্তো লদ্ধিযা অভাৰেন নেৰ তিত্থিযপক্কন্তকো হোতি. ‘‘অযঞ্চ তিত্থিযপক্কন্তকো নাম উপসম্পন্নভিক্খুনা কথিতো, তস্মা সামণেরো সলিঙ্গেন তিত্থিযাযতনং গতোপি পুন পব্বজ্জঞ্চ উপসম্পদঞ্চ লভতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. পুরিমো পন থেয্যসংৰাসকো অনুপসম্পন্নেন কথিতো, তস্মা উপসম্পন্নো কূটৰস্সং গণেন্তোপি অস্সমণো ন হোতি. লিঙ্গে সউস্সাহো পারাজিকং আপজ্জিত্ৰা ভিক্খুৰস্সাদীনি গণ্হন্তোপি থেয্যসংৰাসকো ন হোতি.
১৪০. তিরচ্ছানগতোতি নাগো ৰা হোতু সুপণ্ণমাণৰকাদীনং ৰা অঞ্ঞতরো অন্তমসো সক্কং দেৰরাজানং উপাদায যো কোচি অমনুস্সজাতিযো, সব্বোৰ ইমস্মিং অত্থে ‘‘তিরচ্ছানগতো’’তি ৰেদিতব্বো. সো চ নেৰ উপসম্পাদেতব্বো ন পব্বাজেতব্বো, উপসম্পন্নোপি নাসেতব্বো.
১৪১. মাতুঘাতকাদীসু পন যেন মনুস্সিত্থিভূতা জনিকা মাতা সযম্পি মনুস্সজাতিকেনেৰ সভা সঞ্চিচ্চ জীৰিতা ৰোরোপিতা, অযং আনন্তরিযেন মাতুঘাতককম্মেন মাতুঘাতকো. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ পটিক্খিত্তা. যেন পন মনুস্সিত্থিভূতাপি অজনিকা পোসাৰনিকা মাতা ৰা চূল়মাতা ৰা জনিকাপি ৰা ন মনুস্সিত্থিভূতা মাতা ¶ ঘাতিতা, তস্স পব্বজ্জা ন ৰারিতা, ন চ আনন্তরিকো হোতি. যেন সযং তিরচ্ছানভূতেন মনুস্সিত্থিভূতা মাতা ঘাতিতা, সোপি আনন্তরিকো ন হোতি, তিরচ্ছানগতত্তা পনস্স পব্বজ্জা ¶ পটিক্খিত্তা. পিতুঘাতকেপি এসেৰ নযো. সচেপি হি ৰেসিযা পুত্তো হোতি, ‘‘অযং মে পিতা’’তি ন জানাতি, যস্স সম্ভৰেন নিব্বত্তো, সো চে অনেন ঘাতিতো, পিতুঘাতকোত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি, আনন্তরিযঞ্চ ফুসতি.
অরহন্তঘাতকোপি মনুস্সঅরহন্তৰসেনেৰ ৰেদিতব্বো. মনুস্সজাতিযঞ্হি অন্তমসো অপব্বজিতম্পি খীণাসৰং দারকং ৰা দারিকং ৰা সঞ্চিচ্চ জীৰিতা ৰোরোপেন্তো অরহন্তঘাতকোৰ হোতি, আনন্তরিযঞ্চ ফুসতি, পব্বজ্জা চস্স ৰারিতা. অমনুস্সজাতিকং পন অরহন্তং মনুস্সজাতিকং ৰা অৰসেসং অরিযপুগ্গলং ঘাতেত্ৰা আনন্তরিকো ন হোতি, পব্বজ্জাপিস্স ন ৰারিতা, কম্মং পন বলৰং হোতি. তিরচ্ছানো মনুস্সঅরহন্তম্পি ঘাতেত্ৰা আনন্তরিকো ন হোতি, কম্মং পন ভারিযন্তি অযমেত্থ ৰিনিচ্ছযো.
যো পন দেৰদত্তো ৰিয দুট্ঠচিত্তেন ৰধকচিত্তেন তথাগতস্স জীৰমানকসরীরে খুদ্দকমক্খিকায পিৰনমত্তম্পি লোহিতং উপ্পাদেতি, অযং লোহিতুপ্পাদকো নাম. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ৰারিতা. যো পন রোগৰূপসমত্থং জীৰকো ৰিয সত্থেন ফালেত্ৰা পূতিমংসলোহিতং হরিত্ৰা ফাসুকং করোতি, বহুং সো পুঞ্ঞং পসৰতীতি.
যো দেৰদত্তো ৰিয সাসনং উদ্ধম্মং উব্বিনযং কত্ৰা চতুন্নং কম্মানং অঞ্ঞতরৰসেন সঙ্ঘং ভিন্দতি, অযং সঙ্ঘভেদকো নাম. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ৰারিতা.
যো পন পকতত্তং ভিক্খুনিং তিণ্ণং মগ্গানং অঞ্ঞতরস্মিং দূসেতি, অযং ভিক্খুনীদূসকো নাম. এতস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ৰারিতা. যো পন কাযসংসগ্গেন সীলৰিনাসং পাপেতি, তস্স পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ ন ৰারিতা. বলক্কারেন ওদাতৰত্থৰসনং কত্ৰা অনিচ্ছমানংযেৰ দূসেন্তোপি ভিক্খুনীদূসকোযেৰ, বলক্কারেন পন ওদাতৰত্থৰসনং কত্ৰা ইচ্ছমানং দূসেন্তো ভিক্খুনীদূসকো ন হোতি. কস্মা? যস্মা গিহিভাৰে সম্পটিচ্ছি তমত্তেযেৰ সা অভিক্খুনী হোতি. সকিংসীলৰিপন্নং পচ্ছা ¶ দূসেন্তো সিক্খমানসামণেরীসু চ ৰিপ্পটিপজ্জন্তো নেৰ ভিক্খুনীদূসকো হোতি, পব্বজ্জম্পি উপসম্পদম্পি লভতি. ইতি ইমে একাদস অভব্বপুগ্গলা ৰেদিতব্বা.
১৪২. ঊনৰীসতিৰস্সস্স পন উপসম্পদাযেৰ পটিক্খিত্তা, ন পব্বজ্জা, তস্মা পটিসন্ধিগ্গহণতো ¶ পট্ঠায পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সো উপসম্পাদেতব্বো. গব্ভৰীসোপি হি পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সোত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি. যথাহ ভগৰা –
‘‘যং, ভিক্খৰে, মাতুকুচ্ছিস্মিং পঠমং চিত্তং উপ্পন্নং, পঠমং ৰিঞ্ঞাণং পাতুভূতং, তদুপাদায সাৰস্স জাতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, গব্ভৰীসং উপসম্পাদেতু’’ন্তি (মহাৰ. ১২৪).
তত্থ (পাচি. অট্ঠ. ৪০৪) যো দ্ৰাদস মাসে মাতুকুচ্ছিস্মিং ৰসিত্ৰা মহাপৰারণায জাতো, সো ততো পট্ঠায যাৰ একূনৰীসতিমে ৰস্সে মহাপৰারণা, তং অতিক্কমিত্ৰা পাটিপদে উপসম্পাদেতব্বো. এতেনুপাযেন হাযনৰড্ঢনং ৰেদিতব্বং. পোরাণকত্থেরা পন একূনৰীসতিৰস্সং সামণেরং নিক্খমনীযপুণ্ণমাসিং অতিক্কম্ম পাটিপদদিৰসে উপসম্পাদেন্তি. কস্মা? একস্মিং ৰস্সে ছ চাতুদ্দসিকউপোসথা হোন্তি, ইতি ৰীসতিযা ৰস্সেসু চত্তারো মাসা পরিহাযন্তি, রাজানো ততিযে ততিযে গস্সে ৰস্সং উক্কড্ঢন্তি, ইতি অট্ঠারসৰস্সেসু ছ মাসা ৰড্ঢন্তি, ততো উপোসথৰসেন পরিহীনে চত্তারো মাসে অপনেত্ৰা দ্ৰে মাসা অৰসেসা হোন্তি, তে দ্ৰে মাসে গহেত্ৰা ৰীসতি ৰস্সানি পরিপুণ্ণানি হোন্তীতি নিক্কঙ্খা হুত্ৰা নিক্খমনীযপুণ্ণমাসিং অতিক্কম্ম পাটিপদে উপসম্পাদেন্তি.
এত্থ পন যো পৰারেত্ৰা ৰীসতিৰস্সো ভৰিস্সতি, তং সন্ধায ‘‘একূনৰীসতিৰস্স’’ন্তি ৰুত্তং. তস্মা যো মাতুকুচ্ছিস্মিং দ্ৰাদস মাসে ৰসি, সো একৰীসতিৰস্সো হোতি. যো সত্ত মাসে ৰসি, সো সত্তমাসাধিকৰীসতিৰস্সো. ছমাসজাতো পন ন জীৰতি, ঊনৰীসতিৰস্সং পন ‘‘পরিপুণ্ণৰীসতিৰস্সো’’তি সঞ্ঞায উপসম্পাদেন্তস্স অনাপত্তি, পুগ্গলো পন অনুপসম্পন্নোৰ হোতি. সচে পন সো দসৰস্সচ্চযেন অঞ্ঞং উপসম্পাদেতি, তঞ্চে মুঞ্চিত্ৰা গণো পূরতি, সূপসম্পন্নো. সোপি ¶ চ যাৰ ন জানাতি, তাৰস্স নেৰ সগ্গন্তরাযো ন মোক্খন্তরাযো, ঞত্ৰা পন পুন উপসম্পজ্জিতব্বং.
১৪৩. ইতি ইমেহি পব্বজ্জাদোসেহি ৰিরহিতোপি ‘‘ন, ভিক্খৰে, অননুঞ্ঞাতো মাতাপিতূহি পুত্তো পব্বাজেতব্বো’’তি (মহাৰ. ১০৫) ৰচনতো মাতাপিতূহি অননুঞ্ঞাতো ন পব্বাজেতব্বো. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৫) মাতাপিতূহীতি জনকে সন্ধায ৰুত্তং. সচে দ্ৰেপি অত্থি, দ্ৰেপি আপুচ্ছিতব্বা. সচে পিতা মতো হোতি মাতা ৰা, যো জীৰতি, সো আপুচ্ছি তব্বো, পব্বজিতাপি আপুচ্ছিতব্বাৰ. আপুচ্ছন্তেন সযং ৰা গন্ত্ৰা আপুচ্ছিতব্বং, অঞ্ঞো ৰা ¶ পেসেতব্বো. সো এৰ ৰা পেসেতব্বো ‘‘গচ্ছ মাতাপিতরো আপুচ্ছিত্ৰা এহী’’তি. সচে ‘‘অনুঞ্ঞাতোম্হী’’তি ৰদতি, সদ্দহন্তেন পব্বাজেতব্বো. পিতা সযং পব্বজিতো পুত্তম্পি পব্বাজেতুকামো হোতি, মাতরং আপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেতু. মাতা ৰা ধীতরং পব্বাজেতুকামা পিতরং আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতু. পিতা পুত্তদারেন অনত্থিকো পলাযি, মাতা ‘‘ইমং পব্বজেথা’’তি পুত্তং ভিক্খূনং দেতি, ‘‘পিতাস্স কুহি’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘চিত্তকেল়িং কীল়িতুং পলাতো’’তি ৰদতি, তং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. মাতা কেনচি পুরিসেন সদ্ধিং পলাতা হোতি, পিতা পন ‘‘পব্বাজেথা’’তি ৰদতি, এত্থাপি এসেৰ নযো. পিতা ৰিপ্পৰুত্থো হোতি, মাতা পুত্তং ‘‘পব্বাজেথা’’তি অনুজানাতি, ‘‘পিতাস্স কুহি’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘কিং তুম্হাকং পিতরা, অহং জানিস্সামী’’তি ৰদতি, পব্বাজেতুং ৰট্টতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং.
মাতাপিতরো মতা, দারকো চূল়মাতাদীনং সন্তিকে সংৰদ্ধো, তস্মিং পব্বাজিযমানে ঞাতকা কলহং ৰা করোন্তি খিয্যন্তি ৰা, তস্মা ৰিৰাদুপচ্ছেদনত্থং আপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেতব্বো, অনাপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেন্তস্স পন আপত্তি নত্থি. দহরকালে গহেত্ৰা পোসকা মাতাপিতরো নাম হোন্তি, তেসুপি এসেৰ নযো. পুত্তো অত্তানং নিস্সায জীৰতি, ন মাতাপিতরো. সচেপি রাজা হোতি, আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো. মাতাপিতূহি অনুঞ্ঞাতো পব্বজিত্ৰা পুন ৰিব্ভমতি, সচেপি সতক্খত্তুং পব্বজিত্ৰা ৰিব্ভমতি, আগতাগতকালে পুনপ্পুনং আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো. সচেপি এৰং ৰদন্তি ‘‘অযং ৰিব্ভমিত্ৰা গেহং আগতো, অম্হাকং কম্মং ন করোতি, পব্বজিত্ৰা তুম্হাকং ৰত্তং ন পূরেতি, নত্থি ইমস্স আপুচ্ছনকিচ্চং ¶ , আগতাগতং নং পব্বাজেয্যাথা’’তি, এৰং নিস্সট্ঠং পুন অনাপুচ্ছাপি পব্বাজেতুং ৰট্টতি.
যোপি দহরকালেযেৰ ‘‘অযং তুম্হাকং দিন্নো, যদা ইচ্ছথ, তদা পব্বাজেয্যাথা’’তি এৰং দিন্নো হোতি, সোপি আগতাগতো পুন অনাপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো. যং পন দহরকালেযেৰ ‘‘ইমং, ভন্তে, পব্বাজেয্যাথা’’তি অনুজানিত্ৰা পচ্ছা ৰুড্ঢিপ্পত্তকালে নানুজানন্তি, অযং ন অনাপুচ্ছা পব্বাজেতব্বো. একো মাতাপিতূহি সদ্ধিং ভণ্ডিত্ৰা ‘‘পব্বাজেথ ম’’ন্তি আগচ্ছতি, ‘‘আপুচ্ছিত্ৰা এহী’’তি চ ৰুত্তো ‘‘নাহং গচ্ছামি, সচে মং ন পব্বাজেথ, ৰিহারং ৰা ঝাপেমি, সত্থেন ৰা তুম্হে পহরামি, তুম্হাকং ঞাতকানং ৰা উপট্ঠাকানং ৰা আরামচ্ছেদনাদীহি অনত্থং উপ্পাদেমি, রুক্খা ৰা পতিত্ৰা মরামি, চোরমজ্ঝং ৰা পৰিসামি, দেসন্তরং ৰা গচ্ছামী’’তি ৰদতি, তং তস্সেৰ রক্খণত্থায পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে পনস্স মাতাপিতরো আগন্ত্ৰা ‘‘কস্মা অম্হাকং পুত্তং পব্বাজযিত্থা’’তি ৰদন্তি, তেসং তমত্থং আরোচেত্ৰা ¶ ‘‘রক্খণত্থায নং পব্বাজযিম্হ, পঞ্ঞাযথ তুম্হে পুত্তেনা’’তি ৰত্তব্বা. ‘‘রুক্খা পতিস্সামী’’তি অভিরুহিত্ৰা পন হত্থপাদে মুঞ্চন্তং পব্বাজেতুং ৰট্টতিযেৰ.
একো ৰিদেসং গন্ত্ৰা পব্বজ্জং যাচতি, আপুচ্ছিত্ৰা চে গতো, পব্বাজেতব্বো. নো চে, দহরভিক্খুং পেসেত্ৰা আপুচ্ছাপেত্ৰা পব্বাজেতব্বো. অতিদূরঞ্চে হোতি, পব্বাজেত্ৰাপি ভিক্খূহি সদ্ধিং পেসেত্ৰা দস্সেতুং ৰট্টতি. কুরুন্দিযং পন ৰুত্তং ‘‘সচে দূরং হোতি, মগ্গো চ মহাকন্তারো, ‘গন্ত্ৰা আপুচ্ছিস্সামী’তি পব্বাজেতুং ৰট্টতী’’তি. সচে পন মাতাপিতূনং বহূ পুত্তা হোন্তি, এৰঞ্চ ৰদন্তি ‘‘ভন্তে, এতেসং দারকানং যং ইচ্ছথ, তং পব্বাজেয্যাথা’’তি, দারকে ৰীমংসিত্ৰা যং ইচ্ছতি, সো পব্বাজেতব্বো. সচেপি সকলেন কুলেন ৰা গামেন ৰা অনুঞ্ঞাতো হোতি ‘‘ভন্তে, ইমস্মিং কুলে ৰা গামে ৰা যং ইচ্ছথ, তং পব্বাজেয্যাথা’’তি, যং ইচ্ছতি, সো পব্বাজেতব্বোতি.
১৪৪. এৰং (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪) পব্বজ্জাদোসৰিরহিতং মাতাপিতূহি অনুঞ্ঞাতং পব্বাজেন্তেনপি চ সচে অচ্ছিন্নকেসো হোতি, একসীমাযঞ্চ অঞ্ঞেপি ভিক্খূ ¶ অত্থি, কেসচ্ছেদনত্থায ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছিতব্বং. তত্রাযং আপুচ্ছনৰিধি (মহাৰ. অট্ঠ. ৯৮) – সীমাপরিযাপন্নে ভিক্খূ সন্নিপাতেত্ৰা পব্বজ্জাপেক্খং তত্থ নেত্ৰা ‘‘সঙ্ঘং, ভন্তে, ইমস্স দারকস্স ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছামী’’তি তিক্খত্তুং ৰা দ্ৰিক্খত্তুং ৰা সকিং ৰা ৰত্তব্বং. এত্থ চ ‘‘ইমস্স দারকস্স ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছামী’’তিপি ‘‘ইমস্স সমণকরণং আপুচ্ছামী’’তিপি ‘‘অযং সমণো হোতুকামো’’তিপি ‘‘অযং পব্বজিতুকামো’’তিপি ৰত্তুং ৰট্টতিযেৰ. সচে সভাগট্ঠানং হোতি, দস ৰা ৰীসতি ৰা তিংসং ৰা ভিক্খূ ৰসন্তীতি পরিচ্ছেদো পঞ্ঞাযতি, তেসং ঠিতোকাসং ৰা নিসিন্নোকাসং ৰা গন্ত্ৰাপি পুরিমনযেনেৰ আপুচ্ছিতব্বং. পব্বজ্জাপেক্খং ৰিনাৰ দহরভিক্খূ ৰা সামণেরে ৰা পেসেত্ৰাপি ‘‘একো, ভন্তে, পব্বজ্জাপেক্খো অত্থি, তস্স ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছামা’’তিআদিনা নযেন আপুচ্ছাপেতুং ৰট্টতি. সচে কেচি ভিক্খূ সেনাসনং ৰা গুম্বাদীনি ৰা পৰিসিত্ৰা নিদ্দাযন্তি ৰা সমণধম্মং ৰা করোন্তি, আপুচ্ছকা চ পরিযেসন্তাপি অদিস্ৰা ‘‘সব্বে আপুচ্ছিতা অম্হেহী’’তি সঞ্ঞিনো হোন্তি, পব্বজ্জা নাম লহুককম্মং, তস্মা পব্বজিতো সুপব্বজিতো, পব্বাজেন্তস্সপি অনাপত্তি.
সচে পন ৰিহারো মহা হোতি অনেকভিক্খুসহস্সাৰাসো, সব্বে ভিক্খূ সন্নিপাতাপেতুম্পি দুক্করং, পগেৰ পটিপাটিযা আপুচ্ছিতুং, খণ্ডসীমায ৰা ঠত্ৰা নদীসমুদ্দাদীনি ৰা গন্ত্ৰা পব্বাজেতব্বো. যো পন নৰমুণ্ডো ৰা হোতি ৰিব্ভন্তকো ৰা নিগণ্ঠাদীসু ¶ অঞ্ঞতরো ৰা দ্ৰঙ্গুলকেসো ৰা ঊনদ্ৰঙ্গুলকেসো ৰা, তস্স কেসচ্ছেদনকিচ্চং নত্থি, তস্মা ভণ্ডুকম্মং অনাপুচ্ছিত্ৰাপি তাদিসং পব্বাজেতুং ৰট্টতি. দ্ৰঙ্গুলাতিরিত্তকেসো পন যো হোতি অন্তমসো একসিখামত্তধরোপি, সো ভণ্ডুকম্মং আপুচ্ছিত্ৰাৰ পব্বাজেতব্বো.
১৪৫. এৰং আপুচ্ছিত্ৰা পব্বাজেন্তেন চ পরিপুণ্ণপত্তচীৰরোৰ পব্বাজেতব্বো. সচে তস্স নত্থি, যাচিতকেনপি পত্তচীৰরেন পব্বাজেতুং ৰট্টতি, সভাগট্ঠানে ৰিস্সাসেন গহেত্ৰাপি পব্বাজেতুং ৰট্টতি. সচে (মহাৰ. অট্ঠ. ১১৮) পন অপক্কং পত্তং চীৰরূপগানি চ ৰত্থানি গহেত্ৰা আগতো হোতি, যাৰ পত্তো পচ্চতি, চীৰরানি চ করীযন্তি, তাৰ ৰিহারে ৰসন্তস্স অনামট্ঠপিণ্ডপাতং দাতুং ৰট্টতি, থালকেসু ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. পুরেভত্তং সামণেরভাগসমকো ¶ আমিসভাগো দাতুং ৰট্টতি, সেনাসনগ্গাহো পন সলাকভত্তউদ্দেসভত্তনিমন্তনাদীনি চ ন ৰট্টন্তি. পচ্ছাভত্তম্পি সামণেরভাগসমো তেলতণ্ডুলমধুফাণিতাদিভেসজ্জভাগো ৰট্টতি. সচে গিলানো হোতি, ভেসজ্জমস্স কাতুং ৰট্টতি, সামণেরস্স ৰিয সব্বং পটিজগ্গনকম্মং. উপসম্পদাপেক্খং পন যাচিতকেন পত্তচীৰরেন উপসম্পাদেতুং ন ৰট্টতি. ‘‘ন, ভিক্খৰে, যাচিতকেন পত্তচীৰরেন উপসম্পাদেতব্বো, যো উপসম্পাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১১৮) ৰুত্তং. তস্মা সো পরিপুণ্ণপত্তচীৰরোযেৰ উপসম্পাদেতব্বো. সচে তস্স নত্থি, আচরিযুপজ্ঝাযা চস্স দাতুকামা হোন্তি, অঞ্ঞে ৰা ভিক্খূ নিরপেক্খেহি নিস্সজ্জিত্ৰা অধিট্ঠানুপগং পত্তচীৰরং দাতব্বং. যাচিতকেন পন পত্তেন ৰা চীৰরেন ৰা উপসম্পাদেন্তস্সেৰ আপত্তি হোতি, কম্মং পন ন কুপ্পতি.
১৪৬. পরিপুণ্ণপত্তচীৰরং (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪) পব্বাজেন্তেনপি সচে ওকাসো হোতি, সযং পব্বাজেতব্বো. সচে উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীহি ব্যাৰটো হোতি, ওকাসং ন লভতি, একো দহরভিক্খু ৰত্তব্বো ‘‘এতং পব্বাজেহী’’তি. অৰুত্তোপি চে দহরভিক্খু উপজ্ঝাযং উদ্দিস্স পব্বাজেতি, ৰট্টতি. সচে দহরভিক্খু নত্থি, সামণেরোপি ৰত্তব্বো ‘‘এতং খণ্ডসীমং নেত্ৰা পব্বাজেত্ৰা কাসাযানি অচ্ছাদেত্ৰা এহী’’তি. সরণানি পন সযং দাতব্বানি. এৰং ভিক্খুনাৰ পব্বাজিতো হোতি. পুরিসঞ্হি ভিক্খুতো অঞ্ঞো পব্বাজেতুং ন লভতি, মাতুগামং ভিক্খুনীতো অঞ্ঞো, সামণেরো পন সামণেরী ৰা আণত্তিযা কাসাযানি দাতুং লভন্তি, কেসোরোপনং যেন কেনচি কতং সুকতং.
সচে পন ভব্বরূপো হোতি সহেতুকো ঞাতো যসস্সী কুলপুত্তো, ওকাসং কত্ৰাপি সযমেৰ পব্বাজেতব্বো, ‘‘মত্তিকামুট্ঠিং গহেত্ৰা নহাযিত্ৰা আগচ্ছাহী’’তি চ ন পন ৰিস্সজ্জেতব্বো ¶ . পব্বজিতুকামানঞ্হি পঠমং বলৰউস্সাহো হোতি, পচ্ছা পন কাসাযানি চ কেসহরণসত্থকঞ্চ দিস্ৰা উত্রসন্তি, এত্তোযেৰ পলাযন্তি, তস্মা সযমেৰ নহানতিত্থং নেত্ৰা সচে নাতিদহরো, ‘‘নহাহী’’তি ৰত্তব্বো, কেসা পনস্স সযমেৰ মত্তিকং গহেত্ৰা ধোৰিতব্বা ¶ . দহরকুমারকো পন সযং উদকং ওতরিত্ৰা গোমযমত্তিকাহি ঘংসিত্ৰা নহাপেতব্বো. সচেপিস্স কচ্ছু ৰা পিল়কা ৰা হোন্তি, যথা মাতা পুত্তং ন জিগুচ্ছতি, এৰমেৰং অজিগুচ্ছন্তেন সাধুকং হত্থপাদতো চ সীসতো চ পট্ঠায ঘংসিত্ৰা ঘংসিত্ৰা নহাপেতব্বো. কস্মা? এত্তকেন হি উপকারেন কুলপুত্তা আচরিযুপজ্ঝাযেসু চ সাসনে চ বলৰসিনেহা তিব্বগারৰা অনিৰত্তিধম্মা হোন্তি, উপ্পন্নং অনভিরতিং ৰিনোদেত্ৰা থেরভাৰং পাপুণন্তি, কতঞ্ঞুকতৰেদিনো হোন্তি.
এৰং নহাপনকালে পন কেসমস্সুং ওরোপনকালে ৰা ‘‘ত্ৰং ঞাতো যসস্সী, ইদানি মযং তং নিস্সায পচ্চযেহি ন কিলমিস্সামা’’তি ন ৰত্তব্বো, অঞ্ঞাপি অনিয্যানিককথা ন ৰত্তব্বা, অথ খ্ৰস্স ‘‘আৰুসো, সুট্ঠু উপধারেহি, সতিং উপট্ঠাপেহী’’তি ৰত্ৰা তচপঞ্চককম্মট্ঠানং আচিক্খিতব্বং. আচিক্খন্তেন চ ৰণ্ণসণ্ঠানগন্ধাসযোকাসৰসেন অসুচিজেগুচ্ছপটিক্কূলভাৰং নিজ্জীৰনিস্সত্তভাৰং ৰা পাকটং করোন্তেন আচিক্খিতব্বং. সচে হি সো পুব্বে মদ্দিতসঙ্খারো হোতি ভাৰিতভাৰনো কণ্টকৰেধাপেক্খো ৰিয পরিপক্কগণ্ডো সূরিযুগ্গমনাপেক্খং ৰিয চ পরিণতপদুমং, অথস্স আরদ্ধমত্তে কম্মট্ঠানং মনসিকারে ইন্দাসনি ৰিয পব্বতে কিলেসপব্বতে চুণ্ণযমানংযেৰ ঞাণং পৰত্ততি, খুরগ্গেযেৰ অরহত্তং পাপুণাতি. যে হি কেচি খুরগ্গে অরহত্তং পত্তা, সব্বে তে এৰরূপং সৰনং লভিত্ৰা কল্যাণমিত্তেন আচরিযেন দিন্ননযং নিস্সায, নো অনিস্সায. তস্মাস্স আদিতোৰ এৰরূপী কথা কথেতব্বাতি.
কেসেসু পন ওরোপিতেসু হলিদ্দিচুণ্ণেন ৰা গন্ধচুণ্ণেন ৰা সীসঞ্চ সরীরঞ্চ উব্বট্টেত্ৰা গিহিগন্ধং অপনেত্ৰা কাসাযানি তিক্খত্তুং ৰা দ্ৰিক্খত্তুং ৰা সকিং ৰা পটিগ্গাহাপেতব্বো. অথাপিস্স হত্থে অদত্ৰা আচরিযো ৰা উপজ্ঝাযো ৰা সযমেৰ অচ্ছাদেতি, ৰট্টতি. সচে অঞ্ঞং দহরং ৰা সামণেরং ৰা উপাসকং ৰা আণাপেতি ‘‘আৰুসো, এতানি কাসাযানি গহেত্ৰা এতং অচ্ছাদেহী’’তি, তঞ্ঞেৰ ৰা আণাপেতি ‘‘এতানি গহেত্ৰা অচ্ছাদেহী’’তি, সব্বং তং ৰট্টতি, সব্বং তেন ভিক্খুনাৰ দিন্নং হোতি. যং পন নিৰাসনং ৰা পারুপনং ¶ ৰা অনাণত্তিযা নিৰাসেতি ৰা পারুপতি ৰা, তং অপনেত্ৰা পুন দাতব্বং. ভিক্খুনা ¶ হি সহত্থেন ৰা আণত্তিযা ৰা দিন্নমেৰ কাসাযং ৰট্টতি, অদিন্নং ন ৰট্টতি. সচেপি তস্সেৰ সন্তকং হোতি, কো পন ৰাদো উপজ্ঝাযমূলকে.
১৪৭. এৰং পন দিন্নানি কাসাযানি অচ্ছাদাপেত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং কারাপেত্ৰা যে তত্থ সন্নিপতিতা ভিক্খূ, তেসং পাদে ৰন্দাপেত্ৰা অথ সরণগহণত্থং উক্কুটিকং নিসীদাপেত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গণ্হাপেত্ৰা ‘‘এৰং ৰদেহী’’তি ৰত্তব্বো, ‘‘যমহং ৰদামি, তং ৰদেহী’’তি ৰত্তব্বো. অথস্স উপজ্ঝাযেন ৰা আচরিযেন ৰা ‘‘বুদ্ধং সরণং গচ্ছামী’’তিআদিনা নযেন সরণানি দাতব্বানি যথাৰুত্তপটিপাটিযাৰ, ন উপ্পটিপাটিযা. সচে হি একপদম্পি একক্খরম্পি উপ্পটিপাটিযা দেতি, বুদ্ধং সরণংযেৰ ৰা তিক্খত্তুং দত্ৰা পুন ইতরেসু একেকং তিক্খত্তুং দেতি, অদিন্নানি হোন্তি সরণানি.
ইমঞ্চ পন সরণগমনুপসম্পদং পটিক্খিপিত্ৰা অনুঞ্ঞাতউপসম্পদা একতোসুদ্ধিযা ৰট্টতি, সামণেরপব্বজ্জা পন উভতোসুদ্ধিযাৰ ৰট্টতি, নো একতোসুদ্ধিযা. তস্মা উপসম্পদায সচে আচরিযো ঞত্তিদোসঞ্চেৰ কম্মৰাচাদোসঞ্চ ৰজ্জেত্ৰা কম্মং করোতি, সুকতং হোতি. পব্বজ্জায পন ইমানি তীণি সরণানি বু-কার ধ-কারাদীনং ব্যঞ্জনানং ঠানকরণসম্পদং অহাপেন্তেন আচরিযেনপি অন্তেৰাসিকেনপি ৰত্তব্বানি. সচে আচরিযো ৰত্তুং সক্কোতি, অন্তেৰাসিকো ন সক্কোতি, অন্তেৰাসিকো ৰা সক্কোতি, আচরিযো ন সক্কোতি, উভোপি ৰা ন সক্কোন্তি, ন ৰট্টতি. সচে পন উভোপি সক্কোন্তি, ৰট্টতি. ইমানি চ পন দদমানেন ‘‘বুদ্ধং সরণং গচ্ছামী’’তি এৰং একসম্বন্ধানি অনুনাসিকন্তানি ৰা কত্ৰা দাতব্বানি, ‘‘বুদ্ধম সরণম গচ্ছামী’’তি এৰং ৰিচ্ছিন্দিত্ৰা মকারন্তানি ৰা কত্ৰা দাতব্বানি. অন্ধকট্ঠকথাযং ‘‘নামং সাৰেত্ৰা ‘অহং, ভন্তে, বুদ্ধরক্খিতো যাৰজীৰং বুদ্ধং সরণং গচ্ছামী’’তি ৰুত্তং, তং একট্ঠকথাযম্পি নত্থি, পাল়িযম্পি ন ৰুত্তং, তেসং রুচিমত্তমেৰ, তস্মা ন গহেতব্বং. ন হি তথা অৰদন্তস্স সরণং কুপ্পতি. এত্তাৰতা চ সামণেরভূমিযং পতিট্ঠিতো হোতি.
১৪৮. সচে পনেস গতিমা হোতি পণ্ডিতজাতিকো, অথস্স তস্মিংযেৰ ঠানে সিক্খাপদানি উদ্দিসিতব্বানি. কথং? যথা ভগৰতা উদ্দিট্ঠানি. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, সামণেরানং দস সিক্খাপদানি, তেসু চ সামণেরেহি সিক্খিতুং. পাণাতিপাতা ৰেরমণি, অদিন্নাদানা ৰেরমণি, অব্রহ্মচরিযা ৰেরমণি, মুসাৰাদা ¶ ৰেরমণি, সুরামেরযমজ্জপমাদট্ঠানা ৰেরমণি, ৰিকালভোজনা ৰেরমণি, নচ্চগীতৰাদিত ৰিসূকদস্সনা ৰেরমণি, মালাগন্ধ ৰিলেপন ধারণ মণ্ডন ৰিভূসনট্ঠানা ৰেরমণি, উচ্চাসযনমহাসযনা ৰেরমণি, জাতরূপরজতপটিগ্গহণা ৰেরমণী’’তি (মহাৰ. ১০৬).
অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘অহং, ভন্তে, ইত্থন্নামো যাৰজীৰং পাণাতিপাতা ৰেরমণিসিক্খাপদং সমাদিযামী’’তি এৰং সরণদানং ৰিয সিক্খাপদদানম্পি ৰুত্তং, তং নেৰ পাল়িযং, ন অট্ঠকথাসু অত্থি, তস্মা যথাপাল়িযাৰ উদ্দিসিতব্বানি. পব্বজ্জা হি সরণগমনেহেৰ সিদ্ধা, সিক্খাপদানি পন কেৰলং সিক্খাপদপূরণত্থং জানিতব্বানি, তস্মা পাল়িযা আগতনযেনেৰ উগ্গহেতুং অসক্কোন্তস্স যায কাযচি ভাসায অত্থৰসেনপি আচিক্খিতুং ৰট্টতি. যাৰ পন অত্তনা সিক্খিতব্বসিক্খাপদানি ন জানাতি, সঙ্ঘাটিপত্তচীৰরধারণট্ঠাননিসজ্জাদীসু পানভোজনাদিৰিধিম্হি চ ন কুসলো হোতি, তাৰ ভোজনসালং ৰা সলাকভাজনট্ঠানং ৰা অঞ্ঞং ৰা তথারূপট্ঠানং ন পেসেতব্বো, সন্তিকাৰচরোযেৰ কাতব্বো, বালদারকো ৰিয পটিপজ্জিতব্বো, সব্বমস্স কপ্পিযাকপ্পিযং আচিক্খিতব্বং, নিৰাসনপারুপনাদীসু অভিসমাচারিকেসু ৰিনেতব্বো. তেনপি –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দসহঙ্গেহি সমন্নাগতং সামণেরং নাসেতুং. পাণাতিপাতী হোতি, অদিন্নাদাযী হোতি, অব্রহ্মচারী হোতি, মুসাৰাদী হোতি, মজ্জপাযী হোতি, বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি, মিচ্ছাদিট্ঠিকো হোতি, ভিক্খুনীদূসকো হোতী’’তি (মহাৰ. ১০৮) –
এৰং ৰুত্তানি দস নাসনঙ্গানি আরকা পরিৰজ্জেত্ৰা আভিসমাচারিকং পরিপূরেন্তেন দসৰিধে সীলে সাধুকং সিক্খিতব্বং.
১৪৯. যো ¶ পন (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৮) পাণাতিপাতাদীসু দসসু নাসনঙ্গেসু একম্পি কম্মং করোতি, সো লিঙ্গনাসনায নাসেতব্বো. তীসু হি নাসনাসু লিঙ্গনাসনাযেৰ ইধাধিপ্পেতা. যথা চ ভিক্খূনং পাণাতিপাতাদীসু তা তা আপত্তিযো হোন্তি, ন তথা সামণেরানং. সামণেরো হি কুন্থ কিপিল্লিকম্পি মারেত্ৰা মঙ্গুলণ্ডকম্পি ভিন্দিত্ৰা নাসেতব্বতংযেৰ পাপুণাতি, তাৰদেৰস্স সরণগমনানি চ উপজ্ঝাযগ্গহণঞ্চ সেনাসনগ্গাহো চ পটিপ্পস্সম্ভন্তি, সঙ্ঘলাভং ন লভতি, লিঙ্গমত্তমেৰ একং অৰসিট্ঠং হোতি. সো সচে আকিণ্ণদোসোৰ ¶ হোতি, আযতিং সংৰরে ন তিট্ঠতি, নিক্কড্ঢিতব্বো. অথ সহসা ৰিরজ্ঝিত্ৰা ‘‘দুট্ঠু মযা কত’’ন্তি পুন সংৰরে ঠাতুকামো হোতি, লিঙ্গনাসনকিচ্চং নত্থি, যথানিৰত্থপারুতস্সেৰ সরণানি দাতব্বানি, উপজ্ঝাযো দাতব্বো. সিক্খাপদানি পন সরণগমনেনেৰ ইজ্ঝন্তি. সামণেরানঞ্হি সরণগমনং ভিক্খূনং উপসম্পদকম্মৰাচাসদিসং, তস্মা ভিক্খূনং ৰিয চতুপারিসুদ্ধিসীলং ইমিনাপি দস সীলানি সমাদিন্নানেৰ হোন্তি, এৰং সন্তেপি দল়্হীকরণত্থং আযতিং সংৰরে পতিট্ঠাপনত্থং পুন দাতব্বানি. সচে পুরিমিকায পুন সরণানি গহিতানি, পচ্ছিমিকায ৰস্সাৰাসিকং লচ্ছতি. সচে পচ্ছিমিকায গহিতানি, সঙ্ঘেন অপলোকেত্ৰা লাভো দাতব্বো. অদিন্নাদানে তিণসলাকমত্তেনপি ৰত্থুনা, অব্রহ্মচরিযে তীসু মগ্গেসু যত্থ কত্থচি ৰিপ্পটিপত্তিযা, মুসাৰাদে হসাধিপ্পাযতাযপি মুসা ভণিতে অস্সমণো হোতি, নাসেতব্বতং আপজ্জতি, মজ্জপানে পন ভিক্খুনো অজানিত্ৰাপি বীজতো পট্ঠায মজ্জং পিৰন্তস্স পাচিত্তিযং. সামণেরো জানিত্ৰা পিৰন্তোৰ সীলভেদং আপজ্জতি, ন অজানিত্ৰা. যানি পনস্স ইতরানি পঞ্চ সিক্খাপদানি, এতেসু ভিন্নেসু ন নাসেতব্বো, দণ্ডকম্মং কাতব্বং. সিক্খাপদে পন পুন দিন্নেপি অদিন্নেপি ৰট্টতি, দণ্ডকম্মেন পন পীল়েত্ৰা আযতিং সংৰরে ঠপনত্থায দাতব্বমেৰ.
অৰণ্ণভাসনে পন ‘‘অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো’’তিআদীনং পটিপক্খৰসেন বুদ্ধস্স ৰা ‘‘স্ৰাক্খাতো’’তিআদীনং পটিপক্খৰসেন ধম্মস্স ৰা ‘‘সুপ্পটিপন্নো’’তিআদীনং পটিপক্খৰসেন সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণং ভাসন্তো রতনত্তযং নিন্দন্তো গরহন্তো আচরিযুপজ্ঝাযাদীহি ‘‘মা এৰং অৰচা’’তি অৰণ্ণভাসনে আদীনৰং দস্সেত্ৰা নিৰারেতব্বো. ‘‘সচে যাৰততিযং ৰুচ্চমানো ¶ ন ওরমতি, কণ্টকনাসনায নাসেতব্বো’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ‘‘সচে এৰং ৰুচ্চমানো তং লদ্ধিং নিস্সজ্জতি, দণ্ডকম্মং কারেত্ৰা অচ্চযং দেসাপেতব্বো. সচে ন নিস্সজ্জতি, তথেৰ আদায পগ্গয্হ তিট্ঠতি, লিঙ্গনাসনায নাসেতব্বো’’তি ৰুত্তং, তং যুত্তং. অযমেৰ হি নাসনা ইধাধিপ্পেতাতি. মিচ্ছাদিট্ঠিকেপি এসেৰ নযো. সস্সতুচ্ছেদানঞ্হি অঞ্ঞতরদিট্ঠিকো সচে আচরিযাদীহি ওৰদিযমানো নিস্সজ্জতি, দণ্ডকম্মং কারেত্ৰা অচ্চযং দেসাপেতব্বো, অপটিনিস্সজ্জন্তোৰ নাসেতব্বো. ভিক্খুনীদূসকো চেত্থ কামং অব্রহ্মচারিগ্গহণেন গহিতোৰ, অব্রহ্মচারিং পন আযতিং সংৰরে ঠাতুকামং সরণানি দত্ৰা উপসম্পাদেতুং ৰট্টতি. ভিক্খুনীদূসকো আযতিং সংৰরে ঠাতুকামোপি পব্বজ্জম্পি ন লভতি, পগেৰ উপসম্পদন্তি এতমত্থং দস্সেতুং ‘‘ভিক্খুনীদূসকো’’তি ইদং ৰিসুং দসমং অঙ্গং ৰুত্তন্তি ৰেদিতব্বং.
১৫০. ‘‘অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতস্স সামণেরস্স দণ্ডকম্মং কাতুং. ভিক্খূনং অলাভায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অনত্থায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অৰাসায পরিসক্কতি, ভিক্খূ অক্কোসতি, পরিভাসতি, ভিক্খূ ভিক্খূহি ভেদেতী’’তি (মহাৰ. ১০৭) ‘‘ৰচনতো পন ইমানি পঞ্চ অঙ্গানি, সিক্খাপদেসু চ পচ্ছিমানি ৰিকালভোজনাদীনি পঞ্চাতি দস দণ্ডকম্মৰত্থূনি. কিংপনেত্থ দণ্ডকম্মং কত্তব্ব’’ন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যত্থ ৰা ৰসতি, যত্থ ৰা পটিক্কমতি, তত্থ আৰরণং কাতু’’ন্তি (মহাৰ. ১০৭) ৰচনতো যত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৭) ৰসতি ৰা পৰিসতি ৰা, তত্থ আৰরণং কাতব্বং ‘‘মা ইধ পৰিসা’’তি. উভযেনপি অত্তনো পরিৰেণঞ্চ ৰস্সগ্গেন পত্তসেনাসনঞ্চ ৰুত্তং. তস্মা ন সব্বো সঙ্ঘারামো আৰরণং কাতব্বো, করোন্তো চ দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, সব্বো সঙ্ঘারামো আৰরণং কাতব্বো, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি ৰুত্তত্তা. ন চ মুখদ্ৰারিকো আহারো আৰরণং কাতব্বো, করোন্তো চ দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, মুখদ্ৰারিকো আহারো আৰরণং কাতব্বো, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি ৰুত্তত্তা. তস্মা ‘‘অজ্জ মা খাদ মা ভুঞ্জা’’তি ৰদতোপি ‘‘আহারম্পি নিৰারেস্সামী’’তি পত্তচীৰরং অন্তো নিক্খিপতোপি সব্বপযোগেসু দুক্কটং. অনাচারস্স পন দুব্বচসামণেরস্স দণ্ডকম্মং কত্ৰা যাগুং ৰা ভত্তং ৰা পত্তচীৰরং ৰা দস্সেত্ৰা ‘‘এত্তকে ¶ নাম দণ্ডকম্মে আহটে ইদং লচ্ছসী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. ভগৰতা হি আৰরণমেৰ দণ্ডকম্মং ৰুত্তং. ধম্মসঙ্গাহকত্থেরেহি পন ‘‘অপরাধানুরূপং উদকদারুৰালিকাদীনং আহরাপনম্পি কাতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং, তস্মা তম্পি কাতব্বং, তঞ্চ খো ‘‘ওরমিস্সতি ৰিরমিস্সতী’’তি অনুকম্পায, ন ‘‘নস্সিস্সতি ৰিব্ভমিস্সতী’’তিআদিনযপ্পৰত্তেন পাপজ্ঝাসযেন. ‘‘দণ্ডকম্মং করোমী’’তি চ উণ্হপাসাণে ৰা নিপজ্জাপেতুং পাসাণিট্ঠকাদীনি ৰা সীসে নিক্খিপাপেতুং উদকং ৰা পৰেসেতুং ন ৰট্টতি.
উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছাপি দণ্ডকম্মং ন কারেতব্বং ‘‘ন, ভিক্খৰে, উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা আৰরণং কাতব্বং, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১০৮) ৰচনতো. এত্থ পন ‘‘তুম্হাকং সামণেরস্স অযং নাম অপরাধো, দণ্ডকম্মমস্স করোথা’’তি তিক্খত্তুং ৰুত্তে সচে সো উপজ্ঝাযো দণ্ডকম্মং ন করোতি, সযং কাতুং ৰট্টতি. সচেপি আদিতো উপজ্ঝাযো ৰদতি ‘‘ময্হং সামণেরানং দোসে সতি তুম্হে দণ্ডকম্মং করোথা’’তি, কাতুং ৰট্টতিযেৰ. যথা চ সামণেরানং, এৰং সদ্ধিৰিহারিকন্তেৰাসিকানম্পি দণ্ডকম্মং কাতুং ৰট্টতি, অঞ্ঞেসং পন পরিসা ন অপলাল়েতব্বা, অপলাল়েন্তো দুক্কটং আপজ্জতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, অঞ্ঞস্স পরিসা অপলাল়েতব্বা, যো অপলাল়েয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১০৮) ৰচনতো ¶ . তস্মা ‘‘তুম্হাকং পত্তং দেম, চীৰরং দেমা’’তি অত্তনো উপট্ঠানকরণত্থং সঙ্গণ্হিত্ৰা সামণেরা ৰা হোন্তু উপসম্পন্না ৰা, অন্তমসো দুস্সীলভিক্খুস্সপি পরস্স পরিসভূতে ভিন্দিত্ৰা গণ্হিতুং ন ৰট্টতি, আদীনৰং পন ৰত্তুং ৰট্টতি ‘‘তযা নহাযিতুং আগতেন গূথমক্খনং ৰিয কতং দুস্সীলং নিস্সায ৰিহরন্তেনা’’তি. সচে সো সযমেৰ জানিত্ৰা উপজ্ঝং ৰা নিস্সযং ৰা যাচতি, দাতুং ৰট্টতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
পব্বজ্জাৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২৩. নিস্সযৰিনিচ্ছযকথা
১৫১. নিস্সযোতি ¶ ¶ এত্থ পন অযং নিস্সযো নাম কেন দাতব্বো, কেন ন দাতব্বো, কস্স দাতব্বো, কস্স ন দাতব্বো, কথং গহিতো হোতি, কথং পটিপ্পস্সম্ভতি, নিস্সায কেন ৰসিতব্বং, কেন চ ন ৰসিতব্বন্তি? তত্থ কেন দাতব্বো, কেন ন দাতব্বোতি এত্থ তাৰ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন দসৰস্সেন ৰা অতিরেকদসৰস্সেন ৰা উপসম্পাদেতুং, নিস্সযং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৭৬, ৮২) চ ৰচনতো যো ব্যত্তো হোতি পটিবলো উপসম্পদায দসৰস্সো ৰা অতিরেকদসৰস্সো ৰা, তেন দাতব্বো, ইতরেন ন দাতব্বো. সচে দেতি, দুক্কটং আপজ্জতি.
এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ১৪৫-১৪৭) চ ‘‘ব্যত্তো’’তি ইমিনা পরিসুপট্ঠাপকবহুস্সুতো ৰেদিতব্বো. পরিসুপট্ঠাপকেন হি সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন পরিসং অভিৰিনযে ৰিনেতুং দ্ৰে ৰিভঙ্গা পগুণা ৰাচুগ্গতা কাতব্বা, অসক্কোন্তেন তীহি জনেহি সদ্ধিং পরিৰত্তনক্খমা কাতব্বা, কম্মাকম্মঞ্চ খন্ধকৰত্তঞ্চ উগ্গহেতব্বং, পরিসায পন অভিধম্মে ৰিনযনত্থং সচে মজ্ঝিমভাণকো হোতি, মূলপণ্ণাসকো উগ্গহেতব্বো, দীঘভাণকেন মহাৰগ্গো, সংযুত্তভাণকেন হেট্ঠিমা ৰা তযো ৰগ্গা মহাৰগ্গো ৰা, অঙ্গুত্তরভাণকেন হেট্ঠা ৰা উপরি ৰা উপড্ঢনিকাযো উগ্গহেতব্বো, অসক্কোন্তেন তিকনিপাততো পট্ঠায উগ্গহেতুম্পি ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘একং গণ্হন্তেন চতুক্কনিপাতং ৰা পঞ্চকনিপাতং ৰা উগ্গহেতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. জাতকভাণকেন সাট্ঠকথং জাতকং উগ্গহেতব্বং, ততো ওরং ন ৰট্টতি. ‘‘ধম্মপদম্পি সহ ৰত্থুনা উগ্গহেতুং ৰট্টতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ততো ততো সমুচ্চযং কত্ৰা মূলপণ্ণাসকমত্তং ৰট্টতি, ‘‘ন ৰট্টতী’’তি কুরুন্দট্ঠকথাযং পটিক্খিত্তং, ইতরাসু ৰিচারণাযেৰ নত্থি. অভিধম্মে কিঞ্চি গহেতব্বন্তি ন ৰুত্তং. যস্স পন সাট্ঠকথম্পি ৰিনযপিটকং অভিধম্মপিটকঞ্চ পগুণং, সুত্তন্তে চ ৰুত্তপ্পকারো গন্থো নত্থি, পরিসং উপট্ঠাপেতুং ন লভতি. যেন পন সুত্তন্ততো চ ৰিনযতো চ ৰুত্তপ্পমাণো গন্থো উগ্গহিতো, অযং পরিসুপট্ঠাকো বহুস্সুতোৰ হোতি, দিসাপামোক্খো যেনকামংগমো পরিসং উপট্ঠাপেতুং লভতি, অযং ইমস্মিং অত্থে ‘‘ব্যত্তো’’তি অধিপ্পেতো.
যো ¶ ¶ পন অন্তেৰাসিনো ৰা সদ্ধিৰিহারিকস্স ৰা গিলানস্স সক্কোতি উপট্ঠানাদীনি কাতুং, অযং ইধ ‘‘পটিবলো’’তি অধিপ্পেতো. যং পন ৰুত্তং –
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অত্তনা ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সীলক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে সমাধিক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে পঞ্ঞাক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিক্খন্ধে সমাদপেতা. অত্তনা ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন পরং অসেক্খে ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধে সমাদপেতা. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি, কুসীতো হোতি, মুট্ঠস্সতি হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং ¶ , ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে ¶ আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, অপ্পস্সুতো হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা গিলানং উপট্ঠাতুং ৰা উপট্ঠাপেতুং ৰা, অনভিরতং ৰূপকাসেতুং ৰা ৰূপকাসাপেতুং ৰা, উপ্পন্নং কুক্কুচ্চং ধম্মতো ৰিনোদেতুং, আপত্তিং ন জানাতি, আপত্তিযা ৰুট্ঠানং ন জানাতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. ন পটিবলো হোতি অন্তেৰাসিং ৰা সদ্ধিৰিহারিং ৰা আভিসমাচারিকায সিক্খায সিক্খাপেতুং, আদিব্রহ্মচরিযকায সিক্খায ৰিনেতুং, অভিধম্মে ৰিনেতুং, অভিৰিনযে ৰিনেতুং, উপ্পন্নং দিট্ঠিগতং ধম্মতো ৰিৰেচেতুং. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো ¶ . আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন ন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, ঊনদসৰস্সো হোতি ¶ . ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো’’তিআদি (মহাৰ. ৮৪). তম্পি –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন দসৰস্সেন ৰা অতিরেকদসৰস্সেন ৰা উপসম্পাদেতুং, নিস্সযং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৭৬, ৮২) চ এৰং সঙ্খেপতো ৰুত্তস্সেৰ উপজ্ঝাযাচরিযলক্খণস্স ৰিত্থারদস্সনত্থং ৰুত্তং.
তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৪) কিঞ্চি অযুত্তৰসেন পটিক্খিত্তং, কিঞ্চি আপত্তিঅঙ্গৰসেন. তথা হি ‘‘ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেনা’’তি চ ‘‘অত্তনা ন অসেক্খেনা’’তি চ ‘‘অস্সদ্ধো’’তি চ আদীসু তীসু পঞ্চকেসু অযুত্তৰসেন পটিক্খেপো কতো, ন আপত্তিঅঙ্গৰসেন. যো হি অসেক্খেহি সীলক্খন্ধাদীহি অসমন্নাগতো পরে চ তত্থ সমাদপেতুং অসক্কোন্তো অস্সদ্ধিযাদিদোসযুত্তোৰ হুত্ৰা পরিসং পরিহরতি, তস্স পরিসা সীলাদীহি পরিযাযতিযেৰ ন ৰড্ঢতি, তস্মা ‘‘তেন ন উপসম্পাদেতব্ব’’ন্তিআদি অযুত্তৰসেন ৰুত্তং, ন আপত্তিঅঙ্গৰসেন. ন হি খীণাসৰস্সেৰ উপজ্ঝাচরিযভাৰো ভগৰতা অনুঞ্ঞাতো, যদি তস্সেৰ অনুঞ্ঞাতো অভৰিস্স, ‘‘সচে উপজ্ঝাযস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতী’’তিআদিং ন ৰদেয্য, যস্মা পন খীণাসৰস্স পরিসা সীলাদীহি ন পরিহাযতি, তস্মা ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্ব’’ন্তিআদি ৰুত্তং.
অধিসীলে ¶ সীলৰিপন্নোতিআদীসু পারাজিকঞ্চ সঙ্ঘাদিসেসঞ্চ আপন্নো অধিসীলে সীলৰিপন্নো নাম. ইতরে পঞ্চাপত্তিক্খন্ধে আপন্নো অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো নাম. সম্মাদিট্ঠিং পহায অন্তগ্গাহিকায দিট্ঠিযা সমন্নাগতো অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো নাম. যত্তকং সুতং পরিসং পরিহরন্তস্স ইচ্ছিতব্বং, তেন ৰিরহিতত্তা অপ্পস্সুতো. যং তেন জানিতব্বং আপত্তাদি, তস্স অজাননতো দুপ্পঞ্ঞো. ইমস্মিং পঞ্চকে পুরিমানি তীণি পদানি অযুত্তৰসেন ৰুত্তানি, পচ্ছিমানি দ্ৰে আপত্তিঅঙ্গৰসেন.
আপত্তিং ন জানাতীতি ‘‘ইদং নাম মযা কত’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘ইমং নাম আপত্তিং অযং আপন্নো’’তি ন জানাতি. ৰুট্ঠানং ন জানাতীতি ‘‘ৰুট্ঠানগামিনিতো ৰা দেসনাগামিনিতো ৰা আপত্তিতো এৰং নাম ৰুট্ঠানং হোতী’’তি ন জানাতি. ইমস্মিঞ্হি পঞ্চকে পুরিমানি দ্ৰে পদানি অযুত্তৰসেন ৰুত্তানি, পচ্ছিমানি তীণি আপত্তিঅঙ্গৰসেন.
আভিসমাচারিকায ¶ সিক্খাযাতি খন্ধকৰত্তে ৰিনেতুং ন পটিবলো হোতীতি অত্থো. আদিব্রহ্মচরিযকাযাতি সেক্খপণ্ণত্তিযং ৰিনেতুং ন পটিবলোতি অত্থো. অভিধম্মেতি নামরূপপরিচ্ছেদে ৰিনেতুং ন পটিবলোতি অত্থো. অভিৰিনযেতি সকলে ৰিনযপিটকে ৰিনেতুং ন পটিবলোতি অত্থো. ৰিনেতুং ন পটিবলোতি চ সব্বত্থ সিক্খাপেতুং ন সক্কোতীতি অত্থো. ধম্মতো ৰিৰেচেতুন্তি ধম্মেন কারণেন ৰিস্সজ্জাপেতুং. ইমস্মিং পঞ্চকে সব্বপদেসু আপত্তি.
‘‘আপত্তিং ন জানাতী’’তিআদিপঞ্চকস্মিং ৰিত্থারেনাতি উভতোৰিভঙ্গেন সদ্ধিং. ন স্ৰাগতানীতি ন সুট্ঠু আগতানি. সুৰিভত্তানীতি সুট্ঠু ৰিভত্তানি পদপচ্চাভট্ঠসঙ্করদোসরঅতানি. সুপ্পৰত্তীনীতি পগুণানি ৰাচুগ্গতানি সুৰিনিচ্ছিতানি. সুত্তসোতি খন্ধকপরিৰারতো আহরিতব্বসুত্তৰসেন সুট্ঠু ৰিনিচ্ছিতানি. অনুব্যঞ্জনসোতি অক্খরপদপারিপূরিযা চ সুৰিনিচ্ছিতানি অখণ্ডানি অৰিপরীতক্খরানি. এতেন অট্ঠকথা দীপিতা. অট্ঠকথাতো হি এস ৰিনিচ্ছযো হোতীতি. ইমস্মিং পঞ্চকেপি সব্বপদেসু আপত্তি. ঊনদসৰস্সপরিযোসানপঞ্চকেপি এসেৰ নযো. ইতি আদিতো তযো পঞ্চকা, চতুত্থে তীণি পদানি, পঞ্চমে দ্ৰে পদানীতি সব্বেপি চত্তারো পঞ্চকা অযুত্তৰসেন ৰুত্তা, চতুত্থে পঞ্চকে দ্ৰে ¶ পদানি, পঞ্চমে তীণি, ছট্ঠসত্তমট্ঠমা তযো পঞ্চকাতি সব্বেপি চত্তারো পঞ্চকা আপত্তিঅঙ্গৰসেন ৰুত্তা.
সুক্কপক্খে পন ৰুত্তৰিপরিযাযেন ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা উপসম্পাদেতব্বং, নিস্সযো দাতব্বো, সামণেরো উপট্ঠাপেতব্বো. অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতী’’তিআদিনা (মহাৰ. ৮৪) অট্ঠ পঞ্চকা আগতাযেৰ. তত্থ সব্বত্থেৰ অনাপত্তি.
১৫২. কস্স দাতব্বো, কস্স ন দাতব্বোতি এত্থ পন যো লজ্জী হোতি, তস্স দাতব্বো. ইতরস্স ন দাতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, অলজ্জীনং নিস্সযো দাতব্বো, যো দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১২০) ৰচনতো. নিস্সায ৰসন্তেনপি অলজ্জী নিস্সায ন ৰসিতব্বং. ৰুত্তঞ্হেতং ‘‘ন, ভিক্খৰে, অলজ্জীনং নিস্সায ৰত্থব্বং, যো ৰসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১২০). এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১২০) চ অলজ্জীনন্তি উপযোগত্থে সামিৰচনং, অলজ্জিপুগ্গলে নিস্সায ন ৰসিতব্বন্তি ৰুত্তং হোতি. তস্মা নৰং ঠানং গতেন ‘‘এহি, ভিক্খু, নিস্সযং গণ্হাহী’’তি ৰুচ্চমানেনপি চতূহপঞ্চাহং নিস্সযদাযকস্স লজ্জিভাৰং উপপরিক্খিত্ৰা নিস্সযো গহেতব্বো. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতূহপঞ্চাহং আগমেতুং যাৰ ভিক্খুসভাগতং জানামী’’তি (মহাৰ. ১২০) হি ৰুত্তং. সচে ‘‘থেরো ¶ লজ্জী’’তি ভিক্খূনং সন্তিকে সুত্ৰা আগতদিৰসেযেৰ গহেতুকামো হোতি, থেরো পন ‘‘আগমেহি তাৰ, ৰসন্তো জানিস্সসী’’তি কতিপাহং আচারং উপপরিক্খিত্ৰা নিস্সযং দেতি, ৰট্টতি, পকতিযা নিস্সযগহণট্ঠানং গতেন পন তদহেৰ গহেতব্বো, একদিৰসম্পি পরিহারো নত্থি. সচে পঠমযামে আচরিযস্স ওকাসো নত্থি, ওকাসং অলভন্তো ‘‘পচ্চূসসমযে গহেস্সামী’’তি সযতি, অরুণং উগ্গতম্পি ন জানাতি, অনাপত্তি. সচে পন ‘‘গণ্হিস্সামী’’তি আভোগং অকত্ৰা সযতি, অরুণুগ্গমনে দুক্কটং. অগতপুব্বং ঠানং গতেন দ্ৰে তীণি দিৰসানি ৰসিত্ৰা গন্তুকামেন অনিস্সিতেন ৰসিতব্বং. ‘‘সত্তাহং ৰসিস্সামী’’তি আলযং করোন্তেন পন নিস্সযো গহেতব্বো. সচে থেরো ‘‘কিং সত্তাহং ৰসন্তস্স নিস্সযেনা’’তি ৰদতি, পটিক্খিত্তকালতো পট্ঠায লদ্ধপরিহারো হোতি.
‘‘অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নেন ভিক্খুনা নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থু’’ন্তি ৰচনতো পন অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নো সচে অত্তনা সদ্ধিং অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নং নিস্সযদাযকং ন লভতি, এৰং নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন বহূনিপি দিৰসানি গন্তুং ৰট্টতি. সচে পুব্বে নিস্সযং গহেত্ৰা ৰুত্থপুব্বং কিঞ্চি আৰাসং পৰিসতি, একরত্তং ৰসন্তেনপি নিস্সযো গহেতব্বো. অন্তরামগ্গে ৰিস্সমন্তো ৰা সত্থং ৰা পরিযেসন্তো কতিপাহং ৰসতি, অনাপত্তি. অন্তোৰস্সে পন নিবদ্ধৰাসং ৰসিতব্বং, নিস্সযো চ গহেতব্বো. নাৰায গচ্ছন্তস্স পন ৰস্সানে আগতেপি নিস্সযং অলভন্তস্স অনাপত্তি. সচে অন্তরামগ্গে গিলানো হোতি, নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰসিতুং ৰট্টতি.
গিলানুপট্ঠাকোপি গিলানেন যাচিযমানো অনিস্সিতো এৰ ৰসিতুং লভতি. ৰুত্তঞ্হেতং ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থুং, অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানুপট্ঠাকেন ভিক্খুনা নিস্সযং অলভমানেন যাচিযমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থু’’ন্তি (মহাৰ. ১২১). সচে পন ‘‘যাচাহি ম’’ন্তি ৰুচ্চমানোপি গিলানো মানেন ন যাচতি, গন্তব্বং.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আরঞ্ঞিকেন ভিক্খুনা ফাসুৰিহারং সল্লক্খেন্তেন নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থুং ‘যদা পতিরূপো নিস্সযদাযকো আগচ্ছিস্সতি, তদা তস্স নিস্সায ৰসিস্সামী’’’তি ৰচনতো পন যত্থ ৰসন্তস্স সমথৰিপস্সনানং পটিলাভৰসেন ফাসু হোতি, তাদিসং ফাসুৰিহারং সল্লক্খেন্তেন নিস্সযং অলভমানেন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. ইমঞ্চ পন পরিহারং নেৰ সোতাপন্নো, ন সকদাগামিঅনাগামিঅরহন্তো লভন্তি, ন থামগতস্স ¶ সমাধিনো ৰা ৰিপস্সনায ৰা লাভী, ৰিস্সট্ঠকম্মট্ঠানে পন বালপুথুজ্জনে কথাৰ নত্থি. যস্স খো পন সমথো ৰা ৰিপস্সনা ৰা তরুণা হোতি, অযং ইমং পরিহারং লভতি, পৰারণাসঙ্গহোপি এতস্সেৰ অনুঞ্ঞাতো. তস্মা ইমিনা পুগ্গলেন আচরিযে পৰারেত্ৰা গতেপি ‘‘যদা পতিরূপোনিস্সযদাযকো আগচ্ছিস্সতি, তং নিস্সায ৰসিস্সামী’’তি আভোগং কত্ৰা পুন যাৰ আসাল়্হীপুণ্ণমা, তাৰ অনিস্সিতেন ৰত্থুং ৰট্টতি. সচে পন আসাল়্হীমাসে আচরিযো নাগচ্ছতি, যত্থ নিস্সযো লব্ভতি, তত্থ গন্তব্বং.
১৫৩. কথং ¶ গহিতো হোতীতি এত্থ উপজ্ঝাযস্স সন্তিকে তাৰ উপজ্ঝং গণ্হন্তেন একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘উপজ্ঝাযো মে, ভন্তে, হোহী’’তি তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. এৰং সদ্ধিৰিহারিকেন ৰুত্তে সচে উপজ্ঝাযো ‘‘সাহূ’’তি ৰা ‘‘লহূ’’তি ৰা ‘‘ওপাযিক’’ন্তি ৰা ‘‘পতিরূপ’’ন্তি ৰা ‘‘পাসাদিকেন সম্পাদেহী’’তি ৰা কাযেন ৰিঞ্ঞাপেতি, ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, কাযেন ৰাচায ৰিঞ্ঞাপেতি, গহিতো হোতি উপজ্ঝাযো. ইদমেৰ হেত্থ উপজ্ঝাযগ্গহণং, যদিদং উপজ্ঝাযস্স ইমেসু পঞ্চসু পদেসু যস্স কস্সচি পদস্স ৰাচায সাৰনং কাযেন ৰা অত্থৰিঞ্ঞাপনন্তি. কেচি পন ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছনং সন্ধায ৰদন্তি, ন তং পমাণং. আযাচনদানমত্তেন হি গহিতো হোতি উপজ্ঝাযো, ন এত্থ সম্পটিচ্ছনং অঙ্গং. সদ্ধিৰিহারিকেনপি ন কেৰলং ‘‘ইমিনা মে পদেন উপজ্ঝাযো গহিতো’’তি ঞাতুং ৰট্টতি, ‘‘অজ্জতগ্গে দানি থেরো ময্হং ভারো, অহম্পি থেরস্স ভারো’’তি ইদম্পি ঞাতুং ৰট্টতি (মহাৰ. অট্ঠ. ৬৪). ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘উপজ্ঝাযো, ভিক্খৰে, সদ্ধিৰিহারিকম্হি পুত্তচিত্তং উপট্ঠপেস্সতি, সদ্ধিৰিহারিকো উপজ্ঝাযম্হি পিতুচিত্তং উপট্ঠপেস্সতি, এৰং তে অঞ্ঞমঞ্ঞং সগারৰা সপ্পতিস্সা সভাগৰুত্তিনো ৰিহরন্তা ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ৰুড্ঢিং ৰিরূল়্হিং ৰেপুল্লং আপজ্জিস্সন্তী’’তি (মহাৰ. ৬৫).
আচরিযস্স সন্তিকে নিস্সযগ্গহণেপি অযমেৰ ৰিনিচ্ছযো. অযং পনেত্থ ৰিসেসো – আচরিযস্স সন্তিকে নিস্সযং গণ্হন্তেন উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা ‘‘আচরিযো মে, ভন্তে, হোহি, আযস্মতো নিস্সায ৰচ্ছামী’’তি (মহাৰ. ৭৭) তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং, সেসং ৰুত্তনযমেৰ.
১৫৪. কথং ¶ পটিপ্পস্সম্ভতীতি এত্থ তাৰ উপজ্ঝাযম্হা পঞ্চহাকারেহি নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধি ৰেদিতব্বা, আচরিযম্হা ছহি আকারেহি. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘পঞ্চিমা, ভিক্খৰে, নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো উপজ্ঝাযম্হা. উপজ্ঝাযো পক্কন্তো ৰা হোতি, ৰিব্ভন্তো ৰা, কালকতো ৰা, পক্খসঙ্কন্তো ৰা, আণত্তিযেৰ পঞ্চমী. ইমা খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো উপজ্ঝাযম্হা.
ছযিমা ¶ , ভিক্খৰে, নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো আচরিযম্হা. আচরিযো পক্কন্তো ৰা হোতি, ৰিব্ভন্তো ৰা, কালকতো ৰা, পক্খসঙ্কন্তো ৰা, আণত্তিযেৰ পঞ্চমী, উপজ্ঝাযেন ৰা সমোধানগতো হোতি. ইমা খো, ভিক্খৰে, ছ নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধিযো আচরিযম্হা’’তি (মহাৰ. ৮৩).
তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৩) – পক্কন্তোতি দিসং গতো. এৰং গতে চ পন তস্মিং সচে ৰিহারে নিস্সযদাযকো অত্থি, যস্স সন্তিকে অঞ্ঞদাপি নিস্সযো ৰা গহিতপুব্বো হোতি, যো ৰা একসম্ভোগপরিভোগো, তস্স সন্তিকে নিস্সযো গহেতব্বো, একদিৰসম্পি পরিহারো নত্থি. সচে তাদিসো নত্থি, অঞ্ঞো লজ্জী পেসলো অত্থি, তস্স পেসলভাৰং জানন্তেন তদহেৰ নিস্সযো যাচিতব্বো. সচে দেতি, ইচ্চেতং কুসলং. অথ পন ‘‘তুম্হাকং উপজ্ঝাযো লহুং আগমিস্সতী’’তি পুচ্ছতি, উপজ্ঝাযেন চে তথা ৰুত্তং, ‘‘আম, ভন্তে’’তি ৰত্তব্বং. সচে ৰদতি ‘‘তেন হি উপজ্ঝাযস্স আগমনং আগমেথা’’তি, ৰট্টতি. অথ পনস্স পকতিযা পেসলভাৰং ন জানাতি, চত্তারি পঞ্চ দিৰসানি তস্স ভিক্খুস্স সভাগতং ওলোকেত্ৰা ওকাসং কারেত্ৰা নিস্সযো গহেতব্বো. সচে পন ৰিহারে নিস্সযদাযকো নত্থি, উপজ্ঝাযো চ ‘‘অহং কতিপাহেন আগমিস্সামি, মা উক্কণ্ঠিত্থা’’তি ৰত্ৰা গতো, যাৰ আগমনা পরিহারো লব্ভতি, অথাপি নং তত্থ মনুস্সা পরিচ্ছিন্নকালতো উত্তরিপি পঞ্চ ৰা দস ৰা দিৰসানি ৰাসেন্তিযেৰ, তেন ৰিহারং পৰত্তি পেসেতব্বা ‘‘দহরা মা উক্কণ্ঠন্তু, অহং অসুকদিৰসং নাম আগমিস্সামী’’তি, এৰম্পি পরিহারো লব্ভতি. অথ আগচ্ছতো অন্তরামগ্গে নদীপূরেন ৰা চোরাদীহি ৰা উপদ্দৰো হোতি, থেরো উদকোসক্কনং ৰা আগমেতি, সহাযে ৰা পরিযেসতি, তং চে পৰত্তিং দহরা সুণন্তি, যাৰ আগমনা পরিহারো লব্ভতি. সচে পন সো ‘‘ইধেৰাহং ৰসিস্সামী’’তি পহিণতি, পরিহারো নত্থি. যত্থ নিস্সযো লব্ভতি, তত্থ গন্তব্বং. ৰিব্ভন্তে পন কালকতে পক্খসঙ্কন্তে ৰা একদিৰসম্পি পরিহারো নত্থি, যত্থ নিস্সযো লব্ভতি, তত্থ গন্তব্বং.
আণত্তীতি ¶ ¶ পন নিস্সযপণামনা ৰুচ্চতি, তস্মা ‘‘পণামেমি ত’’ন্তি ৰা ‘‘মা ইধ পটিক্কমী’’তি ৰা ‘‘নীহর তে পত্তচীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘নাহং তযা উপট্ঠাপেতব্বো’’তি ৰাতি ইমিনা পাল়িনযেন ‘‘মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছী’’তিআদিনা পাল়িমুত্তকনযেন ৰা যো নিস্সযপণামনায পণামিতো হোতি, তেন উপজ্ঝাযো খমাপেতব্বো. সচে আদিতোৰ ন খমতি, দণ্ডকম্মং আহরিত্ৰা তিক্খত্তুং তাৰ সযমেৰ খমাপেতব্বো. নো চে খমতি, তস্মিং ৰিহারে মহাথেরে গহেত্ৰা খমাপেতব্বো. নো চে খমতি, সামন্তৰিহারে ভিক্খূ গহেত্ৰা খমাপেতব্বো. সচে এৰম্পি ন খমতি, অঞ্ঞত্থ গন্ত্ৰা উপজ্ঝাযস্স সভাগানং সন্তিকে ৰসিতব্বং ‘‘অপ্পেৰ নাম ‘সভাগানং মে সন্তিকে ৰসতী’তি ঞত্ৰাপি খমেয্যা’’তি. সচে এৰম্পি ন খমতি, তত্রেৰ ৰসিতব্বং. তত্র চে দুব্ভিক্খাদিদোসেন ন সক্কা হোতি ৰসিতুং, তংযেৰ ৰিহারং আগন্ত্ৰা অঞ্ঞস্স সন্তিকে নিস্সযং গহেত্ৰা ৰসিতুং ৰট্টতি. অযমাণত্তিযং ৰিনিচ্ছযো.
আচরিযম্হা নিস্সযপটিপ্পস্সদ্ধীসু আচরিযো পক্কন্তো ৰা হোতীতি এত্থ কোচি আচরিযো আপুচ্ছিত্ৰা পক্কমতি, কোচি অনাপুচ্ছিত্ৰা, অন্তেৰাসিকোপি এৰমেৰ. তত্র সচে অন্তেৰাসিকো আচরিযং আপুচ্ছতি ‘‘অসুকং নাম, ভন্তে, ঠানং গন্তুং ইচ্ছামি কেনচিদেৰ করণীযেনা’’তি, আচরিযেন চ ‘‘কদা গমিস্সসী’’তি ৰুত্তো ‘‘সাযন্হে ৰা রত্তিং ৰা উট্ঠহিত্ৰা গমিস্সামী’’তি ৰদতি, আচরিযোপি ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, তং খণংযেৰ নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন ‘‘ভন্তে, অসুকং নাম ঠানং গন্তুকামোম্হী’’তি ৰুত্তে আচরিযো ‘‘অসুকস্মিং নাম গামে পিণ্ডায চরিত্ৰা পচ্ছা জানিস্সসী’’তি ৰদতি, সো চ ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, ততো চে গতো সুগতো. সচে পন ন গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. অথাপি ‘‘গচ্ছামী’’তি ৰুত্তে আচরিযেন ‘‘মা তাৰ গচ্ছ, রত্তিং মন্তেত্ৰা জানিস্সামা’’তি ৰুত্তো মন্তেত্ৰা গচ্ছতি, সুগতো. নো চে গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. আচরিযং অনাপুচ্ছা পক্কমন্তস্স পন উপচারসীমাতিক্কমে নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি, অন্তোউপচারসীমতো পটিনিৰত্তন্তস্স ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পন আচরিযো অন্তেৰাসিকং আপুচ্ছতি ‘‘আৰুসো, অসুকং নাম ঠানং গমিস্সামী’’তি, অন্তেৰাসিকেন চ ‘‘কদা’’তি ¶ ৰুত্তে ‘‘সাযন্হে ৰা রত্তিভাগে ৰা’’তি ৰদতি, অন্তেৰাসিকোপি ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, তং খণংযেৰ নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি, সচে পন আচরিযো ‘‘স্ৰে পিণ্ডায চরিত্ৰা গমিস্সামী’’তি ৰদতি, ইতরো চ ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, একদিৰসং তাৰ নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি, পুনদিৰসে পটিপ্পস্সদ্ধো হোতি. ‘‘অসুকস্মিং নাম গামে পিণ্ডায চরিত্ৰা জানিস্সামি মম গমনং ৰা অগমনং ৰা’’তি ৰত্ৰা ¶ পন সচে ন গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. অথাপি ‘‘গচ্ছামী’’তি ৰুত্তে অন্তেৰাসিকেন ‘‘মা তাৰ গচ্ছথ, রত্তিং মন্তেত্ৰা জানিস্সথা’’তি ৰুত্তো মন্তেত্ৰাপি ন গচ্ছতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে উভোপি আচরিযন্তেৰাসিকা কেনচিদেৰ করণীযেন বহিসীমং গচ্ছন্তি, ততো চে আচরিযো গমিযচিত্তে উপ্পন্নে অনাপুচ্ছাৰ গন্ত্ৰা দ্ৰিন্নং লেড্ডুপাতানং অন্তোযেৰ নিৰত্ততি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কমিত্ৰা নিৰত্ততি, পটিপ্পস্সদ্ধো হোতি. আচরিযুপজ্ঝাযা দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কম্ম অঞ্ঞস্মিং ৰিহারে ৰসন্তি, নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. আচরিযে ৰিব্ভন্তে কালকতে পক্খসঙ্কন্তে চ তং খণংযেৰ পটিপ্পস্সম্ভতি.
আণত্তিযং পন আচরিযো মুঞ্চিতুকামোৰ হুত্ৰা নিস্সযপণামনায পণামেতি, অন্তেৰাসিকো চ ‘‘কিঞ্চাপি মং আচরিযো পণামেতি, অথ খো হদযেন মুদুকো’’তি সালযো হোতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচেপি আরিযো সালযো, অন্তেৰাসিকো নিরালযো ‘‘ন দানি ইমং নিস্সায ৰসিস্সামী’’তি ধুরং নিক্খিপতি, এৰম্পি ন পটিপ্পস্সম্ভতি. উভিন্নং সালযভাৰে পন ন পটিপ্পস্সম্ভতিযেৰ, উভিন্নং ধুরনিক্খেপেন পটিপ্পস্সম্ভতি, পণামিতেন দণ্ডকম্মং আহরিত্ৰা তিক্খত্তুং খমাপেতব্বো. নো চে খমতি, উপজ্ঝাযে ৰুত্তনযেন পটিপজ্জিতব্বং. যথাপঞ্ঞত্তং পন আচরিযুপজ্ঝাযৰত্তং পরিপূরেন্তং অধিমত্তপেমাদিপঞ্চঙ্গসমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং সদ্ধিৰিহারিকং ৰা পণামেন্তস্স দুক্কটং, ইতরং অপণামেন্তস্সপি দুক্কটমেৰ. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘ন, ভিক্খৰে, সম্মাৰত্তন্তো পণামেতব্বো, যো পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন চ, ভিক্খৰে, অসম্মাৰত্তন্তো ন পণামেতব্বো, যো ন পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স (মহাৰ. ৮০).
‘‘পঞ্চহি ¶ , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং অপণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি. আচরিযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং অন্তেৰাসিকং অপণামেন্তো আচরিযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি (মহাৰ. ৮১).
‘‘পঞ্চহি ¶ , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং অপণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতি. উপজ্ঝাযম্হি নাধিমত্তং পেমং হোতি, নাধিমত্তো পসাদো হোতি, নাধিমত্তা হিরী হোতি, নাধিমত্তো গারৰো হোতি, নাধিমত্তা ভাৰনা হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং সদ্ধিৰিহারিকং অপণামেন্তো উপজ্ঝাযো সাতিসারো হোতি, পণামেন্তো অনতিসারো হোতী’’তিআদি (মহাৰ. ৬৮).
তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৬৮) নাধিমত্তং পেমং হোতীতি উপজ্ঝাযম্হি অধিমত্তং গেহস্সিতপেমং ন হোতি. নাধিমত্তা ভাৰনা হোতীতি অধিমত্তা মেত্তাভাৰনা ন হোতীতি অত্থো.
উপজ্ঝাযেন ৰা সমোধানগতোতি এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৮৩) দস্সনসৰনৰসেন সমোধানং ৰেদিতব্বং. সচে হি আচরিযং নিস্সায ৰসন্তো সদ্ধিৰিহারিকো একৰিহারে চেতিযং ৰা ৰন্দন্তং, একগামে ৰা পিণ্ডায চরন্তং উপজ্ঝাযং পস্সতি, নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি. উপজ্ঝাযো পস্সতি, সদ্ধিৰিহারিকো ন পস্সতি, ন পটিপ্পস্সম্ভতি. মগ্গপ্পটিপন্নং ৰা আকাসেন ৰা গচ্ছন্তং উপজ্ঝাযং দিস্ৰা দূরত্তা ‘‘ভিক্খূ’’তি জানাতি, ‘‘উপজ্ঝাযো’’তি ন জানাতি, ন পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে জানাতি, পটিপ্পস্সম্ভতি. উপরিপাসাদে উপজ্ঝাযো ৰসতি, হেট্ঠা সদ্ধিৰিহারিকো, তং অদিস্ৰাৰ যাগুং পিৰিত্ৰা পটিক্কমতি, আসনসালায ৰা নিসিন্নং অদিস্ৰাৰ একমন্তে ভুঞ্জিত্ৰা পক্কমতি, ধম্মস্সৰনমণ্ডপে ৰা নিসিন্নম্পি ¶ তং অদিস্ৰাৰ ধম্মং সুত্ৰা পক্কমতি, নিস্সযো ন পটিপ্পস্সম্ভতি. এৰং তাৰ দস্সনৰসেন সমোধানং ৰেদিতব্বং. সৰনৰসেন পন সচে উপজ্ঝাযস্স ৰিহারে ৰা অন্তরঘরে ৰা ধম্মং ৰা কথেন্তস্স অনুমোদনং ৰা করোন্তস্স সদ্দং সুত্ৰা ‘‘উপজ্ঝাযস্স মে সদ্দো’’তি সঞ্জানাতি, নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভতি, অসঞ্জানন্তস্স ন পটিপ্পস্সম্ভতি. অযং সমোধানে ৰিনিচ্ছযো.
১৫৫. নিস্সায কেন ৰসিতব্বং, কেন ন ৰসিতব্বন্তি এত্থ পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন পঞ্চ ৰস্সানি নিস্সায ৰত্থুং, অব্যত্তেন যাৰজীৰ’’ন্তি (মহাৰ. ১০৩) ৰচনতো যো অব্যত্তো হোতি, তেন যাৰজীৰং নিস্সাযেৰ ৰসিতব্বং. সচাযং (মহাৰ. অট্ঠ. ১০৩) ৰুড্ঢতরং আচরিযং ন লভতি, উপসম্পদায সট্ঠিৰস্সো ৰা সত্ততিৰস্সো ৰা হোতি, নৰকতরস্সপি ব্যত্তস্স সন্তিকে উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘আচরিযো মে, আৰুসো, হোতি, আযস্মতো নিস্সায ৰচ্ছামী’’তি ¶ এৰং তিক্খত্তুং ৰত্ৰা নিস্সযো গহেতব্বোৰ. গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছন্তেনপি উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছামি আচরিযা’’তি ৰত্তব্বং. এস নযো সব্বআপুচ্ছনেসু.
যো পন ব্যত্তো হোতি উপসম্পদায পঞ্চৰস্সো, তেন অনিস্সিতেন ৰত্থুং ৰট্টতি. তস্মা নিস্সযমুচ্চনকেন (পাচি. অট্ঠ. ১৪৫-১৪৭) উপসম্পদায পঞ্চৰস্সেন সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন দ্ৰে মাতিকা পগুণা ৰাচুগ্গতা কত্তব্বা, পক্খদিৰসেসু ধম্মস্সৰনত্থায সুত্তন্ততো চত্তারো ভাণৰারা, সম্পত্তানং পরিসানং পরিকথনত্থায অন্ধকৰিন্দ(অ. নি. ৫.১১৪) মহারাহুলোৰাদ(ম. নি. ২.১১৩ আদযো) অম্বট্ঠ(দঈ. নি. ১.২৫৪ আদযো) সদিসো একো কথামগ্গো, সঙ্ঘভত্তমঙ্গলামঙ্গলেসু অনুমোদনত্থায তিস্সো অনুমোদনা, উপোসথপৰারণাদিজাননত্থং কম্মাকম্মৰিনিচ্ছযো, সমণধম্মকরণত্থং সমাধিৰসেন ৰা ৰিপস্সনাৰসেন ৰা অরহত্তপরিযোসানমেকং কম্মট্ঠানং, এত্তকং উগ্গহেতব্বং. এত্তাৰতা হি অযং বহুস্সুতো হোতি চাতুদ্দিসো, যত্থ কত্থচি অত্তনো ইস্সরিযেন ৰসিতুং লভতি. যং পন ৰুত্তং –
‘‘পঞ্চহি ¶ , ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. ন অসেক্খেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি, ন অসেক্খেন সমাধিক্খন্ধেন… ন অসেক্খেন পঞ্ঞাক্খন্ধেন… ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিক্খন্ধেন… ন অসেক্খেন ৰিমুত্তিঞাণদস্সনক্খন্ধেন সমন্নাগতো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি, কুসীতো হোতি, মুট্ঠস্সতি হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. অধিসীলে সীলৰিপন্নো হোতি, অজ্ঝাচারে আচারৰিপন্নো হোতি, অতিদিট্ঠিযা দিট্ঠিৰিপন্নো হোতি, অপ্পস্সুতো হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.
‘‘অপরেহিপি ¶ , ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, উভযানি খো পনস্স পাতিমোক্খানি ৰিত্থারেন ন স্ৰাগতানি হোন্তি ন সুৰিভত্তানি ন সুপ্পৰত্তীনি ন সুৰিনিচ্ছিতানি সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসো. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং.
‘‘অপরেহিপি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্বং. আপত্তিং ন জানাতি, অনাপত্তিং ন জানাতি, লহুকং আপত্তিং ন জানাতি, গরুকং আপত্তিং ন জানাতি, ঊনপঞ্চৰস্সো হোতি. ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতেন ভিক্খুনা ন অনিস্সিতেন ৰত্থব্ব’’ন্তি (মহাৰ. ১০৩). এত্থাপি ¶ পুরিমনযেনেৰ অযুত্তৰসেন আপত্তিঅঙ্গৰসেন চ পটিক্খেপো কতোতি দট্ঠব্বং.
বালানং পন অব্যত্তানং দিসংগমিকানং অন্তেৰাসিকসদ্ধিৰিহারিকানং অনুঞ্ঞা ন দাতব্বা. সচে দেন্তি, আচরিযুপজ্ঝাযানং দুক্কটং. তে চে অননুঞ্ঞাতা গচ্ছন্তি, তেসম্পি দুক্কটং. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, সম্বহুলা ভিক্খূ বালা অব্যত্তা দিসংগমিকা আচরিযুপজ্ঝাযে আপুচ্ছন্তি. তে, ভিক্খৰে, আচরিযুপজ্ঝাযেহি পুচ্ছিতব্বা ‘‘কহং গমিস্সথ, কেন সদ্ধিং গমিস্সথা’’তি. তে চে, ভিক্খৰে, বালা অব্যত্তা অঞ্ঞে বালে অব্যত্তে অপদিসেয্যুং. ন, ভিক্খৰে, আচরিযুপজ্ঝাযেহি অনুজানিতব্বা, অনুজানেয্যুং চে, আপত্তি দুক্কটস্স. তে চে, ভিক্খৰে, বালা অব্যত্তা অননুঞ্ঞাতা আচরিযুপজ্ঝাযেহি গচ্ছেয্যুং চে, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৬৩).
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
নিস্সযৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২৪. সীমাৰিনিচ্ছযকথা
১৫৬. সীমাতি ¶ এত্থ (কঙ্খা. অট্ঠ. নিদানৰণ্ণনা) সীমা নামেসা বদ্ধসীমা অবদ্ধসীমাতি দুৰিধা হোতি. তত্থ একাদস ৰিপত্তিসীমাযো অতিক্কমিত্ৰা তিৰিধসম্পত্তিযুত্তা নিমিত্তেন নিমিত্তং বন্ধিত্ৰা সম্মতা সীমা বদ্ধসীমা নাম. অতিখুদ্দকা, অতিমহতী, খণ্ডনিমিত্তা, ছাযানিমিত্তা, অনিমিত্তা, বহিসীমে ঠিতসম্মতা, নদিযা সম্মতা, সমুদ্দে সম্মতা, জাতস্সরে সম্মতা, সীমায সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা, সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতাতি ইমেহি একাদসহি আকারেহি সীমতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তীতি ৰচনতো এতা ৰিপত্তিসীমাযো নাম.
তত্থ অতিখুদ্দকা নাম যত্থ একৰীসতি ভিক্খূ নিসীদিতুং ন সক্কোন্তি. অতিমহতী নাম যা কেসগ্গমত্তেনপি তিযোজনং অতিক্কমিত্ৰা সম্মতা. খণ্ডনিমিত্তা ¶ নাম অঘটিতনিমিত্তা ৰুচ্চতি. পুরত্থিমায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা অনুক্কমেন দক্খিণায দিসায পচ্ছিমায উত্তরায দিসায কিত্তেত্ৰা পুন পুরত্থিমায দিসায পুব্বকিত্তিতং পটিকিত্তেত্ৰা ঠপেতুং ৰট্টতি, এৰং অখণ্ডনিমিত্তা হোতি. সচে পন অনুক্কমেন আহরিত্ৰা উত্তরায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা তত্থেৰ ঠপেতি, খণ্ডনিমিত্তা হোতি. অপরাপি খণ্ডনিমিত্তা নাম যা অনিমিত্তুপগং তচসাররুক্খং ৰা খাণুকং ৰা পংসুপুঞ্জং ৰা ৰালুকপুঞ্জং ৰা অঞ্ঞতরং অন্তরা একনিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা. ছাযানিমিত্তা নাম পব্বতছাযাদীনং যং কিঞ্চি ছাযং নিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা. অনিমিত্তা নাম সব্বেন সব্বং নিমিত্তানি অকিত্তেত্ৰা সম্মতা. বহিসীমে ঠিতসম্মতা নাম নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা নিমিত্তানং বহি ঠিতেন সম্মতা. নদিযা, সমুদ্দে, জাতস্সরে সম্মতা নাম এতেসু নদিআদীসু সম্মতা. সা হি এৰং সম্মতাপি ‘‘সব্বা, ভিক্খৰে, নদী অসীমা, সব্বো সমুদ্দো অসীমো, সব্বো জাতস্সরো অসীমো’’তি (মহাৰ. ১৪৭) ৰচনতো অসম্মতাৰ হোতি. সীমায সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৮) নাম অত্তনো সীমায পরেসং সীমং সম্ভিন্দন্তেন সম্মতা. সচে হি পোরাণকস্স ৰিহারস্স পুরত্থিমায দিসায অম্বো চেৰ জম্বু চাতি দ্ৰে রুক্খা অঞ্ঞমঞ্ঞং সংসট্ঠৰিটপা হোন্তি, তেসু অম্বস্স পচ্ছিমদিসাভাগে জম্বু, ৰিহারসীমা চ জম্বুং অন্তোকত্ৰা অম্বং কিত্তেত্ৰা বদ্ধা হোতি. অথ পচ্ছা তস্স ৰিহারস্স পুরত্থিমায দিসায ৰিহারে কতে সীমং বন্ধন্তা ভিক্খূ তং অম্বং অন্তোকত্ৰা জম্বুং কিত্তেত্ৰা বন্ধন্তি ¶ , সীমায সীমং সম্ভিন্না হোতি. তস্মা সচে পঠমতরং কতস্স ৰিহারস্স সীমা অসম্মতা হোতি, সীমায উপচারো ঠপেতব্বো. সচে সম্মতা হোতি, পচ্ছিমকোটিযা হত্থমত্তা সীমন্তরিকা ঠপেতব্বা. কুরুন্দিযং ‘‘ৰিদত্থিমত্তম্পি’’, মহাপচ্চরিযং ‘‘চতুরঙ্গুলমত্তম্পি ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. একরুক্খোপি চ দ্ৰিন্নং সীমানং নিমিত্তং হোতি. সো পন ৰড্ঢন্তো সীমসঙ্করং করোতি, তস্মা ন কাতব্বো. সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতা নাম অত্তনো সীমায পরেসং সীমং অজ্ঝোত্থরন্তেন সম্মতা. সচে হি পরেসং বদ্ধসীমং সকলং ৰা তস্সা পদেসং ৰা অন্তোকত্ৰা অত্তনো সীমং সম্মন্নন্তি, সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরিতা নাম হোতি. ভিক্খুনীনং পন সীমং অজ্ঝোত্থরিত্ৰা অন্তোপি ভিক্খূনং সীমং সম্মন্নিতুং ৰট্টতি. ভিক্খুনীনম্পি ভিক্খূনং সীমায এসেৰ ¶ নযো. ন হি তে অঞ্ঞমঞ্ঞস্স কম্মে গণপূরকা হোন্তি, ন কম্মৰাচং ৰগ্গং করোন্তি. ইতি ইমা একাদস ৰিপত্তিসীমাযো অতিক্কমিত্ৰা সীমা সম্মন্নিতব্বা.
১৫৭. তিৰিধসম্পত্তিযুত্তা নাম নিমিত্তসম্পত্তিযা পরিসসম্পত্তিযা কম্মৰাচাসম্পত্তিযা চ যুত্তা. তত্থ নিমিত্তসম্পত্তিযা যুত্তা নাম পব্বতনিমিত্তং পাসাণনিমিত্তং ৰননিমিত্তং রুক্খনিমিত্তং মগ্গনিমিত্তং ৰম্মিকনিমিত্তং নদীনিমিত্তং উদকনিমিত্তন্তি এৰং ৰুত্তেসু অট্ঠসু নিমিত্তেসু তস্মিং তস্মিং দিসাভাগে যথালদ্ধানি নিমিত্তুপগানি নিমিত্তানি ‘‘পুরত্থিমায দিসায কিং নিমিত্তং. পব্বতো, ভন্তে. এসো পব্বতো নিমিত্ত’’ন্তিআদিনা নযেন সম্মা কিত্তেত্ৰা সম্মতা.
তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো (মহাৰ. অট্ঠ. ১৩৮) – ৰিনযধরেন পুচ্ছিতব্বং ‘‘পুরত্থিমায দিসায কিং নিমিত্ত’’ন্তি? ‘‘পব্বতো, ভন্তে’’তি. ইদং পন উপসম্পন্নো ৰা আচিক্খতু অনুপসম্পন্নো ৰা, ৰট্টতিযেৰ. পুন ৰিনযধরেন ‘‘এসো পব্বতো নিমিত্ত’’ন্তি এৰং নিমিত্তং কিত্তেতব্বং, ‘‘এতং পব্বতং নিমিত্তং করোম, করিস্সাম, নিমিত্তং কতো, নিমিত্তং হোতু, হোতি, ভৰিস্সতী’’তি এৰং পন কিত্তেতুং ন ৰট্টতি. পাসাণাদীসুপি এসেৰ নযো. পুরত্থিমায দিসায, পুরত্থিমায অনুদিসায, দক্খিণায দিসায, দক্খিণায অনুদিসায, পচ্ছিমায দিসায, পচ্ছিমায অনুদিসায, উত্তরায দিসায, উত্তরায অনুদিসায কিং নিমিত্তং? উদকং, ভন্তে. এতং উদকং নিমিত্তন্তি কিত্তেতব্বং. এত্থ পন অট্ঠপেত্ৰা পুন ‘‘পুরত্থিমায দিসায কিং নিমিত্তং? পব্বতো, ভন্তে. এসো পব্বতো নিমিত্ত’’ন্তি এৰং পঠমং কিত্তিতনিমিত্তং কিত্তেত্ৰাৰ ঠপেতব্বং. এৰঞ্হি নিমিত্তেন নিমিত্তং ঘটিতং হোতি, নিমিত্তানি সকিং ¶ কিত্তিতানিপি কিত্তিতানেৰ হোন্তি. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘তিক্খত্তুং সীমমণ্ডলং বন্ধন্তেন নিমিত্তং কিত্তেতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং.
১৫৮. ইদানি নিমিত্তুপগানি পব্বতাদীনি ৰেদিতব্বানি – তিৰিধো পব্বতো সুদ্ধপংসুপব্বতো সুদ্ধপাসাণপব্বতো উভযমিস্সকোতি. সো তিৰিধোপি ৰট্টতি, ৰালিকরাসি পন ন ৰট্টতি. ইতরোপি হত্থিপ্পমাণতো ওমকতরো ন ৰট্টতি, হত্থিপ্পমাণতো পট্ঠায সিনেরুপ্পমাণোপি ৰট্টতি. সচে চতূসু দিসাসু চত্তারো তীসু ৰা তযো পব্বতা হোন্তি ¶ , চতূহি ৰা তীহি ৰা পব্বতনিমিত্তেহি সম্মন্নিতুম্পি ৰট্টতি, দ্ৰীহি পন নিমিত্তেহি একেন ৰা সম্মন্নিতুং ন ৰট্টতি. ইতো পরেসু পাসাণনিমিত্তাদীসুপি এসেৰ নযো. তস্মা পব্বতনিমিত্তং করোন্তেন পুচ্ছিতব্বং ‘‘একাবদ্ধো, ন একাবদ্ধো’’তি. সচে একাবদ্ধো হোতি, ন কাতব্বো. তঞ্হি চতূসু ৰা অট্ঠসু ৰা দিসাসু কিত্তেন্তেনপি একমেৰ নিমিত্তং কিত্তিতং হোতি, তস্মা যো এৰং চক্কসণ্ঠানেন ৰিহারম্পি পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতো পব্বতো, তং একদিসায কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞাসু দিসাসু তং বহিদ্ধা কত্ৰা অন্তো অঞ্ঞানি নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি. সচে পব্বতস্স ততিযভাগং ৰা উপড্ঢং ৰা অন্তোসীমায কত্তুকামা হোন্তি, পব্বতং অকিত্তেত্ৰা যত্তকং পদেসং অন্তো কত্তুকামা, তস্স পরতো তস্মিংযেৰ পব্বতে জাতরুক্খৰম্মিকাদীসু অঞ্ঞতরং নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. সচে একযোজনদ্ৰিযোজনপ্পমাণং সব্বং পব্বতং অন্তো কত্তুকামা হোন্তি, পব্বতস্স পরতো ভূমিযং জাতরুক্খৰম্মিকাদীনি নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি.
পাসাণনিমিত্তে অযগুল়োপি পাসাণসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, তস্মা যো কোচি পাসাণো ৰট্টতি. পমাণতো পন হত্থিপ্পমাণো পব্বতসঙ্খ্যং গতো, তস্মা সো ন ৰট্টতি, মহাগোণমহামহিংসপ্পমাণো পন ৰট্টতি. হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন দ্ৰত্তিংসপলগুল়পিণ্ডপ্পমাণো ৰট্টতি, ততো খুদ্দকতরো ইট্ঠকা ৰা মহন্তীপি ন ৰট্টতি, অনিমিত্তুপগপাসাণানং রাসিপি ন ৰট্টতি, পগেৰ পংসুৰালুকরাসি. ভূমিসমো খলমণ্ডলসদিসো পিট্ঠিপাসাণো ৰা ভূমিতো খাণুকো ৰিয উট্ঠিতপাসাণো ৰা হোতি, সোপি পমাণুপগো চে, ৰট্টতি. পিট্ঠিপাসাণো অতিমহন্তোপি পাসাণসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, তস্মা সচে মহতো পিট্ঠিপাসাণস্স একপ্পদেসং অন্তোসীমায কত্তুকামা হোন্তি, তং অকিত্তেত্ৰা তস্সুপরি অঞ্ঞো পাসাণো কিত্তেতব্বো. সচে পিট্ঠিপাসাণুপরি ৰিহারং করোন্তি, ৰিহারমজ্ঝেন ৰা পিট্ঠিপাসাণো ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা গচ্ছতি, এৰরূপো পিট্ঠিপাসাণো ন ৰট্টতি. সচে হি তং কিত্তেন্তি, নিমিত্তস্স উপরি ৰিহারো হোতি, নিমিত্তঞ্চ ¶ নাম বহিসীমায হোতি, ৰিহারোপি বহিসীমাযং আপজ্জতি. ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতপিট্ঠিপাসাণো একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ ন কিত্তেতব্বো.
ৰননিমিত্তে ¶ তিণৰনং ৰা তচসারতালনাল়িকেরাদিরুক্খৰনং ৰা ন ৰট্টতি, অন্তোসারানং পন সাকসালাদীনং অন্তোসারমিস্সকানং ৰা রুক্খানং ৰনং ৰট্টতি, তঞ্চ খো হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন চতুপঞ্চরুক্খমত্তম্পি, ততো ওরং ন ৰট্টতি, পরং যোজনসতিকম্পি ৰট্টতি. সচে পন ৰনমজ্ঝে ৰিহারং করোন্তি, ৰনং ন কিত্তেতব্বং. একদেসং অন্তোসীমায কাতুকামেহিপি ৰনং অকিত্তেত্ৰা তত্থ রুক্খপাসাণাদযো কিত্তেতব্বা. ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতৰনং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ ন কিত্তেতব্বং.
রুক্খনিমিত্তে তচসারো তালনাল়িকেরাদিরুক্খো ন ৰট্টতি, অন্তোসারো জীৰমানকো অন্তমসো উব্বেধতো অট্ঠঙ্গুলো পরিণাহতো সূচিদণ্ডকপ্পমাণোপি ৰট্টতি. ততো ওরং ন ৰট্টতি, পরং দ্ৰাদসযোজনো সুপ্পতিট্ঠিতনিগ্রোধোপি ৰট্টতি. ৰংসনল়কসরাৰাদীসু বীজং রোপেত্ৰা ৰড্ঢাপিতো পমাণুপগোপি ন ৰট্টতি, ততো অপনেত্ৰা পন তং খণম্পি ভূমিযং রোপেত্ৰা কোট্ঠকং কত্ৰা উদকং আসিঞ্চিত্ৰা কিত্তেতুং ৰট্টতি. নৰমূলসাখানিগ্গমনং অকারণং, খন্ধং ছিন্দিত্ৰা রোপিতে পন এতং যুজ্জতি. কিত্তেন্তেন চ ‘‘রুক্খো’’তিপি ৰত্তুং ৰট্টতি ‘‘সাকরুক্খো’’তিপি ‘‘সালরুক্খো’’তিপি. একাবদ্ধং পন সুপ্পতিট্ঠিতনিগ্রোধসদিসং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি.
মগ্গনিমিত্তে অরঞ্ঞখেত্তনদীতল়াকমগ্গাদযো ন ৰট্টন্তি, জঙ্ঘমগ্গো ৰা সকটমগ্গো ৰা ৰট্টতি. যো নিব্বিজ্ঝিত্ৰা দ্ৰে তীণি গামন্তরানি গচ্ছতি, যো পন জঙ্ঘমগ্গসকটমগ্গতো ওক্কমিত্ৰা পুন সকটমগ্গমেৰ ওতরতি, যে ৰা জঙ্ঘমগ্গসকটমগ্গা অৰল়ঞ্জা, তে ন ৰট্টন্তি, জঙ্ঘসত্থসকটসত্থেহি ৰল়ঞ্জিযমানাযেৰ ৰট্টন্তি. সচে দ্ৰে মগ্গা নিক্খমিত্ৰা পচ্ছা সকটধুরমিৰ একীভৰন্তি, দ্ৰেধা ভিন্নট্ঠানে ৰা সম্বন্ধট্ঠানে ৰা সকিং কিত্তেত্ৰা পুন ন কিত্তেতব্বা. একাবদ্ধনিমিত্তঞ্হেতং হোতি. সচে ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা চত্তারো মগ্গা চতূসু দিসাসু গচ্ছন্তি, মজ্ঝে একং কিত্তেত্ৰা অপরং কিত্তেতুং ন ৰট্টতি. একাবদ্ধনিমিত্তঞ্হেতং. কোণং নিব্বিজ্ঝিত্ৰা গতং পন পরভাগে কিত্তেতুং ৰট্টতি. ৰিহারমজ্ঝেন নিব্বিজ্ঝিত্ৰা গতমগ্গো পন ন কিত্তেতব্বো, কিত্তিতে নিমিত্তস্স উপরি ৰিহারো হোতি. সচে সকটমগ্গস্স অন্তিমচক্কমগ্গং নিমিত্তং করোন্তি, মগ্গো বহিসীমায হোতি, সচে বাহিরচক্কমগ্গং নিমিত্তং করোন্তি, বাহিরচক্কমগ্গো বহিসীমায হোতি ¶ , সেসং অন্তোসীমং ভজতি. মগ্গং কিত্তেন্তেন ‘‘মগ্গো ¶ পন্থো পথো পজ্জো’’তিআদীসু দসসু যেন কেনচি নামেন চ কিত্তেতুং ৰট্টতি, পরিখাসণ্ঠানেন ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা গতমগ্গো একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি.
ৰম্মিকনিমিত্তে হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন তং দিৰসং জাতো অট্ঠঙ্গুলুব্বেধো গোৰিসাণপ্পমাণোপি ৰম্মিকো ৰট্টতি, ততো ওরং ন ৰট্টতি. পরং হিমৰন্তপব্বতসদিসোপি ৰট্টতি, ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা ঠিতং পন একাবদ্ধং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি.
নদীনিমিত্তে যস্সা ধম্মিকানং রাজূনং কালে অন্ৰড্ঢমাসং অনুদসাহং অনুপঞ্চাহন্তি এৰং দেৰে ৰস্সন্তে ৰলাহকেসু ৰিগতমত্তেসু সোতং পচ্ছিজ্জতি, অযং নদীসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি. যস্সা পন ঈদিসে সুৰুট্ঠিকালে ৰস্সানস্স চাতুমাসে সোতং ন পচ্ছিজ্জতি, যত্থ তিত্থেন ৰা অতিত্থেন ৰা সিক্খাকরণীযে আগতলক্খণেন তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেত্ৰা অন্তরৰাসকং অনুক্খিপিত্ৰা উত্তরন্তিযা ভিক্খুনিযা একঙ্গুলদ্ৰঙ্গুলমত্তম্পি অন্তরৰাসকো তেমিযতি, অযং নদী সীমং বন্ধন্তানং নিমিত্তং হোতি. ভিক্খুনিযা নদীপারগমনেপি উপোসথাদিসঙ্ঘকম্মকরণেপি নদীপারসীমাসম্মন্ননেপি অযমেৰ নদী. যা পন মগ্গো ৰিয সকটধুরসণ্ঠানেন ৰা পরিখাসণ্ঠানেন ৰা ৰিহারং পরিক্খিপিত্ৰা গতা, তং একত্থ কিত্তেত্ৰা অঞ্ঞত্থ কিত্তেতুং ন ৰট্টতি. ৰিহারস্স চতূসু দিসাসু অঞ্ঞমঞ্ঞং ৰিনিব্বিজ্ঝিত্ৰা গতে নদীচতুক্কেপি এসেৰ নযো. অসম্মিস্সা নদিযো পন চতস্সোপি কিত্তেতুং ৰট্টতি. সচে ৰতিং করোন্তো ৰিয রুক্খপাদে নিখণিত্ৰা ৰল্লিপলালাদীহি নদীসোতং রুন্ধন্তি, উদকং অজ্ঝোত্থরিত্ৰা আৰরণং পৰত্ততিযেৰ, নিমিত্তং কাতুং ৰট্টতি. যথা পন উদকং ন পৰত্ততি, এৰং সেতুম্হি কতে অপৰত্তমানা নদীনিমিত্তং কাতুং ন ৰট্টতি, পৰত্তনট্ঠানে নদীনিমিত্তং, অপ্পৰত্তনট্ঠানে উদকনিমিত্তং কাতুং ৰট্টতি. যা পন দুব্বুট্ঠিকালে ৰা গিম্হে ৰা নিরুদকভাৰেন ন পৰত্ততি, সা ৰট্টতি. মহানদিতো উদকমাতিকং নীহরন্তি, সা কুন্নদীসদিসা হুত্ৰা তীণি সস্সানি সম্পাদেন্তী নিচ্চং পৰত্ততি, কিঞ্চাপি পৰত্ততি, নিমিত্তং কাতুং ন ৰট্টতি. যা পন মূলে মহানদিতো নীহতাপি কালন্তরেন তেনেৰ নীহতমগ্গেন নদিং ভিন্দিত্ৰা সযং গচ্ছতি, গচ্ছন্তী পরতো সুসুমারাদিসমাকিণ্ণা নাৰাদীহি সঞ্চরিতব্বা নদী হোতি, তং নিমিত্তং কাতুং ৰট্টতি.
উদকনিমিত্তে ¶ নিরুদকট্ঠানে নাৰায ৰা চাটিআদীসু ৰা উদকং পূরেত্ৰা উদকনিমিত্তং কিত্তেতুং ন ৰট্টতি, ভূমিগতমেৰ ৰট্টতি. তঞ্চ খো অপ্পৰত্তনউদকং আৰাটপোক্খরণীতল়আকজাতস্সরলোণিসমুদ্দাদীসু ঠিতং, অট্ঠিতং পন ওঘনদীউদকৰাহকমাতিকাদীসু উদকং ন ৰট্টতি ¶ . অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘গম্ভীরেসু আৰাটাদীসু উক্খেপিমং উদকং নিমিত্তং ন কাতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং, তং দুৰুত্তং, অত্তনোমতিমত্তমেৰ. ঠিতং পন অন্তমসো সূকরখতাযপি গামদারকানং কীল়নৰাপিযম্পি তং খণঞ্ঞেৰ পথৰিযং আৰাটং কত্ৰা কুটেহি আহরিত্ৰা পূরিতউদকম্পি সচে যাৰ কম্মৰাচাপরিযোসানা তিট্ঠতি, অপ্পং ৰা হোতু বহুং ৰা, ৰট্টতি. তস্মিং পন ঠানে নিমিত্তসঞ্ঞাকরণত্থং পাসাণৰালিকাপংসুআদিরাসি ৰা পাসাণত্থম্ভো ৰা দারুত্থম্ভো ৰা কাতব্বো. তং কাতুং কারেতুঞ্চ ভিক্খুস্স ৰট্টতি, লাভসীমাযং পন ন ৰট্টতি. সমানসংৰাসকসীমা কস্সচি পীল়নং ন করোতি, কেৰলং ভিক্খূনং ৰিনযকম্মমেৰ সাধেতি, তস্মা এত্থ ৰট্টতি.
ইমেহি চ অট্ঠহি নিমিত্তেহি অসম্মিস্সেহিপি অঞ্ঞমঞ্ঞং সম্মিস্সেহিপি সীমা সম্মন্নিতুং ৰট্টতিযেৰ. সা এৰং সম্মন্নিত্ৰা বজ্ঝমানা একেন দ্ৰীহি ৰা নিমিত্তেহি অবদ্ধা হোতি, তীণি পন আদিং কত্ৰা ৰুত্তপ্পকারানং নিমিত্তানং সতেনপি বদ্ধা হোতি. সা তীহি সিঙ্ঘাটকসণ্ঠানা হোতি, চতূহি চতুরস্সা ৰা সিঙ্ঘাটকঅড্ঢচন্দমুদিঙ্গাদিসণ্ঠানা ৰা, ততো অধিকেহি নানাসণ্ঠানা. এৰং ৰুত্তনযেন নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা সম্মতা ‘‘নিমিত্তসম্পত্তিযুত্তা’’তি ৰেদিতব্বা.
১৫৯. পরিসসম্পত্তিযুত্তা নাম সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চতূহি ভিক্খূহি সন্নিপতিত্ৰা যাৰতিকা তস্মিং গামখেত্তে বদ্ধসীমং ৰা নদীসমুদ্দজাতস্সরে ৰা অনোক্কমিত্ৰা ঠিতা ভিক্খূ, তে সব্বে হত্থপাসে ৰা কত্ৰা ছন্দং ৰা আহরিত্ৰা সম্মতা.
১৬০. কম্মৰাচাসম্পত্তিযুত্তা নাম –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যাৰতা সমন্তা নিমিত্তা কিত্তিতা, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো এতেহি নিমিত্তেহি সীমং সম্মন্নেয্য সমানসংৰাসং একূপোসথং, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যাৰতা সমন্তা নিমিত্তা কিত্তিতা, সঙ্ঘো এতেহি নিমিত্তেহি সীমং সম্মন্নতি সমানসংৰাসং ¶ একূপোসথং, যস্সাযস্মতো খমতি এতেহি নিমিত্তেহি সীমায সম্মুতি সমানসংৰাসায একূপোসথায, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সম্মতা ¶ সীমা সঙ্ঘেন এতেহি নিমিত্তেহি সমানসংৰাসা একূপোসথা, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৩৯) –
এৰং ৰুত্তায পরিসুদ্ধায ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচায সম্মতা. কম্মৰাচাপরিযোসানে নিমিত্তানং অন্তো সীমা হোতি, নিমিত্তানি সীমতো বহি হোন্তি.
১৬১. এৰং বদ্ধায চ সীমায তিচীৰরেন ৰিপ্পৰাসসুখত্থং দল়্হীকম্মত্থঞ্চ অৰিপ্পৰাসসম্মুতি কাতব্বা. সা পন এৰং কত্তব্বা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং সীমং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসং সম্মন্নেয্য ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, সঙ্ঘো তং সীমং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসং সম্মন্নতি ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, যস্সাযস্মতো খমতি এতিস্সা সীমায তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসায সম্মুতি ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সম্মতা সা সীমা সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসা ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৪৩).
এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৪) চ নিগমনগরানম্পি গামেনেৰ সঙ্গহো ৰেদিতব্বো. গামূপচারোতি পরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপো, অপরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপোকাসো. ইমেসু পন গামগামূপচারেসু অধিট্ঠিততেচীৰরিকো ভিক্খু পরিহারং ন লভতি. অযঞ্হি অৰিপ্পৰাসসীমা ‘‘ঠপেত্ৰা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চা’’তি ৰুত্তত্তা গামঞ্চ গামূপচারঞ্চ ¶ ন ওত্থরতি, সমানসংৰাসকসীমাৰ ওত্থরতি. সমানসংৰাসকসীমা চেত্থ অত্তনো ধম্মতায গচ্ছতি, অৰিপ্পৰাসসীমা পন যত্থ সমানসংৰাসকসীমা, তত্থেৰ গচ্ছতি. ন হি তস্সা ৰিসুং নিমিত্তকিত্তনং অত্থি, তত্থ সচে অৰিপ্পৰাসায সম্মুতিকালে গামো অত্থি, তং সা ন ওত্থরতি ¶ . সচে পন সম্মতায সীমায পচ্ছা গামো নিৰিসতি, সোপি সীমসঙ্খ্যংযেৰ গচ্ছতি. যথা চ পচ্ছা নিৰিট্ঠো, এৰং পঠমং নিৰিট্ঠস্স পচ্ছা ৰড্ঢিতপ্পদেসোপি সীমসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. সচে সীমাসম্মুতিকালে গেহানি কতানি, ‘‘পৰিসিস্সামা’’তি আলযোপি অত্থি, মনুস্সা পন অপ্পৰিট্ঠা, পোরাণকগামং ৰা সচে গেহমেৰ ছড্ডেত্ৰা অঞ্ঞত্থ গতা, অগামোযেৰ এস, সীমা ওত্থরতি. সচে পন একম্পি কুলং পৰিট্ঠং ৰা অগতং ৰা অত্থি, গামোযেৰ, সীমা ন ওত্থরতি. অযমেত্থ সঙ্খেপো.
১৬২. অযং পন ৰিত্থারো (মহাৰ. অট্ঠ. ১৩৮) সীমং বন্ধিতুকামেন হি সামন্তৰিহারেসু ভিক্খূ তস্স তস্স ৰিহারস্স সীমাপরিচ্ছেদং পুচ্ছিত্ৰা বদ্ধসীমৰিহারানং সীমায সীমন্তরিকং, অবদ্ধসীমৰিহারানং সীমায উপচারং ঠপেত্ৰা দিসাচারিকভিক্খূনং নিস্সঞ্চারসমযে সচে একস্মিং গামখেত্তে সীমং বন্ধিতুকামা, যে তত্থ বদ্ধসীমৰিহারা, তেসু ভিক্খূনং ‘‘মযং অজ্জ সীমং বন্ধিস্সাম, তুম্হে সকসীমায পরিচ্ছেদতো মা নিক্খমিত্থা’’তি পেসেতব্বং. যে অবদ্ধসীমৰিহারা, তেসু ভিক্খূ একজ্ঝং সন্নিপাতেতব্বা, ছন্দারহানং ছন্দো আহরাপেতব্বো. ‘‘সচে অঞ্ঞানিপি গামখেত্তানি অন্তোকাতুকামা, তেসু গামেসু যে ভিক্খূ ৰসন্তি, তেহিপি আগন্তব্বং, অনাগচ্ছন্তানং ছন্দো আহরিতব্বো’’তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পন ‘‘নানাগামখেত্তানি নাম পাটিযেক্কং বদ্ধসীমসদিসানি, ন ততো ছন্দপারিসুদ্ধি আগচ্ছতি, অন্তোনিমিত্তগতেহি পন ভিক্খূহি আগন্তব্ব’’ন্তি ৰত্ৰা পুন আহ ‘‘সমানসংৰাসকসীমাসম্মন্ননকালে আগমনম্পি অনাগমনম্পি ৰট্টতি, অৰিপ্পৰাসসীমাসম্মন্ননকালে পন অন্তোনিমিত্তগতেহি আগন্তব্বং, অনাগচ্ছন্তানং ছন্দো আহরিতব্বো’’তি.
এৰং সন্নিপতিতেসু ভিক্খূসু ছন্দারহানং ছন্দে আহটে তেসু তেসু মগ্গেসু নদীতিত্থগামদ্ৰারাদীসু চ আগন্তুকভিক্খূনং সীঘং সীঘং হত্থপাসনযনত্থঞ্চেৰ বহিসীমকরণত্থঞ্চ আরামিকে চেৰ সমণুদ্দেসে চ ¶ ঠপেত্ৰা ভেরিসঞ্ঞং ৰা সঙ্খসঞ্ঞং ৰা কত্ৰা নিমিত্তকিত্তনানন্তরং ৰুত্তায ‘‘সুণাতু মে ভন্তে সঙ্ঘো’’তিআদিকায কম্মৰাচায সীমা বন্ধিতব্বা. কম্মৰাচাপরিযোসানেযেৰ নিমিত্তানি বহিকত্ৰা হেট্ঠা পথৰীসন্ধারকং উদকপরিযন্তং কত্ৰা সীমা গতা হোতি.
১৬৩. ইমং পন সমানসংৰাসকসীমং সম্মন্নন্তেহি পব্বজ্জূপসম্পদাদীনং সঙ্ঘকম্মানং সুখকরণত্থং পঠমং খণ্ডসীমা বন্ধিতব্বা. তং পন বন্ধন্তেহি ৰত্তং জানিতব্বং. সচে হি বোধিচেতিযভত্তসালাদীনি ¶ সব্বৰত্থূনি পতিট্ঠাপেত্ৰা কতৰিহারে বন্ধন্তি, ৰিহারমজ্ঝে বহূনং সমোসরণট্ঠানে অবন্ধিত্ৰা ৰিহারপচ্চন্তে ৰিৰিত্তোকাসে বন্ধিতব্বা. অকতৰিহারে বন্ধন্তেহি বোধিচেতিযাদীনং সব্বৰত্থূনং ঠানং সল্লক্খেত্ৰা যথা পতিট্ঠিতেসু ৰত্থূসু ৰিহারপচ্চন্তে ৰিৰিত্তোকাসে হোতি, এৰং বন্ধিতব্বা. সা হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন সচে একৰীসতি ভিক্খূ গণ্হাতি, ৰট্টতি, ততো ওরং ন ৰট্টতি, পরং ভিক্খুসহস্সং গণ্হন্তীপি ৰট্টতি. তং বন্ধন্তেহি সীমমাল়কস্স সমন্তা নিমিত্তুপগা পাসাণা ঠপেতব্বা, ন খণ্ডসীমায ঠিতেহি মহাসীমা বন্ধিতব্বা, ন মহাসীমায ঠিতেহি খণ্ডসীমা, খণ্ডসীমাযমেৰ পন ঠত্ৰা খণ্ডসীমা বন্ধিতব্বা.
তত্রাযং বন্ধনৰিধি – সমন্তা ‘‘এসো পাসাণো নিমিত্ত’’ন্তি এৰং নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা কম্মৰাচায সীমা সম্মন্নিতব্বা. অথ তস্সা এৰ দল়্হীকম্মত্থং অৰিপ্পৰাসকম্মৰাচা কাতব্বা. এৰঞ্হি ‘‘সীমং সমূহনিস্সামা’’তি আগতা সমূহনিতুং ন সক্খিস্সন্তি. সীমং সম্মন্নিত্ৰা বহি সীমন্তরিকপাসাণা ঠপেতব্বা. সীমন্তরিকা পচ্ছিমকোটিযা একরতনপ্পমাণা ৰট্টতি. ‘‘ৰিদত্থিপ্পমাণাপি ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং, ‘‘চতুরঙ্গুলপ্পমাণাপি ৰট্টতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. সচে পন ৰিহারো মহা হোতি, দ্ৰেপি তিস্সোপি ততুত্তরিম্পি খণ্ডসীমাযো বন্ধিতব্বা.
এৰং খণ্ডসীমং সম্মন্নিত্ৰা মহাসীমসম্মুতিকালে খণ্ডসীমতো নিক্খমিত্ৰা মহাসীমাযং ঠত্ৰা সমন্তা অনুপরিযাযন্তেহি সীমন্তরিকপাসাণা কিত্তেতব্বা, ততো অৰসেসনিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা হত্থপাসং অৰিজহন্তেহি কম্মৰাচায সমানসংৰাসকসীমং সম্মন্নিত্ৰা তস্সা দল়্হীকম্মত্থং অৰিপ্পৰাসকম্মৰাচাপি কাতব্বা. এৰঞ্হি ‘‘সীমং সমূহনিস্সামা’’তি আগতা সমূহনিতুং ন সক্খিস্সন্তি. সচে পন খণ্ডসীমায ¶ নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা ততো সীমন্তরিকায নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা মহাসীমায নিমিত্তানি কিত্তেন্তি, এৰং তীসু ঠানেসু নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা যং সীমং ইচ্ছন্তি, তং পঠমং বন্ধিতুং ৰট্টতি. এৰং সন্তেপি যথাৰুত্তনযেন খণ্ডসীমতোৰ পট্ঠায বন্ধিতব্বা. এৰং বদ্ধাসু পন সীমাসু খণ্ডসীমায ঠিতা ভিক্খূ মহাসীমায কম্মং করোন্তানং ন কোপেন্তি, মহাসীমায ৰা ঠিতা খণ্ডসীমায করোন্তানং, সীমন্তরিকায পন ঠিতা উভিন্নম্পি ন কোপেন্তি. গামখেত্তে ঠত্ৰা কম্মং করোন্তানং পন সীমন্তরিকায ঠিতা কোপেন্তি. সীমন্তরিকা হি গামখেত্তং ভজতি.
সীমা ¶ চ নামেসা ন কেৰলা পথৰীতলেযেৰ বদ্ধা বদ্ধা নাম হোতি, অথ খো পিট্ঠিপাসাণেপি কুটিগেহেপি লেণেপি পাসাদেপি পব্বতমত্থকেপি বদ্ধা বদ্ধাযেৰ হোতি. তত্থ পিট্ঠিপাসাণে বন্ধন্তেহি পাসাণপিট্ঠিযং রাজিং ৰা কোট্টেত্ৰা উদুক্খলং ৰা খণিত্ৰা নিমিত্তং ন কাতব্বং, নিমিত্তুপগপাসাণে ঠপেত্ৰা নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি. কম্মৰাচাপরিযোসানে সীমা পথৰীসন্ধারকং উদকপরিযন্তং কত্ৰা ওতরতি. নিমিত্তপাসাণা যথাঠানে ন তিট্ঠন্তি, তস্মা সমন্ততো রাজি ৰা উপট্ঠাপেতব্বা, চতূসু ৰা কোণেসু পাসাণা ৰিজ্ঝিতব্বা, ‘‘অযং সীমাপরিচ্ছেদো’’তি ৰত্ৰা অক্খরানি ৰা ছিন্দিতব্বানি. কেচি উসূযকা ‘‘সীমং ঝাপেস্সামা’’তি অগ্গিং দেন্তি, পাসাণাৰ ঝাযন্তি, ন সীমা.
কুটিগেহেপি ভিত্তিং অকিত্তেত্ৰা একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসট্ঠানং অন্তোকরিত্ৰা পাসাণনিমিত্তানি ঠপেত্ৰা সীমা সম্মন্নিতব্বা, অন্তোকুট্টমেৰ সীমা হোতি. সচে অন্তোকুট্টে একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসো নত্থি, পমুখে নিমিত্তপাসাণে ঠপেত্ৰা সম্মন্নিতব্বা. সচে এৰম্পি নপ্পহোতি, বহি নিব্বোদকপতনট্ঠানেপি নিমিত্তানি ঠপেত্ৰা সম্মন্নিতব্বা. এৰং সম্মতায পন সব্বং কুটিগেহং সীমট্ঠমেৰ হোতি.
চতুভিত্তিযলেণেপি বন্ধন্তেহি কুট্টং অকিত্তেত্ৰা পাসাণাৰ কিত্তেতব্বা, অন্তো ওকাসে অসতি পমুখেপি নিমিত্তানি ঠপেতব্বানি, এৰং লেণস্স অন্তো চ বহি চ সীমা হোতি.
উপরিপাসাদেপি ¶ ভিত্তিং অকিত্তেত্ৰা অন্তোপাসাণে ঠপেত্ৰা সীমা সম্মন্নিতব্বা. সচে নপ্পহোতি, পমুখেপি পাসাণে ঠপেত্ৰা সম্মন্নিতব্বা. এৰং সম্মতা উপরিপাসাদেযেৰ হোতি, হেট্ঠা ন ওতরতি. সচে পন বহূসু থম্ভেসু তুলানং উপরি কতপাসাদস্স হেট্ঠিমতলে কুট্টো যথা নিমিত্তানং অন্তো হোতি, এৰং উট্ঠহিত্ৰা তুলারুক্খেহি একসম্বন্ধো ঠিতো, হেট্ঠাপি ওতরতি, একথম্ভপাসাদস্স পন উপরিতলে বদ্ধা সীমা. সচে থম্ভমত্থকে একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসো হোতি, হেট্ঠা ওতরতি. সচে পাসাদভিত্তিতো নিগ্গতেসু নিয্যূহকাদীসু পাসাণে ঠপেত্ৰা সীমং বন্ধন্তি, পাসাদভিত্তি অন্তোসীমায হোতি. হেট্ঠা পনস্সা ওতরণানোতরণং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
হেট্ঠাপাসাদে কিত্তেন্তেহিপি ভিত্তি চ রুক্খত্থম্ভা চ ন কিত্তেতব্বা, ভিত্তিলগ্গে পন পাসাণত্থম্ভে কিত্তেতুং ৰট্টতি. এৰং কিত্তিতা সীমা হেট্ঠাপাসাদস্স পরিযন্তথম্ভানং অন্তোযেৰ হোতি. সচে পন হেট্ঠাপাসাদস্স কুট্টো উপরিমতলেন সম্বদ্ধো হোতি, উপরিপাসাদম্পি ¶ অভিরুহতি. সচে পাসাদস্স বহি নিব্বোদকপতনট্ঠানে নিমিত্তানি করোন্তি, সব্বো পাসাদো সীমট্ঠো হোতি.
পব্বতমত্থকে তলং হোতি একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসারহং, তত্থ পিট্ঠিপাসাণে ৰিয সীমং বন্ধন্তি, হেট্ঠাপব্বতেপি তেনেৰ পরিচ্ছেদেন সীমা ওতরতি. তালমূলকপব্বতেপি উপরি সীমা বদ্ধা হেট্ঠা ওতরতেৰ. যো পন ৰিতানসণ্ঠানো হোতি, উপরি একৰীসতিযা ভিক্খূনং ওকাসো অত্থি, হেট্ঠা নত্থি, তস্সুপরি বদ্ধা সীমা হেট্ঠা ন ওতরতি. এৰং মুদিঙ্গসণ্ঠানো ৰা হোতু পণৰসণ্ঠানো ৰা, যস্স হেট্ঠা ৰা মজ্ঝে ৰা সীমপ্পমাণং নত্থি, তস্স উপরি বদ্ধা সীমা হেট্ঠা ন ওতরতি. যস্স পন দ্ৰে কূটানি আসন্নে ঠিতানি, একস্সপি উপরি সীমপ্পমাণং নপ্পহোতি, তস্স কূটন্তরং চিনিত্ৰা ৰা পূরেত্ৰা ৰা একাবদ্ধং কত্ৰা উপরি সীমা সম্মন্নিতব্বা. একো সপ্পফণসদিসো পব্বতো, তস্স উপরি সীমপ্পমাণস্স অত্থিতায সীমং বন্ধন্তি, তস্স চে হেট্ঠা আকাসপব্ভারং হোতি, সীমা ন ওতরতি. সচে পনস্স ৰেমজ্ঝে সীমপ্পমাণো সুসিরপাসাণো হোতি, ওতরতি, সো চ পাসাণো সীমট্ঠোযেৰ হোতি. অথাপিস্স হেট্ঠালেণস্স কুট্টো অগ্গকোটিং আহচ্চ তিট্ঠতি ¶ , ওতরতি, হেট্ঠা চ উপরি চ সীমাযেৰ হোতি. সচে পন হেট্ঠা উপরিমস্স সীমাপরিচ্ছেদস্স পারতো অন্তোলেণং হোতি, বহি সীমা ন ওতরতি. অথাপি উপরিমস্স সীমাপরিচ্ছেদস্স ওরতো বহি লেণং হোতি, অন্তো সীমা ন ওতরতি. অথাপি উপরি সীমাপরিচ্ছেদো খুদ্দকো, হেট্ঠা লেণং মহন্তং সীমাপরিচ্ছেদমতিক্কমিত্ৰা ঠিতং, সীমা উপরিযেৰ হোতি, হেট্ঠা ন ওতরতি. যদি পন লেণং খুদ্দকং সব্বপচ্ছিমসীমাপরিমাণং, উপরি সীমা মহতী নং অজ্ঝোত্থরিত্ৰা ঠিতা, সীমা ওতরতি. অথ লেণং অতিখুদ্দকং সীমপ্পমাণং ন হোতি, সীমা উপরিযেৰ হোতি, হেট্ঠা ন ওতরতি. সচে ততো উপড্ঢং ভিজ্জিত্ৰা পততি, সীমপ্পমাণং চেপি হোতি, বহি পতিতং অসীমা. অপতিতং পন যদি সীমপ্পমাণং, সীমা হোতিযেৰ.
খণ্ডসীমা চ নীচৰত্থুকা হোতি, তং পূরেত্ৰা উচ্চৰত্থুকং করোন্তি, সীমাযেৰ. সীমায গেহং করোন্তি, সীমট্ঠকমেৰ হোতি. সীমায পোক্খরণিং খণন্তি, সীমাযেৰ. ওঘো সীমামণ্ডলং ওত্থরিত্ৰা গচ্ছতি, সীমামাল়কে অট্টং বন্ধিত্ৰা কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সীমায হেট্ঠা উমঙ্গনদী হোতি, ইদ্ধিমা ভিক্খু তত্থ নিসীদতি. সচে সা নদী পঠমং গতা, সীমা পচ্ছা বদ্ধা, কম্মং ন কোপেতি. অথ পঠমং সীমা বদ্ধা, পচ্ছা নদী গতা, কম্মং কোপেতি, হেট্ঠাপথৰীতলে ঠিতো পন কোপেতিযেৰ.
সীমামাল়কে ¶ ৰটরুক্খো হোতি, তস্স সাখা ৰা ততো নিগ্গতপারোহো ৰা মহাসীমায পথৰীতলং ৰা তত্থজাতরুক্খাদীনি ৰা আহচ্চ তিট্ঠতি, মহাসীমং ৰা সোধেত্ৰা কম্মং কাতব্বং, তে ৰা সাখাপারোহা ছিন্দিত্ৰা বহিট্ঠকা কাতব্বা. অনাহচ্চ ঠিতসাখাদীসু আরুল়্হভিক্খূ হত্থপাসং আনেতব্বা. এৰং মহাসীমায জাতরুক্খস্স সাখা ৰা পারোহো ৰা ৰুত্তনযেনেৰ সীমামাল়কে পতিট্ঠাতি, ৰুত্তনযেনেৰ সীমং সোধেত্ৰা ৰা কম্মং কাতব্বং, তে ৰা সাখাপারোহা ছিন্দিত্ৰা বহিট্ঠকা কাতব্বা. সচে মাল়কে কম্মে করিযমানে কোচি ভিক্খু মাল়কস্স অন্তো পৰিসিত্ৰা ৰেহাসং ঠিতসাখায নিসীদতি, পাদা ৰাস্স ভূমিগতা হোন্তি, নিৰাসনপারুপনং ৰা ভূমিং ফুসতি, কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. পাদে পন নিৰাসনপারুপনঞ্চ উক্খিপাপেত্ৰা কাতুং কম্মং ৰট্টতি, ইদঞ্চ ¶ লক্খণং পুরিমনযেপি ৰেদিতব্বং. অযং পন ৰিসেসো – তত্র উক্খিপাপেত্ৰা কাতুং ন ৰট্টতি, হত্থপাসমেৰ আনেতব্বো. সচে অন্তোসীমতো পব্বতো অব্ভুগ্গচ্ছতি, তত্রট্ঠো ভিক্খু হত্থপাসং আনেতব্বো. ইদ্ধিযা অন্তোপব্বতং পৰিট্ঠেপি এসেৰ নযো. বজ্ঝমানা এৰ হি সীমা পমাণরহিতং পদেসং ন ওতরতি, বদ্ধায সীমায জাতং যং কিঞ্চি যত্থ কত্থচি একসম্বন্ধেন গতং সীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতীতি.
তিযোজনপরমং পন সীমং সম্মন্নন্তেন মজ্ঝে ঠত্ৰা যথা চতূসুপি দিসাসু দিযড্ঢদিযড্ঢযোজনং হোতি, এৰং সম্মন্নিতব্বা. সচে পন মজ্ঝে ঠত্ৰা একেকদিসতো তিযোজনং করোন্তি, ছযোজনং হোতীতি ন ৰট্টতি. চতুরস্সং ৰা তিকোণং ৰা সম্মন্নন্তেন যথা কোণতো কোণং তিযোজনং হোতি, এৰং সম্মন্নিতব্বা. সচে হি যেন কেনচি পরিযন্তেন কেসগ্গমত্তম্পি তিযোজনং অতিক্কামেতি, আপত্তিঞ্চ আপজ্জতি, সীমা চ অসীমা হোতি.
১৬৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নদীপারসীমা সম্মন্নিতব্বা, যো সম্মন্নেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৪০) ৰচনতো নদীপারসীমা ন সম্মন্নিতব্বা. যত্র পন ধুৰনাৰা ৰা ধুৰসেতু ৰা অভিমুখতিত্থেযেৰ অত্থি, এৰরূপং নদীপারসীমং সম্মন্নিতুং ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যত্থস্স ধুৰনাৰা ৰা ধুৰসেতু ৰা, এৰরূপং নদীপারসীমং সম্মন্নিতু’’ন্তি হি ৰুত্তং. সচে ধুৰনাৰা ৰা ধুৰসেতু ৰা অভিমুখতিত্থে নত্থি, ঈসকং উদ্ধং অভিরুহিত্ৰা অধো ৰা ওরোহিত্ৰা অত্থি, এৰম্পি ৰট্টতি. করৰিকতিস্সত্থেরো পন ‘‘গাৰুতমত্তব্ভন্তরেপি ৰট্টতী’’তি আহ.
ইমঞ্চ পন নদীপারসীমং সম্মন্নন্তেন একস্মিঞ্চ তীরে ঠত্ৰা উপরিসোতে নদীতীরে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা ততো পট্ঠায অত্তানং পরিক্খিপন্তেন যত্তকং পরিচ্ছেদং ইচ্ছতি, তস্স পরিযোসানে ¶ অধোসোতেপি নদীতীরে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা পরতীরে সম্মুখট্ঠানে নদীতীরে নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. ততো পট্ঠায যত্তকং পরিচ্ছেদং ইচ্ছতি, তস্স ৰসেন যাৰ উপরিসোতে পঠমং কিত্তিতনিমিত্তস্স সম্মুখা নদীতীরে নিমিত্তং, তাৰ কিত্তেত্ৰা পচ্চাহরিত্ৰা পঠমকিত্তিতনিমিত্তেন সদ্ধিং ঘটেতব্বং. অথ সব্বনিমিত্তানং অন্তো ঠিতে ভিক্খূ হত্থপাসগতে কত্ৰা কম্মৰাচায ¶ সীমা সম্মন্নিতব্বা. নদিযা ঠিতা অনাগতাপি কম্মং ন কোপেন্তি, সম্মুতিপরিযোসানে ঠপেত্ৰা নদিং নিমিত্তানং অন্তো পরতীরে চ ওরিমতীরে চ একসীমা হোতি, নদী পন বদ্ধসীমাসঙ্খ্যং ন গচ্ছতি. ৰিসুং নদীসীমা এৰ হি সা.
সচে অন্তোনদিযং দীপকো হোতি, তং অন্তোসীমায কাতুকামেন পুরিমনযেনেৰ অত্তনা ঠিততীরে নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা দীপকস্স ওরিমন্তে চ পারিমন্তে চ নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. অথ পরতীরে নদিযা ওরিমতীরে নিমিত্তস্স সম্মুখট্ঠানে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা ততো পট্ঠায পুরিমনযেনেৰ যাৰ উপরিসোতে পঠমং কিত্তিতনিমিত্তস্স সম্মুখা নিমিত্তং, তাৰ কিত্তেতব্বং. অথ দীপকস্স পারিমন্তে চ ওরিমন্তে চ নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা পচ্চাহরিত্ৰা পঠমং কিত্তিতনিমিত্তেন সদ্ধিং ঘটেতব্বং. অথ দ্ৰীসু তীরেসু দীপকেসু চ ভিক্খূ সব্বে হত্থপাসগতে কত্ৰা কম্মৰাচায সীমা সম্মন্নিতব্বা, নদিযং ঠিতা অনাগচ্ছন্তাপি কম্মং ন কোপেন্তি, সম্মুতিপরিযোসানে ঠপেত্ৰা নদিং নিমিত্তানং অন্তো তীরদ্ৰযঞ্চ দীপকো চ একসীমা হোতি, নদী পন নদীসীমাযেৰ.
সচে পন দীপকো ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদতো উদ্ধং ৰা অধো ৰা অধিকতরো হোতি, অথ ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদনিমিত্তস্স উজুকমেৰ সম্মুখীভূতে দীপকস্স ওরিমন্তে নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা ততো পট্ঠায দীপকসিখরং পরিক্খিপন্তেন পুন দীপকস্স ওরিমন্তে নিমিত্তসম্মুখে পারিমন্তে নিমিত্তং কিত্তেতব্বং. ততো পরং পুরিমনযেনেৰ পরতীরে সম্মুখনিমিত্তমাদিং কত্ৰা পরতীরে নিমিত্তানি চ দীপকস্স পারিমন্তওরিমন্তে নিমিত্তানি চ কিত্তেত্ৰা পঠমকিত্তিতনিমিত্তেন সদ্ধিং ঘটনা কাতব্বা. এৰং কিত্তেত্ৰা সম্মতা সীমা পব্বতসণ্ঠানা হোতি. সচে পন দীপকো ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদতো উদ্ধম্পি অধোপি অধিকতরো হোতি, পুরিমনযেনেৰ দীপকস্স উভোপি সিখরানি পরিক্খিপিত্ৰা নিমিত্তানি কিত্তেন্তেন নিমিত্তঘটনা কাতব্বা. এৰং কিত্তেত্ৰা সম্মতা সীমা মুদিঙ্গসণ্ঠানা হোতি. সচে দীপকো ৰিহারসীমাপরিচ্ছেদস্স অন্তো খুদ্দকো হোতি, সব্বপঠমেন নযেন দীপকে নিমিত্তানি কিত্তেতব্বানি. এৰং কিত্তেত্ৰা সম্মতা সীমা পণৰসণ্ঠানা হোতি. এৰং তাৰ সীমাবন্ধনং ৰেদিতব্বং.
১৬৫. এৰং ¶ বদ্ধা পন সীমা কদা অসীমা হোতীতি? যদা সঙ্ঘো সীমং সমূহনতি, তদা অসীমা হোতি. কথং পনেসা সমূহনিতব্বাতি? ‘‘সীমং ¶ , ভিক্খৰে, সম্মন্নন্তেন পঠমং সমানসংৰাসসীমা সম্মন্নিতব্বা, পচ্ছা তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সম্মন্নিতব্বো. সীমং, ভিক্খৰে, সমূহনন্তেন পঠমং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সমূহন্তব্বো, পচ্ছা সমানসংৰাসসীমা সমূহন্তব্বা’’তি ৰচনতো পঠমং অৰিপ্পৰাসো সমূহনিতব্বো, পচ্ছা সীমা সমূহনিতব্বাতি. কথং? ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যো সো সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সম্মতো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসং সমূহনেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যো সো সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো সম্মতো, সঙ্ঘো তং তিচীরেন অৰিপ্পৰাসং সমূহনতি. যস্সাযস্মতো খমতি এতস্স তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসস্স সমুগ্ঘাতো, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সমূহতো সো সঙ্ঘেন তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৪৫) –
এৰং তাৰ অৰিপ্পৰাসো সমূহনিতব্বো.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো তং সীমং সমূহনেয্য সমানসংৰাসং একূপোসথং, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যা সা সঙ্ঘেন সীমা সম্মতা সমানসংৰাসা একূপোসথা, সঙ্ঘো তং সীমং সমূহনতি সমানসংৰাসং একূপোসথং. যস্সাযস্মতো খমতি এতিস্সা সীমায সমানসংৰাসায একূপোসথায সমুগ্ঘাতো, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সমূহতা ¶ সা সীমা সঙ্ঘেন সমানসংৰাসা একূপোসথা, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ১৪৬) –
এৰং ¶ সীমা সমূহনিতব্বা.
সমূহনন্তেন পন ভিক্খুনা ৰত্তং জানিতব্বং. তত্রিদং ৰত্তং (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৪) – খণ্ডসীমায ঠত্ৰা অৰিপ্পৰাসসীমা ন সমূহন্তব্বা, তথা অৰিপ্পৰাসসীমায ঠত্ৰা খণ্ডসীমাপি. খণ্ডসীমায পন ঠিতেন খণ্ডসীমাৰ সমূহনিতব্বা, তথা ইতরায ঠিতেন ইতরা. সীমং নাম দ্ৰীহি কারণেহি সমূহনন্তি পকতিযা খুদ্দকং পুন আৰাসৰড্ঢনত্থায মহতিং ৰা কাতুং, পকতিযা মহতিং পুন অঞ্ঞেসং ৰিহারোকাসদানত্থায খুদ্দকং ৰা কাতুং. তত্থ সচে খণ্ডসীমঞ্চ অৰিপ্পৰাসসীমঞ্চ জানন্তি, সমূহনিতুঞ্চেৰ বন্ধিতুঞ্চ সক্খিস্সন্তি. খণ্ডসীমং পন জানন্তা অৰিপ্পৰাসং অজানন্তাপি সমূহনিতুঞ্চেৰ বন্ধিতুঞ্চ সক্খিস্সন্তি. খণ্ডসীমং অজানন্তা অৰিপ্পৰাসংযেৰ জানন্তা চেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণউপওসথাগারাদীসু নিরাসঙ্কট্ঠানেসু ঠত্ৰা অপ্পেৰ নাম সমূহনিতুং সক্খিস্সন্তি, পটিবন্ধিতুং পন ন সক্খিস্সন্তেৰ. সচে বন্ধেয্যুং, সীমাসম্ভেদং কত্ৰা ৰিহারং অৰিহারং করেয্যুং, তস্মা ন সমূহনিতব্বা. যে পন উভোপি ন জানন্তি, তে নেৰ সমূহনিতুং, ন বন্ধিতুং সক্খিস্সন্তি. অযঞ্হি সীমা নাম কম্মৰাচায ৰা অসীমা হোতি সাসনন্তরধানেন ৰা, ন চ সক্কা সীমং অজানন্তেহি কম্মৰাচা কাতুং, তস্মা ন সমূহনিতব্বা, সাধুকং পন ঞত্ৰাযেৰ সমূহনিতব্বা চেৰ বন্ধিতব্বা চাতি. অযং তাৰ বদ্ধসীমায ৰিনিচ্ছযো.
১৬৬. অবদ্ধসীমা পন গামসীমা সত্তব্ভন্তরসীমা উদকুক্খেপসীমাতি তিৰিধা. তত্থ যাৰতা একং গামখেত্তং, অযং গামসীমা নাম, গামগ্গহণেন চেত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৭) নগরম্পি নিগমম্পি গহিতমেৰ হোতি. তত্থ যত্তকে পদেসে তস্স তস্স গামস্স গামভোজকা বলিং লভন্তি, সো পদেসো অপ্পো ৰা হোতু মহন্তো ৰা, গামসীমাত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি. নগরনিগমসীমাসুপি এসেৰ নযো. যম্পি একস্মিংযেৰ গামখেত্তে একং পদেসং ‘‘অযং ৰিসুংগামো হোতূ’’তি পরিচ্ছিন্দিত্ৰা রাজা কস্সচি দেতি, সোপি ৰিসুংগামসীমা হোতিযেৰ, তস্মা সা চ ইতরা চ পকতিগামনগরনিগমসীমা ¶ বদ্ধসীমাসদিসাযেৰ হোন্তি, কেৰলং পন তিচীৰরৰিপ্পৰাসপরিহারং ন লভন্তি.
অগামকে পন অরঞ্ঞে সমন্তা সত্তব্ভন্তরা সত্তব্ভন্তরসীমা নাম. তত্থ অগামকং নাম অরঞ্ঞং ৰিঞ্ঝাটৰীআদীসু ৰা সমুদ্দমজ্ঝে ৰা মচ্ছবন্ধানং অগমনপথে দীপকেসু লব্ভতি. সমন্তা সত্তব্ভন্তরাতি মজ্ঝে ঠিতানং সব্বদিসাসু সত্তব্ভন্তরা ৰিনিব্বেধেন চুদ্দস হোন্তি. তত্থ একং অব্ভন্তরং অট্ঠৰীসতিহত্থপ্পমাণং হোতি. অযঞ্চ সীমা পরিসৰসেন ৰড্ঢতি ¶ , তস্মা সমন্তা পরিসপরিযন্ততো পট্ঠায অব্ভন্তরপরিচ্ছেদো কাতব্বো. সচে পন দ্ৰে সঙ্ঘা ৰিসুং উপোসথং করোন্তি, দ্ৰিন্নং সত্তব্ভন্তরানং অন্তরে অঞ্ঞমেকং অব্ভন্তরং উপচারত্থায ঠপেতব্বং.
১৬৭. যা পনেসা ‘‘সব্বা, ভিক্খৰে, নদী অসীমা, সব্বো সমুদ্দো অসীমো, সব্বো জাতস্সরো অসীমো’’তি (মহাৰ. ১৪৭) এৰং নদীআদীনং বদ্ধসীমভাৰং পটিক্খিপিত্ৰা পুন ‘‘নদিযা ৰা, ভিক্খৰে, সমুদ্দে ৰা জাতস্সরে ৰা যং মজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সমন্তা উদকুক্খেপা, অযং তত্থ সমানসংৰাসা একূপোসথা’’তি (মহাৰ. ১৪৭) ৰুত্তা, অযং উদকুক্খেপসীমা নাম. তত্থ নদী নদীনিমিত্তে ৰুত্তলক্খণাৰ, সমুদ্দোপি পাকটোযেৰ. যো পন যেন কেনচি খণিত্ৰা অকতো সযংজাতো সোব্ভো সমন্ততো আগতেন উদকেন পূরিতো তিট্ঠতি, যত্থ নদিযং ৰুত্তপ্পকারে ৰস্সকালে উদকং সন্তিট্ঠতি, অযং জাতস্সরো নাম. যোপি নদিং ৰা সমুদ্দং ৰা ভিন্দিত্ৰা নিক্খন্তউদকেন খতো সোব্ভো এতং লক্খণং পাপুণাতি, অযম্পি জাতস্সরোযেৰ. এতেসু নদীআদীসু যং ঠানং থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স সমন্ততো উদকুক্খেপেন পরিচ্ছিন্নং, অযং উদকুক্খেপসীমা নাম.
কথং পন উদকুক্খেপো কাতব্বোতি? যথা অক্খধুত্তা দারুগুল়ং খিপন্তি, এৰং উদকং ৰা ৰালুকং ৰা হত্থেন গহেত্ৰা থামমজ্ঝিমেন পুরিসেন সব্বথামেন খিপিতব্বং. যত্থ এৰং খিত্তং উদকং ৰা ৰালুকা ৰা পততি, অযমেকো উদকুক্খেপো, তস্স অন্তোহত্থপাসং ৰিজহিত্ৰা ঠিতো কম্মং কোপেতি. যাৰ পরিসা ৰড্ঢতি, তাৰ সীমাপি ৰড্ঢতি, পরিসপরিযন্ততো উদকুক্খেপোযেৰ পমাণং, অযং পন এতেসং নদীআদীনং ¶ অন্তোযেৰ লব্ভতি, ন বহি. তস্মা নদিযা ৰা জাতস্সরে ৰা যত্তকং পদেসং পকতিৰস্সকালে চতূসু মাসেসু উদকং ওত্থরতি, সমুদ্দে যস্মিং পদেসে পকতিৰীচিযো ওসরিত্ৰা সণ্ঠহন্তি, ততো পট্ঠায কপ্পিযভূমি, তত্থ ঠত্ৰা উপোসথাদিকম্মং কাতুং ৰট্টতি, দুব্বুট্ঠিকালে ৰা গিম্হে ৰা নদীজাতস্সরেসু সুক্খেসুপি সা এৰ কপ্পিযভূমি. সচে পন সুক্খে জাতস্সরে ৰাপিং ৰা খণন্তি, ৰপ্পং ৰা করোন্তি, তং ঠানং গামখেত্তং হোতি. যা পনেসা ‘‘কপ্পিযভূমী’’তি ৰুত্তা, ততো বহি উদকুক্খেপসীমা ন গচ্ছতি, অন্তো গচ্ছতি, তস্মা তেসং অন্তো পরিসপরিযন্ততো পট্ঠায সমন্তা উদকুক্খেপপরিচ্ছেদো কাতব্বো, অযমেত্থ সঙ্খেপো.
অযং পন ৰিত্থারো – সচে নদী নাতিদীঘা হোতি, পভৰতো পট্ঠায যাৰ মুখদ্ৰারা সব্বত্থ সঙ্ঘো নিসীদতি, উদকুক্খেপসীমায কম্মং নত্থি, সকলাপি নদী এতেসংযেৰ ভিক্খূনং পহোতি ¶ . যং পন মহাসুমত্থেরেন ৰুত্তং ‘‘যোজনং পৰত্তমানাযেৰ নদী, তত্রাপি উপরি অড্ঢযোজনং পহায হেট্ঠা অড্ঢযোজনে কম্মং কাতুং ৰট্টতী’’তি, তং মহাপদুমত্থেরেনেৰ পটিক্খিত্তং. ভগৰতা হি ‘‘তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেত্ৰা যত্থ কত্থচি উত্তরন্তিযা ভিক্খুনিযা অন্তরৰাসকো তেমিযতী’’তি (পাচি. ৬৯২) ইদং নদিযা পমাণং ৰুত্তং, ন যোজনং ৰা অড্ঢযোজনং ৰা, তস্মা যা ইমস্স সুত্তস্স ৰসেন পুব্বে ৰুত্তলক্খণা নদী, তস্সা পভৰতো পট্ঠায সঙ্ঘকম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পনেত্থ বহূ ভিক্খূ ৰিসুং ৰিসুং কম্মং করোন্তি, সব্বেহি অত্তনো চ অঞ্ঞেসঞ্চ উদকুক্খেপপরিচ্ছেদস্স অন্তরা অঞ্ঞো উদকুক্খেপো সীমন্তরিকত্থায ঠপেতব্বো, ততো অধিকং ৰট্টতিযেৰ, ঊনং পন ন ৰট্টতীতি ৰুত্তং. জাতস্সরসমুদ্দেপি এসেৰ নযো.
নদিযা পন ‘‘কম্মং করিস্সামা’’তি গতেহি সচে নদী পরিপুণ্ণা হোতি সমতিত্তিকা, উদকসাটিকং নিৰাসেত্ৰা অন্তোনদিযংযেৰ কম্মং কাতব্বং. সচে ন সক্কোন্তি, নাৰাযপি ঠত্ৰা কাতব্বং. গচ্ছন্তিযা পন নাৰায কাতুং ন ৰট্টতি. কস্মা? উদকুক্খেপমত্তমেৰ হি সীমা. তং নাৰা সীঘমেৰ অতিক্কমতি, এৰং সতি অঞ্ঞিস্সা সীমায ঞত্তি, অঞ্ঞিস্সা অনুসাৰনা হোতি, তস্মা নাৰং অরিত্তেন ৰা ঠপেত্ৰা পাসাণে ¶ ৰা লম্বেত্ৰা অন্তোনদিযং জাতরুক্খে ৰা বন্ধিত্ৰা কম্মং কাতব্বং. অন্তোনদিযং বদ্ধঅট্টকেপি অন্তোনদিযং জাতরুক্খেপি ঠিতেহি কাতুং ৰট্টতি. সচে পন রুক্খস্স সাখা ৰা ততো নিক্খন্তপারোহো ৰা বহিনদীতীরে ৰিহারসীমায ৰা গামসীমায ৰা পতিট্ঠিতো, সীমং ৰা সোধেত্ৰা সাখং ৰা ছিন্দিত্ৰা কম্মং কাতব্বং. বহিনদীতীরে জাতরুক্খস্স অন্তোনদিযং পৰিট্ঠসাখায ৰা পারোহে ৰা নাৰং বন্ধিত্ৰা কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, করোন্তেহি সীমা ৰা সোধেতব্বা, ছিন্দিত্ৰা ৰাস্স বহিপতিট্ঠিতভাৰো নাসেতব্বো. নদীতীরে পন খাণুকং কোট্টেত্ৰা তত্থ বদ্ধনাৰায ন ৰট্টতিযেৰ. নদিযং সেতুং করোন্তি, সচে অন্তোনদিযংযেৰ সেতু চ সেতুপাদা চ হোন্তি, সেতুম্হি ঠিতেহি কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন সেতু ৰা সেতুপাদা ৰা বহিতীরে পতিট্ঠিতা, কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, সীমং সোধেত্ৰা কাতব্বং. অথ সেতুপাদা অন্তো, সেতু পন উভিন্নম্পি তীরানং উপরিআকাসে ঠিতো, ৰট্টতি.
অন্তোনদিযং পাসাণো ৰা দীপকো ৰা হোতি, তত্থ যত্তকং পদেসং পুব্বে ৰুত্তপ্পকারে পকতিৰস্সকালে ৰস্সানস্স চতূসু মাসেসু উদকং ওত্থরতি, সো নদীসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. অতিৰুট্ঠিকালে ওঘেন ওত্থতোকাসো ন গহেতব্বো. সো হি গামসীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. নদিতো মাতিকং নীহরন্তা নদিযং আৰরণং করোন্তি, তং চে ওত্থরিত্ৰা ৰা ৰিনিব্বিজ্ঝিত্ৰা ৰা উদকং গচ্ছতি, সব্বত্থ পৰত্তনট্ঠানে কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন আৰরণেন ৰা কোট্টকবন্ধনেন ¶ ৰা সোতং পচ্ছিন্দতি, উদকং নপ্পৰত্ততি, অপ্পৰত্তনট্ঠানে কাতুং ন ৰট্টতি, আৰরণমত্তকেপি কাতুং ন ৰট্টতি. সচে কোচি আৰরণপ্পদেসো পুব্বে ৰুত্তপাসাণদীপকপ্পদেসো ৰিয উদকেন অজ্ঝোত্থরীযতি, তত্থ ৰট্টতি. সো হি নদীসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. নদিং ৰিনাসেত্ৰা তল়াকং করোন্তি, হেট্ঠা পাল়িবদ্ধা উদকং আগন্ত্ৰা তল়াকং পূরেত্ৰা তিট্ঠতি, এত্থ কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, উপরি পৰত্তনট্ঠানে হেট্ঠা চ ছড্ডিতোদকং নদিং ওতরিত্ৰা সন্দনট্ঠানতো পট্ঠায ৰট্টতি. দেৰে অৰস্সন্তে হেমন্তগিম্হেসু ৰা সুক্খনদিযাপি ৰট্টতি, নদিতো নীহটমাতিকায ন ৰট্টতি. সচে সা কালন্তরেন ভিজ্জিত্ৰা নদী হোতি, ৰট্টতি. কাচি নদী উপ্পতিত্ৰা গামনিগমসীমং ওত্থরিত্ৰা পৰত্ততি, নদীযেৰ হোতি, কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন ৰিহারসীমং ওত্থরতি, ৰিহারসীমাত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি.
সমুদ্দেপি ¶ কম্মং করোন্তেহি যং পদেসং উদ্ধং ৰড্ঢনউদকং ৰা পকতিৰীচি ৰা ৰেগেন আগন্ত্ৰা ওত্থরতি, তত্থ কাতুং ন ৰট্টতি. যস্মিং পন পদেসে পকতিৰীচিযো ওসরিত্ৰা সণ্ঠহন্তি, সো উদকন্ততো পট্ঠায অন্তো সমুদ্দো নাম, তত্থ ঠিতেহি কম্মং কাতব্বং. সচে ঊমিৰেগো বাধতি, নাৰায ৰা অট্টকে ৰা ঠত্ৰা কাতব্বং. তেসু ৰিনিচ্ছযো নদিযং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. সমুদ্দে পিট্ঠিপাসাণো হোতি, তং কদাচি ঊমিযো আগন্ত্ৰা ওত্থরন্তি, কদাচি ন ওত্থরন্তি, তত্থ কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. সো হি গামসীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. সচে পন ৰীচীসু আগতাসুপি অনাগতাসুপি পকতিউদকেনেৰ ওত্থরীযতি, ৰট্টতি. দীপকো ৰা পব্বতো ৰা হোতি, সো চে দূরে হোতি মচ্ছবন্ধানং অগমনপথে, অরঞ্ঞসীমাসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. তেসং গমনপরিযন্তস্স ওরতো পন গামসীমাসঙ্খ্যং গচ্ছতি, তত্থ গামসীমং অসোধেত্ৰা কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. সমুদ্দো গামসীমং ৰা নিগমসীমং ৰা ওত্থরিত্ৰা তিট্ঠতি, সমুদ্দোৰ হোতি, তত্থ কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে পন ৰিহারসীমং ওত্থরতি, ৰিহারসীমাত্ৰেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি.
জাতস্সরে কম্মং করোন্তেহি যত্থ পুব্বে ৰুত্তপ্পকারে ৰস্সকালে ৰস্সে পচ্ছিন্নমত্তে পিৰিতুং ৰা হত্থপাদে ৰা ধোৰিতুং উদকং ন হোতি, সুক্খতি, অযং ন জাতস্সরো, গামখেত্তসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি, তত্থ কম্মং ন কাতব্বং. যত্থ পন ৰুত্তপ্পকারে ৰস্সকালে উদকং সন্তিট্ঠতি, অযমেৰ জাতস্সরো. তস্স যত্তকে পদেসে ৰস্সানং চাতুমাসে উদকং তিট্ঠতি, তত্থ কম্মং কাতুং ৰট্টতি. সচে গম্ভীরং উদকং, অট্টকং বন্ধিত্ৰা তত্থ ঠিতেহিপি জাতস্সরস্স অন্তোজাতরুক্খম্হি বদ্ধঅট্টকেপি কাতুং ৰট্টতি. পিট্ঠিপাসাণদীপকেসু পনেত্থ নদিযং ৰুত্তসদিসোৰ ৰিনিচ্ছযো. সমৰস্সদেৰকালে পহোনকজাতস্সরো পন চেপি দুব্বুট্ঠিককালে ৰা ¶ গিম্হহেমন্তেসু ৰা সুক্খতি, নিরুদকো হোতি, তত্থ সঙ্ঘকম্মং কাতুং ৰট্টতি. যং অন্ধকট্ঠকথাযং ৰুত্তং ‘‘সব্বো জাতস্সরো সুক্খো অনোদকো গামখেত্তংযেৰ ভজতী’’তি, তং ন গহেতব্বং. সচে পনেত্থ উদকত্থায আৰাটং ৰা পোক্খরণীআদীনি ৰা খণন্তি, তং ঠানং অজাতস্সরো হোতি, গামসীমাসঙ্খ্যং গচ্ছতি. লাবুতিপুসকাদিৰপ্পে কতেপি এসেৰ নযো. সচে পন নং পূরেত্ৰা থলং ৰা করোন্তি, একস্মিং ¶ দিসাভাগে পাল়িং বন্ধিত্ৰা সব্বমেৰ নং মহাতল়াকং ৰা করোন্তি, সব্বোপি অজাতস্সরো হোতি, গামসীমাসঙ্খ্যং গচ্ছতি. লোণীপি জাতস্সরসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি. ৰস্সিকে চত্তারো মাসে উদকট্ঠানোকাসে কম্মং কাতুং ৰট্টতীতি. অযং অবদ্ধসীমায ৰিনিচ্ছযো.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
সীমাৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২৫. উপোসথপৰারণাৰিনিচ্ছযকথা
১৬৮. উপোসথপৰারণাতি ¶ এত্থ (কঙ্খা. অট্ঠ. নিদানৰণ্ণনা) দিৰসৰসেন তযো উপোসথা চাতুদ্দসিকো পন্নরসিকো সামগ্গীউপোসথোতি. তত্থ হেমন্তগিম্হৰস্সানানং তিণ্ণং উতূনং ততিযসত্তমপক্খেসু দ্ৰে দ্ৰে কত্ৰা ছ চাতুদ্দসিকা, সেসা পন্নরসিকাতি এৰং একসংৰচ্ছরে চতুৰীসতি উপোসথা. ইদং তাৰ পকতিচারিত্তং. তথারূপপচ্চযে সতি অঞ্ঞস্মিম্পি চাতুদ্দসে উপোসথং কাতুং ৰট্টতি. পুরিমৰস্সংৰুট্ঠানং পন পুব্বকত্তিকপুণ্ণমা, তেসংযেৰ সচে ভণ্ডনকারকেহি উপদ্দুতা পৰারণং পচ্চুক্কড্ঢন্তি, অথ কত্তিকমাসস্স কাল়পক্খচাতুদ্দসো ৰা পচ্ছিমকত্তিকপুণ্ণমা ৰা পচ্ছিমৰস্সংৰুট্ঠানঞ্চ পচ্ছিমকত্তিকপুণ্ণমা এৰ ৰাতি ইমে তযো পৰারণাদিৰসাপি হোন্তি. ইদম্পি পকতিচারিত্তমেৰ. তথারূপপচ্চযে সতি দ্ৰিন্নং কত্তিকপুণ্ণমানং পুরিমেসু চাতুদ্দসেসুপি পৰারণং কাতুং ৰট্টতি. যদা পন কোসম্বকক্খন্ধকে (মহাৰ. ৪৫১ আদযো) আগতনযেন ভিন্নে ভিক্খুসঙ্ঘে ওসারিতে তস্মিং ভিক্খুস্মিং সঙ্ঘো তস্স ৰত্থুস্স ৰূপসমায সঙ্ঘসামগ্গিং করোতি, তদা তাৰদেৰ উপোসথো কাতব্বো. ‘‘পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি ৰচনতো ঠপেত্ৰা চাতুদ্দসপন্নরসে অঞ্ঞোপি যো কোচি দিৰসো উপোসথদিৰসো নাম হোতি, ৰস্সংৰুট্ঠানং পন কত্তিকমাসব্ভন্তরে অযমেৰ সামগ্গীপৰারণাদিৰসো নাম হোতি. ইতি ইমেসু তীসু দিৰসেসু উপোসথো কাতব্বো. করোন্তেন পন সচে চাতুদ্দসিকো হোতি, ‘‘অজ্জুপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰত্তব্বং. সচে সামগ্গীউপোসথো হোতি, ‘‘অজ্জুপোসথো ¶ সামগ্গী’’তি ৰত্তব্বং. পন্নরসিযং পন পাল়িযং আগতনযেনেৰ ‘‘অজ্জুপোসথো পন্নরসো’’তি ৰত্তব্বং.
১৬৯. সঙ্ঘে উপোসথো (কঙ্খা. অট্ঠ. নিদানৰণ্ণনা), গণে উপোসথো, পুগ্গলে উপোসথোতি এৰং কারকৰসেন অপরেপি তযো উপোসথা ৰুত্তা, কত্তব্বাকারৰসেন পন সুত্তুদ্দেসো পারিসুদ্ধিউপোসথো অধিট্ঠানুপোসথোতি অপরেপি তযো উপোসথা. তত্থ সুত্তুদ্দেসো নাম ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো’’তিআদিনা নযেন ৰুত্তো পাতিমোক্খুদ্দেসো. যে পনিতরে দ্ৰে উপোসথা, তেসু পারিসুদ্ধিউপোসথো তাৰ অঞ্ঞেসঞ্চ সন্তিকে অঞ্ঞমঞ্ঞঞ্চ আরোচনৰসেন দুৰিধো. তত্থ য্ৰাযং অঞ্ঞেসং সন্তিকে করীযতি, সোপি পৰারিতানঞ্চ অপ্পৰারিতানঞ্চ সন্তিকে করণৰসেন দুৰিধো. তত্থ মহাপৰারণায পৰারিতানং সন্তিকে পচ্ছিমিকায উপগতেন ৰা অনুপগতেন ৰা ছিন্নৰস্সেন ৰা চাতুমাসিনিযং পন পৰারিতানং সন্তিকে অনুপগতেন ৰা ছিন্নৰস্সেন ¶ ৰা কাযসামগ্গিং দত্ৰা ‘‘পরিসুদ্ধো অহং ভন্তে, পরিসুদ্ধোতি মং ধারেথা’’তি তিক্খত্তুং ৰত্ৰা কাতব্বো. ঠপেত্ৰা পন পৰারণাদিৰসং অঞ্ঞস্মিং কালে আৰাসিকেহি উদ্দিট্ঠমত্তে পাতিমোক্খে অৰুট্ঠিতায ৰা একচ্চায ৰুট্ঠিতায ৰা সব্বায ৰা ৰুট্ঠিতায পরিসায যে অঞ্ঞে সমসমা ৰা থোকতরা ৰা আগচ্ছন্তি, তেহি তেসং সন্তিকে ৰুত্তনযেনেৰ পারিসুদ্ধি আরোচেতব্বা.
যো পনাযং অঞ্ঞমঞ্ঞং আরোচনৰসেন করীযতি, সো ঞত্তিং ঠপেত্ৰা করণৰসেন চ অট্ঠপেত্ৰা করণৰসেন চ দুৰিধো. তত্থ যস্মিং আৰাসে তযো ভিক্খূ ৰিহরন্তি, তেসু উপোসথদিৰসে সন্নিপতিতেসু একেন ভিক্খুনা ‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা, অজ্জুপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰা ‘‘পন্নরসো’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, মযং অঞ্ঞমঞ্ঞং পারিসুদ্ধিউপোসথং করেয্যামা’’তি ঞত্তিযা ঠপিতায থেরেন ভিক্খুনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘পরিসুদ্ধো অহং, আৰুসো, পরিসুদ্ধোতি মং ধারেথা’’তি তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. ইতরেহি ‘‘ভন্তে’’তি ৰত্ৰা এৰমেৰ ৰত্তব্বং. এৰং ঞত্তিং ঠপেত্ৰা কাতব্বো. যত্র পন দ্ৰে ভিক্খূ ৰিহরন্তি, তত্র ঞত্তিং অট্ঠপেত্ৰা ৰুত্তনযেনেৰ পারিসুদ্ধি আরোচেতব্বাতি অযং পারিসুদ্ধিউপোসথো.
সচে ¶ পন একোৰ ভিক্খু হোতি, সব্বং পুব্বকরণীযং কত্ৰা অঞ্ঞেসং অনাগমনং ঞত্ৰা ‘‘অজ্জ মে উপোসথো চাতুদ্দসো’’তি ৰা ‘‘পন্নরসো’’তি ৰা ৰত্ৰা ‘‘অধিট্ঠামী’’তি ৰত্তব্বং. অযং অধিট্ঠানুপোসথোতি এৰং কত্তব্বাকারৰসেন তযো উপোসথা ৰেদিতব্বা. এত্তাৰতা নৰ উপোসথা দীপিতা হোন্তি. তেসু দিৰসৰসেন পন্নরসিকো, কারকৰসেন সঙ্ঘুপোসথো, কত্তব্বাকারৰসেন সুত্তুদ্দেসোতি এৰং তিলক্খণসম্পন্নে উপোসথে পৰত্তমানে উপোসথং অকত্ৰা তদহুপোসথে অঞ্ঞং অভিক্খুকং নানাসংৰাসকেহি ৰা সভিক্খুকং আৰাসং ৰা অনাৰাসং ৰা ৰাসত্থায অঞ্ঞত্র সঙ্ঘেন অঞ্ঞত্র অন্তরাযা গচ্ছন্তস্স দুক্কটং হোতি.
১৭০. উপোসথকরণত্থং সন্নিপতিতে সঙ্ঘে বহি উপোসথং কত্ৰা আগতেন সন্নিপাতট্ঠানং গন্ত্ৰা কাযসামগ্গিং অদেন্তেন ছন্দো দাতব্বো. যোপি গিলানো ৰা হোতি কিচ্চপসুতো ৰা, তেনপি পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. কথং? একস্স ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘ছন্দং দম্মি, ছন্দং মে হর, ছন্দং মে আরোচেহী’’তি অযমত্থো কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উভযেন ৰা ৰিঞ্ঞাপেতব্বো, এৰং দিন্নো হোতি ছন্দো. অকতুপোসথেন গিলানেন ৰা কিচ্চপসুতেন ৰা পারিসুদ্ধি দাতব্বা. কথং? একস্স ভিক্খুনো সন্তিকে ‘‘পারিসুদ্ধিং দম্মি, পারিসুদ্ধিং মে হর ¶ , পারিসুদ্ধিং মে আরোচেহী’’তি অযমত্থো কাযেন ৰা ৰাচায ৰা উভযেন ৰা ৰিঞ্ঞাপেতব্বো, এৰং দিন্না হোতি পারিসুদ্ধি. তং পন দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তদহুপোসথে পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দম্পি দাতুং, সন্তি সঙ্ঘস্স করণীয’’ন্তি (মহাৰ. ১৬৫). তত্থ পারিসুদ্ধিদানং সঙ্ঘস্সপি অত্তনোপি উপোসথকরণং সম্পাদেতি, ন অৰসেসং সঙ্ঘকিচ্চং, ছন্দদানং সঙ্ঘস্সেৰ উপোসথকরণঞ্চ সেসকিচ্চঞ্চ সম্পাদেতি, অত্তনো পনস্স উপোসথো অকতোযেৰ হোতি, তস্মা পারিসুদ্ধিং দেন্তেন ছন্দোপি দাতব্বো. পুব্বে ৰুত্তং পন সুদ্ধিকচ্ছন্দং ৰা পারিসুদ্ধিং ৰা ইমং ৰা ছন্দপারিসুদ্ধিং একেন বহূনম্পি আহরিতুং ৰট্টতি. সচে পন সো অন্তরামগ্গে অঞ্ঞং ভিক্খুং পস্সিত্ৰা যেসং তেন ছন্দো ৰা পারিসুদ্ধি ৰা গহিতা, তেসঞ্চ অত্তনো চ ছন্দপারিসুদ্ধিং দেতি, তস্সেৰ আগচ্ছতি. ইতরা ¶ পন বিল়ালসঙ্খলিকা ছন্দপারিসুদ্ধি নাম হোতি, সা ন আগচ্ছতি, তস্মা সযমেৰ সন্নিপাতট্ঠানং গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং. সচে পন সঞ্চিচ্চ নারোচেতি, দুক্কটং আপজ্জতি, ছন্দপারিসুদ্ধি পন তস্মিং হত্থপাসং উপগতমত্তেযেৰ আগতা হোতি.
১৭১. পারিৰাসিযেন পন ছন্দদানেন যং কিঞ্চি সঙ্ঘকম্মং কাতুং ন ৰট্টতি. তত্থ (পাচি. অট্ঠ. ১১৬৭) চতুব্বিধং পারিৰাসিযং পরিসপারিৰাসিযং রত্তিপারিৰাসিযং ছন্দপারিৰাসিযং অজ্ঝাসযপারিৰাসিযন্তি. তেসু পরিসপারিৰাসিযং নাম ভিক্খূ কেনচিদেৰ করণীযেন সন্নিপতিতা হোন্তি, অথ মেঘো ৰা উট্ঠেতি, উস্সারণা ৰা করীযতি, মনুস্সা ৰা অজ্ঝোত্থরন্তা আগচ্ছন্তি, ভিক্খূ ‘‘অনোকাসা মযং, অঞ্ঞত্থ গচ্ছামা’’তি ছন্দং অৰিস্সজ্জেত্ৰাৰ উট্ঠহন্তি. ইদং পরিসপারিৰাসিযং. কিঞ্চাপি পরিসপারিৰাসিযং, ছন্দস্স পন অৰিস্সট্ঠত্তা কম্মং কাতুং ৰট্টতি.
পুন ভিক্খূ ‘‘উপোসথাদীনি করিস্সামা’’তি রত্তিং সন্নিপতিত্ৰা ‘‘যাৰ সব্বে সন্নিপতন্তি, তাৰ ধম্মং সুণিস্সামা’’তি একং অজ্ঝেসন্তি, তস্মিং ধম্মকথং কথেন্তেযেৰ অরুণো উগ্গচ্ছতি. সচে ‘‘চাতুদ্দসিকং উপোসথং করিস্সামা’’তি নিসিন্না, পন্নরসোতি কাতুং ৰট্টতি. সচে পন্নরসিকং কাতুং নিসিন্না, পাটিপদে অনুপোসথে উপোসথং কাতুং ন ৰট্টতি, অঞ্ঞং পন সঙ্ঘকিচ্চং কাতুং ৰট্টতি. ইদং রত্তিপারিৰাসিযং নাম.
পুন ভিক্খূ ‘‘কিঞ্চিদেৰ অব্ভানাদিসঙ্ঘকম্মং করিস্সামা’’তি নিসিন্না হোন্তি, তত্রেকো নক্খত্তপাঠকো ভিক্খু এৰং ৰদতি ‘‘অজ্জ নক্খত্তং দারুণং, মা ইমং করোথা’’তি. তে তস্স ¶ ৰচনেন ছন্দং ৰিস্সজ্জেত্ৰা তত্থেৰ নিসিন্না হোন্তি. অথঞ্ঞো আগন্ত্ৰা ‘‘নক্খত্তং পতিমানেন্তং, অত্থো বালং উপচ্চগা’’তি (জা. ১.১.৪৯) ৰত্ৰা ‘‘কিং নক্খত্তেন, করোথা’’তি ৰদতি. ইদং ছন্দপারিৰাসিযঞ্চেৰ অজ্ঝাসযপারিৰাসিযঞ্চ. এতস্মিং পারিৰাসিযে পুন ছন্দপারিসুদ্ধিং অনানেত্ৰা কম্মং কাতুং ন ৰট্টতি.
১৭২. সচে কোচি ভিক্খু গিলানো ন সক্কোতি ছন্দপারিসুদ্ধিং দাতুং, সো মঞ্চেন ৰা পীঠেন ৰা সঙ্ঘমজ্ঝং আনেতব্বো. সচে গিলানুপট্ঠাকানং ভিক্খূনং এৰং হোতি ‘‘সচে খো মযং গিলানং ঠানা চাৰেস্সাম, আবাধো ৰা অভিৰড্ঢিস্সতি, কালকিরিযা ৰা ভৰিস্সতী’’তি, ন ¶ সো ভিক্খু ঠানা চাৰেতব্বো, সঙ্ঘেন তত্থ গন্ত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে বহূ তাদিসা গিলানা হোন্তি, সঙ্ঘেন পটিপাটিযা ঠত্ৰা সব্বে হত্থপাসে কাতব্বা. সচে দূরে হোন্তি, সঙ্ঘো নপ্পহোতি, তং দিৰসং উপোসথো ন কাতব্বো. ন ত্ৰেৰ ৰগ্গেন সঙ্ঘেন উপোসথো কাতব্বো, করেয্য চে, দুক্কটং.
সচে (মহাৰ. অট্ঠ. ১৪৯) একস্মিং ৰিহারে চতূসু ভিক্খূসু ৰসন্তেসু একস্স ছন্দপারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা তযো পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, তীসু ৰা ৰসন্তেসু একস্স ছন্দপারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা দ্ৰে পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, অধম্মেন ৰগ্গং উপোসথকম্মং হোতি. সচে পন চত্তারোপি সন্নিপতিত্ৰা পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, তযো ৰা দ্ৰে ৰা পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, অধম্মেন সমগ্গং নাম হোতি. সচে চতূসু জনেসু একস্স পারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা তযো পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, তীসু ৰা জনেসু একস্স পারিসুদ্ধিং আহরিত্ৰা দ্ৰে পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, ধম্মেন ৰগ্গং নাম হোতি. সচে পন চত্তারো একত্থ ৰসন্তা সব্বে সন্নিপতিত্ৰা পাতিমোক্খং উদ্দিসন্তি, তযো পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, দ্ৰে অঞ্ঞমঞ্ঞং পারিসুদ্ধিউপোসথং করোন্তি, ধম্মেন সমগ্গং নাম হোতি.
১৭৩. পৰারণাকম্মেসু (মহাৰ. অট্ঠ. ২১২) পন সচে একস্মিং ৰিহারে পঞ্চসু ভিক্খূসু ৰসন্তেসু একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা চত্তারো গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চতূসু ৰা তীসু ৰা ৰসন্তেসু একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা তযো ৰা দ্ৰে ৰা সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, সব্বমেতং অধম্মেন ৰগ্গং পৰারণাকম্মং. সচে পন সব্বেপি পঞ্চ জনা একতো সন্নিপতিত্ৰা গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চত্তারো ৰা তযো ৰা দ্ৰে ৰা ৰসন্তা একতো সন্নিপতিত্ৰা সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, সব্বমেতং অধম্মেন সমগ্গং পৰারণাকম্মং. সচে পঞ্চসু জনেসু একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা চত্তারো সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চতূসু ৰা তীসু ¶ ৰা একস্স পৰারণং আহরিত্ৰা তযো ৰা দ্ৰে ৰা গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, সব্বমেতং ধম্মেন ৰগ্গং পৰারণাকম্মং. সচে পন সব্বেপি পঞ্চ জনা একতো সন্নিপতিত্ৰা সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, চত্তারো ৰা তযো ৰা একতো সন্নিপতিত্ৰা গণঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেন্তি, দ্ৰে অঞ্ঞমঞ্ঞং ¶ পৰারেন্তি, এককো ৰসন্তো অধিট্ঠানপৰারণং করোতি, সব্বমেতং ধম্মেন সমগ্গং নাম পৰারণাকম্মন্তি.
এত্থ সচে চাতুদ্দসিকা হোতি, ‘‘অজ্জ মে পৰারণা চাতুদ্দসী’’তি, সচে পন্নরসিকা, ‘‘অজ্জ মে পৰারণা পন্নরসী’’তি এৰং অধিট্ঠাতব্বং. পৰারণং দেন্তেন পন ‘‘পৰারণং দম্মি, পৰারণং মে হর, মমত্থায পৰারেহী’’তি কাযেন ৰা ৰাচায ৰা কাযৰাচাহি ৰা অযমত্থো ৰিঞ্ঞাপেতব্বো. এৰং দিন্নায (মহাৰ. অট্ঠ. ২১৩) পৰারণায পৰারণাহারকেন সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং পৰারেতব্বং ‘‘তিস্সো, ভন্তে, ভিক্খু সঙ্ঘং পৰারেতি দিট্ঠেন ৰা সুতেন ৰা পরিসঙ্কায ৰা, ৰদতু তং, ভন্তে, সঙ্ঘো অনুকম্পং উপাদায, পস্সন্তো পটিকরিস্সতি. দুতিযম্পি, ভন্তে…পে… ততিযম্পি, ভন্তে, তিস্সো ভিক্খু সঙ্ঘং পৰারেতি…পে… পটিকরিস্সতী’’তি. সচে পন ৰুড্ঢতরো হোতি, ‘‘আযস্মা, ভন্তে, তিস্সো’’তি ৰত্তব্বং. এৰঞ্হি তেন তস্সত্থায পৰারিতং হোতি. পৰারণং দেন্তেন পন ছন্দোপি দাতব্বো, ছন্দদানং হেট্ঠা ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. ইধাপি ছন্দদানং অৰসেসকম্মত্থায. তস্মা সচে পৰারণং দেন্তো ছন্দং দেতি, ৰুত্তনযেন আহটায পৰারণায তেন চ ভিক্খুনা সঙ্ঘেন চ পৰারিতমেৰ হোতি. অথ পৰারণমেৰ দেতি, ন ছন্দং, তস্স চ পৰারণায আরোচিতায সঙ্ঘেন চ পৰারিতে সব্বেসং সুপ্পৰারিতং হোতি, অঞ্ঞং পন কম্মং কুপ্পতি. সচে ছন্দমেৰ দেতি, ন পৰারণং, সঙ্ঘস্স পৰারণা চ সেসকম্মানি চ ন কুপ্পন্তি, তেন পন ভিক্খুনা অপ্পৰারিতং হোতি, পৰারণাদিৰসে পন বহিসীমায পৰারণং অধিট্ঠহিত্ৰা আগতেনপি ছন্দো দাতব্বো তেন সঙ্ঘস্স পৰারণাকম্মং ন কুপ্পতি.
সচে পুরিমিকায পঞ্চ ভিক্খূ ৰস্সং উপগতা, পচ্ছিমিকাযপি পঞ্চ, পুরিমেহি ঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারিতে পচ্ছিমেহি তেসং সন্তিকে পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো, ন একস্মিং উপোসথগ্গে দ্ৰে ঞত্তিযো ঠপেতব্বা. সচেপি পচ্ছিমিকায উপগতা চত্তারো তযো দ্ৰে একো ৰা হোতি, এসেৰ নযো. অথ পুরিমিকায চত্তারো, পচ্ছিমিকাযপি চত্তারো তযো দ্ৰে একো ৰা, এসেৰ নযো. অথাপি পুরিমিকায তযো, পচ্ছিমিকাযপি তযো দ্ৰে একো ৰা, এসেৰ নযো. ইদঞ্হেত্থ লক্খণং.
সচে ¶ ¶ পুরিমিকায উপগতেহি পচ্ছিমিকায উপগতা থোকতরা চেৰ হোন্তি সমসমা চ, সঙ্ঘপৰারণায চ গণং পূরেন্তি, সঙ্ঘপৰারণাৰসেন ঞত্তি ঠপেতব্বা. সচে পন পচ্ছিমিকায একো হোতি, তেন সদ্ধিং তে চত্তারো হোন্তি, চতুন্নং সঙ্ঘঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেতুং ন ৰট্টতি. গণঞত্তিযা পন সো গণপূরকো হোতি, তস্মা গণৰসেন ঞত্তিং ঠপেত্ৰা পুরিমেহি পৰারেতব্বং, ইতরেন তেসং সন্তিকে পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বোতি. পুরিমিকায দ্ৰে, পচ্ছিমিকায দ্ৰে ৰা একো ৰা এসেৰ নযো. পুরিমিকায একো পচ্ছিমিকায একোতি একেন একস্স সন্তিকে পৰারেতব্বং, একেন পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো. সচে পুরিমেহি ৰস্সূপগতেহি পচ্ছা ৰস্সূপগতা একেনপি অধিকতরা হোন্তি, পঠমং পাতিমোক্খং উদ্দিসিত্ৰা পচ্ছা থোকতরেহি তেসং সন্তিকে পৰারেতব্বং.
কত্তিকায চাতুমাসিনিপৰারণায পন সচে পঠমৰস্সূপগতেহি মহাপৰারণায পৰারিতেহি পচ্ছা উপগতা অধিকতরা ৰা সমসমা ৰা হোন্তি, পৰারণাঞত্তিং ঠপেত্ৰা পৰারেতব্বং. তেহি পৰারিতে পচ্ছা ইতরেহি পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো. অথ মহাপৰারণাযং পৰারিতা বহূ হোন্তি, পচ্ছা ৰস্সূপগতা থোকা ৰা একো ৰা, পাতিমোক্খে উদ্দিট্ঠে পচ্ছা তেসং সন্তিকে তেন পৰারেতব্বং. কিং পনেতং পাতিমোক্খং সকলমেৰ উদ্দিসিতব্বং, উদাহু একদেসম্পীতি? একদেসম্পি উদ্দিসিতুং ৰট্টতি. ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা –
‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, পাতিমোক্খুদ্দেসা, নিদানং উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং পঠমো পাতিমোক্খুদ্দেসো. নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং দুতিযো পাতিমোক্খুদ্দেসো. নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা তেরস সঙ্ঘাদিসেসে উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং, অযং ততিযো পাতিমোক্খুদ্দেসো. নিদানং উদ্দিসিত্ৰা চত্তারি পারাজিকানি উদ্দিসিত্ৰা তেরস সঙ্ঘাদিসেসে উদ্দিসিত্ৰা দ্ৰে অনিযতে উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং ভুতেন সাৰেতব্বং, অযং চতুত্থো পাতিমোক্খুদ্দেসো. ৰিত্থারেনেৰ পঞ্চমো’’তি (মাহাৰ. ১৫০).
তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৫০) ¶ নিদানং উদ্দিসিত্ৰা অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বন্তি ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো…পে… আৰিকতা হিস্স ফাসু হোতী’’তি ইমং নিদানং উদ্দিসিত্ৰা ‘‘উদ্দিট্ঠং খো আযস্মন্তো নিদানং, তত্থাযস্মন্তে পুচ্ছামি কচ্চিত্থ পরিসুদ্ধা. দুতিযম্পি পুচ্ছামি…পে… এৰমেতং ধারযামি. সুতা খো পনাযস্মন্তেহি চত্তারো পারাজিকা ধম্মা ¶ …পে… অৰিৰদমানেহি সিক্খিতব্ব’’ন্তি এৰং অৰসেসং সুতেন সাৰেতব্বং. এতেন নযেন সেসাপি চত্তারো পাতিমোক্খুদ্দেসা ৰেদিতব্বা.
১৭৪. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সতি অন্তরাযে সংখিত্তেন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতুং. ন, ভিক্খৰে, অসতি অন্তরাযে সংখিত্তেন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং, যো উদ্দিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫০) ৰচনতো পন ৰিনা অন্তরাযা সংখিত্তেন পাতিমোক্খং ন উদ্দিসিতব্বং. তত্রিমে অন্তরাযা – রাজন্তরাযো চোরন্তরাযো অগ্যন্তরাযো উদকন্তরাযো মনুস্সন্তরাযো অমনুস্সন্তরাযো ৰাল়ন্তরাযো সরীসপন্তরাযো জীৰিতন্তরাযো ব্রহ্মচরিযন্তরাযোতি.
তত্থ সচে ভিক্খূসু উপোসথং করিস্সামাতি নিসিন্নেসু রাজা আগচ্ছতি, অযং রাজন্তরাযো. চোরা আগচ্ছন্তি, অযং চোরন্তরাযো. দৰডাহো আগচ্ছতি, আৰাসে ৰা অগ্গি উট্ঠাতি, অযং অগ্যন্তরাযো. মেঘো ৰা উট্ঠেতি, ওঘো ৰা আগচ্ছতি, অযং উদকন্তরাযো. বহূ মনুস্সা আগচ্ছন্তি, অযং মনুস্সন্তরাযো. ভিক্খুং যক্খো গণ্হাতি, অযং অমনুস্সন্তরাযো. ব্যগ্ঘাদযো চণ্ডমিগা আগচ্ছন্তি, অযং ৰাল়ন্তরাযো. ভিক্খুং সপ্পাদযো ডংসন্তি, অযং সরীসপন্তরাযো. ভিক্খু গিলানো ৰা হোতি, কালং ৰা করোতি, ৰেরিনো ৰা তং মারেতুকামা গণ্হন্তি, অযং জীৰিতন্তরাযো. মনুস্সা একং ৰা বহূ ৰা ভিক্খূ ব্রহ্মচরিযা চাৰেতুকামা গণ্হন্তি, অযং ব্রহ্মচরিযন্তরাযো. এৰরূপেসু অন্তরাযেসু সংখিত্তেন পাতিমোক্খো উদ্দিসিতব্বো, পঠমো ৰা উদ্দেসো উদ্দিসিতব্বো. আদিম্হি দ্ৰে তযো চত্তারো ৰা. এত্থ দুতিযাদীসু উদ্দেসেসু যস্মিং অপরিযোসিতে অন্তরাযো হোতি, সোপি সুতেনেৰ সাৰেতব্বো. নিদানুদ্দেসে পন অনিট্ঠিতে সুতেন সাৰেতব্বং নাম নত্থি.
পৰারণাকম্মেপি ¶ সতি অন্তরাযে দ্ৰেৰাচিকং একৰাচিকং সমানৰস্সিকং ৰা পৰারেতুং ৰট্টতি. এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ২৩৪) ঞত্তিং ঠপেন্তেনপি ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো দ্ৰেৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰত্তব্বং. একৰাচিকে ‘‘একৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি, সমানৰস্সিকেপি ‘‘সমানৰস্সিকং পৰারেয্যা’’তি ৰত্তব্বং. এত্থ চ বহূপি সমানৰস্সা একতো পৰারেতুং লভন্তি. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অজ্জ পৰারণা পন্নরসী, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো পৰারেয্যা’’তি ইমায পন সব্বসঙ্গাহিকায ঞত্তিযা ঠপিতায তেৰাচিকং দ্ৰেৰাচিকং একৰাচিকঞ্চ পৰারেতুং ৰট্টতি, সমানৰস্সিকং ন ৰট্টতি. ‘‘তেৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰুত্তে পন তেৰাচিকমেৰ ৰট্টতি, অঞ্ঞং ন ৰট্টতি. ‘‘দ্ৰেৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰুত্তে দ্ৰেৰাচিকং তেৰাচিকঞ্চ ¶ ৰট্টতি, একৰাচিকঞ্চ সমানৰস্সিকঞ্চ ন ৰট্টতি. ‘‘একৰাচিকং পৰারেয্যা’’তি ৰুত্তে পন একৰাচিকদ্ৰেৰাচিকতেৰাচিকানি ৰট্টন্তি, সমানৰস্সিকমেৰ ন ৰট্টতি. ‘‘সমানৰস্সিক’’ন্তি ৰুত্তে সব্বং ৰট্টতি.
১৭৫. কেন পন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থেরাধিকং পাতিমোক্খ’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো থেরেন ৰা পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং, ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যো তত্থ ভিক্খু ব্যত্তো পটিবলো, তস্সাধেয্যং পাতিমোক্খ’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৫) ৰচনতো নৰকতরেন ৰা. এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৫৫) চ কিঞ্চাপি নৰকতরস্সপি ব্যত্তস্স পাতিমোক্খং অনুঞ্ঞাতং, অথ খো এত্থ অযং অধিপ্পাযো – সচে থেরস্স পঞ্চ ৰা চত্তারো ৰা তযো ৰা পাতিমোক্খুদ্দেসা নাগচ্ছন্তি, দ্ৰে পন অখণ্ডা সুৰিসদা ৰাচুগ্গতা হোন্তি, থেরাযত্তংৰ পাতিমোক্খং. সচে পন এত্তকম্পি ৰিসদং কাতুং ন সক্কোতি, ব্যত্তস্স ভিক্খুনো আযত্থং হোতি, তস্মা সযং ৰা উদ্দিসিতব্বং, অঞ্ঞো ৰা অজ্ঝেসিতব্বো. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সঙ্ঘমজ্ঝে অনজ্ঝিট্ঠেন পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্বং, যো উদ্দিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো অনজ্ঝিট্ঠেন পাতিমোক্খং ন উদ্দিসিতব্বং. ন কেৰলং পাতিমোক্খংযেৰ, ধম্মোপি ন ভাসিতব্বো ‘‘ন, ভিক্খৰে, সঙ্ঘমজ্ঝে অনজ্ঝিট্ঠেন ধম্মো ভাসিতব্বো, যো ভাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫০) ৰচনতো.
অজ্ঝেসনা ¶ চেত্থ সঙ্ঘেন সম্মতধম্মজ্ঝেসকাযত্তা ৰা সঙ্ঘত্থে রাযত্তা ৰা, তস্মা ধম্মজ্ঝেসকে অসতি সঙ্ঘত্থেরং আপুচ্ছিত্ৰা ৰা তেন যাচিতো ৰা ভাসিতুং লভতি. সঙ্ঘত্থেরেনপি সচে ৰিহারে বহূ ধম্মকথিকা হোন্তি, ৰারপটিপাটিযা ৰত্তব্বো. ‘‘ত্ৰং ধম্মং ভণ, ধম্মদানং দেহী’’তি ৰা ৰুত্তেন তীহিপি ৰিধীহি ধম্মো ভাসিতব্বো, ‘‘ওসারেহী’’তি ৰুত্তো পন ওসারেতুমেৰ লভতি, ‘‘কথেহী’’তি ৰুত্তো কথেতুমেৰ, ‘‘সরভঞ্ঞং ভণাহী’’তি ৰুত্তো সরভঞ্ঞমেৰ. সঙ্ঘত্থেরোপি চ উচ্চতরে আসনে নিসিন্নো যাচিতুং ন লভতি. সচে উপজ্ঝাযো চেৰ সদ্ধিৰিহারিকো চ হোতি, উপজ্ঝাযো চ নং উচ্চাসনে নিসিন্নো ‘‘ভণা’’তি ৰদতি, সজ্ঝাযং অধিট্ঠহিত্ৰা ভণিতব্বং. সচে পনেত্থ দহরভিক্খূ হোন্তি, ‘‘তেসং ভণামী’’তি ভণিতব্বং. সচে ৰিহারে সঙ্ঘত্থেরো অত্তনোযেৰ নিস্সিতকে ভণাপেতি, অঞ্ঞে মধুরভাণকেপি নাজ্ঝেসতি, সো অঞ্ঞেহি ৰত্তব্বো – ‘‘ভন্তে, অসুকং নাম ভণাপেমা’’তি. সচে ‘‘ভণাপেথা’’তি ৰদতি, তুণ্হী ৰা হোতি, ভণাপেতুং ৰট্টতি. সচে পন পটিবাহতি, ন ভণাপেতব্বং. যদি পন অনাগতেযেৰ সঙ্ঘত্থেরে ধম্মস্সৰনং আরদ্ধং, পুন আগতে ঠপেত্ৰা আপুচ্ছনকিচ্চং ¶ নত্থি. ওসারেত্ৰা পন কথেন্তেন আপুচ্ছিত্ৰা অট্ঠপেত্ৰাযেৰ ৰা কথেতব্বং. কথেন্তস্স পুন আগতেপি এসেৰ নযো.
উপনিসিন্নকথাযম্পি সঙ্ঘত্থেরোৰ সামী, তস্মা তেন সযং ৰা কথেতব্বং, অঞ্ঞো ৰা ভিক্খু ‘‘কথেহী’’তি ৰত্তব্বো, নো চ খো উচ্চতরে আসন্নে নিসিন্নেন, মনুস্সানং পন ‘‘ভণাহী’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. মনুস্সা অত্তনো জাননকং ভিক্খুং পুচ্ছন্তি, তেন থেরং আপুচ্ছিত্ৰাপি কথেতব্বং. সচে সঙ্ঘত্থেরো ‘‘ভন্তে, ইমে পঞ্হং পুচ্ছন্তী’’তি পুট্ঠো ‘‘কথেহী’’তি ৰা ভণতি, তুণ্হী ৰা হোতি, কথেতুং ৰট্টতি. অন্তরঘরে অনুমোদনাদীসুপি এসেৰ নযো. সচে সঙ্ঘত্থেরো ‘‘ৰিহারে ৰা অন্তরঘরে ৰা মং অনাপুচ্ছিত্ৰাপি কথেয্যাসী’’তি অনুজানাতি, লদ্ধকপ্পিযং হোতি, সব্বত্থ ৰত্তুং ৰট্টতি. সজ্ঝাযং করোন্তেনাপি থেরো আপুচ্ছিতব্বোযেৰ. একং আপুচ্ছিত্ৰা সজ্ঝাযন্তস্স অপরো আগচ্ছতি, পুন আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি. সচেপি ‘‘ৰিস্সমিস্সামী’’তি ঠপিতস্স আগচ্ছতি, পুন আরভন্তেন আপুচ্ছিতব্বং. সঙ্ঘত্থেরে অনাগতেযেৰ আরদ্ধং সজ্ঝাযন্তস্সাপি ¶ এসেৰ নযো. একেন সঙ্ঘত্থেরেন ‘‘মং অনাপুচ্ছাপি যথাসুখং সজ্ঝাযাহী’’তি অনুঞ্ঞাতে যথাসুখং সজ্ঝাযিতুং ৰট্টতি, অঞ্ঞস্মিং পন আগতে তং আপুচ্ছিত্ৰাৰ সজ্ঝাযিতব্বং.
যস্মিং পন ৰিহারে সব্বেৰ ভিক্খূ বালা হোন্তি অব্যত্তা ন জানন্তি পাতিমোক্খং উদ্দিসিতুং, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? তেহি ভিক্খূহি একো ভিক্খু সামন্তা আৰাসা সজ্জুকং পাহেতব্বো ‘‘গচ্ছাৰুসো, সংখিত্তেন ৰা ৰিত্থারেন ৰা পাতিমোক্খং পরিযাপুণিত্ৰা আগচ্ছাহী’’তি. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, তেহি ভিক্খূহি সব্বেহেৰ যত্থ তাদিসা ভিক্খূ হোন্তি, সো আৰাসো উপোসথকরণত্থায অন্ৰড্ঢমাসং গন্তব্বো, অগচ্ছন্তানং দুক্কটং. ইদঞ্চ উতুৰস্সেযেৰ, ৰস্সানে পন পুরিমিকায পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰিনা ন ৰস্সং উপগচ্ছিতব্বং. সচে সো ৰস্সূপগতানং পক্কমতি ৰা ৰিব্ভমতি ৰা কালং ৰা করোতি, অঞ্ঞস্মিং সতিযেৰ পচ্ছিমিকায ৰসিতুং ৰট্টতি, অসতি অঞ্ঞত্থ গন্তব্বং, অগচ্ছন্তানং দুক্কটং. সচে পন পচ্ছিমিকায পক্কমতি ৰা ৰিব্ভমতি ৰা কালং ৰা করোতি, মাসদ্ৰযং ৰসিতব্বং.
যত্থ পন তে বালা ভিক্খূ ৰিহরন্তি অব্যত্তা, সচে তত্থ কোচি ভিক্খু আগচ্ছতি বহুস্সুতো আগতাগমো ধম্মধরো ৰিনযধরো মাতিকাধরো পণ্ডিতো ব্যত্তো মেধাৰী লজ্জী কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো, তেহি ভিক্খূহি সো ভিক্খু সঙ্গহেতব্বো অনুগ্গহেতব্বো উপলাপেতব্বো ¶ , উপট্ঠাপেতব্বো চুণ্ণেন মত্তিকায দন্তকট্ঠেন মুখোদকেন. নো চে সঙ্গহেয্যুং অনুগ্গহেয্যুং উপলাপেয্যুং, উপট্ঠাপেয্যুং চুণ্ণেন মত্তিকায দন্তকট্ঠেন মুখোদকেন, সব্বেসং দুক্কটং. ইধ নেৰ থেরা, ন দহরা মুচ্চন্তি, সব্বেহি ৰারেন উপট্ঠাপেতব্বো. অত্তনো ৰারে অনুপট্ঠহন্তস্স আপত্তি. তেন পন মহাথেরানং পরিৰেণসম্মজ্জনদন্তকট্ঠদানাদীনি ন সাদিতব্বানি, এৰম্পি সতি মহাথেরেহি সাযংপাতং উপট্ঠানং আগন্তব্বং, তেন পন তেসং আগমনং ঞত্ৰা পঠমতরং মহাথেরানং উপট্ঠানং গন্তব্বং. সচস্স সদ্ধিঞ্চরা ভিক্খূ উপট্ঠাকা অত্থি, ‘‘ময্হং উপট্ঠাকা অত্থি, তুম্হে অপ্পোস্সুক্কা ৰিহরথা’’তি ৰত্তব্বং. অথাপিস্স সদ্ধিঞ্চরা নত্থি, তস্মিংযেৰ ৰিহারে একো ৰা দ্ৰে ৰা ৰত্তসম্পন্না ৰদন্তি ‘‘মযং থেরস্স কত্তব্বং করিস্সাম, অৰসেসা ফাসু ৰিহরন্তূ’’তি, সব্বেসং অনাপত্তি.
১৭৬. ‘‘যস্স ¶ সিযা আপত্তি, সো আৰিকরেয্যা’’তি(মহাৰ. ১৩৪) আদিৰচনতো ন সাপত্তিকেন উপোসথো কাতব্বো, তস্মা তদহুপোসথে আপত্তিং সরন্তেন দেসেতব্বা. দেসেন্তেন চ একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো, তং পটিদেসেমী’’তি. সচে নৰকতরো হোতি, ‘‘অহং, ভন্তে’’তি ৰত্তব্বং. ‘‘তং পটিদেসেমী’’তি ইদং পন অত্তনো অত্তনো অনুরূপৰসেন ‘‘তং তুয্হমূলে, তং তুম্হমূলে পটিদেসেমী’’তি ৰুত্তেপি সুৰুত্তমেৰ হোতি. পটিগ্গাহকেনপি অত্তনো অত্তনো অনুরূপৰসেন ‘‘পস্সথ, ভন্তে, তং আপত্তিং, পস্সসি, আৰুসো, তং আপত্তি’’ন্তি ৰা ৰত্তব্বং, পুন দেসকেন ‘‘আম, আৰুসো, পস্সামি, আম, ভন্তে, পস্সামী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. পুন পটিগ্গাহকেন ‘‘আযতিং, ভন্তে, সংৰরেয্যাথ, আযতিং, আৰুসো, সংৰরেয্যাসী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. এৰং ৰুত্তে দেসকেন ‘‘সাধু সুট্ঠু আৰুসো সংৰরিস্সামি, সাধু সুট্ঠু, ভন্তে, সংৰরিস্সামী’’তি ৰা ৰত্তব্বং. সচে আপত্তিযা ৰেমতিকো হোতি, একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সামি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো, পাতিমোক্খং সোতব্বং, ন ত্ৰেৰ তপ্পচ্চযা উপোসথস্স অন্তরাযো কাতব্বো. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সভাগা আপত্তি দেসেতব্বা, যো দেসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন, ভিক্খৰে, সভাগা আপত্তি পটিগ্গহেতব্বা, যো পটিগ্গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৬৯) ৰচনতো যং দ্ৰেপি জনা ৰিকালভোজনাদিনা সভাগৰত্থুনা আপত্তিং আপজ্জন্তি, এৰরূপা ৰত্থুসভাগা আপত্তি নেৰ দেসেতব্বা, ন চ পটিগ্গহেতব্বা. ৰিকালভোজনপচ্চযা ¶ আপন্নং পন আপত্তিসভাগং অনতিরিত্তভোজনপচ্চযা আপন্নস্স সন্তিকে দেসেতুং ৰট্টতি.
সচে পন সব্বো সঙ্ঘো ৰিকালভোজনাদিনা সভাগৰত্থুনা লহুকাপত্তিং আপজ্জতি, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? তেহি ভিক্খূহি একো ভিক্খু সামন্তা আৰাসা সজ্জুকং পাহেতব্বো ‘‘গচ্ছাৰুসো, তং আপত্তিং ¶ পটিকরিত্ৰা আগচ্ছ, মযং তে সন্তিকে আপত্তিং পটিকরিস্সামা’’তি. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং সব্বো সঙ্ঘো সভাগং আপত্তিং আপন্নো, যদা অঞ্ঞং ভিক্খুং সুদ্ধং অনাপত্তিকং পস্সিস্সতি, তদা তস্স সন্তিকে তং আপত্তিং পটিকরিস্সতী’’তি (মহাৰ. ১৭১) ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পন ৰেমতিকো হোতি, ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং সব্বো সঙ্ঘো সভাগায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সতি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সতী’’তি (মহাৰ. ১৭১) ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পনেত্থ কোচি ‘‘তং সভাগং আপত্তিং দেসেতুং ৰট্টতী’’তি মঞ্ঞমানো একস্স সন্তিকে দেসেতি, দেসিতা সুদেসিতাৰ. অঞ্ঞং পন দেসনাপচ্চযা দেসকো পটিগ্গহণপচ্চযা পটিগ্গাহকো চাতি উভোপি দুক্কটং আপজ্জন্তি, তং নানাৰত্থুকং হোতি, তস্মা অঞ্ঞমঞ্ঞং দেসেতব্বং. এত্তাৰতা তে নিরাপত্তিকা হোন্তি, তেসং সন্তিকে সেসেহি সভাগাপত্তিযো দেসেতব্বা ৰা আরোচেতব্বা ৰা. সচে তে এৰং অকত্ৰা উপোসথং করোন্তি, ‘‘পারিসুদ্ধিং আযস্মন্তো আরোচেথা’’তিআদিনা নযেন সাপত্তিকস্স উপোসথকরণে পঞ্ঞত্তং দুক্কটং আপজ্জন্তি.
সচে কোচি ভিক্খু পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে আপত্তিং সরতি, তেন ভিক্খুনা সামন্তো ভিক্খু এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামং আপত্তিং আপন্নো, ইতো ৰুট্ঠহিত্ৰা তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি. সামন্তো চ ভিক্খু সভাগোযেৰ ৰত্তব্বো. ৰিসভাগস্স হি ৰুচ্চমানে ভণ্ডনকলহসঙ্ঘভেদাদীনিপি হোন্তি, তস্মা তস্স অৰত্ৰা ‘‘ইতো ৰুট্ঠহিত্ৰা পটিকরিস্সামী’’তি আভোগং কত্ৰা উপোসথো কাতব্বো. সচে পন কোচি পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে আপত্তিযা ৰেমতিকো হোতি, তেনপি সভাগোযেৰ সামন্তো ভিক্খু এৰং ৰত্তব্বো ‘‘অহং, আৰুসো, ইত্থন্নামায আপত্তিযা ৰেমতিকো, যদা নিব্বেমতিকো ভৰিস্সামি, তদা তং আপত্তিং পটিকরিস্সামী’’তি. এৰঞ্চ ৰত্ৰা উপোসথো কাতব্বো, পাতিমোক্খং সোতব্বং, ন ত্ৰেৰ তপ্পচ্চযা উপোসথস্স অন্তরাযো কাতব্বো.
১৭৭. ‘‘অনুজানামি ¶ ¶ , ভিক্খৰে, উপোসথাগারং সম্মজ্জিতু’’ন্তি(মহাৰ. ১৫৯) আদিৰচনতো –
‘‘সম্মজ্জনী পদীপো চ, উদকং আসনেন চ;
উপোসথস্স এতানি, পুব্বকরণন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১৬৮) –
এৰং ৰুত্তং চতুব্বিধং পুব্বকরণং কত্ৰাৰ উপোসথো কাতব্বো. কেন পন তং কাতব্বন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থেরেন ভিক্খুনা নৰং ভিক্খুং আণাপেতুং, ন, ভিক্খৰে, থেরেন আণত্তেন অগিলানেন ন সম্মজ্জিতব্বং, যো ন সম্মজ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তিআদিৰচনতো যো থেরেন আণত্তো, তেন কাতব্বং. আণাপেন্তেন চ কিঞ্চি কম্মং করোন্তো ৰা সদাকালমেৰ একো ৰা ভারনিত্থরণকো ৰা সরভাণকধম্মকথিকাদীসু অঞ্ঞতরো ৰা ন উপোসথাগারসম্মজ্জনত্থং আণাপেতব্বো, অৰসেসা পন ৰারেন আণাপেতব্বা. সচে আণত্তো সম্মুঞ্জনিং তাৰকালিকম্পি ন লভতি, সাখাভঙ্গং কপ্পিযং কারেত্ৰা সম্মজ্জিতব্বং, তম্পি অলভন্তস্স লদ্ধকপ্পিযং হোতি.
আসনপঞ্ঞাপনত্থং আণত্তেন চ সচে উপোসথাগারে আসনানি নত্থি, সঙ্ঘিকাৰাসতো আহরিত্ৰা পঞ্ঞপেত্ৰা পুন আহরিতব্বানি, আসনেসু অসতি কটসারকেপি তট্টিকাযোপি পঞ্ঞাপেতুং ৰট্টতি, তট্টিকাসুপি অসতি সাখাভঙ্গানি কপ্পিযং কারেত্ৰা পঞ্ঞপেতব্বানি, কপ্পিযকারকং অলভন্তস্স লদ্ধকপ্পিযং হোতি.
পদীপকরণত্থং আণাপেন্তেন পন ‘‘অসুকস্মিং নাম ওকাসে তেলং ৰা ৰট্টি ৰা কপল্লিকা ৰা অত্থি, তং গহেত্ৰা করোহী’’তি ৰত্তব্বো. সচে তেলাদীনি নত্থি, পরিযেসিতব্বানি, পরিযেসিত্ৰা অলভন্তস্স লদ্ধকপ্পিযং হোতি. অপিচ কপালে অগ্গিপি জালেতব্বো.
‘‘ছন্দপারিসুদ্ধিউতুক্খানং, ভিক্খুগণনাচ ওৰাদো;
উপোসথস্স এতানি, পুব্বকিচ্চন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. ১৬৮) –
এৰং ¶ ৰুত্তং পন চতুব্বিধম্পি পুব্বকিচ্চং পুব্বকরণতো পচ্ছা কাতব্বং. তম্পি হি অকত্ৰা উপোসথো ন কাতব্বো.
১৭৮. যদি ¶ সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপোসথং করেয্যা’’তি (মহাৰ. ১৪৩) ৰচনতো যদা সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং হোতি, তদা তং কাতব্বং, পত্তকল্লঞ্চ নামেতং চতূহি অঙ্গেহি সঙ্গহিতং. তেনাহু অট্ঠকথাচরিযা –
‘‘উপোসথো যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা,
সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তি;
ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তি,
পত্তকল্লন্তি ৰুচ্চতী’’তি. (মহাৰ. অট্ঠ. ১৬৮);
তত্থ উপোসথোতি তীসু উপোসথদিৰসেসু অঞ্ঞতরদিৰসো. তস্মিঞ্হি সতি ইদং সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং নাম হোতি, নাসতি. যথাহ ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, অনুপোসথে উপোসথো কাতব্বো’’তি (মহাৰ. ১৮৩).
যাৰতিকা চ ভিক্খূ কম্মপ্পত্তাতি যত্তকা ভিক্খূ তস্স উপোসথকম্মস্স পত্তা যুত্তা অনুরূপা সব্বন্তিমেন পরিচ্ছেদেন চত্তারো পকতত্তা, তে চ খো হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা একসীমাযং ঠিতা. তেসু হি চতূসু ভিক্খূসু একসীমাযং হত্থপাসং অৰিজহিত্ৰা ঠিতেস্ৰেৰ তং সঙ্ঘস্স উপোসথকম্মং পত্তকল্লং নাম হোতি, ন ইতরথা. যথাহ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতুন্নং পাতিমোক্খং উদ্দিসিতু’’ন্তি (মহাৰ. ১৬৮).
সভাগাপত্তিযো চ ন ৰিজ্জন্তীতি এত্থ যং সব্বো সঙ্ঘো ৰিকালভোজনাদিনা সভাগৰত্থুনা লহুকাপত্তিং আপজ্জতি, এৰরূপা ৰত্থুসভাগা সভাগাতি ৰুচ্চতি. এতাসু অৰিজ্জমানাসুপি সভাগাসু ৰিজ্জমানাসুপি পত্তকল্লং হোতিযেৰ.
ৰজ্জনীযা চ পুগ্গলা তস্মিং ন হোন্তীতি ‘‘ন, ভিক্খৰে, সগহট্ঠায পরিসায পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো গহট্ঠো চ, ‘‘ন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনিযা নিসিন্নপরিসায পাতিমোক্খং উদ্দিসিতব্ব’’ন্তিআদিনা (মহাৰ. ১৮৩) নযেন ৰুত্তা ভিক্খুনী, সিক্খমানা, সামণেরো, সামণেরী, সিক্খাপচ্চক্খাতকো, অন্তিমৰত্থুঅজ্ঝাপন্নকো ¶ , আপত্তিযা অদস্সনে উক্খিত্তকো, আপত্তিযা অপ্পটিকম্মে উক্খিত্তকো, পাপিকায দিট্ঠিযা অপ্পটিনিস্সগ্গে উক্খিত্তকো, পণ্ডকো, থেয্যসংৰাসকো, তিত্থিযপক্কন্তকো, তিরচ্ছানগতো, মাতুঘাতকো ¶ , পিতুঘাতকো, অরহন্তঘাতকো, ভিক্খুনীদূসকো, সঙ্ঘভেদকো, লোহিতুপ্পাদকো, উভতোব্যঞ্জনকোতি ইমে ৰীসতি চাতি একৰীসতি পুগ্গলা ৰজ্জনীযা নাম. তে হত্থপাসতো বহিকরণৰসেন ৰজ্জেতব্বা. এতেসু হি তিৰিধে উক্খিত্তকে সতি উপোসথং করোন্তো সঙ্ঘো পাচিত্তিযং আপজ্জতি, সেসেসু দুক্কটং, এত্থ চ তিরচ্ছানগতোতি যস্স উপসম্পদা পটিক্খিত্তা. তিত্থিযা গহট্ঠেনেৰ সঙ্গহিতা. এতেপি হি ৰজ্জনীযা. এৰং পত্তকল্লং ইমেহি চতূহি অঙ্গেহি সঙ্গহিতন্তি ৰেদিতব্বং. ইদঞ্চ সব্বং পৰারণাকম্মেপি যোজেত্ৰা দস্সেতব্বং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন সঞ্চিচ্চ ন সাৰেতব্বং, যো ন সাৰেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰাযমিতুং ‘কথং সাৰেয্য’ন্তি, ৰাযমন্তস্স অনাপত্তী’’তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো পাতিমোক্খুদ্দেসকেন পরিসং সাৰেতুং ৰাযমিতব্বন্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
উপোসথপৰারণাৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২৬. ৰস্সূপনাযিকৰিনিচ্ছযকথা
১৭৯. ৰস্সূপনাযিকাতি ¶ এত্থ পুরিমিকা পচ্ছিমিকাতি দুৰে ৰস্সূপনাযিকা. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৮৪ আদযো) আসাল়্হীপুণ্ণমায অনন্তরে পাটিপদদিৰসে পুরিমিকা উপগন্তব্বা, পচ্ছিমিকা পন আসাল়্হীপুণ্ণমতো অপরায পুণ্ণমায অনন্তরে পাটিপদদিৰসে. উপগচ্ছন্তেন চ ৰিহারং পটিজগ্গিত্ৰা পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেত্ৰা সব্বং চেতিযৰন্দনাদিসামীচিকম্মং নিট্ঠাপেত্ৰা ‘‘ইমস্মিং ৰিহারে ইমং তেমাসং ৰস্সং উপেমী’’তি সকিং ৰা দ্ৰত্তিক্খত্তুং ৰা ৰাচং নিচ্ছারেত্ৰা ৰস্সং উপগন্তব্বং. সচেপি ‘‘ইধ ৰসিস্সামী’’তি আলযো অত্থি, অসতিযা পন ৰস্সং ন উপেতি, গহিতসেনাসনং সুগ্গহিতং, ছিন্নৰস্সো ন হোতি, পৰারেতুং লভতিযেৰ. ৰিনাপি হি ৰচীভেদং আলযকরণমত্তেনপি ৰস্সং উপগতমেৰ হোতি. ‘‘ইধ ৰস্সং ৰসিস্সামী’’তি চিত্তুপ্পাদোযেৰেত্থ আলযো নাম.
‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, তদহুৰস্সূপনাযিকায ৰস্সং অনুপগন্তুকামেন সঞ্চিচ্চ আৰাসো অতিক্কমিতব্বো, যো অতিক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৮৬) ৰচনতো ৰস্সূপনাযিকদিৰসে ৰস্সং অনুপগন্তুকামো ৰিহারসীমং অতিক্কমতি, ৰিহারগণনায দুক্কটং. সচে হি তং দিৰসং ৰিহারসতস্স উপচারং ওক্কমিত্ৰা অতিক্কমতি, সতং আপত্তিযো. সচে পন ৰিহারং অতিক্কমিত্ৰা অঞ্ঞস্স ৰিহারস্স উপচারং অনোক্কমিত্ৰাৰ নিৰত্ততি, একাৰ আপত্তি. কেনচি অন্তরাযেন পুরিমিকং অনুপগতেন পচ্ছিমিকা উপগন্তব্বা.
‘‘ন, ভিক্খৰে, অসেনাসনিকেন ৰস্সং উপগন্তব্বং, যো উপগচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২০৪) ৰচনতো যস্স পঞ্চন্নং ছদনানং অঞ্ঞতরেন ছন্নং যোজিতদ্ৰারবন্ধনং সেনাসনং নত্থি, তেন ন উপগন্তব্বং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ছৰকুটিকায ৰস্সং উপগন্তব্বং, যো উপগচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি(মহাৰ. ২০৪) আদিৰচনতো ছৰকুটিকাযং ছত্তে চাটিযঞ্চ উপগন্তুং ন ৰট্টতি. তত্থ ছৰকুটিকা নাম টঙ্কিতমঞ্চাদিভেদা কুটি. তত্থেৰ উপগন্তুং ন ৰট্টতি, সুসানে পন অঞ্ঞং কুটিকং কত্ৰা উপগন্তুং ৰট্টতি, ছত্তেপি চতূসু থম্ভেসু ছত্তং ঠপেত্ৰা আৰরণং কত্ৰা দ্ৰারং যোজেত্ৰা উপগন্তুং ৰট্টতি, ছত্তকুটি নামেসা ¶ হোতি. চাটিযাপি মহন্তেন কপল্লেন ছত্তে ৰুত্তনযেন কুটিকং কত্ৰা উপগন্তুং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, রুক্খসুসিরে ৰস্সং উপগন্তব্বং, যো উপগচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২০৪) ৰচনতো সুদ্ধে রুক্খসুসিরে উপগন্তুং ন ৰট্টতি, মহন্তস্স পন রুক্খসুসিরস্স অন্তো পদরচ্ছদনং কুটিকং কত্ৰা পৰিসনদ্ৰারং যোজেত্ৰা উপগন্তুং ৰট্টতি, রুক্খং ছিন্দিত্ৰা খাণুকমত্থকে পদরচ্ছদনং কুটিকং কত্ৰাপি ৰট্টতিযেৰ. ‘‘ন, ভিক্খৰে, রুক্খৰিটভিযা’’তি(মহাৰ. ২০৪) আদিৰচনতো সুদ্ধে ৰিটভিমত্তে উপগন্তুং ন ৰট্টতি, মহাৰিটপে পন অট্টকং বন্ধিত্ৰা তত্থ পদরচ্ছদনং কুটিকং কত্ৰা দ্ৰারং যোজেত্ৰা উপগন্তব্বং.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰজে ৰস্সং উপগন্তু’’ন্তিআদিৰচনতো ৰজে সত্থে নাৰাযঞ্চ উপগন্তুং ৰট্টতি. তত্থ ৰজোতি গোপালকানং নিৰাসট্ঠানং. ৰজে ৰুট্ঠিতে ৰজেন সদ্ধিং গতস্স ৰস্সচ্ছেদে অনাপত্তি ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যেন ৰজো, তেন গন্তু’’ন্তি (মহাৰ. ২০৩) ৰুত্তত্তা. সত্থে ¶ ৰস্সং উপগচ্ছন্তেন পন ৰস্সূপনাযিকদিৰসে উপাসকা ৰত্তব্বা ‘‘কুটিকা লদ্ধুং ৰট্টতী’’তি. সচে করিত্ৰা দেন্তি, তত্থ পৰিসিত্ৰা ‘‘ইধ ৰস্সং উপেমী’’তি তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. নো চে দেন্তি, সালাসঙ্খেপেন ঠিতসকটস্স হেট্ঠা উপগন্তব্বং. তম্পি অলভন্তেন আলযো কাতব্বো, সত্থে পন ৰস্সং উপগন্তুং ন ৰট্টতি. আলযো নাম ‘‘ইধ ৰস্সং ৰসিস্সামী’’তি চিত্তুপ্পাদমত্তং. সচে মগ্গপ্পটিপন্নেযেৰ সত্থে পৰারণাদিৰসো হোতি, তত্থেৰ পৰারেতব্বং. অথ সত্থো অন্তোৰস্সেযেৰ ভিক্খুনা পত্থিতট্ঠানং পত্ৰা অতিক্কমতি, পত্থিতট্ঠানে ৰসিত্ৰা তত্থ ভিক্খূহি সদ্ধিং পৰারেতব্বং. অথাপি সত্থো অন্তোৰস্সেযেৰ অন্তরা একস্মিং গামে তিট্ঠতি ৰা ৰিপ্পকিরতি ৰা, তস্মিংযেৰ গামে ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰসিত্ৰা পৰারেতব্বং, অপ্পৰারেত্ৰা ততো পরং গন্তুং ন ৰট্টতি. নাৰায ৰস্সং উপগচ্ছন্তেনপি কুটিযংযেৰ উপগন্তব্বং, পরিযেসিত্ৰা অলভন্তেন আলযো কাতব্বো. সচে অন্তোতেমাসং নাৰা সমুদ্দেযেৰ হোতি, তত্থেৰ পৰারেতব্বং. অথ নাৰা কূলং লভতি, অযঞ্চ পরতো গন্তুকামো হোতি, গন্তুং ন ৰট্টতি, নাৰায লদ্ধগামেযেৰ ৰসিত্ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং পৰারেতব্বং. সচেপি নাৰা অনুতীরমেৰ অঞ্ঞত্থ গচ্ছতি, ভিক্খু চ পঠমং লদ্ধগামেযেৰ ৰসিতুকামো, নাৰা গচ্ছতু, ভিক্খুনা তত্থেৰ ৰসিত্ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং পৰারেতব্বং. ইতি ৰজে সত্থে নাৰাযন্তি তীসু ঠানেসু নত্থি ৰস্সচ্ছেদে আপত্তি, পৰারেতুঞ্চ লভতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰস্সং উপগন্ত্ৰা পুরিমং ৰা তেমাসং পচ্ছিমং ৰা তেমাসং অৰসিত্ৰা চারিকা ¶ পক্কমিতব্বা, যো পক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৮৬) ৰচনতো পুরিমিকায ৰস্সং উপগতেন পুরিমং তেমাসং, পচ্ছিমিকায উপগতেন পচ্ছিমং তেমাসং অৰসিত্ৰা চারিকা ন পক্কমিতব্বা, ৰস্সং উপগন্ত্ৰা পন অরুণং অনুট্ঠাপেত্ৰাপি তদহেৰ সত্তাহকরণীযেন পক্কমন্তস্সপি অন্তোসত্তাহে নিৰত্তন্তস্স অনাপত্তি, কো পন ৰাদো দ্ৰীহতীহং ৰসিত্ৰা সত্তাহকরণীযেন পক্কমন্তস্স অন্তোসত্তাহে নিৰত্তন্তস্স.
১৮০. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সত্তন্নং সত্তাহকরণীযেন পহিতে গন্তুং, ন ত্ৰেৰ অপ্পহিতে. ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা সিক্খমানায সামণেরস্স ¶ সামণেরিযা উপাসকস্স উপাসিকাযা’’তি (মহাৰ. ১৮৭) ৰচনতো পঞ্চন্নং সহধম্মিকানং অঞ্ঞতরেন সঙ্ঘগণপুগ্গলে উদ্দিস্স অত্তনো ৰা অত্থায ৰিহারং অড্ঢযোগং পাসাদং হম্মিযং গুহং পরিৰেণং কোট্ঠকং উপট্ঠানসালং অগ্গিসালং কপ্পিযকুটিং ৰচ্চকুটিং চঙ্কমং চঙ্কমনসালং উদপানং উদপানসালং জন্তাঘরং জন্তাঘরসালং পোক্খরণিং মণ্ডপং আরামং আরামৰত্থুং ৰা কারেত্ৰা ‘‘আগচ্ছন্তু ভিক্খূ, ইচ্ছামি দানঞ্চ দাতুং ধম্মঞ্চ সোতুং ভিক্খূ চ পস্সিতু’’ন্তি এৰং নিদ্দিসিত্ৰা পেসিতে গন্তব্বং সত্তাহকরণীযেন, ন ত্ৰেৰ অপ্পহিতে. উপাসকো ৰা উপাসিকা ৰা তথেৰ সঙ্ঘগণপুগ্গলে উদ্দিস্স ৰিহারাদীসু অঞ্ঞতরং কারেত্ৰা অত্তনো ৰা অত্থায নিৰেসনসযনিঘরাদীসু অঞ্ঞতরং কারাপেত্ৰা অঞ্ঞং ৰা কিচ্চকরণীযং নিদ্দিসিত্ৰা গিলানো ৰা হুত্ৰা ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পহিণেয্য ‘‘আগচ্ছন্তু ভদন্তা, ইচ্ছামি দানঞ্চ দাতুং ধম্মঞ্চ সোতুং ভিক্খূ চ পস্সিতু’’ন্তি, গন্তব্বং সত্তাহকরণীযেন, ন ত্ৰেৰ অপ্পহিতে.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সত্তন্নং সত্তাহকরণীযেন অপ্পহিতেপি গন্তুং, পগেৰ পহিতে. ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা সিক্খমানায সামণেরস্স সামণেরিযা মাতুযা চ পিতুস্স চা’’তি (মহাৰ. ১৯৮) ৰচনতো ‘‘গিলানানং এতেসং ভিক্খুআদীনং সহধম্মিকানং মাতাপিতূনঞ্চ গিলানানংযেৰ গিলানভত্তং ৰা গিলানুপট্ঠাকভত্তং ৰা ভেসজ্জং ৰা পরিযেসিস্সামি, পুচ্ছিস্সামি ৰা উপট্ঠহিস্সামি ৰা’’তি ইমিনা কারণেন অপ্পহিতেপি গন্তব্বং, পগেৰ পহিতে. অন্ধকট্ঠকথাযং পন ‘‘যে মাতাপিতূনং উপট্ঠাকা ঞাতকা ৰা অঞ্ঞাতকা ৰা, তেসম্পি অপ্পহিতে গন্তুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং, তং নেৰ অট্ঠকথাযং, ন পাল়িযং ৰুত্তং, তস্মা ন গহেতব্বং.
সচে পন ভিক্খুনো ভাতা ৰা অঞ্ঞো ৰা ঞাতকো গিলানো হোতি, সো চে ভিক্খুস্স সন্তিকে দূতং পহিণেয্য ‘‘অহং গিলানো, আগচ্ছতু ভদন্তো, ইচ্ছামি ভদন্তস্স আগত’’ন্তি, গন্তব্বং সত্তাহকরণীযেন, ন ত্ৰেৰ অপ্পহিতে. সচে একস্মিং ৰিহারে ভিক্খূহি সদ্ধিং ¶ ৰসন্তো ভিক্খুভত্তিকো গিলানো হোতি, সো চে ভিক্খূনং সন্তিকে দূতং পহিণেয্য ‘‘অহং গিলানো, আগচ্ছন্তু ভিক্খূ, ইচ্ছামি ভিক্খূনং আগত’’ন্তি, গন্তব্বং সত্তাহকরণীযেন, ন ত্ৰেৰ অপ্পহিতে.
সচে ¶ ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা সিক্খমানায সামণেরস্স সামণেরিযা অনভিরতি ৰা কুক্কুচ্চং ৰা দিট্ঠিগতং ৰা উপ্পন্নং হোতি, গন্তব্বং সত্তাহকরণীযেন অপ্পহিতেপি ‘‘অনভিরতিং ৰূপকাসেস্সামি ৰা ৰূপকাসাপেস্সামি ৰা কুম্কুচ্চং ৰিনোদেস্সামি ৰা ৰিনোদাপেস্সামি ৰা দিট্ঠিগতং ৰিৰেচেস্সামি ৰা ৰিৰেচাপেস্সামি ৰা ধম্মকথং ৰা করিস্সামী’’তি, পগেৰ পহিতে. সচে কোচি ভিক্খু গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো মূলাযপটিকস্সনারহো মানত্তারহো অব্ভানারহো ৰা, অপ্পহিতেপি গন্তব্বং ‘‘পরিৰাসদানাদীসু উস্সুক্কং আপজ্জিস্সামি, অনুস্সাৰেস্সামি, গণপূরকো ৰা ভৰিস্সামী’’তি, পগেৰ পহিতে. ভিক্খুনিযাপি মানত্তারহায মূলাযপটিকস্সনারহায অব্ভানারহায ৰা এসেৰ নযো. সচে সামণেরো উপসম্পজ্জিতুকামো হোতি, ৰস্সং ৰা পুচ্ছিতুকামো, সিক্খমানা ৰা উপসম্পজ্জিতুকামা হোতি, সিক্খা ৰাস্সা কুপিতা, সামণেরী ৰা সিক্খা সমাদিযিতুকামা হোতি, ৰস্সং ৰা পুচ্ছিতুকামা, অপ্পহিতেপি গন্তব্বং, পগেৰ পহিতে.
সচে ভিক্খুস্স ভিক্খুনিযা ৰা সঙ্ঘো কম্মং কাতুকামো হোতি, তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, অপ্পহিতেপি গন্তব্বং, পগেৰ পহিতে ‘‘কিং নু খো সঙ্ঘো কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যা’’তি. সচেপি কতংযেৰ হোতি কম্মং, অপ্পহিতেপি গন্তব্বং ‘‘কিং নু খো সম্মা ৰত্তেয্য, লোমং পাতেয্য, নেত্থারং ৰত্তেয্য, সঙ্ঘো তং কম্মং পটিপ্পস্সম্ভেয্যা’’তি.
১৮১. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘকরণীযেন গন্তু’’ন্তি (মহাৰ. ১৯৯) ৰচনতো সেনাসনপটিবদ্ধসঙ্ঘকরণীযেনপি গন্তুং ৰট্টতি. এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ১৯৯) হি যং কিঞ্চি উপোসথাগারাদীসু সেনাসনেসু চেতিযছত্তৰেদিকাদীসু ৰা কত্তব্বং, অন্তমসো ভিক্খুনো পুগ্গলিকসেনাসনম্পি সব্বং সঙ্ঘকরণীযমেৰাতি অধিপ্পেতং, তস্মা তস্স নিপ্ফাদনত্থং দব্বসম্ভারাদীনি ৰা আহরিতুং ৰড্ঢকীপভুতীনং ভত্তৰেতনাদীনি ৰা দাতুং গন্তব্বং. অপিচেত্থ অযম্পি পাল়িমুত্তকনযো ৰেদিতব্বো – ধম্মস্সৰনত্থায অনিমন্তিতেন গন্তুং ন ৰট্টতি, সচে একস্মিং মহাৰাসে পঠমংযেৰ কতিকা কতা হোতি ‘‘অসুকদিৰসং ¶ নাম সন্নিপতিতব্ব’’ন্তি, নিমন্তিতোযেৰ নাম হোতি, গন্তুং ৰট্টতি. ‘‘ভণ্ডকং ধোৰিস্সামী’’তি গন্তুং ন ৰট্টতি. সচে পন ¶ আচরিযুপজ্ঝাযা পহিণন্তি, ৰট্টতি. নাতিদূরে ৰিহারো হোতি, ‘‘তত্থ গন্ত্ৰা অজ্জেৰ আগমিস্সামী’’তি সম্পাপুণিতুং ন সক্কোতি, ৰট্টতি. উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীনং অত্থাযপি গন্তুং ন লভতি, ‘‘আচরিযং পন পস্সিস্সামী’’তি গন্তুং লভতি. সচে নং আচরিযো ‘‘অজ্জ মা গচ্ছা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি, উপট্ঠাককুলং ৰা ঞাতিকুলং ৰা দস্সনায গন্তুং ন লভতি.
সচে ভিক্খূসু ৰস্সূপগতেসু গামো চোরেহি ৰুট্ঠাতি, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? যেন গামো, তেন গন্তব্বং. সচে গামো দ্ৰিধা ভিজ্জতি, যত্থ বহুতরা মনুস্সা, তত্থ গন্তব্বং. সচে বহুতরা অস্সদ্ধা হোন্তি অপ্পসন্না, যত্থ সদ্ধা পসন্না, তত্থ গন্তব্বং. এত্থ চ সচে গামো অৰিদূরগতো হোতি, তত্থ পিণ্ডায চরিত্ৰা ৰিহারমেৰ আগন্ত্ৰা ৰসিতব্বং. সচে দূরং গতো, সত্তাহৰারেন অরুণো উট্ঠাপেতব্বো, ন সক্কা চে হোতি, তত্থেৰ সভাগট্ঠানে ৰসিতব্বং. সচে মনুস্সা যথাপৰত্তানি সলাকভত্তাদীনি দেন্তি, ‘‘ন মযং তস্মিং ৰিহারে ৰসিম্হা’’তি ৰত্তব্বা. ‘‘মযং ৰিহারস্স ৰা পাসাদস্স ৰা ন দেম, তুম্হাকং দেম, যত্থ কত্থচি ৰসিত্ৰা ভুঞ্জথা’’তি ৰুত্তে পন যথাসুখং ভুঞ্জিতব্বং, তেসংযেৰ তং পাপুণাতি. ‘‘তুম্হাকং ৰসনট্ঠানে পাপুণাপেত্ৰা ভুঞ্জথা’’তি ৰুত্তে পন যত্থ ৰসন্তি, তত্থ নেত্ৰা ৰস্সগ্গেন পাপুণাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. সচে পৰারিতকালে ৰস্সাৰাসিকং দেন্তি, যদি সত্তাহৰারেন অরুণং উট্ঠাপযিংসু, গহেতব্বং. ছিন্নৰস্সেহি পন ‘‘ন মযং তত্থ ৰসিম্হ, ছিন্নৰস্সা ময’’ন্তি ৰত্তব্বং. যদি ‘‘যেসং অম্হাকং সেনাসনং পাপিতং, তে গণ্হন্তূ’’তি ৰদন্তি, গহেতব্বং. যং পন ‘‘ৰিহারে উপনিক্খিত্তকং মা ৰিনস্সী’’তি ইধ আহটং চীৰরাদিৰেভঙ্গিযভণ্ডং, তং তত্থেৰ গন্ত্ৰা অপলোকেত্ৰা ভাজেতব্বং. ‘‘ইতো অয্যানং চত্তারো পচ্চযে দেথা’’তি কপ্পিযকারকানং দিন্নে খেত্তৰত্থুআদিকে তত্রুপ্পাদেপি এসেৰ নযো. সঙ্ঘিকঞ্হি ৰেভঙ্গিযভণ্ডং অন্তোৰিহারে ৰা বহিসীমায ৰা হোতু, বহিসীমায ঠিতানং অপলোকেত্ৰা ভাজেতুং ন ৰট্টতি. উভযত্থ ঠিতম্পি পন অন্তোসীমায ঠিতানং অপলোকেত্ৰা ভাজেতুং ৰট্টতিযেৰ.
সচে ¶ পন ৰস্সূপগতা ভিক্খূ ৰাল়েহি উব্বাল়্হা হোন্তি, গণ্হন্তিপি পরিপাতেন্তিপি, সরীসপেহি ৰা উব্বাল়্হা হোন্তি, ডংসন্তিপি পরিপাতেন্তিপি, চোরেহি ৰা উব্বাল়্হা হোন্তি, ৰিলুম্পন্তিপি আকোটেন্তিপি, পিসাচেহি ৰা উব্বাল়্হা হোন্তি, আৰিসন্তিপি হনন্তিপি, ‘‘এসেৰ অন্তরাযো’’তি পক্কমিতব্বং, নত্থি ৰস্সচ্ছেদে আপত্তি. সচে গামো অগ্গিনা ৰা দড্ঢো হোতি, উদকেন ৰা ৰুল়্হো. ভিক্খূ পিণ্ডকেন কিলমন্তি, ‘‘এসেৰ অন্তরাযো’’তি পক্কমিতব্বং, ৰস্সচ্ছেদে অনাপত্তি. সেনাসনং অগ্গিনা ৰা দড্ঢং হোতি, উদকেন ৰা ৰুল়্হং, ভিক্খূ সেনাসনেন কিলমন্তি, ‘‘এসেৰ অন্তরাযো’’তি পক্কমিতব্বং, ৰস্সচ্ছেদে অনাপত্তি. সচে ¶ ৰস্সূপগতা ভিক্খূ ন লভন্তি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং, ‘‘এসেৰ অন্তরাযো’’তি পক্কমিতব্বং. সচে লভন্তি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং, ন লভন্তি সপ্পাযানি ভোজনানি, ‘‘এসেৰ অন্তরাযো’’তি পক্কমিতব্বং. সচেপি লভন্তি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং, লভন্তি সপ্পাযানি ভোজনানি, ন লভন্তি সপ্পাযানি ভেসজ্জানি, ‘‘এসেৰ অন্তরাযো’’তি পক্কমিতব্বং. সচে লভন্তি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং, লভন্তি সপ্পাযানি ভোজনানি, লভন্তি সপ্পাযানি ভেসজ্জানি, ন লভন্তি পতিরূপং উপট্ঠাকং, ‘‘এসেৰ অন্তরাযো’’তি পক্কমিতব্বং, সব্বত্থ ৰস্সচ্ছেদে অনাপত্তি.
সচে পন ৰস্সূপগতং ভিক্খুং ইত্থী নিমন্তেতি ‘‘এহি, ভন্তে, হিরঞ্ঞং ৰা তে দেমি, সুৰণ্ণং ৰা খেত্তং ৰা ৰত্থুং ৰা গাৰুং ৰা গাৰিং ৰা দাসং ৰা দাসিং ৰা তে দেমি, ধীতরং ৰা তে দেমি ভরিযত্থায, অহং ৰা তে ভরিযা হোমি, অঞ্ঞং ৰা তে ভরিযং আনেমী’’তি, তত্র চে ভিক্খুনো এৰং হোতি ‘‘লহুপরিৰত্তং খো চিত্তং ৰুত্তং ভগৰতা, সিযাপিমে ব্রহ্মচরিযস্স অন্তরাযো’’তি, পক্কমিতব্বং, নত্থি ৰস্সচ্ছেদে আপত্তি. ৰুত্তনযেনেৰ ৰেসী ৰা নিমন্তেতি, থুল্লকুমারী ৰা নিমন্তেতি, পণ্ডকো ৰা নিমন্তেতি, ঞাতকা ৰা নিমন্তেন্তি, রাজানো ৰা নিমন্তেন্তি, চোরা ৰা নিমন্তেন্তি, ধুত্তা ৰা নিমন্তেন্তি, এসেৰ নযো. সচে ৰস্সূপগতো ভিক্খু পস্সতি অসামিকং নিধিং, তত্র চে ভিক্খুনো এৰং হোতি ‘‘লহুপরিৰত্তং খো চিত্তং ৰুত্তং ভগৰতা, সিযাপি মে ব্রহ্মচরিযস্স অন্তরাযো’’তি, পক্কমিতব্বং, অনাপত্তি ৰস্সচ্ছেদে.
সচে ¶ ৰস্সূপগতো ভিক্খু পস্সতি সম্বহুলে ভিক্খূ সঙ্ঘভেদায পরক্কমন্তে, সুণাতি ৰা ‘‘সম্বহুলা ভিক্খূ সঙ্ঘভেদায পরক্কমন্তী’’তি, তত্র চে ভিক্খুনো এৰং হোতি ‘‘গরুকো খো সঙ্ঘভেদো ৰুত্তো ভগৰতা, মা মযি সম্মুখীভূতে সঙ্ঘো ভিজ্জী’’তি, পক্কমিতব্বং, অনাপত্তি ৰস্সচ্ছেদে. সচে ৰস্সূপগতো ভিক্খু সুণাতি ‘‘অসুকস্মিং কির আৰাসে সম্বহুলা ভিক্খূ সঙ্ঘভেদায পরক্কমন্তী’’তি, তত্র চে ভিক্খুনো এৰং হোতি ‘‘তে চ খো মে ভিক্খূ মিত্তা, ত্যাহং ৰক্খামি ‘গরুকো খো, আৰুসো, সঙ্ঘভেদো ৰুত্তো ভগৰতা, মা আযস্মন্তানং সঙ্ঘভেদো রুচ্চিত্থা’তি, করিস্সন্তি মে ৰচনং সুস্সূসিস্সন্তি, সোতং ওদহিস্সন্তী’’তি, পক্কমিতব্বং, অনাপত্তি ৰস্সচ্ছেদে, ভিন্নে পন সঙ্ঘে গন্ত্ৰা করণীযং নত্থি.
সচে ¶ পন কোচি ভিক্খু ‘‘ইমং তেমাসং ইধ ৰস্সং ৰসথা’’তি ৰুত্তে পটিস্সুণিত্ৰা ৰিসংৰাদেতি, দুক্কটং. ন কেৰলং তস্সেৰ পটিস্সৰস্স ৰিসংৰাদে দুক্কটং, ‘‘ইমং তেমাসং ভিক্খং গণ্হথ, উভোপি মযং ইধ ৰস্সং ৰসিস্সাম, একতো উদ্দিসাপেস্সামা’’তি এৰমাদিনাপি তস্স তস্স পটিস্সৰস্স ৰিসংৰাদে দুক্কটং. তঞ্চ খো পঠমং সুদ্ধচিত্তস্স পচ্ছা ৰিসংৰাদনপচ্চযা, পঠমম্পি অসুদ্ধচিত্তস্স পন পটিস্সৰে পাচিত্তিযং. ৰিসংৰাদে দুক্কটন্তি পাচিত্তিযেন সদ্ধিং দুক্কটং যুজ্জতি.
১৮২. ৰস্সূপগতেহি (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩১৮) অন্তোৰস্সে নিবদ্ধৰত্তং ঠপেত্ৰা ৰস্সূপগতা ভিক্খূ ‘‘সম্মুঞ্জনিযো বন্ধথা’’তি ৰত্তব্বা. সুলভা চে দণ্ডকা চেৰ সলাকাযো চ হোন্তি, এককেন ছ পঞ্চ মুট্ঠিসম্মুঞ্জনিযো দ্ৰে তিস্সো যট্ঠিসম্মুঞ্জনিযো ৰা বন্ধিতব্বা. দুল্লভা হোন্তি, দ্ৰে তিস্সো মুট্ঠিসম্মুঞ্জনিযো একা যট্ঠিসম্মুঞ্জনী বন্ধিতব্বা. সামণেরেহি পঞ্চ পঞ্চ উক্কা ৰা কোট্টেতব্বা, ৰসনট্ঠানেসু কসাৰপরিভণ্ডং কাতব্বং. ৰত্তং করোন্তেহি চ ন উদ্দিসিতব্বং ন উদ্দিসাপেতব্বং, ন সজ্ঝাযো কাতব্বো, ন পব্বাজেতব্বং ন উপসম্পাদেতব্বং, ন নিস্সযো দাতব্বো, ন ধম্মস্সৰনং কাতব্বং. সব্বেৰ হি এতে পপঞ্চা, নিপ্পপঞ্চা হুত্ৰা সমণধম্মমেৰ করিস্সামাতি ৰা সব্বে তেরস ধুতঙ্গানি সমাদিযন্তু, সেয্যং অকপ্পেত্ৰা ঠানচঙ্কমেহি ৰীতিনামেন্তু, মূগব্বতং গণ্হন্তু, সত্তাহকরণীযেন গতাপি ¶ ভাজনীযভণ্ডং লভন্তূতি ৰা এৰরূপং অধম্মিকৰত্তং ন কাতব্বং. এৰং পন কাতব্বং – পরিযত্তিধম্মো নাম তিৰিধম্পি সদ্ধম্মং পতিট্ঠাপেতি, তস্মা সক্কচ্চং উদ্দিসথ উদ্দিসাপেথ, সজ্ঝাযং করোথ, পধানঘরে ৰসন্তানং সঙ্ঘট্টনং অকত্ৰা অন্তোৰিহারে নিসীদিত্ৰা উদ্দিসথ উদ্দিসাপেথ, সজ্ঝাযং করোথ, ধম্মস্সৰনং সমিদ্ধং করোথ, পব্বাজেন্তা সোধেত্ৰা পব্বাজেথ, সোধেত্ৰা উপসম্পাদেথ, সোধেত্ৰা নিস্সযং দেথ. একোপি হি কুলপুত্তো পব্বজ্জঞ্চ উপসম্পদঞ্চ লভিত্ৰা সকলং সাসনং পতিট্ঠাপেতি, অত্তনো থামেন যত্তকানি সক্কোথ, তত্তকানি ধুতঙ্গানি সমাদিযথ, অন্তোৰস্সং নামেতং সকলদিৰসং রত্তিযা চ পঠমযামপচ্ছিমযামেসু অপ্পমত্তেহি ভৰিতব্বং, ৰীরিযং আরভিতব্বং. পোরাণকমহাথেরাপি সব্বপলিবোধে ছিন্দিত্ৰা অন্তোৰস্সে একচারিযৰত্তং পূরযিংসু, ভস্সে মত্তং জানিত্ৰা দসৰত্থুকথং দসঅসুভদসানুস্সতিঅট্ঠতিংসারম্মণকথং কাতুং ৰট্টতি, আগন্তুকানং ৰত্তং কাতুং, সত্তাহকরণীযেন গতানং অপলোকেত্ৰা দাতুং ৰট্টতীতি এৰরূপং ৰত্তং কাতব্বং.
অপিচ ভিক্খূ ওৰদিতব্বা ‘‘ৰিগ্গাহিকপিসুণফরুসৰচনানি মা ৰদথ, দিৰসে দিৰসে সীলানি আৰজ্জেন্তা চতুরারক্খং অহাপেন্তা মনসিকারবহুলা ৰিহরথা’’তি. দন্তকট্ঠখাদনৰত্তং ¶ আচিক্খিতব্বং, চেতিযং ৰা বোধিং ৰা ৰন্দন্তেন গন্ধমালং ৰা পূজেন্তেন পত্তং ৰা থৰিকায পক্খিপন্তেন ন কথেতব্বং, ভিক্খাচারৰত্তং আচিক্খিতব্বং, অন্তোগামে মনুস্সেহি সদ্ধিং পচ্চযসঞ্ঞুত্তকথা ৰা ৰিসভাগকথা ৰা ন কথেতব্বা, রক্খিতিন্দ্রিযেহি ভৰিতব্বং, খন্ধকৰত্তঞ্চ সেখিযৰত্তঞ্চ পূরেতব্বন্তি এৰরূপা বহুকাপি নিয্যানিককথা আচিক্খিতব্বাতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
ৰস্সূপনাযিকৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২৭. উপজ্ঝাযাদিৰত্তৰিনিচ্ছযকথা
১৮৩. ৰত্তন্তি ¶ ¶ এত্থ পন ৰত্তং নামেতং উপজ্ঝাযৰত্তং আচরিযৰত্তং আগন্তুকৰত্তং আৰাসিকৰত্তং গমিকৰত্তং ভত্তগ্গৰত্তং পিণ্ডচারিকৰত্তং আরঞ্ঞিকৰত্তং সেনাসনৰত্তং জন্তাঘরৰত্তং ৰচ্চকুটিৰত্তন্তি বহুৰিধং. তত্থ উপজ্ঝাযৰত্তং তাৰ এৰং ৰেদিতব্বং – সদ্ধিৰিহারিকেন কালস্সেৰ উট্ঠায উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা উপজ্ঝাযস্স দন্তকট্ঠং দাতব্বং, মুখোদকং দাতব্বং. তত্থ দন্তকট্ঠং দেন্তেন মহন্তং মজ্ঝিমং খুদ্দকন্তি তীণি দন্তকট্ঠানি উপনেত্ৰা ইতো যং তীণি দিৰসানি গণ্হাতি, চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায তাদিসমেৰ দাতব্বং. সচে অনিযমং কত্ৰা যং ৰা তং ৰা গণ্হাতি, অথ যাদিসং লভতি, তাদিসং দাতব্বং. মুখোদকং দেন্তেনপি সীতঞ্চ উণ্হঞ্চ উদকং উপনেত্ৰা ততো যং তীণি দিৰসানি ৰল়ঞ্জেতি. চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায তাদিসমেৰ মুখধোৰনোদকং দাতব্বং. সচে দুৰিধম্পি ৰল়ঞ্জেতি, দুৰিধম্পি উপনেতব্বং. উদকং মুখধোৰনট্ঠানে ঠপেত্ৰা ৰচ্চকুটিতো পট্ঠায সম্মজ্জিতব্বং. থেরে ৰচ্চকুটিগতে পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং, এৰং পরিৰেণং অসুঞ্ঞং হোতি. থেরে ৰচ্চকুটিতো অনিক্খন্তেযেৰ আসনং পঞ্ঞপেতব্বং. সরীরকিচ্চং কত্ৰা আগন্ত্ৰা তস্মিং নিসিন্নস্স সচে যাগু হোতি, ভাজনং ধোৰিত্ৰা যাগু উপনামেতব্বা, যাগুং পিৰিতস্স উদকং দত্ৰা ভাজনং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বং. উপজ্ঝাযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি কেনচি কচৰরেন সংকিণ্ণো, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো. সচে পন অঞ্ঞো কচৰরো নত্থি, উদকফুসিতানেৰ হোন্তি, হত্থেন পমজ্জিতব্বো.
সচে উপজ্ঝাযো গামং পৰিসিতুকামো হোতি, নিৰাসনং দাতব্বং, পটিনিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং, কাযবন্ধনং দাতব্বং, সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো দাতব্বা, ধোৰিত্ৰা পত্তো সউদকো দাতব্বো. সচে উপজ্ঝাযো পচ্ছাসমণং আকঙ্খতি, তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা উপজ্ঝাযস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং, নাতিদূরে গন্তব্বং, নাচ্চাসন্নে গন্তব্বং. এত্থ পন সচে উপজ্ঝাযং নিৰত্তিত্ৰা ওলোকেন্তং একেন ৰা দ্ৰীহি ৰা পদৰীতিহারেহি সম্পাপুণাতি, এত্তাৰতা নাতিদূরে নাচ্চাসন্নে গতো হোতীতি ৰেদিতব্বং. সচে ¶ উপজ্ঝাযেন ভিক্খাচারে যাগুযা ৰা ভত্তে ৰা লদ্ধে পত্তো উণ্হো ৰা ভারিকো ৰা হোতি, অত্তনো ¶ পত্তং তস্স দত্ৰা সো পত্তো গহেতব্বো, ন উপজ্ঝাযস্স ভণমানস্স অন্তরন্তরা কথা ওপাতেতব্বা. ইতো পট্ঠায পন যত্থ যত্থ ন-কারেন পটিসেধো করীযতি, সব্বত্থ দুক্কটাপত্তি ৰেদিতব্বা. উপজ্ঝাযো আপত্তিসামন্তা ভণমানো নিৰারেতব্বো. নিৰারেন্তেন চ ‘‘ভন্তে, ঈদিসং নাম ৰত্তুং ৰট্টতি, আপত্তি ন হোতী’’তি এৰং পুচ্ছন্তেন ৰিয ৰারেতব্বো, ‘‘ৰারেস্সামী’’তি পন কত্ৰা ‘‘মহল্লক, মা এৰং ভণা’’তি ন ৰত্তব্বো.
সচে আসন্নে গামো হোতি, ৰিহারে ৰা গিলানো ভিক্খু হোতি, গামতো পঠমতরং আগন্তব্বং. সচে দূরে গামো হোতি, উপজ্ঝাযেন সদ্ধিং আগচ্ছন্তোপি নত্থি, তেনেৰ সদ্ধিং গামতো নিক্খমিত্ৰা চীৰরেন পত্তং ৰেঠেত্ৰা অন্তরামগ্গতো পঠমতরং আগন্তব্বং. এৰং পঠমতরং আগতেন আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পটিনিৰাসনং দাতব্বং, নিৰাসনং পটিগ্গহেতব্বং. সচে চীৰরং সেদগ্গহিতং হোতি, মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বং, ন চ উণ্হে চীৰরং নিদহিতব্বং, চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং. চীৰরং সঙ্ঘরন্তেন চ চতুরঙ্গুলং কণ্ণং উস্সারেত্ৰা চীৰরং সঙ্ঘরিতব্বং. কিংকারণা? মা মজ্ঝে ভঙ্গো অহোসীতি. সমং কত্ৰা সঙ্ঘরিতস্স হি মজ্ঝে ভঙ্গো হোতি, ততো নিচ্চং ভিজ্জমানং দুব্বলং হোতি, তং নিৰারণত্থমেতং ৰুত্তং. তস্মা যথা অজ্জ ভঙ্গট্ঠানেযেৰ স্ৰে ন ভিজ্জিস্সতি, তথা দিৰসে দিৰসে চতুরঙ্গুলং উস্সারেত্ৰা সঙ্ঘরিতব্বং, ওভোগে কাযবন্ধনং কাতব্বং.
সচে পিণ্ডপাতো হোতি, উপজ্ঝাযো চ ভুঞ্জিতুকামো হোতি, উদকং দত্ৰা পিণ্ডপাতো উপনামেতব্বো, উপজ্ঝাযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. পুচ্ছন্তেন চ তিক্খত্তুং ‘‘পানীযং, ভন্তে, আহরীযতূ’’তি পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. সচে কালো অত্থি, উপজ্ঝাযে ভুত্তে সযং ভুঞ্জিতব্বং. সচে উপকট্ঠো কালো, পানীযং উপজ্ঝাযস্স সন্তিকে ঠপেত্ৰা সযম্পি ভুঞ্জিতব্বং. ভুত্তাৰিস্স উদকং দত্ৰা পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপ্পটিঘংসন্তেন ধোৰিত্ৰা ৰোদকং কত্ৰা মুহুত্তং উণ্হে ওতাপেতব্বো, ন চ উণ্হে পত্তো নিদহিতব্বো, পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং. পত্তং নিক্খিপন্তেন ¶ একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো, ন চ তট্টিকচম্মখণ্ডাদীহি অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. সচে পন কাল়ৰণ্ণকতা ৰা সুধাবদ্ধা ৰা ভূমি হোতি নিরজমত্তিকা, তথারূপায ভূমিযা ঠপেতুং ৰট্টতি, ধোতৰালিকাযপি ঠপেতুং ৰট্টতি, পংসুরজসক্খরাদীসু ন ৰট্টতি. তত্র পন পণ্ণং ৰা আধারকং ৰা ঠপেত্ৰা তত্র নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা ¶ পারতো অন্তং ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং. ইদঞ্চ চীৰরৰংসাদীনং হেট্ঠা হত্থং পৰেসেত্ৰা অভিমুখেন হত্থেন সণিকং নিক্খিপনত্থং ৰুত্তং. অন্তে পন গহেত্ৰা ভোগেন চীৰরৰংসাদীনং উপরি খিপন্তস্স ভিত্তিযং ভোগো পটিহঞ্ঞতি, তস্মা তথা ন কাতব্বং. উপজ্ঝাযম্হি ৰুট্ঠিতে আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং. সচে সো দেসো উক্লাপো হোতি, সো দেসো সম্মজ্জিতব্বো.
সচে উপজ্ঝাযো নহাযিতুকামো হোতি, নহানং পটিযাদেতব্বং. সচে সীতেন অত্থো হোতি, সীতং পটিযাদেতব্বং. সচে উণ্হেন অত্থো হোতি, উণ্হং পটিযাদেতব্বং.
সচে উপজ্ঝাযো জন্তাঘরং পৰিসিতুকামো হোতি, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা. জন্তাঘরপীঠং আদায উপজ্ঝাযস্স পিট্ঠিতো পিট্ঠিতো গন্ত্ৰা জন্তাঘরপীঠং দত্ৰা চীৰরং পটিগ্গহেত্ৰা একমন্তে নিদ্ধূমট্ঠানে ঠপেতব্বং, চুণ্ণং দাতব্বং, মত্তিকা দাতব্বা. সচে উস্সহতি, জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং, পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং. ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং, ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা, জন্তাঘরে উপজ্ঝাযস্স পরিকম্মং কাতব্বং. জন্তাঘরে পরিকম্মং নাম অঙ্গারমত্তিকাউণ্হোদকদানাদিকং সব্বকিচ্চং. জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং.
উদকেপি উপজ্ঝাযস্স অঙ্গপচ্চঙ্গঘংসনাদিকং পরিকম্মং কাতব্বং, নহাতেন পঠমতরং উত্তরিত্ৰা অত্তনো গত্তং ৰোদকং কত্ৰা নিৰাসেত্ৰা উপজ্ঝাযস্স গত্ততো উদকং পমজ্জিতব্বং, নিৰাসনং দাতব্বং, সঙ্ঘাটি দাতব্বা ¶ , জন্তাঘরপীঠং আদায পঠমতরং আগন্ত্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, উপজ্ঝাযো পানীযেন পুচ্ছিতব্বো. জন্তাঘরে হি উণ্হসন্তাপেন পিপাসা হোতি. সচে উদ্দিসাপেতুকামো হোতি, উদ্দিসিতব্বো. সচে পরিপুচ্ছিতুকামো হোতি, পরিপুচ্ছিতব্বো.
যস্মিং ৰিহারে উপজ্ঝাযো ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, কেনচি গেলঞ্ঞেন অনভিভূতো হোতি, সোধেতব্বো. অগিলানেন হি সদ্ধিৰিহারিকেন সট্ঠিৰস্সেনপি সব্বং উপজ্ঝাযৰত্তং কাতব্বং, অনাদরেন অকরোন্তস্স ৰত্তভেদে দুক্কটং, ন-কারপটিসংযুত্তেসু পন পদেসু গিলানস্সপি পটিক্খিত্তকিরিযং করোন্তস্স দুক্কটমেৰ. ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা ¶ একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, ভিসিবিম্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো, পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা, খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো, অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং. ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা. সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা পরিপ্ফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা ‘‘মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞী’’তি, সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং.
ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অভিহরিত্ৰা যথা পঠমং পঞ্ঞত্তং অহোসি, তথেৰ পঞ্ঞপেতব্বং. এতদত্থমেৰ হি ‘‘যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. সচে পন পঠমং অজানন্তেন কেনচি পঞ্ঞত্তং অহোসি, সমন্ততো ভিত্তিং দ্ৰঙ্গুলমত্তেন ৰা তিৰঙ্গুলমত্তেন ৰা মোচেত্ৰা পঞ্ঞপেতব্বং. ইদঞ্হেত্থ পঞ্ঞাপনৰত্তং ¶ – সচে কটসারকো হোতি অতিমহন্তো চ, ছিন্দিত্ৰা কোটিং নিৰত্তেত্ৰা বন্ধিত্ৰা পঞ্ঞপেতব্বো. সচে কোটিং নিৰত্তেত্ৰা বন্ধিতুং ন জানাতি, ন ছিন্দিতব্বো. মঞ্চপটিপাদকা ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা, মঞ্চো ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো, পীঠং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং, ভিসিবিম্বোহনং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং, নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং, খেল়মল্লকো ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো, অপস্সেনফলকং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং, পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো, ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং, ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং.
সচে ¶ পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে পচ্ছিমা, উত্তরা, দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা. সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা.
সচে উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা, পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠপেতব্বং, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.
সচে উপজ্ঝাযস্স অনভিরতি উপ্পন্না হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন অঞ্ঞত্থ নেতব্বো, অঞ্ঞো ৰা ভিক্খু ৰত্তব্বো ‘‘থেরং গহেত্ৰা অঞ্ঞত্থ গচ্ছা’’তি, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে উপজ্ঝাযস্স কুক্কুচ্চং উপ্পন্নং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰিনোদেতব্বং, অঞ্ঞেন ৰা ৰিনোদাপেতব্বং ধম্মকথা ¶ ৰাস্স কাতব্বা. সচে উপজ্ঝাযস্স দিট্ঠিগতং উপ্পন্নং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ৰিস্সজ্জেতব্বং, অঞ্ঞো ৰা ৰত্তব্বো ‘‘থেরং দিট্ঠিগতং ৰিস্সজ্জাপেহী’’তি, ধম্মকথা ৰাস্স কাতব্বা. সচে উপজ্ঝাযো গরুধম্মং অজ্ঝাপন্নো হোতি পরিৰাসারহো, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং, পরিৰাসদানত্থং সো সো ভিক্খু উপসঙ্কমিত্ৰা যাচিতব্বো. সচে অত্তনা পটিবলো হোতি, অত্তনাৰ দাতব্বো. নো চে পটিবলো হোতি, অঞ্ঞেন দাপেতব্বো. সচে উপজ্ঝাযো মূলাযপটিকস্সনারহো হোতি মানত্তারহো অব্ভানারহো ৰা, ৰুত্তনযেনেৰ উস্সুক্কং কাতব্বং. সচে সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স কম্মং কত্তুকামো হোতি তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা পব্বাজনীযং ৰা পটিসারণীযং ৰা উক্খেপনীযং ৰা, সদ্ধিৰিহারিকেন উস্সুক্কং কাতব্বং ‘‘কেন নু খো উপাযেন সঙ্ঘো উপজ্ঝাযস্স কম্মং ন করেয্য, লহুকায ৰা পরিণামেয্যা’’তি. সদ্ধিৰিহারিকেন হি ‘‘উপজ্ঝাযস্স উক্খেপনীযকম্মং কত্তুকামো সঙ্ঘো’’তি ঞত্ৰা একমেকং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘মা, ভন্তে, অম্হাকং উপজ্ঝাযস্স কম্মং করিত্থা’’তি যাচিতব্বা. সচে করোন্তিযেৰ, ‘‘তজ্জনীযং ৰা নিযস্সং ৰা লহুককম্মং করোথা’’তি যাচিতব্বা. সচে করোন্তিযেৰ, অথ উপজ্ঝাযো ‘‘সম্মা ৰত্তথ, ভন্তে’’তি যাচিতব্বো. ইতি তং সম্মা ৰত্তাপেত্ৰা ‘‘পটিপ্পস্সম্ভেথ, ভন্তে, কম্ম’’ন্তি ভিক্খূ যাচিতব্বা.
সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং ধোৰিতব্বং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন ধোৰিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং ‘‘কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং ধোৰিযেথা’’তি. সচে উপজ্ঝাযস্স চীৰরং কাতব্বং ¶ হোতি, রজনং ৰা পচিতব্বং, চীৰরং ৰা রজেতব্বং হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন সব্বং কাতব্বং, উস্সক্কং ৰা কাতব্বং ‘‘কিন্তি নু খো উপজ্ঝাযস্স চীৰরং রজিযেথা’’তি. চীৰরং রজন্তেন সাধুকং সংপরিৰত্তেত্ৰা রজেতব্বং, ন চ অচ্ছিন্নে থেৰে পক্কমিতব্বং.
ন উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা একচ্চস্স পত্তো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পত্তো পটিগ্গহেতব্বো, ন একচ্চস্স চীৰরং দাতব্বং, ন একচ্চস্স চীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, ন একচ্চস্স পরিক্খারো দাতব্বো, ন একচ্চস্স পরিক্খারো পটিগ্গহেতব্বো, ন একচ্চস্স কেসা ছেদেতব্বা, ন একচ্চেন কেসা ছেদাপেতব্বা ¶ , ন একচ্চস্স পরিকম্মং কাতব্বং, ন একচ্চেন পরিকম্মং কারাপেতব্বং, ন একচ্চস্স ৰেয্যাৰচ্চো কাতব্বো, ন একচ্চেন ৰেয্যাৰচ্চো কারাপেতব্বো, ন একচ্চস্স পচ্ছাসমণেন হোতব্বং, ন একচ্চো পচ্ছাসমণো আদাতব্বো, ন একচ্চস্স পিণ্ডপাতো নীহরিতব্বো, ন একচ্চেন পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো, ন উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা গামো পৰিসিতব্বো, পিণ্ডায ৰা অঞ্ঞেন ৰা করণীযেন পৰিসিতুকামেন আপুচ্ছিত্ৰাৰ পৰিসিতব্বো. সচে উপজ্ঝাযো কালস্সেৰ ৰুট্ঠায দূরং ভিক্খাচারং গন্তুকামো হোতি, ‘‘দহরা পিণ্ডায পৰিসন্তূ’’তি ৰত্ৰা গন্তব্বং. অৰত্ৰা গতে পরিৰেণং গন্ত্ৰা উপজ্ঝাযং অপস্সন্তেন গামং পৰিসিতুং ৰট্টতি. সচে গামং পৰিসন্তোপি পস্সতি, দিট্ঠট্ঠানতো পট্ঠায আপুচ্ছিতুংযেৰ ৰট্টতি. ন উপজ্ঝাযং অনাপুচ্ছা ৰাসত্থায ৰা অসুভদস্সনত্থায ৰা সুসানং গন্তব্বং, ন দিসা পক্কমিতব্বা, পক্কমিতুকামেন পন কম্মং আচিক্খিত্ৰা যাৰততিযং যাচিতব্বো. সচে অনুজানাতি, সাধু, নো চে অনুজানাতি, তং নিস্সায ৰসতো চস্স উদ্দেসো ৰা পরিপুচ্ছা ৰা কম্মট্ঠানং ৰা ন সম্পজ্জতি, উপজ্ঝাযো বালো হোতি অব্যত্তো, কেৰলং অত্তনো সন্তিকে ৰসাপেতুকামতায এৰ গন্তুং ন দেতি, এৰরূপে নিৰারেন্তেপি গন্তুং ৰট্টতি. সচে উপজ্ঝাযো গিলানো হোতি, যাৰজীৰং উপট্ঠাপেতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং, ন কত্থচি গন্তব্বং. সচে অঞ্ঞো ভিক্খু উপট্ঠাকো অত্থি, ভেসজ্জং পরিযেসিত্ৰা তস্স হত্থে দত্ৰা ‘‘ভন্তে, অযং উপট্ঠহিস্সতী’’তি ৰত্ৰা গন্তব্বং. ইদং তাৰ উপজ্ঝাযৰত্তং.
১৮৪. ইদমেৰ চ অন্তেৰাসিকেন আচরিযস্স কত্তব্বত্তা আচরিযৰত্তন্তি ৰুচ্চতি. নামমত্তমেৰ হেত্থ নানং. তত্থ যাৰ চীৰররজনং, তাৰ ৰত্তে অকরিযমানে উপজ্ঝাযস্স আচরিযস্স চ পরিহানি হোতি, তস্মা তং অকরোন্তস্স নিস্সযমুত্তকস্সপি অমুত্তকস্সপি আপত্তিযেৰ, একচ্চস্স পত্তদানতো পট্ঠায অমুত্তনিস্সযস্সেৰ আপত্তি. উপজ্ঝাযে আচরিযে ৰা ৰত্তং সাদিযন্তে সদ্ধিৰিহারিকা অন্তেৰাসিকা চ বহুকাপি হোন্তু, সব্বেসং আপত্তি. সচে ¶ উপজ্ঝাযো আচরিযো ৰা ‘‘ময্হং উপট্ঠাকো অত্থি, তুম্হে অত্তনো সজ্ঝাযমনসিকারাদীসু যোগং করোথা’’তি ৰদতি, সদ্ধিৰিহারিকাদীনং অনাপত্তি. উপজ্ঝাযো ৰা আচরিযো ৰা সচে সাদিযনং ৰা অসাদিযনং ৰা ন ¶ জানাতি, বালো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকাদযো বহূ, তেসু একো ৰত্তসম্পন্নো ভিক্খু ‘‘উপজ্ঝাযস্স ৰা আচরিযস্স ৰা কিচ্চং অহং করিস্সামি, তুম্হে অপ্পোস্সুক্কা ৰিহরথা’’তি এৰঞ্চে অত্তনো ভারং কত্ৰা ইতরে ৰিস্সজ্জেতি, তস্স ভারকরণতো পট্ঠায তেসং অনাপত্তি. এত্থ অন্তেৰাসিকেসু পন নিস্সযন্তেৰাসিকেন যাৰ আচরিযং নিস্সায ৰসতি, তাৰ সব্বং আচরিযৰত্তং কাতব্বং. পব্বজ্জউপসম্পদধম্মন্তেৰাসিকেহি পন নিস্সযমুত্তকেহিপি আদিতো পট্ঠায যাৰ চীৰররজনং, তাৰ ৰত্তং কাতব্বং. অনাপুচ্ছিত্ৰা পত্তদানাদিম্হি পন এতেসং অনাপত্তি.
এতেসু পব্বজ্জন্তেৰাসিকো চ উপসম্পদন্তেৰাসিকো চ আচরিযস্স যাৰজীৰং ভারা. নিস্সযন্তেৰাসিকো চ ধম্মন্তেৰাসিকো চ যাৰ সমীপে ৰসন্তি, তাৰ আচরিযুপজ্ঝাযেহিপি অন্তেৰাসিকসদ্ধিৰিহারিকা সঙ্গহেতব্বা অনুগ্গহেতব্বা উদ্দেসেন পরিপুচ্ছায ওৰাদেন অনুসাসনিযা. সচে অন্তেৰাসিকসদ্ধিৰিহারিকানং পত্তো ৰা চীৰরং ৰা অঞ্ঞো ৰা কোচি পরিক্খারো নত্থি, অত্তনো অতিরেকপত্তচীৰরং অতিরেকপরিক্খারো ৰা অত্থি, দাতব্বং. নো চে, ধম্মিযেন নযেন পরিযেসনত্থায উস্সুক্কং কাতব্বং. সচে অন্তেৰাসিকসদ্ধিৰিহারিকা গিলানা হোন্তি, উপজ্ঝাযৰত্তে ৰুত্তনযেন দন্তকট্ঠদানং আদিং কত্ৰা আচমনকুম্ভিযা উদকসিঞ্চনপরিযোসানং সব্বং ৰত্তং কাতব্বমেৰ, অকরোন্তানং আপত্তি. তস্মা আচরিযুপজ্ঝাযেহিপি অন্তেৰাসিকসদ্ধিৰিহারিকেসু সম্মা ৰত্তিতব্বং. আচরিযুপজ্ঝাযাদীসু হি যো যো ন সম্মা ৰত্ততি, তস্স তস্স আপত্তি. উপজ্ঝাযাদিৰত্তকথা.
১৮৫. ইদানি আগন্তুকৰত্তাদীনি ৰেদিতব্বানি. আগন্তুকেন ভিক্খুনা উপচারসীমাসমীপং গন্ত্ৰা উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা নীচং কত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা উপাহনদণ্ডকেন গহেত্ৰা ছত্তং উপনামেত্ৰা সীসং ৰিৰরিত্ৰা সীসে চীৰরং খন্ধে করিত্ৰা সাধুকং অতরমানেন আরামো পৰিসিতব্বো, আরামং পৰিসন্তেন সল্লক্খেতব্বং ‘‘কত্থ আৰাসিকা ভিক্খূ সন্নিপতন্তী’’তি. যত্থ আৰাসিকা ভিক্খূ সন্নিপতন্তি উপট্ঠানসালায ৰা মণ্ডপে ৰা রুক্খমূলে ৰা, তত্থ গন্ত্ৰা একমন্তং পত্তো নিক্খিপিতব্বো, একমন্তং চীৰরং নিক্খিপিতব্বং, পতিরূপং আসনং গহেত্ৰা নিসীদিতব্বং, পানীযং পুচ্ছিতব্বং, পরিভোজনীযং পুচ্ছিতব্বং ‘‘কতমং পানীযং, কতমং পরিভোজনীয’’ন্তি. সচে ¶ পানীযেন অত্থো হোতি, পানীযং গহেত্ৰা পাতব্বং. সচে পরিভোজনীযেন অত্থো হোতি, পরিভোজনীযং গহেত্ৰা পাদা ধোৰিতব্বা. পাদে ধোৰন্তেন একেন ¶ হত্থেন উদকং আসিঞ্চিতব্বং, একেন হত্থেন পাদা ধোৰিতব্বা, ন তেনেৰ হত্থেন উদকং আসিঞ্চিতব্বং, ন তেনেৰ হত্থেন পাদা ধোৰিতব্বা, উপাহনপুঞ্ছনচোল়কং পুঞ্ছিত্ৰা উপাহনা পুঞ্ছিতব্বা, উপাহনা পুঞ্ছন্তেন পঠমং সুক্খেন চোল়কেন পুঞ্ছিতব্বা, পচ্ছা অল্লেন, উপাহনপুঞ্ছনচোল়কং ধোৰিত্ৰা একমন্তং পত্থরিতব্বং.
সচে আৰাসিকো ভিক্খু ৰুড্ঢো হোতি, অভিৰাদেতব্বো. সচে নৰকো হোতি, অভিৰাদাপেতব্বো. সেনাসনং পুচ্ছিতব্বং ‘‘কতমং মে সেনাসনং পাপুণাতী’’তি, অজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা অনজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা পুচ্ছিতব্বং, ‘‘গোচরগামো আসন্নে, উদাহু দূরে, কালস্সেৰ পিণ্ডায চরিতব্বং, উদাহু দিৰা’’তি এৰং ভিক্খাচারো পুচ্ছিতব্বো, অগোচরো পুচ্ছিতব্বো, গোচরো পুচ্ছিতব্বো. অগোচরো নাম মিচ্ছাদিট্ঠিকানং গামো পরিচ্ছিন্নভিক্খো ৰা গামো, যত্থ একস্স ৰা দ্ৰিন্নং ৰা ভিক্খা দীযতি, সেক্খসম্মহানি কুলানি পুচ্ছিতব্বানি, ৰচ্চট্ঠানং পুচ্ছিতব্বং, পস্সাৰট্ঠানং পুচ্ছিতব্বং, ‘‘কিং ইমিস্সা পোক্খরণিযা পানীযংযেৰ পিৰন্তি, নহানাদিপরিভোগম্পি করোন্তী’’তি এৰং পানীযঞ্চেৰ পরিভোজনীযঞ্চ পুচ্ছিতব্বং, কত্তরদণ্ডো পুচ্ছিতব্বো, সঙ্ঘস্স কতিকসণ্ঠানং পুচ্ছিতব্বং, কেসুচি ঠানেসু ৰাল়মিগা ৰা অমনুস্সা ৰা হোন্তি, তস্মা ‘‘কং কালং পৰিসিতব্বং, কং কালং নিক্খমিতব্ব’’ন্তি পুচ্ছিতব্বং. সচে ৰিহারো অনজ্ঝাৰুট্ঠো হোতি, কৰাটং আকোটেত্ৰা মুহুত্তং আগমেত্ৰা ঘটিকং উগ্ঘাটেত্ৰা কৰাটং পণামেত্ৰা বহি ঠিতেন নিল্লোকেতব্বো.
সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, মঞ্চে ৰা মঞ্চো আরোপিতো হোতি, পীঠে ৰা পীঠং আরোপিতং হোতি, সেনাসনং উপরি পুঞ্জীকতং হোতি, সচে সক্কোতি, সব্বো ৰিহারো সোধেতব্বো, অসক্কোন্তেন অত্তনো ৰসনোকাসো জগ্গিতব্বো. সব্বং সোধেতুং সক্কোন্তেন পন উপজ্ঝাযৰত্তে ৰুত্তনযেন ভূমত্থরণমঞ্চপীঠাদীনি বহি নীহরিত্ৰা ৰিহারং সোধেত্ৰা পুন অতিহরিত্ৰা যথাঠানে পঞ্ঞপেতব্বানি.
সচে ¶ পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে পচ্ছিমা, উত্তরা, দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা. সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা.
সচে উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা ¶ , অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা, পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং. ইদং আগন্তুকৰত্তং.
১৮৬. আৰাসিকৰত্তে আৰাসিকেন ভিক্খুনা আগন্তুকং ভিক্খুং ৰুড্ঢতরং দিস্ৰা আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, পচ্চুগ্গন্ত্ৰা পত্তচীৰরং পটিগ্গহেতব্বং, পানীযেন পুচ্ছিতব্বো, পুচ্ছন্তেন পন সকিং আনীতং পানীযং সব্বং পিৰতি, ‘‘পুন আনেমী’’তি পুচ্ছিতব্বোযেৰ. বীজনেনপি বীজিতব্বো, বীজন্তেন সকিং পাদপিট্ঠিযং বীজিত্ৰা সকিং মজ্ঝে, সকিং সীসে বীজিতব্বো, ‘‘অলং হোতূ’’তি ৰুত্তেন মন্দতরং বীজিতব্বং, পুন ‘‘অল’’ন্তি ৰুত্তেন ততো মন্দতরং বীজিতব্বং, ততিযৰারং ৰুত্তেন বীজনী ঠপেতব্বা, পাদাপিস্স ধোৰিতব্বা. সচে অত্তনো তেলং অত্থি, তেলেন মক্খেতব্বা. নো চে অত্থি, তস্স সন্তকেন মক্খেতব্বা. সচে উস্সহতি, উপাহনা পুঞ্ছিতব্বা. উপাহনা পুঞ্ছন্তেন পঠমং সুক্খেন চোল়েন পুঞ্ছিতব্বা, পচ্ছা অল্লেন, উপাহনপুঞ্ছনচোল়কং ধোৰিত্ৰা একমন্তং ৰিস্সজ্জেতব্বং.
আগন্তুকো ভিক্খু অভিৰাদেতব্বো, সেনাসনং পঞ্ঞপেতব্বং ‘‘এতং সেনাসনং পাপুণাতী’’তি. অজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা অনজ্ঝাৰুট্ঠং ৰা আচিক্খিতব্বং, গোচরো আচিক্খিতব্বো, অগোচরো আচিক্খিতব্বো, সেক্খসম্মতানি কুলানি আচিক্খিতব্বানি, ৰচ্চট্ঠানং আচিক্খিতব্বং, পস্সাৰট্ঠানং আচিক্খিতব্বং, পানীযং আচিক্খিতব্বং, পরিভোজনীযং আচিক্খিতব্বং, কত্তরদণ্ডো আচিক্খিতব্বো, সঙ্ঘস্স কতিকসণ্ঠানং আচিক্খিতব্বং ‘‘ইমং কালং পৰিসিতব্বং, ইমং কালং নিক্খমিতব্ব’’ন্তি.
সচে আগন্তুকো নৰকো হোতি, নিসিন্নকেনেৰ আচিক্খিতব্বং ‘‘অত্র পত্তং নিক্খিপাহি, অত্র চীৰরং নিক্খিপাহি, ইদং আসনং, নিসীদাহী’’তি. পানীযং ¶ আচিক্খিতব্বং, পরিভোজনীযং আচিক্খিতব্বং, উপাহনপুঞ্ছনচোল়কং আচিক্খিতব্বং, আগন্তুকো ভিক্খু অভিৰাদাপেতব্বো, সেনাসনাদীনিপি নিসিন্নেনেৰ আচিক্খিতব্বানি. ৰুড্ঢতরে পন আগতে আসনং পঞ্ঞপেতব্বন্তি এৰমাদি সব্বং চীৰরকম্মং ৰা নৰকম্মং ৰা ঠপেত্ৰাপি কাতব্বং. চেতিযঙ্গণং সম্মজ্জন্তেন সম্মুঞ্জনিং নিক্খিপিত্ৰা তস্স ৰত্তং কাতুং আরভিতব্বং. পণ্ডিতো হি আগন্তুকো ‘‘সম্মজ্জাহি তাৰ চেতিযঙ্গণ’’ন্তি ৰক্খতি. গিলানস্স ভেসজ্জং করোন্তেন পন সচে নাতিআতুরো গিলানো হোতি, ভেসজ্জং অকত্ৰা ৰত্তমেৰ ¶ কাতব্বং, মহাগিলানস্স পন ভেসজ্জমেৰ কাতব্বং. পণ্ডিতো হি আগন্তুকো ‘‘করোহি তাৰ ভেসজ্জ’’ন্তি ৰক্খতি. ইদং আৰাসিকৰত্তং.
১৮৭. গমিকৰত্তে গমিকেন ভিক্খুনা মঞ্চপীঠাদিদারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডম্পি রজনভাজনাদি সব্বং অগ্গিসালাযং ৰা অঞ্ঞস্মিং ৰা গুত্তট্ঠানে পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা সেনাসনং আপুচ্ছিত্ৰা পক্কমিতব্বং. সচে ভিক্খু ন হোতি, সামণেরো আপুচ্ছিতব্বো. সচে সামণেরো ন হোতি, আরামিকো আপুচ্ছিতব্বো. সচে ন হোতি ভিক্খু ৰা সামণেরো ৰা আরামিকো ৰা, চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং পঞ্ঞপেত্ৰা মঞ্চে মঞ্চং আরোপেত্ৰা পীঠে পীঠং আরোপেত্ৰা সেনাসনং উপরি পুঞ্জং করিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা পক্কমিতব্বং. সচে ৰিহারো ওৰস্সতি, সচে উস্সহতি, সব্বো ছাদেতব্বো, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং ‘‘কিন্তি নু খো ৰিহারো ছাদিযেথা’’তি, এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, যো দেসো অনোৰস্সকো হোতি, তত্থ চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং পঞ্ঞপেত্ৰা মঞ্চে মঞ্চং আরোপেত্ৰা পীঠে পীঠং আরোপেত্ৰা সেনাসনং উপরি পুঞ্জং করিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা পক্কমিতব্বং. সচে ৰিহারো ওৰস্সতি, সচে উস্সহতি, সেনাসনং গামং অতিহরিতব্বং, উস্সুক্কং ৰা কাতব্বং ‘‘কিন্তি নু খো সেনাসনং গামং অতিহরিযেথা’’তি, এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, অজ্ঝোকাসে চতূসু পাসাণেসু মঞ্চং পঞ্ঞপেত্ৰা মঞ্চে মঞ্চং আরোপেত্ৰা পীঠে পীঠং আরোপেত্ৰা সেনাসনং উপরি পুঞ্জং করিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা ¶ তিণেন ৰা পণ্ণেন ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা পক্কমিতব্বং ‘‘অপ্পেৰ নাম অঙ্গানিপি সেসেয্যু’’ন্তি. ইদং গমিকৰত্তং.
১৮৮. ভত্তগ্গৰত্তে সচে আরামে কালো আরোচিতো হোতি, তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন গামো পৰিসিতব্বো.
ন ওক্কম্ম থেরানং ভিক্খূনং পুরতো গন্তব্বং. সুপ্পটিচ্ছন্নেন, সুসংৰুতেন, ওক্খিত্তচক্খুনা, অপ্পসদ্দেন অন্তরঘরে গন্তব্বং, ন উক্খিত্তকায, ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং, ন কাযপ্পচালকং, ন বাহুপ্পচালকং, ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে গন্তব্বং, ন খম্ভকতেন, ন ওগুণ্ঠিতেন, ন উক্কুটিকায অন্তরঘরে গন্তব্বং.
সুপ্পটিচ্ছন্নেন ¶ , সুসংৰুতেন, ওক্খিত্তচক্খুনা, অপ্পসদ্দেন অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং, ন উক্খিত্তকায, ন উজ্জগ্ঘিকায অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং, ন কাযপ্পচালকং, ন বাহুপ্পচালকং, ন সীসপ্পচালকং অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং, ন খম্ভকতেন, ন ওগুণ্ঠিতেন, ন পল্লত্থিকায অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং, ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং. সচে মহাথেরস্স নিসিন্নাসনেন সমকং আসনং হোতি, বহূসু আসনেসু সতি একং দ্ৰে আসনানি ঠপেত্ৰা নিসীদিতব্বং. ভিক্খূ গণেত্ৰা পঞ্ঞত্তাসনেসু অনিসীদিত্ৰা মহাথেরেন ‘‘নিসীদা’’তি ৰুত্তেন নিসীদিতব্বং. নো চে মহাথেরো ৰদতি, ‘‘ইদং, ভন্তে, আসনং উচ্চ’’ন্তি ৰত্তব্বং. ‘‘নিসীদা’’তি ৰুত্তেন নিসীদিতব্বং. সচে পন এৰং আপুচ্ছিতেপি ন ৰদতি, নিসীদন্তস্স অনাপত্তি, মহাথেরস্সেৰ আপত্তি. নৰকো হি এৰরূপে আসনে অনাপুচ্ছা নিসীদন্তো আপজ্জতি, থেরো আপুচ্ছিতে অননুজানন্তো. ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা, ন সঙ্ঘাটিকং ওত্থরিত্ৰা অন্তরঘরে নিসীদিতব্বং.
পত্তধোৰনোদকে দীযমানে উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা উদকং পটিগ্গহেতব্বং, দক্খিণোদকং পন পুরতো আধারকে পত্তং ঠপেত্ৰা গহেতব্বং, নীচং কত্ৰা উদকসদ্দং অকরোন্তেন অপটিঘংসন্তেন পত্তো ধোৰিতব্বো. সচে উদকপটিগ্গাহকো হোতি, নীচং কত্ৰা উদকপটিগ্গাহকে উদকং আসিঞ্চিতব্বং ‘‘মা উদকপটিগ্গাহকো উদকেন ওসিঞ্চি ¶ , মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু, মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চী’’তি. সচে উদকপটিগ্গাহকো ন হোতি, নীচং কত্ৰা ছমায উদকং আসিঞ্চিতব্বং ‘‘মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু, মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চী’’তি.
ওদনে দীযমানে উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা ওদনো পটিগ্গহেতব্বো. যথা সূপস্স ওকাসো হোতি, এৰং মত্তায ওদনো গণ্হিতব্বো. সচে হোতি সপ্পি ৰা তেলং ৰা উত্তরিভঙ্গং ৰা, থেরেন ৰত্তব্বো ‘‘সব্বেসং সমকং সম্পাদেহী’’তি. ইদঞ্চ ন কেৰলং সপ্পিআদীসু, ওদনেপি ৰত্তব্বং. সপ্পিআদীসু পন যং অপ্পং হোতি একস্স ৰা দ্ৰিন্নং ৰা অনুরূপং, তং সব্বেসং সমকং সম্পাদেহীতি ৰুত্তে মনুস্সানং ৰিহেসা হোতি, তস্মা তাদিসং সকিং ৰা দ্ৰিক্খত্তুং ৰা গহেত্ৰা সেসং ন গহেতব্বং. সক্কচ্চং পিণ্ডপাতো পটিগ্গহেতব্বো, পত্তসঞ্ঞিনা পিণ্ডপাতো পটিগ্গহেতব্বো, সমসূপকো সমতিত্থিকো পিণ্ডপাতো পটিগ্গহেতব্বো, ন তাৰ থেরেন ভুঞ্জিতব্বং, যাৰ ন সব্বেসং ওদনো সম্পত্তো হোতি. ইদঞ্চ যং পরিচ্ছিন্নভিক্খুকং ভত্তগ্গং, যত্থ মনুস্সা সব্বেসং পাপেত্ৰা ৰন্দিতুকামা হোন্তি, তং সন্ধায ৰুত্তং ¶ . যং পন মহাভত্তগ্গং হোতি, যত্থ একস্মিং পদেসে ভুঞ্জন্তি, একস্মিং পদেসে উদকং দীযতি, তত্থ যথাসুখং ভুঞ্জিতব্বং.
সক্কচ্চং পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো, পত্তসঞ্ঞিনা পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো, সপদানো পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো, সমসূপকো পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো, ন থূপকতো ওমদ্দিত্ৰা পিণ্ডপাতো ভুঞ্জিতব্বো, ন সূপং ৰা ব্যঞ্জনং ৰা ওদনেন পটিচ্ছাদেতব্বং ভিয্যোকম্যতং উপাদায, ন সূপং ৰা ওদনং ৰা অগিলানেন অত্তনো অত্থায ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং, ন উজ্ঝানসঞ্ঞিনা পরেসং পত্তো ওলোকেতব্বো, নাতিমহন্তো কবল়ো কাতব্বো, পরিমণ্ডলং আলোপো কাতব্বো, ন অনাহটে কবল়ে মুখদ্ৰারং ৰিৰরিতব্বং, ন ভুঞ্জমানেন সব্বো হত্থো মুখে পক্খিপিতব্বো, ন সকবল়েন মুখেন ব্যাহরিতব্বং, ন পিণ্ডুক্খেপকং ভুঞ্জিতব্বং, ন কবল়াৰচ্ছেকং, ন অৰগণ্ডকারকং, ন হত্থনিদ্ধুনকং, ন সিত্থাৰকারকং, ন জিৰ্হানিচ্ছারকং, ন চপুচপুকারকং, ন সুরুসুরুকারকং, ন হত্থনিল্লেহকং, ন পত্তনিল্লেহকং, ন ওট্ঠনিল্লেহকং ভুঞ্জিতব্বং.
ন ¶ সামিসেন হত্থেন পানীযথালকো পটিগ্গহেতব্বো, ন তাৰ থেরেন হত্থধোৰনউদকং পটিগ্গহেতব্বং, যাৰ ন সব্বে ভুত্তাৰিনো হোন্তি. সচে মনুস্সা ‘‘ধোৰথ, ভন্তে, পত্তঞ্চ হত্থে চা’’তি ৰদন্তি, ভিক্খূ ৰা ‘‘তুম্হে উদকং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, ৰট্টতি. উদকে দীযমানে উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা উদকং পটিগ্গহেতব্বং, নীচং কত্ৰা উদকসদ্দং অকরোন্তেন অপটিঘংসন্তেন পত্তো ধোৰিতব্বো. সচে উদকপটিগ্গাহকো হোতি, নীচং কত্ৰা উদকপটিগ্গাহকে উদকং আসিঞ্চিতব্বং ‘‘মা উদকপটিগ্গাহকো উদকেন ওসিঞ্চি, মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু, মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চী’’তি. সচে উদকপটিগ্গাহকো ন হোতি, নীচং কত্ৰা ছমায উদকং আসিঞ্চিতব্বং ‘‘মা সামন্তা ভিক্খূ উদকেন ওসিঞ্চিংসু, মা সঙ্ঘাটি উদকেন ওসিঞ্চী’’তি, ন সসিত্থকং পত্তধোৰনং অন্তরঘরে ছড্ডেতব্বং.
ভত্তগ্গতো উট্ঠায নিৰত্তন্তেসু নৰকেহি ভিক্খূহি পঠমতরং নিৰত্তিতব্বং, পচ্ছা থেরেহি. সম্বাধেসু হি ঘরেসু মহাথেরানং নিক্খমনোকাসো ন হোতি, তস্মা এৰং ৰুত্তং. এৰং নিৰত্তন্তেহি পন নৰকেহি গেহদ্ৰারে ঠত্ৰা থেরেসু নিক্খমন্তেসু পটিপাটিযা গন্তব্বং. সচে পন মহাথেরা ধুরে নিসিন্না হোন্তি, নৰকা অন্তোগেহে, থেরাসনতো পট্ঠায পটিপাটিযা এৰ নিক্খমিতব্বং ¶ , কাযেন কাযং অসঙ্ঘট্টেন্তেন যথা অন্তরেন মনুস্সা গন্তুং সক্কোন্তি, এৰং ৰিরল়ায পাল়িযা গন্তব্বং.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, থেরেন ভিক্খুনা ভত্তগ্গে অনুমোদিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩৬২) ৰচনতো সঙ্ঘত্থেরেন ভত্তগ্গে অনুমোদিতব্বং. তং একমেৰ ওহায সেসেহি ন গন্তব্বং.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভত্তগ্গে চতূহি পঞ্চহি থেরানুথেরেহি ভিক্খূহি আগমেতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩৬২) ৰচনতো সঙ্ঘত্থেরেন অনুমোদনত্থায নিসিন্নে হেট্ঠা পটিপাটিযা চতূহি নিসীদিতব্বং, অনুথেরে নিসিন্নে মহাথেরেন চ হেট্ঠা চ তীহি নিসীদিতব্বং, পঞ্চমে নিসিন্নে উপরি চতূহি নিসীদিতব্বং, সঙ্ঘত্থেরেন হেট্ঠা দহরভিক্খুস্মিং অজ্ঝিট্ঠেপি সঙ্ঘত্থেরতো পট্ঠায ¶ চতূহি নিসীদিতব্বমেৰ. সচে পন অনুমোদকো ভিক্খু ‘‘গচ্ছথ, ভন্তে, আগমেতব্বকিচ্চং নত্থী’’তি ৰদতি, গন্তুং ৰট্টতি. মহাথেরেন ‘‘গচ্ছাম, আৰুসো’’তি ৰুত্তে ‘‘গচ্ছথা’’তি ৰদতি, এৰম্পি ৰট্টতি, ‘‘বহিগামে আগমিস্সামা’’তি আভোগং কত্ৰাপি বহিগামং গন্ত্ৰা অত্তনো নিস্সিতকে ‘‘তুম্হে তস্স আগমনং আগমেথা’’তি ৰত্ৰাপি গন্তুং ৰট্টতিযেৰ. সচে পন মনুস্সা অত্তনো রুচিতেন একেন অনুমোদনং কারেন্তি, নেৰ তস্স অনুমোদতো আপত্তি, ন মহাথেরস্স ভারো হোতি. উপনিসিন্নকথাযমেৰ হি মনুস্সেসু কথাপেন্তেসু থেরো আপুচ্ছিতব্বো. মহাথেরেন চ অনুমোদনায অজ্ঝিট্ঠোৰ আগমেতব্বোতি ইদমেত্থ লক্খণং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সতি করণীযে আনন্তরিকং ভিক্খুং আপুচ্ছিত্ৰা গন্তু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩৬২) ৰচনতো পন ৰচ্চাদিপীল়িতেন অনন্তরং ভিক্খুং আপুচ্ছিত্ৰা গন্তব্বন্তি. ইদং ভত্তগ্গৰত্তং.
১৮৯. পিণ্ডচারিকৰত্তে পন পিণ্ডচারিকেন ভিক্খুনা ‘‘ইদানি গামং পৰিসিস্সামী’’তি তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন গামো পৰিসিতব্বো. সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বন্তিআদি সব্বং ভত্তগ্গৰত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ইধাপি ৰেদিতব্বং.
নিৰেসনং পৰিসন্তেন সল্লক্খেতব্বং ‘‘ইমিনা পৰিসিস্সামি, ইমিনা নিক্খমিস্সামী’’তি, নাতিসহসা পৰিসিতব্বং, নাতিদূরে নাচ্চাসন্নে ঠাতব্বং, নাতিচিরং ঠাতব্বং, নাতিলহুকং নিৰত্তিতব্বং, ঠিতেন সল্লক্খেতব্বং ‘‘ভিক্খং দাতুকামা ৰা অদাতুকামা ৰা’’তি ¶ . সচে কম্মং ৰা নিক্খিপতি, আসনা ৰা ৰুট্ঠাতি, কটচ্ছুং ৰা পরামসতি, ভাজনং ৰা পরামসতি, ঠপেতি ৰা, ‘‘দাতুকামস্সা’’তি ঠাতব্বং. ভিক্খায দীযমানায ৰামেন হত্থেন সঙ্ঘাটিং উচ্চারেত্ৰা দক্খিণেন হত্থেন পত্তং পণামেত্ৰা উভোহি হত্থেহি পত্তং পটিগ্গহেত্ৰা ভিক্খা পটিগ্গহেতব্বা, ইত্থী ৰা হোতু পুরিসো ৰা, ভিক্খাদানসমযে মুখং ন ওলোকেতব্বং, সল্লক্খেতব্বং ‘‘সূপং দাতুকামা ৰা অদাতুকামা ৰা’’তি. সচে কটচ্ছুং ৰা পরামসতি, ভাজনং ৰা পরামসতি, ঠপেতি ৰা, ‘‘দাতুকামস্সা’’তি ঠাতব্বং. ভিক্খায দিন্নায সঙ্ঘাটিযা পত্তং পটিচ্ছাদেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন নিৰত্তিতব্বং.
যো ¶ পঠমং গামতো পিণ্ডায পটিক্কমতি, তেন আসনং পঞ্ঞপেতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং উপনিক্খিপিতব্বং, অৰক্কারপাতি ধোৰিত্ৰা উপট্ঠাপেতব্বা, পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. যো পচ্ছা গামতো পিণ্ডায পটিক্কমতি, সচে হোতি ভুত্তাৰসেসো, সচে আকঙ্খতি, ভুঞ্জিতব্বং. নো চে আকঙ্খতি, অপ্পহরিতে ৰা ছড্ডেতব্বং, অপ্পাণকে ৰা উদকে ওপিলাপেতব্বং, তেন আসনং উদ্ধরিতব্বং, পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পটিসামেতব্বং, অৰক্কারপাতি ধোৰিত্ৰা পটিসামেতব্বা, পানীযং পরিভোজনীযং পটিসামেতব্বং, ভত্তগ্গং সম্মজ্জিতব্বং. যো পস্সতি পানীযঘটং ৰা পরিভোজনীযঘটং ৰা ৰচ্চঘটং ৰা রিত্তং তুচ্ছং, তেন উপট্ঠাপেতব্বং. সচস্স হোতি অৰিসয্হং, হত্থৰিকারেন দুতিযং আমন্তেত্ৰা হত্থৰিলঙ্ঘকেন উপট্ঠাপেতব্বং, ন চ তপ্পচ্চযা ৰাচা ভিন্দিতব্বাতি. ইদং পিণ্ডচারিকৰত্তং.
১৯০. আরঞ্ঞিকৰত্তে আরঞ্ঞিকেন ভিক্খুনা কালস্সেৰ উট্ঠায পত্তং থৰিকায পক্খিপিত্ৰা অংসে লগ্গেত্ৰা চীৰরং খন্ধে করিত্ৰা উপাহনা আরোহিত্ৰা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডং পটিসামেত্ৰা দ্ৰারৰাতপানং থকেত্ৰা ৰসনট্ঠানতো নিক্খমিতব্বং. ‘‘ইদানি গামং পৰিসিস্সামা’’তি উপাহনা ওমুঞ্চিত্ৰা নীচং কত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা থৰিকায পক্খিপিত্ৰা অংসে লগ্গেত্ৰা তিমণ্ডলং পটিচ্ছাদেন্তেন পরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা সগুণং কত্ৰা সঙ্ঘাটিযো পারুপিত্ৰা গণ্ঠিকং পটিমুঞ্চিত্ৰা ধোৰিত্ৰা পত্তং গহেত্ৰা সাধুকং অতরমানেন গামো পৰিসিতব্বো. সুপ্পটিচ্ছন্নেন অন্তরঘরে গন্তব্বন্তিআদি সব্বং গমনৰিধানং ইধাপি ভত্তগ্গৰত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
নিৰেসনং পৰিসন্তেন সল্লক্খেতব্বং ‘‘ইমিনা পৰিসিস্সামি, ইমিনা নিক্খমিস্সামী’’তিআদি সব্বং ভিক্খাচারৰিধানং পিণ্ডচারিকৰত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. আরঞ্ঞিকেন ¶ ভিক্খুনা পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে ভাজনানি নপ্পহোন্তি, পানীযমেৰ পরিভোজনীযম্পি কত্ৰা উপট্ঠাপেতব্বং. ভাজনং অলভন্তেন ৰেল়ুনাল়িকাযপি উপট্ঠাপেতব্বং. তম্পি অলভন্তস্স যথা সমীপে উদকআৰাটো হোতি, এৰং কাতব্বং. অগ্গি উপট্ঠাপেতব্বো, অরণিসহিতং উপট্ঠাপেতব্বং, অরণিসহিতে সতি অগ্গিং অকাতুম্পি ৰট্টতি. যথা চ আরঞ্ঞিকস্স, এৰং কন্তারপ্পটিপন্নস্সপি অরণিসহিতং ইচ্ছিতব্বং. গণৰাসিনো পন তেন ৰিনাপি ৰট্টতি. কত্তরদণ্ডো ¶ উপট্ঠাপেতব্বো, নক্খত্তপদানি উগ্গহেতব্বানি সকলানি ৰা একদেসানি ৰা, দিসাকুসলেন ভৰিতব্বং. ইদং আরঞ্ঞিকৰত্তং.
১৯১. সেনাসনৰত্তে যস্মিং ৰিহারে ৰিহরতি, সচে সো ৰিহারো উক্লাপো হোতি, সচে উস্সহতি, সোধেতব্বো. ৰিহারং সোধেন্তেন পঠমং পত্তচীৰরং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, নিসীদনপচ্চত্থরণং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, ভিসিবিম্বোহনং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, মঞ্চো নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো, পীঠং নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, মঞ্চপটিপাদকা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বা, খেল়মল্লকো নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বো, অপস্সেনফলকং নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং, ভূমত্থরণং যথাপঞ্ঞত্তং সল্লক্খেত্ৰা নীহরিত্ৰা একমন্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে ৰিহারে সন্তানকং হোতি, উল্লোকা পঠমং ওহারেতব্বং, আলোকসন্ধিকণ্ণভাগা পমজ্জিতব্বা. সচে গেরুকপরিকম্মকতা ভিত্তি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে কাল়ৰণ্ণকতা ভূমি কণ্ণকিতা হোতি, চোল়কং তেমেত্ৰা পীল়েত্ৰা পমজ্জিতব্বা. সচে অকতা হোতি ভূমি, উদকেন পরিপ্ফোসিত্ৰা পরিপ্ফোসিত্ৰা সম্মজ্জিতব্বা ‘‘মা ৰিহারো রজেন উহঞ্ঞী’’তি, সঙ্কারং ৰিচিনিত্ৰা একমন্তং ছড্ডেতব্বং.
ন ভিক্খুসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং, ন ৰিহারসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং, ন পানীযসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং, ন পরিভোজনীযসামন্তা সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং, ন পটিৰাতে অঙ্গণে সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং, অধোৰাতে সেনাসনং পপ্ফোটেতব্বং.
ভূমত্থরণং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং, মঞ্চপটিপাদকা একমন্তং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অভিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বা, মঞ্চো একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা ¶ নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বো, পীঠং একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা নীচং কত্ৰা সাধুকং অপটিঘংসন্তেন অসঙ্ঘট্টেন্তেন কৰাটপীঠং অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং ¶ , ভিসিবিম্বোহনং একমন্তং ওতাপেত্ৰা সোধেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং, নিসীদনপচ্চত্থরণং ওতাপেত্ৰা পপ্ফোটেত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাপঞ্ঞত্তং পঞ্ঞপেতব্বং, খেল়মল্লকো একমন্তং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা অতিহরিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বো, অপস্সেনফলকং একমন্তং ওতাপেত্ৰা পমজ্জিত্ৰা যথাঠানে ঠপেতব্বং. পত্তচীৰরং নিক্খিপিতব্বং, পত্তং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন পত্তং গহেত্ৰা একেন হত্থেন হেট্ঠামঞ্চং ৰা হেট্ঠাপীঠং ৰা পরামসিত্ৰা পত্তো নিক্খিপিতব্বো, ন চ অনন্তরহিতায ভূমিযা পত্তো নিক্খিপিতব্বো. চীৰরং নিক্খিপন্তেন একেন হত্থেন চীৰরং গহেত্ৰা একেন হত্থেন চীৰরৰংসং ৰা চীৰররজ্জুং ৰা পমজ্জিত্ৰা পারতো অন্তং, ওরতো ভোগং কত্ৰা চীৰরং নিক্খিপিতব্বং.
সচে পুরত্থিমা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, পুরত্থিমা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে পচ্ছিমা, উত্তরা, দক্খিণা সরজা ৰাতা ৰাযন্তি, দক্খিণা ৰাতপানা থকেতব্বা. সচে সীতকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, রত্তিং থকেতব্বা. সচে উণ্হকালো হোতি, দিৰা ৰাতপানা থকেতব্বা, রত্তিং ৰিৰরিতব্বা.
সচে উক্লাপং হোতি, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো, উপট্ঠানসালা সম্মজ্জিতব্বা, অগ্গিসালা সম্মজ্জিতব্বা, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা. সচে পানীযং ন হোতি, পানীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে পরিভোজনীযং ন হোতি, পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেতব্বং. সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.
সচে ৰুড্ঢেন সদ্ধিং একৰিহারে ৰিহরতি, ন ৰুড্ঢং অনাপুচ্ছা উদ্দেসো দাতব্বো, ন পরিপুচ্ছা দাতব্বা, ন সজ্ঝাযো কাতব্বো, ন ধম্মো ভাসিতব্বো, ন পদীপো কাতব্বো, ন পদীপো ৰিজ্ঝাপেতব্বো, ন ৰাতপানা ৰিৰরিতব্বা, ন ৰাতপানা থকেতব্বা. দ্ৰারং নাম যস্মা মহাৰল়ঞ্জং, তস্মা তত্থ আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি, সেসানি পন উদ্দেসদানাদীনি আপুচ্ছিত্ৰাৰ কাতব্বানি, দেৰসিকম্পি আপুচ্ছিতুং ৰট্টতি. অথাপি ‘‘ভন্তে, আপুচ্ছিতমেৰ হোতূ’’তি ৰুত্তে ৰুড্ঢতরো ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছতি, সযমেৰ ৰা ‘‘ত্ৰং যথাসুখং ৰিহরাহী’’তি ৰদতি, এৰম্পি ৰট্টতি. সভাগস্স ৰিস্সাসেনপি ৰট্টতিযেৰ. সচে ৰুড্ঢেন সদ্ধিং একচঙ্কমে চঙ্কমতি, যেন ৰুড্ঢো, তেন পরিৰত্তেতব্বং, ন চ ৰুড্ঢো সঙ্ঘাটিকণ্ণেন ঘট্টেতব্বো. ইদং সেনাসনৰত্তং.
১৯২. জন্তাঘরৰত্তে ¶ যো পঠমং জন্তাঘরং গচ্ছতি, সচে ছারিকা উস্সন্না হোতি, ছারিকা ¶ ছড্ডেতব্বা. সচে উক্লাপং হোতি, জন্তাঘরং সম্মজ্জিতব্বং, পরিভণ্ডং সম্মজ্জিতব্বং, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো, জন্তাঘরসালা সম্মজ্জিতব্বা, চুণ্ণং সন্নেতব্বং, মত্তিকা তেমেতব্বা, উদকদোণিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং. জন্তাঘরং পৰিসন্তেন মত্তিকায মুখং মক্খেত্ৰা পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরং পৰিসিতব্বং, ন থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জ নিসীদিতব্বং, ন নৰা ভিক্খূ আসনেন পটিবাহিতব্বা. সচে উস্সহতি, জন্তাঘরে থেরানং ভিক্খূনং পরিকম্মং কাতব্বং. জন্তাঘরা নিক্খমন্তেন জন্তাঘরপীঠং আদায পুরতো চ পচ্ছতো চ পটিচ্ছাদেত্ৰা জন্তাঘরা নিক্খমিতব্বং. সচে উস্সহতি, উদকেপি থেরানং ভিক্খূনং পরিকম্মং কাতব্বং, ন থেরানং ভিক্খূনং পুরতো নহাযিতব্বং, ন উপরিতো নহাযিতব্বং, নহাতেন উত্তরন্তেন ওতরন্তানং মগ্গো দাতব্বো. যো পচ্ছা জন্তাঘরা নিক্খমতি, সচে জন্তাঘরং চিক্খল্লং হোতি, ধোৰিতব্বং, মত্তিকাদোণিং ধোৰিত্ৰা জন্তাঘরপীঠং পটিসামেত্ৰা অগ্গিং ৰিজ্ঝাপেত্ৰা দ্ৰারং থকেত্ৰা পক্কমিতব্বং. ইদং জন্তাঘরৰত্তং.
১৯৩. ৰচ্চকুটিৰত্তে যো ৰচ্চকুটিং গচ্ছতি, বহি ঠিতেন উক্কাসিতব্বং, অন্তো নিসিন্নেনপি উক্কাসিতব্বং, চীৰরৰংসে ৰা চীৰররজ্জুযা ৰা চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা সাধুকং অতরমানেন ৰচ্চকুটি পৰিসিতব্বা, নাতিসহসা পৰিসিতব্বা, ন উব্ভজিত্ৰা পৰিসিতব্বা, ৰচ্চপাদুকায ঠিতেন উব্ভজিতব্বং, ন নিত্থুনন্তেন ৰচ্চো কাতব্বো, ন দন্তকট্ঠং খাদন্তেন ৰচ্চো কাতব্বো, ন বহিদ্ধা ৰচ্চদোণিকায ৰচ্চো কাতব্বো, ন বহিদ্ধা পস্সাৰদোণিকায পস্সাৰো কাতব্বো, ন পস্সাৰদোণিকায খেল়ো কাতব্বো, ফালিতেন ৰা খরেন ৰা গণ্ঠিকেন ৰা কণ্টকেন ৰা সুসিরেন ৰা পূতিনা ৰা কট্ঠেন ন অৰলেখিতব্বং, অৰলেখনকট্ঠং পন অগ্গহেত্ৰা পৰিট্ঠস্স আপত্তি নত্থি, ন অৰলেখনকট্ঠং ৰচ্চকূপম্হি পাতেতব্বং, ৰচ্চপাদুকায ঠিতেন পটিচ্ছাদেতব্বং, নাতিসহসা নিক্খমিতব্বং, ন উব্ভজিত্ৰা নিক্খমিতব্বং, আচমনপাদুকায ঠিতেন উব্ভজিতব্বং, ন চপুচপুকারকং আচমেতব্বং, ন আচমনসরাৰকে উদকং সেসেতব্বং. ইদঞ্চ সব্বসাধারণট্ঠানং সন্ধায ৰুত্তং. তত্র হি অঞ্ঞে অঞ্ঞে আগচ্ছন্তি, তস্মা উদকং ন সেসেতব্বং. যং পন সঙ্ঘিকেপি ৰিহারে একদেসে নিবদ্ধগমনত্থায ¶ কতং ঠানং হোতি পুগ্গলিকট্ঠানং ৰা, তস্মিং ৰট্টতি. ৰিরেচনং পিৰিত্ৰা পুনপ্পুনং পৰিসন্তস্সপি ৰট্টতিযেৰ. আচমনপাদুকায ঠিতেন পটিচ্ছাদেতব্বং.
সচে ৰচ্চকুটি উহতা হোতি বহি ৰচ্চমক্খিতা, উদকং আহরিত্ৰা ধোৰিতব্বা. উদকং অত্থি, ভাজনং নত্থি, অসন্তং নাম হোতি. ভাজনং অত্থি, উদকং নত্থি, এতম্পি অসন্তং ¶ . উভযস্মিং অসতি অসন্তমেৰ, কট্ঠেন ৰা কেনচি ৰা পুঞ্ছিত্ৰা গন্তব্বং. সচে অৰলেখনপিটকো পূরিতো হোতি, অৰলেখনকট্ঠং ছড্ডেতব্বং. সচে কচৰরং অত্থি, ৰচ্চকুটি সম্মজ্জিতব্বা, পরিভণ্ডং সম্মজ্জিতব্বং, পরিৰেণং সম্মজ্জিতব্বং, কোট্ঠকো সম্মজ্জিতব্বো. সচে আচমনকুম্ভিযা উদকং ন হোতি, আচমনকুম্ভিযা উদকং আসিঞ্চিতব্বং.
‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰচ্চং কত্ৰা সতি উদকে নাচমেতব্বং, যো নাচমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩৭৩) ৰচনতো উদকে সতি উদককিচ্চং অকরোন্তস্স আপত্তি. সচে উদকং অত্থি, পটিচ্ছন্নট্ঠানং পন নত্থি, ভাজনেন নীহরিত্ৰা আচমিতব্বং. ভাজনে অসতি পত্তেন নীহরিতব্বং, পত্তেপি অসতি অসন্তং নাম হোতি. ‘‘ইদং অতিৰিৰটং, পুরতো অঞ্ঞং উদকং ভৰিস্সতী’’তি গতস্স উদকং অলভন্তস্সেৰ ভিক্খাচারৰেলা হোতি, কট্ঠেন ৰা কেনচি ৰা পুঞ্ছিত্ৰা গন্তব্বং, ভুঞ্জিতুম্পি অনুমোদিতুম্পি ৰট্টতি. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰচ্চকুটিযা যথাৰুড্ঢং ৰচ্চো কাতব্বো, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, আগতপটিপাটিযা ৰচ্চং কাতু’’ন্তি (চুল়ৰ. ৩৭৩) ৰচনতো ৰচ্চকুটিং পৰিসন্তেন আগতপটিপাটিযা পৰিসিতব্বং. ৰচ্চকুটিযং পস্সাৰট্ঠানে নহানতিত্থেতি তীসুপি আগতপটিপাটিযেৰ পমাণং. ইদং ৰচ্চকুটিৰত্তং.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
উপজ্ঝাযাদিৰত্তৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২৮. চতুপচ্চযভাজনীযৰিনিচ্ছযকথা
১৯৪. চতুপচ্চযভাজনন্তি ¶ ¶ চীৰরাদীনং চতুন্নং পচ্চযানং ভাজনং. তত্থ চীৰরভাজনে তাৰ চীৰরপটিগ্গাহকো ৰেদিতব্বো, চীৰরনিদহকো ৰেদিতব্বো, ভণ্ডাগারিকো ৰেদিতব্বো, ভণ্ডাগারং ৰেদিতব্বং, চীৰরভাজকো ৰেদিতব্বো, চীৰরভাজনং ৰেদিতব্বং.
তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪০-৩৪২) ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং চীৰরপটিগ্গাহকং সম্মন্নিতুং, যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গহিতাগহিতঞ্চ জানেয্যা’’তি (মহাৰ. ৩৪২) ৰচনতো ইমেহি পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতো চীৰরপটিগ্গাহকো সম্মন্নিতব্বো. তত্থ পচ্ছা আগতানম্পি অত্তনো ঞাতকাদীনং পঠমতরং পটিগ্গণ্হন্তো ৰা একচ্চস্মিং পেমং দস্সেত্ৰা গণ্হন্তো ৰা লোভপকতিতায অত্তনো পরিণামেন্তো ৰা ছন্দাগতিং গচ্ছতি নাম. পঠমতরং আগতস্সপি কোধৰসেন পচ্ছা গণ্হন্তো ৰা দুগ্গতমনুস্সেসু অৰমঞ্ঞং কত্ৰা গণ্হন্তো ৰা ‘‘কিং ৰো ঘরে ঠপনোকাসো নত্থি, তুম্হাকং সন্তকং গহেত্ৰা গচ্ছথা’’তি এৰং সঙ্ঘস্স লাভন্তরাযং করোন্তো ৰা দোসাগতিং গচ্ছতি নাম. যো পন মুট্ঠস্সতি অসম্পজানো, অযং মোহাগতিং গচ্ছতি নাম. পচ্ছা আগতানম্পি ইস্সরানং ভযেন পঠমতরং পটিগ্গণ্হন্তো ৰা ‘‘চীৰরপটিগ্গাহকট্ঠানং নামেতং ভারিয’’ন্তি সন্তসন্তো ৰা ভযাগতিং গচ্ছতি নাম. ‘‘মযা ইদঞ্চিদঞ্চ গহিতং, ইদঞ্চিদঞ্চ ন গহিত’’ন্তি এৰং জানন্তো গহিতাগহিতং জানাতি নাম. তস্মা যো ছন্দাগতিআদিৰসেন ন গচ্ছতি, ঞাতকঅঞ্ঞাতকঅড্ঢদুগ্গতেসু ৰিসেসং অকত্ৰা আগতপটিপাটিযা গণ্হাতি, সীলাচারপটিপত্তিযুত্তো হোতি সতিমা মেধাৰী বহুস্সুতো, সক্কোতি দাযকানং ৰিস্সট্ঠায ৰাচায পরিমণ্ডলেহি পদব্যঞ্জনেহি অনুমোদনং করোন্তো পসাদং জনেতুং, এৰরূপো সম্মন্নিতব্বো.
এৰঞ্চ পন সম্মন্নিতব্বো. পঠমং ভিক্খু যাচিতব্বো, যাচিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরপটিগ্গাহকং সম্মন্নেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু ¶ ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরপটিগ্গাহকং সম্মন্নতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো চীৰরপটিগ্গাহকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু চীৰরপটিগ্গাহকো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ৩৪২) –
ইতি ইমায কম্মৰাচায ৰা অপলোকনেন ৰা অন্তোৰিহারে সব্বসঙ্ঘমজ্ঝেপি খণ্ডসীমাযম্পি সম্মন্নিতুং ৰট্টতিযেৰ. এৰং সম্মতেন চ ৰিহারপচ্চন্তে ৰা পধানঘরে ৰা ন অচ্ছিতব্বং. যত্থ পন আগতাগতা মনুস্সা সুখং পস্সন্তি, তাদিসে ধুরৰিহারট্ঠানে বীজনিং পস্সে ঠপেত্ৰা সুনিৰত্থেন সুপারুতেন নিসীদিতব্বং.
১৯৫. চীৰরনিদহকোপি ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং চীৰরনিদহকং সম্মন্নিতুং, যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, নিহিতানিহিতঞ্চ জানেয্যা’’তি ৰচনতো পঞ্চঙ্গসমন্নাগতো ভিক্খু –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরনিদহকং সম্মন্নেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে ভন্তে সঙ্ঘো, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরনিদহকং সম্মন্নতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো চীৰরনিদহকস্স সম্মুতি, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘সম্মতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু চীৰরনিদহকো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ৩৪২) –
ইতি ইমায কম্মৰাচায ৰা অপলোকনেন ৰা ৰুত্তনযেনেৰ সম্মন্নিতব্বো.
১৯৬. ভণ্ডাগারিকোপি ¶ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং ভণ্ডাগারিকং ¶ সম্মন্নিতুং, যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, গুত্তাগুত্তঞ্চ জানেয্যা’’তি (মহাৰ. ৩৪৩) ৰচনতো পঞ্চঙ্গসমন্নাগতো ভিক্খু ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং ভণ্ডাগারিকং সম্মন্নেয্যা’’তিআদিনা (মহাৰ. ৩৪৩) নযেন কম্মৰাচায ৰা অপলোকনেন ৰা সম্মন্নিতব্বো.
এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪৩) চ যত্থ ছদনাদীসু কোচি দোসো নত্থি, তং গুত্তং. যত্থ পন ছদনতিণং ৰা ছদনিট্ঠকা ৰা যত্থ কত্থচি পতিতা, যেন ওৰস্সতি ৰা, মূসিকাদীনং ৰা পৰেসো হোতি, ভিত্তিআদীসু ৰা কত্থচি ছিদ্দং হোতি, উপচিকা ৰা উট্ঠহন্তি, তং সব্বং অগুত্তং নাম. তং সল্লক্খেত্ৰা ভণ্ডাগারিকেন পটিসঙ্খরিতব্বং. সীতসমযে দ্ৰারঞ্চ ৰাতপানঞ্চ সুপিহিতং কাতব্বং. সীতেন হি চীৰরানি কণ্ণকিতানি হোন্তি. উণ্হসমযে অন্তরন্তরা ৰাতপ্পৰেসনত্থং ৰিৰরিতব্বং. এৰং করোন্তো হি গুত্তাগুত্তং জানাতি নাম.
১৯৭. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভণ্ডাগারং সম্মন্নিতুং, যং সঙ্ঘো আকঙ্খতি ৰিহারং ৰা অড্ঢযোগং ৰা পাসাদং ৰা হম্মিযং ৰা গুহং ৰা’’তি (মহাৰ. ৩৪৩) ৰচনতো ভণ্ডাগারং সম্মন্নিত্ৰা ঠপেতব্বং. এত্থ চ যো আরামমজ্ঝে আরামিকসামণেরাদীহি অৰিৰিত্তো সব্বেসং সমোসরণট্ঠানে ৰিহারো ৰা অড্ঢযোগো ৰা হোতি, সো সম্মন্নিতব্বো. পচ্চন্তসেনাসনং পন ন সম্মন্নিতব্বং. ইমং পন ভণ্ডাগারং খণ্ডসীমং গন্ত্ৰা খণ্ডসীমায নিসিন্নেহি সম্মন্নিতুং ন ৰট্টতি. ৰিহারমজ্ঝেযেৰ ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ৰিহারং ভণ্ডাগারং সম্মন্নেয্যা’’তিআদিনা (মহাৰ. ৩৪৩) নযেন কম্মৰাচায ৰা অপলোকনেন ৰা সম্মন্নিতব্বং.
চীৰরপটিগ্গাহকাদীহি পন তীহিপি অত্তনো ৰত্তং জানিতব্বং. তত্থ চীৰরপটিগ্গাহকেন তাৰ যং যং মনুস্সা ‘‘কালচীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘অকালচীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘অচ্চেকচীৰর’’ন্তি ৰা ‘‘ৰস্সিকসাটিক’’ন্তি ৰা ‘‘নিসীদন’’ন্তি ৰা ‘‘পচ্চত্থরণ’’ন্তি ৰা ‘‘মুখপুঞ্ছনচোল়’’ন্তি ৰা দেন্তি, তং সব্বং একরাসিং ¶ কত্ৰা মিস্সেত্ৰা ন গণ্হিতব্বং, ৰিসুং ৰিসুং কত্ৰাৰ গণ্হিত্ৰা চীৰরনিদহকস্স তথেৰ আচিক্খিত্ৰা দাতব্বং. চীৰরনিদহকেনপি ভণ্ডাগারিকস্স দদমানেন ‘‘ইদং কালচীৰরং…পে… ইদং মুখপুঞ্ছনচোল়’’ন্তি আচিক্খিত্ৰাৰ দাতব্বং. ভণ্ডাগারিকেনপি তথেৰ ৰিসুং ৰিসুং সঞ্ঞাণং কত্ৰা ঠপেতব্বং. ততো ¶ সঙ্ঘেন ‘‘কালচীৰরং আহরা’’তি ৰুত্তে কালচীৰরমেৰ দাতব্বং…পে… ‘‘মুখপুঞ্ছনচোল়ং আহরা’’তি ৰুত্তে তদেৰ দাতব্বং. ইতি ভগৰতা চীৰরপটিগ্গাহকো অনুঞ্ঞাতো, চীৰরনিদহকো অনুঞ্ঞাতো, ভণ্ডাগারিকো অনুঞ্ঞাতো, ভণ্ডাগারং অনুঞ্ঞাতং, ন বাহুলিকতায, ন অসন্তুট্ঠিতায, অপিচ খো সঙ্ঘানুগ্গহায. সচে হি আহটাহটং গহেত্ৰা ভিক্খূ ভাজেয্যুং, নেৰ আহটং, ন অনাহটং, ন দিন্নং, ন অদিন্নং, ন লদ্ধং, ন অলদ্ধং জানেয্যুং, আহটাহটং থেরাসনে ৰা দদেয্যুং, খণ্ডাখণ্ডং ৰা ছিন্দিত্ৰা গণ্হেয্যুং, এৰং সতি অযুত্তপরিভোগো চ হোতি, ন চ সব্বেসং সঙ্গহো কতো হোতি. ভণ্ডাগারে পন চীৰরং ঠপেত্ৰা উস্সন্নকালে একেকস্স ভিক্খুনো তিচীৰরং ৰা দ্ৰে দ্ৰে ৰা একেকং ৰা চীৰরং দস্সন্তি, লদ্ধালদ্ধং জানিস্সন্তি, অলদ্ধভাৰং ঞত্ৰা সঙ্গহং কাতুং মঞ্ঞিস্সন্তীতি.
১৯৮. চীৰরভাজকোৰি ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতং ভিক্খুং চীৰরভাজকং সম্মন্নিতুং, যো ন ছন্দাগতিং গচ্ছেয্য, ন দোসাগতিং গচ্ছেয্য, ন মোহাগতিং গচ্ছেয্য, ন ভযাগতিং গচ্ছেয্য, ভাজিতাভাজিতঞ্চ জানেয্যা’’তি (মহাৰ. ৩৪৩) ৰচনতো পঞ্চহঙ্গেহি সমন্নাগতোযেৰ ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং চীৰরভাজকং সম্মন্নেয্যা’’তি(মহাৰ. ৩৪৩) আদিনা নযেন কম্মৰাচায ৰা অপলোকনেন ৰা সম্মন্নিত্ৰা ঠপেতব্বো.
এত্থ সভাগানং ভিক্খূনং অপাপুণন্তম্পি মহগ্ঘচীৰরং দেন্তো ছন্দাগতিং গচ্ছতি নাম. অঞ্ঞেসং ৰুড্ঢতরানং পাপুণন্তম্পি মহগ্ঘচীৰরং অদত্ৰা অপ্পগ্ঘং দেন্তো দোসাগতিং গচ্ছতি নাম. মোহমূল়্হো চীৰরদানৰত্তং অজানন্তো মোহাগতিং গচ্ছতি নাম. মুখরানং নৰকানম্পি ভযেন অপাপুণন্তং এৰ মহগ্ঘং চীৰরং দেন্তো ভযাগতিং গচ্ছতি নাম. যো এৰং ন ¶ গচ্ছতি, সব্বেসং তুলাভূতো পমাণভূতো মজ্ঝত্তো, সো সম্মন্নিতব্বো. তেনপি চীৰরং ভাজেন্তেন পঠমং ‘‘ইদং থূলং, ইদং সণ্হং, ইদং ঘনং, ইদং তনুকং, ইদং পরিভুত্তং, ইদং অপরিভুত্তং, ইদং দীঘতো এত্তকং, পুথুলতো এত্তক’’ন্তি এৰং ৰত্থানি ৰিচিনিত্ৰা ‘‘ইদং এত্তকং অগ্ঘতি, ইদং এত্তক’’ন্তি এৰং অগ্ঘপরিচ্ছেদং কত্ৰা সচে সব্বেসং একেকমেৰ দসদসঅগ্ঘনকং পাপুণাতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে পাপুণাতি, যং নৰ ৰা অট্ঠ ৰা অগ্ঘতি, তং অঞ্ঞেন একঅগ্ঘনকেন চ দ্ৰিঅগ্ঘনকেন চ সদ্ধিং বন্ধিত্ৰা এতেন উপাযেন সমে পটিৰীসে ঠপেত্ৰা কুসো পাতেতব্বো. সচে একেকস্স দীযমানে চীৰরে দিৰসো নপ্পহোতি, দস দস ভিক্খূ গণেত্ৰা দস দস চীৰরপটিৰীসে একতো বন্ধিত্ৰা ভণ্ডিকং কত্ৰা একো চীৰরপটিৰীসো ঠপেতব্বো ¶ . এৰং ঠপিতেসু চীৰরপটিৰীসেসু কুসো পাতেতব্বো. তেহিপি ভিক্খূহি পুন কুসপাতং কত্ৰা ভাজেতব্বং.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সামণেরানং উপড্ঢপটিৰীসং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৪৩) ৰচনতো যে সামণেরা অত্তিস্সরা ভিক্খুসঙ্ঘস্স কত্তব্বকম্মং ন করোন্তি, উদ্দেসপরিপুচ্ছাসু যুত্তা আচরিযুপজ্ঝাযানংযেৰ ৰত্তপটিৰত্তং করোন্তি, অঞ্ঞেসং ন করোন্তি, এতেসংযেৰ উপড্ঢভাগো দাতব্বো. যে পন পুরেভত্তঞ্চ পচ্ছাভত্তঞ্চ ভিক্খুসঙ্ঘস্সেৰ কত্তব্বকিচ্চং করোন্তি, তেসং সমকো দাতব্বো. ইদঞ্চ পিট্ঠিসমযে উপ্পন্নেন ভণ্ডাগারে ঠপিতেন অকালচীৰরেনেৰ কথিতং, কালচীৰরং পন সমকংযেৰ দাতব্বং. তত্রুপ্পাদৰস্সাৰাসিকং সম্মুঞ্জনীবন্ধনাদি সঙ্ঘস্স ফাতিকম্মং কত্ৰা গহেতব্বং. এতঞ্হেত্থ সব্বেসং ৰত্তং. ভণ্ডাগারচীৰরেপি সচে সামণেরা আগন্ত্ৰা ‘‘ভন্তে, মযং যাগুং পচাম, ভত্তং পচাম, খজ্জকং পচাম, অপ্পহরিতং করোম, দন্তকট্ঠং আহরাম, রঙ্গছল্লিং কপ্পিযং কত্ৰা দেম, কিং অম্হেহি ন কতং নামা’’তি উক্কুট্ঠিং করোন্তি, সমভাগোৰ দাতব্বো. এতংযেৰ ৰিরজ্ঝিত্ৰা করোন্তি, যেসঞ্চ করণভাৰো ন পঞ্ঞাযতি, তে সন্ধায ৰুত্তং ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সামণেরানং উপড্ঢপটিৰীসং দাতু’’ন্তি. কুরুন্দিযং পন ‘‘সচে সামণেরা ‘কস্মা মযং, ভন্তে, সঙ্ঘকম্মং ন করোম, করিস্সামা’তি যাচন্তি, সমপটিৰীসো দাতব্বো’’তি ৰুত্তং.
সচে ¶ কোচি ভিক্খু সকং ভাগং গহেত্ৰা সত্থং লভিত্ৰা নদিং ৰা কন্তারং ৰা উত্তরিত্ৰা দিসাপক্কমিতুকামো হোতি, তস্স ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উত্তরন্তস্স সকং ভাগং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৪৩) ৰচনতো চীৰরেসু ভণ্ডাগারতো বহি নীহটেসু ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ভিক্খুসঙ্ঘে সন্নিপতিতে চীৰরভাজকেন ‘‘ইমস্স ভিক্খুনো কোট্ঠাসেন এত্তকেন ভৰিতব্ব’’ন্তি তক্কেত্ৰা নযগ্গাহেন সমভাগেন চীৰরং দাতব্বং. তুলায তুলিতমিৰ হি সমসমং দাতুং ন সক্কা, তস্মা ঊনং ৰা হোতু অধিকং ৰা, এৰং তক্কেন নযেন দিন্নং সুদিন্নং. নেৰ ঊনকং পুন দাতব্বং, নাতিরিত্তং পটিগ্গণ্হিতব্বং. সচে দস ভিক্খূ হোন্তি, সাটকাপি দসেৰ, তেসু একো দ্ৰাদস অগ্ঘতি, সেসা দসগ্ঘনকা. সব্বেসু দসগ্ঘনকৰসেন কুসে পাতিতে যস্স ভিক্খুনো দ্ৰাদসগ্ঘনকো কুসো পাতিতো, তেন যত্তকং তস্মিং পটিৰীসে অধিকং, তত্তকং অগ্ঘনকং যং কিঞ্চি অত্তনো সন্তকং কপ্পিযভণ্ডং দত্ৰা সো অতিরেকভাগো গহেতব্বো. সচে সব্বেসং পঞ্চ পঞ্চ ৰত্থানি পত্তানি, সেসানিপি অত্থি, একেকং পন ন পাপুণাতি, ছিন্দিত্ৰা দাতব্বানি.
ছিন্দন্তেন ¶ চ অড্ঢমণ্ডলাদীনং ৰা উপাহনত্থৰিকাদীনং ৰা পহোনকানি খণ্ডানি কত্ৰা দাতব্বানি. হেট্ঠিমপরিচ্ছেদেন চতুরঙ্গুলৰিত্থারম্পি অনুৰাতপ্পহোনকাযামং খণ্ডং কত্ৰা দাতুং ৰট্টতি, অপরিভোগং পন ন কাতব্বং. সচেপি একস্স ভিক্খুনো কোট্ঠাসে একং ৰা দ্ৰে ৰা ৰত্থানি নপ্পহোন্তি, তত্থ অঞ্ঞং সামণকং পরিক্খারং ঠপেত্ৰা যো তেন তুস্সতি, তস্স তং ভাগং কত্ৰা পচ্ছা কুসপাতো কাতব্বো. সচে দস দস ভিক্খূ গণেত্ৰা ৰগ্গং করোন্তানং একো ৰগ্গো ন পূরতি, অট্ঠ ৰা নৰ ৰা হোন্তি, তেসং অট্ঠ ৰা নৰ ৰা কোট্ঠাসা ‘‘তুম্হে ইমে গহেত্ৰা ৰিসুং ভাজেথা’’তি দাতব্বা. এৰং দত্ৰা পচ্ছা কুসপাতো কাতব্বো.
১৯৯. ইদানি ‘‘অট্ঠিমা, ভিক্খৰে, মাতিকা চীৰরস্স উপ্পাদায, সীমায দেতি, কতিকায দেতি, ভিক্খাপঞ্ঞত্তিযা দেতি, সঙ্ঘস্স দেতি, উভতোসঙ্ঘস্স দেতি, ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্স দেতি, আদিস্স দেতি, পুগ্গলস্স দেতী’’তি (মহাৰ. ৩৭৯) চীৰরানং পটিলাভখেত্তদস্সনত্থং যা তা অট্ঠ মাতিকা ৰুত্তা, তাসং ৰসেন ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো.
তত্থ ¶ ‘‘সীমায দম্মী’’তি এৰং সীমং পরামসিত্ৰা দেন্তো সীমায দেতি নাম. এৰং সীমায দিন্নং যাৰতিকা ভিক্খূ অন্তোসীমাগতা, তেহি ভাজেতব্বং. সীমা চ নামেসা খণ্ডসীমা উপচারসীমা সমানসংৰাসসীমা অৰিপ্পৰাসসীমা লাভসীমা গামসীমা নিগমসীমা নগরসীমা অব্ভন্তরসীমা উদকুক্খেপসীমা জনপদসীমা রট্ঠসীমা রজ্জসীমা দীপসীমা চক্কৰাল়সীমাতি পন্নরসৰিধা হোতি. তত্থ খণ্ডসীমা সীমাকথাযং ৰুত্তাৰ. উপচারসীমা নাম পরিক্খিত্তস্স ৰিহারস্স পরিক্খেপেন, অপরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপারহট্ঠানেন পরিচ্ছিন্না হোতি. অপিচ ভিক্খূনং ধুৰসন্নিপাতট্ঠানতো পরিযন্তে ঠিতভোজনসালতো ৰা নিবদ্ধৰসনআৰাসতো ৰা থামমজ্ঝিমস্স পুরিসস্স দ্ৰিন্নং লেড্ডুপাতানং অন্তো উপচারসীমাতি ৰেদিতব্বা. সা পন আৰাসেসু ৰড্ঢন্তেসু ৰড্ঢতি, পরিহাযন্তেসু পরিহাযতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘ভিক্খূসুপি ৰড্ঢন্তেসু ৰড্ঢতী’’তি ৰুত্তং. তস্মা সচে ৰিহারে সন্নিপতিতভিক্খূহি সদ্ধিং একাবদ্ধা হুত্ৰা যোজনসতম্পি পূরেত্ৰা নিসীদন্তি, যোজনসতম্পি উপচারসীমাৰ হোতি, সব্বেসং লাভো পাপুণাতি. সমানসংৰাসঅৰিপ্পৰাসসীমাদ্ৰযম্পি ৰুত্তমেৰ. লাভসীমা নাম নেৰ সম্মাসম্বুদ্ধেন অনুঞ্ঞাতা, ন ধম্মসঙ্গাহকত্থেরেহি ঠপিতা, অপিচ খো রাজরাজমহামত্তা ৰিহারং কারেত্ৰা গাৰুতং ৰা অড্ঢযোজনং ৰা যোজনং ৰা সমন্ততো পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ‘‘অযং অম্হাকং ৰিহারস্স লাভসীমা’’তি নামলিখিতকে থম্ভে নিখণিত্ৰা ‘‘যং এত্থন্তরে উপ্পজ্জতি, সব্বং অম্হাকং ৰিহারস্স দেমা’’তি সীমা ঠপেন্তি, অযং লাভসীমা নাম. গামনিগমনগরঅব্ভন্তরউদকুক্খেপসীমাপি ৰুত্তা এৰ.
জনপদসীমা ¶ নাম কাসিকোসলরট্ঠাদীনং অন্তো বহূ জনপদা হোন্তি, তত্থ একেকো জনপদপরিচ্ছেদো জনপদসীমা. রট্ঠসীমা নাম কাসিকোসলাদিরট্ঠপরিচ্ছেদো. রজ্জসীমা নাম ‘‘চোল়ভোগো কেরল়ভোগো’’তি এৰং একেকস্স রঞ্ঞো আণাপৰত্তিট্ঠানং. দীপসীমা নাম সমুদ্দন্তেন পরিচ্ছিন্নমহাদীপা চ অন্তরদীপা চ. চক্কৰাল়সীমা চক্কৰাল়পব্বতেনেৰ পরিচ্ছিন্না. এৰমেতাসু সীমাসু খণ্ডসীমায কেনচি কম্মেন সন্নিপতিতং সঙ্ঘং দিস্ৰা ‘‘এত্থেৰ সীমায সঙ্ঘস্স দেমী’’তি ৰুত্তে যাৰতিকা ভিক্খূ অন্তোখণ্ডসীমাগতা, তেহি ভাজেতব্বং. তেসংযেৰ হি তং পাপুণাতি, অঞ্ঞেসং সীমন্তরিকায ৰা উপচারসীমায ¶ ৰা ঠিতানম্পি ন পাপুণাতি. খণ্ডসীমায ঠিতে পন রুক্খে ৰা পব্বতে ৰা ঠিতস্স হেট্ঠা ৰা পথৰীৰেমজ্ঝগতস্স পাপুণাতিযেৰ. ‘‘ইমিস্সা উপচারসীমায সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি দিন্নং পন খণ্ডসীমাসীমন্তরিকাসু ঠিতানম্পি পাপুণাতি. ‘‘সমানসংৰাসসীমায দম্মী’’তি দিন্নং পন খণ্ডসীমাসীমন্তরিকাসু ঠিতানং ন পাপুণাতি. অৰিপ্পৰাসসীমালাভসীমাসু দিন্নং তাসু সীমাসু অন্তোগতানং পাপুণাতি. গামসীমাদীসু দিন্নং তাসং সীমানং অব্ভন্তরে বদ্ধসীমায ঠিতানম্পি পাপুণাতি. অব্ভন্তরসীমাউদকুক্খেপসীমাসু দিন্নং তত্থ অন্তোগতানংযেৰ পাপুণাতি. জনপদরট্ঠরজ্জদীপচক্কৰাল়সীমাসুপি গামসীমাদীসু ৰুত্তসদিসোযেৰ ৰিনিচ্ছযো.
সচে পন জম্বুদীপে ঠিতো ‘‘তম্বৰণ্ণিদীপে সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰদতি, তম্বপণ্ণিদীপতো একোপি আগন্ত্ৰা সব্বেসং গণ্হিতুং লভতি. সচেপি তত্রেৰ একো সভাগভিক্খু সভাগানং ভাগং গণ্হাতি, ন ৰারেতব্বো. এৰং তাৰ যো সীমং পরামসিত্ৰা দেতি, তস্স দানে ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. যো পন ‘‘অসুকসীমায’’ন্তি ৰত্তুং ন জানাতি, কেৰলং ‘‘সীমা’’তি ৰচনমত্তমেৰ জানন্তো ৰিহারং আগন্ত্ৰা ‘‘সীমায দম্মী’’তি ৰা ‘‘সীমট্ঠকসঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰা ভণতি, সো পুচ্ছিতব্বো ‘‘সীমা নাম বহুৰিধা, কতরসীমং সন্ধায ভণসী’’তি. সচে ৰদতি ‘‘অহং ‘অসুকসীমা’তি ন জানামি, সীমট্ঠকসঙ্ঘো ভাজেত্ৰা গণ্হতূ’’তি, কতরসীমায ভাজেতব্বং? মহাসীৰত্থেরো কিরাহ ‘‘অৰিপ্পৰাসসীমাযা’’তি. ততো নং আহংসু ‘‘অৰিপ্পৰাসসীমা নাম তিযোজনাপি হোতি, এৰং সন্তে তিযোজনে ঠিতা লাভং গণ্হিস্সন্তি, তিযোজনে ঠত্ৰা আগন্তুকৰত্তং পূরেত্ৰা আরামং পৰিসিতব্বং ভৰিস্সতি, গমিকো তিযোজনং গন্ত্ৰা সেনাসনং আপুচ্ছিস্সতি, নিস্সযপ্পটিপন্নস্স তিযোজনাতিক্কমে নিস্সযো পটিপ্পস্সম্ভিস্সতি, পারিৰাসিকেন তিযোজনং অতিক্কমিত্ৰা অরুণং উট্ঠপেতব্বং ভৰিস্সতি, ভিক্খুনিযা তিযোজনে ঠত্ৰা আরামপ্পৰেসনং আপুচ্ছিতব্বং ভৰিস্সতি, সব্বম্পেতং উপচারসীমাপরিচ্ছেদৰসেনেৰ কাতুং ৰট্টতি, তস্মা উপচারসীমায ভাজেতব্ব’’ন্তি.
২০০. কতিকায ¶ দেতীতি এত্থ পন কতিকা নাম সমানলাভকতিকা. তত্রেৰং কতিকা কাতব্বা, একস্মিং ৰিহারে সন্নিপতিতেহি ভিক্খূহি যং ৰিহারং সঙ্গণ্হিতুকামা সমানলাভং কাতুং ইচ্ছন্তি ¶ , তস্স নামং গহেত্ৰা ‘‘অসুকো নাম ৰিহারো পোরাণকো’’তি ৰা ‘‘বুদ্ধাধিৰুত্থো’’তি ৰা ‘‘অপ্পলাভো’’তি ৰা য কিঞ্চি কারণং ৰত্ৰা ‘‘তং ৰিহারং ইমিনা ৰিহারেন সদ্ধিং একলাভং কাতুং সঙ্ঘস্স রুচ্চতী’’তি তিক্খত্তুং সাৰেতব্বং. এত্তাৰতা তস্মিং ৰিহারে নিসিন্নোপি ইধ নিসিন্নোৰ হোতি. তস্মিং ৰিহারেপি সঙ্ঘেন এৰমেৰ কাতব্বং. এত্তাৰতা ইধ নিসিন্নোপি তস্মিং নিসিন্নোৰ হোতি. একস্মিং ৰিহারে লাভে ভাজিযমানে ইতরস্মিং ঠিতস্স ভাগং গহেতুং ৰট্টতি. এৰং একেন ৰিহারেন সদ্ধিং বহূপি আৰাসা একলাভা কাতব্বা. এৰঞ্চ কতে একস্মিং আৰাসে দিন্নে সব্বত্থ দিন্নং হোতি.
২০১. ভিক্খাপঞ্ঞত্তি নাম অত্তনো পরিচ্চাগপঞ্ঞাপনট্ঠানং, যত্থ সঙ্ঘস্স ধুৰকারা করীযন্তি. এত্থ চ যস্মিং ৰিহারে ইমস্স চীৰরদাযকস্স সন্তকং সঙ্ঘস্স পাকৰট্টং ৰা ৰত্ততি, যস্মিং ৰিহারে ভিক্খূ অত্তনো ভারং কত্ৰা সদা গেহে ভোজেতি, যত্থ ৰা তেন আৰাসো কারিতো, সলাকভত্তাদীনি ৰা নিবদ্ধানি, ইমে ধুৰকারা নাম. যেন পন সকলোপি ৰিহারো পতিট্ঠাপিতো, তত্থ ৰত্তব্বমেৰ নত্থি, তস্মা সচে সো ‘‘যত্থ ময্হং ধুৰকারা করীযন্তি, তত্থ দম্মী’’তি ৰা ‘‘তত্থ দেথা’’তি ৰা ভণতি, বহূসু চেপি ঠানেসু ধুৰকারা হোন্তি, সব্বত্থ দিন্নমেৰ হোতি. সচে পন একস্মিং ৰিহারে ভিক্খূ বহুতরা হোন্তি, তেহি ৰত্তব্বং ‘‘তুম্হাকং ধুৰকারে একত্থ ভিক্খূ বহূ, একত্থ অপ্পকা’’তি. সচে ‘‘ভিক্খুগণনায গণ্হথা’’তি ভণতি, তথা ভাজেত্ৰা গণ্হিতুং ৰট্টতি. এত্থ চ ৰত্থভেসজ্জাদি অপ্পকম্পি সুখেন ভাজীযতি. যদি পন মঞ্চো ৰা পীঠং ৰা একমেৰ হোতি, তং পুচ্ছিত্ৰা যস্স ৰিহারস্স, একৰিহারেপি ৰা যস্স সেনাসনস্স সো ৰিচারেতি, তত্থ দাতব্বং. সচেপি ‘‘অসুকভিক্খু গণ্হতূ’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. অথ ‘‘ময্হং ধুৰকারে দেথা’’তি ৰত্ৰা অৰিচারেত্ৰা গচ্ছতি, সঙ্ঘস্সপি ৰিচারেতুং ৰট্টতি. এৰং পন ৰিচারেতব্বং, ‘‘সঙ্ঘত্থেরস্স ৰসনট্ঠানে দেথা’’তি ৰত্তব্বং. সচে তত্থ সেনাসনং পরিপুণ্ণং হোতি, যত্থ নপ্পহোতি, তত্থ দাতব্বং. সচে একো ভিক্খু ‘‘ময্হং ৰসনট্ঠানে সেনাসনপরিভোগভণ্ডং নত্থী’’তি ৰদতি, তত্থ দাতব্বং.
২০২. সঙ্ঘস্স দেতীতি এত্থ পন সচে ৰিহারং পৰিসিত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি দেতি, উপচারসীমায ঠিতেন সঙ্ঘেন ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ¶ কালং ঘোসেত্ৰা ভাজেতব্বানি, সীমট্ঠকস্স অসম্পত্তস্সপি ভাগং গণ্হন্তো ন ৰারেতব্বো. ৰিহারো মহা হোতি, থেরাসনতো ¶ পট্ঠায ৰত্থেসু দীযমানেসু অলসজাতিকা মহাথেরা পচ্ছা আগচ্ছন্তি, ‘‘ভন্তে, ৰীসতিৰস্সানং দীযতি, তুম্হাকং ঠিতিকা অতিক্কন্তা’’তি ন ৰত্তব্বা, ঠিতিকং ঠপেত্ৰা তেসং দত্ৰা পচ্ছা ঠিতিভায দাতব্বং. ‘‘অসুকৰিহারে কির বহু চীৰরং উপ্পন্ন’’ন্তি সুত্ৰা যোজনন্তরিকৰিহারতোপি ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, সম্পত্তসম্পত্তানং ঠিতট্ঠানতো পট্ঠায দাতব্বং, অসম্পত্তানম্পি উপচারসীমং পৰিট্ঠানং অন্তেৰাসিকাদীসু গণ্হন্তেসু দাতব্বমেৰ. ‘‘বহিউপচারসীমায ঠিতানং দেথা’’তি ৰদন্তি, ন দাতব্বং. সচে পন উপচারসীমং ওক্কন্তেহি একাবদ্ধা হুত্ৰা অত্তনো ৰিহারদ্ৰারে ৰা অন্তোৰিহারেযেৰ ৰা হোন্তি, পরিসৰসেন ৰড্ঢিতা নাম সীমা হোতি, তস্মা দাতব্বং. সঙ্ঘনৰকস্স দিন্নেপি পচ্ছা আগতানং দাতব্বমেৰ. দুতিযভাগে পন থেরাসনং আরুল়্হে আগতানং পঠমভাগো ন পাপুণাতি, দুতিযভাগতো ৰস্সগ্গেন দাতব্বং.
একস্মিং ৰিহারে দস ভিক্খূ হোন্তি, দস ৰত্থানি ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি দেন্তি, পাটেক্কং ভাজেতব্বানি. সচে ‘‘সব্বানেৰ অম্হাকং পাপুণন্তী’’তি গহেত্ৰা গচ্ছন্তি, দুপ্পাপিতানি চেৰ দুগ্গহিতানি চ, গতগতট্ঠানে সঙ্ঘিকানেৰ হোন্তি. একং পন উদ্ধরিত্ৰা ‘‘ইদং তুম্হাকং পাপুণাতী’’তি সঙ্ঘত্থেরস্স পাপেত্ৰা ‘‘সেসানি অম্হাকং পাপুণন্তী’’তি গহেতুং ৰট্টতি. একমেৰ ৰত্থং ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি আহরন্তি, অভাজেত্ৰাৰ ‘‘অম্হাকং পাপুণাতী’’তি গণ্হন্তি, দুপ্পাপিতঞ্চেৰ দুগ্গহিতঞ্চ. সত্থকেন ৰা হলিদ্দিআদিনা ৰা লেখং কত্ৰা এককোট্ঠাসং ‘‘ইদং ঠানং তুম্হাকং পাপুণাতী’’তি সঙ্ঘত্থেরস্স পাপেত্ৰা ‘‘সেসং অম্হাকং পাপুণাতী’’তি গহেতুং ৰট্টতি. যং পন ৰত্থস্সেৰ পুপ্ফং ৰা ৰলি ৰা, তেন পরিচ্ছেদং কাতুং ন ৰট্টতি. সচে একং তন্তং উদ্ধরিত্ৰা ‘‘ইদং ঠানং তুম্হাকং পাপুণাতী’’তি থেরস্স দত্ৰা ‘‘সেসং অম্হাকং পাপুণাতী’’তি গণ্হন্তি, ৰট্টতি. খণ্ডং খণ্ডং ছিন্দিত্ৰা ভাজিযমানং ৰট্টতিযেৰ.
একভিক্খুকে ৰিহারে সঙ্ঘস্স চীৰরেসু উপ্পন্নেসু সচে পুব্বে ৰুত্তনযেনেৰ সো ভিক্খু ‘‘সব্বানি ময্হং পাপুণন্তী’’তি গণ্হাতি, সুগ্গহিতানি ¶ , ঠিতিকা পন ন তিট্ঠতি. সচে একেকং উদ্ধরিত্ৰা ‘‘ইদং ময্হং পাপুণাতী’’তি গণ্হাতি, ঠিতিকা তিট্ঠতি. তত্থ অট্ঠিতায ঠিতিকায পুন অঞ্ঞস্মিং চীৰরে উপ্পন্নে সচে একো ভিক্খু আগচ্ছতি, মজ্ঝে ছিন্দিত্ৰা দ্ৰীহিপি গহেতব্বং. ঠিতায ঠিতিকায পুন অঞ্ঞস্মিং চীৰরে উপ্পন্নে সচে নৰকতরো আগচ্ছতি, ঠিতিকা হেট্ঠা ওরোহতি. সচে ৰুড্ঢতরো আগচ্ছতি, ঠিতিকা উদ্ধং আরোহতি. অথ অঞ্ঞো নত্থি, পুন অত্তনো পাপেত্ৰা গহেতব্বং. ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি ৰা ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স দেমা’’তি ৰা যেন কেনচি আকারেন সঙ্ঘং আমসিত্ৰা দিন্নং পন পংসুকূলিকানং ন ৰট্টতি ‘‘গহপতিচীৰরং ¶ পটিক্খিপামি, পংসুকূলিকঙ্গং সমাদিযামী’’তি ৰুত্তত্তা, ন পন অকপ্পিযত্তা. ভিক্খুসঙ্ঘেন অপলোকেত্ৰা দিন্নম্পি ন গহেতব্বং. যং পন ভিক্খু অত্তনো সন্তকং দেতি, তং ভিক্খুদত্তিযং নাম ৰট্টতি, পংসুকূলং পন ন হোতি. এৰং সন্তেপি ধুতঙ্গং ন ভিজ্জতি. ‘‘ভিক্খূনং দেম, থেরানং দেমা’’তি ৰুত্তে পন পংসুকূলিকানম্পি ৰট্টতি, ‘‘ইদং ৰত্থং সঙ্ঘস্স দেম, ইমিনা উপাহনত্থৰিকপত্তত্থৰিকআযোগঅংসবদ্ধকাদীনি করোন্তূ’’তি দিন্নম্পি ৰট্টতি. পত্তত্থৰিকাদীনং অত্থায দিন্নানি বহূনিপি হোন্তি, চীৰরত্থাযপি পহোন্তি, ততো চীৰরং কত্ৰা পারুপিতুং ৰট্টতি. সচে পন সঙ্ঘো ভাজিতাতিরিত্তানি ৰত্থানি ছিন্দিত্ৰা উপাহনত্থৰিকাদীনং অত্থায ভাজেতি, ততো গহেতুং ন ৰট্টতি. সামিকেহি ৰিচারিতমেৰ হি ৰট্টতি, ন ইতরং. পংসুকূলিকং ‘‘সঙ্ঘস্স ধম্মকরণপটাদীনং অত্থায দেমা’’তি ৰুত্তেপি গহেতুং ৰট্টতি, পরিক্খারো নাম পংসুকূলিকানম্পি ইচ্ছিতব্বো. যং তত্থ অতিরেকং হোতি, তং চীৰরেপি উপনেতুং ৰট্টতি. সুত্তং সঙ্ঘস্স দেন্তি, পংসুকূলিকেহিপি গহেতব্বং. অযং তাৰ ৰিহারং পৰিসিত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি দিন্নেসু ৰিনিচ্ছযো. সচে পন বহিউপচারসীমায অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নে ভিক্খূ দিস্ৰা ‘‘সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি সঙ্ঘত্থেরস্স ৰা সঙ্ঘনৰকস্স ৰা আরোচেতি, সচেপি যোজনং ফরিত্ৰা পরিসা ঠিতা হোতি, একাবদ্ধা চে, সব্বেসং পাপুণাতি. যে পন দ্ৰাদসহি হত্থেহি পরিসং অসম্পত্তা, তেসং ন পাপুণাতি.
২০৩. উভতোসঙ্ঘস্স দেতীতি এত্থ ‘‘উভতোসঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰুত্তেপি ‘‘দ্ৰিধা সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি, ‘‘দ্ৰিন্নং সঙ্ঘানং দম্মী’’তি, ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ ভিক্খুনীসঙ্ঘস্স ¶ চ দম্মী’’তি ৰুত্তেপি উভতোসঙ্ঘস্স দিন্নমেৰ হোতি. তত্থ সচে বহুকাপি ভিক্খূ হোন্তি, একা ভিক্খুনী হোতি, উপড্ঢং দাতব্বং, দ্ৰে ভাগে সমে কত্ৰা একো ভাগো দাতব্বোতি অত্থো. সচে বহুকাপি ভিক্খুনিযো হোন্তি, একো ভিক্খু হোতি, উপড্ঢং দাতব্বং. ‘‘উভতোসঙ্ঘস্স চ তুয্হঞ্চ দম্মী’’তি ৰুত্তে সচে দস দস ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ হোন্তি, একৰীসতি পটিৰীসে কত্ৰা একো পুগ্গলস্স দাতব্বো, দস ভিক্খুসঙ্ঘস্স, দস ভিক্খুনীসঙ্ঘস্স. যেন পুগ্গলিকো লদ্ধো, সো সঙ্ঘতোপি অত্তনো ৰস্সগ্গেন গহেতুং লভতি. কস্মা? উভতোসঙ্ঘগ্গহণেন গহিতত্তা. ‘‘উভতোসঙ্ঘস্স চ চেতিযস্স চ দম্মী’’তি ৰুত্তেপি এসেৰ নযো. ইধ পন চেতিযস্স সঙ্ঘতো পাপুণনকোট্ঠাসো নাম নত্থি, একপুগ্গলস্স পত্তকোট্ঠাসসমোৰ কোট্ঠাসো হোতি. ‘‘উভতোসঙ্ঘস্স চ তুয্হঞ্চ চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তে পন দ্ৰাৰীসতি কোট্ঠাসে কত্ৰা দস ভিক্খূনং, দস ভিক্খুনীনং, একো পুগ্গলস্স, একো চেতিযস্স দাতব্বো. তত্থ পুগ্গলো সঙ্ঘতোপি অত্তনো ৰস্সগ্গেন গহেতুং লভতি, চেতিযস্স একোযেৰ.
‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স ¶ চ ভিক্খুনীনঞ্চ দম্মী’’তি ৰুত্তে পন ন মজ্ঝে ভিন্দিত্ৰা দাতব্বং, ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ গণেত্ৰা দাতব্বং. ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ ভিক্খুনীনঞ্চ তুয্হঞ্চা’’তি ৰুত্তে পন পুগ্গলো ৰিসুং ন লভতি, পাপুণনট্ঠানতো একমেৰ লভতি. কস্মা? ভিক্খুসঙ্ঘগ্গহণেন গহিতত্তা. ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ ভিক্খুনীনঞ্চ তুয্হঞ্চ চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তেপি চেতিযস্স একপুগ্গলপটিৰীসো লব্ভতি, পুগ্গলস্স ৰিসুং ন লব্ভতি, তস্মা একং চেতিযস্স দত্ৰা অৰসেসং ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ গণেত্ৰা ভাজেতব্বং.
‘‘ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ দম্মী’’তি ৰুত্তেপি মজ্ঝে ভিন্দিত্ৰা ন দাতব্বং, পুগ্গলগণনায এৰ ৰিভজিতব্বং. ‘‘ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ তুয্হঞ্চ, ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ চেতিযস্স চ, ভিক্খূনঞ্চ ভিক্খুনীনঞ্চ তুয্হঞ্চ চেতিযস্স চা’’তি এৰং ৰুত্তেপি চেতিযস্স একপটিৰীসো লব্ভতি, পুগ্গলস্স ৰিসুং নত্থি, ভিক্খূ চ ভিক্খুনিযো চ গণেত্ৰা এৰ ভাজেতব্বং. যথা চ ভিক্খুসঙ্ঘং আদিং কত্ৰা নযো নীতো, এৰং ভিক্খুনীসঙ্ঘং আদিং কত্ৰাপি নেতব্বো.
‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স ¶ চ তুয্হঞ্চা’’তি ৰুত্তে পুগ্গলস্স ৰিসুং ন লব্ভতি, ৰস্সগ্গেনেৰ গহেতব্বং. ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তে পন চেতিযস্স ৰিসুং পটিৰীসো লব্ভতি. ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স চ তুয্হঞ্চ চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তেপি চেতিযস্সেৰ ৰিসুং লব্ভতি, ন পুগ্গলস্স. ‘‘ভিক্খূনঞ্চ তুয্হঞ্চা’’তি ৰুত্তেপি ৰিসুং ন লব্ভতি, ‘‘ভিক্খূনঞ্চ চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তে পন চেতিযস্স লব্ভতি. ‘‘ভিক্খূনঞ্চ তুয্হঞ্চ চেতিযস্স চা’’তি ৰুত্তেপি চেতিযস্সেৰ ৰিসুং লব্ভতি, ন পুগ্গলস্স. ভিক্খুনীসঙ্ঘং আদিং কত্ৰাপি এৰমেৰ যোজেতব্বং.
পুব্বে বুদ্ধপ্পমুখস্স উভতোসঙ্ঘস্স দানং দেন্তি, ভগৰা মজ্ঝে নিসীদতি, দক্খিণতো ভিক্খূ, ৰামতো ভিক্খুনিযো নিসীদন্তি, ভগৰা উভিন্নং সঙ্ঘত্থেরো, তদা ভগৰা অত্তনা লদ্ধপচ্চযে অত্তনাপি পরিভুঞ্জতি, ভিক্খূনম্পি দাপেতি. এতরহি পন পণ্ডিতমনুস্সা সধাতুকং পটিমং ৰা চেতিযং ৰা ঠপেত্ৰা বুদ্ধপ্পমুখস্স উভতোসঙ্ঘস্স দানং দেন্তি, পটিমায ৰা চেতিযস্স ৰা পুরতো আধারকে পত্তং ঠপেত্ৰা দক্খিণোদকং দত্ৰা ‘‘বুদ্ধানং দেমা’’তি, তত্থ পঠমং খাদনীযভোজনীযং দেন্তি, ৰিহারং ৰা আহরিত্ৰা ‘‘ইদং চেতিযস্স দেমা’’তি পিণ্ডপাতঞ্চ মালাগন্ধাদীনি চ দেন্তি, তত্থ কথং পটিপজ্জিতব্বন্তি? মালাগন্ধাদীনি তাৰ চেতিযে আরোপেতব্বানি, ৰত্থেহি পটাকা, তেলেন পদীপা কাতব্বা. পিণ্ডপাতমধুফাণিতাদীনি পন ¶ যো নিবদ্ধচেতিযজগ্গকো হোতি পব্বজিতো ৰা গহট্ঠো ৰা, তস্স দাতব্বানি. নিবদ্ধজগ্গকে অসতি আহটভত্তং ঠপেত্ৰা ৰত্তং কত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, উপকট্ঠে কালে ভুঞ্জিত্ৰা পচ্ছাপি ৰত্তং কাতুং ৰট্টতিযেৰ. মালাগন্ধাদীসু চ যং কিঞ্চি ‘‘ইদং হরিত্ৰা চেতিযে পূজং করোথা’’তি ৰুত্তে দূরম্পি হরিত্ৰা পূজেতব্বং, ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স হরা’’তি ৰুত্তেপি হরিতব্বং. সচে পন ‘‘অহং পিণ্ডায চরামি, আসনসালায ভিক্খূ অত্থি, তে হরিস্সন্তী’’তি ৰুত্তে ‘‘ভন্তে, তুয্হমেৰ দম্মী’’তি ৰদতি, ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. অথ পন ‘‘ভিক্খুসঙ্ঘস্স দস্সামী’’তি হরন্তস্স গচ্ছতো অন্তরাৰ কালো উপকট্ঠো হোতি, অত্তনো পাপেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.
২০৪. ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্স দেতীতি এত্থ পন সচে ৰিহারং পৰিসিত্ৰা ‘‘ইমানি চীৰরানি ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্স দম্মী’’তি দেতি, যত্তকা ভিক্খূ তস্মিং আৰাসে ৰস্সচ্ছেদং অকত্ৰা পুরিমৰস্সংৰুট্ঠা, তেহি ভাজেতব্বং, অঞ্ঞেসং ন পাপুণাতি. দিসাপক্কন্তস্সপি সতি গাহকে যাৰ কথিনস্সুব্ভারা ¶ দাতব্বং. ‘‘অনত্থতে পন কথিনে অন্তোহেমন্তে এৰঞ্চ ৰত্ৰা দিন্নং পচ্ছিমৰস্সংৰুট্ঠানম্পি পাপুণাতী’’তি লক্খণঞ্ঞূ ৰদন্তি. অট্ঠকথাসু পনেতং ন ৰিচারিতং. সচে পন বহিউপচারসীমাযং ঠিতো ‘‘ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰদতি, সম্পত্তানং সব্বেসং পাপুণাতি. অথ ‘‘অসুকৰিহারে ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্সা’’তি ৰদতি, তত্র ৰস্সংৰুট্ঠানমেৰ যাৰ কথিনস্সুব্ভারা পাপুণাতি. সচে পন গিম্হানং পঠমদিৰসতো পট্ঠায এৰং ৰদতি, তত্র সম্মুখীভূতানং সব্বেসং পাপুণাতি. কস্মা? পিট্ঠিসমযে উপ্পন্নত্তা. অন্তোৰস্সেযেৰ ‘‘ৰস্সং ৰসন্তানং দম্মী’’তি ৰুত্তে ছিন্নৰস্সা ন লভন্তি, ৰস্সং ৰসন্তাৰ লভন্তি. চীৰরমাসে পন ‘‘ৰস্সং ৰসন্তানং দম্মী’’তি ৰুত্তে পচ্ছিমিকায ৰস্সূপগতানংযেৰ পাপুণাতি, পুরিমিকায ৰস্সূপগতানঞ্চ ছিন্নৰস্সানঞ্চ ন পাপুণাতি.
চীৰরমাসতো পট্ঠায যাৰ হেমন্তস্স পচ্ছিমো দিৰসো, তাৰ ‘‘ৰস্সাৰাসিকং দেমা’’তি ৰুত্তে কথিনং অত্থতং ৰা হোতু অনত্থতং ৰা, অতীতৰস্সংৰুট্ঠানমেৰ পাপুণাতি. গিম্হানং পঠমদিৰসতো পট্ঠায ৰুত্তে পন মাতিকা আরোপেতব্বা ‘‘অতীতপস্সাৰাসস্স পঞ্চ মাসা অতিক্কন্তা, অনাগতো চাতুমাসচ্চযেন ভৰিস্সতি, কতরৰস্সাৰাসস্স দেসী’’তি. সচে ‘‘অতীতৰস্সংৰুট্ঠানং দম্মী’’তি ৰদতি, তং অন্তোৰস্সংৰুট্ঠানমেৰ পাপুণাতি, দিসাপক্কন্তানম্পি সভাগা গণ্হিতুং লভন্তি. সচে ‘‘অনাগতে ৰস্সাৰাসিকং দম্মী’’তি ৰদতি, তং ঠপেত্ৰা ৰস্সূপনাযিকদিৰসে গহেতব্বং. অথ ‘‘অগুত্তো ৰিহারো, চোরভযং অত্থি, ন সক্কা ঠপেতুং গণ্হিত্ৰা ৰা আহিণ্ডিতু’’ন্তি ৰুত্তে ‘‘সম্পত্তানং দম্মী’’তি ৰদতি, ভাজেত্ৰা গহেতব্বং. সচে ৰদতি ¶ ‘‘ইতো মে, ভন্তে, ততিযে ৰস্সে ৰস্সাৰাসিকং ন দিন্নং, তং দম্মী’’তি, তস্মিং অন্তোৰস্সে ৰুট্ঠভিক্খূনং পাপুণাতি. সচে তে দিসা পক্কন্তা, অঞ্ঞো ৰিস্সাসিকো গণ্হাতি, দাতব্বং. অথেকোযেৰ অৰসিট্ঠো, সেসা কালকতা, সব্বং একস্সেৰ পাপুণাতি. সচে একোপি নত্থি, সঙ্ঘিকং হোতি, সম্মুখীভূতেহি ভাজেতব্বং.
২০৫. আদিস্স দেতীতি এত্থ পন যাগুযা ৰা ভত্তে ৰা খাদনীযে ৰা চীৰরে ৰা সেনাসনে ৰা ভেসজ্জে ৰা আদিসিত্ৰা পরিচ্ছিন্দিত্ৰা দেন্তো আদিস্স দেতি নাম. তত্রাযং ৰিনিচ্ছযো – ভিক্খূ অজ্জতনায ৰা ¶ স্ৰাতনায ৰা যাগুযা নিমন্তেত্ৰা তেসং ঘরং পৰিট্ঠানং যাগুং দেতি, যাগুং দত্ৰা পীতায যাগুযা ‘‘ইমানি চীৰরানি যেহি ময্হং যাগু পীতা, তেসং দম্মী’’তি দেতি, যেহি নিমন্তিতেহি যাগু পীতা, তেসংযেৰ পাপুণাতি. যেহি পন ভিক্খাচারৰত্তেন ঘরদ্ৰারেন গচ্ছন্তেহি ৰা ঘরং পৰিট্ঠেহি ৰা যাগু লদ্ধা, যেসং ৰা আসনসালতো পত্তং আহরিত্ৰা মনুস্সেহি নীতা, যেসং ৰা থেরেহি পেসিতা, তেসং ন পাপুণাতি. সচে পন নিমন্তিহভিক্খূহি সদ্ধিং অঞ্ঞেপি বহূ আগন্ত্ৰা অন্তোগেহঞ্চ বহিগেহঞ্চ পূরেত্ৰা নিসিন্না, দাযকো চ এৰং ৰদতি ‘‘নিমন্তিতা ৰা হোন্তু অনিমন্তিতা ৰা, যেসং মযা যাগু দিন্না, সব্বেসং ইমানি ৰত্থানি হোন্তূ’’তি, সব্বেসং পাপুণাতি. যেহি পন থেরানং হত্থতো যাগু লদ্ধা, তেসং ন পাপুণাতি. অথ সো ‘‘যেহি ময্হং যাগু পীতা, সব্বেসং হোতূ’’তি ৰদতি, সব্বেসং পাপুণাতি. ভত্তখাদনীযেসুপি এসেৰ নযো. চীৰরে পন পুব্বেপি তেন ৰস্সং ৰাসেত্ৰা ভিক্খূনং চীৰরং দিন্নপুব্বং হোতি, সো চে ভিক্খূ ভোজেত্ৰা ৰদতি ‘‘যেসং মযা পুব্বে চীৰরং দিন্নং, তেসংযেৰ ইমং চীৰরং ৰা সুত্তং ৰা সপ্পিমধুফাণিতাদীনি ৰা হোন্তূ’’তি, সব্বং তেসংযেৰ পাপুণাতি. সেনাসনেপি ‘‘যো মযা কারিতে ৰিহারে ৰা পরিৰেণে ৰা ৰসতি, তস্সিদং হোতূ’’তি ৰুত্তে তস্সেৰ হোতি. ভেসজ্জেপি ‘‘মযং কালেন কালং থেরানং সপ্পিআদীনি ভেসজ্জানি দেম, যেহি তানি লদ্ধানি, তেসংযেৰিদং হোতূ’’তি ৰুত্তে তেসংযেৰ হোতি.
২০৬. পুগ্গলস্স দেতীতি এত্থ পন ‘‘ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স দম্মী’’তি এৰং পরম্মুখা ৰা, পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘ইদং, ভন্তে, তুম্হাকং দম্মী’’তি এৰং সম্মুখা ৰা দেতি, তং তস্সেৰ হোতি. সচে পন ‘‘ইদং তুম্হাকঞ্চ তুম্হাকং অন্তেৰাসিকানঞ্চ দম্মী’’তি এৰং ৰদতি, থেরস্স চ অন্তেৰাসিকানঞ্চ পাপুণাতি. উদ্দেসং গহেতুং আগতো গহেত্ৰা গচ্ছন্তো চ অত্থি, তস্সপি পাপুণাতি. ‘‘তুম্হেহি সদ্ধিং নিবদ্ধচারিকভিক্খূনং দম্মী’’তি ৰুত্তে উদ্দেসন্তেৰাসিকানং ৰত্তং কত্ৰা ¶ উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীনি গহেত্ৰা ৰিচরন্তানং সব্বেসং পাপুণাতি. অযং ‘‘পুগ্গলস্স দেতী’’তি ইমস্মিং পদে ৰিনিচ্ছযো.
সচে কোচি ভিক্খু একোৰ ৰস্সং ৰসতি, তত্থ মনুস্সা ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি চীৰরানি দেন্তি, তত্থ কিং কাতব্বন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্সেৰ ¶ তানি চীৰরানি যাৰ কথিনস্স উব্ভারা’’তি (মহাৰ. ৩৬৩) ৰচনতো সচে (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৬৩) গণপূরকে ভিক্খূ লভিত্ৰা কথিনং অত্থতং হোতি, পঞ্চ মাসে, নো চে অত্থতং হোতি, একং চীৰরমাসং অঞ্ঞত্থ গহেত্ৰা নীতানিপি তস্সেৰ তানি চীৰরানি, ন তেসং অঞ্ঞো কোচি ইস্সরো. যং যঞ্হি ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি ৰা ‘‘সঙ্ঘং উদ্দিস্স দেমা’’তি ৰা ‘‘ৰস্সংৰুট্ঠসঙ্ঘস্স দেমা’’তি ৰা ‘‘ৰস্সাৰাসিকং দেমা’’তি ৰা দেন্তি, সচেপি মতকচীৰরং অৰিভজিত্ৰা তং ৰিহারং পৰিসতি, তং সব্বং তস্সেৰ ভিক্খুনো হোতি. যম্পি সো ৰস্সাৰাসত্থায ৰড্ঢিং পযোজেত্ৰা ঠপিতউপনিক্খেপতো ৰা তত্রুপ্পাদতো ৰা ৰস্সাৰাসিকং গণ্হাতি, সব্বং সুগ্গহিতমেৰ হোতি. ইদঞ্হেত্থ লক্খণং – যেন তেনাকারেন সঙ্ঘস্স উপ্পন্নৰত্থং অত্থতকথিনস্স পঞ্চ মাসে, অনত্থতকথিনস্স একং চীৰরমাসং পাপুণাতি. সচে পন কোচি ভিক্খু ৰস্সানতো অঞ্ঞস্মিং উতুকালে এককো ৰসতি, তত্থ মনুস্সা ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি চীৰরানি দেন্তি, তেন ভিক্খুনা অধিট্ঠাতব্বং ‘‘ময্হিমানি চীৰরানী’’তি. অধিট্ঠহন্তেন পন ৰত্তং জানিতব্বং. তেন হি ভিক্খুনা ঘণ্টিং ৰা পহরিত্ৰা কালং ৰা ঘোসেত্ৰা থোকং আগমেত্ৰা সচে ঘণ্টিসঞ্ঞায ৰা কালসঞ্ঞায ৰা ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, তেহি সদ্ধিং ভাজেতব্বানি. তেহি চে ভিক্খূহি তস্মিং চীৰরে ভাজিযমানে অপাতিতে কুসে অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি, সমকো দাতব্বো ভাগো, পাতিতে কুসে অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি, ন অকামা দাতব্বো ভাগো. এককোট্ঠাসেপি হি কুসদণ্ডকে পাতিতমত্তে সচেপি ভিক্খুসহস্সং হোতি, গহিতমেৰ নাম চীৰরং, তস্মা ন অকামা ভাগো দাতব্বো. সচে পন অত্তনো রুচিযা দাতুকামা হোন্তি, দেন্তু. অনুভাগেপি এসেৰ নযো.
অথ ঘণ্টিসঞ্ঞায ৰা কালসঞ্ঞায ৰা অঞ্ঞে ভিক্খূ ন আগচ্ছন্তি, ‘‘ময্হিমানি চীৰরানি পাপুণন্তী’’তি অধিট্ঠাতব্বানি. এৰং অধিট্ঠিতে সব্বানি তস্সেৰ হোন্তি, ঠিতিকা পন ন তিট্ঠতি. সচে একেকং উদ্ধরিত্ৰা ‘‘অযং পঠমভাগো ময্হং পাপুণাতি, অযং দুতিযভাগো’’তি এৰং গণ্হাতি, গহিতানি চ সুগ্গহিতানি হোন্তি, ঠিতিকা চ তিট্ঠতি, এৰং পাপেত্ৰা গণ্হন্তেনপি অধিট্ঠিতমেৰ হোতি. সচে পন ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ৰা অপ্পহরিত্ৰা ৰা কালম্পি ঘোসেত্ৰা ৰা অঘোসেত্ৰা ৰা ‘‘অহমেৰেত্থ ¶ , ময্হমেৰ ইমানি চীৰরানী’’তি গণ্হাতি ¶ , দুগ্গহিতানি হোন্তি. অথ ‘‘অঞ্ঞো কোচি ইধ নত্থি, ময্হং এতানি পাপুণন্তী’’তি গণ্হাতি, সুগ্গহিতানি. অথ অনধিট্ঠহিত্ৰাৰ তানি চীৰরানি গহেত্ৰা অঞ্ঞং ৰিহারং উদ্দিস্স গচ্ছতি ‘‘তত্থ ভিক্খূহি সদ্ধিং ভাজেস্সামী’’তি, তানি চীৰরানি গতগতট্ঠানে সঙ্ঘিকানেৰ হোন্তি. ভিক্খূহি দিট্ঠমত্তমেৰেত্থ পমাণং. তস্মা সচে কেচি পটিপথং আগচ্ছন্তা ‘‘কুহিং, আৰুসো, গচ্ছসী’’তি পুচ্ছিত্ৰা তমত্থং সুত্ৰা ‘‘কিং, আৰুসো, মযং সঙ্ঘো ন হোমা’’তি তত্থেৰ ভাজেত্ৰা গণ্হন্তি, সুগ্গহিতানি. সচেপি এস মগ্গা ওক্কমিত্ৰা কঞ্চি ৰিহারং ৰা আসনসালং ৰা পিণ্ডায চরন্তো একগেহমেৰ ৰা পৰিসতি, তত্র চ নং ভিক্খূ দিস্ৰা তমত্থং পুচ্ছিত্ৰা ভাজেত্ৰা গণ্হন্তি, সুগ্গহিতানেৰ.
‘‘ন, ভিক্খৰে, অঞ্ঞত্র ৰস্সংৰুট্ঠেন অঞ্ঞত্র চীৰরভাগো সাদিতব্বো, যো সাদিযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৩৬৪) ৰচনতো অঞ্ঞত্র ৰস্সংৰুট্ঠো অঞ্ঞত্র ভাগং গণ্হাতি, দুক্কটং. এত্থ পন কিঞ্চাপি লহুকা আপত্তি, অথ খো গহিতানি চীৰরানি গহিতট্ঠানে দাতব্বানি. সচেপি নট্ঠানি ৰা জিণ্ণানি ৰা হোন্তি, তস্সেৰ গীৰা. ‘‘দেহী’’তি ৰুত্তে অদেন্তো ধুরনিক্খেপে ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো.
একো ভিক্খু দ্ৰীসু আৰাসেসু ৰস্সং ৰসতি ‘‘এৰং মে বহু চীৰরং উপ্পজ্জিস্সতী’’তি, একং পুগ্গলপটিৰীসংযেৰ লভতি. তস্মা সচে একেকস্মিং ৰিহারে একাহমেকাহং ৰা সত্তাহং ৰা ৰসতি, একেকস্মিং ৰিহারে যং একো পুগ্গলো লভতি, ততো ততো উপড্ঢং উপড্ঢং দাতব্বং. এৰঞ্হি একপুগ্গলপটিৰীসো দিন্নো হোতি. সচে পন একস্মিং ৰিহারে ৰসন্তো ইতরস্মিং সত্তাহৰারেন অরুণমেৰ উট্ঠাপেতি, বহুতরং ৰসিতৰিহারতো তস্স পটিৰীসো দাতব্বো. এৰম্পি একপুগ্গলপটিৰীসোযেৰ দিন্নো হোতি. ইদঞ্চ নানালাভেহি নানূপচারেহি একসীমাৰিহারেহি কথিতং, নানাসীমাৰিহারে পন সেনাসনগ্গাহো পটিপ্পস্সম্ভতি. তস্মা তত্থ চীৰরপটিৰীসো ন পাপুণাতি, সেসং পন আমিসভেসজ্জাদি সব্বং সব্বত্থ অন্তোসীমাগতস্স পাপুণাতি.
২০৭. ‘‘ভিক্খুস্স, ভিক্খৰে, কালকতে সঙ্ঘো সামী পত্তচীৰরে, অপিচ গিলানুপট্ঠাকা বহূপকারা, অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘেন তিচীৰরঞ্চ ¶ পত্তঞ্চ গিলানুপট্ঠাকানং দাতুং, যং তত্থ লহুভণ্ডং লহুপরিক্খারং, তং সম্মুখীভূতেন সঙ্ঘেন ভাজেতুং, যং তত্থ গরুভণ্ডং গরুপরিক্খারং, তং আগতানাগতচাতুদ্দিসস্স সঙ্ঘস্স অৰিস্সজ্জিকং অৰেভঙ্গিক’’ন্তি (মহাৰ. ৩৬৯) ৰচনতো ভিক্খুস্মিং কালকতে অপলোকেত্ৰা ৰা –
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইত্থন্নামো ভিক্খু কালকতো, ইদং তস্স তিচীৰরঞ্চ পত্তো চ, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং তিচীৰরঞ্চ পত্তঞ্চ গিলানুপট্ঠাকানং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইত্থন্নামো ভিক্খু কালকতো, ইদং তস্স তিচীৰরঞ্চ পত্তো চ, সঙ্ঘো ইমং তিচীৰরঞ্চ পত্তঞ্চ গিলানুপট্ঠাকানং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইমস্স তিচীৰরস্স চ পত্তস্স চ গিলানুপট্ঠাকানং দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দিন্নং ইদং সঙ্ঘেন তিচীৰরঞ্চ পত্তো চ গিলানুপট্ঠাকানং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ৩৬৭) –
এৰং কম্মৰাচং ৰা সাৰেত্ৰা গিলানুপট্ঠাকানং পত্তচীৰরং দত্ৰা সেসং লহুপরিক্খারং সম্মুখীভূতেন সঙ্ঘেন ভাজেত্ৰা গহেতব্বং.
২০৮. গিলানুপট্ঠাকানং লাভে পন অযং ৰিনিচ্ছযো – সচে সকলে ভিক্খুসঙ্ঘে উপট্ঠহন্তে কালং করোতি, সব্বেপি সামিকা. অথ একচ্চেহি ৰারে কতে একচ্চেহি অকতেযেৰ কালং করোতি, তত্র একচ্চে আচরিযা ৰদন্তি ‘‘সব্বেপি অত্তনো ৰারে সম্পত্তে করেয্যুং, তস্মা সব্বেপি সামিনো’’তি. একচ্চে ৰদন্তি ‘‘যেহি জগ্গিতো, তে এৰ লভন্তি, ইতরে ন লভন্তী’’তি. সামণেরেপি কালকতে সচে চীৰরং অত্থি, গিলানুপট্ঠাকানং দাতব্বং. নো চে অত্থি, যং অত্থি, তং দাতব্বং. অঞ্ঞস্মিং পরিক্খারে সতি চীৰরভাগং কত্ৰা দাতব্বং. ভিক্খু চ সামণেরো চ সচে সমং উপট্ঠহিংসু, সমকো ভাগো দাতব্বো. অথ সামণেরোৰ উপট্ঠহতি, ভিক্খুস্স সংৰিদহনমত্তমেৰ হোতি, সামণেরস্স জেট্ঠকোট্ঠাসো দাতব্বো. সচে সামণেরো ¶ ভিক্খুনা আনীতউদকেন যাগুং পচিত্ৰা পটিগ্গহাপনমত্তমেৰ করোতি, ভিক্খু উপট্ঠহতি, ভিক্খুস্স জেট্ঠভাগো দাতব্বো. বহূ ভিক্খূ সব্বে সমগ্গা হুত্ৰা উপট্ঠহন্তি, সব্বেসং সমকো ভাগো দাতব্বো. যো পনেত্থ ৰিসেসেন উপট্ঠহতি, তস্স ৰিসেসো কাতব্বো.
যেন পন একদিৰসম্পি গিলানুপট্ঠাকৰসেন যাগুভত্তং ৰা পচিত্ৰা দিন্নং, ন্হানং ৰা পটিসাদিতং, সোপি গিলানুপট্ঠাকোৰ. যো পন সমীপং অনাগন্ত্ৰা ভেসজ্জতণ্ডুলাদীনি পেসেতি, অযং গিলানুপট্ঠাকো ন হোতি. যো পরিযেসিত্ৰা গাহেত্ৰা আগচ্ছতি, অযং গিলানুপট্ঠাকোৰ ¶ . একো ৰত্তসীসেন জগ্গতি, একো পচ্চাসায, মতকালে উভোপি পচ্চাসীসন্তি, উভিন্নম্পি দাতব্বং. একো উপট্ঠহিত্ৰা গিলানস্স ৰা কম্মেন অত্তনো ৰা কম্মেন কত্থচি গতো ‘‘পুন আগন্ত্ৰা জগ্গিস্সামী’’তি, এতস্সপি দাতব্বং. একো চিরং উপট্ঠহিত্ৰা ‘‘ইদানি ন সক্কোমী’’তি ধুরং নিক্খিপিত্ৰা গচ্ছতি, সচেপি তং দিৰসমেৰ গিলানো কালং করোতি, উপট্ঠাকভাগো ন দাতব্বো. গিলানুপট্ঠাকো নাম গিহী ৰা হোতু পব্বজিতো ৰা অন্তমসো মাতুগামোপি, সব্বে ভাগং লভন্তি. সচে তস্স ভিক্খুনো পত্তচীৰরমত্তমেৰ হোতি, অঞ্ঞং নত্থি, সব্বং গিলানুপট্ঠাকানংযেৰ দাতব্বং. সচেপি সহস্সং অগ্ঘতি, অঞ্ঞং পন বহুম্পি পরিক্খারং তে ন লভন্তি, সঙ্ঘস্সেৰ হোতি. অৰসেসং ভণ্ডং বহু চেৰ মহগ্ঘঞ্চ, তিচীৰরং অপ্পগ্ঘং, ততো গহেত্ৰা তিচীৰরপরিক্খারো দাতব্বো, সব্বঞ্চেতং সঙ্ঘিকতোৰ লব্ভতি. সচে পন সো জীৰমানোযেৰ সব্বং অত্তনো পরিক্খারং নিস্সজ্জিত্ৰা কস্সচি অদাসি, কোচি ৰা ৰিস্সাসং অগ্গহেসি, যস্স দিন্নং, যেন চ গহিতং, তস্সেৰ হোতি, তস্স রুচিযা এৰ গিলানুপট্ঠাকা লভন্তি. অঞ্ঞেসং অদত্ৰা দূরে ঠপিতপরিক্খারাপি তত্থ তত্থ সঙ্ঘস্সেৰ হোন্তি. দ্ৰিন্নং সন্তকং হোতি অৰিভত্তং, একস্মিং কালকতে ইতরো সামী. বহূনম্পি সন্তকে এসেৰ নযো. সব্বেসু মতেসু সঙ্ঘিকং হোতি. সচেপি অৰিভজিত্ৰা সদ্ধিৰিহারিকাদীনং দেন্তি, অদিন্নমেৰ হোতি, ৰিভজিত্ৰা দিন্নং পন সুদিন্নং. তং তেসু মতেসুপি সদ্ধিৰিহারিকাদীনংযেৰ হোতি, ন সঙ্ঘস্স.
সচে ¶ ৰস্সংৰুট্ঠো ভিক্খু অনুপ্পন্নে ৰা উপ্পন্নে ৰা চীৰরে অভাজিতে ৰা পক্কমতি, উম্মত্তকো খিত্তচিত্তো ৰেদনাট্টো উক্খিত্তকো ৰা হোতি, সন্তে পতিরূপে গাহকে ভাগো দাতব্বো. সচে পন ৰিব্ভমতি ৰা কালং ৰা করোতি সামণেরো ৰা পটিজানাতি, সিক্খং পচ্চক্খাতকো, অন্তিমৰত্থুং অজ্ঝাপন্নকো, পণ্ডকো, থেয্যসংৰাসকো, তিত্থিযপক্কন্তকো, তিরচ্ছানগতো, মাতুঘাতকো, পিতুঘাতকো, অরহন্তঘাতকো, ভিক্খুনীদূসকো, সঙ্ঘভেদকো, লোহিতুপ্পাদকো, উভতোব্যঞ্জনকো ৰা পটিজানাতি, সঙ্ঘো সামী, ভাগো ন দাতব্বো.
সচে ৰস্সংৰুট্ঠানং ভিক্খূনং অনুপ্পন্নে চীৰরে সঙ্ঘো ভিজ্জতি, কোসম্বকভিক্খূ ৰিয দ্ৰে কোট্ঠাসা হোন্তি, তত্থ মনুস্সা একস্মিং পক্খে দক্খিণোদকঞ্চ গন্ধাদীনি চ দেন্তি, একস্মিং চীৰরানি দেন্তি ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি, যত্থ ৰা উদকং দিন্নং, যস্মিংযেৰ পক্খে চীৰরানি দেন্তি ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি, সঙ্ঘস্সেৰ তানি চীৰরানি, দ্ৰিন্নম্পি কোট্ঠাসানং পাপুণন্তি, ঘণ্টিং পহরিত্ৰা দ্ৰীহিপি পক্খেহি একতো ভাজেতব্বানি. সচে পন মনুস্সা একস্মিং পক্খে দক্খিণোদকং গন্ধাদীনি চ দেন্তি, একস্মিং পক্খে চীৰরানি দেন্তি ‘‘পক্খস্স ¶ দেমা’’তি, পক্খস্সেৰ তানি চীৰরানি. এৰঞ্হি দিন্নে যস্স কোট্ঠাসস্স উদকং দিন্নং, তস্স উদকমেৰ হোতি. যস্স চীৰরং দিন্নং, তস্সেৰ চীৰরং. যস্মিং পদেসে দক্খিণোদকং পমাণং হোতি, তত্থ একো পক্খো দক্খিণোদকস্স লদ্ধত্তা চীৰরানি লভতি, একো চীৰরানমেৰ লদ্ধত্তাতি উভোহি একতো হুত্ৰা যথাৰুড্ঢং ভাজেতব্বং. ‘‘ইদং কির পরসমুদ্দে লক্খণ’’ন্তি মহাঅট্ঠকথাযং ৰুত্তং. সচে যস্মিং পক্খে উদকং দিন্নং, তস্মিংযেৰ পক্খে চীৰরানি দেন্তি ‘‘পক্খস্স দেমা’’তি, পক্খস্সেৰ তানি চীৰরানি, ইতরো পক্খো অনিস্সরোযেৰ. সচে পন ৰস্সংৰুট্ঠানং ভিক্খূনং উপ্পন্নে চীৰরে অভাজিতে সঙ্ঘো ভিজ্জতি, সব্বেসং সমকং ভাজেতব্বং.
সচে সম্বহুলেসু ভিক্খূসু অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নেসু কেচি ভিক্খূ পংসুকূলত্থায সুসানং ওক্কমন্তি, কেচি অনাগমেন্তা পক্কমন্তি, অনাগমেন্তানং ন অকামা ভাগো দাতব্বো, আগমেন্তানং পন অকামাপি দাতব্বো ভাগো. যদি পন মনুস্সা ‘‘ইধাগতা এৰ গণ্হন্তূ’’তি দেন্তি, সঞ্ঞাণং ৰা কত্ৰা গচ্ছন্তি ‘‘সম্পত্তা গণ্হন্তূ’’তি, সম্পত্তানং সব্বেসম্পি পাপুণাতি ¶ . সচে ছড্ডেত্ৰা গতা, যেন গহিতং, সো এৰ সামী. সচে কেচি ভিক্খূ পঠমং সুসানং ওক্কমন্তি, কেচি পচ্ছা, তত্থ পঠমং ওক্কন্তা পংসুকূলং লভন্তি, পচ্ছা ওক্কন্তা ন লভন্তি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পচ্ছা ওক্কন্তানং ন অকামা ভাগং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৪১) ৰচনতো পচ্ছা ওক্কন্তানং অকামা ভাগো ন দাতব্বো. সচে পন সব্বেপি সমং ওক্কন্তা, কেচি লভন্তি, কেচি ন লভন্তি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সদিসানং ওক্কন্তানং অকামাপি ভাগং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৪১) ৰচনতো সমং ওক্কন্তানং অকামাপি ভাগো দাতব্বো. সচে পন ‘‘লদ্ধং পংসুকূলং সব্বে ভাজেত্ৰা গণ্হিস্সামা’’তি বহিমেৰ কতিকং কত্ৰা সুসানং ওক্কন্তা কেচি লভন্তি, কেচি ন লভন্তি, ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, কতিকং কত্ৰা ওক্কন্তানং অকামা ভাগং দাতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৪১) ৰচনতো কতিকং কত্ৰা ওক্কন্তানম্পি অকামা ভাগো দাতব্বো. অযং তাৰ চীৰরভাজনীযকথা.
২০৯. পিণ্ডপাতভাজনে পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সঙ্ঘভত্তং উদ্দেসভত্তং নিমন্তনং সলাকভত্তং পক্খিকং উপোসথিকং পাটিপদিক’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২৫) এৰং অনুঞ্ঞাতেসু সঙ্ঘভত্তাদীসু অযং ৰিনিচ্ছযো (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২৫) –
সঙ্ঘভত্তং নাম সকলস্স সঙ্ঘস্স দাতব্বং ভত্তং. তস্মা সঙ্ঘভত্তে ঠিতিকা নাম নত্থি, ততোযেৰ ¶ চ ‘‘অম্হাকং অজ্জ দস দ্ৰাদস দিৰসা ভুঞ্জন্তানং, ইদানি অঞ্ঞতো ভিক্খূ আনেথা’’তি ন এৰং তত্থ ৰত্তব্বং, ‘‘পুরিমদিৰসেসু অম্হেহি ন লদ্ধং, ইদানি তং অম্হাকং গাহেথা’’তি এৰম্পি ৰত্তুং ন লভতি. তঞ্হি আগতাগতানং পাপুণাতিযেৰ.
উদ্দেসভত্তাদীসু পন অযং নযো – রঞ্ঞা ৰা রাজমহামত্তেন ৰা ‘‘সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা এত্তকে ভিক্খূ আনেথা’’তি পহিতে কালং ঘোসেত্ৰা ঠিতিকা পুচ্ছিতব্বা. সচে অত্থি, ততো পট্ঠায গাহেতব্বং. নো চে, থেরাসনতো পট্ঠায গাহেতব্বং. উদ্দেসকেন পিণ্ডপাতিকানম্পি ন অতিক্কামেতব্বং. তে পন ধুতঙ্গং রক্খন্তা সযমেৰ অতিক্কমিস্সন্তি. এৰং গাহিযমানে অলসজাতিকা মহাথেরা পচ্ছা আগচ্ছন্তি, ‘‘ভন্তে, ৰীসতিৰস্সানং গাহীযতি, তুম্হাকং ঠিতিকা অতিক্কন্তা’’তি ন ৰত্তব্বা, ঠিতিকং ঠপেত্ৰা তেসং গাহেত্ৰা পচ্ছা ঠিতিকায গাহেতব্বং. ‘‘অসুকৰিহারে ¶ বহু উদ্দেসভত্তং উপ্পন্ন’’ন্তি সুত্ৰা যোজনন্তরিকৰিহারতোপি ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, সম্পত্তসম্পত্তানং ঠিতট্ঠানতো পট্ঠায গাহেতব্বং, অসম্পত্তানম্পি উপচারসীমং পৰিট্ঠানং অন্তেৰাসিকাদীসু গণ্হন্তেসু গাহেতব্বমেৰ. ‘‘বহিউপচারসীমাযং ঠিতানং গাহেথা’’তি ৰদন্তি, ন গাহেতব্বং. সচে উপচারসীমং ওক্কন্তেহি একাবদ্ধা হুত্ৰা অত্তনো ৰিহারদ্ৰারে ৰা অন্তোৰিহারেযেৰ ৰা হোন্তি, পরিসৰসেন ৰড্ঢিতা নাম সীমা হোতি, তস্মা গাহেতব্বং. সঙ্ঘনৰকস্স দিন্নেপি পচ্ছা আগতানং গাহেতব্বমেৰ. দুতিযভাগে পন থেরাসনং আরুল়্হে পুন আগতানং পঠমভাগো ন পাপুণাতি, দুতিযভাগতো ৰস্সগ্গেন গাহেতব্বং.
একস্মিং ৰিহারে একং ভত্তুদ্দেসট্ঠানং পরিচ্ছিন্দিত্ৰা গাৰুতপ্পমাণাযপি উপচারসীমায যত্থ কত্থচি আরোচিতং উদ্দেসভত্তং তস্মিংযেৰ ভত্তুদ্দেসট্ঠানে গাহেতব্বং. একো একস্স ভিক্খুনো পহিণতি ‘‘স্ৰে সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা দস ভিক্খূ পহিণথা’’তি, তেন সো অত্থো ভত্তুদ্দেসকস্স আরোচেতব্বো. সচে তং দিৰসং পমুস্সতি, দুতিযদিৰসে পাতোৰ আরোচেতব্বো, অথ পমুস্সিত্ৰাৰ পিণ্ডায পৰিসন্তো সরতি, যাৰ উপচারসীমং নাতিক্কমতি, তাৰ যা ভোজনসালায পকতিঠিতিকা, তস্সাযেৰ ৰসেন গাহেতব্বং. সচেপি উপচারসীমং অতিক্কন্তো, ভিক্খূ চ উপচারসীমট্ঠকেহি একাবদ্ধা হোন্তি, অঞ্ঞমঞ্ঞং দ্ৰাদসহত্থন্তরং অৰিজহিত্ৰা গচ্ছন্তি, পকতিঠিতিকায ৰসেন গাহেতব্বং. ভিক্খূনং পন তাদিসে একাবদ্ধে অসতি বহিউপচারসীমায যস্মিং ঠানে সরতি, তত্থ নৰং ঠিতিকং কত্ৰা গাহেতব্বং. অন্তোগামে আসনসালায সরন্তেন আসনসালায ঠিতিকায গাহেতব্বং. যত্থ কত্থচি সরিত্ৰা গাহেতব্বমেৰ, অগাহেতুং ন ৰট্টতি. ন হি এতং দুতিযদিৰসে লব্ভতীতি.
সচে ¶ সকৰিহারতো অঞ্ঞং ৰিহারং গচ্ছন্তে ভিক্খূ দিস্ৰা কোচি উদ্দেসভত্তং উদ্দিসাপেতি, যাৰ অন্তোউপচারে ৰা উপচারসীমট্ঠকেহি সদ্ধিং ৰুত্তনযেন একাবদ্ধা ৰা হোন্তি, তাৰ সকৰিহারে ঠিতিকাৰসেন গাহেতব্বং. বহিউপচারে ঠিতানং দিন্নং পন ‘‘সঙ্ঘতো, ভন্তে, এত্তকে ¶ নাম ভিক্খূ উদ্দিসথা’’তি ৰুত্তে সম্পত্তসম্পত্তানং গাহেতব্বং. তত্থ দ্ৰাদসহত্থন্তরং অৰিজহিত্ৰা একাবদ্ধনযেন দূরে ঠিতাপি সম্পত্তাযেৰাতি ৰেদিতব্বা. সচে যং ৰিহারং গচ্ছন্তি, তত্থ পৰিট্ঠানং আরোচেন্তি, তস্স ৰিহারস্স ঠিতিকাৰসেন গাহেতব্বং. সচেপি গামদ্ৰারে ৰা ৰীথিযং ৰা চতুক্কে ৰা অন্তরঘরে ৰা ভিক্খূ দিস্ৰা কোচি সঙ্ঘুদ্দেসং আরোচেতি, তস্মিং তস্মিং ঠানে অন্তোউপচারগতানং গাহেতব্বং.
ঘরূপচারো চেত্থ একঘরং একূপচারং, একঘরং নানূপচারং, নানাঘরং একূপচারং, নানাঘরং নানূপচারন্তি ইমেসং ৰসেন ৰেদিতব্বো. তত্থ যং এককুলস্স ঘরং একৰল়ঞ্জং হোতি, তং সুপ্পপাতপরিচ্ছেদস্স অন্তো একূপচারং নাম, তত্থুপ্পন্নো উদ্দেসলাভো একস্মিং উপচারে ভিক্খাচারৰত্তেনপি ঠিতানং সব্বেসং পাপুণাতি. এতং একঘরং একূপচারং নাম. যং পন একঘরং দ্ৰিন্নং ভরিযানং সুখৰিহারত্থায মজ্ঝে ভিত্তিং উট্ঠপেত্ৰা নানাদ্ৰারৰল়ঞ্জং কতং, তত্থুপ্পন্নো উদ্দেসলাভো ভিত্তিঅন্তরিকস্স ন পাপুণাতি, তস্মিং তস্মিং ঠানে নিসিন্নস্সেৰ পাপুণাতি. এতং একঘরং নানূপচারং নাম. যস্মিং পন ঘরে বহূ ভিক্খূ নিমন্তেত্ৰা অন্তোগেহতো পট্ঠায একাবদ্ধে কত্ৰা পটিৰিস্সকঘরানিপি পূরেত্ৰা নিসীদাপেন্তি, তত্থ উপ্পন্নো উদ্দেসলাভো সব্বেসং পাপুণাতি. যম্পি নানাকুলস্স নিৰেসনং মজ্ঝে ভিত্তিং অকত্ৰা একদ্ৰারেনেৰ ৰল়ঞ্জন্তি, তত্রাপি এসেৰ নযো. এতং নানাঘরং একূপচারং নাম. যো পন নানানিৰেসনেসু নিসিন্নানং ভিক্খূনং উদ্দেসলাভো উপ্পজ্জতি, কিঞ্চাপি ভিত্তিচ্ছিদ্দেন ভিক্খূ দিস্সন্তি, তস্মিং তস্মিং নিৰেসনে নিসিন্নানংযেৰ পাপুণাতি. এতং নানাঘরং নানূপচারং নাম.
যো পন গামদ্ৰারৰীথিচতুক্কেসু অঞ্ঞতরস্মিং ঠানে উদ্দেসভত্তং লভিত্ৰা অঞ্ঞস্মিং ভিক্খুস্মিং অসতি অত্তনোৰ পাপুণাপেত্ৰা দুতিযদিৰসেপি তস্মিংযেৰ ঠানে অঞ্ঞং লভতি, তেন যং অঞ্ঞং নৰকং ৰা ৰুড্ঢং ৰা ভিক্খুং পস্সতি, তস্স গাহেতব্বং. সচে কোচি নত্থি, অত্তনোৰ পাপেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. সচে আসনসালায নিসীদিত্ৰা কালং পটিমানেন্তেসু ভিক্খূসু কোচি আগন্ত্ৰা ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং দেথ, উদ্দেসপত্তং দেথ, সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা পত্তং দেথ, সঙ্ঘিকং পত্তং দেথা’’তি ৰা ৰদতি, উদ্দেসপত্তং ঠিতিকায গাহেত্ৰা দাতব্বং. ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসভিক্খুং দেথ, সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা ভিক্খুং দেথ, সঙ্ঘিকং ভিক্খুং দেথা’’তি ৰুত্তেপি এসেৰ নযো.
উদ্দেসকো ¶ ¶ পনেত্থ পেসলো লজ্জী মেধাৰী ইচ্ছিতব্বো, তেন তিক্খত্তুং ঠিতিকং পুচ্ছিত্ৰা সচে কোচি ঠিতিকং জানন্তো নত্থি, থেরাসনতো গাহেতব্বং. সচে পন ‘‘অহং জানামি, দসৰস্সেন লদ্ধ’’ন্তি কোচি ভণতি, ‘‘অত্থাৰুসো, দসৰস্সা ভিক্খূ’’তি পুচ্ছিতব্বং. সচে তস্স সুত্ৰাৰ ‘‘দসৰস্সম্হ দসৰস্সম্হা’’তি বহূ আগচ্ছন্তি, ‘‘তুয্হং পাপুণাতি, তুয্হং পাপুণাতী’’তি অগত্ৰা ‘‘সব্বে অপ্পসদ্দা হোথা’’তি ৰত্ৰা পটিপাটিযা ঠপেতব্বা, ঠপেত্ৰা ‘‘কতি ভিক্খূ ইচ্ছথা’’তি উপাসকো পুচ্ছিতব্বো, ‘‘এত্তকে নাম, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ‘‘তুয্হং পাপুণাতি, তুয্হং পাপুণাতী’’তি অৰত্ৰা সব্বনৰকস্স ৰস্সগ্গঞ্চ উতু চ দিৰসভাগো চ ছাযা চ পুচ্ছিতব্বা. সচে ছাযাযপি পুচ্ছিযমানায অঞ্ঞো ৰুড্ঢতরো আগচ্ছতি, তস্স দাতব্বং. অথ ছাযং পুচ্ছিত্ৰা ‘‘তুয্হং পাপুণাতী’’তি ৰুত্তে ৰুড্ঢতরো আগচ্ছতি, ন লভতি. কথাপপঞ্চেন হি নিসিন্নস্সপি নিদ্দাযন্তস্সপি গাহিতং সুগ্গাহিতং, অতিক্কন্তং সুঅতিক্কন্তং. ভাজনীযভণ্ডঞ্হি নামেতং সম্পত্তস্সেৰ পাপুণাতি, তত্থ সম্পত্তভাৰো উপচারেন পরিচ্ছিন্দিতব্বো. আসনসালায চ অন্তোপরিক্খেপো উপচারো, তস্মিং ঠিতস্স লাভো পাপুণাতি.
কোচি আসনসালতো অট্ঠ উদ্দেসপত্তে আহরাপেত্ৰা সত্ত পত্তে পণীতভোজনানং, একং উদকস্স পূরেত্ৰা আসনসালং পহিণতি, গহেত্ৰা আগতা কিঞ্চি অৰত্ৰা ভিক্খূনং হত্থেসু পতিট্ঠপেত্ৰা পক্কমন্তি, যেন যং লদ্ধং, তস্সেৰ তং হোতি. যেন পন উদকং লদ্ধং, তস্স অতিক্কন্তম্পি ঠিতিকং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং উদ্দেসভত্তং গাহেতব্বং, তঞ্চ লূখং ৰা লভতু পণীতং ৰা তিচীৰরপরিৰারং ৰা, তস্সেৰ তং হোতি. ঈদিসো হিস্স পুঞ্ঞৰিসেসো, উদকং পন যস্মা আমিসং ন হোতি, তস্মা অঞ্ঞং উদ্দেসভত্তং লভতি. সচে পন তে গহেত্ৰা আগতা ‘‘ইদং কির, ভন্তে, সব্বং ভাজেত্ৰা ভুঞ্জথা’’তি ৰত্ৰা গচ্ছন্তি, সব্বেহি ভাজেত্ৰা ভুঞ্জিত্ৰা উদকং পাতব্বং. ‘‘সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা অট্ঠ মহাথেরে দেথ, মজ্ঝিমে দেথ, নৰকে দেথ, পরিপুণ্ণৰস্সে সামণেরে দেথ, মজ্ঝিমভাণকাদযো দেথ, ময্হং ঞাতিভিক্খূ দেথা’’তি ৰদন্তস্স পন ‘‘উপাসক, ত্ৰং এৰং ৰদসি, ঠিতিকায পন তেসং ন পাপুণাতী’’তি ৰত্ৰা ঠিতিকাৰসেনেৰ দাতব্বা. দহরসামণেরেহি পন উদ্দেসভত্তেসু লদ্ধেসু সচে দাযকানং ঘরে ¶ মঙ্গলং হোতি, ‘‘তুম্হাকং আচরিযুপজ্ঝাযে পেসেথা’’তি ৰত্তব্বং. যস্মিং পন উদ্দেসভত্তে পঠমভাগো সামণেরানং পাপুণাতি, অনুভাগো মহাথেরানং, ন তত্থ সামণেরা ‘‘মযং পঠমভাগং লভিম্হা’’তি পুরতো গন্তুং লভন্তি, যথাপটিপাটিযা এৰ গন্তব্বং. ‘‘সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা তুম্হে এথা’’তি ৰুত্তে ‘‘ময্হং অঞ্ঞদাপি জানিস্সসি, ঠিতিকা পন এৰং গচ্ছতী’’তি ঠিতিকাৰসেনেৰ ¶ গাহেতব্বং. অথ ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং দেথা’’তি ৰত্ৰা অগ্গাহিতেযেৰ পত্তে যস্স কস্সচি পত্তং গহেত্ৰা পূরেত্ৰা আহরতি, আহটম্পি ঠিতিকায এৰ গাহেতব্বং.
একো ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং আহরা’’তি পেসিতো ‘‘ভন্তে, একং পত্তং দেথ, নিমন্তনভত্তং আহরিস্সামী’’তি ৰদতি, সো চে ‘‘উদ্দেসভত্তঘরতো অযং আগতো’’তি ঞত্ৰা ভিক্খূহি ‘‘ননু ত্ৰং অসুকঘরতো আগতো’’তি ৰুত্তো ‘‘আম, ভন্তে, ন নিমন্তনভত্তং, উদ্দেসভত্ত’’ন্তি ভণতি, ঠিতিকায গাহেতব্বং. যো পন ‘‘একং পত্তং আহরা’’তি ৰুত্তে ‘‘কিন্তি ৰত্ৰা আহরামী’’তি ৰত্ৰা ‘‘যথা তে রুচ্চতী’’তি ৰুত্তো আগচ্ছতি, অযং ৰিস্সট্ঠদূতো নাম. উদ্দেসপত্তং ৰা পটিপাটিপত্তং ৰা পুগ্গলিকপত্তং ৰা যং ইচ্ছতি, তং এতস্স দাতব্বং. একো বালো অব্যত্তো ‘‘উদ্দেসপত্তং আহরা’’তি পেসিতো ৰত্তুং ন জানাতি, তুণ্হীভূতো তিট্ঠতি, সো ‘‘কস্স সন্তিকং আগতোসী’’তি ৰা ‘‘কস্স পত্তং হরিস্সসী’’তি ৰা ন ৰত্তব্বো. এৰঞ্হি ৰুত্তো পুচ্ছাসভাগেন ‘‘তুম্হাকং সন্তিকং আগতোম্হী’’তি ৰা ‘‘তুম্হাকং পত্তং হরিস্সামী’’তি ৰা ৰদেয্য. ততো তং ভিক্খুং অঞ্ঞে ভিক্খূ জিগুচ্ছন্তা ন ওলোকেয্যুং, ‘‘কুহিং গচ্ছসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি পন ৰত্তব্বো. তস্স ‘‘উদ্দেসপত্তত্থায আগতোম্হী’’তি ৰদন্তস্স গাহেত্ৰা পত্তো দাতব্বো.
একা কূটট্ঠিতিকা নাম হোতি. রঞ্ঞো ৰা রাজমহামত্তস্স ৰা গেহে অতিপণীতানি অট্ঠ উদ্দেসভত্তানি নিচ্চং দীযন্তি, তানি একচারিকভত্তানি কত্ৰা ভিক্খূ ৰিসুং ঠিতিকায পরিভুঞ্জন্তি. একচ্চে ভিক্খূ ‘‘স্ৰে দানি অম্হাকং পাপুণিস্সন্তী’’তি অত্তনো ঠিতিকং সল্লক্খেত্ৰা গতা. তেসু অনাগতেসুযেৰ অঞ্ঞে আগন্তুকা ভিক্খূ আগন্ত্ৰা আসনসালায নিসীদন্তি. তঙ্খণঞ্ঞেৰ রাজপুরিসা আগন্ত্ৰা ‘‘পণীতভত্তপত্তে দেথা’’তি ৰদন্তি, আগন্তুকা ঠিতিকং অজানন্তা গাহেন্তি, তঙ্খণঞ্ঞেৰ চ ঠিতিকং জাননকভিক্খূ আগন্ত্ৰা ‘‘কিং গাহেথা’’তি ৰদন্তি ¶ . রাজগেহে পণীতভত্তন্তি. কতিৰস্সতো পট্ঠাযাতি. এত্তকৰস্সতো নামাতি. ‘‘মা গাহেথা’’তি নিৰারেত্ৰা ঠিতিকায গাহেতব্বং. গাহিতে আগতেহিপি, পত্তদানকালে আগতেহিপি, দিন্নকালে আগতেহিপি, রাজগেহতো পত্তে পূরেত্ৰা আহটকালে আগতেহিপি, রাজা ‘‘অজ্জ ভিক্খূযেৰ আগচ্ছন্তূ’’তি পেসেত্ৰা ভিক্খূনংযেৰ হত্থে পিণ্ডপাতং দেতি, এৰং দিন্নং পিণ্ডপাতং গহেত্ৰা আগতকালে আগতেহিপি ঠিতিকং জাননকভিক্খূহি ‘‘মা ভুঞ্জিত্থা’’তি ৰারেত্ৰা ঠিতিকাযমেৰ গাহেতব্বং.
অথ নে রাজা ভোজেত্ৰা পত্তেপি নেসং পূরেত্ৰা দেতি, যং আহটং, তং ঠিতিকায গাহেতব্বং ¶ . সচে পন ‘‘মা তুচ্ছহত্থা গচ্ছন্তূ’’তি থোকমেৰ পত্তেসু পক্খিত্তং হোতি, তং ন গাহেতব্বং. ‘‘অথ ভুঞ্জিত্ৰা তুচ্ছপত্তাৰ আগচ্ছন্তি, যং তেহি ভুত্তং, তং নেসং গীৰা হোতী’’তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পনাহ ‘‘গীৰাকিচ্চং এত্থ নত্থি, ঠিতিকং পন অজানন্তেহি যাৰ জাননকা আগচ্ছন্তি, তাৰ নিসীদিতব্বং সিযা, এৰং সন্তেপি ভিক্খূহি ভুত্তং সুভুত্তং, ইদানি পত্তট্ঠানেন গাহেতব্ব’’ন্তি.
একো তিচীৰরপরিৰারো সতগ্ঘনকো পিণ্ডপাতো অৰস্সিকস্স ভিক্খুনো পত্তো, ৰিহারে চ ‘‘এৰরূপো পিণ্ডপাতো অৰস্সিকস্স পত্তো’’তি লিখিত্ৰা ঠপেসুং. অথ সট্ঠিৰস্সচ্চযেন অঞ্ঞো তথারূপো পিণ্ডপাতো উপ্পন্নো, অযং কিং অৰস্সিকঠিতিকায গাহেতব্বো, উদাহু সট্ঠিৰস্সঠিতিকাযাতি? সট্ঠিৰস্সঠিতিকাযাতি ৰুত্তং. অযঞ্হি ভিক্খুঠিতিকং গহেত্ৰাযেৰ ৰড্ঢিতোতি. একো উদ্দেসভত্তং ভুঞ্জিত্ৰা সামণেরো জাতো, পুন তং ভত্তং সামণেরঠিতিকায পত্তং গণ্হিতুং লভতি. অযং কির অন্তরাভট্ঠকো নাম. যো পন পরিপুণ্ণৰস্সো সামণেরো ‘‘স্ৰে উদ্দেসভত্তং লভিস্সতী’’তি অজ্জেৰ উপসম্পজ্জতি, অতিক্কন্তা তস্স ঠিতিকা. একস্স ভিক্খুনো উদ্দেসভত্তং পত্তং, পত্তো চস্স ন তুচ্ছো হোতি, সো অঞ্ঞস্স সমীপে নিসিন্নস্স পত্তং দাপেতি, তং চে থেয্যায হরন্তি, গীৰা হোতি. সচে পন সো ভিক্খু ‘‘ময্হং পত্তং দম্মী’’তি সযমেৰ দেতি, অস্স গীৰা ন হোতি. অথাপি তেন ভত্তেন অনত্থিকো হুত্ৰা ‘‘অলং ময্হং, তৰেতং ¶ ভত্তং দম্মি, পত্তং পেসেত্ৰা আহরাপেহী’’তি অঞ্ঞং ৰদতি, যং ততো আহরীযতি, সব্বং পত্তসামিকস্স হোতি. পত্তং চে থেয্যায হরন্তি, সুহটো, ভত্তস্স দিন্নত্তা গীৰা ন হোতি.
ৰিহারে দস ভিক্খূ হোন্তি, তেসু নৰ পিণ্ডপাতিকা, একো সাদিযনকো, ‘‘দস উদ্দেসপত্তে দেথা’’তি ৰুত্তে পিণ্ডপাতিকা গহেতুং ন ইচ্ছন্তি. ইতরো ভিক্খু ‘‘সব্বানি ময্হং পাপুণন্তী’’তি গণ্হাতি, ঠিতিকা ন হোতি. একেকং চে পাপেত্ৰা গণ্হাতি, ঠিতিকা তিট্ঠতি. এৰং গাহেত্ৰা দসহিপি পত্তেহি আহরাপেত্ৰা ‘‘ভন্তে, ময্হং সঙ্গহং করোথা’’তি নৰ পত্তে পিণ্ডপাতিকানং দেতি, ভিক্খুদত্তিযং নামেতং, গহেতুং ৰট্টতি. সচে সো উপাসকো ‘‘ভন্তে, ঘরং আগন্তব্ব’’ন্তি ৰদতি, সো চ ভিক্খু তে ভিক্খূ ‘‘এথ, ভন্তে, ময্হং সহাযা হোথা’’তি তস্স ঘরং গচ্ছতি, যং তত্থ লভতি, সব্বং তস্সেৰ হোতি, ইতরে তেন দিন্নং লভন্তি. অথ নেসং ঘরেযেৰ নিসীদাপেত্ৰা দক্খিণোদকং দত্ৰা যাগুখজ্জকাদীনি দেন্তি ‘‘ভন্তে, যং মনুস্সা দেন্তি, তং গণ্হথা’’তি, তস্স ভিক্খুনো ৰচনেনেৰ ইতরেসং ৰট্টতি. ভুত্তাৰীনং পত্তে পূরেত্ৰা গণ্হিত্ৰা গমনত্থায দেন্তি, সব্বং তস্সেৰ ভিক্খুনো হোতি, তেন দিন্নং ইতরেসং ৰট্টতি. যদি পন ¶ তে ৰিহারেযেৰ তেন ভিক্খুনা ‘‘ভন্তে, ময্হং ভিক্খং গণ্হথ, মনুস্সানং ৰচনং কাতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তা গচ্ছন্তি, তত্থ যং ভুঞ্জন্তি চেৰ নীহরন্তি চ, সব্বং তং তেসংযেৰ সন্তকং. অথাপি ‘‘ময্হং ভিক্খং গণ্হথা’’তি অৰুত্তা ‘‘মনুস্সানং ৰচনং কাতুং ৰট্টতী’’তি গচ্ছন্তি, তত্র চে একস্স মধুরেন সরেন অনুমোদনং করোন্তস্স সুত্ৰা থেরানঞ্চ উপসমে পসীদিত্ৰা বহুং সমণপরিক্খারং দেন্তি, অযং থেরেসু পসাদেন উপ্পন্নো অকতভাগো নাম, তস্মা সব্বেসং পাপুণাতি.
একো সঙ্ঘতো উদ্দিসাপেত্ৰা ঠিতিকায গাহিতপত্তং হরিত্ৰা পণীতস্স খাদনীযভোজনীযস্স পূরেত্ৰা আহরিত্ৰা ‘‘ইমং, ভন্তে, সব্বো সঙ্ঘো পরিভুঞ্জতূ’’তি দেতি, সব্বেহি ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. পত্তসামিকস্স পন অতিক্কন্তম্পি ঠিতিকং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং উদ্দেসভত্তং দাতব্বং. অথ পঠমংযেৰ ‘‘সব্বং সঙ্ঘিকপত্তং দেথা’’তি ৰদতি, একস্স লজ্জিভিক্খুনো সন্তকো পত্তো দাতব্বো. আহরিত্ৰা চ ‘‘সব্বো সঙ্ঘো ¶ পরিভুঞ্জতূ’’তি ৰুত্তে ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. একো পাতিযা ভত্তং আহরিত্ৰা ‘‘সঙ্ঘুদ্দেসং দম্মী’’তি ৰদতি, একেকং আলোপং অদত্ৰা ঠিতিকায একস্স যাপনমত্তং কত্ৰা দাতব্বং. অথ সো ভত্তং আহরিত্ৰা কিঞ্চি ৰত্তুং অজানন্তো তুণ্হীভূতো অচ্ছতি, ‘‘কস্স তে আনীতং, কস্স দাতুকামোসী’’তি ন ৰত্তব্বং. পুচ্ছাসভাগেন হি ‘‘তুম্হাকং আনীতং, তুম্হাকং দাতুকামোম্হী’’তি ৰদেয্য, ততো তং ভিক্খুং অঞ্ঞে ভিক্খূ জিগুচ্ছন্তা গীৰং পরিৰত্তেত্ৰা ওলোকেতব্বম্পি ন মঞ্ঞেয্যুং. সচে পন ‘‘কুহিং যাসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি ৰুত্তে ‘‘উদ্দেসভত্তং গহেত্ৰা আগতোম্হী’’তি ৰদতি, একেন লজ্জিভিক্খুনা ঠিতিকায গাহেতব্বং. সচে আভতং বহু হোতি, সব্বেসং পহোতি, ঠিতিকাকিচ্চং নত্থি. থেরাসনতো পট্ঠায পত্তং পূরেত্ৰা দাতব্বং.
‘‘সঙ্ঘুদ্দেসপত্তং দেথা’’তি ৰুত্তে ‘‘কিং আহরিস্সসী’’তি অৰত্ৰা পকতিঠিতিকায এৰ গাহেতব্বং. যো পন পাযাসো ৰা রসপিণ্ডপাতো ৰা নিচ্চং লব্ভতি, এৰরূপানং পণীতভোজনানং আৰেণিকা ঠিতিকা কাতব্বা, তথা সপরিৰারায যাগুযা মহগ্ঘানং ফলানং পণীতানঞ্চ খজ্জকানং. পকতিভত্তযাগুফলখজ্জকানং একাৰ ঠিতিকা কাতব্বা. ‘‘সপ্পিং আহরিস্সামী’’তি ৰুত্তে সব্বসপ্পীনং একাৰ ঠিতিকা ৰট্টতি, তথা সব্বতেলানং. ‘‘মধুং আহরিস্সামী’’তি ৰুত্তে পন মধুনো একাৰ ঠিতিকা ৰট্টতি, তথা ফাণিতস্স লট্ঠিমধুকাদীনঞ্চ ভেসজ্জানং. সচে পন গন্ধমালং সঙ্ঘুদ্দেসং দেন্তি, পিণ্ডপাতিকস্স ৰট্টতি, ন ¶ ৰট্টতীতি? আমিসস্সেৰ পটিক্খিত্তত্তা ৰট্টতি. ‘‘সঙ্ঘং উদ্দিস্স দিন্নত্তা পন ন গহেতব্ব’’ন্তি ৰদন্তি.
উদ্দেসভত্তকথা নিট্ঠিতা.
২১০. নিমন্তনং পুগ্গলিকং চে, সযমেৰ ইস্সরো. সঙ্ঘিকং পন উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ গাহেতব্বং. সচে পনেত্থ দূতো ব্যত্তো হোতি, ‘‘ভন্তে, রাজগেহে ভিক্খুসঙ্ঘস্স ভত্তং গণ্হথা’’তি অৰত্ৰা ‘‘ভিক্খং গণ্হথা’’তি ৰদতি, পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. অথ দূতো অব্যত্তো ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ভত্তুদ্দেসকো ব্যত্তো ‘‘ভত্ত’’ন্তি অৰত্ৰা ‘‘ভন্তে ¶ , তুম্হে যাথ, তুম্হে যাথা’’তি ৰদতি, এৰম্পি পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি, ‘‘তুম্হাকং, ভন্তে, পটিপাটিযা ভত্তং পাপুণাতী’’তি ৰুত্তে পন ন ৰট্টতি. সচে নিমন্তিতুং আগতমনুস্সো আসনসালং পৰিসিত্ৰা ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ দেথা’’তি ৰা ‘‘অট্ঠ পত্তে দেথা’’তি ৰা ৰদতি, এৰম্পি পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি, ‘‘তুম্হে চ তুম্হে চ গচ্ছথা’’তি ৰত্তব্বং. সচে ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ দেথ, ভত্তং গণ্হথ, অট্ঠ পত্তে দেথ, ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰা ৰদতি, পটিপাটিযা গাহেতব্বং. গাহেন্তেন পন ৰিচ্ছিন্দিত্ৰা ‘‘ভত্ত’’ন্তি অৰদন্তেন ‘‘তুম্হে চ তুম্হে চ গচ্ছথা’’তি ৰুত্তে পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি. ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং পত্তং দেথ, তুম্হে এথা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘সাধু উপাসকা’’তি গন্তব্বং. ‘‘সঙ্ঘতো উদ্দিসিত্ৰা তুম্হে এথা’’তি ৰুত্তেপি ঠিতিকায গাহেতব্বং.
নিমন্তনভত্তঘরতো পন পত্তত্থায আগতস্স উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ঠিতিকায পত্তো দাতব্বো. একো ‘‘সঙ্ঘতো পটিপাটিযা পত্ত’’ন্তি অৰত্ৰা কেৰলং ‘‘একং পত্তং দেথা’’তি ৰত্ৰা অগ্গাহিতেযেৰ পত্তে যস্স কস্সচি পত্তং গহেত্ৰা পূরেত্ৰা আহরতি, তং পত্তসামিকস্সেৰ হোতি. উদ্দেসভত্তে ৰিয ঠিতিকায ন গাহেতব্বং. ইধাপি যো আগন্ত্ৰা তুণ্হীভূতো তিট্ঠতি, সো ‘‘কস্স সন্তিকং আগতোসী’’তি ৰা ‘‘কস্স পত্তং হরিস্সসী’’তি ৰা ন ৰত্তব্বো. পুচ্ছাসভাগেন হি ‘‘তুম্হাকং সন্তিকং আগতো, তুম্হাকং পত্তং হরিস্সামী’’তি ৰদেয্য, ততো সো ভিক্খু ভিক্খূহি জিগুচ্ছনীযো অস্স. ‘‘কুহিং গচ্ছসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি পন ৰুত্তে ‘‘তস্স পত্তত্থায আগতোম্হী’’তি ৰদন্তস্স পটিপাটিভত্তট্ঠিতিকায গহেত্ৰা পত্তো দাতব্বো. ‘‘ভত্তহরণপত্তং দেথা’’তি ৰুত্তেপি পটিপাটিভত্তট্ঠিতিকায এৰ দাতব্বো. সচে আহরিত্ৰা ‘‘সব্বো সঙ্ঘো ভুঞ্জতূ’’তি ৰদতি, ভাজেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. পত্তসামিকস্স অতিক্কন্তম্পি ঠিতিকং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং পটিপাটিভত্তং গাহেতব্বং.
একো ¶ পাতিযা ভত্তং আহরিত্ৰা ‘‘সঙ্ঘস্স দম্মী’’তি ৰদতি, আলোপভত্তট্ঠিতিকতো পট্ঠায আলোপসঙ্খেপেন ভাজেতব্বং. সচে পন তুণ্হীভূতো অচ্ছতি, ‘‘কস্স তে আভতং, কস্স দাতুকামোসী’’তি ¶ ন ৰত্তব্বো. সচে পন ‘‘কুহিং গচ্ছসি, কিং করোন্তো আহিণ্ডসী’’তি ৰুত্তে পন ‘‘সঙ্ঘস্স মে ভত্তং আভতং, থেরানং মে ভত্তং আভত’’ন্তি ৰদতি, গহেত্ৰা আলোপভত্তট্ঠিতিকায ভাজেতব্বং. সচে পন এৰং আভতং ভত্তং বহু হোতি, সকলসঙ্ঘস্স পহোতি, অভিহটভিক্খা নাম, পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি, ঠিতিকাপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি, থেরাসনতো পট্ঠায পত্তং পূরেত্ৰা দাতব্বং.
উপাসকো সঙ্ঘত্থেরস্স ৰা গন্থধুতঙ্গৰসেন অভিঞ্ঞাতস্স ৰা ভত্তুদ্দেসকস্স ৰা পহিণতি ‘‘অম্হাকং ভত্তগহণত্থায অট্ঠ ভিক্খূ গহেত্ৰা আগচ্ছথা’’তি, সচেপি ঞাতিউপট্ঠাকেহি পেসিতং হোতি, ইমে তযো জনা পুচ্ছিতুং ন লভন্তি, আরুল়্হাযেৰ মাতিকং. সঙ্ঘতো অট্ঠ ভিক্খূ উদ্দিসাপেত্ৰা অত্তনৰমেহি গন্তব্বং. কস্মা? ভিক্খুসঙ্ঘস্স হি এতে ভিক্খূ নিস্সায লাভো উপ্পজ্জতীতি. গন্থধুতঙ্গাদীহি পন অনভিঞ্ঞাতো আৰাসিকভিক্খু আপুচ্ছিতুং লভতি, তস্মা তেন ‘‘কিং সঙ্ঘতো গণ্হামি, উদাহু যে জানামি, তেহি সদ্ধিং আগচ্ছামী’’তি মাতিকং আরোপেত্ৰা যথা দাযকা ৰদন্তি, তথা পটিপজ্জিতব্বং. ‘‘তুম্হাকং নিস্সিতকে ৰা যে ৰা জানাথ, তে গহেত্ৰা এথা’’তি ৰুত্তে পন যে ইচ্ছন্তি, তেহি সদ্ধিং গন্তুং লভতি. সচে ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ পহিণথা’’তি পেসেন্তি, সঙ্ঘতোৰ পেসেতব্বা. অত্তনা সচে অঞ্ঞস্মিং গামে সক্কা হোতি ভিক্খা লভিতুং, অঞ্ঞো গামো গন্তব্বো. ন সক্কা চে হোতি লভিতুং, সোযেৰ গামো পিণ্ডায পৰিসিতব্বো.
নিমন্তিতভিক্খূ আসনসালায নিসিন্না হোন্তি, তত্র চে মনুস্সা ‘‘পত্তে দেথা’’তি আগচ্ছন্তি, অনিমন্তিতেহি ন দাতব্বা, ‘‘এতে নিমন্তিতা ভিক্খূ’’তি ৰত্তব্বং, ‘‘তুম্হেপি দেথা’’তি ৰুত্তে পন দাতুং ৰট্টতি. উস্সৰাদীসু মনুস্সা সযমেৰ পরিৰেণানি চ পধানঘরানি চ গন্ত্ৰা তিপিটকে চ ধম্মকথিকে চ ভিক্খুসতেনপি সদ্ধিং নিমন্তেন্তি, তদা তেহি যে জানন্তি, তে গহেত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. কস্মা? ন হি মহাভিক্খুসঙ্ঘেন অত্থিকা মনুস্সা পরিৰেণপধানঘরানি গচ্ছন্তি, সন্নিপাতট্ঠানতোৰ যথাসত্তি যথাবলং ভিক্খূ গণ্হিত্ৰা গচ্ছন্তীতি.
সচে ¶ পন সঙ্ঘত্থেরো ৰা গন্থধুতঙ্গৰসেন অভিঞ্ঞাতো ৰা ভত্তুদ্দেসকো ৰা অঞ্ঞত্র ৰা ৰস্সং ৰসিত্ৰা কত্থচি ৰা গন্ত্ৰা পুন সকট্ঠানং আগচ্ছতি, মনুস্সা চ আগন্তুকস্স সক্কারং ¶ করোন্তি, একৰারং যে জানন্তি, তে গহেত্ৰা গন্তব্বং. পটিবদ্ধকালতো পট্ঠায দুতিযৰারে আরদ্ধে সঙ্ঘতোযেৰ গহেত্ৰা গন্তব্বং. অভিনৰআগন্তুকাৰ হুত্ৰা ‘‘ঞাতী ৰা উপট্ঠাকে ৰা পস্সিস্সামী’’তি গচ্ছন্তি, তত্র চে তেসং ঞাতী চ উপট্ঠাকা চ সক্কারং করোন্তি, এত্থ পন যে জানন্তি, তে গহেত্ৰা গন্তুম্পি ৰট্টতি. যো পন অতিলাভী হোতি, সকট্ঠানঞ্চ আগন্তুকট্ঠানঞ্চ একসদিসং, সব্বত্থ মনুস্সা সঙ্ঘভত্তং সজ্জেত্ৰাৰ নিসীদন্তি, তেন সঙ্ঘতোৰ গহেত্ৰা গন্তব্বন্তি অযং নিমন্তনে ৰিসেসো. অৰসেসো সব্বপঞ্হো উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বো. কুরুন্দিযং পন ‘‘অট্ঠ মহাথেরে দেথাতি ৰুত্তে অট্ঠ মহাথেরাৰ দাতব্বা’’তি ৰুত্তং. এস নযো মজ্ঝিমাদীসু. সচে পন অৰিসেসেত্ৰা ‘‘অট্ঠ ভিক্খূ দেথা’’তি ৰদতি, সঙ্ঘতো দাতব্বাতি.
নিমন্তনভত্তকথা নিট্ঠিতা.
২১১. সলাকভত্তং পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সলাকায ৰা পট্টিকায ৰা উপনিবন্ধিত্ৰা ওপুঞ্জিত্ৰা ভত্তং উদ্দিসিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২৬) ৰচনতো রুক্খসারমযায সলাকায ৰা ৰেল়ুৰিলীৰতালপণ্ণাদিমযায পট্টিকায ৰা ‘‘অসুকস্স নাম সলাকভত্ত’’ন্তি এৰং অক্খরানি উপনিবন্ধিত্ৰা পচ্ছিযং ৰা চীৰরভোগে ৰা কত্ৰা সব্বসলাকাযো ওপুঞ্জিত্ৰা পুনপ্পুনং হেট্ঠুপরিযৰসেন আলোল়েত্ৰা পঞ্চঙ্গসমন্নাগতেন ভত্তুদ্দেসকেন সচে ঠিতিকা অত্থি, ঠিতিকতো পট্ঠায, নো চে অত্থি, থেরাসনতো পট্ঠায সলাকা দাতব্বা. পচ্ছা আগতানম্পি একাবদ্ধৰসেন দূরে ঠিতানম্পি উদ্দেসভত্তে ৰুত্তনযেনেৰ দাতব্বা.
সচে ৰিহারস্স সমন্ততো বহূ গোচরগামা, ভিক্খূ পন ন বহূ, গামৰসেনপি সলাকা পাপুণন্তি. ‘‘তুম্হাকং অসুকগামে সলাকভত্তং পাপুণাতী’’তি গামৰসেনেৰ গাহেতব্বং. এৰং গাহেন্তেন সচেপি একমেকস্মিং গামে নানপ্পকারানি সট্ঠি সলাকভত্তানি, সব্বানি গহিতানেৰ হোন্তি. তস্স পত্তগামসমীপে অঞ্ঞানিপি দ্ৰে তীণি সলাকভত্তানি ¶ হোন্তি, তানি তস্সেৰ দাতব্বানি. ন হি সক্কা তেসং কারণা অঞ্ঞং ভিক্খুং পহিণিতুন্তি.
সচে একচ্চেসু গামেসু বহূনি সলাকভত্তানি সল্লক্খেত্ৰা সত্তন্নম্পি অট্ঠন্নম্পি ভিক্খূনং দাতব্বানি. দেন্তেন পন চতুন্নং পঞ্চন্নং ভত্তানং সলাকাযো একতো বন্ধিত্ৰা দাতব্বা. সচে তং গামং অতিক্কমিত্ৰা অঞ্ঞো গামো হোতি, তস্মিঞ্চ একমেৰ সলাকভত্তং, তং পন পাতোৰ দেন্তি, তম্পি এতেসু ভিক্খূসু একস্স নিগ্গহেন দত্ৰা ‘‘পাতোৰ তং গহেত্ৰা পচ্ছা ¶ ওরিমগামে ইতরানি ভত্তানি গণ্হাহী’’তি ৰত্তব্বো. সচে ওরিমগামে সলাকভত্তেসু অগ্গহিতেস্ৰেৰ গহিতসঞ্ঞায গচ্ছতি, পরভাগগামে সলাকভত্তং গহেত্ৰা পুন ৰিহারং আগন্ত্ৰা ইতরানি গহেত্ৰা ওরিমগামো গন্তব্বো. ন হি বহিসীমায সঙ্ঘলাভো গাহেতুং লব্ভতীতি অযং নযো কুরুন্দিযং ৰুত্তো. সচে পন ভিক্খূ বহূ হোন্তি, গামৰসেন সলাকা ন পাপুণন্তি, ৰীথিৰসেন ৰা ৰীথিযং একগেহৰসেন ৰা এককুলৰসেন ৰা গাহেতব্বং. ৰীথিআদীসু চ যত্থ বহূনি ভত্তানি, তত্থ গামে ৰুত্তনযেনেৰ বহূনং ভিক্খূনং গাহেতব্বানি, সলাকাসু অসতি উদ্দিসিত্ৰাপি গাহেতব্বানি.
২১২. সলাকদাযকেন পন ৰত্তং জানিতব্বং. তেন হি কালস্সেৰ ৰুট্ঠায পত্তচীৰরং গহেত্ৰা ভোজনসালং গন্ত্ৰা অসম্মট্ঠট্ঠানং সম্মজ্জিত্ৰা পানীযং পরিভোজনীযং উপট্ঠাপেত্ৰা ‘‘ইদানি ভিক্খূহি ৰত্তং কতং ভৰিস্সতী’’তি কালং সল্লক্খেত্ৰা ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ভিক্খূসু সন্নিপতিতেসু পঠমমেৰ ৰারগামে সলাকভত্তং গাহেতব্বং, ‘‘তুয্হং অসুকস্মিং নাম ৰারগামে সলাকা পাপুণাতি, তত্র গচ্ছা’’তি ৰত্তব্বং. সচে অভিরেকগাৰুতে গামো হোতি, তং দিৰসং গচ্ছন্তা কিলমন্তি, ‘‘স্ৰে তুয্হং ৰারগামে পাপুণাতী’’তি অজ্জেৰ গাহেতব্বং. যো ৰারগামং পেসিযমানো ন গচ্ছতি, অঞ্ঞং সলাকং মগ্গতি, ন দাতব্বা. সদ্ধানঞ্হি মনুস্সানং পুঞ্ঞহানি চ সঙ্ঘস্স চ লাভচ্ছেদো হোতি, তস্মা তস্স দুতিযেপি ততিযেপি দিৰসে অঞ্ঞা সলাকা ন দাতব্বা, ‘‘অত্তনো পত্তট্ঠানং গন্ত্ৰা ভুঞ্জাহী’’তি ৰত্তব্বো, তীণি পন দিৰসানি অগচ্ছন্তস্স ৰারগামতো ওরিমৰারগামে সলাকা গাহেতব্বা. তঞ্চে ন গণ্হাতি, ততো পট্ঠায তস্স অঞ্ঞং সলাকং দাতুং ন ৰট্টতি, দণ্ডকম্মং দল়্হং কাতব্বং ¶ . সট্ঠিতো ৰা পণ্ণাসতো ৰা ন পরিহাপেতব্বং. ৰারগামে গাহেত্ৰা ৰিহারৰারো গাহেতব্বো, ‘‘তুয্হং ৰিহারৰারো পাপুণাতী’’তি ৰত্তব্বং. ৰিহারৰারিকস্স দ্ৰে তিস্সো যাগুসলাকাযো তিস্সো চতস্সো ভত্তসলাকাযো চ দাতব্বা, নিবদ্ধং কত্ৰা পন ন দাতব্বা. যাগুভত্তদাযকা হি ‘‘অম্হাকং যাগুভত্তং ৰিহারগোপকাৰভুঞ্জন্তী’’তি অঞ্ঞথত্তং আপজ্জেয্যুং, তস্মা অঞ্ঞেসু কুলেসু দাতব্বা.
সচে ৰিহারৰারিকানং সভাগা আহরিত্ৰা দেন্তি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে, ৰারং গহেত্ৰা তেসং যাগুভত্তং আহরাপেতব্বং, তাৰ নেসং সলাকা ফাতিকম্মমেৰ ভৰন্তি. ৰস্সগ্গেন পত্তট্ঠানে পন অঞ্ঞম্পি পণীতভত্তসলাকং গণ্হিতুং লভন্তিযেৰ. অতিরেকউত্তরিভঙ্গস্স একচারিকভত্তস্স ৰিসুং ঠিতিকং কত্ৰা সলাকা দাতব্বা. সচে যেন সলাকা লদ্ধা, সো তং দিৰসং তং ভত্তং ন লভতি, পুন দিৰসে গাহেতব্বং. ভত্তঞ্ঞেৰ লভতি, ন উত্তরিভঙ্গং, এৰম্পি ¶ পুন গাহেতব্বং. খীরভত্তসলাকাযপি এসেৰ নযো. সচে পন খীরমেৰ লভতি, ন ভত্তং, খীরলাভতো পট্ঠায পুন ন গাহেতব্বং. দ্ৰে তীণি একচারিকভত্তানি একস্সেৰ পাপুণন্তি, দুব্ভিক্খসমযে সঙ্ঘনৰকেন লদ্ধকালে ৰিজটেত্ৰা ৰিসুং গাহেতব্বানি. পাকতিকসলাকভত্তং অলদ্ধস্সপি পুনদিৰসে গাহেতব্বং.
সচে খুদ্দকো ৰিহারো হোতি, সব্বে ভিক্খূ একসম্ভোগা, উচ্ছুসলাকং গাহেন্তেন যস্স কস্সচি সম্মুখীভূতস্স পাপেত্ৰা মহাথেরাদীনং দিৰা তচ্ছেত্ৰা দাতুং ৰট্টতি. রসসলাকং পাপেত্ৰা পচ্ছাভত্তম্পি পরিস্সাৰেত্ৰা ফাণিতং ৰা কারেত্ৰা পিণ্ডপাতিকাদীনম্পি দাতব্বং, আগন্তুকানং আগতানাগতভাৰং ঞত্ৰা গাহেতব্বা. মহাআৰাসে ঠিতিকং কত্ৰা গাহেতব্বা. তক্কসলাকম্পি সভাগট্ঠানে পাপেত্ৰা ৰা ধূমাপেত্ৰা পচাপেত্ৰা ৰা থেরানং দাতুং ৰট্টতি. মহাআৰাসে ৰুত্তনযেনেৰ পটিপজ্জিতব্বং. ফলসলাকপূৰসলাকভেসজ্জগন্ধমালাসলাকাযোপি ৰিসুং ঠিতিকায গাহেতব্বা. ভেসজ্জাদিসলাকাযো চেত্থ কিঞ্চাপি পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টন্তি, সলাকৰসেন পন গাহিতত্তা ন সাদিতব্বা. অগ্গভিক্খামত্তং সলাকভত্তং দেন্তি, ঠিতিকং ¶ পুচ্ছিত্ৰা গাহেতব্বং. অসতিযা ঠিতিকায থেরাসনতো পট্ঠায গাহেতব্বং. সচে তাদিসানি ভত্তানি বহূনি হোন্তি, একেকস্স ভিক্খুনো দ্ৰে তীণি দাতব্বানি. নো চে, একেকমেৰ দত্ৰা পটিপাটিযা গতায পুন থেরাসনতো পট্ঠায দাতব্বং. অথ অন্তরাৰ উপচ্ছিজ্জতি, ঠিতিকা সল্লক্খেতব্বা. যদি পন তাদিসং ভত্তং নিবদ্ধমেৰ হোতি, যস্স পাপুণাতি, সো ৰত্তব্বো ‘‘লদ্ধা ৰা অলদ্ধা ৰা স্ৰেপি গণ্হেয্যাসী’’তি. একং অনিবদ্ধং হোতি, লভনদিৰসে পন যাৰদত্থং লভতি. অলভনদিৰসা বহুতরা হোন্তি, তং যস্স পাপুণাতি, সো অলভিত্ৰা ‘‘স্ৰে গণ্হেয্যাসী’’তি ৰত্তব্বো.
যো সলাকাসু গহিতাসু পচ্ছা আগচ্ছতি, তস্স অতিক্কন্তাৰ সলাকা ন উপট্ঠাপেত্ৰা দাতব্বা. সলাকং নাম ঘণ্টিং পহরণতো পট্ঠায আগন্ত্ৰা হত্থং পসারেন্তোৰ লভতি, অঞ্ঞস্স আগন্ত্ৰা সমীপে ঠিতস্সপি অতিক্কন্তা অতিক্কন্তাৰ হোতি. সচে পনস্স অঞ্ঞো গণ্হন্তো অত্থি, সযং অনাগতোপি লভতি, সভাগট্ঠানে ‘‘অসুকো অনাগতো’’তি ঞত্ৰা ‘‘অযং তস্স সলাকা’’তি ঠপেতুং ৰট্টতি. সচে ‘‘অনাগতস্স ন দাতব্বা’’তি কতিকং করোন্তি, অধম্মিকা হোতি. অন্তোউপচারে ঠিতস্স হি ভাজনীযভণ্ডং পাপুণাতি. সচে পন ‘‘অনাগতস্স দেথা’’তি মহাসদ্দং করোন্তি, দণ্ডকম্মং ঠপেতব্বং, ‘‘আগন্ত্ৰা গণ্হন্তূ’’তি ৰত্তব্বং. ছ পঞ্চসলাকা নট্ঠা হোন্তি, ভত্তুদ্দেসকো দাযকানং নামং ন সরতি, সো চে নট্ঠসলাকা মহাথেরস্স ৰা অত্তনো ৰা পাপেত্ৰা ভিক্খূ ৰদেয্য ‘‘মযা অসুকগামে ¶ সলাকভত্তং ময্হং পাপিতং, তুম্হে তত্থ লদ্ধসলাকভত্তং ভুঞ্জেয্যাথা’’তি, ৰট্টতি, ৰিহারে অপাপিতং পন আসনসালায তং ভত্তং লভিত্ৰা তত্থেৰ পাপেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ন ৰট্টতি. ‘‘অজ্জ পট্ঠায ময্হং সলাকভত্তং গণ্হথা’’তি ৰুত্তে তত্র আসনসালায গাহেতুং ন ৰট্টতি, ৰিহারং আনেত্ৰা গাহেতব্বং. ‘‘স্ৰে পট্ঠাযা’’তি ৰুত্তে পন ভত্তুদ্দেসকস্স আচিক্খিতব্বং ‘‘স্ৰে পট্ঠায অসুককুলং নাম সলাকভত্তং দেতি, সলাকগ্গাহণকালে সরেয্যাসী’’তি. দুব্ভিক্খে সলাকভত্তং পচ্ছিন্দিত্ৰা সুভিক্খে জাতে কঞ্চি ভিক্খুং দিস্ৰা ‘‘অজ্জ পট্ঠায অম্হাকং সলাকভত্তং গণ্হথা’’তি পুন পট্ঠপেন্তি, অন্তোগামে ¶ অগাহেত্ৰা ৰিহারং আনেত্ৰা গাহেতব্বং. ইদঞ্হি সলাকভত্তং নাম উদ্দেসভত্তসদিসং ন হোতি, ৰিহারমেৰ সন্ধায দীযতি, তস্মা বহিউপচারে গাহেতুং ন ৰট্টতি, ‘‘স্ৰে পট্ঠাযা’’তি ৰুত্তে পন ৰিহারে গাহেতব্বমেৰ.
গমিকো ভিক্খু যং দিসাভাগং গন্তুকামো, তত্থ অঞ্ঞেন ৰারগামসলাকা লদ্ধা হোতি, তং গহেত্ৰা ইতরং ভিক্খুং ‘‘ময্হং পত্তসলাকং ত্ৰং গণ্হাহী’’তি ৰত্ৰা গন্তুং ৰট্টতি. তেন পন উপচারসীমং অনতিক্কন্তেযেৰ তস্মিং তস্স সলাকা গাহেতব্বা. ছড্ডিতৰিহারে ৰসিত্ৰা মনুস্সা ‘‘বোধিচেতিযাদীনি জগ্গিত্ৰা ভুঞ্জন্তূ’’তি সলাকভত্তং পট্ঠপেন্তি, ভিক্খূ সভাগট্ঠানেসু ৰসিত্ৰা কালস্সেৰ গন্ত্ৰা তত্থ ৰত্তং করিত্ৰা তং ভত্তং ভুঞ্জন্তি, ৰট্টতি. সচে তেসু স্ৰাতনায অত্তনো পাপেত্ৰা গতেসু আগন্তুকো ভিক্খু ছড্ডিতৰিহারে ৰসিত্ৰা কালস্সেৰ ৰত্তং কত্ৰা ঘণ্টিং পহরিত্ৰা সলাকভত্তং অত্তনো পাপেত্ৰা আসনসালং গচ্ছতি, সোৰ তস্স ভত্তস্স ইস্সরো. যো পন ভিক্খূসু ৰত্তং করোন্তেসুযেৰ ভূমিযং দ্ৰে তযো সম্মুঞ্জনীপহারে দত্ৰা ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ‘‘ধুরগামে সলাকভত্তং ময্হং পাপুণাতী’’তি গচ্ছতি, তস্স তং চোরিকায গহিতত্তা ন পাপুণাতি, ৰত্তং কত্ৰা পাপেত্ৰা পচ্ছাগতভিক্খূনংযেৰ হোতি.
একো গামো অতিদূরে হোতি, ভিক্খূ নিচ্চং গন্তুং ন ইচ্ছন্তি, মনুস্সা ‘‘মযং পুঞ্ঞেন পরিবাহিরা হোমা’’তি ৰদন্তি, যে তস্স গামস্স আসন্নৰিহারে সভাগভিক্খূ, তে ৰত্তব্বা ‘‘ইমেসং ভিক্খূনং অনাগতদিৰসে তুম্হে ভুঞ্জথা’’তি, সলাকা পন দেৰসিকং পাপেতব্বা. তা চ খো পন ঘণ্টিপহরণমত্তেন ৰা পচ্ছিচালনমত্তেন ৰা পাপিতা ন হোন্তি, পচ্ছিং পন গহেত্ৰা সলাকা পীঠকে আকিরিতব্বা, পচ্ছি পন মুখৰট্টিযং ন গহেতব্বা. সচে হি তত্থ অহি ৰা ৰিচ্ছিকো ৰা ভৰেয্য, দুক্খং উপ্পাদেয্য, তস্মা হেট্ঠা গহেত্ৰা পচ্ছিং পরম্মুখং কত্ৰা সলাকা আকিরিতব্বা ‘‘সচেপি সপ্পো ভৰিস্সতি, এত্তোৰ পলাযিস্সতী’’তি. এৰং সলাকা আকিরিত্ৰা গামাদিৰসেন পুব্বে ৰুত্তনযেনেৰ গাহেতব্বা.
অপিচ ¶ ¶ একং মহাথেরস্স পাপেত্ৰা ‘‘অৰসেসা ময্হং পাপুণন্তী’’তি অত্তনো পাপেত্ৰা ৰত্তং কত্ৰা চেতিযং ৰন্দিত্ৰা ৰিতক্কমাল়কে ঠিতেহি ভিক্খূহি ‘‘পাপিতা, আৰুসো, সলাকা’’তি ৰুত্তে ‘‘আম, ভন্তে, তুম্হে গতগতগামে সলাকভত্তং গণ্হথা’’তি ৰত্তব্বং. এৰঞ্হি পাপিতাপি সুপাপিতাৰ হোন্তি. ভিক্খূ সব্বরত্তিং ধম্মস্সৰনত্থং অঞ্ঞং ৰিহারং গচ্ছন্তা ‘‘মযং তত্থ দানং অগ্গহেত্ৰাৰ অম্হাকং গোচরগামে পিণ্ডায চরিত্ৰা আগমিস্সামা’’তি সলাকা অগ্গহেত্ৰাৰ গতা ৰিহারে থেরস্স পত্তং সলাকভত্তং ভুঞ্জিতুং আগচ্ছন্তি, ৰট্টতি. অথ মহাথেরোপি ‘‘অহং ইধ কিং করোমী’’তি তেহিযেৰ সদ্ধিং গচ্ছতি, তেহি গতৰিহারে অভুঞ্জিত্ৰাৰ গোচরগামং অনুপ্পত্তেহি ‘‘দেথ, ভন্তে, পত্তে, সলাকযাগুআদীনি আহরিস্সামা’’তি ৰুত্তে পত্তা ন দাতব্বা. কস্মা, ভন্তে, ন দেথাতি. ৰিহারট্ঠকং ভত্তং ৰিহারে ৰুত্থানং পাপুণাতি, মযং অঞ্ঞৰিহারে ৰুত্থাতি. ‘‘দেথ, ভন্তে, ন মযং ৰিহারে পালিকায দেম, তুম্হাকং দেম, গণ্হথ অম্হাকং ভিক্খ’’ন্তি ৰুত্তে পন ৰট্টতি.
সলাকভত্তকথা নিট্ঠিতা.
২১৩. পক্খিকাদীসু পন যং অভিলক্খিতেসু চাতুদ্দসী পঞ্চদসী পঞ্চমী অট্ঠমীতি ইমেসু পক্খেসু কম্মপ্পসুতেহি উপোসথং কাতুং সতিকরণত্থায দীযতি, তং পক্খিকং নাম. তং সলাকভত্তগতিকমেৰ হোতি, গাহেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. সচে সলাকভত্তম্পি পক্খিকভত্তম্পি বহুং সব্বেসং ৰিনিৰিজ্ঝিত্ৰা গচ্ছতি, দ্ৰেপি ভত্তানি ৰিসুং ৰিসুং গাহেতব্বানি. সচে ভিক্খুসঙ্ঘো মহা, পক্খিকং গাহেত্ৰা তস্স ঠিতিকায সলাকভত্তং গাহেতব্বং, সলাকভত্তং ৰা গাহাপেত্ৰা তস্স ঠিতিকায পক্খিকং গাহেতব্বং. যেসং ন পাপুণাতি, তে পিণ্ডায চরিস্সন্তি. সচে দ্ৰেপি ভত্তানি বহূনি, ভিক্খূ মন্দা, সলাকভত্তং নাম দেৰসিকং লব্ভতি, তস্মা তং ঠপেত্ৰা ‘‘পক্খিকং, আৰুসো, ভুঞ্জথা’’তি পক্খিকমেৰ দাতব্বং. পক্খিকং পণীতং দেন্তি, ৰিসুং ঠিতিকা কাতব্বা, ‘‘স্ৰে পক্খো’’তি অজ্জ পক্খিকং ন গাহেতব্বং. সচে পন দাযকা ৰদন্তি ‘‘স্ৰেপি অম্হাকং ঘরে লূখভত্তং ভৰিস্সতি, অজ্জেৰ পক্খিকভত্তং উদ্দিসথা’’তি, এৰং ৰট্টতি.
উপোসথিকং ¶ নাম অন্ৰড্ঢমাসে উপোসথদিৰসে উপোসথঙ্গানি সমাদিযিত্ৰা যং অত্তনা ভুঞ্জতি, তদেৰ দীযতি. পাটিপদিকং নাম ‘‘উপোসথে বহূ সদ্ধা পসন্না ভিক্খূনং সক্কারং করোন্তি, পাটিপদে পন ভিক্খূ কিলমন্তি, পাটিপদে দিন্নং দুব্ভিক্খদানসদিসং মহপ্ফলং হোতি, উপোসথকম্মেন ৰা পরিসুদ্ধসীলানং দুতিযদিৰসে দিন্নং মহপ্ফলং হোতী’’তি সল্লক্খেত্ৰা পাটিপদে ¶ দীযমানকদানং. তম্পি উভযং সলাকভত্তগতিকমেৰ. ইতি ইমানি সত্তপি ভত্তানি পিণ্ডপাতিকানং ন ৰট্টন্তি, ধুতঙ্গভেদং করোন্তিযেৰ.
২১৪. অপরানিপি চীৰরক্খন্ধকে (মহাৰ. ৩৫০) ৰিসাখায ৰরং যাচিত্ৰা দিন্নানি আগন্তুকভত্তং গমিকভত্তং গিলানভত্তং গিলানুপট্ঠাকভত্তন্তি চত্তারি ভত্তানি পাল়িযং আগতানেৰ. তত্থ আগন্তুকানং দিন্নং ভত্তং আগন্তুকভত্তং. এস নযো সেসেসু. সচে পনেত্থ আগন্তুকভত্তানিপি আগন্তুকাপি বহূ হোন্তি, সব্বেসং একেকং গাহেতব্বং. ভত্তেসু অপ্পহোন্তেসু ঠিতিকায গাহেতব্বং. একো আগন্তুকো পঠমমেৰ আগন্ত্ৰা সব্বং আগন্তুকভত্তং অত্তনো গাহেত্ৰা নিসীদতি, সব্বং তস্সেৰ হোতি. পচ্ছা আগতেহি আগন্তুকেহি তেন দিন্নানি পরিভুঞ্জিতব্বানি. তেনপি একং অত্তনো গহেত্ৰা সেসানি দাতব্বানি. অযং উল়ারতা. সচে পন পঠমং আগন্ত্ৰাপি অত্তনো অগ্গহেত্ৰা তুণ্হীভূতো নিসীদতি, পচ্ছা আগতেহি সদ্ধিং পটিপাটিযা গণ্হিতব্বং. সচে নিচ্চং আগন্তুকা আগচ্ছন্তি, আগতদিৰসেযেৰ ভুঞ্জিতব্বং. অন্তরন্তরা চে আগচ্ছন্তি, দ্ৰে তীণি দিৰসানি ভুঞ্জিতব্বং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘সত্ত দিৰসানি ভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. আৰাসিকো কত্থচি গন্ত্ৰা আগতো, তেনপি আগন্তুকভত্তং ভুঞ্জিতব্বং. সচে পন তং ৰিহারে নিবন্ধাপিতং হোতি, ৰিহারে গাহেতব্বং. অথ ৰিহারো দূরে হোতি, আসনসালায নিবন্ধাপিতং, আসনসালায গাহেতব্বং. সচে পন দাযকা ‘‘আগন্তুকেসু অসতি আৰাসিকাপি ভুঞ্জন্তূ’’তি ৰদন্তি, ৰট্টতি, অৰুত্তে পন ন ৰট্টতি.
গমিকভত্তেপি অযমেৰ কথামগ্গো. অযং পন ৰিসেসো – আগন্তুকো আগন্তুকভত্তমেৰ লভতি, গমিকো আগন্তুকভত্তম্পি গমিকভত্তম্পি. আৰাসিকোপি পক্কমিতুকামো গমিকো হোতি, গমিকভত্তং ¶ লভতি. যথা পন আগন্তুকভত্তং, এৰমিদং দ্ৰে তীণি ৰা সত্ত ৰা দিৰসানি ন লভতি. ‘‘গমিস্সামী’’তি ভুত্তোপি তং দিৰসং কেনচি কারণেন ন গতো, পুনদিৰসেপি ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি সউস্সাহত্তা. ‘‘গমিস্সামী’’তি ভুত্তস্স চোরা ৰা পন্থং রুন্ধন্তি, উদকং ৰা দেৰো ৰা ৰস্সতি, সত্থো ৰা ন গচ্ছতি, সউস্সাহেন ভুঞ্জিতব্বং. ‘‘এতে উপদ্দৰে ওলোকেন্তেন দ্ৰে তযো দিৰসে ভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. ‘‘গমিস্সামি গমিস্সামী’’তি পন লেসং ওড্ডেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ন লভতি.
গিলানভত্তম্পি সচে সব্বেসং গিলানানং পহোতি, তং সব্বেসং দাতব্বং. নো চে, ঠিতিকং কত্ৰা গাহেতব্বং. একো গিলানো অরোগরূপো সক্কোতি অন্তোগামং গন্তুং, একো ন সক্কোতি, অযং মহাগিলানো নাম, এতস্স গিলানভত্তং দাতব্বং. দ্ৰে মহাগিলানা, একো লাভী অভিঞ্ঞাতো ¶ বহুং খাদনীযভোজনীযং লভতি, একো অনাথো অপ্পলাভতায অন্তোগামং পৰিসতি, এতস্স গিলানভত্তং দাতব্বং. গিলানভত্তে দিৰসপরিচ্ছেদো নত্থি, যাৰ রোগো ন ৰূপসম্মতি, সপ্পাযভোজনং অভুঞ্জন্তো ন যাপেতি, তাৰ ভুঞ্জিতব্বং. যদা পন মিস্সকযাগুং ৰা মিস্সকভত্তং ৰা ভুত্তস্সপি রোগো ন কুপ্পতি, ততো পট্ঠায ন ভুঞ্জিতব্বং.
গিলানুপট্ঠাকভত্তম্পি যং সব্বেসং পহোতি, তং সব্বেসং দাতব্বং. নো চে পহোতি, ঠিতিকং কত্ৰা গাহেতব্বং. ইদম্পি দ্ৰীসু গিলানেসু মহাগিলানুপট্ঠাকস্স গাহেতব্বং, দ্ৰীসু মহাগিলানেসু অনাথগিলানুপট্ঠাকস্স. যং কুলং গিলানভত্তম্পি দেতি গিলানুপট্ঠাকভত্তম্পি, তত্থ যস্স গিলানস্স গিলানভত্তং পাপুণাতি, তদুপট্ঠাকস্সপি তত্থেৰ গাহেতব্বং. গিলানুপট্ঠাকভত্তেপি দিৰসপরিচ্ছেদো নত্থি, যাৰ গিলানো লভতি, তাৰস্স উপট্ঠাকোপি লভতীতি. ইমানি চত্তারি ভত্তানি সচে এৰং দিন্নানি হোন্তি ‘‘আগন্তুকগমিকগিলানগিলানুপট্ঠাকা মম ভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি, পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. সচে পন ‘‘আগন্তুকাদীনং চতুন্নং ভত্তং নিবন্ধাপেমি, মম ভত্তং গণ্হন্তূ’’তি এৰং দিন্নানি হোন্তি, পিণ্ডপাতিকানং ন ৰট্টতি.
২১৫. অপরানিপি ধুরভত্তং কুটিভত্তং ৰারকভত্তন্তি তীণি ভত্তানি. তত্থ ধুরভত্তন্তি নিচ্চভত্তং ৰুচ্চতি, তং দুৰিধং সঙ্ঘিকঞ্চ পুগ্গলিকঞ্চ. তত্থ যং ‘‘সঙ্ঘস্স ধুরভত্তং দেমা’’তি নিবন্ধাপিতং, তং সলাকভত্তগতিকং. ‘‘মম ¶ নিবদ্ধভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি ৰত্ৰা দিন্নং পন পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. পুগ্গলিকেপি ‘‘তুম্হাকং ধুরভত্তং দম্মী’’তি ৰুত্তে পিণ্ডপাতিকো চে, ন ৰট্টতি, ‘‘মম নিবদ্ধভিক্খং গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পন ৰট্টতি, সাদিতব্বং. সচে পচ্ছা কতিপাহে ৰীতিৰত্তে ‘‘ধুরভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, মূলে সুট্ঠু সম্পটিচ্ছিতত্তা ৰট্টতি.
কুটিভত্তং নাম যং সঙ্ঘস্স আৰাসং কারেত্ৰা ‘‘অম্হাকং সেনাসনৰাসিনো অম্হাকংযেৰ ভত্তং গণ্হন্তূ’’তি এৰং নিবন্ধাপিতং, তং সলাকভত্তগতিকমেৰ হোতি, গাহেত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. ‘‘অম্হাকং সেনাসনৰাসিনো অম্হাকংযেৰ ভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি ৰুত্তে পন পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. যং পন পুগ্গলে পসীদিত্ৰা তস্স আৰাসং কত্ৰা ‘‘তুম্হাকং দেমা’’তি দিন্নং, তং তস্সেৰ হোতি, তস্মিং কত্থচি গতে নিস্সিতকেহি ভুঞ্জিতব্বং.
ৰারকভত্তং নাম দুব্ভিক্খসমযে ‘‘ৰারেন ভিক্খূ জগ্গিস্সামা’’তি ধুরগেহতো পট্ঠায দিন্নং, তম্পি ভিক্খাৰচনেন দিন্নং পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি, ‘‘ৰারকভত্ত’’ন্তি ৰুত্তে পন সলাকভত্তগতিকং হোতি. সচে তণ্ডুলাদীনি পেসেন্তি ‘‘সামণেরা পচিত্ৰা দেন্তূ’’তি, পিণ্ডপাতিকানং ¶ ৰট্টতি. ইতি ইমানি চ তীণি, আগন্তুকভত্তাদীনি চ চত্তারীতি সত্ত, তানি সঙ্ঘভত্তাদীহি সহ চুদ্দস ভত্তানি হোন্তি.
২১৬. অট্ঠকথাযং পন ৰিহারভত্তং অট্ঠকভত্তং চতুক্কভত্তং গুল়্হকভত্তন্তি অঞ্ঞানিপি চত্তারি ভত্তানি ৰুত্তানি. তত্থ ৰিহারভত্তং নাম ৰিহারে তত্রুপ্পাদভত্তং, তং সঙ্ঘভত্তেন সঙ্গহিতং. তং পন তিস্সমহাৰিহারচিত্তলপব্বতাদীসু পটিসম্ভিদাপ্পত্তেহি খীণাসৰেহি যথা পিণ্ডপাতিকানম্পি সক্কা হোন্তি পরিভুঞ্জিতুং, তথা পটিগ্গহিতত্তা তাদিসেসু ঠানেসু পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. ‘‘অট্ঠন্নং ভিক্খূনং দেম, চতুন্নং দেমা’’তি এৰং দিন্নং পন অট্ঠকভত্তঞ্চেৰ চতুক্কভত্তঞ্চ, তম্পি ভিক্খাৰচনেন দিন্নং পিণ্ডপাতিকানং ৰট্টতি. মহাভিসঙ্খারেন অতিরসকপূৰেন পত্তং থকেত্ৰা দিন্নং গুল়্হকভত্তং নাম. ইমানি তীণি সলাকভত্তগতিকানেৰ. অপরম্পি গুল়্হকভত্তং নাম অত্থি, ইধেকচ্চে মনুস্সা মহাধম্মস্সৰনঞ্চ ৰিহারপূজঞ্চ কারেত্ৰা ‘‘সকলসঙ্ঘস্স দাতুং ন সক্কোম, দ্ৰে তীণি ভিক্খুসতানি অম্হাকং ভিক্খং গণ্হন্তূ’’তি ভিক্খুপরিচ্ছেদজাননত্থং গুল়্হকে দেন্তি, ইদং পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি.
পিণ্ডপাতভাজনীযং নিট্ঠিতং.
২১৭. গিলানপচ্চযভাজনীযং ¶ পন এৰং ৰেদিতব্বং (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২৫ পক্খিকভত্তাদিকথা) – সপ্পিআদীসু ভেসজ্জেসু রাজরাজমহামত্তা সপ্পিস্স তাৰ কুম্ভসতম্পি কুম্ভসহস্সম্পি ৰিহারং পেসেন্তি, ঘণ্টিং পহরিত্ৰা থেরাসনতো পট্ঠায গহিতভাজনং পূরেত্ৰা দাতব্বং, পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি. সচে অলসজাতিকা মহাথেরা পচ্ছা আগচ্ছন্তি, ‘‘ভন্তে, ৰীসতিৰস্সানং দীযতি, তুম্হাকং ঠিতিকা অতিক্কন্তা’’তি ন ৰত্তব্বা, ঠিতিকং ঠপেত্ৰা তেসং দত্ৰা পচ্ছা ঠিতিকায দাতব্বং. ‘‘অসুকৰিহারে বহু সপ্পি উপ্পন্ন’’ন্তি সুত্ৰা যোজনন্তরৰিহারতোপি ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, সম্পত্তসম্পত্তানম্পি ঠিতট্ঠানতো পট্ঠায দাতব্বং. অসম্পত্তানম্পি উপচারসীমং পৰিট্ঠানং অন্তেৰাসিকাদীসু গণ্হন্তেসু দাতব্বমেৰ. ‘‘বহিউপচারসীমায ঠিতানং দেথা’’তি ৰদন্তি, ন দাতব্বং. সচে পন উপচারসীমং ওক্কন্তেহি একাবদ্ধা হুত্ৰা অত্তনো ৰিহারদ্ৰারে অন্তোৰিহারেযেৰ ৰা হোন্তি, পরিসৰসেন ৰড্ঢিতা নাম সীমা হোতি, তস্মা দাতব্বা. সঙ্ঘনৰকস্স দিন্নেপি পচ্ছা আগতানং দাতব্বমেৰ. দুতিযভাগে পন থেরাসনং আরুল়্হে আগতানং পঠমভাগো ন পাপুণাতি, দুতিযভাগতো ৰস্সগ্গেন দাতব্বং. অন্তোউপচারসীমং পৰিসিত্ৰা যত্থ কত্থচি দিন্নং হোতি, সব্বং সন্নিপাতট্ঠানেযেৰ ভাজেতব্বং.
যস্মিং ¶ ৰিহারে দস ভিক্খূ, দসেৰ চ সপ্পিকুম্ভা দীযন্তি, একেককুম্ভৰসেন ভাজেতব্বং. একো সপ্পিকুম্ভো হোতি, দসভিক্খূহি ভাজেত্ৰা গহেতব্বং. সচে ‘‘যথাঠিতংযেৰ অম্হাকং পাপুণাতী’’তি গণ্হন্তি, দুগ্গহিতং, তং গতগতট্ঠানে সঙ্ঘিকমেৰ হোতি. কুম্ভং পন আৰজ্জেত্ৰা থালকে থোকং সপ্পিং কত্ৰা ‘‘ইদং মহাথেরস্স পাপুণাতি, অৰসেসং অম্হাকং পাপুণাতী’’তি ৰত্ৰা তম্পি কুম্ভেযেৰ আকিরিত্ৰা যথিচ্ছিতং গহেত্ৰা গন্তব্বং. সচে থিনং সপ্পি হোতি, লেখং কত্ৰা ‘‘লেখতো পরভাগো মহাথেরস্স পাপুণাতি, অৰসেসং অম্হাক’’ন্তি গহিতম্পি সুগ্গহিতং. ৰুত্তপরিচ্ছেদতো ঊনাধিকেসু ভিক্খূসু সপ্পিকুম্ভেসু চ এতেনেৰ উপাযেন ভাজেতব্বং. সচে পনেকো ভিক্খু, একো কুম্ভো হোতি, ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ‘‘অযং ময্হং পাপুণাতী’’তিপি গহেতুং ৰট্টতি. ‘‘অযং পঠমভাগো ময্হং পাপুণাতি, অযং দুতিযভাগো’’তি এৰং থোকং থোকম্পি পাপেতুং ৰট্টতি. এস নযো নৰনীতাদীসুপি ¶ . যস্মিং পন ৰিপ্পসন্নতিলতেলাদিম্হি লেখা ন সন্তিট্ঠতি, তং উদ্ধরিত্ৰা ভাজেতব্বং. সিঙ্গিৰেরমরিচাদিভেসজ্জম্পি অৰসেসপত্তথালকাদিসমণপরিক্খারোপি সব্বো ৰুত্তানুরূপেনেৰ নযেন সুট্ঠু সল্লক্খেত্ৰা ভাজেতব্বোতি. অযং গিলানপচ্চযভাজনীযকথা.
২১৮. ইদানি সেনাসনগ্গাহে ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩১৮) – অযং সেনাসনগ্গাহো নাম দুৰিধো হোতি উতুকালে চ ৰস্সাৰাসে চ. তত্থ উতুকালে তাৰ কেচি আগন্তুকা ভিক্খূ পুরেভত্তং আগচ্ছন্তি, কেচি পচ্ছাভত্তং পঠমযামং মজ্ঝিমযামং পচ্ছিমযামং ৰা. যে যদা আগচ্ছন্তি, তেসং তদাৰ ভিক্খূ উট্ঠাপেত্ৰা সেনাসনং দাতব্বং, অকালো নাম নত্থি. সেনাসনপঞ্ঞাপকেন পন পণ্ডিতেন ভৰিতব্বং, একং ৰা দ্ৰে ৰা মঞ্চট্ঠানানি ঠপেতব্বানি. সচে ৰিকালে একো ৰা দ্ৰে ৰা থেরা আগচ্ছন্তি, তে ৰত্তব্বা ‘‘ভন্তে, আদিতো পট্ঠায ৰুট্ঠাপিযমানে সব্বেপি ভিক্খূ উব্ভণ্ডিকা ভৰিস্সন্তি, তুম্হে অম্হাকং ৰসনট্ঠানে ৰসথা’’তি.
বহূসু পন আগতেসু ৰুট্ঠাপেত্ৰা পটিপাটিযা দাতব্বং. সচে একেকং পরিৰেণং পহোতি, একেকং পরিৰেণং দাতব্বং. তত্থ অগ্গিসালাদীঘসালামণ্ডলমাল়াদযো সব্বেপি তস্সেৰ পাপুণন্তি. এৰং অপ্পহোন্তে পাসাদগ্গেন দাতব্বং, পাসাদেসু অপ্পহোন্তেসু ওৰরকগ্গেন দাতব্বং, ওৰরকেসু অপ্পহোন্তেসু সেয্যগ্গেন দাতব্বং, সেয্যগ্গেসু অপ্পহোন্তেসু মঞ্চট্ঠানেন দাতব্বং, মঞ্চট্ঠানে অপ্পহোন্তে একপীঠকট্ঠানৰসেন দাতব্বং, ভিক্খুনো পন ঠিতোকাসমত্তং ন গাহেতব্বং. এতঞ্হি সেনাসনং নাম ন হোতি. পীঠকট্ঠানে পন অপ্পহোন্তে একং মঞ্চট্ঠানং ৰা একং পীঠট্ঠানং ৰা ‘‘ৰারেন ৰারেন, ভন্তে, ৰিস্সমথা’’তি তিণ্ণং জনানং দাতব্বং. ন হি সক্কা ¶ সীতসমযে সব্বরত্তিং অজ্ঝোকাসেৰ ৰসিতুং. মহাথেরেন পঠমযামং ৰিস্সমিত্ৰা নিক্খমিত্ৰা দুতিযত্থেরস্স ৰত্তব্বং ‘‘আৰুসো ইধ পৰিসাহী’’তি. সচে মহাথেরো নিদ্দাগরুকো হোতি, কালং ন জানাতি, উক্কাসিত্ৰা দ্ৰারং আকোটেত্ৰা ‘‘ভন্তে কালো জাতো, সীতং অনুদহতী’’তি ৰত্তব্বং. তেন নিক্খমিত্ৰা ওকাসো দাতব্বো, অদাতুং ন লভতি. দুতিযত্থেরেনপি মজ্ঝিমযামং ৰিস্সমিত্ৰা ¶ পুরিমনযেনেৰ ইতরস্স দাতব্বং. নিদ্দাগরুকো ৰুত্তনযেনেৰ ৰুট্ঠাপেতব্বো. এৰং একরত্তিং একমঞ্চট্ঠানং তিণ্ণং দাতব্বং. জম্বুদীপে পন একচ্চে ভিক্খূ ‘‘সেনাসনং নাম মঞ্চট্ঠানং ৰা পীঠট্ঠানং ৰা কিঞ্চিদেৰ কস্সচি সপ্পাযং হোতি, কস্সচি অসপ্পায’’ন্তি আগন্তুকা হোন্তু ৰা মা ৰা, দেৰসিকং সেনাসনং গাহেন্তি. অযং উতুকালে সেনাসনগ্গাহো নাম.
২১৯. ৰস্সাৰাসে পন অত্থি আগন্তুকৰত্তং, অত্থি আৰাসিকৰত্তং. আগন্তুকেন তাৰ সকট্ঠানং মুঞ্চিত্ৰা অঞ্ঞত্থ গন্ত্ৰা ৰসিতুকামেন ৰস্সূপনাযিকদিৰসমেৰ তত্থ ন গন্তব্বং. ৰসনট্ঠানং ৰা হি তত্র সম্বাধং ভৰেয্য, ভিক্খাচারো ৰা ন সম্পজ্জেয্য, তেন ন ফাসুকং ৰিহরেয্য, তস্মা ‘‘ইদানি মাসমত্তেন ৰস্সূপনাযিকা ভৰিস্সতী’’তি তং ৰিহারং পৰিসিতব্বং. তত্থ মাসমত্তং ৰসন্তো সচে উদ্দেসত্থিকো, উদ্দেসসম্পত্তিং সল্লক্খেত্ৰা, সচে কম্মট্ঠানিকো, কম্মট্ঠানসপ্পাযতং সল্লক্খেত্ৰা, সচে পচ্চযত্থিকো, পচ্চযলাভং সল্লক্খেত্ৰা অন্তোৰস্সে সুখং ৰসিস্সতি. সকট্ঠানতো চ তত্থ গচ্ছন্তেন ন গোচরগামো ঘট্টেতব্বো. ন তত্থ মনুস্সা ৰত্তব্বা ‘‘তুম্হে নিস্সায সলাকভত্তাদীনি ৰা যাগুখজ্জকাদীনি ৰা ৰস্সাৰাসিকং ৰা নত্থি, অযং চেতিযস্স পরিক্খারো, অযং উপোসথাগারস্স, ইদং তাল়ঞ্চেৰ সূচি চ, সম্পটিচ্ছথ তুম্হাকং ৰিহার’’ন্তি. সেনাসনং পন জগ্গিত্ৰা দারুভণ্ডমত্তিকাভণ্ডানি পটিসামেত্ৰা গমিকৰত্তং পূরেত্ৰা গন্তব্বং.
এৰং গচ্ছন্তেনপি দহরেহি পত্তচীৰরভণ্ডিকাযো উক্খিপাপেত্ৰা তেলনাল়িকত্তরদণ্ডাদীনি গাহেত্ৰা ছত্তং পগ্গয্হ অত্তানং দস্সেন্তেন গামদ্ৰারেনেৰ ন গন্তব্বং, পটিচ্ছন্নেন অটৰিমগ্গেন গন্তব্বং. অটৰিমগ্গে অসতি গুম্বাদীনি মদ্দন্তেন ন গন্তব্বং, গমিকৰত্তং পন পূরেত্ৰা ৰিতক্কং ছিন্দিত্ৰা সুদ্ধচিত্তেন গমনৰত্তেনেৰ গন্তব্বং. সচে পন গামদ্ৰারেন মগ্গো হোতি, গচ্ছন্তঞ্চ নং সপরিৰারং দিস্ৰা মনুস্সা ‘‘অম্হাকং থেরো ৰিযা’’তি উপধাৰিত্ৰা ‘‘কুহিং, ভন্তে, সব্বপরিক্খারে গহেত্ৰা গচ্ছথা’’তি ৰদন্তি, তেসু চে একো এৰং ৰদতি ‘‘ৰস্সূপনাযিককালো নামাযং, যত্থ অন্তোৰস্সেনিবদ্ধভিক্খাচারো ভণ্ডপটিচ্ছাদনঞ্চ লব্ভতি, তত্থ ভিক্খূ গচ্ছন্তী’’তি, তস্স ¶ চে সুত্ৰা তে মনুস্সা ‘‘ভন্তে, ইমস্মিম্পি গামে জনো ¶ ভুঞ্জতি চেৰ নিৰাসেতি চ, মা অঞ্ঞত্থ গচ্ছথা’’তি ৰত্ৰা মিত্তামচ্চে পক্কোসিত্ৰা সব্বে সম্মন্তযিত্ৰা ৰিহারে নিবদ্ধৰত্তঞ্চ সলাকভত্তাদীনি চ ৰস্সাৰাসিকঞ্চ ঠপেত্ৰা ‘‘ইধেৰ, ভন্তে, ৰসথা’’তি যাচন্তি, সব্বেসং সাদিতুং ৰট্টতি. সব্বঞ্চেতং কপ্পিযঞ্চেৰ অনৰজ্জঞ্চ. কুরুন্দিযং পন ‘‘কুহিং গচ্ছথাতি ৰুত্তে ‘অসুকট্ঠান’ন্তি ৰত্ৰা ‘কস্মা তত্থ গচ্ছথা’তি ৰুত্তে ‘কারণং আচিক্খিতব্ব’’’ন্তি ৰুত্তং. উভযম্পি পনেতং সুদ্ধচিত্তত্তাৰ অনৰজ্জং. ইদং আগন্তুকৰত্তং নাম.
ইদং পন আৰাসিকৰত্তং. পটিকচ্চেৰ হি আৰাসিকেহি ৰিহারো জগ্গিতব্বো, খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণপরিভণ্ডানি কাতব্বানি, রত্তিট্ঠানদিৰাট্ঠানৰচ্চকুটিপস্সাৰট্ঠানানি পধানঘরৰিহারমগ্গোতি ইমানি সব্বানি পটিজগ্গিতব্বানি. চেতিযে সুধাকম্মং মুণ্ডৰেদিকায তেলমক্খনং মঞ্চপীঠজগ্গনন্তি ইদম্পি সব্বং কাতব্বং ‘‘ৰস্সং ৰসিতুকামা আগন্ত্ৰা উদ্দেসপরিপুচ্ছাকম্মট্ঠানানুযোগাদীনি করোন্তা সুখং ৰসিস্সন্তী’’তি. কতপরিকম্মেহি আসাল়্হীজুণ্হপঞ্চমিতো পট্ঠায ৰস্সাৰাসিকং পুচ্ছিতব্বং. কত্থ পুচ্ছিতব্বং? যতো পকতিযা লব্ভতি. যেহি পন ন দিন্নপুব্বং, তে পুচ্ছিতুং ন ৰট্টতি. কস্মা পুচ্ছিতব্বং? কদাচি হি মনুস্সা দেন্তি, কদাচি দুব্ভিক্খাদীহি উপদ্দুতা ন দেন্তি, তত্থ যে ন দস্সন্তি, তে অপুচ্ছিত্ৰা ৰস্সাৰাসিকে গাহিতে গাহিতভিক্খূনং লাভন্তরাযো হোতি, তস্মা পুচ্ছিত্ৰাৰ গাহেতব্বং.
পুচ্ছন্তেন ‘‘তুম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং গাহণকালো উপকট্ঠো’’তি ৰত্তব্বং. সচে ৰদন্তি ‘‘ভন্তে, ইমং সংৰচ্ছরং ছাতকাদীহি উপদ্দুতম্হ, ন সক্কোম দাতু’’ন্তি ৰা ‘‘যং পুব্বে দেম, ততো ঊনতরং দস্সামা’’তি ৰা ‘‘ইদানি কপ্পাসো সুলভো, যং পুব্বে দেম, ততো বহুতরং দস্সামা’’তি ৰা, তং সল্লক্খেত্ৰা তদনুরূপেন নযেন তেসং সেনাসনে ভিক্খূনং ৰস্সাৰাসিকং গাহেতব্বং. সচে মনুস্সা ৰদন্তি ‘‘যস্স অম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং পাপুণাতি, সো তেমাসং পানীযং উপট্ঠাপেতু, ৰিহারমগ্গং জগ্গতু, চেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণানি জগ্গতু, বোধিরুক্খে উদকং আসিঞ্চতূ’’তি, যস্স তং পাপুণাতি, তস্স আচিক্খিতব্বং. যো পন গামো পটিক্কম্ম যোজনদ্ৰিযোজনন্তরে হোতি, তত্র চে কুলানি উপনিক্খেপং ¶ ঠপেত্ৰা পহারে ৰস্সাৰাসিকং দেন্তিযেৰ, তানি কুলানি আপুচ্ছিত্ৰাপি তেসং সেনাসনে ৰত্তং কত্ৰা ৰসন্তস্স ৰস্সাৰাসিতং গাহেতব্বং. সচে পন তেসং সেনাসনে পংসুকূলিকো ৰসতি, আগতঞ্চ তং দিস্ৰা ‘‘তুম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং দেমা’’তি ৰদন্তি, তেন সঙ্ঘস্স আচিক্খিতব্বং. সচে তানি কুলানি সঙ্ঘস্স দাতুং ন ইচ্ছন্তি, ‘‘তুম্হাকংযেৰ দেমা’’তি ৰদন্তি, সভাগো ভিক্খু ‘‘ৰত্তং কত্ৰা গণ্হাহী’’তি ¶ ৰত্তব্বো. পংসুকূলিকস্স পনেতং ন ৰট্টতি. ইতি সদ্ধাদেয্যদাযকমনুস্সা পুচ্ছিতব্বা.
তত্রুপ্পাদে পন কপ্পিযকারকা পুচ্ছিতব্বা. কথং পুচ্ছিতব্বা? কিং, আৰুসো, সঙ্ঘস্স ভণ্ডপটিচ্ছাদনং ভৰিস্সতীতি? সচে ৰদন্তি ‘‘ভৰিস্সতি, ভন্তে, একেকস্স নৰহত্থসাটকং দস্সাম, ৰস্সাৰাসিকং গাহেথা’’তি, গাহেতব্বং. সচেপি ৰদন্তি ‘‘সাটকা নত্থি, ৰত্থু পন অত্থি, গাহেথ, ভন্তে’’তি, ৰত্থুম্হি সন্তেপি গাহেতুং ৰট্টতিযেৰ. কপ্পিযকারকানঞ্হি হত্থে ‘‘কপ্পিযভণ্ডং পরিভুঞ্জথা’’তি দিন্নৰত্থুতো যং যং কপ্পিযং, সব্বং পরিভুঞ্জিতুং অনুঞ্ঞাতং. যং পনেত্থ পিণ্ডপাতত্থায গিলানপচ্চযত্থায চ উদ্দিস্স দিন্নং, তং চীৰরে উপনামেন্তেহি সঙ্ঘসুট্ঠুতায অপলোকেত্ৰা উপনামেতব্বং, সেনাসনত্থায পন উদ্দিস্স দিন্নং গরুভণ্ডং হোতি. চীৰরৰসেনেৰ পন চতুপচ্চযৰসেন ৰা দিন্নং চীৰরে উপনামেন্তানং অপলোকনকম্মকিচ্চং নত্থি. অপলোকনকম্মং করোন্তেহি চ পুগ্গলৰসেনেৰ কাতব্বং, সঙ্ঘৰসেন ন কাতব্বং. জাতরূপরজতৰসেনপি আমকধঞ্ঞৰসেন ৰা অপলোকনকম্মং ন ৰট্টতি, কপ্পিযভণ্ডৰসেন চীৰরতণ্ডুলাদিৰসেনেৰ চ ৰট্টতি. তং পন এৰং কত্তব্বং ‘‘ইদানি সুভিক্খং সুলভপিণ্ডং, ভিক্খূ চীৰরেন কিলমন্তি, এত্তকং নাম তণ্ডুলভাগং ভিক্খূনং চীৰরং কাতুং রুচ্চতী’’তি, ‘‘গিলানপচ্চযো সুলভো, গিলানো ৰা নত্থি, এত্তকং নাম তণ্ডুলভাগং ভিক্খূনং চীৰরং কাতুং রুচ্চতী’’তি.
এৰং চীৰরপচ্চযং সল্লক্খেত্ৰা সেনাসনস্স কালে ঘোসিতে সন্নিপতিতে সঙ্ঘে সেনাসনগ্গাহকো সম্মন্নিতব্বো. সম্মন্নন্তেন চ দ্ৰে সম্মন্নিতব্বাতি ৰুত্তং. এৰঞ্হি নৰকো ৰুড্ঢস্স, ৰুড্ঢো চ নৰকস্স গাহেস্সতীতি. মহন্তে পন মহাৰিহারসদিসে ৰিহারে তযো চত্তারো জনা সম্মন্নিতব্বা. কুরুন্দিযং পন ‘‘অট্ঠপি সোল়সপি জনে সম্মন্নিতুং ¶ ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. তেসং সম্মুতি কম্মৰাচাযপি অপলোকনেনপি ৰট্টতিযেৰ. তেহি সম্মতেহি ভিক্খূহি সেনাসনং সল্লক্খেতব্বং. চেতিযঘরং বোধিঘরং আসনঘরং সম্মুঞ্জনিঅট্টো দারুঅট্টো ৰচ্চকুটি ইট্ঠকসালা ৰড্ঢকিসালা দ্ৰারকোট্ঠকো পানীযমাল়ো মগ্গো পোক্খরণীতি এতানি হি অসেনাসনানি, ৰিহারো অড্ঢযোগো পাসাদো হম্মিযং গুহা মণ্ডপো রুক্খমূলং ৰেল়ুগুম্বোতি ইমানি সেনাসনানি, তানি গাহেতব্বানি.
২২০. গাহেন্তেন চ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঠমং ভিক্খূ গণেতুং, ভিক্খূ গণেত্ৰা সেয্যা গণেতুং, সেয্যা গণেত্ৰা সেয্যগ্গেন গাহেতু’’ন্তি(চূল়ৰ. ৩১৮) আদিৰচনতো পঠমং ৰিহারে ¶ ভিক্খূ গণেত্ৰা মঞ্চট্ঠানানি গণেতব্বানি, ততো একেকং মঞ্চট্ঠানং একেকস্স ভিক্খুনো গাহেতব্বং. সচে মঞ্চট্ঠানানি অতিরেকানি হোন্তি, ৰিহারগ্গেন গাহেতব্বং. সচে ৰিহারাপি অতিরেকা হোন্তি, পরিৰেণগ্গেন গাহেতব্বং. পরিৰেণেসুপি অতিরেকেসু পুন অপরোপি ভাগো দাতব্বো. অতিমন্দেসু হি ভিক্খূসু একেকস্স ভিক্খুনো দ্ৰে তীণি পরিৰেণানি দাতব্বানি. গহিতে পন দুতিযভাগে অঞ্ঞো ভিক্খু আগচ্ছতি, ন অত্তনো অরুচিযা সো ভাগো তস্স দাতব্বো. সচে পন যেন গহিতো, সো অত্তনো রুচিযা তং দুতিযভাগং ৰা পঠমভাগং ৰা দেতি, ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, নিস্সীমে ঠিতস্স সেনাসনং গাহেতব্বং, যো গাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩১৮) ৰচনতো উপচারসীধতো বহি ঠিতস্স ন গাহেতব্বং, অন্তোউপচারসীমায পন দূরে ঠিতস্সপি লব্ভতিযেৰ.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স পতিরূপং সেয্যং দাতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩১৬) ৰচনতো যো (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩১৬) কাসসাসভগন্দরাতিসারাদীহি গিলানো হোতি, খেল়মল্লকৰচ্চকপালাদীনি ঠপেতব্বানি হোন্তি, কুট্ঠী ৰা হোতি, সেনাসনং দূসেতি, এৰরূপস্স হেট্ঠাপাসাদপণ্ণসালাদীসু অঞ্ঞতরং একমন্তং সেনাসনং দাতব্বং. যস্মিং ৰসন্তে সেনাসনং ন দুস্সতি, তস্স ৰরসেয্যাপি দাতব্বাৰ. যোপি সিনেহপানৰিরেচননত্থুকম্মাদীসু যং কিঞ্চি ¶ ভেসজ্জং করোতি, সব্বো সো গিলানোযেৰ. তস্সপি সল্লক্খেত্ৰা পতিরূপং সেনাসনং দাতব্বং.
‘‘ন, ভিক্খৰে, একেন দ্ৰে পটিবাহেতব্বা, যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩১৯) ৰচনতো একেন দ্ৰে সেনাসনানি ন গহেতব্বানি. সচেপি গণ্হেয্য, পচ্ছিমেন গহণেন পুরিমগ্গহণং পটিপ্পস্সম্ভতি. গহণেন হি গহণং পটিপ্পস্সম্ভতি, গহণেন আলযো পটিপ্পস্সম্ভতি, আলযেন গহণং পটিপ্পস্সম্ভতি, আলযেন আলযো পটিপ্পস্সম্ভতি. কথং? ইধেকচ্চো (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩১৯) ৰস্সূপনাযিকদিৰসে একস্মিং ৰিহারে সেনাসনং গহেত্ৰা সামন্তৰিহারং গন্ত্ৰা তত্রাপি গণ্হাতি, তস্স ইমিনা গহণেন পুরিমগ্গহণং পটিপ্পস্সম্ভতি. অপরো ‘‘ইধ ৰসিস্সামী’’তি আলযমত্তং কত্ৰা সামন্তৰিহারং গন্ত্ৰা তত্থ সেনাসনং গণ্হাতি, তস্স ইমিনা গহণেনেৰ পুরিমো আলযো পটিপ্পস্সম্ভতি. একো ‘‘ইধ ৰসিস্সামী’’তি সেনাসনং ৰা গহেত্ৰা আলযং ৰা কত্ৰা সামন্তৰিহারং গন্ত্ৰা ‘‘ইধেৰ দানি ৰসিস্সামী’’তি আলযং করোতি, ইচ্চস্স আলযেন ৰা গহণং, আলযেন ৰা আলযো ¶ পটিপ্পস্সম্ভতি, সব্বত্থ পচ্ছিমে গহণে ৰা আলযে ৰা তিট্ঠতি. যো পন একস্মিং ৰিহারে সেনাসনং গহেত্ৰা ‘‘অঞ্ঞস্মিং ৰিহারে ৰসিস্সামী’’তি গচ্ছতি, তস্স উপচারসীমাতিক্কমে সেনাসনগ্গাহো পটিপ্পস্সম্ভতি. যদি পন ‘‘তত্থ ফাসু ভৰিস্সতি, ৰসিস্সামি, নো চে, আগমিস্সামী’’তি গন্ত্ৰা অফাসুকভাৰং ঞত্ৰা পচ্ছা ৰা গচ্ছতি, ৰট্টতি.
সেনাসনগ্গাহকেন চ সেনাসনং গাহেত্ৰা ৰস্সাৰাসিকং গাহেতব্বং. গাহেন্তেন সচে সঙ্ঘিকো চ সদ্ধাদেয্যো চাতি দ্ৰে চীৰরপচ্চযা হোন্তি, তেসু যং ভিক্খূ পঠমং গহিতুং ইচ্ছন্তি, তং গহেত্ৰা তস্স ঠিতিকতো পট্ঠায ইতরো গাহেতব্বো. ‘‘সচে ভিক্খূনং অপ্পতায পরিৰেণগ্গেন সেনাসনে গাহিযমানে একং পরিৰেণং মহালাভং হোতি, দস ৰা দ্ৰাদস ৰা চীৰরানি লভন্তি, তং ৰিজটেত্ৰা অঞ্ঞেসু অলাভকেসু আৰাসেসু পক্খিপিত্ৰা অঞ্ঞেসম্পি ভিক্খূনং গাহেতব্ব’’ন্তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পনাহ ‘‘ন এৰং ¶ কাতব্বং. মনুস্সা হি অত্তনো আৰাসপটিজগ্গনত্থায পচ্চযং দেন্তি, তস্মা অঞ্ঞেহি ভিক্খূহি তত্থ পৰিসিতব্ব’’ন্তি.
২২১. সচে পনেত্থ মহাথেরো পটিক্কোসতি ‘‘মা, আৰুসো, এৰং গাহেথ, ভগৰতো অনুসিট্ঠিং করোথ. ৰুত্তঞ্হেতং ভগৰতা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পরিৰেণগ্গেন গাহেতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩১৮). তস্স পটিক্কোসনায অট্ঠত্ৰা ‘‘ভন্তে, ভিক্খূ বহূ, পচ্চযো মন্দো, সঙ্গহং কাতুং ৰট্টতী’’তি সঞ্ঞাপেত্ৰা গাহেতব্বমেৰ. গাহেন্তেন চ সম্মতেন ভিক্খুনা মহাথেরস্স সন্তিকং গন্ত্ৰা এৰং ৰত্তব্বং ‘‘ভন্তে, তুম্হাকং সেনাসনং পাপুণাতি, পচ্চযং ধারেথা’’তি. অসুককুলস্স পচ্চযো অসুকসেনাসনঞ্চ ময্হং পাপুণাতি, আৰুসোতি. পাপুণাতি ভন্তে, গণ্হথ নন্তি. গণ্হামি, আৰুসোতি. গহিতং হোতি. ‘‘সচে পন ‘গহিতং ৰো, ভন্তে’তি ৰুত্তে ‘গহিতং মে’তি ৰা, ‘গণ্হিস্সথ, ভন্তে’তি ৰুত্তে ‘গণ্হিস্সামী’তি ৰা ৰদতি, অগ্গহিতং হোতী’’তি মহাসুমত্থেরো আহ. মহাপদুমত্থেরো পনাহ ‘‘অতীতানাগতৰচনং ৰা হোতু ৰত্তমানৰচনং ৰা, সতুপ্পাদমত্তং আলযকরণমত্তমেৰ চেত্থ পমাণং, তস্মা গহিতমেৰ হোতী’’তি.
যোপি পংসুকূলিকো ভিক্খু সেনাসনং গহেত্ৰা পচ্চযং ৰিস্সজ্জেতি, অযম্পি ন অঞ্ঞস্মিং আৰাসে পক্খিপিতব্বো, তস্মিংযেৰ পরিৰেণে অগ্গিসালায ৰা দীঘসালায ৰা রুক্খমূলে ৰা অঞ্ঞস্স গাহেতুং ৰট্টতি. পংসুকূলিকো ‘‘ৰসামী’’তি সেনাসনং জগ্গিস্সতি, ইতরো ‘‘পচ্চযং গণ্হামী’’তি এৰং দ্ৰীহি কারণেহি সেনাসনং সুজগ্গিততরং ভৰিস্সতি. মহাপচ্চরিযং ¶ পন ৰুত্তং ‘‘পংসুকূলিকে ৰাসত্থায সেনাসনং গণ্হন্তে সেনাসনগ্গাহকেন ৰত্তব্বং, ‘ভন্তে ইধ পচ্চযো অত্থি, সো কিং কাতব্বো’তি. তেন ‘হেট্ঠা অঞ্ঞং গাহাপেহী’তি ৰত্তব্বো. সচে পন কিঞ্চি অৰত্ৰাৰ ৰসতি, ৰুট্ঠৰস্সস্স চ পাদমূলে ঠপেত্ৰা সাটকং দেন্তি, ৰট্টতি. অথ ‘ৰস্সাৰাসিকং দেমা’তি ৰদন্তি, তস্মিং সেনাসনে ৰস্সংৰুট্ঠভিক্খূনং পাপুণাতী’’তি. যেসং পন সেনাসনং নত্থি, কেৰলং পচ্চযমেৰ দেন্তি, তেসং পচ্চযং অৰস্সাৰাসিকসেনাসনে গাহেতুং ৰট্টতি. মনুস্সা থূপং কত্ৰা ৰস্সাৰাসিকং গাহাপেন্তি. থূপো নাম ¶ অসেনাসনং, তস্স সমীপে রুক্খে ৰা মণ্ডপে ৰা উপনিবন্ধিত্ৰা গাহেতব্বং. তেন ভিক্খুনা চেতিযং জগ্গিতব্বং. বোধিরুক্খবোধিঘরআসনঘরসম্মুঞ্জনিঅট্টদারুঅট্টৰচ্চকুটিদ্ৰারকোট্ঠকপানীযকুটিপানীযমাল়কদন্তকট্ঠমাল়কেসুপি এসেৰ নযো. ভোজনসালা পন সেনাসনমেৰ, তস্মা তং একস্স ৰা বহূনং ৰা পরিচ্ছিন্দিত্ৰা গাহেতুং ৰট্টতীতি সব্বমিদং ৰিত্থারেন মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং.
সেনাসনগ্গাহকেন পন পাটিপদঅরুণতো পট্ঠায যাৰ পুন অরুণং ন ভিজ্জতি, তাৰ গাহেতব্বং. ইদঞ্হি সেনাসনগ্গাহস্স খেত্তং. সচে পাতোৰ গাভিতে সেনাসনে অঞ্ঞো ৰিতক্কচারিকো ভিক্খু আগন্ত্ৰা সেনাসনং যাচতি, ‘‘গহিতং, ভন্তে, সেনাসনং, ৰস্সূপগতো সঙ্ঘো, রমণীযো ৰিহারো, রুক্খমূলাদীসু যত্থ ইচ্ছথ, তত্থ ৰসথা’’তি ৰত্তব্বো. পচ্ছিমৰস্সূপনাযিকদিৰসে পন সচে কালং ঘোসেত্ৰা সন্নিপতিতে সঙ্ঘে কোচি দসহত্থং ৰত্থং আহরিত্ৰা ৰস্সাৰাসিকং দেতি, আগন্তুকো চে ভিক্খু সঙ্ঘত্থেরো হোতি, তস্স দাতব্বং. নৰকো চে হোতি, সম্মতেন ভিক্খুনা সঙ্ঘত্থেরো ৰত্তব্বো ‘‘সচে, ভন্তে, ইচ্ছথ, পঠমভাগং মুঞ্চিত্ৰা ইদং ৰত্থং গণ্হথা’’তি, অমুঞ্চন্তস্স ন দাতব্বং. সচে পন পুব্বে গাহিতং মুঞ্চিত্ৰা গণ্হাতি, দাতব্বং. এতেনেৰ উপাযেন দুতিযত্থেরতো পট্ঠায পরিৰত্তেত্ৰা পত্তট্ঠানেৰ আগন্তুকস্স দাতব্বং. সচে পন পঠমৰস্সূপগতা দ্ৰে তীণি চত্তারি পঞ্চ ৰা ৰত্থানি অলত্থুং, লদ্ধং লদ্ধং এতেনেৰ উপাযেন ৰিস্সজ্জাপেত্ৰা যাৰ আগন্তুকস্স সমকং হোতি, তাৰ দাতব্বং. তেন সমকে লদ্ধে অৰসিট্ঠো অনুভাগো থেরাসনে দাতব্বো. পচ্চুপ্পন্নে লাভে সতি ঠিতিকায গাহেতুং কতিকং কাতুং ৰট্টতি.
সচে দুব্ভিক্খং হোতি, দ্ৰীসুপি ৰস্সূপনাযিকাসু ৰস্সূপগতা ভিক্খূ ভিক্খায কিলমন্তা ‘‘আৰুসো, ইধ ৰসন্তা সব্বেৰ কিলমাম, সাধু ৰত দ্ৰে ভাগা হোম, যেসং ঞাতিপৰারিতট্ঠানানি অত্থি, তে তত্থ ৰসিত্ৰা পৰারণায আগন্ত্ৰা অত্তনো পত্তং ৰস্সাৰাসিকং গণ্হন্তূ’’তি ৰদন্তি, তেসু যে তত্থ ৰসিত্ৰা পৰারণায আগচ্ছন্তি, তেসং অপলোকেত্ৰা ¶ ৰস্সাৰাসিকং দাতব্বং. সাদিযন্তাপি হি তেনেৰ ৰস্সাৰাসিকস্স সামিনো, খীযন্তাপি চ আৰাসিকা নেৰ অদাতুং লভন্তি. কুরুন্দিযং পন ৰুত্তং ‘‘কতিকৰত্তং কাতব্বং ‘সব্বেসং নো ইধ যাগুভত্তং ¶ নপ্পহোতি, সভাগট্ঠানে ৰসিত্ৰা আগচ্ছথ, তুম্হাকং পত্তং ৰস্সাৰাসিকং লভিস্সথা’তি. তঞ্চে একো পটিবাহতি, সুপটিবাহিতং. নো চে পটিবাহতি, কতিকা সুকতা. পচ্ছা তেসং তত্থ ৰসিত্ৰা আগতানং অপলোকেত্ৰা দাতব্বং, অপলোকনকালে পটিবাহিতুং ন লব্ভতী’’তি. পুনপি ৰুত্তং ‘‘সচে ৰস্সূপগতেসু একচ্চানং ৰস্সাৰাসিকে অপাপুণন্তে ভিক্খূ কতিকং করোন্তি ‘ছিন্নৰস্সানং ৰস্সাৰাসিকঞ্চ ইদানি উপ্পজ্জনকৰস্সাৰাসিকঞ্চ ইমেসং দাতুং রুচ্চতী’তি, এৰং কতিকায কতায গাহিতসদিসমেৰ হোতি, উপ্পন্নুপ্পন্নং তেসমেৰ দাতব্ব’’ন্তি. তেমাসং পানীযং উপট্ঠাপেত্ৰা ৰিহারমগ্গচেতিযঙ্গণবোধিযঙ্গণানি জগ্গিত্ৰা বোধিরুক্খে উদকং সিঞ্চিত্ৰা পক্কন্তোপি ৰিব্ভন্তোপি ৰস্সাৰাসিকং লভতিযেৰ. ভতিনিৰিট্ঠঞ্হি তেন কতং, সঙ্ঘিকং পন অপলোকনকম্মং কত্ৰা গাহিতং অন্তোৰস্সে ৰিব্ভন্তোপি লভতেৰ, পচ্চযৰসেন গাহিতং পন ন লভতীতি ৰদন্তি.
সচে ৰুট্ঠৰস্সো দিসংগমিকো ভিক্খু আৰাসিকস্স হত্থতো কিঞ্চিদেৰ কপ্পিযভণ্ডং গহেত্ৰা ‘‘অসুককুলে ময্হং ৰস্সাৰাসিকং পত্তং, তং গণ্হথা’’তি ৰত্ৰা গতট্ঠানে ৰিব্ভমতি, ৰস্সাৰাসিকং সঙ্ঘিকং হোতি. সচে পন মনুস্সে সম্মুখা সম্পটিচ্ছাপেত্ৰা গচ্ছতি, লভতি. ‘‘ইদং ৰস্সাৰাসিকং অম্হাকং সেনাসনে ৰুত্থভিক্খুনো দেমা’’তি ৰুত্তে যস্স গাহিতং, তস্সেৰ হোতি. সচে পন সেনাসনসামিকস্স পিযকম্যতায পুত্তধীতাদযো বহূনি ৰত্থানি আহরিত্ৰা ‘‘অম্হাকং সেনাসনে দেমা’’তি দেন্তি, তত্থ ৰস্সূপগতস্স একমেৰ ৰত্থং দাতব্বং, সেসানি সঙ্ঘিকানি হোন্তি. ৰস্সাৰাসিকঠিতিকায গাহেতব্বানি, ঠিতিকায অসতি থেরাসনতো পট্ঠায গাহেতব্বানি. সেনাসনে ৰস্সূপগতং ভিক্খুং নিস্সায উপ্পন্নেন চিত্তপ্পসাদেন বহূনি ৰত্থানি আহরিত্ৰা ‘‘সেনাসনস্স দেমা’’তি দিন্নেসুপি এসেৰ নযো. সচে পন পাদমূলে ঠপেত্ৰা ‘‘এতস্স ভিক্খুনো দেমা’’তি ৰদন্তি, তস্সেৰ হোন্তি.
একস্স গেহে দ্ৰে ৰস্সাৰাসিকানি, পঠমভাগো সামণেরস্স গাহিতো হোতি, দুতিযো থেরাসনে. সো একং দসহত্থং, একং অট্ঠহত্থং সাটকং পেসেতি ‘‘ৰস্সাৰাসিকং পত্তভিক্খূনং দেথা’’তি, ৰিচিনিত্ৰা ৰরভাগং সামণেরস্স দত্ৰা অনুভাগো থেরাসনে দাতব্বো ¶ . সচে পন উভোপি ঘরং নেত্ৰা ভোজেত্ৰা সযমেৰ পাদমূলে ঠপেতি, যং যস্স দিন্নং, তদেৰ তস্স হোতি. ইতো পরং মহাপচ্চরিযং আগতনযো হোতি – একস্স ঘরে দহরসামণেরস্স ৰস্সাৰাসিকং পাপুণাতি, সো চে পুচ্ছতি ‘‘অম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং কস্স পত্ত’’ন্তি, ‘‘সামণেরস্সা’’তি অৰত্ৰা ¶ ‘‘দানকালে জানিস্সসী’’তি ৰত্ৰা দানদিৰসে একং মহাথেরং পেসেত্ৰা নীহরাপেতব্বং. সচে যস্স ৰস্সাৰাসিকং পত্তং, সো ৰিব্ভমতি ৰা কালং ৰা করোতি, মনুস্সা চে পুচ্ছন্তি ‘‘কস্স অম্হাকং ৰস্সাৰাসিকং পত্ত’’ন্তি, তেসং যথাভূতং আচিক্খিতব্বং. সচে তে ৰদন্তি ‘‘তুম্হাকং দেমা’’তি, তস্স ভিক্খুনো পাপুণাতি. অথ সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা দেন্তি, সঙ্ঘস্স ৰা গণস্স ৰা পাপুণাতি. সচে ৰস্সূপগতা সুদ্ধপংসুকূলিকাযেৰ হোন্তি, আনেত্ৰা দিন্নং ৰস্সাৰাসিকং সেনাসনপরিক্খারং ৰা কত্ৰা ঠপেতব্বং, বিম্বোহনাদীনি ৰা কাতব্বানীতি.
অযং তাৰ অন্তোৰস্সে ৰস্সূপনাযিকদিৰসৰসেন
সেনাসনগ্গাহকথা.
২২২. অযমপরোপি উতুকালে অন্তরামুত্তকো নাম সেনাসনগ্গাহো ৰেদিতব্বো. দিৰসৰসেন হি তিৰিধো সেনাসনগ্গাহো পুরিমকো পচ্ছিমকো অন্তরামুত্তকোতি. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘তযোমে, ভিক্খৰে, সেনাসনগ্গাহা, পুরিমকো পচ্ছিমকো অন্তরামুত্তকো. অপরজ্জুগতায আসাল়্হিযা পুরিমকো গাহেতব্বো, মাসগতায আসাল়্হিযা পচ্ছিমকো গাহেতব্বো, অপরজ্জুগতায পৰারণায আযতিং ৰস্সাৰাসত্থায অন্তরামুত্তকো গাহেতব্বো’’তি (মহাৰ. ৩১৮).
এতেসু (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩১৮) তীসু সেনাসনগ্গাহেসু পুরিমকো পচ্ছিমকো চাতি ইমে দ্ৰে গাহা থাৰরা, অন্তরামুত্তকো পন সেনাসনপটিজগ্গনত্থং ভগৰতা অনুঞ্ঞাতো. তথা হি একস্মিং ৰিহারে মহালাভং সেনাসনং হোতি, সেনাসনসামিকা ৰস্সূপগতং ভিক্খুং সব্বপচ্চযেহি সক্কচ্চং উপট্ঠহিত্ৰা পৰারেত্ৰা গমনকালে বহুং সমণপরিক্খারং দেন্তি, মহাথেরা দূরতোৰ আগন্ত্ৰা ৰস্সূপনাযিকদিৰসে তং ¶ গহেত্ৰা ফাসুং ৰসিত্ৰা ৰুট্ঠৰস্সা লাভং গণ্হিত্ৰা পক্কমন্তি. আৰাসিকা ‘‘মযং এত্থুপ্পন্নং লাভং ন লভাম, নিচ্চং আগন্তুকমহাথেরাৰ লভন্তি, তেযেৰ নং আগন্ত্ৰা পটিজগ্গিস্সন্তী’’তি পলুজ্জন্তম্পি ন ওলোকেন্তি. ভগৰা তস্স পটিজগ্গনত্থং ‘‘অপরজ্জুগতায পৰারণায আযতিং ৰস্সাৰাসত্থায অন্তরামুত্তকো গাহেতব্বো’’তি আহ.
তং গাহেন্তেন সঙ্ঘত্থেরো ৰত্তব্বো ‘‘ভন্তে, অন্তরামুত্তকসেনাসনং গণ্হথা’’তি. সচে গণ্হাতি ¶ , দাতব্বং. নো চে, এতেনেৰ উপাযেন অনুথেরং আদিং কত্ৰা যো গণ্হাতি, তস্স অন্তমসো সামণেরস্সপি দাতব্বং. তেন তং সেনাসনং অট্ঠ মাসে পটিজগ্গিতব্বং, ছদনভিত্তিভূমীসু যং কিঞ্চি খণ্ডং ৰা ফুল্লং ৰা হোতি, তং সব্বং পটিসঙ্খরিতব্বং. উদ্দেসপরিপুচ্ছাদীহি দিৰসং খেপেত্ৰা রত্তিং তত্থ ৰসিতুং ৰট্টতি, রত্তিং পরিৰেণে ৰসিত্ৰা তত্থ দিৰসং খেপেতুম্পি ৰট্টতি, রত্তিন্দিৰং তত্থেৰ ৰসিতুম্পি ৰট্টতি, উতুকালে আগতানং ৰুড্ঢানং ন পটিবাহিতব্বং. ৰস্সূপনাযিকদিৰসে পন সম্পত্তে সচে সঙ্ঘত্থেরো ‘‘ময্হং ইদং পন সেনাসনং দেথা’’তি ৰদতি, ন লভতি. ‘‘ভন্তে, ইদং অন্তরামুত্তকং গহেত্ৰা একেন ভিক্খুনা পটিজগ্গিত’’ন্তি ৰত্ৰা ন দাতব্বং, অট্ঠ মাসে পটিজগ্গিতভিক্খুস্সেৰ গাহিতং হোতি. যস্মিং পন সেনাসনে একসংৰচ্ছরে দ্ৰিক্খত্তুং পচ্চযে দেন্তি ছমাসচ্চযেন ছমাসচ্চযেন, তং অন্তরামুত্তকং ন গাহেতব্বং. যস্মিং ৰা তিক্খত্তুং দেন্তি চতুমাসচ্চযেন চতুমাসচ্চযেন, যস্মিং ৰা চতুক্খত্তুং দেন্তি তেমাসচ্চযেন তেমাসচ্চযেন, তং অন্তরামুত্তকং ন গাহেতব্বং. পচ্চযেনেৰ হি তং পটিজগ্গনং লভিস্সতি. যস্মিং পন একসংৰচ্ছরে সকিদেৰ বহূ পচ্চযে দেন্তি, এতং অন্তরামুত্তকং গাহেতব্বন্তি.
২২৩. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অকতং ৰা ৰিহারং ৰিপ্পকতং ৰা নৰকম্মং দাতুং, খুদ্দকে ৰিহারে কম্মং ওলোকেত্ৰা ছপ্পঞ্চৰস্সিকং নৰকম্মং দাতুং, অড্ঢযোগে কম্মং ওলোকেত্ৰা সত্তট্ঠৰস্সিকং নৰকম্মং দাতুং, মহল্লকে ৰিহারে পাসাদে ৰা কম্মং ওলোকেত্ৰা দসদ্ৰাদসৰস্সিকং নৰকম্মং দাতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২৩) ৰচনতো অকতং ৰিপ্পকতং ৰা সেনাসনং একস্স ভিক্খুনো অপলোকনেন ৰা কম্মৰাচায ৰা সাৰেত্ৰা নৰকম্মং ¶ কত্ৰা ৰসিতুং যথাৰুত্তকালপরিচ্ছেদৰসেন দাতব্বং. নৰকম্মিকো ভিক্খু অন্তোৰস্সে তং আৰাসং লভতি, উতুকালে পটিবাহিতুং ন লভতি. লদ্ধনৰকম্মেন পন ভিক্খুনা ৰাসিফরসুনিখাদনাদীনি গহেত্ৰা সযং ন কাতব্বং, কতাকতং জানিতব্বং. সচে সো আৰাসো জীরতি, আৰাসসামিকস্স ৰা তস্স ৰংসে উপ্পন্নস্স ৰা কস্সচি কথেতব্বং ‘‘আৰাসো তে নস্সতি, জগ্গথ এতং আৰাস’’ন্তি. সচে সো ন সক্কোতি, ভিক্খূহি ঞাতীহি ৰা উপট্ঠাকেহি ৰা সমাদাপেত্ৰা জগ্গিতব্বো. সচে তেপি ন সক্কোন্তি, সঙ্ঘিকেন পচ্চযেন জগ্গিতব্বো, তস্মিম্পি অসতি একং আৰাসং ৰিস্সজ্জেত্ৰা অৰসেসা জগ্গিতব্বা, বহূ ৰিস্সজ্জেত্ৰা একং সণ্ঠপেতুম্পি ৰট্টতিযেৰ.
দুব্ভিক্খে ভিক্খূসু পক্কন্তেসু সব্বে আৰাসা নস্সন্তি, তস্মা একং ৰা দ্ৰে ৰা তযো ৰা ¶ আৰাসে ৰিস্সজ্জেত্ৰা ততো যাগুভত্তচীৰরাদীনি পরিভুঞ্জন্তেহি সেসাৰাসা জগ্গিতব্বাযেৰ.
কুরুন্দিযং পন ৰুত্তং ‘‘সঙ্ঘিকে পচ্চযে অসতি একো ভিক্খু ‘তুয্হং একমঞ্চট্ঠানং গহেত্ৰা জগ্গাহী’তি ৰত্তব্বো. সচে বহুতরং ইচ্ছতি, তিভাগং ৰা উপড্ঢভাগং ৰা দত্ৰাপি জগ্গাপেতব্বং. অথ থম্ভমত্তমেৰেত্থ অৰসিট্ঠং, বহুকম্মং কাতব্বন্তি ন ইচ্ছতি, ‘তুয্হং পুগ্গলিকমেৰ কত্ৰা জগ্গাহী’তি দাতব্বং. এৰম্পি হি ‘সঙ্ঘস্স ভণ্ডকঠপনট্ঠানঞ্চ নৰকানঞ্চ ৰসনট্ঠানং লভিস্সতী’তি জগ্গাপেতব্বো. এৰং জগ্গিতো পন তস্মিং জীৰন্তে পুগ্গলিকো হোতি, মতে সঙ্ঘিকোৰ. সচে সদ্ধিৰিহারিকানং দাতুকামো হোতি, কম্মং ওলোকেত্ৰা তিভাগং ৰা উপড্ঢং ৰা পুগ্গলিকং কত্ৰা জগ্গাপেতব্বো. এৰঞ্হি সদ্ধিৰিহারিকানং দাতুং লভতি. এৰং জগ্গনকে পন অসতি একং আৰাসং ৰিস্সজ্জেত্ৰাতিআদিনা নযেন জগ্গাপেতব্বো’’তি ৰুত্তং. ইদম্পি চ অঞ্ঞং তত্থেৰ ৰুত্তং.
দ্ৰে ভিক্খূ সঙ্ঘিকভূমিং গহেত্ৰা সোধেত্ৰা সঙ্ঘিকসেনাসনং করোন্তি, যেন সা ভূমি পঠমং গহিতা, সো সামী. উভোপি পুগ্গলিকং করোন্তি, সোযেৰ সামী. সো সঙ্ঘিকং করোতি, ইতরো পুগ্গলিকং করোতি, অঞ্ঞং চে বহু সেনাসনট্ঠানং অত্থি, পুগ্গলিকং করোন্তোপি ন ৰারেতব্বো. অঞ্ঞস্মিং পন তাদিসে পতিরূপে ঠানে অসতি ¶ তং পটিবাহিত্ৰা সঙ্ঘিকং করোন্তেনেৰ কাতব্বং. যং পন তস্স তত্থ ৰযকম্মং কতং, তং দাতব্বং. সচে পন কতাৰাসে ৰা আৰাসকরণট্ঠানে ৰা ছাযূপগফলূপগা রুক্খা হোন্তি, অপলোকেত্ৰা হারেতব্বা. পুগ্গলিকা চে হোন্তি, সামিকা আপুচ্ছিতব্বা. নো চে দেন্তি, যাৰততিযকং আপুচ্ছিত্ৰা ‘‘রুক্খঅগ্ঘনকমূলং দস্সামা’’তি হারেতব্বা.
২২৪. যো পন সঙ্ঘিকং ৰল্লিমত্তম্পি অগ্গহেত্ৰা আহরিমেন উপকরণেন সঙ্ঘিকায ভূমিযা পুগ্গলিকৰিহারং কারেতি, উপড্ঢং সঙ্ঘিকং হোতি, উপড্ঢং পুগ্গলিকং. পাসাদো চে হোতি, হেট্ঠাপাসাদো সঙ্ঘিকো, উপরি পুগ্গলিকো. সচে যো হেট্ঠাপাসাদং ইচ্ছতি, হেট্ঠাপাসাদং তস্স হোতি. অথ হেট্ঠা চ উপরি চ ইচ্ছতি, উভযত্থ উপড্ঢং লভতি. দ্ৰে সেনাসনানি কারেতি, একং সঙ্ঘিকং, একং পুগ্গলিকং. সচে ৰিহারে উট্ঠিতেন দব্বসম্ভারেন কারেতি, তিভাগং লভতি. সচে অকতট্ঠানে চযং ৰা পমুখং ৰা করোতি বহিকুট্টে, উপড্ঢং সঙ্ঘস্স, উপড্ঢং তস্স. অথ মহন্তং ৰিসমং পূরেত্ৰা অপদে পদং দস্সেত্ৰা কতং হোতি, অনিস্সরো তত্থ সঙ্ঘো.
সচে ¶ ভিক্খু সঙ্ঘিকৰিহারতো গোপানসিআদীনি গহেত্ৰা অঞ্ঞস্মিং সঙ্ঘিকাৰাসে যোজেতি, সুযোজিতানি. পুগ্গলিকাৰাসে যোজেন্তেহি পন মূলং ৰা দাতব্বং, পটিপাকতিকং ৰা কাতব্বং. ছড্ডিতৰিহারতো মঞ্চপীঠাদীনি থেয্যচিত্তেন গণ্হন্তো উদ্ধারেযেৰ ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. ‘‘পুন আৰাসিককালে দস্সামী’’তি গহেত্ৰা সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং সুনট্ঠং, জিণ্ণং সুজিণ্ণং. অরোগং চে, পাকতিকং কাতব্বং, পুগ্গলিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং ৰা জিণ্ণং ৰা গীৰা হোতি. ততো দ্ৰারৰাতপানাদীনি সঙ্ঘিকাৰাসে ৰা পুগ্গলিকাৰাসে ৰা যোজিতানি, পটিদাতব্বানিযেৰ. সচে কোচি সঙ্ঘিকো ৰিহারো উন্দ্রিযতি, যং তত্থ মঞ্চপীঠাদিকং, তং গুত্তত্থায অঞ্ঞত্র হরিতুং ৰট্টতি. তস্মা অঞ্ঞত্র হরিত্ৰা সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জন্তস্স নট্ঠং সুনট্ঠং, জিণ্ণং সুজিণ্ণং. সচে অরোগং, তস্মিং ৰিহারে পটিসঙ্খতে পুন পাকতিকং কাতব্বং. পুগ্গলিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জতো নট্ঠং ৰা জিণ্ণং ৰা গীৰা হোতি, তস্মিং পটিসঙ্খতে দাতব্বমেৰ. অযং সেনাসনগ্গাহকথা.
২২৫. অযং ¶ পনেত্থ চতুপচ্চযসাধারণকথা (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২৫ পক্খিকভত্তাদিকথা) – সম্মতেন অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকেন ভিক্খুনা চীৰরকম্মং করোন্তস্স ‘‘সূচিং দেহী’’তি ৰদতো একা দীঘা, একা রস্সাতি দ্ৰে সূচিযো দাতব্বা. ‘‘অৰিভত্তং সঙ্ঘিকভণ্ড’’ন্তি পুচ্ছিতব্বকিচ্চং নত্থি. পিপ্ফলত্থিকস্স একো পিপ্ফলকো, কন্তারং পটিপজ্জিতুকামস্স উপাহনযুগল়ং, কাযবন্ধনত্থিকস্স কাযবন্ধনং, ‘‘অংসবদ্ধকো মে জিণ্ণো’’তি আগতস্স অংসবদ্ধকো, পরিস্সাৰনত্থিকস্স পরিস্সাৰনং দাতব্বং, ধম্মকরণত্থিকস্স ধম্মকরণো. সচে পট্টকো ন হোতি, ধম্মকরণো পট্টকেন সদ্ধিং দাতব্বো. ‘‘আগন্তুকপত্তং আরোপেস্সামী’’তি যাচন্তস্স কুসিযা চ অড্ঢকুসিযা চ পহোনকং দাতব্বং. ‘‘মণ্ডলং নপ্পহোতী’’তি আগতস্স মণ্ডলং একং দাতব্বং, অড্ঢমণ্ডলানি দ্ৰে দাতব্বানি, দ্ৰে মণ্ডলানি যাচন্তস্স ন দাতব্বানি. অনুৰাতপরিভণ্ডত্থিকস্স একস্স চীৰরস্স পহোনকং দাতব্বং, সপ্পিনৰনীতাদিঅত্থিকস্স গিলানস্স একং ভেসজ্জং নাল়িমত্তং কত্ৰা ততো ততিযকোট্ঠাসো দাতব্বো. এৰং তীণি দিৰসানি দত্ৰা নাল়িযা পরিপুণ্ণায চতুত্থদিৰসতো পট্ঠায সঙ্ঘং আপুচ্ছিত্ৰা দাতব্বং, গুল়পিণ্ডেপি একদিৰসং ততিযভাগো দাতব্বো. এৰং তীহি দিৰসেহি নিট্ঠিতে পিণ্ডে ততো পরং সঙ্ঘং আপুচ্ছিত্ৰা দাতব্বং. সম্মন্নিত্ৰা ঠপিতযাগুভাজকাদীহি চ ভাজনীযট্ঠানং আগতমনুস্সানং অনাপুচ্ছিত্ৰাৰ উপড্ঢভাগো দাতব্বো. অসম্মতেহি পন অপলোকেত্ৰা দাতব্বোতি.
সঙ্ঘস্স সন্তকং সম্মতেন ৰা আণত্তেহি ৰা আরামিকাদীহি দীযমানং, গিহীনঞ্চ সন্তকং ¶ সামিকেন ৰা আণত্তেন ৰা দীযমানং ‘‘অপরস্স ভাগং দেহী’’তি অসন্তং পুগ্গলং ৰত্ৰা গণ্হতো ভণ্ডাদেয্যং. অঞ্ঞেন দীযমানং গণ্হন্তো ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. অসম্মতেন ৰা অনাণত্তেন ৰা দীযমানে ‘‘অপরম্পি ভাগং দেহী’’তি ৰত্ৰা ৰা কূটৰস্সানি গণেত্ৰা ৰা গণ্হন্তো উদ্ধারেযেৰ ভণ্ডগ্ঘেন কারেতব্বো. ইতরেহি দীযমানং এৰং গণ্হতো ভণ্ডাদেয্যং সামিকেন পন ‘‘ইমস্স দেহী’’তি দাপিতং ৰা সযং দিন্নং ৰা সুদিন্নন্তি অযং সব্বট্ঠকথাৰিনিচ্ছযতো সারো.
পিণ্ডায ¶ পৰিট্ঠস্সপি ওদনপটিৰীসো অন্তোউপচারসীমাযং ঠিতস্সেৰ গহেতুং ৰট্টতি. যদি পন দাযকা ‘‘বহিউপচারসীমট্ঠানম্পি, ভন্তে, গণ্হথ, আগন্ত্ৰা পরিভুঞ্জিস্সন্তী’’তি ৰদন্তি, এৰং অন্তোগামট্ঠানম্পি গহেতুং ৰট্টতি.
পাল়িং অট্ঠকথঞ্চেৰ, ওলোকেত্ৰা ৰিচক্খণো;
সঙ্ঘিকে পচ্চযে এৰং, অপ্পমত্তোৰ ভাজযেতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে সব্বাকারতো
চতুপচ্চযভাজনীযৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
২৯. কথিনত্থারৰিনিচ্ছযকথা
২২৬. কথিনন্তি ¶ এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০৬) পন কথিনং অত্থরিতুং কে লভন্তি, কে ন লভন্তি? গণনৰসেন তাৰ পচ্ছিমকোটিযা পঞ্চ জনা লভন্তি, উদ্ধং সতসহস্সম্পি, পঞ্চন্নং হেট্ঠা ন লভন্তি. ৰুট্ঠৰস্সৰসেন পুরিমিকায ৰস্সং উপগন্ত্ৰা পঠমপৰারণায পৰারিতা লভন্তি. ছিন্নৰস্সা ৰা পচ্ছিমিকায উপগতা ৰা ন লভন্তি. ‘‘অঞ্ঞস্মিং ৰিহারে ৰুট্ঠৰস্সাপি ন লভন্তী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. পুরিমিকায উপগতানং পন সব্বে গণপূরকা হোন্তি, আনিসংসং ন লভন্তি, আনিসংসো ইতরেসংযেৰ হোতি. সচে পুরিমিকায উপগতা চত্তারো ৰা হোন্তি তযো ৰা দ্ৰে ৰা একো ৰা, ইতরে গণপূরকে কত্ৰা কথিনং অত্থরিতব্বং. অথ চত্তারো ভিক্খূ উপগতা, একো পরিপুণ্ণৰস্সো সামণেরো, সো চে পচ্ছিমিকায উপসম্পজ্জতি, গণপূরকো চেৰ হোতি আনিসংসঞ্চ লভতি. তযো ভিক্খূ দ্ৰে সামণেরা, দ্ৰে ভিক্খূ তযো সামণেরা, একো ভিক্খু চত্তারো সামণেরাতি এত্থাপি এসেৰ নযো. সচে পুরিমিকায উপগতা কথিনত্থারকুসলা ন হোন্তি, অত্থারকুসলা খন্ধকভাণকত্থেরা পরিযেসিত্ৰা আনেতব্বা. কম্মৰাচং সাৰেত্ৰা কথিনং অত্থরাপেত্ৰা দানঞ্চ ভুঞ্জিত্ৰা গমিস্সন্তি, আনিসংসো পন ইতরেসংযেৰ হোতি.
কথিনং ¶ কেন দিন্নং ৰট্টতি? যেন কেনচি দেৰেন ৰা মনুস্সেন ৰা পঞ্চন্নং ৰা সহধম্মিকানং অঞ্ঞতরেন দিন্নং ৰট্টতি. কথিনদাযকস্স ৰত্তং অত্থি, সচে সো তং অজানন্তো পুচ্ছতি – ‘‘ভন্তে, কথং কথিনং দাতব্ব’’ন্তি, তস্স এৰং আচিক্খিতব্বং ‘‘তিণ্ণং চীৰরানং অঞ্ঞতরপ্পহোনকং সূরিযুগ্গমনসমযে ৰত্থং ‘কথিনচীৰরং দেমা’তি দাতুং ৰট্টতি. তস্স পরিকম্মত্থং এত্তকা নাম সূচিযো, এত্তকং সুত্তং, এত্তকং রজনং, পরিকম্মং করোন্তানং এত্তকানং ভিক্খূনং যাগুভত্তঞ্চ দাতুং ৰট্টতী’’তি.
কথিনত্থারকেনপি ধম্মেন সমেন উপ্পন্নং কথিনং অত্থরন্তেন ৰত্তং জানিতব্বং. তন্তৰাযগেহতো হি আভতসন্তানেনেৰ খলিমক্খিতসাটকো ন ৰট্টতি, মলীনসাটকোপি ন ৰট্টতি, তস্মা কথিনত্থারসাটকং লভিত্ৰা সুট্ঠু ধোৰিত্ৰা সূচিআদীনি চীৰরকম্মূপকরণানি সজ্জেত্ৰা বহূহি ভিক্খূহি সদ্ধিং তদহেৰ সিব্বিত্ৰা নিট্ঠিতসূচিকম্মং রজিত্ৰা কপ্পবিন্দুং দত্ৰা কথিনং অত্থরিতব্বং. সচে তস্মিং অনত্থতেযেৰ অঞ্ঞং কথিনসাটকং আহরতি, অঞ্ঞানি চ ¶ বহূনি কথিনানিসংসৰত্থানি দেতি, যো আনিসংসং বহুং দেতি, তস্স সন্তকেন অত্থরিতব্বং. ইতরো তথা তথা ওৰদিত্ৰা সঞ্ঞাপেতব্বো.
কথিনং পন কেন অত্থরিতব্বং? যস্স সঙ্ঘো কথিনচীৰরং দেতি. সঙ্ঘেন পন কস্স দাতব্বং? যো জিণ্ণচীৰরো হোতি. সচে বহূ জিণ্ণচীৰরা, ৰুড্ঢস্স দাতব্বং. ৰুড্ঢেসুপি যো মহাপরিসো তদহেৰ চীৰরং কত্ৰা অত্থরিতুং সক্কোতি, তস্স দাতব্বং. সচে ৰুড্ঢো ন সক্কোতি, নৰকতরো সক্কোতি, তস্স দাতব্বং. অপিচ সঙ্ঘেন মহাথেরস্স সঙ্গহং কাতুং ৰট্টতি, তস্মা ‘‘তুম্হে, ভন্তে, গণ্হথ, মযং কত্ৰা দস্সামা’’তি ৰত্তব্বং. তীসু চীৰরেসু যং জিণ্ণং হোতি, তদত্থায দাতব্বং. পকতিযা দুপট্টচীৰরস্স দুপট্টত্থাযেৰ দাতব্বং. সচেপিস্স একপট্টচীৰরং ঘনং হোতি, কথিনসাটকা চ পেলৰা, সারুপ্পত্থায দুপট্টপ্পহোনকমেৰ দাতব্বং, ‘‘অহং অলভন্তো একপট্টং পারুপামী’’তি ৰদন্তস্সপি দুপট্টং দাতুং ৰট্টতি. যো পন লোভপকতিকো হোতি, তস্স ন দাতব্বং. তেনপি ‘‘কথিনং অত্থরিত্ৰা পচ্ছা ৰিসিব্বিত্ৰা দ্ৰে চীৰরানি করিস্সামী’’তি ন গহেতব্বং. যস্স পন দীযতি, তস্স –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইদং সঙ্ঘস্স কথিনদুস্সং উপ্পন্নং, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং কথিনদুস্সং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দদেয্য কথিনং অত্থরিতুং, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইদং সঙ্ঘস্স কথিনদুস্সং উপ্পন্নং, সঙ্ঘো ইমং কথিনদুস্সং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দেতি কথিনং অত্থরিতুং, যস্সাযস্মতো খমতি ইমস্স কথিনদুস্সস্স ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দানং কথিনং অত্থরিতুং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দিন্নং ইদং সঙ্ঘেন কথিনদুস্সং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো কথিনং অত্থরিতুং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি (মহাৰ. ৩০৭) –
এৰং দুতিযকম্মৰাচায দাতব্বং.
এৰং দিন্নে পন কথিনে সচে তং কথিনদুস্সং নিট্ঠিতপরিকম্মমেৰ হোতি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে নিট্ঠিতপরিকম্মং হোতি, ‘‘অহং থেরো’’তি ৰা ‘‘বহুস্সুতো’’তি ৰা একেনপি অকাতুং ন লব্ভতি ¶ , সব্বেহেৰ সন্নিপতিত্ৰা ধোৰনসিব্বনরজনানি নিট্ঠাপেতব্বানি. ইদঞ্হি কথিনৰত্তং নাম বুদ্ধপ্পসত্থং. অতীতে পদুমুত্তরোপি ভগৰা কথিনৰত্তং অকাসি. তস্স কির অগ্গসাৰকো সুজাতত্থেরো নাম কথিনং গণ্হি. তং সত্থা অট্ঠসট্ঠিযা ভিক্খুসতসহস্সেহি সদ্ধিং নিসীদিত্ৰা অকাসি.
কতপরিযোসিতং পন কথিনং গহেত্ৰা অত্থারকেন ভিক্খুনা সচে সঙ্ঘাটিযা কথিনং অত্থরিতুকামো হোতি, পোরাণিকা সঙ্ঘাটি পচ্চুদ্ধরিতব্বা, নৰা সঙ্ঘাটি অধিট্ঠাতব্বা, ‘‘ইমায সঙ্ঘাটিযা কথিনং অত্থরামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. সচে উত্তরাসঙ্গেন কথিনং অত্থরিতুকামো হোতি, পোরাণকো উত্তরাসঙ্গো পচ্চুদ্ধরিতব্বো, নৰো উত্তরাসঙ্গো অধিট্ঠাতব্বো, ‘‘ইমিনা উত্তরাসঙ্গেন কথিনং অত্থরামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা. সচে অন্তরৰাসকেন কথিনং অত্থরিতুকামো হোতি, পোরাণকো অন্তরৰাসকো পচ্চুদ্ধরিতব্বো, নৰো অন্তরৰাসকো অধিট্ঠাতব্বো, ‘‘ইমিনা অন্তরৰাসকেন কথিনং অত্থরামী’’তি ৰাচা ভিন্দিতব্বা.
তেন (পরি. ৪১৩) কথিনত্থারকেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অত্থতং, ভন্তে, সঙ্ঘস্স কথিনং, ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদথা’’তি. তেহি অনুমোদকেহি ¶ ভিক্খূহি একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অত্থতং, আৰুসো, সঙ্ঘস্স কথিনং, ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদামা’’তি. তেন কথিনত্থারকেন ভিক্খুনা সম্বহুলে ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অত্থতং, ভন্তে, সঙ্ঘস্স কথিনং, ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদথা’’তি. তেহি অনুমোদকেহি ভিক্খূহি একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অত্থতং, আৰুসো, সঙ্ঘস্স কথিনং, ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদামা’’তি. তেন কথিনত্থারকেন ভিক্খুনা একং ভিক্খুং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অত্থতং, আৰুসো, সঙ্ঘস্স কথিনং, ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদাহী’’তি. তেন অনুমোদকেন ভিক্খুনা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘অত্থতং, আৰুসো, সঙ্ঘস্স কথিনং, ধম্মিকো কথিনত্থারো, অনুমোদামী’’তি. এৰং সব্বেসং অত্থতং হোতি কথিনং. ৰুত্তঞ্হেতং পরিৰারে ‘‘দ্ৰিন্নং পুগ্গলানং অত্থতং হোতি কথিনং অত্থারকস্স চ অনুমোদকস্স চা’’তি (পরি. ৪০৩). পুনপি ৰুত্তং ‘‘ন সঙ্ঘো কথিনং অত্থরতি, ন গণো কথিনং অত্থরতি, পুগ্গলো কথিনং অত্থরতি, সঙ্ঘস্স অনুমোদনায গণস্স অনুমোদনায পুগ্গলস্স অত্থরায সঙ্ঘস্স ¶ অত্থতং হোতি কথিনং, গণস্স অত্থতং হোতি কথিনং, পুগ্গলস্স অত্থতং হোতি কথিন’’ন্তি (পরি. ৪১৪).
এৰং অত্থতে পন কথিনে সচে কথিনচীৰরেন সদ্ধিং আভতং আনিসংসং দাযকা ‘‘যেন অম্হাকং কথিনং গহিতং, তস্সেৰ দেমা’’তি দেন্তি, ভিক্খুসঙ্ঘো অনিস্সরো. অথ অৰিচারেত্ৰাৰ দত্ৰা গচ্ছন্তি, ভিক্খুসঙ্ঘো ইস্সরো. তস্মা সচে কথিনত্থারকস্স সেসচীৰরানিপি দুব্বলানি হোন্তি, সঙ্ঘেন অপলোকেত্ৰা তেসম্পি অত্থায ৰত্থানি দাতব্বানি, কম্মৰাচা পন একাযেৰ ৰট্টতি. অৰসেসকথিনানিসংসে বলৰৰত্থানি ৰস্সাৰাসিকঠিতিকায দাতব্বানি, ঠিতিকায অভাৰে থেরাসনতো পট্ঠায দাতব্বানি, গরুভণ্ডং ন ভাজেতব্বং. সচে পন একসীমায বহূ ৰিহারা হোন্তি, সব্বেহি ভিক্খূহি সন্নিপাতাপেত্ৰা একত্থ কথিনং অত্থরিতব্বং, ৰিসুং ৰিসুং অত্থরিতুং ন ৰট্টতি.
‘‘অত্থতকথিনানং ¶ ৰো, ভিক্খৰে, পঞ্চ কপ্পিস্সন্তি, অনামন্তচারো অসমাদানচারো গণভোজনং যাৰদত্থচীৰরং যো চ তত্থ চীৰরুপ্পাদো. সো নেসং ভৰিস্সতী’’তি (মহাৰ. ৩০৬) ৰচনতো অত্থতকথিনানং ভিক্খূনং অনামন্তচারাদযো পন পঞ্চানিসংসা লব্ভন্তি. তত্থ অনামন্তচারোতি অনামন্তেত্ৰা চরণং, যাৰ কথিনং ন উদ্ধরীযতি, তাৰ চারিত্তসিক্খাপদেন অনাপত্তীতি ৰুত্তং হোতি. অসমাদানচারোতি চীৰরং অসমাদায চরণং, চীৰরৰিপ্পৰাসোতি অত্থো. গণভোজনন্তি গণভোজনসিক্খাপদেন অনাপত্তি ৰুত্তা. যাৰদত্থচীৰরন্তি যাৰতা চীৰরেন অত্থো, তাৰতকং অনধিট্ঠিতং অৰিকপ্পিতং ৰট্টতীতি অত্থো. যো চ তত্থ চীৰরুপ্পাদোতি তত্থ কথিনত্থতসীমায মতকচীৰরং ৰা হোতু সঙ্ঘং উদ্দিস্স দিন্নং ৰা সঙ্ঘিকেন তত্রুপ্পাদেন আভতং ৰা, যেন কেনচি আকারেন যং সঙ্ঘিকং চীৰরং উপ্পজ্জতি, তং তেসং ভৰিস্সতীতি অত্থো.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
কথিনত্থারৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৩০. গরুভণ্ডৰিনিচ্ছযকথা
২২৭. গরুভণ্ডানীতি ¶ এত্থ ‘‘পঞ্চিমানি, ভিক্খৰে, অৰিস্সজ্জিযানি ন ৰিস্সজ্জেতব্বানি সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা পুগ্গলেন ৰা, ৰিস্সজ্জিতানিপি অৰিস্সজ্জিতানি হোন্তি, যো ৰিস্সজ্জেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্সা’’তিআদিনা (চূল়ৰ. ৩২১) নযেন দস্সিতানি আরামো আরামৰত্থু, ৰিহারো ৰিহারৰত্থু, মঞ্চো পীঠং ভিসি বিম্বোহনং, লোহকুম্ভী লোহভাণকং লোহৰারকো লোহকটাহং ৰাসি ফরসু কুঠারী কুদালো নিখাদনং, ৰল্লি ৰেল়ু মুঞ্জং পব্বজং তিণং মত্তিকা দারুভণ্ডং মত্তিকাভণ্ডন্তি ইমানি পঞ্চ গরুভণ্ডানি নাম.
তত্থ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২১) আরামো নাম পুপ্ফারামো ৰা ফলারামো ৰা. আরামৰত্থু নাম তেসংযেৰ আরামানং অত্থায পরিচ্ছিন্দিত্ৰা ঠপিতোকাসো, তেসু ৰা আরামেসু ৰিনট্ঠেসু তেসং পোরাণকভূমিভাগো. ৰিহারো ¶ নাম যং কিঞ্চি পাসাদাদি সেনাসনং. ৰিহারৰত্থু নাম তস্স পতিট্ঠানোকাসো. মঞ্চো নাম মসারকো বুন্দিকাবদ্ধো কুল়ীরপাদকো আহচ্চপাদকোতি ইমেসং চতুন্নং মঞ্চানং অঞ্ঞতরো. পীঠং নাম মসারকাদীনংযেৰ চতুন্নং পীঠানং অঞ্ঞতরং. ভিসি নাম উণ্ণভিসিআদীনং পঞ্চন্নং অঞ্ঞতরা. বিম্বোহনং নাম রুক্খতূললতাতূলপোটকীতূলানং অঞ্ঞতরং. লোহকুম্ভী নাম কাল়লোহেন ৰা তম্বলোহেন ৰা যেন কেনচি লোহেন কতকুম্ভী. লোহভাণকাদীসুপি এসেৰ নযো. এত্থ পন ভাণকন্তি অরঞ্জরো ৰুচ্চতি. ৰারকোতি ঘটো. কটাহং কটাহমেৰ. ৰাসিআদীসু ৰল্লিআদীসু চ দুৰিঞ্ঞেয্যং নাম নত্থি. পঞ্চাতি চ রাসিৰসেন ৰুত্তং, সরূপৰসেন পনেতানি পঞ্চৰীসতিৰিধানি হোন্তি. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘দ্ৰিসঙ্গহানি দ্ৰে হোন্তি, ততিযং চতুসঙ্গহং;
চতুত্থং নৰকোট্ঠাসং, পঞ্চমং অট্ঠভেদনং.
‘‘ইতি পঞ্চহি রাসীহি, পঞ্চনিম্মললোচনো;
পঞ্চৰীসৰিধং নাথো, গরুভণ্ডং পকাসযী’’তি.
তত্রাযং ¶ ৰিনিচ্ছযকথা – ইদঞ্হি সব্বম্পি গরুভণ্ডং সেনাসনক্খন্ধকে ‘‘অৰিস্সজ্জিয’’ন্তি ৰুত্তং, কীটাগিরিৰত্থুস্মিং ‘‘অৰেভঙ্গিয’’ন্তি দস্সিতং, পরিৰারে পন –
‘‘অৰিস্সজ্জিযং অৰেভঙ্গিযং,
পঞ্চ ৰুত্তা মহেসিনা;
ৰিস্সজ্জেন্তস্স পরিভুঞ্জন্তস্স অনাপত্তি,
পঞ্হামেসা কুসলেহি চিন্তিতা’’তি. (পরি. ৪৭৯) –
আগতং. তস্মা মূলচ্ছেজ্জৰসেন অৰিস্সজ্জিযঞ্চ অৰেভঙ্গিযঞ্চ, পরিৰত্তনৰসেন পন ৰিস্সজ্জেন্তস্স পরিভুঞ্জন্তস্স চ অনাপত্তীতি এৰমেত্থ অধিপ্পাযো ৰেদিতব্বো.
২২৮. তত্রাযং অনুপুব্বিকথা – ইদং তাৰ পঞ্চৰিধম্পি চীৰরপিণ্ডপাতভেসজ্জত্থায উপনেতুং ন ৰট্টতি, থাৰরেন চ থাৰরং, গরুভণ্ডেন চ গরুভণ্ডং পরিৰত্তেতুং ৰট্টতি. থাৰরে পন খেত্তং ৰত্থু তল়াকং মাতিকাতি এৰরূপং ¶ ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰিচারেতুং ৰা সম্পটিচ্ছিতুং ৰা অধিৰাসেতুং ৰা ন ৰট্টতি, কপ্পিযকারকেহেৰ ৰিচারিততো কপ্পিযভণ্ডং ৰট্টতি. আরামেন পন আরামং আরামৰত্থুং ৰিহারং ৰিহারৰত্থুন্তি ইমানি চত্তারিপি পরিৰত্তেতুং ৰট্টতি.
তত্রাযং পরিৰত্তননযো – সঙ্ঘস্স নাল়িকেরারামো দূরে হোতি, কপ্পিযকারকা বহুতরং খাদন্তি, যম্পি ন খাদন্তি, ততো সকটৰেতনং দত্ৰা অপ্পমেৰ আহরন্তি, অঞ্ঞেসং পন তস্স আরামস্স অৰিদূরে গামৰাসীনং মনুস্সানং ৰিহারস্স সমীপে আরামো হোতি, তে সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা সকেন আরামেন তং আরামং যাচন্তি, সঙ্ঘেন ‘‘রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’’তি অপলোকেত্ৰা সম্পটিচ্ছিতব্বো. সচেপি ভিক্খূনং রুক্খসহস্সং হোতি, মনুস্সানং পঞ্চ সতানি, ‘‘তুম্হাকং আরামো খুদ্দকো’’তি ন ৰত্তব্বং. কিঞ্চাপি হি অযং খুদ্দকো, অথ খো ইতরতো বহুতরং আযং দেতি. সচেপি সমকমেৰ দেতি, এৰম্পি ইচ্ছিতিচ্ছিতক্খণে পরিভুঞ্জিতুং সক্কাতি গহেতব্বমেৰ. সচে পন মনুস্সানং বহুতরা রুক্খা হোন্তি, ‘‘ননু তুম্হাকং বহুতরা রুক্খা’’তি ৰত্তব্বং. সচে ‘‘অতিরেকং অম্হাকং পুঞ্ঞং হোতু, সঙ্ঘস্স দেমা’’তি ৰদন্তি, জানাপেত্ৰা সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. ভিক্খূনং রুক্খা ফলধারিনো, মনুস্সানং রুক্খা ন তাৰ ফলং গণ্হন্তি, কিঞ্চাপি ন গণ্হন্তি, ‘‘ন চিরেন গণ্হিস্সন্তী’’তি সম্পটিচ্ছিতব্বমেৰ. মনুস্সানং রুক্খা ফলধারিনো, ভিক্খূনং রুক্খা ন তাৰ ফলং গণ্হন্তি, ‘‘ননু তুম্হাকং রুক্খা ফলধারিনো’’তি ৰত্তব্বং. সচে ‘‘গণ্হথ, ভন্তে, অম্হাকং পুঞ্ঞং ভৰিস্সতী’’তি ¶ দেন্তি, জানাপেত্ৰা সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. এৰং আরামেন আরামো পরিৰত্তেতব্বো. এতেনেৰ নযেন আরামৰত্থুপি ৰিহারোপি ৰিহারৰত্থুপি আরামেন পরিৰত্তেতব্বং, আরামৰত্থুনা চ মহন্তেন ৰা খুদ্দকেন ৰা আরামআরামৰত্থুৰিহারৰিহারৰত্থূনি.
কথং ৰিহারেন ৰিহারো পরিৰত্তেতব্বো? সঙ্ঘস্স অন্তোগামে গেহং হোতি, মনুস্সানং ৰিহারমজ্ঝে পাসাদো হোতি, উভোপি অগ্ঘেন সমকা, সচে মনুস্সা তেন পাসাদেন তং গেহং যাচন্তি, সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. ভিক্খূনং চে মহগ্ঘতরং গেহং হোতি, ‘‘মহগ্ঘতরং অম্হাকং গেহ’’ন্তি ৰুত্তে চ ‘‘কিঞ্চাপি মহগ্ঘতরং পব্বজিতানং অসারুপ্পং, ন ¶ সক্কা তত্থ পব্বজিতেহি ৰসিতুং, ইদং পন সারুপ্পং, গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, এৰম্পি সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. সচে পন মনুস্সানং মহগ্ঘং হোতি, ‘‘ননু তুম্হাকং গেহং মহগ্ঘ’’ন্তি ৰত্তব্বং. ‘‘হোতু, ভন্তে, অম্হাকং পুঞ্ঞং ভৰিস্সতি, গণ্হথা’’তি ৰুত্তে পন সম্পটিচ্ছিতুং ৰট্টতি. এৰম্পি ৰিহারেন ৰিহারো পরিৰত্তেতব্বো. এতেনেৰ নযেন ৰিহারৰত্থুপি আরামোপি আরামৰত্থুপি ৰিহারেন পরিৰত্তেতব্বং, ৰিহারৰত্থুনা চ মহগ্ঘেন ৰা অপ্পগ্ঘেন ৰা ৰিহারৰিহারৰত্থুআরামআরামৰত্থূনি. এৰং থাৰরেন থাৰরপরিৰত্তনং ৰেদিতব্বং.
গরুভণ্ডেন গরুভণ্ডপরিৰত্তনে পন মঞ্চপীঠং মহন্তং ৰা হোতু খুদ্দকং ৰা, অন্তমসো চতুরঙ্গুলপাদকং গামদারকেহি পংস্ৰাগারকেসু কীল়ন্তেহি কতম্পি সঙ্ঘস্স দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডং হোতি. সচেপি রাজরাজমহামত্তাদযো একপ্পহারেনেৰ মঞ্চসতং ৰা মঞ্চসহস্সং ৰা দেন্তি, সব্বে কপ্পিযমঞ্চা সম্পটিচ্ছিতব্বা, সম্পটিচ্ছিত্ৰা ‘‘ৰুড্ঢপটিপাটিযা সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জথা’’তি দাতব্বা, পুগ্গলিকৰসেন ন দাতব্বা. অতিরেকমঞ্চে ভণ্ডাগারাদীসু পঞ্ঞপেত্ৰা পত্তচীৰরং নিক্খিপিতুম্পি ৰট্টতি. বহিসীমায ‘‘সঙ্ঘস্স দেমা’’তি দিন্নমঞ্চো সঙ্ঘত্থেরস্স ৰসনট্ঠানে দাতব্বো. তত্থ চে বহূ মঞ্চা হোন্তি, মঞ্চেন কম্মং নত্থি. যস্স ৰসনট্ঠানে কম্মং অত্থি, তত্থ ‘‘সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জথা’’তি দাতব্বো. মহগ্ঘেন সতগ্ঘনকেন ৰা সহস্সগ্ঘনকেন ৰা মঞ্চেন অঞ্ঞং মঞ্চসতং লভতি, পরিৰত্তেত্ৰা গহেতব্বং. ন কেৰলং মঞ্চেন মঞ্চোযেৰ, আরামআরামৰত্থুৰিহারৰিহারৰত্থুপীঠভিসিবিম্বোহনানিপি পরিৰত্তেতুং ৰট্টন্তি. এস নযো পীঠভিসিবিম্বোহনেসুপি. এতেসু পন অকপ্পিযং ন পরিভুঞ্জিতব্বং, কপ্পিযং সঙ্ঘিকপরিভোগেন পরিভুঞ্জিতব্বং. অকপ্পিযং ৰা মহগ্ঘং কপ্পিযং ৰা পরিৰত্তেত্ৰা ৰুত্তৰত্থূনি গহেতব্বানি. অগরুভণ্ডুপগং পন ভিসিবিম্বোহনং নাম নত্থি.
২২৯. লোহকুম্ভী লোহভাণকং লোহকটাহন্তি ইমানি তীণি মহন্তানি ৰা হোন্তু খুদ্দকানি ¶ ৰা, অন্তমসো পসতমত্তউদকগণ্হনকানিপি গরুভণ্ডানিযেৰ. লোহৰারকো পন কাল়লোহতম্বলোহৰট্টলোহকংসলোহানং যেন কেনচি কতো সীহল়দীপে পাদগণ্হনকো ভাজেতব্বো. পাদো চ নাম মগধনাল়িযা পঞ্চনাল়িমত্তং গণ্হাতি ¶ , ততো অতিরেকগণ্হনকো গরুভণ্ডং. ইমানি তাৰ পাল়িযং আগতানি লোহভাজনানি. পাল়িযং পন অনাগতানি ভিঙ্গারপটিগ্গহউল়উঙ্কদব্বিকটচ্ছুপাতিতট্টকসরকসমুগ্গঅঙ্গারকপল্লধূমকটচ্ছুআদীনি খুদ্দকানি ৰা মহন্তানি ৰা সব্বানি গরুভণ্ডানি. পত্তো অযথালকং তম্বলোহথালকন্তি ইমানি পন ভাজনীযানি. কংসলোহৰট্টলোহভাজনৰিকতি সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা গিহিৰিকটা ৰা ৰট্টতি, পুগ্গলিকপরিভোগেন ন ৰট্টতি. কংসলোহাদিভাজনং সঙ্ঘস্স দিন্নম্পি হি পারিহারিযং ন ৰট্টতি, গিহিৰিকটনীহারেনেৰ পরিভুঞ্জিতব্বন্তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং.
ঠপেত্ৰা পন ভাজনৰিকতিং অঞ্ঞস্মিম্পি কপ্পিযলোহভণ্ডে অঞ্জনী অঞ্জনিসলাকা কণ্ণমলহরণী সূচি পণ্ণসূচি খুদ্দকো পিপ্ফলকো খুদ্দকং আরকণ্টকং কুঞ্চিকা তাল়ং কত্তরযট্ঠি ৰেধকো নত্থুদানং ভিণ্ডিৰালো লোহকূটো লোহকুত্তি লোহগুল়ো লোহপিণ্ডি লোহচক্কলিকং অঞ্ঞম্পি ৰিপ্পকতলোহভণ্ডং ভাজনীযং. ধূমনেত্তফালদীপরুক্খদীপকপল্লকওলম্বকদীপইত্থিপুরিসতিরচ্ছানগতরূপকানি পন অঞ্ঞানি ৰা ভিত্তিচ্ছদনকৰাটাদীসু উপনেতব্বানি অন্তমসো লোহখিলকং উপাদায সব্বানি লোহভণ্ডানি গরুভণ্ডানিযেৰ হোন্তি, অত্তনা লদ্ধানিপি পরিহরিত্ৰা পুগ্গলিকপরিভোগেন ন পরিভুঞ্জিতব্বানি, সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা গিহিৰিকটানি ৰা ৰট্টন্তি. তিপুভণ্ডেপি এসেৰ নযো. খীরপাসাণমযানি তট্টকসরকাদীনি গরুভণ্ডানিযেৰ.
ঘটকো পন তেলভাজনং ৰা পাদগণ্হনকতো অতিরেকমেৰ গরুভণ্ডং. সুৰণ্ণরজতহারকূটজাতিফলিকভাজনানি গিহিৰিকটানিপি ন ৰট্টন্তি, পগেৰ সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা পুগ্গলিকপরিভোগেন ৰা. সেনাসনপরিভোগে পন আমাসম্পি অনামাসম্পি সব্বং ৰট্টতি.
ৰাসিআদীসু যায ৰাসিযা ঠপেত্ৰা দন্তকট্ঠচ্ছেদনং ৰা উচ্ছুতচ্ছনং ৰা অঞ্ঞং মহাকম্মং কাতুং ন সক্কা, অযং ভাজনীযা. ততো মহন্ততরা যেন কেনচি আকারেন কতা ৰাসি গরুভণ্ডমেৰ. ফরসু পন অন্তমসো ৰেজ্জানং সিরাৰেধনফরসুপি গরুভণ্ডমেৰ. কুঠারিযং ফরসুসদিসোযেৰ ৰিনিচ্ছযো. যা পন আৰুধসঙ্খেপেন কতা, অযং অনামাসা. কুদালো অন্তমসো চতুরঙ্গুলমত্তোপি গরুভণ্ডমেৰ. নিখাদনং চতুরস্সমুখং ৰা হোতু দোণিমুখং ৰা ৰঙ্কং ৰা উজুকং ৰা, অন্তমসো ¶ সম্মুঞ্জনীদণ্ডকৰেধনম্পি দণ্ডবদ্ধং চে, গরুভণ্ডমেৰ. সম্মুঞ্জনীদণ্ডখণনকং ¶ পন অদণ্ডকং ফলমত্তমেৰ. যং সক্কা সিপাটিকায পক্খিপিত্ৰা পরিহরিতুং, তং ভাজনীযং. সিখরম্পি নিখাদনেনেৰ সঙ্গহিতং. যেহি মনুস্সেহি ৰিহারে ৰাসিআদীনি দিন্নানি হোন্তি, তে চে ঘরে দড্ঢে ৰা চোরেহি ৰা ৰিলুত্তে ‘‘দেথ নো, ভন্তে, উপকরণে, পুন পাকতিকে করিস্সামা’’তি ৰদন্তি, দাতব্বা. সচে আহরন্তি, ন ৰারেতব্বা, অনাহরন্তাপি ন চোদেতব্বা.
কম্মারতচ্ছকারচুন্দকারনল়কারমণিকারপত্তবন্ধকানং অধিকরণিমুট্ঠিকসণ্ডাসতুলাদীনি সব্বানি লোহমযউপকরণানি সঙ্ঘে দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডানি. তিপুকোট্টকসুৰণ্ণকারচম্মকারউপকরণেসুপি এসেৰ নযো. অযং পন ৰিসেসো – তিপুকোট্টকউপকরণেসুপি তিপুচ্ছেদনকসত্থকং, সুৰণ্ণকারউপকরণেসু সুৰণ্ণচ্ছেদনকসত্থকং, চম্মকারউপকরণেসু কতপরিকম্মচম্মচ্ছেদনকখুদ্দকসত্থকন্তি ইমানি ভাজনীযভণ্ডানি. নহাপিততুন্নকারউপকরণেসুপি ঠপেত্ৰা মহাকত্তরিং মহাসণ্ডাসং মহাপিপ্ফলিকঞ্চ সব্বং ভাজনীযং, মহাকত্তরিআদীনি গরুভণ্ডানি.
ৰল্লিআদীসু ৰেত্তৰল্লিআদিকা যা কাচি অড্ঢবাহুপ্পমাণা ৰল্লি সঙ্ঘস্স দিন্না ৰা তত্থজাতকা ৰা রক্খিতগোপিতা গরুভণ্ডং হোতি, সা সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ কতে সচে অতিরেকা হোতি, পুগ্গলিককম্মেপি উপনেতুং ৰট্টতি. অরক্খিতা পন গরুভণ্ডমেৰ ন হোতি. সুত্তমকচিৰাকনাল়িকেরহীরচম্মমযা রজ্জুকা ৰা যোত্তানি ৰা ৰাকে চ নাল়িকেরহীরে চ ৰট্টেত্ৰা কতা একৰট্টা ৰা দ্ৰিৰট্টা ৰা সঙ্ঘস্স দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডং. সুত্তং পন অৰট্টেত্ৰা দিন্নং মকচিৰাকনাল়িকেরহীরা চ ভাজনীযা. যেহি পনেতানি রজ্জুকযোত্তাদীনি দিন্নানি হোন্তি, তে অত্তনো করণীযেন হরন্তা ন ৰারেতব্বা.
যো কোচি অন্তমসো অট্ঠঙ্গুলসূচিদণ্ডকমত্তোপি ৰেল়ু সঙ্ঘস্স দিন্নো ৰা তত্থজাতকো ৰা রক্খিতগোপিতো গরুভণ্ডং, সোপি সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ কতে অতিরেকো পুগ্গলিককম্মে চ দাতুং ৰট্টতি. পাদগণ্হনকতেলনাল়ি পন কত্তরযট্ঠি উপাহনদণ্ডকো ছত্তদণ্ডকো ছত্তসলাকাতি ইদমেত্থ ভাজনীযভণ্ডং. দড্ঢগেহমনুস্সা গণ্হিত্ৰা ¶ গচ্ছন্তা ন ৰারেতব্বা. রক্খিতগোপিতং ৰেল়ুং গণ্হন্তেন সমকং ৰা অতিরেকং ৰা থাৰরং অন্তমসো তংঅগ্ঘনকৰল্লিকাযপি ফাতিকম্মং কত্ৰা গহেতব্বো, ফাতিকম্মং অকত্ৰা গণ্হন্তেন তত্থেৰ ৰল়ঞ্জেতব্বো. গমনকালে সঙ্ঘিকে আৰাসে ঠপেত্ৰা গন্তব্বং, অসতিযা গহেত্ৰা গতেন পহিণিত্ৰা দাতব্বো. দেসন্তরগতেন সম্পত্তৰিহারো সঙ্ঘিকাৰাসে ঠপেতব্বো.
তিণন্তি ¶ মুঞ্জঞ্চ পব্বজঞ্চ ঠপেত্ৰা অৰসেসং যং কিঞ্চি তিণং. যত্থ পন তিণং নত্থি, তত্থ পণ্ণেহি ছাদেন্তি, তস্মা পণ্ণম্পি তিণেনেৰ সঙ্গহিতং. ইতি মুঞ্জাদীসু যং কিঞ্চি মুট্ঠিপ্পমাণং তিণং তালপণ্ণাদীসু চ একপণ্ণম্পি সঙ্ঘস্স দিন্নং ৰা তত্থজাতকং ৰা বহারামে সঙ্ঘস্স তিণৰত্থুতো জাততিণং ৰা রক্খিতগোপিতং গরুভণ্ডং হোতি, তম্পি সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ কতে অতিরেকং পুগ্গলিককম্মে দাতুং ৰট্টতি, দড্ঢগেহমনুস্সা গহেত্ৰা গচ্ছন্তা ন ৰারেতব্বা. অট্ঠঙ্গুলপ্পমাণোপি রিত্তপোত্থকো গরুভণ্ডমেৰ.
মত্তিকা পকতিমত্তিকা ৰা হোতু পঞ্চৰণ্ণা ৰা সুধা ৰা সজ্জুরসকঙ্গুট্ঠসিলেসাদীসু ৰা যং কিঞ্চি দুল্লভট্ঠানে আনেত্ৰা দিন্নং তত্থজাতকং ৰা, রক্খিতগোপিতং তালফলপক্কমত্তং গরুভণ্ডং হোতি, তম্পি সঙ্ঘকম্মে চ চেতিযকম্মে চ নিট্ঠিতে অতিরেকং পুগ্গলিককম্মে চ দাতুং ৰট্টতি, হিঙ্গুহিঙ্গুলকহরিতালমনোসিলঞ্জনানি পন ভাজনীযভণ্ডানি.
দারুভণ্ডে ‘‘যো কোচি অট্ঠঙ্গুলসূচিদণ্ডমত্তোপি দারুভণ্ডকো দারুদুল্লভট্ঠানে সঙ্ঘস্স দিন্নো ৰা তত্থজাতকো ৰা রক্খিতগোপিতো, অযং গরুভণ্ডং হোতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন সব্বম্পি দারুৰেল়ুচম্মপাসাণাদিৰিকতিং দারুভণ্ডেন সঙ্গণ্হিত্ৰা আসন্দিকতো পট্ঠায দারুভণ্ডে ৰিনিচ্ছযো ৰুত্তো. তত্রাযং নযো – আসন্দিকো সত্তঙ্গো ভদ্দপীঠং পীঠিকা একপাদকপীঠং আমণ্ডকৰণ্টকপীঠং ফলকং কোচ্ছং পলালপীঠন্তি ইমেসু তাৰ যং কিঞ্চি খুদ্দকং ৰা হোতু মহন্তং ৰা, সঙ্ঘস্স দিন্নং গরুভণ্ডং হোতি. পলালপীঠেন চেত্থ কদলিপত্তাদিপীঠানিপি সঙ্গহিতানি. ব্যগ্ঘচম্মওনদ্ধম্পি ৰাল়রূপপরিক্খিত্তং রতনপরিসিব্বিতং কোচ্ছং গরুভণ্ডমেৰ, ৰঙ্কফলকং দীঘফলকং চীৰরধোৰনফলকং ঘট্টনফলকং ¶ ঘট্টনমুগ্গরো দন্তকট্ঠচ্ছেদনগণ্ঠিকা দণ্ডমুগ্গরো অম্বণং রজনদোণি উদকপটিচ্ছকো দারুমযো ৰা দন্তমযো ৰা ৰেল়ুমযো ৰা সপাদকোপি অপাদকোপি সমুগ্গো মঞ্জূসা পাদগণ্হনকতো অতিরেকপ্পমাণো করণ্ডো উদকদোণি উদককটাহং উল়ুঙ্কো কটচ্ছু পানীযসরাৰং পানীযসঙ্খোতি এতেসুপি যং কিঞ্চি সঙ্ঘে দিন্নং গরুভণ্ডং. সঙ্খথালকং পন ভাজনীযং, তথা দারুমযো উদকতুম্বো.
পাদকথলিকমণ্ডলং দারুমযং ৰা হোতু চোল়পণ্ণাদিমযং ৰা, সব্বং গরুভণ্ডং. আধারকো পত্তপিধানং তালৰণ্টং বীজনী চঙ্কোটকং পচ্ছি যট্ঠিসম্মুঞ্জনী মুট্ঠিসম্মুঞ্জনীতি এতেসুপি যং কিঞ্চি খুদ্দকং ৰা হোতু মহন্তং ৰা, দারুৰেল়ুপণ্ণচম্মাদীসু যেন কেনচি কতং গরুভণ্ডমেৰ. থম্ভতুলাসোপানফলকাদীসু দারুমযং ৰা পাসাণমযং ৰা যং কিঞ্চি গেহসম্ভাররূপং ¶ যো কোচি কটসারকো যং কিঞ্চি ভূমত্থরণং যং কিঞ্চি অকপ্পিযচম্মং, সব্বং সঙ্ঘে দিন্নং গরুভণ্ডং, ভূমত্থরণং কাতুং ৰট্টতি. এল়কচম্মং পন পচ্চত্থরণগতিকং হোতি, তম্পি গরুভণ্ডমেৰ. কপ্পিযচম্মানি ভাজনীযানি. কুরুন্দিযং পন ‘‘সব্বং মঞ্চপ্পমাণং চম্মং গরুভণ্ড’’ন্তি ৰুত্তং.
উদুক্খলং মুসলং সুপ্পং নিসদং নিসদপোতো পাসাণদোণি পাসাণকটাহং তুরিৰেমভস্তাদি সব্বং পেসকারাদিভণ্ডং সব্বং কসিভণ্ডং সব্বং চক্কযুত্তকং যানং গরুভণ্ডমেৰ. মঞ্চপাদো মঞ্চঅটনী পীঠপাদো পীঠঅটনী ৰাসিফরসুআদীনং দণ্ডাতি এতেসু যং কিঞ্চি ৰিপ্পকততচ্ছনকম্মং অনিট্ঠিতমেৰ ভাজনীযং, তচ্ছিতমট্ঠং পন গরুভণ্ডং হোতি. অনুঞ্ঞাতৰাসিযা পন দণ্ডো ছত্তমুট্ঠিপণ্ণং কত্তরযট্ঠি উপাহনা অরণিসহিতং ধম্মকরণো পাদগণ্হনকতো অনতিরিত্তং আমলকতুম্বং আমলকঘটো লাবুকতুম্বং লাবুঘটো ৰিসাণকতুম্বন্তি সব্বমেৰেতং ভাজনীযং, ততো মহন্ততরং গরুভণ্ডং. হত্থিদন্তো ৰা যং কিঞ্চি ৰিসাণং ৰা অতচ্ছিতং যথাগতমেৰ ভাজনীযং. তেহি কতমঞ্চপাদাদীসু পুরিমসদিসোযেৰ ৰিনিচ্ছযো. তচ্ছিতনিট্ঠিতোপি হিঙ্গুকরণ্ডকো গণ্ঠিকা ৰিধো অঞ্জনী অঞ্জনীসলাকা উদকপুঞ্ছনীতি ইদং সব্বং ভাজনীযমেৰ.
মত্তিকাভণ্ডে সব্বং মনুস্সানং উপভোগপরিভোগং ঘটপীঠরাদিকুলালভাজনং পত্তকটাহং অঙ্গারকটাহং ধূমদানং দীপরুক্খকো দীপকপল্লিকা ¶ চযনিট্ঠকা ছদনিট্ঠকা থূপিকাতি সঙ্ঘস্স দিন্নকালতো পট্ঠায গরুভণ্ডং, পাদগণ্হনকতো অনতিরিত্তপ্পমাণো পন ঘটকো পত্তং থালকং কঞ্চনকো কুণ্ডিকাতি ইদমেত্থ ভাজনীযভণ্ডং. যথা চ মত্তিকাভণ্ডে, এৰং লোহভণ্ডেপি কুণ্ডিকা ভাজনীযকোট্ঠাসমেৰ ভজতীতি অযমেত্থ অনুপুব্বিকথা.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
গরুভণ্ডৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৩১. চোদনাদিৰিনিচ্ছযকথা
২৩০. চোদনাদিৰিনিচ্ছযোতি ¶ এত্থ (পারা. অট্ঠ. ২.৩৮৫-৬) পন চোদেতুং কো লভতি, কো ন লভতি? দুব্বলচোদকৰচনং তাৰ গহেত্ৰা কোচি ন লভতি. দুব্বলচোদকো নাম সম্বহুলেসু কথাসল্লাপেন নিসিন্নেসু একো একং আরব্ভ অনোদিস্সকং কত্ৰা পারাজিকৰত্থুং কথেতি, অঞ্ঞো তং সুত্ৰা ইতরস্স গন্ত্ৰা আরোচেতি, সো তং উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘ত্ৰং কির মং ইদঞ্চিদঞ্চ ৰদসী’’তি ভণতি, সো ‘‘নাহং এৰরূপং জানামি, কথাপৰত্তিযং পন মযা অনোদিস্সকং কত্ৰা ৰুত্তমত্থি. সচে অহং তৰ ইমং দুক্খুপ্পত্তিং জানেয্যং, এত্তকম্পি ন কথেয্য’’ন্তি. অযং দুব্বলচোদকো. তস্সেতং কথাসল্লাপং গহেত্ৰা তং ভিক্খুং কোচি চোদেতুং ন লভতি, এতং পন অগ্গহেত্ৰা সীলসম্পন্নো ভিক্খু ভিক্খুং ৰা ভিক্খুনিং ৰা, সীলসম্পন্না চ ভিক্খুনী ভিক্খুনীমেৰ চোদেতুং লভতীতি মহাপদুমত্থেরো আহ. মহাসুমত্থেরো পন ‘‘পঞ্চপি সহধম্মিকা লভন্তী’’তি আহ. গোদত্তত্থেরো ‘‘ন কোচি ন লভতী’’তি ৰত্ৰা ‘‘ভিক্খুস্স সুত্ৰা চোদেতি, ভিক্খুনিযা সুত্ৰা…পে… তিত্থিযসাৰকানং সুত্ৰা চোদেতী’’তি ইদং সুত্তং আহরি. তিণ্ণম্পি থেরানং ৰাদে চুদিতকস্সেৰ পটিঞ্ঞায কারেতব্বো.
অযং পন চোদনা নাম দিট্ঠচোদনা সুতচোদনা পরিসঙ্কিতচোদনাতি তিৰিধা হোতি. অপরাপি চতুব্বিধা হোতি সীলৰিপত্তিচোদনা আচারৰিপত্তিচোদনা দিট্ঠিৰিপত্তিচোদনা আজীৰৰিপত্তিচোদনাতি. তত্থ গরুকানং দ্ৰিন্নং আপত্তিক্খন্ধানং ৰসেন সীলৰিপত্তিচোদনা ৰেদিতব্বা ¶ , অৰসেসানং ৰসেন আচারৰিপত্তিচোদনা, মিচ্ছাদিট্ঠিঅন্তগ্গাহিকদিট্ঠিৰসেন দিট্ঠিৰিপত্তিচোদনা, আজীৰহেতু পঞ্ঞত্তানং ছন্নং সিক্খাপদানং ৰসেন আজীৰৰিপত্তিচোদনা ৰেদিতব্বা.
অপরাপি চতুব্বিধা হোতি ৰত্থুসন্দস্সনা আপত্তিসন্দস্সনা সংৰাসপটিক্খেপো সামীচিপটিক্খেপোতি. তত্থ ৰত্থুসন্দস্সনা নাম ‘‘ত্ৰং মেথুনং ধম্মং পটিসেৰি, অদিন্নং আদিযি, মনুস্সং ঘাতযিত্থ, অভূতং আরোচযিত্থা’’তি এৰং পৰত্তা. আপত্তিসন্দস্সনা নাম ‘‘ত্ৰং মেথুনধম্মপারাজিকাপত্তিং আপন্নো’’তিএৰমাদিনযপ্পৰত্তা. সংৰাসপটিক্খেপো নাম ‘‘নত্থি তযা সদ্ধিং উপোসথো ৰা পৰারণা ৰা সঙ্ঘকম্মং ৰা’’তি এৰং পৰত্তো. সামীচিপটিক্খেপো নাম ¶ অভিৰাদনপচ্চুট্ঠানঅঞ্জলীকম্মবীজনাদিকম্মানং অকরণং. তং পটিপাটিযা ৰন্দনাদীনি করোন্তো একস্স অকত্ৰা সেসানং করণকালে ৰেদিতব্বং. এত্তাৰতাপি চোদনা নাম হোতি. যাগুভত্তাদিনা পন যং ইচ্ছতি, তং আপুচ্ছতি, ন তাৰতা চোদনা হোতি.
অপরা পাতিমোক্খট্ঠপনক্খন্ধকে (চূল়ৰ. ৩৮৭) ‘‘একং, ভিক্খৰে, অধম্মিকং পাতিমোক্খট্ঠপনং, একং ধম্মিক’’ন্তিআদিং কত্ৰা যাৰ দস অধম্মিকানি পাতিমোক্খট্ঠপনানি, দস ধম্মিকানীতি এৰং অধম্মিকা পঞ্চপঞ্ঞাস, ধম্মিকা পঞ্চপঞ্ঞাসাতি দসুত্তরসতং চোদনা ৰুত্তা. তা দিট্ঠেন চোদেন্তস্স দসুত্তরসতং, সুতেন চোদেন্তস্স দসুত্তরসতং, পরিসঙ্কায চোদেন্তস্স দসুত্তরসতন্তি তিংসাধিকানি তীণি সতানি হোন্তি. তানি কাযেন চোদেন্তস্স, ৰাচায চোদেন্তস্স, কাযৰাচায চোদেন্তস্সাতি তিগুণানি কতানি নৰুতাধিকানি নৰ সতানি হোন্তি. তানি অত্তনা চোদেন্তস্সপি পরেন চোদাপেন্তস্সপি তত্তকানেৰাতি ৰীসতিঊনানি দ্ৰে সহস্সানি হোন্তি. পুন দিট্ঠাদিভেদে সমূলিকামূলিকৰসেন অনেকসহস্সা চোদনা হোন্তীতি ৰেদিতব্বা.
২৩১. ৰুত্তপ্পভেদাসু পন ইমাসু চোদনাসু যায কাযচি চোদনায ৰসেন সঙ্ঘমজ্ঝে ওসটে ৰত্থুস্মিং চুদিতকচোদকা ৰত্তব্বা ‘‘তুম্হে অম্হাকং ৰিনিচ্ছযেন তুট্ঠা ভৰিস্সথা’’তি. সচে ‘‘ভৰিস্সামা’’তি ¶ ৰদন্তি, সঙ্ঘেন তং অধিকরণং সম্পটিচ্ছিতব্বং. অথ পন ‘‘ৰিনিচ্ছিনথ তাৰ, ভন্তে, সচে অম্হাকং খমিস্সতি, গণ্হিস্সামা’’তি ৰদন্তি, ‘‘চেতিযং তাৰ ৰন্দথা’’তিআদীনি ৰত্ৰা দীঘসুত্তং কত্ৰা ৰিস্সজ্জিতব্বং. তে চে চিররত্তং কিলন্তা পক্কন্তপরিসা উপচ্ছিন্নপক্খা হুত্ৰা পুন যাচন্তি, যাৰততিযং পটিক্খিপিত্ৰা যদা নিম্মদা হোন্তি, তদা নেসং অধিকরণং ৰিনিচ্ছিনিতব্বং. ৰিনিচ্ছিনন্তেহি চ সচে অলজ্জুস্সন্না হোতি পরিসা, উব্বাহিকায তং অধিকরণং ৰিনিচ্ছিনিতব্বং. সচে বালুস্সন্না হোতি পরিসা, ‘‘তুম্হাকং সভাগে ৰিনযধরে পরিযেসথা’’তি ৰিনযধরে পরিযেসাপেত্ৰা যেন ধম্মেন যেন ৰিনযেন যেন সত্থুসাসনেন তং অধিকরণং ৰূপসম্মতি, তথা তং অধিকরণং ৰূপসমেতব্বং.
তত্থ চ ধম্মোতি ভূতং ৰত্থু. ৰিনযোতি চোদনা চেৰ সারণা চ. সত্থুসাসনন্তি ঞত্তিসম্পদা চ অনুস্সাৰনসম্পদা চ. তস্মা চোদকেন ৰত্থুস্মিং আরোচিতে চুদিতকো পুচ্ছিতব্বো ‘‘সন্তমেতং, নো’’তি. এৰং ৰত্থুং উপপরিক্খিত্ৰা ভূতেন ৰত্থুনা চোদেত্ৰা সারেত্ৰা ঞত্তিসম্পদায চ অনুস্সাৰনসম্পদায চ তং অধিকরণং ৰূপসমেতব্বং. তত্র চে অলজ্জী লজ্জিং চোদেতি, সো চ অলজ্জী বালো হোতি অব্যত্তো, নাস্স নযো দাতব্বো, এৰং পন ৰত্তব্বো ¶ ‘‘কিম্হি নং চোদেসী’’তি. অদ্ধা সো ৰক্খতি ‘‘কিমিদং, ভন্তে, কিম্হি নং নামা’’তি. ‘‘ত্ৰং কিম্হি নম্পি ন জানাসি, ন যুত্তং তযা এৰরূপেন বালেন পরং চোদেতু’’ন্তি উয্যোজেতব্বো, নাস্স অনুযোগো দাতব্বো. সচে পন সো অলজ্জী পণ্ডিতো হোতি ব্যত্তো, দিট্ঠেন ৰা সুতেন ৰা অজ্ঝোত্থরিত্ৰা সম্পাদেতুং সক্কোতি, এতস্স অনুযোগং দত্ৰা লজ্জিস্সেৰ পটিঞ্ঞায কম্মং কাতব্বং.
সচে লজ্জী অলজ্জিং চোদেতি, সো চ লজ্জী বালো হোতি অব্যত্তো, ন সক্কোতি অনুযোগং দাতুং, তস্স নযো দাতব্বো ‘‘কিম্হি নং চোদেসি সীলৰিপত্তিযা ৰা আচারৰিপত্তিআদীসু ৰা একিস্সা’’তি. কস্মা পন ইমস্সেৰ এৰং নযো দাতব্বো, ন ইতরস্সাতি, ননু ন যুত্তং ৰিনযধরানং অগতিগমনন্তি? ন যুত্তমেৰ. ইদং পন অগতিগমনং ন হোতি, ধম্মানুগ্গহো নাম এসো. অলজ্জিনিগ্গহত্থায হি লজ্জিপগ্গহত্থায চ সিক্খাপদং পঞ্ঞত্তং. তত্র অলজ্জী নযং লভিত্ৰা অজ্ঝোত্থরন্তো এহিতি, লজ্জী ¶ পন নযং লভিত্ৰা দিট্ঠে দিট্ঠসন্তানেন সুতে সুতসন্তানেন পতিট্ঠায কথেস্সতি, তস্মা তস্স ধম্মানুগ্গহো ৰট্টতি. সচে পন সো লজ্জী পণ্ডিতো হোতি ব্যত্তো, পতিট্ঠায কথেতি, অলজ্জী চ ‘‘এতম্পি নত্থি, এতম্পি নত্থী’’তি পটিঞ্ঞং ন দেতি, অলজ্জিস্স পটিঞ্ঞায এৰ কাতব্বং.
তদত্থদীপনত্থঞ্চ ইদং ৰত্থু ৰেদিতব্বং – তিপিটকচূল়াভযত্থেরো কির লোহপাসাদস্স হেট্ঠা ভিক্খূনং ৰিনযং কথেত্ৰা সাযন্হসমযে ৰুট্ঠাতি, তস্স ৰুট্ঠানসমযে দ্ৰে অত্তপচ্চত্থিকা কথং পৰত্তেসুং. একো ‘‘এতম্পি নত্থি, এতম্পি নত্থী’’তি পটিঞ্ঞং ন দেতি, অথ অপ্পাৰসেসে পঠমযামে থেরস্স তস্মিং পুগ্গলে ‘‘অযং পতিট্ঠায কথেতি, অযং পন পটিঞ্ঞং ন দেতি, বহূনি চ ৰত্থূনি ওসটানি, অদ্ধা এতং কতং ভৰিস্সতী’’তি অসুদ্ধলদ্ধি উপ্পন্না. ততো বীজনীদণ্ডকেন পাদকথলিকায সঞ্ঞং দত্ৰা ‘‘অহং, আৰুসো, ৰিনিচ্ছিনিতুং অননুচ্ছৰিকো, অঞ্ঞেন ৰিনিচ্ছিনাপেহী’’তি আহ. ‘‘কস্মা, ভন্তে’’তি? থেরো তমত্থং আরোচেসি. চুদিতকপুগ্গলস্স কাযে ডাহো উট্ঠিতো, ততো সো থেরং ৰন্দিত্ৰা ‘‘ভন্তে, ৰিনিচ্ছিনিতুং অনুরূপেন ৰিনযধরেন নাম তুম্হাদিসেনেৰ ভৰিতুং ৰট্টতি, চোদকেন চ ঈদিসেনেৰ ভৰিতুং ৰট্টতী’’তি ৰত্ৰা সেতকানি নিৰাসেত্ৰা ‘‘চিরং কিলমিতাত্থ মযা’’তি খমাপেত্ৰা পক্কামি.
এৰং লজ্জিনা চোদিযমানো অলজ্জী বহূসুপি ৰত্থূসু উপ্পন্নেসু পটিঞ্ঞং ন দেতি, সো নেৰ ‘‘সুদ্ধো’’তি ৰত্তব্বো, ন ‘‘অসুদ্ধো’’তি, জীৰমতকো নাম আমকপূতিকো নাম চেস. সচে পনস্স অঞ্ঞম্পি তাদিসং ৰত্থু উপ্পজ্জতি, ন ৰিনিচ্ছিনিতব্বং, তথা নাসিতকো ভৰিস্সতি ¶ . সচে পন অলজ্জীযেৰ অলজ্জিং চোদেতি, সো ৰত্তব্বো ‘‘আৰুসো, তৰ ৰচনেনাযং কিং সক্কা ৰত্তু’’ন্তি. ইতরম্পি তথেৰ ৰত্ৰা ‘‘উভোপি একসম্ভোগপরিভোগা হুত্ৰা জীৰথা’’তি উয্যোজেতব্বা. সীলত্থায নেসং ৰিনিচ্ছযো ন কাতব্বো, পত্তচীৰরপরিৰেণাদিঅত্থায পন পতিরূপং সক্খিং লভিত্ৰা কাতব্বোতি.
অথ লজ্জী লজ্জিং চোদেতি, ৰিৰাদো চ নেসং কিস্মিঞ্চিদেৰ অপ্পমত্তকো হোতি, সঞ্ঞাপেত্ৰা ‘‘মা এৰং করোথা’’তি অচ্চযং দেসাপেত্ৰা উয্যোজেতব্বা ¶ . অথ পনেত্থ চুদিতকেন সহসা ৰিরদ্ধং হোতি, আদিতো পট্ঠায অলজ্জী নাম নত্থি. সো চ পক্খানুরক্খণত্থায পটিঞ্ঞং ন দেতি, ‘‘মযং সদ্দহাম, মযং সদ্দহামা’’তি বহূ উট্ঠহন্তি, সো তেসং পটিঞ্ঞায একৰারং দ্ৰেৰারং সুদ্ধো হোতু, অথ পন ৰিরদ্ধকালতো পট্ঠায ঠানে ন তিট্ঠতি, ৰিনিচ্ছযো ন দাতব্বো.
২৩২. অদিন্নাদানৰত্থুং ৰিনিচ্ছিনন্তেন (পারা. অট্ঠ. ১.৯২) পন পঞ্চৰীসতি অৰহারা সাধুকং সল্লক্খেতব্বা. তেসু চ কুসলেন ৰিনযধরেন ওতিণ্ণং ৰত্থুং সহসা অৰিনিচ্ছিনিত্ৰাৰ পঞ্চ ঠানানি ওলোকেতব্বানি, যানি সন্ধায পোরাণা আহু –
‘‘ৰত্থুং কালঞ্চ দেসঞ্চ, অগ্ঘং পরিভোগপঞ্চমং;
তুলযিত্ৰা পঞ্চ ঠানানি, ধারেয্যত্থং ৰিচক্খণো’’তি. (পারা. অট্ঠ. ১.৯২);
তত্থ ৰত্থুন্তি ভণ্ডং. অৰহারকেন হি ‘‘মযা ইদং নাম অৰহট’’ন্তি ৰুত্তেপি আপত্তিং অনারোপেত্ৰাৰ তং ভণ্ডং ‘‘সসামিকং ৰা অসামিকং ৰা’’তি উপপরিক্খিতব্বং. সসামিকেপি সামিকানং সালযভাৰো ৰা নিরালযভাৰো ৰা উপপরিক্খিতব্বো. সচে তেসং সালযকালে অৰহটং, ভণ্ডং অগ্ঘাপেত্ৰা আপত্তি কাতব্বা. সচে নিরালযকালে, পারাজিকেন ন কাতব্বা. ভণ্ডসামিকেসু পন ভণ্ডং আহরাপেন্তেসু ভণ্ডং দাতব্বং. অযমেত্থ সামীচি.
ইমস্স পনত্থস্স দীপনত্থমিদং ৰত্থু – ভাতিযরাজকালে কির মহাচেতিযপূজায দক্খিণদিসতো একো ভিক্খু সত্তহত্থং পণ্ডুকাসাৰং অংসে করিত্ৰা চেতিযঙ্গণং পাৰিসি. তঙ্খণমেৰ চ রাজাপি চেতিযৰন্দনত্থং আগতো. ততো উস্সারণায ৰত্তমানায মহাজনসম্মদ্দো অহোসি. অথ সো ভিক্খু জনসম্মদ্দপীল়িতো অংসতো পতন্তং কাসাৰং অদিস্ৰাৰ নিক্খন্তো, নিক্খমিত্ৰা ¶ কাসাৰং অপস্সন্তো ‘‘কো ঈদিসে জনসম্মদ্দে কাসাৰং লচ্ছতি, ন দানি তং ময্হ’’ন্তি ধুরনিক্খেপং কত্ৰা গতো. অথঞ্ঞো ভিক্খু পচ্ছা আগচ্ছন্তো তং কাসাৰং দিস্ৰা থেয্যচিত্তেন গহেত্ৰা পুন ৰিপ্পটিসারী হুত্ৰা ‘‘অস্সমণো দানিম্হি, ৰিব্ভমিস্সামী’’তি চিত্তে উপ্পন্নে ‘‘ৰিনযধরে পুচ্ছিত্ৰা ঞস্সামী’’তি চিন্তেসি.
তেন ¶ সমযেন চূল়সুমনত্থেরো নাম সব্বপরিযত্তিধরো ৰিনযাচরিযপামোক্খো মহাৰিহারে পটিৰসতি. সো ভিক্খু থেরং উপসঙ্কমিত্ৰা ৰন্দিত্ৰা ওকাসং কারেত্ৰা অত্তনো কুক্কুচ্চং পুচ্ছি. থেরো তেন ভট্ঠে জনকাযে পচ্ছা আগন্ত্ৰা গহিতভাৰং ঞত্ৰা ‘‘অত্থি দানি এত্থ ওকাসো’’তি চিন্তেত্ৰা আহ ‘‘সচে কাসাৰসামিকং ভিক্খুং আনেয্যাসি, সক্কা ভৰেয্য তৰ পতিট্ঠা কাতু’’ন্তি. কথাহং, ভন্তে, তং দক্খিস্সামীতি. তহিং তহিং গন্ত্ৰা ওলোকেহীতি. সো পঞ্চপি মহাৰিহারে ওলোকেত্ৰা নেৰ অদ্দক্খি. ততো নং থেরো পুচ্ছি ‘‘কতরায দিসায বহূ ভিক্খূ আগচ্ছন্তী’’তি? ‘‘দক্খিণদিসায, ভন্তে’’তি. তেন হি কাসাৰং দীঘতো চ তিরিযঞ্চ মিনিত্ৰা ঠপেহি, ঠপেত্ৰা দক্খিণদিসায ৰিহারপটিপাটিযা ৰিচিনিত্ৰা তং ভিক্খুং আনেহীতি. সো তথা কত্ৰা তং ভিক্খুং দিস্ৰা থেরস্স সন্তিকং আনেসি. থেরো পুচ্ছি ‘‘তৰেদং কাসাৰ’’ন্তি? ‘‘আম, ভন্তে’’তি. কুহিং তে পাতিতন্তি? সো সব্বং আচিক্খি. থেরো তেন কতং ধুরনিক্খেপং সুত্ৰা ইতরং পুচ্ছি ‘‘তযা ইদং কুহিং দিস্ৰা গহিত’’ন্তি? সোপি সব্বং আরোচেসি. ততো তং থেরো আহ ‘‘সচে তে সুদ্ধচিত্তেন গহিতং অভৰিস্স, অনাপত্তিযেৰ তে অস্স, থেয্যচিত্তেন পন গহিতত্তা দুক্কটং আপন্নোসি, তং দেসেত্ৰা অনাপত্তিকো হোতি, ইদঞ্চ কাসাৰং অত্তনো সন্তকং কত্ৰা এতস্সেৰ ভিক্খুনো দেহী’’তি. সো ভিক্খু অমতেনেৰ অভিসিত্তো ৰরমস্সাসপ্পত্তো অহোসি. এৰং ৰত্থু ওলোকেতব্বং.
কালোতি অৰহারকালো. তদেৰ হি ভণ্ডং কদাচি অপ্পগ্ঘং হোতি, কদাচি মহগ্ঘং. তস্মা তং ভণ্ডং যস্মিং কালে অৰহটং, তস্মিংযেৰ কালে যো তস্স অগ্ঘো হোতি, তেন অগ্ঘেন আপত্তি কারেতব্বা. এৰং কালো ওলোকেতব্বো.
দেসোতি অৰহারদেসো. তঞ্হি ভণ্ডং যস্মিং দেসে অৰহটং, তস্মিংযেৰ দেসে যো তস্স অগ্ঘো হোতি, তেন অগ্ঘেন আপত্তি কারেতব্বা. ভণ্ডুট্ঠানদেসে হি ভণ্ডং অপ্পগ্ঘং হোতি, অঞ্ঞত্থ মহগ্ঘং.
ইমস্সপি ¶ চ অত্থস্স দীপনত্থমিদং ৰত্থু – অন্তরসমুদ্দে কির একো ভিক্খু সুসণ্ঠানং নাল়িকেরং লভিত্ৰা ভমং আরোপেত্ৰা সঙ্খথালকসদিসং মনোরমং পানীযথালকং কত্ৰা তত্থেৰ ঠপেত্ৰা চেতিযগিরিং অগমাসি ¶ . অঞ্ঞো ভিক্খু অন্তরসমুদ্দং গন্ত্ৰা তস্মিং ৰিহারে পটিৰসন্তো তং থালকং দিস্ৰা থেয্যচিত্তেন গহেত্ৰা চেতিযগিরিমেৰ আগতো. তস্স তত্থ যাগুং পিৰন্তস্স তং থালকং দিস্ৰা থালকসামিকো ভিক্খু আহ ‘‘কুতো তে ইদং লদ্ধ’’ন্তি. অন্তরসমুদ্দতো মে আনীতন্তি. সো তং ‘‘নেতং তৰ সন্তকং, থেয্যায তে গহিত’’ন্তি সঙ্ঘমজ্ঝং আকড্ঢি. তত্থ চ ৰিনিচ্ছযং অলভিত্ৰা মহাৰিহারং অগমিংসু, তত্থ চ ভেরিং পহরাপেত্ৰা মহাচেতিযসমীপে সন্নিপাতং কত্ৰা ৰিনিচ্ছযং আরভিংসু. ৰিনযধরত্থেরা অৰহারং সঞ্ঞাপেসুং.
তস্মিঞ্চ সন্নিপাতে আভিধম্মিকগোদত্তত্থেরো নাম ৰিনযকুসলো হোতি, সো এৰমাহ ‘‘ইমিনা ইদং থালকং কুহিং অৰহট’’ন্তি? ‘‘অন্তরসমুদ্দে অৰহট’’ন্তি. তত্থ তং কিং অগ্ঘতীতি. ন কিঞ্চি অগ্ঘতি. তত্র হি নাল়িকেরং ভিন্দিত্ৰা মিঞ্জং খাদিত্ৰা কপালং ছড্ডেতি, দারুঅত্থং পন ফরতীতি. ইমস্স ভিক্খুনো এত্থ হত্থকম্মং কিং অগ্ঘতীতি? মাসকং ৰা ঊনমাসকং ৰাতি. অত্থি পন কত্থচি সম্মাসম্বুদ্ধেন মাসকে ৰা ঊনমাসকে ৰা পারাজিকং পঞ্ঞত্তন্তি. এৰং ৰুত্তে ‘‘সাধু সাধু, সুকথিতং সুৰিনিচ্ছিত’’ন্তি একসাধুকারো অহোসি. তেন চ সমযেন ভাতিযরাজাপি চেতিযৰন্দনত্থং নগরতো নিক্খন্তো তং সদ্দং সুত্ৰা ‘‘কিং ইদ’’ন্তি পুচ্ছিত্ৰা সব্বং পটিপাটিযা সুত্ৰা নগরে ভেরিং চরাপেসি ‘‘মযি সন্তে ভিক্খূনম্পি ভিক্খুনীনম্পি গিহীনম্পি অধিকরণং আভিধম্মিকগোদত্তত্থেরেন ৰিনিচ্ছিতং সুৰিনিচ্ছিতং, তস্স ৰিনিচ্ছযে অতিট্ঠমানং রাজাণায ঠপেমী’’তি. এৰং দেসো ওলোকেতব্বো.
অগ্ঘোতি ভণ্ডগ্ঘো. নৰভণ্ডস্স হি যো অগ্ঘো হোতি, সো পচ্ছা পরিহাযতি. যথা নৰধোতো পত্তো অট্ঠ ৰা দস ৰা অগ্ঘতি, সো পচ্ছা ভিন্নো ৰা ছিদ্দো ৰা আণিগণ্ঠিকাহতো ৰা অপ্পগ্ঘো হোতি, তস্মা ন সব্বদা ভণ্ডং পকতিঅগ্ঘেনেৰ কাতব্বন্তি. এৰং অগ্ঘো ওলোকেতব্বো.
পরিভোগোতি ভণ্ডপরিভোগো. পরিভোগেনপি হি ৰাসিআদিভণ্ডস্স অগ্ঘো পরিহাযতি. তস্মা এৰং উপপরিক্খিতব্বং – সচে কোচি কস্সচি পাদগ্ঘনকং ৰাসিং হরতি, তত্র ৰাসিসামিকো পুচ্ছিতব্বো ‘‘তযা অযং ৰাসি কিত্তকেন কীতা’’তি? ‘‘পাদেন, ভন্তে’’তি. কিং পন তে কিণিত্ৰাৰ ঠপিতা, উদাহু নং ৰল়ঞ্জেসীতি? সচে ৰদতি ‘‘একদিৰসং মে দন্তকট্ঠং ¶ ৰা রজনছল্লি ৰা পত্তপচনকদারু ৰা ছিন্নং, ঘংসিত্ৰা ৰা নিসিতা’’তি, অথস্স পোরাণকো ¶ অগ্ঘো ভট্ঠোতি ৰেদিতব্বো. যথা চ ৰাসিযা, এৰং অঞ্জনিযা ৰা অঞ্জনিসলাকায ৰা কুঞ্চিকায ৰা পলালেন ৰা থুসেহি ৰা ইট্ঠকচুণ্ণেন ৰা একৰারং ঘংসিত্ৰা ধোৰিতমত্তেনপি অগ্ঘো ভস্সতি. তিপুমণ্ডলস্স মকরদন্তচ্ছেদনেনপি পরিমজ্জনমত্তেনপি, উদকসাটকস্স সকিং নিৰাসনপারুপনেনপি পরিভোগসীসেন অংসে ৰা সীসে ৰা ঠপনমত্তেনপি, তণ্ডুলাদীনং পপ্ফোটনেনপি ততো একং ৰা দ্ৰে ৰা অপনযনেনপি অন্তমসো একং পাসাণসক্খরং উদ্ধরিত্ৰা ছড্ডিতমত্তেনপি, সপ্পিতেলাদীনং ভাজনন্তরপঅৰত্তনেনপি অন্তমসো ততো মক্খিকং ৰা কিপিল্লিকং ৰা উদ্ধরিত্ৰা ছড্ডিতমত্তেনপি, গুল়পিণ্ডকস্স মধুরভাৰজাননত্থং নখেন ৰিজ্ঝিত্ৰা অণুমত্তং গহিতমত্তেনপি অগ্ঘো ভস্সতি. তস্মা যং কিঞ্চি পাদগ্ঘনকং ৰুত্তনযেনেৰ সামিকেহি পরিভোগেন ঊনং কতং হোতি, ন তং অৰহটো ভিক্খু পারাজিকেন কাতব্বোতি. এৰং অগ্ঘো ওলোকেতব্বো.
এৰং ইমানি তুলযিত্ৰা পঞ্চ ঠানানি ধারেয্য অত্থং ৰিচক্খণো, আপত্তিং ৰা অনাপত্তিং ৰা গরুকং ৰা লহুকং ৰা আপত্তিং যথাঠানে ঠপেয্যাতি. তেনাহু অট্ঠকথাচরিযা –
‘‘সিক্খাপদং সমং তেন, অঞ্ঞং কিঞ্চি ন ৰিজ্জতি;
অনেকনযৰোকিণ্ণং, গম্ভীরত্থৰিনিচ্ছযং.
‘‘তস্মা ৰত্থুম্হি ওতিণ্ণে, ভিক্খুনা ৰিনযঞ্ঞুনা;
ৰিনযানুগ্গহেনেত্থ, করোন্তেন ৰিনিচ্ছযং.
‘‘পাল়িং অট্ঠকথঞ্চেৰ, সাধিপ্পাযমসেসতো;
ওগয্হ অপ্পমত্তেন, করণীযো ৰিনিচ্ছযো.
‘‘আপত্তিদস্সনুস্সাহো, ন কত্তব্বো কুদাচনং;
পস্সিস্সামি অনাপত্তি-মিতি কযিরাথ মানসং.
‘‘পস্সিত্ৰাপি চ আপত্তিং, অৰত্ৰাৰ পুনপ্পুনং;
ৰীমংসিত্ৰাথ ৰিঞ্ঞূহি, সংসন্দিত্ৰা চ তং ৰদে.
‘‘কপ্পিযেপি ¶ ¶ চ ৰত্থুস্মিং, চিত্তস্স লহুৰত্তিনো;
ৰসেন সামঞ্ঞগুণা, চৰন্তীধ পুথুজ্জনা.
‘‘তস্মা পরপরিক্খারং, আসীৰিসমিৰোরগং;
অগ্গিং ৰিয চ সম্পস্সং, নামসেয্য ৰিচক্খণো’’তি. (পারা. অট্ঠ. ১.১৬০-১ তত্রাযং অনুসাসনী);
২৩৩. উত্তরিমনুস্সধম্মারোচনং ৰিনিচ্ছিনন্তেন (পারা. অট্ঠ. ২.১৯৭) পন ‘‘কিং তে অধিগতং. কিন্তি তে অধিগতং, কদা তে অধিগতং, কত্থ তে অধিগতং, কতমে তে কিলেসা পহীনা, কতমেসং ত্ৰং ধম্মানং লাভী’’তি ইমানি ছ ঠানানি ৰিসোধেতব্বানি. সচে হি কোচি ভিক্খু উত্তরিমনুস্সধম্মাধিগমং ব্যাকরেয্য, ন সো এত্তাৰতা সক্কারো কাতব্বো, ইমেসং পন ছন্নং ঠানানং সোধনত্থং এৰং ৰত্তব্বো ‘‘কিং তে অধিগতং, কিং ঝানং উদাহু ৰিমোক্খাদীসু অঞ্ঞতর’’ন্তি. যো হি যেন অধিগতো ধম্মো, সো তস্স পাকটো হোতি. সচে ‘‘ইদং নাম মে অধিগত’’ন্তি ৰদতি, ততো ‘‘কিন্তি তে অধিগত’’ন্তি পুচ্ছিতব্বো, ‘‘অনিচ্চলক্খণাদীসু কিং ধুরং কত্ৰা অট্ঠতিংসায ৰা আরম্মণেসু রূপারূপঅজ্ঝত্তবহিদ্ধাদিভেদেসু ৰা ধম্মেসু কেন মুখেন অভিনিৰিসিত্ৰা’’তি. যো হি যস্সাভিনিৰেসো, সো তস্স পাকটো হোতি. সচে ‘‘অযং নাম মে অভিনিৰেসো, এৰং মযা অধিগত’’ন্তি ৰদতি, ততো ‘‘কদা তে অধিগত’’ন্তি পুচ্ছিতব্বো, ‘‘কিং পুব্বণ্হে, উদাহু মজ্ঝন্হিকাদীসু অঞ্ঞতরস্মিং কালে’’তি. সব্বেসঞ্হি অত্তনা অধিগতকালো পাকটো হোতি. সচে ‘‘অমুকস্মিং নাম কালে অধিগক’’ন্তি ৰদতি, ততো ‘‘কত্থ তে অধিগত’’ন্তি পুচ্ছিতব্বো, ‘‘কিং দিৰাট্ঠানে, উদাহু রত্তিট্ঠানাদীসু অঞ্ঞতরস্মিং ওকাসে’’তি. সব্বেসঞ্হি অত্তনা অধিগতোকাসো পাকটো হোতি. সচে ‘‘অমুকস্মিং নাম মে ওকাসে অধিগত’’ন্তি ৰদতি, ততো ‘‘কতমে তে কিলেসা পহীনা’’তি পুচ্ছিতব্বো, ‘‘কিং পঠমমগ্গৰজ্ঝা, উদাহু দুতিযাদিমগ্গৰজ্ঝা’’তি. সব্বেসঞ্হি অত্তনা অধিগতমগ্গেন পহীনা কিলেসা পাকটা হোন্তি.
সচে ‘‘ইমে নাম মে কিলেসা পহীনা’’তি ৰদতি, ততো ‘‘কতমেসং ত্ৰং ধম্মানং লাভী’’তি পুচ্ছিতব্বো, ‘‘কিং সোতাপত্তিমগ্গস্স, উদাহু সকদাগামিমগ্গাদীসু অঞ্ঞতরস্সা’’তি. সব্বেসঞ্হি অত্তনা অধিগতধম্মো পাকটো ¶ হোতি. সচে ‘‘ইমেসং নামাহং ধম্মানং লাভী’’তি ৰদতি, এত্তাৰতাপিস্স ৰচনং ন সদ্ধাতব্বং. বহুস্সুতা হি উগ্গহপরিপুচ্ছাকুসলা ভিক্খূ ইমানি ছ ঠানানি সোধেতুং সক্কোন্তি, ইমস্স পন ভিক্খুনো আগমনপটিপদা ¶ সোধেতব্বা. যদি আগমনপটিপদা ন সুজ্ঝতি, ‘‘ইমায পটিপদায লোকুত্তরধম্মো নাম ন লব্ভতী’’তি অপনেতব্বো. যদি পনস্স আগমনপটিপদা সুজ্ঝতি, দীঘরত্তং তীসু সিক্খাসু অপ্পমত্তো জাগরিযমনুযুত্তো চতূসু পচ্চযেসু অলগ্গো আকাসে পাণিসমেন চেতসা ৰিহরতীতি পঞ্ঞাযতি, তস্স ভিক্খুনো ব্যাকরণং পটিপদায সদ্ধিং সংসন্দতি. ‘‘সেয্যথাপি নাম গঙ্গোদকং যমুনোদকেন সংসন্দতি সমেতি, এৰমেৰ সুপঞ্ঞত্তা তেন ভগৰতা সাৰকানং নিব্বানগামিনী পটিপদা, সংসন্দতি নিব্বানঞ্চ পটিপদা চা’’তি (দী. নি. ২.২৯৬) ৰুত্তসদিসং হোতি. অপিচ খো ন এত্তকেনপি সক্কারো কাতব্বো. কস্মা? একচ্চস্স হি পুথুজ্জনস্সপি সতো খীণাসৰস্স পটিপত্তিসদিসা পটিপত্তি হোতি, তস্মা সো ভিক্খু তেহি তেহি উপাযেহি উত্তাসেতব্বো. খীণাসৰস্স নাম অসনিযাপি মত্থকে পতমানায ভযং ৰা ছম্ভিতত্তং ৰা লোমহংসো ৰা ন হোতি, পুথুজ্জনস্স অপ্পমত্তকেনপি হোতি.
তত্রিমানি ৰত্থূনি (ম. নি. অট্ঠ. ৩.১০২) – দীঘভাণকঅভযত্থেরো কির একং পিণ্ডপাতিকং পরিগ্গহেতুং অসক্কোন্তো দহরস্স সঞ্ঞং অদাসি. সো তং নহাযমানং কল্যাণীনদীমুখদ্ৰারে নিমুজ্জিত্ৰা পাদে অগ্গহেসি. পিণ্ডপাতিকো ‘‘কুম্ভীলো’’তি সঞ্ঞায মহাসদ্দমকাসি, তদা নং ‘‘পুথুজ্জনো’’তি জানিংসু.
চন্দমুখতিস্সরাজকালে পন মহাৰিহারে সঙ্ঘত্থেরো খীণাসৰো দুব্বলচক্খুকো ৰিহারেযেৰ অচ্ছতি. রাজা ‘‘থেরং পরিগ্গণ্হিস্সামী’’তি ভিক্খূসু ভিক্খাচারং গতেসু অপ্পসদ্দো উপসঙ্কমিত্ৰা সপ্পো ৰিয পাদে অগ্গহেসি. থেরো সিলাথম্ভো ৰিয নিচ্চলো হুত্ৰা ‘‘কো এত্থা’’তি আহ. ‘‘অহং, ভন্তে, তিস্সো’’তি? ‘‘সুগন্ধং ৰাযসি নো তিস্সা’’তি. এৰং খীণাসৰস্স ভযং নাম নত্থি.
একচ্চো পন পুথুজ্জনোপি অতিসূরো হোতি নিব্ভযো. সো রজনীযেন আরম্মণেন পরিগ্গণ্হিতব্বো. ৰসভরাজাপি একং থেরং পরিগ্গণ্হমানো ঘরে নিসীদাপেত্ৰা তস্স সন্তিকে বদরসাল়ৰং মদ্দমানো ¶ নিসীদি. মহাথেরস্স খেল়ো চলিতো, থেরস্স পুথুজ্জনভাৰো আৰিভূতো. খীণাসৰস্স হি রসতণ্হা নাম সুপ্পহীনা, দিব্বেসুপি রসেসু নিকন্তি নাম ন হোতি, তস্মা ইমেহি উপাযেহি পরিগ্গহেত্ৰা সচস্স ভযং ৰা ছম্ভিতত্তং ৰা রসতণ্হা ৰা উপ্পজ্জতি, ‘‘ন চ ত্ৰং অরহা’’তি অপনেতব্বো. সচে পন অভীরু অচ্ছম্ভী অনুত্রাসী হুত্ৰা সীহো ৰিয নিসীদতি, দিব্বারম্মণেপি নিকন্তিং ন জনেতি, অযং ভিক্খু সম্পন্নৰেয্যাকরণো ¶ সমন্তা রাজরাজমহামত্তাদীহি পেসিতং সক্কারং অরহতীতি ৰেদিতব্বো. এৰং তাৰ উত্তরিমনুস্সধম্মারোচনং ৰিনিচ্ছিনিতব্বং.
২৩৪. সকলে পন ৰিনযৰিনিচ্ছযে (পারা. অট্ঠ. ১.৪৫) কোসল্লং পত্থযন্তেন চতুব্বিধো ৰিনযো জানিতব্বো.
চতুব্বিধঞ্হি ৰিনযং, মহাথেরা মহিদ্ধিকা;
নীহরিত্ৰা পকাসেসুং, ধম্মসঙ্গাহকা পুরা.
কতমং চতুব্বিধং? সুত্তং সুত্তানুলোমং আচরিযৰাদং অত্তনোমতিন্তি. যং সন্ধায ৰুত্তং ‘‘আহচ্চপদেন খো, মহারাজ, রসেন আচরিযৰংসেন অধিপ্পাযা’’তি (মি. প. ৪.২.৩). এত্থ হি আহচ্চপদন্তি সুত্তং অধিপ্পেতং. রসোতি সুত্তানুলোমং. আচরিযৰংসোতি আচরিযৰাদো. অধিপ্পাযোতি অত্তনোমতি.
তত্থ সুত্তং নাম সকলৰিনযপিটকে পাল়ি.
সুত্তানুলোমং নাম চত্তারো মহাপদেসা. যে ভগৰতা এৰং ৰুত্তা –
‘‘যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং ন কপ্পতী’তি অপ্পটিক্খিত্তং, তঞ্চে অকপ্পিযং অনুলোমেতি, কপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো ন কপ্পতি. যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং ন কপ্পতী’তি অপ্পটিক্খিত্তং, তঞ্চে কপ্পিযং অনুলোমেতি, অকপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো কপ্পতি. যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং কপ্পতী’তি অননুঞ্ঞাতং, তং চে অকপ্পিযং অনুলোমেতি, কপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো ন কপ্পতি. যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং কপ্পতী’তি অননুঞ্ঞাতং, তঞ্চে কপ্পিযং অনুলোমেতি, অকপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো কপ্পতী’’তি (মহাৰ. ৩০৫).
আচরিযৰাদো ¶ নাম ধম্মসঙ্গাহকেহি পঞ্চহি অরহন্তসতেহি ঠপিতা পাল়িৰিনিমুত্তা ওক্কন্তৰিনিচ্ছযপ্পৰত্তা অট্ঠকথাতন্তি.
অত্তনোমতি ¶ নাম সুত্তসুত্তানুলোমআচরিযৰাদে মুঞ্চিত্ৰা অনুমানেন অত্তনো অনুবুদ্ধিযা নযগ্গাহেন উপট্ঠিতাকারকথনং.
অপিচ সুত্তন্তাভিধম্মৰিনযট্ঠকথাসু আগতো সব্বোপি থেরৰাদো অত্তনোমতি নাম. তং পন অত্তনোমতিং গহেত্ৰা কথেন্তেন ন দল়্হগ্গাহং গহেত্ৰা ৰোহরিতব্বং, কারণং সল্লক্খেত্ৰা অত্থেন পাল়িং, পাল়িযা চ অত্থং সংসন্দিত্ৰা কথেতব্বং, অত্তনোমতি আচরিযৰাদে ওতারেতব্বা. সচে তত্থ ওতরতি চেৰ সমেতি চ, গহেতব্বা. সচে নেৰ ওতরতি ন সমেতি, ন গহেতব্বা. অযঞ্হি অত্তনোমতি নাম সব্বদুব্বলা, অত্তনোমতিতো আচরিযৰাদো বলৰতরো.
আচরিযৰাদোপি সুত্তানুলোমে ওতারেতব্বো. তত্থ ওতরন্তো সমেন্তো এৰ গহেতব্বো, ইতরো ন গহেতব্বো. আচরিযৰাদতো হি সুত্তানুলোমং বলৰতরং.
সুত্তানুলোমম্পি সুত্তে ওতারেতব্বং. তত্থ ওতরন্তং সমেন্তমেৰ গহেতব্বং, ইতরং ন গহেতব্বং. সুত্তানুলোমতো হি সুত্তমেৰ বলৰতরং. সুত্তঞ্হি অপ্পটিৰত্তিযং কারকসঙ্ঘসদিসং বুদ্ধানং ঠিতকালসদিসং. তস্মা যদা দ্ৰে ভিক্খূ সাকচ্ছন্তি, সকৰাদী সুত্তং গহেত্ৰা কথেতি, পরৰাদী সুত্তানুলোমং. তেহি অঞ্ঞমঞ্ঞং খেপং ৰা গরহং ৰা অকত্ৰা সুত্তানুলোমং সুত্তে ওতারেতব্বং. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বং, নো চে, ন গহেতব্বং, সুত্তস্মিংযেৰ ঠাতব্বং. অথাযং সুত্তং গহেত্ৰা কথেতি, পরো আচরিযৰাদং. তেহিপি অঞ্ঞমঞ্ঞং খেপং ৰা গরহং ৰা অকত্ৰা আচরিযৰাদো সুত্তে ওতারেতব্বো. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বো. অনোতরন্তো অসমেন্তো চ গারয্হাচরিযৰাদো ন গহেতব্বো, সুত্তস্মিংযেৰ ঠাতব্বং. অথাযং সুত্তং গহেত্ৰা কথেতি, পরো অত্তনোমতিং. তেহিপি অঞ্ঞমঞ্ঞং খেপং ৰা গরহং ৰা অকত্ৰা অত্তনোমতি সুত্তে ওতারেতব্বা. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বা, নো চে, ন গহেতব্বা, সুত্তস্মিংযেৰ ঠাতব্বং.
অথাযং ¶ সুত্তানুলোমং গহেত্ৰা কথেতি, পরো সুত্তং, সুত্তানুলোমে ওতারেতব্বং. সচে ওতরতি সমেতি, তিস্সো সঙ্গীতিযো আরুল়্হং পাল়িআগতং পঞ্ঞাযতি, গহেতব্বং, নো চে তথা পঞ্ঞাযতি, ন ওতরতি ন সমেতি, বাহিরকসুত্তং ৰা হোতি সিলোকো ৰা অঞ্ঞং ৰা গারয্হসুত্তং গুল়্হৰেস্সন্তরগুল়্হৰিনযৰেদল্লাদীনং অঞ্ঞতরতো আভতং, ন গহেতব্বং, সুত্তানুলোমস্মিংযেৰ ঠাতব্বং. অথাযং সুত্তানুলোমং গহেত্ৰা কথেতি, পরো আচরিযৰাদং. আচরিযৰাদো ¶ সুত্তানুলোমে ওতারেতব্বো. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বো. নো চে, ন গহেতব্বো, সুত্তানুলোমেযেৰ ঠাতব্বং. অথাযং সুত্তানুলোমং গহেত্ৰা কথেতি, পরো অত্তনোমতিং. অত্তনোমতি সুত্তানুলোমে ওতারেতব্বা. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বা. নো চে, ন গহেতব্বা, সুত্তানুলোমেযেৰ ঠাতব্বং.
অথাযং আচরিযৰাদং গহেত্ৰা কথেতি, পরো সুত্তং. সুত্তং আচরিযৰাদে ওতারেতব্বং. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বং. ইতরং গারয্হসুত্তং ন গহেতব্বং, আচরিযৰাদেযেৰ ঠাতব্বং. অথাযং আচরিযৰাদং গহেত্ৰা কথেতি, পরো সুত্তানুলোমং. সুত্তানুলোমং আচরিযৰাদে ওতারেতব্বং. ওতরন্তং সমেন্তমেৰ গহেতব্বং, ইতরং ন গহেতব্বং, আচরিযৰাদেযেৰ ঠাতব্বং. অথাযং আচরিযৰাদং গহেত্ৰা কথেতি, পরো অত্তনোমতিং. অত্তনোমতি আচরিযৰাদে ওতারেতব্বা. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বা. নো চে, ন গহেতব্বা, আচরিযৰাদেযেৰ ঠাতব্বং.
অথ পনাযং অত্তনোমতিং গহেত্ৰা কথেতি, পরো সুত্তং. সুত্তং অত্তনোমতিযং ওতারেতব্বং. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বং. ইতরং গারয্হসুত্তং ন গহেতব্বং, অত্তনোমতিযমেৰ ঠাতব্বং. অথাযং অত্তনোমতিং গহেত্ৰা কথেতি, পরো সুত্তানুলোমং. সুত্তানুলোমং অত্তনোমতিযং ওতারেতব্বং. ওতরন্তং সমেন্তমেৰ গহেতব্বং, ইতরং ন গহেতব্বং, অত্তনোমতিযমেৰ ঠাতব্বং. অথাযং অত্তনোমতিং গহেত্ৰা কথেতি, পরো আচরিযৰাদং. আচরিযৰাদো অত্তনোমতিযং ওতারেতব্বো. সচে ওতরতি সমেতি, গহেতব্বো. ইতরো গারয্হাচরিযৰাদো ন গহেতব্বো, অত্তনোমতিযমেৰ ¶ ঠাতব্বং, অত্তনো গহণমেৰ বলিযং কাতব্বং. সব্বট্ঠানেসু চ খেপো ৰা গরহা ৰা ন কাতব্বাতি.
অথ পনাযং কপ্পিযন্তি গহেত্ৰা কথেতি, পরো অকপ্পিযন্তি, সুত্তে চ সুত্তানুলোমে চ ওতারেতব্বং. সচে কপ্পিযং হোতি, কপ্পিযে ঠাতব্বং. সচে অকপ্পিযং, অকপ্পিযে ঠাতব্বং. অথাযং তস্স কপ্পিযভাৰসাধকং সুত্ততো বহুং কারণঞ্চ ৰিনিচ্ছযঞ্চ দস্সেতি, পরো কারণং ন ৰিন্দতি, কপ্পিযেৰ ঠাতব্বং. অথ পরো তস্স অকপ্পিযভাৰসাধকং সুত্ততো বহুং কারণঞ্চ ৰিনিচ্ছযঞ্চ দস্সেতি, অনেন অত্তনো গহণন্তি কত্ৰা দল়্হং আদায ন ঠাতব্বং, ‘‘সাধূ’’তি সম্পটিচ্ছিত্ৰা অকপ্পিযে এৰ ঠাতব্বং. অথ দ্ৰিন্নম্পি কারণচ্ছাযা দিস্সতি, পটিক্খিত্তভাৰোযেৰ সাধু, অকপ্পিযে ঠাতব্বং. ৰিনযঞ্হি পত্ৰা কপ্পিযাকপ্পিযৰিচারণং আগম্ম রুন্ধিতব্বং, গাল়্হং কত্তব্বং, সোতং পচ্ছিন্দিতব্বং, গরুকভাৰেযেৰ ঠাতব্বং.
অথ ¶ পনাযং অকপ্পিযন্তি গহেত্ৰা কথেতি, পরো কপ্পিযন্তি, সুত্তে চ সুত্তানুলোমে চ ওতারেতব্বং. সচে কপ্পিযং হোতি, কপ্পিযে ঠাতব্বং. সচে অকপ্পিযং, অকপ্পিযে ঠাতব্বং. অথাযং বহূহি সুত্তৰিনিচ্ছযকারণেহি অকপ্পিযভাৰং দস্সেতি, পরো কারণং ন ৰিন্দতি, অকপ্পিযে ঠাতব্বং. অথ পরো বহূহি সুত্তৰিনিচ্ছযকারণেহি কপ্পিযভাৰং দস্সেতি, অযং কারণং ন ৰিন্দতি, কপ্পিযে ঠাতব্বং. অথ দ্ৰিন্নম্পি কারণচ্ছাযা দিস্সতি, অত্তনো গহণং ন ৰিস্সজ্জেতব্বং. যথা চাযং কপ্পিযাকপ্পিযে অকপ্পিযকপ্পিযে চ ৰিনিচ্ছযো ৰুত্তো, এৰং অনাপত্তিআপত্তিৰাদে আপত্তানাপত্তিৰাদে চ, লহুকগরুকাপত্তিৰাদে গরুকলহুকাপত্তিৰাদে চাপি ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. নামমত্তেযেৰ হি এত্থ নানং, যোজনানযে নানং নত্থি, তস্মা ন ৰিত্থারিতং.
এৰং কপ্পিযাকপ্পিযাদিৰিনিচ্ছযে উপ্পন্নে যো সুত্তসুত্তানুলোমআচরিযৰাদঅত্তনোমতীসু অতিরেককারণং লভতি, তস্স ৰাদে ঠাতব্বং, সব্বসো পন কারণৰিনিচ্ছযং অলভন্তেন সুত্তং ন জহিতব্বং, সুত্তস্মিংযেৰ ঠাতব্বন্তি. এৰং সকলৰিনযৰিনিচ্ছযে কোসল্লং পত্থযন্তেন অযং চতুব্বিধো ৰিনযো জানিতব্বো.
ইমঞ্চ পন চতুব্বিধং ৰিনযং ঞত্ৰাপি ৰিনযধরেন পুগ্গলেন তিলক্খণসমন্নাগতেন ভৰিতব্বং. তীণি হি ৰিনযধরস্স লক্খণানি ইচ্ছিতব্বানি. কতমানি ¶ তীণি? সুত্তঞ্চস্স স্ৰাগতং হোতি সুপ্পৰত্তি সুৰিনিচ্ছিতং সুত্ততো অনুব্যঞ্জনসোতি ইদমেকং লক্খণং. ৰিনযে খো পন ঠিতো হোতি অসংহীরোতি ইদং দুতিযং. আচরিযপরম্পরা খো পনস্স সুগ্গহিতা হোতি সুমনসিকতা সূপধারিতাতি ইদং ততিযং.
তত্থ সুত্তং নাম সকলং ৰিনযপিটকং. তদস্স স্ৰাগতং হোতীতি সুট্ঠু আগতং. সুপ্পৰত্তীতি সুট্ঠু পৰত্তং পগুণং ৰাচুগ্গতং. সুৰিনিচ্ছিতং সুত্তসো অনুব্যঞ্জনসোতি পাল়িতো চ পরিপুচ্ছতো চ অট্ঠকথাতো চ সুৰিনিচ্ছিতং হোতি কঙ্খাছেদনং কত্ৰা উগ্গহিতং. ৰিনযে খো পন ঠিতো হোতীতি ৰিনযে লজ্জিভাৰেন পতিট্ঠিতো হোতি. অলজ্জী হি বহুস্সুতোপি সমানো লাভগরুকতায তন্তিং ৰিসংৰাদেত্ৰা উদ্ধম্মং উব্বিনযং সত্থুসাসনং দীপেত্ৰা সাসনে মহন্তং উপদ্দৰং করোতি, সঙ্ঘভেদম্পি সঙ্ঘরাজিম্পি উপ্পাদেতি. লজ্জী পন কুক্কুচ্চকো সিক্খাকামো জীৰিতহেতুপি তন্তিং অৰিসংৰাদেত্ৰা ধম্মমেৰ ৰিনযমেৰ দীপেতি, সত্থুসাসনং গরুকং কত্ৰা ঠপেতি. তথা হি পুব্বে মহাথেরা তিক্খত্তুং ৰাচং নিচ্ছারেসুং ‘‘অনাগতে লজ্জী রক্খিস্সতি, লজ্জী ¶ রক্খিস্সতি, লজ্জী রক্খিস্সতী’’তি (পারা. অট্ঠ. ১.৪৫). এৰং যো লজ্জী, সো ৰিনযং অৰিজহন্তো অৰোক্কমন্তো লজ্জিভাৰেনেৰ ৰিনযে ঠিতো হোতি সুপ্পতিট্ঠিতোতি.
অসংহীরোতি সংহীরো নাম যো পাল়িযং ৰা অট্ঠকথাযং ৰা হেট্ঠতো ৰা উপরিতো ৰা পদপটিপাটিযা ৰা পুচ্ছিযমানো ৰিত্থুনতি ৰিপ্ফন্দতি সন্তিট্ঠিতুং ন সক্কোতি, যং যং পরেন ৰুচ্চতি, তং তং অনুজানাতি, সকৰাদং ছড্ডেত্ৰা পরৰাদং গণ্হাতি. যো পন পাল়িযং ৰা অট্ঠকথাযং ৰা হেট্ঠুপরিযেন ৰা পদপটিপাটিযা ৰা পুচ্ছিযমানো ন ৰিত্থুনতি ন ৰিপ্ফন্দতি, একেকলোমং সণ্ডাসেন গণ্হন্তো ৰিয ‘‘এৰং মযং ৰদাম, এৰং নো আচরিযা ৰদন্তী’’তি ৰিস্সজ্জেতি, যম্হি পাল়ি চ পাল়িৰিনিচ্ছযো চ সুৰণ্ণভাজনে পক্খিত্তসীহৰসা ৰিয পরিক্খযং পরিযাদানং অগচ্ছন্তো তিট্ঠতি, অযং ৰুচ্চতি ‘‘অসংহীরো’’তি.
আচরিযপরম্পরা খো পনস্স সুগ্গহিতা হোতীতি থেরপরম্পরা ৰংসপরম্পরা অস্স সুট্ঠু গহিতা হোতি. সুমনসিকতাতি সুট্ঠু মনসিকতা, আৰজ্জিতমত্তে উজ্জলিতপদীপো ৰিয হোতি. সূপধারিতাতি সুট্ঠু উপধারিতা পুব্বাপরানুসন্ধিতো অত্থতো কারণতো চ উপধারিতা ¶ . অত্তনোমতিং পহায আচরিযসুদ্ধিযা ৰত্তা হোতি, ‘‘ময্হং আচরিযো অসুকাচরিযস্স সন্তিকে উগ্গণ্হি, সো অসুকস্সা’’তি এৰং সব্বং আচরিযপরম্পরং থেরৰাদঙ্গং হরিত্ৰা যাৰ উপালিত্থেরো সম্মাসম্বুদ্ধস্স সন্তিকে উগ্গণ্হীতি পাপেত্ৰা ঠপেতি, ততোপি আহরিত্ৰা উপালিত্থেরো সম্মাসম্বুদ্ধস্স সন্তিকে উগ্গণ্হি, দাসকত্থেরো অত্তনো উপজ্ঝাযস্স উপালিত্থেরস্স, সোণত্থেরো অত্তনো উপজ্ঝাযস্স দাসকত্থেরস্স, সিগ্গৰত্থেরো অত্তনো উপজ্ঝাযস্স সোণত্থেরস্স, মোগ্গলিপুত্ততিস্সত্থেরো অত্তনো উপজ্ঝাযস্স সিগ্গৰত্থেরস্স চণ্ডৰজ্জিত্থেরস্স চাতি এৰং সব্বং আচরিযপরম্পরং থেরৰাদঙ্গং আহরিত্ৰা অত্তনো আচরিযং পাপেত্ৰা ঠপেতি. এৰং উগ্গহিতা হি আচরিযপরম্পরা সুগ্গহিতা হোতি. এৰং অসক্কোন্তেন পন অৰস্সং দ্ৰে তযো পরিৰট্টা উগ্গহেতব্বা. সব্বপচ্ছিমেন হি নযেন যথা আচরিযো আচরিযাচরিযো চ পাল়িঞ্চ পরিপুচ্ছঞ্চ ৰদন্তি, তথা ঞাতুং ৰট্টতি.
ইমেহি চ পন তীহি লক্খণেহি সমন্নাগতেন ৰিনযধরেন ৰত্থুৰিনিচ্ছযত্থং সন্নিপতিতে সঙ্ঘে ওতিণ্ণে ৰত্থুস্মিং চোদকেন চ চুদিতকেন চ ৰুত্তে ৰত্তব্বে সহসা অৰিনিচ্ছিনিত্ৰাৰ ছ ঠানানি ওলোকেতব্বানি. কতমানি ছ? ৰত্থু ওলোকেতব্বং, মাতিকা ওলোকেতব্বা, পদভাজনীযং ওলোকেতব্বং, তিকপরিচ্ছেদো ওলোকেতব্বো, অন্তরাপত্তি ওলোকেতব্বা, অনাপত্তি ওলোকেতব্বাতি.
ৰত্থুং ¶ ওলোকেন্তোপি হি ‘‘তিণেন ৰা পণ্ণেন ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা আগন্তব্বং, ন ত্ৰেৰ নগ্গেন আগন্তব্বং, যো আগচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ৫১৭) এৰং একচ্চং আপত্তিং পস্সতি, সো তং সুত্তং আনেত্ৰা তং অধিকরণং ৰূপসমেস্সতি.
মাতিকং ওলোকেন্তোপি ‘‘সম্পজানমুসাৰাদে পাচিত্তিয’’ন্তিআদিনা (পাচি. ৩) নযেন পঞ্চন্নং আপত্তীনং অঞ্ঞতরং আপত্তিং পস্সতি, সো তং সুত্তং আনেত্ৰা তং অধিকরণং ৰূপসমেস্সতি.
পদভাজনীযং ওলোকেন্তোপি ‘‘অক্খযিতে সরীরে মেথুনং ধম্মং পটিসেৰতি, আপত্তি পারাজিকস্স. যেভুয্যেন খযিতে সরীরে মেথুনং ধম্মং ¶ পটিসেৰতি, আপত্তি থুল্লচ্চযস্সা’’তিআদিনা (পারা. ৫৯ অত্থতো সমানং) নযেন সত্তন্নং আপত্তীনং অঞ্ঞতরং আপত্তিং পস্সতি, সো পদভাজনীযতো সুত্তং আনেত্ৰা তং অধিকরণং ৰূপসমেস্সতি.
তিকপরিচ্ছেদং ওলোকেন্তোপি তিকসঙ্ঘাদিসেসং ৰা তিকপাচিত্তিযং ৰা তিকদুক্কটং ৰা অঞ্ঞতরং ৰা আপত্তিং তিকপরিচ্ছেদে পস্সতি, সো ততো সুত্তং আনেত্ৰা তং অধিকরণং ৰূপসমেস্সতি.
অন্তরাপত্তিং ওলোকেন্তোপি ‘‘পটিলাতং উক্খিপতি, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পাচি. ৩৫৫) এৰং যা সিক্খাপদন্তরেসু অন্তরাপত্তি হোতি, তং পস্সতি, সো তং সুত্তং আনেত্ৰা তং অধিকরণং ৰূপসমেস্সতি.
অনাপত্তিং ওলোকেন্তোপি ‘‘অনাপত্তি ভিক্খু অসাদিযন্তস্স, অথেয্যচিত্তস্স, ন মরণাধিপ্পাযস্স, অনুল্লপনাধিপ্পাযস্স, ন মোচনাধিপ্পাযস্স অসঞ্চিচ্চ অসতিযা অজানন্তস্সা’’তি (পারা. ৭২, ১৩৬, ১৮০, ২২৫, ২৬৩ থোকং থোকং ৰিসদিসং) এৰং তস্মিং তস্মিং সিক্খাপদে নিদ্দিট্ঠং অনাপত্তিং পস্সতি, সো তং সুত্তং আনেত্ৰা তং অধিকরণং ৰূপসমেস্সতি.
যো হি ভিক্খু চতুব্বিধৰিনযকোৰিদো তিলক্খণসম্পন্নো ইমানি ছ ঠানানি ওলোকেত্ৰা অধিকরণং ৰূপসমেস্সতি, তস্স ৰিনিচ্ছযো অপ্পটিৰত্তিযো বুদ্ধেন সযং নিসীদিত্ৰা ৰিনিচ্ছিতসদিসো হোতি. তং চে এৰং ৰিনিচ্ছযকুসলং ভিক্খুং কোচি কতসিক্খাপদৰীতিক্কমো ¶ ভিক্খু উপসঙ্কমিত্ৰা অত্তনো কুক্কুচ্চং পুচ্ছেয্য, তেন সাধুকং সল্লক্খেত্ৰা সচে অনাপত্তি হোতি, ‘‘অনাপত্তী’’তি ৰত্তব্বং. সচে পন আপত্তি হোতি, সা দেসনাগামিনী চে, ‘‘দেসনাগামিনী’’তি ৰত্তব্বং. ৰুট্ঠানগামিনী চে, ‘‘ৰুট্ঠানগামিনী’’তি ৰত্তব্বং. অথস্স পারাজিকচ্ছাযা দিস্সতি, ‘‘পারাজিকাপত্তী’’তি ন ৰত্তব্বং. কস্মা? মেথুনধম্মৰীতিক্কমো হি উত্তরিমনুস্সধম্মৰীতিক্কমো চ ওল়ারিকো, অদিন্নাদানমনউস্সৰিগ্গহৰীতিক্কমা পন সুখুমা চিত্তলহুকা. তে সুখুমেনেৰ আপজ্জতি, সুখুমেন রক্খতি, তস্মা ৰিসেসেন তংৰত্থুকং কুক্কুচ্চং পুচ্ছিযমানো ‘‘আপত্তী’’তি অৰত্ৰা সচস্স আচরিযো ধরতি, ততো তেন সো ভিক্খু ‘‘অম্হাকং আচরিযং পুচ্ছা’’তি পেসেতব্বো. সচে সো ¶ পুন আগন্ত্ৰা ‘‘তুম্হাকং আচরিযো সুত্ততো নযতো ওলোকেত্ৰা ‘সতেকিচ্ছো’তি মং আহা’’তি ৰদতি, ততো তেন সো ‘‘সাধু সুট্ঠু যং আচরিযো ভণতি, তং করোহী’’তি ৰত্তব্বো. অথ পনস্স আচরিযো নত্থি, সদ্ধিং উগ্গহিতত্থেরো পন অত্থি, তস্স সন্তিকং পেসেতব্বো ‘‘অম্হেহি সহ উগ্গহিতত্থেরো গণপামোক্খো, তং গন্ত্ৰা পুচ্ছা’’তি. তেনপি ‘‘সতেকিচ্ছো’’তি ৰিনিচ্ছিতে ‘‘সাধু সুট্ঠু তস্স ৰচনং করোহী’’তি ৰত্তব্বো. অথ তস্স সদ্ধিং উগ্গহিতত্থেরোপি নত্থি, অন্তেৰাসিকো পণ্ডিতো অত্থি, তস্স সন্তিকং পেসেতব্বো ‘‘অসুকদহরং গন্ত্ৰা পুচ্ছা’’তি. তেনপি ‘‘সতেকিচ্ছো’’তি ৰিনিচ্ছিতে ‘‘সাধু সুট্ঠু তস্স ৰচনং করোহী’’তি ৰত্তব্বো. অথ দহরস্সপি পারাজিকচ্ছাযাৰ উপট্ঠাতি, তেনপি ‘‘পারাজিকোসী’’তি ন ৰত্তব্বো. দুল্লভো হি বুদ্ধুপ্পাদো, ততো দুল্লভতরা পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ. এৰং পন ৰত্তব্বো ‘‘ৰিৰিত্তং ওকাসং সম্মজ্জিত্ৰা দিৰাৰিহারং নিসীদিত্ৰা সীলানি ৰিসোধেত্ৰা দ্ৰত্তিংসাকারং তাৰ মনসিকরোহী’’তি. সচে তস্স অরোগং সীলং, কম্মট্ঠানং ঘটযতি, সঙ্খারা পাকটা হুত্ৰা উপট্ঠহন্তি, উপচারপ্পনাপ্পত্তং ৰিয চিত্তং একগ্গং হোতি, দিৰসং অতিক্কন্তম্পি ন জানাতি, সো দিৰসাতিক্কমে উপট্ঠানং আগতো এৰং ৰত্তব্বো ‘‘কীদিসা তে চিত্তপ্পৰত্তী’’তি. আরোচিতায চ চিত্তপৰত্তিযা ৰত্তব্বো ‘‘পব্বজ্জা নাম চিত্তৰিসুদ্ধত্থায, অপ্পমত্তো সমণধম্মং করোহী’’তি.
যস্স পন সীলং ভিন্নং হোতি, তস্স কম্মট্ঠানং ন ঘটযতি, পতোদাভিতুন্নং ৰিয চিত্তং ৰিকম্পতি, ৰিপ্পটিসারগ্গিনা ডয্হতি, তত্তপাসাণে নিসিন্নো ৰিয তঙ্খণেযেৰ ৰুট্ঠাতি. সো আগতো ‘‘কা তে চিত্তপৰত্তী’’তি পুচ্ছিতব্বো. আরোচিতায চিত্তপৰত্তিযা ‘‘নত্থি লোকে রহো নাম পাপকম্মং পকুব্বতো. সব্বপঠমঞ্হি পাপং করোন্তো অত্তনা জানাতি. অথস্স আরক্খদেৰতা পরচিত্তৰিদূ সমণব্রাহ্মণা অঞ্ঞা চ দেৰতা জানন্তি, ত্ৰংযেৰ দানি তৰ সোত্থিং ¶ পরিযেসাহী’’তি ৰত্তব্বো. এৰং কতৰীতিক্কমেনেৰ ভিক্খুনা সযমেৰ আগন্ত্ৰা আরোচিতে পটিপজ্জিতব্বং.
২৩৫. ইদানি যা সা পুব্বে ৰুত্তপ্পভেদা চোদনা, তস্সাযেৰ সম্পত্তিৰিপত্তিজাননত্থং আদিমজ্ঝপরিযোসানাদীনং ৰসেন ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো ¶ . সেয্যথিদং, চোদনায কো আদি, কিং মজ্ঝে, কিং পরিযোসানং? চোদনায ‘‘অহং তং ৰত্তুকামো, করোতু মে আযস্মা ওকাস’’ন্তি এৰং ওকাসকম্মং আদি. ওতিণ্ণেন ৰত্থুনা চোদেত্ৰা সারেত্ৰা ৰিনিচ্ছযো মজ্ঝে. আপত্তিযং ৰা অনাপত্তিযং ৰা পতিট্ঠাপনেন সমথো পরিযোসানং.
চোদনায কতি মূলানি, কতি ৰত্থূনি, কতি ভূমিযো? চোদনায দ্ৰে মূলানি সমূলিকা ৰা অমূলিকা ৰা. তীণি ৰত্থূনি দিট্ঠং সুতং পরিসঙ্কিতং. পঞ্চ ভূমিযো কালেন ৰক্খামি, নো অকালেন, ভূতেন ৰক্খামি, নো অভূতেন, সণ্হেন ৰক্খামি, নো ফরুসেন, অত্থসংহিতেন ৰক্খামি, নো অনত্থসংহিতেন, মেত্তচিত্তো ৰক্খামি, নো দোসন্তরোতি. ইমায চ পন চোদনায চোদকেন পুগ্গলেন ‘‘পরিসুদ্ধকাযসমাচারো নু খোম্হী’’তিআদিনা (পরি. ৪৩৬) নযেন উপালিপঞ্চকেসু ৰুত্তেসু পন্নরসসু ধম্মেসু পতিট্ঠাতব্বং. চুদিতকেন দ্ৰীসু ধম্মেসু পতিট্ঠাতব্বং সচ্চে চ অকুপ্পে চাতি.
অনুৰিজ্জকেন (পরি. ৩৬০) চ চোদকো পুচ্ছিতব্বো ‘‘যং খো ত্ৰং, আৰুসো, ইমং ভিক্খুং চোদেসি, কিম্হি নং চোদেসি, সীলৰিপত্তিযা চোদেসি, আচারৰিপত্তিযা চোদেসি, দিট্ঠিৰিপত্তিযা চোদেসী’’তি. সো চে এৰং ৰদেয্য ‘‘সীলৰিপত্তিযা ৰা চোদেমি, আচারৰিপত্তিযা ৰা চোদেমি, দিট্ঠিৰিপত্তিযা ৰা চোদেমী’’তি. সো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘জানাসি পনাযস্মা সীলৰিপত্তিং, জানাসি আচারৰিপত্তিং, জানাসি দিট্ঠিৰিপত্তি’’ন্তি. সো চে এৰং ৰদেয্য ‘‘জানামি খো অহং, আৰুসো, সীলৰিপত্তিং, জানামি আচারৰিপত্তিং, জানামি দিট্ঠিৰিপত্তি’’ন্তি. সো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘কতমা পনাৰুসো, সীলৰিপত্তি, কতমা আচারৰিপত্তি, কতমা দিট্ঠিৰিপত্তী’’তি? সো চে এৰং ৰদেয্য ‘‘চত্তারি পারাজিকানি তেরস সঙ্ঘাদিসেসা, অযং সীলৰিপত্তি. থুল্লচ্চযং পাচিত্তিযং পাটিদেসনীযং দুক্কটং দুব্ভাসিতং, অযং আচারৰিপত্তি. মিচ্ছাদিট্ঠি অন্তগ্গাহিকা দিট্ঠি, অযং দিট্ঠিৰিপত্তী’’তি.
সো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘যং খো ত্ৰং, আৰুসো, ইমং ভিক্খুং চোদেসি, দিট্ঠেন ৰা চোদেসি, সুতেন ৰা চোদেসি, পরিসঙ্কায ৰা চোদেসী’’তি ¶ . সো চে এৰং ৰদেয্য ‘‘দিট্ঠেন ৰা ¶ চোদেমি, সুতেন ৰা চোদেমি, পরিসঙ্কায ৰা চোদেমী’’তি. সো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘যং খো ত্ৰং, আৰুসো, ইমং ভিক্খুং দিট্ঠেন চোদেসি, কিং তে দিট্ঠং, কিন্তি তে দিট্ঠং, কদা তে দিট্ঠং, কত্থ তে দিট্ঠং, পারাজিকং অজ্ঝাপজ্জন্তো দিট্ঠো, সঙ্ঘাদিসেসং অজ্ঝাপজ্জন্তো দিট্ঠো, থুল্লচ্চযং পাচিত্তিযং পাটিদেসনীযং দুক্কটং দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপজ্জন্তো দিট্ঠো, কত্থ চাযং ভিক্খু অহোসি, কত্থ চ ত্ৰং করোসি, কিঞ্চ ত্ৰং করোসি, কিং অযং ভিক্খু করোতী’’তি?
সো চে এৰং ৰদেয্য ‘‘ন খো অহং, আৰুসো, ইমং ভিক্খুং দিট্ঠেন চোদেমি, অপিচ সুতেন চোদেমী’’তি. সো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘যং খো ত্ৰং, আৰুসো, ইমং ভিক্খুং সুতেন চোদেসি, কিং তে সুতং, কিন্তি তে সুতং, কদা তে সুতং, কত্থ তে সুতং, পারাজিকং অজ্ঝাপন্নোতি সুতং, সঙ্ঘাদিসেসং অজ্ঝাপন্নোতি সুতং, থুল্লচ্চযং পাচিত্তিযং পাটিদেসনীযং দুক্কটং দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নোতি সুতং, ভিক্খুস্স সুতং, ভিক্খুনিযা সুতং, সিক্খমানায সুতং, সামণেরস্স সুতং, সামণেরিযা সুতং, উপাসকস্স সুতং, উপাসিকায সুতং, রাজূনং সুতং, রাজমহামত্তানং সুতং, তিত্থিযানং সুতং, তিত্থিযসাৰকানং সুত’’ন্তি.
সো চে এৰং ৰদেয্য ‘‘ন খো অহং, আৰুসো, ইমং ভিক্খুং সুতেন চোদেমি, অপিচ পরিসঙ্কায চোদেমী’’তি. সো এৰমস্স ৰচনীযো ‘‘যং খো ত্ৰং, আৰুসো, ইমং ভিক্খুং পরিসঙ্কায চোদেসি, কিং পরিসঙ্কসি, কিন্তি পরিসঙ্কসি, কদা পরিসঙ্কসি, কত্থ পরিসঙ্কসি? পারাজিকং ধম্মং অজ্ঝাপন্নোতি পরিসঙ্কসি, সঙ্ঘাদিসেসং থুল্লচ্চযং পাচিত্তিযং পাটিদেসনীযং দুক্কটং দুব্ভাসিতং অজ্ঝাপন্নোতি পরিসঙ্কসি, ভিক্খুস্স সুত্ৰা পরিসঙ্কসি, ভিক্খুনিযা সুত্ৰা…পে… তিত্থিযসাৰকানং সুত্ৰা পরিসঙ্কসী’’তি.
দিট্ঠং দিট্ঠেন সমেতি, দিট্ঠেন সংসন্দতে দিট্ঠং;
দিট্ঠং পটিচ্চ ন উপেতি, অসুদ্ধপরিসঙ্কিতো;
সো পুগ্গলো পটিঞ্ঞায, কাতব্বো তেনুপোসথো.
সুতং সুতেন সমেতি, সুতেন সংসন্দতে সুতং;
সুতং পটিচ্চ ন উপেতি, অসুদ্ধপরিসঙ্কিতো;
সো পুগ্গলো পটিঞ্ঞায, কাতব্বো তেনুপোসথো.
মুতং ¶ ¶ মুতেন সমেতি, মুতেন সংসন্দতে মুতং;
মুতং পটিচ্চ ন উপেতি, অসুদ্ধপরিসঙ্কিতো;
সো পুগ্গলো পটিঞ্ঞায, কাতব্বো তেনুপোসথো.
পটিঞ্ঞা লজ্জীসু কতা, অলজ্জীসু এৰং ন ৰিজ্জতি;
বহুম্পি অলজ্জী ভাসেয্য, ৰত্তানুসন্ধিতেন কারযেতি. (পরি. ৩৫৯);
অপিচেত্থ সঙ্গামাৰচরেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমন্তেন নীচচিত্তেন সঙ্ঘো উপসঙ্কমিতব্বো রজোহরণসমেন চিত্তেন, আসনকুসলেন ভৰিতব্বং নিসজ্জকুসলেন, থেরে ভিক্খূ অনুপখজ্জন্তেন নৰে ভিক্খূ আসনেন অপ্পটিবাহন্তেন যথাপতিরূপে আসনে নিসীদিতব্বং, অনানাকথিকেন ভৰিতব্বং অতিরচ্ছানকথিকেন, সামং ৰা ধম্মো ভাসিতব্বো, পরো ৰা অজ্ঝেসিতব্বো, অরিযো ৰা তুণ্হীভাৰো নাতিমঞ্ঞিতব্বো.
সঙ্ঘেন অনুমতেন পুগ্গলেন অনুৰিজ্জকেন অনুৰিজ্জিতুকামেন ন উপজ্ঝাযো পুচ্ছিতব্বো, ন আচরিযো পুচ্ছিতব্বো, ন সদ্ধিৰিহারিকো পুচ্ছিতব্বো, ন অন্তেৰাসিকো পুচ্ছিতব্বো, ন সমানুপজ্ঝাযকো পুচ্ছিতব্বো, ন সমানাচরিযকো পুচ্ছিতব্বো, ন জাতি পুচ্ছিতব্বা, ন নামং পুচ্ছিতব্বং, ন গোত্তং পুচ্ছিতব্বং, ন আগমো পুচ্ছিতব্বো, ন কুলপদেসো পুচ্ছিতব্বো, ন জাতিভূমি পুচ্ছিতব্বা. তং কিংকারণা? অত্রস্স পেমং ৰা দোসো ৰা, পেমে ৰা সতি দোসে ৰা ছন্দাপি গচ্ছেয্য দোসাপি গচ্ছেয্য মোহাপি গচ্ছেয্য ভযাপি গচ্ছেয্যাতি.
সঙ্ঘেন অনুমতেন পুগ্গলেন অনুৰিজ্জকেন অনুৰিজ্জিতুকামেন সঙ্ঘগরুকেন ভৰিতব্বং, নো পুগ্গলগরুকেন, সদ্ধম্মগরুকেন ভৰিতব্বং, নো আমিসগরুকেন, অত্থৰসিকেন ভৰিতব্বং, নো পরিসকপ্পিকেন, কালেন অনুৰিজ্জিতব্বং, নো অকালেন, ভূতেন অনুৰিজ্জিতব্বং, নো অভূতেন, সণ্হেন অনুৰিজ্জিতব্বং, নো ফরুসেন, অত্থসংহিতেন অনুৰিজ্জিতব্বং, নো অনত্থসংহিতেন, মেত্তচিত্তেন অনুৰিজ্জিতব্বং, নো দোসন্তরেন, ন উপকণ্ণকজপ্পিনা ভৰিতব্বং, ন জিম্হং পেক্খিতব্বং, ন অক্খি নিখণিতব্বং, ন ভমুকং উক্খিপিতব্বং, ন সীসং উক্খিপিতব্বং, ন হত্থৰিকারো কাতব্বো, ন হত্থমুদ্দা দস্সেতব্বা.
আসনকুসলেন ¶ ভৰিতব্বং নিসজ্জকুসলেন, যুগমত্তং পেক্খন্তেন অত্থং অনুৰিধিযন্তেন সকে ¶ আসনে নিসীদিতব্বং, ন চ আসনা ৰুট্ঠাতব্বং, ন ৰীতিহাতব্বং, ন কুম্মগ্গো সেৰিতব্বো, ন বাহাৰিক্খেপকং ভণিতব্বং, অতুরিতেন ভৰিতব্বং অসাহসিকেন, অচণ্ডিকতেন ভৰিতব্বং ৰচনক্খমেন, মেত্তচিত্তেন ভৰিতব্বং হিতানুকম্পিনা, কারুণিকেন ভৰিতব্বং হিতপরিসক্কিনা, অসম্ফপ্পলাপিনা ভৰিতব্বং পরিযন্তভাণিনা, অৰেরৰসিকেন ভৰিতব্বং অনসুরুত্তেন, অত্তা পরিগ্গহেতব্বো, পরো পরিগ্গহেতব্বো, চোদকো পরিগ্গহেতব্বো, চুদিতকো পরিগ্গহেতব্বো, অধম্মচোদকো পরিগ্গহেতব্বো, অধম্মচুদিতকো পরিগ্গহেতব্বো, ধম্মচোদকো পরিগ্গহেতব্বো, ধম্মচুদিতকো পরিগ্গহেতব্বো, ৰুত্তং অহাপেন্তেন অৰুত্তং অপ্পকাসেন্তেন ওতিণ্ণানি পদব্যঞ্জনানি সাধুকং উগ্গহেত্ৰা পরো পরিপুচ্ছিত্ৰা যথাপটিঞ্ঞায কারেতব্বো, মন্দো হাসেতব্বো, ভীরু অস্সাসেতব্বো, চণ্ডো নিসেধেতব্বো, অসুচি ৰিভাৰেতব্বো, উজুমদ্দৰেন ন ছন্দাগতি গন্তব্বা, ন দোসাগতি গন্তব্বা, ন মোহাগতি গন্তব্বা, ন ভযাগতি গন্তব্বা, মজ্ঝত্তেন ভৰিতব্বং ধম্মেসু চ পুগ্গলেসু চ, এৰঞ্চ পন অনুৰিজ্জকো অনুৰিজ্জমানো সত্থু চেৰ সাসনকরো হোতি, ৰিঞ্ঞূনঞ্চ সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চাতি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
চোদনাদিৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৩২. গরুকাপত্তিৰুট্ঠানৰিনিচ্ছযকথা
২৩৬. গরুকাপত্তিৰুট্ঠানন্তি ¶ পরিৰাসমানত্তাদীহি ৰিনযকম্মেহি গরুকাপত্তিতো ৰুট্ঠানং. তত্থ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) তিৰিধো পরিৰাসো পটিচ্ছন্নপরিৰাসো সুদ্ধন্তপরিৰাসো সমোধানপরিৰাসোতি. তেসু পটিচ্ছন্নপরিৰাসো তাৰ যথাপটিচ্ছন্নায আপত্তিযা দাতব্বো. কস্সচি হি একাহপ্পটিচ্ছন্না আপত্তি হোতি, কস্সচি দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্না, কস্সচি একাপত্তি হোতি, কস্সচি দ্ৰে তিস্সো ততুত্তরি ৰা. তস্মা পটিচ্ছন্নপরিৰাসং দেন্তেন ¶ পঠমং তাৰ পটিচ্ছন্নভাৰো জানিতব্বো. অযঞ্হি আপত্তি নাম দসহাকারেহি পটিচ্ছন্না হোতি.
তত্রাযং মাতিকা – আপত্তি চ হোতি আপত্তিসঞ্ঞী চ, পকতত্তো চ হোতি পকতত্তসঞ্ঞী চ, অনন্তরাযিকো চ হোতি অনন্তরাযিকসঞ্ঞী চ, পহু চ হোতি পহুসঞ্ঞী চ, ছাদেতুকামো চ হোতি ছাদেতি চাতি. তত্থ আপত্তি চ হোতি আপত্তিসঞ্ঞী চাতি যং আপন্নো, সা আপত্তিযেৰ হোতি, সোপি চ তত্থ আপত্তিসঞ্ঞীযেৰ. ইতি জানন্তো ছাদেতি, ছন্না হোতি, অথ পনাযং তত্থ অনাপত্তিসঞ্ঞী, অচ্ছন্না হোতি. অনাপত্তি পন আপত্তিসঞ্ঞাযপি অনাপত্তিসঞ্ঞাযপি ছাদেন্তেন অচ্ছাদিতাৰ হোতি, লহুকং ৰা গরুকাতি গরুকং ৰা লহুকাতি ছাদেতি, অলজ্জিপক্খে তিট্ঠতি, আপত্তি পন অচ্ছন্না হোতি, গরুকং লহুকাতি মঞ্ঞমানো দেসেতি, নেৰ দেসিতা হোতি, ন ছন্না, গরুকং ৰা গরুকাতি ঞত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি, গরুকলহুকভাৰং ন জানাতি, আপত্তিং ছাদেমীতি ছাদেতি, ছন্নাৰ হোতি.
পকতত্তোতি তিৰিধং উক্খেপনীযকম্মং অকতো. সো চে পকতত্তসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. অথ ‘‘ময্হং সঙ্ঘেন কম্মং কত’’ন্তি অপকতত্তসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, অচ্ছন্না হোতি. অপকতত্তেন পন পকতত্তসঞ্ঞিনা ৰা অপকতত্তসঞ্ঞিনা ৰা ছাদিতাপি অচ্ছন্নাৰ হোতি. ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘আপজ্জতি গরুকং সাৰসেসং,
ছাদেতি অনাদরিযং পটিচ্চ;
ন ¶ ভিক্খুনী নো চ ফুসেয্য ৰজ্জং,
পঞ্হা মেসা কুসলেহি চিন্তিতা’’তি. (পরি. ৪৮১) –
অযঞ্হি পঞ্হো উক্খিত্তকেন কথিতো.
অনন্তরাযিকোতি যস্স দসসু অন্তরাযেসু একোপি নত্থি, সো চে অনন্তরাযিকসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. সচেপি সো ভীরুজাতিকতায অন্ধকারে অমনুস্সচণ্ডমিগভযেন অন্তরাযিকসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, অচ্ছন্নাৰ হোতি. যস্সপি পব্বতৰিহারে ৰসন্তস্স কন্দরং ¶ ৰা নদিং ৰা অতিক্কমিত্ৰা আরোচেতব্বং হোতি, অন্তরামগ্গে চ চণ্ডৰাল়অমনুস্সাদিভযং অত্থি, মগ্গে অজগরা নিপজ্জন্তি, নদী পূরা হোতি, এতস্মিং পন সতিযেৰ অন্তরাযে অন্তরাযিকসঞ্ঞী ছাদেতি, অচ্ছন্না হোতি. অন্তরাযিকস্স পন অন্তরাযিকসঞ্ঞায ছাদযতো অচ্ছন্নাৰ.
পহূতি সো সক্কোতি ভিক্খুনো সন্তিকং গন্তুঞ্চেৰ আরোচেতুঞ্চ, সো চে পহুসঞ্ঞী হুত্ৰা ছাদেতি, ছন্না হোতি. সচস্স মুখে অপ্পমত্তকো গণ্ডো ৰা হোতি, হনুকৰাতো ৰা ৰিজ্ঝতি, দন্তো ৰা রুজ্জতি, ভিক্খা ৰা মন্দা লদ্ধা হোতি, তাৰতকেন পন নেৰ ৰত্তুং ন সক্কোতি, ন গন্তুং, অপিচ খো ‘‘ন সক্কোমী’’তি সঞ্ঞী হোতি, অযং পহু হুত্ৰা অপ্পহুসঞ্ঞী নাম. ইমিনা ছাদিতাপি অচ্ছাদিতা. অপ্পহুনা পন ৰত্তুং ৰা গন্তুং ৰা অসমত্থেন পহুসঞ্ঞিনা ৰা অপ্পহুসঞ্ঞিনা ৰা ছাদিতা হোতি, অচ্ছাদিতাৰ.
ছাদেতুকামো চ হোতি ছাদেতি চাতি ইদং উত্তানত্থমেৰ. সচে পন ‘‘ছাদেস্সামী’’তি ধুরনিক্খেপং কত্ৰা পুরেভত্তে ৰা পচ্ছাভত্তে ৰা পঠমযামাদীসু ৰা লজ্জিধম্মং ওক্কমিত্ৰা অন্তোঅরুণেযেৰ আরোচেতি, অযং ছাদেতুকামো ন ছাদেতি নাম. যস্স পন অভিক্খুকে ঠানে ৰসন্তস্স আপজ্জিত্ৰা সভাগস্স ভিক্খুনো আগমনং আগমেন্তস্স, সভাগস্স সন্তিকং ৰা গচ্ছন্তস্স অড্ঢমাসোপি মাসোপি অতিক্কমতি, অযং ন ছাদেতুকামো ছাদেতি নাম, অযম্পি অচ্ছন্নাৰ হোতি. যো পন আপন্নমত্তোৰ অগ্গিং অক্কন্তপুরিসো ৰিয সহসা পক্কমিত্ৰা সভাগট্ঠানং গন্ত্ৰা আৰিকরোতি, অযং ন ছাদেতুকামোৰ ন ছাদেতি নাম. সচে পন সভাগং দিস্ৰাপি ‘‘অযং মে উপজ্ঝাযো ৰা আচরিযো ৰা’’তি লজ্জায নারোচেতি, ছন্নাৰ হোতি আপত্তি. উপজ্ঝাযাদিভাৰো হি ইধ অপ্পমাণং, অৰেরিসভাগমত্তমেৰ পমাণং. তস্মা অৰেরিসভাগস্স ¶ সন্তিকে আরোচেতব্বা. যো পন ৰিসভাগো হোতি সুত্ৰা পকাসেতুকামো, এৰরূপস্স উপজ্ঝাযস্সপি সন্তিকে ন আরোচেতব্বা.
তত্থ পুরেভত্তং ৰা আপত্তিং আপন্নো হোতু পচ্ছাভত্তং ৰা দিৰা ৰা রত্তিং ৰা, যাৰ অরুণং ন উগ্গচ্ছতি, তাৰ আরোচেতব্বং. উদ্ধস্তে ¶ অরুণে পটিচ্ছন্না হোতি, পটিচ্ছাদনপচ্চযা চ দুক্কটং আপজ্জতি, সভাগসঙ্ঘাদিসেসং আপন্নস্স পন সন্তিকে আৰিকাতুং ন ৰট্টতি. সচে আৰিকরোতি, আপত্তি আৰিকতা হোতি, দুক্কটা পন ন মুচ্চতি. তস্মা সুদ্ধস্স সন্তিকে আৰিকাতব্বা. আৰিকরোন্তো চ ‘‘তুয্হং সন্তিকে একং আপত্তিং আৰিকরোমী’’তি ৰা ‘‘আচিক্খামী’’তি ৰা আরোচেমী’’তি ৰা ‘‘মম একং আপত্তিং আপন্নভাৰং জানাহী’’তি ৰা ৰদতু, ‘‘একং গরুকাপত্তিং আৰিকরোমী’’তিআদিনা ৰা নযেন ৰদতু, সব্বেহিপি আকারেহি অপ্পটিচ্ছন্নাৰ হোতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. সচে পন ‘‘লহুকাপত্তিং আৰিকরোমী’’তিআদিনা নযেন ৰদতি, পটিচ্ছন্নাৰ হোতি. ৰত্থুং আরোচেতি, আপত্তিং আরোচেতি, উভযং আরোচেতি, তিৰিধেনপি আরোচিতাৰ হোতি.
২৩৭. ইতি ইমানি দস কারণানি উপপরিক্খিত্ৰা পটিচ্ছন্নপরিৰাসং দেন্তেন পঠমমেৰ পটিচ্ছন্নভাৰো জানিতব্বো, ততো পটিচ্ছন্নদিৰসে চ আপত্তিযো চ সল্লক্খেত্ৰা সচে একাহপ্পটিচ্ছন্না হোতি, ‘‘অহং, ভন্তে, একং আপত্তিং আপজ্জিং সঞ্চেতনিকং সুক্কৰিস্সট্ঠিং একাহপ্পটিচ্ছন্ন’’ন্তি এৰং যাচাপেত্ৰা খন্ধকে (চূল়ৰ. ৯৮) আগতনযেনেৰ কম্মৰাচং ৰত্ৰা পরিৰাসো দাতব্বো. অথ দ্ৰীহতীহাদিপটিচ্ছন্না হোতি, ‘‘দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্নং, তীহপ্পটিচ্ছন্নং, চতূহপ্পটিচ্ছন্নং, পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং…পে… চুদ্দসাহপ্পটিচ্ছন্ন’’ন্তি এৰং যাৰ চুদ্দসদিৰসানি দিৰসৰসেন যোজনা কাতব্বা, পঞ্চদসদিৰসপটিচ্ছন্নায ‘‘পক্খপটিচ্ছন্ন’’ন্তি যোজনা কাতব্বা. ততো যাৰ একূনতিংসতিমো দিৰসো, তাৰ ‘‘অতিরেকপক্খপটিচ্ছন্ন’’ন্তি, ততো ‘‘মাসপটিচ্ছন্নং, অতিরেকমাসপটিচ্ছন্নং, দ্ৰেমাসপটিচ্ছন্নং, অতিরেকদ্ৰেমাসপটিচ্ছন্নং, তেমাস…পে… অতিরেকএকাদসমাসপটিচ্ছন্ন’’ন্তি এৰং যোজনা কাতব্বা. সংৰচ্ছরে পুণ্ণে ‘‘একসংৰচ্ছরপটিচ্ছন্ন’’ন্তি, ততো পরং ‘‘অতিরেকসংৰচ্ছরং, দ্ৰেসংৰচ্ছর’’ন্তি এৰং যাৰ ‘‘সট্ঠিসংৰচ্ছরং, অতিরেকসট্ঠিসংৰচ্ছরপটিচ্ছন্ন’’ন্তি ৰা ততো ৰা ভিয্যোপি ৰত্ৰা যোজনা কাতব্বা.
সচে পন দ্ৰে তিস্সো ততুত্তরি ৰা আপত্তিযো হোন্তি, যথা ‘‘একং আপত্তি’’ন্তি ৰুত্তং, এৰং ‘‘দ্ৰে আপত্তিযো, তিস্সো আপত্তিযো’’তি ৰত্তব্বং. ততো পরং পন সতং ৰা হোতু সহস্সং ৰা ¶ , ‘‘সম্বহুলা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি. নানাৰত্থুকাসুপি ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা ¶ আপত্তিযো আপজ্জিং একং সুক্কৰিস্সট্ঠিং, একং কাযসংসগ্গং, একং দুট্ঠুল্লৰাচং, একং অত্তকামং, একং সঞ্চরিত্তং, একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং গণনৰসেন ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং নানাৰত্থুকা একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং ৰত্থুকিত্তনৰসেন ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং নামমত্তৰসেন ৰা যোজনা কাতব্বা. তত্থ নামং দুৰিধং সজাতিসাধারণং সব্বসাধারণঞ্চ. তত্থ সঙ্ঘাদিসেসোতি সজাতিসাধারণং. আপত্তীতি সব্বসাধারণং. তস্মা ‘‘সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো’’তি এৰং সব্বসাধারণনামৰসেনপি ৰট্টতি. ইদঞ্হি পরিৰাসাদিৰিনযকম্মং ৰত্থুৰসেন গোত্তৰসেন নামৰসেন আপত্তিৰসেন চ কাতুং ৰট্টতিযেৰ.
তত্থ সুক্কৰিস্সট্ঠীতি ৰত্থু চেৰ গোত্তঞ্চ. সঙ্ঘাদিসেসোতি নামঞ্চেৰ আপত্তি চ. তত্থ ‘‘সুক্কৰিস্সট্ঠিং কাযসংসগ্গ’’ন্তিআদিনা ৰচনেনপি ‘‘নানাৰত্থুকাযো’’তি ৰচনেনপি ৰত্থু চেৰ গোত্তঞ্চ গহিতং হোতি. ‘‘সঙ্ঘাদিসেসো’’তি ৰচনেনপি ‘‘আপত্তিযো’’তি ৰচনেনপি নামঞ্চেৰ আপত্তি চ গহিতা হোতি. তস্মা এতেসু যস্স কস্সচি ৰসেন কম্মৰাচা কাতব্বা. ইধ পন সব্বাপত্তীনং সাধারণৰসেন সম্বহুলনযেনেৰ চ সব্বত্থ কম্মৰাচং যোজেত্ৰা দস্সযিস্সাম. একঞ্হি আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ‘‘সম্বহুলা’’তি ৰিনযকম্মং করোন্তস্সপি ৰুট্ঠাতি একং ৰিনা সম্বহুলানং অভাৰতো. সম্বহুলা পন আপজ্জিত্ৰা ‘‘একং আপজ্জি’’ন্তি করোন্তস্স ন ৰুট্ঠাতি, তস্মা সম্বহুলনযেনেৰ যোজযিস্সাম. সেয্যথিদং – পটিচ্ছন্নপরিৰাসং দেন্তেন সচে একাহপ্পটিচ্ছন্না আপত্তি হোতি.
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচামি. অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, দুতিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচামি. অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো ¶ , ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচামীতি –
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং যো যো আপন্নো হোতি, তস্স তস্স নামং গহেত্ৰা কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ তেন ভিক্খুনা মাল়কসীমাযমেৰ ‘‘পরিৰাসং সমাদিযামি, ৰত্তং সমাদিযামী’’তি ৰত্তং সমাদাতব্বং, সমাদিযিত্ৰা তত্থেৰ সঙ্ঘস্স আরোচেতব্বং. আরোচেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ¶ একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং. ইমঞ্চ অত্থং গহেত্ৰা যায কাযচি ৰাচায আরোচেতুং ৰট্টতিযেৰ.
আরোচেত্ৰা ¶ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) সচে নিক্খিপিতুকামো হোতি, ‘‘পরিৰাসং নিক্খিপামি, ৰত্তং নিক্খিপামী’’তি নিক্খিপিতব্বং. একপদেনপি চেত্থ নিক্খিত্তো হোতি পরিৰাসো, দ্ৰীহি পন সুনিক্খিত্তোযেৰ. সমাদানেপি এসেৰ নযো. নিক্খিত্তকালতো পট্ঠায পকতত্তট্ঠানে তিট্ঠতি. মাল়কতো ভিক্খূসু নিক্খন্তেসু একস্সপি সন্তিকে নিক্খিপিতুং ৰট্টতি, মাল়কতো নিক্খমিত্ৰা সতিং পটিলভন্তেন সহগচ্ছন্তস্স সন্তিকে নিক্খিপিতব্বং. সচে সোপি পক্কন্তো, অঞ্ঞস্স যস্স মাল়কে নারোচিতং, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. আরোচেন্তেন চ অৰসানে ‘‘ৰেদিযতীতি মং আযস্মা ধারেতূ’’তি ৰত্তব্বং. দ্ৰিন্নং আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তা ধারেন্তূ’’তি, তিণ্ণং আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তো ধারেন্তূ’’তি ৰত্তব্বং. সচে অপ্পভিক্খুকো ৰিহারো হোতি, সভাগা ভিক্খূ ৰসন্তি, ৰত্তং অনিক্খিপিত্ৰা ৰিহারেযেৰ রত্তিপরিগ্গহো কাতব্বো. অথ ন সক্কা সোধেতুং, ৰুত্তনযেনেৰ ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা পচ্চূসসমযে একেন ভিক্খুনা সদ্ধিং পরিক্খিত্তস্স ৰিহারস্স পরিক্খেপতো, অপরিক্খিত্তস্স ৰিহারস্স পরিক্খেপারহট্ঠানতো দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কমিত্ৰা মহামগ্গতো ওক্কম্ম গুম্বেন ৰা ৰতিযা ৰা পটিচ্ছন্নট্ঠানে নিসীদিতব্বং, অন্তোঅরুণেযেৰ ৰুত্তনযেন ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা আরোচেতব্বং. আরোচেন্তেন সচে নৰকতরো হোতি, ‘‘আৰুসো’’তি ৰত্তব্বং. সচে ৰুড্ঢতরো, ‘‘ভন্তে’’তি ৰত্তব্বং. সচে অঞ্ঞো কোচি ভিক্খু কেনচিদেৰ করণীযেন তং ঠানং আগচ্ছতি, সচে এস তং পস্সতি, সদ্দং ৰাস্স সুণাতি, আরোচেতব্বং, অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদো চ. অথ দ্ৰাদসহত্থং উপচারং ওক্কমিত্ৰা অজানন্তস্সেৰ গচ্ছতি, রত্তিচ্ছেদো হোতিযেৰ, ৰত্তভেদো পন নত্থি, উগ্গতে অরুণে ৰত্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে সো ভিক্খু কেনচিদেৰ করণীযেন পক্কন্তো হোতি, যং অঞ্ঞং সব্বপঠমং পস্সতি, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. ৰিহারং গন্ত্ৰাপি যং পঠমং পস্সতি, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. অযং নিক্খিত্তৰত্তস্স পরিহারো.
২৩৮. এৰং ¶ যত্তকানি দিৰসানি আপত্তি পটিচ্ছন্না হোতি, তত্তকানি ততো অধিকতরানি ৰা কুক্কুচ্চৰিনোদনত্থায পরিৰসিত্ৰা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা মানত্তং যাচিতব্বং. অযঞ্হি ৰত্তে সমাদিন্নে এৰ মানত্তারহো হোতি নিক্খিত্তৰত্তেন পরিৰুত্থত্তা. অনিক্খিত্তৰত্তস্স পন পুন সমাদানকিচ্চং নত্থি. সো হি পটিচ্ছন্নদিৰসাতিক্কমেনেৰ মানত্তারহো হোতি, তস্মা তস্স মানত্তং দাতব্বমেৰ. তং দেন্তেন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং ¶ আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামি. অহং, ভন্তে…পে… সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো, দুতিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামি. অহং, ভন্তে…পে… সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো, ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি –
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং ¶ সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং ¶ কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ তেন ভিক্খুনা মাল়কসীমাযমেৰ ‘‘মানত্তং সমাদিযামি, ৰত্তং সমাদিযামী’’তি ৰত্তং সমাদাতব্বং, সমাদিযিত্ৰা তত্থেৰ সঙ্ঘস্স আরোচেতব্বং. আরোচেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং. ইমঞ্চ পন অত্থং গহেত্ৰা যায কাযচি ৰাচায আরোচেতুং ৰট্টতিযেৰ.
আরোচেত্ৰা ¶ সচে নিক্খিপিতুকামো হোতি, ‘‘মানত্তং নিক্খিপামি, ৰত্তং নিক্খিপামী’’তি সঙ্ঘমজ্ঝে নিক্খিপিতব্বং. মাল়কতো ভিক্খূসু নিক্খন্তেসু একস্সপি সন্তিকে নিক্খিপিতুং ৰট্টতি. মাল়কতো নিক্খমিত্ৰা সতিং পটিলভন্তেন সহগচ্ছন্তস্স সন্তিকে নিক্খিপিতব্বং. সচে সোপি পক্কন্তো, অঞ্ঞস্স যস্স মাল়কে নারোচিতং, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. আরোচেন্তেন পন অৰসানে ‘‘ৰেদিযতীতি মং আযস্মা ধারেতূ’’তি ৰত্তব্বং. দ্ৰিন্নং আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তা ধারেন্তূ’’তি, তিণ্ণং আরোচেন্তেন ‘‘আযস্মন্তো ধারেন্তূ’’তি ৰত্তব্বং. নিক্খিত্তকালতো পট্ঠায পকতত্তট্ঠানে তিট্ঠতি. সচে অপ্পভিক্খুকো ৰিহারো হোতি, সভাগা ভিক্খূ ৰসন্তি, ৰত্তং অনিক্খিপিত্ৰা অন্তোৰিহারেযেৰ রত্তিযো গণেতব্বা. অথ ন সক্কা সোধেতুং, ৰুত্তনযেনেৰ ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা পচ্চূসসমযে চতূহি পঞ্চহি ৰা ভিক্খূহি সদ্ধিং পরিক্খিত্তস্স ৰিহারস্স পরিক্খেপতো, অপরিক্খিত্তস্স পরিক্খেপারহট্ঠানতো দ্ৰে লেড্ডুপাতে অতিক্কমিত্ৰা মহামগ্গতো ওক্কম্ম গুম্বেন ৰা ৰতিযা ৰা পটিচ্ছন্নট্ঠানে নিসীদিতব্বং, অন্তোঅরুণেযেৰ ৰুত্তনযেন ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা আরোচেতব্বং. সচে অঞ্ঞো কোচি ভিক্খু কেনচিদেৰ করণীযেন তং ঠানং আগচ্ছতি, সচে এস তং পস্সতি, সদ্দং ৰাস্স সুণাতি, আরোচেতব্বং. অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদো চ, অথ দ্ৰাদসহত্থং উপচারং ওক্কমিত্ৰা অজানন্তস্সেৰ গচ্ছতি, রত্তিচ্ছেদো হোতি এৰ, ৰত্তভেদো ¶ পন নত্থি. আরোচিতকালতো পট্ঠায একং ভিক্খুং ঠপেত্ৰা সেসেহি সতি করণীযে গন্তুম্পি ৰট্টতি, অরুণে উট্ঠিতে তস্স ভিক্খুস্স সন্তিকে ৰত্তং নিক্খিপিতব্বং. সচে সোপি কেনচি কম্মেন পুরে অরুণেযেৰ গচ্ছতি, অঞ্ঞং ৰিহারতো নিক্খন্তং ৰা আগন্তুকং ৰা যং পঠমং পস্সতি, তস্স সন্তিকে আরোচেত্ৰা ৰত্তং নিক্খিপিতব্বং. অযঞ্চ যস্মা গণস্স আরোচেত্ৰা ভিক্খূনঞ্চ অত্থিভাৰং সল্লক্খেত্ৰাৰ ৰসি, তেনস্স ঊনে গণে চরণদোসো ৰা ৰিপ্পৰাসো ৰা ন হোতি. সচে ন কঞ্চি পস্সতি, ৰিহারং গন্ত্ৰাপি যং পঠমং পস্সতি, তস্স আরোচেত্ৰা নিক্খিপিতব্বং. অযং নিক্খিত্তৰত্তস্স পরিহারো.
২৩৯. এৰং ছারত্তং মানত্তং অখণ্ডং চরিত্ৰা যত্থ সিযা ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো, তত্থ সো ভিক্খু অব্ভেতব্বো. অব্ভেন্তেহি চ পঠমং ¶ অব্ভানারহো কাতব্বো. অযঞ্হি নিক্খিত্তৰত্তত্তা পকতত্তট্ঠানে ঠিতো, পকতত্তস্স চ অব্ভানং কাতুং ন ৰট্টতি, তস্মা ৰত্তং সমাদাপেতব্বো, ৰত্তে সমাদিন্নে অব্ভানারহো হোতি. তেনপি ৰত্তং সমাদিযিত্ৰা আরোচেত্ৰা অব্ভানং যাচিতব্বং. অনিক্খিত্তৰত্তস্স পুন ৰত্তসমাদানকিচ্চং নত্থি. সো হি ছারত্তাতিক্কমেনেৰ অব্ভানারহো হোতি, তস্মা সো অব্ভেতব্বো. অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামি. অহং, ভন্তে…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো দুতিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামি. অহং, ভন্তে…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ¶ একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং ¶ সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
এৰং তাৰ একাহপ্পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পটিচ্ছন্নপরিৰাসো মানত্তদানং অব্ভানঞ্চ ৰেদিতব্বং. ইমিনাৰ নযেন দ্ৰীহাদিপটিচ্ছন্নাসুপি তদনুরূপা কম্মৰাচা কাতব্বা.
২৪০. সচে পন অপ্পটিচ্ছন্না আপত্তি হোতি, পরিৰাসং অদত্ৰা মানত্তমেৰ দত্ৰা চিণ্ণমানত্তো অব্ভেতব্বো. কথং? মানত্তং দেন্তেন তাৰ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামি. অহং, ভন্তে…পে… দুতিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামি. অহং ¶ , ভন্তে…পে… ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং ¶ আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ ৰত্তসমাদানং ৰত্তনিক্খেপো মানত্তচরণঞ্চ সব্বং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং ¶ আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং.
একস্স দ্ৰিন্নং তিণ্ণং ৰা আরোচেন্তেন পটিচ্ছন্নমানত্তে ৰুত্তনযেনেৰ আরোচেতব্বং. চিণ্ণমানত্তো চ যত্থ সিযা ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো, তত্থ সো অব্ভেতব্বো. অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামি. অহং, ভন্তে…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো দুতিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামি. অহং, ভন্তে…পে… সোহং চিণ্ণমানত্তো ততিযম্পি, ভন্তে, সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি ¶ এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচং ৰত্ৰা অব্ভেতব্বো. এৰং অপ্পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা ৰুট্ঠানং ৰেদিতব্বং.
২৪১. সচে ¶ কস্সচি একাপত্তি পটিচ্ছন্না হোতি, একা অপ্পটিচ্ছন্না, তস্স পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰাসং দত্ৰা পরিৰুত্থপরিৰাসস্স মানত্তং দেন্তেন অপ্পটিচ্ছন্নাপত্তিং পটিচ্ছন্নাপত্তিযা সমোধানেত্ৰাপি দাতুং ৰট্টতি. কথং? সচে পটিচ্ছন্নাপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না হোতি –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো, অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো ¶ আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ ৰত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো, অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং ¶ আরোচেতব্বং.
সমাদিন্নমানত্তেন চ অনূনং কত্ৰা ৰুত্তনযেন ছারত্তং মানত্তং চরিতব্বং. চিণ্ণমানত্তো চ যত্থ সিযা ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো, তত্থ সো অব্ভেতব্বো. অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো, অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নাঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং একাহপ্পটিচ্ছন্নানং একাহপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো, অযং ইত্থন্নামো ¶ ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং ¶ মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচং কত্ৰা অব্ভেতব্বো.
পটিচ্ছন্নপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
২৪২. সুদ্ধন্তপরিৰাসো সমোধানপরিৰাসোতি দ্ৰে অৰসেসা. তত্থ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) সুদ্ধন্তপরিৰাসো দুৰিধো চূল়সুদ্ধন্তো মহাসুদ্ধন্তোতি. দুৰিধোপি চেস রত্তিপরিচ্ছেদং সকলং ৰা একচ্চং ৰা অজানন্তস্স চ অস্সরন্তস্স চ তত্থ ৰেমতিকস্স চ দাতব্বো. আপত্তিপরিযন্তং পন ‘‘এত্তকা অহং আপত্তিযো আপন্নো’’তি জানাতু ৰা মা ৰা, অকারণমেতং, তত্থ যো উপসম্পদতো পট্ঠায অনুলোমক্কমেন ৰা আরোচিতদিৰসতো পট্ঠায পটিলোমক্কমেন ৰা ‘‘অসুকঞ্চ অসুকঞ্চ দিৰসং ৰা পক্খং ৰা মাসং ৰা সংৰচ্ছরং ৰা তৰ সুদ্ধভাৰং জানাসী’’তি পুচ্ছিযমানো ‘‘আম, ভন্তে, জানামি, এত্তকং নাম কালং অহং সুদ্ধো’’তি ৰদতি, তস্স দিন্নো সুদ্ধন্তপরিৰাসো চূল়সুদ্ধন্তোতি ৰুচ্চতি.
তং গহেত্ৰা পরিৰসন্তেন যত্তকং কালং অত্তনো সুদ্ধিং জানাতি, তত্তকং অপনেত্ৰা অৰসেসং মাসং ৰা দ্ৰেমাসং ৰা পরিৰসিতব্বং. সচে ‘‘মাসমত্তং অসুদ্ধোম্হী’’তি সল্লক্খেত্ৰা অগ্গহেসি, পরিৰসন্তো চ পুন অঞ্ঞং মাসং সরতি, তম্পি মাসং পরিৰসিতব্বমেৰ, পুন পরিৰাসদানকিচ্চং নত্থি. অথ ‘‘দ্ৰেমাসং অসুদ্ধোম্হী’’তি সল্লক্খেত্ৰা অগ্গহেসি, পরিৰসন্তো চ ‘‘মাসমত্তমেৰাহং অসুদ্ধোম্হী’’তি সন্নিট্ঠানং করোতি, মাসমেৰ পরিৰসিতব্বং, পুন পরিৰাসদানকিচ্চং ¶ নত্থি. অযঞ্হি সুদ্ধন্তপরিৰাসো নাম উদ্ধম্পি ¶ আরোহতি, হেট্ঠাপি ওরোহতি. ইদমস্স লক্খণং. অঞ্ঞস্মিং পন আপত্তিৰুট্ঠানে ইদং লক্খণং – যো অপ্পটিচ্ছন্নং আপত্তিং ‘‘পটিচ্ছন্না’’তি ৰিনযকম্মং করোতি, তস্সাপত্তি ৰুট্ঠাতি. যো পটিচ্ছন্নং ‘‘অপ্পটিচ্ছন্না’’তি ৰিনযকম্মং করোতি, তস্স ন ৰুট্ঠাতি. অচিরপটিচ্ছন্নং ‘‘চিরপটিচ্ছন্না’’তি করোন্তস্সপি ৰুট্ঠাতি, চিরপটিচ্ছন্নং ‘‘অচিরপটিচ্ছন্না’’তি করোন্তস্স ন ৰুট্ঠাতি. একং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ‘‘সম্বহুলা’’তি করোন্তস্স ৰুট্ঠাতি একং ৰিনা সম্বহুলানং অভাৰতো. সম্বহুলা পন আপজ্জিত্ৰা ‘‘একং আপজ্জি’’ন্তি করোন্তস্স ন ৰুট্ঠাতি.
যো পন যথাৰুত্তেন অনুলোমপটিলোমনযেন পুচ্ছিযমানোপি রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি নস্সরতি, ৰেমতিকো ৰা হোতি, তস্স দিন্নো সুদ্ধন্তপরিৰাসো মহাসুদ্ধন্তোতি ৰুচ্চতি. তং গহেত্ৰা গহিতদিৰসতো পট্ঠায যাৰ উপসম্পদদিৰসো, তাৰ রত্তিযো গণেত্ৰা পরিৰসিতব্বং, অযং উদ্ধং নারোহতি, হেট্ঠা পন ওরোহতি. তস্মা সচে পরিৰসন্তো রত্তিপরিচ্ছেদে সন্নিট্ঠানং করোতি ‘‘মাসো ৰা সংৰচ্ছরো ৰা ময্হং আপন্নস্সা’’তি, মাসং ৰা সংৰচ্ছরং ৰা পরিৰসিতব্বং.
পরিৰাসযাচনদানলক্খণং পনেত্থ এৰং ৰেদিতব্বং – তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং, আপত্তিপরিযন্তং ন জানামি, রত্তিপরিযন্তং ন জানামি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচামী’’তি.
দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো.
ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো ¶ আপজ্জি, আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং ¶ যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি, আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং. সুদ্ধন্তপরিৰাসো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং সুদ্ধন্তপরিৰাসো দাতব্বো.
কম্মৰাচাপরিযোসানে ৰত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং, আপত্তিপরিযন্তং ন জানামি, রত্তিপরিযন্তং ন জানামি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি আরোচেতব্বং.
একস্স ¶ দ্ৰিন্নং ৰা তিণ্ণং ৰা আরোচনং ৰুত্তনযমেৰ. পরিৰুত্থপরিৰাসস্স মানত্তং দেন্তেন –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং, আপত্তিপরিযন্তং ন জানামি, রত্তিপরিযন্তং ন জানামি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মারত্তং যাচামী’’তি –
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি, আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি, আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং ¶ ¶ সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে মানত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং, আপত্তিপরিযন্তং ন জানামি, রত্তিপরিযন্তং ন জানামি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং.
চিণ্ণমানত্তো চ যত্থ সিযা ৰীসতিগণো ভিক্খুসঙ্ঘো, তত্থ সো ভিক্খু অব্ভেতব্বো. অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং, আপত্তিপরিযন্তং ন জানামি, রত্তিপরিযন্তং ন জানামি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরামি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং ভন্তে চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
এৰং ¶ তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে ¶ , ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি, আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি, আপত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, রত্তিপরিযন্তং ন জানাতি, আপত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, রত্তিপরিযন্তং নস্সরতি, আপত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, রত্তিপরিযন্তে ৰেমতিকো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং সুদ্ধন্তপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচং কত্ৰা অব্ভেতব্বো.
সুদ্ধন্তপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
২৪৩. সমোধানপরিৰাসো ¶ পন তিৰিধো হোতি – ওধানসমোধানো অগ্ঘসমোধানো মিস্সকসমোধানোতি. তত্থ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) ওধানসমোধানো নাম অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ¶ পটিচ্ছাদেন্তস্স পরিৰুত্থদিৰসে ওধুনিত্ৰা মক্খেত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা মূলদিৰসপরিচ্ছেদে পচ্ছা আপন্নং আপত্তিং সমোদহিত্ৰা দাতব্বপরিৰাসো ৰুচ্চতি.
অযং পনেত্থ ৰিনিচ্ছযো – যো পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰাসং গহেত্ৰা পরিৰসন্তো ৰা মানত্তারহো ৰা মানত্তং চরন্তো ৰা অব্ভানারহো ৰা অনিক্খিত্তৰত্তো অঞ্ঞং আপত্তিং আপজ্জিত্ৰা পুরিমায আপত্তিযা সমা ৰা ঊনতরা ৰা রত্তিযো পটিচ্ছাদেতি, তস্স মূলাযপটিকস্সনেন তে পরিৰুত্থদিৰসে চ মানত্তচিণ্ণদিৰসে চ সব্বে ওধুনিত্ৰা অদিৰসে কত্ৰা পচ্ছা আপন্নাপত্তিং মূলআপত্তিযং সমোধায পরিৰাসো দাতব্বো. তেন সচে মূলাপত্তি পক্খপটিচ্ছন্না, অন্তরাপত্তি ঊনকপক্খপটিচ্ছন্না, পুন পক্খমেৰ পরিৰাসো পরিৰসিতব্বো. অথাপি অন্তরাপত্তি পক্খপটিচ্ছন্নাৰ, পক্খমেৰ পরিৰসিতব্বং. এতেনুপাযেন যাৰ সট্ঠিৰস্সপটিচ্ছন্না মূলাপত্তি, তাৰ ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. সট্ঠিৰস্সানিপি পরিৰসিত্ৰা মানত্তারহো হুত্ৰাপি হি একদিৰসং অন্তরাপত্তিং পটিচ্ছাদেত্ৰা পুন সট্ঠিৰস্সানি পরিৰাসারহো হোতি. এৰং মানত্তচারিকমানত্তারহকালেপি আপন্নায আপত্তিযা মূলাযপটিকস্সনে কতে মানত্তচিণ্ণদিৰসাপি পরিৰাসৰুত্থদিৰসাপি সব্বে মক্খিতাৰ হোন্তি. সচে পন নিক্খিত্তৰত্তো আপজ্জতি, মূলাযপটিকস্সনারহো নাম ন হোতি. কস্মা? যস্মা ন সো পরিৰসন্তো আপন্নো, পকতত্তট্ঠানে ঠিতো আপন্নো, তস্মা তস্সা আপত্তিযা ৰিসুং মানত্তং চরিতব্বং. সচে পটিচ্ছন্না হোতি, পরিৰাসোপি ৰসিতব্বো.
‘‘সচে পন অন্তরাপত্তি মূলাপত্তিতো অতিরেকপটিচ্ছন্না হোতি, তত্থ কিং কাতব্ব’’ন্তি ৰুত্তে মহাসুমত্থেরো আহ ‘‘অতেকিচ্ছো অযং পুগ্গলো, অতেকিচ্ছো নাম আৰিকারাপেত্ৰা ৰিস্সজ্জেতব্বো’’তি. মহাপদুমত্থেরো পনাহ ‘‘কস্মা অতেকিচ্ছো নাম, ননু অযং সমুচ্চযক্খন্ধকো নাম বুদ্ধানং ঠিতকালসদিসো, আপত্তি নাম পটিচ্ছন্না ৰা হোতু অপ্পটিচ্ছন্না ৰা সমকঊনতরঅতিরেকপটিচ্ছন্না ৰা, ৰিনযধরস্স কম্মৰাচং যোজেতুং সমত্থভাৰোযেৰেত্থ পমাণং, তস্মা যা অতিরেকপটিচ্ছন্না ¶ হোতি, তং মূলাপত্তিং কত্ৰা তত্থ ইতরং সমোধায পরিৰাসো দাতব্বো’’তি. অযং ওধানসমোধানো নাম.
তং দেন্তেন পঠমং মূলায পটিকস্সিত্ৰা পচ্ছা পরিৰাসো দাতব্বো. সচে কোচি ভিক্খু পক্খপটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰসন্তো অন্তরা অনিক্খিত্তৰত্তোৰ পুন পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নং আপত্তিং আপজ্জতি, তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ৰুড্ঢানং ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচামী’’তি.
দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো.
ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং ¶ পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনা, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘পটিকস্সিতো ¶ সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনা, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং মূলাযপটিকস্সনা কাতব্বা.
এৰঞ্চ সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো. তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচামী’’তি.
দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো.
ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং ¶ আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচতি ¶ , যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসো ¶ , খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং সমোধানপরিৰাসো দাতব্বো.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ ৰত্তসমাদানাদি সব্বং পুব্বে ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা ¶ সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং.
পরিৰুত্থপরিৰাসস্স মানত্তং দেন্তেন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা ¶ সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি –
এৰং তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং ¶ মূলাযপটিকস্সনং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা ¶ সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ মানত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি ¶ , সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং.
চিণ্ণমানত্তং অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
এৰং ¶ তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং ¶ অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্নানং পুরিমাসু আপত্তীসু সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি ¶ এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
সচে ¶ মানত্তারহো ৰা মানত্তং চরন্তো ৰা অব্ভানারহো ৰা অনিক্খিত্তৰত্তো অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা পটিচ্ছাদেতি, ৰুত্তনযেনেৰ পুরিমাপত্তিযা অন্তরাপত্তিযা চ দিৰসপরিচ্ছেদং সল্লক্খেত্ৰা তদনুরূপায কম্মৰাচায মূলায পটিকস্সিত্ৰা পরিৰাসং দত্ৰা পরিৰুত্থপরিৰাসস্স মানত্তং দত্ৰা চিণ্ণমানত্তো অব্ভেতব্বো. সচে পন পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰসন্তো অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন পটিচ্ছাদেতি, তস্স মূলাযপটিকস্সনাযেৰ কাতব্বা, পুন পরিৰাসদানকিচ্চং নত্থি. মূলাযপটিকস্সনেন পন পরিৰুত্থদিৰসানং মক্খিতত্তা পুন আদিতো পট্ঠায পরিৰসিতব্বং. পরিৰুত্থপরিৰাসস্স চ মূলাপত্তিযা অন্তরাপত্তিং সমোধানেত্ৰা মানত্তং দাতব্বং, চিণ্ণমানত্তো চ অব্ভেতব্বো. কথং? মূলাযপটিকস্সনং করোন্তেন তাৰ সচে মূলাপত্তি পক্খপটিচ্ছন্না হোতি,
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরাসম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ¶ মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনা, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘পটিকস্সিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সনা খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
এৰং মূলায পটিকস্সিতেন পুন আদিতো পট্ঠায পরিৰসিতব্বং. পরিৰসন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং ¶ অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং পরিৰসামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
আরোচেতব্বং.
পরিৰুত্থপরিৰাসস্স ¶ মানত্তং দেন্তেন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি ¶ পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা ¶ আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে মানত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং ¶ ¶ অদাসি, সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং.
চিণ্ণমানত্তং অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং ভন্তে চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং অদাসি ¶ , সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি পক্খপটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং পক্খপটিচ্ছন্নানং পক্খপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰসন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং সম্বহুলানং আপত্তীনং পটিচ্ছন্নানঞ্চ অপ্পটিচ্ছন্নানঞ্চ ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
ইমিনাৰ নযেন মানত্তারহমানত্তচারিকঅব্ভানারহকালেসুপি অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেন্তস্স মূলাযপটিকস্সনমেৰ কত্ৰা মূলাপত্তিযা অন্তরাপত্তিং সমোধানেত্ৰা মানত্তং দত্ৰা চিণ্ণমানত্তস্স অব্ভানং কাতব্বং. এত্থ পন ‘‘সোহং পরিৰসন্তো’’তি আগতট্ঠানে ‘‘সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো মানত্তারহো’’তি ৰা ‘‘সোহং মানত্তং চরন্তো’’তি ৰা ‘‘সোহং চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো’’তি ৰা ৰত্তব্বং.
সচে ¶ পন অপ্পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা মানত্তং চরন্তো অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা ন পটিচ্ছাদেতি, সো মূলায পটিকস্সিত্ৰা অন্তরাপত্তিযা পুন মানত্তং দত্ৰা চিণ্ণমানত্তো অব্ভেতব্বো. কথং? মূলাযপটিকস্সনং করোন্তেন তাৰ –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অন্তরা সম্বহুলানং ¶ আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনা, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘পটিকস্সিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ¶ মূলাযপটিকস্সনা খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
এৰং মূলায পটিকস্সিত্ৰা মানত্তং দেন্তেন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ¶ মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং ¶ মানত্তং অদাসি, সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে মানত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং ¶ চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং.
চিণ্ণমানত্তং ¶ অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জিং অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচিং, তং মং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সোহং সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো ¶ সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো মানত্তং চরন্তো অন্তরা সম্বহুলা আপত্তিযো আপজ্জি অপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলাযপটিকস্সনং ¶ যাচি, তং সঙ্ঘো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং মূলায পটিকস্সি, সো সঙ্ঘং অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অন্তরা সম্বহুলানং আপত্তীনং অপ্পটিচ্ছন্নানং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচং কত্ৰা অব্ভেতব্বো.
অব্ভানারহকালেপি অন্তরাপত্তিং আপজ্জিত্ৰা অপ্পটিচ্ছাদেন্তস্স ইমিনাৰ নযেন মূলাযপটিকস্সনা মানত্তদানং অব্ভানঞ্চ ৰেদিতব্বং. কেৰলং ¶ পনেত্থ ‘‘মানত্তং চরন্তো’’তি অৰত্ৰা ‘‘চিণ্ণমানত্তো অব্ভানারহো’’তি ৰত্তব্বং.
ওধানসমোধানপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
২৪৪. অগ্ঘসমোধানো (চূল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) নাম সম্বহুলাসু আপত্তীসু যা একা ৰা দ্ৰে ৰা তিস্সো ৰা সম্বহুলা ৰা আপত্তিযো সব্বচিরপটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধায তাসং রত্তিপরিচ্ছেদৰসেন অৰসেসানং ঊনতরপটিচ্ছন্নানং আপত্তীনং পরিৰাসো দীযতি, অযং ৰুচ্চতি অগ্ঘসমোধানো. যস্স পন সতং আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্না, অপরম্পি সতং আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাতি এৰং দসক্খত্তুং কত্ৰা আপত্তিসহস্সং দিৰসসতং পটিচ্ছন্নং হোতি, তেন কিং কাতব্বন্তি? সব্বা সমোদহিত্ৰা দস দিৰসে পরিৰসিতব্বং. এৰং একেনেৰ দসাহেন দিৰসসতম্পি পরিৰসিতব্বমেৰ হোতি. ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘দসসতং রত্তিসতং, আপত্তিযো ছাদযিত্ৰান;
দস রত্তিযো ৰসিত্ৰান, মুচ্চেয্য পারিৰাসিকো’’তি. (পরি. ৪৭৭);
অযং ¶ অগ্ঘসমোধানো নাম.
তস্স আরোচনদানলক্খণং এৰং ৰেদিতব্বং – সচে কস্সচি ভিক্খুনো একা আপত্তি একাহপ্পটিচ্ছন্না হোতি, একা আপত্তি দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্না, একা তীহপটিচ্ছন্না, একা চতূহপ্পটিচ্ছন্না, একা পঞ্চাহপ্পটিচ্ছন্না, একা ছাহপ্পটিচ্ছন্না, একা সত্তাহপ্পটিচ্ছন্না, একা অট্ঠাহপ্পটিচ্ছন্না, একা নৰাহপ্পটিচ্ছন্না, একা দসাহপ্পটিচ্ছন্না হোতি, তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা…পে… এৰমস্স ৰচনীযো –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো সম্বহুলা আপত্তিযো দ্ৰীহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচামী’’তি.
দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো.
ব্যত্তেন ¶ ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা ¶ আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসো, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে ৰত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰসামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি –
এৰং আরোচেতব্বং.
পরিৰুত্থপরিৰাসস্স মানত্তং দেন্তেন –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং, ভন্তে, পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং ¶ যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং ¶ , সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দদেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং দেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তস্স দানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘দিন্নং সঙ্ঘেন ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচা কাতব্বা.
কম্মৰাচাপরিযোসানে চ মানত্তসমাদানাদি সব্বং ৰুত্তনযমেৰ. আরোচেন্তেন পন –
‘‘অহং ¶ , ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স ¶ মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং মানত্তং চরামি, ৰেদিযামহং, ভন্তে, ৰেদিযতীতি মং সঙ্ঘো ধারেতূ’’তি আরোচেতব্বং.
চিণ্ণমানত্তো অব্ভেতব্বো. অব্ভেন্তেন চ –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সোহং সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সোহং পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচিং, তস্স মে সঙ্ঘো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সোহং, ভন্তে, চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি সম্বহুলা আপত্তিযো একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি সম্বহুলা আপত্তিযো ¶ একাহপ্পটিচ্ছন্নাযো…পে… সম্বহুলা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, সো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং যা আপত্তিযো দসাহপ্পটিচ্ছন্নাযো, তাসং অগ্ঘেন সমোধানপরিৰাসং অদাসি, সো পরিৰুত্থপরিৰাসো সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং যাচি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো তাসং আপত্তীনং ছারত্তং মানত্তং অদাসি, সো চিণ্ণমানত্তো সঙ্ঘং অব্ভানং যাচতি, সঙ্ঘো ইত্থন্নামং ভিক্খুং অব্ভেতি, যস্সাযস্মতো খমতি ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো অব্ভানং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে….
‘‘অব্ভিতো সঙ্ঘেন ইত্থন্নামো ভিক্খু, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি –
এৰং কম্মৰাচং কত্ৰা অব্ভেতব্বো.
অগ্ঘসমোধানপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
২৪৫. মিস্সকসমোধানো (চুল়ৰ. অট্ঠ. ১০২) নাম – যো নানাৰত্থুকা আপত্তিযো একতো কত্ৰা দীযতি. তত্রাযং নযো –
‘‘অহং, ভন্তে, সম্বহুলা সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জিং একং সুক্কৰিস্সট্ঠিং, একং কাযসংসগ্গং, একং দুট্ঠুল্লৰাচং, একং অত্তকামং, একং সঞ্চরিত্তং, একং কুটিকারং, একং ৰিহারকারং, একং দুট্ঠদোসং, একং অঞ্ঞভাগিযং, একং সঙ্ঘভেদকং, একং সঙ্ঘভেদানুৰত্তকং, একং দুব্বচং, একং কুলদূসকং, সোহং, ভন্তে, সঙ্ঘং তাসং আপত্তীনং সমোধানপরিৰাসং যাচামী’’তি –
তিক্খত্তুং যাচাপেত্ৰা তদনুরূপায কম্মৰাচায পরিৰাসো দাতব্বো.
এত্থ ¶ চ ‘‘সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি নানাৰত্থুকাযো’’তিপি ‘‘সঙ্ঘাদিসেসা আপত্তিযো আপজ্জি’’ইতিপি এৰং পুব্বে ৰুত্তনযেন ৰত্থুৰসেনপি ¶ গোত্তৰসেনপি নামৰসেনপি আপত্তিৰসেনপি যোজেত্ৰা কম্মং কাতুং ৰট্টতিযেৰ, তস্মা ন ইধ ৰিসুং কম্মৰাচং যোজেত্ৰা দস্সযিস্সাম পুব্বে সব্বাপত্তিসাধারণং কত্ৰা যোজেত্ৰা দস্সিতায এৰ কম্মৰাচায নানাৰত্থুকাহিপি আপত্তীহি ৰুট্ঠানসম্ভৰতো সাযেৰেত্থ কম্মৰাচা অলন্তি.
মিস্সকসমোধানপরিৰাসকথা নিট্ঠিতা.
২৪৬. সচে কোচি ভিক্খু পরিৰসন্তো ৰিব্ভমতি, সামণেরো ৰা হোতি, ৰিব্ভমন্তস্স সামণেরস্স চ পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন উপসম্পজ্জতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং, যো পরিৰাসো দিন্নো, সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো, সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো. সচেপি মানত্তারহো মানত্তং চরন্তো অব্ভানারহো ৰা ৰিব্ভমতি, সামণেরো ৰা হোতি, সো চে পুন উপসম্পজ্জতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং, যো পরিৰাসো দিন্নো, সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো, সুপরিৰুত্থো, যং মানত্তং দিন্নং, সুদিন্নং, যং মানত্তং চিণ্ণং, তং সুচিণ্ণং, সো ভিক্খু অব্ভেতব্বো.
সচে কোচি ভিক্খু পরিৰসন্তো উম্মত্তকো হোতি খিত্তচিত্তো ৰেদনাট্টো, উম্মত্তকস্স খিত্তচিত্তস্স ৰেদনাট্টস্স চ পরিৰাসো ন রুহতি. সো চে পুন অনুম্মত্তকো হোতি অখিত্তচিত্তো অৰেদনাট্টো, তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং, যো পরিৰাসো দিন্নো, সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো, সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো. মানত্তারহাদীসুপি এসেৰ নযো.
সচে কোচি পরিৰসন্তো উক্খিত্তকো হোতি, উক্খিত্তকস্স পরিৰাসো ন রুহতি. সচে পুন ওসারীযতি, তস্স তদেৰ পুরিমং পরিৰাসদানং, যো পরিৰাসো দিন্নো, সুদিন্নো, যো পরিৰুত্থো, সুপরিৰুত্থো, অৰসেসো পরিৰসিতব্বো. মানত্তারহাদীসুপি এসেৰ নযো.
সচে কস্সচি ভিক্খুনো ইত্থিলিঙ্গং পাতুভৰতি, তস্স সাযেৰ উপজ্ঝা, সাযেৰ উপসম্পদা, পুন উপজ্ঝা ন গহেতব্বা, উপসম্পদা চ ন কাতব্বা, ভিক্খুউপসম্পদতো পভুতি যাৰ ৰস্সগণনা, সাযেৰ ৰস্সগণনা ¶ , ন ইতো পট্ঠায ৰস্সগণনা কাতব্বা. অপ্পতিরূপং দানিস্সা ভিক্খূনং মজ্ঝে ৰসিতুং, তস্মা ভিক্খুনুপস্সযং গন্ত্ৰা ভিক্খুনীহি সদ্ধিং ৰসিতব্বং. যা দেসনাগামিনিযো ৰা ৰুট্ঠানগামিনিযো ৰা আপত্তিযো ভিক্খূনং ভিক্খুনীহি ¶ সাধারণা, তাসং ভিক্খুনীহি কাতব্বং, ৰিনযকম্মমেৰ ভিক্খুনীনং সন্তিকে কাতব্বং. যা পন ভিক্খূনং ভিক্খুনীহি অসাধারণা সুক্কৰিস্সট্ঠিআদিকা আপত্তিযো, তাহি আপত্তীহি অনাপত্তি, লিঙ্গে পরিৰত্তে তা আপত্তিযো ৰুট্ঠিতাৰ হোন্তি, পুন পকতিলিঙ্গে উপ্পন্নেপি তাহি আপত্তীহি তস্স অনাপত্তিযেৰ. ভিক্খুনিযা পুরিসলিঙ্গে পাতুভূতেপি এসেৰ নযো. ৰুত্তঞ্চেতং –
‘‘তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরস্স ভিক্খুনো ইত্থিলিঙ্গং পাতুভূতং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অনুজানামি ভিক্খৰে তংযেৰ উপজ্ঝং, তংযেৰ উপসম্পদং, তানিযেৰ ৰস্সানি ভিক্খুনীহি সঙ্গমিতুং, যা আপত্তিযো ভিক্খূনং ভিক্খুনীহি সাধারণা, তা আপত্তিযো ভিক্খুনীনং সন্তিকে ৰুট্ঠাতুং. যা আপত্তিযো ভিক্খূনং ভিক্খুনীহি অসাধারণা, তাহি আপত্তীহি অনাপত্তি.
‘‘তেন খো পন সমযেন অঞ্ঞতরিস্সা ভিক্খুনিযা পুরিসলিঙ্গং পাতুভূতং হোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অনুজানামি ভিক্খৰে তংযেৰ উপজ্ঝং, তংযেৰ উপসম্পদং, তানিযেৰ ৰস্সানি ভিক্খূহি সঙ্গমিতুং, যা আপত্তিযো ভিক্খুনীনং ভিক্খূহি সাধারণা, তা আপত্তিযো ভিক্খূনং সন্তিকে ৰুট্ঠাতুং. যা আপত্তিযো ভিক্খুনীনং ভিক্খূহি অসাধারণা, তাহি আপত্তীহি অনাপত্তী’’তি (পারা. ৬৯).
২৪৭. অযং পনেত্থ পাল়িমুত্তকৰিনিচ্ছযো (পারা. অট্ঠ. ১.৬৯) – ইমেসু দ্ৰীসু লিঙ্গেসু পুরিসলিঙ্গং উত্তমং, ইত্থিলিঙ্গং হীনং, তস্মা পুরিসলিঙ্গং বলৰঅকুসলেন অন্তরধাযতি, ইত্থিলিঙ্গং দুব্বলকুসলেন পতিট্ঠাতি. ইত্থিলিঙ্গং পন অন্তরধাযন্তং দুব্বলঅকুসলেন অন্তরধাযতি, পুরিসলিঙ্গং বলৰকুসলেন পতিট্ঠাতি. এৰং উভযম্পি অকুসলেন অন্তরধাযতি, কুসলেন পটিলব্ভতি.
তত্থ ¶ সচে দ্ৰিন্নং ভিক্খূনং একতো সজ্ঝাযং ৰা ধম্মসাকচ্ছং ৰা কত্ৰা একাগারে নিপজ্জিত্ৰা নিদ্দং ওক্কন্তানং একস্স ইত্থিলিঙ্গং পাতুভৰতি, উভিন্নম্পি সহসেয্যাপত্তি হোতি. সো চে পটিবুজ্ঝিত্ৰা অত্তনো ৰিপ্পকারং দিস্ৰা দুক্খী দুম্মনো রত্তিভাগেযেৰ ইতরস্স আরোচেয্য, তেন সমস্সাসেতব্বো ‘‘হোতু মা চিন্তযিত্থ, ৰট্টস্সেৰেসো দোসো, সম্মাসম্বুদ্ধেন দ্ৰারং দিন্নং, ভিক্খু ৰা হোতু ভিক্খুনী ৰা, অনাৰটো ধম্মো, অৰারিতো সগ্গমগ্গো’’তি. সমস্সাসেত্ৰা এৰং ৰত্তব্বং ‘‘তুম্হেহি ভিক্খুনুপস্সযং গন্তুং ৰট্টতি, অত্থি পন তে কাচি সন্দিট্ঠা ¶ ভিক্খুনিযো’’তি. সচস্সা হোন্তি তাদিসা ভিক্খুনিযো, ‘‘অত্থী’’তি, নো চে হোন্তি, ‘‘নত্থী’’তি ৰত্ৰা সো ভিক্খু ৰত্তব্বো ‘‘মম সঙ্গহং করোথ, ইদানি মং পঠমং ভিক্খুনুপস্সযং নেথা’’তি. তেন ভিক্খুনা তং গহেত্ৰা তস্সা ৰা সন্দিট্ঠানং অত্তনো ৰা সন্দিট্ঠানং ভিক্খুনীনং সন্তিকং গন্তব্বং. গচ্ছন্তেন চ ন এককেন গন্তব্বং, চতূহি পঞ্চহি ভিক্খূহি সদ্ধিং জোতিকঞ্চ কত্তরদণ্ডকঞ্চ গহেত্ৰা সংৰিদহনং পরিমোচেত্ৰা ‘‘মযং অসুকং নাম ঠানং গচ্ছামা’’তি গন্তব্বং. সচে বহিগামে দূরে ৰিহারো হোতি, অন্তরামগ্গে গামন্তরনদীপাররত্তিৰিপ্পৰাসগণওহীযনাপত্তীহি অনাপত্তি. ভিক্খুনুপস্সযং গন্ত্ৰা তা ভিক্খুনিযো ৰত্তব্বা ‘‘অসুকং নাম ভিক্খুং জানাথা’’তি? ‘‘আম, অয্যা’’তি. তস্স ইত্থিলিঙ্গং পাতুভূতং, সঙ্গহং দানিস্সা করোথাতি. তা চে ‘‘সাধু অয্যা, ইদানি মযম্পি সজ্ঝাযিস্সাম, ধম্মং সোস্সাম, গচ্ছথ তুম্হে’’তি ৰত্ৰা সঙ্গহং করোন্তি, আরাধিকা চ হোন্তি সঙ্গাহিকা লজ্জিনিযো, তা কোপেত্ৰা অঞ্ঞত্থ ন গন্তব্বং. গচ্ছতি চে, গামন্তরনদীপাররত্তিৰিপ্পৰাসগণওহীযনাপত্তীহি ন মুচ্চতি.
সচে পন লজ্জিনিযো হোন্তি, ন সঙ্গাহিকাযো, অঞ্ঞত্থ গন্তুং লব্ভতি. সচেপি অলজ্জিনিযো হোন্তি, সঙ্গহং পন করোন্তি, তাপি পরিচ্চজিত্ৰা অঞ্ঞত্থ গন্তুং লব্ভতি. সচে লজ্জিনিযো চ সঙ্গাহিকা চ, ঞাতিকা ন হোন্তি, আসন্নগামে পন অঞ্ঞা ঞাতিকা হোন্তি পটিজগ্গনিকা, তাসম্পি সন্তিকং গন্তুং ৰট্টতীতি ৰদন্তি. গন্ত্ৰা সচে ভিক্খুভাৰেপি নিস্সযপটিপন্নো, পতিরূপায ভিক্খুনিযা সন্তিকে নিস্সযো গহেতব্বো, মাতিকা ৰা ৰিনযো ৰা উগ্গহিতো সুগ্গহিতো, পুন উগ্গণ্হনকারণং নত্থি. সচে ভিক্খুভাৰেপি পরিসাৰচরো, তস্স সন্তিকেযেৰ উপসম্পন্না ¶ সূপসম্পন্না, অঞ্ঞস্স সন্তিকে নিস্সযো গহেতব্বো. পুব্বে তং নিস্সায ৰসন্তেহিপি অঞ্ঞস্স সন্তিকে নিস্সযো গহেতব্বো. পরিপুণ্ণৰস্সসামণেরেনপি অঞ্ঞস্স সন্তিকে উপজ্ঝা গহেতব্বা.
যং পনস্স ভিক্খুভাৰে অধিট্ঠিতং তিচীৰরঞ্চ পত্তো চ, তং অধিট্ঠানং ৰিজহতি, পুন অধিট্ঠাতব্বং. সঙ্কচ্চিকা চ উদকসাটিকা চ গহেতব্বা. যং অতিরেকচীৰরং ৰা অতিরেকপত্তো ৰা ৰিনযকম্মং কত্ৰা ঠপিতো হোতি, তম্পি সব্বং ৰিনযকম্মং ৰিজহতি, পুন কাতব্বং. পটিগ্গহিততেলমধুফাণিতাদীনিপি পটিগ্গহণং ৰিজহন্তি. সচে পটিগ্গহণতো সত্তমে দিৰসে লিঙ্গং পরিৰত্ততি, পুন পটিগ্গহেত্ৰা সত্তাহং ৰট্টতি. যং পন ভিক্খুকালে অঞ্ঞস্স ভিক্খুনো সন্তকং পটিগ্গহিতং, তং পটিগ্গহণং ন ৰিজহতি. যম্পি উভিন্নং সাধারণং অৰিভজিত্ৰা ¶ ঠপিতং, তং পকতত্তো রক্খতি. যং পন ৰিভত্তং এতস্সেৰ সন্তকং, তং পটিগ্গহণং ৰিজহতি. ৰুত্তঞ্চেতং পরিৰারে –
‘‘তেলং মধু ফাণিতঞ্চাপি সপ্পিং, সামং গহেত্ৰা নিক্খিপেয্য;
অৰীতিৰত্তে সত্তাহে, সতি পচ্চযে পরিভুঞ্জন্তস্স আপত্তি;
পঞ্হা মেসা কুসলেহি চিন্তিতা’’তি. (পরি. ৪৮০);
ইদঞ্হি লিঙ্গপরিৰত্তনং সন্ধায ৰুত্তং. পটিগ্গহণং নাম লিঙ্গপরিৰত্তনেন, কালকিরিযায, সিক্খাপচ্চক্খানেন, হীনাযাৰত্তনেন, অনুপসম্পন্নস্স দানেন, অনপেক্খৰিস্সজ্জনেন, অচ্ছিন্দিত্ৰা গহণেন চ ৰিজহতি. তস্মা সচেপি হরীতকখণ্ডম্পি পটিগ্গহেত্ৰা ঠপিতমত্থি, সব্বমস্স পটিগ্গহণং ৰিজহতি. ভিক্খুৰিহারে পন যং কিঞ্চিস্সা সন্তকং পটিগ্গহেত্ৰা ৰা অপ্পটিগ্গহেত্ৰা ৰা ঠপিতং, সব্বস্স সাৰ ইস্সরা, আহরাপেত্ৰা গহেতব্বং. যং পনেত্থ থাৰরং তস্সা সন্তকং সেনাসনং ৰা উপরোপকা ৰা, তে যস্সিচ্ছতি, তস্স দাতব্বা. তেরসসু সম্মুতীসু যা ভিক্খুকালে লদ্ধা সম্মুতি, সব্বা পটিপ্পস্সম্ভতি, পুরিমিকায সেনাসনগ্গাহো পটিপ্পস্সম্ভতি. সচে পচ্ছিমিকায সেনাসনে গহিতে লিঙ্গং পরিৰত্ততি, ভিক্খুসঙ্ঘো চস্সা উপ্পন্নলাভং দাতুকামো হোতি, অপলোকেত্ৰা দাতব্বো.
সচে ভিক্খুনীহি সাধারণায পটিচ্ছন্নায আপত্তিযা পরিৰসন্তস্স লিঙ্গং পরিৰত্ততি, পুন পক্খমানত্তমেৰ দাতব্বং. সচে মানত্তং চরন্তস্স পরিৰত্ততি ¶ , পুন পক্খমানত্তমেৰ দাতব্বং. সচে চিণ্ণমানত্তস্স পরিৰত্ততি, ভিক্খুনীহি অব্ভানকম্মং কাতব্বং. সচে অকুসলৰিপাকে পরিক্খীণে পক্খমানত্তকালে পুনদেৰ লিঙ্গং পরিৰত্ততি, ছারত্তং মানত্তমেৰ দাতব্বং. সচে চিণ্ণে পক্খমানত্তে পরিৰত্ততি, ভিক্খূহি অব্ভানকম্মং কাতব্বন্তি.
ভিক্খুনিযা লিঙ্গপরিৰত্তনেপি ৰুত্তনযেনেৰ সব্বো ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. অযং পন ৰিসেসো – সচে ভিক্খুনিকালে আপন্না সঞ্চরিত্তাপত্তি পটিচ্ছন্না হোতি, পরিৰাসদানং নত্থি, ছারত্তং মানত্তমেৰ দাতব্বং. সচে পক্খমানত্তং চরন্তিযা লিঙ্গং পরিৰত্ততি, ন তেনত্থো, ছারত্তং মানত্তমেৰ দাতব্বং. সচে চিণ্ণমানত্তায পরিৰত্ততি, পুন মানত্তং অদত্ৰা ভিক্খূহি অব্ভেতব্বো. অথ ভিক্খূহি মানত্তে অদিন্নে পুন লিঙ্গং পরিৰত্ততি, ভিক্খুনীহি পক্খমানত্তমেৰ দাতব্বং. অথ ছারত্তং মানত্তং চরন্তস্স পুন পরিৰত্ততি, পক্খমানত্তমেৰ দাতব্বং. চিণ্ণমানত্তস্স পন লিঙ্গপরিৰত্তে জাতে ভিক্খুনীহি অব্ভানকম্মং কাতব্বং. পুন পরিৰত্তে ¶ চ লিঙ্গে ভিক্খুনিভাৰে ঠিতাযপি যা আপত্তিযো পুব্বে পটিপ্পস্সদ্ধা, তা সুপ্পটিপ্পস্সদ্ধা এৰাতি.
২৪৮. ইতো পরং পারিৰাসিকাদীনং ৰত্তং দস্সযিস্সাম – পারিৰাসিকেন (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৭৬) ভিক্খুনা উপজ্ঝাযেন হুত্ৰা ন উপসম্পাদেতব্বং, ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা পন উপসম্পাদেতুং ৰট্টতি. আচরিযেন হুত্ৰাপি কম্মৰাচা ন সাৰেতব্বা, অঞ্ঞস্মিং অসতি ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা সাৰেতুং ৰট্টতি. আগন্তুকানং নিস্সযো ন দাতব্বো. যেহিপি পকতিযাৰ নিস্সযো গহিতো, তে ৰত্তব্বা ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, অসুকত্থেরস্স নাম সন্তিকে নিস্সযং গণ্হথ, ময্হং ৰত্তং মা করোথ, মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছথা’’তি. সচে এৰং ৰুত্তেপি করোন্তিযেৰ, ৰারিতকালতো পট্ঠায করোন্তেসুপি অনাপত্তি. অঞ্ঞো সামণেরোপি ন গহেতব্বো, উপজ্ঝং দত্ৰা গহিতসামণেরোপি ৰত্তব্বো ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, ময্হং ৰত্তং মা করোথ, মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছথা’’তি. সচে এৰং ৰুত্তেপি করোন্তিযেৰ, ৰারিতকালতো পট্ঠায করোন্তেসুপি অনাপত্তি. ন ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতি সাদিতব্বা, সম্মতেনপি ভিক্খুনিযো ন ওৰদিতব্বা, তস্মা ভিক্খুসঙ্ঘস্স ৰত্তব্বং ‘‘ভন্তে, অহং ৰিনযকম্মং করোমি, ভিক্খুনোৰাদকং ¶ জানাথা’’তি. পটিবলস্স ৰা ভিক্খুস্স ভারো কাতব্বো. আগতা ভিক্খুনিযো ‘‘সঙ্ঘস্স সন্তিকং গচ্ছথ, সঙ্ঘো ৰো ওৰাদদাযকং জানিস্সতী’’তি ৰা ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, অসুকভিক্খুস্স নাম সন্তিকং গচ্ছথ, সো ৰো ওৰাদং দস্সতী’’তি ৰা ৰত্তব্বা.
যায আপত্তিযা সঙ্ঘেন পরিৰাসো দিন্নো হোতি, সা আপত্তি ন আপজ্জিতব্বা, অঞ্ঞা ৰা তাদিসিকা ততো ৰা পাপিট্ঠতরা, কম্মং ন গরহিতব্বং, কম্মিকা ন গরহিতব্বা, ন পকতত্তস্স ভিক্খুনো উপোসথো ঠপেতব্বো, ন পৰারণা ঠপেতব্বা, পলিবোধত্থায ৰা পক্কোসনত্থায ৰা সৰচনীযং ন কাতব্বং. পলিবোধত্থায হি করোন্তো ‘‘অহং আযস্মন্তং ইমস্মিং ৰত্থুস্মিং সৰচনীযং করোমি, ইমম্হা আৰাসা পরম্পি মা পক্কম, যাৰ ন তং অধিকরণং ৰূপসন্তং হোতী’’তি এৰং করোতি, পক্কোসনত্থায করোন্তো ‘‘অহং তং সৰচনীযং করোমি, এহি মযা সদ্ধিং ৰিনযধরানং সম্মুখীভাৰং গচ্ছাহী’’তি এৰং করোতি, তদুভযম্পি ন কাতব্বং. ৰিহারে জেট্ঠকট্ঠানং ন কাতব্বং, পাতিমোক্খুদ্দেসকেন ৰা ধম্মজ্ঝেসকেন ৰা ন ভৰিতব্বং, নপি তেরসসু সম্মুতীসু একসম্মুতিৰসেনপি ইস্সরিযকম্মং কাতব্বং, ‘‘করোতু মে আযস্মা ওকাসং, অহং তং ৰত্তুকামো’’তি এৰং পকতত্তস্স ওকাসো ন কারেতব্বো, ৰত্থুনা ৰা আপত্তিযা ৰা ন চোদেতব্বো, ‘‘অযং তে দোসো’’তি ন সারেতব্বো, ভিক্খূহি অঞ্ঞমঞ্ঞং যোজেত্ৰা ¶ কলহো ন কারেতব্বো, সঙ্ঘত্থেরেন হুত্ৰা পকতত্তস্স ভিক্খুনো পুরতো ন গন্তব্বং ন নিসীদিতব্বং, দ্ৰাদসহত্থং উপচারং মুঞ্চিত্ৰা এককেনেৰ গন্তব্বঞ্চেৰ নিসীদিতব্বঞ্চ, যো হোতি সঙ্ঘস্স আসনপরিযন্তো সেয্যাপরিযন্তো ৰিহারপরিযন্তো, সো তস্স দাতব্বো.
তত্থ আসনপরিযন্তো নাম ভত্তগ্গাদীসু সঙ্ঘনৰকাসনং, স্ৰস্স দাতব্বো, তত্থ নিসীদিতব্বং. সেয্যাপরিযন্তো নাম সেয্যানং পরিযন্তো সব্বলামকং মঞ্চপীঠং. অযঞ্হি ৰস্সগ্গেন অত্তনো পত্তট্ঠানে সেয্যং গহেতুং ন লভতি, সব্বভিক্খূহি ৰিচিনিত্ৰা গহিতাৰসেসা মঙ্গুলগূথভরিতা ৰেত্তলতাদিৰিনদ্ধা লামকসেয্যাৰস্স দাতব্বা. যথা চ সেয্যা, এৰং ৰসনআৰাসোপি ৰস্সগ্গেন অত্তনো পত্তট্ঠানে তস্স ন ৰট্টতি, সব্বভিক্খূহি ৰিচিনিত্ৰা গহিতাৰসেসা পন রজোহতভূমি জতুকমূসিকভরিতা ¶ পণ্ণসালা অস্স দাতব্বা. সচে পকতত্তা সব্বে রুক্খমূলিকা অব্ভোকাসিকা চ হোন্তি, ছন্নং ন উপেন্তি, সব্বেপি এতেহি ৰিস্সট্ঠাৰাসা নাম হোন্তি, তেসু যং ইচ্ছতি, তং লভতি.
ৰস্সূপনাযিকদিৰসে পচ্চযং একপস্সে ঠত্ৰা ৰস্সগ্গেন গণ্হিতুং লভতি, সেনাসনং ন লভতি, নিবদ্ধৰস্সাৰাসিকং সেনাসনং গণ্হিতু কামেন ৰত্তং নিক্খিপিত্ৰা গহেতব্বং. ঞাতিপৰারিতট্ঠানে ‘‘এত্তকে ভিক্খূ গহেত্ৰা আগচ্ছথা’’তি নিমন্তিতেন ‘‘ভন্তে, অসুকং নাম কুলং ভিক্খূ নিমন্তেসি, এথ, তত্থ গচ্ছামা’’তি এৰং সংৰিধায ভিক্খূনং পুরেসমণেন ৰা পচ্ছাসমণেন ৰা হুত্ৰা কুলানি ন উপসঙ্কমিতব্বানি, ‘‘ভন্তে, অসুকস্মিং নাম গামে মনুস্সা ভিক্খূনং আগমনং ইচ্ছন্তি, সাধু ৰতস্স, সচে তেসং সঙ্গহং করেয্যাথা’’তি এৰং পনস্স ৰিনযপরিযাযেন কথেতুং ৰট্টতি. আগতাগতানং আরোচেতুং হরাযমানেন আরঞ্ঞিকধুতঙ্গং ন সমাদাতব্বং. যেনপি পকতিযা সমাদিন্নং, তেন দুতিযং ভিক্খুং গহেত্ৰা অরঞ্ঞে অরুণং উট্ঠাপেতব্বং, ন এককেন ৰত্থব্বং. তথা ভত্তগ্গাদীসু আসনপরিযন্তে নিসজ্জায হরাযমানেন পিণ্ডপাতিকধুতঙ্গম্পি ন সমাদাতব্বং. যো পন পকতিযাৰ পিণ্ডপাতিকো, তস্স পটিসেধো নত্থি, ন চ তপ্পচ্চযা পিণ্ডপাতো নীহরাপেতব্বো ‘‘মা মং জানিংসূ’’তি. নীহটভত্তো হুত্ৰা ৰিহারেযেৰ নিসীদিত্ৰা ভুঞ্জন্তো ‘‘রত্তিযো গণযিস্সামি, গচ্ছতো মে ভিক্খুং দিস্ৰা অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো সিযা’’তি ইমিনা কারণেন পিণ্ডপাতো ন নীহরাপেতব্বো, ‘‘মা মং একভিক্খুপি জানাতূ’’তি চ ইমিনা অজ্ঝাসযেন ৰিহারে সামণেরেহি পচাপেত্ৰা ভুঞ্জিতুম্পি ন লভতি, গামং পিণ্ডায পৰিসিতব্বমেৰ. গিলানস্স পন নৰকম্মআচরিযুপজ্ঝাযকিচ্চাদিপসুতস্স ৰা ৰিহারেযেৰ অচ্ছিতুং ৰট্টতি.
সচেপি ¶ গামে অনেকসতা ভিক্খূ ৰিচরন্তি, ন সক্কা হোতি আরোচেতুং, গামকাৰাসং গন্ত্ৰা সভাগট্ঠানে ৰসিতুং ৰট্টতি. যস্মা ‘‘পারিৰাসিকেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা আগন্তুকেন আরোচেতব্বং, আগন্তুকস্স আরোচেতব্বং, উপোসথে আরোচেতব্বং, পৰারণায আরোচেতব্বং, সচে গিলানো হোতি, দূতেনপি আরোচেতব্ব’’ন্তি (চূল়ৰ. ৭৬) ৰুত্তং ¶ , তস্মা কঞ্চি ৰিহারং গতেন আগন্তুকেন তত্থ ভিক্খূনং আরোচেতব্বং. সচে সব্বে একট্ঠানে ঠিতে পস্সতি, একট্ঠানে ঠিতেনেৰ আরোচেতব্বং. অথ রুক্খমূলাদীসু ৰিসুং ঠিতা হোন্তি, তত্থ তত্থ গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং, সঞ্চিচ্চ অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চ হোতি, ৰত্তভেদে চ দুক্কটং. অথ ৰিচিনন্তো একচ্চে ন পস্সতি, রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদে দুক্কটং.
আগন্তুকস্সপি অত্তনো ৰসনৰিহারং আগতস্স একস্স ৰা বহূনং ৰা ৰুত্তনযেনেৰ আরোচেতব্বং, রত্তিচ্ছেদৰত্তভেদাপি চেত্থ ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বা. সচে আগন্তুকা মুহুত্তং ৰিস্সমিত্ৰা ৰা অৰিস্সমিত্ৰা এৰ ৰা ৰিহারমজ্ঝেন গচ্ছন্তি, তেসম্পি আরোচেতব্বং. সচে তস্স অজানন্তস্সেৰ গচ্ছন্তি, অযঞ্চ গতকালে জানাতি, গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং, সম্পাপুণিতুং ৰা সাৰেতুং ৰা অসক্কোন্তস্স রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদে দুক্কটং. যেপি অন্তোৰিহারং অপ্পৰিসিত্ৰা উপচারসীমং ওক্কমিত্ৰা গচ্ছন্তি, অযঞ্চ নেসং ছত্তসদ্দং ৰা উক্কাসিতসদ্দং ৰা খিপিতসদ্দং ৰা সুত্ৰা আগন্তুকভাৰং জানাতি, গন্ত্ৰা আরোচেতব্বং, গতকালে জানন্তেনপি অনুবন্ধিত্ৰা আরোচেতব্বমেৰ, সম্পাপুণিতুং অসক্কোন্তস্স রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদে দুক্কটং. যোপি রত্তিং আগন্ত্ৰা রত্তিংযেৰ গচ্ছতি, সোপিস্স রত্তিচ্ছেদং করোতি, অঞ্ঞাতত্তা পন ৰত্তভেদে দুক্কটং নত্থি. সচে অজানিত্ৰাৰ অব্ভানং করোতি, অকতমেৰ হোতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং, তস্মা অধিকা রত্তিযো গহেত্ৰা কাতব্বং. অযং অপণ্ণকপটিপদা.
নদীআদীসু নাৰায গচ্ছন্তম্পি পরতীরে ঠিতম্পি আকাসে গচ্ছন্তম্পি পব্বততলঅরঞ্ঞাদীসু দূরে ঠিতম্পি ভিক্খুং দিস্ৰা সচে ‘‘ভিক্খূ’’তি ৰৰত্থানং অত্থি, নাৰাদীহি গন্ত্ৰা ৰা মহাসদ্দং কত্ৰা ৰা ৰেগেন অনুবন্ধিত্ৰা ৰা আরোচেতব্বং, অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদে দুক্কটঞ্চ. সচে ৰাযমন্তোপি সম্পাপুণিতুং ৰা সাৰেতুং ৰা ন সক্কোতি, রত্তিচ্ছেদোৰ হোতি, ন ৰত্তভেদে দুক্কটং. সঙ্ঘসেনাভযত্থেরো পন ৰিসযাৰিসযেন কথেতি ‘‘ৰিসযে কির অনারোচেন্তস্স রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদে দুক্কটঞ্চ হোতি, অৰিসযে পন উভযম্পি নত্থী’’তি. করৰীকতিস্সত্থেরো ‘‘সমণো অযন্তি ৰৰত্থানমেৰ পমাণং. সচেপি অৰিসযো হোতি, ৰত্তভেদে দুক্কটমেৰ নত্থি, রত্তিচ্ছেদো পন হোতিযেৰা’’তি আহ.
উপোসথদিৰসে ¶ ¶ ‘‘উপোসথং সম্পাপুণিস্সামা’’তি আগন্তুকা ভিক্খূ আগচ্ছন্তি, ইদ্ধিযা গচ্ছন্তাপি উপোসথভাৰং ঞত্ৰা ওতরিত্ৰা উপোসথং করোন্তি, তস্মা আগন্তুকসোধনত্থং উপোসথদিৰসেপি আরোচেতব্বং. পৰারণাযপি এসেৰ নযো. গন্তুং অসমত্থেন গিলানেন ভিক্খুং পেসেত্ৰা আরোচাপেতব্বং, অনুপসম্পন্নং পেসেতুং ন ৰট্টতি.
ন পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সভিক্খুকা আৰাসা ৰা অনাৰাসা ৰা অভিক্খুকো নানাসংৰাসকেহি ৰা সভিক্খুকো আৰাসো ৰা অনাৰাসো ৰা গন্তব্বো অঞ্ঞত্র পকতত্তেন অঞ্ঞত্র অন্তরাযা. যত্থ হি একোপি ভিক্খু নত্থি, তত্থ ন ৰসিতব্বং. ন হি তত্থ ৰুত্থরত্তিযো গণনূপিকা হোন্তি. দসৰিধে অন্তরাযে পন সচেপি রত্তিযো গণনূপিকা ন হোন্তি, অন্তরাযতো পরিমুচ্চনত্থায গন্তব্বমেৰ. তেন ৰুত্তং ‘‘অঞ্ঞত্র অন্তরাযা’’তি. নানাসংৰাসকেহি সদ্ধিং ৰিনযকম্মং কাতুং ন ৰট্টতি, তেসং অনারোচনেপি রত্তিচ্ছেদো নত্থি, অভিক্খুকাৰাসসদিসমেৰ হোতি. তেন ৰুত্তং ‘‘নানাসংৰাসকেহি ৰা সভিক্খুকো’’তি.
ন পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং. তত্থ আৰাসো নাম ৰসনত্থায কতসেনাসনং. অনাৰাসো নাম চেতিযঘরং বোধিঘরং সম্মুঞ্জনীঅট্টকো দারুঅট্টকো পানীযমাল়ো ৰচ্চকুটি দ্ৰারকোট্ঠকোতি এৰমাদি. ‘‘এতেসু যত্থ কত্থচি একচ্ছন্নে ছদনতো উদকপতনট্ঠানপরিচ্ছিন্নে ওকাসে উক্খিত্তকোৰ ৰসিতুং ন লভতি, পারিৰাসিকো পন অন্তোআৰাসেযেৰ ন লভতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং অৰিসেসেন ‘‘উদকপাতেন ৰারিত’’ন্তি ৰুত্তং. কুরুন্দিযং পন ‘‘এতেসু এত্তকেসু পঞ্চৰণ্ণচ্ছদনবদ্ধট্ঠানেসু পারিৰাসিকস্স চ উক্খিত্তকস্স চ পকতত্তেন সদ্ধিং উদকপাতেন ৰারিত’’ন্তি ৰুত্তং. তস্মা নানূপচারেপি একচ্ছন্নে ন ৰট্টতি. সচে পনেত্থ তদহুপসম্পন্নেপি পকতত্তে পঠমং পৰিসিত্ৰা নিপন্নেপি সট্ঠিৰস্সিকোপি পারিৰাসিকো পচ্ছা পৰিসিত্ৰা জানন্তো নিপজ্জতি, রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদে দুক্কটঞ্চ, অজানন্তস্স রত্তিচ্ছেদোৰ, ন ৰত্তভেদে দুক্কটং. সচে পন তস্মিং নিসিন্নে পচ্ছা পকতত্তো ¶ পৰিসিত্ৰা নিপজ্জতি, পারিৰাসিকো চ জানাতি, রত্তিচ্ছেদো চেৰ ৰত্তভেদে দুক্কটঞ্চ. নো চে জানাতি, রত্তিচ্ছেদোৰ, ন ৰত্তভেদে দুক্কটং.
পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পকতত্তং ভিক্খুং তদহুপসম্পন্নম্পি দিস্ৰা আসনা ৰুট্ঠাতব্বং, ৰুট্ঠায চ ‘‘অহং ইমিনা সুখনিসিন্নো ৰুট্ঠাপিতো’’তি পরম্মুখেনপি ন গন্তব্বং, ‘‘ইদং আচরিয আসনং, এত্থ নিসীদথা’’তি এৰং পকতত্তো ভিক্খু আসনেন নিমন্তেতব্বোযেৰ. নৰকেন ¶ পন ‘‘মহাথেরং ওবদ্ধং করোমী’’তি পারিৰাসিকত্থেরস্স সন্তিকং ন গন্তব্বং. পারিৰাসিকেন পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং ন একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমাযং নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং, দ্ৰাদসহত্থং পন উপচারং মুঞ্চিত্ৰা নিসীদিতুং ৰট্টতি. পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পকতত্তেন সদ্ধিং ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমাযং চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং. এত্থ পন অকতপরিচ্ছেদায ভূমিযা চঙ্কমন্তে পরিচ্ছেদং কত্ৰা ৰালুকং আকিরিত্ৰা আলম্বনং যোজেত্ৰা কতচঙ্কমে নীচেপি ন চঙ্কমিতব্বং, কো পন ৰাদো ইট্ঠকচযেন সম্পন্নে ৰেদিকাপরিক্খিত্তে. সচে পন পাকারপরিক্খিত্তো হোতি, দ্ৰারকোট্ঠকযুত্তো পব্বতন্তরৰনন্তরগুম্বন্তরেসু ৰা সুপ্পটিচ্ছন্নো, তাদিসে চঙ্কমে চঙ্কমিতুং ৰট্টতি, অপ্পটিচ্ছন্নেপি উপচারং মুঞ্চিত্ৰা ৰট্টতি.
পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা পারিৰাসিকৰুড্ঢতরেন ভিক্খুনা সদ্ধিং মূলাযপটিকস্সনারহেন মানত্তারহেন মানত্তচারিকেন অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং ন একচ্ছন্নে আৰাসে ৰা অনাৰাসে ৰা ৰত্থব্বং. এত্থ পন সচে ৰুড্ঢতরে পারিৰাসিকে পঠমং নিপন্নে ইতরো জানন্তো পচ্ছা নিপজ্জতি, রত্তিচ্ছেদো চস্স হোতি, ৰত্তভেদে চ দুক্কটং. ৰুড্ঢতরস্স পন রত্তিচ্ছেদোৰ, ন ৰত্তভেদে দুক্কটং. অজানিত্ৰা নিপজ্জতি, দ্ৰিন্নম্পি ৰত্তভেদো নত্থি, রত্তিচ্ছেদো পন হোতি. অথ নৰকপারিৰাসিকে পঠমং নিপন্নে ৰুড্ঢতরো পচ্ছা নিপজ্জতি, নৰকো চ জানাতি, রত্তি চস্স ছিজ্জতি, ৰত্তভেদে চ দুক্কটং হোতি. ৰুড্ঢতরস্স রত্তিচ্ছেদোৰ, ন ৰত্তভেদো. নো চে জানাতি, দ্ৰিন্নম্পি ৰত্তভেদো নত্থি, রত্তিচ্ছেদো পন হোতি. সচে অপচ্ছাপুরিমং নিপজ্জন্তি, ৰুড্ঢতরস্স রত্তিচ্ছেদোৰ, ইতরস্স ৰত্তভেদোপীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং.
দ্ৰে ¶ পারিৰাসিকা সমৰস্সা, একো পঠমং নিপন্নো, একো জানন্তোৰ পচ্ছা নিপজ্জতি, রত্তি চস্স ছিজ্জতি, ৰত্তভেদে চ দুক্কটং. পঠমং নিপন্নস্স রত্তিচ্ছেদোৰ, ন ৰত্তভেদো. সচে পচ্ছা নিপজ্জন্তোপি ন জানাতি, দ্ৰিন্নম্পি ৰত্তভেদো নত্থি, রত্তিচ্ছেদো পন হোতি. সচে দ্ৰেপি অপচ্ছাপুরিমং নিপজ্জন্তি, দ্ৰিন্নম্পি রত্তিচ্ছেদোযেৰ, ন ৰত্তভেদো. সচে হি দ্ৰে পারিৰাসিকা একতো ৰসেয্যুং, তে অঞ্ঞমঞ্ঞস্স অজ্ঝাচারং ঞত্ৰা অগারৰা ৰা ৰিপ্পটিসারিনো ৰা হুত্ৰা তং ৰা আপত্তিং আপজ্জেয্যুং ততো পাপিট্ঠতরং ৰা, ৰিব্ভমেয্যুং ৰা, তস্মা নেসং সহসেয্যা সব্বপকারেন পটিক্খিত্তা. মূলাযপটিকস্সনারহাদযো চেত্থ পারিৰাসিকানং পকতত্তট্ঠানে ঠিতাতি ৰেদিতব্বা. তস্মা পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা মূলাযপটিকস্সনারহেন ¶ মানত্তারহেন মানত্তচারিকেন অব্ভানারহেন ভিক্খুনা সদ্ধিং ন একাসনে নিসীদিতব্বং, ন নীচে আসনে নিসিন্নে উচ্চে আসনে নিসীদিতব্বং, ন ছমায নিসিন্নে আসনে নিসীদিতব্বং, ন একচঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন নীচে চঙ্কমে চঙ্কমন্তে উচ্চে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং, ন ছমায চঙ্কমন্তে চঙ্কমে চঙ্কমিতব্বং.
‘‘ন, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকেন ভিক্খুনা সাদিতব্বং পকতত্তানং ভিক্খূনং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং আসনাভিহারো সেয্যাভিহারো পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পত্তচীৰরপটিগ্গহণং নহানে পিট্ঠিপরিকম্মং, যো সাদিযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৭৫) ৰচনতো পকতত্তানং ভিক্খূনং ঠপেত্ৰা নৰকতরং পারিৰাসিকং অৰসেসানং অন্তমসো মূলাযপটিকস্সনারহাদীনম্পি অভিৰাদনাদিং সাদিযন্তস্স দুক্কটং, সদ্ধিৰিহারিকানম্পি সাদিযন্তস্স দুক্কটমেৰ. তস্মা তে ৰত্তব্বা ‘‘অহং ৰিনযকম্মং করোমি, ময্হং ৰত্তং মা করোথ, মা মং গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছথা’’তি. সচে সদ্ধাপব্বজিতা কুলপুত্তা ‘‘তুম্হে, ভন্তে, তুম্হাকং ৰিনযকম্মং করোথা’’তি ৰত্ৰা ৰত্তং করোন্তি, গামপ্পৰেসনম্পি আপুচ্ছন্তিযেৰ, ৰারিতকালতো পট্ঠায অনাপত্তি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকানং ভিক্খূনং মিথূ যথাৰুড্ঢং অভিৰাদনং পচ্চুট্ঠানং অঞ্জলিকম্মং সামীচিকম্মং আসনাভিহারং সেয্যাভিহারং পাদোদকং পাদপীঠং পাদকথলিকং পত্তচীৰরপটিগ্গহণং নহানে পিট্ঠিপরিকম্ম’’ন্তি ¶ (চূল়ৰ. ৭৫) ৰচনতো পন পারিৰাসিকানং ভিক্খূনং অঞ্ঞমঞ্ঞং যো যো ৰুড্ঢো, তেন তেন নৰকতরস্স অভিৰাদনাদিং সাদিতুং ৰট্টতি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পারিৰাসিকানং ভিক্খূনং পঞ্চ যথাৰুড্ঢং উপোসথং পৰারণং ৰস্সিকসাটিকং ওণোজনং ভত্ত’’ন্তি (চূল়ৰ. ৭৫) ৰচনতো ইমানি উপোসথাদীনি পঞ্চ পকতত্তেহিপি সদ্ধিং ৰুড্ঢপটিপাটিযা কাতুং ৰট্টতি, তস্মা (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৭৫) পাতিমোক্খে উদ্দিস্সমানে হত্থপাসে নিসীদিতুং ৰট্টতি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘পাল়িযা অনিসীদিত্ৰা পাল়িং ৰিহায হত্থপাসং অমুঞ্চন্তেন নিসীদিতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং. পারিসুদ্ধিউপোসথে করিযমানে সঙ্ঘনৰকট্ঠানে নিসীদিত্ৰা তত্থেৰ নিসিন্নেন অত্তনো পাল়িযা পারিসুদ্ধিউপোসথো কাতব্বো. পৰারণাযপি সঙ্ঘনৰকট্ঠানে নিসীদিত্ৰা তত্থেৰ নিসিন্নেন অত্তনো পাল়িযা পৰারেতব্বং. সঙ্ঘেন ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ভাজিযমানং ৰস্সিকসাটিকম্পি অত্তনো পত্তট্ঠানে গহেতুং ৰট্টতি.
ওণোজনন্তি ¶ ৰিস্সজ্জনং ৰুচ্চতি. সচে হি পারিৰাসিকস্স দ্ৰে তীণি উদ্দেসভত্তাদীনি পাপুণন্তি, অঞ্ঞা চস্স পুগ্গলিকভত্তপচ্চাসা হোতি, তানি পটিপাটিযা গহেত্ৰা ‘‘ভন্তে, হেট্ঠা গাহেথ, অজ্জ ময্হং ভত্তপচ্চাসা অত্থি, স্ৰেৰ গণ্হিস্সামী’’তি ৰত্ৰা ৰিস্সজ্জেতব্বানি. এৰং তানি পুনদিৰসেসু গণ্হিতুং লভতি. ‘‘পুনদিৰসে সব্বপঠমং তস্স দাতব্ব’’ন্তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. যদি পন ন গণ্হাতি ন ৰিস্সজ্জেতি, পুনদিৰসে ন লভতি. ইদং ওণোজনং নাম পারিৰাসিকস্সেৰ ওদিস্স অনুঞ্ঞাতং. কস্মা? তস্স হি সঙ্ঘনৰকট্ঠানে নিসিন্নস্স ভত্তগ্গে যাগুখজ্জকাদীনি পাপুণন্তি ৰা ন ৰা, তস্মা ‘‘সো ভিক্খাহারেন মা কিলমিত্থা’’তি ইদমস্স সঙ্গহকরণত্থায ওদিস্স অনুঞ্ঞাতং.
ভত্তন্তি আগতাগতেহি ৰুড্ঢপটিপাটিযা গহেত্ৰা গন্তব্বং ৰিহারে সঙ্ঘস্স চতুস্সালভত্তং. এতং যথাৰুড্ঢং লভতি, পাল়িযা পন গন্তুং ৰা ঠাতুং ৰা ন লভতি, তস্মা পাল়িতো ওসক্কিত্ৰা হত্থপাসে ঠিতেন হত্থং পসারেত্ৰা যথা সেনো নিপতিত্ৰা গণ্হাতি, এৰং গণ্হিতব্বং. আরামিকসমণুদ্দেসেহি আহরাপেতুং ন লভতি. সচে সযমেৰ আহরন্তি, ৰট্টতি. রঞ্ঞো মহাপেল়ভত্তেপি এসেৰ নযো. চতুস্সালভত্তে পন সচে ওণোজনং কত্তুকামো হোতি, অত্তনো অত্থায উক্খিত্তে ¶ পিণ্ডে ‘‘অজ্জ মে ভত্তং অত্থি, স্ৰেৰ গণ্হিস্সামী’’তি ৰত্তব্বং. ‘‘পুনদিৰসে দ্ৰে পিণ্ডে লভতী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. উদ্দেসভত্তাদীনিপি পাল়িতো ওসক্কিত্ৰাৰ গহেতব্বানি, যত্থ পন নিসীদাপেত্ৰা পরিৰিসন্তি, তত্থ সামণেরানং জেট্ঠকেন, ভিক্খূনং সঙ্ঘনৰকেন হুত্ৰা নিসীদিতব্বং. ইদং পারিৰাসিকৰত্তং.
মূলাযপটিকস্সনারহানং মানত্তারহানং মানত্তচারিকানং অব্ভানারহানঞ্চ ইদমেৰ ৰত্তন্তি ৰেদিতব্বং. মানত্তচারিকস্স ৰত্তে পন ‘‘দেৰসিকং আরোচেতব্ব’’ন্তি ৰিসেসো. রত্তিচ্ছেদেসু চ ‘‘তযো খো, উপালি, পারিৰাসিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা, সহৰাসো ৰিপ্পৰাসো অনারোচনা’’তি (চূল়ৰ. ৮৩) ৰচনতো য্ৰাযং ‘‘পকতত্তেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একচ্ছন্নে’’তিআদিনা নযেন ৰুত্তো সহৰাসো, যো চ একস্সেৰ ৰাসো, যা চাযং আগন্তুকাদীনং অনারোচনা, এতেসু তীসু একেনপি কারণেন পারিৰাসিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদো হোতি.
মানত্তচারিকস্স পন ‘‘চত্তারো খো, উপালি, মানত্তচারিকস্স ভিক্খুনো রত্তিচ্ছেদা, সহৰাসো, ৰিপ্পৰাসো, অনারোচনা, ঊনে গণে চরণ’’ন্তি ৰচনতো ইমেসু চতূসু কারণেসু একেনপি ¶ রত্তিচ্ছেদো হোতি. গণোতি চেত্থ চত্তারো ৰা অতিরেকা ৰা. তস্মা সচেপি তীহি ভিক্খূহি সদ্ধিং ৰসতি, রত্তিচ্ছেদো হোতিযেৰ.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
গরুকাপত্তিৰুট্ঠানৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
৩৩. কম্মাকম্মৰিনিচ্ছযকথা
২৪৯. কম্মাকম্মন্তি ¶ এত্থ (পরি. ৪৮২-৪৮৪) পন কম্মানি চত্তারি – অপলোকনকম্মং ঞত্তিকম্মং ঞত্তিদুতিযকম্মং ঞত্তিচতুত্থকম্মন্তি. ইমানি চত্তারি কম্মানি কতিহাকারেহি ৰিপজ্জন্তি? পঞ্চহাকারেহি ৰিপজ্জন্তি – ৰত্থুতো ৰা ঞত্তিতো ৰা অনুস্সাৰনতো ৰা সীমতো ৰা পরিসতো ৰা.
কথং ¶ ৰত্থুতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি? সম্মুখাকরণীযং কম্মং অসম্মুখা করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. পটিপুচ্ছাকরণীযং কম্মং অপটিপুচ্ছা করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. পটিঞ্ঞায করণীযং কম্মং অপটিঞ্ঞায করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. সতিৰিনযারহস্স অমূল়্হৰিনযং দেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. অমূল়্হৰিনযারহস্স তস্স পাপিযসিককম্মং করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. তস্স পাপিযসিককম্মারহস্স তজ্জনীযকম্মং করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. তজ্জনীযকম্মারহস্স নিযস্সকম্মং করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. নিযস্সকম্মারহস্স পব্বাজনীযকম্মং করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. পব্বাজনীযকম্মারহস্স পটিসারণীযকম্মং করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. পটিসারণীযকম্মারহস্স উক্খেপনীযকম্মং করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. উক্খেপনীযকম্মারহস্স পরিৰাসং দেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. পরিৰাসারহস্স মূলায পটিকস্সতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. মূলাযপটিকস্সনারহস্স মানত্তং দেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. মানত্তারহং অব্ভেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. অব্ভানারহং উপসম্পাদেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. অনুপোসথে উপোসথং করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. অপৰারণায পৰারেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. পণ্ডকং উপসম্পাদেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. থেয্যসংৰাসকং, তিত্থিযপক্কন্তকং, তিরচ্ছানগতং, মাতুঘাতকং, পিতুঘাতকং, অরহন্তঘাতকং, ভিক্খুনিদূসকং, সঙ্ঘভেদকং, লোহিতুপ্পাদকং, উভতোব্যঞ্জনকং, ঊনৰীসতিৰস্সং পুগ্গলং উপসম্পাদেতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং. এৰং ৰত্থুতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি.
কথং ঞত্তিতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি? পঞ্চহাকারেহি ঞত্তিতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি – ৰত্থুং ন পরামসতি, সঙ্ঘং ন পরামসতি, পুগ্গলং ন পরামসতি, ঞত্তিং ন পরামসতি, পচ্ছা ৰা ঞত্তিং ঠপেতি. ইমেহি পঞ্চহাকারেহি ঞত্তিতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি.
কথং ¶ অনুস্সাৰনতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি? পঞ্চহাকারেহি অনুস্সাৰনতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি – ৰত্থুং ন পরামসতি, সঙ্ঘং ন পরামসতি, পুগ্গলং ন পরামসতি, সাৰনং হাপেতি, অকালে ৰা সাৰেতি. ইমেহি পঞ্চহাকারেহি অনুস্সাৰনতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি.
কথং সীমতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি? একাদসহি আকারেহি সীমতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি – অতিখুদ্দকং সীমং সম্মন্নতি, অতিমহতিং সীমং সম্মন্নতি, খণ্ডনিমিত্তং সীমং সম্মন্নতি, ছাযানিমিত্তং সীমং সম্মন্নতি, অনিমিত্তং সীমং ¶ সম্মন্নতি, বহিসীমে ঠিতো সীমং সম্মন্নতি, নদিযা সীমং সম্মন্নতি, সমুদ্দে সীমং সম্মন্নতি, জাতস্সরে সীমং সম্মন্নতি, সীমায সীমং সম্ভিন্দতি, সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরতি. ইমেহি একাদসহি আকারেহি সীমতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি.
কথং পরিসতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি? দ্ৰাদসহি আকারেহি পরিসতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি – চতুৰগ্গকরণীযে কম্মে যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা তে অনাগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো অনাহটো হোতি, সম্মুখীভূতা পটিক্কোসন্তি, চতুৰগ্গকরণে কম্মে যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো অনাহটো হোতি, সম্মুখীভূতা পটিক্কোসন্তি, চতুৰগ্গকরণে কম্মে যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা পটিক্কোসন্তি.
পঞ্চৰগ্গকরণে কম্মে…পে… দসৰগ্গকরণে কম্মে…পে… ৰীসতিৰগ্গকরণে কম্মে যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তে অনাগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো অনাহটো হোতি, সম্মুখীভূতা পটিক্কোসন্তি, ৰীসতিৰগ্গকরণে কম্মে যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো অনাহটো হোতি, সম্মুখীভূতা পটিক্কোসন্তি, ৰীসতিৰগ্গকরণে কম্মে যাৰতিকা ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা, তে আগতা হোন্তি, ছন্দারহানং ছন্দো আহটো হোতি, সম্মুখীভূতা পটিক্কোসন্তি. ইমেহি দ্ৰাদসহি আকারেহি পরিসতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি.
চতুৰগ্গকরণে কম্মে চত্তারো ভিক্খূ পকতত্তা কম্মপ্পত্তা, অৰসেসা পকতত্তা ছন্দারহা. যস্স সঙ্ঘো কম্মং করোতি, সো নেৰ কম্মপ্পত্তো নাপি ছন্দারহো, অপিচ কম্মারহো. পঞ্চৰগ্গকরণে কম্মে পঞ্চ ভিক্খূ পকতত্তা কম্মপ্পত্তা, অৰসেসা পকতত্তা ছন্দারহা. যস্স সঙ্ঘো কম্মং করোতি, সো নেৰ কম্মপ্পত্তো নাপি ছন্দারহো, অপিচ কম্মারহো ¶ . দসৰগ্গকরণে কম্মে দস ভিক্খূ পকতত্তা কম্মপ্পত্তা, অৰসেসা পকতত্তা ছন্দারহা. যস্স সঙ্ঘো কম্মং করোতি, সো নেৰ কম্মপ্পত্তো নাপি ছন্দারহো, অপিচ কম্মারহো. ৰীসতিৰগ্গকরণে কম্মে ৰীসতি ভিক্খূ পকতত্তা কম্মপ্পত্তা, অৰসেসা ¶ পকতত্তা ছন্দারহা. যস্স সঙ্ঘো কম্মং করোতি, সো নেৰ কম্মপ্পত্তো নাপি ছন্দারহো, অপিচ কম্মারহো.
২৫০. অপলোকনকম্মং কতি ঠানানি গচ্ছতি? ঞত্তিকম্মং, ঞত্তিদুতিযকম্মং, ঞত্তিচতুত্থকম্মং কতি ঠানানি গচ্ছতি? অপলোকনকম্মং পঞ্চ ঠানানি গচ্ছতি. ঞত্তিকম্মং নৰ ঠানানি গচ্ছতি. ঞত্তিদুতিযকম্মং সত্ত ঠানানি গচ্ছতি. ঞত্তিচতুত্থকম্মং সত্ত ঠানানি গচ্ছতি.
অপলোকনকম্মং কতমানি পঞ্চ ঠানানি গচ্ছতি? ওসারণং নিস্সারণং ভণ্ডুকম্মং ব্রহ্মদণ্ডং কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ পঞ্চমং. অপলোকনকম্মং ইমানি পঞ্চ ঠানানি গচ্ছতি.
ঞত্তিকম্মং কতমানি নৰ ঠানানি গচ্ছতি? ওসারণং নিস্সারণং উপোসথং পৰারণং সম্মুতিং দানং পটিগ্গহণং পচ্চুক্কড্ঢনং কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ নৰমং. ঞত্তিকম্মং ইমানি নৰ ঠানানি গচ্ছতি.
ঞত্তিদুতিযকম্মং কতমানি সত্ত ঠানানি গচ্ছতি? ওসারণং নিস্সারণং সম্মুতিং দানং উদ্ধরণং দেসনং কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ সত্তমং. ঞত্তিদুতিযকম্মং ইমানি সত্ত ঠানানি গচ্ছতি.
ঞত্তিচতুত্থকম্মং কতমানি সত্ত ঠানানি গচ্ছতি? ওসারণং নিস্সারণং সম্মুতিং দানং নিগ্গহং সমনুভাসনং কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ সত্তমং. ঞত্তিচতুত্থকম্মং ইমানি সত্ত ঠানানি গচ্ছতি. অযং তাৰ পাল়িনযো.
২৫১. অযং পনেত্থ আদিতো পট্ঠায ৰিনিচ্ছযকথা (পরি. অট্ঠ. ৪৮২) – অপলোকনকম্মং নাম সীমট্ঠকসঙ্ঘং সোধেত্ৰা ছন্দারহানং ছন্দং আহরিত্ৰা সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা তিক্খত্তুং সাৰেত্ৰা কত্তব্বকম্মং. ঞত্তিকম্মং নাম ৰুত্তনযেনেৰ সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা একায ঞত্তিযা কত্তব্বকম্মং. ঞত্তিদুতিযকম্মং নাম ৰুত্তনযেনেৰ সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা একায ঞত্তিযা একায চ অনুস্সাৰনাযাতি এৰং ঞত্তিদুতিযায অনুস্সাৰনায ¶ কত্তব্বকম্মং. ঞত্তিচতুত্থকম্মং নাম ৰুত্তনযেনেৰ সমগ্গস্স সঙ্ঘস্স অনুমতিযা একায ঞত্তিযা তীহি চ অনুস্সাৰনাহীতি এৰং ঞত্তিচতুত্থাহি তীহি অনুস্সাৰনাহি কত্তব্বকম্মং.
তত্র ¶ অপলোকনকম্মং অপলোকেত্ৰাৰ কাতব্বং, ঞত্তিকম্মাদিৰসেন ন কাতব্বং. ঞত্তিকম্মম্পি একং ঞত্তিং ঠপেত্ৰাৰ কাতব্বং, অপলোকনকম্মাদিৰসেন ন কাতব্বং. ঞত্তিদুতিযকম্মং পন অপলোকেত্ৰা কাতব্বম্পি অকাতব্বম্পি অত্থি. তত্থ সীমাসম্মুতি সীমাসমূহনং কথিনদানং কথিনুদ্ধারো কুটিৰত্থুদেসনা ৰিহারৰত্থুদেসনাতি ইমানি ছকম্মানি গরুকানি অপলোকেত্ৰা কাতুং ন ৰট্টতি, ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচং সাৰেত্ৰাৰ কাতব্বানি. অৰসেসা তেরস সম্মুতিযো সেনাসনগ্গাহকমতকচীৰরদানাদিসম্মুতিযো চাতি এতানি লহুককম্মানি, অপলোকেত্ৰাপি কাতুং ৰট্টন্তি, ঞত্তিকম্মঞত্তিচতুত্থকম্মৰসেন পন ন কাতব্বমেৰ. ‘‘ঞত্তিচতুত্থকম্মৰসেন কযিরমানং দল়্হতরং হোতি, তস্মা কাতব্ব’’ন্তি একচ্চে ৰদন্তি. এৰং পন সতি কম্মসঙ্করো হোতি, তস্মা ন কাতব্বন্তি পটিক্খিত্তমেৰ. সচে পন অক্খরপরিহীনং ৰা পদপরিহীনং ৰা দুরুত্তপদং ৰা হোতি, তস্স সোধনত্থং পুনপ্পুনং ৰত্তুং ৰট্টতি. ইদং অকুপ্পকম্মস্স দল়্হীকম্মং হোতি, কুপ্পকম্মে কম্মং হুত্ৰা তিট্ঠতি. ঞত্তিচতুত্থকম্মং ঞত্তিঞ্চ তিস্সো চ কম্মৰাচাযো সাৰেত্ৰাৰ কাতব্বং, অপলোকনকম্মাদিৰসেন ন কাতব্বং.
সম্মুখাকরণীযং কম্মং অসম্মুখা করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মন্তি এত্থ পন অত্থি কম্মং সম্মুখাকরণীযং, অত্থি কম্মং অসম্মুখাকরণীযং. তত্থ অসম্মুখাকরণীযং নাম দূতেনূপসম্পদা, পত্তনিক্কুজ্জনং, পত্তুক্কুজ্জনং, উম্মত্তকস্স ভিক্খুনো উম্মত্তকসম্মুতি, সেক্খানং কুলানং সেক্খসম্মুতি, ছন্নস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডো, দেৰদত্তস্স পকাসনীযকম্মং, অপসাদনীযং দস্সেন্তস্স ভিক্খুনো ভিক্খুনিসঙ্ঘেন কাতব্বং অৰন্দিযকম্মন্তি অট্ঠৰিধং হোতি. ইদং অট্ঠৰিধম্পি কম্মং অসম্মুখা কতং সুকতং হোতি অকুপ্পং, সেসানি সব্বকম্মানি সম্মুখা এৰ কাতব্বানি. সঙ্ঘসম্মুখতা ধম্মসম্মুখতা ৰিনযসম্মুখতা পুগ্গলসম্মুখতাতি ইমং চতুব্বিধং সম্মুখাৰিনযং উপনেত্ৰাৰ কাতব্বানি. এৰং কতানি হি সুকতানি হোন্তি, এৰং অকতানি পনেতানি ইমং সম্মুখাৰিনযসঙ্খাতং ৰত্থুং ৰিনা কতত্তা ৰত্থুৰিপন্নানি নাম হোন্তি. তেন ৰুত্তং ‘‘সম্মুখাকরণীযং কম্মং অসম্মুখা করোতি, ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্ম’’ন্তি. পটিপুচ্ছাকরণীযাদীসুপি পটিপুচ্ছাদিকরণমেৰ ৰত্থু, তং ৰত্থুং ৰিনা কতত্তা তেসম্পি ৰত্থুৰিপন্নতা ৰেদিতব্বা. অপিচ ঊনৰীসতিৰস্সং ৰা অন্তিমৰত্থুং অজ্ঝাপন্নপুব্বং ৰা একাদসসু ¶ ¶ ৰা অভব্বপুগ্গলেসু অঞ্ঞতরং উপসম্পাদেন্তস্সপি ৰত্থুৰিপন্নং অধম্মকম্মং হোতি. অযং ৰত্থুতো কম্মৰিপত্তিযং ৰিনিচ্ছযো.
ঞত্তিতো ৰিপত্তিযং পন ৰত্থুং ন পরামসতীতি যস্স উপসম্পদাদিকম্মং করোতি, তং ন পরামসতি, তস্স নামং ন গণ্হাতি. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ধম্মরক্খিতো আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতস্স উপসম্পদাপেক্খো’’তি ৰত্তব্বে ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতস্স উপসম্পদাপেক্খো’’তি ৰদতি. এৰং ৰত্থুং ন পরামসতি.
সঙ্ঘং ন পরামসতীতি সঙ্ঘস্স নামং ন গণ্হাতি. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ধম্মরক্খিতো’’তি ৰত্তব্বে ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, অযং ধম্মরক্খিতো’’তি ৰদতি. এৰং সঙ্ঘং ন পরামসতি.
পুগ্গলং ন পরামসতীতি যো উপসম্পদাপেক্খস্স উপজ্ঝাযো, তং ন পরামসতি, তস্স নামং ন গণ্হাতি. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ধম্মরক্খিতো আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতস্স উপসম্পদাপেক্খো’’তি ৰত্তব্বে ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ধম্মরক্খিতো উপসম্পদাপেক্খো’’তি ৰদতি. এৰং পুগ্গলং ন পরামসতি.
ঞত্তিং ন পরামসতীতি সব্বেন সব্বং ঞত্তিং ন পরামসতি, ঞত্তিদুতিযকম্মে ঞত্তিং অট্ঠপেত্ৰা দ্ৰিক্খত্তুং কম্মৰাচায এৰ অনুস্সাৰনকম্মং করোতি, ঞত্তিচতুত্থকম্মেপি ঞত্তিং অট্ঠপেত্ৰা চতুক্খত্তুং কম্মৰাচায এৰ অনুস্সাৰনকম্মং করোতি. এৰং ঞত্তিং ন পরামসতি.
পচ্ছা ৰা ঞত্তিং ঠপেতীতি পঠমং কম্মৰাচায অনুস্সাৰনকম্মং কত্ৰা ‘‘এসা ঞত্তী’’তি ৰত্ৰা ‘‘খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি ৰদতি. এৰং পচ্ছা ঞত্তিং ঠপেতি. ইতি ইমেহি পঞ্চহাকারেহি ঞত্তিতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি.
অনুস্সাৰনতো ৰিপত্তিযং পন ৰত্থুআদীনি তাৰ ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বানি. এৰং পন নেসং অপরামসনং হোতি – ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো’’তি পঠমানুস্সাৰনায ৰা ‘‘দুতিযম্পি এতমত্থং ৰদামি…পে… ততিযম্পি এতমত্থং ৰদামি. সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো’’তি দুতিযততিযানুস্সাৰনাসু ৰা ‘‘অযং ধম্মরক্খিতো আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতস্স উপসম্পদাপেক্খো’’তি ৰত্তব্বে ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতস্সা’’তি ৰদন্তো ¶ ৰত্থুং ন পরামসতি নাম. ‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ধম্মরক্খিতো’’তি ৰত্তব্বে ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, অযং ধম্মরক্খিতো’’তি ৰদন্তো সঙ্ঘং ন পরামসতি নাম. ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ধম্মরক্খিতো আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতস্সা’’তি ৰত্তব্বে ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ধম্মরক্খিতো উপসম্পদাপেক্খো’’তি ৰদন্তো পুগ্গলং ন পরামসতি নাম.
সাৰনং হাপেতীতি সব্বেন সব্বং কম্মৰাচায অনুস্সাৰনং ন করোতি, ঞত্তিদুতিযকম্মে দ্ৰিক্খত্তুং ঞত্তিমেৰ ঠপেতি, ঞত্তিচতুত্থকম্মে চতুক্খত্তুং ঞত্তিমেৰ ঠপেতি. এৰং সাৰনং হাপেতি. যোপি ঞত্তিদুতিযকম্মে একং ঞত্তিং ঠপেত্ৰা একং কম্মৰাচং অনুস্সাৰেন্তো অক্খরং ৰা ছড্ডেতি, পদং ৰা দুরুত্তং করোতি, অযম্পি সাৰনং হাপেতিযেৰ. ঞত্তিচতুত্থকম্মে পন একং ঞত্তিং ঠপেত্ৰা সকিমেৰ ৰা দ্ৰিক্খত্তুং ৰা কম্মৰাচায অনুস্সাৰনং করোন্তোপি অক্খরং ৰা পদং ৰা ছড্ডেন্তোপি দুরুত্তং করোন্তোপি অনুস্সাৰনং হাপেতিযেৰাতি ৰেদিতব্বো.
২৫২. ‘‘দুরুত্তং করোতী’’তি এত্থ পন অযং ৰিনিচ্ছযো. যো হি অঞ্ঞস্মিং অক্খরে ৰত্তব্বে অঞ্ঞং ৰদতি, অযং দুরুত্তং করোতি নাম. তস্মা কম্মৰাচং করোন্তেন ভিক্খুনা য্ৰাযং –
‘‘সিথিলং ধনিতঞ্চ দীঘরস্সং, গরুকং লহুকঞ্চ নিগ্গহিতং;
সম্বন্ধং ৰৰত্থিতং ৰিমুত্তং, দসধা ব্যঞ্জনবুদ্ধিযা পভেদো’’তি. –
ৰুত্তো, অযং সুট্ঠু উপলক্খেতব্বো. এত্থ হি সিথিলং নাম পঞ্চসু ৰগ্গেসু পঠমততিযং. ধনিতং নাম তেস্ৰেৰ দুতিযচতুত্থং. দীঘন্তি দীঘেন কালেন ৰত্তব্বআকারাদি. রস্সন্তি ততো উপড্ঢকালেন ৰত্তব্বঅকারাদি. গরুকন্তি দীঘমেৰ, যং ৰা ‘‘আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতত্থেরস্স যস্স নক্খমতী’’তি এৰং সংযোগপরং কত্ৰা ৰুচ্চতি. লহুকন্তি রস্সমেৰ, যং ৰা ‘‘আযস্মতো বুদ্ধরক্খিতত্থেরস্স যস্স ন খমতী’’তি এৰং অসংযোগপরং কত্ৰা ৰুচ্চতি. নিগ্গহিতন্তি যং করণানি নিগ্গহেত্ৰা অৰিস্সজ্জেত্ৰা অৰিৰটেন মুখেন সানুনাসিকং কত্ৰা ৰত্তব্বং. সম্বন্ধন্তি যং পরপদেন সম্বন্ধিত্ৰা ‘‘তুণ্হিস্সা’’তি ৰা ‘‘তুণ্হস্সা’’তি ৰা ৰুচ্চতি. ৰৰত্থিতন্তি যং পরপদেন অসম্বন্ধং কত্ৰা ৰিচ্ছিন্দিত্ৰা ‘‘তুণ্হী অস্সা’’তি ৰা ‘‘তুণ্হ অস্সা’’তি ৰা ৰুচ্চতি. ৰিমুত্তন্তি যং করণানি অনিগ্গহেত্ৰা ৰিস্সজ্জেত্ৰা ৰিৰটেন মুখেন অনুনাসিকং অকত্ৰা ৰুচ্চতি.
তত্থ ¶ ¶ ‘‘সুণাতু মে’’তি ৰত্তব্বে ত-কারস্স থ-কারং কত্ৰা ‘‘সুণাথু মে’’তি ৰচনং সিথিলস্স ধনিতকরণং নাম, তথা ‘‘পত্তকল্লং এসা ঞত্তী’’তি ৰত্তব্বে ‘‘পত্থকল্লং এসা ঞত্থী’’তিআদিৰচনং. ‘‘ভন্তে সঙ্ঘো’’তি ৰত্তব্বে ভ-কারঘ-কারানং ব-কারগ-কারে কত্ৰা ‘‘বন্তে সংগো’’তি ৰচনং ধনিতস্স সিথিলকরণং নাম. ‘‘সুণাতু মে’’তি ৰিৰটেন মুখেন ৰত্তব্বে পন ‘‘সুণংতু মে’’তি ৰা ‘‘এসা ঞত্তী’’তি ৰত্তব্বে ‘‘এসং ঞত্তী’’তি ৰা অৰিৰটেন মুখেন অননুনাসিকং কত্ৰা ৰচনং ৰিমুত্তস্স নিগ্গহিতৰচনং নাম. ‘‘পত্তকল্ল’’ন্তি অৰিৰটেন মুখেন অনুনাসিকং কত্ৰা ৰত্তব্বে ‘‘পত্তকল্লা’’তি ৰিৰটেন মুখেন অনুনাসিকং অকত্ৰা ৰচনং নিগ্গহিতস্স ৰিমুত্তৰচনং নাম. ইতি সিথিলে কত্তব্বে ধনিতং, ধনিতে কত্তব্বে সিথিলং, ৰিমুত্তে কত্তব্বে নিগ্গহিতং, নিগ্গহিতে কত্তব্বে ৰিমুত্তন্তি ইমানি চত্তারি ব্যঞ্জনানি অন্তোকম্মৰাচায কম্মং দূসেন্তি. এৰং ৰদন্তো হি অঞ্ঞস্মিং অক্খরে ৰত্তব্বে অঞ্ঞং ৰদতি, দুরুত্তং করোতীতি ৰুচ্চতি.
ইতরেসু পন দীঘরস্সাদীসু ছসু ব্যঞ্জনেসু দীঘট্ঠানে দীঘমেৰ, রস্সট্ঠানে রস্সমেৰাতি এৰং যথাঠানে তং তদেৰ অক্খরং ভাসন্তেন অনুক্কমাগতং পৰেণিং অৰিনাসেন্তেন কম্মৰাচা কাতব্বা. সচে পন এৰং অকত্ৰা দীঘে ৰত্তব্বে রস্সং, রস্সে ৰা ৰত্তব্বে দীঘং ৰদতি, তথা গরুকে ৰত্তব্বে লহুকং, লহুকে ৰা ৰত্তব্বে গরুকং ৰদতি, সম্বন্ধে ৰা পন ৰত্তব্বে ৰৰত্থিতং, ৰৰত্থিতে ৰা ৰত্তব্বে সম্বন্ধং ৰদতি, এৰং ৰুত্তেপি কম্মৰাচা ন কুপ্পতি. ইমানি হি ছ ব্যঞ্জনানি কম্মং ন কোপেন্তি. যং পন সুত্তন্তিকত্থেরা ‘‘দ-কারো ত-কারমাপজ্জতি, ত-কারো দ-কারমাপজ্জতি, চ-কারো জ-কারমাপজ্জতি, জ-কারো চ-কারমাপজ্জতি, য-কারো ক-কারমাপজ্জতি, ক-কারো য-কারমাপজ্জতি, তস্মা দ-কারাদীসু ৰত্তব্বেসু ত-কারাদিৰচনং ন ৰিরুজ্ঝতী’’তি ৰদন্তি, তং কম্মৰাচং পত্ৰা ন ৰট্টতি. তস্মা ৰিনযধরেন নেৰ দ-কারো ত-কারো কাতব্বো…পে… ন ক-কারো য-কারো. যথাপাল়িযা নিরুত্তিং সোধেত্ৰা দসৰিধায ব্যঞ্জননিরুত্তিযা ৰুত্তদোসে পরিহরন্তেন কম্মৰাচা কাতব্বা. ইতরথা হি সাৰনং হাপেতি নাম.
অকালে ৰা সাৰেতীতি সাৰনায অকালে অনোকাসে ঞত্তিং অট্ঠপেত্ৰা পঠমংযেৰ অনুস্সাৰনকম্মং কত্ৰা পচ্ছা ঞত্তিং ঠপেতি. ইতি ইমেহি পঞ্চহাকারেহি অনুস্সাৰনতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তি.
২৫৩. সীমতো ¶ ৰিপত্তিযং পন অতিখুদ্দকসীমা নাম যা একৰীসতি ভিক্খূ ন গণ্হাতি ¶ . কুরুন্দিযং পন ‘‘যত্থ একৰীসতি ভিক্খূ নিসীদিতুং ন সক্কোন্তী’’তি ৰুত্তং. তস্মা যা এৰরূপা সীমা, অযং সম্মতাপি অসম্মতা গামখেত্তসদিসাৰ হোতি, তত্থ কতং কম্মং কুপ্পতি. এস নযো সেসসীমাসুপি. এত্থ পন অতিমহতী নাম যা কেসগ্গমত্তেনপি তিযোজনং অতিক্কমিত্ৰা সম্মতা হোতি. খণ্ডনিমিত্তা নাম অঘটিতনিমিত্তা ৰুচ্চতি. পুরত্থিমায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা অনুক্কমেনেৰ দক্খিণায পচ্ছিমায উত্তরায দিসায কিত্তেত্ৰা পুন পুরত্থিমায দিসায পুব্বকিত্তিতং নিমিত্তং পটিকিত্তেত্ৰা ঠপেতুং ৰট্টতি, এৰং অখণ্ডনিমিত্তা হোতি. সচে পন অনুক্কমেন আহরিত্ৰা উত্তরায দিসায নিমিত্তং কিত্তেত্ৰা তত্থেৰ ঠপেতি, খণ্ডনিমিত্তা হোতি. অপরাপি খণ্ডনিমিত্তা নাম যা অনিমিত্তুপগং তচসাররুক্খং ৰা খাণুকং ৰা পংসুপুঞ্জং ৰা ৰালুকপুঞ্জং ৰা অঞ্ঞতরং অন্তরা একং নিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা হোতি. ছাযানিমিত্তা নাম যা পব্বতচ্ছাযাদীনং যং কিঞ্চি ছাযং নিমিত্তং কত্ৰা সম্মতা হোতি. অনিমিত্তা নাম যা সব্বেন সব্বং নিমিত্তানি অকিত্তেত্ৰা সম্মতা হোতি. বহিসীমে ঠিতো সীমং সম্মন্নতি নাম নিমিত্তানি কিত্তেত্ৰা নিমিত্তানং বহি ঠিতো সম্মন্নতি. নদিযা সমুদ্দে জাতস্সরে সীমং সম্মন্নতীতি এতেসু নদীআদীসু যং সম্মন্নতি, সা এৰং সম্মতাপি ‘‘সব্বা, ভিক্খৰে, নদী অসীমা, সব্বো সমুদ্দো অসীমো, সব্বো জাতস্সরো অসীমো’’তি (মহাৰ. ১৪৭) ৰচনতো অসম্মতাৰ হোতি. সীমায সীমং সম্ভিন্দতীতি অত্তনো সীমায পরেসং সীমং সম্ভিন্দতি. সীমায সীমং অজ্ঝোত্থরতীতি অত্তনো সীমায পরেসং সীমং অজ্ঝোত্থরতি. তত্থ যথা সম্ভেদো চ অজ্ঝোত্থরণঞ্চ হোতি, তং সব্বং সীমাকথাযং ৰুত্তমেৰ. ইতি ইমা একাদসপি সীমা অসীমা গামখেত্তসদিসা এৰ, তাসু নিসীদিত্ৰা কতং কম্মং কুপ্পতি. তেন ৰুত্তং ‘‘ইমেহি একাদসহি আকারেহি সীমতো কম্মানি ৰিপজ্জন্তী’’তি.
পরিসতো কম্মৰিপত্তিযং পন কিঞ্চি অনুত্তানং নাম নত্থি. যম্পি তত্থ কম্মপ্পত্তছন্দারহলক্খণং ৰত্তব্বং সিযা, তম্পি পরতো ‘‘চত্তারো ভিক্খূ পকতত্তা কম্মপ্পত্তা’’তিআদিনা নযেন ৰুত্তমেৰ. তত্থ পকতত্তা কম্মপ্পত্তাতি চতুৰগ্গকরণে কম্মে চত্তারো পকতত্তা অনুক্খিত্তা অনিস্সারিতা ¶ পরিসুদ্ধসীলা চত্তারো ভিক্খূ কম্মপ্পত্তা কম্মস্স অরহা অনুচ্ছৰিকা সামিনো. ন তেহি ৰিনা তং কম্মং করীযতি, ন তেসং ছন্দো ৰা পারিসুদ্ধি ৰা এতি, অৰসেসা পন সচেপি সহস্সমত্তা হোন্তি, সচে সমানসংৰাসকা সব্বে ছন্দারহাৰ হোন্তি, ছন্দপারিসুদ্ধিং দত্ৰা আগচ্ছন্তু ৰা মা ৰা, কম্মং পন তিট্ঠতি. যস্স পন সঙ্ঘো পরিৰাসাদিকম্মং করোতি, সো নেৰ কম্মপ্পত্তো নাপি ছন্দারহো, অপিচ যস্মা ¶ তং পুগ্গলং ৰত্থুং কত্ৰা সঙ্ঘো কম্মং করোতি, তস্মা কম্মারহোতি ৰুচ্চতি. সেসকম্মেসুপি এসেৰ নযো.
২৫৪. অপলোকনকম্মং কতমানি পঞ্চ ঠানানি গচ্ছতি, ওসারণং নিস্সারণং ভণ্ডুকম্মং ব্রহ্মদণ্ডং কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ পঞ্চমন্তি এত্থ ‘‘ওসারণং নিস্সারণ’’ন্তি পদসিলিট্ঠতাযেতং ৰুত্তং, পঠমং পন নিস্সারণা হোতি, পচ্ছা ওসারণা. তত্থ যা সা কণ্টকস্স সামণেরস্স দণ্ডকম্মনাসনা, সা নিস্সারণাতি ৰেদিতব্বা. তস্মা এতরহি সচেপি সামণেরো বুদ্ধস্স ৰা ধম্মস্স ৰা সঙ্ঘস্স ৰা অৰণ্ণং ভণতি, অকপ্পিযং ‘‘কপ্পিয’’ন্তি দীপেতি, মিচ্ছাদিট্ঠিকো হোতি, অন্তগ্গাহিকায দিট্ঠিযা সমন্নাগতো, সো যাৰততিযং নিৰারেত্ৰা তং লদ্ধিং ৰিস্সজ্জাপেতব্বো. নো চে ৰিস্সজ্জেতি, সঙ্ঘং সন্নিপাতেত্ৰা ‘‘ৰিস্সজ্জেহী’’তি ৰত্তব্বো. নো চে ৰিস্সজ্জেতি, ব্যত্তেন ভিক্খুনা অপলোকনকম্মং কত্ৰা নিস্সারেতব্বো. এৰঞ্চ পন কম্মং কাতব্বং –
‘‘সঙ্ঘং, ভন্তে, পুচ্ছামি ‘অযং ইত্থন্নামো সামণেরো বুদ্ধস্স ধম্মস্স সঙ্ঘস্স অৰণ্ণৰাদী মিচ্ছাদিট্ঠিকো, যং অঞ্ঞে সামণেরা লভন্তি দিরত্ততিরত্তং ভিক্খূহি সদ্ধিং সহসেয্যং, তস্সা অলাভায নিস্সারণা রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’তি. দুতিযম্পি. ততিযম্পি ভন্তে সঙ্ঘং পুচ্ছামি ‘অযং ইত্থন্নামো সামণেরো…পে… রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’তি, চর পিরে ৰিনস্সা’’তি.
সো অপরেন সমযেন ‘‘অহং, ভন্তে, বালতায অঞাণতায অলক্খিকতায এৰং অকাসিং, স্ৰাহং সঙ্ঘং খমাপেমী’’তি খমাপেন্তো যাৰততিযং যাচাপেত্ৰা অপলোকনকম্মেনেৰ ওসারেতব্বো, এৰঞ্চ পন ওসারেতব্বো. সঙ্ঘমজ্ঝে ব্যত্তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘস্স অনুমতিযা সাৰেতব্বং –
‘‘সঙ্ঘং ¶ , ভন্তে, পুচ্ছামি ‘অযং ইত্থন্নামো সামণেরো বুদ্ধস্স ধম্মস্স সঙ্ঘস্স অৰণ্ণৰাদী মিচ্ছাদিট্ঠিকো, যং অঞ্ঞে সামণেরা লভন্তি দিরত্ততিরত্তং ভিক্খূহি সদ্ধিং সহসেয্যং, তস্সা অলাভায নিস্সারিতো, স্ৰাযং ইদানি সোরতো নিৰাতৰুত্তি লজ্জিধম্মং ওক্কন্তো হিরোত্তপ্পে পতিট্ঠিতো কতদণ্ডকম্মো অচ্চযং দেসেতি, ইমস্স সামণেরস্স যথা পুরে কাযসম্ভোগসামগ্গিদানং রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’’’তি.
এৰং ¶ তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. এৰং অপলোকনকম্মং ওসারণঞ্চ নিস্সারণঞ্চ গচ্ছতি. ভণ্ডুকম্মং পব্বজ্জাৰিনিচ্ছযকথায ৰুত্তমেৰ.
ব্রহ্মদণ্ডো পন ন কেৰলং ছন্নস্সেৰ পঞ্ঞত্তো, যো অঞ্ঞোপি ভিক্খু মুখরো হোতি, ভিক্খূ দুরুত্তৰচনেহি ঘট্টেন্তো খুংসেন্তো ৰম্ভেন্তো ৰিহরতি, তস্সপি দাতব্বো, এৰঞ্চ পন দাতব্বো. সঙ্ঘমজ্ঝে ব্যত্তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘস্স অনুমতিযা সাৰেতব্বং –
‘‘ভন্তে, ইত্থন্নামো ভিক্খু মুখরো, ভিক্খূ দুরুত্তৰচনেহি ঘট্টেন্তো খুংসেন্তো ৰম্ভেন্তো ৰিহরতি, সো ভিক্খু যং ইচ্ছেয্য, তং ৰদেয্য, ভিক্খূহি ইত্থন্নামো ভিক্খু নেৰ ৰত্তব্বো, ন ওৰদিতব্বো ন অনুসাসিতব্বো, সঙ্ঘং, ভন্তে, পুচ্ছামি ‘ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডস্স দানং রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’তি. দুতিযম্পি পুচ্ছামি…পে… ততিযম্পি পুচ্ছামি ‘ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডস্স দানং রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’’’তি.
তস্স অপরেন সমযেন সম্মা ৰত্তিত্ৰা খমাপেন্তস্স ব্রহ্মদণ্ডো পটিপ্পস্সম্ভেতব্বো, এৰঞ্চ পন পটিপ্পস্সম্ভেতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘমজ্ঝে সাৰেতব্বং –
‘‘ভন্তে, ভিক্খুসঙ্ঘো অসুকস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডং অদাসি, সো ভিক্খু সোরতো নিৰাতৰুত্তি লজ্জিধম্মং ওক্কন্তো হিরোত্তপ্পে পতিট্ঠিতো পটিসঙ্খা আযতিং সংৰরে তিট্ঠতি, সঙ্ঘং, ভন্তে, পুচ্ছামি ‘তস্স ভিক্খুনো ব্রহ্মদণ্ডস্স পটিপ্পস্সদ্ধি রুচ্চতি সঙ্ঘস্সা’’’তি.
এৰং যাৰততিযং ৰত্ৰা অপলোকনকম্মেনেৰ ব্রহ্মদণ্ডো পটিপ্পস্সম্ভেতব্বোতি.
কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ ¶ পঞ্চমন্তি যং তং ভগৰতা ভিক্খুনিক্খন্ধকে –
‘‘তেন খো পন সমযেন ছব্বগ্গিযা ভিক্খূ ভিক্খুনিযো কদ্দমোদকেন ওসিঞ্চন্তি ‘অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যু’ন্তি, কাযং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি, ঊরুং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি, অঙ্গজাতং ৰিৰরিত্ৰা ভিক্খুনীনং দস্সেন্তি. ভিক্খুনিযো ওভাসেন্তি, ভিক্খুনীহি সদ্ধিং সম্পযোজেন্তি ‘অপ্পেৰ নাম অম্হেসু সারজ্জেয্যু’’’ন্তি (চূল়ৰ. ৪১১) –
ইমেসু ¶ ৰত্থূসু যেসং ভিক্খূনং দুক্কটং পঞ্ঞপেত্ৰা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তস্স ভিক্খুনো দণ্ডকম্মং কাতু’’ন্তি ৰত্ৰা ‘‘কিং নু খো দণ্ডকম্মং কাতব্ব’’ন্তি সংসযে উপ্পন্নে ‘‘অৰন্দিযো সো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ভিক্খুনিসঙ্ঘেন কাতব্বো’’তি এৰং অৰন্দিযকম্মং অনুঞ্ঞাতং, তং কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ পঞ্চমং, ইমস্স অপলোকনকম্মস্স ঠানং হোতি. তস্স হি কম্মঞ্ঞেৰ লক্খণং, ন ওসারণাদীনি, তস্মা কম্মলক্খণন্তি ৰুচ্চতি. তস্স করণং পটিপ্পস্সদ্ধিযা সদ্ধিং ৰিত্থারতো দস্সযিস্সাম. ভিক্খুনুপস্সযে সন্নিপতিতস্স ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অনুমতিযা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা সাৰেতব্বং –
‘‘অয্যে, অসুকো নাম অয্যো ভিক্খুনীনং অপাসাদিকং দস্সেতি, এতস্স অয্যস্স অৰন্দিযকরণং রুচ্চতী’’তি ভিক্খুনিসঙ্ঘং পুচ্ছামি. ‘অয্যে, অসুকো নাম অয্যো ভিক্খুনীনং অপাসাদিকং দস্সেতি, এতস্স অয্যস্স অৰন্দিযকরণং রুচ্চতী’তি দুতিযম্পি. ততিযম্পি ভিক্খুনিসঙ্ঘং পুচ্ছামী’’তি.
এৰং তিক্খত্তুং সাৰেত্ৰা অপলোকনকম্মেন অৰন্দিযকম্মং কাতব্বং.
ততো পট্ঠায সো ভিক্খু ভিক্খুনীহি ন ৰন্দিতব্বো. সচে অৰন্দিযমানো হিরোত্তপ্পং পচ্চুপট্ঠপেত্ৰা সম্মা ৰত্ততি, তেন ভিক্খুনিযো খমাপেতব্বা. খমাপেন্তন ভিক্খুনুপস্সযং অগন্ত্ৰা ৰিহারেযেৰ সঙ্ঘং ৰা গণং ৰা একং ভিক্খুং ৰা উপসঙ্কমিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা ‘‘অহং, ভন্তে, পটিসঙ্খা আযতিং সংৰরে তিট্ঠামি, ন পুন অপাসাদিকং দস্সেস্সামি, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ময্হং খমতূ’’তি খমাপেতব্বং. তেন সঙ্ঘেন ৰা গণেন ৰা একং ভিক্খুং পেসেত্ৰা একভিক্খুনা ৰা সযমেৰ গন্ত্ৰা ভিক্খুনিযো ৰত্তব্বা ‘‘অযং ভিক্খু পটিসঙ্খা আযতিং সংৰরে ¶ ঠিতো, ইমিনা অচ্চযং দেসেত্ৰা ভিক্খুনিসঙ্ঘো খমাপিতো, ভিক্খুনিসঙ্ঘো ইমং ভিক্খুং ৰন্দিযং করোতূ’’তি. সো ৰন্দিযো কাতব্বো, এৰঞ্চ পন কাতব্বো. ভিক্খুনুপস্সযে সন্নিপতিতস্স ভিক্খুনিসঙ্ঘস্স অনুমতিযা ব্যত্তায ভিক্খুনিযা সাৰেতব্বং –
‘‘অয্যে, অসুকো নাম অয্যো ভিক্খুনীনং অপাসাদিকং দস্সেতীতি ভিক্খুনিসঙ্ঘেন অৰন্দিযো কতো, সো লজ্জিধম্মং ওক্কমিত্ৰা পটিসঙ্খা আযতিং সংৰরে ঠিতো, অচ্চযং দেসেত্ৰা ভিক্খুনিসঙ্ঘং খমাপেসি, তস্স অয্যস্স ৰন্দিযকরণং রুচ্চতীতি ভিক্খুনিসঙ্ঘং পুচ্ছামী’’তি –
তিক্খত্তুং ¶ ৰত্তব্বং. এৰং অপলোকনকম্মেনেৰ ৰন্দিযো কাতব্বো.
২৫৫. অযং পনেত্থ পাল়িমুত্তকোপি কম্মলক্খণৰিনিচ্ছযো (পরি. অট্ঠ. ৪৯৫-৪৯৬). ইদঞ্হি কম্মলক্খণং নাম ভিক্খুনিসঙ্ঘমূলকং পঞ্ঞত্তং, ভিক্খুসঙ্ঘস্সপি পনেতং লব্ভতিযেৰ. যঞ্হি ভিক্খুসঙ্ঘো সলাকভত্তউপোসথগ্গেসু চ অপলোকনকম্মং করোতি, এতম্পি কম্মলক্খণমেৰ. অচ্ছিন্নচীৰরজিণ্ণচীৰরনট্ঠচীৰরানঞ্হি সঙ্ঘং সন্নিপাতেত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা যাৰততিযং সাৰেত্ৰা অপলোকনকম্মং কত্ৰা চীৰরং দাতুং ৰট্টতি. অপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকেন পন চীৰরং করোন্তস্স পচ্চযভাজনীযকথাযং ৰুত্তপ্পভেদানি সূচিআদীনি অনপলোকেত্ৰাপি দাতব্বানি. তেসং দানে সোযেৰ ইস্সরো, ততো অতিরেকং দেন্তেন অপলোকেত্ৰা দাতব্বং. ততো হি অতিরেকদানে সঙ্ঘো সামী. গিলানভেসজ্জম্পি তত্থ ৰুত্তপ্পকারং সযমেৰ দাতব্বং, অতিরেকং ইচ্ছন্তস্স অপলোকেত্ৰা দাতব্বং. যোপি চ দুব্বলো ৰা ছিন্নিরিযাপথো ৰা পচ্ছিন্নভিক্খাচারপথো ৰা মহাগিলানো, তস্স মহাৰাসেসু তত্রুপ্পাদতো দেৰসিকং নাল়ি ৰা উপড্ঢনাল়ি ৰা, একদিৰসংযেৰ ৰা পঞ্চ ৰা দস ৰা তণ্ডুলনাল়িযো দেন্তেন অপলোকনকম্মং কত্ৰাৰ দাতব্বা. পেসলস্স ভিক্খুনো তত্রুপ্পাদতো ইণপলিবোধম্পি বহুস্সুতস্স সঙ্ঘভারনিত্থরকস্স ভিক্খুনো অনুট্ঠাপনীযসেনাসনম্পি সঙ্ঘকিচ্চং করোন্তানং কপ্পিযকারকাদীনং ভত্তৰেতনম্পি অপলোকনকম্মেন দাতুং ৰট্টতি.
চতুপচ্চযৰসেন ¶ দিন্নতত্রুপ্পাদতো সঙ্ঘিকং আৰাসং জগ্গাপেতুং ৰট্টতি, ‘‘অযং ভিক্খু ইস্সরৰতায ৰিচারেতী’’তি কথাপচ্ছিন্দনত্থং পন সলাকগ্গাদীসু ৰা অন্তরসন্নিপাতে ৰা সঙ্ঘং আপুচ্ছিত্ৰাৰ জগ্গাপেতব্বো. চীৰরপিণ্ডপাতত্থায ওদিস্স দিন্নতত্রুপ্পাদতোপি অপলোকেত্ৰা আৰাসো জগ্গাপেতব্বো, অনপলোকেত্ৰাপি ৰট্টতি, ‘‘সূরো ৰতাযং ভিক্খু চীৰরপিণ্ডপাতত্থায ওদিস্স দিন্নতো আৰাসং জগ্গাপেতী’’তি এৰং উপ্পন্নকথাপচ্ছেদনত্থং পন অপলোকনকম্মমেৰ কত্ৰা জগ্গাপেতব্বো.
চেতিযে ছত্তং ৰা ৰেদিকং ৰা বোধিঘরং ৰা আসনঘরং ৰা অকতং ৰা করোন্তেন জিণ্ণং ৰা পটিসঙ্খরোন্তেন সুধাকম্মং ৰা করোন্তেন মনুস্সে সমাদপেত্ৰা কাতুং ৰট্টতি. সচে কারকো নত্থি, চেতিযস্স উপনিক্খেপতো কারেতব্বং. উপনিক্খেপেপি অসতি অপলোকনকম্মং কত্ৰা তত্রুপ্পাদতো কারেতব্বং, সঙ্ঘিকেনপি অপলোকেত্ৰা চেতিযকিচ্চং কাতুং ৰট্টতি. চেতিযস্স সন্তকেন অপলোকেত্ৰাপি সঙ্ঘিককিচ্চং ন ৰট্টতি, তাৰকালিকং পন গহেত্ৰা পটিপাকতিকং কাতুং ৰট্টতি. চেতিযে সুধাকম্মাদীনি করোন্তেহি পন ভিক্খাচারতো ৰা সঙ্ঘতো ৰা যাপনমত্তং অলভন্তেহি চেতিযসন্তকতো যাপনমত্তং ¶ গহেত্ৰা পরিভুঞ্জন্তেহি ৰত্তং কাতুং ৰট্টতি, ‘‘ৰত্তং করোমা’’তি মচ্ছমংসাদীহি সঙ্ঘভত্তং কাতুং ন ৰট্টতি.
যে ৰিহারে রোপিতা ফলরুক্খা সঙ্ঘেন পরিগ্গহিতা হোন্তি, জগ্গনকম্মং লভন্তি. যেসং ফলানি ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জন্তি, তেসু অপলোকনকম্মং ন কাতব্বং. যে পন অপরিগ্গহিতা, তেসু অপলোকনকম্মং কাতব্বং, তং পন সলাকগ্গযাগগ্গভত্তগ্গঅন্তরসঅআপাতেসুপি কাতুং ৰট্টতি, উপোসথগ্গে পন ৰট্টতিযেৰ. তত্থ হি অনাগতানম্পি ছন্দপারিসুদ্ধি আহরীযতি, তস্মা তং সুৰিসোধিতং হোতি. এৰঞ্চ পন কাতব্বং, ব্যত্তেন ভিক্খুনা ভিক্খুসঙ্ঘস্স অনুমতিযা সাৰেতব্বং –
‘‘ভন্তে, যং ইমস্মিং ৰিহারে অন্তোসীমায সঙ্ঘসন্তকং মূলতচপত্তঅঙ্কুরপুপ্ফফলখাদনীযাদি অত্থি, তং সব্বং আগতাগতানং ভিক্খূনং যথাসুখং পরিভুঞ্জিতুং রুচ্চতীতি সঙ্ঘং পুচ্ছামী’’তি –
তিক্খত্তুং পুচ্ছিতব্বং.
চতূহি ¶ পঞ্চহি ভিক্খূহি কতং সুকতমেৰ. যস্মিম্পি ৰিহারে দ্ৰে তযো জনা ৰসন্তি, তেহি নিসীদিত্ৰা কতম্পি সঙ্ঘেন কতসদিসমেৰ. যস্মিং পন একো ভিক্খু হোতি, তেন ভিক্খুনা উপোসথদিৰসে পুব্বকরণপুব্বকিচ্চং কত্ৰা নিসিন্নেন কতম্পি কতিকৰত্তং সঙ্ঘেন কতসদিসমেৰ হোতি. করোন্তেন পন ফলৰারেন কাতুম্পি চত্তারো মাসে ছ মাসে একসংৰচ্ছরন্তি এৰং পরিচ্ছিন্দিত্ৰাপি অপরিচ্ছিন্দিত্ৰাপি কাতুং ৰট্টতি. পরিচ্ছিন্নে যথাপরিচ্ছেদং পরিভুঞ্জিত্ৰা পুন কাতব্বং. অপরিচ্ছিন্নে যাৰ রুক্খা ধরন্তি, তাৰ ৰট্টতি. যেপি তেসং রুক্খানং বীজেহি অঞ্ঞে রুক্খা রোপিতা হোন্তি, তেসম্পি সা এৰ কতিকা.
সচে পন অঞ্ঞস্মিং ৰিহারে রোপিতা হোন্তি, তেসং যত্থ রোপিতা, তস্মিংযেৰ ৰিহারে সঙ্ঘো সামী. যেপি অঞ্ঞতো বীজানি আহরিত্ৰা পুরিমৰিহারে পচ্ছা রোপিতা, তেসু অঞ্ঞা কতিকা কাতব্বা, কতিকায কতায পুগ্গলিকট্ঠানে তিট্ঠন্তি, যথাসুখং ফলাদীনি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টন্তি. সচে পনেত্থ তং তং ওকাসং পরিক্খিপিত্ৰা পরিৰেণানি কত্ৰা জগ্গন্তি, তেসং ভিক্খূনং পুগ্গলিকট্ঠানে তিট্ঠন্তি, অঞ্ঞে পরিভুঞ্জিতুং ন লভন্তি. তেহি পন সঙ্ঘস্স ¶ দসমভাগং দত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বানি. যোপি মজ্ঝেৰিহারে রুক্খং সাখাহি পরিৰারেত্ৰা রক্খতি, তস্সপি এসেৰ নযো.
পোরাণকৰিহারং গতস্স সম্ভাৰনীযভিক্খুনো ‘‘থেরো আগতো’’তি ফলাফলং আহরন্তি, সচে তত্থ মূলে সব্বপরিযত্তিধরো বহুস্সুতভিক্খু ৰিহাসি, ‘‘অদ্ধা এত্থ দীঘা কতিকা কতা ভৰিস্সতী’’তি নিক্কুক্কুচ্চেন পরিভুঞ্জিতব্বং. ৰিহারে ফলাফলং পিণ্ডপাতিকানম্পি ৰট্টতি, ধুতঙ্গং ন কোপেতি. সামণেরা অত্তনো আচরিযুপজ্ঝাযানং বহূনি ফলানি দেন্তি, অঞ্ঞে ভিক্খূ অলভন্তা খিয্যন্তি, খিয্যনমত্তমেৰ তং হোতি. সচে দুব্ভিক্খং হোতি, একং পনসরুক্খং নিস্সায সট্ঠিপি জনা জীৰন্তি, তাদিসে কালে সব্বেসং সঙ্গহকরণত্থায ভাজেত্ৰা খাদিতব্বং. অযং সামীচি. যাৰ পন কতিকৰত্তং ন পটিপ্পস্সম্ভতি, তাৰ তেহি খাযিতং সুখাযিতমেৰ. কদা পন কতিকৰত্তং পটিপ্পস্সম্ভতি? যদা সমগ্গো সঙ্ঘো সন্নিপতিত্ৰা ‘‘ইতো পট্ঠায ভাজেত্ৰা খাদন্তূ’’তি সাৰেভি, একভিক্খুকে পন ৰিহারে এতেন সাৰিতেপি পুরিমকতিকা পটিপ্পস্সম্ভতিযেৰ ¶ . সচে পটিপ্পস্সদ্ধায কতিকায সামণেরা নেৰ রুক্খতো পাতেন্তি, ন ভূমিতো গহেত্ৰা ভিক্খূনং দেন্তি, পতিতফলানি পাদেহি পহরন্তা ৰিচরন্তি, তেসং দসমভাগতো পট্ঠায যাৰ উপড্ঢফলভাগেন ফাতিকম্মং কাতব্বং. অদ্ধা ফাতিকম্মলোভেন আহরিত্ৰা দস্সেন্তি, পুন সুভিক্খে জাতে কপ্পিযকারকেসু আগন্ত্ৰা সাখাপরিৰারাদীনি কত্ৰা রুক্খে রক্খন্তেসু সামণেরানং ফাতিকম্মং ন কাতব্বং, ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং.
‘‘ৰিহারে ফলাফলং অত্থী’’তি সামন্তগামেহি মনুস্সা গিলানানং ৰা গব্ভিনীনং ৰা অত্থায আগন্ত্ৰা ‘‘একং নাল়িকেরং দেথ, অম্বং দেথ, লবুজং দেথা’’তি যাচন্তি, দাতব্বং, ন দাতব্বন্তি? দাতব্বং. অদীযমানে হি তে দোমনস্সিকা হোন্তি. দেন্তেন পন সঙ্ঘং সন্নিপাতেত্ৰা যাৰততিযং সাৰেত্ৰা অপলোকনকম্মং কত্ৰাৰ দাতব্বং, কতিকৰত্তং ৰা কত্ৰা ঠপেতব্বং, এৰঞ্চ পন কাতব্বং. ব্যত্তেন ভিক্খুনা সঙ্ঘস্স অনুমতিযা সাৰেতব্বং –
‘‘সামন্তগামেহি মনুস্সা আগন্ত্ৰা গিলানাদীনং অত্থায ফলাফলং যাচন্তি, দ্ৰে নাল়িকেরানি দ্ৰে তালফলানি দ্ৰে পনসানি পঞ্চ অম্বানি পঞ্চ কদলিফলানি গণ্হন্তানং অনিৰারণং, অসুকরুক্খতো চ অসুকরুক্খতো চ ফলং গণ্হন্তানং অনিৰারণং রুচ্চতি ভিক্খুসঙ্ঘস্সা’’তি –
তিক্খত্তুং ৰত্তব্বং. ততো পট্ঠায গিলানাদীনং নামং গহেত্ৰা যাচন্তা ‘‘গণ্হথা’’তি ন ৰত্তব্বা ¶ , ৰত্তং পন আচিক্খিতব্বং ‘‘নাল়িকেরাদীনি ইমিনা নাম পরিচ্ছেদেন গণ্হন্তানং অসুকরুক্খতো চ অসুকরুক্খতো চ ফলং গণ্হন্তানং অনিৰারণং কত’’ন্তি. অনুৰিচরিত্ৰা পন ‘‘অযং মধুরফলো অম্বো, ইতো গণ্হথা’’তিপি ন ৰত্তব্বা.
ফলভাজনকালে পন আগতানং সম্মতেন উপড্ঢভাগো দাতব্বো, অসম্মতেন অপলোকেত্ৰা দাতব্বং. খীণপরিব্বযো ৰা মগ্গগমিযসত্থৰাহো ৰা অঞ্ঞো ৰা ইস্সরো আগন্ত্ৰা যাচতি, অপলোকেত্ৰাৰ দাতব্বং, বলক্কারেন গহেত্ৰা খাদন্তো ন ৰারেতব্বো. কুদ্ধো হি সো রুক্খেপি ছিন্দেয্য, অঞ্ঞম্পি অনত্থং করেয্য. পুগ্গলিকপরিৰেণং আগন্ত্ৰা গিলানস্স নামেন যাচন্তো ‘‘অম্হেহি ছাযাদীনং অত্থায ¶ রোপিতং, সচে অত্থি, তুম্হে জানাথা’’তি ৰত্তব্বো. যদি পন ফলভরিতাৰ রুক্খা হোন্তি, কণ্টকে বন্ধিত্ৰা ফলৰারেন গণ্হন্তি, অপচ্চাসীসন্তেন হুত্ৰা দাতব্বং, বলক্কারেন গণ্হন্তো ন ৰারেতব্বো. পুব্বে ৰুত্তমেৰেত্থ কারণং.
সঙ্ঘস্স ফলারামো হোতি, পটিজগ্গনং ন লভতি. সচে তং কোচি ৰত্তসীসেন জগ্গতি, সঙ্ঘস্সেৰ হোতি. অথাপি কস্সচি পটিবলস্স ভিক্খুনো ‘‘ইমং সপ্পুরিস জগ্গিত্ৰা দেহী’’তি সঙ্ঘো ভারং করোতি, সো চে ৰত্তসীসেন জগ্গতি, এৰম্পি সঙ্ঘস্সেৰ হোতি. ফাতিকম্মং পচ্চাসীসন্তস্স পন ততিযভাগেন ৰা উপড্ঢভাগেন ৰা ফাতিকম্মং কাতব্বং. ‘‘ভারিযং কম্ম’’ন্তি ৰত্ৰা এত্তকেন অনিচ্ছন্তো পন ‘‘সব্বং তৰেৰ সন্তকং কত্ৰা মূলভাগং দসমভাগমত্তং দত্ৰা জগ্গাহী’’তিপি ৰত্তব্বো, গরুভণ্ডত্তা পন ন মূলচ্ছেজ্জৰসেন দাতব্বং. সো মূলভাগং দত্ৰা খাদন্তো অকতাৰাসং ৰা কত্ৰা কতাৰাসং ৰা জগ্গিত্ৰা নিস্সিতকানং আরামং নিয্যাতেতি, তেহিপি মূলভাগো দাতব্বোৰ.
যদা পন ভিক্খূ সযং জগ্গিতুং পহোন্তি, অথ তেসং জগ্গিতুং ন দাতব্বং, জগ্গিতকালে পন ন ৰারেতব্বা, জগ্গনকালেযেৰ ৰারেতব্বা. ‘‘বহু তুম্হেহি খাযিতং, ইদানি মা জগ্গিত্থ, ভিক্খুসঙ্ঘোযেৰ জগ্গিস্সতী’’তি ৰত্তব্বং. সচে পন নেৰ ৰত্তসীসেন জগ্গন্তো অত্থি, ন ফাতিকম্মেন, ন সঙ্ঘো জগ্গিতুং পহোতি, একো অনাপুচ্ছিত্ৰাৰ জগ্গিত্ৰা ফাতিকম্মং ৰড্ঢেত্ৰা পচ্চাসীসতি, অপলোকনকম্মেন ফাতিকম্মং ৰড্ঢেত্ৰাৰ দাতব্বং. ইতি ইমং সব্বম্পি কম্মলক্খণমেৰ হোতি. অপলোকনকম্মং ইমানি পঞ্চ ঠানানি গচ্ছতি.
২৫৬. ঞত্তিকম্মট্ঠানভেদে পন (পরি. অট্ঠ. ৪৯৫-৪৯৬) –
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো, অনুসিট্ঠো সো মযা, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামো আগচ্ছেয্য, ‘আগচ্ছাহী’তি ৰত্তব্বো’’তি –
এৰং উপসম্পদাপেক্খস্স ওসারণা ওসারণা নাম.
‘‘সুণন্তু ¶ মে আযস্মন্তা, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু ধম্মকথিকো, ইমস্স নেৰ সুত্তং আগচ্ছতি, নো সুত্তৰিভঙ্গো, সো অত্থং অসল্লক্খেত্ৰা ব্যঞ্জনচ্ছাযায অত্থং পটিবাহতি, যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, ইত্থন্নামং ভিক্খুং ৰুট্ঠাপেত্ৰা অৰসেসা ইমং অধিকরণং ৰূপসমেয্যামা’’তি –
এৰং উব্বাহিকৰিনিচ্ছযে ধম্মকথিকস্স ভিক্খুনো নিস্সারণা নিস্সারণা নাম.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অজ্জুপোসথো পন্নরসো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপোসথং করেয্যা’’তি –
এৰং উপোসথকম্মৰসেন ঠপিতা ঞত্তি উপোসথো নাম.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অজ্জ পৰারণা পন্নরসী, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো পৰারেয্যা’’তি –
এৰং পৰারণকম্মৰসেন ঠপিতা ঞত্তি পৰারণা নাম.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইত্থন্নামো ইত্থন্নামস্স আযস্মতো উপসম্পদাপেক্খো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামং অনুসাসেয্য’’ন্তি, ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামো ইত্থন্নামং অনুসাসেয্যা’’তি, ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামং অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছেয্য’’ন্তি, ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামো ইত্থন্নামং অন্তরাযিকে ধম্মে পুচ্ছেয্যা’’তি, ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামং ৰিনযং পুচ্ছেয্য’’ন্তি, ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামো ইত্থন্নামং ৰিনযং পুচ্ছেয্যা’’তি, ‘‘যদি ¶ সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামেন ৰিনযং পুট্ঠো ৰিস্সজ্জেয্য’’ন্তি, ‘‘যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, ইত্থন্নামো ইত্থন্নামেন ৰিনযং পুট্ঠো ৰিস্সজ্জেয্যা’’তি –
এৰং অত্তানং ৰা পরং ৰা সম্মন্নিতুং ঠপিতা ঞত্তি সম্মুতি নাম.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ইদং চীৰরং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো নিস্সগ্গিযং সঙ্ঘস্স নিস্সট্ঠং, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দদেয্যা’’তি, ‘‘যদাযস্মন্তানং ¶ পত্তকল্লং, আযস্মন্তা ইমং চীৰরং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো দদেয্যু’’ন্তি –
এৰং নিস্সট্ঠচীৰরপত্তাদীনং দানং দানং নাম.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অযং ইত্থন্নামো ভিক্খু আপত্তিং সরতি ৰিৰরতি উত্তানিং করোতি দেসেতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্য’’ন্তি, ‘‘যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, অহং ইত্থন্নামস্স ভিক্খুনো আপত্তিং পটিগ্গণ্হেয্য’’ন্তি, তেন ৰত্তব্বো ‘‘পস্সসী’’তি. আম, পস্সামীতি. ‘‘আযতিং সংৰরেয্যাসী’’তি –
এৰং আপত্তিপটিগ্গহো পটিগ্গহো নাম.
‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা আৰাসিকা, যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, ইদানি উপোসথং করেয্যাম, পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্যাম, আগমে কাল়ে পৰারেয্যামা’’তি.
তে চে, ভিক্খৰে, ভিক্খূ ভণ্ডনকারকা কলহকারকা ৰিৰাদকারকা ভস্সকারকা সঙ্ঘে অধিকরণকারকা তং কাল়ং অনুৰসেয্যুং, আৰাসিকেন ভিক্খুনা ব্যত্তেন পটিবলেন আৰাসিকা ভিক্খূ ঞাপেতব্বা –
‘‘সুণন্তু মে আযস্মন্তা আৰাসিকা, যদাযস্মন্তানং পত্তকল্লং, ইদানি উপোসথং করেয্যাম, পাতিমোক্খং উদ্দিসেয্যাম, আগমে জুণ্হে পৰারেয্যামা’’তি –
এৰং ¶ কতা পৰারণাপচ্চুক্কড্ঢনা পচ্চুক্কড্ঢনা নাম.
সব্বেহেৰ একজ্ঝং সন্নিপতিতব্বং, সন্নিপতিত্ৰা ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অম্হাকং ভণ্ডনজাতানং কলহজাতানং ৰিৰাদাপন্নানং ৰিহরতং বহুং অস্সামণকং অজ্ঝাচিণ্ণং ভাসিতপরিক্কন্তং, সচে মযং ইমাহি আপত্তীহি অঞ্ঞমঞ্ঞং কারেস্সাম, সিযাপি তং অধিকরণং কক্খল়ত্তায ৰাল়ত্তায ভেদায সংৰত্তেয্য, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ¶ ইমং অধিকরণং তিণৰত্থারকেন ৰূপসমেয্য ঠপেত্ৰা থুল্লৰজ্জং ঠপেত্ৰা গিহিপ্পটিসংযুত্ত’’ন্তি –
এৰং তিণৰত্থারকসমথেন কত্ৰা সব্বপঠমা সব্বসঙ্গাহিকঞত্তি কম্মলক্খণং নাম.
তথা ততো পরা একেকস্মিং পক্খে একেকং কত্ৰা দ্ৰে ঞত্তিযো. ইতি যথাৰুত্তপ্পভেদং ওসারণং নিস্সারণং…পে… কম্মলক্খণঞ্ঞেৰ নৰমন্তি ঞত্তিকম্মং ইমানি নৰ ঠানানি গচ্ছতি.
২৫৭. ঞত্তিদুতিযকম্মট্ঠানভেদে (পরি. অট্ঠ. ৪৯৫-৪৯৬) পন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিনো পত্তনিক্কুজ্জনৰসেন খন্ধকে ৰুত্তা নিস্সারণা, তস্সেৰ পত্তুক্কুজ্জনৰসেন খন্ধকে ৰুত্তা ওসারণা চ ৰেদিতব্বা. ৰুত্তঞ্হেতং (চূল়ৰ. ২৬৫-২৬৬) –
‘‘অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তো নিক্কুজ্জিতব্বো. ভিক্খূনং অলাভায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অনত্থায পরিসক্কতি, ভিক্খূনং অৰাসায পরিসক্কতি, ভিক্খূ অক্কোসতি পরিভাসতি, ভিক্খূ ভিক্খূহি ভেদেতি, বুদ্ধস্স অৰণ্ণং ভাসতি, ধম্মস্স অৰণ্ণং ভাসতি, সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি অট্ঠহি অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তং নিক্কুজ্জিতুং.
এৰঞ্চ পন ভিক্খৰে নিক্কুজ্জিতব্বো. ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু ¶ মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ৰড্ঢো লিচ্ছৰী আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং নিক্কুজ্জেয্য, অসম্ভোগং সঙ্ঘেন করেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, ৰড্ঢো লিচ্ছৰী আযস্মন্তং দব্বং মল্লপুত্তং অমূলিকায সীলৰিপত্তিযা অনুদ্ধংসেতি, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং নিক্কুজ্জতি, অসম্ভোগং সঙ্ঘেন করোতি, যস্সাযস্মতো খমতি ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তস্স নিক্কুজ্জনা অসম্ভোগং ¶ সঙ্ঘেন করণং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘নিক্কুজ্জিতো সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো অসম্ভোগো সঙ্ঘেন, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.
অট্ঠহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তো উক্কুজ্জিতব্বো. ন ভিক্খূনং অলাভায পরিসক্কতি, ন ভিক্খূনং অনত্থায পরিসক্কতি…পে… ন সঙ্ঘস্স অৰণ্ণং ভাসতি. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ইমেহি অট্ঠহি অঙ্গেহি সমন্নাগতস্স উপাসকস্স পত্তং উক্কুজ্জিতুং.
এৰঞ্চ পন, ভিক্খৰে, উক্কুজ্জিতব্বো. তেন, ভিক্খৰে, ৰড্ঢেন লিচ্ছৰিনা সঙ্ঘং উপসঙ্কমিত্ৰা একংসং উত্তরাসঙ্গং করিত্ৰা ভিক্খূনং পাদে ৰন্দিত্ৰা উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা অঞ্জলিং পগ্গহেত্ৰা এৰমস্স ৰচনীযো –
‘‘সঙ্ঘেন মে, ভন্তে, পত্তো নিক্কুজ্জিতো, অসম্ভোগোম্হি সঙ্ঘেন, সোহং, ভন্তে, সম্মা ৰত্তামি, লোমং পাতেমি, নেত্থারং ৰত্তামি, সঙ্ঘং পত্তুক্কুজ্জনং যাচামী’’তি.
দুতিযম্পি যাচিতব্বো. ততিযম্পি যাচিতব্বো.
ব্যত্তেন ভিক্খুনা পটিবলেন সঙ্ঘো ঞাপেতব্বো –
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো নিক্কুজ্জিতো, অসম্ভোগো ¶ সঙ্ঘেন, সো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, সঙ্ঘং পত্তুক্কুজ্জনং যাচতি, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং উক্কুজ্জেয্য, সম্ভোগং সঙ্ঘেন করেয্য, এসা ঞত্তি.
‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো নিক্কুজ্জিতো, অসম্ভোগো সঙ্ঘেন, সো সম্মা ৰত্ততি, লোমং পাতেতি, নেত্থারং ৰত্ততি, সঙ্ঘং পত্তুক্কুজ্জনং যাচতি, সঙ্ঘো ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তং উক্কুজ্জতি, সম্ভোগং সঙ্ঘেন করোতি, যস্সাযস্মতো খমতি ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তস্স উক্কুজ্জনা ¶ সম্ভোগং সঙ্ঘেন করণং, সো তুণ্হস্স. যস্স নক্খমতি, সো ভাসেয্য.
‘‘উক্কুজ্জিতো সঙ্ঘেন ৰড্ঢস্স লিচ্ছৰিস্স পত্তো সম্ভোগো সঙ্ঘেন, খমতি সঙ্ঘস্স, তস্মা তুণ্হী, এৰমেতং ধারযামী’’তি.
এত্থ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৬৫) চ অট্ঠসু অঙ্গেসু এককেনপি অঙ্গেন সমন্নাগতস্স পত্তনিক্কুজ্জনকম্মং কাতুং ৰট্টতি, অন্তোসীমায ৰা নিস্সীমং গন্ত্ৰা নদীআদীসু ৰা নিক্কুজ্জিতুং ৰট্টতিযেৰ. এৰং নিক্কুজ্জিতে পন পত্তে তস্স গেহে কোচি দেয্যধম্মো ন গহেতব্বো, ‘‘অসুকস্স গেহে ভিক্খং মা গণ্হিত্থা’’তি অঞ্ঞৰিহারেসুপি পেসেতব্বং. উক্কুজ্জনকালে পন যাৰততিযং যাচাপেত্ৰা হত্থপাসং ৰিজহাপেত্ৰা ঞত্তিদুতিযকম্মেন উক্কুজ্জিতব্বো.
সীমাসম্মুতি, তিচীৰরেন অৰিপ্পৰাসসম্মুতি, সন্থতসম্মুতি, ভত্তুদ্দেসকসেনাসনগ্গাহাপকভণ্ডাগারিযচীৰরপটিগ্গাহকচীৰরভাজকযাগুভাজকখজ্জভাজকফলভাজকঅপ্পমত্তকৰিস্সজ্জকসাটিযগ্গাহাপকপত্তগ্গাহাপকআরামিকপেসকসামণেরপেসকসম্মুতীতি এতাসং সম্মুতীনং ৰসেন সম্মুতি ৰেদিতব্বা. কথিনচীৰরদানমতকচীৰরদানৰসেন দানং ৰেদিতব্বং. কথিনুদ্ধারৰসেন উদ্ধারো ৰেদিতব্বো. কুটিৰত্থুৰিহারৰত্থুদেসনাৰসেন দেসনা ৰেদিতব্বা. যা পন তিণৰত্থারকসমথে সব্বসঙ্গাহিকঞত্তিঞ্চ একেকস্মিং পক্খে একেকঞত্তিঞ্চাতি তিস্সো ঞত্তিযো ঠপেত্ৰা পুন একেকস্মিং পক্খে একেকাতি দ্ৰে ঞত্তিদুতিযকম্মৰাচা ৰুত্তা, তাসং ৰসেন কম্মলক্খণং ৰেদিতব্বং. ইতি ঞত্তিদুতিযকম্মং ইমানি সত্ত ঠানানি গচ্ছতি.
২৫৮. ঞত্তিচতুত্থকম্মট্ঠানভেদে ¶ পন তজ্জনীযকম্মাদীনং সত্তন্নং কম্মানং ৰসেন নিস্সারণা, তেসংযেৰ চ কম্মানং পটিপ্পস্সম্ভনৰসেন ওসারণা ৰেদিতব্বা. ভিক্খুনোৰাদকসম্মুতিৰসেন সম্মুতি ৰেদিতব্বা. পরিৰাসদানমানত্তদানৰসেন দানং ৰেদিতব্বং. মূলাযপটিকস্সনকম্মৰসেন নিগ্গহো ৰেদিতব্বো. উক্খিত্তানুৰত্তিকা, অট্ঠ যাৰততিযকা, অরিট্ঠো, চণ্ডকাল়ী চ ইমেতে যাৰততিযকাতি ইমাসং একাদসন্নং সমনুভাসনানং ৰসেন সমনুভাসনা ৰেদিতব্বা. উপসম্পদকম্মঅব্ভানকম্মৰসেন কম্মলক্খণং ৰেদিতব্বং. ইতি ঞত্তিচতুত্থকম্মং ইমানি সত্ত ¶ ঠানানি গচ্ছতি. এৰং কম্মানি চ কম্মৰিপত্তি চ তেসং কম্মানং কারকসঙ্ঘপরিচ্ছেদো চ ৰিপত্তিৰিরহিতানং কম্মানং ঠানভেদগমনঞ্চ ৰেদিতব্বং.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
কম্মাকম্মৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
পকিণ্ণককণ্ডমাতিকা
গণভোজং ¶ পরম্পরং, নাপুচ্ছা পংসুকূলকং;
অচ্ছিন্নং পটিভানঞ্চ, ৰিপ্পকতউদ্দিসনং.
তিৰস্সন্তং দীঘাসনং, গিলানুপট্ঠৰণ্ণনং;
অত্তপাতমনৰেক্খং, সিলাপৰিজ্ঝলিম্পনং.
মিচ্ছাদিট্ঠিগোপদানং, ধম্মিকারক্খুচ্চারাদি;
ন্হানঘংসং পণ্ডকাদি, দীঘকেসাদ্যাদাসাদি.
নচ্চাদঙ্গছেদনিদ্ধি, পত্তো সব্বপংসুকূলং;
পরিস্সাৰনং নগ্গো চ, পুপ্ফগন্ধআসিত্তকং.
মল়োরিকেকভাজনং, চেলপটি পাদঘংসী;
বীজনী ছত্তনখাদি, কাযবন্ধনিৰাসনং.
কাজহরং দন্তকট্ঠং, রুক্খারোহো ছন্দারোপো;
লোকাযতং খিপিতকো, লসুণং নক্কমিতব্বং.
অৰন্দিযো তূলভিসি, বিম্বোহনআসন্দাদি;
উচ্চাসনমহাসনং, চীৰরঅধম্মোকাসো.
সদ্ধাদেয্যং সন্তুত্তরং, নিক্খেপো সত্থকম্মাদি;
নহাপিতো দসভাগো, পাথেয্যং মহাপদেসো;
আনিসংসোতি মাতিকা.
৩৪. পকিণ্ণকৰিনিচ্ছযকথা
১. ইদানি ¶ ¶ পকিণ্ণককথা চ ৰেদিতব্বা. ‘‘গণভোজনে অঞ্ঞত্র সমযা পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ২১৭) ৰুত্তং গণভোজনং (পাচি. অট্ঠ. ২১৭-২১৮) দ্ৰীহি আকারেহি পসৰতি ৰিঞ্ঞত্তিতো ৰা নিমন্তনতো ৰা. কথং ৰিঞ্ঞত্তিতো পসৰতি? চত্তারো ভিক্খূ একতো ঠিতা ৰা নিসিন্না ৰা উপাসকং দিস্ৰা ‘‘অম্হাকং চতুন্নম্পি ভত্তং দেহী’’তি ৰা ৰিঞ্ঞাপেয্যুং, পাটেক্কং ৰা পস্সিত্ৰা ‘‘ময্হং দেহি, ময্হং দেহী’’তি এৰং একতো ৰা নানাতো ৰা ৰিঞ্ঞাপেত্ৰা একতো ৰা গচ্ছন্তু নানাতো ৰা, ভত্তং গহেত্ৰাপি একতো ৰা ভুঞ্জন্তু নানাতো ৰা. সচে একতো গণ্হন্তি, গণভোজনং হোতি, সব্বেসং আপত্তি. পটিগ্গহণমেৰ হেত্থ পমাণং. এৰং ৰিঞ্ঞত্তিতো পসৰতি.
কথং নিমন্তনতো পসৰতি? চত্তারো ভিক্খূ উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘তুম্হে, ভন্তে, ওদনেন নিমন্তেমি, ওদনং মে গণ্হথ আকঙ্খথ ওলোকেথ অধিৰাসেথ পটিমানেথা’’তি এৰং যেন কেনচি ৰেৰচনেন ৰা ভাসন্তরেন ৰা পঞ্চন্নং ভোজনানং নামং গহেত্ৰা নিমন্তেতি. এৰং একতো নিমন্তিতা পরিচ্ছিন্নকালৰসেন অজ্জতনায ৰা স্ৰাতনায ৰা একতো গচ্ছন্তি, একতো গণ্হন্তি, একতো ভুঞ্জন্তি, গণভোজনং হোতি, সব্বেসং আপত্তি. একতো নিমন্তিতা একতো ৰা নানাতো ৰা গচ্ছন্তি, একতো গণ্হন্তি, একতো ৰা নানাতো ৰা ভুঞ্জন্তি, আপত্তিযেৰ. একতো নিমন্তিতা একতো ৰা নানাতো ৰা গচ্ছন্তি, নানাতো গণ্হন্তি, একতো ৰা নানাতো ৰা ভুঞ্জন্তি, অনাপত্তি. চত্তারি পরিৰেণানি ৰা ৰিহারে ৰা গন্ত্ৰা নানাতো নিমন্তিতা, একট্ঠানে ঠিতেসুযেৰ ৰা একো পুত্তেন একো পিতরাতি এৰম্পি নানাতো নিমন্তিতা একতো ৰা নানাতো ৰা গচ্ছন্তু, একতো ৰা নানাতো ৰা ভুঞ্জন্তু, সচে একতো গণ্হন্তি, গণভোজনং হোতি, সব্বেসং আপত্তি. এৰং তাৰ নিমন্তনতো পসৰতি.
তস্মা সচে কোচি সঙ্ঘভত্তং কত্তুকামেন নিমন্তনত্থায পেসিতো ৰিহারং আগম্ম ‘‘ভন্তে, স্ৰে অম্হাকং ঘরে ভিক্খং গণ্হথা’’তি অৰত্ৰা ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰা ‘‘সঙ্ঘভত্তং গণ্হথা’’তি ৰা ‘‘সঙ্ঘো ভত্তং গণ্হতূ’’তি ৰা ৰদতি, ভত্তুদ্দেসকেন পণ্ডিতেন ভৰিতব্বং. নিমন্তনিকা ¶ গণভোজনতো, পিণ্ডপাতিকা চ ধুতঙ্গভেদতো মোচেতব্বা. কথং? এৰং তাৰ ৰত্তব্বং ‘‘স্ৰে ন সক্কা উপাসকা’’তি. পুনদিৰসে, ভন্তেতি. পুনদিৰসেপি ন সক্কাতি. এৰং ¶ যাৰ অড্ঢমাসম্পি হরিত্ৰা পুন ৰত্তব্বো ‘‘কিং ত্ৰং অৰচা’’তি. সচে পুনপি ‘‘সঙ্ঘভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ততো ‘‘ইমং তাৰ উপাসক পুপ্ফং কপ্পিযং করোহি, ইমং তিণ’’ন্তি এৰং ৰিক্খেপং কত্ৰা পুন ‘‘ত্ৰং কিং কথযিত্থা’’তি পুচ্ছিতব্বো. সচে পুনপি তথেৰ ৰদতি, ‘‘আৰুসো, ত্ৰং পিণ্ডপাতিকে ৰা মহল্লকত্থেরে ৰা ন লচ্ছসি, সামণেরে লচ্ছসী’’তি ৰত্তব্বো. ‘‘ননু, ভন্তে, অসুকস্মিং অসুকস্মিঞ্চ গামে ভদন্তে ভোজেসুং, অহং কস্মা ন লভামী’’তি চ ৰুত্তে তে নিমন্তিতুং জানন্তি, ত্ৰং ন জানাসীতি. তে কথং নিমন্তেসুং, ভন্তেতি? তে এৰমাহংসু ‘‘অম্হাকং, ভন্তে, ভিক্খং গণ্হথা’’তি. সচে সোপি তথেৰ ৰদতি, ৰট্টতি.
অথ পুনপি ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ‘‘ন দানি ত্ৰং, আৰুসো, বহূ ভিক্খূ লচ্ছসি, তযো এৰ, আৰুসো, লচ্ছসী’’তি ৰত্তব্বো. ‘‘ননু, ভন্তে, অমুকস্মিঞ্চ অমুকস্মিঞ্চ গামে সকলং ভিক্খুসঙ্ঘং ভোজেসুং, অহং কস্মা ন লভামী’’তি. ‘‘ত্ৰং নিমন্তিতুং ন জানাসী’’তি. তে কথং নিমন্তেসুং, ভন্তেতি? তে এৰমাহংসু ‘‘অম্হাকং, ভন্তে, ভিক্খং গণ্হথা’’তি. সচে সোপি তথেৰ ‘‘ভিক্খং গণ্হথা’’তি ৰদতি, ৰট্টতি. অথ পুনপি ‘‘ভত্তমেৰা’’তি ৰদতি, ততো ৰত্তব্বো – ‘‘গচ্ছ ত্ৰং, নত্থম্হাকং তৰ ভত্তেনত্থো, নিবদ্ধগোচরো এস অম্হাকং, মযমেত্থ পিণ্ডায চরিস্সামা’’তি. তং ‘‘চরথ, ভন্তে’’তি ৰত্ৰা আগতং পুচ্ছন্তি ‘‘কিং ভো লদ্ধা ভিক্খূ’’তি? কিং এতেন, বহু এত্থ ৰত্তব্বং, থেরা ‘‘স্ৰে পিণ্ডায চরিস্সামা’’তি আহংসু, মা দানি তুম্হে পমজ্জিত্থাতি. দুতিযদিৰসে চেতিযৰত্তং কত্ৰা ঠিতভিক্খূ সঙ্ঘত্থেরেন ৰত্তব্বা ‘‘আৰুসো, ধুরগামে সঙ্ঘভত্তং, অপণ্ডিতমনুস্সো পন অগমাসি, গচ্ছাম, ধুরগামে পিণ্ডায চরিস্সামা’’তি. ভিক্খূহি থেরস্স ৰচনং কাতব্বং, ন দুব্বচেহি ভৰিতব্বং, গামদ্ৰারে অট্ঠত্ৰাৰ পিণ্ডায চরিতব্বং, তেসু পত্তানি গহেত্ৰা নিসীদাপেত্ৰা ভোজেন্তেসু ভুঞ্জিতব্বং.
সচে আসনসালায ভত্তং ঠপেত্ৰা রথিকাসু আহিণ্ডন্তা আরোচেন্তি ‘‘আসনসালাযং, ভন্তে, ভত্তং গণ্হথা’’তি, ন ৰট্টতি. অথ পন ‘‘ভত্তং আদায তত্থ তত্থ গন্ত্ৰা ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, পটিকচ্চেৰ ¶ ৰা ৰিহারং অতিহরিত্ৰা পতিরূপে ঠানে ঠপেত্ৰা আগতাগতানং দেন্তি, অযং অভিহটভিক্খা নাম ৰট্টতি. সচে পন ভত্তসালায দানং সজ্জেত্ৰা তং তং পরিৰেণং পহিণন্তি ‘‘ভত্তসালায ভত্তং গণ্হথা’’তি, ৰট্টতি. যে পন মনুস্সা পিণ্ডচারিকে ভিক্খূ দিস্ৰা আসনসালং সম্মজ্জিত্ৰা তত্থ নিসীদাপেত্ৰা ভোজেন্তি, ন তে পটিক্খিপিতব্বা. যে পন গামে ভিক্খং অলভিত্ৰা গামতো নিক্খমন্তে ভিক্খূ দিস্ৰা ¶ ‘‘ভন্তে, ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, তে পটিক্খিপিতব্বা, ন নিৰত্তিতব্বং. সচে ‘‘নিৰত্তথ, ভন্তে, ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, ‘‘নিৰত্তথা’’তি ৰুত্তপদে নিৰত্তিতুং ৰট্টতি. ‘‘নিৰত্তথ, ভন্তে, ঘরে ভত্তং কতং, গামে ভত্তং কত’’ন্তি ৰদন্তি, গেহে চ গামে চ ভত্তং নাম যস্স কস্সচি হোতি, নিৰত্তিতুং ৰট্টতি. ‘‘নিৰত্তথ ভত্তং গণ্হথা’’তি সম্বন্ধং কত্ৰা ৰদন্তি, নিৰত্তিতুং ন ৰট্টতি. আসনসালাতো পিণ্ডায চরিতুং নিক্খমন্তে দিস্ৰা ‘‘নিসীদথ, ভন্তে, ভত্তং গণ্হথা’’তি ৰুত্তেপি এসেৰ নযো.
‘‘অঞ্ঞত্র সমযা’’তি ৰচনতো গিলানসমযো চীৰরদানসমযো চীৰরকারসমযো অদ্ধানগমনসমযো নাৰাভিরুহনসমযো মহাসমযো সমণভত্তসমযোতি এতেসু সত্তসু সমযেসু অঞ্ঞতরস্মিং অনাপত্তি. তস্মা যথা মহাচম্মস্স পরতো মংসং দিস্সতি, এৰং অন্তমসো পাদাপি ফালিতা হোন্তি, ৰালিকায ৰা সক্খরায ৰা পহটমত্তে দুক্খং উপ্পাদেন্তি, ন সক্কা চ হোতি অন্তোগামে পিণ্ডায চরিতুং, ঈদিসে গেলঞ্ঞে গিলানসমযোতি ভুঞ্জিতব্বং, ন লেসকপ্পিযং কাতব্বং.
চীৰরদানসমযো নাম অনত্থতে কথিনে ৰস্সানস্স পচ্ছিমো মাসো, অত্থতে কথিনে পঞ্চমাসা. এত্থন্তরে ‘‘চীৰরদানসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং. চীৰরে করিযমানে চীৰরকারসমযোতি ভুঞ্জিতব্বং. যদা হি সাটকঞ্চ সুত্তঞ্চ লভিত্ৰা চীৰরং করোন্তি, অযং চীৰরকারসমযো নাম, ৰিসুং চীৰরকারসমযো নাম নত্থি, তস্মা যো তত্থ চীৰরে কত্তব্বং যং কিঞ্চি কম্মং করোতি, মহাপচ্চরিযঞ্হি ‘‘অন্তমসো সূচিৰেধকো’’তিপি ৰুত্তং. তেন ‘‘চীৰরকারসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং. কুরুন্দিযং পন ৰিত্থারেনেৰ ৰুত্তং ‘‘যো চীৰরং ৰিচারেতি ছিন্দতি, মোঘসুত্তকং ঠপেতি, আগন্তুকপত্তং ঠপেতি, পচ্চাগতং সিব্বেতি, আগন্তুকপত্তং বন্ধতি, অনুৰাতং ছিন্দতি ¶ ঘটেতি আরোপেতি, তত্থ পচ্চাগতং সিব্বেতি, সুত্তং করোতি ৰলেতি, পিপ্ফলিকং নিসেতি, পরিৰত্তনং করোতি, সব্বোপি চীৰরং করোতিযেৰাতি ৰুচ্চতি. যো পন সমীপে নিসিন্নো জাতকং ৰা ধম্মপদং ৰা কথেতি, অযং ন চীৰরকারকো, এতং ঠপেত্ৰা সেসানং গণভোজনে অনাপত্তী’’তি.
অদ্ধানগমনসমযে অন্তমসো অড্ঢযোজনং গন্তুকামেনপি ‘‘অড্ঢযোজনং গচ্ছিস্সামী’’তি ভুঞ্জিতব্বং, গচ্ছন্তেন ভুঞ্জিতব্বং, গতেন একদিৰসং ভুঞ্জিতব্বং.
নাৰাভিরুহনসমযে ¶ ‘‘নাৰং অভিরুহিস্সামী’’তি ভুঞ্জিতব্বং, আরুল়্হেন ইচ্ছিতট্ঠানং গন্ত্ৰাপি যাৰ ন ওরোহতি, তাৰ ভুঞ্জিতব্বং, ওরুল়্হেন একদিৰসং ভুঞ্জিতব্বং.
মহাসমযো নাম যত্থ দ্ৰে তযো ভিক্খূ পিণ্ডায চরিত্ৰা যাপেন্তি, অন্তমসো চতুত্থেপি আগতে ন যাপেন্তি, অযং মহাসমযো. যত্থ পন সতং ৰা সহস্সং ৰা সন্নিপতন্তি, তত্থ ৰত্তব্বমেৰ নত্থি, তস্মা তাদিসে কালে ‘‘মহাসমযো’’তি অধিট্ঠহিত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং.
সমণভত্তসমযো নাম যো কোচি পরিব্বাজকসমাপন্নো ভত্তং করোতি, অযং সমণভত্তসমযোৰ. তস্মা সহধম্মিকেসু ৰা তিত্থিযেসু ৰা অঞ্ঞতরেন যেন কেনচি কতে ভত্তে ‘‘সমণভত্তসমযো’’তি ভুঞ্জিতব্বং. ‘‘অনাপত্তি সমযে, দ্ৰে তযো একতো ভুঞ্জন্তি, পিণ্ডায চরিত্ৰা একতো সন্নিপতিত্ৰা ভুঞ্জন্তি, নিচ্চভত্তং, সলাকভত্তং, পক্খিকং, উপোসথিকং, পাটিপদিকং, পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ অনাপত্তী’’তি (পাচি. ২২০) ৰচনতো যেপি অকপ্পিযনিমন্তনং সাদিযিত্ৰা দ্ৰে ৰা তযো ৰা একতো গহেত্ৰা ভুঞ্জন্তি, তেসম্পি অনাপত্তি.
তত্থ অনিমন্তিতচতুত্থং পিণ্ডপাতিকচতুত্থং অনুপসম্পন্নচতুত্থং পত্তচতুত্থং গিলানচতুত্থন্তি পঞ্চন্নং চতুত্থানং ৰসেন ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো. কথং? ইধেকচ্চো চত্তারো ভিক্খূ ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তি নিমন্তেতি. তেসু তযো গতা, একো ন গতো. উপাসকো ‘‘একো, ভন্তে, থেরো কুহি’’ন্তি পুচ্ছতি. নাগতো উপাসকাতি. সো অঞ্ঞং তংখণপ্পত্তং কঞ্চি ‘‘এহি, ভন্তে’’তি ঘরং পৰেসেত্ৰা চতুন্নম্পি ভত্তং দেতি ¶ , সব্বেসং অনাপত্তি. কস্মা? গণপূরকস্স অনিমন্তিতত্তা. তযো এৰ হি তত্থ নিমন্তিতা গণ্হিংসু, তেহি গণো ন পূরতি, গণপূরকো চ অনিমন্তিতো, তেন গণো ভিজ্জতীতি. এতং অনিমন্তিতচতুত্থং.
পিণ্ডপাতিকচতুত্থে নিমন্তনকালে একো পিণ্ডপাতিকো হোতি, সো নাধিৰাসেতি, গমনৰেলাযং পন ‘‘এহি ভন্তে’’তি ৰুত্তে অনধিৰাসিতত্তা অনাগচ্ছন্তম্পি ‘‘এথ ভিক্খং লচ্ছথা’’তি গহেত্ৰা গচ্ছন্তি, সো তং গণং ভিন্দতি, তস্মা সব্বেসং অনাপত্তি.
অনুপসম্পন্নচতুত্থে সামণেরেন সদ্ধিং নিমন্তিতা হোন্তি, সোপি গণং ভিন্দতি.
পত্তচতুত্থে ¶ একো সযং আগন্ত্ৰা পত্তং পেসেতি, এৰম্পি গণো ভিজ্জতি, তস্মা সব্বেসং অনাপত্তি.
গিলানচতুত্থে গিলানেন সদ্ধিং নিমন্তিতা হোন্তি, তত্থ গিলানস্সেৰ অনাপত্তি, ইতরেসং পন গণপূরকো হোতি. ন হি গিলানেন গণো ভিজ্জতি, তস্মা তেসং আপত্তি. মহাপচ্চরিযং পন অৰিসেসেন ৰুত্তং ‘‘সমযলদ্ধকো সযমেৰ মুচ্চতি, সেসানং গণপূরকত্তা আপত্তিকরো হোতী’’তি. তস্মা চীৰরদানসমযলদ্ধকাদীনম্পি ৰসেন চতুক্কানি ৰেদিতব্বানি.
সচে পন অধিৰাসেত্ৰা গতেসুপি চতূসু জনেসু একো পণ্ডিতো ভিক্খু ‘‘অহং তুম্হাকং গণং ভিন্দিস্সামি, নিমন্তনং সাদিযথা’’তি ৰত্ৰা যাগুখজ্জকাৰসানে ভত্তত্থায পত্তং গণ্হন্তানং অদত্ৰা ‘‘ইমে তাৰ ভিক্খূ ভোজেত্ৰা ৰিস্সজ্জেথ, অহং পচ্ছা অনুমোদনং কত্ৰা গমিস্সামী’’তি নিসিন্নো, তেসু ভুত্ৰা গতেসু ‘‘দেথ, ভন্তে, পত্ত’’ন্তি উপাসকেন পত্তং গহেত্ৰা ভত্তে দিন্নে ভুঞ্জিত্ৰা অনুমোদনং কত্ৰা গচ্ছতি, সব্বেসং অনাপত্তি. পঞ্চন্নঞ্হি ভোজনানংযেৰ ৰসেন গণভোজনে ৰিসঙ্কেতং নত্থি, ওদনেন নিমন্তেত্ৰা কুম্মাসং গণ্হন্তাপি আপজ্জন্তি, তানি চ তেহি একতো ন গহিতানি, যাগুআদীহি পন ৰিসঙ্কেতং হোতি, তানি তেহি একতো গহিতানীতি এৰং একো পণ্ডিতো অঞ্ঞেসম্পি অনাপত্তিং করোতি. নিচ্চভত্তন্তি ধুৰভত্তং ৰুচ্চতি, ‘‘নিচ্চভত্তং গণ্হথা’’তি ৰদন্তি, বহূনং একতো গহেতুং ৰট্টতি. সলাকভত্তাদীসুপি এসেৰ নযো.
২. ‘‘পরম্পরভোজনে ¶ অঞ্ঞত্র সমযা পাচিত্তিয’’ন্তি (পাচি. ২২২-২২৩, ২২৫) ৰুত্তং পরম্পরভোজনং পন নিমন্তনতোযেৰ পসৰতি. যো হি ‘‘পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরেন ভোজনেন ভত্তং গণ্হথা’’তিআদিনা নিমন্তিতো তং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞং পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরভোজনং ভুঞ্জতি, তস্সেতং ভোজনং ‘‘পরম্পরভোজন’’ন্তি ৰুচ্চতি. এৰং ভুঞ্জন্তস্স ঠপেত্ৰা গিলানসমযং চীৰরদানসমযং চীৰরকারসমযঞ্চ অঞ্ঞস্মিং সমযে পাচিত্তিযং ৰুত্তং, তস্মা নিমন্তনপটিপাটিযাৰ ভুঞ্জিতব্বং, ন উপ্পটিপাটিযা.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিকপ্পেত্ৰা পরম্পরভোজনং ভুঞ্জিতু’’ন্তি (পাচি. ২২৬) ৰচনতো পঠমনিমন্তনং অঞ্ঞস্স ৰিকপ্পেত্ৰাপি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. অযং (পাচি. অট্ঠ. ২২৬ আদযো) ৰিকপ্পনা নাম সম্মুখাপি পরম্মুখাপি ৰট্টতি. সম্মুখা দিস্ৰা ‘‘ময্হং ভত্তপচ্চাসং তুয্হং ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ‘‘দম্মী’’তি ৰা ৰত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং, অদিস্ৰা পঞ্চসু সহধম্মিকেসু ¶ যস্স কস্সচি নামং গহেত্ৰা ‘‘ময্হং ভত্তপচ্চাসং ইত্থন্নামস্স ৰিকপ্পেমী’’তি ৰা ‘‘দম্মী’’তি ৰা ৰত্ৰা ভুঞ্জিতব্বং. দ্ৰে তীণি নিমন্তনানি পন একস্মিং পত্তে পক্খিপিত্ৰা মিস্সেত্ৰা একং কত্ৰা ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. ‘‘অনাপত্তি দ্ৰে তযো নিমন্তনে একতো ভুঞ্জতী’’তি (পাচি. ২২৯) হি ৰুত্তং. সচে দ্ৰে তীণি কুলানি নিমন্তেত্ৰা একস্মিং ঠানে নিসীদাপেত্ৰা ইতো চিতো চ আহরিত্ৰা ভত্তং আকিরন্তি, সূপব্যঞ্জনং আকিরন্তি, একমিস্সকং হোতি, এত্থাপি অনাপত্তি.
সচে পন মূলনিমন্তনং হেট্ঠা হোতি, পচ্ছিমং পচ্ছিমং উপরি, তং উপরিতো পট্ঠায ভুঞ্জন্তস্স আপত্তি, হত্থং পন অন্তো পৰেসেত্ৰা পঠমনিমন্তনতো একম্পি কবল়ং উদ্ধরিত্ৰা ভুত্তকালতো পট্ঠায যথা তথা ৰা ভুঞ্জন্তস্স অনাপত্তি. ‘‘সচেপি তত্থ খীরং ৰা রসং ৰা আকিরন্তি, যেন অজ্ঝোত্থতং ভত্তং একরসং হোতি, কোটিতো পট্ঠায ভুঞ্জন্তস্স অনাপত্তী’’তি মহাপচ্চরিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ৰুত্তং ‘‘খীরভত্তং ৰা রসভত্তং ৰা লভিত্ৰা নিসিন্নস্স তত্থেৰ অঞ্ঞেপি খীরভত্তং ৰা রসভত্তং ৰা আকিরন্তি, খীরং ৰা রসং ৰা পিৰতো অনাপত্তি, ভুঞ্জন্তেন পঠমং লদ্ধমংসখণ্ডং ৰা ভত্তপিণ্ডং ৰা মুখে পক্খিপিত্ৰা কোটিতো পট্ঠায ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সপ্পিপাযাসেপি এসেৰ নযো’’তি.
মহাউপাসকো ¶ ভিক্খুং নিমন্তেতি, তস্স কুলং উপগতস্স উপাসকোপি তস্স পুত্তদারভাতুভগিনিআদযোপি অত্তনো অত্তনো কোট্ঠাসং আহরিত্ৰা পত্তে পক্খিপন্তি, ‘‘উপাসকেন পঠমং দিন্নং অভুঞ্জিত্ৰা পচ্ছা লদ্ধং ভুঞ্জন্তস্স আপত্তী’’তি মহাঅট্ঠকথাযং ৰুত্তং. কুরুন্দট্ঠকথাযং ‘‘ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. মহাপচ্চরিযং ‘‘সচে পাটেক্কং পচন্তি, অত্তনো অত্তনো পক্কভত্ততো আহরিত্ৰা দেন্তি, তত্থ পচ্ছা আহটং পঠমং ভুঞ্জন্তস্স পাচিত্তিযং. যদি পন সব্বেসং একোৰ পাকো হোতি, পরম্পরভোজনং ন হোতী’’তি ৰুত্তং. মহাউপাসকো নিমন্তেত্ৰা নিসীদাপেতি, অঞ্ঞো মনুস্সো পত্তং গণ্হাতি, ন দাতব্বং. কিং, ভন্তে, ন দেথাতি. ননু উপাসক তযা নিমন্তিতম্হাতি. ‘‘হোতু, ভন্তে, লদ্ধং লদ্ধং ভুঞ্জথা’’তি ৰদতি, ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. ‘‘অঞ্ঞেন আহরিত্ৰা ভত্তে দিন্নে আপুচ্ছিত্ৰাপি ভুঞ্জিতুং ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং.
অনুমোদনং কত্ৰা গচ্ছন্তং ধম্মং সোতুকামা ‘‘স্ৰেপি, ভন্তে, আগচ্ছেয্যাথা’’তি সব্বে নিমন্তেন্তি, পুনদিৰসে আগন্ত্ৰা লদ্ধং লদ্ধং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. কস্মা? সব্বেহি নিমন্তিতত্তা. একোপি ভিক্খু পিণ্ডায চরন্তো ভত্তং লভতি, তমঞ্ঞো উপাসকো নিমন্তেত্ৰা ঘরে ¶ নিসীদাপেতি, ন চ তাৰ ভত্তং সম্পজ্জতি, সচে সো ভিক্খু পিণ্ডায চরিত্ৰা লদ্ধভত্তং ভুঞ্জতি, আপত্তি. অভুঞ্জিত্ৰা নিসিন্নে ‘‘কিং, ভন্তে, ন ভুঞ্জসী’’তি ৰুত্তে ‘‘তযা নিমন্তিতত্তা’’তি ৰত্ৰা ‘‘লদ্ধং লদ্ধং ভুঞ্জথ, ভন্তে’’তি ৰুত্তে ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. সকলেন গামেন একতো হুত্ৰা নিমন্তিতস্স যত্থ কত্থচি ভুঞ্জতো অনাপত্তি. পূগেপি এসেৰ নযো. ‘‘অনাপত্তি সকলেন গামেন নিমন্তিতো তস্মিং গামে যত্থ কত্থচি ভুঞ্জতি, সকলেন পূগেন নিমন্তিতো তস্মিং পূগে যত্থ কত্থচি ভুঞ্জতি, নিমন্তিযমানো ‘ভিক্খং গহেস্সামী’তি ভণতি, নিচ্চভত্তে সলাকভত্তে পক্খিকে উপোসথিকে পাটিপদিকে পঞ্চ ভোজনানি ঠপেত্ৰা সব্বত্থ অনাপত্তী’’তি (পাচি. ২২৯) ৰুত্তং.
তত্থ নিমন্তিযমানো ভিক্খং গহেস্সামীতি ভণতীতি এত্থ ‘‘ভত্তং গণ্হা’’তি নিমন্তিযমানো ‘‘ন ময্হং তৰ ভত্তেনত্থো, ভিক্খং গণ্হিস্সামী’’তি ৰদতি, অনাপত্তীতি অত্থো. এত্থ পন মহাপদুমত্থেরো আহ ‘‘এৰং ৰদন্তো ইমস্মিং সিক্খাপদে অনিমন্তনং কাতুং সক্কোতি, ভুঞ্জনত্থায ¶ পন ওকাসো কতো হোতীতি নেৰ গণভোজনতো, ন চারিত্ততো মুচ্চতী’’তি. মহাসুমত্থেরো আহ ‘‘যদগ্গেন অনিমন্তনং কাতুং সক্কোতি, তদগ্গেন নেৰ গণভোজনং, ন চারিত্তং হোতী’’তি.
তত্থ চারিত্তন্তি –
‘‘যো পন ভিক্খু নিমন্তিতো সভত্তো সমানো সন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পুরেভত্তং ৰা পচ্ছাভত্তং ৰা কুলেসু চারিত্তং আপজ্জেয্য অঞ্ঞত্র সমযা পাচিত্তিযং. তত্থাযং সমযো চীৰরদানসমযো চীৰরকারসমযো. অযং তত্থ সমযো’’তি (পাচি. ২৯৯) –
এৰমাগতং চারিত্তসিক্খাপদং ৰুত্তং. ইমিনা হি সিক্খাপদেন যো পঞ্চন্নং ভোজনানং অঞ্ঞতরেন ‘‘ভত্তং গণ্হথা’’তিআদিনা অকপ্পিযনিমন্তনেন নিমন্তিতো, তেনেৰ নিমন্তনভত্তেন সভত্তো সমানো সন্তং ভিক্খুং ‘‘অহং ইত্থন্নামস্স ঘরং গচ্ছামী’’তি ৰা ‘‘চারিত্তং আপজ্জামী’’তি ৰা ঈদিসেন ৰচনেন অনাপুচ্ছিত্ৰা যেন ভত্তেন নিমন্তিতো, তং ভুত্ৰা ৰা অভুত্ৰা ৰা অৰীতিৰত্তেযেৰ মজ্ঝন্হিকে যস্মিং কুলে নিমন্তিতো, ততো অঞ্ঞানি কুলানি পৰিসেয্য, তস্স ৰুত্তলক্খণং দুৰিধম্পি সমযং ঠপেত্ৰা অঞ্ঞত্থ পাচিত্তিযং ৰুত্তং. তস্মা অকপ্পিযনিমন্তনেন নিমন্তিযমানো সচে ‘‘ভিক্খং গণ্হিস্সামী’’তি ৰদতি, ইমিনাপি সিক্খাপদেন অনাপত্তি.
৩. সন্তং ¶ ভিক্খুং অনাপুচ্ছাতি এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ২৯৮) পন কিত্তাৰতা সন্তো হোতি, কিত্তাৰতা অসন্তো? অন্তোৰিহারে যত্থ ঠিতস্স কুলানি পযিরুপাসনচিত্তং উপ্পন্নং, ততো পট্ঠায যং পস্সে ৰা অভিমুখে ৰা পস্সতি, যস্স সক্কা হোতি পকতিৰচনেন আরোচেতুং, অযং সন্তো নাম, ইতো চিতো চ পরিযেসিত্ৰা আরোচনকিচ্চং পন নত্থি. যো হি এৰং পরিযেসিতব্বো, সো অসন্তোযেৰ. অপিচ অন্তোউপচারসীমায ভিক্খুং দিস্ৰা ‘‘আপুচ্ছিস্সামী’’তি গচ্ছতি. তত্থ যং পস্সতি, সো আপুচ্ছিতব্বো. নো চে পস্সতি, অসন্তং ভিক্খুং অনাপুচ্ছা পৰিট্ঠো নাম হোতি. ৰিকালগামপ্পৰেসনেপি অযমেৰ নযো.
সচে ¶ (পাচি. অট্ঠ. ৫১২) পন সম্বহুলা কেনচি কম্মেন গামং পৰিসন্তি, ‘‘ৰিকালে গামপ্পৰেসনং আপুচ্ছামী’’তি সব্বেহি অঞ্ঞমঞ্ঞং আপুচ্ছিতব্বং. তস্মিং গামে তং কম্মং ন সম্পজ্জতীতি অঞ্ঞং গামং গচ্ছন্তি, গামসতম্পি হোতু, পুন আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি. সচে পন উস্সাহং পটিপ্পস্সম্ভেত্ৰা ৰিহারং গচ্ছন্তা অন্তরা অঞ্ঞং গামং পৰিসিতুকামা হোন্তি, পুন আপুচ্ছিতব্বমেৰ. কুলঘরে ৰা আসনসালায ৰা ভত্তকিচ্চং কত্ৰা তেলভিক্খায ৰা সপ্পিভিক্খায ৰা চরিতুকামো হোতি, সচে পস্সে ভিক্খু অত্থি, আপুচ্ছিত্ৰা গন্তব্বং. অসন্তে ভিক্খুম্হি ‘‘নত্থী’’তি গন্তব্বং, ৰীথিং ওতরিত্ৰা ভিক্খুং পস্সতি, আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি, অনাপুচ্ছিত্ৰাপি চরিতব্বমেৰ. গামমজ্ঝেন মগ্গো হোতি, তেন গচ্ছন্তস্স ‘‘তেলাদিভিক্খায চরিস্সামী’’তি চিত্তে উপ্পন্নে সচে পস্সে ভিক্খু অত্থি, আপুচ্ছিত্ৰা চরিতব্বং. মগ্গা অনোক্কম্ম ভিক্খায চরন্তস্স পন আপুচ্ছনকিচ্চং নত্থি. সচে সীহো ৰা ব্যগ্ঘো ৰা আগচ্ছতি, মেঘো ৰা উট্ঠেতি, অঞ্ঞো ৰা কোচি উপদ্দৰো উপ্পজ্জতি, এৰরূপাসু আপদাসু অনাপুচ্ছাপি বহিগামতো অন্তোগামং পৰিসিতুং ৰট্টতি.
৪. ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, অভিন্নে সরীরে পংসুকূলং গহেতব্বং, যো গণ্হেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ১৩৭) ৰচনতো অব্ভুণ্হে অল্লসরীরে পংসুকূলং ন গহেতব্বং, গণ্হন্তো দুক্কটং আপজ্জতি. উপদ্দৰা চ তস্স হোন্তি, ভিন্নে পন গহেতুং ৰট্টতি.
কিত্তাৰতা পন ভিন্নং হোতি? কাককুললসোণসিঙ্গালাদীহি মুখতুণ্ডকেন ৰা দাঠায ৰা ঈসকং ফালিতমত্তেনপি. যস্স পন পততো ঘংসনেন ছৰিমত্তং ছিন্নং হোতি, চম্মং অচ্ছিন্নং, এতং অভিন্নমেৰ, চম্মে পন ছিন্নে ভিন্নং. যস্সপি সজীৰকালেযেৰ পভিন্না গণ্ডকুট্ঠপীল়কা ৰা ৰণো ৰা হোতি, ইদম্পি ভিন্নং, ততিযদিৰসতো পভুতি উদ্ধুমাতকাদিভাৰেন কুণপভাৰং উপগতম্পি ভিন্নমেৰ. সব্বেন সব্বং পন অভিন্নেপি সুসানগোপকেহি ¶ ৰা অঞ্ঞেহি ৰা মনুস্সেহি গাহাপেতুং ৰট্টতি. নো চে অঞ্ঞং লভতি, সত্থকেন ৰা কেনচি ৰা ৰণং কত্ৰা গহেতব্বং. ৰিসভাগসরীরে পন সতিং উপট্ঠপেত্ৰা সমণসঞ্ঞং উপ্পাদেত্ৰা সীসে ৰা হত্থপাদপিট্ঠিযং ৰা ৰণং কত্ৰা গহেতুং ৰট্টতি.
৫. অচ্ছিন্নচীৰরকেন ¶ ভিক্খুনা কথং পটিপজ্জিতব্বন্তি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অচ্ছিন্নচীৰরস্স ৰা নট্ঠচীৰরস্স ৰা অঞ্ঞাতকং গহপতিং ৰা গহপতানিং ৰা চীৰরং ৰিঞ্ঞাপেতুং. যং আৰাসং পঠমং উপগচ্ছতি, সচে তত্থ হোতি সঙ্ঘস্স ৰিহারচীৰরং ৰা উত্তরত্থরণং ৰা ভূমত্থরণং ৰা ভিসিচ্ছৰি ৰা, তং গহেত্ৰা পারুপিতুং ‘লভিত্ৰা ওদহিস্সামী’তি. নো চে হোতি সঙ্ঘস্স ৰিহারচীৰরং ৰা উত্তরত্থরণং ৰা ভূমত্থরণং ৰা ভিসিচ্ছৰি ৰা, তিণেন ৰা পণ্ণেন ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা আগন্তব্বং, ন ত্ৰেৰ নগ্গেন আগন্তব্বং, যো আগচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ৫১৭) ৰচনতো ইধ ৰুত্তনযেন পটিপজ্জিতব্বং.
অযং পনেত্থ অনুপুব্বকথা (পারা. অট্ঠ. ২.৫১৭). সচে হি চোরে পস্সিত্ৰা দহরা পত্তচীৰরানি গহেত্ৰা পলাতা, চোরা থেরানং নিৰাসনপারুপনমত্তংযেৰ হরিত্ৰা গচ্ছন্তি, থেরেহি নেৰ তাৰ চীৰরং ৰিঞ্ঞাপেতব্বং, ন সাখাপলাসং ভঞ্জিতব্বং. অথ দহরা সব্বং ভণ্ডকং ছড্ডেত্ৰা পলাতা, চোরা থেরানঞ্চ নিৰাসনপারুপনং তঞ্চ ভণ্ডকং হরিত্ৰা গচ্ছন্তি, দহরেহি আগন্ত্ৰা অত্তনো নিৰাসনপারুপনানি ন তাৰ থেরানং দাতব্বানি. ন হি তে অনচ্ছিন্নচীৰরা অত্তনো অত্থায সাখাপলাসং ভঞ্জিতুং লভন্তি, অচ্ছিন্নচীৰরানং পন অত্থায লভন্তি. অচ্ছিন্নচীৰরাৰ অত্তনোপি পরেসম্পি অত্থায লভন্তি, তস্মা থেরেহি ৰা সাখাপলাসং ভঞ্জিত্ৰা ৰাকাদীহি গন্থেত্ৰা দহরানং দাতব্বং, দহরেহি ৰা থেরানং অত্থায ভঞ্জিত্ৰা গন্থেত্ৰা তেসং হত্থে দত্ৰা ৰা অদত্ৰা ৰা অত্তনা নিৰাসেত্ৰা অত্তনো নিৰাসনপারুপনানি থেরানং দাতব্বানি, নেৰ ভূতগামপাতব্যতায পাচিত্তিযং হোতি, ন তেসং ধারণে দুক্কটং.
সচে অন্তরামগ্গে রজকত্থরণং ৰা হোতি, অঞ্ঞে ৰা তাদিসে মনুস্সে পস্সন্তি, চীৰরং ৰিঞ্ঞাপেতব্বং. যানি চ নেসং তে ৰা ৰিঞ্ঞত্তমনুস্সা অঞ্ঞে ৰা সাখাপলাসনিৰাসনে ভিক্খূ দিস্ৰা উস্সাহজাতা ৰত্থানি দেন্তি, তানি সদসানি ৰা হোন্তু অদসানি ৰা নীলাদিনানাৰণ্ণানি ৰা, কপ্পিযানিপি অকপ্পিযানিপি সব্বানিপি অচ্ছিন্নচীৰরট্ঠানে ঠিতত্তা তেসং নিৰাসেতুঞ্চ পারুপিতুঞ্চ ৰট্টন্তি.
‘‘অকপ্পকতং নাপি রজনায রত্তং,
তেন নিৰত্থো যেনকামং ৰজেয্য;
ন চস্স হোতি আপত্তি,
সো চ ধম্মো সুগতেন দেসিতো;
পঞ্হামেসা কুসলেহি চিন্তিতা’’তি. (পরি. ৪৮১);
অযঞ্হি পঞ্হো অচ্ছিন্নচীৰরকভিক্খুং সন্ধায ৰুত্তো. অথ পন তিত্থিযেহি সমাগচ্ছন্তি, তে চ নেসং কুসচীরৰাকচীরফলকচীরানি দেন্তি, তানিপি লদ্ধিং অগ্গহেত্ৰা নিৰাসেতুং ৰট্টন্তি, নিৰাসেত্ৰাপি লদ্ধি ন গহেতব্বা.
যং আৰাসং পঠমং উপগচ্ছন্তি, তত্থ ৰিহারচীৰরাদীসু যং অত্থি, তং অনাপুচ্ছাপি গহেত্ৰা নিৰাসেতুং ৰা পারুপিতুং ৰা লভতি. তঞ্চ খো ‘‘লভিত্ৰা ওদহিস্সামি, পুন ঠপেস্সামী’’তি অধিপ্পাযেন, ন মূলচ্ছেজ্জায. লভিত্ৰা চ পন ঞাতিতো ৰা উপট্ঠাকতো ৰা অঞ্ঞতো ৰা কুতোচি পাকতিকমেৰ কাতব্বং. ৰিদেসগতেন পন একস্মিং সঙ্ঘিকে আৰাসে সঙ্ঘিকপরিভোগেন ভুঞ্জনত্থায ঠপেতব্বং. সচস্স পরিভোগেনেৰ তং জীরতি ৰা নস্সতি ৰা, গীৰা ন হোতি. সচে পন এতেসং ৰুত্তপ্পকারানং গিহিৰত্থাদীনং ভিসিচ্ছৰিপরিযন্তানং কিঞ্চি ন লভতি, তেন তিণেন ৰা পণ্ণেন ৰা পটিচ্ছাদেত্ৰা আগন্তব্বন্তি.
৬. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পটিভানচিত্তং কারাপেতব্বং ইত্থিরূপকং পুরিসরূপকং, যো কারাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৯৯) ৰচনতো ইত্থিপুরিসরূপং কাতুং ৰা কারাপেতুং ৰা ভিক্খুনো ন ৰট্টতি. ন কেৰলং (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৯৯) ইত্থিপুরিসরূপমেৰ, তিরচ্ছানরূপম্পি অন্তমসো গণ্ডুপ্পাদরূপং ভিক্খুনো সযং কাতুং ৰা ‘‘করোহী’’তি ৰত্তুং ৰা ন ৰট্টতি, ‘‘উপাসক দ্ৰারপালং করোহী’’তি ৰত্তুম্পি ন লভতি. জাতকপকরণঅসদিসদানাদীনি পন পসাদনীযানি নিব্বিদাপটিসংযুত্তানি ৰা ৰত্থূনি পরেহি কারাপেতুং লভতি, মালাকম্মাদীনি সযম্পি কাতুং লভতি.
৭. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰিপ্পকতভোজনো ভিক্খু ৰুট্ঠাপেতব্বো, যো ৰুট্ঠাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩১৬) ৰচনতো অন্তরঘরে (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩১৬) ৰা ৰিহারে ¶ ৰা ¶ অরঞ্ঞে ৰা যত্থ কত্থচি ভুঞ্জমানো ভিক্খু অনিট্ঠিতে ভোজনে ন ৰুট্ঠাপেতব্বো, অন্তরঘরে পচ্ছা আগতেন ভিক্খং গহেত্ৰা গন্তব্বং. সচে মনুস্সা ৰা ভিক্খূ ৰা ‘‘পৰিসথা’’তি ৰদন্তি, ‘‘মযি পৰিসন্তে ভিক্খূ উট্ঠহিস্সন্তী’’তি ৰত্তব্বং. ‘‘এথ, ভন্তে, আসনং অত্থী’’তি ৰুত্তে পন পৰিসিতব্বং. সচে কোচি কিঞ্চি ন ৰদতি, আসনসালং গন্ত্ৰা অতিসমীপং অগন্ত্ৰা সভাগট্ঠানে ঠাতব্বং. ওকাসে কতে ‘‘পৰিসথা’’তি ৰুত্তেন পৰিসিতব্বং. সচে পন যং আসনং তস্স পাপুণাতি, তত্থ অভুঞ্জন্তো ভিক্খু নিসিন্নো হোতি, তং উট্ঠাপেতুং ৰট্টতি. যাগুখজ্জকাদীসু পন যং কিঞ্চি পিৰিত্ৰা খাদিত্ৰা ৰা যাৰ অঞ্ঞো আগচ্ছতি, তাৰ নিসিন্নং রিত্তহত্থম্পি উট্ঠাপেতুং ন ৰট্টতি. ৰিপ্পকতভোজনোযেৰ হি সো হোতি.
সচে পন আপত্তিং অতিক্কমিত্ৰাপি ৰুট্ঠাপেতিযেৰ, যং সো ৰুট্ঠাপেতি, অযঞ্চ ভিক্খু পৰারিতো হোতি, তেন ৰত্তব্বো ‘‘গচ্ছ উদকং আহরাহী’’তি. ৰুড্ঢতরং ভিক্খুং আণাপেতুং ইদমেৰ একট্ঠানং. সচে সো উদকম্পি ন আহরতি, সাধুকং সিত্থানি গিলিত্ৰা ৰুড্ঢস্স আসনং দাতব্বং. ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘সচে ৰুট্ঠাপেতি, পৰারিতো চ হোতি, ‘গচ্ছ উদকং আহরা’তি ৰত্তব্বো. এৰঞ্চেতং লভেথ, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে লভেথ, সাধুকং সিত্থানি গিলিত্ৰা ৰুড্ঢস্স আসনং দাতব্বং. নত্ৰেৰাহং, ভিক্খৰে, ‘কেনচি পরিযাযেন ৰুড্ঢতরস্স ভিক্খুনো আসনং পটিবাহিতব্ব’ন্তি ৰদামি, যো পটিবাহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩১৬).
৮. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, নৰকেন ভিক্খুনা উদ্দিসন্তেন সমকে ৰা আসনে নিসীদিতুং উচ্চতরে ৰা ধম্মগারৰেন, থেরেন ভিক্খুনা উদ্দিসাপেন্তেন সমকে ৰা আসনে নিসীদিতুং নীচতরে ৰা ধম্মগারৰেনা’’তি (চূল়ৰ. ৩২০) ৰচনতো নৰকতরেন ভিক্খুনা উদ্দিসন্তেন উচ্চতরেপি আসনে নিসীদিতুং, ৰুড্ঢতরেন ভিক্খুনা উদ্দিসাপেন্তেন নীচতরেপি আসনে নিসীদিতুং ৰট্টতি.
৯. ‘‘অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, তিৰস্সন্তরেন সহ নিসীদিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২০) ৰচনতো তিৰস্সন্তরেন ভিক্খুনা সদ্ধিং একাসনে নিসীদিতুং ৰট্টতি. তিৰস্সন্তরো (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২০) নাম যো দ্ৰীহি ৰস্সেহি মহন্ততরো ৰা দহরতরো ৰা হোতি, যো পন একেন ৰস্সেন ¶ মহন্ততরো ৰা দহরতরো ৰা, যো ৰা সমানৰস্সো, তত্থ ৰত্তব্বমেৰ নত্থি, ইমে সব্বে একস্মিং মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা দ্ৰে দ্ৰে হুত্ৰা নিসীদিতুং লভন্তি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দুৰগ্গস্স মঞ্চং দুৰগ্গস্স পীঠ’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২০) হি ৰুত্তং.
১০. যং পন তিণ্ণং পহোতি, তং সংহারিমং ৰা হোতু অসংহারিমং ৰা, তথারূপে অপি ফলকখণ্ডে অনুপসম্পন্নেনপি সদ্ধিং নিসীদিতুং ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, যং তিণ্ণং পহোতি, এত্তকং পচ্ছিমং দীঘাসন’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২০) হি ৰুত্তং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা পণ্ডকং মাতুগামং উভতোব্যঞ্জনকং অসমানাসনিকেহি সহ দীঘাসনে নিসীদিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২০) ৰচনতো পন দীঘাসনেপি পণ্ডকাদীহি সহ নিসীদিতুং ন ৰট্টতি.
১১. গিলানং উপট্ঠহন্তেন ‘‘নত্থি ৰো, ভিক্খৰে, মাতা, নত্থি পিতা, যে ৰো উপট্ঠহেয্যুং, তুম্হে চে, ভিক্খৰে, অঞ্ঞমঞ্ঞং ন উপট্ঠহিস্সথ, অথ কো চরহি উপট্ঠহিস্সতি. যো, ভিক্খৰে, মং উপট্ঠহেয্য, সো গিলানং উপট্ঠহেয্যা’’তি (মহাৰ. ৩৬৫) ইমং ভগৰতো অনুসাসনিং অনুস্সরন্তেন সক্কচ্চং উপট্ঠাতব্বো.
সচে উপজ্ঝাযো হোতি, উপজ্ঝাযেন যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. সচে আচরিযো হোতি, আচরিযেন যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. সচে সদ্ধিৰিহারিকো হোতি, সদ্ধিৰিহারিকেন যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. সচে অন্তেৰাসিকো হোতি, অন্তেৰাসিকেন যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. সচে সমানুপজ্ঝাযকো হোতি, সমানুপজ্ঝাযকেন যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. সচে সমানাচরিযকো হোতি, সমানাচরিযকেন যাৰজীৰং উপট্ঠাতব্বো, ৰুট্ঠানমস্স আগমেতব্বং. সচে ন হোতি উপজ্ঝাযো ৰা আচরিযো ৰা সদ্ধিৰিহারিকো ৰা অন্তেৰাসিকো ¶ ৰা সমানুপজ্ঝাযকো ৰা সমানাচরিযকো ৰা, সঙ্ঘেন উপট্ঠাতব্বো. নো চে উপট্ঠহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৩৬৫) –
ৰচনতো যস্স (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৬৫) তে উপজ্ঝাযাদযো তস্মিং ৰিহারে নত্থি, আগন্তুকো হোতি একচারিকভিক্খু, সঙ্ঘস্স ভারো, তস্মা সঙ্ঘেন উপট্ঠাতব্বো. নো চে উপট্ঠহেয্য, সকলস্স সঙ্ঘস্স আপত্তি. ৰারং ঠপেত্ৰা জগ্গন্তেসু পন যো অত্তনো ৰারে ন জগ্গতি, তস্সেৰ ¶ আপত্তি, সঙ্ঘত্থেরোপি ৰারতো ন মুচ্চতি. সচে সকলো সঙ্ঘো একস্স ভারং করোতি, একো ৰা ৰত্তসম্পন্নো ভিক্খু ‘‘অহমেৰ জগ্গিস্সামী’’তি জগ্গতি, সঙ্ঘো আপত্তিতো মুচ্চতি.
গিলানেন পন –
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো গিলানো দূপট্ঠো হোতি. অসপ্পাযকারী হোতি, সপ্পাযে মত্তং ন জানাতি, ভেসজ্জং ন পটিসেৰিতা হোতি, অত্থকামস্স গিলানুপট্ঠাকস্স যথাভূতং আবাধং নাৰিকত্তা হোতি ‘অভিক্কমন্তং ৰা অভিক্কমতীতি, পটিক্কমন্তং ৰা পটিক্কমতীতি, ঠিতং ৰা ঠিতো’তি, উপ্পন্নানং সারীরিকানং ৰেদনানং দুক্খানং তিব্বানং খরানং কটুকানং অসাতানং অমনাপানং পাণহরানং অনধিৰাসকজাতিকো হোতী’’তি (মহাৰ. ৩৬৬) –
এৰং ৰুত্তানি পঞ্চ অযুত্তঙ্গানি আরকা পরিৰজ্জেত্ৰা –
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো গিলানো সূপট্ঠো হোতি. সপ্পাযকারী হোতি, সপ্পাযে মত্তং জানাতি, ভেসজ্জং পটিসেৰিতা হোতি, অত্থকামস্স গিলানুপট্ঠাকস্স যথাভূতং আবাধং আৰিকত্তা হোতি ‘অভিক্কমন্তং ৰা অভিক্কমতীতি, পটিক্কমন্তং ৰা পটিক্কমতীতি, ঠিতং ৰা ঠিতো’তি, উপ্পন্নানং সারীরিকানং ৰেদনানং দুক্খানং তিব্বানং খরানং কটুকানং অসাতানং অমনাপানং পাণহরানং অধিৰাসকজাতিকো হোতী’’তি (মহাৰ. ৩৬৬) –
এৰং ৰুত্তপঞ্চঙ্গসমন্নাগতেন ভৰিতব্বং.
গিলানুপট্ঠাকেন ¶ চ –
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো গিলানুপট্ঠাকো নালং গিলানং উপট্ঠাতুং. ন পটিবলো হোতি ভেসজ্জং সংৰিধাতুং, সপ্পাযাসপ্পাযং ন জানাতি, অসপ্পাযং উপনামেতি, সপ্পাযং অপনামেতি, আমিসন্তরো গিলানং উপট্ঠাতি, নো মেত্তচিত্তো, জেগুচ্ছী হোতি উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা খেল়ং ৰা ৰন্তং ৰা নীহাতুং, ন পটিবলো হোতি ¶ গিলানং কালেন কালং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেতুং সমাদপেতুং সমুত্তেজেতুং সম্পহংসেতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৬৬) –
এৰং ৰুত্তানি পঞ্চ অযুত্তঙ্গানি আরকা পরিৰজ্জেত্ৰা –
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো গিলানুপট্ঠাকো অলং গিলানং উপট্ঠাতুং. পটিবলো হোতি ভেসজ্জং সংৰিধাতুং, সপ্পাযাসপ্পাযং জানাতি, অসপ্পাযং অপনামেতি, সপ্পাযং উপনামেতি, মেত্তচিত্তো গিলানং উপট্ঠাতি, নো আমিসন্তরো, অজেগুচ্ছী হোতি উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা খেল়ং ৰা ৰন্তং ৰা নীহাতুং, পটিবলো হোতি গিলানং কালেন কালং ধম্মিযা কথায সন্দস্সেতুং সমাদপেতুং সমুত্তেজেতুং সম্পহংসেতু’’ন্তি (মহাৰ. ৩৬৬) –
এৰং ৰুত্তপঞ্চঙ্গসমন্নাগতেন ভৰিতব্বং.
১২. ধম্মিং কথং করোন্তেন (মহাৰ. অট্ঠ. ২.১৮০) চ ‘‘সীলৰা হি ত্ৰং কতকুসলো, কস্মা মীযমানো ভাযসি, ননু সীলৰতো সগ্গো নাম মরণমত্তপটিবদ্ধোযেৰা’’তি এৰং গিলানস্স ভিক্খুনো মরণৰণ্ণো ন সংৰণ্ণেতব্বো. সচে হি তস্স সংৰণ্ণনং সুত্ৰা আহারুপচ্ছেদাদিনা উপক্কমেন একজৰনৰারাৰসেসেপি আযুস্মিং অন্তরা কালং করোতি, ইমিনাৰ মারিতো হোতি. পণ্ডিতেন পন ভিক্খুনা ইমিনা নযেন অনুসিট্ঠি দাতব্বা ‘‘সীলৰতো নাম অনচ্ছরিযা মগ্গফলুপ্পত্তি, তস্মা ৰিহারাদীসু আসত্তিং অকত্ৰা বুদ্ধগতং ধম্মগতং সঙ্ঘগতং কাযগতঞ্চ সতিং উপট্ঠপেত্ৰা মনসিকারে অপ্পমাদো কাতব্বো’’তি. মরণৰণ্ণেপি সংৰণ্ণিতে সো তায সংৰণ্ণনায কঞ্চি উপক্কমং অকত্ৰা অত্তনো ধম্মতায ¶ যথাযুনা যথানুসন্ধিনাৰ মরতি, তপ্পচ্চযা সংৰণ্ণকো আপত্তিযা ন কারেতব্বো.
১৩. ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, অত্তানং পাতেতব্বং, যো পাতেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ১৮৩) ৰচনতো গিলানেন (পারা. অট্ঠ. ২.১৮২-১৮৩) ভিক্খুনাপি যেন কেনচি উপক্কমেন অন্তমসো আহারুপচ্ছেদনেনপি অত্তা ন মারেতব্বো. যোপি গিলানো ৰিজ্জমানে ভেসজ্জে চ উপট্ঠাকেসু চ মরিতুকামো আহারং উপচ্ছিন্দতি, দুক্কটমেৰ. যস্স পন মহাআবাধো চিরানুবন্ধো, ভিক্খূ উপট্ঠহন্তা কিলমন্তি জিগুচ্ছন্তি, ‘‘কদা নু খো গিলানতো ¶ মুচ্চিস্সামা’’তি অট্টীযন্তি. সচে সো ‘‘অযং অত্তভাৰো পটিজগ্গিযমানোপি ন তিট্ঠতি, ভিক্খূ চ কিলমন্তী’’তি আহারং উপচ্ছিন্দতি, ভেসজ্জং ন সেৰতি, ৰট্টতি. যো পন ‘‘অযং রোগো খরো, আযুসঙ্খারা ন তিট্ঠন্তি, অযঞ্চ মে ৰিসেসাধিগমো হত্থপ্পত্তো ৰিয দিস্সতী’’তি উপচ্ছিন্দতি, ৰট্টতিযেৰ. অগিলানস্সপি উপ্পন্নসংৰেগস্স ‘‘আহারপরিযেসনং নাম পপঞ্চো, কম্মট্ঠানমেৰ অনুযুঞ্জিস্সামী’’তি কম্মট্ঠানসীসেন উপচ্ছিন্দন্তস্স ৰট্টতি. ৰিসেসাধিগমং ব্যাকরিত্ৰা আহারং উপচ্ছিন্দতি, ন ৰট্টতি. সভাগানঞ্হি লজ্জীভিক্খূনং কথেতুং ৰট্টতি.
১৪. ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, অপ্পটিৰেক্খিত্ৰা আসনে নিসীদিতব্বং, যো নিসীদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ১৮০) ৰচনতো আসনং অনুপপরিক্খিত্ৰা ন নিসীদিতব্বং. কীদিসং (পারা. অট্ঠ. ২.১৮০) পন আসনং উপপরিক্খিতব্বং, কীদিসং ন উপপরিক্খিতব্বং? যং সুদ্ধং আসনমেৰ হোতি অপচ্চত্থরণকং, যঞ্চ আগন্ত্ৰা ঠিতানং পস্সতংযেৰ অত্থরীযতি, তং ন পচ্চৰেক্খিতব্বং, নিসীদিতুং ৰট্টতি. যম্পি মনুস্সা সযং হত্থেন অক্কমিত্ৰা ‘‘ইধ ভন্তে নিসীদথা’’তি দেন্তি, তস্মিম্পি ৰট্টতি. সচেপি পঠমমেৰ আগন্ত্ৰাপি নিসিন্না পচ্ছা উদ্ধং ৰা অধো ৰা সঙ্কমন্তি, পটিৰেক্খণকিচ্চং নত্থি. যম্পি তনুকেন ৰত্থেন যথা তলং দিস্সতি, এৰং পটিচ্ছন্নং হোতি, তস্মিম্পি পটিৰেক্খণকিচ্চং নত্থি. যং পন পটিকচ্চেৰ পাৰারকোজৰাদীহি অত্থতং হোতি, তং হত্থেন পরামসিত্ৰা সল্লক্খেত্ৰা নিসীদিতব্বং. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘ঘনসাটকেনপি অত্থতে যস্মিং ৰলি ন পঞ্ঞাযতি, তং ন পটিৰেক্খিতব্ব’’ন্তি ৰুত্তং.
১৫. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, দৰায সিলা পটিৰিজ্ঝিতব্বা, যো পটিৰিজ্ঝেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (পারা. ১৮৩) ৰচনতো হসাধিপ্পাযেন পাসাণো ন পৰট্টেতব্বো. ন কেৰলঞ্চ (পারা. অট্ঠ. ২.১৮২-১৮৩) পাসাণো, অঞ্ঞম্পি যং কিঞ্চি দারুখণ্ডং ৰা ইট্ঠকখণ্ডং ৰা হত্থেন ৰা যন্তেন ৰা পটিৰিজ্ঝিতুং ন ৰট্টতি. চেতিযাদীনং অত্থায পাসাণাদযো হসন্তা হসন্তা পৰট্টেন্তিপি খিপন্তিপি উক্খিপন্তিপি, ‘‘কম্মসমযো’’তি ৰট্টতি, অঞ্ঞম্পি ঈদিসং নৰকম্মং ৰা করোন্তা ভণ্ডকং ৰা ধোৰন্তা রুক্খং ৰা ধোৰনদণ্ডকং ৰা উক্খিপিত্ৰা পটিৰিজ্ঝন্তি, ৰট্টতি, ভত্তৰিস্সগ্গকালাদীসু কাকে ৰা সোণে ৰা কট্ঠং ৰা কথলং ৰা খিপিত্ৰা পলাপেন্তি, ৰট্টতি.
১৬. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দাযো আলিম্পিতব্বো, যো আলিম্পেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৮৩) ৰচনতো ¶ ৰনে অগ্গি ন দাতব্বো. সচে (পারা. অট্ঠ. ২.১৯০) পন ‘‘এত্থন্তরে যো কোচি সত্তো মরতূ’’তি অগ্গিং দেতি, পারাজিকানন্তরিযথুল্লচ্চযপাচিত্তিযৰত্থূনং অনুরূপতো পারাজিকাদীনি অকুসলরাসি চ হোতি. ‘‘অল্লতিণৰনপ্পতযো ডয্হন্তূ’’তি অগ্গিং দেন্তস্স পাচিত্তিযং, ‘‘দব্বূপকরণানি ৰিনস্সন্তূ’’তি অগ্গিং দেন্তস্স দুক্কটং. ‘‘খিড্ডাধিপ্পাযেনপি দুক্কট’’ন্তি সঙ্খেপট্ঠকথাযং ৰুত্তং. ‘‘যং কিঞ্চি অল্লসুক্খং সইন্দ্রিযানিন্দ্রিযং ডয্হতূ’’তি অগ্গিং দেন্তস্স ৰত্থুৰসেন পারাজিকথুল্লচ্চযপাচিত্তিযদুক্কটানি ৰেদিতব্বানি.
পটগ্গিদানং পন পরিত্তকরণঞ্চ ভগৰতা অনুঞ্ঞাতং, তস্মা অরঞ্ঞে ৰনকম্মিকেহি ৰা দিন্নং সযং ৰা উট্ঠিতং অগ্গিং আগচ্ছন্তং দিস্ৰা ‘‘তিণকুটিযো মা ৰিনস্সন্তূ’’তি তস্স অগ্গিনো পটিঅগ্গিং দাতুং ৰট্টতি, যেন সদ্ধিং আগচ্ছন্তো অগ্গি একতো হুত্ৰা নিরুপাদানো নিব্বাতি. ‘‘পরিত্তম্পি কাতুং ৰট্টতী’’তি তিণকুটিকানং সমন্তা ভূমিতচ্ছনং পরিখাখণনং ৰা, যথা আগতো অগ্গি উপাদানং অলভিত্ৰা নিব্বাতি, এতঞ্চ সব্বং উট্ঠিতেযেৰ অগ্গিস্মিং অসতি অনুপসম্পন্নে সযম্পি কাতুং ৰট্টতি. অনুট্ঠিতে পন অনুপসম্পন্নেহি কপ্পিযৰোহারেন কারেতব্বং, উদকেন পন নিব্বাপেন্তেহি অপ্পাণকমেৰ উদকং আসিঞ্চিতব্বং.
১৭. অস্সদ্ধেসু ¶ (পারা. অট্ঠ. ২.১৮১) মিচ্ছাদিট্ঠিকুলেসু সক্কচ্চং পণীতভোজনং লভিত্ৰা অনুপপরিক্খিত্ৰা নেৰ অত্তনা পরিভুঞ্জিতব্বং, ন পরেসং দাতব্বং. ৰিসমিস্সম্পি হি তানি কুলানি পিণ্ডপাতং দেন্তি. যম্পি আভিদোসিকং ভত্তং ৰা খজ্জকং ৰা ততো লভতি, তম্পি ন পরিভুঞ্জিতব্বং. অপিহিতৰত্থুম্পি হি সপ্পৰিচ্ছিকাদীহি অধিসযিতং ছড্ডনীযধম্মং তানি কুলানি দেন্তি. গন্ধহলিদ্দাদিমক্খিতোপি ততো পিণ্ডপাতো ন গহেতব্বো. সরীরে রোগট্ঠানানি পুঞ্ছিত্ৰা ঠপিতভত্তম্পি হি তানি দাতব্বং মঞ্ঞন্তীতি.
১৮. ‘‘অনাপত্তি, ভিক্খৰে, গোপকস্স দানে’’তি (পারা. ১৫৬) ৰুত্তং. তত্থ (পারা. অট্ঠ. ১.১৫৬) কতরং গোপকদানং ৰট্টতি, কতরং ন ৰট্টতি? মহাসুমত্থেরো তাৰ আহ ‘‘যং গোপকস্স পরিচ্ছিন্দিত্ৰা দিন্নং হোতি ‘এত্তকং দিৰসে দিৰসে গণ্হা’তি, তদেৰ ৰট্টতি, ততো উত্তরি ন ৰট্টতী’’তি. মহাপদুমত্থেরো পনাহ ‘‘কিং গোপকানং পণ্ণং আরোপেত্ৰা নিমিত্তসঞ্ঞং ৰা কত্ৰা দিন্নং অত্থি, এতেসং হত্থে ৰিস্সট্ঠকস্স এতে ইস্সরা, তস্মা যং দেন্তি, তং বহুকম্পি ৰট্টতী’’তি. কুরুন্দট্ঠকথাযং পন ৰুত্তং ‘‘মনুস্সানং আরামং ৰা অঞ্ঞং ৰা ফলাফলং দারকা রক্খন্তি, তেহি দিন্নং ৰট্টতি, আহরাপেত্ৰা পন ন গহেতব্বং. সঙ্ঘিকে পন চেতিযস্স ¶ সন্তকে চ কেণিযা গহেত্ৰা রক্খন্তস্সেৰ দানং ৰট্টতি, ৰেতনেন রক্খন্তস্স অত্তনো ভাগমত্তং ৰট্টতী’’তি. মহাপচ্চরিযং পন ‘‘যং গিহীনং আরামরক্খকা ভিক্খূনং দেন্তি, এতম্পি ৰট্টতি. ভিক্খুসঙ্ঘস্স আরামগোপকা যং অত্তনো ভতিযা খণ্ডিত্ৰা দেন্তি, এতং ৰট্টতি. যোপি উপড্ঢারামং ৰা কেচিদেৰ রুক্খে ৰা ভতিং লভিত্ৰা রক্খতি, তস্সপি অত্তনো সম্পত্তরুক্খতোযেৰ দাতুং ৰট্টতি, কেণিযা গহেত্ৰা রক্খন্তস্স পন সব্বম্পি ৰট্টতী’’তি ৰুত্তং. এতং পন সব্বং ব্যঞ্জনতো নানং, অত্থতো একমেৰ, তস্মা অধিপ্পাযং ঞত্ৰা গহেতব্বং.
অপিচেত্থ অযম্পি ৰিনিচ্ছযো ৰেদিতব্বো (পারা. অট্ঠ. ১.১৫৬) – যত্থ আৰাসিকা আগন্তুকানং ন দেন্তি, ফলৰারে চ সম্পত্তে অঞ্ঞেসং অভাৰং দিস্ৰা চোরিকায অত্তনাৰ খাদন্তি, তত্থ আগন্তুকেহি ঘণ্টিং পহরিত্ৰা ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. যত্থ পন আৰাসিকা রুক্খে রক্খিত্ৰা ফলৰারে সম্পত্তে ভাজেত্ৰা খাদন্তি, চতূসু পচ্চযেসু সম্মা উপনেন্তি, অনিস্সরা ¶ তত্থ আগন্তুকা. যেপি রুক্খা চীৰরত্থায নিযমেত্ৰা দিন্না, তেসুপি আগন্তুকা অনিস্সরা. এস নযো সেসপচ্চযত্থায নিযমেত্ৰা দিন্নেপি. যে পন তথা অনিযমেত্ৰা আৰাসিকা চ তে রক্খিত্ৰা গোপেত্ৰা চোরিকায পরিভুঞ্জন্তি, ন তেসু আৰাসিকানং কতিকায ঠাতব্বং. যে ফলপরিভোগত্থায দিন্না, আৰাসিকা চ নে রক্খিত্ৰা গোপেত্ৰা সম্মা উপনেন্তি, তেসুযেৰ তেসং কতিকায ঠাতব্বং. মহাপচ্চরিযং পন ৰুত্তং ‘‘চতুন্নং পচ্চযানং নিযমেত্ৰা দিন্নং থেয্যচিত্তেন পরিভুঞ্জন্তো ভণ্ডং অগ্ঘাপেত্ৰা কারেতব্বো, পরিভোগৰসেন ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স ভণ্ডদেয্যং. যং পনেত্থ সেনাসনত্থায নিযমিতং, তং পরিভোগৰসেনেৰ ভাজেত্ৰা পরিভুঞ্জন্তস্স থুল্লচ্চযঞ্চ ভণ্ডদেয্যঞ্চা’’তি.
ওদিস্স চীৰরত্থায দিন্নং চীৰরেযেৰ উপনেতব্বং. সচে দুব্ভিক্খং হোতি, ভিক্খূ পিণ্ডপাতেন কিলমন্তি, চীৰরং পন সুলভং, সঙ্ঘসুট্ঠুতায অপলোকনকম্মং কত্ৰা পিণ্ডপাতেপি উপনেতুং ৰট্টতি. সেনাসনেন গিলানপচ্চযেন ৰা কিলমন্তেসু সঙ্ঘসুট্ঠুতায অপলোকনকম্মং কত্ৰা তদত্থাযপি উপনেতুং ৰট্টতি. ওদিস্স পিণ্ডপাতত্থায চ গিলানপচ্চযত্থায চ দিন্নেপি এসেৰ নযো. ওদিস্স সেনাসনত্থায দিন্নং পন গরুভণ্ডং হোতি, তং রক্খিত্ৰা গোপেত্ৰা তদত্থমেৰ উপনেতব্বং. সচে পন দুব্ভিক্খং হোতি, ভিক্খূ পিণ্ডপাতেন ন যাপেন্তি, এত্থ রাজরোগচোরভযাদীহি অঞ্ঞত্থ গচ্ছন্তানং ৰিহারা পলুজ্জন্তি, তালনাল়িকেরাদিকে ৰিনাসেন্তি, সেনাসনপচ্চযং পন নিস্সায যাপেতুং সক্কা হোতি, এৰরূপে কালে সেনাসনং ৰিস্সজ্জেত্ৰাপি সেনাসনজগ্গনত্থায পরিভোগো ভগৰতা অনুঞ্ঞাতো. তস্মা একং ৰা দ্ৰে ৰা ৰরসেনাসনানি ঠপেত্ৰা ¶ ইতরানি লামককোটিযা পিণ্ডপাতত্থায ৰিস্সজ্জেতুং ৰট্টন্তি, মূলৰত্থুচ্ছেদং পন কত্ৰা ন উপনেতব্বং.
যো পন আরামো চতুপচ্চযত্থায নিযমেত্ৰা দিন্নো, তত্থ অপলোকনকম্মং ন কাতব্বং. যেন পচ্চযেন পন ঊনং, তদত্থং উপনেতুং ৰট্টতি, আরামো পটিজগ্গিতব্বো, ৰেতনং দত্ৰাপি জগ্গাপেতুং ৰট্টতি. যে পন ৰেতনং লভিত্ৰা আরামেযেৰ গেহং কত্ৰা ৰসন্তা রক্খন্তি, তে চে আগতানং ভিক্খূনং নাল়িকেরং ৰা তালপক্কং ৰা দেন্তি, যং তেসং সঙ্ঘেন অনুঞ্ঞাতং হোতি ‘‘দিৰসে দিৰসে এত্তকং নাম খাদথা’’তি, তদেৰ ¶ তে দাতুং লভন্তি, ততো উত্তরি তেসং দেন্তানম্পি গহেতুং ন ৰট্টন্তি. যো পন আরামং কেণিযা গহেত্ৰা সঙ্ঘস্স চতুপচ্চযত্থায কপ্পিযভণ্ডমেৰ দেতি, অযং বহুকম্পি দাতুং লভতি. চেতিযস্স পদীপত্থায ৰা খণ্ডফুল্লপটিসঙ্খরণত্থায ৰা দিন্নআরামোপি জগ্গিতব্বো, ৰেতনং দত্ৰাপি জগ্গাপেতব্বো. ৰেতনঞ্চ পনেত্থ চেতিযসন্তকম্পি সঙ্ঘসন্তকম্পি দাতুং ৰট্টতি. এতম্পি আরামং ৰেতনেন তত্থেৰ ৰসিত্ৰা রক্খন্তানঞ্চ কেণিযা গহেত্ৰা কপ্পিযভণ্ডদাযকানঞ্চ তত্থজাতকফলদানং ৰুত্তনযেনেৰ ৰেদিতব্বং.
১৯. ধম্মিকরক্খং (পাচি. অট্ঠ. ৬৭৯) যাচন্তেন অতীতং অনাগতং ৰা আরব্ভ ওদিস্স আচিক্খিতুং ন ৰট্টতি. অতীতঞ্হি আরব্ভ অত্থি ওদিস্স আচিক্খনা, অত্থি অনোদিস্স আচিক্খনা, অনাগতং আরব্ভপি অত্থি ওদিস্স আচিক্খনা, অত্থি অনোদিস্স আচিক্খনা. কথং অতীতং আরব্ভ ওদিস্স আচিক্খনা হোতি? ভিক্খূনং ৰিহারে গামদারকা ৰা ধুত্তাদযো ৰা যে কেচি অনাচারং আচরন্তি, রুক্খং ৰা ছিন্দন্তি, ফলাফলং ৰা হরন্তি, পরিক্খারে ৰা অচ্ছিন্দন্তি, ভিক্খু ৰোহারিকে উপসঙ্কমিত্ৰা ‘‘অম্হাকং ৰিহারে ইদং নাম কত’’ন্তি ৰদতি. ‘‘কেনা’’তি ৰুত্তে ‘‘অসুকেন চ অসুকেন চা’’তি আচিক্খতি. এৰং অতীতং আরব্ভ ওদিস্স আচিক্খনা হোতি, সা ন ৰট্টতি. তঞ্চে সুত্ৰা তে ৰোহারিকা তেসং দণ্ডং করোন্তি, সব্বং ভিক্খুস্স গীৰা হোতি, ‘‘দণ্ডং গণ্হিস্সন্তী’’তি অধিপ্পাযেপি সতি গীৰাযেৰ হোতি. সচে পন ‘‘তস্স দণ্ডং গণ্হথা’’তি ৰদতি, পঞ্চমাসকমত্তে গহিতে পারাজিকং হোতি. ‘‘কেনা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘অসুকেনাতি ৰত্তুং অম্হাকং ন ৰট্টতি, তুম্হেযেৰ জানিস্সথ. কেৰলঞ্হি মযং রক্খং যাচাম, তং নো দেথ, অৰহটভণ্ডঞ্চ আহরাপেথা’’তি ৰত্তব্বং. এৰং অনোদিস্স আচিক্খনা হোতি, সা ৰট্টতি. এৰং ৰুত্তে সচেপি তে ৰোহারিকা কারকে গৰেসিত্ৰা তেসং দণ্ডং করোন্তি, সব্বসাপতেয্যেপি গহিতে ভিক্খুনো নেৰ গীৰা, ন আপত্তি. পরিক্খারং হরন্তে দিস্ৰা তেসং অনত্থকামতায ‘‘চোরো ¶ চোরো’’তি ৰত্তুম্পি ন ৰট্টতি. এৰং ৰুত্তেপি হি যং তেসং দণ্ডং করোন্তি, সব্বং ভিক্খুনো গীৰা হোতি. অত্তনো ৰচনকরং পন ‘‘ইমিনা মে পরিক্খারো গহিতো, তং আহরাপেহি, মা চস্স দণ্ডং করোহী’’তি ¶ ৰত্তুং ৰট্টতি. দাসদাসীৰাপিআদীনম্পি অত্থায অড্ডং করোন্তি অযং অকপ্পিযঅড্ডো নাম, ন ৰট্টতি.
কথং অনাগতং আরব্ভ ওদিস্স আচিক্খনা হোতি? ৰুত্তনযেনেৰ পরেহি অনাচারাদীসু কতেসু ভিক্খু ৰোহারিকে এৰং ৰদতি ‘‘অম্হাকং ৰিহারে ইদঞ্চিদঞ্চ করোন্তি, রক্খং নো দেথ আযতিং অকরণত্থাযা’’তি. ‘‘কেন এৰং কত’’ন্তি ৰুত্তে চ ‘‘অসুকেন চ অসুকেন চা’’তি আচিক্খতি. এৰং অনাগতং আরব্ভ ওদিস্স আচিক্খনা হোতি, সাপি ন ৰট্টতি. তেসঞ্হি দণ্ডে কতে পুরিমনযেনেৰ সব্বং ভিক্খুস্স গীৰা, সেসং পুরিমসদিসমেৰ. সচে ৰোহারিকা ‘‘ভিক্খূনং ৰিহারে এৰরূপং অনাচারং করোন্তানং ইমং নাম দণ্ডং করোমা’’তি ভেরিং চরাপেত্ৰা আণায অতিট্ঠমানে পরিযেসিত্ৰা দণ্ডং করোন্তি, ভিক্খুনো নেৰ গীৰা, ন আপত্তি. ৰিহারসীমায রুক্খাদীনি ছিন্দন্তানং ৰাসিফরসুআদীনি গহেত্ৰা পাসাণেহি কোট্টেন্তি, ন ৰট্টতি. সচে ধারা ভিজ্জতি, কারাপেত্ৰা দাতব্বা. উপধাৰিত্ৰা তেসং পরিক্খারে গণ্হন্তি, তম্পি ন কাতব্বং. লহুপরিৰত্তঞ্হি চিত্তং, থেয্যচেতনায উপ্পন্নায মূলচ্ছেজ্জম্পি গচ্ছেয্য.
২০. উচ্চারং ৰা পস্সাৰং ৰা সঙ্কারং ৰা ৰিঘাসং ৰা তিরোকুট্টে ৰা তিরোপাকারে ৰা ছড্ডেতুং ৰা ছড্ডাপেতুং ৰা ন ৰট্টতি. চত্তারিপি (পাচি. অট্ঠ. ৮২৬) ৰত্থূনি একপযোগেন ছড্ডেন্তস্স একমেৰ দুক্কটং, পাটেক্কং ছড্ডেন্তস্স ৰত্থুগণনায দুক্কটানি. আণত্তিযম্পি এসেৰ নযো. দন্তকট্ঠছড্ডনেপি দুক্কটমেৰ. ওলোকেত্ৰা ৰা অৰলঞ্জে ৰা উচ্চারাদীনি ছড্ডেন্তস্স অনাপত্তি. যম্পি মনুস্সানং উপভোগপরিভোগং রোপিমং খেত্তং হোতু নাল়িকেরাদিআরামো ৰা, তত্থাপি যত্থ কত্থচি রোপিমহরিতট্ঠানে এতানি ৰত্থূনি ছড্ডেতুং ন ৰট্টতি. ছড্ডেন্তস্স পুরিমনযেনেৰ আপত্তিভেদো ৰেদিতব্বো. খেত্তে ৰা আরামে ৰা নিসীদিত্ৰা ভুঞ্জমানো উচ্ছুআদীনি ৰা খাদমানো গচ্ছন্তো উচ্ছিট্ঠোদকচলকাদীনি হরিতট্ঠানে ছড্ডেতি, অন্তমসো উদকং পিৰিত্ৰা মত্থকচ্ছিন্ননাল়িকেরম্পি ছড্ডেতি, দুক্কটং. কসিতট্ঠানে নিক্খিত্তবীজে অঙ্কুরে উট্ঠিতেপি অৰুট্ঠিতেপি দুক্কটমেৰ. অনিক্খিত্তবীজেসু পন খেত্তকোণাদীসু ৰা অসঞ্জাতরোপিমেসু খেত্তমরিযাদাদীসু ৰা ছড্ডেতুং ৰট্টতি, মনুস্সানং কচৰরছড্ডনট্ঠানেপি ৰট্টতি. মনুস্সেসু ¶ সস্সং উদ্ধরিত্ৰা গতেসু ছড্ডিতখেত্তং নাম হোতি, তত্থ ৰট্টতি. যত্থ পন ‘‘লাযিতম্পি পুব্বণ্ণাদি পুন উট্ঠহিস্সতী’’তি রক্খন্তি, তত্থ ন ৰট্টতি.
২১. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, নহাযমানেন ভিক্খুনা রুক্খে কাযো উগ্ঘংসেতব্বো, যো উগ্ঘংসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৩) ৰচনতো নহাযন্তেন (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৪৩ আদযো) রুক্খে ৰা নহানতিত্থে নিখনিত্ৰা ঠপিতত্থম্ভে ৰা ইট্ঠকসিলাদারুকুট্টানং অঞ্ঞতরস্মিং কুট্টে ৰা কাযো ন ঘংসেতব্বো.
‘‘ন, ভিক্খৰে, অট্টানে নহাযিতব্বং, যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৩) ৰচনতো অট্টানেপি নহাযিতুং ন ৰট্টতি. অট্টানং নাম রুক্খং ফলকং ৰিয তচ্ছেত্ৰা অট্ঠপদাকারেন রাজিযো ছিন্দিত্ৰা নহানতিত্থে নিখনন্তি, তত্থ চুণ্ণানি আকিরিত্ৰা মনুস্সা কাযং ঘংসন্তি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, গন্ধব্বহত্থকেন নহাযিতব্বং, যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়্ৰ. ২৪৩) ৰচনতো নহানতিত্থে ঠপিতেন দারুমযহত্থেন চুণ্ণানি গহেত্ৰা মনুস্সা সরীরং ঘংসন্তি, তেন নহাযিতুং ন ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, কুরুৰিন্দকসুত্তিযা নহাযিতব্বং, যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৩) ৰচনতো কুরুৰিন্দকসুত্তিযাপি নহাযিতুং ন ৰট্টতি. কুরুৰিন্দকসুত্তি নাম কুরুৰিন্দকপাসাণচুণ্ণানি লাখায বন্ধিত্ৰা কতগুল়িককলাপকো ৰুচ্চতি, যং উভোসু অন্তেসু গহেত্ৰা সরীরং ঘংসন্তি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰিগ্গয্হ পরিকম্মং কারাপেতব্বং, যো কারাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৩) ৰচনতো অঞ্ঞমঞ্ঞং সরীরেন ঘংসিতুং ন ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, মল্লকেন নহাযিতব্বং, যো নহাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স অকতমল্লক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৪৩-২৪৪) ৰচনতো মকরদণ্ডকে ছিন্দিত্ৰা মল্লকমূলসণ্ঠানেন কতং ‘‘মল্লক’’ন্তি ৰুচ্চতি, ইদং গিলানস্সপি ন ৰট্টতি. অকতমল্লকং নাম দন্তে অচ্ছিন্দিত্ৰা কতং, ইদং অগিলানস্স ন ৰট্টতি, ইট্ঠকখণ্ডং পন কপালখণ্ডং ৰা ৰট্টতি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উক্কাসিকং পুথুপাণিক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৪৪) ৰচনতো উক্কাসিকং পুথুপাণিকঞ্চ ৰট্টতি. উক্কাসিকং নাম ৰত্থৰট্টি, তস্মা নহাযন্তস্স ¶ যস্স কস্সচি ¶ নহানসাটকৰট্টিযা পিট্ঠিং ঘংসিতুং ৰট্টতি. পুথুপাণিকন্তি হত্থপরিকম্মং ৰুচ্চতি, তস্মা সব্বেসং হত্থেন পিট্ঠিপরিকম্মং কাতুং ৰট্টতি.
ইদং পনেত্থ নহানৰত্তং – উদকতিত্থং গন্ত্ৰা যত্থ ৰা তত্থ ৰা চীৰরং নিক্খিপিত্ৰা ৰেগেন ঠিতকেনেৰ ন ওতরিতব্বং, সব্বদিসা পন ওলোকেত্ৰা ৰিৰিত্তভাৰং ঞত্ৰা খাণুগুম্বলতাদীনি ৰৰত্থপেত্ৰা তিক্খত্তুং উক্কাসিত্ৰা অৰকুজ্জ ঠিতেন উত্তরাসঙ্গচীৰরং অপনেত্ৰা পসারেতব্বং, কাযবন্ধনং মোচেত্ৰা চীৰরপিট্ঠেযেৰ ঠপেতব্বং. সচে উদকসাটিকা নত্থি, উদকন্তে উক্কুটিকং নিসীদিত্ৰা নিৰাসনং মোচেত্ৰা সচে নিন্নট্ঠানং অত্থি, আতপে পসারেতব্বং. নো চে অত্থি, সংহরিত্ৰা ঠপেতব্বং. ওতরন্তেন সণিকং নাভিপ্পমাণমত্তং ওতরিত্ৰা ৰীচিং অনুট্ঠপেন্তেন সদ্দং অকরোন্তেন নিৰত্তিত্ৰা আগতদিসাভিমুখেন নিমুজ্জিতব্বং, এৰং চীৰরং রক্খিতং হোতি. উম্মুজ্জন্তেনপি সদ্দং অকরোন্তেন সণিকং উম্মুজ্জিত্ৰা নহানপরিযোসানে উদকন্তে উক্কুটিকেন নিসীদিত্ৰা নিৰাসনং পরিক্খিপিত্ৰা উট্ঠায সুপরিমণ্ডলং নিৰাসেত্ৰা কাযবন্ধনং বন্ধিত্ৰা চীৰরং পারুপিত্ৰাৰ ঠাতব্বং.
২২. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰল্লিকা ধারেতব্বা… ন পামঙ্গো ধারেতব্বো… ন কণ্ঠসুত্তকং ধারেতব্বং… ন কটিসুত্তকং ধারেতব্বং… ন ওৰট্টিকং ধারেতব্বং… ন কাযূরং ধারেতব্বং… ন হত্থাভরণং ধারেতব্বং… ন অঙ্গুলিমুদ্দিকা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৫) ৰচনতো কণ্ণপিল়ন্ধনাদি যং কিঞ্চি আভরণং ন ৰট্টতি. তত্থ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৪৫) ৰল্লিকাতি কণ্ণতো নিক্খন্তমুত্তোলম্বকাদীনং এতং অধিৰচনং. ন কেৰলঞ্চ ৰল্লিকা এৰ, যং কিঞ্চি কণ্ণপিল়ন্ধনং অন্তমসো তালপণ্ণম্পি ন ৰট্টতি. পামঙ্গন্তি যং কিঞ্চি পলম্বকসুত্তং. কণ্ঠসুত্তকন্তি যং কিঞ্চি গীৰূপগং আভরণং. কটিসুত্তকন্তি যং কিঞ্চি কটিপিল়ন্ধনং, অন্তমসো সুত্ততন্তুমত্তম্পি. ওৰট্টিকন্তি ৰলযং. কাযূরাদীনি পাকটানেৰ.
২৩. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘা কেসা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰেমাসিকং ৰা দুৰঙ্গুলং ৰা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৬) ৰচনতো ¶ সচে কেসা অন্তোদ্ৰেমাসে দ্ৰঙ্গুলং পাপুণন্তি, অন্তোদ্ৰেমাসেযেৰ ছিন্দিতব্বা, দ্ৰঙ্গুলেহি অতিক্কামেতুং ন ৰট্টতি. সচেপি ন দীঘা, দ্ৰেমাসতো একদিৰসম্পি অতিক্কামেতুং ন লভতিযেৰ. উভযথাপি উক্কট্ঠপরিচ্ছেদোৰ ৰুত্তো, ততো ওরং পন ন ৰট্টনভাৰো নাম নত্থি.
‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, কত্তরিকায কেসা ছেদাপেতব্বা, যো ছেদাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপচ্চযা কত্তরিকায কেসে ছেদাপেতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৭৫) ৰচনতো আবাধং ৰিনা কত্তরিকায কেসে ছেদাপেতুং ন ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, কোচ্ছেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা… ন ফণকেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা… ন হত্থফণকেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা… ন সিত্থতেলকেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা… ন উদকতেলকেন কেসা ওসণ্ঠেতব্বা, যো ওসণ্ঠেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৬) ৰচনতো মণ্ডনত্থায কোচ্ছাদীহি কেসা ন ওসণ্ঠেতব্বা, উদ্ধলোমেন পন অনুলোমনিপাতনত্থং হত্থং তেমেত্ৰা সীসং পুঞ্ছিতব্বং, উণ্হাভিতত্তরজসিরানম্পি অল্লহত্থেন পুঞ্ছিতুং ৰট্টতি.
২৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, আদাসে ৰা উদকপত্তে ৰা মুখনিমিত্তং ওলোকেতব্বং, যো ওলোকেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপচ্চযা আদাসে ৰা উদকপত্তে ৰা মুখনিমিত্তং ওলোকেতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৪৭) ৰচনতো আবাধং ৰিনা আদাসে ৰা উদকপত্তে ৰা মুখং ন ওলোকেতব্বং. এত্থ চ কংসপত্তাদীনিপি যেসু মুখনিমিত্তং পঞ্ঞাযতি, সব্বানি আদাসসঙ্খমেৰ গচ্ছন্তি, কঞ্জিযাদীনিপি চ উদকপত্তসঙ্খমেৰ. তস্মা যত্থ কত্থচি ওলোকেন্তস্স দুক্কটং. আবাধপচ্চযা পন ‘‘সঞ্ছৰি নু খো মে ৰণো, উদাহু ন তাৰা’’তি জাননত্থং ৰট্টতি, ‘‘জিণ্ণো নু খোম্হি, নো’’তি এৰং আযুসঙ্খারং ওলোকনত্থম্পি ৰট্টতীতি ৰুত্তং.
‘‘ন, ভিক্খৰে, মুখং আলিম্পিতব্বং… ন মুখং উম্মদ্দিতব্বং… ন মুখং চুণ্ণেতব্বং… ন মনোসিলিকায মুখং লঞ্ছেতব্বং… ন অঙ্গরাগো কাতব্বো… ন মুখরাগো কাতব্বো… ন অঙ্গরাগমুখরাগো কাতব্বো, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স ¶ . অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপচ্চযা মুখং আলিম্পিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৪৭) ৰচনতো আবাধং ৰিনা মুখৰিলিম্পনাদি ন কাতব্বং.
২৫. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নচ্চং ৰা গীতং ৰা ৰাদিতং ৰা দস্সনায গন্তব্বং, যো গচ্ছেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৮) ৰচনতো নচ্চাদিং দস্সনায ন গন্তব্বং. এত্থ (পাচি. অট্ঠ. ৮৩৫) চ নচ্চন্তি নটাদযো ৰা নচ্চন্তু সোণ্ডা ৰা অন্তমসো মোরসূৰমক্কটাদযোপি, সব্বমেতং নচ্চমেৰ, তস্মা অন্তমসো মোরনচ্চম্পি দস্সনায ¶ গচ্ছন্তস্স দুক্কটং. সযম্পি নচ্চন্তস্স ৰা নচ্চাপেন্তস্স ৰা দুক্কটমেৰ. গীতন্তি নটাদীনং ৰা গীতং হোতু অরিযানং পরিনিব্বানকালে রতনত্তযগুণূপসঞ্হিতং সাধুকীল়িতগীতং ৰা অসঞ্ঞতভিক্খূনং ধম্মভাণকগীতং ৰা অন্তমসো দন্তগীতম্পি, ‘‘যং গাযিস্সামা’’তি পুব্বভাগে ওকূজন্তা করোন্তি, সব্বমেতং গীতমেৰ, সযং গাযন্তস্সপি গাযাপেন্তস্সপি দুক্কটমেৰ.
‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, আদীনৰা আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মং গাযন্তস্স. অত্তনাপি তস্মিং সরে সারজ্জতি, পরেপি তস্মিং সরে সারজ্জন্তি, গহপতিকাপি উজ্ঝাযন্তি, সরকুত্তিম্পি নিকামযমানস্স সমাধিস্স ভঙ্গো হোতি, পচ্ছিমা জনতা দিট্ঠানুগতিং আপজ্জতি. ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ আদীনৰা আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মং গাযন্তস্স. ন, ভিক্খৰে, আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মো গাযিতব্বো, যো গাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৪৯) –
ৰচনতো আযতকেন গীতস্সরেন ধম্মোপি ন গাযিতব্বো.
আযতকো (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৪৯) নাম গীতস্সরো তং তং ৰত্তং ভিন্দিত্ৰা অক্খরানি ৰিনাসেত্ৰা পৰত্তো. ধম্মে পন সুত্তন্তৰত্তং নাম অত্থি, জাতকৰত্তং নাম অত্থি, গাথাৰত্তং নাম অত্থি, তং ৰিনাসেত্ৰা অতিদীঘং কাতুং ন ৰট্টতি, চতুরস্সেন ৰত্তেন পরিমণ্ডলানি পদব্যঞ্জনানি দস্সেতব্বানি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সরভঞ্ঞ’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৪৯) ৰচনতো পন সরেন ধম্মং ভণিতুং ৰট্টতি. সরভঞ্ঞে কির তরঙ্গৰত্তধোতকৰত্তগলিতৰত্তাদীনি দ্ৰত্তিংস ৰত্তানি অত্থি, তেসু যং ইচ্ছতি, তং কাতুং লভতি. সব্বেসং পদব্যঞ্জনং অৰিনাসেত্ৰা ৰিকারং ¶ অকত্ৰা সমণসারুপ্পেন চতুরস্সেন নযেন পৰত্তনংযেৰ লক্খণং.
ৰাদিতং নাম তন্তিবদ্ধাদিৰাদনীযভণ্ডং ৰাদিতং ৰা হোতু কুটভেরিৰাদিতং ৰা অন্তমসো উদকভেরিৰাদিতম্পি, সব্বমেতং ন ৰট্টতি. যং পন নিট্ঠুভন্তো ৰা সাসঙ্কে ৰা ঠিতো অচ্ছরিকং ৰা ফোটেতি, পাণিং ৰা পহরতি, তত্থ অনাপত্তি, সব্বং অন্তরারামে ঠিতস্স পস্সতো অনাপত্তি, পস্সিস্সামীতি ৰিহারতো ৰিহারং গচ্ছন্তস্স আপত্তিযেৰ. আসনসালাযং নিসিন্নো পস্সতি, অনাপত্তি. পস্সিস্সামীতি উট্ঠহিত্ৰা গচ্ছতো আপত্তি, ৰীথিযং ঠত্ৰা গীৰং পরিৰত্তেত্ৰা পস্সতোপি আপত্তিযেৰ. সলাকভত্তাদীনং ৰা অত্থায অঞ্ঞেন ৰা কেনচি করণীযেন গন্ত্ৰা গতট্ঠানে পস্সতি ৰা সুণাতি ৰা, অনাপত্তি. আপদাসু তাদিসেন উপদ্দৰেন ¶ উপদ্দুতো সমজ্জট্ঠানং পৰিসতি, এৰং পৰিসিত্ৰা পস্সন্তস্স সুণন্তস্স ৰা অনাপত্তি. ‘‘চেতিযস্স উপহারং দেথ উপাসকা’’তি ৰত্তুম্পি, ‘‘তুম্হাকং চেতিযস্স উপহারং করোমা’’তি ৰুত্তে সম্পটিচ্ছিতুম্পি ন লভতি. ‘‘তুম্হাকং চেতিযস্স উপট্ঠানং করোমা’’তি ৰুত্তে পন ‘‘উপট্ঠানকরণং নাম সুন্দর’’ন্তি ৰত্তুং ৰট্টতি.
২৬. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অত্তনো অঙ্গজাতং ছেতব্বং, যো ছিন্দেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫১) ৰচনতো অঙ্গজাতং (চূল়ৰ. ২৫১) ছিন্দন্তস্স থুল্লচ্চযং, অঞ্ঞং পন কণ্ণনাসাঅঙ্গুলিআদিং যং কিঞ্চি ছিন্দন্তস্স তাদিসং ৰা দুক্খং উপ্পাদেন্তস্স দুক্কটং. অহিকীটদট্ঠাদীসু পন অঞ্ঞাবাধপচ্চযা ৰা লোহিতং ৰা মোচেন্তস্স ছিন্দন্তস্স ৰা অনাপত্তি.
২৭. ‘‘ন, ভিক্খৰে, গিহীনং উত্তরিমনুস্সধম্মং ইদ্ধিপাটিহারিযং দস্সেতব্বং, যো দস্সেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫২) ৰচনতো গিহীনং ৰিকুব্বনিদ্ধিং দস্সেতুং ন ৰট্টতি, অধিট্ঠানিদ্ধি পন অপ্পটিক্খিত্তা.
২৮. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সোৰণ্ণমযো পত্তো ধারেতব্বো…পে… ন রূপিযমযো…পে… ন মণিমযো…পে… ন ৰেল়ুরিযমযো…পে… ন ফলিকমযো…পে… ন কংসমযো…পে… ন কাচমযো…পে… ন তিপুমযো …পে… ন সীসমযো…পে… ন তম্বলোহমযো পত্তো ধারেতব্বো, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫২) ৰচনতো সুৰণ্ণমযাদিপত্তো ¶ ন ৰট্টতি. সচেপি গিহী ভত্তগ্গে সুৰণ্ণতট্টিকাদীসু ব্যঞ্জনং কত্ৰা উপনামেন্তি, আমসিতুম্পি ন ৰট্টতি. ফলিকমযকাচমযকংসমযানি পন তট্টিকাদীনি ভাজনানি পুগ্গলিকপরিভোগেনেৰ ন ৰট্টন্তি, সঙ্ঘিকপরিভোগেন ৰা গিহিৰিকটানি ৰা ৰট্টন্তি. তম্বলোহমযোপি পত্তোযেৰ ন ৰট্টতি, থালকং পন ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে পত্তে অযোপত্তং মত্তিকাপত্ত’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৫২) দ্ৰেযেৰ চ পত্তা অনুঞ্ঞাতা.
‘‘ন, ভিক্খৰে, তুম্বকটাহে পিণ্ডায চরিতব্বং, যো চরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৫) ৰচনতো লাবুকটাহং পরিহরিতুং ন ৰট্টতি, তং লভিত্ৰা পন তাৰকালিকং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. ঘটিকটাহেপি এসেৰ নযো.
‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, ছৰসীসপত্তো ধারেতব্বো, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৫) ৰচনতো ছৰসীসমযোপি পত্তো ন ৰট্টতি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পত্তাধারক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৫৪) ৰচনতো ভূমিদারুদণ্ডৰঅলৰেত্তাদীহি কতে ভূমিআধারকে দারুদণ্ডআধারকে চ পত্তং ঠপেতুং ৰট্টতি. এত্থ চ ‘‘ভূমিআধারকে তযো দণ্ডাধারকে দ্ৰে পত্তে উপরূপরি ঠপেতুং ৰট্টতী’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. মহাঅট্ঠকথাযং পন ৰুত্তং ‘‘ভূমিআধারকে তিণ্ণং পত্তানং অনোকাসো, দ্ৰে ঠপেতুং ৰট্টতি. দারুআধারকদণ্ডাধারকেসুপি সুসজ্জিতেসু এসেৰ নযো. ভমকোটিসদিসো পন দারুআধারকো তীহি দণ্ডকেহি বদ্ধো, দণ্ডাধারকো চ একস্সপি পত্তস্স অনোকাসো, তত্থ ঠপেত্ৰাপি হত্থেন গহেত্ৰাৰ নিসীদিতব্বং, ভূমিযং পন নিক্কুজ্জিত্ৰা একমেৰ ঠপেতব্ব’’ন্তি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, মিড্ঢন্তে পত্তো নিক্খিপিতব্বো, যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৪) ৰচনতো আলিন্দকমিড্ঢিকাদীনং অন্তে ঠপেতুং ন ৰট্টতি. সচে পন পরিৰত্তেত্ৰা তত্থেৰ পতিট্ঠাতি, এৰরূপায ৰিত্থিণ্ণায মিড্ঢিকায ঠপেতুং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, পরিভণ্ডন্তে পত্তো নিক্খিপিতব্বো, যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৪) ৰচনতো বাহিরপস্সে কতায তনুকমিড্ঢিকায অন্তেপি এসেৰ নযো. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চোল়ক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৫৪) ৰচনতো চোল়কং ¶ পত্থরিত্ৰা তত্থ ঠপেতুং ৰট্টতি. তস্মিং পন অসতি কটসারকে ৰা তট্টিকায ৰা মত্তিকায ৰা পরিভণ্ডকতায ভূমিযা যত্থ ন দুস্সতি, তথারূপায ৰালিকায ৰা ঠপেতুং ৰট্টতি. পংসুরজাদীসু পন খরভূমিযং ৰা ঠপেন্তস্স দুক্কটং.
‘‘ন, ভিক্খৰে, পত্তো লগ্গেতব্বো, যো লগ্গেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৪) ৰচনতো নাগদন্তাদীসু যত্থ কত্থচি লগ্গেতুং ন ৰট্টতি, চীৰরৰংসেপি বন্ধিত্ৰা ঠপেতুং ন ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, মঞ্চে পত্তো নিক্খিপিতব্বো, যো নিক্খিপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৪) ৰচনতো ভণ্ডকট্ঠপনত্থমেৰ ৰা কতং হোতু নিসীদনসযনত্থং ৰা, যত্থ কত্থচি মঞ্চে ৰা পীঠে ৰা ঠপেন্তস্স দুক্কটং, অঞ্ঞেন পন ভণ্ডকেন সদ্ধিং বন্ধিত্ৰা ঠপেতুং, অটনিযং বন্ধিত্ৰা ওলম্বিতুং ৰা ৰট্টতি, বন্ধিত্ৰাপি উপরি ঠপেতুং ন ৰট্টতিযেৰ. সচে ¶ পন মঞ্চো ৰা পীঠং ৰা উক্খিপিত্ৰা চীৰরৰংসাদীসু অট্টকচ্ছন্নেন ঠপিতং হোতি, তত্থ ঠপেতুং ৰট্টতি. অংসৰট্টনকেন অংসকূটে লগ্গেত্ৰা অঙ্কে ঠপেতুং ৰট্টতি, ছত্তে ভত্তপূরোপি অংসকূটে লগ্গিতপত্তোপি ঠপেতুং ন ৰট্টতি. ভণ্ডকেন পন সদ্ধিং বন্ধিত্ৰা অট্টকং কত্ৰা ৰা ঠপিতে যো কোচি ঠপেতুং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, পত্তহত্থেন কৰাটং পণামেতব্বং, যো পণামেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৫) ৰচনতো পত্তহত্থেন কৰাটং ন পণামেতব্বং. এত্থ চ ন কেৰলং যস্স পত্তো হত্থে, সো এৰ পত্তহত্থো. ন কেৰলঞ্চ কৰাটমেৰ পণামেতুং ন লভতি, অপিচ খো পন হত্থে ৰা পিট্ঠিপাদে ৰা যত্থ যত্থচি সরীরাৰযৰে পত্তস্মিং সতি হত্থেন ৰা পাদেন ৰা সীসেন ৰা যেন কেনচি সরীরাৰযৰেন কৰাটং ৰা পণামেতুং ঘটিকং ৰা উক্খিপিতুং সূচিং ৰা কুঞ্চিকায অৰাপুরিতুং ন লভতি, অংসকূটে পন পত্তং লগ্গেত্ৰা যথাসুখং অৰাপুরিতুং লভতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, চলকানি ৰা অট্ঠিকানি ৰা উচ্ছিট্ঠোদকং ৰা পত্তেন নীহরিতব্বং, যো নীহরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৫) ৰচনতো চলকাদীনি পত্তেন নীহরিতুং ন ৰট্টতি. এত্থ চ চলকানীতি চব্বেত্ৰা অপৰিদ্ধামিসানি. অট্ঠিকানীতি মচ্ছমংসঅঅকানি. উচ্ছিট্ঠোদকন্তি মুখৰিক্খালিতোদকং. এতেসু যং কিঞ্চি পত্তেন নীহরন্তস্স দুক্কটং. পত্তং পটিগ্গহং কত্ৰা হত্থং ধোৰিতুম্পি ¶ ন লভতি. হত্থধোতপাদধোতউদকম্পি পত্তে আকিরিত্ৰা নীহরিতুং ন ৰট্টতি, অনুচ্ছিট্ঠং সুদ্ধপত্তং উচ্ছিট্ঠহত্থেন গণ্হিতুং ন ৰট্টতি, ৰামহত্থেন পনেত্থ উদকং আসিঞ্চিত্ৰা একং উদকগণ্ডুসং গহেত্ৰা উচ্ছিট্ঠহত্থেন গণ্হিতুং ৰট্টতি. এত্তাৰতাপি হি সো উচ্ছিট্ঠপত্তো হোতি, হত্থং পন বহিউদকেন ৰিক্খালেত্ৰা গহেতুং ৰট্টতি. মচ্ছমংসফলাফলাদীনি চ খাদন্তো যং তত্থ অট্ঠিং ৰা চলকং ৰা ছড্ডেতুকামো হোতি, তং পত্তে ঠপেতুং ন লভতি. যং পন পটিখাদিতুকামো হোতি, তং পত্তে ঠপেতুং লভতি. অট্ঠিককণ্টকাদীনি তত্থেৰ কত্ৰা হত্থেন লুঞ্চিত্ৰা খাদিতুং ৰট্টতি. মুখতো নীহটং পন যং কিঞ্চি পুন খাদিতুকামো পত্তে ঠপেতুং ন লভতি, সিঙ্গিৰেরনাল়িকেরখণ্ডাদীনি ডংসিত্ৰা পুন ঠপেতুং লভতি.
২৯. ‘‘ন চ, ভিক্খৰে, সব্বপংসুকূলিকেন ভৰিতব্বং, যো ভৰেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৫) ৰচনতো সব্বপংসুকূলিকেন ন ভৰিতব্বং. এত্থ পন চীৰরঞ্চ মঞ্চপীঠঞ্চ পংসুকূলং ৰট্টতি, অজ্ঝোহরণীযং পন দিন্নমেৰ গহেতব্বং.
৩০. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, অদ্ধানমগ্গপ্পটিপন্নেন ভিক্খুনা পরিস্সাৰনং যাচিযমানেন ন দাতব্বং, যো ন দদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৯) ৰচনতো অপরিস্সাৰনকস্স (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৫৯) যাচমানস্স পরিস্সাৰনং অদাতুং ন ৰট্টতি. যো পন অত্তনো হত্থে পরিস্সাৰনে ৰিজ্জমানেপি যাচতি, তস্স ন অকামা দাতব্বং.
‘‘ন চ, ভিক্খৰে, অপরিস্সাৰনকেন ভিক্খুনা অদ্ধানমগ্গো পটিপজ্জিতব্বো, যো পটিপজ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৫৯) ৰচনতো অপরিস্সাৰনকেন মগ্গো ন গন্তব্বো. সচেপি ন হোতি পরিস্সাৰনং ৰা ধম্মকরণং ৰা, সঙ্ঘাটিকণ্ণো অধিট্ঠাতব্বো ‘‘ইমিনা পরিস্সাৰেত্ৰা পিৰিস্সামী’’তি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দণ্ডপরিস্সাৰন’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৫৯) ৰচনতো দণ্ডপরিস্সাৰনম্পি ৰট্টতি. দণ্ডপরিস্সাৰনং নাম যত্থ রজকানং খারপরিস্সাৰনং ৰিয চতূসু পাদেসু বদ্ধনিস্সেণিকায সাটকং বন্ধিত্ৰা মজ্ঝে দণ্ডকে উদকং আসিঞ্চন্তি, তং উভোপি কোট্ঠাসে পূরেত্ৰা পরিস্সাৰতি.
‘‘অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, ওত্থরক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৫৯) ৰচনতো ওত্থরকং পরিস্সাৰনম্পি ৰট্টতি. ওত্থরকং নাম যং উদকে ওত্থরিত্ৰা ঘটকেন উদকং গণ্হন্তি, তঞ্হি চতূসু দণ্ডকেসু ৰত্থং বন্ধিত্ৰা উদকে চত্তারো খাণুকে নিখনিত্ৰা তেসু বন্ধিত্ৰা সব্বপরিযন্তে উদকতো মোচেত্ৰা মজ্ঝে ওত্থরিত্ৰা ঘটেন উদকং গণ্হন্তি.
৩১. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নগ্গেন নগ্গো অভিৰাদেতব্বো, যো অভিৰাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তিআদিৰচনতো (চূল়ৰ. ২৬১) ন নগ্গেন নগ্গো অভিৰাদেতব্বো, ন নগ্গেন অভিৰাদেতব্বং, ন নগ্গেন নগ্গো অভিৰাদাপেতব্বো, ন নগ্গেন অভিৰাদাপেতব্বং, ন নগ্গেন নগ্গস্স পরিকম্মং কাতব্বং, ন নগ্গেন নগ্গস্স দাতব্বং, ন নগ্গেন পটিগ্গহেতব্বং, ন নগ্গেন খাদিতব্বং, ন নগ্গেন ভুঞ্জিতব্বং, ন নগ্গেন সাযিতব্বং, ন নগ্গেন পাতব্বং.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিস্সো পটিচ্ছাদিযো জন্তাঘরপটিচ্ছাদিং উদকপটিচ্ছাদিং ৰত্থপটিচ্ছাদি’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৬১) ৰচনতো তিস্সো পটিচ্ছাদিযো ৰট্টন্তি. এত্থ চ জন্তাঘরপটিচ্ছাদি উদকপটিচ্ছাদি চ পরিকম্মং করোন্তস্সেৰ ৰট্টতি, সেসেসু অভিৰাদনাদীসু ন ৰট্টতি. ৰত্থপটিচ্ছাদি পন সব্বকম্মেসু ৰট্টতি.
৩২. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, পুপ্ফাভিকিণ্ণেসু সযনেসু সযিতব্বং, যো সসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৬৪) ৰচনতো পুপ্ফেহি সন্থতেসু সযনেসু ন সযিতব্বং, গন্ধগন্ধং পন গহেত্ৰা কৰাটে পঞ্চঙ্গুলিং দাতুং ৰট্টতি পুপ্ফং গহেত্ৰা ৰিহারে একমন্তং নিক্খিপিতুং.
৩৩. ‘‘ন, ভিক্খৰে, আসিত্তকূপধানে ভুঞ্জিতব্বং, যো ভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৬৪) ৰচনতো আসিত্তকূপধানে ঠপেত্ৰা ন ভুঞ্জিতব্বং. আসিত্তকূপধানন্তি তম্বলোহেন ৰা রজতেন ৰা কতায পেল়ায এতং অধিৰচনং, পটিক্খিত্তত্তা পন দারুমযাপি ন ৰট্টতি.
৩৪. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মল়োরিক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৬৪) ৰচনতো মল়োরিকায ঠপেত্ৰা ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. মল়োরিকাতি দণ্ডাধারকো ৰুচ্চতি. যট্ঠিআধারকপণ্ণাধারকপচ্ছিকপীঠাদীনিপি এত্থেৰ পৰিট্ঠানি. আধারকসঙ্খেপগমনতো হি পট্ঠায ছিদ্দং ৰিদ্ধম্পি অৰিদ্ধম্পি ৰট্টতিযেৰ.
৩৫. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, একভাজনে ভুঞ্জিতব্বং, যো ভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি(চূল়ৰ. ২৬৪) আদিৰচনতো ন একভাজনে ভুঞ্জিতব্বং, ন একথালকে পাতব্বং. সচে পন একো ভিক্খু ভাজনতো ফলং ৰা পূপং ৰা গহেত্ৰা গচ্ছতি, তস্মিং অপগতে ইতরস্স সেসকং ভুঞ্জিতুং ৰট্টতি, ইতরস্সপি তস্মিং খীণে পুন গহেতুং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, একমঞ্চে তুৰট্টিতব্বং, যো তুৰট্টেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি(চূল়ৰ. ২৬৪) আদিৰচনতো ন একমঞ্চে নিপজ্জিতব্বং, ন একত্থরণে নিপজ্জিতব্বং. ৰৰত্থানং পন দস্সেত্ৰা মজ্ঝে কাসাৰং ৰা কত্তরযট্ঠিং ৰা অন্তমসো কাযবন্ধনম্পি ঠপেত্ৰা নিপজ্জন্তানং অনাপত্তি. একপাৰুরণেহি একত্থরণপাৰুরণেহি চ ন নিপজ্জিতব্বং. একং অত্থরণঞ্চেৰ পাৰুরণঞ্চ এতেসন্তি একত্থরণপাৰুরণা. সংহারিমানং পাৰারত্থরণকটসারকাদীনং একং অন্তং অত্থরিত্ৰা একং পারুপিত্ৰা নিপজ্জন্তানমেতং অধিৰচনং.
৩৬. ‘‘ন, ভিক্খৰে, চেলপ্পটিকা অক্কমিতব্বা, যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৬৮) ৰচনতো ন চেলসন্থারো অক্কমিতব্বো, ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিহীনং মঙ্গলত্থায যাচিযমানেন চেলপ্পটিকং অক্কমিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৬৮) ৰচনতো পন কাচি ইত্থী (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৬৮) অপগতগব্ভা ৰা হোতি গরুগব্ভা ৰা, এৰরূপেসু ¶ ঠানেসু মঙ্গলত্থায যাচিযমানেন অক্কমিতুং ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ধোতপাদকং অক্কমিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৬৮) ৰচনতো পাদধোৰনট্ঠানে ধোতেহি পাদেহি অক্কমনত্থায অত্থতপচ্চত্থরণং অক্কমিতুং ৰট্টতি.
৩৭. ‘‘ন, ভিক্খৰে, কতকং পরিভুঞ্জিতব্বং, যো পরিভুঞ্জেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৬৯) ৰচনতো কতকং ন ৰট্টতি. কতকং নাম পদুমকণ্ণিকাকারং পাদঘংসনত্থং কণ্টকে উট্ঠাপেত্ৰা কতং. তং ৰট্টং ৰা হোতু চতুরস্সাদিভেদং ৰা, বাহুলিকানুযোগত্তা পটিক্খিত্তমেৰ, নেৰ পটিগ্গহেতুং, ন পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিস্সো পাদঘংসনিযো সক্খরং কথলং সমুদ্দফেণক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৬৯) ৰচনতো সক্খরাদীহি পাদঘংসনং ৰট্টতি. সক্খরাতি পাসাণো ৰুচ্চতি, পাসাণফেণকোপি ৰট্টতিযেৰ.
৩৮. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, চামরিবীজনী ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৬৯) ৰচনতো চামরিৰালেহি কতবীজনী ন ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, মকসবীজনিং. অনুজানামি ভিক্খৰে তিস্সো বীজনিযো ৰাকমযং উসীরমযং মোরপিঞ্ছমযং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, ৰিধূপনঞ্চ তালৰণ্টঞ্চা’’তি (চূল়ৰ. ২৬৯) ৰচনতো মকসবীজনীআদি ৰট্টতি. তত্থ ৰিধূপনন্তি বীজনী ৰুচ্চতি. তালৰণ্টং পন তালপণ্ণেহি ৰা কতং হোতু ৰেল়ুদন্তৰিলীৰেহি ৰা মোরপিঞ্ছেহি ৰা চম্মৰিকতীহি ৰা, সব্বং ৰট্টতি. মকসবীজনী দন্তমযৰিসাণমযদণ্ডকাপি ৰট্টতি. ৰাকমযবীজনিযা কেতকপারোহকুন্তালপণ্ণাদিমযাপি সঙ্গহিতা.
৩৯. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ছত্তং ধারেতব্বং, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স ছত্ত’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৭০) ৰচনতো অগিলানেন ছত্তং ন ধারেতব্বং. যস্স পন কাযডাহো ৰা পিত্তকোপো ৰা হোতি চক্খু ৰা দুব্বলং, অঞ্ঞো ৰা কোচি আবাধো ৰিনা ছত্তেন উপ্পজ্জতি, তস্স গামে ৰা অরঞ্ঞে ৰা ছত্তং ৰট্টতি. ৰস্সে পন চীৰরগুত্তত্থম্পি ৰাল়মিগচোরভযেসু অত্তগুত্তত্থম্পি ৰট্টতি, একপণ্ণচ্ছত্তং পন সব্বত্থেৰ ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অগিলানেনপি আরামে আরামূপচারে ছত্তং ধারেতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৭০) ৰচনতো পন অগিলানস্সপি আরামআরামূপচারেসু ছত্তং ধারেতুং ৰট্টতি.
৪০. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘা নখা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, মংসপ্পমাণেন নখং ছিন্দিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৭৪) ৰচনতো দীঘা নখা ছিন্দিতব্বা. ‘‘ন, ভিক্খৰে, ৰীসতিমট্ঠং কারাপেতব্বং, যো কারাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, মলমত্তং অপকড্ঢিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৭৪) ৰচনতো ৰীসতিপি নখে লিখিতমট্ঠে কারাপেতুং ন ৰট্টতি, নখতো মলমত্তং পন অপকড্ঢিতুং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, সম্বাধে লোমং সংহরাপেতব্বং, যো সংহরাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপচ্চযা সম্বাধে লোমং সংহরাপেতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৭৫) ৰচনতো গণ্ডৰণাদিআবাধং ৰিনা সম্বাধে লোমং সংহরাপেতুং ন ৰট্টতি. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘং নাসিকালোমং ধারেতব্বং, যো ¶ ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৭৫) ৰচনতো সণ্ডাসেন নাসিকালোমং সংহরাপেতুং ৰট্টতি. সক্খরাদীহি নাসিকালোমং গাহাপনেপি আপত্তি নত্থি, অনুরক্খণত্থং পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সণ্ডাস’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৭৫) সণ্ডাসো অনুঞ্ঞাতো. ‘‘ন, ভিক্খৰে, পলিতং গাহাপেতব্বং, যো গাহাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৭৫) ৰচনতো পলিতং গাহাপেতুং ন ৰট্টতি. যং পন ভমুকায ৰা নলাটে ৰা দাঠিকায ৰা উগ্গন্ত্ৰা বীভচ্ছং হুত্ৰা ঠিতং, তাদিসং লোমং পলিতং ৰা অপলিতং ৰা গাহাপেতুং ৰট্টতি.
৪১. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অকাযবন্ধনেন গামো পৰিসিতব্বো, যো পৰিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৭৮) ৰচনতো অকাযবন্ধনেন গামো ন পৰিসিতব্বো, অবন্ধিত্ৰা নিক্খমন্তেন যত্থ সরতি, তত্থ বন্ধিতব্বং. ‘‘আসনসালায বন্ধিস্সামী’’তি গন্তুং ৰট্টতি, সরিত্ৰা যাৰ ন বন্ধতি, ন তাৰ পিণ্ডায চরিতব্বং.
৪২. ‘‘ন, ভিক্খৰে, গিহিনিৰত্থং নিৰাসেতব্বং, যো নিৰাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি(চূল়ৰ. ২৮০) আদিৰচনতো হত্থিসোণ্ডাদিৰসেন গিহিনিৰত্থং ন নিৰাসেতব্বং, সেতপটপারুতাদিৰসেন ন গিহিপারুতং পারুপিতব্বং, মল্লকম্মকরাদযো ৰিয কচ্ছং বন্ধিত্ৰা ন নিৰাসেতব্বং. এৰং নিৰাসেতুং গিলানস্সপি মগ্গপ্পটিপন্নস্সপি ন ৰট্টতি. যম্পি মগ্গং গচ্ছন্তা একং ৰা দ্ৰে ৰা কোণে উক্খিপিত্ৰা অন্তরৰাসকস্স উপরি লগ্গন্তি, অন্তো ৰা একং কাসাৰং তথা নিৰাসেত্ৰা বহি অপরং নিৰাসেন্তি, সব্বং ন ৰট্টতি. গিলানো পন অন্তোকাসাৰস্স ওৰট্টিকং দস্সেত্ৰা অপরং উপরি নিৰাসেতুং লভতি, অগিলানেন দ্ৰে নিৰাসেন্তেন সগুণং কত্ৰা নিৰাসেতব্বানি.
৪৩. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, উভতোকাজং হরিতব্বং, যো হরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৮১) ৰচনতো উভতোকাজং হরিতুং ন ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একতোকাজং অন্তরাকাজং সীসভারং খন্ধভারং কটিভারং ওলম্বক’’ন্তি ৰচনতো একতোকাজাদিং হরিতুং ৰট্টতি.
৪৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, দীঘং দন্তকট্ঠং খাদিতব্বং, যো খাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৮২) ৰচনতো ন দীঘং দন্তকট্ঠং খাদিতব্বং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠঙ্গুলপরমং ¶ দন্তকট্ঠং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতুরঙ্গুলপচ্ছিমং দন্তকট্ঠ’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৮২) ৰচনতো মনুস্সানং পমাণঙ্গুলেন অট্ঠঙ্গুলপরমং চতুরঙ্গুলপচ্ছিমঞ্চ দন্তকট্ঠং খাদিতব্বং.
৪৫. ‘‘ন, ভিক্খৰে, রুক্খো অভিরুহিতব্বো, যো অভিরুহেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, সতি করণীযে পোরিসং রুক্খং অভিরুহিতুং আপদাসু যাৰদত্থ’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৮৪) ৰচনতো ন রুক্খং অভিরুহিতব্বং, সুক্খকট্ঠগহণাদিকিচ্চে পন সতি পুরিসপ্পমাণং অভিরুহিতুং ৰট্টতি. আপদাসূতি ৰাল়মিগাদযো ৰা দিস্ৰা মগ্গমূল়্হো ৰা দিসা ওলোকেতুকামো হুত্ৰা দৰডাহং ৰা উদকোঘং ৰা আগচ্ছন্তং দিস্ৰা অতিউচ্চম্পি রুক্খং আরোহিতুং ৰট্টতি.
৪৬. ‘‘ন, ভিক্খৰে, বুদ্ধৰচনং ছন্দসো আরোপেতব্বং, যো আরোপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, সকায নিরুত্তিযা বুদ্ধৰচনং পরিযাপুণিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৮৫) ৰচনতো ৰেদং ৰিয বুদ্ধৰচনং সক্কটভাসায ৰাচনামগ্গং আরোচেতুং ন ৰট্টতি, সকায পন মাগধিকায নিরুত্তিযা পরিযাপুণিতব্বং.
৪৭. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লোকাযতং পরিযাপুণিতব্বং, যো পরিযাপুণেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি(চঊল়ৰ. ২৮৬) আদিৰচনতো লোকাযতসঙ্খাতং ‘‘সব্বং উচ্ছিট্ঠং, সব্বং অনুচ্ছিট্ঠং, সেতো কাকো, কাল়ো বকো ইমিনা চ ইমিনা চ কারণেনা’’তি এৰমাদিনিরত্থককারণপটিসংযুত্তং তিত্থিযসত্থং নেৰ পরিযাপুণিতব্বং, ন পরস্স ৰাচেতব্বং. ন চ তিরচ্ছানৰিজ্জা পরিযাপুণিতব্বা, ন পরস্স ৰাচেতব্বা.
৪৮. ‘‘ন, ভিক্খৰে, খিপিতে ‘জীৰা’তি ৰত্তব্বো, যো ৰদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি ¶ , ভিক্খৰে, গিহীনং ‘জীৰথ ভন্তে’তি ৰুচ্চমানেন ‘চিরং জীৰা’তি ৰত্তু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৮৮) ৰচনতো খিপিতে ‘‘জীৰা’’তি ন ৰত্তব্বং, গিহিনা পন ‘‘জীৰথা’’তি ৰুচ্চমানেন ‘‘চিরং জীৰা’’তি ৰত্তুং ৰট্টতি.
৪৯. ‘‘ন, ভিক্খৰে, লসুণং খাদিতব্বং, যো খাদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, আবাধপচ্চযা লসুণং খাদিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৮৯) ৰচনতো আবাধং ¶ ৰিনা লসুণং খাদিতুং ন ৰট্টতি, সূপসম্পাকাদীসু (পাচি. অট্ঠ. ৭৯৭) পক্খিত্তং পন ৰট্টতি. তঞ্হি পচ্চমানেসু মুগ্গসূপাদীসু ৰা মচ্ছমংসৰিকতিযা ৰা তেলে ৰা বদরসাল়ৰাদীসু ৰা অম্বিলসাকাদীসু ৰা উত্তরিভঙ্গেসু ৰা যত্থ কত্থচি অন্তমসো যাগুভত্তেপি পক্খিত্তং ৰট্টতি.
৫০. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অধোতেহি পাদেহি সেনাসনং অক্কমিতব্বং, যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩২৪) ৰচনতো অধোতেহি পাদেহি মঞ্চপীঠাদিসেনাসনং পরিকম্মকতা ৰা ভূমি ন অক্কমিতব্বা. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অল্লেহি পাদেহি সেনাসনং অক্কমিতব্বং, যো অক্কমেয্য আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩২৪) ৰচনতো যেহি (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২৪) অক্কন্তট্ঠানে উদকং পঞ্ঞাযতি, এৰরূপেহি অল্লপাদেহি পরিভণ্ডকতা ভূমি ৰা সেনাসনং ৰা ন অক্কমিতব্বং. সচে পন উদকসিনেহমত্তমেৰ পঞ্ঞাযতি, ন উদকং, ৰট্টতি. পাদপুঞ্ছনিং পন অল্লপাদেহিপি অক্কমিতুং ৰট্টতিযেৰ. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সউপাহনেন সেনাসনং অক্কমিতব্বং, যো অক্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩২৪) ৰচনতো ধোতপাদেহি অক্কমিতব্বট্ঠানং সউপাহনেন অক্কমিতুং ন ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, পরিকম্মকতায ভূমিযা নিট্ঠুভিতব্বং, যো নিট্ঠুভেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩২৪) ৰচনতো পরিকম্মকতায ভূমিযা ন নিট্ঠুভিতব্বং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, খেল়মল্লক’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২৪) এৰং অনুঞ্ঞাতে খেল়মল্লকে নিট্ঠুভিতব্বং. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চোল়কেন পলিৰেঠেতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২৪) ৰচনতো সুধাভূমিযা ৰা পরিভণ্ডভূমিযা ৰা মঞ্চপীঠং নিক্খিপন্তেন সচে তট্টিকা ৰা কটসারকো ৰা নত্থি, চোল়কেন মঞ্চপীঠানং পাদা ৰেঠেতব্বা, তস্মিং অসতি পণ্ণম্পি অত্থরিতুং ৰট্টতি, কিঞ্চি অনত্থরিত্ৰা ঠপেন্তস্স পন দুক্কটং. যদি পন তত্থ নেৰাসিকা অনত্থতায ভূমিযাপি ঠপেন্তি, অধোতপাদেহিপি ৰল়ঞ্জেন্তি, তথেৰ ৰল়ঞ্জেতুং ৰট্টতি.
‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, পরিকম্মকতা ভিত্তি অপস্সেতব্বা, যো অপস্সেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ৩২৪) ৰচনতো পরিকম্মকতা ভিত্তি সেতভিত্তি ৰা হোতু চিত্তকম্মকতা ৰা, ন অপস্সেতব্বা. ন কেৰলঞ্চ ভিত্তিমেৰ, দ্ৰারম্পি ৰাতপানম্পি অপস্সেনফলকম্পি পাসাণত্থম্ভম্পি রুক্খত্থম্ভম্পি চীৰরেন ৰা যেন কেনচি অপ্পটিচ্ছাদেত্ৰা অপস্সিতুং ন লভতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে ¶ , পচ্চত্থরিত্ৰা নিপজ্জিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২৫) ৰচনতো পন ধোতপাদেহি অক্কমিতব্বং, পরিভণ্ডকতং ভূমিং ৰা ভূমত্থরণং সেনাসনং ৰা সঙ্ঘিকমঞ্চপীঠং ৰা অত্তনো সন্তকেন পচ্চত্থরণেন পচ্চত্থরিত্ৰাৰ নিপজ্জিতব্বং. সচে নিদ্দাযতোপি পচ্চত্থরণে সঙ্কুটিতে কোচি সরীরাৰযৰো মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা ফুসতি, আপত্তিযেৰ, লোমেসু পন ফুসন্তেসু লোমগণনায আপত্তিযো. পরিভোগসীসেন অপস্সযন্তস্সপি এসেৰ নযো. হত্থতলপাদতলেহি পন ফুসিতুং অক্কমিতুং ৰা ৰট্টতি, মঞ্চং ৰা পীঠং ৰা হরন্তস্স কাযে পটিহঞ্ঞতি, অনাপত্তি.
৫১. ‘‘দসযিমে, ভিক্খৰে, অৰন্দিযা. পুরেউপসম্পন্নেন পচ্ছুপসম্পন্নো অৰন্দিযো, অনুপসম্পন্নো অৰন্দিযো, নানাসংৰাসকো ৰুড্ঢতরো অধম্মৰাদী অৰন্দিযো, মাতুগামো অৰন্দিযো, পণ্ডকো অৰন্দিযো, পারিৰাসিকো অৰন্দিযো, মূলাযপটিকস্সনারহো অৰন্দিযো, মানত্তারহো অৰন্দিযো, মানত্তচারিকো অৰন্দিযো, অব্ভানারহো অৰন্দিযো’’তি (চূল়ৰ. ৩১২) ৰচনতো ইমে দস অৰন্দিযাতি ৰেদিতব্বা.
‘‘পচ্ছুপসম্পন্নেন পুরেউপসম্পন্নো ৰন্দিযো, নানাসংৰাসকো ৰুড্ঢতরো ধম্মৰাদী ৰন্দিযো, তথাগতো অরহং সম্মাসম্বুদ্ধো ৰন্দিযো’’তি (চূল়ৰ. ৩১২) – ৰচনতো ইমে তযো ৰন্দিতব্বা.
৫২. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তীণি তূলানি রুক্খতূলং লতাতূলং পোটকীতূল’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো ইমানি তীণি তূলানি কপ্পিযানি. তত্থ (চূল়ৰ. অট্ঠ. ২৯৭) রুক্খতূলন্তি সিম্বলিরুক্খাদীনং যেসং কেসঞ্চি রুক্খানং তূলং. লতাতূলন্তি খীরৰল্লিআদীনং যাসং কাসঞ্চি ৰল্লীনং তূলং. পোটকীতূলন্তি পোটকীতিণাদীনং যেসং কেসঞ্চি তিণজাতিকানং অন্তমসো উচ্ছুনল়াদীনম্পি তূলং. এতেহি তীহি সব্বভূতগামা সঙ্গহিতা হোন্তি. রুক্খৰল্লিতিণজাতিযো হি মুঞ্চিত্ৰা অঞ্ঞো ভূতগামো নাম নত্থি, তস্মা যস্স কস্সচি ভূতগামস্স তূলং বিম্বোহনে ৰট্টতি. ভিসিং পন পাপুণিত্ৰা সব্বমেতং অকপ্পিযতূলন্তি ৰুচ্চতি. ন কেৰলঞ্চ বিম্বোহনে এতং তূলমেৰ, হংসমোরাদীনং সব্বসকুণানং সীহাদীনং ¶ সব্বচতুপ্পদানঞ্চ লোমম্পি ৰট্টতি, পিযঙ্গুপুপ্ফবকুলপুপ্ফাদীনং পন যং কিঞ্চি পুপ্ফং ন ৰট্টতি. তমালপত্তং সুদ্ধমেৰ ¶ ন ৰট্টতি, মিস্সকং পন ৰট্টতি, ভিসীনং অনুঞ্ঞাতং পঞ্চৰিধং উণ্ণাদিতূলম্পি ৰট্টতি.
৫৩. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পঞ্চ ভিসিযো উণ্ণভিসিং চোল়ভিসিং ৰাকভিসিং তিণভিসিং পণ্ণভিসি’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো পঞ্চহি উণ্ণাদীহি পূরিতা পঞ্চ ভিসিযো অনুঞ্ঞাতা. তূলগণনায হি এতাসং গণনা ৰুত্তা. তত্থ উণ্ণগ্গহণেন ন কেৰলং এল়কলোমমেৰ গহিতং, ঠপেত্ৰা পন মনুস্সলোমং যং কিঞ্চি কপ্পিযাকপ্পিযমংসজাতীনং পক্খিচতুপ্পদানং লোমং সব্বং ইধ উণ্ণগ্গহণেনেৰ গহিতং. তস্মা ছন্নং চীৰরানং ছন্নং অনুলোমচীৰরানঞ্চ অঞ্ঞতরেন ভিসিচ্ছৰিং কত্ৰা তং সব্বং পক্খিপিত্ৰা ভিসিং কাতুং ৰট্টতি. এল়কলোমানি পন অপক্খিপিত্ৰা কম্বলমেৰ চতুগ্গুণং পঞ্চগুণং ৰা পক্খিপিত্ৰা কতাপি উণ্ণভিসিসঙ্খ্যমেৰ গচ্ছতি.
চোল়ভিসিআদীসু যং কিঞ্চি নৰচোল়ং ৰা পুরাণচোল়ং ৰা সংহরিত্ৰা অন্তো পক্খিপিত্ৰা ৰা কতা চোল়ভিসি. যং কিঞ্চি ৰাকং পক্খিপিত্ৰা কতা ৰাকভিসি. যং কিঞ্চি তিণং পক্খিপিত্ৰা কতা তিণভিসি. অঞ্ঞত্র সুদ্ধতমালপত্তা যং কিঞ্চি পণ্ণং পক্খিপিত্ৰা কতা পণ্ণভিসীতি ৰেদিতব্বা. তমালপত্তং পন অঞ্ঞেন মিস্সমেৰ ৰট্টতি. সুদ্ধং ন ৰট্টতি. যং পনেতং উণ্ণাদিপঞ্চৰিধং তূলং ভিসিযং ৰট্টতি, তং মসূরকেপি ৰট্টতীতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. এতেন মসূরকং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতীতি সিদ্ধং হোতি. ভিসিযা পমাণনিযমো নত্থি, মঞ্চভিসি পীঠভিসি ভূমত্থরণভিসি চঙ্কমনভিসি পাদপুঞ্ছনভিসীতি এতাসং অনুরূপতো সল্লক্খেত্ৰা অত্তনো রুচিৰসেন পমাণং কাতব্বং. বিম্বোহনং পন পমাণযুত্তমেৰ ৰট্টতি.
৫৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অড্ঢকাযিকানি বিম্বোহনানি ধারেতব্বানি, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৯৭) যেসু কটিতো পট্ঠায যাৰ সীসং উপদহন্তি, তাদিসানি উপড্ঢকাযপ্পমাণানি বিম্বোহনানি পটিক্খিপিত্ৰা ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সীসপ্পমাণং বিম্বোহন’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) সীসপ্পমাণং অনুঞ্ঞাতং. সীসপ্পমাণং নাম যস্স ৰিত্থারতো তীসু কণ্ণেসু দ্ৰিন্নং কণ্ণানং অন্তরং মিনিযমানং ৰিদত্থি চেৰ চতুরঙ্গুলঞ্চ হোতি, মজ্ঝট্ঠানং মুট্ঠিরতনং হোতি. ‘‘দীঘতো পন দিযড্ঢরতনং ৰা দ্ৰিরতনং ৰা’’তি কুরুন্দিযং ৰুত্তং. অযং সীসপ্পমাণস্স উক্কট্ঠপরিচ্ছেদো, ইতো উদ্ধং ন ৰট্টতি, হেট্ঠা ৰট্টতি ¶ . অগিলানস্স সীসূপধানঞ্চ ¶ পাদূপধানঞ্চাতি দ্ৰযমেৰ ৰট্টতি, গিলানস্স বিম্বোহনানি সন্থরিত্ৰা উপরি পচ্চত্থরণং দত্ৰা নিপজ্জিতুম্পি ৰট্টতি. ‘‘যানি পন ভিসীনং অনুঞ্ঞাতানি পঞ্চ কপ্পিযতূলানি, তেহি বিম্বোহনং মহন্তম্পি ৰট্টতী’’তি ফুস্সদেৰত্থেরো আহ. ৰিনযধরউপতিস্সত্থেরো পন ‘‘বিম্বোহনং করিস্সামীতি কপ্পিযতূলং ৰা অকপ্পিযতূলং ৰা পক্খিপিত্ৰা করোন্তস্স পমাণমেৰ ৰট্টতী’’তি আহ.
৫৫. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, আসন্দিক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো চতুরস্সপীঠসঙ্খাতো আসন্দিকো ৰট্টতি, সো চ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চকম্পি আসন্দিক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো অট্ঠঙ্গুলতো উচ্চপাদকোপি ৰট্টতি. একতোভাগেন দীঘপীঠমেৰ হি অট্ঠঙ্গুলতো উচ্চপাদকং ন ৰট্টতি, তস্মা চতুরস্সপীঠং পমাণাতিক্কন্তম্পি ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সত্তঙ্গ’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো তীসু দিসাসু অপস্সযং কত্ৰা কতমঞ্চোপি ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, উচ্চকম্পি সত্তঙ্গ’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো অযম্পি পমাণাতিক্কন্তো চ ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ভদ্দপীঠ’’ন্তিআদিনা (চূল়ৰ. ২৯৭) পাল়িযং অনুঞ্ঞাতং ৰেত্তমযপীঠং পিলোতিকাবদ্ধপীঠং দারুপট্টিকায উপরি পাদে ঠপেত্ৰা ভোজনফলকং ৰিয কতং এল়কপাদপীঠং আমলকাকারেন যোজিতং বহুপাদকং আমণ্ডকৰট্টিকপীঠং পলালপীঠং ফলকপীঠঞ্চ পাল়িযং অনাগতঞ্চ অঞ্ঞম্পি যং কিঞ্চি দারুমযপীঠং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চে মঞ্চে সযিতব্বং, যো সযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো পমণাতিক্কন্তে মঞ্চে সযন্তস্স দুক্কটং, তং পন করোন্তস্স কারাপেন্তস্স চ ছেদনকং পাচিত্তিযং. অঞ্ঞেন কতং পটিলভিত্ৰা পরিভুঞ্জন্তেন ছিন্দিত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. সচে ন ছিন্দিতুকামো হোতি, ভূমিযং নিখনিত্ৰা পমাণং উপরি দস্সেতি, উত্তানকং ৰা কত্ৰা পরিভুঞ্জতি, উক্খিপিত্ৰা তুলাসঙ্ঘাটে ঠপেত্ৰা অট্টং কত্ৰা পরিভুঞ্জতি, ৰট্টতি. ‘‘ন, ভিক্খৰে, উচ্চা মঞ্চপটিপাদকা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অট্ঠঙ্গুলপরমং মঞ্চপটিপাদক’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো মনুস্সানং পমাণঙ্গুলেন অট্ঠঙ্গুলপরমোৰ মঞ্চপটিপাদকো ৰট্টতি, ততো উদ্ধং ন ৰট্টতি.
৫৬. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, উচ্চাসযনমহাসযনানি ধারেতব্বানি, সেয্যথিদং, আসন্দি পল্লঙ্কো গোনকো চিত্তকো পটিকা পটলিকা তূলিকা ৰিকতিকা উদ্দলোমি একন্তলোমি কট্টিস্সং কোসেয্যং কুত্তকং হত্থত্থরং অস্সত্থরং রথত্থরং অজিনপৰেণী কদলিমিগপৰরপচ্চত্থরণং সউত্তরচ্ছদং ¶ উভতোলোহিতকূপধানং, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৫৪) ৰচনতো উচ্চাসযনমহাসযনানি ন ৰট্টন্তি. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ২৫৪) উচ্চাসযনং নাম পমাণাতিক্কন্তং মঞ্চং. মহাসযনং নাম অকপ্পিযত্থরণং. আসন্দিআদীসু আসন্দীতি পমাণাতিক্কন্তাসনং. পল্লঙ্কোতি পাদেসু ৰাল়রূপানি ঠপেত্ৰা কতো. গোনকোতি দীঘলোমকো মহাকোজৰো. চতুরঙ্গুলাধিকানি কির তস্স লোমানি. চিত্তকোতি রতনচিত্রউণ্ণামযত্থরকো. পটিকাতি উণ্ণামযো সেতত্থরকো. পটলিকাতি ঘনপুপ্ফকো উণ্ণামযলোমত্থরকো, যো ‘‘আমলকপটো’’তিপি ৰুচ্চতি. তূলিকাতি পকতিতূলিকাযেৰ. ৰিকতিকাতি সীহব্যগ্ঘাদিরূপৰিচিত্রো উণ্ণামযত্থরকো. উদ্দলোমীতি একতো উগ্গতলোমং উণ্ণামযত্থরণং. একন্তলোমীতি উভতো উগ্গতলোমং উণ্ণামযত্থরণং. কট্টিস্সন্তি রতনপরিসিব্বিতং কোসেয্যকট্টিস্সমযং পচ্চত্থরণং. কোসেয্যন্তি রতনপরিসিব্বিতং কোসিযসুত্তমযং পচ্চত্থরণং, সুদ্ধকোসেয্যং পন ৰট্টতি.
কুত্তকন্তি সোল়সন্নং নাটকিত্থীনং ঠত্ৰা নচ্চনযোগ্গং উণ্ণামযত্থরণং. হত্থত্থরঅস্সত্থরা হত্থিঅস্সপিট্ঠীসু অত্থরণকঅত্থরণা এৰ. রথত্থরেপি এসেৰ নযো. অজিনপৰেণীতি অজিনচম্মেহি মঞ্চপ্পমাণেন সিব্বিত্ৰা কতা পৰেণী. কদলিমিগপৰরপচ্চত্থরণন্তি কদলিমিগচম্মং নাম অত্থি, তেন কতং পৰরপচ্চত্থরণন্তি অত্থো. তং কির সেতৰত্থস্স উপরি কদলিমিগচম্মং পত্থরিত্ৰা সিব্বিত্ৰা করোন্তি. সউত্তরচ্ছদন্তি সহ উত্তরচ্ছদেন, উপরিবদ্ধেন রত্তৰিতানেন সদ্ধিন্তি অত্থো. সেতৰিতানম্পি হেট্ঠা অকপ্পিযপচ্চত্থরণে সতি ন ৰট্টতি, অসতি পন ৰট্টতি. উভতোলোহিতকূপধানন্তি সীসূপধানঞ্চ পাদূপধানঞ্চাতি মঞ্চস্স উভতোলোহিতকূপধানং, এতং ন কপ্পতি. যং পন একমেৰ উপধানং উভোসু পস্সেসু রত্তং ৰা হোতু পদুমৰণ্ণং ৰা ৰিচিত্রং ৰা, সচে পমাণযুত্তং, ৰট্টতি, মহাউপধানং পন পটিক্খিত্তং. গোনকাদীনি (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২০) সঙ্ঘিকৰিহারে ৰা ¶ পুগ্গলিকৰিহারে ৰা মঞ্চপীঠকেসু অত্থরিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ন ৰট্টন্তি, ধম্মাসনে পন গিহিৰিকতনীহারেন লব্ভন্তি, তত্রাপি নিপজ্জিতুং ন ৰট্টতি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ঠপেত্ৰা তীণি আসন্দিং পল্লঙ্কং তূলিকং গিহিৰিকতং অভিনিসীদিতুং, ন ত্ৰেৰ অভিনিপজ্জিতু’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩১৪) – ৰচনতো আসন্দাদিত্তযং ঠপেত্ৰা অৰসেসেসু গোনকাদীসু গিহিৰিকতেসু ধম্মাসনে ৰা ভত্তগ্গে ৰা অন্তরঘরে ৰা নিসীদিতুং ৰট্টতি, নিপজ্জিতুং ন ৰট্টতি. তূলোনদ্ধং পন মঞ্চপীঠং ভত্তগ্গে অন্তরঘরেযেৰ নিসীদিতুং ¶ ৰট্টতি, তত্থাপি নিপজ্জিতুং ৰট্টতি. তূলোনদ্ধং পন মঞ্চপীঠং কারাপেন্তস্সপি উদ্দালনকং পাচিত্তিযং.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওনদ্ধমঞ্চং ওনদ্ধপীঠ’’ন্তি (চূল়ৰ. ২৯৭) ৰচনতো পন চম্মাদীহি ওনদ্ধং মঞ্চপীঠং ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পাৰারং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, কোসেয্যপাৰারং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, কোজৰং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, কম্বল’’ন্তি (মহাৰ. ৩৩৭-৩৩৮) – ৰচনতো পাৰারাদীনি সঙ্ঘিকানি ৰা হোন্তু পুগ্গলিকানি ৰা, যথাসুখং ৰিহারে ৰা অন্তরঘরে ৰা যত্থ কত্থচি পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টন্তি. কোজৰং পনেত্থ পকতিকোজৰমেৰ ৰট্টতি, মহাপিট্ঠিযকোজৰং ন ৰট্টতি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বং পাসাদপরিভোগ’’ন্তি (চূল়ৰ. ৩২০) ৰচনতো সুৰণ্ণরজতাদিৰিচিত্রানি (চূল়ৰ. অট্ঠ. ৩২০) কৰাটানি মঞ্চপীঠানি তালৰণ্টানি সুৰণ্ণরজতযোনি পানীযঘটপানীযসরাৰানি, যং কিঞ্চি চিত্তকম্মকতং, সব্বং সেনাসনপরিভোগে ৰট্টতি. ‘‘পাসাদস্স দাসিদাসং খেত্তৰত্থুং গোমহিংসং দেমা’’তি ৰদন্তি, পাটেক্কং গহণকিচ্চং নত্থি, পাসাদে পটিগ্গহিতে পটিগ্গহিতমেৰ হোতি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, একপলাসিকং উপাহনং… ন, ভিক্খৰে, দিগুণা উপাহনা ধারেতব্বা… ন তিগুণা উপাহনা ধারেতব্বা… ন গুণঙ্গুণূপাহনা ধারেতব্বা… যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৪৫) – ৰচনতো একপটলাযেৰ উপাহনা ৰট্টতি, দ্ৰিপটলা পন তিপটলা ন ৰট্টতিযেৰ. গুণঙ্গুণূপাহনা (মহাৰ. অট্ঠ. ২৪৫) নাম চতুপটলতো পট্ঠায ৰুচ্চতি, সা পন মজ্ঝিমদেসেযেৰ ন ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বপচ্চন্তিমেসু জনপদেসু গুণঙ্গুণূপাহন’’ন্তি (মহাৰ. ২৫৯) – ৰচনতো পচ্চন্তিমেসু জনপদেসু গুণঙ্গুণূপাহনা ¶ নৰা ৰা হোতু পরিভুত্তা ৰা, ৰট্টতি. মজ্ঝিমদেসে পন ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ওমুক্কং গুণঙ্গুণূপাহনং. ন, ভিক্খৰে, নৰা গুণঙ্গুণূপাহনা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৪৭) ৰচনতো পটিমুঞ্চিত্ৰা অপনীতা পরিভুত্তাযেৰ গুণঙ্গুণূপাহনা ৰট্টতি, অপরিভুত্তা পটিক্খিত্তাযেৰ. একপটলা পন পরিভুত্তা ৰা হোতু অপরিভুত্তা ৰা, সব্বত্থ ৰট্টতি. এত্থ চ মনুস্সচম্মং ঠপেত্ৰা যেন কেনচি চম্মেন কতা উপাহনা ৰট্টতি. উপাহনকোসকসত্থককোসককুঞ্চিককোসকেসুপি এসেৰ নযো.
‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, সব্বনীলিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন সব্বপীতিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন সব্বলোহিতিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন সব্বমঞ্জিট্ঠিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন সব্বকণ্হা উপাহনা ধারেতব্বা… ন সব্বমহারঙ্গরত্তা উপাহনা ধারেতব্বা. ন সব্বমহানামরত্তা উপাহনা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৪৬) – ৰচনতো সব্বনীলিকাদি উপাহনা ন ৰট্টতি. এত্থ চ নীলিকা উমাপুপ্ফৰণ্ণা হোতি. পীতিকা কণিকারপুপ্ফৰণ্ণা… লোহিতিকা জযসুমনপুপ্ফৰণ্ণা… মঞ্জিট্ঠিকা মঞ্জিট্ঠৰণ্ণা এৰ… কণ্হা অদ্দারিট্ঠকৰণ্ণা… মহারঙ্গরত্তা সতপদিপিট্ঠিৰণ্ণা… মহানামরত্তা সম্ভিন্নৰণ্ণা হোতি পণ্ডুপলাসৰণ্ণা. কুরুন্দিযং পন ‘‘পদুমপুপ্ফৰণ্ণা’’তি ৰুত্তং. এতাসু যং কিঞ্চি লভিত্ৰা রজনং চোল়কেন পুঞ্ছিত্ৰা ৰণ্ণং ভিন্দিত্ৰা ধারেতুং ৰট্টতি, অপ্পমত্তকেপি ভিন্নে ৰট্টতিযেৰ.
‘‘ন, ভিক্খৰে, নীলকৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন পীতকৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন লোহিতকৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন মঞ্জিট্ঠিকৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন কণ্হৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন মহারঙ্গরত্তৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন মহানামরত্তৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৪৬) – ৰচনতো যাসং ৰদ্ধাযেৰ নীলাদিৰণ্ণা হোন্তি, তাপি ন ৰট্টন্তি, ৰণ্ণভেদং পন কত্ৰা ধারেতুং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, খল্লকবদ্ধা উপাহনা ধারেতব্বা… ন পুটবদ্ধা উপাহনা ধারেতব্বা… ন পালিগুণ্ঠিমা উপাহনা ধারেতব্বা… ন তূলপুণ্ণিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন তিত্তিরপত্তিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন মেণ্ডৰিসাণৰদ্ধিকা ¶ উপাহনা ধারেতব্বা… ন অজৰিসাণৰদ্ধিকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন ৰিচ্ছিকাল়িকা উপাহনা ধারেতব্বা… ন মোরপিঞ্ছপরিসিব্বিতা উপাহনা ধারেতব্বা… ন চিত্রা উপাহনা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৪৬) – ৰচনতো খল্লকবদ্ধাদি উপাহনাপি ন ৰট্টতি. তত্থ খল্লকবদ্ধাতি পণ্হিপিধানত্থং তলে খল্লকং বন্ধিত্ৰা কতা. পুটবদ্ধাতি যোনকউপাহনা ৰুচ্চতি, যা যাৰ জঙ্ঘতো সব্বপাদং পটিচ্ছাদেতি. পালিগুণ্ঠিমাতি পলিগুণ্ঠিত্ৰা কতা, উপরি পাদমত্তমেৰ পটিচ্ছাদেতি, ন জঙ্ঘং. তূলপুণ্ণিকাতি তূলপিচুনা পূরেত্ৰা কতা. তিত্তিরপত্তিকাতি তিত্তিরপত্তসদিসা ৰিচিত্রবদ্ধা. মেণ্ডৰিসাণৰদ্ধিকাতি কণ্ণিকট্ঠানে মেণ্ডকসিঙ্গসণ্ঠানে ৰদ্ধে যোজেত্ৰা কতা. অজৰিসাণৰদ্ধিকাদীসুপি এসেৰ নযো, ৰিচ্ছিকাল়িকাপি তত্থেৰ ৰিচ্ছিকনঙ্গুট্ঠসণ্ঠানে ৰদ্ধে যোজেত্ৰা কতা. মোরপিঞ্ছপরিসিব্বিতাতি তলেসু ¶ ৰা ৰদ্ধেসু ৰা মোরপিঞ্ছেহি সুত্তকসদিসেহি পরিসিব্বিতা. চিত্রাতি ৰিচিত্রা. এতাসু যং কিঞ্চি লভিত্ৰা সচে তানি খল্লকাদীনি অপনেত্ৰা সক্কা হোন্তি ৰল়ঞ্জিতুং, ৰল়ঞ্জেতব্বা. তেসু পন সতি ৰল়ঞ্জন্তস্স দুক্কটং.
‘‘ন, ভিক্খৰে, সীহচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা… ন ব্যগ্ঘচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা… ন দীপিচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা… ন অজিনচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা… ন উদ্দচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা… ন মজ্জারচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা… ন কাল়কচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা… ন লুৰকচম্মপরিক্খটা উপাহনা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৪৬) – ৰচনতো সীহচম্মাদিপরিক্খটাপি উপাহনা ন ৰট্টতি. তত্থ সীহচম্মপরিক্খটা নাম পরিযন্তেসু চীৰরে অনুৰাতং ৰিয সীহচম্মং যোজেত্ৰা কতা. এস নযো সব্বত্থ. লুৰকচম্মপরিক্খটাতি পক্খিবিল়ালচম্মপরিক্খটা. এতাসুপি যা কাচি তং চম্মং অপনেত্ৰা ধারেতব্বা.
‘‘ন, ভিক্খৰে, কট্ঠপাদুকা ধারেতব্বা… ন তালপত্তপাদুকা… ন ৰেল়ুপত্তপাদুকা, ন তিণপাদুকা… ন মুঞ্জপাদুকা, ন পব্বজপাদুকা… ন হিন্তালপাদুকা, ন কমলপাদুকা… ন কম্বলপাদুকা… ন সোৰণ্ণপাদুকা… ন রূপিযমযা পাদুকা… ন মণিমযা… ন ৰেল়ুরিযমযা… ন ফলিকমযা ¶ … ন কংসমযা… ন কাচমযা… ন তিপুমযা… ন সীসমযা… ন তম্বলোহমযা… ন কাচি সঙ্কমনীযা পাদুকা ধারেতব্বা, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৫০-২৫১) – ৰচনতো যেন কেনচি তিণেন ৰা অঞ্ঞেন ৰা কতা যা কাচি সঙ্কমনীযা পাদুকা ন ধারেতব্বা. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, তিস্সো পাদুকা ধুৰট্ঠানিযা অসঙ্কমনীযাযো, ৰচ্চপাদুকং পস্সাৰপাদুকং আচমনপাদুক’’ন্তি (মহাৰ. ২৫১) – ৰচনতো পন ভূমিযং সুপ্পতিট্ঠিতা নিচ্চলা অসংহারিযা ৰচ্চপাদুকাদী তিস্সো পাদুকা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টন্তি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, সউপাহনেন গামো পৰিসিতব্বো, যো পৰিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৫৯) ৰচনতো সউপাহনেন গামো ন পৰিসিতব্বো. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানেন ভিক্খুনা সউপাহনেন গামং পৰিসিতু’’ন্তি (মহাৰ. ২৫৬) ৰচনতো পন যস্স পাদা ৰা ফালিতা পাদখীলা ৰা আবাধো পাদা ৰা দুক্খা হোন্তি, যো ন সক্কোতি অনুপাহনো গামং পৰিসিতুং, এৰরূপেন গিলানেন সউপাহনেন গামং পৰিসিতুং ৰট্টতি. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অজ্ঝারামে উপাহনং ধারেতুং উক্কং পদীপং কত্তরদণ্ড’’ন্তি ¶ (মহাৰ. ২৪৯) ৰচনতো অজ্ঝারামে অগিলানস্সপি উপাহনং ধারেতুং ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, আচরিযেসু আচরিযমত্তেসু উপজ্ঝাযেসু উপজ্ঝাযমত্তেসু অনুপাহনেসু চঙ্কমমানেসু সউপাহনেন চঙ্কমিতব্বং, যো চঙ্কমেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৪৮) – ৰচনতো আচরিযাদীসু অনুপাহনেসু চঙ্কমন্তেসু সউপাহনেন ন চঙ্কমিতব্বং. এত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ২৪৮) চ পব্বজ্জাচরিযো উপসম্পদাচরিযো নিস্সযাচরিযো উদ্দেসাচরিযোতি ইমে চত্তারোপি ইধ আচরিযা এৰ. অৰস্সিকস্স ছব্বস্সো আচরিযমত্তো. সো হি চতুৰস্সকালে তং নিস্সায ৰচ্ছতি. এৰং একৰস্সস্স সত্তৰস্সো, দুৰস্সস্স অট্ঠৰস্সো, তিৰস্সস্স নৰৰস্সো, চতুৰস্সস্স দসৰস্সোতি ইমেপি আচরিযমত্তা এৰ. উপজ্ঝাযস্স সন্দিট্ঠসম্ভত্তা পন সহাযভিক্খূ, যে ৰা পন কেচি দসৰস্সেহি মহন্ততরা, তে সব্বেপি উপজ্ঝাযমত্তা নাম. এত্তকেসু ভিক্খূসু অনুপাহনেসু চঙ্কমন্তেসু সউপাহনস্স চঙ্কমতো আপত্তি.
‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, মহাচম্মানি ধারেতব্বানি সীহচম্মং ব্যগ্ঘচম্মং দীপিচম্মং, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স’’. ‘‘ন, ভিক্খৰে, গোচম্মং ধারেতব্বং, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স’’. ‘‘ন, ভিক্খৰে, কিঞ্চি চম্মং ধারেতব্বং, যো ধারেয্য, আপত্তিদুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ২৫৫) – ৰচনতো মজ্ঝিমদেসে সীহচম্মাদি যং কিঞ্চি চম্মং গহেত্ৰা পরিহরিতুং ন ৰট্টতি. সীহচম্মাদীনঞ্চ পরিহরণেযেৰ পটিক্খেপো কতো. ভূমত্থরণৰসেন পন অঞ্ঞত্থ অনীহরন্তেন যং কিঞ্চি চম্মং পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি.
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, সব্বপচ্চন্তিমেসু জনপদেসু চম্মানি অত্থরণানি এল়কচম্মং অজচম্মং মিগচম্ম’’ন্তি (মহাৰ. ২৫৯) ৰচনকো পন পচ্চন্তিমেসু জনপদেসু যং কিঞ্চি (মহাৰ. অট্ঠ. ২৫৯) এল়কচম্মঞ্চ অজচম্মঞ্চ অত্থরিত্ৰা নিপজ্জিতুং ৰা নিসীদিতুং ৰা ৰট্টতি. মিগচম্মে এণিমিগো ৰাতমিগো পসদমিগো কুরুঙ্গমিগো মিগমাতুকো রোহিতমিগোতি এতেসংযেৰ চম্মানি ৰট্টন্তি, অঞ্ঞেসং পন –
মক্কটো কাল়সীহো চ, সরভো কদলীমিগো;
যে চ ৰাল়মিগা কেচি, তেসং চম্মং ন ৰট্টতি.
তত্থ ¶ ৰাল়মিগাতি সীহব্যগ্ঘঅচ্ছতরচ্ছা. ন কেৰলঞ্চ এতেযেৰ, যেসং ৰা পন চম্মং ৰট্টতীতি ৰুত্তং, তে ঠপেত্ৰা অৰসেসা অন্তমসো গোমহিংসসসবিল়ারাদযোপি সব্বে ইমস্মিং অত্থে ‘‘ৰাল়মিগা’’ত্ৰেৰ ৰেদিতব্বা. এতেসঞ্হি সব্বেসং পন চম্মং ন ৰট্টতি.
‘‘ন, ভিক্খৰে, যানেন যাযিতব্বং, যো যাযেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, গিলানস্স যান’’ন্তি (মহাৰ. ২৫৩) ৰচনতো অগিলানেন ভিক্খুনা যানেন ন গন্তব্বং. কতরং পন যানং কপ্পতি, কতরং ন কপ্পতীতি? ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুরিসযুত্তং হত্থৰট্টকং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, সিৰিকং পাটঙ্কি’’ন্তি (মহাৰ. ২৫৩) ৰচনতো পুরিসযুত্তং হত্থৰট্টকং সিৰিকা পাটঙ্কী চ ৰট্টতি. এত্থ চ পুরিসযুত্তং ইত্থিসারথি ৰা হোতু পুরিসসারথি ৰা, ৰট্টতি, ধেনুযুত্তং পন ন ৰট্টতি. হত্থৰট্টকং পন ইত্থিযো ৰা ৰট্টেন্তু পুরিসা ৰা, ৰট্টতিযেৰ.
৫৭. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, অহতানং দুস্সানং অহতকপ্পানং দিগুণং সঙ্ঘাটিং একচ্চিযং উত্তরাসঙ্গং একচ্চিযং অন্তরৰাসকং, উতুদ্ধটানং দুস্সানং চতুগ্গুণং ¶ সঙ্ঘাটিং দিগুণং উত্তরাসঙ্গং দিগুণং অন্তরৰাসকং, পংসুকূলে যাৰদত্থং, পাপণিকে উস্সাহো করণীযো’’তি (মহাৰ. ৩৪৮) ৰচনতো অধোতানং (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৪৮) একৰারং ধোতানঞ্চ ৰত্থানং দুপট্টা সঙ্ঘাটি কাতব্বা, উত্তরাসঙ্গো অন্তরৰাসকো চ একপট্টো কাতব্বো. উতুদ্ধটানং পন হতৰত্থানং পিলোতিকানং সঙ্ঘাটি চতুগ্গুণা কাতব্বা, উত্তরাসঙ্গো অন্তরৰাসকো চ দুপট্টো কাতব্বো, পংসুকূলে পন যথারুচি কাতব্বং. অন্তরাপণতো পতিতপিলোতিকচীৰরেপি উস্সাহো করণীযো, পরিযেসনা কাতব্বা, পরিচ্ছেদো পন নত্থি, পট্টসতম্পি ৰট্টতি. সব্বমিদং সাদিযন্তস্স ভিক্খুনো ৰুত্তং. তীসু পন চীৰরেসু দ্ৰে ৰা একং ৰা ছিন্দিত্ৰা কাতব্বং. সচে নপ্পহোতি, আগন্তুকপত্তং দাতব্বং. আগন্তুকপত্তঞ্হি অপ্পহোনকে অনুঞ্ঞাতং. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে ছিন্নকানি একং অচ্ছিন্নকন্তি. দ্ৰে ছিন্নকানি একং অচ্ছিন্নকং নপ্পহোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, দ্ৰে অচ্ছিন্নকানি একং ছিন্নকন্তি. দ্ৰে অচ্ছিন্নকানি একং ছিন্নকং নপ্পহোতি. ভগৰতো এতমত্থং আরোচেসুং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অন্ৰাধিকম্পি আরোপেতুং. ন চ, ভিক্খৰে, সব্বং অচ্ছিন্নকং ধারেতব্বং, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৩৬০).
তস্মা ¶ সচে পহোতি আগন্তুকপত্তং, ন ৰট্টতি, ছিন্দিতব্বমেৰ.
‘‘ন, ভিক্খৰে, পোত্থকো নিৰাসেতব্বো, যো নিৰাসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. ন, ভিক্খৰে, সব্বনীলকানি চীৰরানি ধারেতব্বানি… ন সব্বপীতকানি… ন সব্বলোহিতকানি… ন সব্বমঞ্জিট্ঠকানি… ন সব্বকণ্হানি… ন সব্বমহারঙ্গরত্তানি… ন সব্বমহানামরত্তানি… ন অচ্ছিন্নদসানি… ন দীঘদসানি… ন পুপ্ফদসানি… ন ফলদসানি চীৰরানি ধারেতব্বানি… ন কঞ্চুকং… ন তিরীটকং… ন ৰেঠনং ধারেতব্বং, যো ধারেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৩৭১-৩৭২) – ৰচনতো পোত্থকাদীনি ন ধারেতব্বানি. তত্থ (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৭১-৩৭২) পোত্থকোতি মকচিমযো ৰুচ্চতি, অক্কদুস্সকদলিদুস্সএরকদুস্সানিপি পোত্থকগতিকানেৰ. সব্বনীলকাদীনি রজনং ধোৰিত্ৰা পুন রজিত্ৰা ধারেতব্বানি. ন সক্কা চে হোন্তি ধোৰিতুং, পচ্চত্থরণানি ৰা কাতব্বানি. তিপট্টচীৰরস্স ৰা মজ্ঝে দাতব্বানি. তেসং ¶ ৰণ্ণনানত্তং উপাহনাসু ৰুত্তনযমেৰ. অচ্ছিন্নদসদীঘদসানি দসা ছিন্দিত্ৰা ধারেতব্বানি. কঞ্চুকং লভিত্ৰা ফালেত্ৰা রজিত্ৰা পরিভুঞ্জিতুং ৰট্টতি. ৰেঠনেপি এসেৰ নযো. তিরীটকং পন রুক্খচ্ছল্লিমযং, তং পাদপুঞ্ছনিং কাতুং ৰট্টতি.
৫৮. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অধম্মকম্মং কাতব্বং, যো করেয্য, আপত্তি দুক্কটস্স. অনুজানামি, ভিক্খৰে, অধম্মকম্মে কযিরমানে পটিক্কোসিতু’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো অধম্মকম্মং ন কাতব্বং, কযিরমানঞ্চ নিৰারেতব্বং. নিৰারেন্তেহি চ ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, চতূহি পঞ্চহি পটিক্কোসিতুং, দ্ৰীহি তীহি দিট্ঠিং আৰিকাতুং, একেন অধিট্ঠাতুং ‘ন মেতং খমতী’’তি (মহাৰ. ১৫৪) ৰচনতো যত্থ নিৰারেন্তস্স ভিক্খুনো উপদ্দৰং করোন্তি, তত্থ এককেন ন নিৰারেতব্বং. সচে চত্তারো পঞ্চ ৰা হোন্তি, নিৰারেতব্বং. সচে পন দ্ৰে ৰা তযো ৰা হোন্তি, ‘‘অধম্মকম্মং ইদং, ন মেতং খমতী’’তি এৰং অঞ্ঞস্স সন্তিকে অত্তনো দিট্ঠি আৰিকাতব্বা. সচে একোৰ হোতি, ‘‘ন মেতং খমতী’’তি অধিট্ঠাতব্বং. সব্বঞ্চেতং তেসং অনুপদ্দৰত্থায ৰুত্তং.
৫৯. ‘‘ন, ভিক্খৰে, অনোকাসকতো ভিক্খু আপত্তিযা চোদেতব্বো, যো চোদেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫৩) ৰচনতো চোদেন্তেন ‘‘করোতু মে আযস্মা ওকাসং, অহং তং ৰত্তুকামো’’তি এৰং ওকাসং কারাপেত্ৰা চোদেতব্বো. অধিপ্পাযভেদো পনেত্থ ৰেদিতব্বো (মহাৰ. অট্ঠ. ২.৩৮৯). অযঞ্হি অধিপ্পাযো নাম চাৰনাধিপ্পাযো অক্কোসাধিপ্পাযো ¶ কম্মাধিপ্পাযো ৰুট্ঠানাধিপ্পাযো উপোসথপৰারণট্ঠপনাধিপ্পাযো অনুৰিজ্জনাধিপ্পাযো ধম্মকথাধিপ্পাযোতি অনেকৰিধো. তত্থ পুরিমেসু চতূসু অধিপ্পাযেসু ওকাসং অকারাপেন্তস্স দুক্কটং, ওকাসং কারাপেত্ৰাপি সম্মুখা অমূলকেন পারাজিকেন চোদেন্তস্স সঙ্ঘাদিসেসো, অমূলকেন সঙ্ঘাদিসেসেন চোদেন্তস্স পাচিত্তিযং, অমূলিকায আচারৰিপত্তিযা চোদেন্তস্স দুক্কটং, অক্কোসাধিপ্পাযেন ৰদন্তস্স পাচিত্তিযং. অসম্মুখা পন সত্তহিপি আপত্তিক্খন্ধেহি ৰদন্তস্স দুক্কটং, অসম্মুখা এৰ সত্তৰিধম্পি কম্মং করোন্তস্স দুক্কটমেৰ. কুরুন্দিযং পন ‘‘ৰুট্ঠানাধিপ্পাযেন ‘ত্ৰং ইমং নাম আপত্তিং আপন্নো, তং পটিকরোহী’তি ¶ ৰদন্তস্স ওকাসকিচ্চং নত্থী’’তি ৰুত্তং. উপোসথপৰারণং ঠপেন্তস্সপি ওকাসকম্মং নত্থি, ঠপনখেত্তং পন জানিতব্বং ‘‘সুণাতু মে, ভন্তে, সঙ্ঘো, অজ্জুপোসথো পন্নরসো, যদি সঙ্ঘস্স পত্তকল্লং, সঙ্ঘো উপোসথং করে’’তি.
এতস্মিঞ্হি রে-কারে অনতিক্কন্তেযেৰ ঠপেতুং লব্ভতি, ততো পরং পন য্য-কারে পত্তে ন লব্ভতি. এস নযো পৰারণায.
অনুৰিজ্জকস্সপি ওসটে ৰত্থুস্মিং ‘‘অত্থেতং তৰা’’তি অনুৰিজ্জনাধিপ্পাযেন ৰদন্তস্স ওকাসকম্মং নত্থি. ধম্মকথিকস্সপি ধম্মাসনে নিসীদিত্ৰা ‘‘যো ইদঞ্চিদঞ্চ করোতি, অযং ভিক্খু অস্সমণো’’তিআদিনা নযেন অনোদিস্স ধম্মং কথেন্তস্স ওকাসকম্মং নত্থি. সচে পন ওদিস্স নিযমেত্ৰা ‘‘অসুকো চ অসুকো চ অস্সমণো অনুপাসকো’’তি কথেতি, ধম্মাসনতো ওরোহিত্ৰা আপত্তিং দেসেত্ৰা গন্তব্বং. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সুদ্ধানং ভিক্খূনং অনাপত্তিকানং অৰত্থুস্মিং অকারণে ওকাসো কারাপেতব্বো, যো কারাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১৫৩) ৰচনতো সুদ্ধানং ভিক্খূনং অকারণে ৰত্থুস্মিং ওকাসো ন কারেতব্বো. ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, পুগ্গলং তুলযিত্ৰা ওকাসং কাতু’’ন্তি (মহাৰ. ১৫৩) ৰচনতো ‘‘ভূতমেৰ নু খো আপত্তিং ৰদতি, অভূত’’ন্তি এৰং উপপরিক্খিত্ৰা ওকাসো কাতব্বো.
৬০. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সদ্ধাদেয্যং ৰিনিপাতেতব্বং, যো ৰিনিপাতেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৩৬১) ৰচনতো সদ্ধাদেয্যং ন ৰিনিপাতেতব্বং. ঠপেত্ৰা মাতাপিতরো (মহাৰ. অট্ঠ. ৩৬১) সেসঞাতীনং দেন্তোপি ৰিনিপাতেতিযেৰ, মাতাপিতরো পন রজ্জে ঠিতাপি পত্থযন্তি, দাতব্বং.
৬১. ‘‘ন ¶ , ভিক্খৰে, সন্তরুত্তরেন গামো পৰিসিতব্বো, যো পৰিসেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৩৬২) ৰচনতো সন্তরুত্তরেন গামো ন পৰিসিতব্বো.
৬২. ‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, পচ্চযা সঙ্ঘাটিযা নিক্খেপায. গিলানো ৰা হোতি, ৰস্সিকসঙ্কেতং ৰা হোতি, নদীপারগতং ৰা হোতি, অগ্গল়গুত্তিৰিহারো ৰা হোতি, অত্থতকথিনং ৰা হোতি. ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ পচ্চযা সঙ্ঘাটিযা নিক্খেপাযা’’তি (মহাৰ. ৩৬২) – ৰচনতো পন গহেত্ৰা ¶ গন্তুং অসমত্থো গিলানো ৰা হোতি, ৰস্সিকসঙ্কেতাদীসু ৰা অঞ্ঞতরং কারণং, এৰরূপেসু পচ্চযেসু সঙ্ঘাটিং অগ্গল়গুত্তিৰিহারে ঠপেত্ৰা সন্তরুত্তরেন গন্তুং ৰট্টতি. সব্বেস্ৰেৰ হি এতেসু গিলানৰস্সিকসঙ্কেতনদীপারগমনঅত্থতকথিনভাৰেসু অগ্গল়গুত্তিযেৰ পমাণং, গুত্তে এৰ ৰিহারে নিক্খিপিত্ৰা বহি গন্তুং ৰট্টতি, নাগুত্তে. আরঞ্ঞকস্স পন ৰিহারো ন সুগুত্তো হোতি, তেন ভণ্ডুক্খলিকায পক্খিপিত্ৰা পাসাণসুসিররুক্খসুসিরাদীসু সুপটিচ্ছন্নেসু ঠপেত্ৰা গন্তব্বং. উত্তরাসঙ্গঅন্তরৰাসকানং নিক্খেপেপি ইমেযেৰ পঞ্চ পচ্চযা ৰেদিতব্বা.
৬৩. ‘‘ন, ভিক্খৰে, সম্বাধস্স সামন্তা দ্ৰঙ্গুলা সত্থকম্মং ৰা ৰত্থিকম্মং ৰা কারাপেতব্বং, যো কারাপেয্য, আপত্তি থুল্লচ্চযস্সা’’তি (মহাৰ. ২৭৯) ৰচনতো যথাপরিচ্ছিন্নে ওকাসে (মহাৰ. অট্ঠ. ২৭৯) যেন কেনচি সত্থেন ৰা সূচিযা ৰা কণ্টকেন ৰা সত্তিকায ৰা পাসাণসক্খলিকায ৰা নখেন ৰা ছিন্দনং ৰা ফালনং ৰা ৰিজ্ঝনং ৰা লেখনং ৰা ন কাতব্বং, সব্বঞ্হেতং সত্থকম্মমেৰ হোতি. যেন কেনচি পন চম্মেন ৰা ৰত্থেন ৰা ৰত্থিপীল়নম্পি ন কাতব্বং, সব্বঞ্হেতং ৰত্থিকম্মমেৰ হোতি. এত্থ চ ‘‘সম্বাধস্স সামন্তা দ্ৰঙ্গুলা’’তি ইদং সত্থকম্মংযেৰ সন্ধায ৰুত্তং, ৰত্থিকম্মং পন সম্বাধেযেৰ পটিক্খিত্তং. তত্থ পন খারং ৰা দাতুং যেন কেনচি রজ্জুকেন ৰা বন্ধিতুং ৰট্টতি, যদি তেন ছিজ্জতি, সুচ্ছিন্নং. অণ্ডৰুড্ঢিরোগেপি সত্থকম্মং ন ৰট্টতি, তস্মা ‘‘অণ্ডং ফালেত্ৰা বীজানি উদ্ধরিত্ৰা অরোগং করিস্সামী’’তি ন কাতব্বং, অগ্গিতাপনভেসজ্জলেপনেসু পন পটিক্খেপো নত্থি. ৰচ্চমগ্গে ভেসজ্জমক্খিতা আদানৰট্টি ৰা ৰেল়ুনাল়িকা ৰা ৰট্টতি, যায খারকম্মং ৰা করোন্তি, তেলং ৰা পৰেসেন্তি.
৬৪. ‘‘ন, ভিক্খৰে, নহাপিতপুব্বেন খুরভণ্ডং পরিহরিতব্বং, যো পরিহরেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ৩০৩) ৰচনতো নহাপিতপুব্বেন (মহাৰ. অট্ঠ. ৩০৩) খুরভণ্ডং গহেত্ৰা পরিহরিতুং ন ৰট্টতি, অঞ্ঞস্স সন্তকেন পন কেসে ছেদেতুং ৰট্টতি. সচে ৰেতনং ¶ গহেত্ৰা ছিন্দতি, ন ৰট্টতি. যো অনহাপিতপুব্বো, তস্সেৰ পরিহরিতুং ৰট্টতি, তং ৰা অঞ্ঞং ৰা গহেত্ৰা কেসে ছেদেতুম্পি ৰট্টতি.
৬৫. ‘‘সঙ্ঘিকানি ¶ , ভিক্খৰে, বীজানি পুগ্গলিকায ভূমিযা রোপিতানি ভাগং দত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বানি. পুগ্গলিকানি বীজানি সঙ্ঘিকায ভূমিযা রোপিতানি ভাগং দত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বানী’’তি (মহাৰ. ৩০৪) – ৰচনতো পুগ্গলিকায ভূমিযা সঙ্ঘিকেসু বীজেসু রোপিতেসু সঙ্ঘিকায ভূমিযা ৰা পুগ্গলিকেসু বীজেসু রোপিতেসু দসমভাগং দত্ৰা পরিভুঞ্জিতব্বং. ইদং কির জম্বুদীপে পোরাণকচারিত্তং, তস্মা দস কোট্ঠাসে কত্ৰা একো কোট্ঠাসো ভূমিসামিকানং দাতব্বো.
৬৬. ‘‘সন্তি, ভিক্খৰে, মগ্গা কন্তারা অপ্পোদকা অপ্পভক্খা, ন সুকরা অপাথেয্যেন গন্তুং. অনুজানামি, ভিক্খৰে, পাথেয্যং পরিযেসিতুং. তণ্ডুলো তণ্ডুলত্থিকেন, মুগ্গো মুগ্গত্থিকেন, মাসো মাসত্থিকেন, লোণং লোণত্থিকেন, গুল়ো গুল়ত্থিকেন, তেলং তেলত্থিকেন, সপ্পি সপ্পিত্থিকেনা’’তি (মহাৰ. ২৯৯) – ৰচনতো তাদিসং কন্তারং নিত্থরন্তেন পাথেয্যং পরিযেসিতুং ৰট্টতি. কথং পন পরিযেসিতব্বন্তি? সচে (মহাৰ. অট্ঠ. ২৯৬) কেচিসযমেৰ ঞত্ৰা দেন্তি, ইচ্চেতং কুসলং. নো চে দেন্তি, ঞাতিপৰারিতট্ঠানতো ৰা ভিক্খাচারৰত্তেন ৰা পরিযেসিতব্বং. তথা অলভন্তেন অঞ্ঞাতিকঅপ্পৰারিতট্ঠানতো যাচিত্ৰাপি গহেতব্বং. একদিৰসেন গমনীযে মগ্গে একভত্তত্থায পরিযেসিতব্বং. দীঘে অদ্ধানে যত্তকেন কন্তারং নিত্থরতি, তত্তকং পরিযেসিতব্বং.
৬৭. ‘‘যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং ন কপ্পতী’তি অপ্পটিক্খিত্তং, তঞ্চে অকপ্পিযং অনুলোমেতি, কপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো ন কপ্পতি. যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং ন কপ্পতী’তি অপ্পটিক্খিত্তং, তঞ্চে কপ্পিযং অনুলোমেতি, অকপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো কপ্পতি. যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং কপ্পতী’তি অননুঞ্ঞাতং, তঞ্চে অকপ্পিযং অনুলোমেতি, কপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো ন কপ্পতি. যং, ভিক্খৰে, মযা ‘ইদং কপ্পতী’তি অননুঞ্ঞাতং, তঞ্চে কপ্পিযং অনুলোমেতি, অকপ্পিযং পটিবাহতি, তং ৰো কপ্পতী’’তি (মহাৰ. ৩০৫) – ইমে চত্তারো মহাপদেসে ভগৰা ভিক্খূনং নযগ্গহণত্থায আহ. তত্থ ধম্মসঙ্গাহকত্থেরা সুত্তং গহেত্ৰা পরিমদ্দন্তা ইদং অদ্দসংসু. ‘‘ঠপেত্ৰা ধঞ্ঞফলরস’’ন্তি সত্ত ধঞ্ঞরসানি ‘‘পচ্ছাভত্তং ন কপ্পতী’’তি পটিক্খিত্তানি ¶ . তালনাল়িকেরপনসলবুজঅলাবুকুম্ভণ্ডপুস্সফলতিপুসফলএল়ালুকানি নৰ মহাফলানি সব্বঞ্চ অপরণ্ণং ধঞ্ঞগতিকমেৰ. তং কিঞ্চাপি ন পটিক্খিত্তং ¶ , অথ খো অকপ্পিযং অনুলোমেতি, তস্মা পচ্ছাভত্তং ন কপ্পতি. অট্ঠ পানানি অনুঞ্ঞাতানি, অৰসেসানি ৰেত্ততিন্তিণিকমাতুলুঙ্গকপিট্ঠকোসম্বকরমন্দাদিখুদ্দকফলপানানি অট্ঠপানগতিকানেৰ. তানি কিঞ্চাপি ন অনুঞ্ঞাতানি, অথ খো কপ্পিযং অনুলোমেন্তি, তস্মা কপ্পন্তি. ঠপেত্ৰা হি সানুলোমং ধঞ্ঞফলরসং অঞ্ঞং ফলপানং নাম অকপ্পিযং নত্থি, সব্বং যামকালিকংযেৰাতি কুরুন্দিযং ৰুত্তং.
ভগৰতা – ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ছ চীৰরানি খোমং কপ্পাসিকং কোসেয্যং কম্বলং সাণং ভঙ্গ’’ন্তি (মহাৰ. ৩৩৯) ছ চীৰরানি অনুঞ্ঞাতানি, ধম্মসঙ্গাহকত্থেরেহি তেসং অনুলোমানি দুকূলং পত্তুণ্ণং চীনপট্টং সোমারপট্টং ইদ্ধিমযং দেৰদত্তিযন্তি অপরানি ছ অনুঞ্ঞাতানি. তত্থ পত্তুণ্ণন্তি পত্তুণ্ণদেসে পাণকেহি সঞ্জাতৰত্থং. দ্ৰে পটানি দেসনামেনেৰ ৰুত্তানি. তীণি কোসেয্যস্স অনুলোমানি, দুকূলং সাণস্স, ইতরানি দ্ৰে কপ্পাসিকস্স ৰা সব্বেসং ৰা.
ভগৰতা একাদস পত্তে পটিক্খিপিত্ৰা দ্ৰে পত্তা অনুঞ্ঞাতা লোহপত্তো চ মত্তিকাপত্তো চ. লোহথালকং মত্তিকাথালকং তম্বলোহথালকন্তি তেসংযেৰ অনুলোমানি. ভগৰতা তযো তুম্বা অনুঞ্ঞাতা লোহতুম্বো কট্ঠতুম্বো ফলতুম্বোতি. কুণ্ডিকা কঞ্চনকো উদকতুম্বোতি তেসংযেৰ অনুলোমানি. কুরুন্দিযং পন ‘‘পানীযসঙ্খপানীযসরাৰকানং এতে অনুলোমা’’তি ৰুত্তং. পট্টিকা সূকরন্তন্তি দ্ৰে কাযবন্ধনানি অনুঞ্ঞাতানি. দুস্সপট্টেন রজ্জুকেন চ কতকাযবন্ধনানি তেসংযেৰ অনুলোমানি. সেতচ্ছত্তং কিলঞ্জচ্ছত্তং পণ্ণচ্ছত্তন্তি তীণি ছত্তানি অনুঞ্ঞাতানি. একপণ্ণচ্ছত্তং তেসংযেৰ অনুলোমন্তি ইমিনা নযেন পাল়িঞ্চ অট্ঠকথঞ্চ অনুপেক্খিত্ৰা অঞ্ঞানিপি কপ্পিযাকপ্পিযানং অনুলোমানি ৰিনযধরেন ৰেদিতব্বানি.
৬৮. ৰিনযধরো (পাচি. অট্ঠ. ৪৩৮) চ পুগ্গলো ৰিনযপরিযত্তিমূলকে পঞ্চানিসংসে ছানিসংসে সত্তানিসংসে অট্ঠানিসংসে নৰানিসংসে দসানিসংসে একাদসানিসংসে ¶ লভতি. কতমে পঞ্চানিসংসে লভতি? অত্তনো সীলক্খন্ধগুত্তিআদিকে. ৰুত্তঞ্হেতং –
‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, আনিসংসা ৰিনযধরে পুগ্গলে. অত্তনো সীলক্খন্ধো সুগুত্তো হোতি সুরক্খিতো, কুক্কুচ্চপকতানং পটিসরণং হোতি, ৰিসারদো সঙ্ঘমজ্ঝে ৰোহরতি, পচ্চত্থিকে সহধম্মেন সুনিগ্গহিতং নিগ্গণ্হাতি, সদ্ধম্মট্ঠিতিযা পটিপন্নো হোতী’’তি (পরি. ৩২৫).
কথমস্স ¶ অত্তনো সীলক্খন্ধো সুগুত্তো হোতি সুরক্খিতো? ইধেকচ্চো ভিক্খু আপত্তিং আপজ্জন্তো ছহাকারেহি আপজ্জতি অলজ্জিতা, অঞ্ঞাণতা, কুক্কুচ্চপকততা, অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞিতা, কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞিতা, সতিসম্মোসা. কথং অলজ্জিতায আপজ্জতি? অকপ্পিযভাৰং জানন্তোযেৰ মদ্দিত্ৰা ৰীতিক্কমং করোতি. ৰুত্তম্পি চেতং –
‘‘সঞ্চিচ্চ আপত্তিং আপজ্জতি, আপত্তিং পরিগূহতি;
অগতিগমনঞ্চ গচ্ছতি, এদিসো ৰুচ্চতি অলজ্জিপুগ্গলো’’তি. (পরি. ৩৫৯);
কথং অঞ্ঞাণতায আপজ্জতি? অঞ্ঞাণপুগ্গলো হি মন্দো মোমূহো কত্তব্বাকত্তব্বং অজানন্তো অকত্তব্বং করোতি, কত্তব্বং ৰিরাধেতি. এৰং অঞ্ঞাণতায আপজ্জতি. কথং কুক্কুচ্চপকততায আপজ্জতি? কপ্পিযাকপ্পিযং নিস্সায কুক্কুচ্চে উপ্পন্নে ৰিনযধরং পুচ্ছিত্ৰা কপ্পিযং চে, কত্তব্বং সিযা, অকপ্পিযং চে, ন কত্তব্বং, অযং পন ‘‘ৰট্টতী’’তি মদ্দিত্ৰা ৰীতিক্কমতিযেৰ. এৰং কুক্কুচ্চপকততায আপজ্জতি.
কথং অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি? অচ্ছমংসং ‘‘সূকরমংস’’ন্তি খাদতি, দীপিমংসং ‘‘মিগমংস’’ন্তি খাদতি, অকপ্পিযভোজনং ‘‘কপ্পিযভোজন’’ন্তি ভুঞ্জতি, ৰিকালে কালসঞ্ঞায ভুঞ্জতি, অকপ্পিযপানকং ‘‘কপ্পিযপানক’’ন্তি পিৰতি. এৰং অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি. কথং কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি? সূকরমংসং ‘‘অচ্ছমংস’’ন্তি খাদতি, মিগমংসং ‘‘দীপিমংস’’ন্তি খাদতি, কপ্পিযভোজনং ‘‘অকপ্পিযভোজন’’ন্তি ভুঞ্জতি, কালে ৰিকালসঞ্ঞায ভুঞ্জতি, কপ্পিযপানকং ‘‘অকপ্পিযপানক’’ন্তি পিৰতি. এৰং কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞিতায আপজ্জতি. কথং সতিসম্মোসা ¶ আপজ্জতি? সহসেয্যচীৰরৰিপ্পৰাসভেসজ্জচীৰরকালাতিক্কমনপচ্চযা আপত্তিং সতিসম্মোসা আপজ্জতি. এৰমিধেকচ্চো ভিক্খু ইমেহি ছহি আকারেহি আপত্তিং আপজ্জতি.
ৰিনযধরো পন ইমেহি ছহাকারেহি আপত্তিং ন আপজ্জতি. কথং লজ্জিতায নাপজ্জতি? সো হি ‘‘পস্সথ ভো, অযং কপ্পিযাকপ্পিযং জানন্তোযেৰ পণ্ণত্তিৰীতিক্কমং করোতী’’তি ইমং পরূপৰাদং রক্খন্তোপি নাপজ্জতি. এৰং লজ্জিতায নাপজ্জতি, সহসা আপন্নম্পি দেসনাগামিনিং দেসেত্ৰা ৰুট্ঠানগামিনিযা ৰুট্ঠহিত্ৰা সুদ্ধন্তে পতিট্ঠাতি. ততো –
‘‘সঞ্চিচ্চ ¶ আপত্তিং নাপজ্জতি, আপত্তিং ন পরিগূহতি;
অগতিগমনঞ্চ ন গচ্ছতি, এদিসো ৰুচ্চতি লজ্জিপুগ্গলো’’তি. (পরি. ৩৫৯) –
ইমস্মিং লজ্জিভাৰে পতিট্ঠিতোৰ হোতি.
কথং ঞাণতায নাপজ্জতি? সো হি কপ্পিযাকপ্পিযং জানাতি, তস্মা কপ্পিযংযেৰ করোতি, অকপ্পিযং ন করোতি. এৰং ঞাণতায নাপজ্জতি. কথং অকুক্কুচ্চপকততায নাপজ্জতি? কপ্পিযাকপ্পিযং নিস্সায কুক্কুচ্চে উপ্পন্নে ৰত্থুং ওলোকেত্ৰা মাতিকং পদভাজনং অন্তরাপত্তিং অনাপত্তিং ওলোকেত্ৰা কপ্পিযং চে হোতি, করোতি, অকপ্পিযং চে, ন করোতি. এৰং অকুক্কুচ্চপকততায নাপজ্জতি. কথং অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞিতাদীহি নাপজ্জতি? সো হি কপ্পিযাকপ্পিযং জানাতি, তস্মা অকপ্পিযে কপ্পিযসঞ্ঞী ন হোতি, কপ্পিযে অকপ্পিযসঞ্ঞী ন হোতি, সুপ্পতিট্ঠিতা চস্স সতি হোতি, অধিট্ঠাতব্বং অধিট্ঠেতি, ৰিকপ্পেতব্বং ৰিকপ্পেতি. ইতি ইমেহি ছহি আকারেহি আপত্তিং নাপজ্জতি. অনাপজ্জন্তো অখণ্ডসীলো হোতি, পরিসুদ্ধসীলো হোতি. এৰমস্স অত্তনো সীলক্খন্ধো সুগুত্তো হোতি সুরক্খিতো.
কথং কুক্কুচ্চপকতানং পটিসরণং হোতি? তিরোরট্ঠেসু তিরোজনপদেসু চ উপ্পন্নকুক্কুচ্চা ভিক্খূ ‘‘অসুকস্মিং কির ৰিহারে ৰিনযধরো ৰসতী’’তি দূরতোৰ তস্স সন্তিকং আগন্ত্ৰা কুক্কুচ্চং পুচ্ছন্তি. সো তেহি কতস্স কম্মস্স ৰত্থুং ওলোকেত্ৰা আপত্তানাপত্তিগরুকলহুকাদিভেদং সল্লক্খেত্ৰা দেসনাগামিনিং দেসাপেত্ৰা, ৰুট্ঠানগামিনিযা ৰুট্ঠাপেত্ৰা সুদ্ধন্তে পতিট্ঠাপেতি. এৰং কুক্কুচ্চপকতানং পটিসরণং হোতি.
ৰিসারদো ¶ সঙ্ঘমজ্ঝে ৰোহরতীতি অৰিনযধরস্স হি সঙ্ঘমজ্ঝে কথেন্তস্স ভযং সারজ্জং ওক্কমতি, ৰিনযধরস্স তং ন হোতি. কস্মা? ‘‘এৰং কথেন্তস্স দোসো হোতি, এৰং ন দোসো’’তি ঞত্ৰা কথনতো.
পচ্চত্থিকে সহধম্মেন সুনিগ্গহিতং নিগ্গণ্হাতীতি এত্থ দ্ৰিধা পচ্চত্থিকা নাম অত্তপচ্চত্থিকা চ সাসনপচ্চত্থিকা চ. তত্থ মেত্তিযভূমজকা চ ভিক্খূ ৰড্ঢো চ লিচ্ছৰী অমূলকেন অন্তিমৰত্থুনা চোদেসুং, ইমে অত্তপচ্চত্থিকা নাম. যে পন অঞ্ঞেপি দুস্সীলা পাপধম্মা ¶ , সব্বেতে অত্তপচ্চত্থিকা. ৰিপরীতদস্সনা পন অরিট্ঠভিক্খুকণ্টকসামণেরৰেসালিকৰজ্জিপুত্তকা পরূপহারঅঞ্ঞাণকঙ্খাৰিতরণাদিৰাদা মহাসঙ্ঘিকাদযো চ অবুদ্ধসাসনং ‘‘বুদ্ধসাসন’’ন্তি ৰত্ৰা কতপগ্গহা সাসনপচ্চত্থিকা নাম. তে সব্বেপি সহধম্মেন সহকারণেন ৰচনেন যথা তং অসদ্ধম্মং পতিট্ঠাপেতুং ন সক্কোন্তি, এৰং সুনিগ্গহিতং কত্ৰা নিগ্গণ্হাতি.
সদ্ধম্মট্ঠিতিযা পটিপন্নো হোতীতি এত্থ পন তিৰিধো সদ্ধম্মো পরিযত্তিপটিপত্তিঅধিগমৰসেন. তত্থ তেপিটকং বুদ্ধৰচনং পরিযত্তিসদ্ধম্মো নাম. তেরস ধুতগুণা চুদ্দস খন্ধকৰত্তানি দ্ৰেঅসীতি মহাৰত্তানীতি অযং পটিপত্তিসদ্ধম্মো নাম. চত্তারো মগ্গা চ চত্তারি ফলানি চ, অযং অধিগমসদ্ধম্মো নাম.
তত্থ কেচি থেরা ‘‘যো ৰো, আনন্দ, মযা ধম্মো চ ৰিনযো চ দেসিতো পঞ্ঞত্তো, সো ৰো মমচ্চযেন সত্থা’’তি ইমিনা সুত্তেন (দী. নি. ২.২১৬) ‘‘সাসনস্স পরিযত্তি মূল’’ন্তি ৰদন্তি. কেচি থেরা ‘‘ইমে চ সুভদ্দ ভিক্খূ সম্মা ৰিহরেয্যুং, অসুঞ্ঞো লোকো অরহন্তেহি অস্সা’’তি ইমিনা সুত্তেন (দী. নি. ২.২১৪) ‘‘সাসনস্স পটিপত্তি মূল’’ন্তি ৰত্ৰা ‘‘যাৰ পঞ্চ ভিক্খূ সম্মাপটিপন্না সংৰিজ্জন্তি, তাৰ সাসনং ঠিতং হোতী’’তি আহংসু. ইতরে পন থেরা ‘‘পরিযত্তিযা অন্তরহিতায সুপ্পটিপন্নস্সপি ধম্মাভিসমযো নত্থী’’তি ৰত্ৰা আহংসু ‘‘সচেপি পঞ্চ ভিক্খূ চত্তারি পারাজিকানি রক্খকা হোন্তি, তে সদ্ধে কুলপুত্তে পব্বাজেত্ৰা পচ্চন্তিমে জনপদে উপসম্পাদেত্ৰা দসৰগ্গং গণং পূরেত্ৰা মজ্ঝিমজনপদে উপসম্পদং করিস্সন্তি, এতেনুপাযেন ৰীসতিৰগ্গং সঙ্ঘং পূরেত্ৰা অত্তনোপি অব্ভানকম্মং কত্ৰা সাসনং ৰুদ্ধিং ৰিরূল়্হিং ¶ গমযিস্সন্তি. এৰমযং ৰিনযধরো তিৰিধস্সপি সদ্ধম্মস্স চিরট্ঠিতিযা পটিপন্নো হোতী’’তি. এৰমযং ৰিনযধরো ইমে তাৰ পঞ্চানিসংসে পটিলভতীতি ৰেদিতব্বো.
কতমে ছানিসংসে লভতীতি? তস্সাধেয্যো উপোসথো পৰারণা সঙ্ঘকম্মং পব্বজ্জা উপসম্পদা, নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি. যেপি ইমে চাতুদ্দসিকো, পন্নরসিকো, সামগ্গিউপোসথো, সঙ্ঘে উপোসথো, গণে উপোসথো, পুগ্গলে উপোসথো, সুত্তুদ্দেসো, পারিসুদ্ধি, অধিট্ঠানউপোসথোতি নৰ উপোসথা, সব্বে তে ৰিনযধরাযত্তা, যাপি চ ইমা চাতুদ্দসিকা, পন্নরসিকা, সামগ্গিপৰারণা, সঙ্ঘে পৰারণা, গণে পৰারণা, পুগ্গলে পৰারণা, তেৰাচিকা পৰারণা ¶ , দ্ৰেৰাচিকা পৰারণা, সমানৰস্সিকা পৰারণাতি নৰ পৰারণা, তাপি ৰিনযধরাযত্তা এৰ, তস্স সন্তকা, সো তাসং সামী.
যানিপি ইমানি অপলোকনকম্মং ঞত্তিকম্মং ঞত্তিদুতিযকম্মং ঞত্তিচতুত্থকম্মন্তি চত্তারি সঙ্ঘকম্মানি, যা চাযং উপজ্ঝাযেন হুত্ৰা কুলপুত্তানং পব্বজ্জা চ উপসম্পদা চ কাতব্বা, অযম্পি ৰিনযধরাযত্তাৰ. ন হি অঞ্ঞো দ্ৰিপিটকধরোপি এৰং কাতুং লভতি, সো এৰ নিস্সযং দেতি, সামণেরং উপট্ঠাপেতি, অঞ্ঞো নেৰ নিস্সযং দাতুং লভতি, ন সামণেরং উপট্ঠাপেতুং. তেনেৰ ‘‘ন, ভিক্খৰে, একেন দ্ৰে সামণেরা উপট্ঠাপেতব্বা, যো উপট্ঠাপেয্য, আপত্তি দুক্কটস্সা’’তি (মহাৰ. ১০১) পটিক্খিপিত্ৰা পুন অনুজানন্তেনপি ‘‘অনুজানামি, ভিক্খৰে, ব্যত্তেন ভিক্খুনা একেন দ্ৰে সামণেরে উপট্ঠাপেতুং, যাৰতকে ৰা পন উস্সহতি ওৰদিতুং অনুসাসিতুং, তাৰতকে উপট্ঠাপেতু’’ন্তি (মহাৰ. ১০৫) ব্যত্তস্সেৰ সামণেরুপট্ঠাপনং অনুঞ্ঞাতং. সামণেরুপট্ঠাপনং পচ্চাসীসন্তো পন ৰিনযধরস্স সন্তিকে উপজ্ঝং গাহাপেত্ৰা ৰত্তপটিপত্তিং সাদিতুং লভতি. এত্থ চ নিস্সযদানঞ্চেৰ সামণেরুপট্ঠানঞ্চ একমঙ্গং. ইতি ইমেসু ছসু আনিসংসেসু একেন সদ্ধিং পুরিমানি পঞ্চ ছ হোন্তি. দ্ৰীহি সদ্ধিং সত্ত, তীহি সদ্ধিং অট্ঠ, চতূহি সদ্ধিং নৰ, পঞ্চহি সদ্ধিং দস, সব্বেহিপেতেহি সদ্ধিং একাদসাতি এৰং ৰিনযধরো পুগ্গলো পঞ্চ ছ সত্ত অট্ঠ নৰ দস একাদস চ আনিসংসে লভতীতি ৰেদিতব্বো.
মহানিসংসমিচ্চেৰং ¶ , কোসল্লং ৰিনযে সদা;
পত্থেন্তেনেত্থ কাতব্বো, অভিযোগো পুনপ্পুনন্তি.
ইতি পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহে
পকিণ্ণকৰিনিচ্ছযকথা সমত্তা.
নিট্ঠিতো চাযং পাল়িমুত্তকৰিনযৰিনিচ্ছযসঙ্গহো.
নিগমনকথা
অজ্ঝেসিতো নরিন্দেন, সোহং পরক্কমবাহুনা;
সদ্ধম্মট্ঠিতিকামেন, সাসনুজ্জোতকারিনা.
তেনেৰ ¶ কারিতে রম্মে, পাসাদসতমণ্ডিতে;
নানাদুমগণাকিণ্ণে, ভাৰনাভিরতালযে.
সীতলূদকসম্পন্নে, ৰসং জেতৰনে ইমং;
ৰিনযসঙ্গহং সারং, অকাসি যোগিনং হিতং.
যং সিদ্ধং ইমিনা পুঞ্ঞং, যঞ্চঞ্ঞং পসুতং মযা;
এতেন পুঞ্ঞকম্মেন, দুতিযে অত্তসম্ভৰে.
তাৰতিংসে পমোদেন্তো, সীলাচারগুণে রতো;
অলগ্গো পঞ্চকামেসু, পত্ৰান পঠমং ফলং.
অন্তিমে অত্তভাৰম্হি, মেত্তেয্যং মুনিপুঙ্গৰং;
লোকগ্গপুগ্গলং নাথং, সব্বসত্তহিতে রতং.
দিস্ৰান তস্স ধীরস্স, সুত্ৰা সদ্ধম্মদেসনং;
অধিগন্ত্ৰা ফলং অগ্গং, সোভেয্যং জিনসাসনন্তি.
ৰিনযসঙ্গহ-অট্ঠকথা নিট্ঠিতা.