📜

намо тасса бхагавато арахато самма̄самбуддхасса

сам̣йуттаника̄йо

маха̄вагго

1. маггасам̣йуттам̣

1. авиджджа̄вагго

1. авиджджа̄суттам̣

1. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхиккхаво’’ти. ‘‘бхаданте’’ти те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘авиджджа̄, бхиккхаве, пуббан̇гама̄ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄, анвадева [анудева (сӣ. пӣ. ка.)] ахирикам̣ аноттаппам̣. авиджджа̄гатасса, бхиккхаве, авиддасуно миччха̄дит̣т̣хи пахоти; миччха̄дит̣т̣хисса миччха̄сан̇каппо пахоти; миччха̄сан̇каппасса миччха̄ва̄ча̄ пахоти; миччха̄ва̄часса миччха̄камманто пахоти; миччха̄каммантасса миччха̄а̄джӣво пахоти; миччха̄а̄джӣвасса миччха̄ва̄йа̄мо пахоти; миччха̄ва̄йа̄масса миччха̄сати пахоти; миччха̄сатисса миччха̄сама̄дхи пахоти.

‘‘виджджа̄ ча кхо, бхиккхаве, пуббан̇гама̄ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄, анвадева хироттаппам̣. виджджа̄гатасса, бхиккхаве, виддасуно самма̄дит̣т̣хи пахоти; самма̄дит̣т̣хисса самма̄сан̇каппо пахоти; самма̄сан̇каппасса самма̄ва̄ча̄ пахоти; самма̄ва̄часса самма̄камманто пахоти; самма̄каммантасса самма̄а̄джӣво пахоти; самма̄а̄джӣвасса самма̄ва̄йа̄мо пахоти; самма̄ва̄йа̄масса самма̄сати пахоти; самма̄сатисса самма̄сама̄дхи пахотӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. упад̣д̣хасуттам̣

2. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ сакйесу вихарати нагаракам̣ на̄ма [на̄гаракам̣ на̄ма (сӣ.), саккарам̣ на̄ма (сйа̄. ка.)] сакйа̄нам̣ нигамо. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘упад̣д̣хамидам̣, бханте, брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄’’ти.

‘‘ма̄ хевам̣, а̄нанда, ма̄ хевам̣, а̄нанда! сакаламевидам̣, а̄нанда, брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, а̄нанда, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ калйа̄н̣асаха̄йасса калйа̄н̣асампаван̇касса – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати.

‘‘катхан̃ча̄нанда, бхиккху калйа̄н̣амитто калйа̄н̣асаха̄йо калйа̄н̣асампаван̇ко арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха̄нанда, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣; самма̄сан̇каппам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ …пе… самма̄ва̄чам̣ бха̄вети …пе… самма̄каммантам̣ бха̄вети…пе… самма̄а̄джӣвам̣ бха̄вети…пе… самма̄ва̄йа̄мам̣ бха̄вети…пе… самма̄сатим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, а̄нанда, бхиккху калйа̄н̣амитто калйа̄н̣асаха̄йо калйа̄н̣асампаван̇ко арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти.

‘‘тадамина̄петам̣, а̄нанда, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ сакаламевидам̣ брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄. маман̃хи, а̄нанда, калйа̄н̣амиттам̣ а̄гамма джа̄тидхамма̄ сатта̄ джа̄тийа̄ паримуччанти; джара̄дхамма̄ сатта̄ джара̄йа паримуччанти; маран̣адхамма̄ сатта̄ маран̣ена паримуччанти; сокапаридевадуккхадоманассупа̄йа̄садхамма̄ сатта̄ сокапаридевадуккхадоманассупа̄йа̄сехи паримуччанти. имина̄ кхо етам̣, а̄нанда, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ сакаламевидам̣ брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄’’ти. дутийам̣.

3. са̄рипуттасуттам̣

3. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сакаламидам̣, бханте, брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄’’ти.

‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! сакаламидам̣, са̄рипутта, брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, са̄рипутта, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ калйа̄н̣асаха̄йасса калйа̄н̣асампаван̇касса – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, са̄рипутта, бхиккху калйа̄н̣амитто калйа̄н̣асаха̄йо калйа̄н̣асампаван̇ко арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти?

‘‘идха, са̄рипутта, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, са̄рипутта, бхиккху калйа̄н̣амитто калйа̄н̣асаха̄йо калйа̄н̣асампаван̇ко арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти.

‘‘тадамина̄петам̣, са̄рипутта, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ сакаламидам̣ брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄. маман̃хи, са̄рипутта, калйа̄н̣амиттам̣ а̄гамма джа̄тидхамма̄ сатта̄ джа̄тийа̄ паримуччанти; джара̄дхамма̄ сатта̄ джара̄йа паримуччанти; маран̣адхамма̄ сатта̄ маран̣ена паримуччанти; сокапаридевадуккхадоманассупа̄йа̄садхамма̄ сатта̄ сокапаридевадуккхадоманассупа̄йа̄сехи паримуччанти. имина̄ кхо етам̣, са̄рипутта, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ сакаламидам̣ брахмачарийам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄ калйа̄н̣асаха̄йата̄ калйа̄н̣асампаван̇ката̄’’ти. татийам̣.

4. джа̄н̣уссон̣ибра̄хман̣асуттам̣

4. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа па̄виси. аддаса̄ кхо а̄йасма̄ а̄нандо джа̄н̣уссон̣им̣ бра̄хман̣ам̣ саббасетена вал̣ава̄бхиратхена [вал̣абхӣратхена (сӣ.)] са̄ваттхийа̄ ниййа̄йантам̣. сета̄ судам̣ асса̄ йутта̄ хонти сета̄лан̇ка̄ра̄, сето ратхо, сетапарива̄ро, сета̄ расмийо, сета̄ патодалат̣т̣хи, сетам̣ чхаттам̣, сетам̣ ун̣хӣсам̣, сета̄ни ваттха̄ни, сета̄ упа̄хана̄, сета̄йа судам̣ ва̄лабӣджанийа̄ бӣджӣйати. таменам̣ джано дисва̄ евама̄ха – ‘‘брахмам̣ вата, бхо, йа̄нам̣! брахмайа̄нарӯпам̣ вата, бхо’’ти!!

атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритва̄ паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄тапат̣икканто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘идха̄хам̣, бханте, пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа па̄висим̣. аддасам̣ кхва̄хам̣, бханте, джа̄н̣уссон̣им̣ бра̄хман̣ам̣ саббасетена вал̣ава̄бхиратхена са̄ваттхийа̄ ниййа̄йантам̣. сета̄ судам̣ асса̄ йутта̄ хонти сета̄лан̇ка̄ра̄, сето ратхо, сетапарива̄ро, сета̄ расмийо, сета̄ патодалат̣т̣хи, сетам̣ чхаттам̣, сетам̣ ун̣хӣсам̣, сета̄ни ваттха̄ни, сета̄ упа̄хана̄, сета̄йа судам̣ ва̄лабӣджанийа̄ бӣджӣйати. таменам̣ джано дисва̄ евама̄ха – ‘брахмам̣ вата, бхо, йа̄нам̣! брахмайа̄нарӯпам̣ вата, бхо’ти!! сакка̄ ну кхо, бханте, имасмим̣ дхаммавинайе брахмайа̄нам̣ пан̃н̃а̄пету’’нти?

‘‘сакка̄, а̄нанда̄’’ти бхагава̄ авоча – ‘‘имассева кхо етам̣, а̄нанда, арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса адхивачанам̣ – ‘брахмайа̄нам̣’ итипи, ‘дхаммайа̄нам̣’ итипи, ‘ануттаро сан̇га̄мавиджайо’ итипӣ’’ти.

‘‘самма̄дит̣т̣хи, а̄нанда, бха̄вита̄ бахулӣката̄ ра̄гавинайапарийоса̄на̄ хоти, досавинайапарийоса̄на̄ хоти, мохавинайапарийоса̄на̄ хоти. самма̄сан̇каппо, а̄нанда, бха̄вито бахулӣкато ра̄гавинайапарийоса̄но хоти, досавинайапарийоса̄но хоти, мохавинайапарийоса̄но хоти. самма̄ва̄ча̄, а̄нанда, бха̄вита̄ бахулӣката̄ ра̄гавинайапарийоса̄на̄ хоти, доса…пе… мохавинайапарийоса̄на̄ хоти. самма̄камманто, а̄нанда, бха̄вито бахулӣкато ра̄гавинайапарийоса̄но хоти, доса… мохавинайапарийоса̄но хоти. самма̄а̄джӣво, а̄нанда, бха̄вито бахулӣкато ра̄гавинайапарийоса̄но хоти, доса… мохавинайапарийоса̄но хоти. самма̄ва̄йа̄мо, а̄нанда, бха̄вито бахулӣкато ра̄гавинайапарийоса̄но хоти, доса… мохавинайапарийоса̄но хоти. самма̄сати, а̄нанда, бха̄вита̄ бахулӣката̄ ра̄гавинайапарийоса̄на̄ хоти, доса… мохавинайапарийоса̄на̄ хоти. самма̄сама̄дхи, а̄нанда, бха̄вито бахулӣкато ра̄гавинайапарийоса̄но хоти, доса… мохавинайапарийоса̄но хоти.

‘‘имина̄ кхо етам̣, а̄нанда, парийа̄йена ведитаббам̣ йатха̄ имассеветам̣ арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса адхивачанам̣ – ‘брахмайа̄нам̣’ итипи, ‘дхаммайа̄нам̣’ итипи, ‘ануттаро сан̇га̄мавиджайо’ итипӣ’’ти. идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

‘‘йасса саддха̄ ча пан̃н̃а̄ ча, дхамма̄ йутта̄ сада̄ дхурам̣;

хирӣ ӣса̄ мано йоттам̣, сати а̄раккхаса̄ратхи.

‘‘ратхо сӣлапариккха̄ро, джха̄наккхо чаккавӣрийо;

упеккха̄ дхурасама̄дхи, аниччха̄ парива̄ран̣ам̣.

‘‘абйа̄па̄до авихим̣са̄, вивеко йасса а̄вудхам̣;

титиккха̄ чаммасанна̄хо [ваммасанна̄хо (сӣ.)], йогаккхема̄йа ваттати.

‘‘етадаттани самбхӯтам̣, брахмайа̄нам̣ ануттарам̣;

ниййанти дхӣра̄ локамха̄, ан̃н̃адаттху джайам̣ джайа’’нти. чатуттхам̣;

5. киматтхийасуттам̣

5. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо самбахула̄ бхиккхӯ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су…пе… екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо те бхиккхӯ бхагавантам̣ етадавочум̣ –

‘‘идха но, бханте, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ амхе евам̣ пуччханти – ‘киматтхийам̣, а̄вусо, саман̣е готаме брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти? евам̣ пут̣т̣ха̄ майам̣, бханте, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄карома – ‘дуккхасса кхо, а̄вусо, парин̃н̃аттхам̣ бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти. каччи майам̣, бханте, евам̣ пут̣т̣ха̄ евам̣ бйа̄карама̄на̄ вуттава̄дино чева бхагавато хома, на ча бхагавантам̣ абхӯтена аббха̄чиккха̄ма, дхаммасса ча̄нудхаммам̣ бйа̄карома, на ча кочи сахадхаммико ва̄да̄нува̄до га̄райхам̣ т̣ха̄нам̣ а̄гаччхатӣ’’ти?

‘‘таггха тумхе, бхиккхаве, евам̣ пут̣т̣ха̄ евам̣ бйа̄карама̄на̄ вуттава̄дино чева ме хотха, на ча мам̣ абхӯтена аббха̄чиккхатха, дхаммасса ча̄нудхаммам̣ бйа̄каротха, на ча кочи сахадхаммико ва̄да̄нува̄до га̄райхам̣ т̣ха̄нам̣ а̄гаччхати. дуккхасса хи парин̃н̃аттхам̣ майи брахмачарийам̣ вуссати. саче во, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ пуччхеййум̣ – ‘аттхи пана̄вусо, магго, аттхи пат̣ипада̄ етасса дуккхасса парин̃н̃а̄йа̄’ти, евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха – ‘аттхи кхо, а̄вусо, магго, аттхи пат̣ипада̄ етасса дуккхасса парин̃н̃а̄йа̄’’’ти.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, магго, катама̄ пат̣ипада̄ етасса дуккхасса парин̃н̃а̄йа̄ти? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. айам̣, бхиккхаве, магго, айам̣ пат̣ипада̄ етасса дуккхасса парин̃н̃а̄йа̄ти. евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. пат̣хамаан̃н̃атарабхиккхусуттам̣

6. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘‘брахмачарийам̣, брахмачарийа’нти, бханте, вуччати. катамам̣ ну кхо, бханте, брахмачарийам̣, катамам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’нти?

‘‘айамева кхо, бхиккху, арийо ат̣т̣хан̇гико магго брахмачарийам̣, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. йо кхо, бхиккху, ра̄гаккхайо досаккхайо мохаккхайо – идам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’нти. чхат̣т̣хам̣.

7. дутийаан̃н̃атарабхиккхусуттам̣

7. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘‘ра̄гавинайо досавинайо мохавинайо’ти, бханте, вуччати. кисса ну кхо етам̣, бханте, адхивачанам̣ – ‘ра̄гавинайо досавинайо мохавинайо’’’ти? ‘‘нибба̄надха̄туйа̄ кхо етам̣, бхиккху, адхивачанам̣ – ‘ра̄гавинайо досавинайо мохавинайо’ти. а̄сава̄нам̣ кхайо тена вуччатӣ’’ти.

евам̣ вутте со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘‘аматам̣, амата’нти, бханте, вуччати. катамам̣ ну кхо, бханте, аматам̣, катамо аматага̄мимагго’’ти? ‘‘йо кхо, бхиккху, ра̄гаккхайо досаккхайо мохаккхайо – идам̣ вуччати аматам̣. айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго аматага̄мимагго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхӣ’’ти. саттамам̣.

8. вибхан̇гасуттам̣

8. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘арийам̣ во, бхиккхаве, ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ десесса̄ми вибхаджисса̄ми. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘катамо ча, бхиккхаве, арийо ат̣т̣хан̇гико магго? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи.

‘‘катама̄ ча, бхиккхаве, самма̄дит̣т̣хи? йам̣ кхо, бхиккхаве, дуккхе н̃а̄н̣ам̣, дуккхасамудайе н̃а̄н̣ам̣, дуккханиродхе н̃а̄н̣ам̣, дуккханиродхага̄минийа̄ пат̣ипада̄йа н̃а̄н̣ам̣ – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄дит̣т̣хи.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, самма̄сан̇каппо? йо кхо, бхиккхаве, неккхаммасан̇каппо, абйа̄па̄дасан̇каппо, авихим̣са̄сан̇каппо – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄сан̇каппо.

‘‘катама̄ ча, бхиккхаве, самма̄ва̄ча̄? йа̄ кхо, бхиккхаве, муса̄ва̄да̄ вераман̣ӣ, писун̣а̄йа ва̄ча̄йа вераман̣ӣ, пхаруса̄йа ва̄ча̄йа вераман̣ӣ, сампхаппала̄па̄ вераман̣ӣ – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄ва̄ча̄.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, самма̄камманто? йа̄ кхо, бхиккхаве, па̄н̣а̄типа̄та̄ вераман̣ӣ, адинна̄да̄на̄ вераман̣ӣ, абрахмачарийа̄ вераман̣ӣ – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄камманто.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, самма̄а̄джӣво? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако миччха̄а̄джӣвам̣ паха̄йа самма̄а̄джӣвена джӣвитам̣ каппети – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄а̄джӣво.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, самма̄ва̄йа̄мо? идха, бхиккхаве, бхиккху ануппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ ануппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати, уппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа чхандам̣ джанети…пе… ануппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ уппа̄да̄йа чхандам̣ джанети…пе… уппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ т̣хитийа̄ асаммоса̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄ чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄ва̄йа̄мо.

‘‘катама̄ ча, бхиккхаве, самма̄сати? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су ведана̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; читте читта̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣ – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄сати.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, самма̄сама̄дхи? идха, бхиккхаве, бхиккху вивиччева ка̄мехи вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати сато ча сампаджа̄но, сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети, йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти – ‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’ти татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄сама̄дхӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. сӯкасуттам̣

9. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, са̄лисӯкам̣ ва̄ йавасӯкам̣ ва̄ миччха̄пан̣ихитам̣ хаттхена ва̄ па̄дена ва̄ аккантам̣ хаттхам̣ ва̄ па̄дам̣ ва̄ бхиндиссати [бхеччхати (ка.)], лохитам̣ ва̄ уппа̄дессатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. там̣ кисса хету? миччха̄пан̣ихитатта̄, бхиккхаве, сӯкасса. евамева кхо, бхиккхаве, со вата бхиккху миччха̄пан̣ихита̄йа дит̣т̣хийа̄ миччха̄пан̣ихита̄йа маггабха̄вана̄йа авиджджам̣ бхиндиссати, виджджам̣ уппа̄дессати, нибба̄нам̣ саччхикариссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. там̣ кисса хету? миччха̄пан̣ихитатта̄, бхиккхаве, дит̣т̣хийа̄.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, са̄лисӯкам̣ ва̄ йавасӯкам̣ ва̄ самма̄пан̣ихитам̣ хаттхена ва̄ па̄дена ва̄ аккантам̣ хаттхам̣ ва̄ па̄дам̣ ва̄ бхиндиссати, лохитам̣ ва̄ уппа̄дессатӣти – т̣ха̄наметам̣ виджджати. там̣ кисса хету? самма̄пан̣ихитатта̄, бхиккхаве, сӯкасса. евамева кхо, бхиккхаве, со вата бхиккху самма̄пан̣ихита̄йа дит̣т̣хийа̄ самма̄пан̣ихита̄йа маггабха̄вана̄йа авиджджам̣ бхиндиссати, виджджам̣ уппа̄дессати, нибба̄нам̣ саччхикариссатӣти – т̣ха̄наметам̣ виджджати. там̣ кисса хету? самма̄пан̣ихитатта̄, бхиккхаве, дит̣т̣хийа̄.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху самма̄пан̣ихита̄йа дит̣т̣хийа̄ самма̄пан̣ихита̄йа маггабха̄вана̄йа авиджджам̣ бхиндати, виджджам̣ уппа̄дети, нибба̄нам̣ саччхикаротӣти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху самма̄пан̣ихита̄йа дит̣т̣хийа̄ самма̄пан̣ихита̄йа маггабха̄вана̄йа авиджджам̣ бхиндати, виджджам̣ уппа̄дети, нибба̄нам̣ саччхикаротӣ’’ти. навамам̣.

10. нандийасуттам̣

10. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо нандийо парибба̄джако йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо нандийо парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘кати ну кхо, бхо готама, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ нибба̄нан̇гама̄ хонти нибба̄напара̄йана̄ нибба̄напарийоса̄на̄’’ти?

‘‘ат̣т̣химе кхо, нандийа, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ нибба̄нан̇гама̄ хонти нибба̄напара̄йана̄ нибба̄напарийоса̄на̄. катаме ат̣т̣ха? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. име кхо, нандийа, ат̣т̣ха дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ нибба̄нан̇гама̄ хонти нибба̄напара̄йана̄ нибба̄напарийоса̄на̄’’ти. евам̣ вутте нандийо парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама …пе… упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти. дасамам̣.

авиджджа̄вагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

авиджджан̃ча упад̣д̣хан̃ча, са̄рипутто ча бра̄хман̣о;

киматтхийо ча две бхиккхӯ, вибхан̇го сӯканандийа̄ти.

2. виха̄равагго

1. пат̣хамавиха̄расуттам̣

11. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘иччха̄махам̣, бхиккхаве, ад̣д̣хама̄сам̣ пат̣исаллийитум̣. намхи кеначи упасан̇камитаббо, ан̃н̃атра екена пин̣д̣апа̄танӣха̄ракена̄’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо те бхиккхӯ бхагавато пат̣иссутва̄ на̄ссудха кочи бхагавантам̣ упасан̇камати, ан̃н̃атра екена пин̣д̣апа̄танӣха̄ракена.

атха кхо бхагава̄ тасса ад̣д̣хама̄сасса аччайена пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘йена сва̄хам̣, бхиккхаве, виха̄рена пат̣хама̄бхисамбуддхо вихара̄ми, тасса падесена виха̄сим̣. со евам̣ паджа̄на̄ми – ‘миччха̄дит̣т̣хипаччайа̄пи ведайитам̣; самма̄дит̣т̣хипаччайа̄пи ведайитам̣…пе… миччха̄сама̄дхипаччайа̄пи ведайитам̣; самма̄сама̄дхипаччайа̄пи ведайитам̣; чхандапаччайа̄пи ведайитам̣; витаккапаччайа̄пи ведайитам̣; сан̃н̃а̄паччайа̄пи ведайитам̣; чхандо ча авӯпасанто хоти, витакко ча авӯпасанто хоти, сан̃н̃а̄ ча авӯпасанта̄ хоти, таппаччайа̄пи ведайитам̣; чхандо ча вӯпасанто хоти, витакко ча вӯпасанто хоти, сан̃н̃а̄ ча вӯпасанта̄ хоти, таппаччайа̄пи ведайитам̣; аппаттасса паттийа̄ аттхи а̄йа̄мам̣ [ва̄йа̄мам̣ (сӣ. сйа̄.)], тасмимпи т̣ха̄не ануппатте таппаччайа̄пи ведайита’’’нти. пат̣хамам̣.

2. дутийавиха̄расуттам̣

12. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘иччха̄махам̣, бхиккхаве, тема̄сам̣ пат̣исаллийитум̣. намхи кеначи упасан̇камитаббо, ан̃н̃атра екена пин̣д̣апа̄танӣха̄ракена̄’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо те бхиккхӯ бхагавато пат̣иссутва̄ на̄ссудха кочи бхагавантам̣ упасан̇камати, ан̃н̃атра екена пин̣д̣апа̄танӣха̄ракена.

атха кхо бхагава̄ тасса тема̄сасса аччайена пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘йена сва̄хам̣, бхиккхаве, виха̄рена пат̣хама̄бхисамбуддхо вихара̄ми, тасса падесена виха̄сим̣. со евам̣ паджа̄на̄ми – ‘миччха̄дит̣т̣хипаччайа̄пи ведайитам̣; миччха̄дит̣т̣хивӯпасамапаччайа̄пи ведайитам̣; самма̄дит̣т̣хипаччайа̄пи ведайитам̣; самма̄дит̣т̣хивӯпасамапаччайа̄пи ведайитам̣…пе… миччха̄сама̄дхипаччайа̄пи ведайитам̣; миччха̄сама̄дхивӯпасамапаччайа̄пи ведайитам̣, самма̄сама̄дхипаччайа̄пи ведайитам̣; самма̄сама̄дхивӯпасамапаччайа̄пи ведайитам̣; чхандапаччайа̄пи ведайитам̣; чхандавӯпасамапаччайа̄пи ведайитам̣; витаккапаччайа̄пи ведайитам̣; витаккавӯпасамапаччайа̄пи ведайитам̣; сан̃н̃а̄паччайа̄пи ведайитам̣; сан̃н̃а̄вӯпасамапаччайа̄пи ведайитам̣; чхандо ча авӯпасанто хоти, витакко ча авӯпасанто хоти, сан̃н̃а̄ ча авӯпасанта̄ хоти, таппаччайа̄пи ведайитам̣; чхандо ча вӯпасанто хоти, витакко ча вӯпасанто хоти, сан̃н̃а̄ ча вӯпасанта̄ хоти, таппаччайа̄пи ведайитам̣; аппаттасса паттийа̄ аттхи а̄йа̄мам̣ [ва̄йа̄мам̣ (сӣ. сйа̄.)], тасмимпи т̣ха̄не ануппатте таппаччайа̄пи ведайита’’’нти. дутийам̣.

3. секкхасуттам̣

13. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘‘секкхо, секкхо’ти, бханте, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, секкхо хотӣ’’ти?

‘‘идха, бхиккху, секкха̄йа самма̄дит̣т̣хийа̄ саманна̄гато хоти…пе… секкхена самма̄сама̄дхина̄ саманна̄гато хоти. етта̄вата̄ кхо, бхиккху, секкхо хотӣ’’ти. татийам̣.

4. пат̣хамауппа̄дасуттам̣

14. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘ат̣т̣химе, бхиккхаве, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса. катаме ат̣т̣ха? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. име кхо, бхиккхаве, ат̣т̣ха дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса̄’’ти. чатуттхам̣.

5. дутийауппа̄дасуттам̣

15. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘ат̣т̣химе, бхиккхаве, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄. катаме ат̣т̣ха? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. име кхо, бхиккхаве, ат̣т̣ха дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. пат̣хамапарисуддхасуттам̣

16. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘ат̣т̣химе, бхиккхаве, дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄ анан̇ган̣а̄ вигатӯпаккилеса̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса. катаме ат̣т̣ха? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. име кхо, бхиккхаве, ат̣т̣ха дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄ анан̇ган̣а̄ вигатӯпаккилеса̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса̄’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. дутийапарисуддхасуттам̣

17. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘ат̣т̣химе, бхиккхаве, дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄ анан̇ган̣а̄ вигатӯпаккилеса̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄. катаме ат̣т̣ха? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. име кхо, бхиккхаве, ат̣т̣ха дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄ анан̇ган̣а̄ вигатӯпаккилеса̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄’’ти. саттамам̣.

8. пат̣хамакуккут̣а̄ра̄масуттам̣

18. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ ча а̄нандо а̄йасма̄ ча бхаддо па̄т̣алипутте вихаранти куккут̣а̄ра̄ме. атха кхо а̄йасма̄ бхаддо са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмата̄ а̄нандена саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ бхаддо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча –

‘‘‘абрахмачарийам̣, абрахмачарийа’нти, а̄вусо а̄нанда, вуччати. катамам̣ ну кхо, а̄вусо, абрахмачарийа’’нти? ‘‘са̄дху са̄дху, а̄вусо бхадда! бхаддако кхо те, а̄вусо бхадда, умман̇го, бхаддакам̣ пат̣ибха̄нам̣, калйа̄н̣ӣ парипуччха̄. еван̃хи твам̣, а̄вусо бхадда, пуччхаси – ‘абрахмачарийам̣, абрахмачарийанти, а̄вусо а̄нанда, вуччати. катамам̣ ну кхо, а̄вусо, абрахмачарийа’’’нти? ‘‘евама̄вусо’’ти. ‘‘айамева кхо, а̄вусо, ат̣т̣хан̇гико миччха̄магго абрахмачарийам̣, сеййатхидам̣ – миччха̄дит̣т̣хи…пе… миччха̄сама̄дхӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. дутийакуккут̣а̄ра̄масуттам̣

19. па̄т̣алипуттанида̄нам̣. ‘‘‘брахмачарийам̣, брахмачарийа’нти, а̄вусо а̄нанда, вуччати. катамам̣ ну кхо, а̄вусо, брахмачарийам̣, катамам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’нти? ‘‘са̄дху са̄дху, а̄вусо бхадда! бхаддако кхо те, а̄вусо бхадда, умман̇го, бхаддакам̣ пат̣ибха̄нам̣, калйа̄н̣ӣ парипуччха̄. еван̃хи твам̣, а̄вусо бхадда, пуччхаси – ‘брахмачарийам̣, брахмачарийанти, а̄вусо а̄нанда, вуччати. катамам̣ ну кхо, а̄вусо, брахмачарийам̣, катамам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’’нти? ‘‘евама̄вусо’’ти. ‘‘айамева кхо, а̄вусо, арийо ат̣т̣хан̇гико магго брахмачарийам̣, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. йо кхо, а̄вусо, ра̄гаккхайо досаккхайо мохаккхайо – идам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’нти. навамам̣.

10. татийакуккут̣а̄ра̄масуттам̣

20. па̄т̣алипуттанида̄нам̣. ‘‘‘брахмачарийам̣, брахмачарийа’нти, а̄вусо а̄нанда, вуччати. катамам̣ ну кхо, а̄вусо, брахмачарийам̣, катамо брахмача̄рӣ, катамам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’нти? ‘‘са̄дху са̄дху, а̄вусо бхадда! бхаддако кхо те, а̄вусо бхадда, умман̇го, бхаддакам̣ пат̣ибха̄нам̣, калйа̄н̣ӣ парипуччха̄. еван̃хи твам̣, а̄вусо бхадда, пуччхаси – ‘брахмачарийам̣, брахмачарийанти, а̄вусо а̄нанда, вуччати. катамам̣ ну кхо, а̄вусо, брахмачарийам̣, катамо брахмача̄рӣ, катамам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’’нти? ‘‘евама̄вусо’’ти. ‘‘айамева кхо, а̄вусо, арийо ат̣т̣хан̇гико магго брахмачарийам̣, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. йо кхо, а̄вусо, имина̄ арийена ат̣т̣хан̇гикена маггена саманна̄гато – айам̣ вуччати брахмача̄рӣ. йо кхо, а̄вусо, ра̄гаккхайо досаккхайо мохаккхайо – идам̣ брахмачарийапарийоса̄на’’нти. дасамам̣.

тӣн̣и суттанта̄ни еканида̄на̄ни.виха̄равагго дутийо.

тассудда̄нам̣ –

две виха̄ра̄ ча секкхо ча, уппа̄да̄ апаре дуве;

парисуддхена две вутта̄, куккут̣а̄ра̄мена тайоти.

3. миччхаттавагго

1. миччхаттасуттам̣

21. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘миччхаттан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, самматтан̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катаман̃ча, бхиккхаве, миччхаттам̣? сеййатхидам̣ – миччха̄дит̣т̣хи…пе… миччха̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, миччхаттам̣. катаман̃ча, бхиккхаве, самматтам̣? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, самматта’’нти. пат̣хамам̣.

2. акусаладхаммасуттам̣

22. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘акусале ча кхо, бхиккхаве, дхамме десесса̄ми, кусале ча дхамме. там̣ сун̣а̄тха. катаме ча, бхиккхаве, акусала̄ дхамма̄? сеййатхидам̣ – миччха̄дит̣т̣хи…пе… миччха̄сама̄дхи. име вуччанти, бхиккхаве, акусала̄ дхамма̄. катаме ча, бхиккхаве, кусала̄ дхамма̄? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. име вуччанти, бхиккхаве, кусала̄ дхамма̄’’ти. дутийам̣.

3. пат̣хамапат̣ипада̄суттам̣

23. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘миччха̄пат̣ипадан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, самма̄пат̣ипадан̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катама̄ ча, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипада̄? сеййатхидам̣ – миччха̄дит̣т̣хи…пе… миччха̄сама̄дхи. айам̣ вуччати, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипада̄. катама̄ ча, бхиккхаве, самма̄пат̣ипада̄? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄пат̣ипада̄’’ти. татийам̣.

4. дутийапат̣ипада̄суттам̣

24. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘гихино ва̄хам̣, бхиккхаве, паббаджитасса ва̄ миччха̄пат̣ипадам̣ на ван̣н̣еми. гихи ва̄, бхиккхаве, паббаджито ва̄ миччха̄пат̣ипанно миччха̄пат̣ипатта̄дхикаран̣ахету на̄ра̄дхако хоти н̃а̄йам̣ дхаммам̣ кусалам̣’’.

‘‘катама̄ ча, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипада̄? сеййатхидам̣ – миччха̄дит̣т̣хи…пе… миччха̄сама̄дхи. айам̣ вуччати, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипада̄. гихино ва̄хам̣, бхиккхаве, паббаджитасса ва̄ миччха̄пат̣ипадам̣ на ван̣н̣еми. гихи ва̄, бхиккхаве, паббаджито ва̄ миччха̄пат̣ипанно миччха̄пат̣ипатта̄дхикаран̣ахету на̄ра̄дхако хоти н̃а̄йам̣ дхаммам̣ кусалам̣.

‘‘гихино ва̄хам̣, бхиккхаве, паббаджитасса ва̄ самма̄пат̣ипадам̣ ван̣н̣еми. гихи ва̄, бхиккхаве, паббаджито ва̄ самма̄пат̣ипанно самма̄пат̣ипатта̄дхикаран̣ахету а̄ра̄дхако хоти н̃а̄йам̣ дхаммам̣ кусалам̣. катама̄ ча, бхиккхаве, самма̄пат̣ипада̄? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄пат̣ипада̄. гихино ва̄хам̣, бхиккхаве, паббаджитасса ва̄ самма̄пат̣ипадам̣ ван̣н̣еми. гихи ва̄, бхиккхаве, паббаджито ва̄ самма̄пат̣ипанно самма̄пат̣ипатта̄дхикаран̣ахету а̄ра̄дхако хоти н̃а̄йам̣ дхаммам̣ кусала’’нти. чатуттхам̣.

5. пат̣хамаасаппурисасуттам̣

25. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘асаппурисан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, саппурисан̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катамо ча, бхиккхаве, асаппурисо? идха, бхиккхаве, екаччо миччха̄дит̣т̣хико хоти, миччха̄сан̇каппо, миччха̄ва̄чо, миччха̄камманто, миччха̄а̄джӣво, миччха̄ва̄йа̄мо, миччха̄сати, миччха̄сама̄дхи – айам̣ вуччати, бхиккхаве, асаппурисо’’.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, саппурисо? идха, бхиккхаве, екаччо самма̄дит̣т̣хико хоти, самма̄сан̇каппо, самма̄ва̄чо, самма̄камманто, самма̄а̄джӣво, самма̄ва̄йа̄мо, самма̄сати, самма̄сама̄дхи – айам̣ вуччати, бхиккхаве, саппурисо’’ти. пан̃чамам̣.

6. дутийаасаппурисасуттам̣

26. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘асаппурисан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, асаппурисена асаппурисатаран̃ча. саппурисан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми саппурисена саппурисатаран̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катамо ча, бхиккхаве, асаппурисо? идха, бхиккхаве, екаччо миччха̄дит̣т̣хико хоти…пе… миччха̄сама̄дхи – айам̣ вуччати, бхиккхаве, асаппурисо’’.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, асаппурисена асаппурисатаро? идха, бхиккхаве, екаччо миччха̄дит̣т̣хико хоти…пе… миччха̄сама̄дхи, миччха̄н̃а̄н̣ӣ, миччха̄вимутти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, асаппурисена асаппурисатаро.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, саппурисо? идха, бхиккхаве, екаччо самма̄дит̣т̣хико хоти…пе… самма̄сама̄дхи – айам̣ вуччати, бхиккхаве, саппурисо.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, саппурисена саппурисатаро? идха, бхиккхаве, екаччо самма̄дит̣т̣хико хоти…пе… самма̄сама̄дхи, самма̄н̃а̄н̣ӣ, самма̄вимутти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, саппурисена саппурисатаро’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. кумбхасуттам̣

27. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, кумбхо ана̄дха̄ро суппаваттийо хоти, са̄дха̄ро дуппаваттийо хоти; евамева кхо, бхиккхаве, читтам̣ ана̄дха̄рам̣ суппаваттийам̣ хоти, са̄дха̄рам̣ дуппаваттийам̣ хоти. ко ча, бхиккхаве, читтасса а̄дха̄ро? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. айам̣ читтасса а̄дха̄ро. сеййатха̄пи, бхиккхаве, кумбхо ана̄дха̄ро суппаваттийо хоти, са̄дха̄ро дуппаваттийо хоти; евамева кхо, бхиккхаве, читтам̣ ана̄дха̄рам̣ суппаваттийам̣ хоти, са̄дха̄рам̣ дуппаваттийам̣ хотӣ’’ти. саттамам̣.

8. сама̄дхисуттам̣

28. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘арийам̣ во, бхиккхаве, самма̄сама̄дхим̣ десесса̄ми саупанисам̣ сапариккха̄рам̣. там̣ сун̣а̄тха. катамо ча, бхиккхаве, арийо самма̄сама̄дхи саупанисо сапариккха̄ро? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сати [самма̄сама̄дхи (сӣ. сйа̄. кам̣. ка.)]. йа̄ кхо, бхиккхаве, имехи саттахан̇гехи читтасса екаггата̄ сапариккха̄рата̄ [сапариккхата̄ (сӣ. пӣ.)] – айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийо самма̄сама̄дхи саупанисо итипи сапариккха̄ро итипӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. ведана̄суттам̣

29. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, ведана̄. катама̄ тиссо? сукха̄ ведана̄, дуккха̄ ведана̄, адуккхамасукха̄ ведана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо ведана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ ведана̄нам̣ парин̃н̃а̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ ведана̄нам̣ парин̃н̃а̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. навамам̣.

10. уттийасуттам̣

30. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо а̄йасма̄ уттийо йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ уттийо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘идха майхам̣, бханте, рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘пан̃ча ка̄магун̣а̄ вутта̄ бхагавата̄. катаме ну кхо пан̃ча ка̄магун̣а̄ вутта̄ бхагавата̄’’’ти? ‘‘са̄дху са̄дху, уттийа! пан̃чиме кхо, уттийа, ка̄магун̣а̄ вутта̄ майа̄. катаме пан̃ча? чаккхувин̃н̃еййа̄ рӯпа̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄, сотавин̃н̃еййа̄ садда̄…пе… гха̄навин̃н̃еййа̄ гандха̄… дживха̄вин̃н̃еййа̄ раса̄… ка̄йавин̃н̃еййа̄ пхот̣т̣хабба̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄ – име кхо, уттийа, пан̃ча ка̄магун̣а̄ вутта̄ майа̄. имесам̣ кхо, уттийа, пан̃чаннам̣ ка̄магун̣а̄нам̣ паха̄на̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. имесам̣ кхо, уттийа, пан̃чаннам̣ ка̄магун̣а̄нам̣ паха̄на̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. дасамам̣.

миччхаттавагго татийо.

тассудда̄нам̣ –

миччхаттам̣ акусалам̣ дхаммам̣, дуве пат̣ипада̄пи ча;

асаппурисена две кумбхо, сама̄дхи ведануттийена̄ти.

4. пат̣ипаттивагго

1. пат̣хамапат̣ипаттисуттам̣

31. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘миччха̄пат̣ипаттин̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, самма̄пат̣ипаттин̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катама̄ ча, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипатти? сеййатхидам̣ – миччха̄дит̣т̣хи…пе… миччха̄сама̄дхи. айам̣ вуччати, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипатти. катама̄ ча, бхиккхаве, самма̄пат̣ипатти? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄пат̣ипаттӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. дутийапат̣ипаттисуттам̣

32. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘миччха̄пат̣ипаннан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, самма̄пат̣ипаннан̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катамо ча, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипанно? идха, бхиккхаве, екаччо миччха̄дит̣т̣хико хоти…пе… миччха̄сама̄дхи – айам̣ вуччати, бхиккхаве, миччха̄пат̣ипанно. катамо ча, бхиккхаве, самма̄пат̣ипанно? идха, бхиккхаве, екаччо самма̄дит̣т̣хико хоти…пе… самма̄сама̄дхи – айам̣ вуччати, бхиккхаве, самма̄пат̣ипанно’’ти. дутийам̣.

3. вираддхасуттам̣

33. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, арийо ат̣т̣хан̇гико магго вираддхо, вираддхо тесам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, арийо ат̣т̣хан̇гико магго а̄раддхо, а̄раддхо тесам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. катамо ча, бхиккхаве, арийо ат̣т̣хан̇гико магго? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго вираддхо, вираддхо тесам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго а̄раддхо, а̄раддхо тесам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ’’ти. татийам̣.

4. па̄ран̇гамасуттам̣

34. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘ат̣т̣химе, бхиккхаве, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттанти. катаме ат̣т̣ха? сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. име кхо, бхиккхаве, ат̣т̣ха дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттантӣ’’ти.

идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

‘‘аппака̄ те мануссесу, йе джана̄ па̄рага̄мино;

атха̄йам̣ итара̄ паджа̄, тӣрамева̄нудха̄вати.

‘‘йе ча кхо саммадаккха̄те, дхамме дхамма̄нуваттино;

те джана̄ па̄рамессанти, маччудхеййам̣ судуттарам̣.

‘‘кан̣хам̣ дхаммам̣ виппаха̄йа, суккам̣ бха̄ветха пан̣д̣ито;

ока̄ анокама̄гамма, вивеке йаттха дӯрамам̣.

‘‘татра̄бхиратимиччхеййа, хитва̄ ка̄ме акин̃чано;

парийодапеййа атта̄нам̣, читтаклесехи пан̣д̣ито.

‘‘йесам̣ самбодхийан̇гесу, самма̄ читтам̣ субха̄витам̣;

а̄да̄напат̣иниссагге, анупа̄да̄йа йе рата̄;

кхӣн̣а̄сава̄ джутиманто, те локе париниббута̄’’ти. чатуттхам̣;

5. пат̣хамаса̄ман̃н̃асуттам̣

35. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘са̄ман̃н̃ан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, са̄ман̃н̃апхала̄ни ча. там̣ сун̣а̄тха. катаман̃ча, бхиккхаве, са̄ман̃н̃ам̣? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, са̄ман̃н̃ам̣. катама̄ни ча, бхиккхаве, са̄ман̃н̃апхала̄ни? сота̄паттипхалам̣, сакада̄га̄мипхалам̣, ана̄га̄мипхалам̣, арахаттапхалам̣ – има̄ни вуччанти, бхиккхаве, са̄ман̃н̃апхала̄нӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. дутийаса̄ман̃н̃асуттам̣

36. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘са̄ман̃н̃ан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, са̄ман̃н̃аттхан̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катаман̃ча кхо, бхиккхаве, са̄ман̃н̃ам̣? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, са̄ман̃н̃ам̣. катамо ча, бхиккхаве, са̄ман̃н̃аттхо? йо кхо, бхиккхаве, ра̄гаккхайо досаккхайо мохаккхайо – айам̣ вуччати, бхиккхаве, са̄ман̃н̃аттхо’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. пат̣хамабрахман̃н̃асуттам̣

37. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘брахман̃н̃ан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, брахман̃н̃апхала̄ни ча. там̣ сун̣а̄тха. катаман̃ча кхо, бхиккхаве, брахман̃н̃ам̣? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, брахман̃н̃ам̣. катама̄ни ча, бхиккхаве, брахман̃н̃апхала̄ни? сота̄паттипхалам̣, сакада̄га̄мипхалам̣, ана̄га̄мипхалам̣, арахаттапхалам̣ – има̄ни вуччанти, бхиккхаве, брахман̃н̃апхала̄нӣ’’ти. саттамам̣.

8. дутийабрахман̃н̃асуттам̣

38. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘брахман̃н̃ан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, брахман̃н̃аттхан̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катаман̃ча, бхиккхаве, брахман̃н̃ам̣? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, брахман̃н̃ам̣. катамо ча, бхиккхаве, брахман̃н̃аттхо? йо кхо, бхиккхаве, ра̄гаккхайо досаккхайо мохаккхайо – айам̣ вуччати, бхиккхаве, брахман̃н̃аттхо’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. пат̣хамабрахмачарийасуттам̣

39. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘брахмачарийан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, брахмачарийапхала̄ни ча. там̣ сун̣а̄тха. катаман̃ча, бхиккхаве, брахмачарийам̣? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, брахмачарийам̣. катама̄ни ча, бхиккхаве, брахмачарийапхала̄ни? сота̄паттипхалам̣, сакада̄га̄мипхалам̣, ана̄га̄мипхалам̣, арахаттапхалам̣ – има̄ни вуччанти, бхиккхаве, брахмачарийапхала̄нӣ’’ти. навамам̣.

10. дутийабрахмачарийасуттам̣

40. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘брахмачарийан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми, брахмачарийаттхан̃ча. там̣ сун̣а̄тха. катаман̃ча, бхиккхаве, брахмачарийам̣? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. идам̣ вуччати, бхиккхаве, брахмачарийам̣. катамо ча, бхиккхаве, брахмачарийаттхо? йо кхо, бхиккхаве, ра̄гаккхайо досаккхайо мохаккхайо – айам̣ вуччати, бхиккхаве, брахмачарийаттхо’’ти. дасамам̣.

пат̣ипаттивагго чатуттхо.

тассудда̄нам̣ –

пат̣ипатти пат̣ипанно ча, вираддхан̃ча па̄рам̣гама̄;

са̄ман̃н̃ена ча две вутта̄, брахман̃н̃а̄ апаре дуве;

брахмачарийена две вутта̄, вагго тена павуччатӣти.

5. ан̃н̃атиттхийапеййа̄лавагго

1. ра̄гавира̄гасуттам̣

41. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘саче во, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ пуччхеййум̣ – ‘киматтхийам̣, а̄вусо, саман̣е готаме брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти, евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха – ‘ра̄гавира̄гаттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти. саче пана во, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ пуччхеййум̣ – ‘аттхи пана̄вусо, магго, аттхи пат̣ипада̄ ра̄гавира̄га̄йа̄’ти, евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха – ‘аттхи кхо, а̄вусо, магго, аттхи пат̣ипада̄ ра̄гавира̄га̄йа̄’ти. катамо ча, бхиккхаве, магго, катама̄ ча пат̣ипада̄ ра̄гавира̄га̄йа? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. айам̣, бхиккхаве, магго, айам̣ пат̣ипада̄ ра̄гавира̄га̄йа̄ти. евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха̄’’ти. пат̣хамам̣.

2-7. сам̣йоджанаппаха̄на̄дисуттачхаккам̣

42-47. ‘‘саче во, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ пуччхеййум̣ – ‘киматтхийам̣, а̄вусо, саман̣е готаме брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти, евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха – ‘сам̣йоджанаппаха̄наттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти…пе… ‘анусайасамуггха̄танаттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти…пе… ‘аддха̄напарин̃н̃аттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти…пе… ‘а̄сава̄нам̣ кхайаттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти…пе… ‘виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийаттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти…пе… ‘н̃а̄н̣адассанаттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти…пе…. саттамам̣.

8. анупа̄да̄паринибба̄насуттам̣

48. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘саче во, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ пуччхеййум̣ – ‘киматтхийам̣, а̄вусо, саман̣е готаме брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти, евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха – ‘анупа̄да̄паринибба̄наттхам̣ кхо, а̄вусо, бхагавати брахмачарийам̣ вуссатӣ’ти. саче пана во, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евам̣ пуччхеййум̣ – ‘аттхи пана̄вусо, магго, аттхи пат̣ипада̄ анупа̄да̄паринибба̄на̄йа̄’ти, евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха – ‘аттхи кхо, а̄вусо, магго, аттхи пат̣ипада̄ анупа̄да̄паринибба̄на̄йа̄’ти. катамо ча, бхиккхаве, магго, катама̄ ча пат̣ипада̄ анупа̄да̄паринибба̄на̄йа? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи…пе… самма̄сама̄дхи. айам̣, бхиккхаве, магго, айам̣ пат̣ипада̄ анупа̄да̄паринибба̄на̄йа̄ти. евам̣ пут̣т̣ха̄ тумхе, бхиккхаве, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ евам̣ бйа̄кареййа̄тха̄’’ти. ат̣т̣хамам̣.

ан̃н̃атиттхийапеййа̄лавагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

вира̄гасам̣йоджанам̣ анусайам̣, аддха̄нам̣ а̄сава̄ кхайа̄;

виджджа̄вимуттин̃а̄н̣ан̃ча, анупа̄да̄йа ат̣т̣хамӣ.

6. сӯрийапеййа̄лавагго

1. калйа̄н̣амиттасуттам̣

49. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сӯрийасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. сӣласампада̄дисуттапан̃чакам̣

50-54. ‘‘сӯрийасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – сӣласампада̄. сӣласампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣… йадидам̣ – чхандасампада̄… йадидам̣ – аттасампада̄… йадидам̣ – дит̣т̣хисампада̄… йадидам̣ – аппама̄дасампада̄…. чхат̣т̣хам̣.

7. йонисоманасика̄расампада̄суттам̣

55. ‘‘сӯрийасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббаниммиттам̣, йадидам̣ – йонисоманасика̄расампада̄. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. саттамам̣.

1. калйа̄н̣амиттасуттам̣

56. ‘‘сӯрийасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. сӣласампада̄дисуттапан̃чакам̣

57-61. ‘‘сӯрийасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – сӣласампада̄…пе… йадидам̣ – чхандасампада̄…пе… йадидам̣ – аттасампада̄…пе… йадидам̣ – дит̣т̣хисампада̄…пе… йадидам̣ – аппама̄дасампада̄…пе…. чхат̣т̣хам̣.

7. йонисоманасика̄расампада̄суттам̣

62. ‘‘йадидам̣ – йонисоманасика̄расампада̄. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. саттамам̣.

сӯрийапеййа̄лавагго чхат̣т̣хо.

тассудда̄нам̣ –

калйа̄н̣амиттам̣ сӣлан̃ча, чхандо ча аттасампада̄;

дит̣т̣хи ча аппама̄до ча, йонисо бхавати саттамам̣.

7. екадхаммапеййа̄лавагго

1. калйа̄н̣амиттасуттам̣

63. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘екадхаммо, бхиккхаве, бахӯпака̄ро арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа. катамо екадхаммо? йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. сӣласампада̄дисуттапан̃чакам̣

64-68. ‘‘екадхаммо, бхиккхаве, бахӯпака̄ро арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа. катамо екадхаммо? йадидам̣ – сӣласампада̄…пе… йадидам̣ – чхандасампада̄…пе… йадидам̣ – аттасампада̄…пе… йадидам̣ – дит̣т̣хисампада̄…пе… йадидам̣ – аппама̄дасампада̄…пе…. чхат̣т̣хам̣.

7. йонисоманасика̄расампада̄суттам̣

69. ‘‘йадидам̣ – йонисоманасика̄расампада̄. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. саттамам̣.

1. калйа̄н̣амиттасуттам̣

70. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘екадхаммо, бхиккхаве, бахӯпака̄ро арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа. катамо екадхаммо? йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. сӣласампада̄дисуттапан̃чакам̣

71-75. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘екадхаммо, бхиккхаве, бахӯпака̄ро арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса уппа̄да̄йа. катамо екадхаммо? йадидам̣ – сӣласампада̄…пе… йадидам̣ – чхандасампада̄…пе… йадидам̣ – аттасампада̄…пе… йадидам̣ – дит̣т̣хисампада̄…пе… йадидам̣ – аппама̄дасампада̄…пе…. чхат̣т̣хам̣.

7. йонисоманасика̄расампада̄суттам̣

76. ‘‘йадидам̣ – йонисоманасика̄расампада̄. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. саттамам̣.

екадхаммапеййа̄лавагго саттамо.

тассудда̄нам̣ –

калйа̄н̣амиттам̣ сӣлан̃ча, чхандо ча аттасампада̄;

дит̣т̣хи ча аппама̄до ча, йонисо бхавати саттамам̣.

8. дутийаекадхаммапеййа̄лавагго

1. калйа̄н̣амиттасуттам̣

77. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘на̄хам̣, бхиккхаве, ан̃н̃ам̣ екадхаммампи саманупасса̄ми, йена ануппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго уппаджджати, уппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати, йатхайидам̣, бхиккхаве, калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. сӣласампада̄дисуттапан̃чакам̣

78-82. ‘‘на̄хам̣, бхиккхаве, ан̃н̃ам̣ екадхаммампи саманупасса̄ми, йена ануппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго уппаджджати, уппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати, йатхайидам̣, бхиккхаве, сӣласампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, чхандасампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, аттасампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, дит̣т̣хисампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, аппама̄дасампада̄…пе…. чхат̣т̣хам̣.

7. йонисоманасика̄расампада̄суттам̣

83. ‘‘йатхайидам̣, бхиккхаве, йонисоманасика̄расампада̄. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. саттамам̣.

1. калйа̄н̣амиттасуттам̣

84. ‘‘на̄хам̣, бхиккхаве, ан̃н̃ам̣ екадхаммампи саманупасса̄ми, йена ануппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго уппаджджати, уппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати, йатхайидам̣, бхиккхаве, калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. сӣласампада̄дисуттапан̃чакам̣

85-89. ‘‘на̄хам̣, бхиккхаве, ан̃н̃ам̣ екадхаммампи саманупасса̄ми, йена ануппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго уппаджджати, уппанно ва̄ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати, йатхайидам̣, бхиккхаве, сӣласампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, чхандасампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, аттасампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, дит̣т̣хисампада̄…пе… йатхайидам̣, бхиккхаве, аппама̄дасампада̄…пе…. чхат̣т̣хам̣.

7. йонисоманасика̄расампада̄суттам̣

90. ‘‘йатхайидам̣, бхиккхаве, йонисоманасика̄расампада̄. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. саттамам̣.

дутийаекадхаммапеййа̄лавагго ат̣т̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

калйа̄н̣амиттам̣ сӣлан̃ча, чхандо ча аттасампада̄;

дит̣т̣хи ча аппама̄до ча, йонисо бхавати саттамам̣.

1. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1. пат̣хамапа̄чӣнаниннасуттам̣

91. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-5. дутийа̄дипа̄чӣнаниннасуттачатуккам̣

92-95. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве…пе…. пан̃чамам̣.

6. чхат̣т̣хапа̄чӣнаниннасуттам̣

96. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. чхат̣т̣хам̣.

1. пат̣хамасамудданиннасуттам̣

97. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. дутийа̄дисамудданиннасуттапан̃чакам̣

98-102. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. чхат̣т̣хам̣.

ган̇га̄пеййа̄лавагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

ете две чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти;

ган̇га̄пеййа̄лӣ па̄чӣнаниннава̄чанамаггӣ, вивеканисситам̣ два̄дасакӣ пат̣хамакӣ.

2. дутийаган̇га̄пеййа̄лавагго

1. пат̣хамапа̄чӣнаниннасуттам̣

103. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. дутийа̄дипа̄чӣнаниннасуттапан̃чакам̣

104. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… дутийам̣.

105. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… татийам̣.

106. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… чатуттхам̣.

107. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… пан̃чамам̣.

108. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… чхат̣т̣хам̣.

1. пат̣хамасамудданиннасуттам̣

109. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. дутийа̄дисамудданиннасуттапан̃чакам̣

110. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… дутийам̣.

111. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… татийам̣.

112. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… чатуттхам̣.

113. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… пан̃чамам̣.

114. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. чхат̣т̣хам̣.

(ра̄гавинайадва̄дасакӣ дутийакӣ самудданиннанти).

1. пат̣хамапа̄чӣнаниннасуттам̣

115. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. дутийа̄дипа̄чӣнаниннасуттапан̃чакам̣

116. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… дутийам̣.

117. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… татийам̣.

118. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… чатуттхам̣.

119. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… пан̃чамам̣.

120. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… чхат̣т̣хам̣.

1. пат̣хамасамудданиннасуттам̣

121. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. дутийа̄дисамудданиннасуттапан̃чакам̣

122-126. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. чхат̣т̣хам̣.

(аматогадхадва̄дасакӣ татийакӣ).

1. пат̣хамапа̄чӣнаниннасуттам̣

127. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. дутийа̄дипа̄чӣнаниннасуттапан̃чакам̣

128-132. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. чхат̣т̣хам̣.

1. пат̣хамасамудданиннасуттам̣

133. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. пат̣хамам̣.

2-6. дутийа̄дисамудданиннасуттапан̃чакам̣

134-138. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йамуна̄ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, ачираватӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарабхӯ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, махӣ надӣ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху…пе… сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чима̄ маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ сарабхӯ, махӣ, сабба̄ та̄ самудданинна̄ самуддапон̣а̄ самуддапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. чхат̣т̣хам̣.

(ган̇га̄пеййа̄лӣ).

дутийаган̇га̄пеййа̄лавагго дутийо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

ете две чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти;

нибба̄нанинно два̄дасакӣ, чатуттхакӣ чхат̣т̣ха̄ навакӣ.

5. аппама̄дапеййа̄лавагго

1. татха̄гатасуттам̣

139. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘йа̄вата̄, бхиккхаве, сатта̄ апада̄ ва̄ двипада̄ [дипада̄ (сӣ.)] ва̄ чатуппада̄ ва̄ бахуппада̄ [бахупада̄ (?)] ва̄ рӯпино ва̄ арӯпино ва̄ сан̃н̃ино ва̄ асан̃н̃ино ва̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ино ва̄, татха̄гато тесам̣ аггамаккха̄йати арахам̣ самма̄самбуддхо; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи кусала̄ дхамма̄, саббе те аппама̄дамӯлака̄ аппама̄дасамосаран̣а̄; аппама̄до тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. аппаматтассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти.

‘‘йа̄вата̄, бхиккхаве, сатта̄ апада̄ ва̄ двипада̄ ва̄ чатуппада̄ ва̄ бахуппада̄ ва̄ рӯпино ва̄ арӯпино ва̄ сан̃н̃ино ва̄ асан̃н̃ино ва̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ино ва̄, татха̄гато тесам̣ аггамаккха̄йати арахам̣ самма̄самбуддхо; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи кусала̄ дхамма̄, саббе те аппама̄дамӯлака̄ аппама̄дасамосаран̣а̄; аппама̄до тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. аппаматтассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти.

‘‘йа̄вата̄, бхиккхаве, сатта̄ апада̄ ва̄ двипада̄ ва̄ чатуппада̄ ва̄ бахуппада̄ ва̄ рӯпино ва̄ арӯпино ва̄ сан̃н̃ино ва̄ асан̃н̃ино ва̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ино ва̄, татха̄гато тесам̣ аггамаккха̄йати арахам̣ самма̄самбуддхо; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи кусала̄ дхамма̄, саббе те аппама̄дамӯлака̄ аппама̄дасамосаран̣а̄; аппама̄до тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. аппаматтассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти.

‘‘йа̄вата̄, бхиккхаве, сатта̄ апада̄ ва̄ двипада̄ ва̄ чатуппада̄ ва̄ бахуппада̄ ва̄ рӯпино ва̄ арӯпино ва̄ сан̃н̃ино ва̄ асан̃н̃ино ва̄ невасан̃н̃ӣна̄сан̃н̃ино ва̄, татха̄гато тесам̣ аггамаккха̄йати арахам̣ самма̄самбуддхо; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи кусала̄ дхамма̄, саббе те аппама̄дамӯлака̄ аппама̄дасамосаран̣а̄; аппама̄до тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. аппаматтассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. падасуттам̣

140. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ни ка̄ничи джан̇гала̄нам̣ па̄н̣а̄нам̣ пададжа̄та̄ни, сабба̄ни та̄ни хаттхипаде самодха̄нам̣ гаччханти; хаттхипадам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – махантаттена; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи кусала̄ дхамма̄, саббе те аппама̄дамӯлака̄ аппама̄дасамосаран̣а̄; аппама̄до тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. аппаматтассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. дутийам̣.

3-7. кӯт̣а̄дисуттапан̃чакам̣

141. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, кӯт̣а̄га̄расса йа̄ ка̄чи гопа̄насийо сабба̄ та̄ кӯт̣ан̇гама̄ кӯт̣анинна̄ кӯт̣асамосаран̣а̄; кӯт̣ам̣ та̄сам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве…пе… татийам̣.

142. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи мӯлагандха̄, ка̄л̣а̄нуса̄рийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве…пе… чатуттхам̣.

143. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи са̄рагандха̄, лохитачанданам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве…пе… пан̃чамам̣.

144. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи пуппхагандха̄, вассикам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве…пе… чхат̣т̣хам̣.

145. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи кут̣т̣ара̄джа̄но, саббе те ран̃н̃о чаккаваттисса ануйанта̄ бхаванти, ра̄джа̄ тесам̣ чаккаватти аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве…пе… саттамам̣.

8-10. чандима̄дисуттататийакам̣

146. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ ка̄чи та̄ракарӯпа̄нам̣ пабха̄, сабба̄ та̄ чандимаппабха̄йа [чандима̄пабха̄йа (сйа̄. ка.)] калам̣ на̄ггханти сол̣асим̣, чандаппабха̄ та̄сам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве…пе… ат̣т̣хамам̣.

147. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарадасамайе виддхе вигатавала̄хаке деве а̄диччо набхам̣ аббхуссаккама̄но саббам̣ а̄ка̄сагатам̣ тамагатам̣ абхивихачча бха̄сате ча тапате ча вирочати ча; евамева кхо, бхиккхаве…пе… навамам̣.

148. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ни ка̄ничи танта̄вута̄нам̣ ваттха̄нам̣, ка̄сикаваттхам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи кусала̄ дхамма̄, саббе те аппама̄дамӯлака̄ аппама̄дасамосаран̣а̄; аппама̄до тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. аппаматтассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вессати арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аппаматто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. дасамам̣.

(йадапи татха̄гатам̣, тадапи виттха̄ретаббам̣).

аппама̄дапеййа̄лавагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

татха̄гатам̣ падам̣ кӯт̣ам̣, мӯлам̣ са̄ро ча вассикам̣;

ра̄джа̄ чандимасӯрийа̄ ча, ваттхена дасамам̣ падам̣.

6. балакаран̣ӣйавагго

1. баласуттам̣

149. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти, саббе те патхавим̣ нисса̄йа патхавийам̣ патит̣т̣ха̄йа евамете балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти.

(параган̇га̄пеййа̄лӣван̣н̣ийато парипун̣н̣асуттанти виттха̄рамаггӣ).

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти, саббе те патхавим̣ нисса̄йа патхавийам̣ патит̣т̣ха̄йа евамете балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти, саббе те патхавим̣ нисса̄йа патхавийам̣ патит̣т̣ха̄йа евамете балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти, саббе те патхавим̣ нисса̄йа патхавийам̣ патит̣т̣ха̄йа евамете балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. бӣджасуттам̣

150. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечиме бӣджага̄мабхӯтага̄ма̄ вуд̣д̣хим̣ вирӯл̣хим̣ вепуллам̣ а̄паджджанти, саббе те патхавим̣ нисса̄йа патхавийам̣ патит̣т̣ха̄йа евамете бӣджага̄мабхӯтага̄ма̄ вуд̣д̣хим̣ вирӯл̣хим̣ вепуллам̣ а̄паджджанти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто вуд̣д̣хим̣ вирӯл̣хим̣ вепуллам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесу. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто вуд̣д̣хим̣ вирӯл̣хим̣ вепуллам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесу? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто вуд̣д̣хим̣ вирӯл̣хим̣ вепуллам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесӯ’’ти. дутийам̣.

3. на̄гасуттам̣

151. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, химавантам̣ паббатара̄джам̣ нисса̄йа на̄га̄ ка̄йам̣ вад̣д̣хенти, балам̣ га̄хенти; те таттха ка̄йам̣ вад̣д̣хетва̄ балам̣ га̄хетва̄ кусоббхе отаранти, кусоббхе [куссуббхе (сӣ. сйа̄.), кусуббхе (пӣ. ка.)] отаритва̄ маха̄соббхе отаранти, маха̄соббхе отаритва̄ куннадийо отаранти, куннадийо отаритва̄ маха̄надийо отаранти, маха̄надийо отаритва̄ маха̄самуддам̣ [маха̄самуддаса̄гарам̣ (саббаттха) сам̣. ни. 2.23] отаранти, те таттха махантаттам̣ вепуллаттам̣ а̄паджджанти ка̄йена; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто махантаттам̣ вепуллаттам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесу. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто махантаттам̣ вепуллаттам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесу? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто махантаттам̣ вепуллаттам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесӯ’’ти. татийам̣.

4. руккхасуттам̣

152. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, руккхо па̄чӣнанинно па̄чӣнапон̣о па̄чӣнапаббха̄ро. со мӯлаччхинно [мӯлаччхинде кате (сйа̄.)] катамена папатеййа̄’’ти? ‘‘йена, бханте, нинно йена пон̣о йена паббха̄ро’’ти. ‘‘евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. чатуттхам̣.

5. кумбхасуттам̣

153. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, кумбхо никкуджджо ваматева удакам̣, но пачча̄вамати; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто ваматева па̄паке акусале дхамме, но пачча̄вамати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто ваматева па̄паке акусале дхамме, но пачча̄вамати? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто ваматева па̄паке акусале дхамме, но пачча̄ваматӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. сӯкасуттам̣

154. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, са̄лисӯкам̣ ва̄ йавасӯкам̣ ва̄ самма̄пан̣ихитам̣ хаттхена ва̄ па̄дена ва̄ аккантам̣ хаттхам̣ ва̄ па̄дам̣ ва̄ бхиндиссати лохитам̣ ва̄ уппа̄дессатӣти – т̣ха̄наметам̣ виджджати. там̣ кисса хету? самма̄пан̣ихитатта̄, бхиккхаве, сӯкасса. евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху самма̄пан̣ихита̄йа дит̣т̣хийа̄ самма̄пан̣ихита̄йа маггабха̄вана̄йа авиджджам̣ бхиндиссати, виджджам̣ уппа̄дессати, нибба̄нам̣ саччхикариссатӣти – т̣ха̄наметам̣ виджджати. там̣ кисса хету? самма̄пан̣ихитатта̄, бхиккхаве, дит̣т̣хийа̄. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху самма̄пан̣ихита̄йа дит̣т̣хийа̄ самма̄пан̣ихита̄йа маггабха̄вана̄йа авиджджам̣ бхиндати, виджджам̣ уппа̄дети, нибба̄нам̣ саччхикароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху самма̄пан̣ихита̄йа дит̣т̣хийа̄ самма̄пан̣ихита̄йа маггабха̄вана̄йа авиджджам̣ бхиндати, виджджам̣ уппа̄дети, нибба̄нам̣ саччхикаротӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. а̄ка̄сасуттам̣

155. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, а̄ка̄се вивидха̄ ва̄та̄ ва̄йанти – пураттхима̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, паччхима̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, уттара̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, даккхин̣а̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, сараджа̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, араджа̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, сӣта̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, ун̣ха̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, паритта̄пи ва̄та̄ ва̄йанти, адхиматта̄пи ва̄та̄ ва̄йанти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вайато арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкарото чатта̄ропи сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, чатта̄ропи саммаппадха̄на̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, чатта̄ропи иддхипа̄да̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, пан̃чапи индрийа̄ни бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, пан̃чапи бала̄ни бха̄вана̄парипӯрим̣ гаччханти, саттапи боджджхан̇га̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккхуно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вайато арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкарото чатта̄ропи сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, чатта̄ропи саммаппадха̄на̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, чатта̄ропи иддхипа̄да̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, пан̃чапи индрийа̄ни бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, пан̃чапи бала̄ни бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, саттапи боджджхан̇га̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вайато арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкарото чатта̄ропи сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, чатта̄ропи саммаппадха̄на̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, чатта̄ропи иддхипа̄да̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, пан̃чапи индрийа̄ни бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, пан̃чапи бала̄ни бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти, саттапи боджджхан̇га̄ бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхантӣ’’ти. саттамам̣.

8. пат̣хамамегхасуттам̣

156. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, гимха̄нам̣ паччхиме ма̄се ӯхатам̣ раджоджаллам̣, таменам̣ маха̄ака̄ламегхо т̣ха̄насо антарадха̄пети вӯпасамети; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто уппаннуппанне па̄паке акусале дхамме т̣ха̄насо антарадха̄пети вӯпасамети. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто уппаннуппанне па̄паке акусале дхамме т̣ха̄насо антарадха̄пети вӯпасамети? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто уппаннуппанне па̄паке акусале дхамме т̣ха̄насо антарадха̄пети вӯпасаметӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. дутийамегхасуттам̣

157. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, уппаннам̣ маха̄мегхам̣, таменам̣ маха̄ва̄то антара̄йева антарадха̄пети вӯпасамети; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто уппаннуппанне па̄паке акусале дхамме антара̄йева антарадха̄пети вӯпасамети. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто уппаннуппанне па̄паке акусале дхамме антара̄йева антарадха̄пети вӯпасамети? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто уппаннуппанне па̄паке акусале дхамме антара̄йева антарадха̄пети вӯпасаметӣ’’ти. навамам̣.

10. на̄ва̄суттам̣

158. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, са̄муддика̄йа на̄ва̄йа веттабандханабандха̄йа чха ма̄са̄ни удаке парийа̄да̄йа [парийа̄та̄йа (ка.), парийа̄хата̄йа (?)] хемантикена тхалам̣ уккхитта̄йа ва̄та̄тапапарета̄ни бандхана̄ни та̄ни па̄вуссакена мегхена абхиппавут̣т̣ха̄ни аппакасиренева пат̣иппассамбханти, пӯтика̄ни бхаванти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вайато арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкарото аппакасиренева сам̣йоджана̄ни пат̣иппассамбханти, пӯтика̄ни бхаванти. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккхуно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вайато арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкарото аппакасиренева сам̣йоджана̄ни пат̣иппассамбханти, пӯтика̄ни бхаванти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вайато арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкарото аппакасиренева сам̣йоджана̄ни пат̣иппассамбханти, пӯтика̄ни бхавантӣ’’ти. дасамам̣.

11. а̄гантукасуттам̣

159. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, а̄гантука̄га̄рам̣. таттха пураттхима̄йапи диса̄йа а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти, паччхима̄йапи диса̄йа а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти, уттара̄йапи диса̄йа а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти, даккхин̣а̄йапи диса̄йа а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти, кхаттийа̄пи а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти, бра̄хман̣а̄пи а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти, весса̄пи а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти, судда̄пи а̄гантва̄ ва̄сам̣ каппенти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ парин̃н̃еййа̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ париджа̄на̄ти, йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ паха̄табба̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ паджахати, йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ саччхика̄табба̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ саччхикароти, йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ бха̄ветабба̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ бха̄вети.

‘‘катаме ча, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ парин̃н̃еййа̄? пан̃чупа̄да̄наккхандха̄тисса вачанӣйам̣. катаме пан̃ча? сеййатхидам̣ – рӯпупа̄да̄наккхандхо…пе… вин̃н̃а̄н̣упа̄да̄наккхандхо. име, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ парин̃н̃еййа̄. катаме ча, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ паха̄табба̄? авиджджа̄ ча бхаватан̣ха̄ ча – име, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ паха̄табба̄. катаме ча, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ саччхика̄табба̄? виджджа̄ ча вимутти ча – име, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ саччхика̄табба̄. катаме ча, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ бха̄ветабба̄? саматхо ча випассана̄ ча – име, бхиккхаве, дхамма̄ абхин̃н̃а̄ бха̄ветабба̄. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто, йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ парин̃н̃еййа̄ те дхамме абхин̃н̃а̄ париджа̄на̄ти…пе… йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ бха̄ветабба̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ бха̄вети? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ парин̃н̃еййа̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ париджа̄на̄ти, йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ паха̄табба̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ паджахати, йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ саччхика̄табба̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ саччхикароти, йе дхамма̄ абхин̃н̃а̄ бха̄ветабба̄, те дхамме абхин̃н̃а̄ бха̄ветӣ’’ти. ека̄дасамам̣.

12. надӣсуттам̣

160. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄. атха маха̄джанака̄йо а̄гаччхеййа кудда̄ла-пит̣акам̣ а̄да̄йа – ‘майам̣ имам̣ ган̇гам̣ надим̣ паччха̄ниннам̣ карисса̄ма паччха̄пон̣ам̣ паччха̄паббха̄ра’нти. там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, апи ну со маха̄джанака̄йо ган̇гам̣ надим̣ паччха̄ниннам̣ кареййа паччха̄пон̣ам̣ паччха̄паббха̄ра’’нти? ‘‘но хетам̣, бханте’’. ‘‘там̣ кисса хету’’? ‘‘ган̇га̄, бханте, надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄. са̄ на сукара̄ паччха̄ниннам̣ ка̄тум̣ паччха̄пон̣ам̣ паччха̄паббха̄рам̣. йа̄вадева пана со маха̄джанака̄йо киламатхасса вигха̄тасса бха̄гӣ асса̄’’ти. ‘‘евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхум̣ арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вентам̣ арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронтам̣ ра̄джа̄но ва̄ ра̄джамаха̄матта̄ ва̄ митта̄ ва̄ амачча̄ ва̄ н̃а̄тӣ ва̄ н̃а̄тиса̄лохита̄ ва̄ бхогехи абхихат̣т̣хум̣ пава̄реййум̣ – ‘ехамбхо пуриса, ким̣ те име ка̄са̄ва̄ анудаханти, ким̣ мун̣д̣о капа̄ламанусам̣чараси! ехи, хӣна̄йа̄ваттитва̄ бхоге ча бхун̃джассу, пун̃н̃а̄ни ча карохӣ’ти. со вата, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄венто арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаронто сиккхам̣ паччаккха̄йа хӣна̄йа̄ваттиссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. там̣ кисса хету? йан̃хи там̣, бхиккхаве, читтам̣ дӣгхараттам̣ вивеканиннам̣ вивекапон̣ам̣ вивекапаббха̄рам̣ там̣ вата хӣна̄йа̄ваттиссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бха̄вети, арийам̣ ат̣т̣хан̇гикам̣ маггам̣ бахулӣкаротӣ’’ти. (йадапи балакаран̣ӣйам̣, тадапи виттха̄ретаббам̣.) два̄дасамам̣.

балакаран̣ӣйавагго чхат̣т̣хо.

тассудда̄нам̣ –

балам̣ бӣджан̃ча на̄го ча, руккхо кумбхена сӯкийа̄;

а̄ка̄сена ча две мегха̄, на̄ва̄ а̄гантука̄ надӣти.

7. есана̄вагго

1. есана̄суттам̣

161. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти.

‘‘тиссо има̄ кхо, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти.

‘‘тиссо има̄ кхо, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти.

‘‘тиссо има̄ кхо, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти.

‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ парин̃н̃а̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. (йадапи абхин̃н̃а̄, тадапи парин̃н̃а̄йа виттха̄ретаббам̣.)

‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ париккхайа̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. (йадапи абхин̃н̃а̄, тадапи париккхайа̄йа виттха̄ретаббам̣.)

‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ паха̄на̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ паха̄на̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. (йадапи абхин̃н̃а̄, тадапи паха̄на̄йа виттха̄ретаббам̣.) пат̣хамам̣.

2. видха̄суттам̣

162. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, видха̄. катама̄ тиссо? ‘сеййохамасмӣ’ти видха̄, ‘садисохамасмӣ’ти видха̄, ‘хӣнохамасмӣ’ти видха̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо видха̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ видха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… има̄сам̣ кхо, бхиккхаве тиссаннам̣ видха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. (йатха̄ есана̄, евам̣ виттха̄ретаббам̣). дутийам̣.

3. а̄савасуттам̣

163. ‘‘тайоме, бхиккхаве, а̄сава̄. катаме тайо? ка̄ма̄саво, бхава̄саво, авиджджа̄саво – име кхо, бхиккхаве, тайо а̄сава̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ а̄сава̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. татийам̣.

4. бхавасуттам̣

164. ‘‘тайоме, бхиккхаве, бхава̄. катаме тайо? ка̄мабхаво, рӯпабхаво, арӯпабхаво – име кхо, бхиккхаве, тайо бхава̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ бхава̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. чатуттхам̣.

5. дуккхата̄суттам̣

165. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, дуккхата̄. катама̄ тиссо? дуккхадуккхата̄, сан̇кха̄радуккхата̄, випарин̣а̄мадуккхата̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо дуккхата̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ дуккхата̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. пан̃чамам̣.

6. кхиласуттам̣

166. ‘‘тайоме, бхиккхаве, кхила̄. катаме тайо? ра̄го кхило, досо кхило, мохо кхило – име кхо, бхиккхаве, тайо кхила̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ кхила̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. маласуттам̣

167. ‘‘тӣн̣има̄ни, бхиккхаве, мала̄ни. катама̄ни тӣн̣и? ра̄го малам̣, досо малам̣, мохо малам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, тӣн̣и мала̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ мала̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. саттамам̣.

8. нӣгхасуттам̣

168. ‘‘тайоме, бхиккхаве, нӣгха̄. катаме тайо? ра̄го нӣгхо, досо нӣгхо, мохо нӣгхо – име кхо, бхиккхаве, тайо нӣгха̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ нӣгха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. ведана̄суттам̣

169. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, ведана̄. катама̄ тиссо? сукха̄ ведана̄, дуккха̄ ведана̄, адуккхамасукха̄ ведана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо ведана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ ведана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. навамам̣.

10. тан̣ха̄суттам̣

170. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, тан̣ха̄. катама̄ тиссо? ка̄матан̣ха̄, бхаватан̣ха̄, вибхаватан̣ха̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо тан̣ха̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ тан̣ха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ тан̣ха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. дасамам̣.

11. тасина̄суттам̣

171. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, тасина̄. катама̄ тиссо? ка̄матасина̄, бхаватасина̄, вибхаватасина̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ тасина̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ тасина̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. ека̄дасамам̣.

есана̄вагго саттамо.

тассудда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ кхила̄;

малам̣ нӣгхо ча ведана̄, две тан̣ха̄ тасина̄йа ча̄ти.

8. огхавагго

1. огхасуттам̣

172. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, огха̄. катаме чатта̄ро? ка̄могхо, бхавогхо, дит̣т̣хогхо, авиджджогхо – име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро огха̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ огха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. (йатха̄ есана̄, евам̣ саббам̣ виттха̄ретаббам̣.) пат̣хамам̣.

2. йогасуттам̣

173. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, йога̄. катаме чатта̄ро? ка̄майого, бхавайого, дит̣т̣хийого авиджджа̄його – име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро йога̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ йога̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. дутийам̣.

3. упа̄да̄насуттам̣

174. ‘‘чатта̄рима̄ни, бхиккхаве, упа̄да̄на̄ни. катама̄ни чатта̄ри? ка̄мупа̄да̄нам̣, дит̣т̣хупа̄да̄нам̣, сӣлаббатупа̄да̄нам̣, аттава̄дупа̄да̄нам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, чатта̄ри упа̄да̄на̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ упа̄да̄на̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. татийам̣.

4. гантхасуттам̣

175. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, гантха̄. катаме чатта̄ро? абхиджджха̄ ка̄йагантхо, бйа̄па̄до ка̄йагантхо, сӣлаббатапара̄ма̄со ка̄йагантхо, идам̣сачча̄бхинивесо ка̄йагантхо – име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро гантха̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ гантха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. чатуттхам̣.

5. анусайасуттам̣

176. ‘‘саттиме, бхиккхаве, анусайа̄. катаме сатта? ка̄мара̄га̄нусайо, пат̣игха̄нусайо, дит̣т̣ха̄нусайо, вичикиччха̄нусайо, ма̄на̄нусайо, бхавара̄га̄нусайо, авиджджа̄нусайо – име кхо, бхиккхаве, сатта̄нусайа̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, саттаннам̣ анусайа̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. пан̃чамам̣.

6. ка̄магун̣асуттам̣

177. ‘‘пан̃чиме, бхиккхаве, ка̄магун̣а̄. катаме пан̃ча? чаккхувин̃н̃еййа̄ рӯпа̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄, сотавин̃н̃еййа̄ садда̄…пе… гха̄навин̃н̃еййа̄ гандха̄…пе… дживха̄вин̃н̃еййа̄ раса̄…пе… ка̄йавин̃н̃еййа̄ пхот̣т̣хабба̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄ – име кхо, бхиккхаве, пан̃ча ка̄магун̣а̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ ка̄магун̣а̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. нӣваран̣асуттам̣

178. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, нӣваран̣а̄ни. катама̄ни пан̃ча? ка̄маччханданӣваран̣ам̣, бйа̄па̄данӣваран̣ам̣, тхинамиддханӣваран̣ам̣, уддхаччакуккуччанӣваран̣ам̣, вичикиччха̄нӣваран̣ам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃ча нӣваран̣а̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ нӣваран̣а̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. саттамам̣.

8. упа̄да̄наккхандхасуттам̣

179. ‘‘пан̃чиме, бхиккхаве, упа̄да̄наккхандха̄. катаме пан̃ча? сеййатхидам̣ – рӯпупа̄да̄наккхандхо, веданупа̄да̄наккхандхо, сан̃н̃упа̄да̄наккхандхо, сан̇кха̄рупа̄да̄наккхандхо, вин̃н̃а̄н̣упа̄да̄наккхандхо. име кхо, бхиккхаве, пан̃чупа̄да̄наккхандха̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ упа̄да̄наккхандха̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. орамбха̄гийасуттам̣

180. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, орамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? сакка̄йадит̣т̣хи, вичикиччха̄, сӣлаббатапара̄ма̄со, ка̄маччхандо, бйа̄па̄до – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чорамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо бхиккхаве, пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа…пе… айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. навамам̣.

10. уддхамбха̄гийасуттам̣

181. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти.

‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо. катамо арийо ат̣т̣хан̇гико магго? идха, бхиккхаве, бхиккху самма̄дит̣т̣хим̣ бха̄вети…пе… самма̄сама̄дхим̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣… аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣… нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа айам̣ арийо ат̣т̣хан̇гико магго бха̄ветаббо’’ти. дасамам̣.

огхавагго ат̣т̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантхам̣ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣ам̣, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄ти.

ваггудда̄нам̣ –

авиджджа̄вагго пат̣хамо, дутийам̣ виха̄рам̣ вуччати;

миччхаттам̣ татийо вагго, чатуттхам̣ пат̣ипанненева.

титтхийам̣ пан̃чамо вагго, чхат̣т̣хо сӯрийена ча;

бахукате саттамо вагго, уппа̄до ат̣т̣хамена ча.

дивасавагго навамо, дасамо аппама̄дена ча;

ека̄дасабалавагго, два̄даса есана̄ па̄л̣ийам̣;

огхавагго бхавати тераса̄ти.

маггасам̣йуттам̣ пат̣хамам̣.

2. боджджхан̇гасам̣йуттам̣

1. паббатавагго

1. химавантасуттам̣

182. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, химавантам̣ паббатара̄джа̄нам̣ нисса̄йа на̄га̄ ка̄йам̣ вад̣д̣хенти, балам̣ га̄хенти; те таттха ка̄йам̣ вад̣д̣хетва̄ балам̣ га̄хетва̄ кусоббхе отаранти, кусоббхе отаритва̄ маха̄соббхе отаранти, маха̄соббхе отаритва̄ куннадийо отаранти, куннадийо отаритва̄ маха̄надийо отаранти, маха̄надийо отаритва̄ маха̄самуддаса̄гарам̣ отаранти; те таттха махантаттам̣ вепуллаттам̣ а̄паджджанти ка̄йена; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто махантаттам̣ вепуллаттам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесу. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто махантаттам̣ вепуллаттам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесӯти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣; дхаммавичайасамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… вӣрийасамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… пӣтисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… пассаддхисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… сама̄дхисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто махантаттам̣ вепуллаттам̣ па̄пун̣а̄ти дхаммесӯ’’ти. пат̣хамам̣.

2. ка̄йасуттам̣

183. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, айам̣ ка̄йо а̄ха̄рат̣т̣хитико, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣хати, ана̄ха̄ро но тит̣т̣хати; евамева кхо, бхиккхаве, пан̃ча нӣваран̣а̄ а̄ха̄рат̣т̣хитика̄, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣ханти, ана̄ха̄ра̄ но тит̣т̣ханти.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, субханимиттам̣. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, пат̣игханимиттам̣. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ тхинамиддхасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ тхинамиддхасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, арати танди виджамбхита̄ бхаттасаммадо четасо ча лӣнаттам̣. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ тхинамиддхасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ тхинамиддхасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, четасо авӯпасамо. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа уппа̄да̄йа, уппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, вичикиччха̄т̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа уппа̄да̄йа, уппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, айам̣ ка̄йо а̄ха̄рат̣т̣хитико, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣хати, ана̄ха̄ро но тит̣т̣хати; евамева кхо, бхиккхаве, име пан̃ча нӣваран̣а̄ а̄ха̄рат̣т̣хитика̄, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣ханти, ана̄ха̄ра̄ но тит̣т̣ханти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, айам̣ ка̄йо а̄ха̄рат̣т̣хитико, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣хати, ана̄ха̄ро но тит̣т̣хати; евамева кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ а̄ха̄рат̣т̣хитика̄, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣ханти, ана̄ха̄ра̄ но тит̣т̣ханти.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, сатисамбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, кусала̄кусала̄ дхамма̄, са̄ваджджа̄наваджджа̄ дхамма̄, хӣнапан̣ӣта̄ дхамма̄, кан̣хасуккасаппат̣ибха̄га̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, а̄рамбхадха̄ту [а̄раббхадха̄ту (сйа̄. ка.)] никкамадха̄ту параккамадха̄ту. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, пӣтисамбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, ка̄йапассаддхи, читтапассаддхи. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, саматханимиттам̣ [сама̄дхинимиттам̣ (сйа̄.)] абйагганимиттам̣. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, упеккха̄самбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, айам̣ ка̄йо а̄ха̄рат̣т̣хитико, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣хати, ана̄ха̄ро но тит̣т̣хати; евамева кхо, бхиккхаве, име сатта боджджхан̇га̄ а̄ха̄рат̣т̣хитика̄, а̄ха̄рам̣ пат̣ичча тит̣т̣ханти, ана̄ха̄ра̄ но тит̣т̣хантӣ’’ти. дутийам̣.

3. сӣласуттам̣

184. ‘‘йе те, бхиккхаве, бхиккхӯ сӣласампанна̄ сама̄дхисампанна̄ н̃а̄н̣асампанна̄ вимуттисампанна̄ вимуттин̃а̄н̣адассанасампанна̄, дассанампа̄хам̣, бхиккхаве, тесам̣ бхиккхӯнам̣ бахука̄рам̣ [бахӯпака̄рам̣ (сйа̄.)] вада̄ми; саванампа̄хам̣, бхиккхаве, тесам̣ бхиккхӯнам̣ бахука̄рам̣ вада̄ми; упасан̇каманампа̄хам̣, бхиккхаве, тесам̣ бхиккхӯнам̣ бахука̄рам̣ вада̄ми; пайирупа̄санампа̄хам̣, бхиккхаве, тесам̣ бхиккхӯнам̣ бахука̄рам̣ вада̄ми; ануссатимпа̄хам̣, бхиккхаве, тесам̣ бхиккхӯнам̣ бахука̄рам̣ вада̄ми; анупаббаджджампа̄хам̣, бхиккхаве, тесам̣ бхиккхӯнам̣ бахука̄рам̣ вада̄ми. там̣ кисса хету? татха̄рӯпа̄нам̣, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ дхаммам̣ сутва̄ двайена вӯпака̄сена вӯпакат̣т̣хо [двайена вӯпакат̣т̣хо (сӣ. сйа̄.)] вихарати – ка̄йавӯпака̄сена ча читтавӯпака̄сена ча. со татха̄ вӯпакат̣т̣хо вихаранто там̣ дхаммам̣ ануссарати анувитаккети.

‘‘йасмим̣ самайе, бхиккхаве, бхиккху татха̄ вӯпакат̣т̣хо вихаранто там̣ дхаммам̣ ануссарати анувитаккети, сатисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно а̄раддхо хоти; сатисамбоджджхан̇гам̣ тасмим̣ самайе бхиккху бха̄вети; сатисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. со татха̄ сато вихаранто там̣ дхаммам̣ пан̃н̃а̄йа павичинати павичарати паривӣмам̣сама̄паджджати.

‘‘йасмим̣ самайе, бхиккхаве, бхиккху татха̄ сато вихаранто там̣ дхаммам̣ пан̃н̃а̄йа павичинати павичарати паривӣмам̣сама̄паджджати, дхаммавичайасамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно а̄раддхо хоти; дхаммавичайасамбоджджхан̇гам̣ тасмим̣ самайе бхиккху бха̄вети; дхаммавичайасамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. тасса там̣ дхаммам̣ пан̃н̃а̄йа павичинато павичарато паривӣмам̣сама̄паджджато а̄раддхам̣ хоти вӣрийам̣ асаллӣнам̣.

‘‘йасмим̣ самайе, бхиккхаве, бхиккхуно там̣ дхаммам̣ пан̃н̃а̄йа павичинато павичарато паривӣмам̣сама̄паджджато а̄раддхам̣ хоти вӣрийам̣ асаллӣнам̣, вӣрийасамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно а̄раддхо хоти; вӣрийасамбоджджхан̇гам̣ тасмим̣ самайе бхиккху бха̄вети; вӣрийасамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. а̄раддхавӣрийасса уппаджджати пӣти нира̄миса̄.

‘‘йасмим̣ самайе, бхиккхаве, бхиккхуно а̄раддхавӣрийасса уппаджджати пӣти нира̄миса̄, пӣтисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно а̄раддхо хоти; пӣтисамбоджджхан̇гам̣ тасмим̣ самайе бхиккху бха̄вети; пӣтисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. пӣтиманасса ка̄йопи пассамбхати, читтампи пассамбхати.

‘‘йасмим̣ самайе, бхиккхаве, бхиккхуно пӣтиманасса ка̄йопи пассамбхати читтампи пассамбхати, пассаддхисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно а̄раддхо хоти; пассаддхисамбоджджхан̇гам̣ тасмим̣ самайе бхиккху бха̄вети; пассаддхисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. пассаддхака̄йасса сукхино читтам̣ сама̄дхийати.

‘‘йасмим̣ самайе, бхиккхаве, бхиккхуно пассаддхака̄йасса сукхино читтам̣ сама̄дхийати, сама̄дхисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно а̄раддхо хоти; сама̄дхисамбоджджхан̇гам̣ тасмим̣ самайе бхиккху бха̄вети; сама̄дхисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. со татха̄сама̄хитам̣ читтам̣ са̄дхукам̣ аджджхупеккхита̄ хоти.

‘‘йасмим̣ самайе, бхиккхаве, бхиккху татха̄сама̄хитам̣ читтам̣ са̄дхукам̣ аджджхупеккхита̄ хоти, упеккха̄самбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно а̄раддхо хоти; упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ тасмим̣ самайе бхиккху бха̄вети; упеккха̄самбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бхиккхуно бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати.

‘‘евам̣ бха̄витесу кхо, бхиккхаве, саттасу самбоджджхан̇гесу евам̣ бахулӣкатесу сатта пхала̄ сатта̄нисам̣са̄ па̄т̣икан̇кха̄. катаме сатта пхала̄ сатта̄нисам̣са̄? дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети. но че дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, атха маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети. но че дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, атха пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти. но че дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти, атха пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ упахаччапаринибба̄йӣ хоти. но че дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ упахаччапаринибба̄йӣ хоти, атха пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти. но че дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ упахаччапаринибба̄йӣ хоти, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, атха пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти. но че дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ упахаччапаринибба̄йӣ хоти, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, но че пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, атха пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ. евам̣ бха̄витесу кхо, бхиккхаве, саттасу боджджхан̇гесу евам̣ бахулӣкатесу име сатта пхала̄ сатта̄нисам̣са̄ па̄т̣икан̇кха̄’’ти. татийам̣.

4. ваттхасуттам̣

185. екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ са̄рипутто са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. татра кхо а̄йасма̄ са̄рипутто бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘а̄вусо, бхиккхаво’’ти! ‘‘а̄вусо’’ти кхо те бхиккхӯ а̄йасмато са̄рипуттасса паччассосум̣. а̄йасма̄ са̄рипутто етадавоча –

‘‘саттиме, а̄вусо, боджджхан̇га̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го, дхаммавичайасамбоджджхан̇го, вӣрийасамбоджджхан̇го, пӣтисамбоджджхан̇го, пассаддхисамбоджджхан̇го, сама̄дхисамбоджджхан̇го, упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, а̄вусо, сатта боджджхан̇га̄. имесам̣ кхва̄хам̣, а̄вусо, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ йена йена боджджхан̇гена а̄кан̇кха̄ми пуббан̣хасамайам̣ вихаритум̣, тена тена боджджхан̇гена пуббан̣хасамайам̣ вихара̄ми; йена йена боджджхан̇гена а̄кан̇кха̄ми маджджханхикам̣ самайам̣ вихаритум̣, тена тена боджджхан̇гена маджджханхикам̣ самайам̣ вихара̄ми; йена йена боджджхан̇гена а̄кан̇кха̄ми са̄йанхасамайам̣ вихаритум̣, тена тена боджджхан̇гена са̄йанхасамайам̣ вихара̄ми. сатисамбоджджхан̇го ити че ме, а̄вусо, хоти, ‘аппама̄н̣о’ти ме хоти, ‘сусама̄раддхо’ти ме хоти, тит̣т̣хантан̃ча нам̣ ‘тит̣т̣хатӣ’ти паджа̄на̄ми. сачепи ме чавати, ‘идаппаччайа̄ ме чаватӣ’ти паджа̄на̄ми…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го ити че ме, а̄вусо, хоти, ‘аппама̄н̣о’ти ме хоти, ‘сусама̄раддхо’ти ме хоти, тит̣т̣хантан̃ча нам̣ ‘тит̣т̣хатӣ’ти паджа̄на̄ми. сачепи ме чавати, ‘идаппаччайа̄ ме чаватӣ’ти паджа̄на̄ми.

‘‘сеййатха̄пи, а̄вусо, ран̃н̃о ва̄ ра̄джамаха̄маттасса ва̄ на̄на̄ратта̄нам̣ дусса̄нам̣ дуссакаран̣д̣ако пӯро асса. со йан̃н̃адева дуссайугам̣ а̄кан̇кхеййа пуббан̣хасамайам̣ па̄рупитум̣, там̣ тадева дуссайугам̣ пуббан̣хасамайам̣ па̄рупеййа; йан̃н̃адева дуссайугам̣ а̄кан̇кхеййа маджджханхикам̣ самайам̣ па̄рупитум̣, там̣ тадева дуссайугам̣ маджджханхикам̣ самайам̣ па̄рупеййа; йан̃н̃адева дуссайугам̣ а̄кан̇кхеййа са̄йанхасамайам̣ па̄рупитум̣, там̣ тадева дуссайугам̣ са̄йанхасамайам̣ па̄рупеййа. евамева кхва̄хам̣, а̄вусо, имесам̣ саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ йена йена боджджхан̇гена а̄кан̇кха̄ми пуббан̣хасамайам̣ вихаритум̣, тена тена боджджхан̇гена пуббан̣хасамайам̣ вихара̄ми; йена йена боджджхан̇гена а̄кан̇кха̄ми маджджханхикам̣ самайам̣ вихаритум̣, тена тена боджджхан̇гена маджджханхикам̣ самайам̣ вихара̄ми; йена йена боджджхан̇гена а̄кан̇кха̄ми са̄йанхасамайам̣ вихаритум̣, тена тена боджджхан̇гена са̄йанхасамайам̣ вихара̄ми. сатисамбоджджхан̇го ити че ме, а̄вусо, хоти, ‘аппама̄н̣о’ти ме хоти, ‘сусама̄раддхо’ти ме хоти, тит̣т̣хантан̃ча нам̣ ‘тит̣т̣хатӣ’ти паджа̄на̄ми. сачепи ме чавати, ‘идаппаччайа̄ ме чаватӣ’ти паджа̄на̄ми…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го ити че ме, а̄вусо, хоти, ‘аппама̄н̣о’ти ме хоти, ‘сусама̄раддхо’ти ме хоти, тит̣т̣хантан̃ча нам̣ ‘тит̣т̣хатӣ’ти паджа̄на̄ми. сачепи ме чавати, ‘идаппаччайа̄ ме чаватӣ’ти паджа̄на̄мӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. бхиккхусуттам̣

186. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘‘боджджхан̇га̄, боджджхан̇га̄’ти, бханте, вуччанти. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, ‘боджджхан̇га̄’ти вуччантӣ’’ти? ‘‘бодха̄йа сам̣ваттантӣти кхо, бхиккху, тасма̄ ‘боджджхан̇га̄’ти вуччанти. идха, бхиккху, сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. тассиме сатта боджджхан̇ге бха̄вайато ка̄ма̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, бхава̄сава̄пи читтам̣ вимуччати, авиджджа̄сава̄пи читтам̣ вимуччати. вимуттасмим̣ вимуттамити н̃а̄н̣ам̣ хоти. ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄ти. бодха̄йа сам̣ваттантӣти, бхиккху, тасма̄ ‘боджджхан̇га̄’ти вуччантӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. кун̣д̣алийасуттам̣

187. екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄кете вихарати ан̃джанаване мигада̄йе. атха кхо кун̣д̣алийо парибба̄джако йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо кун̣д̣алийо парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ахамасми, бхо готама, а̄ра̄маниссайӣ [а̄ра̄маниса̄дӣ (сӣ.), а̄ра̄манийа̄дӣ (сйа̄.)] париса̄вачаро. тасса майхам̣, бхо готама, паччха̄бхаттам̣ бхуттапа̄тара̄сасса айама̄ча̄ро [айама̄ха̄ро (сйа̄. ка.)] хоти – а̄ра̄мена а̄ра̄мам̣ уййа̄нена уййа̄нам̣ анучан̇кама̄ми анувичара̄ми. со таттха пасса̄ми еке саман̣абра̄хман̣е итива̄даппамоккха̄нисам̣сан̃чева катхам̣ катхенте упа̄рамбха̄нисам̣сан̃ча – ‘бхавам̣ пана готамо кима̄нисам̣со вихаратӣ’’’ти? ‘‘виджджа̄вимуттипхала̄нисам̣со кхо, кун̣д̣алийа, татха̄гато вихаратӣ’’ти.

‘‘катаме пана, бхо готама, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттим̣ парипӯрентӣ’’ти? ‘‘сатта кхо, кун̣д̣алийа, боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттим̣ парипӯрентӣ’’ти. ‘‘катаме пана, бхо готама, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ сатта боджджхан̇ге парипӯрентӣ’’ти? ‘‘чатта̄ро кхо, кун̣д̣алийа, сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ сатта боджджхан̇ге парипӯрентӣ’’ти. ‘‘катаме пана, бхо готама, дхамма̄ бха̄вита̄, бахулӣката̄ чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не парипӯрентӣ’’ти? ‘‘тӣн̣и кхо, кун̣д̣алийа, сучарита̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не парипӯрентӣ’’ти. ‘‘катаме пана, бхо готама, дхамма̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ тӣн̣и сучарита̄ни парипӯрентӣ’’ти? ‘‘индрийасам̣варо кхо, кун̣д̣алийа, бха̄вито бахулӣкато тӣн̣и сучарита̄ни парипӯретӣ’’ти.

‘‘катхам̣ бха̄вито ча, кун̣д̣алийа, индрийасам̣варо катхам̣ бахулӣкато тӣн̣и сучарита̄ни парипӯретӣти? идха, кун̣д̣алийа, бхиккху чаккхуна̄ рӯпам̣ дисва̄ мана̄пам̣ на̄бхиджджхати на̄бхихам̣сати, на ра̄гам̣ джанети. тасса т̣хито ча ка̄йо хоти, т̣хитам̣ читтам̣ аджджхаттам̣ сусан̣т̣хитам̣ сувимуттам̣. чаккхуна̄ кхо панева рӯпам̣ дисва̄ амана̄пам̣ на ман̇ку хоти аппатит̣т̣хитачитто адӣнама̄насо абйа̄панначетасо. тасса т̣хито ча ка̄йо хоти т̣хитам̣ читтам̣ аджджхаттам̣ сусан̣т̣хитам̣ сувимуттам̣.

‘‘пуна чапарам̣, кун̣д̣алийа, бхиккху сотена саддам̣ сутва̄…пе… гха̄нена гандхам̣ гха̄йитва̄… дживха̄йа расам̣ са̄йитва̄… ка̄йена пхот̣т̣хаббам̣ пхуситва̄…пе… манаса̄ дхаммам̣ вин̃н̃а̄йа мана̄пам̣ на̄бхиджджхати на̄бхихам̣сати, на ра̄гам̣ джанети. тасса т̣хито ча ка̄йо хоти, т̣хитам̣ читтам̣ аджджхаттам̣ сусан̣т̣хитам̣ сувимуттам̣. манаса̄ кхо панева дхаммам̣ вин̃н̃а̄йа амана̄пам̣ на ман̇ку хоти аппатит̣т̣хитачитто адӣнама̄насо абйа̄панначетасо. тасса т̣хито ча ка̄йо хоти, т̣хитам̣ читтам̣ аджджхаттам̣ сусан̣т̣хитам̣ сувимуттам̣.

‘‘йато кхо, кун̣д̣алийа, бхиккхуно чаккхуна̄ рӯпам̣ дисва̄ мана̄па̄мана̄песу рӯпесу т̣хито ча ка̄йо хоти, т̣хитам̣ читтам̣ аджджхаттам̣ сусан̣т̣хитам̣ сувимуттам̣. сотена саддам̣ сутва̄…пе… гха̄нена гандхам̣ гха̄йитва̄…пе… дживха̄йа расам̣ са̄йитва̄…пе… ка̄йена пхот̣т̣хаббам̣ пхуситва̄…пе… манаса̄ дхаммам̣ вин̃н̃а̄йа мана̄па̄мана̄песу дхаммесу т̣хито ча ка̄йо хоти, т̣хитам̣ читтам̣ аджджхаттам̣ сусан̣т̣хитам̣ сувимуттам̣. евам̣ бха̄вито кхо, кун̣д̣алийа, индрийасам̣варо евам̣ бахулӣкато тӣн̣и сучарита̄ни парипӯрети.

‘‘катхам̣ бха̄вита̄ни ча, кун̣д̣алийа, тӣн̣и сучарита̄ни катхам̣ бахулӣката̄ни чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не парипӯренти? идха, кун̣д̣алийа, бхиккху ка̄йадуччаритам̣ паха̄йа ка̄йасучаритам̣ бха̄вети, вачӣдуччаритам̣ паха̄йа вачӣсучаритам̣ бха̄вети, манодуччаритам̣ паха̄йа маносучаритам̣ бха̄вети. евам̣ бха̄вита̄ни кхо, кун̣д̣алийа, тӣн̣и сучарита̄ни евам̣ бахулӣката̄ни чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не парипӯренти.

‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ча, кун̣д̣алийа, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ катхам̣ бахулӣката̄ сатта боджджхан̇ге парипӯренти? идха, кун̣д̣алийа, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, кун̣д̣алийа, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ евам̣ бахулӣката̄ сатта боджджхан̇ге парипӯренти.

‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ча, кун̣д̣алийа, сатта боджджхан̇га̄ катхам̣ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттим̣ парипӯренти? идха, кун̣д̣алийа, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, кун̣д̣алийа, сатта боджджхан̇га̄ евам̣ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттим̣ парипӯрентӣ’’ти.

евам̣ вутте кун̣д̣алийо парибба̄джако бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама! сеййатха̄пи, бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа, чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣти; евамева бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти. чхат̣т̣хам̣.

7. кӯт̣а̄га̄расуттам̣

188. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, кӯт̣а̄га̄расса йа̄ ка̄чи гопа̄насийо, сабба̄ та̄ кӯт̣анинна̄ кӯт̣апон̣а̄ кӯт̣апаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. саттамам̣.

8. упава̄насуттам̣

189. екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ ча упава̄но а̄йасма̄ ча са̄рипутто косамбийам̣ вихаранти гхосита̄ра̄ме. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена̄йасма̄ упава̄но тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмата̄ упава̄нена саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто а̄йасмантам̣ упава̄нам̣ етадавоча –

‘‘джа̄неййа ну кхо, а̄вусо упава̄на, бхиккху ‘паччаттам̣ йонисоманасика̄ра̄ евам̣ сусама̄раддха̄ ме сатта боджджхан̇га̄ пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттантӣ’’’ти? ‘‘джа̄неййа кхо, а̄вусо са̄рипутта, бхиккху ‘паччаттам̣ йонисоманасика̄ра̄ евам̣ сусама̄раддха̄ ме сатта боджджхан̇га̄ пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттантӣ’’’ти.

‘‘сатисамбоджджхан̇гам̣ кхо, а̄вусо, бхиккху а̄раббхама̄но паджа̄на̄ти ‘читтан̃ча ме сувимуттам̣, тхинамиддхан̃ча ме сусамӯхатам̣, уддхаччакуккуччан̃ча ме суппат̣ивинӣтам̣, а̄раддхан̃ча ме вӣрийам̣, ат̣т̣хим̣катва̄ манаси кароми, но ча лӣна’нти…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ а̄вусо, бхиккху а̄раббхама̄но паджа̄на̄ти ‘читтан̃ча ме сувимуттам̣, тхинамиддхан̃ча ме сусамӯхатам̣, уддхаччакуккуччан̃ча ме суппат̣ивинӣтам̣, а̄раддхан̃ча ме вӣрийам̣, ат̣т̣хим̣катва̄ манаси кароми, но ча лӣна’нти. евам̣ кхо, а̄вусо са̄рипутта, бхиккху джа̄неййа ‘паччаттам̣ йонисоманасика̄ра̄ евам̣ сусама̄раддха̄ ме сатта боджджхан̇га̄ пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. пат̣хамауппаннасуттам̣

190. ‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса̄’’ти. навамам̣.

10. дутийауппаннасуттам̣

191. ‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ ануппанна̄ уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄’’ти. дасамам̣.

паббатавагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

химавантам̣ ка̄йам̣ сӣлам̣, ваттхам̣ бхиккху ча кун̣д̣али;

кӯт̣ан̃ча упава̄нан̃ча, уппанна̄ апаре дувети.

2. гила̄навагго

1. па̄н̣асуттам̣

192. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи па̄н̣а̄ чатта̄ро ирийа̄патхе каппенти – ка̄лена гаманам̣, ка̄лена т̣ха̄нам̣, ка̄лена нисаджджам̣, ка̄лена сеййам̣, саббе те патхавим̣ нисса̄йа патхавийам̣ патит̣т̣ха̄йа евамете чатта̄ро ирийа̄патхе каппенти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа сатта боджджхан̇ге бха̄вети сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. пат̣хамасӯрийӯпамасуттам̣

193. ‘‘сӯрийасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – сатта боджджхан̇ге бха̄вессати, сатта боджджхан̇ге бахулӣкариссати.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто сатта боджджхан̇ге бха̄вети сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. дутийам̣.

3. дутийасӯрийӯпамасуттам̣

194. ‘‘сӯрийасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – йонисоманасика̄ро. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – сатта боджджхан̇ге бха̄вессати, сатта боджджхан̇ге бахулӣкариссати.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. татийам̣.

4. пат̣хамагила̄насуттам̣

195. екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати вел̣уване каландаканива̄пе. тена кхо пана самайена а̄йасма̄ маха̄кассапо пиппалигуха̄йам̣ [виппхалигуха̄йам̣ (сӣ.)] вихарати а̄ба̄дхико дуккхито ба̄л̣хагила̄но. атха кхо бхагава̄ са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена̄йасма̄ маха̄кассапо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. нисаджджа кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ маха̄кассапам̣ етадавоча –

‘‘каччи те, кассапа, кхаманӣйам̣ каччи йа̄панӣйам̣? каччи дуккха̄ ведана̄ пат̣иккаманти, но абхиккаманти; пат̣иккамоса̄нам̣ пан̃н̃а̄йати, но абхиккамо’’ти? ‘‘на ме, бханте, кхаманӣйам̣, на йа̄панӣйам̣. ба̄л̣ха̄ ме дуккха̄ ведана̄ абхиккаманти, но пат̣иккаманти; абхиккамоса̄нам̣ пан̃н̃а̄йати, но пат̣иккамо’’ти.

‘‘саттиме, кассапа, боджджхан̇га̄ майа̄ саммадаккха̄та̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го кхо, кассапа, майа̄ саммадаккха̄то бха̄вито бахулӣкато абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го кхо, кассапа, майа̄ саммадаккха̄то бха̄вито бахулӣкато абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттати. име кхо, кассапа, сатта боджджхан̇га̄ майа̄ саммадаккха̄та̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. ‘‘таггха, бхагава̄, боджджхан̇га̄; таггха, сугата, боджджхан̇га̄’’ти.

идамавоча бхагава̄. аттамано а̄йасма̄ маха̄кассапо бхагавато бха̄ситам̣ абхинанди. вут̣т̣хахи ча̄йасма̄ маха̄кассапо тамха̄ а̄ба̄дха̄. татха̄пахӣно ча̄йасмато маха̄кассапасса со а̄ба̄дхо ахосӣти. чатуттхам̣.

5. дутийагила̄насуттам̣

196. екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати вел̣уване каландаканива̄пе. тена кхо пана самайена а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но гиджджхакӯт̣е паббате вихарати а̄ба̄дхико дуккхито ба̄л̣хагила̄но. атха кхо бхагава̄ са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена̄йасма̄ маха̄моггалла̄но тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. нисаджджа кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ маха̄моггалла̄нам̣ етадавоча –

‘‘каччи те, моггалла̄на, кхаманӣйам̣ каччи йа̄панӣйам̣? каччи дуккха̄ ведана̄ пат̣иккаманти, но абхиккаманти; пат̣иккамоса̄нам̣ пан̃н̃а̄йати, но абхиккамо’’ти? ‘‘на ме, бханте, кхаманӣйам̣, на йа̄панӣйам̣. ба̄л̣ха̄ ме дуккха̄ ведана̄ абхиккаманти, но пат̣иккаманти; абхиккамоса̄нам̣ пан̃н̃а̄йати, но пат̣иккамо’’ти.

‘‘саттиме, моггалла̄на, боджджхан̇га̄ майа̄ саммадаккха̄та̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го кхо, моггалла̄на, майа̄ саммадаккха̄то бха̄вито бахулӣкато абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го кхо, моггалла̄на, майа̄ саммадаккха̄то бха̄вито бахулӣкато абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттати. име кхо, моггалла̄на, сатта боджджхан̇га̄ майа̄ саммадаккха̄та̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. ‘‘таггха, бхагава̄, боджджхан̇га̄; таггха, сугата, боджджхан̇га̄’’ти.

идамавоча бхагава̄. аттамано а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но бхагавато бха̄ситам̣ абхинанди. вут̣т̣хахи ча̄йасма̄ маха̄моггалла̄но тамха̄ а̄ба̄дха̄. татха̄пахӣно ча̄йасмато маха̄моггалла̄насса со а̄ба̄дхо ахосӣти. пан̃чамам̣.

6. татийагила̄насуттам̣

197. екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати вел̣уване каландаканива̄пе. тена кхо пана самайена бхагава̄ а̄ба̄дхико хоти дуккхито ба̄л̣хагила̄но. атха кхо а̄йасма̄ маха̄чундо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо а̄йасмантам̣ маха̄чундам̣ бхагава̄ етадавоча – ‘‘пат̣ибханту там̣, чунда, боджджхан̇га̄’’ти.

‘‘саттиме, бханте, боджджхан̇га̄ бхагавата̄ саммадаккха̄та̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го кхо, бханте, бхагавата̄ саммадаккха̄то бха̄вито бахулӣкато абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го кхо, бханте, бхагавата̄ саммадаккха̄то бха̄вито бахулӣкато абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттати. име кхо, бханте, сатта боджджхан̇га̄ бхагавата̄ саммадаккха̄та̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. ‘‘таггха, чунда, боджджхан̇га̄; таггха, чунда, боджджхан̇га̄’’ти.

идамавоча̄йасма̄ чундо. саманун̃н̃о саттха̄ ахоси. вут̣т̣хахи ча бхагава̄ тамха̄ а̄ба̄дха̄. татха̄пахӣно ча бхагавато со а̄ба̄дхо ахосӣти. чхат̣т̣хам̣.

7. па̄ран̇гамасуттам̣

198. ‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттантӣ’’ти.

‘‘аппака̄ те мануссесу, йе джана̄ па̄рага̄мино;

атха̄йам̣ итара̄ паджа̄, тӣрамева̄нудха̄вати.

‘‘йе ча кхо саммадаккха̄те, дхамме дхамма̄нуваттино;

те джана̄ па̄рамессанти, маччудхеййам̣ судуттарам̣.

‘‘кан̣хам̣ дхаммам̣ виппаха̄йа, суккам̣ бха̄ветха пан̣д̣ито;

ока̄ анокама̄гамма, вивеке йаттха дӯрамам̣.

‘‘татра̄бхиратимиччхеййа, хитва̄ ка̄ме акин̃чано;

парийодапеййа атта̄нам̣, читтаклесехи пан̣д̣ито.

‘‘йесам̣ самбодхийан̇гесу, самма̄ читтам̣ субха̄витам̣;

а̄да̄наппат̣иниссагге, анупа̄да̄йа йе рата̄;

кхӣн̣а̄сава̄ джутиманто, те локе париниббута̄’’ти. саттамам̣;

8. вираддхасуттам̣

199. ‘‘йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ вираддха̄, вираддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ а̄раддха̄, а̄раддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, име сатта боджджхан̇га̄ вираддха̄, вираддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, име сатта боджджхан̇га̄ а̄раддха̄, а̄раддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. арийасуттам̣

200. ‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ арийа̄ ниййа̄ника̄ нӣйанти таккарасса самма̄ дуккхаккхайа̄йа. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ арийа̄ ниййа̄ника̄ нӣйанти таккарасса самма̄ дуккхаккхайа̄йа̄’’ти. навамам̣.

10. ниббида̄суттам̣

201. ‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. дасамам̣.

гила̄навагго дутийо.

тассудда̄нам̣ –

па̄н̣а̄ сӯрийӯпама̄ две, гила̄на̄ апаре тайо;

па̄ран̇га̄мӣ вираддхо ча, арийо ниббида̄йа ча̄ти.

3. уда̄йивагго

1. бодха̄йасуттам̣

202. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘‘боджджхан̇га̄, боджджхан̇га̄’ти, бханте, вуччанти. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, ‘боджджхан̇га̄’ти вуччантӣ’’ти? ‘‘‘бодха̄йа сам̣ваттантӣ’ти кхо, бхиккху, тасма̄ боджджхан̇га̄ти вуччанти. идха, бхиккху, сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. ‘бодха̄йа сам̣ваттантӣ’ти кхо, бхиккху, тасма̄ ‘боджджхан̇га̄’ти вуччантӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. боджджхан̇гадесана̄суттам̣

203. ‘‘сатта во, бхиккхаве, боджджхан̇ге десесса̄ми; там̣ сун̣а̄тха. катаме ча, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄’’ти. дутийам̣.

3. т̣ха̄нийасуттам̣

204. ‘‘ка̄мара̄гат̣т̣ха̄нийа̄нам̣, [ка̄мара̄гат̣т̣ха̄нӣйа̄нам̣ (сӣ.)] бхиккхаве, дхамма̄нам̣ манасика̄рабахулӣка̄ра̄ ануппанно чева ка̄маччхандо уппаджджати, уппанно ча ка̄маччхандо бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати. бйа̄па̄дат̣т̣ха̄нийа̄нам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ манасика̄рабахулӣка̄ра̄ ануппанно чева бйа̄па̄до уппаджджати, уппанно ча бйа̄па̄до бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати. тхинамиддхат̣т̣ха̄нийа̄нам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ манасика̄рабахулӣка̄ра̄ ануппаннан̃чева тхинамиддхам̣ уппаджджати, уппаннан̃ча тхинамиддхам̣ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йам̣ сам̣ваттати. уддхаччакуккуччат̣т̣ха̄нийа̄нам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ манасика̄рабахулӣка̄ра̄ ануппаннан̃чева уддхаччакуккуччам̣ уппаджджати, уппаннан̃ча уддхаччакуккуччам̣ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати. вичикиччха̄т̣т̣ха̄нийа̄нам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ манасика̄рабахулӣка̄ра̄ ануппанна̄ чева вичикиччха̄ уппаджджати, уппанна̄ ча вичикиччха̄ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати.

‘‘сатисамбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нийа̄нам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ манасика̄рабахулӣка̄ра̄ ануппанно чева сатисамбоджджхан̇го уппаджджати, уппанно ча сатисамбоджджхан̇го бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нийа̄нам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ манасика̄рабахулӣка̄ра̄ ануппанно чева упеккха̄самбоджджхан̇го уппаджджати, уппанно ча упеккха̄самбоджджхан̇го бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхатӣ’’ти. татийам̣.

4. айонисоманасика̄расуттам̣

205. ‘‘айонисо, бхиккхаве, манасикарото ануппанно чева ка̄маччхандо уппаджджати, уппанно ча ка̄маччхандо бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппанно чева бйа̄па̄до уппаджджати, уппанно ча бйа̄па̄до бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппаннан̃чева тхинамиддхам̣ уппаджджати, уппаннан̃ча тхинамиддхам̣ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппаннан̃чева уддхаччакуккуччам̣ уппаджджати, уппаннан̃ча уддхаччакуккуччам̣ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппанна̄ чева вичикиччха̄ уппаджджати, уппанна̄ ча вичикиччха̄ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппанно чева сатисамбоджджхан̇го нуппаджджати, уппанно ча сатисамбоджджхан̇го нируджджхати…пе… ануппанно чева упеккха̄самбоджджхан̇го нуппаджджати, уппанно ча упеккха̄самбоджджхан̇го нируджджхати.

йонисо ча кхо, бхиккхаве, манасикарото ануппанно чева ка̄маччхандо нуппаджджати, уппанно ча ка̄маччхандо пахӣйати; ануппанно чева бйа̄па̄до нуппаджджати, уппанно ча бйа̄па̄до пахӣйати; ануппаннан̃чева тхинамиддхам̣ нуппаджджати, уппаннан̃ча тхинамиддхам̣ пахӣйати; ануппаннан̃чева уддхаччакуккуччам̣ нуппаджджати, уппаннан̃ча уддхаччакуккуччам̣ пахӣйати; ануппанна̄ чева вичикиччха̄ нуппаджджати, уппанна̄ ча вичикиччха̄ пахӣйати.

‘‘ануппанно чева сатисамбоджджхан̇го уппаджджати, уппанно ча сатисамбоджджхан̇го бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати…пе… ануппанно чева упеккха̄самбоджджхан̇го уппаджджати, уппанно ча упеккха̄самбоджджхан̇го бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхатӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. апариха̄нийасуттам̣

206. ‘‘сатта во, бхиккхаве, апариха̄нийе дхамме десесса̄ми; там̣ сун̣а̄тха. катаме ча, бхиккхаве, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄? йадидам̣ – сатта боджджхан̇га̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – име кхо, бхиккхаве, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. тан̣хаккхайасуттам̣

207. ‘‘йо, бхиккхаве, магго йа̄ пат̣ипада̄ тан̣хаккхайа̄йа сам̣ваттати, там̣ маггам̣ там̣ пат̣ипадам̣ бха̄ветха. катамо ча, бхиккхаве, магго катама̄ ча пат̣ипада̄ тан̣хаккхайа̄йа сам̣ваттати? йадидам̣ – сатта боджджхан̇га̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го’’ти. евам̣ вутте а̄йасма̄ уда̄йӣ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ну кхо, бханте, сатта боджджхан̇га̄, катхам̣ бахулӣката̄ тан̣хаккхайа̄йа сам̣ваттантӣ’’ти?

‘‘идха, уда̄йи, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣ випулам̣ махаггатам̣ аппама̄н̣ам̣ абйа̄паджджам̣ [абйа̄паджджхам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)]. тасса сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вайато вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣ випулам̣ махаггатам̣ аппама̄н̣ам̣ абйа̄паджджам̣ тан̣ха̄ пахӣйати. тан̣ха̄йа паха̄на̄ каммам̣ пахӣйати. каммасса паха̄на̄ дуккхам̣ пахӣйати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣ випулам̣ махаггатам̣ аппама̄н̣ам̣ абйа̄паджджам̣. тасса упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вайато вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣ випулам̣ махаггатам̣ аппама̄н̣ам̣ абйа̄паджджам̣ тан̣ха̄ пахӣйати тан̣ха̄йа паха̄на̄ каммам̣ пахӣйати. каммасса паха̄на̄ дуккхам̣ пахӣйати. ити кхо, уда̄йи, тан̣хаккхайа̄ каммаккхайо, каммаккхайа̄ дуккхаккхайо’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. тан̣ха̄ниродхасуттам̣

208. ‘‘йо, бхиккхаве, магго йа̄ пат̣ипада̄ тан̣ха̄ниродха̄йа сам̣ваттати, там̣ маггам̣ там̣ пат̣ипадам̣ бха̄ветха. катамо ча, бхиккхаве, магго катама̄ ча пат̣ипада̄ тан̣ха̄ниродха̄йа сам̣ваттати? йадидам̣ – сатта боджджхан̇га̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го. катхам̣ бха̄вита̄, ча бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ катхам̣ бахулӣката̄ тан̣ха̄ниродха̄йа сам̣ваттанти?

‘‘идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ евам̣ бахулӣката̄ тан̣ха̄ниродха̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. саттамам̣.

8. ниббедхабха̄гийасуттам̣

209. ‘‘ниббедхабха̄гийам̣ во, бхиккхаве, маггам̣ десесса̄ми; там̣ сун̣а̄тха. катамо ча, бхиккхаве, ниббедхабха̄гийо магго? йадидам̣ – сатта боджджхан̇га̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го’’ти. евам̣ вутте а̄йасма̄ уда̄йӣ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ну кхо, бханте, сатта боджджхан̇га̄ катхам̣ бахулӣката̄ ниббедха̄йа сам̣ваттантӣ’’ти?

‘‘идха, уда̄йи, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣ випулам̣ махаггатам̣ аппама̄н̣ам̣ абйа̄паджджам̣. со сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄витена читтена аниббиддхапуббам̣ аппада̄литапуббам̣ лобхаккхандхам̣ ниббиджджхати пада̄лети; аниббиддхапуббам̣ аппада̄литапуббам̣ досаккхандхам̣ ниббиджджхати пада̄лети; аниббиддхапуббам̣ аппада̄литапуббам̣ мохаккхандхам̣ ниббиджджхати пада̄лети…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣ випулам̣ махаггатам̣ аппама̄н̣ам̣ абйа̄паджджам̣. со упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄витена читтена аниббиддхапуббам̣ аппада̄литапуббам̣ лобхаккхандхам̣ ниббиджджхати пада̄лети; аниббиддхапуббам̣ аппада̄литапуббам̣ досаккхандхам̣ ниббиджджхати пада̄лети; аниббиддхапуббам̣ аппада̄литапуббам̣ мохаккхандхам̣ ниббиджджхати пада̄лети. евам̣ бха̄вита̄ кхо, уда̄йи, сатта боджджхан̇га̄ евам̣ бахулӣката̄ ниббедха̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. екадхаммасуттам̣

210. ‘‘на̄хам̣, бхиккхаве, ан̃н̃ам̣ екадхаммампи саманупасса̄ми, йо евам̣ бха̄вито бахулӣкато сам̣йоджанӣйа̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа сам̣ваттати, йатхайидам̣, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ катхам̣ бахулӣката̄ сам̣йоджанӣйа̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа сам̣ваттанти?

‘‘идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ евам̣ бахулӣката̄ сам̣йоджанӣйа̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа сам̣ваттанти.

‘‘катаме ча, бхиккхаве, сам̣йоджанӣйа̄ дхамма̄? чаккху, бхиккхаве, сам̣йоджанӣйо дхаммо. еттхете уппаджджанти сам̣йоджанавинибандха̄ аджджхоса̄на̄…пе… дживха̄ сам̣йоджанӣйа̄ дхамма̄. еттхете уппаджджанти сам̣йоджанавинибандха̄ аджджхоса̄на̄…пе… мано сам̣йоджанӣйо дхаммо. еттхете уппаджджанти сам̣йоджанавинибандха̄ аджджхоса̄на̄. име вуччанти, бхиккхаве, сам̣йоджанӣйа̄ дхамма̄’’ти. навамам̣.

10. уда̄йисуттам̣

211. екам̣ самайам̣ бхагава̄ сумбхесу вихарати сетакам̣ на̄ма сумбха̄нам̣ нигамо. атха кхо а̄йасма̄ уда̄йӣ йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ уда̄йӣ бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘аччхарийам̣, бханте, аббхутам̣, бханте! йа̄ва бахукатан̃ча ме, бханте, бхагавати пеман̃ча га̄раво ча хирӣ ча оттаппан̃ча. ахан̃хи, бханте, пуббе ага̄рикабхӯто сама̄но абахукато ахосим̣ дхаммена [дхамме (?)] абахукато сан̇гхена. со кхва̄хам̣ бхагавати пеман̃ча га̄раван̃ча хирин̃ча оттаппан̃ча сампассама̄но ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито. тасса ме бхагава̄ дхаммам̣ десеси – ‘ити рӯпам̣, ити рӯпасса самудайо, ити рӯпасса аттхан̇гамо; ити ведана̄…пе… ити сан̃н̃а̄… ити сан̇кха̄ра̄… ити вин̃н̃а̄н̣ам̣, ити вин̃н̃а̄н̣асса самудайо, ити вин̃н̃а̄н̣асса аттхан̇гамо’ти.

‘‘со кхва̄хам̣, бханте, сун̃н̃а̄га̄рагато имесам̣ пан̃чупа̄да̄наккхандха̄нам̣ уккуджджа̄вакуджджам̣ сампариваттенто ‘идам̣ дуккха’нти йатха̄бхӯтам̣ аббхан̃н̃а̄сим̣, ‘айам̣ дуккхасамудайо’ти йатха̄бхӯтам̣ аббхан̃н̃а̄сим̣, ‘айам̣ дуккханиродхо’ти йатха̄бхӯтам̣ аббхан̃н̃а̄сим̣, ‘айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄’ти йатха̄бхӯтам̣ аббхан̃н̃а̄сим̣. дхаммо ча ме, бханте, абхисамито, магго ча ме пат̣иладдхо; йо ме бха̄вито бахулӣкато татха̄ татха̄ вихарантам̣ татхатта̄йа упанессати йатха̄хам̣ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄нисса̄ми.

‘‘сатисамбоджджхан̇го ме, бханте, пат̣иладдхо, йо ме бха̄вито бахулӣкато татха̄ татха̄ вихарантам̣ татхатта̄йа упанессати йатха̄хам̣ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄нисса̄ми…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го ме, бханте, пат̣иладдхо, йо ме бха̄вито бахулӣкато татха̄ татха̄ вихарантам̣ татхатта̄йа упанессати йатха̄хам̣ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄нисса̄ми. айам̣ кхо ме, бханте, магго пат̣иладдхо, йо ме бха̄вито бахулӣкато татха̄ татха̄ вихарантам̣ татхатта̄йа упанессати йатха̄хам̣ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄нисса̄мӣ’’ти.

‘‘са̄дху са̄дху, уда̄йи! есо хи те, уда̄йи, магго пат̣иладдхо, йо те бха̄вито бахулӣкато татха̄ татха̄ вихарантам̣ татхатта̄йа упанессати йатха̄ твам̣ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄ниссасӣ’’ти. дасамам̣.

уда̄йивагго татийо.

тассудда̄нам̣ –

бодха̄йа десана̄ т̣ха̄на̄, айонисо ча̄париха̄нӣ;

кхайо ниродхо ниббедхо, екадхаммо уда̄йина̄ти.

4. нӣваран̣авагго

1. пат̣хамакусаласуттам̣

212. ‘‘йе кечи, бхиккхаве, дхамма̄ кусала̄ кусалабха̄гийа̄ кусалапаккхика̄, саббе те аппама̄дамӯлака̄ аппама̄дасамосаран̣а̄; аппама̄до тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. аппаматтассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – сатта боджджхан̇ге бха̄вессати, сатта боджджхан̇ге бахулӣкариссати.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аппаматто сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аппаматто сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. дутийакусаласуттам̣

213. ‘‘йе кечи, бхиккхаве, дхамма̄ кусала̄ кусалабха̄гийа̄ кусалапаккхика̄, саббе те йонисоманасика̄рамӯлака̄ йонисоманасика̄расамосаран̣а̄; йонисоманасика̄ро тесам̣ дхамма̄нам̣ аггамаккха̄йати. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – сатта боджджхан̇ге бха̄вессати, сатта боджджхан̇ге бахулӣкариссати.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. дутийам̣.

3. упаккилесасуттам̣

214. ‘‘пан̃чиме, бхиккхаве, джа̄тарӯпасса упаккилеса̄, йехи упаккилесехи упаккилит̣т̣хам̣ джа̄тарӯпам̣ на чева муду хоти на ча камманийам̣, на ча пабхассарам̣ пабхан̇гу ча, на ча самма̄ упети камма̄йа. катаме пан̃ча? айо, бхиккхаве, джа̄тарӯпасса упаккилесо, йена упаккилесена упаккилит̣т̣хам̣ джа̄тарӯпам̣ на чева муду хоти на ча камманийам̣, на ча пабхассарам̣ пабхан̇гу ча, на ча самма̄ упети камма̄йа. лохам̣, бхиккхаве, джа̄тарӯпасса упаккилесо, йена упаккилесена упаккилит̣т̣хам̣ джа̄тарӯпам̣…пе… типу, бхиккхаве, джа̄тарӯпасса упаккилесо…пе… сӣсам̣, бхиккхаве, джа̄тарӯпасса упаккилесо…пе… саджджху, бхиккхаве, джа̄тарӯпасса упаккилесо, йена упаккилесена упаккилит̣т̣хам̣ джа̄тарӯпам̣ на чева муду хоти на ча камманийам̣, на ча пабхассарам̣ пабхан̇гу ча, на ча самма̄ упети камма̄йа. име кхо, бхиккхаве, пан̃ча джа̄тарӯпасса упаккилеса̄, йехи упаккилесехи упаккилит̣т̣хам̣ джа̄тарӯпам̣ на чева муду хоти на ча камманийам̣, на ча пабхассарам̣ пабхан̇гу ча, на ча самма̄ упети камма̄йа.

‘‘евамева кхо, бхиккхаве, пан̃чиме читтасса упаккилеса̄, йехи упаккилесехи упаккилит̣т̣хам̣ читтам̣ на чева муду хоти на ча камманийам̣, на ча пабхассарам̣ пабхан̇гу ча, на ча самма̄ сама̄дхийати а̄сава̄нам̣ кхайа̄йа. катаме пан̃ча? ка̄маччхандо, бхиккхаве, читтасса упаккилесо, йена упаккилесена упаккилит̣т̣хам̣ читтам̣ на чева муду хоти на ча камманийам̣, на ча пабхассарам̣ пабхан̇гу ча, на ча самма̄ сама̄дхийати а̄сава̄нам̣ кхайа̄йа…пе… име кхо, бхиккхаве, пан̃ча читтасса упеккилеса̄, йехи упаккилесехи упаккилит̣т̣хам̣ читтам̣ на чева муду хоти на ча камманийам̣, на ча пабхассарам̣ пабхан̇гу ча, на ча самма̄ сама̄дхийати а̄сава̄нам̣ кхайа̄йа̄’’ти. татийам̣.

4. анупаккилесасуттам̣

215. ‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анупаккилеса̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го, бхиккхаве, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анупаккилесо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го, бхиккхаве, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анупаккилесо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати. име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анупаккилеса̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. айонисоманасика̄расуттам̣

216. ‘‘айонисо, бхиккхаве, манасикарото ануппанно чева ка̄маччхандо уппаджджати, уппанно ча ка̄маччхандо бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппанно чева бйа̄па̄до уппаджджати, уппанно ча бйа̄па̄до бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппаннан̃чева тхинамиддхам̣ уппаджджати, уппаннан̃ча тхинамиддхам̣ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппаннан̃чева уддхаччакуккуччам̣ уппаджджати, уппаннан̃ча уддхаччакуккуччам̣ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттати; ануппанна̄ чева вичикиччха̄ уппаджджати, уппанна̄ ча вичикиччха̄ бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа сам̣ваттатӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. йонисоманасика̄расуттам̣

217. ‘‘йонисо ча кхо, бхиккхаве, манасикарото ануппанно чева сатисамбоджджхан̇го уппаджджати, уппанно ча сатисамбоджджхан̇го бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати…пе… ануппанно чева упеккха̄самбоджджхан̇го уппаджджати, уппанно ча упеккха̄самбоджджхан̇го бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхатӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. буддхисуттам̣

218. ‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ буддхийа̄ апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го. име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ буддхийа̄ апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. саттамам̣.

8. а̄варан̣анӣваран̣асуттам̣

219. ‘‘пан̃чиме, бхиккхаве, а̄варан̣а̄ нӣваран̣а̄ четасо упаккилеса̄ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣а̄. катаме пан̃ча? ка̄маччхандо, бхиккхаве, а̄варан̣о нӣваран̣о четасо упаккилесо пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣о. бйа̄па̄до, бхиккхаве, а̄варан̣о нӣваран̣о четасо упаккилесо пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣о. тхинамиддхам̣, бхиккхаве, а̄варан̣ам̣ нӣваран̣ам̣ четасо упаккилесам̣ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣ам̣. уддхаччакуккуччам̣, бхиккхаве, а̄варан̣ам̣ нӣваран̣ам̣ четасо упаккилесам̣ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣ам̣. вичикиччха̄, бхиккхаве, а̄варан̣а̄ нӣваран̣а̄ четасо упаккилеса̄ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣а̄. име кхо, бхиккхаве, пан̃ча а̄варан̣а̄ нӣваран̣а̄ четасо упаккилеса̄ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣а̄.

‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анупаккилеса̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го, бхиккхаве, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анупаккилесо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го, бхиккхаве, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анупаккилесо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати. име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анупаккилеса̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттантӣти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако ат̣т̣хим̣ катва̄ манаси катва̄ саббам̣ четасо саманна̄харитва̄ охитасото дхаммам̣ сун̣а̄ти, имасса пан̃ча нӣваран̣а̄ тасмим̣ самайе на хонти. сатта боджджхан̇га̄ тасмим̣ самайе бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти.

‘‘катаме пан̃ча нӣваран̣а̄ тасмим̣ самайе на хонти? ка̄маччханданӣваран̣ам̣ тасмим̣ самайе на хоти, бйа̄па̄данӣваран̣ам̣ тасмим̣ самайе на хоти, тхинамиддханӣваран̣ам̣ тасмим̣ самайе на хоти, уддхаччакуккуччанӣваран̣ам̣ тасмим̣ самайе на хоти, вичикиччха̄нӣваран̣ам̣ тасмим̣ самайе на хоти. имасса пан̃ча нӣваран̣а̄ тасмим̣ самайе на хонти.

‘‘катаме сатта боджджхан̇га̄ тасмим̣ самайе бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти? сатисамбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го тасмим̣ самайе бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. име сатта боджджхан̇га̄ тасмим̣ самайе бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччханти. йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако ат̣т̣хим̣ катва̄ манаси катва̄ саббам̣ четасо саманна̄харитва̄ охитасото дхаммам̣ сун̣а̄ти, имасса пан̃ча нӣваран̣а̄ тасмим̣ самайе на хонти. име сатта боджджхан̇га̄ тасмим̣ самайе бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхантӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. руккхасуттам̣

220. ‘‘санти, бхиккхаве, маха̄руккха̄ ан̣убӣджа̄ маха̄ка̄йа̄ руккха̄нам̣ аджджха̄руха̄, йехи руккха̄ аджджха̄рӯл̣ха̄ обхаггавибхагга̄ випатита̄ сенти. катаме ча те, бхиккхаве, маха̄руккха̄ ан̣убӣджа̄ маха̄ка̄йа̄ руккха̄нам̣ аджджха̄руха̄, йехи руккха̄ аджджха̄рӯл̣ха̄ обхаггавибхагга̄ випатита̄ сенти [сенти. сеййатхидам̣ (каттхачи)]? ассаттхо, нигродхо, пилаккхо, удумбаро, каччхако, капиттхано – име кхо те, бхиккхаве, маха̄руккха̄ ан̣убӣджа̄ маха̄ка̄йа̄ руккха̄нам̣ аджджха̄руха̄, йехи руккха̄ аджджха̄рӯл̣ха̄ обхаггавибхагга̄ випатита̄ сенти. евамева кхо, бхиккхаве, идхекаччо кулапутто йа̄дисаке ка̄ме оха̄йа ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито хоти, со та̄дисакехи ка̄мехи тато ва̄ па̄пит̣т̣хатарехи обхаггавибхагго випатито сети.

‘‘пан̃чиме, бхиккхаве, а̄варан̣а̄ нӣваран̣а̄ четасо аджджха̄руха̄ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣а̄. катаме пан̃ча? ка̄маччхандо, бхиккхаве, а̄варан̣о нӣваран̣о четасо аджджха̄рухо пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣о. бйа̄па̄до, бхиккхаве, а̄варан̣о нӣваран̣о четасо аджджха̄рухо пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣о. тхинамиддхам̣, бхиккхаве, а̄варан̣ам̣ нӣваран̣ам̣ четасо аджджха̄рухам̣ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣ам̣. уддхаччакуккуччам̣, бхиккхаве, а̄варан̣ам̣ нӣваран̣ам̣ четасо аджджха̄рухам̣ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣ам̣. вичикиччха̄, бхиккхаве, а̄варан̣а̄ нӣваран̣а̄ четасо аджджха̄руха̄ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣а̄. име кхо, бхиккхаве, пан̃ча а̄варан̣а̄ нӣваран̣а̄ четасо аджджха̄руха̄ пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣а̄.

‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анаджджха̄руха̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го, бхиккхаве, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анаджджха̄рухо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го, бхиккхаве, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анаджджха̄рухо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати. име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анаджджха̄руха̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. навамам̣.

10. нӣваран̣асуттам̣

221. ‘‘пан̃чиме, бхиккхаве, нӣваран̣а̄ андхакаран̣а̄ ачаккхукаран̣а̄ ан̃н̃а̄н̣акаран̣а̄ пан̃н̃а̄ниродхика̄ вигха̄тапаккхийа̄ анибба̄насам̣ваттаника̄. катаме пан̃ча? ка̄маччханданӣваран̣ам̣, бхиккхаве, андхакаран̣ам̣ ачаккхукаран̣ам̣ ан̃н̃а̄н̣акаран̣ам̣ пан̃н̃а̄ниродхикам̣ вигха̄тапаккхийам̣ анибба̄насам̣ваттаникам̣. бйа̄па̄данӣваран̣ам̣, бхиккхаве…пе… тхинамиддханӣваран̣ам̣, бхиккхаве… уддхаччакуккуччанӣваран̣ам̣, бхиккхаве… вичикиччха̄нӣваран̣ам̣, бхиккхаве, андхакаран̣ам̣ ачаккхукаран̣ам̣ ан̃н̃а̄н̣акаран̣ам̣ пан̃н̃а̄ниродхикам̣ вигха̄тапаккхийам̣ анибба̄насам̣ваттаникам̣. име кхо, бхиккхаве, пан̃ча нӣваран̣а̄ андхакаран̣а̄ ачаккхукаран̣а̄ ан̃н̃а̄н̣акаран̣а̄ пан̃н̃а̄ниродхика̄ вигха̄тапаккхийа̄ анибба̄насам̣ваттаника̄.

‘‘саттиме, бхиккхаве, боджджхан̇га̄ чаккхукаран̣а̄ н̃а̄н̣акаран̣а̄ пан̃н̃а̄буддхийа̄ авигха̄тапаккхийа̄ нибба̄насам̣ваттаника̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го, бхиккхаве, чаккхукаран̣о н̃а̄н̣акаран̣о пан̃н̃а̄буддхийо авигха̄тапаккхийо нибба̄насам̣ваттанико…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го, бхиккхаве, чаккхукаран̣о н̃а̄н̣акаран̣о пан̃н̃а̄буддхийо авигха̄тапаккхийо нибба̄насам̣ваттанико. име кхо, бхиккхаве, сатта боджджхан̇га̄ чаккхукаран̣а̄ н̃а̄н̣акаран̣а̄ пан̃н̃а̄буддхийа̄ авигха̄тапаккхийа̄ нибба̄насам̣ваттаника̄’’ти. дасамам̣.

нӣваран̣авагго чатуттхо.

тассудда̄нам̣ –

две кусала̄ килеса̄ ча, две йонисо ча буддхи ча;

а̄варан̣а̄ нӣваран̣а̄ руккхам̣, нӣваран̣ан̃ча те даса̄ти.

5. чаккаваттивагго

1. видха̄суттам̣

222. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ тиссо видха̄ паджахим̣су, саббе те саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, ана̄гатамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ тиссо видха̄ паджахиссанти, саббе те саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ тиссо видха̄ паджаханти, саббе те саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. катамесам̣ саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣? сатисамбоджджхан̇гасса…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гасса. йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ тиссо видха̄ паджахим̣су…пе… паджахиссанти…пе… паджаханти, саббе те имесам̣йева саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄’’ти. пат̣хамам̣.

2. чаккаваттисуттам̣

223. ‘‘ран̃н̃о, бхиккхаве, чаккаваттисса па̄тубха̄ва̄ саттаннам̣ ратана̄нам̣ па̄тубха̄во хоти. катамесам̣ саттаннам̣? чаккаратанасса па̄тубха̄во хоти, хаттхиратанасса па̄тубха̄во хоти, ассаратанасса па̄тубха̄во хоти, ман̣иратанасса па̄тубха̄во хоти, иттхиратанасса па̄тубха̄во хоти, гахапатиратанасса па̄тубха̄во хоти, парин̣а̄йакаратанасса па̄тубха̄во хоти. ран̃н̃о, бхиккхаве, чаккаваттисса па̄тубха̄ва̄ имесам̣ саттаннам̣ ратана̄нам̣ па̄тубха̄во хоти.

‘‘татха̄гатасса, бхиккхаве, па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса саттаннам̣ боджджхан̇гаратана̄нам̣ па̄тубха̄во хоти. катамесам̣ саттаннам̣? сатисамбоджджхан̇гасса ратанасса па̄тубха̄во хоти…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гасса ратанасса па̄тубха̄во хоти. татха̄гатасса, бхиккхаве, па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса имесам̣ саттаннам̣ боджджхан̇гаратана̄нам̣ па̄тубха̄во хотӣ’’ти. дутийам̣.

3. ма̄расуттам̣

224. ‘‘ма̄расенаппамадданам̣ во, бхиккхаве, маггам̣ десесса̄ми; там̣ сун̣а̄тха. катамо ча, бхиккхаве, ма̄расенаппамаддано магго? йадидам̣ – сатта боджджхан̇га̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – айам̣ кхо, бхиккхаве, ма̄расенаппамаддано магго’’ти. татийам̣.

4. дуппан̃н̃асуттам̣

225. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘‘дуппан̃н̃о ел̣амӯго, дуппан̃н̃о ел̣амӯго’ти, бханте, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, ‘дуппан̃н̃о ел̣амӯго’ти вуччатӣ’’ти? ‘‘саттаннам̣ кхо, бхиккху, боджджхан̇га̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ ‘дуппан̃н̃о ел̣амӯго’ти вуччати. катамесам̣ саттаннам̣? сатисамбоджджхан̇гасса…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гасса – имесам̣ кхо, бхиккху, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ ‘дуппан̃н̃о ел̣амӯго’ти вуччатӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. пан̃н̃авантасуттам̣

226. ‘‘‘пан̃н̃ава̄ анел̣амӯго, пан̃н̃ава̄ анел̣амӯго’ти, бханте, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, ‘пан̃н̃ава̄ анел̣амӯго’ти вуччатӣ’’ти? ‘‘саттаннам̣ кхо, бхиккху, боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ ‘пан̃н̃ава̄ анел̣амӯго’ти вуччати. катамесам̣ саттаннам̣? сатисамбоджджхан̇гасса…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гасса – имесам̣ кхо, бхиккху, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ ‘пан̃н̃ава̄ анел̣амӯго’ти вуччатӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. далиддасуттам̣

227. ‘‘‘далиддо, далиддо’ти, бханте, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, ‘далиддо’ти вуччатӣ’’ти? ‘‘саттаннам̣ кхо, бхиккху, боджджхан̇га̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ ‘далиддо’ти вуччати. катамесам̣ саттаннам̣? сатисамбоджджхан̇гасса…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гасса – имесам̣ кхо, бхиккху, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ ‘далиддо’ти вуччатӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. адалиддасуттам̣

228. ‘‘‘адалиддо, адалиддо’ти, бханте, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, ‘адалиддо’ти вуччатӣ’’ти? ‘‘саттаннам̣ кхо, бхиккху, боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ ‘адалиддо’ти вуччати. катамесам̣ саттаннам̣? сатисамбоджджхан̇гасса …пе… упеккха̄самбоджджхан̇гасса – имесам̣ кхо, бхиккху, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ ‘адалиддо’ти вуччатӣ’’ти. саттамам̣.

8. а̄диччасуттам̣

229. ‘‘а̄диччасса, бхиккхаве, удайато етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – арун̣уггам̣. евамева кхо, бхиккхаве, бхиккхуно саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ уппа̄да̄йа етам̣ пуббан̇гамам̣ етам̣ пуббанимиттам̣, йадидам̣ – калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – сатта боджджхан̇ге бха̄вессати, сатта боджджхан̇ге бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. аджджхаттикан̇гасуттам̣

230. ‘‘аджджхаттикам̣, бхиккхаве, ан̇ганти каритва̄ на̄н̃н̃ам̣ екан̇гампи саманупасса̄ми саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ уппа̄да̄йа, йатхайидам̣ – бхиккхаве, йонисоманасика̄ро. йонисоманасика̄расампаннассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – сатта боджджхан̇ге бха̄вессати, сатта боджджхан̇ге бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху йонисоманасика̄расампанно сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. навамам̣.

10. ба̄хиран̇гасуттам̣

231. ‘‘ба̄хирам̣, бхиккхаве, ан̇ганти каритва̄ на̄н̃н̃ам̣ екан̇гампи саманупасса̄ми саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣ уппа̄да̄йа, йатхайидам̣ – бхиккхаве, калйа̄н̣амиттата̄. калйа̄н̣амиттассетам̣, бхиккхаве, бхиккхуно па̄т̣икан̇кхам̣ – сатта боджджхан̇ге бха̄вессати, сатта боджджхан̇ге бахулӣкариссати. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху калйа̄н̣амитто сатта боджджхан̇ге бха̄вети, сатта боджджхан̇ге бахулӣкаротӣ’’ти. дасамам̣.

чаккаваттивагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

видха̄ чаккаватти ма̄ро, дуппан̃н̃о пан̃н̃авена ча;

далиддо адалиддо ча, а̄диччан̇гена те даса̄ти.

6. са̄каччхавагго

1. а̄ха̄расуттам̣

232. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘пан̃чаннан̃ча, бхиккхаве, нӣваран̣а̄нам̣ саттаннан̃ча боджджхан̇га̄нам̣ а̄ха̄ран̃ча ана̄ха̄ран̃ча десесса̄ми; там̣ сун̣а̄тха. ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, субханимиттам̣. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, пат̣игханимиттам̣. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ тхинамиддхасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ тхинамиддхасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, арати танди виджамбхита̄ бхаттасаммадо четасо ча лӣнаттам̣. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ тхинамиддхасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ тхинамиддхасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, четасо авӯпасамо. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа уппа̄да̄йа, уппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, вичикиччха̄т̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха айонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа уппа̄да̄йа, уппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, сатисамбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, кусала̄кусала̄ дхамма̄ са̄ваджджа̄наваджджа̄ дхамма̄ хӣнапан̣ӣта̄ дхамма̄ кан̣хасуккасаппат̣ибха̄га̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, а̄рамбхадха̄ту никкамадха̄ту параккамадха̄ту. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, пӣтисамбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, ка̄йаппассаддхи читтаппассаддхи. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, саматханимиттам̣ абйагганимиттам̣. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, а̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, упеккха̄самбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айама̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, асубханимиттам̣. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ ка̄маччхандасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, метта̄четовимутти. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ бйа̄па̄дасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ тхинамиддхасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ тхинамиддхасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, а̄рамбхадха̄ту никкамадха̄ту параккамадха̄ту. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ тхинамиддхасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ тхинамиддхасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, четасо вӯпасамо. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ уддхаччакуккуччасса бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа уппа̄да̄йа, уппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа? аттхи, бхиккхаве, кусала̄кусала̄ дхамма̄ са̄ваджджа̄наваджджа̄ дхамма̄ хӣнапан̣ӣта̄ дхамма̄ кан̣хасуккасаппат̣ибха̄га̄ дхамма̄. таттха йонисоманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа уппа̄да̄йа, уппанна̄йа ва̄ вичикиччха̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, сатисамбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха аманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сатисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, кусала̄кусала̄ дхамма̄ са̄ваджджа̄наваджджа̄ дхамма̄ хӣнапан̣ӣта̄ дхамма̄ кан̣хасуккасаппат̣ибха̄га̄ дхамма̄. таттха аманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, а̄рамбхадха̄ту никкамадха̄ту параккамадха̄ту. таттха аманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, пӣтисамбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха аманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, ка̄йаппассаддхи читтаппассаддхи. таттха аманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, саматханимиттам̣ абйагганимиттам̣. таттха аманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄.

‘‘ко ча, бхиккхаве, ана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄? аттхи, бхиккхаве, упеккха̄самбоджджхан̇гат̣т̣ха̄нӣйа̄ дхамма̄. таттха аманасика̄рабахулӣка̄ро – айамана̄ха̄ро ануппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса уппа̄да̄йа, уппаннасса ва̄ упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄’’ти. пат̣хамам̣.

2. парийа̄йасуттам̣

233. атха кхо самбахула̄ бхиккхӯ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа пависим̣су. атха кхо тесам̣ бхиккхӯнам̣ етадахоси – ‘‘атиппаго кхо та̄ва са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна майам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа̄ма̄’’ти.

атха кхо те бхиккхӯ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ техи ан̃н̃атиттхийехи парибба̄джакехи саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинне кхо те бхиккхӯ ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ етадавочум̣ –

‘‘саман̣о, а̄вусо, готамо са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десети – ‘етха тумхе, бхиккхаве, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е сатта боджджхан̇ге йатха̄бхӯтам̣ бха̄ветха̄’ти. майампи кхо, а̄вусо, са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десема – ‘етха тумхе, а̄вусо, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е сатта боджджхан̇ге йатха̄бхӯтам̣ бха̄ветха̄’ти. идха но, а̄вусо, ко висесо, ко адхиппайа̄со, ким̣ на̄на̄каран̣ам̣ саман̣асса ва̄ готамасса амха̄кам̣ ва̄, йадидам̣ – дхаммадесана̄йа ва̄ дхаммадесанам̣, ануса̄санийа̄ ва̄ ануса̄сани’’нти?

атха кхо те бхиккхӯ тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинандим̣су наппат̣иккосим̣су; анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣су – ‘‘бхагавато сантике етасса бха̄ситасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄ма̄’’ти. атха кхо те бхиккхӯ са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа чаритва̄ паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄тапат̣икканта̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо те бхиккхӯ бхагавантам̣ етадавочум̣ –

‘‘идха майам̣, бханте, пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа пависимха. тесам̣ но, бханте, амха̄кам̣ етадахоси – ‘атиппаго кхо та̄ва са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритум̣, йам̣нӯна майам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа̄ма̄’ти. атха кхо майам̣, бханте, йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камимха; упасан̇камитва̄ техи ан̃н̃атиттхийехи парибба̄джакехи саддхим̣ саммодимха. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдимха. екамантам̣ нисинне кхо амхе, бханте, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ етадавочум̣ –

‘‘саман̣о, а̄вусо, готамо са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десети ‘етха тумхе, бхиккхаве, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е сатта боджджхан̇ге йатха̄бхӯтам̣ бха̄ветха̄’ти. майампи кхо, а̄вусо, са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десема – ‘етха тумхе, а̄вусо, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е сатта боджджхан̇ге йатха̄бхӯтам̣ бха̄ветха̄’ти. идха но, а̄вусо, ко висесо, ко адхиппайа̄со, ким̣ на̄на̄каран̣ам̣ саман̣асса ва̄ готамасса амха̄кам̣ ва̄, йадидам̣ – дхаммадесана̄йа ва̄ дхаммадесанам̣, ануса̄санийа̄ ва̄ ануса̄сани’’нти?

‘‘атха кхо майам̣, бханте, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинандимха наппат̣иккосимха, анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамимха – ‘бхагавато сантике етасса бха̄ситасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄ма̄’’’ти.

‘‘евам̣ва̄дино, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евамассу вачанӣйа̄ – ‘аттхи пана̄вусо, парийа̄йо, йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма пан̃ча нӣваран̣а̄ даса хонти, сатта боджджхан̇га̄ чатуддаса̄’ти. евам̣ пут̣т̣ха̄, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ на чева сампа̄йиссанти, уттарин̃ча вигха̄там̣ а̄паджджиссанти. там̣ кисса хету? йатха̄ там̣, бхиккхаве, ависайасмим̣. ‘‘на̄хам̣ там̣, бхиккхаве, пасса̄ми садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа, йо имесам̣ пан̃ха̄нам̣ веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхеййа, ан̃н̃атра татха̄гатена ва̄ татха̄гатаса̄вакена ва̄ ито ва̄ пана сутва̄’’.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, парийа̄йо, йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма пан̃ча нӣваран̣а̄ даса хонти? йадапи, бхиккхаве, аджджхаттам̣ ка̄маччхандо тадапи нӣваран̣ам̣, йадапи бахиддха̄ ка̄маччхандо тадапи нӣваран̣ам̣. ‘ка̄маччханданӣваран̣а’нти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти. йадапи, бхиккхаве, аджджхаттам̣ бйа̄па̄до тадапи нӣваран̣ам̣, йадапи бахиддха̄ бйа̄па̄до тадапи нӣваран̣ам̣. ‘бйа̄па̄данӣваран̣а’нти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти. йадапи, бхиккхаве, тхинам̣ тадапи нӣваран̣ам̣, йадапи миддхам̣ тадапи нӣваран̣ам̣. ‘тхинамиддханӣваран̣а’нти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти. йадапи, бхиккхаве, уддхаччам̣ тадапи нӣваран̣ам̣, йадапи куккуччам̣ тадапи нӣваран̣ам̣. ‘уддхаччакуккуччанӣваран̣а’нти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти. йадапи, бхиккхаве, аджджхаттам̣ дхаммесу вичикиччха̄ тадапи нӣваран̣ам̣, йадапи бахиддха̄ дхаммесу вичикиччха̄ тадапи нӣваран̣ам̣. ‘вичикиччха̄нӣваран̣а’нти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти. айам̣ кхо, бхиккхаве, парийа̄йо, йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма пан̃ча нӣваран̣а̄ даса хонти.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, парийа̄йо, йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма сатта боджджхан̇га̄ чатуддаса хонти? йадапи, бхиккхаве, аджджхаттам̣ дхаммесу сати тадапи сатисамбоджджхан̇го, йадапи бахиддха̄ дхаммесу сати тадапи сатисамбоджджхан̇го. ‘сатисамбоджджхан̇го’ти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти.

‘‘йадапи, бхиккхаве, аджджхаттам̣ дхаммесу пан̃н̃а̄йа павичинати [павичина̄ти (ка.)] павичарати паривӣмам̣сама̄паджджати тадапи дхаммавичайасамбоджджхан̇го, йадапи бахиддха̄ дхаммесу пан̃н̃а̄йа павичинати павичарати паривӣмам̣сама̄паджджати тадапи дхаммавичайасамбоджджхан̇го. ‘дхаммавичайасамбоджджхан̇го’ти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти.

‘‘йадапи, бхиккхаве, ка̄йикам̣ вӣрийам̣ тадапи вӣрийасамбоджджхан̇го, йадапи четасикам̣ вӣрийам̣ тадапи вӣрийасамбоджджхан̇го. ‘вӣрийасамбоджджхан̇го’ти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти.

‘‘йадапи, бхиккхаве, савитаккасавича̄ра̄ пӣти тадапи пӣтисамбоджджхан̇го, йадапи авитаккаавича̄ра̄ пӣти тадапи пӣтисамбоджджхан̇го. ‘пӣтисамбоджджхан̇го’ти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти.

‘‘йадапи, бхиккхаве, ка̄йаппассаддхи тадапи пассаддхисамбоджджхан̇го, йадапи читтаппассаддхи тадапи пассаддхисамбоджджхан̇го. ‘пассаддхисамбоджджхан̇го’ти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти.

‘‘йадапи, бхиккхаве, савитакко савича̄ро сама̄дхи тадапи сама̄дхисамбоджджхан̇го, йадапи авитаккаавича̄ро сама̄дхи тадапи сама̄дхисамбоджджхан̇го. ‘сама̄дхисамбоджджхан̇го’ти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти.

‘‘йадапи, бхиккхаве, аджджхаттам̣ дхаммесу упеккха̄ тадапи упеккха̄самбоджджхан̇го, йадапи бахиддха̄ дхаммесу упеккха̄ тадапи упеккха̄самбоджджхан̇го. ‘упеккха̄самбоджджхан̇го’ти ити хидам̣ уддесам̣ гаччхати. тадамина̄петам̣ парийа̄йена двайам̣ хоти. айам̣ кхо, бхиккхаве, парийа̄йо, йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма сатта боджджхан̇га̄ чатуддаса̄’’ти. дутийам̣.

3. аггисуттам̣

234. атха кхо самбахула̄ бхиккхӯ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа пависим̣су. (парийа̄йасуттасадисам̣).

‘‘евам̣ва̄дино, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евамассу вачанӣйа̄ – ‘йасмим̣, а̄вусо, самайе лӣнам̣ читтам̣ хоти, катамесам̣ тасмим̣ самайе боджджхан̇га̄нам̣ ака̄ло бха̄вана̄йа, катамесам̣ тасмим̣ самайе боджджхан̇га̄нам̣ ка̄ло бха̄вана̄йа? йасмим̣ пана̄вусо, самайе уддхатам̣ читтам̣ хоти, катамесам̣ тасмим̣ самайе боджджхан̇га̄нам̣ ака̄ло бха̄вана̄йа, катамесам̣ тасмим̣ самайе боджджхан̇га̄нам̣ ка̄ло бха̄вана̄йа̄’ти? евам̣ пут̣т̣ха̄, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ на чева сампа̄йиссанти, уттарин̃ча вигха̄там̣ а̄паджджиссанти. там̣ кисса хету? йатха̄ там̣, бхиккхаве, ависайасмим̣.

‘‘на̄хам̣ там̣, бхиккхаве, пасса̄ми садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа йо имесам̣ пан̃ха̄нам̣ веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхеййа, ан̃н̃атра татха̄гатена ва̄ татха̄гатаса̄вакена ва̄ ито ва̄ пана сутва̄.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе лӣнам̣ читтам̣ хоти, ака̄ло тасмим̣ самайе пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? лӣнам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи дуссамут̣т̣ха̄пайам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, пурисо париттам̣ аггим̣ уджджа̄летука̄мо асса. со таттха алла̄ни чева тин̣а̄ни паккхипеййа, алла̄ни ча гомайа̄ни паккхипеййа, алла̄ни ча кат̣т̣ха̄ни паккхипеййа, удакава̄тан̃ча дадеййа, пам̣сукена ча окиреййа; бхаббо ну кхо со пурисо париттам̣ аггим̣ уджджа̄литу’’нти? ‘‘но хетам̣, бханте’’.

‘‘евамева кхо, бхиккхаве, йасмим̣ самайе лӣнам̣ читтам̣ хоти, ака̄ло тасмим̣ самайе пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? лӣнам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи дуссамут̣т̣ха̄пайам̣ хоти.

‘‘йасмин̃ча кхо, бхиккхаве, самайе лӣнам̣ читтам̣ хоти, ка̄ло тасмим̣ самайе дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? лӣнам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи сусамут̣т̣ха̄пайам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, пурисо париттам̣ аггим̣ уджджа̄летука̄мо асса. со таттха суккха̄ни чева тин̣а̄ни паккхипеййа, суккха̄ни гомайа̄ни паккхипеййа, суккха̄ни кат̣т̣ха̄ни паккхипеййа, мукхава̄тан̃ча дадеййа, на ча пам̣сукена окиреййа; бхаббо ну кхо со пурисо париттам̣ аггим̣ уджджа̄литу’’нти? ‘‘евам̣, бханте’’.

‘‘евамева кхо, бхиккхаве, йасмим̣ самайе лӣнам̣ читтам̣ хоти, ка̄ло тасмим̣ самайе дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? лӣнам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи сусамут̣т̣ха̄пайам̣ хоти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе уддхаттам̣ читтам̣ хоти, ака̄ло тасмим̣ самайе дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? уддхатам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи дувӯпасамайам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, пурисо махантам̣ аггиккхандхам̣ нибба̄петука̄мо асса. со таттха суккха̄ни чева тин̣а̄ни паккхипеййа, суккха̄ни ча гомайа̄ни паккхипеййа, суккха̄ни ча кат̣т̣ха̄ни паккхипеййа, мукхава̄тан̃ча дадеййа, на ча пам̣сукена окиреййа; бхаббо ну кхо со пурисо махантам̣ аггиккхандхам̣ нибба̄пету’’нти? ‘‘но хетам̣, бханте’’.

‘‘евамева кхо, бхиккхаве, йасмим̣ самайе уддхатам̣ читтам̣ хоти, ака̄ло тасмим̣ самайе дхаммавичайасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло вӣрийасамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ака̄ло пӣтисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? уддхатам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи дувӯпасамайам̣ хоти.

‘‘йасмин̃ча кхо, бхиккхаве, самайе уддхатам̣ читтам̣ хоти, ка̄ло тасмим̣ самайе пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? уддхатам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи сувӯпасамайам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, пурисо махантам̣ аггиккхандхам̣ нибба̄петука̄мо асса. со таттха алла̄ни чева тин̣а̄ни паккхипеййа, алла̄ни ча гомайа̄ни паккхипеййа, алла̄ни ча кат̣т̣ха̄ни паккхипеййа, удакава̄тан̃ча дадеййа, пам̣сукена ча окиреййа; бхаббо ну кхо со пурисо махантам̣ аггиккхандхам̣ нибба̄пету’’нти? ‘‘евам̣, бханте’’.

‘‘евамева кхо, бхиккхаве, йасмим̣ самайе уддхатам̣ читтам̣ хоти, ка̄ло тасмим̣ самайе пассаддхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло сама̄дхисамбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа, ка̄ло упеккха̄самбоджджхан̇гасса бха̄вана̄йа. там̣ кисса хету? уддхатам̣, бхиккхаве, читтам̣ там̣ етехи дхаммехи сувӯпасамайам̣ хоти. сатин̃ча кхва̄хам̣, бхиккхаве, саббаттхикам̣ вада̄мӣ’’ти. татийам̣.

4. метта̄сахагатасуттам̣

235. екам̣ самайам̣ бхагава̄ колийесу вихарати халиддавасанам̣ на̄ма колийа̄нам̣ нигамо. атха кхо самбахула̄ бхиккхӯ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа халиддавасанам̣ пин̣д̣а̄йа пависим̣су. атха кхо тесам̣ бхиккхӯнам̣ етадахоси – ‘‘атиппаго кхо та̄ва халиддавасане пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна майам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа̄ма̄’’ти.

атха кхо те бхиккхӯ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ техи ан̃н̃атиттхийехи парибба̄джакехи саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинне кхо те бхиккхӯ ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ етадавочум̣ –

‘‘саман̣о, а̄вусо, готамо са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десети – ‘етха тумхе, бхиккхаве, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е метта̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха, татха̄ дутийам̣, татха̄ татийам̣, татха̄ чатуттхам̣; ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ метта̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихаратха. карун̣а̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха, татха̄ дутийам̣, татха̄ татийам̣, татха̄ чатуттхам̣; ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ карун̣а̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихаратха. мудита̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха, татха̄ дутийам̣, татха̄ татийам̣, татха̄ чатуттхам̣; ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ мудита̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихаратха. упеккха̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха, татха̄ дутийам̣, татха̄ татийам̣, татха̄ чатуттхам̣; ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ упеккха̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихаратха̄’’’ти.

‘‘майампи кхо, а̄вусо, са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десема – ‘етха тумхе, а̄вусо, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е метта̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха…пе… карун̣а̄сахагатена четаса̄… мудита̄сахагатена четаса̄… упеккха̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха, татха̄ дутийам̣, татха̄ татийам̣, татха̄ чатуттхам̣; ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ упеккха̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихаратха̄’ти. идха но, а̄вусо, ко висесо, ко адхиппайа̄со, ким̣ на̄на̄каран̣ам̣ саман̣асса ва̄ готамасса амха̄кам̣ ва̄, йадидам̣ – дхаммадесана̄йа ва̄ дхаммадесанам̣, ануса̄санийа̄ ва̄ ануса̄сани’’нти?

атха кхо те бхиккхӯ тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинандим̣су наппат̣иккосим̣су. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣су – ‘‘бхагавато сантике етасса бха̄ситасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄ма̄’’ти. атха кхо те бхиккхӯ халиддавасане пин̣д̣а̄йа чаритва̄ паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄тапат̣икканта̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо те бхиккхӯ бхагавантам̣ етадавочум̣ –

‘‘идха майам̣, бханте, пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа халиддавасане пин̣д̣а̄йа пависимха. тесам̣ но, бханте, амха̄кам̣ етадахоси – ‘атиппаго кхо та̄ва халиддавасане пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна майам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа̄ма̄’’’ти.

‘‘атха кхо майам̣, бханте, йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камимха, упасан̇камитва̄ техи ан̃н̃атиттхийехи парибба̄джакехи саддхим̣ саммодимха. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдимха. екамантам̣ нисинне кхо амхе, бханте, те ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ етадавочум̣ –

‘‘саман̣о, а̄вусо, готамо са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десети – ‘етха тумхе, бхиккхаве, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е метта̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха…пе… карун̣а̄сахагатена четаса̄ … мудита̄сахагатена четаса̄… упеккха̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха, татха̄ дутийам̣, татха̄ татийам̣, татха̄ чатуттхам̣; ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ упеккха̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихаратха̄’’’ти.

‘‘майампи кхо, а̄вусо, са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десема – ‘етха тумхе, а̄вусо, пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е метта̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха…пе… карун̣а̄сахагатена четаса̄…пе… мудита̄сахагатена четаса̄…пе… упеккха̄сахагатена четаса̄ екам̣ дисам̣ пхаритва̄ вихаратха, татха̄ дутийам̣, татха̄ татийам̣, татха̄ чатуттхам̣; ити уддхамадхо тирийам̣ саббадхи саббаттата̄йа сабба̄вантам̣ локам̣ упеккха̄сахагатена четаса̄ випулена махаггатена аппама̄н̣ена аверена абйа̄паджджена пхаритва̄ вихаратха̄’ти. идха но, а̄вусо, ко висесо, ко адхиппайа̄со, ким̣ на̄на̄каран̣ам̣ саман̣асса ва̄ готамасса амха̄кам̣ ва̄, йадидам̣, дхаммадесана̄йа ва̄ дхаммадесанам̣, ануса̄санийа̄ ва̄ ануса̄сани’’нти?

атха кхо майам̣, бханте, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинандимха наппат̣иккосимха, анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамимха – ‘бхагавато сантике етасса бха̄ситасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄ма̄’ти.

‘‘евам̣ва̄дино, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ евамассу вачанӣйа̄ – ‘катхам̣ бха̄вита̄ пана̄вусо, метта̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄? катхам̣ бха̄вита̄ пана̄вусо, карун̣а̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄? катхам̣ бха̄вита̄ пана̄вусо, мудита̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄? катхам̣ бха̄вита̄ пана̄вусо, упеккха̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄’’’ти? евам̣ пут̣т̣ха̄, бхиккхаве, ан̃н̃атиттхийа̄ парибба̄джака̄ на чева сампа̄йиссанти, уттарин̃ча вигха̄там̣ а̄паджджиссанти. там̣ кисса хету? йатха̄ там̣, бхиккхаве, ависайасмим̣. ‘‘на̄хам̣ там̣, бхиккхаве, пасса̄ми садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа, йо имесам̣ пан̃ха̄нам̣ веййа̄каран̣ена читтам̣ а̄ра̄дхеййа, ан̃н̃атра татха̄гатена ва̄ татха̄гатаса̄вакена ва̄ ито ва̄ пана сутва̄’’.

‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, метта̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄? идха, бхиккхаве, бхиккху метта̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… метта̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. со саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯле пат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, пат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘пат̣икӯле аппат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, аппат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯле ча пат̣икӯле ча пат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, пат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘пат̣икӯле ча аппат̣икӯле ча аппат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, аппат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯлан̃ча пат̣икӯлан̃ча тадубхайам̣ абхиниваджджетва̄ упеккхако вихареййам̣ сато сампаджа̄но’ти, упеккхако ча таттха вихарати сато сампаджа̄но, субхам̣ ва̄ кхо пана вимоккхам̣ упасампаджджа вихарати. субхапарама̄хам̣, бхиккхаве, метта̄четовимуттим̣ вада̄ми, идхапан̃н̃асса бхиккхуно уттаривимуттим̣ аппат̣ивиджджхато.

‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, карун̣а̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄? идха, бхиккхаве, бхиккху карун̣а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… карун̣а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. со саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯле пат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, пат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати…пе… саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯлан̃ча пат̣икӯлан̃ча тадубхайам̣ абхиниваджджетва̄ упеккхако вихареййам̣ сато сампаджа̄но’ти, упеккхако таттха вихарати сато сампаджа̄но. саббасо ва̄ пана рӯпасан̃н̃а̄нам̣ саматиккама̄ пат̣игхасан̃н̃а̄нам̣ аттхан̇гама̄ на̄наттасан̃н̃а̄нам̣ аманасика̄ра̄ ‘ананто а̄ка̄со’ти а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанам̣ упасампаджджа вихарати. а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанапарама̄хам̣, бхиккхаве, карун̣а̄четовимуттим̣ вада̄ми, идхапан̃н̃асса бхиккхуно уттаривимуттим̣ аппат̣ивиджджхато.

‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, мудита̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄? идха, бхиккхаве, бхиккху мудита̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… мудита̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. со саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯле пат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, пат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати …пе… саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯлан̃ча пат̣икӯлан̃ча тадубхайам̣ абхиниваджджетва̄ упеккхако вихареййам̣ сато сампаджа̄но’ти, упеккхако таттха вихарати сато сампаджа̄но. саббасо ва̄ пана а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘анантам̣ вин̃н̃а̄н̣а’нти вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанам̣ упасампаджджа вихарати. вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанапарама̄хам̣, бхиккхаве, мудита̄четовимуттим̣ вада̄ми, идхапан̃н̃асса бхиккхуно уттаривимуттим̣ аппат̣ивиджджхато.

‘‘катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, упеккха̄четовимутти, ким̣гатика̄ хоти, ким̣парама̄, ким̣пхала̄, ким̣парийоса̄на̄? идха, бхиккхаве, бхиккху упеккха̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… упеккха̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. со саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯле пат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, пат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘пат̣икӯле аппат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, аппат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯле ча пат̣икӯле ча пат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, пат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘пат̣икӯле ча аппат̣икӯле ча аппат̣икӯласан̃н̃ӣ вихареййа’нти, аппат̣икӯласан̃н̃ӣ таттха вихарати. саче а̄кан̇кхати ‘аппат̣икӯлан̃ча пат̣икӯлан̃ча тадубхайам̣ абхиниваджджетва̄ упеккхако вихареййам̣ сато сампаджа̄но’ти, упеккхако таттха вихарати сато сампаджа̄но. саббасо ва̄ пана вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘наттхи кин̃чӣ’ти а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанам̣ упасампаджджа вихарати. а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанапарама̄хам̣, бхиккхаве, упеккха̄четовимуттим̣ вада̄ми, идхапан̃н̃асса бхиккхуно уттаривимуттим̣ аппат̣ивиджджхато’’ти. чатуттхам̣.

5. сан̇га̄равасуттам̣

236. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо сан̇га̄раво бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо сан̇га̄раво бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘ко ну кхо, бхо готама, хету, ко паччайо йенекада̄ дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄? ко пана, бхо готама, хету, ко паччайо йенекада̄ дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄’’ти?

‘‘йасмим̣ кхо, бра̄хман̣а, самайе ка̄мара̄гапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати ка̄мара̄гапаретена, уппаннасса ча ка̄мара̄гасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто сам̣сат̣т̣хо ла̄кха̄йа ва̄ халиддийа̄ ва̄ нӣлийа̄ ва̄ ман̃джит̣т̣ха̄йа ва̄. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ на джа̄неййа на пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе ка̄мара̄гапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати ка̄мара̄гапаретена, уппаннасса ча ка̄мара̄гасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе бйа̄па̄дапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати бйа̄па̄дапаретена, уппаннасса ча бйа̄па̄дасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто аггина̄ сантатто паккутхито [паккудхито (ка.), уккат̣т̣хито (сӣ.), уккут̣т̣хито (сйа̄.)] усмудакаджа̄то [уссадакаджа̄то (сӣ.), усма̄дакаджа̄то (сйа̄.)]. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ на джа̄неййа на пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе бйа̄па̄дапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати бйа̄па̄дапаретена, уппаннасса ча бйа̄па̄дасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи тасмим̣ самайе…пе… убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе тхинамиддхапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати тхинамиддхапаретена, уппаннасса ча тхинамиддхасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто сева̄лапан̣акапарийонаддхо. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ на джа̄неййа на пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе тхинамиддхапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати тхинамиддхапаретена, уппаннасса ча тхинамиддхасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе уддхаччакуккуччапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати уддхаччакуккуччапаретена, уппаннасса ча уддхаччакуккуччасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто ва̄терито чалито бханто ӯмиджа̄то. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ на джа̄неййа на пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе уддхаччакуккуччапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати уддхаччакуккуччапаретена, уппаннасса ча уддхаччакуккуччасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе вичикиччха̄парийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати вичикиччха̄паретена, уппанна̄йа ча вичикиччха̄йа ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи… дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто а̄вило лул̣ито калалӣбхӯто андхака̄ре никкхитто. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ на джа̄неййа на пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе вичикиччха̄парийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати вичикиччха̄паретена, уппанна̄йа ча вичикиччха̄йа ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, параттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати, убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати; дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄. айам̣ кхо, бра̄хман̣а, хету айам̣ паччайо йенекада̄ дӣгхараттам̣ саджджха̄йаката̄пи манта̄ наппат̣ибханти, пагева асаджджха̄йаката̄.

‘‘йасмин̃ча кхо, бра̄хман̣а, самайе на ка̄мара̄гапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на ка̄мара̄гапаретена, уппаннасса ча ка̄мара̄гасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати; дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто асам̣сат̣т̣хо ла̄кха̄йа ва̄ халиддийа̄ ва̄ нӣлийа̄ ва̄ ман̃джит̣т̣ха̄йа ва̄. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ джа̄неййа пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на ка̄мара̄гапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на ка̄мара̄гапаретена, уппаннасса ча ка̄мара̄гасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти…пе….

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на бйа̄па̄дапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на бйа̄па̄дапаретена, уппаннасса ча бйа̄па̄дасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи… дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто на аггина̄ сантатто на паккутхито на усмудакаджа̄то, таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ джа̄неййа пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на бйа̄па̄дапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на бйа̄па̄дапаретена, уппаннасса ча бйа̄па̄дасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи… дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на тхинамиддхапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на тхинамиддхапаретена, уппаннасса ча тхинамиддхасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи … дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто на сева̄лапан̣акапарийонаддхо. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ джа̄неййа пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на тхинамиддхапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на тхинамиддхапаретена, уппаннасса ча тхинамиддхасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи… дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на уддхаччакуккуччапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на уддхаччакуккуччапаретена, уппаннасса ча уддхаччакуккуччасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи… дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто на ва̄терито на чалито на бханто на ӯмиджа̄то. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ джа̄неййа пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на уддхаччакуккуччапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на уддхаччакуккуччапаретена, уппаннасса ча уддхаччакуккуччасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи…пе… убхайаттхампи… дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на вичикиччха̄парийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на вичикиччха̄паретена, уппанна̄йа ча вичикиччха̄йа ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти [паджа̄на̄ти пассати (сйа̄.)], аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати; убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати; дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удапатто аччхо виппасанно ана̄вило а̄локе никкхитто. таттха чаккхума̄ пурисо сакам̣ мукханимиттам̣ паччавеккхама̄но йатха̄бхӯтам̣ джа̄неййа пассеййа. евамева кхо, бра̄хман̣а, йасмим̣ самайе на вичикиччха̄парийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати на вичикиччха̄паретена, уппанна̄йа ча вичикиччха̄йа ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, аттаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, параттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати, убхайаттхампи тасмим̣ самайе йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати; дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄. айам̣ кхо, бра̄хман̣а, хету айам̣ паччайо йенекада̄ дӣгхараттам̣ асаджджха̄йаката̄пи манта̄ пат̣ибханти, пагева саджджха̄йаката̄.

‘‘саттиме, бра̄хман̣а, боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анупаккилеса̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го кхо, бра̄хман̣а, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анупаккилесо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го кхо, бра̄хман̣а, ана̄варан̣о анӣваран̣о четасо анупаккилесо бха̄вито бахулӣкато виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттати. име кхо, бра̄хман̣а, сатта боджджхан̇га̄ ана̄варан̣а̄ анӣваран̣а̄ четасо анупаккилеса̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ виджджа̄вимуттипхаласаччхикирийа̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. евам̣ вутте сан̇га̄раво бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама…пе… упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти. пан̃чамам̣.

6. абхайасуттам̣

237. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати гиджджхакӯт̣е паббате. атха кхо абхайо ра̄джакума̄ро йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо абхайо ра̄джакума̄ро бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘пӯран̣о, бханте, кассапо евама̄ха – ‘наттхи хету, наттхи паччайо ан̃н̃а̄н̣а̄йа адассана̄йа. ахету, аппаччайо [аппаччайа̄ (сӣ.), аппаччайам̣ (?)] ан̃н̃а̄н̣ам̣ адассанам̣ хоти. наттхи хету, наттхи паччайо н̃а̄н̣а̄йа дассана̄йа. ахету, аппаччайо н̃а̄н̣ам̣ дассанам̣ хотӣ’ти. идха бхагава̄ кима̄ха̄’’ти? ‘‘аттхи, ра̄джакума̄ра, хету, аттхи паччайо ан̃н̃а̄н̣а̄йа адассана̄йа. сахету, саппаччайо [саппаччайа̄ (сӣ.), саппаччайам̣ (?)] ан̃н̃а̄н̣ам̣ адассанам̣ хоти. аттхи, ра̄джакума̄ра, хету, аттхи паччайо н̃а̄н̣а̄йа дассана̄йа. сахету, саппаччайо н̃а̄н̣ам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти.

‘‘катамо пана, бханте, хету, катамо паччайо ан̃н̃а̄н̣а̄йа адассана̄йа? катхам̣ сахету, саппаччайо ан̃н̃а̄н̣ам̣ адассанам̣ хотӣ’’ти? ‘‘йасмим̣ кхо, ра̄джакума̄ра, самайе ка̄мара̄гапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати ка̄мара̄гапаретена, уппаннасса ча ка̄мара̄гасса ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати – айампи кхо, ра̄джакума̄ра, хету, айам̣ паччайо ан̃н̃а̄н̣а̄йа адассана̄йа. евампи сахету саппаччайо ан̃н̃а̄н̣ам̣ адассанам̣ хоти.

‘‘пуна чапарам̣, ра̄джакума̄ра, йасмим̣ самайе бйа̄па̄дапарийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати бйа̄па̄дапаретена…пе… тхинамиддхапарийут̣т̣хитена… уддхаччакуккуччапарийут̣т̣хитена… вичикиччха̄парийут̣т̣хитена четаса̄ вихарати вичикиччха̄паретена, уппанна̄йа ча вичикиччха̄йа ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ на джа̄на̄ти на пассати – айампи кхо, ра̄джакума̄ра, хету, айам̣ паччайо ан̃н̃а̄н̣а̄йа адассана̄йа. евампи сахету саппаччайо ан̃н̃а̄н̣ам̣ адассанам̣ хотӣ’’ти.

‘‘ко на̄ма̄йам̣, бханте, дхаммапарийа̄йо’’ти? ‘‘нӣваран̣а̄ на̄мете, ра̄джакума̄ра̄’’ти. ‘‘таггха, бхагава̄, нӣваран̣а̄; таггха, сугата, нӣваран̣а̄! екамекенапи кхо, бханте, нӣваран̣ена абхибхӯто йатха̄бхӯтам̣ на джа̄неййа на пассеййа, ко пана ва̄до пан̃чахи нӣваран̣ехи?

‘‘катамо пана, бханте, хету, катамо паччайо н̃а̄н̣а̄йа дассана̄йа? катхам̣ сахету, саппаччайо н̃а̄н̣ам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти? ‘‘идха, ра̄джакума̄ра, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. со сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄витена читтена йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати – айампи кхо, ра̄джакума̄ра, хету, айам̣ паччайо н̃а̄н̣а̄йа дассана̄йа. евампи сахету, саппаччайо н̃а̄н̣ам̣ дассанам̣ хоти.

‘‘пуна чапарам̣, ра̄джакума̄ра, бхиккху…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. со упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄витена читтена йатха̄бхӯтам̣ джа̄на̄ти пассати – айампи кхо, ра̄джакума̄ра, хету, айам̣ паччайо н̃а̄н̣а̄йа дассана̄йа. евам̣ сахету, саппаччайо н̃а̄н̣ам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти.

‘‘ко на̄ма̄йам̣, бханте, дхаммапарийа̄йо’’ти? ‘‘боджджхан̇га̄ на̄мете, ра̄джакума̄ра̄’’ти. ‘‘таггха, бхагава̄, боджджхан̇га̄; таггха, сугата, боджджхан̇га̄! екамекенапи кхо, бханте, боджджхан̇гена саманна̄гато йатха̄бхӯтам̣ джа̄неййа пассеййа, ко пана ва̄до саттахи боджджхан̇гехи? йопи ме, бханте, гиджджхакӯт̣ам̣ паббатам̣ а̄рохантасса ка̄йакиламатхо читтакиламатхо, сопи ме пат̣иппассаддхо, дхаммо ча ме абхисамито’’ти. чхат̣т̣хам̣.

са̄каччхавагго чхат̣т̣хо.

тассудда̄нам̣ –

а̄ха̄ра̄ парийа̄йамагги, меттам̣ сан̇га̄равена ча;

абхайо пуччхито пан̃хам̣, гиджджхакӯт̣амхи паббатети.

7. а̄на̄па̄навагго

1. ат̣т̣хикамахаппхаласуттам̣

238. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘ат̣т̣хикасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ катхам̣ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄? идха, бхиккхаве, бхиккху ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ евам̣ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄’’ти.

ан̃н̃атарапхаласуттам̣

‘‘ат̣т̣хикасан̃н̃а̄йа, бхиккхаве, бха̄вита̄йа бахулӣката̄йа двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄. катхам̣ бха̄вита̄йа ча кхо, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄йа катхам̣ бахулӣката̄йа двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄? идха, бхиккхаве, бхиккху ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄йа кхо, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄йа евам̣ бахулӣката̄йа двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄’’ти.

махаттхасуттам̣

‘‘ат̣т̣хикасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махато аттха̄йа сам̣ваттати. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ катхам̣ бахулӣката̄ махато аттха̄йа сам̣ваттати? идха, бхиккхаве, бхиккху ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ евам̣ бахулӣката̄ махато аттха̄йа сам̣ваттатӣ’’ти.

йогаккхемасуттам̣

‘‘ат̣т̣хикасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махато йогаккхема̄йа сам̣ваттати. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ катхам̣ бахулӣката̄ махато йогаккхема̄йа сам̣ваттати? идха, бхиккхаве, бхиккху ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ евам̣ бахулӣката̄ махато йогаккхема̄йа сам̣ваттатӣ’’ти.

сам̣вегасуттам̣

‘‘ат̣т̣хикасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махато сам̣вега̄йа сам̣ваттати. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ катхам̣ бахулӣката̄ махато сам̣вега̄йа сам̣ваттати? идха, бхиккхаве, бхиккху ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ евам̣ бахулӣката̄ махато сам̣вега̄йа сам̣ваттатӣ’’ти.

пха̄сувиха̄расуттам̣

‘‘ат̣т̣хикасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махато пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттати. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ катхам̣ бахулӣката̄ махато пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттати? идха, бхиккхаве, бхиккху ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ат̣т̣хикасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, ат̣т̣хикасан̃н̃а̄ евам̣ бахулӣката̄ махато пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттатӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. пул̣авакасуттам̣

239. ‘‘пул̣авакасан̃н̃а̄ [пул̣увакасан̃н̃а̄ (ка.)], бхиккхаве, бха̄вита̄…пе… дутийам̣.

3. винӣлакасуттам̣

240. ‘‘винӣлакасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… татийам̣.

4. виччхиддакасуттам̣

241. ‘‘виччхиддакасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… чатуттхам̣.

5. уддхума̄такасуттам̣

242. ‘‘уддхума̄такасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… пан̃чамам̣.

6. метта̄суттам̣

243. ‘‘метта̄, бхиккхаве, бха̄вита̄…пе… чхат̣т̣хам̣.

7. карун̣а̄суттам̣

244. ‘‘карун̣а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄…пе… саттамам̣.

8. мудита̄суттам̣

245. ‘‘мудита̄, бхиккхаве, бха̄вита̄…пе… ат̣т̣хамам̣.

9. упеккха̄суттам̣

246. ‘‘упеккха̄, бхиккхаве, бха̄вита̄…пе… навамам̣.

10. а̄на̄па̄насуттам̣

247. ‘‘а̄на̄па̄нассати, бхиккхаве, бха̄вита̄…пе… дасамам̣.

а̄на̄па̄навагго саттамо.

тассудда̄нам̣ –

ат̣т̣хикапул̣авакам̣ винӣлакам̣, виччхиддакам̣ уддхума̄тена пан̃чамам̣;

метта̄ карун̣а̄ мудита̄ упеккха̄, а̄на̄па̄нена те даса̄ти.

8. ниродхавагго

1. асубхасуттам̣

248. ‘‘асубхасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… пат̣хамам̣.

2. маран̣асуттам̣

249. ‘‘маран̣асан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… дутийам̣.

3. а̄ха̄репат̣икӯласуттам̣

250. ‘‘а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… татийам̣.

4. анабхиратисуттам̣

251. ‘‘саббалоке анабхиратисан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… чатуттхам̣.

5. аниччасуттам̣

252. ‘‘аниччасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… пан̃чамам̣.

6. дуккхасуттам̣

253. ‘‘аничче дуккхасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… чхат̣т̣хам̣.

7. анаттасуттам̣

254. ‘‘дуккхе анаттасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… саттамам̣.

8. паха̄насуттам̣

255. ‘‘паха̄насан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… ат̣т̣хамам̣.

9. вира̄гасуттам̣

256. ‘‘вира̄гасан̃н̃а̄, бхиккхаве…пе… навамам̣.

10. ниродхасуттам̣

257. ‘‘ниродхасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, ниродхасан̃н̃а̄ катхам̣ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄? идха, бхиккхаве, бхиккху ниродхасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ниродхасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, ниродхасан̃н̃а̄ евам̣ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ти.

‘‘ниродхасан̃н̃а̄йа, бхиккхаве, бха̄вита̄йа бахулӣката̄йа двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄. катхам̣ бха̄вита̄йа, бхиккхаве, ниродхасан̃н̃а̄йа катхам̣ бахулӣката̄йа двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄? идха, бхиккхаве, бхиккху ниродхасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ниродхасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄йа кхо, бхиккхаве, ниродхасан̃н̃а̄йа евам̣ бахулӣката̄йа двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄’’ти.

‘‘ниродхасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махато аттха̄йа сам̣ваттати, махато йогаккхема̄йа сам̣ваттати, махато сам̣вега̄йа сам̣ваттати, махато пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттати. катхам̣ бха̄вита̄ ча, бхиккхаве, ниродхасан̃н̃а̄ катхам̣ бахулӣката̄ махато аттха̄йа сам̣ваттати, махато йогаккхема̄йа сам̣ваттати, махато сам̣вега̄йа сам̣ваттати, махато пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттати? идха, бхиккхаве, бхиккху ниродхасан̃н̃а̄сахагатам̣ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… ниродхасан̃н̃а̄сахагатам̣ упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ бха̄вита̄ кхо, бхиккхаве, ниродхасан̃н̃а̄ евам̣ бахулӣката̄ махато аттха̄йа сам̣ваттати, махато йогаккхема̄йа сам̣ваттати, махато сам̣вега̄йа сам̣ваттати, махато пха̄сувиха̄ра̄йа сам̣ваттатӣ’’ти. дасамам̣.

ниродхавагго ат̣т̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

асубхамаран̣аа̄ха̄ре, пат̣икӯлаанабхиратена [пат̣икӯлена ча саббалоке (сйа̄.)];

аниччадуккхаанаттапаха̄нам̣, вира̄ганиродхена те даса̄ти.

9. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1-12. ган̇га̄надӣа̄дисуттам̣

258-269. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сатта боджджхан̇ге бха̄венто сатта боджджхан̇ге бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. (йа̄ва есана̄ па̄л̣и виттха̄ретабба̄).

ган̇га̄пеййа̄лавагго навамо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

двете чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

10. аппама̄давагго

1-10. татха̄гата̄дисуттам̣

270. ‘‘йа̄вата̄, бхиккхаве, сатта̄ апада̄ ва̄ двипада̄ ва̄ чатуппада̄ ва̄ бахуппада̄ ва̄ти виттха̄ретаббам̣.

аппама̄давагго дасамо.

тассудда̄нам̣ –

татха̄гатам̣ падам̣ кӯт̣ам̣, мӯлам̣ са̄рена вассикам̣;

ра̄джа̄ чандимасӯрийа̄ ча, ваттхена дасамам̣ паданти.

(аппама̄давагго боджджхан̇гасам̣йуттасса боджджхан̇гавасена виттха̄ретабба̄).

11. балакаран̣ӣйавагго

1-12. бала̄дисуттам̣

280. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйанти…пе….

балакаран̣ӣйавагго ека̄дасамо.

тассудда̄нам̣ –

балам̣ бӣджан̃ча на̄го ча, руккхо кумбхена сӯкийа̄;

а̄ка̄сена ча две мегха̄, на̄ва̄ а̄гантука̄ надӣти.

(балакаран̣ӣйавагго боджджхан̇гасам̣йуттасса боджджхан̇гавасена виттха̄ретабба̄).

12. есана̄вагго

1-10. есана̄дисуттам̣

292. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ти виттха̄ретаббам̣.

есана̄вагго два̄дасамо.

тассудда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ тиссо;

кхилам̣ малан̃ча нӣгхо ча, ведана̄ тан̣ха̄ тасина̄йа ча̄ти.

(боджджхан̇гасам̣йуттасса есана̄пеййа̄лам̣ вивеканисситато виттха̄ретаббам̣).

13. огхавагго

1-8. огха̄дисуттам̣

302. ‘‘чатта̄роме бхиккхаве, огха̄. катаме чатта̄ро? ка̄могхо, бхавогхо, дит̣т̣хогхо, авиджджогхоти виттха̄ретаббам̣.

10. уддхамбха̄гийасуттам̣

311. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа сатта боджджхан̇га̄ бха̄ветабба̄. катаме сатта? идха, бхиккхаве, бхиккху сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣… аматогадхам̣ аматапара̄йанам̣ аматапарийоса̄нам̣… нибба̄наниннам̣ нибба̄напон̣ам̣ нибба̄напаббха̄рам̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа име сатта боджджхан̇га̄ бха̄ветабба̄’’ти. дасамам̣.

огхавагго терасамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄нӣти.

14. пунаган̇га̄пеййа̄лавагго

312-323

пунаган̇га̄надӣа̄дисуттам̣

вагго чуддасамо.

удда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

двете чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

(боджджхан̇гасам̣йуттасса ган̇га̄пеййа̄лам̣ ра̄гавасена виттха̄ретаббам̣).

15. пунааппама̄давагго

324-333

татха̄гата̄дисуттам̣

паннарасамо.

удда̄нам̣ –

татха̄гатам̣ падам̣ кӯт̣ам̣, мӯлам̣ са̄рена вассикам̣;

ра̄джа̄ чандимасӯрийа̄ ча, ваттхена дасамам̣ паданти.

(аппама̄давагго ра̄гавасена виттха̄ретаббо).

16. пунабалакаран̣ӣйавагго

334-345

пунабала̄дисуттам̣

сол̣асамо.

удда̄нам̣ –

балам̣ бӣджан̃ча на̄го ча, руккхо кумбхена сӯкийа̄;

а̄ка̄сена ча две мегха̄, на̄ва̄ а̄гантука̄ надӣти.

(боджджхан̇гасам̣йуттасса балакаран̣ӣйавагго ра̄гавасена виттха̄ретаббо).

17. пунаесана̄вагго

346-356

пунаесана̄дисуттам̣

пунаесана̄вагго саттарасамо.

удда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ тиссо;

кхилам̣ малан̃ча нӣгхо ча, ведана̄тан̣ха̄ тасина̄йа ча̄ти.

18. пунаогхавагго

357-366

пунаогха̄дисуттам̣

боджджхан̇гасам̣йутасса пунаогхавагго ат̣т̣ха̄расамо.

удда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄нӣти.

(ра̄гавинайапарийоса̄на-досавинайапарийоса̄на-мохавинайапарийоса̄навагго виттха̄ретаббо). (йадапи маггасам̣йуттам̣ виттха̄ретаббам̣, тадапи боджджхан̇гасам̣йуттам̣ виттха̄ретаббам̣).

боджджхан̇гасам̣йуттам̣ дутийам̣.

3. сатипат̣т̣ха̄насам̣йуттам̣

1. амбапа̄ливагго

1. амбапа̄лисуттам̣

367. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати амбапа̄ливане. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхиккхаво’’ти. ‘‘бхаданте’’ти те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘ека̄йано айам̣, бхиккхаве, магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су ведана̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; читте читта̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. ека̄йано айам̣, бхиккхаве, магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти.

идамавоча бхагава̄. аттамана̄ те бхиккхӯ бхагавато бха̄ситам̣ абхинандунти. пат̣хамам̣.

2. сатисуттам̣

368. екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати амбапа̄ливане. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхиккхаво’’ти. ‘‘бхаданте’’ти те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘сато, бхиккхаве, бхиккху вихареййа сампаджа̄но. айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сато хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сато хоти.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сампаджа̄но хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху абхикканте пат̣икканте сампаджа̄нака̄рӣ хоти, а̄локите вилоките сампаджа̄нака̄рӣ хоти, самин̃джите паса̄рите сампаджа̄нака̄рӣ хоти, сан̇гха̄т̣ипаттачӣварадха̄ран̣е сампаджа̄нака̄рӣ хоти, асите пӣте кха̄йите са̄йите сампаджа̄нака̄рӣ хоти, учча̄рапасса̄вакамме сампаджа̄нака̄рӣ хоти, гате т̣хите нисинне сутте джа̄гарите бха̄сите тун̣хӣбха̄ве сампаджа̄нака̄рӣ хоти. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сампаджа̄нака̄рӣ хоти. сато, бхиккхаве, бхиккху вихареййа сампаджа̄но. айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ’’ти. дутийам̣.

3. бхиккхусуттам̣

369. екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘са̄дху ме, бханте, бхагава̄ сам̣кхиттена дхаммам̣ десету, йамахам̣ бхагавато дхаммам̣ сутва̄ еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихареййа’’нти. ‘‘евамева панидхекачче могхапуриса̄ ман̃чева [мамева (сӣ.)] аджджхесанти, дхамме ча бха̄сите мамева анубандхитаббам̣ ман̃н̃антӣ’’ти. ‘‘десету ме, бханте, бхагава̄ сам̣кхиттена дхаммам̣, десету сугато сам̣кхиттена дхаммам̣. аппева на̄ма̄хам̣ бхагавато бха̄ситасса аттхам̣ джа̄неййам̣, аппева на̄ма̄хам̣ бхагавато бха̄ситасса да̄йа̄до асса’’нти. ‘‘тасма̄тиха твам̣, бхиккху, а̄димева висодхехи кусалесу дхаммесу. ко ча̄ди кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣? сӣлан̃ча сувисуддхам̣, дит̣т̣хи ча уджука̄. йато кхо те, бхиккху, сӣлан̃ча сувисуддхам̣ бхависсати дит̣т̣хи ча уджука̄, тато твам̣, бхиккху, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не тивидхена бха̄веййа̄си.

катаме чатта̄ро? идха твам̣, бхиккху, аджджхаттам̣ ва̄ ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; бахиддха̄ ва̄ ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; аджджхаттабахиддха̄ ва̄ ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. аджджхаттам̣ ва̄ ведана̄су…пе… бахиддха̄ ва̄ ведана̄су…пе… аджджхаттабахиддха̄ ва̄ ведана̄су ведана̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. аджджхаттам̣ ва̄ читте…пе… бахиддха̄ ва̄ читте…пе… аджджхаттабахиддха̄ ва̄ читте читта̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. аджджхаттам̣ ва̄ дхаммесу…пе… бахиддха̄ ва̄ дхаммесу…пе… аджджхаттабахиддха̄ ва̄ дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йато кхо твам̣, бхиккху, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не евам̣ тивидхена бха̄вессаси, тато туйхам̣, бхиккху, йа̄ ратти ва̄ дивасо ва̄ а̄гамиссати вуддхийева па̄т̣икан̇кха̄ кусалесу дхаммесу, но париха̄нӣ’’ти.

атха кхо со бхиккху бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. атха кхо со бхиккху еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто начирассева – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти, тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. ‘‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’’ти аббхан̃н̃а̄си. ан̃н̃атаро ча пана со бхиккху арахатам̣ ахосӣти. татийам̣.

4. са̄ласуттам̣

370. екам̣ самайам̣ бхагава̄ косалесу вихарати са̄ла̄йа бра̄хман̣ага̄ме. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси…пе… етадавоча –

‘‘йе те, бхиккхаве, бхиккхӯ нава̄ ачирапаббаджита̄ адхуна̄гата̄ имам̣ дхаммавинайам̣, те во, бхиккхаве, бхиккхӯ чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄йа сама̄дапетабба̄ нивесетабба̄ патит̣т̣ха̄петабба̄. катамесам̣ чатуннам̣? етха тумхе, а̄вусо, ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихаратха а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, ка̄йасса йатха̄бхӯтам̣ н̃а̄н̣а̄йа; ведана̄су ведана̄нупассино вихаратха а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, ведана̄нам̣ йатха̄бхӯтам̣ н̃а̄н̣а̄йа; читте читта̄нупассино вихаратха а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, читтасса йатха̄бхӯтам̣ н̃а̄н̣а̄йа; дхаммесу дхамма̄нупассино вихаратха а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, дхамма̄нам̣ йатха̄бхӯтам̣ н̃а̄н̣а̄йа. йепи те, бхиккхаве, бхиккхӯ секха̄ аппаттама̄наса̄ ануттарам̣ йогаккхемам̣ паттхайама̄на̄ вихаранти, тепи ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, ка̄йасса парин̃н̃а̄йа; ведана̄су ведана̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, ведана̄нам̣ парин̃н̃а̄йа; читте читта̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, читтасса парин̃н̃а̄йа; дхаммесу дхамма̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, дхамма̄нам̣ парин̃н̃а̄йа.

‘‘йепи те, бхиккхаве, бхиккхӯ араханто кхӣн̣а̄сава̄ вуситаванто катакаран̣ӣйа̄ охитабха̄ра̄ ануппаттасадаттха̄ париккхӣн̣абхавасам̣йоджана̄ саммадан̃н̃а̄ вимутта̄, тепи ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, ка̄йена висам̣йутта̄; ведана̄су ведана̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, ведана̄хи висам̣йутта̄; читте читта̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, читтена висам̣йутта̄; дхаммесу дхамма̄нупассино вихаранти а̄та̄пино сампаджа̄на̄ екодибхӯта̄ виппасанначитта̄ сама̄хита̄ екаггачитта̄, дхаммехи висам̣йутта̄.

‘‘йепи те, бхиккхаве, бхиккхӯ нава̄ ачирапаббаджита̄ адхуна̄гата̄ имам̣ дхаммавинайам̣, те во, бхиккхаве, бхиккхӯ имесам̣ чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄йа сама̄дапетабба̄ нивесетабба̄ патит̣т̣ха̄петабба̄’’ти. чатуттхам̣.

5. акусалара̄сисуттам̣

371. са̄ваттхинида̄нам̣. татра кхо бхагава̄ етадавоча – ‘‘‘акусалара̄сӣ’ти, бхиккхаве, вадама̄но пан̃ча нӣваран̣е самма̄ вадама̄но вадеййа. кевало ха̄йам̣, бхиккхаве, акусалара̄си, йадидам̣ – пан̃ча нӣваран̣а̄. катаме пан̃ча? ка̄маччханданӣваран̣ам̣, бйа̄па̄данӣваран̣ам̣, тхинамиддханӣваран̣ам̣, уддхаччакуккуччанӣваран̣ам̣, вичикиччха̄нӣваран̣ам̣. ‘акусалара̄сӣ’ти, бхиккхаве, вадама̄но име пан̃ча нӣваран̣е самма̄ вадама̄но вадеййа. кевало ха̄йам̣, бхиккхаве, акусалара̄си, йадидам̣ – пан̃ча нӣваран̣а̄.

‘‘‘кусалара̄сӣ’ти, бхиккхаве, вадама̄но чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не самма̄ вадама̄но вадеййа. кевало ха̄йам̣, бхиккхаве, кусалара̄си, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. ‘кусалара̄сӣ’ти, бхиккхаве, вадама̄но име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не самма̄ вадама̄но вадеййа. кевало ха̄йам̣, бхиккхаве, кусалара̄си, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. сакун̣аггхисуттам̣

372. ‘‘бхӯтапуббам̣, бхиккхаве, сакун̣аггхи ла̄пам̣ сакун̣ам̣ сахаса̄ аджджхаппатта̄ аггахеси. атха кхо, бхиккхаве, ла̄по сакун̣о сакун̣аггхийа̄ харийама̄но евам̣ паридеваси – ‘майамевамха [майамева̄мха (ка.)] алаккхика̄, майам̣ аппапун̃н̃а̄, йе майам̣ агочаре чаримха парависайе. сачеджджа майам̣ гочаре чареййа̄ма саке петтике висайе, на мйа̄йам̣ [на ча̄йам̣ (сӣ.)], сакун̣аггхи, алам̣ абхависса, йадидам̣ – йуддха̄йа̄’ти. ‘ко пана те, ла̄па, гочаро сако петтико висайо’ти? ‘йадидам̣ – нан̇галакат̣т̣хакаран̣ам̣ лед̣д̣ут̣т̣ха̄на’’’нти. ‘‘атха кхо, бхиккхаве, сакун̣аггхи саке бале апаттхаддха̄ саке бале асам̣вадама̄на̄ [авачама̄на̄ (сӣ.)] ла̄пам̣ сакун̣ам̣ памун̃чи – ‘гаччха кхо твам̣, ла̄па, татрапи ме гантва̄ на моккхасӣ’’’ти.

‘‘атха кхо, бхиккхаве, ла̄по сакун̣о нан̇галакат̣т̣хакаран̣ам̣ лед̣д̣ут̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ махантам̣ лед̣д̣ум̣ абхирухитва̄ сакун̣аггхим̣ вадама̄но ат̣т̣ха̄си – ‘ехи кхо да̄ни ме, сакун̣аггхи, ехи кхо да̄ни ме, сакун̣аггхӣ’ти. атха кхо са̄, бхиккхаве, сакун̣аггхи саке бале апаттхаддха̄ саке бале асам̣вадама̄на̄ убхо паккхе саннайха [сандха̄йа (сӣ. сйа̄.)] ла̄пам̣ сакун̣ам̣ сахаса̄ аджджхаппатта̄. йада̄ кхо, бхиккхаве, ан̃н̃а̄си ла̄по сакун̣о ‘бахуа̄гато кхо мйа̄йам̣ сакун̣аггхӣ’ти, атха тассева лед̣д̣усса антарам̣ паччупа̄ди. атха кхо, бхиккхаве, сакун̣аггхи таттхева урам̣ паччата̄л̣еси. еван̃хи там̣ [евам̣ хетам̣ (сӣ.)], бхиккхаве, хоти йо агочаре чарати парависайе.

‘‘тасма̄тиха, бхиккхаве, ма̄ агочаре чариттха парависайе. агочаре, бхиккхаве, чаратам̣ парависайе лаччхати ма̄ро ота̄рам̣, лаччхати ма̄ро а̄рамман̣ам̣. ко ча, бхиккхаве, бхиккхуно агочаро парависайо? йадидам̣ – пан̃ча ка̄магун̣а̄. катаме пан̃ча? чаккхувин̃н̃еййа̄ рӯпа̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄, сотавин̃н̃еййа̄ садда̄…пе… гха̄навин̃н̃еййа̄ гандха̄… дживха̄вин̃н̃еййа̄ раса̄… ка̄йавин̃н̃еййа̄ пхот̣т̣хабба̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄ – айам̣, бхиккхаве, бхиккхуно агочаро парависайо.

‘‘гочаре, бхиккхаве, чаратха саке петтике висайе. гочаре, бхиккхаве, чаратам̣ саке петтике висайе на лаччхати ма̄ро ота̄рам̣, на лаччхати ма̄ро а̄рамман̣ам̣. ко ча, бхиккхаве, бхиккхуно гочаро сако петтико висайо? йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣ – айам̣, бхиккхаве, бхиккхуно гочаро сако петтико висайо’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. маккат̣асуттам̣

373. ‘‘аттхи, бхиккхаве, химавато паббатара̄джасса дугга̄ висама̄ деса̄, йаттха нева маккат̣а̄нам̣ ча̄рӣ на манусса̄нам̣. аттхи, бхиккхаве, химавато паббатара̄джасса дугга̄ висама̄ деса̄, йаттха маккат̣а̄нан̃хи кхо ча̄рӣ, на манусса̄нам̣. аттхи, бхиккхаве, химавато паббатара̄джасса сама̄ бхӯмибха̄га̄ раман̣ӣйа̄, йаттха маккат̣а̄нан̃чева ча̄рӣ манусса̄нан̃ча. татра, бхиккхаве, лудда̄ маккат̣авӣтхӣсу лепам̣ од̣д̣енти маккат̣а̄нам̣ ба̄дхана̄йа.

‘‘татра, бхиккхаве, йе те маккат̣а̄ аба̄ладжа̄тика̄ алоладжа̄тика̄, те там̣ лепам̣ дисва̄ а̄рака̄ париваджджанти. йо пана со хоти маккат̣о ба̄ладжа̄тико лоладжа̄тико, со там̣ лепам̣ упасан̇камитва̄ хаттхена ган̣ха̄ти. со таттха баджджхати. ‘хаттхам̣ мочесса̄мӣ’ти дутийена хаттхена ган̣ха̄ти. со таттха баджджхати. ‘убхо хаттхе мочесса̄мӣ’ти па̄дена ган̣ха̄ти. со таттха баджджхати. ‘убхо хаттхе мочесса̄ми па̄дан̃ча̄’ти дутийена па̄дена ган̣ха̄ти. со таттха баджджхати. ‘убхо хаттхе мочесса̄ми па̄де ча̄’ти тун̣д̣ена ган̣ха̄ти. со таттха баджджхати. еван̃хи со, бхиккхаве, маккат̣о пан̃чод̣д̣ито тхунам̣ сети анайам̣ а̄панно бйасанам̣ а̄панно йатха̄ка̄макаран̣ӣйо луддасса. таменам̣, бхиккхаве, луддо виджджхитва̄ тасмим̣йева кат̣т̣хакатан̇га̄ре [тасмим̣йева маккат̣ам̣ уддхаритва̄ (сӣ. сйа̄.)] авассаджджетва̄ йена ка̄мам̣ паккамати. евам̣ со там̣, бхиккхаве, хоти йо агочаре чарати парависайе.

‘‘тасма̄тиха, бхиккхаве, ма̄ агочаре чариттха парависайе. агочаре, бхиккхаве, чаратам̣ парависайе лаччхати ма̄ро ота̄рам̣, лаччхати ма̄ро а̄рамман̣ам̣. ко ча, бхиккхаве, бхиккхуно агочаро парависайо? йадидам̣ – пан̃ча ка̄магун̣а̄. катаме пан̃ча? чаккхувин̃н̃еййа̄ рӯпа̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄, сотавин̃н̃еййа̄ садда̄…пе… гха̄навин̃н̃еййа̄ гандха̄… дживха̄вин̃н̃еййа̄ раса̄… ка̄йавин̃н̃еййа̄ пхот̣т̣хабба̄ ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ пийарӯпа̄ ка̄мӯпасам̣хита̄ раджанӣйа̄. айам̣, бхиккхаве, бхиккхуно агочаро парависайо.

‘‘гочаре, бхиккхаве, чаратха саке петтике висайе. гочаре, бхиккхаве, чаратам̣ саке петтике висайе на лаччхати ма̄ро ота̄рам̣, на лаччхати ма̄ро а̄рамман̣ам̣. ко ча, бхиккхаве, бхиккхуно гочаро сако петтико висайо? йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. айам̣, бхиккхаве, бхиккхуно гочаро сако петтико висайо’’ти. саттамам̣.

8. сӯдасуттам̣

374. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ба̄ло абйатто акусало сӯдо ра̄джа̄нам̣ ва̄ ра̄джамаха̄маттам̣ ва̄ [ра̄джамаха̄матта̄нам̣ ва̄ (сӣ.)] на̄наччайехи сӯпехи паччупат̣т̣хито асса – амбилаггехипи, титтакаггехипи, кат̣укаггехипи, мадхураггехипи, кха̄рикехипи, акха̄рикехипи, лон̣икехипи, алон̣икехипи.

‘‘са кхо со, бхиккхаве, ба̄ло абйатто акусало сӯдо сакасса бхатту нимиттам̣ на угган̣ха̄ти – ‘идам̣ ва̄ ме аджджа бхатту сӯпеййам̣ руччати, имасса ва̄ абхихарати, имасса ва̄ бахум̣ ган̣ха̄ти, имасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сати. амбилаггам̣ ва̄ ме аджджа бхатту сӯпеййам̣ руччати, амбилаггасса ва̄ абхихарати, амбилаггасса ва̄ бахум̣ ган̣ха̄ти, амбилаггасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сати. титтакаггам̣ ва̄ ме аджджа… кат̣укаггам̣ ва̄ ме аджджа… мадхураггам̣ ва̄ ме аджджа… кха̄рикам̣ ва̄ ме аджджа… акха̄рикам̣ ва̄ ме аджджа… лон̣икам̣ ва̄ ме аджджа… алон̣икам̣ ва̄ ме аджджа бхатту сӯпеййам̣ руччати, алон̣икасса ва̄ абхихарати, алон̣икасса ва̄ бахум̣ ган̣ха̄ти, алон̣икасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сатӣ’’’ти.

‘‘са кхо со, бхиккхаве, ба̄ло абйатто акусало сӯдо на чева ла̄бхӣ хоти аччха̄данасса, на ла̄бхӣ ветанасса, на ла̄бхӣ абхиха̄ра̄нам̣. там̣ кисса хету? татха̄ хи со, бхиккхаве, ба̄ло абйатто акусало сӯдо сакасса бхатту нимиттам̣ на угган̣ха̄ти. евамева кхо, бхиккхаве, идхекаччо ба̄ло абйатто акусало бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихарато читтам̣ на сама̄дхийати, упаккилеса̄ на пахӣйанти. со там̣ нимиттам̣ на угган̣ха̄ти. ведана̄су ведана̄нупассӣ вихарати…пе… читте читта̄нупассӣ вихарати …пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса дхаммесу дхамма̄нупассино вихарато читтам̣ на сама̄дхийати, упаккилеса̄ на пахӣйанти. со там̣ нимиттам̣ на угган̣ха̄ти.

‘‘са кхо со, бхиккхаве, ба̄ло абйатто акусало бхиккху на чева ла̄бхӣ хоти дит̣т̣хева дхамме сукхавиха̄ра̄нам̣, на ла̄бхӣ сатисампаджан̃н̃асса. там̣ кисса хету? татха̄ хи со, бхиккхаве, ба̄ло абйатто акусало бхиккху сакасса читтасса нимиттам̣ на угган̣ха̄ти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, пан̣д̣ито бйатто кусало сӯдо ра̄джа̄нам̣ ва̄ ра̄джамаха̄маттам̣ ва̄ на̄наччайехи сӯпехи паччупат̣т̣хито асса – амбилаггехипи, титтакаггехипи, кат̣укаггехипи, мадхураггехипи, кха̄рикехипи, акха̄рикехипи, лон̣икехипи, алон̣икехипи.

‘‘са кхо со, бхиккхаве, пан̣д̣ито бйатто кусало сӯдо сакасса бхатту нимиттам̣ угган̣ха̄ти – ‘идам̣ ва̄ ме аджджа бхатту сӯпеййам̣ руччати, имасса ва̄ абхихарати, имасса ва̄ бахум̣ ган̣ха̄ти, имасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сати. амбилаггам̣ ва̄ ме аджджа бхатту сӯпеййам̣ руччати, амбилаггасса ва̄ абхихарати, амбилаггасса ва̄ бахум̣ ган̣ха̄ти, амбилаггасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сати. титтакаггам̣ ва̄ ме аджджа… кат̣укаггам̣ ва̄ ме аджджа… мадхураггам̣ ва̄ ме аджджа… кха̄рикам̣ ва̄ ме аджджа… акха̄рикам̣ ва̄ ме аджджа… лон̣икам̣ ва̄ ме аджджа… алон̣икам̣ ва̄ ме аджджа бхатту сӯпеййам̣ руччати, алон̣икасса ва̄ абхихарати, алон̣икасса ва̄ бахум̣ ган̣ха̄ти, алон̣икасса ва̄ ван̣н̣ам̣ бха̄сатӣ’’’ти.

‘‘са кхо со, бхиккхаве, пан̣д̣ито бйатто кусало сӯдо ла̄бхӣ чева хоти аччха̄данасса, ла̄бхӣ ветанасса, ла̄бхӣ абхиха̄ра̄нам̣. там̣ кисса хету? татха̄ хи со, бхиккхаве, пан̣д̣ито бйатто кусало сӯдо сакасса бхатту нимиттам̣ угган̣ха̄ти. евамева кхо, бхиккхаве, идхекаччо пан̣д̣ито бйатто кусало бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихарато читтам̣ сама̄дхийати, упаккилеса̄ пахӣйанти. со там̣ нимиттам̣ угган̣ха̄ти. ведана̄су ведана̄нупассӣ вихарати…пе… читте читта̄нупассӣ вихарати…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса дхаммесу дхамма̄нупассино вихарато читтам̣ сама̄дхийати, упаккилеса̄ пахӣйанти. со там̣ нимиттам̣ угган̣ха̄ти.

‘‘са кхо со, бхиккхаве, пан̣д̣ито бйатто кусало бхиккху ла̄бхӣ чева хоти дит̣т̣хева дхамме сукхавиха̄ра̄нам̣, ла̄бхӣ хоти сатисампаджан̃н̃асса. там̣ кисса хету? татха̄ хи со, бхиккхаве, пан̣д̣ито бйатто кусало бхиккху сакасса читтасса нимиттам̣ угган̣ха̄тӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. гила̄насуттам̣

375. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати вел̣увага̄маке [белувага̄маке (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)]. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘етха тумхе, бхиккхаве, саманта̄ веса̄лийа̄ йатха̄миттам̣ йатха̄сандит̣т̣хам̣ йатха̄самбхаттам̣ вассам̣ упетха. идхева̄хам̣ вел̣увага̄маке вассам̣ упагаччха̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо те бхиккхӯ бхагавато пат̣иссутва̄ саманта̄ веса̄лийа̄ йатха̄миттам̣ йатха̄сандит̣т̣хам̣ йатха̄самбхаттам̣ вассам̣ упагаччхум̣. бхагава̄ пана таттхева вел̣увага̄маке вассам̣ упагаччхи [упаган̃чхи (сӣ. пӣ.)].

атха кхо бхагавато вассӯпагатасса кхаро а̄ба̄дхо уппаджджи, ба̄л̣ха̄ ведана̄ ваттанти ма̄ран̣антика̄. татра судам̣ бхагава̄ сато сампаджа̄но адхива̄сеси авихан̃н̃ама̄но. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘на кхо ме там̣ патирӯпам̣, йохам̣ ана̄мантетва̄ упат̣т̣ха̄ке анапалокетва̄ бхиккхусан̇гхам̣ паринибба̄йеййам̣. йам̣нӯна̄хам̣ имам̣ а̄ба̄дхам̣ вӣрийена пат̣ипан̣а̄метва̄ джӣвитасан̇кха̄рам̣ адхит̣т̣ха̄йа вихареййа’’нти. атха кхо бхагава̄ там̣ а̄ба̄дхам̣ вӣрийена пат̣ипан̣а̄метва̄ джӣвитасан̇кха̄рам̣ адхит̣т̣ха̄йа виха̄си. (атха кхо бхагавато со а̄ба̄дхо пат̣иппассамбхи) [( ) дӣ. ни. 2.164 диссати].

атха кхо бхагава̄ гила̄на̄ вут̣т̣хито [гила̄навут̣т̣хито (садданӣти)] ачиравут̣т̣хито гелан̃н̃а̄ виха̄ра̄ никкхамитва̄ виха̄рапаччха̄йа̄йам̣ [виха̄рапаччха̄чха̄йа̄йам̣ (бахӯсу)] пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘дит̣т̣хо ме, бханте, бхагавато пха̄су; дит̣т̣хам̣, бханте, бхагавато кхаманӣйам̣; дит̣т̣хам̣, бханте, бхагавато йа̄панӣйам̣. апи ча ме, бханте, мадхуракаджа̄то вийа ка̄йо, диса̄пи ме на паккха̄йанти, дхамма̄пи мам̣ наппат̣ибханти бхагавато гелан̃н̃ена. апи ча ме, бханте, ахоси ка̄чидева асса̄саматта̄ – ‘на та̄ва бхагава̄ паринибба̄йиссати, на йа̄ва бхагава̄ бхиккхусан̇гхам̣ а̄раббха кин̃чидева уда̄харатӣ’’’ти.

‘‘ким̣ пана да̄ни, а̄нанда, бхиккхусан̇гхо майи пачча̄сӣсати [пачча̄сим̣сати (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)]? десито, а̄нанда, майа̄ дхаммо анантарам̣ аба̄хирам̣ каритва̄. наттха̄нанда, татха̄гатасса дхаммесу а̄чарийамут̣т̣хи. йасса нӯна, а̄нанда, евамасса – ‘ахам̣ бхиккхусан̇гхам̣ парихарисса̄мӣ’ти ва̄, ‘мамуддесико бхиккхусан̇гхо’ти ва̄, со нӯна, а̄нанда, бхиккхусан̇гхам̣ а̄раббха кин̃чидева уда̄хареййа. татха̄гатасса кхо, а̄нанда, на евам̣ хоти – ‘ахам̣ бхиккхусан̇гхам̣ парихарисса̄мӣ’ти ва̄, ‘мамуддесико бхиккхусан̇гхо’ти ва̄. са ким̣ [со нӯна (сӣ. пӣ.)], а̄нанда, татха̄гато бхиккхусан̇гхам̣ а̄раббха кин̃чидева уда̄хариссати! етарахи кхо пана̄хам̣, а̄нанда, джин̣н̣о вуддхо махаллако аддхагато вайоануппатто. а̄сӣтико ме вайо ваттати. сеййатха̄пи, а̄нанда, джаджджарасакат̣ам̣ [джарасакат̣ам̣ (саббаттха)] вел̣амиссакена [вегамиссакена (сӣ.), вел̣умиссакена (сйа̄. кам̣.), ведхамиссакена (пӣ. ка.), векхамиссакена (ка.)] йа̄пети; евамева кхо, а̄нанда, ведхамиссакена ман̃н̃е татха̄гатасса ка̄йо йа̄пети.

‘‘йасмим̣, а̄нанда, самайе татха̄гато саббанимитта̄нам̣ аманасика̄ра̄ екачча̄нам̣ ведана̄нам̣ ниродха̄ анимиттам̣ четосама̄дхим̣ упасампаджджа вихарати, пха̄сутаро [пха̄сутарам̣ (саббаттха)], а̄нанда, тасмим̣ самайе татха̄гатасса ка̄йо хоти [татха̄гатасса хоти (бахӯсу)]. тасма̄тиха̄нанда, аттадӣпа̄ вихаратха аттасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄, дхаммадӣпа̄ дхаммасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄.

‘‘катхан̃ча̄нанда, бхиккху аттадӣпо вихарати аттасаран̣о анан̃н̃асаран̣о, дхаммадӣпо дхаммасаран̣о анан̃н̃асаран̣о? идха̄нанда, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ кхо, а̄нанда, бхиккху аттадӣпо вихарати аттасаран̣о анан̃н̃асаран̣о, дхаммадӣпо дхаммасаран̣о анан̃н̃асаран̣о. йе хи кечи, а̄нанда, етарахи ва̄ мамаччайе ва̄ аттадӣпа̄ вихариссанти аттасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄, дхаммадӣпа̄ дхаммасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄; таматагге мете, а̄нанда, бхиккхӯ бхависсанти йе кечи сиккха̄ка̄ма̄’’ти. навамам̣.

10. бхиккхунупассайасуттам̣

376. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа йена ан̃н̃атаро бхиккхунупассайо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо самбахула̄ бхиккхунийо йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо та̄ бхиккхунийо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавочум̣ –

‘‘идха, бханте а̄нанда, самбахула̄ бхиккхунийо чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитта̄ [супат̣т̣хитачитта̄ (сӣ. пӣ. ка.)] вихарантийо ул̣а̄рам̣ пуббена̄парам̣ висесам̣ сан̃джа̄нантӣ’’ти [сампаджа̄нантӣти (ка.)]. ‘‘еваметам̣, бхагинийо, еваметам̣, бхагинийо! йо хи кочи, бхагинийо, бхиккху ва̄ бхиккхунӣ ва̄ чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитто вихарати, тассетам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – ‘ул̣а̄рам̣ пуббена̄парам̣ висесам̣ сан̃джа̄ниссатӣ’’’ти.

атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо та̄ бхиккхунийо дхаммийа̄ катха̄йа сандассетва̄ сама̄дапетва̄ самуттеджетва̄ сампахам̣сетва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄ми. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритва̄ паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄тапат̣икканто йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘идха̄хам̣, бханте, пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа йена ан̃н̃атаро бхиккхунупассайо тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣдим̣. атха кхо, бханте, самбахула̄ бхиккхунийо йена̄хам̣ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ мам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо, бханте, та̄ бхиккхунийо мам̣ етадавочум̣ – ‘идха, бханте а̄нанда, самбахула̄ бхиккхунийо чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитта̄ вихарантийо ул̣а̄рам̣ пуббена̄парам̣ висесам̣ сан̃джа̄нантӣ’ти. евам̣ вутта̄хам̣, бханте, та̄ бхиккхунийо етадавочам̣ – ‘еваметам̣, бхагинийо, еваметам̣, бхагинийо! йо хи кочи, бхагинийо, бхиккху ва̄ бхиккхунӣ ва̄ чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитто вихарати, тассетам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – ул̣а̄рам̣ пуббена̄парам̣ висесам̣ сан̃джа̄ниссатӣ’’’ти.

‘‘еваметам̣, а̄нанда, еваметам̣, а̄нанда! йо хи кочи, а̄нанда, бхиккху ва̄ бхиккхунӣ ва̄ чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитто вихарати, тассетам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – ‘ул̣а̄рам̣ пуббена̄парам̣ висесам̣ сан̃джа̄ниссати’’’ [сан̃джа̄ниссатӣти (бахӯсу)].

‘‘катамесу чатӯсу? идха̄нанда, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихарато ка̄йа̄рамман̣о ва̄ уппаджджати ка̄йасмим̣ парил̣а̄хо, четасо ва̄ лӣнаттам̣, бахиддха̄ ва̄ читтам̣ виккхипати. тена̄нанда [тенаха̄нанда (сӣ.)], бхиккхуна̄ кисмин̃чидева паса̄данӣйе нимитте читтам̣ пан̣идахитаббам̣. тасса кисмин̃чидева паса̄данӣйе нимитте читтам̣ пан̣идахато па̄моджджам̣ джа̄йати. памудитасса пӣти джа̄йати. пӣтиманасса ка̄йо пассамбхати. пассаддхака̄йо сукхам̣ ведайати [ведийати (сӣ.)]. сукхино читтам̣ сама̄дхийати. со ити пат̣исан̃чиккхати – ‘йасса кхва̄хам̣ аттха̄йа читтам̣ пан̣идахим̣, со ме аттхо абхиниппханно. ханда, да̄ни пат̣исам̣хара̄мӣ’ти. со пат̣исам̣харати чева на ча витаккети на ча вича̄рети. ‘авитаккомхи авича̄ро, аджджхаттам̣ сатима̄ сукхамасмӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘пуна чапарам̣, а̄нанда, бхиккху ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса дхаммесу дхамма̄нупассино вихарато дхамма̄рамман̣о ва̄ уппаджджати ка̄йасмим̣ парил̣а̄хо, четасо ва̄ лӣнаттам̣, бахиддха̄ ва̄ читтам̣ виккхипати. тена̄нанда, бхиккхуна̄ кисмин̃чидева паса̄данӣйе нимитте читтам̣ пан̣идахитаббам̣. тасса кисмин̃чидева паса̄данӣйе нимитте читтам̣ пан̣идахато па̄моджджам̣ джа̄йати. памудитасса пӣти джа̄йати. пӣтиманасса ка̄йо пассамбхати. пассаддхака̄йо сукхам̣ ведайати. сукхино читтам̣ сама̄дхийати. со ити пат̣исан̃чиккхати – ‘йасса кхва̄хам̣ аттха̄йа читтам̣ пан̣идахим̣, со ме аттхо абхиниппханно. ханда, да̄ни пат̣исам̣хара̄мӣ’ти. со пат̣исам̣харати чева на ча витаккети на ча вича̄рети. ‘авитаккомхи авича̄ро, аджджхаттам̣ сатима̄ сукхамасмӣ’ти паджа̄на̄ти. евам̣ кхо, а̄нанда, пан̣идха̄йа бха̄вана̄ хоти.

‘‘катхан̃ча̄нанда, аппан̣идха̄йа бха̄вана̄ хоти? бахиддха̄, а̄нанда, бхиккху читтам̣ аппан̣идха̄йа ‘аппан̣ихитам̣ ме бахиддха̄ читта’нти паджа̄на̄ти. атха паччха̄пуре ‘асам̣кхиттам̣ вимуттам̣ аппан̣ихита’нти паджа̄на̄ти. атха ча пана ‘ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄ сукхамасмӣ’ти паджа̄на̄ти. бахиддха̄, а̄нанда, бхиккху читтам̣ аппан̣идха̄йа ‘аппан̣ихитам̣ ме бахиддха̄ читта’нти паджа̄на̄ти. атха паччха̄пуре ‘асам̣кхиттам̣ вимуттам̣ аппан̣ихита’нти паджа̄на̄ти. атха ча пана ‘ведана̄су ведана̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄ сукхамасмӣ’ти паджа̄на̄ти. бахиддха̄, а̄нанда, бхиккху читтам̣ аппан̣идха̄йа ‘аппан̣ихитам̣ ме бахиддха̄ читта’нти паджа̄на̄ти. атха паччха̄пуре ‘асам̣кхиттам̣ вимуттам̣ аппан̣ихита’нти паджа̄на̄ти. атха ча пана ‘читте читта̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄ сукхамасмӣ’ти паджа̄на̄ти. бахиддха̄, а̄нанда, бхиккху читтам̣ аппан̣идха̄йа ‘аппан̣ихитам̣ ме бахиддха̄ читта’нти паджа̄на̄ти. атха паччха̄пуре ‘асам̣кхиттам̣ вимуттам̣ аппан̣ихита’нти паджа̄на̄ти. атха ча пана ‘дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄ сукхамасмӣ’ти паджа̄на̄ти. евам̣ кхо, а̄нанда, аппан̣идха̄йа бха̄вана̄ хоти.

‘‘ити кхо, а̄нанда, десита̄ майа̄ пан̣идха̄йа бха̄вана̄, десита̄ аппан̣идха̄йа бха̄вана̄. йам̣, а̄нанда, саттха̄ра̄ каран̣ӣйам̣ са̄вака̄нам̣ хитесина̄ анукампакена анукампам̣ упа̄да̄йа, катам̣ во там̣ майа̄. ета̄ни, а̄нанда, руккхамӯла̄ни, ета̄ни сун̃н̃а̄га̄ра̄ни! джха̄йатха̄нанда, ма̄ пама̄даттха; ма̄ паччха̄ виппат̣иса̄рино ахуваттха! айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ’’ти.

идамавоча бхагава̄. аттамано а̄йасма̄ а̄нандо бхагавато бха̄ситам̣ абхинандӣти. дасамам̣.

амбапа̄ливагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

амбапа̄ли сато бхиккху, са̄ла̄ кусалара̄си ча;

сакун̣агдхи маккат̣о сӯдо, гила̄но бхиккхунупассайоти.

2. на̄ландавагго

1. маха̄пурисасуттам̣

377. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘‘маха̄пурисо, маха̄пурисо’ти, бханте, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, маха̄пурисо хотӣ’’ти? ‘‘вимуттачиттатта̄ кхва̄хам̣, са̄рипутта, ‘маха̄пурисо’ти вада̄ми. авимуттачиттатта̄ ‘но маха̄пурисо’ти вада̄ми’’.

‘‘катхан̃ча, са̄рипутта, вимуттачитто хоти? идха, са̄рипутта, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихарато читтам̣ вираджджати, вимуччати анупа̄да̄йа а̄савехи. ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса дхаммесу дхамма̄нупассино вихарато читтам̣ вираджджати, вимуччати анупа̄да̄йа а̄савехи. евам̣ кхо, са̄рипутта, вимуттачитто хоти. вимуттачиттатта̄ кхва̄хам̣, са̄рипутта, ‘маха̄пурисо’ти вада̄ми. авимуттачиттатта̄ ‘но маха̄пурисо’ти вада̄мӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. на̄ландасуттам̣

378. екам̣ самайам̣ бхагава̄ на̄ланда̄йам̣ вихарати па̄ва̄рикамбаване. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘евам̣пасанно ахам̣, бханте, бхагавати! на ча̄ху, на ча бхависсати, на четарахи виджджати ан̃н̃о саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ бхагавата̄ бхиййобхин̃н̃атаро, йадидам̣ – самбодхийа’’нти. ‘‘ул̣а̄ра̄ кхо тйа̄йам̣, са̄рипутта, а̄сабхӣ ва̄ча̄ бха̄сита̄, екам̣со гахито, сӣхана̄до надито – ‘евам̣пасанно ахам̣, бханте, бхагавати! на ча̄ху, на ча бхависсати на четарахи виджджати ан̃н̃о саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ бхагавата̄ бхиййобхин̃н̃атаро, йадидам̣ – самбодхийа’’’нти.

‘‘ким̣ ну те, са̄рипутта, йе те ахесум̣ атӣтамаддха̄нам̣ араханто самма̄самбуддха̄, саббе те бхагаванто четаса̄ чето паричча видита̄ – ‘евам̣сӣла̄ те бхагаванто ахесум̣’ ити ва̄, ‘евам̣дхамма̄ те бхагаванто ахесум̣’ ити ва̄, ‘евам̣пан̃н̃а̄ те бхагаванто ахесум̣’ ити ва̄, ‘евам̣виха̄рино те бхагаванто ахесум̣’ ити ва̄, ‘евам̣вимутта̄ те бхагаванто ахесум̣’ ити ва̄’’ти? ‘‘но хетам̣, бханте’’!

‘‘ким̣ пана те, са̄рипутта, йе те бхависсанти ана̄гатамаддха̄нам̣ араханто самма̄самбуддха̄, саббе те бхагаванто четаса̄ чето паричча видита̄ – ‘евам̣сӣла̄ те бхагаванто бхависсанти’ ити ва̄, ‘евам̣дхамма̄ те бхагаванто бхависсанти’ ити ва̄, ‘евам̣пан̃н̃а̄ те бхагаванто бхависсанти’ ити ва̄, ‘евам̣виха̄рино те бхагаванто бхависсанти’ ити ва̄, ‘евам̣вимутта̄ те бхагаванто бхависсанти’ ити ва̄’’ти? ‘‘но хетам̣, бханте’’.

‘‘ким̣ пана тйа̄хам̣ [ким̣ пана те (сӣ.)], са̄рипутта, етарахи, арахам̣ самма̄самбуддхо четаса̄ чето паричча видито – ‘евам̣сӣло бхагава̄’ ити ва̄, ‘евам̣дхаммо бхагава̄’ ити ва̄, ‘евам̣пан̃н̃о бхагава̄’ ити ва̄, ‘евам̣виха̄рӣ бхагава̄’ ити ва̄, ‘евам̣вимутто бхагава̄’ ити ва̄’’ти? ‘‘но хетам̣, бханте’’.

‘‘еттха ча те, са̄рипутта, атӣта̄на̄гатапаччуппаннесу арахантесу самма̄самбуддхесу четопарийан̃а̄н̣ам̣ [четопарийа̄йан̃а̄н̣ам̣ (бахӯсу)] наттхи. атха кин̃чарахи тйа̄йам̣, са̄рипутта, ул̣а̄ра̄ а̄сабхӣ ва̄ча̄ бха̄сита̄, екам̣со гахито, сӣхана̄до надито – ‘евам̣пасанно ахам̣, бханте, бхагавати! на ча̄ху, на ча бхависсати, на четарахи виджджати ан̃н̃о саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ бхагавата̄’ бхиййобхин̃н̃атаро, йадидам̣ – самбодхийа’’нти?

‘‘на кхо ме [на кхо ме там̣ (сйа̄. кам̣. ка.)], бханте, атӣта̄на̄гатапаччуппаннесу арахантесу самма̄самбуддхесу четопарийан̃а̄н̣ам̣ аттхи, апи ча ме дхамманвайо видито. сеййатха̄пи, бханте, ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ дал̣худдха̄пам̣ [дал̣худда̄пам̣ (сӣ. пӣ. ка.), дал̣хаддха̄пам̣ (сйа̄. кам̣.)] дал̣хапа̄ка̄раторан̣ам̣ екадва̄рам̣. татрасса дова̄рико пан̣д̣ито бйатто медха̄вӣ ан̃н̃а̄та̄нам̣ нива̄рета̄ н̃а̄та̄нам̣ павесета̄. со тасса нагарасса саманта̄ анупарийа̄йапатхам̣ ануккамама̄но на пассеййа па̄ка̄расандхим̣ ва̄ па̄ка̄равиварам̣ ва̄, антамасо бил̣а̄раниккхаманаматтампи. тасса евамасса – ‘йе кхо кечи ол̣а̄рика̄ па̄н̣а̄ имам̣ нагарам̣ пависанти ва̄ никкхаманти ва̄, саббе те имина̄ва два̄рена пависанти ва̄ никкхаманти ва̄’ти. евамева кхо ме, бханте, дхамманвайо видито – ‘йепи те, бханте, ахесум̣ атӣтамаддха̄нам̣ араханто самма̄самбуддха̄, саббе те бхагаванто пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа, четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е, чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитта̄, сатта боджджхан̇ге йатха̄бхӯтам̣ бха̄ветва̄, ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуджджхим̣су. йепи те, бханте, бхависсанти ана̄гатамаддха̄нам̣ араханто самма̄самбуддха̄, саббе те бхагаванто пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа, четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е, чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитта̄, сатта боджджхан̇ге йатха̄бхӯтам̣ бха̄ветва̄, ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуджджхиссанти. бхагава̄пи, бханте, етарахи арахам̣ самма̄самбуддхо пан̃ча нӣваран̣е паха̄йа, четасо упаккилесе пан̃н̃а̄йа дуббалӣкаран̣е, чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитто, сатта боджджхан̇ге йатха̄бхӯтам̣ бха̄ветва̄, ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуддхо’’’ти.

‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! тасма̄тиха твам̣, са̄рипутта, имам̣ дхаммапарийа̄йам̣ абхиккхан̣ам̣ бха̄сеййа̄си бхиккхӯнам̣ бхиккхунӣнам̣ упа̄сака̄нам̣ упа̄сика̄нам̣. йесампи хи, са̄рипутта, могхапуриса̄нам̣ бхависсати татха̄гате кан̇кха̄ ва̄ вимати ва̄, тесампимам̣ дхаммапарийа̄йам̣ сутва̄ йа̄ татха̄гате кан̇кха̄ ва̄ вимати ва̄ са̄ пахӣйиссатӣ’’ти. дутийам̣.

3. чундасуттам̣

379. екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. тена кхо пана самайена а̄йасма̄ са̄рипутто магадхесу вихарати на̄лакага̄маке а̄ба̄дхико дуккхито ба̄л̣хагила̄но. чундо ча саман̣уддесо а̄йасмато са̄рипуттасса упат̣т̣ха̄ко хоти.

атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто тенева а̄ба̄дхена паринибба̄йи. атха кхо чундо саман̣уддесо а̄йасмато са̄рипуттасса паттачӣварама̄да̄йа йена са̄ваттхи джетаванам̣ ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄мо йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо чундо саман̣уддесо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча – ‘‘а̄йасма̄, бханте, са̄рипутто париниббуто. идамасса паттачӣвара’’нти.

‘‘аттхи кхо идам̣, а̄вусо чунда, катха̄па̄бхатам̣ бхагавантам̣ дассана̄йа. а̄йа̄ма̄вусо чунда, йена бхагава̄ тенупасан̇камисса̄ма; упасан̇камитва̄ бхагавато етаматтхам̣ а̄рочесса̄ма̄’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо чундо саман̣уддесо а̄йасмато а̄нандасса паччассоси.

атха кхо а̄йасма̄ ча а̄нандо чундо ча саман̣уддесо йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘айам̣, бханте, чундо саман̣уддесо евама̄ха – ‘а̄йасма̄, бханте, са̄рипутто париниббуто; идамасса паттачӣвара’нти. апи ча ме, бханте, мадхуракаджа̄то вийа ка̄йо, диса̄пи ме на паккха̄йанти, дхамма̄пи мам̣ наппат̣ибханти ‘а̄йасма̄ са̄рипутто париниббуто’ти сутва̄’’.

‘‘ким̣ ну кхо те, а̄нанда, са̄рипутто сӣлаккхандхам̣ ва̄ а̄да̄йа париниббуто, сама̄дхиккхандхам̣ ва̄ а̄да̄йа париниббуто, пан̃н̃а̄ккхандхам̣ ва̄ а̄да̄йа париниббуто, вимуттиккхандхам̣ ва̄ а̄да̄йа париниббуто, вимуттин̃а̄н̣адассанаккхандхам̣ ва̄ а̄да̄йа париниббуто’’ти? ‘‘на ча кхо ме, бханте, а̄йасма̄ са̄рипутто сӣлаккхандхам̣ ва̄ а̄да̄йа париниббуто, сама̄дхиккхандхам̣ ва̄…пе… пан̃н̃а̄ккхандхам̣ ва̄… вимуттиккхандхам̣ ва̄… вимуттин̃а̄н̣адассанаккхандхам̣ ва̄ а̄да̄йа париниббуто. апи ча ме, бханте, а̄йасма̄ са̄рипутто ова̄дако ахоси отин̣н̣о вин̃н̃а̄пако сандассако сама̄дапако самуттеджако сампахам̣сако, акила̄су дхаммадесана̄йа, анугга̄хако сабрахмача̄рӣнам̣. там̣ майам̣ а̄йасмато са̄рипуттасса дхаммоджам̣ дхаммабхогам̣ дхамма̄нуггахам̣ ануссара̄ма̄’’ти.

‘‘нану там̣, а̄нанда, майа̄ пат̣икаччева [пат̣игаччева (сӣ. пӣ.)] аккха̄там̣ – ‘саббехи пийехи мана̄пехи на̄на̄бха̄во вина̄бха̄во ан̃н̃атха̄бха̄во. там̣ кутеттха, а̄нанда, лаббха̄! йам̣ там̣ джа̄там̣ бхӯтам̣ сан̇кхатам̣ палокадхаммам̣, там̣ вата ма̄ палуджджӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. сеййатха̄пи, а̄нанда, махато руккхасса тит̣т̣хато са̄равато йо махантатаро кхандхо со палуджджеййа; евамева кхо а̄нанда, махато бхиккхусан̇гхасса тит̣т̣хато са̄равато са̄рипутто париниббуто. там̣ кутеттха, а̄нанда, лаббха̄! йам̣ там̣ джа̄там̣ бхӯтам̣ сан̇кхатам̣ палокадхаммам̣, там̣ вата ма̄ палуджджӣ’ти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. тасма̄тиха̄нанда, аттадӣпа̄ вихаратха аттасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄, дхаммадӣпа̄ дхаммасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄.

‘‘катхан̃ча̄нанда, бхиккху аттадӣпо вихарати аттасаран̣о анан̃н̃асаран̣о, дхаммадӣпо дхаммасаран̣о анан̃н̃асаран̣о? идха̄нанда, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ кхо, а̄нанда, бхиккху аттадӣпо вихарати аттасаран̣о анан̃н̃асаран̣о, дхаммадӣпо дхаммасаран̣о анан̃н̃асаран̣о. йе хи кечи, а̄нанда, етарахи ва̄ мамаччайе ва̄ аттадӣпа̄ вихариссанти аттасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄, дхаммадӣпа̄ дхаммасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄; таматагге мете, а̄нанда, бхиккхӯ бхависсанти йе кечи сиккха̄ка̄ма̄’’ти. татийам̣.

4. уккачеласуттам̣

380. екам̣ самайам̣ бхагава̄ ваджджӣсу вихарати уккачела̄йам̣ ган̇га̄йа надийа̄ тӣре махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ ачирапариниббутесу са̄рипуттамоггалла̄несу. тена кхо пана самайена бхагава̄ бхиккхусан̇гхапаривуто аджджхока̄се нисинно хоти.

атха кхо бхагава̄ тун̣хӣбхӯтам̣ бхиккхусан̇гхам̣ анувилокетва̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘апи мйа̄йам̣, бхиккхаве, париса̄ сун̃н̃а̄ вийа кха̄йати париниббутесу са̄рипуттамоггалла̄несу. асун̃н̃а̄ ме, бхиккхаве, париса̄ хоти, анапеккха̄ тассам̣ диса̄йам̣ хоти, йассам̣ диса̄йам̣ са̄рипуттамоггалла̄на̄ вихаранти. йе хи те, бхиккхаве, ахесум̣ атӣтамаддха̄нам̣ араханто самма̄самбуддха̄, тесампи бхагаванта̄нам̣ етаппарамам̣йева са̄вакайугам̣ [етапарамам̣йева (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] ахоси – сеййатха̄пи майхам̣ са̄рипуттамоггалла̄на̄. йепи те, бхиккхаве, бхависсанти ана̄гатамаддха̄нам̣ араханто самма̄самбуддха̄, тесампи бхагаванта̄нам̣ етаппарамам̣йева са̄вакайугам̣ бхависсати – сеййатха̄пи майхам̣ са̄рипуттамоггалла̄на̄. аччхарийам̣, бхиккхаве, са̄вака̄нам̣! аббхутам̣, бхиккхаве, са̄вака̄нам̣! саттху ча на̄ма са̄санакара̄ бхависсанти ова̄даппат̣икара̄, чатуннан̃ча париса̄нам̣ пийа̄ бхависсанти мана̄па̄ гарубха̄ванӣйа̄ ча! аччхарийам̣, бхиккхаве, татха̄гатасса, аббхутам̣, бхиккхаве, татха̄гатасса! еварӯпепи на̄ма са̄вакайуге париниббуте наттхи татха̄гатасса соко ва̄ паридево ва̄! там̣ кутеттха, бхиккхаве, лаббха̄! йам̣ там̣ джа̄там̣ бхӯтам̣ сан̇кхатам̣ палокадхаммам̣, там̣ вата ма̄ палуджджӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. сеййатха̄пи, бхиккхаве, махато руккхасса тит̣т̣хато са̄равато йе махантатара̄ кхандха̄ те палуджджеййум̣; евамева кхо, бхиккхаве, махато бхиккхусан̇гхасса тит̣т̣хато са̄равато са̄рипуттамоггалла̄на̄ париниббута̄. там̣ кутеттха, бхиккхаве, лаббха̄! йам̣ там̣ джа̄там̣ бхӯтам̣ сан̇кхатам̣ палокадхаммам̣, там̣ вата ма̄ палуджджӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. тасма̄тиха, бхиккхаве, аттадӣпа̄ вихаратха аттасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄, дхаммадӣпа̄ дхаммасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху аттадӣпо вихарати аттасаран̣о анан̃н̃асаран̣о, дхаммадӣпо дхаммасаран̣о анан̃н̃асаран̣о? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху аттадӣпо вихарати аттасаран̣о анан̃н̃асаран̣о, дхаммадӣпо дхаммасаран̣о анан̃н̃асаран̣о. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи ва̄ мамаччайе ва̄ аттадӣпа̄ вихариссанти аттасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄, дхаммадӣпа̄ дхаммасаран̣а̄ анан̃н̃асаран̣а̄; таматагге мете, бхиккхаве, бхиккхӯ бхависсанти йе кечи сиккха̄ка̄ма̄’’ти. чатуттхам̣.

5. ба̄хийасуттам̣

381. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо а̄йасма̄ ба̄хийо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ ба̄хийо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘са̄дху ме, бханте, бхагава̄ сам̣кхиттена дхаммам̣ десету, йамахам̣ бхагавато дхаммам̣ сутва̄ еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихареййа’’нти. ‘‘тасма̄тиха твам̣, ба̄хийа, а̄димева висодхехи кусалесу дхаммесу. ко ча̄ди кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣? сӣлан̃ча сувисуддхам̣, дит̣т̣хи ча уджука̄. йато ча кхо те, ба̄хийа, сӣлан̃ча сувисуддхам̣ бхависсати, дит̣т̣хи ча уджука̄, тато твам̣, ба̄хийа, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бха̄веййа̄си’’.

‘‘катаме чатта̄ро? идха, твам̣, ба̄хийа, ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йато кхо твам̣, ба̄хийа, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не евам̣ бха̄вессаси, тато туйхам̣, ба̄хийа, йа̄ ратти ва̄ дивасо ва̄ а̄гамиссати, вуддхийева па̄т̣икан̇кха̄ кусалесу дхаммесу, но париха̄нӣ’’ти.

атха кхо а̄йасма̄ ба̄хийо бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. атха кхо а̄йасма̄ ба̄хийо еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто начирассева – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти, тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа виха̄си. ‘‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’’ти аббхан̃н̃а̄си. ан̃н̃атаро ча пана̄йасма̄ ба̄хийо арахатам̣ ахосӣти. пан̃чамам̣.

6. уттийасуттам̣

382. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо а̄йасма̄ уттийо йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ уттийо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘са̄дху ме, бханте, бхагава̄ сам̣кхиттена дхаммам̣ десету, йамахам̣ бхагавато дхаммам̣ сутва̄ еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихареййа’’нти. ‘‘тасма̄тиха твам̣, уттийа, а̄димева висодхехи кусалесу дхаммесу. ко ча̄ди кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣? сӣлан̃ча сувисуддхам̣, дит̣т̣хи ча уджука̄. йато ча кхо те, уттийа, сӣлан̃ча сувисуддхам̣ бхависсати, дит̣т̣хи ча уджука̄, тато твам̣, уттийа, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бха̄веййа̄си’’.

‘‘катаме чатта̄ро? идха твам̣, уттийа, ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йато кхо твам̣, уттийа, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не евам̣ бха̄вессаси, тато твам̣, уттийа, гамиссаси маччудхеййасса па̄ра’’нти.

атха кхо а̄йасма̄ уттийо бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. атха кхо а̄йасма̄ уттийо еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто начирассева – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти, тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа виха̄си. ‘‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’’ти аббхан̃н̃а̄си. ан̃н̃атаро ча пана̄йасма̄ уттийо арахатам̣ ахосӣти. чхат̣т̣хам̣.

7. арийасуттам̣

383. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ арийа̄ ниййа̄ника̄ ниййанти таккарасса самма̄ дуккхаккхайа̄йа. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ арийа̄ ниййа̄ника̄ ниййанти таккарасса самма̄ дуккхаккхайа̄йа̄’’ти. саттамам̣.

8. брахмасуттам̣

384. екам̣ самайам̣ бхагава̄ урувела̄йам̣ вихарати наджджа̄ неран̃джара̄йа тӣре аджапа̄ланигродхе пат̣хама̄бхисамбуддхо. атха кхо бхагавато рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘‘ека̄йано айам̣ магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’.

‘‘катаме чатта̄ро? ка̄йе ва̄ бхиккху ка̄йа̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су ва̄ бхиккху…пе… читте ва̄ бхиккху…пе… дхаммесу ва̄ бхиккху дхамма̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. ека̄йано айам̣ магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти.

атха кхо брахма̄ сахампати бхагавато четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа – сеййатха̄пи на̄ма балава̄ пурисо самин̃джитам̣ ва̄ ба̄хам̣ паса̄реййа, паса̄ритам̣ ва̄ ба̄хам̣ самин̃джеййа, евамева – брахмалоке антарахито бхагавато пурато па̄турахоси. атха кхо брахма̄ сахампати екам̣сам̣ уттара̄сан̇гам̣ каритва̄ йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘еваметам̣, бхагава̄, еваметам̣, сугата! ека̄йано айам̣, бханте, магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’.

‘‘катаме чатта̄ро? ка̄йе ва̄, бханте, бхиккху ка̄йа̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су ва̄, бханте, бхиккху…пе… читте ва̄, бханте, бхиккху…пе… дхаммесу ва̄, бханте, бхиккху дхамма̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. ека̄йано айам̣, бханте, магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти.

идамавоча брахма̄ сахампати. идам̣ ватва̄ атха̄парам̣ етадавоча –

‘‘ека̄йанам̣ джа̄тикхайантадассӣ, маггам̣ паджа̄на̄ти хита̄нукампӣ;

етена маггена тарим̣су пуббе, тариссанти йе ча таранти огха’’нти. ат̣т̣хамам̣;

9. седакасуттам̣

385. екам̣ самайам̣ бхагава̄ сумбхесу вихарати седакам̣ на̄ма сумбха̄нам̣ нигамо. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхӯтапуббам̣, бхиккхаве, чан̣д̣а̄лавам̣сико чан̣д̣а̄лавам̣сам̣ усса̄петва̄ медакатха̄ликам̣ антева̄сим̣ а̄мантеси – ‘ехи твам̣, самма медакатха̄лике, чан̣д̣а̄лавам̣сам̣ абхирухитва̄ мама упарикхандхе тит̣т̣ха̄хӣ’ти. ‘евам̣, а̄чарийа̄’ти кхо, бхиккхаве, медакатха̄лика̄ антева̄сӣ чан̣д̣а̄лавам̣сикасса пат̣иссутва̄ чан̣д̣а̄лавам̣сам̣ абхирухитва̄ а̄чарийасса упарикхандхе ат̣т̣ха̄си. атха кхо, бхиккхаве, чан̣д̣а̄лавам̣сико медакатха̄ликам̣ антева̄сим̣ етадавоча – ‘твам̣, самма медакатха̄лике, мамам̣ раккха, ахам̣ там̣ раккхисса̄ми. евам̣ майам̣ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ гутта̄ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ раккхита̄ сиппа̄ни чева дассесса̄ма, ла̄бхан̃ча [ла̄бхе ча (сӣ.)] лаччха̄ма, соттхина̄ ча чан̣д̣а̄лавам̣са̄ орохисса̄ма̄’ти. евам̣ вутте, бхиккхаве, медакатха̄лика̄ антева̄сӣ чан̣д̣а̄лавам̣сикам̣ етадавоча – ‘на кхо панетам̣, а̄чарийа, евам̣ бхависсати. твам̣, а̄чарийа, атта̄нам̣ раккха, ахам̣ атта̄нам̣ раккхисса̄ми. евам̣ майам̣ аттагутта̄ аттараккхита̄ сиппа̄ни чева дассесса̄ма, ла̄бхан̃ча лаччха̄ма, соттхина̄ ча чан̣д̣а̄лавам̣са̄ орохисса̄ма̄’’’ти. ‘‘со таттха н̃а̄йо’’ти бхагава̄ етадавоча, ‘‘йатха̄ медакатха̄лика̄ антева̄сӣ а̄чарийам̣ авоча. атта̄нам̣, бхиккхаве, раккхисса̄мӣти сатипат̣т̣ха̄нам̣ севитаббам̣; парам̣ раккхисса̄мӣти сатипат̣т̣ха̄нам̣ севитаббам̣. атта̄нам̣, бхиккхаве, раккханто парам̣ раккхати, парам̣ раккханто атта̄нам̣ раккхати’’.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, атта̄нам̣ раккханто парам̣ раккхати? а̄севана̄йа, бха̄вана̄йа, бахулӣкаммена – евам̣ кхо, бхиккхаве, атта̄нам̣ раккханто парам̣ раккхати. катхан̃ча, бхиккхаве, парам̣ раккханто атта̄нам̣ раккхати? кхантийа̄, авихим̣са̄йа, меттачиттата̄йа, анудайата̄йа – евам̣ кхо, бхиккхаве, парам̣ раккханто атта̄нам̣ раккхати. атта̄нам̣, бхиккхаве, раккхисса̄мӣти сатипат̣т̣ха̄нам̣ севитаббам̣; парам̣ раккхисса̄мӣти сатипат̣т̣ха̄нам̣ севитаббам̣. атта̄нам̣, бхиккхаве, раккханто парам̣ раккхати, парам̣ раккханто атта̄нам̣ раккхатӣ’’ти. навамам̣.

10. джанападакалйа̄н̣ӣсуттам̣

386. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ сумбхесу вихарати седакам̣ на̄ма сумбха̄нам̣ нигамо. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхиккхаво’’ти. ‘‘бхаданте’’ти те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ‘джанападакалйа̄н̣ӣ, джанападакалйа̄н̣ӣ’ти кхо, бхиккхаве, маха̄джанака̄йо саннипатеййа. ‘са̄ кхо панасса джанападакалйа̄н̣ӣ парамапа̄са̄винӣ начче, парамапа̄са̄винӣ гӣте. джанападакалйа̄н̣ӣ наччати га̄йатӣ’ти кхо, бхиккхаве, бхиййосоматта̄йа маха̄джанака̄йо саннипатеййа. атха пурисо а̄гаччхеййа джӣвитука̄мо амаритука̄мо сукхака̄мо дуккхаппат̣икӯло. таменам̣ евам̣ вадеййа – ‘айам̣ те, амбхо пуриса, саматиттико телапатто антарена ча маха̄самаджджам̣ антарена ча джанападакалйа̄н̣ийа̄ парихаритаббо. пурисо ча те уккхитта̄сико пит̣т̣хито пит̣т̣хито анубандхиссати. йаттхева нам̣ тхокампи чхад̣д̣ессати таттхева те сиро па̄тессатӣ’ти. там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, апи ну со пурисо амум̣ телапаттам̣ аманасикаритва̄ бахиддха̄ пама̄дам̣ а̄хареййа̄’’ти? ‘‘но хетам̣, бханте’’.

‘‘упама̄ кхо мйа̄йам̣, бхиккхаве, ката̄ аттхасса вин̃н̃а̄пана̄йа. айам̣ чеветтха аттхо – саматиттико телапаттоти кхо, бхиккхаве, ка̄йагата̄йа етам̣ сатийа̄ адхивачанам̣. тасма̄тиха, бхиккхаве, евам̣ сиккхитаббам̣ – ‘ка̄йагата̄ сати но бха̄вита̄ бхависсати бахулӣката̄ йа̄нӣката̄ ваттхуката̄ анут̣т̣хита̄ паричита̄ сусама̄раддха̄’ти. еван̃хи кхо, бхиккхаве, сиккхитабба’’нти. дасамам̣.

на̄ландавагго дутийо.

тассудда̄нам̣ –

маха̄пурисо на̄ландам̣, чундо челан̃ча ба̄хийо;

уттийо арийо брахма̄, седакам̣ джанападена ча̄ти.

3. сӣлат̣т̣хитивагго

1. сӣласуттам̣

387. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ ча а̄нандо а̄йасма̄ ча бхаддо па̄т̣алипутте вихаранти куккут̣а̄ра̄ме. атха кхо а̄йасма̄ бхаддо са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмата̄ а̄нандена саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ бхаддо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча – ‘‘йа̄нима̄ни, а̄вусо а̄нанда, кусала̄ни сӣла̄ни вутта̄ни бхагавата̄, има̄ни кусала̄ни сӣла̄ни киматтхийа̄ни вутта̄ни бхагавата̄’’ти?

‘‘са̄дху са̄дху, а̄вусо бхадда! бхаддако кхо те, а̄вусо бхадда, умман̇го [уммагго (сӣ. сйа̄. кам̣.)], бхаддакам̣ пат̣ибха̄нам̣, калйа̄н̣ӣ парипуччха̄. еван̃хи твам̣, а̄вусо бхадда, пуччхаси – ‘йа̄нима̄ни а̄вусо а̄нанда, кусала̄ни сӣла̄ни вутта̄ни бхагавата̄, има̄ни кусала̄ни сӣла̄ни киматтхийа̄ни вутта̄ни бхагавата̄’’’ти? ‘‘евама̄вусо’’ти. ‘‘йа̄нима̄ни, а̄вусо бхадда, кусала̄ни сӣла̄ни вутта̄ни бхагавата̄, има̄ни кусала̄ни сӣла̄ни йа̄вадева чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄йа вутта̄ни бхагавата̄’’.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха̄вусо, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йа̄нима̄ни, а̄вусо бхадда, кусала̄ни сӣла̄ни вутта̄ни бхагавата̄, има̄ни кусала̄ни сӣла̄ни йа̄вадева имесам̣ чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄йа вутта̄ни бхагавата̄’’ти. пат̣хамам̣.

2. чират̣т̣хитисуттам̣

388. там̣йева нида̄нам̣. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ бхаддо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча – ‘‘ко ну кхо, а̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хоти? ко пана̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хотӣ’’ти?

‘‘са̄дху са̄дху, а̄вусо бхадда! бхаддако кхо те, а̄вусо бхадда, умман̇го, бхаддакам̣ пат̣ибха̄нам̣, калйа̄н̣ӣ парипуччха̄. еван̃хи твам̣, а̄вусо бхадда, пуччхаси – ‘ко ну кхо, а̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хоти? ко пана̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хотӣ’’’ти? ‘‘евама̄вусо’’ти. ‘‘чатуннам̣ кхо, а̄вусо, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хоти. чатуннан̃ча кхо, а̄вусо, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хоти’’.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха̄вусо, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхо, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хоти. имесан̃ча кхо, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хотӣ’’ти. дутийам̣.

3. париха̄насуттам̣

389. екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ ча а̄нандо а̄йасма̄ ча бхаддо па̄т̣алипутте вихаранти куккут̣а̄ра̄ме. атха кхо а̄йасма̄ бхаддо са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмата̄ а̄нандена саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ бхаддо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча – ‘‘ко ну кхо, а̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена саддхаммапариха̄нам̣ хоти? ко ну кхо, а̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена саддхаммаапариха̄нам̣ хотӣ’’ти?

‘‘са̄дху са̄дху, а̄вусо бхадда! бхаддако кхо те, а̄вусо бхадда, умман̇го, бхаддакам̣ пат̣ибха̄нам̣, калйа̄н̣ӣ парипуччха̄. еван̃хи твам̣, а̄вусо бхадда, пуччхаси – ‘ко ну кхо, а̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена саддхаммапариха̄нам̣ хоти? ко пана̄вусо а̄нанда, хету, ко паччайо йена саддхаммаапариха̄нам̣ хотӣ’’’ти? ‘‘евама̄вусо’’ти. ‘‘чатуннам̣ кхо, а̄вусо, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ саддхаммапариха̄нам̣ хоти. чатуннан̃ча кхо, а̄вусо, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ саддхаммаапариха̄нам̣ хоти’’.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха̄вусо, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхо, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ саддхаммапариха̄нам̣ хоти. имесан̃ча кхо, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ саддхаммаапариха̄нам̣ хотӣ’’ти. татийам̣.

4. суддхасуттам̣

390. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су …пе… читте …пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти. чатуттхам̣.

5. ан̃н̃атарабра̄хман̣асуттам̣

391. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо ан̃н̃атаро бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо со бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ко ну кхо, бхо готама, хету, ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хоти? ко пана, бхо готама, хету, ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хотӣ’’ти?

‘‘чатуннам̣ кхо, бра̄хман̣а, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хоти. чатуннан̃ча кхо, бра̄хман̣а, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хоти.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха, бра̄хман̣а, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхо, бра̄хман̣а, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ абха̄витатта̄ абахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хоти. имесан̃ча кхо, бра̄хман̣а, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хотӣ’’ти.

евам̣ вутте со бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама…пе… упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти. пан̃чамам̣.

6. падесасуттам̣

392. екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ ча са̄рипутто а̄йасма̄ ча маха̄моггалла̄но а̄йасма̄ ча ануруддхо са̄кете вихаранти кан̣д̣акӣване [кан̣т̣акӣване (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)]. атха кхо а̄йасма̄ ча са̄рипутто а̄йасма̄ ча маха̄моггалла̄но са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хита̄ йена̄йасма̄ анируддхо тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ а̄йасмата̄ ануруддхена саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто а̄йасмантам̣ ануруддхам̣ етадавоча – ‘‘‘секхо, секхо’ти [секкхо секкхоти (сйа̄. кам̣.)], а̄вусо ануруддха, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, а̄вусо, секхо хотӣ’’ти? ‘‘чатуннам̣ кхо, а̄вусо, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ падесам̣ бха̄витатта̄ секхо хоти’’.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха̄вусо, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхо, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ падесам̣ бха̄витатта̄ секхо хотӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. саматтасуттам̣

393. там̣йева нида̄нам̣. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто а̄йасмантам̣ ануруддхам̣ етадавоча – ‘‘‘асекхо, асекхо’ти, а̄вусо ануруддха, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, а̄вусо, асекхо хотӣ’’ти? ‘‘чатуннам̣ кхо, а̄вусо, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ саматтам̣ бха̄витатта̄ асекхо хоти’’.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха̄вусо, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхо, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ саматтам̣ бха̄витатта̄ асекхо хотӣ’’ти. саттамам̣.

8. локасуттам̣

394. там̣йева нида̄нам̣. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто а̄йасмантам̣ ануруддхам̣ етадавоча – ‘‘катамесам̣, а̄вусо ануруддха, дхамма̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ маха̄бхин̃н̃атам̣ [маха̄бхин̃н̃а̄там̣ (пӣ.)] патто’’ти? ‘‘чатуннам̣, а̄вусо, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ маха̄бхин̃н̃атам̣ патто’’.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха̄хам̣, а̄вусо, ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхва̄хам̣, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ маха̄бхин̃н̃атам̣ патто. имесан̃ча пана̄хам̣, а̄вусо, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ сахассам̣ локам̣ абхиджа̄на̄мӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. сиривад̣д̣хасуттам̣

395. екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ а̄нандо ра̄джагахе вихарати вел̣уване каландаканива̄пе. тена кхо пана самайена сиривад̣д̣хо [сирӣвад̣д̣хо (ка.)] гахапати а̄ба̄дхико хоти дуккхито ба̄л̣хагила̄но. атха кхо сиривад̣д̣хо гахапати ан̃н̃атарам̣ пурисам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи твам̣, амбхо пуриса, йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇кама; упасан̇камитва̄ мама вачанена а̄йасмато а̄нандасса па̄де сираса̄ ванда – ‘сиривад̣д̣хо, бханте, гахапати а̄ба̄дхико дуккхито ба̄л̣хагила̄но. со а̄йасмато а̄нандасса па̄де сираса̄ вандатӣ’ти. еван̃ча вадехи – ‘са̄дху кира, бханте, а̄йасма̄ а̄нандо йена сиривад̣д̣хасса гахапатисса нивесанам̣ тенупасан̇камату анукампам̣ упа̄да̄йа̄’’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо со пурисо сиривад̣д̣хасса гахапатисса пат̣иссутва̄ йена̄йасма̄ а̄нандо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо со пурисо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ етадавоча – ‘‘сиривад̣д̣хо, бханте, гахапати а̄ба̄дхико дуккхито ба̄л̣хагила̄но, со а̄йасмато а̄нандасса па̄де сираса̄ вандати. еван̃ча вадети – ‘са̄дху кира, бханте, а̄йасма̄ а̄нандо йена сиривад̣д̣хасса гахапатисса нивесанам̣ тенупасан̇камату анукампам̣ упа̄да̄йа̄’’’ти. адхива̄сеси кхо а̄йасма̄ а̄нандо тун̣хӣбха̄вена.

атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа йена сиривад̣д̣хасса гахапатисса нивесанам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. нисаджджа кхо а̄йасма̄ а̄нандо сиривад̣д̣хам̣ гахапатим̣ етадавоча – ‘‘каччи те, гахапати, кхаманӣйам̣ каччи йа̄панӣйам̣, каччи дуккха̄ ведана̄ пат̣иккаманти, но абхиккаманти; пат̣иккамоса̄нам̣ пан̃н̃а̄йати, но абхиккамо’’ти? ‘‘на ме, бханте, кхаманӣйам̣ на йа̄панӣйам̣. ба̄л̣ха̄ ме дуккха̄ ведана̄ абхиккаманти, но пат̣иккаманти; абхиккамоса̄нам̣ пан̃н̃а̄йати, но пат̣иккамо’’ти.

‘‘тасма̄тиха те, гахапати, евам̣ сиккхитаббам̣ – ‘ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарисса̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарисса̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманасса’нти. еван̃хи те, гахапати, сиккхитабба’’нти.

‘‘йеме, бханте, бхагавата̄ чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ десита̄ сам̣виджджанти, те дхамма̄ [сам̣виджджанте ратанадхамма̄ (сӣ.)] майи, ахан̃ча тесу дхаммесу сандисса̄ми. ахан̃хи, бханте, ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йа̄ни чима̄ни, бханте, бхагавата̄ пан̃чорамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни десита̄ни, на̄хам̣, бханте, тесам̣ кин̃чи аттани аппахӣнам̣ саманупасса̄мӣ’’ти. ‘‘ла̄бха̄ те, гахапати, суладдхам̣ те, гахапати! ана̄га̄мипхалам̣ тайа̄, гахапати, бйа̄ката’’нти. навамам̣.

10. ма̄надиннасуттам̣

396. там̣йева нида̄нам̣. тена кхо пана самайена ма̄надинно гахапати а̄ба̄дхико хоти дуккхито ба̄л̣хагила̄но. атха кхо ма̄надинно гахапати ан̃н̃атарам̣ пурисам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи твам̣, амбхо пуриса…пе… на ме, бханте, кхаманӣйам̣ на йа̄панӣйам̣. ба̄л̣ха̄ ме дуккха̄ ведана̄ абхиккаманти, но пат̣иккаманти; абхиккамоса̄нам̣ пан̃н̃а̄йати, но пат̣иккамоти. еварӯпа̄йа ча̄хам̣, бханте, дуккха̄йа ведана̄йа пхут̣т̣хо сама̄но ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄ми а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йа̄ни чима̄ни, бханте, бхагавата̄ пан̃чорамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни десита̄ни, на̄хам̣, бханте, тесам̣ кин̃чи аттани аппахӣнам̣ саманупасса̄мӣ’’ти. ‘‘ла̄бха̄ те, гахапати, суладдхам̣ те, гахапати! ана̄га̄мипхалам̣ тайа̄, гахапати, бйа̄ката’’нти. дасамам̣.

сӣлат̣т̣хитивагго татийо.

тассудда̄нам̣ –

сӣлам̣ т̣хити париха̄нам̣, суддхам̣ бра̄хман̣ападесам̣;

саматтам̣ локо сиривад̣д̣хо, ма̄надиннена те даса̄ти.

4. анануссутавагго

1. анануссутасуттам̣

397. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘‘айам̣ ка̄йе ка̄йа̄нупассана̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘са̄ кхо пана̄йам̣ ка̄йе ка̄йа̄нупассана̄ бха̄ветабба̄’ти ме, бхиккхаве…пе… бха̄вита̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди’’.

‘‘‘айам̣ ведана̄су ведана̄нупассана̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘са̄ кхо пана̄йам̣ ведана̄су ведана̄нупассана̄ бха̄ветабба̄’ти ме, бхиккхаве…пе… бха̄вита̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди.

‘‘‘айам̣ читте читта̄нупассана̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘са̄ кхо пана̄йам̣ читте читта̄нупассана̄ бха̄ветабба̄’ти ме, бхиккхаве…пе… бха̄вита̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди.

‘‘‘айам̣ дхаммесу дхамма̄нупассана̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘са̄ кхо пана̄йам̣ дхаммесу дхамма̄нупассана̄ бха̄ветабба̄’ти ме, бхиккхаве…пе… бха̄вита̄’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄дӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. вира̄гасуттам̣

398. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттанти.

‘‘катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. дутийам̣.

3. вираддхасуттам̣

399. ‘‘йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ вираддха̄, вираддхо тесам̣ арийо магго [арийо ат̣т̣хан̇кико магго (ка.) имасмим̣ йева сутте диссати ат̣т̣хан̇гикотипадам̣, на пана̄н̃н̃аттха иддхипа̄да ануруддха̄дӣсу] самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ а̄раддха̄, а̄раддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ.

‘‘катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ вираддха̄, вираддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ а̄раддха̄, а̄раддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ’’ти. татийам̣.

4. бха̄витасуттам̣

400. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттанти.

‘‘катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. сатисуттам̣

401. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘сато, бхиккхаве, бхиккху вихареййа сампаджа̄но. айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ’’.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сато хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сато хоти.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сампаджа̄но хоти? идха, бхиккхаве, бхиккхуно видита̄ ведана̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти. видита̄ витакка̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти. видита̄ сан̃н̃а̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сампаджа̄но хоти. сато, бхиккхаве, бхиккху вихареййа сампаджа̄но. айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. ан̃н̃а̄суттам̣

402. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. чхандасуттам̣

403. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихарато йо ка̄йасмим̣ чхандо со пахӣйати. чхандасса паха̄на̄ аматам̣ саччхикатам̣ хоти.

‘‘ведана̄су ведана̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ведана̄су ведана̄нупассино вихарато йо ведана̄су чхандо со пахӣйати. чхандасса паха̄на̄ аматам̣ саччхикатам̣ хоти.

‘‘читте читта̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса читте читта̄нупассино вихарато йо читтамхи чхандо со пахӣйати. чхандасса паха̄на̄ аматам̣ саччхикатам̣ хоти.

‘‘дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса дхаммесу дхамма̄нупассино вихарато йо дхаммесу чхандо со пахӣйати. чхандасса паха̄на̄ аматам̣ саччхикатам̣ хотӣ’’ти. саттамам̣.

8. парин̃н̃а̄тасуттам̣

404. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ка̄йе ка̄йа̄нупассино вихарато ка̄йо парин̃н̃а̄то хоти. ка̄йасса парин̃н̃а̄татта̄ аматам̣ саччхикатам̣ хоти.

‘‘ведана̄су ведана̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса ведана̄су ведана̄нупассино вихарато ведана̄ парин̃н̃а̄та̄ хонти. ведана̄нам̣ парин̃н̃а̄татта̄ аматам̣ саччхикатам̣ хоти.

‘‘читте читта̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса читте читта̄нупассино вихарато читтам̣ парин̃н̃а̄там̣ хоти. читтасса парин̃н̃а̄татта̄ аматам̣ саччхикатам̣ хоти.

‘‘дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. тасса дхаммесу дхамма̄нупассино вихарато дхамма̄ парин̃н̃а̄та̄ хонти. дхамма̄нам̣ парин̃н̃а̄татта̄ аматам̣ саччхикатам̣ хотӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. бха̄вана̄суттам̣

405. ‘‘чатуннам̣, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄ванам̣ десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха’’. ‘‘катама̄, бхиккхаве, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. айам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄’’ти. навамам̣.

10. вибхан̇гасуттам̣

406. ‘‘сатипат̣т̣ха̄нан̃ча во, бхиккхаве, десесса̄ми сатипат̣т̣ха̄набха̄ванан̃ча сатипат̣т̣ха̄набха̄вана̄га̄минин̃ча пат̣ипадам̣. там̣ сун̣а̄тха’’. ‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄нам̣? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су ведана̄нупассӣ вихарати…пе… читте читта̄нупассӣ вихарати…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. идам̣ вуччати, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄нам̣’’.

‘‘катама̄ ча, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄набха̄вана̄? идха, бхиккхаве, бхиккху самудайадхамма̄нупассӣ ка̄йасмим̣ вихарати, вайадхамма̄нупассӣ ка̄йасмим̣ вихарати, самудайавайадхамма̄нупассӣ ка̄йасмим̣ вихарати, а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. самудайадхамма̄нупассӣ ведана̄су вихарати…пе… самудайадхамма̄нупассӣ читте вихарати… самудайадхамма̄нупассӣ дхаммесу вихарати, вайадхамма̄нупассӣ дхаммесу вихарати, самудайавайадхамма̄нупассӣ дхаммесу вихарати, а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. айам̣ вуччати, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄набха̄вана̄.

‘‘катама̄ ча, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄набха̄вана̄га̄минӣ пат̣ипада̄? айамева арийо ат̣т̣хан̇гико магго, сеййатхидам̣ – самма̄дит̣т̣хи, самма̄сан̇каппо, самма̄ва̄ча̄, самма̄камманто, самма̄а̄джӣво, самма̄ва̄йа̄мо, самма̄сати, самма̄сама̄дхи. айам̣ вуччати, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄набха̄вана̄га̄минӣ пат̣ипада̄’’ти. дасамам̣.

анануссутавагго чатуттхо.

тассудда̄нам̣ –

анануссутам̣ вира̄го, вираддхо бха̄вана̄ сати;

ан̃н̃а̄ чхандам̣ парин̃н̃а̄йа, бха̄вана̄ вибхан̇гена ча̄ти.

5. аматавагго

1. аматасуттам̣

407. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘чатӯсу, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитта̄ вихаратха. ма̄ во аматам̣ панасса. катамесу чатӯсу? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесу, бхиккхаве, чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу суппатит̣т̣хитачитта̄ вихаратха. ма̄ во аматам̣ панасса̄’’ти. пат̣хамам̣.

2. самудайасуттам̣

408. ‘‘чатуннам̣, бхиккхаве, сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха. ко ча, бхиккхаве, ка̄йасса самудайо? а̄ха̄расамудайа̄ ка̄йасса самудайо; а̄ха̄раниродха̄ ка̄йасса аттхан̇гамо. пхассасамудайа̄ ведана̄нам̣ самудайо; пхассаниродха̄ ведана̄нам̣ аттхан̇гамо. на̄марӯпасамудайа̄ читтасса самудайо; на̄марӯпаниродха̄ читтасса аттхан̇гамо. манасика̄расамудайа̄ дхамма̄нам̣ самудайо; манасика̄раниродха̄ дхамма̄нам̣ аттхан̇гамо’’ти. дутийам̣.

3. маггасуттам̣

409. са̄ваттхинида̄нам̣. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘екамида̄хам̣, бхиккхаве, самайам̣ урувела̄йам̣ вихара̄ми наджджа̄ неран̃джара̄йа тӣре аджапа̄ланигродхе пат̣хама̄бхисамбуддхо. тасса майхам̣, бхиккхаве, рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘ека̄йано айам̣ магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’’.

‘‘катаме чатта̄ро? ка̄йе ва̄ бхиккху ка̄йа̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су ва̄ бхиккху ведана̄нупассӣ вихареййа…пе… читте ва̄ бхиккху читта̄нупассӣ вихареййа…пе… дхаммесу ва̄ бхиккху дхамма̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. ека̄йано айам̣ магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти.

‘‘атха кхо, бхиккхаве, брахма̄ сахампати мама четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа – сеййатха̄пи на̄ма балава̄ пурисо самин̃джитам̣ ва̄ ба̄хам̣ паса̄реййа, паса̄ритам̣ ва̄ ба̄хам̣ самин̃джеййа, евамева – брахмалоке антарахито мама пурато па̄турахоси. атха кхо, бхиккхаве, брахма̄ сахампати екам̣сам̣ уттара̄сан̇гам̣ каритва̄ йена̄хам̣ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ мам̣ етадавоча – ‘еваметам̣, бхагава̄, еваметам̣, сугата! ека̄йано айам̣, бханте, магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’’.

‘‘катаме чатта̄ро? ка̄йе ва̄, бханте, бхиккху ка̄йа̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су ва̄…пе… читте ва̄ …пе… дхаммесу ва̄, бханте, бхиккху дхамма̄нупассӣ вихареййа а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. ека̄йано айам̣, бханте, магго сатта̄нам̣ висуддхийа̄ сокапаридева̄нам̣ саматиккама̄йа дуккхадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄йа н̃а̄йасса адхигама̄йа нибба̄насса саччхикирийа̄йа, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти.

‘‘идамавоча, бхиккхаве, брахма̄ сахампати. идам̣ ватва̄ атха̄парам̣ етадавоча –

‘ека̄йанам̣ джа̄тикхайантадассӣ, маггам̣ паджа̄на̄ти хита̄нукампӣ;

етена маггена тарим̣су пуббе, тариссанти йе ча таранти огха’’’нти. татийам̣;

4. сатисуттам̣

410. ‘‘сато, бхиккхаве, бхиккху вихареййа. айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сато хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сато хоти. сато, бхиккхаве, бхиккху вихареййа. айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. кусалара̄сисуттам̣

411. ‘‘‘кусалара̄сӣ’ти, бхиккхаве, вадама̄но чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не самма̄ вадама̄но вадеййа. кевало ха̄йам̣, бхиккхаве, кусалара̄си, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄.

‘‘катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… читта̄нупассӣ…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. ‘кусалара̄сӣ’ти, бхиккхаве, вадама̄но име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не самма̄ вадама̄но вадеййа. кевало ха̄йам̣, бхиккхаве, кусалара̄си, йадидам̣ – чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. па̄тимоккхасам̣варасуттам̣

412. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘са̄дху ме, бханте, бхагава̄ сам̣кхиттена дхаммам̣ десету, йамахам̣ бхагавато дхаммам̣ сутва̄ еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихареййа’’нти. ‘‘тасма̄тиха твам̣, бхиккху, а̄димева висодхехи кусалесу дхаммесу. ко ча̄ди кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣? идха твам̣, бхиккху, па̄тимоккхасам̣варасам̣вуто вихара̄хи а̄ча̄рагочарасампанно ан̣уматтесу ваджджесу бхайадасса̄вӣ, сама̄да̄йа сиккхассу сиккха̄падесу. йато кхо твам̣, бхиккху, па̄тимоккхасам̣варасам̣вуто вихариссаси а̄ча̄рагочарасампанно ан̣уматтесу ваджджесу бхайадасса̄вӣ сама̄да̄йа сиккхиссу сиккха̄падесу; тато твам̣, бхиккху, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бха̄веййа̄си’’.

‘‘катаме чатта̄ро? идха твам̣, бхиккху, ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йато кхо твам̣, бхиккху, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не евам̣ бха̄вессаси, тато туйхам̣, бхиккху, йа̄ ратти ва̄ дивасо ва̄ а̄гамиссати вуддхийева па̄т̣икан̇кха̄ кусалесу дхаммесу, но париха̄нӣ’’ти.

атха кхо со бхиккху бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. атха кхо со бхиккху еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто начирассева – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти, тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. ‘‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’’ти аббхан̃н̃а̄си. ан̃н̃атаро ча пана со бхиккху арахатам̣ ахосӣти. чхат̣т̣хам̣.

7. дуччаритасуттам̣

413. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками…пе… ‘‘са̄дху ме, бханте, бхагава̄ сам̣кхиттена дхаммам̣ десету, йамахам̣ бхагавато дхаммам̣ сутва̄ еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихареййа’’нти. ‘‘тасма̄тиха твам̣, бхиккху, а̄димева висодхехи кусалесу дхаммесу. ко ча̄ди кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣? идха твам̣, бхиккху, ка̄йадуччаритам̣ паха̄йа ка̄йасучаритам̣ бха̄вессаси. вачӣдуччаритам̣ паха̄йа вачӣсучаритам̣ бха̄вессаси. манодуччаритам̣ паха̄йа маносучаритам̣ бха̄вессаси. йато кхо твам̣, бхиккху, ка̄йадуччаритам̣ паха̄йа ка̄йасучаритам̣ бха̄вессаси, вачӣдуччаритам̣ паха̄йа вачӣсучаритам̣ бха̄вессаси, манодуччаритам̣ паха̄йа маносучаритам̣ бха̄вессаси, тато твам̣, бхиккху, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бха̄веййа̄си’’.

‘‘катаме чатта̄ро? идха твам̣, бхиккху, ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихара̄хи а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йато кхо твам̣, бхиккху, сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не евам̣ бха̄вессаси, тато туйхам̣, бхиккху, йа̄ ратти ва̄ дивасо ва̄ а̄гамиссати вуддхийева па̄т̣икан̇кха̄ кусалесу дхаммесу, но париха̄нӣ’’ти…пе… ан̃н̃атаро ча пана со бхиккху арахатам̣ ахосӣти. саттамам̣.

8. миттасуттам̣

414. ‘‘йе, бхиккхаве, анукампеййа̄тха, йе ча кхо сотаббам̣ ман̃н̃еййум̣ митта̄ ва̄ амачча̄ ва̄ н̃а̄тӣ ва̄ са̄лохита̄ ва̄, те во, бхиккхаве, чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄йа сама̄дапетабба̄ нивесетабба̄ патит̣т̣ха̄петабба̄.

‘‘катамесам̣, чатуннам̣? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. йе, бхиккхаве, анукампеййа̄тха, йе ча сотаббам̣ ман̃н̃еййум̣ митта̄ ва̄ амачча̄ ва̄ н̃а̄тӣ ва̄ са̄лохита̄ ва̄, те во, бхиккхаве, имесам̣ чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣ бха̄вана̄йа сама̄дапетабба̄ нивесетабба̄ патит̣т̣ха̄петабба̄’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. ведана̄суттам̣

415. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, ведана̄. катама̄ тиссо? сукха̄ ведана̄, дуккха̄ ведана̄, адуккхамасукха̄ ведана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо ведана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ ведана̄нам̣ парин̃н̃а̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄ветабба̄.

‘‘катаме чатта̄ро? идха бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ ведана̄нам̣ парин̃н̃а̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄ветабба̄’’ти. навамам̣.

10. а̄савасуттам̣

416. ‘‘тайоме, бхиккхаве а̄сава̄. катаме тайо? ка̄ма̄саво, бхава̄саво, авиджджа̄саво – име кхо, бхиккхаве, тайо а̄сава̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ а̄сава̄нам̣ паха̄на̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄ветабба̄.

‘‘катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ а̄сава̄нам̣ паха̄на̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄ветабба̄’’ти. дасамам̣.

аматавагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

аматам̣ самудайо магго, сати кусалара̄си ча;

па̄тимоккхам̣ дуччаритам̣, миттаведана̄ а̄савена ча̄ти.

6. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1-12. ган̇га̄надӣа̄дисуттадва̄дасакам̣

417-428. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бха̄венто чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бха̄венто чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су …пе… читте …пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бха̄венто чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти виттха̄ретаббам̣.

ган̇га̄пеййа̄лавагго чхат̣т̣хо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

ете две чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

7. аппама̄давагго

1-10. татха̄гата̄дисуттадасакам̣

429-438. йа̄вата̄, бхиккхаве, сатта̄ апада̄ ва̄ двипада̄ ва̄ чатуппада̄ ва̄ бахуппада̄ ва̄ти виттха̄ретаббам̣.

аппама̄давагго саттамо.

тассудда̄нам̣ –

татха̄гатам̣ падам̣ кӯт̣ам̣, мӯлам̣ са̄ро ча вассикам̣;

ра̄джа̄ чандимасӯрийа̄, ваттхена дасамам̣ паданти.

8. балакаран̣ӣйавагго

1-12. бала̄дисуттадва̄дасакам̣

439-450. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ карӣйантӣти виттха̄ретаббам̣.

балакаран̣ӣйавагго ат̣т̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

балам̣ бӣджан̃ча на̄го ча, руккхо кумбхена сӯкийа̄;

а̄ка̄сена ча две мегха̄, на̄ва̄ а̄гантука̄ надӣти.

9. есана̄вагго

1-10. есана̄дисуттадасакам̣

451-460. тиссо има̄, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ти виттха̄ретаббам̣.

есана̄вагго навамо.

тассудда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ тиссо;

кхилам̣ малан̃ча нӣгхо ча, ведана̄ тан̣ха̄ тасина̄йа ча̄ти.

10. огхавагго

1-10. уддхамбха̄гийа̄дисуттадасакам̣

461-470. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄ветабба̄.

‘‘катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа име чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄на̄ бха̄ветабба̄’’ти.

(йатха̄ маггасам̣йуттам̣ татха̄ сатипат̣т̣ха̄насам̣йуттам̣ виттха̄ретаббам̣).

огхавагго дасамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄ти.

сатипат̣т̣ха̄насам̣йуттам̣ татийам̣.

4. индрийасам̣йуттам̣

1. суддхикавагго

1. суддхикасуттам̣

471. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. пат̣хамасота̄паннасуттам̣

472. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ асса̄дан̃ча [самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча (сйа̄. кам̣. пӣ. ка.) сам̣. ни. 2.175] а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийаса̄вако сота̄панно авинипа̄тадхаммо нийато самбодхипара̄йан̣о’’ти. дутийам̣.

3. дутийасота̄паннасуттам̣

473. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийаса̄вако сота̄панно авинипа̄тадхаммо нийато самбодхипара̄йан̣о’’ти. татийам̣.

4. пат̣хамаарахантасуттам̣

474. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ асса̄дан̃ча [самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча (сйа̄. кам̣. пӣ. ка.) сам̣. ни. 2.175] а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто хоти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, бхиккху арахам̣ кхӣн̣а̄саво вуситава̄ катакаран̣ӣйо охитабха̄ро ануппаттасадаттхо париккхӣн̣абхавасам̣йоджано саммадан̃н̃а̄ вимутто’’ти. чатуттхам̣.

5. дутийаарахантасуттам̣

475. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, бхиккху имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто хоти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, бхиккху арахам̣ кхӣн̣а̄саво вуситава̄ катакаран̣ӣйо охитабха̄ро ануппаттасадаттхо париккхӣн̣абхавасам̣йоджано саммадан̃н̃а̄ вимутто’’ти. пан̃чамам̣.

6. пат̣хамасаман̣абра̄хман̣асуттам̣

476. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄нанти, на ме те, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу ва̄ саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ва̄ бра̄хман̣асаммата̄, на ча панете а̄йасманто са̄ман̃н̃аттхам̣ ва̄ брахман̃н̃аттхам̣ ва̄ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти.

‘‘йе ча кхо кечи [йе ча кхо те (сйа̄. кам̣. ка.) сам̣. ни. 2.174], бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄нанти, те кхо ме, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу чева саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ча бра̄хман̣асаммата̄; те ча пана̄йасманто са̄ман̃н̃аттхан̃ча брахман̃н̃аттхан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. дутийасаман̣абра̄хман̣асуттам̣

477. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саддхиндрийам̣ наппаджа̄нанти, саддхиндрийасамудайам̣ наппаджа̄нанти, саддхиндрийаниродхам̣ наппаджа̄нанти, саддхиндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄нанти; вӣрийиндрийам̣ наппаджа̄нанти…пе… сатиндрийам̣ наппаджа̄нанти …пе… сама̄дхиндрийам̣ наппаджа̄нанти…пе… пан̃н̃индрийам̣ наппаджа̄нанти, пан̃н̃индрийасамудайам̣ наппаджа̄нанти, пан̃н̃индрийаниродхам̣ наппаджа̄нанти, пан̃н̃индрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄нанти, на ме те, бхиккхаве саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу ва̄ саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ва̄ бра̄хман̣асаммата̄, на ча панете а̄йасманто са̄ман̃н̃аттхам̣ ва̄ брахман̃н̃аттхам̣ ва̄ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти.

‘‘йе ча кхо кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саддхиндрийам̣ паджа̄нанти, саддхиндрийасамудайам̣ паджа̄нанти, саддхиндрийаниродхам̣ паджа̄нанти, саддхиндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄нанти; вӣрийиндрийам̣ паджа̄нанти, вӣрийиндрийасамудайам̣ паджа̄нанти, вӣрийиндрийаниродхам̣ паджа̄нанти, вӣрийиндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄нанти; сатиндрийам̣ паджа̄нанти…пе… сама̄дхиндрийам̣ паджа̄нанти…пе… пан̃н̃индрийам̣ паджа̄нанти, пан̃н̃индрийасамудайам̣ паджа̄нанти, пан̃н̃индрийаниродхам̣ паджа̄нанти, пан̃н̃индрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄нанти, те кхо ме, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу чева саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ча бра̄хман̣асаммата̄, те ча пана̄йасманто са̄ман̃н̃аттхан̃ча брахман̃н̃аттхан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’’ти. саттамам̣.

8. дат̣т̣хаббасуттам̣

478. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣. каттха ча, бхиккхаве, саддхиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣? чатӯсу сота̄паттийан̇гесу – еттха саддхиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣. каттха ча, бхиккхаве, вӣрийиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣? чатӯсу саммаппадха̄несу – еттха вӣрийиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣. каттха ча, бхиккхаве, сатиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣? чатӯсу сатипат̣т̣ха̄несу – еттха сатиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣. каттха ча, бхиккхаве, сама̄дхиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣? чатӯсу джха̄несу – еттха сама̄дхиндрийам̣ дат̣т̣хаббам̣. каттха ча, бхиккхаве, пан̃н̃индрийам̣ дат̣т̣хаббам̣? чатӯсу арийасаччесу – еттха пан̃н̃индрийам̣ дат̣т̣хаббам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. пат̣хамавибхан̇гасуттам̣

479. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣. катаман̃ча, бхиккхаве, саддхиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако саддхо хоти, саддахати татха̄гатасса бодхим̣ – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти – идам̣ вуччати, бхиккхаве, саддхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, вӣрийиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако а̄раддхавӣрийо вихарати акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа, кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ упасампада̄йа, тха̄мава̄ дал̣хапараккамо аниккхиттадхуро кусалесу дхаммесу – идам̣ вуччати, бхиккхаве, вӣрийиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сатиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако сатима̄ хоти парамена сатинепаккена саманна̄гато чиракатампи чирабха̄ситампи сарита̄ ануссарита̄ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сатиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сама̄дхиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако воссагга̄рамман̣ам̣ каритва̄ лабхати сама̄дхим̣, лабхати читтасса екаггатам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сама̄дхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, пан̃н̃индрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако пан̃н̃ава̄ хоти удайаттхага̄минийа̄ пан̃н̃а̄йа саманна̄гато арийа̄йа ниббедхика̄йа, самма̄ дуккхаккхайага̄минийа̄ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, пан̃н̃индрийам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. навамам̣.

10. дутийавибхан̇гасуттам̣

480. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣. катаман̃ча, бхиккхаве, саддхиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако саддхо хоти, саддахати татха̄гатасса бодхим̣ – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти – идам̣ вуччати, бхиккхаве, саддхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, вӣрийиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако а̄раддхавӣрийо вихарати акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа, кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ упасампада̄йа, тха̄мава̄ дал̣хапараккамо аниккхиттадхуро кусалесу дхаммесу. со ануппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ ануппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати; уппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати; ануппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ уппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати; уппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ т̣хитийа̄ [сама̄паттийа̄ (сйа̄. кам̣. ка.)] асаммоса̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄ чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати – идам̣ вуччати, бхиккхаве, вӣрийиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сатиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако сатима̄ хоти парамена сатинепаккена саманна̄гато, чиракатампи чирабха̄ситампи сарита̄ ануссарита̄. со ка̄йе ка̄йа̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣; ведана̄су…пе… читте…пе… дхаммесу дхамма̄нупассӣ вихарати а̄та̄пӣ сампаджа̄но сатима̄, винеййа локе абхиджджха̄доманассам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сатиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сама̄дхиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако воссагга̄рамман̣ам̣ каритва̄ лабхати сама̄дхим̣, лабхати читтасса екаггатам̣. со вивиччева ка̄мехи вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати сато ча сампаджа̄но сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти ‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’ти татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сама̄дхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, пан̃н̃индрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако пан̃н̃ава̄ хоти удайаттхага̄минийа̄ пан̃н̃а̄йа саманна̄гато арийа̄йа ниббедхика̄йа, самма̄ дуккхаккхайага̄минийа̄. со ‘идам̣ дуккха’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккхасамудайо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккханиродхо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти – идам̣ вуччати, бхиккхаве, пан̃н̃индрийам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. дасамам̣.

суддхикавагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

суддхикан̃чева две сота̄, араханта̄ апаре дуве;

саман̣абра̄хман̣а̄ дат̣т̣хаббам̣, вибхан̇га̄ апаре дувети.

2. мудутаравагго

1. пат̣ила̄бхасуттам̣

481. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣…пе…. катаман̃ча, бхиккхаве, саддхиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако саддхо хоти, саддахати татха̄гатасса бодхим̣ – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти – идам̣ вуччати, бхиккхаве, саддхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, вӣрийиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, чатта̄ро саммаппадха̄не а̄раббха вӣрийам̣ пат̣илабхати – идам̣ вуччати, бхиккхаве, вӣрийиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сатиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, чатта̄ро сатипат̣т̣ха̄не а̄раббха сатим̣ пат̣илабхати – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сатиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сама̄дхиндрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако воссагга̄рамман̣ам̣ каритва̄ лабхати сама̄дхим̣, лабхати читтасса екаггатам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сама̄дхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, пан̃н̃индрийам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако пан̃н̃ава̄ хоти удайаттхага̄минийа̄ пан̃н̃а̄йа саманна̄гато арийа̄йа ниббедхика̄йа самма̄ дуккхаккхайага̄минийа̄ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, пан̃н̃индрийам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. пат̣хамасам̣кхиттасуттам̣

482. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи ана̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сота̄панно хоти, тато мудутарехи дхамма̄нуса̄рӣ хоти, тато мудутарехи саддха̄нуса̄рӣ хотӣ’’ти. дутийам̣.

3. дутийасам̣кхиттасуттам̣

483. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи ана̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сота̄панно хоти, тато мудутарехи дхамма̄нуса̄рӣ хоти, тато мудутарехи саддха̄нуса̄рӣ хоти. ити кхо, бхиккхаве, индрийавематтата̄ пхалавематтата̄ хоти, пхалавематтата̄ пуггалавематтата̄’’ти. татийам̣.

4. татийасам̣кхиттасуттам̣

484. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи ана̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сота̄панно хоти, тато мудутарехи дхамма̄нуса̄рӣ хоти, тато мудутарехи саддха̄нуса̄рӣ хоти. ити кхо, бхиккхаве, парипӯрам̣ парипӯрака̄рӣ а̄ра̄дхети, падесам̣ падесака̄рӣ а̄ра̄дхети. ‘аван̃джха̄ни твева̄хам̣, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’ти вада̄мӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. пат̣хамавиттха̄расуттам̣

485. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи антара̄паринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи упахаччапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сота̄панно хоти, тато мудутарехи дхамма̄нуса̄рӣ хоти, тато мудутарехи саддха̄нуса̄рӣ хотӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. дутийавиттха̄расуттам̣

486. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи антара̄паринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи упахаччапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сота̄панно хоти, тато мудутарехи дхамма̄нуса̄рӣ хоти, тато мудутарехи саддха̄нуса̄рӣ хоти. ити кхо, бхиккхаве, индрийавематтата̄ пхалавематтата̄ хоти, пхалавематтата̄ пуггалавематтата̄ хотӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. татийавиттха̄расуттам̣

487. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи антара̄паринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи упахаччапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сота̄панно хоти, тато мудутарехи дхамма̄нуса̄рӣ хоти, тато мудутарехи саддха̄нуса̄рӣ хоти. ити кхо, бхиккхаве, парипӯрам̣ парипӯрака̄рӣ а̄ра̄дхети, падесам̣ падесака̄рӣ а̄ра̄дхети. ‘аван̃джха̄ни твева̄хам̣, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’ти вада̄мӣ’’ти. саттамам̣.

8. пат̣ипаннасуттам̣

488. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи арахаттапхаласаччхикирийа̄йа пат̣ипанно хоти, тато мудутарехи ана̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи ана̄га̄мипхаласаччхикирийа̄йа пат̣ипанно хоти, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи сакада̄га̄мипхаласаччхикирийа̄йа пат̣ипанно хоти, тато мудутарехи сота̄панно хоти, тато мудутарехи сота̄паттипхаласаччхикирийа̄йа пат̣ипанно хоти. йасса кхо, бхиккхаве, има̄ни пан̃чиндрийа̄ни саббена саббам̣ саббатха̄ саббам̣ наттхи, тамахам̣ ‘ба̄хиро путхуджджанапаккхе т̣хито’ти вада̄мӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. сампаннасуттам̣

489. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘‘индрийасампанно, индрийасампанно’ти, бханте, вуччати. китта̄вата̄ ну кхо, бханте, индрийасампанно хотӣ’’ти? ‘‘идха, бхиккху, бхиккху саддхиндрийам̣ бха̄вети упасамага̄мим̣ самбодхага̄мим̣, вӣрийиндрийам̣ бха̄вети упасамага̄мим̣ самбодхага̄мим̣, сатиндрийам̣ бха̄вети упасамага̄мим̣ самбодхага̄мим̣, сама̄дхиндрийам̣ бха̄вети упасамага̄мим̣ самбодхага̄мим̣, пан̃н̃индрийам̣ бха̄вети упасамага̄мим̣ самбодхага̄мим̣. етта̄вата̄ кхо, бхиккху, бхиккху индрийасампанно хотӣ’’ти. навамам̣.

10. а̄саваккхайасуттам̣

490. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ бхиккху а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаратӣ’’ти. дасамам̣.

мудутаравагго дутийо.

тассудда̄нам̣ –

пат̣ила̄бхо тайо сам̣кхитта̄, виттха̄ра̄ апаре тайо;

пат̣ипанно ча сампанно [пат̣ипанно чӯпасамо (сйа̄. кам̣. пӣ. ка.)], дасамам̣ а̄саваккхайанти.

3. чхал̣индрийавагго

1. пунаббхавасуттам̣

491. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣. йа̄вакӣван̃ча̄хам̣, бхиккхаве, имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ на̄ббхан̃н̃а̄сим̣, нева та̄ва̄хам̣, бхиккхаве, садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа ‘ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуддхо’ти паччан̃н̃а̄сим̣ [абхисамбуддхо паччан̃н̃а̄сим̣ (сӣ. сйа̄. кам̣.)]. йато ча кхва̄хам̣, бхиккхаве, имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ аббхан̃н̃а̄сим̣, атха̄хам̣, бхиккхаве, садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа ‘ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуддхо’ти паччан̃н̃а̄сим̣. н̃а̄н̣ан̃ча пана ме дассанам̣ удапа̄ди – ‘акуппа̄ ме вимутти [четовимутти (сӣ. пӣ. ка.)], айамантима̄ джа̄ти, наттхида̄ни пунаббхаво’’’ти. пат̣хамам̣.

2. джӣвитиндрийасуттам̣

492. ‘‘тӣн̣има̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни тӣн̣и? иттхиндрийам̣, пурисиндрийам̣, джӣвитиндрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, тӣн̣и индрийа̄нӣ’’ти. дутийам̣.

3. ан̃н̃индрийасуттам̣

493. ‘‘тӣн̣има̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни тӣн̣и? анан̃н̃а̄тан̃н̃асса̄мӣтиндрийам̣, ан̃н̃индрийам̣, ан̃н̃а̄та̄виндрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, тӣн̣и индрийа̄нӣ’’ти. татийам̣.

4. екабӣджӣсуттам̣

494. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ саматта̄ парипӯратта̄ арахам̣ хоти, тато мудутарехи антара̄паринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи упахаччапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, тато мудутарехи уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ, тато мудутарехи сакада̄га̄мӣ хоти, тато мудутарехи екабӣджӣ [екабӣджи (ка.)] хоти, тато мудутарехи колам̣коло хоти, тато мудутарехи саттаккхаттупарамо хоти, тато мудутарехи дхамма̄нуса̄рӣ хоти, тато мудутарехи саддха̄нуса̄рӣ хотӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. суддхакасуттам̣

495. ‘‘чхайима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни чха? чаккхундрийам̣, сотиндрийам̣, гха̄ниндрийам̣, дживхиндрийам̣, ка̄йиндрийам̣, маниндрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, чха индрийа̄нӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. сота̄паннасуттам̣

496. ‘‘чхайима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни чха? чаккхундрийам̣…пе… маниндрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако имесам̣ чханнам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийаса̄вако сота̄панно авинипа̄тадхаммо нийато самбодхипара̄йан̣о’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. арахантасуттам̣

497. ‘‘чхайима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни чха? чаккхундрийам̣, сотиндрийам̣, гха̄ниндрийам̣, дживхиндрийам̣, ка̄йиндрийам̣, маниндрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, бхиккху имесам̣ чханнам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто хоти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, ‘бхиккху арахам̣ кхӣн̣а̄саво вуситава̄ катакаран̣ӣйо охитабха̄ро ануппаттасадаттхо париккхӣн̣абхавасам̣йоджано саммадан̃н̃а̄ вимутто’’’ти. саттамам̣.

8. самбуддхасуттам̣

498. ‘‘чхайима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни чха? чаккхундрийам̣, сотиндрийам̣, гха̄ниндрийам̣, дживхиндрийам̣, ка̄йиндрийам̣, маниндрийам̣. йа̄вакӣван̃ча̄хам̣, бхиккхаве, имесам̣ чханнам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ на̄ббхан̃н̃а̄сим̣, нева та̄ва̄хам̣, бхиккхаве, садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сасса ман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа ‘ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуддхо’ти паччан̃н̃а̄сим̣. йато ча кхва̄хам̣, бхиккхаве, имесам̣ чханнам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ аббхан̃н̃а̄сим̣, атха̄хам̣, бхиккхаве, садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа ‘ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуддхо’ти паччан̃н̃а̄сим̣. н̃а̄н̣ан̃ча пана ме дассанам̣ удапа̄ди – ‘акуппа̄ ме вимутти, айамантима̄ джа̄ти, наттхида̄ни пунаббхаво’’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. пат̣хамасаман̣абра̄хман̣асуттам̣

499. ‘‘чхайима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни чха? чаккхундрийам̣, сотиндрийам̣, гха̄ниндрийам̣, дживхиндрийам̣, ка̄йиндрийам̣, маниндрийам̣. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ имесам̣ чханнам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄нанти, на ме те, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу ва̄ саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ва̄ бра̄хман̣асаммата̄, на ча панете а̄йасманто са̄ман̃н̃аттхам̣ ва̄ брахман̃н̃аттхам̣ ва̄ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти’’. ‘‘йе ча кхо кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ имесам̣ чханнам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄нанти, те кхо ме, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу чева саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ча бра̄хман̣асаммата̄, те ча пана̄йасманто са̄ман̃н̃аттхан̃ча брахман̃н̃аттхан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’’ти. навамам̣.

10. дутийасаман̣абра̄хман̣асуттам̣

500. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ чаккхундрийам̣ наппаджа̄нанти, чаккхундрийасамудайам̣ наппаджа̄нанти, чаккхундрийаниродхам̣ наппаджа̄нанти, чаккхундрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄нанти; сотиндрийам̣…пе… гха̄ниндрийам̣…пе… дживхиндрийам̣…пе… ка̄йиндрийам̣…пе… маниндрийам̣ наппаджа̄нанти, маниндрийасамудайам̣ наппаджа̄нанти, маниндрийаниродхам̣ наппаджа̄нанти, маниндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄нанти. на ме те, бхиккхаве…пе… сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти.

‘‘йе ча кхо кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ чаккхундрийам̣ паджа̄нанти, чаккхундрийасамудайам̣ паджа̄нанти, чаккхундрийаниродхам̣ паджа̄нанти, чаккхундрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄нанти, сотиндрийам̣…пе… гха̄ниндрийам̣…пе… дживхиндрийам̣…пе… ка̄йиндрийам̣…пе… маниндрийам̣ паджа̄нанти, маниндрийасамудайам̣ паджа̄нанти, маниндрийаниродхам̣ паджа̄нанти, маниндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄нанти, те кхо ме, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу чева саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ча бра̄хман̣асаммата̄, те ча пана̄йасманто са̄ман̃н̃аттхан̃ча брахман̃н̃аттхан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’’ти. дасамам̣.

чхал̣индрийавагго татийо.

тассудда̄нам̣ –

пунаббхаво джӣвитан̃н̃а̄йа, екабӣджӣ ча суддхакам̣;

сото арахасамбуддхо, две ча саман̣абра̄хман̣а̄ти.

4. сукхиндрийавагго

1. суддхикасуттам̣

501. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. сота̄паннасуттам̣

502. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийаса̄вако сота̄панно авинипа̄тадхаммо нийато самбодхипара̄йан̣о’’ти. дутийам̣.

3. арахантасуттам̣

503. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣. йато кхо, бхиккхаве, бхиккху имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ видитва̄ анупа̄да̄вимутто хоти – айам̣ вуччати, бхиккхаве, бхиккху арахам̣ кхӣн̣а̄саво вуситава̄ катакаран̣ӣйо охитабха̄ро ануппаттасадаттхо париккхӣн̣абхавасам̣йоджано саммадан̃н̃а̄ вимутто’’ти. татийам̣.

4. пат̣хамасаман̣абра̄хман̣асуттам̣

504. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄нанти, на ме те, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу ва̄ саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ва̄ бра̄хман̣асаммата̄, на ча панете а̄йасманто са̄ман̃н̃аттхам̣ ва̄ брахман̃н̃аттхам̣ ва̄ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти.

‘‘йе ча кхо кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ имесам̣ пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ самудайан̃ча аттхан̇гаман̃ча асса̄дан̃ча а̄дӣнаван̃ча ниссаран̣ан̃ча йатха̄бхӯтам̣ паджа̄нанти, те кхо ме, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу чева саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ча бра̄хман̣асаммата̄, те ча пана̄йасманто са̄ман̃н̃аттхан̃ча брахман̃н̃аттхан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. дутийасаман̣абра̄хман̣асуттам̣

505. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣. йе хи кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ сукхиндрийам̣ наппаджа̄нанти, сукхиндрийасамудайам̣ наппаджа̄нанти, сукхиндрийаниродхам̣ наппаджа̄нанти, сукхиндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄нанти; дуккхиндрийам̣ наппаджа̄нанти…пе… соманассиндрийам̣ наппаджа̄нанти…пе… доманассиндрийам̣ наппаджа̄нанти …пе… упеккхиндрийам̣ наппаджа̄нанти, упеккхиндрийасамудайам̣ наппаджа̄нанти, упеккхиндрийаниродхам̣ наппаджа̄нанти, упеккхиндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄нанти; на ме те, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу ва̄ саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ва̄ бра̄хман̣асаммата̄, на ча панете а̄йасманто са̄ман̃н̃аттхам̣ ва̄ брахман̃н̃аттхам̣ ва̄ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти.

‘‘йе ча кхо кечи, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ сукхиндрийам̣ паджа̄нанти, сукхиндрийасамудайам̣ паджа̄нанти, сукхиндрийаниродхам̣ паджа̄нанти, сукхиндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄нанти; дуккхиндрийам̣ паджа̄нанти…пе… соманассиндрийам̣ паджа̄нанти… доманассиндрийам̣ паджа̄нанти… упеккхиндрийам̣ паджа̄нанти, упеккхиндрийасамудайам̣ паджа̄нанти, упеккхиндрийаниродхам̣ паджа̄нанти, упеккхиндрийаниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄нанти, те ча кхо ме, бхиккхаве, саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саман̣есу чева саман̣асаммата̄ бра̄хман̣есу ча бра̄хман̣асаммата̄, те ча пана̄йасманто са̄ман̃н̃аттхан̃ча брахман̃н̃аттхан̃ча дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. пат̣хамавибхан̇гасуттам̣

506. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сукхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ сукхам̣, ка̄йикам̣ са̄там̣, ка̄йасампхассаджам̣ сукхам̣ са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сукхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, дуккхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ дуккхам̣, ка̄йикам̣ аса̄там̣, ка̄йасампхассаджам̣ дуккхам̣ аса̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, дуккхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, соманассиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, четасикам̣ сукхам̣, четасикам̣ са̄там̣, маносампхассаджам̣ сукхам̣ са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, соманассиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, доманассиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, четасикам̣ дуккхам̣, четасикам̣ аса̄там̣, маносампхассаджам̣ дуккхам̣ аса̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, доманассиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, упеккхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ ва̄ четасикам̣ ва̄ неваса̄там̣ на̄са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, упеккхиндрийам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. дутийавибхан̇гасуттам̣

507. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сукхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ сукхам̣, ка̄йикам̣ са̄там̣, ка̄йасампхассаджам̣ сукхам̣ са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сукхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, дуккхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ дуккхам̣, ка̄йикам̣ аса̄там̣, ка̄йасампхассаджам̣ дуккхам̣ аса̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, дуккхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, соманассиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, четасикам̣ сукхам̣, четасикам̣ са̄там̣, маносампхассаджам̣ сукхам̣ са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, соманассиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, доманассиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, четасикам̣ дуккхам̣, четасикам̣ аса̄там̣, маносампхассаджам̣ дуккхам̣ аса̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, доманассиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, упеккхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ ва̄ четасикам̣ ва̄ неваса̄там̣ на̄са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, упеккхиндрийам̣.

‘‘татра, бхиккхаве, йан̃ча сукхиндрийам̣ йан̃ча соманассиндрийам̣, сукха̄ са̄ ведана̄ дат̣т̣хабба̄. татра, бхиккхаве, йан̃ча дуккхиндрийам̣ йан̃ча доманассиндрийам̣, дуккха̄ са̄ ведана̄ дат̣т̣хабба̄. татра, бхиккхаве, йадидам̣ упеккхиндрийам̣, адуккхамасукха̄ са̄ ведана̄ дат̣т̣хабба̄. има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄нӣ’’ти. саттамам̣.

8. татийавибхан̇гасуттам̣

508. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сукхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ сукхам̣, ка̄йикам̣ са̄там̣, ка̄йасампхассаджам̣ сукхам̣ са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, сукхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, дуккхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ дуккхам̣, ка̄йикам̣ аса̄там̣, ка̄йасампхассаджам̣ дуккхам̣ аса̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, дуккхиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, соманассиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, четасикам̣ сукхам̣, четасикам̣ са̄там̣, маносампхассаджам̣ сукхам̣ са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, соманассиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, доманассиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, четасикам̣ дуккхам̣, четасикам̣ аса̄там̣, маносампхассаджам̣ дуккхам̣ аса̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, доманассиндрийам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, упеккхиндрийам̣? йам̣ кхо, бхиккхаве, ка̄йикам̣ ва̄ четасикам̣ ва̄ нева са̄там̣ на̄са̄там̣ ведайитам̣ – идам̣ вуччати, бхиккхаве, упеккхиндрийам̣.

‘‘татра, бхиккхаве, йан̃ча сукхиндрийам̣ йан̃ча соманассиндрийам̣, сукха̄ са̄ ведана̄ дат̣т̣хабба̄. татра, бхиккхаве, йан̃ча дуккхиндрийам̣ йан̃ча доманассиндрийам̣, дуккха̄ са̄ ведана̄ дат̣т̣хабба̄. татра, бхиккхаве, йадидам̣ упеккхиндрийам̣, адуккхамасукха̄ са̄ ведана̄ дат̣т̣хабба̄. ити кхо, бхиккхаве, има̄ни пан̃чиндрийа̄ни пан̃ча хутва̄ тӣн̣и хонти, тӣн̣и хутва̄ пан̃ча хонти парийа̄йена̄’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. кат̣т̣хопамасуттам̣

509. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? сукхиндрийам̣, дуккхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, доманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣. сукхаведанийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати сукхиндрийам̣. со сукхитова сама̄но ‘сукхитосмӣ’ти паджа̄на̄ти. тассева сукхаведанийасса пхассасса ниродха̄ ‘йам̣ таджджам̣ ведайитам̣ сукхаведанийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаннам̣ сукхиндрийам̣ там̣ нируджджхати, там̣ вӯпасамматӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘дуккхаведанийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати дуккхиндрийам̣. со дуккхитова сама̄но ‘дуккхитосмӣ’ти паджа̄на̄ти. тассева дуккхаведанийасса пхассасса ниродха̄ ‘йам̣ таджджам̣ ведайитам̣ дуккхаведанийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаннам̣ дуккхиндрийам̣ там̣ нируджджхати, там̣ вӯпасамматӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘соманассаведанийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати соманассиндрийам̣. со суманова сама̄но ‘суманосмӣ’ти паджа̄на̄ти. тассева соманассаведанийасса пхассасса ниродха̄ ‘йам̣ таджджам̣ ведайитам̣ соманассаведанийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаннам̣ соманассиндрийам̣ там̣ нируджджхати, там̣ вӯпасамматӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘доманассаведанийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати доманассиндрийам̣. со думманова сама̄но ‘думманосмӣ’ти паджа̄на̄ти. тассева доманассаведанийасса пхассасса ниродха̄ ‘йам̣ таджджам̣ ведайитам̣ доманассаведанийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаннам̣ доманассиндрийам̣ там̣ нируджджхати, там̣ вӯпасамматӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘упеккха̄веданийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати упеккхиндрийам̣. со упеккхакова сама̄но ‘упеккхакосмӣ’ти паджа̄на̄ти. тассева упеккха̄веданийасса пхассасса ниродха̄ ‘йам̣ таджджам̣ ведайитам̣ упеккха̄веданийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаннам̣ упеккхиндрийам̣ там̣ нируджджхати, там̣ вӯпасамматӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, двиннам̣ кат̣т̣ха̄нам̣ сан̇гхат̣т̣анасамодха̄на̄ [сам̣гхат̣т̣ана̄самодха̄на̄ (пӣ. ка.), сам̣гхат̣анасамодха̄на̄ (сйа̄. кам̣.)] усма̄ джа̄йати, теджо абхиниббаттати; тесам̣йева кат̣т̣ха̄нам̣ на̄на̄бха̄ва̄виниккхепа̄ йа̄ [на̄на̄бха̄ваниккхепа̄ (сйа̄. кам̣. пӣ. ка.)] таджджа̄ усма̄ са̄ нируджджхати са̄ вӯпасаммати; евамева кхо, бхиккхаве, сукхаведанийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати сукхиндрийам̣. со сукхитова сама̄но ‘сукхитосмӣ’ти паджа̄на̄ти. тассева сукхаведанийасса пхассасса ниродха̄ ‘йам̣ таджджам̣ ведайитам̣ сукхаведанийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати сукхиндрийам̣ там̣ нируджджхати, там̣ вӯпасамматӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘дуккхаведанийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча…пе… соманассаведанийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча…пе… доманассаведанийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча…пе… упеккха̄веданийам̣, бхиккхаве, пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати упеккхиндрийам̣. со упеккхакова сама̄но ‘упеккхакосмӣ’ти паджа̄на̄ти. тассева упеккха̄веданийасса пхассасса ниродха̄ ‘йам̣ таджджам̣ ведайитам̣ упеккха̄веданийам̣ пхассам̣ пат̣ичча уппаджджати упеккхиндрийам̣ там̣ нируджджхати, там̣ вӯпасамматӣ’ти паджа̄на̄ти’’. навамам̣.

10. уппат̣ипа̄т̣икасуттам̣

510. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? дуккхиндрийам̣, доманассиндрийам̣, сукхиндрийам̣, соманассиндрийам̣, упеккхиндрийам̣. идха, бхиккхаве, бхиккхуно аппаматтасса а̄та̄пино пахитаттасса вихарато уппаджджати дуккхиндрийам̣. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘уппаннам̣ кхо ме идам̣ дуккхиндрийам̣, тан̃ча кхо санимиттам̣ санида̄нам̣ сасан̇кха̄рам̣ саппаччайам̣. тан̃ча анимиттам̣ анида̄нам̣ асан̇кха̄рам̣ аппаччайам̣ дуккхиндрийам̣ уппаджджиссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати’. со дуккхиндрийан̃ча паджа̄на̄ти, дуккхиндрийасамудайан̃ча паджа̄на̄ти, дуккхиндрийаниродхан̃ча паджа̄на̄ти, йаттха чуппаннам̣ дуккхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати тан̃ча паджа̄на̄ти. каттха чуппаннам̣ дуккхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати? идха, бхиккхаве, бхиккху вивиччева ка̄мехи вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, еттха чуппаннам̣ дуккхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати. айам̣ вуччати, бхиккхаве, ‘бхиккху ан̃н̃а̄си дуккхиндрийасса ниродхам̣, тадаттха̄йа читтам̣ упасам̣харати’’’.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккхуно аппаматтасса а̄та̄пино пахитаттасса вихарато уппаджджати доманассиндрийам̣. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘уппаннам̣ кхо ме идам̣ доманассиндрийам̣, тан̃ча кхо санимиттам̣ санида̄нам̣ сасан̇кха̄рам̣ саппаччайам̣. тан̃ча анимиттам̣ анида̄нам̣ асан̇кха̄рам̣ аппаччайам̣ доманассиндрийам̣ уппаджджиссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати’. со доманассиндрийан̃ча паджа̄на̄ти, доманассиндрийасамудайан̃ча паджа̄на̄ти, доманассиндрийаниродхан̃ча паджа̄на̄ти, йаттха чуппаннам̣ доманассиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати тан̃ча паджа̄на̄ти. каттха чуппаннам̣ доманассиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати? идха, бхиккхаве, бхиккху витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ сама̄дхиджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, еттха чуппаннам̣ доманассиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати. айам̣ вуччати, бхиккхаве, ‘бхиккху ан̃н̃а̄си доманассиндрийасса ниродхам̣, тадаттха̄йа читтам̣ упасам̣харати’’’.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккхуно аппаматтасса а̄та̄пино пахитаттасса вихарато уппаджджати сукхиндрийам̣. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘уппаннам̣ кхо ме идам̣ сукхиндрийам̣, тан̃ча кхо санимиттам̣ санида̄нам̣ сасан̇кха̄рам̣ саппаччайам̣. тан̃ча анимиттам̣ анида̄нам̣ асан̇кха̄рам̣ аппаччайам̣ сукхиндрийам̣ уппаджджиссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати’. со сукхиндрийан̃ча паджа̄на̄ти, сукхиндрийасамудайан̃ча паджа̄на̄ти, сукхиндрийаниродхан̃ча паджа̄на̄ти, йаттха чуппаннам̣ сукхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати тан̃ча паджа̄на̄ти. каттха чуппаннам̣ сукхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати? идха, бхиккхаве, бхиккху пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхако ча вихарати сато ча сампаджа̄но сукхан̃ча ка̄йена пат̣исам̣ведети йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти ‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’ти татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, еттха чуппаннам̣ сукхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати. айам̣ вуччати, бхиккхаве, ‘бхиккху ан̃н̃а̄си сукхиндрийасса ниродхам̣, тадаттха̄йа читтам̣ упасам̣харати’’’.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккхуно аппаматтасса а̄та̄пино пахитаттасса вихарато уппаджджати соманассиндрийам̣. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘уппаннам̣ кхо ме идам̣ соманассиндрийам̣, тан̃ча кхо санимиттам̣ санида̄нам̣ сасан̇кха̄рам̣ саппаччайам̣. тан̃ча анимиттам̣ анида̄нам̣ асан̇кха̄рам̣ аппаччайам̣ соманассиндрийам̣ уппаджджиссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати’. со соманассиндрийан̃ча паджа̄на̄ти, соманассиндрийасамудайан̃ча паджа̄на̄ти, соманассиндрийаниродхан̃ча паджа̄на̄ти, йаттха чуппаннам̣ соманассиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати тан̃ча паджа̄на̄ти. каттха чуппаннам̣ соманассиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати? идха, бхиккхаве, бхиккху сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, еттха чуппаннам̣ соманассиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати. айам̣ вуччати, бхиккхаве, ‘бхиккху ан̃н̃а̄си соманассиндрийасса ниродхам̣, тадаттха̄йа читтам̣ упасам̣харати’’’.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккхуно аппаматтасса а̄та̄пино пахитаттасса вихарато уппаджджати упеккхиндрийам̣. со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘уппаннам̣ кхо ме идам̣ упеккхиндрийам̣, тан̃ча кхо санимиттам̣ санида̄нам̣ сасан̇кха̄рам̣ саппаччайам̣. тан̃ча анимиттам̣ анида̄нам̣ асан̇кха̄рам̣ аппаччайам̣ упеккхиндрийам̣ уппаджджиссатӣти – нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати’. со упеккхиндрийан̃ча паджа̄на̄ти, упеккхиндрийасамудайан̃ча паджа̄на̄ти, упеккхиндрийаниродхан̃ча паджа̄на̄ти, йаттха чуппаннам̣ упеккхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати тан̃ча паджа̄на̄ти. каттха чуппаннам̣ упеккхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати? идха, бхиккхаве, бхиккху саббасо невасан̃н̃а̄на̄сан̃н̃а̄йатанам̣ саматиккамма сан̃н̃а̄ведайитаниродхам̣ упасампаджджа вихарати, еттха чуппаннам̣ упеккхиндрийам̣ апарисесам̣ нируджджхати. айам̣ вуччати, бхиккхаве, ‘бхиккху ан̃н̃а̄си упеккхиндрийасса ниродхам̣, тадаттха̄йа читтам̣ упасам̣харатӣ’’’ти. дасамам̣.

сукхиндрийавагго чатуттхо.

тассудда̄нам̣ –

суддхикан̃ча сото араха̄, дуве саман̣абра̄хман̣а̄;

вибхан̇гена тайо вутта̄, кат̣т̣хо уппат̣ипа̄т̣иканти.

5. джара̄вагго

1. джара̄дхаммасуттам̣

511. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати пубба̄ра̄ме мига̄рама̄тупа̄са̄де. тена кхо пана самайена бхагава̄ са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито паччха̄тапе нисинно хоти пит̣т̣хим̣ ота̄пайама̄но.

атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ бхагавато гатта̄ни па̄н̣ина̄ аномаджджанто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘аччхарийам̣, бханте, аббхутам̣, бханте! на чевам̣ да̄ни, бханте, бхагавато та̄ва парисуддхо чхавиван̣н̣о парийода̄то, ситхила̄ни ча гатта̄ни сабба̄ни валийаджа̄та̄ни, пурато паббха̄ро ча ка̄йо, диссати ча индрийа̄нам̣ ан̃н̃атхаттам̣ – чаккхундрийасса сотиндрийасса гха̄ниндрийасса дживхиндрийасса ка̄йиндрийасса̄’’ти.

‘‘еван̃хетам̣, а̄нанда, хоти – джара̄дхаммо йоббан̃н̃е, бйа̄дхидхаммо а̄рогйе, маран̣адхаммо джӣвите. на чева та̄ва парисуддхо хоти чхавиван̣н̣о парийода̄то, ситхила̄ни ча хонти гатта̄ни сабба̄ни валийаджа̄та̄ни, пурато паббха̄ро ча ка̄йо, диссати ча индрийа̄нам̣ ан̃н̃атхаттам̣ – чаккхундрийасса сотиндрийасса гха̄ниндрийасса дживхиндрийасса ка̄йиндрийасса̄’’ти.

‘‘идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄ ча сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

‘‘дхӣ там̣ джамми джаре аттху, дуббан̣н̣акаран̣ӣ джаре;

та̄ва манорамам̣ бимбам̣, джара̄йа абхимаддитам̣.

‘‘йопи вассасатам̣ джӣве, сопи маччупара̄йан̣о [саббе маччупара̄йана̄ (сйа̄. кам̣. ка.)];

на кин̃чи париваджджети, саббамева̄бхимаддатӣ’’ти. пат̣хамам̣;

2. ун̣н̣а̄бхабра̄хман̣асуттам̣

512. са̄ваттхинида̄нам̣. атха кхо ун̣н̣а̄бхо бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо ун̣н̣а̄бхо бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘пан̃чима̄ни, бхо готама, индрийа̄ни на̄на̄висайа̄ни на̄на̄гочара̄ни, на ан̃н̃аман̃н̃асса гочарависайам̣ паччанубхонти. катама̄ни пан̃ча? чаккхундрийам̣, сотиндрийам̣, гха̄ниндрийам̣, дживхиндрийам̣, ка̄йиндрийам̣. имесам̣ ну кхо, бхо готама, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ на̄на̄висайа̄нам̣ на̄на̄гочара̄нам̣ на ан̃н̃аман̃н̃асса гочарависайам̣ паччанубхонта̄нам̣ ким̣ пат̣исаран̣ам̣, ко ча несам̣ гочарависайам̣ паччанубхотӣ’’ти?

‘‘пан̃чима̄ни, бра̄хман̣а, индрийа̄ни на̄на̄висайа̄ни на̄на̄гочара̄ни на ан̃н̃аман̃н̃асса гочарависайам̣ паччанубхонти. катама̄ни пан̃ча? чаккхундрийам̣, сотиндрийам̣, гха̄ниндрийам̣, дживхиндрийам̣, ка̄йиндрийам̣. имесам̣ кхо, бра̄хман̣а, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ на̄на̄висайа̄нам̣ на̄на̄гочара̄нам̣ на ан̃н̃аман̃н̃асса гочарависайам̣ паччанубхонта̄нам̣ мано пат̣исаран̣ам̣, манова несам̣ гочарависайам̣ паччанубхотӣ’’ти.

‘‘манасса пана, бхо готама, ким̣ пат̣исаран̣а’’нти? ‘‘манасса кхо, бра̄хман̣а, сати пат̣исаран̣а’’нти. ‘‘сатийа̄ пана, бхо готама, ким̣ пат̣исаран̣а’’нти? ‘‘сатийа̄ кхо, бра̄хман̣а, вимутти пат̣исаран̣а’’нти. ‘‘вимуттийа̄ пана, бхо готама, ким̣ пат̣исаран̣а’’нти? ‘‘вимуттийа̄ кхо, бра̄хман̣а, нибба̄нам̣ пат̣исаран̣а’’нти. ‘‘нибба̄насса пана, бхо готама, ким̣ пат̣исаран̣а’’нти? ‘‘аччайа̄си [аччасара̄ (сӣ. сйа̄. кам̣.), аджджхапарам̣ (пӣ. ка.)], бра̄хман̣а, пан̃хам̣, на̄саккхи пан̃хасса парийантам̣ гахетум̣. нибба̄ногадхан̃хи, бра̄хман̣а, брахмачарийам̣ вуссати нибба̄напара̄йан̣ам̣ нибба̄напарийоса̄на’’нти.

атха кхо ун̣н̣а̄бхо бра̄хман̣о бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми.

атха кхо бхагава̄ ачирапакканте ун̣н̣а̄бхе бра̄хман̣е бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, кӯт̣а̄га̄ре ва̄ кӯт̣а̄га̄раса̄ла̄йам̣ ва̄ [расмийо (сйа̄. ка.)] па̄чӣнава̄тапа̄на̄ сӯрийе уггаччханте ва̄тапа̄нена расми [кӯт̣а̄га̄рам̣ ва̄ кӯт̣а̄га̄раса̄лам̣ ва̄ уттара̄йа (ка. сӣ.)] пависитва̄ ква̄сса [ка̄йа (сйа̄. ка.)] патит̣т̣хита̄’’ти? ‘‘паччхима̄йам̣, бханте, бхиттийа’’нти. ‘‘евамева кхо, бхиккхаве, ун̣н̣а̄бхасса бра̄хман̣асса татха̄гате саддха̄ нивит̣т̣ха̄ мӯладжа̄та̄ патит̣т̣хита̄ дал̣ха̄ асам̣ха̄рийа̄ саман̣ена ва̄ бра̄хман̣ена ва̄ девена ва̄ ма̄рена ва̄ брахмуна̄ ва̄ кеначи ва̄ локасмим̣. имамхи че, бхиккхаве, самайе ун̣н̣а̄бхо бра̄хман̣о ка̄лан̇кареййа, наттхи сам̣йоджанам̣ йена сам̣йоджанена сам̣йутто ун̣н̣а̄бхо бра̄хман̣о пуна имам̣ локам̣ а̄гаччхеййа̄’’ти. дутийам̣.

3. са̄кетасуттам̣

513. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄кете вихарати ан̃джанаване мигада̄йе. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘аттхи ну кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма йа̄ни пан̃чиндрийа̄ни та̄ни пан̃ча бала̄ни хонти, йа̄ни пан̃ча бала̄ни та̄ни пан̃чиндрийа̄ни хонтӣ’’ти?

‘‘бхагавам̣мӯлака̄ но, бханте, дхамма̄ бхагавам̣неттика̄ бхагавам̣пат̣исаран̣а̄. са̄дху вата, бханте, бхагавантам̣йева пат̣ибха̄ту етасса бха̄ситасса аттхо. бхагавато сутва̄ бхиккхӯ дха̄рессантӣ’’ти. ‘‘аттхи, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма йа̄ни пан̃чиндрийа̄ни та̄ни пан̃ча бала̄ни хонти, йа̄ни пан̃ча бала̄ни та̄ни пан̃чиндрийа̄ни хонти’’.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма йа̄ни пан̃чиндрийа̄ни та̄ни пан̃ча бала̄ни хонти, йа̄ни пан̃ча бала̄ни та̄ни пан̃чиндрийа̄ни хонти? йам̣, бхиккхаве, саддхиндрийам̣ там̣ саддха̄балам̣, йам̣ саддха̄балам̣ там̣ саддхиндрийам̣; йам̣ вӣрийиндрийам̣ там̣ вӣрийабалам̣, йам̣ вӣрийабалам̣ там̣ вӣрийиндрийам̣; йам̣ сатиндрийам̣ там̣ сатибалам̣, йам̣ сатибалам̣ там̣ сатиндрийам̣; йам̣ сама̄дхиндрийам̣ там̣ сама̄дхибалам̣, йам̣ сама̄дхибалам̣ там̣ сама̄дхиндрийам̣; йам̣ пан̃н̃индрийам̣ там̣ пан̃н̃а̄балам̣, йам̣ пан̃н̃а̄балам̣ там̣ пан̃н̃индрийам̣. сеййатха̄пи, бхиккхаве, надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄, тасса маджджхе дӣпо. аттхи, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма тасса̄ надийа̄ еко сото твева сан̇кхйам̣ гаччхати [сан̇кхам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣.)]. аттхи пана, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма тасса̄ надийа̄ две сота̄ни твева сан̇кхйам̣ гаччханти.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма тасса̄ надийа̄ еко сото твева сан̇кхйам̣ гаччхати? йан̃ча, бхиккхаве, тасса дӣпасса пуриманте [пураттхиманте (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] удакам̣, йан̃ча паччхиманте удакам̣ – айам̣ кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма тасса̄ надийа̄ еко сото твева сан̇кхйам̣ гаччхати.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма тасса̄ надийа̄ две сота̄ни твева сан̇кхйам̣ гаччханти? йан̃ча, бхиккхаве, тасса дӣпасса уттаранте удакам̣, йан̃ча даккхин̣анте удакам̣ – айам̣ кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма тасса̄ надийа̄ две сота̄ни твева сан̇кхйам̣ гаччханти. евамева кхо, бхиккхаве, йам̣ саддхиндрийам̣ там̣ саддха̄балам̣, йам̣ саддха̄балам̣ там̣ саддхиндрийам̣; йам̣ вӣрийиндрийам̣ там̣ вӣрийабалам̣, йам̣ вӣрийабалам̣ там̣ вӣрийиндрийам̣; йам̣ сатиндрийам̣ там̣ сатибалам̣, йам̣ сатибалам̣ там̣ сатиндрийам̣; йам̣ сама̄дхиндрийам̣ там̣ сама̄дхибалам̣, йам̣ сама̄дхибалам̣ там̣ сама̄дхиндрийам̣; йам̣ пан̃н̃индрийам̣ там̣ пан̃н̃а̄балам̣, йам̣ пан̃н̃а̄балам̣ там̣ пан̃н̃индрийам̣. пан̃чаннам̣, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ бхиккху а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаратӣ’’ти. татийам̣.

4. пуббакот̣т̣хакасуттам̣

514. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати пуббакот̣т̣хаке. татра кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ а̄мантеси – ‘‘саддахаси [саддаха̄си (сӣ. пӣ.)] твам̣, са̄рипутта – саддхиндрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄на’’нти?

‘‘на кхва̄хам̣ еттха, бханте, бхагавато саддха̄йа гаччха̄ми – саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣. йесан̃хетам̣, бханте, ан̃н̃а̄там̣ асса адит̣т̣хам̣ авидитам̣ асаччхикатам̣ апхасситам̣ [апасситам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. ка.), апхуситам̣ (пӣ.)] пан̃н̃а̄йа, те таттха паресам̣ саддха̄йа гаччхеййум̣ – саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣. йесан̃ча кхо етам̣, бханте, н̃а̄там̣ дит̣т̣хам̣ видитам̣ саччхикатам̣ пхасситам̣ пан̃н̃а̄йа, никкан̇кха̄ те таттха ниббичикиччха̄ – саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣. майхан̃ча кхо етам̣, бханте, н̃а̄там̣ дит̣т̣хам̣ видитам̣ саччхикатам̣ пхасситам̣ пан̃н̃а̄йа. никкан̇кхава̄хам̣ таттха ниббичикиччхо саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄на’’нти.

‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! йесан̃хетам̣, са̄рипутта, ан̃н̃а̄там̣ асса адит̣т̣хам̣ авидитам̣ асаччхикатам̣ апхасситам̣ пан̃н̃а̄йа, те таттха паресам̣ саддха̄йа гаччхеййум̣ – саддхиндрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣. йесан̃ча кхо етам̣, са̄рипутта, н̃а̄там̣ дит̣т̣хам̣ видитам̣ саччхикатам̣ пхасситам̣ пан̃н̃а̄йа, никкан̇кха̄ те таттха ниббичикиччха̄ – саддхиндрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄на’’нти. чатуттхам̣.

5. пат̣хамапубба̄ра̄масуттам̣

515. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати пубба̄ра̄ме мига̄рама̄тупа̄са̄де. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘катинам̣ ну кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти?

бхагавам̣мӯлака̄ но, бханте, дхамма̄…пе… ‘‘екасса кхо, бхиккхаве, индрийасса бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣти. катамасса екасса пан̃н̃индрийасса пан̃н̃авато, бхиккхаве, арийаса̄вакасса таданвайа̄ саддха̄ сан̣т̣ха̄ти, таданвайам̣ вӣрийам̣ сан̣т̣ха̄ти, таданвайа̄ сати сан̣т̣ха̄ти, таданвайо сама̄дхи сан̣т̣ха̄ти. имасса кхо, бхиккхаве, екасса индрийасса бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. дутийапубба̄ра̄масуттам̣

516. там̣йева нида̄нам̣. ‘‘катинам̣ ну кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти? бхагавам̣мӯлака̄ но, бханте, дхамма̄…пе… ‘‘двиннам̣ кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣти. катамесам̣ двиннам̣? арийа̄йа ча пан̃н̃а̄йа, арийа̄йа ча вимуттийа̄. йа̄ хисса, бхиккхаве, арийа̄ пан̃н̃а̄ тадасса пан̃н̃индрийам̣. йа̄ хисса, бхиккхаве, арийа̄ вимутти тадасса сама̄дхиндрийам̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, двиннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. татийапубба̄ра̄масуттам̣

517. там̣йева нида̄нам̣. ‘‘катинам̣ ну кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти? бхагавам̣мӯлака̄ но, бханте, дхамма̄…пе… ‘‘чатуннам̣ кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣти. катамесам̣ чатуннам̣? вӣрийиндрийасса, сатиндрийасса, сама̄дхиндрийасса, пан̃н̃индрийасса – имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти. саттамам̣.

8. чатуттхапубба̄ра̄масуттам̣

518. там̣йева нида̄нам̣. ‘‘катинам̣ ну кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти? бхагавам̣мӯлака̄ но, бханте, дхамма̄…пе… ‘‘пан̃чаннам̣ кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣти. катамесам̣ пан̃чаннам̣? саддхиндрийасса, вӣрийиндрийасса, сатиндрийасса, сама̄дхиндрийасса, пан̃н̃индрийасса – имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ кхӣн̣а̄саво бхиккху ан̃н̃ам̣ бйа̄кароти – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. пин̣д̣олабха̄радва̄джасуттам̣

519. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косамбийам̣ вихарати гхосита̄ра̄ме. тена кхо пана самайена а̄йасмата̄ пин̣д̣олабха̄радва̄джена ан̃н̃а̄ бйа̄ката̄ хоти – ‘‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄ти паджа̄на̄мӣ’’ти. атха кхо самбахула̄ бхиккхӯ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо те бхиккхӯ бхагавантам̣ етадавочум̣ –

‘‘а̄йасмата̄, бханте, пин̣д̣олабха̄радва̄джена ан̃н̃а̄ бйа̄ката̄ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣти. ким̣ ну кхо, бханте, аттхавасам̣ сампассама̄нена а̄йасмата̄ пин̣д̣олабха̄радва̄джена ан̃н̃а̄ бйа̄ката̄ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти?

‘‘тин̣н̣аннам̣ кхо, бхиккхаве, индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ пин̣д̣олабха̄радва̄джена бхиккхуна̄ ан̃н̃а̄ бйа̄ката̄ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣти. катамесам̣ тин̣н̣аннам̣? сатиндрийасса, сама̄дхиндрийасса, пан̃н̃индрийасса – имесам̣ кхо, бхиккхаве, тин̣н̣аннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ пин̣д̣олабха̄радва̄джена бхиккхуна̄ ан̃н̃а̄ бйа̄ката̄ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣти. има̄ни ча, бхиккхаве, тӣн̣индрийа̄ни киманта̄ни? кхайанта̄ни. кисса кхайанта̄ни? джа̄тиджара̄маран̣асса. ‘джа̄тиджара̄маран̣ам̣ кхайа’нти кхо, бхиккхаве, сампассама̄нена пин̣д̣олабха̄радва̄джена бхиккхуна̄ ан̃н̃а̄ бйа̄ката̄ – ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄мӣ’’ти. навамам̣.

10. а̄пан̣асуттам̣

520. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ан̇гесу вихарати а̄пан̣ам̣ на̄ма ан̇га̄нам̣ нигамо. татра кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ а̄мантеси – ‘‘йо со, са̄рипутта, арийаса̄вако татха̄гате екантагато [екантигато (сӣ.)] абхиппасанно, на со татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ кан̇кхеййа ва̄ вичикиччхеййа ва̄’’ти?

‘‘йо со, бханте, арийаса̄вако татха̄гате екантагато абхиппасанно, на со татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ кан̇кхеййа ва̄ вичикиччхеййа ва̄. саддхасса хи, бханте, арийаса̄вакасса евам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ а̄раддхавӣрийо вихариссати – акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа, кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ упасампада̄йа, тха̄мава̄ дал̣хапараккамо аниккхиттадхуро кусалесу дхаммесу. йам̣ хисса, бханте, вӣрийам̣ тадасса вӣрийиндрийам̣.

‘‘саддхасса хи, бханте, арийаса̄вакасса а̄раддхавӣрийасса етам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ сатима̄ бхависсати, парамена сатинепаккена саманна̄гато, чиракатампи чирабха̄ситампи сарита̄ ануссарита̄. йа̄ хисса, бханте, сати тадасса сатиндрийам̣.

‘‘саддхасса хи, бханте, арийаса̄вакасса а̄раддхавӣрийасса упат̣т̣хитассатино етам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ воссагга̄рамман̣ам̣ каритва̄ лабхиссати сама̄дхим̣, лабхиссати читтасса екаггатам̣. йо хисса, бханте, сама̄дхи тадасса сама̄дхиндрийам̣.

‘‘саддхасса хи, бханте, арийаса̄вакасса а̄раддхавӣрийасса упат̣т̣хитассатино сама̄хитачиттасса етам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ евам̣ паджа̄ниссати – анаматагго кхо сам̣са̄ро. пубба̄ кот̣и на пан̃н̃а̄йати авиджджа̄нӣваран̣а̄нам̣ сатта̄нам̣ тан̣ха̄сам̣йоджана̄нам̣ сандха̄ватам̣ сам̣саратам̣. авиджджа̄йа твева тамока̄йасса асесавира̄ганиродхо сантаметам̣ падам̣ пан̣ӣтаметам̣ падам̣, йадидам̣ – саббасан̇кха̄расаматхо саббӯпадхипат̣иниссагго тан̣ха̄ккхайо вира̄го ниродхо нибба̄нам̣ [нибба̄нанти (?)]. йа̄ хисса, бханте, пан̃н̃а̄ тадасса пан̃н̃индрийам̣.

‘‘саддхо со [са кхо со (сӣ. сйа̄. кам̣.)], бханте, арийаса̄вако евам̣ падахитва̄ падахитва̄ евам̣ саритва̄ саритва̄ евам̣ сама̄дахитва̄ сама̄дахитва̄ евам̣ паджа̄нитва̄ паджа̄нитва̄ евам̣ абхисаддахати – ‘име кхо те дхамма̄ йе ме пуббе сутава̄ ахесум̣. тена̄хам̣ етарахи ка̄йена ча пхуситва̄ вихара̄ми, пан̃н̃а̄йа ча ативиджджха [пат̣ивиджджха (сӣ. ка.) тадат̣т̣хакатха̄су пана ативиджджхитва̄ти ван̣н̣итам̣] пасса̄мӣ’ти. йа̄ хисса, бханте, саддха̄ тадасса саддхиндрийа’’нти.

‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! йо со, са̄рипутта, арийаса̄вако татха̄гате екантагато абхиппасанно, на со татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ кан̇кхеййа ва̄ вичикиччхеййа ва̄. саддхасса хи, са̄рипутта, арийаса̄вакасса етам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ а̄раддхавӣрийо вихариссати – акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа, кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ упасампада̄йа, тха̄мава̄ дал̣хапараккамо аниккхиттадхуро кусалесу дхаммесу. йам̣ хисса, са̄рипутта, вӣрийам̣ тадасса вӣрийиндрийам̣.

‘‘саддхасса хи, са̄рипутта, арийаса̄вакасса а̄раддхавӣрийасса етам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ сатима̄ бхависсати, парамена сатинепаккена саманна̄гато, чиракатампи чирабха̄ситампи сарита̄ ануссарита̄. йа̄ хисса, са̄рипутта, сати тадасса сатиндрийам̣.

‘‘саддхасса хи, са̄рипутта, арийаса̄вакасса а̄раддхавӣрийасса упат̣т̣хитассатино етам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ воссагга̄рамман̣ам̣ каритва̄ лабхиссати сама̄дхим̣, лабхиссати читтасса екаггатам̣. йо хисса, са̄рипутта, сама̄дхи тадасса сама̄дхиндрийам̣.

‘‘саддхасса хи, са̄рипутта, арийаса̄вакасса а̄раддхавӣрийасса упат̣т̣хитассатино сама̄хитачиттасса етам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ йам̣ евам̣ паджа̄ниссати – анаматагго кхо сам̣са̄ро. пубба̄ кот̣и на пан̃н̃а̄йати авиджджа̄нӣваран̣а̄нам̣ сатта̄нам̣ тан̣ха̄сам̣йоджана̄нам̣ сандха̄ватам̣ сам̣саратам̣. авиджджа̄йа твева тамока̄йасса асесавира̄ганиродхо сантаметам̣ падам̣ пан̣ӣтаметам̣ падам̣, йадидам̣ – саббасан̇кха̄расаматхо саббӯпадхипат̣иниссагго тан̣ха̄ккхайо вира̄го ниродхо нибба̄нам̣. йа̄ хисса, са̄рипутта, пан̃н̃а̄ тадасса пан̃н̃индрийам̣.

‘‘саддхо со [са кхо со (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)], са̄рипутта, арийаса̄вако евам̣ падахитва̄ падахитва̄ евам̣ саритва̄ саритва̄ евам̣ сама̄дахитва̄ сама̄дахитва̄ евам̣ паджа̄нитва̄ паджа̄нитва̄ евам̣ абхисаддахати – ‘име кхо те дхамма̄ йе ме пуббе сутава̄ ахесум̣. тена̄хам̣ етарахи ка̄йена ча пхуситва̄ вихара̄ми, пан̃н̃а̄йа ча ативиджджха [пат̣ивиджджха (ка. сӣ. ка.)] пасса̄мӣ’ти. йа̄ хисса, са̄рипутта, саддха̄ тадасса саддхиндрийа’’нти. дасамам̣.

джара̄вагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

джара̄ ун̣н̣а̄бхо бра̄хман̣о, са̄кето пуббакот̣т̣хако;

пубба̄ра̄ме ча чатта̄ри, пин̣д̣оло а̄пан̣ена ча̄ти [саддхена те даса̄ти (сйа̄. кам̣. ка.)].

6. сӯкаракхатавагго

1. са̄ласуттам̣

521. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косалесу вихарати са̄ла̄йа бра̄хман̣ага̄ме. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи тираччха̄нагата̄ па̄н̣а̄, сӣхо мигара̄джа̄ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – тха̄мена джавена сӯрена [сӯрийена (сӣ. сйа̄. кам̣.)]; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа’’.

‘‘катаме ча, бхиккхаве, бодхипаккхийа̄ дхамма̄? саддхиндрийам̣, бхиккхаве, бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; вӣрийиндрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; сатиндрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; сама̄дхиндрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; пан̃н̃индрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи тираччха̄нагата̄ па̄н̣а̄, сӣхо мигара̄джа̄ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – тха̄мена джавена сӯрена; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа̄’’ти. пат̣хамам̣.

2. малликасуттам̣

522. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ маллесу [маллакесу (сӣ. сйа̄. кам̣.), малликесу (ка.)] вихарати урувелакаппам̣ на̄ма малла̄нам̣ нигамо. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, арийаса̄вакасса арийан̃а̄н̣ам̣ на уппаннам̣ хоти нева та̄ва чатуннам̣ индрийа̄нам̣ сан̣т̣хити хоти, нева та̄ва чатуннам̣ индрийа̄нам̣ ават̣т̣хити хоти. йато ча кхо, бхиккхаве, арийаса̄вакасса арийан̃а̄н̣ам̣ уппаннам̣ хоти, атха чатуннам̣ индрийа̄нам̣ сан̣т̣хити хоти, атха чатуннам̣ индрийа̄нам̣ ават̣т̣хити хоти’’.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄вакӣван̃ча кӯт̣а̄га̄расса кӯт̣ам̣ на усситам̣ хоти, нева та̄ва гопа̄насӣнам̣ сан̣т̣хити хоти, нева та̄ва гопа̄насӣнам̣ ават̣т̣хити хоти. йато ча кхо, бхиккхаве, кӯт̣а̄га̄расса кӯт̣ам̣ усситам̣ хоти, атха гопа̄насӣнам̣ сан̣т̣хити хоти, атха гопа̄насӣнам̣ ават̣т̣хити хоти. евамева кхо, бхиккхаве, йа̄вакӣван̃ча арийаса̄вакасса арийан̃а̄н̣ам̣ на уппаннам̣ хоти, нева та̄ва чатуннам̣ индрийа̄нам̣ сан̣т̣хити хоти, нева та̄ва чатуннам̣ индрийа̄нам̣ ават̣т̣хити хоти. йато ча кхо, бхиккхаве, арийаса̄вакасса арийан̃а̄н̣ам̣ уппаннам̣ хоти, атха чатуннам̣ индрийа̄нам̣…пе… ават̣т̣хити хоти.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? саддхиндрийасса, вӣрийиндрийасса, сатиндрийасса, сама̄дхиндрийасса. пан̃н̃авато, бхиккхаве, арийаса̄вакасса таданвайа̄ саддха̄ сан̣т̣ха̄ти, таданвайам̣ вӣрийам̣ сан̣т̣ха̄ти, таданвайа̄ сати сан̣т̣ха̄ти, таданвайо сама̄дхи сан̣т̣ха̄тӣ’’ти. дутийам̣.

3. секхасуттам̣

523. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косамбийам̣ вихарати гхосита̄ра̄ме. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘аттхи ну кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма секхо бхиккху секхабхӯмийам̣ т̣хито ‘секхосмӣ’ти паджа̄неййа, асекхо бхиккху асекхабхӯмийам̣ т̣хито ‘асекхосмӣ’ти паджа̄неййа̄’’ти?

бхагавам̣мӯлака̄ но, бханте, дхамма̄…пе… ‘‘аттхи, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма секхо бхиккху секхабхӯмийам̣ т̣хито ‘секхосмӣ’ти паджа̄неййа, асекхо бхиккху асекхабхӯмийам̣ т̣хито ‘асекхосмӣ’ти паджа̄неййа’’.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма секхо бхиккху секхабхӯмийам̣ т̣хито ‘секхосмӣ’ти паджа̄на̄ти? идха, бхиккхаве, секхо бхиккху ‘идам̣ дуккха’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккхасамудайо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккханиродхо’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти, ‘айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄’ти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти – айампи кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма секхо бхиккху секхабхӯмийам̣ т̣хито ‘секхосмӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, секхо бхиккху ити пат̣исан̃чиккхати – ‘аттхи ну кхо ито бахиддха̄ ан̃н̃о саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ йо евам̣ бхӯтам̣ таччхам̣ татхам̣ дхаммам̣ десети йатха̄ бхагава̄’ти? со евам̣ паджа̄на̄ти – ‘наттхи кхо ито бахиддха̄ ан̃н̃о саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ йо евам̣ бхӯтам̣ таччхам̣ татхам̣ дхаммам̣ десети йатха̄ бхагава̄’ти. айампи кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма секхо бхиккху секхабхӯмийам̣ т̣хито ‘секхосмӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, секхо бхиккху пан̃чиндрийа̄ни паджа̄на̄ти – саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣ – йам̣гатика̄ни йам̣парама̄ни йам̣пхала̄ни йам̣парийоса̄на̄ни. на хева кхо ка̄йена пхуситва̄ вихарати; пан̃н̃а̄йа ча ативиджджха пассати. айампи кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма секхо бхиккху секхабхӯмийам̣ т̣хито ‘секхосмӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘катамо ча, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма асекхо бхиккху асекхабхӯмийам̣ т̣хито ‘асекхосмӣ’ти паджа̄на̄ти? идха, бхиккхаве, асекхо бхиккху пан̃чиндрийа̄ни паджа̄на̄ти – саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣ – йам̣гатика̄ни йам̣парама̄ни йам̣пхала̄ни йам̣парийоса̄на̄ни. ка̄йена ча пхуситва̄ вихарати; пан̃н̃а̄йа ча ативиджджха пассати. айампи кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма асекхо бхиккху асекхабхӯмийам̣ т̣хито ‘асекхосмӣ’ти паджа̄на̄ти’’.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, асекхо бхиккху чха индрийа̄ни паджа̄на̄ти. ‘чаккхундрийам̣, сотиндрийам̣, гха̄ниндрийам̣, дживхиндрийам̣, ка̄йиндрийам̣, маниндрийам̣ – има̄ни кхо чха индрийа̄ни саббена саббам̣ саббатха̄ саббам̣ апарисесам̣ нируджджхиссанти, ан̃н̃а̄ни ча чха индрийа̄ни на кухин̃чи кисмин̃чи уппаджджиссантӣ’ти паджа̄на̄ти. айампи кхо, бхиккхаве, парийа̄йо йам̣ парийа̄йам̣ а̄гамма асекхо бхиккху асекхабхӯмийам̣ т̣хито ‘асекхосмӣ’ти паджа̄на̄тӣ’’ти. татийам̣.

4. падасуттам̣

524. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ни ка̄ничи джан̇гала̄нам̣ [джан̇гама̄нам̣ (сӣ. пӣ.)] па̄н̣а̄нам̣ пададжа̄та̄ни сабба̄ни та̄ни хаттхипаде самодха̄нам̣ гаччханти, хаттхипадам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – махантаттена; евамева кхо, бхиккхаве, йа̄ни ка̄ничи пада̄ни бодха̄йа сам̣ваттанти, пан̃н̃индрийам̣ падам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа. катама̄ни ча, бхиккхаве, пада̄ни бодха̄йа сам̣ваттанти? саддхиндрийам̣, бхиккхаве, падам̣, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; вӣрийиндрийам̣ падам̣, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; сатиндрийам̣ падам̣, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; сама̄дхиндрийам̣ падам̣, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати; пан̃н̃индрийам̣ падам̣, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йа̄ни ка̄ничи джан̇гала̄нам̣ па̄н̣а̄нам̣ пададжа̄та̄ни сабба̄ни та̄ни хаттхипаде самодха̄нам̣ гаччханти, хаттхипадам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – махантаттена; евамева кхо, бхиккхаве, йа̄ни ка̄ничи пада̄ни бодха̄йа сам̣ваттанти, пан̃н̃индрийам̣ падам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа̄’’ти. чатуттхам̣.

5. са̄расуттам̣

525. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи са̄рагандха̄, лохитачанданам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа. катаме ча, бхиккхаве, бодхипаккхийа̄ дхамма̄? саддхиндрийам̣, бхиккхаве, бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. вӣрийиндрийам̣…пе… сатиндрийам̣ …пе… сама̄дхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи са̄рагандха̄, лохитачанданам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. патит̣т̣хитасуттам̣

526. ‘‘екадхамме патит̣т̣хитасса, бхиккхаве, бхиккхуно пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни хонти субха̄вита̄ни. катамасмим̣ екадхамме? аппама̄де. катамо ча бхиккхаве, аппама̄до? идха, бхиккхаве, бхиккху читтам̣ раккхати а̄савесу ча са̄савесу ча дхаммесу. тасса читтам̣ раккхато а̄савесу ча са̄савесу ча дхаммесу саддхиндрийампи бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. вӣрийиндрийампи бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. сатиндрийампи бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. сама̄дхиндрийампи бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. пан̃н̃индрийампи бха̄вана̄па̄рипӯрим̣ гаччхати. евампи кхо, бхиккхаве, екадхамме патит̣т̣хитасса бхиккхуно пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни хонти субха̄вита̄нӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. сахампатибрахмасуттам̣

527. екам̣ самайам̣ бхагава̄ урувела̄йам̣ вихарати наджджа̄ неран̃джара̄йа тӣре аджапа̄ланигродхе пат̣хама̄бхисамбуддхо. атха кхо бхагавато рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘‘пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни аматогадха̄ни хонти аматапара̄йан̣а̄ни аматапарийоса̄на̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣. вӣрийиндрийам̣…пе… сатиндрийам̣…пе… сама̄дхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣. има̄ни пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни аматогадха̄ни хонти аматапара̄йан̣а̄ни аматапарийоса̄на̄нӣ’’ти.

атха кхо брахма̄ сахампати бхагавато четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа – сеййатха̄пи на̄ма балава̄ пурисо самин̃джитам̣ ва̄ ба̄хам̣ паса̄реййа, паса̄ритам̣ ва̄ ба̄хам̣ самин̃джеййа; евамева брахмалоке антарахито бхагавато пурато па̄турахоси. атха кхо брахма̄ сахампати екам̣сам̣ уттара̄сан̇гам̣ каритва̄ йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘еваметам̣, бхагава̄, еваметам̣ сугата! пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни аматогадха̄ни хонти аматапара̄йан̣а̄ни аматапарийоса̄на̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄витам̣ бахулӣкатам̣ аматогадхам̣ хоти аматапара̄йан̣ам̣ аматапарийоса̄нам̣. има̄ни пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни аматогадха̄ни хонти аматапара̄йан̣а̄ни аматапарийоса̄на̄ни’’.

‘‘бхӯтапубба̄хам̣, бханте, кассапе самма̄самбуддхе брахмачарийам̣ ачарим̣. татрапи мам̣ евам̣ джа̄нанти – ‘сахако бхиккху, сахако бхиккхӯ’ти. со кхва̄хам̣, бханте, имесам̣йева пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ ка̄месу ка̄маччхандам̣ вира̄джетва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ брахмалокам̣ упапанно. татрапи мам̣ евам̣ джа̄нанти – ‘брахма̄ сахампати, брахма̄ сахампатӣ’’’ти. ‘‘еваметам̣, бхагава̄, еваметам̣ сугата! ахаметам̣ джа̄на̄ми, ахаметам̣ пасса̄ми йатха̄ има̄ни пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни аматогадха̄ни хонти аматапара̄йан̣а̄ни аматапарийоса̄на̄нӣ’’ти. саттамам̣.

8. сӯкаракхатасуттам̣

528. екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати гиджджхакӯт̣е паббате сӯкаракхата̄йам̣. татра кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ а̄мантеси – ‘‘ким̣ ну кхо, са̄рипутта, аттхавасам̣ сампассама̄но кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти [паваттетӣти (сӣ.)]? ‘‘ануттаран̃хи, бханте, йогаккхемам̣ сампассама̄но кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти. ‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! ануттаран̃хи, са̄рипутта, йогаккхемам̣ сампассама̄но кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти.

‘‘катамо ча, са̄рипутта, ануттаро йогаккхемо йам̣ сампассама̄но кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти? ‘‘идха, бханте, кхӣн̣а̄саво бхиккху саддхиндрийам̣ бха̄вети упасамага̄мим̣ самбодхага̄мим̣, вӣрийиндрийам̣ бха̄вети…пе… сатиндрийам̣ бха̄вети…пе… сама̄дхиндрийам̣ бха̄вети…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄вети упасамага̄мим̣ самбодхага̄мим̣. айам̣ кхо, бханте, ануттаро йогаккхемо йам̣ сампассама̄но кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти. ‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! есо хи, са̄рипутта, ануттаро йогаккхемо йам̣ сампассама̄но кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти.

‘‘катамо ча, са̄рипутта, параманипаччака̄ро йам̣ кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти? ‘‘идха, бханте, кхӣн̣а̄саво бхиккху саттхари сага̄раво вихарати саппатиссо [саппат̣иссо (сйа̄. кам̣. ка.)], дхамме сага̄раво вихарати саппатиссо, сан̇гхе сага̄раво вихарати саппатиссо, сиккха̄йа сага̄раво вихарати саппатиссо, сама̄дхисмим̣ сага̄раво вихарати саппатиссо. айам̣ кхо, бханте, параманипаччака̄ро йам̣ кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти. ‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! есо хи, са̄рипутта, параманипаччака̄ро йам̣ кхӣн̣а̄саво бхиккху татха̄гате ва̄ татха̄гатаса̄сане ва̄ параманипаччака̄рам̣ паваттама̄но паваттатӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. пат̣хамауппа̄дасуттам̣

529. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни ануппанна̄ни уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни ануппанна̄ни уппаджджанти, на̄н̃н̃атра татха̄гатасса па̄тубха̄ва̄ арахато самма̄самбуддхасса̄’’ти. навамам̣.

10. дутийауппа̄дасуттам̣

530. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни ануппанна̄ни уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣, вӣрийиндрийам̣, сатиндрийам̣, сама̄дхиндрийам̣, пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни ануппанна̄ни уппаджджанти, на̄н̃н̃атра сугатавинайа̄’’ти. дасамам̣.

сӯкаракхатавагго чхат̣т̣хо.

тассудда̄нам̣ –

са̄лам̣ малликам̣ секхо ча, падам̣ са̄рам̣ патит̣т̣хитам̣;

брахмасӯкаракхата̄йо, уппа̄да̄ апаре дувети.

7. бодхипаккхийавагго

1. сам̣йоджанасуттам̣

531. са̄ваттхинида̄нам̣. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни сам̣йоджанаппаха̄на̄йа [сам̣йоджана̄нам̣ паха̄на̄йа (сйа̄. ка.)] сам̣ваттанти. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни сам̣йоджанаппаха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. анусайасуттам̣

532. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни анусайасамуггха̄та̄йа сам̣ваттанти. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни анусайасамуггха̄та̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. дутийам̣.

3. парин̃н̃а̄суттам̣

533. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни аддха̄напарин̃н̃а̄йа сам̣ваттанти. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни аддха̄напарин̃н̃а̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. татийам̣.

4. а̄саваккхайасуттам̣

534. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни а̄сава̄нам̣ кхайа̄йа сам̣ваттанти. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни а̄сава̄нам̣ кхайа̄йа сам̣ваттантӣ’’ти.

‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни сам̣йоджанаппаха̄на̄йа сам̣ваттанти, анусайасамуггха̄та̄йа сам̣ваттанти, аддха̄напарин̃н̃а̄йа сам̣ваттанти, а̄сава̄нам̣ кхайа̄йа сам̣ваттанти. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни бха̄вита̄ни бахулӣката̄ни сам̣йоджанаппаха̄на̄йа сам̣ваттанти, анусайасамуггха̄та̄йа сам̣ваттанти, аддха̄напарин̃н̃а̄йа сам̣ваттанти, а̄сава̄нам̣ кхайа̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. пат̣хамапхаласуттам̣

535. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. дутийапхаласуттам̣

536. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, индрийа̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чиндрийа̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ сатта пхала̄ сатта̄нисам̣са̄ па̄т̣икан̇кха̄. катаме сатта пхала̄ сатта̄нисам̣са̄? дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че дит̣т̣хева дхамме пат̣икачча ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, атха маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети. но че дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, но че маран̣ака̄ле ан̃н̃ам̣ а̄ра̄дхети, атха пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти, упахаччапаринибба̄йӣ хоти, асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти, уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ име сатта пхала̄ сатта̄нисам̣са̄ па̄т̣икан̇кха̄’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. пат̣хамаруккхасуттам̣

537. ‘‘сеййатха̄пи бхиккхаве, йе кечи джамбудӣпака̄ руккха̄, джамбӯ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа. катаме ча, бхиккхаве, бодхипаккхийа̄ дхамма̄? саддхиндрийам̣, бхиккхаве, бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. вӣрийиндрийам̣…пе… сатиндрийам̣…пе… сама̄дхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи джамбудӣпака̄ руккха̄, джамбӯ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа̄’’ти. саттамам̣.

8. дутийаруккхасуттам̣

538. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ руккха̄, па̄ричхаттако тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа. катаме ча, бхиккхаве, бодхипаккхийа̄ дхамма̄? саддхиндрийам̣, бхиккхаве, бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. вӣрийиндрийам̣…пе… сатиндрийам̣…пе… сама̄дхиндрийам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ руккха̄, па̄ричхаттако тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа̄’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. татийаруккхасуттам̣

539. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи асура̄нам̣ руккха̄, читтапа̄т̣али тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа. катаме ча, бхиккхаве, бодхипаккхийа̄ дхамма̄? саддхиндрийам̣, бхиккхаве, бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати…пе… пан̃н̃индрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. сеййатха̄пи бхиккхаве, йе кечи асура̄нам̣ руккха̄, читтапа̄т̣али тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа̄’’ти. навамам̣.

10. чатуттхаруккхасуттам̣

540. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи супан̣н̣а̄нам̣ руккха̄, кӯт̣асимбалӣ [кот̣асимбали (сйа̄. кам̣.)] тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа. катаме ча, бхиккхаве, бодхипаккхийа̄ дхамма̄? саддхиндрийам̣, бхиккхаве, бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати…пе… пан̃н̃индрийам̣ бодхипаккхийо дхаммо, там̣ бодха̄йа сам̣ваттати. сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи супан̣н̣а̄нам̣ руккха̄, кӯт̣асимбалӣ тесам̣ аггамаккха̄йати; евамева кхо, бхиккхаве, йе кечи бодхипаккхийа̄ дхамма̄, пан̃н̃индрийам̣ тесам̣ аггамаккха̄йати, йадидам̣ – бодха̄йа̄’’ти. дасамам̣.

бодхипаккхийавагго саттамо.

тассудда̄нам̣ –

сам̣йоджана̄ анусайа̄, парин̃н̃а̄ а̄саваккхайа̄;

две пхала̄ чатуро руккха̄, вагго тена павуччатӣти.

8. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1-12. па̄чӣна̄дисуттадва̄дасакам̣

541-552. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃чиндрийа̄ни бха̄венто пан̃чиндрийа̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху пан̃чиндрийа̄ни бха̄венто пан̃чиндрийа̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху саддхиндрийам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣, вӣрийиндрийам̣…пе… сатиндрийам̣… сама̄дхиндрийам̣… пан̃н̃индрийам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃чиндрийа̄ни бха̄венто пан̃чиндрийа̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. два̄дасамам̣.

ган̇га̄пеййа̄лавагго ат̣т̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

двете чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

аппама̄давагго виттха̄ретаббо.

тассудда̄нам̣ –

татха̄гатам̣ падам̣ кӯт̣ам̣, мӯлам̣ са̄рена вассикам̣;

ра̄джа̄ чандимасӯрийа̄, ваттхена дасамам̣ паданти.

балакаран̣ӣйавагго виттха̄ретаббо.

тассудда̄нам̣ –

балам̣ бӣджан̃ча на̄го ча, руккхо кумбхена сӯкийа̄;

а̄ка̄сена ча две мегха̄, на̄ва̄ а̄гантука̄ надӣти.

есана̄вагго виттха̄ретаббо.

тассудда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ тиссо;

кхилам̣ малан̃ча нӣгхо ча, ведана̄ тан̣ха̄ тасина̄ ча̄ти.

12. огхавагго

1-10. огха̄дисуттадасакам̣

587-596. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа пан̃чиндрийа̄ни бха̄ветабба̄ни. катама̄ни пан̃ча? идха, бхиккхаве, бхиккху саддхиндрийам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа има̄ни пан̃чиндрийа̄ни бха̄ветабба̄нӣ’’ти. дасамам̣. (йатха̄ маггасам̣йуттам̣, татха̄ виттха̄ретаббам̣.)

огхавагго два̄дасамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄ти.

13. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1-12. па̄чӣна̄дисуттадва̄дасакам̣

597-608. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃чиндрийа̄ни бха̄венто пан̃чиндрийа̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху пан̃чиндрийа̄ни бха̄венто пан̃чиндрийа̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху саддхиндрийам̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… пан̃н̃индрийам̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃чиндрийа̄ни бха̄венто пан̃чиндрийа̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. два̄дасамам̣.

ган̇га̄пеййа̄лавагго терасамо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

двете чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

аппама̄давагга-балакаран̣ӣйавагга-есана̄вагга̄ виттха̄ретабба̄.

17. огхавагго

1-10. огха̄дисуттадасакам̣

641-650. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа пан̃чиндрийа̄ни бха̄ветабба̄ни. катама̄ни пан̃ча? идха, бхиккхаве, бхиккху саддхиндрийам̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. вӣрийиндрийам̣ …пе… сатиндрийам̣… сама̄дхиндрийам̣ … пан̃н̃индрийам̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа има̄ни пан̃чиндрийа̄ни бха̄ветабба̄нӣ’’ти.

огхавагго саттарасамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄ти.

индрийасам̣йуттам̣ чатуттхам̣.

5. саммаппадха̄насам̣йуттам̣

1. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1-12. па̄чӣна̄дисуттадва̄дасакам̣

651-662. са̄ваттхинида̄нам̣. татра кхо бхагава̄ етадавоча – ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, саммаппадха̄на̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ануппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ ануппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. уппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. ануппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ уппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. уппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ т̣хитийа̄ асаммоса̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄ чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро саммаппадха̄на̄ти’’.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху чатта̄ро саммаппадха̄не бха̄венто чатта̄ро саммаппадха̄не бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху чатта̄ро саммаппадха̄не бха̄венто чатта̄ро саммаппадха̄не бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ануппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ ануппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. уппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. ануппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ уппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. уппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ т̣хитийа̄ асаммоса̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄ чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху чатта̄ро саммаппадха̄не бха̄венто чатта̄ро саммаппадха̄не бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. два̄дасамам̣. (саммаппадха̄насам̣йуттасса ган̇га̄пеййа̄лӣ саммаппадха̄навасена виттха̄ретабба̄).

ган̇га̄пеййа̄лавагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

двете чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

2. аппама̄давагго

(аппама̄давагго саммаппадха̄навасена виттха̄ретаббо).

тассудда̄нам̣ –

татха̄гатам̣ падам̣ кӯт̣ам̣, мӯлам̣ са̄рена вассикам̣;

ра̄джа̄ чандимасӯрийа̄, ваттхена дасамам̣ паданти.

3. балакаран̣ӣйавагго

1-12. балакаран̣ӣйа̄дисуттадва̄дасакам̣

673-684. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, йе кечи балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ кайиранти, саббе те патхавим̣ нисса̄йа патхавийам̣ патит̣т̣ха̄йа евамете балакаран̣ӣйа̄ камманта̄ кайиранти; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро саммаппадха̄не бха̄вети, чатта̄ро саммаппадха̄не бахулӣкароти. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро саммаппадха̄не бха̄вети, чатта̄ро саммаппадха̄не бахулӣкароти? идха, бхиккхаве, бхиккху ануппанна̄нам̣ па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ ануппа̄да̄йа чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати…пе… уппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ т̣хитийа̄ асаммоса̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄ чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху сӣлам̣ нисса̄йа сӣле патит̣т̣ха̄йа чатта̄ро саммаппадха̄не бха̄вети, чатта̄ро саммаппадха̄не бахулӣкаротӣ’’ти. (евам̣ балакаран̣ӣйавагго саммаппадха̄навасена виттха̄ретаббо). два̄дасамам̣.

балакаран̣ӣйавагго татийо.

тассудда̄нам̣ –

балам̣ бӣджан̃ча на̄го ча, руккхо кумбхена сӯкийа̄;

а̄ка̄сена ча две мегха̄, на̄ва̄ а̄гантука̄ надӣти.

4. есана̄вагго

1-10. есана̄дисуттадасакам̣

685-694. ‘‘тиссо има̄, бхиккхаве, есана̄. катама̄ тиссо? ка̄месана̄, бхавесана̄, брахмачарийесана̄ – има̄ кхо, бхиккхаве, тиссо есана̄. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа чатта̄ро саммаппадха̄на̄ бха̄ветабба̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ануппанна̄нам̣…пе… уппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ т̣хитийа̄ асаммоса̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄ чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. има̄сам̣ кхо, бхиккхаве, тиссаннам̣ есана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа име чатта̄ро саммаппадха̄на̄ бха̄ветабба̄’’ти. (виттха̄ретаббам̣). дасамам̣.

есана̄вагго чатуттхо.

тассудда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ тиссо;

кхилам̣ малан̃ча нӣгхо ча, ведана̄ тан̣ха̄ тасина̄ ча̄ти.

5. огхавагго

1-10. огха̄дисуттадасакам̣

695-704. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа чатта̄ро саммаппадха̄на̄ бха̄ветабба̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху ануппанна̄нам̣…пе… уппанна̄нам̣ кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ т̣хитийа̄ асаммоса̄йа бхиййобха̄ва̄йа вепулла̄йа бха̄вана̄йа па̄рипӯрийа̄ чхандам̣ джанети ва̄йамати вӣрийам̣ а̄рабхати читтам̣ пагган̣ха̄ти падахати. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа име чатта̄ро саммаппадха̄на̄ бха̄ветабба̄’’ти. (виттха̄ретабба̄). дасамам̣.

огхавагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄ти.

саммаппадха̄насам̣йуттам̣ пан̃чамам̣.

6. баласам̣йуттам̣

1. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1-12. бала̄дисуттадва̄дасакам̣

705-716. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, бала̄ни. катама̄ни пан̃ча? саддха̄балам̣, вӣрийабалам̣, сатибалам̣, сама̄дхибалам̣, пан̃н̃а̄балам̣ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃ча бала̄нӣти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃ча бала̄ни бха̄венто пан̃чабала̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху пан̃ча бала̄ни бха̄венто пан̃ча бала̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху саддха̄балам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣, вӣрийабалам̣…пе… сатибалам̣… сама̄дхибалам̣… пан̃н̃а̄балам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃ча бала̄ни бха̄венто пан̃ча бала̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. два̄дасамам̣.

ган̇га̄пеййа̄лавагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

двете чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

2. аппама̄давагго

аппама̄давагго виттха̄ретаббо.

тассудда̄нам̣ –

татха̄гатам̣ падам̣ кӯт̣ам̣, мӯлам̣ са̄рена вассикам̣;

ра̄джа̄ чандимасӯрийа̄, ваттхена дасамам̣ паданти.

балакаран̣ӣйавагго виттха̄ретаббо.

тассудда̄нам̣ –

балам̣ бӣджан̃ча на̄го ча, руккхо кумбхена сӯкийа̄;

а̄ка̄сена ча две мегха̄, на̄ва̄ а̄гантука̄ надӣти.

есана̄вагго виттха̄ретаббо.

тассудда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ тиссо;

кхилам̣ малан̃ча нӣгхо ча, ведана̄ тан̣ха̄ тасина̄ ча̄ти.

5. огхавагго

1-10. огха̄дисуттадасакам̣

749-758. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣, авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа пан̃ча бала̄ни бха̄ветабба̄ни. катама̄ни пан̃ча? идха, бхиккхаве, бхиккху, саддха̄балам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣, вӣрийабалам̣…пе… сатибалам̣…пе… сама̄дхибалам̣…пе… пан̃н̃а̄балам̣ бха̄вети вивеканисситам̣ вира̄ганисситам̣ ниродханисситам̣ воссаггапарин̣а̄мим̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа има̄ни пан̃ча бала̄ни бха̄ветабба̄нӣ’’ти. (евам̣ виттха̄ретабба̄). дасамам̣.

огхавагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄ти.

6. ган̇га̄пеййа̄лавагго

1-12. па̄чӣна̄дисуттадва̄дасакам̣

759-770. ‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ган̇га̄ надӣ па̄чӣнанинна̄ па̄чӣнапон̣а̄ па̄чӣнапаббха̄ра̄; евамева кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃ча бала̄ни бха̄венто пан̃ча бала̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро. катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху пан̃ча бала̄ни бха̄венто пан̃ча бала̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху, саддха̄балам̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣…пе… евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху пан̃ча бала̄ни бха̄венто пан̃ча бала̄ни бахулӣкаронто нибба̄нанинно хоти нибба̄напон̣о нибба̄напаббха̄ро’’ти. (виттха̄ретабба̄) два̄дасамам̣.

ган̇га̄пеййа̄лавагго чхат̣т̣хо.

тассудда̄нам̣ –

чха па̄чӣнато нинна̄, чха нинна̄ ча самуддато;

двете чха два̄даса хонти, вагго тена павуччатӣти.

аппама̄да-балакаран̣ӣйавагга̄ виттха̄ретабба̄.

9. есана̄вагго

1-12. есана̄дисуттадва̄дасакам̣

792-802. евам̣ есана̄па̄л̣и виттха̄ретабба̄ – ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣.

есана̄вагго навамо.

тассудда̄нам̣ –

есана̄ видха̄ а̄саво, бхаво ча дуккхата̄ тиссо;

кхилам̣ малан̃ча нӣгхо ча, ведана̄ тан̣ха̄ тасина̄ ча̄ти.

10. огхавагго

1-10. огха̄дисуттадасакам̣

803-812. ‘‘пан̃чима̄ни, бхиккхаве, уддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. катама̄ни пан̃ча? рӯпара̄го, арӯпара̄го, ма̄но, уддхаччам̣ авиджджа̄ – има̄ни кхо, бхиккхаве, пан̃чуддхамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа пан̃ча бала̄ни бха̄ветабба̄ни. катама̄ни пан̃ча? идха, бхиккхаве, бхиккху саддха̄балам̣ бха̄вети…пе… пан̃н̃а̄балам̣ бха̄вети ра̄гавинайапарийоса̄нам̣ досавинайапарийоса̄нам̣ мохавинайапарийоса̄нам̣. имесам̣ кхо, бхиккхаве, пан̃чаннам̣ уддхамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ абхин̃н̃а̄йа парин̃н̃а̄йа париккхайа̄йа паха̄на̄йа има̄ни пан̃ча бала̄ни бха̄ветабба̄нӣ’’ти. дасамам̣.

огхавагго дасамо.

тассудда̄нам̣ –

огхо його упа̄да̄нам̣, гантха̄ анусайена ча;

ка̄магун̣а̄ нӣваран̣а̄, кхандха̄ оруддхамбха̄гийа̄ти.

баласам̣йуттам̣ чхат̣т̣хам̣.

7. иддхипа̄дасам̣йуттам̣

1. ча̄па̄лавагго

1. апа̄расуттам̣

813. ‘‘чатта̄роме бхиккхаве, иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттанти. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, читтасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ апа̄ра̄ па̄рам̣ гамана̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. вираддхасуттам̣

814. ‘‘йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, чатта̄ро иддхипа̄да̄ вираддха̄, вираддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, чатта̄ро иддхипа̄да̄ а̄раддха̄, а̄раддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхи…пе… читтасама̄дхи…пе… вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, име чатта̄ро иддхипа̄да̄ вираддха̄, вираддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ. йесам̣ кесан̃чи, бхиккхаве, име чатта̄ро иддхипа̄да̄ а̄раддха̄, а̄раддхо тесам̣ арийо магго самма̄ дуккхаккхайага̄мӣ’’ти. дутийам̣.

3. арийасуттам̣

815. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ арийа̄ ниййа̄ника̄ ниййанти таккарасса самма̄ дуккхаккхайа̄йа. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхи…пе… читтасама̄дхи…пе… иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ арийа̄ ниййа̄ника̄ ниййанти таккарасса самма̄ дуккхаккхайа̄йа̄’’ти. татийам̣.

4. ниббида̄суттам̣

816. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхи…пе… читтасама̄дхи…пе… вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. иддхипадесасуттам̣

817. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ иддхипадесам̣ абхиниппха̄десум̣ саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, ана̄гатамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ иддхипадесам̣ абхиниппха̄дессанти саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ иддхипадесам̣ абхиниппха̄денти саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхи…пе… читтасама̄дхи…пе… вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ иддхипадесам̣ абхиниппха̄десум̣, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, ана̄гатамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ иддхипадесам̣ абхиниппха̄дессанти, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ иддхипадесам̣ абхиниппха̄денти, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. саматтасуттам̣

818. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саматтам̣ иддхим̣ абхиниппха̄десум̣, саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, ана̄гатамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саматтам̣ иддхим̣ абхиниппха̄дессанти, саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саматтам̣ иддхим̣ абхиниппха̄денти, саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхи…пе… читтасама̄дхи…пе… вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саматтам̣ иддхим̣ абхиниппха̄десум̣, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, ана̄гатамаддха̄нам̣ саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саматтам̣ иддхим̣ абхиниппха̄дессанти, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи саман̣а̄ ва̄ бра̄хман̣а̄ ва̄ саматтам̣ иддхим̣ абхиниппха̄денти, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. бхиккхусуттам̣

819. ‘‘йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ бхиккхӯ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарим̣су, саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, ана̄гатамаддха̄нам̣ бхиккхӯ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссанти, саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи бхиккхӯ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти, саббе те чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхи…пе… читтасама̄дхи…пе… вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. йе хи кечи, бхиккхаве, атӣтамаддха̄нам̣ бхиккхӯ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарим̣су саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, ана̄гатамаддха̄нам̣ бхиккхӯ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихариссанти, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄. йе хи кечи, бхиккхаве, етарахи бхиккхӯ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти, саббе те имесам̣йева чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄’’ти. саттамам̣.

8. буддхасуттам̣

820. ‘‘чатта̄роме, бхиккхаве, иддхипа̄да̄. катаме чатта̄ро? идха, бхиккхаве, бхиккху чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети, вӣрийасама̄дхи…пе… читтасама̄дхи …пе… вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гатам̣ иддхипа̄дам̣ бха̄вети. име кхо, бхиккхаве, чатта̄ро иддхипа̄да̄. имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣ бха̄витатта̄ бахулӣкататта̄ татха̄гато ‘арахам̣ самма̄самбуддхо’ти вуччатӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. н̃а̄н̣асуттам̣

821. ‘‘‘айам̣ чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до’ти ме бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘со кхо пана̄йам̣ чхандасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до бха̄ветаббо’ти ме, бхиккхаве…пе… ‘бха̄вито’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди.

‘‘‘айам̣ вӣрийасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘со кхо пана̄йам̣ вӣрийасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до бха̄ветаббо’ти ме, бхиккхаве…пе… ‘бха̄вито’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди.

‘‘‘айам̣ читтасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘со кхо пана̄йам̣ читтасама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до бха̄ветаббо’ти ме, бхиккхаве…пе… ‘бха̄вито’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди.

‘‘‘айам̣ вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄ди. ‘со кхо пана̄йам̣ вӣмам̣са̄сама̄дхиппадха̄насан̇кха̄расаманна̄гато иддхипа̄до бха̄ветаббо’ти ме, бхиккхаве…пе… ‘бха̄вито’ти ме, бхиккхаве, пуббе анануссутесу дхаммесу чаккхум̣ удапа̄ди, н̃а̄н̣ам̣ удапа̄ди, пан̃н̃а̄ удапа̄ди, виджджа̄ удапа̄ди, а̄локо удапа̄дӣ’’ти. навамам̣.

10. четийасуттам̣

822. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати маха̄ване кӯт̣а̄га̄раса̄ла̄йам̣. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа веса̄лим̣ пин̣д̣а̄йа па̄виси. веса̄лийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритва̄ паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄тапат̣икканто а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ а̄мантеси – ‘‘ган̣ха̄хи, а̄нанда, нисӣданам̣. йена ча̄па̄лам̣ четийам̣ [па̄ва̄лачетийам̣ (сйа̄. кам̣.)] тенупасан̇камисса̄ма дива̄виха̄ра̄йа̄’’ти. ‘‘евам̣ бханте’’ти кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавато пат̣иссутва̄ нисӣданам̣ а̄да̄йа бхагавантам̣ пит̣т̣хито пит̣т̣хито анубандхи. атха кхо бхагава̄ йена ча̄па̄лам̣ четийам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. а̄йасма̄пи кхо а̄нандо бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ бхагава̄ етадавоча –

‘‘раман̣ӣйа̄, а̄нанда, веса̄лӣ, раман̣ӣйам̣ уденам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ готамакам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ саттамбам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ бахупуттам̣ четийам̣ [бахупуттакачетийам̣ (сйа̄. кам̣. пӣ. ка.)], раман̣ӣйам̣ са̄рандадам̣ четийам̣ [а̄нандачетийам̣ (ка.), са̄нандарам̣ (ка.)], раман̣ӣйам̣ ча̄па̄лам̣ четийам̣. йасса кассачи, а̄нанда, чатта̄ро иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ йа̄нӣката̄ ваттхуката̄ анут̣т̣хита̄ паричита̄ сусама̄раддха̄, со а̄кан̇кхама̄но каппам̣ ва̄ тит̣т̣хеййа каппа̄васесам̣ ва̄. татха̄гатасса кхо, а̄нанда, чатта̄ро иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ йа̄нӣката̄ ваттхуката̄ анут̣т̣хита̄ паричита̄ сусама̄раддха̄. а̄кан̇кхама̄но, а̄нанда, татха̄гато каппам̣ ва̄ тит̣т̣хеййа каппа̄васесам̣ ва̄’’ти.

евампи кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавата̄ ол̣а̄рике нимитте кайирама̄не ол̣а̄рике обха̄се кайирама̄не на̄саккхи пат̣ивиджджхитум̣; на бхагавантам̣ йа̄чи – ‘‘тит̣т̣хату, бханте, бхагава̄ каппам̣, тит̣т̣хату сугато каппам̣ [сугато каппа̄васесам̣ (пӣ. ка.) дӣ. ни. 2.167] бахуджанахита̄йа бахуджанасукха̄йа лока̄нукампа̄йа аттха̄йа хита̄йа сукха̄йа деваманусса̄на’’нти йатха̄ там̣ ма̄рена парийут̣т̣хитачитто.

дутийампи кхо бхагава̄…пе… татийампи кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ а̄мантеси – ‘‘раман̣ӣйа̄, а̄нанда, веса̄лӣ, раман̣ӣйам̣ уденам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ готамакам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ саттамбам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ бахупуттам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ са̄рандадам̣ четийам̣, раман̣ӣйам̣ ча̄па̄лам̣ четийам̣. йасса кассачи, а̄нанда, чатта̄ро иддхипа̄да̄ бха̄вита̄ бахулӣкат