📜

намо тасса бхагавато арахато самма̄самбуддхасса

дӣгханика̄йо

сӣлаккхандхаваггапа̄л̣и

1. брахмаджа̄ласуттам̣

парибба̄джакакатха̄

1. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ антара̄ ча ра̄джагахам̣ антара̄ ча на̄л̣андам̣ аддха̄намаггаппат̣ипанно хоти махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи. суппийопи кхо парибба̄джако антара̄ ча ра̄джагахам̣ антара̄ ча на̄л̣андам̣ аддха̄намаггаппат̣ипанно хоти саддхим̣ антева̄сина̄ брахмадаттена ма̄н̣авена. татра судам̣ суппийо парибба̄джако анекапарийа̄йена буддхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати; суппийасса пана парибба̄джакасса антева̄сӣ брахмадатто ма̄н̣аво анекапарийа̄йена буддхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати. итиха те убхо а̄чарийантева̄сӣ ан̃н̃аман̃н̃асса уджувипаччанӣкава̄да̄ бхагавантам̣ пит̣т̣хито пит̣т̣хито анубандха̄ [анубаддха̄ (ка. сӣ. пӣ.)] хонти бхиккхусан̇гхан̃ча.

2. атха кхо бхагава̄ амбалат̣т̣хика̄йам̣ ра̄джа̄га̄раке екараттива̄сам̣ упагаччхи [упаган̃чхи (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] саддхим̣ бхиккхусан̇гхена. суппийопи кхо парибба̄джако амбалат̣т̣хика̄йам̣ ра̄джа̄га̄раке екараттива̄сам̣ упагаччхи [упаган̃чхи (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] антева̄сина̄ брахмадаттена ма̄н̣авена. татрапи судам̣ суппийо парибба̄джако анекапарийа̄йена буддхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати; суппийасса пана парибба̄джакасса антева̄сӣ брахмадатто ма̄н̣аво анекапарийа̄йена буддхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати. итиха те убхо а̄чарийантева̄сӣ ан̃н̃аман̃н̃асса уджувипаччанӣкава̄да̄ вихаранти.

3. атха кхо самбахула̄нам̣ бхиккхӯнам̣ раттийа̄ паччӯсасамайам̣ паччут̣т̣хита̄нам̣ ман̣д̣алама̄л̣е саннисинна̄нам̣ саннипатита̄нам̣ айам̣ сан̇кхийадхаммо удапа̄ди – ‘‘аччхарийам̣, а̄вусо, аббхутам̣, а̄вусо, йа̄ван̃чидам̣ тена бхагавата̄ джа̄ната̄ пассата̄ арахата̄ самма̄самбуддхена сатта̄нам̣ на̄на̄дхимуттиката̄ суппат̣ивидита̄. айан̃хи суппийо парибба̄джако анекапарийа̄йена буддхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати; суппийасса пана парибба̄джакасса антева̄сӣ брахмадатто ма̄н̣аво анекапарийа̄йена буддхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати. итихаме убхо а̄чарийантева̄сӣ ан̃н̃аман̃н̃асса уджувипаччанӣкава̄да̄ бхагавантам̣ пит̣т̣хито пит̣т̣хито анубандха̄ хонти бхиккхусан̇гхан̃ча̄’’ти.

4. атха кхо бхагава̄ тесам̣ бхиккхӯнам̣ имам̣ сан̇кхийадхаммам̣ видитва̄ йена ман̣д̣алама̄л̣о тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. нисаджджа кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘ка̄йануттха, бхиккхаве, етарахи катха̄йа саннисинна̄ саннипатита̄, ка̄ ча пана во антара̄катха̄ виппаката̄’’ти? евам̣ вутте те бхиккхӯ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘идха, бханте, амха̄кам̣ раттийа̄ паччӯсасамайам̣ паччут̣т̣хита̄нам̣ ман̣д̣алама̄л̣е саннисинна̄нам̣ саннипатита̄нам̣ айам̣ сан̇кхийадхаммо удапа̄ди – ‘аччхарийам̣, а̄вусо, аббхутам̣, а̄вусо, йа̄ван̃чидам̣ тена бхагавата̄ джа̄ната̄ пассата̄ арахата̄ самма̄самбуддхена сатта̄нам̣ на̄на̄дхимуттиката̄ суппат̣ивидита̄. айан̃хи суппийо парибба̄джако анекапарийа̄йена буддхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса аван̣н̣ам̣ бха̄сати; суппийасса пана парибба̄джакасса антева̄сӣ брахмадатто ма̄н̣аво анекапарийа̄йена буддхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, дхаммасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати, сан̇гхасса ван̣н̣ам̣ бха̄сати. итихаме убхо а̄чарийантева̄сӣ ан̃н̃аман̃н̃асса уджувипаччанӣкава̄да̄ бхагавантам̣ пит̣т̣хито пит̣т̣хито анубандха̄ хонти бхиккхусан̇гхан̃ча̄’ти. айам̣ кхо но, бханте, антара̄катха̄ виппаката̄, атха бхагава̄ ануппатто’’ти.

5. ‘‘мамам̣ ва̄, бхиккхаве, паре аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, дхаммасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, сан̇гхасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, татра тумхехи на а̄гха̄то на аппаччайо на четасо анабхираддхи каран̣ӣйа̄. мамам̣ ва̄, бхиккхаве, паре аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, дхаммасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, сан̇гхасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, татра че тумхе ассатха купита̄ ва̄ анаттамана̄ ва̄, тумхам̣ йевасса тена антара̄йо. мамам̣ ва̄, бхиккхаве, паре аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, дхаммасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, сан̇гхасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, татра че тумхе ассатха купита̄ ва̄ анаттамана̄ ва̄, апи ну тумхе паресам̣ субха̄ситам̣ дуббха̄ситам̣ а̄джа̄неййа̄тха̄’’ти? ‘‘но хетам̣, бханте’’. ‘‘мамам̣ ва̄, бхиккхаве, паре аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, дхаммасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, сан̇гхасса ва̄ аван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, татра тумхехи абхӯтам̣ абхӯтато ниббет̣хетаббам̣ – ‘итипетам̣ абхӯтам̣, итипетам̣ атаччхам̣, наттхи четам̣ амхесу, на ча панетам̣ амхесу сам̣виджджатӣ’ти.

6. ‘‘мамам̣ ва̄, бхиккхаве, паре ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, дхаммасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, сан̇гхасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, татра тумхехи на а̄нандо на соманассам̣ на четасо уппила̄витаттам̣ каран̣ӣйам̣. мамам̣ ва̄, бхиккхаве, паре ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, дхаммасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, сан̇гхасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, татра че тумхе ассатха а̄нандино сумана̄ уппила̄вита̄ тумхам̣ йевасса тена антара̄йо. мамам̣ ва̄, бхиккхаве, паре ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, дхаммасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, сан̇гхасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сеййум̣, татра тумхехи бхӯтам̣ бхӯтато пат̣иджа̄нитаббам̣ – ‘итипетам̣ бхӯтам̣, итипетам̣ таччхам̣, аттхи четам̣ амхесу, сам̣виджджати ча панетам̣ амхесӯ’ти.

чӯл̣асӣлам̣

7. ‘‘аппаматтакам̣ кхо панетам̣, бхиккхаве, ораматтакам̣ сӣламаттакам̣, йена путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа. катаман̃ча там̣, бхиккхаве, аппаматтакам̣ ораматтакам̣ сӣламаттакам̣, йена путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа?

8. ‘‘‘па̄н̣а̄типа̄там̣ паха̄йа па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирато саман̣о готамо нихитадан̣д̣о, нихитасаттхо, ладжджӣ, дайа̄панно, саббапа̄н̣абхӯтахита̄нукампӣ вихаратӣ’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

‘‘‘адинна̄да̄нам̣ паха̄йа адинна̄да̄на̄ пат̣ивирато саман̣о готамо динна̄да̄йӣ диннапа̄т̣икан̇кхӣ, атхенена сучибхӯтена аттана̄ вихаратӣ’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

‘‘‘абрахмачарийам̣ паха̄йа брахмача̄рӣ саман̣о готамо а̄ра̄ча̄рӣ [ана̄ча̄рӣ (ка.)] вирато [пат̣ивирато (каттхачи)] метхуна̄ га̄мадхамма̄’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

9. ‘‘‘муса̄ва̄дам̣ паха̄йа муса̄ва̄да̄ пат̣ивирато саман̣о готамо саччава̄дӣ саччасандхо тхето [т̣хето (сйа̄. кам̣.)] паччайико ависам̣ва̄дако локасса̄’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

‘‘‘писун̣ам̣ ва̄чам̣ паха̄йа писун̣а̄йа ва̄ча̄йа пат̣ивирато саман̣о готамо, ито сутва̄ на амутра аккха̄та̄ имесам̣ бхеда̄йа, амутра ва̄ сутва̄ на имесам̣ аккха̄та̄ амӯсам̣ бхеда̄йа. ити бхинна̄нам̣ ва̄ сандха̄та̄, сахита̄нам̣ ва̄ ануппада̄та̄ самагга̄ра̄мо самаггарато самагганандӣ самаггакаран̣им̣ ва̄чам̣ бха̄сита̄’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

‘‘‘пхарусам̣ ва̄чам̣ паха̄йа пхаруса̄йа ва̄ча̄йа пат̣ивирато саман̣о готамо, йа̄ са̄ ва̄ча̄ нела̄ кан̣н̣асукха̄ пеманӣйа̄ хадайан̇гама̄ порӣ бахуджанаканта̄ бахуджанамана̄па̄ татха̄рӯпим̣ ва̄чам̣ бха̄сита̄’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

‘‘‘сампхаппала̄пам̣ паха̄йа сампхаппала̄па̄ пат̣ивирато саман̣о готамо ка̄лава̄дӣ бхӯтава̄дӣ аттхава̄дӣ дхаммава̄дӣ винайава̄дӣ, нидха̄наватим̣ ва̄чам̣ бха̄сита̄ ка̄лена са̄падесам̣ парийантаватим̣ аттхасам̣хита’нти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

10. ‘бӣджага̄мабхӯтага̄масама̄рамбха̄ [сама̄раббха̄ (сӣ. ка.)] пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве…пе….

‘‘‘екабхаттико саман̣о готамо раттӯпарато вирато [пат̣ивирато (каттхачи)] вика̄лабходжана̄….

наччагӣтава̄дитависӯкадассана̄ [наччагӣтава̄дитависукадассана̄ (ка.)] пат̣ивирато саман̣о готамо….

ма̄ла̄гандхавилепанадха̄ран̣аман̣д̣анавибхӯсанат̣т̣ха̄на̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

учча̄сайанамаха̄сайана̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

джа̄тарӯпараджатапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

а̄макадхан̃н̃апат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

а̄макамам̣сапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

иттхикума̄рикапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

да̄сида̄сапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

аджел̣акапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

куккут̣асӯкарапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

хаттхигавассавал̣авапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

кхеттаваттхупат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

дӯтеййапахин̣агамана̄нуйога̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

кайавиккайа̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

тула̄кӯт̣акам̣сакӯт̣ама̄накӯт̣а̄ пат̣ивирато саман̣о готамо….

уккот̣анаван̃чананикатиса̄чийога̄ [са̄вийога̄ (сйа̄. кам̣. ка.)] пат̣ивирато саман̣о готамо….

чхеданавадхабандханавипара̄мосаа̄лопасахаса̄ка̄ра̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

чӯл̣асӣлам̣ нит̣т̣хитам̣.

маджджхимасӣлам̣

11. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ бӣджага̄мабхӯтага̄масама̄рамбхам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ [сеййатхӣдам̣ (сӣ. сйа̄.)] – мӯлабӣджам̣ кхандхабӣджам̣ пхал̣убӣджам̣ аггабӣджам̣ бӣджабӣджамева пан̃чамам̣ [пан̃чамам̣ ити ва̄ (сӣ. сйа̄. ка.)]; ити еварӯпа̄ бӣджага̄мабхӯтага̄масама̄рамбха̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

12. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ саннидхика̄рапарибхогам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – аннасаннидхим̣ па̄насаннидхим̣ ваттхасаннидхим̣ йа̄насаннидхим̣ сайанасаннидхим̣ гандхасаннидхим̣ а̄мисасаннидхим̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄ саннидхика̄рапарибхога̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

13. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ висӯкадассанам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – наччам̣ гӣтам̣ ва̄дитам̣ пеккхам̣ аккха̄нам̣ па̄н̣иссарам̣ вета̄л̣ам̣ кумбхатхӯн̣ам̣ [кумбхатхӯнам̣ (сйа̄. ка.), кумбхатхӯн̣ам̣ (сӣ.)] собханакам̣ [собханагхаракам̣ (сӣ.), собханагаракам̣ (сйа̄. кам̣. пӣ.)] чан̣д̣а̄лам̣ вам̣сам̣ дхованам̣ хаттхийуддхам̣ ассайуддхам̣ махим̣сайуддхам̣ [махисайуддхам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] усабхайуддхам̣ аджайуддхам̣ мен̣д̣айуддхам̣ куккут̣айуддхам̣ ват̣т̣акайуддхам̣ дан̣д̣айуддхам̣ мут̣т̣хийуддхам̣ ниббуддхам̣ уййодхикам̣ балаггам̣ сена̄бйӯхам̣ анӣкадассанам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄ висӯкадассана̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

14. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ джӯтаппама̄дат̣т̣ха̄на̄нуйогам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хападам̣ дасападам̣ а̄ка̄сам̣ париха̄рапатхам̣ сантикам̣ кхаликам̣ гхат̣икам̣ сала̄кахаттхам̣ аккхам̣ пан̇гачӣрам̣ ван̇какам̣ моккхачикам̣ чин̇гуликам̣ [чин̇гулакам̣ (ка. сӣ.)] патта̄л̣хакам̣ ратхакам̣ дханукам̣ аккхарикам̣ манесикам̣ йатха̄ваджджам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄ джӯтаппама̄дат̣т̣ха̄на̄нуйога̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

15. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ учча̄сайанамаха̄сайанам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – а̄сандим̣ паллан̇кам̣ гонакам̣ читтакам̣ пат̣икам̣ пат̣аликам̣ тӯликам̣ викатикам̣ уддаломим̣ еканталомим̣ кат̣т̣иссам̣ косеййам̣ куттакам̣ хаттхаттхарам̣ ассаттхарам̣ ратхаттхарам̣ [хаттхаттхаран̣ам̣ ассаттхаран̣ам̣ ратхаттхаран̣ам̣ (сӣ. ка. пӣ.)] аджинаппавен̣им̣ кадалимигапаварапаччаттхаран̣ам̣ сауттараччхадам̣ убхатолохитакӯпадха̄нам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄ учча̄сайанамаха̄сайана̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

16. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ ман̣д̣анавибхӯсанат̣т̣ха̄на̄нуйогам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – уччха̄данам̣ паримадданам̣ нха̄панам̣ самба̄ханам̣ а̄да̄сам̣ ан̃джанам̣ ма̄ла̄гандхавилепанам̣ [ма̄ла̄вилепанам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] мукхачун̣н̣ам̣ мукхалепанам̣ хаттхабандхам̣ сикха̄бандхам̣ дан̣д̣ам̣ на̄л̣икам̣ асим̣ [кхаггам̣ (сӣ. пӣ.), асим̣ кхаггам̣ (сйа̄. кам̣.)] чхаттам̣ читрупа̄ханам̣ ун̣хӣсам̣ ман̣им̣ ва̄лабӣджаним̣ ода̄та̄ни ваттха̄ни дӣгхадаса̄ни ити ва̄ ити еварӯпа̄ ман̣д̣анавибхӯсанат̣т̣ха̄на̄нуйога̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

17. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ тираччха̄накатхам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – ра̄джакатхам̣ чоракатхам̣ маха̄маттакатхам̣ сена̄катхам̣ бхайакатхам̣ йуддхакатхам̣ аннакатхам̣ па̄накатхам̣ ваттхакатхам̣ сайанакатхам̣ ма̄ла̄катхам̣ гандхакатхам̣ н̃а̄тикатхам̣ йа̄накатхам̣ га̄макатхам̣ нигамакатхам̣ нагаракатхам̣ джанападакатхам̣ иттхикатхам̣ [иттхикатхам̣ пурисакатхам̣ (сйа̄. кам̣. ка.)] сӯракатхам̣ висикха̄катхам̣ кумбхат̣т̣ха̄накатхам̣ пуббапетакатхам̣ на̄наттакатхам̣ локаккха̄йикам̣ самуддаккха̄йикам̣ итибхава̄бхавакатхам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄накатха̄йа пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

18. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ вигга̄хикакатхам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – на твам̣ имам̣ дхаммавинайам̣ а̄джа̄на̄си, ахам̣ имам̣ дхаммавинайам̣ а̄джа̄на̄ми, ким̣ твам̣ имам̣ дхаммавинайам̣ а̄джа̄ниссаси, миччха̄ пат̣ипанно твамаси, ахамасми самма̄ пат̣ипанно, сахитам̣ ме, асахитам̣ те, пуревачанӣйам̣ паччха̄ авача, паччха̄вачанӣйам̣ пуре авача, адхичин̣н̣ам̣ те випара̄ваттам̣, а̄ропито те ва̄до, ниггахито твамаси, чара ва̄даппамоккха̄йа, ниббет̣хехи ва̄ саче пахосӣти ити ва̄ ити еварӯпа̄йа вигга̄хикакатха̄йа пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

19. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ дӯтеййапахин̣агамана̄нуйогам̣ ануйутта̄ вихаранти, сеййатхидам̣ – ран̃н̃ам̣, ра̄джамаха̄матта̄нам̣, кхаттийа̄нам̣, бра̄хман̣а̄нам̣, гахапатика̄нам̣, кума̄ра̄нам̣ ‘‘идха гаччха, амутра̄гаччха, идам̣ хара, амутра идам̣ а̄хара̄’’ти ити ва̄ ити еварӯпа̄ дӯтеййапахин̣агамана̄нуйога̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

20. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те кухака̄ ча хонти, лапака̄ ча немиттика̄ ча ниппесика̄ ча, ла̄бхена ла̄бхам̣ ниджигӣм̣сита̄ро ча [ла̄бхена ла̄бхам̣ ниджигим̣ бхита̄ро (сӣ. сйа̄.), ла̄бхена ча ла̄бхам̣ ниджигӣсита̄ро (пӣ.)] ити [ити ва̄, ити (сйа̄. кам̣. ка.)] еварӯпа̄ куханалапана̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

маджджхимасӣлам̣ нит̣т̣хитам̣.

маха̄сӣлам̣

21. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – ан̇гам̣ нимиттам̣ уппа̄там̣ супинам̣ лаккхан̣ам̣ мӯсикаччхиннам̣ аггихомам̣ даббихомам̣ тхусахомам̣ кан̣ахомам̣ тан̣д̣улахомам̣ саппихомам̣ телахомам̣ мукхахомам̣ лохитахомам̣ ан̇гавиджджа̄ ваттхувиджджа̄ кхаттавиджджа̄ [кхеттавиджджа̄ (бахӯсу)] сивавиджджа̄ бхӯтавиджджа̄ бхӯривиджджа̄ ахивиджджа̄ висавиджджа̄ виччхикавиджджа̄ мӯсикавиджджа̄ сакун̣авиджджа̄ ва̄йасавиджджа̄ паккаджджха̄нам̣ сарапаритта̄н̣ам̣ мигачаккам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

22. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – ман̣илаккхан̣ам̣ ваттхалаккхан̣ам̣ дан̣д̣алаккхан̣ам̣ саттхалаккхан̣ам̣ асилаккхан̣ам̣ усулаккхан̣ам̣ дханулаккхан̣ам̣ а̄вудхалаккхан̣ам̣ иттхилаккхан̣ам̣ пурисалаккхан̣ам̣ кума̄ралаккхан̣ам̣ кума̄рилаккхан̣ам̣ да̄салаккхан̣ам̣ да̄силаккхан̣ам̣ хаттхилаккхан̣ам̣ ассалаккхан̣ам̣ махим̣салаккхан̣ам̣ [махисалаккхан̣ам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] усабхалаккхан̣ам̣ голаккхан̣ам̣ аджалаккхан̣ам̣ мен̣д̣алаккхан̣ам̣ куккут̣алаккхан̣ам̣ ват̣т̣акалаккхан̣ам̣ годха̄лаккхан̣ам̣ кан̣н̣ика̄лаккхан̣ам̣ каччхапалаккхан̣ам̣ мигалаккхан̣ам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

23. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – ран̃н̃ам̣ ниййа̄нам̣ бхависсати, ран̃н̃ам̣ аниййа̄нам̣ бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ упайа̄нам̣ бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ апайа̄нам̣ бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ упайа̄нам̣ бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ апайа̄нам̣ бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ джайо бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ пара̄джайо бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ джайо бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ пара̄джайо бхависсати, ити имасса джайо бхависсати, имасса пара̄джайо бхависсати ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

24. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – чандагга̄хо бхависсати, сӯрийагга̄хо [сурийагга̄хо (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] бхависсати, наккхаттагга̄хо бхависсати, чандимасӯрийа̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, чандимасӯрийа̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, наккхатта̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, наккхатта̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, укка̄па̄то бхависсати, диса̄д̣а̄хо бхависсати, бхӯмича̄ло бхависсати, девадудрабхи [девадундубхи (сйа̄. кам̣. пӣ.)] бхависсати, чандимасӯрийанаккхатта̄нам̣ уггаманам̣ огаманам̣ сам̣килесам̣ вода̄нам̣ бхависсати, евам̣випа̄ко чандагга̄хо бхависсати, евам̣випа̄ко сӯрийагга̄хо бхависсати, евам̣випа̄ко наккхаттагга̄хо бхависсати, евам̣випа̄кам̣ чандимасӯрийа̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄кам̣ чандимасӯрийа̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄кам̣ наккхатта̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄кам̣ наккхатта̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄ко укка̄па̄то бхависсати, евам̣випа̄ко диса̄д̣а̄хо бхависсати, евам̣випа̄ко бхӯмича̄ло бхависсати, евам̣випа̄ко девадудрабхи бхависсати, евам̣випа̄кам̣ чандимасӯрийанаккхатта̄нам̣ уггаманам̣ огаманам̣ сам̣килесам̣ вода̄нам̣ бхависсати ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

25. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – сувут̣т̣хика̄ бхависсати, дуббут̣т̣хика̄ бхависсати, субхиккхам̣ бхависсати, дуббхиккхам̣ бхависсати, кхемам̣ бхависсати, бхайам̣ бхависсати, рого бхависсати, а̄рогйам̣ бхависсати, мудда̄, ган̣ана̄, сан̇кха̄нам̣, ка̄веййам̣, лока̄йатам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

26. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – а̄ва̄ханам̣ вива̄ханам̣ сам̣варан̣ам̣ виваран̣ам̣ сам̣киран̣ам̣ викиран̣ам̣ субхагакаран̣ам̣ дуббхагакаран̣ам̣ вируддхагаббхакаран̣ам̣ дживха̄нибандханам̣ ханусам̣хананам̣ хаттха̄бхиджаппанам̣ хануджаппанам̣ кан̣н̣аджаппанам̣ а̄да̄сапан̃хам̣ кума̄рикапан̃хам̣ девапан̃хам̣ а̄диччупат̣т̣ха̄нам̣ махатупат̣т̣ха̄нам̣ аббхуджджаланам̣ сиривха̄йанам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

27. ‘‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – сантикаммам̣ пан̣идхикаммам̣ бхӯтакаммам̣ бхӯрикаммам̣ вассакаммам̣ воссакаммам̣ ваттхукаммам̣ ваттхупарикаммам̣ а̄чаманам̣ нха̄панам̣ джуханам̣ ваманам̣ виречанам̣ уддхам̣виречанам̣ адховиречанам̣ сӣсавиречанам̣ кан̣н̣ателам̣ неттатаппанам̣ наттхукаммам̣ ан̃джанам̣ паччан̃джанам̣ са̄ла̄кийам̣ саллакаттийам̣ да̄ракатикиччха̄ мӯлабхесаджджа̄нам̣ ануппада̄нам̣ осадхӣнам̣ пат̣имоккхо ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато саман̣о готамо’ти – ити ва̄ хи, бхиккхаве, путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

‘‘идам̣ кхо, бхиккхаве, аппаматтакам̣ ораматтакам̣ сӣламаттакам̣, йена путхуджджано татха̄гатасса ван̣н̣ам̣ вадама̄но вадеййа.

маха̄сӣлам̣ нит̣т̣хитам̣.

пуббантакаппика̄

28. ‘‘аттхи, бхиккхаве, ан̃н̃ева дхамма̄ гамбхӣра̄ дуддаса̄ дуранубодха̄ санта̄ пан̣ӣта̄ атакка̄вачара̄ нипун̣а̄ пан̣д̣итаведанӣйа̄, йе татха̄гато сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети, йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣. катаме ча те, бхиккхаве, дхамма̄ гамбхӣра̄ дуддаса̄ дуранубодха̄ санта̄ пан̣ӣта̄ атакка̄вачара̄ нипун̣а̄ пан̣д̣итаведанӣйа̄, йе татха̄гато сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети, йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣?

29. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ пуббанта̄нудит̣т̣хино, пуббантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни [адхивуттипада̄ни (сӣ. пӣ.)] абхиваданти ат̣т̣ха̄расахи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха пуббантакаппика̄ пуббанта̄нудит̣т̣хино пуббантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти ат̣т̣ха̄расахи ваттхӯхи?

сассатава̄до

30. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄, сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи?

31. ‘‘идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте ( ) [(парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаттилесе) (сйа̄. ка.)] анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. сеййатхидам̣ – екампи джа̄тим̣ двепи джа̄тийо тиссопи джа̄тийо чатассопи джа̄тийо пан̃чапи джа̄тийо дасапи джа̄тийо вӣсампи джа̄тийо тим̣сампи джа̄тийо чатта̄лӣсампи джа̄тийо пан̃н̃а̄сампи джа̄тийо джа̄тисатампи джа̄тисахассампи джа̄тисатасахассампи анека̄нипи джа̄тисата̄ни анека̄нипи джа̄тисахасса̄ни анека̄нипи джа̄тисатасахасса̄ни – ‘амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанно’ти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати.

‘‘со евама̄ха – ‘сассато атта̄ ча локо ча ван̃джхо кӯт̣ат̣т̣хо есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хито; те ча сатта̄ сандха̄ванти сам̣саранти чаванти упападжджанти, аттхитвева сассатисамам̣. там̣ кисса хету? ахан̃хи а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхуса̄ми, йатха̄сама̄хите читте анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссара̄ми сеййатхидам̣ – екампи джа̄тим̣ двепи джа̄тийо тиссопи джа̄тийо чатассопи джа̄тийо пан̃чапи джа̄тийо дасапи джа̄тийо вӣсампи джа̄тийо тим̣сампи джа̄тийо чатта̄лӣсампи джа̄тийо пан̃н̃а̄сампи джа̄тийо джа̄тисатампи джа̄тисахассампи джа̄тисатасахассампи анека̄нипи джа̄тисата̄ни анека̄нипи джа̄тисахасса̄ни анека̄нипи джа̄тисатасахасса̄ни – амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанноти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссара̄ми. имина̄махам̣ етам̣ джа̄на̄ми ‘‘йатха̄ сассато атта̄ ча локо ча ван̃джхо кӯт̣ат̣т̣хо есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хито; те ча сатта̄ сандха̄ванти сам̣саранти чаванти упападжджанти, аттхитвева сассатисама’’нти. идам̣, бхиккхаве, пат̣хамам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

32. ‘‘дутийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. сеййатхидам̣ – екампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣ам̣ двепи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни тӣн̣ипи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни чатта̄рипи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни пан̃чапи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни дасапи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни – ‘амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанно’ти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати.

‘‘со евама̄ха – ‘сассато атта̄ ча локо ча ван̃джхо кӯт̣ат̣т̣хо есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хито; те ча сатта̄ сандха̄ванти сам̣саранти чаванти упападжджанти, аттхитвева сассатисамам̣. там̣ кисса хету? ахан̃хи а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхуса̄ми йатха̄сама̄хите читте анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссара̄ми. сеййатхидам̣ – екампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣ам̣ двепи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни тӣн̣ипи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни чатта̄рипи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни пан̃чапи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни дасапи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни. амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанноти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссара̄ми. имина̄махам̣ етам̣ джа̄на̄ми ‘‘йатха̄ сассато атта̄ ча локо ча ван̃джхо кӯт̣ат̣т̣хо есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хито, те ча сатта̄ сандха̄ванти сам̣саранти чаванти упападжджанти, аттхитвева сассатисама’’нти. идам̣, бхиккхаве, дутийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

33. ‘‘татийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. сеййатхидам̣ – дасапи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни вӣсампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни тим̣сампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни чатта̄лӣсампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни – ‘амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанно’ти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати.

‘‘со евама̄ха – ‘сассато атта̄ ча локо ча ван̃джхо кӯт̣ат̣т̣хо есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хито; те ча сатта̄ сандха̄ванти сам̣саранти чаванти упападжджанти, аттхитвева сассатисамам̣. там̣ кисса хету? ахан̃хи а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхуса̄ми, йатха̄сама̄хите читте анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссара̄ми. сеййатхидам̣ – дасапи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни вӣсампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни тим̣сампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни чатта̄лӣсампи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣а̄ни – ‘амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанноти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссара̄ми. имина̄махам̣ етам̣ джа̄на̄ми ‘‘йатха̄ сассато атта̄ ча локо ча ван̃джхо кӯт̣ат̣т̣хо есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хито, те ча сатта̄ сандха̄ванти сам̣саранти чаванти упападжджанти, аттхитвева сассатисама’’нти. идам̣, бхиккхаве, татийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

34. ‘‘чатуттхе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ таккӣ хоти вӣмам̣сӣ, со таккапарийа̄хатам̣ вӣмам̣са̄нучаритам̣ сайам̣ пат̣ибха̄нам̣ евама̄ха – ‘сассато атта̄ ча локо ча ван̃джхо кӯт̣ат̣т̣хо есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хито; те ча сатта̄ сандха̄ванти сам̣саранти чаванти упападжджанти, аттхитвева сассатисама’нти. идам̣, бхиккхаве, чатуттхам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

35. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти, саббе те имехева чатӯхи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена; наттхи ито бахиддха̄.

36. ‘‘тайидам̣, бхиккхаве, татха̄гато паджа̄на̄ти – ‘име дит̣т̣хит̣т̣ха̄на̄ евам̣гахита̄ евам̣пара̄мат̣т̣ха̄ евам̣гатика̄ бхаванти евам̣абхисампара̄йа̄’ти, тан̃ча татха̄гато паджа̄на̄ти, тато ча уттаритарам̣ паджа̄на̄ти; тан̃ча паджа̄нанам̣ [паджа̄нам̣ (?) дӣ. ни. 3.36 па̄л̣иат̣т̣хакатха̄ пасситаббам̣] на пара̄масати, апара̄масато часса паччаттан̃н̃ева ниббути видита̄. ведана̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто, бхиккхаве, татха̄гато.

37. ‘‘име кхо те, бхиккхаве, дхамма̄ гамбхӣра̄ дуддаса̄ дуранубодха̄ санта̄ пан̣ӣта̄ атакка̄вачара̄ нипун̣а̄ пан̣д̣итаведанӣйа̄, йе татха̄гато сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети, йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

пат̣хамабха̄н̣ава̄ро.

екаччасассатава̄до

38. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи?

39. ‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо, йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена айам̣ локо сам̣ват̣т̣ати. сам̣ват̣т̣ама̄не локе йебхуййена сатта̄ а̄бхассарасам̣ваттаника̄ хонти. те таттха хонти маномайа̄ пӣтибхаккха̄ сайам̣пабха̄ анталиккхачара̄ субхат̣т̣ха̄йино, чирам̣ дӣгхамаддха̄нам̣ тит̣т̣ханти.

40. ‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо, йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена айам̣ локо виват̣т̣ати. виват̣т̣ама̄не локе сун̃н̃ам̣ брахмавима̄нам̣ па̄тубхавати. атха кхо ан̃н̃атаро сатто а̄йуккхайа̄ ва̄ пун̃н̃аккхайа̄ ва̄ а̄бхассарака̄йа̄ чавитва̄ сун̃н̃ам̣ брахмавима̄нам̣ упападжджати. со таттха хоти маномайо пӣтибхаккхо сайам̣пабхо анталиккхачаро субхат̣т̣ха̄йӣ, чирам̣ дӣгхамаддха̄нам̣ тит̣т̣хати.

41. ‘‘тасса таттха екакасса дӣгхараттам̣ нивуситатта̄ анабхирати паритассана̄ упападжджати – ‘ахо вата ан̃н̃епи сатта̄ иттхаттам̣ а̄гаччхеййу’нти. атха ан̃н̃епи сатта̄ а̄йуккхайа̄ ва̄ пун̃н̃аккхайа̄ ва̄ а̄бхассарака̄йа̄ чавитва̄ брахмавима̄нам̣ упападжджанти тасса саттасса сахабйатам̣. тепи таттха хонти маномайа̄ пӣтибхаккха̄ сайам̣пабха̄ анталиккхачара̄ субхат̣т̣ха̄йино, чирам̣ дӣгхамаддха̄нам̣ тит̣т̣ханти.

42. ‘‘татра, бхиккхаве, йо со сатто пат̣хамам̣ упапанно тасса евам̣ хоти – ‘ахамасми брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ [саджджита̄ (сйа̄. кам̣.)] васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄нам̣. майа̄ име сатта̄ ниммита̄. там̣ кисса хету? маман̃хи пуббе етадахоси – ‘‘ахо вата ан̃н̃епи сатта̄ иттхаттам̣ а̄гаччхеййу’’нти. ити мама ча манопан̣идхи, име ча сатта̄ иттхаттам̣ а̄гата̄’ти.

‘‘йепи те сатта̄ паччха̄ упапанна̄, тесампи евам̣ хоти – ‘айам̣ кхо бхавам̣ брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄нам̣. имина̄ майам̣ бхота̄ брахмуна̄ ниммита̄. там̣ кисса хету? иман̃хи майам̣ аддаса̄ма идха пат̣хамам̣ упапаннам̣, майам̣ панамха паччха̄ упапанна̄’ти.

43. ‘‘татра, бхиккхаве, йо со сатто пат̣хамам̣ упапанно, со дӣгха̄йукатаро ча хоти ван̣н̣авантатаро ча махесаккхатаро ча. йе пана те сатта̄ паччха̄ упапанна̄, те аппа̄йукатара̄ ча хонти дуббан̣н̣атара̄ ча аппесаккхатара̄ ча.

44. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, бхиккхаве, виджджати, йам̣ ан̃н̃атаро сатто тамха̄ ка̄йа̄ чавитва̄ иттхаттам̣ а̄гаччхати. иттхаттам̣ а̄гато сама̄но ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати. ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито сама̄но а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте там̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, тато парам̣ на̄нуссарати.

‘‘со евама̄ха – ‘йо кхо со бхавам̣ брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄нам̣, йена майам̣ бхота̄ брахмуна̄ ниммита̄, со ниччо дхуво сассато авипарин̣а̄мадхаммо сассатисамам̣ татхева т̣хассати. йе пана майам̣ ахумха̄ тена бхота̄ брахмуна̄ ниммита̄, те майам̣ аничча̄ аддхува̄ аппа̄йука̄ чаванадхамма̄ иттхаттам̣ а̄гата̄’ти. идам̣ кхо, бхиккхаве, пат̣хамам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

45. ‘‘дутийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти? санти, бхиккхаве, кхид̣д̣а̄падосика̄ на̄ма дева̄, те ативелам̣ хассакхид̣д̣а̄ратидхаммасама̄панна̄ [хасакхид̣д̣а̄ратидхаммасама̄панна̄ (ка.)] вихаранти. тесам̣ ативелам̣ хассакхид̣д̣а̄ратидхаммасама̄панна̄нам̣ вихаратам̣ сати саммуссати [памуссати (сӣ. сйа̄.)]. сатийа̄ саммоса̄ те дева̄ тамха̄ ка̄йа̄ чаванти.

46. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, бхиккхаве, виджджати йам̣ ан̃н̃атаро сатто тамха̄ ка̄йа̄ чавитва̄ иттхаттам̣ а̄гаччхати. иттхаттам̣ а̄гато сама̄но ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати. ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито сама̄но а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте там̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, тато парам̣ на̄нуссарати.

‘‘со евама̄ха – ‘йе кхо те бхонто дева̄ на кхид̣д̣а̄падосика̄, те на ативелам̣ хассакхид̣д̣а̄ратидхаммасама̄панна̄ вихаранти. тесам̣ на ативелам̣ хассакхид̣д̣а̄ратидхаммасама̄панна̄нам̣ вихаратам̣ сати на саммуссати. сатийа̄ асаммоса̄ те дева̄ тамха̄ ка̄йа̄ на чаванти; ничча̄ дхува̄ сассата̄ авипарин̣а̄мадхамма̄ сассатисамам̣ татхева т̣хассанти. йе пана майам̣ ахумха̄ кхид̣д̣а̄падосика̄, те майам̣ ативелам̣ хассакхид̣д̣а̄ратидхаммасама̄панна̄ вихаримха̄. тесам̣ но ативелам̣ хассакхид̣д̣а̄ратидхаммасама̄панна̄нам̣ вихаратам̣ сати саммуссати. сатийа̄ саммоса̄ евам̣ майам̣ тамха̄ ка̄йа̄ чута̄ аничча̄ аддхува̄ аппа̄йука̄ чаванадхамма̄ иттхаттам̣ а̄гата̄’ти. идам̣, бхиккхаве, дутийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

47. ‘‘татийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти? санти, бхиккхаве, манопадосика̄ на̄ма дева̄, те ативелам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ упаниджджха̄йанти. те ативелам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ упаниджджха̄йанта̄ ан̃н̃аман̃н̃амхи читта̄ни падӯсенти. те ан̃н̃аман̃н̃ам̣ падут̣т̣хачитта̄ килантака̄йа̄ килантачитта̄. те дева̄ тамха̄ ка̄йа̄ чаванти.

48. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, бхиккхаве, виджджати йам̣ ан̃н̃атаро сатто тамха̄ ка̄йа̄ чавитва̄ иттхаттам̣ а̄гаччхати. иттхаттам̣ а̄гато сама̄но ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати. ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито сама̄но а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте там̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, тато парам̣ на̄нуссарати.

‘‘со евама̄ха – ‘йе кхо те бхонто дева̄ на манопадосика̄, те на̄тивелам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ упаниджджха̄йанти. те на̄тивелам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ упаниджджха̄йанта̄ ан̃н̃аман̃н̃амхи читта̄ни наппадӯсенти. те ан̃н̃аман̃н̃ам̣ аппадут̣т̣хачитта̄ акилантака̄йа̄ акилантачитта̄. те дева̄ тамха̄ ка̄йа̄ на чаванти, ничча̄ дхува̄ сассата̄ авипарин̣а̄мадхамма̄ сассатисамам̣ татхева т̣хассанти. йе пана майам̣ ахумха̄ манопадосика̄, те майам̣ ативелам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ упаниджджха̄йимха̄. те майам̣ ативелам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ упаниджджха̄йанта̄ ан̃н̃аман̃н̃амхи читта̄ни падӯсимха̄, те майам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ падут̣т̣хачитта̄ килантака̄йа̄ килантачитта̄. евам̣ майам̣ тамха̄ ка̄йа̄ чута̄ аничча̄ аддхува̄ аппа̄йука̄ чаванадхамма̄ иттхаттам̣ а̄гата̄’ти. идам̣, бхиккхаве, татийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

49. ‘‘чатуттхе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ таккӣ хоти вӣмам̣сӣ. со таккапарийа̄хатам̣ вӣмам̣са̄нучаритам̣ сайам̣пат̣ибха̄нам̣ евама̄ха – ‘йам̣ кхо идам̣ вуччати чаккхум̣ итипи сотам̣ итипи гха̄нам̣ итипи дживха̄ итипи ка̄йо итипи, айам̣ атта̄ аниччо аддхуво асассато випарин̣а̄мадхаммо. йан̃ча кхо идам̣ вуччати читтанти ва̄ маноти ва̄ вин̃н̃а̄н̣анти ва̄ айам̣ атта̄ ниччо дхуво сассато авипарин̣а̄мадхаммо сассатисамам̣ татхева т̣хассатӣ’ти. идам̣, бхиккхаве, чатуттхам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

50. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти, саббе те имехева чатӯхи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена; наттхи ито бахиддха̄.

51. ‘‘тайидам̣, бхиккхаве, татха̄гато паджа̄на̄ти – ‘име дит̣т̣хит̣т̣ха̄на̄ евам̣гахита̄ евам̣пара̄мат̣т̣ха̄ евам̣гатика̄ бхаванти евам̣абхисампара̄йа̄’ти. тан̃ча татха̄гато паджа̄на̄ти, тато ча уттаритарам̣ паджа̄на̄ти, тан̃ча паджа̄нанам̣ на пара̄масати, апара̄масато часса паччаттан̃н̃ева ниббути видита̄. ведана̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто, бхиккхаве, татха̄гато.

52. ‘‘име кхо те, бхиккхаве, дхамма̄ гамбхӣра̄ дуддаса̄ дуранубодха̄ санта̄ пан̣ӣта̄ атакка̄вачара̄ нипун̣а̄ пан̣д̣итаведанӣйа̄, йе татха̄гато сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети, йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

анта̄нантава̄до

53. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи?

54. ‘‘идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте антасан̃н̃ӣ локасмим̣ вихарати.

‘‘со евама̄ха – ‘антава̄ айам̣ локо париват̣умо. там̣ кисса хету? ахан̃хи а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхуса̄ми, йатха̄сама̄хите читте антасан̃н̃ӣ локасмим̣ вихара̄ми. имина̄махам̣ етам̣ джа̄на̄ми – йатха̄ антава̄ айам̣ локо париват̣умо’ти. идам̣, бхиккхаве, пат̣хамам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти.

55. ‘‘дутийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте анантасан̃н̃ӣ локасмим̣ вихарати.

‘‘со евама̄ха – ‘ананто айам̣ локо апарийанто. йе те саман̣абра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘антава̄ айам̣ локо париват̣умо’’ти, тесам̣ муса̄. ананто айам̣ локо апарийанто. там̣ кисса хету? ахан̃хи а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхуса̄ми, йатха̄сама̄хите читте анантасан̃н̃ӣ локасмим̣ вихара̄ми. имина̄махам̣ етам̣ джа̄на̄ми – йатха̄ ананто айам̣ локо апарийанто’ти. идам̣, бхиккхаве, дутийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти.

56. ‘‘татийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте уддхамадхо антасан̃н̃ӣ локасмим̣ вихарати, тирийам̣ анантасан̃н̃ӣ.

‘‘со евама̄ха – ‘антава̄ ча айам̣ локо ананто ча. йе те саман̣абра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘антава̄ айам̣ локо париват̣умо’’ти, тесам̣ муса̄. йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘ананто айам̣ локо апарийанто’’ти, тесампи муса̄. антава̄ ча айам̣ локо ананто ча. там̣ кисса хету? ахан̃хи а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхуса̄ми, йатха̄сама̄хите читте уддхамадхо антасан̃н̃ӣ локасмим̣ вихара̄ми, тирийам̣ анантасан̃н̃ӣ. имина̄махам̣ етам̣ джа̄на̄ми – йатха̄ антава̄ ча айам̣ локо ананто ча̄’ти. идам̣, бхиккхаве, татийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти.

57. ‘‘чатуттхе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ таккӣ хоти вӣмам̣сӣ. со таккапарийа̄хатам̣ вӣмам̣са̄нучаритам̣ сайам̣пат̣ибха̄нам̣ евама̄ха – ‘нева̄йам̣ локо антава̄, на пана̄нанто. йе те саман̣абра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘антава̄ айам̣ локо париват̣умо’’ти, тесам̣ муса̄. йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘ананто айам̣ локо апарийанто’’ти, тесампи муса̄. йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘антава̄ ча айам̣ локо ананто ча̄’’ти, тесампи муса̄. нева̄йам̣ локо антава̄, на пана̄нанто’ти. идам̣, бхиккхаве, чатуттхам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти.

58. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти, саббе те имехева чатӯхи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена; наттхи ито бахиддха̄.

59. ‘‘тайидам̣, бхиккхаве, татха̄гато паджа̄на̄ти – ‘име дит̣т̣хит̣т̣ха̄на̄ евам̣гахита̄ евам̣пара̄мат̣т̣ха̄ евам̣гатика̄ бхаванти евам̣абхисампара̄йа̄’ти. тан̃ча татха̄гато паджа̄на̄ти, тато ча уттаритарам̣ паджа̄на̄ти, тан̃ча паджа̄нанам̣ на пара̄масати, апара̄масато часса паччаттан̃н̃ева ниббути видита̄. ведана̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто, бхиккхаве, татха̄гато.

60. ‘‘име кхо те, бхиккхаве, дхамма̄ гамбхӣра̄ дуддаса̄ дуранубодха̄ санта̄ пан̣ӣта̄ атакка̄вачара̄ нипун̣а̄ пан̣д̣итаведанӣйа̄, йе татха̄гато сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети, йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

амара̄виккхепава̄до

61. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄, таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣ чатӯхи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣ чатӯхи ваттхӯхи?

62. ‘‘идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ ‘идам̣ кусала’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, ‘идам̣ акусала’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти. тасса евам̣ хоти – ‘ахам̣ кхо ‘‘идам̣ кусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ми, ‘‘идам̣ акусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ми. ахан̃че кхо пана ‘‘идам̣ кусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ аппаджа̄нанто, ‘‘идам̣ акусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ аппаджа̄нанто, ‘идам̣ кусала’нти ва̄ бйа̄кареййам̣, ‘идам̣ акусала’нти ва̄ бйа̄кареййам̣, там̣ мамасса муса̄. йам̣ мамасса муса̄, со мамасса вигха̄то. йо мамасса вигха̄то со мамасса антара̄йо’ти. ити со муса̄ва̄дабхайа̄ муса̄ва̄дапариджегуччха̄ невидам̣ кусаланти бйа̄кароти, на панидам̣ акусаланти бйа̄кароти, таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣хо сама̄но ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджати амара̄виккхепам̣ – ‘евантипи ме но; татха̄типи ме но; ан̃н̃атха̄типи ме но; нотипи ме но; но нотипи ме но’ти. идам̣, бхиккхаве, пат̣хамам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣.

63. ‘‘дутийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ ‘идам̣ кусала’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, ‘идам̣ акусала’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти. тасса евам̣ хоти – ‘ахам̣ кхо ‘‘идам̣ кусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ми, ‘‘идам̣ акусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ми. ахан̃че кхо пана ‘‘идам̣ кусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ аппаджа̄нанто, ‘‘идам̣ акусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ аппаджа̄нанто, ‘‘идам̣ кусала’’нти ва̄ бйа̄кареййам̣, ‘‘идам̣ акусала’нти ва̄ бйа̄кареййам̣, таттха ме асса чхандо ва̄ ра̄го ва̄ досо ва̄ пат̣игхо ва̄. йаттха [йо (?)] ме асса чхандо ва̄ ра̄го ва̄ досо ва̄ пат̣игхо ва̄, там̣ мамасса упа̄да̄нам̣. йам̣ мамасса упа̄да̄нам̣, со мамасса вигха̄то. йо мамасса вигха̄то, со мамасса антара̄йо’ти. ити со упа̄да̄набхайа̄ упа̄да̄напариджегуччха̄ невидам̣ кусаланти бйа̄кароти, на панидам̣ акусаланти бйа̄кароти, таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣хо сама̄но ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджати амара̄виккхепам̣ – ‘евантипи ме но; татха̄типи ме но; ан̃н̃атха̄типи ме но; нотипи ме но; но нотипи ме но’ти. идам̣, бхиккхаве, дутийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣.

64. ‘‘татийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ ‘идам̣ кусала’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, ‘идам̣ акусала’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти. тасса евам̣ хоти – ‘ахам̣ кхо ‘‘идам̣ кусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ми, ‘‘идам̣ акусала’нти йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ми. ахан̃че кхо пана ‘‘идам̣ кусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ аппаджа̄нанто ‘‘идам̣ акусала’’нти йатха̄бхӯтам̣ аппаджа̄нанто ‘‘идам̣ кусала’’нти ва̄ бйа̄кареййам̣, ‘‘идам̣ акусала’’нти ва̄ бйа̄кареййам̣. санти хи кхо саман̣абра̄хман̣а̄ пан̣д̣ита̄ нипун̣а̄ катапараппава̄да̄ ва̄лаведхирӯпа̄, те бхинданта̄ [вобхинданта̄ (сӣ. пӣ.)] ман̃н̃е чаранти пан̃н̃а̄гатена дит̣т̣хигата̄ни, те мам̣ таттха самануйун̃джеййум̣ самануга̄хеййум̣ саманубха̄сеййум̣. йе мам̣ таттха самануйун̃джеййум̣ самануга̄хеййум̣ саманубха̄сеййум̣, теса̄хам̣ на сампа̄йеййам̣. йеса̄хам̣ на сампа̄йеййам̣, со мамасса вигха̄то. йо мамасса вигха̄то, со мамасса антара̄йо’ти. ити со ануйогабхайа̄ ануйогапариджегуччха̄ невидам̣ кусаланти бйа̄кароти, на панидам̣ акусаланти бйа̄кароти, таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣хо сама̄но ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджати амара̄виккхепам̣ – ‘евантипи ме но; татха̄типи ме но; ан̃н̃атха̄типи ме но; нотипи ме но; но нотипи ме но’ти. идам̣, бхиккхаве, татийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣.

65. ‘‘чатуттхе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ мандо хоти момӯхо. со мандатта̄ момӯхатта̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣хо сама̄но ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджати амара̄виккхепам̣ – ‘аттхи паро локо’ти ити че мам̣ пуччхаси, ‘аттхи паро локо’ти ити че ме асса, ‘аттхи паро локо’ти ити те нам̣ бйа̄кареййам̣, ‘евантипи ме но, татха̄типи ме но, ан̃н̃атха̄типи ме но, нотипи ме но, но нотипи ме но’ти. ‘наттхи паро локо…пе… ‘аттхи ча наттхи ча паро локо…пе… ‘неваттхи на наттхи паро локо…пе… ‘аттхи сатта̄ опапа̄тика̄ …пе… ‘наттхи сатта̄ опапа̄тика̄…пе… ‘аттхи ча наттхи ча сатта̄ опапа̄тика̄…пе… ‘неваттхи на наттхи сатта̄ опапа̄тика̄…пе… ‘аттхи сукатадуккат̣а̄нам̣ [сукат̣адуккат̣а̄нам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣.)] камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе… ‘наттхи сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе… ‘аттхи ча наттхи ча сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе… ‘неваттхи на наттхи сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе… ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄…пе… ‘на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄…пе… ‘хоти ча на ча хоти [на хоти ча (сӣ. ка.)] татха̄гато парам̣ маран̣а̄…пе… ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄ти ити че мам̣ пуччхаси, ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти ити че ме асса, ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти ити те нам̣ бйа̄кареййам̣, ‘евантипи ме но, татха̄типи ме но, ан̃н̃атха̄типи ме но, нотипи ме но, но нотипи ме но’ти. идам̣, бхиккхаве, чатуттхам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣.

66. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣ чатӯхи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣, саббе те имехева чатӯхи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена, наттхи ито бахиддха̄…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

адхиччасамуппаннава̄до

67. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти двӣхи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти двӣхи ваттхӯхи?

68. ‘‘санти, бхиккхаве, асан̃н̃асатта̄ на̄ма дева̄. сан̃н̃уппа̄да̄ ча пана те дева̄ тамха̄ ка̄йа̄ чаванти. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, бхиккхаве, виджджати, йам̣ ан̃н̃атаро сатто тамха̄ ка̄йа̄ чавитва̄ иттхаттам̣ а̄гаччхати. иттхаттам̣ а̄гато сама̄но ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати. ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито сама̄но а̄таппаманва̄йа падха̄наманва̄йа ануйогаманва̄йа аппама̄даманва̄йа самма̄манасика̄раманва̄йа татха̄рӯпам̣ четосама̄дхим̣ пхусати, йатха̄сама̄хите читте сан̃н̃уппа̄дам̣ ануссарати, тато парам̣ на̄нуссарати. со евама̄ха – ‘адхиччасамуппанно атта̄ ча локо ча. там̣ кисса хету? ахан̃хи пуббе на̄хосим̣, сомхи етарахи ахутва̄ сантата̄йа парин̣ато’ти. идам̣, бхиккхаве, пат̣хамам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

69. ‘‘дутийе ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти? идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ таккӣ хоти вӣмам̣сӣ. со таккапарийа̄хатам̣ вӣмам̣са̄нучаритам̣ сайам̣пат̣ибха̄нам̣ евама̄ха – ‘адхиччасамуппанно атта̄ ча локо ча̄’ти. идам̣, бхиккхаве, дутийам̣ т̣ха̄нам̣, йам̣ а̄гамма йам̣ а̄раббха еке саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти.

70. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти двӣхи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти, саббе те имехева двӣхи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена, наттхи ито бахиддха̄…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

71. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ пуббанта̄нудит̣т̣хино пуббантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти ат̣т̣ха̄расахи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ пуббантакаппика̄ пуббанта̄нудит̣т̣хино пуббантама̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти, саббе те имехева ат̣т̣ха̄расахи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена, наттхи ито бахиддха̄.

72. ‘‘тайидам̣, бхиккхаве, татха̄гато паджа̄на̄ти – ‘име дит̣т̣хит̣т̣ха̄на̄ евам̣гахита̄ евам̣пара̄мат̣т̣ха̄ евам̣гатика̄ бхаванти евам̣абхисампара̄йа̄’ти. тан̃ча татха̄гато паджа̄на̄ти, тато ча уттаритарам̣ паджа̄на̄ти, тан̃ча паджа̄нанам̣ на пара̄масати, апара̄масато часса паччаттан̃н̃ева ниббути видита̄. ведана̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто, бхиккхаве, татха̄гато.

73. ‘‘име кхо те, бхиккхаве, дхамма̄ гамбхӣра̄ дуддаса̄ дуранубодха̄ санта̄ пан̣ӣта̄ атакка̄вачара̄ нипун̣а̄ пан̣д̣итаведанӣйа̄, йе татха̄гато сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети, йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

дутийабха̄н̣ава̄ро.

апарантакаппика̄

74. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ апарантакаппика̄ апаранта̄нудит̣т̣хино, апарантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти чатучатта̄рӣса̄йа [чатучатта̄лӣса̄йа (сйа̄. кам̣.)] ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха апарантакаппика̄ апаранта̄нудит̣т̣хино апарантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти чатучатта̄рӣса̄йа ваттхӯхи?

сан̃н̃ӣва̄до

75. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти сол̣асахи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти сол̣асахи ваттхӯхи?

76. ‘‘‘рӯпӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ сан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти. ‘арӯпӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ сан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти. ‘рӯпӣ ча арӯпӣ ча атта̄ хоти…пе… неварӯпӣ на̄рӯпӣ атта̄ хоти… антава̄ атта̄ хоти… анантава̄ атта̄ хоти… антава̄ ча анантава̄ ча атта̄ хоти… невантава̄ на̄нантава̄ атта̄ хоти… екаттасан̃н̃ӣ атта̄ хоти… на̄наттасан̃н̃ӣ атта̄ хоти… париттасан̃н̃ӣ атта̄ хоти… аппама̄н̣асан̃н̃ӣ атта̄ хоти… екантасукхӣ атта̄ хоти… екантадуккхӣ атта̄ хоти. сукхадуккхӣ атта̄ хоти. адуккхамасукхӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ сан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти.

77. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти сол̣асахи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти, саббе те имехева сол̣асахи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена, наттхи ито бахиддха̄…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

асан̃н̃ӣва̄до

78. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ асан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ асан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи?

79. ‘‘‘рӯпӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ асан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти. ‘арӯпӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ асан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти. ‘рӯпӣ ча арӯпӣ ча атта̄ хоти…пе… неварӯпӣ на̄рӯпӣ атта̄ хоти… антава̄ атта̄ хоти… анантава̄ атта̄ хоти… антава̄ ча анантава̄ ча атта̄ хоти… невантава̄ на̄нантава̄ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ асан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти.

80. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ асан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ асан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти, саббе те имехева ат̣т̣хахи ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена, наттхи ито бахиддха̄…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄до

81. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄, уддхама̄гха̄танам̣ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи?

82. ‘‘‘рӯпӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти ‘арӯпӣ атта̄ хоти…пе… рӯпӣ ча арӯпӣ ча атта̄ хоти… неварӯпӣ на̄рӯпӣ атта̄ хоти… антава̄ атта̄ хоти… анантава̄ атта̄ хоти… антава̄ ча анантава̄ ча атта̄ хоти… невантава̄ на̄нантава̄ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣ’ти нам̣ пан̃н̃апенти.

83. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти, саббе те имехева ат̣т̣хахи ваттхӯхи…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

уччхедава̄до

84. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ уччхедава̄да̄ сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти саттахи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха уччхедава̄да̄ сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти саттахи ваттхӯхи?

85. ‘‘идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ евам̣ва̄дӣ хоти евам̣дит̣т̣хи [евам̣дит̣т̣хӣ (ка. пӣ.)] – ‘йато кхо, бхо, айам̣ атта̄ рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико ма̄та̄петтикасамбхаво ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджати винассати, на хоти парам̣ маран̣а̄, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ самма̄ самуччхинно хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти.

86. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ самма̄ самуччхинно хоти. аттхи кхо, бхо, ан̃н̃о атта̄ диббо рӯпӣ ка̄ма̄вачаро кабал̣ӣка̄ра̄ха̄рабхаккхо. там̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси. тамахам̣ джа̄на̄ми пасса̄ми. со кхо, бхо, атта̄ йато ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджати винассати, на хоти парам̣ маран̣а̄, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ самма̄ самуччхинно хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти.

87. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ самма̄ самуччхинно хоти. аттхи кхо, бхо, ан̃н̃о атта̄ диббо рӯпӣ маномайо саббан̇гапаччан̇гӣ ахӣниндрийо. там̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси. тамахам̣ джа̄на̄ми пасса̄ми. со кхо, бхо, атта̄ йато ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджати винассати, на хоти парам̣ маран̣а̄, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ самма̄ самуччхинно хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти.

88. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ самма̄ самуччхинно хоти. аттхи кхо, бхо, ан̃н̃о атта̄ саббасо рӯпасан̃н̃а̄нам̣ саматиккама̄ пат̣игхасан̃н̃а̄нам̣ аттхан̇гама̄ на̄наттасан̃н̃а̄нам̣ аманасика̄ра̄ ‘‘ананто а̄ка̄со’’ти а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанӯпаго. там̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси. тамахам̣ джа̄на̄ми пасса̄ми. со кхо, бхо, атта̄ йато ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджати винассати, на хоти парам̣ маран̣а̄, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ самма̄ самуччхинно хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти.

89. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄ йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ самма̄ самуччхинно хоти. аттхи кхо, бхо, ан̃н̃о атта̄ саббасо а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘‘анантам̣ вин̃н̃а̄н̣а’’нти вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанӯпаго. там̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси. тамахам̣ джа̄на̄ми пасса̄ми. со кхо, бхо, атта̄ йато ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджати винассати, на хоти парам̣ маран̣а̄, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ самма̄ самуччхинно хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти.

90. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, со атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ самма̄ самуччхинно хоти. аттхи кхо, бхо, ан̃н̃о атта̄ саббасо вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘‘наттхи кин̃чӣ’’ти а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанӯпаго. там̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси. тамахам̣ джа̄на̄ми пасса̄ми. со кхо, бхо, атта̄ йато ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджати винассати, на хоти парам̣ маран̣а̄, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ самма̄ самуччхинно хотӣ’’ти. иттхеке сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти.

91. ‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ самма̄ самуччхинно хоти. аттхи кхо, бхо, ан̃н̃о атта̄ саббасо а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанам̣ саматиккамма ‘‘сантаметам̣ пан̣ӣтамета’’нти невасан̃н̃а̄на̄сан̃н̃а̄йатанӯпаго. там̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси. тамахам̣ джа̄на̄ми пасса̄ми. со кхо, бхо, атта̄ йато ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджати винассати, на хоти парам̣ маран̣а̄, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ самма̄ самуччхинно хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти.

92. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ уччхедава̄да̄ сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти саттахи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ уччхедава̄да̄ сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти, саббе те имехева саттахи ваттхӯхи…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄до

93. ‘‘санти, бхиккхаве, еке саман̣абра̄хман̣а̄ дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄ сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти пан̃чахи ваттхӯхи. те ча бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ кима̄гамма кима̄раббха дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄ сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти пан̃чахи ваттхӯхи?

94. ‘‘идха, бхиккхаве, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ евам̣ва̄дӣ хоти евам̣дит̣т̣хи – ‘‘йато кхо, бхо, айам̣ атта̄ пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппито саман̇гӣбхӯто парича̄рети, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти.

95. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха –‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хоти. там̣ кисса хету? ка̄ма̄ хи, бхо, аничча̄ дуккха̄ випарин̣а̄мадхамма̄, тесам̣ випарин̣а̄ман̃н̃атха̄бха̄ва̄ уппаджджанти сокапаридевадуккхадоманассупа̄йа̄са̄. йато кхо, бхо, айам̣ атта̄ вивиччева ка̄мехи вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти.

96. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хоти. там̣ кисса хету? йадева таттха витаккитам̣ вича̄ритам̣, етенетам̣ ол̣а̄рикам̣ аккха̄йати. йато кхо, бхо, айам̣ атта̄ витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти.

97. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хоти. там̣ кисса хету? йадева таттха пӣтигатам̣ четасо уппила̄витаттам̣, етенетам̣ ол̣а̄рикам̣ аккха̄йати. йато кхо, бхо, айам̣ атта̄ пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати, сато ча сампаджа̄но, сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети, йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти ‘‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’’ти, татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти.

98. ‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘аттхи кхо, бхо, есо атта̄, йам̣ твам̣ вадеси, несо наттхӣти вада̄ми; но ча кхо, бхо, айам̣ атта̄ етта̄вата̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хоти. там̣ кисса хету? йадева таттха сукхамити четасо а̄бхого, етенетам̣ ол̣а̄рикам̣ аккха̄йати. йато кхо, бхо, айам̣ атта̄ сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, етта̄вата̄ кхо, бхо, айам̣ атта̄ парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ патто хотӣ’ти. иттхеке сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти.

99. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄ сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти пан̃чахи ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄ сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти, саббе те имехева пан̃чахи ваттхӯхи…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

100. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ апарантакаппика̄ апаранта̄нудит̣т̣хино апарантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти чатучатта̄рӣса̄йа ваттхӯхи. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ апарантакаппика̄ апаранта̄нудит̣т̣хино апарантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти, саббе те имехева чатучатта̄рӣса̄йа ваттхӯхи…пе… йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

101. ‘‘имехи кхо те, бхиккхаве, саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ ча апарантакаппика̄ ча пуббанта̄парантакаппика̄ ча пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи.

102. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ пуббантакаппика̄ ва̄ апарантакаппика̄ ва̄ пуббанта̄парантакаппика̄ ва̄ пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти, саббе те имехева два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи, етесам̣ ва̄ ан̃н̃атарена; наттхи ито бахиддха̄.

103. ‘‘тайидам̣, бхиккхаве, татха̄гато паджа̄на̄ти – ‘име дит̣т̣хит̣т̣ха̄на̄ евам̣гахита̄ евам̣пара̄мат̣т̣ха̄ евам̣гатика̄ бхаванти евам̣абхисампара̄йа̄’ти. тан̃ча татха̄гато паджа̄на̄ти, тато ча уттаритарам̣ паджа̄на̄ти, тан̃ча паджа̄нанам̣ на пара̄масати, апара̄масато часса паччаттан̃н̃ева ниббути видита̄. ведана̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто, бхиккхаве, татха̄гато.

104. ‘‘име кхо те, бхиккхаве, дхамма̄ гамбхӣра̄ дуддаса̄ дуранубодха̄ санта̄ пан̣ӣта̄ атакка̄вачара̄ нипун̣а̄ пан̣д̣итаведанӣйа̄, йе татха̄гато сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети, йехи татха̄гатасса йатха̄бхуччам̣ ван̣н̣ам̣ самма̄ вадама̄на̄ вадеййум̣.

паритасситавиппхандитава̄ро

105. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

106. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

107. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

108. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣ чатӯхи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

109. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти двӣхи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

110. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ пуббанта̄нудит̣т̣хино пуббантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти ат̣т̣ха̄расахи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

111. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти сол̣асахи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

112. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ асан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

113. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

114. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уччхедава̄да̄ сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти саттахи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

115. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄ сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти пан̃чахи ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

116. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ апарантакаппика̄ апаранта̄нудит̣т̣хино апарантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти чатучатта̄рӣса̄йа ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

117. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ ча апарантакаппика̄ ча пуббанта̄парантакаппика̄ ча пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи, тадапи тесам̣ бхаватам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аджа̄натам̣ апассатам̣ ведайитам̣ тан̣ха̄гата̄нам̣ паритасситавиппхандитамева.

пхассапаччайа̄ва̄ро

118. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

119. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

120. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

121. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣ чатӯхи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

122. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти двӣхи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

123. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ пуббанта̄нудит̣т̣хино пуббантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти ат̣т̣ха̄расахи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

124. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти сол̣асахи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

125. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ асан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

126. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

127. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уччхедава̄да̄ сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти саттахи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

128. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄ сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти пан̃чахи ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

129. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ апарантакаппика̄ апаранта̄нудит̣т̣хино апарантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти чатучатта̄рӣса̄йа ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

130. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ ча апарантакаппика̄ ча пуббанта̄парантакаппика̄ ча пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи, тадапи пхассапаччайа̄.

нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджатива̄ро

131. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

132. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екачча асассатика̄ екаччам̣ сассатам̣ екаччам̣ асассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

133. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄ анта̄нантам̣ локасса пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

134. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄ таттха таттха пан̃хам̣ пут̣т̣ха̄ сама̄на̄ ва̄ча̄виккхепам̣ а̄паджджанти амара̄виккхепам̣ чатӯхи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

135. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄ адхиччасамуппаннам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти двӣхи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

136. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ пуббанта̄нудит̣т̣хино пуббантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти ат̣т̣ха̄расахи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

137. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти сол̣асахи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

138. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄, уддхама̄гха̄танам̣ асан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

139. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄ уддхама̄гха̄танам̣ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃им̣ атта̄нам̣ пан̃н̃апенти ат̣т̣хахи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

140. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ уччхедава̄да̄ сато саттасса уччхедам̣ вина̄сам̣ вибхавам̣ пан̃н̃апенти саттахи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

141. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄ сато саттасса парамадит̣т̣хадхамманибба̄нам̣ пан̃н̃апенти пан̃чахи ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

142. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ апарантакаппика̄ апаранта̄нудит̣т̣хино апарантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти чатучатта̄рӣса̄йа ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

143. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ ча апарантакаппика̄ ча пуббанта̄парантакаппика̄ ча пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи, те вата ан̃н̃атра пхасса̄ пат̣исам̣ведиссантӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

дит̣т̣хигатика̄дхит̣т̣ха̄нават̣т̣акатха̄

144. ‘‘татра, бхиккхаве, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ сассатава̄да̄ сассатам̣ атта̄нан̃ча локан̃ча пан̃н̃апенти чатӯхи ваттхӯхи, йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ екаччасассатика̄ екаччаасассатика̄…пе… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ анта̄нантика̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ амара̄виккхепика̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ адхиччасамуппанника̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ сан̃н̃ӣва̄да̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ асан̃н̃ӣва̄да̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ уддхама̄гха̄таника̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ӣва̄да̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ уччхедава̄да̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ дит̣т̣хадхамманибба̄нава̄да̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ апарантакаппика̄… йепи те саман̣абра̄хман̣а̄ пуббантакаппика̄ ча апарантакаппика̄ ча пуббанта̄парантакаппика̄ ча пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи, саббе те чхахи пхасса̄йатанехи пхусса пхусса пат̣исам̣веденти тесам̣ ведана̄паччайа̄ тан̣ха̄, тан̣ха̄паччайа̄ упа̄да̄нам̣, упа̄да̄напаччайа̄ бхаво, бхавапаччайа̄ джа̄ти, джа̄типаччайа̄ джара̄маран̣ам̣ сокапаридевадуккхадоманассупа̄йа̄са̄ самбхаванти.

виват̣т̣акатха̄ди

145. ‘‘йато кхо, бхиккхаве, бхиккху чханнам̣ пхасса̄йатана̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ имехи саббехева уттаритарам̣ паджа̄на̄ти.

146. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ пуббантакаппика̄ ва̄ апарантакаппика̄ ва̄ пуббанта̄парантакаппика̄ ва̄ пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти, саббе те имехева два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи антоджа̄лӣката̄, еттха сита̄ва уммуджджама̄на̄ уммуджджанти, еттха парийа̄панна̄ антоджа̄лӣката̄ва уммуджджама̄на̄ уммуджджанти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, даккхо кеват̣т̣о ва̄ кеват̣т̣антева̄сӣ ва̄ сукхумаччхикена джа̄лена париттам̣ удакадахам̣ [удакарахадам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] оттхареййа. тасса евамасса – ‘йе кхо кечи имасмим̣ удакадахе ол̣а̄рика̄ па̄н̣а̄, саббе те антоджа̄лӣката̄. еттха сита̄ва уммуджджама̄на̄ уммуджджанти; еттха парийа̄панна̄ антоджа̄лӣката̄ва уммуджджама̄на̄ уммуджджантӣ’ти; евамева кхо, бхиккхаве, йе хи кечи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ пуббантакаппика̄ ва̄ апарантакаппика̄ ва̄ пуббанта̄парантакаппика̄ ва̄ пуббанта̄паранта̄нудит̣т̣хино пуббанта̄парантам̣ а̄раббха анекавихита̄ни адхимуттипада̄ни абхиваданти, саббе те имехева два̄сат̣т̣хийа̄ ваттхӯхи антоджа̄лӣката̄ еттха сита̄ва уммуджджама̄на̄ уммуджджанти, еттха парийа̄панна̄ антоджа̄лӣката̄ва уммуджджама̄на̄ уммуджджанти.

147. ‘‘уччхиннабхаванеттико, бхиккхаве, татха̄гатасса ка̄йо тит̣т̣хати. йа̄васса ка̄йо т̣хассати, та̄ва нам̣ даккханти деваманусса̄. ка̄йасса бхеда̄ уддхам̣ джӣвитапарийа̄да̄на̄ на нам̣ даккханти деваманусса̄.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, амбапин̣д̣ийа̄ ван̣т̣аччхинна̄йа йа̄ни ка̄ничи амба̄ни ван̣т̣апат̣ибандха̄ни [ван̣т̣ӯпанибандхана̄ни (сӣ. пӣ.), ван̣д̣апат̣ибаддха̄ни (ка.)], сабба̄ни та̄ни таданвайа̄ни бхаванти; евамева кхо, бхиккхаве, уччхиннабхаванеттико татха̄гатасса ка̄йо тит̣т̣хати, йа̄васса ка̄йо т̣хассати, та̄ва нам̣ даккханти деваманусса̄, ка̄йасса бхеда̄ уддхам̣ джӣвитапарийа̄да̄на̄ на нам̣ даккханти деваманусса̄’’ти.

148. евам̣ вутте а̄йасма̄ а̄нандо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘аччхарийам̣, бханте, аббхутам̣, бханте, ко на̄мо айам̣, бханте, дхаммапарийа̄йо’’ти? ‘‘тасма̄тиха твам̣, а̄нанда, имам̣ дхаммапарийа̄йам̣ аттхаджа̄лантипи нам̣ дха̄рехи, дхаммаджа̄лантипи нам̣ дха̄рехи, брахмаджа̄лантипи нам̣ дха̄рехи, дит̣т̣хиджа̄лантипи нам̣ дха̄рехи, ануттаро сан̇га̄мавиджайотипи нам̣ дха̄рехӣ’’ти. идамавоча бхагава̄.

149. аттамана̄ те бхиккхӯ бхагавато бха̄ситам̣ абхинандунти. имасмин̃ча пана веййа̄каран̣асмим̣ бхан̃н̃ама̄не дасасахассӣ [сахассӣ (каттхачи)] локадха̄ту акампиттха̄ти.

брахмаджа̄ласуттам̣ нит̣т̣хитам̣ пат̣хамам̣.

2. са̄ман̃н̃апхаласуттам̣

ра̄джа̄маччакатха̄

150. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати джӣвакасса кома̄рабхаччасса амбаване махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ ад̣д̣хател̣асехи бхиккхусатехи. тена кхо пана самайена ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тадахупосатхе паннарасе комудийа̄ ча̄тума̄синийа̄ пун̣н̣а̄йа пун̣н̣ама̄йа раттийа̄ ра̄джа̄маччапаривуто упарипа̄са̄даварагато нисинно хоти. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тадахупосатхе уда̄нам̣ уда̄неси – ‘‘раман̣ӣйа̄ вата бхо досина̄ ратти, абхирӯпа̄ вата бхо досина̄ ратти, дассанӣйа̄ вата бхо досина̄ ратти, па̄са̄дика̄ вата бхо досина̄ ратти, лаккхан̃н̃а̄ вата бхо досина̄ ратти. кам̣ ну кхваджджа саман̣ам̣ ва̄ бра̄хман̣ам̣ ва̄ пайирупа̄сеййа̄ма, йам̣ но пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’’ти?

151. евам̣ вутте, ан̃н̃атаро ра̄джа̄маччо ра̄джа̄нам̣ ма̄гадхам̣ аджа̄тасаттум̣ ведехипуттам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, дева, пӯран̣о кассапо сан̇гхӣ чева ган̣ӣ ча ган̣а̄чарийо ча н̃а̄то йасассӣ титтхакаро са̄дхусаммато бахуджанасса раттан̃н̃ӯ чирапаббаджито аддхагато вайоануппатто. там̣ дево пӯран̣ам̣ кассапам̣ пайирупа̄сату. аппева на̄ма девасса пӯран̣ам̣ кассапам̣ пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’’ти. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тун̣хӣ ахоси.

152. ан̃н̃атаропи кхо ра̄джа̄маччо ра̄джа̄нам̣ ма̄гадхам̣ аджа̄тасаттум̣ ведехипуттам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, дева, маккхали госа̄ло сан̇гхӣ чева ган̣ӣ ча ган̣а̄чарийо ча н̃а̄то йасассӣ титтхакаро са̄дхусаммато бахуджанасса раттан̃н̃ӯ чирапаббаджито аддхагато вайоануппатто. там̣ дево маккхалим̣ госа̄лам̣ пайирупа̄сату. аппева на̄ма девасса маккхалим̣ госа̄лам̣ пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’’ти. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тун̣хӣ ахоси.

153. ан̃н̃атаропи кхо ра̄джа̄маччо ра̄джа̄нам̣ ма̄гадхам̣ аджа̄тасаттум̣ ведехипуттам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, дева, аджито кесакамбало сан̇гхӣ чева ган̣ӣ ча ган̣а̄чарийо ча н̃а̄то йасассӣ титтхакаро са̄дхусаммато бахуджанасса раттан̃н̃ӯ чирапаббаджито аддхагато вайоануппатто. там̣ дево аджитам̣ кесакамбалам̣ пайирупа̄сату. аппева на̄ма девасса аджитам̣ кесакамбалам̣ пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’’ти. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тун̣хӣ ахоси.

154. ан̃н̃атаропи кхо ра̄джа̄маччо ра̄джа̄нам̣ ма̄гадхам̣ аджа̄тасаттум̣ ведехипуттам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, дева, пакудхо [пакуддхо (сӣ.)] качча̄йано сан̇гхӣ чева ган̣ӣ ча ган̣а̄чарийо ча н̃а̄то йасассӣ титтхакаро са̄дхусаммато бахуджанасса раттан̃н̃ӯ чирапаббаджито аддхагато вайоануппатто. там̣ дево пакудхам̣ качча̄йанам̣ пайирупа̄сату. аппева на̄ма девасса пакудхам̣ качча̄йанам̣ пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’’ти. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тун̣хӣ ахоси.

155. ан̃н̃атаропи кхо ра̄джа̄маччо ра̄джа̄нам̣ ма̄гадхам̣ аджа̄тасаттум̣ ведехипуттам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, дева, сан̃чайо [сан̃джайо (сӣ. сйа̄.)] белат̣т̣хапутто [беллат̣т̣хипутто (сӣ.), велат̣т̣хапутто (сйа̄.)] сан̇гхӣ чева ган̣ӣ ча ган̣а̄чарийо ча н̃а̄то йасассӣ титтхакаро са̄дхусаммато бахуджанасса раттан̃н̃ӯ чирапаббаджито аддхагато вайоануппатто. там̣ дево сан̃чайам̣ белат̣т̣хапуттам̣ пайирупа̄сату. аппева на̄ма девасса сан̃чайам̣ белат̣т̣хапуттам̣ пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’’ти. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тун̣хӣ ахоси.

156. ан̃н̃атаропи кхо ра̄джа̄маччо ра̄джа̄нам̣ ма̄гадхам̣ аджа̄тасаттум̣ ведехипуттам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, дева, ниган̣т̣хо на̄т̣апутто [на̄тхапутто (сӣ.), на̄тапутто (пӣ.)] сан̇гхӣ чева ган̣ӣ ча ган̣а̄чарийо ча н̃а̄то йасассӣ титтхакаро са̄дхусаммато бахуджанасса раттан̃н̃ӯ чирапаббаджито аддхагато вайоануппатто. там̣ дево ниган̣т̣хам̣ на̄т̣апуттам̣ пайирупа̄сату. аппева на̄ма девасса ниган̣т̣хам̣ на̄т̣апуттам̣ пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’’ти. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тун̣хӣ ахоси.

кома̄рабхаччаджӣвакакатха̄

157. тена кхо пана самайена джӣвако кома̄рабхаччо ран̃н̃о ма̄гадхасса аджа̄тасаттусса ведехипуттасса авидӯре тун̣хӣбхӯто нисинно хоти. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто джӣвакам̣ кома̄рабхаччам̣ етадавоча – ‘‘твам̣ пана, самма джӣвака, ким̣ тун̣хӣ’’ти? ‘‘айам̣, дева, бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо амха̄кам̣ амбаване вихарати махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ ад̣д̣хател̣асехи бхиккхусатехи. там̣ кхо пана бхагавантам̣ [бхагавантам̣ готамам̣ (сӣ. ка. пӣ.)] евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти. там̣ дево бхагавантам̣ пайирупа̄сату. аппева на̄ма девасса бхагавантам̣ пайирупа̄сато читтам̣ пасӣдеййа̄’ти.

158. ‘‘тена хи, самма джӣвака, хаттхийа̄на̄ни каппа̄пехӣ’’ти. ‘‘евам̣, дева̄’’ти кхо джӣвако кома̄рабхаччо ран̃н̃о ма̄гадхасса аджа̄тасаттусса ведехипуттасса пат̣иссун̣итва̄ пан̃чаматта̄ни хаттхиника̄сата̄ни каппа̄петва̄ ран̃н̃о ча а̄рохан̣ӣйам̣ на̄гам̣, ран̃н̃о ма̄гадхасса аджа̄тасаттусса ведехипуттасса пат̣иведеси – ‘‘каппита̄ни кхо те, дева, хаттхийа̄на̄ни, йассада̄ни ка̄лам̣ ман̃н̃асӣ’’ти.

159. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто пан̃часу хаттхиника̄сатесу паччека̄ иттхийо а̄ропетва̄ а̄рохан̣ӣйам̣ на̄гам̣ абхирухитва̄ укка̄су дха̄рийама̄на̄су ра̄джагахамха̄ ниййа̄си махаччара̄джа̄нубха̄вена, йена джӣвакасса кома̄рабхаччасса амбаванам̣ тена па̄йа̄си.

атха кхо ран̃н̃о ма̄гадхасса аджа̄тасаттусса ведехипуттасса авидӯре амбаванасса ахудева бхайам̣, аху чхамбхитаттам̣, аху ломахам̣со. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхӣто сам̣вигго ломахат̣т̣хаджа̄то джӣвакам̣ кома̄рабхаччам̣ етадавоча – ‘‘каччи мам̣, самма джӣвака, на ван̃чеси? каччи мам̣, самма джӣвака, на паламбхеси? каччи мам̣, самма джӣвака, на паччаттхика̄нам̣ деси? катхан̃хи на̄ма та̄ва махато бхиккхусан̇гхасса ад̣д̣хател̣аса̄нам̣ бхиккхусата̄нам̣ нева кхипитасаддо бхависсати, на укка̄ситасаддо на ниггхосо’’ти.

‘‘ма̄ бха̄йи, маха̄ра̄джа, ма̄ бха̄йи, маха̄ра̄джа. на там̣ дева, ван̃чеми; на там̣, дева, паламбха̄ми; на там̣, дева, паччаттхика̄нам̣ деми. абхиккама, маха̄ра̄джа, абхиккама, маха̄ра̄джа, ете ман̣д̣алама̄л̣е дӣпа̄ [падӣпа̄ (сӣ. сйа̄.)] джха̄йантӣ’’ти.

са̄ман̃н̃апхалапуччха̄

160. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто йа̄ватика̄ на̄гасса бхӯми на̄гена гантва̄, на̄га̄ паччорохитва̄, паттикова [падикова (сйа̄.)] йена ман̣д̣алама̄л̣асса два̄рам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ джӣвакам̣ кома̄рабхаччам̣ етадавоча – ‘‘кахам̣ пана, самма джӣвака, бхагава̄’’ти? ‘‘есо, маха̄ра̄джа, бхагава̄; есо, маха̄ра̄джа, бхагава̄ маджджхимам̣ тхамбхам̣ нисса̄йа пураттха̄бхимукхо нисинно пураккхато бхиккхусан̇гхасса̄’’ти.

161. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хито кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто тун̣хӣбхӯтам̣ тун̣хӣбхӯтам̣ бхиккхусан̇гхам̣ анувилокетва̄ рахадамива виппасаннам̣ уда̄нам̣ уда̄неси – ‘‘имина̄ ме упасамена удайабхаддо [уда̄йибхаддо (сӣ. пӣ.)] кума̄ро саманна̄гато хоту, йенетарахи упасамена бхиккхусан̇гхо саманна̄гато’’ти. ‘‘агама̄ кхо твам̣, маха̄ра̄джа, йатха̄пема’’нти. ‘‘пийо ме, бханте, удайабхаддо кума̄ро. имина̄ ме, бханте, упасамена удайабхаддо кума̄ро саманна̄гато хоту йенетарахи упасамена бхиккхусан̇гхо саманна̄гато’’ти.

162. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхагавантам̣ абхива̄детва̄, бхиккхусан̇гхасса ан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄, екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘пуччхеййа̄махам̣, бханте, бхагавантам̣ кин̃чидева десам̣ [кин̃чидева десам̣ лесаматтам̣ (сйа̄. кам̣. ка.)]; саче ме бхагава̄ ока̄сам̣ кароти пан̃хасса веййа̄каран̣а̄йа̄’’ти. ‘‘пуччха, маха̄ра̄джа, йада̄кан̇кхасӣ’’ти.

163. ‘‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бханте, путхусиппа̄йатана̄ни, сеййатхидам̣ – хаттха̄роха̄ асса̄роха̄ ратхика̄ дхануггаха̄ челака̄ чалака̄ пин̣д̣ада̄йака̄ угга̄ ра̄джапутта̄ паккхандино маха̄на̄га̄ сӯра̄ чаммайодхино да̄сикапутта̄ а̄л̣а̄рика̄ каппака̄ нха̄пака̄ [наха̄пика̄ (сӣ.), нха̄пика̄ (сйа̄.)] сӯда̄ ма̄ла̄ка̄ра̄ раджака̄ песака̄ра̄ нал̣ака̄ра̄ кумбхака̄ра̄ ган̣ака̄ муддика̄, йа̄ни ва̄ панан̃н̃а̄нипи евам̣гата̄ни путхусиппа̄йатана̄ни, те дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ сиппапхалам̣ упаджӣванти; те тена атта̄нам̣ сукхенти пӣн̣енти [пӣненти (каттхачи)], ма̄та̄питаро сукхенти пӣн̣енти, путтада̄рам̣ сукхенти пӣн̣енти, митта̄мачче сукхенти пӣн̣енти, саман̣абра̄хман̣есу [саман̣есу бра̄хман̣есу (ка.)] уддхаггикам̣ даккхин̣ам̣ патит̣т̣хапенти соваггикам̣ сукхавипа̄кам̣ саггасам̣ваттаникам̣. сакка̄ ну кхо, бханте, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’’нти?

164. ‘‘абхиджа̄на̄си но твам̣, маха̄ра̄джа, имам̣ пан̃хам̣ ан̃н̃е саман̣абра̄хман̣е пуччхита̄’’ти? ‘‘абхиджа̄на̄махам̣, бханте, имам̣ пан̃хам̣ ан̃н̃е саман̣абра̄хман̣е пуччхита̄’’ти. ‘‘йатха̄ катхам̣ пана те, маха̄ра̄джа, бйа̄карим̣су, саче те агару бха̄сассӯ’’ти. ‘‘на кхо ме, бханте, гару, йаттхасса бхагава̄ нисинно, бхагавантарӯпо ва̄’’ти [ча̄ти (сӣ. ка.)]. ‘‘тена хи, маха̄ра̄джа, бха̄сассӯ’’ти.

пӯран̣акассапава̄до

165. ‘‘екамида̄хам̣, бханте, самайам̣ йена пӯран̣о кассапо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пӯран̣ена кассапена саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. екамантам̣ нисинно кхо ахам̣, бханте, пӯран̣ам̣ кассапам̣ етадавочам̣ – ‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бхо кассапа, путхусиппа̄йатана̄ни, сеййатхидам̣ – хаттха̄роха̄ асса̄роха̄ ратхика̄ дхануггаха̄ челака̄ чалака̄ пин̣д̣ада̄йака̄ угга̄ ра̄джапутта̄ паккхандино маха̄на̄га̄ сӯра̄ чаммайодхино да̄сикапутта̄ а̄л̣а̄рика̄ каппака̄ нха̄пака̄ сӯда̄ ма̄ла̄ка̄ра̄ раджака̄ песака̄ра̄ нал̣ака̄ра̄ кумбхака̄ра̄ ган̣ака̄ муддика̄, йа̄ни ва̄ панан̃н̃а̄нипи евам̣гата̄ни путхусиппа̄йатана̄ни- те дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ сиппапхалам̣ упаджӣванти; те тена атта̄нам̣ сукхенти пӣн̣енти, ма̄та̄питаро сукхенти пӣн̣енти, путтада̄рам̣ сукхенти пӣн̣енти, митта̄мачче сукхенти пӣн̣енти, саман̣абра̄хман̣есу уддхаггикам̣ даккхин̣ам̣ патит̣т̣хапенти соваггикам̣ сукхавипа̄кам̣ саггасам̣ваттаникам̣. сакка̄ ну кхо, бхо кассапа, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’нти?

166. ‘‘евам̣ вутте, бханте, пӯран̣о кассапо мам̣ етадавоча – ‘карото кхо, маха̄ра̄джа, ка̄райато, чхиндато чхеда̄пайато, пачато па̄ча̄пайато сочайато, соча̄пайато, киламато килама̄пайато, пхандато пханда̄пайато, па̄н̣аматипа̄та̄пайато, адиннам̣ а̄дийато, сандхим̣ чхиндато, ниллопам̣ харато, ека̄га̄рикам̣ карото, парипантхе тит̣т̣хато, парада̄рам̣ гаччхато, муса̄ бхан̣ато, карото на карӣйати па̄пам̣. кхурапарийантена чепи чаккена йо имисса̄ патхавийа̄ па̄н̣е екам̣ мам̣сакхалам̣ екам̣ мам̣сапун̃джам̣ кареййа, наттхи татонида̄нам̣ па̄пам̣, наттхи па̄пасса а̄гамо. даккхин̣ам̣ чепи ган̇га̄йа тӣрам̣ гаччхеййа хананто гха̄тенто чхинданто чхеда̄пенто пачанто па̄ча̄пенто, наттхи татонида̄нам̣ па̄пам̣, наттхи па̄пасса а̄гамо. уттаран̃чепи ган̇га̄йа тӣрам̣ гаччхеййа даданто да̄пенто йаджанто йаджа̄пенто, наттхи татонида̄нам̣ пун̃н̃ам̣, наттхи пун̃н̃асса а̄гамо. да̄нена дамена сам̣йамена саччаваджджена наттхи пун̃н̃ам̣, наттхи пун̃н̃асса а̄гамо’ти. иттхам̣ кхо ме, бханте, пӯран̣о кассапо сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но акирийам̣ бйа̄ка̄си.

‘‘сеййатха̄пи, бханте, амбам̣ ва̄ пут̣т̣хо лабуджам̣ бйа̄кареййа, лабуджам̣ ва̄ пут̣т̣хо амбам̣ бйа̄кареййа; евамева кхо ме, бханте, пӯран̣о кассапо сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но акирийам̣ бйа̄ка̄си. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘катхан̃хи на̄ма ма̄дисо саман̣ам̣ ва̄ бра̄хман̣ам̣ ва̄ виджите васантам̣ апаса̄детаббам̣ ман̃н̃еййа̄’ти. со кхо ахам̣, бханте, пӯран̣асса кассапасса бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣. анабхинандитва̄ аппат̣икоситва̄ анаттамано, анаттаманава̄чам̣ аниччха̄ретва̄, тамева ва̄чам̣ анугган̣ханто аниккуджджанто [аниккудждженто (сйа̄. кам̣. ка.)] ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣ [пакка̄мим̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)].

маккхалигоса̄лава̄до

167. ‘‘екамида̄хам̣, бханте, самайам̣ йена маккхали госа̄ло тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ маккхалина̄ госа̄лена саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. екамантам̣ нисинно кхо ахам̣, бханте, маккхалим̣ госа̄лам̣ етадавочам̣ – ‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бхо госа̄ла, путхусиппа̄йатана̄ни…пе… сакка̄ ну кхо, бхо госа̄ла, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’нти?

168. ‘‘евам̣ вутте, бханте, маккхали госа̄ло мам̣ етадавоча – ‘наттхи маха̄ра̄джа хету наттхи паччайо сатта̄нам̣ сам̣килеса̄йа, ахетӯ [ахету (каттхачи)] апаччайа̄ сатта̄ сам̣килиссанти. наттхи хету, наттхи паччайо сатта̄нам̣ висуддхийа̄, ахетӯ апаччайа̄ сатта̄ висуджджханти. наттхи аттака̄ре, наттхи парака̄ре, наттхи пурисака̄ре, наттхи балам̣, наттхи вӣрийам̣, наттхи пурисатха̄мо, наттхи пурисапараккамо. саббе сатта̄ саббе па̄н̣а̄ саббе бхӯта̄ саббе джӣва̄ аваса̄ абала̄ авӣрийа̄ нийатисан̇гатибха̄вапарин̣ата̄ чхасвева̄бхиджа̄тӣсу сукхадуккхам̣ [сукхан̃ча дуккхан̃ча (сйа̄.)] пат̣исам̣веденти. чуддаса кхо панима̄ни йонипамукхасатасахасса̄ни сат̣т̣хи ча сата̄ни чха ча сата̄ни пан̃ча ча каммуно сата̄ни пан̃ча ча камма̄ни тӣн̣и ча камма̄ни камме ча ад̣д̣хакамме ча дват̣т̣хипат̣ипада̄ дват̣т̣хантаракаппа̄ чхал̣а̄бхиджа̄тийо ат̣т̣ха пурисабхӯмийо екӯнапан̃н̃а̄са а̄джӣвакасате екӯнапан̃н̃а̄са парибба̄джакасате екӯнапан̃н̃а̄са на̄га̄ва̄сасате вӣсе индрийасате тим̣се нирайасате чхаттим̣са раджодха̄туйо сатта сан̃н̃ӣгаббха̄ сатта асан̃н̃ӣгаббха̄ сатта ниган̣т̣хигаббха̄ сатта дева̄ сатта ма̄нуса̄ сатта писа̄ча̄ сатта сара̄ сатта павут̣а̄ [сапут̣а̄ (ка.), пабут̣а̄ (сӣ.)] сатта павут̣асата̄ни сатта папа̄та̄ сатта папа̄тасата̄ни сатта супина̄ сатта супинасата̄ни чулла̄сӣти маха̄каппино [маха̄каппуно (ка. сӣ. пӣ.)] сатасахасса̄ни, йа̄ни ба̄ле ча пан̣д̣ите ча сандха̄витва̄ сам̣саритва̄ дуккхассантам̣ кариссанти. таттха наттхи ‘‘имина̄хам̣ сӣлена ва̄ ватена ва̄ тапена ва̄ брахмачарийена ва̄ апарипаккам̣ ва̄ каммам̣ парипа̄чесса̄ми, парипаккам̣ ва̄ каммам̣ пхусса пхусса бйантим̣ карисса̄мӣ’ти хевам̣ наттхи. дон̣амите сукхадуккхе парийантакате сам̣са̄ре, наттхи ха̄йанавад̣д̣хане, наттхи уккам̣са̄вакам̣се. сеййатха̄пи на̄ма суттагул̣е кхитте ниббет̣хийама̄намева палети, евамева ба̄ле ча пан̣д̣ите ча сандха̄витва̄ сам̣саритва̄ дуккхассантам̣ кариссантӣ’ти.

169. ‘‘иттхам̣ кхо ме, бханте, маккхали госа̄ло сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но сам̣са̄расуддхим̣ бйа̄ка̄си. сеййатха̄пи, бханте, амбам̣ ва̄ пут̣т̣хо лабуджам̣ бйа̄кареййа, лабуджам̣ ва̄ пут̣т̣хо амбам̣ бйа̄кареййа; евамева кхо ме, бханте, маккхали госа̄ло сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но сам̣са̄расуддхим̣ бйа̄ка̄си. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘катхан̃хи на̄ма ма̄дисо саман̣ам̣ ва̄ бра̄хман̣ам̣ ва̄ виджите васантам̣ апаса̄детаббам̣ ман̃н̃еййа̄’ти. со кхо ахам̣, бханте, маккхалисса госа̄ласса бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ анаттамано, анаттаманава̄чам̣ аниччха̄ретва̄, тамева ва̄чам̣ анугган̣ханто аниккуджджанто ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣.

аджитакесакамбалава̄до

170. ‘‘екамида̄хам̣, бханте, самайам̣ йена аджито кесакамбало тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ аджитена кесакамбалена саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. екамантам̣ нисинно кхо ахам̣, бханте, аджитам̣ кесакамбалам̣ етадавочам̣ – ‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бхо аджита, путхусиппа̄йатана̄ни…пе… сакка̄ ну кхо, бхо аджита, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’нти?

171. ‘‘евам̣ вутте, бханте, аджито кесакамбало мам̣ етадавоча – ‘наттхи, маха̄ра̄джа, диннам̣, наттхи йит̣т̣хам̣, наттхи хутам̣, наттхи сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко, наттхи айам̣ локо [паралоко (сйа̄.)], наттхи паро локо, наттхи ма̄та̄, наттхи пита̄, наттхи сатта̄ опапа̄тика̄, наттхи локе саман̣абра̄хман̣а̄ саммаггата̄ [самаггата̄ (ка.), самаггата̄ (сйа̄.)] самма̄пат̣ипанна̄, йе иман̃ча локам̣ паран̃ча локам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведенти. ча̄тумаха̄бхӯтико айам̣ пурисо, йада̄ ка̄лан̇кароти, патхавӣ патхавика̄йам̣ анупети анупагаччхати, а̄по а̄пока̄йам̣ анупети анупагаччхати, теджо теджока̄йам̣ анупети анупагаччхати, ва̄йо ва̄йока̄йам̣ анупети анупагаччхати, а̄ка̄сам̣ индрийа̄ни сан̇каманти. а̄сандипан̃чама̄ пуриса̄ матам̣ а̄да̄йа гаччханти. йа̄ва̄л̣а̄хана̄ пада̄ни пан̃н̃а̄йанти. ка̄потака̄ни ат̣т̣хӣни бхаванти, бхассанта̄ а̄хутийо. даттупан̃н̃аттам̣ йадидам̣ да̄нам̣. тесам̣ туччхам̣ муса̄ вила̄по йе кечи аттхикава̄дам̣ ваданти. ба̄ле ча пан̣д̣ите ча ка̄йасса бхеда̄ уччхиджджанти винассанти, на хонти парам̣ маран̣а̄’ти.

172. ‘‘иттхам̣ кхо ме, бханте, аджито кесакамбало сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но уччхедам̣ бйа̄ка̄си. сеййатха̄пи, бханте, амбам̣ ва̄ пут̣т̣хо лабуджам̣ бйа̄кареййа, лабуджам̣ ва̄ пут̣т̣хо амбам̣ бйа̄кареййа; евамева кхо ме, бханте, аджито кесакамбало сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но уччхедам̣ бйа̄ка̄си. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘катхан̃хи на̄ма ма̄дисо саман̣ам̣ ва̄ бра̄хман̣ам̣ ва̄ виджите васантам̣ апаса̄детаббам̣ ман̃н̃еййа̄’ти. со кхо ахам̣, бханте, аджитасса кесакамбаласса бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ анаттамано анаттаманава̄чам̣ аниччха̄ретва̄ тамева ва̄чам̣ анугган̣ханто аниккуджджанто ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣.

пакудхакачча̄йанава̄до

173. ‘‘екамида̄хам̣, бханте, самайам̣ йена пакудхо качча̄йано тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ пакудхена качча̄йанена саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. екамантам̣ нисинно кхо ахам̣, бханте, пакудхам̣ качча̄йанам̣ етадавочам̣ – ‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бхо качча̄йана, путхусиппа̄йатана̄ни…пе… сакка̄ ну кхо, бхо качча̄йана, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’нти?

174. ‘‘евам̣ вутте, бханте, пакудхо качча̄йано мам̣ етадавоча – ‘саттиме, маха̄ра̄джа, ка̄йа̄ акат̣а̄ акат̣авидха̄ аниммита̄ анимма̄та̄ ван̃джха̄ кӯт̣ат̣т̣ха̄ есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хита̄. те на ин̃джанти, на випарин̣аманти, на ан̃н̃аман̃н̃ам̣ бйа̄ба̄дхенти, на̄лам̣ ан̃н̃аман̃н̃асса сукха̄йа ва̄ дуккха̄йа ва̄ сукхадуккха̄йа ва̄. катаме сатта? патхавика̄йо, а̄пока̄йо, теджока̄йо, ва̄йока̄йо, сукхе, дуккхе, джӣве саттаме – име сатта ка̄йа̄ акат̣а̄ акат̣авидха̄ аниммита̄ анимма̄та̄ ван̃джха̄ кӯт̣ат̣т̣ха̄ есикат̣т̣ха̄йит̣т̣хита̄. те на ин̃джанти, на випарин̣аманти, на ан̃н̃аман̃н̃ам̣ бйа̄ба̄дхенти, на̄лам̣ ан̃н̃аман̃н̃асса сукха̄йа ва̄ дуккха̄йа ва̄ сукхадуккха̄йа ва̄. таттха наттхи ханта̄ ва̄ гха̄тета̄ ва̄, сота̄ ва̄ са̄вета̄ ва̄, вин̃н̃а̄та̄ ва̄ вин̃н̃а̄пета̄ ва̄. йопи тин̣хена саттхена сӣсам̣ чхиндати, на кочи кин̃чи [кан̃чи (кам̣.)] джӣвита̄ воропети; саттаннам̣ твева [саттаннам̣ йева (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] ка̄йа̄намантарена саттхам̣ вивараманупататӣ’ти.

175. ‘‘иттхам̣ кхо ме, бханте, пакудхо качча̄йано сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но ан̃н̃ена ан̃н̃ам̣ бйа̄ка̄си. сеййатха̄пи, бханте, амбам̣ ва̄ пут̣т̣хо лабуджам̣ бйа̄кареййа, лабуджам̣ ва̄ пут̣т̣хо амбам̣ бйа̄кареййа; евамева кхо ме, бханте, пакудхо качча̄йано сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но ан̃н̃ена ан̃н̃ам̣ бйа̄ка̄си. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘катхан̃хи на̄ма ма̄дисо саман̣ам̣ ва̄ бра̄хман̣ам̣ ва̄ виджите васантам̣ апаса̄детаббам̣ ман̃н̃еййа̄’ти. со кхо ахам̣, бханте, пакудхасса качча̄йанасса бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣, анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ анаттамано, анаттаманава̄чам̣ аниччха̄ретва̄ тамева ва̄чам̣ анугган̣ханто аниккуджджанто ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣.

ниган̣т̣хана̄т̣апуттава̄до

176. ‘‘екамида̄хам̣, бханте, самайам̣ йена ниган̣т̣хо на̄т̣апутто тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ ниган̣т̣хена на̄т̣апуттена саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. екамантам̣ нисинно кхо ахам̣, бханте, ниган̣т̣хам̣ на̄т̣апуттам̣ етадавочам̣ – ‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бхо аггивессана, путхусиппа̄йатана̄ни…пе… сакка̄ ну кхо, бхо аггивессана, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’нти?

177. ‘‘евам̣ вутте, бханте, ниган̣т̣хо на̄т̣апутто мам̣ етадавоча – ‘идха, маха̄ра̄джа, ниган̣т̣хо ча̄туйа̄масам̣варасам̣вуто хоти. катхан̃ча, маха̄ра̄джа, ниган̣т̣хо ча̄туйа̄масам̣варасам̣вуто хоти? идха, маха̄ра̄джа, ниган̣т̣хо саббава̄рива̄рито ча хоти, саббава̄рийутто ча, саббава̄ридхуто ча, саббава̄рипхут̣о ча. евам̣ кхо, маха̄ра̄джа, ниган̣т̣хо ча̄туйа̄масам̣варасам̣вуто хоти. йато кхо, маха̄ра̄джа, ниган̣т̣хо евам̣ ча̄туйа̄масам̣варасам̣вуто хоти; айам̣ вуччати, маха̄ра̄джа, ниган̣т̣хо [ниган̣т̣хо на̄т̣апутто (сйа̄. ка.)] гататто ча йататто ча т̣хитатто ча̄’ти.

178. ‘‘иттхам̣ кхо ме, бханте, ниган̣т̣хо на̄т̣апутто сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но ча̄туйа̄масам̣варам̣ бйа̄ка̄си. сеййатха̄пи, бханте, амбам̣ ва̄ пут̣т̣хо лабуджам̣ бйа̄кареййа, лабуджам̣ ва̄ пут̣т̣хо амбам̣ бйа̄кареййа; евамева кхо ме, бханте, ниган̣т̣хо на̄т̣апутто сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но ча̄туйа̄масам̣варам̣ бйа̄ка̄си. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘катхан̃хи на̄ма ма̄дисо саман̣ам̣ ва̄ бра̄хман̣ам̣ ва̄ виджите васантам̣ апаса̄детаббам̣ ман̃н̃еййа̄’ти. со кхо ахам̣, бханте, ниган̣т̣хасса на̄т̣апуттасса бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ анаттамано анаттаманава̄чам̣ аниччха̄ретва̄ тамева ва̄чам̣ анугган̣ханто аниккуджджанто ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣.

сан̃чайабелат̣т̣хапуттава̄до

179. ‘‘екамида̄хам̣, бханте, самайам̣ йена сан̃чайо белат̣т̣хапутто тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ сан̃чайена белат̣т̣хапуттена саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. екамантам̣ нисинно кхо ахам̣ бханте, сан̃чайам̣ белат̣т̣хапуттам̣ етадавочам̣ – ‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бхо сан̃чайа, путхусиппа̄йатана̄ни…пе… сакка̄ ну кхо, бхо сан̃чайа, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’нти?

180. ‘‘евам̣ вутте, бханте, сан̃чайо белат̣т̣хапутто мам̣ етадавоча – ‘аттхи паро локоти ити че мам̣ пуччхаси, аттхи паро локоти ити че ме асса, аттхи паро локоти ити те нам̣ бйа̄кареййам̣. евантипи ме но, татха̄типи ме но, ан̃н̃атха̄типи ме но, нотипи ме но, но нотипи ме но. наттхи паро локо…пе… аттхи ча наттхи ча паро локо…пе… неваттхи на наттхи паро локо…пе… аттхи сатта̄ опапа̄тика̄…пе… наттхи сатта̄ опапа̄тика̄…пе… аттхи ча наттхи ча сатта̄ опапа̄тика̄…пе… неваттхи на наттхи сатта̄ опапа̄тика̄…пе… аттхи сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе… наттхи сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе…аттхи ча наттхи ча сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе… неваттхи на наттхи сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхалам̣ випа̄ко…пе… хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄…пе… на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄…пе… хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄…пе… нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄ти ити че мам̣ пуччхаси, нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄ти ити че ме асса, нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄ти ити те нам̣ бйа̄кареййам̣. евантипи ме но, татха̄типи ме но, ан̃н̃атха̄типи ме но, нотипи ме но, но нотипи ме но’ти.

181. ‘‘иттхам̣ кхо ме, бханте, сан̃чайо белат̣т̣хапутто сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но виккхепам̣ бйа̄ка̄си. сеййатха̄пи, бханте, амбам̣ ва̄ пут̣т̣хо лабуджам̣ бйа̄кареййа, лабуджам̣ ва̄ пут̣т̣хо амбам̣ бйа̄кареййа; евамева кхо ме, бханте, сан̃чайо белат̣т̣хапутто сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но виккхепам̣ бйа̄ка̄си. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘айан̃ча имесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ саббаба̄ло саббамӯл̣хо. катхан̃хи на̄ма сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пут̣т̣хо сама̄но виккхепам̣ бйа̄кариссатӣ’ти. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘катхан̃хи на̄ма ма̄дисо саман̣ам̣ ва̄ бра̄хман̣ам̣ ва̄ виджите васантам̣ апаса̄детаббам̣ ман̃н̃еййа̄’ти. со кхо ахам̣, бханте, сан̃чайасса белат̣т̣хапуттасса бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ анаттамано анаттаманава̄чам̣ аниччха̄ретва̄ тамева ва̄чам̣ анугган̣ханто аниккуджджанто ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣.

пат̣хамасандит̣т̣хикаса̄ман̃н̃апхалам̣

182. ‘‘сохам̣, бханте, бхагавантампи пуччха̄ми – ‘йатха̄ ну кхо има̄ни, бханте, путхусиппа̄йатана̄ни сеййатхидам̣ – хаттха̄роха̄ асса̄роха̄ ратхика̄ дхануггаха̄ челака̄ чалака̄ пин̣д̣ада̄йака̄ угга̄ ра̄джапутта̄ паккхандино маха̄на̄га̄ сӯра̄ чаммайодхино да̄сикапутта̄ а̄л̣а̄рика̄ каппака̄ нха̄пака̄ сӯда̄ ма̄ла̄ка̄ра̄ раджака̄ песака̄ра̄ нал̣ака̄ра̄ кумбхака̄ра̄ ган̣ака̄ муддика̄, йа̄ни ва̄ панан̃н̃а̄нипи евам̣гата̄ни путхусиппа̄йатана̄ни, те дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ сиппапхалам̣ упаджӣванти, те тена атта̄нам̣ сукхенти пӣн̣енти, ма̄та̄питаро сукхенти пӣн̣енти, путтада̄рам̣ сукхенти пӣн̣енти, митта̄мачче сукхенти пӣн̣енти, саман̣абра̄хман̣есу уддхаггикам̣ даккхин̣ам̣ патит̣т̣хапенти соваггикам̣ сукхавипа̄кам̣ саггасам̣ваттаникам̣. сакка̄ ну кхо ме, бханте, евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’нти?

183. ‘‘сакка̄, маха̄ра̄джа. тена хи, маха̄ра̄джа, тан̃н̃еветтха пат̣ипуччхисса̄ми. йатха̄ те кхамеййа, татха̄ нам̣ бйа̄кареййа̄си. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, маха̄ра̄джа, идха те асса пурисо да̄со каммака̄ро [каммакаро (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] пуббут̣т̣ха̄йӣ паччха̄нипа̄тӣ кин̇ка̄рапат̣исса̄вӣ мана̄пача̄рӣ пийава̄дӣ мукхуллокако [мукхуллокико (сйа̄. кам̣. ка.)]. тасса евамасса – ‘аччхарийам̣, вата бхо, аббхутам̣, вата бхо, пун̃н̃а̄нам̣ гати, пун̃н̃а̄нам̣ випа̄ко. айан̃хи ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто мануссо; ахампи мануссо. айан̃хи ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппито саман̇гӣбхӯто парича̄рети, дево ман̃н̃е. ахам̣ панамхисса да̄со каммака̄ро пуббут̣т̣ха̄йӣ паччха̄нипа̄тӣ кин̇ка̄рапат̣исса̄вӣ мана̄пача̄рӣ пийава̄дӣ мукхуллокако. со ватасса̄хам̣ пун̃н̃а̄ни кареййам̣. йам̣нӯна̄хам̣ кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджеййа’нти. со апарена самайена кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджеййа. со евам̣ паббаджито сама̄но ка̄йена сам̣вуто вихареййа, ва̄ча̄йа сам̣вуто вихареййа, манаса̄ сам̣вуто вихареййа, гха̄саччха̄данапарамата̄йа сантут̣т̣хо, абхирато павивеке. там̣ че те пуриса̄ евама̄рочеййум̣ – ‘йаггхе дева джа̄неййа̄си, йо те со пурисо [йо те пурисо (сӣ. ка.)] да̄со каммака̄ро пуббут̣т̣ха̄йӣ паччха̄нипа̄тӣ кин̇ка̄рапат̣исса̄вӣ мана̄пача̄рӣ пийава̄дӣ мукхуллокако; со, дева, кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито. со евам̣ паббаджито сама̄но ка̄йена сам̣вуто вихарати, ва̄ча̄йа сам̣вуто вихарати, манаса̄ сам̣вуто вихарати, гха̄саччха̄данапарамата̄йа сантут̣т̣хо, абхирато павивеке’ти. апи ну твам̣ евам̣ вадеййа̄си – ‘ету ме, бхо, со пурисо, пунадева хоту да̄со каммака̄ро пуббут̣т̣ха̄йӣ паччха̄нипа̄тӣ кин̇ка̄рапат̣исса̄вӣ мана̄пача̄рӣ пийава̄дӣ мукхуллокако’ти?

184. ‘‘но хетам̣, бханте. атха кхо нам̣ майамева абхива̄деййа̄мапи, паччут̣т̣хеййа̄мапи, а̄саненапи нимантеййа̄ма, абхинимантеййа̄мапи нам̣ чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄наппаччайабхесаджджапариккха̄рехи, дхаммикамписса раккха̄варан̣агуттим̣ сам̣видахеййа̄ма̄’’ти.

185. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, маха̄ра̄джа, йади евам̣ санте хоти ва̄ сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ но ва̄’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте хоти сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхала’’нти. ‘‘идам̣ кхо те, маха̄ра̄джа, майа̄ пат̣хамам̣ дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃атта’’нти.

дутийасандит̣т̣хикаса̄ман̃н̃апхалам̣

186. ‘‘сакка̄ пана, бханте, ан̃н̃ампи евамева дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апету’’нти? ‘‘сакка̄, маха̄ра̄джа. тена хи, маха̄ра̄джа, тан̃н̃еветтха пат̣ипуччхисса̄ми. йатха̄ те кхамеййа, татха̄ нам̣ бйа̄кареййа̄си. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, маха̄ра̄джа, идха те асса пурисо кассако гахапатико карака̄рако ра̄сивад̣д̣хако. тасса евамасса – ‘аччхарийам̣ вата бхо, аббхутам̣ вата бхо, пун̃н̃а̄нам̣ гати, пун̃н̃а̄нам̣ випа̄ко. айан̃хи ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто мануссо, ахампи мануссо. айан̃хи ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппито саман̇гӣбхӯто парича̄рети, дево ман̃н̃е. ахам̣ панамхисса кассако гахапатико карака̄рако ра̄сивад̣д̣хако. со ватасса̄хам̣ пун̃н̃а̄ни кареййам̣. йам̣нӯна̄хам̣ кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджеййа’нти.

‘‘со апарена самайена аппам̣ ва̄ бхогаккхандхам̣ паха̄йа махантам̣ ва̄ бхогаккхандхам̣ паха̄йа, аппам̣ ва̄ н̃а̄типариват̣т̣ам̣ паха̄йа махантам̣ ва̄ н̃а̄типариват̣т̣ам̣ паха̄йа кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджеййа. со евам̣ паббаджито сама̄но ка̄йена сам̣вуто вихареййа, ва̄ча̄йа сам̣вуто вихареййа, манаса̄ сам̣вуто вихареййа, гха̄саччха̄данапарамата̄йа сантут̣т̣хо, абхирато павивеке. там̣ че те пуриса̄ евама̄рочеййум̣ – ‘йаггхе, дева джа̄неййа̄си, йо те со пурисо [йо те пурисо (сӣ.)] кассако гахапатико карака̄рако ра̄сивад̣д̣хако; со дева кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито. со евам̣ паббаджито сама̄но ка̄йена сам̣вуто вихарати, ва̄ча̄йа сам̣вуто вихарати, манаса̄ сам̣вуто вихарати, гха̄саччха̄данапарамата̄йа сантут̣т̣хо, абхирато павивеке’’ти. апи ну твам̣ евам̣ вадеййа̄си – ‘ету ме, бхо, со пурисо, пунадева хоту кассако гахапатико карака̄рако ра̄сивад̣д̣хако’ти?

187. ‘‘но хетам̣, бханте. атха кхо нам̣ майамева абхива̄деййа̄мапи, паччут̣т̣хеййа̄мапи, а̄саненапи нимантеййа̄ма, абхинимантеййа̄мапи нам̣ чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄наппаччайабхесаджджапариккха̄рехи, дхаммикамписса раккха̄варан̣агуттим̣ сам̣видахеййа̄ма̄’’ти.

188. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, маха̄ра̄джа? йади евам̣ санте хоти ва̄ сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ но ва̄’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте хоти сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхала’’нти. ‘‘идам̣ кхо те, маха̄ра̄джа, майа̄ дутийам̣ дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃атта’’нти.

пан̣ӣтатараса̄ман̃н̃апхалам̣

189. ‘‘сакка̄ пана, бханте, ан̃н̃ампи дит̣т̣хева дхамме сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пан̃н̃апетум̣ имехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча̄’’ти? ‘‘сакка̄, маха̄ра̄джа. тена хи, маха̄ра̄джа, сун̣охи, са̄дхукам̣ манаси карохи, бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхагавато паччассоси.

190. бхагава̄ етадавоча – ‘‘идха, маха̄ра̄джа, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣, кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети.

191. ‘‘там̣ дхаммам̣ сун̣а̄ти гахапати ва̄ гахапатипутто ва̄ ан̃н̃атарасмим̣ ва̄ куле пачча̄джа̄то. со там̣ дхаммам̣ сутва̄ татха̄гате саддхам̣ пат̣илабхати. со тена саддха̄пат̣ила̄бхена саманна̄гато ити пат̣исан̃чиккхати – ‘самба̄дхо гхара̄ва̄со раджопатхо, аббхока̄со паббаджджа̄. найидам̣ сукарам̣ ага̄рам̣ аджджха̄васата̄ екантапарипун̣н̣ам̣ екантапарисуддхам̣ сан̇кхаликхитам̣ брахмачарийам̣ чаритум̣. йам̣нӯна̄хам̣ кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджеййа’нти.

192. ‘‘со апарена самайена аппам̣ ва̄ бхогаккхандхам̣ паха̄йа махантам̣ ва̄ бхогаккхандхам̣ паха̄йа аппам̣ ва̄ н̃а̄типариват̣т̣ам̣ паха̄йа махантам̣ ва̄ н̃а̄типариват̣т̣ам̣ паха̄йа кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати.

193. ‘‘со евам̣ паббаджито сама̄но па̄тимоккхасам̣варасам̣вуто вихарати а̄ча̄рагочарасампанно, ан̣уматтесу ваджджесу бхайадасса̄вӣ, сама̄да̄йа сиккхати сиккха̄падесу, ка̄йакаммавачӣкаммена саманна̄гато кусалена, парисуддха̄джӣво сӣласампанно, индрийесу гуттадва̄ро [гуттадва̄ро, бходжане маттан̃н̃ӯ (ка.)], сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато, сантут̣т̣хо.

чӯл̣асӣлам̣

194. ‘‘катхан̃ча, маха̄ра̄джа, бхиккху сӣласампанно хоти? идха, маха̄ра̄джа, бхиккху па̄н̣а̄типа̄там̣ паха̄йа па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирато хоти. нихитадан̣д̣о нихитасаттхо ладжджӣ дайа̄панно саббапа̄н̣абхӯтахита̄нукампӣ вихарати. идамписса хоти сӣласмим̣.

‘‘адинна̄да̄нам̣ паха̄йа адинна̄да̄на̄ пат̣ивирато хоти динна̄да̄йӣ диннапа̄т̣икан̇кхӣ, атхенена сучибхӯтена аттана̄ вихарати. идамписса хоти сӣласмим̣.

‘‘абрахмачарийам̣ паха̄йа брахмача̄рӣ хоти а̄ра̄ча̄рӣ вирато метхуна̄ га̄мадхамма̄. идамписса хоти сӣласмим̣.

‘‘муса̄ва̄дам̣ паха̄йа муса̄ва̄да̄ пат̣ивирато хоти саччава̄дӣ саччасандхо тхето паччайико ависам̣ва̄дако локасса. идамписса хоти сӣласмим̣.

‘‘писун̣ам̣ ва̄чам̣ паха̄йа писун̣а̄йа ва̄ча̄йа пат̣ивирато хоти; ито сутва̄ на амутра аккха̄та̄ имесам̣ бхеда̄йа; амутра ва̄ сутва̄ на имесам̣ аккха̄та̄, амӯсам̣ бхеда̄йа. ити бхинна̄нам̣ ва̄ сандха̄та̄, сахита̄нам̣ ва̄ ануппада̄та̄, самагга̄ра̄мо самаггарато самагганандӣ самаггакаран̣им̣ ва̄чам̣ бха̄сита̄ хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

‘‘пхарусам̣ ва̄чам̣ паха̄йа пхаруса̄йа ва̄ча̄йа пат̣ивирато хоти; йа̄ са̄ ва̄ча̄ нела̄ кан̣н̣асукха̄ пеманӣйа̄ хадайан̇гама̄ порӣ бахуджанаканта̄ бахуджанамана̄па̄ татха̄рӯпим̣ ва̄чам̣ бха̄сита̄ хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

‘‘сампхаппала̄пам̣ паха̄йа сампхаппала̄па̄ пат̣ивирато хоти ка̄лава̄дӣ бхӯтава̄дӣ аттхава̄дӣ дхаммава̄дӣ винайава̄дӣ, нидха̄наватим̣ ва̄чам̣ бха̄сита̄ хоти ка̄лена са̄падесам̣ парийантаватим̣ аттхасам̣хитам̣. идамписса хоти сӣласмим̣.

‘‘бӣджага̄мабхӯтага̄масама̄рамбха̄ пат̣ивирато хоти…пе… екабхаттико хоти раттӯпарато вирато вика̄лабходжана̄. наччагӣтава̄дитависӯкадассана̄ пат̣ивирато хоти. ма̄ла̄гандхавилепанадха̄ран̣аман̣д̣анавибхӯсанат̣т̣ха̄на̄ пат̣ивирато хоти. учча̄сайанамаха̄сайана̄ пат̣ивирато хоти. джа̄тарӯпараджатапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. а̄макадхан̃н̃апат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. а̄макамам̣сапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. иттхикума̄рикапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. да̄сида̄сапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. аджел̣акапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. куккут̣асӯкарапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. хаттхигавассавал̣авапат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. кхеттаваттхупат̣иггахан̣а̄ пат̣ивирато хоти. дӯтеййапахин̣агамана̄нуйога̄ пат̣ивирато хоти. кайавиккайа̄ пат̣ивирато хоти. тула̄кӯт̣акам̣сакӯт̣ама̄накӯт̣а̄ пат̣ивирато хоти. уккот̣анаван̃чананикатиса̄чийога̄ пат̣ивирато хоти. чхеданавадхабандханавипара̄мосаа̄лопасахаса̄ка̄ра̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

чӯл̣асӣлам̣ нит̣т̣хитам̣.

маджджхимасӣлам̣

195. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ бӣджага̄мабхӯтага̄масама̄рамбхам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – мӯлабӣджам̣ кхандхабӣджам̣ пхал̣убӣджам̣ аггабӣджам̣ бӣджабӣджамева пан̃чамам̣, ити еварӯпа̄ бӣджага̄мабхӯтага̄масама̄рамбха̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

196. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ саннидхика̄рапарибхогам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – аннасаннидхим̣ па̄насаннидхим̣ ваттхасаннидхим̣ йа̄насаннидхим̣ сайанасаннидхим̣ гандхасаннидхим̣ а̄мисасаннидхим̣, ити ва̄ ити еварӯпа̄ саннидхика̄рапарибхога̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

197. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ висӯкадассанам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – наччам̣ гӣтам̣ ва̄дитам̣ пеккхам̣ аккха̄нам̣ па̄н̣иссарам̣ вета̄л̣ам̣ кумбхатхӯн̣ам̣ собханакам̣ чан̣д̣а̄лам̣ вам̣сам̣ дхованам̣ хаттхийуддхам̣ ассайуддхам̣ махим̣сайуддхам̣ усабхайуддхам̣ аджайуддхам̣ мен̣д̣айуддхам̣ куккут̣айуддхам̣ ват̣т̣акайуддхам̣ дан̣д̣айуддхам̣ мут̣т̣хийуддхам̣ ниббуддхам̣ уййодхикам̣ балаггам̣ сена̄бйӯхам̣ анӣкадассанам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄ висӯкадассана̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

198. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ джӯтаппама̄дат̣т̣ха̄на̄нуйогам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – ат̣т̣хападам̣ дасападам̣ а̄ка̄сам̣ париха̄рапатхам̣ сантикам̣ кхаликам̣ гхат̣икам̣ сала̄кахаттхам̣ аккхам̣ пан̇гачӣрам̣ ван̇какам̣ моккхачикам̣ чин̇гуликам̣ патта̄л̣хакам̣ ратхакам̣ дханукам̣ аккхарикам̣ манесикам̣ йатха̄ваджджам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄ джӯтаппама̄дат̣т̣ха̄на̄нуйога̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

199. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ учча̄сайанамаха̄сайанам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – а̄сандим̣ паллан̇кам̣ гонакам̣ читтакам̣ пат̣икам̣ пат̣аликам̣ тӯликам̣ викатикам̣ уддаломим̣ еканталомим̣ кат̣т̣иссам̣ косеййам̣ куттакам̣ хаттхаттхарам̣ ассаттхарам̣ ратхаттхарам̣ аджинаппавен̣им̣ кадалимигапаварапаччаттхаран̣ам̣ сауттараччхадам̣ убхатолохитакӯпадха̄нам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄ учча̄сайанамаха̄сайана̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

200. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ ман̣д̣анавибхӯсанат̣т̣ха̄на̄нуйогам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – уччха̄данам̣ паримадданам̣ нха̄панам̣ самба̄ханам̣ а̄да̄сам̣ ан̃джанам̣ ма̄ла̄гандхавилепанам̣ мукхачун̣н̣ам̣ мукхалепанам̣ хаттхабандхам̣ сикха̄бандхам̣ дан̣д̣ам̣ на̄л̣икам̣ асим̣ [кхаггам̣ (сӣ. пӣ.), асим̣ кхаггам̣ (сйа̄. кам̣.), кхаггам̣ асим̣ (ка.)] чхаттам̣ читрупа̄ханам̣ ун̣хӣсам̣ ман̣им̣ ва̄лабӣджаним̣ ода̄та̄ни ваттха̄ни дӣгхадаса̄ни ити ва̄ ити еварӯпа̄ ман̣д̣анавибхӯсанат̣т̣ха̄на̄нуйога̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

201. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ тираччха̄накатхам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – ра̄джакатхам̣ чоракатхам̣ маха̄маттакатхам̣ сена̄катхам̣ бхайакатхам̣ йуддхакатхам̣ аннакатхам̣ па̄накатхам̣ ваттхакатхам̣ сайанакатхам̣ ма̄ла̄катхам̣ гандхакатхам̣ н̃а̄тикатхам̣ йа̄накатхам̣ га̄макатхам̣ нигамакатхам̣ нагаракатхам̣ джанападакатхам̣ иттхикатхам̣ [иттхикатхам̣ пурисакатхам̣ кума̄ракатхам̣ кума̄рикатхам̣ (ка.)] сӯракатхам̣ висикха̄катхам̣ кумбхат̣т̣ха̄накатхам̣ пуббапетакатхам̣ на̄наттакатхам̣ локаккха̄йикам̣ самуддаккха̄йикам̣ итибхава̄бхавакатхам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄накатха̄йа пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

202. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ вигга̄хикакатхам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – на твам̣ имам̣ дхаммавинайам̣ а̄джа̄на̄си, ахам̣ имам̣ дхаммавинайам̣ а̄джа̄на̄ми, ким̣ твам̣ имам̣ дхаммавинайам̣ а̄джа̄ниссаси, миччха̄ пат̣ипанно твамаси, ахамасми самма̄ пат̣ипанно, сахитам̣ ме, асахитам̣ те, пуре вачанӣйам̣ паччха̄ авача, паччха̄ вачанӣйам̣ пуре авача, адхичин̣н̣ам̣ те випара̄ваттам̣, а̄ропито те ва̄до, ниггахито твамаси, чара ва̄даппамоккха̄йа, ниббет̣хехи ва̄ саче пахосӣти ити ва̄ ити еварӯпа̄йа вигга̄хикакатха̄йа пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

203. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпам̣ дӯтеййапахин̣агамана̄нуйогам̣ ануйутта̄ вихаранти. сеййатхидам̣ – ран̃н̃ам̣, ра̄джамаха̄матта̄нам̣, кхаттийа̄нам̣, бра̄хман̣а̄нам̣, гахапатика̄нам̣, кума̄ра̄нам̣ – ‘идха гаччха, амутра̄гаччха, идам̣ хара, амутра идам̣ а̄хара̄’ти ити ва̄ ити еварӯпа̄ дӯтеййапахин̣агамана̄нуйога̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

204. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те кухака̄ ча хонти лапака̄ ча немиттика̄ ча ниппесика̄ ча ла̄бхена ла̄бхам̣ ниджигӣм̣сита̄ро ча. ити еварӯпа̄ куханалапана̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣’’.

маджджхимасӣлам̣ нит̣т̣хитам̣.

маха̄сӣлам̣

205. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – ан̇гам̣ нимиттам̣ уппа̄там̣ супинам̣ лаккхан̣ам̣ мӯсикаччхиннам̣ аггихомам̣ даббихомам̣ тхусахомам̣ кан̣ахомам̣ тан̣д̣улахомам̣ саппихомам̣ телахомам̣ мукхахомам̣ лохитахомам̣ ан̇гавиджджа̄ ваттхувиджджа̄ кхаттавиджджа̄ сивавиджджа̄ бхӯтавиджджа̄ бхӯривиджджа̄ ахивиджджа̄ висавиджджа̄ виччхикавиджджа̄ мӯсикавиджджа̄ сакун̣авиджджа̄ ва̄йасавиджджа̄ паккаджджха̄нам̣ сарапаритта̄н̣ам̣ мигачаккам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

206. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – ман̣илаккхан̣ам̣ ваттхалаккхан̣ам̣ дан̣д̣алаккхан̣ам̣ саттхалаккхан̣ам̣ асилаккхан̣ам̣ усулаккхан̣ам̣ дханулаккхан̣ам̣ а̄вудхалаккхан̣ам̣ иттхилаккхан̣ам̣ пурисалаккхан̣ам̣ кума̄ралаккхан̣ам̣ кума̄рилаккхан̣ам̣ да̄салаккхан̣ам̣ да̄силаккхан̣ам̣ хаттхилаккхан̣ам̣ ассалаккхан̣ам̣ махим̣салаккхан̣ам̣ усабхалаккхан̣ам̣ голаккхан̣ам̣ аджалаккхан̣ам̣ мен̣д̣алаккхан̣ам̣ куккут̣алаккхан̣ам̣ ват̣т̣акалаккхан̣ам̣ годха̄лаккхан̣ам̣ кан̣н̣икалаккхан̣ам̣ каччхапалаккхан̣ам̣ мигалаккхан̣ам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

207. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – ран̃н̃ам̣ ниййа̄нам̣ бхависсати, ран̃н̃ам̣ аниййа̄нам̣ бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ упайа̄нам̣ бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ апайа̄нам̣ бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ упайа̄нам̣ бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ апайа̄нам̣ бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ джайо бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ пара̄джайо бхависсати, ба̄хира̄нам̣ ран̃н̃ам̣ джайо бхависсати, аббхантара̄нам̣ ран̃н̃ам̣ пара̄джайо бхависсати, ити имасса джайо бхависсати, имасса пара̄джайо бхависсати ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

208. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – чандагга̄хо бхависсати, сӯрийагга̄хо бхависсати, наккхаттагга̄хо бхависсати, чандимасӯрийа̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, чандимасӯрийа̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, наккхатта̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, наккхатта̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, укка̄па̄то бхависсати, диса̄д̣а̄хо бхависсати, бхӯмича̄ло бхависсати, девадудрабхи бхависсати, чандимасӯрийанаккхатта̄нам̣ уггаманам̣ огаманам̣ сам̣килесам̣ вода̄нам̣ бхависсати, евам̣випа̄ко чандагга̄хо бхависсати, евам̣випа̄ко сӯрийагга̄хо бхависсати, евам̣випа̄ко наккхаттагга̄хо бхависсати, евам̣випа̄кам̣ чандимасӯрийа̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄кам̣ чандимасӯрийа̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄кам̣ наккхатта̄нам̣ патхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄кам̣ наккхатта̄нам̣ уппатхагаманам̣ бхависсати, евам̣випа̄ко укка̄па̄то бхависсати, евам̣випа̄ко диса̄д̣а̄хо бхависсати, евам̣випа̄ко бхӯмича̄ло бхависсати, евам̣випа̄ко девадудрабхи бхависсати, евам̣випа̄кам̣ чандимасӯрийанаккхатта̄нам̣ уггаманам̣ огаманам̣ сам̣килесам̣ вода̄нам̣ бхависсати ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

209. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – сувут̣т̣хика̄ бхависсати, дуббут̣т̣хика̄ бхависсати, субхиккхам̣ бхависсати, дуббхиккхам̣ бхависсати, кхемам̣ бхависсати, бхайам̣ бхависсати, рого бхависсати, а̄рогйам̣ бхависсати, мудда̄, ган̣ана̄, сан̇кха̄нам̣, ка̄веййам̣, лока̄йатам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

210. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – а̄ва̄ханам̣ вива̄ханам̣ сам̣варан̣ам̣ виваран̣ам̣ сан̇киран̣ам̣ викиран̣ам̣ субхагакаран̣ам̣ дуббхагакаран̣ам̣ вируддхагаббхакаран̣ам̣ дживха̄нибандханам̣ ханусам̣хананам̣ хаттха̄бхиджаппанам̣ хануджаппанам̣ кан̣н̣аджаппанам̣ а̄да̄сапан̃хам̣ кума̄рикапан̃хам̣ девапан̃хам̣ а̄диччупат̣т̣ха̄нам̣ махатупат̣т̣ха̄нам̣ аббхуджджаланам̣ сиривха̄йанам̣ ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

211. ‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – сантикаммам̣ пан̣идхикаммам̣ бхӯтакаммам̣ бхӯрикаммам̣ вассакаммам̣ воссакаммам̣ ваттхукаммам̣ ваттхупарикаммам̣ а̄чаманам̣ нха̄панам̣ джуханам̣ ваманам̣ виречанам̣ уддхам̣виречанам̣ адховиречанам̣ сӣсавиречанам̣ кан̣н̣ателам̣ неттатаппанам̣ наттхукаммам̣ ан̃джанам̣ паччан̃джанам̣ са̄ла̄кийам̣ саллакаттийам̣ да̄ракатикиччха̄, мӯлабхесаджджа̄нам̣ ануппада̄нам̣, осадхӣнам̣ пат̣имоккхо ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

212. ‘‘са кхо со, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сӣласампанно на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ сӣласам̣варато. сеййатха̄пи – маха̄ра̄джа, ра̄джа̄ кхаттийо муддха̄бхиситто нихатапачча̄митто на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ паччаттхикато; евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сӣласампанно на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ сӣласам̣варато. со имина̄ арийена сӣлаккхандхена саманна̄гато аджджхаттам̣ анаваджджасукхам̣ пат̣исам̣ведети. евам̣ кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху сӣласампанно хоти.

маха̄сӣлам̣ нит̣т̣хитам̣.

индрийасам̣варо

213. ‘‘катхан̃ча, маха̄ра̄джа, бхиккху индрийесу гуттадва̄ро хоти? идха, маха̄ра̄джа, бхиккху чаккхуна̄ рӯпам̣ дисва̄ на нимиттагга̄хӣ хоти на̄нубйан̃джанагга̄хӣ. йатва̄дхикаран̣аменам̣ чаккхундрийам̣ асам̣вутам̣ вихарантам̣ абхиджджха̄ доманасса̄ па̄пака̄ акусала̄ дхамма̄ анва̄ссавеййум̣, тасса сам̣вара̄йа пат̣ипаджджати, раккхати чаккхундрийам̣, чаккхундрийе сам̣варам̣ а̄паджджати. сотена саддам̣ сутва̄…пе… гха̄нена гандхам̣ гха̄йитва̄…пе… дживха̄йа расам̣ са̄йитва̄…пе… ка̄йена пхот̣т̣хаббам̣ пхуситва̄…пе… манаса̄ дхаммам̣ вин̃н̃а̄йа на нимиттагга̄хӣ хоти на̄нубйан̃джанагга̄хӣ. йатва̄дхикаран̣аменам̣ маниндрийам̣ асам̣вутам̣ вихарантам̣ абхиджджха̄ доманасса̄ па̄пака̄ акусала̄ дхамма̄ анва̄ссавеййум̣, тасса сам̣вара̄йа пат̣ипаджджати, раккхати маниндрийам̣, маниндрийе сам̣варам̣ а̄паджджати. со имина̄ арийена индрийасам̣варена саманна̄гато аджджхаттам̣ абйа̄секасукхам̣ пат̣исам̣ведети. евам̣ кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху индрийесу гуттадва̄ро хоти.

сатисампаджан̃н̃ам̣

214. ‘‘катхан̃ча, маха̄ра̄джа, бхиккху сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато хоти? идха, маха̄ра̄джа, бхиккху абхикканте пат̣икканте сампаджа̄нака̄рӣ хоти, а̄локите вилоките сампаджа̄нака̄рӣ хоти, самин̃джите паса̄рите сампаджа̄нака̄рӣ хоти, сан̇гха̄т̣ипаттачӣварадха̄ран̣е сампаджа̄нака̄рӣ хоти, асите пӣте кха̄йите са̄йите сампаджа̄нака̄рӣ хоти, учча̄рапасса̄вакамме сампаджа̄нака̄рӣ хоти, гате т̣хите нисинне сутте джа̄гарите бха̄сите тун̣хӣбха̄ве сампаджа̄нака̄рӣ хоти. евам̣ кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато хоти.

сантосо

215. ‘‘катхан̃ча, маха̄ра̄джа, бхиккху сантут̣т̣хо хоти? идха, маха̄ра̄джа, бхиккху сантут̣т̣хо хоти ка̄йапариха̄рикена чӣварена, куччхипариха̄рикена пин̣д̣апа̄тена. со йена йенева паккамати, сама̄да̄йева паккамати. сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, паккхӣ сакун̣о йена йенева д̣ети, сапаттабха̄рова д̣ети. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху сантут̣т̣хо хоти ка̄йапариха̄рикена чӣварена куччхипариха̄рикена пин̣д̣апа̄тена. со йена йенева паккамати, сама̄да̄йева паккамати. евам̣ кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху сантут̣т̣хо хоти.

нӣваран̣аппаха̄нам̣

216. ‘‘со имина̄ ча арийена сӣлаккхандхена саманна̄гато, имина̄ ча арийена индрийасам̣варена саманна̄гато, имина̄ ча арийена сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато, има̄йа ча арийа̄йа сантут̣т̣хийа̄ саманна̄гато, вивиттам̣ сена̄санам̣ бхаджати аран̃н̃ам̣ руккхамӯлам̣ паббатам̣ кандарам̣ гиригухам̣ суса̄нам̣ ванапаттхам̣ аббхока̄сам̣ пала̄лапун̃джам̣. со паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄таппат̣икканто нисӣдати паллан̇кам̣ а̄бхуджитва̄ уджум̣ ка̄йам̣ пан̣идха̄йа паримукхам̣ сатим̣ упат̣т̣хапетва̄.

217. ‘‘со абхиджджхам̣ локе паха̄йа вигата̄бхиджджхена четаса̄ вихарати, абхиджджха̄йа читтам̣ парисодхети. бйа̄па̄дападосам̣ паха̄йа абйа̄панначитто вихарати саббапа̄н̣абхӯтахита̄нукампӣ, бйа̄па̄дападоса̄ читтам̣ парисодхети. тхинамиддхам̣ паха̄йа вигататхинамиддхо вихарати а̄локасан̃н̃ӣ, сато сампаджа̄но, тхинамиддха̄ читтам̣ парисодхети. уддхаччакуккуччам̣ паха̄йа ануддхато вихарати, аджджхаттам̣ вӯпасантачитто, уддхаччакуккучча̄ читтам̣ парисодхети. вичикиччхам̣ паха̄йа тин̣н̣авичикиччхо вихарати, акатхам̣катхӣ кусалесу дхаммесу, вичикиччха̄йа читтам̣ парисодхети.

218. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо ин̣ам̣ а̄да̄йа камманте пайоджеййа. тасса те камманта̄ самиджджхеййум̣. со йа̄ни ча пора̄н̣а̄ни ин̣амӯла̄ни, та̄ни ча бйантим̣ кареййа [бйантӣкареййа (сӣ. сйа̄. кам̣.)], сийа̄ часса уттарим̣ авасит̣т̣хам̣ да̄рабхаран̣а̄йа. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе ин̣ам̣ а̄да̄йа камманте пайоджесим̣. тасса ме те камманта̄ самиджджхим̣су. сохам̣ йа̄ни ча пора̄н̣а̄ни ин̣амӯла̄ни, та̄ни ча бйантим̣ ака̄сим̣, аттхи ча ме уттарим̣ авасит̣т̣хам̣ да̄рабхаран̣а̄йа̄’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

219. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо а̄ба̄дхико асса дуккхито ба̄л̣хагила̄но; бхаттан̃часса наччха̄деййа, на часса ка̄йе баламатта̄. со апарена самайена тамха̄ а̄ба̄дха̄ муччеййа; бхаттам̣ часса чха̄деййа, сийа̄ часса ка̄йе баламатта̄. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе а̄ба̄дхико ахосим̣ дуккхито ба̄л̣хагила̄но; бхаттан̃ча ме наччха̄деси, на ча ме а̄си [на часса ме (ка.)] ка̄йе баламатта̄. сомхи етарахи тамха̄ а̄ба̄дха̄ мутто; бхаттан̃ча ме чха̄дети, аттхи ча ме ка̄йе баламатта̄’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

220. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо бандхана̄га̄ре баддхо асса. со апарена самайена тамха̄ бандхана̄га̄ра̄ муччеййа соттхина̄ аббхайена [уббайена (сӣ. ка.)], на часса кин̃чи бхога̄нам̣ вайо. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе бандхана̄га̄ре баддхо ахосим̣, сомхи етарахи тамха̄ бандхана̄га̄ра̄ мутто соттхина̄ аббхайена. наттхи ча ме кин̃чи бхога̄нам̣ вайо’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

221. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо да̄со асса анатта̄дхӣно пара̄дхӣно на йенака̄мам̣гамо. со апарена самайена тамха̄ да̄сабйа̄ муччеййа атта̄дхӣно апара̄дхӣно бхуджиссо йенака̄мам̣гамо. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе да̄со ахосим̣ анатта̄дхӣно пара̄дхӣно на йенака̄мам̣гамо. сомхи етарахи тамха̄ да̄сабйа̄ мутто атта̄дхӣно апара̄дхӣно бхуджиссо йенака̄мам̣гамо’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

222. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо садхано сабхого канта̄раддха̄намаггам̣ пат̣ипаджджеййа дуббхиккхам̣ саппат̣ибхайам̣. со апарена самайена там̣ канта̄рам̣ ниттхареййа соттхина̄, га̄мантам̣ анупа̄пун̣еййа кхемам̣ аппат̣ибхайам̣. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе садхано сабхого канта̄раддха̄намаггам̣ пат̣ипаджджим̣ дуббхиккхам̣ саппат̣ибхайам̣. сомхи етарахи там̣ канта̄рам̣ ниттхин̣н̣о соттхина̄, га̄мантам̣ ануппатто кхемам̣ аппат̣ибхайа’нти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

223. ‘‘евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху йатха̄ ин̣ам̣ йатха̄ рогам̣ йатха̄ бандхана̄га̄рам̣ йатха̄ да̄сабйам̣ йатха̄ канта̄раддха̄намаггам̣, евам̣ име пан̃ча нӣваран̣е аппахӣне аттани саманупассати.

224. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, йатха̄ а̄н̣ан̣йам̣ йатха̄ а̄рогйам̣ йатха̄ бандхана̄моккхам̣ йатха̄ бхуджиссам̣ йатха̄ кхемантабхӯмим̣; евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху име пан̃ча нӣваран̣е пахӣне аттани саманупассати.

225. ‘‘тассиме пан̃ча нӣваран̣е пахӣне аттани саманупассато па̄моджджам̣ джа̄йати, памудитасса пӣти джа̄йати, пӣтиманасса ка̄йо пассамбхати, пассаддхака̄йо сукхам̣ ведети, сукхино читтам̣ сама̄дхийати.

пат̣хамаджджха̄нам̣

226. ‘‘со вивиччева ка̄мехи, вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ вивекаджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса вивекаджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти.

227. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, даккхо нха̄пако ва̄ нха̄пакантева̄сӣ ва̄ кам̣сатха̄ле нха̄нӣйачун̣н̣а̄ни а̄киритва̄ удакена париппхосакам̣ париппхосакам̣ саннеййа, са̄йам̣ нха̄нӣйапин̣д̣и снеха̄нугата̄ снехапарета̄ сантараба̄хира̄ пхут̣а̄ снехена, на ча паггхаран̣ӣ; евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху имамева ка̄йам̣ вивекаджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса вивекаджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

дутийаджджха̄нам̣

228. ‘‘пуна чапарам̣, маха̄ра̄джа, бхиккху витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ сама̄дхиджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса сама̄дхиджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти.

229. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, удакарахадо гамбхӣро уббхидодако [уббхитодако (сйа̄. кам̣. ка.)] тасса невасса пураттхима̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, на даккхин̣а̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, на паччхима̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, на уттара̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, дево ча на ка̄ленака̄лам̣ самма̄дха̄рам̣ ануппавеччхеййа. атха кхо тамха̄ва удакарахада̄ сӣта̄ ва̄ридха̄ра̄ уббхиджджитва̄ тамева удакарахадам̣ сӣтена ва̄рина̄ абхисандеййа парисандеййа парипӯреййа париппхареййа, на̄сса кин̃чи сабба̄вато удакарахадасса сӣтена ва̄рина̄ аппхут̣ам̣ асса. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху имамева ка̄йам̣ сама̄дхиджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса сама̄дхиджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

татийаджджха̄нам̣

230. ‘‘пуна чапарам̣, маха̄ра̄джа, бхиккху пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати сато сампаджа̄но, сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети, йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти – ‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’ти, татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ ниппӣтикена сукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса ниппӣтикена сукхена аппхут̣ам̣ хоти.

231. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, уппалинийам̣ ва̄ падуминийам̣ ва̄ пун̣д̣арӣкинийам̣ ва̄ аппекачча̄ни уппала̄ни ва̄ падума̄ни ва̄ пун̣д̣арӣка̄ни ва̄ удаке джа̄та̄ни удаке сам̣вад̣д̣ха̄ни удака̄нуггата̄ни антонимуггапосӣни, та̄ни йа̄ва чагга̄ йа̄ва ча мӯла̄ сӣтена ва̄рина̄ абхисанна̄ни парисанна̄ни [абхисанда̄ни парисанда̄ни (ка.)] парипӯра̄ни париппхут̣а̄ни [париппхут̣т̣ха̄ни (пӣ.)], на̄сса кин̃чи сабба̄ватам̣ уппала̄нам̣ ва̄ падума̄нам̣ ва̄ пун̣д̣арӣка̄нам̣ ва̄ сӣтена ва̄рина̄ аппхут̣ам̣ асса; евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху имамева ка̄йам̣ ниппӣтикена сукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса ниппӣтикена сукхена аппхут̣ам̣ хоти. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

чатуттхаджджха̄нам̣

232. ‘‘пуна чапарам̣, маха̄ра̄джа, бхиккху сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄, пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, со имамева ка̄йам̣ парисуддхена четаса̄ парийода̄тена пхаритва̄ нисинно хоти, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса парисуддхена четаса̄ парийода̄тена аппхут̣ам̣ хоти.

233. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо ода̄тена ваттхена сасӣсам̣ па̄рупитва̄ нисинно асса, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса ода̄тена ваттхена аппхут̣ам̣ асса; евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху имамева ка̄йам̣ парисуддхена четаса̄ парийода̄тена пхаритва̄ нисинно хоти, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса парисуддхена четаса̄ парийода̄тена аппхут̣ам̣ хоти. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

випассана̄н̃а̄н̣ам̣

234. ‘‘со [пуна чапарам̣ маха̄ра̄джа бхиккху со (ка.)] евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘айам̣ кхо ме ка̄йо рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико ма̄та̄петтикасамбхаво оданакумма̄сӯпачайо аниччуччха̄дана-паримаддана-бхедана-виддхам̣сана-дхаммо; идан̃ча пана ме вин̃н̃а̄н̣ам̣ еттха ситам̣ еттха пат̣ибаддха’нти.

235. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, ман̣и вел̣урийо субхо джа̄тима̄ ат̣т̣хам̣со супарикаммакато аччхо виппасанно ана̄вило сабба̄ка̄расампанно. татра̄сса суттам̣ а̄вутам̣ нӣлам̣ ва̄ пӣтам̣ ва̄ лохитам̣ ва̄ [пӣтакам̣ ва̄ лохитакам̣ ва̄ (ка.)] ода̄там̣ ва̄ пан̣д̣усуттам̣ ва̄. таменам̣ чаккхума̄ пурисо хаттхе каритва̄ паччавеккхеййа – ‘айам̣ кхо ман̣и вел̣урийо субхо джа̄тима̄ ат̣т̣хам̣со супарикаммакато аччхо виппасанно ана̄вило сабба̄ка̄расампанно; татридам̣ суттам̣ а̄вутам̣ нӣлам̣ ва̄ пӣтам̣ ва̄ лохитам̣ ва̄ ода̄там̣ ва̄ пан̣д̣усуттам̣ ва̄’ти. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘айам̣ кхо ме ка̄йо рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико ма̄та̄петтикасамбхаво оданакумма̄сӯпачайо аниччуччха̄данапаримадданабхеданавиддхам̣санадхаммо; идан̃ча пана ме вин̃н̃а̄н̣ам̣ еттха ситам̣ еттха пат̣ибаддха’нти. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

маномайиддхин̃а̄н̣ам̣

236. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте маномайам̣ ка̄йам̣ абхинимма̄на̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со имамха̄ ка̄йа̄ ан̃н̃ам̣ ка̄йам̣ абхиниммина̄ти рӯпим̣ маномайам̣ саббан̇гапаччан̇гим̣ ахӣниндрийам̣.

237. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо мун̃джамха̄ ӣсикам̣ пава̄хеййа [пабба̄хеййа (сйа̄. ка.)]. тасса евамасса – ‘айам̣ мун̃джо, айам̣ ӣсика̄, ан̃н̃о мун̃джо, ан̃н̃а̄ ӣсика̄, мун̃джамха̄ твева ӣсика̄ пава̄л̣ха̄’ти [пабба̄л̣ха̄ти (сйа̄. ка.)]. сеййатха̄ ва̄ пана, маха̄ра̄джа, пурисо асим̣ косийа̄ пава̄хеййа. тасса евамасса – ‘айам̣ аси, айам̣ коси, ан̃н̃о аси, ан̃н̃а̄ коси, косийа̄ твева аси пава̄л̣хо’’ти. сеййатха̄ ва̄ пана, маха̄ра̄джа, пурисо ахим̣ каран̣д̣а̄ уддхареййа. тасса евамасса – ‘айам̣ ахи, айам̣ каран̣д̣о. ан̃н̃о ахи, ан̃н̃о каран̣д̣о, каран̣д̣а̄ твева ахи уббхато’ти [уддхарито (сйа̄. кам̣.)]. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте маномайам̣ ка̄йам̣ абхинимма̄на̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со имамха̄ ка̄йа̄ ан̃н̃ам̣ ка̄йам̣ абхиниммина̄ти рӯпим̣ маномайам̣ саббан̇гапаччан̇гим̣ ахӣниндрийам̣. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

иддхивидхан̃а̄н̣ам̣

238. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте иддхивидха̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхоти – екопи хутва̄ бахудха̄ хоти, бахудха̄пи хутва̄ еко хоти; а̄вибха̄вам̣ тиробха̄вам̣ тирокут̣т̣ам̣ тиропа̄ка̄рам̣ тиропаббатам̣ асаджджама̄но гаччхати сеййатха̄пи а̄ка̄се. патхавийа̄пи уммуджджанимуджджам̣ кароти сеййатха̄пи удаке. удакепи абхиджджама̄не гаччхати [абхиджджама̄но (сӣ. ка.)] сеййатха̄пи патхавийа̄. а̄ка̄сепи паллан̇кена камати сеййатха̄пи паккхӣ сакун̣о. имепи чандимасӯрийе евам̣махиддхике евам̣маха̄нубха̄ве па̄н̣ина̄ пара̄масати паримаджджати. йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттети.

239. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, даккхо кумбхака̄ро ва̄ кумбхака̄рантева̄сӣ ва̄ супарикаммаката̄йа маттика̄йа йам̣ йадева бха̄джанавикатим̣ а̄кан̇кхеййа, там̣ тадева кареййа абхиниппха̄деййа. сеййатха̄ ва̄ пана, маха̄ра̄джа, даккхо дантака̄ро ва̄ дантака̄рантева̄сӣ ва̄ супарикаммакатасмим̣ дантасмим̣ йам̣ йадева дантавикатим̣ а̄кан̇кхеййа, там̣ тадева кареййа абхиниппха̄деййа. сеййатха̄ ва̄ пана, маха̄ра̄джа, даккхо суван̣н̣ака̄ро ва̄ суван̣н̣ака̄рантева̄сӣ ва̄ супарикаммакатасмим̣ суван̣н̣асмим̣ йам̣ йадева суван̣н̣авикатим̣ а̄кан̇кхеййа, там̣ тадева кареййа абхиниппха̄деййа. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте иддхивидха̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхоти – екопи хутва̄ бахудха̄ хоти, бахудха̄пи хутва̄ еко хоти; а̄вибха̄вам̣ тиробха̄вам̣ тирокут̣т̣ам̣ тиропа̄ка̄рам̣ тиропаббатам̣ асаджджама̄но гаччхати сеййатха̄пи а̄ка̄се. патхавийа̄пи уммуджджанимуджджам̣ кароти сеййатха̄пи удаке. удакепи абхиджджама̄не гаччхати сеййатха̄пи патхавийа̄. а̄ка̄сепи паллан̇кена камати сеййатха̄пи паккхӣ сакун̣о. имепи чандимасӯрийе евам̣махиддхике евам̣маха̄нубха̄ве па̄н̣ина̄ пара̄масати паримаджджати. йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттети. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

диббасотан̃а̄н̣ам̣

240. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте дибба̄йа сотадха̄туйа̄ читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со дибба̄йа сотадха̄туйа̄ висуддха̄йа атиккантама̄нусика̄йа убхо садде сун̣а̄ти диббе ча ма̄нусе ча йе дӯре сантике ча.

241. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо аддха̄намаггаппат̣ипанно. со сун̣еййа бхерисаддампи мудин̇гасаддампи [мутин̇гасаддампи (сӣ. пӣ.)] сан̇кхапан̣авадиндимасаддампи [сан̇кхапан̣аваден̣д̣имасаддампи (сӣ. пӣ.), сан̇кхасаддам̣пи пан̣авасаддам̣пи дендимасаддам̣пи (сйа̄. кам̣.)]. тасса евамасса – ‘бхерисаддо’ итипи, ‘мудин̇гасаддо’ итипи, ‘сан̇кхапан̣авадиндимасаддо’ итипи [сан̇кхасаддо итипи пан̣авасаддо итипи дендимасаддо итипи (сйа̄. кам̣.)]. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте дибба̄йа сотадха̄туйа̄ читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со дибба̄йа сотадха̄туйа̄ висуддха̄йа атиккантама̄нусика̄йа убхо садде сун̣а̄ти диббе ча ма̄нусе ча йе дӯре сантике ча. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

четопарийан̃а̄н̣ам̣

242. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте четопарийан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со парасатта̄нам̣ парапуггала̄нам̣ четаса̄ чето паричча паджа̄на̄ти – сара̄гам̣ ва̄ читтам̣ ‘сара̄гам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вӣтара̄гам̣ ва̄ читтам̣ ‘вӣтара̄гам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, садосам̣ ва̄ читтам̣ ‘садосам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вӣтадосам̣ ва̄ читтам̣ ‘вӣтадосам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, самохам̣ ва̄ читтам̣ ‘самохам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вӣтамохам̣ ва̄ читтам̣ ‘вӣтамохам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, сан̇кхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘сан̇кхиттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, виккхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘виккхиттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, махаггатам̣ ва̄ читтам̣ ‘махаггатам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, амахаггатам̣ ва̄ читтам̣ ‘амахаггатам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, сауттарам̣ ва̄ читтам̣ ‘сауттарам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ануттарам̣ ва̄ читтам̣ ‘ануттарам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, сама̄хитам̣ ва̄ читтам̣ ‘сама̄хитам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, асама̄хитам̣ ва̄ читтам̣ ‘асама̄хитам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вимуттам̣ ва̄ читтам̣ ‘вимуттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, авимуттам̣ ва̄ читтам̣ ‘авимуттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти.

243. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, иттхӣ ва̄ пурисо ва̄ дахаро йува̄ ман̣д̣анаджа̄тико а̄да̄се ва̄ парисуддхе парийода̄те аччхе ва̄ удакапатте сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но сакан̣икам̣ ва̄ ‘сакан̣ика’нти джа̄неййа, акан̣икам̣ ва̄ ‘акан̣ика’нти джа̄неййа; евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте четопарийан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со парасатта̄нам̣ парапуггала̄нам̣ четаса̄ чето паричча паджа̄на̄ти – сара̄гам̣ ва̄ читтам̣ ‘сара̄гам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вӣтара̄гам̣ ва̄ читтам̣ ‘вӣтара̄гам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, садосам̣ ва̄ читтам̣ ‘садосам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вӣтадосам̣ ва̄ читтам̣ ‘вӣтадосам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, самохам̣ ва̄ читтам̣ ‘самохам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вӣтамохам̣ ва̄ читтам̣ ‘вӣтамохам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, сан̇кхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘сан̇кхиттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, виккхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘виккхиттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, махаггатам̣ ва̄ читтам̣ ‘махаггатам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, амахаггатам̣ ва̄ читтам̣ ‘амахаггатам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, сауттарам̣ ва̄ читтам̣ ‘сауттарам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ануттарам̣ ва̄ читтам̣ ‘ануттарам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, сама̄хитам̣ ва̄ читтам̣ ‘сама̄хитам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, асама̄хитам̣ ва̄ читтам̣ ‘асама̄хитам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, вимуттам̣ ва̄ читтам̣ ‘вимуттам̣ читта’’нти паджа̄на̄ти, авимуттам̣ ва̄ читтам̣ ‘авимуттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

пуббенива̄са̄нуссатин̃а̄н̣ам̣

244. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте пуббенива̄са̄нуссатин̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, сеййатхидам̣ – екампи джа̄тим̣ двепи джа̄тийо тиссопи джа̄тийо чатассопи джа̄тийо пан̃чапи джа̄тийо дасапи джа̄тийо вӣсампи джа̄тийо тим̣сампи джа̄тийо чатта̄лӣсампи джа̄тийо пан̃н̃а̄сампи джа̄тийо джа̄тисатампи джа̄тисахассампи джа̄тисатасахассампи анекепи сам̣ват̣т̣акаппе анекепи виват̣т̣акаппе анекепи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣акаппе, ‘амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанно’ти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати.

245. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, пурисо сакамха̄ га̄ма̄ ан̃н̃ам̣ га̄мам̣ гаччхеййа, тамха̄пи га̄ма̄ ан̃н̃ам̣ га̄мам̣ гаччхеййа. со тамха̄ га̄ма̄ сакам̣йева га̄мам̣ пачча̄гаччхеййа. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо сакамха̄ га̄ма̄ амум̣ га̄мам̣ агаччхим̣ [аган̃чхим̣ (сйа̄. кам̣.)], татра̄пи евам̣ ат̣т̣ха̄сим̣, евам̣ нисӣдим̣, евам̣ абха̄сим̣, евам̣ тун̣хӣ ахосим̣, тамха̄пи га̄ма̄ амум̣ га̄мам̣ агаччхим̣, татра̄пи евам̣ ат̣т̣ха̄сим̣, евам̣ нисӣдим̣, евам̣ абха̄сим̣, евам̣ тун̣хӣ ахосим̣, сомхи тамха̄ га̄ма̄ сакам̣йева га̄мам̣ пачча̄гато’ти. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте пуббенива̄са̄нуссатин̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, сеййатхидам̣ – екампи джа̄тим̣ двепи джа̄тийо тиссопи джа̄тийо чатассопи джа̄тийо пан̃чапи джа̄тийо дасапи джа̄тийо вӣсампи джа̄тийо тим̣сампи джа̄тийо чатта̄лӣсампи джа̄тийо пан̃н̃а̄сампи джа̄тийо джа̄тисатампи джа̄тисахассампи джа̄тисатасахассампи анекепи сам̣ват̣т̣акаппе анекепи виват̣т̣акаппе анекепи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣акаппе, ‘амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто, со тато чуто идхӯпапанно’ти, ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

диббачаккхун̃а̄н̣ам̣

246. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте сатта̄нам̣ чутӯпапа̄тан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена сатте пассати чавама̄не упападжджама̄не хӣне пан̣ӣте суван̣н̣е дуббан̣н̣е сугате дуггате, йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти – ‘име вата бхонто сатта̄ ка̄йадуччаритена саманна̄гата̄ вачӣдуччаритена саманна̄гата̄ манодуччаритена саманна̄гата̄ арийа̄нам̣ упава̄дака̄ миччха̄дит̣т̣хика̄ миччха̄дит̣т̣хикаммасама̄да̄на̄. те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упапанна̄. име ва̄ пана бхонто сатта̄ ка̄йасучаритена саманна̄гата̄ вачӣсучаритена саманна̄гата̄ маносучаритена саманна̄гата̄ арийа̄нам̣ анупава̄дака̄ самма̄дит̣т̣хика̄ самма̄дит̣т̣хикаммасама̄да̄на̄, те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упапанна̄’ти. ити диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена сатте пассати чавама̄не упападжджама̄не хӣне пан̣ӣте суван̣н̣е дуббан̣н̣е сугате дуггате, йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти.

247. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, маджджхе син̇гха̄т̣аке па̄са̄до. таттха чаккхума̄ пурисо т̣хито пассеййа мануссе гехам̣ пависантепи никкхамантепи ратхика̄йапи вӣтхим̣ сан̃чаранте [ратхийа̄пӣ ратхим̣ сан̃чаранте (сӣ.), ратхийа̄йа витхим̣ сан̃чарантепи (сйа̄.)] маджджхе син̇гха̄т̣аке нисиннепи. тасса евамасса – ‘ете манусса̄ гехам̣ пависанти, ете никкхаманти, ете ратхика̄йа вӣтхим̣ сан̃чаранти, ете маджджхе син̇гха̄т̣аке нисинна̄’ти. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте сатта̄нам̣ чутӯпапа̄тан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена сатте пассати чавама̄не упападжджама̄не хӣне пан̣ӣте суван̣н̣е дуббан̣н̣е сугате дуггате, йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти – ‘име вата бхонто сатта̄ ка̄йадуччаритена саманна̄гата̄ вачӣдуччаритена саманна̄гата̄ манодуччаритена саманна̄гата̄ арийа̄нам̣ упава̄дака̄ миччха̄дит̣т̣хика̄ миччха̄дит̣т̣хикаммасама̄да̄на̄, те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упапанна̄. име ва̄ пана бхонто сатта̄ ка̄йасучаритена саманна̄гата̄ вачӣсучаритена саманна̄гата̄ маносучаритена саманна̄гата̄ арийа̄нам̣ анупава̄дака̄ самма̄дит̣т̣хика̄ самма̄дит̣т̣хикаммасама̄да̄на̄. те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упапанна̄’ти. ити диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена сатте пассати чавама̄не упападжджама̄не хӣне пан̣ӣте суван̣н̣е дуббан̣н̣е сугате дуггате; йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти. ‘идампи кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча.

а̄саваккхайан̃а̄н̣ам̣

248. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте а̄сава̄нам̣ кхайан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со идам̣ дуккханти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ дуккхасамудайоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ дуккханиродхоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти. име а̄сава̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ а̄савасамудайоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ а̄саваниродхоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ а̄саваниродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти. тасса евам̣ джа̄нато евам̣ пассато ка̄ма̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, бхава̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, авиджджа̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, ‘вимуттасмим̣ вимуттами’ти н̃а̄н̣ам̣ хоти, ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄ти.

249. ‘‘сеййатха̄пи, маха̄ра̄джа, паббатасан̇кхепе удакарахадо аччхо виппасанно ана̄вило. таттха чаккхума̄ пурисо тӣре т̣хито пассеййа сипписамбукампи саккхаракатхалампи маччхагумбампи чарантампи тит̣т̣хантампи. тасса евамасса – ‘айам̣ кхо удакарахадо аччхо виппасанно ана̄вило. татриме сипписамбука̄пи саккхаракатхала̄пи маччхагумба̄пи чарантипи тит̣т̣хантипӣ’ти. евамева кхо, маха̄ра̄джа, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте а̄сава̄нам̣ кхайан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. ‘со идам̣ дуккха’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккхасамудайо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккханиродхо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти. ‘име а̄сава̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ а̄савасамудайо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ а̄саваниродхо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ а̄саваниродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти. тасса евам̣ джа̄нато евам̣ пассато ка̄ма̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, бхава̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, авиджджа̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, ‘вимуттасмим̣ вимуттамити н̃а̄н̣ам̣ хоти, ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄ти. идам̣ кхо, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ пуримехи сандит̣т̣хикехи са̄ман̃н̃апхалехи абхиккантатаран̃ча пан̣ӣтатаран̃ча. имасма̄ ча пана, маха̄ра̄джа, сандит̣т̣хика̄ са̄ман̃н̃апхала̄ ан̃н̃ам̣ сандит̣т̣хикам̣ са̄ман̃н̃апхалам̣ уттаритарам̣ ва̄ пан̣ӣтатарам̣ ва̄ наттхӣ’’ти.

аджа̄тасаттуупа̄сакаттапат̣иведана̄

250. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бханте, абхиккантам̣, бханте. сеййатха̄пи, бханте, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти; евамевам̣, бханте, бхагавата̄ анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣, бханте, бхагавантам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхагава̄ дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гатам̣. аччайо мам̣, бханте, аччагама̄ йатха̄ба̄лам̣ йатха̄мӯл̣хам̣ йатха̄акусалам̣, йохам̣ питарам̣ дхаммикам̣ дхаммара̄джа̄нам̣ иссарийака̄ран̣а̄ джӣвита̄ воропесим̣. тасса ме, бханте бхагава̄ аччайам̣ аччайато пат̣игган̣ха̄ту а̄йатим̣ сам̣вара̄йа̄’’ти.

251. ‘‘таггха твам̣, маха̄ра̄джа, аччайо аччагама̄ йатха̄ба̄лам̣ йатха̄мӯл̣хам̣ йатха̄акусалам̣, йам̣ твам̣ питарам̣ дхаммикам̣ дхаммара̄джа̄нам̣ джӣвита̄ воропеси. йато ча кхо твам̣, маха̄ра̄джа, аччайам̣ аччайато дисва̄ йатха̄дхаммам̣ пат̣икароси, там̣ те майам̣ пат̣игган̣ха̄ма. вуддхихеса̄, маха̄ра̄джа, арийасса винайе, йо аччайам̣ аччайато дисва̄ йатха̄дхаммам̣ пат̣икароти, а̄йатим̣ сам̣варам̣ а̄паджджатӣ’’ти.

252. евам̣ вутте, ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ханда ча да̄ни майам̣, бханте, гаччха̄ма бахукичча̄ майам̣ бахукаран̣ӣйа̄’’ти. ‘‘йассада̄ни твам̣, маха̄ра̄джа, ка̄лам̣ ман̃н̃асӣ’’ти. атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми.

253. атха кхо бхагава̄ ачирапаккантасса ран̃н̃о ма̄гадхасса аджа̄тасаттусса ведехипуттасса бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘кхата̄йам̣, бхиккхаве, ра̄джа̄. упахата̄йам̣, бхиккхаве, ра̄джа̄. сача̄йам̣, бхиккхаве, ра̄джа̄ питарам̣ дхаммикам̣ дхаммара̄джа̄нам̣ джӣвита̄ на воропессатха, имасмин̃н̃ева а̄сане вираджам̣ вӣтамалам̣ дхаммачаккхум̣ уппаджджиссатха̄’’ти. идамавоча бхагава̄. аттамана̄ те бхиккхӯ бхагавато бха̄ситам̣ абхинандунти.

са̄ман̃н̃апхаласуттам̣ нит̣т̣хитам̣ дутийам̣.

3. амбат̣т̣хасуттам̣

254. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косалесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи йена иччха̄нан̇галам̣ на̄ма косала̄нам̣ бра̄хман̣ага̄мо тадавасари. татра судам̣ бхагава̄ иччха̄нан̇гале вихарати иччха̄нан̇галаванасан̣д̣е.

поккхараса̄тиваттху

255. тена кхо пана самайена бра̄хман̣о поккхараса̄ти уккат̣т̣хам̣ [поккхараса̄тӣ (сӣ.), поккхараса̄ди (пӣ.)] аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣ ран̃н̃а̄ пасенадина̄ косалена диннам̣ ра̄джада̄йам̣ брахмадеййам̣. ассоси кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти – ‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито косалесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи иччха̄нан̇галам̣ ануппатто иччха̄нан̇гале вихарати иччха̄нан̇галаванасан̣д̣е. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ [бхагава̄ти (сйа̄. кам̣.), упарисон̣адан̣д̣асутта̄дӣсупи буддхагун̣акатха̄йам̣ евамева диссати]. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣, са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣, кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. са̄дху кхо пана татха̄рӯпа̄нам̣ арахатам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти.

амбат̣т̣хама̄н̣аво

256. тена кхо пана самайена бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса амбат̣т̣хо на̄ма ма̄н̣аво антева̄сӣ хоти аджджха̄йако мантадхаро тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ [беда̄нам̣ (ка.)] па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо анун̃н̃а̄тапат̣ин̃н̃а̄то саке а̄чарийаке тевиджджаке па̄вачане – ‘‘йамахам̣ джа̄на̄ми, там̣ твам̣ джа̄на̄си; йам̣ твам̣ джа̄на̄си тамахам̣ джа̄на̄мӣ’’ти.

257. атха кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ а̄мантеси – ‘‘айам̣, та̄та амбат̣т̣ха, саман̣о готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито косалесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи иччха̄нан̇галам̣ ануппатто иччха̄нан̇гале вихарати иччха̄нан̇галаванасан̣д̣е. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄, арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣, са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣ кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. са̄дху кхо пана татха̄рӯпа̄нам̣ арахатам̣ дассанам̣ хотӣти. ехи твам̣ та̄та амбат̣т̣ха, йена саман̣о готамо тенупасан̇кама; упасан̇камитва̄ саман̣ам̣ готамам̣ джа̄на̄хи, йади ва̄ там̣ бхавантам̣ готамам̣ татха̄сантам̣йева саддо аббхуггато, йади ва̄ но татха̄. йади ва̄ со бхавам̣ готамо та̄дисо, йади ва̄ на та̄дисо, татха̄ майам̣ там̣ бхавантам̣ готамам̣ ведисса̄ма̄’’ти.

258. ‘‘йатха̄ катхам̣ пана̄хам̣, бхо, там̣ бхавантам̣ готамам̣ джа̄нисса̄ми – ‘йади ва̄ там̣ бхавантам̣ готамам̣ татха̄сантам̣йева саддо аббхуггато, йади ва̄ но татха̄. йади ва̄ со бхавам̣ готамо та̄дисо, йади ва̄ на та̄дисо’’’ти?

‘‘а̄гата̄ни кхо, та̄та амбат̣т̣ха, амха̄кам̣ мантесу дваттим̣са маха̄пурисалаккхан̣а̄ни, йехи саманна̄гатасса маха̄пурисасса двейева гатийо бхаванти анан̃н̃а̄. саче ага̄рам̣ аджджха̄васати, ра̄джа̄ хоти чаккаваттӣ дхаммико дхаммара̄джа̄ ча̄туранто виджита̄вӣ джанападаттха̄варийаппатто саттаратанасаманна̄гато. тассима̄ни сатта ратана̄ни бхаванти. сеййатхидам̣ – чаккаратанам̣, хаттхиратанам̣, ассаратанам̣, ман̣иратанам̣, иттхиратанам̣, гахапатиратанам̣, парин̣а̄йакаратанамева саттамам̣. паросахассам̣ кхо панасса путта̄ бхаванти сӯра̄ вӣран̇гарӯпа̄ парасенаппамаддана̄. со имам̣ патхавим̣ са̄гарапарийантам̣ адан̣д̣ена асаттхена дхаммена абхивиджийа аджджха̄васати. саче кхо пана ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати, арахам̣ хоти самма̄самбуддхо локе виват̣т̣аччхадо. ахам̣ кхо пана, та̄та амбат̣т̣ха, манта̄нам̣ да̄та̄; твам̣ манта̄нам̣ пат̣иггахета̄’’ти.

259. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса пат̣иссутва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бра̄хман̣ам̣ поккхараса̄тим̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ вал̣ава̄ратхама̄руйха самбахулехи ма̄н̣авакехи саддхим̣ йена иччха̄нан̇галаванасан̣д̣о тена па̄йа̄си. йа̄ватика̄ йа̄насса бхӯми йа̄нена гантва̄ йа̄на̄ паччорохитва̄ паттикова а̄ра̄мам̣ па̄виси. тена кхо пана самайена самбахула̄ бхиккхӯ аббхока̄се чан̇каманти. атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво йена те бхиккхӯ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ те бхиккхӯ етадавоча – ‘‘кахам̣ ну кхо, бхо, етарахи со бхавам̣ готамо вихарати? тан̃хи майам̣ бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа идхӯпасан̇канта̄’’ти.

260. атха кхо тесам̣ бхиккхӯнам̣ етадахоси – ‘‘айам̣ кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво абхин̃н̃а̄таколан̃н̃о чева абхин̃н̃а̄тасса ча бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса антева̄сӣ. агару кхо пана бхагавато еварӯпехи кулапуттехи саддхим̣ катха̄салла̄по хотӣ’’ти. те амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ етадавочум̣ – ‘‘есо амбат̣т̣ха виха̄ро сам̣вутадва̄ро, тена аппасаддо упасан̇камитва̄ атарама̄но а̄л̣индам̣ пависитва̄ укка̄ситва̄ аггал̣ам̣ а̄кот̣ехи, вивариссати те бхагава̄ два̄ра’’нти.

261. атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво йена со виха̄ро сам̣вутадва̄ро, тена аппасаддо упасан̇камитва̄ атарама̄но а̄л̣индам̣ пависитва̄ укка̄ситва̄ аггал̣ам̣ а̄кот̣еси. вивари бхагава̄ два̄рам̣. па̄виси амбат̣т̣хо ма̄н̣аво. ма̄н̣авака̄пи пависитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су, саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. амбат̣т̣хо пана ма̄н̣аво чан̇камантопи нисиннена бхагавата̄ кан̃чи кан̃чи [кин̃чи кин̃чи (ка.)] катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄рети, т̣хитопи нисиннена бхагавата̄ кин̃чи кин̃чи катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄рети.

262. атха кхо бхагава̄ амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ етадавоча – ‘‘евам̣ ну те, амбат̣т̣ха, бра̄хман̣ехи вуддхехи махаллакехи а̄чарийапа̄чарийехи саддхим̣ катха̄салла̄по хоти, йатхайидам̣ чарам̣ тит̣т̣хам̣ нисиннена майа̄ кин̃чи кин̃чи катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретӣ’’ти?

пат̣хамаиббхава̄до

263. ‘‘но хидам̣, бхо готама. гаччханто ва̄ хи, бхо готама, гаччхантена бра̄хман̣о бра̄хман̣ена саддхим̣ саллапитумарахати, т̣хито ва̄ хи, бхо готама, т̣хитена бра̄хман̣о бра̄хман̣ена саддхим̣ саллапитумарахати, нисинно ва̄ хи, бхо готама, нисиннена бра̄хман̣о бра̄хман̣ена саддхим̣ саллапитумарахати, сайа̄но ва̄ хи, бхо готама, сайа̄нена бра̄хман̣о бра̄хман̣ена саддхим̣ саллапитумарахати. йе ча кхо те, бхо готама, мун̣д̣ака̄ саман̣ака̄ иббха̄ кан̣ха̄ [кин̣ха̄ (ка. сӣ. пӣ.)] бандхупа̄да̄пачча̄, техипи ме саддхим̣ евам̣ катха̄салла̄по хоти, йатхарива бхота̄ готамена̄’’ти. ‘‘аттхикавато кхо пана те, амбат̣т̣ха, идха̄гаманам̣ ахоси, йа̄йева кхо панаттха̄йа а̄гаччхеййа̄тха [а̄гаччхеййа̄тхо (сӣ. пӣ.)], тамева аттхам̣ са̄дхукам̣ манаси кареййа̄тха [манасикареййа̄тхо (сӣ. пӣ.)]. авуситава̄йева кхо пана бхо айам̣ амбат̣т̣хо ма̄н̣аво вуситама̄нӣ киман̃н̃атра авуситатта̄’’ти.

264. атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавата̄ авуситава̄дена вуччама̄но купито анаттамано бхагавантам̣йева кхум̣сенто бхагавантам̣йева вамбхенто бхагавантам̣йева упавадама̄но – ‘‘саман̣о ча ме, бхо, готамо па̄пито бхависсатӣ’’ти бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘чан̣д̣а̄, бхо готама, сакйаджа̄ти; пхаруса̄, бхо готама, сакйаджа̄ти; лахуса̄, бхо готама, сакйаджа̄ти; бхасса̄, бхо готама, сакйаджа̄ти; иббха̄ санта̄ иббха̄ сама̄на̄ на бра̄хман̣е саккаронти, на бра̄хман̣е гарум̣ каронти [гарукаронти (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)], на бра̄хман̣е ма̄ненти, на бра̄хман̣е пӯдженти, на бра̄хман̣е апача̄йанти. тайидам̣, бхо готама, наччханнам̣, тайидам̣ наппатирӯпам̣, йадиме сакйа̄ иббха̄ санта̄ иббха̄ сама̄на̄ на бра̄хман̣е саккаронти, на бра̄хман̣е гарум̣ каронти, на бра̄хман̣е ма̄ненти, на бра̄хман̣е пӯдженти, на бра̄хман̣е апача̄йантӣ’’ти. итиха амбат̣т̣хо ма̄н̣аво идам̣ пат̣хамам̣ сакйесу иббхава̄дам̣ нипа̄теси.

дутийаиббхава̄до

265. ‘‘ким̣ пана те, амбат̣т̣ха, сакйа̄ апараддху’’нти? ‘‘екамида̄хам̣, бхо готама, самайам̣ а̄чарийасса бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса кеначидева каран̣ӣйена капилаваттхум̣ агама̄сим̣. йена сакйа̄нам̣ сандха̄га̄рам̣ тенупасан̇камим̣. тена кхо пана самайена самбахула̄ сакйа̄ чева сакйакума̄ра̄ ча сандха̄га̄ре [сантха̄га̄ре (сӣ. пӣ.)] уччесу а̄санесу нисинна̄ хонти ан̃н̃аман̃н̃ам̣ ан̇гулипатодакехи [ан̇гулипатодакена (пӣ.)] сан̃джаггханта̄ сам̣кӣл̣анта̄, ан̃н̃адаттху маман̃н̃ева ман̃н̃е ануджаггханта̄, на мам̣ кочи а̄саненапи нимантеси. тайидам̣, бхо готама, наччханнам̣, тайидам̣ наппатирӯпам̣, йадиме сакйа̄ иббха̄ санта̄ иббха̄ сама̄на̄ на бра̄хман̣е саккаронти, на бра̄хман̣е гарум̣ каронти, на бра̄хман̣е ма̄ненти, на бра̄хман̣е пӯдженти, на бра̄хман̣е апача̄йантӣ’’ти. итиха амбат̣т̣хо ма̄н̣аво идам̣ дутийам̣ сакйесу иббхава̄дам̣ нипа̄теси.

татийаиббхава̄до

266. ‘‘лат̣укика̄пи кхо, амбат̣т̣ха, сакун̣ика̄ саке кула̄ваке ка̄мала̄пинӣ хоти. сакам̣ кхо панетам̣, амбат̣т̣ха, сакйа̄нам̣ йадидам̣ капилаваттхум̣, на̄рахата̄йасма̄ амбат̣т̣хо има̄йа аппаматта̄йа абхисаджджиту’’нти. ‘‘чатта̄роме, бхо готама, ван̣н̣а̄ – кхаттийа̄ бра̄хман̣а̄ весса̄ судда̄. имесан̃хи, бхо готама, чатуннам̣ ван̣н̣а̄нам̣ тайо ван̣н̣а̄ – кхаттийа̄ ча весса̄ ча судда̄ ча – ан̃н̃адаттху бра̄хман̣ассева парича̄рака̄ сампаджджанти. тайидам̣, бхо готама, наччханнам̣, тайидам̣ наппатирӯпам̣, йадиме сакйа̄ иббха̄ санта̄ иббха̄ сама̄на̄ на бра̄хман̣е саккаронти, на бра̄хман̣е гарум̣ каронти, на бра̄хман̣е ма̄ненти, на бра̄хман̣е пӯдженти, на бра̄хман̣е апача̄йантӣ’’ти. итиха амбат̣т̣хо ма̄н̣аво идам̣ татийам̣ сакйесу иббхава̄дам̣ нипа̄теси.

да̄сипуттава̄до

267. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘атиба̄л̣хам̣ кхо айам̣ амбат̣т̣хо ма̄н̣аво сакйесу иббхава̄дена нимма̄дети, йам̣нӯна̄хам̣ готтам̣ пуччхеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ етадавоча – ‘‘катхам̣ готтоси, амбат̣т̣ха̄’’ти? ‘‘кан̣ха̄йанохамасми, бхо готама̄’’ти. пора̄н̣ам̣ кхо пана те амбат̣т̣ха ма̄та̄петтикам̣ на̄маготтам̣ ануссарато аййапутта̄ сакйа̄ бхаванти; да̄сипутто твамаси сакйа̄нам̣. сакйа̄ кхо пана, амбат̣т̣ха, ра̄джа̄нам̣ окка̄кам̣ пита̄махам̣ даханти.

‘‘бхӯтапуббам̣, амбат̣т̣ха, ра̄джа̄ окка̄ко йа̄ са̄ махесӣ пийа̄ мана̄па̄, тасса̄ путтасса раджджам̣ парин̣а̄метука̄мо джет̣т̣хакума̄ре рат̣т̣хасма̄ пабба̄джеси – окка̄мукхам̣ каракан̣д̣ам̣ [укка̄мукхам̣ каракан̣д̣ум̣ (сӣ. сйа̄.)] хаттхиникам̣ синисӯрам̣ [синипурам̣ (сӣ. сйа̄.)]. те рат̣т̣хасма̄ пабба̄джита̄ химавантапассе поккхаран̣ийа̄ тӣре маха̄са̄касан̣д̣о, таттха ва̄сам̣ каппесум̣. те джа̄тисамбхедабхайа̄ сака̄хи бхагинӣхи саддхим̣ сам̣ва̄сам̣ каппесум̣.

‘‘атха кхо, амбат̣т̣ха, ра̄джа̄ окка̄ко амачче па̄рисадждже а̄мантеси – ‘кахам̣ ну кхо, бхо, етарахи кума̄ра̄ саммантӣ’ти? ‘аттхи, дева, химавантапассе поккхаран̣ийа̄ тӣре маха̄са̄касан̣д̣о, таттхетарахи кума̄ра̄ самманти. те джа̄тисамбхедабхайа̄ сака̄хи бхагинӣхи саддхим̣ сам̣ва̄сам̣ каппентӣ’ти. атха кхо, амбат̣т̣ха, ра̄джа̄ окка̄ко уда̄нам̣ уда̄неси – ‘сакйа̄ вата, бхо, кума̄ра̄, парамасакйа̄ вата, бхо, кума̄ра̄’ти. тадагге кхо пана амбат̣т̣ха сакйа̄ пан̃н̃а̄йанти; со ча несам̣ пуббапурисо.

‘‘ран̃н̃о кхо пана, амбат̣т̣ха, окка̄касса диса̄ на̄ма да̄сӣ ахоси. са̄ кан̣хам̣ на̄ма [са̄ кан̣хам̣ (пӣ.)] джанеси. джа̄то кан̣хо пабйа̄ха̄си – ‘дховатха мам̣, амма, наха̄петха мам̣ амма, имасма̄ мам̣ асучисма̄ паримочетха, аттха̄йа во бхависса̄мӣ’ти. йатха̄ кхо пана амбат̣т̣ха етарахи манусса̄ писа̄че дисва̄ ‘писа̄ча̄’ти сан̃джа̄нанти; евамева кхо, амбат̣т̣ха, тена кхо пана самайена манусса̄ писа̄че ‘кан̣ха̄’ти сан̃джа̄нанти. те евама̄хам̣су – ‘айам̣ джа̄то пабйа̄ха̄си, кан̣хо джа̄то, писа̄чо джа̄то’ти. тадагге кхо пана, амбат̣т̣ха кан̣ха̄йана̄ пан̃н̃а̄йанти, со ча кан̣ха̄йана̄нам̣ пуббапурисо. ити кхо те, амбат̣т̣ха, пора̄н̣ам̣ ма̄та̄петтикам̣ на̄маготтам̣ ануссарато аййапутта̄ сакйа̄ бхаванти, да̄сипутто твамаси сакйа̄на’’нти.

268. евам̣ вутте, те ма̄н̣авака̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘ма̄ бхавам̣ готамо амбат̣т̣хам̣ атиба̄л̣хам̣ да̄сипуттава̄дена нимма̄деси. суджа̄то ча, бхо готама амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, кулапутто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, бахуссуто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, калйа̄н̣ава̄ккаран̣о ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, пан̣д̣ито ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, пахоти ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхота̄ готамена саддхим̣ асмим̣ вачане пат̣имантету’’нти.

269. атха кхо бхагава̄ те ма̄н̣аваке етадавоча – ‘‘саче кхо тумха̄кам̣ ма̄н̣авака̄нам̣ евам̣ хоти – ‘дуджджа̄то ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, акулапутто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, аппассуто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, акалйа̄н̣ава̄ккаран̣о ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, дуппан̃н̃о ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, на ча пахоти амбат̣т̣хо ма̄н̣аво саман̣ена готамена саддхим̣ асмим̣ вачане пат̣имантету’нти, тит̣т̣хату амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, тумхе майа̄ саддхим̣ мантавхо асмим̣ вачане. саче пана тумха̄кам̣ ма̄н̣авака̄нам̣ евам̣ хоти – ‘суджа̄то ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, кулапутто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, бахуссуто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, калйа̄н̣ава̄ккаран̣о ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, пан̣д̣ито ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, пахоти ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво саман̣ена готамена саддхим̣ асмим̣ вачане пат̣имантету’нти, тит̣т̣хатха тумхе; амбат̣т̣хо ма̄н̣аво майа̄ саддхим̣ пат̣имантетӯ’’ти.

‘‘суджа̄то ча, бхо готама, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, кулапутто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, бахуссуто ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, калйа̄н̣ава̄ккаран̣о ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, пан̣д̣ито ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, пахоти ча амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхота̄ готамена саддхим̣ асмим̣ вачане пат̣имантетум̣, тун̣хӣ майам̣ бхависса̄ма, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхота̄ готамена саддхим̣ асмим̣ вачане пат̣имантетӯ’’ти.

270. атха кхо бхагава̄ амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ етадавоча – ‘‘айам̣ кхо пана те, амбат̣т̣ха, сахадхаммико пан̃хо а̄гаччхати, ака̄ма̄ бйа̄ка̄таббо. саче твам̣ на бйа̄кариссаси, ан̃н̃ена ва̄ ан̃н̃ам̣ пат̣ичариссаси, тун̣хӣ ва̄ бхависсаси, паккамиссаси ва̄ еттхева те саттадха̄ муддха̄ пхалиссати. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, кинти те сутам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ вуддха̄нам̣ махаллака̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийа̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ кутопабхутика̄ кан̣ха̄йана̄, ко ча кан̣ха̄йана̄нам̣ пуббапурисо’’ти?

евам̣ вутте, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво тун̣хӣ ахоси. дутийампи кхо бхагава̄ амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ етадавоча – ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, кинти те сутам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ вуддха̄нам̣ махаллака̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийа̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ кутопабхутика̄ кан̣ха̄йана̄, ко ча кан̣ха̄йана̄нам̣ пуббапурисо’’ти? дутийампи кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво тун̣хӣ ахоси. атха кхо бхагава̄ амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ етадавоча – ‘‘бйа̄карохи да̄ни амбат̣т̣ха, на да̄ни, те тун̣хӣбха̄васса ка̄ло. йо кхо, амбат̣т̣ха, татха̄гатена йа̄вататийакам̣ сахадхаммикам̣ пан̃хам̣ пут̣т̣хо на бйа̄кароти, еттхевасса саттадха̄ муддха̄ пхалиссатӣ’’ти.

271. тена кхо пана самайена ваджирапа̄н̣ӣ йаккхо махантам̣ айокӯт̣ам̣ а̄да̄йа а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ [сан̃джотибхӯтам̣ (сйа̄.)] амбат̣т̣хасса ма̄н̣авасса упари веха̄сам̣ т̣хито хоти – ‘‘сача̄йам̣ амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавата̄ йа̄вататийакам̣ сахадхаммикам̣ пан̃хам̣ пут̣т̣хо на бйа̄кариссати, еттхевасса саттадха̄ муддхам̣ пха̄лесса̄мӣ’’ти. там̣ кхо пана ваджирапа̄н̣им̣ йаккхам̣ бхагава̄ чева пассати амбат̣т̣хо ча ма̄н̣аво.

272. атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхӣто сам̣вигго ломахат̣т̣хаджа̄то бхагавантам̣йева та̄н̣ам̣ гавесӣ бхагавантам̣йева лен̣ам̣ гавесӣ бхагавантам̣йева саран̣ам̣ гавесӣ – упанисӣдитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘киметам̣ [ким̣ ме там̣ (ка.)] бхавам̣ готамо а̄ха? пунабхавам̣ готамо бравитӯ’’ти [брӯту (сйа̄.)].

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, кинти те сутам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ вуддха̄нам̣ махаллака̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийа̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ кутопабхутика̄ кан̣ха̄йана̄, ко ча кан̣ха̄йана̄нам̣ пуббапурисо’’ти? ‘‘евамева ме, бхо готама, сутам̣ йатхева бхавам̣ готамо а̄ха. татопабхутика̄ кан̣ха̄йана̄; со ча кан̣ха̄йана̄нам̣ пуббапурисо’’ти.

амбат̣т̣хавам̣сакатха̄

273. евам̣ вутте, те ма̄н̣авака̄ унна̄дино учча̄саддамаха̄садда̄ ахесум̣ – ‘‘дуджджа̄то кира, бхо, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво; акулапутто кира, бхо, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво; да̄сипутто кира, бхо, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво сакйа̄нам̣. аййапутта̄ кира, бхо, амбат̣т̣хасса ма̄н̣авасса сакйа̄ бхаванти. дхаммава̄дим̣йева кира майам̣ саман̣ам̣ готамам̣ апаса̄детаббам̣ аман̃н̃имха̄’’ти.

274. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘атиба̄л̣хам̣ кхо име ма̄н̣авака̄ амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ да̄сипуттава̄дена нимма̄денти, йам̣нӯна̄хам̣ паримочеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ те ма̄н̣аваке етадавоча – ‘‘ма̄ кхо тумхе, ма̄н̣авака̄, амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ атиба̄л̣хам̣ да̄сипуттава̄дена нимма̄детха. ул̣а̄ро со кан̣хо иси ахоси. со даккхин̣аджанападам̣ гантва̄ брахмаманте адхӣйитва̄ ра̄джа̄нам̣ окка̄кам̣ упасан̇камитва̄ маддарӯпим̣ дхӣтарам̣ йа̄чи. тасса ра̄джа̄ окка̄ко – ‘ко невам̣ ре айам̣ майхам̣ да̄сипутто сама̄но маддарӯпим̣ дхӣтарам̣ йа̄чатӣ’’’ ти, купито анаттамано кхураппам̣ саннайхи [саннахи (ка.)]. со там̣ кхураппам̣ нева асаккхи мун̃читум̣, но пат̣исам̣харитум̣.

‘‘атха кхо, ма̄н̣авака̄, амачча̄ па̄рисаджджа̄ кан̣хам̣ исим̣ упасан̇камитва̄ етадавочум̣ – ‘соттхи, бхадданте [бхаданте (сӣ. сйа̄.)], хоту ран̃н̃о; соттхи, бхадданте, хоту ран̃н̃о’ти. ‘соттхи бхависсати ран̃н̃о, апи ча ра̄джа̄ йади адхо кхураппам̣ мун̃чиссати, йа̄вата̄ ран̃н̃о виджитам̣, етта̄вата̄ патхавӣ ундрийиссатӣ’ти. ‘соттхи, бхадданте, хоту ран̃н̃о, соттхи джанападасса̄’ти. ‘соттхи бхависсати ран̃н̃о, соттхи джанападасса, апи ча ра̄джа̄ йади уддхам̣ кхураппам̣ мун̃чиссати, йа̄вата̄ ран̃н̃о виджитам̣, етта̄вата̄ сатта васса̄ни дево на вассиссатӣ’ти. ‘соттхи, бхадданте, хоту ран̃н̃о соттхи джанападасса дево ча вассатӯ’ти. ‘соттхи бхависсати ран̃н̃о соттхи джанападасса дево ча вассиссати, апи ча ра̄джа̄ джет̣т̣хакума̄ре кхураппам̣ патит̣т̣ха̄пету, соттхи кума̄ро палломо бхависсатӣ’ти. атха кхо, ма̄н̣авака̄, амачча̄ окка̄касса а̄рочесум̣ – ‘окка̄ко джет̣т̣хакума̄ре кхураппам̣ патит̣т̣ха̄пету. соттхи кума̄ро палломо бхависсатӣ’ти. атха кхо ра̄джа̄ окка̄ко джет̣т̣хакума̄ре кхураппам̣ патит̣т̣хапеси, соттхи кума̄ро палломо самабхави. атха кхо тасса ра̄джа̄ окка̄ко бхӣто сам̣вигго ломахат̣т̣хаджа̄то брахмадан̣д̣ена таджджито маддарӯпим̣ дхӣтарам̣ ада̄си. ма̄ кхо тумхе, ма̄н̣авака̄, амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ атиба̄л̣хам̣ да̄сипуттава̄дена нимма̄детха, ул̣а̄ро со кан̣хо иси ахосӣ’’ти.

кхаттийасет̣т̣хабха̄во

275. атха кхо бхагава̄ амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ а̄мантеси – ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, идха кхаттийакума̄ро бра̄хман̣акан̃н̃а̄йа саддхим̣ сам̣ва̄сам̣ каппеййа, тесам̣ сам̣ва̄саманва̄йа путто джа̄йетха. йо со кхаттийакума̄рена бра̄хман̣акан̃н̃а̄йа путто уппанно, апи ну со лабхетха бра̄хман̣есу а̄санам̣ ва̄ удакам̣ ва̄’’ти? ‘‘лабхетха, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ бходжеййум̣ саддхе ва̄ тха̄липа̄ке ва̄ йан̃н̃е ва̄ па̄хуне ва̄’’ти? ‘‘бходжеййум̣, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ манте ва̄чеййум̣ ва̄ но ва̄’’ти? ‘‘ва̄чеййум̣, бхо готама’’. ‘‘апинусса иттхӣсу а̄ват̣ам̣ ва̄ асса ана̄ват̣ам̣ ва̄’’ти? ‘‘ана̄ват̣ам̣ хисса, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ кхаттийа̄ кхаттийа̄бхисекена абхисин̃чеййу’’нти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘там̣ кисса хету’’? ‘‘ма̄тито хи, бхо готама, анупапанно’’ти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, идха бра̄хман̣акума̄ро кхаттийакан̃н̃а̄йа саддхим̣ сам̣ва̄сам̣ каппеййа, тесам̣ сам̣ва̄саманва̄йа путто джа̄йетха. йо со бра̄хман̣акума̄рена кхаттийакан̃н̃а̄йа путто уппанно, апину со лабхетха бра̄хман̣есу а̄санам̣ ва̄ удакам̣ ва̄’’ти? ‘‘лабхетха, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ бходжеййум̣ саддхе ва̄ тха̄липа̄ке ва̄ йан̃н̃е ва̄ па̄хуне ва̄’’ти? ‘‘бходжеййум̣, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ манте ва̄чеййум̣ ва̄ но ва̄’’ти? ‘‘ва̄чеййум̣, бхо готама’’. ‘‘апинусса иттхӣсу а̄ват̣ам̣ ва̄ асса ана̄ват̣ам̣ ва̄’’ти? ‘‘ана̄ват̣ам̣ хисса, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ кхаттийа̄ кхаттийа̄бхисекена абхисин̃чеййу’’нти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘там̣ кисса хету’’? ‘‘питито хи, бхо готама, анупапанно’’ти.

276. ‘‘ити кхо, амбат̣т̣ха, иттхийа̄ ва̄ иттхим̣ каритва̄ пурисена ва̄ пурисам̣ каритва̄ кхаттийа̄ва сет̣т̣ха̄, хӣна̄ бра̄хман̣а̄. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, идха бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ кисмин̃чидева пакаран̣е кхурамун̣д̣ам̣ каритва̄ бхассапут̣ена вадхитва̄ рат̣т̣ха̄ ва̄ нагара̄ ва̄ пабба̄джеййум̣. апину со лабхетха бра̄хман̣есу а̄санам̣ ва̄ удакам̣ ва̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ бходжеййум̣ саддхе ва̄ тха̄липа̄ке ва̄ йан̃н̃е ва̄ па̄хуне ва̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ манте ва̄чеййум̣ ва̄ но ва̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘апинусса иттхӣсу а̄ват̣ам̣ ва̄ асса ана̄ват̣ам̣ ва̄’’ти? ‘‘а̄ват̣ам̣ хисса, бхо готама’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, идха кхаттийа̄ кхаттийам̣ кисмин̃чидева пакаран̣е кхурамун̣д̣ам̣ каритва̄ бхассапут̣ена вадхитва̄ рат̣т̣ха̄ ва̄ нагара̄ ва̄ пабба̄джеййум̣. апину со лабхетха бра̄хман̣есу а̄санам̣ ва̄ удакам̣ ва̄’’ти? ‘‘лабхетха, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ бходжеййум̣ саддхе ва̄ тха̄липа̄ке ва̄ йан̃н̃е ва̄ па̄хуне ва̄’’ти? ‘‘бходжеййум̣, бхо готама’’. ‘‘апину нам̣ бра̄хман̣а̄ манте ва̄чеййум̣ ва̄ но ва̄’’ти? ‘‘ва̄чеййум̣, бхо готама’’. ‘‘апинусса иттхӣсу а̄ват̣ам̣ ва̄ асса ана̄ват̣ам̣ ва̄’’ти? ‘‘ана̄ват̣ам̣ хисса, бхо готама’’.

277. ‘‘етта̄вата̄ кхо, амбат̣т̣ха, кхаттийо параманихӣнатам̣ патто хоти, йадева нам̣ кхаттийа̄ кхурамун̣д̣ам̣ каритва̄ бхассапут̣ена вадхитва̄ рат̣т̣ха̄ ва̄ нагара̄ ва̄ пабба̄дженти. ити кхо, амбат̣т̣ха, йада̄ кхаттийо параманихӣнатам̣ патто хоти, тада̄пи кхаттийа̄ва сет̣т̣ха̄, хӣна̄ бра̄хман̣а̄. брахмуна̄ песа̄, амбат̣т̣ха [брахмуна̄пи амбат̣т̣ха (ка.), брахмуна̄пи есо амбат̣т̣ха (пӣ.)], санан̇кума̄рена га̄тха̄ бха̄сита̄ –

‘кхаттийо сет̣т̣хо джанетасмим̣,

йе готтапат̣иса̄рино;

виджджа̄чаран̣асампанно,

со сет̣т̣хо девама̄нусе’ти.

‘‘са̄ кхо панеса̄, амбат̣т̣ха, брахмуна̄ санан̇кума̄рена га̄тха̄ сугӣта̄ но дуггӣта̄, субха̄сита̄ но дуббха̄сита̄, аттхасам̣хита̄ но анаттхасам̣хита̄, анумата̄ майа̄. ахампи хи, амбат̣т̣ха, евам̣ вада̄ми –

‘кхаттийо сет̣т̣хо джанетасмим̣,

йе готтапат̣иса̄рино;

виджджа̄чаран̣асампанно,

со сет̣т̣хо девама̄нусе’ти.

бха̄н̣ава̄ро пат̣хамо.

виджджа̄чаран̣акатха̄

278. ‘‘катамам̣ пана там̣, бхо готама, чаран̣ам̣, катама̄ ча пана са̄ виджджа̄’’ти? ‘‘на кхо, амбат̣т̣ха, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа джа̄тива̄до ва̄ вуччати, готтава̄до ва̄ вуччати, ма̄нава̄до ва̄ вуччати – ‘арахаси ва̄ мам̣ твам̣, на ва̄ мам̣ твам̣ арахасӣ’ти. йаттха кхо, амбат̣т̣ха, а̄ва̄хо ва̄ хоти, вива̄хо ва̄ хоти, а̄ва̄хавива̄хо ва̄ хоти, еттхетам̣ вуччати джа̄тива̄до ва̄ итипи готтава̄до ва̄ итипи ма̄нава̄до ва̄ итипи – ‘арахаси ва̄ мам̣ твам̣, на ва̄ мам̣ твам̣ арахасӣ’ти. йе хи кечи амбат̣т̣ха джа̄тива̄давинибаддха̄ ва̄ готтава̄давинибаддха̄ ва̄ ма̄нава̄давинибаддха̄ ва̄ а̄ва̄хавива̄хавинибаддха̄ ва̄, а̄рака̄ те ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа. паха̄йа кхо, амбат̣т̣ха, джа̄тива̄давинибаддхан̃ча готтава̄давинибаддхан̃ча ма̄нава̄давинибаддхан̃ча а̄ва̄хавива̄хавинибаддхан̃ча ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа саччхикирийа̄ хотӣ’’ти.

279. ‘‘катамам̣ пана там̣, бхо готама, чаран̣ам̣, катама̄ ча са̄ виджджа̄’’ти? ‘‘идха, амбат̣т̣ха, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣ кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. там̣ дхаммам̣ сун̣а̄ти гахапати ва̄ гахапатипутто ва̄ ан̃н̃атарасмим̣ ва̄ куле пачча̄джа̄то. со там̣ дхаммам̣ сутва̄ татха̄гате саддхам̣ пат̣илабхати. со тена саддха̄пат̣ила̄бхена саманна̄гато ити пат̣исан̃чиккхати…пе… (йатха̄ 191 а̄дайо ануччхеда̄, евам̣ виттха̄ретаббам̣).…

‘‘со вивиччева ка̄мехи, вивичча акусалехи дхаммехи, савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати…пе… идамписса хоти чаран̣асмим̣.

‘‘пуна чапарам̣, амбат̣т̣ха, бхиккху витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати…пе… идамписса хоти чаран̣асмим̣.

‘‘пуна чапарам̣, амбат̣т̣ха, бхиккху пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати сато ча сампаджа̄но, сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети, йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти – ‘‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’ти, татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати…пе… идамписса хоти чаран̣асмим̣.

‘‘пуна чапарам̣, амбат̣т̣ха, бхиккху сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄, пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати…пе… идамписса хоти чаран̣асмим̣. идам̣ кхо там̣, амбат̣т̣ха, чаран̣ам̣.

‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе… идамписса хоти виджджа̄йа…пе… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти, идамписса хоти виджджа̄йа. айам̣ кхо са̄, амбат̣т̣ха, виджджа̄.

‘‘айам̣ вуччати, амбат̣т̣ха, бхиккху ‘виджджа̄сампанно’ итипи, ‘чаран̣асампанно’ итипи, ‘виджджа̄чаран̣асампанно’ итипи. има̄йа ча амбат̣т̣ха виджджа̄сампада̄йа чаран̣асампада̄йа ча ан̃н̃а̄ виджджа̄сампада̄ ча чаран̣асампада̄ ча уттаритара̄ ва̄ пан̣ӣтатара̄ ва̄ наттхи.

чатуапа̄йамукхам̣

280. ‘‘има̄йа кхо, амбат̣т̣ха, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа чатта̄ри апа̄йамукха̄ни бхаванти. катама̄ни чатта̄ри? идха, амбат̣т̣ха, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ иман̃н̃ева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но кха̄ривидхама̄да̄йа [кха̄рививидхама̄да̄йа (сӣ. сйа̄. пӣ.)] аран̃н̃а̄йатанам̣ аджджхога̄хати – ‘паваттапхалабходжано бхависса̄мӣ’ти. со ан̃н̃адаттху виджджа̄чаран̣асампаннассева парича̄рако сампаджджати. има̄йа кхо, амбат̣т̣ха, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа идам̣ пат̣хамам̣ апа̄йамукхам̣ бхавати.

‘‘пуна чапарам̣, амбат̣т̣ха, идхекаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ иман̃чева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но паваттапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но куда̄лапит̣акам̣ [кудда̄лапит̣акам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] а̄да̄йа аран̃н̃аванам̣ аджджхога̄хати – ‘кандамӯлапхалабходжано бхависса̄мӣ’ти. со ан̃н̃адаттху виджджа̄чаран̣асампаннассева парича̄рако сампаджджати. има̄йа кхо, амбат̣т̣ха, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа идам̣ дутийам̣ апа̄йамукхам̣ бхавати.

‘‘пуна чапарам̣, амбат̣т̣ха, идхекаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ иман̃чева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но паваттапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но кандамӯлапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но га̄маса̄мантам̣ ва̄ нигамаса̄мантам̣ ва̄ агйа̄га̄рам̣ каритва̄ аггим̣ паричаранто аччхати. со ан̃н̃адаттху виджджа̄чаран̣асампаннассева парича̄рако сампаджджати. има̄йа кхо, амбат̣т̣ха, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа идам̣ татийам̣ апа̄йамукхам̣ бхавати.

‘‘пуна чапарам̣, амбат̣т̣ха, идхекаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ имам̣ чева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но паваттапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но кандамӯлапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но аггипа̄ричарийан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но ча̄тумаха̄патхе чатудва̄рам̣ ага̄рам̣ каритва̄ аччхати – ‘йо има̄хи чатӯхи диса̄хи а̄гамиссати саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄, тамахам̣ йатха̄сатти йатха̄балам̣ пат̣ипӯджесса̄мӣ’ти. со ан̃н̃адаттху виджджа̄чаран̣асампаннассева парича̄рако сампаджджати. има̄йа кхо, амбат̣т̣ха, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа идам̣ чатуттхам̣ апа̄йамукхам̣ бхавати. има̄йа кхо, амбат̣т̣ха, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа има̄ни чатта̄ри апа̄йамукха̄ни бхаванти.

281. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, апину твам̣ има̄йа ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа сандиссаси са̄чарийако’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘коча̄хам̣, бхо готама, са̄чарийако, ка̄ ча ануттара̄ виджджа̄чаран̣асампада̄? а̄рака̄хам̣, бхо готама, ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа са̄чарийако’’ти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, апину твам̣ иман̃чева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но кха̄ривидхама̄да̄йа аран̃н̃аванамаджджхога̄хаси са̄чарийако – ‘паваттапхалабходжано бхависса̄мӣ’’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, апину твам̣ иман̃чева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но паваттапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но куда̄лапит̣акам̣ а̄да̄йа аран̃н̃аванамаджджхога̄хаси са̄чарийако – ‘кандамӯлапхалабходжано бхависса̄мӣ’’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, апину твам̣ иман̃чева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но паваттапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но кандамӯлапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но га̄маса̄мантам̣ ва̄ нигамаса̄мантам̣ ва̄ агйа̄га̄рам̣ каритва̄ аггим̣ паричаранто аччхаси са̄чарийако’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, апину твам̣ иман̃чева ануттарам̣ виджджа̄чаран̣асампадам̣ анабхисамбхун̣ама̄но паваттапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но кандамӯлапхалабходжанатан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но аггипа̄ричарийан̃ча анабхисамбхун̣ама̄но ча̄тумаха̄патхе чатудва̄рам̣ ага̄рам̣ каритва̄ аччхаси са̄чарийако – ‘йо има̄хи чатӯхи диса̄хи а̄гамиссати саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄, там̣ майам̣ йатха̄сатти йатха̄балам̣ пат̣ипӯджесса̄ма̄’’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

282. ‘‘ити кхо, амбат̣т̣ха, има̄йа чева твам̣ ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа парихӣно са̄чарийако. йе чиме ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа чатта̄ри апа̄йамукха̄ни бхаванти, тато ча твам̣ парихӣно са̄чарийако. бха̄сита̄ кхо пана те еса̄, амбат̣т̣ха, а̄чарийена бра̄хман̣ена поккхараса̄тина̄ ва̄ча̄ – ‘ке ча мун̣д̣ака̄ саман̣ака̄ иббха̄ кан̣ха̄ бандхупа̄да̄пачча̄, ка̄ ча тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ са̄каччха̄’ти аттана̄ а̄па̄йикопи апарипӯрама̄но. пасса, амбат̣т̣ха, йа̄ва апараддхан̃ча те идам̣ а̄чарийасса бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса.

пуббакаисибха̄ва̄нуйого

283. ‘‘бра̄хман̣о кхо пана, амбат̣т̣ха, поккхараса̄ти ран̃н̃о пасенадисса косаласса даттикам̣ бхун̃джати. тасса ра̄джа̄ пасенади косало саммукхӣбха̄вампи на дада̄ти. йада̄пи тена мантети, тиродуссантена мантети. йасса кхо пана, амбат̣т̣ха, дхаммикам̣ пайа̄там̣ бхиккхам̣ пат̣игган̣хеййа, катхам̣ тасса ра̄джа̄ пасенади косало саммукхӣбха̄вампи на дадеййа. пасса, амбат̣т̣ха, йа̄ва апараддхан̃ча те идам̣ а̄чарийасса бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса.

284. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, идха ра̄джа̄ пасенади косало хаттхигӣва̄йа ва̄ нисинно ассапит̣т̣хе ва̄ нисинно ратхӯпаттхаре ва̄ т̣хито уггехи ва̄ ра̄джан̃н̃ехи ва̄ кин̃чидева мантанам̣ мантеййа. со тамха̄ падеса̄ апаккамма екамантам̣ тит̣т̣хеййа. атха а̄гаччхеййа суддо ва̄ суддада̄со ва̄, тасмим̣ падесе т̣хито тадева мантанам̣ мантеййа – ‘евампи ра̄джа̄ пасенади косало а̄ха, евампи ра̄джа̄ пасенади косало а̄ха̄’ти. апину со ра̄джабхан̣итам̣ ва̄ бхан̣ати ра̄джамантанам̣ ва̄ мантети? етта̄вата̄ со асса ра̄джа̄ ва̄ ра̄джаматто ва̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

285. ‘‘евамева кхо твам̣, амбат̣т̣ха, йе те ахесум̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пуббака̄ исайо манта̄нам̣ катта̄ро манта̄нам̣ паватта̄ро, йесамидам̣ етарахи бра̄хман̣а̄ пора̄н̣ам̣ мантападам̣ гӣтам̣ павуттам̣ самихитам̣, тадануга̄йанти таданубха̄санти бха̄ситаманубха̄санти ва̄читаманува̄ченти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хако ва̄мако ва̄мадево весса̄митто йаматагги [йамадагги (ка.)] ан̇гӣрасо бха̄радва̄джо ва̄сет̣т̣хо кассапо бхагу – ‘тйа̄хам̣ манте адхийа̄ми са̄чарийако’ти, та̄вата̄ твам̣ бхависсаси иси ва̄ иситтха̄йа ва̄ пат̣ипанноти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

286. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, амбат̣т̣ха, кинти те сутам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ вуддха̄нам̣ махаллака̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийа̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ – йе те ахесум̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пуббака̄ исайо манта̄нам̣ катта̄ро манта̄нам̣ паватта̄ро, йесамидам̣ етарахи бра̄хман̣а̄ пора̄н̣ам̣ мантападам̣ гӣтам̣ павуттам̣ самихитам̣, тадануга̄йанти таданубха̄санти бха̄ситаманубха̄санти ва̄читаманува̄ченти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хако ва̄мако ва̄мадево весса̄митто йаматагги ан̇гӣрасо бха̄радва̄джо ва̄сет̣т̣хо кассапо бхагу, евам̣ су те сунха̄та̄ сувилитта̄ каппитакесамассӯ а̄муккаман̣икун̣д̣ала̄бхаран̣а̄ [а̄муттама̄ла̄бхаран̣а̄ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] ода̄таваттхавасана̄ пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппита̄ саман̇гӣбхӯта̄ парича̄ренти, сеййатха̄пи твам̣ етарахи са̄чарийако’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘…пе… евам̣ су те са̄лӣнам̣ оданам̣ сучимам̣сӯпасечанам̣ вичитака̄л̣акам̣ анекасӯпам̣ анекабйан̃джанам̣ парибхун̃джанти, сеййатха̄пи твам̣ етарахи са̄чарийако’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘…пе… евам̣ су те вет̣хаканатапасса̄хи на̄рӣхи парича̄ренти, сеййатха̄пи твам̣ етарахи са̄чарийако’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘…пе… евам̣ су те куттава̄лехи вал̣ава̄ратхехи дӣгха̄хи патодалат̣т̣хӣхи ва̄хане витудента̄ випарийа̄йанти, сеййатха̄пи твам̣ етарахи са̄чарийако’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘…пе… евам̣ су те уккин̣н̣апарикха̄су оккхиттапалигха̄су нагарӯпака̄рика̄су дӣгха̄сивудхехи [дӣгха̄сибаддхехи (сйа̄. пӣ.)] пурисехи раккха̄пенти, сеййатха̄пи твам̣ етарахи са̄чарийако’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘ити кхо, амбат̣т̣ха, нева твам̣ иси на иситтха̄йа пат̣ипанно са̄чарийако. йасса кхо пана, амбат̣т̣ха, майи кан̇кха̄ ва̄ вимати ва̄ со мам̣ пан̃хена, ахам̣ веййа̄каран̣ена содхисса̄мӣ’’ти.

двелаккхан̣а̄дассанам̣

287. атха кхо бхагава̄ виха̄ра̄ никкхамма чан̇камам̣ аббхут̣т̣ха̄си. амбат̣т̣хопи ма̄н̣аво виха̄ра̄ никкхамма чан̇камам̣ аббхут̣т̣ха̄си. атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавантам̣ чан̇камантам̣ анучан̇камама̄но бхагавато ка̄йе дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни саманнеси. аддаса̄ кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавато ка̄йе дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни йебхуййена т̣хапетва̄ две. двӣсу маха̄пурисалаккхан̣есу кан̇кхати вичикиччхати на̄дхимуччати на сампасӣдати – косохите ча ваттхагуйхе пахӯтадживхата̄йа ча.

288. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘пассати кхо ме айам̣ амбат̣т̣хо ма̄н̣аво дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни йебхуййена т̣хапетва̄ две. двӣсу маха̄пурисалаккхан̣есу кан̇кхати вичикиччхати на̄дхимуччати на сампасӣдати – косохите ча ваттхагуйхе пахӯтадживхата̄йа ча̄’’ти. атха кхо бхагава̄ татха̄рӯпам̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ абхисан̇кха̄си йатха̄ аддаса амбат̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавато косохитам̣ ваттхагуйхам̣. атха кхо бхагава̄ дживхам̣ нинна̄метва̄ убхопи кан̣н̣асота̄ни анумаси пат̣имаси, убхопи на̄сикасота̄ни анумаси пат̣имаси, кевалампи нала̄т̣аман̣д̣алам̣ дживха̄йа чха̄деси. атха кхо амбат̣т̣хасса ма̄н̣авасса етадахоси – ‘‘саманна̄гато кхо саман̣о готамо дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи парипун̣н̣ехи, но апарипун̣н̣ехӣ’’ти. бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ханда ча да̄ни майам̣, бхо готама, гаччха̄ма, бахукичча̄ майам̣ бахукаран̣ӣйа̄’’ти. ‘‘йассада̄ни твам̣, амбат̣т̣ха, ка̄лам̣ ман̃н̃асӣ’’ти. атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво вал̣ава̄ратхама̄руйха пакка̄ми.

289. тена кхо пана самайена бра̄хман̣о поккхараса̄ти уккат̣т̣ха̄йа никкхамитва̄ махата̄ бра̄хман̣аган̣ена саддхим̣ саке а̄ра̄ме нисинно хоти амбат̣т̣хам̣йева ма̄н̣авам̣ пат̣има̄ненто. атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво йена сако а̄ра̄мо тена па̄йа̄си. йа̄ватика̄ йа̄насса бхӯми, йа̄нена гантва̄ йа̄на̄ паччорохитва̄ паттикова йена бра̄хман̣о поккхараса̄ти тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бра̄хман̣ам̣ поккхараса̄тим̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди.

290. екамантам̣ нисиннам̣ кхо амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ бра̄хман̣о поккхараса̄ти етадавоча – ‘‘каччи, та̄та амбат̣т̣ха, аддаса там̣ бхавантам̣ готама’’нти? ‘‘аддаса̄ма кхо майам̣, бхо, там̣ бхавантам̣ готама’’нти. ‘‘каччи, та̄та амбат̣т̣ха, там̣ бхавантам̣ готамам̣ татха̄ сантам̣йева саддо аббхуггато но ан̃н̃атха̄; каччи пана со бхавам̣ готамо та̄дисо но ан̃н̃а̄дисо’’ти? ‘‘татха̄ сантам̣йева, бхо, там̣ бхавантам̣ готамам̣ саддо аббхуггато но ан̃н̃атха̄, та̄дисова со бхавам̣ готамо но ан̃н̃а̄дисо. саманна̄гато ча со бхавам̣ готамо дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи парипун̣н̣ехи но апарипун̣н̣ехӣ’’ти. ‘‘аху пана те, та̄та амбат̣т̣ха, саман̣ена готамена саддхим̣ кочидева катха̄салла̄по’’ти? ‘‘аху кхо ме, бхо, саман̣ена готамена саддхим̣ кочидева катха̄салла̄по’’ти. ‘‘йатха̄ катхам̣ пана те, та̄та амбат̣т̣ха, аху саман̣ена готамена саддхим̣ кочидева катха̄салла̄по’’ти? атха кхо амбат̣т̣хо ма̄н̣аво йа̄ватако [йа̄ватико (ка. пӣ.)] ахоси бхагавата̄ саддхим̣ катха̄салла̄по, там̣ саббам̣ бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса а̄рочеси.

291. евам̣ вутте, бра̄хман̣о поккхараса̄ти амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ етадавоча – ‘‘ахо вата ре амха̄кам̣ пан̣д̣итака [пан̣д̣итака̄], ахо вата ре амха̄кам̣ бахуссутака [бахуссутака̄], ахо вата ре амха̄кам̣ тевиджджака [тевиджджака̄], еварӯпена кира, бхо, пурисо аттхачаракена ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа. йадева кхо твам̣, амбат̣т̣ха, там̣ бхавантам̣ готамам̣ евам̣ а̄саджджа а̄саджджа авача̄си, атха кхо со бхавам̣ готамо амхепи евам̣ упанеййа упанеййа авача. ахо вата ре амха̄кам̣ пан̣д̣итака, ахо вата ре амха̄кам̣ бахуссутака, ахо вата ре амха̄кам̣ тевиджджака, еварӯпена кира, бхо, пурисо аттхачаракена ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа̄’’ти, купито [со купито (пӣ.)] анаттамано амбат̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ падаса̄йева паваттеси. иччхати ча та̄вадева бхагавантам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣.

поккхараса̄тибуддхупасан̇каманам̣

292. атха кхо те бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ поккхараса̄тим̣ етадавочум̣ – ‘‘ативика̄ло кхо, бхо, аджджа саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. сведа̄ни [да̄ни све (сӣ. ка.)] бхавам̣ поккхараса̄ти саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’ти. атха кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти саке нивесане пан̣ӣтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ пат̣ийа̄да̄петва̄ йа̄не а̄ропетва̄ укка̄су дха̄рийама̄на̄су уккат̣т̣ха̄йа ниййа̄си, йена иччха̄нан̇галаванасан̣д̣о тена па̄йа̄си. йа̄ватика̄ йа̄насса бхӯми йа̄нена гантва̄, йа̄на̄ паччорохитва̄ паттикова йена бхагава̄ тенупасан̇ками. упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди, саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди.

293. екамантам̣ нисинно кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘а̄гама̄ ну кхо идха, бхо готама, амха̄кам̣ антева̄сӣ амбат̣т̣хо ма̄н̣аво’’ти? ‘‘а̄гама̄ кхо те [тедха (сйа̄.), те идха (пӣ.)], бра̄хман̣а, антева̄сӣ амбат̣т̣хо ма̄н̣аво’’ти. ‘‘аху пана те, бхо готама, амбат̣т̣хена ма̄н̣авена саддхим̣ кочидева катха̄салла̄по’’ти? ‘‘аху кхо ме, бра̄хман̣а, амбат̣т̣хена ма̄н̣авена саддхим̣ кочидева катха̄салла̄по’’ти. ‘‘йатха̄катхам̣ пана те, бхо готама, аху амбат̣т̣хена ма̄н̣авена саддхим̣ кочидева катха̄салла̄по’’ти? атха кхо бхагава̄ йа̄ватако ахоси амбат̣т̣хена ма̄н̣авена саддхим̣ катха̄салла̄по, там̣ саббам̣ бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса а̄рочеси. евам̣ вутте, бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ба̄ло, бхо готама, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво, кхамату бхавам̣ готамо амбат̣т̣хасса ма̄н̣авасса̄’’ти. ‘‘сукхӣ хоту, бра̄хман̣а, амбат̣т̣хо ма̄н̣аво’’ти.

294. атха кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавато ка̄йе дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни саманнеси. аддаса̄ кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавато ка̄йе дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни йебхуййена т̣хапетва̄ две. двӣсу маха̄пурисалаккхан̣есу кан̇кхати вичикиччхати на̄дхимуччати на сампасӣдати – косохите ча ваттхагуйхе пахӯтадживхата̄йа ча.

295. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘пассати кхо ме айам̣ бра̄хман̣о поккхараса̄ти дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни йебхуййена т̣хапетва̄ две. двӣсу маха̄пурисалаккхан̣есу кан̇кхати вичикиччхати на̄дхимуччати на сампасӣдати – косохите ча ваттхагуйхе, пахӯтадживхата̄йа ча̄’’ти. атха кхо бхагава̄ татха̄рӯпам̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ абхисан̇кха̄си йатха̄ аддаса бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавато косохитам̣ ваттхагуйхам̣. атха кхо бхагава̄ дживхам̣ нинна̄метва̄ убхопи кан̣н̣асота̄ни анумаси пат̣имаси, убхопи на̄сикасота̄ни анумаси пат̣имаси, кевалампи нала̄т̣аман̣д̣алам̣ дживха̄йа чха̄деси.

296. атха кхо бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса етадахоси – ‘‘саманна̄гато кхо саман̣о готамо дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи парипун̣н̣ехи но апарипун̣н̣ехӣ’’ти. бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘адхива̄сету ме бхавам̣ готамо аджджатана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. адхива̄сеси бхагава̄ тун̣хӣбха̄вена.

297. атха кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавато адхива̄санам̣ видитва̄ бхагавато ка̄лам̣ а̄рочеси – ‘‘ка̄ло, бхо готама, нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа саддхим̣ бхиккхусан̇гхена йена бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса нивесанам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавантам̣ пан̣ӣтена кха̄данӣйена бходжанӣйена сахаттха̄ сантаппеси сампава̄реси, ма̄н̣авака̄пи бхиккхусан̇гхам̣. атха кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти бхагавантам̣ бхутта̄вим̣ онӣтапаттапа̄н̣им̣ ан̃н̃атарам̣ нӣчам̣ а̄санам̣ гахетва̄ екамантам̣ нисӣди.

298. екамантам̣ нисиннасса кхо бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса бхагава̄ анупуббим̣ катхам̣ катхеси, сеййатхидам̣ – да̄накатхам̣ сӣлакатхам̣ саггакатхам̣; ка̄ма̄нам̣ а̄дӣнавам̣ ока̄рам̣ сам̣килесам̣, неккхамме а̄нисам̣сам̣ пака̄сеси. йада̄ бхагава̄ ан̃н̃а̄си бра̄хман̣ам̣ поккхараса̄тим̣ каллачиттам̣ мудучиттам̣ винӣваран̣ачиттам̣ удаггачиттам̣ пасанначиттам̣, атха йа̄ буддха̄нам̣ са̄муккам̣сика̄ дхаммадесана̄, там̣ пака̄сеси – дуккхам̣ самудайам̣ ниродхам̣ маггам̣. сеййатха̄пи на̄ма суддхам̣ ваттхам̣ апагатака̄л̣акам̣ саммадева раджанам̣ пат̣игган̣хеййа; евамева бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса тасмин̃н̃ева а̄сане вираджам̣ вӣтамалам̣ дхаммачаккхум̣ удапа̄ди – ‘‘йам̣ кин̃чи самудайадхаммам̣, саббам̣ там̣ ниродхадхамма’’нти.

поккхараса̄тиупа̄сакаттапат̣иведана̄

299. атха кхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти дит̣т̣хадхаммо паттадхаммо видитадхаммо парийога̄л̣хадхаммо тин̣н̣авичикиччхо вигатакатхам̣катхо веса̄раджджаппатто апараппаччайо саттхуса̄сане бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама. сеййатха̄пи, бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа, ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти; евамевам̣ бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣, бхо готама, сапутто сабхарийо сапарисо са̄маччо бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гатам̣. йатха̄ ча бхавам̣ готамо уккат̣т̣ха̄йа ан̃н̃а̄ни упа̄сакакула̄ни упасан̇камати, евамева бхавам̣ готамо поккхараса̄тикулам̣ упасан̇камату. таттха йе те ма̄н̣авака̄ ва̄ ма̄н̣авика̄ ва̄ бхавантам̣ готамам̣ абхива̄дессанти ва̄ паччут̣т̣хиссанти [паччут̣т̣хассанти (пӣ.)] ва̄ а̄санам̣ ва̄ удакам̣ ва̄ дассанти читтам̣ ва̄ паса̄дессанти, тесам̣ там̣ бхависсати дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’’ти. ‘‘калйа̄н̣ам̣ вуччати, бра̄хман̣а̄’’ти.

амбат̣т̣хасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ татийам̣.

4. сон̣адан̣д̣асуттам̣

чампеййакабра̄хман̣агахапатика̄

300. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ан̇гесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи йена чампа̄ тадавасари. татра судам̣ бхагава̄ чампа̄йам̣ вихарати гаггара̄йа поккхаран̣ийа̄ тӣре. тена кхо пана самайена сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о чампам̣ аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣ ран̃н̃а̄ ма̄гадхена сенийена бимбиса̄рена диннам̣ ра̄джада̄йам̣ брахмадеййам̣.

301. ассосум̣ кхо чампеййака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ – ‘‘саман̣о кхалу бхо готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито ан̇гесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи чампам̣ ануппатто чампа̄йам̣ вихарати гаггара̄йа поккхаран̣ийа̄ тӣре. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣ кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. са̄дху кхо пана татха̄рӯпа̄нам̣ арахатам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти. атха кхо чампеййака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ чампа̄йа никкхамитва̄ сан̇гхасан̇гхӣ [сан̇гха̄ сан̇гхӣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] ган̣ӣбхӯта̄ йена гаггара̄ поккхаран̣ӣ тенупасан̇каманти.

302. тена кхо пана самайена сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о упарипа̄са̄де дива̄сеййам̣ упагато хоти. аддаса̄ кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о чампеййаке бра̄хман̣агахапатике чампа̄йа никкхамитва̄ сан̇гхасан̇гхӣ [сан̇гхе сан̇гхӣ (сӣ. пӣ.) сан̇гха̄ сан̇гхӣ (сйа̄.)] ган̣ӣбхӯте йена гаггара̄ поккхаран̣ӣ тенупасан̇каманте. дисва̄ кхаттам̣ а̄мантеси – ‘‘ким̣ ну кхо, бхо кхатте, чампеййака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ чампа̄йа никкхамитва̄ сан̇гхасан̇гхӣ ган̣ӣбхӯта̄ йена гаггара̄ поккхаран̣ӣ тенупасан̇камантӣ’’ти? ‘‘аттхи кхо, бхо, саман̣о готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито ан̇гесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи чампам̣ ануппатто чампа̄йам̣ вихарати гаггара̄йа поккхаран̣ийа̄ тӣре. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти. тамете бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камантӣ’’ти. ‘‘тена хи, бхо кхатте, йена чампеййака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ тенупасан̇кама, упасан̇камитва̄ чампеййаке бра̄хман̣агахапатике евам̣ вадехи – ‘сон̣адан̣д̣о, бхо, бра̄хман̣о евама̄ха – а̄гаменту кира бхаванто, сон̣адан̣д̣опи бра̄хман̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо со кхатта̄ сон̣адан̣д̣асса бра̄хман̣асса пат̣иссутва̄ йена чампеййака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ чампеййаке бра̄хман̣агахапатике етадавоча – ‘‘сон̣адан̣д̣о бхо бра̄хман̣о евама̄ха – ‘а̄гаменту кира бхаванто, сон̣адан̣д̣опи бра̄хман̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’’ти.

сон̣адан̣д̣агун̣акатха̄

303. тена кхо пана самайена на̄на̄вераджджака̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пан̃чаматта̄ни бра̄хман̣асата̄ни чампа̄йам̣ пат̣ивасанти кеначидева каран̣ӣйена. ассосум̣ кхо те бра̄хман̣а̄ – ‘‘сон̣адан̣д̣о кира бра̄хман̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’ти. атха кхо те бра̄хман̣а̄ йена сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ сон̣адан̣д̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавочум̣ – ‘‘саччам̣ кира бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’ти? ‘‘евам̣ кхо ме, бхо, хоти – ‘ахампи саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камисса̄мӣ’’’ти.

‘‘ма̄ бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇ками. на арахати бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. саче бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссати, бхото сон̣адан̣д̣асса йасо ха̄йиссати, саман̣асса готамасса йасо абхивад̣д̣хиссати. йампи бхото сон̣адан̣д̣асса йасо ха̄йиссати, саман̣асса готамасса йасо абхивад̣д̣хиссати, имина̄пан̇гена на арахати бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣; саман̣отвева готамо арахати бхавантам̣ сон̣адан̣д̣ам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣.

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча, сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена. йампи бхавам̣ сон̣адан̣д̣о убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча, сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена, имина̄пан̇гена на арахати бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣; саман̣отвева готамо арахати бхавантам̣ сон̣адан̣д̣ам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣.

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о ад̣д̣хо махаддхано маха̄бхого…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о аджджха̄йако, мантадхаро, тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о, лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о абхирӯпо дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато брахмаван̣н̣ӣ брахмаваччхасӣ [брахмад̣д̣хӣ (сӣ.), брахмаваччасӣ (пӣ.)] акхудда̄вака̄со дассана̄йа…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о сӣлава̄ вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о калйа̄н̣ава̄чо калйа̄н̣ава̄ккаран̣о порийа̄ ва̄ча̄йа саманна̄гато виссат̣т̣ха̄йа анелагала̄йа [анел̣агала̄йа (сӣ. пӣ.), анелагал̣а̄йа (ка)] аттхасса вин̃н̃а̄панийа̄…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о бахӯнам̣ а̄чарийапа̄чарийо тӣн̣и ма̄н̣авакасата̄ни манте ва̄чети. бахӯ кхо пана на̄на̄диса̄ на̄на̄джанапада̄ ма̄н̣авака̄ а̄гаччханти бхото сон̣адан̣д̣асса сантике мантаттхика̄ манте адхийитука̄ма̄ …пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о джин̣н̣о вуддхо махаллако аддхагато вайоануппатто; саман̣о готамо тарун̣о чева тарун̣апаббаджито ча…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о ран̃н̃о ма̄гадхасса сенийасса бимбиса̄расса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘бхаван̃хи сон̣адан̣д̣о чампам̣ аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣, ран̃н̃а̄ ма̄гадхена сенийена бимбиса̄рена диннам̣, ра̄джада̄йам̣ брахмадеййам̣. йампи бхавам̣ сон̣адан̣д̣о чампам̣ аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣, ран̃н̃а̄ ма̄гадхена сенийена бимбиса̄рена диннам̣, ра̄джада̄йам̣ брахмадеййам̣. имина̄пан̇гена на арахати бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣; саман̣отвева готамо арахати бхавантам̣ сон̣адан̣д̣ам̣ дассана̄йа упасан̇камиту’’нти.

буддхагун̣акатха̄

304. евам̣ вутте, сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о те бра̄хман̣е етадавоча –

‘‘тена хи, бхо, мамапи сун̣а̄тха, йатха̄ майамева араха̄ма там̣ бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣; натвева арахати со бхавам̣ готамо амха̄кам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. саман̣о кхалу, бхо, готамо убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча, сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄, аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена. йампи бхо саман̣о готамо убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄, аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена, имина̄пан̇гена на арахати со бхавам̣ готамо амха̄кам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣; атха кхо майамева араха̄ма там̣ бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣.

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо махантам̣ н̃а̄тисан̇гхам̣ оха̄йа паббаджито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо пахӯтам̣ хиран̃н̃асуван̣н̣ам̣ оха̄йа паббаджито бхӯмигатан̃ча веха̄сат̣т̣хам̣ ча…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо дахарова сама̄но йува̄ сусука̄л̣акесо бхадрена йоббанена саманна̄гато пат̣хамена вайаса̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ака̄мака̄нам̣ ма̄та̄питӯнам̣ ассумукха̄нам̣ руданта̄нам̣ кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо абхирӯпо дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато, брахмаван̣н̣ӣ, брахмаваччхасӣ, акхудда̄вака̄со дассана̄йа…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сӣлава̄ арийасӣлӣ кусаласӣлӣ кусаласӣлена саманна̄гато…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо калйа̄н̣ава̄чо калйа̄н̣ава̄ккаран̣о порийа̄ ва̄ча̄йа саманна̄гато виссат̣т̣ха̄йа анелагала̄йа аттхасса вин̃н̃а̄панийа̄…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо бахӯнам̣ а̄чарийапа̄чарийо…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо кхӣн̣ака̄мара̄го вигатача̄палло…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо каммава̄дӣ кирийава̄дӣ апа̄папуреккха̄ро брахман̃н̃а̄йа паджа̄йа…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо учча̄ кула̄ паббаджито асамбхиннакхаттийакула̄…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ад̣д̣ха̄ кула̄ паббаджито махаддхана̄ маха̄бхога̄…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ тирорат̣т̣ха̄ тироджанапада̄ пан̃хам̣ пуччхитум̣ а̄гаччханти…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ анека̄ни девата̄сахасса̄ни па̄н̣ехи саран̣ам̣ гата̄ни…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ ти…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи саманна̄гато…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ехисва̄гатава̄дӣ сакхило саммодако аббха̄кут̣ико утта̄намукхо пуббабха̄сӣ…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо чатуннам̣ париса̄нам̣ саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣е кхалу, бхо, готаме бахӯ дева̄ ча манусса̄ ча абхиппасанна̄…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо йасмим̣ га̄ме ва̄ нигаме ва̄ пат̣ивасати, на тасмим̣ га̄ме ва̄ нигаме ва̄ аманусса̄ мануссе вихет̣хенти…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сан̇гхӣ ган̣ӣ ган̣а̄чарийо путхутиттхакара̄нам̣ аггамаккха̄йати. йатха̄ кхо пана, бхо, етесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ йатха̄ ва̄ татха̄ ва̄ йасо самуда̄гаччхати, на хевам̣ саман̣асса готамасса йасо самуда̄гато. атха кхо ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа саман̣асса готамасса йасо самуда̄гато…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ ра̄джа̄ ма̄гадхо сенийо бимбиса̄ро сапутто сабхарийо сапарисо са̄маччо па̄н̣ехи саран̣ам̣ гато…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ ра̄джа̄ пасенади косало сапутто сабхарийо сапарисо са̄маччо па̄н̣ехи саран̣ам̣ гато…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ бра̄хман̣о поккхараса̄ти сапутто сабхарийо сапарисо са̄маччо па̄н̣ехи саран̣ам̣ гато…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ран̃н̃о ма̄гадхасса сенийасса бимбиса̄расса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ран̃н̃о пасенадисса косаласса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо чампам̣ ануппатто, чампа̄йам̣ вихарати гаггара̄йа поккхаран̣ийа̄ тӣре. йе кхо пана, бхо, кечи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ амха̄кам̣ га̄макхеттам̣ а̄гаччханти атитхӣ но те хонти. атитхӣ кхо панамхехи сакка̄табба̄ гарука̄табба̄ ма̄нетабба̄ пӯджетабба̄ апачетабба̄. йампи, бхо, саман̣о готамо чампам̣ ануппатто чампа̄йам̣ вихарати гаггара̄йа поккхаран̣ийа̄ тӣре, атитхимха̄кам̣ саман̣о готамо; атитхи кхо панамхехи сакка̄таббо гарука̄таббо ма̄нетаббо пӯджетаббо апачетаббо. имина̄пан̇гена на арахати со бхавам̣ готамо амха̄кам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. атха кхо майамева араха̄ма там̣ бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. еттаке кхо ахам̣, бхо, тасса бхото готамасса ван̣н̣е парийа̄пун̣а̄ми, но ча кхо со бхавам̣ готамо еттакаван̣н̣о. апарима̄н̣аван̣н̣о хи со бхавам̣ готамо’’ти.

305. евам̣ вутте, те бра̄хман̣а̄ сон̣адан̣д̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавочум̣ – ‘‘йатха̄ кхо бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣асса готамасса ван̣н̣е бха̄сати ито чепи со бхавам̣ готамо йоджанасате вихарати, аламева саддхена кулапуттена дассана̄йа упасан̇камитум̣ апи пут̣осена̄’’ти. ‘‘тена хи, бхо, саббева майам̣ саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камисса̄ма̄’’ти.

сон̣адан̣д̣апаривитакко

306. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о махата̄ бра̄хман̣аган̣ена саддхим̣ йена гаггара̄ поккхаран̣ӣ тенупасан̇ками. атха кхо сон̣адан̣д̣асса бра̄хман̣асса тированасан̣д̣агатасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘‘ахан̃чева кхо пана саман̣ам̣ готамам̣ пан̃хам̣ пуччхеййам̣; татра че мам̣ саман̣о готамо евам̣ вадеййа – ‘на кхо еса, бра̄хман̣а, пан̃хо евам̣ пуччхитаббо, евам̣ на̄меса, бра̄хман̣а, пан̃хо пуччхитаббо’ти, тена мам̣ айам̣ париса̄ парибхавеййа – ‘ба̄ло сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о абйатто, на̄саккхи саман̣ам̣ готамам̣ йонисо пан̃хам̣ пуччхиту’нти. йам̣ кхо пана̄йам̣ париса̄ парибхавеййа, йасопи тасса ха̄йетха. йасса кхо пана йасо ха̄йетха, бхога̄пи тасса ха̄йеййум̣. йасоладдха̄ кхо панамха̄кам̣ бхога̄. маман̃чева кхо пана саман̣о готамо пан̃хам̣ пуччхеййа, тасса ча̄хам̣ пан̃хасса веййа̄каран̣ена читтам̣ на а̄ра̄дхеййам̣; татра че мам̣ саман̣о готамо евам̣ вадеййа – ‘на кхо еса, бра̄хман̣а, пан̃хо евам̣ бйа̄ка̄таббо, евам̣ на̄меса, бра̄хман̣а, пан̃хо бйа̄ка̄таббо’ти, тена мам̣ айам̣ париса̄ парибхавеййа – ‘ба̄ло сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о абйатто, на̄саккхи саман̣асса готамасса пан̃хасса веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхету’нти. йам̣ кхо пана̄йам̣ париса̄ парибхавеййа, йасопи тасса ха̄йетха. йасса кхо пана йасо ха̄йетха, бхога̄пи тасса ха̄йеййум̣. йасоладдха̄ кхо панамха̄кам̣ бхога̄. ахан̃чева кхо пана евам̣ самӣпагато сама̄но адисва̄ва саман̣ам̣ готамам̣ ниваттеййам̣, тена мам̣ айам̣ париса̄ парибхавеййа – ‘ба̄ло сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о абйатто ма̄натхаддхо бхӣто ча, но висахати саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣, катхан̃хи на̄ма евам̣ самӣпагато сама̄но адисва̄ саман̣ам̣ готамам̣ ниваттиссатӣ’ти. йам̣ кхо пана̄йам̣ париса̄ парибхавеййа, йасопи тасса ха̄йетха. йасса кхо пана йасо ха̄йетха, бхога̄пи тасса ха̄йеййум̣, йасоладдха̄ кхо панамха̄кам̣ бхога̄’’ти.

307. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. чампеййака̄пи кхо бра̄хман̣агахапатика̄ аппекачче бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су; саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче на̄маготтам̣ са̄ветва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче тун̣хӣбхӯта̄ екамантам̣ нисӣдим̣су.

308. татрапи судам̣ сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о етадева бахуламанувитаккенто нисинно хоти – ‘‘ахан̃чева кхо пана саман̣ам̣ готамам̣ пан̃хам̣ пуччхеййам̣; татра че мам̣ саман̣о готамо евам̣ вадеййа – ‘на кхо еса, бра̄хман̣а, пан̃хо евам̣ пуччхитаббо, евам̣ на̄меса, бра̄хман̣а, пан̃хо пуччхитаббо’ти, тена мам̣ айам̣ париса̄ парибхавеййа – ‘ба̄ло сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о абйатто, на̄саккхи саман̣ам̣ готамам̣ йонисо пан̃хам̣ пуччхиту’нти. йам̣ кхо пана̄йам̣ париса̄ парибхавеййа, йасопи тасса ха̄йетха. йасса кхо пана йасо ха̄йетха, бхога̄пи тасса ха̄йеййум̣. йасоладдха̄ кхо панамха̄кам̣ бхога̄. маман̃чева кхо пана саман̣о готамо пан̃хам̣ пуччхеййа, тасса ча̄хам̣ пан̃хасса веййа̄каран̣ена читтам̣ на а̄ра̄дхеййам̣; татра че мам̣ саман̣о готамо евам̣ вадеййа – ‘на кхо еса, бра̄хман̣а, пан̃хо евам̣ бйа̄ка̄таббо, евам̣ на̄меса, бра̄хман̣а, пан̃хо бйа̄ка̄таббо’ти, тена мам̣ айам̣ париса̄ парибхавеййа – ‘ба̄ло сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о абйатто, на̄саккхи саман̣асса готамасса пан̃хасса веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхету’нти. йам̣ кхо пана̄йам̣ париса̄ парибхавеййа, йасопи тасса ха̄йетха. йасса кхо пана йасо ха̄йетха, бхога̄пи тасса ха̄йеййум̣. йасоладдха̄ кхо панамха̄кам̣ бхога̄. ахо вата мам̣ саман̣о готамо саке а̄чарийаке тевиджджаке пан̃хам̣ пуччхеййа, аддха̄ ватасса̄хам̣ читтам̣ а̄ра̄дхеййам̣ пан̃хасса веййа̄каран̣ена̄’’ти.

бра̄хман̣апан̃н̃атти

309. атха кхо бхагавато сон̣адан̣д̣асса бра̄хман̣асса четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа етадахоси – ‘‘вихан̃н̃ати кхо айам̣ сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о сакена читтена. йам̣нӯна̄хам̣ сон̣адан̣д̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ саке а̄чарийаке тевиджджаке пан̃хам̣ пуччхеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ сон̣адан̣д̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавоча – ‘‘катихи пана, бра̄хман̣а, ан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апенти; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти?

310. атха кхо сон̣адан̣д̣асса бра̄хман̣асса етадахоси – ‘‘йам̣ вата но ахоси иччхитам̣, йам̣ а̄кан̇кхитам̣, йам̣ адхиппетам̣, йам̣ абхипаттхитам̣ – ‘ахо вата мам̣ саман̣о готамо саке а̄чарийаке тевиджджаке пан̃хам̣ пуччхеййа, аддха̄ ватасса̄хам̣ читтам̣ а̄ра̄дхеййам̣ пан̃хасса веййа̄каран̣ена̄’ти, татра мам̣ саман̣о готамо саке а̄чарийаке тевиджджаке пан̃хам̣ пуччхати. аддха̄ ватасса̄хам̣ читтам̣ а̄ра̄дхесса̄ми пан̃хасса веййа̄каран̣ена̄’’ти.

311. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о аббхунна̄метва̄ ка̄йам̣ анувилокетва̄ парисам̣ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘пан̃чахи, бхо готама, ан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апенти; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа. катамехи пан̃чахи? идха, бхо готама, бра̄хман̣о убхато суджа̄то хоти ма̄тито ча питито ча, сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена; аджджха̄йако хоти мантадхаро тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо; абхирӯпо хоти дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато брахмаван̣н̣ӣ брахмаваччхасӣ акхудда̄вака̄со дассана̄йа; сӣлава̄ хоти вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато; пан̣д̣ито ча хоти медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣. имехи кхо, бхо готама, пан̃чахи ан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апенти; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти.

‘‘имесам̣ пана, бра̄хман̣а, пан̃чаннам̣ ан̇га̄нам̣ сакка̄ екам̣ ан̇гам̣ т̣хапайитва̄ чатӯхан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апетум̣; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти? ‘‘сакка̄, бхо готама. имесан̃хи, бхо готама, пан̃чаннам̣ ан̇га̄нам̣ ван̣н̣ам̣ т̣хапайа̄ма. кин̃хи ван̣н̣о кариссати? йато кхо, бхо готама, бра̄хман̣о убхато суджа̄то хоти ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена; аджджха̄йако ча хоти мантадхаро ча тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо; сӣлава̄ ча хоти вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато; пан̣д̣ито ча хоти медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣. имехи кхо бхо готама чатӯхан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апенти; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти.

312. ‘‘имесам̣ пана, бра̄хман̣а, чатуннам̣ ан̇га̄нам̣ сакка̄ екам̣ ан̇гам̣ т̣хапайитва̄ тӣхан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апетум̣; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти? ‘‘сакка̄, бхо готама. имесан̃хи, бхо готама, чатуннам̣ ан̇га̄нам̣ манте т̣хапайа̄ма. кин̃хи манта̄ кариссанти? йато кхо, бхо готама, бра̄хман̣о убхато суджа̄то хоти ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена; сӣлава̄ ча хоти вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато; пан̣д̣ито ча хоти медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣. имехи кхо, бхо готама, тӣхан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апенти; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти.

‘‘имесам̣ пана, бра̄хман̣а, тин̣н̣ам̣ ан̇га̄нам̣ сакка̄ екам̣ ан̇гам̣ т̣хапайитва̄ двӣхан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апетум̣; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти? ‘‘сакка̄, бхо готама. имесан̃хи, бхо готама, тин̣н̣ам̣ ан̇га̄нам̣ джа̄тим̣ т̣хапайа̄ма. кин̃хи джа̄ти кариссати? йато кхо, бхо готама, бра̄хман̣о сӣлава̄ хоти вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато; пан̣д̣ито ча хоти медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣. имехи кхо, бхо готама, двӣхан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апенти; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти.

313. евам̣ вутте, те бра̄хман̣а̄ сон̣адан̣д̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавочум̣ – ‘‘ма̄ бхавам̣ сон̣адан̣д̣о евам̣ авача, ма̄ бхавам̣ сон̣адан̣д̣о евам̣ авача. апавадатева бхавам̣ сон̣адан̣д̣о ван̣н̣ам̣, апавадати манте, апавадати джа̄тим̣ екам̣сена. бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ассева готамасса ва̄дам̣ анупаккхандатӣ’’ти.

314. атха кхо бхагава̄ те бра̄хман̣е етадавоча – ‘‘саче кхо тумха̄кам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ евам̣ хоти – ‘аппассуто ча сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о, акалйа̄н̣ава̄ккаран̣о ча сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о, дуппан̃н̃о ча сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о, на ча пахоти сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о саман̣ена готамена саддхим̣ асмим̣ вачане пат̣имантету’нти, тит̣т̣хату сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о, тумхе майа̄ саддхим̣ мантавхо асмим̣ вачане. саче пана тумха̄кам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ евам̣ хоти – ‘бахуссуто ча сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о, калйа̄н̣ава̄ккаран̣о ча сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о, пан̣д̣ито ча сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о, пахоти ча сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о саман̣ена готамена саддхим̣ асмим̣ вачане пат̣имантету’нти, тит̣т̣хатха тумхе, сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о майа̄ саддхим̣ пат̣имантетӯ’’ти.

315. евам̣ вутте, сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘тит̣т̣хату бхавам̣ готамо, тун̣хӣ бхавам̣ готамо хоту, ахамева тесам̣ сахадхаммена пат̣ивачанам̣ карисса̄мӣ’’ти. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о те бра̄хман̣е етадавоча – ‘‘ма̄ бхаванто евам̣ авачуттха, ма̄ бхаванто евам̣ авачуттха – ‘апавадатева бхавам̣ сон̣адан̣д̣о ван̣н̣ам̣, апавадати манте, апавадати джа̄тим̣ екам̣сена. бхавам̣ сон̣адан̣д̣о саман̣ассева готамасса ва̄дам̣ анупаккхандатӣ’ти. на̄хам̣, бхо, апавада̄ми ван̣н̣ам̣ ва̄ манте ва̄ джа̄тим̣ ва̄’’ти.

316. тена кхо пана самайена сон̣адан̣д̣асса бра̄хман̣асса бха̄гинеййо ан̇гако на̄ма ма̄н̣авако тассам̣ париса̄йам̣ нисинно хоти. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о те бра̄хман̣е етадавоча – ‘‘пассанти но бхонто имам̣ ан̇гакам̣ ма̄н̣авакам̣ амха̄кам̣ бха̄гинеййа’’нти? ‘‘евам̣, бхо’’. ‘‘ан̇гако кхо, бхо, ма̄н̣авако абхирӯпо дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато брахмаван̣н̣ӣ брахмаваччхасӣ акхудда̄вака̄со дассана̄йа, на̄сса имиссам̣ париса̄йам̣ самасамо аттхи ван̣н̣ена т̣хапетва̄ саман̣ам̣ готамам̣. ан̇гако кхо ма̄н̣авако аджджха̄йако мантадхаро, тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо. ахамасса манте ва̄чета̄. ан̇гако кхо ма̄н̣авако убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена. ахамасса ма̄та̄питаро джа̄на̄ми. ан̇гако кхо ма̄н̣авако па̄н̣ампи ханеййа, адиннампи а̄дийеййа, парада̄рампи гаччхеййа, муса̄ва̄дампи бхан̣еййа, маджджампи пивеййа, еттха да̄ни, бхо, ким̣ ван̣н̣о кариссати, ким̣ манта̄, ким̣ джа̄ти? йато кхо, бхо, бра̄хман̣о сӣлава̄ ча хоти вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато, пан̣д̣ито ча хоти медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣. имехи кхо, бхо, двӣхан̇гехи саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апенти; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти.

сӣлапан̃н̃а̄катха̄

317. ‘‘имесам̣ пана, бра̄хман̣а, двиннам̣ ан̇га̄нам̣ сакка̄ екам̣ ан̇гам̣ т̣хапайитва̄ екена ан̇гена саманна̄гатам̣ бра̄хман̣а̄ бра̄хман̣ам̣ пан̃н̃апетум̣; ‘бра̄хман̣осмӣ’ти ча вадама̄но самма̄ вадеййа, на ча пана муса̄ва̄дам̣ а̄паджджеййа̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама. сӣлапаридхота̄ хи, бхо готама, пан̃н̃а̄; пан̃н̃а̄паридхотам̣ сӣлам̣. йаттха сӣлам̣ таттха пан̃н̃а̄, йаттха пан̃н̃а̄ таттха сӣлам̣. сӣлавато пан̃н̃а̄, пан̃н̃авато сӣлам̣. сӣлапан̃н̃а̄н̣ан̃ча пана локасмим̣ аггамаккха̄йати. сеййатха̄пи, бхо готама, хаттхена ва̄ хаттхам̣ дховеййа, па̄дена ва̄ па̄дам̣ дховеййа; евамева кхо, бхо готама, сӣлапаридхота̄ пан̃н̃а̄, пан̃н̃а̄паридхотам̣ сӣлам̣. йаттха сӣлам̣ таттха пан̃н̃а̄, йаттха пан̃н̃а̄ таттха сӣлам̣. сӣлавато пан̃н̃а̄, пан̃н̃авато сӣлам̣. сӣлапан̃н̃а̄н̣ан̃ча пана локасмим̣ аггамаккха̄йатӣ’’ти. ‘‘еваметам̣, бра̄хман̣а, еваметам̣, бра̄хман̣а, сӣлапаридхота̄ хи, бра̄хман̣а, пан̃н̃а̄, пан̃н̃а̄паридхотам̣ сӣлам̣. йаттха сӣлам̣ таттха пан̃н̃а̄, йаттха пан̃н̃а̄ таттха сӣлам̣. сӣлавато пан̃н̃а̄, пан̃н̃авато сӣлам̣. сӣлапан̃н̃а̄н̣ан̃ча пана локасмим̣ аггамаккха̄йати. сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, хаттхена ва̄ хаттхам̣ дховеййа, па̄дена ва̄ па̄дам̣ дховеййа; евамева кхо, бра̄хман̣а, сӣлапаридхота̄ пан̃н̃а̄, пан̃н̃а̄паридхотам̣ сӣлам̣. йаттха сӣлам̣ таттха пан̃н̃а̄, йаттха пан̃н̃а̄ таттха сӣлам̣. сӣлавато пан̃н̃а̄, пан̃н̃авато сӣлам̣. сӣлапан̃н̃а̄н̣ан̃ча пана локасмим̣ аггамаккха̄йати.

318. ‘‘катамам̣ пана там̣, бра̄хман̣а, сӣлам̣? катама̄ са̄ пан̃н̃а̄’’ти? ‘‘еттакапарама̄ва майам̣, бхо готама, етасмим̣ аттхе. са̄дху вата бхавантам̣йева готамам̣ пат̣ибха̄ту етасса бха̄ситасса аттхо’’ти. ‘‘тена хи, бра̄хман̣а, сун̣охи; са̄дхукам̣ манасикарохи; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о бхагавато паччассоси. бхагава̄ етадавоча – ‘‘идха, бра̄хман̣а, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣ самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу татха̄ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, бра̄хман̣а, бхиккху сӣласампанно хоти. идам̣ кхо там̣, бра̄хман̣а, сӣлам̣…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати…пе… дутийам̣ джха̄нам̣…пе… татийам̣ джха̄нам̣…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати…пе… н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати, абхининна̄мети. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа…пе… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти, идамписса хоти пан̃н̃а̄йа айам̣ кхо са̄, бра̄хман̣а, пан̃н̃а̄’’ти.

сон̣адан̣д̣аупа̄сакаттапат̣иведана̄

319. евам̣ вутте, сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама. сеййатха̄пи, бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа, ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти; евамевам̣ бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми, дхамман̃ча, бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гатам̣. адхива̄сету ча ме бхавам̣ готамо сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. адхива̄сеси бхагава̄ тун̣хӣбха̄вена.

320. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о бхагавато адхива̄санам̣ видитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о тасса̄ раттийа̄ аччайена саке нивесане пан̣ӣтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ пат̣ийа̄да̄петва̄ бхагавато ка̄лам̣ а̄роча̄песи – ‘‘ка̄ло, бхо готама, нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа саддхим̣ бхиккхусан̇гхена йена сон̣адан̣д̣асса бра̄хман̣асса нивесанам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ пан̣ӣтена кха̄данӣйена бходжанӣйена сахаттха̄ сантаппеси сампава̄реси.

321. атха кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о бхагавантам̣ бхутта̄вим̣ онӣтапаттапа̄н̣им̣ ан̃н̃атарам̣ нӣчам̣ а̄санам̣ гахетва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо сон̣адан̣д̣о бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ахан̃чева кхо пана, бхо готама, парисагато сама̄но а̄сана̄ вут̣т̣хахитва̄ бхавантам̣ готамам̣ абхива̄деййам̣, тена мам̣ са̄ париса̄ парибхавеййа. йам̣ кхо пана са̄ париса̄ парибхавеййа, йасопи тасса ха̄йетха. йасса кхо пана йасо ха̄йетха, бхога̄пи тасса ха̄йеййум̣. йасоладдха̄ кхо панамха̄кам̣ бхога̄. ахан̃чева кхо пана, бхо готама, парисагато сама̄но ан̃джалим̣ пагган̣хеййам̣, а̄сана̄ ме там̣ бхавам̣ готамо паччут̣т̣ха̄нам̣ дха̄рету. ахан̃чева кхо пана, бхо готама, парисагато сама̄но вет̣ханам̣ омун̃чеййам̣, сираса̄ ме там̣ бхавам̣ готамо абхива̄данам̣ дха̄рету. ахан̃чева кхо пана, бхо готама, йа̄нагато сама̄но йа̄на̄ паччорохитва̄ бхавантам̣ готамам̣ абхива̄деййам̣, тена мам̣ са̄ париса̄ парибхавеййа. йам̣ кхо пана са̄ париса̄ парибхавеййа, йасопи тасса ха̄йетха, йасса кхо пана йасо ха̄йетха, бхога̄пи тасса ха̄йеййум̣. йасоладдха̄ кхо панамха̄кам̣ бхога̄. ахан̃чева кхо пана, бхо готама, йа̄нагато сама̄но патодалат̣т̣хим̣ аббхунна̄меййам̣, йа̄на̄ ме там̣ бхавам̣ готамо паччороханам̣ дха̄рету. ахан̃чева кхо пана, бхо готама, йа̄нагато сама̄но чхаттам̣ апана̄меййам̣, сираса̄ ме там̣ бхавам̣ готамо абхива̄данам̣ дха̄ретӯ’’ти.

322. атха кхо бхагава̄ сон̣адан̣д̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ дхаммийа̄ катха̄йа сандассетва̄ сама̄дапетва̄ самуттеджетва̄ сампахам̣сетва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄мӣти.

сон̣адан̣д̣асуттам̣ нит̣т̣хитам̣ чатуттхам̣.

5. кӯт̣адантасуттам̣

кха̄н̣уматакабра̄хман̣агахапатика̄

323. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ магадхесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи йена кха̄н̣уматам̣ на̄ма магадха̄нам̣ бра̄хман̣ага̄мо тадавасари. татра судам̣ бхагава̄ кха̄н̣умате вихарати амбалат̣т̣хика̄йам̣. тена кхо пана самайена кӯт̣аданто бра̄хман̣о кха̄н̣уматам̣ аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣ ран̃н̃а̄ ма̄гадхена сенийена бимбиса̄рена диннам̣ ра̄джада̄йам̣ брахмадеййам̣. тена кхо пана самайена кӯт̣адантасса бра̄хман̣асса маха̄йан̃н̃о упаккхат̣о хоти. сатта ча усабхасата̄ни сатта ча ваччхатарасата̄ни сатта ча ваччхатарӣсата̄ни сатта ча аджасата̄ни сатта ча ураббхасата̄ни тхӯн̣ӯпанӣта̄ни хонти йан̃н̃аттха̄йа.

324. ассосум̣ кхо кха̄н̣уматака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ – ‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито магадхесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи кха̄н̣уматам̣ ануппатто кха̄н̣умате вихарати амбалат̣т̣хика̄йам̣. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣ кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. са̄дху кхо пана татха̄рӯпа̄нам̣ арахатам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти.

325. атха кхо кха̄н̣уматака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ кха̄н̣умата̄ никкхамитва̄ сан̇гхасан̇гхӣ ган̣ӣбхӯта̄ йена амбалат̣т̣хика̄ тенупасан̇каманти.

326. тена кхо пана самайена кӯт̣аданто бра̄хман̣о упарипа̄са̄де дива̄сеййам̣ упагато хоти. аддаса̄ кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о кха̄н̣уматаке бра̄хман̣агахапатике кха̄н̣умата̄ никкхамитва̄ сан̇гхасан̇гхӣ ган̣ӣбхӯте йена амбалат̣т̣хика̄ тенупасан̇каманте. дисва̄ кхаттам̣ а̄мантеси – ‘‘ким̣ ну кхо, бхо кхатте, кха̄н̣уматака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ кха̄н̣умата̄ никкхамитва̄ сан̇гхасан̇гхӣ ган̣ӣбхӯта̄ йена амбалат̣т̣хика̄ тенупасан̇камантӣ’’ти?

327. ‘‘аттхи кхо, бхо, саман̣о готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито магадхесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи кха̄н̣уматам̣ ануппатто, кха̄н̣умате вихарати амбалат̣т̣хика̄йам̣. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти. тамете бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камантӣ’’ти.

328. атха кхо кӯт̣адантасса бра̄хман̣асса етадахоси – ‘‘сутам̣ кхо пана метам̣ – ‘саман̣о готамо тивидхам̣ йан̃н̃асампадам̣ сол̣асапариккха̄рам̣ джа̄на̄тӣ’ти. на кхо пана̄хам̣ джа̄на̄ми тивидхам̣ йан̃н̃асампадам̣ сол̣асапариккха̄рам̣. иччха̄ми ча̄хам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣. йам̣нӯна̄хам̣ саман̣ам̣ готамам̣ упасан̇камитва̄ тивидхам̣ йан̃н̃асампадам̣ сол̣асапариккха̄рам̣ пуччхеййа’’нти.

329. атха кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о кхаттам̣ а̄мантеси – ‘‘тена хи, бхо кхатте, йена кха̄н̣уматака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ тенупасан̇кама. упасан̇камитва̄ кха̄н̣уматаке бра̄хман̣агахапатике евам̣ вадехи – ‘кӯт̣аданто, бхо, бра̄хман̣о евама̄ха – ‘‘а̄гаменту кира бхаванто, кӯт̣адантопи бра̄хман̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо со кхатта̄ кӯт̣адантасса бра̄хман̣асса пат̣иссутва̄ йена кха̄н̣уматака̄ бра̄хман̣агахапатика̄ тенупасан̇ками. упасан̇камитва̄ кха̄н̣уматаке бра̄хман̣агахапатике етадавоча – ‘‘кӯт̣аданто, бхо, бра̄хман̣о евама̄ха – ‘а̄гаменту кира бхонто, кӯт̣адантопи бра̄хман̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’’ти.

кӯт̣адантагун̣акатха̄

330. тена кхо пана самайена анека̄ни бра̄хман̣асата̄ни кха̄н̣умате пат̣ивасанти – ‘‘кӯт̣адантасса бра̄хман̣асса маха̄йан̃н̃ам̣ анубхависса̄ма̄’’ти. ассосум̣ кхо те бра̄хман̣а̄ – ‘‘кӯт̣аданто кира бра̄хман̣о саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’ти. атха кхо те бра̄хман̣а̄ йена кӯт̣аданто бра̄хман̣о тенупасан̇камим̣су.

331. упасан̇камитва̄ кӯт̣адантам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавочум̣ – ‘‘саччам̣ кира бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссатӣ’’ти? ‘‘евам̣ кхо ме, бхо, хоти – ‘ахампи саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камисса̄мӣ’’’ти.

‘‘ма̄ бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇ками. на арахати бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. саче бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камиссати, бхото кӯт̣адантасса йасо ха̄йиссати, саман̣асса готамасса йасо абхивад̣д̣хиссати. йампи бхото кӯт̣адантасса йасо ха̄йиссати, саман̣асса готамасса йасо абхивад̣д̣хиссати, имина̄пан̇гена на арахати бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. саман̣о твева готамо арахати бхавантам̣ кӯт̣адантам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣.

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена. йампи бхавам̣ кӯт̣аданто убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена, имина̄пан̇гена на арахати бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. саман̣о твева готамо арахати бхавантам̣ кӯт̣адантам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣.

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто ад̣д̣хо махаддхано маха̄бхого пахӯтавиттӯпакаран̣о пахӯтаджа̄тарӯпараджато…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто аджджха̄йако мантадхаро тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто абхирӯпо дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато брахмаван̣н̣ӣ брахмаваччхасӣ акхудда̄вака̄со дассана̄йа…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто сӣлава̄ вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто калйа̄н̣ава̄чо калйа̄н̣ава̄ккаран̣о порийа̄ ва̄ча̄йа саманна̄гато виссат̣т̣ха̄йа анелагала̄йа аттхасса вин̃н̃а̄панийа̄…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто бахӯнам̣ а̄чарийапа̄чарийо тӣн̣и ма̄н̣авакасата̄ни манте ва̄чети, бахӯ кхо пана на̄на̄диса̄ на̄на̄джанапада̄ ма̄н̣авака̄ а̄гаччханти бхото кӯт̣адантасса сантике мантаттхика̄ манте адхийитука̄ма̄…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто джин̣н̣о вуддхо махаллако аддхагато вайоануппатто. саман̣о готамо тарун̣о чева тарун̣апаббаджито ча…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто ран̃н̃о ма̄гадхасса сенийасса бимбиса̄расса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘бхаван̃хи кӯт̣аданто кха̄н̣уматам̣ аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣ ран̃н̃а̄ ма̄гадхена сенийена бимбиса̄рена диннам̣ ра̄джада̄йам̣ брахмадеййам̣. йампи бхавам̣ кӯт̣аданто кха̄н̣уматам̣ аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣, ран̃н̃а̄ ма̄гадхена сенийена бимбиса̄рена диннам̣ ра̄джада̄йам̣ брахмадеййам̣, имина̄пан̇гена на арахати бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. саман̣отвева готамо арахати бхавантам̣ кӯт̣адантам̣ дассана̄йа упасан̇камиту’’нти.

буддхагун̣акатха̄

332. евам̣ вутте кӯт̣аданто бра̄хман̣о те бра̄хман̣е етадавоча –

‘‘тена хи, бхо, мамапи сун̣а̄тха, йатха̄ майамева араха̄ма там̣ бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣, на твева арахати со бхавам̣ готамо амха̄кам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. саман̣о кхалу, бхо, готамо убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена. йампи, бхо, саман̣о готамо убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена, имина̄пан̇гена на арахати со бхавам̣ готамо амха̄кам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. атха кхо майамева араха̄ма там̣ бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣.

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо махантам̣ н̃а̄тисан̇гхам̣ оха̄йа паббаджито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо пахӯтам̣ хиран̃н̃асуван̣н̣ам̣ оха̄йа паббаджито бхӯмигатан̃ча веха̄сат̣т̣хам̣ ча…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо дахарова сама̄но йува̄ сусука̄л̣акесо бхадрена йоббанена саманна̄гато пат̣хамена вайаса̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ака̄мака̄нам̣ ма̄та̄питӯнам̣ ассумукха̄нам̣ руданта̄нам̣ кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо абхирӯпо дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато брахмаван̣н̣ӣ брахмаваччхасӣ акхудда̄вака̄со дассана̄йа …пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сӣлава̄ арийасӣлӣ кусаласӣлӣ кусаласӣлена саманна̄гато…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо калйа̄н̣ава̄чо калйа̄н̣ава̄ккаран̣о порийа̄ ва̄ча̄йа саманна̄гато виссат̣т̣ха̄йа анелагала̄йа аттхасса вин̃н̃а̄панийа̄…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо бахӯнам̣ а̄чарийапа̄чарийо…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо кхӣн̣ака̄мара̄го вигатача̄палло…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо каммава̄дӣ кирийава̄дӣ апа̄папуреккха̄ро брахман̃н̃а̄йа паджа̄йа…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо учча̄ кула̄ паббаджито асамбхиннакхаттийакула̄…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ад̣д̣ха̄ кула̄ паббаджито махаддхана̄ маха̄бхога̄…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ тирорат̣т̣ха̄ тироджанапада̄ пан̃хам̣ пуччхитум̣ а̄гаччханти…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ анека̄ни девата̄сахасса̄ни па̄н̣ехи саран̣ам̣ гата̄ни…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ ти…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи саманна̄гато…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ехисва̄гатава̄дӣ сакхило саммодако аббха̄кут̣ико утта̄намукхо пуббабха̄сӣ…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо чатуннам̣ париса̄нам̣ саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣е кхалу, бхо, готаме бахӯ дева̄ ча манусса̄ ча абхиппасанна̄…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо йасмим̣ га̄ме ва̄ нигаме ва̄ пат̣ивасати на тасмим̣ га̄ме ва̄ нигаме ва̄ аманусса̄ мануссе вихет̣хенти…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сан̇гхӣ ган̣ӣ ган̣а̄чарийо путхутиттхакара̄нам̣ аггамаккха̄йати, йатха̄ кхо пана, бхо, етесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ йатха̄ ва̄ татха̄ ва̄ йасо самуда̄гаччхати, на хевам̣ саман̣асса готамасса йасо самуда̄гато. атха кхо ануттара̄йа виджджа̄чаран̣асампада̄йа саман̣асса готамасса йасо самуда̄гато…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ ра̄джа̄ ма̄гадхо сенийо бимбиса̄ро сапутто сабхарийо сапарисо са̄маччо па̄н̣ехи саран̣ам̣ гато…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ ра̄джа̄ пасенади косало сапутто сабхарийо сапарисо са̄маччо па̄н̣ехи саран̣ам̣ гато…пе…

‘‘саман̣ам̣ кхалу, бхо, готамам̣ бра̄хман̣о поккхараса̄ти сапутто сабхарийо сапарисо са̄маччо па̄н̣ехи саран̣ам̣ гато…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ран̃н̃о ма̄гадхасса сенийасса бимбиса̄расса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо ран̃н̃о пасенадисса косаласса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо бра̄хман̣асса поккхараса̄тисса саккато гарукато ма̄нито пӯджито апачито…пе…

‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо кха̄н̣уматам̣ ануппатто кха̄н̣умате вихарати амбалат̣т̣хика̄йам̣. йе кхо пана, бхо, кечи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ амха̄кам̣ га̄макхеттам̣ а̄гаччханти, атитхӣ но те хонти. атитхӣ кхо панамхехи сакка̄табба̄ гарука̄табба̄ ма̄нетабба̄ пӯджетабба̄ апачетабба̄. йампи, бхо, саман̣о готамо кха̄н̣уматам̣ ануппатто кха̄н̣умате вихарати амбалат̣т̣хика̄йам̣, атитхимха̄кам̣ саман̣о готамо. атитхи кхо панамхехи сакка̄таббо гарука̄таббо ма̄нетаббо пӯджетаббо апачетаббо. имина̄пан̇гена на̄рахати со бхавам̣ готамо амха̄кам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. атха кхо майамева араха̄ма там̣ бхавантам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камитум̣. еттаке кхо ахам̣, бхо, тасса бхото готамасса ван̣н̣е парийа̄пун̣а̄ми, но ча кхо со бхавам̣ готамо еттакаван̣н̣о. апарима̄н̣аван̣н̣о хи со бхавам̣ готамо’’ти.

333. евам̣ вутте, те бра̄хман̣а̄ кӯт̣адантам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавочум̣ – ‘‘йатха̄ кхо бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣асса готамасса ван̣н̣е бха̄сати, ито чепи со бхавам̣ готамо йоджанасате вихарати, аламева саддхена кулапуттена дассана̄йа упасан̇камитум̣ апи пут̣осена̄’’ти. ‘‘тена хи, бхо, саббева майам̣ саман̣ам̣ готамам̣ дассана̄йа упасан̇камисса̄ма̄’’ти.

маха̄виджитара̄джайан̃н̃акатха̄

334. атха кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о махата̄ бра̄хман̣аган̣ена саддхим̣ йена амбалат̣т̣хика̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками, упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. кха̄н̣уматака̄пи кхо бра̄хман̣агахапатика̄ аппекачче бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су, саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче на̄маготтам̣ са̄ветва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су; аппекачче тун̣хӣбхӯта̄ екамантам̣ нисӣдим̣су.

335. екамантам̣ нисинно кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сутам̣ метам̣, бхо готама – ‘саман̣о готамо тивидхам̣ йан̃н̃асампадам̣ сол̣асапариккха̄рам̣ джа̄на̄тӣ’ти. на кхо пана̄хам̣ джа̄на̄ми тивидхам̣ йан̃н̃асампадам̣ сол̣асапариккха̄рам̣. иччха̄ми ча̄хам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣. са̄дху ме бхавам̣ готамо тивидхам̣ йан̃н̃асампадам̣ сол̣асапариккха̄рам̣ десетӯ’’ти.

336. ‘‘тена хи, бра̄хман̣а, сун̣а̄хи са̄дхукам̣ манасикарохи, бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о бхагавато паччассоси. бхагава̄ етадавоча – ‘‘бхӯтапуббам̣, бра̄хман̣а, ра̄джа̄ маха̄виджито на̄ма ахоси ад̣д̣хо махаддхано маха̄бхого пахӯтаджа̄тарӯпараджато пахӯтавиттӯпакаран̣о пахӯтадханадхан̃н̃о парипун̣н̣акосакот̣т̣ха̄га̄ро. атха кхо, бра̄хман̣а, ран̃н̃о маха̄виджитасса рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘адхигата̄ кхо ме випула̄ ма̄нусака̄ бхога̄, махантам̣ патхавиман̣д̣алам̣ абхивиджийа аджджха̄васа̄ми, йам̣нӯна̄хам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджеййам̣, йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’ти.

337. ‘‘атха кхо, бра̄хман̣а, ра̄джа̄ маха̄виджито пурохитам̣ бра̄хман̣ам̣ а̄мантетва̄ етадавоча – ‘идха майхам̣, бра̄хман̣а, рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – адхигата̄ кхо ме випула̄ ма̄нусака̄ бхога̄, махантам̣ патхавиман̣д̣алам̣ абхивиджийа аджджха̄васа̄ми. йам̣нӯна̄хам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджеййам̣ йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’ти. иччха̄махам̣, бра̄хман̣а, маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣. ануса̄сату мам̣ бхавам̣ йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’’’ти.

338. ‘‘евам̣ вутте, бра̄хман̣а, пурохито бра̄хман̣о ра̄джа̄нам̣ маха̄виджитам̣ етадавоча – ‘бхото кхо ран̃н̃о джанападо сакан̣т̣ако сауппӣл̣о, га̄магха̄та̄пи диссанти, нигамагха̄та̄пи диссанти, нагарагха̄та̄пи диссанти, пантхадухана̄пи диссанти. бхавам̣ кхо пана ра̄джа̄ евам̣ сакан̣т̣аке джанападе сауппӣл̣е балимуддхареййа, акиччака̄рӣ асса тена бхавам̣ ра̄джа̄. сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о евамасса – ‘‘ахаметам̣ дассукхӣлам̣ вадхена ва̄ бандхена ва̄ джа̄нийа̄ ва̄ гараха̄йа ва̄ пабба̄джана̄йа ва̄ самӯханисса̄мӣ’’ти, на кхо панетасса дассукхӣласса евам̣ самма̄ самуггха̄то хоти. йе те хата̄васесака̄ бхависсанти, те паччха̄ ран̃н̃о джанападам̣ вихет̣хессанти. апи ча кхо идам̣ сам̣видха̄нам̣ а̄гамма еваметасса дассукхӣласса самма̄ самуггха̄то хоти. тена хи бхавам̣ ра̄джа̄ йе бхото ран̃н̃о джанападе уссаханти касигораккхе, тесам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ бӣджабхаттам̣ ануппадету. йе бхото ран̃н̃о джанападе уссаханти ва̄н̣иджджа̄йа, тесам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ па̄бхатам̣ ануппадету. йе бхото ран̃н̃о джанападе уссаханти ра̄джапорисе, тесам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ бхаттаветанам̣ пакаппету. те ча манусса̄ сакаммапасута̄ ран̃н̃о джанападам̣ на вихет̣хессанти; маха̄ ча ран̃н̃о ра̄сико бхависсати. кхемат̣т̣хита̄ джанапада̄ акан̣т̣ака̄ ануппӣл̣а̄. манусса̄ муда̄ модама̄на̄ уре путте наччента̄ апа̄рутагхара̄ ман̃н̃е вихариссантӣ’ти. ‘евам̣, бхо’ти кхо, бра̄хман̣а, ра̄джа̄ маха̄виджито пурохитасса бра̄хман̣асса пат̣иссутва̄ йе ран̃н̃о джанападе уссахим̣су касигораккхе, тесам̣ ра̄джа̄ маха̄виджито бӣджабхаттам̣ ануппада̄си. йе ча ран̃н̃о джанападе уссахим̣су ва̄н̣иджджа̄йа, тесам̣ ра̄джа̄ маха̄виджито па̄бхатам̣ ануппада̄си. йе ча ран̃н̃о джанападе уссахим̣су ра̄джапорисе, тесам̣ ра̄джа̄ маха̄виджито бхаттаветанам̣ пакаппеси. те ча манусса̄ сакаммапасута̄ ран̃н̃о джанападам̣ на вихет̣хим̣су, маха̄ ча ран̃н̃о ра̄сико ахоси. кхемат̣т̣хита̄ джанапада̄ акан̣т̣ака̄ ануппӣл̣а̄ манусса̄ муда̄ модама̄на̄ уре путте наччента̄ апа̄рутагхара̄ ман̃н̃е вихарим̣су. атха кхо, бра̄хман̣а, ра̄джа̄ маха̄виджито пурохитам̣ бра̄хман̣ам̣ а̄мантетва̄ етадавоча – ‘самӯхато кхо ме бхото дассукхӣло, бхото сам̣видха̄нам̣ а̄гамма маха̄ ча ме ра̄сико. кхемат̣т̣хита̄ джанапада̄ акан̣т̣ака̄ ануппӣл̣а̄ манусса̄ муда̄ модама̄на̄ уре путте наччента̄ апа̄рутагхара̄ ман̃н̃е вихаранти. иччха̄махам̣ бра̄хман̣а маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣. ануса̄сату мам̣ бхавам̣ йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’ти.

чатупариккха̄рам̣

339. ‘‘тена хи бхавам̣ ра̄джа̄ йе бхото ран̃н̃о джанападе кхаттийа̄ а̄нуйанта̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча те бхавам̣ ра̄джа̄ а̄мантайатам̣ – ‘иччха̄махам̣, бхо, маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣, ануджа̄нанту ме бхаванто йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’ти. йе бхото ран̃н̃о джанападе амачча̄ па̄рисаджджа̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча…пе… бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча…пе… гахапатинечайика̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча, те бхавам̣ ра̄джа̄ а̄мантайатам̣ – ‘иччха̄махам̣, бхо, маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣, ануджа̄нанту ме бхаванто йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’ти. ‘евам̣, бхо’ти кхо, бра̄хман̣а, ра̄джа̄ маха̄виджито пурохитасса бра̄хман̣асса пат̣иссутва̄ йе ран̃н̃о джанападе кхаттийа̄ а̄нуйанта̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча, те ра̄джа̄ маха̄виджито а̄мантеси – ‘иччха̄махам̣, бхо, маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣, ануджа̄нанту ме бхаванто йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’’ти. ‘йаджатам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ йан̃н̃ам̣, йан̃н̃ака̄ло маха̄ра̄джа̄’ти. йе ран̃н̃о джанападе амачча̄ па̄рисаджджа̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча…пе… бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча…пе… гахапатинечайика̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча, те ра̄джа̄ маха̄виджито а̄мантеси – ‘иччха̄махам̣, бхо, маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитум̣. ануджа̄нанту ме бхаванто йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’ти. ‘йаджатам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ йан̃н̃ам̣, йан̃н̃ака̄ло маха̄ра̄джа̄’ти. итиме чатта̄ро ануматипаккха̄ тассева йан̃н̃асса париккха̄ра̄ бхаванти.

ат̣т̣ха париккха̄ра̄

340. ‘‘ра̄джа̄ маха̄виджито ат̣т̣хахан̇гехи саманна̄гато, убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена абхирӯпо дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато брахмаван̣н̣ӣ брахмаваччхасӣ акхудда̄вака̄со дассана̄йа; ад̣д̣хо махаддхано маха̄бхого пахӯтаджа̄тарӯпараджато пахӯтавиттӯпакаран̣о пахӯтадханадхан̃н̃о парипун̣н̣акосакот̣т̣ха̄га̄ро; балава̄ чатуран̇гинийа̄ сена̄йа саманна̄гато ассава̄йа ова̄дапат̣икара̄йа сахати [патапати (сӣ. пӣ.), тапати (сйа̄.)] ман̃н̃е паччаттхике йасаса̄; саддхо да̄йако да̄напати ана̄ват̣адва̄ро саман̣абра̄хман̣акапан̣аддхикаван̣иббакайа̄чака̄нам̣ опа̄набхӯто пун̃н̃а̄ни кароти; бахуссуто тасса тасса сутаджа̄тасса, тасса тассева кхо пана бха̄ситасса аттхам̣ джа̄на̄ти ‘айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо’ти; пан̣д̣ито, вийатто, медха̄вӣ, пат̣ибало, атӣта̄на̄гатапаччуппанне аттхе чинтетум̣. ра̄джа̄ маха̄виджито имехи ат̣т̣хахан̇гехи саманна̄гато. ити има̄нипи ат̣т̣хан̇га̄ни тассева йан̃н̃асса париккха̄ра̄ бхаванти.

чатупариккха̄рам̣

341. ‘‘пурохито [пурохитопи (ка. сӣ. ка.)] бра̄хман̣о чатухан̇гехи саманна̄гато. убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена; аджджха̄йако мантадхаро тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо; сӣлава̄ вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато; пан̣д̣ито вийатто медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣. пурохито бра̄хман̣о имехи чатӯхан̇гехи саманна̄гато. ити има̄ни чатта̄ри ан̇га̄ни тассева йан̃н̃асса париккха̄ра̄ бхаванти.

тиссо видха̄

342. ‘‘атха кхо, бра̄хман̣а, пурохито бра̄хман̣о ран̃н̃о маха̄виджитасса пуббева йан̃н̃а̄ тиссо видха̄ десеси. сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йит̣т̣хука̄масса [йит̣т̣хака̄масса (ка.)] кочидева виппат̣иса̄ро – ‘маха̄ вата ме бхогаккхандхо вигаччхиссатӣ’ти, со бхота̄ ран̃н̃а̄ виппат̣иса̄ро на каран̣ӣйо. сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса кочидева виппат̣иса̄ро – ‘маха̄ вата ме бхогаккхандхо вигаччхатӣ’ти, со бхота̄ ран̃н̃а̄ виппат̣иса̄ро на каран̣ӣйо. сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йит̣т̣хасса кочидева виппат̣иса̄ро – ‘маха̄ вата ме бхогаккхандхо вигато’ти, со бхота̄ ран̃н̃а̄ виппат̣иса̄ро на каран̣ӣйо’’ти. има̄ кхо, бра̄хман̣а, пурохито бра̄хман̣о ран̃н̃о маха̄виджитасса пуббева йан̃н̃а̄ тиссо видха̄ десеси.

даса а̄ка̄ра̄

343. ‘‘атха кхо, бра̄хман̣а, пурохито бра̄хман̣о ран̃н̃о маха̄виджитасса пуббева йан̃н̃а̄ дасаха̄ка̄рехи пат̣игга̄хакесу виппат̣иса̄рам̣ пат̣ивинеси. ‘а̄гамиссанти кхо бхото йан̃н̃ам̣ па̄н̣а̄типа̄тинопи па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирата̄пи. йе таттха па̄н̣а̄типа̄тино, тесан̃н̃ева тена. йе таттха па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирата̄, те а̄раббха йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄дету. а̄гамиссанти кхо бхото йан̃н̃ам̣ адинна̄да̄йинопи адинна̄да̄на̄ пат̣ивирата̄пи…пе… ка̄месу миччха̄ча̄ринопи ка̄месумиччха̄ча̄ра̄ пат̣ивирата̄пи… муса̄ва̄динопи муса̄ва̄да̄ пат̣ивирата̄пи… писун̣ава̄чинопи писун̣а̄йа ва̄ча̄йа пат̣ивирата̄пи… пхарусава̄чинопи пхаруса̄йа ва̄ча̄йа пат̣ивирата̄пи… сампхаппала̄пинопи сампхаппала̄па̄ пат̣ивирата̄пи … абхиджджха̄лунопи анабхиджджха̄лунопи… бйа̄панначитта̄пи абйа̄панначитта̄пи… миччха̄дит̣т̣хика̄пи самма̄дит̣т̣хика̄пи…. йе таттха миччха̄дит̣т̣хика̄, тесан̃н̃ева тена. йе таттха самма̄дит̣т̣хика̄, те а̄раббха йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄детӯ’ти. имехи кхо, бра̄хман̣а, пурохито бра̄хман̣о ран̃н̃о маха̄виджитасса пуббева йан̃н̃а̄ дасаха̄ка̄рехи пат̣игга̄хакесу виппат̣иса̄рам̣ пат̣ивинеси.

сол̣аса а̄ка̄ра̄

344. ‘‘атха кхо, бра̄хман̣а, пурохито бра̄хман̣о ран̃н̃о маха̄виджитасса маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса сол̣асаха̄ка̄рехи читтам̣ сандассеси сама̄дапеси самуттеджеси сампахам̣сеси сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса кочидева ватта̄ – ‘ра̄джа̄ кхо маха̄виджито маха̄йан̃н̃ам̣ йаджати, но ча кхо тасса а̄мантита̄ кхаттийа̄ а̄нуйанта̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча; атха ча пана бхавам̣ ра̄джа̄ еварӯпам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджатӣ’ти. евампи бхото ран̃н̃о ватта̄ дхаммато наттхи. бхота̄ кхо пана ран̃н̃а̄ а̄мантита̄ кхаттийа̄ а̄нуйанта̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча. имина̄петам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ джа̄на̄ту, йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄дету.

‘‘сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса кочидева ватта̄ – ‘ра̄джа̄ кхо маха̄виджито маха̄йан̃н̃ам̣ йаджати, но ча кхо тасса а̄мантита̄ амачча̄ па̄рисаджджа̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча…пе… бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча…пе… гахапатинечайика̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча, атха ча пана бхавам̣ ра̄джа̄ еварӯпам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджатӣ’ти. евампи бхото ран̃н̃о ватта̄ дхаммато наттхи. бхота̄ кхо пана ран̃н̃а̄ а̄мантита̄ гахапатинечайика̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча. имина̄петам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ джа̄на̄ту, йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄дету.

‘‘сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса кочидева ватта̄ – ‘ра̄джа̄ кхо маха̄виджито маха̄йан̃н̃ам̣ йаджати, но ча кхо убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена, атха ча пана бхавам̣ ра̄джа̄ еварӯпам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджатӣ’ти. евампи бхото ран̃н̃о ватта̄ дхаммато наттхи. бхавам̣ кхо пана ра̄джа̄ убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена. имина̄петам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ джа̄на̄ту, йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄дету.

‘‘сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса кочидева ватта̄ – ‘ра̄джа̄ кхо маха̄виджито маха̄йан̃н̃ам̣ йаджати но ча кхо абхирӯпо дассанӣйо па̄са̄дико парама̄йа ван̣н̣апоккхарата̄йа саманна̄гато брахмаван̣н̣ӣ брахмаваччхасӣ акхудда̄вака̄со дассана̄йа…пе… но ча кхо ад̣д̣хо махаддхано маха̄бхого пахӯтаджа̄тарӯпараджато пахӯтавиттӯпакаран̣о пахӯтадханадхан̃н̃о парипун̣н̣акосакот̣т̣ха̄га̄ро…пе… но ча кхо балава̄ чатуран̇гинийа̄ сена̄йа саманна̄гато ассава̄йа ова̄дапат̣икара̄йа сахати ман̃н̃е паччаттхике йасаса̄…пе… но ча кхо саддхо да̄йако да̄напати ана̄ват̣адва̄ро саман̣абра̄хман̣акапан̣аддхикаван̣иббакайа̄чака̄нам̣ опа̄набхӯто пун̃н̃а̄ни кароти…пе… но ча кхо бахуссуто тасса тасса сутаджа̄тасса…пе… но ча кхо тасса тассева кхо пана бха̄ситасса аттхам̣ джа̄на̄ти ‘‘айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо, айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо’’ти…пе… но ча кхо пан̣д̣ито вийатто медха̄вӣ пат̣ибало атӣта̄на̄гатапаччуппанне аттхе чинтетум̣, атха ча пана бхавам̣ ра̄джа̄ еварӯпам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджатӣ’ти. евампи бхото ран̃н̃о ватта̄ дхаммато наттхи. бхавам̣ кхо пана ра̄джа̄ пан̣д̣ито вийатто медха̄вӣ пат̣ибало атӣта̄на̄гатапаччуппанне аттхе чинтетум̣. имина̄петам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ джа̄на̄ту, йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄дету.

‘‘сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса кочидева ватта̄ – ‘ра̄джа̄ кхо маха̄виджито маха̄йан̃н̃ам̣ йаджати. но ча кхвасса пурохито бра̄хман̣о убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена; атха ча пана бхавам̣ ра̄джа̄ еварӯпам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджатӣ’ти. евампи бхото ран̃н̃о ватта̄ дхаммато наттхи. бхото кхо пана ран̃н̃о пурохито бра̄хман̣о убхато суджа̄то ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена. имина̄петам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ джа̄на̄ту, йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄дету.

‘‘сийа̄ кхо пана бхото ран̃н̃о маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса кочидева ватта̄ – ‘ра̄джа̄ кхо маха̄виджито маха̄йан̃н̃ам̣ йаджати. но ча кхвасса пурохито бра̄хман̣о аджджха̄йако мантадхаро тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо…пе… но ча кхвасса пурохито бра̄хман̣о сӣлава̄ вуддхасӣлӣ вуддхасӣлена саманна̄гато…пе… но ча кхвасса пурохито бра̄хман̣о пан̣д̣ито вийатто медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣, атха ча пана бхавам̣ ра̄джа̄ еварӯпам̣ маха̄йан̃н̃ам̣ йаджатӣ’ти. евампи бхото ран̃н̃о ватта̄ дхаммато наттхи. бхото кхо пана ран̃н̃о пурохито бра̄хман̣о пан̣д̣ито вийатто медха̄вӣ пат̣хамо ва̄ дутийо ва̄ суджам̣ пагган̣ханта̄нам̣. имина̄петам̣ бхавам̣ ра̄джа̄ джа̄на̄ту, йаджатам̣ бхавам̣, саджджатам̣ бхавам̣, модатам̣ бхавам̣, читтамева бхавам̣ антарам̣ паса̄детӯти. имехи кхо, бра̄хман̣а, пурохито бра̄хман̣о ран̃н̃о маха̄виджитасса маха̄йан̃н̃ам̣ йаджама̄насса сол̣асахи а̄ка̄рехи читтам̣ сандассеси сама̄дапеси самуттеджеси сампахам̣сеси.

345. ‘‘тасмим̣ кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃е нева га̄во хан̃н̃им̣су, на аджел̣ака̄ хан̃н̃им̣су, на куккут̣асӯкара̄ хан̃н̃им̣су, на вивидха̄ па̄н̣а̄ сам̣гха̄там̣ а̄паджджим̣су, на руккха̄ чхиджджим̣су йӯпаттха̄йа, на даббха̄ лӯйим̣су барихисаттха̄йа [парихим̣саттха̄йа (сйа̄. ка. сӣ. ка.), парахим̣саттха̄йа (ка.)]. йеписса ахесум̣ да̄са̄ти ва̄ песса̄ти ва̄ каммакара̄ти ва̄, тепи на дан̣д̣атаджджита̄ на бхайатаджджита̄ на ассумукха̄ рудама̄на̄ парикамма̄ни акам̣су. атха кхо йе иччхим̣су, те акам̣су, йе на иччхим̣су, на те акам̣су; йам̣ иччхим̣су, там̣ акам̣су, йам̣ на иччхим̣су, на там̣ акам̣су. саппителанаванӣтададхимадхупха̄н̣итена чева со йан̃н̃о нит̣т̣ха̄намагама̄си.

346. ‘‘атха кхо, бра̄хман̣а, кхаттийа̄ а̄нуйанта̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча, амачча̄ па̄рисаджджа̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча, бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча, гахапатинечайика̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча пахӯтам̣ са̄патеййам̣ а̄да̄йа ра̄джа̄нам̣ маха̄виджитам̣ упасан̇камитва̄ евама̄хам̣су – ‘идам̣, дева, пахӯтам̣ са̄патеййам̣ деван̃н̃ева уддисса̄бхатам̣, там̣ дево пат̣игган̣ха̄тӯ’ти. ‘алам̣, бхо, мама̄пидам̣ пахӯтам̣ са̄патеййам̣ дхаммикена балина̄ абхисан̇кхатам̣; тан̃ча во хоту, ито ча бхиййо харатха̄’ти. те ран̃н̃а̄ пат̣иккхитта̄ екамантам̣ апаккамма евам̣ самачинтесум̣ – ‘на кхо етам̣ амха̄кам̣ патирӯпам̣, йам̣ майам̣ има̄ни са̄патеййа̄ни пунадева сака̄ни гхара̄ни пат̣ихареййа̄ма. ра̄джа̄ кхо маха̄виджито маха̄йан̃н̃ам̣ йаджати, хандасса майам̣ ануйа̄гино хома̄’ти.

347. ‘‘атха кхо, бра̄хман̣а, пураттхимена йан̃н̃ава̄т̣асса [йан̃н̃а̄ва̄т̣асса (сӣ. пӣ. ка.)] кхаттийа̄ а̄нуйанта̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча да̄на̄ни пат̣т̣хапесум̣. даккхин̣ена йан̃н̃ава̄т̣асса амачча̄ па̄рисаджджа̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча да̄на̄ни пат̣т̣хапесум̣. паччхимена йан̃н̃ава̄т̣асса бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча да̄на̄ни пат̣т̣хапесум̣. уттарена йан̃н̃ава̄т̣асса гахапатинечайика̄ негама̄ чева джа̄напада̄ ча да̄на̄ни пат̣т̣хапесум̣.

‘‘тесупи кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃есу нева га̄во хан̃н̃им̣су, на аджел̣ака̄ хан̃н̃им̣су, на куккут̣асӯкара̄ хан̃н̃им̣су, на вивидха̄ па̄н̣а̄ сам̣гха̄там̣ а̄паджджим̣су, на руккха̄ чхиджджим̣су йӯпаттха̄йа, на даббха̄ лӯйим̣су барихисаттха̄йа. йепи несам̣ ахесум̣ да̄са̄ти ва̄ песса̄ти ва̄ каммакара̄ти ва̄, тепи на дан̣д̣атаджджита̄ на бхайатаджджита̄ на ассумукха̄ рудама̄на̄ парикамма̄ни акам̣су. атха кхо йе иччхим̣су, те акам̣су, йе на иччхим̣су, на те акам̣су; йам̣ иччхим̣су, там̣ акам̣су, йам̣ на иччхим̣су на там̣ акам̣су. саппителанаванӣтададхимадхупха̄н̣итена чева те йан̃н̃а̄ нит̣т̣ха̄намагамам̣су.

‘‘ити чатта̄ро ча ануматипаккха̄, ра̄джа̄ маха̄виджито ат̣т̣хахан̇гехи саманна̄гато, пурохито бра̄хман̣о чатӯхан̇гехи саманна̄гато; тиссо ча видха̄ айам̣ вуччати бра̄хман̣а тивидха̄ йан̃н̃асампада̄ сол̣асапариккха̄ра̄’’ти.

348. евам̣ вутте, те бра̄хман̣а̄ унна̄дино учча̄саддамаха̄садда̄ ахесум̣ – ‘‘ахо йан̃н̃о, ахо йан̃н̃асампада̄’’ти! кӯт̣аданто пана бра̄хман̣о тӯн̣хӣбхӯтова нисинно хоти. атха кхо те бра̄хман̣а̄ кӯт̣адантам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавочум̣ – ‘‘касма̄ пана бхавам̣ кӯт̣аданто саман̣асса готамасса субха̄ситам̣ субха̄ситато на̄ббханумодатӣ’’ти? ‘‘на̄хам̣, бхо, саман̣асса готамасса субха̄ситам̣ субха̄ситато на̄ббханумода̄ми. муддха̄пи тасса випатеййа, йо саман̣асса готамасса субха̄ситам̣ субха̄ситато на̄ббханумодеййа. апи ча ме, бхо, евам̣ хоти – саман̣о готамо на евама̄ха – ‘евам̣ ме сута’нти ва̄ ‘евам̣ арахати бхавиту’нти ва̄; апи ча саман̣о готамо – ‘евам̣ тада̄ а̄си, иттхам̣ тада̄ а̄си’ твева бха̄сати. тасса майхам̣ бхо евам̣ хоти – ‘аддха̄ саман̣о готамо тена самайена ра̄джа̄ ва̄ ахоси маха̄виджито йан̃н̃асса̄ми пурохито ва̄ бра̄хман̣о тасса йан̃н̃асса йа̄джета̄’ти. абхиджа̄на̄ти пана бхавам̣ готамо еварӯпам̣ йан̃н̃ам̣ йаджитва̄ ва̄ йа̄джетва̄ ва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджита̄ти’’? ‘‘абхиджа̄на̄махам̣, бра̄хман̣а, еварӯпам̣ йан̃н̃ам̣ йаджитва̄ ва̄ йа̄джетва̄ ва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджита̄, ахам̣ тена самайена пурохито бра̄хман̣о ахосим̣ тасса йан̃н̃асса йа̄джета̄’’ти.

ниччада̄наанукулайан̃н̃ам̣

349. ‘‘аттхи пана, бхо готама, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа [тивидхайан̃н̃асампада̄йа (ка.)] сол̣асапариккха̄ра̄йа аппат̣т̣хатаро [аппаттхатаро (сйа̄. кам̣.)] ча аппасама̄рамбхатаро [аппасама̄раббхатаро (сӣ. пӣ. ка.)] ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘аттхи кхо, бра̄хман̣а, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

‘‘катамо пана со, бхо готама, йан̃н̃о има̄йа тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘йа̄ни кхо пана та̄ни, бра̄хман̣а, ниччада̄на̄ни анукулайан̃н̃а̄ни сӣлаванте паббаджите уддисса диййанти; айам̣ кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о има̄йа тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

‘‘ко ну кхо, бхо готама, хету ко паччайо, йена там̣ ниччада̄нам̣ анукулайан̃н̃ам̣ има̄йа тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа аппат̣т̣хатаран̃ча аппасама̄рамбхатаран̃ча махаппхалатаран̃ча маха̄нисам̣сатаран̃ча̄’’ти?

‘‘на кхо, бра̄хман̣а, еварӯпам̣ йан̃н̃ам̣ упасан̇каманти араханто ва̄ арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панна̄. там̣ кисса хету? диссанти хеттха, бра̄хман̣а, дан̣д̣аппаха̄ра̄пи галаггаха̄пи, тасма̄ еварӯпам̣ йан̃н̃ам̣ на упасан̇каманти араханто ва̄ арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панна̄. йа̄ни кхо пана та̄ни, бра̄хман̣а, ниччада̄на̄ни анукулайан̃н̃а̄ни сӣлаванте паббаджите уддисса диййанти; еварӯпам̣ кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃ам̣ упасан̇каманти араханто ва̄ арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панна̄. там̣ кисса хету? на хеттха, бра̄хман̣а, диссанти дан̣д̣аппаха̄ра̄пи галаггаха̄пи, тасма̄ еварӯпам̣ йан̃н̃ам̣ упасан̇каманти араханто ва̄ арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панна̄. айам̣ кхо, бра̄хман̣а, хету айам̣ паччайо, йена там̣ ниччада̄нам̣ анукулайан̃н̃ам̣ има̄йа тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа аппат̣т̣хатаран̃ча аппасама̄рамбхатаран̃ча махаппхалатаран̃ча маха̄нисам̣сатаран̃ча̄’’ти.

350. ‘‘аттхи пана, бхо готама, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘аттхи кхо, бра̄хман̣а, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

‘‘катамо пана со, бхо готама, йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘йо кхо, бра̄хман̣а, ча̄туддисам̣ сан̇гхам̣ уддисса виха̄рам̣ кароти, айам̣ кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

351. ‘‘аттхи пана, бхо готама, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘аттхи кхо, бра̄хман̣а, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

‘‘катамо пана со, бхо готама, йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘йо кхо, бра̄хман̣а, пасанначитто буддхам̣ саран̣ам̣ гаччхати, дхаммам̣ саран̣ам̣ гаччхати, сан̇гхам̣ саран̣ам̣ гаччхати; айам̣ кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

352. ‘‘аттхи пана, бхо готама, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена имехи ча саран̣агаманехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘аттхи кхо, бра̄хман̣а, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена имехи ча саран̣агаманехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

‘‘катамо пана со, бхо готама, йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена имехи ча саран̣агаманехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘йо кхо, бра̄хман̣а, пасанначитто сиккха̄пада̄ни сама̄дийати – па̄н̣а̄типа̄та̄ вераман̣им̣, адинна̄да̄на̄ вераман̣им̣, ка̄месумиччха̄ча̄ра̄ вераман̣им̣, муса̄ва̄да̄ вераман̣им̣, сура̄мерайамаджджапама̄дат̣т̣ха̄на̄ вераман̣им̣. айам̣ кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена имехи ча саран̣агаманехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

353. ‘‘аттхи пана, бхо готама, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена имехи ча саран̣агаманехи имехи ча сиккха̄падехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘аттхи кхо, бра̄хман̣а, ан̃н̃о йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена имехи ча саран̣агаманехи имехи ча сиккха̄падехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти.

‘‘катамо пана со, бхо готама, йан̃н̃о има̄йа ча тивидха̄йа йан̃н̃асампада̄йа сол̣асапариккха̄ра̄йа имина̄ ча ниччада̄нена анукулайан̃н̃ена имина̄ ча виха̄рада̄нена имехи ча саран̣агаманехи имехи ча сиккха̄падехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄’’ти?

‘‘идха, бра̄хман̣а, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣ самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу, евам̣ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, бра̄хман̣а, бхиккху сӣласампанно хоти…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. айам̣ кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о пуримехи йан̃н̃ехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча…пе… дутийам̣ джха̄нам̣…пе… татийам̣ джха̄нам̣…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. айампи кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о пуримехи йан̃н̃ехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча̄ти. н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе… айампи кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о пуримехи йан̃н̃ехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча…пе… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти. айампи кхо, бра̄хман̣а, йан̃н̃о пуримехи йан̃н̃ехи аппат̣т̣хатаро ча аппасама̄рамбхатаро ча махаппхалатаро ча маха̄нисам̣сатаро ча. има̄йа ча, бра̄хман̣а, йан̃н̃асампада̄йа ан̃н̃а̄ йан̃н̃асампада̄ уттаритара̄ ва̄ пан̣ӣтатара̄ ва̄ наттхӣ’’ти.

кӯт̣адантаупа̄сакаттапат̣иведана̄

354. евам̣ вутте, кӯт̣аданто бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама! сеййатха̄пи бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти; евамевам̣ бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гатам̣. еса̄хам̣ бхо готама сатта ча усабхасата̄ни сатта ча ваччхатарасата̄ни сатта ча ваччхатарӣсата̄ни сатта ча аджасата̄ни сатта ча ураббхасата̄ни мун̃ча̄ми, джӣвитам̣ деми, харита̄ни чева тин̣а̄ни кха̄данту, сӣта̄ни ча па̄нӣйа̄ни пиванту, сӣто ча несам̣ ва̄то упава̄йатӯ’’ти.

сота̄паттипхаласаччхикирийа̄

355. атха кхо бхагава̄ кӯт̣адантасса бра̄хман̣асса анупуббим̣ катхам̣ катхеси, сеййатхидам̣, да̄накатхам̣ сӣлакатхам̣ саггакатхам̣; ка̄ма̄нам̣ а̄дӣнавам̣ ока̄рам̣ сам̣килесам̣ неккхамме а̄нисам̣сам̣ пака̄сеси. йада̄ бхагава̄ ан̃н̃а̄си кӯт̣адантам̣ бра̄хман̣ам̣ каллачиттам̣ мудучиттам̣ винӣваран̣ачиттам̣ удаггачиттам̣ пасанначиттам̣, атха йа̄ буддха̄нам̣ са̄муккам̣сика̄ дхаммадесана̄, там̣ пака̄сеси – дуккхам̣ самудайам̣ ниродхам̣ маггам̣. сеййатха̄пи на̄ма суддхам̣ ваттхам̣ апагатака̄л̣акам̣ саммадева раджанам̣ пат̣игган̣хеййа, евамева кӯт̣адантасса бра̄хман̣асса тасмин̃н̃ева а̄сане вираджам̣ вӣтамалам̣ дхаммачаккхум̣ удапа̄ди – ‘‘йам̣ кин̃чи самудайадхаммам̣, саббам̣ там̣ ниродхадхамма’’нти.

356. атха кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о дит̣т̣хадхаммо паттадхаммо видитадхаммо парийога̄л̣хадхаммо тин̣н̣авичикиччхо вигатакатхам̣катхо веса̄раджджаппатто апараппаччайо саттхуса̄сане бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘адхива̄сету ме бхавам̣ готамо сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. адхива̄сеси бхагава̄ тун̣хӣбха̄вена.

357. атха кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о бхагавато адхива̄санам̣ видитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. атха кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о тасса̄ раттийа̄ аччайена саке йан̃н̃ава̄т̣е пан̣ӣтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ пат̣ийа̄да̄петва̄ бхагавато ка̄лам̣ а̄роча̄песи – ‘‘ка̄ло, бхо готама; нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти.

358. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа саддхим̣ бхиккхусан̇гхена йена кӯт̣адантасса бра̄хман̣асса йан̃н̃ава̄т̣о тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди.

атха кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ пан̣ӣтена кха̄данӣйена бходжанӣйена сахаттха̄ сантаппеси сампава̄реси. атха кхо кӯт̣аданто бра̄хман̣о бхагавантам̣ бхутта̄вим̣ онӣтапаттапа̄н̣им̣ ан̃н̃атарам̣ нӣчам̣ а̄санам̣ гахетва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо кӯт̣адантам̣ бра̄хман̣ам̣ бхагава̄ дхаммийа̄ катха̄йа сандассетва̄ сама̄дапетва̄ самуттеджетва̄ сампахам̣сетва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄мӣти.

кӯт̣адантасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ пан̃чамам̣.

6. маха̄лисуттам̣

бра̄хман̣адӯтаваттху

359. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати маха̄ване кӯт̣а̄га̄раса̄ла̄йам̣. тена кхо пана самайена самбахула̄ косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ веса̄лийам̣ пат̣ивасанти кеначидева каран̣ӣйена. ассосум̣ кхо те косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ – ‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито веса̄лийам̣ вихарати маха̄ване кӯт̣а̄га̄раса̄ла̄йам̣. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣ кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. са̄дху кхо пана татха̄рӯпа̄нам̣ арахатам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти.

360. атха кхо те косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ йена маха̄ванам̣ кӯт̣а̄га̄раса̄ла̄ тенупасан̇камим̣су. тена кхо пана самайена а̄йасма̄ на̄гито бхагавато упат̣т̣ха̄ко хоти. атха кхо те косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ йена̄йасма̄ на̄гито тенупасан̇камим̣су. упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ на̄гитам̣ етадавочум̣ – ‘‘кахам̣ ну кхо, бхо на̄гита, етарахи со бхавам̣ готамо вихарати? дассанака̄ма̄ хи майам̣ там̣ бхавантам̣ готама’’нти. ‘‘ака̄ло кхо, а̄вусо, бхагавантам̣ дассана̄йа, пат̣исаллӣно бхагава̄’’ти. атха кхо те косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ таттхева екамантам̣ нисӣдим̣су – ‘‘дисва̄ва майам̣ там̣ бхавантам̣ готамам̣ гамисса̄ма̄’’ти.

от̣т̣хаддхаличчхавӣваттху

361. от̣т̣хаддхопи личчхавӣ махатийа̄ личчхавӣпариса̄йа саддхим̣ йена маха̄ванам̣ кӯт̣а̄га̄раса̄ла̄ йена̄йасма̄ на̄гито тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ на̄гитам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хито кхо от̣т̣хаддхопи личчхавӣ а̄йасмантам̣ на̄гитам̣ етадавоча – ‘‘кахам̣ ну кхо, бханте на̄гита, етарахи со бхагава̄ вихарати арахам̣ самма̄самбуддхо, дассанака̄ма̄ хи майам̣ там̣ бхагавантам̣ арахантам̣ самма̄самбуддха’’нти. ‘‘ака̄ло кхо, маха̄ли, бхагавантам̣ дассана̄йа, пат̣исаллӣно бхагава̄’’ти. от̣т̣хаддхопи личчхавӣ таттхева екамантам̣ нисӣди – ‘‘дисва̄ва ахам̣ там̣ бхагавантам̣ гамисса̄ми арахантам̣ самма̄самбуддха’’нти.

362. атха кхо сӣхо саман̣уддесо йена̄йасма̄ на̄гито тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ на̄гитам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хито кхо сӣхо саман̣уддесо а̄йасмантам̣ на̄гитам̣ етадавоча – ‘‘ете, бханте кассапа, самбахула̄ косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ идхӯпасан̇канта̄ бхагавантам̣ дассана̄йа; от̣т̣хаддхопи личчхавӣ махатийа̄ личчхавӣпариса̄йа саддхим̣ идхӯпасан̇канто бхагавантам̣ дассана̄йа, са̄дху, бханте кассапа, лабхатам̣ еса̄ джаната̄ бхагавантам̣ дассана̄йа̄’’ти.

‘‘тена хи, сӣха, тван̃н̃ева бхагавато а̄рочехӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо сӣхо саман̣уддесо а̄йасмато на̄гитасса пат̣иссутва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хито кхо сӣхо саман̣уддесо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ете, бханте, самбахула̄ косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ идхӯпасан̇канта̄ бхагавантам̣ дассана̄йа, от̣т̣хаддхопи личчхавӣ махатийа̄ личчхавӣпариса̄йа саддхим̣ идхӯпасан̇канто бхагавантам̣ дассана̄йа. са̄дху, бханте, лабхатам̣ еса̄ джаната̄ бхагавантам̣ дассана̄йа̄’’ти. ‘‘тена хи, сӣха, виха̄рапаччха̄йа̄йам̣ а̄санам̣ пан̃н̃апехӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо сӣхо саман̣уддесо бхагавато пат̣иссутва̄ виха̄рапаччха̄йа̄йам̣ а̄санам̣ пан̃н̃апеси.

363. атха кхо бхагава̄ виха̄ра̄ никкхамма виха̄рапаччха̄йа̄йам̣ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо те косалака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ ма̄гадхака̄ ча бра̄хман̣адӯта̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. от̣т̣хаддхопи личчхавӣ махатийа̄ личчхавӣпариса̄йа саддхим̣ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди.

364. екамантам̣ нисинно кхо от̣т̣хаддхо личчхавӣ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘пурима̄ни, бханте, диваса̄ни пуриматара̄ни сунаккхатто личчхавипутто йена̄хам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ мам̣ етадавоча – ‘йадагге ахам̣, маха̄ли, бхагавантам̣ упанисса̄йа вихара̄ми, на чирам̣ тӣн̣и васса̄ни, дибба̄ни хи кхо рӯпа̄ни пасса̄ми пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но ча кхо дибба̄ни садда̄ни сун̣а̄ми пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄нӣ’ти. санта̄нева ну кхо, бханте, сунаккхатто личчхавипутто дибба̄ни садда̄ни на̄ссоси пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, уда̄ху асанта̄нӣ’’ти?

екам̣сабха̄витасама̄дхи

365. ‘‘санта̄нева кхо, маха̄ли, сунаккхатто личчхавипутто дибба̄ни садда̄ни на̄ссоси пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но асанта̄нӣ’’ти. ‘‘ко ну кхо, бханте, хету, ко паччайо, йена санта̄нева сунаккхатто личчхавипутто дибба̄ни садда̄ни на̄ссоси пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но асанта̄нӣ’’ти?

366. ‘‘идха, маха̄ли, бхиккхуно пураттхима̄йа диса̄йа екам̣сабха̄вито сама̄дхи хоти дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. со пураттхима̄йа диса̄йа екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. пураттхима̄йа диса̄йа дибба̄ни рӯпа̄ни пассати пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но ча кхо дибба̄ни садда̄ни сун̣а̄ти пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни. там̣ кисса хету? еван̃хетам̣, маха̄ли, хоти бхиккхуно пураттхима̄йа диса̄йа екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣.

367. ‘‘пуна чапарам̣, маха̄ли, бхиккхуно даккхин̣а̄йа диса̄йа…пе… паччхима̄йа диса̄йа … уттара̄йа диса̄йа… уддхамадхо тирийам̣ екам̣сабха̄вито сама̄дхи хоти дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. со уддхамадхо тирийам̣ екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. уддхамадхо тирийам̣ дибба̄ни рӯпа̄ни пассати пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но ча кхо дибба̄ни садда̄ни сун̣а̄ти пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни. там̣ кисса хету? еван̃хетам̣, маха̄ли, хоти бхиккхуно уддхамадхо тирийам̣ екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣.

368. ‘‘идха, маха̄ли, бхиккхуно пураттхима̄йа диса̄йа екам̣сабха̄вито сама̄дхи хоти дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. со пураттхима̄йа диса̄йа екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. пураттхима̄йа диса̄йа дибба̄ни садда̄ни сун̣а̄ти пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но ча кхо дибба̄ни рӯпа̄ни пассати пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни. там̣ кисса хету? еван̃хетам̣, маха̄ли, хоти бхиккхуно пураттхима̄йа диса̄йа екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣.

369. ‘‘пуна чапарам̣, маха̄ли, бхиккхуно даккхин̣а̄йа диса̄йа…пе… паччхима̄йа диса̄йа… уттара̄йа диса̄йа… уддхамадхо тирийам̣ екам̣сабха̄вито сама̄дхи хоти дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. со уддхамадхо тирийам̣ екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. уддхамадхо тирийам̣ дибба̄ни садда̄ни сун̣а̄ти пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но ча кхо дибба̄ни рӯпа̄ни пассати пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни. там̣ кисса хету? еван̃хетам̣, маха̄ли, хоти бхиккхуно уддхамадхо тирийам̣ екам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нам̣ садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, но ча кхо дибба̄нам̣ рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣.

370. ‘‘идха, маха̄ли, бхиккхуно пураттхима̄йа диса̄йа убхайам̣сабха̄вито сама̄дхи хоти дибба̄нан̃ча рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣ дибба̄нан̃ча садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. со пураттхима̄йа диса̄йа убхайам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нан̃ча рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, дибба̄нан̃ча садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. пураттхима̄йа диса̄йа дибба̄ни ча рӯпа̄ни пассати пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, дибба̄ни ча садда̄ни сун̣а̄ти пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни. там̣ кисса хету? еван̃хетам̣, маха̄ли, хоти бхиккхуно пураттхима̄йа диса̄йа убхайам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нан̃ча рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣ дибба̄нан̃ча садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣.

371. ‘‘пуна чапарам̣, маха̄ли, бхиккхуно даккхин̣а̄йа диса̄йа…пе… паччхима̄йа диса̄йа… уттара̄йа диса̄йа… уддхамадхо тирийам̣ убхайам̣сабха̄вито сама̄дхи хоти дибба̄нан̃ча рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, дибба̄нан̃ча садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. со уддхамадхо тирийам̣ убхайам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нан̃ча рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣ дибба̄нан̃ча садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. уддхамадхо тирийам̣ дибба̄ни ча рӯпа̄ни пассати пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, дибба̄ни ча садда̄ни сун̣а̄ти пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни. там̣ кисса хету? еван̃хетам̣, маха̄ли, хоти бхиккхуно уддхамадхо тирийам̣ убхайам̣сабха̄вите сама̄дхимхи дибба̄нан̃ча рӯпа̄нам̣ дассана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣, дибба̄нан̃ча садда̄нам̣ савана̄йа пийарӯпа̄нам̣ ка̄мӯпасам̣хита̄нам̣ раджанӣйа̄нам̣. айам̣ кхо маха̄ли, хету, айам̣ паччайо, йена санта̄нева сунаккхатто личчхавипутто дибба̄ни садда̄ни на̄ссоси пийарӯпа̄ни ка̄мӯпасам̣хита̄ни раджанӣйа̄ни, но асанта̄нӣ’’ти.

372. ‘‘ета̄сам̣ нӯна, бханте, сама̄дхибха̄вана̄нам̣ саччхикирийа̄хету бхиккхӯ бхагавати брахмачарийам̣ чарантӣ’’ти. ‘‘на кхо, маха̄ли, ета̄сам̣ сама̄дхибха̄вана̄нам̣ саччхикирийа̄хету бхиккхӯ майи брахмачарийам̣ чаранти. аттхи кхо, маха̄ли, ан̃н̃ева дхамма̄ уттаритара̄ ча пан̣ӣтатара̄ ча, йесам̣ саччхикирийа̄хету бхиккхӯ майи брахмачарийам̣ чарантӣ’’ти.

чатуарийапхалам̣

373. ‘‘катаме пана те, бханте, дхамма̄ уттаритара̄ ча пан̣ӣтатара̄ ча, йесам̣ саччхикирийа̄хету бхиккхӯ бхагавати брахмачарийам̣ чарантӣ’’ти? ‘‘идха, маха̄ли, бхиккху тин̣н̣ам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ сота̄панно хоти авинипа̄тадхаммо нийато самбодхипара̄йан̣о. айампи кхо, маха̄ли, дхаммо уттаритаро ча пан̣ӣтатаро ча, йасса саччхикирийа̄хету бхиккхӯ майи брахмачарийам̣ чаранти.

‘‘пуна чапарам̣, маха̄ли, бхиккху тин̣н̣ам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ ра̄гадосамоха̄нам̣ танутта̄ сакада̄га̄мӣ хоти, сакидева [саким̣дева (ка.)] имам̣ локам̣ а̄гантва̄ дуккхассантам̣ кароти. айампи кхо, маха̄ли, дхаммо уттаритаро ча пан̣ӣтатаро ча, йасса саччхикирийа̄хету бхиккхӯ майи брахмачарийам̣ чаранти.

‘‘пуна чапарам̣, маха̄ли, бхиккху пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ опапа̄тико хоти, таттха паринибба̄йӣ, ана̄ваттидхаммо тасма̄ лока̄. айампи кхо, маха̄ли, дхаммо уттаритаро ча пан̣ӣтатаро ча, йасса саччхикирийа̄хету бхиккхӯ майи брахмачарийам̣ чаранти.

‘‘пуна чапарам̣, маха̄ли, бхиккху а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айампи кхо, маха̄ли, дхаммо уттаритаро ча пан̣ӣтатаро ча, йасса саччхикирийа̄хету бхиккхӯ майи брахмачарийам̣ чаранти. име кхо те, маха̄ли, дхамма̄ уттаритара̄ ча пан̣ӣтатара̄ ча, йесам̣ саччхикирийа̄хету бхиккхӯ майи брахмачарийам̣ чарантӣ’’ти.

арийаат̣т̣хан̇гикамагго

374. ‘‘аттхи пана, бханте, магго аттхи пат̣ипада̄ етесам̣ дхамма̄нам̣ саччхикирийа̄йа̄’’ти? ‘‘аттхи кхо, маха̄ли, магго аттхи пат̣ипада̄ етесам̣ дхамма̄нам̣ саччхикирийа̄йа̄’’ти.

375. ‘‘катамо пана, бханте, магго катама̄ пат̣ипада̄ етесам̣ дхамма̄нам̣ саччхикирийа̄йа̄’’ти? ‘‘айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго. сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи самма̄сан̇каппо самма̄ва̄ча̄ самма̄камманто самма̄а̄джӣво самма̄ва̄йа̄мо самма̄сати самма̄сама̄дхи. айам̣ кхо, маха̄ли, магго айам̣ пат̣ипада̄ етесам̣ дхамма̄нам̣ саччхикирийа̄йа.

двепаббаджитаваттху

376. ‘‘екамида̄хам̣, маха̄ли, самайам̣ косамбийам̣ вихара̄ми гхосита̄ра̄ме. атха кхо две паббаджита̄ – мун̣д̣ийо ча парибба̄джако джа̄лийо ча да̄рупаттикантева̄сӣ йена̄хам̣ тенупасан̇камим̣су. упасан̇камитва̄ майа̄ саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ ат̣т̣хам̣су. екамантам̣ т̣хита̄ кхо те две паббаджита̄ мам̣ етадавочум̣ – ‘ким̣ ну кхо, а̄вусо готама, там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣрам̣, уда̄ху ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти?

377. ‘‘‘тена ха̄вусо, сун̣а̄тха са̄дхукам̣ манаси каротха бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘евама̄вусо’ти кхо те две паббаджита̄ мама паччассосум̣. ахам̣ етадавочам̣ – идха̄вусо татха̄гато локе уппаджджати арахам̣ самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу евам̣ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, а̄вусо, бхиккху сӣласампанно хоти…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти? йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄, ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄…пе… дутийам̣ джха̄нам̣…пе… татийам̣ джха̄нам̣…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти? йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄…пе… н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе… йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти? йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ [на каллам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. ка.)] тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄…пе… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти. йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти? йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати на каллам̣ тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄’’ти. идамавоча бхагава̄. аттамано от̣т̣хаддхо личчхавӣ бхагавато бха̄ситам̣ абхинандӣти.

маха̄лисуттам̣ нит̣т̣хитам̣ чхат̣т̣хам̣.

7. джа̄лийасуттам̣

двепаббаджитаваттху

378. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косамбийам̣ вихарати гхосита̄ра̄ме. тена кхо пана самайена две паббаджита̄ – мун̣д̣ийо ча парибба̄джако джа̄лийо ча да̄рупаттикантева̄сӣ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ ат̣т̣хам̣су. екамантам̣ т̣хита̄ кхо те две паббаджита̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘ким̣ ну кхо, а̄вусо готама, там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣрам̣, уда̄ху ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’’нти?

379. ‘‘тена ха̄вусо, сун̣а̄тха са̄дхукам̣ манаси каротха; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евама̄вусо’’ти кхо те две паббаджита̄ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча – ‘‘идха̄вусо, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣, самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу евам̣ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, а̄вусо, бхиккху сӣласампанно хоти…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄…пе… дутийам̣ джха̄нам̣…пе… татийам̣ джха̄нам̣…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти? йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати каллам̣, тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄…пе… н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе… йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати каллам̣ тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄…пе….

380. …пе… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти. йо кхо, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, каллам̣ ну кхо тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти? йо со, а̄вусо, бхиккху евам̣ джа̄на̄ти евам̣ пассати, на каллам̣ тассетам̣ вачана̄йа – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄ти. ахам̣ кхо панетам̣, а̄вусо, евам̣ джа̄на̄ми евам̣ пасса̄ми. атха ча пана̄хам̣ на вада̄ми – ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄ ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄’’ти. идамавоча бхагава̄. аттамана̄ те две паббаджита̄ бхагавато бха̄ситам̣ абхинандунти.

джа̄лийасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ саттамам̣.

8. маха̄сӣхана̄дасуттам̣

ачелакассапаваттху

381. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ урун̃н̃а̄йам̣ [уджун̃н̃а̄йам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] вихарати кан̣н̣акаттхале мигада̄йе. атха кхо ачело кассапо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хито кхо ачело кассапо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сутам̣ метам̣, бхо готама – ‘саман̣о готамо саббам̣ тапам̣ гарахати, саббам̣ тапассим̣ лӯкха̄джӣвим̣ екам̣сена упаккосати упавадатӣ’ти. йе те, бхо готама, евама̄хам̣су – ‘саман̣о готамо саббам̣ тапам̣ гарахати, саббам̣ тапассим̣ лӯкха̄джӣвим̣ екам̣сена упаккосати упавадатӣ’ти, каччи те бхото готамасса вуттава̄дино, на ча бхавантам̣ готамам̣ абхӯтена аббха̄чиккханти, дхаммасса ча̄нудхаммам̣ бйа̄каронти, на ча кочи сахадхаммико ва̄да̄нува̄до га̄райхам̣ т̣ха̄нам̣ а̄гаччхати? анаббхаккха̄тука̄ма̄ хи майам̣ бхавантам̣ готама’’нти.

382. ‘‘йе те, кассапа, евама̄хам̣су – ‘саман̣о готамо саббам̣ тапам̣ гарахати, саббам̣ тапассим̣ лӯкха̄джӣвим̣ екам̣сена упаккосати упавадатӣ’ти, на ме те вуттава̄дино, аббха̄чиккханти ча пана мам̣ те асата̄ абхӯтена. идха̄хам̣, кассапа, екаччам̣ тапассим̣ лӯкха̄джӣвим̣ пасса̄ми диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упапаннам̣. идха пана̄хам̣, кассапа, екаччам̣ тапассим̣ лӯкха̄джӣвим̣ пасса̄ми диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упапаннам̣.

383. ‘‘идха̄хам̣, кассапа, екаччам̣ тапассим̣ аппадуккхавиха̄рим̣ пасса̄ми диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упапаннам̣. идха пана̄хам̣, кассапа, екаччам̣ тапассим̣ аппадуккхавиха̄рим̣ пасса̄ми диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упапаннам̣. йохам̣, кассапа, имесам̣ тапассӣнам̣ евам̣ а̄гатин̃ча гатин̃ча чутин̃ча упапаттин̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ми, сохам̣ ким̣ саббам̣ тапам̣ гарахисса̄ми, саббам̣ ва̄ тапассим̣ лӯкха̄джӣвим̣ екам̣сена упаккосисса̄ми упавадисса̄ми?

384. ‘‘санти, кассапа, еке саман̣абра̄хман̣а̄ пан̣д̣ита̄ нипун̣а̄ катапараппава̄да̄ ва̄лаведхирӯпа̄. те бхинданта̄ ман̃н̃е чаранти пан̃н̃а̄гатена дит̣т̣хигата̄ни. техипи ме саддхим̣ екаччесу т̣ха̄несу самети, екаччесу т̣ха̄несу на самети. йам̣ те екаччам̣ ваданти ‘са̄дхӯ’ти, майампи там̣ екаччам̣ вадема ‘са̄дхӯ’ти. йам̣ те екаччам̣ ваданти ‘на са̄дхӯ’ти, майампи там̣ екаччам̣ вадема ‘на са̄дхӯ’ти. йам̣ те екаччам̣ ваданти ‘са̄дхӯ’ти, майам̣ там̣ екаччам̣ вадема ‘на са̄дхӯ’ти. йам̣ те екаччам̣ ваданти ‘на са̄дхӯ’ти, майам̣ там̣ екаччам̣ вадема ‘са̄дхӯ’ти.

‘‘йам̣ майам̣ екаччам̣ вадема ‘са̄дхӯ’ти, парепи там̣ екаччам̣ ваданти ‘са̄дхӯ’ти. йам̣ майам̣ екаччам̣ вадема ‘на са̄дхӯ’ти, парепи там̣ екаччам̣ ваданти ‘на са̄дхӯ’ти. йам̣ майам̣ екаччам̣ вадема ‘на са̄дхӯ’ти, паре там̣ екаччам̣ ваданти ‘са̄дхӯ’ти. йам̣ майам̣ екаччам̣ вадема ‘са̄дхӯ’ти, паре там̣ екаччам̣ ваданти ‘на са̄дхӯ’ти.

самануйун̃джа̄панакатха̄

385. ‘‘тйа̄хам̣ упасан̇камитва̄ евам̣ вада̄ми – йесу но, а̄вусо, т̣ха̄несу на самети, тит̣т̣ханту та̄ни т̣ха̄на̄ни. йесу т̣ха̄несу самети, таттха вин̃н̃ӯ самануйун̃джантам̣ самануга̄хантам̣ саманубха̄сантам̣ саттха̄ра̄ ва̄ саттха̄рам̣ сан̇гхена ва̄ сан̇гхам̣ – ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ акусала̄ акусаласан̇кха̄та̄, са̄ваджджа̄ са̄ваджджасан̇кха̄та̄, асевитабба̄ асевитаббасан̇кха̄та̄, на аламарийа̄ на аламарийасан̇кха̄та̄, кан̣ха̄ кан̣хасан̇кха̄та̄. ко име дхамме анавасесам̣ паха̄йа ваттати, саман̣о ва̄ готамо, паре ва̄ пана бхонто ган̣а̄чарийа̄’ти?

386. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, кассапа, виджджати, йам̣ вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ евам̣ вадеййум̣ – ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ акусала̄ акусаласан̇кха̄та̄, са̄ваджджа̄ са̄ваджджасан̇кха̄та̄, асевитабба̄ асевитаббасан̇кха̄та̄, на аламарийа̄ на аламарийасан̇кха̄та̄, кан̣ха̄ кан̣хасан̇кха̄та̄. саман̣о готамо име дхамме анавасесам̣ паха̄йа ваттати, йам̣ ва̄ пана бхонто паре ган̣а̄чарийа̄’ти. итиха, кассапа, вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ амхева таттха йебхуййена пасам̣сеййум̣.

387. ‘‘апарампи но, кассапа, вин̃н̃ӯ самануйун̃джантам̣ самануга̄хантам̣ саманубха̄сантам̣ саттха̄ра̄ ва̄ саттха̄рам̣ сан̇гхена ва̄ сан̇гхам̣ – ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ кусала̄ кусаласан̇кха̄та̄, анаваджджа̄ анаваджджасан̇кха̄та̄, севитабба̄ севитаббасан̇кха̄та̄, аламарийа̄ аламарийасан̇кха̄та̄, сукка̄ суккасан̇кха̄та̄. ко име дхамме анавасесам̣ сама̄да̄йа ваттати, саман̣о ва̄ готамо, паре ва̄ пана бхонто ган̣а̄чарийа̄’ ти?

388. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, кассапа, виджджати, йам̣ вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ евам̣ вадеййум̣ – ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ кусала̄ кусаласан̇кха̄та̄, анаваджджа̄ анаваджджасан̇кха̄та̄, севитабба̄ севитаббасан̇кха̄та̄, аламарийа̄ аламарийасан̇кха̄та̄, сукка̄ суккасан̇кха̄та̄. саман̣о готамо име дхамме анавасесам̣ сама̄да̄йа ваттати, йам̣ ва̄ пана бхонто паре ган̣а̄чарийа̄’ти. итиха, кассапа, вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ амхева таттха йебхуййена пасам̣сеййум̣.

389. ‘‘апарампи но, кассапа, вин̃н̃ӯ самануйун̃джантам̣ самануга̄хантам̣ саманубха̄сантам̣ саттха̄ра̄ ва̄ саттха̄рам̣ сан̇гхена ва̄ сан̇гхам̣ – ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ акусала̄ акусаласан̇кха̄та̄, са̄ваджджа̄ са̄ваджджасан̇кха̄та̄, асевитабба̄ асевитаббасан̇кха̄та̄, на аламарийа̄ на аламарийасан̇кха̄та̄, кан̣ха̄ кан̣хасан̇кха̄та̄. ко име дхамме анавасесам̣ паха̄йа ваттати, готамаса̄вакасан̇гхо ва̄, паре ва̄ пана бхонто ган̣а̄чарийаса̄вакасан̇гха̄’ти?

390. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, кассапа, виджджати, йам̣ вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ евам̣ вадеййум̣ – ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ акусала̄ акусаласан̇кха̄та̄, са̄ваджджа̄ са̄ваджджасан̇кха̄та̄, асевитабба̄ асевитаббасан̇кха̄та̄, на аламарийа̄ на аламарийасан̇кха̄та̄, кан̣ха̄ кан̣хасан̇кха̄та̄. готамаса̄вакасан̇гхо име дхамме анавасесам̣ паха̄йа ваттати, йам̣ ва̄ пана бхонто паре ган̣а̄чарийаса̄вакасан̇гха̄’ти. итиха, кассапа, вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ амхева таттха йебхуййена пасам̣сеййум̣.

391. ‘‘апарампи но, кассапа, вин̃н̃ӯ самануйун̃джантам̣ самануга̄хантам̣ саманубха̄сантам̣ саттха̄ра̄ ва̄ саттха̄рам̣ сан̇гхена ва̄ сан̇гхам̣. ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ кусала̄ кусаласан̇кха̄та̄, анаваджджа̄ анаваджджасан̇кха̄та̄, севитабба̄ севитаббасан̇кха̄та̄, аламарийа̄ аламарийасан̇кха̄та̄, сукка̄ суккасан̇кха̄та̄. ко име дхамме анавасесам̣ сама̄да̄йа ваттати, готамаса̄вакасан̇гхо ва̄, паре ва̄ пана бхонто ган̣а̄чарийаса̄вакасан̇гха̄’ти?

392. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, кассапа, виджджати, йам̣ вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ евам̣ вадеййум̣ – ‘йе имесам̣ бхаватам̣ дхамма̄ кусала̄ кусаласан̇кха̄та̄, анаваджджа̄ анаваджджасан̇кха̄та̄, севитабба̄ севитаббасан̇кха̄та̄, аламарийа̄ аламарийасан̇кха̄та̄, сукка̄ суккасан̇кха̄та̄. готамаса̄вакасан̇гхо име дхамме анавасесам̣ сама̄да̄йа ваттати, йам̣ ва̄ пана бхонто паре ган̣а̄чарийаса̄вакасан̇гха̄’ти. итиха, кассапа, вин̃н̃ӯ самануйун̃джанта̄ самануга̄ханта̄ саманубха̄санта̄ амхева таттха йебхуййена пасам̣сеййум̣.

арийо ат̣т̣хан̇гико магго

393. ‘‘аттхи, кассапа, магго аттхи пат̣ипада̄, йатха̄пат̣ипанно са̄мам̣йева н̃ассати са̄мам̣ даккхати [даккхити (сӣ.)] – ‘саман̣ова готамо ка̄лава̄дӣ бхӯтава̄дӣ аттхава̄дӣ дхаммава̄дӣ винайава̄дӣ’ти. катамо ча, кассапа, магго, катама̄ ча пат̣ипада̄, йатха̄пат̣ипанно са̄мам̣йева н̃ассати са̄мам̣ даккхати – ‘саман̣ова готамо ка̄лава̄дӣ бхӯтава̄дӣ аттхава̄дӣ дхаммава̄дӣ винайава̄дӣ’ти? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго. сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи самма̄сан̇каппо самма̄ва̄ча̄ самма̄камманто самма̄а̄джӣво самма̄ва̄йа̄мо самма̄сати самма̄сама̄дхи. айам̣ кхо, кассапа, магго, айам̣ пат̣ипада̄, йатха̄пат̣ипанно са̄мам̣йева н̃ассати са̄мам̣ даккхати ‘саман̣ова готамо ка̄лава̄дӣ бхӯтава̄дӣ аттхава̄дӣ дхаммава̄дӣ винайава̄дӣ’’’ти.

тапопаккамакатха̄

394. евам̣ вутте, ачело кассапо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘имепи кхо, а̄вусо готама, тапопаккама̄ етесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ са̄ман̃н̃асан̇кха̄та̄ ча брахман̃н̃асан̇кха̄та̄ ча. ачелако хоти, мутта̄ча̄ро, хаттха̄палекхано, на ехибхаддантико, на тит̣т̣хабхаддантико, на̄бхихат̣ам̣, на уддиссакатам̣, на нимантанам̣ са̄дийати. со на кумбхимукха̄ пат̣игган̣ха̄ти, на кал̣опимукха̄ пат̣игган̣ха̄ти, на ел̣акамантарам̣, на дан̣д̣амантарам̣, на мусаламантарам̣, на двиннам̣ бхун̃джама̄на̄нам̣, на габбхинийа̄, на па̄йама̄на̄йа, на пурисантарагата̄йа, на сан̇киттӣсу, на йаттха са̄ упат̣т̣хито хоти, на йаттха маккхика̄ сан̣д̣асан̣д̣ача̄ринӣ, на маччхам̣, на мам̣сам̣, на сурам̣, на мерайам̣, на тхусодакам̣ пивати. со ека̄га̄рико ва̄ хоти ека̄лопико, два̄га̄рико ва̄ хоти два̄лопико…пе… сатта̄га̄рико ва̄ хоти сатта̄лопико; екисса̄пи даттийа̄ йа̄пети, двӣхипи даттӣхи йа̄пети… саттахипи даттӣхи йа̄пети; ека̄хикампи а̄ха̄рам̣ а̄ха̄рети, двӣхикампи а̄ха̄рам̣ а̄ха̄рети… сатта̄хикампи а̄ха̄рам̣ а̄ха̄рети. ити еварӯпам̣ аддхама̄сикампи парийа̄йабхаттабходжана̄нуйогамануйутто вихарати.

395. ‘‘имепи кхо, а̄вусо готама, тапопаккама̄ етесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ са̄ман̃н̃асан̇кха̄та̄ ча брахман̃н̃асан̇кха̄та̄ ча. са̄кабхаккхо ва̄ хоти, са̄ма̄кабхаккхо ва̄ хоти, нӣва̄рабхаккхо ва̄ хоти, даддулабхаккхо ва̄ хоти, хат̣абхаккхо ва̄ хоти, кан̣абхаккхо ва̄ хоти, а̄ча̄мабхаккхо ва̄ хоти, пин̃н̃а̄кабхаккхо ва̄ хоти, тин̣абхаккхо ва̄ хоти, гомайабхаккхо ва̄ хоти, ванамӯлапхала̄ха̄ро йа̄пети паваттапхалабходжӣ.

396. ‘‘имепи кхо, а̄вусо готама, тапопаккама̄ етесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ са̄ман̃н̃асан̇кха̄та̄ ча брахман̃н̃асан̇кха̄та̄ ча. са̄н̣а̄нипи дха̄рети, маса̄н̣а̄нипи дха̄рети, чхавадусса̄нипи дха̄рети, пам̣сукӯла̄нипи дха̄рети, тирӣт̣а̄нипи дха̄рети, аджинампи дха̄рети, аджинаккхипампи дха̄рети, кусачӣрампи дха̄рети, ва̄качӣрампи дха̄рети, пхалакачӣрампи дха̄рети, кесакамбалампи дха̄рети, ва̄л̣акамбалампи дха̄рети, улӯкапаккхикампи дха̄рети, кесамассулочакопи хоти кесамассулочана̄нуйогамануйутто, уббхат̣т̣хакопи [уббхат̣т̣хикопи (ка.)] хоти а̄санапат̣иккхитто, уккут̣икопи хоти уккут̣икаппадха̄намануйутто, кан̣т̣ака̄пассайикопи хоти кан̣т̣ака̄пассайе сеййам̣ каппети, пхалакасеййампи каппети, тхан̣д̣иласеййампи каппети, екапассайикопи хоти раджоджалладхаро, аббхока̄сикопи хоти йатха̄сантхатико, векат̣икопи хоти викат̣абходжана̄нуйогамануйутто, апа̄накопи хоти апа̄накаттамануйутто, са̄йататийакампи удакорохана̄нуйогамануйутто вихаратӣ’’ти.

тапопаккаманираттхакатха̄

397. ‘‘ачелако чепи, кассапа, хоти, мутта̄ча̄ро, хаттха̄палекхано…пе… ити еварӯпам̣ аддхама̄сикампи парийа̄йабхаттабходжана̄нуйогамануйутто вихарати. тасса ча̄йам̣ сӣласампада̄ читтасампада̄ пан̃н̃а̄сампада̄ абха̄вита̄ хоти асаччхиката̄. атха кхо со а̄рака̄ва са̄ман̃н̃а̄ а̄рака̄ва брахман̃н̃а̄. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипи.

‘‘са̄кабхаккхо чепи, кассапа, хоти, са̄ма̄кабхаккхо…пе… ванамӯлапхала̄ха̄ро йа̄пети паваттапхалабходжӣ. тасса ча̄йам̣ сӣласампада̄ читтасампада̄ пан̃н̃а̄сампада̄ абха̄вита̄ хоти асаччхиката̄. атха кхо со а̄рака̄ва са̄ман̃н̃а̄ а̄рака̄ва брахман̃н̃а̄. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипи.

‘‘са̄н̣а̄ни чепи, кассапа, дха̄рети, маса̄н̣а̄нипи дха̄рети…пе… са̄йататийакампи удакорохана̄нуйогамануйутто вихарати. тасса ча̄йам̣ сӣласампада̄ читтасампада̄ пан̃н̃а̄сампада̄ абха̄вита̄ хоти асаччхиката̄. атха кхо со а̄рака̄ва са̄ман̃н̃а̄ а̄рака̄ва брахман̃н̃а̄. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипӣ’’ти.

398. евам̣ вутте, ачело кассапо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘дуккарам̣, бхо готама, са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’’нти. ‘‘пакати кхо еса̄, кассапа, локасмим̣ ‘дуккарам̣ са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’нти. ачелако чепи, кассапа, хоти, мутта̄ча̄ро, хаттха̄палекхано…пе… ити еварӯпам̣ аддхама̄сикампи парийа̄йабхаттабходжана̄нуйогамануйутто вихарати. има̄йа ча, кассапа, матта̄йа имина̄ тапопаккамена са̄ман̃н̃ам̣ ва̄ абхависса брахман̃н̃ам̣ ва̄ дуккарам̣ судуккарам̣, нетам̣ абхависса каллам̣ вачана̄йа – ‘дуккарам̣ са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’нти.

‘‘сакка̄ ча панетам̣ абхависса ка̄тум̣ гахапатина̄ ва̄ гахапатипуттена ва̄ антамасо кумбхада̄сийа̄пи – ‘ханда̄хам̣ ачелако хоми, мутта̄ча̄ро, хаттха̄палекхано…пе… ити еварӯпам̣ аддхама̄сикампи парийа̄йабхаттабходжана̄нуйогамануйутто вихара̄мӣ’ти.

‘‘йасма̄ ча кхо, кассапа, ан̃н̃атрева има̄йа матта̄йа ан̃н̃атра имина̄ тапопаккамена са̄ман̃н̃ам̣ ва̄ хоти брахман̃н̃ам̣ ва̄ дуккарам̣ судуккарам̣, тасма̄ етам̣ каллам̣ вачана̄йа – ‘дуккарам̣ са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’нти. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипи.

‘‘са̄кабхаккхо чепи, кассапа, хоти, са̄ма̄кабхаккхо…пе… ванамӯлапхала̄ха̄ро йа̄пети паваттапхалабходжӣ. има̄йа ча, кассапа, матта̄йа имина̄ тапопаккамена са̄ман̃н̃ам̣ ва̄ абхависса брахман̃н̃ам̣ ва̄ дуккарам̣ судуккарам̣, нетам̣ абхависса каллам̣ вачана̄йа – ‘дуккарам̣ са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’нти.

‘‘сакка̄ ча панетам̣ абхависса ка̄тум̣ гахапатина̄ ва̄ гахапатипуттена ва̄ антамасо кумбхада̄сийа̄пи – ‘ханда̄хам̣ са̄кабхаккхо ва̄ хоми, са̄ма̄кабхаккхо ва̄…пе… ванамӯлапхала̄ха̄ро йа̄пеми паваттапхалабходжӣ’ти.

‘‘йасма̄ ча кхо, кассапа, ан̃н̃атрева има̄йа матта̄йа ан̃н̃атра имина̄ тапопаккамена са̄ман̃н̃ам̣ ва̄ хоти брахман̃н̃ам̣ ва̄ дуккарам̣ судуккарам̣, тасма̄ етам̣ каллам̣ вачана̄йа – ‘дуккарам̣ са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’нти. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипи.

‘‘са̄н̣а̄ни чепи, кассапа, дха̄рети, маса̄н̣а̄нипи дха̄рети…пе… са̄йататийакампи удакорохана̄нуйогамануйутто вихарати. има̄йа ча, кассапа, матта̄йа имина̄ тапопаккамена са̄ман̃н̃ам̣ ва̄ абхависса брахман̃н̃ам̣ ва̄ дуккарам̣ судуккарам̣, нетам̣ абхависса каллам̣ вачана̄йа – ‘дуккарам̣ са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’нти.

‘‘сакка̄ ча панетам̣ абхависса ка̄тум̣ гахапатина̄ ва̄ гахапатипуттена ва̄ антамасо кумбхада̄сийа̄пи – ‘ханда̄хам̣ са̄н̣а̄нипи дха̄реми, маса̄н̣а̄нипи дха̄реми…пе… са̄йататийакампи удакорохана̄нуйогамануйутто вихара̄мӣ’ти.

‘‘йасма̄ ча кхо, кассапа, ан̃н̃атрева има̄йа матта̄йа ан̃н̃атра имина̄ тапопаккамена са̄ман̃н̃ам̣ ва̄ хоти брахман̃н̃ам̣ ва̄ дуккарам̣ судуккарам̣, тасма̄ етам̣ каллам̣ вачана̄йа – ‘дуккарам̣ са̄ман̃н̃ам̣ дуккарам̣ брахман̃н̃а’нти. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипӣ’’ти.

399. евам̣ вутте, ачело кассапо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘дуджджа̄но, бхо готама, саман̣о, дуджджа̄но бра̄хман̣о’’ти. ‘‘пакати кхо еса̄, кассапа, локасмим̣ ‘дуджджа̄но саман̣о дуджджа̄но бра̄хман̣о’ти. ачелако чепи, кассапа, хоти, мутта̄ча̄ро, хаттха̄палекхано…пе… ити еварӯпам̣ аддхама̄сикампи парийа̄йабхаттабходжана̄нуйогамануйутто вихарати. има̄йа ча, кассапа, матта̄йа имина̄ тапопаккамена саман̣о ва̄ абхависса бра̄хман̣о ва̄ дуджджа̄но судуджджа̄но, нетам̣ абхависса каллам̣ вачана̄йа – ‘дуджджа̄но саман̣о дуджджа̄но бра̄хман̣о’ти.

‘‘сакка̄ ча панесо абхависса н̃а̄тум̣ гахапатина̄ ва̄ гахапатипуттена ва̄ антамасо кумбхада̄сийа̄пи – ‘айам̣ ачелако хоти, мутта̄ча̄ро, хаттха̄палекхано…пе… ити еварӯпам̣ аддхама̄сикампи парийа̄йабхаттабходжана̄нуйогамануйутто вихаратӣ’ти.

‘‘йасма̄ ча кхо, кассапа, ан̃н̃атрева има̄йа матта̄йа ан̃н̃атра имина̄ тапопаккамена саман̣о ва̄ хоти бра̄хман̣о ва̄ дуджджа̄но судуджджа̄но, тасма̄ етам̣ каллам̣ вачана̄йа – ‘дуджджа̄но саман̣о дуджджа̄но бра̄хман̣о’ти. йато кхо [йато ча кхо (ка.)], кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипи.

‘‘са̄кабхаккхо чепи, кассапа, хоти са̄ма̄кабхаккхо…пе… ванамӯлапхала̄ха̄ро йа̄пети паваттапхалабходжӣ. има̄йа ча, кассапа, матта̄йа имина̄ тапопаккамена саман̣о ва̄ абхависса бра̄хман̣о ва̄ дуджджа̄но судуджджа̄но, нетам̣ абхависса каллам̣ вачана̄йа – ‘дуджджа̄но саман̣о дуджджа̄но бра̄хман̣о’ти.

‘‘сакка̄ ча панесо абхависса н̃а̄тум̣ гахапатина̄ ва̄ гахапатипуттена ва̄ антамасо кумбхада̄сийа̄пи – ‘айам̣ са̄кабхаккхо ва̄ хоти са̄ма̄кабхаккхо…пе… ванамӯлапхала̄ха̄ро йа̄пети паваттапхалабходжӣ’ти.

‘‘йасма̄ ча кхо, кассапа, ан̃н̃атрева има̄йа матта̄йа ан̃н̃атра имина̄ тапопаккамена саман̣о ва̄ хоти бра̄хман̣о ва̄ дуджджа̄но судуджджа̄но, тасма̄ етам̣ каллам̣ вачана̄йа – ‘дуджджа̄но саман̣о дуджджа̄но бра̄хман̣о’ти. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипи.

‘‘са̄н̣а̄ни чепи, кассапа, дха̄рети, маса̄н̣а̄нипи дха̄рети…пе… са̄йататийакампи удакорохана̄нуйогамануйутто вихарати. има̄йа ча, кассапа, матта̄йа имина̄ тапопаккамена саман̣о ва̄ абхависса бра̄хман̣о ва̄ дуджджа̄но судуджджа̄но, нетам̣ абхависса каллам̣ вачана̄йа – ‘дуджджа̄но саман̣о дуджджа̄но бра̄хман̣о’ти.

‘‘сакка̄ ча панесо абхависса н̃а̄тум̣ гахапатина̄ ва̄ гахапатипуттена ва̄ антамасо кумбхада̄сийа̄пи – ‘айам̣ са̄н̣а̄нипи дха̄рети, маса̄н̣а̄нипи дха̄рети…пе… са̄йататийакампи удакорохана̄нуйогамануйутто вихаратӣ’ти.

‘‘йасма̄ ча кхо, кассапа, ан̃н̃атрева има̄йа матта̄йа ан̃н̃атра имина̄ тапопаккамена саман̣о ва̄ хоти бра̄хман̣о ва̄ дуджджа̄но судуджджа̄но, тасма̄ етам̣ каллам̣ вачана̄йа – ‘дуджджа̄но саман̣о дуджджа̄но бра̄хман̣о’ти. йато кхо, кассапа, бхиккху аверам̣ абйа̄паджджам̣ меттачиттам̣ бха̄вети, а̄сава̄нан̃ча кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ вуччати, кассапа, бхиккху саман̣о итипи бра̄хман̣о итипӣ’’ти.

сӣласама̄дхипан̃н̃а̄сампада̄

400. евам̣ вутте, ачело кассапо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘катама̄ пана са̄, бхо готама, сӣласампада̄, катама̄ читтасампада̄, катама̄ пан̃н̃а̄сампада̄’’ти? ‘‘идха, кассапа, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣, самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-193 ануччхедесу, евам̣ виттха̄ретаббам̣) бхайадасса̄вӣ сама̄да̄йа сиккхати сиккха̄падесу, ка̄йакаммавачӣкаммена саманна̄гато кусалена парисуддха̄джӣво сӣласампанно индрийесу гуттадва̄ро сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато сантут̣т̣хо.

401. ‘‘катхан̃ча, кассапа, бхиккху сӣласампанно хоти? идха, кассапа, бхиккху па̄н̣а̄типа̄там̣ паха̄йа па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирато хоти нихитадан̣д̣о нихитасаттхо ладжджӣ дайа̄панно, саббапа̄н̣абхӯтахита̄нукампӣ вихарати. идамписса хоти сӣласампада̄йа …пе… (йатха̄ 194 йа̄ва 210 ануччхедесу)

‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти. сеййатхидам̣ – сантикаммам̣ пан̣идхикаммам̣…пе… (йатха̄ 211 ануччхеде) осадхӣнам̣ патимоккхо ити ва̄ ити, еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласампада̄йа.

‘‘са кхо со [айам̣ кхо (ка.)], кассапа, бхиккху евам̣ сӣласампанно на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ сӣласам̣варато. сеййатха̄пи, кассапа, ра̄джа̄ кхаттийо муддха̄васитто нихатапачча̄митто на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ паччаттхикато. евамева кхо, кассапа, бхиккху евам̣ сӣласампанно на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ сӣласам̣варато. со имина̄ арийена сӣлаккхандхена саманна̄гато аджджхаттам̣ анаваджджасукхам̣ пат̣исам̣ведети. евам̣ кхо, кассапа, бхиккху сӣласампанно хоти. айам̣ кхо, кассапа, сӣласампада̄…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. идамписса хоти читтасампада̄йа…пе… дутийам̣ джха̄нам̣…пе… татийам̣ джха̄нам̣…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. идамписса хоти читтасампада̄йа. айам̣ кхо, кассапа, читтасампада̄.

‘‘со евам̣ сама̄хите читте…пе… н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе… идамписса хоти пан̃н̃а̄сампада̄йа…пе… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти…пе… идамписса хоти пан̃н̃а̄сампада̄йа. айам̣ кхо, кассапа, пан̃н̃а̄сампада̄.

‘‘има̄йа ча, кассапа, сӣласампада̄йа читтасампада̄йа пан̃н̃а̄сампада̄йа ан̃н̃а̄ сӣласампада̄ читтасампада̄ пан̃н̃а̄сампада̄ уттаритара̄ ва̄ пан̣ӣтатара̄ ва̄ наттхи.

сӣхана̄дакатха̄

402. ‘‘санти, кассапа, еке саман̣абра̄хман̣а̄ сӣлава̄да̄. те анекапарийа̄йена сӣласса ван̣н̣ам̣ бха̄санти. йа̄вата̄, кассапа, арийам̣ парамам̣ сӣлам̣, на̄хам̣ таттха аттано самасамам̣ саманупасса̄ми, куто бхиййо! атха кхо ахамева таттха бхиййо, йадидам̣ адхисӣлам̣.

‘‘санти, кассапа, еке саман̣абра̄хман̣а̄ таподжигуччха̄ва̄да̄. те анекапарийа̄йена таподжигуччха̄йа ван̣н̣ам̣ бха̄санти. йа̄вата̄, кассапа, арийа̄ парама̄ таподжигуччха̄, на̄хам̣ таттха аттано самасамам̣ саманупасса̄ми, куто бхиййо! атха кхо ахамева таттха бхиййо, йадидам̣ адхиджегуччхам̣.

‘‘санти, кассапа, еке саман̣абра̄хман̣а̄ пан̃н̃а̄ва̄да̄. те анекапарийа̄йена пан̃н̃а̄йа ван̣н̣ам̣ бха̄санти. йа̄вата̄, кассапа, арийа̄ парама̄ пан̃н̃а̄, на̄хам̣ таттха аттано самасамам̣ саманупасса̄ми, куто бхиййо! атха кхо ахамева таттха бхиййо, йадидам̣ адхипан̃н̃ам̣.

‘‘санти, кассапа, еке саман̣абра̄хман̣а̄ вимуттива̄да̄. те анекапарийа̄йена вимуттийа̄ ван̣н̣ам̣ бха̄санти. йа̄вата̄, кассапа, арийа̄ парама̄ вимутти, на̄хам̣ таттха аттано самасамам̣ саманупасса̄ми, куто бхиййо! атха кхо ахамева таттха бхиййо, йадидам̣ адхивимутти.

403. ‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, кассапа, виджджати, йам̣ ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ вадеййум̣ – ‘сӣхана̄дам̣ кхо саман̣о готамо надати, тан̃ча кхо сун̃н̃а̄га̄ре надати, но париса̄сӯ’ти. те – ‘ма̄ хева’нтиссу вачанӣйа̄. ‘сӣхана̄дан̃ча саман̣о готамо надати, париса̄су ча надатӣ’ти евамассу, кассапа, вачанӣйа̄.

‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, кассапа, виджджати, йам̣ ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ вадеййум̣ – ‘сӣхана̄дан̃ча саман̣о готамо надати, париса̄су ча надати, но ча кхо виса̄радо надатӣ’ти. те – ‘ма̄ хева’нтиссу вачанӣйа̄. ‘сӣхана̄дан̃ча саман̣о готамо надати, париса̄су ча надати, виса̄радо ча надатӣ’’ти евамассу, кассапа, вачанӣйа̄.

‘‘т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, кассапа, виджджати, йам̣ ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ вадеййум̣ – ‘сӣхана̄дан̃ча саман̣о готамо надати, париса̄су ча надати, виса̄радо ча надати, но ча кхо нам̣ пан̃хам̣ пуччханти…пе… пан̃хан̃ча нам̣ пуччханти; но ча кхо несам̣ пан̃хам̣ пут̣т̣хо бйа̄кароти…пе… пан̃хан̃ча несам̣ пут̣т̣хо бйа̄кароти; но ча кхо пан̃хасса веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхети…пе… пан̃хасса ча веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхети; но ча кхо сотаббам̣ ман̃н̃анти…пе… сотаббан̃часса ман̃н̃анти; но ча кхо сутва̄ пасӣданти…пе… сутва̄ часса пасӣданти; но ча кхо пасанна̄ка̄рам̣ каронти…пе… пасанна̄ка̄ран̃ча каронти; но ча кхо татхатта̄йа пат̣ипаджджанти…пе… татхатта̄йа ча пат̣ипаджджанти; но ча кхо пат̣ипанна̄ а̄ра̄дхентӣ’ти. те – ‘ма̄ хева’нтиссу вачанӣйа̄. ‘сӣхана̄дан̃ча саман̣о готамо надати, париса̄су ча надати, виса̄радо ча надати, пан̃хан̃ча нам̣ пуччханти, пан̃хан̃ча несам̣ пут̣т̣хо бйа̄кароти, пан̃хасса ча веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхети, сотаббан̃часса ман̃н̃анти, сутва̄ часса пасӣданти, пасанна̄ка̄ран̃ча каронти, татхатта̄йа ча пат̣ипаджджанти, пат̣ипанна̄ ча а̄ра̄дхентӣ’ти евамассу, кассапа, вачанӣйа̄.

титтхийапарива̄сакатха̄

404. ‘‘екамида̄хам̣, кассапа, самайам̣ ра̄джагахе вихара̄ми гиджджхакӯт̣е паббате. татра мам̣ ан̃н̃атаро тапабрахмача̄рӣ нигродхо на̄ма адхиджегуччхе пан̃хам̣ апуччхи. тасса̄хам̣ адхиджегуччхе пан̃хам̣ пут̣т̣хо бйа̄ка̄сим̣. бйа̄кате ча пана ме аттамано ахоси парам̣ вийа матта̄йа̄’’ти. ‘‘ко хи, бханте, бхагавато дхаммам̣ сутва̄ на аттамано асса парам̣ вийа матта̄йа? ахампи хи, бханте, бхагавато дхаммам̣ сутва̄ аттамано парам̣ вийа матта̄йа. абхиккантам̣, бханте, абхиккантам̣, бханте. сеййатха̄пи, бханте, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа – ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти; евамевам̣ бхагавата̄ анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣, бханте, бхагавантам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми, дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. лабхеййа̄хам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампада’’нти.

405. ‘‘йо кхо, кассапа, ан̃н̃атиттхийапуббо имасмим̣ дхаммавинайе а̄кан̇кхати паббаджджам̣, а̄кан̇кхати упасампадам̣, со чатта̄ро ма̄се паривасати, чатуннам̣ ма̄са̄нам̣ аччайена а̄раддхачитта̄ бхиккхӯ пабба̄дженти, упасампа̄денти бхиккхубха̄ва̄йа. апи ча меттха пуггалавематтата̄ видита̄’’ти. ‘‘саче, бханте, ан̃н̃атиттхийапубба̄ имасмим̣ дхаммавинайе а̄кан̇кханти паббаджджам̣, а̄кан̇кханти упасампадам̣, чатта̄ро ма̄се паривасанти, чатуннам̣ ма̄са̄нам̣ аччайена а̄раддхачитта̄ бхиккхӯ пабба̄дженти, упасампа̄денти бхиккхубха̄ва̄йа. ахам̣ чатта̄ри васса̄ни паривасисса̄ми, чатуннам̣ васса̄нам̣ аччайена а̄раддхачитта̄ бхиккхӯ пабба̄дженту, упасампа̄денту бхиккхубха̄ва̄йа̄’’ти.

алаттха кхо ачело кассапо бхагавато сантике паббаджджам̣, алаттха упасампадам̣. ачирӯпасампанно кхо пана̄йасма̄ кассапо еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто на чирассева – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти, тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа виха̄си. ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти – аббхан̃н̃а̄си. ан̃н̃атаро кхо пана̄йасма̄ кассапо арахатам̣ ахосӣти.

маха̄сӣхана̄дасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ ат̣т̣хамам̣.

9. пот̣т̣хапа̄дасуттам̣

пот̣т̣хапа̄дапарибба̄джакаваттху

406. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. тена кхо пана самайена пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако самайаппава̄даке тиндука̄чӣре екаса̄лаке маллика̄йа а̄ра̄ме пат̣ивасати махатийа̄ парибба̄джакапариса̄йа саддхим̣ тим̣саматтехи парибба̄джакасатехи. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа па̄виси.

407. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘атиппаго кхо та̄ва са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна̄хам̣ йена самайаппава̄дако тиндука̄чӣро екаса̄лако маллика̄йа а̄ра̄мо, йена пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако тенупасан̇камеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ йена самайаппава̄дако тиндука̄чӣро екаса̄лако маллика̄йа а̄ра̄мо тенупасан̇ками.

408. тена кхо пана самайена пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако махатийа̄ парибба̄джакапариса̄йа саддхим̣ нисинно хоти унна̄динийа̄ учча̄саддамаха̄садда̄йа анекавихитам̣ тираччха̄накатхам̣ катхентийа̄. сеййатхидам̣ – ра̄джакатхам̣ чоракатхам̣ маха̄маттакатхам̣ сена̄катхам̣ бхайакатхам̣ йуддхакатхам̣ аннакатхам̣ па̄накатхам̣ ваттхакатхам̣ сайанакатхам̣ ма̄ла̄катхам̣ гандхакатхам̣ н̃а̄тикатхам̣ йа̄накатхам̣ га̄макатхам̣ нигамакатхам̣ нагаракатхам̣ джанападакатхам̣ иттхикатхам̣ сӯракатхам̣ висикха̄катхам̣ кумбхат̣т̣ха̄накатхам̣ пуббапетакатхам̣ на̄наттакатхам̣ локаккха̄йикам̣ самуддаккха̄йикам̣ итибхава̄бхавакатхам̣ ити ва̄.

409. аддаса̄ кхо пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако бхагавантам̣ дӯратова а̄гаччхантам̣; дисва̄на сакам̣ парисам̣ сан̣т̣хапеси – ‘‘аппасадда̄ бхонто хонту, ма̄ бхонто саддамакаттха. айам̣ саман̣о готамо а̄гаччхати. аппасаддака̄мо кхо со а̄йасма̄ аппасаддасса ван̣н̣ава̄дӣ. аппева на̄ма аппасаддам̣ парисам̣ видитва̄ упасан̇камитаббам̣ ман̃н̃еййа̄’’ти. евам̣ вутте те парибба̄джака̄ тун̣хӣ ахесум̣.

410. атха кхо бхагава̄ йена пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако тенупасан̇ками. атха кхо пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ету кхо, бханте, бхагава̄. сва̄гатам̣, бханте, бхагавато. чирассам̣ кхо, бханте, бхагава̄ имам̣ парийа̄йамака̄си, йадидам̣ идха̄гамана̄йа. нисӣдату, бханте, бхагава̄, идам̣ а̄санам̣ пан̃н̃атта’’нти.

нисӣди бхагава̄ пан̃н̃атте а̄сане. пот̣т̣хапа̄допи кхо парибба̄джако ан̃н̃атарам̣ нӣчам̣ а̄санам̣ гахетва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо пот̣т̣хапа̄дам̣ парибба̄джакам̣ бхагава̄ етадавоча – ‘‘ка̄йа нуттха [ка̄йа ноттха (сйа̄. ка.)], пот̣т̣хапа̄да, етарахи катха̄йа саннисинна̄, ка̄ ча пана во антара̄катха̄ виппаката̄’’ти?

абхисан̃н̃а̄ниродхакатха̄

411. евам̣ вутте пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘тит̣т̣хатеса̄, бханте, катха̄, йа̄йа майам̣ етарахи катха̄йа саннисинна̄. неса̄, бханте, катха̄ бхагавато дуллабха̄ бхависсати паччха̄пи савана̄йа. пурима̄ни, бханте, диваса̄ни пуриматара̄ни, на̄на̄титтхийа̄нам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ котӯхаласа̄ла̄йа саннисинна̄нам̣ саннипатита̄нам̣ абхисан̃н̃а̄ниродхе катха̄ удапа̄ди – ‘катхам̣ ну кхо, бхо, абхисан̃н̃а̄ниродхо хотӣ’ти? татрекачче евама̄хам̣су – ‘ахетӯ аппаччайа̄ пурисасса сан̃н̃а̄ уппаджджантипи нируджджхантипи. йасмим̣ самайе уппаджджанти, сан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хоти. йасмим̣ самайе нируджджханти, асан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хотӣ’ти. иттхеке абхисан̃н̃а̄ниродхам̣ пан̃н̃апенти.

‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘на кхо пана метам̣ [на кхо на̄метам̣ (сӣ. пӣ.)], бхо, евам̣ бхависсати. сан̃н̃а̄ хи, бхо, пурисасса атта̄. са̄ ча кхо упетипи апетипи. йасмим̣ самайе упети, сан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хоти. йасмим̣ самайе апети, асан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хотӣ’ти. иттхеке абхисан̃н̃а̄ниродхам̣ пан̃н̃апенти.

‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘на кхо пана метам̣, бхо, евам̣ бхависсати. санти хи, бхо, саман̣абра̄хман̣а̄ махиддхика̄ маха̄нубха̄ва̄. те имасса пурисасса сан̃н̃ам̣ упакад̣д̣хантипи апакад̣д̣хантипи. йасмим̣ самайе упакад̣д̣ханти, сан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хоти. йасмим̣ самайе апакад̣д̣ханти, асан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хотӣ’ти. иттхеке абхисан̃н̃а̄ниродхам̣ пан̃н̃апенти.

‘‘таман̃н̃о евама̄ха – ‘на кхо пана метам̣, бхо, евам̣ бхависсати. санти хи, бхо, девата̄ махиддхика̄ маха̄нубха̄ва̄. та̄ имасса пурисасса сан̃н̃ам̣ упакад̣д̣хантипи апакад̣д̣хантипи. йасмим̣ самайе упакад̣д̣ханти, сан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хоти. йасмим̣ самайе апакад̣д̣ханти, асан̃н̃ӣ тасмим̣ самайе хотӣ’ти. иттхеке абхисан̃н̃а̄ниродхам̣ пан̃н̃апенти.

‘‘тасса майхам̣, бханте, бхагавантам̣йева а̄раббха сати удапа̄ди – ‘ахо нӯна бхагава̄, ахо нӯна сугато, йо имесам̣ дхамма̄нам̣ сукусало’ти. бхагава̄, бханте, кусало, бхагава̄ пакатан̃н̃ӯ абхисан̃н̃а̄ниродхасса. катхам̣ ну кхо, бханте, абхисан̃н̃а̄ниродхо хотӣ’’ти?

сахетукасан̃н̃уппа̄даниродхакатха̄

412. ‘‘татра, пот̣т̣хапа̄да, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘ахетӯ аппаччайа̄ пурисасса сан̃н̃а̄ уппаджджантипи нируджджхантипӣ’ти, а̄дитова тесам̣ апараддхам̣. там̣ кисса хету? сахетӯ хи, пот̣т̣хапа̄да, саппаччайа̄ пурисасса сан̃н̃а̄ уппаджджантипи нируджджхантипи. сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати’’.

413. ‘‘ка̄ ча сиккха̄’’ти? бхагава̄ авоча – ‘‘идха, пот̣т̣хапа̄да, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣, самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу, евам̣ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху сӣласампанно хоти…пе… тассиме пан̃чанӣваран̣е пахӣне аттани саманупассато па̄моджджам̣ джа̄йати, памудитасса пӣти джа̄йати, пӣтиманасса ка̄йо пассамбхати, пассаддхака̄йо сукхам̣ ведети, сукхино читтам̣ сама̄дхийати. со вивиччева ка̄мехи, вивичча акусалехи дхаммехи, савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. тасса йа̄ пурима̄ ка̄масан̃н̃а̄, са̄ нируджджхати. вивекаджапӣтисукхасукхумасаччасан̃н̃а̄ тасмим̣ самайе хоти, вивекаджапӣтисукхасукхума-саччасан̃н̃ӣйева тасмим̣ самайе хоти. евампи сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати. айам̣ сиккха̄’’ти бхагава̄ авоча.

‘‘пуна чапарам̣, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. тасса йа̄ пурима̄ вивекаджапӣтисукхасукхумасаччасан̃н̃а̄, са̄ нируджджхати. сама̄дхиджапӣтисукхасукхумасаччасан̃н̃а̄ тасмим̣ самайе хоти, сама̄дхиджапӣтисукхасукхумасаччасан̃н̃ӣйева тасмим̣ самайе хоти. евампи сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати. айампи сиккха̄’’ти бхагава̄ авоча.

‘‘пуна чапарам̣, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати сато ча сампаджа̄но, сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети, йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти – ‘‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’’ти, татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. тасса йа̄ пурима̄ сама̄дхиджапӣтисукхасукхумасаччасан̃н̃а̄, са̄ нируджджхати. упеккха̄сукхасукхумасаччасан̃н̃а̄ тасмим̣ самайе хоти, упеккха̄сукхасукхумасаччасан̃н̃ӣйева тасмим̣ самайе хоти. евампи сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати. айампи сиккха̄’’ти бхагава̄ авоча.

‘‘пуна чапарам̣, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. тасса йа̄ пурима̄ упеккха̄сукхасукхумасаччасан̃н̃а̄, са̄ нируджджхати. адуккхамасукхасукхумасаччасан̃н̃а̄ тасмим̣ самайе хоти, адуккхамасукхасукхумасаччасан̃н̃ӣйева тасмим̣ самайе хоти. евампи сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати. айампи сиккха̄’’ти бхагава̄ авоча.

‘‘пуна чапарам̣, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху саббасо рӯпасан̃н̃а̄нам̣ саматиккама̄ пат̣игхасан̃н̃а̄нам̣ аттхан̇гама̄ на̄наттасан̃н̃а̄нам̣ аманасика̄ра̄ ‘ананто а̄ка̄со’ти а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанам̣ упасампаджджа вихарати. тасса йа̄ пурима̄ рӯпасан̃н̃а̄ [пуримасан̃н̃а̄ (ка.)], са̄ нируджджхати. а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанасукхумасаччасан̃н̃а̄ тасмим̣ самайе хоти, а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанасукхумасаччасан̃н̃ӣйева тасмим̣ самайе хоти. евампи сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати. айампи сиккха̄’’ти бхагава̄ авоча.

‘‘пуна чапарам̣, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху саббасо а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘анантам̣ вин̃н̃а̄н̣а’нти вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанам̣ упасампаджджа вихарати. тасса йа̄ пурима̄ а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанасукхумасаччасан̃н̃а̄, са̄ нируджджхати. вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанасукхумасаччасан̃н̃а̄ тасмим̣ самайе хоти, вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанасукхумасаччасан̃н̃ӣйева тасмим̣ самайе хоти. евампи сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати. айампи сиккха̄’’ти бхагава̄ авоча.

‘‘пуна чапарам̣, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху саббасо вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘наттхи кин̃чӣ’ти а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанам̣ упасампаджджа вихарати. тасса йа̄ пурима̄ вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанасукхумасаччасан̃н̃а̄, са̄ нируджджхати. а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанасукхумасаччасан̃н̃а̄ тасмим̣ самайе хоти, а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанасукхумасаччасан̃н̃ӣйева тасмим̣ самайе хоти. евампи сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ уппаджджати, сиккха̄ ека̄ сан̃н̃а̄ нируджджхати. айампи сиккха̄’’ти бхагава̄ авоча.

414. ‘‘йато кхо, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху идха сакасан̃н̃ӣ хоти, со тато амутра тато амутра анупуббена сан̃н̃аггам̣ пхусати. тасса сан̃н̃агге т̣хитасса евам̣ хоти – ‘четайама̄насса ме па̄пийо, ачетайама̄насса ме сеййо. ахан̃чева кхо пана четеййам̣, абхисан̇кхареййам̣, има̄ ча ме сан̃н̃а̄ нируджджхеййум̣, ан̃н̃а̄ ча ол̣а̄рика̄ сан̃н̃а̄ уппаджджеййум̣; йам̣нӯна̄хам̣ на чева четеййам̣ на ча абхисан̇кхареййа’нти. со на чева четети, на ча абхисан̇кхароти. тасса ачетайато анабхисан̇кхарото та̄ чева сан̃н̃а̄ нируджджханти, ан̃н̃а̄ ча ол̣а̄рика̄ сан̃н̃а̄ на уппаджджанти. со ниродхам̣ пхусати. евам̣ кхо, пот̣т̣хапа̄да, анупубба̄бхисан̃н̃а̄ниродха-сампаджа̄на-сама̄патти хоти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, апи ну те ито пуббе еварӯпа̄ анупубба̄бхисан̃н̃а̄ниродха-сампаджа̄на-сама̄патти сутапубба̄’’ти? ‘‘но хетам̣, бханте. евам̣ кхо ахам̣, бханте, бхагавато бха̄ситам̣ а̄джа̄на̄ми – ‘йато кхо, пот̣т̣хапа̄да, бхиккху идха сакасан̃н̃ӣ хоти, со тато амутра тато амутра анупуббена сан̃н̃аггам̣ пхусати, тасса сан̃н̃агге т̣хитасса евам̣ хоти – ‘‘четайама̄насса ме па̄пийо, ачетайама̄насса ме сеййо. ахан̃чева кхо пана четеййам̣ абхисан̇кхареййам̣, има̄ ча ме сан̃н̃а̄ нируджджхеййум̣, ан̃н̃а̄ ча ол̣а̄рика̄ сан̃н̃а̄ уппаджджеййум̣; йам̣нӯна̄хам̣ на чева четеййам̣, на ча абхисан̇кхареййа’’нти. со на чева четети, на ча̄бхисан̇кхароти, тасса ачетайато анабхисан̇кхарото та̄ чева сан̃н̃а̄ нируджджханти, ан̃н̃а̄ ча ол̣а̄рика̄ сан̃н̃а̄ на уппаджджанти. со ниродхам̣ пхусати. евам̣ кхо, пот̣т̣хапа̄да, анупубба̄бхисан̃н̃а̄ниродха-сампаджа̄на-сама̄патти хотӣ’’’ти. ‘‘евам̣, пот̣т̣хапа̄да̄’’ти.

415. ‘‘екан̃н̃ева ну кхо, бханте, бхагава̄ сан̃н̃аггам̣ пан̃н̃апети, уда̄ху путхӯпи сан̃н̃агге пан̃н̃апетӣ’’ти? ‘‘екампи кхо ахам̣, пот̣т̣хапа̄да, сан̃н̃аггам̣ пан̃н̃апеми, путхӯпи сан̃н̃агге пан̃н̃апемӣ’’ти. ‘‘йатха̄ катхам̣ пана, бханте, бхагава̄ екампи сан̃н̃аггам̣ пан̃н̃апети, путхӯпи сан̃н̃агге пан̃н̃апетӣ’’ти? ‘‘йатха̄ йатха̄ кхо, пот̣т̣хапа̄да, ниродхам̣ пхусати, татха̄ татха̄хам̣ сан̃н̃аггам̣ пан̃н̃апеми. евам̣ кхо ахам̣, пот̣т̣хапа̄да, екампи сан̃н̃аггам̣ пан̃н̃апеми, путхӯпи сан̃н̃агге пан̃н̃апемӣ’’ти.

416. ‘‘сан̃н̃а̄ ну кхо, бханте, пат̣хамам̣ уппаджджати, паччха̄ н̃а̄н̣ам̣, уда̄ху н̃а̄н̣ам̣ пат̣хамам̣ уппаджджати, паччха̄ сан̃н̃а̄, уда̄ху сан̃н̃а̄ ча н̃а̄н̣ан̃ча апуббам̣ ачаримам̣ уппаджджантӣ’’ти? ‘‘сан̃н̃а̄ кхо, пот̣т̣хапа̄да, пат̣хамам̣ уппаджджати, паччха̄ н̃а̄н̣ам̣, сан̃н̃уппа̄да̄ ча пана н̃а̄н̣уппа̄до хоти. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘идаппаччайа̄ кира ме н̃а̄н̣ам̣ удапа̄дӣ’ти. имина̄ кхо етам̣, пот̣т̣хапа̄да, парийа̄йена ведитаббам̣ – йатха̄ сан̃н̃а̄ пат̣хамам̣ уппаджджати, паччха̄ н̃а̄н̣ам̣, сан̃н̃уппа̄да̄ ча пана н̃а̄н̣уппа̄до хотӣ’’ти.

сан̃н̃а̄аттакатха̄

417. ‘‘сан̃н̃а̄ ну кхо, бханте, пурисасса атта̄, уда̄ху ан̃н̃а̄ сан̃н̃а̄ ан̃н̃о атта̄’’ти? ‘‘кам̣ пана твам̣, пот̣т̣хапа̄да, атта̄нам̣ паччесӣ’’ти? ‘‘ол̣а̄рикам̣ кхо ахам̣, бханте, атта̄нам̣ паччеми рӯпим̣ ча̄тумаха̄бхӯтикам̣ кабал̣ӣка̄ра̄ха̄рабхаккха’’нти [кабал̣ӣка̄рабхаккханти (сйа̄. ка.)]. ‘‘ол̣а̄рико ча хи те, пот̣т̣хапа̄да, атта̄ абхависса рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико кабал̣ӣка̄ра̄ха̄рабхаккхо. евам̣ сантам̣ кхо те, пот̣т̣хапа̄да, ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄. тадамина̄петам̣, пот̣т̣хапа̄да, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄. тит̣т̣хатева са̄йам̣ [тит̣т̣хатева̄йам̣ (сӣ. пӣ.)], пот̣т̣хапа̄да, ол̣а̄рико атта̄ рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико кабал̣ӣка̄ра̄ха̄рабхаккхо, атха имасса пурисасса ан̃н̃а̄ ча сан̃н̃а̄ уппаджджанти, ан̃н̃а̄ ча сан̃н̃а̄ нируджджханти. имина̄ кхо етам̣, пот̣т̣хапа̄да, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄’’ти.

418. ‘‘маномайам̣ кхо ахам̣, бханте, атта̄нам̣ паччеми саббан̇гапаччан̇гим̣ ахӣниндрийа’’нти. ‘‘маномайо ча хи те, пот̣т̣хапа̄да, атта̄ абхависса саббан̇гапаччан̇гӣ ахӣниндрийо, евам̣ сантампи кхо те, пот̣т̣хапа̄да, ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄. тадамина̄петам̣, пот̣т̣хапа̄да, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄. тит̣т̣хатева са̄йам̣, пот̣т̣хапа̄да, маномайо атта̄ саббан̇гапаччан̇гӣ ахӣниндрийо, атха имасса пурисасса ан̃н̃а̄ ча сан̃н̃а̄ уппаджджанти, ан̃н̃а̄ ча сан̃н̃а̄ нируджджханти. имина̄пи кхо етам̣, пот̣т̣хапа̄да, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄’’ти.

419. ‘‘арӯпим̣ кхо ахам̣, бханте, атта̄нам̣ паччеми сан̃н̃а̄майа’’нти. ‘‘арӯпӣ ча хи те, пот̣т̣хапа̄да, атта̄ абхависса сан̃н̃а̄майо, евам̣ сантампи кхо те, пот̣т̣хапа̄да, ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄. тадамина̄петам̣, пот̣т̣хапа̄да, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄. тит̣т̣хатева са̄йам̣, пот̣т̣хапа̄да, арӯпӣ атта̄ сан̃н̃а̄майо, атха имасса пурисасса ан̃н̃а̄ ча сан̃н̃а̄ уппаджджанти, ан̃н̃а̄ ча сан̃н̃а̄ нируджджханти. имина̄пи кхо етам̣, пот̣т̣хапа̄да, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ бхависсати ан̃н̃о атта̄’’ти.

420. ‘‘сакка̄ панетам̣, бханте, майа̄ н̃а̄тум̣ – ‘сан̃н̃а̄ пурисасса атта̄’ти ва̄ ‘ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ ан̃н̃о атта̄ти ва̄’ти? ‘‘дуджджа̄нам̣ кхо етам̣ [евам̣ (ка.)], пот̣т̣хапа̄да, тайа̄ ан̃н̃адит̣т̣хикена ан̃н̃акхантикена ан̃н̃аручикена ан̃н̃атра̄йогена ан̃н̃атра̄чарийакена – ‘сан̃н̃а̄ пурисасса атта̄’ти ва̄, ‘ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ ан̃н̃о атта̄ти ва̄’’’ти.

‘‘саче там̣, бханте, майа̄ дуджджа̄нам̣ ан̃н̃адит̣т̣хикена ан̃н̃акхантикена ан̃н̃аручикена ан̃н̃атра̄йогена ан̃н̃атра̄чарийакена – ‘сан̃н̃а̄ пурисасса атта̄’ти ва̄, ‘ан̃н̃а̄ва сан̃н̃а̄ ан̃н̃о атта̄’ти ва̄; ‘ким̣ пана, бханте, сассато локо, идамева саччам̣ могхаман̃н̃а’нти? абйа̄катам̣ кхо етам̣, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ – ‘сассато локо, идамева саччам̣ могхаман̃н̃а’нти.

‘‘ким̣ пана, бханте, ‘асассато локо, идамева саччам̣ могхаман̃н̃а’’’нти? ‘‘етампи кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ абйа̄катам̣ – ‘асассато локо, идамева саччам̣ могхаман̃н̃а’’’нти.

‘‘ким̣ пана, бханте, ‘антава̄ локо…пе… ‘анантава̄ локо … ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣрам̣… ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣрам̣… ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄… ‘на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄… ‘хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄… ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄, идамева саччам̣ могхаман̃н̃а’’’нти? ‘‘етампи кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ абйа̄катам̣ – ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄, идамева саччам̣ могхаман̃н̃а’’’нти.

‘‘касма̄ панетам̣, бханте, бхагавата̄ абйа̄ката’’нти? ‘‘на хетам̣, пот̣т̣хапа̄да, аттхасам̣хитам̣ на дхаммасам̣хитам̣ на̄дибрахмачарийакам̣, на ниббида̄йа на вира̄га̄йа на ниродха̄йа на упасама̄йа на абхин̃н̃а̄йа на самбодха̄йа на нибба̄на̄йа сам̣ваттати, тасма̄ етам̣ майа̄ абйа̄ката’’нти.

‘‘ким̣ пана, бханте, бхагавата̄ бйа̄ката’’нти? ‘‘идам̣ дуккханти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ бйа̄катам̣. айам̣ дуккхасамудайоти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ бйа̄катам̣. айам̣ дуккханиродхоти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ бйа̄катам̣. айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ бйа̄ката’’нти.

‘‘касма̄ панетам̣, бханте, бхагавата̄ бйа̄ката’’нти? ‘‘етан̃хи, пот̣т̣хапа̄да, аттхасам̣хитам̣, етам̣ дхаммасам̣хитам̣, етам̣ а̄дибрахмачарийакам̣, етам̣ ниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттати; тасма̄ етам̣ майа̄ бйа̄ката’’нти. ‘‘еваметам̣, бхагава̄, еваметам̣, сугата. йассада̄ни, бханте, бхагава̄ ка̄лам̣ ман̃н̃атӣ’’ти. атха кхо бхагава̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄ми.

421. атха кхо те парибба̄джака̄ ачирапаккантасса бхагавато пот̣т̣хапа̄дам̣ парибба̄джакам̣ самантато ва̄ча̄ [ва̄ча̄йа (сйа̄. ка.)] саннитодакена сан̃джхаббхаримакам̣су – ‘‘евамева пана̄йам̣ бхавам̣ пот̣т̣хапа̄до йан̃н̃адева саман̣о готамо бха̄сати, там̣ тадевасса аббханумодати – ‘еваметам̣ бхагава̄ еваметам̣, сугата̄’ти. на кхо пана майам̣ кин̃чи [кан̃чи (пӣ.)] саман̣асса готамасса екам̣сикам̣ дхаммам̣ деситам̣ а̄джа̄на̄ма – ‘сассато локо’ти ва̄, ‘асассато локо’ти ва̄, ‘антава̄ локо’ти ва̄, ‘анантава̄ локо’ти ва̄, ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти ва̄, ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти ва̄, ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти ва̄, ‘на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти ва̄, ‘хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти ва̄, ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти ва̄’’ти.

евам̣ вутте пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако те парибба̄джаке етадавоча – ‘‘ахампи кхо, бхо, на кин̃чи саман̣асса готамасса екам̣сикам̣ дхаммам̣ деситам̣ а̄джа̄на̄ми – ‘сассато локо’ти ва̄, ‘асассато локо’ти ва̄…пе… ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти ва̄; апи ча саман̣о готамо бхӯтам̣ таччхам̣ татхам̣ пат̣ипадам̣ пан̃н̃апети дхаммат̣т̣хитатам̣ дхамманийа̄матам̣. бхӯтам̣ кхо пана таччхам̣ татхам̣ пат̣ипадам̣ пан̃н̃апентасса дхаммат̣т̣хитатам̣ дхамманийа̄матам̣, катхан̃хи на̄ма ма̄дисо вин̃н̃ӯ саман̣асса готамасса субха̄ситам̣ субха̄ситато на̄ббханумодеййа̄’’ти?

читтахаттхиса̄рипуттапот̣т̣хапа̄даваттху

422. атха кхо двӣхатӣхасса аччайена читто ча хаттхиса̄рипутто пот̣т̣хапа̄до ча парибба̄джако йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ читто хаттхиса̄рипутто бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. пот̣т̣хапа̄до пана парибба̄джако бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘тада̄ мам̣, бханте, те парибба̄джака̄ ачирапаккантасса бхагавато самантато ва̄ча̄саннитодакена сан̃джхаббхаримакам̣су – ‘евамева пана̄йам̣ бхавам̣ пот̣т̣хапа̄до йан̃н̃адева саман̣о готамо бха̄сати, там̣ тадевасса аббханумодати – ‘еваметам̣ бхагава̄ еваметам̣ сугата̄’’ти. на кхо пана майам̣ кин̃чи саман̣асса готамасса екам̣сикам̣ дхаммам̣ деситам̣ а̄джа̄на̄ма – ‘‘сассато локо’’ти ва̄, ‘‘асассато локо’’ти ва̄, ‘‘антава̄ локо’’ти ва̄, ‘‘анантава̄ локо’’ти ва̄, ‘‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’’нти ва̄, ‘‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’’нти ва̄, ‘‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’’ти ва̄, ‘‘на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’’ти ва̄, ‘‘хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’’ти ва̄, ‘‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’’ти ва̄’ти. евам̣ вутта̄хам̣, бханте, те парибба̄джаке етадавочам̣ – ‘ахампи кхо, бхо, на кин̃чи саман̣асса готамасса екам̣сикам̣ дхаммам̣ деситам̣ а̄джа̄на̄ми – ‘‘сассато локо’’ти ва̄, ‘‘асассато локо’’ти ва̄…пе… ‘‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’’ти ва̄; апи ча саман̣о готамо бхӯтам̣ таччхам̣ татхам̣ пат̣ипадам̣ пан̃н̃апети дхаммат̣т̣хитатам̣ дхамманийа̄матам̣. бхӯтам̣ кхо пана таччхам̣ татхам̣ пат̣ипадам̣ пан̃н̃апентасса дхаммат̣т̣хитатам̣ дхамманийа̄матам̣, катхан̃хи на̄ма ма̄дисо вин̃н̃ӯ саман̣асса готамасса субха̄ситам̣ субха̄ситато на̄ббханумодеййа̄’’ти?

423. ‘‘саббева кхо ете, пот̣т̣хапа̄да, парибба̄джака̄ андха̄ ачаккхука̄; твам̣йева несам̣ еко чаккхума̄. екам̣сика̄пи хи кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄; анекам̣сика̄пи хи кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄.

‘‘катаме ча те, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ анекам̣сика̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄? ‘сассато локо’ти [локоти ва̄ (сӣ. ка.)] кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ анекам̣сико дхаммо десито пан̃н̃атто; ‘асассато локо’ти [локоти ва̄ (сӣ. ка.)] кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ анекам̣сико дхаммо десито пан̃н̃атто; ‘антава̄ локо’ти [локоти ва̄ (сӣ. ка.)] кхо пот̣т̣хапа̄да…пе… ‘анантава̄ локо’ти [локоти ва̄ (сӣ. ка.)] кхо пот̣т̣хапа̄да… ‘там̣ джӣвам̣ там̣ сарӣра’нти кхо пот̣т̣хапа̄да… ‘ан̃н̃ам̣ джӣвам̣ ан̃н̃ам̣ сарӣра’нти кхо пот̣т̣хапа̄да… ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо пот̣т̣хапа̄да… на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо пот̣т̣хапа̄да… ‘хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо пот̣т̣хапа̄да… ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ анекам̣сико дхаммо десито пан̃н̃атто.

‘‘касма̄ ча те, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ анекам̣сика̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄? на хете, пот̣т̣хапа̄да, аттхасам̣хита̄ на дхаммасам̣хита̄ на а̄дибрахмачарийака̄ на ниббида̄йа на вира̄га̄йа на ниродха̄йа на упасама̄йа на абхин̃н̃а̄йа на самбодха̄йа на нибба̄на̄йа сам̣ваттанти. тасма̄ те майа̄ анекам̣сика̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄’’.

екам̣сикадхаммо

424. ‘‘катаме ча те, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ екам̣сика̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄? идам̣ дуккханти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ екам̣сико дхаммо десито пан̃н̃атто. айам̣ дуккхасамудайоти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ екам̣сико дхаммо десито пан̃н̃атто. айам̣ дуккханиродхоти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ екам̣сико дхаммо десито пан̃н̃атто. айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти кхо, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ екам̣сико дхаммо десито пан̃н̃атто.

‘‘касма̄ ча те, пот̣т̣хапа̄да, майа̄ екам̣сика̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄? ете, пот̣т̣хапа̄да, аттхасам̣хита̄, ете дхаммасам̣хита̄, ете а̄дибрахмачарийака̄ ете ниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттанти. тасма̄ те майа̄ екам̣сика̄ дхамма̄ десита̄ пан̃н̃атта̄.

425. ‘‘санти, пот̣т̣хапа̄да, еке саман̣абра̄хман̣а̄ евам̣ва̄дино евам̣дит̣т̣хино – ‘екантасукхӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄’ти. тйа̄хам̣ упасан̇камитва̄ евам̣ вада̄ми – ‘саччам̣ кира тумхе а̄йасманто евам̣ва̄дино евам̣дит̣т̣хино – ‘‘екантасукхӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄’ти? те че ме евам̣ пут̣т̣ха̄ ‘а̄ма̄’ти пат̣иджа̄нанти. тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто екантасукхам̣ локам̣ джа̄нам̣ пассам̣ вихаратха̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто екам̣ ва̄ раттим̣ екам̣ ва̄ дивасам̣ упад̣д̣хам̣ ва̄ раттим̣ упад̣д̣хам̣ ва̄ дивасам̣ екантасукхим̣ атта̄нам̣ сан̃джа̄на̄тха̄’ти [сампаджа̄на̄тха̄ти (сӣ. сйа̄. ка.)]? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти. тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто джа̄на̄тха – ‘‘айам̣ магго айам̣ пат̣ипада̄ екантасукхасса локасса саччхикирийа̄йа̄’’’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто йа̄ та̄ девата̄ екантасукхам̣ локам̣ упапанна̄, та̄сам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ саддам̣ сун̣а̄тха – ‘‘суппат̣ипанна̄ттха, ма̄риса̄, уджуппат̣ипанна̄ттха, ма̄риса̄, екантасукхасса локасса саччхикирийа̄йа; майампи хи, ма̄риса̄, евам̣пат̣ипанна̄ екантасукхам̣ локам̣ упапанна̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте тесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте тесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

426. ‘‘сеййатха̄пи, пот̣т̣хапа̄да, пурисо евам̣ вадеййа – ‘ахам̣ йа̄ имасмим̣ джанападе джанападакалйа̄н̣ӣ, там̣ иччха̄ми там̣ ка̄мемӣ’ти. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ джанападакалйа̄н̣им̣ иччхаси ка̄меси, джа̄на̄си там̣ джанападакалйа̄н̣им̣ кхаттийӣ ва̄ бра̄хман̣ӣ ва̄ вессӣ ва̄ суддӣ ва̄’ти? ити пут̣т̣хо ‘но’ти вадеййа. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ джанападакалйа̄н̣им̣ иччхаси ка̄меси, джа̄на̄си там̣ джанападакалйа̄н̣им̣ евам̣на̄ма̄ евам̣готта̄ти ва̄, дӣгха̄ ва̄ расса̄ ва̄ маджджхима̄ ва̄ ка̄л̣ӣ ва̄ са̄ма̄ ва̄ ман̇гураччхавӣ ва̄ти, амукасмим̣ га̄ме ва̄ нигаме ва̄ нагаре ва̄’ти? ити пут̣т̣хо ‘но’ти вадеййа. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси, там̣ твам̣ иччхаси ка̄месӣ’ти? ити пут̣т̣хо ‘а̄ма̄’ти вадеййа.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

‘‘евамева кхо, пот̣т̣хапа̄да, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ евам̣ва̄дино евам̣дит̣т̣хино – ‘екантасукхӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄’ти. тйа̄хам̣ упасан̇камитва̄ евам̣ вада̄ми – ‘саччам̣ кира тумхе а̄йасманто евам̣ва̄дино евам̣дит̣т̣хино – ‘‘екантасукхӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄’’’ти? те че ме евам̣ пут̣т̣ха̄ ‘а̄ма̄’ти пат̣иджа̄нанти. тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто екантасукхам̣ локам̣ джа̄нам̣ пассам̣ вихаратха̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто екам̣ ва̄ раттим̣ екам̣ ва̄ дивасам̣ упад̣д̣хам̣ ва̄ раттим̣ упад̣д̣хам̣ ва̄ дивасам̣ екантасукхим̣ атта̄нам̣ сан̃джа̄на̄тха̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти. тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто джа̄на̄тха – ‘‘айам̣ магго айам̣ пат̣ипада̄ екантасукхасса локасса саччхикирийа̄йа̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто йа̄ та̄ девата̄ екантасукхам̣ локам̣ упапанна̄, та̄сам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ саддам̣ сун̣а̄тха – ‘‘суппат̣ипанна̄ттха, ма̄риса̄, уджуппат̣ипанна̄ттха, ма̄риса̄, екантасукхасса локасса саччхикирийа̄йа; майампи хи, ма̄риса̄, евам̣пат̣ипанна̄ екантасукхам̣ локам̣ упапанна̄’’’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте тесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте тесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

427. ‘‘сеййатха̄пи, пот̣т̣хапа̄да, пурисо ча̄тумаха̄патхе ниссен̣им̣ кареййа па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘амбхо пуриса, йасса твам̣ [йам̣ твам̣ (сӣ. ка.)] па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа ниссен̣им̣ кароси, джа̄на̄си там̣ па̄са̄дам̣ пураттхима̄йа ва̄ диса̄йа даккхин̣а̄йа ва̄ диса̄йа паччхима̄йа ва̄ диса̄йа уттара̄йа ва̄ диса̄йа уччо ва̄ нӣчо ва̄ маджджхимо ва̄’ти? ити пут̣т̣хо ‘но’ти вадеййа. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси, тасса твам̣ па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа ниссен̣им̣ каросӣ’ти? ити пут̣т̣хо ‘а̄ма̄’ти вадеййа.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

‘‘евамева кхо, пот̣т̣хапа̄да, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ евам̣ва̄дино евам̣дит̣т̣хино – ‘екантасукхӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄’ти. тйа̄хам̣ упасан̇камитва̄ евам̣ вада̄ми – ‘саччам̣ кира тумхе а̄йасманто евам̣ва̄дино евам̣дит̣т̣хино – ‘‘екантасукхӣ атта̄ хоти арого парам̣ маран̣а̄’ти? те че ме евам̣ пут̣т̣ха̄ ‘а̄ма̄’ти пат̣иджа̄нанти. тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто екантасукхам̣ локам̣ джа̄нам̣ пассам̣ вихаратха̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто екам̣ ва̄ раттим̣ екам̣ ва̄ дивасам̣ упад̣д̣хам̣ ва̄ раттим̣ упад̣д̣хам̣ ва̄ дивасам̣ екантасукхим̣ атта̄нам̣ сан̃джа̄на̄тха̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти. тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто джа̄на̄тха айам̣ магго айам̣ пат̣ипада̄ екантасукхасса локасса саччхикирийа̄йа̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘но’ти ваданти.

‘‘тйа̄хам̣ евам̣ вада̄ми – ‘апи пана тумхе а̄йасманто йа̄ та̄ девата̄ екантасукхам̣ локам̣ упапанна̄’ та̄сам̣ девата̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ саддам̣ сун̣а̄тха- ‘‘суппат̣ипанна̄ттха, ма̄риса̄, уджуппат̣ипанна̄ттха, ма̄риса̄, екантасукхасса локасса саччхикирийа̄йа; майампи хи, ма̄риса̄, евам̣ пат̣ипанна̄ екантасукхам̣ локам̣ упапанна̄’ти? ити пут̣т̣ха̄ ‘‘но’’ти ваданти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте тесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте тесам̣ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

тайо аттапат̣ила̄бха̄

428. ‘‘тайо кхо ме, пот̣т̣хапа̄да, аттапат̣ила̄бха̄ – ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо, маномайо аттапат̣ила̄бхо, арӯпо аттапат̣ила̄бхо. катамо ча, пот̣т̣хапа̄да, ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо? рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико кабал̣ӣка̄ра̄ха̄рабхаккхо [кабал̣ӣка̄рабхаккхо (сйа̄. ка.)], айам̣ ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо. катамо маномайо аттапат̣ила̄бхо? рӯпӣ маномайо саббан̇гапаччан̇гӣ ахӣниндрийо, айам̣ маномайо аттапат̣ила̄бхо. катамо арӯпо аттапат̣ила̄бхо? арӯпӣ сан̃н̃а̄майо, айам̣ арӯпо аттапат̣ила̄бхо.

429. ‘‘ол̣а̄рикассапи кхо ахам̣, пот̣т̣хапа̄да, аттапат̣ила̄бхасса паха̄на̄йа дхаммам̣ десеми – йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄ти. сийа̄ кхо пана те, пот̣т̣хапа̄да, евамасса – сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссати, дуккхо ча кхо виха̄роти, на кхо панетам̣, пот̣т̣хапа̄да, евам̣ дат̣т̣хаббам̣. сам̣килесика̄ чева дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ ча дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссати, па̄муджджам̣ чева бхависсати пӣти ча пассаддхи ча сати ча сампаджан̃н̃ан̃ча сукхо ча виха̄ро.

430. ‘‘маномайассапи кхо ахам̣, пот̣т̣хапа̄да, аттапат̣ила̄бхасса паха̄на̄йа дхаммам̣ десеми йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄ти. сийа̄ кхо пана те, пот̣т̣хапа̄да, евамасса – ‘сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссати, дуккхо ча кхо виха̄ро’ти, на кхо панетам̣, пот̣т̣хапа̄да, евам̣ дат̣т̣хаббам̣. сам̣килесика̄ чева дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ ча дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссати, па̄муджджам̣ чева бхависсати пӣти ча пассаддхи ча сати ча сампаджан̃н̃ан̃ча сукхо ча виха̄ро.

431. ‘‘арӯпассапи кхо ахам̣, пот̣т̣хапа̄да, аттапат̣ила̄бхасса паха̄на̄йа дхаммам̣ десеми йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄ти. сийа̄ кхо пана те, пот̣т̣хапа̄да, евамасса – ‘сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссати, дуккхо ча кхо виха̄ро’ти, на кхо панетам̣, пот̣т̣хапа̄да, евам̣ дат̣т̣хаббам̣. сам̣килесика̄ чева дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ ча дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссати, па̄муджджам̣ чева бхависсати пӣти ча пассаддхи ча сати ча сампаджан̃н̃ан̃ча сукхо ча виха̄ро.

432. ‘‘паре че, пот̣т̣хапа̄да, амхе евам̣ пуччхеййум̣ – ‘катамо пана со, а̄вусо, ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо, йасса тумхе паха̄на̄йа дхаммам̣ десетха, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти, тесам̣ майам̣ евам̣ пут̣т̣ха̄ евам̣ бйа̄кареййа̄ма – ‘айам̣ ва̄ со, а̄вусо, ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо, йасса майам̣ паха̄на̄йа дхаммам̣ десема, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти.

433. ‘‘паре че, пот̣т̣хапа̄да, амхе евам̣ пуччхеййум̣ – ‘катамо пана со, а̄вусо, маномайо аттапат̣ила̄бхо, йасса тумхе паха̄на̄йа дхаммам̣ десетха, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти? тесам̣ майам̣ евам̣ пут̣т̣ха̄ евам̣ бйа̄кареййа̄ма – ‘айам̣ ва̄ со, а̄вусо, маномайо аттапат̣ила̄бхо йасса майам̣ паха̄на̄йа дхаммам̣ десема, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти.

434. ‘‘паре че, пот̣т̣хапа̄да, амхе евам̣ пуччхеййум̣ – ‘катамо пана со, а̄вусо, арӯпо аттапат̣ила̄бхо, йасса тумхе паха̄на̄йа дхаммам̣ десетха, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти, тесам̣ майам̣ евам̣ пут̣т̣ха̄ евам̣ бйа̄кареййа̄ма – ‘айам̣ ва̄ со, а̄вусо, арӯпо аттапат̣ила̄бхо йасса майам̣ паха̄на̄йа дхаммам̣ десема, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте саппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте саппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

435. ‘‘сеййатха̄пи, пот̣т̣хапа̄да, пурисо ниссен̣им̣ кареййа па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа тассева па̄са̄дасса хет̣т̣ха̄. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘амбхо пуриса, йасса твам̣ па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа ниссен̣им̣ кароси, джа̄на̄си там̣ па̄са̄дам̣, пураттхима̄йа ва̄ диса̄йа даккхин̣а̄йа ва̄ диса̄йа паччхима̄йа ва̄ диса̄йа уттара̄йа ва̄ диса̄йа уччо ва̄ нӣчо ва̄ маджджхимо ва̄’ти? со евам̣ вадеййа – ‘айам̣ ва̄ со, а̄вусо, па̄са̄до, йасса̄хам̣ а̄рохан̣а̄йа ниссен̣им̣ кароми, тассева па̄са̄дасса хет̣т̣ха̄’ти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте тасса пурисасса саппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте тасса пурисасса саппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

436. ‘‘евамева кхо, пот̣т̣хапа̄да, паре че амхе евам̣ пуччхеййум̣ – ‘катамо пана со, а̄вусо, ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо…пе… катамо пана со, а̄вусо, маномайо аттапат̣ила̄бхо…пе… катамо пана со, а̄вусо, арӯпо аттапат̣ила̄бхо, йасса тумхе паха̄на̄йа дхаммам̣ десетха, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти, тесам̣ майам̣ евам̣ пут̣т̣ха̄ евам̣ бйа̄кареййа̄ма – ‘айам̣ ва̄ со, а̄вусо, арӯпо аттапат̣ила̄бхо, йасса майам̣ паха̄на̄йа дхаммам̣ десема, йатха̄пат̣ипанна̄нам̣ во сам̣килесика̄ дхамма̄ пахӣйиссанти, вода̄нийа̄ дхамма̄ абхивад̣д̣хиссанти, пан̃н̃а̄па̄рипӯрим̣ вепуллаттан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссатха̄’ти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, пот̣т̣хапа̄да, нану евам̣ санте саппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бханте, евам̣ санте саппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

437. евам̣ вутте читто хаттхиса̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘йасмим̣, бханте, самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо хоти, могхасса тасмим̣ самайе маномайо аттапат̣ила̄бхо хоти, могхо арӯпо аттапат̣ила̄бхо хоти; ол̣а̄рико ва̄сса аттапат̣ила̄бхо тасмим̣ самайе саччо хоти. йасмим̣, бханте, самайе маномайо аттапат̣ила̄бхо хоти, могхасса тасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо хоти, могхо арӯпо аттапат̣ила̄бхо хоти; маномайо ва̄сса аттапат̣ила̄бхо тасмим̣ самайе саччо хоти. йасмим̣, бханте, самайе арӯпо аттапат̣ила̄бхо хоти, могхасса тасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо хоти, могхо маномайо аттапат̣ила̄бхо хоти; арӯпо ва̄сса аттапат̣ила̄бхо тасмим̣ самайе саччо хотӣ’’ти.

‘‘йасмим̣, читта, самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо хоти, нева тасмим̣ самайе маномайо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати, на арӯпо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати; ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхотвева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати. йасмим̣, читта, самайе маномайо аттапат̣ила̄бхо хоти, нева тасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати, на арӯпо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати; маномайо аттапат̣ила̄бхотвева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати. йасмим̣, читта, самайе арӯпо аттапат̣ила̄бхо хоти, нева тасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати, на маномайо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати; арӯпо аттапат̣ила̄бхотвева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати.

438. ‘‘саче там̣, читта, евам̣ пуччхеййум̣ – ‘ахоси твам̣ атӣтамаддха̄нам̣, на твам̣ на̄хоси; бхависсаси твам̣ ана̄гатамаддха̄нам̣, на твам̣ на бхависсаси; аттхи твам̣ етарахи, на твам̣ наттхӣ’ти, евам̣ пут̣т̣хо твам̣, читта, кинти бйа̄кареййа̄сӣ’’ти?

‘‘саче мам̣, бханте, евам̣ пуччхеййум̣ – ‘ахоси твам̣ атӣтамаддха̄нам̣, на твам̣ на ахоси; бхависсаси твам̣ ана̄гатамаддха̄нам̣, на твам̣ на бхависсаси; аттхи твам̣ етарахи, на твам̣ наттхӣ’ти. евам̣ пут̣т̣хо ахам̣, бханте, евам̣ бйа̄кареййам̣ – ‘ахоса̄хам̣ атӣтамаддха̄нам̣, на̄хам̣ на ахосим̣; бхависса̄махам̣ ана̄гатамаддха̄нам̣, на̄хам̣ на бхависса̄ми; аттха̄хам̣ етарахи, на̄хам̣ наттхӣ’ти. евам̣ пут̣т̣хо ахам̣, бханте, евам̣ бйа̄кареййа’’нти.

‘‘саче пана там̣, читта, евам̣ пуччхеййум̣ – ‘йо те ахоси атӣто аттапат̣ила̄бхо, сова [свева (сӣ. пӣ.), сойева (сйа̄.)] те аттапат̣ила̄бхо саччо, могхо ана̄гато, могхо паччуппанно? йо [йо ва̄ (пӣ.)] те бхависсати ана̄гато аттапат̣ила̄бхо, сова те аттапат̣ила̄бхо саччо, могхо атӣто, могхо паччуппанно? йо [йо ва̄ (пӣ.)] те етарахи паччуппанно аттапат̣ила̄бхо, сова [со ча (ка.)] те аттапат̣ила̄бхо саччо, могхо атӣто, могхо ана̄гато’ти. евам̣ пут̣т̣хо твам̣, читта, кинти бйа̄кареййа̄сӣ’’ти?

‘‘саче пана мам̣, бханте, евам̣ пуччхеййум̣ – ‘йо те ахоси атӣто аттапат̣ила̄бхо, сова те аттапат̣ила̄бхо саччо, могхо ана̄гато, могхо паччуппанно. йо те бхависсати ана̄гато аттапат̣ила̄бхо, сова те аттапат̣ила̄бхо саччо, могхо атӣто, могхо паччуппанно. йо те етарахи паччуппанно аттапат̣ила̄бхо, сова те аттапат̣ила̄бхо саччо, могхо атӣто, могхо ана̄гато’ти. евам̣ пут̣т̣хо ахам̣, бханте, евам̣ бйа̄кареййам̣ – ‘йо ме ахоси атӣто аттапат̣ила̄бхо, сова ме аттапат̣ила̄бхо тасмим̣ самайе саччо ахоси, могхо ана̄гато, могхо паччуппанно. йо ме бхависсати ана̄гато аттапат̣ила̄бхо, сова ме аттапат̣ила̄бхо тасмим̣ самайе саччо бхависсати, могхо атӣто, могхо паччуппанно. йо ме етарахи паччуппанно аттапат̣ила̄бхо, сова ме аттапат̣ила̄бхо саччо, могхо атӣто, могхо ана̄гато’ти. евам̣ пут̣т̣хо ахам̣, бханте, евам̣ бйа̄кареййа’’нти.

439. ‘‘евамева кхо, читта, йасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо хоти, нева тасмим̣ самайе маномайо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати, на арӯпо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати. ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо твева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати. йасмим̣, читта, самайе маномайо аттапат̣ила̄бхо хоти…пе… йасмим̣, читта, самайе арӯпо аттапат̣ила̄бхо хоти, нева тасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати, на маномайо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати; арӯпо аттапат̣ила̄бхо твева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати.

440. ‘‘сеййатха̄пи, читта, гава̄ кхӣрам̣, кхӣрамха̄ дадхи, дадхимха̄ наванӣтам̣, наванӣтамха̄ саппи, саппимха̄ саппиман̣д̣о. йасмим̣ самайе кхӣрам̣ хоти, нева тасмим̣ самайе дадхӣти сан̇кхам̣ гаччхати, на наванӣтанти сан̇кхам̣ гаччхати, на саппӣти сан̇кхам̣ гаччхати, на саппиман̣д̣оти сан̇кхам̣ гаччхати; кхӣрам̣ твева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати. йасмим̣ самайе дадхи хоти…пе… наванӣтам̣ хоти… саппи хоти… саппиман̣д̣о хоти, нева тасмим̣ самайе кхӣранти сан̇кхам̣ гаччхати, на дадхӣти сан̇кхам̣ гаччхати, на наванӣтанти сан̇кхам̣ гаччхати, на саппӣти сан̇кхам̣ гаччхати; саппиман̣д̣о твева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати. евамева кхо, читта, йасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхо хоти…пе… йасмим̣, читта, самайе маномайо аттапат̣ила̄бхо хоти…пе… йасмим̣, читта, самайе арӯпо аттапат̣ила̄бхо хоти, нева тасмим̣ самайе ол̣а̄рико аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати, на маномайо аттапат̣ила̄бхоти сан̇кхам̣ гаччхати; арӯпо аттапат̣ила̄бхо твева тасмим̣ самайе сан̇кхам̣ гаччхати. има̄ кхо читта, локасаман̃н̃а̄ локанируттийо локавоха̄ра̄ локапан̃н̃аттийо, йа̄хи татха̄гато вохарати апара̄маса’’нти.

441. евам̣ вутте, пот̣т̣хапа̄до парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бханте! абхиккантам̣, бханте, сеййатха̄пи, бханте, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа – ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти. евамевам̣ бхагавата̄ анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣, бханте, бхагавантам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхагава̄ дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти.

читтахаттхиса̄рипуттаупасампада̄

442. читто пана хаттхиса̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бханте; абхиккантам̣, бханте! сеййатха̄пи, бханте, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа – ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти. евамевам̣ бхагавата̄ анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣, бханте, бхагавантам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. лабхеййа̄хам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампада’’нти.

443. алаттха кхо читто хаттхиса̄рипутто бхагавато сантике паббаджджам̣, алаттха упасампадам̣. ачирӯпасампанно кхо пана̄йасма̄ читто хаттхиса̄рипутто еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто на чирассева – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти, тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа виха̄си. ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти – аббхан̃н̃а̄си. ан̃н̃атаро кхо пана̄йасма̄ читто хаттхиса̄рипутто арахатам̣ ахосӣти.

пот̣т̣хапа̄дасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ навамам̣.

10. субхасуттам̣

субхама̄н̣ававаттху

444. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ а̄нандо са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме ачирапариниббуте бхагавати. тена кхо пана самайена субхо ма̄н̣аво тодеййапутто са̄ваттхийам̣ пат̣ивасати кеначидева каран̣ӣйена.

445. атха кхо субхо ма̄н̣аво тодеййапутто ан̃н̃атарам̣ ма̄н̣авакам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи твам̣, ма̄н̣авака, йена саман̣о а̄нандо тенупасан̇кама; упасан̇камитва̄ мама вачанена саман̣ам̣ а̄нандам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччха – ‘субхо ма̄н̣аво тодеййапутто бхавантам̣ а̄нандам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхатӣ’ти. еван̃ча вадехи – ‘са̄дху кира бхавам̣ а̄нандо йена субхасса ма̄н̣авасса тодеййапуттасса нивесанам̣ тенупасан̇камату анукампам̣ упа̄да̄йа̄’’’ти.

446. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо со ма̄н̣авако субхасса ма̄н̣авасса тодеййапуттасса пат̣иссутва̄ йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмата̄ а̄нандена саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо со ма̄н̣авако а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча – ‘‘субхо ма̄н̣аво тодеййапутто бхавантам̣ а̄нандам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхати; еван̃ча вадети – ‘са̄дху кира бхавам̣ а̄нандо йена субхасса ма̄н̣авасса тодеййапуттасса нивесанам̣ тенупасан̇камату анукампам̣ упа̄да̄йа̄’’’ти.

447. евам̣ вутте, а̄йасма̄ а̄нандо там̣ ма̄н̣авакам̣ етадавоча – ‘‘ака̄ло кхо, ма̄н̣авака. аттхи ме аджджа бхесаджджаматта̄ пӣта̄. аппевана̄ма свепи упасан̇камеййа̄ма ка̄лан̃ча самайан̃ча упа̄да̄йа̄’’ти.

‘‘евам̣, бхо’’ти кхо со ма̄н̣авако а̄йасмато а̄нандасса пат̣иссутва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ йена субхо ма̄н̣аво тодеййапутто тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ субхам̣ ма̄н̣авам̣ тодеййапуттам̣ етадавоча, ‘‘авочумха̄ кхо майам̣ бхото вачанена там̣ бхавантам̣ а̄нандам̣ – ‘субхо ма̄н̣аво тодеййапутто бхавантам̣ а̄нандам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхати, еван̃ча вадети – ‘‘са̄дху кира бхавам̣ а̄нандо йена субхасса ма̄н̣авасса тодеййапуттасса нивесанам̣ тенупасан̇камату анукампам̣ упа̄да̄йа̄’’’ти. евам̣ вутте, бхо, саман̣о а̄нандо мам̣ етадавоча – ‘ака̄ло кхо, ма̄н̣авака. аттхи ме аджджа бхесаджджаматта̄ пӣта̄. аппевана̄ма свепи упасан̇камеййа̄ма ка̄лан̃ча самайан̃ча упа̄да̄йа̄’ти. етта̄вата̄пи кхо, бхо, катамева етам̣, йато кхо со бхавам̣ а̄нандо ока̄самака̄си сва̄тана̄йапи упасан̇камана̄йа̄’’ти.

448. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо тасса̄ раттийа̄ аччайена пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа четакена бхиккхуна̄ паччха̄саман̣ена йена субхасса ма̄н̣авасса тодеййапуттасса нивесанам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди.

атха кхо субхо ма̄н̣аво тодеййапутто йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмата̄ а̄нандена саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо субхо ма̄н̣аво тодеййапутто а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча – ‘‘бхаван̃хи а̄нандо тасса бхото готамасса дӣгхараттам̣ упат̣т̣ха̄ко сантика̄вачаро самӣпача̄рӣ. бхаваметам̣ а̄нандо джа̄неййа, йесам̣ со бхавам̣ готамо дхамма̄нам̣ ван̣н̣ава̄дӣ ахоси, йаттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песи. катамеса̄нам̣ кхо, бхо а̄нанда, дхамма̄нам̣ со бхавам̣ готамо ван̣н̣ава̄дӣ ахоси; каттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песӣ’’ти?

449. ‘‘тин̣н̣ам̣ кхо, ма̄н̣ава, кхандха̄нам̣ со бхагава̄ ван̣н̣ава̄дӣ ахоси; еттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песи. катамесам̣ тин̣н̣ам̣? арийасса сӣлаккхандхасса, арийасса сама̄дхиккхандхасса, арийасса пан̃н̃а̄ккхандхасса. имесам̣ кхо, ма̄н̣ава, тин̣н̣ам̣ кхандха̄нам̣ со бхагава̄ ван̣н̣ава̄дӣ ахоси; еттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песӣ’’ти.

сӣлаккхандхо

450. ‘‘катамо пана со, бхо а̄нанда, арийо сӣлаккхандхо, йасса со бхавам̣ готамо ван̣н̣ава̄дӣ ахоси, йаттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песӣ’’ти?

‘‘идха, ма̄н̣ава, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣ кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. там̣ дхаммам̣ сун̣а̄ти гахапати ва̄ гахапатипутто ва̄ ан̃н̃атарасмим̣ ва̄ куле пачча̄джа̄то. со там̣ дхаммам̣ сутва̄ татха̄гате саддхам̣ пат̣илабхати. со тена саддха̄пат̣ила̄бхена саманна̄гато ити пат̣исан̃чиккхати – ‘самба̄дхо гхара̄ва̄со раджопатхо, аббхока̄со паббаджджа̄, найидам̣ сукарам̣ ага̄рам̣ аджджха̄васата̄ екантапарипун̣н̣ам̣ екантапарисуддхам̣ сан̇кхаликхитам̣ брахмачарийам̣ чаритум̣. йам̣нӯна̄хам̣ кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджеййа’нти. со апарена самайена аппам̣ ва̄ бхогаккхандхам̣ паха̄йа махантам̣ ва̄ бхогаккхандхам̣ паха̄йа аппам̣ ва̄ н̃а̄типариват̣т̣ам̣ паха̄йа махантам̣ ва̄ н̃а̄типариват̣т̣ам̣ паха̄йа кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати. со евам̣ паббаджито сама̄но па̄тимоккхасам̣варасам̣вуто вихарати, а̄ча̄рагочарасампанно, ануматтесу ваджджесу бхайадасса̄вӣ, сама̄да̄йа сиккхати сиккха̄падесу, ка̄йакаммавачӣкаммена саманна̄гато кусалена, парисуддха̄джӣво, сӣласампанно, индрийесу гуттадва̄ро, сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато, сантут̣т̣хо.

451. ‘‘катхан̃ча, ма̄н̣ава, бхиккху сӣласампанно хоти? идха, ма̄н̣ава, бхиккху па̄н̣а̄типа̄там̣ паха̄йа па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирато хоти, нихитадан̣д̣о нихитасаттхо ладжджӣ дайа̄панно, саббапа̄н̣абхӯтахита̄нукампӣ вихарати. йампи, ма̄н̣ава, бхиккху па̄н̣а̄типа̄там̣ паха̄йа па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирато хоти, нихитадан̣д̣о нихитасаттхо ладжджӣ дайа̄панно, саббапа̄н̣абхӯтахита̄нукампӣ вихарати; идамписса хоти сӣласмим̣. (йатха̄ 194 йа̄ва 210 ануччхедесу евам̣ виттха̄ретаббам̣).

‘‘йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣ – сантикаммам̣ пан̣идхикаммам̣ бхӯтакаммам̣ бхӯрикаммам̣ вассакаммам̣ воссакаммам̣ ваттхукаммам̣ ваттхупарикаммам̣ а̄чаманам̣ нха̄панам̣ джуханам̣ ваманам̣ виречанам̣ уддхам̣виречанам̣ адховиречанам̣ сӣсавиречанам̣ кан̣н̣ателам̣ неттатаппанам̣ наттхукаммам̣ ан̃джанам̣ паччан̃джанам̣ са̄ла̄кийам̣ саллакаттийам̣ да̄ракатикиччха̄ мӯлабхесаджджа̄нам̣ ануппада̄нам̣ осадхӣнам̣ пат̣имоккхо ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. йампи, ма̄н̣ава, бхиккху йатха̄ ва̄ панеке бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ саддха̄деййа̄ни бходжана̄ни бхун̃джитва̄ те еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣвена джӣвитам̣ каппенти, сеййатхидам̣, сантикаммам̣ пан̣идхикаммам̣…пе… осадхӣнам̣ пат̣имоккхо ити ва̄ ити еварӯпа̄йа тираччха̄навиджджа̄йа миччха̄джӣва̄ пат̣ивирато хоти. идамписса хоти сӣласмим̣.

452. ‘‘са кхо со [айам̣ кхо со (ка.)], ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сӣласампанно на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ сӣласам̣варато. сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, ра̄джа̄ кхаттийо муддха̄васитто нихатапачча̄митто на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ паччаттхикато. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сӣласампанно на куточи бхайам̣ саманупассати, йадидам̣ сӣласам̣варато. со имина̄ арийена сӣлаккхандхена саманна̄гато аджджхаттам̣ анаваджджасукхам̣ пат̣исам̣ведети. евам̣ кхо, ма̄н̣ава, бхиккху сӣласампанно хоти.

453. ‘‘айам̣ кхо со, ма̄н̣ава, арийо сӣлаккхандхо йасса со бхагава̄ ван̣н̣ава̄дӣ ахоси, йаттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песи. аттхи чеветтха уттарикаран̣ӣйа’’нти.

‘‘аччхарийам̣, бхо а̄нанда, аббхутам̣, бхо а̄нанда! со ча̄йам̣, бхо а̄нанда, арийо сӣлаккхандхо парипун̣н̣о, но апарипун̣н̣о. евам̣ парипун̣н̣ам̣ ча̄хам̣, бхо, а̄нанда, арийам̣ сӣлаккхандхам̣ ито бахиддха̄ ан̃н̃есу саман̣абра̄хман̣есу на саманупасса̄ми. евам̣ парипун̣н̣ан̃ча, бхо а̄нанда, арийам̣ сӣлаккхандхам̣ ито бахиддха̄ ан̃н̃е саман̣абра̄хман̣а̄ аттани саманупассеййум̣, те та̄ватакенева аттамана̄ ассу – ‘аламетта̄вата̄, катаметта̄вата̄, ануппатто но са̄ман̃н̃аттхо, наттхи но кин̃чи уттарикаран̣ӣйа’нти. атха ча пана бхавам̣ а̄нандо евама̄ха – ‘аттхи чеветтха уттарикаран̣ӣйа’’’нти [имасса анантарам̣ сӣ. пӣ. поттхакесу ‘‘пат̣хамабха̄н̣ава̄рам̣’’ти па̄т̣хо диссати].

сама̄дхиккхандхо

454. ‘‘катамо пана со, бхо а̄нанда, арийо сама̄дхиккхандхо, йасса со бхавам̣ готамо ван̣н̣ава̄дӣ ахоси, йаттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песӣ’’ти?

‘‘катхан̃ча, ма̄н̣ава, бхиккху индрийесу гуттадва̄ро хоти? идха, ма̄н̣ава, бхиккху чаккхуна̄ рӯпам̣ дисва̄ на нимиттагга̄хӣ хоти на̄нубйан̃джанагга̄хӣ; йатва̄дхикаран̣аменам̣ чаккхундрийам̣ асам̣вутам̣ вихарантам̣ абхиджджха̄доманасса̄ па̄пака̄ акусала̄ дхамма̄ анва̄ссавеййум̣ тасса сам̣вара̄йа пат̣ипаджджати, раккхати чаккхундрийам̣, чаккхундрийе сам̣варам̣ а̄паджджати. сотена саддам̣ сутва̄…пе… гха̄нена гандхам̣ гха̄йитва̄… дживха̄йа расам̣ са̄йитва̄… ка̄йена пхот̣т̣хаббам̣ пхуситва̄… манаса̄ дхаммам̣ вин̃н̃а̄йа на нимиттагга̄хӣ хоти на̄нубйан̃джанагга̄хӣ; йатва̄дхикаран̣аменам̣ маниндрийам̣ асам̣вутам̣ вихарантам̣ абхиджджха̄доманасса̄ па̄пака̄ акусала̄ дхамма̄ анва̄ссавеййум̣ тасса сам̣вара̄йа пат̣ипаджджати, раккхати маниндрийам̣, маниндрийе сам̣варам̣ а̄паджджати. со имина̄ арийена индрийасам̣варена саманна̄гато аджджхаттам̣ абйа̄секасукхам̣ пат̣исам̣ведети. евам̣ кхо, ма̄н̣ава, бхиккху индрийесу гуттадва̄ро хоти.

455. ‘‘катхан̃ча, ма̄н̣ава, бхиккху сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато хоти? идха, ма̄н̣ава, бхиккху абхикканте пат̣икканте сампаджа̄нака̄рӣ хоти, а̄локите вилоките сампаджа̄нака̄рӣ хоти, самин̃джите паса̄рите сампаджа̄нака̄рӣ хоти, сан̇гха̄т̣ипаттачӣварадха̄ран̣е сампаджа̄нака̄рӣ хоти, асите пӣте кха̄йите са̄йите сампаджа̄нака̄рӣ хоти, учча̄рапасса̄вакамме сампаджа̄нака̄рӣ хоти, гате т̣хите нисинне сутте джа̄гарите бха̄сите тун̣хӣбха̄ве сампаджа̄нака̄рӣ хоти. евам̣ кхо, ма̄н̣ава, бхиккху сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато хоти.

456. ‘‘катхан̃ча, ма̄н̣ава, бхиккху сантут̣т̣хо хоти? идха, ма̄н̣ава, бхиккху сантут̣т̣хо хоти ка̄йапариха̄рикена чӣварена куччхипариха̄рикена пин̣д̣апа̄тена. со йена йенева паккамати, сама̄да̄йева паккамати. сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, паккхӣ сакун̣о йена йенева д̣ети, сапаттабха̄рова д̣ети; евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху сантут̣т̣хо хоти ка̄йапариха̄рикена чӣварена куччхипариха̄рикена пин̣д̣апа̄тена. со йена йенева паккамати, сама̄да̄йева паккамати. евам̣ кхо, ма̄н̣ава, бхиккху сантут̣т̣хо хоти.

457. ‘‘со имина̄ ча арийена сӣлаккхандхена саманна̄гато, имина̄ ча арийена индрийасам̣варена саманна̄гато, имина̄ ча арийена сатисампаджан̃н̃ена саманна̄гато, има̄йа ча арийа̄йа сантут̣т̣хийа̄ саманна̄гато вивиттам̣ сена̄санам̣ бхаджати аран̃н̃ам̣ руккхамӯлам̣ паббатам̣ кандарам̣ гиригухам̣ суса̄нам̣ ванапаттхам̣ аббхока̄сам̣ пала̄лапун̃джам̣. со паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄таппат̣икканто нисӣдати паллан̇кам̣ а̄бхуджитва̄, уджум̣ ка̄йам̣ пан̣идха̄йа, паримукхам̣ сатим̣ упат̣т̣хапетва̄.

458. ‘‘со абхиджджхам̣ локе паха̄йа вигата̄бхиджджхена четаса̄ вихарати абхиджджха̄йа читтам̣ парисодхети. бйа̄па̄дападосам̣ паха̄йа абйа̄панначитто вихарати саббапа̄н̣абхӯтахита̄нукампӣ бйа̄па̄дападоса̄ читтам̣ парисодхети. тхинамиддхам̣ паха̄йа вигататхинамиддхо вихарати а̄локасан̃н̃ӣ сато сампаджа̄но, тхинамиддха̄ читтам̣ парисодхети. уддхаччакуккуччам̣ паха̄йа ануддхато вихарати аджджхаттам̣ вӯпасантачитто уддхаччакуккучча̄ читтам̣ парисодхети. вичикиччхам̣ паха̄йа тин̣н̣авичикиччхо вихарати акатхам̣катхӣ кусалесу дхаммесу, вичикиччха̄йа читтам̣ парисодхети.

459. ‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо ин̣ам̣ а̄да̄йа камманте пайоджеййа. тасса те камманта̄ самиджджхеййум̣. со йа̄ни ча пора̄н̣а̄ни ин̣амӯла̄ни та̄ни ча бйантим̣ кареййа, сийа̄ часса уттарим̣ авасит̣т̣хам̣ да̄рабхаран̣а̄йа. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе ин̣ам̣ а̄да̄йа камманте пайоджесим̣. тасса ме те камманта̄ самиджджхим̣су. сохам̣ йа̄ни ча пора̄н̣а̄ни ин̣амӯла̄ни та̄ни ча бйантим̣ ака̄сим̣, аттхи ча ме уттарим̣ авасит̣т̣хам̣ да̄рабхаран̣а̄йа̄’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

460. ‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо а̄ба̄дхико асса дуккхито ба̄л̣хагила̄но; бхаттан̃часса наччха̄деййа, на часса ка̄йе баламатта̄. со апарена самайена тамха̄ а̄ба̄дха̄ муччеййа, бхаттан̃часса чха̄деййа, сийа̄ часса ка̄йе баламатта̄. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе а̄ба̄дхико ахосим̣ дуккхито ба̄л̣хагила̄но, бхаттан̃ча ме наччха̄деси, на ча ме а̄си ка̄йе баламатта̄. сомхи етарахи тамха̄ а̄ба̄дха̄ мутто бхаттан̃ча ме чха̄дети, аттхи ча ме ка̄йе баламатта̄’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

461. ‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо бандхана̄га̄ре баддхо асса. со апарена самайена тамха̄ бандхана̄га̄ра̄ муччеййа соттхина̄ аббхайена, на часса кин̃чи бхога̄нам̣ вайо. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе бандхана̄га̄ре баддхо ахосим̣. сомхи етарахи тамха̄ бандхана̄га̄ра̄ мутто соттхина̄ аббхайена, наттхи ча ме кин̃чи бхога̄нам̣ вайо’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

462. ‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо да̄со асса анатта̄дхӣно пара̄дхӣно на йенака̄мам̣гамо. со апарена самайена тамха̄ да̄сабйа̄ муччеййа, атта̄дхӣно апара̄дхӣно бхуджиссо йенака̄мам̣гамо. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе да̄со ахосим̣ анатта̄дхӣно пара̄дхӣно на йенака̄мам̣гамо. сомхи етарахи тамха̄ да̄сабйа̄ мутто атта̄дхӣно апара̄дхӣно бхуджиссо йенака̄мам̣гамо’ти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

463. ‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо садхано сабхого канта̄раддха̄намаггам̣ пат̣ипаджджеййа дуббхиккхам̣ саппат̣ибхайам̣. со апарена самайена там̣ канта̄рам̣ ниттхареййа, соттхина̄ га̄мантам̣ анупа̄пун̣еййа кхемам̣ аппат̣ибхайам̣. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо пуббе садхано сабхого канта̄раддха̄намаггам̣ пат̣ипаджджим̣ дуббхиккхам̣ саппат̣ибхайам̣. сомхи етарахи канта̄рам̣ ниттхин̣н̣о, соттхина̄ га̄мантам̣ ануппатто кхемам̣ аппат̣ибхайа’нти. со татонида̄нам̣ лабхетха па̄моджджам̣, адхигаччхеййа соманассам̣.

464. ‘‘евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху йатха̄ ин̣ам̣ йатха̄ рогам̣ йатха̄ бандхана̄га̄рам̣ йатха̄ да̄сабйам̣ йатха̄ канта̄раддха̄намаггам̣, евам̣ име пан̃ча нӣваран̣е аппахӣне аттани саманупассати.

465. ‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, йатха̄ а̄н̣ан̣йам̣ йатха̄ а̄рогйам̣ йатха̄ бандхана̄моккхам̣ йатха̄ бхуджиссам̣ йатха̄ кхемантабхӯмим̣. евамева бхиккху име пан̃ча нӣваран̣е пахӣне аттани саманупассати.

466. ‘‘тассиме пан̃ча нӣваран̣е пахӣне аттани саманупассато па̄моджджам̣ джа̄йати, памудитасса пӣти джа̄йати, пӣтиманасса ка̄йо пассамбхати, пассаддхака̄йо сукхам̣ ведети, сукхино читтам̣ сама̄дхийати.

467. ‘‘со вивиччева ка̄мехи вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ вивекаджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса вивекаджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, даккхо нха̄пако ва̄ нха̄пакантева̄сӣ ва̄ кам̣сатха̄ле нха̄нӣйачун̣н̣а̄ни а̄киритва̄ удакена париппхосакам̣ париппхосакам̣ сандеййа. са̄йам̣ нха̄нӣйапин̣д̣и снеха̄нугата̄ снехапарета̄ сантараба̄хира̄ пхут̣а̄ снехена, на ча паггхаран̣ӣ. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху имамева ка̄йам̣ вивекаджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса вивекаджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти. йампи, ма̄н̣ава, бхиккху вивиччева ка̄мехи вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ вивекаджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса вивекаджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти. идамписса хоти сама̄дхисмим̣.

468. ‘‘пуна чапарам̣, ма̄н̣ава, бхиккху витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ сама̄дхиджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса сама̄дхиджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, удакарахадо гамбхӣро уббхидодако. тасса невасса пураттхима̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, на даккхин̣а̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, на паччхима̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, на уттара̄йа диса̄йа удакасса а̄йамукхам̣, дево ча на ка̄лена ка̄лам̣ самма̄ дха̄рам̣ анупавеччхеййа. атха кхо тамха̄ва удакарахада̄ сӣта̄ ва̄ридха̄ра̄ уббхиджджитва̄ тамева удакарахадам̣ сӣтена ва̄рина̄ абхисандеййа парисандеййа парипӯреййа париппхареййа, на̄сса кин̃чи сабба̄вато удакарахадасса сӣтена ва̄рина̄ аппхут̣ам̣ асса. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄… пе… дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, со имамева ка̄йам̣ сама̄дхиджена пӣтисукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса сама̄дхиджена пӣтисукхена аппхут̣ам̣ хоти. идамписса хоти сама̄дхисмим̣.

469. ‘‘пуна чапарам̣, ма̄н̣ава, бхиккху пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати сато сампаджа̄но, сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети, йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти – ‘‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’’ти, татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ ниппӣтикена сукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса ниппӣтикена сукхена аппхут̣ам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, уппалинийам̣ ва̄ падуминийам̣ ва̄ пун̣д̣арӣкинийам̣ ва̄ аппекачча̄ни уппала̄ни ва̄ падума̄ни ва̄ пун̣д̣арӣка̄ни ва̄ удаке джа̄та̄ни удаке сам̣вад̣д̣ха̄ни удака̄нуггата̄ни антонимуггапосӣни, та̄ни йа̄ва чагга̄ йа̄ва ча мӯла̄ сӣтена ва̄рина̄ абхисанна̄ни парисанна̄ни парипӯра̄ни париппхут̣а̄ни, на̄сса кин̃чи сабба̄ватам̣ уппала̄нам̣ ва̄ падума̄нам̣ ва̄ пун̣д̣арӣка̄нам̣ ва̄ сӣтена ва̄рина̄ аппхут̣ам̣ асса. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху пӣтийа̄ ча вира̄га̄…пе… татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ ниппӣтикена сукхена абхисандети парисандети парипӯрети париппхарати, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса ниппӣтикена сукхена аппхут̣ам̣ хоти. идамписса хоти сама̄дхисмим̣.

470. ‘‘пуна чапарам̣, ма̄н̣ава, бхиккху сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ парисуддхена четаса̄ парийода̄тена пхаритва̄ нисинно хоти; на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса парисуддхена четаса̄ парийода̄тена аппхут̣ам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо ода̄тена ваттхена сасӣсам̣ па̄рупитва̄ нисинно асса, на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса ода̄тена ваттхена аппхут̣ам̣ асса. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. со имамева ка̄йам̣ парисуддхена четаса̄ парийода̄тена пхаритва̄ нисинно хоти; на̄сса кин̃чи сабба̄вато ка̄йасса парисуддхена четаса̄ парийода̄тена аппхут̣ам̣ хоти. идамписса хоти сама̄дхисмим̣.

471. ‘‘айам̣ кхо со, ма̄н̣ава, арийо сама̄дхиккхандхо йасса со бхагава̄ ван̣н̣ава̄дӣ ахоси, йаттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песи. аттхи чеветтха уттарикаран̣ӣйа’’нти.

‘‘аччхарийам̣, бхо а̄нанда, аббхутам̣, бхо а̄нанда! со ча̄йам̣, бхо а̄нанда, арийо сама̄дхиккхандхо парипун̣н̣о, но апарипун̣н̣о. евам̣ парипун̣н̣ам̣ ча̄хам̣, бхо а̄нанда, арийам̣ сама̄дхиккхандхам̣ ито бахиддха̄ ан̃н̃есу саман̣абра̄хман̣есу на саманупасса̄ми. евам̣ парипун̣н̣ан̃ча, бхо а̄нанда, арийам̣ сама̄дхиккхандхам̣ ито бахиддха̄ ан̃н̃е саман̣абра̄хман̣а̄ аттани саманупассеййум̣, те та̄ватакенева аттамана̄ ассу – ‘аламетта̄вата̄, катаметта̄вата̄, ануппатто но са̄ман̃н̃аттхо, наттхи но кин̃чи уттарикаран̣ӣйа’нти. атха ча пана бхавам̣ а̄нандо евама̄ха – ‘аттхи чеветтха уттарикаран̣ӣйа’’’нти.

пан̃н̃а̄ккхандхо

472. ‘‘катамо пана со, бхо а̄нанда, арийо пан̃н̃а̄ккхандхо, йасса бхо бхавам̣ готамо ван̣н̣ава̄дӣ ахоси, йаттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песӣ’’ти?

‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘айам̣ кхо ме ка̄йо рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико ма̄та̄петтикасамбхаво оданакумма̄сӯпачайо аниччуччха̄данапаримадданабхеданавиддхам̣санадхаммо; идан̃ча пана ме вин̃н̃а̄н̣ам̣ еттха ситам̣ еттха пат̣ибаддха’нти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, ман̣и вел̣урийо субхо джа̄тима̄ ат̣т̣хам̣со супарикаммакато аччхо виппасанно ана̄вило сабба̄ка̄расампанно. татра̄сса суттам̣ а̄вутам̣ нӣлам̣ ва̄ пӣтам̣ ва̄ лохитам̣ ва̄ ода̄там̣ ва̄ пан̣д̣усуттам̣ ва̄. таменам̣ чаккхума̄ пурисо хаттхе каритва̄ паччавеккхеййа – ‘айам̣ кхо ман̣и вел̣урийо субхо джа̄тима̄ ат̣т̣хам̣со супарикаммакато аччхо виппасанно ана̄вило сабба̄ка̄расампанно. татридам̣ суттам̣ а̄вутам̣ нӣлам̣ ва̄ пӣтам̣ ва̄ лохитам̣ ва̄ ода̄там̣ ва̄ пан̣д̣усуттам̣ ва̄’ти. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘айам̣ кхо ме ка̄йо рӯпӣ ча̄тумаха̄бхӯтико ма̄та̄петтикасамбхаво оданакумма̄сӯпачайо аниччуччха̄данапаримадданабхедана-виддхам̣санадхаммо. идан̃ча пана ме вин̃н̃а̄н̣ам̣ еттха ситам̣ еттха пат̣ибаддха’нти. йампи, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со евам̣ паджа̄на̄ти…пе… еттха пат̣ибаддханти. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

473. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте маномайам̣ ка̄йам̣ абхинимма̄на̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со имамха̄ ка̄йа̄ ан̃н̃ам̣ ка̄йам̣ абхиниммина̄ти рӯпим̣ маномайам̣ саббан̇гапаччан̇гим̣ ахӣниндрийам̣.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо мун̃джамха̄ ӣсикам̣ пава̄хеййа. тасса евамасса – ‘айам̣ мун̃джо айам̣ ӣсика̄; ан̃н̃о мун̃джо ан̃н̃а̄ ӣсика̄; мун̃джамха̄ твева ӣсика̄ пава̄л̣ха̄’ти. сеййатха̄ ва̄ пана, ма̄н̣ава, пурисо асим̣ косийа̄ пава̄хеййа. тасса евамасса – ‘айам̣ аси, айам̣ коси; ан̃н̃о аси, ан̃н̃а̄ коси; косийа̄ твева аси пава̄л̣хо’ти. сеййатха̄ ва̄ пана, ма̄н̣ава, пурисо ахим̣ каран̣д̣а̄ уддхареййа. тасса евамасса – ‘айам̣ ахи, айам̣ каран̣д̣о; ан̃н̃о ахи, ан̃н̃о каран̣д̣о; каран̣д̣а̄ твева ахи уббхато’ти. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте маномайам̣ ка̄йам̣ абхинимма̄на̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе…. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

474. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте иддхивидха̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхоти. екопи хутва̄ бахудха̄ хоти, бахудха̄пи хутва̄ еко хоти. а̄вибха̄вам̣ тиробха̄вам̣ тирокут̣т̣ам̣ тиропа̄ка̄рам̣ тиропаббатам̣ асаджджама̄но гаччхати сеййатха̄пи а̄ка̄се. патхавийа̄пи уммуджджанимуджджам̣ кароти, сеййатха̄пи удаке. удакепи абхиджджама̄не гаччхати сеййатха̄пи патхавийам̣. а̄ка̄сепи паллан̇кена камати сеййатха̄пи паккхӣ сакун̣о. имепи чандимасӯрийе евам̣ махиддхике евам̣ маха̄нубха̄ве па̄н̣ина̄ пара̄масати паримаджджати. йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттети.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, даккхо кумбхака̄ро ва̄ кумбхака̄рантева̄сӣ ва̄ супарикаммаката̄йа маттика̄йа йан̃н̃адева бха̄джанавикатим̣ а̄кан̇кхеййа, там̣ тадева кареййа абхиниппха̄деййа. сеййатха̄ ва̄ пана, ма̄н̣ава, даккхо дантака̄ро ва̄ дантака̄рантева̄сӣ ва̄ супарикаммакатасмим̣ дантасмим̣ йан̃н̃адева дантавикатим̣ а̄кан̇кхеййа, там̣ тадева кареййа абхиниппха̄деййа. сеййатха̄ ва̄ пана, ма̄н̣ава, даккхо суван̣н̣ака̄ро ва̄ суван̣н̣ака̄рантева̄сӣ ва̄ супарикаммакатасмим̣ суван̣н̣асмим̣ йан̃н̃адева суван̣н̣авикатим̣ а̄кан̇кхеййа, там̣ тадева кареййа абхиниппха̄деййа. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху …пе… йампи ма̄н̣ава бхиккху евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте иддхивидха̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхоти. екопи хутва̄ бахудха̄ хоти …пе… йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттети. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

475. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте дибба̄йа сотадха̄туйа̄ читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со дибба̄йа сотадха̄туйа̄ висуддха̄йа атиккантама̄нусика̄йа убхо садде сун̣а̄ти диббе ча ма̄нусе ча йе дӯре сантике ча. сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо аддха̄намаггаппат̣ипанно. со сун̣еййа бхерисаддампи мудин̇гасаддампи сан̇кхапан̣авадиндимасаддампи. тасса евамасса – ‘бхерисаддо итипи мудин̇гасаддо итипи сан̇кхапан̣авадиндимасаддо ити’пи [итипӣти (ка.)]. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе…. йампи ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте дибба̄йа сотадха̄туйа̄ читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со дибба̄йа сотадха̄туйа̄ висуддха̄йа атиккантама̄нусика̄йа убхо садде сун̣а̄ти диббе ча ма̄нусе ча йе дӯре сантике ча. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

476. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте четопарийан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со парасатта̄нам̣ парапуггала̄нам̣ четаса̄ чето паричча паджа̄на̄ти, ‘сара̄гам̣ ва̄ читтам̣ сара̄гам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘вӣтара̄гам̣ ва̄ читтам̣ вӣтара̄гам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘садосам̣ ва̄ читтам̣ садосам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘вӣтадосам̣ ва̄ читтам̣ вӣтадосам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘самохам̣ ва̄ читтам̣ самохам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘вӣтамохам̣ ва̄ читтам̣ вӣтамохам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘сан̇кхиттам̣ ва̄ читтам̣ сан̇кхиттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘виккхиттам̣ ва̄ читтам̣ виккхиттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘махаггатам̣ ва̄ читтам̣ махаггатам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘амахаггатам̣ ва̄ читтам̣ амахаггатам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘сауттарам̣ ва̄ читтам̣ сауттарам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘ануттарам̣ ва̄ читтам̣ ануттарам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘сама̄хитам̣ ва̄ читтам̣ сама̄хитам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘асама̄хитам̣ ва̄ читтам̣ асама̄хитам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘вимуттам̣ ва̄ читтам̣ вимуттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти, ‘авимуттам̣ ва̄ читтам̣ авимуттам̣ читта’нти паджа̄на̄ти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, иттхӣ ва̄ пурисо ва̄ дахаро йува̄ ман̣д̣анаджа̄тико а̄да̄се ва̄ парисуддхе парийода̄те аччхе ва̄ удакапатте сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но сакан̣икам̣ ва̄ сакан̣иканти джа̄неййа, акан̣икам̣ ва̄ акан̣иканти джа̄неййа. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите…пе… а̄нен̃джаппатте четопарийан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со парасатта̄нам̣ пурапуггала̄нам̣ четаса̄ чето паричча паджа̄на̄ти, сара̄гам̣ ва̄ читтам̣ сара̄гам̣ читтанти паджа̄на̄ти…пе… авимуттам̣ ва̄ читтам̣ авимуттам̣ читтанти паджа̄на̄ти. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

477. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте пуббенива̄са̄нуссатин̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. сеййатхидам̣, екампи джа̄тим̣ двепи джа̄тийо тиссопи джа̄тийо чатассопи джа̄тийо пан̃чапи джа̄тийо дасапи джа̄тийо вӣсампи джа̄тийо тим̣сампи джа̄тийо чатта̄лӣсампи джа̄тийо пан̃н̃а̄сампи джа̄тийо джа̄тисатампи джа̄тисахассампи джа̄тисатасахассампи анекепи сам̣ват̣т̣акаппе анекепи виват̣т̣акаппе анекепи сам̣ват̣т̣авиват̣т̣акаппе – ‘амутра̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто. со тато чуто амутра удапа̄дим̣; татра̄па̄сим̣ евам̣на̄мо евам̣готто евам̣ван̣н̣о евама̄ха̄ро евам̣сукхадуккхаппат̣исам̣ведӣ евама̄йупарийанто; со тато чуто идхӯпапанно’ти. ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, пурисо сакамха̄ га̄ма̄ ан̃н̃ам̣ га̄мам̣ гаччхеййа; тамха̄пи га̄ма̄ ан̃н̃ам̣ га̄мам̣ гаччхеййа; со тамха̄ га̄ма̄ сакам̣йева га̄мам̣ пачча̄гаччхеййа. тасса евамасса – ‘ахам̣ кхо сакамха̄ га̄ма̄ амум̣ га̄мам̣ агаччхим̣, татра евам̣ ат̣т̣ха̄сим̣ евам̣ нисӣдим̣ евам̣ абха̄сим̣ евам̣ тун̣хӣ ахосим̣. со тамха̄пи га̄ма̄ амум̣ га̄мам̣ гаччхим̣, татра̄пи евам̣ ат̣т̣ха̄сим̣ евам̣ нисӣдим̣ евам̣ абха̄сим̣ евам̣ тун̣хӣ ахосим̣. сомхи тамха̄ га̄ма̄ сакам̣йева га̄мам̣ пачча̄гато’ти. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте пуббенива̄са̄нуссатин̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. сеййатхидам̣ – екампи джа̄тим̣…пе… ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

478. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте сатта̄нам̣ чутӯпапа̄тан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена сатте пассати чавама̄не упападжджама̄не хӣне пан̣ӣте суван̣н̣е дуббан̣н̣е сугате дуггате, йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти – ‘име вата бхонто сатта̄ ка̄йадуччаритена саманна̄гата̄ вачӣдуччаритена саманна̄гата̄ манодуччаритена саманна̄гата̄ арийа̄нам̣ упава̄дака̄ миччха̄дит̣т̣хика̄ миччха̄дит̣т̣хикаммасама̄да̄на̄. те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упапанна̄. име ва̄ пана бхонто сатта̄ ка̄йасучаритена саманна̄гата̄ вачӣсучаритена саманна̄гата̄ маносучаритена саманна̄гата̄ арийа̄нам̣ анупава̄дака̄ самма̄дит̣т̣хика̄ самма̄дит̣т̣хикаммасама̄да̄на̄. те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упапанна̄’ти. ити диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена сатте пассати чавама̄не упападжджама̄не хӣне пан̣ӣте суван̣н̣е дуббан̣н̣е сугате дуггате, йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, маджджхесин̇гха̄т̣аке па̄са̄до, таттха чаккхума̄ пурисо т̣хито пассеййа мануссе гехам̣ пависантепи никкхамантепи ратхика̄йапи вӣтхим̣ сан̃чаранте маджджхесин̇гха̄т̣аке нисиннепи. тасса евамасса – ‘ете манусса̄ гехам̣ пависанти, ете никкхаманти, ете ратхика̄йа вӣтхим̣ сан̃чаранти, ете маджджхесин̇гха̄т̣аке нисинна̄’ти. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте сатта̄нам̣ чутӯпапа̄тан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена сатте пассати чавама̄не упападжджама̄не хӣне пан̣ӣте суван̣н̣е дуббан̣н̣е сугате дуггате, йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

479. ‘‘со евам̣ сама̄хите читте парисуддхе парийода̄те анан̇ган̣е вигатӯпаккилесе мудубхӯте камманийе т̣хите а̄нен̃джаппатте а̄сава̄нам̣ кхайан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со идам̣ дуккханти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ дуккхасамудайоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ дуккханиродхоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти; име а̄сава̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ а̄савасамудайоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ а̄саваниродхоти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, айам̣ а̄саваниродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти. тасса евам̣ джа̄нато евам̣ пассато ка̄ма̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, бхава̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, авиджджа̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, вимуттасмим̣ вимуттамити н̃а̄н̣ам̣ хоти. ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄ти.

‘‘сеййатха̄пи, ма̄н̣ава, паббатасан̇кхепе удакарахадо аччхо виппасанно ана̄вило. таттха чаккхума̄ пурисо тӣре т̣хито пассеййа сиппикасамбукампи саккхаракатхалампи маччхагумбампи чарантампи тит̣т̣хантампи. тасса евамасса – ‘айам̣ кхо удакарахадо аччхо виппасанно ана̄вило. татриме сиппикасамбука̄пи саккхаракатхала̄пи маччхагумба̄пи чарантипи тит̣т̣хантипӣ’ти. евамева кхо, ма̄н̣ава, бхиккху…пе… йампи, ма̄н̣ава, бхиккху евам̣ сама̄хите читте…пе… а̄нен̃джаппатте а̄сава̄нам̣ кхайан̃а̄н̣а̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети. со идам̣ дуккханти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти…пе… а̄саваниродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти. тасса евам̣ джа̄нато евам̣ пассато ка̄ма̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, бхава̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, авиджджа̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, вимуттасмим̣ вимуттамити н̃а̄н̣ам̣ хоти, ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄ти. идамписса хоти пан̃н̃а̄йа.

480. ‘‘айам̣ кхо, со ма̄н̣ава, арийо пан̃н̃а̄ккхандхо йасса со бхагава̄ ван̣н̣ава̄дӣ ахоси, йаттха ча имам̣ джанатам̣ сама̄дапеси нивесеси патит̣т̣ха̄песи. наттхи чеветтха уттарикаран̣ӣйа’’нти.

‘‘аччхарийам̣, бхо а̄нанда, аббхутам̣, бхо а̄нанда! со ча̄йам̣, бхо а̄нанда, арийо пан̃н̃а̄ккхандхо парипун̣н̣о, но апарипун̣н̣о. евам̣ парипун̣н̣ам̣ ча̄хам̣, бхо а̄нанда, арийам̣ пан̃н̃а̄ккхандхам̣ ито бахиддха̄ ан̃н̃есу саман̣абра̄хман̣есу на саманупасса̄ми. наттхи чеветтха [на саманупасса̄ми…пе… наттхи но кин̃чи (сйа̄. ка.)] уттарикаран̣ӣйам̣ [уттарим̣ каран̣ӣйанти (сӣ. сйа̄. пӣ.) уттарикаран̣ӣйанти (ка.)]. абхиккантам̣, бхо а̄нанда, абхиккантам̣, бхо а̄нанда! сеййатха̄пи, бхо а̄нанда, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти. евамевам̣ бхота̄ а̄нандена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣, бхо а̄нанда, там̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ а̄нандо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти.

субхасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ дасамам̣.

11. кеват̣т̣асуттам̣

кеват̣т̣агахапатипуттаваттху

481. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ на̄л̣анда̄йам̣ вихарати па̄ва̄рикамбаване. атха кхо кеват̣т̣о гахапатипутто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо кеват̣т̣о гахапатипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, бханте, на̄л̣анда̄ иддха̄ чева пхӣта̄ ча бахуджана̄ а̄кин̣н̣аманусса̄ бхагавати абхиппасанна̄. са̄дху, бханте, бхагава̄ екам̣ бхиккхум̣ сама̄дисату, йо уттаримануссадхамма̄, иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ кариссати; ева̄йам̣ на̄л̣анда̄ бхиййосо матта̄йа бхагавати абхиппасӣдиссатӣ’’ти. евам̣ вутте, бхагава̄ кеват̣т̣ам̣ гахапатипуттам̣ етадавоча – ‘‘на кхо ахам̣, кеват̣т̣а, бхиккхӯнам̣ евам̣ дхаммам̣ десеми – етха тумхе, бхиккхаве, гихӣнам̣ ода̄тавасана̄нам̣ уттаримануссадхамма̄ иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ каротха̄’’ти.

482. дутийампи кхо кеват̣т̣о гахапатипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘на̄хам̣, бханте, бхагавантам̣ дхам̣семи; апи ча, евам̣ вада̄ми – ‘айам̣, бханте, на̄л̣анда̄ иддха̄ чева пхӣта̄ ча бахуджана̄ а̄кин̣н̣аманусса̄ бхагавати абхиппасанна̄. са̄дху, бханте, бхагава̄ екам̣ бхиккхум̣ сама̄дисату, йо уттаримануссадхамма̄ иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ кариссати; ева̄йам̣ на̄л̣анда̄ бхиййосо матта̄йа бхагавати абхиппасӣдиссатӣ’’’ти. дутийампи кхо бхагава̄ кеват̣т̣ам̣ гахапатипуттам̣ етадавоча – ‘‘на кхо ахам̣, кеват̣т̣а, бхиккхӯнам̣ евам̣ дхаммам̣ десеми – етха тумхе, бхиккхаве, гихӣнам̣ ода̄тавасана̄нам̣ уттаримануссадхамма̄ иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ каротха̄’’’ти.

татийампи кхо кеват̣т̣о гахапатипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘на̄хам̣, бханте, бхагавантам̣ дхам̣семи; апи ча, евам̣ вада̄ми – ‘айам̣, бханте, на̄л̣анда̄ иддха̄ чева пхӣта̄ ча бахуджана̄ а̄кин̣н̣аманусса̄ бхагавати абхиппасанна̄. са̄дху, бханте, бхагава̄ екам̣ бхиккхум̣ сама̄дисату, йо уттаримануссадхамма̄ иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ кариссати. ева̄йам̣ на̄л̣анда̄ бхиййосо матта̄йа бхагавати абхиппасӣдиссатӣ’ти.

иддхипа̄т̣иха̄рийам̣

483. ‘‘тӣн̣и кхо има̄ни, кеват̣т̣а, па̄т̣иха̄рийа̄ни майа̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведита̄ни. катама̄ни тӣн̣и? иддхипа̄т̣иха̄рийам̣, а̄десана̄па̄т̣иха̄рийам̣, ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣.

484. ‘‘катаман̃ча, кеват̣т̣а, иддхипа̄т̣иха̄рийам̣? идха, кеват̣т̣а, бхиккху анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхоти. екопи хутва̄ бахудха̄ хоти, бахудха̄пи хутва̄ еко хоти; а̄вибха̄вам̣ тиробха̄вам̣ тирокут̣т̣ам̣ тиропа̄ка̄рам̣ тиропаббатам̣ асаджджама̄но гаччхати сеййатха̄пи а̄ка̄се; патхавийа̄пи уммуджджанимуджджам̣ кароти сеййатха̄пи удаке; удакепи абхиджджама̄не гаччхати сеййатха̄пи патхавийам̣; а̄ка̄сепи паллан̇кена камати сеййатха̄пи паккхӣ сакун̣о; имепи чандимасӯрийе евам̣ махиддхике евам̣ маха̄нубха̄ве па̄н̣ина̄ пара̄масати паримаджджати; йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттети.

‘‘таменам̣ ан̃н̃атаро саддхо пасанно пассати там̣ бхиккхум̣ анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхонтам̣ – екопи хутва̄ бахудха̄ хонтам̣, бахудха̄пи хутва̄ еко хонтам̣; а̄вибха̄вам̣ тиробха̄вам̣; тирокут̣т̣ам̣ тиропа̄ка̄рам̣ тиропаббатам̣ асаджджама̄нам̣ гаччхантам̣ сеййатха̄пи а̄ка̄се; патхавийа̄пи уммуджджанимуджджам̣ каронтам̣ сеййатха̄пи удаке; удакепи абхиджджама̄не гаччхантам̣ сеййатха̄пи патхавийам̣; а̄ка̄сепи паллан̇кена камантам̣ сеййатха̄пи паккхӣ сакун̣о; имепи чандимасӯрийе евам̣ махиддхике евам̣ маха̄нубха̄ве па̄н̣ина̄ пара̄масантам̣ паримаджджантам̣ йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттентам̣.

‘‘таменам̣ со саддхо пасанно ан̃н̃атарасса ассаддхасса аппасаннасса а̄рочети – ‘аччхарийам̣ вата, бхо, аббхутам̣ вата, бхо, саман̣асса махиддхиката̄ маха̄нубха̄вата̄. ама̄хам̣ бхиккхум̣ аддасам̣ анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхонтам̣ – екопи хутва̄ бахудха̄ хонтам̣, бахудха̄пи хутва̄ еко хонтам̣…пе… йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттента’нти.

‘‘таменам̣ со ассаддхо аппасанно там̣ саддхам̣ пасаннам̣ евам̣ вадеййа – ‘аттхи кхо, бхо, гандха̄рӣ на̄ма виджджа̄. та̄йа со бхиккху анекавихитам̣ иддхивидхам̣ паччанубхоти – екопи хутва̄ бахудха̄ хоти, бахудха̄пи хутва̄ еко хоти…пе… йа̄ва брахмалока̄пи ка̄йена васам̣ ваттетӣ’ти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, кеват̣т̣а, апи ну со ассаддхо аппасанно там̣ саддхам̣ пасаннам̣ евам̣ вадеййа̄’’ти? ‘‘вадеййа, бханте’’ти. ‘‘имам̣ кхо ахам̣, кеват̣т̣а, иддхипа̄т̣иха̄рийе а̄дӣнавам̣ сампассама̄но иддхипа̄т̣иха̄рийена ат̣т̣ӣйа̄ми хара̄йа̄ми джигуччха̄ми’’.

а̄десана̄па̄т̣иха̄рийам̣

485. ‘‘катаман̃ча, кеват̣т̣а, а̄десана̄па̄т̣иха̄рийам̣? идха, кеват̣т̣а, бхиккху парасатта̄нам̣ парапуггала̄нам̣ читтампи а̄дисати, четасикампи а̄дисати, витаккитампи а̄дисати, вича̄ритампи а̄дисати – ‘евампи те мано, иттхампи те мано, итипи те читта’нти.

‘‘таменам̣ ан̃н̃атаро саддхо пасанно пассати там̣ бхиккхум̣ парасатта̄нам̣ парапуггала̄нам̣ читтампи а̄дисантам̣, четасикампи а̄дисантам̣, витаккитампи а̄дисантам̣, вича̄ритампи а̄дисантам̣ – ‘евампи те мано, иттхампи те мано, итипи те читта’нти. таменам̣ со саддхо пасанно ан̃н̃атарасса ассаддхасса аппасаннасса а̄рочети – ‘аччхарийам̣ вата, бхо, аббхутам̣ вата, бхо, саман̣асса махиддхиката̄ маха̄нубха̄вата̄. ама̄хам̣ бхиккхум̣ аддасам̣ парасатта̄нам̣ парапуггала̄нам̣ читтампи а̄дисантам̣, четасикампи а̄дисантам̣, витаккитампи а̄дисантам̣, вича̄ритампи а̄дисантам̣ – ‘‘евампи те мано, иттхампи те мано, итипи те читта’’’нти.

‘‘таменам̣ со ассаддхо аппасанно там̣ саддхам̣ пасаннам̣ евам̣ вадеййа – ‘аттхи кхо, бхо, ман̣ика̄ на̄ма виджджа̄; та̄йа со бхиккху парасатта̄нам̣ парапуггала̄нам̣ читтампи а̄дисати, четасикампи а̄дисати, витаккитампи а̄дисати, вича̄ритампи а̄дисати – ‘евампи те мано, иттхампи те мано, итипи те читта’’’нти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, кеват̣т̣а, апи ну со ассаддхо аппасанно там̣ саддхам̣ пасаннам̣ евам̣ вадеййа̄’’ти? ‘‘вадеййа, бханте’’ти. ‘‘имам̣ кхо ахам̣, кеват̣т̣а, а̄десана̄па̄т̣иха̄рийе а̄дӣнавам̣ сампассама̄но а̄десана̄па̄т̣иха̄рийена ат̣т̣ӣйа̄ми хара̄йа̄ми джигуччха̄ми’’.

ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣

486. ‘‘катаман̃ча, кеват̣т̣а, ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣? идха, кеват̣т̣а, бхиккху евамануса̄сати – ‘евам̣ витаккетха, ма̄ евам̣ витаккайиттха, евам̣ манасикаротха, ма̄ евам̣ манаса̄каттха, идам̣ паджахатха, идам̣ упасампаджджа вихаратха̄’ти. идам̣ вуччати, кеват̣т̣а, ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣.

‘‘пуна чапарам̣, кеват̣т̣а, идха татха̄гато локе уппаджджати арахам̣ самма̄самбуддхо …пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу евам̣ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, кеват̣т̣а, бхиккху сӣласампанно хоти…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. идампи вуччати, кеват̣т̣а, ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣…пе… дутийам̣ джха̄нам̣…пе… татийам̣ джха̄нам̣…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. идампи вуччати, кеват̣т̣а, ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣…пе… н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе… идампи вуччати, кеват̣т̣а, ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣…пе… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти…пе… идампи вуччати, кеват̣т̣а, ануса̄санӣпа̄т̣иха̄рийам̣.

‘‘има̄ни кхо, кеват̣т̣а, тӣн̣и па̄т̣иха̄рийа̄ни майа̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведита̄ни’’.

бхӯтаниродхесакабхиккхуваттху

487. ‘‘бхӯтапуббам̣, кеват̣т̣а, имасмин̃н̃ева бхиккхусан̇гхе ан̃н̃атарасса бхиккхуно евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘каттха ну кхо име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти?

488. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху татха̄рӯпам̣ сама̄дхим̣ сама̄паджджи, йатха̄сама̄хите читте девайа̄нийо магго па̄турахоси. атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху йена ча̄тумаха̄ра̄джика̄ дева̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ ча̄тумаха̄ра̄джике деве етадавоча – ‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти?

‘‘евам̣ вутте, кеват̣т̣а, ча̄тумаха̄ра̄джика̄ дева̄ там̣ бхиккхум̣ етадавочум̣ – ‘майампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ма, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯти [ва̄йодха̄ту. аттхи кхо (пӣ. евамупарипи)]. аттхи кхо [ва̄йодха̄ту. аттхи кхо (пӣ. евамупарипи)], бхиккху, чатта̄ро маха̄ра̄джа̄но амхехи абхиккантатара̄ ча пан̣ӣтатара̄ ча. те кхо етам̣ джа̄неййум̣, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти.

489. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху йена чатта̄ро маха̄ра̄джа̄но тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ чатта̄ро маха̄ра̄дже етадавоча – ‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти? евам̣ вутте, кеват̣т̣а, чатта̄ро маха̄ра̄джа̄но там̣ бхиккхум̣ етадавочум̣ – ‘майампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ма, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту, а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯти. аттхи кхо, бхиккху, та̄ватим̣са̄ на̄ма дева̄ амхехи абхиккантатара̄ ча пан̣ӣтатара̄ ча. те кхо етам̣ джа̄неййум̣, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти.

490. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху йена та̄ватим̣са̄ дева̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ та̄ватим̣се деве етадавоча – ‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти? евам̣ вутте, кеват̣т̣а, та̄ватим̣са̄ дева̄ там̣ бхиккхум̣ етадавочум̣ – ‘майампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ма, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯти. аттхи кхо, бхиккху, сакко на̄ма дева̄наминдо амхехи абхиккантатаро ча пан̣ӣтатаро ча. со кхо етам̣ джа̄неййа, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти.

491. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху йена сакко дева̄наминдо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ саккам̣ дева̄наминдам̣ етадавоча – ‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти? евам̣ вутте, кеват̣т̣а, сакко дева̄наминдо там̣ бхиккхум̣ етадавоча – ‘ахампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ми, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯти. аттхи кхо, бхиккху, йа̄ма̄ на̄ма дева̄…пе… суйа̄мо на̄ма девапутто… тусита̄ на̄ма дева̄… сантуссито на̄ма девапутто… нимма̄наратӣ на̄ма дева̄ … суниммито на̄ма девапутто… параниммитавасаваттӣ на̄ма дева̄… васаваттӣ на̄ма девапутто амхехи абхиккантатаро ча пан̣ӣтатаро ча. со кхо етам̣ джа̄неййа, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти.

492. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху йена васаваттӣ девапутто тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ васаваттим̣ девапуттам̣ етадавоча – ‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти? евам̣ вутте, кеват̣т̣а, васаваттӣ девапутто там̣ бхиккхум̣ етадавоча – ‘ахампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ми йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯти. аттхи кхо, бхиккху, брахмака̄йика̄ на̄ма дева̄ амхехи абхиккантатара̄ ча пан̣ӣтатара̄ ча. те кхо етам̣ джа̄неййум̣, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти.

493. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху татха̄рӯпам̣ сама̄дхим̣ сама̄паджджи, йатха̄сама̄хите читте брахмайа̄нийо магго па̄турахоси. атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху йена брахмака̄йика̄ дева̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ брахмака̄йике деве етадавоча – ‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти? евам̣ вутте, кеват̣т̣а, брахмака̄йика̄ дева̄ там̣ бхиккхум̣ етадавочум̣ – ‘майампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ма, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯти. аттхи кхо, бхиккху, брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄нам̣ амхехи абхиккантатаро ча пан̣ӣтатаро ча. со кхо етам̣ джа̄неййа, йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’’ти.

‘‘‘кахам̣ пана̄вусо, етарахи со маха̄брахма̄’ти? ‘майампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ма, йаттха ва̄ брахма̄ йена ва̄ брахма̄ йахим̣ ва̄ брахма̄; апи ча, бхиккху, йатха̄ нимитта̄ диссанти, а̄локо сан̃джа̄йати, обха̄со па̄тубхавати, брахма̄ па̄тубхависсати, брахмуно хетам̣ пуббанимиттам̣ па̄тубха̄ва̄йа, йадидам̣ а̄локо сан̃джа̄йати, обха̄со па̄тубхаватӣ’ти. атха кхо со, кеват̣т̣а, маха̄брахма̄ начирассева па̄турахоси.

494. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху йена со маха̄брахма̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ там̣ маха̄брахма̄нам̣ етадавоча – ‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’’ти? евам̣ вутте, кеват̣т̣а, со маха̄брахма̄ там̣ бхиккхум̣ етадавоча – ‘ахамасми, бхиккху, брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄на’нти.

‘‘дутийампи кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху там̣ маха̄брахма̄нам̣ етадавоча – ‘на кхохам̣ там̣, а̄вусо, евам̣ пуччха̄ми – ‘‘твамаси брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄на’’нти. еван̃ча кхо ахам̣ там̣, а̄вусо, пуччха̄ми – ‘‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’’’ти?

‘‘дутийампи кхо со, кеват̣т̣а, маха̄брахма̄ там̣ бхиккхум̣ етадавоча – ‘ахамасми, бхиккху, брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄на’нти. татийампи кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху там̣ маха̄брахма̄нам̣ етадавоча – ‘на кхохам̣ там̣, а̄вусо, евам̣ пуччха̄ми – ‘‘твамаси брахма̄ маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ иссаро катта̄ нимма̄та̄ сет̣т̣хо саджита̄ васӣ пита̄ бхӯтабхабйа̄на’’нти. еван̃ча кхо ахам̣ там̣, а̄вусо, пуччха̄ми – ‘‘каттха ну кхо, а̄вусо, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’’’ти?

495. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, маха̄брахма̄ там̣ бхиккхум̣ ба̄ха̄йам̣ гахетва̄ екамантам̣ апанетва̄ там̣ бхиккхум̣ етадавоча – ‘име кхо мам̣, бхиккху, брахмака̄йика̄ дева̄ евам̣ джа̄нанти, ‘‘наттхи кин̃чи брахмуно ан̃н̃а̄там̣, наттхи кин̃чи брахмуно адит̣т̣хам̣, наттхи кин̃чи брахмуно авидитам̣, наттхи кин̃чи брахмуно асаччхиката’’нти. тасма̄хам̣ тесам̣ саммукха̄ на бйа̄ка̄сим̣. ахампи кхо, бхиккху, на джа̄на̄ми йаттхиме чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯти. тасма̄тиха, бхиккху, туйхеветам̣ дуккат̣ам̣, туйхеветам̣ апараддхам̣, йам̣ твам̣ там̣ бхагавантам̣ атидха̄витва̄ бахиддха̄ парийет̣т̣хим̣ а̄паджджаси имасса пан̃хасса веййа̄каран̣а̄йа. гаччха твам̣, бхиккху, тамева бхагавантам̣ упасан̇камитва̄ имам̣ пан̃хам̣ пуччха, йатха̄ ча те бхагава̄ бйа̄кароти, татха̄ нам̣ дха̄реййа̄сӣ’ти.

496. ‘‘атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху – сеййатха̄пи на̄ма балава̄ пурисо самин̃джитам̣ ва̄ ба̄хам̣ паса̄реййа, паса̄ритам̣ ва̄ ба̄хам̣ самин̃джеййа евамева брахмалоке антарахито мама пурато па̄турахоси. атха кхо со, кеват̣т̣а, бхиккху мам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди, екамантам̣ нисинно кхо, кеват̣т̣а, со бхиккху мам̣ етадавоча – ‘каттха ну кхо, бханте, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти?

тӣрадассисакун̣упама̄

497. ‘‘евам̣ вутте, ахам̣, кеват̣т̣а, там̣ бхиккхум̣ етадавочам̣ – ‘бхӯтапуббам̣, бхиккху, са̄муддика̄ ва̄н̣иджа̄ тӣрадассим̣ сакун̣ам̣ гахетва̄ на̄ва̄йа самуддам̣ аджджхога̄ханти. те атӣрадаккхинийа̄ на̄ва̄йа тӣрадассим̣ сакун̣ам̣ мун̃чанти. со гаччхатева пураттхимам̣ дисам̣, гаччхати даккхин̣ам̣ дисам̣, гаччхати паччхимам̣ дисам̣, гаччхати уттарам̣ дисам̣, гаччхати уддхам̣ дисам̣, гаччхати анудисам̣. саче со саманта̄ тӣрам̣ пассати, татха̄гатакова [татха̄паккантова (сйа̄.)] хоти. саче пана со саманта̄ тӣрам̣ на пассати, тамева на̄вам̣ пачча̄гаччхати. евамева кхо твам̣, бхиккху, йато йа̄ва брахмалока̄ парийесама̄но имасса пан̃хасса веййа̄каран̣ам̣ на̄джджхага̄, атха маман̃н̃ева сантике пачча̄гато. на кхо есо, бхиккху, пан̃хо евам̣ пуччхитаббо – ‘каттха ну кхо, бханте, име чатта̄ро маха̄бхӯта̄ апарисеса̄ нируджджханти, сеййатхидам̣ – патхавӣдха̄ту а̄подха̄ту теджодха̄ту ва̄йодха̄тӯ’ти?

498. ‘‘еван̃ча кхо есо, бхиккху, пан̃хо пуччхитаббо –

‘каттха а̄по ча патхавӣ, теджо ва̄йо на га̄дхати;

каттха дӣгхан̃ча рассан̃ча, ан̣ум̣ тхӯлам̣ субха̄субхам̣;

каттха на̄ман̃ча рӯпан̃ча, асесам̣ упаруджджхатӣ’ти.

499. ‘‘татра веййа̄каран̣ам̣ бхавати –

‘вин̃н̃а̄н̣ам̣ анидассанам̣, анантам̣ саббатопабхам̣;

еттха а̄по ча патхавӣ, теджо ва̄йо на га̄дхати.

еттха дӣгхан̃ча рассан̃ча, ан̣ум̣ тхӯлам̣ субха̄субхам̣;

еттха на̄ман̃ча рӯпан̃ча, асесам̣ упаруджджхати;

вин̃н̃а̄н̣асса ниродхена, еттхетам̣ упаруджджхатӣ’ти.

500. идамавоча бхагава̄. аттамано кеват̣т̣о гахапатипутто бхагавато бха̄ситам̣ абхинандӣти.

кеват̣т̣асуттам̣ нит̣т̣хитам̣ ека̄дасамам̣.

12. лохиччасуттам̣

лохиччабра̄хман̣аваттху

501. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косалесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи йена са̄лаватика̄ тадавасари. тена кхо пана самайена лохиччо бра̄хман̣о са̄лаватикам̣ аджджха̄васати саттуссадам̣ сатин̣акат̣т̣ходакам̣ садхан̃н̃ам̣ ра̄джабхоггам̣ ран̃н̃а̄ пасенадина̄ косалена диннам̣ ра̄джада̄йам̣, брахмадеййам̣.

502. тена кхо пана самайена лохиччасса бра̄хман̣асса еварӯпам̣ па̄пакам̣ дит̣т̣хигатам̣ уппаннам̣ хоти – ‘‘идха саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ кусалам̣ дхаммам̣ адхигаччхеййа, кусалам̣ дхаммам̣ адхигантва̄ на парасса а̄рочеййа, кин̃хи паро парасса кариссати. сеййатха̄пи на̄ма пура̄н̣ам̣ бандханам̣ чхиндитва̄ ан̃н̃ам̣ навам̣ бандханам̣ кареййа, евам̣сампадамидам̣ па̄пакам̣ лобхадхаммам̣ вада̄ми, кин̃хи паро парасса кариссатӣ’’ти.

503. ассоси кхо лохиччо бра̄хман̣о – ‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито косалесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи са̄лаватикам̣ ануппатто. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десети а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣ кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. са̄дху кхо пана татха̄рӯпа̄нам̣ арахатам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти.

504. атха кхо лохиччо бра̄хман̣о росикам̣ [бхесикам̣ (сӣ. пӣ.)] нха̄питам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи твам̣, самма росике, йена саман̣о готамо тенупасан̇кама; упасан̇камитва̄ мама вачанена саман̣ам̣ готамам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччха – лохиччо, бхо готама, бра̄хман̣о бхавантам̣ готамам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхатӣ’’ти. еван̃ча вадехи – ‘‘адхива̄сету кира бхавам̣ готамо лохиччасса бра̄хман̣асса сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти.

505. ‘‘евам̣, бхо’’ти [евам̣ бхантети (сӣ. пӣ.)] кхо росика̄ нха̄пито лохиччасса бра̄хман̣асса пат̣иссутва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо росика̄ нха̄пито бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘лохиччо, бханте, бра̄хман̣о бхагавантам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхати; еван̃ча вадети – адхива̄сету кира, бханте, бхагава̄ лохиччасса бра̄хман̣асса сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. адхива̄сеси бхагава̄ тун̣хӣбха̄вена.

506. атха кхо росика̄ нха̄пито бхагавато адхива̄санам̣ видитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ йена лохиччо бра̄хман̣о тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ лохиччам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавоча – ‘‘авочумха̄ кхо майам̣ бхото [майам̣ бханте тава (сӣ. пӣ.)] вачанена там̣ бхагавантам̣ – ‘лохиччо, бханте, бра̄хман̣о бхагавантам̣ аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхати; еван̃ча вадети – адхива̄сету кира, бханте, бхагава̄ лохиччасса бра̄хман̣асса сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’ти. адхивуттхан̃ча пана тена бхагавата̄’’ти.

507. атха кхо лохиччо бра̄хман̣о тасса̄ раттийа̄ аччайена саке нивесане пан̣ӣтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ пат̣ийа̄да̄петва̄ росикам̣ нха̄питам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи твам̣, самма росике, йена саман̣о готамо тенупасан̇кама; упасан̇камитва̄ саман̣асса готамасса ка̄лам̣ а̄рочехи – ка̄ло бхо, готама, нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо росика̄ нха̄пито лохиччасса бра̄хман̣асса пат̣иссутва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хито кхо росика̄ нха̄пито бхагавато ка̄лам̣ а̄рочеси – ‘‘ка̄ло, бханте, нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти.

508. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа саддхим̣ бхиккхусан̇гхена йена са̄лаватика̄ тенупасан̇ками. тена кхо пана самайена росика̄ нха̄пито бхагавантам̣ пит̣т̣хито пит̣т̣хито анубандхо хоти. атха кхо росика̄ нха̄пито бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘лохиччасса, бханте, бра̄хман̣асса еварӯпам̣ па̄пакам̣ дит̣т̣хигатам̣ уппаннам̣ – ‘идха саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ кусалам̣ дхаммам̣ адхигаччхеййа, кусалам̣ дхаммам̣ адхигантва̄ на парасса а̄рочеййа – кин̃хи паро парасса кариссати. сеййатха̄пи на̄ма пура̄н̣ам̣ бандханам̣ чхиндитва̄ ан̃н̃ам̣ навам̣ бандханам̣ кареййа, евам̣ сампадамидам̣ па̄пакам̣ лобхадхаммам̣ вада̄ми – кин̃хи паро парасса кариссатӣ’ти. са̄дху, бханте, бхагава̄ лохиччам̣ бра̄хман̣ам̣ етасма̄ па̄пака̄ дит̣т̣хигата̄ вивечетӯ’’ти. ‘‘аппева на̄ма сийа̄ росике, аппева на̄ма сийа̄ росике’’ти.

атха кхо бхагава̄ йена лохиччасса бра̄хман̣асса нивесанам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо лохиччо бра̄хман̣о буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ пан̣ӣтена кха̄данӣйена бходжанӣйена сахаттха̄ сантаппеси сампава̄реси.

лохиччабра̄хман̣а̄нуйого

509. атха кхо лохиччо бра̄хман̣о бхагавантам̣ бхутта̄вим̣ онӣтапаттапа̄н̣им̣ ан̃н̃атарам̣ нӣчам̣ а̄санам̣ гахетва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо лохиччам̣ бра̄хман̣ам̣ бхагава̄ етадавоча – ‘‘саччам̣ кира те, лохичча, еварӯпам̣ па̄пакам̣ дит̣т̣хигатам̣ уппаннам̣ – ‘идха саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ кусалам̣ дхаммам̣ адхигаччхеййа, кусалам̣ дхаммам̣ адхигантва̄ на парасса а̄рочеййа – кин̃хи паро парасса кариссати. сеййатха̄пи на̄ма пура̄н̣ам̣ бандханам̣ чхиндитва̄ ан̃н̃ам̣ навам̣ бандханам̣ кареййа, евам̣ сампадамидам̣ па̄пакам̣ лобхадхаммам̣ вада̄ми, кин̃хи паро парасса кариссатӣ’’’ ти? ‘‘евам̣, бхо готама’’. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси лохичча нану твам̣ са̄лаватикам̣ аджджха̄васасӣ’’ти? ‘‘евам̣, бхо готама’’. ‘‘йо ну кхо, лохичча, евам̣ вадеййа – ‘лохиччо бра̄хман̣о са̄лаватикам̣ аджджха̄васати. йа̄ са̄лаватика̄йа самудайасан̃джа̄ти лохиччова там̣ бра̄хман̣о екако парибхун̃джеййа, на ан̃н̃есам̣ дадеййа̄’ти. евам̣ ва̄дӣ со йе там̣ упаджӣванти, тесам̣ антара̄йакаро ва̄ хоти, но ва̄’’ти?

‘‘антара̄йакаро, бхо готама’’. ‘‘антара̄йакаро сама̄но хита̄нукампӣ ва̄ тесам̣ хоти ахита̄нукампӣ ва̄’’ти? ‘‘ахита̄нукампӣ, бхо готама’’. ‘‘ахита̄нукамписса меттам̣ ва̄ тесу читтам̣ паччупат̣т̣хитам̣ хоти сапаттакам̣ ва̄’’ти? ‘‘сапаттакам̣, бхо готама’’. ‘‘сапаттаке читте паччупат̣т̣хите миччха̄дит̣т̣хи ва̄ хоти самма̄дит̣т̣хи ва̄’’ти? ‘‘миччха̄дит̣т̣хи, бхо готама’’. ‘‘миччха̄дит̣т̣хисса кхо ахам̣, лохичча, двиннам̣ гатӣнам̣ ан̃н̃атарам̣ гатим̣ вада̄ми – нирайам̣ ва̄ тираччха̄найоним̣ ва̄’’.

510. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, лохичча, нану ра̄джа̄ пасенади косало ка̄сикосалам̣ аджджха̄васатӣ’’ти? ‘‘евам̣, бхо готама’’. ‘‘йо ну кхо, лохичча, евам̣ вадеййа – ‘ра̄джа̄ пасенади косало ка̄сикосалам̣ аджджха̄васати; йа̄ ка̄сикосале самудайасан̃джа̄ти, ра̄джа̄ва там̣ пасенади косало екако парибхун̃джеййа, на ан̃н̃есам̣ дадеййа̄’ти. евам̣ ва̄дӣ со йе ра̄джа̄нам̣ пасенадим̣ косалам̣ упаджӣванти тумхе чева ан̃н̃е ча, тесам̣ антара̄йакаро ва̄ хоти, но ва̄’’ти?

‘‘антара̄йакаро, бхо готама’’. ‘‘антара̄йакаро сама̄но хита̄нукампӣ ва̄ тесам̣ хоти ахита̄нукампӣ ва̄’’ти? ‘‘ахита̄нукампӣ, бхо готама’’. ‘‘ахита̄нукамписса меттам̣ ва̄ тесу читтам̣ паччупат̣т̣хитам̣ хоти сапаттакам̣ ва̄’’ти? ‘‘сапаттакам̣, бхо готама’’. ‘‘сапаттаке читте паччупат̣т̣хите миччха̄дит̣т̣хи ва̄ хоти самма̄дит̣т̣хи ва̄’’ти? ‘‘миччха̄дит̣т̣хи, бхо готама’’. ‘‘миччха̄дит̣т̣хисса кхо ахам̣, лохичча, двиннам̣ гатӣнам̣ ан̃н̃атарам̣ гатим̣ вада̄ми – нирайам̣ ва̄ тираччха̄найоним̣ ва̄’’.

511. ‘‘ити кира, лохичча, йо евам̣ вадеййа – ‘‘лохиччо бра̄хман̣о са̄лаватикам̣ аджджха̄васати; йа̄ са̄лаватика̄йа самудайасан̃джа̄ти, лохиччова там̣ бра̄хман̣о екако парибхун̃джеййа, на ан̃н̃есам̣ дадеййа̄’’ти. евам̣ва̄дӣ со йе там̣ упаджӣванти, тесам̣ антара̄йакаро хоти. антара̄йакаро сама̄но ахита̄нукампӣ хоти, ахита̄нукамписса сапаттакам̣ читтам̣ паччупат̣т̣хитам̣ хоти, сапаттаке читте паччупат̣т̣хите миччха̄дит̣т̣хи хоти. евамева кхо, лохичча, йо евам̣ вадеййа – ‘‘идха саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ кусалам̣ дхаммам̣ адхигаччхеййа, кусалам̣ дхаммам̣ адхигантва̄ на парасса а̄рочеййа, кин̃хи паро парасса кариссати. сеййатха̄пи на̄ма пура̄н̣ам̣ бандханам̣ чхиндитва̄ ан̃н̃ам̣ навам̣ бандханам̣ кареййа…пе… кариссатӣ’’ти. евам̣ва̄дӣ со йе те кулапутта̄ татха̄гатаппаведитам̣ дхаммавинайам̣ а̄гамма еварӯпам̣ ул̣а̄рам̣ висесам̣ адхигаччханти, сота̄паттипхалампи саччхикаронти, сакада̄га̄мипхалампи саччхикаронти, ана̄га̄мипхалампи саччхикаронти, арахаттампи саччхикаронти, йе чиме дибба̄ габбха̄ парипа̄ченти дибба̄нам̣ бхава̄нам̣ абхиниббаттийа̄, тесам̣ антара̄йакаро хоти, антара̄йакаро сама̄но ахита̄нукампӣ хоти, ахита̄нукамписса сапаттакам̣ читтам̣ паччупат̣т̣хитам̣ хоти, сапаттаке читте паччупат̣т̣хите миччха̄дит̣т̣хи хоти. миччха̄дит̣т̣хисса кхо ахам̣, лохичча, двиннам̣ гатӣнам̣ ан̃н̃атарам̣ гатим̣ вада̄ми – нирайам̣ ва̄ тираччха̄найоним̣ ва̄.

512. ‘‘ити кира, лохичча, йо евам̣ вадеййа – ‘‘ра̄джа̄ пасенади косало ка̄сикосалам̣ аджджха̄васати; йа̄ ка̄сикосале самудайасан̃джа̄ти, ра̄джа̄ва там̣ пасенади косало екако парибхун̃джеййа, на ан̃н̃есам̣ дадеййа̄’’ти. евам̣ва̄дӣ со йе ра̄джа̄нам̣ пасенадим̣ косалам̣ упаджӣванти тумхе чева ан̃н̃е ча, тесам̣ антара̄йакаро хоти. антара̄йакаро сама̄но ахита̄нукампӣ хоти, ахита̄нукамписса сапаттакам̣ читтам̣ паччупат̣т̣хитам̣ хоти, сапаттаке читте паччупат̣т̣хите миччха̄дит̣т̣хи хоти. евамева кхо, лохичча, йо евам̣ вадеййа – ‘‘идха саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ кусалам̣ дхаммам̣ адхигаччхеййа, кусалам̣ дхаммам̣ адхигантва̄ на парасса а̄рочеййа, кин̃хи паро парасса кариссати. сеййатха̄пи на̄ма…пе… кин̃хи паро парасса кариссатӣ’’ти, евам̣ ва̄дӣ со йе те кулапутта̄ татха̄гатаппаведитам̣ дхаммавинайам̣ а̄гамма еварӯпам̣ ул̣а̄рам̣ висесам̣ адхигаччханти, сота̄паттипхалампи саччхикаронти, сакада̄га̄мипхалампи саччхикаронти, ана̄га̄мипхалампи саччхикаронти, арахаттампи саччхикаронти. йе чиме дибба̄ габбха̄ парипа̄ченти дибба̄нам̣ бхава̄нам̣ абхиниббаттийа̄, тесам̣ антара̄йакаро хоти, антара̄йакаро сама̄но ахита̄нукампӣ хоти, ахита̄нукамписса сапаттакам̣ читтам̣ паччупат̣т̣хитам̣ хоти, сапаттаке читте паччупат̣т̣хите миччха̄дит̣т̣хи хоти. миччха̄дит̣т̣хисса кхо ахам̣, лохичча, двиннам̣ гатӣнам̣ ан̃н̃атарам̣ гатим̣ вада̄ми – нирайам̣ ва̄ тираччха̄найоним̣ ва̄.

тайо чодана̄раха̄

513. ‘‘тайо кхоме, лохичча, саттха̄ро, йе локе чодана̄раха̄; йо ча паневарӯпе саттха̄ро чодети, са̄ чодана̄ бхӯта̄ таччха̄ дхаммика̄ анаваджджа̄. катаме тайо? идха, лохичча, екаччо саттха̄ йассаттха̄йа ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито хоти, сва̄сса са̄ман̃н̃аттхо анануппатто хоти. со там̣ са̄ман̃н̃аттхам̣ ананупа̄пун̣итва̄ са̄вака̄нам̣ дхаммам̣ десети – ‘‘идам̣ во хита̄йа идам̣ во сукха̄йа̄’’ти. тасса са̄вака̄ на суссӯсанти, на сотам̣ одаханти, на ан̃н̃а̄ читтам̣ упат̣т̣хапенти, воккамма ча саттхуса̄сана̄ ваттанти. со евамасса чодетаббо – ‘‘а̄йасма̄ кхо йассаттха̄йа ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито, со те са̄ман̃н̃аттхо анануппатто, там̣ твам̣ са̄ман̃н̃аттхам̣ ананупа̄пун̣итва̄ са̄вака̄нам̣ дхаммам̣ десеси – ‘идам̣ во хита̄йа идам̣ во сукха̄йа̄’ти. тасса те са̄вака̄ на суссӯсанти, на сотам̣ одаханти, на ан̃н̃а̄ читтам̣ упат̣т̣хапенти, воккамма ча саттхуса̄сана̄ ваттанти. сеййатха̄пи на̄ма осаккантийа̄ ва̄ уссаккеййа, параммукхим̣ ва̄ а̄лин̇геййа, евам̣ сампадамидам̣ па̄пакам̣ лобхадхаммам̣ вада̄ми – кин̃хи паро парасса кариссатӣ’’ти. айам̣ кхо, лохичча, пат̣хамо саттха̄, йо локе чодана̄рахо; йо ча паневарӯпам̣ саттха̄рам̣ чодети, са̄ чодана̄ бхӯта̄ таччха̄ дхаммика̄ анаваджджа̄.

514. ‘‘пуна чапарам̣, лохичча, идхекаччо саттха̄ йассаттха̄йа ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито хоти, сва̄сса са̄ман̃н̃аттхо анануппатто хоти. со там̣ са̄ман̃н̃аттхам̣ ананупа̄пун̣итва̄ са̄вака̄нам̣ дхаммам̣ десети – ‘‘идам̣ во хита̄йа, идам̣ во сукха̄йа̄’’ти. тасса са̄вака̄ суссӯсанти, сотам̣ одаханти, ан̃н̃а̄ читтам̣ упат̣т̣хапенти, на ча воккамма саттхуса̄сана̄ ваттанти. со евамасса чодетаббо – ‘‘а̄йасма̄ кхо йассаттха̄йа ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито, со те са̄ман̃н̃аттхо анануппатто. там̣ твам̣ са̄ман̃н̃аттхам̣ ананупа̄пун̣итва̄ са̄вака̄нам̣ дхаммам̣ десеси – ‘идам̣ во хита̄йа идам̣ во сукха̄йа̄’ти. тасса те са̄вака̄ суссӯсанти, сотам̣ одаханти, ан̃н̃а̄ читтам̣ упат̣т̣хапенти, на ча воккамма саттхуса̄сана̄ ваттанти. сеййатха̄пи на̄ма сакам̣ кхеттам̣ оха̄йа парам̣ кхеттам̣ нидда̄йитаббам̣ ман̃н̃еййа, евам̣ сампадамидам̣ па̄пакам̣ лобхадхаммам̣ вада̄ми – кин̃хи паро парасса кариссатӣ’’ти. айам̣ кхо, лохичча, дутийо саттха̄, йо, локе чодана̄рахо; йо ча паневарӯпам̣ саттха̄рам̣ чодети, са̄ чодана̄ бхӯта̄ таччха̄ дхаммика̄ анаваджджа̄.

515. ‘‘пуна чапарам̣, лохичча, идхекаччо саттха̄ йассаттха̄йа ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито хоти, сва̄сса са̄ман̃н̃аттхо ануппатто хоти. со там̣ са̄ман̃н̃аттхам̣ анупа̄пун̣итва̄ са̄вака̄нам̣ дхаммам̣ десети – ‘‘идам̣ во хита̄йа идам̣ во сукха̄йа̄’’ти. тасса са̄вака̄ на суссӯсанти, на сотам̣ одаханти, на ан̃н̃а̄ читтам̣ упат̣т̣хапенти, воккамма ча саттхуса̄сана̄ ваттанти. со евамасса чодетаббо – ‘‘а̄йасма̄ кхо йассаттха̄йа ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито, со те са̄ман̃н̃аттхо ануппатто. там̣ твам̣ са̄ман̃н̃аттхам̣ анупа̄пун̣итва̄ са̄вака̄нам̣ дхаммам̣ десеси – ‘идам̣ во хита̄йа идам̣ во сукха̄йа̄’ти. тасса те са̄вака̄ на суссӯсанти, на сотам̣ одаханти, на ан̃н̃а̄ читтам̣ упат̣т̣хапенти, воккамма ча саттхуса̄сана̄ ваттанти. сеййатха̄пи на̄ма пура̄н̣ам̣ бандханам̣ чхиндитва̄ ан̃н̃ам̣ навам̣ бандханам̣ кареййа, евам̣ сампадамидам̣ па̄пакам̣ лобхадхаммам̣ вада̄ми, кин̃хи паро парасса кариссатӣ’’ти. айам̣ кхо, лохичча, татийо саттха̄, йо локе чодана̄рахо; йо ча паневарӯпам̣ саттха̄рам̣ чодети, са̄ чодана̄ бхӯта̄ таччха̄ дхаммика̄ анаваджджа̄. име кхо, лохичча, тайо саттха̄ро, йе локе чодана̄раха̄, йо ча паневарӯпе саттха̄ро чодети, са̄ чодана̄ бхӯта̄ таччха̄ дхаммика̄ анаваджджа̄ти.

начодана̄рахасаттху

516. евам̣ вутте, лохиччо бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘аттхи пана, бхо готама, кочи саттха̄, йо локе начодана̄рахо’’ти? ‘‘аттхи кхо, лохичча, саттха̄, йо локе начодана̄рахо’’ти. ‘‘катамо пана со, бхо готама, саттха̄, йо локе начодана̄рахо’’ти?

‘‘идха, лохичча, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣, самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу евам̣ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, лохичча, бхиккху сӣласампанно хоти…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати… йасмим̣ кхо, лохичча, саттхари са̄вако еварӯпам̣ ул̣а̄рам̣ висесам̣ адхигаччхати, айампи кхо, лохичча, саттха̄, йо локе начодана̄рахо. йо ча паневарӯпам̣ саттха̄рам̣ чодети, са̄ чодана̄ абхӯта̄ атаччха̄ адхаммика̄ са̄ваджджа̄…пе… дутийам̣ джха̄нам̣…пе… татийам̣ джха̄нам̣…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. йасмим̣ кхо, лохичча, саттхари са̄вако еварӯпам̣ ул̣а̄рам̣ висесам̣ адхигаччхати, айампи кхо, лохичча, саттха̄, йо локе начодана̄рахо, йо ча паневарӯпам̣ саттха̄рам̣ чодети, са̄ чодана̄ абхӯта̄ атаччха̄ адхаммика̄ са̄ваджджа̄… н̃а̄н̣адассана̄йа читтам̣ абхинӣхарати абхининна̄мети…пе… йасмим̣ кхо, лохичча, саттхари са̄вако еварӯпам̣ ул̣а̄рам̣ висесам̣ адхигаччхати, айампи кхо, лохичча, саттха̄, йо локе начодана̄рахо, йо ча паневарӯпам̣ саттха̄рам̣ чодети, са̄ чодана̄ абхӯта̄ атаччха̄ адхаммика̄ са̄ваджджа̄… на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄ти. йасмим̣ кхо, лохичча, саттхари са̄вако еварӯпам̣ ул̣а̄рам̣ висесам̣ адхигаччхати, айампи кхо, лохичча, саттха̄, йо локе начодана̄рахо, йо ча паневарӯпам̣ саттха̄рам̣ чодети, са̄ чодана̄ абхӯта̄ атаччха̄ адхаммика̄ са̄ваджджа̄’’ти.

517. евам̣ вутте, лохиччо бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сеййатха̄пи, бхо готама, пурисо пурисам̣ наракапапа̄там̣ патантам̣ кесесу гахетва̄ уддхаритва̄ тхале патит̣т̣хапеййа, евамева̄хам̣ бхота̄ готамена наракапапа̄там̣ папатанто уддхаритва̄ тхале патит̣т̣ха̄пито. абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама, сеййатха̄пи, бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа, ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти. евамевам̣ бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти.

лохиччасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ два̄дасамам̣.

13. тевиджджасуттам̣

518. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косалесу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ пан̃чаматтехи бхиккхусатехи йена манаса̄кат̣ам̣ на̄ма косала̄нам̣ бра̄хман̣ага̄мо тадавасари. татра судам̣ бхагава̄ манаса̄кат̣е вихарати уттарена манаса̄кат̣асса ачираватийа̄ надийа̄ тӣре амбаване.

519. тена кхо пана самайена самбахула̄ абхин̃н̃а̄та̄ абхин̃н̃а̄та̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ манаса̄кат̣е пат̣ивасанти, сеййатхидам̣ – чан̇кӣ бра̄хман̣о та̄руккхо бра̄хман̣о поккхараса̄ти бра̄хман̣о джа̄н̣усон̣и бра̄хман̣о тодеййо бра̄хман̣о ан̃н̃е ча абхин̃н̃а̄та̄ абхин̃н̃а̄та̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄.

520. атха кхо ва̄сет̣т̣хабха̄радва̄джа̄нам̣ ма̄н̣ава̄нам̣ джан̇гхавиха̄рам̣ анучан̇каманта̄нам̣ анувичаранта̄нам̣ магга̄магге катха̄ удапа̄ди. атха кхо ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво евама̄ха – ‘‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа, йва̄йам̣ аккха̄то бра̄хман̣ена поккхараса̄тина̄’’ти. бха̄радва̄джопи ма̄н̣аво евама̄ха – ‘‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико, ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа, йва̄йам̣ аккха̄то бра̄хман̣ена та̄руккхена̄’’ти. нева кхо асаккхи ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бха̄радва̄джам̣ ма̄н̣авам̣ сан̃н̃а̄петум̣, на пана асаккхи бха̄радва̄джо ма̄н̣авопи ва̄сет̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ сан̃н̃а̄петум̣.

521. атха кхо ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бха̄радва̄джам̣ ма̄н̣авам̣ а̄мантеси – ‘‘айам̣ кхо, бха̄радва̄джа, саман̣о готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито манаса̄кат̣е вихарати уттарена манаса̄кат̣асса ачираватийа̄ надийа̄ тӣре амбаване. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’’ти. а̄йа̄ма, бхо бха̄радва̄джа, йена саман̣о готамо тенупасан̇камисса̄ма; упасан̇камитва̄ етаматтхам̣ саман̣ам̣ готамам̣ пуччхисса̄ма. йатха̄ но саман̣о готамо бйа̄кариссати, татха̄ нам̣ дха̄ресса̄ма̄’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо бха̄радва̄джо ма̄н̣аво ва̄сет̣т̣хасса ма̄н̣авасса паччассоси.

магга̄маггакатха̄

522. атха кхо ва̄сет̣т̣хабха̄радва̄джа̄ ма̄н̣ава̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинно кхо ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘идха, бхо готама, амха̄кам̣ джан̇гхавиха̄рам̣ анучан̇каманта̄нам̣ анувичаранта̄нам̣ магга̄магге катха̄ удапа̄ди. ахам̣ евам̣ вада̄ми – ‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа, йва̄йам̣ аккха̄то бра̄хман̣ена поккхараса̄тина̄’ти. бха̄радва̄джо ма̄н̣аво евама̄ха – ‘айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа, йва̄йам̣ аккха̄то бра̄хман̣ена та̄руккхена̄’ти. еттха, бхо готама, аттхева виггахо, аттхи вива̄до, аттхи на̄на̄ва̄до’’ти.

523. ‘‘ити кира, ва̄сет̣т̣ха, твам̣ евам̣ вадеси – ‘‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа, йва̄йам̣ аккха̄то бра̄хман̣ена поккхараса̄тина̄’’ти. бха̄радва̄джо ма̄н̣аво евама̄ха – ‘‘айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа, йва̄йам̣ аккха̄то бра̄хман̣ена та̄руккхена̄’’ти. атха кисмим̣ пана во, ва̄сет̣т̣ха, виггахо, кисмим̣ вива̄до, кисмим̣ на̄на̄ва̄до’’ти?

524. ‘‘магга̄магге, бхо готама. кин̃ча̄пи, бхо готама, бра̄хман̣а̄ на̄на̄магге пан̃н̃апенти, аддхарийа̄ бра̄хман̣а̄ титтирийа̄ бра̄хман̣а̄ чхандока̄ бра̄хман̣а̄ бавха̄риджджха̄ бра̄хман̣а̄, атха кхо сабба̄ни та̄ни ниййа̄ника̄ ниййанти таккарасса брахмасахабйата̄йа.

‘‘сеййатха̄пи, бхо готама, га̄масса ва̄ нигамасса ва̄ авидӯре бахӯни чепи на̄на̄магга̄ни бхаванти, атха кхо сабба̄ни та̄ни га̄масамосаран̣а̄ни бхаванти; евамева кхо, бхо готама, кин̃ча̄пи бра̄хман̣а̄ на̄на̄магге пан̃н̃апенти, аддхарийа̄ бра̄хман̣а̄ титтирийа̄ бра̄хман̣а̄ чхандока̄ бра̄хман̣а̄ бавха̄риджджха̄ бра̄хман̣а̄, атха кхо сабба̄ни та̄ни ниййа̄ника̄ ниййанти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄’’ти.

ва̄сет̣т̣хама̄н̣ава̄нуйого

525. ‘‘ниййантӣти ва̄сет̣т̣ха вадеси’’? ‘‘ниййантӣти, бхо готама, вада̄ми’’. ‘‘ниййантӣти, ва̄сет̣т̣ха, вадеси’’? ‘‘ниййантӣти, бхо готама, вада̄ми’’. ‘‘ниййантӣти, ва̄сет̣т̣ха, вадеси’’? ‘‘ниййантӣ’’ти, бхо готама, вада̄ми’’.

‘‘ким̣ пана, ва̄сет̣т̣ха, аттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ екабра̄хман̣опи, йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘ким̣ пана, ва̄сет̣т̣ха, аттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ ека̄чарийопи, йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘ким̣ пана, ва̄сет̣т̣ха, аттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ ека̄чарийапа̄чарийопи, йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘ким̣ пана, ва̄сет̣т̣ха, аттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ йа̄ва саттама̄ а̄чарийа̄махайуга̄ [саттама̄чарийамахайуга̄ (сйа̄.)] йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

526. ‘‘ким̣ пана, ва̄сет̣т̣ха, йепи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пуббака̄ исайо манта̄нам̣ катта̄ро манта̄нам̣ паватта̄ро, йесамидам̣ етарахи тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ пора̄н̣ам̣ мантападам̣ гӣтам̣ павуттам̣ самихитам̣ [самӣхитам̣ (сйа̄.)], тадануга̄йанти, таданубха̄санти, бха̄ситаманубха̄санти, ва̄читаманува̄ченти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хако ва̄мако ва̄мадево весса̄митто йаматагги ан̇гӣрасо бха̄радва̄джо ва̄сет̣т̣хо кассапо бхагу. тепи евама̄хам̣су – ‘майаметам̣ джа̄на̄ма, майаметам̣ пасса̄ма, йаттха ва̄ брахма̄, йена ва̄ брахма̄, йахим̣ ва̄ брахма̄’’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

527. ‘‘ити кира, ва̄сет̣т̣ха, наттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ екабра̄хман̣опи, йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо. наттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ ека̄чарийопи, йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо. наттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ ека̄чарийапа̄чарийопи, йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо. наттхи кочи тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ йа̄ва саттама̄ а̄чарийа̄махайуга̄ йена брахма̄ саккхидит̣т̣хо. йепи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пуббака̄ исайо манта̄нам̣ катта̄ро манта̄нам̣ паватта̄ро, йесамидам̣ етарахи тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ пора̄н̣ам̣ мантападам̣ гӣтам̣ павуттам̣ самихитам̣, тадануга̄йанти, таданубха̄санти, бха̄ситаманубха̄санти, ва̄читаманува̄ченти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хако ва̄мако ва̄мадево весса̄митто йаматагги ан̇гӣрасо бха̄радва̄джо ва̄сет̣т̣хо кассапо бхагу, тепи на евама̄хам̣су – ‘майаметам̣ джа̄на̄ма, майаметам̣ пасса̄ма, йаттха ва̄ брахма̄, йена ва̄ брахма̄, йахим̣ ва̄ брахма̄’ти. тева тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘йам̣ на джа̄на̄ма, йам̣ на пасса̄ма, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десема. айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико, ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄’’’ти.

528. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, нану евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бхо готама, евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха, те вата [тева (ка.)], ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йам̣ на джа̄нанти, йам̣ на пассанти, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десессанти. ‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико, ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄’ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

529. ‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, андхавен̣и парампарасам̣сатта̄ пуримопи на пассати, маджджхимопи на пассати, паччхимопи на пассати. евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, андхавен̣ӯпамам̣ ман̃н̃е тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ бха̄ситам̣, пуримопи на пассати, маджджхимопи на пассати, паччхимопи на пассати. тесамидам̣ тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ бха̄ситам̣ хассакан̃н̃ева сампаджджати, на̄макан̃н̃ева сампаджджати, риттакан̃н̃ева сампаджджати, туччхакан̃н̃ева сампаджджати.

530. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, пассанти тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ чандимасӯрийе, ан̃н̃е ча̄пи бахуджана̄, йато ча чандимасӯрийа̄ уггаччханти, йаттха ча огаччханти, а̄йа̄чанти тхомайанти пан̃джалика̄ намассама̄на̄ анупариваттантӣ’’ти?

‘‘евам̣, бхо готама, пассанти тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ чандимасӯрийе, ан̃н̃е ча̄пи бахуджана̄, йато ча чандимасӯрийа̄ уггаччханти, йаттха ча огаччханти, а̄йа̄чанти тхомайанти пан̃джалика̄ намассама̄на̄ анупариваттантӣ’’ти.

531. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, йам̣ пассанти тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ чандимасӯрийе, ан̃н̃е ча̄пи бахуджана̄, йато ча чандимасӯрийа̄ уггаччханти, йаттха ча огаччханти, а̄йа̄чанти тхомайанти пан̃джалика̄ намассама̄на̄ анупариваттанти, пахонти тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ чандимасӯрийа̄нам̣ сахабйата̄йа маггам̣ десетум̣ – ‘‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико, ниййа̄ти таккарасса чандимасӯрийа̄нам̣ сахабйата̄йа̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

‘‘ити кира, ва̄сет̣т̣ха, йам̣ пассанти тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ чандимасӯрийе, ан̃н̃е ча̄пи бахуджана̄, йато ча чандимасӯрийа̄ уггаччханти, йаттха ча огаччханти, а̄йа̄чанти тхомайанти пан̃джалика̄ намассама̄на̄ анупариваттанти, тесампи наппахонти чандимасӯрийа̄нам̣ сахабйата̄йа маггам̣ десетум̣ – ‘‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико, ниййа̄ти таккарасса чандимасӯрийа̄нам̣ сахабйата̄йа̄’’ти.

532. ‘‘ити пана [ким̣ пана (сӣ. сйа̄. пӣ.)] на кира тевиджджехи бра̄хман̣ехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо. напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ а̄чарийехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо. напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо. напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ йа̄ва саттама̄ [саттамехи (?)] а̄чарийа̄махайугехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо. йепи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пуббака̄ исайо манта̄нам̣ катта̄ро манта̄нам̣ паватта̄ро, йесамидам̣ етарахи тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ пора̄н̣ам̣ мантападам̣ гӣтам̣ павуттам̣ самихитам̣, тадануга̄йанти, таданубха̄санти, бха̄ситаманубха̄санти, ва̄читаманува̄ченти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хако ва̄мако ва̄мадево весса̄митто йаматагги ан̇гӣрасо бха̄радва̄джо ва̄сет̣т̣хо кассапо бхагу, тепи на евама̄хам̣су – ‘‘майаметам̣ джа̄на̄ма, майаметам̣ пасса̄ма, йаттха ва̄ брахма̄, йена ва̄ брахма̄, йахим̣ ва̄ брахма̄’’ти. тева тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘йам̣ на джа̄на̄ма, йам̣ на пасса̄ма, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десема – айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄’’ти.

533. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, нану евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бхо готама, евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха, те вата, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йам̣ на джа̄нанти, йам̣ на пассанти, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десессанти – ‘‘айамева уджумагго, айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико, ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄’’ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

джанападакалйа̄н̣ӣупама̄

534. ‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, пурисо евам̣ вадеййа – ‘‘ахам̣ йа̄ имасмим̣ джанападе джанападакалйа̄н̣ӣ, там̣ иччха̄ми, там̣ ка̄мемӣ’’ти. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ джанападакалйа̄н̣им̣ иччхаси ка̄меси, джа̄на̄си там̣ джанападакалйа̄н̣им̣ – кхаттийӣ ва̄ бра̄хман̣ӣ ва̄ вессӣ ва̄ суддӣ ва̄’’ти? ити пут̣т̣хо ‘‘но’’ти вадеййа.

‘‘таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ джанападакалйа̄н̣им̣ иччхаси ка̄меси, джа̄на̄си там̣ джанападакалйа̄н̣им̣ – евам̣на̄ма̄ евам̣готта̄ти ва̄, дӣгха̄ ва̄ расса̄ ва̄ маджджхима̄ ва̄ ка̄л̣ӣ ва̄ са̄ма̄ ва̄ ман̇гураччхавӣ ва̄ти, амукасмим̣ га̄ме ва̄ нигаме ва̄ нагаре ва̄’’ти? ити пут̣т̣хо ‘но’ти вадеййа. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ на джа̄на̄си на пассаси, там̣ твам̣ иччхаси ка̄месӣ’’ти? ити пут̣т̣хо ‘‘а̄ма̄’’ти вадеййа.

535. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, нану евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бхо готама, евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

536. ‘‘евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, на кира тевиджджехи бра̄хман̣ехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо, напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ а̄чарийехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо, напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо. напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ йа̄ва саттама̄ а̄чарийа̄махайугехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо. йепи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пуббака̄ исайо манта̄нам̣ катта̄ро манта̄нам̣ паватта̄ро, йесамидам̣ етарахи тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ пора̄н̣ам̣ мантападам̣ гӣтам̣ павуттам̣ самихитам̣, тадануга̄йанти, таданубха̄санти, бха̄ситаманубха̄санти, ва̄читаманува̄ченти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хако ва̄мако ва̄мадево весса̄митто йаматагги ан̇гӣрасо бха̄радва̄джо ва̄сет̣т̣хо кассапо бхагу, тепи на евама̄хам̣су – ‘‘майаметам̣ джа̄на̄ма, майаметам̣ пасса̄ма, йаттха ва̄ брахма̄, йена ва̄ брахма̄, йахим̣ ва̄ брахма̄’’ти. тева тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘йам̣ на джа̄на̄ма, йам̣ на пасса̄ма, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десема – айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄’’ти.

537. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, нану евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бхо готама, евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха, те вата, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йам̣ на джа̄нанти, йам̣ на пассанти, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десессанти – айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄ти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

ниссен̣ӣупама̄

538. ‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, пурисо ча̄тумаха̄патхе ниссен̣им̣ кареййа – па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа. таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘‘амбхо пуриса, йасса твам̣ [йам̣ твам̣ (сйа̄.)] па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа ниссен̣им̣ кароси, джа̄на̄си там̣ па̄са̄дам̣ – пураттхима̄йа ва̄ диса̄йа даккхин̣а̄йа ва̄ диса̄йа паччхима̄йа ва̄ диса̄йа уттара̄йа ва̄ диса̄йа уччо ва̄ нӣчо ва̄ маджджхимо ва̄’’ти? ити пут̣т̣хо ‘‘но’’ти вадеййа.

‘‘таменам̣ евам̣ вадеййум̣ – ‘‘амбхо пуриса, йам̣ твам̣ на джа̄на̄си, на пассаси, тасса твам̣ па̄са̄дасса а̄рохан̣а̄йа ниссен̣им̣ каросӣ’’ти? ити пут̣т̣хо ‘‘а̄ма̄’’ти вадеййа.

539. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, нану евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бхо готама, евам̣ санте тасса пурисасса аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

540. ‘‘евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, на кира тевиджджехи бра̄хман̣ехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо, напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ а̄чарийехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо, напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо, напи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ йа̄ва саттама̄ а̄чарийа̄махайугехи брахма̄ саккхидит̣т̣хо. йепи кира тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ пуббака̄ исайо манта̄нам̣ катта̄ро манта̄нам̣ паватта̄ро, йесамидам̣ етарахи тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ пора̄н̣ам̣ мантападам̣ гӣтам̣ павуттам̣ самихитам̣, тадануга̄йанти, таданубха̄санти, бха̄ситаманубха̄санти, ва̄читаманува̄ченти, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хако ва̄мако ва̄мадево весса̄митто йаматагги ан̇гӣрасо бха̄радва̄джо ва̄сет̣т̣хо кассапо бхагу, тепи на евама̄хам̣су – майаметам̣ джа̄на̄ма, майаметам̣ пасса̄ма, йаттха ва̄ брахма̄, йена ва̄ брахма̄, йахим̣ ва̄ брахма̄ти. тева тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ евама̄хам̣су – ‘‘йам̣ на джа̄на̄ма, йам̣ на пасса̄ма, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десема, айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасахабйата̄йа̄’’ти.

541. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, нану евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти? ‘‘аддха̄ кхо, бхо готама, евам̣ санте тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ аппа̄т̣ихӣракатам̣ бха̄ситам̣ сампаджджатӣ’’ти.

‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха. те вата, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йам̣ на джа̄нанти, йам̣ на пассанти, тасса сахабйата̄йа маггам̣ десессанти. айамева уджумагго айаман̃джаса̄йано ниййа̄нико ниййа̄ти таккарасса брахмасабйата̄йа̄ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

ачираватӣнадӣупама̄

542. ‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, айам̣ ачираватӣ надӣ пӯра̄ удакасса саматиттика̄ ка̄капеййа̄. атха пурисо а̄гаччхеййа па̄раттхико па̄рагавесӣ па̄рага̄мӣ па̄рам̣ таритука̄мо. со ориме тӣре т̣хито па̄римам̣ тӣрам̣ авхеййа – ‘‘ехи па̄ра̄па̄рам̣, ехи па̄ра̄па̄ра’’нти.

543. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, апи ну тасса пурисасса авха̄йанахету ва̄ а̄йа̄чанахету ва̄ паттханахету ва̄ абхинанданахету ва̄ ачираватийа̄ надийа̄ па̄римам̣ тӣрам̣ оримам̣ тӣрам̣ а̄гаччхеййа̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

544. ‘‘евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йе дхамма̄ бра̄хман̣ака̄рака̄ те дхамме паха̄йа ваттама̄на̄, йе дхамма̄ абра̄хман̣ака̄рака̄ те дхамме сама̄да̄йа ваттама̄на̄ евама̄хам̣су – ‘‘индамавхайа̄ма, сомамавхайа̄ма, варун̣амавхайа̄ма, ӣса̄намавхайа̄ма, паджа̄патимавхайа̄ма, брахмамавхайа̄ма, махиддхимавхайа̄ма, йамамавхайа̄ма̄’’ти.

‘‘те вата, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йе дхамма̄ бра̄хман̣ака̄рака̄ те дхамме паха̄йа ваттама̄на̄, йе дхамма̄ абра̄хман̣ака̄рака̄ те дхамме сама̄да̄йа ваттама̄на̄ авха̄йанахету ва̄ а̄йа̄чанахету ва̄ паттханахету ва̄ абхинанданахету ва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ брахма̄нам̣ сахабйӯпага̄ бхависсантӣ’’ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

545. ‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, айам̣ ачираватӣ надӣ пӯра̄ удакасса саматиттика̄ ка̄капеййа̄. атха пурисо а̄гаччхеййа па̄раттхико па̄рагавесӣ па̄рага̄мӣ па̄рам̣ таритука̄мо. со ориме тӣре дал̣ха̄йа андуйа̄ паччха̄ба̄хам̣ га̄л̣хабандханам̣ баддхо.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, апи ну со пурисо ачираватийа̄ надийа̄ орима̄ тӣра̄ па̄римам̣ тӣрам̣ гаччхеййа̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

546. ‘‘евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, пан̃чиме ка̄магун̣а̄ арийасса винайе андӯтипи вуччанти, бандханантипи вуччанти. катаме пан̃ча? чаккхувин̃н̃еййа̄ рӯпа̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄. сотавин̃н̃еййа̄ садда̄…пе… гха̄навин̃н̃еййа̄ гандха̄… дживха̄вин̃н̃еййа̄ раса̄… ка̄йавин̃н̃еййа̄ пхот̣т̣хабба̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄.

‘‘име кхо, ва̄сет̣т̣ха, пан̃ча ка̄магун̣а̄ арийасса винайе андӯтипи вуччанти, бандханантипи вуччанти. име кхо ва̄сет̣т̣ха пан̃ча ка̄магун̣е тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ гадхита̄ муччхита̄ аджджхопанна̄ ана̄дӣнавадасса̄вино аниссаран̣апан̃н̃а̄ парибхун̃джанти. те вата, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йе дхамма̄ бра̄хман̣ака̄рака̄, те дхамме паха̄йа ваттама̄на̄, йе дхамма̄ абра̄хман̣ака̄рака̄, те дхамме сама̄да̄йа ваттама̄на̄ пан̃ча ка̄магун̣е гадхита̄ муччхита̄ аджджхопанна̄ ана̄дӣнавадасса̄вино аниссаран̣апан̃н̃а̄ парибхун̃джанта̄ ка̄мандубандханабаддха̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ брахма̄нам̣ сахабйӯпага̄ бхависсантӣ’’ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

547. ‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, айам̣ ачираватӣ надӣ пӯра̄ удакасса саматиттика̄ ка̄капеййа̄. атха пурисо а̄гаччхеййа па̄раттхико па̄рагавесӣ па̄рага̄мӣ па̄рам̣ таритука̄мо. со ориме тӣре сасӣсам̣ па̄рупитва̄ нипаджджеййа.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, апи ну со пурисо ачираватийа̄ надийа̄ орима̄ тӣра̄ па̄римам̣ тӣрам̣ гаччхеййа̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’.

548. ‘‘евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, пан̃чиме нӣваран̣а̄ арийасса винайе а̄варан̣а̄типи вуччанти, нӣваран̣а̄типи вуччанти, она̄хана̄типи вуччанти, парийона̄хана̄типи вуччанти. катаме пан̃ча? ка̄маччханданӣваран̣ам̣, бйа̄па̄данӣваран̣ам̣, тхинамиддханӣваран̣ам̣, уддхаччакуккуччанӣваран̣ам̣, вичикиччха̄нӣваран̣ам̣. име кхо, ва̄сет̣т̣ха, пан̃ча нӣваран̣а̄ арийасса винайе а̄варан̣а̄типи вуччанти, нӣваран̣а̄типи вуччанти, она̄хана̄типи вуччанти, парийона̄хана̄типи вуччанти.

549. ‘‘имехи кхо, ва̄сет̣т̣ха, пан̃чахи нӣваран̣ехи тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ а̄вут̣а̄ нивут̣а̄ онаддха̄ [опхут̣а̄ (сӣ. ка.), опхута̄ (сйа̄.)] парийонаддха̄. те вата, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ йе дхамма̄ бра̄хман̣ака̄рака̄ те дхамме паха̄йа ваттама̄на̄, йе дхамма̄ абра̄хман̣ака̄рака̄ те дхамме сама̄да̄йа ваттама̄на̄ пан̃чахи нӣваран̣ехи а̄вут̣а̄ нивут̣а̄ онаддха̄ парийонаддха̄ [парийонаддха̄, те (сйа̄. ка.)] ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ брахма̄нам̣ сахабйӯпага̄ бхависсантӣ’’ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

сам̣санданакатха̄

550. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, кинти те сутам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ вуддха̄нам̣ махаллака̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийа̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣, сапариггахо ва̄ брахма̄ апариггахо ва̄’’ти? ‘‘апариггахо, бхо готама’’. ‘‘саверачитто ва̄ аверачитто ва̄’’ти? ‘‘аверачитто, бхо готама’’. ‘‘сабйа̄паджджачитто ва̄ абйа̄паджджачитто ва̄’’ти? ‘‘абйа̄паджджачитто, бхо готама’’. ‘‘сам̣килит̣т̣хачитто ва̄ асам̣килит̣т̣хачитто ва̄’’ти? ‘‘асам̣килит̣т̣хачитто, бхо готама’’. ‘‘васаваттӣ ва̄ авасаваттӣ ва̄’’ти? ‘‘васаваттӣ, бхо готама’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, сапариггаха̄ ва̄ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ апариггаха̄ ва̄’’ти? ‘‘сапариггаха̄, бхо готама’’. ‘‘саверачитта̄ ва̄ аверачитта̄ ва̄’’ти? ‘‘саверачитта̄, бхо готама’’. ‘‘сабйа̄паджджачитта̄ ва̄ абйа̄паджджачитта̄ ва̄’’ти? ‘‘сабйа̄паджджачитта̄, бхо готама’’. ‘‘сам̣килит̣т̣хачитта̄ ва̄ асам̣килит̣т̣хачитта̄ ва̄’’ти? ‘‘сам̣килит̣т̣хачитта̄, бхо готама’’. ‘‘васаваттӣ ва̄ авасаваттӣ ва̄’’ти? ‘‘авасаваттӣ, бхо готама’’.

551. ‘‘ити кира, ва̄сет̣т̣ха, сапариггаха̄ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ апариггахо брахма̄. апи ну кхо сапариггаха̄нам̣ тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ апариггахена брахмуна̄ саддхим̣ сам̣сандати саметӣ’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха, те вата, ва̄сет̣т̣ха, сапариггаха̄ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апариггахасса брахмуно сахабйӯпага̄ бхависсантӣ’’ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

‘‘ити кира, ва̄сет̣т̣ха, саверачитта̄ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄, аверачитто брахма̄…пе… сабйа̄паджджачитта̄ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ абйа̄паджджачитто брахма̄… сам̣килит̣т̣хачитта̄ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ асам̣килит̣т̣хачитто брахма̄… авасаваттӣ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ васаваттӣ брахма̄, апи ну кхо авасаваттӣнам̣ тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ васаваттина̄ брахмуна̄ саддхим̣ сам̣сандати саметӣ’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха, те вата, ва̄сет̣т̣ха, авасаваттӣ тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ васаваттисса брахмуно сахабйӯпага̄ бхависсантӣ’’ти, нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати.

552. ‘‘идха кхо пана те, ва̄сет̣т̣ха, тевиджджа̄ бра̄хман̣а̄ а̄сӣдитва̄ [а̄диситва̄ (ка.)] сам̣сӣданти, сам̣сӣдитва̄ виса̄рам̣ [виса̄дам̣ (сӣ. пӣ.), висаттам̣ (сйа̄.)] па̄пун̣анти, суккхатарам̣ [суккхатаран̣ам̣ (ка.)] ман̃н̃е таранти. тасма̄ идам̣ тевиджджа̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ тевиджджа̄ирин̣антипи вуччати, тевиджджа̄виванантипи вуччати, тевиджджа̄бйасанантипи вуччатӣ’’ти.

553. евам̣ вутте, ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сутам̣ метам̣, бхо готама, саман̣о готамо брахма̄нам̣ сахабйата̄йа маггам̣ джа̄на̄тӣ’’ти. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха. а̄санне ито манаса̄кат̣ам̣, на ито дӯре манаса̄кат̣а’’нти? ‘‘евам̣, бхо готама, а̄санне ито манаса̄кат̣ам̣, на ито дӯре манаса̄кат̣а’’нти.

554. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, идхасса пурисо манаса̄кат̣е джа̄тасам̣ваддхо. таменам̣ манаса̄кат̣ато та̄вадева авасат̣ам̣ манаса̄кат̣асса маггам̣ пуччхеййум̣. сийа̄ ну кхо, ва̄сет̣т̣ха, тасса пурисасса манаса̄кат̣е джа̄тасам̣ваддхасса манаса̄кат̣асса маггам̣ пут̣т̣хасса дандха̄йитаттам̣ ва̄ виттха̄йитаттам̣ ва̄’’ти? ‘‘но хидам̣, бхо готама’’. ‘‘там̣ кисса хету’’? ‘‘аму хи, бхо готама, пурисо манаса̄кат̣е джа̄тасам̣ваддхо, тасса сабба̄нева манаса̄кат̣асса магга̄ни сувидита̄нӣ’’ти.

‘‘сийа̄ кхо, ва̄сет̣т̣ха, тасса пурисасса манаса̄кат̣е джа̄тасам̣ваддхасса манаса̄кат̣асса маггам̣ пут̣т̣хасса дандха̄йитаттам̣ ва̄ виттха̄йитаттам̣ ва̄, на твева татха̄гатасса брахмалоке ва̄ брахмалокага̄минийа̄ ва̄ пат̣ипада̄йа пут̣т̣хасса дандха̄йитаттам̣ ва̄ виттха̄йитаттам̣ ва̄. брахма̄нам̣ ча̄хам̣, ва̄сет̣т̣ха, паджа̄на̄ми брахмалокан̃ча брахмалокага̄минин̃ча пат̣ипадам̣, йатха̄ пат̣ипанно ча брахмалокам̣ упапанно, тан̃ча паджа̄на̄мӣ’’ти.

555. евам̣ вутте, ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сутам̣ метам̣, бхо готама, саман̣о готамо брахма̄нам̣ сахабйата̄йа маггам̣ десетӣ’’ти. ‘‘са̄дху но бхавам̣ готамо брахма̄нам̣ сахабйата̄йа маггам̣ десету уллумпату бхавам̣ готамо бра̄хман̣им̣ паджа’’нти. ‘‘тена хи, ва̄сет̣т̣ха, сун̣а̄хи; са̄дхукам̣ манаси карохи; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣ бхо’’ти кхо ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавато паччассоси.

брахмалокамаггадесана̄

556. бхагава̄ етадавоча – ‘‘идха, ва̄сет̣т̣ха, татха̄гато локе уппаджджати арахам̣, самма̄самбуддхо…пе… (йатха̄ 190-212 ануччхедесу евам̣ виттха̄ретаббам̣). евам̣ кхо, ва̄сет̣т̣ха, бхиккху сӣласампанно хоти…пе… тассиме пан̃ча нӣваран̣е пахӣне аттани саманупассато па̄моджджам̣ джа̄йати, памудитасса пӣти джа̄йати, пӣтиманасса ка̄йо пассамбхати, пассаддхака̄йо сукхам̣ ведети, сукхино читтам̣ сама̄дхийати.

‘‘со метта̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихарати. татха̄ дутийам̣. татха̄ татийам̣. татха̄ чатуттхам̣. ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ метта̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихарати.

‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, балава̄ сан̇кхадхамо аппакасиренева чатуддиса̄ вин̃н̃а̄пеййа; евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, евам̣ бха̄вита̄йа метта̄йа четовимуттийа̄ йам̣ пама̄н̣акатам̣ каммам̣ на там̣ татра̄васиссати, на там̣ татра̄ватит̣т̣хати. айампи кхо, ва̄сет̣т̣ха, брахма̄нам̣ сахабйата̄йа магго.

‘‘пуна чапарам̣, ва̄сет̣т̣ха, бхиккху карун̣а̄сахагатена четаса̄…пе… мудита̄сахагатена четаса̄…пе… упеккха̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихарати. татха̄ дутийам̣. татха̄ татийам̣. татха̄ чатуттхам̣. ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ упеккха̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихарати.

‘‘сеййатха̄пи, ва̄сет̣т̣ха, балава̄ сан̇кхадхамо аппакасиренева чатуддиса̄ вин̃н̃а̄пеййа. евамева кхо, ва̄сет̣т̣ха, евам̣ бха̄вита̄йа упеккха̄йа четовимуттийа̄ йам̣ пама̄н̣акатам̣ каммам̣ на там̣ татра̄васиссати, на там̣ татра̄ватит̣т̣хати. айам̣ кхо, ва̄сет̣т̣ха, брахма̄нам̣ сахабйата̄йа магго.

557. ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, ва̄сет̣т̣ха, евам̣виха̄рӣ бхиккху сапариггахо ва̄ апариггахо ва̄’’ти? ‘‘апариггахо, бхо готама’’. ‘‘саверачитто ва̄ аверачитто ва̄’’ти? ‘‘аверачитто, бхо готама’’. ‘‘сабйа̄паджджачитто ва̄ абйа̄паджджачитто ва̄’’ти? ‘‘абйа̄паджджачитто, бхо готама’’. ‘‘сам̣килит̣т̣хачитто ва̄ асам̣килит̣т̣хачитто ва̄’’ти? ‘‘асам̣килит̣т̣хачитто, бхо готама’’. ‘‘васаваттӣ ва̄ авасаваттӣ ва̄’’ти? ‘‘васаваттӣ, бхо готама’’.

‘‘ити кира, ва̄сет̣т̣ха, апариггахо бхиккху, апариггахо брахма̄. апи ну кхо апариггахасса бхиккхуно апариггахена брахмуна̄ саддхим̣ сам̣сандати саметӣ’’ти? ‘‘евам̣, бхо готама’’. ‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха, со вата ва̄сет̣т̣ха апариггахо бхиккху ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апариггахасса брахмуно сахабйӯпаго бхависсатӣ’’ти, т̣ха̄наметам̣ виджджати.

558. ‘‘ити кира, ва̄сет̣т̣ха, аверачитто бхиккху, аверачитто брахма̄…пе… абйа̄паджджачитто бхиккху, абйа̄паджджачитто брахма̄… асам̣килит̣т̣хачитто бхиккху, асам̣килит̣т̣хачитто брахма̄… васаваттӣ бхиккху, васаваттӣ брахма̄, апи ну кхо васаваттисса бхиккхуно васаваттина̄ брахмуна̄ саддхим̣ сам̣сандати саметӣ’’ти? ‘‘евам̣, бхо готама’’. ‘‘са̄дху, ва̄сет̣т̣ха, со вата, ва̄сет̣т̣ха, васаваттӣ бхиккху ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ васаваттисса брахмуно сахабйӯпаго бхависсатӣти, т̣ха̄наметам̣ виджджатӣ’’ти.

559. евам̣ вутте, ва̄сет̣т̣хабха̄радва̄джа̄ ма̄н̣ава̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама! сеййатха̄пи, бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти. евамевам̣ бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. ете майам̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ма, дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄саке но бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упете саран̣ам̣ гате’’ти.

тевиджджасуттам̣ нит̣т̣хитам̣ терасамам̣.

сӣлаккхандхавагго нит̣т̣хито.

тассудда̄нам̣ –

брахма̄са̄ман̃н̃аамбат̣т̣ха,

сон̣акӯт̣амаха̄лиджа̄линӣ;

сӣхапот̣т̣хапа̄дасубхо кеват̣т̣о,

лохиччатевиджджа̄ тераса̄ти.

сӣлаккхандхаваггапа̄л̣и нит̣т̣хита̄.