📜

намо тасса бхагавато арахато самма̄самбуддхасса

кхуддаканика̄йе

суттанипа̄тапа̄л̣и

1. урагавагго

1. урагасуттам̣

1.

йо [йо ве (сйа̄.)] уппатитам̣ винети кодхам̣, висат̣ам̣ саппависам̣ва осадхехи [осадхебхи (ка.)];

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ [джин̣н̣амива тачам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.), джин̣н̣амива̄ тачам̣ (?)] пура̄н̣ам̣.

2.

йо ра̄гамудаччхида̄ асесам̣, бхисапуппхам̣ва сарорухам̣ [сарерухам̣ (ка.)] вигайха;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣, пура̄н̣ам̣.

3.

йо тан̣хамудаччхида̄ асесам̣, саритам̣ сӣгхасарам̣ висосайитва̄;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

4.

йо ма̄намудаббадхӣ асесам̣, нал̣асетум̣ва судуббалам̣ махогхо;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

5.

йо на̄джджхагама̄ бхавесу са̄рам̣, вичинам̣ пуппхамива [пуппхамива (бахӯсу)] удумбаресу;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

6.

йассантарато на санти копа̄, итибхава̄бхаватан̃ча [итиббхава̄бхаватан̃ча (ка.)] вӣтиватто;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

7.

йасса витакка̄ видхӯпита̄, аджджхаттам̣ сувикаппита̄ асеса̄;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

8.

йо на̄ччаса̄рӣ на паччаса̄рӣ, саббам̣ аччагама̄ имам̣ папан̃чам̣;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

9.

йо на̄ччаса̄рӣ на паччаса̄рӣ, саббам̣ витатхамиданти н̃атва̄ [утва̄ (сйа̄. пӣ. ка.)] локе;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

10.

йо на̄ччаса̄рӣ на паччаса̄рӣ, саббам̣ витатхамиданти вӣталобхо;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

11.

йо на̄ччаса̄рӣ на паччаса̄рӣ, саббам̣ витатхамиданти вӣтара̄го;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

12.

йо на̄ччаса̄рӣ на паччаса̄рӣ, саббам̣ витатхамиданти вӣтадосо;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

13.

йо на̄ччаса̄рӣ на паччаса̄рӣ, саббам̣ витатхамиданти вӣтамохо;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

14.

йасса̄нусайа̄ на санти кечи, мӯла̄ ча акусала̄ самӯхата̄се;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

15.

йасса даратхаджа̄ на санти кечи, орам̣ а̄гамана̄йа паччайа̄се;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

16.

йасса ванатхаджа̄ на санти кечи, винибандха̄йа бхава̄йа хетукаппа̄;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

17.

йо нӣваран̣е паха̄йа пан̃ча, анигхо тин̣н̣акатхам̣катхо висалло;

со бхиккху джаха̄ти орапа̄рам̣, ураго джин̣н̣амиваттачам̣ пура̄н̣ам̣.

урагасуттам̣ пат̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

2. дханийасуттам̣

18.

‘‘паккодано дуддхакхӣрохамасми, (ити дханийо гопо)

анутӣре махийа̄ сама̄нава̄со;

чханна̄ кут̣и а̄хито гини, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

19.

‘‘аккодхано вигатакхилохамасми [вигатакхӣлохамасми (сӣ. пӣ.)], (ити бхагава̄)

анутӣре махийекараттива̄со;

виват̣а̄ кут̣и ниббуто гини, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

20.

‘‘андхакамакаса̄ на виджджаре, (ити дханийо гопо)

каччхе рӯл̣хатин̣е чаранти га̄во;

вут̣т̣химпи сахеййума̄гатам̣, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

21.

‘‘баддха̄си бхисӣ сусан̇кхата̄, (ити бхагава̄)

тин̣н̣о па̄рагато винеййа огхам̣;

аттхо бхисийа̄ на виджджати, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

22.

‘‘гопӣ мама ассава̄ алола̄, (ити дханийо гопо)

дӣгхараттам̣ [дӣгхаратта (ка.)] сам̣ва̄сийа̄ мана̄па̄;

тасса̄ на сун̣а̄ми кин̃чи па̄пам̣, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

23.

‘‘читтам̣ мама ассавам̣ вимуттам̣, (ити бхагава̄)

дӣгхараттам̣ парибха̄витам̣ судантам̣;

па̄пам̣ пана ме на виджджати, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

24.

‘‘аттаветанабхатохамасми, (ити дханийо гопо)

путта̄ ча ме сама̄нийа̄ арога̄;

тесам̣ на сун̣а̄ми кин̃чи па̄пам̣, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

25.

‘‘на̄хам̣ бхатакосми кассачи, (ити бхагава̄)

ниббит̣т̣хена чара̄ми саббалоке;

аттхо бхатийа̄ на виджджати, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

26.

‘‘аттхи васа̄ аттхи дхенупа̄, (ити дханийо гопо)

годхаран̣ийо павен̣ийопи аттхи;

усабхопи гавампатӣдха аттхи, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

27.

‘‘наттхи васа̄ наттхи дхенупа̄, (ити бхагава̄)

годхаран̣ийо павен̣ийопи наттхи;

усабхопи гавампатӣдха наттхи, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

28.

‘‘кхила̄ никха̄та̄ асампаведхӣ, (ити дханийо гопо)

да̄ма̄ мун̃джамайа̄ нава̄ сусан̣т̣ха̄на̄;

на хи саккхинти дхенупа̄пи чхеттум̣ [чхетум̣ (ка.)], атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

29.

‘‘усабхорива чхетва [чхетва̄ (сйа̄. ка.)] бандхана̄ни, (ити бхагава̄)

на̄го пӯтилатам̣ва да̄лайитва̄ [пӯтилатам̣ пада̄лайитва̄ (сйа̄. ка.)];

на̄хам̣ пунупессам̣ [пуна упессам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.), пунупеййа (ка.)] габбхасеййам̣, атха че паттхайасӣ павасса дева’’.

30.

‘‘ниннан̃ча тхалан̃ча пӯрайанто, маха̄мегхо павасси та̄вадева;

сутва̄ девасса вассато, имаматтхам̣ дханийо абха̄сатха.

31.

‘‘ла̄бха̄ вата но анаппака̄, йе майам̣ бхагавантам̣ аддаса̄ма;

саран̣ам̣ там̣ упема чаккхума, саттха̄ но хохи тувам̣ маха̄муни.

32.

‘‘гопӣ ча ахан̃ча ассава̄, брахмачарийам̣ [брахмачарийа (ка.)] сугате чара̄масе;

джа̄тимаран̣асса па̄рагӯ [па̄рага̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)], дуккхассантакара̄ бхава̄масе’’.

33.

‘‘нандати путтехи путтима̄, (ити ма̄ро па̄пима̄)

гома̄ [гомико (сӣ. пӣ.), гопико (сйа̄. кам̣.), гопийо (ка.)] гохи татхева нандати;

упадхӣ хи нарасса нандана̄, на хи со нандати йо нирӯпадхи’’.

34.

‘‘сочати путтехи путтима̄, (ити бхагава̄)

гопийо гохи татхева сочати;

упадхӣ хи нарасса сочана̄, на хи со сочати йо нирӯпадхӣ’’ти.

дханийасуттам̣ дутийам̣ нит̣т̣хитам̣.

3. кхаггависа̄н̣асуттам̣

35.

саббесу бхӯтесу нидха̄йа дан̣д̣ам̣, авихет̣хайам̣ ан̃н̃атарампи тесам̣;

на путтамиччхеййа куто саха̄йам̣, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

36.

сам̣саггаджа̄тасса бхаванти снеха̄, снеханвайам̣ дуккхамидам̣ пахоти;

а̄дӣнавам̣ снехаджам̣ пеккхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

37.

митте сухадждже анукампама̄но, ха̄пети аттхам̣ пат̣ибаддхачитто;

етам̣ бхайам̣ сантхаве [сандхаве (ка.)] пеккхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

38.

вам̣со виса̄лова йатха̄ висатто, путтесу да̄ресу ча йа̄ апеккха̄;

вам̣саккал̣ӣрова [вам̣сакал̣ӣрова (сӣ.), вам̣са̄кал̣ӣрова (сйа̄. кам̣. пӣ.), вам̣секал̣ӣрова (ниддеса)] асаджджама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

39.

миго аран̃н̃амхи йатха̄ абаддхо [абандхо (сйа̄. кам̣.)], йениччхакам̣ гаччхати гочара̄йа;

вин̃н̃ӯ наро серитам̣ пеккхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

40.

а̄мантана̄ хоти саха̄йамаджджхе, ва̄се т̣ха̄не гамане ча̄рика̄йа;

анабхиджджхитам̣ серитам̣ пеккхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

41.

кхид̣д̣а̄ ратӣ хоти саха̄йамаджджхе, путтесу ча випулам̣ хоти пемам̣;

пийавиппайогам̣ виджигуччхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

42.

ча̄туддисо аппат̣игхо ча хоти, сантуссама̄но итарӣтарена;

париссайа̄нам̣ сахита̄ ачхамбхӣ, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

43.

дуссан̇гаха̄ паббаджита̄пи еке, атхо гахат̣т̣ха̄ гхарама̄васанта̄;

аппоссукко парапуттесу хутва̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

44.

оропайитва̄ гихибйан̃джана̄ни [гихивйан̃джана̄ни (сйа̄. кам̣. пӣ.)], сан̃чхиннапатто [сам̣сӣнапатто (сӣ.)] йатха̄ ковил̣а̄ро;

чхетва̄на вӣро гихибандхана̄ни, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

45.

саче лабхетха нипакам̣ саха̄йам̣, саддхим̣ чарам̣ са̄дхувиха̄ридхӣрам̣;

абхибхуййа сабба̄ни париссайа̄ни, чареййа тенаттамано сатӣма̄.

46.

но че лабхетха нипакам̣ саха̄йам̣, саддхим̣ чарам̣ са̄дхувиха̄ридхӣрам̣;

ра̄джа̄ва рат̣т̣хам̣ виджитам̣ паха̄йа, еко чаре ма̄тан̇гаран̃н̃ева на̄го.

47.

аддха̄ пасам̣са̄ма саха̄йасампадам̣, сет̣т̣ха̄ сама̄ севитабба̄ саха̄йа̄;

ете аладдха̄ анаваджджабходжӣ, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

48.

дисва̄ суван̣н̣асса пабхассара̄ни, камма̄рапуттена сунит̣т̣хита̄ни;

сан̇гхат̣т̣ама̄на̄ни дуве бхуджасмим̣, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

49.

евам̣ дутийена [дутийена (саббаттха)] саха̄ мамасса, ва̄ча̄бхила̄по абхисаджджана̄ ва̄;

етам̣ бхайам̣ а̄йатим̣ пеккхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

50.

ка̄ма̄ хи читра̄ мадхура̄ манорама̄, вирӯпарӯпена матхенти читтам̣;

а̄дӣнавам̣ ка̄магун̣есу дисва̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

51.

ӣтӣ ча ган̣д̣о ча упаддаво ча, рого ча саллан̃ча бхайан̃ча метам̣;

етам̣ бхайам̣ ка̄магун̣есу дисва̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

52.

сӣтан̃ча ун̣хан̃ча кхудам̣ пипа̄сам̣, ва̄та̄тапе д̣ам̣сасарӣсапе [д̣ам̣сасирим̣сапе (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] ча;

сабба̄нипета̄ни абхисамбхавитва̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

53.

на̄гова йӯтха̄ни виваджджайитва̄, сан̃джа̄такхандхо падумӣ ул̣а̄ро;

йатха̄бхирантам̣ вихарам̣ [вихаре (сӣ. пӣ. ниддеса)] аран̃н̃е, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

54.

ат̣т̣ха̄натам̣ сан̇ган̣ика̄ратасса, йам̣ пхассайе [пхуссайе (сйа̄.)] са̄майикам̣ вимуттим̣;

а̄диччабандхусса вачо нисамма, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

55.

дит̣т̣хӣвисӯка̄ни упа̄тиватто, патто нийа̄мам̣ пат̣иладдхамагго;

уппаннан̃а̄н̣омхи анан̃н̃анеййо, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

56.

ниллолупо никкухо ниппипа̄со, ниммаккхо ниддхантакаса̄вамохо;

нира̄сайо [нира̄са̄со (ка.)] саббалоке бхавитва̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

57.

па̄пам̣ саха̄йам̣ париваджджайетха, анаттхадассим̣ висаме нивит̣т̣хам̣;

сайам̣ на севе пасутам̣ паматтам̣, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

58.

бахуссутам̣ дхаммадхарам̣ бхаджетха, миттам̣ ул̣а̄рам̣ пат̣ибха̄навантам̣;

ан̃н̃а̄йа аттха̄ни винеййа кан̇кхам̣, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

59.

кхид̣д̣ам̣ ратим̣ ка̄масукхан̃ча локе, аналан̇каритва̄ анапеккхама̄но;

вибхӯсанат̣т̣ха̄на̄ вирато саччава̄дӣ, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

60.

путтан̃ча да̄рам̣ питаран̃ча ма̄тарам̣, дхана̄ни дхан̃н̃а̄ни ча бандхава̄ни [бандхава̄ни ча (пӣ.)];

хитва̄на ка̄ма̄ни йатходхика̄ни, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

61.

сан̇го есо париттаметтха сокхйам̣, аппасса̄до дуккхаметтха бхиййо;

гал̣о есо ити н̃атва̄ мутӣма̄ [матӣма̄ (сйа̄. ка.)], еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

62.

санда̄лайитва̄на [пада̄лайитва̄на (ка.)] сам̣йоджана̄ни, джа̄лам̣ва бхетва̄ салиламбуча̄рӣ;

аггӣва дад̣д̣хам̣ аниваттама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

63.

оккхиттачаккхӯ на ча па̄далоло, гуттиндрийо раккхитама̄наса̄но;

анавассуто апарид̣айхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

64.

оха̄райитва̄ гихибйан̃джана̄ни, сан̃чханнапатто [сан̃чхиннапатто (сйа̄. пӣ.), паччхиннапатто (ка.)] йатха̄ па̄ричхатто;

ка̄са̄йаваттхо абхиниккхамитва̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

65.

расесу гедхам̣ акарам̣ алоло, анан̃н̃апосӣ сапада̄нача̄рӣ;

куле куле аппат̣ибаддхачитто [аппат̣ибандхачитто (ка.)], еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

66.

паха̄йа пан̃ча̄варан̣а̄ни четасо, упаккилесе бйапануджджа саббе;

аниссито чхетва [чхетва̄ (сйа̄. пӣ. ка.)] синехадосам̣ [снехадосам̣ (ка.)], еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

67.

випит̣т̣хикатва̄на сукхам̣ дукхан̃ча, пуббева ча соманассадоманассам̣;

ладдха̄нупеккхам̣ саматхам̣ висуддхам̣, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

68.

а̄раддхавӣрийо параматтхапаттийа̄, алӣначитто акусӣтавутти;

дал̣ханиккамо тха̄мабалӯпапанно, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

69.

пат̣исалла̄нам̣ джха̄намарин̃чама̄но, дхаммесу ниччам̣ анудхаммача̄рӣ;

а̄дӣнавам̣ саммасита̄ бхавесу, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

70.

тан̣хаккхайам̣ паттхайамаппаматто, анел̣амӯго [анеламӯго (сйа̄. пӣ. ка.)] сутава̄ сатӣма̄;

сан̇кха̄тадхаммо нийато падха̄нава̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

71.

сӣхова саддесу асантасанто, ва̄това джа̄ламхи асаджджама̄но;

падумам̣ва тойена алиппама̄но [алимпама̄но (сӣ. сйа̄. ка.)], еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

72.

сӣхо йатха̄ да̄т̣хабалӣ пасайха, ра̄джа̄ мига̄нам̣ абхибхуййа ча̄рӣ;

севетха панта̄ни сена̄сана̄ни, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

73.

меттам̣ упеккхам̣ карун̣ам̣ вимуттим̣, а̄севама̄но мудитан̃ча ка̄ле;

саббена локена авируджджхама̄но, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

74.

ра̄ган̃ча досан̃ча паха̄йа мохам̣, санда̄лайитва̄на сам̣йоджана̄ни;

асантасам̣ джӣвитасан̇кхайамхи, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

75.

бхаджанти севанти ча ка̄ран̣аттха̄, никка̄ран̣а̄ дуллабха̄ аджджа митта̄;

аттат̣т̣хапан̃н̃а̄ асучӣ манусса̄, еко чаре кхаггависа̄н̣акаппо.

кхаггависа̄н̣асуттам̣ татийам̣ нит̣т̣хитам̣.

4. касибха̄радва̄джасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ магадхесу вихарати даккхин̣а̄гирисмим̣ [даккхин̣агирисмим̣ (ка.)] екана̄л̣а̄йам̣ бра̄хман̣ага̄ме. тена кхо пана самайена касибха̄радва̄джасса бра̄хман̣асса пан̃чаматта̄ни нан̇галасата̄ни пайутта̄ни хонти ваппака̄ле. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа йена касибха̄радва̄джасса бра̄хман̣асса камманто тенупасан̇ками. тена кхо пана самайена касибха̄радва̄джасса бра̄хман̣асса паривесана̄ ваттати. атха кхо бхагава̄ йена паривесана̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си.

аддаса̄ кхо касибха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавантам̣ пин̣д̣а̄йа т̣хитам̣. дисва̄на бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ахам̣ кхо, саман̣а, каса̄ми ча вапа̄ми ча; каситва̄ ча вапитва̄ ча бхун̃джа̄ми. твампи, саман̣а, касассу ча вапассу ча; каситва̄ ча вапитва̄ ча бхун̃джассӯ’’ти.

‘‘ахампи кхо, бра̄хман̣а, каса̄ми ча вапа̄ми ча; каситва̄ ча вапитва̄ ча бхун̃джа̄мӣ’’ти. ‘‘на кхо пана майам̣ [на кхо пана саман̣а (сйа̄.)] пасса̄ма бхото готамасса йугам̣ ва̄ нан̇галам̣ ва̄ пха̄лам̣ ва̄ па̄чанам̣ ва̄ балибадде [баливадде (сӣ. пӣ.), балӣбадде (?)] ва̄. атха ча пана бхавам̣ готамо евама̄ха – ‘ахампи кхо, бра̄хман̣а, каса̄ми ча вапа̄ми ча; каситва̄ ча вапитва̄ ча бхун̃джа̄мӣ’’’ти.

атха кхо касибха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

76.

‘‘кассако пат̣иджа̄на̄си, на ча пасса̄ма те касим̣;

касим̣ но пуччхито брӯхи, йатха̄ джа̄нему те касим̣’’.

77.

‘‘саддха̄ бӣджам̣ тапо вут̣т̣хи, пан̃н̃а̄ ме йуганан̇галам̣;

хирӣ ӣса̄ мано йоттам̣, сати ме пха̄лапа̄чанам̣.

78.

‘‘ка̄йагутто вачӣгутто, а̄ха̄ре ударе йато;

саччам̣ кароми нидда̄нам̣, сораччам̣ ме памочанам̣.

79.

‘‘вӣрийам̣ ме дхурадхорайхам̣, йогаккхема̄дхива̄ханам̣;

гаччхати аниваттантам̣, йаттха гантва̄ на сочати.

80.

‘‘евамеса̄ касӣ кат̣т̣ха̄, са̄ хоти аматаппхала̄;

етам̣ касим̣ каситва̄на, саббадуккха̄ памуччатӣ’’ти.

атха кхо касибха̄радва̄джо бра̄хман̣о махатийа̄ кам̣сапа̄тийа̄ па̄йасам̣ [па̄йа̄сам̣ (саббаттха)] вад̣д̣хетва̄ бхагавато упана̄меси – ‘‘бхун̃джату бхавам̣ готамо па̄йасам̣. кассако бхавам̣; йам̣ хи бхавам̣ готамо аматаппхалам̣ [аматаппхалампи (сам̣. ни. 1.197)] касим̣ касатӣ’’ти.

81.

‘‘га̄тха̄бхигӣтам̣ ме абходжанеййам̣, сампассатам̣ бра̄хман̣а неса дхаммо;

га̄тха̄бхигӣтам̣ пануданти буддха̄, дхамме сатӣ бра̄хман̣а вуттиреса̄.

82.

‘‘ан̃н̃ена ча кевалинам̣ махесим̣, кхӣн̣а̄савам̣ куккуччавӯпасантам̣;

аннена па̄нена упат̣т̣хахассу, кхеттам̣ хи там̣ пун̃н̃апеккхасса хотӣ’’ти.

‘‘атха касса ча̄хам̣, бхо готама, имам̣ па̄йасам̣ даммӣ’’ти? ‘‘на кхва̄хам̣ там̣, бра̄хман̣а, пасса̄ми садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа, йасса со па̄йасо бхутто самма̄ парин̣а̄мам̣ гаччхеййа, ан̃н̃атра татха̄гатасса ва̄ татха̄гатаса̄вакасса ва̄. тена хи твам̣, бра̄хман̣а, там̣ па̄йасам̣ аппахарите ва̄ чхад̣д̣ехи аппа̄н̣аке ва̄ удаке опила̄пехӣ’’ти.

атха кхо касибха̄радва̄джо бра̄хман̣о там̣ па̄йасам̣ аппа̄н̣аке удаке опила̄песи. атха кхо со па̄йасо удаке паккхитто чиччит̣а̄йати чит̣ичит̣а̄йати сандхӯпа̄йати сампадхӯпа̄йати [сандхӯма̄йати сампадхӯма̄йати (сйа̄.)]. сеййатха̄пи на̄ма пха̄ло дивасам̣ сантатто [дивасасантатто (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] удаке паккхитто чиччит̣а̄йати чит̣ичит̣а̄йати сандхӯпа̄йати сампадхӯпа̄йати; евамева со па̄йасо удаке паккхитто чиччит̣а̄йати чит̣ичит̣а̄йати сандхӯпа̄йати сампадхӯпа̄йати.

атха кхо касибха̄радва̄джо бра̄хман̣о сам̣вигго ломахат̣т̣хаджа̄то йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавато па̄десу сираса̄ нипатитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама! сеййатха̄пи, бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа, чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣти [даккхинтӣти (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)]; евамевам̣ бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча, лабхеййа̄хам̣ бхото готамасса сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампада’’нти.

алаттха кхо касибха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавато сантике паббаджджам̣, алаттха упасампадам̣. ачирӯпасампанно кхо пана̄йасма̄ бха̄радва̄джо еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто начирассева – йассаттха̄йа кулапутта̄ саммадева ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджанти, тадануттарам̣ – брахмачарийапарийоса̄нам̣ дит̣т̣хева дхамме сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ упасампаджджа виха̄си. ‘‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’’ти аббхан̃н̃а̄си. ан̃н̃атаро ча [ан̃н̃атаро ча кхо (сӣ. пӣ.), ан̃н̃атаро кхо (сйа̄. кам̣. ка.)] пана̄йасма̄ бха̄радва̄джо арахатам̣ ахосӣти.

касибха̄радва̄джасуттам̣ чатуттхам̣ нит̣т̣хитам̣.

5. чундасуттам̣

83.

‘‘пуччха̄ми муним̣ пахӯтапан̃н̃ам̣, (ити чундо камма̄рапутто)

буддхам̣ дхаммасса̄мим̣ вӣтатан̣хам̣;

двипадуттамам̣ [дипадуттамам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] са̄ратхӣнам̣ паварам̣, кати локе саман̣а̄ тадин̇гха брӯхи’’.

84.

‘‘чатуро саман̣а̄ на пан̃чаматтхи, (чунда̄ти бхагава̄)

те те а̄викароми саккхипут̣т̣хо;

маггаджино маггадесако ча, магге джӣвати йо ча маггадӯсӣ’’.

85.

‘‘кам̣ маггаджинам̣ ваданти буддха̄, (ити чундо камма̄рапутто)

маггаккха̄йӣ катхам̣ атулйо хоти;

магге джӣвати ме брӯхи пут̣т̣хо, атха ме а̄викарохи маггадӯсим̣’’ [маггадӯсӣ (ка.)].

86.

‘‘йо тин̣н̣акатхам̣катхо висалло, нибба̄на̄бхирато ана̄нугиддхо;

локасса садевакасса нета̄, та̄дим̣ маггаджинам̣ ваданти буддха̄.

87.

‘‘парамам̣ параманти йодха н̃атва̄, аккха̄ти вибхаджате идхева дхаммам̣;

там̣ кан̇кхачхидам̣ муним̣ анеджам̣, дутийам̣ бхиккхунама̄ху маггадесим̣.

88.

‘‘йо дхаммападе судесите, магге джӣвати сан̃н̃ато сатӣма̄;

анаваджджапада̄ни севама̄но, татийам̣ бхиккхунама̄ху маггаджӣвим̣.

89.

‘‘чхаданам̣ катва̄на суббата̄нам̣, паккхандӣ куладӯсако пагаббхо;

ма̄йа̄вӣ асан̃н̃ато пала̄по, патирӯпена чарам̣ са маггадӯсӣ.

90.

‘‘ете ча пат̣ивиджджхи йо гахат̣т̣хо, сутава̄ арийаса̄вако сапан̃н̃о;

саббе нета̄диса̄ти [саббе не та̄диса̄ти (сӣ. сйа̄. пӣ.)] н̃атва̄, ити дисва̄ на ха̄пети тасса саддха̄;

катхам̣ хи дут̣т̣хена асампадут̣т̣хам̣, суддхам̣ асуддхена самам̣ кареййа̄’’ти.

чундасуттам̣ пан̃чамам̣ нит̣т̣хитам̣.

6. пара̄бхавасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо ан̃н̃атара̄ девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ джетаванам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хита̄ кхо са̄ девата̄ бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

91.

‘‘пара̄бхавантам̣ пурисам̣, майам̣ пуччха̄ма готама [готамам̣ (сӣ. сйа̄.)];

бхагавантам̣ [бхавантам̣ (сйа̄. ка.)] пут̣т̣хума̄гамма, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

92.

‘‘сувиджа̄но бхавам̣ хоти, сувиджа̄но [дувиджа̄но (сйа̄. ка.)] пара̄бхаво;

дхаммака̄мо бхавам̣ хоти, дхаммадессӣ пара̄бхаво’’.

93.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, пат̣хамо со пара̄бхаво;

дутийам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

94.

‘‘асантасса пийа̄ хонти, санте на куруте пийам̣;

асатам̣ дхаммам̣ рочети, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

95.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, дутийо со пара̄бхаво;

татийам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

96.

‘‘нидда̄сӣлӣ сабха̄сӣлӣ, анут̣т̣ха̄та̄ ча йо наро;

аласо кодхапан̃н̃а̄н̣о, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

97.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, татийо со пара̄бхаво;

чатуттхам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

98.

‘‘йо ма̄тарам̣ [йо ма̄тарам̣ ва̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] питарам̣ ва̄, джин̣н̣акам̣ гатайоббанам̣;

паху санто на бхарати, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

99.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, чатуттхо со пара̄бхаво;

пан̃чамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

100.

‘‘йо бра̄хман̣ам̣ [йо бра̄хман̣ам̣ ва̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] саман̣ам̣ ва̄, ан̃н̃ам̣ ва̄пи ваниббакам̣;

муса̄ва̄дена ван̃чети, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

101.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, пан̃чамо со пара̄бхаво;

чхат̣т̣хамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

102.

‘‘пахӯтавитто пурисо, сахиран̃н̃о сабходжано;

еко бхун̃джати са̄дӯни, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

103.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, чхат̣т̣хамо со пара̄бхаво;

саттамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

104.

‘‘джа̄титтхаддхо дханаттхаддхо, готтаттхаддхо ча йо наро;

сан̃н̃а̄тим̣ атиман̃н̃ети, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

105.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, саттамо со пара̄бхаво;

ат̣т̣хамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

106.

‘‘иттхидхутто сура̄дхутто, аккхадхутто ча йо наро;

ладдхам̣ ладдхам̣ вина̄сети, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

107.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, ат̣т̣хамо со пара̄бхаво;

навамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

108.

‘‘сехи да̄рехи асантут̣т̣хо [да̄рехйасантут̣т̣хо (ка.)], весийа̄су падуссати [падиссати (сӣ.)];

дуссати [диссати (сӣ. пӣ.)] парада̄ресу, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

109.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, навамо со пара̄бхаво;

дасамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

110.

‘‘атӣтайоббано посо, а̄нети тимбаруттханим̣;

тасса̄ исса̄ на супати, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

111.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, дасамо со пара̄бхаво;

ека̄дасамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

112.

‘‘иттхим̣ сон̣д̣им̣ викиран̣им̣, пурисам̣ ва̄пи та̄дисам̣;

иссарийасмим̣ т̣хапети [т̣ха̄пети (сӣ. пӣ.), тхапети (ка.)], там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

113.

‘‘ити хетам̣ виджа̄на̄ма, ека̄дасамо со пара̄бхаво;

два̄дасамам̣ бхагава̄ брӯхи, ким̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

114.

‘‘аппабхого маха̄тан̣хо, кхаттийе джа̄йате куле;

со ча раджджам̣ паттхайати, там̣ пара̄бхавато мукхам̣’’.

115.

‘‘ете пара̄бхаве локе, пан̣д̣ито самавеккхийа;

арийо дассанасампанно, са локам̣ бхаджате сива’’нти.

пара̄бхавасуттам̣ чхат̣т̣хам̣ нит̣т̣хитам̣.

7. васаласуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа са̄ваттхим̣ пин̣д̣а̄йа па̄виси. тена кхо пана самайена аггикабха̄радва̄джасса бра̄хман̣асса нивесане агги паджджалито хоти а̄хути паггахита̄. атха кхо бхагава̄ са̄ваттхийам̣ сапада̄нам̣ пин̣д̣а̄йа чарама̄но йена аггикабха̄радва̄джасса бра̄хман̣асса нивесанам̣ тенупасан̇ками.

аддаса̄ кхо аггикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавантам̣ дӯратова а̄гаччхантам̣. дисва̄на бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘татрева [атрева (сйа̄. ка.)], мун̣д̣ака; татрева, саман̣ака; татрева, васалака тит̣т̣ха̄хӣ’’ти.

евам̣ вутте, бхагава̄ аггикабха̄радва̄джам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавоча – ‘‘джа̄на̄си пана твам̣, бра̄хман̣а, васалам̣ ва̄ васалакаран̣е ва̄ дхамме’’ти? ‘‘на кхва̄хам̣, бхо готама, джа̄на̄ми васалам̣ ва̄ васалакаран̣е ва̄ дхамме; са̄дху ме бхавам̣ готамо татха̄ дхаммам̣ десету, йатха̄хам̣ джа̄неййам̣ васалам̣ ва̄ васалакаран̣е ва̄ дхамме’’ти. ‘‘тена хи, бра̄хман̣а, сун̣а̄хи, са̄дхукам̣ манаси карохи; бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо аггикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавато паччассоси. бхагава̄ етадавоча –

116.

‘‘кодхано упана̄хӣ ча, па̄памаккхӣ ча йо наро;

випаннадит̣т̣хи ма̄йа̄вӣ, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

117.

‘‘екаджам̣ ва̄ двиджам̣ [диджам̣ (пӣ.)] ва̄пи, йодха па̄н̣ам̣ вихим̣сати;

йасса па̄н̣е дайа̄ наттхи, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

118.

‘‘йо ханти парирундхати [упарундхети (сйа̄.), упарундхати (ка.)], га̄ма̄ни нигама̄ни ча;

нигга̄хако [ниггха̄тако (?)] саман̃н̃а̄то, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

119.

‘‘га̄ме ва̄ йади ва̄ ран̃н̃е, йам̣ паресам̣ мама̄йитам̣;

тхеййа̄ адиннама̄дети [адиннам̣ а̄дийати (сӣ. пӣ.)], там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

120.

‘‘йо хаве ин̣ама̄да̄йа, чуджджама̄но [бхун̃джама̄но (?)] пала̄йати;

на хи те ин̣аматтхӣти, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

121.

‘‘йо ве кин̃чиккхакамйата̄, пантхасмим̣ ваджантам̣ джанам̣;

хантва̄ кин̃чиккхама̄дети, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

122.

‘‘аттахету парахету, дханахету ча [дханахету ва (ка.)] йо наро;

саккхипут̣т̣хо муса̄ брӯти, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

123.

‘‘йо н̃а̄тӣнам̣ сакхӣнам̣ ва̄, да̄ресу пат̣идиссати;

са̄хаса̄ [сахаса̄ (сӣ. сйа̄.)] сампийена ва̄, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

124.

‘‘йо ма̄тарам̣ питарам̣ ва̄, джин̣н̣акам̣ гатайоббанам̣;

паху санто на бхарати, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

125.

‘‘йо ма̄тарам̣ питарам̣ ва̄, бха̄тарам̣ бхагиним̣ сасум̣;

ханти росети ва̄ча̄йа, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

126.

‘‘йо аттхам̣ пуччхито санто, анаттхамануса̄сати;

пат̣иччханнена мантети, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

127.

‘‘йо катва̄ па̄пакам̣ каммам̣, ма̄ мам̣ джан̃н̃а̄ти иччхати [вибха. 894 пасситаббам̣];

йо пат̣иччханнакамманто, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

128.

‘‘йо ве паракулам̣ гантва̄, бхутва̄на [сутва̄ ча (сйа̄. ка.)] сучибходжанам̣;

а̄гатам̣ наппат̣ипӯджети, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

129.

‘‘йо бра̄хман̣ам̣ саман̣ам̣ ва̄, ан̃н̃ам̣ ва̄пи ваниббакам̣;

муса̄ва̄дена ван̃чети, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

130.

‘‘йо бра̄хман̣ам̣ саман̣ам̣ ва̄, бхаттака̄ле упат̣т̣хите;

росети ва̄ча̄ на ча дети, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

131.

‘‘асатам̣ йодха пабрӯти, мохена палигун̣т̣хито;

кин̃чиккхам̣ ниджигӣса̄но [ниджигим̣са̄но (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)], там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

132.

‘‘йо чатта̄нам̣ самуккам̣се, паре ча маваджа̄на̄ти [маваджа̄нати (сӣ. сйа̄. пӣ.)];

нихӣно сена ма̄нена, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

133.

‘‘росако кадарийо ча, па̄пиччхо маччхарӣ сат̣хо;

ахирико аноттаппӣ, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

134.

‘‘йо буддхам̣ парибха̄сати, атха ва̄ тасса са̄вакам̣;

парибба̄джам̣ [париббаджам̣ (ка.), парибба̄джакам̣ (сйа̄. кам̣.)] гахат̣т̣хам̣ ва̄, там̣ джан̃н̃а̄ васало ити.

135.

‘‘йо ве анарахам̣ [анараха̄ (сӣ. пӣ.)] санто, арахам̣ пат̣иджа̄на̄ти [пат̣иджа̄нати (сӣ. сйа̄. пӣ.)];

чоро сабрахмаке локе, есо кхо васала̄дхамо.

136.

‘‘ете кхо васала̄ вутта̄, майа̄ йете пака̄сита̄;

на джачча̄ васало хоти, на джачча̄ хоти бра̄хман̣о;

каммуна̄ [каммана̄ (сӣ. пӣ.)] васало хоти, каммуна̄ хоти бра̄хман̣о.

137.

‘‘тадамина̄пи джа̄на̄тха, йатха̄медам̣ [йатха̄педам̣ (ка.)] нидассанам̣;

чан̣д̣а̄лапутто сопа̄ко [сапа̄ко (?)], ма̄тан̇го ити виссуто.

138.

‘‘со йасам̣ парамам̣ патто [со йасаппарамаппатто (сйа̄. ка.)], ма̄тан̇го йам̣ судуллабхам̣;

а̄гаччхум̣ тассупат̣т̣ха̄нам̣, кхаттийа̄ бра̄хман̣а̄ бахӯ.

139.

‘‘девайа̄нам̣ абхируйха, вираджам̣ со маха̄патхам̣;

ка̄мара̄гам̣ вира̄джетва̄, брахмалокӯпаго аху;

на нам̣ джа̄ти нива̄реси, брахмалокӯпапаттийа̄.

140.

‘‘аджджха̄йакакуле джа̄та̄, бра̄хман̣а̄ мантабандхава̄;

те ча па̄песу каммесу, абхин̣хамупадиссаре.

141.

‘‘дит̣т̣хева дхамме га̄райха̄, сампара̄йе ча дуггати;

на не джа̄ти нива̄рети, дуггатйа̄ [дуггачча̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] гараха̄йа ва̄.

142.

‘‘на джачча̄ васало хоти, на джачча̄ хоти бра̄хман̣о;

каммуна̄ васало хоти, каммуна̄ хоти бра̄хман̣о’’ти.

евам̣ вутте, аггикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама…пе… упа̄сакам̣ мам̣ бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти.

васаласуттам̣ саттамам̣ нит̣т̣хитам̣.

8. меттасуттам̣

143.

каран̣ӣйаматтхакусалена, йанта сантам̣ падам̣ абхисамечча;

сакко уджӯ ча сухуджӯ [сӯджӯ (сӣ.)] ча, сӯвачо часса муду анатима̄нӣ.

144.

сантуссако ча субхаро ча, аппакиччо ча саллахукавутти;

сантиндрийо ча нипако ча, аппагаббхо кулесвананугиддхо.

145.

на ча кхуддама̄чаре кин̃чи, йена вин̃н̃ӯ паре упавадеййум̣;

сукхино ва кхемино хонту, саббасатта̄ [саббе сатта̄ (сӣ. сйа̄.)] бхаванту сукхитатта̄.

146.

йе кечи па̄н̣абхӯтаттхи, таса̄ ва̄ тха̄вара̄ ванавасеса̄;

дӣгха̄ ва̄ йе ва маханта̄ [маханта (?)], маджджхима̄ рассака̄ ан̣укатхӯла̄.

147.

дит̣т̣ха̄ ва̄ йе ва адит̣т̣ха̄ [адит̣т̣ха (?)], йе ва [йе ча (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] дӯре васанти авидӯре;

бхӯта̄ ва самбхавесӣ ва [бхӯта̄ ва̄ самбхавесӣ ва̄ (сйа̄. кам̣. пӣ. ка.)], саббасатта̄ бхаванту сукхитатта̄.

148.

на паро парам̣ никуббетха, на̄тиман̃н̃етха каттхачи на кан̃чи [нам̣ кан̃чи (сӣ. пӣ.), нам̣ кин̃чи (сйа̄.), на кин̃чи (ка.)];

бйа̄росана̄ пат̣игхасан̃н̃а̄, на̄н̃н̃аман̃н̃асса дуккхамиччхеййа.

149.

ма̄та̄ йатха̄ нийам̣ путтама̄йуса̄ екапуттаманураккхе;

евампи саббабхӯтесу, ма̄насам̣ бха̄вайе апарима̄н̣ам̣.

150.

меттан̃ча саббалокасми, ма̄насам̣ бха̄вайе апарима̄н̣ам̣;

уддхам̣ адхо ча тирийан̃ча, асамба̄дхам̣ аверамасапаттам̣.

151.

тит̣т̣хам̣ чарам̣ нисинно ва [ва̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)], сайа̄но йа̄вата̄сса витамиддхо [вигатамиддхо (бахӯсу)];

етам̣ сатим̣ адхит̣т̣хеййа, брахмаметам̣ виха̄рамидхама̄ху.

152.

дит̣т̣хин̃ча анупаггамма, сӣлава̄ дассанена сампанно;

ка̄месу винайа [винеййа (сӣ. сйа̄. пӣ.)] гедхам̣, на хи джа̄туггаббхасеййа пунаретӣти.

меттасуттам̣ ат̣т̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

9. хемаватасуттам̣

153.

‘‘аджджа паннарасо упосатхо, (ити са̄та̄гиро йаккхо)

дибба̄ [дибйа̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] ратти упат̣т̣хита̄;

аномана̄мам̣ саттха̄рам̣, ханда пасса̄ма готамам̣’’.

154.

‘‘каччи мано супан̣ихито, (ити хемавато йаккхо)

саббабхӯтесу та̄дино;

каччи ит̣т̣хе анит̣т̣хе ча, сан̇каппасса васӣката̄’’.

155.

‘‘мано часса супан̣ихито, (ити са̄та̄гиро йаккхо)

саббабхӯтесу та̄дино;

атхо ит̣т̣хе анит̣т̣хе ча, сан̇каппасса васӣката̄’’.

156.

‘‘каччи адиннам̣ на̄дийати, (ити хемавато йаккхо)

каччи па̄н̣есу сан̃н̃ато;

каччи а̄ра̄ пама̄дамха̄, каччи джха̄нам̣ на рин̃чати’’.

157.

‘‘на со адиннам̣ а̄дийати, (ити са̄та̄гиро йаккхо)

атхо па̄н̣есу сан̃н̃ато;

атхо а̄ра̄ пама̄дамха̄, буддхо джха̄нам̣ на рин̃чати’’.

158.

‘‘каччи муса̄ на бхан̣ати, (ити хемавато йаккхо)

каччи на кхӣн̣абйаппатхо;

каччи вебхӯтийам̣ на̄ха, каччи сампхам̣ на бха̄сати’’.

159.

‘‘муса̄ ча со на бхан̣ати, (ити са̄та̄гиро йаккхо)

атхо на кхӣн̣абйаппатхо;

атхо вебхӯтийам̣ на̄ха, манта̄ аттхам̣ ча [аттхам̣ со (сӣ. пӣ. ка.)] бха̄сати’’.

160.

‘‘каччи на раджджати ка̄месу, (ити хемавато йаккхо)

каччи читтам̣ ана̄вилам̣;

каччи мохам̣ атикканто, каччи дхаммесу чаккхума̄’’.

161.

‘‘на со раджджати ка̄месу, (ити са̄та̄гиро йаккхо)

атхо читтам̣ ана̄вилам̣;

саббамохам̣ атикканто, буддхо дхаммесу чаккхума̄’’.

162.

‘‘каччи виджджа̄йа сампанно, (ити хемавато йаккхо )

каччи сам̣суддхача̄ран̣о;

каччисса а̄сава̄ кхӣн̣а̄, каччи наттхи пунаббхаво’’.

163.

‘‘виджджа̄йа чева сампанно, (ити са̄та̄гиро йаккхо)

атхо сам̣суддхача̄ран̣о;

саббасса а̄сава̄ кхӣн̣а̄, наттхи тасса пунаббхаво’’.

164.

‘‘сампаннам̣ мунино читтам̣, каммуна̄ бйаппатхена ча;

виджджа̄чаран̣асампаннам̣, дхаммато нам̣ пасам̣сати’’.

165.

‘‘сампаннам̣ мунино читтам̣, каммуна̄ бйаппатхена ча;

виджджа̄чаран̣асампаннам̣, дхаммато анумодаси’’.

166.

‘‘сампаннам̣ мунино читтам̣, каммуна̄ бйаппатхена ча;

виджджа̄чаран̣асампаннам̣, ханда пасса̄ма готамам̣.

167.

‘‘ен̣иджан̇гхам̣ кисам̣ вӣрам̣ [дхӣрам̣ (сйа̄.)], аппа̄ха̄рам̣ алолупам̣;

муним̣ ванасмим̣ джха̄йантам̣, ехи пасса̄ма готамам̣.

168.

‘‘сӣхам̣векачарам̣ на̄гам̣, ка̄месу анапеккхинам̣;

упасан̇камма пуччха̄ма, маччупа̄саппамочанам̣.

169.

‘‘аккха̄та̄рам̣ паватта̄рам̣, саббадхамма̄на па̄рагум̣;

буддхам̣ верабхайа̄тӣтам̣, майам̣ пуччха̄ма готамам̣’’.

170.

‘‘кисмим̣ локо самуппанно, (ити хемавато йаккхо)

кисмим̣ куббати сантхавам̣ [сандхавам̣ (ка.)];

кисса локо упа̄да̄йа, кисмим̣ локо вихан̃н̃ати’’.

171.

‘‘чхасу [чхассу (сӣ. пӣ.)] локо самуппанно, (хемавата̄ти бхагава̄)

чхасу куббати сантхавам̣;

чханнамева упа̄да̄йа, чхасу локо вихан̃н̃ати’’.

172.

‘‘катамам̣ там̣ упа̄да̄нам̣, йаттха локо вихан̃н̃ати;

ниййа̄нам̣ пуччхито брӯхи, катхам̣ дуккха̄ памуччати’’ [памун̃чати (сйа̄.)].

173.

‘‘пан̃ча ка̄магун̣а̄ локе, маночхат̣т̣ха̄ паведита̄;

еттха чхандам̣ вира̄джетва̄, евам̣ дуккха̄ памуччати.

174.

‘‘етам̣ локасса ниййа̄нам̣, аккха̄там̣ во йатха̄татхам̣;

етам̣ во ахамаккха̄ми, евам̣ дуккха̄ памуччати’’.

175.

‘‘ко сӯдха тарати огхам̣, кодха тарати ан̣н̣авам̣;

аппатит̣т̣хе ана̄ламбе, ко гамбхӣре на сӣдати’’.

176.

‘‘саббада̄ сӣласампанно, пан̃н̃ава̄ сусама̄хито;

аджджхаттачинтӣ [аджджхаттасан̃н̃ӣ (сйа̄. кам̣. ка.)] сатима̄, огхам̣ тарати дуттарам̣.

177.

‘‘вирато ка̄масан̃н̃а̄йа, саббасам̣йоджана̄тиго;

нандӣбхавапариккхӣн̣о, со гамбхӣре на сӣдати’’.

178.

‘‘габбхӣрапан̃н̃ам̣ нипун̣аттхадассим̣, акин̃чанам̣ ка̄мабхаве асаттам̣;

там̣ пассатха саббадхи виппамуттам̣, диббе патхе камама̄нам̣ махесим̣.

179.

‘‘аномана̄мам̣ нипун̣аттхадассим̣, пан̃н̃а̄дадам̣ ка̄ма̄лайе асаттам̣;

там̣ пассатха саббавидум̣ сумедхам̣, арийе патхе камама̄нам̣ махесим̣.

180.

‘‘судит̣т̣хам̣ вата но аджджа, суппабха̄там̣ сухут̣т̣хитам̣;

йам̣ аддаса̄ма самбуддхам̣, огхатин̣н̣амана̄савам̣.

181.

‘‘име дасасата̄ йаккха̄, иддхиманто йасассино;

саббе там̣ саран̣ам̣ йанти, твам̣ но саттха̄ ануттаро.

182.

‘‘те майам̣ вичарисса̄ма, га̄ма̄ га̄мам̣ нага̄ нагам̣;

намассама̄на̄ самбуддхам̣, дхаммасса ча судхаммата’’нти.

хемаватасуттам̣ навамам̣ нит̣т̣хитам̣.

10. а̄л̣авакасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ а̄л̣авийам̣ вихарати а̄л̣авакасса йаккхасса бхаване. атха кхо а̄л̣авако йаккхо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘никкхама, саман̣а̄’’ти. ‘‘са̄дха̄вусо’’ти бхагава̄ никкхами. ‘‘пависа, саман̣а̄’’ти. ‘‘са̄дха̄вусо’’ти бхагава̄ па̄виси.

дутийампи кхо…пе… татийампи кхо а̄л̣авако йаккхо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘никкхама, саман̣а̄’’ти. ‘‘са̄дха̄вусо’’ти бхагава̄ никкхами. ‘‘пависа, саман̣а̄’’ти. ‘‘са̄дха̄вусо’’ти бхагава̄ па̄виси.

чатуттхампи кхо а̄л̣авако йаккхо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘никкхама, саман̣а̄’’ти. ‘‘на кхва̄хам̣ там̣, а̄вусо, никкхамисса̄ми. йам̣ те каран̣ӣйам̣, там̣ карохӣ’’ти.

‘‘пан̃хам̣ там̣, саман̣а, пуччхисса̄ми. саче ме на бйа̄кариссаси, читтам̣ ва̄ те кхиписса̄ми, хадайам̣ ва̄ те пха̄лесса̄ми, па̄десу ва̄ гахетва̄ па̄раган̇га̄йа кхиписса̄мӣ’’ти.

‘‘на кхва̄хам̣ там̣, а̄вусо, пасса̄ми садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа йо ме читтам̣ ва̄ кхипеййа хадайам̣ ва̄ пха̄леййа па̄десу ва̄ гахетва̄ па̄раган̇га̄йа кхипеййа. апи ча твам̣, а̄вусо, пуччха йада̄кан̇кхасӣ’’ти. атха кхо а̄л̣авако йаккхо бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

183.

‘‘ким̣ сӯдха виттам̣ пурисасса сет̣т̣хам̣, ким̣ су сучин̣н̣ам̣ сукхама̄ваха̄ти;

ким̣ су [ким̣ сӯ (сӣ.)] хаве са̄дутарам̣ раса̄нам̣, катхам̣ джӣвим̣ джӣвитама̄ху сет̣т̣хам̣’’.

184.

‘‘саддхӣдха виттам̣ пурисасса сет̣т̣хам̣, дхаммо сучин̣н̣о сукхама̄ваха̄ти;

саччам̣ хаве са̄дутарам̣ раса̄нам̣, пан̃н̃а̄джӣвим̣ джӣвитама̄ху сет̣т̣хам̣’’.

185.

‘‘катхам̣ су тарати огхам̣, катхам̣ су тарати ан̣н̣авам̣;

катхам̣ су дуккхамаччети, катхам̣ су парисуджджхати’’.

186.

‘‘саддха̄ тарати огхам̣, аппама̄дена ан̣н̣авам̣;

вӣрийена [вирийена (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] дуккхамаччети, пан̃н̃а̄йа парисуджджхати’’.

187.

‘‘катхам̣ су лабхате пан̃н̃ам̣, катхам̣ су виндате дханам̣;

катхам̣ су киттим̣ паппоти, катхам̣ митта̄ни гантхати;

асма̄ лока̄ парам̣ локам̣, катхам̣ печча на сочати’’.

188.

‘‘саддаха̄но арахатам̣, дхаммам̣ нибба̄напаттийа̄;

суссӯсам̣ [суссӯса̄ (сӣ. пӣ.)] лабхате пан̃н̃ам̣, аппаматто вичаккхан̣о.

189.

‘‘патирӯпака̄рӣ дхурава̄, ут̣т̣ха̄та̄ виндате дханам̣;

саччена киттим̣ паппоти, дадам̣ митта̄ни гантхати.

190.

‘‘йассете чатуро дхамма̄, саддхасса гхарамесино;

саччам̣ дхаммо [дамо (?)] дхити ча̄го, са ве печча на сочати.

191.

‘‘ин̇гха ан̃н̃епи пуччхассу, путхӯ саман̣абра̄хман̣е;

йади сачча̄ дама̄ ча̄га̄, кхантйа̄ бхиййодха виджджати’’.

192.

‘‘катхам̣ ну да̄ни пуччхеййам̣, путхӯ саман̣абра̄хман̣е;

йохам̣ [сохам̣ (сӣ. пӣ.)] аджджа паджа̄на̄ми, йо аттхо сампара̄йико.

193.

‘‘аттха̄йа вата ме буддхо, ва̄са̄йа̄л̣авима̄гама̄;

йохам̣ [ат̣т̣хинха̄рӯхи сам̣йутто (сйа̄. ка.)] аджджа паджа̄на̄ми, йаттха диннам̣ махаппхалам̣.

194.

‘‘со ахам̣ вичарисса̄ми, га̄ма̄ га̄мам̣ пура̄ пурам̣;

намассама̄но самбуддхам̣, дхаммасса ча судхаммата’’нти.

а̄л̣авакасуттам̣ дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

11. виджайасуттам̣

195.

чарам̣ ва̄ йади ва̄ тит̣т̣хам̣, нисинно уда ва̄ сайам̣;

самин̃джети паса̄рети, еса̄ ка̄йасса ин̃джана̄.

196.

ат̣т̣хинаха̄русам̣йутто, тачамам̣са̄валепано;

чхавийа̄ ка̄йо пат̣иччханно, йатха̄бхӯтам̣ на диссати.

197.

антапӯро ударапӯро, йаканапел̣асса [йакапел̣асса (сӣ. сйа̄.)] ваттхино;

хадайасса паппха̄сасса, ваккасса пихакасса ча.

198.

син̇гха̄н̣ика̄йа кхел̣асса, седасса ча медасса ча;

лохитасса ласика̄йа, питтасса ча васа̄йа ча.

199.

атхасса навахи сотехи, асучӣ савати саббада̄;

аккхимха̄ аккхигӯтхако, кан̣н̣амха̄ кан̣н̣агӯтхако.

200.

син̇гха̄н̣ика̄ ча на̄сато, мукхена ваматекада̄;

питтам̣ семхан̃ча вамати, ка̄йамха̄ седаджаллика̄.

201.

атхасса сусирам̣ сӣсам̣, маттхалун̇гасса пӯритам̣;

субхато нам̣ ман̃н̃ати, ба̄ло авиджджа̄йа пураккхато.

202.

йада̄ ча со мато сети, уддхума̄то винӣлако;

апавиддхо суса̄насмим̣, анапеккха̄ хонти н̃а̄тайо.

203.

кха̄данти нам̣ сува̄на̄ [супа̄н̣а̄ (пӣ.)] ча, син̇га̄ла̄ [сига̄ла̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] вака̄ кимӣ;

ка̄ка̄ гиджджха̄ ча кха̄данти, йе чан̃н̃е санти па̄н̣ино.

204.

сутва̄на буддхавачанам̣, бхиккху пан̃н̃а̄н̣ава̄ идха;

со кхо нам̣ париджа̄на̄ти, йатха̄бхӯтан̃хи пассати.

205.

йатха̄ идам̣ татха̄ етам̣, йатха̄ етам̣ татха̄ идам̣;

аджджхаттан̃ча бахиддха̄ ча, ка̄йе чхандам̣ вира̄джайе.

206.

чхандара̄гавиратто со, бхиккху пан̃н̃а̄н̣ава̄ идха;

аджджхага̄ аматам̣ сантим̣, нибба̄нам̣ падамаччутам̣.

207.

двипа̄дакойам̣ [дипа̄дакойам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] асучи, дуггандхо париха̄рати [парихӣрати (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)];

на̄на̄кун̣апапарипӯро, виссаванто тато тато.

208.

ета̄дисена ка̄йена, йо ман̃н̃е ун̣н̣аметаве [уннаметаве (?)];

парам̣ ва̄ аваджа̄неййа, киман̃н̃атра адассана̄ти.

виджайасуттам̣ ека̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

12. мунисуттам̣

209.

сантхава̄то [сандхавато (ка.)] бхайам̣ джа̄там̣, никета̄ джа̄йате раджо;

аникетамасантхавам̣, етам̣ ве мунидассанам̣.

210.

йо джа̄тамуччхиджджа на ропайеййа, джа̄йантамасса на̄нуппавеччхе;

тама̄ху екам̣ мунинам̣ чарантам̣, аддаккхи со сантипадам̣ махеси.

211.

сан̇кха̄йа ваттхӯни пама̄йа [паха̄йа (ка. сӣ. ка.), сама̄йа (ка.) па + мӣ + тва̄ = пама̄йа, йатха̄ нисса̄йа̄типадам̣] бӣджам̣, синехамасса на̄нуппавеччхе;

са ве мунӣ джа̄тикхайантадассӣ, таккам̣ паха̄йа на упети сан̇кхам̣.

212.

ан̃н̃а̄йа сабба̄ни нивесана̄ни, аника̄майам̣ ан̃н̃атарампи тесам̣;

са ве мунӣ вӣтагедхо агиддхо, на̄йӯхатӣ па̄рагато хи хоти.

213.

сабба̄бхибхум̣ саббавидум̣ сумедхам̣, саббесу дхаммесу анӯпалиттам̣;

саббан̃джахам̣ тан̣хаккхайе вимуттам̣, там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни [муним̣ (сӣ. пӣ.)] ведайанти.

214.

пан̃н̃а̄балам̣ сӣлаватӯпапаннам̣, сама̄хитам̣ джха̄наратам̣ сатӣмам̣;

сан̇га̄ памуттам̣ акхилам̣ ана̄савам̣, там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

215.

екам̣ чарантам̣ мунимаппаматтам̣, нинда̄пасам̣са̄су аведхама̄нам̣;

сӣхам̣ва саддесу асантасантам̣, ва̄там̣ва джа̄ламхи асаджджама̄нам̣;

падмам̣ва [падумам̣ва (сӣ. сйа̄. пӣ.)] тойена алиппама̄нам̣ [алимпама̄нам̣ (сйа̄. ка.)], нета̄раман̃н̃есаманан̃н̃анеййам̣;

там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

216.

йо огахан̣е тхамбхорива̄бхиджа̄йати, йасмим̣ паре ва̄ча̄парийантам̣ [ва̄чам̣ парийантам̣ (ка.)] ваданти;

там̣ вӣтара̄гам̣ сусама̄хитиндрийам̣, там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

217.

йо ве т̣хитатто тасарам̣ва уджджу, джигуччхати каммехи па̄пакехи;

вӣмам̣сама̄но висамам̣ саман̃ча, там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

218.

йо сан̃н̃ататто на кароти па̄пам̣, дахаро маджджхимо ча муни [дахаро ча маджджхо ча мунӣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] йататто;

аросанеййо на со росети кан̃чи [на росети (сйа̄.)], там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

219.

йадаггато маджджхато сесато ва̄, пин̣д̣ам̣ лабхетха парадаттӯпаджӣвӣ;

на̄лам̣ тхутум̣ нопи нипаччава̄дӣ, там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

220.

муним̣ чарантам̣ виратам̣ метхунасма̄, йо йоббане нопанибаджджхате квачи;

мадаппама̄да̄ виратам̣ виппамуттам̣, там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

221.

ан̃н̃а̄йа локам̣ параматтхадассим̣, огхам̣ самуддам̣ атитарийа та̄дим̣;

там̣ чхиннагантхам̣ аситам̣ ана̄савам̣, там̣ ва̄пи дхӣра̄ муни ведайанти.

222.

асама̄ убхо дӯравиха̄равуттино, гихӣ [гихи (ка.)] да̄рапосӣ амамо ча суббато;

парапа̄н̣ародха̄йа гихӣ асан̃н̃ато, ниччам̣ мунӣ раккхати па̄н̣ине [па̄н̣ино (сӣ.)] йато.

223.

сикхӣ йатха̄ нӣлагӣво [нӣлагиво (сйа̄.)] вихан̇гамо, хам̣сасса нопети джавам̣ куда̄чанам̣;

евам̣ гихӣ на̄нукароти бхиккхуно, мунино вивиттасса ванамхи джха̄йатоти.

мунисуттам̣ два̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

урагавагго пат̣хамо нит̣т̣хито.

тассудда̄нам̣

ураго дханийо чева, виса̄н̣ан̃ча татха̄ каси;

чундо пара̄бхаво чева, васало меттабха̄вана̄.

са̄та̄гиро а̄л̣авако, виджайо ча татха̄ муни;

два̄дасета̄ни сутта̄ни, урагавагготи вуччатӣти.

2. чӯл̣авагго

1. ратанасуттам̣

224.

йа̄нӣдха бхӯта̄ни сама̄гата̄ни, бхумма̄ни [бхӯма̄ни (ка.)] ва̄ йа̄ни ва анталиккхе;

саббева бхӯта̄ сумана̄ бхаванту, атхопи саккачча сун̣анту бха̄ситам̣.

225.

тасма̄ хи бхӯта̄ ниса̄метха саббе, меттам̣ каротха ма̄нусийа̄ паджа̄йа;

дива̄ ча ратто ча харанти йе балим̣, тасма̄ хи не раккхатха аппаматта̄.

226.

йам̣ кин̃чи виттам̣ идха ва̄ хурам̣ ва̄, саггесу ва̄ йам̣ ратанам̣ пан̣ӣтам̣;

на но самам̣ аттхи татха̄гатена, идампи буддхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣;

етена саччена суваттхи хоту.

227.

кхайам̣ вира̄гам̣ аматам̣ пан̣ӣтам̣, йададжджхага̄ сакйамунӣ сама̄хито;

на тена дхаммена саматтхи кин̃чи, идампи дхамме ратанам̣ пан̣ӣтам̣;

етена саччена суваттхи хоту.

228.

йам̣ буддхасет̣т̣хо париван̣н̣айӣ сучим̣, сама̄дхима̄нантарикан̃н̃ама̄ху;

сама̄дхина̄ тена само на виджджати, идампи дхамме ратанам̣ пан̣ӣтам̣;

етена саччена суваттхи хоту.

229.

йе пуггала̄ ат̣т̣ха сатам̣ пасаттха̄, чатта̄ри ета̄ни йуга̄ни хонти;

те даккхин̣еййа̄ сугатасса са̄вака̄, етесу динна̄ни махаппхала̄ни;

идампи сан̇гхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

230.

йе суппайутта̄ манаса̄ дал̣хена, никка̄мино готамаса̄санамхи;

те паттипатта̄ аматам̣ вигайха, ладдха̄ мудха̄ ниббутим̣ [ниббути (ка.)] бхун̃джама̄на̄;

идампи сан̇гхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

231.

йатхиндакхӣло патхависсито [падависсито (ка. сӣ.), пат̣хавим̣ сито (ка. сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] сийа̄, чатуббхи ва̄техи асампакампийо;

татхӯпамам̣ саппурисам̣ вада̄ми, йо арийасачча̄ни авечча пассати;

идампи сан̇гхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

232.

йе арийасачча̄ни вибха̄вайанти, гамбхӣрапан̃н̃ена судесита̄ни;

кин̃ча̄пи те хонти бхусам̣ паматта̄, на те бхавам̣ ат̣т̣хамама̄дийанти;

идампи сан̇гхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

233.

саха̄васса дассанасампада̄йа [саха̄васаддассанасампада̄йа (ка.)], тайассу дхамма̄ джахита̄ бхаванти;

сакка̄йадит̣т̣хи вичикиччхитан̃ча, сӣлаббатам̣ ва̄пи йадаттхи кин̃чи.

234.

чатӯхапа̄йехи ча виппамутто, чхачча̄бхит̣ха̄на̄ни [чха ча̄бхит̣ха̄на̄ни (сӣ. сйа̄.)] бхабба ка̄тум̣ [абхаббо ка̄тум̣ (сӣ.)];

идампи сан̇гхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

235.

кин̃ча̄пи со камма [каммам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] кароти па̄пакам̣, ка̄йена ва̄ча̄ уда четаса̄ ва̄;

абхабба [абхаббо (бахӯсу)] со тасса пат̣иччхада̄йа [пат̣иччха̄да̄йа (сӣ.)], абхаббата̄ дит̣т̣хападасса вутта̄;

идампи сан̇гхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

236.

ванаппагумбе йатха [йатха̄ (сӣ. сйа̄.)] пхусситагге, гимха̄нама̄се пат̣хамасмим̣ [пат̣хамасми (?)] гимхе;

татхӯпамам̣ дхаммаварам̣ адесайи [адесайӣ (сӣ.)], нибба̄нага̄мим̣ парамам̣ хита̄йа;

идампи буддхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

237.

варо варан̃н̃ӯ варадо вара̄харо, ануттаро дхаммаварам̣ адесайи;

идампи буддхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

238.

кхӣн̣ам̣ пура̄н̣ам̣ нава наттхи самбхавам̣, вираттачитта̄йатике бхавасмим̣;

те кхӣн̣абӣджа̄ авирӯл̣хичханда̄, ниббанти дхӣра̄ йатха̄йам̣ [йатхайам̣ (ка.)] падӣпо;

идампи сан̇гхе ратанам̣ пан̣ӣтам̣, етена саччена суваттхи хоту.

239.

йа̄нӣдха бхӯта̄ни сама̄гата̄ни, бхумма̄ни ва̄ йа̄ни ва анталиккхе;

татха̄гатам̣ девамануссапӯджитам̣, буддхам̣ намасса̄ма суваттхи хоту.

240.

йа̄нӣдха бхӯта̄ни сама̄гата̄ни, бхумма̄ни ва̄ йа̄ни ва анталиккхе;

татха̄гатам̣ девамануссапӯджитам̣, дхаммам̣ намасса̄ма суваттхи хоту.

241.

йа̄нӣдха бхӯта̄ни сама̄гата̄ни, бхумма̄ни ва̄ йа̄ни ва анталиккхе;

татха̄гатам̣ девамануссапӯджитам̣, сан̇гхам̣ намасса̄ма суваттхи хотӯти.

ратанасуттам̣ пат̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

2. а̄магандхасуттам̣

242.

‘‘са̄ма̄качин̇гӯлакачӣнака̄ни ча, паттаппхалам̣ мӯлапхалам̣ гавиппхалам̣;

дхаммена ладдхам̣ сатамаснама̄на̄ [сатамасама̄на̄ (сӣ. пӣ.), сатамассама̄на̄ (сйа̄. кам̣.)], на ка̄мака̄ма̄ аликам̣ бхан̣анти.

243.

‘‘йадаснама̄но сукатам̣ сунит̣т̣хитам̣, парехи диннам̣ пайатам̣ пан̣ӣтам̣;

са̄лӣнаманнам̣ парибхун̃джама̄но, со бхун̃джасӣ кассапа а̄магандхам̣.

244.

‘‘на а̄магандхо мама каппатӣти, иччева твам̣ бха̄саси брахмабандху;

са̄лӣнаманнам̣ парибхун̃джама̄но, сакунтамам̣сехи сусан̇кхатехи;

пуччха̄ми там̣ кассапа етаматтхам̣, катхам̣ пака̄ро тава а̄магандхо’’.

245.

‘‘па̄н̣а̄типа̄то вадхачхедабандханам̣, тхеййам̣ муса̄ва̄до никативан̃чана̄ни ча;

аджджхенакуттам̣ [аджджхена куджджам̣ (сӣ. пӣ.)] парада̄расевана̄, еса̄магандхо на хи мам̣сабходжанам̣.

246.

‘‘йе идха ка̄месу асан̃н̃ата̄ джана̄, расесу гиддха̄ асучибха̄вамассита̄ [асучӣкамиссита̄ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)];

наттхикадит̣т̣хӣ висама̄ дураннайа̄, еса̄магандхо на хи мам̣сабходжанам̣.

247.

‘‘йе лӯкхаса̄ да̄рун̣а̄ пит̣т̣химам̣сика̄ [йе лӯкхараса̄ да̄рун̣а̄ парапит̣т̣химам̣сика̄ (ка.)], миттаддуно никкарун̣а̄тима̄нино;

ада̄насӣла̄ на ча денти кассачи, еса̄магандхо на хи мам̣сабходжанам̣.

248.

‘‘кодхо мадо тхамбхо паччупат̣т̣ха̄пана̄ [паччут̣т̣ха̄пана̄ ча (сӣ. сйа̄.), паччут̣т̣ха̄пана̄ (пӣ.)], ма̄йа̄ усӯйа̄ бхассасамуссайо ча;

ма̄на̄тима̄но ча асаббхи сантхаво, еса̄магандхо на хи мам̣сабходжанам̣.

249.

‘‘йе па̄пасӣла̄ ин̣агха̄тасӯчака̄, воха̄ракӯт̣а̄ идха па̄т̣ирӯпика̄ [па̄тирӯпика̄ (?)];

нара̄дхама̄ йедха каронти киббисам̣, еса̄магандхо на хи мам̣сабходжанам̣.

250.

‘‘йе идха па̄н̣есу асан̃н̃ата̄ джана̄, паресама̄да̄йа вихесамуййута̄;

дуссӣлалудда̄ пхаруса̄ ана̄дара̄, еса̄магандхо на хи мам̣сабходжанам̣.

251.

‘‘етесу гиддха̄ вируддха̄типа̄тино, ниччуййута̄ печча тамам̣ ваджанти йе;

патанти сатта̄ нирайам̣ авам̣сира̄, еса̄магандхо на хи мам̣сабходжанам̣.

252.

‘‘на маччхамам̣са̄намана̄сакаттам̣ [на маччхамам̣сам̣ на ана̄сакаттам̣ (сӣ. ат̣т̣ха мӯлапа̄т̣хо), на мам̣ччхамам̣са̄на̄на̄сакаттам̣ (сйа̄. ка.)], на наггийам̣ на мун̣д̣ийам̣ джат̣а̄джаллам̣;

кхара̄джина̄ни на̄ггихуттассупасевана̄, йе ва̄пи локе амара̄ бахӯ тапа̄;

манта̄хутӣ йан̃н̃амутӯпасевана̄, содхенти маччам̣ авитин̣н̣акан̇кхам̣.

253.

‘‘йо тесу [сотесу (сӣ. пӣ.)] гутто видитиндрийо чаре, дхамме т̣хито аджджавамаддаве рато;

сан̇га̄тиго саббадуккхаппахӣно, на липпати [на лимпати (сйа̄. кам̣ ка.)] дит̣т̣хасутесу дхӣро’’.

254.

иччетаматтхам̣ бхагава̄ пунаппунам̣, аккха̄си нам̣ [там̣ (сӣ. пӣ.)] ведайи мантапа̄рагӯ;

читра̄хи га̄тха̄хи мунӣ пака̄сайи, нира̄магандхо асито дураннайо.

255.

сутва̄на буддхасса субха̄ситам̣ падам̣, нира̄магандхам̣ саббадуккхаппанӯданам̣;

нӣчамано ванди татха̄гатасса, таттхева паббаджджамарочайиттха̄ти.

а̄магандхасуттам̣ дутийам̣ нит̣т̣хитам̣.

3. хирисуттам̣

256.

хирим̣ тарантам̣ виджигуччхама̄нам̣, тава̄хамасми [сакха̄хамасми (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] ити бха̄сама̄нам̣;

сайха̄ни камма̄ни ана̄дийантам̣, несо маманти ити нам̣ виджан̃н̃а̄.

257.

ананвайам̣ [аттханвайам̣ (ка.)] пийам̣ ва̄чам̣, йо миттесу пакуббати;

акаронтам̣ бха̄сама̄нам̣, париджа̄нанти пан̣д̣ита̄.

258.

на со митто йо сада̄ аппаматто, бхеда̄сан̇кӣ рандхамева̄нупассӣ;

йасмин̃ча сети урасӣва путто, са ве митто йо парехи абхеджджо.

259.

па̄муджджакаран̣ам̣ т̣ха̄нам̣, пасам̣са̄ваханам̣ сукхам̣;

пхала̄нисам̣со бха̄вети, ваханто порисам̣ дхурам̣.

260.

павивекарасам̣ питва̄, расам̣ упасамасса ча;

ниддаро хоти ниппа̄по, дхаммапӣтирасам̣ пиванти.

хирисуттам̣ татийам̣ нит̣т̣хитам̣.

4. ман̇галасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо ан̃н̃атара̄ девата̄ абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ джетаванам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣ т̣хита̄ кхо са̄ девата̄ бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

261.

‘‘бахӯ дева̄ манусса̄ ча, ман̇гала̄ни ачинтайум̣;

а̄кан̇кхама̄на̄ соттха̄нам̣, брӯхи ман̇галамуттамам̣’’.

262.

‘‘асевана̄ ча ба̄ла̄нам̣, пан̣д̣ита̄нан̃ча севана̄;

пӯджа̄ ча пӯджанеййа̄нам̣ [пӯджанӣйа̄нам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)], етам̣ ман̇галамуттамам̣.

263.

‘‘патирӯпадесава̄со ча, пуббе ча катапун̃н̃ата̄;

аттасамма̄пан̣идхи [аттасамма̄пан̣ӣдхӣ (каттхачи)] ча, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

264.

‘‘ба̄хусаччан̃ча сиппан̃ча, винайо ча сусиккхито;

субха̄сита̄ ча йа̄ ва̄ча̄, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

265.

‘‘ма̄та̄питу упат̣т̣ха̄нам̣, путтада̄расса сан̇гахо;

ана̄кула̄ ча камманта̄, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

266.

‘‘да̄нан̃ча дхаммачарийа̄ ча, н̃а̄така̄нан̃ча сан̇гахо;

анаваджджа̄ни камма̄ни, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

267.

‘‘а̄ратӣ виратӣ па̄па̄, маджджапа̄на̄ ча сам̣йамо;

аппама̄до ча дхаммесу, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

268.

‘‘га̄раво ча нива̄то ча, сантут̣т̣хи ча катан̃н̃ута̄;

ка̄лена дхаммассаванам̣ [дхаммасаван̣ам̣ (каттхачи), дхаммасаванам̣ (сӣ. ка.)], етам̣ ман̇галамуттамам̣.

269.

‘‘кхантӣ ча совачассата̄, саман̣а̄нан̃ча дассанам̣;

ка̄лена дхаммаса̄каччха̄, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

270.

‘‘тапо ча брахмачарийан̃ча, арийасачча̄на дассанам̣;

нибба̄насаччхикирийа̄ ча, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

271.

‘‘пхут̣т̣хасса локадхаммехи, читтам̣ йасса на кампати;

асокам̣ вираджам̣ кхемам̣, етам̣ ман̇галамуттамам̣.

272.

‘‘ета̄диса̄ни катва̄на, саббаттхамапара̄джита̄;

саббаттха соттхим̣ гаччханти, там̣ тесам̣ ман̇галамуттама’’нти.

ман̇галасуттам̣ чатуттхам̣ нит̣т̣хитам̣.

5. сӯчиломасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ гайа̄йам̣ вихарати т̣ан̇китаман̃че сӯчиломасса йаккхасса бхаване. тена кхо пана самайена кхаро ча йаккхо сӯчиломо ча йаккхо бхагавато авидӯре атиккаманти. атха кхо кхаро йаккхо сӯчиломам̣ йаккхам̣ етадавоча – ‘‘есо саман̣о’’ти. ‘‘несо саман̣о, саман̣ако есо. йа̄ва̄хам̣ джа̄на̄ми [йа̄ва джа̄на̄ми (сӣ. пӣ.)] йади ва̄ со саман̣о [йади ва̄ саман̣о (сйа̄.)], йади ва̄ со саман̣ако’’ти [йади ва̄ саман̣акоти (сӣ. сйа̄. пӣ.)].

атха кхо сӯчиломо йаккхо йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавато ка̄йам̣ упана̄меси. атха кхо бхагава̄ ка̄йам̣ апана̄меси. атха кхо сӯчиломо йаккхо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘бха̄йаси мам̣, саман̣а̄’’ти? ‘‘на кхва̄хам̣ там̣, а̄вусо, бха̄йа̄ми; апи ча те саппхассо па̄пако’’ти.

‘‘пан̃хам̣ там̣, саман̣а, пуччхисса̄ми. саче ме на бйа̄кариссаси, читтам̣ ва̄ те кхиписса̄ми, хадайам̣ ва̄ те пха̄лесса̄ми, па̄десу ва̄ гахетва̄ па̄раган̇га̄йа кхиписса̄мӣ’’ти.

‘‘на кхва̄хам̣ там̣, а̄вусо, пасса̄ми садеваке локе сама̄раке сабрахмаке сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа йо ме читтам̣ ва̄ кхипеййа хадайам̣ ва̄ пха̄леййа па̄десу ва̄ гахетва̄ па̄раган̇га̄йа кхипеййа. апи ча твам̣, а̄вусо, пуччха йада̄кан̇кхасӣ’’ти. атха кхо сӯчиломо йаккхо бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

273.

‘‘ра̄го ча досо ча кутонида̄на̄, аратӣ ратӣ ломахам̣со кутоджа̄;

куто самут̣т̣ха̄йа мановитакка̄, кума̄рака̄ дхан̇камивоссаджанти’’.

274.

‘‘ра̄го ча досо ча итонида̄на̄, аратӣ ратӣ ломахам̣со итоджа̄;

ито самут̣т̣ха̄йа мановитакка̄, кума̄рака̄ дхан̇камивоссаджанти.

274.

‘‘снехаджа̄ аттасамбхӯта̄, нигродхассева кхандхаджа̄;

путхӯ висатта̄ ка̄месу, ма̄лува̄ва витата̄ване.

275.

‘‘йе нам̣ паджа̄нанти йатонида̄нам̣, те нам̣ виноденти сун̣охи йаккха;

те дуттарам̣ огхамимам̣ таранти, атин̣н̣апуббам̣ апунаббхава̄йа̄’’ти.

сӯчиломасуттам̣ пан̃чамам̣ нит̣т̣хитам̣.

6. дхаммачарийасуттам̣

276.

дхаммачарийам̣ брахмачарийам̣, етада̄ху васуттамам̣;

паббаджитопи че хоти, ага̄ра̄ анага̄рийам̣.

277.

со че мукхараджа̄тико, вихеса̄бхирато маго;

джӣвитам̣ тасса па̄пийо, раджам̣ вад̣д̣хети аттано.

278.

калаха̄бхирато бхиккху, мохадхаммена а̄вуто;

аккха̄тампи на джа̄на̄ти, дхаммам̣ буддхена деситам̣.

279.

вихесам̣ бха̄витатта̄нам̣, авиджджа̄йа пураккхато;

сам̣килесам̣ на джа̄на̄ти, маггам̣ нирайага̄минам̣.

280.

винипа̄там̣ сама̄панно, габбха̄ габбхам̣ тама̄ тамам̣;

са ве та̄дисако бхиккху, печча дуккхам̣ нигаччхати.

281.

гӯтхакӯпо йатха̄ асса, сампун̣н̣о ган̣авассико;

йо ча еварӯпо асса, дуббисодхо хи са̄н̇ган̣о.

282.

йам̣ еварӯпам̣ джа̄на̄тха, бхиккхаво геханисситам̣;

па̄пиччхам̣ па̄пасан̇каппам̣, па̄паа̄ча̄рагочарам̣.

283.

саббе самагга̄ хутва̄на, абхиниббаджджийа̄тха [абхиниббаджджайа̄тха (сӣ. пӣ. а. ни. 8.10)] нам̣;

ка̄ран̣д̣авам̣ [ка̄ран̣д̣ам̣ ва (сйа̄. ка.) а. ни. 8.10] ниддхаматха, касамбум̣ апакассатха [авакассатха (сӣ. сйа̄. ка.)].

284.

тато пала̄пе [пала̄се (ка.)] ва̄хетха, ассаман̣е саман̣ама̄нине;

ниддхамитва̄на па̄пиччхе, па̄паа̄ча̄рагочаре.

285.

суддха̄ суддхехи сам̣ва̄сам̣, каппайавхо патиссата̄;

тато самагга̄ нипака̄, дуккхассантам̣ кариссатха̄ти.

дхаммачарийасуттам̣ [капиласуттам̣ (ат̣т̣ха.)] чхат̣т̣хам̣ нит̣т̣хитам̣.

7. бра̄хман̣адхаммикасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо самбахула̄ косалака̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ джин̣н̣а̄ вуд̣д̣ха̄ махаллака̄ аддхагата̄ вайоануппатта̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинна̄ кхо те бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘сандиссанти ну кхо, бхо готама, етарахи бра̄хман̣а̄ пора̄н̣а̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ бра̄хман̣адхамме’’ти? ‘‘на кхо, бра̄хман̣а̄, сандиссанти етарахи бра̄хман̣а̄ пора̄н̣а̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ бра̄хман̣адхамме’’ти. ‘‘са̄дху но бхавам̣ готамо пора̄н̣а̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ бра̄хман̣адхаммам̣ бха̄сату, саче бхото готамасса агарӯ’’ти. ‘‘тена хи, бра̄хман̣а̄, сун̣а̄тха, са̄дхукам̣ манаси каротха, бха̄сисса̄мӣ’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо те бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

286.

‘‘исайо пуббака̄ а̄сум̣, сан̃н̃ататта̄ тапассино;

пан̃ча ка̄магун̣е хитва̄, аттадаттхамача̄рисум̣.

287.

‘‘на пасӯ бра̄хман̣а̄на̄сум̣, на хиран̃н̃ам̣ на дха̄нийам̣;

саджджха̄йадханадхан̃н̃а̄сум̣, брахмам̣ нидхимапа̄лайум̣.

288.

‘‘йам̣ несам̣ пакатам̣ а̄си, два̄рабхаттам̣ упат̣т̣хитам̣;

саддха̄пакатамеса̄нам̣, да̄таве тадаман̃н̃исум̣.

289.

‘‘на̄на̄раттехи ваттхехи, сайанеха̄васатхехи ча;

пхӣта̄ джанапада̄ рат̣т̣ха̄, те намассим̣су бра̄хман̣е.

290.

‘‘аваджджха̄ бра̄хман̣а̄ а̄сум̣, аджеййа̄ дхаммараккхита̄;

на не кочи нива̄реси, куладва̄ресу саббасо.

291.

‘‘ат̣т̣хачатта̄лӣсам̣ васса̄ни, (кома̄ра) брахмачарийам̣ чарим̣су те;

виджджа̄чаран̣апарийет̣т̣хим̣, ачарум̣ бра̄хман̣а̄ пуре.

292.

‘‘на бра̄хман̣а̄ ан̃н̃амагамум̣, напи бхарийам̣ кин̣им̣су те;

сампийенева сам̣ва̄сам̣, сан̇гантва̄ самарочайум̣.

293.

‘‘ан̃н̃атра тамха̄ самайа̄, утувераман̣им̣ пати;

антара̄ метхунам̣ дхаммам̣, на̄ссу гаччханти бра̄хман̣а̄.

294.

‘‘брахмачарийан̃ча сӣлан̃ча, аджджавам̣ маддавам̣ тапам̣;

сораччам̣ авихим̣сан̃ча, кхантин̃ча̄пи аван̣н̣айум̣.

295.

‘‘йо несам̣ парамо а̄си, брахма̄ дал̣хапараккамо;

са ва̄пи метхунам̣ дхаммам̣, супинантепи на̄гама̄.

296.

‘‘тасса ваттаманусиккханта̄, идхеке вин̃н̃уджа̄тика̄;

брахмачарийан̃ча сӣлан̃ча, кхантин̃ча̄пи аван̣н̣айум̣.

297.

‘‘тан̣д̣улам̣ сайанам̣ ваттхам̣, саппителан̃ча йа̄чийа;

дхаммена самодха̄нетва̄, тато йан̃н̃амакаппайум̣.

298.

‘‘упат̣т̣хитасмим̣ йан̃н̃асмим̣, на̄ссу га̄во ханим̣су те;

йатха̄ ма̄та̄ пита̄ бха̄та̄, ан̃н̃е ва̄пи ча н̃а̄така̄;

га̄во но парама̄ митта̄, йа̄су джа̄йанти осадха̄.

299.

‘‘аннада̄ балада̄ чета̄, ван̣н̣ада̄ сукхада̄ татха̄ [сукхада̄ ча та̄ (ка.)];

етаматтхавасам̣ н̃атва̄, на̄ссу га̄во ханим̣су те.

300.

‘‘сукхума̄ла̄ маха̄ка̄йа̄, ван̣н̣аванто йасассино;

бра̄хман̣а̄ сехи дхаммехи, кичча̄киччесу уссука̄;

йа̄ва локе аваттим̣су, сукхамедхиттхайам̣ паджа̄.

301.

‘‘тесам̣ а̄си випалла̄со, дисва̄на ан̣уто ан̣ум̣;

ра̄джино ча вийа̄ка̄рам̣, на̄рийо самалан̇ката̄.

302.

‘‘ратхе ча̄джан̃н̃асам̣йутте, сукате читтасиббане;

нивесане нивесе ча, вибхатте бха̄гасо мите.

303.

‘‘гоман̣д̣алапарибйӯл̣хам̣, на̄рӣвараган̣а̄йутам̣;

ул̣а̄рам̣ ма̄нусам̣ бхогам̣, абхиджджха̄йим̣су бра̄хман̣а̄.

304.

‘‘те таттха манте гантхетва̄, окка̄кам̣ тадупа̄гамум̣;

пахӯтадханадхан̃н̃оси, йаджассу баху те виттам̣;

йаджассу баху те дханам̣.

305.

‘‘тато ча ра̄джа̄ сан̃н̃атто, бра̄хман̣ехи ратхесабхо;

ассамедхам̣ пурисамедхам̣, самма̄па̄сам̣ ва̄джапеййам̣ нираггал̣ам̣;

ете йа̄ге йаджитва̄на, бра̄хман̣а̄намада̄ дханам̣.

306.

‘‘га̄во сайанан̃ча ваттхан̃ча, на̄рийо самалан̇ката̄;

ратхе ча̄джан̃н̃асам̣йутте, сукате читтасиббане.

307.

‘‘нивесана̄ни рамма̄ни, сувибхатта̄ни бха̄гасо;

на̄на̄дхан̃н̃асса пӯретва̄, бра̄хман̣а̄намада̄ дханам̣.

308.

‘‘те ча таттха дханам̣ ладдха̄, саннидхим̣ самарочайум̣;

тесам̣ иччха̄ватин̣н̣а̄нам̣, бхиййо тан̣ха̄ павад̣д̣хатха;

те таттха манте гантхетва̄, окка̄кам̣ пунамупа̄гамум̣.

309.

‘‘йатха̄ а̄по ча патхавӣ ча, хиран̃н̃ам̣ дханадха̄нийам̣;

евам̣ га̄во манусса̄нам̣, париккха̄ро со хи па̄н̣инам̣;

йаджассу баху те виттам̣, йаджассу баху те дханам̣.

310.

‘‘тато ча ра̄джа̄ сан̃н̃атто, бра̄хман̣ехи ратхесабхо;

нека̄ сатасахассийо, га̄во йан̃н̃е агха̄тайи.

311.

‘‘на па̄да̄ на виса̄н̣ена, на̄ссу хим̣санти кеначи;

га̄во ел̣акасама̄на̄, сората̄ кумбхадӯхана̄;

та̄ виса̄н̣е гахетва̄на, ра̄джа̄ саттхена гха̄тайи.

312.

‘‘тато дева̄ питаро ча [тато ча дева̄ питаро (сӣ. сйа̄.)], индо асурараккхаса̄;

адхаммо ити паккандум̣, йам̣ саттхам̣ нипатӣ гаве.

313.

‘‘тайо рога̄ пуре а̄сум̣, иччха̄ анасанам̣ джара̄;

пасӯнан̃ча сама̄рамбха̄, ат̣т̣ха̄навутима̄гамум̣.

314.

‘‘есо адхаммо дан̣д̣а̄нам̣, окканто пура̄н̣о аху;

адӯсика̄йо хан̃н̃анти, дхамма̄ дхам̣санти [дхам̣сенти (сӣ. пӣ.)] йа̄джака̄.

315.

‘‘евамесо ан̣удхаммо, пора̄н̣о вин̃н̃угарахито;

йаттха едисакам̣ пассати, йа̄джакам̣ гарахатӣ [гарахӣ (ка.)] джано.

316.

‘‘евам̣ дхамме вийа̄панне, вибхинна̄ суддавессика̄;

путхӯ вибхинна̄ кхаттийа̄, патим̣ бхарийа̄ваман̃н̃атха.

317.

‘‘кхаттийа̄ брахмабандхӯ ча, йе чан̃н̃е готтараккхита̄;

джа̄тива̄дам̣ нирам̣катва̄ [нира̄катва̄ (?) йатха̄ анира̄катаджджха̄ноти], ка̄ма̄нам̣ васаманвагу’’нти.

евам̣ вутте, те бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама…пе. … упа̄саке но бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упете саран̣ам̣ гате’’ти.

бра̄хман̣адхаммикасуттам̣ саттамам̣ нит̣т̣хитам̣.

8. на̄ва̄суттам̣

318.

йасма̄ хи дхаммам̣ пурисо виджан̃н̃а̄, индам̣ва нам̣ девата̄ пӯджайеййа;

со пӯджито тасми пасанначитто, бахуссуто па̄тукароти дхаммам̣.

319.

тадат̣т̣хикатва̄на нисамма дхӣро, дхамма̄нудхаммам̣ пат̣ипаджджама̄но;

вин̃н̃ӯ вибха̄вӣ нипун̣о ча хоти, йо та̄дисам̣ бхаджати аппаматто.

320.

кхуддан̃ча ба̄лам̣ упасевама̄но, ана̄гататтхан̃ча усӯйакан̃ча;

идхева дхаммам̣ авибха̄вайитва̄, авитин̣н̣акан̇кхо маран̣ам̣ упети.

321.

йатха̄ наро а̄пагамотаритва̄, маходакам̣ салилам̣ сӣгхасотам̣;

со вуйхама̄но анусотага̄мӣ, ким̣ со паре саккхати та̄райетум̣.

322.

татхева дхаммам̣ авибха̄вайитва̄, бахуссута̄нам̣ аниса̄майаттхам̣;

сайам̣ аджа̄нам̣ авитин̣н̣акан̇кхо, ким̣ со паре саккхати ниджджхапетум̣.

323.

йатха̄пи на̄вам̣ дал̣хама̄рухитва̄, пхийена [пийена (сӣ. сйа̄.)] риттена саман̇гибхӯто;

со та̄райе таттха бахӯпи ан̃н̃е, татрӯпайан̃н̃ӯ кусало мутӣма̄ [матӣма̄ (сйа̄. ка.)].

324.

евампи йо ведагу бха̄витатто, бахуссуто хоти аведхадхаммо;

со кхо паре ниджджхапайе паджа̄нам̣, сота̄вадха̄нӯпанисӯпапанне.

325.

тасма̄ хаве саппурисам̣ бхаджетха, медха̄винан̃чева бахуссутан̃ча;

ан̃н̃а̄йа аттхам̣ пат̣ипаджджама̄но, вин̃н̃а̄тадхаммо са сукхам̣ [со сукхам̣ (сӣ.)] лабхетха̄ти.

на̄ва̄суттам̣ ат̣т̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

9. ким̣сӣласуттам̣

326.

‘‘ким̣сӣло ким̣сама̄ча̄ро, ка̄ни камма̄ни брӯхайам̣;

наро самма̄ нивит̣т̣хасса, уттаматтхан̃ча па̄пун̣е’’.

327.

‘‘вуд̣д̣ха̄пача̄йӣ анусӯйако сийа̄, ка̄лан̃н̃ӯ [ка̄лан̃н̃у (сӣ. сйа̄.)] часса гарӯнам̣ [гарӯнам̣ (сӣ.)] дассана̄йа;

дхаммим̣ катхам̣ ерайитам̣ кхан̣ан̃н̃ӯ, сун̣еййа саккачча субха̄сита̄ни.

328.

‘‘ка̄лена гаччхе гарӯнам̣ сака̄сам̣, тхамбхам̣ нирам̣катва̄ [нира̄катва̄ (?) ни + а̄ + кара + тва̄] нива̄тавутти;

аттхам̣ дхаммам̣ сам̣йамам̣ брахмачарийам̣, ануссаре чева сама̄чаре ча.

329.

‘‘дхамма̄ра̄мо дхаммарато, дхамме т̣хито дхаммавиниччхайан̃н̃ӯ;

нева̄чаре дхаммасандосава̄дам̣, таччхехи нӣйетха субха̄ситехи.

330.

‘‘хассам̣ джаппам̣ паридевам̣ падосам̣, ма̄йа̄катам̣ куханам̣ гиддхи ма̄нам̣;

са̄рамбхам̣ каккасам̣ каса̄ван̃ча муччхам̣ [са̄рамбха каккасса каса̄ва муччхам̣ (сйа̄. пӣ.)], хитва̄ чаре вӣтамадо т̣хитатто.

331.

‘‘вин̃н̃а̄таса̄ра̄ни субха̄сита̄ни, сутан̃ча вин̃н̃а̄тасама̄дхиса̄рам̣;

на тасса пан̃н̃а̄ ча сутан̃ча вад̣д̣хати, йо са̄хасо хоти наро паматто.

332.

‘‘дхамме ча йе арийапаведите рата̄,

ануттара̄ те вачаса̄ манаса̄ каммуна̄ ча;

те сантисораччасама̄дхисан̣т̣хита̄,

сутасса пан̃н̃а̄йа ча са̄рамаджджхагӯ’’ти.

ким̣сӣласуттам̣ навамам̣ нит̣т̣хитам̣.

10. ут̣т̣ха̄насуттам̣

333.

ут̣т̣хахатха нисӣдатха, ко аттхо супитена во;

а̄тура̄нан̃хи ка̄ нидда̄, саллавиддха̄на руппатам̣.

334.

ут̣т̣хахатха нисӣдатха, дал̣хам̣ сиккхатха сантийа̄;

ма̄ во паматте вин̃н̃а̄йа, маччура̄джа̄ амохайиттха васа̄нуге.

335.

йа̄йа дева̄ манусса̄ ча, сита̄ тит̣т̣ханти аттхика̄;

таратхетам̣ висаттикам̣, кхан̣о во [кхан̣о ве (пӣ. ка.)] ма̄ упаччага̄;

кхан̣а̄тӣта̄ хи сочанти, нирайамхи самаппита̄.

336.

пама̄до раджо пама̄до, пама̄да̄нупатито раджо;

аппама̄дена виджджа̄йа, аббахе [аббӯл̣хе (сйа̄. пӣ.), аббухе (ка. ат̣т̣ха.)] салламаттаноти.

ут̣т̣ха̄насуттам̣ дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

11. ра̄хуласуттам̣

337.

‘‘каччи абхин̣хасам̣ва̄са̄, на̄ваджа̄на̄си пан̣д̣итам̣;

укка̄дха̄ро [окка̄дха̄ро (сйа̄. ка.)] манусса̄нам̣, каччи апачито тайа̄’’ [тава (сӣ. ат̣т̣ха.)].

338.

‘‘на̄хам̣ абхин̣хасам̣ва̄са̄, аваджа̄на̄ми пан̣д̣итам̣;

укка̄дха̄ро манусса̄нам̣, ниччам̣ апачито майа̄’’.

339.

‘‘пан̃ча ка̄магун̣е хитва̄, пийарӯпе манораме;

саддха̄йа гхара̄ никкхамма, дуккхассантакаро бхава.

340.

‘‘митте бхаджассу калйа̄н̣е, пантан̃ча сайана̄санам̣;

вивиттам̣ аппаниггхосам̣, маттан̃н̃ӯ хохи бходжане.

341.

‘‘чӣваре пин̣д̣апа̄те ча, паччайе сайана̄сане;

етесу тан̣хам̣ ма̄ка̄си, ма̄ локам̣ пунара̄гами.

342.

‘‘сам̣вуто па̄тимоккхасмим̣, индрийесу ча пан̃часу;

сати ка̄йагата̄тйаттху, ниббида̄бахуло бхава.

343.

‘‘нимиттам̣ париваджджехи, субхам̣ ра̄гӯпасан̃хитам̣;

асубха̄йа читтам̣ бха̄вехи, екаггам̣ сусама̄хитам̣.

344.

‘‘анимиттан̃ча бха̄вехи, ма̄на̄нусайамуджджаха;

тато ма̄на̄бхисамайа̄, упасанто чариссатӣ’’ти.

иттхам̣ судам̣ бхагава̄ а̄йасмантам̣ ра̄хулам̣ има̄хи га̄тха̄хи абхин̣хам̣ овадатӣти.

ра̄хуласуттам̣ ека̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

12. нигродхакаппасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ а̄л̣авийам̣ вихарати агга̄л̣аве четийе. тена кхо пана самайена а̄йасмато ван̇гӣсасса упаджджха̄йо нигродхакаппо на̄ма тхеро агга̄л̣аве четийе ачирапариниббуто хоти. атха кхо а̄йасмато ван̇гӣсасса рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘‘париниббуто ну кхо ме упаджджха̄йо уда̄ху но париниббуто’’ти? атха кхо а̄йасма̄ ван̇гӣсо са̄йанхасамайам̣ пат̣исалла̄на̄ вут̣т̣хито йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо а̄йасма̄ ван̇гӣсо бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘идха майхам̣, бханте, рахогатасса пат̣исаллӣнасса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди – ‘париниббуто ну кхо ме упаджджха̄йо, уда̄ху но паринаббуто’’’ти. атха кхо а̄йасма̄ ван̇гӣсо ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ екам̣сам̣ чӣварам̣ катва̄ йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

345.

‘‘пуччха̄ма [пуччха̄ми (ка.)] саттха̄раманомапан̃н̃ам̣, дит̣т̣хева дхамме йо вичикиччха̄нам̣ чхетта̄;

агга̄л̣аве ка̄ламака̄си бхиккху, н̃а̄то йасассӣ абхиниббутатто.

346.

‘‘нигродхакаппо ити тасса на̄мам̣, тайа̄ катам̣ бхагава̄ бра̄хман̣асса;

со там̣ намассам̣ ачари мутйапеккхо, а̄раддхавӣрийо дал̣хадхаммадассӣ.

347.

‘‘там̣ са̄вакам̣ сакйа [сакка (сӣ. сйа̄. пӣ.)] майампи саббе, ан̃н̃а̄тумиччха̄ма самантачаккху;

самават̣т̣хита̄ но савана̄йа сота̄, тувам̣ но саттха̄ твамануттароси.

348.

‘‘чхиндева но вичикиччхам̣ брӯхи метам̣, париниббутам̣ ведайа бхӯрипан̃н̃а;

маджджхева [маджджхе ча (сйа̄. ка.)] но бха̄са самантачаккху, саккова дева̄на сахассанетто.

349.

‘‘йе кечи гантха̄ идха мохамагга̄, ан̃н̃а̄н̣апаккха̄ вичикиччхат̣ха̄на̄;

татха̄гатам̣ патва̄ на те бхаванти, чаккхун̃хи етам̣ парамам̣ нара̄нам̣.

350.

‘‘но че хи джа̄ту пурисо килесе, ва̄то йатха̄ аббхадханам̣ виха̄не;

тамовасса нивуто саббалоко, на джотимантопи нара̄ тапеййум̣.

351.

‘‘дхӣра̄ ча паджджотакара̄ бхаванти, там̣ там̣ ахам̣ вӣра [дхӣра (сӣ. сйа̄.)] татхева ман̃н̃е;

випассинам̣ джа̄намупа̄гамумха̄ [джа̄намупагамамха̄ (сӣ. сйа̄.)], париса̄су но а̄викарохи каппам̣.

352.

‘‘кхиппам̣ гирам̣ ерайа ваггу ваггум̣, хам̣сова паггайха сан̣икам̣ [сан̣им̣ (сйа̄. пӣ.)] никӯджа;

биндуссарена сувикаппитена, саббева те уджджугата̄ сун̣ома.

353.

‘‘пахӣнаджа̄тимаран̣ам̣ асесам̣, ниггайха дхонам̣ [дхотам̣ (сӣ.)] вадесса̄ми дхаммам̣;

на ка̄мака̄ро хи путхуджджана̄нам̣, сан̇кхеййака̄ро ча [сан̇кхаййака̄рова (ка.)] татха̄гата̄нам̣.

354.

‘‘сампаннавеййа̄каран̣ам̣ таведам̣, самуджджупан̃н̃асса [самуджджапан̃н̃асса (сйа̄. ка.)] самуггахӣтам̣;

айаман̃джалӣ паччхимо суппан̣а̄мито, ма̄ мохайӣ джа̄наманомапан̃н̃а.

355.

‘‘пароварам̣ [вара̄варам̣ (каттхачи)] арийадхаммам̣ видитва̄, ма̄ мохайӣ джа̄наманомавӣра;

ва̄рим̣ йатха̄ гхаммани гхаммататто, ва̄ча̄бхикан̇кха̄ми сутам̣ павасса [сутасса васса (сйа̄.)].

356.

‘‘йадаттхикам̣ [йадаттхийам̣ (пӣ.), йадаттхитам̣ (ка.)] брахмачарийам̣ ачарӣ, каппа̄йано каччисса там̣ амогхам̣;

нибба̄йи со а̄ду саупа̄дисесо, йатха̄ вимутто аху там̣ сун̣ома’’.

357.

‘‘аччхеччхи [ачхеджджи (ка.)] тан̣хам̣ идха на̄марӯпе, (ити бхагава̄)

кан̣хасса [тан̣ха̄йа (ка.)] сотам̣ дӣгхаратта̄нусайитам̣;

ата̄ри джа̄тим̣ маран̣ам̣ асесам̣,’’

иччабравӣ бхагава̄ пан̃часет̣т̣хо.

358.

‘‘еса сутва̄ пасӣда̄ми, вачо те исисаттама;

амогхам̣ кира ме пут̣т̣хам̣, на мам̣ ван̃чеси бра̄хман̣о.

359.

‘‘йатха̄ва̄дӣ татха̄ка̄рӣ, аху буддхасса са̄вако;

аччхида̄ маччуно джа̄лам̣, татам̣ ма̄йа̄вино дал̣хам̣.

360.

‘‘аддаса̄ бхагава̄ а̄дим̣, упа̄да̄насса каппийо;

аччага̄ вата каппа̄йано, маччудхеййам̣ судуттара’’нти.

нигродхакаппасуттам̣ два̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

13. самма̄парибба̄джанӣйасуттам̣

361.

‘‘пуччха̄ми муним̣ пахӯтапан̃н̃ам̣,

тин̣н̣ам̣ па̄ран̇гатам̣ париниббутам̣ т̣хитаттам̣;

никкхамма гхара̄ пануджджа ка̄ме, катхам̣ бхиккху

самма̄ со локе париббаджеййа’’.

362.

‘‘йасса ман̇гала̄ самӯхата̄, (ити бхагава̄)

уппа̄та̄ супина̄ ча лаккхан̣а̄ ча;

со ман̇галадосавиппахӣно,

самма̄ со локе париббаджеййа.

363.

‘‘ра̄гам̣ винайетха ма̄нусесу, диббесу ка̄месу ча̄пи бхиккху;

атиккамма бхавам̣ самечча дхаммам̣, самма̄ со локе париббаджеййа.

364.

‘‘випит̣т̣хикатва̄на песун̣а̄ни, кодхам̣ кадарийам̣ джахеййа бхиккху;

ануродхавиродхавиппахӣно, самма̄ со локе париббаджеййа.

365.

‘‘хитва̄на пийан̃ча аппийан̃ча, анупа̄да̄йа аниссито кухин̃чи;

сам̣йоджанийехи виппамутто, самма̄ со локе париббаджеййа.

366.

‘‘на со упадхӣсу са̄рамети, а̄да̄несу винеййа чхандара̄гам̣;

со аниссито анан̃н̃анеййо, самма̄ со локе париббаджеййа.

367.

‘‘вачаса̄ манаса̄ ча каммуна̄ ча, авируддхо самма̄ видитва̄ дхаммам̣;

нибба̄напада̄бхипаттхайа̄но, самма̄ со локе париббаджеййа.

368.

‘‘йо вандати манти нун̣н̣амеййа [нуннамеййа (?)], аккут̣т̣хопи на сандхийетха бхиккху;

ладдха̄ парабходжанам̣ на мадждже, самма̄ со локе париббаджеййа.

369.

‘‘лобхан̃ча бхаван̃ча виппаха̄йа, вирато чхеданабандхана̄ ча [чхеданабандханато (сӣ. сйа̄.)] бхиккху;

со тин̣н̣акатхам̣катхо висалло, самма̄ со локе париббаджеййа.

370.

‘‘са̄руппам̣ аттано видитва̄, но ча бхиккху хим̣сеййа кан̃чи локе;

йатха̄ татхийам̣ видитва̄ дхаммам̣, самма̄ со локе париббаджеййа.

371.

‘‘йасса̄нусайа̄ на санти кечи, мӯла̄ ча [мӯла̄ (сӣ. сйа̄.)] акусала̄ самӯхата̄се;

со нира̄со [нира̄сайо (сӣ.), нира̄сасо (сйа̄.)] ана̄сиса̄но [ана̄сайа̄но (сӣ. пӣ.), ана̄саса̄но (сйа̄.)], самма̄ со локе париббаджеййа.

372.

‘‘а̄савакхӣн̣о пахӣнама̄но, саббам̣ ра̄гапатхам̣ упа̄тиватто;

данто париниббуто т̣хитатто, самма̄ со локе париббаджеййа.

373.

‘‘саддхо сутава̄ нийа̄мадассӣ, ваггагатесу на ваггаса̄ри дхӣро;

лобхам̣ досам̣ винеййа пат̣игхам̣, самма̄ со локе париббаджеййа.

374.

‘‘сам̣суддхаджино виват̣т̣аччхадо, дхаммесу васӣ па̄рагӯ анеджо;

сан̇кха̄раниродхан̃а̄н̣акусало, самма̄ со локе париббаджеййа.

375.

‘‘атӣтесу ана̄гатесу ча̄пи, каппа̄тӣто атиччасуддхипан̃н̃о;

сабба̄йатанехи виппамутто, самма̄ со локе париббаджеййа.

376.

‘‘ан̃н̃а̄йа падам̣ самечча дхаммам̣, виват̣ам̣ дисва̄на паха̄нама̄сава̄нам̣;

саббупадхӣнам̣ париккхайа̄но [париккхайа̄ (пӣ.)], самма̄ со локе париббаджеййа’’.

377.

‘‘аддха̄ хи бхагава̄ татхева етам̣, йо со евам̣виха̄рӣ данто бхиккху;

саббасам̣йоджанайогавӣтиватто [саббасам̣йоджанийе ча вӣтиватто (сӣ. сйа̄. пӣ.)], самма̄ со локе париббаджеййа̄’’ти.

самма̄парибба̄джанӣйасуттам̣ терасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

14. дхаммикасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо дхаммико упа̄сако пан̃чахи упа̄сакасатехи саддхим̣ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо дхаммико упа̄сако бхагавантам̣ га̄тха̄хи аджджхабха̄си –

378.

‘‘пуччха̄ми там̣ готама бхӯрипан̃н̃а, катхам̣каро са̄вако са̄дху хоти;

йо ва̄ ага̄ра̄ анага̄рамети, ага̄рино ва̄ панупа̄сака̄се.

379.

‘‘туван̃хи локасса садевакасса, гатим̣ паджа̄на̄си пара̄йан̣ан̃ча;

на чаттхи тулйо нипун̣аттхадассӣ, туван̃хи буддхам̣ паварам̣ ваданти.

380.

‘‘саббам̣ тувам̣ н̃а̄н̣амавечча дхаммам̣, пака̄сеси сатте анукампама̄но;

виват̣т̣аччхадоси самантачаккху, вирочаси вимало саббалоке.

381.

‘‘а̄ган̃чхи те сантике на̄гара̄джа̄, ера̄ван̣о на̄ма джиноти сутва̄;

сопи тайа̄ мантайитва̄джджхагама̄, са̄дхӯти сутва̄на патӣтарӯпо.

382.

‘‘ра̄джа̄пи там̣ вессаван̣о куверо, упети дхаммам̣ парипуччхама̄но;

тасса̄пи твам̣ пуччхито брӯси дхӣра, со ча̄пи сутва̄на патӣтарӯпо.

383.

‘‘йе кечиме титтхийа̄ ва̄дасӣла̄, а̄джӣвака̄ ва̄ йади ва̄ ниган̣т̣ха̄;

пан̃н̃а̄йа там̣ на̄титаранти саббе, т̣хито ваджантам̣ вийа сӣгхага̄мим̣.

384.

‘‘йе кечиме бра̄хман̣а̄ ва̄дасӣла̄, вуддха̄ ча̄пи бра̄хман̣а̄ санти кечи;

саббе тайи аттхабаддха̄ бхаванти, йе ча̄пи ан̃н̃е ва̄дино ман̃н̃ама̄на̄.

385.

‘‘айан̃хи дхаммо нипун̣о сукхо ча, йойам̣ тайа̄ бхагава̄ суппавутто;

тамева саббепи [саббе майам̣ (сйа̄.)] суссӯсама̄на̄, там̣ но вада пуччхито буддхасет̣т̣ха.

386.

‘‘саббепи ме бхиккхаво саннисинна̄, упа̄сака̄ ча̄пи татхева сотум̣;

сун̣анту дхаммам̣ вималена̄нубуддхам̣, субха̄ситам̣ ва̄савассева дева̄’’.

387.

‘‘сун̣а̄тха ме бхиккхаво са̄вайа̄ми во, дхаммам̣ дхутам̣ тан̃ча чара̄тха саббе;

ирийа̄патхам̣ паббаджита̄нуломикам̣, севетха нам̣ аттхадасо мутӣма̄.

388.

‘‘но ве вика̄ле вичареййа бхиккху, га̄ме ча пин̣д̣а̄йа чареййа ка̄ле;

ака̄лача̄рин̃хи саджанти сан̇га̄, тасма̄ вика̄ле на чаранти буддха̄.

389.

‘‘рӯпа̄ ча садда̄ ча раса̄ ча гандха̄, пхасса̄ ча йе саммадайанти сатте;

етесу дхаммесу винеййа чхандам̣, ка̄лена со пависе па̄тара̄сам̣.

390.

‘‘пин̣д̣ан̃ча бхиккху самайена ладдха̄, еко пат̣иккамма рахо нисӣде;

аджджхаттачинтӣ на мано бахиддха̄, ниччха̄райе сан̇гахитаттабха̄во.

391.

‘‘сачепи со саллапе са̄вакена, ан̃н̃ена ва̄ кеначи бхиккхуна̄ ва̄;

дхаммам̣ пан̣ӣтам̣ тамуда̄хареййа, на песун̣ам̣ нопи парӯпава̄дам̣.

392.

‘‘ва̄дан̃хи еке пат̣исенийанти, на те пасам̣са̄ма париттапан̃н̃е;

тато тато не пасаджанти сан̇га̄, читтан̃хи те таттха гаменти дӯре.

393.

‘‘пин̣д̣ам̣ виха̄рам̣ сайана̄санан̃ча, а̄пан̃ча сан̇гха̄т̣ираджӯпава̄ханам̣;

сутва̄на дхаммам̣ сугатена деситам̣, сан̇кха̄йа севе варапан̃н̃аса̄вако.

394.

‘‘тасма̄ хи пин̣д̣е сайана̄сане ча, а̄пе ча сан̇гха̄т̣ираджӯпава̄хане;

етесу дхаммесу анӯпалитто, бхиккху йатха̄ поккхаре ва̄рибинду.

395.

‘‘гахат̣т̣хаваттам̣ пана во вада̄ми, йатха̄каро са̄вако са̄дху хоти;

на хеса [на хесо (сӣ.)] лаббха̄ сапариггахена, пхассетум̣ йо кевало бхиккхудхаммо.

396.

‘‘па̄н̣ам̣ на хане [на ха̄не (сӣ.)] на ча гха̄тайеййа, на ча̄нуджан̃н̃а̄ ханатам̣ паресам̣;

саббесу бхӯтесу нидха̄йа дан̣д̣ам̣, йе тха̄вара̄ йе ча таса̄ санти [тасанти (сӣ. пӣ.)] локе.

397.

‘‘тато адиннам̣ париваджджайеййа, кин̃чи квачи са̄вако буджджхама̄но;

на ха̄райе харатам̣ на̄нуджан̃н̃а̄, саббам̣ адиннам̣ париваджджайеййа.

398.

‘‘абрахмачарийам̣ париваджджайеййа, ан̇га̄рака̄сум̣ джалитам̣ва вин̃н̃ӯ;

асамбхун̣анто пана брахмачарийам̣, парасса да̄рам̣ на атиккамеййа.

399.

‘‘сабхаггато ва̄ парисаггато ва̄, екасса веко [чето (сӣ. сйа̄.)] на муса̄ бхан̣еййа;

на бха̄н̣айе бхан̣атам̣ на̄нуджан̃н̃а̄, саббам̣ абхӯтам̣ париваджджайеййа.

400.

‘‘маджджан̃ча па̄нам̣ на сама̄чареййа, дхаммам̣ имам̣ рочайе йо гахат̣т̣хо;

на па̄йайе пиватам̣ на̄нуджан̃н̃а̄, умма̄данантам̣ ити нам̣ видитва̄.

401.

‘‘мада̄ хи па̄па̄ни каронти ба̄ла̄, ка̄ренти чан̃н̃епи джане паматте;

етам̣ апун̃н̃а̄йатанам̣ виваджджайе, умма̄данам̣ моханам̣ ба̄лакантам̣.

402.

‘‘па̄н̣ам̣ на хане на ча̄диннама̄дийе, муса̄ на бха̄се на ча маджджапо сийа̄;

абрахмачарийа̄ вирамеййа метхуна̄, раттим̣ на бхун̃джеййа вика̄лабходжанам̣.

403.

‘‘ма̄лам̣ на дха̄ре на ча гандхама̄чаре, ман̃че чхама̄йам̣ ва сайетха сантхате;

етан̃хи ат̣т̣хан̇гикама̄хупосатхам̣, буддхена дуккхантагуна̄ пака̄ситам̣.

404.

‘‘тато ча паккхассупавассупосатхам̣, ча̄туддасим̣ пан̃чадасин̃ча ат̣т̣хамим̣;

па̄т̣иха̄рийапаккхан̃ча пасаннама̄насо, ат̣т̣хан̇гупетам̣ сусаматтарӯпам̣.

405.

‘‘тато ча па̄то упавуттхупосатхо, аннена па̄нена ча бхиккхусан̇гхам̣;

пасанначитто анумодама̄но, йатха̄рахам̣ сам̣вибхаджетха вин̃н̃ӯ.

406.

‘‘дхаммена ма̄та̄питаро бхареййа, пайоджайе дхаммикам̣ со ван̣иджджам̣;

етам̣ гихӣ ваттайамаппаматто, сайампабхе на̄ма упети деве’’ти.

дхаммикасуттам̣ чуддасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

чӯл̣авагго дутийо нит̣т̣хито.

тассудда̄нам̣

ратана̄магандхо хири ча, ман̇галам̣ сӯчиломена;

дхаммачарийан̃ча бра̄хман̣о [капило бра̄хман̣опи ча (сйа̄. ка.)], на̄ва̄ ким̣сӣламут̣т̣ха̄нам̣.

ра̄хуло пуна каппо ча, парибба̄джанийам̣ татха̄;

дхаммикан̃ча видуно а̄ху, чӯл̣авагганти чуддаса̄ти.

3. маха̄вагго

1. паббаджджа̄суттам̣

407.

паббаджджам̣ киттайисса̄ми, йатха̄ паббаджи чаккхума̄;

йатха̄ вӣмам̣сама̄но со, паббаджджам̣ самарочайи.

408.

самба̄дхойам̣ гхара̄ва̄со, раджасса̄йатанам̣ ити;

аббхока̄сова паббаджджа̄, ити дисва̄на паббаджи.

409.

паббаджитва̄на ка̄йена, па̄пакаммам̣ виваджджайи;

вачӣдуччаритам̣ хитва̄, а̄джӣвам̣ парисодхайи.

410.

агама̄ ра̄джагахам̣ буддхо, магадха̄нам̣ гириббаджам̣;

пин̣д̣а̄йа абхиха̄реси, а̄кин̣н̣аваралаккхан̣о.

411.

тамаддаса̄ бимбиса̄ро, па̄са̄дасмим̣ патит̣т̣хито;

дисва̄ лаккхан̣асампаннам̣, имаматтхам̣ абха̄сатха.

412.

‘‘имам̣ бхонто ниса̄метха, абхирӯпо браха̄ сучи;

чаран̣ена ча сампанно, йугаматтан̃ча пеккхати.

413.

‘‘оккхиттачаккху сатима̄, на̄йам̣ нӣчакула̄мива;

ра̄джадӯта̄бхидха̄ванту, кухим̣ бхиккху гамиссати’’.

414.

те песита̄ ра̄джадӯта̄, пит̣т̣хито анубандхисум̣;

кухим̣ гамиссати бхиккху, каттха ва̄со бхависсати.

415.

сапада̄нам̣ чарама̄но, гуттадва̄ро сусам̣вуто;

кхиппам̣ паттам̣ апӯреси, сампаджа̄но пат̣иссато.

416.

пин̣д̣ача̄рам̣ чаритва̄на, никкхамма нагара̄ муни;

пан̣д̣авам̣ абхиха̄реси, еттха ва̄со бхависсати.

417.

дисва̄на ва̄сӯпагатам̣, тайо [тато (сӣ. пӣ.)] дӯта̄ упа̄висум̣;

тесу екова [еко ча дӯто (сӣ. сйа̄. пӣ.)] а̄гантва̄, ра̄джино пат̣иведайи.

418.

‘‘еса бхиккху маха̄ра̄джа, пан̣д̣авасса пураттхато [пураккхато (сйа̄. ка.)];

нисинно бйаггхусабхова, сӣхова гиригаббхаре’’.

419.

сутва̄на дӯтавачанам̣, бхаддайа̄нена кхаттийо;

тарама̄нарӯпо ниййа̄си, йена пан̣д̣авапаббато.

420.

са йа̄набхӯмим̣ йа̄йитва̄, йа̄на̄ оруйха кхаттийо;

паттико упасан̇камма, а̄саджджа нам̣ упа̄виси.

421.

нисаджджа ра̄джа̄ саммоди, катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ тато;

катхам̣ со вӣтиса̄ретва̄, имаматтхам̣ абха̄сатха.

422.

‘‘йува̄ ча дахаро ча̄си, пат̣хамуппаттико [пат̣хамуппаттийа̄ (сӣ.), пат̣хамуппаттито (сйа̄.)] сусу;

ван̣н̣а̄рохена сампанно, джа̄тима̄ вийа кхаттийо.

423.

‘‘собхайанто анӣкаггам̣, на̄гасан̇гхапураккхато;

дада̄ми бхоге бхун̃джассу, джа̄тим̣ аккха̄хи пуччхито’’.

424.

‘‘уджум̣ джанападо ра̄джа, химавантасса пассато;

дханавӣрийена сампанно, косалесу [косаласса (сйа̄. ка.)] никетино.

425.

‘‘а̄дичча̄ [а̄диччо (ка.)] на̄ма готтена, са̄кийа̄ [са̄кийо (ка.)] на̄ма джа̄тийа̄;

тамха̄ кула̄ паббаджитомхи, на ка̄ме абхипаттхайам̣.

426.

‘‘ка̄месва̄дӣнавам̣ дисва̄, неккхаммам̣ дат̣т̣ху кхемато;

падха̄на̄йа гамисса̄ми, еттха ме ран̃джатӣ мано’’ти.

паббаджджа̄суттам̣ пат̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

2. падха̄насуттам̣

427.

‘‘там̣ мам̣ падха̄напахитаттам̣, надим̣ неран̃джарам̣ пати;

випараккамма джха̄йантам̣, йогаккхемасса паттийа̄.

428.

‘‘намучӣ карун̣ам̣ ва̄чам̣, бха̄сама̄но упа̄гами;

‘кисо твамаси дуббан̣н̣о, сантике маран̣ам̣ тава.

429.

‘‘‘сахассабха̄го маран̣асса, екам̣со тава джӣвитам̣;

джӣва бхо джӣвитам̣ сеййо, джӣвам̣ пун̃н̃а̄ни ка̄хаси.

430.

‘‘‘чарато ча те брахмачарийам̣, аггихуттан̃ча джӯхато;

пахӯтам̣ чӣйате пун̃н̃ам̣, ким̣ падха̄нена ка̄хаси.

431.

‘‘‘дугго магго падха̄на̄йа, дуккаро дурабхисамбхаво’’’;

има̄ га̄тха̄ бхан̣ам̣ ма̄ро, ат̣т̣ха̄ буддхасса сантике.

432.

там̣ татха̄ва̄динам̣ ма̄рам̣, бхагава̄ етадабрави;

‘‘паматтабандху па̄пима, йенаттхена [сенаттхена (?), аттано аттхена (ат̣т̣ха. сам̣ван̣н̣ана̄)] идха̄гато.

433.

‘‘ан̣уматтопи [ан̣уматтенапи (сӣ. сйа̄.)] пун̃н̃ена, аттхо майхам̣ на виджджати;

йесан̃ча аттхо пун̃н̃ена, те ма̄ро ваттумарахати.

434.

‘‘аттхи саддха̄ татха̄ [тато (сӣ. пӣ.), тапо (сйа̄. ка.)] вӣрийам̣, пан̃н̃а̄ ча мама виджджати;

евам̣ мам̣ пахитаттампи, ким̣ джӣваманупуччхаси.

435.

‘‘надӣнамапи сота̄ни, айам̣ ва̄то висосайе;

кин̃ча ме пахитаттасса, лохитам̣ нупасуссайе.

436.

‘‘лохите суссама̄намхи, питтам̣ семхан̃ча суссати;

мам̣сесу кхӣйама̄несу, бхиййо читтам̣ пасӣдати;

бхиййо сати ча пан̃н̃а̄ ча, сама̄дхи мама тит̣т̣хати.

437.

‘‘тасса мевам̣ вихарато, паттассуттамаведанам̣;

ка̄месу [ка̄ме (сӣ. сйа̄.)] на̄пеккхате читтам̣, пасса саттасса суддхатам̣.

438.

‘‘ка̄ма̄ те пат̣хама̄ сена̄, дутийа̄ арати вуччати;

татийа̄ кхуппипа̄са̄ те, чатуттхӣ тан̣ха̄ павуччати.

439.

‘‘пан̃чамам̣ [пан̃чамӣ (сӣ. пӣ.)] тхинамиддхам̣ те, чхат̣т̣ха̄ бхӣрӯ павуччати;

саттамӣ вичикиччха̄ те, маккхо тхамбхо те ат̣т̣хамо.

440.

‘‘ла̄бхо силоко сакка̄ро, миччха̄ладдхо ча йо йасо;

йо чатта̄нам̣ самуккам̣се, паре ча аваджа̄нати.

441.

‘‘еса̄ намучи те сена̄, кан̣хасса̄бхиппаха̄ринӣ;

на нам̣ асӯро джина̄ти, джетва̄ ча лабхате сукхам̣.

442.

‘‘еса мун̃джам̣ парихаре, дхираттху мама [ида (ка.)] джӣвитам̣;

сан̇га̄ме ме матам̣ сеййо, йам̣ че джӣве пара̄джито.

443.

‘‘пага̄л̣хеттха на диссанти, еке саман̣абра̄хман̣а̄;

тан̃ча маггам̣ на джа̄нанти, йена гаччханти суббата̄.

444.

‘‘саманта̄ дхаджиним̣ дисва̄, йуттам̣ ма̄рам̣ сава̄ханам̣;

йуддха̄йа паччуггаччха̄ми, ма̄ мам̣ т̣ха̄на̄ ача̄вайи.

445.

‘‘йам̣ те там̣ наппасахати, сенам̣ локо садевако;

там̣ те пан̃н̃а̄йа бхеччха̄ми [гаччха̄ми (сӣ.), веччха̄ми (сйа̄.), ваджджха̄ми (ка.)], а̄мам̣ паттам̣ва асмана̄ [паккам̣ва амуна̄ (ка.)].

446.

‘‘васӣкаритва̄ [васим̣ каритва̄ (бахӯсу)] сан̇каппам̣, сатин̃ча сӯпатит̣т̣хитам̣;

рат̣т̣ха̄ рат̣т̣хам̣ вичариссам̣, са̄ваке винайам̣ путхӯ.

447.

‘‘те аппаматта̄ пахитатта̄, мама са̄санака̄рака̄;

ака̄масса [ака̄ма̄ (ка.)] те гамиссанти, йаттха гантва̄ на сочаре’’.

448.

‘‘сатта васса̄ни бхагавантам̣, анубандхим̣ пада̄падам̣;

ота̄рам̣ на̄дхигаччхиссам̣, самбуддхасса сатӣмато.

449.

‘‘медаван̣н̣ам̣ва па̄са̄н̣ам̣, ва̄йасо анупарийага̄;

апеттха мудум̣ [муду (сӣ.)] виндема, апи асса̄дана̄ сийа̄.

450.

‘‘аладдха̄ таттха асса̄дам̣, ва̄йасетто апакками;

ка̄кова селама̄саджджа, ниббиджджа̄пема готамам̣’’.

451.

тасса сокапаретасса, вӣн̣а̄ каччха̄ абхассатха;

тато со думмано йаккхо, таттхевантарадха̄йатха̄ти.

падха̄насуттам̣ дутийам̣ нит̣т̣хитам̣.

3. субха̄ситасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – ека самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. татра кхо бхагава̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘бхиккхаво’’ти. ‘‘бхаданте’’ти те бхиккхӯ бхагавато паччассосум̣. бхагава̄ етадавоча –

‘‘чатӯхи, бхиккхаве, ан̇гехи саманна̄гата̄ ва̄ча̄ субха̄сита̄ хоти, на дуббха̄сита̄, анаваджджа̄ ча анануваджджа̄ ча вин̃н̃ӯнам̣. катамехи чатӯхи? идха, бхиккхаве, бхиккху субха̄ситам̣йева бха̄сати но дуббха̄ситам̣, дхаммам̣йева бха̄сати но адхаммам̣, пийам̣йева бха̄сати но аппийам̣, саччам̣йева бха̄сати но аликам̣. имехи кхо, бхиккхаве, чатӯхи ан̇гехи саманна̄гата̄ ва̄ча̄ субха̄сита̄ хоти, но дуббха̄сита̄, анаваджджа̄ ча анануваджджа̄ ча вин̃н̃ӯна’’нти. идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

452.

‘‘субха̄ситам̣ уттамама̄ху санто, дхаммам̣ бхан̣е на̄дхаммам̣ там̣ дутийам̣;

пийам̣ бхан̣е на̄ппийам̣ там̣ татийам̣, саччам̣ бхан̣е на̄ликам̣ там̣ чатуттха’’нти.

атха кхо а̄йасма̄ ван̇гӣсо ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ екам̣сам̣ чӣварам̣ катва̄ йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘пат̣ибха̄ти мам̣ бхагава̄, пат̣ибха̄ти мам̣ сугата̄’’ти. ‘‘пат̣ибха̄ту там̣ ван̇гӣса̄’’ти бхагава̄ авоча. атха кхо а̄йасма̄ ван̇гӣсо бхагавантам̣ саммукха̄ са̄руппа̄хи га̄тха̄хи абхиттхави –

453.

‘‘тамева ва̄чам̣ бха̄сеййа, йа̄йатта̄нам̣ на та̄пайе;

паре ча на вихим̣сеййа, са̄ ве ва̄ча̄ субха̄сита̄.

454.

‘‘пийава̄чамева бха̄сеййа, йа̄ ва̄ча̄ пат̣инандита̄;

йам̣ ана̄да̄йа па̄па̄ни, паресам̣ бха̄сате пийам̣.

455.

‘‘саччам̣ ве амата̄ ва̄ча̄, еса дхаммо санантано;

сачче аттхе ча дхамме ча, а̄ху санто патит̣т̣хита̄.

456.

‘‘йам̣ буддхо бха̄сати ва̄чам̣, кхемам̣ нибба̄напаттийа̄;

дуккхассантакирийа̄йа, са̄ ве ва̄ча̄намуттама̄’’ти.

субха̄ситасуттам̣ татийам̣ нит̣т̣хитам̣.

4. сундарикабха̄радва̄джасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ косалесу вихарати сундарика̄йа надийа̄ тӣре. тена кхо пана самайена сундарикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о сундарика̄йа надийа̄ тӣре аггим̣ джухати, аггихуттам̣ паричарати. атха кхо сундарикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о аггим̣ джухитва̄ аггихуттам̣ паричаритва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ саманта̄ чатуддиса̄ анувилокеси – ‘‘ко ну кхо имам̣ хабйасесам̣ бхун̃джеййа̄’’ти? аддаса̄ кхо сундарикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавантам̣ авидӯре ан̃н̃атарасмим̣ руккхамӯле сасӣсам̣ па̄рутам̣ нисиннам̣; дисва̄на ва̄мена хаттхена хабйасесам̣ гахетва̄ даккхин̣ена хаттхена каман̣д̣алум̣ гахетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками.

атха кхо бхагава̄ сундарикабха̄радва̄джасса бра̄хман̣асса падасаддена сӣсам̣ вивари. атха кхо сундарикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о – ‘‘мун̣д̣о айам̣ бхавам̣, мун̣д̣ако айам̣ бхава’’нти татова пуна ниваттитука̄мо ахоси. атха кхо сундарикабха̄радва̄джасса бра̄хман̣асса етадахоси – ‘‘мун̣д̣а̄пи хи идхекачче бра̄хман̣а̄ бхаванти, йам̣нӯна̄хам̣ упасан̇камитва̄ джа̄тим̣ пуччхеййа’’нти. атха кхо сундарикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ким̣джаччо бхава’’нти?

атха кхо бхагава̄ сундарикабха̄радва̄джам̣ бра̄хман̣ам̣ га̄тха̄хи аджджхабха̄си –

457.

‘‘на бра̄хман̣о номхи на ра̄джапутто, на весса̄йано уда кочи номхи;

готтам̣ парин̃н̃а̄йа путхуджджана̄нам̣, акин̃чано манта чара̄ми локе.

458.

‘‘сан̇гха̄т̣ива̄сӣ агахо чара̄ми [агихо (ка. сӣ. пӣ.) агехо (каттхачи)], нивуттакесо абхиниббутатто;

алиппама̄но идха ма̄н̣авехи, акаллам̣ мам̣ бра̄хман̣а пуччхаси готтапан̃хам̣’’.

459.

‘‘пуччханти ве бхо бра̄хман̣а̄, бра̄хман̣ебхи саха бра̄хман̣о но бхава’’нти.

460.

‘‘бра̄хман̣о хи че твам̣ брӯси, ман̃ча брӯси абра̄хман̣ам̣;

там̣ там̣ са̄виттим̣ пуччха̄ми, типадам̣ чатувӣсатаккхарам̣.

461.

‘‘ким̣ ниссита̄ исайо мануджа̄, кхаттийа̄ бра̄хман̣а̄ [пат̣хамапа̄данто] девата̄нам̣;

йан̃н̃амакаппайим̣су путхӯ идха локе [дутийапа̄данто (сӣ.)].

462.

‘‘йадантагӯ ведагӯ йан̃н̃ака̄ле, йасса̄хутим̣ лабхе тассиджджхети брӯми’’.

463.

‘‘аддха̄ хи тасса хутамиджджхе, (ити бра̄хман̣о)

йам̣ та̄дисам̣ ведагумаддаса̄ма;

тумха̄диса̄нан̃хи адассанена, ан̃н̃о джано бхун̃джати пӯрал̣а̄сам̣’’.

464.

‘‘тасма̄тиха твам̣ бра̄хман̣а аттхена, аттхико упасан̇камма пуччха;

сантам̣ видхӯмам̣ анӣгхам̣ нира̄сам̣, аппевидха абхивинде сумедхам̣’’.

465.

‘‘йан̃н̃е ратохам̣ бхо готама, йан̃н̃ам̣ йит̣т̣хука̄мо на̄хам̣ паджа̄на̄ми;

ануса̄сату мам̣ бхавам̣, йаттха хутам̣ иджджхате брӯхи ме там̣’’.

‘‘тена хи твам̣, бра̄хман̣а, одахассу сотам̣; дхаммам̣ те десесса̄ми –

466.

‘‘ма̄ джа̄тим̣ пуччхӣ чаран̣ан̃ча пуччха, кат̣т̣ха̄ хаве джа̄йати джа̄таведо;

нӣча̄кулӣнопи мунӣ дхитӣма̄, а̄джа̄нийо хоти хирӣниседхо.

467.

‘‘саччена данто дамаса̄ упето, ведантагӯ вӯситабрахмачарийо;

ка̄лена тамхи хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо [пун̃н̃апекхо (сӣ. пӣ.)] йаджетха.

468.

‘‘йе ка̄ме хитва̄ агаха̄ чаранти, сусан̃н̃ататта̄ тасарам̣ва уджджум̣;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

469.

‘‘йе вӣтара̄га̄ сусама̄хитиндрийа̄, чандова ра̄хуггахан̣а̄ памутта̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

470.

‘‘асаджджама̄на̄ вичаранти локе, сада̄ сата̄ хитва̄ мама̄йита̄ни;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

471.

‘‘йо ка̄ме хитва̄ абхибхуййача̄рӣ, йо веди джа̄тӣмаран̣асса антам̣;

париниббуто удакарахадова сӣто, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

472.

‘‘само самехи висамехи дӯре, татха̄гато хоти анантапан̃н̃о;

анӯпалитто идха ва̄ хурам̣ ва̄, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

473.

‘‘йамхи на ма̄йа̄ васати на ма̄но, йо вӣталобхо амамо нира̄со;

панун̣н̣акодхо абхиниббутатто, йо бра̄хман̣о сокамалам̣ аха̄си;

татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

474.

‘‘нивесанам̣ йо манасо аха̄си, париггаха̄ йасса на санти кечи;

анупа̄дийа̄но идха ва̄ хурам̣ ва̄, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

475.

‘‘сама̄хито йо удата̄ри огхам̣, дхаммам̣ чан̃н̃а̄си парама̄йа дит̣т̣хийа̄;

кхӣн̣а̄саво антимадехадха̄рӣ, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

476.

‘‘бхава̄сава̄ йасса вачӣ кхара̄ ча, видхӯпита̄ аттхагата̄ на санти;

са ведагӯ саббадхи виппамутто, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

477.

‘‘сан̇га̄тиго йасса на санти сан̇га̄, йо ма̄насаттесу ама̄насатто;

дуккхам̣ парин̃н̃а̄йа сакхеттаваттхум̣, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

478.

‘‘а̄сам̣ анисса̄йа вивекадассӣ, параведийам̣ дит̣т̣химупа̄тиватто;

а̄рамман̣а̄ йасса на санти кечи, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

479.

‘‘паропара̄ [паровара̄ (сӣ. пӣ.)] йасса самечча дхамма̄, видхӯпита̄ аттхагата̄ на санти;

санто упа̄да̄накхайе вимутто, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

480.

‘‘сам̣йоджанам̣ джа̄тикхайантадассӣ, йопа̄нуди ра̄гапатхам̣ асесам̣;

суддхо нидосо вимало ака̄чо [ака̄мо (сӣ. сйа̄.)], татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

481.

‘‘йо аттано атта̄нам̣ [аттана̄тта̄нам̣ (сӣ. сйа̄.)] на̄нупассати, сама̄хито уджджугато т̣хитатто;

са ве анеджо акхило акан̇кхо, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣.

482.

‘‘мохантара̄ йасса на санти кечи, саббесу дхаммесу ча н̃а̄н̣адассӣ;

сарӣран̃ча антимам̣ дха̄рети, патто ча самбодхимануттарам̣ сивам̣;

етта̄вата̄ йаккхасса суддхи, татха̄гато арахати пӯрал̣а̄сам̣’’.

483.

‘‘хутан̃ча [хуттан̃ча (сӣ. ка.)] майхам̣ хутаматтху саччам̣, йам̣ та̄дисам̣ ведагунам̣ алаттхам̣;

брахма̄ хи саккхи пат̣иган̣ха̄ту ме бхагава̄, бхун̃джату ме бхагава̄ пӯрал̣а̄сам̣’’.

484.

‘‘га̄тха̄бхигӣтам̣ ме абходжанеййам̣, сампассатам̣ бра̄хман̣а неса дхаммо;

га̄тха̄бхигӣтам̣ пануданти буддха̄, дхамме сатӣ бра̄хман̣а вуттиреса̄.

485.

‘‘ан̃н̃ена ча кевалинам̣ махесим̣, кхӣн̣а̄савам̣ куккуччавӯпасантам̣;

аннена па̄нена упат̣т̣хахассу, кхеттан̃хи там̣ пун̃н̃апеккхасса хоти’’.

486.

‘‘са̄дха̄хам̣ бхагава̄ татха̄ виджан̃н̃ам̣, йо даккхин̣ам̣ бхун̃джеййа ма̄дисасса;

йам̣ йан̃н̃ака̄ле парийесама̄но, паппуййа тава са̄санам̣’’.

487.

‘‘са̄рамбха̄ йасса вигата̄, читтам̣ йасса ана̄вилам̣;

виппамутто ча ка̄мехи, тхинам̣ йасса панӯдитам̣.

488.

‘‘сӣманта̄нам̣ винета̄рам̣, джа̄тимаран̣аковидам̣;

муним̣ монеййасампаннам̣, та̄дисам̣ йан̃н̃ама̄гатам̣.

489.

‘‘бхакут̣им̣ [бхӯкут̣им̣ (ка. сӣ.), бха̄кут̣им̣ (ка. сӣ., ма. ни. 1.226)] винайитва̄на, пан̃джалика̄ намассатха;

пӯджетха аннапа̄нена, евам̣ иджджханти даккхин̣а̄.

490.

‘‘буддхо бхавам̣ арахати пӯрал̣а̄сам̣, пун̃н̃акхеттамануттарам̣;

а̄йа̄го саббалокасса, бхото диннам̣ махаппхала’’нти.

атха кхо сундарикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама, абхиккантам̣, бхо готама! сеййатха̄пи, бхо готама, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа, мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа – чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣти; евамевам̣ бхота̄ готамена анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣ бхавантам̣ готамам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча. лабхеййа̄хам̣ бхото готамасса сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампада’’нти. алаттха кхо сундарикабха̄радва̄джо бра̄хман̣о…пе… арахатам̣ ахосӣти.

сундарикабха̄радва̄джасуттам̣ чатуттхам̣ нит̣т̣хитам̣.

5. ма̄гхасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – ека самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати гиджджхакӯт̣е паббате. атха кхо ма̄гхо ма̄н̣аво йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо ма̄гхо ма̄н̣аво бхагавантам̣ етадавоча –

‘‘ахан̃хи, бхо готама, да̄йако да̄напати вадан̃н̃ӯ йа̄чайого; дхаммена бхоге парийеса̄ми; дхаммена бхоге парийеситва̄ дхаммаладдхехи бхогехи дхамма̄дхигатехи екассапи дада̄ми двиннампи тин̣н̣ампи чатуннампи пан̃чаннампи чханнампи саттаннампи ат̣т̣ханнампи наваннампи дасаннампи дада̄ми, вӣса̄йапи тим̣са̄йапи чатта̄лӣса̄йапи пан̃н̃а̄са̄йапи дада̄ми, сатассапи дада̄ми, бхиййопи дада̄ми. качча̄хам̣, бхо готама, евам̣ даданто евам̣ йаджанто бахум̣ пун̃н̃ам̣ пасава̄мӣ’’ти?

‘‘таггха твам̣, ма̄н̣ава, евам̣ даданто евам̣ йаджанто бахум̣ пун̃н̃ам̣ пасаваси. йо кхо, ма̄н̣ава, да̄йако да̄напати вадан̃н̃ӯ йа̄чайого; дхаммена бхоге парийесати; дхаммена бхоге парийеситва̄ дхаммаладдхехи бхогехи дхамма̄дхигатехи екассапи дада̄ти…пе… сатассапи дада̄ти, бхиййопи дада̄ти, бахум̣ со пун̃н̃ам̣ пасаватӣ’’ти. атха кхо ма̄гхо ма̄н̣аво бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

491.

‘‘пуччха̄махам̣ готамам̣ вадан̃н̃ум̣, (ити ма̄гхо ма̄н̣аво)

ка̄са̄йава̄сим̣ агахам̣ [агихам̣ (сӣ.), агехам̣ (пӣ.)] чарантам̣;

йо йа̄чайого да̄напати [да̄напатӣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] гахат̣т̣хо, пун̃н̃аттхико [пун̃н̃апекхо (сӣ. пӣ. ка.)] йаджати пун̃н̃апеккхо;

дадам̣ паресам̣ идха аннапа̄нам̣, катхам̣ хутам̣ йаджама̄насса суджджхе’’.

492.

‘‘йо йа̄чайого да̄напати гахат̣т̣хо, (ма̄гха̄ти бхагава̄)

пун̃н̃аттхико йаджати пун̃н̃апеккхо;

дадам̣ паресам̣ идха аннапа̄нам̣, а̄ра̄дхайе даккхин̣еййебхи та̄ди’’.

493.

‘‘йо йа̄чайого да̄напати гахат̣т̣хо, (ити ма̄гхо ма̄н̣аво)

пун̃н̃аттхико йаджати пун̃н̃апеккхо;

дадам̣ паресам̣ идха аннапа̄нам̣, аккха̄хи ме бхагава̄ даккхин̣еййе’’.

494.

‘‘йе ве асатта̄ [алагга̄ (сйа̄.)] вичаранти локе, акин̃чана̄ кевалино йататта̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

495.

‘‘йе саббасам̣йоджанабандханаччхида̄, данта̄ вимутта̄ анӣгха̄ нира̄са̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

496.

‘‘йе саббасам̣йоджанавиппамутта̄, данта̄ вимутта̄ анӣгха̄ нира̄са̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

497.

‘‘ра̄ган̃ча досан̃ча паха̄йа мохам̣, кхӣн̣а̄сава̄ вӯситабрахмачарийа̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

498.

‘‘йесу на ма̄йа̄ васати на ма̄но, кхӣн̣а̄сава̄ вӯситабрахмачарийа̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

499.

‘‘йе вӣталобха̄ амама̄ нира̄са̄, кхӣн̣а̄сава̄ вӯситабрахмачарийа̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

500.

‘‘йе ве на тан̣ха̄су упа̄типанна̄, витареййа огхам̣ амама̄ чаранти;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

501.

‘‘йесам̣ тан̣ха̄ наттхи кухин̃чи локе, бхава̄бхава̄йа идха ва̄ хурам̣ ва̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

502.

‘‘йе ка̄ме хитва̄ агаха̄ чаранти, сусан̃н̃ататта̄ тасарам̣ва уджджум̣;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

503.

‘‘йе вӣтара̄га̄ сусама̄хитиндрийа̄, чандова ра̄хуггахан̣а̄ памутта̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

504.

‘‘самита̄вино вӣтара̄га̄ акопа̄, йесам̣ гатӣ наттхидха виппаха̄йа;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

505.

‘‘джахитва̄ джа̄тимаран̣ам̣ асесам̣, катхам̣катхим̣ саббамупа̄тиватта̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

506.

‘‘йе аттадӣпа̄ вичаранти локе, акин̃чана̄ саббадхи виппамутта̄;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

507.

‘‘йе хеттха джа̄нанти йатха̄ татха̄ идам̣, айамантима̄ наттхи пунаббхавоти;

ка̄лена тесу хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха.

508.

‘‘йо ведагӯ джха̄нарато сатӣма̄, самбодхипатто саран̣ам̣ бахӯнам̣;

ка̄лена тамхи хабйам̣ павеччхе, йо бра̄хман̣о пун̃н̃апеккхо йаджетха’’.

509.

‘‘аддха̄ амогха̄ мама пуччхана̄ аху, аккха̄си ме бхагава̄ даккхин̣еййе;

тван̃хеттха джа̄на̄си йатха̄ татха̄ идам̣, татха̄ хи те видито еса дхаммо.

510.

‘‘йо йа̄чайого да̄напати гахат̣т̣хо, (ити ма̄гхо ма̄н̣аво)

пун̃н̃аттхико йаджати пун̃н̃апеккхо;

дадам̣ паресам̣ идха аннапа̄нам̣,

аккха̄хи ме бхагава̄ йан̃н̃асампадам̣’’.

511.

‘‘йаджассу йаджама̄но ма̄гха̄ти бхагава̄, саббаттха ча виппаса̄дехи читтам̣;

а̄рамман̣ам̣ йаджама̄насса йан̃н̃о, еттхаппатит̣т̣ха̄йа джаха̄ти досам̣.

512.

‘‘со вӣтара̄го павинеййа досам̣, меттам̣ читтам̣ бха̄вайамаппама̄н̣ам̣;

раттиндивам̣ сататамаппаматто, сабба̄ диса̄ пхарати аппаман̃н̃ам̣’’.

513.

‘‘ко суджджхати муччати баджджхатӣ ча, кенаттана̄ гаччхати [кенаттхена̄ гаччхати (ка.)] брахмалокам̣;

аджа̄нато ме муни брӯхи пут̣т̣хо, бхагава̄ хи ме саккхи брахмаджджадит̣т̣хо;

туван̃хи но брахмасамоси саччам̣, катхам̣ упападжджати брахмалокам̣ джутима’’.

514.

‘‘йо йаджати тивидхам̣ йан̃н̃асампадам̣, (ма̄гха̄ти бхагава̄)

а̄ра̄дхайе даккхин̣еййебхи та̄ди;

евам̣ йаджитва̄ самма̄ йа̄чайого,

упападжджати брахмалоканти брӯмӣ’’ти.

евам̣ вутте, ма̄гхо ма̄н̣аво бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама…пе… аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти.

ма̄гхасуттам̣ пан̃чамам̣ нит̣т̣хитам̣.

6. сабхийасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ра̄джагахе вихарати вел̣уване каландаканива̄пе. тена кхо пана самайена сабхийасса парибба̄джакасса пура̄н̣аса̄лохита̄йа девата̄йа пан̃ха̄ уддит̣т̣ха̄ хонти – ‘‘йо те, сабхийа, саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ име пан̃хе пут̣т̣хо бйа̄кароти тасса сантике брахмачарийам̣ чареййа̄сӣ’’ти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако тасса̄ девата̄йа сантике те пан̃хе уггахетва̄ йе те саман̣абра̄хман̣а̄ сан̇гхино ган̣ино ган̣а̄чарийа̄ н̃а̄та̄ йасассино титтхакара̄ са̄дхусаммата̄ бахуджанасса, сеййатхидам̣ – пӯран̣о кассапо маккхалигоса̄ло аджито кесакамбало пакудхо [какудхо (сӣ.) пакуддхо (сйа̄. кам̣.)] качча̄но сан̃чайо [сан̃джайо (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)] белат̣т̣хапутто [беллат̣т̣хипутто (сӣ. пӣ.), вел̣ат̣т̣хапутто (сйа̄.)] ниган̣т̣хо на̄т̣апутто [на̄тапутто (сӣ. пӣ.)], те упасан̇камитва̄ те пан̃хе пуччхати. те сабхийена парибба̄джакена пан̃хе пут̣т̣ха̄ на сампа̄йанти; асампа̄йанта̄ копан̃ча досан̃ча аппаччайан̃ча па̄тукаронти. апи ча сабхийам̣ йева парибба̄джакам̣ пат̣ипуччханти.

атха кхо сабхийасса парибба̄джакасса етадахоси – ‘‘йе кхо те бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ сан̇гхино ган̣ино ган̣а̄чарийа̄ н̃а̄та̄ йасассино титтхакара̄ са̄дхусаммата̄ бахуджанасса, сеййатхидам̣ – пӯран̣о кассапо…пе… ниган̣т̣хо на̄т̣апутто, те майа̄ пан̃хе пут̣т̣ха̄ на сампа̄йанти, асампа̄йанта̄ копан̃ча досан̃ча аппаччайан̃ча па̄тукаронти; апи ча ман̃н̃еветтха пат̣ипуччханти. йаннӯнна̄хам̣ хӣна̄йа̄ваттитва̄ ка̄ме парибхун̃джеййа’’нти.

атха кхо сабхийасса парибба̄джакасса етадахоси – ‘‘айампи кхо саман̣о готамо сан̇гхӣ чева ган̣ӣ ча ган̣а̄чарийо ча н̃а̄то йасассӣ титтхакаро са̄дхусаммато бахуджанасса; йам̣нӯна̄хам̣ саман̣ам̣ готамам̣ упасан̇камитва̄ име пан̃хе пуччхеййа’’нти.

атха кхо сабхийасса парибба̄джакасса етадахоси – ‘‘йепи кхо те [йе кхо те (сйа̄.), йам̣ кхо те (ка.)] бхонто саман̣абра̄хман̣а̄ джин̣н̣а̄ вуд̣д̣ха̄ махаллака̄ аддхагата̄ вайоануппатта̄ тхера̄ раттан̃н̃ӯ чирапаббаджита̄ сан̇гхино ган̣ино ган̣а̄чарийа̄ н̃а̄та̄ йасассино титтхакара̄ са̄дхусаммата̄ бахуджанасса, сеййатхидам̣ – пӯран̣о кассапо…пе. … ниган̣т̣хо на̄т̣апутто, тепи майа̄ пан̃хе пут̣т̣ха̄ на сампа̄йанти, асампа̄йанта̄ копан̃ча досан̃ча аппаччайан̃ча па̄тукаронти, апи ча ман̃н̃еветтха пат̣ипуччханти; ким̣ пана ме саман̣о готамо име пан̃хе пут̣т̣хо бйа̄кариссати! саман̣о хи готамо дахаро чева джа̄тийа̄, наво ча паббаджджа̄йа̄’’ти.

атха кхо сабхийасса парибба̄джакасса етадахоси – ‘‘саман̣о кхо [саман̣о кхо готамо (сйа̄. ка.)] дахароти на ун̃н̃а̄таббо на парибхотаббо. дахаропи чеса саман̣о готамо махиддхико хоти маха̄нубха̄во, йам̣нӯна̄хам̣ саман̣ам̣ готамам̣ упасан̇камитва̄ име пан̃хе пуччхеййа’’нти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако йена ра̄джагахам̣ тена ча̄рикам̣ пакка̄ми. анупуббена ча̄рикам̣ чарама̄но йена ра̄джагахам̣ вел̣уванам̣ каландаканива̄по, йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо сабхийо парибба̄джако бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

515.

‘‘кан̇кхӣ вечикиччхӣ а̄гамам̣, (ити сабхийо)

пан̃хе пуччхитум̣ абхикан̇кхама̄но;

тесантакаро бхава̄хи [бхава̄хи ме (пӣ. ка.)] пан̃хе ме пут̣т̣хо,

анупуббам̣ анудхаммам̣ бйа̄карохи ме’’.

516.

‘‘дӯрато а̄гатоси сабхийа, (ити бхагава̄)

пан̃хе пуччхитум̣ абхикан̇кхама̄но;

тесантакаро бхава̄ми [тесамантакароми те (ка.)] пан̃хе те пут̣т̣хо,

анупуббам̣ анудхаммам̣ бйа̄кароми те.

517.

‘‘пуччха мам̣ сабхийа пан̃хам̣, йам̣ кин̃чи манасиччхаси;

тасса тассева пан̃хасса, ахам̣ антам̣ кароми те’’ти.

атха кхо сабхийасса парибба̄джакасса етадахоси – ‘‘аччхарийам̣ вата, бхо, аббхутам̣ вата, бхо! йам̣ вата̄хам̣ ан̃н̃есу саман̣абра̄хман̣есу ока̄сакаммаматтампи [ока̄саматтампи (сӣ. пӣ.)] на̄латтхам̣ там̣ ме идам̣ саман̣ена готамена ока̄сакаммам̣ ката’’нти. аттамано памудито удагго пӣтисоманассаджа̄то бхагавантам̣ пан̃хам̣ апуччхи –

518.

‘‘ким̣ паттинама̄ху бхиккхунам̣, (ити сабхийо)

соратам̣ кена катхан̃ча дантама̄ху;

буддхоти катхам̣ павуччати,

пут̣т̣хо ме бхагава̄ бйа̄карохи’’.

519.

‘‘паджджена катена аттана̄, (сабхийа̄ти бхагава̄)

паринибба̄нагато витин̣н̣акан̇кхо;

вибхаван̃ча бхаван̃ча виппаха̄йа,

вуситава̄ кхӣн̣апунаббхаво са бхиккху.

520.

‘‘саббаттха упеккхако сатима̄, на со хим̣сати кан̃чи саббалоке;

тин̣н̣о саман̣о ана̄вило, уссада̄ йасса на санти сорато со.

521.

‘‘йассиндрийа̄ни бха̄вита̄ни, аджджхаттам̣ бахиддха̄ ча саббалоке;

ниббиджджха имам̣ паран̃ча локам̣, ка̄лам̣ кан̇кхати бха̄вито са данто.

522.

‘‘каппа̄ни вичеййа кевала̄ни, сам̣са̄рам̣ дубхайам̣ чутӯпапа̄там̣;

вигатараджаманан̇ган̣ам̣ висуддхам̣, паттам̣ джа̄тикхайам̣ тама̄ху буддха’’нти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ аттамано памудито удагго пӣтисоманассаджа̄то бхагавантам̣ уттарим̣ [уттари (ка.)] пан̃хам̣ апуччхи –

523.

‘‘ким̣ паттинама̄ху бра̄хман̣ам̣, (ити сабхийо)

саман̣ам̣ кена катхан̃ча нха̄такоти;

на̄готи катхам̣ павуччати,

пут̣т̣хо ме бхагава̄ бйа̄карохи’’.

524.

‘‘ба̄хитва̄ саббапа̄пака̄ни, (сабхийа̄ти бхагава̄)

вимало са̄дхусама̄хито т̣хитатто;

сам̣са̄раматичча кевалӣ со,

асито та̄ди павуччате са брахма̄.

525.

‘‘самита̄ви паха̄йа пун̃н̃апа̄пам̣, вираджо н̃атва̄ имам̣ паран̃ча локам̣;

джа̄тимаран̣ам̣ упа̄тиватто, саман̣о та̄ди павуччате татхатта̄.

526.

‘‘нинха̄йа [нинаха̄йа (сйа̄.)] саббапа̄пака̄ни, аджджхаттам̣ бахиддха̄ ча саббалоке;

девамануссесу каппийесу, каппам̣ нети тама̄ху нха̄тако’’ти.

527.

‘‘а̄гум̣ на кароти кин̃чи локе, саббасам̣йоге [саббайоге (ка.)] висаджджа бандхана̄ни;

саббаттха на саджджатӣ вимутто, на̄го та̄ди павуччате татхатта̄’’ти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако…пе… бхагавантам̣ уттарим̣ пан̃хам̣ апуччхи –

528.

‘‘кам̣ кхеттаджинам̣ ваданти буддха̄, (ити сабхийо)

кусалам̣ кена катхан̃ча пан̣д̣итоти;

муни на̄ма катхам̣ павуччати,

пут̣т̣хо ме бхагава̄ бйа̄карохи’’.

529.

‘‘кхетта̄ни вичеййа кевала̄ни, (сабхийа̄ти бхагава̄)

диббам̣ ма̄нусакан̃ча брахмакхеттам̣;

саббакхеттамӯлабандхана̄ памутто,

кхеттаджино та̄ди павуччате татхатта̄.

530.

‘‘коса̄ни вичеййа кевала̄ни, диббам̣ ма̄нусакан̃ча брахмакосам̣;

саббакосамӯлабандхана̄ памутто, кусало та̄ди павуччате татхатта̄.

531.

‘‘дубхайа̄ни вичеййа пан̣д̣ара̄ни, аджджхаттам̣ бахиддха̄ ча суддхипан̃н̃о;

кан̣хам̣ суккам̣ упа̄тиватто, пан̣д̣ито та̄ди павуччате татхатта̄.

532.

‘‘асатан̃ча сатан̃ча н̃атва̄ дхаммам̣, аджджхаттам̣ бахиддха̄ ча саббалоке;

девамануссехи пӯджанӣйо, сан̇гам̣ джа̄ламатичча со мунӣ’’ти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако…пе… бхагавантам̣ уттарим̣ пан̃хам̣ апуччхи –

533.

‘‘ким̣ паттинама̄ху ведагум̣, (ити сабхийо)

анувидитам̣ кена катхан̃ча вӣрийава̄ти;

а̄джа̄нийо кинти на̄ма хоти,

пут̣т̣хо ме бхагава̄ бйа̄карохи’’.

534.

‘‘веда̄ни вичеййа кевала̄ни, (сабхийа̄ти бхагава̄)

саман̣а̄нам̣ йа̄нидхаттхи [йа̄нипаттхи (сӣ. сйа̄. пӣ.)] бра̄хман̣а̄нам̣;

саббаведана̄су вӣтара̄го,

саббам̣ ведаматичча ведагӯ со.

535.

‘‘анувичча папан̃чана̄марӯпам̣, аджджхаттам̣ бахиддха̄ ча рогамӯлам̣;

саббарогамӯлабандхана̄ памутто, анувидито та̄ди павуччате татхатта̄.

536.

‘‘вирато идха саббапа̄пакехи, нирайадуккхам̣ атичча вӣрийава̄ со;

со вӣрийава̄ падха̄нава̄, дхӣро та̄ди павуччате татхатта̄.

537.

‘‘йассассу луна̄ни бандхана̄ни, аджджхаттам̣ бахиддха̄ ча сан̇гамӯлам̣;

саббасан̇гамӯлабандхана̄ памутто, а̄джа̄нийо та̄ди павуччате татхатта̄’’ти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако…пе… бхагавантам̣ уттарим̣ пан̃хам̣ апуччхи –

538.

‘‘ким̣ паттинама̄ху соттийам̣, (ити сабхийо)

арийам̣ кена катхан̃ча чаран̣ава̄ти;

парибба̄джако кинти на̄ма хоти,

пут̣т̣хо ме бхагава̄ бйа̄карохи’’.

539.

‘‘сутва̄ саббадхаммам̣ абхин̃н̃а̄йа локе, (сабхийа̄ти бхагава̄)

са̄ваджджа̄наваджджам̣ йадаттхи кин̃чи;

абхибхум̣ акатхам̣катхим̣ вимуттам̣,

анигхам̣ саббадхима̄ху соттийоти.

540.

‘‘чхетва̄ а̄сава̄ни а̄лайа̄ни, видва̄ со на упети габбхасеййам̣;

сан̃н̃ам̣ тивидхам̣ пануджджа пан̇кам̣, каппам̣ нети тама̄ху арийоти.

541.

‘‘йо идха чаран̣есу паттипатто, кусало саббада̄ а̄джа̄на̄ти [а̄джа̄ни (сйа̄.)] дхаммам̣;

саббаттха на саджджати вимуттачитто [вимутто (сӣ.)], пат̣игха̄ йасса на санти чаран̣ава̄ со.

542.

‘‘дуккхавепаккам̣ йадаттхи каммам̣, уддхамадхо тирийам̣ ва̄пи [тирийан̃ча̄пи (сйа̄.)] маджджхе;

парибба̄джайитва̄ парин̃н̃ача̄рӣ, ма̄йам̣ ма̄наматхопи лобхакодхам̣;

парийантамака̄си на̄марӯпам̣, там̣ парибба̄джакама̄ху паттипатта’’нти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако бхагавато бха̄ситам̣ абхинандитва̄ анумодитва̄ аттамано памудито удагго пӣтисоманассаджа̄то ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ екам̣сам̣ уттара̄сан̇гам̣ каритва̄ йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ бхагавантам̣ саммукха̄ са̄руппа̄хи га̄тха̄хи абхиттхави –

543.

‘‘йа̄ни ча тӣн̣и йа̄ни ча сат̣т̣хи, саман̣аппава̄дасита̄ни [саман̣аппава̄даниссита̄ни (сйа̄. ка.)] бхӯрипан̃н̃а;

сан̃н̃аккхарасан̃н̃аниссита̄ни, осаран̣а̄ни винеййа огхатамага̄.

544.

‘‘антагӯси па̄рагӯ [па̄рагӯси (сйа̄. пӣ. ка.)] дуккхасса, араха̄си самма̄самбуддхо кхӣн̣а̄савам̣ там̣ ман̃н̃е;

джутима̄ мутима̄ пахӯтапан̃н̃о, дуккхассантакарам̣ ата̄реси мам̣.

545.

‘‘йам̣ ме кан̇кхитаман̃н̃а̄си, вичикиччха̄ мам̣ та̄райи намо те;

муни монапатхесу паттипатта, акхила а̄диччабандху соратоси.

546.

‘‘йа̄ ме кан̇кха̄ пуре а̄си, там̣ ме бйа̄ка̄си чаккхума̄;

аддха̄ мунӣси самбуддхо, наттхи нӣваран̣а̄ тава.

547.

‘‘упа̄йа̄са̄ ча те саббе, виддхаста̄ винал̣ӣката̄;

сӣтибхӯто дамаппатто, дхитима̄ саччаниккамо.

548.

‘‘тасса те на̄гана̄гасса, маха̄вӣрасса бха̄сато;

саббе дева̄нумоданти, убхо на̄радапаббата̄.

549.

‘‘намо те пуриса̄джан̃н̃а, намо те пурисуттама;

садевакасмим̣ локасмим̣, наттхи те пат̣ипуггало.

550.

‘‘тувам̣ буддхо тувам̣ саттха̄, тувам̣ ма̄ра̄бхибхӯ муни;

тувам̣ анусайе чхетва̄, тин̣н̣о та̄реси мам̣ паджам̣.

551.

‘‘упадхӣ те саматикканта̄, а̄сава̄ те пада̄лита̄;

сӣхоси анупа̄да̄но, пахӣнабхайабхераво.

552.

‘‘пун̣д̣арӣкам̣ йатха̄ ваггу, тойе на упалимпати [тойена на упалиппати (сӣ.), тойе на упалиппати (пӣ.), тойена на упалимпати (ка.)];

евам̣ пун̃н̃е ча па̄пе ча, убхайе твам̣ на лимпаси;

па̄де вӣра паса̄рехи, сабхийо вандати саттхуно’’ти.

атха кхо сабхийо парибба̄джако бхагавато па̄десу сираса̄ нипатитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣, бханте…пе… еса̄хам̣ бхагавантам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча; лабхеййа̄хам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампада’’нти.

‘‘йо кхо, сабхийа, ан̃н̃атиттхийапуббо имасмим̣ дхаммавинайе а̄кан̇кхати паббаджджам̣, а̄кан̇кхати упасампадам̣, со чатта̄ро ма̄се паривасати; чатуннам̣ ма̄са̄нам̣ аччайена а̄раддхачитта̄ бхиккхӯ пабба̄дженти, упасампа̄денти бхиккхубха̄ва̄йа. апи ча меттха пуггалавематтата̄ видита̄’’ти.

‘‘саче, бханте, ан̃н̃атиттхийапубба̄ имасмим̣ дхаммавинайе а̄кан̇кханта̄ паббаджджам̣, а̄кан̇кханта̄ упасампадам̣ чатта̄ро ма̄се паривасанти, чатуннам̣ ма̄са̄нам̣ аччайена а̄раддхачитта̄ бхиккхӯ пабба̄дженти, упасампа̄денти бхиккхубха̄ва̄йа, ахам̣ чатта̄ри васса̄ни паривасисса̄ми; чатуннам̣ васса̄нам̣ аччайена а̄раддхачитта̄ бхиккхӯ пабба̄дженту упасампа̄денту бхиккхубха̄ва̄йа̄’’ти. алаттха кхо сабхийо парибба̄джако бхагавато сантике паббаджджам̣ алаттха упасампадам̣…пе… ан̃н̃атаро кхо пана̄йасма̄ сабхийо арахатам̣ ахосӣти.

сабхийасуттам̣ чхат̣т̣хам̣ нит̣т̣хитам̣.

7. селасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ ан̇гуттара̄песу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ ад̣д̣хател̣асехи бхиккхусатехи йена а̄пан̣ам̣ на̄ма ан̇гуттара̄па̄нам̣ нигамо тадавасари. ассоси кхо кен̣ийо джат̣ило ‘‘саман̣о кхалу, бхо, готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито ан̇гуттара̄песу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ ад̣д̣хател̣асехи бхиккхусатехи а̄пан̣ам̣ ануппатто. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо виджджа̄чаран̣асампанно сугато локавидӯ ануттаро пурисадаммаса̄ратхи саттха̄ деваманусса̄нам̣ буддхо бхагава̄’ти [бхагава̄ (сйа̄. пӣ.)]. со имам̣ локам̣ садевакам̣ сама̄ракам̣ сабрахмакам̣ сассаман̣абра̄хман̣им̣ паджам̣ садевамануссам̣ сайам̣ абхин̃н̃а̄ саччхикатва̄ паведети. со дхаммам̣ десати а̄дикалйа̄н̣ам̣ маджджхекалйа̄н̣ам̣ парийоса̄накалйа̄н̣ам̣ са̄ттхам̣ сабйан̃джанам̣, кевалапарипун̣н̣ам̣ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ пака̄сети. са̄дху кхо пана татха̄рӯпа̄нам̣ арахатам̣ дассанам̣ хотӣ’’ти.

атха кхо кен̣ийо джат̣ило йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо кен̣ийам̣ джат̣илам̣ бхагава̄ дхаммийа̄ катха̄йа сандассеси сама̄дапеси самуттеджеси сампахам̣сеси. атха кхо кен̣ийо джат̣ило бхагавата̄ дхаммийа̄ катха̄йа сандассито сама̄дапито самуттеджито сампахам̣сито бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘адхива̄сету ме бхавам̣ готамо сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. евам̣ вутте, бхагава̄ кен̣ийам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘маха̄ кхо, кен̣ийа, бхиккхусан̇гхо ад̣д̣хател̣аса̄ни бхиккхусата̄ни; тван̃ча бра̄хман̣есу абхиппасанно’’ти.

дутийампи кхо кен̣ийо джат̣ило бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘кин̃ча̄пи, бхо готама, маха̄ бхиккхусан̇гхо ад̣д̣хател̣аса̄ни бхиккхусата̄ни, ахан̃ча бра̄хман̣есу абхиппасанно; адхива̄сету ме бхавам̣ готамо сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. дутийампи кхо бхагава̄ кен̣ийам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘маха̄ кхо, кен̣ийа, бхиккхусан̇гхо ад̣д̣хател̣аса̄ни бхиккхусата̄ни; тван̃ча бра̄хман̣есу абхиппасанно’’ти.

татийампи кхо кен̣ийо джат̣ило бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘кин̃ча̄пи, бхо готама, маха̄ бхиккхусан̇гхо ад̣д̣хател̣аса̄ни бхиккхусата̄ни, ахан̃ча бра̄хман̣есу абхиппасанно, адхива̄сету [адхива̄сетвева (сӣ.)] ме бхавам̣ готамо сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. адхива̄сеси бхагава̄ тун̣хӣбха̄вена. атха кхо кен̣ийо джат̣ило бхагавато адхива̄санам̣ видитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ йена сако ассамо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ митта̄мачче н̃а̄тиса̄лохите а̄мантеси – ‘‘сун̣анту ме бхаванто митта̄мачча̄ н̃а̄тиса̄лохита̄, саман̣о ме готамо нимантито сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена, йена ме ка̄йавеййа̄ват̣икам̣ кареййа̄тха̄’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо кен̣ийасса джат̣иласса митта̄мачча̄ н̃а̄тиса̄лохита̄ кен̣ийасса джат̣иласса пат̣иссутва̄ аппекачче уддхана̄ни кхан̣анти, аппекачче кат̣т̣ха̄ни пха̄ленти, аппекачче бха̄джана̄ни дхованти, аппекачче удакаман̣икам̣ патит̣т̣ха̄пенти, аппекачче а̄сана̄ни пан̃н̃а̄пенти. кен̣ийо пана джат̣ило са̄мам̣йева ман̣д̣алама̄л̣ам̣ пат̣ийа̄дети.

тена кхо пана самайена село бра̄хман̣о а̄пан̣е пат̣ивасати, тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо, тӣн̣и ча ма̄н̣авакасата̄ни манте ва̄чети.

тена кхо пана самайена кен̣ийо джат̣ило селе бра̄хман̣е абхиппасанно хоти. атха кхо село бра̄хман̣о тӣхи ма̄н̣авакасатехи паривуто джан̇гха̄виха̄рам̣ анучан̇камама̄но анувичарама̄но йена кен̣ийасса джат̣иласса ассамо тенупасан̇ками. аддаса̄ кхо село бра̄хман̣о кен̣ийасса джат̣иласса ассаме [кен̣иссамийе джат̣иле (сӣ. пӣ.)] аппекачче уддхана̄ни кхан̣анте…пе… аппекачче а̄сана̄ни пан̃н̃апенте, кен̣ийам̣ пана джат̣илам̣ са̄мам̣йева ман̣д̣алама̄л̣ам̣ пат̣ийа̄дентам̣. дисва̄на кен̣ийам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘ким̣ ну кхо бхото кен̣ийасса а̄ва̄хо ва̄ бхависсати, вива̄хо ва̄ бхависсати, маха̄йан̃н̃о ва̄ паччупат̣т̣хито, ра̄джа̄ ва̄ ма̄гадхо сенийо бимбиса̄ро нимантито сва̄тана̄йа саддхим̣ балака̄йена̄’’ти?

‘‘на ме, бхо села, а̄ва̄хо ва̄ бхависсати вива̄хо ва̄, на̄пи ра̄джа̄ ма̄гадхо сенийо бимбиса̄ро нимантито сва̄тана̄йа саддхим̣ балака̄йена; апи ча кхо ме маха̄йан̃н̃о паччупат̣т̣хито. аттхи саман̣о готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито ан̇гуттара̄песу ча̄рикам̣ чарама̄но махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ ад̣д̣хател̣асехи бхиккхусатехи а̄пан̣ам̣ ануппатто. там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣…пе… буддхо бхагава̄ти. со ме нимантито сва̄тана̄йа бхаттам̣ саддхим̣ бхиккхусан̇гхена̄’’ти. ‘‘буддхоти, бхо кен̣ийа, вадеси’’? ‘‘буддхоти, бхо села, вада̄ми’’. ‘‘буддхоти, бхо кен̣ийа, вадеси’’? ‘‘буддхоти, бхо села, вада̄мӣ’’ти.

атха кхо селасса бра̄хман̣асса етадахоси – ‘‘гхосопи кхо есо дуллабхо локасмим̣ йадидам̣ буддхоти. а̄гата̄ни кхо панамха̄кам̣ мантесу дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни, йехи саманна̄гатасса маха̄пурисасса двева гатийо бхаванти анан̃н̃а̄. саче ага̄рам̣ аджджха̄васати ра̄джа̄ хоти чаккаватти дхаммико дхаммара̄джа̄ ча̄туранто виджита̄вӣ джанападаттха̄варийаппатто саттаратанасаманна̄гато. тассима̄ни сатта ратана̄ни бхаванти, сеййатхидам̣ – чаккаратанам̣, хаттхиратанам̣, ассаратанам̣, ман̣иратанам̣, иттхиратанам̣, гахапатиратанам̣, парин̣а̄йакаратанамева саттамам̣. паросахассам̣ кхо панасса путта̄ бхаванти сӯра̄ вӣран̇гарӯпа̄ парасенаппамаддана̄. со имам̣ патхавим̣ са̄гарапарийантам̣ адан̣д̣ена асаттхена дхаммена абхивиджийа аджджха̄васати. саче кхо пана ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджати, арахам̣ хоти самма̄самбуддхо локе виват̣т̣аччхадо [виваттаччхаддо (сӣ. пӣ.)]. кахам̣ пана, бхо кен̣ийа, етарахи со бхавам̣ готамо вихарати арахам̣ самма̄самбуддхо’’ти?

евам̣ вутте, кен̣ийо джат̣ило даккхин̣ам̣ ба̄хум̣ паггахетва̄ селам̣ бра̄хман̣ам̣ етадавоча – ‘‘йенеса̄, бхо села, нӣлаванара̄джӣ’’ти. атха кхо село бра̄хман̣о тӣхи ма̄н̣авакасатехи саддхим̣ йена бхагава̄ тенупасан̇ками. атха кхо село бра̄хман̣о те ма̄н̣аваке а̄мантеси – ‘‘аппасадда̄ бхонто а̄гаччханту, паде падам̣ никкхипанта̄. дура̄сада̄ хи те бхагаванто [бхаванто (сйа̄. ка.)] сӣха̄ва екачара̄. йада̄ ча̄хам̣, бхо, саман̣ена готамена саддхим̣ мантеййум̣, ма̄ ме бхонто антарантара̄ катхам̣ опа̄тетха; катха̄парийоса̄нам̣ ме бхаванто а̄гаментӯ’’ти.

атха кхо село бра̄хман̣о йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммоди. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо село бра̄хман̣о бхагавато ка̄йе дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни саманнеси [самманнеси (сӣ. сйа̄.)]. аддаса̄ кхо село бра̄хман̣о бхагавато ка̄йе дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни йебхуййена т̣хапетва̄ две. двӣсу маха̄пурисалаккхан̣есу кан̇кхати вичикиччхати на̄дхимуччати на сампасӣдати – косохите ча ваттхагуйхе, пахӯтадживхата̄йа ча̄ти.

атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘пассати кхо ме айам̣ село бра̄хман̣о дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣а̄ни йебхуййена т̣хапетва̄ две. двӣсу маха̄пурисалаккхан̣есу кан̇кхати вичикиччхати на̄дхимуччати на сампасӣдати – косохите ча ваттхагуйхе, пахӯтадживхата̄йа ча̄’’ти. атха кхо бхагава̄ татха̄рӯпам̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ абхисан̇кха̄си [абхисан̇кха̄реси (сйа̄. ка.)], йатха̄ аддаса село бра̄хман̣о бхагавато косохитам̣ ваттхагуйхам̣. атха кхо бхагава̄ дживхам̣ нинна̄метва̄ убхопи кан̣н̣асота̄ни анумаси пат̣имаси, убхопи на̄сикасота̄ни анумаси пат̣имаси, кевалампи нала̄т̣аман̣д̣алам̣ дживха̄йа чха̄деси.

атха кхо селасса бра̄хман̣асса етадахоси – ‘‘саманна̄гато кхо саман̣о готамо дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи парипун̣н̣ехи, но апурипун̣н̣ехи. но ча кхо нам̣ джа̄на̄ми буддхо ва̄ но ва̄. сутам̣ кхо пана метам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ вуд̣д̣ха̄нам̣ махаллака̄нам̣ а̄чарийапа̄чарийа̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ – ‘йе те бхаванти араханто самма̄самбуддха̄, те саке ван̣н̣е бхан̃н̃ама̄не атта̄нам̣ па̄тукаронтӣ’ти. йам̣нӯна̄хам̣ саман̣ам̣ готамам̣ саммукха̄ са̄руппа̄хи га̄тха̄хи абхиттхавеййа’’нти. атха кхо село бра̄хман̣о бхагавантам̣ саммукха̄ са̄руппа̄хи га̄тха̄хи абхиттхави –

553.

‘‘парипун̣н̣ака̄йо суручи, суджа̄то ча̄рудассано;

суван̣н̣аван̣н̣оси бхагава̄, сусуккада̄т̣хоси вӣрийава̄.

554.

‘‘нарасса хи суджа̄тасса, йе бхаванти вийан̃джана̄;

саббе те тава ка̄йасмим̣, маха̄пурисалаккхан̣а̄.

555.

‘‘пасаннанетто сумукхо, браха̄ уджу пата̄пава̄;

маджджхе саман̣асан̇гхасса, а̄диччова вирочаси.

556.

‘‘калйа̄н̣адассано бхиккху, кан̃чанасаннибхаттачо;

ким̣ те саман̣абха̄вена, евам̣ уттамаван̣н̣ино.

557.

‘‘ра̄джа̄ арахаси бхавитум̣, чаккаваттӣ ратхесабхо;

ча̄туранто виджита̄вӣ, джамбусан̣д̣асса [джамбуман̣д̣асса (ка.)] иссаро.

558.

‘‘кхаттийа̄ бхогира̄джа̄но [бходжара̄джа̄но (сӣ. сйа̄.)], ануйанта̄ [ануйутта̄ (сӣ.)] бхаванту те;

ра̄джа̄бхира̄джа̄ мануджиндо, раджджам̣ ка̄рехи готама’’.

559.

‘‘ра̄джа̄хамасми села̄ти, (бхагава̄) дхаммара̄джа̄ ануттаро;

дхаммена чаккам̣ ваттеми, чаккам̣ аппат̣иваттийам̣’’.

560.

‘‘самбуддхо пат̣иджа̄на̄си, (ити село бра̄хман̣о) дхаммара̄джа̄ ануттаро;

‘дхаммена чаккам̣ ваттеми’, ити бха̄саси готама.

561.

‘‘ко ну сена̄пати бхото, са̄вако саттхуранвайо;

ко те тамануваттети, дхаммачаккам̣ паваттитам̣’’.

562.

‘‘майа̄ паваттитам̣ чаккам̣, (села̄ти бхагава̄) дхаммачаккам̣ ануттарам̣;

са̄рипутто ануваттети, ануджа̄то татха̄гатам̣.

563.

‘‘абхин̃н̃еййам̣ абхин̃н̃а̄там̣, бха̄ветаббан̃ча бха̄витам̣;

паха̄таббам̣ пахӣнам̣ ме, тасма̄ буддхосми бра̄хман̣а.

564.

‘‘винайассу майи кан̇кхам̣, адхимуччассу бра̄хман̣а;

дуллабхам̣ дассанам̣ хоти, самбуддха̄нам̣ абхин̣хасо.

565.

‘‘йесам̣ ве [йесам̣ во (пӣ.), йасса ве (сйа̄.)] дуллабхо локе, па̄тубха̄во абхин̣хасо;

сохам̣ бра̄хман̣а самбуддхо, саллакатто ануттаро.

566.

‘‘брахмабхӯто атитуло, ма̄расенаппамаддано;

сабба̄митте васӣкатва̄, мода̄ми акутобхайо’’.

567.

‘‘имам̣ бхаванто ниса̄метха, йатха̄ бха̄сати чаккхума̄;

саллакатто маха̄вӣро, сӣхова надатӣ ване.

568.

‘‘брахмабхӯтам̣ атитулам̣, ма̄расенаппамадданам̣;

ко дисва̄ наппасӣдеййа, апи кан̣ха̄бхиджа̄тико.

569.

‘‘йо мам̣ иччхати анвету, йо ва̄ ниччхати гаччхату;

идха̄хам̣ паббаджисса̄ми, варапан̃н̃асса сантике’’.

570.

‘‘еван̃че [етан̃че (сӣ. пӣ.)] руччати бхото, самма̄самбуддхаса̄сане [самма̄самбуддхаса̄санам̣ (сӣ. сйа̄. кам̣. пӣ.)];

майампи паббаджисса̄ма, варапан̃н̃асса сантике’’.

571.

‘‘бра̄хман̣а̄ тисата̄ име, йа̄чанти пан̃джалӣката̄;

брахмачарийам̣ чарисса̄ма, бхагава̄ тава сантике’’.

572.

‘‘сва̄ккха̄там̣ брахмачарийам̣, (села̄ти бхагава̄) сандит̣т̣хикамака̄ликам̣;

йаттха амогха̄ паббаджджа̄, аппаматтасса сиккхато’’ти.

алаттха кхо село бра̄хман̣о сапарисо бхагавато сантике паббаджджам̣, алаттха упасампадам̣. атха кхо кен̣ийо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена саке ассаме пан̣ӣтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ пат̣ийа̄да̄петва̄ бхагавато ка̄лам̣ а̄роча̄песи – ‘‘ка̄ло, бхо готама, нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти. атха кхо бхагава̄ пуббан̣хасамайам̣ нива̄сетва̄ паттачӣварама̄да̄йа йена кен̣ийасса джат̣иласса ассамо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди саддхим̣ бхиккхусан̇гхена.

атха кхо кен̣ийо джат̣ило буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ пан̣ӣтена кха̄данӣйена бходжанӣйена сахаттха̄ сантаппеси сампава̄реси. атха кхо кен̣ийо джат̣ило бхагавантам̣ бхутта̄вим̣ онӣтапаттапа̄н̣им̣ ан̃н̃атарам̣ нӣчам̣ а̄санам̣ гахетва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисиннам̣ кхо кен̣ийам̣ джат̣илам̣ бхагава̄ има̄хи га̄тха̄хи анумоди –

573.

‘‘аггихуттамукха̄ йан̃н̃а̄, са̄виттӣ чхандасо мукхам̣;

ра̄джа̄ мукхам̣ манусса̄нам̣, надӣнам̣ са̄гаро мукхам̣.

574.

‘‘наккхатта̄нам̣ мукхам̣ чандо, а̄диччо тапатам̣ мукхам̣;

пун̃н̃ам̣ а̄кан̇кхама̄на̄нам̣, сан̇гхо ве йаджатам̣ мукха’’нти.

атха кхо бхагава̄ кен̣ийам̣ джат̣илам̣ има̄хи га̄тха̄хи анумодитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄ми. атха кхо а̄йасма̄ село сапарисо еко вӯпакат̣т̣хо аппаматто а̄та̄пӣ пахитатто вихаранто начирассе …пе… ан̃н̃атаро кхо пана̄пасма̄ село сапарисо арахатам̣ ахоси.

атха кхо а̄йасма̄ село сапарисо йена бхагава̄ тенупасан̇ками, упасан̇камитва̄ екам̣сам̣ чӣварам̣ катва̄ йена бхагава̄ тенан̃джалим̣ пан̣а̄метва̄ бхагавантам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

575.

‘‘йам̣ там̣ саран̣ама̄гамха [ма̄гамма (сӣ. сйа̄. ка.)], ито ат̣т̣хами чаккхума;

саттараттена бхагава̄, дантамха тава са̄сане.

576.

‘‘тувам̣ буддхо тувам̣ саттха̄, тувам̣ ма̄ра̄бхибхӯ муни;

тувам̣ анусайе чхетва̄, тин̣н̣о та̄ресимам̣ паджам̣.

577.

‘‘упадхӣ те саматикканта̄, а̄сава̄ те пада̄лита̄;

сӣхоси [сӣхова (ма. ни. 2.401)] анупа̄да̄но, пахӣнабхайабхераво.

578.

‘‘бхиккхаво тисата̄ име, тит̣т̣ханти пан̃джалӣката̄;

па̄де вӣра паса̄рехи, на̄га̄ ванданту саттхуно’’ти.

селасуттам̣ саттамам̣ нит̣т̣хитам̣.

8. салласуттам̣

579.

анимиттаманан̃н̃а̄там̣, мачча̄нам̣ идха джӣвитам̣;

касиран̃ча париттан̃ча, тан̃ча дуккхена сам̣йутам̣.

580.

на хи со упаккамо аттхи, йена джа̄та̄ на миййаре;

джарампи патва̄ маран̣ам̣, евам̣дхамма̄ хи па̄н̣ино.

581.

пхала̄намива пакка̄нам̣, па̄то патанато [папатато (сӣ. пӣ. ат̣т̣ха.)] бхайам̣;

евам̣ джа̄та̄на мачча̄нам̣, ниччам̣ маран̣ато бхайам̣.

582.

йатха̄пи кумбхака̄расса, ката̄ маттикабха̄джана̄;

саббе бхеданапарийанта̄ [бхедапарийанта̄ (сйа̄.)], евам̣ мачча̄на джӣвитам̣.

583.

дахара̄ ча маханта̄ ча, йе ба̄ла̄ йе ча пан̣д̣ита̄;

саббе маччувасам̣ йанти, саббе маччупара̄йан̣а̄.

584.

тесам̣ маччупарета̄нам̣, гаччхатам̣ паралокато;

на пита̄ та̄йате путтам̣, н̃а̄тӣ ва̄ пана н̃а̄таке.

585.

пеккхатам̣ йева н̃а̄тӣнам̣, пасса ла̄лапатам̣ путху;

екамекова мачча̄нам̣, говаджджхо вийа нӣйати [ниййати (бахӯсу)].

586.

евамаббха̄хато локо, маччуна̄ ча джара̄йа ча;

тасма̄ дхӣра̄ на сочанти, видитва̄ локапарийа̄йам̣.

587.

йасса маггам̣ на джа̄на̄си, а̄гатасса гатасса ва̄;

убхо анте асампассам̣, нираттхам̣ паридеваси.

588.

паридевайама̄но че, кин̃чидаттхам̣ удаббахе;

саммӯл̣хо хим̣саматта̄нам̣, кайира̄ че нам̣ вичаккхан̣о.

589.

на хи рун̣н̣ена сокена, сантим̣ паппоти четасо;

бхиййассуппаджджате дуккхам̣, сарӣрам̣ чупахан̃н̃ати.

590.

кисо виван̣н̣о бхавати, хим̣саматта̄наматтана̄;

на тена пета̄ па̄ленти, нираттха̄ паридевана̄.

591.

сокамаппаджахам̣ джанту, бхиййо дуккхам̣ нигаччхати;

ануттхунанто ка̄лан̇катам̣ [ка̄лакатам̣ (сӣ. сйа̄.)], сокасса васаманвагӯ.

592.

ан̃н̃епи пасса гамине, йатха̄каммӯпаге наре;

маччуно васама̄гамма, пхандантевидха па̄н̣ино.

593.

йена йена хи ман̃н̃анти, тато там̣ хоти ан̃н̃атха̄;

ета̄дисо вина̄бха̄во, пасса локасса парийа̄йам̣.

594.

апи вассасатам̣ джӣве, бхиййо ва̄ пана ма̄н̣аво;

н̃а̄тисан̇гха̄ вина̄ хоти, джаха̄ти идха джӣвитам̣.

595.

тасма̄ арахато сутва̄, винеййа паридевитам̣;

петам̣ ка̄лан̇катам̣ дисва̄, несо лаббха̄ майа̄ ити.

596.

йатха̄ саран̣ама̄диттам̣, ва̄рина̄ париниббайе [париниббуто (сӣ. ка.)];

евампи дхӣро сапан̃н̃о, пан̣д̣ито кусало наро;

кхиппамуппатитам̣ сокам̣, ва̄то тӯлам̣ва дхам̣сайе.

597.

паридевам̣ паджаппан̃ча, доманассан̃ча аттано;

аттано сукхамеса̄но, аббахе салламаттано.

598.

аббул̣хасалло асито, сантим̣ паппуййа четасо;

саббасокам̣ атикканто, асоко хоти ниббутоти.

салласуттам̣ ат̣т̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

9. ва̄сет̣т̣хасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ иччха̄нан̇гале вихарати иччха̄нан̇галаванасан̣д̣е. тена кхо пана самайена самбахула̄ абхин̃н̃а̄та̄ абхин̃н̃а̄та̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ иччха̄нан̇гале пат̣ивасанти, сеййатхидам̣ – чан̇кӣ бра̄хман̣о, та̄руккхо бра̄хман̣о, поккхараса̄ти бра̄хман̣о, джа̄н̣уссон̣и [джа̄н̣усон̣и (ка.)] бра̄хман̣о, тодеййо бра̄хман̣о, ан̃н̃е ча абхин̃н̃а̄та̄ абхин̃н̃а̄та̄ бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄. атха кхо ва̄сет̣т̣хабха̄радва̄джа̄нам̣ ма̄н̣ава̄нам̣ джан̇гха̄виха̄рам̣ анучан̇каманта̄нам̣ анувичаранта̄нам̣ [анучан̇камама̄на̄нам̣ анувичарама̄на̄нам̣ (сӣ. пӣ.)] айамантара̄катха̄ удапа̄ди – ‘‘катхам̣, бхо, бра̄хман̣о хотӣ’’ти?

бха̄радва̄джо ма̄н̣аво евама̄ха – ‘‘йато кхо, бхо, убхато суджа̄то хоти ма̄тито ча питито ча сам̣суддхагахан̣ико йа̄ва саттама̄ пита̄махайуга̄ аккхитто анупаккут̣т̣хо джа̄тива̄дена, етта̄вата̄ кхо бхо бра̄хман̣о хотӣ’’ти.

ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво евама̄ха – ‘‘йато кхо, бхо, сӣлава̄ ча хоти ватасампанно [ваттасампанно (сӣ. сйа̄. ма. ни. 2.454)] ча, етта̄вата̄ кхо, бхо, бра̄хман̣о хотӣ’’ти. нева кхо асаккхи бха̄радва̄джо ма̄н̣аво ва̄сет̣т̣хам̣ ма̄н̣авам̣ сан̃н̃а̄петум̣, на пана асаккхи ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бха̄радва̄джам̣ ма̄н̣авам̣ сан̃н̃а̄петум̣.

атха кхо ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бха̄радва̄джам̣ ма̄н̣авам̣ а̄мантеси – ‘‘айам̣ кхо, бхо [айам̣ бхо (сӣ. сйа̄. ка.), айам̣ кхо (пӣ.)] бха̄радва̄джа, саман̣о готамо сакйапутто сакйакула̄ паббаджито иччха̄нан̇гале вихарати иччха̄нан̇галаванасан̣д̣е; там̣ кхо пана бхавантам̣ готамам̣ евам̣ калйа̄н̣о киттисаддо аббхуггато – ‘итипи…пе… буддхо бхагава̄’ти. а̄йа̄ма, бхо бха̄радва̄джа, йена саман̣о готамо тенупасан̇камисса̄ма; упасан̇камитва̄ саман̣ам̣ готамам̣ етаматтхам̣ пуччхисса̄ма. йатха̄ но саман̣о готамо бйа̄кариссати татха̄ нам̣ дха̄ресса̄ма̄’’ти. ‘‘евам̣, бхо’’ти кхо бха̄радва̄джо ма̄н̣аво ва̄сет̣т̣хасса ма̄н̣авасса паччассоси.

атха кхо ва̄сет̣т̣хабха̄радва̄джа̄ ма̄н̣ава̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавата̄ саддхим̣ саммодим̣су. саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. екамантам̣ нисинно кхо ва̄сет̣т̣хо ма̄н̣аво бхагавантам̣ га̄тха̄хи аджджхабха̄си –

599.

‘‘анун̃н̃а̄тапат̣ин̃н̃а̄та̄, тевиджджа̄ майамасмубхо;

ахам̣ поккхараса̄тисса, та̄руккхасса̄йам̣ ма̄н̣аво.

600.

‘‘тевиджджа̄нам̣ йадаккха̄там̣, татра кевалиносмасе;

падакасма веййа̄каран̣а̄, джаппе а̄чарийаса̄диса̄.

601.

‘‘тесам̣ но джа̄тива̄дасмим̣, вива̄до аттхи готама;

джа̄тийа̄ бра̄хман̣о хоти, бха̄радва̄джо ити бха̄сати;

ахан̃ча каммуна̄ [каммана̄ (сӣ. пӣ.) евамупарипи] брӯми, евам̣ джа̄на̄хи чаккхума.

602.

‘‘те на саккома сан̃н̃а̄петум̣, ан̃н̃аман̃н̃ам̣ майам̣ убхо;

бхавантам̣ [бхагавантам̣ (ка.)] пут̣т̣хума̄гамха̄, самбуддхам̣ ити виссутам̣.

603.

‘‘чандам̣ йатха̄ кхайа̄тӣтам̣, печча пан̃джалика̄ джана̄;

вандама̄на̄ намассанти, евам̣ локасми готамам̣.

604.

‘‘чаккхум̣ локе самуппаннам̣, майам̣ пуччха̄ма готамам̣;

джа̄тийа̄ бра̄хман̣о хоти, уда̄ху бхавати каммуна̄;

аджа̄натам̣ но пабрӯхи, йатха̄ джа̄несу бра̄хман̣ам̣’’.

605.

‘‘тесам̣ во ахам̣ бйаккхиссам̣, (ва̄сет̣т̣ха̄ти бхагава̄) анупуббам̣ йатха̄татхам̣;

джа̄тивибхан̇гам̣ па̄н̣а̄нам̣, ан̃н̃аман̃н̃а̄ хи джа̄тийо.

606.

‘‘тин̣аруккхепи джа̄на̄тха, на ча̄пи пат̣иджа̄наре;

лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ тесам̣, ан̃н̃аман̃н̃а̄ хи джа̄тийо.

607.

‘‘тато кӣт̣е пат̣ан̇ге ча, йа̄ва кунтхакипиллике;

лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ тесам̣, ан̃н̃аман̃н̃а̄ хи джа̄тийо.

608.

‘‘чатуппадепи джа̄на̄тха, кхуддаке ча махаллаке;

лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ тесам̣, ан̃н̃аман̃н̃а̄ хи джа̄тийо.

609.

‘‘па̄дӯдарепи джа̄на̄тха, ураге дӣгхапит̣т̣хике;

лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ тесам̣, ан̃н̃аман̃н̃а̄ хи джа̄тийо.

610.

‘‘тато маччхепи джа̄на̄тха, одаке ва̄ригочаре;

лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ тесам̣, ан̃н̃аман̃н̃а̄ хи джа̄тийо.

611.

‘‘тато паккхӣпи джа̄на̄тха, паттайа̄не вихан̇гаме;

лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ тесам̣, ан̃н̃аман̃н̃а̄ хи джа̄тийо.

612.

‘‘йатха̄ ета̄су джа̄тӣсу, лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ путху;

евам̣ наттхи мануссесу, лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ путху.

613.

‘‘на кесехи на сӣсена, на кан̣н̣ехи на аккхибхи;

на мукхена на на̄са̄йа, на от̣т̣хехи бхамӯхи ва̄.

614.

‘‘на гӣва̄йа на ам̣сехи, на ударена на пит̣т̣хийа̄;

на сон̣ийа̄ на ураса̄, на самба̄дхе на метхуне [на самба̄дха̄ на метхуна̄ (сйа̄. ка.)].

615.

‘‘на хаттхехи на па̄дехи, на̄н̇гулӣхи накхехи ва̄;

на джан̇гха̄хи на ӯрӯхи, на ван̣н̣ена сарена ва̄;

лин̇гам̣ джа̄тимайам̣ нева, йатха̄ ан̃н̃а̄су джа̄тису.

616.

‘‘паччаттан̃ча сарӣресу [паччаттам̣ сасарӣресу (сӣ. пӣ.)], мануссесветам̣ на виджджати;

вока̄ран̃ча мануссесу, саман̃н̃а̄йа павуччати.

617.

‘‘йо хи кочи мануссесу, гораккхам̣ упаджӣвати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, кассако со на бра̄хман̣о.

618.

‘‘йо хи кочи мануссесу, путхусиппена джӣвати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, сиппико со на бра̄хман̣о.

619.

‘‘йо хи кочи мануссесу, воха̄рам̣ упаджӣвати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, ва̄н̣иджо со на бра̄хман̣о.

620.

‘‘йо хи кочи мануссесу, парапессена джӣвати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, пессико [пессако (ка.)] со на бра̄хман̣о.

621.

‘‘йо хи кочи мануссесу, адиннам̣ упаджӣвати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, чоро есо на бра̄хман̣о.

622.

‘‘йо хи кочи мануссесу, иссаттхам̣ упаджӣвати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, йодха̄джӣво на бра̄хман̣о.

623.

‘‘йо хи кочи мануссесу, порохиччена джӣвати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, йа̄джако есо на бра̄хман̣о.

624.

‘‘йо хи кочи мануссесу, га̄мам̣ рат̣т̣хан̃ча бхун̃джати;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, ра̄джа̄ есо на бра̄хман̣о.

625.

‘‘на ча̄хам̣ бра̄хман̣ам̣ брӯми, йониджам̣ маттисамбхавам̣;

бхова̄ди на̄ма со хоти, саче [са ве (сӣ. сйа̄.)] хоти сакин̃чано;

акин̃чанам̣ ана̄да̄нам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

626.

‘‘саббасам̣йоджанам̣ чхетва̄, со ве на паритассати;

сан̇га̄тигам̣ висам̣йуттам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

627.

‘‘чхетва̄ наддхим̣ вараттан̃ча, санда̄нам̣ сахануккамам̣;

уккхиттапалигхам̣ буддхам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

628.

‘‘аккосам̣ вадхабандхан̃ча, адут̣т̣хо йо титиккхати;

кхантӣбалам̣ бала̄нӣкам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

629.

‘‘аккодханам̣ ватавантам̣, сӣлавантам̣ ануссадам̣;

дантам̣ антимаса̄рӣрам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

630.

‘‘ва̄ри поккхарапаттева, а̄раггерива са̄сапо;

йо на лимпати ка̄месу, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

631.

‘‘йо дуккхасса паджа̄на̄ти, идхева кхайаматтано;

паннабха̄рам̣ висам̣йуттам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

632.

‘‘гамбхӣрапан̃н̃ам̣ медха̄вим̣, магга̄маггасса ковидам̣;

уттаматтхамануппаттам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

633.

‘‘асам̣сат̣т̣хам̣ гахат̣т̣хехи, ана̄га̄рехи чӯбхайам̣;

анокаса̄римаппиччхам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

634.

‘‘нидха̄йа дан̣д̣ам̣ бхӯтесу, тасесу тха̄варесу ча;

йо на ханти на гха̄тети, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

635.

‘‘авируддхам̣ вируддхесу, аттадан̣д̣есу ниббутам̣;

са̄да̄несу ана̄да̄нам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

636.

‘‘йасса ра̄го ча досо ча, ма̄но маккхо ча па̄тито;

са̄сапорива а̄рагга̄, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

637.

‘‘акаккасам̣ вин̃н̃а̄паним̣, гирам̣ саччамудӣрайе;

йа̄йа на̄бхисадже кан̃чи, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

638.

‘‘йодха дӣгхам̣ ва рассам̣ ва̄, ан̣ум̣ тхӯлам̣ субха̄субхам̣;

локе адиннам̣ на̄дийати, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

639.

‘‘а̄са̄ йасса на виджджанти, асмим̣ локе парамхи ча;

нира̄са̄сам̣ [нира̄сайам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.), нира̄сакам̣ (?)] висам̣йуттам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

640.

‘‘йасса̄лайа̄ на виджджанти, ан̃н̃а̄йа акатхам̣катхӣ;

аматогадхамануппаттам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

641.

‘‘йодха пун̃н̃ан̃ча па̄пан̃ча, убхо сан̇гамупаччага̄;

асокам̣ вираджам̣ суддхам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

642.

‘‘чандам̣ва вималам̣ суддхам̣, виппасаннамана̄вилам̣;

нандӣбхавапариккхӣн̣ам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

643.

‘‘йомам̣ палипатхам̣ дуггам̣, сам̣са̄рам̣ мохамаччага̄;

тин̣н̣о па̄ран̇гато джха̄йӣ, анеджо акатхам̣катхӣ;

анупа̄да̄йа ниббуто, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

644.

‘‘йодха ка̄ме пахантва̄на, ана̄га̄ро париббадже;

ка̄мабхавапариккхӣн̣ам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

645.

‘‘йодха тан̣хам̣ пахантва̄на, ана̄га̄ро париббадже;

тан̣ха̄бхавапариккхӣн̣ам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

646.

‘‘хитва̄ ма̄нусакам̣ йогам̣, диббам̣ йогам̣ упаччага̄;

саббайогависам̣йуттам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

647.

‘‘хитва̄ ратин̃ча аратим̣, сӣтибхӯтам̣ нирӯпадхим̣;

саббалока̄бхибхум̣ вӣрам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

648.

‘‘чутим̣ йо веди [йо’вети (?) итивуттаке 99 ат̣т̣хакатха̄сам̣ван̣ана̄ пасситабба̄] тта̄нам̣, упапаттин̃ча саббасо;

асаттам̣ сугатам̣ буддхам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

649.

‘‘йасса гатим̣ на джа̄нанти, дева̄ гандхаббама̄нуса̄;

кхӣн̣а̄савам̣ арахантам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

650.

‘‘йасса пуре ча паччха̄ ча, маджджхе ча наттхи кин̃чанам̣;

акин̃чанам̣ ана̄да̄нам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

651.

‘‘усабхам̣ паварам̣ вӣрам̣, махесим̣ виджита̄винам̣;

анеджам̣ нха̄такам̣ буддхам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

652.

‘‘пуббенива̄сам̣ йо веди [йо’вети (?) итивуттаке 99 ат̣т̣хакатха̄сам̣ван̣ана̄ пасситабба̄], сагга̄па̄йан̃ча пассати;

атхо джа̄тиккхайам̣ патто, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

653.

‘‘саман̃н̃а̄ хеса̄ локасмим̣, на̄маготтам̣ пакаппитам̣;

саммучча̄ самуда̄гатам̣, таттха таттха пакаппитам̣.

654.

‘‘дӣгхараттаманусайитам̣, дит̣т̣хигатамаджа̄натам̣;

аджа̄нанта̄ но [аджа̄нанта̄ те (ат̣т̣ха.) ма. ни. 2.460] пабруванти, джа̄тийа̄ хоти бра̄хман̣о.

655.

‘‘на джачча̄ бра̄хман̣о хоти, на джачча̄ хоти абра̄хман̣о;

каммуна̄ бра̄хман̣о хоти, каммуна̄ хоти абра̄хман̣о.

656.

‘‘кассако каммуна̄ хоти, сиппико хоти каммуна̄;

ва̄н̣иджо каммуна̄ хоти, пессико хоти каммуна̄.

657.

‘‘чоропи каммуна̄ хоти, йодха̄джӣвопи каммуна̄;

йа̄джако каммуна̄ хоти, ра̄джа̄пи хоти каммуна̄.

658.

‘‘еваметам̣ йатха̄бхӯтам̣, каммам̣ пассанти пан̣д̣ита̄;

пат̣иччасамуппа̄дадасса̄, каммавипа̄каковида̄.

659.

‘‘каммуна̄ ваттати локо, каммуна̄ ваттати паджа̄;

камманибандхана̄ сатта̄, ратхасса̄н̣ӣва йа̄йато.

660.

‘‘тапена брахмачарийена, сам̣йамена дамена ча;

етена бра̄хман̣о хоти, етам̣ бра̄хман̣амуттамам̣.

661.

‘‘тӣхи виджджа̄хи сампанно, санто кхӣн̣апунаббхаво;

евам̣ ва̄сет̣т̣ха джа̄на̄хи, брахма̄ сакко виджа̄ната’’нти.

евам̣ вутте, ва̄сет̣т̣хабха̄радва̄джа̄ ма̄н̣ава̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘абхиккантам̣, бхо готама…пе… упа̄саке но бхавам̣ готамо дха̄рету аджджатагге па̄н̣упете [па̄н̣упетам̣ (ка.)] саран̣ам̣ гате’’ти.

ва̄сет̣т̣хасуттам̣ навамам̣ нит̣т̣хитам̣.

10. кока̄ликасуттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати джетаване ана̄тхапин̣д̣икасса а̄ра̄ме. атха кхо кока̄лико бхиккху йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди. екамантам̣ нисинно кхо кока̄лико бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘па̄пиччха̄, бханте, са̄рипуттамоггалла̄на̄, па̄пика̄нам̣ иччха̄нам̣ васам̣ гата̄’’ти.

евам̣ вутте, бхагава̄ кока̄ликам̣ бхиккхум̣ етадавоча – ‘‘ма̄ хевам̣, кока̄лика, ма̄ хевам̣, кока̄лика! паса̄дехи, кока̄лика, са̄рипуттамоггалла̄несу читтам̣. песала̄ са̄рипуттамоггалла̄на̄’’ти.

дутийампи кхо…пе… татийампи кхо кока̄лико бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘кин̃ча̄пи ме, бханте, бхагава̄ саддха̄йико паччайико, атха кхо па̄пиччха̄ва са̄рипуттамоггалла̄на̄, па̄пика̄нам̣ иччха̄нам̣ васам̣ гата̄’’ти. татийампи кхо бхагава̄ кока̄ликам̣ бхиккхум̣ етадавоча – ‘‘ма̄ хевам̣, кока̄лика, ма̄ хевам̣, кока̄лика! паса̄дехи, кока̄лика, са̄рипуттамоггалла̄несу читтам̣. песала̄ са̄рипуттамоггалла̄на̄’’ти.

атха кхо кока̄лико бхиккху ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. ачираппаккантасса ча кока̄ликасса бхиккхуно са̄сапаматтӣхи пил̣ака̄хи саббо ка̄йо пхут̣о [пхут̣т̣хо (сйа̄.)] ахоси; са̄сапаматтийо хутва̄ муггаматтийо ахесум̣; муггаматтийо хутва̄ кал̣а̄йаматтийо ахесум̣; кал̣а̄йаматтийо хутва̄ колат̣т̣химаттийо ахесум̣; колат̣т̣химаттийо хутва̄ коламаттийо ахесум̣; коламаттийо хутва̄ а̄малакаматтийо ахесум̣; а̄малакаматтийо хутва̄ бел̣увасала̄т̣укаматтийо ахесум̣; бел̣увасала̄т̣укаматтийо хутва̄ билламаттийо ахесум̣; билламаттийо хутва̄ пабхиджджим̣су; пуббан̃ча лохитан̃ча паггхарим̣су. атха кхо кока̄лико бхиккху тенева̄ба̄дхена ка̄ламака̄си. ка̄лан̇като ча кока̄лико бхиккху падумам̣ нирайам̣ упападжджи са̄рипуттамоггалла̄несу читтам̣ а̄гха̄тетва̄.

атха кхо брахма̄ сахампати абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣о кевалакаппам̣ джетаванам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. екамантам̣, т̣хито кхо брахма̄ сахампати бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘кока̄лико, бханте, бхиккху ка̄лан̇като; ка̄лан̇като ча, бханте, кока̄лико бхиккху падумам̣ нирайам̣ упапанно са̄рипуттамоггалла̄несу читтам̣ а̄гха̄тетва̄’’ти. идамавоча брахма̄ сахампати; идам̣ ватва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йи.

атха кхо бхагава̄ тасса̄ раттийа̄ аччайена бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘имам̣, бхиккхаве, раттим̣ брахма̄ сахампати абхикканта̄йа раттийа̄…пе… идамавоча, бхиккхаве, брахма̄ сахампати, идам̣ ватва̄ мам̣ падаккхин̣ам̣ катва̄ таттхевантарадха̄йӣ’’ти.

евам̣ вутте, ан̃н̃атаро бхиккху бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘кӣвадӣгхам̣ ну кхо, бханте, падуме нирайе а̄йуппама̄н̣а’’нти? ‘‘дӣгхам̣ кхо, бхиккху, падуме нирайе а̄йуппама̄н̣ам̣; там̣ на сукарам̣ сан̇кха̄тум̣ еттака̄ни васса̄ни ити ва̄ еттака̄ни вассасата̄ни ити ва̄ еттака̄ни вассасахасса̄ни ити ва̄ еттака̄ни вассасатасахасса̄ни ити ва̄’’ти. ‘‘сакка̄ пана, бханте, упама̄ [упамам̣ (сӣ. сйа̄. ка.)] ка̄ту’’нти? ‘‘сакка̄, бхиккхӯ’’ти бхагава̄ авоча –

‘‘сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсатикха̄рико косалако тилава̄хо; тато пурисо вассасатасса вассасатасса аччайена екамекам̣ тилам̣ уддхареййа. кхиппатарам̣ кхо со бхиккху вӣсатикха̄рико косалако тилава̄хо имина̄ упаккамена париккхайам̣ парийа̄да̄нам̣ гаччхеййа, натвева еко аббудо нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати аббуда̄ нирайа̄ евамеко нираббудо нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати нираббуда̄ нирайа̄ евамеко абабо нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати абаба̄ нирайа̄ евамеко ахахо нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати ахаха̄ нирайа̄ евамеко ат̣ат̣о нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати ат̣ат̣а̄ нирайа̄ евамеко кумудо нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати кумуда̄ нирайа̄ евамеко согандхико нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати согандхика̄ нирайа̄ евамеко уппалако нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати уппалака̄ нирайа̄ евамеко пун̣д̣арӣко нирайо. сеййатха̄пи, бхиккху, вӣсати пун̣д̣арӣка̄ нирайа̄ евамеко падумо нирайо. падумам̣ кхо пана бхиккху нирайам̣ кока̄лико бхиккху упапанно са̄рипуттамоггалла̄несу читтам̣ а̄гха̄тетва̄’’ти. идамавоча бхагава̄, идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

662.

‘‘пурисасса хи джа̄тасса, кут̣ха̄рӣ [кудха̄рӣ (ка.)] джа̄йате мукхе;

йа̄йа чхиндати атта̄нам̣, ба̄ло дуббха̄ситам̣ бхан̣ам̣.

663.

‘‘йо ниндийам̣ пасам̣сати, там̣ ва̄ ниндати йо пасам̣сийо;

вичина̄ти мукхена со калим̣, калина̄ тена сукхам̣ на виндати.

664.

‘‘аппаматто айам̣ кали, йо аккхесу дханапара̄джайо;

саббасса̄пи саха̄пи аттана̄, айамева махаттаро [махантакаро (сӣ.)] кали;

йо сугатесу манам̣ падосайе.

665.

‘‘сатам̣ сахасса̄нам̣ нираббуда̄нам̣, чхаттим̣сати пан̃ча ча аббуда̄ни [аббуда̄нам̣ (ка.)];

йамарийагарахӣ нирайам̣ упети, ва̄чам̣ манан̃ча пан̣идха̄йа па̄пакам̣.

666.

‘‘абхӯтава̄дӣ нирайам̣ упети, йо ва̄пи катва̄ на каромича̄ха;

убхопи те печча сама̄ бхаванти, нихӣнакамма̄ мануджа̄ параттха.

667.

‘‘йо аппадут̣т̣хасса нарасса дуссати, суддхасса посасса анан̇ган̣асса;

тамева ба̄лам̣ паччети па̄пам̣, сукхумо раджо пат̣ива̄там̣ва кхитто.

668.

‘‘йо лобхагун̣е ануйутто, со вачаса̄ парибха̄сати ан̃н̃е;

асаддхо кадарийо авадан̃н̃ӯ, маччхари песун̣ийам̣ [песун̣ийасмим̣ (бахӯсу)] ануйутто.

669.

‘‘мукхадугга вибхӯта анарийа, бхӯнаху [бхунахата (сйа̄. ка.)] па̄пака дуккат̣ака̄ри;

пурисанта калӣ аваджа̄та, ма̄ бахубха̄н̣идха нерайикоси.

670.

‘‘раджама̄кирасӣ ахита̄йа, санте гарахаси киббисака̄рӣ;

бахӯни дуччарита̄ни чаритва̄, гаччхаси кхо папатам̣ чирараттам̣.

671.

‘‘на хи нассати кассачи каммам̣, ети хатам̣ лабхатева сува̄ми;

дуккхам̣ мандо паралоке, аттани пассати киббисака̄рӣ.

672.

‘‘айосан̇кусама̄хатат̣т̣ха̄нам̣, тин̣хадха̄рамайасӯламупети;

атха таттаайогул̣асаннибхам̣, бходжанаматтхи татха̄ патирӯпам̣.

673.

‘‘на хи ваггу ваданти ваданта̄, на̄бхиджаванти на та̄н̣амупенти;

ан̇га̄ре сантхате сайанти [сенти (сӣ. сйа̄. пӣ.)], гинисампаджджалитам̣ пависанти.

674.

‘‘джа̄лена ча онахийа̄на, таттха хананти айомайакут̣ебхи [айомайакӯт̣ехи (сӣ. сйа̄. пӣ.)];

андхам̣ва тимисама̄йанти, там̣ витатан̃хи йатха̄ махика̄йо.

675.

‘‘атха лохамайам̣ пана кумбхим̣, гинисампаджджалитам̣ пависанти;

паччанти хи та̄су чирараттам̣, аггинисама̄су [гиниссама̄су (ка.)] самуппилава̄те.

676.

‘‘атха пуббалохитамиссе, таттха ким̣ паччати киббисака̄рӣ;

йам̣ йам̣ дисакам̣ [дисатам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] адхисети, таттха килиссати сампхусама̄но.

677.

‘‘пул̣ава̄васатхе салиласмим̣, таттха ким̣ паччати киббисака̄рӣ;

гантум̣ на хи тӣрамапаттхи, саббасама̄ хи самантакапалла̄.

678.

‘‘асипаттаванам̣ пана тин̣хам̣, там̣ пависанти самуччхидагатта̄;

дживхам̣ балисена гахетва̄, а̄раджайа̄раджайа̄ вихананти.

679.

‘‘атха ветаран̣им̣ пана дуггам̣, тин̣хадха̄ракхурадха̄рамупенти;

таттха манда̄ папатанти, па̄пакара̄ па̄па̄ни каритва̄.

680.

‘‘кха̄данти хи таттха руданте, са̄ма̄ сабала̄ ка̄колаган̣а̄ ча;

сон̣а̄ син̇га̄ла̄ [сига̄ла̄ (сӣ. пӣ.)] пат̣игиддха̄ [пат̣игиджджха̄ (сйа̄. пӣ.)], кулала̄ ва̄йаса̄ ча [кулала̄ ча ва̄йаса̄ (?)] витуданти.

681.

‘‘киччха̄ ватайам̣ идха вутти, йам̣ джано пхусати [пассати (сӣ. сйа̄. пӣ.)] киббисака̄рӣ;

тасма̄ идха джӣвитасесе, киччакаро сийа̄ наро на чаппамадждже.

682.

‘‘те ган̣ита̄ видӯхи тилава̄ха̄, йе падуме нирайе упанӣта̄;

нахута̄ни хи кот̣ийо пан̃ча бхаванти, два̄даса кот̣исата̄ни пунан̃н̃а̄ [панаййе (ка.)].

683.

‘‘йа̄ва дукха̄ [дуккха̄ (сӣ. сйа̄.), дуккха (пӣ. ка.)] нирайа̄ идха вутта̄, таттхапи та̄ва чирам̣ васитаббам̣;

тасма̄ сучипесаласа̄дхугун̣есу, ва̄чам̣ манам̣ сататам̣ [пакатам̣ (сйа̄.)] парираккхе’’ти.

кока̄ликасуттам̣ дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

11. на̄лакасуттам̣

684.

а̄нандаджа̄те тидасаган̣е патӣте, саккан̃ча индам̣ сучивасане ча деве;

дуссам̣ гахетва̄ атирива тхомайанте, асито иси аддаса дива̄виха̄ре.

685.

дисва̄на деве мудитамане удагге, читтим̣ каритва̄на идамавоча [каритва̄ идамавоча̄си (сӣ.)] таттха;

‘‘ким̣ девасан̇гхо атирива калйарӯпо, дуссам̣ гахетва̄ рамайатха [бхамайатха (сӣ.)] ким̣ пат̣ичча.

686.

‘‘йада̄пи а̄сӣ асурехи сан̇гамо, джайо сура̄нам̣ асура̄ пара̄джита̄.

тада̄пи нета̄дисо ломахам̣сано, кимаббхутам̣ дат̣т̣ху марӯ памодита̄.

687.

‘‘сел̣енти га̄йанти ча ва̄дайанти ча, бхуджа̄ни пхот̣енти [пот̣хенти (сӣ. пӣ.), потхенти (ка.)] ча наччайанти ча;

пуччха̄ми вохам̣ мерумуддхава̄сине, дхуна̄тха ме сам̣сайам̣ кхиппа ма̄риса̄’’.

688.

‘‘со бодхисатто ратанаваро атулйо, мануссалоке хитасукхаттха̄йа [хитасукхата̄йа (сӣ. сйа̄. пӣ.)] джа̄то;

сакйа̄на га̄ме джанападе лумбинеййе, тенамха тут̣т̣ха̄ атирива калйарӯпа̄.

689.

‘‘со саббасаттуттамо аггапуггало, нара̄сабхо саббападжа̄намуттамо;

ваттессати чаккамисивхайе ване, надам̣ва сӣхо балава̄ мига̄бхибхӯ’’.

690.

там̣ саддам̣ сутва̄ туритамавасарӣ со, суддходанасса тада бхаванам̣ упа̄виси [упа̄гами (сӣ. пӣ.)];

нисаджджа таттха идамавоча̄си сакйе, ‘‘кухим̣ кума̄ро ахамапи дат̣т̣хука̄мо’’.

691.

тато кума̄рам̣ джалитамива суван̣н̣ам̣, укка̄мукхева сукусаласампахат̣т̣хам̣ [сукусалена сампахат̣т̣хам̣ (ка.)];

даддаллама̄нам̣ [даддал̣хама̄нам̣ (ка.)] сирийа̄ аномаван̣н̣ам̣, дассесу путтам̣ аситавхайасса сакйа̄.

692.

дисва̄ кума̄рам̣ сикхимива паджджалантам̣, та̄ра̄сабхам̣ва набхасигамам̣ висуддхам̣;

сӯрийам̣ тапантам̣ сарадариваббхамуттам̣, а̄нандаджа̄то випуламалаттха пӣтим̣.

693.

анекаса̄кхан̃ча сахассаман̣д̣алам̣, чхаттам̣ марӯ дха̄райуманталиккхе;

суван̣н̣адан̣д̣а̄ вӣтипатанти ча̄мара̄, на диссаре ча̄марачхаттага̄хака̄.

694.

дисва̄ джат̣ӣ кан̣хасиривхайо иси, суван̣н̣аниккхам̣ вийа пан̣д̣укамбале;

сетан̃ча чхаттам̣ дхарийанта [дха̄рийанта (сйа̄.), дха̄райантам̣ (сӣ. ка.)] муддхани, удаггачитто сумано пат̣иггахе.

695.

пат̣иггахетва̄ пана сакйапун̇гавам̣, джигӣсато [джигим̣сако (сӣ. сйа̄. пӣ.)] лаккхан̣амантапа̄рагӯ;

пасанначитто гирамаббхудӣрайи, ‘‘ануттара̄йам̣ двипада̄намуттамо’’ [дипада̄намуттамо (сӣ. сйа̄. пӣ.)].

696.

атхаттано гаманамануссаранто, акалйарӯпо гал̣айати ассука̄ни;

дисва̄на сакйа̄ исимавочум̣ рудантам̣,

‘‘но че кума̄ре бхависсати антара̄йо’’.

697.

дисва̄на сакйе исимавоча акалйе, ‘‘на̄хам̣ кума̄ре ахитамануссара̄ми;

на ча̄пимасса бхависсати антара̄йо, на орака̄йам̣ адхима̄наса̄ [адхиманаса̄ (сӣ. сйа̄.)] бхава̄тха.

698.

‘‘самбодхийаггам̣ пхусиссата̄йам̣ кума̄ро, со дхаммачаккам̣ парамависуддхадассӣ;

ваттессата̄йам̣ бахуджанахита̄нукампӣ, виттха̄рикасса бхависсати брахмачарийам̣.

699.

‘‘маман̃ча а̄йу на чирамидха̄васесо, атхантара̄ ме бхависсати ка̄лакирийа̄;

сохам̣ на соссам̣ [суссам̣ (сӣ. сйа̄.)] асамадхурасса дхаммам̣, тенамхи ат̣т̣о бйасанам̣гато агха̄вӣ’’.

700.

со са̄кийа̄нам̣ випулам̣ джанетва̄ пӣтим̣, антепурамха̄ ниггама̄ [нирагама̄ (сӣ. сйа̄.), нигама̄ (ка. сӣ.), нирагама (пӣ.)] брахмача̄рӣ;

со бха̄гинеййам̣ сайам̣ анукампама̄но, сама̄дапеси асамадхурасса дхамме.

701.

‘‘буддхоти гхосам̣ йада [йади (сйа̄. ка.)] парато сун̣а̄си, самбодхипатто виварати дхаммамаггам̣;

гантва̄на таттха самайам̣ парипуччхама̄но [сайам̣ парипуччхийа̄но (сӣ. сйа̄.)], чарассу тасмим̣ бхагавати брахмачарийам̣’’.

702.

тена̄нусит̣т̣хо хитаманена та̄дина̄, ана̄гате парамависуддхадассина̄;

со на̄лако упачитапун̃н̃асан̃чайо, джинам̣ патиккхам̣ [пати + иккхам̣ = патиккхам̣] париваси раккхитиндрийо.

703.

сутва̄на гхосам̣ джинаварачаккаваттане, гантва̄на дисва̄ исинисабхам̣ пасанно;

монеййасет̣т̣хам̣ мунипаварам̣ апуччхи, сама̄гате асита̄вхайасса са̄санети.

ваттхуга̄тха̄ нит̣т̣хита̄.

704.

‘‘ан̃н̃а̄таметам̣ вачанам̣, аситасса йатха̄татхам̣;

там̣ там̣ готама пуччха̄ми, саббадхамма̄на па̄рагум̣.

705.

‘‘анага̄рийупетасса, бхиккха̄чарийам̣ джигӣсато;

муни пабрӯхи ме пут̣т̣хо, монеййам̣ уттамам̣ падам̣’’.

706.

‘‘монеййам̣ те упан̃н̃иссам̣, (ити бхагава̄) дуккарам̣ дурабхисамбхавам̣;

ханда те нам̣ паваккха̄ми, сантхамбхассу дал̣хо бхава.

707.

‘‘сама̄набха̄гам̣ куббетха, га̄ме аккут̣т̣хавандитам̣;

манопадосам̣ раккхеййа, санто анун̣н̣ато чаре.

708.

‘‘учча̄вача̄ ниччхаранти, да̄йе аггисикхӯпама̄;

на̄рийо муним̣ палобхенти, та̄су там̣ ма̄ палобхайум̣.

709.

‘‘вирато метхуна̄ дхамма̄, хитва̄ ка̄ме паропаре [пароваре (сӣ. пӣ.), вара̄варе (сйа̄.)];

авируддхо аса̄ратто, па̄н̣есу тасатха̄варе.

710.

‘‘йатха̄ ахам̣ татха̄ ете, йатха̄ ете татха̄ ахам̣;

атта̄нам̣ упамам̣ катва̄, на ханеййа на гха̄тайе.

711.

‘‘хитва̄ иччхан̃ча лобхан̃ча, йаттха сатто путхуджджано;

чаккхума̄ пат̣ипаджджеййа, тареййа наракам̣ имам̣.

712.

‘‘ӯнӯдаро мита̄ха̄ро, аппиччхасса алолупо;

сада̄ [са ве (пӣ.)] иччха̄йа ниччха̄то, аниччхо хоти ниббуто.

713.

‘‘са пин̣д̣ача̄рам̣ чаритва̄, ванантамабхиха̄райе;

упат̣т̣хито руккхамӯласмим̣, а̄санӯпагато муни.

714.

‘‘са джха̄напасуто дхӣро, вананте рамито сийа̄;

джха̄йетха руккхамӯласмим̣, атта̄намабхитосайам̣.

715.

‘‘тато ратйа̄ виваса̄не [вивасане (сӣ. сйа̄. пӣ.)], га̄мантамабхиха̄райе;

авха̄нам̣ на̄бхинандеййа, абхиха̄ран̃ча га̄мато.

716.

‘‘на мунӣ га̄мама̄гамма, кулесу сахаса̄ чаре;

гха̄сесанам̣ чхиннакатхо, на ва̄чам̣ пайутам̣ бхан̣е.

717.

‘‘алаттхам̣ йадидам̣ са̄дху, на̄латтхам̣ кусалам̣ ити;

убхайенева со та̄дӣ, руккхам̣вупаниваттати [руккхам̣ву’пативаттати (ка.), руккхам̣ва упа̄тиваттати (сйа̄.)].

718.

‘‘са паттапа̄н̣и вичаранто, амӯго мӯгасаммато;

аппам̣ да̄нам̣ на хӣл̣еййа, да̄та̄рам̣ на̄ваджа̄нийа̄.

719.

‘‘учча̄вача̄ хи пат̣ипада̄, саман̣ена пака̄сита̄;

на па̄рам̣ дигун̣ам̣ йанти, найидам̣ екагун̣ам̣ мутам̣.

720.

‘‘йасса ча висата̄ наттхи, чхиннасотасса бхиккхуно;

кичча̄киччаппахӣнасса, парил̣а̄хо на виджджати.

721.

‘‘монеййам̣ те упан̃н̃иссам̣, кхурадха̄рӯпамо бхаве;

дживха̄йа та̄лума̄хачча, ударе сан̃н̃ато сийа̄.

722.

‘‘алӣначитто ча сийа̄, на ча̄пи баху чинтайе;

нира̄магандхо асито, брахмачарийапара̄йан̣о.

723.

‘‘ека̄санасса сиккхетха, саман̣ӯпа̄санасса ча;

екаттам̣ монамаккха̄там̣, еко че абхирамиссаси;

атха бха̄хиси [бха̄сихи (сӣ. сйа̄. пӣ.)] дасадиса̄.

724.

‘‘сутва̄ дхӣра̄нам̣ ниггхосам̣, джха̄йӣнам̣ ка̄мача̄гинам̣;

тато хирин̃ча саддхан̃ча, бхиййо куббетха ма̄мако.

725.

‘‘там̣ надӣхи виджа̄на̄тха, соббхесу падаресу ча;

сан̣анта̄ йанти кусоббха̄ [куссуббха̄ (сӣ.)], тун̣хӣйанти маходадхӣ.

726.

‘‘йадӯнакам̣ там̣ сан̣ати, йам̣ пӯрам̣ сантамева там̣;

ад̣д̣хакумбхӯпамо ба̄ло, рахадо пӯрова пан̣д̣ито.

727.

‘‘йам̣ саман̣о бахум̣ бха̄сати, упетам̣ аттхасан̃хитам̣;

джа̄нам̣ со дхаммам̣ десети, джа̄нам̣ со баху бха̄сати.

728.

‘‘йо ча джа̄нам̣ сам̣йататто, джа̄нам̣ на баху бха̄сати;

са мунӣ монамарахати, са мунӣ монамаджджхага̄’’ти.

на̄лакасуттам̣ ека̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

12. двайата̄нупассана̄суттам̣

евам̣ ме сутам̣ – екам̣ самайам̣ бхагава̄ са̄ваттхийам̣ вихарати пубба̄ра̄ме мига̄рама̄тупа̄са̄де. тена кхо пана самайена бхагава̄ тадахупосатхе паннарасе пун̣н̣а̄йа пун̣н̣ама̄йа раттийа̄ бхиккхусан̇гхапаривуто аббхока̄се нисинно хоти. атха кхо бхагава̄ тун̣хӣбхӯтам̣ тун̣хӣбхӯтам̣ бхиккхусан̇гхам̣ анувилокетва̄ бхиккхӯ а̄мантеси –

‘‘‘йе те, бхиккхаве, кусала̄ дхамма̄ арийа̄ ниййа̄ника̄ самбодхага̄мино, тесам̣ во, бхиккхаве, кусала̄нам̣ дхамма̄нам̣ арийа̄нам̣ ниййа̄ника̄нам̣ самбодхага̄мӣнам̣ ка̄ упаниса̄ савана̄йа̄’ти ити че, бхиккхаве, пуччхита̄ро ассу, те евамассу вачанӣйа̄ – ‘йа̄вадева двайата̄нам̣ дхамма̄нам̣ йатха̄бхӯтам̣ н̃а̄н̣а̄йа̄’ти. кин̃ча двайатам̣ вадетха?

(1) ‘‘идам̣ дуккхам̣, айам̣ дуккхасамудайоти айамека̄нупассана̄. айам̣ дуккханиродхо, айам̣ дуккханиродхага̄минӣ пат̣ипада̄ти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄ двайата̄нупассино кхо, бхиккхаве, бхиккхуно аппаматтасса а̄та̄пино пахитаттасса вихарато двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄’’ти.

идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

729.

‘‘йе дуккхам̣ наппаджа̄нанти, атхо дуккхасса самбхавам̣;

йаттха ча саббасо дуккхам̣, асесам̣ упаруджджхати;

тан̃ча маггам̣ на джа̄нанти, дуккхӯпасамага̄минам̣.

730.

‘‘четовимуттихӣна̄ те, атхо пан̃н̃а̄вимуттийа̄;

абхабба̄ те антакирийа̄йа, те ве джа̄тиджарӯпага̄.

731.

‘‘йе ча дуккхам̣ паджа̄нанти, атхо дуккхасса самбхавам̣;

йаттха ча саббасо дуккхам̣, асесам̣ упаруджджхати;

тан̃ча маггам̣ паджа̄нанти, дуккхӯпасамага̄минам̣.

732.

‘‘четовимуттисампанна̄, атхо пан̃н̃а̄вимуттийа̄;

бхабба̄ те антакирийа̄йа, на те джа̄тиджарӯпага̄’’ти.

(2) ‘‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи парийа̄йена самма̄ двайата̄нупассана̄’ти, ити че, бхиккхаве, пуччхита̄ро ассу; ‘сийа̄’тиссу вачанӣйа̄. катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ упадхипаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. упадхӣнам̣ твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

733.

‘‘упадхинида̄на̄ пабхаванти дуккха̄, йе кечи локасмиманекарӯпа̄;

йо ве авидва̄ упадхим̣ кароти, пунаппунам̣ дуккхамупети мандо;

тасма̄ паджа̄нам̣ упадхим̣ на кайира̄, дуккхасса джа̄типпабхава̄нупассӣ’’ти.

(3) ‘‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи парийа̄йена самма̄ двайата̄нупассана̄’ти, ити че, бхиккхаве, пуччхита̄ро ассу; ‘сийа̄’тиссу вачанӣйа̄. катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ авиджджа̄паччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. авиджджа̄йа твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

734.

‘‘джа̄тимаран̣асам̣са̄рам̣, йе ваджанти пунаппунам̣;

иттхабха̄ван̃н̃атха̄бха̄вам̣, авиджджа̄йева са̄ гати.

735.

‘‘авиджджа̄ ха̄йам̣ маха̄мохо, йенидам̣ сам̣ситам̣ чирам̣;

виджджа̄гата̄ ча йе сатта̄, на те гаччханти [на̄гаччханти (сӣ. пӣ.)] пунаббхава’’нти.

(4) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ сан̇кха̄рапаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. сан̇кха̄ра̄нам̣ твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

736.

‘‘йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти, саббам̣ сан̇кха̄рапаччайа̄;

сан̇кха̄ра̄нам̣ ниродхена, наттхи дуккхасса самбхаво.

737.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, дуккхам̣ сан̇кха̄рапаччайа̄;

саббасан̇кха̄расаматха̄, сан̃н̃а̄нам̣ упародхана̄;

евам̣ дуккхаккхайо хоти, етам̣ н̃атва̄ йатха̄татхам̣.

738.

‘‘саммаддаса̄ ведагуно, саммадан̃н̃а̄йа пан̣д̣ита̄;

абхибхуййа ма̄расам̣йогам̣, на гаччханти [на̄гаччханти (сӣ. пӣ.)] пунаббхава’’нти.

(5) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ вин̃н̃а̄н̣апаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. вин̃н̃а̄н̣асса твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

739.

‘‘йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти, саббам̣ вин̃н̃а̄н̣апаччайа̄;

вин̃н̃а̄н̣асса ниродхена, наттхи дуккхасса самбхаво.

740.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, дуккхам̣ вин̃н̃а̄н̣апаччайа̄;

вин̃н̃а̄н̣ӯпасама̄ бхиккху, ниччха̄то париниббуто’’ти.

(6) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ пхассапаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. пхассасса твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

741.

‘‘тесам̣ пхассапарета̄нам̣, бхавасота̄нуса̄ринам̣;

куммаггапат̣ипанна̄нам̣, а̄ра̄ сам̣йоджанаккхайо.

742.

‘‘йе ча пхассам̣ парин̃н̃а̄йа, ан̃н̃а̄йупасаме [пан̃н̃а̄йа упасаме (сйа̄.)] рата̄;

те ве пхасса̄бхисамайа̄, ниччха̄та̄ париниббута̄’’ти.

(7) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ ведана̄паччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. ведана̄нам̣ твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

743.

‘‘сукхам̣ ва̄ йади ва̄ дуккхам̣, адуккхамасукхам̣ саха;

аджджхаттан̃ча бахиддха̄ ча, йам̣ кин̃чи аттхи ведитам̣.

744.

‘‘етам̣ дуккханти н̃атва̄на, мосадхаммам̣ палокинам̣ [палокитам̣ (сӣ.)];

пхусса пхусса вайам̣ пассам̣, евам̣ таттха виджа̄нати [вираджджати (ка. сӣ.)];

ведана̄нам̣ кхайа̄ бхиккху, ниччха̄то париниббуто’’ти.

(8) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ тан̣ха̄паччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. тан̣ха̄йа твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

745.

‘‘тан̣ха̄дутийо пурисо, дӣгхамаддха̄на сам̣сарам̣;

иттхабха̄ван̃н̃атха̄бха̄вам̣, сам̣са̄рам̣ на̄тиваттати.

746.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, тан̣хам̣ [тан̣ха̄ (бахӯсу) итивуттаке 15 пасситаббам̣] дуккхасса самбхавам̣;

вӣтатан̣хо ана̄да̄но, сато бхиккху париббадже’’ти.

(9) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ упа̄да̄напаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. упа̄да̄на̄нам̣ [упа̄да̄насса (сйа̄. ка.)] твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

747.

‘‘упа̄да̄напаччайа̄ бхаво, бхӯто дуккхам̣ нигаччхати;

джа̄тасса маран̣ам̣ хоти, есо дуккхасса самбхаво.

748.

‘‘тасма̄ упа̄да̄наккхайа̄, саммадан̃н̃а̄йа пан̣д̣ита̄;

джа̄тиккхайам̣ абхин̃н̃а̄йа, на гаччханти пунаббхава’’нти.

(10) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ а̄рамбхапаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. а̄рамбха̄нам̣ твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

749.

‘‘йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти, саббам̣ а̄рамбхапаччайа̄;

а̄рамбха̄нам̣ ниродхена, наттхи дуккхасса самбхаво.

750.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, дуккхам̣ а̄рамбхапаччайа̄;

сабба̄рамбхам̣ пат̣иниссаджджа, ана̄рамбхе вимуттино.

751.

‘‘уччхиннабхаватан̣хасса, сантачиттасса бхиккхуно;

виккхӣн̣о [витин̣н̣о (сӣ.)] джа̄тисам̣са̄ро, наттхи тасса пунаббхаво’’ти.

(11) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ а̄ха̄рапаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. а̄ха̄ра̄нам̣ твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

752.

‘‘йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти, саббам̣ а̄ха̄рапаччайа̄;

а̄ха̄ра̄нам̣ ниродхена, наттхи дуккхасса самбхаво.

753.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, дуккхам̣ а̄ха̄рапаччайа̄;

сабба̄ха̄рам̣ парин̃н̃а̄йа, сабба̄ха̄раманиссито.

754.

‘‘а̄рогйам̣ саммадан̃н̃а̄йа, а̄сава̄нам̣ париккхайа̄;

сан̇кха̄йа севӣ дхаммат̣т̣хо, сан̇кхйам̣ [сан̇кхам̣ (сӣ. пӣ.)] нопети ведагӯ’’ти.

(12) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти саббам̣ ин̃джитапаччайа̄ти, айамека̄нупассана̄. ин̃джита̄нам̣ твева асесавира̄ганиродха̄ наттхи дуккхасса самбхавоти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

755.

‘‘йам̣ кин̃чи дуккхам̣ самбхоти, саббам̣ ин̃джитапаччайа̄;

ин̃джита̄нам̣ ниродхена, наттхи дуккхасса самбхаво.

756.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, дуккхам̣ ин̃джитапаччайа̄;

тасма̄ хи еджам̣ воссаджджа, сан̇кха̄ре упарундхийа;

анеджо анупа̄да̄но, сато бхиккху париббадже’’ти.

(13) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? нисситасса чалитам̣ хотӣти, айамека̄нупассана̄. аниссито на чалатӣти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

757.

‘‘аниссито на чалати, ниссито ча упа̄дийам̣;

иттхабха̄ван̃н̃атха̄бха̄вам̣, сам̣са̄рам̣ на̄тиваттати.

758.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, ниссайесу махаббхайам̣;

аниссито анупа̄да̄но, сато бхиккху париббадже’’ти.

(14) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? рӯпехи, бхиккхаве, арӯпа̄ [а̄руппа̄ (сӣ. пӣ.)] сантатара̄ти, айамека̄нупассана̄. арӯпехи ниродхо сантатароти, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

759.

‘‘йе ча рӯпӯпага̄ сатта̄, йе ча арӯпат̣т̣ха̄йино [а̄руппава̄сино (сӣ. пӣ.)];

ниродхам̣ аппаджа̄нанта̄, а̄ганта̄ро пунаббхавам̣.

760.

‘‘йе ча рӯпе парин̃н̃а̄йа, арӯпесу асан̣т̣хита̄ [сусан̣т̣хита̄ (сӣ. сйа̄. пӣ.)];

ниродхе йе вимуччанти, те джана̄ маччуха̄йино’’ти.

(15) ‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи…пе… катхан̃ча сийа̄? йам̣, бхиккхаве, садевакасса локасса сама̄ракасса сабрахмакасса сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа идам̣ саччанти упаниджджха̄йитам̣ тадамарийа̄нам̣ етам̣ муса̄ти йатха̄бхӯтам̣ саммаппан̃н̃а̄йа судит̣т̣хам̣, айамека̄нупассана̄. йам̣, бхиккхаве, садевакасса…пе… садеваманусса̄йа идам̣ муса̄ти упаниджджха̄йитам̣, тадамарийа̄нам̣ етам̣ саччанти йатха̄бхӯтам̣ саммаппан̃н̃а̄йа судит̣т̣хам̣, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄…пе… атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

761.

‘‘анаттани аттама̄ним̣ [аттама̄нӣ (сйа̄.), аттама̄нам̣ (пӣ. ка.)], пасса локам̣ садевакам̣;

нивит̣т̣хам̣ на̄марӯпасмим̣, идам̣ саччанти ман̃н̃ати.

762.

‘‘йена йена хи ман̃н̃анти, тато там̣ хоти ан̃н̃атха̄;

тан̃хи тасса муса̄ хоти, мосадхамман̃хи иттарам̣.

763.

‘‘амосадхаммам̣ нибба̄нам̣, тадарийа̄ саччато видӯ;

те ве сачча̄бхисамайа̄, ниччха̄та̄ париниббута̄’’ти.

(16) ‘‘‘сийа̄ ан̃н̃енапи парийа̄йена самма̄ двайата̄нупассана̄’ти, ити че, бхиккхаве, пуччхита̄ро ассу; ‘сийа̄’тиссу вачанӣйа̄. катхан̃ча сийа̄? йам̣, бхиккхаве, садевакасса локасса сама̄ракасса сабрахмакасса сассаман̣абра̄хман̣ийа̄ паджа̄йа садеваманусса̄йа идам̣ сукханти упаниджджха̄йитам̣, тадамарийа̄нам̣ етам̣ дуккханти йатха̄бхӯтам̣ саммаппан̃н̃а̄йа судит̣т̣хам̣, айамека̄нупассана̄. йам̣, бхиккхаве, садевакасса…пе… садеваманусса̄йа идам̣ дуккханти упаниджджха̄йитам̣ тадамарийа̄нам̣ етам̣ сукханти йатха̄бхӯтам̣ саммаппан̃н̃а̄йа судит̣т̣хам̣, айам̣ дутийа̄нупассана̄. евам̣ самма̄ двайата̄нупассино кхо, бхиккхаве, бхиккхуно аппаматтасса а̄та̄пино пахитаттасса вихарато двиннам̣ пхала̄нам̣ ан̃н̃атарам̣ пхалам̣ па̄т̣икан̇кхам̣ – дит̣т̣хева дхамме ан̃н̃а̄, сати ва̄ упа̄дисесе ана̄га̄мита̄ти. идамавоча бхагава̄. идам̣ ватва̄на сугато атха̄парам̣ етадавоча саттха̄ –

764.

‘‘рӯпа̄ садда̄ раса̄ гандха̄, пхасса̄ дхамма̄ ча кевала̄;

ит̣т̣ха̄ канта̄ мана̄па̄ ча, йа̄вататтхӣти вуччати.

765.

‘‘садевакасса локасса, ете во сукхасаммата̄;

йаттха чете нируджджханти, там̣ несам̣ дуккхасамматам̣.

766.

‘‘сукханти дит̣т̣хамарийехи, сакка̄йассупародханам̣;

паччанӣкамидам̣ хоти, саббалокена пассатам̣.

767.

‘‘йам̣ паре сукхато а̄ху, тадарийа̄ а̄ху дуккхато;

йам̣ паре дуккхато а̄ху, тадарийа̄ сукхато видӯ.

768.

‘‘пасса дхаммам̣ дура̄джа̄нам̣, сампамӯл̣хеттхавиддасу [сампамӯл̣хеттха авиддасу (сӣ. пӣ.), саммӯл̣хеттха авиддасу (?)];

нивута̄нам̣ тамо хоти, андхака̄ро апассатам̣.

769.

‘‘сатан̃ча виват̣ам̣ хоти, а̄локо пассата̄мива;

сантике на виджа̄нанти, магга̄ дхаммасса ковида̄.

770.

‘‘бхавара̄гапаретехи, бхавасота̄нуса̄рибхи;

ма̄радхеййа̄нупаннехи, на̄йам̣ дхаммо сусамбудхо.

771.

‘‘ко ну ан̃н̃атрамарийехи, падам̣ самбуддхумарахати;

йам̣ падам̣ саммадан̃н̃а̄йа, париниббанти ана̄сава̄’’ти.

идамавоча бхагава̄. аттамана̄ те бхиккхӯ бхагавато бха̄ситам̣ абхинандунти. имасмим̣ ча [имасмим̣ кхо (сӣ.)] пана веййа̄каран̣асмим̣ бхан̃н̃ама̄не сат̣т̣химатта̄нам̣ бхиккхӯнам̣ анупа̄да̄йа а̄савехи читта̄ни вимуччим̣сӯти.

двайата̄нупассана̄суттам̣ два̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

тассудда̄нам̣

саччам̣ упадхи авиджджа̄ ча, сан̇кха̄ре вин̃н̃а̄н̣апан̃чамам̣;

пхассаведанийа̄ тан̣ха̄, упа̄да̄на̄рамбхаа̄ха̄ра̄;

ин̃джитам̣ чалитам̣ рӯпам̣, саччам̣ дуккхена сол̣аса̄ти.

маха̄вагго татийо нит̣т̣хито.

тассудда̄нам̣

паббаджджа̄ ча падха̄нан̃ча, субха̄ситан̃ча сундари;

ма̄гхасуттам̣ сабхийо ча, село саллан̃ча вуччати.

ва̄сет̣т̣хо ча̄пи кока̄ли, на̄лако двайата̄нупассана̄;

два̄дасета̄ни сутта̄ни, маха̄вагготи вуччатӣти.

4. ат̣т̣хакавагго

1. ка̄масуттам̣

772.

ка̄мам̣ ка̄майама̄насса, тасса че там̣ самиджджхати;

аддха̄ пӣтимано хоти, ладдха̄ маччо йадиччхати.

773.

тасса че ка̄майа̄насса [ка̄майама̄насса (ка.)], чхандаджа̄тасса джантуно;

те ка̄ма̄ париха̄йанти, саллавиддхова руппати.

774.

йо ка̄ме париваджджети, саппассева пада̄ сиро;

сомам̣ [со имам̣ (сӣ. пӣ.)] висаттикам̣ локе, сато самативаттати.

775.

кхеттам̣ ваттхум̣ хиран̃н̃ам̣ ва̄, гавассам̣ [гава̄ссам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] да̄сапорисам̣;

тхийо бандхӯ путху ка̄ме, йо наро анугиджджхати.

776.

абала̄ нам̣ балӣйанти, маддантенам̣ париссайа̄;

тато нам̣ дуккхаманвети, на̄вам̣ бхиннамиводакам̣.

777.

тасма̄ джанту сада̄ сато, ка̄ма̄ни париваджджайе;

те паха̄йа таре огхам̣, на̄вам̣ ситва̄ва [син̃читва̄ (сӣ.)] па̄рагӯти.

ка̄масуттам̣ пат̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

2. гухат̣т̣хакасуттам̣

778.

сатто гуха̄йам̣ бахуна̄бхичханно, тит̣т̣хам̣ наро моханасмим̣ пага̄л̣хо;

дӯре вивека̄ хи татха̄видхо со, ка̄ма̄ хи локе на хи суппаха̄йа̄.

779.

иччха̄нида̄на̄ бхаваса̄табаддха̄, те дуппамун̃ча̄ на хи ан̃н̃амоккха̄;

паччха̄ пуре ва̄пи апеккхама̄на̄, имева ка̄ме пуримева джаппам̣.

780.

ка̄месу гиддха̄ пасута̄ памӯл̣ха̄, авада̄нийа̄ те висаме нивит̣т̣ха̄;

дуккхӯпанӣта̄ паридевайанти, ким̣сӯ бхависса̄ма ито чута̄се.

781.

тасма̄ хи сиккхетха идхева джанту, йам̣ кин̃чи джан̃н̃а̄ висаманти локе;

на тасса хетӯ висамам̣ чареййа, аппан̃хидам̣ джӣвитама̄ху дхӣра̄.

782.

пасса̄ми локе парипхандама̄нам̣, паджам̣ имам̣ тан̣хагатам̣ бхавесу;

хӣна̄ нара̄ маччумукхе лапанти, авӣтатан̣ха̄се бхава̄бхавесу.

783.

мама̄йите пассатха пхандама̄не, маччхева апподаке кхӣн̣асоте;

етампи дисва̄ амамо чареййа, бхавесу а̄саттимакуббама̄но.

784.

убхосу антесу винеййа чхандам̣, пхассам̣ парин̃н̃а̄йа ана̄нугиддхо;

йадаттагарахӣ тадакуббама̄но, на липпатӣ [на лимпатӣ (сйа̄. ка.)] дит̣т̣хасутесу дхӣро.

785.

сан̃н̃ам̣ парин̃н̃а̄ витареййа огхам̣, париггахесу муни нопалитто;

аббӯл̣хасалло чарамаппаматто, на̄сӣсатӣ [на̄сим̣сатӣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] локамимам̣ паран̃ча̄ти.

гухат̣т̣хакасуттам̣ дутийам̣ нит̣т̣хитам̣.

3. дут̣т̣хат̣т̣хакасуттам̣

786.

ваданти ве дут̣т̣хамана̄пи еке, атхопи ве саччамана̄ ваданти;

ва̄дан̃ча джа̄там̣ муни но упети, тасма̄ мунӣ наттхи кхило кухин̃чи.

787.

сакан̃хи дит̣т̣хим̣ катхамаччайеййа, чханда̄нунӣто ручийа̄ нивит̣т̣хо;

сайам̣ саматта̄ни пакуббама̄но, йатха̄ хи джа̄неййа татха̄ вадеййа.

788.

йо аттано сӣлавата̄ни джанту, ана̄нупут̣т̣хова пареса [парасса (ка.)] па̄ва [па̄ва̄ (сӣ. сйа̄. пӣ.)];

анарийадхаммам̣ кусала̄ тама̄ху, йо а̄тума̄нам̣ сайамева па̄ва.

789.

санто ча бхиккху абхиниббутатто, итиханти сӣлесу акаттхама̄но;

тамарийадхаммам̣ кусала̄ ваданти, йассуссада̄ наттхи кухин̃чи локе.

790.

пакаппита̄ сан̇кхата̄ йасса дхамма̄, пураккхата̄ [пуреккхата̄ (сӣ.)] санти авӣвада̄та̄;

йадаттани пассати а̄нисам̣сам̣, там̣ ниссито куппапат̣ичча сантим̣.

791.

дит̣т̣хӣнивеса̄ на хи сва̄тиватта̄, дхаммесу ниччхеййа самуггахӣтам̣;

тасма̄ наро тесу нивесанесу, нирассатӣ а̄дийатӣ ча дхаммам̣.

792.

дхонасса хи наттхи кухин̃чи локе, пакаппита̄ дит̣т̣хи бхава̄бхавесу;

ма̄йан̃ча ма̄нан̃ча паха̄йа дхоно, са кена гаччхеййа анӯпайо со.

793.

упайо хи дхаммесу упети ва̄дам̣, анӯпайам̣ кена катхам̣ вадеййа;

атта̄ ниратта̄ [аттам̣ нираттам̣ (бахӯсу)] на хи тасса аттхи, адхоси со дит̣т̣химидхева саббанти.

дут̣т̣хат̣т̣хакасуттам̣ татийам̣ нит̣т̣хитам̣.

4. суддхат̣т̣хакасуттам̣

794.

пасса̄ми суддхам̣ парамам̣ арогам̣, дит̣т̣хена сам̣суддхи нарасса хоти;

ева̄бхиджа̄нам̣ [ета̄бхиджа̄нам̣ (сӣ. пӣ.)] параманти н̃атва̄, суддха̄нупассӣти паччети н̃а̄н̣ам̣.

795.

дит̣т̣хена че суддхи нарасса хоти, н̃а̄н̣ена ва̄ со паджаха̄ти дуккхам̣;

ан̃н̃ена со суджджхати сопадхӣко, дит̣т̣хӣ хи нам̣ па̄ва татха̄ вада̄нам̣.

796.

на бра̄хман̣о ан̃н̃ато суддхима̄ха, дит̣т̣хе суте сӣлавате муте ва̄;

пун̃н̃е ча па̄пе ча анӯпалитто, аттан̃джахо найидха пакуббама̄но.

797.

пуримам̣ паха̄йа апарам̣ сита̄се, еджа̄нуга̄ те на таранти сан̇гам̣;

те уггаха̄йанти нирассаджанти, капӣва са̄кхам̣ памун̃чам̣ гаха̄йам̣ [памукхам̣ гаха̄йа (сйа̄.), памун̃ча гаха̄йа (ка.)].

798.

сайам̣ сама̄да̄йа вата̄ни джанту, учча̄вачам̣ гаччхати сан̃н̃асатто;

видва̄ ча ведехи самечча дхаммам̣, на учча̄вачам̣ гаччхати бхӯрипан̃н̃о.

799.

са саббадхаммесу висенибхӯто, йам̣ кин̃чи дит̣т̣хам̣ ва сутам̣ мутам̣ ва̄;

тамева дассим̣ виват̣ам̣ чарантам̣, кенӣдха локасми викаппайеййа.

800.

на каппайанти на пуреккхаронти, аччантасуддхӣти на те ваданти;

а̄да̄нагантхам̣ гатхитам̣ висаджджа, а̄сам̣ на куббанти кухин̃чи локе.

801.

сӣма̄тиго бра̄хман̣о тасса наттхи, н̃атва̄ ва дисва̄ ва [н̃атва̄ ча дисва̄ ча (ка. сӣ. ка.)] самуггахӣтам̣;

на ра̄гара̄гӣ на вира̄гаратто, тассӣдха наттхӣ парамуггахӣтанти.

суддхат̣т̣хакасуттам̣ чатуттхам̣ нит̣т̣хитам̣.

5. парамат̣т̣хакасуттам̣

802.

параманти дит̣т̣хӣсу париббаса̄но, йадуттари куруте джанту локе;

хӣна̄ти ан̃н̃е тато саббама̄ха, тасма̄ вива̄да̄ни авӣтиватто.

803.

йадаттанӣ пассати а̄нисам̣сам̣, дит̣т̣хе суте сӣлавате [сӣлаббате (сйа̄.)] муте ва̄;

тадева со таттха самуггаха̄йа, нихӣнато пассати саббаман̃н̃ам̣.

804.

там̣ ва̄пи гантхам̣ кусала̄ ваданти, йам̣ ниссито пассати хӣнаман̃н̃ам̣;

тасма̄ хи дит̣т̣хам̣ ва сутам̣ мутам̣ ва̄, сӣлаббатам̣ бхиккху на ниссайеййа.

805.

дит̣т̣химпи локасмим̣ на каппайеййа, н̃а̄н̣ена ва̄ сӣлаватена ва̄пи;

самоти атта̄наманӯпанеййа, хӣно на ман̃н̃етха висеси ва̄пи.

806.

аттам̣ паха̄йа анупа̄дийа̄но, н̃а̄н̣епи со ниссайам̣ но кароти;

са ве вийаттесу [вийуттесу (сӣ. ат̣т̣ха.), двийаттесу (ка.)] на ваггаса̄рӣ, дит̣т̣химпи [дит̣т̣химапи (ка.)] со на паччети кин̃чи.

807.

йассӯбхайанте пан̣идхӣдха наттхи, бхава̄бхава̄йа идха ва̄ хурам̣ ва̄;

нивесана̄ тасса на санти кечи, дхаммесу ниччхеййа самуггахӣтам̣.

808.

тассӣдха дит̣т̣хе ва суте муте ва̄, пакаппита̄ наттхи ан̣ӯпи сан̃н̃а̄;

там̣ бра̄хман̣ам̣ дит̣т̣химана̄дийа̄нам̣, кенӣдха локасмим̣ викаппайеййа.

809.

на каппайанти на пуреккхаронти, дхамма̄пи тесам̣ на пат̣иччхита̄се;

на бра̄хман̣о сӣлаватена неййо, па̄ран̇гато на паччети та̄дӣти.

парамат̣т̣хакасуттам̣ пан̃чамам̣ нит̣т̣хитам̣.

6. джара̄суттам̣

810.

аппам̣ вата джӣвитам̣ идам̣, орам̣ вассасата̄пи миййати [мӣйати (сӣ. ат̣т̣ха.)];

йо чепи атичча джӣвати, атха кхо со джараса̄пи миййати.

811.

сочанти джана̄ мама̄йите, на хи санти [на хи санта̄ (сӣ.), на хӣ санти (каттхачи)] ничча̄ париггаха̄;

вина̄бха̄васантамевидам̣, ити дисва̄ на̄га̄рама̄васе.

812.

маран̣енапи там̣ пахӣйати [пахиййати (сӣ. сйа̄. ка.)], йам̣ пурисо мамиданти [мамайиданти (сӣ. сйа̄. ка.), мама̄йанти (ка.)] ман̃н̃ати;

етампи видитва̄ [етам̣ дисва̄на (ниддесе), етампи видитва (?)] пан̣д̣ито, на маматта̄йа наметха ма̄мако.

813.

супинена йатха̄пи сан̇гатам̣, пат̣ибуддхо пурисо на пассати;

евампи пийа̄йитам̣ джанам̣, петам̣ ка̄лакатам̣ на пассати.

814.

дит̣т̣ха̄пи сута̄пи те джана̄, йесам̣ на̄мамидам̣ павуччати [на̄мамева̄ васиссати (сӣ. сйа̄. пӣ.)];

на̄мам̣йева̄васиссати, аккхеййам̣ петасса джантуно.

815.

сокаппаридевамаччхарам̣ [сокапаридевамаччхарам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.), сокам̣ паридевамаччхарам̣ (?)], на джаханти гиддха̄ мама̄йите;

тасма̄ мунайо париггахам̣, хитва̄ ачарим̣су кхемадассино.

816.

патилӣначарасса бхиккхуно, бхаджама̄насса вивиттама̄санам̣;

са̄маггийама̄ху тасса там̣, йо атта̄нам̣ бхаване на дассайе.

817.

саббаттха мунӣ аниссито, на пийам̣ куббати нопи аппийам̣;

тасмим̣ паридевамаччхарам̣, пан̣н̣е ва̄ри йатха̄ на лимпати [липпати (сӣ. пӣ.)].

818.

удабинду йатха̄пи поккхаре, падуме ва̄ри йатха̄ на лимпати;

евам̣ муни нопалимпати, йадидам̣ дит̣т̣хасутам̣ мутесу ва̄.

819.

дхоно на хи тена ман̃н̃ати, йадидам̣ дит̣т̣хасутам̣ мутесу ва̄;

на̄н̃н̃ена висуддхимиччхати, на хи со раджджати но вираджджатӣти.

джара̄суттам̣ чхат̣т̣хам̣ нит̣т̣хитам̣.

7. тиссаметтеййасуттам̣

820.

‘‘метхунамануйуттасса, (ичча̄йасма̄ тиссо меттеййо) вигха̄там̣ брӯхи ма̄риса;

сутва̄на тава са̄санам̣, вивеке сиккхисса̄масе.

821.

‘‘метхунамануйуттасса, (меттеййа̄ти бхагава̄) муссате ва̄пи са̄санам̣;

миччха̄ ча пат̣ипаджджати, етам̣ тасмим̣ ана̄рийам̣.

822.

‘‘еко пуббе чаритва̄на, метхунам̣ йо нисевати;

йа̄нам̣ бхантам̣ ва там̣ локе, хӣнама̄ху путхуджджанам̣.

823.

‘‘йасо китти ча йа̄ пуббе, ха̄йате ва̄пи тасса са̄;

етампи дисва̄ сиккхетха, метхунам̣ виппаха̄таве.

824.

‘‘сан̇каппехи парето со, капан̣о вийа джха̄йати;

сутва̄ паресам̣ ниггхосам̣, ман̇ку хоти татха̄видхо.

825.

‘‘атха саттха̄ни куруте, парава̄дехи чодито;

еса кхвасса маха̄гедхо, мосаваджджам̣ пага̄хати.

826.

‘‘пан̣д̣итоти саман̃н̃а̄то, екачарийам̣ адхит̣т̣хито;

атха̄пи [са ча̄пи (ниддесе)] метхуне йутто, мандова парикиссати [парикилиссати (сӣ.)].

827.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, муни пубба̄паре идха;

екачарийам̣ дал̣хам̣ кайира̄, на нисеветха метхунам̣.

828.

‘‘вивекан̃н̃ева сиккхетха, етадарийа̄намуттамам̣;

на тена сет̣т̣хо ман̃н̃етха, са ве нибба̄насантике.

829.

‘‘риттасса мунино чарато, ка̄месу анапеккхино;

огхатин̣н̣асса пихайанти, ка̄месу гадхита̄ [гатхита̄ (сӣ.)] паджа̄’’ти.

тиссаметтеййасуттам̣ саттамам̣ нит̣т̣хитам̣.

8. пасӯрасуттам̣

830.

идхева суддхи ити ва̄дайанти [видийанти (сӣ. пӣ.)], на̄н̃н̃есу дхаммесу висуддхима̄ху;

йам̣ ниссита̄ таттха субхам̣ вада̄на̄, паччекасаччесу путхӯ нивит̣т̣ха̄.

831.

те ва̄дака̄ма̄ парисам̣ вигайха, ба̄лам̣ дахантӣ митху ан̃н̃аман̃н̃ам̣;

ваданти те ан̃н̃асита̄ катходжджам̣, пасам̣сака̄ма̄ кусала̄ вада̄на̄.

832.

йутто катха̄йам̣ париса̄йа маджджхе, пасам̣самиччхам̣ винигха̄ти хоти;

апа̄хатасмим̣ пана ман̇ку хоти, нинда̄йа со куппати рандхамесӣ.

833.

йамасса ва̄дам̣ парихӣнама̄ху, апа̄хатам̣ пан̃хавимам̣сака̄се;

паридевати сочати хӣнава̄до, упаччага̄ манти ануттхуна̄ти.

834.

ете вива̄да̄ саман̣есу джа̄та̄, етесу уггха̄ти нигха̄ти хоти;

етампи дисва̄ вираме катходжджам̣, на хан̃н̃адаттхаттхипасам̣сала̄бха̄.

835.

пасам̣сито ва̄ пана таттха хоти, аккха̄йа ва̄дам̣ париса̄йа маджджхе;

со хассатӣ ун̣н̣аматӣ [уннаматӣ (?)] ча тена, паппуййа таматтхам̣ йатха̄ мано аху.

836.

йа̄ ун̣н̣атӣ [уннатӣ (?)] са̄сса вигха̄табхӯми, ма̄на̄тима̄нам̣ вадате панесо;

етампи дисва̄ на вива̄дайетха, на хи тена суддхим̣ кусала̄ ваданти.

837.

сӯро йатха̄ ра̄джакха̄да̄йа пут̣т̣хо, абхигаджджамети пат̣исӯрамиччхам̣;

йенева со тена палехи сӯра, пуббева наттхи йадидам̣ йудха̄йа.

838.

йе дит̣т̣химуггайха вива̄дайанти [вива̄дийанти (сӣ. пӣ.)], идамева саччанти ча ва̄дайанти;

те твам̣ вадассӯ на хи тедха аттхи, ва̄дамхи джа̄те пат̣исеникатта̄.

839.

висеникатва̄ пана йе чаранти, дит̣т̣хӣхи дит̣т̣хим̣ авируджджхама̄на̄;

тесу твам̣ ким̣ лабхетхо пасӯра, йесӣдха наттхӣ парамуггахӣтам̣.

840.

атха твам̣ павитаккама̄гама̄, манаса̄ дит̣т̣хигата̄ни чинтайанто;

дхонена йугам̣ сама̄гама̄, на хи твам̣ саккхаси сампайа̄тавети.

пасӯрасуттам̣ ат̣т̣хамам̣ нит̣т̣хитам̣.

9. ма̄ган̣д̣ийасуттам̣

841.

‘‘дисва̄на тан̣хам̣ аратим̣ раган̃ча [аратин̃ча ра̄гам̣ (сйа̄. ка.)], на̄хоси чхандо апи метхунасмим̣;

кимевидам̣ муттакарӣсапун̣н̣ам̣, па̄да̄пи нам̣ сампхуситум̣ на иччхе’’.

842.

‘‘ета̄дисам̣ че ратанам̣ на иччхаси, на̄рим̣ нариндехи бахӯхи паттхитам̣;

дит̣т̣хигатам̣ сӣлаватам̣ ну джӣвитам̣ [сӣлавата̄нуджӣвитам̣ (сӣ. пӣ. ка.)], бхавӯпапаттин̃ча вадеси кӣдисам̣’’.

843.

‘‘идам̣ вада̄мӣти на тасса хоти, (ма̄ган̣д̣ийа̄ти [ма̄гандийа̄ти (сӣ. сйа̄. пӣ.)] бхагава̄)

дхаммесу ниччхеййа самуггахӣтам̣;

пассан̃ча дит̣т̣хӣсу ануггаха̄йа,

аджджхаттасантим̣ пачинам̣ адассам̣’’.

844.

‘‘виниччхайа̄ йа̄ни пакаппита̄ни, (ити ма̄ган̣д̣ийо [ма̄гандийо (сӣ. сйа̄. пӣ.)] )

те ве мунӣ брӯси ануггаха̄йа;

аджджхаттасантӣти йаметаматтхам̣,

катхам̣ ну дхӣрехи паведитам̣ там̣’’.

845.

‘‘на дит̣т̣хийа̄ на сутийа̄ на н̃а̄н̣ена, (ма̄ган̣д̣ийа̄ти бхагава̄)

сӣлаббатена̄пи на суддхима̄ха;

адит̣т̣хийа̄ ассутийа̄ ан̃а̄н̣а̄,

асӣлата̄ аббата̄ нопи тена;

ете ча ниссаджджа ануггаха̄йа,

санто анисса̄йа бхавам̣ на джаппе’’.

846.

‘‘но че кира дит̣т̣хийа̄ на сутийа̄ на н̃а̄н̣ена, (ити ма̄ган̣д̣ийо)

сӣлаббатена̄пи на суддхима̄ха;

адит̣т̣хийа̄ ассутийа̄ ан̃а̄н̣а̄,

асӣлата̄ аббата̄ нопи тена;

ман̃н̃а̄махам̣ момухамева дхаммам̣,

дит̣т̣хийа̄ еке пачченти суддхим̣’’.

847.

‘‘дит̣т̣хан̃ча нисса̄йа анупуччхама̄но, (ма̄ган̣д̣ийа̄ти бхагава̄)

самуггахӣтесу памохама̄га̄ [самохама̄га̄ (сйа̄. ка.)];

ито ча на̄ддаккхи ан̣умпи сан̃н̃ам̣,

тасма̄ тувам̣ момухато даха̄си.

848.

‘‘само висесӣ уда ва̄ нихӣно, йо ман̃н̃атӣ со вивадетха тена;

тӣсу видха̄су авикампама̄но, само висесӣти на тасса хоти.

849.

‘‘саччанти со бра̄хман̣о ким̣ вадеййа, муса̄ти ва̄ со вивадетха кена;

йасмим̣ самам̣ висамам̣ ва̄пи наттхи, са кена ва̄дам̣ пат̣исам̣йуджеййа.

850.

‘‘окам̣ паха̄йа аникетаса̄рӣ, га̄ме акуббам̣ муни сантхава̄ни [сандхава̄ни (ка.)];

ка̄мехи ритто апуреккхара̄но, катхам̣ на виггайха джанена кайира̄.

851.

‘‘йехи вивитто вичареййа локе, на та̄ни уггайха вадеййа на̄го;

джаламбуджам̣ [еламбуджам̣ (сӣ. сйа̄.)] кан̣д̣акам̣ ва̄риджам̣ йатха̄, джалена пан̇кена чанӯпалиттам̣;

евам̣ мунӣ сантива̄до агиддхо, ка̄ме ча локе ча анӯпалитто.

852.

‘‘на ведагӯ дит̣т̣хийа̄йако [на ведагӯ дит̣т̣хийа̄ (ка. сӣ. сйа̄. пӣ.)] на мутийа̄, са ма̄намети на хи таммайо со;

на каммуна̄ нопи сутена неййо, анӯпанӣто са нивесанесу.

853.

‘‘сан̃н̃а̄вираттасса на санти гантха̄, пан̃н̃а̄вимуттасса на санти моха̄;

сан̃н̃ан̃ча дит̣т̣хин̃ча йе аггахесум̣, те гхат̣т̣айанта̄ [гхат̣т̣ама̄на̄ (сйа̄. ка.)] вичаранти локе’’ти.

ма̄ган̣д̣ийасуттам̣ навамам̣ нит̣т̣хитам̣.

10. пура̄бхедасуттам̣

854.

‘‘катхам̣дассӣ катхам̣сӣло, упасантоти вуччати;

там̣ ме готама пабрӯхи, пуччхито уттамам̣ нарам̣’’.

855.

‘‘вӣтатан̣хо пура̄ бхеда̄, (ити бхагава̄) пуббамантаманиссито;

вемаджджхе нупасан̇кхеййо, тасса наттхи пураккхатам̣.

856.

‘‘аккодхано асанта̄сӣ, авикаттхӣ акуккучо;

мантабха̄н̣ӣ [манта̄бха̄н̣ӣ (сйа̄. пӣ.)] ануддхато, са ве ва̄ча̄йато муни.

857.

‘‘нира̄сатти ана̄гате, атӣтам̣ на̄нусочати;

вивекадассӣ пхассесу, дит̣т̣хӣсу ча на нӣйати [ниййати (бахӯсу)].

858.

‘‘патилӣно акухако, апиха̄лу амаччхарӣ;

аппагаббхо аджегуччхо, песун̣еййе ча но йуто.

859.

‘‘са̄тийесу анасса̄вӣ, атима̄не ча но йуто;

сан̣хо ча пат̣ибха̄нава̄ [пат̣ибха̄н̣ава̄ (сйа̄. пӣ.)], на саддхо на вираджджати.

860.

‘‘ла̄бхакамйа̄ на сиккхати, ала̄бхе ча на куппати;

авируддхо ча тан̣ха̄йа, расесу на̄нугиджджхати.

861.

‘‘упеккхако сада̄ сато, на локе ман̃н̃ате самам̣;

на висесӣ на нӣчеййо, тасса но санти уссада̄.

862.

‘‘йасса ниссайана̄ [ниссайата̄ (сӣ. сйа̄. пӣ.)] наттхи, н̃атва̄ дхаммам̣ аниссито;

бхава̄йа вибхава̄йа ва̄, тан̣ха̄ йасса на виджджати.

863.

‘‘там̣ брӯми упасантоти, ка̄месу анапеккхинам̣;

гантха̄ тасса на виджджанти, атарӣ со висаттикам̣.

864.

‘‘на тасса путта̄ пасаво, кхеттам̣ ваттхун̃ча виджджати;

атта̄ ва̄пи ниратта̄ ва̄ [аттам̣ ва̄пи нираттам̣ ва̄ (бахӯсу)], на тасмим̣ упалаббхати.

865.

‘‘йена нам̣ ваджджум̣ путхуджджана̄, атхо саман̣абра̄хман̣а̄;

там̣ тасса апураккхатам̣, тасма̄ ва̄десу неджати.

866.

‘‘вӣтагедхо амаччхарӣ, на уссесу вадате муни;

на самесу на омесу, каппам̣ нети акаппийо.

867.

‘‘йасса локе сакам̣ наттхи, асата̄ ча на сочати;

дхаммесу ча на гаччхати, са ве сантоти вуччатӣ’’ти.

пура̄бхедасуттам̣ дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

11. калахавива̄дасуттам̣

868.

‘‘кутопахӯта̄ калаха̄ вива̄да̄, паридевасока̄ сахамаччхара̄ ча;

ма̄на̄тима̄на̄ сахапесун̣а̄ ча, кутопахӯта̄ те тадин̇гха брӯхи’’.

869.

‘‘пийаппахӯта̄ калаха̄ вива̄да̄,

паридевасока̄ сахамаччхара̄ ча;

ма̄на̄тима̄на̄ сахапесун̣а̄ ча,

маччхерайутта̄ калаха̄ вива̄да̄;

вива̄даджа̄тесу ча песун̣а̄ни’’.

870.

‘‘пийа̄ су [пийа̄ну (сйа̄.), пийассу (ка.)] локасмим̣ кутонида̄на̄, йе ча̄пи [йе ва̄пи (сӣ. сйа̄. пӣ.)] лобха̄ вичаранти локе;

а̄са̄ ча нит̣т̣ха̄ ча кутонида̄на̄, йе сампара̄йа̄йа нарасса хонти’’.

871.

‘‘чханда̄нида̄на̄ни пийа̄ни локе, йе ча̄пи лобха̄ вичаранти локе;

а̄са̄ ча нит̣т̣ха̄ ча итонида̄на̄, йе сампара̄йа̄йа нарасса хонти’’.

872.

‘‘чхандо ну локасмим̣ кутонида̄но, виниччхайа̄ ча̄пи [ва̄пи (сӣ. сйа̄. пӣ.)] кутопахӯта̄;

кодхо мосаваджджан̃ча катхам̣катха̄ ча, йе ва̄пи дхамма̄ саман̣ена вутта̄’’.

873.

‘‘са̄там̣ аса̄танти йама̄ху локе, тамӯпанисса̄йа пахоти чхандо;

рӯпесу дисва̄ вибхавам̣ бхаван̃ча, виниччхайам̣ куббати [куруте (бахӯсу)] джанту локе.

874.

‘‘кодхо мосаваджджан̃ча катхам̣катха̄ ча, етепи дхамма̄ двайамева санте;

катхам̣катхӣ н̃а̄н̣апатха̄йа сиккхе, н̃атва̄ павутта̄ саман̣ена дхамма̄’’.

875.

‘‘са̄там̣ аса̄тан̃ча кутонида̄на̄, кисмим̣ асанте на бхаванти хете;

вибхавам̣ бхаван̃ча̄пи йаметаматтхам̣, етам̣ ме пабрӯхи йатонида̄нам̣’’.

876.

‘‘пхассанида̄нам̣ са̄там̣ аса̄там̣, пхассе асанте на бхаванти хете;

вибхавам̣ бхаван̃ча̄пи йаметаматтхам̣, етам̣ те пабрӯми итонида̄нам̣’’.

877.

‘‘пхассо ну локасми кутонида̄но, париггаха̄ ча̄пи кутопахӯта̄;

кисмим̣ асанте на маматтаматтхи, кисмим̣ вибхӯте на пхусанти пхасса̄’’.

878.

‘‘на̄ман̃ча рӯпан̃ча пат̣ичча пхассо, иччха̄нида̄на̄ни париггаха̄ни;

иччха̄йасантйа̄ на маматтаматтхи, рӯпе вибхӯте на пхусанти пхасса̄’’.

879.

‘‘катхам̣саметасса вибхоти рӯпам̣, сукхам̣ дукхан̃ча̄пи [дукхам̣ ва̄пи (сӣ. сйа̄.)] катхам̣ вибхоти;

етам̣ ме пабрӯхи йатха̄ вибхоти, там̣ джа̄нийа̄ма̄ти [джа̄нисса̄ма̄ти (сӣ. ка.)] ме мано аху’’.

880.

‘‘на сан̃н̃асан̃н̃ӣ на висан̃н̃асан̃н̃ӣ, нопи асан̃н̃ӣ на вибхӯтасан̃н̃ӣ;

евам̣саметасса вибхоти рӯпам̣, сан̃н̃а̄нида̄на̄ хи папан̃часан̇кха̄’’.

881.

‘‘йам̣ там̣ апуччхимха акиттайӣ но,

ан̃н̃ам̣ там̣ пуччха̄ма тадин̇гха брӯхи;

етта̄ватаггам̣ ну [но (сӣ. сйа̄.)] ваданти хеке,

йаккхасса суддхим̣ идха пан̣д̣ита̄се;

уда̄ху ан̃н̃ампи ваданти етто.

882.

‘‘етта̄ватаггампи ваданти хеке, йаккхасса суддхим̣ идха пан̣д̣ита̄се;

тесам̣ панеке самайам̣ ваданти, анупа̄дисесе кусала̄ вада̄на̄.

883.

‘‘ете ча н̃атва̄ упаниссита̄ти, н̃атва̄ мунӣ ниссайе со вимам̣сӣ;

н̃атва̄ вимутто на вива̄дамети, бхава̄бхава̄йа на самети дхӣро’’ти.

калахавива̄дасуттам̣ ека̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

12. чӯл̣абйӯхасуттам̣ [чӯл̣авийӯхасуттам̣ (сӣ. сйа̄. ниддеса)]

884.

сакам̣сакам̣дит̣т̣хипариббаса̄на̄, виггайха на̄на̄ кусала̄ ваданти;

йо евам̣ джа̄на̄ти са веди дхаммам̣, идам̣ пат̣иккосамакевалӣ со.

885.

евампи виггайха вива̄дайанти, ба̄ло паро аккусалоти [акусалоти (сӣ. сйа̄. пӣ.)] ча̄ху;

саччо ну ва̄до катамо имесам̣, саббева хӣме кусала̄ вада̄на̄.

886.

парасса че дхаммамана̄нуджа̄нам̣, ба̄ломако [ба̄ло маго (сӣ. сйа̄. ка.)] хоти нихӣнапан̃н̃о;

саббева ба̄ла̄ сунихӣнапан̃н̃а̄, саббевиме дит̣т̣хипариббаса̄на̄.

887.

сандит̣т̣хийа̄ чева на вӣвада̄та̄, сам̣суддхапан̃н̃а̄ кусала̄ мутӣма̄;

на тесам̣ кочи парихӣнапан̃н̃о [кочипи нихӣнапан̃н̃о (сӣ. сйа̄. ка.)], дит̣т̣хӣ хи тесампи татха̄ саматта̄.

888.

на ва̄хаметам̣ татхийанти [татхиванти (сйа̄. ка.)] брӯми, йама̄ху ба̄ла̄ митху ан̃н̃аман̃н̃ам̣;

сакам̣сакам̣дит̣т̣химакам̣су саччам̣, тасма̄ хи ба̄лоти парам̣ даханти.

889.

йама̄ху саччам̣ татхийанти еке, тама̄ху ан̃н̃е [ан̃н̃епи (сйа̄.), ан̃н̃е ча (?)] туччхам̣ муса̄ти;

евампи вигайха вива̄дайанти, касма̄ на екам̣ саман̣а̄ ваданти.

890.

екан̃хи саччам̣ на дутӣйаматтхи, йасмим̣ паджа̄ но виваде паджа̄нам̣;

на̄на̄ те [на̄на̄то (ка.)] сачча̄ни сайам̣ тхунанти, тасма̄ на екам̣ саман̣а̄ ваданти.

891.

касма̄ ну сачча̄ни ваданти на̄на̄, пава̄дийа̄се кусала̄ вада̄на̄;

сачча̄ни сута̄ни бахӯни на̄на̄, уда̄ху те таккамануссаранти.

892.

на хева сачча̄ни бахӯни на̄на̄, ан̃н̃атра сан̃н̃а̄йа ничча̄ни локе;

таккан̃ча дит̣т̣хӣсу пакаппайитва̄, саччам̣ муса̄ти двайадхаммама̄ху.

893.

дит̣т̣хе суте сӣлавате муте ва̄, ете ча нисса̄йа вима̄надассӣ;

виниччхайе т̣хатва̄ пахассама̄но, ба̄ло паро аккусалоти ча̄ха.

894.

йенева ба̄лоти парам̣ даха̄ти, тена̄тума̄нам̣ кусалоти ча̄ха;

сайаматтана̄ со кусало вада̄но, ан̃н̃ам̣ вима̄нети тадева па̄ва.

895.

атиса̄радит̣т̣хийа̄ва со саматто, ма̄нена матто парипун̣н̣ама̄нӣ;

сайамева са̄мам̣ манаса̄бхиситто, дит̣т̣хӣ хи са̄ тасса татха̄ саматта̄.

896.

парасса че хи вачаса̄ нихӣно, тумо саха̄ хоти нихӣнапан̃н̃о;

атха че сайам̣ ведагӯ хоти дхӣро, на кочи ба̄ло саман̣есу аттхи.

897.

ан̃н̃ам̣ ито йа̄бхиваданти дхаммам̣, апараддха̄ суддхимакевалӣ те [суддхимакевалӣно (сӣ.)];

евампи титтхйа̄ путхусо ваданти, сандит̣т̣хира̄гена хи тебхиратта̄ [тйа̄бхиратта̄ (сйа̄. ка.)].

898.

идхева суддхи ити ва̄дайанти, на̄н̃н̃есу дхаммесу висуддхима̄ху;

евампи титтхйа̄ путхусо нивит̣т̣ха̄, сака̄йане таттха дал̣хам̣ вада̄на̄.

899.

сака̄йане ва̄пи дал̣хам̣ вада̄но, каметтха ба̄лоти парам̣ дахеййа;

сайамева со медхагама̄вахеййа [медхакам̣ а̄вахеййа (сӣ. пӣ.)], парам̣ вадам̣ ба̄ламасуддхидхаммам̣.

900.

виниччхайе т̣хатва̄ сайам̣ пама̄йа, уддхам̣ са [уддам̣ со (сӣ. сйа̄. пӣ.)] локасмим̣ вива̄дамети;

хитва̄на сабба̄ни виниччхайа̄ни, на медхагам̣ куббати джанту локети.

чӯл̣абйӯхасуттам̣ два̄дасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

13. маха̄бйӯхасуттам̣

901.

йе кечиме дит̣т̣хипариббаса̄на̄, идамева саччанти вива̄дайанти [вива̄дийанти (сӣ. пӣ.)];

саббева те ниндаманва̄найанти, атхо пасам̣сампи лабханти таттха.

902.

аппан̃хи етам̣ на алам̣ сама̄йа, дуве вива̄дасса пхала̄ни брӯми;

етампи дисва̄ на вива̄дайетха, кхема̄бхипассам̣ авива̄дабхӯмим̣.

903.

йа̄ ка̄чима̄ саммутийо путхуджджа̄, сабба̄ва ета̄ на упети видва̄;

анӯпайо со упайам̣ кимеййа, дит̣т̣хе суте кхантимакуббама̄но.

904.

сӣлуттама̄ сан̃н̃амена̄ху суддхим̣, ватам̣ сама̄да̄йа упат̣т̣хита̄се;

идхева сиккхема атхасса суддхим̣, бхавӯпанӣта̄ кусала̄ вада̄на̄.

905.

саче чуто сӣлаватато хоти, паведхатӣ [са ведхати (сӣ. пӣ.)] камма вира̄дхайитва̄;

паджаппатӣ паттхайатӣ ча суддхим̣, саттха̄ва хӣно павасам̣ гхарамха̄.

906.

сӣлаббатам̣ ва̄пи паха̄йа саббам̣, камман̃ча са̄ваджджанаваджджаметам̣;

суддхим̣ асуддхинти апаттхайа̄но, вирато чаре сантимануггаха̄йа.

907.

тамӯпанисса̄йа джигуччхитам̣ ва̄, атхава̄пи дит̣т̣хам̣ ва сутам̣ мутам̣ ва̄;

уддхам̣сара̄ суддхимануттхунанти, авӣтатан̣ха̄се бхава̄бхавесу.

908.

паттхайама̄насса хи джаппита̄ни, паведхитам̣ ва̄пи пакаппитесу;

чутӯпапа̄то идха йасса наттхи, са кена ведхеййа кухим̣ва джаппе [кухин̃чи джаппе (сӣ. сйа̄. ка.), кухим̣ паджаппе (пӣ.) ниддесо пасситаббо].

909.

йама̄ху дхаммам̣ параманти еке, тамева хӣнанти пана̄ху ан̃н̃е;

саччо ну ва̄до катамо имесам̣, саббева хӣме кусала̄ вада̄на̄.

910.

сакан̃хи дхаммам̣ парипун̣н̣ама̄ху, ан̃н̃асса дхаммам̣ пана хӣнама̄ху;

евампи виггайха вива̄дайанти, сакам̣ сакам̣ саммутима̄ху саччам̣.

911.

парасса че вамбхайитена хӣно, на кочи дхаммесу висеси асса;

путхӯ хи ан̃н̃асса ваданти дхаммам̣, нихӣнато самхи дал̣хам̣ вада̄на̄.

912.

саддхаммапӯджа̄пи несам̣ татхева, йатха̄ пасам̣санти сака̄йана̄ни;

саббева ва̄да̄ [саббе пава̄да̄ (сйа̄.)] татхийа̄ [татхива̄ (саббаттха)] бхавеййум̣, суддхӣ хи несам̣ паччаттамева.

913.

на бра̄хман̣асса паранеййаматтхи, дхаммесу ниччхеййа самуггахӣтам̣;

тасма̄ вива̄да̄ни упа̄тиватто, на хи сет̣т̣хато пассати дхаммаман̃н̃ам̣.

914.

джа̄на̄ми пасса̄ми татхева етам̣, дит̣т̣хийа̄ еке пачченти суддхим̣;

аддаккхи че кин̃хи тумасса тена, атиситва̄ ан̃н̃ена ваданти суддхим̣.

915.

пассам̣ наро даккхати [даккхити (сӣ.)] на̄марӯпам̣, дисва̄на ва̄ н̃ассати та̄нимева;

ка̄мам̣ бахум̣ пассату аппакам̣ ва̄, на хи тена суддхим̣ кусала̄ ваданти.

916.

нивиссава̄дӣ на хи суббина̄йо, пакаппитам̣ дит̣т̣хи пуреккхара̄но;

йам̣ ниссито таттха субхам̣ вада̄но, суддхим̣вадо таттха татхаддаса̄ со.

917.

на бра̄хман̣о каппамупети сан̇кха̄ [сан̇кхам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)], на дит̣т̣хиса̄рӣ напи н̃а̄н̣абандху;

н̃атва̄ ча со саммутийо [самматийо (сйа̄.)] путхуджджа̄, упеккхатӣ уггахан̣анти ман̃н̃е.

918.

виссаджджа гантха̄ни мунӣдха локе, вива̄даджа̄тесу на ваггаса̄рӣ;

санто асантесу упеккхако со, ануггахо уггахан̣анти ман̃н̃е.

919.

пубба̄саве хитва̄ наве акуббам̣, на чхандагӯ нопи нивиссава̄дӣ;

са виппамутто дит̣т̣хигатехи дхӣро, на лимпати [на липпати (сӣ. пӣ.)] локе анаттагарахӣ.

920.

са саббадхаммесу висенибхӯто, йам̣ кин̃чи дит̣т̣хам̣ ва сутам̣ мутам̣ ва̄;

са паннабха̄ро муни виппамутто, на каппийо нӯпарато на паттхийоти.

маха̄бйӯхасуттам̣ терасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

14. туват̣акасуттам̣

921.

‘‘пуччха̄ми там̣ а̄диччабандху [а̄диччабандхум̣ (сӣ. сйа̄.)], вивекам̣ сантипадан̃ча махеси;

катхам̣ дисва̄ нибба̄ти бхиккху, анупа̄дийа̄но локасмим̣ кин̃чи’’.

922.

‘‘мӯлам̣ папан̃часан̇кха̄йа, (ити бхагава̄)

манта̄ асмӣти саббамупарундхе [саббамупаруддхе (сйа̄. пӣ. ка.)];

йа̄ ка̄чи тан̣ха̄ аджджхаттам̣,

та̄сам̣ винайа̄ [винайа̄йа (?)] сада̄ сато сиккхе.

923.

‘‘йам̣ кин̃чи дхаммамабхиджан̃н̃а̄, аджджхаттам̣ атхава̄пи бахиддха̄;

на тена тха̄мам̣ [ма̄нам̣ (сӣ. ка.)] куббетха, на хи са̄ ниббути сатам̣ вутта̄.

924.

‘‘сеййо на тена ман̃н̃еййа, нӣчеййо атхава̄пи сариккхо;

пхут̣т̣хо [пут̣т̣хо (сӣ. сйа̄. ка.)] анекарӯпехи, на̄тума̄нам̣ викаппайам̣ тит̣т̣хе.

925.

‘‘аджджхаттамевупасаме, на ан̃н̃ато бхиккху сантимесеййа;

аджджхаттам̣ упасантасса, наттхи атта̄ куто ниратта̄ ва̄.

926.

‘‘маджджхе йатха̄ самуддасса, ӯми но джа̄йатӣ т̣хито хоти;

евам̣ т̣хито анеджасса, уссадам̣ бхиккху на кареййа кухин̃чи’’.

927.

‘‘акиттайӣ виват̣ачаккху, саккхидхаммам̣ париссайавинайам̣;

пат̣ипадам̣ вадехи бхадданте, па̄тимоккхам̣ атхава̄пи сама̄дхим̣’’.

928.

‘‘чаккхӯхи нева лоласса, га̄макатха̄йа а̄варайе сотам̣;

расе ча на̄нугиджджхеййа, на ча мама̄йетха кин̃чи локасмим̣.

929.

‘‘пхассена йада̄ пхут̣т̣хасса, паридевам̣ бхиккху на кареййа кухин̃чи;

бхаван̃ча на̄бхиджаппеййа, бхеравесу ча на сампаведхеййа.

930.

‘‘анна̄наматхо па̄на̄нам̣, кха̄данӣйа̄нам̣ атхопи ваттха̄нам̣;

ладдха̄ на саннидхим̣ кайира̄, на ча париттасе та̄ни алабхама̄но.

931.

‘‘джха̄йӣ на па̄далоласса, вираме куккучча̄ наппамаджджеййа;

атха̄санесу сайанесу, аппасаддесу бхиккху вихареййа.

932.

‘‘ниддам̣ на бахулӣкареййа, джа̄гарийам̣ бхаджеййа а̄та̄пӣ;

тандим̣ ма̄йам̣ хассам̣ кхид̣д̣ам̣, метхунам̣ виппаджахе савибхӯсам̣.

933.

‘‘а̄тхаббан̣ам̣ супинам̣ лаккхан̣ам̣, но видахе атхопи наккхаттам̣;

вирутан̃ча габбхакаран̣ам̣, тикиччхам̣ ма̄мако на севеййа.

934.

‘‘нинда̄йа наппаведхеййа, на ун̣н̣амеййа пасам̣сито бхиккху;

лобхам̣ саха маччхарийена, кодхам̣ песун̣ийан̃ча панудеййа.

935.

‘‘кайавиккайе на тит̣т̣хеййа, упава̄дам̣ бхиккху на кареййа кухин̃чи;

га̄ме ча на̄бхисаджджеййа, ла̄бхакамйа̄ джанам̣ на лапайеййа.

936.

‘‘на ча каттхита̄ сийа̄ бхиккху, на ча ва̄чам̣ пайуттам̣ бха̄сеййа;

па̄габбхийам̣ на сиккхеййа, катхам̣ вигга̄хикам̣ на катхайеййа.

937.

‘‘мосавадждже на нӣйетха, сампаджа̄но сат̣ха̄ни на кайира̄;

атха джӣвитена пан̃н̃а̄йа, сӣлаббатена на̄н̃н̃аматиман̃н̃е.

938.

‘‘сутва̄ русито бахум̣ ва̄чам̣, саман̣а̄нам̣ ва̄ путхуджана̄нам̣ [путхувачана̄нам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)];

пхарусена не на пат̣иваджджа̄, на хи санто пат̣исеникаронти.

939.

‘‘етан̃ча дхаммаман̃н̃а̄йа, вичинам̣ бхиккху сада̄ сато сиккхе;

сантӣти ниббутим̣ н̃атва̄, са̄сане готамасса на памаджджеййа.

940.

‘‘абхибхӯ хи со анабхибхӯто, саккхидхаммаманӣтихамадассӣ;

тасма̄ хи тасса бхагавато са̄сане, аппаматто сада̄ намассаманусиккхе’’ти.

туват̣акасуттам̣ чуддасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

15. аттадан̣д̣асуттам̣

941.

‘‘аттадан̣д̣а̄ бхайам̣ джа̄там̣, джанам̣ пассатха медхагам̣;

сам̣вегам̣ киттайисса̄ми, йатха̄ сам̣виджитам̣ майа̄.

942.

‘‘пхандама̄нам̣ паджам̣ дисва̄, маччхе апподаке йатха̄;

ан̃н̃аман̃н̃ехи бйа̄руддхе, дисва̄ мам̣ бхайама̄виси.

943.

‘‘самантамаса̄ро локо, диса̄ сабба̄ самерита̄;

иччхам̣ бхаванаматтано, на̄ддаса̄сим̣ аноситам̣.

944.

‘‘оса̄нетвева бйа̄руддхе, дисва̄ ме аратӣ аху;

атхеттха салламаддаккхим̣, дуддасам̣ хадайанисситам̣.

945.

‘‘йена саллена отин̣н̣о, диса̄ сабба̄ видха̄вати;

тамева салламаббуйха, на дха̄вати на сӣдати.

946.

‘‘таттха сиккха̄нугӣйанти [сиккха̄нукирийанти (ка.)], йа̄ни локе гадхита̄ни;

на тесу пасуто сийа̄, ниббиджджха саббасо ка̄ме;

сиккхе нибба̄наматтано.

947.

‘‘саччо сийа̄ аппагаббхо, ама̄йо риттапесун̣о;

аккодхано лобхапа̄пам̣, вевиччхам̣ витаре муни.

948.

‘‘ниддам̣ тандим̣ сахе тхӣнам̣, пама̄дена на сам̣васе;

атима̄не на тит̣т̣хеййа, нибба̄наманасо наро.

949.

‘‘мосавадждже на нӣйетха, рӯпе снехам̣ на куббайе;

ма̄нан̃ча париджа̄неййа, са̄хаса̄ вирато чаре.

950.

‘‘пура̄н̣ам̣ на̄бхинандеййа, наве кхантим̣ на куббайе;

хиййама̄не на сочеййа, а̄ка̄сам̣ на сито сийа̄.

951.

‘‘гедхам̣ брӯми махогхоти, а̄джавам̣ брӯми джаппанам̣;

а̄рамман̣ам̣ пакаппанам̣, ка̄мапан̇ко дураччайо.

952.

‘‘сачча̄ авоккамма [авоккамам̣ (ниддеса)] муни, тхале тит̣т̣хати бра̄хман̣о;

саббам̣ со [саббасо (сйа̄. ка.)] пат̣иниссаджджа, са ве сантоти вуччати.

953.

‘‘са ве видва̄ са ведагӯ, н̃атва̄ дхаммам̣ аниссито;

самма̄ со локе ирийа̄но, на пихетӣдха кассачи.

954.

‘‘йодха ка̄ме аччатари, сан̇гам̣ локе дураччайам̣;

на со сочати на̄джджхети, чхиннасото абандхано.

955.

‘‘йам̣ пуббе там̣ висосехи, паччха̄ те ма̄ху кин̃чанам̣;

маджджхе че но гахессаси, упасанто чариссаси.

956.

‘‘саббасо на̄марӯпасмим̣, йасса наттхи мама̄йитам̣;

асата̄ ча на сочати, са ве локе на джӣйати.

957.

‘‘йасса наттхи идам̣ мети, паресам̣ ва̄пи кин̃чанам̣;

маматтам̣ со асам̣виндам̣, наттхи мети на сочати.

958.

‘‘анит̣т̣хурӣ ананугиддхо, анеджо саббадхӣ само;

тама̄нисам̣сам̣ пабрӯми, пуччхито авикампинам̣.

959.

‘‘анеджасса виджа̄нато, наттхи ка̄чи нисан̇кхати [нисан̇кхити (сӣ. пӣ.)].

вирато со вийа̄раббха̄, кхемам̣ пассати саббадхи.

960.

‘‘на самесу на омесу, на уссесу вадате муни;

санто со вӣтамаччхаро, на̄дети на нирассатӣ’’ти.

аттадан̣д̣асуттам̣ паннарасамам̣ нит̣т̣хитам̣.

16. са̄рипуттасуттам̣

961.

‘‘на ме дит̣т̣хо ито пуббе, (ичча̄йасма̄ са̄рипутто)

на суто уда кассачи;

евам̣ ваггувадо саттха̄,

тусита̄ ган̣има̄гато.

962.

‘‘садевакасса локасса, йатха̄ диссати чаккхума̄;

саббам̣ тамам̣ винодетва̄, екова ратимаджджхага̄.

963.

‘‘там̣ буддхам̣ аситам̣ та̄дим̣, акухам̣ ган̣има̄гатам̣;

бахӯнамидха баддха̄нам̣, аттхи пан̃хена а̄гамам̣.

964.

‘‘бхиккхуно виджигуччхато, бхаджато риттама̄санам̣;

руккхамӯлам̣ суса̄нам̣ ва̄, паббата̄нам̣ гуха̄су ва̄.

965.

‘‘учча̄вачесу сайанесу, кӣванто таттха бхерава̄;

йехи бхиккху на ведхеййа, ниггхосе сайана̄сане.

966.

‘‘катӣ париссайа̄ локе, гаччхато агатам̣ дисам̣;

йе бхиккху абхисамбхаве, пантамхи сайана̄сане.

967.

‘‘кйа̄сса бйаппатхайо ассу, кйа̄ссассу идха гочара̄;

ка̄ни сӣлаббата̄на̄ссу, пахитаттасса бхиккхуно.

968.

‘‘кам̣ со сиккхам̣ сама̄да̄йа, екоди нипако сато;

камма̄ро раджатассева, ниддхаме маламаттано’’.

969.

‘‘виджигуччхама̄насса йадидам̣ пха̄су, (са̄рипутта̄ти бхагава̄)

ритта̄санам̣ сайанам̣ севато че;

самбодхика̄масса йатха̄нудхаммам̣,

там̣ те паваккха̄ми йатха̄ паджа̄нам̣.

970.

‘‘пан̃чаннам̣ дхӣро бхайа̄нам̣ на бха̄йе, бхиккху сато сапарийантача̄рӣ;

д̣ам̣са̄дхипа̄та̄нам̣ сарӣсапа̄нам̣, мануссапхасса̄нам̣ чатуппада̄нам̣.

971.

‘‘парадхаммика̄нампи на сантасеййа, дисва̄пи тесам̣ бахубхерава̄ни;

атха̄пара̄ни абхисамбхавеййа, париссайа̄ни кусала̄нуесӣ.

972.

‘‘а̄тан̇капхассена кхуда̄йа пхут̣т̣хо, сӣтам̣ атун̣хам̣ [аччун̣хам̣ (сӣ. сйа̄.)] адхива̄сайеййа;

со техи пхут̣т̣хо бахудха̄ аноко, вӣрийам̣ параккаммадал̣хам̣ кареййа.

973.

‘‘тхеййам̣ на ка̄ре [на кареййа (сӣ. сйа̄. ка.)] на муса̄ бхан̣еййа, метта̄йа пхассе тасатха̄вара̄ни;

йада̄вилаттам̣ манасо виджан̃н̃а̄, кан̣хасса паккхоти винодайеййа.

974.

‘‘кодха̄тима̄насса васам̣ на гаччхе, мӯлампи тесам̣ паликхан̃н̃а тит̣т̣хе;

атхаппийам̣ ва̄ пана аппийам̣ ва̄, аддха̄ бхаванто абхисамбхавеййа.

975.

‘‘пан̃н̃ам̣ пураккхатва̄ калйа̄н̣апӣти, виккхамбхайе та̄ни париссайа̄ни;

аратим̣ сахетха сайанамхи панте, чатуро сахетха паридевадхамме.

976.

‘‘ким̣сӯ асисса̄ми кувам̣ ва̄ [кудха ва̄ (ка.), кутха ва̄ (ниддеса)] асиссам̣, дуккхам̣ вата сеттха кваджджа сессам̣;

ете витакке паридеванеййе, винайетха секхо аникетача̄рӣ.

977.

‘‘аннан̃ча ладдха̄ васанан̃ча ка̄ле, маттам̣ со джан̃н̃а̄ идха тосанаттхам̣;

со тесу гутто йатача̄ри га̄ме, руситопи ва̄чам̣ пхарусам̣ на ваджджа̄.

978.

‘‘оккхиттачаккху на ча па̄далоло, джха̄на̄нуйутто бахуджа̄гарасса;

упеккхама̄раббха сама̄хитатто, такка̄сайам̣ куккуччийӯпачхинде.

979.

‘‘чудито вачӣбхи сатима̄бхинанде, сабрахмача̄рӣсу кхилам̣ пабхинде;

ва̄чам̣ памун̃че кусалам̣ на̄тивелам̣, джанава̄дадхамма̄йа на четайеййа.

980.

‘‘атха̄парам̣ пан̃ча раджа̄ни локе, йесам̣ сатӣма̄ винайа̄йа сиккхе;

рӯпесу саддесу атхо расесу, гандхесу пхассесу сахетха ра̄гам̣.

981.

‘‘етесу дхаммесу винеййа чхандам̣, бхиккху сатима̄ сувимуттачитто;

ка̄лена со самма̄ дхаммам̣ паривӣмам̣сама̄но,

екодибхӯто вихане тамам̣ со’’ти.

са̄рипуттасуттам̣ сол̣асамам̣ нит̣т̣хитам̣.

ат̣т̣хакавагго чатуттхо

нит̣т̣хито.

тассудда̄нам̣ –

ка̄мам̣ гухан̃ча дут̣т̣ха̄ ча, суддхан̃ча парама̄ джара̄;

меттеййо ча пасӯро ча, ма̄ган̣д̣и пура̄бхеданам̣.

калахам̣ две ча бйӯха̄ни [бйӯха̄ни (сӣ.)], пунадева туват̣т̣акам̣;

аттадан̣д̣аварам̣ суттам̣, тхерапут̣т̣хена [тхерапан̃хена (сӣ.), са̄рипуттена (сйа̄.)] сол̣аса;

ити ета̄ни сутта̄ни, сабба̄нат̣т̣хакаваггика̄ти.

5. па̄ра̄йанавагго

ваттхуга̄тха̄

982.

косала̄нам̣ пура̄ рамма̄, агама̄ даккхин̣а̄патхам̣;

а̄кин̃чан̃н̃ам̣ паттхайа̄но, бра̄хман̣о мантапа̄рагӯ.

983.

со ассакасса висайе, ал̣акасса [мул̣акасса (сйа̄.), мӯл̣хакасса (ка.), мал̣акасса (ниддеса)] сама̄сане;

васи годха̄варӣкӯле, ун̃чхена ча пхалена ча.

984.

тассева упанисса̄йа, га̄мо ча випуло аху;

тато джа̄тена а̄йена, маха̄йан̃н̃амакаппайи.

985.

маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитва̄на, пуна па̄виси ассамам̣;

тасмим̣ пат̣ипавит̣т̣хамхи, ан̃н̃о а̄ган̃чхи бра̄хман̣о.

986.

уггхат̣т̣апа̄до тасито [тассито (ка.)], пан̇каданто раджассиро;

со ча нам̣ упасан̇камма, сата̄ни пан̃ча йа̄чати.

987.

таменам̣ ба̄варӣ дисва̄, а̄санена нимантайи;

сукхан̃ча кусалам̣ пуччхи, идам̣ вачанамабрави.

988.

‘‘йам̣ кхо мама деййадхаммам̣, саббам̣ висаджджитам̣ майа̄;

ануджа̄на̄хи ме брахме, наттхи пан̃часата̄ни ме’’.

989.

‘‘саче ме йа̄чама̄насса, бхавам̣ на̄нупадассати;

саттаме дивасе туйхам̣, муддха̄ пхалату саттадха̄’’.

990.

абхисан̇кхаритва̄ кухако, бхеравам̣ со акиттайи;

тасса там̣ вачанам̣ сутва̄, ба̄варӣ дуккхито аху.

991.

уссуссати ана̄ха̄ро, сокасалласамаппито;

атхопи евам̣ читтасса, джха̄не на раматӣ мано.

992.

утрастам̣ дуккхитам̣ дисва̄, девата̄ аттхака̄минӣ;

ба̄варим̣ упасан̇камма, идам̣ вачанамабрави.

993.

‘‘на со муддхам̣ паджа̄на̄ти, кухако со дханаттхико;

муддхани муддхапа̄те ва̄, н̃а̄н̣ам̣ тасса на виджджати’’.

994.

‘‘бхотӣ чарахи джа̄на̄си, там̣ ме аккха̄хи пуччхита̄;

муддхам̣ муддха̄дхипа̄тан̃ча, там̣ сун̣ома вачо тава’’.

995.

‘‘ахампетам̣ на джа̄на̄ми, н̃а̄н̣аметтха на виджджати;

муддхани муддха̄дхипа̄те ча, джина̄нам̣ хеттха [муддхам̣ муддха̄дхипа̄то ча, джина̄нам̣ хета (сӣ. сйа̄. пӣ.)] дассанам̣’’.

996.

‘‘атха ко чарахи джа̄на̄ти, асмим̣ патхавиман̣д̣але [путхавиман̣д̣але (сӣ. пӣ.)];

муддхам̣ муддха̄дхипа̄тан̃ча, там̣ ме аккха̄хи девате’’.

997.

‘‘пура̄ капилаваттхумха̄, никкханто локана̄йако;

апаччо окка̄кара̄джасса, сакйапутто пабхан̇каро.

998.

‘‘со хи бра̄хман̣а самбуддхо, саббадхамма̄на па̄рагӯ;

сабба̄бхин̃н̃а̄балаппатто, саббадхаммесу чаккхума̄;

саббакаммаккхайам̣ патто, вимутто упадхиккхайе.

999.

‘‘буддхо со бхагава̄ локе, дхаммам̣ десети чаккхума̄;

там̣ твам̣ гантва̄на пуччхассу, со те там̣ бйа̄кариссати’’.

1000.

самбуддхоти вачо сутва̄, удагго ба̄варӣ аху;

сокасса тануко а̄си, пӣтин̃ча випулам̣ лабхи.

1001.

со ба̄варӣ аттамано удагго, там̣ деватам̣ пуччхати ведаджа̄то;

‘‘катамамхи га̄ме нигамамхи ва̄ пана, катамамхи ва̄ джанападе локана̄тхо;

йаттха гантва̄на пассему [гантва̄ намассему (сӣ. сйа̄. пӣ.)], самбуддхам̣ двипадуттамам̣’’ [двипадуттамам̣ (сӣ. сйа̄. пӣ.)],.

1002.

‘‘са̄ваттхийам̣ косаламандире джино, пахӯтапан̃н̃о варабхӯримедхасо;

со сакйапутто видхуро ана̄саво, муддха̄дхипа̄тасса видӯ нара̄сабхо’’.

1003.

тато а̄мантайӣ сиссе, бра̄хман̣е мантапа̄раге;

‘‘етха ма̄н̣ава̄ аккхиссам̣, сун̣а̄тха вачанам̣ мама.

1004.

‘‘йассесо дуллабхо локе, па̄тубха̄во абхин̣хасо;

сва̄джджа локамхи уппанно, самбуддхо ити виссуто;

кхиппам̣ гантва̄на са̄ваттхим̣, пассавхо двипадуттамам̣’’.

1005.

‘‘катхам̣ чарахи джа̄нему, дисва̄ буддхоти бра̄хман̣а;

аджа̄натам̣ но пабрӯхи, йатха̄ джа̄нему там̣ майам̣’’.

1006.

‘‘а̄гата̄ни хи мантесу, маха̄пурисалаккхан̣а̄;

дваттим̣са̄ни ча [двиттим̣са̄ ча (сӣ. сйа̄. пӣ.), двиттим̣са та̄ни (?)] бйа̄ккха̄та̄, саматта̄ анупуббасо.

1007.

‘‘йассете хонти гаттесу, маха̄пурисалаккхан̣а̄;

двейева тасса гатийо, татийа̄ хи на виджджати.

1008.

‘‘саче ага̄рам̣ а̄васати [аджджха̄васати (ка.)], виджеййа патхавим̣ имам̣;

адан̣д̣ена асаттхена, дхамменамануса̄сати.

1009.

‘‘саче ча со паббаджати, ага̄ра̄ анага̄рийам̣;

виват̣т̣аччхадо [виваттачхаддо (сӣ.)] самбуддхо, араха̄ бхавати ануттаро.

1010.

‘‘джа̄тим̣ готтан̃ча лаккхан̣ам̣, манте сиссе пуна̄паре;

муддхам̣ муддха̄дхипа̄тан̃ча, манаса̄йева пуччхатха.

1011.

‘‘ана̄варан̣адасса̄вӣ, йади буддхо бхависсати;

манаса̄ пуччхите пан̃хе, ва̄ча̄йа виссаджессати’’.

1012.

ба̄варисса вачо сутва̄, сисса̄ сол̣аса бра̄хман̣а̄;

аджито тиссаметтеййо, пун̣н̣ако атха меттагӯ.

1013.

дхотако упасӣво ча, нандо ча атха хемако;

тодеййакаппа̄ дубхайо, джатукан̣н̣ӣ ча пан̣д̣ито.

1014.

бхадра̄вудхо удайо ча, поса̄ло ча̄пи бра̄хман̣о;

могхара̄джа̄ ча медха̄вӣ, пин̇гийо ча маха̄иси.

1015.

паччекаган̣ино саббе, саббалокасса виссута̄;

джха̄йӣ джха̄нарата̄ дхӣра̄, пуббава̄санава̄сита̄.

1016.

ба̄варим̣ абхива̄детва̄, катва̄ ча нам̣ падаккхин̣ам̣;

джат̣а̄джинадхара̄ саббе, пакка̄мум̣ уттара̄мукха̄.

1017.

ал̣акасса патит̣т̣ха̄нам̣, пурима̄хиссатим̣ [пуримам̣ ма̄хиссатим̣ (сӣ. пӣ.), пурам̣ ма̄хиссатим̣ (сйа̄.)] тада̄;

удждженин̃ча̄пи гонаддхам̣, ведисам̣ ванасавхайам̣.

1018.

косамбин̃ча̄пи са̄кетам̣, са̄ваттхин̃ча пуруттамам̣;

сетабйам̣ капилаваттхум̣, кусина̄ран̃ча мандирам̣.

1019.

па̄ван̃ча бхоганагарам̣, веса̄лим̣ ма̄гадхам̣ пурам̣;

па̄са̄н̣акам̣ четийан̃ча, раман̣ӣйам̣ манорамам̣.

1020.

таситовудакам̣ сӣтам̣, маха̄ла̄бхам̣ва ва̄н̣иджо;

чха̄йам̣ гхамма̄бхитаттова, турита̄ паббатама̄рухум̣.

1021.

бхагава̄ тамхи самайе, бхиккхусан̇гхапураккхато;

бхиккхӯнам̣ дхаммам̣ десети, сӣхова надатӣ ване.

1022.

аджито аддаса буддхам̣, сатарам̣сим̣ [вӣтарам̣сим̣ва (сйа̄.), сатарам̣сӣва (ка.), пӣтарам̣сӣва (ниддеса)] ва бха̄н̣умам̣;

чандам̣ йатха̄ паннарасе, па̄рипӯрим̣ упа̄гатам̣.

1023.

атхасса гатте дисва̄на, парипӯран̃ча бйан̃джанам̣;

екамантам̣ т̣хито хат̣т̣хо, манопан̃хе апуччхатха.

1024.

‘‘а̄дисса джамманам̣ [джаппанам̣ (ка.)] брӯхи, готтам̣ брӯхи салаккхан̣ам̣ [брӯхисса лаккхан̣ам̣ (ниддеса)];

мантесу па̄рамим̣ брӯхи, кати ва̄чети бра̄хман̣о’’.

1025.

‘‘вӣсам̣ вассасатам̣ а̄йу, со ча готтена ба̄варӣ;

тӣн̣исса лаккхан̣а̄ гатте, тин̣н̣ам̣ веда̄на па̄рагӯ.

1026.

‘‘лаккхан̣е итиха̄се ча, санигхан̣д̣усакет̣убхе;

пан̃часата̄ни ва̄чети, садхамме па̄рамим̣ гато’’.

1027.

‘‘лаккхан̣а̄нам̣ павичайам̣, ба̄варисса наруттама;

кан̇кхаччхида [тан̣хаччхида (бахӯсу)] пака̄сехи, ма̄ но кан̇кха̄йитам̣ аху’’.

1028.

‘‘мукхам̣ дживха̄йа чха̄дети, ун̣н̣асса бхамукантаре;

косохитам̣ ваттхагуйхам̣, евам̣ джа̄на̄хи ма̄н̣ава’’.

1029.

пуччхан̃хи кин̃чи асун̣анто, сутва̄ пан̃хе вийа̄кате;

вичинтети джано саббо, ведаджа̄то катан̃джалӣ.

1030.

‘‘ко ну дево ва̄ брахма̄ ва̄, индо ва̄пи суджампати;

манаса̄ пуччхите пан̃хе, каметам̣ пат̣ибха̄сати.

1031.

‘‘муддхам̣ муддха̄дхипа̄тан̃ча, ба̄варӣ парипуччхати;

там̣ бйа̄карохи бхагава̄, кан̇кхам̣ винайа но исе’’.

1032.

‘‘авиджджа̄ муддха̄ти джа̄на̄хи, виджджа̄ муддха̄дхипа̄тинӣ;

саддха̄сатисама̄дхӣхи, чхандавӣрийена сам̣йута̄’’.

1033.

тато ведена махата̄, сантхамбхитва̄на ма̄н̣аво;

екам̣сам̣ аджинам̣ катва̄, па̄десу сираса̄ пати.

1034.

‘‘ба̄варӣ бра̄хман̣о бхото, саха сиссехи ма̄риса;

удаггачитто сумано, па̄де вандати чаккхума’’.

1035.

‘‘сукхито ба̄варӣ хоту, саха сиссехи бра̄хман̣о;

тван̃ча̄пи сукхито хохи, чирам̣ джӣва̄хи ма̄н̣ава.

1036.

‘‘ба̄варисса ча туйхам̣ ва̄, саббесам̣ саббасам̣сайам̣;

ката̄вака̄са̄ пуччхавхо, йам̣ кин̃чи манасиччхатха’’.

1037.

самбуддхена катока̄со, нисӣдитва̄на пан̃джалӣ;

аджито пат̣хамам̣ пан̃хам̣, таттха пуччхи татха̄гатам̣.

ваттхуга̄тха̄ нит̣т̣хита̄.

1. аджитама̄н̣авапуччха̄

1038.

‘‘кенассу нивуто локо, (ичча̄йасма̄ аджито)

кенассу наппака̄сати;

кисса̄бхилепанам̣ брӯси, ким̣су тасса махаббхайам̣’’.

1039.

‘‘авиджджа̄йа нивуто локо, (аджита̄ти бхагава̄)

вевиччха̄ пама̄да̄ наппака̄сати;

джаппа̄бхилепанам̣ брӯми, дуккхамасса махаббхайам̣’’.

1040.

‘‘саванти саббадхи сота̄, (ичча̄йасма̄ аджито)

сота̄нам̣ ким̣ нива̄ран̣ам̣;

сота̄нам̣ сам̣варам̣ брӯхи, кена сота̄ пидхиййаре’’ [питхиййаре (сӣ. сйа̄. пӣ.), питхӣйаре (сӣ. ат̣т̣ха.), пидхӣйаре (?)].

1041.

‘‘йа̄ни сота̄ни локасмим̣, (аджита̄ти бхагава̄)

сати тесам̣ нива̄ран̣ам̣;

сота̄нам̣ сам̣варам̣ брӯми, пан̃н̃а̄йете пидхиййаре’’.

1042.

‘‘пан̃н̃а̄ чева сати йан̃ча [сатӣ чева (сӣ.), сатӣ ча (сйа̄.), сатӣ ча̄пи (пӣ. ниддеса), сати ча̄пи (ниддеса)], (ичча̄йасма̄ аджито)

на̄марӯпан̃ча ма̄риса;

етам̣ ме пут̣т̣хо пабрӯхи, каттхетам̣ упаруджджхати’’.

1043.

‘‘йаметам̣ пан̃хам̣ апуччхи, аджита там̣ вада̄ми те;

йаттха на̄ман̃ча рӯпан̃ча, асесам̣ упаруджджхати;

вин̃н̃а̄н̣асса ниродхена, еттхетам̣ упаруджджхати’’.

1044.

‘‘йе ча сан̇кха̄тадхамма̄се, йе ча секха̄ путхӯ идха;

тесам̣ ме нипако ирийам̣, пут̣т̣хо пабрӯхи ма̄риса’’.

1045.

‘‘ка̄месу на̄бхигиджджхеййа, манаса̄на̄вило сийа̄;

кусало саббадхамма̄нам̣, сато бхиккху париббадже’’ти.

аджитама̄н̣авапуччха̄ пат̣хама̄ нит̣т̣хита̄.

2. тиссаметтеййама̄н̣авапуччха̄

1046.

‘‘кодха сантусито локе, (ичча̄йасма̄ тиссаметтеййо)

касса но санти ин̃джита̄;

ко убхантамабхин̃н̃а̄йа, маджджхе манта̄ на липпати [лимпати (ка.)];

кам̣ брӯси маха̄пурисоти, ко идха сиббинимаччага̄’’.

1047.

‘‘ка̄месу брахмачарийава̄, (меттеййа̄ти бхагава̄)

вӣтатан̣хо сада̄ сато;

сан̇кха̄йа ниббуто бхиккху, тасса но санти ин̃джита̄.

1048.

‘‘со убхантамабхин̃н̃а̄йа, маджджхе манта̄ на липпати;

там̣ брӯми маха̄пурисоти, со идха сиббинимаччага̄’’ти.

тиссаметтеййама̄н̣авапуччха̄ дутийа̄ нит̣т̣хита̄.

3. пун̣н̣акама̄н̣авапуччха̄

1049.

‘‘анеджам̣ мӯладасса̄вим̣, (ичча̄йасма̄ пун̣н̣ако)

аттхи [аттхӣ (сйа̄.)] пан̃хена а̄гамам̣;

ким̣ ниссита̄ исайо мануджа̄, кхаттийа̄ бра̄хман̣а̄ девата̄нам̣;

йан̃н̃амакаппайим̣су путхӯдха локе, пуччха̄ми там̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣’’.

1050.

‘‘йе кечиме исайо мануджа̄, (пун̣н̣ака̄ти бхагава̄)

кхаттийа̄ бра̄хман̣а̄ девата̄нам̣;

йан̃н̃амакаппайим̣су путхӯдха локе, а̄сӣсама̄на̄ пун̣н̣ака иттхаттам̣ [иттхабха̄вам̣ (сӣ. сйа̄.)];

джарам̣ сита̄ йан̃н̃амакаппайим̣су’’.

1051.

‘‘йе кечиме исайо мануджа̄, (ичча̄йасма̄ пун̣н̣ако)

кхаттийа̄ бра̄хман̣а̄ девата̄нам̣;

йан̃н̃амакаппайим̣су путхӯдха локе, каччиссу те бхагава̄ йан̃н̃апатхе аппаматта̄;

ата̄рум̣ джа̄тин̃ча джаран̃ча ма̄риса, пуччха̄ми там̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣’’.

1052.

‘‘а̄сӣсанти тхомайанти, абхиджаппанти джуханти; (пун̣н̣ака̄ти бхагава̄)

ка̄ма̄бхиджаппанти пат̣ичча ла̄бхам̣, те йа̄джайога̄ бхавара̄гаратта̄;

на̄тарим̣су джа̄тиджаранти брӯми’’.

1053.

‘‘те че на̄тарим̣су йа̄джайога̄, (ичча̄йасма̄ пун̣н̣ако)

йан̃н̃ехи джа̄тин̃ча джаран̃ча ма̄риса;

атха ко чарахи девамануссалоке, ата̄ри джа̄тин̃ча джаран̃ча ма̄риса;

пуччха̄ми там̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣’’.

1054.

‘‘сан̇кха̄йа локасми паропара̄ни [паровара̄ни (сӣ. сйа̄.)], (пун̣н̣ака̄ти бхагава̄)

йассин̃джитам̣ наттхи кухин̃чи локе;

санто видхӯмо анӣгхо нира̄со, ата̄ри со джа̄тиджаранти брӯмӣ’’ти.

пун̣н̣акама̄н̣авапуччха̄ татийа̄ нит̣т̣хита̄.

4. меттагӯма̄н̣авапуччха̄

1055.

‘‘пуччха̄ми там̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣, (ичча̄йасма̄ меттагӯ)

ман̃н̃а̄ми там̣ ведагум̣ бха̄витаттам̣;

куто ну дуккха̄ самуда̄гата̄ име, йе кечи локасмиманекарӯпа̄’’.

1056.

‘‘дуккхасса ве мам̣ пабхавам̣ апуччхаси, (меттагӯти бхагава̄)

там̣ те паваккха̄ми йатха̄ паджа̄нам̣;

упадхинида̄на̄ пабхаванти дуккха̄, йе кечи локасмиманекарӯпа̄.

1057.

‘‘йо ве авидва̄ упадхим̣ кароти, пунаппунам̣ дуккхамупети мандо;

тасма̄ паджа̄нам̣ упадхим̣ на кайира̄, дуккхасса джа̄типпабхава̄нупассӣ’’.

1058.

‘‘йам̣ там̣ апуччхимха акиттайӣ но, ан̃н̃ам̣ там̣ пуччха̄ма [пуччха̄ми (сӣ. пӣ.)] тадин̇гха брӯхи;

катхам̣ ну дхӣра̄ витаранти огхам̣, джа̄тим̣ джарам̣ сокапариддаван̃ча;

там̣ ме муни са̄дху вийа̄карохи, татха̄ хи те видито еса дхаммо’’.

1059.

‘‘киттайисса̄ми те дхаммам̣, (меттагӯти бхагава̄)

дит̣т̣хе дхамме анӣтихам̣;

йам̣ видитва̄ сато чарам̣, таре локе висаттикам̣’’.

1060.

‘‘тан̃ча̄хам̣ абхинанда̄ми, махеси дхаммамуттамам̣;

йам̣ видитва̄ сато чарам̣, таре локе висаттикам̣’’.

1061.

‘‘йам̣ кин̃чи сампаджа̄на̄си, (меттагӯти бхагава̄)

уддхам̣ адхо тирийан̃ча̄пи маджджхе;

етесу нандин̃ча нивесанан̃ча, пануджджа вин̃н̃а̄н̣ам̣ бхаве на тит̣т̣хе.

1062.

‘‘евам̣виха̄рӣ сато аппаматто, бхиккху чарам̣ хитва̄ мама̄йита̄ни;

джа̄тим̣ джарам̣ сокапариддаван̃ча, идхева видва̄ паджахеййа дуккхам̣’’.

1063.

‘‘ета̄бхинанда̄ми вачо махесино, сукиттитам̣ готаманӯпадхӣкам̣;

аддха̄ хи бхагава̄ паха̄си дуккхам̣, татха̄ хи те видито еса дхаммо.

1064.

‘‘те ча̄пи нӯнаппаджахеййу дуккхам̣, йе твам̣ муни ат̣т̣хитам̣ овадеййа;

там̣ там̣ намасса̄ми самечча на̄га, аппева мам̣ бхагава̄ ат̣т̣хитам̣ овадеййа’’.

1065.

‘‘йам̣ бра̄хман̣ам̣ ведагума̄бхиджан̃н̃а̄, акин̃чанам̣ ка̄мабхаве асаттам̣;

аддха̄ хи со огхамимам̣ ата̄ри, тин̣н̣о ча па̄рам̣ акхило акан̇кхо.

1066.

‘‘видва̄ ча йо [со (сӣ. сйа̄. пӣ.)] ведагӯ наро идха, бхава̄бхаве сан̇гамимам̣ висаджджа;

со вӣтатан̣хо анӣгхо нира̄со, ата̄ри со джа̄тиджаранти брӯмӣ’’ти.

меттагӯма̄н̣авапуччха̄ чатуттхӣ нит̣т̣хита̄.

5. дхотакама̄н̣авапуччха̄

1067.

‘‘пуччха̄ми там̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣, (ичча̄йасма̄ дхотако)

ва̄ча̄бхикан̇кха̄ми махеси туйхам̣;

тава сутва̄на ниггхосам̣, сиккхе нибба̄наматтано’’.

1068.

‘‘тенаха̄таппам̣ карохи, (дхотака̄ти бхагава̄) идхева нипако сато;

ито сутва̄на ниггхосам̣, сиккхе нибба̄наматтано’’.

1069.

‘‘пасса̄махам̣ девамануссалоке, акин̃чанам̣ бра̄хман̣амирийама̄нам̣;

там̣ там̣ намасса̄ми самантачаккху, памун̃ча мам̣ сакка катхам̣катха̄хи’’.

1070.

‘‘на̄хам̣ сахисса̄ми [самисса̄ми (сйа̄.), гамисса̄ми (сӣ.), самӣха̄ми (пӣ.)] памочана̄йа, катхам̣катхим̣ дхотака кан̃чи локе;

дхамман̃ча сет̣т̣хам̣ абхиджа̄нама̄но [а̄джа̄нама̄но (сӣ. сйа̄. пӣ.)], евам̣ тувам̣ огхамимам̣ тареси’’.

1071.

‘‘ануса̄са брахме карун̣а̄йама̄но, вивекадхаммам̣ йамахам̣ виджан̃н̃ам̣;

йатха̄хам̣ а̄ка̄сова абйа̄паджджама̄но, идхева санто асито чареййам̣’’.

1072.

‘‘киттайисса̄ми те сантим̣, (дхотака̄ти бхагава̄) дит̣т̣хе дхамме анӣтихам̣;

йам̣ видитва̄ сато чарам̣, таре локе висаттикам̣’’.

1073.

‘‘тан̃ча̄хам̣ абхинанда̄ми, махеси сантимуттамам̣;

йам̣ видитва̄ сато чарам̣, таре локе висаттикам̣’’.

1074.

‘‘йам̣ кин̃чи сампаджа̄на̄си, (дхотака̄ти бхагава̄)

уддхам̣ адхо тирийан̃ча̄пи маджджхе;

етам̣ видитва̄ сан̇готи локе, бхава̄бхава̄йа ма̄ка̄си тан̣ха’’нти.

дхотакама̄н̣авапуччха̄ пан̃чамӣ нит̣т̣хита̄.

6. упасӣвама̄н̣авапуччха̄

1075.

‘‘еко ахам̣ сакка махантамогхам̣, (ичча̄йасма̄ упасӣво)

аниссито но висаха̄ми та̄ритум̣;

а̄рамман̣ам̣ брӯхи самантачаккху, йам̣ ниссито огхамимам̣ тареййам̣’’.

1076.

‘‘а̄кин̃чан̃н̃ам̣ пеккхама̄но сатима̄, (упасӣва̄ти бхагава̄)

наттхӣти нисса̄йа тарассу огхам̣;

ка̄ме паха̄йа вирато катха̄хи, тан̣хаккхайам̣ наттамаха̄бхипасса’’ [раттамаха̄бхипасса (сйа̄.), раттамахам̣ випасса (ка.)].

1077.

‘‘саббесу ка̄месу йо вӣтара̄го, (ичча̄йасма̄ упасӣво)

а̄кин̃чан̃н̃ам̣ ниссито хитва̄ ман̃н̃ам̣;

сан̃н̃а̄вимоккхе параме вимутто [дхимутто (ка.)], тит̣т̣хе ну со таттха ана̄нуйа̄йӣ’’ [ана̄нува̄йӣ (сйа̄. ка.)].

1078.

‘‘саббесу ка̄месу йо вӣтара̄го, (упасӣва̄ти бхагава̄)

а̄кин̃чан̃н̃ам̣ ниссито хитва̄ ман̃н̃ам̣;

сан̃н̃а̄вимоккхе параме вимутто, тит̣т̣хеййа со таттха ана̄нуйа̄йӣ’’.

1079.

‘‘тит̣т̣хе че со таттха ана̄нуйа̄йӣ, пӯгампи васса̄нам̣ самантачаккху;

таттхева со сӣтисийа̄ вимутто, чаветха вин̃н̃а̄н̣ам̣ татха̄видхасса’’.

1080.

‘‘аччӣ йатха̄ ва̄тавегена кхитта̄ [кхиттам̣ (сйа̄.), кхитто (пӣ.)], (упасӣва̄ти бхагава̄)

аттхам̣ палети на упети сан̇кхам̣;

евам̣ мунӣ на̄мака̄йа̄ вимутто, аттхам̣ палети на упети сан̇кхам̣’’.

1081.

‘‘аттхан̇гато со уда ва̄ со наттхи, уда̄ху ве сассатийа̄ арого;

там̣ ме мунӣ са̄дху вийа̄карохи, татха̄ хи те видито еса дхаммо’’.

1082.

‘‘аттхан̇гатасса на пама̄н̣аматтхи, (упасӣва̄ти бхагава̄)

йена нам̣ ваджджум̣ там̣ тасса наттхи;

саббесу дхаммесу самӯхатесу, самӯхата̄ ва̄дапатха̄пи саббе’’ти.

упасӣвама̄н̣авапуччха̄ чхат̣т̣хӣ нит̣т̣хита̄.

7. нандама̄н̣авапуччха̄

1083.

‘‘санти локе мунайо, (ичча̄йасма̄ нандо)

джана̄ ваданти тайидам̣ катхам̣су;

н̃а̄н̣ӯпапаннам̣ но муним̣ [муни но (сйа̄. ка.)] ваданти, уда̄ху ве джӣвитенӯпапаннам̣’’.

1084.

‘‘на дит̣т̣хийа̄ на сутийа̄ на н̃а̄н̣ена, (на сӣлаббатена) [( ) наттхи сӣ.-пӣ поттхакесу]

мунӣдха нанда кусала̄ ваданти;

висеникатва̄ анӣгха̄ нира̄са̄, чаранти йе те мунайоти брӯми’’.

1085.

‘‘йе кечиме саман̣абра̄хман̣а̄се, (ичча̄йасма̄ нандо)

дит̣т̣хассутена̄пи [дит̣т̣хена сутена̄пи (сӣ.), дит̣т̣хе сутена̄пи (сйа̄. пӣ. ка.)] ваданти суддхим̣;

сӣлаббатена̄пи ваданти суддхим̣, анекарӯпена ваданти суддхим̣;

каччиссу те бхагава̄ таттха йата̄ чаранта̄, ата̄ру джа̄тин̃ча джаран̃ча ма̄риса;

пуччха̄ми там̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣’’.

1086.

‘‘йе кечиме саман̣абра̄хман̣а̄се, (нанда̄ти бхагава̄)

дит̣т̣хассутена̄пи ваданти суддхим̣;

сӣлаббатена̄пи ваданти суддхим̣, анекарӯпена ваданти суддхим̣;

кин̃ча̄пи те таттха йата̄ чаранти, на̄рим̣су джа̄тиджаранти брӯми’’.

1087.

‘‘йе кечиме саман̣абра̄хман̣а̄се, (ичча̄йасма̄ нандо)

дит̣т̣хассутена̄пи ваданти суддхим̣;

сӣлаббатена̄пи ваданти суддхим̣, анекарӯпена ваданти суддхим̣;

те че муни [саче муни (сӣ.)] брӯси аногхатин̣н̣е, атха ко чарахи девамануссалоке;

ата̄ри джа̄тин̃ча джаран̃ча ма̄риса, пуччха̄ми там̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣’’.

1088.

‘‘на̄хам̣ саббе саман̣абра̄хман̣а̄се, (нанда̄ти бхагава̄)

джа̄тиджара̄йа нивута̄ти брӯми;

йе сӣдха дит̣т̣хам̣ва сутам̣ мутам̣ ва̄, сӣлаббатам̣ ва̄пи паха̄йа саббам̣;

анекарӯпампи паха̄йа саббам̣, тан̣хам̣ парин̃н̃а̄йа ана̄сава̄се;

те ве нара̄ огхатин̣н̣а̄ти брӯми’’.

1089.

‘‘ета̄бхинанда̄ми вачо махесино, сукиттитам̣ готаманӯпадхӣкам̣;

йе сӣдха дит̣т̣хам̣ ва сутам̣ мутам̣ ва̄, сӣлаббатам̣ ва̄пи паха̄йа саббам̣;

анекарӯпампи паха̄йа саббам̣, тан̣хам̣ парин̃н̃а̄йа ана̄сава̄се;

ахампи те огхатин̣н̣а̄ти брӯмӣ’’ти.

нандама̄н̣авапуччха̄ саттама̄ нит̣т̣хита̄.

8. хемакама̄н̣авапуччха̄

1090.

‘‘йе ме пуббе вийа̄кам̣су, (ичча̄йасма̄ хемако)

хурам̣ готамаса̄сана̄;

ичча̄си ити бхависсати, саббам̣ там̣ итихӣтихам̣;

саббам̣ там̣ таккавад̣д̣ханам̣, на̄хам̣ таттха абхирамим̣.

1091.

‘‘тван̃ча ме дхаммамаккха̄хи, тан̣ха̄ниггха̄танам̣ муни;

йам̣ видитва̄ сато чарам̣, таре локе висаттикам̣’’.

1092.

‘‘идха дит̣т̣хасутамутавин̃н̃а̄тесу, пийарӯпесу хемака;

чхандара̄гавиноданам̣, нибба̄нападамаччутам̣.

1093.

‘‘етадан̃н̃а̄йа йе сата̄, дит̣т̣хадхамма̄бхиниббута̄;

упасанта̄ ча те сада̄, тин̣н̣а̄ локе висаттика’’нти.

хемакама̄н̣авапуччха̄ ат̣т̣хама̄ нит̣т̣хита̄.

9. тодеййама̄н̣авапуччха̄

1094.

‘‘йасмим̣ ка̄ма̄ на васанти, (ичча̄йасма̄ тодеййо)

тан̣ха̄ йасса на виджджати;

катхам̣катха̄ ча йо тин̣н̣о, вимоккхо тасса кӣдисо’’.

1095.

‘‘йасмим̣ ка̄ма̄ на васанти, (тодеййа̄ти бхагава̄)

тан̣ха̄ йасса на виджджати;

катхам̣катха̄ ча йо тин̣н̣о, вимоккхо тасса на̄паро’’.

1096.

‘‘нира̄сасо со уда а̄саса̄но, пан̃н̃а̄н̣ава̄ со уда пан̃н̃акаппӣ;

муним̣ ахам̣ сакка йатха̄ виджан̃н̃ам̣, там̣ ме вийа̄чиккха самантачаккху’’.

1097.

‘‘нира̄сасо со на ча а̄саса̄но, пан̃н̃а̄н̣ава̄ со на ча пан̃н̃акаппӣ;

евампи тодеййа муним̣ виджа̄на, акин̃чанам̣ ка̄мабхаве асатта’’нти.

тодеййама̄н̣авапуччха̄ навама̄ нит̣т̣хита̄.

10. каппама̄н̣авапуччха̄

1098.

‘‘маджджхе сарасмим̣ тит̣т̣хатам̣, (ичча̄йасма̄ каппо)

огхе джа̄те махаббхайе;

джара̄маччупарета̄нам̣, дӣпам̣ пабрӯхи ма̄риса;

тван̃ча ме дӣпамаккха̄хи, йатха̄йидам̣ на̄парам̣ сийа̄’’.

1099.

‘‘маджджхе сарасмим̣ тит̣т̣хатам̣, (каппа̄ти бхагава̄)

огхе джа̄те махаббхайе;

джара̄маччупарета̄нам̣, дӣпам̣ пабрӯми каппа те.

1100.

‘‘акин̃чанам̣ ана̄да̄нам̣, етам̣ дӣпам̣ ана̄парам̣;

нибба̄нам̣ ити [нибба̄намӣти (сӣ.)] нам̣ брӯми, джара̄маччупариккхайам̣.

1101.

‘‘етадан̃н̃а̄йа йе сата̄, дит̣т̣хадхамма̄бхиниббута̄;

на те ма̄раваса̄нуга̄, на те ма̄расса паддхагӯ’’ти [пат̣т̣хагӯти (сйа̄. ка.)].

каппама̄н̣авапуччха̄ дасама̄ нит̣т̣хита̄.

11. джатукан̣н̣има̄н̣авапуччха̄

1102.

‘‘сутва̄нахам̣ вӣрамака̄мака̄мим̣, (ичча̄йасма̄ джатукан̣н̣и)

огха̄тигам̣ пут̣т̣хумака̄мама̄гамам̣;

сантипадам̣ брӯхи сахаджанетта, йатха̄таччхам̣ бхагава̄ брӯхи ме там̣.

1103.

‘‘бхагава̄ хи ка̄ме абхибхуййа ирийати, а̄диччова патхавим̣ теджӣ теджаса̄;

париттапан̃н̃асса ме бхӯрипан̃н̃а, а̄чиккха дхаммам̣ йамахам̣ виджан̃н̃ам̣;

джа̄тиджара̄йа идха виппаха̄нам̣’’.

1104.

‘‘ка̄месу винайа гедхам̣, (джатукан̣н̣ӣти бхагава̄) неккхаммам̣ дат̣т̣ху кхемато;

уггахӣтам̣ нираттам̣ ва̄, ма̄ те виджджиттха кин̃чанам̣.

1105.

‘‘йам̣ пуббе там̣ висосехи, паччха̄ те ма̄ху кин̃чанам̣;

маджджхе че но гахессаси, упасанто чариссаси.

1106.

‘‘саббасо на̄марӯпасмим̣, вӣтагедхасса бра̄хман̣а;

а̄сава̄сса на виджджанти, йехи маччувасам̣ вадже’’ти.

джатукан̣н̣има̄н̣авапуччха̄ ека̄дасама̄ нит̣т̣хита̄.

12. бхадра̄вудхама̄н̣авапуччха̄

1107.

‘‘окан̃джахам̣ тан̣хаччхидам̣ анеджам̣, (ичча̄йасма̄ бхадра̄вудхо)

нандин̃джахам̣ огхатин̣н̣ам̣ вимуттам̣;

каппан̃джахам̣ абхийа̄че сумедхам̣, сутва̄на на̄гасса апанамиссанти ито.

1108.

‘‘на̄на̄джана̄ джанападехи сан̇гата̄, тава вӣра ва̄кйам̣ абхикан̇кхама̄на̄;

тесам̣ тувам̣ са̄дху вийа̄карохи, татха̄ хи те видито еса дхаммо’’.

1109.

‘‘а̄да̄натан̣хам̣ винайетха саббам̣, (бхадра̄вудха̄ти бхагава̄)

уддхам̣ адхо тирийан̃ча̄пи маджджхе;

йам̣ йан̃хи локасмимупа̄дийанти, тенева ма̄ро анвети джантум̣.

1110.

‘‘тасма̄ паджа̄нам̣ на упа̄дийетха, бхиккху сато кин̃чанам̣ саббалоке;

а̄да̄насатте ити пеккхама̄но, паджам̣ имам̣ маччудхеййе висатта’’нти.

бхадра̄вудхама̄н̣авапуччха̄ два̄дасама̄ нит̣т̣хита̄.

13. удайама̄н̣авапуччха̄

1111.

‘‘джха̄йим̣ вираджама̄сӣнам̣, (ичча̄йасма̄ удайо) катакиччам̣ ана̄савам̣;

па̄рагум̣ саббадхамма̄нам̣, аттхи пан̃хена а̄гамам̣;

ан̃н̃а̄вимоккхам̣ пабрӯхи, авиджджа̄йа пабхеданам̣’’.

1112.

‘‘паха̄нам̣ ка̄маччханда̄нам̣, (удайа̄ти бхагава̄) доманасса̄на чӯбхайам̣;

тхинасса ча панӯданам̣, куккучча̄нам̣ нива̄ран̣ам̣.

1113.

‘‘упеккха̄сатисам̣суддхам̣, дхамматаккапуреджавам̣;

ан̃н̃а̄вимоккхам̣ пабрӯми, авиджджа̄йа пабхеданам̣’’.

1114.

‘‘ким̣су сам̣йоджано локо, ким̣су тасса вича̄ран̣ам̣;

киссасса виппаха̄нена, нибба̄нам̣ ити вуччати’’.

1115.

‘‘нандисам̣йоджано локо, витаккасса вича̄ран̣ам̣;

тан̣ха̄йа виппаха̄нена, нибба̄нам̣ ити вуччати’’.

1116.

‘‘катхам̣ сатасса чарато, вин̃н̃а̄н̣ам̣ упаруджджхати;

бхагавантам̣ пут̣т̣хума̄гамма, там̣ сун̣ома вачо тава’’.

1117.

‘‘аджджхаттан̃ча бахиддха̄ ча, веданам̣ на̄бхинандато;

евам̣ сатасса чарато, вин̃н̃а̄н̣ам̣ упаруджджхатӣ’’ти.

удайама̄н̣авапуччха̄ терасама̄ нит̣т̣хита̄.

14. поса̄лама̄н̣авапуччха̄

1118.

‘‘йо атӣтам̣ а̄дисати, (ичча̄йасма̄ поса̄ло) анеджо чхиннасам̣сайо;

па̄рагум̣ саббадхамма̄нам̣, аттхи пан̃хена а̄гамам̣.

1119.

‘‘вибхӯтарӯпасан̃н̃исса, саббака̄йаппаха̄йино;

аджджхаттан̃ча бахиддха̄ ча, наттхи кин̃чӣти пассато;

н̃а̄н̣ам̣ сакка̄нупуччха̄ми, катхам̣ неййо татха̄видхо’’.

1120.

‘‘вин̃н̃а̄н̣ат̣т̣хитийо сабба̄, (поса̄ла̄ти бхагава̄) абхиджа̄нам̣ татха̄гато;

тит̣т̣хантаменам̣ джа̄на̄ти, вимуттам̣ таппара̄йан̣ам̣.

1121.

‘‘а̄кин̃чан̃н̃асамбхавам̣ н̃атва̄, нандӣ сам̣йоджанам̣ ити;

еваметам̣ абхин̃н̃а̄йа, тато таттха випассати;

етам̣ [евам̣ (сйа̄. ка.)] н̃а̄н̣ам̣ татхам̣ тасса, бра̄хман̣асса вусӣмато’’ти.

поса̄лама̄н̣авапуччха̄ чуддасама̄ нит̣т̣хита̄.

15. могхара̄джама̄н̣авапуччха̄

1122.

‘‘два̄хам̣ саккам̣ апуччхиссам̣, (ичча̄йасма̄ могхара̄джа̄)

на ме бйа̄ка̄си чаккхума̄;

йа̄вататийан̃ча девӣси, бйа̄каротӣти ме сутам̣.

1123.

‘‘айам̣ локо паро локо, брахмалоко садевако;

дит̣т̣хим̣ те на̄бхиджа̄на̄ти, готамасса йасассино.

1124.

‘‘евам̣ абхиккантадасса̄вим̣, аттхи пан̃хена а̄гамам̣;

катхам̣ локам̣ авеккхантам̣, маччура̄джа̄ на пассати’’.

1125.

‘‘сун̃н̃ато локам̣ авеккхассу, могхара̄джа сада̄ сато;

атта̄нудит̣т̣хим̣ ӯхачча, евам̣ маччутаро сийа̄;

евам̣ локам̣ авеккхантам̣, маччура̄джа̄ на пассатӣ’’ти.

могхара̄джама̄н̣авапуччха̄ паннарасама̄ нит̣т̣хита̄.

16. пин̇гийама̄н̣авапуччха̄

1126.

‘‘джин̣н̣охамасми абало вӣтаван̣н̣о, (ичча̄йасма̄ пин̇гийо)

нетта̄ на суддха̄ саванам̣ на пха̄су;

ма̄хам̣ нассам̣ момухо антара̄ва

а̄чиккха дхаммам̣ йамахам̣ виджан̃н̃ам̣;

джа̄тиджара̄йа идха виппаха̄нам̣’’.

1127.

‘‘дисва̄на рӯпесу вихан̃н̃ама̄не, (пин̇гийа̄ти бхагава̄)

руппанти рӯпесу джана̄ паматта̄;

тасма̄ тувам̣ пин̇гийа аппаматто,

джахассу рӯпам̣ апунаббхава̄йа’’.

1128.

‘‘диса̄ чатассо видиса̄ чатассо, уддхам̣ адхо даса диса̄ има̄йо;

на туйхам̣ адит̣т̣хам̣ асутам̣ амутам̣ [асутам̣ амутам̣ ва̄ (сӣ.), асута̄мутам̣ ва̄ (сйа̄.), асутам̣’мутам̣ ва̄ (пӣ.)], атхо авин̃н̃а̄там̣ кин̃чанаматтхи [кин̃чи маттхи (сйа̄.), кин̃чи наттхи (пӣ.), кин̃чинаматтхи (ка.)] локе;

а̄чиккха дхаммам̣ йамахам̣ виджан̃н̃ам̣, джа̄тиджара̄йа идха виппаха̄нам̣’’.

1129.

‘‘тан̣ха̄дхипанне манудже пеккхама̄но, (пин̇гийа̄ти бхагава̄)

санта̄паджа̄те джараса̄ парете;

тасма̄ тувам̣ пин̇гийа аппаматто, джахассу тан̣хам̣ апунаббхава̄йа̄’’ти.

пин̇гийама̄н̣авапуччха̄ сол̣асама̄ нит̣т̣хита̄.

па̄ра̄йанаттхутига̄тха̄

идамавоча бхагава̄ магадхесу вихаранто па̄са̄н̣аке четийе, парича̄ракасол̣аса̄нам̣ [парича̄ракасол̣асаннам̣ (сйа̄. ка.)] бра̄хман̣а̄нам̣ аджджхит̣т̣хо пут̣т̣хо пут̣т̣хо пан̃хам̣ [пан̃хе (сӣ. пӣ.)] бйа̄ка̄си. екамекасса чепи пан̃хасса аттхаман̃н̃а̄йа дхаммаман̃н̃а̄йа дхамма̄нудхаммам̣ пат̣ипаджджеййа, гаччхеййева джара̄маран̣асса па̄рам̣. па̄ран̇гаманӣйа̄ име дхамма̄ти, тасма̄ имасса дхаммапарийа̄йасса па̄ра̄йанантева [па̄ра̄йан̣ам̣твева (сӣ. ат̣т̣ха.)] адхивачанам̣.

1130.

аджито тиссаметтеййо, пун̣н̣ако атха меттагӯ;

дхотако упасӣво ча, нандо ча атха хемако.

1131.

тодеййа-каппа̄ дубхайо, джатукан̣н̣ӣ ча пан̣д̣ито;

бхадра̄вудхо удайо ча, поса̄ло ча̄пи бра̄хман̣о;

могхара̄джа̄ ча медха̄вӣ, пин̇гийо ча маха̄иси.

1132.

ете буддхам̣ упа̄гаччхум̣, сампанначаран̣ам̣ исим̣;

пуччханта̄ нипун̣е пан̃хе, буддхасет̣т̣хам̣ упа̄гамум̣.

1133.

тесам̣ буддхо пабйа̄ка̄си, пан̃хе пут̣т̣хо йатха̄татхам̣;

пан̃ха̄нам̣ веййа̄каран̣ена, тосеси бра̄хман̣е муни.

1134.

те тосита̄ чаккхумата̄, буддхена̄диччабандхуна̄;

брахмачарийамачарим̣су, варапан̃н̃асса сантике.

1135.

екамекасса пан̃хасса, йатха̄ буддхена деситам̣;

татха̄ йо пат̣ипаджджеййа, гаччхе па̄рам̣ апа̄рато.

1136.

апа̄ра̄ па̄рам̣ гаччхеййа, бха̄венто маггамуттамам̣;

магго со па̄рам̣ гамана̄йа, тасма̄ па̄ра̄йанам̣ ити.

па̄ра̄йана̄нугӣтига̄тха̄

1137.

‘‘па̄ра̄йанамануга̄йиссам̣, (ичча̄йасма̄ пин̇гийо)

йатха̄ддаккхи татха̄ккха̄си, вимало бхӯримедхасо;

никка̄мо ниббано [ниббуто (сйа̄.)] на̄го, кисса хету муса̄ бхан̣е.

1138.

‘‘пахӣнамаламохасса, ма̄намаккхаппаха̄йино;

ханда̄хам̣ киттайисса̄ми, гирам̣ ван̣н̣ӯпасан̃хитам̣.

1139.

‘‘тамонудо буддхо самантачаккху, локантагӯ саббабхава̄тиватто;

ана̄саво саббадуккхапахӣно, саччавхайо брахме упа̄сито ме.

1140.

‘‘диджо йатха̄ куббанакам̣ паха̄йа, бахуппхалам̣ ка̄нанама̄васеййа;

евам̣ пахам̣ аппадассе паха̄йа, маходадхим̣ хам̣сорива аджджхапатто.

1141.

‘‘йеме пуббе вийа̄кам̣су, хурам̣ готамаса̄сана̄;

ичча̄си ити бхависсати;

саббам̣ там̣ итихитихам̣, саббам̣ там̣ таккавад̣д̣ханам̣.

1142.

‘‘еко тамануда̄сино, джутима̄ со пабхан̇каро;

готамо бхӯрипан̃н̃а̄н̣о, готамо бхӯримедхасо.

1143.

‘‘йо ме дхаммамадесеси, сандит̣т̣хикамака̄ликам̣;

тан̣хаккхайаманӣтикам̣, йасса наттхи упама̄ квачи’’.

1144.

‘‘ким̣ну тамха̄ виппавасаси, мухуттамапи пин̇гийа;

готама̄ бхӯрипан̃н̃а̄н̣а̄, готама̄ бхӯримедхаса̄.

1145.

‘‘йо те дхаммамадесеси, сандит̣т̣хикамака̄ликам̣;

тан̣хаккхайаманӣтикам̣, йасса наттхи упама̄ квачи’’.

1146.

‘‘на̄хам̣ тамха̄ виппаваса̄ми, мухуттамапи бра̄хман̣а;

готама̄ бхӯрипан̃н̃а̄н̣а̄, готама̄ бхӯримедхаса̄.

1147.

‘‘йо ме дхаммамадесеси, сандит̣т̣хикамака̄ликам̣;

тан̣хаккхайаманӣтикам̣, йасса наттхи упама̄ квачи.

1148.

‘‘пасса̄ми нам̣ манаса̄ чаккхуна̄ва, раттиндивам̣ бра̄хман̣а аппаматто;

намассама̄но вивасеми раттим̣, тенева ман̃н̃а̄ми авиппава̄сам̣.

1149.

‘‘саддха̄ ча пӣти ча мано сати ча, на̄пенти ме готамаса̄санамха̄;

йам̣ йам̣ дисам̣ ваджати бхӯрипан̃н̃о, са тена тенева натохамасми.

1150.

‘‘джин̣н̣асса ме дуббалатха̄макасса, тенева ка̄йо на палети таттха;

сам̣каппайанта̄йа [сам̣каппайатта̄йа (сӣ.)] ваджа̄ми ниччам̣, мано хи ме бра̄хман̣а тена йутто.

1151.

‘‘пан̇ке сайа̄но парипхандама̄но, дӣпа̄ дӣпам̣ упаплавим̣ [упаллавим̣ (сйа̄. ниддеса)];

атхаддаса̄сим̣ самбуддхам̣, огхатин̣н̣амана̄савам̣’’.

1152.

‘‘йатха̄ ахӯ ваккали муттасаддхо, бхадра̄вудхо а̄л̣ави готамо ча;

евамева твампи памун̃чассу саддхам̣,

гамиссаси твам̣ пин̇гийа маччудхеййасса па̄рам̣’’ [маччудхеййапа̄рам̣ (сӣ.)].

1153.

‘‘еса бхиййо пасӣда̄ми, сутва̄на мунино вачо;

виват̣т̣аччхадо самбуддхо, акхило пат̣ибха̄нава̄.

1154.

‘‘адхидеве абхин̃н̃а̄йа, саббам̣ веди вароварам̣ [паро варам̣ (сӣ. сйа̄.), паро парам̣ (ниддеса)];

пан̃ха̄нантакаро саттха̄, кан̇кхӣнам̣ пат̣иджа̄натам̣.

1155.

‘‘асам̣хӣрам̣ асан̇куппам̣, йасса наттхи упама̄ квачи;

аддха̄ гамисса̄ми на меттха кан̇кха̄, евам̣ мам̣ дха̄рехи адхимуттачитта’’нти.

па̄ра̄йанавагго пан̃чамо нит̣т̣хито.

суттудда̄нам̣ –

1.

ураго [има̄ удда̄нага̄тха̄йо сӣ. пӣ. поттхакесу на санти] дханийопи ча, кхаггависа̄н̣о каси ча;

чундо бхаво пунадева, васало ча каран̣ӣйан̃ча;

хемавато атха йаккхо, виджайасуттам̣ мунисуттаваранти.

2.

пат̣хамакат̣т̣хаваро варавагго, два̄дасасуттадхаро сувибхатто;

десито чаккхумата̄ вималена, суййати ваггаваро ураготи.

3.

ратана̄магандхо хириман̇галана̄мо, сучиломакапило ча бра̄хман̣адхаммо;

на̄ва̄ [на̄тха (ка.)] ким̣сӣлаут̣т̣хахано ча, ра̄хуло ча пунапи ван̇гӣсо.

4.

самма̄парибба̄джанӣйопи четтха, дхаммикасуттаваро сувибхатто;

чуддасасуттадхаро дутийамхи, чӯл̣акаваггавароти тама̄ху.

5.

паббаджджападха̄насубха̄ситана̄мо, пӯрал̣а̄со пунадева ма̄гхо ча;

сабхийам̣ кен̣ийамева саллана̄мо, ва̄сет̣т̣хаваро ка̄ликопи ча.

6.

на̄лакасуттаваро сувибхатто, там̣ анупассӣ татха̄ пунадева;

два̄дасасуттадхаро татийамхи, суййати ваггаваро маха̄на̄мо.

7.

ка̄магухат̣т̣хакадут̣т̣хакана̄ма̄, суддхаваро парамат̣т̣хакана̄мо;

джара̄ меттийаваро сувибхатто, пасӯрама̄ган̣д̣ийа̄ пура̄бхедо.

8.

калахавива̄до убхо вийуха̄ ча, туват̣акааттадан̣д̣аса̄рипутта̄;

сол̣асасуттадхаро чатуттхамхи, ат̣т̣хакаваггавароти тама̄ху.

9.

магадхе джанападе раман̣ӣйе, десаваре катапун̃н̃анивесе;

па̄са̄н̣акачетийаваре сувибхатте, васи бхагава̄ ган̣асет̣т̣хо.

10.

убхайава̄сама̄гатийамхи [убхайам̣ ва̄ пун̣н̣асама̄гатам̣ йамхи (сйа̄.)], два̄дасайоджанийа̄ париса̄йа;

сол̣асабра̄хман̣а̄нам̣ кира пут̣т̣хо, пуччха̄йа сол̣асапан̃хакаммийа̄;

ниппака̄сайи дхаммамада̄си.

11.

аттхапака̄сакабйан̃джанапун̣н̣ам̣, дхаммамадесеси паракхемаджанийам̣ [варам̣ кхаманӣйам̣ (ка.)];

локахита̄йа джино двипадагго, суттаварам̣ бахудхаммавичитрам̣;

саббакилесапамочанахетум̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

12.

бйан̃джанаматтхападам̣ самайуттам̣ [бйан̃джанаматтхападасамайуттам̣ (сйа̄.)], аккхарасан̃н̃итаопамага̄л̣хам̣;

локавича̄ран̣ан̃а̄н̣апабхаггам̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

13.

ра̄гамале амалам̣ вималаггам̣, досамале амалам̣ вималаггам̣;

мохамале амалам̣ вималаггам̣, локавича̄ран̣ан̃а̄н̣апабхаггам̣;

десайи суттаварам̣ двипадагго.

14.

клесамале амалам̣ вималаггам̣, дуччаритамале амалам̣ вималаггам̣;

локавича̄ран̣ан̃а̄н̣апабхаггам̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

15.

а̄савабандханайога̄килесам̣, нӣваран̣а̄ни ча тӣн̣и мала̄ни;

тасса килесапамочанахетум̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

16.

ниммаласаббакилесапанӯдам̣, ра̄гавира̄гаманеджамасокам̣;

сантапан̣ӣтасудуддасадхаммам̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

17.

ра̄ган̃ча досакамабхан̃джитасантам̣ [досан̃ча бхан̃джитасантам̣ (сйа̄.)], йоничатуггатипан̃чавин̃н̃а̄н̣ам̣;

тан̣ха̄ратаччхаданата̄н̣алата̄памоккхам̣ [тан̣ха̄таларатаччхеданата̄н̣апамоккхам̣ (сйа̄.)], десайи суттаварам̣ двипадагго.

18.

гамбхӣрадуддасасан̣ханипун̣ам̣, пан̣д̣итаведанийам̣ нипун̣аттхам̣;

локавича̄ран̣ан̃а̄н̣апабхаггам̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

19.

наван̇гакусумама̄лагӣвеййам̣, индрийаджха̄навимоккхавибхаттам̣;

ат̣т̣хан̇гамаггадхарам̣ варайа̄нам̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

20.

сомупамам̣ вималам̣ парисуддхам̣, ан̣н̣авамӯпамаратанасучиттам̣;

пуппхасамам̣ равимӯпаматеджам̣, десайи суттаварам̣ двипадагго.

21.

кхемасивам̣ сукхасӣталасантам̣, маччутата̄н̣апарам̣ параматтхам̣;

тасса суниббутадассанахетум̣, десайи суттаварам̣ двипадагготи.

суттанипа̄тапа̄л̣и нит̣т̣хита̄.