📜
моггалла̄на ¶ вуттививаран̣апан̃чика̄.
вуттисамета̄.
намо тасса бхагавато арахато самма̄самбуддхасса
саддхамиддхагун̣ам̣ са̄дху намасситва̄ татха̄гатам̣,
садхаммасан̇гхам̣ бха̄сиссам̣ ма̄гадхам̣ саддалаккхан̣ам̣.
ака̄ра̄дайо ¶ ниггахӣтанта̄ течатта̄лӣсаккхара̄ ван̣н̣а̄ на̄ма хонти, а а̄ и ӣ у ӯ е ऐ о औ ка кха га гха н̇а ча чха джа джха н̃а т̣а т̣ха д̣а д̣ха н̣а та тха да дха на па пха ба бха ма йа ра ла ва са ха л̣а ам̣; тена кваттхо ‘‘н̃онама ван̣н̣е‘‘. тита̄лӣса̄ти вачанам̣ каттхави ван̣н̣алопам̣ н̃а̄пети; тена-пат̣исан̇кха̄йони соти-а̄ди сиддхам̣.
даса̄до ¶ сара̄-.
таттха̄димхи даса ван̣н̣а̄ сара̄ на̄ма хонти; тена кваттхо ‘‘саро лопо саре‘‘. чча̄ди.
дведве саван̣н̣а̄-.
тесу дведве сара̄ саван̣н̣а̄ на̄ма хонти; тена кваттхо ‘‘ван̣н̣апарен̣а саван̣н̣опи‘‘
пуббо ¶ рассо-.
тесу двӣсу йо йо пуббо со со рассасан̃н̃о хоти; тесу е о сам̣йогато пубба̄ва диссанти; тена кваттхо ‘‘рассо ве‘‘.чча̄ди.
паро дӣгхо-.
тесвева двӣсу йо йо паро со со дӣгхасан̃н̃о хоти; тена кваттхо’йолопанису дӣгхо‘‘.чча̄ди.
ка̄дайо ¶ бйаджана̄-.
кака̄ра̄дайо ван̣н̣а̄ ниггахӣтапарийанта̄ бйаджанасан̃н̃а̄ хонти; тена кваттхо ‘‘бйаджане дӣгхарасса̄‘‘.чча̄ди.
пан̃ча пан̃чака̄ вагга̄-.
ка̄дайо пан̃чака̄ пан̃ча вагга̄ на̄ма хонтӣ; тена кваттхо ‘‘вагге вагганто‘‘. чча̄ди.
бинду ниггахӣтам̣-.
йва̄йам̣ ван̣н̣е биндуматто со ниггахӣтасан̃н̃о хоти; тена кваттхо ‘‘ниггахӣтами‘‘. чча̄ди; гарусан̃н̃а̄ каран̣ам̣ анваттхасан̃н̃аттхам̣.
ийуван̣н̣а̄ джджхала̄ на̄массанте-.
на̄мам̣ па̄т̣ипадикам̣ тасса анте ваттама̄на̄ иван̣н̣уван̣н̣а̄ джхаласан̃н̃а̄ хонти йатха̄ккамам̣; тена кваттхо‘‘джхала̄ ве‘‘. чча̄ди.
питтхийам̣-. ¶
иттхийам̣ ваттама̄насса на̄массанте ваттама̄на̄ иван̣н̣у ван̣н̣а̄ пасан̃н̃а̄ хонти; тена кваттха̄ ‘‘йе пассиван̣н̣асса‘‘. ичча̄ди.
гха̄-. ¶
иттхийам̣ ваттама̄насса на̄массанте ваттама̄но а̄ка̄ро гхасан̃ен̃н̃а̄ хоти; тена кваттхо ‘‘гхабрахма̄дите‘‘.чча̄ди.
госйа̄лапане-.
а̄лапане си гасан̃н̃о хоти; тена кваттхо ‘‘ге ве‘‘.чча̄ди.
сан̃н̃а̄дхика̄ро.
видхиббисесанантасса-.
йам̣ висесанам̣ тадантасса видхи н̃а̄таббо; ‘‘ато йонам̣ т̣а̄т̣е‘‘. нара̄ наре.
саттамийам̣ ¶ пуббасса-.
саттамӣниддесе пуббассева ка̄рийам̣ н̃атаббам̣; ‘‘саро лопо саре‘‘. вел̣аггам̣; тамахантӣдха касма̄ на хоти; саретопасилесика̄дха̄ро таттхета̄ва вуччате пуббассева хоти на парасса̄ти.
пан̃чамийам̣ ¶ парасса-.
пан̃чамӣниддесе парасса ка̄рийам̣ н̃атаббам̣; ‘‘ато йонам̣ т̣а̄т̣е‘‘. нара̄ наре; идха на хоти джантуйо ананта̄; идха касма̄ на хоти; осадхйо анантаре кататтхата̄йа на вйава хитасса ка̄рийам̣.
а̄дисса-. ¶
парасса сиссама̄нам̣ ка̄рийама̄диван̣н̣асса н̃а̄таббам̣; ‘‘ра сан̇кхйа̄то ва̄‘‘. ра̄джина̄.
чхат̣т̣хийантасса-.
чхат̣т̣хиниддит̣т̣хасса йам̣ ка̄рийам̣ тадантасса ван̣н̣асса вин̃н̃еййам̣ ‘‘ра̄джасси на̄мхи‘‘. ра̄джина̄.
н̇анубандхо-.
н̇ака̄ро’нубандхо йасса со’нтасса хоти; ‘‘госса̄ван̇и‘‘. гава̄ссам̣.
т̣анубандха̄некаван̣н̣а̄ саббасса-.
т̣ака̄ро’нубандхо йасса со’некаккхаро ча̄десо саббасса хоти; ‘‘имасса̄ниттхийам̣ т̣е‘‘. есу ‘‘на̄мханими‘‘. анена.
н̃ака̄нубандха̄дйанта̄-. ¶
чхат̣т̣хиниддит̣т̣хасса н̃а̄нубандхака̄нубандха̄ а̄дйанта̄ хонти; ‘‘бруто тиссӣн̃а‘‘. бравӣти, ‘‘бхусса вука‘‘. бабхува.
манубандхо сара̄наманта̄ паро-.
мака̄ро’нубандхо йасса со сара̄наманта̄ сара̄ паро хотӣ; ‘‘ман̃ча рудха̄дӣнам̣‘‘. рундхати.
виппат̣иседхе-. ¶
двиннам̣ тин̣н̣ам̣ ва̄ пуриса̄нам̣ сахаппаттийам̣ паро; со ча гаччхати тван̃ча гаччхаси, тумхе гаччхатха; со ча гаччхати тван̃ча гаччхаси ахан̃ча гаччха̄ми, майам̣ гаччха̄ма.
сан̇кето’навайаво’нубандхо-. ¶
йо’навайавабхуто сан̇кето со’нубандхоти н̃атаббо;латупита̄дӣнама̄симхи. катта̄, сан̇кетаггахан̣ам̣ ким̣? пакатӣйа̄дисамуда̄йасса̄нубандхата̄ ма̄ хотути; анавайаво хи самуда̄йо самуда̄йарӯпатта̄йева; анавайаваггахан̣ам̣ ким̣?’атена’. джанена; имина̄ва лопасса̄вагататта̄ на̄нубандхалопа̄йа вачанама̄раддхам̣.
ван̣н̣апарена ¶ саван̣н̣о’пи-.
ван̣н̣асаддо паро йасма̄ тена саван̣н̣о’пи гайхати сам̣ва рӯпам̣; йуван̣н̣а̄намн̃о лутта̄‘‘. ва̄теритам̣, самона̄.
нту ¶ вантуманатва̄вантутавантусамбандхи-.
вантва̄дисамбандхийева нту гайхати, ‘‘нтантунам̣ нто йомхи пат̣хаме‘‘. гун̣аванто; вантва̄дисамбандхӣти ким̣; джанту танту.
парибха̄са̄йо.
саро лопо саре-.
саре саро лопанӣйо хоти; татриме, саддхиндрийам̣, но хетам̣, бхиккхунова̄до, самета̄йасма̄, абхибха̄йатанам̣, путта̄ маттхи, асантеттха.
паро ¶ квачи лопанӣйо хоти; со’пи, са̄ва, йатодакам̣, татова; квавӣти ким̣? саддхиндуйам̣ айамадхика̄ро а̄париччхеда̄васа̄на̄ тена на̄типпасан̇го.
надвева̄-. ¶
пуббапарасара̄ две’пи ва̄ квачи на лупйанте; лата̄ ива латева лата̄ва.
йуван̣н̣анамн̃о лутта̄-.
лутта̄ сара̄ паресам̣ иван̣н̣уван̣н̣а̄нам̣ н̃о хонти ва̄ йатха̄ккамам̣; тасседам̣, ва̄теритам̣, нопети, ва̄мору, атева’н̃н̃е, водакам̣; катхам̣ паччорасманти; йогавибхага̄, ва̄твева тассидам̣; луттети ким̣? лата̄ ива.
йава̄ ¶ саре-.
саре паре иван̣н̣уван̣н̣а̄нам̣ йака̄равака̄ра̄ хонтива йатха̄ккамам̣; вйа̄като, иччасса, аджджхин̣амутто, сва̄гатам̣, бхава̄панала̄нӣлам̣; ва̄ттхева-итисса; квачӣтвева-йа̄нӣдха, сӯпат̣т̣хитам̣.
н̃онам̣-.
н̃онам̣ йава̄ хонти ва̄ саре йатха̄ккамам̣; тйаджджа те’джджа сва̄хам̣ со’хам̣,квачитвева-путта̄маттхи асантеттха.
госса̄ван̇и-.
саре госса аван̇и хоти; гава̄ссам̣; йатхарива татхариветинипа̄та̄ва; бхуса̄мивети ивасаддо еваттхо.
бйан̃джане ¶ дӣгхарасса̄-.
рассадӣгха̄нам̣ квачи дӣгхарасса̄ хонти бйан̃джане; татра̄йам̣, мунӣваре, саммадева, ма̄лаха̄рӣ.
сарамха̄ две-
сарамха̄ парасса бйан̃джанасса квачи две рӯпа̄ хонти; паггахо; сарамха̄ти-ким̣? там̣кхан̣ам̣.
чатуттхадутийесвейам̣ татийапат̣ха̄ма̄-.
чатуттхадутийесу паресвесам̣ чатуттхадутийа̄нам̣ таббагге татийапат̣хама̄ хонти пачча̄саттйа; махаддхано, йаса ттхеро, аппхут̣ам̣, аббхуггато; есвити-ким̣? тхеро; есантиким̣?паттхо.
витиссеве ¶ ва̄-.
евасадде паре итисса во хоти ва̄; иттхева иччева; евети-ким̣,ичча̄ха.
н̃онама ван̣н̣е-.
н̃онам̣ ван̣н̣е квачи а хоти ва̄; дисва̄ йа̄чакама̄гате, акарамбхасате,есааттхо, есадхаммо, магго аггамаккха̄йати, сва̄йатанам̣, хиййаттанам̣, карассу; ва̄твева-йа̄чаке а̄гате, есо дхаммо; ван̣н̣ети ким̣?со.
ниггахӣтам̣-. ¶
ниггабхӣтама̄гамо хоти ва̄ квачи; чаккхум̣ удапа̄ди чаккху удапа̄ди, пуримам̣джа̄ти пуримаджа̄ти, каттаббам̣ кусалам̣ бахум̣. авам̣ сироти-а̄дису ниччам̣ ваваттхӣтавибха̄сатта̄ ва̄дхика̄расса; са̄маттхӣ йена̄гамова са ча рассасарассева хоти тасса расса̄нугататта̄.
лопо-.
ниггахӣтасса лопо хоти ва̄ квачи; кйа̄хам̣ кӣмахам̣, са̄ ратто сам̣ратто; саллекхо-гаттука̄мо-гантуманотиа̄дису ниччам̣.
парасарасса-
ниггахӣтамха̄ парасса сарасса лопо хоти ва̄ квачи; твам̣си твамаси.
вагге ¶ вагганто-
ниггахӣтасса кхо вагге вагганто ва̄ хоти пачча̄ сатйа̄; тан̇кароти там̣ кароти, тан̃чарати там̣ чарати, тан̣т̣ха̄нам̣ там̣ т̣ха̄нам̣, тандханам̣ там̣ дханам̣, тампа̄ти там̣ па̄ти; ниччам̣ пада маджджхе, гантва̄; квачан̃н̃атра̄пи, сантит̣т̣хати.
йевахисун̃н̃о-.
йаевахисаддесу ниггахӣтасса ва̄ н̃о хоти; йайан̃н̃адева, тан̃н̃ева, тан̃бхи; ва̄твева-йам̣йадева.
йе сам̣сса-
сам̣саддасса йам̣ ниггахӣтам̣ тасса ва̄ н̃о хоти йака̄ре; сан̃н̃амо сам̣йамо.
майада̄ саре-.
ниггахӣтасса майада̄ хонти ва̄ саре квачи; тамахам̣, тайидам̣, тадалам̣; ва̄твева-там̣ ахам̣.
ванатарага̄ ¶ ча̄гама̄-.
ете майада̄ ча̄гама̄ хонти саре ва̄ квачи; тиван̇гӣкам̣, ито на̄йати, чинитва̄, тасма̄тиха, нироджам̣, путхагева, идхама̄ху, йатхайидам̣, аттадаттхам̣; ва̄твева-аттаттхам̣; атиппаго кхо та̄ва̄ти-пат̣хаманто пагасаддова.
чха̄ л̣о-.
чхасадда̄ парасса сарасса л̣ака̄ро а̄гамо хоти ва̄; чхал̣ахам̣, чхал̣а̄йатанам̣; ва̄твева-чха абхин̃н̃а̄.
тадамина̄дӣни- ¶
тадамина̄дӣни са̄дхӯни бхаванти? там̣ имина̄ тадамина̄, саким̣ а̄га̄мӣ сакада̄га̄мӣ, екам̣ идха ахам̣ екамида̄хам̣, сам̣видха̄йа аваха̄ро сам̣вида̄ваха̄ро, ва̄рино ва̄хако вала̄хако, джӣванасса мӯто джӣмӯто, чхавасса сайанам̣ суса̄нам̣, уддхам̣ кхамасса удуккхалам̣, писи та̄со писа̄чо, махийам̣ раватӣти майӯро; еваман̃н̃епи пайога то’нугантабба̄; паресам̣ писодара̄диведам̣ дат̣т̣хаббам̣.
таваггаваран̣а̄нам̣ ¶ йе чаваггабайан̃а̄-.
таваггаваран̣а̄нам̣ чаваггабайан̃а̄ хонти йатха̄ккамам̣ йака̄ре; апӯччан̣д̣ака̄йам̣, таччхам̣, йаджджевам̣, аджджхаттам̣, тхан̃ан̃н̃ам̣, диббам̣, паййесана̄, поккхаран̃н̃о; квачӣтвева-ратйа̄.
ваггаласехи ¶ те-
ваггаласехи парасса йака̄расса квачи те ваггаласа̄ хонти; саккате, паччате, ат̣т̣ате, куппате, пхаллате, ассате, квачӣ твеча-кйа̄хам̣.
хасса випалла̄со-
хасса випалла̄со хоти йака̄ре; гуйхам̣.
ве ва̄-.
хасса випалла̄со хоти ва̄ вака̄ре; бавха̄ба̄дхо бахва̄ ба̄дхо.
татханара̄нам̣ ¶ т̣ат̣хан̣ала̄-.
татханара̄нам̣ т̣ат̣хан̣ала̄ хонтӣ ва̄; дуккат̣ам̣, ат̣т̣хакатха̄, гахан̣ам̣, палигхо, пала̄йати, ва̄твеча-дуккатам̣; квачӣтвева-сугато.
сам̣йога̄дилопо-
сам̣йогасса йо а̄дибхуто’вайаво тасса ва̄ квачӣ лопо хоти; пуппхам̣са̄, джа̄йате’гини.
виччха̄бхиккхан̃н̃есу две-
вӣччха̄йама̄бхиккхан̃н̃е ча йам̣ ваттате тасса две рӯпа̄ни хонти, крийа̄йа гун̣ена даббена ва̄ бхинне аттхе вйа̄питу миччха̄ вӣччха̄; руккхам̣руккхам̣ син̃чати, га̄мога̄мо раман̣ӣйо, га̄ме га̄ме па̄нӣйам̣, гехе гехе иссаро, расам̣ расам̣ бхаккхайатӣ, кирийам̣ кирийама̄рахате.
аттхийева̄нупуббийе’пи ¶ вӣччха̄, мӯле тхӯла̄, агге агге сукхума̄; йади хи еттха мӯлаггабхедо на сийа̄ а̄нупуббийампи на бхавеййа, (джет̣т̣хам̣ джет̣т̣хамануппавесайа) ма̄сакам̣ ма̄сакам̣ имамха̄ каха̄пан̣а̄ бхаванта̄нам̣ двиннам̣ дехӣти- ма̄сакам̣ ма̄сакамиччетасма̄ вӣччха̄вагамйате саддантарато пана имамха̄ каха̄пан̣а̄ти авадха̄ран̣ам̣; пуббам̣ пуббам̣ пуппханти, пат̣хамам̣ пат̣хамам̣ паччантӣти вӣччха̄ва; име убхо ад̣д̣ха̄ катара̄ катара̄ есам̣ двиннамад̣д̣хата̄, саббе име ад̣д̣ха̄ катама̄ катама̄ имесам̣ ад̣д̣хата̄, иха̄пи вӣччха̄ва; а̄бхиккхан̃н̃ам̣-понопун̃н̃ам̣, пачати пачати папачати папачати, луна̄хи луна̄хитвева̄йам̣ луна̄ти, бхутва̄ бхутва̄ гаччхати, пат̣апат̣а̄ кароти, пат̣апат̣а̄йати.
сйа̄дилопо ¶ пуббассекасса-.
вӣччха̄мекасса двитте пуббасса сйа̄дилопо хоти, екекасса, катхам̣ маттхакаматтхакена̄ти? сйа̄дилопо пуббасса̄ти йогавибха̄га̄; на ча̄типпан̇го йогавибха̄га̄ ит̣т̣хаппасиддхӣти.
сабба̄дӣнам̣ вӣтиха̄ре-.
сабба̄дӣнам̣ вӣтиха̄ре две бхаванти пуббасса сйа̄дилопо ча; ан̃н̃аман̃н̃асса бходжака̄, итарӣтарасса бходжака̄.
йа̄ва бодхам̣ самбхаме-.
туритена̄па̄йахетупадассанам̣ самбхамо, тасмим̣ сати ватту йа̄вантеха саддехи со’ттхо вин̃н̃а̄йате та̄ванто садда̄ пайуджджанте; саппо саппо саппо, буджджхассу буджджхассу буджджхассу, бхинно бхиккхусан̇гхо бхинно бхиккхусан̇гхо.
бахулам̣-.
айамадхика̄ро а̄саттхапарисаматтийа̄ тена на̄типпасан̇го ит̣т̣хасиддхи ча.
ити моггалла̄навйа̄каран̣е вуттӣйам̣ пат̣хамо кан̣д̣о.
дведвека̄некесу ¶ на̄масма̄ сийоам̣йона̄бхисанам̣ сма̄хисанам̣смим̣су-.
етесам̣ две две хонти ека̄некаттхесу ваттама̄нато на̄масма̄; муни мунайо, муним̣ мунайо, мунина̄ мунӣхи, мунисса мунӣнам̣, мунисма̄ мунӣхи, мунисса мунӣнам̣, мунисмим̣ мунӣсу, евам̣ кума̄рӣ кума̄рийо, кан̃н̃а̄ кан̃н̃а̄йоти; ета̄ни сатта дука̄ни саттавибхаттийо; вибха̄го вибхаттӣти катва̄-еттха сиамитӣка̄ра̄ ка̄ра̄ ‘‘кимам̣сисӯ‘‘ти. сам̣кетаттха̄.
камме ¶ дутийа̄-.
карӣйати каттукрийа̄йа̄бхӣсамбандхӣйатӣти каммам̣, тасмим̣ дутийа̄ вибхатти хоти; кат̣ам̣ кароти, оданам̣ павати, а̄диччам̣ пассати, одано паччатӣти-оданасаддато каммата̄ наппатӣйате, ким̣ чарахи? а̄кхйа̄тато; кат̣ам̣ кароти випулам̣ дассанӣйанти- аттхева гун̣а йуттасса каммата̄; иччхите’пи камматта̄ва дутийа̄ сиддха; га̄вум̣ пайо дохати, гомантам̣ га̄вам̣ йа̄вати, гавамаварундхати ваджам̣, ма̄н̣авакам̣ маггам̣ пуччхати, гомантам̣ га̄вам̣ бхиккхате, руккхамава чина̄ти пхала̄ни, сиссам̣ дхаммам̣ брӯте, сиссам̣ дхаммамануса̄сати.
еваманичачхите’пи; ¶ ахим̣ лан̇гхайати, вӣсам̣ бхаккхети; йанне виччхитам̣ на̄пи аниччхитам̣ таттха̄пи дутӣйа̄ сиддха̄; га̄мам̣ гаччханто руккхамӯламупасаппати, патхавим̣ адхисессати, га̄мамадхитит̣т̣хати, руккха маджджха̄сатети-адхисӣт̣ха̄са̄нам̣ пайоге’дхикаран̣е каммавачаниччха̄.
ваттиччха̄то ¶ хи ка̄рака̄ни хонти; там̣ йатха̄- вала̄хака̄ виджджотате, вала̄хакасса виджджотате, вала̄хако виджджотате, вала̄хаке виджджотате, вала̄хакена виджджотатети.
евамабхинависасса ва̄, дхаммамабхинивисате дхамме ва̄, татха̄ упанваджджха̄васасса̄бходжананавуттичанасса; га̄мамупавасати, га̄ма манувасати, паббатамадхивасати, гхарама̄васати; абходжананивуттивача насса̄ти-ким̣? га̄ме упавасати-бходжананивуттим̣ каротӣти аттхо. таппа̄на̄ча̄ре’пи ¶ камматта̄ва дутийа̄ сиддха̄, надимпивати, га̄мам̣ чарати; евам̣ саче мам̣ на̄лаписсатӣти-а̄дисупи.
вихита̄ва пат̣ийоге дутийа̄, пат̣ибханту там̣ чунда боджджхан̇га̄ти-там̣ пат̣и боджджхан̇га̄ бха̄сантӯти аттхо; йада̄ ту дха̄туна̄ йутто пати тада̄ тена̄йога̄ самбандхе чхат̣т̣хӣ ча тасса наппат̣и бха̄тӣти? аккхе диббати, аккхехи диббати, аккхесу диббатӣтикаммакаран̣а̄дхикаран̣авачаниччха̄.
ка̄ладдха̄намаччантасам̣йоге-. ¶
крийа̄гун̣адаббехи са̄каллена ка̄ладдха̄нам̣ самбандхо аччантасам̣йоге, тасмим̣ вин̃н̃а̄йама̄не ка̄ласаддехи аддха саддехи ¶ ча дутийа̄ хоти; ма̄самадхӣте, ма̄сам̣ калйа̄н̣и. ма̄сам̣ гул̣адха̄на̄, косамадхӣте, косам̣ кут̣ила̄ надӣ, косам̣ паббато; аччантасам̣йегети ким̣? ма̄сасса двӣхамадхӣте; косассека десе паббато; пуббанхасамайам̣ нива̄сетва̄, екам̣ самайам̣ бхагава̄, имам̣ раттим̣ чатта̄ро маха̄ра̄джа̄ти; евама̄дису ка̄лава̄чӣхи аччантасам̣йегатта̄ва дутийа̄ сиддха̄, вибхаттивипалла̄сена ва̄ бахулам̣ видха̄на̄-
пхалаппаттийам̣ крийа̄парисаматтйапавагго тасмим̣ вин̃н̃а̄йа ма̄не ка̄ладдха̄нам̣ крийа̄йа̄ччантасам̣йоге татийа̄бхимата̄ са̄пи каран̣атта̄ва сиддха̄; ма̄сена̄нува̄ко’дхӣто, косена̄нува̄ ко’дхӣтоти; анапаваггету аса̄дхакатаматта̄ каран̣атта̄бхаве дутийа̄ва ма̄самадхӣто’нува̄ко, на ча̄нена гахитоти.
ка̄ракамаджджхе йе ка̄ладдха̄нава̄чино тато саттамӣпапан̃чамийо абхимата̄; аджджа бхутва̄ девадатто двӣхе бхун̃джиссати двӣха̄ бхун̃джиссати, атрат̣т̣хо’йамисса̄со косе лаккхам̣ виджджхати, коса̄ лаккхам̣ виджджхатӣти-та̄пӣха сакасакака̄ракавачаниччха̄йева сиддха̄.
гатибодха̄ха̄расаддаттхакаммакахаджджа̄дӣнам̣ ¶ пайодждже-.
гаманаттха̄нам̣ бодхаттха̄нам̣ а̄ха̄раттха̄нам̣ саддаттха̄намакаммака̄нам̣ бхаджджа̄дӣнан̃ча пайодждже каттари дутийа̄ хоти, са̄маттхийа̄ ча пайоджакавйа̄па̄рена каммата̄васса хотӣти патӣйате; гама йати ма̄н̣авакам̣ га̄мам̣, йа̄пайати ма̄н̣авакам̣ га̄мам̣, бодхайати ма̄н̣авакам̣ дхаммам̣, ведайати ма̄н̣авакам̣ дхаммам̣, бходжайати ма̄н̣авакамоданам̣, а̄сайати ма̄н̣авакамоданам̣, аджджха̄пайати ма̄н̣авакам̣ ведам̣ па̄т̣хайати ¶ ма̄н̣авакам̣ ведам̣, а̄сайати девадаттам̣, са̄йайати дева даттам̣, ан̃н̃ам̣ бхаджджа̄пети, ан̃н̃ам̣ кот̣т̣а̄пети, ан̃ан̃н̃ам̣ сантхара̄пети. етесамева̄ти ким̣?па̄чайати оданам̣ девадаттена йан̃ан̃н̃адатто; пайе ппоти ким̣?гаччхати девадатто, йада̄ чарахигамайати девадаттам̣ йан̃н̃а датто, тамапаро пайоджайати тада̄ гамайати девадаттам̣ йан̃н̃адаттенети - бхавитаббам̣ гамайатисса̄гаманаттхатта̄.
хара̄дӣнам̣ ¶ ва̄-.
хара̄дӣнам̣ пайодждже каттари дутийа̄ хоти ва̄; ха̄рети ха̄рам̣ девадаттам̣ девадаттенети ва̄, аджджхоха̄рети саттум̣ девадаттам̣ девадаттенети ва̄, ка̄рети девадаттам̣ девадаттенети ва̄, дассайате джанам̣ ра̄джа̄ джаненети ва̄, абхива̄дайате гурум̣ девадаттам̣ девадаттенети ва̄.
на ¶ кха̄да̄дӣнам̣-.
кха̄да̄дӣнам̣ пайодждже каттари дутийа̄ на хоти; кха̄дайати девадаттена, а̄дайати девадаттена, авха̄пайати девадаттена, садда̄йати девадаттена, кандайати девадаттена, на̄йайати девадаттена.
вахисса̄нийантуке-.()
ва̄хайати бха̄рам̣ девадаттена; анийантукети-ким̣?ва̄хайати га̄рам̣ баливадде.
бхаккхисса̄хим̣са̄йам̣-.()
бхаккхайати модаке девадаттена; ахим̣са̄йанти ким̣? бхаккхайати баливадде сассам̣.
дхйа̄дӣхи ¶ йутта̄-.
дхиа̄дӣхи йуттато дутийа̄ хоти? дхираттхумам̣ пӯтика̄йам̣, антара̄ ча ра̄джагахам̣, антара̄ ча на̄л̣андам̣, сама̄дха̄намантарена, мучалиндамабхито сарамичча̄ди-чхат̣т̣хийа̄пава̄до йам̣.
лаккхан̣иттхамбхутавӣччха̄свабхина̄-.
лаккхан̣а̄дисваттхесвахина̄ йуттамха̄ дутийа̄ хоти; руккха мабхивиджджетате виджджу, са̄дху девадатто ма̄тарамабхи, руккхам̣ руккхамабхитит̣т̣хати.
патипарӣхи ¶ бха̄ге ча-.
патипарӣхи йуттамха̄ лаккхан̣а̄дису бха̄ге ваттхе дутийа̄ хоти; руккхампати виджджотате виджджу, са̄дху девадатто ма̄тарам̣ пати, руккхам̣ руккхам̣ пати тит̣т̣хати, йадеттха мам̣ пати сийа̄, руккхам̣ паривиджджетате виджджу, са̄дху девадатто ма̄тарам̣ пари, руккхам̣ руккхам̣ пари тит̣т̣хати, йадеттха мам̣ пари сийа̄.
ануна̄-. ¶
лаккхан̣а̄дисваттхесвануна̄ йуттамха̄ дутийа̄ хоти; руккха манувиджджотате виджджу, саччакирийаманупавасси; хету ча лаккхан̣ам̣ бхавати, са̄дху девадатто ма̄тараману, руккхам̣ руккхаману тит̣т̣хати, йадеттха мам̣ анусийа̄.
сахаттхе-
сахаттхе’нуна̄ йуттамха̄ дутийа̄ хоти; паббатаманутит̣т̣хати.
хӣне-
хӣнаттхе’нуна̄ йуттамха̄ дутийа̄ хоти; ануса̄рипуттам̣ пан̃н̃а̄ванто.
пан̃н̃аванто-ма.
упена-. ¶
хинаттхе упена йуттамха̄ дутийа̄ хоти; упаса̄рипутта пан̃н̃а̄ванто.
саттамйа̄дхикйе-.
а̄дхикйаттхе упена йуттамха̄ саттамӣ хоти; упакха̄райам̣ дон̣о.
са̄митте’дхина̄-.
са̄мибха̄ваттхе’дхина̄ йуттамха̄ саттамӣ хоти; адхибрахмадатте пан̃ча̄ла̄, адхипан̃ча̄лесу брахмадатто.
каттукаран̣есу ¶ татийа̄-.
каттари каран̣а чैа ка̄раке татийа̄ хоти; пурисена катам̣, асина̄ чхиндати, пакатийа̄бхирӯпо, готтена готамо’сумедхо на̄ма на̄мена, джа̄тийа̄ саттавассикоти-бхӯдха̄тусса самбхава̄ каран̣е ева татийа̄; евам̣ самена дха̄вати, висамена дха̄вати, двидон̣ена дхан̃н̃ам̣ кин̣а̄ти, пан̃чакена пасаво кин̣а̄тӣти.
сахаттхена-
сахаттхена йоге татийа̄ сийа̄; путтена саха̄гато, путтена саддхим̣ а̄гато? татийа̄пи чхат̣т̣хӣва аппадха̄не ева бхавати.
лаккхан̣е-. ¶
лаккхан̣е ваттама̄нато татийа̄ сийа̄; тидан̣д̣акена парибба̄джакамаддаккхи, аккхина̄ ка̄н̣о, тена хи ан̇гена ан̇гино вика̄ро лаккхӣйате.
хетумхи-. ¶
таккирийа̄йогге татийа̄ сийа̄; аннена васати, виджджа̄йа йасо.
пан̃чамӣн̣е ва̄-.
ин̣е хетумхӣ пан̃чамӣ хоти ва̄;джал̣атта̄ баддхо сатена ва̄.
гун̣е-
пара̄н̇габхуте хетумхи пан̃чамӣ хоти ва̄; джал̣атта̄ баддхо джал̣аттена ва̄, пан̃н̃а̄йа мутто, хутва̄ абха̄вато’ничча̄, сан̇кха̄ра ниродха̄ вин̃н̃а̄н̣аниродхо.
чхат̣т̣хӣ ¶ хетваттхехи-.
хетваттхавачӣхи йеге хетумхи чхат̣хӣ сийайа̄; ударасса хету, ударасса ка̄ран̣а̄.
сабба̄дито сабба̄-.
хетваттхехи йоге сабба̄дӣхи сабба̄ вибхаттийо хонти; ко хету, кам̣ хетум̣, кена хетуна̄, тасса хетусса, касма̄ хетусма̄, касса хетусса, касмим̣ хетусмим̣; ким̣ ка̄ран̣ам̣, кена ка̄ран̣ена; ким̣ нимиттам̣, кена нимиттена; ким̣ пайоджанам̣, кена пайоджаненеччевама̄ди –хетваттхехӣтвева-кена катам̣.
чатуттхи ¶ сампада̄не-.
йасса самма̄ падӣйате тасмим̣ чатуттхи сийа̄; сан̇гхасса дада̄ти, а̄дха̄равичаккха̄йам̣ саттамӣпи сийа̄, сан̇гхе дехи.
та̄даттхйе-.
тасседам̣ тадаттхам̣ тадаттхабха̄ве джотанӣйе на̄масма̄ чатуттхӣ сийа̄; сӣтасса пат̣игха̄та̄йа, аттха̄йа хита̄йа деваманусса̄нам̣, на̄лам̣ да̄рабхаран̣а̄йа, йӯпа̄йа да̄ру, па̄ка̄йа ваджатӣтвевама̄ди.
касса ¶ са̄дум̣ на руччати, ма̄ а̄йасманта̄нампи сан̇гхабхедо руччаттха, кхамати сан̇гхасса, бхаттамасса наччха̄детӣти-чхат̣т̣хӣ самбандха вачаниччха̄йам̣; на чевам̣ виродхо сийа̄ садисарӯпатта̄ евам̣ видхесу ча самбандхасса саддика̄нумататта̄ касса ва̄ твам̣ дхаммам̣ рочесӣти-аттхаматте пат̣хама̄.
еваман̃н̃а̄пи ¶ вин̃н̃еййа̄ парато’пи йатха̄гамам̣.
ран̃н̃о сатам̣ дха̄рети, ран̃н̃о чхаттам̣ дха̄ретӣти самбандхе чхат̣т̣хӣ; евам̣ ран̃н̃о сила̄гхате, ран̃н̃о хануте, ран̃н̃о упа тит̣т̣хате, ран̃н̃о сапате, дева̄пи тасса пихайанти та̄дино, тасса куджджха маха̄вӣра, йадитам̣ тасса пакуппеййам̣, дубхайати диса̄нам̣ мегхо, йо митта̄нам̣ на дӯхатӣ,[ ] йо аппадут̣т̣хасса нарасса дуссати, кйа̄хам̣ аййа̄нам̣ апараджджха̄ми, иссайанти саман̣а̄нам̣ титтхийа̄, дхаммена найама̄на̄нам̣ ка̄ усӯйа, [ ] ран̃н̃о бха̄гйама̄ раджджхати, ран̃н̃о бха̄гйамиккхате, тена йа̄чито айа̄чито ва̄ тасса ¶ га̄во пат̣исун̣а̄ти, га̄во а̄сун̣а̄ти, бхагавато паччассосум̣, хоту патигин̣а̄ти, хотванугин̣а̄ти, а̄ровайа̄ми во, пативедайа̄ми во, дхамма те десисса̄ми, йатха̄ но саттха̄ вйа̄кареййа, алам̣ те идха ва̄сена, ким̣ те джат̣а̄хи думмедха, арахати малло малласса̄ти –джӣвитам̣ тин̣а̄йапи на ман̃н̃аманоти та̄даттхйе чатуттхи; тин̣ена йо аттхо тадаттха̄йапӣти аттхо;
‘‘йо ¶ ча ситача ун̣хача тин̣а̄ бхиййо на наман̃н̃ати‘‘
тин̣амива джӣвитам̣ ман̃н̃ама̄ноти-сависайа̄ва вибхаттийо; сагга̄йа гаччхатӣти-та̄даттхйе чатуттхи, йо хи саггам̣ гаччхати тадаттхам̣ тасса гамананти–-каммававаниччха̄йам̣ ту дутийа̄ва - саггам̣ гаччхати; а̄йум̣ бхото хоту, чирам̣ джӣвитам̣ бхаддам̣ калйа̄н̣ам̣ аттхам̣ пайоджанам̣ кусалам̣ ана̄майам̣ хитам̣ патхйам̣ сукхам̣ са̄там̣ бхото хоту; са̄дху саммути метасса, путтасса̄викареййа гуйхаматтхам̣, тасса ме ¶ сакко па̄турахоси, тасса пахин̣еййа, бхиккхӯнам̣ дӯтам̣ па̄хеси, каппати саман̣а̄нам̣ а̄його, екасса двиннам̣ тин̣н̣ам̣ ва̄ пахоти, упамам̣ те карисса̄ми, ан̃джалим̣ те паган̣ха̄ми, тасса пха̄су, локассаттхо, намо те пуриса̄джан̃н̃а, соттхи тасса, алам̣ малло малласса, саматтхо малло милласса, тасса хитам̣ тасса сукхам̣, сва̄гатам̣ те маха̄ра̄джа̄ти-саббаттха чхат̣т̣хӣ самбандхе.
евам̣ видхаман̃н̃ампевам̣ вин̃н̃ейаййам̣ йатха̄гамам̣.
пан̃чамйавадхисма̄-. ¶
падаттха̄вадхисма̄ пан̃чамӣ вибхатти хоти; га̄масма̄ а̄гаччхати евам̣ чорасма̄ бха̄йати, чорасма̄ уттасати, чорасма̄ та̄йати чорасма̄ раккхатӣти.
савебха̄йатха ¶ дуккхасса, пама̄де бхайадассива̄ тасанти дан̣д̣асса̄ти,-чхат̣т̣хисаттамийо’пи хонтева самбандха̄дха̄рававаниччха̄йам̣ аджджхена̄ пара̄джети, пат̣ипаккхе пара̄джетӣти-савӣсайа̄ва вибхаттийо; саче кеват̣т̣асса параджджисса̄мӣти- чхат̣т̣хӣпи хоти самбандхававаниччха̄йам̣, йавехи га̄во ва̄рети, па̄па̄ читтам̣ нива̄райе, ка̄ке раккхати тан̣д̣ула̄ти-сависайева пан̃чамӣ? читтам̣ раккхетха медха̄вӣти-дутийа̄ва диссати камматтхе; упаджджха̄йа̄ антарадха̄йати, упаджджха̄йа̄ адхӣте; ка̄мато джа̄йатӣ сокоти-сависайева пан̃чамӣ; таттхемичхаддхайо’пи хонтева сависайе; химачанта̄ пабхавати ган̇га̄, па̄н̣а̄типа̄та̄ вирамассу кхиппам̣, ан̃н̃о девадатта̄, бхинно девадатта̄ти-самисайева пан̃чамӣ; ан̃н̃о девадатта̄, бхинно девадатта̄ти-сависайева пан̃чами; евам̣ а̄ра̄ со [ ] а̄саваккхайа̄, итаро девадатта̄, уддхам̣ па̄датала̄, ¶ адхо кесаматтхака̄, пуббо га̄ма̄, пуббева самбодха̄, тато парам̣, тато апарена самайена, татуттаринти, самбандха вачаниччха̄йам̣ чхат̣т̣хӣпи; пурато га̄масса, даккхин̣ато га̄масса, упари паббатасса, хет̣т̣ха̄ па̄са̄дасса̄ти;па̄са̄дама̄руйха пеккхати, па̄са̄да̄ пеккхати, а̄сане упависитва̄ пеккхати а̄сана̄ пеккхатӣти-авадхи вачаниччха̄йам̣ пан̃чамӣ; пуччханакхйа̄несупи; куто бхавам̣, па̄т̣алипутта сма̄ти; татха̄ десака̄лама̄не’пи; па̄т̣алипуттасма̄ ра̄джагахам̣ сатта йоджана̄ни саттасу йоджанесӯти ва̄; евамито тин̣н̣ам̣ ма̄са̄ намаччайена̄ти; ¶ киччха̄ ладдхантӣ-гун̣е пан̃чамӣ; каччхена ме адхи гатанти хетумхи каран̣е ва̄ татийа̄; евам̣ тхока̄ мутто, тхо кена муттоти, тхокам̣ валатӣти-крийа̄висесане каммани дутийа̄; дӯрантикаттхайоге’пи сависайева пан̃чамӣчхат̣т̣хийо сийум̣; дӯрам̣га̄масма̄, антикам̣ га̄масма̄, дӯрам̣ га̄масса, антикам̣ га̄масса̄ти-дӯранти каттхе хӣ ту сабба̄ва сависайе сийум̣ ба̄дхака̄бха̄ва̄; дӯро га̄мо, антико га̄мотвевама̄ди; кечи пана̄ху асаттавачанехетехи па̄т̣ипадикаттхе дутийа̄татийа̄пан̃чамӣсаттамийо саттавачанехи ту сабба̄ва сависайети; те панан̃н̃ехева пат̣иккхитта̄; дӯрам̣ магго, антикам̣ магготи- крийа̄висесанам̣ бхудха̄тусса гамма ма̄натта̄; суддхо лобханӣйехи дхаммехи, паримутто дуккхасма̄, вивиччева ка̄мехи, гамбхӣрато ча путхулато ча йоджанам̣, а̄йа̄мена йоджанам̣, татоппабхути, йато сара̄ми атта̄нантӣ-сависайева вибхаттийо.
апапарӣхи ¶ ваджджане-.
ваджджане ваттама̄нехи апапарӣхи йоге пан̃чамӣ хоти; апаса̄ла̄йа а̄йанти ва̄н̣иджа̄, париса̄ла̄йа а̄йанти ва̄н̣иджа̄, са̄лам̣ ваджджетва̄ти аттхо; ваджджанети ким̣? руккхам̣ паривиджджотате виджджу, а̄па̄т̣алипуттасма̄ васси девоти-марийа̄да̄бхивидхимхийева пан̃чама, вина̄ па̄т̣алапуттена саха вети-висесо; евам̣ йа̄ва па̄т̣алипуттасма васси девоти.
пат̣инидхипат̣ида̄несу ¶ патина̄-.
пат̣инидхимхи пат̣ида̄не ча ваттама̄нена патина̄ йоге на̄масма̄ пан̃чамӣ вибхатти хоти; буддхасма̄ пати са̄рипутто, гхатамасса теласма̄ пати дада̄ти, пат̣инидхипат̣ида̄несӯти-ким̣? руккхам̣ пати виппотате.
рите дутийа̄ ча-
рите саддена йоге на̄масма̄ дутийа̄ хоти пан̃чамӣ ча рите саддхаммам̣, рите саддхамма̄.
вина̄н̃н̃атра ¶ татийа̄ ча-.
вина̄н̃н̃атрасаддехи йоге на̄масма̄ татийа̄ ча хоти, дутийа̄пан̃чамийо ча; вина̄ ва̄тена, вина̄ ва̄там̣, вина̄ ва̄тасма̄, ан̃н̃атра екена пин̣д̣апа̄танӣха̄ракена, ан̃н̃атра дхаммам̣, ан̃н̃атра дхамма̄.
путхана̄на̄хи-.
етехи йоге татийа̄ хоти пан̃чамӣ ча; путхагева джанена, путхагева джанасма̄, джанена на̄на̄, джасанма̄ на̄на̄.
саттамйа̄дха̄ре-.
крийа̄дха̄рабхутакаттукамма̄нам̣ дха̄ран̣ена йо крийа̄йа̄дха̄ро тасмим̣ ка̄раке на̄масма̄ саттами хоти; кат̣е нисӣдати, тха̄лийам̣ оданам̣ пачати, а̄ка̄се сакун̣а̄, тилесу телам̣, ган̇га̄йам̣ ваджо.
нимитте-. ¶
нимиттаттхе саттамӣ хоти; аджинамхи хан̃н̃ате дӣпи, муса̄ ва̄де па̄читтийам̣.
йаббха̄во бха̄валаккхан̣ам̣-.
йасса бха̄во бха̄вантарасса лаккхан̣ам̣ бхавати тато саттамӣ хоти; га̄вӣсу дуйхама̄на̄су гато, дуддха̄су а̄гато; бха̄воти ким̣? йо джат̣а̄хи са бхун̃джати; бха̄валаккхан̣анти ким̣;йо бхуджате со девадатто? ака̄ле вассати тасса, ка̄ле тасса на вассатӣти-висайасаттамӣ.
чхат̣т̣хӣ ¶ ча̄на̄даре-.
йасса бха̄во бха̄вантарасса лаккхан̣ам̣ бхавати тато чхат̣т̣хӣ бхавати саттамӣ ча̄на̄даре гамйа̄не.
‘‘а̄кот̣айанто со нети сивира̄джасса пеккхато;
маччу гаччхати а̄да̄йа пеккхама̄не маха̄джане.
гуннам̣ са̄мӣти-самбандхе чхат̣т̣хӣ, гем̣су са̄мӣти висайасаттамӣ, евам̣ гуннамиссаро госиссаро, гуннам̣ адхипати госу адхипати, гуннам̣ да̄йа̄до госу да̄йа̄до гуннам̣ саккхи госу саккхи, гуннам̣ патибху госупатибху, гуннам̣ пасӯто госу пасӯто, кусала̄ наччагӣтасса кусала̄ наччагӣте, а̄йутто кат̣акаран̣асса а̄йутто кат̣акаран̣е, татха̄дха̄равачаниччха̄йам̣ паттамӣ; бхиккхусу абхива̄денти, муддхани чумбитва̄, ба̄ха̄су гахетва̄, хаттхесу пиддха̄йа чаранти, патхесу гаччханти, кадалӣсу гадже раккхантӣти; н̃а̄н̣асмим̣ пасаннотивисайасаттамӣ; н̃а̄н̣ена пасанноти-каран̣е татийа̄; евам̣ н̃а̄н̣асмим̣ уссукко н̃а̄н̣ена уссуккоти.
йато ¶ ниддха̄ран̣ам̣-.
джа̄тигун̣акрийа̄хи самуда̄йатекадесасса путхаккаран̣ам̣ ниддха̄ран̣ам̣ йато там̣ карӣйати тато чхат̣т̣хӣсаттамийо хонти; са̄лийо сӯкадхан̃н̃а̄нам̣ патхйатама̄ са̄лийо сӯкадхан̃н̃есу патхйа тама̄,кан̣бха̄ га̄вӣнам̣ сампаннакхӣратама̄ кан̣ха̄ га̄вӣсу сампанна кхӣратама̄, гаччхатам̣ дха̄ванто сӣгхатама̄ гаччхантесу дха̄ванто сӣгхатама̄ –- сӣламева сута̄ сеййоти-авадхимхийева пан̃чамӣ.
пат̣хама̄ттхаманте ¶ -.
на̄масма̄бхидхеййаматте пат̣хама̄вибхатти хоти; руккхо, иттхи, пума̄ напум̣саканти-лин̇гампи саддоттхова, татха̄ дон̣о, кха̄рӣ а̄л̣ахаканти-парима̄н̣ампи саддаттхова, еко, две, бахавоти-сам̣кхййа̄пи саддаттхова.
а̄мантан̣е ¶ -.
йато саддена̄бхимукхӣкаран̣ама̄мантан̣ам̣ тасмим̣ висайе пат̣хама̄ вибхатти хоти; бхо пуриса, бхо иттхи, бхо напум̣сака. чхат̣т̣хӣ самбандхе-.
крийа̄ка̄ракасан̃джа̄то асседамбха̄вахетуко самбандхо на̄ма тасмим̣ чхат̣т̣хӣвибхатти хоти; ран̃н̃о пурисо, сарати раджджасса̄ти- самбандхе кт̣т̣хӣ, раджаджджасамбандхиним̣ сатим̣ каротӣти аттхо; каммавачаниччха̄йанту дутийа̄ва; сарати раджджам̣, татха̄ раджакасса ваттхам̣ дада̄ти, пахаратопит̣т̣хим̣ дада̄ти пӯрати ба̄ло па̄пасса,
‘‘амачче та̄та джа̄на̄хи дхӣре аттхасса ковиде’’
дивасасса тиджхаттум̣, саким̣ паккхасса, пӯрам̣ хиран̃н̃асуван̣н̣асса кумбхим̣ твевама̄ди.
китакаппайоге ¶ каттукаммесу бахулам̣ самбандхавачаниччха̄йам̣ чхат̣т̣хӣ; са̄дху саммато бахуджанасса, суппат̣ивиддха̄ буддха̄нам̣ дхаммадха̄ту, дхаммасса гутто медха̄вӣ, аматам̣ тесам̣ парибхуттам̣, тассабхаванти ватта̄ро, ависам̣ва̄дако локасса, аладжджӣнам̣ нисса̄йа, чатуннам̣ маха̄бхӯта̄нам̣упа̄да̄йа паса̄дотвевама̄ди; каттукамма вачаниччха̄йанту татийа̄дутийа̄йова сан̃чатто питара̄ ахам̣, сараси твам̣ еварӯпим̣ ва̄ча̄ бха̄сита̄, бхагавантам̣ дассана̄йаттхема̄ди.
тулйаттхена ¶ ва̄ татийа̄-.
тулйаттхена йоге чхат̣т̣хӣ хоти татийа̄ ва̄; тулйо питу, тулйо питара̄; садисо питу, садисо питара̄ –-иха катхам̣ татийайа̄ на хоти; аджджунасса тула̄ наттхи, кесавассупама̄ начетинете лйаттха̄ ким̣ чарахи; тулйа̄намопамматтха̄.
аато йонам̣ т̣а̄т̣е-.
ака̄рантато на̄масма̄ йонам̣ т̣а̄т̣е хонти йатха̄ккамам̣ т̣ака̄ра̄ сабба̄десаттха̄; буддха̄, буддхе, атоти-ким̣? кан̃н̃а̄йо иттхийо, вадхуйо –- идха касма̄ на бхавати аггайо, авидха̄на са̄маттхийа̄.
нӣнам̣ ¶ ва̄-.
ка̄рантато на̄масма̄ нӣнам̣ т̣а̄т̣е ва̄ хонти йатха̄кка мам̣; рӯпа̄, рӯпе, рӯпа̄ни; атоттхева-ат̣т̣хӣни.
сма̄сминнам̣-. ¶
ака̄рантато на̄масма̄ сма̄сминнам̣ т̣а̄т̣е ва̄ хонти йатха̄ккамам̣; буддха̄, буддхасма̄, буддхе, буддхасмим̣; атотвева-аггӣсма̄ аггисмим̣.
сасса̄йа чатуттхийа̄-.
ака̄рантато парасса сасса чатуттхийа̄ а̄йо хоти ва̄; буддха̄йа, буддхасса, бхиййо та̄даттхйейева̄йама̄йо диссате квави деван̃н̃аттха; атотвева-исисса; чатуттхийа̄ти-ким̣? буддхасса мукхам̣ –- аттаттханти аттхасаддена сама̄со; сабба̄дито’пи сма̄смим̣ са̄нам̣ т̣а̄т̣н̃а̄йа̄ хонтева. нируттика̄ра̄нумататта̄ буддха вачане сандассанато ва-татредамуда̄харан̣ам̣?-
‘‘асма̄ лока̄ парамха̄ ча убхайа̄ дхам̣сате наро‘‘тйа̄хам̣ манте параттхаддхо; йа̄йева кхо панаттха̄йа а̄гаччхеййа̄тхо; тамеваттхам̣ са̄дхукам̣ манаси кареййа̄тхоти.
гхапатекасмим̣ ¶ са̄дӣнам̣ йайа̄-.
гхапато на̄дӣнамекасмим̣ йайа̄ хонти йатха̄ккамам̣; кан̃н̃а̄йа, раттийа̄, иттхийа̄, дхенуйа̄, вадхуйа̄; екасминтиким̣?кан̃н̃а̄хи, раттӣхи.
сса̄ ¶ ва̄ тетима̄мӯхи-.
гхапасан̃н̃ехи тетима̄мӯхи на̄дӣнамекасмим̣ сса̄ ва̄ хоти; тасса̄ катам̣, тасса̄ дӣйате, тасса̄ ниссат̣ам̣, тасса̄ париггахо, тасса̄ патит̣т̣хитам̣, та̄йа ва̄; евам̣ етисса̄, ета̄йа, имисса̄, има̄йа, амусса̄, амуйа̄; етехӣти-ким̣? сабба̄йа, на̄дӣнам̣твева-са̄, гхапатотвеватена, екасмим̣твеча-та̄хи, амӯхи.
намхи нука два̄данам̣ саттарасаннам̣-.
два̄дӣнам̣ саттарасаннам̣ сам̣кхйа̄нам̣ нука хоти намхи вибхаттимхи; двиннам̣, чатуннам̣, пан̃чаннам̣, евам̣ йа̄ва ат̣т̣ха̄расаннам̣; ука̄ро учча̄ран̣аттхо, кака̄ро анта̄вайаваттхо, тенанамхи на дӣгхо.
бахукатиннам̣-. ¶
намхи бахуно катисса ча сукака хоти? бахуннам̣, катиннам̣.
н̣н̣ам̣н̣н̣аннам̣ титоджджха̄-.
джхасан̃н̃а̄ тито нам̣вачанасса н̣н̣ам̣н̣н̣аннам̣ хонти; тин̣н̣ам̣, тин̣н̣аннам̣, джха̄ти-ким̣?тиссаннам̣.
убхиннам̣-.
убха̄ нам̣вачанасса иннам̣ хоти; убхиннам̣.
сун̃сасса-.
на̄масма̄ сасса сун̃а хоти; буддхасса–-двисака̄рапа̄т̣хена сиддхе ла̄гхаваттхамидам̣.
ссам̣сса̄сса̄йесвитарекан̃н̃етима̄нами-. ¶
ссама̄дисвитара̄дӣнами хоти; итариссам̣, итарисса̄, екиссам̣, екисса̄, ан̃н̃ассам̣, ан̃н̃асса̄, етиссам̣, етисса̄йа, имиссам̣, имисса̄, имасса̄йа; есвити-ким̣? итара̄йа, есанти-ким̣? саббассам̣, саббасса̄.
та̄йа ва̄ -.
ссама̄дису тасса̄ ва̄ и хоти; тиссам̣, тассам̣, тисса̄, тасса̄, тисса̄йа, тасса̄йа; ссам̣сса̄сса̄йесвитвева-та̄йа.
тетима̄то йасса сса̄йа-.
та̄ета̄има̄то сассасса̄йо хоти ва̄; тасса̄йа, та̄йа, етисса̄йа, ета̄йа, имисса̄йа, има̄йа.
ратйа̄дӣхи ¶ т̣о смино-.
ратйа̄дӣхи смино т̣о хоти ва̄; ратто, раттийам̣, а̄до, а̄дисмим̣.
сухисубхассо-.
убхасса сухисво хоти; убхосу, убхохи.
лтупита̄дӣнама̄ симхи-.
латуппаччайанта̄нам̣ пита̄дӣнан̃ча̄ хоти симхи; катта̄ пита̄; питу ма̄ту бха̄ту дхӣту духиту джа̄ма̄ту натту хоту поту.
ге а ча-.
латупита̄дӣнам̣ а хоти ге а̄ ча; бхо катта, бхо катта̄, бхо пита, бхо пита̄.
айӯнам̣ ¶ ва̄ дӣгхо-.
а и у иччесам̣ ва̄ дӣгхо хоти ге паре тилин̇ге; бхо пуриса̄, бхо пуриса, бхо аггӣ, бхо агги, бхо бхиккхӯ, бхо бхиккхӯ.
гхабрахма̄дите-.
гхато брахма̄дито ча гассе ва̄ хоти; хоти кан̃н̃е, хоти кан̃н̃а̄, бхо брахме, бхо брахма, бхо катте, бхо катта,бхо исе, бхо иси, бхо сакхе, бхо сакха –- сакхи сакхӣти-иттхийам̣ сиддхамева; а̄катиган̣ойам̣; еваман̃н̃атра̄пи.
на̄мма̄дӣхи-. ¶
амма̄дӣхи гассена хоти; бхоти амма̄; бхоти анна̄, бхоти амба̄.
рассо ва̄-.
амма̄дӣнам̣ ге рассо хоти ва̄; бхоти амма, бхоти амма̄.
гхо ссам̣сса̄сса̄йам̣тим̣су-.
ссама̄дису гхо рассо хоти; тассам̣, тасса̄, тасса̄йа, там̣, сабхатим̣ –-есвити-ким̣? та̄йа, саха̄йа.
екавачанайосвагхонам̣-. ¶
екавачане йосува гхаока̄рантаваджджита̄нам̣ на̄ма̄нам̣ рассохоти тилин̇ге; иттхим̣, иттхийа̄, иттхийо, вадхум̣, вадхуйа̄, вадхуйо; даддхим̣, даддхина̄, даддхино, сайамбхум̣, сайамабхуна̄, сайамабхуво –- агхонанти-ким̣? кан̃н̃а̄йа, кан̃н̃а̄йо; оггахан̣амуттараттхам̣.
ге ва̄-.
агхонам̣ ге ва̄ рассо хоти тилин̇ге?иттхи, иттхи, вадху, вадху,даддхи, даддхӣ, сайамбху, сайамбху –- агхонам̣твева-хоти кан̃н̃а̄, бхо го.
сисмим̣ ¶ на̄напум̣сакасса-.
напум̣сакаваджджитасса на̄масса сисмим̣ рассо на хоти. иттхи, даддхӣ, вадхӯ, сайамбху –-сисминти-ким̣?иттхим̣, анапум̣сакасса̄ти-ким̣. даддхи, кулам̣.
госса̄гасихинам̣су га̄вагава̄-.
гасихинам̣ чаджджита̄су вибхаттису госаддасса га̄вагава̄ хонти; га̄во, гаво, га̄вена, гавена, га̄васса, гавасса, га̄васма̄, гавасма̄, га̄ве, гаве; агасихинам̣сӯти-ким̣? бхо го го тит̣т̣хати, гохи, гонам̣.
сумхи ва̄-.
госса сумхи га̄вагава̄ хонти ва̄; га̄весу, гавесу, госу.
гавам̣ сена-.
госса се ва̄ гавам̣ хоти саха сена; гавам̣, га̄васса, гавасса.
гуннава ¶ нам̣на̄-.
нам̣вачанена саха госса гуннам̣ хоти гаван̃ча ва̄; гуннам̣, гавам̣, гонам̣.
на̄сса̄-.
гото на̄сса а̄ хоти ва̄; га̄ва̄, гава̄, га̄вена, гавена.
га̄вумхи-.
ам̣вачане госса га̄ву ва̄ хоти; га̄вум̣, га̄вам̣, гавам̣–-госса гон̣а̄десо на като саддантаратта̄.
йам̣ ¶ пито-.
пасан̃н̃ӣто ам̣вачанасса йам̣ ва̄ хоти; иттхийам̣, иттхим̣–-питоти-ким̣?даддхим̣, раттим̣.
нам̣ джхӣто-.
джхасан̃н̃ӣто ам̣вачанасса нам̣ ва̄ хоти; даддхинам̣, даддхим̣–- катхам̣? буддхам̣ а̄диччабандхунанти-йогавибха̄га̄; джха̄ти-ким̣? иттхим̣, ӣтоти -ким̣?аггим̣
йонам̣ ноне пуме-.
джхито йонам̣ ноне ва̄ хонти йатха̄ккамам̣ пуллин̇ге, даддхино, даддхине, даддхӣ–-джхӣтотвева аггӣ; пумети-ким̣?даддхӣни, кула̄ни.
но-.
джхито йонам̣ но ва̄ хоти пуллин̇ге; даддхино тит̣т̣ханти, даддхино пасса, даддхӣ ва̄.
смино ¶ ни-.
джхито смим̣вачанасса ни хоти ва̄; даддхинӣ, даддхисмим̣, джхито твева-аггисмим̣.
амбава̄дӣхи-.
амбуа̄дӣхи смино ни хоти ва̄; пхалам̣ патати амбуни,’падумам̣ йатха̄ пам̣суни а̄тапе катам̣’, ва̄твева-амбумха, пам̣сумхи.
камма̄дито-.
камма̄дито смино ни хоти ва̄; камманӣ, камме; камма чамма весма бхасма брахма атта а̄тума гхамма муддха–-камма̄дитоти-ким̣? буддхе.
на̄ссено-.
камма̄дито на̄ваванасса ено ва̄ хоти; каммена, каммана̄, чаммена, чаммана̄–-камма̄дитотвева-буддхена.
джхала̄ сасса но-.
джхалато сасса но ва̄ хоти; аггино, аггисса, даддхино даддхисса, бхиккхуно, бхиккхусса, сайамбхуно, сайамбхусса–-катхам̣?’йо ва̄ сиссо маха̄муне’ти.
ито квавӣ сасса т̣а̄нубандхети -()
брахма̄дису па̄т̣ха̄ сасса е т̣а̄нубандхо.
на̄ сма̄сса-.
джхалато сма̄сса на̄ хоти ва̄; ааггина̄ аггисма̄ даддхина̄, даддхисма̄, бхиккхуна̄, бхиккхусма̄, сайамбхуна̄, сайамбхусма̄.
ла̄ ¶ йонам̣ во пуме-.
лато йонам̣ во хоти ва̄ паллин̇ге; бхиккхаво, бхиккхӯ, сайамбхуво, сайамбху–-пумети-ким̣?а̄йӯни.
джанатва̄дито но ча-.
джантва̄дито йонам̣ но хоти во ча ва̄ пуллин̇ге; джантуно, джантаво, джантуйо, готрабхуно, готрабхуво, готрабхаа, сахабхуно, сахабхуво, сахабху.
куто-.
куппаччайантато йонам̣ но ва̄ хоти пуллин̇ге; видуно, видӯ, вин̃н̃уно, вин̃н̃а, саббан̃н̃уно, саббан̃н̃а.
лопо’мусма̄-.
амусаддато йонам̣ лопова хоти пуллин̇ге; амӯ пуметвева-амуйо,амӯни; во’пава̄да̄’йам̣.
на ¶ но сасса-.
амусма̄ сасса но на хоти; амусса, ноти-ким̣? амуйа̄.
йолопанису дӣгхо-.
йонам̣ лопе нисува дӣгхо хоти; ат̣т̣хи, ат̣т̣хӣни; йолопа нисӯти-ким̣? раттийо.
сунам̣хису-.
есу на̄масса дӣгхо хоти; аггӣсу, аггӣнам̣, аггӣхани.
пан̃ча̄дӣнам̣ чуддасаннама-.
пан̃ча̄дӣнам̣ ваддасаннам̣ сунам̣хисва хоти; пан̃часу, пан̃чаннам̣, пан̃чахи, чхасу, чханна, чхахи; евам̣ йа̄ва ат̣т̣ха̄раса̄.
йава̄до нтусса-.
йава̄дису нтусса а хоти; гун̣аванта̄, гун̣авантам̣, гун̣аванте, гун̣авантена, ичча̄ди–-йва̄доти-ким̣? гун̣ава̄ тит̣т̣хати. амусса̄-ма.
нтасса ¶ ча т̣а вам̣се-.
ам̣сесу нтаппаччайайасса т̣а хоти ва̄ нтусса чи;’ йам̣ йам̣ хира̄джа бхаджати сатам̣ ва̄ йади ва̄ асам̣’’ кичча̄ни куббасса кареййа киччам̣’’химавам̣ча паббатам̣’,’суджа̄ти манто’пи аджа̄тимасса’ йогавибха̄гена̄н̃н̃атра̄пи’чаккхума̄ андхита̄ хонти’’ ваггумуда̄тӣрийа̄ пана бхиккхӯ ван̣н̣ава̄ хонти.’
йосуджджхисса пуме-.
джхасан̃н̃асса исса йосу ва̄ т̣а хоти пуллин̇ге;аггасо аггӣ–-джхаггахан̣ам̣ ким̣? ика̄рантасамуда̄йасса т̣о ма̄ сийа̄тираттийо; иггахан̣ам̣ ким̣? дан̣д̣ино; пувети-ким̣; ат̣т̣хи.
вевосу ¶ лусса-.
ласан̃н̃асса усса двевосу т̣а хоти; бхиккхаве, бхиккхаво, вевосӯти-ким̣?чантуйо; уггахан̣ам̣ ким̣; сайамбхуво.
йомхи ва̄ квави-.
йомхӣ квачи ласан̃н̃асса ва̄ т̣а хоти; хетайо,’нанданти там̣ курайо дассанена аджджева там̣ курайо па̄пайа̄ту’ ва̄ти-ким̣ хетуйо.
пума̄лапане вево-.
ласан̃н̃ато уто йосса̄лапане вево хонти ва̄ пуллин̇ге; бхиккхаве, бхиккхаво, бхиккхӯ–-пумети-ким̣; а̄йӯни; а̄лапанети-ким̣?чантуйо тит̣т̣ханти; лута̄твевै-дхенуйо,сайамбхуво.
сма̄хисминнам̣ ¶ мха̄бхимхи-.
на̄масма̄ паресам̣ сма̄хисминнам̣ мха̄бхимхи ва̄ хонти йатха̄ ккамам̣; буддхамха̄, буддхасма̄, буддхехи, буддхамхи, буддхасмим̣–-бахула̄дхика̄ра̄пава̄давӣсайе’пи; дасасахассимхи дха̄туйа̄.
сухисвассе-.
ака̄рантасса сухисве хоти; буддхесу, буддхехи.
сабба̄дӣнам̣ намхи ча-.
ака̄ранта̄нам̣ сабба̄дӣнам̣ е хоти намхи сухисуча; саббесам̣ саббесу, саббехи–-сабба̄дӣнанти-ким̣?буддха̄нам̣; ассетвева амӯсам̣.
сабба ¶ катара катама убхайа итара ан̃н̃а ан̃н̃атара ан̃н̃атама;
пуббапара̄парадаккхин̣уттара̄дхара̄ни ваваттха̄йамасан̃н̃а̄йам̣-().
йатйа та ета има аму ким̣ ека тумха амха (иччете сабба̄дайо )
сам̣са̄нам̣-.
сабба̄дито нам̣вачанасса сам̣са̄нам̣ хонти; саббесам̣, саббеса̄нам̣.
гхапа̄ сасса сса̄ ва̄-.
сабба̄дӣнам̣ гхапато сасса сса̄ ва̄ хоти; саббасса̄, сабба̄йа, паггахан̣амуттараттхам̣.
смино ¶ ссам̣-.
сабба̄дӣнам̣ гхапато смино ссам̣ ва̄ хоти; саббассам̣, сабба̄йа; амуссам̣, амуйа̄.
йам̣-.
гхапато смино йам̣ ва̄ хоти; кан̃н̃а̄йам̣, дан̃н̃а̄йа, раттийам̣, раттийа̄, вадхуйам̣, вадхуйа̄, сабба̄йам̣, сабба̄йа, амуйам̣, амуйа̄.
тим̣ сабха̄париса̄йа-.
сабха̄париса̄хи смино тим̣ ва̄ хоти; сабхатим̣, саха̄йа, парисатим̣, париса̄йа.
пада̄дӣхи си-.
ехи смино си хоти ва̄, падаси, падасмим̣, биласи, биласмим̣.
на̄сса са̄-.
пада̄дӣхи на̄сса са̄ хоти ва̄; падаса̄, падена, биласа̄, билена.
кодха̄дӣхи-. ¶
ехи на̄сса са̄ хоти ва̄; кодхаса̄, кодхена, аттхаса̄, аттхена.
атена-.
ака̄рантато парасса на̄ваванасса ена̄десо хоти; буддхена; атоти-ким̣?аггина̄.
сиссо-.
ака̄рантато на̄масма̄ сисса о хоти; буддхо; ато твева-агги.
кваче ва̄-.
ака̄рантато на̄масма̄ сисса е хоти ва̄ квачи;’ванаппа гумбе йатха̄ пхусситагге’ апава̄дависайе’пи бахулам̣ видха̄на̄, сукхе, дуккхе–-ва̄ти-ким̣? ванаппагумбо; квачӣти-ким̣? паккхе саббаттха ма̄ хоту.
ам̣ напум̣саке-.
ака̄рантато на̄масма̄ сасса ам̣ хоти напум̣сакалин̇ге рӯпам̣.
йонам̣ ¶ ни-.
ака̄рантато на̄масма̄ йонам̣ ни хоти напум̣саке; сабба̄ни, рӯпа̄ни –-ниччавидха̄не пхаламекачча̄дисабба̄данам̣ пат̣хама̄йа.
джхала̄ ва̄-.
джхалато йонам̣ ни хоти ва̄ напум̣саке; ат̣т̣хини, ат̣т̣хӣ, а̄йӯни, а̄йӯ.
лопо-.
джхалато йонам̣ лопо хоти; ат̣т̣хӣ, а̄йӯ, аггӣ, бхиккхӯ, джхала̄твева-аггайо; пагева касма̄ на хоти; антаран̇гатта̄ а̄карасса.
джантутвӣгхепехи ¶ ва̄-.
джантухетӯхи ӣка̄рантехи гхапасан̃н̃охива паресам̣ йонам̣ ва̄ лопо хоти; джанту джантуйо, хету хетуйо, даддхӣ даддхӣйо, кан̃н̃а̄ кан̃н̃а̄йо, раттӣ раттийо, иттхӣ иттхийо, ден̣ӯ ден̣уйа̄, вैдхӯ вадхуйо.
йепассиван̣н̣асса-.
пасан̃н̃асса иван̣н̣асса лопо хоти ва̄ йака̄ре; ратйо ратйа̄ ратйам̣, поккхаран̃н̃о поккхаран̃н̃н̃а̄ поккхаран̃н̃ам̣–-ва̄твева-раттийо; пасса̄ти-ким̣?даддхийо; иван̣н̣асса̄ти-ким̣? дхенуйо вадхуйа̄; кैтхам̣; анун̃н̃а̄то ахам̣ матйа̄ти?’ йе пасса̄’ти-йогавибха̄га̄.
гасӣнам̣-. ¶
на̄масма̄ гасӣнам̣ лопо хоти виджджхантара̄бха̄ве; бхо пуриса, айам̣ даддхӣ.
асам̣кхйехи сабба̄сам̣-.
авиджджама̄насан̇кхйехи пара̄сам̣ сабба̄сам̣ вибхаттӣнам̣ лопохоти;ва ва̄ еваевам̣. етасма̄йева лин̇га̄ [ ] асан̇кхйехи сйа̄тхуппаттйанумӣйате.
екаттхата̄йам̣-. ¶
екаттхӣбха̄ве сабба̄сам̣ вибхаттӣнам̣ лопо хоти бахулам̣; путтӣйати, ра̄джапурисо, ва̄сит̣т̣хо–- квави на хоти бахулам̣ видха̄на̄; парантапо. бхагандаро, парассападам̣, аттанопадам̣, гавампати, дева̄нампийатиссо, антева̄сӣ, джанесуто, маматтам̣, ма̄мако.
пуббасма̄ма̄дито-. ¶
ама̄декаттха̄ пуббам̣ йадекаттхам̣ тато пара̄сам̣ сабба̄сам̣ вибхаттӣнам̣ лопо хоти; адхиттхӣ–-идха на хоти бахулам̣ видха̄на̄, йатха̄паттийа̄, йайатха̄париса̄йа; пуббасма̄ти-ким̣?га̄мам̣ гато.
на̄томапан̃чамийа̄-. ¶
ама̄декаттха̄ пуббам̣ йадекаттхамака̄рантам̣ тато пара̄сам̣ сабба̄сам̣ вибхаттӣнам̣ лопо на хоти асту бхаватйапан̃чамйа̄; упакумбхам̣, апан̃чамийа̄ти-ким̣? упакумбха̄ а̄найа.
ва̄ танийа̄саттаминам̣-
ама̄декаттха̄ пуббам̣ йадекаттхамака̄рантам̣ тато пара̄сам̣ татийа̄саттаминам̣ ва̄ ам̣ хоти; упакумбхена катам̣, упакумбхам̣ катам̣, упакумбхе нидхехи, упакумбхам̣ нидхехи.
ра̄джасси ¶ на̄мхи-.
на̄мхи ра̄джасси ва̄ хоти; саббадаттена ра̄джина̄; ва̄тве варан̃н̃а̄.
сунам̣хисӯ-.
ра̄джасса ӯ хоти ва̄ сунам̣хису; ра̄джӯсу ра̄джесу, ра̄джӯнам̣ ран̃н̃ам̣, ра̄джӯбхи ра̄джебхи.
имасса̄ниттхийам̣ т̣е-.
имасаддасса̄ниттхийам̣ т̣е хоти ва̄ сунам̣хису; есу имесу, есам̣ имесам̣, ехи имехи–-аниттхийанти-ким̣? има̄су, има̄йам̣, има̄хи.
на̄мбханими-.
имасаддасса̄ниттхийам̣ на̄мхи анैми ичча̄деса̄ хонти; анена, имина̄; аниттхийам̣твева-има̄йа.
сӣмбханапум̣сакасса̄йам̣-. ¶
имасаддасса̄напум̣сакасса айам̣ хоти симхи; айам̣ пурисо, айам̣ иттхӣ; анапум̣сакасса̄ти-ким̣?имам̣.
тйатета̄нам̣ тасса со-
тйатета̄наманапум̣сака̄нам̣ тасса со хоти симхи; сйо пурисо, сйа̄ иттхи; евам̣ со, са̄, есо, еса̄ –-анапум̣сака ссетвैва-тйам̣, там̣, етам̣.
масса̄мусса-.
анапум̣сакасса̄мусса мака̄расса со хоти симхи; асу пурисо, асу иттхи.
ке ва̄-.
амусса масса ке ва̄ со хоти; асуко амуко, асука̄ амука̄, асукам̣ амукам̣, асука̄ни амука̄ни.
татасса ¶ но сабба̄су-.
тасаддасса тасса но ва̄ хоти сабба̄сувибхаттӣсу; не, те, на̄йо, та̄йо, нам̣, там̣, на̄ни, та̄ни ичча̄ди.
т̣а сасма̄смим̣сса̄йайассам̣сса̄сам̣мбха̄мхисавимасса ча-.
са̄дисвимасса татасса ча т̣о ва̄ хоти; ассैмасса, асма̄, имасма̄, асмим̣ имасмим̣,асса̄йа имисса̄йа, ассам̣ имассам̣, асса̄ имисса̄, а̄сам̣ има̄сам̣, амха̄ имамха̄, амхи имамхи; асса тасса, асма̄ тасма̄, асмим̣ тасмим̣, асса̄йа тасса̄йа, ассам̣ тассам̣, асса̄ тасса̄, а̄сам̣ та̄сам̣, амха̄ тамха̄, амхи тамхи. сса̄йа̄диггахан̣а ма̄десантаре ма̄ хотутӣ.
т̣а̄ сиссисисма̄-.
исисма̄ сисса т̣е ва̄ хоти;’ йонаджджа винайе кан̇кхам̣ аттхадхаммавидӯ исе’ ва̄твева-иси.
дутийасса ¶ йосса-.
исисма̄ парасса дуйа̄йосса т̣е ва̄ хоти;’ саман̣е бра̄хман̣е ванде сампанначаран̣е исе’ ва̄твева-исайо пасса; дутийасса̄ти-ким̣?исайо тит̣т̣ханти.
екачча̄дигато-.
ака̄рантехи екачча̄дӣхи йонам̣ т̣е хоти; екачче тит̣т̣ханти, екачче пасса–-атоти-ким̣? екачча̄йо; евам̣ есаса пат̣хама.
на нисса т̣а̄-.
екачча̄дӣхи парасса нисса т̣а̄ на хоти; екачча̄ни.
сабба̄дӣхи парасса нисса т̣а̄ на хоти; сабба̄ни.
йейа̄намет̣а-. ¶
ака̄рантехи сабба̄дӣхи йонамет̣а хоти; саббе тит̣т̣ханти саббе пасса; атотвева-сабба̄йо.
на̄н̃н̃ан̃ча на̄маппадха̄на̄-.
на̄мабхутехи аппадха̄нехи ча сабба̄дӣхи йам̣ вуттам̣ йам̣ чан̃н̃ам̣ сабба̄дика̄рийантам̣ на хоти; те сабба̄, те пийасабба̄, те ати сабба̄.
татийаттхайоге-.
татийаттхена йоге сабба̄дӣхи йам̣ вуттам̣ йам̣ чан̃н̃ам̣ сабба̄ди ка̄рийантам̣ на хоти; ма̄сенапубба̄нам̣ ма̄сапубба̄нам̣.
чаттхасама̄се-. ¶
чаттхасама̄сависайе сабба̄дӣхи йам̣ вуттам̣ йам̣ чан̃н̃ам̣ сабба̄ди ка̄рийантам̣ на хоти; даккхин̣уттарапубба̄нам̣–-сама̄сети-ким̣?амусан̃ча тесан̃ча дехи.
вет̣а-.
чаттхасама̄сависайе сабба̄дӣхи йассет̣а вутто тасса ва̄ хоти; пуббуттаре, пуббуттара̄.
пубба̄дӣхи джахи-
етехи пубба̄дӣхи чхахи сависайе ет̣а ва̄ хоти?пуббе пубба̄, паре пара̄, апаре апара̄,даккхин̣е даккхин̣а̄, уттаре уттара̄, адхаре адхара̄–-чхахӣти-ким̣?йе.[ ]
мана̄дӣхи ¶ смим̣сам̣на̄сма̄нам̣ сисооса̄са̄-.
мана̄дӣхи самӣма̄дӣнам̣ сисооса̄са̄ ва̄ хонти йатха̄ккам̣; манаси манасмим̣, манасо манасса, мано манам̣, манаса̄ манена, манаса̄ манасма̄–-катхам̣? путто джа̄то аветасо, хитва̄ йа̄ти сумедхасо; суддхуттарава̄саса̄, хемакапакпан̣ава̄сасети-сакаттхе н̣анта̄.
мана тама тапа теджа сира ура вача оджа раджа йаса пайа
саравайайа̄йава̄сачета̄ джала̄сайа̄ккхайалохапат̣аманесу-().
сато саббхе-.
сантасаддасса саба бхавати бхака̄ре; саббхи.
бхавато ¶ ва̄ хонто гайона̄се-.
бхавантасаддасса бхонта̄десо ва̄ хоти гайона̄се; бхонта, бхавам̣, бхонто, бхаванто, бхота̄, бхавата̄, бхото, бхавато–-бхо ити-а̄мантан̣е нипа̄то’кутону а̄гаччхатха бхо тайо джана̄’евам̣ бхантети-бхаддети-саддантарена сиддхам̣;бхадданта ити-дасса двибха̄вена.
сисса̄ггито ни-.
аггисма̄ сисса ни хоти ва̄; аггинӣ,агги.
нтассам̣-. ¶
симхи нтаппаччайасса ам̣ хоти ва̄; гаччхам̣, гаччханто.
бхуто-.
бхудха̄туто нтасса ам̣ хоти симхи ниччам̣ пунаббидха̄на̄; бхавам̣.
махантарахатта̄нам̣ т̣а̄ ва̄-.
симхи маханта̄раханта̄нам̣ нтасса т̣а̄ ва̄ хоти; маха̄, махам̣, араха̄, арахам̣.
нтусса-.
симхи нтуссат̣а̄ хоти; гун̣ава̄.
ам̣н̇ам̣ напум̣саке-.
нтусса ам̣н̇ам̣ хонти симхи напум̣саке; гун̣авам̣ кулам̣, гун̣ан̃ча нтам̣ кулам̣–-напум̣сакети ким̣? сӣлава̄ бхиккху.
химавато ва̄ о-.
химавато симхи нтусса о ва̄ хоти; химаванто, химава̄.
ра̄джа̄дийува̄дитва̄ -.
ра̄джа̄дӣхи йайува̄дӣхи ча сисса а̄ хоти; ра̄джа̄, йайува̄–-ра̄джа брахма сакха атта а̄тума.
дхаммо ¶ ва̄н̃н̃аттхе-().
дал̣хадхамма̄; (дал̣хадхаммо) асма̄.
имо бха̄ве-().
ан̣има̄, лагхима̄–-йува са̄ сува̄ магхава пума ваттаха.
ва̄мбха̄наддха -.
ра̄джа̄дӣнам̣ йува̄дӣнам̣ ча̄нан̇и хоти ва̄мхи; [ ] ра̄джа̄нам̣, ра̄джам̣, йува̄нам̣, йувам̣.
йонама̄но-.
ра̄джа̄дӣхи йува̄дӣхи ча йонама̄но ва̄ хоти; ра̄джа̄но, йува̄но–-ва̄твева-ра̄джа̄,ра̄дже, йува̄, йуве.
а̄йо но ча сакха̄-.
сакхато йонама̄йоно хонти ва̄ а̄но ча; сакха̄йо, сакхино, сакха̄но?ва̄твева-сакха̄, сакхе.
т̣е смино-.
сакхато смино т̣е хоти; сакхе ниччаттхо’йама̄рамбхо.
нона̄сесви-. ¶
сакхасса и хоти нона̄сесу; сакхино, сакхина̄, сакхисса.
сма̄нам̣су ва̄-.
сакхасса ва̄ и хотӣ сма̄нам̣су; сакхисма̄, сакхасма̄, сакхӣнам̣, сакха̄нам̣.
йосвам̣хису ча̄ран̇и-.
сакхасса ва̄ а̄ран̇и хоти йосвам̣хисусма̄нам̣су ча; сакха̄ро сакха̄йо, сакха̄ресу, сакхесу,сакха̄рам̣, сакхам̣, сакха̄рехи, сакхехи, сакха̄ра̄, сакха̄расма̄, сакха̄ра̄нам̣, сакха̄нам̣.
латупита̄динамасе-.
латуппаччайанта̄нам̣ пита̄дӣнам̣ ча̄ран̇и бхоти сато’н̃н̃атра; катта̄ро, питаро, катта̄рам̣, питарам̣, катта̄ра̄, питара̄, каттари, питари–-асети-ким̣?каттуно, питуно.
намхи ¶ ва̄-.
намхи латупита̄дӣнама̄ран̇и ва̄ хоти; катта̄ра̄нам̣, каттунам̣, питара̄нам̣, питуннам̣.
а̄-1
.
намхи латупита̄дӣнама̄ ва̄ хоти; катта̄нам̣, каттӯнам̣, пита̄нам̣, питуннам̣.
салопо-.
латупита̄дӣхи сасса лопо ва̄ хоти; катту, каттуно, сакамандха̄ту, сакамандха̄туно, питу, питуно.
сухисва̄ран̇и-.
сухису латупита̄дӣнамаран̇и ва̄ хоти; катта̄ресу, каттусу, питаресу, питусу, катта̄рехи, каттухи, питарехи, питухи.
наджджа̄йосва̄ма-.
йосу надӣсаддасса а̄ми ва̄ хоти; наджджа̄йо, надийо.
т̣и ¶ катимха̄-.
катимха̄ йонам̣ т̣и хоти; кати тит̣т̣ханти, кати пасса.
т̣а пан̃ча̄дихи чуддасахи-.
пан̃ча̄дӣхи чуддасахи сам̣кхйа̄хи йонам̣ т̣о хоти; пан̃ча пан̃ча, евам̣ йа̄ва ат̣т̣ха̄раса̄–-пан̃ча̄дӣхӣки-ким̣? две тайо чатта̄ро; чуддасабхӣти-ким̣? двевӣсатийо.
убхагохи ¶ т̣о-.
убхагохи йонам̣ т̣о хоти; убхо, убхо, га̄во, га̄во–-катхам̣? имекараттим̣ убхайо васа̄ма̄ти- т̣омхи йака̄ра̄гамо.
а̄ран̇исма̄-.
а̄ран̇а̄десато паресам̣ йонам̣ т̣о хоти; сакха̄ро, катта̄ро, патаро.
т̣от̣е ва̄-.
а̄ран̇а̄десамха̄ йонам̣ т̣от̣е ва̄ хонти йатха̄ккамам̣; сакха̄ро, сакха̄ре, сакха̄ро–-т̣оггахан̣ам̣ ла̄гхаваттхам̣.
т̣а̄ на̄сма̄нам̣-.
а̄ран̇а̄десамха̄ на̄сма̄нам̣ т̣а̄ хоти; катта̄ра̄, катта̄ра̄, квачи ва̄ хоти бахакула̄дхика̄ра̄; ета̄диса̄ сакха̄расма̄
т̣и смино-.
а̄ран̇а̄десамха̄ смино т̣и хоти; каттари, питари.
дива̄дито-. ¶
дива̄дӣхи на̄мехи смино т̣и хоти; диви, бхуви–-ниччам̣ вака̄ра̄гамо.
расса̄ран̇и-.
смимхи а̄ро рассо хоти; каттари, наттари.
пита̄дӣнаманаттва̄дӣнам̣-.
наттва̄диваджджита̄нам̣ пита̄дӣнама̄ро рассо хоти сабба̄су вибхаттису; питаро, питарам̣–-анаттва̄дӣнанти ким̣? натта̄ро.
йува̄дӣнам̣ сухисва̄нан̇и-.
сухису йува̄дӣнам̣ а̄нан̇и хоти; йайува̄несу, йува̄нехи.
нона̄несва̄-.
есу йува̄дӣнама̄ хоти; йува̄но, йува̄на̄, йува̄не.
сма̄сминнам̣ ¶ на̄не-.
йува̄дӣхим̣ сма̄сминнам̣ на̄не хонти йатха̄ккамам̣; йува̄на̄, йува̄не.
йонам̣ ноне ва̄-.
йува̄дӣхи йонам̣ ноне ва̄ хонти йатха̄ккамим̣; йува̄но йува̄не–-ва̄ти-ким̣?йуве пасса;ноггахан̣ам̣ ла̄гхаваттхам̣.
ито’н̃н̃аттхе пуме-.
ан̃н̃ападаттхе ваттама̄на̄ ика̄рантато на̄масма̄ йонам̣ ноне ва̄ хонти йатха̄ккамам̣ пуллин̇ге, томарам̣куса па̄н̣ино, томарам̣кусапа̄н̣ине, ва̄твева-томарам̣кусапа̄н̣айо; ан̃н̃аттхети-ким̣?па̄н̣айо.
не смино квави-.
ан̃н̃ападаттхе ваттама̄на̄ ика̄рантато на̄масма̄ смино не хоти ва̄ квачи;’ катан̃н̃умхи ча посамхи сӣлаванте арийавуттине’ ва̄твева-арийавуттимхи; пуметвева-арийайавуттийа̄.
пума̄-. ¶
пумасаддато смино йам̣ вуттам̣ там̣ ва̄ хоти; пума̄непуме.
на̄мхи-.
пумасса на̄мхи йам̣ вуттам̣ там̣ ва̄ хоти; пума̄на̄ пумена.
сумха̄ ча-.
пумасса сумхи йам̣ вуттам̣ там̣ а̄ ча ва̄ хоти; пума̄несу, пумесу, пума̄су.
гассам̣-.
пумасаддато гасса ам̣ ва̄ хоти; бхо пумам̣, бхо пума, бхо иттхипумам̣, бхо иттхипума.
са̄ссам̣се ча̄нан̇и-.
са̄саддасса а̄нан̇и хоти ам̣се ге ча; са̄нам̣, са̄насса, бхо са̄на.
ваттаха̄ ¶ сананнам̣ нона̄нам̣-.
ваттаха̄ сананнам̣ нона̄нам̣ хонти йатха̄ккама; ваттаха̄ но, ваттаха̄на̄нам̣.
брахмассу ва̄-.
брахмассу ва̄ хоти санам̣су; брахмуно, брахмасса, брахмӯнам̣ брахма̄нам̣.
на̄мхи-.
брахмассу хоти на̄мхи; брахмуна̄,
пумакамматха̄маддха̄нам̣ ва̄ сасма̄су ча-.
пудӣнаму хоти ва̄ сасма̄су на̄мхи ча; пумуно, пумасса; пумуна̄, пума̄на̄, пумуна̄, пума̄на̄; каммуно, каммасса; каммуна̄ каммасма̄; каммуна̄, каммана̄; т̣ха̄муно, т̣ха̄масса;т̣ха̄муна̄, т̣ха̄масма̄; т̣ха̄муна̄, т̣ха̄мена; аддхуно, аддхасса; аддхуна̄, аддхасма̄;аддхуна̄, аддхана̄.
йува̄ ¶ сассано-.
йува̄ сассава̄ ино хоти, йувино, йувасса.
нотта̄тума̄-.
атта̄тумехи сасса но хоти ва̄; аттано, аттасса; а̄тумано, а̄тумасса.
сухису нака-.
аттаа̄тума̄нам̣ сухису ва̄ нака хоти; аттанесу, аттесу, а̄туманесу, а̄тумесу; аттанехи, аттехи; а̄туманехи, а̄тумехи–-катхам̣?веринесӯти-нака ити йогавибха̄га̄.
сма̄ссана̄ брахма̄ ча-.
брахма аттаа̄тумехи ча сма̄сса на̄ хоти; брахмуна̄, аттана̄, а̄тумана̄.
имета̄намена̄н̣ва̄десе дутийа̄йам̣-.
имаетасадда̄нам̣ катхита̄нукатханависайе дутийа̄йамена̄десо хоти; имам̣ бхиккхум̣ винайамаджджха̄пайаатхо енам̣ дхаммамаджджха̄пайа, име бхиккхӯ винайамаджджха̄пайа атхо ене дхаммамаджджха̄пайа; еваме тасса ча йоджанӣйам̣.
кисса ¶ ко сабба̄су-.
сабба̄су вибхаттисукиссако хоти; ко, ке, ка̄, ка̄йо, кам̣, ка̄ни, кенечча̄ди.
ки сасмим̣сува̄ниттхийам̣-.
аниттхийам̣ кисса ки ва̄ хоти сасмим̣су; кисса, касса, кисмим̣, касмим̣; аниттхийанти-ким̣? ко, кам̣.
имассидам̣ ва̄-.
ам̣сису саха техиимассидам̣ хоти ва̄ напум̣саке; идам̣, имам̣; идам̣,имам̣.
амусса̄дум̣-. ¶
ам̣сису саха техи амусса адум̣ хоти ва̄ напум̣саке; адум̣, амум̣; адум̣, амум̣.
сумбха̄мбхасса̄сма̄-
ахмасса асма̄ хоти ва̄ сумхи; бхаттӣрасма̄су са̄ тава; ва̄твева-амхесу.
намхи тичатунтамиттхийам̣ тиссачатасса̄-.
намхи тичатуннам̣ тиссаватасса̄ хонтиттхийам̣ йатха̄ккамам̣; тиссаннам̣, ватассаннам̣; иттхийанти-ким̣? тин̣н̣ам̣, чатуннам̣.
тиссочатассо йомхи савибхаттӣнам̣-. вибхаттисахита̄нам̣ тиватуннам̣ йомхи тиссо чатассо хонтиттхийам̣ йатха̄ккамам̣; тиссо,чатассо
тӣн̣ичатта̄ри напум̣саке-.
йомхисавибхаттӣнам̣ тичатуннам̣ йатха̄ккамам̣тӣн̣и чатта̄ри хонти напум̣саке; тӣн̣и, чатта̄ри.
пуме тайочатта̄ро-.
йомхи савибхаттӣнам̣ тичатуннам̣ тайочатта̄ро хонти йатха̄ккамам̣ пуллин̇ге; тайо, чатта̄ро.
чатурова̄ ¶ чатусса-.
чатусаддасса савибхаттисса йомбхи чатуро ва̄ хоти пуллин̇ге; чатуро джана̄ сам̣видха̄йа; катхам̣? чатуро нимиттена̄ддаса̄синти лин̇гавипалла̄са̄.
майамасма̄мхасса-.
йейа̄свамхасса савибхаттиссаасма̄кам̣мамам̣ хонти ва̄ йатха̄ккамам̣; асма̄кам̣, амха̄кам̣; мамам̣, мама.
симбхахам̣-.
симхи амхасса савибхаттисса ахам̣ хоти; ахам̣.
тумхасса тувам̣твамамхи ча-.
амхӣ симхи ча тухмасса савибхаттисса тувам̣твам̣ хонти йатха̄ккамам̣; тувам̣, твам̣.
тайа̄тайӣнам̣ твам̣ ва̄ тасса-.
тумхассатайа̄тайӣнам̣ така̄рассатва хоти ва̄; твайа̄, тайа̄; твайи, тайи.
сма̄мхи твамха̄-.
сма̄мхи тумхасса савибхаттисса твамха̄ хоти ва̄; патта̄ ниссам̣сайам̣ [ ] твамха̄–-ва̄твева-твайа̄.
нтантунам̣ ¶ нто йомхи пат̣хаме-.
пат̣хаме йомхи нтантунам̣ савибхаттинам̣ нто ичча̄десо ва̄ хоти; гаччханто, гаччханта̄; гун̣аванто, гун̣аванта̄.
там̣ намхи-.
намхи нтантунам̣ савибхаттинам̣ там̣ ва̄ хоти; гаччхатам̣, гаччханта̄нам̣; гун̣аватам̣, гун̣аванта̄нам̣.
тота̄тита̄ сасма̄смим̣на̄су-.
са̄дисунтантунам̣ савибхаттинам̣ тота̄тита̄ хонти ва̄ йатха̄ккамам̣; гаччхато, гаччхантасса; гун̣авато, гун̣авантасса; гаччхата̄, гаччхантамха̄; гун̣авата̄, гун̣авантамха̄; гаччхати, гаччханте;гун̣авати, гун̣аванте; гаччхата̄, гаччхантена; гун̣авата̄, гун̣авантена.
т̣ат̣а̄ам̣ ге-.
ге паре нтантунам̣ савибхаттӣнам̣ т̣ат̣а̄ам̣ ичча̄деса̄ хонти; бхо гаччха, бхо гаччха̄, бхока гаччхам̣; бхо гун̣ава, бхо гун̣ава̄, бхо гун̣авам̣.
йомхи ¶ двиннам̣ дувен̃че-.
йомхи двисса савибхаттисса дуведве хонти паччекам̣; дуве, две.
дувиннам̣ намхи ва̄-.
намхи двисса савибхаттисса дувиннам̣ хоти ва̄; дувиннам̣, двиннам̣.
ра̄джасса ран̃н̃ам̣-.
намхи ра̄джасаддассасавибхаттиссаран̃н̃ам̣ хоти ва̄; ран̃н̃ам̣, раджа̄нам̣
на̄сма̄су ран̃н̃а̄-.
на̄сма̄су ра̄джасса савибхаттиссаран̃н̃а̄ хоти, ран̃н̃а̄ катам̣, ран̃н̃а̄ниссат̣ам̣.
ран̃н̃оран̃н̃ассара̄джино се-.
се ра̄джасса савибхаттисса ран̃н̃оран̃н̃ассара̄джино хонтӣ; ран̃н̃о, ран̃н̃асса, ра̄джино.
смимхи ран̃н̃ера̄джини-.
смимхи ра̄джасса савибхаттисса ран̃н̃ера̄джини хонти; ран̃н̃е,ра̄джини.
сама̄се ва̄-.
сама̄сависайе ете а̄деса̄ ра̄джассава̄ хонти; ка̄сиран̃н̃а̄, ка̄сира̄джена; ка̄сиран̃н̃а̄, ка̄сира̄джасма̄; ка̄сиран̃н̃о, ка̄сира̄джасса; ка̄сиран̃н̃е, ка̄сира̄дже.
смимхи ¶ тумха̄мха̄нам̣тайимайи-.
смимхи тумхаамхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ тайимайи хонти йатха̄ккамам̣; тайи,майайи.
амхи там̣мам̣тавам̣мамам̣-.
амхи тумхаамхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ там̣мам̣тавам̣мамам̣ хонти йатха̄ккамам̣; там̣, мам̣, тавам̣, мамам̣.
на̄сма̄сутайа̄майа̄-.
на̄сма̄су тумхаамхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ тайа̄майа̄ хонти йатха̄ккамам̣; тайа̄ катам̣, майа̄ катам̣; тайа̄ ниссат̣ам̣, майа̄ ниссат̣ам̣.
тавамаматуйхам̣майхам̣ се-.
сетумхаамхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ тавамаматуйхам̣майхам̣ хонти йатха̄ккамам̣; тава, туйхам̣; мама,майхам̣.
н̇ам̣н̇акам̣ намхи-.
намхи тумхаамхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ н̇ам̣н̇а̄кам̣ хонти паччекам̣; тумхам̣, тумха̄кам̣, амхам̣, амха̄кам̣–-йатха̄сан̇кхйаматра на виваччхате.
дутийе ¶ йомхи ва̄-.
тумхаамхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ паччекам̣ н̇ам̣н̇а̄кам̣ ва̄ хонти йомхи дутийе; тумхам̣’тумха̄кам̣, тумхе; амхам̣,амха̄кам̣,амхе.
апа̄да̄до падатекава̄кйе-.
идамадхикатам̣ ведитаббам̣; паджджате’ненаттхоти-падам̣, сйа̄дйантам̣ тйа̄дйа̄нтан̃ча; падасамӯхо ва̄кйам̣.
йонам̣хисвапан̃чамйа̄ воно-.
апан̃чамийа̄ йонам̣хисвапа̄да̄до ваттама̄на̄нам̣ падасма̄ паресам̣ екава̄кйе т̣хита̄нам̣ тумхаамхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ во но хонти ва̄ йатха̄ккамам̣; тит̣т̣хатха во, тит̣т̣хатха тумхе; тит̣т̣ха̄ма но, тит̣т̣ха̄ма майам̣; пассати во, пассати тумхе; пассати но, пассатиамхе; дӣйате во, дӣйате тумхам̣; дӣйате но,
дӣйате ¶ амхам̣; дханам̣ во, дханам̣ тумхам̣; дханам̣ но, дханам̣ амхам̣; катам̣ во, катам̣ тумхехи; катам̣ но, катам̣ амхехи–-апан̃чамйа̄ти-ким̣?ниссат̣ам̣ тумхехи, ниссат̣ам̣ амхехи; апа̄да̄дотвева
‘‘балан̃ча бхиккхӯнамануппадиннам̣,
тумхехи пун̃н̃ам̣ пасутам̣ анаппакам̣’’;
падатотвева- тумхе тит̣т̣хатха; екава̄кйетвева- девадатто тит̣т̣хати га̄ме, тумхе тит̣т̣хатханагаре; савибхаттӣнам̣твева- арахати дхаммо тумха̄динам̣; арахати дхаммо амха̄диса̄нам̣.
теме на̄се-.
на̄мхи се ча апа̄да̄до ваттама̄на̄нам̣ падасма̄ паресам̣ ека ва̄кйе т̣хита̄нам̣ тумхаамбхасадда̄нам̣ савибхаттӣнам̣ теме ва̄ хонти йатха̄ккамам̣; катам̣ те, катам̣ тайа̄; катам̣ме, катам̣ майа̄; дӣйате те, дӣйате тава; дӣйате ме, дӣйайате мама; дханам̣ те, дханам̣ме, дханам̣ мама.
анва̄десе-.
катхита̄нукатханависайе тумхаамхасадда̄нама̄деса̄ ниччам̣ бхаванти пунаббидха̄на̄; га̄мо тумхам̣ париггахо, атхо джанападо во париггахо.
сапубба̄ пат̣хаманта̄ ва̄-.
виджджама̄напуббасма̄ ¶ пат̣хаманта̄ паресам̣ тумхаамхасадда̄нама̄ деса̄ ва̄ хонти анва̄десе’пи; га̄ме пат̣о тумха̄кам̣, атхо нагаре камбало во; атхо нагаре камбало тумха̄кам̣; сапубба̄ти-ким̣? пат̣о тумха̄кам̣, атхо камбало во; пат̣ха манта̄ти-ким̣-пат̣о нагаре тумха̄кам̣, атхо камбало га̄ме во.
на вава̄ха̄хевайоге-.
ча̄дӣхи йоге тумхаамхасадда̄нама̄деса̄ на хонти; га̄мо тава ча париггахо, мама ча париггахо; га̄мо тава ва̄ париггахо, мама ва̄ париггахо; га̄мо таваха париггахо, мамаха париггахо; га̄мо тава̄ха париггахо, мама̄ха паригга хо; га̄ма̄ тавева париггахо, мамева париггахо; евам̣ саббаттха уда̄хараритаббам̣–-йогети ким̣? га̄моча те париггахо, нагаран̃ча ме париггахо.
дассанаттхена̄лочане-.
дассанаттхесу а̄лочанаваджджитесу пайуджджама̄несу тумха амхасадда̄нама̄деса̄ на хонти; га̄мо тумхе уддисса̄гато, га̄мо амхе уддисса̄гато–-ана̄лочанети-ким̣? га̄мо во а̄ловети, га̄мо но а̄лочети.
а̄мантан̣ам̣ ¶ пуббамасантам̣ва-.
а̄мантан̣ам̣ пуббамавиджджама̄нам̣ вийа хоти тумхаамхасадда̄на ма̄десависайе; девадатта тава париггахо–-а̄мантан̣антиким̣? камбало те париггахо; пуббанти-ким̣?’майетам̣ сабба маккха̄там̣ тумха̄кам̣ двиджапун̇гава̄’ парасса хи [ ] авиджджама̄нанта̄ апа̄да̄доти-пат̣иседхона сийа̄? ива̄ти-ким̣? саванам̣[ ] йатха̄ сийа̄.
на са̄ман̃н̃авачанамекаттхе-.
сама̄на̄дхикаран̣е парато са̄ман̃н̃авачанама̄мантан̣амасантам̣ вийа на хоти; ма̄н̣авака джат̣илака тепариггахо–-парасса̄ виджджама̄натте’пи пуббарӯпамупа̄да̄йа̄десо хоти; са̄ман̃н̃а вачананти-ким̣? девадатта ма̄н̣авака тава париггахо; екаттхетиким̣? девадатта йан̃н̃адатта тумхам̣ париггахо.
бахусу ¶ ва̄-.
бахусу ваттама̄нама̄мантан̣ам̣ са̄ман̃н̃авачанамекаттхе авиджджама̄нам̣ вийа ва̄ на хоти; бра̄хман̣а̄ гун̣аванто тумха̄кам̣ париггахо; бра̄хман̣а̄ гун̣аванто во париггахо.
ити моггалла̄не вйа̄каран̣е вуттийам̣ сйа̄дикан̣д̣о дутийо.
сйа̄ди ¶ сйа̄динекаттхам̣-.
сйа̄дйантам̣ сйа̄дйа̄нтена сахекаттхам̣ хотӣти-идамадхикатам̣ ведитаббам̣; со ча бхиннаттха̄намекаттхибха̄во сама̄соти вуччате.
асам̣кхйам̣ ¶ вибхаттисампаттисамӣпаса̄калйа̄бха̄вайатха̄ паччха̄йугападаттхе-.
асам̣кхйам̣ сййа̄дйантам̣ вибхатйа̄дӣнаматтхе ваттама̄нам̣ сйа̄дйантена сахекаттхам̣ бхавати; таттха вибхатйаттхе та̄ва-иттхису катха̄ паватта̄ адхиттхи–-сампатти двидха̄ аттасампатти самиддхи часампаннам̣ брахмам̣ сабрахмам̣, личчхавӣнам̣; самиддхи бхиккха̄нам̣ субхиккхам̣. самӣпе-кумбхасса самӣпамупакумбхам̣–-са̄калйе-сатин̣амаджджхо харати; са̄ггйадхӣте–-абха̄во самбандхибхеда̄ бахувидхо; татра иддха̄бха̄ве-вигата̄ иддхи саддика̄нам̣ дуссаддикам̣; аттха̄бха̄ве-абха̄во маккхика̄нам̣ ниммаккхикам̣; атиккама̄бха̄ве-атигата̄ни тин̣а̄ни ниттин̣ам̣; сампата̄бха̄ве-атигатам̣ лахупа̄пуран̣ам̣ ати лахупа̄пуран̣ам̣; лахупа̄пуран̣асса на̄йамупабхогака̄лоти аттхо. йайатха̄ттхо’некавидхо; татра йоггата̄йам̣-анурӯпам̣ сурӯпо вахати; виччха̄йам̣ -анваддхама̄сам̣; аттха̄нативаттийам̣- йатха̄сатти; садисатте- садисо кикхийа̄[ ] сакикхи; а̄нупуббийам̣- ануджет̣т̣хам̣; паччха̄ттхе [ -]ануратхам̣; йугападаттхе-сачаккам̣ нидхи.
йатха̄ ¶ на тулйе-.
йатха̄саддотулйаттхе ваттама̄но сйа̄дйантена сахекаттхо на бхавати; йатха̄ девадатто татха̄ йан̃н̃адатто.
йа̄ва̄вадха̄ран̣е-.
йа̄васаддо’вадха̄ран̣е ваттама̄но сйа̄дйантена сахекаттхо бхавати; авадха̄ран̣аметтаката̄ париччхедо; йа̄ва̄маттам̣ бра̄хман̣е а̄мантайа; йа̄ваджӣвам̣–-авадха̄ран̣ети-ким̣, йа̄ва диннам̣та̄ва бхуттам̣ на̄вадха̄райа̄ми киттакам̣ майа̄ бхуттанти.
паййапа̄бахитиропурепаччха̄ва̄ пан̃чамйа̄-.
париа̄дайо ван̃чамйантена сахекаттха̄ хонти ва̄; пари паббатам̣ васси дево, парипаббата̄; апапаббатам̣ васси дево, апа паббата̄; а̄па̄т̣алипуттам̣ вассидево, а̄па̄т̣алипутта̄; бахига̄мам̣, бахига̄ма̄; тиропаббатам̣, тиропаббата̄; пуребхаттам̣, пуребхатта̄; паччха̄бхаттам̣, паччха̄бхатта̄–-вета̄дхика̄ро
самӣпа̄йа̄месвану-. ¶
анусаддо са̄мӣпйе а̄йа̄ме ча ваттама̄но сйа̄дйантена сахекаттхо хотӣ ва̄; ануванамасани гата̄; ануган̇гам̣ ба̄ра̄н̣асӣ–-самӣпа̄йа̄месвити-ким̣, руккхаманувиджджотате виджджу.
тит̣т̣хагва̄дини-.
тит̣т̣хагуппабхутӣни, екаттхибха̄вависайе нипа̄тӣйанте;’тит̣т̣хантӣ га̄во йасмим̣ ка̄ле’тит̣т̣хагу, ка̄ло; вахаггу, ка̄ло; а̄йатигавам̣, кхалейавам̣, лӯнайавам̣, лӯйама̄найавамичча̄ди–-вйанто’петтха; кеса̄кеси; дан̣д̣а̄дан̣д̣и–-татха̄ вела̄ппабха̄ванаттхо’пи; па̄то наха̄нам̣ па̄танаха̄нам̣; са̄йам̣ наха̄нам̣ са̄йанаха̄нам̣; па̄така̄лам̣, са̄йака̄лам̣; па̄тамегхам̣, са̄йамегхам̣; па̄тамаггам̣, са̄йамаггам̣.
орепарипат̣ипа̄ремаджджхехет̣худдха̄дхонто ¶ ва̄ чхат̣т̣хӣйа̄-.
ора̄дайо садда̄ чхат̣т̣хийантена сахекаттха̄ ва̄ хонти; ека̄рантаттам̣ нипа̄танато–-ореган̇гам̣; упарисикхарам̣; пат̣и сотам̣; па̄рейамунам̣; маджджхеган̇гам̣; хет̣т̣ха̄па̄са̄дам̣; уддхаган̇гам̣; адхоган̇гам̣; антопа̄са̄дам̣–-пуна ва̄видха̄на̄ ган̇га̄орамичча̄ дипи хоти.
там̣ ¶ напум̣сакам̣-.
йадетаматаккантамекаттхам̣ там̣ напум̣сакалин̇гам̣ ведитаббам̣; татха̄ вевода̄хат̣ам̣; ва̄ квачи бахула̄дхика̄ра̄–-йатха̄парисам̣, йатха̄ париса̄йа; сака̄йа сака̄йа париса̄йа̄ти аттхо.
ама̄ди-.
ама̄дисйа̄дйантам̣ сйа̄дйа̄нтена саха бахуламекаттхам̣ хоти;’га̄мам̣ гато’ га̄магато;’мухуттам̣ сукхам̣’ мухуттасукхам̣. вуттийе вопападасама̄се-кумбхака̄ро; сапа̄ко; тантава̄йо; чара̄ харо–-нтама̄нактавантухи ва̄кйамева; дхаммам̣ сун̣анто; дхаммам̣ сун̣ама̄но; оданам̣ бхуттава̄.’
ран̃н̃а̄ хато’ ра̄джахато;’асина̄ чхинно’ асиччхинно; питусадисо; питусамо; сукхасахагатам̣;’дадхина̄ упаситтам̣ бходжанам̣’дадхибходжанам̣;’гул̣ена миссо одано’ гул̣одано. вутти паденевопаситта̄дикрийа̄йа̄кхйа̄панато наттха̄йуттаттхата̄.
квави ¶ вуттийева; ураго па̄дапо–-квави ва̄кйамева; пхарасуна̄ чхиннава̄; дассанена паха̄табба̄.’
буддхассадеййам̣’ буддхадеййам̣;’йӯпа̄йа да̄ру’ йӯпада̄ру;’раджана̄йа дон̣и’ раджанадон̣и; идха на хоти-сан̇гхасса да̄таббам̣–-катхам̣, етадаттхо етадаттханти-ан̃н̃ападаттхе бхависсати.’
саварехи бхайам̣’ саварабхайам̣; га̄маниггато, метхуна̄пето. квачи вуттийева; каммаджам̣, читтаджам̣–-идха на хоти-руккха̄ патито.’
ран̃н̃о ¶ пурисо’ ра̄джапурисо–-бахула̄дхика̄ра̄ нтама̄на ниддха̄рийапӯран̣абха̄ватиттаттхехи на хоти; мама̄нукуббам̣; мама̄ну курума̄но; гуннам̣ кан̣ха̄ сампаннакхӣратама̄; сисса̄нам̣ пан̃чамо; пат̣асса сукката̄–-квачи хотева; ваттама̄наса̄мӣпйам̣–-катхам̣ бра̄хман̣асса сукка̄ данта̄ти-са̄пеккхата̄йа на хоти–-идха панахотева чанданагандхо; надӣгхосо; кан̃н̃а̄рӯпам̣; ка̄йасампхассо?пхаларасоти [ –-]пхала̄нам̣титто; пхала̄нама̄сито[ ] пхала̄нам̣ сухито; бра̄хман̣ассौччам̣ геханти; са̄пеккха та̄йа на хоти–-ран̃н̃опа̄т̣алипуттакассадхананти–-дхана самбандхе чхат̣т̣хӣти па̄т̣алипуттакैнасамбандха̄бха̄ва̄ нахессати; ран̃н̃о’гова ассо ча пурисо ча̄’ти бхӣннаттхата̄йам̣ [ ] ва̄кйа мева–-’ран̃н̃о гава̄ссапуриса̄ ра̄джагава̄ссапуриса̄ти вутти хотевекаттхибха̄ве.’да̄несон̣д̣о’ да̄насон̣д̣о; дхаммарато; да̄набхирато–-квачивуттийева; куччхисайо; тхалат̣т̣хо; пан̇каджам̣; сарорухам̣ идха на хоти бходжане маттан̃н̃ута̄; индрийесу гуттадва̄рата̄; а̄сане нисинно а̄сане нисӣдитаббам̣.
висесанамекаттхена-. ¶
висесанам̣ сйа̄дйантам̣ висессена сйа̄дйа̄нтена сама̄на̄дхикаран̣енасахекаттхам̣ хоти;’нӣлан̃ча там̣ уппалан̃че’ти нилуппалам̣,’чхиннан̃ча там̣ парӯл̣хан̃че’ти чхиннапарӯл̣хам̣; саттхива саттхӣ,’саттхӣ ча са̄са̄ма̄ че’ти саттхиса̄ма̄; сӣхова сӣхо,’муни ча сосӣхо ва̄’тимунисӣхо;’сӣламева дханам̣’ сӣладханам̣–-кчи ва̄кйамева, пун̣н̣о манта̄н̣ипутто; читто гахапати.–-квачи вуттийева; кан̣хасаппо; лохитаса̄ли. висесананти-ким̣? таччхако саппо. екаттхенети-ким̣? ка̄л̣амха̄ ан̃н̃о–-катхам̣, патта джӣвико а̄паннаджӣвико[ ] ма̄саджа̄тоти-ан̃н̃ападаттхе бхависсати.
нан̃а-. ¶
нан̃иччетам̣ сйа̄дйантам̣ сйа̄дйантена сахекаттхам̣ хоти; на бра̄хман̣о абра̄хман̣о–-бахула̄дхика̄рато асаматтхехипи кехичи хоти; апунагеййа̄, га̄тха̄–-анока̄сам̣ ка̄ретва̄ амӯла̄мӯлам̣ гантва̄–-ӣсакал̣а̄ро ӣсапин̇галоти-сйа̄ди сйа̄динекаттханти сама̄со; ва̄кйамева ва̄типпасан̇га̄бха̄ва̄.
купа̄дайо ¶ ниччамасйа̄дивидхимхи-.
кусаддо па̄дайо ча сйа̄дйантена сахекаттха̄ хонти ниччам̣ сйадивидхивисайато’н̃н̃аттха;’куччхито бра̄хман̣о’ кубра̄хман̣о,’ӣсакам̣ ун̣хам̣’ кадун̣хам̣; пана̄йако, абхисеко, пакариттва̄, пакатам̣, дуппурисо, дуккатам̣, супурисо, сукатам̣, абхиттхутам̣, атиттхутам̣, а̄кал̣а̄ро, а̄баддхо. па̄дайо гата̄дйаттхе пат̣хама̄йа()’ пагато а̄чарийо’ па̄чарийо; пантева̄сӣ–-ачча̄дайо канта̄дйаттхе дутийа̄йа;()’атикканто мача’матиман̃чо; атима̄ло. ава̄дайо кут̣т̣ха̄дйаттхе татийа̄йа;()’авакут̣т̣хам̣ кокила̄йа вана’мавакокилам̣; авамайайӯрам̣. парийа̄дайо гила̄на̄дйаттхе чатуттхийа̄; ()’паригила но’джджхена̄йа’ парийаджджхено–-нйа̄дайо канна̄дйаттхе пан̃чамийа̄()’никкхантокосамбийа̄’ никкосамби–-асйа̄дивидхимхӣти ким̣руккхампати виджджотате.
чӣ ¶ крийаттхехи-.
чӣппаччайанто крийаттхехи сйадйантехи сахекаттхо хоти; малинӣ карийа.
бхусана̄дара̄на̄даресвалам̣са̄са̄-.
бхусана̄дисваттхесвалама̄дайо садда̄ крийа̄ттхехи сйа̄дйантехи сахекаттха̄ хонти; алам̣карийа; саккачча; асаккачча–-бхусана̄дӣсӯти-ким̣? алам̣ бхутва̄ гато; саккатва̄ гато; асаккатва̄ гато; парийаттам̣ собханамасобхананти аттхо.
ан̃н̃е ¶ ча-.
ан̃н̃е ча садда̄ крийаттхехи сйа̄дйантехи саха бахуламекаттха̄ бхаванти; пуробхуйа; тиробхуйа;тирокарийа; урасикарийа; манасикарийа; маджджхекарийа; тун̣хибхуйа.
ва̄некан̃н̃аттхе-.
анекам̣ сйа̄дйантаман̃н̃асса падассаттхе екаттхам̣ ва̄ хоти; бахӯни дхана̄ни йассасо’бахудхано;’ламба̄ кан̣н̣а̄ йасса со’ ламбакан̣н̣о;’ваджирам̣ па̄н̣имхи йассасо’йам̣’ ваджирапа̄н̣и;’матта̄бахаво ма̄тан̇га̄ еттха’ маттабахума̄тан̇гам̣, ванам̣;’а̄рӯл̣хо ва̄наройам̣ руккхам̣ со’ а̄рӯл̣хава̄наро;’джита̄ни индрийа̄ни йенасо’ джитиндрийо;’диннам̣ бходжанам̣ йассасо’ диннабходжано;’апагатам̣ ка̄л̣акам̣ йасма̄ пат̣а̄ со’йа’ мапагатака̄л̣ако;’упагата̄даса йесам̣ те’ упадаса̄; а̄саннадаса̄; адӯрадаса̄? адхика даса̄;’тайо ¶ даса парима̄н̣амесам̣) тидаса̄–-катхам̣, дасасаддосам̣ кхйа̄не ваттате парима̄н̣асаддасаннидха̄на̄, йатха̄-пан̃чапарима̄н̣а месам̣’ пан̃чака̄ сакун̣а̄ти; две ва̄ тайо ва̄парима̄н̣амеса’дваттайо;ва̄саддаттхе ва̄-’ве ва̄ тайо ва̄’ дваттайо–-’даккхин̣асса̄ ча пуббасса̄ ча диса̄йа йадантара̄л̣ам̣’ даккхин̣апубба̄, дина̄;’даккхин̣а̄ васа̄ пубба̄ ча̄’ти ва̄;’саха путтена̄гато’ сапутто саломако, виджджама̄наломакоти аттхо евам̣ сапаккхако; аттхикхӣра̄, бра̄хман̣ити-аттхисаддо виджджама̄наттхе нипа̄то–-квачи гататтхата̄йа падантара̄намаппайого, кан̣т̣хат̣т̣ха̄ ка̄л̣а̄ асса кан̣т̣хека̄л̣о; [ ] от̣т̣хамукхамича мукхамассаот̣т̣хамукхо; кесасан̇гха̄то чӯл̣а̄ асса кесачӯл̣о; суван̣н̣авика̄ро алан̇ка̄ро ассасуван̣н̣а̄лан̇ка̄ро;’ папатитам̣ пан̣н̣амасса’ папатитапан̣н̣о, папан̣н̣о;’авиджджама̄на̄ путта̄ асса’ авиджджама̄напутто;’на санти путта̄ асса’ апутто–-квачи на хотипан̃чабхуттаванто асса, бха̄туно путто асса аттхити бахула̄дхика̄рато.
таттха ¶ гахетва̄ тена пахаритва̄ йуддхе сарӯпам̣-.
саттамйантам̣ татийантан̃ча сарӯпаманекам̣ таттха гахетва̄ тена пахаритва̄ йуддхе’н̃н̃ападаттхе екаттхам̣ ва̄ хоти;’кесесу ча кесесу ча гахетва̄ йуддхампаваттам̣’ кеса̄кеси;’дан̣д̣ехи ча дан̣д̣ехи ча пахаритва̄ йуддхампаваттам̣’ дан̣д̣а̄дан̣д̣и; мут̣т̣ха̄мут̣т̣хи ‘‘чи вӣти ха̄ре’ти. чи сама̄санто [’]чисми. нтйа̄ка̄ро–-таттха тенети-ким̣? ка̄йадва ка̄йадва [ ] гахетва̄ йуддхам̣ паваттам̣; гахетва̄ пахаритва̄ти- ким̣? ратхе ча ратхе ча т̣хатва̄ йуддхам̣паваттам̣; йуддхетиким̣? хаттхе ча хаттхе ча гахетва̄ сакхйам̣ пачаттам̣; сарӯпантиким̣? дан̣д̣ехи ча мусалехича пахаритва̄ йуддхам̣ паваттам̣.
чаттхе-.
анекам̣ ¶ сйа̄дйантам̣ чаттхе екаттхам̣ ва̄ бхавати–-самуччайо’н̣ва̄чайо итарӣтарайого сама̄ха̄ро ча часаддаттха̄, таттха самуччайа̄н̣ва̄чайесу некаттхибха̄во самбхавати- тесу хи самуччайо ан̃н̃аман̃н̃анирапеккха̄наматтаппадха̄на̄нам̣ каттхачи крийа̄висесе чӣйама̄ната̄-йатха̄-дхаве ча кхадире ча пала̄се ча чхинда̄ти; анва̄чайова йаттхеко падха̄набха̄вена видхийате апаро чагун̣абха̄вена-йатха̄-бхиккхам̣ чара га̄во ва̄найети–-итаран̃чайайа ту самбхавати, тесу хи ан̃н̃аман̃н̃аса̄пеккха̄намава йавабхеда̄нугато итарӣтарайого- йатха̄- са̄рипуттамоггалла̄на̄тиасса̄вайаваппадха̄натта̄ бахувачанамева; ан̃н̃аман̃н̃а са̄пеккха̄намева тирохита̄вайавабхедо самуда̄йаппадха̄но сама̄ха̄ро-йатха̄-чхаттупа̄хананти-асса пана самуда̄йаппадха̄натта̄ екавачанамева; те ча сама̄ха̄рӣтарӣтарайога̄ бахулам̣ видха̄на̄ нийатависайа̄йева хонти, татра̄йам̣ висайавибха̄го нирутти пит̣ака̄гато.
па̄н̣итурийайоггасенан̇га̄нам̣; ¶ ниччаверӣнам̣; сам̣кхйа̄пари ма̄н̣асан̃н̃а̄нам̣; кхуддаджантука̄нам̣; пачанаваддха̄ла̄нам̣; чаран̣аса̄дха̄ран̣а̄нам̣; екджха̄йанапа̄вачана̄нам̣; лин̇гависеса̄нам̣; вивидхавируддха̄нам̣; диса̄нам̣; надӣнан̃ча; ниччам̣ сама̄ха̄рекаттхам̣ бхавати.
тин̣аруккхапасусакун̣адханадхан̃н̃авйан̃джанаджанапада̄нам̣ва̄ ан̃н̃е самитарӣтарайогова.
па̄н̣йан̇га̄нам̣–-чаккхусотам̣; мукхана̄сика; ханугӣвам̣; чхави мам̣салохитам̣; на̄марӯпам̣; джара̄маран̣ам̣;–-турийан̇га̄нам̣–-аласата̄л̣амбарам̣;мураджагомукхам̣; сам̣кхадеддхимам̣; [ ] маддавикапа̄н̣авикам̣; гӣтава̄датам̣?саммата̄л̣ам̣–-йогган̇га̄нам̣–-пха̄лапа̄чанам̣; йуганан̇галам̣–-сенан̇га̄нам̣–-асисаттитомарапин̣д̣ам̣;[ ] асичаммам̣; бӣл̣а̄рамӯсикам̣; ка̄колӯкам̣; на̄гасупан̣н̣ам̣–-сам̣кхйа̄парима̄н̣а сан̃н̃а̄нам̣–-екакадукам̣, дукатикам̣; тикачатуккам̣, чатуккапан̃чакам̣; дасека̄дасакам̣ –- кхуддаджантука̄нам̣–-кӣт̣апат̣ан̇гам̣; куттхакипилликам̣; д̣ам̣самакасам̣; маккхикакипилликам̣–-паванаваддха̄ла̄нам̣–-орарабгикасукарикам̣; са̄кунтикама̄гавикам̣;сапа̄каваддха̄лам̣;вена
ратхака̄рам̣; ¶ пуккусачхавад̣а̄хакам̣–-чаран̣аса̄дха̄ран̣а̄нам̣–-атисабха̄радва̄джам̣; кат̣хака̄ла̄пам̣; сӣлапан̃н̃а̄н̣ам̣; саматхавипассанам̣; виджджа̄чаран̣ам̣–-екаджджха̄йанапа̄вачана̄нам̣–-дӣгхамаджджхимам̣; екуттарасам̣йуттакам̣; кхандхакавибхан̇гам̣–-лин̇гависеса̄нам̣–-иттхипумам̣; да̄сида̄сам̣; чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄напаччайабхесаджджапарариккха̄рам̣; тин̣акат̣т̣хаса̄кха̄пала̄сам̣; ‘‘ла̄бхӣ хоти чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄напаччайабхесаджджапариккха̄ра̄на‘‘нтипи диссати–-вивидхавируддха̄нам̣–-кусала̄кусалам̣; са̄ваджджа̄наваджджам̣; хӣнаппан̣итам̣; кан̣бхасуккам̣; чхекапа̄пакам̣; адхаруттарам̣–-диса̄нам̣–-пубба̄парам̣; даккхин̣уттарам̣; пуббадаккхин̣ам̣; пуббуттарам̣; апара даккхин̣ам̣; апаруттарам̣–-надӣнам̣–-ган̇га̄йамунам̣, махӣсарабху.
тин̣ависеса̄нам̣–-ка̄сакусам̣, ка̄сакуса̄; усӣрабӣран̣ам̣, усӣ рабӣран̣а̄; муджабаббаджам̣, мун̃джабаббаджа̄–-руккхавасеса̄нам̣–-кхадирапала̄сам̣, кхадирапала̄са̄; дхава̄ссакан̣н̣ам̣, дхава̄ссакан̣н̣а̄; пилаккханигродхам̣, пилаккханагродха̄; ассаттхакапиттханам̣, ассаттха капиттхана̄; са̄каса̄лам̣, са̄каса̄ла̄–-пасувисеса̄нам̣–-гаджа гаваджам̣,гаджагаваджа̄; говахисам̣, гомахиса̄;ен̣еййагомахисам̣, ен̣еййагомахиса̄; ен̣еййавара̄хам̣, ен̣еййавара̄ха̄; адже
л̣акам̣, ¶ аджел̣ака̄; куккурасӯкарам̣, куккурасӯкара̄; хаттхигава̄сса вал̣авам̣, хаттхигава̄ссавал̣ава̄–-сакун̣ависеса̄нам̣–-хам̣сабала̄вам̣, хам̣сабала̄ва̄; ка̄ран̣д̣ававаккава̄кам̣, ка̄ран̣д̣ававаккава̄ка̄; бакабала̄кам̣, бакабала̄ка̄–-дхана̄нам̣–-хиран̃н̃асуван̣н̣ам̣, хиран̃н̃а суван̣н̣а̄;ман̣исам̣кхамутта̄вепхапхарийам̣, ман̣исам̣кхамутта̄вел̣урийа̄; джа̄тарӯпараджатам̣, джа̄тарӯпараджата̄–-дхан̃н̃а̄нам̣–-са̄лийавакам̣, са̄лийавака̄; тиламуггама̄сам̣, тиламаггама̄са̄; ниппха̄вакулаттхам̣, ниппха̄вакулаттха̄–-бйан̃джана̄нам̣–-са̄касувам̣, са̄касува̄; габйама̄хисам̣, габйама̄хиса̄; ен̣еййава̄ра̄хам̣, ен̣еййава̄ра̄ха̄; мигама̄йӯрам̣, мигама̄йӯра̄–-джанапада̄нам̣–ка̄сикосалам̣, ка̄сикосала̄; ваджджималлам̣, ваджджималла̄; четивӣсам̣, четивӣса̄; маччхасурасенам̣, маччхасӯрасена̄; курупан̃ча̄лам̣, курупан̃ча̄ла̄.
итарӣтарайого-йатха̄-вандимасӯрийа̄, саман̣абра̄хман̣а̄, ма̄та̄питаро, ичча̄ди, етасмим̣ екаттхибха̄вакан̣д̣е йам̣ вуттам̣ пуббам̣ тадева пуббам̣ нипатати кама̄тиккаме пайоджана̄бха̄ва̄ квави випалла̄со’пи хоти бахула̄дхика̄рато.’ данта̄нам̣ ра̄джа̄’ ра̄джаданто. каттхачи камампаччана̄дара̄ пуббака̄ласса̄пи паранипа̄то. литтава̄сито, наггамусито, ситтасаммат̣т̣хо, бхат̣т̣халун̃чито–-чаттхе йадекаттхам̣ таттха кечи пуббападам̣ бахудха̄ нийаменти тадиха вйабхива̄радассана̄ на вуттанти дат̣т̣хаббам̣.
сама̄ха̄ре ¶ сапум̣сакам̣-.
ваттхе сама̄ха̄ре йадекаттхам̣ таннапум̣сакалин̇гамхавати; татха̄ вевода̄хат̣ам̣–-каттхачи на хоти сабха̄париса̄йа̄ти н̃а̄пака̄; а̄дхи паччапарива̄ро; чхандапа̄рисуддхи; пат̣исандхиппаваттийам̣.
сам̣кхйа̄ди-.
екаттхе ¶ сама̄ха̄ре сам̣кхйа̄ди напум̣сакалин̇гамбхавати; пан̃чагавам̣; чатуппатхам̣–-сама̄ха̄рассекатта̄ екавачанамева хоти; сама̄ха̄ретвева-пан̃чакапа̄ло, пӯво; типутто.
квачекаттан̃ча чхат̣т̣хийа̄-.
чхат̣т̣хийекаттхе квачи напум̣сакаттам̣ хотекаттан̃ча;’салабха̄нам̣ чха̄йа̄’ салахаччха̄йам̣; евам̣’сакунта̄нам̣ чха̄йа̄’ сакунтаччха̄йам̣;
па̄са̄даччха̄йайам̣, ¶ па̄са̄даччха̄йайа̄; гхараччха̄йайам̣, гхараччха̄йа̄. аманусса̄ сабха̄йа напум̣сакекаттамбхавати; брахмасабхам̣; девасабхам̣; индасабхам̣; йаккхасабхам̣; сарабхасабхам̣–-мануссасабха̄йам̣–-кхаттийасабха̄, ра̄джасабха̄ иччевама̄ди–-квачӣти ким̣?ра̄джапурисо.
сйа̄дису рассо-.
напум̣саке ваттама̄насса рассо хоти сйа̄дису; салабхаччха̄йам̣–-сйа̄дисӯти-ким̣?салабхаччха̄йе.
гхапасса̄нтасса̄ппадха̄насса-. ¶
антабхутасса̄ппадха̄нассагхапассасйа̄дисурассохоти; бахума̄ло, посо; никкосамби; атива̄мору–-антасса̄ти-ким̣? кан̃н̃а̄пийо; аппадха̄насса̄ти-ким̣? ра̄джакума̄рӣ; брахмабандхӯ.
госсу-.
антабхутасса̄ппадха̄насса госса сйа̄дису у хоти; читтагу–-аппадха̄насса̄твева - суго;антасса̄твечагокулам̣.
иттхийаматва̄-.
иттхийам̣ ваттама̄нато ака̄рантато на̄масма̄ а̄ппаччайо хоти, дхаммадинна̄.
нада̄дито ¶ н̣д̣ӣ-.
нада̄дӣхи иттхийам̣ н̣д̣ӣппаччайо хоти; надӣ, махӣ, кума̄рӣ, тарун̣ӣ, ва̄рун̣ӣ, готамӣ.
гото ва̄().
га̄вӣ, го; а̄катиган̣о’йам̣–-н̇ака̄ро ‘‘нтантунам̣ н̇имхи то ва̄‘‘ти. висесанаттхо.
йаккха̄диттвитӣ ча-.
йаккха̄дито иттхийаминӣ хоти н̇ӣ ча; йаккхинӣ, йаккхи; на̄гинӣ, на̄гӣ; сӣхинӣ, сӣхӣ.
а̄ра̄мика̄дӣхи-.
а̄ра̄мика̄дито инӣ хотиттхийам̣; а̄ра̄микинӣ; анантара̄сикинӣ; ра̄джинӣ.
сан̃н̃а̄йам̣ ма̄нусо().
ма̄нусинӣ; ан̃н̃атра ма̄нусӣ.
йуван̣н̣охи нӣ-.
иттхийамиван̣н̣уван̣н̣антехи нӣ хоти бахулам̣; сада̄пайата па̄н̣инӣ; дан̣д̣инӣ; кхаттабандхунӣ; парачиттавидунӣ–-ма̄ту а̄дито касма̄ на хоти? иттхиппаччайам̣ вина̄пи иттхатта̄хи дха̄нато.
ктимха̄н̃н̃аттхе-.
ктимха̄н̃н̃аттхейева иттхийам̣ нӣ хоти бахулам̣; са̄хам̣ ахим̣са̄ратинӣ; тасса̄ мут̣т̣хассатинийа̄; са̄ ваччхагиддхинӣ–-ан̃н̃аттхети-ким̣? дхаммарати.
гхаран̣йа̄дайо-. ¶
гхаран̣ӣппабхутайо нӣппаччайанта̄ са̄дхаво бхаванти; гхаран̣ӣ; поккхаран̣ӣ; ӣссаттам̣ нипа̄тана̄.
а̄чарийа̄ ва̄ йалопо ча(); а̄чаринӣ; а̄чарийа̄.
ма̄тула̄дитва̄нӣ бхарийа̄йам̣-.
ма̄тула̄дито бхарийа̄йама̄нӣ хоти; ма̄тула̄нӣ; варун̣а̄нӣ; гахапата̄нӣ; а̄чарийа̄нӣ.
абхарийа̄йам̣ кхаттийа̄ ва̄() кхаттийа̄нӣ; кхаттийа̄ –-нада̄ дӣпа̄т̣ха̄ бхарийа̄йанту кхаттийӣ.
упама̄сам̣хитасахитасан̃н̃атасахасапхава̄малаккхан̣а̄дитуруту-. ¶
ӯрусадда̄ упама̄на̄дипубба̄ иттхийамӯ хоти; карахорӯ; сам̣хиторӯ; сахиторӯ; сан̃н̃аторӯ; сахорӯ; сапхорӯ; ва̄мо рӯ; лаккхан̣орӯ–-’ӯ’ти-йогавибха̄га̄ ӯ; брахмабандху.
йува̄ти -.
йувасаддатоти хотиттхийам̣; йувати.
нтантунам̣ н̇ӣмхи то ва̄-.
н̇ӣмхи нтантунам̣ то ва̄ хоти; гаччхатӣ, гаччхантӣ; сӣлаватӣ, сӣлавантӣ.
бхавато бхото-.
н̇ӣмхи бхавато бхота̄десо хоти ва̄; бхотӣ; бхавантӣ.
госса̄ван̇и-.
госаддасса н̇ӣмха̄ван̇и хоти; га̄вӣ.
путхуссапатхавапутхава̄-.
н̇ӣмхи путхусса патхавапутхава̄ хонти; патхавӣ; путхавӣ.–-т̣хе патхавӣ.
сама̄сантва- ¶
сама̄санто а ити ва̄дхикарӣйанти.
па̄па̄дӣхи бхумийа̄-.
па̄па̄дӣхи пара̄ йа̄ бхуми тасса̄ сама̄санто а хоти; па̄па бхумим̣; джа̄тибхумам̣.
сам̣кхйа̄хи-.
сам̣кхйа̄хи пара̄ йа̄ бхуми тасса̄ сама̄санто а хоти; двибхумам̣; тибхумам̣
надӣгода̄варӣнам̣-.
сам̣кхйа̄хи пара̄сам̣ надӣгода̄варӣнам̣ сама̄санто а хоти; пан̃чанадам̣, саттагода̄варам̣.
асам̣кхйехи ¶ ча̄н̇гулйа̄нан̃н̃а̄сам̣кхйаттхесу-.
асам̣кхйехи сам̣кхйа̄хи ча пара̄йа ан̇гулйа̄ сама̄санто ахоти но че ан̃н̃ападаттхе асам̣кхйаттхева сама̄со ваттите.’ниггатаман̇гулӣхи’ ниран̇гулам̣; аччан̇гулам̣; две ан̇гулийо сама̄хат̣а̄’дван̇гулам̣–-анан̃н̃а̄сам̣кхйаттхесӯти-ким̣? пан̃чан̇гулихаттхо; упан̇гули–-катхам̣, двн̃ан̇гулӣ пама̄н̣амасса̄ти дван̇гуланти-на̄ту сама̄со’н̃н̃ападаттхе вихито матта̄дӣнам̣ лопе кате таттхаваттате; ан̇гуласаддова̄ пама̄н̣ава̄чӣсаддантарам̣–-йатха̄сена̄н̇гулаппама̄н̣ена ан̇гула̄нам̣ сатам̣ пун̣н̣ам̣ чатуддаса ва̄ ан̇гула̄нӣти.
дӣгха̄ховассекадесехи ¶ ча ратйа̄-.
дӣгха̄дӣхи асам̣кхйехи сам̣кхйа̄хи ча пара̄йа раттийа̄ сама̄санто а хоти; дӣгхараттам̣; ахораттам̣; васса̄раттам̣; пуббараттам̣; апарараттам̣; ад̣д̣хараттам̣;’атикканто раттим̣’ атиратто;’две раттӣ сама̄хат̣а̄’ двираттам̣–-ва̄ квачи бахула̄дхика̄ра̄екараттам̣; екаратти–-анан̃н̃а̄сам̣кхйаттхесутвева-дӣгхаратти, хеманто; упаратти–-квачи хотева бахулам̣ видха̄на̄;йатха̄раттам̣.
готвачаттхе ¶ ча̄лопе-.
госадда̄ алопависайа̄ сама̄санто ахоти на ве ваттхе сама̄со ан̃н̃ападаттхе асам̣кхййаттхе ча; ра̄джагаво; парамагавора пан̃чагавадхано; дасагавам̣–-алопети-ким̣?пан̃чахи гохи кӣто пан̃чагу; ачаттхети-ким̣? аджассага̄во –-анан̃н̃а̄сам̣кхйаттхесутвева-читтагу;упагу.
раттиндивада̄рагавачатурасса̄-.
ете садда̄ а анта̄ нипаччанте;’ратто ча дива̄ ча’ раттиндивам̣;’ ратти ча дива̄ ча’раттиндивам̣;’да̄ра̄ ча га̄во ча’ да̄рагавам̣;’ ватассо ассийо асса’ чатурассо.
а̄йа̄ме’нугавам̣-. ¶
анугаванти нипаччате а̄йа̄ме гамйама̄не; анугавам̣, сакат̣ам̣–-а̄йа̄мети-ким̣? гуннам̣ паччха̄ анугу.
аккхисма̄н̃н̃аттхе-.
аккхисма̄ сама̄санто а хоти ан̃н̃аттхе че сама̄со; виса̄лаккхо.
да̄румбхйан̇гулйа̄-.
ан̇гуланта̄ ан̃н̃ападаттхе да̄румхи сама̄санто а хоти; дван̇гулам̣, да̄ру; пан̃чан̇гулам̣–-ан̇гулисадиса̄вайавам̣ дхан̃н̃а̄дӣнам̣ вӣккхепакам̣ да̄рӯти вуччате–-пама̄н̣е ту пуббе вийа сиддхам̣; сакхара̄джасадда̄ака̄ранта̄ва, сиссо’пи на диссати–-га̄н̣д̣ӣвадхатва̄ти пакатантаренасиддхам̣.
дви ¶ вӣтиха̄ре-.
крийа̄вйатиха̄ре ¶ гамйама̄не ан̃н̃ападаттхе ваттама̄нато чи хоти; кеса̄кеси; дан̣д̣а̄дан̣д̣и–-чака̄ро’чисми’нти. висесанаттхо; сугандхи дуггандхӣти-пайого надиссате.
латвиттхийӯхи ко-.
латуппаччайантехи иттхийамӣка̄рӯка̄рантехи чабахулам̣ каппаччайо хоти ан̃н̃ападаттхе; бахукаттуко; бахукума̄рико; бахубрахмабандхуко, бахулам̣твева-суббху.
ва̄н̃н̃ато-. ¶
ан̃н̃ехи ан̃н̃ападаттхе ко ва̄ бахулам̣ хоти; баху ма̄лако; бахума̄ло.
уттарападе-.
етамадхикатам̣ ведитаббам̣.
имассидам̣-.
уттарападе парато имасса идам̣ хоти; идамат̣т̣хита̄; идаппаччайа̄; ниггахӣталопо пасса ча двибха̄во.
пум̣ ¶ пумасса ва̄-.
пумасса пум̣хотуттарападе вибха̄са̄; пуллин̇гам̣; пум̣лин̇гам̣.
т̣а ннантунам̣-.
есам̣ т̣а хотуттарападеквачи ва̄; бхавампатит̣т̣ха̄ майам̣; бха̄гавамамӯлака̄ но дхамма̄–-бахула̄дхика̄ра̄ тара̄дису ча; пагева махаттарӣ; раттан̃н̃умахаттам̣.
а-5
.
есам̣ а хотуттарападе; гун̣авантапатит̣т̣хо’сми.
[ххва паге ]
мана̄дйа̄па̄дӣнамо майе ча-.
мана̄дӣнама̄па̄дӣнан̃ча о хотуттарападе майе ча; мано сет̣т̣ха̄; маномайа̄; раджоджаллам̣; раджомайам̣; а̄погатам̣; а̄помайам̣; ануйанти дисодисам̣.
парассасам̣кхйа̄су-.
сам̣кхйа̄суттарападесу парасса о хоти; паросатам̣, паросахассам̣–-сам̣кхйа̄сӯти-ким̣?парадаттупаджӣвино.
джане уттарападе пхутхасса у хоти; арийехи путхагева̄йам̣ джаноти путхуджджано.
со чхасса̄ха̄йатане ва̄-.
ахе ¶ а̄йатане вуттарападе чхасса со ва̄ хоти; са̄хам̣, чха̄хам̣; сал̣а̄йатанам̣, чхал̣а̄йатанам̣.
лтупита̄дӣнама̄ран̇аран̇и-.
латуппаччайанта̄нам̣ пита̄дӣнан̃ча йатха̄ккамама̄ран̇аран̇и ва̄ хонтуттарападе; саттха̄радассанам̣; катта̄раниддесо; ма̄рата питаро–-ва̄твева-саттхудассанам̣; ма̄та̄питаро.
виджджа̄йонисамба̄ндханама̄ татра чаттхе-.
латупита̄дӣнам̣ виджджа̄самбандхӣнам̣ йонисамбандхӣнан̃ча тесвева латупита̄дису виджджа̄йонисамбандхисуттарападесу чаттхависайе а̄ хоти; хота̄пота̄ро; ма̄та̄питаро–-латупита̄дӣнантвевапуттабха̄таро; татрети-ким̣? питупита̄маха̄; чаттхети-ким̣; ма̄ту бха̄та̄; виджджа̄йонисамбандха̄нанти-ким̣?да̄тубха̄таро.
путте-. ¶
путте уттарападе ваттхависайе латупита̄дӣнам̣виджджа̄йони самбандха̄нама̄ хоти; пита̄путта̄; ма̄та̄путта̄.
чисмим̣-.
чиппаччайанте уттарападе а̄ хоти; кеса̄кеси; мут̣т̣ха̄мут̣т̣хи.
иттхийамха̄ситапумиттхи пумевекаттхе-.
иттхийам̣ ваттама̄не екаттхе сама̄на̄дхикаран̣е уттарападе паре бха̄ситапума̄ иттхи пумева хоти; курабхарийо; дӣгха
джан̇гхо; ¶ йуваджа̄йо–-иттхийанти-ким̣?’калйа̄н̣ӣ падха̄намесам̣’ калййа̄н̣иппадха̄на̄; бха̄ситапумети- ким̣? кан̃н̃а̄бхарийо; иттхити-ким̣? га̄ман̣икулам̣ дит̣т̣хи асса’ га̄ман̣идит̣т̣хи; екаттхети-ким̣?’калйа̄н̣ийа̄ ма̄та̄’ калйа̄н̣ӣма̄та̄.
квачиппаччайе-.
бха̄ситапумиттхи паччайе квачи пумева хоти; вйаттатара̄, вйаттатама̄.
сабба̄дайо вуттиматте-.
иттхива̄чака̄ сабба̄дайо вуттиматте пумева хонти; тасса̄ мукхам̣’ таммукхам̣; тассам̣ татра; та̄йа тато; тассам̣вела̄йам̣ тада̄.
чха̄йа̄йа ¶ джайам̣ патимхи-.
патимхи паре джа̄йа̄йа джайам̣ хоти; джайампатӣ–-джа̄нипатӣтипакатантарена сиддхам̣; татха̄ дампатӣ джампатӣти.
сан̃н̃а̄йамудодакасса-.
сан̃н̃а̄йамудакассуттарападе уда̄десо хоти; удадхӣ; удапа̄нам̣.
кумбха̄дисува̄-. ¶
кумбха̄дасуттарападесу удакасса уда̄десо ва̄ хоти; удакумбхо, удакакумбхо; удапатто, удакапатто; удабинду, укабинду–-а̄катиган̣о’йам̣.
сота̄дисӯлопо-.
сота̄дисуттарападесуудакасса уссалопо хоти; дакасотам̣; дакараккхасо.
т̣а нан̃сса-.
уттарападенан̃саддасса т̣а хоти; абра̄хман̣о –-н̃ака̄ро ким̣, кевалассама̄ хоту; па̄манапутто.
ана саре-.
сара̄до уттарападе нан̃саддассаана хоти; анаккха̄там̣.
накха̄дайо-. ¶
накха̄дайо садда̄ акатат̣а̄деса̄ нипаччанте;’на̄сса кхаматтхити’ накхо; акхаман̃н̃ам̣–-сан̃н̃а̄саддесу ча ниппхаттиматтам̣ йатха̄катхачи каттаббам̣.’
на̄сса куламаттхи’ти накуло; акуламан̃н̃ам̣; накха накула напум̣сака наккхатта на̄ка евама̄ди.
наго ва̄ппа̄н̣ини-.
нагैччаппа̄н̣ини ва̄ нипаччате; нага̄, руккха̄; нага̄, паббата̄; ага̄, руккха̄; ага̄ паббата̄–-аппа̄н̣инӣти -ким̣? аго васало сӣтена.
сахасса ¶ со’н̃н̃аттхе-.
ан̃н̃ападаттхавуттимхи сама̄се уттарападе паре сахасса со ва̄ хоти; сапутто, сахапутто; ан̃н̃аттхети-ким̣? сахакатва̄ сахайуджджхитва̄.
сан̃н̃а̄йам̣-.
сахассуттарападе со хети сан̃н̃а̄йам̣; са̄ссаттхам̣; сапала̄сам̣.
апаччаккхе-.
апаччаккхе гамйама̄не сахасса со хотуттарападе; са̄гги, капото; саписа̄ва̄, ва̄таман̣д̣алика̄.
ака̄ле ¶ сакаттхе-.
сакаттхаппадха̄насса сахасаддасса ака̄ле уттарападе со хоти; сампаннам̣ брахмам̣ сабрахмам̣; сачаккам̣ нидхехи, садхурам̣–-ака̄лети-ким̣? сахапуббанахам̣, саха̄паранхам̣.
гантха̄нта̄дхикйе-.
гантха̄нте а̄дхикйа чैа ваттама̄насса сахасса со хотуттарападе; сакалам̣ джотимадхӣте; самухуттам̣–-ка̄латтхо а̄рамбхо; а̄дхикйе-садон̣а̄ кха̄рӣ; сама̄сако каха̄пан̣о; ниччаттхо’йама̄рамхо.
сама̄насса ¶ паккха̄дису ва̄-.
паккха̄дисуттарападесу сама̄нассасо хоти ва̄; сапаккхо, сама̄напаккхо; саджоти, сама̄наджоти–-паккха̄дисӯти-ким̣? сама̄насӣло; паккха джоти джанапада ратти паттинӣ паттӣ на̄бхӣ бандху брахмача̄рӣ на̄ма готта рӯпа т̣ха̄наван̣н̣а вайо вачана дхамма джа̄тийа гхачча.
ударе ийе-.
ударе ийапаре парато сама̄насса со ва̄ хоти; содарийо; сама̄нодарийо–-ийети-ким̣? сама̄нодаратам̣.
рӣриккхакесу-.
етесусама̄насса со хоти; сарӣ; сариккхо; сарисо.
сабба̄динама̄-. ¶
рӣриккхакесусабба̄дӣнама̄ хоти; йа̄дӣ, йа̄диккхо, йа̄дисо.
нтакимима̄нам̣ т̣а̄кӣт̣ӣ-.
рӣриккхакесу нтасаддаким̣саддैмасадда̄нам̣ т̣а̄кӣт̣ӣ хонти йатха̄ккамам̣; бхава̄дӣ, бхава̄диккхо, бхава̄дисо; кӣдӣ, кӣдиккхо, кӣдисо; ӣдӣ, ӣдиккхо, ӣдисо.
тумха̄мбха̄нам̣ та̄мекасмим̣-.
рӣриккхакесу тумха̄мха̄нам̣ та̄ма̄ хонтекасмим̣ йатха̄ккамам̣; та̄дӣ, та̄диккхо, та̄дисо;ма̄дӣ, ма̄диккхо, ма̄дисо; –-екасминти-ким̣? тумха̄дӣ, амха̄дӣ, тумха̄диккхо, амха̄диккхо, тумха̄дисо, амха̄дисо.
там̣маман̃н̃атра-. ¶
рӣриккхакантато’н̃н̃асмим̣ уттарападе тумха̄мха̄наме касмим̣ там̣мам̣ хонти йатха̄ккамам̣; тандӣпа̄; мандӣпа̄; там̣ саран̣а̄, мам̣саран̣а̄; таййого маййоготи-биндулопо.
ветассет̣а-.
рӣриккхакесветассет̣а ва̄ хоти; едӣ, ета̄дӣ; едиккхо, ета̄диккхо; едисо, ета̄дисо.
видха̄дису двисса ду-.
двисса ду хоти видха̄дису; дувидхо, дупат̣т̣ам̣; евама̄ди.
ди гун̣а̄дису-.
гун̣а̄дису двисса ди хоти; дигун̣ам̣, дираттам̣, дигу; евама̄ди
тисва-. ¶
тӣсу двисса а хоти; дваттиккхаттум̣, дваттипаттапӯра̄.
а̄ сам̣кхйа̄йа̄сата̄до’нан̃н̃аттхе-.
сам̣кхйа̄йамуттарападе двиссаа̄ хотасада̄до’нан̃н̃аттхе; два̄даса, два̄вӣсати, дваттим̣са; сам̣кхйа̄йанти-ким̣?’дираттам̣; асата̄доти-ким̣? двисатам̣, двисахассам̣; анан̃н̃аттхети-ким̣?двидаса̄.
тиссе-.
сам̣кхйа̄йамуттарападе тисса ехотасата̄до’нан̃н̃аттхе; тераса, тевиса, теттим̣са–-сам̣кхйа̄йантвева-тираттам̣; асата̄дотвева-тисатам̣; анан̃н̃аттхетвева-тиватука̄.
чатта̄лиса̄до ¶ ва̄-.
тиссева̄ хоти чатта̄лӣса̄до; течатта̄лӣса, тичатта̄лӣса; тепан̃н̃а̄са, типан̃н̃а̄са; тесат̣т̣хи, тисат̣т̣хи; тесаттати, тӣсаттатӣ; тн̃асӣти, тийа̄сӣти; тенавути, тинавути–-асата̄дотвева-тисатам̣.
двисса̄ ча-.
асата̄до’нан̃н̃аттхе чатта̄лӣса̄до двиссе ва̄ хоти а̄ва двечатта̄лӣсам̣, два̄чатта̄сам̣, двичатта̄лӣсам̣; двепан̃н̃а̄сам̣, два̄пан̃н̃а̄сам̣, двипан̃н̃а̄сам̣; ичча̄ди.
ба̄чатта̄лиса̄до-. ¶
двисса ба̄ ва̄ хотачатта̄лӣса̄до’нан̃н̃аттхе; ба̄раса, два̄даса; ба̄вӣсати, два̄вӣсати; баттим̣са, дваттим̣са–-ачатта̄лӣса̄доти-ким̣? двичатта̄лӣса.
двисатидасесу пан̃часса пан̣н̣упанна̄ -.
вӣсатидасесу паресу пан̃часса пан̣н̣упанна̄ хонти ва̄ йатха̄ккамам̣; пан̣н̣увӣсати, пан̃чавӣсати;паннараса, пан̃чадаса.
чатусса чуто дасе-.
чатусса чучо хонти ва̄ дасасадде паре; чуддаса, чоддаса, чатуддаса.
чхасса со-.
чхасса со иччайама̄десо хоти дасасадде паре; сол̣аса.
екат̣т̣ха̄нама̄-.
екаат̣т̣ха̄нам̣ а̄ хоти дасе паре; ека̄даса, ат̣т̣ха̄раса.
ра сам̣кхйа̄то ва̄-.
сам̣кхйа̄то парасса дасассара хоти вибха̄са̄; ека̄раса, ека̄даса; ба̄раса, два̄даса; паннараса, пан̃чадаса; саттараса, саттадаса; ат̣т̣ха̄раса, ат̣т̣ха̄даса–-паннаба̄десесу ниччам̣, идха на хоти чатуддаса.
чхатӣхи л̣о ча-
чхатӣхи парасса дасасса л̣о хоти ро ча; сол̣аса, сораса; тел̣аса, тераса.
чатуттхататийа̄намад̣д̣худ̣д̣хатийа̄-. ¶
ад̣д̣ха̄ паресам̣ чатуттхататийа̄нам̣ уд̣д̣хатийа̄ хонти йатха̄ккамам̣;’ад̣д̣хана чатуттхо’ ад̣д̣худ̣д̣хо,’ад̣д̣хена татийо’ ад̣д̣хатийо–-катхам̣?ад̣д̣хатеййоти-сакаттхе н̣йе уттара падавуддхи.
дутийасса саха дийад̣д̣хадивад̣д̣ха̄-.
ад̣д̣ха̄ парасса дутийасса сахаад̣д̣хасаддена дийад̣д̣хадивад̣д̣ха̄ хонти;’ ад̣д̣хена дутийо’ дийад̣д̣хо, дивад̣д̣хо ва̄.
саре када куссунтараттхе-.
куссуттарападаттхе ваттама̄насса сара̄до уттарападе када̄ десохоти; каданнам̣, кадасанам̣–-сарети-ким̣? купутто; уттараттхети-ким̣? куот̣т̣хо; ра̄джа̄.
ка̄ппаттхе-.
аппаттхе ваттама̄насса куссака̄ хотуттарападаттхе;’аппакам̣ лаван̣ам̣’ ка̄лаван̣ам̣.
пурисева̄-.
кусса пурисека̄ хоти ва̄; ка̄пурисо, купурисо–-айамаппаттавибха̄са̄–-аппаттхе тупуббенаниччам̣хоти;’ӣсам̣ пурисо’ ка̄пурисо.
пубба̄дӣхуттарападассаахасса ¶ анха̄десо хоти; пуббанхо; апаранхо; аджаджанхо; са̄йанхо; маджджханхо.
ити моггалла̄не вйа̄каран̣е вуттийам̣ сама̄сакан̣д̣о татийо.
чхат̣т̣хийанта̄ на̄масма̄ ва̄ н̣аппаччайо хотапачче’бхидхейе; н̣ака̄ро вуддхйаттхо; еваман̃н̃атра̄пи,’васит̣т̣хасса̄паччам̣’ ва̄сит̣т̣хо, ва̄сит̣т̣хӣ ва̄; опагаво, опагавӣ ва̄ –-вети-ва̄кйа сама̄савикаппаттхам̣ тасса̄дхика̄ро сакаттха̄вадхи.
ваччха̄дитон̣а̄нан̣а̄йана̄-. ¶
ваччха̄дӣхи апаччаппаччайантехи хотта̄дӣхича саддехи н̣а̄нан̣а̄йанаппаччайа̄ ва̄ хонтапачче. ваччха̄но ваччха̄йано; качча̄но, качча̄йано–-йа̄гаме-ка̄тийа̄но; моггалла̄но, моггалла̄йано; са̄кат̣а̄но, са̄кат̣а̄йано; кан̣бха̄но, кан̣бха̄йано; ичча̄ди.
каттика̄дӣхи ¶ видхава̄дӣхи ча н̣еййан̣ера̄ ва̄ йатха̄ккамам̣ хонтапачче. каттикеййо. венатеййо; бха̄гӣнеййо ичча̄ди–-ведхаверо; вандхакеро; на̄л̣икеро; са̄ман̣еро ичча̄ди.
н̣йа дичча̄дӣхи-.
дитиппабхутӣхи н̣йо ва̄ хотапачче. деччо; а̄диччо; кон̣д̣ан̃н̃о; гаггйо; бха̄таббо; ичча̄ди
а̄ ¶ н̣и-.
ака̄рантато н̣и ва̄ хотапачче даккхи; дон̣и; ва̄сави; ва̄рун̣ичча̄ди.
ра̄джато н̃н̃о джа̄тийам̣-.
ра̄джасаддато н̃н̃о ва̄ хотапачче джа̄тийам̣ гамйама̄на̄йам̣. ра̄джан̃н̃о–-джа̄тийанти ким̣?ра̄джа̄паччам̣.
кхатта̄ йийа̄-. кхаттасадда̄ йейа̄ хонтапачче джа̄тийам̣ кхатйо; кхаттийо джа̄тийайантве-кхатти.
мануто ссасан̣и-.
манусаддато джа̄тийам̣ ссасан̣а хонтапачче. мануссо; ма̄нусо? иттхийам̣-манусса̄; ма̄нусӣ–-джа̄тийантвева-ма̄н̣аво.
джанападана̄масма̄ ¶ кхаттийа̄ ран̃н̃о ча н̣о-.
джанападасса йам̣ на̄мам̣ танна̄масма̄ кхаттийа̄пачче ран̃н̃ова н̣о хоти. пан̃ча̄ло; косало; ма̄гадхо; окка̄ко–-джанападана̄масма̄ти-ким̣? да̄саратхи; кхаттийа̄ти-ким̣?’пан̃ча̄ласса бра̄хман̣асса̄паччам̣’ пан̃ча̄ла.
н̣йа курусивӣхӣ-.
курусивӣхапачче ран̃н̃е ча н̣йо хоти; корабйо себйо.
н̣а ра̄га̄ тена раттам̣-.
ра̄гава̄читатийантато раттамиччетасмим̣ аттхе н̣о хоти’каса̄вена раттам̣’ ка̄са̄вам̣;косумбхам̣; ха̄лиддам̣–-ра̄га̄ти ким̣? девадаттена раттам̣ ваттхам̣; идха касма̄ нахоти? нӣлам̣ пӣтанти–-гун̣авачанатта̄ вина̄пи н̣ена н̣аттхасса̄бхидха̄нато.
наккхаттениндуйуттена ¶ ка̄ле-.
татийантато наккхатта̄ тена лаккхите ка̄ле н̣о хоти; там̣ че наккхантаминдуйуттам̣ хоти. пхуссӣ, раттӣ; пхуссо, ахо–-наккхаттенети-ким̣? гуруна̄ лаккхита̄ ратти; инду йануттенети-ким̣? каттика̄йа лаккхито мухутто; ка̄лети-ким̣? пхуссеналаккхита̄ аттхасиддхи–-аджджакаттика̄ти каттика̄ йутте чанде каттика̄саддо ваттате.
са̄сса ¶ девата̄ пун̣н̣амам̣си-.
сети пат̣хаманта̄ асса̄ти чхат̣т̣хаттхе н̣о бхавати йам̣ пат̣хамантам̣ са̄ ве девата̄ пун̣н̣ама̄сӣ ва̄.’сугато девата̄ асса̄’ти согато; ма̄хиндо; йа̄мо; ва̄рун̣о; пхуссӣ пун̣н̣ама̄сӣ асса самбандхинӣ’ти пхуссо, ма̄гхо; ма̄гхо; пхаггуно; читто; веса̄кхо;пет̣т̣хамуло; а̄са̄л̣хо; са̄ван̣о; пот̣т̣хапа̄до; ассайуджо; каттико; ма̄гасиро–-пун̣н̣ама̄сӣти-ким̣, пхусси пан̃чамӣ асса–-пун̣н̣ама̄сӣва гатакама̄сасамбандхинӣ на хоти;’пун̣н̣о ма̄ ассанти’ ниббачана̄–-ато ева нипа̄тана̄ н̣о, са̄гамо ча, ма̄сасутӣйа̄ва напапан̃чадасаратта̄до видхи.
тамадхӣте ¶ там̣ джа̄на̄ти кан̣ика̄ ча-.
дутийантато тамадхӣте там̣ джа̄на̄тӣти етеспхаттхесун̣о хоти ко н̣икова.’ вйа̄каран̣амадхӣте джа̄на̄ти ва̄’ веййа̄каран̣о; чха̄ндасо; камако; падако; венайико; суттантико–-двитаггахан̣ам̣ путхагева видха̄наттхам̣ джа̄нанассача аджджхенависайабха̄вадассанаттхам̣ пасимбупасам̣гахаттхан̃ча.
тасса ¶ висайе десе.-.
чхат̣хийанта̄ висайе десарӯпе н̣о хоти.’васа̄тӣнам̣ висайо десо’ва̄са̄то–-десети ким̣? чаккхусса висайо рӯпам̣, девадаттасса висайо’нува̄ко.
нива̄се танна̄ме-.
чхат̣т̣хийанта̄ нива̄се десе танна̄ме н̣о хоти;’сивӣнам̣ нива̄со десосебйо; ва̄са̄то.
адӯрабхаве-. ¶
чхат̣т̣хийанта̄ адӯрабхаве десетанна̄ме н̣о хоти;’видаса̄йа адурабхавам̣’ ведисам̣.
тенатиббатте-.
татийанта̄ ниббатте десетанна̄ме н̣о хоти; кусамбена ниббатта̄ косамбӣ, нагарӣ; ка̄кандӣ, ма̄кандӣ,’сахассена ниббатта̄’ са̄хассӣ, парикха̄–-хетумхи каттарикаран̣е ча йатха̄йогам̣ татийа̄.
тамидхаттхи-.
танти пат̣хаманта̄ идха̄ти саттамйаттхе десе танна̄ме н̣о хоти, йантам̣ пат̣хамантаматтхи че;’удумбара̄ асмим̣ десе сантӣ’ти одумбаро, ба̄даро, баббаджо.
татра бхаве-.
саттамйанта̄ бхаваттхе н̣о хоти;’удаке бхаво’одако, орасо, джа̄нападо, ма̄гадхо, ка̄пилаваттхаво, косамбо.
аджджа̄дӣхи ¶ тато-.
бхаваттхе аджджа̄дӣхи тано хоти;’аджджа бхаво’ аджджатано, сва̄тано, хиййаттано.
пура̄то н̣о ча-.
пура̄ иччасма̄ бхаваттхе н̣о хоти тано ча; пура̄н̣о, пура̄тано.
ама̄ттхаччо-. ама̄саддато аччо хоти бхаваттхе; амаччо.
маджджха̄дитвимо-.
маджджха̄дӣхи саттамйантехи бхаваттхе имо хоти; маджджхимо, антимо–-маджкдждхаанта хет̣т̣ха̄ упари ора па̄ра паччха̄ аббхантара паччанта.
кан̣н̣еййан̣еййакайийа̄-.
саттамйанта̄ ¶ ете паччайа̄ хонти бхаваттхе; кан̣а-’кусина̄ра̄йам̣ бхаво’ косина̄рако, ма̄гадхако, а̄ран̃н̃аке, виха̄ро–-н̣еййа-ган̇геййо, паббатеййо, ва̄нейеййа̄–-н̣еййака-колеййако, ба̄ра̄н̣асеййако, чампеййако; митхилеййакоти-еййако–-йа-гаммо, диббо; ийага̄мийо, ударийо, дивийо, пан̃ча̄лийо, бодхапаккхӣйо, локийо.
н̣ико-.
саттамйанта̄ бхаваттхе н̣ико хоти; са̄радико, дивасо; са̄радика̄, ратти.
тамасса сиппам̣ сӣлам̣ пан̣йам̣ пахаран̣ам̣ пайоджанам̣-.
пат̣хаманта̄ сиппа̄дива̄чака̄ ассети чхад̣хаттхе н̣ико хоти;’вӣн̣а̄ва̄данам̣ сиппамасса’ вен̣ико, модан̇гико, вам̣сико;’пам̣сукӯладха̄ран̣ам̣ сӣламасса’ пам̣сукӯлико, течӣварико;’гандхопан̣йамасса’ гандхико, телико, гол̣ико’ча̄по пахаран̣амасса’ ча̄пико, томарико, муггарико;’упадхиппа йоджанамасса’ опадхикам̣, са̄тикам̣, са̄хассикам̣.
там̣ ¶ хантарахати гаччхатун̃чхати чарати-. дутийанта̄ хантӣти евама̄дисваттхесу н̣ико хоти; паккхӣхи-’паккхино хантӣ’ти паккхико, са̄кун̣ико, ма̄йурико–-маччхехи- маччхико, менико–-мигехи ма̄гавико, ха̄рин̣ико, - сӯкарикоти- ико;’сатамарахатӣ’ти са̄тикам̣, сандит̣т̣хикам̣;’ехи пасса видхим̣ рахатӣ’ти ехипассико, са̄хассико–-сахассийотӣдха ийо;’парада̄рам̣ гаччхатӣ’ти па̄рада̄рико, маггико, пан̃н̃а̄сайоджанико;’ бадаре ун̃чхатӣ’ти ба̄дарико, са̄ма̄кико;’дхаммам̣ чаратӣ’ти дхаммико, адхаммико.
тена ¶ катам̣ кӣтам̣ баддхамахисан̇кхатам̣ сам̣сад̣хам̣ хатам̣ ханти джитам̣ джайати диббати кхан̣ати тарати чарати вахати дживати-.
татийанта̄ ката̄дисваттхесу н̣ико хоти;’ка̄йена катам̣’ ка̄йикам̣, ва̄часикам̣, ма̄насикам̣;’ва̄тенакато а̄ба̄дхо’ ва̄тико–-’сатена кӣтам̣’ са̄тикам̣, са̄хассикам̣, мӯлатова-девадаттена кӣтоти на хоти тадаттха̄ппатӣтийа̄–-’варатта̄йа баддхо’ ва̄раттико, а̄йасико, па̄сико; –-’гхатена абхисан̇кхатам̣ сам̣сат̣т̣хам̣ ва̄’ гха̄тикам̣, гол̣икам̣, да̄дхикам̣, ма̄ричикам̣–-’джа̄лена хато хантӣти ва̄’ джа̄лико, ба̄л̣исико–-’аккхохи джита’маккхикам̣, са̄ла̄кикам̣–-’аккхехи джайати диббати ва̄’ аккхико–-’кхан̣иттийа̄ кхан̣атӣ’ти кха̄н̣иттико, кудда̄лико-девадаттена ¶ джитаман̇гулйа̄ кхан̣атӣти на хоти тадаттха̄ навагама̄–-’ул̣умпена таратӣ’ти ол̣умпико; ул̣умпикоти-ико; гопуччхико; на̄вико–-’сакат̣ена чаратӣ’ти са̄кат̣ико. ратхико–-параппикоти ико-’кхандхена вахатӣ’ти кхандхико, ам̣сико; сӣсикоти-ико–-’ветатена джӣватӣ’ти кхандхико, ам̣сико; сӣсикоти-ико–-’ветанена джӣватӣ’ти ветанико, бхатико, кайико, виккайико; кайавиккайайикоти-ико.
тасса сам̣ваттати-.
чатуттхйанта̄ сам̣ваттати асмим̣ аттхе н̣ико хоти;’пунаббхава̄йа сам̣ваттатӣ’ти понобхавико, иттхийам̣-понобхавика̄;’лока̄йа сам̣ваттатӣ’ти локико,’ сут̣т̣ху агго’ти сагго,’сагга̄йа сам̣ваттатӣ’ти соваггико, сасса̄вैка тадамина̄ди па̄т̣ха̄–-’дхана̄йа сам̣ваттатӣ’ти дхан̃н̃ам̣-йо.
тато ¶ самбхутама̄гатам̣-.
пан̃чамйанта̄ самбхутама̄гатантиетесваттхесу н̣ико хоти;’ма̄тито самбхутама̄гатанти ва̄’ маттикам̣, петтикам̣–-н̣йарийан̣рйа̄пи диссанти–-’сурабхито самбхутам̣’ сорабхйам̣;’тханато самбхутам̣’ тхан̃н̃ам̣;’питито самбхуто’ петтийо, ма̄тийо, маттийо; маччо ва̄.
таттха васати видито бхатто нийутто-.
саттамйанта̄ васатӣтвевама̄дисваттхесу н̣ико хоти;’руккхамӯле васатӣ’ти руккхамулико,а̄ран̃н̃ико, соса̄нико;’локе видито’ локико;’чатумаха̄ра̄джесу бхатта̄’ ча̄туммаха̄ра̄джика̄;;два̄ре нийутто’ дова̄рико; дассока тадамина̄дипа̄т̣ха̄,бхан̣д̣а̄га̄рико;-ико навакаммико–-кийо-джа̄тикийо, андхакийо.
тассидам̣-.
чхат̣т̣хийанта̄ ¶ идамиччасмим̣аттхе н̣ико хоти;’сан̇гхасса идам̣’ сан̇гхикам̣, пуггаликам̣, сакйапуттико, на̄тхапуттико, дженадаттико–-кийе-сакийо, паракийо; нийе-аттанийам̣;ке-сако, ра̄джакам̣, бхаддхам̣.
н̣о-.
чхат̣т̣хийанта̄ идамиччасмим̣ аттхе н̣о хоти;’качча̄йанассैдам̣’ качча̄йанам̣, вйа̄каран̣ам̣; согатам̣, са̄санам̣; ма̄хисам̣, мам̣са̄ди.
гава̄дӣхи йо-.
гава̄дӣхи чхат̣т̣хийантехи идамиччасмим̣ аттхе йо хоти;’гуннам̣ идам̣’габйам̣, мам̣са̄ди; кабйам̣, даббам̣.
питито бха̄тари реййан̣а-.
питусадда̄ тасса бха̄тари реййан̣а хоти;’питубха̄та̄’ петтеййо.
ма̄тито ча бхагинийам̣ чхо-.
ма̄тито ¶ питито ча тесам̣ бхагинӣйам̣ чхо хоти;’ма̄ту бхагини’ ма̄туччха̄;’питубхагинӣ’ питуччха̄–-катхам̣ ма̄тулоту?’ма̄тула̄дитва̄нӣ’ти нипа̄тана̄.
ма̄та̄питусва̄махо-.
ма̄та̄питӯхи тесам̣ ма̄та̄питусва̄махо хоти;’ма̄тума̄та̄’ ма̄та̄махӣ;’ма̄тупита̄’ ма̄та̄махо;’питума̄та̄’ пата̄махӣ;’питупита̄’ пита̄махо–-на йатха̄сам̣кхйам̣ паччека̄бхисамбандха̄.
нахите реййан̣а-.
ма̄та̄питухи хите реййан̣а хоти; маттеййо, петтеййо.
нинда̄н̃н̃а̄таппапат̣ибха̄гарассадайа̄сан̃н̃а̄су ко-.
нинда̄дӣсваттхесу на̄масма̄ ко хоти; нинда̄йам̣-мун̣д̣ако, саман̣ако; ан̃н̃а̄те-’касса̄йам̣ ассо’ти ассако–-
пайогаса̄маттхийа̄ ¶ самбандхивисеса̄навагамо’вагамйате–-аппаттхе-телакам̣, гхатакам̣–-пат̣ибха̄гаттхе-’хаттхи вийа’ хаттхико, ассако, баливаддако–-рассе-ма̄нусако, руккхако, пилаккхако–-дайа̄йам̣-путтако, ваччхако–-сан̃н̃а̄йам̣-’моровийа’ морако.
тамасса ¶ парима̄н̣ам̣ н̣ико ча-.
пат̣хаманта̄ ассети асмим̣ аттхе н̣ико хоти ко ча, там̣ че пат̣хамантам̣ парима̄н̣ам̣ бхавати;’паримийате’тене’ти парима̄н̣ам̣–-’дон̣о парима̄н̣амасса’ дон̣ико, вӣхи; кха̄расатико, кха̄расахассико, а̄сӣтико, вайо; упад̣д̣хака̄йикам̣, бимбоханам̣; пан̃чакам̣,чхаккам̣.
сатетехи ¶ ттако-.
йа̄дӣхи пат̣хамантехиассети чхат̣т̣хаттхеттако хоти, там̣ ве пат̣хамантам̣ парима̄н̣ам̣ бхавати;’йам̣ парама̄н̣амасса йантакам̣, таттакам̣, еттакам̣; а̄ватаке-йа̄ватако, та̄ватако.
сабба̄ ча̄ванту-.
саббато пат̣хамантехи йа̄дӣхи ча ассети чхат̣т̣хаттхе а̄ванту хоти, там̣ ве пат̣хамантам̣ парима̄н̣ам̣ бхавати;’саббам̣ парима̄н̣амасса’ сабба̄вантам̣, йа̄вантам̣, та̄вантам̣, ета̄вантам̣.
кимха̄ ратириварӣватакариттака̄-.
кимха̄ пат̣хаманта̄ ассети чхат̣т̣хаттхе ратирӣварӣватакариттака̄ хонти, там̣ че пат̣хамантам̣ парима̄н̣ам̣ бхавати;’ким̣ сам̣кхйа̄нам̣ парима̄н̣амесам̣’ кати, ете; кива, кӣватакам̣, киттакам̣–-рӣванто сабха̄вато асам̣кхйо.
сам̣джа̄там̣ ¶ та̄рака̄дитвито-.
та̄рака̄дӣхи пат̣хамантехиассети чхат̣т̣хаттхеито хоти, те ве сам̣джа̄та̄ хонти;’та̄рака̄сам̣джа̄та̄ асса’ та̄ракитам̣, гаганам̣; пуппхӣто, руккхо; паллавита̄, лата̄.
ма̄не матто-.
пат̣хаманта̄ ма̄навуттито ассети асмим̣ аттхе маттохоти;’палам̣ умма̄намасса’ паламаттам̣,’хаттхо пама̄н̣амасса’ хаттхаматтам̣,’сатам̣ ма̄намасса’ сатаматтам̣,’дон̣о парима̄н̣амасса’ дон̣аматтам̣–-абхедопава̄ра̄ дон̣отипи хоти.
таггхо вуддхам̣-.
уддхама̄навуттито ассети чхат̣т̣хаттхе таггха̄ хотӣмैтто ча; джан̣н̣утаггхам̣, джан̣н̣уматтам̣.
н̣о ¶ ча пуриса̄-.
пуриса̄ пат̣хаманта̄ уддхама̄навуттито н̣о хоти матта̄дайо ча; порисам̣, пурисаматтам̣, пурисатаггхам̣.
айубхавӣтӣхам̣се-.
убавитӣхи авайававуттӣхи пат̣хамантехи ассети чхат̣т̣хаттхе айо хоти;’ убхо ам̣са̄ асса’ убхайам̣, двайам̣, тайам̣.
сам̣кхйа̄йа саччутӣсасадасанта̄дхака̄смим̣ сатасахассед̣о-.
сатйанта̄йа утйанта̄йа ӣсанта̄йа а̄санта̄йа дасанта̄йа ча сам̣кхйа̄йа пат̣хаманта̄йа асминти саттамйаттхе д̣о хоти, са̄ че сам̣кхйа̄ адхика̄ хоти, йадасминти там̣ че сатам̣ сахассам̣сата
сахассам̣ ¶ ва̄ хоти;’вӣсати адхика̄ асмим̣ сате’ти вӣсам̣сатам̣, екавӣсам̣сатам̣, сахассам̣ сатасахассам̣ ва̄–-тим̣сам̣сатам̣, екатим̣сам̣ сатам̣ –-утйанта̄йа -навутам̣сатам̣, сахассам̣ сатасахассам̣ ва̄ –-ӣсантийа-чатта̄рӣсам̣сатам̣, сахассам̣ сатасахассам̣ ва̄–-а̄санта̄йа-пан̃н̃а̄сам̣сатам̣ сахассам̣ сатасахассам̣ ва̄–-дасанта̄йа-ека̄дасам̣ сатам̣, сахассам̣ сатасахассам̣ ва̄–-саччутӣса̄садасантети ким̣?чха̄дхика̄ асмим̣ сате; адхикети ким̣? пан̃чадасахӣна̄ асмим̣ сате; асминти ким̣? вӣсатйадхика̄ етасма̄сата̄; сатасахассети ким̣? ека̄дасаадхика̄ ассам̣ вӣсатийам̣.
тасса пӯрен̣ека̄даса̄дито ва̄-.
чхат̣т̣хӣйанта̄йека̄даса̄дика̄йа сам̣кхйа̄йа д̣о хоти пӯран̣аттхе вибха̄са̄; са̄ сам̣кхйа̄пӯрӣйатейенатам̣ пӯран̣ам̣’ека̄дасаннам̣ пӯран̣о’ека̄дасо, ека̄дасамо; вӣсо, вӣсатимо; тим̣со, тӣм̣сатимо; чатта̄лӣсо, пан̃н̃а̄со.
ма ¶ пам̣ча̄дикатӣхи-.
чхат̣т̣хӣйанта̄йа пам̣ча̄дика̄йа сам̣кхйа̄йакатисма̄ ча мо хоти пӯран̣аттхе; пан̃чамо, саттамо, ат̣т̣хамо; катимо, катимӣ.
сата̄дӣнами ча-.
сата̄дика̄йа сам̣кхйа̄йа чхат̣т̣хийанта̄йа пуран̣аттхе мо хоти, сата̄динамича̄нта̄десо; сатимо, сахассимо.
чха̄ ддхаддхама̄ -.
чхасадда̄т̣т̣хат̣т̣хама̄хонти тасса пӯран̣аттхе; чхат̣т̣хо, чхат̣т̣хамо; иттхӣйа-чхат̣т̣хи чхат̣т̣хами–-катхам̣,дутийам̣ татийам̣ чатуттханти? дутийасса-чатуттхататийа̄нанти-нипа̄тана̄.
ека̄ ка̄кйасаха̄йе-.
екасма̄ асаха̄йаттхе каа̄ки хонти ва̄; екако, ека̄ки, еко.
ваччха̄дӣхи ¶ танутте таро-.
ваччха̄дӣнам̣ сабха̄васса танутте гамйама̄нетаро хоти; сусуттасса танутте-ваччхатаро; иттхийам̣-ваччхатарӣ; йоббанассатануттै-оккхатаро; ассабха̄васса танутте-ассатаро; са̄маттхийасса тануттै-усабхатаро.
кимха̄ нидха̄ран̣е ратараратама̄-.
ким̣садда̄ ниддха̄ран̣е ратараратама̄ хонтӣ; катаро бхаватам̣ девадатто; катаро бхаватам̣ кат̣хо; катамо бхаватам̣ девадатто; катамо бхаватам̣ кат̣хо; бха̄радва̄джа̄нам̣ катамо’си брахме.
тена датте лийа̄-.
татийанта̄ датте’бхидхейе лैйа̄ хонти;’девенадатто; девало; девийо; брахмало; брахмайо–-сива̄-сӣвало; сӣвийо; сисса дӣгхо.
тасса ¶ бха̄вакаммесу ттата̄ттанан̣йан̣еййа н̣ийан̣ийайа̄-.
чхат̣т̣хийанта̄ бха̄ве камме ча тта̄дайо хонти бахулам̣; на ча саббе саббато хонти,ан̃ан̃н̃атра ттата̄хи–-’бхаванти етасма̄буддхисадда̄’ти бха̄во, саддасса паваттиниттам̣–-’нӣлассапат̣асса бха̄во’ нӣлаттам̣, нӣлата̄ти гун̣о бха̄во–-’нӣлассагун̣асса бха̄во нӣлаттам̣, нӣлата̄тӣ нӣлагун̣аджа̄ти; готтам̣ гота̄ти, годжа̄ти–-па̄чакаттам̣ дан̣д̣иттам̣ виса̄н̣иттам̣ ра̄джапурисаттанти крийа̄дисамбандхиттам̣–-девадаттатта чандаттам̣ сӯрийаттантӣтадаваттха̄висесаса̄ман̃н̃ам̣–-а̄ка̄саттам̣ абха̄чаттанти упачаритабхедаса̄ман̃н̃ам̣–-ттана-путхуджджанаттанам̣; веданаттанам̣; джа̄йаттанам̣ джа̄раттанам̣–-н̣йа-а̄ласйам̣ брахман̃н̃ам̣ ча̄палйам̣ непун̃н̃ам̣песун̃н̃ам̣ раджджам̣ а̄дхипаччам̣ да̄йаджджам̣ весаммам̣; весаманти кечи, сакхйам̣ ва̄н̣иджджам̣–-н̣еййа-сочеййам̣, а̄дхипатеййам̣–-н̣а-га̄равам̣ па̄т̣авам̣ аджджавам̣ маддавам̣–-ийа-адхипатийам̣ пан̣д̣итийам̣ бахуссутийам̣наггийам̣ сӯрийам̣ –-н̣ийа-а̄ласийам̣ ка̄лусийам̣ мандийам̣ даккхийам̣ порохитийам̣ веййаттийам̣–-катхам̣, ра̄ман̣ӣйаканти-сакаттхе канта̄н̣ена сиддхам̣–-каммам̣ крийа̄; таттха.’аласасса каммам̣’ аласаттам̣, аласата̄, аласаттанам̣; а̄ласйам̣ а̄ласийам̣ва̄–-’сакаттхе’ти. сакаттхе’пи йатха̄бхуччам̣ка̄рун̃н̃ам̣ паттакаллам̣ а̄ка̄са̄нан̃чам̣, ка̄йапагун̃н̃ата̄.
бйа ¶ ваддхада̄са̄ ва̄-.
чхат̣т̣хайанта̄ ваддха̄ да̄са̄ ча бйо ва̄хоти бха̄вакаммесу; ваддхакхйам̣, ваддхата̄; да̄сабйам̣; да̄сата̄–-катхам̣, ваддхаванти н̣е ва̄гамо.
нан̣а ¶ йува̄ кхо чавасса-.
чхат̣т̣хийанта̄ йувасда̄ бха̄вакаммесунан̣а ва̄ хоти, вассабо ча; йоббанам̣; ва̄твева-йуваттам̣, йувата̄.
ан̣ва̄дитвимо-.
ан̣уа̄дӣхи чхат̣т̣хийантехи бха̄ве ва̄ име хоти; ан̣има̄; лагхима̄; махима̄;касима̄–-ва̄твева-ан̣уттам̣; ан̣ута̄.
бха̄ва̄ тена ниббатте-.
бха̄вава̄чака̄ садда̄ тена ниббатте’бхидхейе имо хоти;’па̄кена ниббаттам̣’ па̄кимам̣; секимам̣.
таратамиссикийит̣т̣ха̄тисайе-.
атисайе ваттама̄нато хонтете паччайа̄;’атисайена па̄по’ па̄патаро; па̄патамо, па̄писсико, па̄пийо, па̄пит̣т̣хо–-иттхийам̣-па̄патара̄–-атисайанта̄пи атисайаппаччайо;’атисайена па̄пит̣т̣хо’ па̄пит̣т̣хатаро.
танниссите ¶ лло-.
дутийанта̄ ллаппаччайо хоти нисситаттхе;’веданисситам̣’ ведаллам̣;’ дут̣хунисситам̣’ дут̣т̣хуллам̣–-илле-сан̇кха̄риллам̣.
тасса ¶ вика̄ра̄вайавесу н̣н̣икан̣еййамайа̄-.
пакатийа̄ уттарамаваттхантарам̣ вика̄ро–-чхат̣т̣хийанта̄ на̄масма̄ вика̄ре’вайаве ча н̣а̄дайохонтибахулам̣; н̣а-а̄йасам̣, бандханам̣; одумбарам̣, пан̣н̣ам̣; одумбарам̣, бхасмам̣; ка̄па̄тैм̣, мам̣сам̣; ка̄потам̣, саттхи –-н̣ика-каппа̄сикам̣, ваттхам̣; н̣еййа-ен̣еййам̣,мам̣сам̣; ен̣еййам̣, саттхи; косеййам̣, ваттхам̣–-майа-тин̣амайам̣; да̄румайам̣, нал̣амайам̣; маттика̄майам̣–-’ан̃н̃асминти’. гуннам̣карӣсе’пи майо; гомайам̣.
джатуто ссан̣ва̄-.
чхат̣т̣хийанта̄ на̄масма̄джатуто вика̄равайавесуссан̣ва̄ хоти;’джатуно вика̄ро’ джа̄туссам̣джа̄тумайам̣–-‘‘лопо‘‘ти. бахулам̣ паччайалопо’пи пхалапуппхамӯлесувика̄ра̄вайавесу;’ пийа̄ласса пхала̄ни’ пийа̄ла̄ни;’маллика̄йа пуппха̄ни’ паллика̄;’усӣрасса мӯлам̣’усӣрам̣–-там̣садденава̄ тадабхидха̄нам̣.
самӯхе ¶ кан̣н̣ан̣ика̄-.
чхат̣т̣хийанта̄ самӯхе кан̣н̣ан̣ика̄ хонти; готтаппаччайанта̄ кан̣а-ра̄джан̃н̃акам̣; ма̄нуссакам̣–-уккха̄дӣхи-оккхакам̣; от̣т̣хакам̣; ораббхакам̣; ра̄джакам̣; ра̄джапуттакам̣; хаттхикам̣; дхенукам̣–-н̣а-ка̄кам̣; бхиккхам̣; н̣ика-ачитта̄-а̄пӯпикам̣; сам̣куликам̣.
джана̄дӣхи та̄-.
джана̄дӣхи чхат̣т̣хийантехи самӯхе та̄ хоти; джаната̄; гаджата̄; бандхута̄; га̄мата̄; саха̄йата̄; на̄гарата̄–-та̄нта̄ сабха̄вато иттхилин̇га̄–-маданӣйанти-каран̣е’дхикаран̣е ва̄ анӣйенасиддхам̣ –-дхума̄йитаттанти-кта̄нта̄ на̄мадха̄туто теттана сиддхам̣.
ийо ¶ хите-.
чхат̣т̣хийанта̄ хите ийо хоти; упа̄да̄нийам̣–-ан̃н̃атра̄пи’сама̄на̄дैре сайито’ содарийо.
чаккхава̄дито ссо-.
чхат̣т̣хийантехи чаккхуа̄дӣхи хите ссохоти; чаккхӯссам̣; а̄йуссам̣.
н̣йо таттха са̄дху-.
саттамйанта̄ таттха са̄дхӯти асмим̣ аттхе н̣ййо хоти; саббхо; па̄рисаджджо–-са̄дхӯти-кусало йогго хито ва̄–-ан̃н̃атра̄пи-’ратхам̣ вахантӣ’ти раччха̄.
камма̄ ¶ нийан̃н̃а̄-.
саттамйанта̄ каммасадада̄ таттха са̄дхӯти асмим̣ аттхе нийан̃н̃а̄ хонти;’ камме са̄дху’ камманийам̣; камман̃н̃ам̣.
катха̄дитвико-.
катха̄дӣхи саттамйантехи таттха са̄дхӯти асмим̣ аттхе ико хоти; катхико; дхаммакатхико; сан̇га̄мико; пава̄сико; упава̄сико.
патха̄дӣхи н̣еййо-.
патха̄дӣхи саттамйантехи таттха са̄дхӯти асмим̣ аттхе н̣еййо хоти; па̄тхеййам̣; са̄патеййам̣.
даккхин̣а̄йа̄рахе-.
даккхин̣а̄саддато арахаттхе н̣еййо хоти;’даккхин̣ам̣ арахатӣ’ти даккхин̣еййо.
ра̄йо туманта̄-.
тумантато арахаттхе ра̄йохоти; ‘‘гха̄тета̄йам̣ ва̄ гха̄тетум̣, джа̄пета̄йам̣ ва̄ джа̄петум̣, пабба̄джета̄йам̣ ва̄ пабба̄джетум̣‘‘.
таметтхассаттхити ¶ манту-.
пат̣хаманта̄ еттха асса аттхити етесваттхесу манту хоти;’га̄мо еттха десе асса ва̄ пурисасса сантӣти’ гома̄–-аттхити ваттама̄нака̄лопа̄да̄нато бхута̄хи бхависсантӣхи ва̄ гохи на гома̄. катхам̣ гома̄ а̄си гома̄ бхависсатӣти? тада̄пи ваттама̄на̄хийева гохи гома̄; а̄си бхависсатӣти падантара̄ ка̄лантарам̣; итикаран̣ато висайанийамо.
пахӯте ча пасам̣са̄йам̣ нинда̄йан̃ча̄тиса̄йане ниччайоге ча сам̣сагге хонтиме мантуа̄дайо.
гоассоти-джа̄тисадда̄нам̣ дабба̄бхидха̄наса̄маттхийа̄ мантва̄ дайо нахонти; татха̄ гун̣асадда̄нам̣ сето пат̣оти; йе сатту гун̣асадда̄нам̣ дабба̄бхидха̄наса̄маттхийам̣ наттхи техи хонтева–-будхима̄ рӯпава̄ расава̄ гандхава̄ ессава̄ саддава̄; расӣрасико; рӯпи рӯпико; гандхӣ гандхикоти.
вантваван̣н̣а̄-. ¶
пат̣хамантато аван̣н̣анта̄ мантваттхе ванту хоти; сӣлава̄; пан̃н̃ава̄–-аван̣н̣а̄ти-ким̣? сатима̄; бандхума̄.
дан̣д̣а̄дитвикаӣ ва̄-.
дан̣д̣а̄дӣхи икаӣ хонти ва̄ манттваттхе; бахулам̣ видха̄на̄ кутови две хонти; куточекамекам̣ва. дан̣д̣ако, дан̣д̣и, дан̣д̣ава̄; гандхико, гандхӣ, гандхава̄; рӯпико, рӯпӣ, рӯпава̄–-уттамин̣ева дхана̄ ико () дханико; дханӣ дханава̄н̃н̃о –-асаннитн̃аттха̄ () аттхико аттхи; ан̃н̃атра аттхава̄
–-таданта̄ ¶ ча;() пун̃н̃аттхико, пун̃н̃аттхи–-ван̣н̣анта̄ ӣйева() брахмаван̣н̣ӣ деваван̣н̣ӣ–-хаттхадантехи джа̄тийам̣ () хаттхӣ; дантӣ; ан̃н̃атра хаттхава̄; дантава̄–-ван̣н̣ато брахмача̄римхи; () ван̣н̣ӣ, бухмача̄рӣ; ван̣н̣ава̄н̃н̃о–-поккхара̄дито десе() поккхаран̣ӣ уппалинӣ кумудинӣ бхисинӣ мул̣а̄линӣ са̄лукинӣ –-ква̄ва̄десе’пи-падуманӣ, падуминӣпан̣н̣ам̣; ан̃н̃атра поккхарава̄, хаттхи–-на̄ва̄йико () на̄вико; –-сукхадуккха̄ ӣ() сукха дуккхӣ–-(сикха̄дихӣ ва̄)() сикхи сикха̄ва̄ ма̄лӣ мака̄ла̄ва̄ сӣли сӣлава̄ балӣ балава̄ –-бала̄ ба̄хӯрупубба̄ ча() ба̄хубалӣ; ӯрубалӣ.
тапа̄дӣхи ¶ ссӣ-.
тапа̄дито мантваттхе ва̄ сси хоти; тапасси, йасассӣ, теджассӣ, манассӣ, пайассӣ –-ва̄твева-йасава̄.
мукха̄дито ро-.
мукха̄дӣхи мантваттха ро хैоти; мукхаро, сусиро ӯсаро, мадхуро, кхаро, куджаро, нагаро –-дантассу ча уттатаданте () дантуро.
тун̣д̣йа̄дӣхи бхо-.
тун̣д̣иа̄дӣхи мантваттхе бхо ва̄ хоти; тун̣д̣ибхо, са̄л̣ибхо,валибхо, ва̄твева-тун̣д̣има̄.
саддха̄дитва-.
саддха̄дӣхи мантваттхе а хоти ва̄; санддхо, пан̃н̃о; иттхийам̣-саддха̄; ва̄твева-пан̃н̃ава̄.
н̣о ¶ тапа̄-.
тапа̄ н̣о хоти мантваттхе; та̄пасо; иттхийам̣-та̄пасӣ.
а̄лва̄хиджджха̄дӣхи-. абхиджджха̄дӣхи а̄лу хотимантваттхе; абхиджджха̄лу, сӣта̄лу, дхаджа̄лу, дайа̄лу–-ва̄твева-дайа̄ва̄.
пиччха̄дитвило-.
пиччха̄дӣхи ило хоти ча̄ мантваттхе; пиччхило, пиччхава̄; пхен̣ило, пхен̣ава̄; джат̣ило, джат̣а̄ва̄;–-катхам̣ ва̄ва̄лоти? нинда̄йамиласса̄дилопе ‘‘паро квачӣ‘‘ти.
сила̄дита̄ во-.
сӣла̄дихи во хоти ва̄ мैнтваттхе; сӣлаво, сӣлава̄; кесаво, кесава̄–-ан̣н̣а̄ ниччам̣;() ан̣н̣аво–-га̄н̣д̣и ра̄джӣхи сан̃н̃а̄йам̣; () га̄н̣д̣ивам̣, дхану; ра̄дживам̣, пан̇каджам̣.
ма̄йа̄медха̄хи вӣ-.
етехи двӣхи вӣ хоти мантваттхе; ма̄йа̄ви, медха̄вӣ.
сиссаре а̄мйува̄мӣ-.
сасадда̄ а̄мйува̄мӣ хонтиссаре’бхидхейе мантваттхе;’самассаттхити’ са̄мӣ, сува̄мӣ.
лаккхйа̄ ¶ н̣о а ча-.
лаккхӣсадда̄н̣о хота мантваттхе; а чантасса; н̣ака̄ро’ва саво; лаккхан̣о.
ан̇га̄ но калйа̄н̣е-.
калйа̄н̣е гамйама̄нн̃ан̇гасма̄нохоти мантваттхе; ан̇гана̄.
со лома̄-.
лома̄ сохоти мантваттхе; ломасо; иттхийам̣-ломаса̄.
имийа̄-.
мантваттхе имैйа̄ хонти бахулам̣; путтимо, киттимо, путтийо, каппийо, джат̣ийо,ха̄набха̄гийо, сенийо.
то пан̃чамйа̄-.-
пан̃чавйанта̄ бахулам̣ то хоти ва̄; га̄мато а̄гаччхати, га̄масма̄а̄гаччхати; чорато бха̄йати, чорехи бха̄йати; саттхатопарихӣно, саттха̄ парихӣно.
итотеттокуто-. ¶
томхи имасса т̣и нипаччате етасса т̣а ета ким̣саддасса куттача; ито, имасма̄; ато, етто, етасма̄; куто, касма̄.
абхйа̄дӣхи-.
абхиа̄дӣхи то хоти; абхито, парито, паччхато, хет̣т̣хато.
а̄дйа̄дӣхи-.
а̄диппабхутӣхи то ва̄ хоти; а̄до, а̄дито; маджджхато, антато, пит̣т̣хито, пассато, мукхато–-йатодакам̣ тада̄ диттам̣, йам̣ удакам̣ тадева̄диттанти аттхо.
сабба̄дито саттамйа̄ траттха̄-.
сабба̄дӣхи саттамйантехи траттха̄ ва̄ хонти; саббатра, саббаттха, саббасмим̣; йатра, йаттха, йасмим̣–-бахула̄дхика̄ра̄ на тумха̄мхехи.
каттхеттха ¶ кутра̄траквехидха-.
ете садда̄ нипаччанте; касмим̣ каттха, кутра, ква; етасмим̣ еттха, атра; асмим̣ иха, идха.
дхи сабба̄ ва̄-
саттамйантато саббасма̄дхи ва̄ хоти; саббадхи; саббаттха.
йа̄ хим̣-.
саттамйанта̄ йато хим̣ ва̄ хоти; йахим̣, йатра.
та̄ хам̣ ча-.
саттамйанта̄ тато ва̄ хам̣ хоти хин̃ча; тахам̣, тахим̣, татра.
кухим̣кахам̣-.
ким̣садда̄ саттамйанта̄ хим̣хам̣ нипаччанте кисса кука̄ ча; кихим̣, кахам̣, катхам̣ кухидвананти? чанам̣ ити нипа̄тантарам̣; кихидвӣти-еттха висаддовийа.
саббекан̃н̃айатехи ¶ ка̄ле да̄-.
етехи саттамйантехи чаттама̄нехи ка̄ле да̄ хоти; саббасмим̣ ка̄ле саббада̄; екада̄, ан̃н̃ада̄, йада̄, тада̄–-ка̄лети-ким̣? саббаттхадесе.
када̄куда̄сада̄дхунеда̄ти-.
ете садда̄ нипаччанте; тасмим̣ ка̄ле када̄, куда̄; самбасмим̣ ка̄ле сада̄; имасмим̣ ка̄ле адхуна̄, ида̄ни.
аджджасаджджавапараджджветарахикараха̄-.
ете садда̄ нипаччанте; екатиппаччайо а̄десо ка̄ла висесоти саббаметам̣ нипа̄тана̄ лаббхати; имасса во джджо ча̄хани нипаччате; асмим̣ ахани аджджа–-сама̄насса сабха̄воджджу ча̄хани–-сама̄не абхани саджджу–-апарасма̄ джджу–-апарасмим̣ аханиапараджджу–-имассетока̄ле рахи ва–-имасмим̣ ка̄ле етарахи–-ким̣саддасса ко раха ча̄наджджатане–-тасмим̣ ка̄ле караха.
сабба̄дӣхи ¶ пака̄ре тха̄-.
са̄ман̃н̃асса бхедако висесо пака̄ро, таттха ваттама̄нехи сабба̄дӣхи тха̄ хоти саббенапака̄рена саббатха̄; йатха̄, татха̄.
катхамиттхам̣-.
ете садда̄ нипаччанте пака̄ре; кимимехи тхам̣ паччайо, кैчча тесам̣ йатха̄ккамам̣; катхамиттхам̣.
дха̄ сан̇кхйа̄хи-.
сан̇кхйа̄ва̄чӣхи пака̄ре дха̄ паро хоти;’двӣхи пака̄рехи две ва̄ пака̄рекароти’ видха̄кароти; бахудха̄ кароти;’екам̣ ра̄сим̣ пан̃чаппака̄рам̣ кароти’ пан̃чадха̄ кароти?пан̃чаппака̄рамекаппака̄рам̣ кароти’ екадха̄кароти.
века̄джджхам̣-. ¶
екасма̄ пака̄ре джджхам̣ ва̄ хоти; екаджкван̇кароти; екадха̄ кароти.
двитӣхедха̄-.
двӣтихи пака̄ре едха̄ва̄ хоти; ведха̄, тедха̄; двидха̄, тидха̄.
таббати джа̄тийо-.
пака̄равати там̣са̄ман̃н̃ава̄чака̄ садда̄джа̄тийо хоти; пат̣у джа̄тийо, мудуджа̄тийо.
ва̄расам̣кхйа̄йа ккхаттум̣-
ва̄расамбандхинийа̄ сам̣кхйа̄йа ккхаттум̣ хоти;’две ва̄ре бхун̃джати’ двиккхаттум̣ дивасасса бхун̃джати; ва̄раггахан̣ам̣ ким̣? пан̃ача бхин̃джати; сан̇кхйа̄йа̄ти-ким̣? пахӯте ва̄ре бхун̃джати.
катимха̄-. ¶
ва̄расамбандхинийа̄ катисам̣кхйа̄йа ккхаттум̣ хоти;’кати ва̄ре бхун̃джани’катиккхаттум̣ бхун̃джати.
бахумбха̄ дха̄ ча пачча̄саттийам̣-.
ва̄расамбандхинийа̄ бахусам̣кхйа̄йа дха̄хоти ккхаттун̃ча; ва̄ра̄нан̃че пачча̄сатти хоти; бахудха̄ дивасасса бун̃джати бахуккхаттум̣–-пачча̄саттийанти ким̣? бахуккхаттум̣ ма̄сасса бхун̃джати.
саким̣ ва̄-.
екам̣ ва̄рамиччасмим̣ аттхе сакинти ва̄ нипаччате;’екам̣ ва̄рам̣ бхун̃джати’–-ва̄ти ким̣?екаккхаттум̣ бхун̃джати.
со виччха̄ппака̄ресу-.
вӣччха̄йам̣ пака̄ре ча со хоти бахулам̣; вӣччха̄йам̣-кхан̣д̣асо, биласо; пака̄ре-путхусо,саббасо.
абхитатаббха̄ве ¶ кара̄сабхуйоге вика̄ра̄ чӣ-.
аваттха̄вато ваттхантарена̄бхутасса та̄йа̄ваттха̄йа бха̄ве кара̄сабхухи самбандхесати вика̄рава̄чака̄чӣ хоти;’адхавалам̣ дхавалам̣ кароти’ дхавалӣ кароти; адхавало дхавало сийа̄ дхавалӣ сийа̄; адхавало дхавало бхавати дхавалӣ бхавати–-абхататаббха̄вети-ким̣? гхат̣ам̣ кароти, дадхиаттхи, гхат̣о бхавати–-кара̄сабхуйогети ким̣? адхавала̄ дхвааило джа̄йате–-вика̄ра̄ти-ким̣? пакатийа̄ ма̄ хоту; суван̣н̣ам̣ кун̣д̣алӣ кароти.
диссантан̃н̃е’пи паччайа̄-.
вуттато’н̃н̃е’пи паччайа̄ диссанти вутта̄вуттаттхесу;’вивидха̄ ма̄таро’ вима̄таро,’та̄сам̣ путта̄’ вема̄тӣка̄-рикан̣а;’патхам̣ гаччхантӣти’ патха̄вино-а̄вӣ;’ исса̄ асса аттхити’ иссукӣ-укӣ?’дхурам̣ вахантӣти’ дхорайха̄-йхан̣а.-
ан̃н̃асмим̣-. ¶
вуттато’н̃н̃асмимпи аттхе вуттаппаччайа̄ диссанти;’магадха̄нам̣ иссаро’ ма̄гадхо-н̣о;’ка̄сӣти сахассам̣, тамаггхатӣти ка̄сийо-ийо.
сакаттха-.
сакаттхе’пи паччайа̄ диссанти; хӣнако, потако, кичачайайам̣.
лопо-.
паччайа̄нам̣ лопо’пи диссати; буддхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, чаккхум̣ сун̃н̃ам̣ аттена ва̄ аттанийейана ва̄ти бха̄ваппаччайа лопо.
сара̄нама̄дисса̄йуван̣н̣асса̄н̃о ¶ н̣а̄нубандхе-.
сара̄нама̄дибхута̄ йе ака̄риван̣н̣уван̣н̣а̄ тесам̣ а̄н̃о хонти йатха̄ккамам̣ н̣а̄нубандхе; ра̄гхаво, вैнатеййо, менико, ол̣умпико, дохаггам̣–-н̣а̄нубандхети-ким̣? пура̄тано.
сам̣йоге квачи-.
сара̄нама̄дибхута̄ йе айуван̣н̣а̄ тесам̣ а̄н̃о хонти квачи дева сам̣йогависайе н̣а̄нубандхе;деччо, кон̣д̣ан̃н̃о –-квачӣти-ким̣? каттикеййо.
маджджхе-. ¶
маджджхе ваттама̄на̄нампи айуван̣н̣а̄нам̣ а̄н̃о хонти квачи; ад̣д̣хатеййа̄, ва̄сет̣т̣хо.
косджैджа̄джджавапа̄рисаджджасубхаджджамаддава̄рисса̄сабха̄джан̃н̃а тхеййаба̄хусачча̄-.
ете садда̄ нипаччанте н̣а̄нубандхе;’кусӣтасса бха̄во’ косаджджаджам̣;’ уджуно бха̄во’ аппавам̣;’париса̄су са̄дху’ па̄рисаджджо;’сухадайоча’ сухаджджо,’тасса пана бха̄во сохаджджам̣;’мудуно бха̄во’маддавам̣;’исино идам̣, бха̄во ва̄’ а̄риссам̣;’усабхасса идам̣, бха̄во ва̄’ а̄сабхам̣;’а̄джа̄нӣйасса бха̄во’ со ева ва̄’ а̄джан̃н̃ам̣;’тхенасса бха̄во, каммам̣ ва̄’ тхеййам̣;’бахуссутасса бха̄во’ ба̄хусаччам̣–-етесу йамалаккхан̣икам̣ там̣ нипа̄тана̄.
мана̄дӣнам̣ ¶ сака-.
мана̄дӣнам̣ сака хоти н̣а̄нубандхе;’манаси бхавам̣’ ма̄насам̣;’думманасо бха̄во’ доманассам̣; соманассам̣.
уван̣н̣асса̄ван̇и хоти; ра̄гхаво, джа̄мбавам̣.
йамхи госса ча-.
йака̄ра̄до паччайа гैоссуван̣н̣асса ча аван̇и хоти; габйам̣, га̄табйо.
лопо’ван̣н̣иван̣н̣а̄нам̣-. ¶
йака̄ра̄до паччайе аван̣н̣иван̣н̣а̄нам̣ ла̄по хоти, да̄йджैджам̣, ка̄рун̃н̃ам̣, а̄дхипаччам̣, деппам̣–-бахакулам̣видха̄нам̣ квачи на хоти; киччайам̣.
ра̄нубандхе’нтасара̄дисса-.
анто саро а̄ди йасса̄вайавасса тасса лопо хоти ра̄нубандхе; киттакам̣, петтеййам̣.
кисамахатамиме касмаха̄-.
кисасса махато име касмаха̄ хонти йатха̄ккамам̣; касима̄, махима̄.
а̄йусса̄йаса мантумхи-.
а̄йусса а̄йаса̄десо хоти мантумхи; а̄йасма̄.
джо вуддхассийид̣хесу-.
вуддхасса джо хоти ийैт̣т̣хесу; джеййо, джет̣т̣хо.
ба̄л̣хантикапасаттха̄нам̣ ¶ са̄дханедаса̄-.
ийет̣т̣хесу ба̄л̣хантикапасаттха̄нам̣ са̄дханедаса̄ хонтӣ йатха̄ккамам̣; са̄дхийо, са̄дхит̣т̣хо; недийо, недит̣т̣хо; сеййо, сет̣т̣хо
кан̣кана̄ппайува̄нам̣-.
ийет̣т̣хесу аппайува̄нам̣ кан̣кана̄ хонти йайатха̄ккамам̣; кан̣ийо, кан̣ит̣т̣хо; канийо, канит̣т̣хо.
лопо вӣмантуваттунам̣-.
вӣмантувантунам̣ лопо хоти ийैт̣т̣хесу?’атисайена медха̄вӣ’ медхийо, медхит̣т̣хо;’атисайенасатима̄’сатийо, сатит̣т̣хо;’атисайена гун̣ава̄’ гун̣ийа̄, гун̣ит̣т̣хо.
се стиаисса тисса-.
се паре сатйантасса тика̄расса лопо хоти; вӣсам̣ сатам̣, тим̣сам̣ сатам̣.
етассет̣а ттаке-.
ттаке паре етасса ет̣а хена̄ти; еттакам̣.
н̣икассийо ¶ ва̄-.
н̣икассава̄ ийо хоти; сакйапуттийо, сакйапуттико.
адха̄тусса ке’сйа̄дито гхе’ссӣ-.
гхе паре адха̄тусса йо кака̄ро тато пуббасса ака̄расса бакахулам̣ и хоти, саве гхона сйа̄дито паро хоти; ба̄лика̄, ка̄рика̄–-адха̄тусса̄ти-ким̣? сака̄; кети-ким̣?нандана̄; асйа̄дитоти-ким̣? бахупарибба̄джака̄, мадхура̄ –-бахучаммика̄ти кака̄рена сйа̄дино бйавахитатта̄ сиддхам̣–-гхети-ким̣? ба̄лако; асса̄ти-ким̣? бахукаттука̄,са̄ла̄.
ити моггалла̄не вйа̄каран̣е вуттийам̣ н̣а̄дикан̣д̣о чатуттхо.
тиджама̄нехи ¶ кхаса̄ кхама̄вӣмам̣са̄су-.
кхантийам̣ тиджа̄ вӣмам̣са̄йам̣ ма̄на̄ ча кхасаппаччайа̄ хонти йатха̄ккамам̣; титиккха̄, вӣмам̣са̄–-титиккхати, вӣмам̣сати. кхама̄вӣмам̣са̄ сути-ким̣? теджанам̣, теджо, теджайати, ма̄нанам̣, ма̄но, ма̄нети.
кита̄ ¶ тикиччха̄сам̣сайесу джо-.
тикиччха̄йам̣ сам̣сайе ча ваттама̄на̄ кита̄ джо хоти–-тикиччха̄, вичикиччха̄–-тикиччхати, вичикиччхати–-ан̃н̃атраникето, сам̣кето, кетанам̣, кето, кетайати.
нинда̄йам̣ гупабадха̄ бассабхо ча-.
нинда̄йам̣ ваттама̄нехи гупабадхехи джо хоти; басса бхо ча–-джигуччха̄, бӣбхаччха̄–-джигуччхати, бӣбхаччхати–-ан̃н̃атрагопанам̣, гопе, попети, бадхако.
тум̣сма̄ ¶ лопо виччха̄йам̣те-.
тумантато иччха̄йаматтхе те кхасачха̄ хонтибахакулам̣; лопо ча тум̣паччайассахоти сутатта̄–-бубхуккха̄, джигим̣са̄, джигхаччха̄–-бубхуккхати, джигим̣сати, джигхаччхати–-идхакасма̄ на хотибхоттумиччхатӣти? падантарена̄бхидха̄на̄. тум̣сма̄ти-ким̣? бходжанамиччхати. иччха̄йанти ким̣? бхун̃джитум̣ гаччхати. катхам̣ кулам̣ пипатисатӣти? йатха̄ кулам̣ патитумиччхатӣтива̄кйам̣ хоти, евам̣ вуттипи хессати; ва̄кйамевачарахи катхам̣ хоти? локасса татха̄ вачаниччха̄йа.
ӣйо ¶ камма̄-.
иччха̄каммато ¶ иччха̄йаматтхе ӣйаппаччайо хоти;’путтамиччхати’ путтӣйати–-камма̄ти-ким̣? аасинеччхати; идха касма̄ на хоти ран̃н̃о путтамиччхатӣти? са̄пеккхатта̄; на хи ан̃н̃амапеккхама̄но ан̃н̃енасахекаттхибха̄ваманубхавитум̣ саккоти; идха̄пи чарахи на сийа̄ аттанопуттамиччхатӣти; неветтха бхавитаббам̣; на хи бхавати аттанопуттийатӣти; катхам̣ чарахи вуттасса аттатийата̄вагамйате? ан̃н̃асса̄сутатта̄, иччха̄йа ча таббисайатта̄.
упама̄на̄ча̄ре-. ¶
каммато упама̄на̄ а̄ва̄раттхе ӣйо хоти;’путтамава̄ чарати’ путтӣйати ма̄н̣авакам̣; упама̄на̄ти ким̣? путтама̄чарати.
а̄дха̄ра̄-. ¶
а̄дха̄ратупама̄на̄а̄ва̄раттхе ӣйо хоти;’кут̣ийамива̄чарати’ кут̣ийати па̄са̄де, па̄са̄дӣйати кут̣ийам̣.
каттута̄йо-.
каттатупама̄на̄ а̄ча̄раттхе а̄йо хоти;’паббатова̄ чарати’паббата̄йати.
чйаттхе-.
каттуто абхутатаббха̄ве а̄йо хоти бахулам̣; бхуса̄йати, пат̣апат̣а̄йати, лохита̄йати–-каттутотвева-бхусам̣каротӣти; иха касма̄ на хоти бхуси бхаватӣти? вуттаттхата̄йа.
садда̄дӣти ¶ кароти-.
садда̄дӣхи дутийантехи каротӣти асмим̣ аттхе а̄йо хоти; садда̄йати, вера̄йати, калаха̄йати, дхӯпа̄йати.
намотвассо-. ¶
намо иччасма̄ каротӣти асмим̣ аттхе ассо хоти; намассати татха̄гатам̣.
дха̄тваттхе на̄масми-.
на̄масма̄ дха̄тваттхе бахулами хоти;’хаттхина̄ атиккамати’ати хаттхайати;’ вӣн̣а̄йа упага̄йати’ упавӣн̣айати;’дал̣ахам̣ кароти’ винайам̣ дал̣ахайати;’ висуддха̄ хоти’ ратти висуддхайати;’кусалам̣ пуччхати’кусалайати.
сачча̄дӣха̄пи-.
сачча̄дӣхи дха̄тваттхе а̄пи хоти; сачча̄пети, аттха̄пети, веда̄пети, суккха̄пети сукха̄пети, дуккха̄пети.
крийаттха̄-. ¶
айамадхика̄ро а̄ саттхапарисаматтийа̄;’крийа̄ аттхо йассасо крийаттхо’,дха̄ту.
чура̄дито н̣и-.
чура̄дӣхи крийаттхехи сакаттхе н̣и паро хоти бахулам̣; н̣ака̄ро вуддхйаттхо–-еваман̃н̃атра̄пи–-чорайати, ла̄л̣айати. катхам̣ раджджам̣ ка̄ретӣти? йогавибха̄гато.
пайоджакабйа̄па̄ре н̣а̄пи ча-.
катта̄рам̣ йо пайоджайати тасса бйа̄па̄ре крийаттха̄ н̣ин̣а̄пӣ хонти бахулам̣; ка̄рети, ка̄ра̄пети–-нану ча катта̄пи каран̣а̄дӣнам̣пайоджакоти табйа̄па̄ре?пи н̣ин̣а̄пӣ па̄пун̣анти? пайоджакаггахан̣аса̄маттхийа̄ на бхависсанти, чура̄дӣхи висум̣ ¶ вачанаса̄маттхийа̄ ча–-а̄то бхиййо н̣а̄пийева, н̣ийе вуван̣н̣ато, двайамеван̃н̃ехи.
кйо бха̄вакаммесвапароккхесу ма̄нантатйа̄дису-
бха̄вакаммавихитесу пароккха̄ваджджитесу ма̄нантатйа̄дису паресукйо хоти крайаттха̄–-нтаггахан̣амуттараттхам̣; кака̄ро ¶ авуддхйаттхо; евамуттаратра̄пи–-т̣хийама̄нам̣, т̣хийате; сӯйама̄нам̣, сӯйате–-апароккхесӯти-ким̣? бабхува девадаттена; бибхида кусӯло. бхиджджате кусӯло сайамева̄тибхиджджатети савана̄ каммата̄вагамйате, сайамева̄ти саванато каттута̄; каттута̄вачаниччха̄йанту-бхиндатикусуло атта̄нанти бхавати; еваман̃н̃ампи йатха̄гамаманугантаббам̣. ‘‘апароккхесу ма̄нантатйа̄дисӯ’ти-айамадхика̄ро а̄‘‘тана̄дитво‘‘апиваете тйа̄дайо тйа̄дису парабхутесу каттукаммабха̄вавихитесу кйала̄дӣнам̣ видха̄нато тесвева вин̃н̃айантӣти-акаммакехи дха̄тухи каттубха̄весу сакаммакехи каттукаммесукамма̄вачаниччха̄йам̣ бха̄вева бхавантӣти ведитабба̄–-йассапанадха̄тусса крийа̄ каммамапеккхате сосакаммако? йасса ту крийа̄ каттуматтамапеккхате со акаммакоти н̃а̄таббам̣.
каттари ¶ ло-.
каттари ¶ ло-.
крийаттхато апароккхесу каттувитама̄нантатйа̄дису ло хоти; лака̄ро ‘‘н̃илассе’ти. висесанаттхо–-пачама̄но, пачанто; павати.
ман̃ча рудха̄дӣнам̣-.
рудха̄дито каттувихитама̄на̄дису ло хоти; мам̣ ва̄нта сара̄ паро; мака̄ро’нубандхо; ака̄ро учча̄ран̣атво–-рундхама̄но, рундханто, рундхати.
н̣ан̣а̄пйа̄пӣхи ва̄-.
н̣ин̣а̄пйа̄пхӣхи ¶ каттувихитама̄на̄дису ло хоти вибха̄са̄; чорайанто, чоренто; ка̄райанта̄, ка̄ренто; ка̄ра̄пैйанто, ка̄ра̄пенто; сачча̄пайанто, сачча̄пенто; чорайати, чорети; ка̄райати, ка̄рети; ка̄ра̄пайати, ка̄ра̄пети; сачча̄пайати, сачча̄пети–-вачаттхитавибха̄саттхо’йам̣ ва̄ саддо; тена ма̄не ниччам̣; чорайама̄но, ка̄райама̄но, ка̄ра̄пайама̄но, сачча̄пайама̄но.
дипа̄дӣхи йайака-.
дива̄дӣхи лавӣсайе йака хоти; диббанто; диббати.
туда̄дӣхи ко-.
туда̄дӣхи лавӣсайе ко хоти; тудама̄но, туданто; кудати.
джйа̄дӣхи кна̄-.
джиа̄дӣхи лависайе кна̄ хоти; джинанто, джина̄ти–-катхам̣ джайанто, джайатӣни? бхува̄дипа̄т̣ха̄.
кйа̄дӣхӣ ¶ кн̣а̄-.
кӣа̄дӣхи лависайе кн̣а̄ хоти; кин̣анто, кин̣а̄ти.
сва̄дӣхӣ кн̣о-.
суа̄дӣхи лависайе кн̣о хоти; сун̣ама̄но, сун̣анто, сун̣оти; катхам̣ сун̣а̄тӣти? кйа̄дипа̄т̣ха̄.
тана̄дитво-.
тана̄дито лависайе о хоти; таноти.
бха̄вакаммесу табба̄нӣйа̄-.
таббаанӣйа̄ крийаттха̄ паре бха̄вакаммесу бахуламбхаванти; каттаббам̣, каран̣ӣйам̣; каттаббо кат̣о; каран̣ӣйо–-бахула̄
дхика̄ра̄ ¶ каран̣а̄дисупи бхаванти–-сина̄нӣйам̣, чун̣н̣ам̣; да̄нӣйо, бра̄хман̣о; сама̄ваттанӣйо, гуру; павачанӣйо, упаджджха̄йо; упат̣т̣ха̄нӣйо, сиссо.
гхйан̣а-.
бха̄вакаммесу крийаттха̄ паро гхйан̣а хоти бахулам̣; ва̄кйам̣, ка̄рийам̣, веййам̣, джеййам̣.
а̄ссе ча-.
а̄то гхйан̣а хоти бха̄вакаммесу а̄сса е ча; деййам̣.
вада̄дӣхи ¶ йо-.
вада̄дӣхи крийаттхехи йо хоти бахуламха̄вакаммесу; ваджджам̣, маджджам̣, гаммам̣–-бхуджа̄нте () бходжджо, одано; бходжджа̄, йа̄гу; бхоггаман̃н̃ам̣.
киччагхаччабхаччабхаббалеййа̄-.
ете садда̄ йаппаччайанта̄ нипаччанте.
гуха̄дӣхи ¶ йака-.
гуха̄дӣхи крийаттхехи бха̄вакаммесу йака хоти; гуйхам̣, дуйхам̣, сиссо; сиддха̄ евете табба̄дайо песа̄тисаггапаттака̄лесупи гамйама̄несу са̄ман̃н̃ена видха̄нато–-хота̄ кхалу кат̣о каттаббо, каран̣ӣйо, ка̄рийо, киччо-евам̣ твайа̄ кат̣о каттаббо; хота̄ кат̣о каттаббо, хото хи патто ка̄ло кат̣акаран̣е–-евам̣ уддхамухуттике’пи ваттама̄нато песа̄дису сиддха̄ ева–-татха̄ арахе каттари саттивисит̣т̣хе ча патӣйама̄не а̄вассака̄дхамин̣ата̄висит̣т̣хева бха̄ва̄до сиддха̄–-уддха мухуттикато-бхота̄ кат̣о каттаббо; бхота̄ раджджам̣ ка̄таббам̣, бхавам̣ арахо; бхота̄ бха̄ро вахитаббо, бхавам̣ сатто; бхота̄ авассам̣ кат̣о каттаббо; бхота̄ никкхо да̄таббо.
каттари ¶ латун̣ака̄-.
каттари ка̄раке крийаттха̄ латун̣ака̄ бхонтӣ; пат̣хита̄, па̄т̣хако–-бахуламитвева-па̄дехи харӣйатӣ’ти па̄даха̄раке;’галечуппатӣ’ти галечопако–-саддхо ева латуарахе сӣласа̄дху дхаммесу ча са̄ман̃н̃авихитататта̄; бхавам̣ балу кан̃н̃а̄йа париггайита̄, бхаваметам̣ арахати; сӣла̄дису-кхалвапи упа̄да̄та̄ кума̄раке; ганта̄кхело; мун̣д̣айита̄ро са̄вит̣т̣ха̄йана̄ вадхум̣ катапаригахам̣.
а̄вӣ-. ¶
крийайаттха̄ а̄вӣ хоти бахулам̣ каттари; бхайадасса̄вӣ–-аппавӣсайата̄н̃а̄панаттхам̣ бхиннайогакаран̣ам̣; са̄ман̃н̃авихитатта̄ сӣла̄дису ча хотева.
а̄сим̣са̄йамако-. а̄сим̣са̄йам̣ гамйама̄на̄йам̣ крийаттха̄ ако хоти каттари;’джӣватути’ джӣвако; нандатути’ нандако;’бхаватути’ бхавако.
кара̄ ¶ н̣ано-.
карато каттари н̣ано хоти;’каротӣ’ти ка̄ран̣ам̣; каттарӣти-ким̣? каран̣ам̣.
ха̄то вӣхика̄лесу-.
ха̄то вӣхисим̣ ка̄ле чан̣ано хотӣ каттари; ха̄йана̄ на̄ма вӣхайо; ха̄йано сам̣ваччхаро; вӣхика̄лесӯти - ким̣? ха̄та̄.
вӣда̄ ку -.
видасма̄ кӯ хоти каттари; видӯ, локавидӯ.
вито н̃а̄то-.
випубба̄ н̃а̄иччасма̄ ку хоти каттари; вин̃н̃а; витоти-ким̣? пан̃н̃о.
камма̄-. ¶
каммато пара̄ н̃а̄иччасма̄ кӯ хоти каттари; саббан̃н̃а, ка̄лан̃н̃а.
квачан̣а-.
каммато пара̄ крийаттха̄ квачи ан̣а хоти каттари; кумбхака̄ро, сарала̄во, мавтаджджха̄йо–-бахакула̄дхика̄ра̄ иха на хоти, а̄диччам̣ пассати, химавантам̣ сун̣оти, га̄мам̣ гаччхати. квачӣти ким̣? каммакаро.
гама̄ рӯ-.
каммато парам̣ гама̄ рӯ хоти каттари; ведагу, па̄рагу.
сама̄нан̃н̃абхавантайа̄дитупама̄на̄ ¶ диса̄ камме рӣриккхака̄-.
сама̄на̄дӣхи йа̄дӣхичопама̄нехи пара̄ диса̄ каммака̄раке рӣриккхака̄ хонти;’ сама̄но вийа диссатӣ’ти садӣ, садиккхо, садисо; ан̃н̃а̄дӣ, ан̃н̃а̄диккхо, ан̃н̃а̄дисо; бхава̄дӣ, бхава̄диккхо, бхава̄дисо; йа̄дӣ, йа̄диккхо, йа̄дисо; тйа̄дӣ, тййа̄диккхо, тйа̄дисо –-сама̄на̄дӣхӣти ким̣? руккхо вийа диссати. упама̄на̄ти ким̣? со диссати каммети ким̣? со вийа пассатӣ–-рака̄ра̄ антасара̄дилопаттха̄. кака̄ро ека̄ра̄бха̄ваттхо.
бха̄вака̄ракесвагхан̣гхака̄-. ¶
бха̄ве ка̄раке ча крийаттха̄ агхан̣гхака̄ хонти бахакулам̣; апаггахо, ниггахо, каро, гаро, чайо, джайо, раво, бхаво, пачо, вачо, аннадо, пуриндадо, ӣсаккаро, дуккаро, сукаро–-гхан̣а-бха̄ве-па̄ко- ва̄го, бха̄во. ка̄раке’пи сан̃н̃а̄йам̣ та̄ва-’паджджате’нене’ти па̄до;’руджатӣ’ти рого;’вӣсатӣти весо;’сарати ка̄лантара’нти са̄ро, тхираттхо;’дарӣйанте етебхӣ’ти да̄ра̄;’джӣрайати етена̄’ти джа̄ро–-асан̃н̃а̄йампи-да̄йо, датто; ла̄бхо, ладдхо–-гха-ваконипако–-ка-пийо, кхипо, бхуджо, а̄йудхам̣.
да̄дха̄тви-. ¶
да̄дха̄хи бахулами хотибха̄вака̄ракесу; а̄ди, нидхи. ва̄ладхи.
вама̄дӣхатху-.
вама̄дихи бха̄вака̄ракесватху хоти; ваматху, вепатху.
кви-.
крийаттха̄ кви хоти бахулам̣ бха̄вака̄ракесу–-кака̄ро ка̄ну бандхака̄рийаттхо–-абхибху, сайамбху, бхаттаггам̣, сала̄каггам̣, сабха̄, пабха̄.
ано-. ¶ .
крийаттха̄ бха̄вака̄ракесвано хоти; гаманам̣, да̄нам̣, сампада̄нам̣, апа̄да̄нам̣, адхикаран̣ам̣, чалано, джалано, кодхано, копано, ман̣д̣ано, бхусано.
иттхийаман̣актикайакйа̄ ¶ . ча-.
иттхилин̇ге бха̄ве ка̄раке ча крийаттха̄ аа̄дайо хонта но ча бахулам̣–-а-титиккха̄. вӣмам̣са̄, джигуччха̄, пипа̄са̄, путтӣйа̄, ӣха̄, бхиккха̄, а̄пада̄, медха̄, годха̄–-н̣а-ка̄ра̄, ха̄ра̄, та̄ра̄, дха̄ра̄, а̄ра̄–-кти-ит̣т̣хи, сит̣т̣хи, бхитти, бхатти, танти, бхути –-ка- уха̄, руджа̄, муда̄,–-йака-виджджа̄, иджджа̄–-йа-сеййа̄, самаджджа̄, паббаджджа̄, паричарийа̄, джа̄гарийа̄–-ана-ка̄ран̣а̄, ха̄ран̣а̄, ведана̄, вандана̄, упа̄сана̄.
джа̄ха̄ха-. ¶
джа̄ха̄ иччетехи ни хотиттхийам̣; джа̄ни, ха̄ни.
кара̄ ририйо-.
карато ририйо хотиттхийам̣;’каран̣ам̣’ кирийа̄–-катхам̣ крийа̄ти?’крийа̄йа’нти нипа̄тана̄.
икитӣ сарӯпе-.
крийаттхасса сарӯпе’бхидхейе крийаттха̄ паре икитӣ хонти; вачи, йудхи. пачати.–-ака̄ро кака̄ротиа̄дису ка̄расаддена сама̄со, йатха̄ евака̄роти.
сӣла̄бхиккхан̃н̃а̄вассакесу ¶ н̣и-.
крийаттха̄ н̣ӣ хоти сӣла̄дису патӣйама̄несу; ун̣хабходжи, кхӣрапа̄йӣ, авассака̄рӣ, сататда̄йӣ.
тха̄вариттарабхан̇гурабхидурабха̄сурабхассара̄-. ¶
ете садда̄ нипаччанте сӣле гамйама̄не.
каттари бхуте ктавантукта̄вӣ-.
бхутаттхе ваттама̄нато крийаттха̄ ктавантукта̄вӣ хонтӣ каттари; виджитава̄, виджита̄вӣ; бхутети адхика̄ро йа̄ва а̄ха̄раттха̄ти.
кто ¶ бха̄вакаммесу-.
бха̄ве камме ча бхуте кто хоти; а̄ситам̣ бхавата̄; като кат̣о бхавата̄.
каттарӣ ча̄рамхе-.
крийа̄рамбхе каттари кто хота, йатха̄паттан̃ча; пакато бхавам̣ кат̣ам̣; пакато кат̣о бхавата̄; пасутто бхавам̣; пасуттам̣ бхавата̄.
т̣ха̄савасасилисагхирухаджараджанӣхи-. ¶
т̣ха̄дӣхи каттари кто хоти йатха̄паттан̃ча; упат̣т̣хито гурумбхавам̣, упат̣т̣хито гуру бхота̄; упа̄сито гурумбхавам̣, упа̄сито гуру бхота̄; анувусито гурумбхавам̣, анувусито гуру бхота̄; а̄силит̣т̣хо гурумбхавам̣, а̄силит̣т̣хо гуру бхота̄;
адхисайито ¶ кхат̣опикам̣ бхавам̣, адхисайита̄ кхат̣опика̄ бхота̄; а̄рул̣хо руккхам̣ бхавам̣, а̄рул̣хо руккхо бха̄та̄; ануджин̣н̣о васалим̣ девадатто, ануджин̣н̣а̄ васалӣ девадаттена; ануджа̄то ма̄н̣авако ма̄н̣авикам̣, ануджа̄та̄ ма̄н̣авика̄ ма̄н̣авакена.
гаманаттха̄каммака̄дха̄ре ча-.
гаманаттхато акаммакато ча крийаттха̄ а̄дха̄ре кто хоти каттари ча йатха̄паттан̃ча; идамесам̣ йа̄там̣, иха те йа̄там̣, ихатехи йа̄там̣, айам̣ техи йа̄то патхо, идамесама̄ситам̣, иха те а̄сита̄, иха техи а̄ситам̣, дево че ват̣т̣хо сампанна̄ са̄лайоти -ка̄ран̣а са̄маггисампатти еттха̄бхимата̄.
а̄ха̄раттха̄-. ¶
аджджхоха̄раттха̄ а̄дха̄ре кто хоти йатха̄паттан̃ча; идамесам̣ бхуттам̣, идамесам̣ пӣтам̣, иха техи бхуттам̣, иха техи пӣтам̣, одано техи бхутто, пӣтамудакам̣–-акаттаттхо йогавибха̄го; катхам̣ пӣта̄ га̄воти?’пӣтамесам̣ виджджатӣ’типӣта̄?ба̄хулака̄ ва̄–-пассинноти йа̄ еттха бхутака̄лата̄ танра кто; евам̣ ран̃н̃аммато, ран̃н̃амит̣т̣хо,ран̃н̃амбуддхо, ран̃н̃ам̣ пӯджито–-евам̣ сӣлито, раккхито, кханто, а̄кут̣т̣хо, рут̣т̣хо, русито, абхивйа̄хат̣о, дайито, хат̣т̣хо, канто, сам̣йато,амато–-кат̣т̣ханти бхутата̄йамева; хетуно пхалам̣ тватра бха̄ви.
тум̣та̄йетаве ¶ бха̄ве бхависсати крийа̄йам̣ тадаттха̄йам̣-.
бхависсатиаттхе ваттама̄нато крайаттха̄ бха̄ве тум̣та̄йе таве хонти крийа̄йам̣ тадаттха̄йам̣ патӣйама̄на̄йам̣; ка̄тум̣ гаччхати; катта̄йе гаччхати; ка̄таве гаччхати–-иччхати бхоттум̣ ка̄мети бхоттунти имина̄ва сиддхам̣пунаббидха̄нетвиха̄пи сийа̄ иччханто каротӣти–-евам̣ саккотибхоттум̣, джа̄на̄ти бхоттум̣, ¶ гила̄йати бхоттум̣, гхат̣ате бхоттум̣, а̄рабхате бхоттум̣, лабхате бхоттум̣, паккамати бхоттум̣, уссахатӣ бхонтум̣, арахати бхоттум̣, аттхи бхоттум̣, виджджати бхоттум̣, ват̣т̣ати бхоттум̣, каппати бхоттунти–-татха̄ па̄райати бхоттум̣, паху бхоттум̣, саматтхо бхоттум̣, парийатто бхоттум̣, алам̣ бхоттунти; бхаватисса саббаттха самбхава̄–-татха̄ ка̄ло бхоттум̣, самайо бхоттум̣, вела̄ бхоттунти–-йатха̄-бхоттумано, сотум̣ сото, дат̣т̣хум̣ чаккху. йуджджхитум̣ дхану, ватту джал̣о, гантум̣ мано, каттумаласоти–-учча̄ран̣анту ватта̄йаттам̣–-бха̄вети ким̣? карисса̄мити гаччхати; крийа̄йанти ким̣? бхиккхиссам̣ иччасса джат̣а̄; тадаттха̄йанти ким̣ гаччхиссато те бхависсати бхаттам̣ бходжана̄йа.
пат̣иседхе’лам̣кхалӯнам̣ ¶ тӯнактва̄нактва̄ ва̄-.
алам̣кхалусадда̄нам̣ пат̣иседхаттха̄нам̣пайоге туна̄дайо ва̄ хонти бха̄ве; алам̣ сотуна, кхалу сотуна; алам̣ сутва̄на, кхалу сутва̄на; алам̣ сутва̄, кхалу сутва̄; лам̣ сутена, кхалу сутена–-алам̣ кхалӯнанти ким̣? ма̄ хоту; пат̣иседхети ким̣? алам̣ка̄ро.
пуббекакаттука̄нам̣-. ¶
еко катта̄ йесам̣ вйа̄па̄ра̄нам̣ тесуйо пуббо тадаттхато крийаттха̄ туна̄дайо хонти бха̄ве; сотуна йа̄ти, сутва̄на, сутва̄ва̄–-екакаттука̄нанти ким̣ бхуттасмим̣ девадатте йан̃н̃адатто ваджати; пубба̄ти ким̣? бхун̃джати ча пачати ча–-аппаттва̄ надим̣ паббато, атиккамма паббатам̣ надӣти бхудха̄тусса саббаттха самбхава̄ екакаттуката̄ пуббака̄лата̄ ча гамйате. бхутва̄ бхутва̄ гаччхатӣти имина̄ва сиддхама̄бхиккхан̃н̃анту диббачана̄вагамйате–-катхам̣ джӣвага̄хам̣ ага̄хаси, ка̄йаппача̄лакам̣ гаччхантӣтиа̄ди? гхан̣антена крийа̄висесанена сиддхам̣; йатха̄ оданапа̄кам̣ сайатӣти.
нто ¶ каттари ваттама̄не-.
чаттама̄наттхе ваттама̄нато крийаттха̄ нто хоти каттари; тит̣т̣ханто.
ма̄но-. ¶
ваттама̄наттхе ваттама̄нато крийаттха̄ ма̄но хоти каттари; тит̣т̣хама̄но.
бха̄вакаммесу -.
ваттама̄наттхе ваттама̄нато крийаттха̄ бха̄ве камме ча ма̄но хоти; т̣хӣйама̄нам̣, паччама̄но одано.
те ссапубба̄на̄гате-.
ана̄гататтхе ваттама̄нато крийантха̄ те нтама̄на̄ ссапубба̄ хонти; т̣хассанто, т̣хассама̄но, т̣хисиссама̄нам̣, паччассама̄но одано.
н̣ва̄дайо-. ¶
крийаттха̄ паре бахакулам̣ н̣ва̄дайо хонти; ча̄ру, да̄ру.
кхаджайа̄намекассароди две-.
кхачхасаппаччайанта̄нам̣ крийаттха̄нам̣ пат̣хамамекассарам̣ саддарӯпам̣ две бхавати; титиккха̄, джигуччха̄, вӣмам̣са̄.
пароккха̄йан̃ча-. ¶
пароккха̄йам̣ пат̣хамамекассарам̣ саддарӯпам̣ две бхавати; джага̄ма–-чака̄ро авуттасамуччайаттхо; тенан̃н̃атра̄пи йатха̄гамам̣.
джаха̄ти, ¶ джахитаббам̣, джахитум̣, даддаллати, ван̇камати–-лолупо, момухоти оттам̣’тадамина̄ди’ па̄са̄.
а̄дисма̄ сара̄-.
а̄дибхута̄ сара̄ парамекассарам̣ две хоти; асисисати–-а̄дисма̄ти ким̣? джаджа̄га̄ра; сара̄ти ким̣? папа̄ча.
на ¶ пуна-.
гам̣ двибхутам̣ на там̣ пуна дваттама̄паджджате; титиккхасати, джигуччхисати.
йатхит̣т̣хам̣ сйа̄дино-.
сйа̄дйантасса йатхит̣т̣хамекассарама̄дибхутаман̃н̃ам̣ ва̄ йатха̄гамам̣ двиттама̄паджджате; пупуттийисати, путиттӣйисатӣ, путтӣйийисати.
рассо пуббасса-.
читте пуббассаларо рассо хоти; дада̄ти.
лопо’на̄дибйан̃джанасса-. ¶
двитте пуббасса̄дито’н̃н̃ассабйан̃джанасса лопо хоти; асисисати.
кхаджасесвасси -.
двитте пуббасса асса и хоти кхачхасесу; пипа̄сати–-кхачха сесӯти ким̣? джаха̄ти; асса̄ти ким̣? бубхуккхати.
гуписсусса -.
двитте пуббасса гуписса усса и хоти кхачхасесу; джигуччхати.
чатуттхадутийайа̄нам̣ татийапат̣хама̄-.
двитте ¶ пуббесам̣ чатуттхадутийа̄нам̣ татийапат̣хама̄ хонти; бубхуккхати. чиччхеда.
каваггаха̄нам̣ чаваггаджа̄-.
двитте пуббесам̣ каваггаха̄нам̣ ваваггаджа̄хонти йатха̄ ккамам̣; чукопа, джаха̄ти.
ма̄нассавӣ парасса ча мам̣-.
двитте пуббассама̄насса вӣ хоти, парассача мам̣; вӣмам̣сати.
китасса̄сам̣сайети ва̄-.
сам̣сайато’н̃н̃асмим̣ чаттама̄нассадвитте пуббасса китассава̄ти хоти; тикиччхати. чикиччхати–-асам̣сайети ким̣? вичикиччхати.
йуван̣н̣а̄намн̃оппаччайе-.
иван̣н̣уван̣н̣анта̄нам̣ крийаттха̄нам̣ н̃о хонти йатха̄ккамам̣ паччайе; четаббам̣, нетаббам̣, сотаббам̣, бхавитаббам̣.
лахуссупантасса-. ¶
лахубхутасса упантасса йуван̣н̣асса н̃о хонти йатха̄ккамам̣; еситаббам̣, коситаббам̣–-лахусса̄тиким̣? дхӯпита̄; упантасса̄ти-ким̣? рундхати.
асса̄ ¶ н̣а̄нубандхе -.
н̣ака̄ра̄нубандхе паччайе паре упантасса ака̄расса а̄хоти; ка̄рако.
на те ка̄нубандхана̄гамесу-.
те н̃оа̄ ка̄нубандхе на̄гаме ча на хонти; чито, суто, дит̣т̣хо, пут̣т̣хо–-на̄гаме вана̄дина̄. –-чинитаббам̣, винитум̣; сун̣итаббам̣, сун̣итум̣; па̄пун̣итаббам̣, па̄пун̣итум̣; дхунитаббам̣, дхунитум̣, дхунанам̣, дхунайитаббам̣, дхуна̄петаббам̣, дхунайитум̣,дхуна̄петум̣, дхунайанам̣, дхуна̄панам̣, дхунайати, дхуна̄пети; пӣнетаббам̣, пӣнайитум̣, пӣнанам̣, пӣнитум̣, пӣнайати; суноти; синоти; дуноти; хиноти; пахин̣итаббам̣, пахин̣итум̣, пахин̣анам̣.
ва̄ ¶ квави-.
те квачи ва̄ на хонти ка̄нубандхана̄гамесу; мудито модито; рудитам̣, родитам̣.
ан̃н̃атра̄пи-. ¶
ка̄нубандхана̄гамато’н̃н̃асмимпи те квачи на хонти; кхипако, пануданам̣, вадхако.
пйе сисса̄-.
сисса а̄ти пйа̄десе; нисса̄йа.
н̃онамайава̄ саре-.
саре паре н̃онамайава̄ хонти; джайо, бхаво–-сарети ким̣? джети; анубхоти.
а̄йа̄ва̄ н̣а̄нубандхе-.
н̃онама̄йа̄ва̄ хонти сара̄дон̣а̄нубандхе; на̄йайати, бха̄вайати. сайа̄петва̄тиа̄дисурассаттам̣.
а̄сса̄н̣а̄пимхи ¶ йука-.
а̄ка̄рантасса крийаттхасса йука хоти н̣а̄пито’н̃н̃асмим̣ н̣а̄нубандхе; да̄йако–-н̣а̄нубандхетвева? да̄нам̣. ан̣а̄пимхӣти ким̣? да̄пайати.
пада̄дӣнам̣ квачи-.
пада̄дӣнам̣ йука хоти квачи; нипаджджитаббам̣, нипаджджитум̣, нипаджджанам̣, памаджджитаббам̣, памаджджитум̣, памаджджанам̣–-квачӣти ким̣? па̄до.
мам̣ ¶ ва̄ рудха̄дӣнам̣-.
рудха̄дӣнам̣ квачи мам̣ ва̄ хоти; рундхитум̣, руджджхитум̣–-квачитвева? ниродхо.
квамхи лопо’нтабйан̃джанасса-.
антабйан̃джанасса лопо хоти квамхи;’бхаттам̣ гхасанти, ган̣ханти ва̄еттха̄’ти бхаттаггам̣.
парарӯпамайака̄ре бйан̃джане-.
крийаттха̄намантабйан̃джанасса парарӯпам̣ хоти йака̄рато’н̃н̃асмим̣ бйан̃джане; хеттаббам̣; бйан̃джанети ким̣? бхиндитаббам̣. айака̄рети ким̣? бхиджджати.
мана̄нам̣ ¶ ниггахӣтам̣-.
мака̄ранака̄ранта̄нам̣ крийаттха̄нам̣ ниггахӣтам̣ хотайайака̄ре бйан̃джане; гантаббам̣, джан̇гха̄. бйан̃джанетвева? гаманам̣; айа ка̄ретвева? гамйате.
на брӯссо-.
брӯсса о на хоти бйан̃джане; брӯми. бйан̃джанетвева? абрави.
кага̄ чаджа̄нам̣ гха̄нубандхе-.
гха̄нубандхе чака̄раджака̄ранта̄нам̣ крийаттха̄нам̣ кага̄ хонти йатха̄ккамам̣; ва̄кйам̣, бха̄гйам̣.
ханасса ¶ гха̄то н̣а̄нубандхе-.
ханасса гха̄то хоти н̣а̄нубандхе; а̄гха̄то.
квимхӣ гхо парипаччасамохи-.
пат̣хйа̄дӣхи парассаханассагхо хоти квимхи; палигхо, пат̣игхо, агхам̣-рассаттам̣ нипа̄тана̄;сан̇гхо, огхо.
парасса гхам̣ се-.
двитте парасса ханасса гхам̣ хоти се; джигхам̣са̄.
джихара̄нам̣ ¶ гим̣-.
двитте паресам̣ джихара̄нам̣ гим̣ хоти се; виджигим̣са̄, джигим̣са̄.
дха̄сса хо-.
двитте парасса дха̄сса ха хоти; дахати.
н̣имхи дӣгхо дусасса-.
дусассадӣгхо хоти н̣имхӣ; дӯсито–-н̣имхӣти ким̣? дут̣т̣хо.
гухисса ¶ саре-
гухисса дӣгхо хоти саре; нигуханам̣–-сарети ким̣? гуйхам̣.
мухабаха̄нан̃ча те ка̄нубандхе’тве-.
мухабаха̄нам̣ гухисса ча дӣгхо хоти така̄ра̄до ка̄нубандхетва̄натва̄ваджджите; мӯл̣хо, ба̄л̣еха̄, гул̣хо–-нети ким̣? муйахати. ка̄нубандхети ким̣? му-хитаббам̣. атвети ким̣? муйхитва̄на, муйхитва̄, ка̄нубандхетвети айамадхика̄ро йа̄ва са̄сассасисве‘‘ти.
вахассусса-.
вахассौсса дӣгхо хоти те ка̄нубандхе тва̄натва̄ваджджите; чӯл̣хо.
дха̄сса ¶ хи-.
дха̄ дха̄ран̣енимасса хи хоти те ка̄нубандхе тва̄натва̄ ваджджите; нихито, нихитава̄.
хама̄дира̄нам̣ лопо’нтасса -.
хама̄дӣнам̣ рака̄ранта̄нам̣ ва̄нтассалопо хоти те ка̄нубандхе тва̄натва̄ваджджите; гато, кхато, хато, мато, тато, сан̃н̃ато, рато, като–-тетвеча? гамйате. ка̄нубандхетвева. гантаббам̣. атветвева? гантва̄на, гантва̄.
вача̄динам̣ вассут̣а ва̄-.
вача̄дӣнам̣ васса ва̄ ут̣а хоти ка̄нубандхе’тве; утта̄, вуттам̣; уттхам̣, вуттхам̣; атветвева? ватва̄на, ватва̄.
ассу-. ¶
вача̄дӣнамасса у хоти ка̄нубандхе’тве; вуттам̣, вуттхам̣.
ваддхасса ва̄-.
ваддхасса асса ва̄ у хоти ка̄нубандхе’тве; вуддхо, ваддхо–-атветвава? ваддхитва̄на; ваддхитва̄. катхам̣ вуттӣти?’вутти матте’ти. нипа̄тана̄; ваттӣти хотева йатха̄лаккхан̣ам̣.
йаджассайасса т̣ийӣ-.
йаджасса йасса т̣ийӣ хонтӣ ка̄нубандхе’тве; ит̣т̣хам̣, сит̣т̣хам̣, атветвева? йаджитва̄на, йаджитва̄.
т̣ха̄сси-. ¶
т̣ха̄сси хоти ка̄нубандхе’тве; т̣хито. атветвева? т̣хатва̄на, т̣хатва̄.
га̄па̄нами хоти ка̄нубандхе’тве; гӣтам̣, пӣтам̣. атветвева? га̄йитва̄; ниччам̣ йа̄гамо; па̄сса ту пӣтва̄ни бахула̄дхика̄ра̄.
джанисса̄-.
джанисса а̄ хоти ка̄нубандхе’тве; джа̄то. атветвева? джанитва̄.
са̄сассасисва̄-. ¶
са̄сасса ва̄ сисхоти ка̄нубандхе’тве; сит̣т̣хам̣, саттхам̣; сиссо, са̄сийо. атветвева? ануса̄ситва̄на.
карасса̄таве-.
карассаа̄ хоти таве; ка̄таве.
тум̣тунатаббесува̄-.
тума̄дису ва̄ карасса̄ хоти; ка̄тум̣, каттум̣, ка̄туна, каттуна; ка̄таббам̣, каттаббам̣.
н̃асса не джа̄-.
н̃адха̄тусса джа̄ хоти нака̄ре; джа̄нитум̣, джа̄натто. нети ким̣? н̃а̄то.
сака̄па̄нам̣ ¶ кукку н̣е-.
сакаа̄па̄нам̣ кукку иччете а̄гама̄ хонти н̣ака̄ре. саккун̣анто, па̄пун̣анто; саккун̣оти, па̄пун̣оти. н̣ети ким̣? саккоти, па̄пети.
нито чисса джо-.
нисма̄ парасса чисса чхо хоти; ниччхайо.
джарасада̄намима ва̄-.
джарасада̄намантасара̄ паро ӣма хоти вибха̄са̄; джӣран̣а̄, джӣрати, джӣра̄пети; нисӣдитаббам̣, нисӣданам̣, нисӣдитум̣, нисӣдати–-ва̄ти ким̣? джара̄, нисаджджа̄;’ӣма вети йогавибха̄га̄ ан̃н̃есампи?абхиратха, сам̣йога̄дилопо’ттхасса.
дисасса ¶ пассадассадасдадаккха̄-.
дисасса пасса̄дайо хонти вибха̄са̄; випассана̄, випасситум̣, випассати; судассӣ, пийадассӣ, дхаммадассӣ, судассам̣, дассанам̣, дассети; дат̣т̣хаббам̣, дат̣т̣ха̄, дат̣т̣хум̣, дуддасо, аддаса; адда̄, аддам̣; аддаккхи, даккхиссати–-ва̄твева? диссанти ба̄ла̄.
сама̄на̄ ¶ ро рӣриккхакесу -.
сама̄насаддато парасса дисасса ра хоти ва̄ рӣриккхакесу; сарӣ, садӣ; сариккхо, садиккхо; сарисо, садисо.
дахасса дассад̣о-.
дахасса дассад̣о хоти ва̄; д̣а̄неха̄, да̄хо; д̣ахати, дахати.
анагхан̣сва̄парӣхи л̣о-.
а̄парӣхи парасса дахасса дасса л̣о хотанагхан̣су; а̄н̣а̄ханам̣, парил̣а̄хо.
атйа̄динтесваттхисса ¶ бху-.
тйа̄диннаваджджитесу паччайесу аса бхувиччасса бху хоти; бхавитаббам̣.
а̄десавидха̄намасасса̄ппайогаттхаметасмим̣ висайе–-етена каттхачи кассачи дха̄тусса̄ппайого’пи н̃а̄пито хоти–-атйа̄динтесӯти ким̣? аттхи, санто. аттхисса̄ти ким̣? ассатисса ма̄ хоту.
аа̄ссаа̄дису ¶ -.
аа̄до а̄а̄до ссаа̄до ча аттхасса бху хоти; бабхува, абхава̄, абхависса̄, бхависсати.
нтама̄на̄нтийийум̣сва̄дилопо-.
нта̄дӣсваттхисса̄дилопо хоти; санто, сама̄но, санти, санту, сийа̄, сийум̣–-етесвити ким̣? аттхи.
па̄дито т̣ха̄сса ва̄ т̣хаго квачи-.
па̄дӣхи крийа̄висесаджотакехи саддехи парасса т̣ха̄сса квачи т̣хахо ва̄ хоти; сан̣т̣хаханто, сантит̣т̣ханто; сан̣т̣хахати, сантит̣т̣хати–-па пара̄ апа сам̣ану ава о ни ду ви адхи апи ати су уабхипати пари упа а̄ па̄ди; квачӣти ким̣? сан̣т̣хити.
да̄ссийан̇и-. ¶
па̄дито парасса да̄сса ийан̇и хена̄ти квачи; ана̄диситва̄, сама̄дийати; квачӣтвева? а̄да̄йа.
па̄дито ¶ парассакарасса квачикха хоти; сан̇кха̄ро, сан̇кхарӣ йати –-карасса̄ти аватва̄ каротисса̄ти вачанам̣ тимхи ча викаран̣уппатти н̃а̄петум̣.
пурасма̄-.
пура иччасма̄ нипа̄та̄ парасса карассакха хоти; пураккхатва̄, пуреккха̄ро, еттам̣ тадамина̄дипа̄т̣ха̄.
тито камасса-.
нисма̄ парасса камасса квачи кха хоти; пураккхатва̄, пуреккха̄ро, еттам̣ тадамина̄дипа̄т̣ха̄.
нито камасса-.
нисма̄ парасса камасса квачи кха хоти; никкхамати; квачитвева? никкамо.
йуван̣н̣а̄намийан̇уван̇и саре-.
иван̣н̣уван̣н̣анта̄нам̣ крийаттха̄намийан̇уван̇и хонти саре квави;ведийати, бруванти; сарети ким̣? ниведети, брӯти; квачӣтвева? джайати, бхавати.
ан̃н̃а̄дисса̄ссӣ ¶ кйе-.
н̃а̄дито’н̃н̃асса а̄ка̄рантасса крийаттхасса ӣ хоти кйе; дийати; ан̃н̃а̄дисса̄ти ким̣? н̃а̄йати, та̄йати.
танасса̄ ва̄-.
танасса а̄ хоти ва̄ кйе; та̄йате, тан̃н̃ате.
дӣгхо сарасса-.
сарантасса крийаттхассадӣгхо хоти кйе; чӣйате, сӯйате. са̄нантарасса тасса т̣хо-.
сака̄рантато крийаттха̄ парасса̄нантарассатака̄расса т̣ха хоти; кут̣т̣хо, тут̣т̣хава̄, тут̣т̣хаббам̣, тут̣т̣хӣ; ананатараса̄ти ким̣? тусситва̄.
касассима ¶ ча ва̄-.
касасма̄ парасса̄нантарасса тасса т̣ха хоти, касасса ва̄ има ча; кит̣т̣хам̣, кат̣т̣хам̣–-анантарасса̄твева? каситаббам̣.
дхастотраста̄ -.
ете садда̄ нипаччанте.
пуччха̄дито-.
пуччха̄дӣхи крийаттхехи парасса̄нантарасса така̄рассат̣ха хоти; пут̣т̣хо, бхат̣т̣хо, йит̣т̣хо–-анантарасса̄твева? пуччхитва̄.
са̄савасасам̣сасаса̄ ¶ тхо-.
етехи парасса̄нантарасса тасса тха хоти; саттхам̣, вуттхам̣, пасаттхам̣, саттхам̣–-катхаманусит̣т̣хоти? ‘‘катханара̄нам̣ т̣ат̣хан̣ала̄‘‘ти. т̣хо. анантарасса̄твева? са̄сатум̣.
дхо дахабхехи-.
дхака̄рахака̄рабхака̄рантехи крийаттхехи парасса̄нантарасса тасса дха хоти; вуддхо, дуддхам̣,ладдхам̣.
даха̄ д̣хо-.
даха̄ парасса̄нантарасса тасса д̣ха хоти; дан̇д̣хо.
бахассума ¶ ча-.
баха̄ парасса̄нантарасса тасса со хоти, бахассума ча сасантайогена; буд̣д̣хо.
руха̄дӣхи хо л̣а ча -.
руха̄дӣхи парасса̄нантарассатасса ха хоти, л̣о ча̄нтасса; а̄рул̣хо, гул̣хо, вул̣хо, ба̄л̣хо; анантарасса̄твева? а̄рогатум̣.
муха̄ ва̄-.
муха̄ парасса̄нантарасса тасса ха хоти ва̄, л̣о ча̄нтасса хасантийогена; мул̣хо, муддхо.
бхида̄дито ¶ но ктаккавантунам̣-. бхида̄дито паресам̣ ктактавантунам̣ тассано хоти; бхинно, бхиннава̄, чхинно, чхиннава̄, чханно, чханнава̄, кхинно, кхиннава̄, уппанно, уппананава̄, синно, синнава̄, санена̄, саннава̄, пӣно, пӣнава̄, сӯно, сӯнава̄, дӣно, дӣнава̄, д̣ӣно, д̣ӣнава̄, лӣно, лӣнава̄, лӯно, лӯнава̄–-ктактавантунатти ким̣? бхитти; чхитти, бхоттум̣, чхеттум̣.
да̄ттхӣнно-.
да̄то паресам̣ ктактавантунам̣ тасса инно хоти; динно, диннава̄.
кира̄дӣхи н̣о-.
кира̄дӣхи паресам̣ ктактавантунам̣ тасса̄нантарасса н̣а хоти; кин̣н̣о, кин̣н̣ава̄, пун̣н̣о, пун̣н̣ава̄, кхӣн̣о, кхӣн̣ава̄.
тара̄дӣха ¶ рин̣н̣о-.
тара̄дӣхи паресам̣ ктактавантунам̣ тассаран̣н̣о хоти; тин̣н̣о, тин̣н̣ава̄, джин̣н̣о, джин̣н̣ава̄, чин̣н̣о, чин̣н̣ава̄.
го бхан̃джа̄дӣхи-.
бхан̃джа̄дӣхи паресам̣ктактавантунам̣ тасса̄нантарассага хоти; бхагго, бхаггава̄, лагго, лаггава̄, нимугго, нимуггава̄, сам̣вигго, сам̣виггава̄.
суса̄ кхо-.
суса̄ паресам̣ ктактавантунам̣ тасса кхо хоти; суккхем̣, суккхава̄.
пача̄ ко-.
пача̄ паресам̣ ктаккавантунам̣ тасса ко хоти; пакко, паккава̄.
муча̄ ¶ ва̄-.
муча̄ паресам̣ктактавантунам̣ тасса ко ва̄ хоти; мукко, мутто; муккава̄, муттава̄–-саккоти н̣ва̄дису сиддхам̣–-ктактавантусу сатто саттава̄твева хоти.
лопо вад̣д̣ха̄ ктисса-.
вад̣д̣ха̄ парассактисса тасса лопо хоти; вад̣д̣хи.
квисса-.
крийаттха̄ парасса квисса лопо хоти; абхибху.
н̣ин̣а̄пӣнам̣ тесу-.
н̣ин̣а̄пӣнам̣ лопо хоти тесу н̣ин̣а̄пӣсу;’ка̄рентам̣ пайоджайайати’ка̄рети, ка̄ра̄пети.
квачӣ викаран̣а̄нам̣-.
викаран̣а̄нам̣ квачи лопо хота; удапа̄ди, ханти.
ма̄насса ¶ масса-.
крийаттха̄ парасса ма̄насса мака̄расса лопо хоти квачи; кара̄н̣о; квачати ким̣? курума̄но.
еилассе-.
еила̄наме хота квачӣ; гахетва̄, аденти; квачӣтвева? вапитва̄.
пйо ва̄ тва̄сса сама̄се-.
тва̄ссава̄ пйо хота сама̄се; пака̄ро’пйе сасса̄’ти. висесанаттха̄; абхибхӯйа, абхибхавитва̄–-сама̄сети ким̣? патва̄; квава̄сама̄се’пи бахакула̄дхика̄ра̄?латам̣ дантехи чхиндийа.
тум̣йа̄на̄-. ¶
тва̄сса ва̄ тум̣йа̄на̄ хонти сама̄се квачи; абхихат̣хӯм̣, абхихаритва̄; анумодийа̄на, анумодитва̄–-асама̄се-пи бахула̄дхика̄ра̄? дат̣хум̣; дисва̄–-есамаппависайата̄н̃а̄панаттхо йогавибха̄го.
хана̄ ¶ раччо-.
ханасма̄ парасса тва̄сса раччо ва̄ хоти сама̄се; ахачча, аханитва̄.
са̄са̄дхикара̄ чачаричча̄-.
са̄са̄дхӣхи пара̄ кара̄ парасса тва̄сса чачаричча̄ ва̄ хонти йатха̄ккамам̣; саккачча, саккаритва̄, асаккачча, асаккаритва̄, адхикичча, адхикаритва̄,
ито ччо-.
ииччасма̄ парасса тва̄сса ччо ва̄ хоти; адхичча, адхийитва̄, самечча, саметва̄.
диса̄ ¶ ва̄нава̄ са ча-.
дисато тва̄сса ва̄нава̄ хонти ва̄, дисасса ча сака̄ро там̣ сантийогена; сасса савидха̄нам̣ парарӯпаба̄дханаттхам̣; дисва̄на, дисва̄, пасситва̄–-катхам̣ на̄дат̣т̣ха̄ парато досанти? н̃а̄пака̄тва̄сса валопо; евам̣ ладдха̄(на) дханантиа̄дису.
еи бйан̃джанасса-.
крийаттха̄ парасса бйан̃джана̄диппаччайасса н̃и ва̄ хоти; бхун̃джитум̣, хотту; бйан̃джанасса̄ти ким̣? па̄чако.
ра̄ ¶ насса н̣о-.
ра̄нтато крийаттха̄ парасса паччайанака̄расса н̣о хоти; аран̣ам̣, саран̣ам̣.
на нтама̄натййа̄динам̣-.
ра̄нтато паресам̣ нтама̄натйа̄дӣнам̣ насса н̣о на хоти; каронто, курума̄но; каронти.
гамайамиса̄садиса̄нам̣ ва̄ ччхан̇и-.
етесам̣ ва̄ ччхан̇и хоти нтама̄натйа̄дису; гаччханто, гаччхама̄но, гаччхати; йаччханто, йаччхама̄но, йаччхати; иччханто, иччхама̄но, иччхати; аччханто, аччхама̄но, аччхати; диччханто, диччхама̄но, диччхати. ва̄ти ким̣? гамиссати; ваваттхита виха̄саттенан̃н̃есу ча квачи? иччхитаббам̣, иччха̄, иччхитум̣; аччхитаббам̣, аччхатум̣; ан̃н̃есан̃ча йогавибха̄га̄? павеччхати.
джарамара̄намӣйан̇и-. ¶
етесамӣйан̇и ва̄ хоти нтама̄натйа̄дису; джӣйанто, джӣранто; джӣйама̄но, джӣрама̄но; джӣйати, джӣрати; мӣйанто, маранто; мӣйама̄но, марама̄но; мӣйати, марати.
т̣ха̄па̄нам̣ тит̣т̣хапива̄-.
т̣хапа̄нам̣ тит̣т̣хапива̄ хонти ва̄ нтама̄натйа̄дису; тит̣т̣ханто, тит̣т̣хама̄но, тит̣т̣хати; пиванто, пивати; ва̄твева? т̣ха̄ти, па̄ти.
гамавадада̄нам̣ гхаммаваджджададжджа̄-.
гама̄дӣнам̣ ¶ гхамма̄дайо ва̄ хонти нтама̄натййа̄дису; гхамманто, гаччханто; ваджджанто, ваданто; даджджанто, даданто.
карасса сосса куббакурукайира̄-.
карасса саока̄расса кубба̄дайо ва̄ хонти нтама̄натйа̄дису; куббанто, кайиранто, каронто; куббама̄но, курума̄но, кайирама̄но, кара̄н̣о; куббати, кайирати, кароти; куббате, куруте, кайирате–-вачаттхитавибха̄сатта̄ ва̄дхика̄расса бхиййо ма̄напараччхаккесукуру, квавидева пуббаччхакке? аггхам̣ куруту но бхавам̣; сосса̄ти вуттатта̄ каттари йевиме.
гахасса гхеппо-.
гахасса ва̄ гхеппоти нтама̄натйа̄дису; гхеппанто, гхеппама̄но, гхеппати–-ва̄твева? ган̣ха̄ти.
н̣о ниггахитасса-.
гахасса ниггахатасса н̣о хоти; ган̣хитаббам̣, ган̣хитум̣, ган̣ханто.
ити моггалла̄не вйа̄каран̣е вуттийам̣ кха̄дикан̣д̣о пан̃чамо.
ваттама̄не ¶ тиантиситхамиматн̃анте севхн̃емхе-.
ваттама̄нн̃а̄раддха̄парисаматте аттхе ваттама̄нато крийаттха̄ тйа̄дайо хонтӣ; гаччхати, гаччханти, гаччхаси, гаччхатха, гаччха̄ми, гаччха̄ма; гаччхате, гаччханте, гаччхасе, гаччхавхе, гаччхе, гаччхамхе –-катхам̣ пуре адхаммо диппати, пура̄ мара̄мити? ваттама̄нассева ваттумит̣т̣хатта̄, там̣самӣпассатаггахан̣ена гахан̣а̄; пурепура̄саддехи ва̄ ана̄гататта̄вагамйате, тада̄ тасса ваттама̄натта̄; ка̄лавйаттайо ва̄ есо; бхавантева хи ка̄лантаре’пи тйа̄дайо ба̄хулака̄?‘‘сантесу паригуха̄ми ма̄ ча кин̃чи ито адам̣, ка̄йайасса бхеда̄ абхисампара̄йам̣ сахавйатам̣ гаччхати ва̄савасса, анекаджа̄тисам̣са̄рам̣ сандха̄виссам̣, ативелам̣ намассиссанти‘‘.
бхавассати ¶ ссатиссантиссасиссатхасса̄мисса̄массатессанте ссасессавхессам̣сса̄мхе-.
бхависсати ана̄раддхе аттхе ваттама̄нато крийаттха̄ ссатйа̄дайо хонти; гамиссати, гамиссанти, гамиссаси, гамиссатха, гамисса̄ми, гамисса̄ма; гамиссате, гамиссанте, гамиссасе, гамиссавхе, гамиссам̣, гамисса̄мхе.
на̄ме ¶ гараха̄вимбхайесу-.
на̄масадде нипа̄те сати гараха̄йам̣ вимбхайе ча гамйама̄нессатйа̄дайо хонти; име хи на̄ма калйа̄н̣адхамма̄ пат̣иджа̄ниссанти; на хи на̄ма бхиккхаве тасса могхапурисассапа̄н̣есу ануддайа̄ бхависсати; катхан̃хи на̄ма со бхиккхаве могхапурисо саббаматтика̄майам̣ кут̣икам̣ кариссати; таттха на̄ма твам̣ могхапурисамайа̄ вира̄га̄йа дхамме десите сара̄га̄йа ветессаси, аттхи на̄мата̄та судинна а̄бхидосикам̣ кумма̄сам̣ парибхун̃джиссаси, аттхийевиха̄пи нинда̄вагамо. вимбхайе?- аччхарийам̣ вата бхо аббхӯтам̣ вата бхо сантена вата бхо паббаджита̄ виха̄ренавиранти, йатра хи на̄ма сан̃н̃ӣ сама̄но джа̄гаро пан̃чаматта̄нӣ сакат̣асата̄ни нисса̄йа нисса̄йа атикканта̄ни нева даккхити, на пана саддам̣ соссати; аччхарийам̣ андхо на̄ма паббатама̄рохиссати; бадхиро на̄ма саддам̣ соссати.
бхуте ¶ ӣум̣оттхембха̄а̄ӯсевхам̣амбхе-.
бхуте парисаматтн̃аттхе ваттама̄нато крийаттха̄ ӣа̄дайо хонти; агамӣ, агамум̣, агамо, агамиттха, агамим̣, агамимха̄; агама̄, агамӯ, агамисе, агамивхам̣, агама, агамимхе–-бхута са̄ман̃н̃авачаниччха̄йаманаджджатанепи? суво ахоси а̄нандо.
анаджджатане а̄ӯоттхаамха̄ттхаттхум̣севхам̣им̣мбхасе-.
авиджджама̄наджджатане бхуте’ттхе ваттама̄нато крийаттха̄ а̄а̄дайо хонти.
а̄н̃а̄ййа̄ ча ут̣т̣ха̄на̄ а̄н̃а̄ййа̄ ча сам̣весана̄,
есаджджатано ка̄ло ахарӯбхайатад̣д̣хараттам̣ ва̄;
агама̄, агамӯ, агамо, агаматтха, агама, агамамха̄; агамиттха, агаматтхум̣, агамасе, агамавхам̣, гамим̣, агамамхасе; ан̃н̃ападаттхо ким̣? аджджа хиййо ва̄ агама̄си.
пароккхе ¶ оеттхаамбхаттхареттховхоимхе-.
апаччаккхе бхута̄наджджатане’ттхе чаттама̄нато крийаттха̄ аа̄дайо хонти; джага̄ма, джагаму, джагаме, джагамиттха, джагама, джагамимха; джагамиттха, джагамире, джагамиттхо, джагамивхо, джагами, джагамимхе. –––––––––––––––––––-
мӯл̣хавиккхиттабйа̄саттачиттонаттана̄пи ¶ крийа̄ ката̄бхиниббаттика̄ле’нупаладдха̄ сама̄на̄ елена̄нумӣйама̄на̄ пароккха̄ча ваттхуто; тенуттамавсайе’пи пайогасамбхаво.
еййа̄до ¶ ва̄типаттийайам̣ сса̄ссам̣суссессатхассам̣ссамха̄ссатха ссим̣суссасессавхессим̣сса̄ма асе-.
еййа̄до висайе крийа̄типаттийам̣ сса̄дайо хонти вибха̄са̄; видхураппаччайопанипа̄тато ка̄ран̣авекаллато ва̄ крийа̄йа̄ти патанаманиппхатти крийа̄типатти; ете ча сса̄дайо са̄маттхийа̄тӣта̄на̄гатесвева хонти, на ваттама̄не, татра крийа̄типаттйа самбхава̄.
саче пат̣хамавайе паббаджджам̣ алабхисса̄, араха̄ абхависса̄; даккхин̣ена че агамисса̄, на сакат̣ам̣ парийа̄бхависса̄- даккхин̣ена че агамиссам̣су, агамиссе, агамиссатха, агамиссам̣, агамиссамха̄, агамиссатха, агамиссим̣су, агамиссасе, агамиссавхе,агамиссим̣, агамисса̄ма асе- на сакат̣ам̣ парийа̄бхависса̄. ва̄ти ким̣? даккхин̣ена че гамиссати, на сакат̣ам̣ парийа̄бхависсати.
хетупхалесвеййаеййум̣еййа̄саеййа̄тхаеййа̄миеййа̄маетха ¶ ерам̣етхоеййавхоеййам̣еййа̄мхе-.
хетубхута̄йам̣ пхалабхута̄йан̃ча крийа̄йам̣ ваттама̄нато крийаттха̄еййа̄дайо ва̄ хонти.
саче сам̣кха̄ра̄ ничча̄ бхавеййум̣, на нируджджхеййум̣; даккхинен̣ана че гаччхеййа, на сакат̣ам̣ парийа̄бхавеййа-даккхин̣ена че гаччхеййум̣, гаччхеййа̄си, гаччхеййа̄тха, гаччхеййа̄ми, гаччхейаййа̄ма; гаччхетха, гаччхерам̣, гаччхетхо, гаччхеййавхо, гаччхеййам̣, гаччхеййа̄мхе- на сакат̣ам̣ парийа̄бхавеййа; бхаванам̣ гаманан̃ча хету, анируджджханам̣ парийа̄бхаванан̃ча пхалам̣–-иха касма̄ на хоти?- хантӣти пала̄йати, вассатӣти дха̄вати, ханиссатӣти пала̄йиссатӣти? итисадденева хетухетумантата̄йайа джотитатта̄ ва̄ти ким̣ даккхин̣ена че гамиссати, на сакат̣ам̣ парийа̄ бхависсати.
пан̃хапаттхана̄видхисӯ-. ¶
пан̃хо-сампуччханам̣ сампадха̄ран̣а̄ нирӯпана̄ ка̄рийаниччхайанам̣; паттхана̄-йа̄ванамит̣т̣ха̄сим̣санан̃ча; видха̄нам̣ видхи нийоджанам̣ крийа̄су вйа̄па̄ран̣а̄; са̄ ча дувидха̄ва?- са̄дара̄на̄даравасена, висайабхедена бхинна̄йапи тадубхайа̄нативаттанато.
етесу пан̃ха̄дису крийаттхато еййа̄дайо хонти; пан̃хе?-кима̄йасма̄ винайампарийа̄пун̣еййа,уда̄ху дхаммам̣?; гаччхеййам̣ ва̄хам̣ упосатхам̣, на ва̄ гаччхеййам̣?, паттхана̄йам̣?- лабхеййа̄хакакамбханте бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампадам̣; пассеййам̣ там̣ вассасатам̣ арогам̣. видхимхи?-бхавам̣ паттам̣ пачеййа, бхавам̣ пун̃н̃ам̣ кареййа, иха бхавам̣ бхун̃джеййа, иха бхавам̣ нисӣдеййа, ма̄н̣авакам̣ бхавам̣ аджджха̄пеййа–-анун̃н̃а̄паттака̄лесупи сиддха̄ва, таттха̄пи видхиппатӣтито; анун̃н̃а̄йам̣?евам̣кареййа̄си. паттака̄ле?- кат̣ам̣ кареййа̄си, патто те ка̄ло кат̣акаран̣е; йади сан̇гхасса паттакаллам̣ сан̇гхо упосатхам̣ кареййа; етасса бхагава̄ ка̄ло, етасса сугата ка̄ло, йамбхагава̄ са̄вака̄нам̣ сиккха̄падам̣ пан̃н̃апеййа–-песане’пиччханти?- га̄мам̣ твам̣ бхан̣е гаччхеййа̄си.
туаттухитхамиматам̣антам̣ссувхон̃а̄масе-. ¶
пан̃ха̄дисвете хонти крийаттхато; крийаттхато; йаччхату, гаччханту, гаччха̄хи, гаччхатха, гаччха̄ми, гаччха̄ма, гаччхатам̣, гаччхантам̣, гаччхассу, гаччхавхо, гаччхе, гаччха̄масе–-пан̃хе?- кинну балу хо вйа̄каран̣амадхийассу?. паттхана̄йам̣?- дада̄хи ме, дживату бхавам̣. висимхи?-кат̣ам̣ кароту бхавам̣, пун̃н̃ам̣ кароту бхавам̣, иха бхавам̣ бхун̃джату, ихабхавам̣ нисӣдату, уддисату бханте бхагава̄ па̄тимоккха̄. песане?- гаччха бхан̣е га̄мам̣. ануматийам̣?евам̣ карохи. паттака̄ле?-ка̄ло’йам̣ те маха̄вӣра уппаджджа ма̄тукуччхийам̣.
саттйарахесвеййа̄ди-. ¶
саттийам̣ арахаттхе ча крийаттха̄. еййа̄дайо хонти; бхавам̣ кхалу раджджам̣ кареййа, бхавам̣ сатто; арабхо.
самбха̄ване ва̄-.
самбха̄ване гамйама̄не дха̄туна̄ вуччама̄не ча еййа̄дайохонти вибха̄са̄; апи паббатам̣ сираса̄ бхиндеййа. крийа̄типаттийантусса̄ди?- асанийа̄пи хато на̄патисса̄ самбха̄веми саддаха̄миавакаппеми бхун̃джеййа бхавам̣; бхуджиссати бхавам̣, абхун̃джи бхавам̣. крайа̄типаттийантусса̄ди-самбха̄веми на̄бхуджиссам̣ бхавам̣.
ма̄йоге ¶ ӣа̄а̄ди-.
ма̄йоге сати ӣа̄дайо а̄а̄дайо ча ва̄ хонти; ма̄ссупунапи еварӯпамака̄си, ма̄ бхавам̣ агама̄ ванам̣; ва̄ти ким̣? ма̄ тека̄магун̣е бхамассу читтам̣, ма̄ твам̣ кариссаси, ма̄ твам̣ кареййа̄си–-асакака̄латтхо’йама̄рамбхо; буддхо’бхависсатӣти падантара самбандхена ана̄гатака̄лата̄ патийате, евам̣ като кат̣о свебхависсати, бха̄ви каччама̄сӣти; луна̄хи луна̄хитвева̄йам̣ луна̄ти, лунассу лунассутвева̄йам̣ луна̄тӣти тва̄дӣнамеветам̣ маджджхимапури секавачана̄нама̄бхиккхан̃н̃е виббаванам̣; идам̣ вуттам̣ хоти?-евамеса ¶ турито ан̃н̃е’пи нийодженто вийа кирийам̣ каротӣти; евам̣ луна̄тха луна̄тха̄твева̄йам̣ луна̄ти, лунавхо лунавхо твева̄йам̣ луна̄ти; татха̄ ка̄латтаресупи луна̄хи луна̄хитвева̄йам̣ алуни, алуна̄, лула̄ва, луниссатӣти; евам̣ ссумхи ча йоджанӣйам̣–-татха̄ самуччайе’пи мат̣хамат̣а, виха̄рамат̣етвева̄йамат̣ати; мат̣хамат̣ассу, виха̄рамат̣ассутвева̄йамат̣ати–-бйа̄па̄рабхеде ту са̄ман̃н̃авачанассева бйа̄пакатта̄ ануппайого бхавати? оданам̣ бхун̃джа, йа̄гумпива, дха̄на̄ кха̄детва̄ва̄йамаджджхохарати.
пуббапараччхакка̄намека̄некесу ¶ тумха̄мхасесесу дведве маджджхимуттамапат̣хама̄-.
еканекесутумха̄мхасаддавачанӣйесу тадан̃н̃асаддавачанӣйесу ча ка̄ракесупуббаччхакка̄нам̣ параччхакка̄нам̣ маджджхимуттамапат̣хама̄ две две хонти йатха̄ккамам̣ крийаттха̄; уттамасаддо’йам̣ сабха̄вато татийадуке рул̣хо–-твам̣ гаччхаси, тумхе гаччхатха, твам̣ гаччхасе, тумхе гаччхавхе; твам̣гаччхаси, тумхе гаччхатха, твам̣ гаччхасе, тумхе гаччхавхе; ахам̣гаччха̄ми, майам̣ гаччха̄ма,ахам̣ гаччхе, майам̣ гаччха̄мхе; со гаччхати, те гаччханти, со гаччхате, те гаччханте.
са̄маттхийа̄ ладдханта̄ аппат̣худжджама̄несупи тумха̄мхасесесу бхаванти–-гаччхасӣ, гаччхатха, гаччхасе, гаччхавхе; гаччха̄ми, гаччха̄ма, гаччхе, гаччха̄мхе; гаччхати,гаччханти, гаччхате, гаччханте.
а̄ӣсса̄дисван̃а ¶ ва̄-.
а̄а̄до ӣа̄до сса̄а̄до ча крийаттхасса ва̄ ан̃а хоти, н̃ака̄ро’нубандхо–-агама̄, гама̄; агамӣ, гамӣ; агамисса̄, гамисса̄.
аа̄дисва̄хо брӯсса-. брӯсса а̄хо хоти аа̄дису; а̄ха, а̄ху.
бхусса чука-.
аа̄дису бхусса чука хоти; кака̄ро’нубандхо; ука̄ро учча̄ран̣аттхо; бабхува.
пуббасса а-.
аа̄дису двитте пуббасса бхуссаа хоти; бабхува.
уссам̣сва̄ха̄ ¶ ва̄-.
а̄ха̄деса̄ парассौссаам̣сува̄ хоти; а̄хам̣су а̄ху.
тйантӣнам̣ т̣ат̣ӯ-.
а̄ха̄ паресам̣ тиантӣнам̣ т̣ат̣ӯ хонти; т̣ака̄ра̄ сабба̄десаттха̄; а̄ха, а̄ху. атойева ча н̃а̄пака̄ тиантису ча брӯсса̄хо.
ӣа̄довачассома-.
ӣа̄дисувачасса ома хоти; мака̄ро’нубандха̄; авоча; ӣа̄доти ким̣? авача.
да̄сса ¶ дам̣ ва̄ мамесвадвитте-.
адвитте ваттама̄насса да̄сса дам̣ ва̄ хоти мимесу; дамми,деми; дамма, дема. ан̃читтети ким̣? дада̄ми. дада̄ма.
карасса соссакум̣-.
карасса саока̄расса кум̣ ва̄ хоти мимесу; кумми, кумма; кароми, карома.
ка̄ ӣа̄дису-.
карасса саока̄рассака̄ хоти ва̄ ӣа̄дису; ака̄си, акари; акам̣су, акарим̣су; ака̄, акара̄.
ха̄ссача̄хан̇и ¶ ссена-.
карассасоссаха̄ссача а̄хан̇и ва̄ хоти ссена саха; ка̄хати, кариссати; ака̄ха̄, акарисса̄;ха̄хатӣ, ха̄йиссати; а̄ха̄ха̄, аха̄йисса̄.
лабхавасаччхидабхидаруда̄нам̣ ччхан̇и-.
лабха̄дӣнам̣ ччхан̇и ва̄ хоти ссена саха; алаччха̄, алабхисса̄, лаччхати, лабхиссати; аваччха̄, авасисса̄; ваччхати, васиссати; ччхеччха̄, аччхиндисса̄; чхеччхати. чхиндиссати; хеччха̄, бхиндисса̄; бхеччхати,бхиндиссати; аруччха̄, ародисса̄; руччхати, родиссати. ан̃н̃асмимпи чхидасса ва̄ ччхан̇и йогавибха̄га̄?- аччхеччхум̣, аччхиндим̣су. ан̃н̃есам̣ ва?-гаччхам̣, гаччхиссам̣.
бхуджамучавачависа̄нам̣ ¶ ккхан̇и-.
бхуджа̄дӣнам̣ ккхан̇и ва̄ хоти ссена саха; абхоккха̄, абхун̃джисса̄; бхоккхати, бхуджиссати; амоккха̄, амун̃чисса̄; моккхатим̣ мун̃чиссати; ачаккха̄, авачисса̄; чаккхати. вачиссати; па̄веккха̄, па̄висисса̄; павеккхати, пависиссати. висасса̄н̃н̃асмимпи ва̄ ккхан̇и йогавибха̄га̄?-па̄веккхи, па̄виси.
а̄ӣа̄дису харасса̄-.
а̄а̄доӣа̄до ча харассаа̄ хотича̄; аха̄, ахара̄; абха̄си, абхари.
гамисса-. ¶
а̄а̄доӣа̄до ча гамисса̄ хоти ва̄; ага̄, агама̄; ага̄,агами. сам̣сасса ча чхан̇и-.
сам̣сасса ча гамисса ча чхан̇и ва̄ хоти а̄ӣа̄дису; ад̣ан̃чха̄, ад̣ам̣са̄; ад̣ан̃чхи,ад̣ам̣си; аган̃чха̄, агаччха̄, аган̃чхи, агаччхи.
хӯссахехехихохӣ ссачча̄до-.
хӯсса хн̃а̄дайо хонти ссачча̄до; хессати, хехиссати, хохиссати.
н̣а̄на̄су рассо-.
кан̣акана̄су крийаттхассарассо хоти; кин̣а̄ти, дхуна̄ти.
а̄ӣӯмха̄сса̄ссамха̄нам̣ ¶ ва̄-.
есам̣ ва̄ рассо хоти; гама, гама̄; гами, гамӣ; гаму; гамимха, гамимха̄; гамисса, гамисса̄; гамиссамха, гамиссамха̄.
кусарухехисса чхи-.
куса̄ руха̄ ча парасса ӣсса чхи ва̄ хоти; аккоччхи, аккоси; абхируччхи, абхирухи.
аӣссаа̄дӣнам̣ бйан̃джанассин̃а-.
крийаттха̄ паресам̣ аа̄дӣнам̣ ӣа̄динам̣ ссаа̄дӣнава бйан̃джанассैн̃а хоти вибха̄са̄; бабхувиттха,абхавиттха, абхависса̄, анубхависса̄, анубхависсати, анубхоссати, (хариссати) хассати. етесанти ким̣? бхавати; бйан̃джанасса̄ти ким̣? бабхува.
брӯто ¶ тиссӣн̃а-.
брӯто парасса тисса ӣн̃а ва̄ хоти; бравӣти, брӯти.
кйасса-.
крийаттха̄ парассакйасса ӣн̃ва̄ хоти; пачӣйати паччати.
еййа̄тхассн̃аа̄ӣтха̄нам̣ оаам̣ттхаттховхока-.
еййа̄тха̄дӣнам̣ оа̄дайо ва̄ хонти йатха̄ккамам̣; тумхе бхавеййа̄тхо, бхавеййа̄тха; твам̣ абхависса, абхависсе; ахам̣ абхавам̣, абхава; со абхавиттха, абхава̄; со абхавиттхо, абхавӣ; тумхе бхаватхавхо, бхаватха–-а̄сахаваритова ака̄ро гайхате–-тхо пананте ниддеса̄ тва̄дисамбандхӣйева, тассева ва̄ ниссӣтатта̄; ниссайайакаран̣ампи хи суттака̄ра̄вин̣н̣ам̣.
ум̣ссим̣свам̣су ¶ -.
умиччасса им̣суам̣су ва̄ хонти; агамим̣су, агамам̣су, агамум̣.
еманта̄ сум̣-.
н̃а̄десато ¶ оа̄десато ча парасса умиччасса сум̣ ва̄ хоти; несум̣, найим̣су; ассосум̣, ассум̣–-а̄десатта̄кхйа̄ панаттхам̣ ттаггахан̣ам̣.
хӯто ресум̣-.
хӯто парасса умиччасса ресум̣ ва̄ хоти; ахесум̣, ахавум̣.
осса ऐттхаттхо-.
осса аа̄дайо ва̄ хонти; твам̣ абхава, абхави, абхавиттха, абхавиттхо, абхаво.
си-. ¶
осса си ва̄ хоти; ахоси твам̣ ахуво.
дӣгха̄ ӣсса-.
дӣгхато парасса ӣсса си ва̄ хоти; ака̄си, ака̄; ада̄си, ада̄.
мха̄ттха̄намун̃а-.
мха̄ттха̄намун̃два̄ хоти; агамумха̄, агамимха̄; агамуттха, агамиттха.
им̣сса ча син̃а-.
имиччасса син̃а ва̄ хоти мха̄ттха̄нан̃ча бахулам̣; ака̄сим̣, акарим̣; аака̄симха̄, акаримха̄;ака̄ситтха, акариттха.
еййум̣ссум̣-. ¶
еййумиччасса ум̣ ва̄ хоти; гаччхум̣, гаччхеййум̣.
хиссато лопо-.
ато парасса хисса лопо ва̄ хоти; гаччха, гаччха̄хи–-атоти ким̣? карохи.
кйасса ссе-.
кйасса ва̄ лопо хоти ссе; андхабхависса̄, анвабхуйисса̄, анубхависсати, анубхуйиссати.
аттхитеййа̄диччхантам̣ ссусасатхасам̣са̄ма -.
аса-бхувӣччасма̄ паресам̣еййа̄диччханнам̣ са̄дайо хонти йатха̄ккамам̣; асса, ассу, асса, ассатха, ассам̣, асса̄ма.
а̄дидвӣннамийа̄ийум̣-. ¶
аттхитеййа̄диччханнам̣ а̄дибхӯта̄нам̣ двиннам̣ ийа̄исум̣ хонти йатха̄ккамам̣; сийа̄, сийум̣.
тассатхо-.
аттхито парасса така̄расса тхо хоти; аттха, аттху.
сихисват̣а-.
аттхисса ат̣а хоти сихису; т̣о сабба̄десаттхо; аси, ахи.
мима̄нам̣ ва̄ мхимха̄ ча-.
аттхисма̄ паресам̣ мима̄нам̣ мхимха̄ ва̄ хонти, там̣сантийо гена ттхисса ат̣а ча; амхи,асми; амха, асма.
есу са-.
есу мимесуаттхисса сака̄ро хоти; асми, асма; парарӯпаба̄дханаттхам̣.
ӣа̄до ¶ дӣгхо-.
аттхисса дӣгхо хоти ӣа̄димхи; а̄си, а̄сум̣, а̄си, а̄ситтха, а̄сим̣, а̄симха̄.
химимесвасса-. ака̄расса дӣгхо хоти химимесу; пава̄хи, пава̄ми, пава̄ма; муйха̄ми.
сака̄ н̣а̄сса кха ӣа̄до-.
сакасма̄ кан̣а̄сса кхо хоти ӣ а̄дису; асаккхи, асаккхим̣су.
ссе ¶ ва̄-.
сакасма̄ кан̣а̄сса кхо ва̄ бхоти ссе; саккхисса̄, саккун̣исса̄; саккхиссати, саккун̣иссати.
тесу суто кен̣а̄кан̣а̄нам̣ рот̣а-.
тесу ӣа̄диссесу суто паресам̣ кен̣а̄кан̣а̄нам̣ рот̣а хоти; ассоси, асун̣и; ассосса̄, асун̣исса̄; соссати, сун̣иссати.
н̃а̄сса сана̄сса на̄йо тимхи-.
сана̄сса н̃а̄сса на̄йо ва̄ хоти тимхи; на̄йати. джа̄на̄ти.
н̃амхи джам̣-.
н̃а̄десе сана̄сса н̃а̄сса джам̣ ва̄ хоти; джан̃н̃а̄, джа̄неййа.
еййассийа̄н̃а̄ ¶ ва̄-.
н̃а̄то еййасса ийа̄н̃а̄ хонти ва̄; джа̄нийа̄, джан̃н̃а̄, джа̄неййа.
ӣссачча̄дису кана̄ лопо-.
ӣа̄до ссачча̄до ча н̃а̄то кана̄ лопо ва̄ хоти; ан̃н̃аси, аджа̄ни; н̃ассати, джа̄ниссати.
ссасса хи камме-.
н̃а̄то парассассасса хи ва̄ хоти камме; пан̃н̃а̄йихити, пан̃н̃а̄йиссатӣ,
етисма̄-.
етисма̄ парассассассахи хоти ва̄; ехити, ессати.
хана̄ чхекха̄-.
хана̄ ссасса чхекха̄ ва̄ хонти; хан̃чхема, ханисса̄ма; пат̣ихам̣кха̄ми, пат̣иханисса̄ми.
ха̄то ¶ ха-.
ха̄то парасса ссасса ха хоти ва̄; ха̄хати, чхахиссати.
даккхакхахехихохӣхи лопо-.
даккха̄дӣхи а̄десехи парассассасса лопо ва̄ хоти; даккхати. даккхиссати; саккхати, саккхиссати; хехити, хехиссати; хохити, хохиссати.
кайиреййассеййума̄дӣнам̣-.
кайира̄ парассеййума̄дӣнамеййасса лопо хоти; кайирум̣, кайира̄си, кайира̄тха, кайира̄ми, кайира̄ма.
т̣а̄-.
кайира̄ парасса еййассат̣а̄ хоти; сокайира̄.
етхасса̄-. ¶
кайира̄ парассетхасса а̄ хоти; кайира̄тха.
лабха̄ им̣ӣнам̣ тхам̣тха̄ ва̄-.
лабхасма̄ им̣ӣиччесам̣ тхам̣тха̄ хонти ва̄; алаттхам̣, алабхим̣; алаттха, алабхи.
гурупубба̄ расса̄ ре нтентӣнам̣-.
гурупуббасма̄ расса̄ паресам̣ нтентӣнам̣ ре ва̄ хоти; гаччхаре, гаччханти; гаччхаре, гаччханте; гамиссаре, гамиссанти; гамиссаре, гамиссанте–-гурупубба̄ти ким̣? пачанти. расса̄ти ким̣? хонти
еййеййа̄сеййантам̣ ¶ т̣е-.
еййа̄дӣнам̣ т̣е ва̄ хоти; со каре, со кареййа; твам̣, каре, твам̣ кареййа̄си; ахам̣ каре, ахам̣ кареййам̣.
овикаран̣ассу параччхакке-.
овикаран̣асса у хоти параччхаккависайе; тануте.
пуббаччхакке ва̄ квачи-.
овикаран̣асса у хоти ва̄ квачи пуббаччхакке; ванути, ваноти.
еййа̄массему ¶ ча-.
еййа̄массему ва̄ хоти, у ча; бхавему, бхавеййа̄му, бхавеййа̄ма.
ити моггалла̄не вйа̄каран̣е вуттийам̣ тйа̄дикан̣д̣о чхат̣т̣хо.
саматта̄ ча̄йам̣ моггалла̄навутти чхахи бха̄н̣ава̄рехи.
йасса ран̃н̃о пабха̄вена бха̄витаттасама̄кулам̣,
ана̄кулам̣ дуладдхӣхи па̄пабхиккхӯхи саббасо;
лан̇ка̄йа мунира̄джасса са̄санам̣ са̄дху сан̣т̣хитам̣,
пун̣н̣авандасама̄йога̄ ва̄ридхӣча виваддхате;
параккамабхудже тасмим̣ саддха̄буддхигун̣одите,
манувам̣саддхаджа̄ка̄ре лан̇ка̄дӣпам̣ паса̄сати;
ма̄ггалла̄нена тхерена дхӣмата̄ сучивуттинам̣,
рачитам̣ йам̣ сувин̃н̃еййамасандиддхамана̄кулам̣;
асесависайавйа̄пи джинавйаппатханиссайам̣,
саддасаттхамана̄йа̄саса̄дхийам̣ буддхиваддханам̣;
тасса вутти сама̄сена випулаттхаппака̄санӣ,
рачита̄ пуна тенева са̄сануджджотака̄рина̄ти;