📜

намо тасса бхагавато арахато самма̄самбуддхасса

ан̇гуттараника̄йо

саттаканипа̄тапа̄л̣и

пат̣хамапан̣н̣а̄сакам̣

1. дханавагго

1. пат̣хамапийасуттам̣

1. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхиккхаво’’ти. ‘‘бхаданте’’ти те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху сабрахмача̄рӣнам̣ аппийо ча хоти амана̄по ча агару ча абха̄ванӣйо ча. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху ла̄бхака̄мо ча хоти, сакка̄рака̄мо ча хоти, анаван̃н̃аттика̄мо ча хоти, ахирико ча хоти, аноттаппӣ ча, па̄пиччхо ча, миччха̄дит̣т̣хи ча. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху сабрахмача̄рӣнам̣ аппийо ча хоти амана̄по ча агару ча абха̄ванӣйо ча.

‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху сабрахмача̄рӣнам̣ пийо ча хоти, мана̄по ча гару ча бха̄ванӣйо ча. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху на ла̄бхака̄мо ча хоти, на сакка̄рака̄мо ча хоти, на анаван̃н̃аттика̄мо ча хоти, хирима̄ ча хоти, оттаппӣ ча, аппиччхо ча, самма̄дит̣т̣хи ча. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху сабрахмача̄рӣнам̣ пийо ча хоти мана̄по ча гару ча бха̄ванӣйо ча̄’’ти. пат̣хамам̣.

2. дутийапийасуттам̣

2. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху сабрахмача̄рӣнам̣ аппийо ча хоти амана̄по ча агару ча абха̄ванӣйо ча. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху ла̄бхака̄мо ча хоти, сакка̄рака̄мо ча хоти, анаван̃н̃аттика̄мо ча хоти, ахирико ча хоти, аноттаппӣ ча, иссукӣ ча, маччхарӣ ча. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху сабрахмача̄рӣнам̣ аппийо ча хоти амана̄по ча агару ча абха̄ванӣйо ча.

‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху+? сабрахмача̄рӣнам̣ пийо ча хоти мана̄по ча гару ча бха̄ванӣйо ча. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху на ла̄бхака̄мо ча хоти, на сакка̄рака̄мо ча хоти, на анаван̃н̃аттика̄мо ча хоти, хирима̄ ча хоти, оттаппӣ ча, аниссукӣ ча, амаччхарӣ ча. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху сабрахмача̄рӣнам̣ пийо ча хоти мана̄по ча гару ча бха̄ванӣйо ча̄’’ти. дутийам̣.

3. сам̣кхиттабаласуттам̣

3. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме…пе… саттима̄ни, бхиккхаве, бала̄ни. катама̄ни сатта? саддха̄балам̣, вӣрийабалам̣, хирӣбалам̣, оттаппабалам̣, сатибалам̣, сама̄дхибалам̣, пан̃н̃а̄балам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, сатта бала̄нӣти.

‘‘саддха̄балам̣ вӣрийан̃ча, хирӣ [хири (сӣ. пӣ. ка.)] оттаппийам̣ балам̣;

сатибалам̣ сама̄дхи ча, пан̃н̃а̄ ве саттамам̣ балам̣;

етехи балава̄ бхиккху, сукхам̣ джӣвати пан̣д̣ито;

‘‘йонисо вичине дхаммам̣, пан̃н̃а̄йаттхам̣ випассати;

паджджотассева нибба̄нам̣, вимоккхо хоти четасо’’ти. татийам̣;

4. виттхатабаласуттам̣

4. ‘‘саттима̄ни, бхиккхаве, бала̄ни. катама̄ни сатта? саддха̄бала, вӣрийабалам̣, хирӣбалам̣, оттаппабалам̣, сатибалам̣, сама̄дхибалам̣, пан̃н̃а̄балам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, саддха̄балам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако саддхо хоти, саддахати татха̄гатасса бодхим̣ – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо…пе… саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти. идам̣ вуччати, бхиккхаве, саддха̄балам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, вӣрийабалам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако а̄раддхавӣрийо вихарати акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа, кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ упасампада̄йа, тха̄мава̄ дал̣хапараккамо аниккхиттадхуро кусалесу дхаммесу. идам̣ вуччати, бхиккхаве, вӣрийабалам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, хирӣбалам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако хирима̄ хоти, хирӣйати ка̄йадуччаритена вачӣдуччаритена манодуччаритена, хирӣйати па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄. идам̣ вуччати, бхиккхаве, хирӣбалам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, оттаппабалам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако оттаппӣ хоти, оттаппати ка̄йадуччаритена вачӣдуччаритена манодуччаритена, оттаппати па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄. идам̣ вуччати, бхиккхаве, оттаппабалам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сатибалам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако сатима̄ хоти парамена сатинепаккена саманна̄гато чиракатампи чирабха̄ситампи сарита̄ ануссарита̄. идам̣, вуччати, бхиккхаве, сатибалам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сама̄дхибалам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако вивиччева ка̄мехи…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати. идам̣ вуччати, бхиккхаве, сама̄дхибалам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, пан̃н̃а̄балам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако пан̃н̃ава̄ хоти удайаттхага̄минийа̄ пан̃н̃а̄йа саманна̄гато арийа̄йа ниббедхика̄йа самма̄ дуккхаккхайага̄минийа̄. идам̣ вуччати, бхиккхаве, пан̃н̃а̄балам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, сатта бала̄нӣти.

‘‘саддха̄балам̣ вӣрийан̃ча, хирӣ оттаппийам̣ балам̣;

сатибалам̣ сама̄дхи ча, пан̃н̃а̄ ве саттамам̣ балам̣;

етехи балава̄ бхиккху, сукхам̣ джӣвати пан̣д̣ито.

‘‘йонисо вичине дхаммам̣, пан̃н̃а̄йаттхам̣ випассати;

паджджотассева нибба̄нам̣, вимоккхо хоти четасо’’ти. чатуттхам̣;

5. сам̣кхиттадханасуттам̣

5. ‘‘саттима̄ни, бхиккхаве, дхана̄ни. катама̄ни сатта? саддха̄дханам̣, сӣладханам̣, хирӣдханам̣, оттаппадханам̣, сутадханам̣, ча̄гадханам̣, пан̃н̃а̄дханам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, сатта дхана̄нӣти.

‘‘саддха̄дханам̣ сӣладханам̣, хирӣ оттаппийам̣ дханам̣;

сутадханан̃ча ча̄го ча, пан̃н̃а̄ ве саттамам̣ дханам̣.

‘‘йасса ете дхана̄ аттхи, иттхийа̄ пурисасса ва̄;

адалиддоти там̣ а̄ху, амогхам̣ тасса джӣвитам̣.

‘‘тасма̄ саддхан̃ча сӣлан̃ча, паса̄дам̣ дхаммадассанам̣;

ануйун̃джетха медха̄вӣ, сарам̣ [варам̣ (ка.)] буддха̄на са̄сана’’нти. пан̃чамам̣;

6. виттхатадханасуттам̣

6. ‘‘саттима̄ни, бхиккхаве, дхана̄ни. катама̄ни сатта? саддха̄дханам̣, сӣладханам̣, хирӣдханам̣, оттаппадханам̣, сутадханам̣, ча̄гадханам̣, пан̃н̃а̄дханам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, саддха̄дханам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако саддхо хоти, саддахати татха̄гатасса бодхим̣ – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо…пе… буддхо бхагава̄’ти. идам̣ вуччати, бхиккхаве, саддха̄дханам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сӣладханам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако па̄н̣а̄типа̄та̄ пат̣ивирато хоти…пе… сура̄мерайамаджджапама̄дат̣т̣ха̄на̄ пат̣ивирато хоти. идам̣ вуччати, бхиккхаве, сӣладханам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, хирӣдханам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако хирӣма̄ хоти, хирӣйати ка̄йадуччаритена вачӣдуччаритена манодуччаритена, хирӣйати па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄. идам̣ вуччати, бхиккхаве, хирӣдханам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, оттаппадханам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако оттаппӣ хоти, оттаппати ка̄йадуччаритена вачӣдуччаритена манодуччаритена, оттаппати па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄. идам̣ вуччати, бхиккхаве, оттаппадханам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, сутадханам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако бахуссуто хоти сутадхаро сутасанничайо. йе те дхамма̄ а̄дикалйа̄н̣а̄ маджджхекалйа̄н̣а̄ парийоса̄накалйа̄н̣а̄ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣, кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ абхиваданти. татха̄рӯпа̄сса дхамма̄ бахуссута̄ хонти дха̄та̄ вачаса̄ паричита̄ манаса̄нупеккхита̄ дит̣т̣хийа̄ суппат̣ивиддха̄. идам̣ вуччати, бхиккхаве, сутадханам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, ча̄гадханам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако вигатамаламаччхерена четаса̄ ага̄рам̣ аджджха̄васати муттача̄го пайатапа̄н̣и воссаггарато йа̄чайого да̄насам̣вибха̄гарато. идам̣ вуччати, бхиккхаве, ча̄гадханам̣.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, пан̃н̃а̄дханам̣? идха, бхиккхаве, арийаса̄вако пан̃н̃ава̄ хоти…пе… самма̄ дуккхаккхайага̄минийа̄. идам̣ вуччати, бхиккхаве, пан̃н̃а̄дханам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, саттадхана̄нӣти.

‘‘саддха̄дханам̣ сӣладханам̣, хирӣ оттаппийам̣ дханам̣;

сутадханан̃ча ча̄го ча, пан̃н̃а̄ ве саттамам̣ дханам̣.

‘‘йасса ете дхана̄ аттхи, иттхийа̄ пурисасса ва̄;

адалиддоти там̣ а̄ху, амогхам̣ тасса джӣвитам̣.

‘‘тасма̄ саддхан̃ча сӣлан̃ча, паса̄дам̣ дхаммадассанам̣;

ануйун̃джетха медха̄вӣ, сарам̣ буддха̄на са̄сана’’нти. чхат̣т̣хам̣;

7. уггасуттам̣

7. атха кхо угго ра̄джамаха̄матто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо угго ра̄джамаха̄матто бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘аччхарийам̣, бханте, аббхутам̣, бханте! йа̄ва ад̣д̣хо ча̄йам̣, бханте, мига̄ро рохан̣еййо йа̄ва махаддхано йа̄ва маха̄бхого’’ти. ‘‘кӣва ад̣д̣хо панугга, мига̄ро рохан̣еййо, кӣва махаддхано, кӣва маха̄бхого’’ти? ‘‘сатам̣, бханте, сатасахасса̄нам̣ [сахасса̄нам̣ (сӣ.), сахасса̄ни (сйа̄.), сатасахасса̄ни (?)] хиран̃н̃асса, ко пана ва̄до рӯпийасса̄’’ти! ‘‘аттхи кхо етам̣, угга, дханам̣ нетам̣ ‘наттхӣ’ти вада̄мӣти. тан̃ча кхо етам̣, угга, дханам̣ са̄дха̄ран̣ам̣ аггина̄ удакена ра̄джӯхи чорехи аппийехи да̄йа̄дехи. сатта кхо има̄ни, угга, дхана̄ни аса̄дха̄ран̣а̄ни аггина̄ удакена ра̄джӯхи чорехи аппийехи да̄йа̄дехи. катама̄ни сатта? саддха̄дханам̣, сӣладханам̣, хирӣдханам̣, оттаппадханам̣, сутадханам̣, ча̄гадханам̣, пан̃н̃а̄дханам̣. има̄ни кхо, угга, сатта дхана̄ни аса̄дха̄ран̣а̄ни аггина̄ удакена ра̄джӯхи чорехи аппийехи да̄йа̄дехӣти.

‘‘саддха̄дханам̣ сӣладханам̣, хирӣ оттаппийам̣ дханам̣;

сутадханан̃ча ча̄го ча, пан̃н̃а̄ ве саттамам̣ дханам̣.

‘‘йасса ете дхана̄ аттхи, иттхийа̄ пурисасса ва̄;

са ве махаддхано локе, аджеййо девама̄нусе.

‘‘тасма̄ саддхан̃ча сӣлан̃ча, паса̄дам̣ дхаммадассанам̣;

ануйун̃джетха медха̄вӣ, сарам̣ буддха̄на са̄сана’’нти. саттамам̣;

8. сам̣йоджанасуттам̣

8. ‘‘саттима̄ни, бхиккхаве, сам̣йоджана̄ни. катама̄ни сатта? анунайасам̣йоджанам̣, пат̣игхасам̣йоджанам̣, дит̣т̣хисам̣йоджанам̣, вичикиччха̄сам̣йоджанам̣, ма̄насам̣йоджанам̣, бхавара̄гасам̣йоджанам̣, авиджджа̄сам̣йоджанам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, сатта сам̣йоджана̄нӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. паха̄насуттам̣

9. ‘‘саттаннам̣, бхиккхаве, сам̣йоджана̄нам̣ паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати. катамесам̣ саттаннам̣? анунайасам̣йоджанасса паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати, пат̣игхасам̣йоджанасса…пе… дит̣т̣хисам̣йоджанасса… вичикиччха̄сам̣йоджанасса… ма̄насам̣йоджанасса… бхавара̄гасам̣йоджанасса … авиджджа̄сам̣йоджанасса паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати. имесам̣ кхо, бхиккхаве, саттаннам̣ сам̣йоджана̄нам̣ паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати. йато ча кхо, бхиккхаве, бхиккхуно анунайасам̣йоджанам̣ пахӣнам̣ хоти уччхиннамӯлам̣ та̄ла̄ваттхукатам̣ анабха̄вам̣ катам̣ а̄йатим̣ ануппа̄дадхаммам̣. пат̣игхасам̣йоджанам̣…пе… дит̣т̣хисам̣йоджанам̣… вичикиччха̄сам̣йоджанам̣… ма̄насам̣йоджанам̣… бхавара̄гасам̣йоджанам̣… авиджджа̄сам̣йоджанам̣ пахӣнам̣ хоти уччхиннамӯлам̣ та̄ла̄ваттхукатам̣ анабха̄вам̣ катам̣ а̄йатим̣ ануппа̄дадхаммам̣. айам̣ вуччати, бхиккхаве, бхиккху аччхеччхи тан̣хам̣, виваттайи сам̣йоджанам̣, самма̄ ма̄на̄бхисамайа̄ антамака̄си дуккхасса̄’’ти. навамам̣.

10. маччхарийасуттам̣

10. ‘‘саттима̄ни, бхиккхаве, сам̣йоджана̄ни. катама̄ни сатта? анунайасам̣йоджанам̣, пат̣игхасам̣йоджанам̣, дит̣т̣хисам̣йоджанам̣, вичикиччха̄сам̣йоджанам̣, ма̄насам̣йоджанам̣, исса̄сам̣йоджанам̣, маччхарийасам̣йоджанам̣. има̄ни кхо, бхиккхаве, сатта сам̣йоджана̄нӣ’’ти. дасамам̣.

дханавагго пат̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

две пийа̄ни балам̣ дханам̣, сам̣кхиттан̃чева виттхатам̣;

уггам̣ сам̣йоджанан̃чева, паха̄нам̣ маччхарийена ча̄ти.

2. анусайавагго

1. пат̣хамаанусайасуттам̣

11. ‘‘саттиме, бхиккхаве, анусайа̄. катаме сатта? ка̄мара̄га̄нусайо, пат̣игха̄нусайо, дит̣т̣ха̄нусайо, вичикиччха̄нусайо, ма̄на̄нусайо, бхавара̄га̄нусайо, авиджджа̄нусайо. име кхо, бхиккхаве, сатта анусайа̄’’ти. пат̣хамам̣.

2. дутийаанусайасуттам̣

12. ‘‘саттаннам̣, бхиккхаве, анусайа̄нам̣ паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати. катамесам̣ саттаннам̣? ка̄мара̄га̄нусайасса паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати, пат̣игха̄нусайасса…пе… дит̣т̣ха̄нусайасса… вичикиччха̄нусайасса… ма̄на̄нусайасса… бхавара̄га̄нусайасса… авиджджа̄нусайасса паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати. имесам̣ кхо, бхиккхаве, саттаннам̣ анусайа̄нам̣ паха̄на̄йа самуччхеда̄йа брахмачарийам̣ вуссати.

‘‘йато ча кхо, бхиккхаве, бхиккхуно ка̄мара̄га̄нусайо пахӣно хоти уччхиннамӯло та̄ла̄ваттхукато анабха̄вам̣като а̄йатим̣ ануппа̄дадхаммо. пат̣игха̄нусайо…пе… дит̣т̣ха̄нусайо… вичикиччха̄нусайо… ма̄на̄нусайо… бхавара̄га̄нусайо… авиджджа̄нусайо пахӣно хоти уччхиннамӯло та̄ла̄ваттхукато анабха̄вам̣като а̄йатим̣ ануппа̄дадхаммо. айам̣ вуччати, бхиккхаве, бхиккху аччхеччхи тан̣хам̣, виваттайи сам̣йоджанам̣, самма̄ ма̄на̄бхисамайа̄ антамака̄си дуккхасса̄’’ти. дутийам̣.

3. куласуттам̣

13. ‘‘саттахи, бхиккхаве, ан̇гехи саманна̄гатам̣ кулам̣ анупагантва̄ ва̄ на̄лам̣ упагантум̣, упагантва̄ ва̄ на̄лам̣ упанисӣдитум̣. катамехи саттахи? на мана̄пена паччут̣т̣хенти, на мана̄пена абхива̄денти, на мана̄пена а̄санам̣ денти, сантамасса паригуханти, бахукампи тхокам̣ денти, пан̣ӣтампи лӯкхам̣ денти, асаккаччам̣ денти но саккаччам̣. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи ан̇гехи саманна̄гатам̣ кулам̣ анупагантва̄ ва̄ на̄лам̣ упагантум̣, упагантва̄ ва̄ на̄лам̣ упанисӣдитум̣.

‘‘саттахи, бхиккхаве, ан̇гехи саманна̄гатам̣ кулам̣ анупагантва̄ ва̄ алам̣ упагантум̣, упагантва̄ ва̄ алам̣ упанисӣдитум̣. катамехи саттахи? мана̄пена паччут̣т̣хенти, мана̄пена абхива̄денти, мана̄пена а̄санам̣ денти, сантамасса на паригуханти, бахукампи бахукам̣ денти, пан̣ӣтампи пан̣ӣтам̣ денти, саккаччам̣ денти но асаккаччам̣. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи ан̇гехи саманна̄гатам̣ кулам̣ анупагантва̄ ва̄ алам̣ упагантум̣, упагантва̄ ва̄ алам̣ упанисӣдиту’’нти. татийам̣.

4. пуггаласуттам̣

14. ‘‘саттиме, бхиккхаве, пуггала̄ а̄хунеййа̄ па̄хунеййа̄ даккхин̣еййа̄ ан̃джаликаран̣ӣйа̄ ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. катаме сатта? убхатобха̄гавимутто, пан̃н̃а̄вимутто, ка̄йасаккхӣ, дит̣т̣хиппатто [дит̣т̣хаппатто (ка.)], саддха̄вимутто, дхамма̄нуса̄рӣ, саддха̄нуса̄рӣ. име кхо, бхиккхаве, сатта пуггала̄ а̄хунеййа̄ па̄хунеййа̄ даккхин̣еййа̄ ан̃джаликаран̣ӣйа̄ ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса̄’’ти. чатуттхам̣.

5. удакӯпама̄суттам̣

15. ‘‘саттиме, бхиккхаве, удакӯпама̄ пуггала̄ санто сам̣виджджама̄на̄ локасмим̣. катаме сатта? [пу. па. 203; катха̄. 852] идха, бхиккхаве, екаччо пуггало саким̣ нимугго нимуггова хоти; идха пана, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджитва̄ нимуджджати; идха пана, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджитва̄ т̣хито хоти; идха пана, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджитва̄ випассати вилокети; идха пана, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджитва̄ патарати; идха пана, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджитва̄ патига̄дхаппатто хоти; идха пана, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджитва̄ тин̣н̣о хоти па̄ран̇гато [па̄рагато (сӣ. сйа̄. кам̣.)] тхале тит̣т̣хати бра̄хман̣о.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, пуггало саким̣ нимугго нимуггова хоти? идха бхиккхаве, екаччо пуггало саманна̄гато хоти екантака̄л̣акехи акусалехи дхаммехи. евам̣ кхо, бхиккхаве, пуггало саким̣ нимугго нимуггова хоти.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ нимуджджати? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджати са̄дху саддха̄ кусалесу дхаммесу, са̄дху хирӣ…пе… са̄дху оттаппам̣… са̄дху вӣрийам̣ [вирийам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] … са̄дху пан̃н̃а̄ кусалесу дхаммесӯти. тасса са̄ саддха̄ нева тит̣т̣хати но вад̣д̣хати ха̄йатийева, тасса са̄ хирӣ…пе… тасса там̣ оттаппам̣… тасса там̣ вӣрийам̣… тасса са̄ пан̃н̃а̄ нева тит̣т̣хати но вад̣д̣хати ха̄йатийева. евам̣ кхо, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ нимуджджати.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ т̣хито хоти? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджати са̄дху саддха̄ кусалесу дхаммесу, са̄дху хирӣ…пе… са̄дху оттаппам̣… са̄дху вӣрийам̣… са̄дху пан̃н̃а̄ кусалесу дхаммесӯти. тасса са̄ саддха̄ нева ха̄йати но вад̣д̣хати т̣хита̄ хоти. тасса са̄ хирӣ…пе… тасса там̣ оттаппам̣… тасса там̣ вӣрийам̣… тасса са̄ пан̃н̃а̄ нева ха̄йати но вад̣д̣хати т̣хита̄ хоти. евам̣ кхо, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ т̣хито хоти.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ випассати вилокети? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджати са̄дху саддха̄ кусалесу дхаммесу, са̄дху хирӣ…пе… са̄дху оттаппам̣… са̄дху вӣрийам̣… са̄дху пан̃н̃а̄ кусалесу дхаммесӯти. со тин̣н̣ам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ сота̄панно хоти авинипа̄тадхаммо нийато самбодхипара̄йан̣о. евам̣ кхо, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ випассати вилокети.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ патарати? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджати са̄дху саддха̄ кусалесу дхаммесу, са̄дху хирӣ…пе… са̄дху оттаппам̣… са̄дху вӣрийам̣… са̄дху пан̃н̃а̄ кусалесу дхаммесӯти. со тин̣н̣ам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ ра̄гадосамоха̄нам̣ танутта̄ сакада̄га̄мӣ хоти, сакидева [саким̣дева (ка.)] имам̣ локам̣ а̄гантва̄ дуккхассантам̣ кароти [дуккхассантакаро хоти (ка.)]. евам̣ кхо, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ патарати.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ патига̄дхаппатто хоти? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджати са̄дху саддха̄ кусалесу дхаммесу, са̄дху хирӣ…пе… са̄дху оттаппам̣… са̄дху вӣрийам̣… са̄дху пан̃н̃а̄ кусалесу дхаммесӯти. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ опапа̄тико хоти таттха паринибба̄йӣ ана̄ваттидхаммо тасма̄ лока̄. евам̣ кхо, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ патига̄дхаппатто хоти.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ тин̣н̣о хоти па̄ран̇гато тхале тит̣т̣хати бра̄хман̣о. идха, бхиккхаве, екаччо пуггало уммуджджати са̄дху саддха̄ кусалесу дхаммесу, са̄дху хирӣ…пе… са̄дху оттаппам̣… са̄дху вӣрийам̣… са̄дху пан̃н̃а̄ кусалесу дхаммесӯти. со а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. евам̣ кхо, бхиккхаве, пуггало уммуджджитва̄ тин̣н̣о хоти па̄ран̇гато тхале тит̣т̣хати бра̄хман̣о.

‘‘име кхо, бхиккхаве, сатта удакӯпама̄ пуггала̄ санто сам̣виджджама̄на̄ локасми’’нти. пан̃чамам̣.

6. аничча̄нупассӣсуттам̣

16. ‘‘саттиме, бхиккхаве, пуггала̄ а̄хунеййа̄ па̄хунеййа̄ даккхин̣еййа̄ ан̃джаликаран̣ӣйа̄ ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. катаме сатта? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало саббасан̇кха̄ресу аничча̄нупассӣ вихарати, аниччасан̃н̃ӣ, аниччапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. со а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣, бхиккхаве, пат̣хамо пуггало а̄хунеййо па̄хунеййо даккхин̣еййо ан̃джаликаран̣ӣйо ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, идхекаччо пуггало саббасан̇кха̄ресу аничча̄нупассӣ вихарати, аниччасан̃н̃ӣ, аниччапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. тасса апуббам̣ ачаримам̣ а̄савапарийа̄да̄нан̃ча хоти джӣвитапарийа̄да̄нан̃ча. айам̣, бхиккхаве, дутийо пуггало а̄хунеййо…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, идхекаччо пуггало саббасан̇кха̄ресу аничча̄нупассӣ вихарати, аниччасан̃н̃ӣ, аниччапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти…пе… упахаччапаринибба̄йӣ хоти…пе… асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти…пе… сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти…пе… уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ. айам̣, бхиккхаве, саттамо пуггало а̄хунеййо па̄хунеййо даккхин̣еййо ан̃джаликаран̣ӣйо ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. име кхо, бхиккхаве, сатта пуггала̄ а̄хунеййа̄ па̄хунеййа̄ даккхин̣еййа̄ ан̃джаликаран̣ӣйа̄ ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса̄’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. дуккха̄нупассӣсуттам̣

17. саттиме, бхиккхаве, пуггала̄ а̄хунеййа̄…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. катаме сатта? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало саббасан̇кха̄ресу дуккха̄нупассӣ вихарати…пе…. саттамам̣.

8. анатта̄нупассӣсуттам̣

18. саббесу дхаммесу анатта̄нупассӣ вихарати…пе…. ат̣т̣хамам̣.

9. нибба̄насуттам̣

19. [катха̄. 547-548] ‘‘нибба̄не сукха̄нупассӣ вихарати сукхасан̃н̃ӣ сукхапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. со а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ бхиккхаве, пат̣хамо пуггало а̄хунеййо…пе… пун̃н̃аккхеттам̣ локасса.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, идхекаччо пуггало нибба̄не сукха̄нупассӣ вихарати сукхасан̃н̃ӣ сукхапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. тасса апуббам̣ ачаримам̣ а̄савапарийа̄да̄нан̃ча хоти джӣвитапарийа̄да̄нан̃ча. айам̣, бхиккхаве, дутийо пуггало а̄хунеййо…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, идхекаччо пуггало нибба̄не сукха̄нупассӣ вихарати сукхасан̃н̃ӣ сукхапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти…пе… упахаччапаринибба̄йӣ хоти…пе… асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти…пе… сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти…пе… уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ. айам̣, бхиккхаве, саттамо пуггало а̄хунеййо…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. име кхо, бхиккхаве, сатта пуггала̄ а̄хунеййа̄…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса̄’’ти. навамам̣.

10. ниддасаваттхусуттам̣

20. ‘‘саттима̄ни, бхиккхаве, ниддасаваттхӯни. катама̄ни сатта? идха, бхиккхаве, бхиккху сиккха̄сама̄да̄не тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча сиккха̄сама̄да̄не авигатапемо [адхигатапемо (сйа̄.) а. ни. 7.42; дӣ. ни. 3.331], дхамманисантийа̄ тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча дхамманисантийа̄ авигатапемо, иччха̄винайе тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча иччха̄винайе авигатапемо, пат̣исалла̄не тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча пат̣исалла̄не авигатапемо, вӣрийа̄рамбхе [вӣрийа̄раббхе (ка.)] тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча вӣрийа̄рамбхе авигатапемо, сатинепакке тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча сатинепакке авигатапемо, дит̣т̣хипат̣иведхе тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча дит̣т̣хипат̣иведхе авигатапемо. има̄ни кхо, бхиккхаве, сатта ниддасаваттхӯнӣ’’ти. дасамам̣.

анусайавагго дутийо.

тассудда̄нам̣ –

дуве анусайа̄ кулам̣, пуггалам̣ удакӯпамам̣;

аниччам̣ дуккхам̣ анатта̄ ча, нибба̄нам̣ ниддасаваттху ча̄ти.

3. ваджджисаттакавагго

1. са̄рандадасуттам̣

21. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати са̄рандаде четийе. атха кхо самбахула̄ личчхавӣ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинне кхо те личчхавӣ бхагава̄ етадавоча – ‘‘сатта во, личчхавӣ, апариха̄нийе [апариха̄нӣйе (ка.)] дхамме десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо те личчхавӣ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘катаме ча, личчхавӣ, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄? йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, ваджджӣ абхин̣хам̣ саннипа̄та̄ бхависсанти саннипа̄табахула̄; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, ваджджӣ самагга̄ саннипатиссанти, самагга̄ вут̣т̣хахиссанти, самагга̄ ваджджикаран̣ӣйа̄ни кариссанти; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, ваджджӣ апан̃н̃аттам̣ на пан̃н̃а̄пессанти, пан̃н̃аттам̣ на самуччхиндиссанти, йатха̄пан̃н̃атте пора̄н̣е ваджджидхамме сама̄да̄йа ваттиссанти; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, ваджджӣ йе те ваджджӣнам̣ ваджджимахаллака̄ те саккариссанти гарум̣ кариссанти ма̄нессанти пӯджессанти, тесан̃ча сотаббам̣ ман̃н̃иссанти; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, ваджджӣ йа̄ та̄ кулиттхийо кулакума̄рийо та̄ на окасса пасайха ва̄сессанти; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, ваджджӣ йа̄ни та̄ни ваджджӣнам̣ ваджджичетийа̄ни аббхантара̄ни чева ба̄хира̄ни ча та̄ни саккариссанти гарум̣ кариссанти ма̄нессанти пӯджессанти, тесан̃ча диннапуббам̣ катапуббам̣ дхаммикам̣ балим̣ но париха̄пессанти; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ арахантесу дхаммика̄ раккха̄варан̣агутти сусам̣вихита̄ бхависсати – ‘кинти ана̄гата̄ ча араханто виджитам̣ а̄гаччхеййум̣, а̄гата̄ ча араханто виджите пха̄сум̣ вихареййу’нти; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, личчхавӣ, име сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄ ваджджӣсу т̣хассанти [ваттиссанти (ка.)], имесу ча саттасу апариха̄нийесу дхаммесу ваджджӣ сандиссиссанти [сандиссанти (сӣ. пӣ. ка.)]; вуддхийева, личчхавӣ, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. вассака̄расуттам̣

22. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати гиджджхакӯт̣е паббате. тена кхо пана самайена ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто ваджджӣ абхийа̄тука̄мо хоти. со евама̄ха – ‘‘ахам̣ химе ваджджӣ евам̣махиддхике евам̣маха̄нубха̄ве уччхеччха̄ми [уччхеджджисса̄ми (сйа̄.), уччхиджджисса̄ми (ка.)], ваджджӣ вина̄сесса̄ми, ваджджӣ анайабйасанам̣ а̄па̄десса̄мӣ’’ти [а̄па̄десса̄ми ваджджӣти (ка.) дӣ. ни. 2.131].

атха кхо ра̄джа̄ ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто вассака̄рам̣ бра̄хман̣ам̣ ма̄гадхамаха̄маттам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи твам̣, бра̄хман̣а, йена бхагава̄ тенупасан̇кама; упасан̇камитва̄ мама вачанена бхагавато па̄де сираса̄ ванда̄хи, аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччха – ‘ра̄джа̄, бханте, ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхагавато па̄де сираса̄ вандати, аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхатӣ’ти. еван̃ча вадехи – ‘ра̄джа̄, бханте, ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто ваджджӣ абхийа̄тука̄мо. со евама̄ха – ‘ахам̣ химе ваджджӣ евам̣махиддхике евам̣маха̄нубха̄ве уччхеччха̄ми, ваджджӣ вина̄сесса̄ми, ваджджӣ анайабйасанам̣ а̄па̄десса̄мӣ’ти. йатха̄ те бхагава̄ бйа̄кароти, там̣ са̄дхукам̣ уггахетва̄ мама а̄рочеййа̄си. на хи татха̄гата̄ витатхам̣ бхан̣антӣ’’ти.

‘‘евам̣, бхо’’ти кхо вассака̄ро бра̄хман̣о ма̄гадхамаха̄матто ран̃н̃о ма̄гадхасса аджа̄тасаттусса ведехипуттасса пат̣иссутва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо вассака̄ро бра̄хман̣о ма̄гадхамаха̄матто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ра̄джа̄, бхо готама, ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто бхото готамасса па̄де сираса̄ вандати, аппа̄ба̄дхам̣ аппа̄тан̇кам̣ лахут̣т̣ха̄нам̣ балам̣ пха̄сувиха̄рам̣ пуччхати. ра̄джа̄ [еван̃ча вадети ра̄джа̄ (сӣ. ка.)], бхо готама, ма̄гадхо аджа̄тасатту ведехипутто ваджджӣ абхийа̄тука̄мо. со евама̄ха – ‘ахам̣ химе ваджджӣ евам̣махиддхике евам̣маха̄нубха̄ве уччхеччха̄ми, ваджджӣ вина̄сесса̄ми, ваджджӣ анайабйасанам̣ а̄па̄десса̄мӣ’’’ти.

тена кхо пана самайена а̄йасма̄ а̄нандо бхагавато пит̣т̣хито т̣хито хоти бхагавантам̣ бӣджайама̄но [вӣджама̄но (сӣ. сйа̄.)]. атха кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ а̄мантеси – ‘‘кинти те, а̄нанда, сутам̣ – ‘ваджджӣ абхин̣хам̣ саннипа̄та̄ саннипа̄табахула̄’’’ти? ‘‘сутам̣ метам̣, бханте – ‘ваджджӣ абхин̣хам̣ саннипа̄та̄ саннипа̄табахула̄’’’ти. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, а̄нанда, ваджджӣ абхин̣хам̣ саннипа̄та̄ бхависсанти саннипа̄табахула̄; вуддхийева, а̄нанда, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘кинти те, а̄нанда, сутам̣ – ‘ваджджӣ самагга̄ саннипатанти, самагга̄ вут̣т̣хаханти, самагга̄ ваджджикаран̣ӣйа̄ни каронтӣ’’’ти? ‘‘сутам̣ метам̣, бханте – ‘ваджджӣ самагга̄ саннипатанти, самагга̄ вут̣т̣хаханти, самагга̄ ваджджикаран̣ӣйа̄ни каронтӣ’’’ти. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, а̄нанда, ваджджӣ самагга̄ саннипатиссанти, самагга̄ вут̣т̣хахиссанти, самагга̄ ваджджикаран̣ӣйа̄ни кариссанти; вуддхийева, а̄нанда, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘кинти те, а̄нанда, сутам̣ – ‘ваджджӣ апан̃н̃аттам̣ на пан̃н̃а̄пенти, пан̃н̃аттам̣ на самуччхинданти, йатха̄пан̃н̃атте пора̄н̣е ваджджидхамме сама̄да̄йа ваттантӣ’’’ти? ‘‘сутам̣ метам̣, бханте – ‘ваджджӣ апан̃н̃аттам̣ на пан̃н̃а̄пенти, пан̃н̃аттам̣ на самуччхинданти, йатха̄пан̃н̃атте пора̄н̣е ваджджидхамме сама̄да̄йа ваттантӣ’’’ти. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, а̄нанда, ваджджӣ апан̃н̃аттам̣ на пан̃н̃а̄пессанти, пан̃н̃аттам̣ на самуччхиндиссанти, йатха̄пан̃н̃атте пора̄н̣е ваджджидхамме сама̄да̄йа ваттиссанти; вуддхийева, а̄нанда, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘кинти те, а̄нанда, сутам̣ – ‘ваджджӣ йе те ваджджӣнам̣ ваджджимахаллака̄ те саккаронти гарум̣ каронти ма̄ненти пӯдженти, тесан̃ча сотаббам̣ ман̃н̃антӣ’’’ти? ‘‘сутам̣ метам̣, бханте – ‘ваджджӣ йе те ваджджӣнам̣ ваджджимахаллака̄ те саккаронти гарум̣ каронти ма̄ненти пӯдженти, тесан̃ча сотаббам̣ ман̃н̃антӣ’’’ти. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, а̄нанда, ваджджӣ йе те ваджджӣнам̣ ваджджимахаллака̄ те саккариссанти гарум̣ кариссанти ма̄нессанти пӯджессанти, тесан̃ча сотаббам̣ ман̃н̃иссанти; вуддхийева, а̄нанда, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘кинти те, а̄нанда, сутам̣ – ‘ваджджӣ йа̄ та̄ кулиттхийо кулакума̄рийо та̄ на окасса пасайха ва̄сентӣ’’’ти? ‘‘сутам̣ метам̣, бханте – ‘ваджджӣ йа̄ та̄ кулиттхийо кулакума̄рийо та̄ на окасса пасайха ва̄сентӣ’’’ти. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, а̄нанда, ваджджӣ йа̄ та̄ кулиттхийо кулакума̄рийо та̄ на окасса пасайха ва̄сессанти; вуддхийева, а̄нанда, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘кинти те, а̄нанда, сутам̣ – ‘ваджджӣ йа̄ни та̄ни ваджджӣнам̣ ваджджичетийа̄ни аббхантара̄ни чева ба̄хира̄ни ча та̄ни саккаронти гарум̣ каронти ма̄ненти пӯдженти, тесан̃ча диннапуббам̣ катапуббам̣ дхаммикам̣ балим̣ но париха̄пентӣ’’’ти? ‘‘сутам̣ метам̣, бханте – ‘ваджджӣ йа̄ни та̄ни ваджджӣнам̣ ваджджичетийа̄ни аббхантара̄ни чева ба̄хира̄ни ча та̄ни саккаронти гарум̣ каронти ма̄ненти пӯдженти, тесан̃ча диннапуббам̣ катапуббам̣ дхаммикам̣ балим̣ но париха̄пентӣ’’’ти. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, а̄нанда, ваджджӣ йа̄ни та̄ни ваджджӣнам̣ ваджджичетийа̄ни аббхантара̄ни чева ба̄хира̄ни ча та̄ни саккариссанти гарум̣ кариссанти ма̄нессанти пӯджессанти, тесан̃ча диннапуббам̣ катапуббам̣ дхаммикам̣ балим̣ но париха̄пессанти; вуддхийева, а̄нанда, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘кинти те, а̄нанда, сутам̣ – ‘ваджджӣнам̣ арахантесу дхаммика̄ раккха̄варан̣агутти сусам̣вихита̄ – кинти ана̄гата̄ ча араханто виджитам̣ а̄гаччхеййум̣, а̄гата̄ ча араханто виджите пха̄сум̣ вихареййу’’’нти? ‘‘сутам̣ метам̣, бханте – ‘ваджджӣнам̣ арахантесу дхаммика̄ раккха̄варан̣агутти сусам̣вихита̄ бхависсати – кинти ана̄гата̄ ча араханто виджитам̣ а̄гаччхеййум̣, а̄гата̄ ча араханто виджите пха̄сум̣ вихареййу’’’нти. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, а̄нанда, ваджджӣнам̣ арахантесу дхаммика̄ раккха̄варан̣агутти сусам̣вихита̄ бхависсати – ‘кинти ана̄гата̄ ча араханто виджитам̣ а̄гаччхеййум̣, а̄гата̄ ча араханто виджите пха̄сум̣ вихареййу’нти; вуддхийева, а̄нанда, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти.

атха кхо бхагава̄ вассака̄рам̣ бра̄хман̣ам̣ ма̄гадхамаха̄маттам̣ а̄мантеси – ‘‘екамида̄хам̣, бра̄хман̣а, самайам̣ веса̄лийам̣ вихара̄ми са̄рандаде четийе. татра̄хам̣, бра̄хман̣а, ваджджӣнам̣ име сатта апариха̄нийе дхамме десесим̣. йа̄вакӣван̃ча, бра̄хман̣а, име сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄ ваджджӣсу т̣хассанти, имесу ча саттасу апариха̄нийесу дхаммесу ваджджӣ сандиссиссанти; вуддхийева, бра̄хман̣а, ваджджӣнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти.

‘‘екамекенапи [екамекенапи тена кхо (ка.) дӣ. ни. 2.135] бхо, готама, апариха̄нийена дхаммена саманна̄гата̄нам̣ ваджджӣнам̣ вуддхийева па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни; ко пана ва̄до саттахи апариха̄нийехи дхаммехи! акаран̣ӣйа̄ ча, бхо готама, ваджджӣ ран̃н̃а̄ ма̄гадхена аджа̄тасаттуна̄ ведехипуттена йадидам̣ йуддхасса, ан̃н̃атра упала̄пана̄йа [упала̄пана̄ (ка. сӣ. ка.)], ан̃н̃атра митхубхеда̄. ханда ча да̄ни майам̣, бхо готама, гаччха̄ма, бахукичча̄ майам̣ бахукаран̣ӣйа̄’’ти. ‘‘йассада̄ни твам̣, бра̄хман̣а, ка̄лам̣ ман̃н̃асӣ’’ти. атха кхо вассака̄ро бра̄хман̣о ма̄гадхамаха̄матто бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄мӣти. дутийам̣.

3. пат̣хамасаттакасуттам̣

23. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати гиджджхакӯт̣е паббате. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘сатта во, бхиккхаве, апариха̄нийе дхамме десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘катаме ча, бхиккхаве, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄? йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ абхин̣хам̣ саннипа̄та̄ бхависсанти саннипа̄табахула̄; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ самагга̄ саннипатиссанти, самагга̄ вут̣т̣хахиссанти, самагга̄ сан̇гхакаран̣ӣйа̄ни кариссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ апан̃н̃аттам̣ на пан̃н̃а̄пессанти, пан̃н̃аттам̣ на самуччхиндиссанти, йатха̄пан̃н̃аттесу сиккха̄падесу сама̄да̄йа ваттиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ йе те бхиккхӯ тхера̄ раттан̃н̃ӯ чирапаббаджита̄ сан̇гхапитаро сан̇гхапарин̣а̄йака̄ те саккариссанти гарум̣ кариссанти ма̄нессанти пӯджессанти, тесан̃ча сотаббам̣ ман̃н̃иссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ уппанна̄йа тан̣ха̄йа понобхавика̄йа на васам̣ гаччхиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ а̄ран̃н̃акесу сена̄санесу са̄пеккха̄ бхависсанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ паччаттан̃н̃ева сатим̣ упат̣т̣ха̄пессанти – ‘кинти ана̄гата̄ ча песала̄ сабрахмача̄рӣ а̄гаччхеййум̣, а̄гата̄ ча песала̄ сабрахмача̄рӣ пха̄сум̣ вихареййу’нти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, име сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄ бхиккхӯсу т̣хассанти, имесу ча саттасу апариха̄нийесу дхаммесу бхиккхӯ сандиссиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти. татийам̣.

4. дутийасаттакасуттам̣

24. [дӣ. ни. 2.138] ‘‘сатта во, бхиккхаве, апариха̄нийе дхамме десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха…пе… катаме ча, бхиккхаве, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄?

йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ на камма̄ра̄ма̄ бхависсанти, на каммарата̄, на камма̄ра̄матам̣ ануйутта̄; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ на бхасса̄ра̄ма̄ бхависсанти…пе… на нидда̄ра̄ма̄ бхависсанти… на сан̇ган̣ика̄ра̄ма̄ бхависсанти… на па̄пиччха̄ бхависсанти на па̄пика̄нам̣ иччха̄нам̣ васам̣ гата̄… на па̄памитта̄ бхависсанти на па̄пасаха̄йа̄ на па̄пасампаван̇ка̄… на ораматтакена висеса̄дхигамена антара̄воса̄нам̣ а̄паджджиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, име сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄ бхиккхӯсу т̣хассанти, имесу ча саттасу апариха̄нийесу дхаммесу бхиккхӯ сандиссиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. татийасаттакасуттам̣

25. ‘‘сатта во, бхиккхаве, апариха̄нийе дхамме десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха…пе… катаме ча, бхиккхаве, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄? йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ саддха̄ бхависсанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ хириманто [хирӣма̄ (сӣ.), хиримана̄ (дӣ. ни. 2.138)] бхависсанти…пе… оттаппино [отта̄пӣно (сӣ.)] бхависсанти… бахуссута̄ бхависсанти… а̄раддхавӣрийа̄ бхависсанти… сатиманто бхависсанти… пан̃н̃аванто бхависсанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, име сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄ бхиккхӯсу т̣хассанти, имесу ча саттасу апариха̄нийесу дхаммесу бхиккхӯ сандиссиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. боджджхан̇гасуттам̣

26. ‘‘сатта во, бхиккхаве, апариха̄нийе дхамме десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха…пе… катаме ча, бхиккхаве, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄? йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ сатисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вессанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ дхаммавичайасамбоджджхан̇гам̣ бха̄вессанти…пе… вӣрийасамбоджджхан̇гам̣ бха̄вессанти… пӣтисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вессанти… пассаддхисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вессанти… сама̄дхисамбоджджхан̇гам̣ бха̄вессанти… упеккха̄самбоджджхан̇гам̣ бха̄вессанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, име сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄ бхиккхӯсу т̣хассанти, имесу ча саттасу апариха̄нийесу дхаммесу бхиккхӯ сандиссиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. сан̃н̃а̄суттам̣

27. ‘‘сатта во, бхиккхаве, апариха̄нийе дхамме десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха…пе…. катаме ча, бхиккхаве, сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄? йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ аниччасан̃н̃ам̣ бха̄вессанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни.

‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, бхиккхӯ анаттасан̃н̃ам̣ бха̄вессанти…пе… асубхасан̃н̃ам̣ бха̄вессанти… а̄дӣнавасан̃н̃ам̣ бха̄вессанти… паха̄насан̃н̃ам̣ бха̄вессанти… вира̄гасан̃н̃ам̣ бха̄вессанти… ниродхасан̃н̃ам̣ бха̄вессанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄ни. ‘‘йа̄вакӣван̃ча, бхиккхаве, име сатта апариха̄нийа̄ дхамма̄ бхиккхӯсу т̣хассанти, имесу ча саттасу апариха̄нийесу дхаммесу, бхиккхӯ сандиссиссанти; вуддхийева, бхиккхаве, бхиккхӯнам̣ па̄т̣икан̇кха̄, но париха̄нӣ’’ти [дӣ. ни. 2.138]. саттамам̣.

8. пат̣хамапариха̄нисуттам̣

28. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘саттиме, бхиккхаве, дхамма̄ секхасса бхиккхуно париха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? камма̄ра̄мата̄, бхасса̄ра̄мата̄, нидда̄ра̄мата̄, сан̇ган̣ика̄ра̄мата̄, индрийесу агуттадва̄рата̄, бходжане аматтан̃н̃ута̄, санти кхо пана сан̇гхе сан̇гхакаран̣ӣйа̄ни; татра секхо бхиккху [татра бхиккху (сӣ. сйа̄.)] ити пат̣исан̃чиккхати – ‘санти кхо пана сан̇гхе тхера̄ [кхо сам̣гхаттхера̄ (ка.)] раттан̃н̃ӯ чирапаббаджита̄ бха̄рава̄хино, те [на те (ка.)] тена пан̃н̃а̄йиссантӣ’ти аттана̄ тесу йогам̣ [аттана̄ войогам̣ (сӣ. сйа̄.)] а̄паджджати. име кхо, бхиккхаве, сатта дхамма̄ секхасса бхиккхуно париха̄на̄йа сам̣ваттанти.

‘‘саттиме, бхиккхаве, дхамма̄ секхасса бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? на камма̄ра̄мата̄, на бхасса̄ра̄мата̄, на нидда̄ра̄мата̄, на сан̇ган̣ика̄ра̄мата̄, индрийесу гуттадва̄рата̄, бходжане маттан̃н̃ута̄, санти кхо пана сан̇гхе сан̇гхакаран̣ӣйа̄ни; татра секхо бхиккху ити пат̣исан̃чиккхати – ‘санти кхо пана сан̇гхе тхера̄ раттан̃н̃ӯ чирапаббаджита̄ бха̄рава̄хино, те тена пан̃н̃а̄йиссантӣ’ти аттана̄ на тесу йогам̣ а̄паджджати. име кхо, бхиккхаве, сатта дхамма̄ секхасса бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. дутийапариха̄нисуттам̣

29. ‘‘саттиме, бхиккхаве, дхамма̄ упа̄сакасса париха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? бхиккхудассанам̣ ха̄пети, саддхаммассаванам̣ памаджджати, адхисӣле на сиккхати, аппаса̄дабахуло хоти, бхиккхӯсу тхересу чева навесу ча маджджхимесу ча упа̄рамбхачитто дхаммам̣ сун̣а̄ти рандхагавесӣ, ито бахиддха̄ даккхин̣еййам̣ гавесати, таттха ча пуббака̄рам̣ кароти. име кхо, бхиккхаве, сатта дхамма̄ упа̄сакасса париха̄на̄йа сам̣ваттанти.

‘‘саттиме, бхиккхаве, дхамма̄ упа̄сакасса апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? бхиккхудассанам̣ на ха̄пети, саддхаммассаванам̣ наппамаджджати, адхисӣле сиккхати, паса̄дабахуло хоти, бхиккхӯсу тхересу чева навесу ча маджджхимесу ча анупа̄рамбхачитто дхаммам̣ сун̣а̄ти на рандхагавесӣ, на ито бахиддха̄ даккхин̣еййам̣ гавесати, идха ча пуббака̄рам̣ кароти. име кхо, бхиккхаве, сатта дхамма̄ упа̄сакасса апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

‘‘дассанам̣ бха̄витатта̄нам̣, йо ха̄пети упа̄сако;

саванан̃ча арийадхамма̄нам̣, адхисӣле на сиккхати.

‘‘аппаса̄до ча бхиккхӯсу, бхиййо бхиййо павад̣д̣хати;

упа̄рамбхакачитто ча, саддхаммам̣ сотумиччхати.

‘‘ито ча бахиддха̄ ан̃н̃ам̣, даккхин̣еййам̣ гавесати;

таттхева ча пуббака̄рам̣, йо кароти упа̄сако.

‘‘ете кхо париха̄нийе, сатта дхамме судесите;

упа̄сако севама̄но, саддхамма̄ париха̄йати.

‘‘дассанам̣ бха̄витатта̄нам̣, йо на ха̄пети упа̄сако;

саванан̃ча арийадхамма̄нам̣, адхисӣле ча сиккхати.

‘‘паса̄до часса бхиккхӯсу, бхиййо бхиййо павад̣д̣хати;

анупа̄рамбхачитто ча, саддхаммам̣ сотумиччхати.

‘‘на ито бахиддха̄ ан̃н̃ам̣, даккхин̣еййам̣ гавесати;

идхева ча пуббака̄рам̣, йо кароти упа̄сако.

‘‘ете кхо апариха̄нийе, сатта дхамме судесите;

упа̄сако севама̄но, саддхамма̄ на париха̄йатӣ’’ти. навамам̣;

10. випаттисуттам̣

30. саттима̄, бхиккхаве, упа̄сакасса випаттийо…пе… саттима̄, бхиккхаве, упа̄сакасса сампада̄…пе…. дасамам̣.

11. пара̄бхавасуттам̣

31. ‘‘саттиме, бхиккхаве, упа̄сакасса пара̄бхава̄…пе… саттиме, бхиккхаве, упа̄сакасса самбхава̄. катаме сатта? бхиккхудассанам̣ на ха̄пети, саддхаммассаванам̣ наппамаджджати, адхисӣле сиккхати, паса̄дабахуло хоти, бхиккхӯсу тхересу чева навесу ча маджджхимесу ча анупа̄рамбхачитто дхаммам̣ сун̣а̄ти на рандхагавесӣ, на ито бахиддха̄ даккхин̣еййам̣ гавесати, идха ча пуббака̄рам̣ кароти. име кхо, бхиккхаве, сатта упа̄сакасса самбхава̄ти.

‘‘дассанам̣ бха̄витатта̄нам̣, йо ха̄пети упа̄сако;

саванан̃ча арийадхамма̄нам̣, адхисӣле на сиккхати.

‘‘аппаса̄до ча бхиккхӯсу, бхиййо бхиййо павад̣д̣хати;

упа̄рамбхакачитто ча, саддхаммам̣ сотумиччхати.

‘‘ито ча бахиддха̄ ан̃н̃ам̣, даккхин̣еййам̣ гавесати;

таттхева ча пуббака̄рам̣, йо кароти упа̄сако.

‘‘ете кхо париха̄нийе, сатта дхамме судесите;

упа̄сако севама̄но, саддхамма̄ париха̄йати.

‘‘дассанам̣ бха̄витатта̄нам̣, йо на ха̄пети упа̄сако;

саванан̃ча арийадхамма̄нам̣, адхисӣле ча сиккхати.

‘‘паса̄до часса бхиккхӯсу, бхиййо бхиййо павад̣д̣хати;

анупа̄рамбхачитто ча, саддхаммам̣ сотумиччхати.

‘‘на ито бахиддха̄ ан̃н̃ам̣, даккхин̣еййам̣ гавесати;

идхева ча пуббака̄рам̣, йо кароти упа̄сако.

‘‘ете кхо апариха̄нийе, сатта дхамме судесите;

упа̄сако севама̄но, саддхамма̄ на париха̄йатӣ’’ти. ека̄дасамам̣;

ваджджисаттакавагго [вадждживагго (сйа̄.)] татийо.

тассудда̄нам̣ –

са̄ранда -вассака̄ро ча, тисаттака̄ни бхиккхука̄;

бодхисан̃н̃а̄ две ча ха̄ни, випатти ча пара̄бхавоти.

4. девата̄вагго

1. аппама̄дага̄равасуттам̣

32. атха кхо ан̃н̃атара̄ девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ джетаванам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хита̄ кхо са̄ девата̄ бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘саттиме, бханте, дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? саттхуга̄равата̄, дхаммага̄равата̄, сан̇гхага̄равата̄, сиккха̄га̄равата̄, сама̄дхига̄равата̄, аппама̄дага̄равата̄, пат̣исантха̄рага̄равата̄. име кхо, бханте, сатта дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’’ти. идамавоча са̄ девата̄. саманун̃н̃о саттха̄ ахоси. атха кхо са̄ девата̄ ‘‘саманун̃н̃о ме саттха̄’’ти бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йи.

атха кхо бхагава̄ тасса̄ раттийа̄ аччайена бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘имам̣, бхиккхаве, раттим̣ ан̃н̃атара̄ девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ джетаванам̣ обха̄сетва̄ йена̄хам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ мам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хита̄ кхо, бхиккхаве, са̄ девата̄ мам̣ етадавоча – ‘саттиме, бханте, дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? саттхуга̄равата̄, дхаммага̄равата̄, сан̇гхага̄равата̄, сиккха̄га̄равата̄, сама̄дхига̄равата̄, аппама̄дага̄равата̄, пат̣исантха̄рага̄равата̄ – име кхо, бханте, сатта дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’ти. идамавоча, бхиккхаве, са̄ девата̄. идам̣ ватва̄ мам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йӣ’’ти.

‘‘саттхугару дхаммагару, сан̇гхе ча тиббага̄раво;

сама̄дхигару а̄та̄пӣ [сама̄дхига̄равата̄пи ча (ка.)], сиккха̄йа тиббага̄раво.

‘‘аппама̄дагару бхиккху, пат̣исантха̄рага̄раво;

абхаббо париха̄на̄йа, нибба̄нассева сантике’’ти. пат̣хамам̣;

2. хирӣга̄равасуттам̣

33. ‘‘имам̣, бхиккхаве, раттим̣ ан̃н̃атара̄ девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ джетаванам̣ обха̄сетва̄ йена̄хам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ мам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хита̄ кхо, бхиккхаве, са̄ девата̄ мам̣ етадавоча – ‘саттиме, бханте, дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? саттхуга̄равата̄, дхаммага̄равата̄, сан̇гхага̄равата̄, сиккха̄га̄равата̄, сама̄дхига̄равата̄, хирига̄равата̄, оттаппага̄равата̄. име кхо, бханте, сатта дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’ти. идамавоча, бхиккхаве, са̄ девата̄. идам̣ ватва̄ мам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йӣ’’ти.

‘‘саттхугару дхаммагару, сан̇гхе ча тиббага̄раво;

сама̄дхигару а̄та̄пӣ, сиккха̄йа тиббага̄раво.

‘‘хири оттаппасампанно, саппатиссо сага̄раво;

абхаббо париха̄на̄йа, нибба̄нассева сантике’’ти. дутийам̣;

3. пат̣хамасовачассата̄суттам̣

34. ‘‘имам̣, бхиккхаве, раттим̣ ан̃н̃атара̄ девата̄…пе… мам̣ етадавоча – ‘саттиме, бханте, дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? саттхуга̄равата̄, дхаммага̄равата̄, сан̇гхага̄равата̄, сиккха̄га̄равата̄, сама̄дхига̄равата̄, совачассата̄, калйа̄н̣амиттата̄. име кхо, бханте, сатта дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’ти. идамавоча, бхиккхаве, са̄ девата̄. идам̣ ватва̄ мам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йӣ’’ти.

‘‘саттхугару дхаммагару, сан̇гхе ча тиббага̄раво;

сама̄дхигару а̄та̄пӣ, сиккха̄йа тиббага̄раво.

‘‘калйа̄н̣амитто сувачо, саппатиссо сага̄раво;

абхаббо париха̄на̄йа, нибба̄нассева сантике’’ти. татийам̣;

4. дутийасовачассата̄суттам̣

35. ‘‘имам̣, бхиккхаве, раттим̣ ан̃н̃атара̄ девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄…пе… ‘саттиме, бханте, дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттанти. катаме сатта? саттхуга̄равата̄, дхаммага̄равата̄, сан̇гхага̄равата̄, сиккха̄га̄равата̄, сама̄дхига̄равата̄, совачассата̄, калйа̄н̣амиттата̄. име кхо, бханте, сатта дхамма̄ бхиккхуно апариха̄на̄йа сам̣ваттантӣ’ти. идамавоча, бхиккхаве, са̄ девата̄. идам̣ ватва̄ мам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йӣ’’ти.

евам̣ вутте а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘имасса кхо ахам̣, бханте, бхагавата̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхам̣ а̄джа̄на̄ми. идха, бханте, бхиккху аттана̄ ча саттхуга̄раво хоти, саттхуга̄равата̄йа ча ван̣н̣ава̄дӣ. йе чан̃н̃е бхиккхӯ на саттхуга̄рава̄ те ча саттхуга̄равата̄йа сама̄дапети. йе чан̃н̃е бхиккхӯ саттхуга̄рава̄ тесан̃ча ван̣н̣ам̣ бхан̣ати бхӯтам̣ таччхам̣ ка̄лена. аттана̄ ча дхаммага̄раво хоти…пе… сан̇гхага̄раво хоти… сиккха̄га̄раво хоти… сама̄дхига̄раво хоти… сувачо хоти… калйа̄н̣амитто хоти, калйа̄н̣амиттата̄йа ча ван̣н̣ава̄дӣ. йе чан̃н̃е бхиккхӯ на калйа̄н̣амитта̄ те ча калйа̄н̣амиттата̄йа сама̄дапети. йе чан̃н̃е бхиккхӯ калйа̄н̣амитта̄ тесан̃ча ван̣н̣ам̣ бхан̣ати бхӯтам̣ таччхам̣ ка̄лена̄ти. имасса кхо ахам̣, бханте, бхагавата̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхам̣ а̄джа̄на̄мӣ’’ти.

‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! са̄дху кхо твам̣, са̄рипутта, имасса майа̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхам̣ а̄джа̄на̄си. идха, са̄рипутта, бхиккху аттана̄ ча саттхуга̄раво хоти, саттхуга̄равата̄йа ча ван̣н̣ава̄дӣ. йе чан̃н̃е бхиккхӯ на саттхуга̄рава̄ те ча саттхуга̄равата̄йа сама̄дапети. йе чан̃н̃е бхиккхӯ саттхуга̄рава̄ тесан̃ча ван̣н̣ам̣ бхан̣ати бхӯтам̣ таччхам̣ ка̄лена. аттана̄ ча дхаммага̄раво хоти…пе… сан̇гхага̄раво хоти… сиккха̄га̄раво хоти… сама̄дхига̄раво хоти… сувачо хоти… калйа̄н̣амитто хоти, калйа̄н̣амиттата̄йа ча ван̣н̣ава̄дӣ. йе чан̃н̃е бхиккхӯ на калйа̄н̣амитта̄ те ча калйа̄н̣амиттата̄йа сама̄дапети. йе чан̃н̃е бхиккхӯ калйа̄н̣амитта̄ тесан̃ча ван̣н̣ам̣ бхан̣ати бхӯтам̣ таччхам̣ ка̄лена̄ти. имасса кхо, са̄рипутта, майа̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхо дат̣т̣хаббо’’ти. чатуттхам̣.

5. пат̣хамамиттасуттам̣

36. ‘‘саттахи, бхиккхаве, ан̇гехи саманна̄гато митто севитаббо. катамехи саттахи? дуддадам̣ дада̄ти, дуккарам̣ кароти, дуккхамам̣ кхамати, гуйхамасса [гуйхасса (ка.)] а̄ви кароти, гуйхамасса [гуйхам̣ асса (сӣ.), гуйхасса (ка.)] паригухати [паригӯхати (сӣ. сйа̄.), паригуйхати (ка.)], а̄пада̄су на джахати, кхӣн̣ена [кхӣн̣е (ка.)] на̄тиман̃н̃ати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи ан̇гехи саманна̄гато митто севитаббо’’ти.

‘‘дуддадам̣ дада̄ти митто, дуккаран̃ча̄пи куббати;

атхописса дурутта̄ни, кхамати дуккхама̄ни ча [дуккхама̄нипи (сӣ. сйа̄.)].

‘‘гуйхан̃ча тасса [гуйхамасса ча (сйа̄.)] аккха̄ти, гуйхасса паригӯхати;

а̄пада̄су на джаха̄ти, кхӣн̣ена на̄тиман̃н̃ати.

‘‘йамхи ета̄ни т̣ха̄на̄ни, сам̣виджджантӣдха [сам̣виджджанти ча (ка.)] пуггале;

со митто миттака̄мена, бхаджитаббо татха̄видхо’’ти. пан̃чамам̣;

6. дутийамиттасуттам̣

37. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху митто севитаббо бхаджитаббо пайирупа̄ситаббо апи пануджджама̄ненапи [пан̣уджджама̄ненапи (сӣ.)]. катамехи саттахи? пийо ча хоти мана̄по ча гару ча бха̄ванӣйо ча ватта̄ ча вачанаккхамо ча гамбхӣран̃ча катхам̣ катта̄ хоти, но ча ат̣т̣ха̄не нийоджети. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху митто севитаббо бхаджитаббо пайирупа̄ситаббо апи пануджджама̄ненапӣ’’ти.

‘‘пийо гару бха̄ванӣйо, ватта̄ ча вачанаккхамо;

гамбхӣран̃ча катхам̣ катта̄, но чат̣т̣ха̄не нийоджако [нийоджайе (сӣ. сйа̄.)].

‘‘йамхи ета̄ни т̣ха̄на̄ни, сам̣виджджантӣдха пуггале;

со митто миттака̄мена, аттхака̄ма̄нукампато;

апи на̄сийама̄нена, бхаджитаббо татха̄видхо’’ти. чхат̣т̣хам̣;

7. пат̣хамапат̣исамбхида̄суттам̣

38. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху начирассева чатассо пат̣исамбхида̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихареййа. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху ‘идам̣ ме четасо лӣнатта’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти; аджджхаттам̣ сам̣кхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘аджджхаттам̣ ме сам̣кхиттам̣ читта’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти; бахиддха̄ виккхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘бахиддха̄ ме виккхиттам̣ читта’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти; тасса видита̄ ведана̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти; видита̄ сан̃н̃а̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти; видита̄ витакка̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти; саппа̄йа̄саппа̄йесу кхо панасса дхаммесу хӣнаппан̣ӣтесу кан̣хасуккасаппатибха̄гесу нимиттам̣ суггахитам̣ хоти суманасикатам̣ сӯпадха̄ритам̣ суппат̣ивиддхам̣ пан̃н̃а̄йа. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху начирассева чатассо пат̣исамбхида̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихареййа̄’’ти. саттамам̣.

8. дутийапат̣исамбхида̄суттам̣

39. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато са̄рипутто чатассо пат̣исамбхида̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, са̄рипутто ‘идам̣ ме четасо лӣнатта’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти; аджджхаттам̣ сам̣кхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘аджджхаттам̣ ме сам̣кхиттам̣ читта’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти; бахиддха̄ виккхиттам̣ ва̄ читтам̣ ‘бахиддха̄ ме виккхиттам̣ читта’нти йатха̄бхӯтам̣ паджа̄на̄ти; тасса видита̄ ведана̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти; видита̄ сан̃н̃а̄…пе… витакка̄ уппаджджанти, видита̄ упат̣т̣хаханти, видита̄ аббхаттхам̣ гаччханти; саппа̄йа̄саппа̄йесу кхо панасса дхаммесу хӣнаппан̣ӣтесу кан̣хасуккасаппатибха̄гесу нимиттам̣ суггахитам̣ суманасикатам̣ сӯпадха̄ритам̣ суппат̣ивиддхам̣ пан̃н̃а̄йа. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато са̄рипутто чатассо пат̣исамбхида̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаратӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. пат̣хамавасасуттам̣

40. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху читтам̣ васе [васам̣ (ка.)] ваттети, но ча бхиккху читтасса васена ваттати. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху сама̄дхикусало хоти, сама̄дхисса сама̄паттикусало хоти, сама̄дхисса т̣хитикусало хоти, сама̄дхисса вут̣т̣ха̄накусало хоти, сама̄дхисса калйа̄н̣акусало хоти, сама̄дхисса гочаракусало хоти, сама̄дхисса абхинӣха̄ракусало хоти. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху читтам̣ васе ваттети, но ча бхиккху читтасса васена ваттатӣ’’ти. навамам̣.

10. дутийавасасуттам̣

41. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато са̄рипутто читтам̣ васе ваттети, но ча са̄рипутто читтасса васена ваттати. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, са̄рипутто сама̄дхикусало хоти, сама̄дхисса сама̄паттикусало, сама̄дхисса т̣хитикусало, сама̄дхисса вут̣т̣ха̄накусало, сама̄дхисса калйа̄н̣акусало, сама̄дхисса гочаракусало, сама̄дхисса абхинӣха̄ракусало хоти. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато са̄рипутто читтам̣ васе ваттети, но ча са̄рипутто читтасса васена ваттатӣ’’ти. дасамам̣.

11. пат̣хаманиддасасуттам̣

42. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа па̄виси. атха кхо а̄йасмато са̄рипуттасса етадахоси – ‘‘атиппаго кхо та̄ва са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна̄хам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа’’нти. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ техи ан̃н̃атиттхийехи парибба̄джакехи саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. тена кхо пана самайена тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ саннисинна̄нам̣ саннипатита̄нам̣ айамантара̄катха̄ удапа̄ди – ‘‘йо хи кочи, а̄вусо, два̄дасавасса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа̄’’ти.

атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинанди наппат̣иккоси. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄ми – ‘‘бхагавато сантике етасса бха̄ситасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄мӣ’’ти. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритва̄ паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄тапат̣икканто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘идха̄хам̣, бханте, пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа па̄висим̣. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘атиппаго кхо та̄ва са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна̄хам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа’нти. атха кхва̄хам̣, бханте, йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камим̣; упасан̇камитва̄ техи ан̃н̃атиттхийехи парибба̄джакехи саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣. тена кхо пана, бханте, самайена тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ саннисинна̄нам̣ саннипатита̄нам̣ айамантара̄катха̄ удапа̄ди – ‘йо хи кочи, а̄вусо, два̄дасавасса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ниддасо бхиккхӯти алам̣ вачана̄йа̄’ти. атха кхва̄хам̣, бханте, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣ [пакка̄мим̣ (сӣ. сйа̄.)] – ‘бхагавато сантике етасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄мӣ’ти. сакка̄ ну кхо, бханте, имасмим̣ дхаммавинайе кевалам̣ вассаган̣анаматтена ниддасо бхиккху пан̃н̃а̄пету’’нти?

‘‘на кхо, са̄рипутта, сакка̄ имасмим̣ дхаммавинайе кевалам̣ вассаган̣анаматтена ниддасо бхиккху пан̃н̃а̄петум̣. сатта кхо има̄ни, са̄рипутта, ниддасаваттхӯни майа̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведита̄ни.

[а. ни. 7.20; дӣ. ни. 3.331] ‘‘катама̄ни сатта? идха, са̄рипутта, бхиккху сиккха̄сама̄да̄не тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча сиккха̄сама̄да̄не авигатапемо, дхамманисантийа̄ тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча дхамманисантийа̄ авигатапемо, иччха̄винайе тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча иччха̄винайе авигатапемо, пат̣исалла̄не тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча пат̣исалла̄не авигатапемо, вӣрийа̄рамбхе тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча вӣрийа̄рамбхе авигатапемо, сатинепакке тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча сатинепакке авигатапемо, дит̣т̣хипат̣иведхе тиббаччхандо хоти а̄йатин̃ча дит̣т̣хипат̣иведхе авигатапемо. има̄ни кхо, са̄рипутта, сатта ниддасаваттхӯни майа̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведита̄ни. имехи кхо, са̄рипутта, саттахи ниддасаваттхӯхи саманна̄гато бхиккху два̄даса чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа; чатуббӣсати чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа; чхаттим̣сати чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа, ат̣т̣хачатта̄рӣсам̣ чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа̄’’ти. ека̄дасамам̣.

12. дутийаниддасасуттам̣

43. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косамбийам̣ вихарати гхосита̄ра̄ме. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа косамбим̣ пин̣д̣а̄йа па̄виси. атха кхо а̄йасмато а̄нандасса етадахоси – ‘‘атиппаго кхо та̄ва косамбийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна̄хам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа’’нти. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ техи ан̃н̃атиттхийехи парибба̄джакехи саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди.

тена кхо пана самайена тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ саннисинна̄нам̣ саннипатита̄нам̣ айамантара̄катха̄ удапа̄ди – ‘‘йо хи кочи, а̄вусо, два̄даса васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа̄’’ти.

атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинанди наппат̣иккоси. анабхинандитва̄ аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄ми – ‘‘бхагавато сантике етасса бха̄ситасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄мӣ’’ти. атха кхо а̄йасма̄ а̄нандо косамбийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритва̄ паччха̄бхаттам̣ пин̣д̣апа̄тапат̣икканто йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ а̄нандо бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘идха̄хам̣, бханте, пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа косамбим̣ пин̣д̣а̄йа па̄висим̣. тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘атиппаго кхо та̄ва косамбийам̣ пин̣д̣а̄йа чаритум̣. йам̣нӯна̄хам̣ йена ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ а̄ра̄мо тенупасан̇камеййа’нти…пе… техи саддхим̣ саммодим̣. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣.

‘‘тена кхо пана, бханте, самайена тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ саннисинна̄нам̣ саннипатита̄нам̣ айамантара̄катха̄ удапа̄ди – ‘йо хи кочи, а̄вусо, два̄дасавасса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ниддасо бхиккхӯти алам̣ вачана̄йа̄’ти. атха кхва̄хам̣, бханте, тесам̣ ан̃н̃атиттхийа̄нам̣ парибба̄джака̄нам̣ бха̄ситам̣ нева абхинандим̣ наппат̣иккосим̣. анабхинандитва̄, аппат̣иккоситва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ паккамим̣ – ‘бхагавато сантике етасса бха̄ситасса аттхам̣ а̄джа̄нисса̄мӣ’ти. сакка̄ ну кхо, бханте, имасмим̣ дхаммавинайе кевалам̣ вассаган̣анаматтена ниддасо бхиккху пан̃н̃а̄пету’’нти?

‘‘на кхо, а̄нанда, сакка̄ имасмим̣ дхаммавинайе кевалам̣ вассаган̣анаматтена ниддасо бхиккху пан̃н̃а̄петум̣. сатта кхо има̄ни, а̄нанда, ниддасаваттхӯни майа̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведита̄ни.

‘‘катама̄ни сатта? идха̄нанда, бхиккху, саддхо хоти, хирӣма̄ хоти, оттаппӣ хоти, бахуссуто хоти, а̄раддхавӣрийо хоти, сатима̄ хоти, пан̃н̃ава̄ хоти. има̄ни кхо, а̄нанда, сатта ниддасаваттхӯни майа̄ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведита̄ни. имехи кхо, а̄нанда, саттахи ниддасаваттхӯхи саманна̄гато бхиккху два̄даса чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа; чатуббӣсати чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа; чхаттим̣сати чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа, ат̣т̣хачатта̄рӣсам̣ чепи васса̄ни парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, ‘ниддасо бхиккхӯ’ти алам̣ вачана̄йа̄’’ти. два̄дасамам̣.

девата̄вагго чатуттхо.

тассудда̄нам̣ –

аппама̄до хирӣ чева, две сувача̄ дуве митта̄;

две пат̣исамбхида̄ две васа̄, дуве ниддасаваттхуна̄ти.

5. маха̄йан̃н̃авагго

1. саттавин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хитисуттам̣

44. [дӣ. ни. 3.332; чӯл̣ани. поса̄лама̄н̣авапуччха̄ниддеса 83] ‘‘саттима̄, бхиккхаве, вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хитийо. катама̄ сатта? санти, бхиккхаве, сатта̄ на̄наттака̄йа̄ на̄наттасан̃н̃ино, сеййатха̄пи манусса̄, екачче ча дева̄, екачче ча винипа̄тика̄. айам̣ пат̣хама̄ вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хити.

‘‘санти, бхиккхаве, сатта̄ на̄наттака̄йа̄ екаттасан̃н̃ино, сеййатха̄пи дева̄ брахмака̄йика̄ пат̣хама̄бхиниббатта̄. айам̣ дутийа̄ вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хити.

‘‘санти, бхиккхаве, сатта̄ екаттака̄йа̄ на̄наттасан̃н̃ино, сеййатха̄пи дева̄ а̄бхассара̄. айам̣ татийа̄ вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хити.

‘‘санти, бхиккхаве, сатта̄ екаттака̄йа̄ екаттасан̃н̃ино, сеййатха̄пи дева̄ субхакин̣ха̄. айам̣ чатуттха̄ вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хити.

‘‘санти, бхиккхаве, сатта̄ саббасо рӯпасан̃н̃а̄нам̣ саматиккама̄ пат̣игхасан̃н̃а̄нам̣ аттхан̇гама̄ на̄наттасан̃н̃а̄нам̣ аманасика̄ра̄ ‘ананто а̄ка̄со’ти а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанӯпага̄. айам̣ пан̃чама̄ вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хити.

‘‘санти, бхиккхаве, сатта̄ саббасо а̄ка̄са̄нан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘анантам̣ вин̃н̃а̄н̣а’нти вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанӯпага̄. айам̣ чхат̣т̣ха̄ вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хити.

‘‘санти, бхиккхаве, сатта̄ саббасо вин̃н̃а̄н̣ан̃ча̄йатанам̣ саматиккамма ‘наттхи кин̃чӣ’ти а̄кин̃чан̃н̃а̄йатанӯпага̄. айам̣ саттама̄ вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хити. има̄ кхо, бхиккхаве, сатта вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хитийо’’ти. пат̣хамам̣.

2. сама̄дхипариккха̄расуттам̣

45. ‘‘саттиме, бхиккхаве, сама̄дхипариккха̄ра̄. катаме сатта? самма̄дит̣т̣хи, самма̄сан̇каппо, самма̄ва̄ча̄, самма̄камманто, самма̄а̄джӣво, самма̄ва̄йа̄мо, самма̄сати. йа̄ кхо, бхиккхаве, имехи саттахан̇гехи читтассекаггата̄ париккхата̄ [‘сапариккха̄рата̄’типи, ‘сапариккхата̄’типи (сам̣. ни. 5.28)], айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийо самма̄сама̄дхи [сама̄дхи (сйа̄.)] саупанисо итипи сапариккха̄ро итипӣ’’ти. дутийам̣.

3. пат̣хамааггисуттам̣

46. ‘‘саттиме, бхиккхаве, аггӣ. катаме сатта? ра̄гагги, досагги, мохагги, а̄хунеййагги, гахапатагги, даккхин̣еййагги, кат̣т̣хагги – име кхо, бхиккхаве, сатта аггӣ’’ти. татийам̣.

4. дутийааггисуттам̣

47. тена кхо пана самайена уггатасарӣрасса бра̄хман̣асса маха̄йан̃н̃о упаккхат̣о хоти. пан̃ча усабхасата̄ни тхӯн̣ӯпанӣта̄ни хонти йан̃н̃аттха̄йа, пан̃ча ваччхатарасата̄ни тхӯн̣ӯпанӣта̄ни хонти йан̃н̃аттха̄йа, пан̃ча ваччхатарисата̄ни тхӯн̣ӯпанӣта̄ни хонти йан̃н̃аттха̄йа, пан̃ча аджасата̄ни тхӯн̣ӯпанӣта̄ни хонти йан̃н̃аттха̄йа, пан̃ча ураббхасата̄ни тхӯн̣ӯпанӣта̄ни хонти йан̃н̃аттха̄йа. атха кхо уггатасарӣро бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо уггатасарӣро бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘сутам̣ метам̣, бхо готама, аггисса а̄да̄нам̣ [а̄дха̄нам̣ (сӣ. сйа̄.)] йӯпасса усса̄панам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти. ‘‘майа̄пи кхо етам̣, бра̄хман̣а, сутам̣ аггисса а̄да̄нам̣ йӯпасса усса̄панам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти. дутийампи кхо уггатасарӣро бра̄хман̣о…пе… татийампи кхо уггатасарӣро бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сутам̣ метам̣, бхо готама, аггисса а̄да̄нам̣ йӯпасса усса̄панам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти. ‘‘майа̄пи кхо етам̣, бра̄хман̣а, сутам̣ аггисса а̄да̄нам̣ йӯпасса усса̄панам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти. ‘‘тайидам̣, бхо готама, самети бхото чева готамасса амха̄кан̃ча, йадидам̣ саббена саббам̣’’.

евам̣ вутте а̄йасма̄ а̄нандо уггатасарӣрам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавоча – ‘‘на кхо, бра̄хман̣а, татха̄гата̄ евам̣ пуччхитабба̄ – ‘сутам̣ метам̣, бхо готама, аггисса а̄да̄нам̣ йӯпасса усса̄панам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’нти. евам̣ кхо, бра̄хман̣а, татха̄гата̄ пуччхитабба̄ – ‘ахан̃хи, бханте, аггим̣ [аггисса (ка.)] а̄да̄тука̄мо, [а̄дха̄тука̄мо (сӣ. сйа̄.)] йӯпам̣ усса̄петука̄мо. овадату мам̣, бханте, бхагава̄. ануса̄сату мам̣, бханте, бхагава̄ йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’’’ти.

атха кхо уггатасарӣро бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ахан̃хи, бхо готама, аггим̣ а̄да̄тука̄мо йӯпам̣ усса̄петука̄мо. овадату мам̣ бхавам̣ готамо. ануса̄сату мам̣ бхавам̣ готамо йам̣ мама асса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’’ти.

‘‘аггим̣, бра̄хман̣а, а̄денто [а̄дхенто (сӣ. сйа̄.)] йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ тӣн̣и саттха̄ни усса̄пети акусала̄ни дуккхудрайа̄ни [дуккхуддайа̄ни (сӣ.)] дуккхавипа̄ка̄ни. катама̄ни тӣн̣и? ка̄йасаттхам̣, вачӣсаттхам̣, маносаттхам̣. аггим̣, бра̄хман̣а, а̄денто йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ евам̣ читтам̣ уппа̄деси – ‘еттака̄ усабха̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ ваччхатара̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ ваччхатарийо хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ аджа̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ ураббха̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа̄’ти. со ‘пун̃н̃ам̣ каромӣ’ти апун̃н̃ам̣ кароти, ‘кусалам̣ каромӣ’ти акусалам̣ кароти, ‘сугатийа̄ маггам̣ парийеса̄мӣ’ти дуггатийа̄ маггам̣ парийесати. аггим̣, бра̄хман̣а, а̄денто йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ идам̣ пат̣хамам̣ маносаттхам̣ усса̄пети акусалам̣ дуккхудрайам̣ дуккхавипа̄кам̣.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, аггим̣ а̄денто йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ евам̣ ва̄чам̣ бха̄сати – ‘еттака̄ усабха̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ ваччхатара̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ ваччхатарийо хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ аджа̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа, еттака̄ ураббха̄ хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа̄’ти. со ‘пун̃н̃ам̣ каромӣ’ти апун̃н̃ам̣ кароти, ‘кусалам̣ каромӣ’ти акусалам̣ кароти, ‘сугатийа̄ маггам̣ парийеса̄мӣ’ти дуггатийа̄ маггам̣ парийесати. аггим̣, бра̄хман̣а, а̄денто йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ идам̣ дутийам̣ вачӣсаттхам̣ усса̄пети акусалам̣ дуккхудрайам̣ дуккхавипа̄кам̣.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, аггим̣ а̄денто йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ сайам̣ пат̣хамам̣ сама̄рамбхати [сама̄раббхати (сӣ. ка.), сама̄рабхати (сйа̄.)] усабха̄ хантум̣ [хан̃н̃анту (сӣ. сйа̄.)] йан̃н̃аттха̄йа, сайам̣ пат̣хамам̣ сама̄рамбхати ваччхатара̄ хантум̣ йан̃н̃аттха̄йа, сайам̣ пат̣хамам̣ сама̄рамбхати ваччхатарийо хантум̣ йан̃н̃аттха̄йа, сайам̣ пат̣хамам̣ сама̄рамбхати аджа̄ хантум̣ йан̃н̃аттха̄йа, сайам̣ пат̣хамам̣ сама̄рамбхати ураббха̄ хантум̣ йан̃н̃аттха̄йа [хан̃н̃анту йан̃н̃аттха̄йа̄ти (сӣ. сйа̄.)]. со ‘пун̃н̃ам̣ каромӣ’ти апун̃н̃ам̣ кароти, ‘кусалам̣ каромӣ’ти акусалам̣ кароти, ‘сугатийа̄ маггам̣ парийеса̄мӣ’ти дуггатийа̄ маггам̣ парийесати. аггим̣, бра̄хман̣а, а̄денто йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ идам̣ татийам̣ ка̄йасаттхам̣ усса̄пети акусалам̣ дуккхудрайам̣ дуккхавипа̄кам̣. аггим̣, бра̄хман̣а, а̄денто йӯпам̣ усса̄пенто пуббева йан̃н̃а̄ има̄ни тӣн̣и саттха̄ни усса̄пети акусала̄ни дуккхудрайа̄ни дуккхавипа̄ка̄ни.

‘‘тайоме, бра̄хман̣а, аггӣ паха̄табба̄ париваджджетабба̄, на севитабба̄. катаме тайо? ра̄гагги, досагги, мохагги.

‘‘касма̄ ча̄йам̣, бра̄хман̣а, ра̄гагги паха̄таббо париваджджетаббо, на севитаббо? ратто кхо, бра̄хман̣а, ра̄гена абхибхӯто парийа̄динначитто ка̄йена дуччаритам̣ чарати, ва̄ча̄йа дуччаритам̣ чарати, манаса̄ дуччаритам̣ чарати. со ка̄йена дуччаритам̣ чаритва̄, ва̄ча̄йа дуччаритам̣ чаритва̄, манаса̄ дуччаритам̣ чаритва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати. тасма̄йам̣ ра̄гагги паха̄таббо париваджджетаббо, на севитаббо.

‘‘касма̄ ча̄йам̣, бра̄хман̣а, досагги паха̄таббо париваджджетаббо, на севитаббо? дут̣т̣хо кхо, бра̄хман̣а, досена абхибхӯто парийа̄динначитто ка̄йена дуччаритам̣ чарати, ва̄ча̄йа дуччаритам̣ чарати, манаса̄ дуччаритам̣ чарати. со ка̄йена дуччаритам̣ чаритва̄, ва̄ча̄йа дуччаритам̣ чаритва̄, манаса̄ дуччаритам̣ чаритва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати. тасма̄йам̣ досагги паха̄таббо париваджджетаббо, на севитаббо.

‘‘касма̄ ча̄йам̣, бра̄хман̣а, мохагги паха̄таббо париваджджетаббо, на севитаббо? мӯл̣хо кхо, бра̄хман̣а, мохена абхибхӯто парийа̄динначитто ка̄йена дуччаритам̣ чарати, ва̄ча̄йа дуччаритам̣ чарати, манаса̄ дуччаритам̣ чарати. со ка̄йена дуччаритам̣ чаритва̄, ва̄ча̄йа дуччаритам̣ чаритва̄, манаса̄ дуччаритам̣ чаритва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати. тасма̄йам̣ мохагги паха̄таббо париваджджетаббо, на севитаббо. име кхо тайо, бра̄хман̣а, аггӣ паха̄табба̄ париваджджетабба̄, на севитабба̄.

‘‘тайо кхо, бра̄хман̣а, аггӣ саккатва̄ гарум̣ катва̄ ма̄нетва̄ пӯджетва̄ самма̄ сукхам̣ париха̄табба̄. катаме тайо? а̄хунеййагги, гахапатагги, даккхин̣еййагги.

‘‘катамо ча, бра̄хман̣а, а̄хунеййагги? идха, бра̄хман̣а, йасса те хонти ма̄та̄ти ва̄ пита̄ти ва̄, айам̣ вуччати, бра̄хман̣а, а̄хунеййагги. там̣ кисса хету? атохайам̣ [итопа̄йам̣ (ка.)], бра̄хман̣а, а̄хуто самбхӯто, тасма̄йам̣ а̄хунеййагги саккатва̄ гарум̣ катва̄ ма̄нетва̄ пӯджетва̄ самма̄ сукхам̣ париха̄таббо.

‘‘катамо ча, бра̄хман̣а, гахапатагги? идха, бра̄хман̣а, йасса те хонти путта̄ти ва̄ да̄ра̄ти ва̄ да̄са̄ти ва̄ песса̄ти ва̄ каммакара̄ти ва̄, айам̣ вуччати, бра̄хман̣а, гахапатагги. тасма̄йам̣ гахапатагги саккатва̄ гарум̣ катва̄ ма̄нетва̄ пӯджетва̄ самма̄ сукхам̣ париха̄таббо.

‘‘катамо ча, бра̄хман̣а, даккхин̣еййагги? идха, бра̄хман̣а, йе те саман̣абра̄хман̣а̄ параппава̄да̄ пат̣ивирата̄ кхантисорачче нивит̣т̣ха̄ екаматта̄нам̣ даменти, екаматта̄нам̣ саменти, екаматта̄нам̣ паринибба̄пенти, айам̣ вуччати, бра̄хман̣а, даккхин̣еййагги. тасма̄йам̣ даккхин̣еййагги саккатва̄ гарум̣ катва̄ ма̄нетва̄ пӯджетва̄ самма̄ сукхам̣ париха̄таббо. име кхо, бра̄хман̣а, тайо аггӣ саккатва̄ гарум̣ катва̄ ма̄нетва̄ пӯджетва̄ самма̄ сукхам̣ париха̄табба̄.

‘‘айам̣ кхо пана, бра̄хман̣а, кат̣т̣хагги ка̄лена ка̄лам̣ уджджалетаббо, ка̄лена ка̄лам̣ аджджхупеккхитаббо, ка̄лена ка̄лам̣ нибба̄петаббо, ка̄лена ка̄лам̣ никкхипитаббо’’ти.

евам̣ вутте уггатасарӣро бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама; абхиккантам̣, бхо готама…пе… упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гатанти. еса̄хам̣, бхо готама, пан̃ча усабхасата̄ни мун̃ча̄ми джӣвитам̣ деми, пан̃ча ваччхатарасата̄ни мун̃ча̄ми джӣвитам̣ деми, пан̃ча ваччхатарисата̄ни мун̃ча̄ми джӣвитам̣ деми, пан̃ча аджасата̄ни мун̃ча̄ми джӣвитам̣ деми, пан̃ча ураббхасата̄ни мун̃ча̄ми джӣвитам̣ деми. харита̄ни чева тин̣а̄ни кха̄данту, сӣта̄ни ча па̄нӣйа̄ни пиванту, сӣто ча несам̣ ва̄то упава̄йата’’нти [упава̄йатӯти (ка.)]. чатуттхам̣.

5. пат̣хамасан̃н̃а̄суттам̣

48. ‘‘саттима̄, бхиккхаве, сан̃н̃а̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хонти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄.

‘‘катама̄ сатта? асубхасан̃н̃а̄, маран̣асан̃н̃а̄, а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄, аниччасан̃н̃а̄, аничче дуккхасан̃н̃а̄, дуккхе анаттасан̃н̃а̄. има̄ кхо, бхиккхаве, сатта сан̃н̃а̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хонти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’’ти. пан̃чамам̣.

6. дутийасан̃н̃а̄суттам̣

49. ‘‘саттима̄, бхиккхаве, сан̃н̃а̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хонти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄. катама̄ сатта? асубхасан̃н̃а̄, маран̣асан̃н̃а̄, а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄, аниччасан̃н̃а̄, аничче дуккхасан̃н̃а̄, дуккхе анаттасан̃н̃а̄. има̄ кхо, бхиккхаве, сатта сан̃н̃а̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хонти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄ти.

‘‘‘асубхасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти. ити кхо панетам̣ вуттам̣. кин̃четам̣ пат̣ичча вуттам̣? асубхасан̃н̃а̄паричитена, бхиккхаве, бхиккхуно четаса̄ бахулам̣ вихарато метхунадхаммасама̄паттийа̄ читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, куккут̣апаттам̣ ва̄ нха̄рудаддулам̣ ва̄ аггимхи паккхиттам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно асубхасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато метхунадхаммасама̄паттийа̄ читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти.

‘‘саче, бхиккхаве, бхиккхуно асубхасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато метхунадхаммасама̄паттийа̄ читтам̣ анусандахати [анусан̣т̣ха̄ти (сӣ.)] аппат̣икулйата̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘абха̄вита̄ ме асубхасан̃н̃а̄, наттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, аппаттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. саче пана, бхиккхаве, бхиккхуно асубхасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато метхунадхаммасама̄паттийа̄ читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘субха̄вита̄ ме асубхасан̃н̃а̄, аттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, паттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. ‘асубхасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити йам̣ там̣ вуттам̣ идаметам̣ пат̣ичча вуттам̣.

‘‘‘маран̣асан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити кхо панетам̣ вуттам̣ кин̃четам̣ пат̣ичча вуттам̣? маран̣асан̃н̃а̄паричитена, бхиккхаве, бхиккхуно четаса̄ бахулам̣ вихарато джӣвитаникантийа̄ читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, куккут̣апаттам̣ ва̄ нха̄рудаддулам̣ ва̄ аггимхи паккхиттам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно маран̣асан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато джӣвитаникантийа̄ читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти.

‘‘саче, бхиккхаве, бхиккхуно маран̣асан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато джӣвитаникантийа̄ читтам̣ анусандахати аппат̣икулйата̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘абха̄вита̄ ме маран̣асан̃н̃а̄, наттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, аппаттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. саче пана, бхиккхаве, бхиккхуно маран̣асан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато джӣвитаникантийа̄ читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘субха̄вита̄ ме маран̣асан̃н̃а̄, аттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, паттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. ‘маран̣асан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити йам̣ там̣ вуттам̣ идаметам̣ пат̣ичча вуттам̣.

‘‘‘а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити кхо панетам̣ вуттам̣, кин̃четам̣ пат̣ичча вуттам̣? а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄паричитена, бхиккхаве, бхиккхуно четаса̄ бахулам̣ вихарато расатан̣ха̄йа читтам̣ патилӣйати …пе… упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, куккут̣апаттам̣ ва̄ нха̄рудаддулам̣ ва̄ аггимхи паккхиттам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато расатан̣ха̄йа читтам̣ патилӣйати…пе… упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти.

‘‘саче, бхиккхаве, бхиккхуно а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато расатан̣ха̄йа читтам̣ анусандахати аппат̣икулйата̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘абха̄вита̄ ме а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, наттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, аппаттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. саче пана, бхиккхаве, бхиккхуно а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато расатан̣ха̄йа читтам̣ патилӣйати…пе… упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘субха̄вита̄ ме а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, аттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, паттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. ‘а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити йам̣ там̣ вуттам̣ идаметам̣ пат̣ичча вуттам̣.

‘‘‘саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити кхо панетам̣ вуттам̣. кин̃четам̣ пат̣ичча вуттам̣? саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄паричитена, бхиккхаве, бхиккхуно четаса̄ бахулам̣ вихарато локачитресу читтам̣ патилӣйати…пе… сеййатха̄пи бхиккхаве…пе… патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато локачитресу читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти.

‘‘саче, бхиккхаве, бхиккхуно саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато локачитресу читтам̣ анусандахати аппат̣икулйата̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘абха̄вита̄ ме саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄, наттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, аппаттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. саче пана, бхиккхаве, бхиккхуно саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато локачитресу читтам̣ патилӣйати…пе… упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘субха̄вита̄ ме саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄, аттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, паттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. ‘саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити йам̣ там̣ вуттам̣ идаметам̣ пат̣ичча вуттам̣.

‘‘‘аниччасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити кхо панетам̣ вуттам̣. кин̃четам̣ пат̣ичча вуттам̣? аниччасан̃н̃а̄паричитена, бхиккхаве, бхиккхуно четаса̄ бахулам̣ вихарато ла̄бхасакка̄расилоке читтам̣ патилӣйати…пе… упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, куккут̣апаттам̣ ва̄ нха̄рудаддулам̣ ва̄ аггимхи паккхиттам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати на сампаса̄рийати. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно аниччасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато ла̄бхасакка̄расилоке читтам̣ патилӣйати…пе… упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти.

‘‘саче, бхиккхаве, бхиккхуно аниччасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато ла̄бхасакка̄расилоке читтам̣ анусандахати аппат̣икулйата̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘абха̄вита̄ ме аниччасан̃н̃а̄, наттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, аппаттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. саче пана, бхиккхаве, бхиккхуно аниччасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато ла̄бхасакка̄расилоке читтам̣ патилӣйати патикут̣ати пативаттати, на сампаса̄рийати упеккха̄ ва̄ па̄т̣икулйата̄ ва̄ сан̣т̣ха̄ти; ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘субха̄вита̄ ме аниччасан̃н̃а̄, аттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, паттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. ‘аниччасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити йам̣ там̣ вуттам̣ идаметам̣ пат̣ичча вуттам̣.

‘‘‘аничче дуккхасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити кхо панетам̣ вуттам̣. кин̃четам̣ пат̣ичча вуттам̣? аничче дуккхасан̃н̃а̄паричитена, бхиккхаве, бхиккхуно четаса̄ бахулам̣ вихарато а̄ласйе косадждже виссат̣т̣хийе пама̄де анануйоге апаччавеккхан̣а̄йа тибба̄ бхайасан̃н̃а̄ паччупат̣т̣хита̄ хоти, сеййатха̄пи, бхиккхаве, уккхитта̄сике вадхаке.

‘‘саче, бхиккхаве, бхиккхуно аничче дуккхасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато а̄ласйе косадждже виссат̣т̣хийе пама̄де анануйоге апаччавеккхан̣а̄йа тибба̄ бхайасан̃н̃а̄, на паччупат̣т̣хита̄ хоти, сеййатха̄пи, бхиккхаве, уккхитта̄сике вадхаке. ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘абха̄вита̄ ме аничче дуккхасан̃н̃а̄, наттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, аппаттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. саче пана, бхиккхаве, бхиккхуно аничче дуккхасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато а̄ласйе косадждже виссат̣т̣хийе пама̄де анануйоге апаччавеккхан̣а̄йа тибба̄ бхайасан̃н̃а̄ паччупат̣т̣хита̄ хоти, сеййатха̄пи, бхиккхаве, уккхитта̄сике вадхаке. ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘субха̄вита̄ ме аничче дуккхасан̃н̃а̄, аттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, паттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. ‘аничче дуккхасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити йам̣ там̣ вуттам̣ идаметам̣ пат̣ичча вуттам̣.

‘‘‘дуккхе анаттасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити кхо панетам̣ вуттам̣. кин̃четам̣ пат̣ичча вуттам̣? дуккхе анаттасан̃н̃а̄паричитена, бхиккхаве, бхиккхуно четаса̄ бахулам̣ вихарато имасмин̃ча савин̃н̃а̄н̣аке ка̄йе бахиддха̄ ча саббанимиттесу ахан̇ка̄рамаман̇ка̄рама̄на̄пагатам̣ ма̄насам̣ хоти видха̄саматиккантам̣ сантам̣ сувимуттам̣.

‘‘саче, бхиккхаве, бхиккхуно дуккхе анаттасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато имасмин̃ча савин̃н̃а̄н̣аке ка̄йе бахиддха̄ ча саббанимиттесу на ахан̇ка̄рамаман̇ка̄рама̄на̄пагатам̣ ма̄насам̣ хоти видха̄саматиккантам̣ сантам̣ сувимуттам̣. ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘абха̄вита̄ ме дуккхе анаттасан̃н̃а̄, наттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, аппаттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти.

‘‘саче пана, бхиккхаве, бхиккхуно дуккхе анаттасан̃н̃а̄паричитена четаса̄ бахулам̣ вихарато имасмин̃ча савин̃н̃а̄н̣аке ка̄йе бахиддха̄ ча саббанимиттесу ахан̇ка̄рамаман̇ка̄рама̄на̄пагатам̣ ма̄насам̣ хоти видха̄саматиккантам̣ сантам̣ сувимуттам̣. ведитаббаметам̣, бхиккхаве, бхиккхуна̄ ‘субха̄вита̄ ме дуккхе анаттасан̃н̃а̄, аттхи ме пуббена̄парам̣ висесо, паттам̣ ме бха̄вана̄бала’нти. итиха таттха сампаджа̄но хоти. ‘дуккхе анаттасан̃н̃а̄, бхиккхаве, бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хоти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’ти, ити йам̣ там̣ вуттам̣ идаметам̣ пат̣ичча вуттам̣.

‘‘има̄ кхо, бхиккхаве, сатта сан̃н̃а̄ бха̄вита̄ бахулӣката̄ махаппхала̄ хонти маха̄нисам̣са̄ аматогадха̄ аматапарийоса̄на̄’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. метхунасуттам̣

50. атха кхо джа̄н̣уссон̣и бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо джа̄н̣уссон̣и бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘бхавампи но готамо брахмача̄рӣ пат̣иджа̄на̄тӣ’’ти? ‘‘йан̃хи там̣, бра̄хман̣а, самма̄ вадама̄но вадеййа – ‘акхан̣д̣ам̣ аччхиддам̣ асабалам̣ акамма̄сам̣ парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чаратӣ’ти, мамева там̣, бра̄хман̣а, самма̄ вадама̄но вадеййа – ‘ахан̃хи, бра̄хман̣а, акхан̣д̣ам̣ аччхиддам̣ асабалам̣ акамма̄сам̣ парипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чара̄мӣ’’’ти. ‘‘ким̣ пана, бхо готама, брахмачарийасса кхан̣д̣ампи чхиддампи сабалампи камма̄сампӣ’’ти?

‘‘идха, бра̄хман̣а, екаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ самма̄ брахмача̄рӣ пат̣иджа̄нама̄но на хева кхо ма̄туга̄мена саддхим̣ двайам̣двайасама̄паттим̣ сама̄паджджати; апи ча кхо ма̄туга̄масса уччха̄данапаримаддананха̄панасамба̄ханам̣ са̄дийати. со там̣ асса̄дети [со тадасса̄дети (сӣ.)], там̣ ника̄мети, тена ча виттим̣ а̄паджджати. идампи кхо, бра̄хман̣а, брахмачарийасса кхан̣д̣ампи чхиддампи сабалампи камма̄сампи. айам̣ вуччати, бра̄хман̣а, апарисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати, сам̣йутто метхунена сам̣йогена на паримуччати джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена [джара̄маран̣ена (сӣ. сйа̄.)] сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи, на паримуччати дуккхасма̄ти вада̄ми.

‘‘пуна чапарам̣, бра̄хман̣а, идхекаччо саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ самма̄ брахмача̄рӣ пат̣иджа̄нама̄но на хева кхо ма̄туга̄мена саддхим̣ двайам̣двайасама̄паттим̣ сама̄паджджати, напи ма̄туга̄масса уччха̄данапаримаддананха̄панасамба̄ханам̣ са̄дийати; апи ча кхо ма̄туга̄мена саддхим̣ сан̃джаггхати сам̣кӣл̣ати сам̣кела̄йати…пе… напи ма̄туга̄мена саддхим̣ сан̃джаггхати сам̣кӣл̣ати сам̣кела̄йати; апи ча кхо ма̄туга̄масса чаккхуна̄ чаккхум̣ упаниджджха̄йати пеккхати…пе… напи ма̄туга̄масса чаккхуна̄ чаккхум̣ упаниджджха̄йати пеккхати; апи ча кхо ма̄туга̄масса саддам̣ сун̣а̄ти тирокут̣т̣ам̣ ва̄ тиропа̄ка̄рам̣ ва̄ хасантийа̄ ва̄ бхан̣антийа̄ ва̄ га̄йантийа̄ ва̄ родантийа̄ ва̄…пе… напи ма̄туга̄масса саддам̣ сун̣а̄ти тирокут̣т̣ам̣ ва̄ тиропа̄ка̄рам̣ ва̄ хасантийа̄ ва̄ бхан̣антийа̄ ва̄ га̄йантийа̄ ва̄ родантийа̄ ва̄; апи ча кхо йа̄нисса та̄ни пуббе ма̄туга̄мена саддхим̣ хаситалапитакӣл̣ита̄ни та̄ни ануссарати…пе… напи йа̄нисса та̄ни пуббе ма̄туга̄мена саддхим̣ хаситалапитакӣл̣ита̄ни та̄ни ануссарати; апи ча кхо пассати гахапатим̣ ва̄ гахапатипуттам̣ ва̄ пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппитам̣ саман̇гӣбхӯтам̣ парича̄райама̄нам̣…пе… напи пассати гахапатим̣ ва̄ гахапатипуттам̣ ва̄ пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппитам̣ саман̇гӣбхӯтам̣ парича̄райама̄нам̣; апи ча кхо ан̃н̃атарам̣ деваника̄йам̣ пан̣идха̄йа брахмачарийам̣ чарати имина̄хам̣ сӣлена ва̄ ватена ва̄ тапена ва̄ брахмачарийена ва̄ дево ва̄ бхависса̄ми деван̃н̃атаро ва̄ти. со там̣ асса̄дети, там̣ ника̄мети, тена ча виттим̣ а̄паджджати. идампи кхо, бра̄хман̣а, брахмачарийасса кхан̣д̣ампи чхиддампи сабалампи камма̄сампи. айам̣ вуччати, бра̄хман̣а, апарисуддхам̣ брахмачарийам̣ чарати сам̣йутто метхунена сам̣йогена, на паримуччати джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи, на паримуччати дуккхасма̄ти вада̄ми.

‘‘йа̄вакӣван̃ча̄хам̣, бра̄хман̣а, имесам̣ саттаннам̣ метхунасам̣йога̄нам̣ ан̃н̃атаран̃н̃атараметхунасам̣йогам̣ [ан̃н̃атарам̣ метхунасам̣йогам̣ (сӣ. сйа̄.)] аттани аппахӣнам̣ саманупассим̣, нева та̄ва̄хам̣, бра̄хман̣а, садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуддхоти паччан̃н̃а̄сим̣ [абхисамбуддхо паччан̃н̃а̄сим̣ (сӣ. сйа̄.)].

‘‘йато ча кхохам̣, бра̄хман̣а, имесам̣ саттаннам̣ метхунасам̣йога̄нам̣ ан̃н̃атаран̃н̃атараметхунасам̣йогам̣ аттани аппахӣнам̣ на саманупассим̣, атха̄хам̣, бра̄хман̣а, садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа ануттарам̣ самма̄самбодхим̣ абхисамбуддхоти паччан̃н̃а̄сим̣. ‘н̃а̄н̣ан̃ча пана ме дассанам̣ удапа̄ди, акуппа̄ ме вимутти [четовимутти (сӣ. ка.)], айамантима̄ джа̄ти, наттхи да̄ни пунаббхаво’’’ти.

евам̣ вутте джа̄н̣уссон̣и бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама; абхиккантам̣, бхо готама…пе… упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти. саттамам̣.

8. сам̣йогасуттам̣

51. ‘‘сам̣йогависам̣йогам̣ во, бхиккхаве, дхаммапарийа̄йам̣ десесса̄ми. там̣ сун̣а̄тха…пе… катамо ча со, бхиккхаве, сам̣його висам̣його дхаммапарийа̄йо?

‘‘иттхӣ, бхиккхаве, аджджхаттам̣ иттхиндрийам̣ манаси кароти – иттхикуттам̣ иттха̄каппам̣ иттхивидхам̣ иттхиччхандам̣ иттхиссарам̣ иттха̄лан̇ка̄рам̣. са̄ таттха раджджати татра̄бхирамати. са̄ таттха ратта̄ татра̄бхирата̄ бахиддха̄ пурисиндрийам̣ манаси кароти – пурисакуттам̣ пуриса̄каппам̣ пурисавидхам̣ пурисаччхандам̣ пурисассарам̣ пуриса̄лан̇ка̄рам̣. са̄ таттха раджджати татра̄бхирамати. са̄ таттха ратта̄ татра̄бхирата̄ бахиддха̄ сам̣йогам̣ а̄кан̇кхати. йан̃часса̄ сам̣йогапаччайа̄ уппаджджати сукхам̣ соманассам̣ тан̃ча а̄кан̇кхати. иттхатте, бхиккхаве, абхирата̄ сатта̄ пурисесу сам̣йогам̣ гата̄. евам̣ кхо, бхиккхаве, иттхӣ иттхаттам̣ на̄тиваттати.

‘‘пурисо, бхиккхаве, аджджхаттам̣ пурисиндрийам̣ манаси кароти – пурисакуттам̣ пуриса̄каппам̣ пурисавидхам̣ пурисаччхандам̣ пурисассарам̣ пуриса̄лан̇ка̄рам̣. со таттха раджджати татра̄бхирамати. со таттха ратто татра̄бхирато бахиддха̄ иттхиндрийам̣ манаси кароти – иттхикуттам̣ иттха̄каппам̣ иттхивидхам̣ иттхиччхандам̣ иттхиссарам̣ иттха̄лан̇ка̄рам̣. со таттха раджджати татра̄бхирамати. со таттха ратто татра̄бхирато бахиддха̄ сам̣йогам̣ а̄кан̇кхати. йан̃часса сам̣йогапаччайа̄ уппаджджати сукхам̣ соманассам̣ тан̃ча а̄кан̇кхати. пурисатте, бхиккхаве, абхирата̄ сатта̄ иттхӣсу сам̣йогам̣ гата̄. евам̣ кхо, бхиккхаве, пурисо пурисаттам̣ на̄тиваттати. евам̣ кхо, бхиккхаве, сам̣його хоти.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, висам̣його хоти? иттхӣ, бхиккхаве, аджджхаттам̣ иттхиндрийам̣ на манаси кароти – иттхикуттам̣ иттха̄каппам̣ иттхивидхам̣ иттхиччхандам̣ иттхиссарам̣ иттха̄лан̇ка̄рам̣. са̄ таттха на раджджати, са̄ татра на̄бхирамати. са̄ таттха аратта̄ татра анабхирата̄ бахиддха̄ пурисиндрийам̣ на манаси кароти – пурисакуттам̣ пуриса̄каппам̣ пурисавидхам̣ пурисаччхандам̣ пурисассарам̣ пуриса̄лан̇ка̄рам̣. са̄ таттха на раджджати, татра на̄бхирамати. са̄ таттха аратта̄ татра анабхирата̄ бахиддха̄ сам̣йогам̣ на̄кан̇кхати. йан̃часса̄ сам̣йогапаччайа̄ уппаджджати сукхам̣ соманассам̣ тан̃ча на̄кан̇кхати. иттхатте, бхиккхаве, анабхирата̄ сатта̄ пурисесу висам̣йогам̣ гата̄. евам̣ кхо, бхиккхаве, иттхӣ иттхаттам̣ ативаттати.

‘‘пурисо, бхиккхаве, аджджхаттам̣ пурисиндрийам̣ на манаси кароти – пурисакуттам̣ пуриса̄каппам̣ пурисавидхам̣ пурисаччхандам̣ пурисассарам̣ пуриса̄лан̇ка̄рам̣. со таттха на раджджати, со татра на̄бхирамати. со таттха аратто татра анабхирато бахиддха̄ иттхиндрийам̣ на манаси кароти – иттхикуттам̣ иттха̄каппам̣ иттхивидхам̣ иттхиччхандам̣ иттхиссарам̣ иттха̄лан̇ка̄рам̣. со таттха на раджджати, татра на̄бхирамати. со таттха аратто татра анабхирато бахиддха̄ сам̣йогам̣ на̄кан̇кхати. йан̃часса сам̣йогапаччайа̄ уппаджджати сукхам̣ соманассам̣ тан̃ча на̄кан̇кхати. пурисатте, бхиккхаве, анабхирата̄ сатта̄ иттхӣсу висам̣йогам̣ гата̄. евам̣ кхо, бхиккхаве, пурисо пурисаттам̣ ативаттати. евам̣ кхо, бхиккхаве, висам̣його хоти. айам̣ кхо, бхиккхаве, сам̣його висам̣його дхаммапарийа̄йо’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. да̄намахаппхаласуттам̣

52. екам̣ самайам̣ бхагава̄ чампа̄йам̣ вихарати гаггара̄йа поккхаран̣ийа̄ тӣре. атха кхо самбахула̄ чампеййака̄ упа̄сака̄ йена а̄йасма̄ са̄рипутто тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо чампеййака̄ упа̄сака̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ етадавочум̣ – ‘‘чирассута̄ но, бханте [бханте са̄рипутта (сӣ.)], бхагавато саммукха̄ дхаммӣкатха̄. са̄дху майам̣, бханте, лабхеййа̄ма бхагавато саммукха̄ дхаммим̣ катхам̣ [бхагавато сантика̄ дхаммим̣ катхам̣ (сӣ.), бхагавато дхаммим̣ катхам̣ (сйа̄.)] савана̄йа̄’’ти. ‘‘тенаха̄вусо, тадахупосатхе а̄гаччхеййа̄тха, аппева на̄ма лабхеййа̄тха бхагавато саммукха̄ [бхагавато сантике (сйа̄.)] дхаммим̣ катхам̣ савана̄йа̄’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо чампеййака̄ упа̄сака̄ а̄йасмато са̄рипуттасса пат̣иссутва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ паккамим̣су.

атха кхо чампеййака̄ упа̄сака̄ тадахупосатхе йена̄йасма̄ са̄рипутто тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣хам̣су. атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто техи чампеййакехи упа̄сакехи саддхим̣ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘сийа̄ ну кхо, бханте, идхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ на махаппхалам̣ хоти на маха̄нисам̣сам̣; сийа̄ пана, бханте, идхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти? ‘‘сийа̄, са̄рипутта, идхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ на махаппхалам̣ хоти на маха̄нисам̣сам̣; сийа̄ пана, са̄рипутта, идхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти. ‘‘ко ну кхо, бханте, хету ко паччайо йена мидхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ на махаппхалам̣ хоти на маха̄нисам̣сам̣; ко ну кхо, бханте, хету ко паччайо йена мидхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти?

‘‘идха, са̄рипутта, екаччо са̄пекхо [са̄пеккхо (сйа̄.)] да̄нам̣ дети, патибаддхачитто [патибандхачитто (ка.)] да̄нам̣ дети, саннидхипекхо да̄нам̣ дети, ‘имам̣ печча парибхун̃джисса̄мӣ’ти да̄нам̣ дети. со там̣ да̄нам̣ дети саман̣асса ва̄ бра̄хман̣асса ва̄ аннам̣ па̄нам̣ ваттхам̣ йа̄нам̣ ма̄ла̄гандхавилепанам̣ сеййа̄васатхападӣпеййам̣. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, са̄рипутта, дадеййа идхекаччо еварӯпам̣ да̄на’’нти? ‘‘евам̣, бханте’’.

‘‘татра, са̄рипутта, йва̄йам̣ са̄пекхо да̄нам̣ дети, патибаддхачитто да̄нам̣ дети, саннидхипекхо да̄нам̣ дети, ‘имам̣ печча парибхун̃джисса̄мӣ’ти да̄нам̣ дети. со там̣ да̄нам̣ датва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ ча̄тумаха̄ра̄джика̄нам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджати. со там̣ каммам̣ кхепетва̄ там̣ иддхим̣ там̣ йасам̣ там̣ а̄дхипаччам̣ а̄га̄мӣ хоти а̄ганта̄ иттхаттам̣.

‘‘идха пана, са̄рипутта, екаччо на хева кхо са̄пекхо да̄нам̣ дети, на патибаддхачитто да̄нам̣ дети, на саннидхипекхо да̄нам̣ дети, на ‘имам̣ печча парибхун̃джисса̄мӣ’ти да̄нам̣ дети; апи ча кхо ‘са̄ху да̄на’нти да̄нам̣ дети…пе… напи ‘са̄ху да̄на’нти да̄нам̣ дети; апи ча кхо ‘диннапуббам̣ катапуббам̣ питупита̄махехи на араха̄ми пора̄н̣ам̣ кулавам̣сам̣ ха̄пету’нти да̄нам̣ дети…пе… напи ‘диннапуббам̣ катапуббам̣ питупита̄махехи на араха̄ми пора̄н̣ам̣ кулавам̣сам̣ ха̄пету’нти да̄нам̣ дети; апи ча кхо ‘ахам̣ пача̄ми, име на пачанти, на̄раха̄ми пачанто апачанта̄нам̣ да̄нам̣ ада̄ту’нти да̄нам̣ дети…пе… напи ‘ахам̣ пача̄ми, име на пачанти, на̄раха̄ми пачанто апачанта̄нам̣ да̄нам̣ ада̄ту’нти да̄нам̣ дети; апи ча кхо ‘йатха̄ тесам̣ пуббака̄нам̣ исӣнам̣ та̄ни маха̄йан̃н̃а̄ни ахесум̣, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хакасса ва̄макасса ва̄мадевасса весса̄миттасса йамадаггино ан̇гӣрасасса бха̄радва̄джасса ва̄сет̣т̣хасса кассапасса бхагуно, евам̣ ме айам̣ да̄насам̣вибха̄го бхависсатӣ’ти да̄нам̣ дети…пе… напи ‘йатха̄ тесам̣ пуббака̄нам̣ исӣнам̣ та̄ни маха̄йан̃н̃а̄ни ахесум̣, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хакасса ва̄макасса ва̄мадевасса весса̄миттасса йамадаггино ан̇гӣрасасса бха̄радва̄джасса ва̄сет̣т̣хасса кассапасса бхагуно, евам̣ ме айам̣ да̄насам̣вибха̄го бхависсатӣ’ти да̄нам̣ дети; апи ча кхо ‘имам̣ ме да̄нам̣ дадато читтам̣ пасӣдати, аттаманата̄ соманассам̣ упаджа̄йатӣ’ти да̄нам̣ дети…пе… напи ‘имам̣ ме да̄нам̣ дадато читтам̣ пасӣдати, аттаманата̄ соманассам̣ упаджа̄йатӣ’ти да̄нам̣ дети; апи ча кхо читта̄лан̇ка̄рачиттапариккха̄рам̣ да̄нам̣ дети. со там̣ да̄нам̣ дети саман̣асса ва̄ бра̄хман̣асса ва̄ аннам̣ па̄нам̣ ваттхам̣ йа̄нам̣ ма̄ла̄гандхавилепанам̣ сеййа̄васатхападӣпеййам̣. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, са̄рипутта, дадеййа идхекаччо еварӯпам̣ да̄на’’нти? ‘‘евам̣, бханте’’.

‘‘татра, са̄рипутта, йва̄йам̣ на хева [нахева кхо (сӣ. сйа̄.)] са̄пекхо да̄нам̣ дети; на патибаддхачитто да̄нам̣ дети; на саннидхипекхо да̄нам̣ дети; на ‘имам̣ печча парибхун̃джисса̄мӣ’ти да̄нам̣ дети; напи ‘са̄ху да̄на’нти да̄нам̣ дети; напи ‘диннапуббам̣ катапуббам̣ питупита̄махехи на араха̄ми пора̄н̣ам̣ кулавам̣сам̣ ха̄пету’нти да̄нам̣ дети; напи ‘ахам̣ пача̄ми, име на пачанти, на̄раха̄ми пачанто апачанта̄нам̣ да̄нам̣ ада̄ту’нти да̄нам̣ дети; напи ‘йатха̄ тесам̣ пуббака̄нам̣ исӣнам̣ та̄ни маха̄йан̃н̃а̄ни ахесум̣, сеййатхидам̣ – ат̣т̣хакасса ва̄макасса ва̄мадевасса весса̄миттасса йамадаггино ан̇гӣрасасса бха̄радва̄джасса ва̄сет̣т̣хасса кассапасса бхагуно, евам̣ ме айам̣ да̄насам̣вибха̄го бхависсатӣ’ти да̄нам̣ дети; напи ‘имам̣ ме да̄нам̣ дадато читтам̣ пасӣдати, аттаманата̄ соманассам̣ упаджа̄йатӣ’ти да̄нам̣ дети; апи ча кхо читта̄лан̇ка̄рачиттапариккха̄рам̣ да̄нам̣ дети. со там̣ да̄нам̣ датва̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ брахмака̄йика̄нам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджати. со там̣ каммам̣ кхепетва̄ там̣ иддхим̣ там̣ йасам̣ там̣ а̄дхипаччам̣ ана̄га̄мӣ хоти ана̄ганта̄ иттхаттам̣. айам̣ кхо, са̄рипутта, хету айам̣ паччайо йена мидхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ на махаппхалам̣ хоти на маха̄нисам̣сам̣. айам̣ пана, са̄рипутта, хету айам̣ паччайо йена мидхекаччасса та̄дисам̣йева да̄нам̣ диннам̣ махаппхалам̣ хоти маха̄нисам̣са’’нти. навамам̣.

10. нандама̄та̄суттам̣

53. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ а̄йасма̄ ча са̄рипутто а̄йасма̄ ча маха̄моггалла̄но даккхин̣а̄гирисмим̣ ча̄рикам̣ чаранти махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣. тена кхо пана самайена вел̣укан̣д̣акӣ [вел̣укан̣д̣акӣ (сйа̄.) а. ни. 6.37; 2.134; сам̣. ни. 2.173 пасситаббам̣] нандама̄та̄ упа̄сика̄ раттийа̄ паччӯсасамайам̣ паччут̣т̣ха̄йа па̄ра̄йанам̣ [чӯл̣ани. па̄ра̄йанавагга, ваттхуга̄тха̄] сарена бха̄сати.

тена кхо пана самайена вессаван̣о маха̄ра̄джа̄ уттара̄йа диса̄йа даккхин̣ам̣ дисам̣ гаччхати кеначидева каран̣ӣйена. ассоси кхо вессаван̣о маха̄ра̄джа̄ нандама̄та̄йа упа̄сика̄йа па̄ра̄йанам̣ сарена бха̄сантийа̄, сутва̄ катха̄парийоса̄нам̣ а̄гамайама̄но ат̣т̣ха̄си.

атха кхо нандама̄та̄ упа̄сика̄ па̄ра̄йанам̣ сарена бха̄ситва̄ тун̣хӣ ахоси. атха кхо вессаван̣о маха̄ра̄джа̄ нандама̄та̄йа упа̄сика̄йа катха̄парийоса̄нам̣ видитва̄ аббха̄нумоди – ‘‘са̄дху бхагини, са̄дху бхагинӣ’’ти! ‘‘ко панесо, бхадрамукха̄’’ти? ‘‘ахам̣ те, бхагини, бха̄та̄ вессаван̣о, маха̄ра̄джа̄’’ти. ‘‘са̄дху, бхадрамукха, тена хи йо ме айам̣ дхаммапарийа̄йо бхан̣ито идам̣ те хоту а̄титхеййа’’нти. ‘‘са̄дху, бхагини, етан̃чева ме хоту а̄титхеййам̣. свева [све ча (сӣ.)] са̄рипуттамоггалла̄наппамукхо бхиккхусан̇гхо акатапа̄тара̄со вел̣укан̣д̣акам̣ а̄гамиссати, тан̃ча бхиккхусан̇гхам̣ паривиситва̄ мама даккхин̣ам̣ а̄дисеййа̄си. етан̃чева [еван̃ча (сӣ. сйа̄.), етан̃ча (?)] ме бхависсати а̄титхеййа’’нти.

атха кхо нандама̄та̄ упа̄сика̄ тасса̄ раттийа̄ аччайена саке нивесане пан̣ӣтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ пат̣ийа̄да̄песи. атха кхо са̄рипуттамоггалла̄наппамукхо бхиккхусан̇гхо акатапа̄тара̄со йена вел̣укан̣д̣ако тадавасари. атха кхо нандама̄та̄ упа̄сика̄ ан̃н̃атарам̣ пурисам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи твам̣, амбхо пуриса, а̄ра̄мам̣ гантва̄ бхиккхусан̇гхасса ка̄лам̣ а̄рочехи – ‘ка̄ло, бханте, аййа̄йа нандама̄туйа̄ нивесане нит̣т̣хитам̣ бхатта’’’нти. ‘‘евам̣, аййе’’ти кхо со пурисо нандама̄та̄йа упа̄сика̄йа пат̣иссутва̄ а̄ра̄мам̣ гантва̄ бхиккхусан̇гхасса ка̄лам̣ а̄рочеси – ‘‘ка̄ло, бханте, аййа̄йа нандама̄туйа̄ нивесане нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти. атха кхо са̄рипуттамоггалла̄наппамукхо бхиккхусан̇гхо пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа йена нандама̄та̄йа упа̄сика̄йа нивесанам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо нандама̄та̄ упа̄сика̄ са̄рипуттамоггалла̄наппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ пан̣ӣтена кха̄данӣйена бходжанӣйена сахаттха̄ сантаппеси сампава̄реси.

атха кхо нандама̄та̄ упа̄сика̄ а̄йасмантам̣ са̄рипуттам̣ бхутта̄вим̣ онӣтапаттапа̄н̣им̣ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо нандама̄тарам̣ упа̄сикам̣ а̄йасма̄ са̄рипутто етадавоча – ‘‘ко пана те, нандама̄те, бхиккхусан̇гхасса аббха̄гаманам̣ а̄рочесӣ’’ти?

‘‘идха̄хам̣, бханте, раттийа̄ паччӯсасамайам̣ паччут̣т̣ха̄йа па̄ра̄йанам̣ сарена бха̄ситва̄ тун̣хӣ ахосим̣. атха кхо, бханте, вессаван̣о маха̄ра̄джа̄ мама катха̄парийоса̄нам̣ видитва̄ аббха̄нумоди – ‘са̄дху, бхагини, са̄дху, бхагинӣ’ти! ‘ко панесо, бхадрамукха̄’ти? ‘ахам̣ те, бхагини, бха̄та̄ вессаван̣о, маха̄ра̄джа̄’ти. ‘са̄дху, бхадрамукха, тена хи йо ме айам̣ дхаммапарийа̄йо бхан̣ито идам̣ те хоту а̄титхеййа’нти. ‘са̄дху, бхагини, етан̃чева ме хоту а̄титхеййам̣. свева са̄рипуттамоггалла̄наппамукхо бхиккхусан̇гхо акатапа̄тара̄со вел̣укан̣д̣акам̣ а̄гамиссати, тан̃ча бхиккхусан̇гхам̣ паривиситва̄ мама даккхин̣ам̣ а̄дисеййа̄си. етан̃чева [етан̃ча (сӣ.), еван̃ча (сйа̄.)] ме бхависсати а̄титхеййа’нти. йадидам̣ [йамидам̣ (ма. ни. 1.363)], бханте, да̄не [пун̃н̃ам̣ хи там̣ (сӣ.), пун̃н̃ам̣ пун̃н̃амахитам̣ (сйа̄.), пун̃н̃ам̣ ва̄ пун̃н̃амахам̣ ва̄ (пӣ.), пун̃н̃ам̣ ва̄ пун̃н̃амахӣ ва̄ (ка.)] пун̃н̃ан̃ча пун̃н̃амахӣ ча там̣ [пун̃н̃ам̣ хи там̣ (сӣ.), пун̃н̃ам̣ пун̃н̃амахитам̣ (сйа̄.), пун̃н̃ам̣ ва̄ пун̃н̃амахам̣ ва̄ (пӣ.), пун̃н̃ам̣ ва̄ пун̃н̃амахӣ ва̄ (ка.)] вессаван̣асса маха̄ра̄джасса сукха̄йа хотӯ’’ти.

‘‘аччхарийам̣, нандама̄те, аббхутам̣, нандама̄те! йатра хи на̄ма вессаван̣ена маха̄ра̄джена евам̣махиддхикена евам̣махесаккхена девапуттена саммукха̄ саллаписсасӣ’’ти.

‘‘на кхо ме, бханте, есева аччхарийо аббхуто дхаммо. аттхи ме ан̃н̃опи аччхарийо аббхуто дхаммо. идха ме, бханте, нандо на̄ма екапуттако пийо мана̄по. там̣ ра̄джа̄но кисмин̃чидева пакаран̣е окасса пасайха джӣвита̄ воропесум̣. тасмим̣ кхо пана̄хам̣, бханте, да̄раке гахите ва̄ гайхама̄не ва̄ вадхе ва̄ ваджджхама̄не ва̄ хате ва̄ хан̃н̃ама̄не ва̄ на̄бхиджа̄на̄ми читтасса ан̃н̃атхатта’’нти. ‘‘аччхарийам̣, нандама̄те, аббхутам̣ нандама̄те! йатра хи на̄ма читтуппа̄дампи [читтуппа̄даматтампи (сйа̄.)] парисодхессасӣ’’ти.

‘‘на кхо ме, бханте, есева аччхарийо аббхуто дхаммо. аттхи ме ан̃н̃опи аччхарийо аббхуто дхаммо. идха ме, бханте, са̄мико ка̄лан̇като ан̃н̃атарам̣ йаккхайоним̣ упапанно. со ме тенева пуримена аттабха̄вена уддассеси. на кхо пана̄хам̣, бханте, абхиджа̄на̄ми татонида̄нам̣ читтасса ан̃н̃атхатта’’нти. ‘‘аччхарийам̣, нандама̄те, аббхутам̣, нандама̄те! йатра хи на̄ма читтуппа̄дампи парисодхессасӣ’’ти.

‘‘на кхо ме, бханте, есева аччхарийо аббхуто дхаммо. аттхи ме ан̃н̃опи аччхарийо аббхуто дхаммо. йатохам̣, бханте, са̄микасса дахарассева дахара̄ а̄нӣта̄ на̄бхиджа̄на̄ми са̄микам̣ манаса̄пи атичарита̄ [атичаритум̣ (сйа̄.), атича̄риттам̣ (ка.)], куто пана ка̄йена̄’’ти! ‘‘аччхарийам̣, нандама̄те, аббхутам̣, нандама̄те! йатра хи на̄ма читтуппа̄дампи парисодхессасӣ’’ти.

‘‘на кхо ме, бханте, есева аччхарийо аббхуто дхаммо. аттхи ме ан̃н̃опи аччхарийо аббхуто дхаммо. йада̄хам̣, бханте, упа̄сика̄ пат̣идесита̄ на̄бхиджа̄на̄ми кин̃чи сиккха̄падам̣ сан̃чичча вӣтиккамита̄’’ти. ‘‘аччхарийам̣, нандама̄те, аббхутам̣, нандама̄те’’ти!

‘‘на кхо ме, бханте, есева аччхарийо аббхуто дхаммо. аттхи ме ан̃н̃опи аччхарийо аббхуто дхаммо. идха̄хам̣, бханте, йа̄вадева [йа̄вадева (сӣ. сйа̄.) сам̣. ни. 2.152 па̄л̣и ча ат̣т̣хакатха̄т̣ӣка̄ ча пасситабба̄] а̄кан̇кха̄ми вивиччева ка̄мехи вивичча акусалехи дхаммехи савитаккам̣ савича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихара̄ми. витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄ аджджхаттам̣ сампаса̄данам̣ четасо екодибха̄вам̣ авитаккам̣ авича̄рам̣ вивекаджам̣ пӣтисукхам̣ дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихара̄ми. пӣтийа̄ ча вира̄га̄ упеккхика̄ ча вихара̄ми сата̄ ча сампаджа̄на̄ сукхан̃ча ка̄йе пат̣исам̣ведеми, йам̣ там̣ арийа̄ а̄чиккханти – ‘упеккхако сатима̄ сукхавиха̄рӣ’ти татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихара̄ми. сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихара̄мӣ’’ти. ‘‘аччхарийам̣, нандама̄те, аббхутам̣, нандама̄те’’ти!

‘‘на кхо ме, бханте, есева аччхарийо аббхуто дхаммо. аттхи ме ан̃н̃опи аччхарийо аббхуто дхаммо. йа̄нима̄ни, бханте, бхагавата̄ десита̄ни пан̃чорамбха̄гийа̄ни сам̣йоджана̄ни на̄хам̣ тесам̣ кин̃чи аттани аппахӣнам̣ саманупасса̄мӣ’’ти. ‘‘аччхарийам̣, нандама̄те, аббхутам̣, нандама̄те’’ти!

атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто нандама̄тарам̣ упа̄сикам̣ дхаммийа̄ катха̄йа сандассетва̄ сама̄дапетва̄ самуттеджетва̄ сампахам̣сетва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄мӣти. дасамам̣.

маха̄йан̃н̃авагго пан̃чамо.

тассудда̄нам̣ –

т̣хити ча париккха̄рам̣ две, аггӣ сан̃н̃а̄ ча две пара̄;

метхуна̄ сам̣його да̄нам̣, нандама̄тена те даса̄ти.

пат̣хамапан̣н̣а̄сакам̣ саматтам̣.

6. абйа̄катавагго

1. абйа̄катасуттам̣

54. атха кхо ан̃н̃атаро бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо со бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ко ну кхо, бханте, хету ко паччайо йена сутавато арийаса̄вакасса вичикиччха̄ нуппаджджати абйа̄катаваттхӯсӯ’’ти?

‘‘дит̣т̣хиниродха̄ кхо, бхиккху, сутавато арийаса̄вакасса вичикиччха̄ нуппаджджати абйа̄катаваттхӯсу. ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, дит̣т̣хигатаметам̣; ‘на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, дит̣т̣хигатаметам̣; ‘хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, дит̣т̣хигатаметам̣; ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, дит̣т̣хигатаметам̣. ассутава̄, бхиккху, путхуджджано дит̣т̣хим̣ наппаджа̄на̄ти, дит̣т̣хисамудайам̣ наппаджа̄на̄ти, дит̣т̣хиниродхам̣ наппаджа̄на̄ти, дит̣т̣хиниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄на̄ти. тасса са̄ дит̣т̣хи павад̣д̣хати, со на паримуччати джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи, на паримуччати дуккхасма̄ти вада̄ми.

‘‘сутава̄ ча кхо, бхиккху, арийаса̄вако дит̣т̣хим̣ паджа̄на̄ти, дит̣т̣хисамудайам̣ паджа̄на̄ти, дит̣т̣хиниродхам̣ паджа̄на̄ти, дит̣т̣хиниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄на̄ти. тасса са̄ дит̣т̣хи нируджджхати, со паримуччати джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи, паримуччати дуккхасма̄ти вада̄ми. евам̣ джа̄нам̣ кхо, бхиккху, сутава̄ арийаса̄вако евам̣ пассам̣ ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’типи на бйа̄кароти; ‘на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’типи на бйа̄кароти; ‘хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’типи на бйа̄кароти; ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’типи на бйа̄кароти. евам̣ джа̄нам̣ кхо, бхиккху, сутава̄ арийаса̄вако евам̣ пассам̣ евам̣ абйа̄каран̣адхаммо хоти абйа̄катаваттхӯсу. евам̣ джа̄нам̣ кхо, бхиккху, сутава̄ арийаса̄вако евам̣ пассам̣ на чхамбхати, на кампати, на ведхати, на санта̄сам̣ а̄паджджати абйа̄катаваттхӯсу.

‘‘‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, тан̣ха̄гатаметам̣…пе… сан̃н̃а̄гатаметам̣ …пе… ман̃н̃итаметам̣…пе… папан̃читаметам̣…пе… упа̄да̄нагатаметам̣…пе… ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, виппат̣иса̄ро есо; ‘на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, виппат̣иса̄ро есо; ‘хоти ча на ча хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, виппат̣иса̄ро есо; ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’ти кхо, бхиккху, виппат̣иса̄ро есо. ассутава̄, бхиккху, путхуджджано виппат̣иса̄рам̣ наппаджа̄на̄ти, виппат̣иса̄расамудайам̣ наппаджа̄на̄ти, виппат̣иса̄раниродхам̣ наппаджа̄на̄ти, виппат̣иса̄раниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ наппаджа̄на̄ти. тасса со виппат̣иса̄ро павад̣д̣хати, со на паримуччати джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи, на паримуччати дуккхасма̄ти вада̄ми.

‘‘сутава̄ ча кхо, бхиккху, арийаса̄вако виппат̣иса̄рам̣ паджа̄на̄ти, виппат̣иса̄расамудайам̣ паджа̄на̄ти, виппат̣иса̄раниродхам̣ паджа̄на̄ти, виппат̣иса̄раниродхага̄миним̣ пат̣ипадам̣ паджа̄на̄ти. тасса со виппат̣иса̄ро нируджджхати, со паримуччати джа̄тийа̄…пе… дуккхасма̄ти вада̄ми. евам̣ джа̄нам̣ кхо, бхиккху, сутава̄ арийаса̄вако евам̣ пассам̣ ‘хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’типи на бйа̄кароти…пе… ‘нева хоти на на хоти татха̄гато парам̣ маран̣а̄’типи на бйа̄кароти. евам̣ джа̄нам̣ кхо, бхиккху, сутава̄ арийаса̄вако евам̣ пассам̣ евам̣ абйа̄каран̣адхаммо хоти абйа̄катаваттхӯсу. евам̣ джа̄нам̣ кхо, бхиккху, сутава̄ арийаса̄вако евам̣ пассам̣ на чхамбхати, на кампати, на ведхати, на санта̄сам̣ а̄паджджати абйа̄катаваттхӯсу. айам̣ кхо, бхиккху, хету айам̣ паччайо йена сутавато арийаса̄вакасса вичикиччха̄ нуппаджджати абйа̄катаваттхӯсӯ’’ти. пат̣хамам̣.

2. пурисагатисуттам̣

55. ‘‘сатта ча [сатта (сӣ.), сатта ча кхо (ка.)], бхиккхаве, пурисагатийо десесса̄ми анупа̄да̄ ча паринибба̄нам̣ [паринибба̄н̣ам̣ (сӣ.)]. там̣ сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча – ‘‘катама̄ ча, бхиккхаве, сатта пурисагатийо?

‘‘идха, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – ‘но часса но ча ме сийа̄, на бхависсати на ме бхависсати, йадаттхи йам̣ бхӯтам̣ там̣ паджаха̄мӣ’ти упеккхам̣ пат̣илабхати. со бхаве на раджджати, самбхаве на раджджати, аттхуттари падам̣ сантам̣ саммаппан̃н̃а̄йа пассати. тан̃ча кхвасса падам̣ на саббена саббам̣ саччхикатам̣ хоти, тасса на саббена саббам̣ ма̄на̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ бхавара̄га̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ авиджджа̄нусайо пахӣно хоти. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, дивасам̣сантатте [дивасасантатте (сӣ. сйа̄.) ма. ни. 2.154] айокапа̄ле хан̃н̃ама̄не папат̣ика̄ ниббаттитва̄ нибба̄йеййа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – ‘но часса но ча ме сийа̄, на бхависсати на ме бхависсати, йадаттхи йам̣ бхӯтам̣ там̣ паджаха̄мӣ’ти упеккхам̣ пат̣илабхати. со бхаве на раджджати, самбхаве на раджджати, аттхуттари падам̣ сантам̣ саммаппан̃н̃а̄йа пассати. тан̃ча кхвасса падам̣ на саббена саббам̣ саччхикатам̣ хоти, тасса на саббена саббам̣ ма̄на̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ бхавара̄га̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ авиджджа̄нусайо пахӣно хоти. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – ‘но часса но ча ме сийа̄, на бхависсати на ме бхависсати, йадаттхи йам̣ бхӯтам̣ там̣ паджаха̄мӣ’ти упеккхам̣ пат̣илабхати. со бхаве на раджджати, самбхаве на раджджати, аттхуттари падам̣ сантам̣ саммаппан̃н̃а̄йа пассати. тан̃ча кхвасса падам̣ на саббена саббам̣ саччхикатам̣ хоти, тасса на саббена саббам̣ ма̄на̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ бхавара̄га̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ авиджджа̄нусайо пахӣно хоти. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, дивасам̣сантатте айокапа̄ле хан̃н̃ама̄не папат̣ика̄ ниббаттитва̄ уппатитва̄ нибба̄йеййа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, дивасам̣сантатте айокапа̄ле хан̃н̃ама̄не папат̣ика̄ ниббаттитва̄ уппатитва̄ анупахачча талам̣ нибба̄йеййа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ упахаччапаринибба̄йӣ хоти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, дивасам̣сантатте айокапа̄ле хан̃н̃ама̄не папат̣ика̄ ниббаттитва̄ уппатитва̄ упахачча талам̣ нибба̄йеййа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ упахаччапаринибба̄йӣ хоти.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, дивасам̣сантатте айокапа̄ле хан̃н̃ама̄не папат̣ика̄ ниббаттитва̄ уппатитва̄ паритте тин̣апун̃дже ва̄ кат̣т̣хапун̃дже ва̄ нипатеййа. са̄ таттха аггимпи джанеййа, дхӯмампи джанеййа, аггимпи джанетва̄ дхӯмампи джанетва̄ тамева париттам̣ тин̣апун̃джам̣ ва̄ кат̣т̣хапун̃джам̣ ва̄ парийа̄дийитва̄ ана̄ха̄ра̄ нибба̄йеййа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, дивасам̣сантатте айокапа̄ле хан̃н̃ама̄не папат̣ика̄ ниббаттитва̄ уппатитва̄ випуле тин̣апун̃дже ва̄ кат̣т̣хапун̃дже ва̄ нипатеййа. са̄ таттха аггимпи джанеййа, дхӯмампи джанеййа, аггимпи джанетва̄ дхӯмампи джанетва̄ тамева випулам̣ тин̣апун̃джам̣ ва̄ кат̣т̣хапун̃джам̣ ва̄ парийа̄дийитва̄ ана̄ха̄ра̄ нибба̄йеййа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти.

‘‘идха пана, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – ‘но часса но ча ме сийа̄, на бхависсати на ме бхависсати, йадаттхи йам̣ бхӯтам̣ там̣ паджаха̄мӣ’ти упеккхам̣ пат̣илабхати. со бхаве на раджджати, самбхаве на раджджати, аттхуттари падам̣ сантам̣ саммапан̃н̃а̄йа пассати. тан̃ча кхвасса падам̣ на саббена саббам̣ саччхикатам̣ хоти, тасса на саббена саббам̣ ма̄на̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ бхавара̄га̄нусайо пахӣно хоти, на саббена саббам̣ авиджджа̄нусайо пахӣно хоти. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ. сеййатха̄пи, бхиккхаве, дивасам̣сантатте айокапа̄ле хан̃н̃ама̄не папат̣ика̄ ниббаттитва̄ уппатитва̄ маханте тин̣апун̃дже ва̄ кат̣т̣хапун̃дже ва̄ нипатеййа. са̄ таттха аггимпи джанеййа, дхӯмампи джанеййа, аггимпи джанетва̄ дхӯмампи джанетва̄ тамева махантам̣ тин̣апун̃джам̣ ва̄ кат̣т̣хапун̃джам̣ ва̄ парийа̄дийитва̄ гаччхампи дахеййа [д̣ахеййа (ан̃н̃аттха)], да̄йампи дахеййа, гаччхампи дахитва̄ да̄йампи дахитва̄ харитантам̣ ва̄ патхантам̣ ва̄ [пантхантам̣ ва̄ (сӣ.) сйа̄мапоттхаке идам̣ на диссати] селантам̣ ва̄ удакантам̣ ва̄ раман̣ӣйам̣ ва̄ бхӯмибха̄гам̣ а̄гамма ана̄ха̄ра̄ нибба̄йеййа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – но часса но ча ме сийа̄…пе… со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ. има̄ кхо, бхиккхаве, сатта пурисагатийо.

‘‘катаман̃ча, бхиккхаве, анупа̄да̄паринибба̄нам̣? идха, бхиккхаве, бхиккху евам̣ пат̣ипанно хоти – ‘но часса но ча ме сийа̄, на бхависсати на ме бхависсати, йадаттхи йам̣ бхӯтам̣ там̣ паджаха̄мӣ’ти упеккхам̣ пат̣илабхати. со бхаве на раджджати, самбхаве на раджджати, аттхуттари падам̣ сантам̣ саммаппан̃н̃а̄йа пассати. тан̃ча кхвасса падам̣ саббена саббам̣ саччхикатам̣ хоти, тасса саббена саббам̣ ма̄на̄нусайо пахӣно хоти, саббена саббам̣ бхавара̄га̄нусайо пахӣно хоти, саббена саббам̣ авиджджа̄нусайо пахӣно хоти. со а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. идам̣ вуччати, бхиккхаве, анупа̄да̄паринибба̄нам̣. има̄ кхо, бхиккхаве, сатта пурисагатийо анупа̄да̄ ча паринибба̄на’’нти. дутийам̣.

3. тиссабрахма̄суттам̣

56. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати гиджджхакӯт̣е паббате. атха кхо две девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ гиджджхакӯт̣ам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣хам̣су. екамантам̣ т̣хита̄ кхо ека̄ девата̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ета̄, бханте, бхиккхунийо вимутта̄’’ти. апара̄ девата̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ета̄, бханте, бхиккхунийо анупа̄дисеса̄ сувимутта̄’’ти. идамавочум̣ та̄ девата̄. саманун̃н̃о саттха̄ ахоси. атха кхо та̄ девата̄ ‘‘саманун̃н̃о саттха̄’’ти бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йим̣су.

атха кхо бхагава̄ тасса̄ раттийа̄ аччайена бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘имам̣, бхиккхаве, раттим̣ две девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ гиджджхакӯт̣ам̣ обха̄сетва̄ йена̄хам̣ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ мам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣хам̣су. екамантам̣ т̣хита̄ кхо, бхиккхаве, ека̄ девата̄ мам̣ етадавоча – ‘ета̄, бханте, бхиккхунийо вимутта̄’ти. апара̄ девата̄ мам̣ етадавоча – ‘ета̄, бханте, бхиккхунийо анупа̄дисеса̄ сувимутта̄’ти. идамавочум̣, бхиккхаве, та̄ девата̄. идам̣ ватва̄ мам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йим̣сӯ’’ти.

тена кхо пана самайена а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но бхагавато авидӯре нисинно хоти. атха кхо а̄йасмато маха̄моггалла̄насса етадахоси – ‘‘катамеса̄нам̣ кхо дева̄нам̣ евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти? тена кхо пана самайена тиссо на̄ма бхиккху адхуна̄ка̄лан̇като ан̃н̃атарам̣ брахмалокам̣ упапанно хоти. татра̄пи нам̣ евам̣ джа̄нанти – ‘‘тиссо брахма̄ махиддхико маха̄нубха̄во’’ти.

атха кхо а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но – сеййатха̄пи на̄ма балава̄ пурисо самин̃джитам̣ ва̄ ба̄хам̣ паса̄реййа, паса̄ритам̣ ва̄ ба̄хам̣ самин̃джеййа, евамевам̣ – гиджджхакӯт̣е паббате антарахито тасмим̣ брахмалоке па̄турахоси. аддаса̄ кхо тиссо брахма̄ а̄йасмантам̣ маха̄моггалла̄нам̣ дӯратова а̄гаччхантам̣. дисва̄ а̄йасмантам̣ маха̄моггалла̄нам̣ етадавоча – ‘‘ехи кхо, ма̄риса моггалла̄на; сва̄гатам̣, ма̄риса моггалла̄на! чирассам̣ кхо, ма̄риса моггалла̄на, имам̣ парийа̄йамака̄си, йадидам̣ идха̄гамана̄йа. нисӣда, ма̄риса моггалла̄на, идама̄санам̣ пан̃н̃атта’’нти. нисӣди кхо а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но пан̃н̃атте а̄сане. тиссопи кхо брахма̄ а̄йасмантам̣ маха̄моггалла̄нам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо тиссам̣ брахма̄нам̣ а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но етадавоча – ‘‘катамеса̄нам̣ кхо, тисса, дева̄нам̣ евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти? ‘‘брахмака̄йика̄нам̣ кхо, ма̄риса моггалла̄на, дева̄нам̣ евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти.

‘‘саббесан̃н̃ева кхо, тисса, брахмака̄йика̄нам̣ дева̄нам̣ евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти? ‘‘на кхо, ма̄риса моггалла̄на, саббесам̣ брахмака̄йика̄нам̣ дева̄нам̣ евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти.

‘‘йе кхо те, ма̄риса моггалла̄на, брахмака̄йика̄ дева̄ брахмена а̄йуна̄ сантут̣т̣ха̄ брахмена ван̣н̣ена брахмена сукхена брахмена йасена брахмена а̄дхипатеййена сантут̣т̣ха̄, те уттари ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ наппаджа̄нанти. тесам̣ на евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’ти. йе ча кхо те, ма̄риса моггалла̄на, брахмака̄йика̄ дева̄ брахмена а̄йуна̄ асантут̣т̣ха̄, брахмена ван̣н̣ена брахмена сукхена брахмена йасена брахмена а̄дхипатеййена асантут̣т̣ха̄, те ча уттари ниссаран̣ам̣ йатха̄бхӯтам̣ паджа̄нанти. тесам̣ евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти.

‘‘идха, ма̄риса моггалла̄на, бхиккху убхатобха̄гавимутто хоти. таменам̣ те дева̄ евам̣ джа̄нанти – ‘айам̣ кхо а̄йасма̄ убхатобха̄гавимутто. йа̄васса ка̄йо т̣хассати та̄ва нам̣ даккханти деваманусса̄. ка̄йасса бхеда̄ на нам̣ даккханти деваманусса̄’ти. евампи кхо, ма̄риса моггалла̄на, тесам̣ дева̄нам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти.

‘‘идха пана, ма̄риса моггалла̄на, бхиккху пан̃н̃а̄вимутто хоти. таменам̣ те дева̄ евам̣ джа̄нанти – ‘айам̣ кхо а̄йасма̄ пан̃н̃а̄вимутто. йа̄васса ка̄йо т̣хассати та̄ва нам̣ даккханти деваманусса̄. ка̄йасса бхеда̄ на нам̣ даккханти деваманусса̄’ти. евампи кхо, ма̄риса моггалла̄на, тесам̣ дева̄нам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти.

‘‘идха пана, ма̄риса моггалла̄на, бхиккху ка̄йасаккхӣ хоти. таменам̣ дева̄ евам̣ джа̄нанти – ‘айам̣ кхо а̄йасма̄ ка̄йасаккхӣ. аппева на̄ма айама̄йасма̄ ануломика̄ни сена̄сана̄ни пат̣исевама̄но калйа̄н̣амитте бхаджама̄но индрийа̄ни саманна̄найама̄но – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихареййа̄’ти. евампи кхо, ма̄риса моггалла̄на, тесам̣ дева̄нам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти.

‘‘идха пана, ма̄риса моггалла̄на, бхиккху дит̣т̣хиппатто хоти…пе… саддха̄вимутто хоти…пе… дхамма̄нуса̄рӣ хоти. таменам̣ те дева̄ евам̣ джа̄нанти – ‘айам̣ кхо а̄йасма̄ дхамма̄нуса̄рӣ. аппева на̄ма айама̄йасма̄ ануломика̄ни сена̄сана̄ни пат̣исевама̄но калйа̄н̣амитте бхаджама̄но индрийа̄ни саманна̄найама̄но – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихареййа̄’ти. евампи кхо, ма̄риса моггалла̄на, тесам̣ дева̄нам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти.

атха кхо а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но тиссасса брахмуно бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ – сеййатха̄пи на̄ма балава̄ пурисо самин̃джитам̣ ва̄ ба̄хам̣ паса̄реййа, паса̄ритам̣ ва̄ ба̄хам̣ самин̃джеййа, евамевам̣ – брахмалоке антарахито гиджджхакӯт̣е паббате па̄турахоси. атха кхо а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но йа̄ватако ахоси тиссена брахмуна̄ саддхим̣ катха̄салла̄по там̣ саббам̣ бхагавато а̄рочеси.

‘‘на хи пана те, моггалла̄на, тиссо брахма̄ саттамам̣ анимиттавиха̄рим̣ пуггалам̣ десети’’. ‘‘етасса, бхагава̄, ка̄ло; етасса, сугата, ка̄ло! йам̣ бхагава̄ саттамам̣ анимиттавиха̄рим̣ пуггалам̣ десеййа. бхагавато сутва̄ бхиккхӯ дха̄рессантӣ’’ти. ‘‘тена хи, моггалла̄на, сун̣а̄хи, са̄дхукам̣ манаси карохи; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но бхагавато паччассоси. бхагава̄ етадавоча –

‘‘идха, моггалла̄на, бхиккху саббанимитта̄нам̣ аманасика̄ра̄ анимиттам̣ четосама̄дхим̣ упасампаджджа вихарати. таменам̣ те дева̄ евам̣ джа̄нанти – ‘айам̣ кхо а̄йасма̄ саббанимитта̄нам̣ аманасика̄ра̄ анимиттам̣ четосама̄дхим̣ упасампаджджа вихарати. аппева на̄ма айама̄йасма̄ ануломика̄ни сена̄сана̄ни пат̣исевама̄но калйа̄н̣амитте бхаджама̄но индрийа̄ни саманна̄найама̄но – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихареййа̄’ти. евам̣ кхо, моггалла̄на, тесам̣ дева̄нам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘саупа̄дисесе ва̄ саупа̄дисесоти, анупа̄дисесе ва̄ анупа̄дисесо’’’ти. татийам̣.

4. сӣхасена̄патисуттам̣

57. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати маха̄ване кӯт̣а̄га̄раса̄ла̄йам̣. атха кхо сӣхо сена̄пати йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо сӣхо сена̄пати бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘сакка̄ ну кхо, бханте, сандит̣т̣хикам̣ да̄напхалам̣ пан̃н̃а̄пету’’нти?

‘‘тена хи, сӣха, тан̃н̃еветтха пат̣ипуччхисса̄ми, йатха̄ те кхамеййа татха̄ нам̣ бйа̄кареййа̄си. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, идха две пуриса̄ – еко пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, еко пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато. там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, кам̣ ну кхо [ким̣ ну кхо (ка.)] араханто пат̣хамам̣ анукампанта̄ анукампеййум̣ – ‘йо ва̄ со пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, йо ва̄ со пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато’’’ти?

‘‘йо со, бханте, пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, кинтам̣ [кинти (ка.)] араханто пат̣хамам̣ анукампанта̄ анукамписсанти! йо ча кхо со, бханте, пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато там̣йева араханто пат̣хамам̣ анукампанта̄ анукампеййум̣’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, кам̣ ну кхо араханто пат̣хамам̣ упасан̇каманта̄ упасан̇камеййум̣ – ‘йо ва̄ со пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, йо ва̄ со пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато’’’ти? ‘‘йо со, бханте, пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, кинтам̣ араханто пат̣хамам̣ упасан̇каманта̄ упасан̇камиссанти! йо ча кхо со, бханте, пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато там̣йева араханто пат̣хамам̣ упасан̇каманта̄ упасан̇камеййум̣’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, касса ну кхо араханто пат̣хамам̣ пат̣игган̣ханта̄ пат̣игган̣хеййум̣ – ‘йо ва̄ со пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, йо ва̄ со пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато’’’ти? ‘‘йо со, бханте, пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, кинтам̣ тасса араханто пат̣хамам̣ пат̣игган̣ханта̄ пат̣игган̣хиссанти! йо ча кхо со, бханте, пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато тассева араханто пат̣хамам̣ пат̣игган̣ханта̄ пат̣игган̣хеййум̣’’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, касса ну кхо араханто пат̣хамам̣ дхаммам̣ десента̄ десеййум̣ – ‘йо ва̄ со пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, йо ва̄ со пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато’’’ти? ‘‘йо со, бханте, пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, кинтам̣ тасса араханто пат̣хамам̣ дхаммам̣ десента̄ десессанти! йо ча кхо со, бханте, пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато тассева араханто пат̣хамам̣ дхаммам̣ десента̄ десеййум̣’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, касса ну кхо калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггаччхеййа – ‘йо ва̄ со пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, йо ва̄ со пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато’’’ти? ‘‘йо со, бханте, пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, кинтам̣ тасса калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггаччхиссати! йо ча кхо со, бханте, пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато тассева калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггаччхеййа’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, ко ну кхо йам̣йадева парисам̣ упасан̇камеййа, йади кхаттийапарисам̣ йади бра̄хман̣апарисам̣ йади гахапатипарисам̣ йади саман̣апарисам̣ виса̄радо упасан̇камеййа аман̇кубхӯто – ‘йо ва̄ со пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, йо ва̄ со пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато’’’ти? ‘‘йо со, бханте, пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, ким̣ со йам̣йадева парисам̣ упасан̇камиссати, йади кхаттийапарисам̣ йади бра̄хман̣апарисам̣ йади гахапатипарисам̣ йади саман̣апарисам̣ виса̄радо упасан̇камиссати аман̇кубхӯто! йо ча кхо со, бханте, пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато со йам̣йадева парисам̣ упасан̇камеййа, йади кхаттийапарисам̣ йади бра̄хман̣апарисам̣ йади гахапатипарисам̣ йади саман̣апарисам̣ виса̄радо упасан̇камеййа аман̇кубхӯто’’.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, сӣха, ко ну кхо ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджеййа – ‘йо ва̄ со пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, йо ва̄ со пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато’’’ти? ‘‘йо со, бханте, пурисо ассаддхо маччхарӣ кадарийо парибха̄сако, ким̣ со ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджиссати! йо ча кхо со, бханте, пурисо саддхо да̄напати ануппада̄нарато со ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджеййа’’.

‘‘йа̄нима̄ни, бханте, бхагавата̄ сандит̣т̣хика̄ни да̄напхала̄ни аккха̄та̄ни, на̄хам̣ еттха бхагавато саддха̄йа гаччха̄ми. ахампи ета̄ни джа̄на̄ми. ахам̣, бханте, да̄йако да̄напати, мам̣ араханто пат̣хамам̣ анукампанта̄ анукампанти. ахам̣, бханте, да̄йако да̄напати, мам̣ араханто пат̣хамам̣ упасан̇каманта̄ упасан̇каманти. ахам̣, бханте, да̄йако да̄напати, майхам̣ араханто пат̣хамам̣ пат̣игган̣ханта̄ пат̣игган̣ханти. ахам̣, бханте, да̄йако да̄напати, майхам̣ араханто пат̣хамам̣ дхаммам̣ десента̄ десенти. ахам̣, бханте, да̄йако да̄напати, майхам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘сӣхо сена̄пати да̄йако ка̄рако сан̇гхупат̣т̣ха̄ко’ти. ахам̣, бханте, да̄йако да̄напати йам̣йадева парисам̣ упасан̇кама̄ми, йади кхаттийапарисам̣…пе… йади саман̣апарисам̣ виса̄радо упасан̇кама̄ми аман̇кубхӯто. йа̄нима̄ни, бханте, бхагавата̄ сандит̣т̣хика̄ни да̄напхала̄ни аккха̄та̄ни, на̄хам̣ еттха бхагавато саддха̄йа гаччха̄ми. ахампи ета̄ни джа̄на̄ми. йан̃ча кхо мам̣, бханте, бхагава̄ евама̄ха – ‘да̄йако, сӣха, да̄напати ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджатӣ’ти. ета̄хам̣ на джа̄на̄ми, еттха ча пана̄хам̣, бхагавато саддха̄йа гаччха̄мӣ’’ти. ‘‘еваметам̣, сӣха; еваметам̣, сӣха! да̄йако, сӣха, да̄напати ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджатӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. араккхеййасуттам̣

58. ‘‘чатта̄рима̄ни, бхиккхаве, татха̄гатасса араккхеййа̄ни, тӣхи ча анупаваджджо. катама̄ни чатта̄ри татха̄гатасса араккхеййа̄ни? парисуддхака̄йасама̄ча̄ро, бхиккхаве, татха̄гато; наттхи татха̄гатасса ка̄йадуччаритам̣ йам̣ татха̄гато раккхеййа – ‘ма̄ ме идам̣ паро ан̃н̃а̄сӣ’ти. парисуддхавачӣсама̄ча̄ро, бхиккхаве, татха̄гато; наттхи татха̄гатасса вачӣдуччаритам̣ йам̣ татха̄гато раккхеййа – ‘ма̄ ме идам̣ паро ан̃н̃а̄сӣ’ти. парисуддхаманосама̄ча̄ро, бхиккхаве, татха̄гато; наттхи татха̄гатасса манодуччаритам̣ йам̣ татха̄гато раккхеййа – ‘ма̄ ме идам̣ паро ан̃н̃а̄сӣ’ти. парисуддха̄джӣво, бхиккхаве, татха̄гато; наттхи татха̄гатасса миччха̄а̄джӣво йам̣ татха̄гато раккхеййа – ‘ма̄ ме идам̣ паро ан̃н̃а̄сӣ’ти. има̄ни чатта̄ри татха̄гатасса араккхеййа̄ни.

‘‘катамехи тӣхи анупаваджджо? сва̄ккха̄тадхаммо, бхиккхаве, татха̄гато. татра вата мам̣ саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ дево ва̄ ма̄ро ва̄ брахма̄ ва̄ кочи ва̄ локасмим̣ сахадхаммена пат̣ичодессати – ‘итипи твам̣ на сва̄ккха̄тадхаммо’ти. нимиттаметам̣, бхиккхаве, на саманупасса̄ми. етамахам̣ [етам̣пахам̣ (сӣ. сйа̄.)], бхиккхаве, нимиттам̣ асаманупассанто кхемаппатто абхайаппатто веса̄раджджаппатто вихара̄ми.

‘‘супан̃н̃атта̄ кхо пана ме, бхиккхаве, са̄вака̄нам̣ нибба̄нага̄минӣ пат̣ипада̄. йатха̄пат̣ипанна̄ мама са̄вака̄ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти. татра вата мам̣ саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ дево ва̄ ма̄ро ва̄ брахма̄ ва̄ кочи ва̄ локасмим̣ сахадхаммена пат̣ичодессати – ‘итипи те на супан̃н̃атта̄ са̄вака̄нам̣ нибба̄нага̄минӣ пат̣ипада̄. йатха̄пат̣ипанна̄ тава са̄вака̄ а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’ти. нимиттаметам̣, бхиккхаве, на саманупасса̄ми. етамахам̣, бхиккхаве, нимиттам̣ асаманупассанто кхемаппатто абхайаппатто веса̄раджджаппатто вихара̄ми.

‘‘анекасата̄ кхо пана ме, бхиккхаве, са̄вакапариса̄ а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихаранти. татра вата мам̣ саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ дево ва̄ ма̄ро ва̄ брахма̄ ва̄ кочи ва̄ локасмим̣ сахадхаммена пат̣ичодессати – ‘итипи те на анекасата̄ са̄вакапариса̄ а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарантӣ’ти. нимиттаметам̣, бхиккхаве, на саманупасса̄ми. етамахам̣, бхиккхаве, нимиттам̣ асаманупассанто кхемаппатто абхайаппатто веса̄раджджаппатто вихара̄ми. имехи тӣхи анупаваджджо.

‘‘има̄ни кхо, бхиккхаве, чатта̄ри татха̄гатасса араккхеййа̄ни, имехи ча тӣхи анупаваджджо’’ти. пан̃чамам̣.

6. кимиласуттам̣

59. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ кимила̄йам̣ вихарати ничулаване [вел̣уване (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.) а. ни. 5.202; 7.40]. атха кхо а̄йасма̄ кимило йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ кимило бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ко ну кхо, бханте, хету ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хотӣ’’ти?

‘‘идха, кимила, татха̄гате париниббуте бхиккхӯ бхиккхунийо упа̄сака̄ упа̄сика̄йо саттхари ага̄рава̄ вихаранти аппатисса̄, дхамме ага̄рава̄ вихаранти аппатисса̄, сан̇гхе ага̄рава̄ вихаранти аппатисса̄, сиккха̄йа ага̄рава̄ вихаранти аппатисса̄, сама̄дхисмим̣ ага̄рава̄ вихаранти аппатисса̄, аппама̄де ага̄рава̄ вихаранти аппатисса̄, пат̣исантха̄ре ага̄рава̄ вихаранти аппатисса̄. айам̣ кхо, кимила, хету айам̣ паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо на чират̣т̣хитико хотӣ’’ти.

‘‘ко пана, бханте, хету ко паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хотӣ’’ти? ‘‘идха, кимила, татха̄гате париниббуте бхиккхӯ бхиккхунийо упа̄сака̄ упа̄сика̄йо саттхари сага̄рава̄ вихаранти саппатисса̄, дхамме сага̄рава̄ вихаранти саппатисса̄, сан̇гхе сага̄рава̄ вихаранти саппатисса̄, сиккха̄йа сага̄рава̄ вихаранти саппатисса̄, сама̄дхисмим̣ сага̄рава̄ вихаранти саппатисса̄, аппама̄де сага̄рава̄ вихаранти саппатисса̄, пат̣исантха̄ре сага̄рава̄ вихаранти саппатисса̄. айам̣ кхо, кимила, хету айам̣ паччайо йена татха̄гате париниббуте саддхаммо чират̣т̣хитико хотӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. саттадхаммасуттам̣

60. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху начирассева а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихареййа. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху саддхо хоти, сӣлава̄ хоти, бахуссуто хоти, пат̣исаллӣно хоти, а̄раддхавӣрийо хоти, сатима̄ хоти, пан̃н̃ава̄ хоти. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху начирассева а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихареййа̄’’ти. саттамам̣.

8. пачала̄йама̄насуттам̣

61. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ бхаггесу вихарати сусума̄рагире бхесакал̣а̄ване мигада̄йе. тена кхо пана самайена а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но магадхесу каллава̄л̣апуттага̄ме [каллава̄ламуттага̄ме (сйа̄.)] пачала̄йама̄но нисинно хоти. аддаса̄ кхо бхагава̄ диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена а̄йасмантам̣ маха̄моггалла̄нам̣ магадхесу каллава̄л̣апуттага̄ме пачала̄йама̄нам̣ нисиннам̣. дисва̄ – сеййатха̄пи на̄ма балава̄ пурисо самин̃джитам̣ ва̄ ба̄хам̣ паса̄реййа, паса̄ритам̣ ва̄ ба̄хам̣ самин̃джеййа, евамевам̣ – бхаггесу сусума̄рагире бхесакал̣а̄ване мигада̄йе антарахито магадхесу каллава̄л̣апуттага̄ме а̄йасмато маха̄моггалла̄насса саммукхе па̄турахоси. нисӣди бхагава̄ пан̃н̃атте а̄сане. нисаджджа кхо бхагава̄ а̄йасмантам̣ маха̄моггалла̄нам̣ етадавоча –

‘‘пачала̄йаси но твам̣, моггалла̄на, пачала̄йаси но твам̣, моггалла̄на̄’’ти? ‘‘евам̣, бханте’’. ‘‘тасма̄тиха, моггалла̄на, йатха̄сан̃н̃исса те вихарато там̣ миддхам̣ оккамати, там̣ сан̃н̃ам̣ ма̄ манаса̄ка̄си [ма̄ манасика̄си (сӣ.), манаси кареййа̄си (сйа̄.), манаса̄ка̄си (ка.)], там̣ сан̃н̃ам̣ ма̄ бахуламака̄си [там̣ сан̃н̃ам̣ бахулам̣ кареййа̄си (сйа̄.), там̣ сан̃н̃ам̣ бахуламака̄си (ка.)]. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣, моггалла̄на, виджджати йам̣ те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха’’.

‘‘но че те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха, тато твам̣, моггалла̄на, йатха̄сутам̣ йатха̄парийаттам̣ дхаммам̣ четаса̄ анувитаккеййа̄си анувича̄реййа̄си, манаса̄ анупеккхеййа̄си. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣ виджджати йам̣ те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха.

‘‘но че те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха, тато твам̣, моггалла̄на, йатха̄сутам̣ йатха̄парийаттам̣ дхаммам̣ виттха̄рена саджджха̄йам̣ кареййа̄си. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣ виджджати йам̣ те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха.

‘‘но че те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха, тато твам̣, моггалла̄на, убхо кан̣н̣асота̄ни а̄вин̃чхеййа̄си [а̄вин̃джеййа̄си (сӣ. сйа̄.)], па̄н̣ина̄ гатта̄ни анумаджджеййа̄си. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣ виджджати йам̣ те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха.

‘‘но че те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха, тато твам̣, моггалла̄на, ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ удакена аккхӣни анумаджджитва̄ [панин̃джитва̄ (ка.)] диса̄ анувилокеййа̄си, наккхатта̄ни та̄ракарӯпа̄ни уллокеййа̄си. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣ виджджати йам̣ те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха.

‘‘но че те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха, тато твам̣, моггалла̄на, а̄локасан̃н̃ам̣ манаси кареййа̄си, дива̄сан̃н̃ам̣ адхит̣т̣хахеййа̄си – йатха̄ дива̄ татха̄ раттим̣ йатха̄ раттим̣ татха̄ дива̄. ити виват̣ена [виват̣т̣ена (сйа̄.), миддхавигатена (ка.)] четаса̄ апарийонаддхена саппабха̄сам̣ читтам̣ бха̄веййа̄си. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣ виджджати йам̣ те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха.

‘‘но че те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха, тато твам̣, моггалла̄на, паччха̄пуресан̃н̃ӣ [паччха̄пуре татха̄сан̃н̃ӣ (каттхачи)] чан̇камам̣ адхит̣т̣хахеййа̄си антогатехи индрийехи абахигатена ма̄насена. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣ виджджати йам̣ те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха.

‘‘но че те евам̣ вихарато там̣ миддхам̣ пахӣйетха, тато твам̣, моггалла̄на, даккхин̣ена пассена сӣхасеййам̣ каппеййа̄си па̄де па̄дам̣ ачча̄дха̄йа сато сампаджа̄но ут̣т̣ха̄насан̃н̃ам̣ манаси каритва̄. пат̣ибуддхена ча [пат̣ибуддхенева (сйа̄.)] те, моггалла̄на, кхиппан̃н̃ева паччут̣т̣ха̄таббам̣ – ‘на сеййасукхам̣ на пассасукхам̣ на миддхасукхам̣ ануйутто вихарисса̄мӣ’ти. еван̃хи те, моггалла̄на, сиккхитаббам̣.

‘‘тасма̄тиха, моггалла̄на, евам̣ сиккхитаббам̣ – ‘на учча̄сон̣д̣ам̣ паггахетва̄ кула̄ни упасан̇камисса̄мӣ’ти. еван̃хи те, моггалла̄на, сиккхитаббам̣. саче, моггалла̄на, бхиккху учча̄сон̣д̣ам̣ паггахетва̄ кула̄ни упасан̇камати, санти хи, моггалла̄на, кулесу киччакаран̣ӣйа̄ни. йехи манусса̄ а̄гатам̣ бхиккхум̣ на манаси каронти, татра бхиккхусса евам̣ хоти – ‘косу на̄ма ида̄ни мам̣ имасмим̣ куле парибхинди, вираттарӯпа̄ да̄ниме майи манусса̄’ти. итисса ала̄бхена ман̇кубха̄во, ман̇кубхӯтасса уддхаччам̣, уддхатасса асам̣варо, асам̣вутасса а̄ра̄ читтам̣ сама̄дхимха̄.

‘‘тасма̄тиха, моггалла̄на, евам̣ сиккхитаббам̣ – ‘на вигга̄хикакатхам̣ катхесса̄мӣ’ти. еван̃хи те, моггалла̄на, сиккхитаббам̣. вигга̄хика̄йа, моггалла̄на, катха̄йа сати катха̄ба̄хуллам̣ па̄т̣икан̇кхам̣, катха̄ба̄хулле сати уддхаччам̣, уддхатасса асам̣варо, асам̣вутасса а̄ра̄ читтам̣ сама̄дхимха̄ [на̄хам̣ моггала̄на саббехева самаггам̣ ван̣н̣айа̄ми гахат̣т̣хехи. паббаджитехи кхо ахам̣ моггалла̄на самаггам̣ ван̣н̣айа̄ми (ка.)]. на̄хам̣, моггалла̄на, саббехева сам̣саггам̣ ван̣н̣айа̄ми. на пана̄хам̣, моггалла̄на, саббехева сам̣саггам̣ на ван̣н̣айа̄ми. сагахат̣т̣хапаббаджитехи кхо ахам̣, моггалла̄на, сам̣саггам̣ на ван̣н̣айа̄ми [на̄хам̣ моггалла̄на саббехева самаггам̣ ван̣н̣айа̄ми гахат̣т̣хехи, паббаджитехи кхо ахам̣ моггалла̄на самаггам̣ ван̣н̣айа̄ми (ка.)]. йа̄ни ча кхо та̄ни сена̄сана̄ни аппасадда̄ни аппаниггхоса̄ни виджанава̄та̄ни мануссара̄хассеййака̄ни [мануссара̄хасеййака̄ни (сӣ. сйа̄.)] пат̣исалла̄наса̄руппа̄ни татха̄рӯпехи сена̄санехи сам̣саггам̣ [самаггам̣ (ка.)] ван̣н̣айа̄мӣ’’ти.

евам̣ вутте а̄йасма̄ маха̄моггалла̄но бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘китта̄вата̄ ну кхо, бханте, бхиккху сам̣кхиттена тан̣ха̄сан̇кхайавимутто хоти аччантанит̣т̣хо аччантайогаккхемӣ аччантабрахмача̄рӣ аччантапарийоса̄но сет̣т̣хо деваманусса̄на’’нти?

‘‘идха, моггалла̄на, бхиккхуно сутам̣ хоти – ‘саббе дхамма̄ на̄лам̣ абхинивеса̄йа̄’ти; еван̃четам̣, моггалла̄на, бхиккхуно сутам̣ хоти – ‘саббе дхамма̄ на̄лам̣ абхинивеса̄йа̄’ти. со саббам̣ дхаммам̣ абхиджа̄на̄ти, саббам̣ дхаммам̣ абхин̃н̃а̄йа саббам̣ дхаммам̣ париджа̄на̄ти. саббам̣ дхаммам̣ парин̃н̃а̄йа йам̣кин̃чи веданам̣ ведийати сукхам̣ ва̄ дуккхам̣ ва̄ адуккхамасукхам̣ ва̄. со та̄су ведана̄су аничча̄нупассӣ вихарати, вира̄га̄нупассӣ вихарати, ниродха̄нупассӣ вихарати, пат̣иниссагга̄нупассӣ вихарати. со та̄су ведана̄су аничча̄нупассӣ вихаранто вира̄га̄нупассӣ вихаранто ниродха̄нупассӣ вихаранто пат̣иниссагга̄нупассӣ вихаранто на кин̃чи [на ча кин̃чи (сӣ. сйа̄. ка.) ма. ни. 1.390 пасситаббам̣] локе упа̄дийати, анупа̄дийам̣ на паритассати, апаритассам̣ паччаттам̣йева паринибба̄йати. ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄ти. етта̄вата̄ кхо, моггалла̄на, бхиккху сам̣кхиттена тан̣ха̄сан̇кхайавимутто хоти аччантанит̣т̣хо аччантайогаккхемӣ аччантабрахмача̄рӣ аччантапарийоса̄но сет̣т̣хо деваманусса̄на’’нти. ат̣т̣хамам̣.

9. меттасуттам̣

62. [итиву. 22 итивуттакепи] ‘‘ма̄, бхиккхаве, пун̃н̃а̄нам̣ бха̄йиттха. сукхассетам̣, бхиккхаве, адхивачанам̣ йадидам̣ пун̃н̃а̄ни [йадидам̣ пун̃н̃анти (сӣ.), йадидам̣ пун̃н̃а̄ни (ка.)]. абхиджа̄на̄ми кхо пана̄хам̣ [бхиккхаве дӣгхараттам̣ ит̣т̣хам̣ (сйа̄.), бхиккхаве дӣгхараттам̣ пун̃н̃а̄нам̣ ит̣т̣хам̣ (?)], бхиккхаве, дӣгхараттам̣ ката̄нам̣ пун̃н̃а̄нам̣ дӣгхараттам̣ ит̣т̣хам̣ [бхиккхаве дӣгхараттам̣ ит̣т̣хам̣ (сйа̄.), бхиккхаве дӣгхараттам̣ пун̃н̃а̄нам̣ ит̣т̣хам̣ (?)] кантам̣ мана̄пам̣ випа̄кам̣ паччанубхӯтам̣. сатта васса̄ни меттам̣ читтам̣ бха̄весим̣. сатта васса̄ни меттам̣ читтам̣ бха̄ветва̄ сатта сам̣ват̣т̣авиват̣т̣акаппе найимам̣ локам̣ пуна̄гама̄сим̣. сам̣ват̣т̣ама̄не суда̄хам̣ [сам̣ват̣т̣ама̄нассуда̄хам̣ (ка.)], бхиккхаве, локе а̄бхассарӯпаго хоми, виват̣т̣ама̄не локе сун̃н̃ам̣ брахмавима̄нам̣ упападжджа̄ми.

‘‘татра судам̣, бхиккхаве, брахма̄ хоми маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ. чхаттим̣саккхаттум̣ кхо пана̄хам̣, бхиккхаве, сакко ахосим̣ дева̄наминдо; анекасатаккхаттум̣ ра̄джа̄ ахосим̣ чаккаваттӣ дхаммико дхаммара̄джа̄ ча̄туранто виджита̄вӣ джанападаттха̄варийаппатто саттаратанасаманна̄гато. тасса майхам̣, бхиккхаве, има̄ни сатта ратана̄ни ахесум̣, сеййатхидам̣ – чаккаратанам̣, хаттхиратанам̣, ассаратанам̣, ман̣иратанам̣, иттхиратанам̣, гахапатиратанам̣, парин̣а̄йакаратанамева саттамам̣. паросахассам̣ кхо пана ме, бхиккхаве, путта̄ ахесум̣ сӯра̄ вӣран̇гарӯпа̄ парасенаппамаддана̄. со имам̣ патхавим̣ са̄гарапарийантам̣ адан̣д̣ена асаттхена дхаммена абхивиджийа аджджха̄васи’’нти [аджджха̄васанти (сйа̄.) аджджха̄васати (сӣ. ка.)].

‘‘пасса пун̃н̃а̄нам̣ випа̄кам̣, кусала̄нам̣ сукхесино [сукхесинам̣ (сӣ.)];

меттам̣ читтам̣ вибха̄ветва̄, сатта васса̄ни бхиккхаво [бхиккхаве (ка.)];

саттасам̣ват̣т̣авиват̣т̣акаппе, найимам̣ локам̣ пуна̄гамим̣ [пуна̄гамам̣ (сйа̄.)].

‘‘сам̣ват̣т̣ама̄не локамхи, хоми а̄бхассарӯпаго;

виват̣т̣ама̄не локасмим̣, сун̃н̃абрахмӯпаго ахум̣.

‘‘саттаккхаттум̣ маха̄брахма̄, васаваттӣ тада̄ ахум̣;

чхаттим̣саккхаттум̣ девиндо, девараджджамака̄райим̣.

‘‘чаккаваттӣ ахум̣ ра̄джа̄, джамбуман̣д̣асса [джамбудӣпасса (сӣ.), джамбусан̣д̣асса (сйа̄.)] иссаро;

муддха̄васитто [муддха̄бхиситто (ка.)] кхаттийо, манусса̄дхипатӣ ахум̣.

‘‘адан̣д̣ена асаттхена, виджеййа патхавим̣ имам̣;

аса̄хасена каммена [дхаммена (сӣ. сйа̄.)], самена ануса̄си там̣.

‘‘дхаммена раджджам̣ ка̄ретва̄, асмим̣ патхавиман̣д̣але;

махаддхане маха̄бхоге, ад̣д̣хе аджа̄йихам̣ куле.

‘‘саббака̄мехи сампанне [сампун̣н̣е (ка.)], ратанехи ча саттахи;

буддха̄ сан̇га̄хака̄ локе, техи етам̣ судеситам̣.

‘‘есо хету махантасса, патхабйо ме на випаджджати [еса хету махантасса, путхабйо йена вуччати (сӣ. сйа̄.)];

пахӯтавиттӯпакаран̣о, ра̄джа̄ хоти [хоми (сӣ. сйа̄.)] пата̄пава̄.

‘‘иддхима̄ йасава̄ хоти [хоми (сӣ. сйа̄.)], джамбуман̣д̣асса [джамбусан̣д̣асса (сӣ. сйа̄.)] иссаро;

ко сутва̄ наппасӣдеййа, апи кан̣ха̄бхиджа̄тийо.

‘‘тасма̄ хи аттака̄мена [аттхака̄мена (сйа̄. ка.)], махаттамабхикан̇кхата̄;

саддхаммо гарука̄таббо, сарам̣ буддха̄наса̄сана’’нти. навамам̣;

10. бхарийа̄суттам̣

63. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа йена ана̄тхапин̣д̣икасса гахапатисса нивесанам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. тена кхо пана самайена ана̄тхапин̣д̣икасса гахапатисса нивесане манусса̄ учча̄садда̄ маха̄садда̄ хонти. атха кхо ана̄тхапин̣д̣ико гахапати йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо ана̄тхапин̣д̣икам̣ гахапатим̣ бхагава̄ етадавоча –

‘‘ким̣ ну те, гахапати, нивесане манусса̄ учча̄садда̄ маха̄садда̄ кеват̣т̣а̄ ман̃н̃е маччхавилопе’’ти? ‘‘айам̣, бханте, суджа̄та̄ гхарасун̣ха̄ ад̣д̣хакула̄ а̄нӣта̄. са̄ нева сассум̣ а̄дийати, на сасурам̣ а̄дийати, на са̄микам̣ а̄дийати, бхагавантампи на саккароти на гарум̣ кароти на ма̄нети на пӯджетӣ’’ти.

атха кхо бхагава̄ суджа̄там̣ гхарасун̣хам̣ а̄мантеси – ‘‘ехи, суджа̄те’’ти! ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо суджа̄та̄ гхарасун̣ха̄ бхагавато пат̣иссутва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо суджа̄там̣ гхарасун̣хам̣ бхагава̄ етадавоча

‘‘сатта кхо има̄, суджа̄те, пурисасса бхарийа̄йо. катама̄ сатта? вадхакасама̄, чорӣсама̄, аййасама̄, ма̄та̄сама̄, бхагинӣсама̄, сакхӣсама̄, да̄сӣсама̄. има̄ кхо, суджа̄те, сатта пурисасса бхарийа̄йо. та̄сам̣ твам̣ катама̄’’ти? ‘‘на кхо ахам̣ [на̄хам̣ (сйа̄.)], бханте, имасса бхагавата̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса виттха̄рена аттхам̣ а̄джа̄на̄ми. са̄дху ме, бханте, бхагава̄ татха̄ дхаммам̣ десету йатха̄хам̣ имасса бхагавата̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса виттха̄рена аттхам̣ джа̄неййа’’нти. ‘‘тена хи, суджа̄те, сун̣а̄хи, са̄дхукам̣ манаси карохи; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бханте’’ти кхо суджа̄та̄ гхарасун̣ха̄ бхагавато паччассоси. бхагава̄ етадавоча –

‘‘падут̣т̣хачитта̄ ахита̄нукампинӣ,

ан̃н̃есу ратта̄ атиман̃н̃ате патим̣;

дханена кӣтасса вадха̄йа уссука̄,

йа̄ еварӯпа̄ пурисасса бхарийа̄;

‘вадха̄ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати.

‘‘йам̣ иттхийа̄ виндати са̄мико дханам̣,

сиппам̣ ван̣иджджан̃ча касим̣ адхит̣т̣хахам̣;

аппампи тасса апаха̄тумиччхати,

йа̄ еварӯпа̄ пурисасса бхарийа̄;

‘чорӣ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати.

‘‘акаммака̄ма̄ аласа̄ махаггхаса̄,

пхаруса̄ ча чан̣д̣ӣ дуруттава̄динӣ;

ут̣т̣ха̄йака̄нам̣ абхибхуййа ваттати,

йа̄ еварӯпа̄ пурисасса бхарийа̄;

‘аййа̄ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати.

‘‘йа̄ саббада̄ хоти хита̄нукампинӣ,

ма̄та̄ва путтам̣ анураккхате патим̣;

тато дханам̣ самбхатамасса раккхати,

йа̄ еварӯпа̄ пурисасса бхарийа̄;

‘ма̄та̄ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати.

‘‘йатха̄пи джет̣т̣ха̄ бхагинӣ канит̣т̣хака̄ [кан̣ит̣т̣ха̄ (сӣ.), канит̣т̣ха̄ (сйа̄.)],

сага̄рава̄ хоти сакамхи са̄мике;

хирӣмана̄ бхаттуваса̄нуваттинӣ,

йа̄ еварӯпа̄ пурисасса бхарийа̄;‘бхагинӣ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати.

‘‘йа̄чӣдха дисва̄на патим̣ памодати,

сакхӣ сакха̄рам̣ва чирассама̄гатам̣;

колеййака̄ сӣлаватӣ патиббата̄,

йа̄ еварӯпа̄ пурисасса бхарийа̄;

‘сакхӣ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати.

‘‘аккуддхасанта̄ вадхадан̣д̣атаджджита̄,

адут̣т̣хачитта̄ патино титиккхати;

аккодхана̄ бхаттуваса̄нуваттинӣ,

йа̄ еварӯпа̄ пурисасса бхарийа̄;

‘да̄сӣ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати.

‘‘йа̄чӣдха бхарийа̄ вадхака̄ти вуччати,

‘чорӣ ча аййа̄’ти ча йа̄ павуччати;

дуссӣларӯпа̄ пхаруса̄ ана̄дара̄,

ка̄йасса бхеда̄ нирайам̣ ваджанти та̄.

‘‘йа̄чӣдха ма̄та̄ бхагинӣ сакхӣти ча,

‘да̄сӣ ча бхарийа̄’ти ча са̄ павуччати;

сӣле т̣хитатта̄ чирараттасам̣вута̄,

ка̄йасса бхеда̄ сугатим̣ ваджанти та̄’’ти.

‘‘има̄ кхо, суджа̄те, сатта пурисасса бхарийа̄йо. та̄сам̣ твам̣ катама̄’’ти? ‘‘аджджатагге мам̣, бханте, бхагава̄ да̄сӣсамам̣ са̄микасса бхарийам̣ дха̄ретӯ’’ти. дасамам̣.

11. кодханасуттам̣

64. ‘‘саттиме, бхиккхаве, дхамма̄ сапаттаканта̄ сапаттакаран̣а̄ кодханам̣ а̄гаччханти иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄. катаме сатта? идха, бхиккхаве, сапатто сапаттасса евам̣ иччхати – ‘ахо вата̄йам̣ дуббан̣н̣о асса̄’ти! там̣ кисса хету? на, бхиккхаве, сапатто сапаттасса ван̣н̣авата̄йа нандати. кодханойам̣ [кодхана̄йам̣ (ка.)], бхиккхаве, пурисапуггало кодха̄бхибхӯто кодхапарето, кин̃ча̄пи со хоти сунха̄то сувилитто каппитакесамассу ода̄таваттхавасано [ода̄тавасано (ка.)]; атха кхо со дуббан̣н̣ова хоти кодха̄бхибхӯто. айам̣, бхиккхаве, пат̣хамо дхаммо сапаттаканто сапаттакаран̣о кодханам̣ а̄гаччхати иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, сапатто сапаттасса евам̣ иччхати – ‘ахо вата̄йам̣ дуккхам̣ сайеййа̄’ти! там̣ кисса хету? на, бхиккхаве, сапатто сапаттасса сукхасеййа̄йа нандати. кодханойам̣, бхиккхаве, пурисапуггало кодха̄бхибхӯто кодхапарето, кин̃ча̄пи со паллан̇ке сети гонакаттхате пат̣аликаттхате кадалимигапаварапаччаттхаран̣е сауттараччхаде убхатолохитакӯпадха̄не; атха кхо со дуккхан̃н̃ева сети кодха̄бхибхӯто. айам̣, бхиккхаве, дутийо дхаммо сапаттаканто сапаттакаран̣о кодханам̣ а̄гаччхати иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, сапатто сапаттасса евам̣ иччхати – ‘ахо вата̄йам̣ на пачураттхо асса̄’ти! там̣ кисса хету? на, бхиккхаве, сапатто сапаттасса пачураттхата̄йа нандати. кодханойам̣, бхиккхаве, пурисапуггало кодха̄бхибхӯто кодхапарето, анаттхампи гахетва̄ ‘аттхо ме гахито’ти ман̃н̃ати, аттхампи гахетва̄ ‘анаттхо ме гахито’ти ман̃н̃ати. тассиме дхамма̄ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ випаччанӣка̄ гахита̄ дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа сам̣ваттанти кодха̄бхибхӯтасса. айам̣, бхиккхаве, татийо дхаммо сапаттаканто сапаттакаран̣о кодханам̣ а̄гаччхати иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, сапатто сапаттасса евам̣ иччхати – ‘ахо вата̄йам̣ на бхогава̄ асса̄’ти! там̣ кисса хету? на, бхиккхаве, сапатто сапаттасса бхогавата̄йа нандати. кодханасса, бхиккхаве, пурисапуггаласса кодха̄бхибхӯтасса кодхапаретасса, йеписса те хонти бхога̄ ут̣т̣ха̄навӣрийа̄дхигата̄ ба̄ха̄балапаричита̄ седа̄ваккхитта̄ дхаммика̄ дхаммаладдха̄, тепи ра̄джа̄но ра̄джакосам̣ павесенти кодха̄бхибхӯтасса. айам̣, бхиккхаве, чатуттхо дхаммо сапаттаканто сапаттакаран̣о кодханам̣ а̄гаччхати иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, сапатто сапаттасса евам̣ иччхати – ‘ахо вата̄йам̣ на йасава̄ асса̄’ти! там̣ кисса хету? на, бхиккхаве, сапатто сапаттасса йасавата̄йа нандати. кодханойам̣, бхиккхаве, пурисапуггало кодха̄бхибхӯто кодхапарето, йописса со хоти йасо аппама̄да̄дхигато, тамха̄пи дхам̣сати кодха̄бхибхӯто. айам̣, бхиккхаве, пан̃чамо дхаммо сапаттаканто сапаттакаран̣о кодханам̣ а̄гаччхати иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, сапатто сапаттасса евам̣ иччхати – ‘ахо вата̄йам̣ на миттава̄ асса̄’ти! там̣ кисса хету? на, бхиккхаве, сапатто сапаттасса миттавата̄йа нандати. кодханам̣, бхиккхаве, пурисапуггалам̣ кодха̄бхибхӯтам̣ кодхапаретам̣, йеписса те хонти митта̄мачча̄ н̃а̄тиса̄лохита̄, тепи а̄рака̄ париваджджанти кодха̄бхибхӯтам̣. айам̣, бхиккхаве, чхат̣т̣хо дхаммо сапаттаканто сапаттакаран̣о кодханам̣ а̄гаччхати иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, сапатто сапаттасса евам̣ иччхати – ‘ахо вата̄йам̣ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа̄’ти! там̣ кисса хету? на, бхиккхаве, сапатто сапаттасса сугатигамане нандати. кодханойам̣, бхиккхаве, пурисапуггало кодха̄бхибхӯто кодхапарето ка̄йена дуччаритам̣ чарати, ва̄ча̄йа дуччаритам̣ чарати, манаса̄ дуччаритам̣ чарати. со ка̄йена дуччаритам̣ чаритва̄ ва̄ча̄йа…пе… ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати кодха̄бхибхӯто. айам̣, бхиккхаве, саттамо дхаммо сапаттаканто сапаттакаран̣о кодханам̣ а̄гаччхати иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄. име кхо, бхиккхаве, сатта дхамма̄ сапаттаканта̄ сапаттакаран̣а̄ кодханам̣ а̄гаччханти иттхим̣ ва̄ пурисам̣ ва̄’’ти.

‘‘кодхано дуббан̣н̣о хоти, атхо дуккхампи сети со;

атхо аттхам̣ гахетва̄на, анаттхам̣ адхипаджджати [адхигаччхати (сӣ.), пат̣ипаджджати (сйа̄.)].

‘‘тато ка̄йена ва̄ча̄йа, вадхам̣ катва̄на кодхано;

кодха̄бхибхӯто пурисо, дханаджа̄ним̣ нигаччхати.

‘‘кодхасаммадасамматто, а̄йасакйам̣ [а̄йасаккхам̣ (сйа̄.)] нигаччхати;

н̃а̄тимитта̄ сухаджджа̄ ча, париваджджанти кодханам̣.

[итиву. 88 итивуттакепи] ‘‘анаттхаджанано кодхо, кодхо читтаппакопано;

бхайамантарато джа̄там̣, там̣ джано на̄вабуджджхати.

‘‘куддхо аттхам̣ на джа̄на̄ти, куддхо дхаммам̣ на пассати;

андхатамам̣ тада̄ хоти, йам̣ кодхо сахате нарам̣.

‘‘йам̣ куддхо упародхети, сукарам̣ вийа дуккарам̣;

паччха̄ со вигате кодхе, аггидад̣д̣хова таппати.

‘‘думман̇куйам̣ падассети [садассети (сӣ.), пат̣хамам̣ дассети (сйа̄.)], дхӯмам̣ дхӯмӣва па̄вако;

йато пата̄йати кодхо, йена куджджханти ма̄нава̄.

‘‘на̄сса хирӣ на оттаппам̣ [на асса хирӣ оттаппан̃ча (ка.)], на ва̄чо хоти га̄раво;

кодхена абхибхӯтасса, на дӣпам̣ хоти кин̃чанам̣.

‘‘тапанӣйа̄ни камма̄ни, йа̄ни дхаммехи а̄рака̄;

та̄ни а̄рочайисса̄ми, там̣ сун̣а̄тха йатха̄ татхам̣.

‘‘куддхо хи питарам̣ ханти, ханти куддхо сама̄тарам̣;

куддхо хи бра̄хман̣ам̣ ханти, ханти куддхо путхуджджанам̣.

‘‘йа̄йа ма̄ту бхато посо, имам̣ локам̣ авеккхати;

тампи па̄н̣ададим̣ сантим̣, ханти куддхо путхуджджано.

‘‘аттӯпама̄ хи те сатта̄, атта̄ хи парамо [парамам̣ (сӣ. сйа̄.)] пийо;

ханти куддхо путхутта̄нам̣, на̄на̄рӯпесу муччхито.

‘‘асина̄ ханти атта̄нам̣, висам̣ кха̄данти муччхита̄;

раджджуйа̄ баджджха мӣйанти, паббата̄мапи кандаре.

‘‘бхӯнахачча̄ни [бхӯтахачча̄ни (сӣ. сйа̄.)] камма̄ни, аттама̄ран̣ийа̄ни ча;

каронта̄ на̄вабуджджханти [каронто на̄вабуджджхати (ка.)], кодхаджа̄то пара̄бхаво.

‘‘ита̄йам̣ кодхарӯпена, маччупа̄со гуха̄сайо;

там̣ дамена самуччхинде, пан̃н̃а̄вӣрийена дит̣т̣хийа̄.

‘‘йатха̄ метам̣ [екаметам̣ (сйа̄.), екаметам̣ (сӣ.)] акусалам̣, самуччхиндетха пан̣д̣ито;

татхева дхамме сиккхетха, ма̄ но думман̇куйам̣ аху.

‘‘вӣтакодха̄ ана̄йа̄са̄, вӣталобха̄ ануссука̄ [аниссука̄ (сӣ. сйа̄.) тадат̣т̣хакатха̄су пана ‘‘ануссука̄’’ твева диссати];

данта̄ кодхам̣ пахантва̄на, париниббанти ана̄сава̄’’ти [париниббиссатхана̄сава̄ти (сйа̄.), париниббим̣су ана̄сава̄ти (ка.)]. ека̄дасамам̣;

абйа̄катавагго чхат̣т̣хо.

тассудда̄нам̣ –

абйа̄като пурисагати, тисса сӣха араккхийам̣;

кимилам̣ сатта пачала̄, метта̄ бхарийа̄ кодхека̄даса̄ти.

7. маха̄вагго

1. хирӣоттаппасуттам̣

65. [а. ни. 5.24, 168; 2.6.50] ‘‘хироттаппе, бхиккхаве, асати хироттаппавипаннасса хатӯпанисо хоти индрийасам̣варо; индрийасам̣варе асати индрийасам̣варавипаннасса хатӯпанисам̣ хоти сӣлам̣; сӣле асати сӣлавипаннасса хатӯпанисо хоти самма̄сама̄дхи; самма̄сама̄дхимхи асати самма̄сама̄дхивипаннасса хатӯпанисам̣ хоти йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассанам̣; йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассане асати йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассанавипаннасса хатӯпанисо хоти ниббида̄вира̄го; ниббида̄вира̄ге асати ниббида̄вира̄гавипаннасса хатӯпанисам̣ хоти вимуттин̃а̄н̣адассанам̣. сеййатха̄пи, бхиккхаве, руккхо са̄кха̄пала̄савипанно. тасса папат̣ика̄пи на па̄рипӯрим̣ гаччхати, тачопи пхеггупи са̄ропи на па̄рипӯрим̣ гаччхати. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, хироттаппе асати хироттаппавипаннасса хатӯпанисо хоти индрийасам̣варо; индрийасам̣варе асати индрийасам̣варавипаннасса хатӯпанисам̣ хоти сӣлам̣; сӣле асати сӣлавипаннасса хатӯпанисо хоти самма̄сама̄дхи; самма̄сама̄дхимхи асати самма̄сама̄дхивипаннасса хатӯпанисам̣ хоти йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассанам̣; йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассане асати йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассанавипаннасса хатӯпанисо хоти ниббида̄вира̄го; ниббида̄вира̄ге асати ниббида̄вира̄гавипаннасса хатӯпанисам̣ хоти вимуттин̃а̄н̣адассанам̣.

‘‘хироттаппе, бхиккхаве, сати хироттаппасампаннасса упанисасампанно хоти индрийасам̣варо; индрийасам̣варе сати индрийасам̣варасампаннасса упанисасампаннам̣ хоти сӣлам̣; сӣле сати сӣласампаннасса упанисасампанно хоти самма̄сама̄дхи; самма̄сама̄дхимхи сати самма̄сама̄дхисампаннасса упанисасампаннам̣ хоти йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассанам̣; йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассане сати йатха̄бхӯтан̃а̄н̣адассанасампаннасса упанисасампанно хоти ниббида̄вира̄го; ниббида̄вира̄ге сати ниббида̄вира̄гасампаннасса упанисасампаннам̣ хоти вимуттин̃а̄н̣адассанам̣. сеййатха̄пи, бхиккхаве, руккхо са̄кха̄пала̄сасампанно. тасса папат̣ика̄пи па̄рипӯрим̣ гаччхати, тачопи пхеггупи са̄ропи па̄рипӯрим̣ гаччхати. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, хироттаппе сати хироттаппасампаннасса упанисасампанно хоти…пе… вимуттин̃а̄н̣адассана’’нти. пат̣хамам̣.

2. саттасӯрийасуттам̣

66. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ веса̄лийам̣ вихарати амбапа̄ливане. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхиккхаво’’ти. ‘‘бхаданте’’ти те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄; адхува̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄; анасса̄сика̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄. йа̄ван̃чидам̣, бхиккхаве, аламева саббасан̇кха̄ресу ниббиндитум̣ алам̣ вираджджитум̣ алам̣ вимуччитум̣.

‘‘синеру, бхиккхаве, паббатара̄джа̄ чатура̄сӣтийоджанасахасса̄ни а̄йа̄мена, чатура̄сӣтийоджанасахасса̄ни виттха̄рена, чатура̄сӣтийоджанасахасса̄ни маха̄самудде аджджхога̄л̣хо, чатура̄сӣтийоджанасахасса̄ни маха̄самудда̄ аччуггато. хоти кхо со, бхиккхаве, самайо йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена бахӯни васса̄ни бахӯни вассасата̄ни бахӯни вассасахасса̄ни бахӯни вассасатасахасса̄ни дево на вассати. деве кхо пана, бхиккхаве, авассанте йе кечиме бӣджага̄мабхӯтага̄ма̄ осадхитин̣аванаппатайо те уссуссанти висуссанти, на бхаванти. евам̣ аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄; евам̣ адхува̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄…пе… алам̣ вимуччитум̣.

‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена дутийо сӯрийо па̄тубхавати. дутийасса, бхиккхаве, сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ йа̄ ка̄чи куннадийо кусоббха̄ [куссуббхо (сӣ.), куссоббха̄ (сйа̄.)] та̄ уссуссанти висуссанти, на бхаванти. евам̣ аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄…пе… алам̣ вимуччитум̣.

‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена татийо сӯрийо па̄тубхавати. татийасса, бхиккхаве, сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ йа̄ ка̄чи маха̄надийо, сеййатхидам̣ – ган̇га̄, йамуна̄, ачираватӣ, сарабхӯ, махӣ, та̄ уссуссанти висуссанти, на бхаванти. евам̣ аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄…пе… алам̣ вимуччитум̣.

‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена чатуттхо сӯрийо па̄тубхавати. чатуттхасса, бхиккхаве, сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ йе те маха̄сара̄ йато има̄ маха̄надийо паваттанти, сеййатхидам̣ – анотатта̄, сӣхапапа̄та̄, ратхака̄ра̄, кан̣н̣амун̣д̣а̄, кун̣а̄ла̄, чхадданта̄, манда̄кинийа̄, та̄ уссуссанти висуссанти, на бхаванти. евам̣ аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄…пе… алам̣ вимуччитум̣.

‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена пан̃чамо сӯрийо па̄тубхавати. пан̃чамасса, бхиккхаве, сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ йоджанасатика̄нипи маха̄самудде удака̄ни огаччханти, двийоджанасатика̄нипи маха̄самудде удака̄ни огаччханти, тийоджанасатика̄нипи, чатуйоджанасатика̄нипи, пан̃чайоджанасатика̄нипи, чхайоджанасатика̄нипи, саттайоджанасатика̄нипи маха̄самудде удака̄ни огаччханти; саттата̄лампи маха̄самудде удакам̣ сан̣т̣ха̄ти, чхата̄лампи, пан̃чата̄лампи, чатута̄лампи, тита̄лампи, двита̄лампи, та̄ламаттампи маха̄самудде удакам̣ сан̣т̣ха̄ти; саттапорисампи маха̄самудде удакам̣ сан̣т̣ха̄ти, чхапорисампи, пан̃чапорисампи, чатупорисампи, типорисампи, двипорисампи, порисампи [порисаматтампи (сйа̄.)], ад̣д̣хапорисампи, кат̣иматтампи, джан̣н̣ука̄маттампи, гоппхакаматтампи маха̄самудде удакам̣ сан̣т̣ха̄ти. сеййатха̄пи, бхиккхаве, сарадасамайе тхуллапхуситаке деве вассанте таттха таттха гопадесу [гоппхакападесесу (ка.)] удака̄ни т̣хита̄ни хонти; евамевам̣ кхо, бхиккхаве, таттха таттха гоппхакаматта̄ни [гопадаматта̄ни (сӣ. сйа̄.)] маха̄самудде удака̄ни т̣хита̄ни хонти. пан̃чамасса, бхиккхаве, сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ ан̇гулипаббаматтампи маха̄самудде удакам̣ на хоти. евам̣ аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄…пе… алам̣ вимуччитум̣.

‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена чхат̣т̣хо сӯрийо па̄тубхавати. чхат̣т̣хасса, бхиккхаве, сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ айан̃ча маха̄патхавӣ синеру ча паббатара̄джа̄ дхӯма̄йанти сам̣дхӯма̄йанти сампадхӯма̄йанти [дхӯпа̄йанти сандхӯпа̄йанти сампадхӯпа̄йанти (сӣ. сйа̄.)]. сеййатха̄пи, бхиккхаве, кумбхака̄рапа̄ко а̄лепито [а̄лимпито (сӣ. сйа̄.)] пат̣хамам̣ дхӯмети сам̣дхӯмети сампадхӯмети; евамевам̣ кхо, бхиккхаве, чхат̣т̣хасса сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ айан̃ча маха̄патхавӣ синеру ча паббатара̄джа̄ дхӯма̄йанти сам̣дхӯма̄йанти сампадхӯма̄йанти. евам̣ аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄…пе… алам̣ вимуччитум̣.

‘‘хоти кхо со, бхиккхаве, самайо йам̣ када̄чи карахачи дӣгхасса аддхуно аччайена саттамо сӯрийо па̄тубхавати. саттамасса, бхиккхаве, сӯрийасса па̄тубха̄ва̄ айан̃ча маха̄патхавӣ синеру ча паббатара̄джа̄ а̄диппанти паджджаланти екаджа̄ла̄ бхаванти. имисса̄ ча, бхиккхаве, маха̄патхавийа̄ синерусса ча паббатара̄джасса джха̄йама̄на̄нам̣ дайхама̄на̄нам̣ аччи ва̄тена кхитта̄ йа̄ва брахмалока̄пи гаччхати. синерусса, бхиккхаве, паббатара̄джасса джха̄йама̄насса дайхама̄насса винассама̄насса махата̄ теджокхандхена абхибхӯтасса йоджанасатика̄нипи кӯт̣а̄ни палуджджанти двийоджанасатика̄нипи, тийоджанасатика̄нипи, чатуйоджанасатика̄нипи, пан̃чайоджанасатика̄нипи кӯт̣а̄ни палуджджанти. имисса̄ ча, бхиккхаве, маха̄патхавийа̄ синерусса ча паббатара̄джасса джха̄йама̄на̄нам̣ дайхама̄на̄нам̣ нева чха̄рика̄ пан̃н̃а̄йати на маси. сеййатха̄пи, бхиккхаве, сапписса ва̄ теласса ва̄ джха̄йама̄насса дайхама̄насса нева чха̄рика̄ пан̃н̃а̄йати на маси; евамевам̣ кхо, бхиккхаве, имисса̄ ча маха̄патхавийа̄ синерусса ча паббатара̄джасса джха̄йама̄на̄нам̣ дайхама̄на̄нам̣ нева чха̄рика̄ пан̃н̃а̄йати на маси. евам̣ аничча̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄; евам̣ адхува̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄; евам̣ анасса̄сика̄, бхиккхаве, сан̇кха̄ра̄. йа̄ван̃чидам̣, бхиккхаве, аламева саббасан̇кха̄ресу ниббиндитум̣ алам̣ вираджджитум̣ алам̣ вимуччитум̣.

‘‘татра, бхиккхаве, ко манта̄ ко саддха̄та̄ – ‘айан̃ча патхавӣ синеру ча паббатара̄джа̄ дайхиссанти винассиссанти, на бхависсантӣ’ти ан̃н̃атра дит̣т̣хападехи?

[а. ни. 6.54; 7.73] ‘‘бхӯтапуббам̣, бхиккхаве, сунетто на̄ма саттха̄ ахоси титтхакаро ка̄месу вӣтара̄го. сунеттасса кхо пана, бхиккхаве, саттхуно анека̄ни са̄вакасата̄ни ахесум̣. сунетто, бхиккхаве, саттха̄ са̄вака̄нам̣ брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десеси. йе кхо пана, бхиккхаве, сунеттасса саттхуно брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десентасса саббена саббам̣ са̄санам̣ а̄джа̄ним̣су те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ брахмалокам̣ упападжджим̣су. йе на саббена саббам̣ са̄санам̣ а̄джа̄ним̣су те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ аппекачче параниммитавасаваттӣнам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче нимма̄наратӣнам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче тусита̄нам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче йа̄ма̄нам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче та̄ватим̣са̄нам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче ча̄тумаха̄ра̄джика̄нам̣ дева̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су, аппекачче гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ сахабйатам̣ упападжджим̣су.

‘‘атха кхо, бхиккхаве, сунеттасса саттхуно етадахоси – ‘на кхо метам̣ патирӯпам̣ йохам̣ са̄вака̄нам̣ самасамагатийо ассам̣ абхисампара̄йам̣, йам̣нӯна̄хам̣ уттари меттам̣ [уттари маггам̣ (ка.)] бха̄веййа’’’нти.

‘‘атха кхо, бхиккхаве, сунетто саттха̄ сатта васса̄ни меттам̣ читтам̣ бха̄веси. сатта васса̄ни меттам̣ читтам̣ бха̄ветва̄ сатта сам̣ват̣т̣авиват̣т̣акаппе найимам̣ локам̣ пунара̄гама̄си. сам̣ват̣т̣ама̄не судам̣, бхиккхаве, локе а̄бхассарӯпаго хоти. виват̣т̣ама̄не локе сун̃н̃ам̣ брахмавима̄нам̣ упападжджати. татра судам̣, бхиккхаве, брахма̄ хоти маха̄брахма̄ абхибхӯ анабхибхӯто ан̃н̃адаттхудасо васаваттӣ. чхаттим̣саккхаттум̣ кхо пана, бхиккхаве, сакко ахоси дева̄наминдо. анекасатаккхаттум̣ ра̄джа̄ ахоси чаккаваттӣ дхаммико дхаммара̄джа̄ ча̄туранто виджита̄вӣ джанападаттха̄варийаппатто саттаратанасаманна̄гато. паросахассам̣ кхо панасса путта̄ ахесум̣ сӯра̄ вӣран̇гарӯпа̄ парасенаппамаддана̄. со имам̣ патхавим̣ са̄гарапарийантам̣ адан̣д̣ена асаттхена дхаммена абхивиджийа аджджха̄васи. со хи на̄ма, бхиккхаве, сунетто саттха̄ евам̣ дӣгха̄йуко сама̄но евам̣ чират̣т̣хитико апаримутто ахоси – ‘джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи, апаримутто дуккхасма̄’ти вада̄ми’’.

‘‘там̣ кисса хету? чатуннам̣ дхамма̄нам̣ ананубодха̄ аппат̣иведха̄. катамесам̣ чатуннам̣? арийасса, бхиккхаве, сӣласса ананубодха̄ аппат̣иведха̄, арийасса сама̄дхисса ананубодха̄ аппат̣иведха̄, арийа̄йа пан̃н̃а̄йа ананубодха̄ аппат̣иведха̄, арийа̄йа вимуттийа̄ ананубодха̄ аппат̣иведха̄. тайидам̣, бхиккхаве, арийам̣ сӣлам̣ анубуддхам̣ пат̣ивиддхам̣, арийо сама̄дхи анубодхо пат̣ивиддхо, арийа̄ пан̃н̃а̄ анубодха̄ пат̣ивиддха̄, арийа̄ вимутти анубодха̄ пат̣ивиддха̄, уччхинна̄ бхаватан̣ха̄, кхӣн̣а̄ бхаванетти, наттхи да̄ни пунаббхаво’’ти. идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

‘‘сӣлам̣ сама̄дхи пан̃н̃а̄ ча, вимутти ча ануттара̄;

анубуддха̄ име дхамма̄, готамена йасассина̄.

‘‘ити буддхо абхин̃н̃а̄йа, дхаммамаккха̄си бхиккхунам̣;

дуккхассантакаро саттха̄, чаккхума̄ париниббуто’’ти. дутийам̣;

3. нагаропамасуттам̣

67. ‘‘йато кхо, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ саттахи нагарапариккха̄рехи супариккхатам̣ [супариккхиттам̣ (ка.)] хоти, чатуннан̃ча а̄ха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ. идам̣ вуччати, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ акаран̣ӣйам̣ ба̄хирехи паччаттхикехи пачча̄миттехи.

‘‘катамехи саттахи нагарапариккха̄рехи супариккхатам̣ хоти? идха, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре есика̄ хоти гамбхӣранема̄ [гамбхӣранеми (ка.)] суникха̄та̄ ачала̄ асампаведхӣ [асампаведхи (сӣ. сйа̄.)]. имина̄ пат̣хамена нагарапариккха̄рена супариккхатам̣ хоти ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре парикха̄ хоти гамбхӣра̄ чева виттхата̄ ча. имина̄ дутийена нагарапариккха̄рена супариккхатам̣ хоти ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре анупарийа̄йапатхо хоти уччо чева виттхато ча. имина̄ татийена нагарапариккха̄рена супариккхатам̣ хоти ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ а̄вудхам̣ санничитам̣ хоти сала̄кан̃чева джеваникан̃ча [джеванийан̃ча (сӣ. ат̣т̣ха.)]. имина̄ чатуттхена нагарапариккха̄рена супариккхатам̣ хоти ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахубалака̄йо пат̣ивасати, сеййатхидам̣ – хаттха̄роха̄ асса̄роха̄ ратхика̄ дхануггаха̄ челака̄ чалака̄ пин̣д̣ада̄йака̄ угга̄ ра̄джапутта̄ паккхандино маха̄на̄га̄ сӯра̄ чаммайодхино да̄сакапутта̄. имина̄ пан̃чамена нагарапариккха̄рена супариккхатам̣ хоти ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре дова̄рико хоти пан̣д̣ито бйатто медха̄вӣ ан̃н̃а̄та̄нам̣ нива̄рета̄ н̃а̄та̄нам̣ павесета̄. имина̄ чхат̣т̣хена нагарапариккха̄рена супариккхатам̣ хоти ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре па̄ка̄ро хоти уччо чева виттхато ча ва̄саналепанасампанно ча. имина̄ саттамена нагарапариккха̄рена супариккхатам̣ хоти ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. имехи саттахи нагарапариккха̄рехи супариккхатам̣ хоти.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣ а̄ха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ? идха, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ тин̣акат̣т̣ходакам̣ санничитам̣ хоти аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ са̄лийавакам̣ санничитам̣ хоти аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ тиламуггама̄са̄паран̣н̣ам̣ санничитам̣ хоти аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ бхесаджджам̣ санничитам̣ хоти, сеййатхидам̣ – саппи наванӣтам̣ телам̣ мадху пха̄н̣итам̣ лон̣ам̣ аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. имесам̣ кхо, бхиккхаве, чатуннам̣ а̄ха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ.

‘‘йато кхо, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ имехи саттахи нагарапариккха̄рехи супариккхатам̣ хоти, имесан̃ча чатуннам̣ а̄ха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ. идам̣ вуччати, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантимам̣ нагарам̣ акаран̣ӣйам̣ ба̄хирехи паччаттхикехи пачча̄миттехи. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, йато арийаса̄вако саттахи саддхаммехи саманна̄гато хоти, чатуннан̃ча джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ. айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийаса̄вако акаран̣ӣйо ма̄расса акаран̣ӣйо па̄пимато. катамехи саттахи саддхаммехи саманна̄гато хоти?

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре есика̄ хоти гамбхӣранема̄ суникха̄та̄ ачала̄ асампаведхӣ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако саддхо хоти, саддахати татха̄гатасса бодхим̣ ‘итипи со…пе… буддхо бхагава̄’ти. саддхесико, бхиккхаве, арийаса̄вако акусалам̣ паджахати, кусалам̣ бха̄вети; са̄ваджджам̣ паджахати, анаваджджам̣ бха̄вети; суддхам̣ атта̄нам̣ парихарати. имина̄ пат̣хамена саддхаммена саманна̄гато хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре париккха̄ хоти гамбхӣра̄ чева виттхата̄ ча аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако хирӣма̄ хоти, хирӣйати ка̄йадуччаритена вачӣдуччаритена манодуччаритена, хирӣйати па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄. хирӣпариккхо кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако акусалам̣ паджахати, кусалам̣ бха̄вети; са̄ваджджам̣ паджахати, анаваджджам̣ бха̄вети; суддхам̣ атта̄нам̣ парихарати. имина̄ дутийена саддхаммена саманна̄гато хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре анупарийа̄йапатхо хоти уччо чева виттхато ча аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако оттаппӣ хоти, оттаппати ка̄йадуччаритена вачӣдуччаритена манодуччаритена, оттаппати па̄пака̄нам̣ акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ сама̄паттийа̄. оттаппапарийа̄йапатхо, бхиккхаве, арийаса̄вако акусалам̣ паджахати, кусалам̣ бха̄вети; са̄ваджджам̣ паджахати, анаваджджам̣ бха̄вети; суддхам̣ атта̄нам̣ парихарати. имина̄ татийена саддхаммена саманна̄гато хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ а̄вудхам̣ санничитам̣ хоти сала̄кан̃чева джеваникан̃ча аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако бахуссуто хоти…пе… дит̣т̣хийа̄ суппат̣ивиддха̄. сута̄вудхо, бхиккхаве, арийаса̄вако акусалам̣ паджахати, кусалам̣ бха̄вети; са̄ваджджам̣ паджахати, анаваджджам̣ бха̄вети; суддхам̣ атта̄нам̣ парихарати. имина̄ чатуттхена саддхаммена саманна̄гато хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахубалака̄йо пат̣ивасати, сеййатхидам̣ – хаттха̄роха̄ асса̄роха̄ ратхика̄ дхануггаха̄ челака̄ чалака̄ пин̣д̣ада̄йака̄ угга̄ ра̄джапутта̄ паккхандино маха̄на̄га̄ сӯра̄ чаммайодхино да̄сакапутта̄ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако а̄раддхавӣрийо вихарати акусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ паха̄на̄йа, кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ упасампада̄йа, тха̄мава̄ дал̣хапараккамо аниккхиттадхуро кусалесу дхаммесу. вӣрийабалака̄йо, бхиккхаве, арийаса̄вако акусалам̣ паджахати, кусалам̣ бха̄вети; са̄ваджджам̣ паджахати, анаваджджам̣ бха̄вети; суддхам̣ атта̄нам̣ парихарати. имина̄ пан̃чамена саддхаммена саманна̄гато хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре дова̄рико хоти пан̣д̣ито бйатто медха̄вӣ ан̃н̃а̄та̄нам̣ нива̄рета̄ н̃а̄та̄нам̣ павесета̄ аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако сатима̄ хоти парамена сатинепаккена саманна̄гато чиракатампи чирабха̄ситампи сарита̄ ануссарита̄. сатидова̄рико, бхиккхаве, арийаса̄вако акусалам̣ паджахати, кусалам̣ бха̄вети; са̄ваджджам̣ паджахати, анаваджджам̣ бха̄вети; суддхам̣ атта̄нам̣ парихарати. имина̄ чхат̣т̣хена саддхаммена саманна̄гато хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре па̄ка̄ро хоти уччо чева виттхато ча ва̄саналепанасампанно ча аббхантара̄нам̣ гуттийа̄ ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако пан̃н̃ава̄ хоти удайаттхага̄минийа̄ пан̃н̃а̄йа саманна̄гато арийа̄йа ниббедхика̄йа самма̄ дуккхаккхайага̄минийа̄. пан̃н̃а̄ва̄саналепанасампанно, бхиккхаве, арийаса̄вако акусалам̣ паджахати, кусалам̣ бха̄вети; са̄ваджджам̣ паджахати, анаваджджам̣ бха̄вети; суддхам̣ атта̄нам̣ парихарати. имина̄ саттамена саддхаммена саманна̄гато хоти. имехи саттахи саддхаммехи саманна̄гато хоти.

‘‘катамесам̣ чатуннам̣ джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ? сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ тин̣акат̣т̣ходакам̣ санничитам̣ хоти аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако вивиччева ка̄мехи…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати аттано ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа оккамана̄йа нибба̄насса.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ са̄лийавакам̣ санничитам̣ хоти аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄…пе… дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати аттано ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа оккамана̄йа нибба̄насса.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ тиламуггама̄са̄паран̣н̣ам̣ санничитам̣ хоти аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако пӣтийа̄ ча вира̄га̄…пе… татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати аттано ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа оккамана̄йа нибба̄насса.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, ран̃н̃о паччантиме нагаре бахум̣ бхесаджджам̣ санничитам̣ хоти, сеййатхидам̣ – саппи наванӣтам̣ телам̣ мадху пха̄н̣итам̣ лон̣ам̣ аббхантара̄нам̣ ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа ба̄хира̄нам̣ пат̣игха̄та̄йа. евамевам̣ кхо бхиккхаве, арийаса̄вако сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄ пуббева соманассадоманасса̄нам̣ аттхан̇гама̄ адуккхамасукхам̣ упеккха̄сатипа̄рисуддхим̣ чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати аттано ратийа̄ апаритасса̄йа пха̄сувиха̄ра̄йа оккамана̄йа нибба̄насса. имесам̣ чатуннам̣ джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ.

‘‘йато кхо, бхиккхаве, арийаса̄вако имехи саттахи саддхаммехи саманна̄гато хоти, имесан̃ча чатуннам̣ джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ. айам̣ вуччати, бхиккхаве, арийаса̄вако акаран̣ӣйо ма̄расса акаран̣ӣйо па̄пимато’’ти. татийам̣.

4. дхамман̃н̃ӯсуттам̣

68. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху а̄хунеййо хоти …пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. катамехи саттахи? идха, бхиккхаве, бхиккху дхамман̃н̃ӯ ча хоти аттхан̃н̃ӯ ча аттан̃н̃ӯ ча маттан̃н̃ӯ ча ка̄лан̃н̃ӯ ча парисан̃н̃ӯ ча пуггалапаропаран̃н̃ӯ ча.

‘‘катхан̃ча, бхиккхаве, бхиккху дхамман̃н̃ӯ хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху дхаммам̣ джа̄на̄ти – суттам̣ геййам̣ веййа̄каран̣ам̣ га̄тхам̣ уда̄нам̣ итивуттакам̣ джа̄такам̣ аббхутадхаммам̣ ведаллам̣. но че, бхиккхаве, бхиккху дхаммам̣ джа̄неййа – суттам̣ геййам̣…пе… аббхутадхаммам̣ ведаллам̣, найидха ‘дхамман̃н̃ӯ’ти вуччеййа. йасма̄ ча кхо, бхиккхаве, бхиккху дхаммам̣ джа̄на̄ти – суттам̣ геййам̣…пе… аббхутадхаммам̣ ведаллам̣, тасма̄ ‘дхамман̃н̃ӯ’ти вуччати. ити дхамман̃н̃ӯ.

‘‘аттхан̃н̃ӯ ча катхам̣ хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху тасса тассева бха̄ситасса аттхам̣ джа̄на̄ти – ‘айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо, айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо’ти. но че, бхиккхаве, бхиккху тасса тассева бха̄ситасса аттхам̣ джа̄неййа – ‘айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо, айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо’ти, найидха ‘аттхан̃н̃ӯ’ти вуччеййа. йасма̄ ча кхо, бхиккхаве, бхиккху тасса тассева бха̄ситасса аттхам̣ джа̄на̄ти – ‘айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо, айам̣ имасса бха̄ситасса аттхо’ти, тасма̄ ‘аттхан̃н̃ӯ’ти вуччати. ити дхамман̃н̃ӯ, аттхан̃н̃ӯ.

‘‘аттан̃н̃ӯ ча катхам̣ хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху атта̄нам̣ джа̄на̄ти – ‘еттакомхи саддха̄йа сӣлена сутена ча̄гена пан̃н̃а̄йа пат̣ибха̄нена̄’ти. но че, бхиккхаве, бхиккху атта̄нам̣ джа̄неййа – ‘еттакомхи саддха̄йа сӣлена сутена ча̄гена пан̃н̃а̄йа пат̣ибха̄нена̄’ти, найидха ‘аттан̃н̃ӯ’ти вуччеййа. йасма̄ ча, бхиккхаве, бхиккху атта̄нам̣ джа̄на̄ти – ‘еттакомхи саддха̄йа сӣлена сутена ча̄гена пан̃н̃а̄йа пат̣ибха̄нена̄’ти, тасма̄ ‘аттан̃н̃ӯ’ти вуччати. ити дхамман̃н̃ӯ, аттхан̃н̃ӯ, аттан̃н̃ӯ.

‘‘маттан̃н̃ӯ ча катхам̣ хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху маттам̣ джа̄на̄ти чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄наппаччайабхесаджджапариккха̄ра̄нам̣ пат̣иггахан̣а̄йа. но че, бхиккхаве, бхиккху маттам̣ джа̄неййа чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄наппаччайабхесаджджапариккха̄ра̄нам̣ пат̣иггахан̣а̄йа, найидха ‘маттан̃н̃ӯ’ти вуччеййа. йасма̄ ча кхо, бхиккхаве, бхиккху маттам̣ джа̄на̄ти чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄наппаччайабхесаджджапариккха̄ра̄нам̣ пат̣иггахан̣а̄йа, тасма̄ ‘маттан̃н̃ӯ’ти вуччати. ити дхамман̃н̃ӯ, аттхан̃н̃ӯ, аттан̃н̃ӯ, маттан̃н̃ӯ.

‘‘ка̄лан̃н̃ӯ ча катхам̣ хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху, ка̄лам̣ джа̄на̄ти – ‘айам̣ ка̄ло уддесасса, айам̣ ка̄ло парипуччха̄йа, айам̣ ка̄ло йогасса, айам̣ ка̄ло пат̣исалла̄насса̄’ти. но че, бхиккхаве, бхиккху ка̄лам̣ джа̄неййа – ‘айам̣ ка̄ло уддесасса, айам̣ ка̄ло парипуччха̄йа, айам̣ ка̄ло йогасса, айам̣ ка̄ло пат̣исалла̄насса̄’ти, найидха ‘ка̄лан̃н̃ӯ’ти вуччеййа. йасма̄ ча кхо, бхиккхаве, бхиккху ка̄лам̣ джа̄на̄ти – ‘айам̣ ка̄ло уддесасса, айам̣ ка̄ло парипуччха̄йа, айам̣ ка̄ло йогасса, айам̣ ка̄ло пат̣исалла̄насса̄’ти, тасма̄ ‘ка̄лан̃н̃ӯ’ти вуччати. ити дхамман̃н̃ӯ, аттхан̃н̃ӯ, аттан̃н̃ӯ, маттан̃н̃ӯ, ка̄лан̃н̃ӯ.

‘‘парисан̃н̃ӯ ча катхам̣ хоти? идха, бхиккхаве, бхиккху парисам̣ джа̄на̄ти – ‘айам̣ кхаттийапариса̄, айам̣ бра̄хман̣апариса̄, айам̣ гахапатипариса̄, айам̣ саман̣апариса̄. таттха евам̣ упасан̇камитаббам̣, евам̣ т̣ха̄таббам̣, евам̣ каттаббам̣, евам̣ нисӣдитаббам̣, евам̣ бха̄ситаббам̣, евам̣ тун̣хӣ бхавитабба’нти. но че, бхиккхаве, бхиккху парисам̣ джа̄неййа – ‘айам̣ кхаттийапариса̄…пе… евам̣ тун̣хӣ бхавитабба’нти, найидха ‘парисан̃н̃ӯ’ти вуччеййа. йасма̄ ча кхо, бхиккхаве, бхиккху парисам̣ джа̄на̄ти – ‘айам̣ кхаттийапариса̄, айам̣ бра̄хман̣апариса̄, айам̣ гахапатипариса̄, айам̣ саман̣апариса̄. таттха евам̣ упасан̇камитаббам̣, евам̣ т̣ха̄таббам̣, евам̣ каттаббам̣, евам̣ нисӣдитаббам̣, евам̣ бха̄ситаббам̣, евам̣ тун̣хӣ бхавитабба’нти, тасма̄ ‘парисан̃н̃ӯ’ти вуччати. ити дхамман̃н̃ӯ, аттхан̃н̃ӯ, аттан̃н̃ӯ, маттан̃н̃ӯ, ка̄лан̃н̃ӯ, парисан̃н̃ӯ.

‘‘пуггалапаропаран̃н̃ӯ ча катхам̣ хоти? идха, бхиккхаве, бхиккхуно [саббаттхапи идха а̄рамбхе ‘‘бхиккхуно’’ твева диссати] двайена пуггала̄ видита̄ хонти. две пуггала̄ – еко арийа̄нам̣ дассанака̄мо, еко арийа̄нам̣ на дассанака̄мо. йва̄йам̣ пуггало арийа̄нам̣ на дассанака̄мо, евам̣ со тенан̇гена га̄райхо. йва̄йам̣ пуггало арийа̄нам̣ дассанака̄мо, евам̣ со тенан̇гена па̄сам̣со.

‘‘две пуггала̄ арийа̄нам̣ дассанака̄ма̄ – еко саддхаммам̣ сотука̄мо, еко саддхаммам̣ на сотука̄мо. йва̄йам̣ пуггало саддхаммам̣ на сотука̄мо, евам̣ со тенан̇гена га̄райхо. йва̄йам̣ пуггало саддхаммам̣ сотука̄мо, евам̣ со тенан̇гена па̄сам̣со.

‘‘две пуггала̄ саддхаммам̣ сотука̄ма̄ – еко охитасото дхаммам̣ сун̣а̄ти, еко анохитасото дхаммам̣ сун̣а̄ти. йва̄йам̣ пуггало анохитасото дхаммам̣ сун̣а̄ти, евам̣ со тенан̇гена га̄райхо. йва̄йам̣ пуггало охитасото дхаммам̣ сун̣а̄ти, евам̣ со тенан̇гена па̄сам̣со.

‘‘две пуггала̄ охитасота̄ дхаммам̣ сун̣анти [сун̣анта̄ (ка.)] – еко сутва̄ дхаммам̣ дха̄рети, еко сутва̄ дхаммам̣ на дха̄рети. йва̄йам̣ пуггало сутва̄ на дхаммам̣ дха̄рети, евам̣ со тенан̇гена га̄райхо. йва̄йам̣ пуггало сутва̄ дхаммам̣ дха̄рети, евам̣ со тенан̇гена па̄сам̣со.

‘‘две пуггала̄ сутва̄ дхаммам̣ дха̄ренти [дха̄рента̄ (ка.)] – еко дха̄та̄нам̣ [дхата̄нам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] дхамма̄нам̣ аттхам̣ упапариккхати, еко дха̄та̄нам̣ дхамма̄нам̣ аттхам̣ на упапариккхати. йва̄йам̣ пуггало дха̄та̄нам̣ дхамма̄нам̣ аттхам̣ на упапариккхати, евам̣ со тенан̇гена га̄райхо. йва̄йам̣ пуггало дха̄та̄нам̣ дхамма̄нам̣ аттхам̣ упапариккхати, евам̣ со тенан̇гена па̄сам̣со.

‘‘две пуггала̄ дха̄та̄нам̣ дхамма̄нам̣ аттхам̣ упапариккханти [упапариккханта̄ (ка.)] – еко аттхаман̃н̃а̄йа дхаммаман̃н̃а̄йа дхамма̄нудхаммаппат̣ипанно, еко аттхаман̃н̃а̄йа дхаммаман̃н̃а̄йа на дхамма̄нудхаммаппат̣ипанно. йва̄йам̣ пуггало аттхаман̃н̃а̄йа дхаммаман̃н̃а̄йа на дхамма̄нудхаммаппат̣ипанно, евам̣ со тенан̇гена га̄райхо. йва̄йам̣ пуггало аттхаман̃н̃а̄йа дхаммаман̃н̃а̄йа дхамма̄нудхаммаппат̣ипанно, евам̣ со тенан̇гена па̄сам̣со.

‘‘две пуггала̄ аттхаман̃н̃а̄йа дхаммаман̃н̃а̄йа дхамма̄нудхаммаппат̣ипанна̄ – еко аттахита̄йа пат̣ипанно но парахита̄йа, еко аттахита̄йа ча пат̣ипанно парахита̄йа ча. йва̄йам̣ пуггало аттахита̄йа пат̣ипанно но парахита̄йа, евам̣ со тенан̇гена га̄райхо. йва̄йам̣ пуггало аттхахита̄йа ча пат̣ипанно парахита̄йа ча, евам̣ со тенан̇гена па̄сам̣со. евам̣ кхо, бхиккхаве, бхиккхуно [бхиккхуна̄ (сӣ. сйа̄.)] двайена пуггала̄ видита̄ хонти. евам̣, бхиккхаве, бхиккху пуггалапаропаран̃н̃ӯ хоти. ‘‘имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху а̄хунеййо хоти па̄хунеййо…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса̄’’ти. чатуттхам̣.

5. па̄риччхаттакасуттам̣

69. ‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро пан̣д̣упала̄со хоти, аттамана̄, бхиккхаве, дева̄ та̄ватим̣са̄ тасмим̣ самайе хонти – ‘пан̣д̣упала̄со да̄ни па̄риччхаттако ковил̣а̄ро начирассева да̄ни паннапала̄со бхависсатӣ’’’ти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро паннапала̄со хоти, аттамана̄, бхиккхаве, дева̄ та̄ватим̣са̄ тасмим̣ самайе хонти – ‘паннапала̄со да̄ни па̄риччхаттако ковил̣а̄ро начирассева да̄ни джа̄лакаджа̄то бхависсатӣ’’’ти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро джа̄лакаджа̄то хоти, аттамана̄, бхиккхаве, дева̄ та̄ватим̣са̄ тасмим̣ самайе хонти – ‘джа̄лакаджа̄то да̄ни па̄риччхаттако ковил̣а̄ро начирассева да̄ни кха̄ракаджа̄то бхависсатӣ’’’ти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро кха̄ракаджа̄то хоти, аттамана̄, бхиккхаве, дева̄ та̄ватим̣са̄ тасмим̣ самайе хонти – ‘кха̄ракаджа̄то да̄ни па̄риччхаттако ковил̣а̄ро начирассева да̄ни кут̣умалакаджа̄то [куд̣умалакаджа̄то (сӣ. сйа̄. пӣ.)] бхависсатӣ’’’ти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро кут̣умалакаджа̄то хоти, аттамана̄, бхиккхаве, дева̄ та̄ватим̣са̄ тасмим̣ самайе хонти – ‘кут̣умалакаджа̄то да̄ни па̄риччхаттако ковил̣а̄ро начирассева да̄ни коракаджа̄то [кока̄сакаджа̄то (сӣ. сйа̄.), косакаджа̄то (ка.)] бхависсатӣ’’’ти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро коракаджа̄то хоти, аттамана̄, бхиккхаве, дева̄ та̄ватим̣са̄ тасмим̣ самайе хонти – ‘коракаджа̄то да̄ни па̄риччхаттако ковил̣а̄ро начирассева да̄ни саббапха̄липхулло [саббапа̄липхулло (сӣ. пӣ.)] бхависсатӣ’’’ти.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе дева̄нам̣ та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро саббапха̄липхулло хоти, аттамана̄, бхиккхаве, дева̄ та̄ватим̣са̄ па̄риччхаттакасса ковил̣а̄расса мӯле диббе чатта̄ро ма̄се пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппита̄ саман̇гӣбхӯта̄ парича̄ренти.

‘‘саббапха̄липхулласса кхо пана, бхиккхаве, па̄риччхаттакасса ковил̣а̄расса саманта̄ пан̃н̃а̄сайоджана̄ни а̄бха̄йа пхут̣ам̣ хоти, анува̄там̣ йоджанасатам̣ гандхо гаччхати, айама̄нубха̄во па̄риччхаттакасса ковил̣а̄расса.

‘‘евамевам̣ кхо, бхиккхаве, йасмим̣ самайе арийаса̄вако ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджджа̄йа четети, пан̣д̣упала̄со, бхиккхаве, арийаса̄вако тасмим̣ самайе хоти дева̄нам̣ва та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако кесамассум̣ оха̄ретва̄ ка̄са̄йа̄ни ваттха̄ни аччха̄детва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито хоти, паннапала̄со, бхиккхаве, арийаса̄вако тасмим̣ самайе хоти дева̄нам̣ва та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако вивиччева ка̄мехи…пе… пат̣хамам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, джа̄лакаджа̄то, бхиккхаве, арийаса̄вако тасмим̣ самайе хоти дева̄нам̣ва та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако витаккавича̄ра̄нам̣ вӯпасама̄…пе… дутийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, кха̄ракаджа̄то, бхиккхаве, арийаса̄вако тасмим̣ самайе хоти дева̄нам̣ва та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако пӣтийа̄ ча вира̄га̄…пе… татийам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, кут̣умалакаджа̄то, бхиккхаве, арийаса̄вако тасмим̣ самайе хоти дева̄нам̣ва та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако сукхасса ча паха̄на̄ дуккхасса ча паха̄на̄…пе… чатуттхам̣ джха̄нам̣ упасампаджджа вихарати, коракаджа̄то, бхиккхаве, арийаса̄вако тасмим̣ самайе хоти дева̄нам̣ва та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро.

‘‘йасмим̣, бхиккхаве, самайе арийаса̄вако а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати, саббапха̄липхулло, бхиккхаве, арийаса̄вако тасмим̣ самайе хоти дева̄нам̣ва та̄ватим̣са̄нам̣ па̄риччхаттако ковил̣а̄ро.

‘‘тасмим̣, бхиккхаве, самайе бхумма̄ дева̄ саддаманусса̄венти – ‘есо иттханна̄мо а̄йасма̄ иттханна̄масса а̄йасмато саддхивиха̄рико амукамха̄ га̄ма̄ ва̄ нигама̄ ва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаратӣ’ти. бхумма̄нам̣ дева̄нам̣ саддам̣ сутва̄ ча̄тумаха̄ра̄джика̄ дева̄…пе… та̄ватим̣са̄ дева̄… йа̄ма̄ дева̄… тусита̄ дева̄… нимма̄наратӣ дева̄… параниммитавасаваттӣ дева̄… брахмака̄йика̄ дева̄ саддаманусса̄венти – ‘есо иттханна̄мо а̄йасма̄ иттханна̄масса а̄йасмато саддхивиха̄рико амукамха̄ га̄ма̄ ва̄ нигама̄ ва̄ ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджито а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихаратӣ’ти. итиха тена кхан̣ена тена мухуттена йа̄ва брахмалока̄ саддо [са̄дхука̄расаддо (сӣ. ат̣т̣ха., ка. ат̣т̣ха.)] аббхуггаччхати, айама̄нубха̄во кхӣн̣а̄савасса бхиккхуно’’ти. пан̃чамам̣.

6. саккаччасуттам̣

70. атха кхо а̄йасмато са̄рипуттасса рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘‘ким̣ ну кхо, бхиккху, саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа̄’’ти? атха кхо а̄йасмато са̄рипуттасса етадахоси – ‘‘саттха̄рам̣ кхо, бхиккху, саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа. дхаммам̣ кхо, бхиккху…пе… сан̇гхам̣ кхо, бхиккху…пе… сиккхам̣ кхо, бхиккху…пе… сама̄дхим̣ кхо, бхиккху…пе… аппама̄дам̣ кхо, бхиккху…пе… пат̣исантха̄рам̣ кхо, бхиккху саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа̄’’ти.

атха кхо а̄йасмато са̄рипуттасса етадахоси – ‘‘име кхо ме дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄, йам̣нӯна̄хам̣ име дхамме гантва̄ [гахетва̄ (ка.)] бхагавато а̄рочеййам̣. евам̣ ме име дхамма̄ парисуддха̄ чева бхависсанти парисуддхасан̇кха̄татара̄ ча. сеййатха̄пи на̄ма пурисо суван̣н̣аниккхам̣ адхигаччхеййа парисуддхам̣ парийода̄там̣. тасса евамасса – ‘айам̣ кхо ме суван̣н̣аниккхо парисуддхо парийода̄то, йам̣нӯна̄хам̣ имам̣ суван̣н̣аниккхам̣ гантва̄ [гахетва̄ (ка.)] камма̄ра̄нам̣ дассеййам̣. евам̣ ме айам̣ суван̣н̣аниккхо сакамма̄рагато парисуддхо чева бхависсати парисуддхасан̇кха̄татаро ча. евамевам̣ [кхо (ка.)] ме име дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄, йам̣нӯна̄хам̣ име дхамме гантва̄ [гахетва̄ (ка.)] бхагавато а̄рочеййам̣. евам̣ ме име дхамма̄ парисуддха̄ чева бхависсанти парисуддхасан̇кха̄татара̄ ча̄’’’ти.

атха кхо а̄йасма̄ са̄рипутто са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘идха майхам̣, бханте, рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘ким̣ ну кхо, бхиккху, саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа̄’ти? атха кхо тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘саттха̄рам̣ кхо, бхиккху, саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа. дхаммам̣ кхо, бхиккху …пе… пат̣исантха̄рам̣ кхо, бхиккху саккатва̄…пе… кусалам̣ бха̄веййа̄’ти. атха кхо тасса майхам̣, бханте, етадахоси – ‘име кхо ме дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄, йам̣нӯна̄хам̣ име дхамме гантва̄ бхагавато а̄рочеййам̣. евам̣ ме име дхамма̄ парисуддха̄ чева бхависсанти парисуддхасан̇кха̄татара̄ ча. сеййатха̄пи на̄ма пурисо суван̣н̣аниккхам̣ адхигаччхеййа парисуддхам̣ парийода̄там̣. тасса евамасса – айам̣ кхо ме суван̣н̣аниккхо парисуддхо парийода̄то, йам̣нӯна̄хам̣ имам̣ суван̣н̣аниккхам̣ гантва̄ камма̄ра̄нам̣ дассеййам̣. евам̣ ме айам̣ суван̣н̣аниккхо сакамма̄рагато парисуддхо чева бхависсати парисуддхасан̇кха̄татаро ча. евамевам̣ ме име дхамма̄ парисуддха̄ парийода̄та̄, йам̣нӯна̄хам̣ име дхамме гантва̄ бхагавато а̄рочеййам̣. евам̣ ме име дхамма̄ парисуддха̄ чева бхависсанти парисуддхасан̇кха̄татара̄ ча̄’’’ти.

‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! саттха̄рам̣ кхо, са̄рипутта, бхиккху саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа. дхаммам̣ кхо, са̄рипутта, бхиккху саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа. сан̇гхам̣ кхо…пе… сиккхам̣ кхо… сама̄дхим̣ кхо… аппама̄дам̣ кхо… пат̣исантха̄рам̣ кхо, са̄рипутта, бхиккху саккатва̄ гарум̣ катва̄ упанисса̄йа вихаранто акусалам̣ паджахеййа, кусалам̣ бха̄веййа̄’’ти.

евам̣ вутте а̄йасма̄ са̄рипутто бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘имасса кхо ахам̣, бханте, бхагавата̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхам̣ а̄джа̄на̄ми. со вата, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхаммепи со ага̄раво’’.

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхепи со ага̄раво.

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йапи со ага̄раво.

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмим̣ сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмимпи со ага̄раво.

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмим̣ ага̄раво аппама̄де сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмим̣ ага̄раво аппама̄депи со ага̄раво.

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмим̣ ага̄раво аппама̄де ага̄раво пат̣исантха̄ре сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари ага̄раво…пе… аппама̄де ага̄раво пат̣исантха̄репи со ага̄раво.

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво дхамме ага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво дхаммепи со сага̄раво…пе….

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво…пе. … аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄ре ага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво…пе… аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄репи со сага̄раво.

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво дхаммепи сага̄раво бхависсатӣти т̣ха̄наметам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво дхаммепи со сага̄раво…пе….

‘‘со вата, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво…пе… аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄репи сага̄раво бхависсатӣти т̣ха̄наметам̣ виджджати. йо со, бханте, бхиккху саттхари сага̄раво дхамме сага̄раво сан̇гхе сага̄раво сиккха̄йа сага̄раво сама̄дхисмим̣ сага̄раво аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄репи со сага̄раво’’ти.

‘‘имасса кхо ахам̣, бханте, бхагавата̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхам̣ а̄джа̄на̄мӣ’’ти.

‘‘са̄дху са̄дху, са̄рипутта! са̄дху кхо твам̣, са̄рипутта, имасса майа̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхам̣ а̄джа̄на̄си. со вата, са̄рипутта, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати…пе… йо со, са̄рипутта, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмим̣ ага̄раво аппама̄депи со ага̄раво.

‘‘со вата, са̄рипутта, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмим̣ ага̄раво аппама̄де ага̄раво пат̣исантха̄ре сага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, са̄рипутта, бхиккху саттхари ага̄раво дхамме ага̄раво сан̇гхе ага̄раво сиккха̄йа ага̄раво сама̄дхисмим̣ ага̄раво аппама̄де ага̄раво пат̣исантха̄репи со ага̄раво.

‘‘со вата, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво дхамме ага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати…пе… йо со, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво дхаммепи со сага̄раво …пе….

‘‘со вата, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво дхамме сага̄раво…пе… аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄ре ага̄раво бхависсатӣти нетам̣ т̣ха̄нам̣ виджджати. йо со, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво…пе… аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄репи со сага̄раво.

‘‘со вата, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво дхаммепи сага̄раво бхависсатӣти т̣ха̄наметам̣ виджджати. йо со, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво дхаммепи со сага̄раво…пе….

‘‘со вата, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво…пе… аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄репи со сага̄раво бхависсатӣти т̣ха̄наметам̣ виджджати. йо со, са̄рипутта, бхиккху саттхари сага̄раво…пе… аппама̄де сага̄раво пат̣исантха̄репи со сага̄раво’’ти.

‘‘имасса кхо, са̄рипутта, майа̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса евам̣ виттха̄рена аттхо дат̣т̣хаббо’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. бха̄вана̄суттам̣

71. ‘‘бха̄ванам̣ анануйуттасса, бхиккхаве, бхиккхуно вихарато кин̃ча̄пи евам̣ иччха̄ уппаджджеййа – ‘ахо вата ме анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччеййа̄’ти, атха кхвасса нева анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччати. там̣ кисса хету? ‘абха̄витатта̄’тисса вачанӣйам̣. кисса абха̄витатта̄? чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣, чатуннам̣ саммаппадха̄на̄нам̣, чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣, пан̃чаннам̣ бала̄нам̣, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣, арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, куккут̣ийа̄ ан̣д̣а̄ни ат̣т̣ха ва̄ даса ва̄ два̄даса ва̄. та̄нассу куккут̣ийа̄ на самма̄ адхисайита̄ни, на самма̄ париседита̄ни, на самма̄ парибха̄вита̄ни. кин̃ча̄пи тасса̄ куккут̣ийа̄ евам̣ иччха̄ уппаджджеййа – ‘ахо вата ме куккут̣апотака̄ па̄данакхасикха̄йа ва̄ мукхатун̣д̣акена ва̄ ан̣д̣акосам̣ пада̄летва̄ соттхина̄ абхиниббхиджджеййу’нти, атха кхо абхабба̄ва те куккут̣апотака̄ па̄данакхасикха̄йа ва̄ мукхатун̣д̣акена ва̄ ан̣д̣акосам̣ пада̄летва̄ соттхина̄ абхиниббхиджджитум̣. там̣ кисса хету? татха̄ хи, бхиккхаве, куккут̣ийа̄ ан̣д̣а̄ни на самма̄ адхисайита̄ни, на самма̄ париседита̄ни, на самма̄ парибха̄вита̄ни. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бха̄ванам̣ анануйуттасса бхиккхуно вихарато кин̃ча̄пи евам̣ иччха̄ уппаджджеййа – ‘ахо вата ме анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччеййа̄’ти, атха кхвасса нева анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччати. там̣ кисса хету? ‘абха̄витатта̄’тисса вачанӣйам̣. кисса абха̄витатта̄? чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣, чатуннам̣ саммаппадха̄на̄нам̣, чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣, пан̃чаннам̣ бала̄нам̣, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣, арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса.

‘‘бха̄ванам̣ ануйуттасса, бхиккхаве, бхиккхуно вихарато кин̃ча̄пи на евам̣ иччха̄ уппаджджеййа – ‘ахо вата ме анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччеййа̄’ти, атха кхвасса анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччати. там̣ кисса хету? ‘бха̄витатта̄’тисса вачанӣйам̣. кисса бха̄витатта̄? чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣, чатуннам̣ саммаппадха̄на̄нам̣, чатуннам̣ иддхипа̄да̄нам̣, пан̃чаннам̣ индрийа̄нам̣, пан̃чаннам̣ бала̄нам̣, саттаннам̣ боджджхан̇га̄нам̣, арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, куккут̣ийа̄ ан̣д̣а̄ни ат̣т̣ха ва̄ даса ва̄ два̄даса ва̄. та̄нассу куккут̣ийа̄ самма̄ адхисайита̄ни, самма̄ париседита̄ни, самма̄ парибха̄вита̄ни. кин̃ча̄пи тасса̄ куккут̣ийа̄ на евам̣ иччха̄ уппаджджеййа – ‘ахо вата ме куккут̣апотака̄ па̄данакхасикха̄йа ва̄ мукхатун̣д̣акена ва̄ ан̣д̣акосам̣ пада̄летва̄ соттхина̄ абхиниббхиджджеййу’нти, атха кхо бхабба̄ва те куккут̣апотака̄ па̄данакхасикха̄йа ва̄ мукхатун̣д̣акена ва̄ ан̣д̣акосам̣ пада̄летва̄ соттхина̄ абхиниббхиджджитум̣. там̣ кисса хету? татха̄ хи, бхиккхаве, куккут̣ийа̄ ан̣д̣а̄ни самма̄ адхисайита̄ни, самма̄ париседита̄ни, самма̄ парибха̄вита̄ни. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бха̄ванам̣ ануйуттасса бхиккхуно вихарато кин̃ча̄пи на евам̣ иччха̄ уппаджджеййа – ‘ахо вата ме анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччеййа̄’ти, атха кхвасса анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуччати. там̣ кисса хету? ‘бха̄витатта̄’тисса вачанӣйам̣. кисса бха̄витатта̄? чатуннам̣ сатипат̣т̣ха̄на̄нам̣…пе… арийасса ат̣т̣хан̇гикасса маггасса.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, пхалаган̣д̣асса [палаган̣д̣асса (?)] ва̄ пхалаган̣д̣антева̄сикасса ва̄ диссантева [кхӣйанте (ка.)] ва̄сиджат̣е [диссанти ан̇гулипада̄ни (сӣ.), ан̇гулапада̄ни диссанти ан̇гулападам̣ (ка.)] ан̇гулипада̄ни диссати [диссанти (сйа̄.)] ан̇гут̣т̣хападам̣ [диссанти ан̇гулипада̄ни (сӣ.), ан̇гулапада̄ни диссанти ан̇гулападам̣ (ка.)]. но ча кхвасса евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘еттакам̣ ме аджджа ва̄сиджат̣асса кхӣн̣ам̣, еттакам̣ хиййо, еттакам̣ паре’ти, атха кхвасса кхӣн̣е ‘кхӣн̣а’нтева н̃а̄н̣ам̣ хоти. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бха̄ванам̣ ануйуттасса бхиккхуно вихарато кин̃ча̄пи на евам̣ н̃а̄н̣ам̣ хоти – ‘еттакам̣ ме аджджа а̄сава̄нам̣ кхӣн̣ам̣, еттакам̣ хиййо, еттакам̣ паре’ти, атха кхвасса кхӣн̣е ‘кхӣн̣а’нтева н̃а̄н̣ам̣ хоти.

‘‘сеййатха̄пи, бхиккхаве, са̄муддика̄йа на̄ва̄йа веттабандханабаддха̄йа [веттабандха̄йа (ка.)] чха ма̄са̄ни удаке парийа̄да̄йа хемантикена тхале уккхитта̄йа ва̄та̄тапапарета̄ни бандхана̄ни, та̄ни па̄вуссакена мегхена абхиппавут̣т̣ха̄ни аппакасиренева париха̄йанти [пат̣иппассамбханти (сӣ. сйа̄.)], пӯтика̄ни бхаванти. евамевам̣ кхо, бхиккхаве, бха̄ванам̣ ануйуттасса бхиккхуно вихарато аппакасиренева сам̣йоджана̄ни пат̣иппассамбханти, пӯтика̄ни бхавантӣ’’ти. саттамам̣.

8. аггиккхандхопамасуттам̣

72. евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косалесу ча̄рикам̣ чарати махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣. аддаса̄ кхо бхагава̄ аддха̄намаггаппат̣ипанно ан̃н̃атарасмим̣ падесе махантам̣ аггиккхандхам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ [сан̃джотибхӯтам̣ (сйа̄.)]. дисва̄на магга̄ оккамма ан̃н̃атарасмим̣ руккхамӯле пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. нисаджджа кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘пассатха но тумхе, бхиккхаве, амум̣ махантам̣ аггиккхандхам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯта’’нти? ‘‘евам̣, бханте’’ти.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, катамам̣ ну кхо варам̣ – йам̣ амум̣ махантам̣ аггиккхандхам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ а̄лин̇гетва̄ упанисӣдеййа ва̄ упанипаджджеййа ва̄, йам̣ ва̄ кхаттийакан̃н̃ам̣ ва̄ бра̄хман̣акан̃н̃ам̣ ва̄ гахапатикан̃н̃ам̣ ва̄ мудуталунахаттхапа̄дам̣ а̄лин̇гетва̄ упанисӣдеййа ва̄ упанипаджджеййа ва̄’’ти? ‘‘етадева, бханте, варам̣ – йам̣ кхаттийакан̃н̃ам̣ ва̄ бра̄хман̣акан̃н̃ам̣ ва̄ гахапатикан̃н̃ам̣ ва̄ мудуталунахаттхапа̄дам̣ а̄лин̇гетва̄ упанисӣдеййа ва̄ упанипаджджеййа ва̄, дуккхан̃хетам̣, бханте, йам̣ амум̣ махантам̣ аггиккхандхам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ а̄лин̇гетва̄ упанисӣдеййа ва̄ упанипаджджеййа ва̄’’ти.

‘‘а̄рочайа̄ми во, бхиккхаве, пат̣иведайа̄ми во, бхиккхаве, йатха̄ етадева тасса варам̣ дуссӣласса па̄падхаммасса асучисан̇кассарасама̄ча̄расса пат̣иччханнакаммантасса ассаман̣асса саман̣апат̣ин̃н̃асса абрахмача̄рисса брахмача̄рипат̣ин̃н̃асса антопӯтикасса авассутасса касамбуджа̄тасса йам̣ амум̣ махантам̣ аггиккхандхам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ а̄лин̇гетва̄ упанисӣдеййа ва̄ упанипаджджеййа ва̄. там̣ кисса хету? татонида̄нан̃хи со, бхиккхаве, маран̣ам̣ ва̄ нигаччхеййа маран̣аматтам̣ ва̄ дуккхам̣, на твева таппаччайа̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа.

‘‘йан̃ча кхо со, бхиккхаве, дуссӣло па̄падхаммо асучисан̇кассарасама̄ча̄ро…пе… касамбуджа̄то кхаттийакан̃н̃ам̣ ва̄ бра̄хман̣акан̃н̃ам̣ ва̄ гахапатикан̃н̃ам̣ ва̄ мудуталунахаттхапа̄дам̣ а̄лин̇гетва̄ упанисӣдати ва̄ упанипаджджати ва̄, тан̃хи тасса [там̣ хисса (ка.)], бхиккхаве, хоти дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, катамам̣ ну кхо варам̣ – йам̣ балава̄ пурисо дал̣ха̄йа ва̄лараджджуйа̄ убхо джан̇гха̄ вет̣хетва̄ гхам̣сеййа – са̄ чхавим̣ чхиндеййа чхавим̣ чхетва̄ чаммам̣ чхиндеййа чаммам̣ чхетва̄ мам̣сам̣ чхиндеййа мам̣сам̣ чхетва̄ нха̄рум̣ чхиндеййа нха̄рум̣ чхетва̄ ат̣т̣хим̣ чхиндеййа ат̣т̣хим̣ чхетва̄ ат̣т̣химин̃джам̣ а̄хачча тит̣т̣хеййа, йам̣ ва̄ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ абхива̄данам̣ са̄дийеййа̄’’ти? ‘‘етадева, бханте, варам̣ – йам̣ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ абхива̄данам̣ са̄дийеййа, дуккхан̃хетам̣, бханте, йам̣ балава̄ пурисо дал̣ха̄йа ва̄лараджджуйа̄…пе… ат̣т̣химин̃джам̣ а̄хачча тит̣т̣хеййа̄’’ти.

‘‘а̄рочайа̄ми во, бхиккхаве, пат̣иведайа̄ми во, бхиккхаве, йатха̄ етадева тасса варам̣ дуссӣласса…пе… касамбуджа̄тасса йам̣ балава̄ пурисо дал̣ха̄йа ва̄лараджджуйа̄ убхо джан̇гха̄ вет̣хетва̄…пе… ат̣т̣химин̃джам̣ а̄хачча тит̣т̣хеййа. там̣ кисса хету? татонида̄нан̃хи со, бхиккхаве, маран̣ам̣ ва̄ нигаччхеййа маран̣аматтам̣ ва̄ дуккхам̣, на твева таппаччайа̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа. йан̃ча кхо со, бхиккхаве, дуссӣло…пе… касамбуджа̄то кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ абхива̄данам̣ са̄дийати, тан̃хи тасса, бхиккхаве, хоти дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, катамам̣ ну кхо варам̣ – йам̣ балава̄ пурисо тин̣ха̄йа саттийа̄ теладхота̄йа паччорасмим̣ пахареййа, йам̣ ва̄ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ ан̃джаликаммам̣ са̄дийеййа̄’’ти? ‘‘етадева, бханте, варам̣ – йам̣ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ ан̃джаликаммам̣ са̄дийеййа, дуккхан̃хетам̣, бханте, йам̣ балава̄ пурисо тин̣ха̄йа саттийа̄ теладхота̄йа паччорасмим̣ пахареййа̄’’ти.

‘‘а̄рочайа̄ми во, бхиккхаве, пат̣иведайа̄ми во, бхиккхаве, йатха̄ етадева тасса варам̣ дуссӣласса…пе… касамбуджа̄тасса йам̣ балава̄ пурисо тин̣ха̄йа саттийа̄ теладхота̄йа паччорасмим̣ пахареййа. там̣ кисса хету? татонида̄нан̃хи со, бхиккхаве, маран̣ам̣ ва̄ нигаччхеййа маран̣аматтам̣ ва̄ дуккхам̣, на твева таппаччайа̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа. йан̃ча кхо со, бхиккхаве, дуссӣло па̄падхаммо…пе… касамбуджа̄то кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ ан̃джаликаммам̣ са̄дийати, тан̃хи тасса, бхиккхаве, хоти дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, катамам̣ ну кхо варам̣ – йам̣ балава̄ пурисо таттена айопат̣т̣ена а̄диттена сампаджджалитена саджотибхӯтена ка̄йам̣ сампаливет̣хеййа, йам̣ ва̄ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ чӣварам̣ парибхун̃джеййа̄’’ти? ‘‘етадева, бханте, варам̣ – йам̣ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄…пе… саддха̄деййам̣ чӣварам̣ парибхун̃джеййа, дуккхан̃хетам̣, бханте, йам̣ балава̄ пурисо таттена айопат̣т̣ена а̄диттена сампаджджалитена саджотибхӯтена ка̄йам̣ сампаливет̣хеййа̄’’ти.

‘‘а̄рочайа̄ми во, бхиккхаве, пат̣иведайа̄ми во, бхиккхаве, йатха̄ етадева тасса варам̣ дуссӣласса…пе… касамбуджа̄тасса йам̣ балава̄ пурисо таттена айопат̣т̣ена а̄диттена сампаджджалитена саджотибхӯтена ка̄йам̣ сампаливет̣хеййа. там̣ кисса хету? татонида̄нан̃хи со, бхиккхаве, маран̣ам̣ ва̄ нигаччхеййа маран̣аматтам̣ ва̄ дуккхам̣, на твева таппаччайа̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа. йан̃ча кхо со, бхиккхаве, дуссӣло…пе… касамбуджа̄то кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ чӣварам̣ парибхун̃джати, тан̃хи тасса, бхиккхаве, хоти дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, катамам̣ ну кхо варам̣ – йам̣ балава̄ пурисо таттена айосан̇куна̄ мукхам̣ виваритва̄ таттам̣ лохагул̣ам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ мукхе паккхипеййа – там̣ тасса от̣т̣хампи дахеййа [д̣ахеййа (каттхачи)] мукхампи дахеййа дживхампи дахеййа кан̣т̣хампи дахеййа урампи [ма. ни. 3.270 девадӯтасутте пана ‘‘ударампи’’ ити видесапа̄т̣хо диссати] дахеййа антампи антагун̣ампи а̄да̄йа адхобха̄га̄ [адхобха̄гам̣ (ка.)] никкхамеййа, йам̣ ва̄ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ пин̣д̣апа̄там̣ парибхун̃джеййа̄’’ти? ‘‘етадева, бханте, варам̣ – йам̣ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ пин̣д̣апа̄там̣ парибхун̃джеййа, дуккхан̃хетам̣, бханте, йам̣ балава̄ пурисо таттена айосан̇куна̄ мукхам̣ виваритва̄ таттам̣ лохагул̣ам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ мукхе паккхипеййа – там̣ тасса от̣т̣хампи дахеййа мукхампи дахеййа дживхампи дахеййа кан̣т̣хампи дахеййа урампи дахеййа антампи антагун̣ампи а̄да̄йа адхобха̄гам̣ никкхамеййа̄’’ти.

‘‘а̄рочайа̄ми во, бхиккхаве, пат̣иведайа̄ми во, бхиккхаве, йатха̄ етадева тасса варам̣ дуссӣласса…пе… касамбуджа̄тасса йам̣ балава̄ пурисо таттена айосан̇куна̄ мукхам̣ виваритва̄ таттам̣ лохагул̣ам̣ а̄диттам̣ сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣ мукхе паккхипеййа – там̣ тасса от̣т̣хампи дахеййа мукхампи дахеййа дживхампи дахеййа кан̣т̣хампи дахеййа урампи дахеййа антампи антагун̣ампи а̄да̄йа адхобха̄гам̣ никкхамеййа. там̣ кисса хету? татонида̄нан̃хи со, бхиккхаве, маран̣ам̣ ва̄ нигаччхеййа маран̣аматтам̣ ва̄ дуккхам̣, на твева таппаччайа̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа. йан̃ча кхо со, бхиккхаве, дуссӣло па̄падхаммо…пе… касамбуджа̄то кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ пин̣д̣апа̄там̣ парибхун̃джати, тан̃хи тасса хоти дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, катамам̣ ну кхо варам̣ – йам̣ балава̄ пурисо сӣсе ва̄ гахетва̄ кхандхе ва̄ гахетва̄ таттам̣ айоман̃чам̣ ва̄ айопӣт̣хам̣ ва̄ абхинисӣда̄пеййа ва̄ абхинипаджджа̄пеййа ва̄, йам̣ ва̄ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ ман̃чапӣт̣хам̣ [ман̃чам̣ ва̄ пӣт̣хам̣ ва̄ (ка.)] парибхуджджеййа̄’’ти? ‘‘етадева, бханте, варам̣ – йам̣ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ ман̃чапӣт̣хам̣ парибхун̃джеййа, дуккхан̃хетам̣, бханте, йам̣ балава̄ пурисо сӣсе ва̄ гахетва̄ кхандхе ва̄ гахетва̄ таттам̣ айоман̃чам̣ ва̄ айопӣт̣хам̣ ва̄ абхинисӣда̄пеййа ва̄ абхинипаджджа̄пеййа ва̄’’ти.

‘‘а̄рочайа̄ми во, бхиккхаве, пат̣иведайа̄ми во, бхиккхаве, йатха̄ етадева тасса варам̣ дуссӣласса…пе… касамбуджа̄тасса йам̣ балава̄ пурисо сӣсе ва̄ гахетва̄ кхандхе ва̄ гахетва̄ таттам̣ айоман̃чам̣ ва̄ айопӣт̣хам̣ ва̄ абхинисӣда̄пеййа ва̄ абхинипаджджа̄пеййа ва̄. там̣ кисса хету? татонида̄нан̃хи со, бхиккхаве, маран̣ам̣ ва̄ нигаччхеййа маран̣аматтам̣ ва̄ дуккхам̣, на твева таппаччайа̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа. йан̃ча кхо со, бхиккхаве, дуссӣло па̄падхаммо…пе… касамбуджа̄то кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ ман̃чапӣт̣хам̣ парибхун̃джати. тан̃хи тасса, бхиккхаве, хоти дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, катамам̣ ну кхо варам̣ – йам̣ балава̄ пурисо уддхам̣па̄дам̣ адхосирам̣ гахетва̄ татта̄йа лохакумбхийа̄ паккхипеййа а̄дитта̄йа сампаджджалита̄йа саджотибхӯта̄йа – со таттха пхен̣уддехакам̣ паччама̄но сакимпи уддхам̣ гаччхеййа сакимпи адхо гаччхеййа сакимпи тирийам̣ гаччхеййа, йам̣ ва̄ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ виха̄рам̣ парибхун̃джеййа̄’’ти? ‘‘етадева, бханте, варам̣ – йам̣ кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ виха̄рам̣ парибхун̃джеййа, дуккхан̃хетам̣, бханте, йам̣ балава̄ пурисо уддхам̣па̄дам̣ адхосирам̣ гахетва̄ татта̄йа лохакумбхийа̄ паккхипеййа а̄дитта̄йа сампаджджалита̄йа саджотибхӯта̄йа – со таттха пхен̣уддехакам̣ паччама̄но сакимпи уддхам̣ гаччхеййа сакимпи адхо гаччхеййа сакимпи тирийам̣ гаччхеййа̄’’ти.

‘‘а̄рочайа̄ми во, бхиккхаве, пат̣иведайа̄ми во, бхиккхаве, йатха̄ етадева тасса варам̣ дуссӣласса па̄падхаммасса…пе… касамбуджа̄тасса йам̣ балава̄ пурисо уддхам̣па̄дам̣ адхосирам̣ гахетва̄…пе… сакимпи тирийам̣ гаччхеййа. там̣ кисса хету? татонида̄нан̃хи со, бхиккхаве, маран̣ам̣ ва̄ нигаччхеййа маран̣аматтам̣ ва̄ дуккхам̣, на твева таппаччайа̄ ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджеййа. йан̃ча кхо со, бхиккхаве, дуссӣло па̄падхаммо…пе… касамбуджа̄то кхаттийамаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ гахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ ва̄ саддха̄деййам̣ виха̄рам̣ парибхун̃джати. тан̃хи тасса, бхиккхаве, хоти дӣгхараттам̣ ахита̄йа дуккха̄йа ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджати.

‘‘тасма̄тиха, бхиккхаве, евам̣ сиккхитаббам̣ – ‘йесан̃ча [йесам̣ (?)] майам̣ парибхун̃джа̄ма чӣварапин̣д̣апа̄тасена̄санагила̄наппаччайабхесаджджапариккха̄рам̣ [… париккха̄ра̄нам̣ (сӣ. сйа̄. ка.)] тесам̣ те ка̄ра̄ махаппхала̄ бхависсанти маха̄нисам̣са̄, амха̄кан̃чева̄йам̣ паббаджджа̄ аван̃джха̄ бхависсати сапхала̄ саудрайа̄’ти. еван̃хи во, бхиккхаве, сиккхитаббам̣ – ‘аттаттхам̣ ва̄, бхиккхаве, сампассама̄нена аламева аппама̄дена сампа̄детум̣; параттхам̣ ва̄, бхиккхаве, сампассама̄нена аламева аппама̄дена сампа̄детум̣; убхайаттхам̣ ва̄, бхиккхаве, сампассама̄нена аламева аппама̄дена сампа̄дету’’’нти.

идамавоча бхагава̄ [идамавоча бхагава̄…пе… (ка.)]. имасмин̃ча пана веййа̄каран̣асмим̣ бхан̃н̃ама̄не сат̣т̣химатта̄нам̣ бхиккхӯнам̣ ун̣хам̣ лохитам̣ мукхато угган̃чхи [уггаччхи (ка.)]. сат̣т̣химатта̄ бхиккхӯ сиккхам̣ паччаккха̄йа хӣна̄йа̄ваттим̣су – ‘‘судуккарам̣ бхагава̄, судуккарам̣ бхагава̄’’ти. сат̣т̣химатта̄нам̣ бхиккхӯнам̣ анупа̄да̄йа а̄савехи читта̄ни вимуччим̣сӯти. ат̣т̣хамам̣.

9. сунеттасуттам̣

73. [а. ни. 6.54; 7.66] ‘‘бхӯтапуббам̣, бхиккхаве, сунетто на̄ма саттха̄ ахоси титтхакаро ка̄месу вӣтара̄го. сунеттасса кхо пана, бхиккхаве, саттхуно анека̄ни са̄вакасата̄ни ахесум̣. сунетто саттха̄ са̄вака̄нам̣ брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десеси. йе кхо пана, бхиккхаве [йе кхо бхиккхаве (сӣ. сйа̄.)], сунеттасса саттхуно брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десентасса читта̄ни наппаса̄десум̣ те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджим̣су. йе кхо пана, бхиккхаве, сунеттасса саттхуно брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десентасса читта̄ни паса̄десум̣ те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджим̣су.

‘‘бхӯтапуббам̣, бхиккхаве, мӯгапаккхо на̄ма саттха̄ ахоси…пе… аранеми на̄ма саттха̄ ахоси…пе… кудда̄лако [кудда̄ло (сӣ. сйа̄.)] на̄ма саттха̄ ахоси…пе… хаттхипа̄ло на̄ма саттха̄ ахоси…пе… джотипа̄ло на̄ма саттха̄ ахоси…пе… арако на̄ма саттха̄ ахоси титтхакаро ка̄месу вӣтара̄го. аракасса кхо пана, бхиккхаве, саттхуно анека̄ни са̄вакасата̄ни ахесум̣. арако на̄ма саттха̄ са̄вака̄нам̣ брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десеси. йе кхо пана, бхиккхаве, аракасса саттхуно брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десентасса читта̄ни наппаса̄десум̣, те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ апа̄йам̣ дуггатим̣ винипа̄там̣ нирайам̣ упападжджим̣су. йе кхо пана, бхиккхаве, аракасса саттхуно брахмалокасахабйата̄йа дхаммам̣ десентасса читта̄ни паса̄десум̣, те ка̄йасса бхеда̄ парам̣ маран̣а̄ сугатим̣ саггам̣ локам̣ упападжджим̣су.

‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃атха, бхиккхаве, йо име сатта саттха̄ре титтхакаре ка̄месу вӣтара̄ге анекасатапарива̄ре саса̄вакасан̇гхе падут̣т̣хачитто аккосеййа парибха̄сеййа, бахум̣ со апун̃н̃ам̣ пасавеййа̄’’ти? ‘‘евам̣, бханте’’. ‘‘йо, бхиккхаве, име сатта саттха̄ре титтхакаре ка̄месу вӣтара̄ге анекасатапарива̄ре саса̄вакасан̇гхе падут̣т̣хачитто аккосеййа парибха̄сеййа, бахум̣ со апун̃н̃ам̣ пасавеййа. йо екам̣ дит̣т̣хисампаннам̣ пуггалам̣ падут̣т̣хачитто аккосати парибха̄сати, айам̣ тато бахутарам̣ апун̃н̃ам̣ пасавати. там̣ кисса хету? на̄хам̣, бхиккхаве, ито бахиддха̄ еварӯпим̣ кхантим̣ вада̄ми йатха̄мам̣ сабрахмача̄рӣсу’’.

‘‘тасма̄тиха, бхиккхаве, евам̣ сиккхитаббам̣ – ‘на но сабрахмача̄рӣсу [на твева амхам̣ сабрахмача̄рӣсу (сйа̄.) ан̇гуттараника̄йе ан̃н̃атха̄ диссати] читта̄ни падут̣т̣ха̄ни бхависсантӣ’ти. еван̃хи во, бхиккхаве, сиккхитабба’’нти. навамам̣.

10. аракасуттам̣

74. ‘‘бхӯтапуббам̣, бхиккхаве, арако на̄ма саттха̄ ахоси титтхакаро ка̄месу вӣтара̄го. аракасса кхо пана, бхиккхаве, саттхуно анека̄ни са̄вакасата̄ни ахесум̣. арако саттха̄ са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десети – аппакам̣, бра̄хман̣а, джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣ лахукам̣ [лахусам̣ (т̣ӣка̄)] бахудуккхам̣ бахупа̄йа̄сам̣ манта̄йам̣ [манта̄йа (саббаттха) т̣ӣка̄ пасситабба̄] боддхаббам̣, каттаббам̣ кусалам̣, чаритаббам̣ брахмачарийам̣, наттхи джа̄тасса амаран̣ам̣.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, тин̣агге усса̄вабинду сӯрийе уггаччханте кхиппам̣йева пат̣ивигаччхати, на чират̣т̣хитикам̣ хоти; евамевам̣ кхо, бра̄хман̣а, усса̄вабиндӯпамам̣ джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣ лахукам̣ бахудуккхам̣ бахупа̄йа̄сам̣ манта̄йам̣ боддхаббам̣, каттаббам̣ кусалам̣, чаритаббам̣ брахмачарийам̣, наттхи джа̄тасса амаран̣ам̣.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, тхуллапхуситаке деве вассанте удакабуббул̣ам̣ [удакапуппхул̣ам̣ (ка.)] кхиппам̣йева пат̣ивигаччхати, на чират̣т̣хитикам̣ хоти; евамевам̣ кхо, бра̄хман̣а, удакабуббул̣ӯпамам̣ джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣ лахукам̣ бахудуккхам̣ бахупа̄йа̄сам̣ манта̄йам̣ боддхаббам̣, каттаббам̣ кусалам̣, чаритаббам̣ брахмачарийам̣, наттхи джа̄тасса амаран̣ам̣.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, удаке дан̣д̣ара̄джи кхиппам̣йева пат̣ивигаччхати, на чират̣т̣хитика̄ хоти; евамевам̣ кхо, бра̄хман̣а, удаке дан̣д̣ара̄джӯпамам̣ джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣…пе… наттхи джа̄тасса амаран̣ам̣.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, надӣ паббатеййа̄ дӯран̇гама̄ сӣгхасота̄ ха̄раха̄ринӣ, наттхи со кхан̣о ва̄ лайо ва̄ мухутто ва̄ йам̣ са̄ [йа̄йа (ка.)] а̄ваттати [тхарати (сӣ.), дхарати (сйа̄.), аватит̣т̣хеййа (?)], атха кхо са̄ гаччхатева ваттатева сандатева; евамевам̣ кхо, бра̄хман̣а, надӣпаббатеййӯпамам̣ джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣ лахукам̣…пе… наттхи джа̄тасса амаран̣ам̣.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, балава̄ пурисо дживхагге кхел̣апин̣д̣ам̣ сам̣йӯхитва̄ акасиренева вамеййа [пата̄пеййа (ка.)]; евамевам̣ кхо, бра̄хман̣а, кхел̣апин̣д̣ӯпамам̣ джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣…пе… наттхи джа̄тасса амаран̣ам̣.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, дивасам̣сантатте айокат̣а̄хе мам̣сапеси [мам̣сапесӣ (сӣ. сйа̄.)] паккхитта̄ кхиппам̣йева пат̣ивигаччхати, на чират̣т̣хитика̄ хоти; евамевам̣ кхо, бра̄хман̣а, мам̣сапесӯпамам̣ джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣…пе… наттхи джа̄тасса амаран̣ам̣.

‘‘сеййатха̄пи, бра̄хман̣а, га̄вӣ ваджджха̄ а̄гха̄танам̣ нӣйама̄на̄ йам̣ йадева па̄дам̣ уддхарати, сантикева хоти вадхасса сантикева маран̣асса; евамевам̣ кхо, бра̄хман̣а, говаджджхӯпамам̣ [га̄вӣваджджхӯпамам̣ (сӣ. сйа̄.)] джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣ лахукам̣ бахудуккхам̣ бахупа̄йа̄сам̣ манта̄йам̣ боддхаббам̣, каттаббам̣ кусалам̣, чаритаббам̣ брахмачарийам̣, наттхи джа̄тасса амаран̣а’’нти.

‘‘тена кхо пана, бхиккхаве, самайена манусса̄нам̣ сат̣т̣хивассасахасса̄ни а̄йуппама̄н̣ам̣ ахоси, пан̃чавассасатика̄ кума̄рика̄ алам̣патеййа̄ ахоси. тена кхо пана, бхиккхаве, самайена манусса̄нам̣ чхал̣ева а̄ба̄дха̄ ахесум̣ – сӣтам̣, ун̣хам̣, джигхаччха̄, пипа̄са̄, учча̄ро, пасса̄во. со хи на̄ма, бхиккхаве, арако саттха̄ евам̣ дӣгха̄йукесу мануссесу евам̣ чират̣т̣хитикесу евам̣ аппа̄ба̄дхесу са̄вака̄нам̣ евам̣ дхаммам̣ десессати – ‘аппакам̣, бра̄хман̣а, джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣ лахукам̣ бахудуккхам̣ бахупа̄йа̄сам̣ манта̄йам̣ боддхаббам̣, каттаббам̣ кусалам̣, чаритаббам̣ брахмачарийам̣, наттхи джа̄тасса амаран̣а’’’нти.

‘‘етарахи там̣, бхиккхаве, самма̄ вадама̄но вадеййа – ‘аппакам̣ джӣвитам̣ манусса̄нам̣ париттам̣ лахукам̣ бахудуккхам̣ бахупа̄йа̄сам̣ манта̄йам̣ боддхаббам̣, каттаббам̣ кусалам̣, чаритаббам̣ брахмачарийам̣, наттхи джа̄тасса амаран̣а’нти. етарахи, бхиккхаве, йо чирам̣ джӣвати со вассасатам̣ аппам̣ ва̄ бхиййо. вассасатам̣ кхо пана, бхиккхаве, джӣванто тӣн̣ийева утусата̄ни джӣвати – утусатам̣ хеманта̄нам̣, утусатам̣ гимха̄нам̣, утусатам̣ васса̄нам̣. тӣн̣и кхо пана, бхиккхаве, утусата̄ни джӣванто два̄даса [два̄дасам̣ (сӣ. ка.)] йева ма̄сасата̄ни джӣвати – чатта̄ри ма̄сасата̄ни хеманта̄нам̣, чатта̄ри ма̄сасата̄ни гимха̄нам̣, чатта̄ри ма̄сасата̄ни васса̄нам̣. два̄даса кхо пана, бхиккхаве, ма̄сасата̄ни джӣванто чатувӣсатийева аддхама̄сасата̄ни джӣвати – ат̣т̣хаддхама̄сасата̄ни хеманта̄нам̣, ат̣т̣хаддхама̄сасата̄ни гимха̄нам̣, ат̣т̣хаддхама̄сасата̄ни васса̄нам̣. чатувӣсати кхо пана, бхиккхаве, аддхама̄сасата̄ни джӣванто чхаттим̣сам̣йева раттисахасса̄ни джӣвати – два̄даса раттисахасса̄ни хеманта̄нам̣, два̄даса раттисахасса̄ни гимха̄нам̣, два̄даса раттисахасса̄ни васса̄нам̣. чхаттим̣сам̣ кхо пана, бхиккхаве, раттисахасса̄ни джӣванто двесаттатийева [двесаттатин̃н̃ева (сйа̄.), двесаттатин̃чева (ка.)] бхаттасахасса̄ни бхун̃джати – чатувӣсати бхаттасахасса̄ни хеманта̄нам̣, чатувӣсати бхаттасахасса̄ни гимха̄нам̣, чатувӣсати бхаттасахасса̄ни васса̄нам̣ саддхим̣ ма̄тутхан̃н̃а̄йа саддхим̣ бхаттантара̄йена.

‘‘татриме бхаттантара̄йа̄ капимиддхопи бхаттам̣ на бхун̃джати, дуккхитопи бхаттам̣ на бхун̃джати, бйа̄дхитопи бхаттам̣ на бхун̃джати, упосатхикопи бхаттам̣ на бхун̃джати, ала̄бхакенапи бхаттам̣ на бхун̃джати. ити кхо, бхиккхаве, майа̄ вассасата̄йукасса мануссасса а̄йупи сан̇кха̄то [сан̇кха̄там̣ (?)], а̄йуппама̄н̣ампи сан̇кха̄там̣, утӯпи сан̇кха̄та̄, сам̣ваччхара̄пи сан̇кха̄та̄, ма̄са̄пи сан̇кха̄та̄, аддхама̄са̄пи сан̇кха̄та̄, раттипи сан̇кха̄та̄, дива̄пи сан̇кха̄та̄, бхатта̄пи сан̇кха̄та̄, бхаттантара̄йа̄пи сан̇кха̄та̄. йам̣, бхиккхаве, саттха̄ра̄ каран̣ӣйам̣ са̄вака̄нам̣ хитесина̄ анукампакена анукампам̣ упа̄да̄йа; катам̣ во там̣ майа̄ ета̄ни, бхиккхаве, руккхамӯла̄ни ета̄ни сун̃н̃а̄га̄ра̄ни. джха̄йатха, бхиккхаве, ма̄ пама̄даттха; ма̄ паччха̄ виппат̣иса̄рино ахуваттха. айам̣ во амха̄кам̣ ануса̄санӣ’’ти. дасамам̣.

маха̄вагго саттамо.

тассудда̄нам̣ –

хирӣсӯрийам̣ упама̄, дхамман̃н̃ӯ па̄ричхаттакам̣;

саккаччам̣ бха̄вана̄ агги, сунеттааракена ча̄ти.

8. винайавагго

1. пат̣хамавинайадхарасуттам̣

75. [пари. 327] ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хоти. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, сӣлава̄ хоти па̄тимоккхасам̣варасам̣вуто вихарати а̄ча̄рагочарасампанно ан̣уматтесу ваджджесу бхайадасса̄вӣ сама̄да̄йа сиккхати сиккха̄падесу, чатуннам̣ джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ, а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хотӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. дутийавинайадхарасуттам̣

76. [пари. 327] ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хоти. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, убхайа̄ни кхо панасса па̄тимоккха̄ни виттха̄рена сва̄гата̄ни хонти сувибхатта̄ни суппаваттӣни сувиниччхита̄ни суттасо анубйан̃джанасо, чатуннам̣ джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ, а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хотӣ’’ти. дутийам̣.

3. татийавинайадхарасуттам̣

77. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хоти. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, винайе кхо пана т̣хито хоти асам̣хӣро, чатуннам̣ джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄ра̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ, а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хотӣ’’ти. татийам̣.

4. чатуттхавинайадхарасуттам̣

78. [пари. 327] ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хоти. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, сеййатхидам̣ – екампи джа̄тим̣, двепи джа̄тийо…пе… ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати. диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена йатха̄каммӯпаге сатте паджа̄на̄ти. а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато бхиккху винайадхаро хотӣ’’ти. чатуттхам̣.

5. пат̣хамавинайадхарасобханасуттам̣

79. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато [саманна̄гато бхиккху (сӣ. сйа̄. ка.) анантарасуттадвейе пана идам̣ па̄т̣хана̄наттам̣ наттхи. пари. 327] винайадхаро собхати. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, сӣлава̄ хоти…пе… сама̄да̄йа сиккхати сиккха̄падесу, чатуннам̣ джха̄на̄нам̣ а̄бхичетасика̄нам̣ ника̄мала̄бхӣ хоти акиччхала̄бхӣ акасирала̄бхӣ, а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато винайадхаро собхатӣ’’ти. пан̃чамам̣.

6. дутийавинайадхарасобханасуттам̣

80. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато винайадхаро собхати. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, убхайа̄ни кхо панасса па̄тимоккха̄ни виттха̄рена сва̄гата̄ни хонти сувибхатта̄ни суппаваттӣни сувиниччхита̄ни суттасо анубйан̃джанасо, чатуннам̣ джха̄на̄нам̣…пе… акасирала̄бхӣ, а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато винайадхаро собхатӣ’’ти. чхат̣т̣хам̣.

7. татийавинайадхарасобханасуттам̣

81. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато винайадхаро собхати. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, винайе кхо пана т̣хито хоти асам̣хӣро, чатуннам̣ джха̄на̄нам̣…пе… акасирала̄бхӣ, а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато винайадхаро собхатӣ’’ти. саттамам̣.

8. чатуттхавинайадхарасобханасуттам̣

82. ‘‘саттахи, бхиккхаве, дхаммехи саманна̄гато [саманна̄гато бхиккху (ка.)] винайадхаро собхати. катамехи саттахи? а̄паттим̣ джа̄на̄ти, ана̄паттим̣ джа̄на̄ти, лахукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, гарукам̣ а̄паттим̣ джа̄на̄ти, анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, сеййатхидам̣ – екампи джа̄тим̣, двепи джа̄тийо…пе… ити са̄ка̄рам̣ сауддесам̣ анекавихитам̣ пуббенива̄сам̣ ануссарати, диббена чаккхуна̄ висуддхена атиккантама̄нусакена…пе… а̄сава̄нам̣ кхайа̄…пе… саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. имехи кхо, бхиккхаве, саттахи дхаммехи саманна̄гато винайадхаро собхатӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. саттхуса̄санасуттам̣

83. атха кхо а̄йасма̄ упа̄ли йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ упа̄ли бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘са̄дху ме, бханте, бхагава̄ сам̣кхиттена дхаммам̣ десету, йамахам̣ бхагавато дхаммам̣ сутва̄ еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихареййа’’нти. ‘‘йе кхо твам̣, упа̄ли, дхамме джа̄неййа̄си – ‘име дхамма̄ на екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’ти; екам̣сена, упа̄ли, дха̄реййа̄си – ‘несо дхаммо несо винайо нетам̣ саттхуса̄сана’нти. йе ча кхо твам̣, упа̄ли, дхамме джа̄неййа̄си – ‘име дхамма̄ екантаниббида̄йа вира̄га̄йа ниродха̄йа упасама̄йа абхин̃н̃а̄йа самбодха̄йа нибба̄на̄йа сам̣ваттантӣ’ти; екам̣сена, упа̄ли, дха̄реййа̄си – ‘есо дхаммо есо винайо етам̣ саттхуса̄сана’’’нти. навамам̣.

10. адхикаран̣асаматхасуттам̣

84. ‘‘саттиме, бхиккхаве, адхикаран̣асаматха̄ дхамма̄ уппаннуппанна̄нам̣ адхикаран̣а̄нам̣ саматха̄йа вӯпасама̄йа. катаме сатта? саммукха̄винайо да̄таббо, сативинайо да̄таббо, амӯл̣хавинайо да̄таббо [пат̣ин̃н̃а̄такаран̣ам̣, йебхуййассика̄, тассапа̄пиййассика̄, тин̣аваттха̄рако (сйа̄.) дӣ. ни. 3.332 сан̇гӣтисуттена ча па̄чи. 655 винайена ча сам̣сандетаббам̣], пат̣ин̃н̃а̄такаран̣ам̣ да̄таббам̣, йебхуййасика̄ да̄табба̄, тассапа̄пийасика̄ да̄табба̄, тин̣аваттха̄рако да̄таббо [пат̣ин̃н̃а̄такаран̣ам̣, йебхуййассика̄, тассапа̄пиййассика̄, тин̣аваттха̄рако (сйа̄.) дӣ. ни. 3.332 сан̇гӣтисуттена ча па̄чи. 655 винайена ча сам̣сандетаббам̣]. име кхо, бхиккхаве, сатта адхикаран̣асаматха̄ дхамма̄ уппаннуппанна̄нам̣ адхикаран̣а̄нам̣ саматха̄йа вӯпасама̄йа̄’’ти. дасамам̣.

винайавагго ат̣т̣хамо.

тассудда̄нам̣ –

чатуро винайадхара̄, чатуро чева собхана̄;

са̄санам̣ адхикаран̣а-саматхенат̣т̣хаме даса̄ти.

9. саман̣авагго

1. бхиккхусуттам̣

85. [маха̄ни. 18; чӯл̣ани. аджитама̄н̣авапуччха̄ниддеса 8] ‘‘саттаннам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ бхиннатта̄ бхиккху хоти. катамесам̣ саттаннам̣? сакка̄йадит̣т̣хи бхинна̄ хоти, вичикиччха̄ бхинна̄ хоти, сӣлаббатапара̄ма̄со бхинно хоти, ра̄го бхинно хоти, досо бхинно хоти, мохо бхинно хоти, ма̄но бхинно хоти. имесам̣ кхо, бхиккхаве, саттаннам̣ дхамма̄нам̣ бхиннатта̄ бхиккху хотӣ’’ти. пат̣хамам̣.

2. саман̣асуттам̣

86. саттаннам̣, бхиккхаве, дхамма̄нам̣ самитатта̄ саман̣о хоти…пе…. дутийам̣.

3. бра̄хман̣асуттам̣

87. ба̄хитатта̄ бра̄хман̣о хоти…пе…. татийам̣.

4. соттийасуттам̣

88. ниссутатта̄ [ниссуттатта̄ (сйа̄.) ма. ни. 1.434 пасситаббам̣] соттийо [соттхико (сӣ.), соттико (сйа̄.)] хоти…пе…. чатуттхам̣.

5. нха̄такасуттам̣

89. нха̄татта̄ нха̄тако [наха̄татто наха̄тако (сӣ. сйа̄.)] хоти…пе…. пан̃чамам̣.

6. ведагӯсуттам̣

90. видитатта̄ ведагӯ хоти…пе…. чхат̣т̣хам̣.

7. арийасуттам̣

91. а̄ракатта̄ [арахатта̄ (сӣ.), арӣ хататта̄ (ка.) ма. ни. 1.434 па̄л̣и ат̣т̣хакатха̄т̣ӣка̄ пасситабба̄. сйа̄мапоттхаке пана сакалампи идам̣ саттамасуттам̣ наттхи] арийо хоти…пе…. саттамам̣.

8. араха̄суттам̣

92. ‘‘а̄ракатта̄ араха̄ хоти. катамесам̣ саттаннам̣? сакка̄йадит̣т̣хи а̄рака̄ хоти, вичикиччха̄ а̄рака̄ хоти, сӣлаббатапара̄ма̄со а̄рако хоти, ра̄го а̄рако хоти, досо а̄рако хоти, мохо а̄рако хоти, ма̄но а̄рако хоти. имесам̣ кхо, бхиккхаве, саттаннам̣ дхамма̄нам̣ а̄ракатта̄ араха̄ хотӣ’’ти. ат̣т̣хамам̣.

9. асаддхаммасуттам̣

93. ‘‘саттиме, бхиккхаве, асаддхамма̄. катаме сатта? ассаддхо хоти, ахирико хоти, аноттаппӣ хоти, аппассуто хоти, кусӣто хоти, мут̣т̣хассати хоти, дуппан̃н̃о хоти. име кхо, бхиккхаве, сатта асаддхамма̄’’ти. навамам̣.

10. саддхаммасуттам̣

94. ‘‘саттиме, бхиккхаве, саддхамма̄. катаме сатта? саддхо хоти, хирӣма̄ хоти, оттаппӣ хоти, бахуссуто хоти, а̄раддхавӣрийо хоти, сатима̄ хоти, пан̃н̃ава̄ хоти. име кхо, бхиккхаве, сатта саддхамма̄’’ти. дасамам̣.

саман̣авагго навамо.

тассудда̄нам̣ –

бхиккхум̣ саман̣о бра̄хман̣о, соттийо чева нха̄тако;

ведагӯ арийо араха̄, асаддхамма̄ ча саддхамма̄ти.

10. а̄хунеййавагго

95. ‘‘саттиме, бхиккхаве, пуггала̄ а̄хунеййа̄…пе… даккхин̣еййа̄ ан̃джаликаран̣ӣйа̄ ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. катаме сатта? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало чаккхусмим̣ аничча̄нупассӣ вихарати аниччасан̃н̃ӣ аниччапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. со а̄сава̄нам̣ кхайа̄ ана̄савам̣ четовимуттим̣ пан̃н̃а̄вимуттим̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа вихарати. айам̣ кхо, бхиккхаве, пат̣хамо пуггало а̄хунеййо па̄хунеййо…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, идхекаччо пуггало чаккхусмим̣ аничча̄нупассӣ вихарати аниччасан̃н̃ӣ аниччапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. тасса апуббам̣ ачаримам̣ а̄савапарийа̄да̄нан̃ча хоти джӣвитапарийа̄да̄нан̃ча. айам̣, бхиккхаве, дутийо пуггало а̄хунеййо…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса.

‘‘пуна чапарам̣, бхиккхаве, идхекаччо пуггало чаккхусмим̣ аничча̄нупассӣ вихарати аниччасан̃н̃ӣ аниччапат̣исам̣ведӣ сататам̣ самитам̣ аббокин̣н̣ам̣ четаса̄ адхимуччама̄но пан̃н̃а̄йа парийога̄хама̄но. со пан̃чаннам̣ орамбха̄гийа̄нам̣ сам̣йоджана̄нам̣ париккхайа̄ антара̄паринибба̄йӣ хоти…пе… упахаччапаринибба̄йӣ хоти…пе… асан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти…пе… сасан̇кха̄рапаринибба̄йӣ хоти…пе… уддхам̣сото хоти аканит̣т̣хага̄мӣ. айам̣, бхиккхаве, саттамо пуггало а̄хунеййо…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. име кхо, бхиккхаве, сатта пуггала̄ а̄хунеййа̄ па̄хунеййа̄ даккхин̣еййа̄ ан̃джаликаран̣ӣйа̄ ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса̄’’ти.

96-622. саттиме, бхиккхаве, пуггала̄ а̄хунеййа̄ па̄хунеййа̄…пе… ануттарам̣ пун̃н̃аккхеттам̣ локасса. катаме сатта? идха, бхиккхаве, екаччо пуггало чаккхусмим̣ дуккха̄нупассӣ вихарати…пе… чаккхусмим̣ анатта̄нупассӣ вихарати…пе… чаккхусмим̣ кхайа̄нупассӣ вихарати…пе… чаккхусмим̣ вайа̄нупассӣ вихарати…пе… чаккхусмим̣ вира̄га̄нупассӣ вихарати…пе… чаккхусмим̣ ниродха̄нупассӣ вихарати…пе… чаккхусмим̣ пат̣иниссагга̄нупассӣ вихарати…пе….

сотасмим̣…пе… гха̄насмим̣… дживха̄йа… ка̄йасмим̣… манасмим̣…пе….

рӯпесу…пе… саддесу… гандхесу… расесу… пхот̣т̣хаббесу … дхаммесу …пе….

чаккхувин̃н̃а̄н̣е…пе… сотавин̃н̃а̄н̣е… гха̄навин̃н̃а̄н̣е… дживха̄вин̃н̃а̄н̣е… ка̄йавин̃н̃а̄н̣е… мановин̃н̃а̄н̣е…пе….

чаккхусампхассе…пе… сотасампхассе… гха̄насампхассе… дживха̄сампхассе… ка̄йасампхассе… маносампхассе…пе….

чаккхусампхассаджа̄йа ведана̄йа…пе… сотасампхассаджа̄йа ведана̄йа… гха̄насампхассаджа̄йа ведана̄йа… дживха̄сампхассаджа̄йа ведана̄йа… ка̄йасампхассаджа̄йа ведана̄йа… маносампхассаджа̄йа ведана̄йа…пе….

рӯпасан̃н̃а̄йа…пе… саддасан̃н̃а̄йа… гандхасан̃н̃а̄йа… расасан̃н̃а̄йа… пхот̣т̣хаббасан̃н̃а̄йа… дхаммасан̃н̃а̄йа…пе….

рӯпасан̃четана̄йа…пе… саддасан̃четана̄йа… гандхасан̃четана̄йа… расасан̃четана̄йа… пхот̣т̣хаббасан̃четана̄йа… дхаммасан̃четана̄йа…пе….

рӯпатан̣ха̄йа…пе… саддатан̣ха̄йа… гандхатан̣ха̄йа… расатан̣ха̄йа… пхот̣т̣хаббатан̣ха̄йа… дхамматан̣ха̄йа…пе….

рӯпавитакке …пе… саддавитакке… гандхавитакке… расавитакке… пхот̣т̣хаббавитакке… дхаммавитакке…пе….

рӯпавича̄ре…пе… саддавича̄ре… гандхавича̄ре… расавича̄ре… пхот̣т̣хаббавича̄ре… дхаммавича̄ре…пе….

‘‘пан̃чаккхандхе [( ) сӣ. сйа̄. поттхакесу наттхи] …пе… рӯпаккхандхе… ведана̄ккхандхе… сан̃н̃а̄ккхандхе… сан̇кха̄раккхандхе… вин̃н̃а̄н̣аккхандхе аничча̄нупассӣ вихарати…пе… дуккха̄нупассӣ вихарати… анатта̄нупассӣ вихарати… кхайа̄нупассӣ вихарати… вайа̄нупассӣ вихарати… вира̄га̄нупассӣ вихарати… ниродха̄нупассӣ вихарати… пат̣иниссагга̄нупассӣ вихарати…пе… локасса̄’’ти.

‘‘чхадва̄ра̄рамман̣есветтха, вин̃н̃а̄н̣есу ча пхассесу;

ведана̄су ча два̄расса, сутта̄ хонти висум̣ ат̣т̣ха.

‘‘сан̃н̃а̄ сан̃четана̄ тан̣ха̄, витаккесу вича̄ре ча;

гочарасса висум̣ ат̣т̣ха, пан̃чаккхандхе ча паччеке.

‘‘сол̣асасветтха мӯлесу, аниччам̣ дуккхаманатта̄;

кхайа̄ вайа̄ вира̄га̄ ча, ниродха̄ пат̣иниссагга̄.

‘‘камам̣ ат̣т̣ха̄нупассана̄, йоджетва̄на висум̣ висум̣;

сампин̣д̣итесу саббесу, хонти пан̃ча сата̄ни ча;

ат̣т̣хавӣсати сутта̄ни, а̄хунеййе ча ваггике’’ [има̄ удда̄нага̄тха̄йо сӣ. сйа̄. поттхакесу наттхи].

а̄хунеййавагго дасамо.

11. ра̄гапеййа̄лам̣

623. ‘‘ра̄гасса, бхиккхаве, абхин̃н̃а̄йа сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄. катаме сатта? сатисамбоджджхан̇го…пе… упеккха̄самбоджджхан̇го – ра̄гасса, бхиккхаве, абхин̃н̃а̄йа име сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄’’ти.

624. ‘‘ра̄гасса, бхиккхаве, абхин̃н̃а̄йа сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄. катаме сатта? аниччасан̃н̃а̄, анаттасан̃н̃а̄, асубхасан̃н̃а̄, а̄дӣнавасан̃н̃а̄, паха̄насан̃н̃а̄, вира̄гасан̃н̃а̄, ниродхасан̃н̃а̄ – ра̄гасса, бхиккхаве, абхин̃н̃а̄йа име сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄’’ти.

625. ‘‘ра̄гасса, бхиккхаве, абхин̃н̃а̄йа сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄. катаме сатта? асубхасан̃н̃а̄, маран̣асан̃н̃а̄, а̄ха̄ре пат̣икӯласан̃н̃а̄, саббалоке анабхиратасан̃н̃а̄, аниччасан̃н̃а̄, аничче дуккхасан̃н̃а̄, дуккхе анаттасан̃н̃а̄ – ра̄гасса, бхиккхаве, абхин̃н̃а̄йа име сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄’’ти.

626-652. ‘‘ра̄гасса, бхиккхаве, парин̃н̃а̄йа…пе… париккхайа̄йа… паха̄на̄йа… кхайа̄йа… вайа̄йа… вира̄га̄йа… ниродха̄йа… ча̄га̄йа…пе… пат̣иниссагга̄йа име сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄’’ти.

653-1132. ‘‘досасса…пе… мохасса… кодхасса… упана̄хасса… маккхасса… пал̣а̄сасса… исса̄йа… маччхарийасса… ма̄йа̄йа… са̄т̣хеййасса… тхамбхасса… са̄рамбхасса… ма̄насса… атима̄насса… мадасса… пама̄дасса абхин̃н̃а̄йа…пе… парин̃н̃а̄йа… париккхайа̄йа… паха̄на̄йа… кхайа̄йа… вайа̄йа… вира̄га̄йа… ниродха̄йа… ча̄га̄йа… пат̣иниссагга̄йа име сатта дхамма̄ бха̄ветабба̄’’ти.

идамавоча бхагава̄. аттамана̄ те бхиккхӯ бхагавато бха̄ситам̣ абхинандунти.

ра̄гапеййа̄лам̣ нит̣т̣хитам̣.

саттаканипа̄тапа̄л̣и нит̣т̣хита̄.