📜

намо тасса бхагавато арахато самма̄самбуддхасса

кхуддаканика̄йе

апада̄на-ат̣т̣хакатха̄

(дутийо бха̄го)

тхера̄пада̄нам̣

2. сӣха̄санийавагго

1. сӣха̄санада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато сӣха̄санада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле вибхавасампанне саддха̄сампанне екасмим̣ куле ниббатто, дхарама̄не бхагавати девалоке васитва̄ ниббуте бхагавати уппаннатта̄ вин̃н̃утам̣ патто бхагавато са̄рӣрикачетийам̣ дисва̄ ‘‘ахо ме ала̄бха̄, бхагавато дхарама̄не ка̄ле асампатто’’ти чинтетва̄ четийе читтам̣ паса̄детва̄ соманассаджа̄то саббаратанамайам̣ девата̄ниммитасадисам̣ дхамма̄сане сӣха̄санам̣ ка̄ретва̄ джӣвама̄накабуддхасса вийа пӯджеси. тассупари гехампи диббавима̄намива ка̄реси, па̄дат̣т̣хапанапа̄дапӣт̣хампи ка̄реси. евам̣ йа̄ваджӣвам̣ дӣпадхӯпапуппхагандха̄дӣхи анекавидхам̣ пӯджам̣ катва̄ тато чуто девалоке ниббатто чха ка̄масагге апара̄парам̣ диббасампаттим̣ анубхавитва̄ мануссесу чаккаваттисампаттим̣ анекаккхаттум̣ анубхавитва̄ сан̇кхйа̄тиккантам̣ падесараджджасампаттин̃ча анубхавитва̄ кассапасса бхагавато са̄сане паббаджитва̄ саман̣адхаммам̣ катва̄ еттхантаре девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ вибхавасампанне куле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ ладдхӯпасампадо каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ гхат̣енто ва̄йаманто начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

1. евам̣ паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассам̣ уппа̄детва̄ пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. таттха локасса на̄тхо падха̄ноти локана̄тхо, локаттайаса̄мӣти аттхо. локана̄тхе сиддхаттхамхи ниббутети самбандхо. виттха̄рите па̄вачанети па̄вачане пит̣акаттайе виттха̄рите паттхат̣е па̄кат̣ети аттхо. ба̄худжан̃н̃амхи са̄санети сиккхаттайасан̇гахите буддхаса̄сане анекасатасахассакот̣икхӣн̣а̄савасан̇кха̄техи бахуджанехи н̃а̄те адхигатети аттхо.

2-3. пасанначитто суманоти тада̄ ахам̣ буддхасса дхарама̄нака̄ле асампатто ниббуте тасмим̣ девалока̄ чавитва̄ мануссалокам̣ упапанно тасса бхагавато са̄рӣрикадха̄тучетийам̣ дисва̄ пасанначитто саддха̄сампайуттамано сундарамано ‘‘ахо мама̄гаманам̣ сва̄гамана’’нти сан̃джа̄тапаса̄дабахума̄но ‘‘майа̄ нибба̄на̄дхигама̄йа екам̣ пун̃н̃ам̣ ка̄тум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ бхагавато четийасамӣпе бхагавантам̣ уддисса хиран̃н̃асуван̣н̣аратана̄дӣхи алан̇каритва̄ва сӣха̄санам̣ ака̄си. татра нисиннасса па̄дат̣т̣хапанаттха̄йа па̄дапӣт̣хан̃ча ка̄реси. сӣха̄санасса атеманаттха̄йа тассупари гхаран̃ча ка̄реси. тена вуттам̣ – ‘‘сӣха̄санамака̄сахам̣…пе… гхарам̣ таттха ака̄саха’’нти. тена читтаппаса̄дена̄ти дхарама̄насса вийа бхагавато сӣха̄санам̣ майа̄ катам̣, тена читтаппаса̄дена. туситам̣ упападжджаханти туситабхаване упападжджинти аттхо.

4. а̄йа̄мена чатуббӣса̄ти татрупапаннасса девабхӯтасса сато майхам̣ сукатам̣ пун̃н̃ена ниббаттитам̣ па̄тубхӯтам̣ а̄йа̄мена уччато чатуббӣсайоджанам̣ виттха̄рена тирийато чатуддасайоджанам̣ та̄вадева ниббаттиккхан̣ейева а̄си ахосӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева.

9. чатуннавуте ито каппети ито каппато чатунавуте каппе йам̣ каммам̣ акарим̣ ака̄сим̣, тада̄ тато пат̣т̣ха̄йа пун̃н̃абалена кан̃чи дуггатим̣ на̄бхиджа̄на̄ми, на анубхӯтапубба̄ ка̄чи дуггатӣти аттхо.

10. тесаттатимхито каппети ито каппато тесаттатикаппе. индана̄ма̄ тайо джана̄ти индана̄мака̄ тайо чаккаваттира̄джа̄но екасмим̣ каппе тӣсу джа̄тӣсу индо на̄ма чаккаваттӣ ра̄джа̄ ахосинти аттхо. двесаттатимхито каппети ито двесаттатикаппе. суманана̄мака̄ тайо джана̄ тиккхаттум̣ чаккаваттира̄джа̄но ахесум̣.

11. самасаттатито каппети ито каппато анӯна̄дхике саттатиме каппе варун̣ана̄мака̄ варун̣о чаккаваттӣти евам̣на̄мака̄ тайо чаккаваттира̄джа̄но чаккаратанасампанна̄ чатудӣпамхи иссара̄ ахесунти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

сӣха̄санада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. екаттхамбхикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато екаттхамбхада̄йакатхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле ванакаммико хутва̄ екасмим̣ вибхавасампанне куле ниббатто. тасмим̣ самайе саббе саддха̄ пасанна̄ упа̄сака̄ екаччханда̄ ‘‘бхагавато упат̣т̣ха̄наса̄лам̣ карома̄’’ти даббасамбха̄раттха̄йа ванам̣ пависитва̄ там̣ упа̄сакам̣ дисва̄ ‘‘амха̄кам̣ екам̣ тхамбхам̣ детха̄’’ти йа̄чим̣су. со там̣ паваттим̣ сутва̄ ‘‘тумхе ма̄ чинтайиттха̄’’ти те саббе уййоджетва̄ екам̣ са̄рамайам̣ тхамбхам̣ гахетва̄ саттху дассетва̄ тесам̣йева ада̄си. со тенева соманассаджа̄то тадева мӯлам̣ катва̄ ан̃н̃а̄ни да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чуто девалоке ниббатто апара̄парам̣ чхасу ка̄ма̄вачаресу диббасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча аггачаккаваттисампаттим̣ анекава̄рам̣ анубхавитва̄ асан̇кхйеййам̣ падесараджджасампаттин̃ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де саддха̄сампанне екасмим̣ куле ниббатто ма̄та̄питӯхи саддхим̣ бхагавато сантике дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ ладдхӯпасампадо каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ манасикаронто начирассева араха̄ ахоси.

13. со евам̣ паттаарахатто аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхасса̄тиа̄дима̄ха. таттха сиддхаттхасса бхагавато бхагйасампаннасса самма̄самбуддхасса. маха̄пӯгаган̣оти маха̄упа̄сакасамӯхо аху ахосӣти аттхо. саран̣ам̣ гата̄ ча те буддханти ‘‘буддхам̣ саран̣а’’нти гата̄ бхаджим̣су джа̄ним̣су ва̄ те упа̄сака̄. татха̄гатам̣ саддаханти буддхагун̣ам̣ аттано читтасанта̄не т̣хапентӣти аттхо.

14. саббе сан̇гамма мантетва̄ти саббе сама̄гамма саннипатитва̄ мантетва̄ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ сан̃н̃а̄петва̄ екаччханда̄ хутва̄ ма̄л̣ам̣ упат̣т̣ха̄наса̄лам̣ саттхуно аттха̄йа куббанти каронтӣти аттхо. даббасамбха̄ресу екаттхамбхам̣ алабханта̄ браха̄ване маха̄ване вичинантӣти самбандхо.

15. техам̣ аран̃н̃е дисва̄на̄ти ахам̣ те упа̄саке аран̃н̃е дисва̄на ган̣ам̣ самӯхам̣ упагамма самӣпам̣ гантва̄ ан̃джалим̣ паггахетва̄на дасан̇гулисамодха̄нам̣ ан̃джалим̣ сираси катва̄ ахам̣ ган̣ам̣ упа̄сакасамӯхам̣ ‘‘тумхе имам̣ ванам̣ киматтхам̣ а̄гататтха̄’’ти тада̄ тасмим̣ ка̄ле парипуччхинти самбандхо.

16. те сӣлаванто упа̄сака̄ ме майа̄ пут̣т̣ха̄ ‘‘ма̄л̣ам̣ майам̣ каттука̄ма̄ хутва̄ екаттхамбхо амхехи на лаббхатӣ’’ти вийа̄кам̣су висесена катхайим̣сӯти самбандхо.

17. мамам̣ майхам̣ екаттхамбхам̣ детха, ахам̣ там̣ дасса̄ми саттхуно сантикам̣ ахам̣ тхамбхам̣ а̄харисса̄ми, те бхаванто тхамбхахаран̣е аппоссукка̄ усса̄харахита̄ бхавантӯти самбандхо.

24. йам̣ йам̣ йонупападжджа̄мӣти йам̣ йам̣ йоним̣ деваттам̣ атха ма̄нусам̣ упагаччха̄мӣти аттхо. бхумматтхе ва̄ упайогавачанам̣, йасмим̣ йасмим̣ девалоке ва̄ мануссалоке ва̄ти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

екаттхамбхикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. нандаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато нандаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре екасмим̣ куле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто бхагавато сантике дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ индрийесу гуттадва̄ра̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ сайам̣ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто бхагавато бхиккхусан̇гхасса ча пӯджа̄сакка̄рабахулам̣ маха̄да̄нам̣ паваттетва̄ ‘‘ахам̣, бханте, ана̄гате тумха̄дисасса буддхасса еварӯпо са̄вако бхавеййа’’нти пан̣идха̄нам̣ ака̄си.

со тато пат̣т̣ха̄йа девамануссесу сам̣саранто аттхадассисса бхагавато ка̄ле дхаммата̄йа на̄ма надийа̄ маханто каччхапо хутва̄ ниббатто екадивасам̣ саттха̄рам̣ надим̣ таритум̣ тӣре т̣хитам̣ дисва̄ сайам̣ бхагавантам̣ та̄ретука̄мо саттху па̄дамӯле нипаджджи. саттха̄ тасса аджджха̄сайам̣ н̃атва̄ пит̣т̣хим̣ абхирухи. со хат̣т̣хатут̣т̣хо вегена сотам̣ чхинданто сӣгхатарам̣ паратӣрам̣ па̄песи. бхагава̄ тасса анумоданам̣ ваданто бха̄виним̣ сампаттим̣ катхетва̄ пакка̄ми.

со тена пун̃н̃акаммена сугатӣсуйева сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де капилаваттхусмим̣ суддходанамаха̄ра̄джасса аггамахесийа̄ маха̄паджа̄патиготамийа̄ куччхимхи ниббатто, тасса на̄маггахан̣адивасе н̃а̄тисан̇гхам̣ нандайанто джа̄тоти ‘‘нандо’’твева на̄мам̣ акам̣су. тасса вайаппаттака̄ле бхагава̄ паваттитаварадхаммачакко лока̄нуггахам̣ каронто ануккамена капилаваттхум̣ гантва̄ н̃а̄тисама̄гаме поккхаравассам̣ ат̣т̣хуппаттим̣ катва̄ вессантараджа̄такам̣ (джа̄. 2.22.1655 а̄дайо) катхетва̄ дутийадивасе пин̣д̣а̄йа павит̣т̣хо ‘‘уттит̣т̣хе наппамаджджеййа̄’’ти (дха. па. 168) га̄тха̄йа питарам̣ сота̄паттипхале патит̣т̣ха̄петва̄ нивесанам̣ гантва̄ ‘‘дхамман̃чаре сучарита’’нти (дха. па. 169) га̄тха̄йа маха̄паджа̄патим̣ сота̄паттипхале ра̄джа̄нам̣ сакада̄га̄мипхале патит̣т̣ха̄петва̄ татийадивасе нандакума̄расса абхисекагехапавесанаа̄ва̄хаман̇галесу ваттама̄несу пин̣д̣а̄йа па̄виси. саттха̄ нандакума̄расса хаттхе паттам̣ датва̄ ман̇галам̣ ватва̄ тасса хаттхато паттам̣ аггахетва̄ва виха̄рам̣ гато, там̣ паттахаттхам̣ виха̄рам̣ а̄гатам̣ аниччхама̄нам̣йева пабба̄джетва̄ татха̄пабба̄джитатта̄йева анабхиратийа̄ пӣл̣итам̣ н̃атва̄ упа̄йена тасса там̣ анабхиратим̣ винодеси. со йонисо пат̣исан̇кха̄йа випассанам̣ пат̣т̣хапетва̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и. тхеро пуна дивасе бхагавантам̣ упасан̇камитва̄ евама̄ха – ‘‘йам̣ ме, бханте, бхагава̄ па̄т̣ибхого пан̃чаннам̣ аччхара̄сата̄нам̣ пат̣ила̄бха̄йа какут̣апа̄да̄нам̣, мун̃ча̄махам̣, бханте, бхагавантам̣ етасма̄ пат̣иссава̄’’ти. бхагава̄пи ‘‘йадева те, нанда, анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуттам̣, тада̄хам̣ мутто етасма̄ пат̣иссава̄’’ти а̄ха. атхасса бхагава̄ сависесам̣ индрийесу гуттадва̄ратам̣ н̃атва̄ там̣ гун̣ам̣ вибха̄венто ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ индрийесу гуттадва̄ра̄нам̣ йадидам̣ нандо’’ти (а. ни. 1.219, 230) индрийесу гуттадва̄рабха̄вена нам̣ етадагге т̣хапеси. тхеро хи ‘‘индрийа̄сам̣варам̣ нисса̄йа имам̣ виппака̄рам̣ патто, тамахам̣ сут̣т̣ху нигган̣хисса̄мӣ’’ти усса̄хаджа̄то балавахироттаппо таттха ча ката̄дхика̄ратта̄ индрийасам̣варе уккам̣сапа̄рамим̣ агама̄си.

27. евам̣ со етадаггат̣т̣ха̄нам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаппатто пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасса бхагаватотиа̄дима̄ха. ваттхам̣ кхомам̣ майа̄ диннанти кхомарат̣т̣хе джа̄там̣ ваттхам̣ бхагавати читтаппаса̄дена га̄равабахума̄нена майа̄ парамасукхумам̣ кхомаваттхам̣ диннанти аттхо. сайамбхусса̄ти сайамева бхӯтасса джа̄тасса арийа̄йа джа̄тийа̄ ниббаттасса. махесиноти маханте сӣласама̄дхипан̃н̃а̄вимуттивимуттин̃а̄н̣адассанаккхандхе еси гавесӣти махеси, тасса махесино сайамбхусса чӣвараттха̄йа кхомаваттхам̣ майа̄ диннанти самбандхо.

28. там̣ ме буддхо вийа̄ка̄сӣти еттха танти са̄мйаттхе упайогавачанам̣, тасса ваттхада̄йакасса ме да̄напхалам̣ висесена ака̄си катхеси буддхоти аттхо. джаладжуттамана̄макоти падумуттарана̄мако. ‘‘джаларуттамана̄йако’’типи па̄т̣хо, тасса джалама̄на̄нам̣ девабрахма̄нам̣ уттамана̄йако падха̄ноти аттхо. имина̄ ваттхада̄нена̄ти имина̄ ваттхада̄насса ниссандена твам̣ ана̄гате хемаван̣н̣о суван̣н̣аван̣н̣о бхависсаси.

29. две сампаттим̣ анубхотва̄ти диббамануссасан̇кха̄та̄ две сампаттийо анубхавитва̄. кусаламӯлехи чодитоти кусала̄вайавехи кусалакот̣т̣ха̄сехи чодито песито, ‘‘твам̣ имина̄ пун̃н̃ена саттху кулам̣ пасава̄хӣ’’ти песито вийа̄ти аттхо. ‘‘готамасса бхагавато канит̣т̣хо твам̣ бхависсасӣ’’ти бйа̄ка̄сӣти самбандхо.

30. ра̄гаратто сукхасӣлоти килесака̄мехи ратто аллӣно ка̄йасукхачиттасукха̄нубхаванасабха̄во. ка̄месу гедхама̄йутоти ваттхука̄месу гедхасан̇кха̄та̄йа тан̣ха̄йа а̄йуто йоджитоти аттхо. буддхена чодито санто, тада̄ тванти йасма̄ ка̄месу гедхито, тада̄ тасма̄ твам̣ аттано бха̄тукена готамабуддхена чодито паббаджджа̄йа уййоджито тасса сантике паббаджиссасӣти самбандхо.

31. паббаджитва̄на твам̣ таттха̄ти тасмим̣ готамасса бхагавато са̄сане твам̣ паббаджитва̄ кусаламӯлена мӯлабхӯтена пун̃н̃асамбха̄рена чодито бха̄вана̄йам̣ нийоджито сабба̄саве сакала̄саве парин̃н̃а̄йа джа̄нитва̄ паджахитва̄ ана̄майо ниддуккхо нибба̄йиссаси адассанам̣ па̄пессаси, апан̣н̣аттикабха̄вам̣ гамиссасӣти аттхо.

32. сатакаппасахассамхӣти ито каппато пуббе сатакаппа̄дхике сахассаме каппамхи чел̣ана̄мака̄ чатта̄ро чаккаваттира̄джа̄но ахесунти аттхо. сат̣т̣хи каппасахасса̄нӣти каппасахасса̄ни сат̣т̣хи ча атиккамитва̄ хет̣т̣ха̄ екасмим̣ каппе чатта̄ро джана̄ упачел̣а̄ на̄ма чаккаваттира̄джа̄но чатӯсу джа̄тӣсу ахесунти аттхо.

33. пан̃чакаппасахассамхӣти пан̃чакаппа̄дхике сахассаме каппамхи чел̣а̄ на̄ма чатта̄ро джана̄ чаккаваттира̄джа̄но саттахи ратанехи сампанна̄ саман̇гӣбхӯта̄ джамбудӣпаапарагойа̄науттаракурупуббавидехадӣпасан̇кха̄те чатудӣпамхи иссара̄ падха̄на̄ висум̣ ахесунти аттхо. сесам̣ вуттанайамева̄ти.

нандаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. чӯл̣апантхакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато чӯл̣апантхакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле йадеттха ат̣т̣хуппаттивасена ваттаббам̣, там̣ ат̣т̣хаканипа̄те маха̄пантхакаваттхусмим̣ (тхерага̄. 510 а̄дайо) вуттамева. айам̣ пана висесо – маха̄пантхакаттхеро арахаттам̣ патва̄ пхаласама̄паттисукхена вӣтина̄менто чинтеси – ‘‘катхам̣ ну кхо сакка̄ чӯл̣апантхакампи имасмим̣ сукхе патит̣т̣ха̄пету’’нти. со аттано аййакам̣ дханасет̣т̣хим̣ упасан̇камитва̄ а̄ха – ‘‘саче, маха̄сет̣т̣хи, ануджа̄на̄тха, ахам̣ чӯл̣апантхакам̣ пабба̄джеййа’’нти. ‘‘пабба̄джетха, бханте’’ти. тхеро там̣ пабба̄джеси. со дасасу сӣлесу патит̣т̣хито бха̄ту сантике –

‘‘падумам̣ йатха̄ коканадам̣ сугандхам̣, па̄то сийа̄ пхулламавӣтагандхам̣;

ан̇гӣрасам̣ пасса вирочама̄нам̣, тапантама̄диччамиванталиккхе’’ти. (сам̣. ни. 1.123; а. ни. 5.195) –

га̄тхам̣ угган̣ханто чатӯхи ма̄сехи уггахетум̣ на̄саккхи, гахитампи хадайе на тит̣т̣хати. атха нам̣ маха̄пантхако, ‘‘чӯл̣апантхака, твам̣ имасмим̣ са̄сане абхаббо, чатӯхи ма̄сехи екам̣ га̄тхампи гахетум̣ на саккоси, паббаджитакиччам̣ пана твам̣ катхам̣ маттхакам̣ па̄пессаси, никкхама ито’’ти со тхерена пан̣а̄мико два̄ракот̣т̣хакасамӣпе родама̄но ат̣т̣ха̄си.

тена ча самайена саттха̄ джӣвакамбаване вихарати. атха джӣвако пурисам̣ песеси – ‘‘гаччха, пан̃чахи бхиккхусатехи саддхим̣ саттха̄рам̣ нимантехӣ’’ти. тена ча самайена а̄йасма̄ маха̄пантхако бхаттуддесако хоти. со ‘‘пан̃чаннам̣ бхиккхусата̄нам̣ бхиккхам̣ пат̣иччхатха̄’’ти вутто ‘‘чӯл̣апантхакам̣ т̣хапетва̄ сеса̄нам̣ пат̣иччха̄мӣ’’ти а̄ха. там̣ сутва̄ чӯл̣апантхако бхиййосоматта̄йа доманассаппатто ахоси. саттха̄ тасса читтаккхедам̣ н̃атва̄ ‘‘чӯл̣апантхако майа̄ катена упа̄йена буджджхиссатӣ’’ти тасса авидӯрат̣т̣ха̄не атта̄нам̣ дассетва̄ ‘‘ким̣, пантхака, родасӣ’’ти пуччхи. ‘‘бха̄та̄ мам̣, бханте, пан̣а̄метӣ’’ти а̄ха. ‘‘пантхака, ма̄ чинтайи, мама са̄сане туйхам̣ паббаджджа̄, ехи имам̣ гахетва̄ ‘раджохаран̣ам̣, раджохаран̣а’нти манаси карохӣ’’ти иддхийа̄ суддхам̣ чол̣аккхан̣д̣ам̣ абхисан̇кхаритва̄ ада̄си. со саттха̄ра̄ диннам̣ чол̣аккхан̣д̣ам̣ ‘‘раджохаран̣ам̣, раджохаран̣а’’нти хаттхена паримаджджанто нисӣди. тасса там̣ паримаджджантасса килит̣т̣хадха̄тукам̣ джа̄там̣, пуна паримаджджантасса уккхалипарипун̃чханасадисам̣ джа̄там̣. со н̃а̄н̣апарипа̄катта̄ евам̣ чинтеси – ‘‘идам̣ чол̣аккхан̣д̣ам̣ пакатийа̄ парисуддхам̣, имам̣ упа̄дин̣н̣акасарӣрам̣ нисса̄йа килит̣т̣хам̣ ан̃н̃атха̄ джа̄там̣, тасма̄ аниччам̣ йатха̄петам̣, евам̣ читтампӣ’’ти кхайавайам̣ пат̣т̣хапетва̄ тасмим̣йева нимитте джха̄на̄ни ниббаттетва̄ джха̄напа̄дакам̣ катва̄ випассанам̣ пат̣т̣хапетва̄ саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣и. арахаттапаттассевасса тепит̣акам̣ пан̃ча̄бхин̃н̃а̄ ча а̄гамим̣су.

саттха̄ екӯнехи пан̃чабхиккхусатехи саддхим̣ гантва̄ джӣвакасса нивесане пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. чӯл̣апантхако пана аттано бхиккха̄йа аппат̣иччхитатта̄ ева на гато. джӣвако йа̄гум̣ да̄тум̣ а̄рабхи. саттха̄ хаттхена паттам̣ пидахи. ‘‘касма̄, бханте, на ган̣хатха̄’’ти вутте ‘‘виха̄ре еко бхиккху аттхи, джӣвака̄’’ти. со пурисам̣ песеси – ‘‘гаччха, бхан̣е, виха̄ре нисиннам̣ аййам̣ гахетва̄ ехӣ’’ти. чӯл̣апантхакаттхеропи рӯпена кирийа̄йа ча екампи екена асадисам̣ бхиккхусахассам̣ нимминитва̄ нисӣди. со пурисо виха̄ре бхиккхӯнам̣ бахубха̄вам̣ дисва̄ гантва̄ джӣвакасса катхеси – ‘‘имасма̄ бхиккхусан̇гха̄ виха̄ре бхиккхусан̇гхо бахутаро, паккоситаббам̣ аййам̣ на джа̄на̄мӣ’’ти. джӣвако саттха̄рам̣ пуччхи – ‘‘ко на̄мо, бханте, виха̄ре нисинно бхиккхӯ’’ти? ‘‘чӯл̣апантхако на̄ма, джӣвака̄’’ти. ‘‘гаччха, бхан̣е, ‘чӯл̣апантхако на̄ма катаро’ти пуччхитва̄ там̣ а̄нехӣ’’ти. со виха̄рам̣ гантва̄ ‘‘чӯл̣апантхако на̄ма катаро, бханте’’ти пуччхи. ‘‘ахам̣ чӯл̣апантхако, ахам̣ чӯл̣апантхако’’ти екаппаха̄рена бхиккхусахассампи катхеси. со пуна̄гантва̄ там̣ паваттим̣ джӣвакасса а̄рочеси джӣвако пат̣ивиддхасаччатта̄ ‘‘иддхима̄ ман̃н̃е, аййо’’ти найато н̃атва̄ ‘‘гаччха, бхан̣е, пат̣хамам̣ катхентам̣ аййамева ‘тумхе саттха̄ паккосатӣ’ти ватва̄ чӣваракан̣н̣е ган̣ха̄хӣ’’ти а̄ха. со виха̄рам̣ гантва̄ татха̄ ака̄си. та̄вадева ниммитабхиккхӯ антарадха̄йим̣су. со тхерам̣ гахетва̄ агама̄си.

саттха̄ тасмим̣ кхан̣е йа̄гун̃ча кхаджджака̄дибхедан̃ча пат̣игган̣хи. катабхаттакиччо бхагава̄ а̄йасмантам̣ чӯл̣апантхакам̣ а̄н̣а̄песи ‘‘анумоданам̣ карохӣ’’ти. со пабхиннапат̣исамбхидо синерум̣ гахетва̄ маха̄самуддам̣ мантхенто вийа тепит̣акам̣ буддхавачанам̣ сан̇кхобхенто саттху аджджха̄сайам̣ ган̣ханто анумоданам̣ ака̄си. дасабале бхаттакиччам̣ катва̄ виха̄рам̣ гате дхаммасабха̄йам̣ катха̄ удапа̄ди ‘ахо буддха̄нам̣ а̄нубха̄во, йатра хи на̄ма чатта̄ро ма̄се екага̄тхам̣ гахетум̣ асакконтампи лахукена кхан̣енева евам̣ махиддхикам̣ акам̣сӯ’ти, татха̄ хи джӣвакасса нивесане нисинно бхагава̄ ‘евам̣ чӯл̣апантхакасса читтам̣ сама̄хитам̣, вӣтхипат̣ипанна̄ випассана̄’ти н̃атва̄ йатха̄нисиннойева атта̄нам̣ дассетва̄, ‘пантхака, нева̄йам̣ пилотика̄ килит̣т̣ха̄ раджа̄нукин̣н̣а̄, ито пана ан̃н̃опи арийасса винайе сам̣килесо раджо’ти дассенто –

‘‘ра̄го раджо на ча пана рен̣у вуччати, ра̄гассетам̣ адхивачанам̣ раджоти;

етам̣ раджам̣ виппаджахитва̄ бхиккхаво, вихаранти те вигатараджасса са̄сане.

‘‘досо раджо…пе… вигатараджасса са̄сане.

‘‘мохо раджо…пе… вигатараджасса са̄сане’’ти. (маха̄ни. 209; чӯл̣ани. удайама̄н̣авапуччха̄ниддеса 74) –

има̄ тиссо га̄тха̄йо абха̄си. га̄тха̄парийоса̄не чӯл̣апантхако сахапат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣ӣти. саттха̄ тесам̣ бхиккхӯнам̣ катха̄салла̄пам̣ сутва̄ а̄гантва̄ буддха̄сане нисӣдитва̄ ‘‘ким̣ вадетха, бхиккхаве’’ти пуччхитва̄ ‘‘имам̣ на̄ма, бханте’’ти вутте ‘‘бхиккхаве, чӯл̣апантхакена ида̄ни майхам̣ ова̄де т̣хатва̄ локуттхарада̄йаджджам̣ ладдхам̣, пуббе пана локийада̄йаджджам̣ ладдха’’нти ватва̄ техи йа̄чито чӯл̣асет̣т̣хиджа̄такам̣ (джа̄. 1.1.4) катхеси. апарабха̄ге нам̣ саттха̄ арийаган̣апаривуто дхамма̄сане нисинно маномайам̣ ка̄йам̣ абхинимминанта̄нам̣ бхиккхӯнам̣ четовиват̣т̣акусала̄нан̃ча аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси.

35. евам̣ со паттаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ пӣтисоманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. таттха пуримапададвайам̣ вуттаттхамева. ган̣амха̄ вӯпакат̣т̣хо соти со падумуттаро на̄ма саттха̄ ган̣амха̄ махата̄ бхиккхусамӯхато вӯпакат̣т̣хо висум̣ бхӯто вивекам̣ упагато. тада̄ мама та̄пасака̄ле химаванте хима̄лайапаббатасамӣпе васи ва̄сам̣ каппеси, чатӯхи ирийа̄патхехи виха̄сӣти аттхо.

36. ахампи…пе… тада̄ти йада̄ со бхагава̄ химавантам̣ упагантва̄ васи, тада̄ ахампи химавантасамӣпе катаассаме а̄ самантато ка̄йачиттапӣл̣а̄сан̇кха̄та̄ париссайа̄ саманти еттха̄ти ассамоти ладдхана̄ме аран̃н̃а̄ва̄се васа̄мӣти самбандхо. ачира̄гатам̣ маха̄вӣранти ачирам̣ а̄гатам̣ маха̄вӣрийавантам̣ локана̄йакам̣ падха̄нам̣ там̣ бхагавантам̣ упесинти самбандхо, а̄гатаккхан̣ейева упа̄гаминти аттхо.

37. пуппхаччхаттам̣ гахетва̄на̄ти евам̣ упагаччханто ча падумуппалапуппха̄дӣхи чха̄дитам̣ пуппхамайам̣ чхаттам̣ гахетва̄ нара̄сабхам̣ нара̄нам̣ сет̣т̣хам̣ бхагавантам̣ чха̄денто упагаччхим̣ самӣпам̣ гатосмӣти аттхо. сама̄дхим̣ сама̄паджджантанти рӯпа̄вачарасама̄дхиджджха̄нам̣ сама̄паджджантам̣ аппетва̄ нисиннасса антара̄йам̣ ахам̣ ака̄синти самбандхо.

38. убхо хаттхехи паггайха̄ти там̣ сусаджджитам̣ пуппхаччхаттам̣ двӣхи хаттхехи уккхипитва̄ ахам̣ бхагавато ада̄синти самбандхо. пат̣иггахесӣти там̣ майа̄ диннам̣ пуппхаччхаттам̣ падумуттаро бхагава̄ сампат̣иччхи, са̄дарам̣ са̄дийӣти аттхо.

41. сатапаттачхаттам̣ паггайха̄ти екекасмим̣ падумапуппхе сатасатапатта̄нам̣ васена сатапаттехи падумапуппхехи чха̄дитам̣ пуппхаччхаттам̣ пака̄рена а̄дарена гахетва̄ та̄пасо мама ада̄сӣти аттхо. тамахам̣ киттайисса̄мӣти там̣ та̄пасам̣ ахам̣ киттайисса̄ми па̄кат̣ам̣ карисса̄мӣти аттхо. мама бха̄сато бха̄сама̄насса вачанам̣ сун̣отха манаси каротха.

42. пан̃чавӣсатикаппа̄нӣти имина̄ пуппхаччхаттада̄нена пан̃чавӣсатива̄ре та̄ватим̣сабхаване сакко хутва̄ девараджджам̣ кариссатӣти самбандхо. чатуттим̣сатиккхаттун̃ча̄ти чатуттим̣сатива̄ре мануссалоке чаккаваттӣ ра̄джа̄ бхависсати.

43. йам̣ йам̣ йонинти мануссайониа̄дӣсу йам̣ йам̣ джа̄тим̣ сам̣сарати гаччхати упападжджати. таттха таттха йонийам̣ аббхока̄се сун̃н̃ат̣т̣ха̄не патит̣т̣хантам̣ нисиннам̣ т̣хитам̣ ва̄ падумам̣ дха̄райиссати упари чха̄дайиссатӣти аттхо.

45. пака̄сите па̄вачанети тена бхагавато сакалапит̣акаттайе пака̄сите дӣпите мануссаттам̣ мануссаджа̄тим̣ лабхиссати упападжджиссати. маномайамхи ка̄йамхӣти манена джха̄начиттена ниббаттоти маномайо, йатха̄ читтам̣ паваттати, татха̄ ка̄йам̣ паваттети читтагатикам̣ каротӣти аттхо. тамхи маномайе ка̄йамхи со та̄пасо чӯл̣апантхако на̄ма хутва̄ уттамо агго бхависсатӣти аттхо. сесам̣ хет̣т̣ха̄ вуттатта̄ утта̄натта̄ ча сувин̃н̃еййамева.

52. сарим̣ коканадам̣ аханти ахам̣ бхагавато ниммитачол̣акам̣ паримаджджанто коканадам̣ падумам̣ саринти аттхо. таттха читтам̣ вимуччи мети тасмим̣ коканаде падуме майхам̣ читтам̣ адхимуччи аллӣно, тато ахам̣ арахаттам̣ па̄пун̣инти самбандхо.

53. ахам̣ маномайесу читтагатикесу ка̄йесу саббаттха саббесу па̄рамим̣ парийоса̄нам̣ гато паттоти самбандхо. сесам̣ вуттанайамева̄ти.

чӯл̣апантхакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. пилиндаваччхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато пилиндаваччхаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре маха̄бхогакуле ниббатто хет̣т̣ха̄ вуттанайена саттху сантике дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ девата̄нам̣ пийамана̄пабха̄вена аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхетва̄ йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ тато чуто девамануссесу сам̣саранто сумедхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто. париниббуте бхагавати тасса тхӯпам̣ пӯджетва̄ сан̇гхасса маха̄да̄нам̣ паваттетва̄ тато чавитва̄ девамануссесу убхайасампаттийо анубхавитва̄ ануппанне буддхе чаккаваттӣ ра̄джа̄ хутва̄ маха̄джанам̣ пан̃часӣлесу патит̣т̣ха̄петва̄ саггапара̄йанам̣ ака̄си. со ануппаннейева амха̄кам̣ бхагавати са̄ваттхийам̣ бра̄хман̣акуле ниббатти, пилиндотисса на̄мам̣ акам̣су. ваччхоти готтам̣. со апарабха̄ге пилиндаваччхоти пан̃н̃а̄йиттха. сам̣са̄ре пана сам̣вегабахулата̄йа парибба̄джакапаббаджджам̣ паббаджитва̄ чӯл̣агандха̄рам̣ на̄ма виджджам̣ са̄дхетва̄ та̄йа виджджа̄йа а̄ка̄сача̄рӣ парачиттавидӯ ча хутва̄ ра̄джагахе ла̄бхаггайасаггапатто пат̣ивасати.

атха амха̄кам̣ бхагава̄ абхисамбуддхо хутва̄ ануккамена ра̄джагахам̣ упагато. тато пат̣т̣ха̄йа буддха̄нубха̄вена тасса са̄ виджджа̄ на сампаджджати, аттано киччам̣ на са̄дхети. со чинтеси – ‘‘сутам̣ кхо панетам̣ а̄чарийапа̄чарийа̄нам̣ бха̄сама̄на̄нам̣ ‘йаттха маха̄гандха̄равиджджа̄ дхарати, таттха чӯл̣агандха̄равиджджа̄ на сампаджджатӣ’ти саман̣асса пана готамасса а̄гатака̄лато пат̣т̣ха̄йа на̄йам̣ мама виджджа̄ сампаджджати, ниссам̣сайам̣ саман̣о готамо маха̄гандха̄равиджджам̣ джа̄на̄ти, йам̣нӯна̄хам̣ там̣ пайирупа̄ситва̄ тасса сантике там̣ виджджам̣ парийа̄пун̣еййа’’нти. со бхагавантам̣ упасан̇камитва̄ етадавоча – ‘‘ахам̣, маха̄саман̣а, тава сантике екам̣ виджджам̣ парийа̄пун̣итука̄мо, ока̄сам̣ ме карохӣ’’ти. ‘‘тена хи мама сантике паббаджа̄хӣ’’ти а̄ха. со ‘‘виджджа̄йа парикаммам̣ паббаджджа̄’’ти ман̃н̃ама̄но паббаджи. тасса бхагава̄ дхаммам̣ катхетва̄ чарита̄нукӯлам̣ каммат̣т̣ха̄нам̣ ада̄си. со упаниссайасампанната̄йа начирассева випассанам̣ пат̣т̣хапетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

55. йа̄ пана пуримаджа̄тийам̣ тассова̄де т̣хатва̄ сагге ниббатта̄ девата̄, та̄ катан̃н̃утам̣ нисса̄йа тасмим̣ сан̃джа̄табахума̄на̄ са̄йам̣ па̄там̣ тхерам̣ пайирупа̄ситва̄ гаччханти. тасма̄ нам̣ бхагава̄ девата̄нам̣ ативийа пийамана̄пабха̄вена аггабха̄ве т̣хапеси ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ девата̄нам̣ пийамана̄па̄нам̣ йадидам̣ пилиндаваччхо’’ти (а. ни. 1.209, 215). евам̣ со паттааггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ ануссаритва̄ пӣтисоманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха.

таттха ка̄марӯпа̄рӯпалокасса на̄тхо падха̄ноти локана̄тхо. медха̄ вуччанти саббан̃н̃утан̃н̃а̄н̣аана̄варан̣ан̃а̄н̣а̄дайо, сундара̄, пасат̣т̣ха̄ ва̄ медха̄ йасса со сумедхо, агго ча со пуггало ча̄ти аггапуггало, тасмим̣ сумедхе локана̄йаке аггапуггале кхандхапаринибба̄нена ниббуте сатӣти самбандхо. пасанначитто суманоти саддха̄йа паса̄дитачитто соманассена сундарамано ахам̣ тасса сумедхасса бхагавато тхӯпапӯджам̣ четийапӯджам̣ ака̄синти аттхо.

56. йе ча кхӣн̣а̄сава̄ таттха̄ти тасмим̣ сама̄гаме йе ча кхӣн̣а̄сава̄ пахӣнакилеса̄ чхал̣абхин̃н̃а̄ чхахи абхин̃н̃а̄хи саманна̄гата̄ махиддхика̄ махантехи иддхӣхи саманна̄гата̄ санти, те саббе кхӣн̣а̄саве ахам̣ таттха сама̄нетва̄ сут̣т̣ху а̄дарена а̄нетва̄ сан̇гхабхаттам̣ сакаласан̇гхасса да̄таббабхаттам̣ ака̄сим̣ тесам̣ бходжесинти аттхо.

57. упат̣т̣ха̄ко тада̄ ахӯти тада̄ мама сан̇гхабхаттада̄нака̄ле сумедхасса бхагавато на̄мена сумедхо на̄ма упат̣т̣ха̄каса̄вако аху ахосӣти аттхо. со са̄вако майхам̣ пӯджа̄сакка̄рам̣ анумодиттха анумодито а̄нисам̣сам̣ катхесӣти аттхо.

58. тена читтаппаса̄дена̄ти тена тхӯпапӯджа̄каран̣авасена уппаннена читтаппаса̄дена девалоке диббавима̄нам̣ упападжджим̣ упагато асмӣти аттхо, таттха ниббаттомхӣти вуттам̣ хоти. чхал̣а̄сӣтисахасса̄нӣти тасмим̣ вима̄не чха асӣтисахасса̄ни деваччхара̄йо ме майхам̣ читтам̣ рамим̣су рама̄песунти самбандхо.

59. мамева ануваттантӣти та̄ аччхара̄йо саббака̄мехи диббехи рӯпа̄диваттхука̄мехи упат̣т̣хахантийо мамам̣ ева ануваттанти мама вачанам̣ анукаронти сада̄ ниччака̄ланти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пилиндаваччхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. ра̄хулаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато ра̄хулаттхерасса апада̄нам̣. айампи а̄йасма̄ пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху дхаммадесанам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ сиккха̄ка̄ма̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ сайампи там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто сена̄санависодханавиджджотана̄дикам̣ ул̣а̄рам̣ пун̃н̃ам̣ катва̄ пан̣идха̄нам̣ ака̄си. со тато чавитва̄ девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де амха̄кам̣ бодхисаттам̣ пат̣ичча йасодхара̄йа девийа̄ куччхимхи ниббаттитва̄ ра̄хулоти ладдхана̄мо махата̄ кхаттийапарива̄рена вад̣д̣хи. тасса паббаджджа̄видха̄нам̣ кхандхаке (маха̄ва. 105) а̄гатамева. со паббаджитва̄ саттху сантике анекехи суттападехи суладдхова̄до парипаккан̃а̄н̣о випассанам̣ уссукка̄петва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. араха̄ пана хутва̄ аттано пат̣ипаттим̣ паччавеккхитва̄ ан̃н̃ам̣ бйа̄каронто –

‘‘убхайенева сампанно, ра̄хулабхаддоти мам̣ видӯ;

йан̃чамхи путто буддхасса, йан̃ча дхаммесу чаккхума̄.

‘‘йан̃ча ме а̄сава̄ кхӣн̣а̄, йан̃ча наттхи пунаббхаво;

араха̄ даккхин̣еййомхи, тевиджджо аматаддасо.

‘‘ка̄мандха̄ джа̄лапаччханна̄, тан̣ха̄чхаданачха̄дита̄;

паматтабандхуна̄ бандха̄, маччха̄ва кумина̄ мукхе.

‘‘там̣ ка̄мам̣ ахамуджджхитва̄, чхетва̄ ма̄расса бандханам̣;

самӯлам̣ тан̣хамаббуйха, сӣтибхӯтосми ниббуто’’ти. (тхерага̄. 295-298);

чатассо га̄тха̄ абха̄си. таттха убхайенева сампанноти джа̄тисампада̄ пат̣ипаттисампада̄ти убхайасампаттийа̄пи сампанно саманна̄гато. ра̄хулабхаддоти мам̣ видӯти ‘‘ра̄хулабхаддо’’ти мам̣ сабрахмача̄рино сан̃джа̄нанти. тасса хи джа̄таса̄санам̣ сутва̄ бодхисаттена, ‘‘ра̄ху, джа̄то, бандханам̣ джа̄та’’нти вуттавачанам̣ упа̄да̄йа суддходанамаха̄ра̄джа̄ ‘‘ра̄хуло’’ти на̄мам̣ ган̣хи. таттха а̄дито питара̄ вуттапарийа̄йамева гахетва̄ а̄ха – ‘‘ра̄хулабхаддоти мам̣ видӯ’’ти. бхаддоти пасам̣са̄вачанамева. апарабха̄ге саттха̄ там̣ сиккха̄ка̄мабха̄вена аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ сиккха̄ка̄ма̄нам̣ йадидам̣ ра̄хуло’’ти (а. ни. 1.209).

68. евам̣ со паттаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасса бхагаватотиа̄дима̄ха. саттабхӯмимхи па̄са̄дети паса̄дам̣ соманассам̣ джанетӣти па̄са̄до. упарӯпари т̣хита̄ сатта бхӯмийо йасмим̣ па̄са̄де сойам̣ саттабхӯми, тасмим̣ саттабхӯмимхи па̄са̄де. а̄да̄сам̣ сантхарим̣ аханти а̄да̄саталам̣ ниппха̄детва̄ локаджет̣т̣хасса бхагавато та̄дино ахам̣ сантхарам̣ ада̄сим̣, сантхаритва̄ пӯджесинти аттхо.

69. кхӣн̣а̄савасахассехӣти арахантасахассехи парикин̣н̣о паривуто. двипадиндо двипада̄нам̣ индо са̄ми нара̄сабхо маха̄муни гандхакут̣им̣ техи саха упа̄гами па̄висӣти аттхо.

70. вироченто гандхакут̣инти там̣ гандхакут̣им̣ собхайама̄но дева̄нам̣ дево девадево нара̄нам̣ а̄сабхо нара̄сабхо джет̣т̣хо саттха̄ бхиккхусан̇гхамаджджхе нисӣдитва̄ има̄ бйа̄каран̣ага̄тха̄йо абха̄сатха катхесӣти самбандхо.

71. йена̄йам̣ джотита̄ сеййа̄ти йена упа̄сакена айам̣ па̄са̄дасан̇кха̄та̄ сеййа̄ джотита̄ пабха̄сита̄ паджджалита̄. а̄да̄сова кам̣салохамайам̣ а̄да̄саталам̣ ива сут̣т̣ху самам̣ катва̄ сантхата̄. там̣ упа̄сакам̣ киттайисса̄ми па̄кат̣ам̣ карисса̄мӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева.

81. ат̣т̣ха̄наметам̣ йам̣ та̄дӣти йам̣ йена ка̄ран̣ена та̄дӣ ит̣т̣ха̄нит̣т̣хесу акампийасабха̄ватта̄ та̄дӣ ага̄ре гхара̄ва̄се ратим̣ аллӣнабха̄вам̣ аджджхага̄ па̄пун̣и, етам̣ ка̄ран̣ам̣ ат̣т̣ха̄нам̣ ака̄ран̣анти аттхо.

82. никкхамитва̄ ага̄расма̄ти гхара̄ва̄сато никкхамитва̄ там̣ тин̣адаламива париччаджитва̄ суббато сусиккхито паббаджиссати. ра̄хуло на̄ма на̄мена̄ти суддходанамаха̄ра̄джена песитам̣ кума̄расса джа̄таса̄санам̣ сутва̄ питара̄ сиддхаттхена, ‘‘ра̄ху джа̄то, бандханам̣ джа̄та’’нти вуттана̄матта̄ ра̄хуло на̄ма̄ти аттхо. ‘‘йатха̄ чандасӯрийа̄нам̣ вима̄напабха̄йа килит̣т̣хакаран̣ена ра̄ху асуриндо упети гаччхати, евамева̄йам̣ мама абхиниккхаманапаббаджджа̄дӣнам̣ антара̄йам̣ каронторива джа̄то’’ти адхиппа̄йена, ‘‘ра̄ху джа̄тоти а̄ха̄’’ти дат̣т̣хаббам̣. араха̄ со бхависсатӣти со та̄дисо упаниссайасампанно випассана̄йам̣ йуттаппайутто араха̄ кхӣн̣а̄саво бхависсатӣти аттхо.

83. кикӣва ан̣д̣ам̣ раккхеййа̄ти ан̣д̣ам̣ бӣджам̣ раккхама̄на̄ кикӣ сакун̣ӣ ива аппаматто сӣлам̣ раккхеййа, ча̄марӣ вийа ва̄ладхинти ва̄лам̣ раккхама̄на̄ кан̣д̣акесу ва̄ле лагганте бхинданабхайена ана̄кад̣д̣хитва̄ марама̄на̄ ча̄марӣ вийа джӣвитампи париччаджитва̄ сӣлам̣ абхиндитва̄ раккхеййа. нипако сӣласампанноти непаккам̣ вуччати пан̃н̃а̄, тена непаккена саманна̄гато нипако кхан̣д̣ачхидда̄дибха̄вам̣ апа̄петва̄ раккхан̣ато сӣласампанно бхависсатӣти евам̣ со бхагава̄ бйа̄каран̣амака̄си. со евам̣ паттаарахаттапхало екадивасам̣ вивекат̣т̣ха̄не нисинно соманассавасена евам̣ раккхим̣ маха̄мунӣтиа̄дима̄ха. там̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ра̄хулаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. упасенаван̇гантапуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарам̣ бхагавантантиа̄дикам̣ а̄йасмато упасенаван̇гантапуттаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре кулагехе ниббаттитва̄ вайаппатто саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ самантапа̄са̄дика̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ саттху адхика̄ракаммам̣ катва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхетва̄ йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де на̄лакага̄ме рӯпаса̄рӣ бра̄хман̣ийа̄ куччхимхи ниббатти, упасенотисса на̄мам̣ ахоси. со вайаппатто тайо веде угган̣хитва̄ саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ упасампада̄йа екавассико ‘‘арийагаббхам̣ вад̣д̣хемӣ’’ти екам̣ кулапуттам̣ аттано сантике упасампа̄детва̄ тена саддхим̣ саттху сантикам̣ гато. саттха̄ра̄ часса тасса авассикасса бхиккхуно саддхивиха̄рикабха̄вам̣ сутва̄ ‘‘атилахум̣ кхо твам̣, могхапуриса, ба̄хулла̄йа а̄ватто’’ти (маха̄ва. 75) гарахито ‘‘ида̄на̄хам̣ йади парисам̣ нисса̄йа саттха̄ра̄ гарахито, парисам̣йева пана нисса̄йа саттху паса̄дам̣ карисса̄мӣ’’ти випассана̄йа каммам̣ каронто начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и. араха̄ пана хутва̄ сайампи саббе дхутан̇гадхамме сама̄да̄йа ваттати, ан̃н̃епи тадаттха̄йа сама̄дапеси, тена нам̣ бхагава̄ самантапа̄са̄дика̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси. со апарена самайена косамбийам̣ калахе уппанне бхиккхусан̇гхе ча двидха̄бхӯте екена бхиккхуна̄ там̣ калахам̣ париваджджитука̄мена ‘‘етарахи кхо калахо уппанно, бхиккхусан̇гхо ча двидха̄бхӯто, катхам̣ ну кхо майа̄ пат̣ипаджджитабба’’нти пут̣т̣хо вивекава̄сато пат̣т̣ха̄йа тасса пат̣ипаттим̣ катхеси. евам̣ тхеро тасса бхиккхуно ова̄дада̄на̄падесена аттано татха̄ пат̣ипаннабха̄вам̣ дӣпенто ан̃н̃ам̣ бйа̄ка̄си.

86. со евам̣ паттаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарам̣ бхагавантантиа̄дима̄ха. паббха̄рамхи нисӣдантанти пурато бха̄рам̣ намитам̣ онамитанти паббха̄рам̣ вивекака̄мам̣ ванамаджджхе сайам̣джа̄тапаббатапаббха̄ре нисиннам̣ наруттамам̣ бхагавантам̣ ахам̣ упагаччхим̣ самӣпам̣ гатоти аттхо.

87. кан̣ика̄рапуппха дисва̄ти татха̄ упагаччханто тасмим̣ падесе супуппхитам̣ кан̣ика̄рам̣ дисва̄. ван̣т̣е чхетва̄нахам̣ тада̄ти тасмим̣ татха̄гатасса дит̣т̣хака̄ле там̣ пуппхам̣ ван̣т̣е ван̣т̣асмим̣ чхетва̄на чхиндитва̄на. алан̇каритва̄ чхаттамхӣти тена пуппхена чхаттам̣ чха̄детва̄. буддхасса абхиропайинти паббха̄ре нисиннасса буддхасса муддхани ака̄синти аттхо.

88. пин̣д̣апа̄тан̃ча па̄да̄синти тасмим̣йева нисиннасса бхагавато пин̣д̣апа̄там̣ пака̄рена ада̄сим̣ бходжесинти аттхо. параманнам̣ субходжананти сундарабходжанасан̇кха̄там̣ параманнам̣ уттама̄ха̄рам̣. буддхена наваме таттха̄ти тасмим̣ вивекат̣т̣ха̄не буддхена саха наваме ат̣т̣ха саман̣е самитапа̄пе кхӣн̣а̄савабхиккхӯ бходжесинти аттхо.

йам̣ ваданти сумедхоти йам̣ готамасамма̄самбуддхам̣ бхӯрипан̃н̃ам̣ патхависама̄нам̣ пан̃н̃ам̣ сумедхам̣ сундарам̣ саббан̃н̃ута̄дипан̃н̃авантам̣. сумедхо ити сундарапан̃н̃о ити ваданти пан̣д̣ита̄ ито каппато сатасахассе каппе есо готамо самма̄самбуддхо бхависсатӣти самбандхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

упасенаван̇гантапуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. рат̣т̣хапа̄латтхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато рат̣т̣хапа̄латтхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато уппаттито пуретарамева хам̣саватӣнагаре гахапатимаха̄са̄лакуле ниббаттитва̄ вайаппатто питу аччайена гхара̄ва̄се патит̣т̣хито ратанакот̣т̣ха̄га̄ракаммикена дасситам̣ апарима̄н̣ам̣ вам̣са̄нугатам̣ дханам̣ дисва̄ ‘‘имам̣ еттакам̣ дханара̄сим̣ майхам̣ питуаййакапаййака̄дайо аттана̄ саддхим̣ гахетва̄ гантум̣ на̄саккхим̣су, майа̄ пана гахетва̄ гантум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ капан̣аддхика̄дӣнам̣ маха̄да̄нам̣ ада̄си. со абхин̃н̃а̄ла̄бхим̣ екам̣ та̄пасам̣ упасан̇камитва̄ тена девалока̄дхипачче нийоджито йа̄ваджӣвам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чуто девалоке ниббаттитва̄ диббасампаттим̣ анубхаванто таттха йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто мануссалоке бхиннам̣ рат̣т̣хам̣ сандха̄ретум̣ саматтхасса куласса екапуттако хутва̄ ниббатти. тена самайена падумуттаро бхагава̄ локе уппаджджитва̄ паваттитаварадхаммачакко венеййасатте нибба̄намаха̄нагарасан̇кха̄там̣ кхемантабхӯмим̣ сампа̄песи. атха со кулапутто ануккамена вин̃н̃утам̣ патто екадивасам̣ упа̄сакехи саддхим̣ виха̄рам̣ гантва̄ саттха̄рам̣ дхаммам̣ десентам̣ дисва̄ пасанначитто парисапарийанте нисӣди.

тена кхо пана самайена саттха̄ екам̣ бхиккхум̣ саддха̄паббаджита̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси. со там̣ дисва̄ пасаннама̄насо сатасахассабхиккхупаривутасса бхагавато сатта̄хам̣ маха̄да̄нам̣ датва̄ там̣ т̣ха̄нам̣ паттхеси. саттха̄ анантара̄йена самиджджханабха̄вам̣ дисва̄ ‘‘айам̣ ана̄гате готамасса на̄ма самма̄самбуддхасса са̄сане саддха̄паббаджита̄нам̣ агго бхависсатӣ’’ти бйа̄ка̄си. со саттха̄рам̣ бхиккхусан̇гхан̃ча вандитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄ми. со йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чавитва̄ девамануссесу сам̣саранто ито двенавуте каппе пхуссасса бхагавато ка̄ле саттху вема̄тикесу тӣсу ра̄джапуттесу саттха̄рам̣ упат̣т̣хахантесу тесам̣ пун̃н̃акирийа̄су саха̄йакиччам̣ ака̄си. евам̣ таттха таттха бхаве бахум̣ кусалам̣ упачинитва̄ сугатӣсуйева сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де курурат̣т̣хе тхуллакот̣т̣хиканигаме рат̣т̣хапа̄ласет̣т̣хино гехе ниббатти, тасса бхиннам̣ рат̣т̣хам̣ сандха̄ретум̣ саматтхакуле ниббаттатта̄ рат̣т̣хапа̄лоти вам̣са̄нугатамева на̄мам̣ ахоси. со махата̄ парива̄рена вад̣д̣ханто ануккамена йоббанаппатто ма̄та̄питӯхи патирӯпена да̄рена сам̣йоджито маханте ча йасе патит̣т̣ха̄пито диббасампаттисадисасампаттим̣ паччанубхоти.

атха бхагава̄ курурат̣т̣хе джанападача̄рикам̣ чаранто тхуллакот̣т̣хикам̣ анупа̄пун̣и. там̣ сутва̄ рат̣т̣хапа̄ло кулапутто саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитука̄мо сатта̄хам̣ бхаттаччхедам̣ катва̄ киччхена касирена ма̄та̄питаро ануджа̄на̄петва̄ саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ паббаджджам̣ йа̄читва̄ саттху а̄н̣аттийа̄ ан̃н̃атарасса сантике паббаджитва̄ йонисоманасика̄рена каммам̣ каронто випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. арахаттам̣ пана патва̄ саттха̄рам̣ ануджа̄на̄петва̄ ма̄та̄питаро пасситум̣ тхуллакот̣т̣хикам̣ гантва̄ таттха сапада̄нам̣ пин̣д̣а̄йа чаранто питу нивесане а̄бхидосикам̣ кумма̄сам̣ лабхитва̄ там̣ аматам̣ вийа парибхун̃джанто питара̄ нимантито сва̄тана̄йа адхива̄сетва̄ дутийадивасе питу нивесане пин̣д̣апа̄там̣ парибхун̃джитва̄ алан̇катапат̣ийатте иттха̄га̄раджане упагантва̄ ‘‘кӣдиса̄ на̄ма та̄, аййапутта, аччхара̄йо, йа̄сам̣ твам̣ хету брахмачарийам̣ чарасӣ’’тиа̄дӣни (ма. ни. 2.301) ватва̄ палобханакаммам̣ ка̄тум̣ а̄раддхе тасса̄дхиппа̄йам̣ випариваттетва̄ аниччата̄дипат̣исам̣йуттам̣ дхаммам̣ катхенто –

‘‘пасса читтакатам̣ бимбам̣, арука̄йам̣ самусситам̣;

а̄турам̣ бахусан̇каппам̣, йасса наттхи дхувам̣ т̣хити.

‘‘пасса читтакатам̣ рӯпам̣, ман̣ина̄ кун̣д̣алена ча;

ат̣т̣хим̣ тачена онаддхам̣, саха ваттхехи собхати.

‘‘алаттакаката̄ па̄да̄, мукхам̣ чун̣н̣акамаккхитам̣;

алам̣ ба̄ласса моха̄йа, но ча па̄рагавесино.

‘‘ат̣т̣ха̄падаката̄ кеса̄, нетта̄ ан̃джанамаккхита̄;

алам̣ ба̄ласса моха̄йа, но ча па̄рагавесино.

‘‘ан̃джанӣва нава̄ читта̄, пӯтика̄йо алан̇като;

алам̣ ба̄ласса моха̄йа, но ча па̄рагавесино.

‘‘одахи мигаво па̄сам̣, на̄сада̄ ва̄гурам̣ миго;

бхутва̄ нива̄пам̣ гаччха̄ма, канданте мигабандхаке.

‘‘чхинно па̄со мигавасса, на̄сада̄ ва̄гурам̣ миго;

бхутва̄ нива̄пам̣ гаччха̄ма, сочанте мигалуддаке’’ти. (ма. ни. 2.302; тхерага̄. 769-775);

има̄ га̄тха̄йо абха̄си. има̄ га̄тха̄ ватва̄ веха̄сам̣ аббхуггантва̄ ран̃н̃о корабйасса мига̄джинавануййа̄не ман̇галасила̄пат̣т̣е нисӣди. тхерасса кира пита̄ саттасу два̄ракот̣т̣хакесу аггал̣ам̣ да̄петва̄ малле а̄н̣а̄песи ‘‘никкхамитум̣ ма̄ детха, ка̄са̄йа̄ни апанетва̄ сетака̄ни нива̄са̄петха̄’’ти. тасма̄ тхеро а̄ка̄сена агама̄си. атха ра̄джа̄ корабйо тхерасса таттха нисиннабха̄вам̣ сутва̄ там̣ упасан̇камитва̄ саммоданӣйам̣ катхам̣ са̄ран̣ӣйам̣ вӣтиса̄ретва̄ ‘‘идха, бхо рат̣т̣хапа̄ла, паббаджанто бйа̄дхипа̄риджун̃н̃ам̣ ва̄ джара̄бхоган̃а̄типа̄риджун̃н̃ам̣ ва̄ патто паббаджати, твам̣ пана кин̃чипи па̄риджун̃н̃ам̣ анупагато ева касма̄ паббаджасӣ’’ти пуччхи. атхасса тхеро ‘‘упаниййати локо аддхуво, ата̄н̣о локо анабхиссаро, асаран̣о локо саббам̣ паха̄йа гаманӣйам̣, ӯно локо атитто тан̣ха̄да̄со’’ти (ма. ни. 2.305) имесам̣ чатуннам̣ дхаммуддеса̄нам̣ аттана̄ видитабха̄вам̣ катхетва̄ тасса̄ десана̄йа анугӣтим̣ катхенто –

‘‘пасса̄ми локе садхане мануссе, ладдха̄на виттам̣ на даданти моха̄;

луддха̄ дханам̣ санничайам̣ каронти, бхиййова ка̄ме абхипаттхайанти.

‘‘ра̄джа̄ пасайхаппатхавим̣ виджетва̄, саса̄гарантам̣ махима̄васанто;

орам̣ самуддасса атиттарӯпо, па̄рам̣ самуддассапи паттхайетха.

‘‘ра̄джа̄ ча ан̃н̃е ча бахӯ манусса̄, авӣтатан̣ха̄ маран̣ам̣ упенти;

ӯна̄ва хутва̄на джаханти дехам̣, ка̄мехи локамхи на хаттхи титти.

‘‘канданти нам̣ н̃а̄тӣ пакирийа кесе, ‘ахо вата̄ но амара̄’ти ча̄ху;

ваттхена нам̣ па̄рутам̣ нӣхаритва̄, читам̣ самодха̄йа тато д̣аханти.

‘‘со д̣айхати сӯлехи туджджама̄но, екена ваттхена паха̄йа бхоге;

на мӣйама̄насса бхаванти та̄н̣а̄, н̃а̄тӣ ча митта̄ атха ва̄ саха̄йа̄.

‘‘да̄йа̄дака̄ тасса дханам̣ харанти, сатто пана гаччхати йена каммам̣;

на мӣйама̄нам̣ дханаманвети кин̃чи, путта̄ ча да̄ра̄ ча дханан̃ча рат̣т̣хам̣.

‘‘на дӣгхама̄йум̣ лабхате дханена, на ча̄пи виттена джарам̣ виханти;

аппам̣ хидам̣ джӣвитама̄ху дхӣра̄, асассатам̣ виппарин̣а̄мадхаммам̣.

‘‘ад̣д̣ха̄ далидда̄ ча пхусанти пхассам̣, ба̄ло ча дхӣро ча татхева пхут̣т̣хо;

ба̄ло хи ба̄лйа̄ вадхитова сети, дхӣро ча но ведхати пхассапхут̣т̣хо.

‘‘тасма̄ хи пан̃н̃а̄ва дханена сеййа̄, йа̄йа воса̄намидха̄дхигаччхати;

абйоситатта̄ хи бхава̄бхавесу, па̄па̄ни камма̄ни кароти моха̄.

‘‘упети габбхан̃ча паран̃ча локам̣, сам̣са̄рама̄паджджапарампара̄йа;

тассаппапан̃н̃о абхисаддаханто, упети габбхан̃ча паран̃ча локам̣.

‘‘чоро йатха̄ сандхимукхе гахӣто, сакаммуна̄ хан̃н̃ати па̄падхаммо;

евам̣ паджа̄ печча парамхи локе, сакаммуна̄ хан̃н̃ати па̄падхаммо.

‘‘ка̄ма̄ хи читра̄ мадхура̄ манорама̄, вирӯпарӯпена матхенти читтам̣;

а̄дӣнавам̣ ка̄магун̣есу дисва̄, тасма̄ ахам̣ паббаджитомхи ра̄джа.

‘‘думаппхала̄нӣва патанти ма̄н̣ава̄, дахара̄ ча вуд̣д̣ха̄ ча сарӣрабхеда̄;

етампи дисва̄на паббаджитомхи ра̄джа, апан̣н̣акам̣ са̄ман̃н̃амева сеййо.

‘‘саддха̄йа̄хам̣ паббаджито, упето джинаса̄сане;

аван̃джха̄ майхам̣ паббаджджа̄, анан̣о бхун̃джа̄ми бходжанам̣.

‘‘ка̄ме а̄диттато дисва̄, джа̄тарӯпа̄ни саттхато;

габбха̄воккантито дуккхам̣, нирайесу махаббхайам̣.

‘‘етама̄дӣнавам̣ н̃атва̄, сам̣вегам̣ алабхим̣ тада̄;

сохам̣ виддхо тада̄ санто, сампатто а̄саваккхайам̣.

‘‘паричин̣н̣о майа̄ саттха̄, катам̣ буддхасса са̄санам̣;

охито гаруко бха̄ро, бхаванетти самӯхата̄.

‘‘йассаттха̄йа паббаджито, ага̄расма̄нага̄рийам̣;

со ме аттхо ануппатто, саббасам̣йоджанаккхайо’’ти. (тхерага̄. 776-793) –

има̄ га̄тха̄ авоча. евам̣ тхеро ран̃н̃о корабйасса дхаммам̣ десетва̄ саттху сантикамева гато. саттха̄ ча апарабха̄ге арийаган̣амаджджхе нисинно тхерам̣ саддха̄паббаджита̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси.

97-8. евам̣ со тхеро паттаетадаггат̣т̣ха̄но пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасса бхагаватотиа̄дима̄ха. варана̄го майа̄ динноти тасса бхагавато рӯпака̄йе пасӣдитва̄ варо уттамо сет̣т̣хо ӣса̄данто ратхӣса̄садисаданто урӯл̣хава̄ бха̄равахо ра̄джа̄рахо ва̄. сетаччхаттопасобхитоти хаттхиккхандхе усса̄питасетаччхаттена упасевито собхама̄но. пунапи ким̣ висит̣т̣хо варана̄го? сакаппано хаттха̄лан̇ка̄расахито. сан̇гха̄ра̄мам̣ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса васанаттха̄йа а̄ра̄мам̣ виха̄рам̣ ака̄райим̣ ка̄ресим̣.

99. чатупан̃н̃а̄сасахасса̄нӣти тасмим̣ ка̄ра̄пите виха̄раббхантаре чатупан̃н̃а̄сасахасса̄ни па̄са̄да̄ни ча ахам̣ ака̄райим̣ ка̄ресинти аттхо. махогхада̄нам̣ каритва̄на̄ти саббапариккха̄расахитам̣ махогхасадисам̣ маха̄да̄нам̣ саджджетва̄ махесино мунино ниййа̄десинти аттхо.

100. анумоди маха̄вӣроти чатура̄сан̇кхйеййасатасахассесу каппесу аббоччхиннаусса̄хасан̇кха̄тена вӣрийена маха̄вӣро сайамбхӯ сайамева бхӯто джа̄то ладдхасаббан̃н̃утан̃н̃а̄н̣о агго сет̣т̣хо пуггало анумоди виха̄ра̄нумоданам̣ ака̄си. саббе джане ха̄сайантоти сакала̄нанта̄парима̄н̣е девамануссе ха̄сайанто сантут̣т̣хе курума̄но аматанибба̄напат̣исам̣йуттам̣ чатусаччадхаммадесанам̣ десеси пака̄сеси вивари вибхаджи утта̄нӣ ака̄сӣти аттхо.

101. там̣ ме вийа̄ка̄сӣти там̣ майхам̣ катапун̃н̃ам̣ балам̣ висесена па̄кат̣ам̣ ака̄си. джаладжуттамана̄макоти джале джа̄там̣ джаладжам̣ падумам̣, падумуттарана̄макоти аттхо. ‘‘джалануттамана̄йако’’типи па̄т̣хо. таттха аттано пабха̄йа джалантӣти джалана̄, чандимасӯрийадевабрахма̄но, тесам̣ джалана̄нам̣ уттамоти джалануттамо. саббасатта̄нам̣ на̄йако уттамоти на̄йако, самбха̄раванте сатте нибба̄нам̣ нети па̄петӣти ва̄ на̄йако, джалануттамо ча со на̄йако ча̄ти джалануттамана̄йако. бхиккхусан̇гхе нисӣдитва̄ти бхиккхусан̇гхасса маджджхе нисинно има̄ га̄тха̄ абха̄сатха па̄кат̣ам̣ катва̄ катхесӣти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

рат̣т̣хапа̄латтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. сопа̄каттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паббха̄рам̣ содхайантасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сопа̄каттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле ан̃н̃атарасса кут̣умбикасса путто хутва̄ ниббатти. екадивасам̣ саттха̄рам̣ дисва̄ бӣджапӯрапхала̄ни саттху упанеси, парибхун̃джи бхагава̄ тасса̄нукампам̣ упа̄да̄йа. со бхиккху саттхари сан̇гхе ча абхиппасанно сала̄кабхаттам̣ пат̣т̣хапетва̄ сан̇гхуддесавасена тин̣н̣ам̣ бхиккхӯнам̣ йа̄вата̄йукам̣ кхӣрабхаттам̣ ада̄си. со техи пун̃н̃ехи апара̄парам̣ девамануссесу сампаттийо анубхаванто екада̄ мануссайонийам̣ ниббатто екасса паччекабуддхасса кхӣрабхаттам̣ ада̄си.

евам̣ таттха таттха пун̃н̃а̄ни катва̄ сугатӣсуйева париббхаманто имасмим̣ буддхуппа̄де пуримакамманиссандена са̄ваттхийам̣ ан̃н̃атара̄йа дуггатиттхийа̄ куччхимхи пат̣исандхим̣ ган̣хи. са̄ там̣ дасама̄се куччхина̄ парихаритва̄ парипакке габбхе виджа̄йанака̄ле виджа̄йитум̣ асакконтӣ муччхам̣ а̄паджджитва̄ бахувелам̣ мата̄ вийа нипаджджи. н̃а̄така̄ ‘‘мата̄’’ти сан̃н̃а̄йа суса̄нам̣ нетва̄ читакам̣ а̄ропетва̄ девата̄нубха̄вена ва̄тавут̣т̣хийа̄ ут̣т̣хита̄йа аггим̣ адатва̄ паккамим̣су. да̄рако паччхимабхавикатта̄ девата̄нубха̄венева арого хутва̄ ма̄тукуччхито никкхами. ма̄та̄ пана ка̄ламака̄си. девата̄ мануссарӯпенупагамма там̣ гахетва̄ суса̄нагопакасса гехе т̣хапетва̄ катипа̄хам̣ ка̄лам̣ патирӯпена а̄ха̄рена посеси. тато парам̣ суса̄нагопако аттано путтам̣ катва̄ вад̣д̣хеси. со татха̄ вад̣д̣хенто тасса путтена суппийена на̄ма да̄ракена саддхим̣ кӣл̣анто вичари. тасса суса̄не джа̄тасам̣вад̣д̣хабха̄вато сопа̄коти саман̃н̃а̄ ахоси.

атхекадивасам̣ саттавассикам̣ там̣ бхагава̄ паччӯсавела̄йам̣ н̃а̄н̣аджа̄лам̣ паттхаритва̄ венеййабандхаве олокенто н̃а̄н̣аджа̄ласса антогатам̣ дисва̄ суса̄нат̣т̣ха̄нам̣ агама̄си. да̄рако пуббахетуна̄ чодийама̄но пасаннама̄насо саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ вандитва̄ ат̣т̣ха̄си. саттха̄ тасса дхаммам̣ катхеси. со дхаммам̣ сутва̄ паббаджджам̣ йа̄читва̄ питара̄ ‘‘анун̃н̃а̄тосӣ’’ти вутто питарам̣ саттху сантикам̣ а̄неси. тасса пита̄ саттха̄рам̣ вандитва̄ ‘‘имам̣ да̄ракам̣ пабба̄джетха, бханте’’ти ануджа̄ни, там̣ пабба̄джетва̄ бхагава̄ метта̄бха̄вана̄йа нийоджеси. со метта̄каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ суса̄не вихаранто начирассева метта̄джха̄нам̣ па̄дакам̣ катва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ саччха̄ка̄си. араха̄ хутва̄пи ан̃н̃есам̣ соса̄никабхиккхӯнам̣ метта̄бха̄вана̄видхим̣ дассенто ‘‘йатха̄пи екапуттасми’’нти (тхерага̄. 33) га̄тхам̣ абха̄си. идам̣ вуттам̣ хоти – йатха̄ екапуттаке пийе мана̄пе ма̄та̄ пита̄ ча кусалӣ екантахитесӣ бхавеййа, евам̣ пураттхима̄дибхеда̄су сабба̄су диса̄су ка̄мабхава̄дибхедесу ва̄ саббесу бхавесу дахара̄дибхеда̄су сабба̄су аваттха̄супи т̣хитесу саббесу саттесу екантахитесита̄йа кусалӣ бхавеййа ‘‘митто, уда̄сино, паччаттхико’’ти сӣмам̣ акатва̄ сӣма̄йа самбхедавасена саббаттха екарасам̣ меттам̣ бха̄веййа̄ти имам̣ пана га̄тхам̣ ватва̄ ‘‘саче тумхе а̄йасманто евам̣ меттам̣ бха̄веййа̄тха, йе те бхагавата̄ ‘сукхам̣ супатӣ’тиа̄дина̄ (а. ни. 11.15; пари. 331; ми. па. 4.4.6) ека̄даса метта̄нисам̣са̄ ча вутта̄, екам̣сена тесам̣ бха̄гино бхаватха̄’’ти ова̄дам̣ ада̄си.

112. евам̣ со паттапхала̄дхигамо аттано катапун̃н̃ам̣ паччавеккхитва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ дассенто паббха̄рам̣ содхайантасса̄тиа̄дима̄ха. таттха паббха̄ранти сила̄паббатасса вивекат̣т̣ха̄нам̣, там̣ паббаджита̄нурӯпатта̄ ит̣т̣хакапа̄ка̄рам̣ катва̄ два̄ракава̄т̣ам̣ йоджетва̄ бхиккхӯнам̣ васанаттха̄йа ада̄си, пака̄рена бхаро паттхетабботи паббха̄ро, там̣ содхайантасса мама сантикам̣ сиддхаттхо на̄ма бхагава̄ а̄гаччхи па̄пун̣и.

113. буддхам̣ упагатам̣ дисва̄ти евам̣ мама сантикам̣ а̄гатам̣ дисва̄ та̄дино ит̣т̣ха̄нит̣т̣хесу акампийасабха̄ватта̄ та̄дигун̣айуттасса локаджет̣т̣хасса буддхасса сантхарам̣ тин̣апан̣н̣а̄дисантхарам̣ кат̣т̣хаттхарам̣ пан̃н̃а̄петва̄ нит̣т̣ха̄петва̄ пуппха̄санам̣ пуппхамайам̣ а̄санам̣ ахам̣ ада̄сим̣.

114. пуппха̄сане нисӣдитва̄ти тасмим̣ пан̃н̃атте пуппха̄сане нисӣдитва̄ локана̄йако сиддхаттхо бхагава̄. маман̃ча гатиман̃н̃а̄йа̄ти майхам̣ гатим̣ а̄йатим̣ уппаттит̣т̣ха̄нам̣ ан̃н̃а̄йа джа̄нитва̄ аниччатам̣ аниччабха̄вам̣ уда̄хари катхеси.

115. аничча̄ вата сан̇кха̄ра̄ти вата екантена сан̇кха̄ра̄ паччайехи самечча сама̄гантва̄ карӣйама̄на̄ саббе саппаччайадхамма̄ хутва̄ абха̄ват̣т̣хена аничча̄. уппа̄давайадхамминоти уппаджджитва̄ винассанасабха̄ва̄ уппаджджитва̄ па̄тубхавитва̄ ете сан̇кха̄ра̄ нируджджханти винассантӣти аттхо. тесам̣ вӯпасамо сукхоти тесам̣ сан̇кха̄ра̄нам̣ висесена упасамо сукхо, тесам̣ вӯпасамакарам̣ нибба̄намева екантасукханти аттхо.

116. идам̣ ватва̄на саббан̃н̃ӯти саббадхаммаджа̄нанако бхагава̄ лока̄нам̣ джет̣т̣хо вуд̣д̣хо нара̄нам̣ а̄сабхо падха̄но вӣро идам̣ аниччапат̣исам̣йуттам̣ дхаммадесанам̣ ватва̄на катхетва̄ амбаре а̄ка̄се хам̣сара̄джа̄ ива набхам̣ а̄ка̄сам̣ аббхуггамӣти самбандхо.

117. сакам̣ дит̣т̣хим̣ аттано ладдхим̣ кхантим̣ ручим̣ аджджха̄сайам̣ джахитва̄на паха̄йа. бха̄вайа̄ниччасан̃н̃аханти аничче аниччанти паваттасан̃н̃ам̣ ахам̣ бха̄вайим̣ вад̣д̣хесим̣ манаси ака̄сим̣. таттха ка̄лам̣ като аханти таттха тиссам̣ джа̄тийам̣ тато джа̄тито ахам̣ ка̄лам̣ като мато.

118. две сампаттӣ анубхотва̄ти мануссасампаттидиббасампаттисан̇кха̄та̄ две сампаттийо анубхавитва̄. суккамӯлена чодитоти пура̄н̣акусаламӯлена, мӯлабхӯтена кусалена ва̄ чодито сан̃чодито. паччхиме бхаве сампаттети парийоса̄не бхаве сампатте па̄пун̣ите. сапа̄кайонупа̄гаминти сакам̣ пачитабхаттам̣ сапа̄кам̣ йоним̣ упа̄гамим̣. йасса куласса аттано пачитабхаттам̣ ан̃н̃ехи абхун̃джанӣйам̣, тасмим̣ чан̣д̣а̄лакуле ниббаттосмӣти аттхо. атха ва̄ са̄ вуччати сунакхо, сунакхоччхит̣т̣хабхаттабхун̃джанакачан̣д̣а̄лакуле джа̄тоти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

сопа̄каттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. суман̇галаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

а̄хутим̣ йит̣т̣хука̄мотиа̄дикам̣ а̄йасмато суман̇галаттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пийадассисса бхагавато ка̄ле руккхадевата̄ хутва̄ ниббатти. со екадивасам̣ саттха̄рам̣ нхатва̄ екачӣварам̣ т̣хитам̣ дисва̄ соманассаппатто аппхот̣еси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийа̄ авидӯре ан̃н̃атарасмим̣ га̄маке та̄дисена камманиссандена далиддакуле ниббатти, тасса суман̇галоти на̄мам̣ ахоси. со вайаппатто кхуджджака̄ситанан̇галакудда̄лапариккха̄ро хутва̄ касийа̄ джӣвикам̣ каппеси. со екадивасам̣ ран̃н̃а̄ пасенадина̄ косалена бхагавато бхиккхусан̇гхасса ча маха̄да̄не паваттийама̄не да̄нӯпакаран̣а̄ни гахетва̄ а̄гаччхантехи мануссехи саддхим̣ дадхигхат̣ам̣ гахетва̄ а̄гато бхиккхӯнам̣ сакка̄расамма̄нам̣ дисва̄ ‘‘име саман̣а̄ сакйапуттийа̄ сукхумаваттханиваттха̄ субходжана̄ни бхун̃джитва̄ нива̄тесу сена̄санесу вихаранти, йам̣нӯна̄хампи паббаджеййа’’нти чинтетва̄ ан̃н̃атарам̣ маха̄тхерам̣ упасан̇камитва̄ аттано паббаджа̄дхиппа̄йам̣ ниведеси. со там̣ карун̣а̄йанто пабба̄джетва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ а̄чиккхи. со аран̃н̃е вихаранто екакавиха̄ре ниббинно уккан̣т̣хито хутва̄ виббхамитука̄мо н̃а̄тига̄мам̣ гаччханто антара̄магге каччхам̣ бандхитва̄ кхеттам̣ касанте килит̣т̣хаваттханиваттхе самантато раджокин̣н̣асарӣре ва̄та̄тапена суссанте кхеттам̣ кассаке мануссе дисва̄ ‘‘махантам̣ ватиме сатта̄ джӣвиканимиттам̣ дуккхам̣ паччанубхавантӣ’’ти сам̣вегам̣ пат̣илабхи. н̃а̄н̣асса парипа̄кагататта̄ часса йатха̄гахитам̣ каммат̣т̣ха̄нам̣ упат̣т̣ха̄си. со ан̃н̃атарам̣ руккхамӯлам̣ упагантва̄ вивекам̣ лабхитва̄ йонисоманасикаронто випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ маггапат̣ипа̄т̣ийа̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

124. евам̣ со паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто а̄хутим̣ йит̣т̣хука̄мохантиа̄дима̄ха. таттха а̄хутинти аннапа̄на̄дианекавидхам̣ пӯджа̄сакка̄рӯпакаран̣ам̣. йит̣т̣хука̄моти йаджитука̄мо, да̄нам̣ да̄тука̄мо ахам̣. пат̣ийа̄детва̄на бходжананти а̄ха̄рам̣ пат̣ийа̄детва̄ ниппха̄детва̄. бра̄хман̣е пат̣има̄нентоти пат̣игга̄хаке суддхапаббаджите парийесанто. виса̄ле ма̄л̣аке т̣хитоти парисуддхапан̣д̣арапулинатала̄бхира̄ме випуле ма̄л̣аке т̣хито.

125-7. атхаддаса̄сим̣ самбуддхантиа̄дӣсу маха̄йасам̣ маха̄парива̄рам̣ саббалокам̣ сакаласатталокам̣ винета̄нам̣ висесена нета̄рам̣ нибба̄насампа̄пакам̣ сайамбхум̣ сайамева бхӯтам̣ ана̄чарийакам̣ аггапуггалам̣ сет̣т̣хапуггалам̣ бхагавантам̣ бхагйаванта̄дигун̣айуттам̣ джутимантам̣ нӣлапӣта̄дипабха̄сампаннам̣ са̄вакехи пураккхатам̣ парива̄ритам̣ а̄диччамива сӯрийамива рочантам̣ собхама̄нам̣ ратхийам̣ вӣтхийам̣ пат̣ипаннакам̣ гаччхантам̣ пийадассим̣ на̄ма самбуддхам̣ аддасинти самбандхо. ан̃джалим̣ паггахетва̄на̄ти бандхан̃джалипут̣ам̣ сираси катва̄ сакам̣ читтам̣ аттано читтам̣ паса̄дайим̣ иттхамбхӯтасса бхагавато гун̣е паса̄десим̣ пасаннамака̄синти аттхо. манаса̄ва нимантесинти читтена пава̄ресим̣. а̄гаччхату маха̄мунӣти махито пӯджа̄рахо муни бхагава̄ мама нивесанам̣ а̄гаччхату.

128. мама сан̇каппаман̃н̃а̄йа̄ти майхам̣ читтасан̇каппам̣ н̃атва̄ локе сатталоке ануттаро уттаравирахито саттха̄ кхӣн̣а̄савасахассехи арахантасахассехи паривуто мама два̄рам̣ майхам̣ гехадва̄рам̣ упа̄гами сампа̄пун̣и.

129. тасса сампаттасса саттхуно евам̣ намакка̄рамака̄сим̣. пуриса̄джан̃н̃а пуриса̄нам̣ а̄джан̃н̃а, сет̣т̣ха, мама намакка̄ро те туйхам̣ аттху бхавату. пурисуттама пуриса̄нам̣ уттама адхикагун̣ависит̣т̣ха те туйхам̣ мама намакка̄ро аттху. па̄са̄дам̣ паса̄даджанакам̣ мама нивесанам̣ абхирухитва̄ сӣха̄сане уттама̄сане нисӣдатанти а̄йа̄чинти аттхо.

130. данто дантапарива̄роти сайам̣ два̄раттайена данто татха̄ данта̄хи бхиккхубхиккхунӣупа̄сакаупа̄сика̄сан̇кха̄та̄хи чатӯхи париса̄хи парива̄рито. тин̣н̣о та̄райатам̣ вароти сайам̣ тин̣н̣о сам̣са̄рато уттин̣н̣о никкханто та̄райатам̣ та̄райанта̄нам̣ висит̣т̣хапуггала̄нам̣ варо уттамо бхагава̄ мама̄ра̄дханена па̄са̄дам̣ абхирухитва̄ павара̄сане уттама̄сане нисӣди нисаджджам̣ каппеси.

131. йам̣ ме аттхи саке гехети аттано гехе йам̣ а̄мисам̣ паччупат̣т̣хитам̣ сампа̄дитам̣ ра̄сикатам̣ аттхи. та̄хам̣ буддхасса па̄да̄синти буддхасса буддхаппамукхасса сан̇гхасса там̣ а̄мисам̣ па̄да̄сим̣ па-ка̄рена а̄дарена ва̄ ада̄синти аттхо. пасанно сехи па̄н̣ибхӣти аттано двӣхи хаттхехи пассанначитто гахетва̄ па̄да̄синти аттхо.

132. пасанначитто паса̄дитаманасан̇каппо сумано сундарамано. ведаджа̄то джа̄таведо уппаннасоманассо катан̃джалӣ сираси т̣хапитаан̃джалипут̣о буддхасет̣т̣хам̣ намасса̄ми сет̣т̣хасса буддхасса пан̣а̄мам̣ каромӣти аттхо. ахо буддхассул̣а̄рата̄ти пат̣ивиддхачатусаччасса саттхуно ул̣а̄рата̄ махантабха̄во ахо аччхарийанти аттхо.

133. ат̣т̣ханнам̣ пайирӯпа̄сатанти пайирупа̄санта̄нам̣ бхун̃джам̣ бхун̃джанта̄нам̣ ат̣т̣ханнам̣ арийапуггала̄нам̣ антаре кхӣн̣а̄сава̄ арахантова бахӯти аттхо. туйхевесо а̄нубха̄воти есо а̄ка̄сачаран̣ауммуджджананимуджджана̄диа̄нубха̄во туйхева туйхам̣ ева а̄нубха̄во, на̄н̃н̃есам̣. саран̣ам̣ там̣ упемаханти там̣ иттхамбхӯтам̣ тувам̣ саран̣ам̣ та̄н̣ам̣ лен̣ам̣ пара̄йананти упеми гаччха̄ми джа̄на̄ми ва̄ти аттхо.

134. локаджет̣т̣хо нара̄сабхо пийадассӣ бхагава̄ бхиккхусан̇гхамаджджхе нисӣдитва̄ има̄ бйа̄каран̣ага̄тха̄ абха̄сатха катхесӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

суман̇галаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

дутийасса сӣха̄санаваггасса ван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. субхӯтивагго

1. субхӯтиттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато субхӯтиттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто ито каппасатасахассаматтхаке ануппаннейева падумуттаре бхагавати локана̄тхе хам̣саватӣнагаре ан̃н̃атарасса бра̄хман̣амаха̄са̄ласса екапуттако хутва̄ ниббатти, тасса нандама̄н̣авоти на̄мам̣ акам̣су. со вайаппатто тайо веде угган̣хитва̄ таттха са̄рам̣ апассанто аттано парива̄рабхӯтехи чатучатта̄лӣса̄йа ма̄н̣авасахассехи саддхим̣ паббатапа̄де исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ ат̣т̣ха сама̄паттийо пан̃ча̄бхин̃н̃а̄йо ча ниббаттеси. антева̄сика̄нампи каммат̣т̣ха̄нам̣ а̄чиккхи. тепи начирассева джха̄нала̄бхино ахесум̣.

тена ча самайена падумуттаро бхагава̄ локе уппаджджитва̄ хам̣саватӣнагарам̣ упанисса̄йа вихаранто екадивасам̣ паччӯсасамайе локам̣ волокенто нандата̄пасасса антева̄сикаджат̣ила̄нам̣ арахаттӯпаниссайам̣, нандата̄пасасса ча двӣхан̇гехи саманна̄гатасса са̄вакат̣т̣ха̄нантарасса паттханам̣ дисва̄ па̄това сарӣрапат̣иджагганам̣ катва̄ пуббан̣хасамайе паттачӣварама̄да̄йа ан̃н̃ам̣ кан̃чи ана̄мантетва̄ сӣхо вийа екачаро нандата̄пасасса антева̄сикесу пхала̄пхалаттха̄йа гатесу ‘‘буддхабха̄вам̣ ме джа̄на̄тӯ’’ти пассантассева нандата̄пасасса а̄ка̄сато отаритва̄ патхавийам̣ патит̣т̣ха̄си. нандата̄пасо буддха̄нубха̄ван̃чева лаккхан̣апа̄рипӯрин̃ча дисва̄ лаккхан̣аманте саммаситва̄ ‘‘имехи лаккхан̣ехи саманна̄гато на̄ма ага̄рам̣ аджджха̄васанто ра̄джа̄ хоти чаккаваттӣ, паббаджанто локе виват̣аччхедо саббан̃н̃ӯ буддхо хоти, айам̣ пуриса̄джа̄нӣйо ниссам̣сайам̣ буддхо’’ти н̃атва̄ паччуггаманам̣ катва̄ пан̃чапатит̣т̣хитена вандитва̄ а̄санам̣ пан̃н̃а̄петва̄ ада̄си. нисӣди бхагава̄ пан̃н̃атте а̄сане. нандата̄пасопи аттано ануччхавикам̣ а̄санам̣ гахетва̄ екамантам̣ нисӣди. тасмим̣ самайе чатучатта̄лӣсасахассаджат̣ила̄ пан̣ӣтапан̣ӣта̄ни оджаванта̄ни пхала̄пхала̄ни гахетва̄ а̄чарийасса сантикам̣ сампатта̄ буддха̄нан̃чева а̄чарийасса ча нисинна̄ка̄рам̣ олокетва̄ а̄хам̣су – ‘‘а̄чарийа, майам̣ ‘имасмим̣ локе тумхехи махантатаро наттхӣ’ти вичара̄ма, айам̣ пана пурисо тумхехи махантатаро ман̃н̃е’’ти. нандата̄пасо – ‘‘та̄та̄, ким̣ вадетха, тумхе са̄сапена саддхим̣ ат̣т̣хасат̣т̣хийоджанасатасахассуббедхам̣ синерум̣ упаметум̣ иччхатха, саббан̃н̃убуддхена саддхим̣ ма̄ мам̣ упамиттха̄’’ти а̄ха. атха те та̄паса̄ – ‘‘саче айам̣ орако абхависса, на амха̄кам̣ а̄чарийо евам̣ упамам̣ а̄хареййа. йа̄ва маха̄вата̄йам̣ пуриса̄джа̄нӣйо’’ти па̄десу нипатитва̄ сираса̄ вандим̣су. атха те а̄чарийо а̄ха – ‘‘та̄та̄, амха̄кам̣ буддха̄нам̣ ануччхавико деййадхаммо наттхи, бхагава̄ ча бхиккха̄ча̄равела̄йам̣ идха̄гато, тасма̄ майам̣ йатха̄балам̣ деййадхаммам̣ дасса̄ма, тумхехи йам̣ йам̣ пан̣ӣтам̣ пхала̄пхалам̣ а̄бхатам̣, там̣ там̣ а̄харатха̄’’ти а̄хара̄петва̄ сахаттхенева дховитва̄ сайам̣ татха̄гатасса патте патит̣т̣ха̄песи. саттха̄ра̄ пхала̄пхале пат̣иггахитаматте девата̄ диббоджам̣ паккхипим̣су. та̄пасо удакампи сайамева парисса̄ветва̄ ада̄си. тато бходжанакиччам̣ нит̣т̣ха̄петва̄ нисинне саттхари саббе антева̄сике паккоситва̄ саттху сантике са̄ран̣ӣйам̣ катхам̣ катхенто нисӣди. саттха̄ ‘‘бхиккхусан̇гхо а̄гаччхатӯ’’ти чинтеси. саттху читтам̣ н̃атва̄ сатасахассаматта̄ кхӣн̣а̄сава̄ а̄гантва̄ саттха̄рам̣ вандитва̄ ат̣т̣хам̣су.

атха нандата̄пасо антева̄сике а̄мантеси – ‘‘та̄та̄, буддха̄нам̣ нисинна̄санампи нӣчам̣, саман̣асатасахассассапи а̄санам̣ наттхи. тумхехи аджджа ул̣а̄рам̣ бхагавато бхиккхусан̇гхасса ча сакка̄рам̣ ка̄тум̣ ват̣т̣ати, паббатапа̄дато ван̣н̣агандхасампанна̄ни пуппха̄ни а̄харатха̄’’ти а̄ха. ачинтеййатта̄ иддхивисайасса те мухуттенева ван̣н̣агандхарасасампанна̄ни пуппха̄ни а̄харитва̄ буддха̄нам̣ йоджанаппама̄н̣ам̣ пуппха̄санам̣ пан̃н̃а̄песум̣. аггаса̄вака̄нам̣ тига̄вутам̣, сесабхиккхӯнам̣ ад̣д̣хайоджана̄дибхедам̣, сан̇гханавакасса усабхаматтам̣ пан̃н̃а̄песум̣. евам̣ пан̃н̃аттесу а̄санесу нандата̄пасо татха̄гатасса пурато ан̃джалим̣ паггайха т̣хито, ‘‘бханте, амха̄кам̣ дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа имам̣ пуппха̄санам̣ а̄руйха нисӣдатха̄’’ти а̄ха. нисӣди бхагава̄ пуппха̄сане. евам̣ нисинне саттхари саттху а̄ка̄рам̣ н̃атва̄ бхиккхӯ аттано аттано патта̄сане нисӣдим̣су. нандата̄пасо махантам̣ пуппхаччхаттам̣ гахетва̄ татха̄гатасса маттхаке дха̄ренто ат̣т̣ха̄си. саттха̄ ‘‘та̄паса̄нам̣ айам̣ сакка̄ро махаппхало хотӯ’’ти ниродхасама̄паттим̣ сама̄паджджи. саттху сама̄паннабха̄вам̣ н̃атва̄ бхиккхӯпи сама̄паттим̣ сама̄паджджим̣су. татха̄гате сатта̄хам̣ ниродхам̣ сама̄паджджитва̄ нисинне антева̄сика̄ бхиккха̄ча̄рака̄ле сампатте ванамӯлапхала̄пхалам̣ парибхун̃джитва̄ сесака̄ле буддха̄нам̣ ан̃джалим̣ паггайха ат̣т̣хам̣су. нандата̄пасо пана бхиккха̄ча̄рампи агантва̄ пуппхаччхаттам̣ дха̄рентойева сатта̄хам̣ пӣтисукхенева вӣтина̄меси.

саттха̄ ниродхато вут̣т̣ха̄йа аран̣авиха̄риан̇гена даккхин̣еййан̇гена ча̄ти двӣхи ан̇гехи саманна̄гатам̣ екам̣ са̄вакам̣ ‘‘исиган̣асса пуппха̄сана̄нумоданам̣ карохӣ’’ти а̄н̣а̄песи. со чаккаваттиран̃н̃о сантика̄ пат̣иладдхамаха̄ла̄бхо маха̄йодхо вийа тут̣т̣хама̄насо аттано висайе т̣хатва̄ тепит̣акам̣ буддхавачанам̣ саммаситва̄ анумоданамака̄си. тасса десана̄васа̄не саттха̄ сайам̣ дхаммам̣ десеси. саттху десана̄васа̄не саббепи чатучатта̄лӣсасахассата̄паса̄ арахаттам̣ па̄пун̣им̣су. саттха̄ – ‘‘етха бхиккхаво’’ти хаттхам̣ паса̄реси. тесам̣ та̄вадева кесамассӯ антарадха̄йим̣су. ат̣т̣ха париккха̄ра̄ сарӣре пат̣имукка̄ва ахесум̣. те сат̣т̣хивассикаттхера̄ вийа саттха̄рам̣ парива̄райим̣су. нандата̄пасо пана виккхиттачиттата̄йа висесам̣ на̄дхиган̃чхи. тасса кира аран̣авиха̄риттхерасса дхаммам̣ сотум̣ а̄раддхака̄лато пат̣т̣ха̄йа – ‘‘ахо вата̄хампи ана̄гате екасса буддхасса са̄сане имина̄ са̄вакена ладдхагун̣ам̣ лабхеййа’’нти читтам̣ удапа̄ди. со тена витаккена маггапхалапат̣иведхам̣ ка̄тум̣ на̄саккхи. татха̄гатам̣ пана вандитва̄ ан̃джалим̣ паггайха саммукхе т̣хито евама̄ха – ‘‘бханте, йена бхиккхуна̄ исиган̣асса пуппха̄сана̄нумодана̄ ката̄, ко на̄ма̄йам̣ тумха̄кам̣ са̄сане’’ти? ‘‘аран̣авиха̄риан̇гена ча даккхин̣еййан̇гена ча етадаггат̣т̣ха̄нам̣ патто есо бхиккхӯ’’ти. ‘‘бханте, йва̄йам̣ майа̄ сатта̄хам̣ пуппхаччхаттам̣ дха̄рентена сакка̄ро като, тена адхика̄рена ан̃н̃ам̣ сампаттим̣ на паттхеми, ана̄гате пана екасса буддхасса са̄сане айам̣ тхеро вийа двӣхан̇гехи саманна̄гато са̄вако бхавеййа’’нти паттханам̣ ака̄си.

саттха̄ ‘‘самиджджхиссати ну кхо имасса та̄пасасса паттхана̄’’ти ана̄гатам̣сан̃а̄н̣ам̣ песетва̄ олокенто каппасатасахассам̣ атиккамитва̄ самиджджханакабха̄вам̣ дисва̄, ‘‘та̄паса, на те айам̣ паттхана̄ могхам̣ бхависсати, ана̄гате каппасатасахассам̣ атиккамитва̄ готамо на̄ма буддхо уппаджджиссати, тасса сантике самиджджхиссатӣ’’ти дхаммакатхам̣ катхетва̄ бхиккхусан̇гхапаривуто а̄ка̄сам̣ паккханди. нандата̄пасо йа̄ва чаккхупатхам̣ на саматиккамати, та̄ва саттху бхиккхусан̇гхасса ча ан̃джалим̣ паггахетва̄ ат̣т̣ха̄си. со апарабха̄ге ка̄лена ка̄лам̣ саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ дхаммам̣ сун̣итва̄ апарихӣнаджджха̄нова ка̄лам̣ катва̄ брахмалоке ниббатто. тато пана чуто апара̄нипи пан̃ча джа̄тисата̄ни паббаджитва̄ а̄ран̃н̃акова ахоси, кассапасамма̄самбуддхака̄лепи паббаджитва̄ а̄ран̃н̃ако хутва̄ гатапачча̄гатаваттам̣ пӯреси. етам̣ кира ваттам̣ апарипӯретва̄ маха̄са̄вакабха̄вам̣ па̄пун̣анта̄ на̄ма наттхи, гатапачча̄гатаваттам̣ пана а̄гамат̣т̣хакатха̄су вуттанайенева ведитаббам̣. со вӣсативассасахасса̄ни гатапачча̄гатаваттам̣ пӯретва̄ ка̄лам̣ катва̄ та̄ватим̣садевалоке ниббатти.

евам̣ со та̄ватим̣сабхаване апара̄парам̣ уппаджджанавасена диббасампаттим̣ анубхавитва̄ тато чуто мануссалоке анекасатаккхаттум̣ чаккаваттира̄джа̄ падесара̄джа̄ ча хутва̄ ул̣а̄рам̣ мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ амха̄кам̣ бхагавато уппаннака̄ле са̄ваттхийам̣ суманасет̣т̣хисса гехе ана̄тхапин̣д̣икасса канит̣т̣хо хутва̄ ниббатти. субхӯтӣтисса на̄мам̣ ахоси.

тена ча самайена амха̄кам̣ бхагава̄ локе уппаджджитва̄ паваттитаварадхаммачакко анупуббена ра̄джагахам̣ гантва̄ таттха вел̣уванапат̣иггахан̣а̄дина̄ лока̄нуггахам̣ каронто ра̄джагахам̣ упанисса̄йа сӣтаване виха̄си. тада̄ ана̄тхапин̣д̣ико сет̣т̣хи са̄ваттхийам̣ ут̣т̣ха̄накам̣ бхан̣д̣ам̣ гахетва̄ аттано саха̄йасса ра̄джагахасет̣т̣хино гехам̣ гантва̄ буддхуппа̄дам̣ сутва̄ саттха̄рам̣ сӣтаване вихарантам̣ упасан̇камитва̄ пат̣хамадассаненева сота̄паттипхале патит̣т̣ха̄йа саттха̄рам̣ са̄ваттхим̣ а̄гаманаттха̄йа йа̄читва̄ тато пан̃чачатта̄лӣсайоджане магге йоджане йоджане сатасахассапаричча̄гена виха̄ре патит̣т̣ха̄петва̄ са̄ваттхийам̣ ат̣т̣хакарӣсаппама̄н̣ам̣ джетасса кума̄расса уййа̄набхӯмим̣ кот̣исантха̄рена кин̣итва̄ таттха бхагавато виха̄рам̣ ка̄ретва̄ ада̄си. виха̄рамахадивасе айам̣ субхӯтикут̣умбико ана̄тхапин̣д̣икасет̣т̣хина̄ саддхим̣ гантва̄ дхаммам̣ сун̣анто саддхам̣ пат̣илабхитва̄ паббаджи. со упасампанно две ма̄тика̄ пагун̣а̄ катва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ катха̄петва̄ аран̃н̃е саман̣адхаммам̣ каронто метта̄джха̄нам̣ ниббаттетва̄ там̣ па̄дакам̣ катва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

со дхаммам̣ десенто йасма̄ саттха̄ра̄ деситанийа̄мена анодиссакам̣ катва̄ десети, тасма̄ аран̣авиха̄рӣнам̣ агго на̄ма джа̄то. йасма̄ ча пин̣д̣а̄йа чаранто гхаре гхаре метта̄джха̄нам̣ сама̄паджджитва̄ вут̣т̣ха̄йа бхиккхам̣ пат̣игган̣ха̄ти ‘‘евам̣ да̄йака̄нам̣ махаппхалам̣ бхависсатӣ’’ти, тасма̄ даккхин̣еййа̄нам̣ агго на̄ма джа̄то. тена нам̣ бхагава̄ ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ аран̣авиха̄рӣнам̣ даккхин̣еййа̄нан̃ча йадидам̣ субхӯтӣ’’ти (а. ни. 1.198, 201) двайан̇гасаманна̄гате аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси. евамайам̣ маха̄тхеро аттана̄ пӯритапа̄рамӣнам̣ пхаласса маттхакам̣ арахаттам̣ патва̄ локе абхин̃н̃а̄то абхилаккхито хутва̄ бахуджанахита̄йа джанападача̄рикам̣ чаранто анупуббена ра̄джагахам̣ агама̄си.

ра̄джа̄ бимбиса̄ро тхерасса а̄гаманам̣ сутва̄ упасан̇камитва̄ вандитва̄ ‘‘идхева, бханте, васатха, васанат̣т̣ха̄нам̣ во карисса̄мӣ’’ти ватва̄ пакканто виссари. тхеро сена̄санам̣ алабханто аббхока̄се вӣтина̄меси. тхерасса̄нубха̄вена дево на вассати. манусса̄ авут̣т̣хита̄йа упаддута̄ ран̃н̃о нивесанадва̄ре уккут̣т̣хим̣ акам̣су. ра̄джа̄ ‘‘кена ну кхо ка̄ран̣ена дево на вассатӣ’’ти вӣмам̣санто ‘‘тхерасса аббхока̄сава̄сена ман̃н̃е на вассатӣ’’ти чинтетва̄ тасса пан̣н̣акут̣им̣ ка̄ра̄петва̄ ‘‘имиссам̣, бханте, пан̣н̣акут̣ийам̣ васатха̄’’ти ватва̄ вандитва̄ пакка̄ми. тхеро кут̣им̣ пависитва̄ тин̣асантха̄раке паллан̇кена нисӣди. тада̄ дево тхокам̣ тхокам̣ пхуса̄йати, на самма̄дха̄рам̣ анупавеччхати. атха тхеро локасса авут̣т̣хикабхайам̣ видхамитука̄мо аттано аджджхаттикаба̄хираваттхукасса париссайасса абха̄вам̣ паведенто ‘‘чханна̄ ме кут̣ика̄’’ти (тхерага̄. 1) га̄тхама̄ха. тассаттхо тхерага̄тха̄йам̣ вуттойева.

касма̄ панете маха̄тхера̄ аттано гун̣е пака̄сентӣти? имина̄ дӣгхена аддхуна̄ анадхигатапуббам̣ парамагамбхӣрам̣ ативийа сантам̣ пан̣ӣтам̣ аттана̄ адхигаталокуттарадхаммам̣ паччавеккхитва̄ пӣтивегасамусса̄хитауда̄надӣпанаттхам̣ са̄санасса ниййа̄никабха̄вавибха̄ванаттхан̃ча парамаппиччха̄ арийа̄ аттано гун̣е пака̄сенти. йатха̄ там̣ локана̄тхо бодханеййа̄нам̣ аджджха̄сайавасена ‘‘дасабаласаманна̄гато, бхиккхаве, татха̄гато чатувеса̄раджджависа̄радо’’тиа̄дина̄ (а. ни. 10.21; ма. ни. 1. 148 аттхато сама̄нам̣) аттано гун̣е пака̄сети. евамайам̣ тхерасса ан̃н̃а̄бйа̄каран̣ага̄тха̄пи ахосӣти.

1. евам̣ со паттаарахаттапхало паттаетадаггат̣т̣ха̄но ча аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. таттха химавантасса̄ти хима̄лайапаббатасса авидӯре а̄санне самӣпе паббатапа̄де манусса̄нам̣ гамана̄гаманасампанне сан̃чаран̣ат̣т̣ха̄нети аттхо. нисабхо на̄ма паббатоти паббата̄нам̣ джет̣т̣хатта̄ на̄мена нисабхо на̄ма селамайапаббато ахосӣти самбандхо. ассамо сукато майханти таттха паббате майхам̣ васанаттха̄йа ассамо аран̃н̃а̄ва̄со сут̣т̣ху като. кут̣ираттит̣т̣ха̄надива̄т̣т̣ха̄наватипариккхепа̄дивасена сундара̄ка̄рена катоти аттхо. пан̣н̣аса̄ла̄ сума̄пита̄ти пан̣н̣ехи чха̄дита̄ са̄ла̄ майхам̣ нива̄санаттха̄йа сут̣т̣ху ма̄пита̄ нит̣т̣ха̄пита̄ти аттхо.

2. косийо на̄ма на̄мена̄ти ма̄та̄питӯхи катана̄мадхеййена косийо на̄ма. уггата̄пано па̄кат̣атапо гхоратапо. ека̄кийо ан̃н̃есам̣ абха̄ва̄ ахам̣ ева еко. адутийо дутийата̄пасарахито джат̣ило джат̣а̄дха̄рӣ та̄пасо тада̄ тасмим̣ ка̄ле нисабхе паббате васа̄ми вихара̄мӣти самбандхо.

3. пхалам̣ мӯлан̃ча пан̣н̣ан̃ча, на бхун̃джа̄ми ахам̣ тада̄ти тада̄ тасмим̣ нисабхапаббате васанака̄ле тин̣д̣ука̄дипхалам̣ мул̣а̄ла̄димӯлам̣, ка̄рапан̣н̣а̄дипан̣н̣ан̃ча руккхато очинитва̄ на бхун̃джа̄мӣти аттхо. евам̣ сати катхам̣ джӣватӣти там̣ дассенто паваттам̣ва супа̄та̄ханти а̄ха. таттха паваттам̣ сайамева джа̄там̣ супа̄там̣ аттано дхаммата̄йа патитам̣ пан̣н̣а̄дикам̣ нисса̄йа а̄ха̄рам̣ катва̄ ахам̣ та̄ваде тасмим̣ ка̄ле джӣва̄ми джӣвикам̣ каппемӣти самбандхо. ‘‘паваттапан̣д̣упан̣н̣а̄нӣ’’ти ва̄ па̄т̣хо, тасса сайамева патита̄ни пан̣д̣упан̣н̣а̄ни руккхапатта̄ни упанисса̄йа джӣва̄мӣти аттхо.

4. на̄хам̣ копеми а̄джӣванти ахам̣ джӣвитам̣ чаджама̄нопи паричча̄гам̣ курума̄нопи тан̣ха̄васена пхаламӯла̄диа̄ха̄рапарийесана̄йа самма̄ а̄джӣвам̣ на копеми на на̄семӣти самбандхо. а̄ра̄дхеми сакам̣ читтанти сакам̣ читтам̣ аттано манам̣ аппиччхата̄йа сантут̣т̣хийа̄ ча а̄ра̄дхеми паса̄деми. виваджджеми анесананти веджджакаммадӯтакамма̄дивасена анесанам̣ айуттапарийесанам̣ виваджджеми дӯрам̣ кароми.

5. ра̄гӯпасам̣хитам̣ читтанти йада̄ йасмим̣ ка̄ле мама ра̄гена сампайуттам̣ читтам̣ уппаджджати, тада̄ сайамева аттана̄йева паччавеккха̄ми н̃а̄н̣ена пат̣ивеккхитва̄ винодеми. екагго там̣ дамемаханти ахам̣ екасмим̣ каммат̣т̣ха̄на̄рамман̣е агго сама̄хито там̣ ра̄гачиттам̣ дамеми даманам̣ кароми.

6. раджджасе раджджанӣйе ча̄ти раджджанӣйе аллӣйитаббе рӯпа̄рамман̣а̄диваттхусмим̣ раджджасе аллӣно аси бхаваси. дуссанӣйе ча дуссасети дӯситаббе досакаран̣аваттхусмим̣ дӯсако аси. муйхасе моханӣйе ча̄ти мохитаббе мохакаран̣аваттхусмим̣ мойхаси мӯл̣хо аси бхаваси. тасма̄ тувам̣ вана̄ ванато аран̃н̃ава̄сато никкхамассу апагаччха̄хӣти евам̣ атта̄нам̣ дамемӣти самбандхо.

24. тимбарӯсакаван̣н̣а̄бхоти суван̣н̣атимбарӯсакаван̣н̣а̄бхо, джамбонадасуван̣н̣аван̣н̣оти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

субхӯтиттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. упава̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато упава̄наттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле далиддакуле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто бхагавати париниббуте тасса дха̄тум̣ гахетва̄ мануссадевана̄гагарул̣акумбхан̣д̣айаккхагандхаббехи саттаратанамайе саттайоджанике тхӯпе кате таттха судхотам̣ аттано уттараса̄т̣акам̣ вел̣агге лаггетва̄ а̄бандхитва̄ дхаджам̣ катва̄ пӯджам̣ ака̄си. там̣ гахетва̄ абхисамматако на̄ма йаккхасена̄пати девехи четийапӯджа̄раккхан̣аттхам̣ т̣хапито адиссама̄нака̄йо там̣ а̄ка̄се дха̄ренто четийам̣ тиккхаттум̣ падаккхин̣ам̣ ака̄си. со там̣ дисва̄ бхиййосоматта̄йа пасаннама̄насо хутва̄ тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ упава̄ноти ладдхана̄мо вайаппатто джетаванапат̣иггахан̣е буддха̄нубха̄вам̣ дисва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ випассана̄йа каммам̣ каронто арахаттам̣ патва̄ чхал̣абхин̃н̃о ахоси. йада̄ бхагавато апха̄су ахоси, тада̄ тхеро ун̣ходакам̣ татха̄рӯпам̣ па̄накан̃ча бхесаджджам̣ бхагавато упана̄меси. тенасса саттхуно рого вӯпасами. тасса бхагава̄ анумоданам̣ ака̄си.

52. евам̣ со паттаарахаттапхало адхигатаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. таттха саббесам̣ локийалокуттарадхамма̄нам̣ па̄рагӯ парийоса̄нам̣ нибба̄нам̣ гато патто падумуттаро на̄ма джино джитапан̃чама̄ро бхагава̄ аггиккхандхо ива чхаббан̣н̣а̄ буддхарам̣сийо джалитва̄ саббалокам̣ дхаммападжджотена обха̄сетва̄ самбуддхо сут̣т̣ху буддхо авиджджа̄ниддӯпагата̄йа паджа̄йа сава̄сана̄йа килесанидда̄йа пат̣ибуддхо викаситанеттапан̇каджо париниббуто кхандхапаринибба̄нена ниббуто адассанам̣ гатоти самбандхо.

57. джан̇гха̄ти четийакаран̣ака̄ле упачинитабба̄нам̣ ит̣т̣хака̄нам̣ т̣хапанаттха̄йа, нибандхийама̄насопа̄напанти.

88. судхотам̣ раджакена̄ханти ваттхадховакена пурисена сут̣т̣ху дховитам̣ сувисуддхакатам̣, уттареййапат̣ам̣ мама уттараса̄т̣акам̣ ахам̣ вел̣агге лаггитва̄ дхаджам̣ катва̄ уккхипим̣, амбаре а̄ка̄се усса̄песинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

упава̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. тисаран̣агаманийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

нагаре бандхуматийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато тисаран̣агаманийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле бандхуматӣнагаре кулагехе ниббаттитва̄ андхама̄та̄питаро упат̣т̣ха̄си. со екадивасам̣ чинтеси – ‘‘ахам̣ ма̄та̄питаро упат̣т̣хаханто паббаджитум̣ на лабха̄ми, йам̣нӯна̄хам̣ тӣн̣и саран̣а̄ни ган̣хисса̄ми, евам̣ дуггатито мочесса̄мӣ’’ти нисабхам̣ на̄ма випассисса бхагавато аггаса̄вакам̣ упасан̇камитва̄ тӣн̣и саран̣а̄ни ган̣хи. со та̄ни вассасатасахасса̄ни раккхитва̄ тенева каммена та̄ватим̣сабхаване ниббатто, тато парам̣ девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхинагаре маха̄са̄лакуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттавассикова да̄ракехи паривуто екам̣ сан̇гха̄ра̄мам̣ агама̄си. таттха еко кхӣн̣а̄саваттхеро тасса дхаммам̣ десетва̄ саран̣а̄ни ада̄си. со та̄ни гахетва̄ пуббе аттано раккхита̄ни саран̣а̄ни саритва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. там̣ арахаттаппаттам̣ бхагава̄ упасампа̄деси.

106. со арахаттаппатто упасампанно хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто нагаре бандхуматийа̄тиа̄дима̄ха. таттха ма̄ту упат̣т̣ха̄ко ахунти ахам̣ ма̄та̄питӯнам̣ упат̣т̣ха̄ко бхарако бандхуматӣнагаре ахосинти самбандхо.

108. тамандхака̄рапихита̄ти мохандхака̄рена пихита̄ чха̄дита̄. тивидхаггӣхи д̣айхарети ра̄гаггидосаггимохаггисан̇кха̄техи тӣхи аггӣхи д̣айхаре д̣айханти саббе сатта̄ти самбандхо.

114. ат̣т̣ха хетӯ лабха̄маханти ат̣т̣ха ка̄ран̣а̄ни сукхасса паччайабхӯта̄ни ка̄ран̣а̄ни лабха̄ми аханти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

тисаран̣агаманийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. пан̃часӣласама̄да̄нийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

нагаре чандаватийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пан̃часӣласама̄да̄нийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аномадассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ куле ниббатто пуримабхаве ката̄кусалакамма̄нурӯпена далиддо хутва̄ аппаннапа̄набходжано паресам̣ бхатим̣ катва̄ джӣванто сам̣са̄ре а̄дӣнавам̣ н̃атва̄ паббаджитука̄мопи паббаджджам̣ алабхама̄но аномадассисса бхагавато са̄вакасса нисабхаттхерасса сантике пан̃ча сиккха̄пада̄ни сама̄дийи. дӣгха̄йукака̄ле уппаннатта̄ вассасатасахасса̄ни сӣлам̣ парипа̄леси. тена каммена со девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де веса̄лийам̣ маха̄бхогакуле ниббатто. ма̄та̄питаро сӣлам̣ сама̄дийанте дисва̄ аттано сӣлам̣ саритва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ патва̄ паббаджи.

134. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то уда̄навасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто нагаре чандаватийа̄тиа̄дима̄ха. бхатако а̄сахам̣ тада̄ти тада̄ мама пун̃н̃акаран̣ака̄ле ахам̣ бхатако бхатийа̄ каммака̄рако а̄сим̣ ахосим̣. паракамма̄йане йуттоти бхатийа̄ паресам̣ каммакаран̣е а̄йутто йоджито ока̄са̄бха̄вена сам̣са̄рато муччанаттха̄йа ахам̣ паббаджджам̣ на лабха̄ми.

135. махандхака̄рапихита̄ти махантехи килесандхака̄рехи пихита̄ сам̣вута̄ тхакита̄. тивидхаггӣхи д̣айхарети наракаггипетаггисам̣са̄раггисан̇кха̄техи тӣхи аггӣхи д̣айханти. ахам̣ пана кена упа̄йена кена ка̄ран̣ена висам̣йутто бхавеййанти аттхо.

136. деййадхаммо аннапа̄на̄дида̄таббайуттакам̣ ваттху майхам̣ наттхи, тасса̄бха̄вена ахам̣ вара̄ко дуккхито бхатако бхатийа̄ джӣванако йам̣нӯна̄хам̣ пан̃часӣлам̣ раккхеййам̣ парипӯрайанти пан̃часӣлам̣ сама̄дийитва̄ парипӯренто йам̣нӯна раккхеййам̣ са̄дхукам̣ бхаддакам̣ сундарам̣ катва̄ парипа̄леййанти аттхо.

148. сва̄хам̣ йасаманубхавинти со ахам̣ девамануссесу махантам̣ йасам̣ анубхавим̣ тесам̣ сӣла̄нам̣ ва̄хаса̄ а̄нубха̄вена̄ти аттхо. каппакот̣импи тесам̣ сӣла̄нам̣ пхалам̣ киттенто екакот̣т̣ха̄самева киттайе па̄кат̣ам̣ кареййанти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пан̃часӣласама̄да̄нийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. аннасам̣са̄вакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато аннасам̣са̄вакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто пин̣д̣а̄йа чарантам̣ дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣абйа̄маппабха̄ман̣д̣алопасобхитам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо бхагавантам̣ нимантетва̄ гехам̣ нетва̄ варааннапа̄нена сантаппетва̄ сампава̄ретва̄ бходжеси. со тенева читтаппаса̄дена тато чуто девалоке ниббаттитва̄ диббасампаттим̣ анубхавитва̄ тато чавитва̄ мануссалоке ниббаттитва̄ мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ тато апара̄парам̣ девамануссасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ куле ниббатто са̄сане пасӣдитва̄ паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. со пуббе катапун̃н̃ана̄мавасена аннасам̣са̄вакаттхероти па̄кат̣ана̄мо ахоси.

155-6. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то ‘‘евам̣ майа̄ имина̄ пун̃н̃асамбха̄ра̄нубха̄вена паттам̣ арахатта’’нти аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ уда̄навасена пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣антиа̄дима̄ха. таттха суван̣н̣асса ван̣н̣о вийа ван̣н̣о йасса бхагавато сойам̣ суван̣н̣аван̣н̣о, там̣ суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхам̣ сиддхаттханти аттхо. гаччхантам̣ антара̄пан̣ети весса̄нам̣ а̄пан̣апантӣнам̣ антаравӣтхийам̣ гаччхама̄нам̣. кан̃чанаггхийасам̣ка̄санти суван̣н̣аторан̣асадисам̣ ба̄ттим̣саваралаккхан̣ам̣ дваттим̣саваралаккхан̣ехи сампаннам̣ локападжджотам̣ сакалалокадӣпабхӯтам̣ аппамеййам̣ пама̄н̣авирахитам̣ анопамам̣ упама̄вирахитам̣ джутиндхарам̣ пабха̄дха̄рам̣ нӣлапӣта̄дичхаббан̣н̣абуддхарам̣сийо дха̄ракам̣ сиддхаттхам̣ дисва̄ парамам̣ уттамам̣ пӣтим̣ алаттхам̣ алабхинти самбандхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

аннасам̣са̄вакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. дхӯпада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато дхӯпада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто сиддхаттхе бхагавати читтам̣ паса̄детва̄ тасса бхагавато гандхакут̣ийам̣ чандана̄гарука̄л̣а̄нуса̄риа̄дина̄ катехи анекехи дхӯпехи дхӯпапӯджам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃ена девесу ча мануссесу ча убхайасампаттийо анубхаванто ниббаттаниббаттабхаве пӯджанӣйо хутва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто пун̃н̃асамбха̄ра̄нубха̄вена са̄сане паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ патва̄ катадхӯпапӯджа̄пун̃н̃атта̄ на̄мена дхӯпада̄йакаттхероти саббаттха па̄кат̣о. со паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ дассенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. сиддхо парипун̣н̣о саббан̃н̃утан̃н̃а̄н̣а̄дигун̣асан̇кха̄то аттхо пайоджанам̣ йасса бхагавато сойам̣ сиддхаттхо, тасса сиддхаттхасса бхагавато бхагйа̄дигун̣авантасса локаджет̣т̣хасса сакалалокуттамасса та̄дино ит̣т̣ха̄нит̣т̣хесу та̄дисасса ачаласабха̄васса̄ти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

дхӯпада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. пулинапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

випассисса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато пулинапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ куле ниббатто са̄сане пасанначитто четийан̇ган̣абодхийан̇ган̣есу пура̄н̣ава̄лукам̣ апанетва̄ навам̣ мутта̄даласадисапан̣д̣арапулинам̣ окиритва̄ ма̄л̣акам̣ алан̇кари. тена каммена со девалоке ниббатто таттха диббехи ратанехи виджджотама̄не анекайоджане канакавима̄не диббасампаттим̣ анубхавитва̄ тато чуто мануссалоке саттаратанасампанно чаккаваттӣ ра̄джа̄ хутва̄ мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ апара̄парам̣ сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто са̄сане пасанно паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. со аттано катапун̃н̃ана̄масадисена на̄мена пулинапӯджакаттхероти па̄кат̣о.

165. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ дассенто випассисса бхагаватотиа̄дима̄ха. таттха вивидхам̣ пассатӣти випассӣ, вивичча пассатӣти ва̄ випассӣ, вивидхе аттаттхапараттха̄дибхеде аттхе пассатӣти ва̄ випассӣ, вивидхе воха̄рапараматтха̄дибхеде пассатӣти ва̄ випассӣ, тасса випассисса бодхийа̄ па̄дапуттаме уттаме бодхируккхаман̣д̣алама̄л̣аке пура̄н̣апулинам̣ ва̄лукам̣ чхад̣д̣етва̄ суддхам̣ пан̣д̣арам̣ пулинам̣ а̄кирим̣ сантхарим̣. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пулинапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. уттийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дикам̣ а̄йасмато уттийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле чандабха̄га̄надийам̣ сусума̄ро хутва̄ ниббатто надӣтӣрам̣ упагатам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасанначитто па̄рам̣ нетука̄мо тӣрасамӣпейева нипаджджи. бхагава̄ тасса анукампа̄йа пит̣т̣хийам̣ па̄де т̣хапеси. со тут̣т̣хо удагго пӣтивегена махусса̄хо хутва̄ сотам̣ чхинданто сӣгхена джавена бхагавантам̣ паратӣрам̣ неси. бхагава̄ тасса читтаппаса̄дам̣ н̃атва̄ ‘‘айам̣ ито чуто девалоке ниббаттиссати, тато пат̣т̣ха̄йа сугатӣсуйева сам̣саранто ито чатуннавутикаппе аматам̣ па̄пун̣иссатӣ’’ти бйа̄каритва̄ пакка̄ми.

со татха̄ сугатӣсуйева сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ ан̃н̃атарасса бра̄хман̣асса путто хутва̄ ниббатти, уттийотисса на̄мам̣ акам̣су. со вайаппатто ‘‘аматам̣ парийесисса̄мӣ’’ти парибба̄джако хутва̄ екадивасам̣ бхагавантам̣ дисва̄ упасан̇камитва̄ вандитва̄ дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо хутва̄ са̄сане паббаджитва̄ сӣладит̣т̣хӣнам̣ ависодхитатта̄ висесам̣ ниббаттетум̣ асакконто ан̃н̃ам̣ бхиккхум̣ висесам̣ ниббаттетва̄ ан̃н̃ам̣ бйа̄каронтам̣ дисва̄ саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ сан̇кхепена ова̄дам̣ йа̄чи. саттха̄пи тасса, ‘‘тасма̄тиха твам̣, уттийа, а̄димева висодхехӣ’’тиа̄дина̄ (сам̣. ни. 5.382) сан̇кхепенева ова̄дам̣ ада̄си. со саттху ова̄де т̣хатва̄ випассанам̣ а̄рабхи. тасса а̄раддхавипассакасса а̄ба̄дхо уппаджджи. уппанне а̄ба̄дхе джа̄тасам̣вего вӣрийа̄рамбхаваттхум̣ н̃атва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

169. евам̣ со катасамбха̄ра̄нурӯпена паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дима̄ха. таттха чандабха̄га̄надӣтӣрети парисуддхапан̣д̣арапулинаталехи ча пабха̄сампаннапасаннамадхуродакапарипун̣н̣ата̄йа ча чандаппабха̄киран̣асассирӣка̄бха̄ надама̄на̄ саддам̣ курума̄на̄ гаччхатӣти чандабха̄га̄надӣ, тасса̄ чандабха̄га̄надийа̄ тӣре сусума̄ро ахосинти самбандхо. таттха сусума̄роти кхуддакамаччхагумбе кхан̣д̣а̄кхан̣д̣икам̣ каронто ма̄ретӣти сусума̄ро, чан̣д̣амаччхо кумбхӣлоти аттхо. сабходжанапасутоханти ахам̣ сабходжане сакагочаре пасуто бйа̄ват̣о. надӣтиттхам̣ агаччхаханти бхагавато а̄гаманака̄ле ахам̣ надӣтиттхам̣ агаччхим̣ паттомхи.

170. сиддхаттхо тамхи самайети тасмим̣ мама титтхагаманака̄ле сиддхаттхо бхагава̄ аггапуггало саббасаттесу джет̣т̣хо сет̣т̣хо сайамбхӯ сайамева бхӯто джа̄то буддхабхӯто со бхагава̄ надим̣ таритука̄мо надӣтӣрам̣ упа̄гами.

172. петтикам̣ висайам̣ майханти майхам̣ питупита̄маха̄дӣхи парампара̄нӣтам̣, йадидам̣ сампаттасампаттамаха̄нубха̄ва̄нам̣ таран̣анти аттхо.

173. мама уггаджджанам̣ сутва̄ти майхам̣ уггаджджанам̣ а̄ра̄дханам̣ сутва̄ маха̄муни бхагава̄ абхирухӣти самбандхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

уттийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. екан̃джаликаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣антиа̄дикам̣ а̄йасмато екан̃джаликаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто ратанаттайе пасанно пин̣д̣а̄йа чарантам̣ випассим̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо ан̃джалим̣ паггахетва̄ ат̣т̣ха̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто саббаттха пӯджанӣйо хутва̄ убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне куле ниббаттитва̄ са̄сане пасӣдитва̄ паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахатте патит̣т̣ха̄си. пуббе катапун̃н̃авасена екан̃джаликаттхероти па̄кат̣о.

180. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ там̣ хаттхатале а̄малакам̣ вийа дисва̄ уда̄навасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣антиа̄дима̄ха. випассим̣ саттхава̄хагганти ва̄н̣идже канта̄ра̄ вахати та̄ретӣти саттхава̄хо. ва̄л̣аканта̄ра̄ чол̣аканта̄ра̄ дуббхиккхаканта̄ра̄ нирудакаканта̄ра̄ йаккхаканта̄ра̄ аппабхаккхаканта̄ра̄ ча та̄рети утта̄рети пата̄рети нитта̄рети кхемантабхӯмим̣ па̄петӣти аттхо. ко со? ва̄н̣иджаджет̣т̣хако. саттхава̄хасадисатта̄ айампи бхагава̄ саттхава̄хо. татха̄ хи со тивидхам̣ бодхим̣ паттхайанте катапун̃н̃асамбха̄ре сатте джа̄тиканта̄ра̄ джара̄канта̄ра̄ бйа̄дхиканта̄ра̄ маран̣аканта̄ра̄ сокапаридевадуккхадоманассупа̄йа̄саканта̄ра̄ ча саббасма̄ сам̣са̄раканта̄ра̄ ча та̄рети утта̄рети пата̄рети нитта̄рети нибба̄натхалам̣ па̄петӣти аттхо. саттхава̄хо ча со агго сет̣т̣хо падха̄но ча̄ти саттхава̄хагго, там̣ саттхава̄хаггам̣ випассим̣ самбуддханти самбандхо. нараварам̣ вина̄йаканти нара̄нам̣ антаре аситхилапараккамоти наравӣро, там̣. висесена катапун̃н̃асамбха̄ре сатте нети нибба̄напурам̣ па̄петӣти вина̄йако, там̣.

181. адантадаманам̣ та̄динти ра̄гадосамоха̄дикилесасампайуттатта̄ ка̄йавачӣманодва̄рехи аданте сатте даметӣти адантадамано, там̣. ит̣т̣ха̄нит̣т̣хесу акампийата̄дигун̣айуттоти та̄дӣ, там̣. маха̄ва̄дим̣ маха̄матинти сакасамайапарасамайава̄дӣнам̣ антаре аттана̄ самадхикапуггалавирахитатта̄ маха̄ва̄дӣ, махатӣ патхависама̄на̄ мерусама̄на̄ ча мати йасса со маха̄мати, там̣ маха̄ва̄дим̣ маха̄матим̣ самбуддханти имина̄ тулйа̄дхикаран̣ам̣. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

екан̃джаликаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. кхомада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

нагаре бандхуматийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато кхомада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вайаппатто са̄сане абхиппасанно ратанаттайама̄мако випассисса бхагавато сантике дхаммам̣ сутва̄ пасаннама̄насо кхомадуссена пӯджам̣ ака̄си. со тадева мӯлам̣ катва̄ йа̄ваджӣвам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато девалоке ниббатто. чхасу девесу апара̄парам̣ диббасукхам̣ анубхавитва̄ тато чавитва̄ мануссалоке чаккаваттиа̄дианекавидхамануссасампаттим̣ анубхавитва̄ парипа̄кагате пун̃н̃асамбха̄ре имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вайаппатто саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и. катапун̃н̃ана̄мена кхомада̄йакаттхероти па̄кат̣о.

184. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ дассенто нагаре бандхуматийа̄тиа̄дима̄ха. таттха бандху вуччати н̃а̄тако, те бандхӯ йасмим̣ нагаре ан̃н̃аман̃н̃ам̣ сан̇гхат̣ита̄ васанти, там̣ нагарам̣ ‘‘бандхуматӣ’’ти вуччати. ропеми бӣджасампаданти да̄насӣла̄дипун̃н̃абӣджасампаттим̣ ропеми пат̣т̣хапемӣти аттхо.

кхомада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

татийасса субхӯтиваггасса ван̣н̣ана̄ саматта̄.

чатубха̄н̣ава̄раван̣н̣ана̄ нит̣т̣хита̄.

4. кун̣д̣адха̄навагго

1. кун̣д̣адха̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сатта̄хам̣ пат̣исаллӣнантиа̄дикам̣ а̄йасмато кун̣д̣адха̄наттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре кулагехе ниббатто вуттанайена бхагавантам̣ упасан̇камитва̄ дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ пат̣хамам̣ сала̄кам̣ ган̣ханта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхетва̄ таданурӯпам̣ пун̃н̃ам̣ каронто вичари. со екадивасам̣ падумуттарасса бхагавато ниродхасама̄паттито вут̣т̣ха̄йа нисиннасса маносила̄чун̣н̣апин̃джарам̣ махантам̣ кадалипхалакан̣н̣икам̣ упанеси, там̣ бхагава̄ пат̣иггахетва̄ парибхун̃джи. со тена пун̃н̃акаммена ека̄дасаккхаттум̣ девесу девараджджам̣ ка̄реси. чатувӣсатива̄ре ча ра̄джа̄ ахоси чаккаваттӣ.

со евам̣ апара̄парам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ девамануссесу сам̣саранто кассапабуддхака̄ле бхуммадевата̄ хутва̄ ниббатти. дӣгха̄йукабуддха̄нан̃ча на̄ма на анваддхама̄сико упосатхо хоти. татха̄ хи випассисса бхагавато чхаббассантаре чхаббассантаре упосатхо ахоси, кассападасабало пана чхат̣т̣хе чхат̣т̣хе ма̄се па̄тимоккхам̣ оса̄реси, тасса па̄тимоккхасса оса̄ран̣ака̄ле диса̄ва̄сика̄ две саха̄йака̄ бхиккхӯ ‘‘упосатхам̣ карисса̄ма̄’’ти гаччханти. айам̣ бхуммадевата̄ чинтеси – ‘‘имесам̣ двиннам̣ бхиккхӯнам̣ метти ативийа дал̣ха̄, ким̣ ну кхо бхедаке сати бхиджджеййа, на бхиджджеййа̄’’ти. тесам̣ ока̄сам̣ олокайама̄на̄ тесам̣ авидӯре гаччхати.

атхеко тхеро екасса хаттхе паттачӣварам̣ датва̄ сарӣравал̣ан̃джанаттхам̣ удакапха̄сукат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ дхотахаттхапа̄до хутва̄ гумбасамӣпато никкхамати. бхуммадевата̄ тасса тхерасса паччхато паччхато уттамарӯпа̄ иттхӣ хутва̄ кесе видхунитва̄ сам̣видха̄йа бандхантӣ вийа пит̣т̣хийам̣ пам̣сум̣ пун̃чхама̄на̄ вийа са̄т̣акам̣ сам̣видха̄йа нива̄сайама̄на̄ вийа ча хутва̄ тхерасса пада̄нупадика̄ хутва̄ гумбато никкханта̄. екаманте т̣хито саха̄йакаттхеро там̣ ка̄ран̣ам̣ дисва̄ва доманассаджа̄то ‘‘нат̣т̣хо да̄ни ме имина̄ бхиккхуна̄ саддхим̣ дӣгхаратта̄нугато синехо, сача̄хам̣ евам̣видхабха̄вам̣ джа̄неййам̣, еттакам̣ ка̄лам̣ имина̄ саддхим̣ висса̄сам̣ на кареййа’’нти чинтетва̄ а̄гаччхантам̣йева нам̣ ‘‘ган̣ха̄ха̄вусо, туйхам̣ паттачӣварам̣, та̄дисена па̄пена саддхим̣ екамаггена на гаччха̄мӣ’’ти а̄ха. там̣ катхам̣ сутва̄ тасса ладжджибхиккхуно хадайам̣ тикхин̣асаттим̣ гахетва̄ виддхам̣ вийа ахоси. тато нам̣ а̄ха – ‘‘а̄вусо, кинна̄метам̣ вадаси, ахам̣ еттакам̣ ка̄лам̣ дуккат̣аматтампи а̄паттим̣ на джа̄на̄ми, твам̣ пана мам̣ аджджа ‘па̄по’ти вадаси, ким̣ те дит̣т̣ханти, ким̣ ан̃н̃ена дит̣т̣хена, ким̣ твам̣ евам̣видхена алан̇катапат̣ийаттена ма̄туга̄мена саддхим̣ екат̣т̣ха̄не хутва̄ никкханто’’ти? ‘‘наттхетам̣, а̄вусо, майхам̣, на̄хам̣ еварӯпам̣ ма̄туга̄мам̣ пасса̄мӣ’’ти тасса йа̄вататийам̣ катхентасса̄пи итаро тхеро катхам̣ асаддахитва̄ аттана̄ дит̣т̣хака̄ран̣ам̣йева бхӯтаттам̣ катва̄ ган̣ханто тена саддхим̣ екамаггена агантва̄ ан̃н̃ена маггена саттху сантикам̣ гато. итаропи бхиккху ан̃н̃ена маггена саттху сантикам̣йева гато.

тато бхиккхусан̇гхасса упосатха̄га̄рам̣ пависанавела̄йа со бхиккху там̣ бхиккхум̣ упосатхагге дисва̄ сан̃джа̄нитва̄ ‘‘имасмим̣ упосатхагге еварӯпо на̄ма па̄пабхиккху аттхи, на̄хам̣ тена саддхим̣ упосатхам̣ карисса̄мӣ’’ти никкхамитва̄ бахи ат̣т̣ха̄си. атха бхуммадевата̄ ‘‘бха̄рийам̣ майа̄ каммам̣ ката’’нти махаллакаупа̄сакаван̣н̣ена тасса сантикам̣ гантва̄ – ‘‘касма̄, бханте, аййо имасмим̣ т̣ха̄не т̣хито’’ти а̄ха. ‘‘упа̄сака, имам̣ упосатхаггам̣ еко па̄пабхиккху павит̣т̣хо, ‘ахам̣ тена саддхим̣ упосатхам̣ на каромӣ’ти бахи т̣хитомхӣ’’ти. ‘‘бханте, ма̄ евам̣ ган̣хатха, парисуддхасӣло еса бхиккху, тумхехи дит̣т̣хама̄туга̄мо на̄ма ахам̣. майа̄ тумха̄кам̣ вӣмам̣санаттха̄йа ‘дал̣ха̄ ну кхо имесам̣ тхера̄нам̣ метти, но дал̣ха̄’ти бхиджджана̄бхиджджанабха̄вам̣ олокентена там̣ каммам̣ ката’’нти. ‘‘ко пана твам̣, саппуриса̄’’ти? ‘‘ахам̣ ека̄ бхуммадевата̄, бханте’’ти. девапутто катхентойева дибба̄нубха̄вена т̣хатва̄ тхерасса па̄дамӯле патитва̄ ‘‘майхам̣, бханте, кхаматха, тхерасса есо досо наттхи, упосатхам̣ каротха̄’’ти тхерам̣ йа̄читва̄ упосатхаггам̣ павесеси. со тхеро упосатхам̣ та̄ва екат̣т̣ха̄не ака̄си. миттасантхававасена пана пуна тена саддхим̣ на екат̣т̣ха̄не васи. имасса тхерасса досам̣ на катхеси. апарабха̄ге чудитакаттхеро пана випассана̄йа каммам̣ каронто арахаттам̣ па̄пун̣и.

бхуммадевата̄ тасса каммасса ниссандена екам̣ буддхантарам̣ апа̄йато на муччиттха. саче пана ка̄лена ка̄лам̣ мануссаттам̣ а̄гаччхати, ан̃н̃ена йена кеначи като досо тассева упари патати. со амха̄кам̣ бхагавато уппаннака̄ле са̄ваттхийам̣ бра̄хман̣акуле ниббатти, дха̄нама̄н̣авотисса на̄мам̣ акам̣су. со вайаппатто тайо веде угган̣хитва̄ махаллакака̄ле саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо са̄сане паббаджи. тасса упасампаннадивасато пат̣т̣ха̄йа ека̄ алан̇катапат̣ийатта̄ иттхӣ тасмим̣ га̄мам̣ пависанте саддхим̣йева пависати, никкхаманте никкхамати, виха̄рам̣ пависантепи саддхим̣ пависати, тит̣т̣хантепи тит̣т̣хатӣти евам̣ ничча̄нубандха̄ пан̃н̃а̄йати. тхеро там̣ на пассати. тасса пана пуримакаммасса ниссандена са̄ ан̃н̃есам̣ упат̣т̣ха̄си.

га̄ме йа̄губхиккхам̣ дадама̄на̄ иттхийо, ‘‘бханте, айам̣ еко йа̄гуул̣ун̇ко тумха̄кам̣, еко имисса̄ амха̄кам̣ саха̄йика̄йа̄’’ти париха̄сам̣ каронти. тхерасса махатӣ вихеса̄ хоти. виха̄рагатампи нам̣ са̄ман̣ера̄ чева дахарабхиккхӯ ча парива̄ретва̄ ‘‘дха̄но кон̣д̣о джа̄то’’ти париха̄сам̣ каронти. атхасса тенева ка̄ран̣ена кун̣д̣адха̄но тхероти на̄мам̣ джа̄там̣. со ут̣т̣ха̄йа самут̣т̣ха̄йа техи карийама̄нам̣ кел̣им̣ сахитум̣ асакконто умма̄дам̣ гахетва̄ ‘‘тумхе кон̣д̣а̄, тумха̄кам̣ упаджджха̄йо кон̣д̣о, а̄чарийо кон̣д̣о’’ти вадати. атха нам̣ саттху а̄рочесум̣ – ‘‘кун̣д̣адха̄но, бханте, дахараса̄ман̣ерехи саддхим̣ евам̣ пхарусава̄чам̣ вадатӣ’’ти. саттха̄ там̣ паккоса̄петва̄ ‘‘саччам̣ кира твам̣, дха̄на, дахараса̄ман̣ерехи саддхим̣ пхарусава̄чам̣ вадасӣ’’ти пуччхи. тена ‘‘саччам̣ бхагава̄’’ти вутте – ‘‘касма̄ евам̣ вадасӣ’’ти а̄ха. ‘‘бханте, нибаддхам̣ вихесам̣ сахитум̣ асакконто евам̣ катхемӣ’’ти. ‘‘твам̣ пуббе катакаммам̣ йа̄ваджджадиваса̄ джӣра̄петум̣ на саккоси, пуна евам̣ пхарусава̄чам̣ ма̄ вада бхиккхӯ’’ти ватва̄ а̄ха –

‘‘ма̄воча пхарусам̣ кан̃чи, вутта̄ пат̣ивадеййу там̣;

дуккха̄ хи са̄рамбхакатха̄, пат̣идан̣д̣а̄ пхусеййу там̣.

‘‘саче нереси атта̄нам̣, кам̣со упахато йатха̄;

еса паттоси нибба̄нам̣, са̄рамбхо те на виджджатӣ’’ти. (дха. па. 133-134) –

иман̃ча пана тасса тхерасса ма̄туга̄мена саддхим̣ вичаран̣абха̄вам̣ косаларан̃н̃опи катхайим̣су. ра̄джа̄ ‘‘гаччхатха, бхан̣е, нам̣ вӣмам̣сатха̄’’ти песетва̄ сайампи манденева парива̄рена саддхим̣ тхерасса сантикам̣ гантва̄ екаманте олокенто ат̣т̣ха̄си. тасмим̣ кхан̣е тхеро сӯчикаммам̣ каронто нисинно хоти. са̄пи иттхӣ авидӯре т̣ха̄не т̣хита̄ вийа пан̃н̃а̄йати.

ра̄джа̄ там̣ дисва̄ ‘‘аттхи там̣ ка̄ран̣а’’нти тасса̄ т̣хитат̣т̣ха̄нам̣ агама̄си. са̄ тасмим̣ а̄гаччханте тхерасса васанапан̣н̣аса̄лам̣ павит̣т̣ха̄ вийа ахоси. ра̄джа̄пи та̄йа саддхим̣ ева пан̣н̣аса̄ла̄йам̣ пависитва̄ саббаттха олокенто адисва̄ ‘‘на̄йам̣ ма̄туга̄мо, тхерасса еко каммавипа̄ко’’ти сан̃н̃ам̣ катва̄ пат̣хамам̣ тхерасса самӣпена гаччхантопи тхерам̣ авандитва̄ тасса ка̄ран̣асса абхӯтабха̄вам̣ н̃атва̄ пан̣н̣аса̄лато никкхамитва̄ тхерам̣ вандитва̄ екаманте нисинно ‘‘каччи, бханте, пин̣д̣акена на киламатха̄’’ти пуччхи. тхеро ‘‘ват̣т̣ати, маха̄ра̄джа̄’’ти а̄ха. ‘‘джа̄на̄махам̣, бханте, аййасса катхам̣, еварӯпенупаккилесена саддхим̣ чаранта̄нам̣ тумха̄кам̣ ке на̄ма пасӣдиссанти, ито пат̣т̣ха̄йа во каттхачи гаманакиччам̣ наттхи. ахам̣ чатӯхи паччайехи упат̣т̣хахисса̄ми, тумхе йонисоманасика̄ре ма̄ памаджджиттха̄’’ти ватва̄ нибаддхабхиккхам̣ пат̣т̣хапеси. тхеро ра̄джа̄нам̣ упаттхамбхакам̣ лабхитва̄ бходжанасаппа̄йена екаггачитто хутва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. тато пат̣т̣ха̄йа са̄ иттхӣ антарадха̄йи.

тада̄ маха̄субхадда̄ угганагаре миччха̄дит̣т̣хикуле васама̄на̄ ‘‘саттха̄ мам̣ анукампатӯ’’ти упосатхан̇гам̣ адхит̣т̣ха̄йа нира̄магандха̄ хутва̄ упарипа̄са̄датале т̣хита̄ ‘‘има̄ни пуппха̄ни антаре ат̣т̣хатва̄ дасабаласса маттхаке вита̄нам̣ хутва̄ тит̣т̣ханту, дасабало има̄йа сан̃н̃а̄йа све пан̃чахи бхиккхусатехи саддхим̣ майхам̣ бхиккхам̣ ган̣хатӯ’’ти саччакирийам̣ катва̄ ат̣т̣ха суманапуппхамут̣т̣хийо виссаджджеси. пуппха̄ни гантва̄ дхаммадесана̄вела̄йа саттху маттхаке вита̄нам̣ хутва̄ ат̣т̣хам̣су. саттха̄ там̣ суманапуппхавита̄нам̣ дисва̄ читтенева субхадда̄йа бхиккхам̣ адхива̄сетва̄ пунадивасе арун̣е ут̣т̣хите а̄нандаттхерам̣ а̄ха – ‘‘а̄нанда, майам̣ аджджа дӯрам̣ бхиккха̄ча̄рам̣ гамисса̄ма, путхуджджана̄нам̣ адатва̄ арийа̄нам̣йева сала̄кам̣ дехӣ’’ти. тхеро бхиккхӯнам̣ а̄рочеси – ‘‘а̄вусо, саттха̄ аджджа дӯрам̣ бхиккха̄ча̄рам̣ гамиссати. путхуджджана̄ ма̄ ган̣ханту, арийа̄ва сала̄кам̣ ган̣хантӯ’’ти. кун̣д̣адха̄наттхеро – ‘‘а̄хара̄вусо, сала̄ка’’нти пат̣хамам̣йева хаттхам̣ паса̄реси. а̄нандо ‘‘саттха̄ та̄диса̄нам̣ бхиккхӯнам̣ сала̄кам̣ на да̄пети, арийа̄нам̣йева да̄петӣ’’ти витаккам̣ уппа̄детва̄ гантва̄ саттху а̄рочеси. саттха̄ ‘‘а̄хара̄пентасса сала̄кам̣ дехӣ’’ти а̄ха. тхеро чинтеси – ‘‘саче кун̣д̣адха̄насса сала̄ка̄ да̄тум̣ на йутта̄, атха саттха̄ пат̣иба̄хеййа, бхависсати еттха ка̄ран̣а’’нти ‘‘кун̣д̣адха̄насса сала̄кам̣ дасса̄мӣ’’ти гаманам̣ абхинӣхари. кун̣д̣адха̄но тасса пура̄гамана̄ ева абхин̃н̃а̄па̄дакам̣ чатуттхаджджха̄нам̣ сама̄паджджитва̄ иддхийа̄ а̄ка̄се т̣хатва̄ ‘‘а̄хара̄вусо а̄нанда, саттха̄ мам̣ джа̄на̄ти, ма̄дисам̣ бхиккхум̣ пат̣хамам̣ сала̄кам̣ ган̣хантам̣ на саттха̄ ва̄ретӣ’’ти хаттхам̣ паса̄ретва̄ сала̄кам̣ ган̣хи. саттха̄ там̣ ат̣т̣хуппаттим̣ катва̄ тхерам̣ имасмим̣ са̄сане пат̣хамам̣ сала̄кам̣ ган̣ханта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси. йасма̄ айам̣ тхеро ра̄джа̄нам̣ упаттхамбхам̣ лабхитва̄ саппа̄йа̄ха̄рапат̣ила̄бхена сама̄хитачитто випассана̄йа каммам̣ каронто упаниссайасампанната̄йа чхал̣абхин̃н̃о ахоси. евам̣бхӯтасса̄пи имасса тхерасса гун̣е аджа̄нанта̄ йе путхуджджана̄ бхиккхӯ ‘‘айам̣ пат̣хамам̣ сала̄кам̣ ган̣хати, ким̣ ну кхо ета’’нти виматим̣ уппа̄денти. тесам̣ там̣ вимативидхаманаттхам̣ тхеро а̄ка̄сам̣ аббхуггантва̄ иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ дассетва̄ ан̃н̃а̄падесена ан̃н̃ам̣ бйа̄каронто ‘‘пан̃ча чхинде’’ти га̄тхам̣ абха̄си.

1. евам̣ со пӯритапун̃н̃асамбха̄ра̄нурӯпена араха̄ хутва̄ паттаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сатта̄хам̣ пат̣исаллӣнантиа̄дима̄ха. таттха саттха̄хам̣ саттадивасам̣ ниродхасама̄паттивиха̄рена пат̣исаллӣнам̣ вивекабхӯтанти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

кун̣д̣адха̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. са̄гататтхераапада̄наван̣н̣ана̄

собхито на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато са̄гататтхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ бра̄хман̣акуле ниббатто саббасиппесу ниппхаттим̣ патто на̄мена собхито на̄ма хутва̄ тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо. со екадивасам̣ падумуттарам̣ бхагавантам̣ дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣асирийа̄ собхама̄нам̣ уййа̄надва̄рена гаччхантам̣ дисва̄ атӣва пасаннама̄насо анекехи упа̄йехи анекехи гун̣аван̣н̣ехи тхоманам̣ ака̄си. бхагава̄ тасса тхоманам̣ сутва̄ ‘‘ана̄гате готамасса бхагавато са̄сане са̄гато на̄ма са̄вако бхависсатӣ’’ти бйа̄каран̣ам̣ ада̄си. со тато пат̣т̣ха̄йа пун̃н̃а̄ни каронто йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто девалоке ниббатто. каппасатасахассадевамануссесу убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто. тасса ма̄та̄питаро соманассам̣ вад̣д̣хенто суджа̄то а̄гатоти са̄гатоти на̄мам̣ карим̣су. со са̄сане пасӣдитва̄ паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ патто.

17. евам̣ со пун̃н̃асамбха̄ра̄нурӯпена паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто собхито на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. таттха тада̄ пун̃н̃асамбха̄расса парипӯран̣асамайе на̄мена собхито на̄ма бра̄хман̣о ахосинти самбандхо.

21. випатха̄ уддхаритва̄на̄ти вируддхапатха̄ кумагга̄, уппатха̄ ва̄ уддхаритва̄ апанетва̄. патхам̣ а̄чиккхасети, бханте, саббан̃н̃у тувам̣ патхам̣ саппурисамаггам̣ нибба̄на̄дхигаманупа̄йам̣ а̄чиккхасе катхеси десеси вибхаджи утта̄ним̣ ака̄сӣти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

са̄гататтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. маха̄качча̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарана̄тхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато качча̄наттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле гахапатимаха̄са̄лакулагехе ниббаттетва̄ вуддхиппатто екадивасам̣ саттху сантике дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ сам̣кхиттена бха̄ситасса виттха̄рена аттхам̣ вибхаджанта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ сайампи там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни катва̄ девамануссесу сам̣саранто сумедхасса бхагавато ка̄ле виджджа̄дхаро хутва̄ а̄ка̄сена гаччханто саттха̄рам̣ екасмим̣ ванасан̣д̣е нисиннам̣ дисва̄ пасаннама̄насо кан̣ика̄рапуппхехи пӯджам̣ ака̄си.

со тена пун̃н̃акаммена апара̄парам̣ сугатӣсуйева париваттетва̄ кассападасабаласса ка̄ле ба̄ра̄н̣асийам̣ кулагхаре ниббаттитва̄ париниббуте бхагавати суван̣н̣ачетийакаран̣ат̣т̣ха̄нам̣ дасасахассаггханика̄йа суван̣н̣ит̣т̣хака̄йа пӯджам̣ катва̄ ‘‘бхагава̄ майхам̣ ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не сарӣрам̣ суван̣н̣аван̣н̣ам̣ хотӯ’’ти паттхарам̣ ака̄си. тато йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ екам̣ буддхантарам̣ девамануссесу сам̣саритва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де удждженийам̣ ран̃н̃о чан̣д̣ападжджотасса пурохитасса гехе ниббатти, тасса на̄маггахан̣адивасе ма̄та̄питаро ‘‘амха̄кам̣ путто суван̣н̣аван̣н̣о аттано на̄мам̣ гахетва̄ а̄гато’’ти кан̃чанама̄н̣авотвева на̄мам̣ карим̣су. со вуддхиманва̄йа тайо веде угган̣хитва̄ питу аччайена пурохитат̣т̣ха̄нам̣ лабхи. со готтавасена качча̄ноти пан̃н̃а̄йиттха.

ра̄джа̄ чан̣д̣ападжджото буддхуппа̄дам̣ сутва̄, ‘‘а̄чарийа, твам̣ таттха гантва̄ саттха̄рам̣ идха̄нехӣ’’ти песеси. со аттат̣т̣хамо саттху сантикам̣ упагато. тасса саттха̄ дхаммам̣ десеси. десана̄парийоса̄не со саттахи джанехи саддхим̣ сахапат̣исамбхида̄хи арахатте патит̣т̣ха̄си. атха саттха̄ ‘‘етха, бхиккхаво’’ти хаттхам̣ паса̄реси. те та̄вадева дван̇гуламаттакесамассука̄ иддхимайапаттачӣварадхара̄ вассасат̣т̣хикаттхера̄ вийа ахесум̣. евам̣ тхеро садаттхам̣ ниппха̄детва̄, ‘‘бханте, ра̄джа̄ паджджото тумха̄кам̣ па̄де вандитум̣ дхамман̃ча сотум̣ иччхатӣ’’ти саттху а̄рочеси. саттха̄ ‘‘твам̣йева бхиккху таттха гаччха, тайи гатепи ра̄джа̄ пасӣдиссатӣ’’ти а̄ха. тхеро аттат̣т̣хамо таттха гантва̄ ра̄джа̄нам̣ паса̄детва̄ авантӣсу са̄санам̣ патит̣т̣ха̄петва̄ пуна саттху сантикамева гато.

31. евам̣ со паттаарахаттапхало ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ сам̣кхиттена бха̄ситасса виттха̄рена аттхам̣ вибхаджанта̄нам̣ йадидам̣ маха̄качча̄но’’ти (а. ни. 1.188, 197) етадаггат̣т̣ха̄нам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарана̄тхасса̄тиа̄дима̄ха. таттха падумам̣ на̄ма четийанти падумехи чха̄дитатта̄ ва̄ падума̄ка̄рехи кататта̄ ва̄ бхагавато васанагандхакут̣ивиха̄рова пӯджанӣйабха̄вена четийам̣, йатха̄ ‘‘готамакачетийам̣, а̄л̣авакачетийа’’нти вутте тесам̣ йаккха̄нам̣ нивасанат̣т̣ха̄нам̣ пӯджанӣйат̣т̣ха̄натта̄ четийанти вуччати, евамидам̣ бхагавато васанат̣т̣ха̄нам̣ четийанти вуччати, на дха̄тунидха̄йакачетийанти ведитаббам̣. на хи апариниббутасса бхагавато сарӣрадха̄тӯнам̣ абха̄ва̄ дха̄тучетийам̣ акари. сила̄санам̣ ка̄райитва̄ти тасса̄ падумана̄мика̄йа гандхакут̣ийа̄ пуппха̄дха̄раттха̄йа хет̣т̣ха̄ пхаликамайам̣ сила̄санам̣ ка̄ретва̄. суван̣н̣ена̄бхилепайинти там̣ сила̄санам̣ джамбонадасуван̣н̣ена абхивисесена лепайим̣ чха̄десинти аттхо.

32. ратана̄майам̣ саттахи ратанехи катам̣ чхаттам̣ паггайха муддхани дха̄ретва̄ ва̄л̣абӣджанин̃ча сетапаварача̄марин̃ча паггайха буддхасса абхиропайим̣. локабандхусса та̄диноти сакалалокабандхусадисасса та̄дигун̣асаман̇гисса буддхасса дха̄ресинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

маха̄качча̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. ка̄л̣уда̄йиттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато ка̄л̣уда̄йиттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре кулагехе ниббатто саттху дхаммадесанам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ кулаппаса̄дака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ таджджам̣ абхинӣха̄рам̣ катва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхеси.

со йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто амха̄кам̣ бодхисаттасса ма̄тукуччхийам̣ пат̣исандхиггахан̣адивасе капилаваттхусмим̣йева амаччагехе пат̣исандхим̣ ган̣хи, бодхисаттена саддхим̣ екадивасам̣йева джа̄тоти там̣ дивасам̣йева нам̣ дукӯлачумбат̣аке нипаджджа̄петва̄ бодхисаттасса упат̣т̣ха̄наттха̄йа найим̣су. бодхисаттена хи саддхим̣ бодхируккхо, ра̄хулама̄та̄, чатта̄ро нидхӣ, а̄роханахаттхӣ, ассакан̣д̣ако, а̄нандо, чханно, ка̄л̣уда̄йӣти име сатта екадивасе джа̄татта̄ сахаджа̄та̄ на̄ма ахесум̣. атхасса на̄маггахан̣адивасе сакаланагарасса удаггачиттадивасе джа̄татта̄ уда̄йитвева на̄мам̣ акам̣су. тхокам̣ ка̄л̣адха̄тукатта̄ пана ка̄л̣уда̄йӣти пан̃н̃а̄йиттха. со бодхисаттена саддхим̣ кума̄ракӣл̣ам̣ кӣл̣анто вуддхим̣ агама̄си.

апарабха̄ге локана̄тхе маха̄бхиниккхаманам̣ никкхамитва̄ ануккамена саббан̃н̃утам̣ патва̄ паваттитаварадхаммачакке ра̄джагахам̣ упанисса̄йа вел̣уване вихаранте суддходанамаха̄ра̄джа̄ там̣ паваттим̣ сутва̄ пурисасахассапарива̄рам̣ екам̣ амаччам̣ ‘‘путтам̣ ме идха̄нехӣ’’ти песеси. со дхаммадесана̄вела̄йам̣ саттху сантикам̣ гантва̄ парисапарийанте т̣хито дхаммам̣ сутва̄ сапарива̄ро арахаттам̣ па̄пун̣и. атха не саттха̄ ‘‘етха, бхиккхаво’’ти хаттхам̣ паса̄реси. саббе тан̇кхан̣ан̃н̃ева иддхимайапаттачӣварадхара̄ вассасат̣т̣хикаттхера̄ вийа ахесум̣. арахаттаппаттито пат̣т̣ха̄йа пана арийа̄ маджджхатта̄ва хонти. тасма̄ ран̃н̃а̄ пахитаса̄санам̣ дасабаласса на катхеси. ра̄джа̄ ‘‘нева гато а̄гаччхати, на са̄санам̣ суййатӣ’’ти апарам̣ амаччам̣ пурисасахассехи песеси. тасмимпи татха̄ пат̣ипанне апарампи песесӣти евам̣ навахи пурисасахассехи саддхим̣ нава амачче песеси. саббе арахаттам̣ патва̄ тун̣хӣ ахесум̣.

атха ра̄джа̄ чинтеси – ‘‘еттака̄ джана̄ майи синеха̄бха̄вена дасабаласса идха̄гаманаттха̄йа на кин̃чи катхайим̣су, айам̣ кхо уда̄йи дасабалена самавайо, сахапам̣сукӣл̣ико, майи ча синехо аттхи, имам̣ песесса̄мӣ’’ти там̣ паккоса̄петва̄, ‘‘та̄та, твам̣ пурисасахассапарива̄ро ра̄джагахам̣ гантва̄ дасабалам̣ идха̄нехӣ’’ти ватва̄ песеси. со пана гаччханто ‘‘сача̄хам̣, дева, паббаджитум̣ лабхисса̄ми, ева̄хам̣ бхагавантам̣ идха̄несса̄мӣ’’ти ватва̄ ‘‘йам̣ кин̃чи катва̄ мама путтам̣ дассехӣ’’ти вутто ра̄джагахам̣ гантва̄ саттху дхаммадесанавела̄йам̣ парисапарийанте т̣хито дхаммам̣ сутва̄ сапарива̄ро арахаттам̣ патва̄ ехибхиккхубха̄ве патит̣т̣ха̄си. арахаттам̣ пана патва̄ ‘‘на та̄ва̄йам̣ дасабаласса куланагарам̣ гантум̣ ка̄ло, васанте пана упагате пуппхите ванасан̣д̣е харитатин̣асан̃чханна̄йа бхӯмийа̄ гаманака̄ло бхависсатӣ’’ти ка̄лам̣ пат̣има̄ненто васанте сампатте саттху куланагарам̣ гантум̣ гаманамаггаван̣н̣ам̣ сам̣ван̣н̣енто –

‘‘ан̇га̄рино да̄ни дума̄ бхаданте, пхалесино чхаданам̣ виппаха̄йа;

те аччимантова пабха̄сайанти, самайо маха̄вӣра бха̄гӣ ратха̄нам̣.

‘‘дума̄ни пхулла̄ни манорама̄ни, самантато саббадиса̄ паванти;

паттам̣ паха̄йа пхалама̄саса̄на̄, ка̄ло ито паккамана̄йа вӣра.

‘‘нева̄тисӣтам̣ на пана̄тиун̣хам̣, сукха̄ уту аддханийа̄ бхаданте;

пассанту там̣ са̄кийа̄ кол̣ийа̄ ча, паччха̄мукхам̣ рохинийам̣ тарантам̣.

‘‘а̄са̄йа касате кхеттам̣, бӣджам̣ а̄са̄йа ваппати;

а̄са̄йа ва̄н̣иджа̄ йанти, самуддам̣ дханаха̄рака̄;

йа̄йа а̄са̄йа тит̣т̣ха̄ми, са̄ ме а̄са̄ самиджджхату. (тхерага̄. 527-530);

‘‘на̄тисӣтам̣ на̄тиун̣хам̣, на̄тидуббхиккхачха̄такам̣;

саддала̄ харита̄ бхӯми, еса ка̄ло маха̄муни. (а. ни. ат̣т̣ха. 1.1.225);

‘‘пунаппунан̃чева вапанти бӣджам̣, пунаппунам̣ вассати девара̄джа̄;

пунаппунам̣ кхеттам̣ касанти кассака̄, пунаппунам̣ дхан̃н̃амупети рат̣т̣хам̣.

‘‘пунаппунам̣ йа̄чанака̄ чаранти, пунаппунам̣ да̄наппатӣ даданти;

пунаппунам̣ да̄наппатӣ дадитва̄, пунаппунам̣ саггамупенти т̣ха̄нам̣.

‘‘вӣро хаве саттайугам̣ пунети, йасмим̣ куле джа̄йати бхӯрипан̃н̃о;

ман̃н̃а̄махам̣ саккати девадево, тайа̄ хи джа̄то муни саччана̄мо.

‘‘суддходано на̄ма пита̄ махесино, буддхасса ма̄та̄ пана ма̄йана̄ма̄;

йа̄ бодхисаттам̣ парихарийа куччхина̄, ка̄йасса бхеда̄ тидивамхи модати.

‘‘са̄ готамӣ ка̄лаката̄ ито чута̄, диббехи ка̄мехи саман̇гибхӯта̄;

са̄ модати ка̄магун̣ехи пан̃чахи, парива̄рита̄ деваган̣ехи техӣ’’ти. (тхерага̄. 531-535);

има̄ га̄тха̄ абха̄си. таттха ан̇га̄риноти ан̇га̄ра̄ни вийа̄ти ан̇га̄ра̄ни. ан̇га̄ра̄ни раттапава̄л̣аван̣н̣а̄ни руккха̄нам̣ пуппхапхала̄ни, та̄ни етесам̣ сантӣти ан̇га̄рино, абхилохитакусумакисалайехи ан̇га̄равут̣т̣хисампарикин̣н̣а̄ вийа̄ти аттхо. да̄нӣти имасмим̣ ка̄ле. дума̄ти руккха̄. бхадантети бхаддам̣ анте етасса̄ти, ‘‘бхаданте’’ти екасса да-ка̄расса лопам̣ катва̄ вуччати. гун̣ависесайутто, гун̣ависесайутта̄нан̃ча аггабхӯто саттха̄. тасма̄, бхадантети саттху а̄лапанамева, паччаттавачанан̃четам̣ ека̄рантам̣ ‘‘сугате пат̣икамме сукхе дуккхе джӣве’’тиа̄дӣсу вийа. идха пана самбодханат̣т̣хе дат̣т̣хаббам̣. тена вуттам̣, ‘‘бхадантети а̄лапана’’нти. ‘‘бхаддасаддена сама̄наттхам̣ падантарамека’’нти кечи. пхала̄ни есантӣти пхалесино. ачетанепи хи сачетанакирийам̣ а̄ха. евам̣ тхерена йа̄чито бхагава̄ таттха гамане бахӯнам̣ висеса̄дхигаманам̣ дисва̄ вӣсатисахассакхӣн̣а̄савапаривуто ра̄джагахато атуритача̄рика̄васена капилаваттхуга̄мимаггам̣ пат̣ипаджджи. тхеро иддхийа̄ капилаваттхум̣ гантва̄ ран̃н̃о пурато а̄ка̄се т̣хитова адит̣т̣хапуббавесам̣ дисва̄ ран̃н̃а̄ ‘‘коси тва’’нти пуччхито ‘‘амаччапуттам̣ тайа̄ бхагавато сантикам̣ песитам̣ мам̣ на джа̄на̄си, твам̣ евам̣ пана джа̄на̄хӣ’’ти дассенто –

‘‘буддхасса путтомхи асайхаса̄хино, ан̇гӣрасассаппат̣имасса та̄дино;

питупита̄ майхам̣ тувам̣си сакка, дхаммена ме готама аййакосӣ’’ти. (тхерага̄. 536) –

га̄тхама̄ха.

таттха буддхасса путтомхӣти саббан̃н̃убуддхасса орасса путто амхи. асайхаса̄хиноти абхисамбодхито пуббе т̣хапетва̄ маха̄бодхисаттам̣ ан̃н̃ехи сахитум̣ вахитум̣ асаккун̣еййатта̄ асайхасса сакаласса бодхисамбха̄расса маха̄ка̄рун̣ика̄дхика̄расса ча саханато ваханато, тато парампи ан̃н̃ехи сахитум̣ абхибхавитум̣ асаккун̣еййатта̄ асайха̄нам̣ пан̃чаннам̣ ма̄ра̄нам̣ саханато абхибхаванато, а̄сайа̄нусайачарита̄дхимуттиа̄дивибха̄га̄вабодханена йатха̄рахам̣ венеййа̄нам̣ дит̣т̣хадхаммикасампара̄йикапараматтхехи ануса̄санӣсан̇кха̄тасса ан̃н̃ехи асайхасса буддхакиччасса саханато, таттха ва̄ са̄дхука̄рибха̄вато асайхаса̄хино. ан̇гӣрасасса̄ти ан̇гӣкатасӣла̄дисампаттикасса. ан̇гаман̇гехи ниччхаран̣акаобха̄сасса̄ти апаре. кечи пана ‘‘ан̇гӣрасо, сиддхаттхоти две на̄ма̄ни питара̄йева гахита̄нӣ’’ти ваданти. аппат̣имасса̄ти анӯпамасса. ит̣т̣ха̄нит̣т̣хесу та̄дилаккхан̣аппаттийа̄ та̄дино. питупита̄ майхам̣ тувам̣сӣти арийаджа̄тивасена майхам̣ питу самма̄самбуддхасса локавоха̄рена твам̣ пита̄ аси. сакка̄ти джа̄тивасена ра̄джа̄нам̣ а̄лапати. дхаммена̄ти сабха̄вена арийаджа̄ти локийаджа̄тӣти двиннам̣ джа̄тӣнам̣ сабха̄васамодха̄нена. готама̄ти ра̄джа̄нам̣ готтена а̄лапати. аййакосӣти пита̄махо аси. еттха ча ‘‘буддхасса путтомхӣ’’тиа̄дим̣ ваданто тхеро ан̃н̃ам̣ бйа̄ка̄си.

евам̣ пана атта̄нам̣ джа̄на̄петва̄ хат̣т̣хатут̣т̣хена ран̃н̃а̄ маха̄рахе паллан̇ке нисӣда̄петва̄ аттано пат̣ийа̄дитасса на̄наггарасабходжанасса паттам̣ пӯретва̄ динне гамана̄ка̄рам̣ дассеси. ‘‘касма̄, бханте, гантука̄маттха, бхун̃джатха̄’’ти ча вутте, ‘‘саттху сантикам̣ гантва̄ бхун̃джисса̄мӣ’’ти. ‘‘кахам̣ пана саттха̄’’ти? ‘‘вӣсатисахассабхиккхупарива̄ро тумха̄кам̣ дассанаттха̄йа маггам̣ пат̣ипанно’’ти. ‘‘тумхе имам̣ пин̣д̣апа̄там̣ бхун̃джатха, ан̃н̃ам̣ бхагавато хариссатха. йа̄ва ча мама путто имам̣ нагарам̣ сампа̄пун̣а̄ти, та̄васса ито пин̣д̣апа̄там̣ харатха̄’’ти вутте тхеро бхаттакиччам̣ катва̄ ран̃н̃о париса̄йа ча дхаммам̣ катхетва̄ саттху а̄гаманато пуретарамева сакалара̄джанивесанам̣ ратанаттайе абхиппасаннам̣ каронто саббесам̣ пассанта̄нам̣йева саттху а̄харитаббабхаттапун̣н̣ам̣ паттам̣ а̄ка̄се виссаджджетва̄ сайампи веха̄сам̣ аббхуггантва̄ пин̣д̣апа̄там̣ упана̄метва̄ саттху хаттхе т̣хапеси. саттха̄ там̣ пин̣д̣апа̄там̣ парибхун̃джи. евам̣ сат̣т̣хийоджанамагге дивасе дивасе йоджанам̣ гаччхантасса бхагавато ра̄джагехатойева пин̣д̣апа̄там̣ а̄харитва̄ ада̄си. атха нам̣ бхагава̄ ‘‘айам̣ майхам̣ питуно сакаланивесанам̣ паса̄детӣ’’ти ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ кулаппаса̄дака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ йадидам̣ ка̄л̣уда̄йӣ’’ти (а. ни. 1.219, 225) кулаппаса̄дака̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси.

48-9. евам̣ со катапун̃н̃асамбха̄ра̄нурӯпена арахаттам̣ патва̄ паттаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасса буддхасса̄тиа̄дима̄ха. аддха̄нам̣ пат̣ипаннасса̄ти апарарат̣т̣хам̣ гаманаттха̄йа дӯрамаггам̣ пат̣ипаджджантасса. чарато ча̄рикам̣ тада̄ти антоман̣д̣алам̣ маджджхеман̣д̣алам̣ бахиман̣д̣аланти тӣн̣и ман̣д̣ала̄ни тада̄ ча̄рикам̣ чарато чарантасса падумуттарабуддхасса бхагавато супхуллам̣ сут̣т̣ху пхуллам̣ пабодхитам̣ гайха гахетва̄ на кеваламева падумам̣, уппалан̃ча малликам̣ викаситам̣ ахам̣ гайха убхохи хаттхехи гахетва̄ пӯресинти самбандхо. параманнам̣ гахетва̄на̄ти парамам̣ уттамам̣ сет̣т̣хам̣ мадхурам̣ саббасупаккам̣ са̄лиоданам̣ гахетва̄ саттхуно ада̄сим̣ бходжесинти аттхо.

97. сакйа̄нам̣ нандиджананоти сакйара̄джакула̄нам̣ бхагавато н̃а̄тӣнам̣ а̄рохапарин̣а̄харӯпайоббанавачана̄лапанасампаттийа̄ нандам̣ тут̣т̣хим̣ джаненто уппа̄денто. н̃а̄тибандху бхависсатӣти н̃а̄то па̄кат̣о бандху бхависсати. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ка̄л̣уда̄йиттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. могхара̄джаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аттхадассӣ ту бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато могхара̄джаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто екадивасам̣ саттху сантике дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ лӯкхачӣварадхара̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ а̄кан̇кханто пан̣идха̄нам̣ катва̄ таттха таттха бхаве пун̃н̃а̄ни каронто аттхадассисса бхагавато ка̄ле пуна бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ бра̄хман̣а̄нам̣ виджджа̄сиппесу ниппхаттим̣ гато екадивасам̣ аттхадассим̣ бхагавантам̣ бхиккхусан̇гхапаривутам̣ ратхийам̣ гаччхантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо пан̃чапатит̣т̣хитена вандитва̄ сираси ан̃джалим̣ катва̄ ‘‘йа̄вата̄ рӯпино саттха̄’’тиа̄дӣхи чхахи га̄тха̄хи абхиттхавитва̄ бха̄джанам̣ пӯретва̄ мадхум̣ упанеси. саттха̄ там̣ пат̣иггахетва̄ анумоданам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто кассапабхагавато ка̄ле кат̣т̣хава̄ханасса на̄ма ран̃н̃о амаччо хутва̄ ниббатто тена саттху а̄найанаттха̄йа песито саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ вӣсативассасахасса̄ни саман̣адхаммам̣ катва̄ тато чуто екам̣ буддхантарам̣ сугатӣсуйева париваттенто имасмим̣ буддхуппа̄де бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ могхара̄джа̄ти ладдхана̄мо ба̄варӣйабра̄хман̣асса сантике уггахитасиппо сам̣вегаджа̄то та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ та̄пасасахассапарива̄ро аджита̄дӣхи саддхим̣ саттху сантикам̣ песито тесам̣ паннарасамо хутва̄ пан̃хам̣ пуччхитва̄ виссаджджанапарийоса̄не арахаттам̣ па̄пун̣и. арахаттам̣ пана патва̄ саттхалӯкхам̣ сутталӯкхам̣ раджаналӯкханти висесена тивидхенапи лӯкхена саманна̄гатам̣ пам̣сукӯлам̣ дха̄реси. тена нам̣ саттха̄ лӯкхачӣварадхара̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси.

64. евам̣ со пан̣идха̄на̄нурӯпена арахаттапхалам̣ патва̄ аттано пуббасамбха̄рам̣ дисва̄ пуббакамма̄пада̄нам̣ пака̄сенто аттхадассӣ ту бхагава̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева.

73. пут̣акам̣ пӯрайитва̄на̄ти пут̣акам̣ вуччати ва̄ракам̣, гхат̣ам̣ ва̄. анел̣акам̣ ниддосам̣ маккхикан̣д̣авирахитам̣ кхуддамадхуна̄ гхат̣ам̣ пӯретва̄ там̣ убхохи хаттхехи паггайха пака̄рена а̄дарена гахетва̄ махесино бхагавато упанесинти самбандхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

могхара̄джаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. адхимуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато адхимуттаттхерасса апада̄нам̣ (тхерага̄. ат̣т̣ха. 2.адхимуттаттхерага̄тха̄ван̣н̣ана̄). айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассимхи локана̄тхе париниббуте екасмим̣ кулагехе ниббатто ратанаттайе пасанно бхиккхусан̇гхам̣ нимантетва̄ уччхӯхи ман̣д̣апам̣ ка̄ретва̄ маха̄да̄нам̣ паваттетва̄ парийоса̄не сантипадам̣ пан̣идхеси. со тато чуто девесу ча мануссесу ча убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто са̄сане пасӣдитва̄ саддха̄йа патит̣т̣хитатта̄ адхимуттаттхероти па̄кат̣о.

84. евам̣ катасамбха̄равасена арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

адхимуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. ласун̣ада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато ласун̣ада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. есопа̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄се а̄дӣнавам̣ дисва̄ гехам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантам̣ нисса̄йа ване васанто бахӯни ласун̣а̄ни ропетва̄ тадева ванамӯлапхалан̃ча кха̄данто виха̄си. со бахӯни ласун̣а̄ни ка̄джена̄да̄йа мануссапатхам̣ а̄харитва̄ пасанно да̄нам̣ датва̄ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса бхесаджджаттха̄йа датва̄ гаччхати. евам̣ со йа̄ваджӣвам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тенева пун̃н̃абалена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттим̣ анубхавитва̄ камена имасмим̣ буддхуппа̄де уппанно пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева арахаттам̣ патто пуббакаммавасена ласун̣ада̄йакаттхероти па̄кат̣о.

89. аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. таттха хима̄лайапаббатасса парийоса̄не манусса̄нам̣ сан̃чаран̣ат̣т̣ха̄не йада̄ випассӣ бхагава̄ удапа̄ди, тада̄ ахам̣ та̄пасо ахосинти самбандхо. ласун̣ам̣ упаджӣва̄мӣти ратталасун̣ам̣ ропетва̄ тадева гочарам̣ катва̄ джӣвикам̣ каппемӣти аттхо. тена вуттам̣ ‘‘ласун̣ам̣ майхабходжана’’нти.

90. кха̄рийо пӯрайитва̄на̄ти та̄пасабха̄джана̄ни ласун̣ена пӯрайитва̄ ка̄джена̄да̄йа сан̇гха̄ра̄мам̣ сан̇гхасса васанат̣т̣ха̄нам̣ хеманта̄дӣсу тӣсу ка̄лесу сан̇гхасса чатӯхи ирийа̄патхехи васанавиха̄рам̣ агаччхим̣ агама̄синти аттхо. хат̣т̣хо хат̣т̣хена читтена̄ти ахам̣ сантут̣т̣хо соманассайуттачиттена сан̇гхасса ласун̣ам̣ ада̄синти аттхо.

91. випассисса…пе… ниратассаханти нара̄нам̣ аггасса сет̣т̣хасса асса випассисса бхагавато са̄сане нирато ниссесена рато аханти самбандхо. сан̇гхасса…пе… модаханти ахам̣ сан̇гхасса ласун̣ада̄нам̣ датва̄ саггамхи сут̣т̣ху аггасмим̣ девалоке а̄йукаппам̣ диббасампаттим̣ анубхавама̄но модим̣, сантут̣т̣хо бхава̄мӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ласун̣ада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. а̄йа̄гада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато а̄йа̄гада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато париниббутака̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто са̄сане пасанно вад̣д̣хакӣнам̣ мӯлам̣ датва̄ атиманохарам̣ дӣгхам̣ бходжанаса̄лам̣ ка̄ра̄петва̄ бхиккхусан̇гхам̣ нимантетва̄ пан̣ӣтена̄ха̄рена бходжетва̄ маха̄да̄нам̣ датва̄ читтам̣ паса̄деси. со йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ девамануссесуйева сам̣саранто убхайасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ гхат̣енто ва̄йаманто випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ на чирассева арахаттам̣ па̄пун̣и. пуббе катапун̃н̃авасена а̄йа̄гаттхероти па̄кат̣о.

94. евам̣ со катапун̃н̃асамбха̄равасена арахаттам̣ патва̄ аттана̄ пуббе катакусалакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. таттха ниббутети вадатам̣ ‘‘майам̣ буддха̄’’ти ваданта̄нам̣ антаре варе уттаме сикхимхи бхагавати париниббутети аттхо. хат̣т̣хо хат̣т̣хена читтена̄ти саддхата̄йа хат̣т̣хапахат̣т̣хо соманассайуттачиттата̄йа пахат̣т̣хена читтена уттамам̣ тхӯпам̣ сет̣т̣хам̣ четийам̣ авандим̣ пан̣а̄майинти аттхо.

95. вад̣д̣хакӣхи катха̄петва̄ти ‘‘бходжанаса̄ла̄йа пама̄н̣ам̣ киттака’’нти пама̄н̣ам̣ катха̄петва̄ти аттхо. мӯлам̣ датва̄нахам̣ тада̄ти тада̄ тасмим̣ ка̄ле ахам̣ каммакаран̣аттха̄йа тесам̣ вад̣д̣хакӣнам̣ мӯлам̣ датва̄ а̄йа̄гам̣ а̄йатам̣ дӣгхам̣ бходжанаса̄лам̣ ахам̣ сантут̣т̣хо соманассачиттена ка̄рапесахам̣ ка̄ра̄песим̣ аханти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

97. а̄йа̄гасса идам̣ пхаланти бходжанаса̄лада̄насса идам̣ випа̄канти аттхо.

а̄йа̄гада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. дхаммачаккикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато дхаммачаккикаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто путтада̄рехи вад̣д̣хито вибхавасампанно маха̄бхого, со ратанаттайе пасанно саддха̄джа̄то дхаммасабха̄йам̣ дхамма̄санасса пит̣т̣хито ратанамайам̣ дхаммачаккам̣ ка̄ретва̄ пӯджеси. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу ниббаттат̣т̣ха̄несу саккасампаттим̣ чаккаваттисампаттин̃ча анубхавитва̄ камена имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе уппанно вибхавасампанно сан̃джа̄тасаддхо паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева арахаттам̣ патва̄ пуббе катакусалана̄масадисана̄мена дхаммачаккикаттхероти па̄кат̣о джа̄то ахоси.

102. со пун̃н̃асамбха̄ра̄нурӯпена паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. сӣха̄санасса саммукха̄ти сӣхасса бхагавато нисиннасса саммукха̄ буддха̄санасса абхимукхат̣т̣ха̄нети аттхо, дхаммачаккам̣ ме т̣хапитанти майа̄ дхаммачакка̄ка̄рена убхато сӣхарӯпам̣ дассетва̄ маджджхе а̄да̄сасадисам̣ ка̄ретва̄ катам̣ дхаммачаккам̣ т̣хапитам̣ пӯджитам̣. ким̣ бхӯтам̣? вин̃н̃ӯхи медха̄вӣхи ‘‘атӣва сундара’’нти ван̣н̣итам̣ тхомитам̣ сукатам̣ дхаммачакканти самбандхо.

103. ча̄руван̣н̣ова собха̄мӣти суван̣н̣аван̣н̣о ива собха̄ми вироча̄мӣти аттхо. ‘‘чатуван̣н̣ехи собха̄мӣ’’типи па̄т̣хо, тасса кхаттийабра̄хман̣авессасуддаджа̄тисан̇кха̄техи чатӯхи ван̣н̣ехи собха̄ми вироча̄мӣти аттхо. сайоггабалава̄ханоти суван̣н̣асивика̄дӣхи йоггехи ча сена̄патимаха̄матта̄дӣхи севакехи балехи ча хаттхиассаратхасан̇кха̄техи ва̄ханехи ча сахитоти аттхо. бахуджджана̄ бахаво манусса̄ ануйанта̄ мама̄нуваттанта̄ ниччам̣ ниччака̄лам̣ парива̄рентӣти самбандхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

дхаммачаккикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. каппаруккхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато каппаруккхийаттхерасса апада̄нам̣ (тхерага̄. ат̣т̣ха. 2.576). айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро тесу тесу бхавесу нибба̄на̄дхигамӯпа̄йабхӯта̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто махаддхано маха̄бхого саттхари пасанно саттахи ратанехи вичиттам̣ суван̣н̣амайам̣ каппаруккхам̣ ка̄ретва̄ сиддхаттхасса бхагавато четийасса саммукхе т̣хапетва̄ пӯджеси. со еварӯпам̣ пун̃н̃ам̣ катва̄ йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто сугатӣсуйева сам̣саранто камена имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ ратанаттайе пасанно дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо саттху а̄ра̄дхетва̄ паббаджито начирассева арахаттам̣ патва̄ пуббе катакусалана̄мена каппаруккхийаттхероти па̄кат̣о ахоси.

108. со евам̣ паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. тхӯпасет̣т̣хасса саммукха̄ти сет̣т̣хасса уттамасса дха̄тунихитатхӯпасса четийасса саммукхат̣т̣ха̄не вичиттадуссе анекаван̣н̣ехи висамена висадисена читтена манохаре чинапат̣т̣асома̄рапат̣т̣а̄дике дуссе. лагетва̄ олаггетва̄ каппаруккхам̣ т̣хапесим̣ ахам̣ патит̣т̣хапесинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

каппаруккхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

чатуттхаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. упа̄ливагго

1. бха̄гинеййупа̄литтхераапада̄наван̣н̣ана̄

кхӣн̣а̄савасахассехӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато упа̄литтхерасса бха̄гинеййупа̄литтхерасса апада̄нам̣. есо хи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро тасмим̣ тасмим̣ бхаве пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ куле ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄се а̄дӣнавам̣ дисва̄ гехам̣ паха̄йа исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ пан̃ча̄бхин̃н̃а̄ат̣т̣хасама̄паттила̄бхӣ хутва̄ химаванте ва̄сам̣ каппеси. тасмим̣ самайе падумуттаро бхагава̄ вивекака̄мо химавантам̣ па̄виси. та̄пасо бхагавантам̣ пун̣н̣ачандамива вирочама̄нам̣ дӯратова дисва̄ пасаннама̄насо аджиначаммам̣ ам̣се катва̄ ан̃джалим̣ паггайха вандитва̄ т̣хитакова дасанакхасамодха̄нан̃джалим̣ сираси патит̣т̣хапетва̄ анека̄хи упама̄хи анекехи тхутивачанехи бхагавантам̣ тхомеси. там̣ сутва̄ бхагава̄ – ‘‘айам̣ та̄пасо ана̄гате готамасса на̄ма бхагавато са̄сане паббаджитва̄ винайе тикхин̣апан̃н̃а̄нам̣ агго бхависсатӣ’’ти бйа̄каран̣амада̄си. со йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ апарихӣнаджджха̄но брахмалоке ниббатти. тато чуто девамануссесу сам̣саранто сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де капилаваттхунагаре упа̄литтхерасса бха̄гинеййо хутва̄ ниббатти. со камена вуддхиппатто ма̄туласса упа̄литтхераса сантике паббаджитва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ ахоси. со аттано а̄чарийасса самӣпе васитатта̄ винайапан̃хе тикхин̣ан̃а̄н̣о ахоси. атха бхагава̄ ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ винайапан̃хе тикхин̣апан̃н̃а̄нам̣ бхиккхӯнам̣ йадидам̣ бха̄гинеййупа̄лӣ’’ти там̣ етадаггат̣т̣ха̄не т̣хапеси.

1. со евам̣ етадаггат̣т̣ха̄нам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто кхӣн̣а̄савасахассехӣтиа̄дима̄ха. таттха а̄ самантато йа̄вабхавагга̄ саванти паваттантӣти а̄сава̄. ка̄ма̄сава̄дайо чатта̄ро а̄сава̄, те кхӣн̣а̄ сосита̄ висосита̄ виддхам̣сита̄ йехи тети кхӣн̣а̄сава̄, тейева сахасса̄ кхӣн̣а̄савасахасса̄, техи кхӣн̣а̄савасахассехи. парето паривуто локана̄йако локасса нибба̄напа̄панако вивекам̣ ануйутто пат̣исаллитум̣ екӣбхавитум̣ гаччхатети самбандхо.

2. аджинена ниваттхоханти ахам̣ аджинамигачаммена пат̣иччханно, аджиначаммавасаноти аттхо. тидан̣д̣апаридха̄ракоти кун̣д̣икат̣т̣хапанаттха̄йа тидан̣д̣ам̣ гахетва̄ дха̄рентоти аттхо. бхиккхусан̇гхена парибйӯл̣хам̣ парива̄ритам̣ локана̄йакам̣ аддасанти самбандхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

бха̄гинеййупа̄литтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. сон̣акол̣ивисаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аномадассисса мунинотиа̄дикам̣ а̄йасмато кол̣ивисаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аномадассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вайаппатто путтада̄рехи вад̣д̣хито вибхавасампанно бхагавато чан̇каманаттха̄йа собханам̣ чан̇камам̣ ка̄ретва̄ судха̄парикаммам̣ ка̄ретва̄ а̄да̄саталамива самам̣ виджджотама̄нам̣ катва̄ дӣпадхӯпапуппха̄дӣхи саджджетва̄ бхагавато ниййа̄детва̄ буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ пан̣ӣтена̄ха̄рена пӯджеси. со евам̣ йа̄ваджӣвам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чавитва̄ девалоке ниббатто. таттха па̄л̣ийа̄ вуттанайена диббасампаттим̣ анубхавитва̄ антара̄ окка̄какулаппасутоти там̣ саббам̣ па̄л̣ийа̄ вутта̄нуса̄рена ведитаббам̣. паччхимабхаве пана колийара̄джавам̣се джа̄то вайаппатто кот̣иаггханакасса кан̣н̣апил̣андханасса дха̄ритатта̄ кот̣икан̣н̣оти, кут̣икан̣н̣оти ча па̄кат̣о ахоси. со бхагавати пасанно дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

25. со араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аномадассисса мунинотиа̄дима̄ха. таттха аномадассисса̄ти аномам̣ ала̄макам̣ сундарам̣ дассанам̣ дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣апат̣иман̣д̣итатта̄ бйа̄маппабха̄ман̣д̣алопасобхитатта̄ а̄рохапарин̣а̄хена саманна̄гататта̄ ча дассанӣйам̣ сарӣрам̣ йасса бхагавато со аномадассӣ, тасса аномадассисса муниноти аттхо. та̄диноти ит̣т̣ха̄нит̣т̣хесу акампийасабха̄васса. судха̄йа лепанам̣ катва̄ти судха̄йа авалиттам̣ катва̄ дӣпадхӯпапуппхадхаджапат̣а̄ка̄дӣхи ча алан̇катам̣ чан̇камам̣ ка̄райим̣ ака̄синти аттхо. сесага̄тха̄нам̣ аттхо па̄л̣ийа̄ ануса̄рена сувин̃н̃еййова.

35. парива̄расампаттидханасампаттисан̇кха̄там̣ йасам̣ дха̄ретӣти йасодхаро, саббе ете саттасаттатичаккаваттира̄джа̄но йасодхарана̄мена екана̄мака̄ти самбандхо.

52. ан̇гӣрасоти ан̇гато сарӣрато ниггата̄ расми йасса со ан̇гӣрасо, чхандадосамохабхайа̄гатӣхи ва̄ па̄па̄ча̄равасена ва̄ чатура̄па̄йам̣ на гаччхатӣти на̄го, маханто пӯджито ча со на̄го чети маха̄на̄го. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

кол̣ивисаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. ка̄л̣игодха̄путтабхаддийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарасамбуддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато бхаддийасса ка̄л̣игодха̄путтаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто вуддхиппатто путтада̄рехи вад̣д̣хито нагарава̄сино пун̃н̃а̄ни каронте дисва̄ сайампи пун̃н̃а̄ни ка̄тука̄мо буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ нимантетва̄ тхӯлапат̣алика̄дианека̄ни маха̄раха̄ни сайана̄ни пан̃н̃а̄петва̄ таттха нисинне бхагавати сасан̇гхе пан̣ӣтена̄ха̄рена бходжетва̄ маха̄да̄нам̣ ада̄си. со евам̣ йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ девамануссесу убхайасампаттийо анубхавитва̄ апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де ка̄л̣игодха̄йа на̄ма девийа̄ путто хутва̄ ниббатти. со вин̃н̃утам̣ патто а̄рохапарин̣а̄хахаттхапа̄дарӯпасампаттийа̄ бхаддатта̄ ча ка̄л̣игодха̄йа девийа̄ путтатта̄ ча бхаддийо ка̄л̣игодха̄путтоти па̄кат̣о. саттхари пасӣдитва̄ ма̄та̄питаро а̄ра̄дхетва̄ паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

54. со араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасамбуддхантиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. меттачиттанти миджджати синехати нандати саббасаттети метта̄, метта̄йа сахагатам̣ читтам̣ меттачиттам̣, там̣ йасса бхагавато аттхӣти меттачитто, там̣ меттачиттам̣. маха̄мунинти сакалабхиккхӯнам̣ махантатта̄ маха̄муни, там̣ падумуттарам̣ самбуддханти самбандхо. джаната̄ сабба̄ти саббо джанака̄йо, саббанагарава̄синоти аттхо. саббалокаггана̄йаканти сакалалокасса аггам̣ сет̣т̣хам̣ нибба̄насса найанато па̄панато на̄йакам̣ падумуттарасамбуддхам̣ джаната̄ упети самӣпам̣ гаччхатӣти самбандхо.

55. саттукан̃ча баддхакан̃ча̄ти баддхасаттуабаддхасаттусан̇кха̄там̣ а̄мисам̣. атха ва̄ бхаттапӯпакхаджджабходжджайа̄гуа̄дайо йа̄вака̄ликатта̄ а̄мисам̣ па̄набходжанан̃ча гахетва̄ пун̃н̃аккхетте ануттаре саттхуно дадантӣти самбандхо.

58. а̄санам̣ буддхайуттаканти буддхайоггам̣ буддха̄рахам̣ буддха̄нуччхавикам̣ саттаратанамайам̣ а̄сананти аттхо. сесам̣ найа̄нуйогена сувин̃н̃еййамева̄ти.

ка̄л̣игодха̄путтабхаддийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. саннит̣т̣ха̄пакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аран̃н̃е кут̣икам̣ катва̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато саннит̣т̣ха̄пакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхарабандханена баддхо гхара̄ва̄се а̄дӣнавам̣ дисва̄ ваттхука̄макилесака̄ме паха̄йа химавантасса авидӯре паббатантаре аран̃н̃ава̄сам̣ каппеси. тасмим̣ ка̄ле падумуттаро бхагава̄ вивекака̄мата̄йа там̣ т̣ха̄нам̣ па̄пун̣и. атха со та̄пасо бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо вандитва̄ нисӣданаттха̄йа тин̣асантхарам̣ пан̃н̃а̄петва̄ ада̄си. таттха нисиннам̣ бхагавантам̣ анекехи мадхурехи тин̣д̣ука̄дӣхи пхала̄пхалехи сантаппеси. со тена пун̃н̃акаммена тато чуто девесу ча мануссесу ча апара̄парам̣ сам̣саранто две сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто саддха̄сампанно паббаджито випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ ахоси. кхурагге арахаттапхалаппаттийам̣ вийа нирусса̄хенева сантипадасан̇кха̄те нибба̄не сут̣т̣ху т̣хитатта̄ саннит̣т̣ха̄пакаттхероти па̄кат̣о.

70. араха̄ пана хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аран̃н̃е кут̣икам̣ катва̄тиа̄дима̄ха. таттха аран̃н̃ети сӣхабйаггха̄дӣнам̣ бхайена манусса̄ еттха на раджджанти на раманти на аллӣйантӣти аран̃н̃ам̣, тасмим̣ аран̃н̃е. кут̣иканти тин̣аччхаданакут̣икам̣ катва̄ паббатантаре васа̄ми ва̄сам̣ каппесинти аттхо. ла̄бхена ча ала̄бхена ча йасена ча айасена ча сантут̣т̣хо виха̄синти самбандхо.

72. джаладжуттамана̄маканти джале джа̄там̣ джаладжам̣, падумам̣, джаладжам̣ уттамам̣ джаладжуттамам̣, джаладжуттамена сама̄нам̣ на̄мам̣ йасса со джаладжуттамана̄мако, там̣ джаладжуттамана̄макам̣ буддханти аттхо. сесам̣ па̄л̣инайа̄нуйогена сувин̃н̃еййамева̄ти.

саннит̣т̣ха̄пакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. пан̃чахаттхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сумедхо на̄ма самбуддхотиа̄дикам̣ а̄йасмато пан̃чахаттхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сумедхасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ ратанаттайе пасанно виха̄си. тасмим̣ самайе пан̃чауппалахаттха̄ни а̄несум̣. со техи пан̃чауппалахаттхехи вӣтхийам̣ чарама̄нам̣ сумедхам̣ бхагавантам̣ пӯджеси. та̄ни гантва̄ а̄ка̄се вита̄нам̣ хутва̄ чха̄йам̣ курума̄на̄ни татха̄гатенева саддхим̣ гаччхим̣су. со там̣ дисва̄ соманассаджа̄то пӣтийа̄ пхут̣т̣хасарӣро йа̄ваджӣвам̣ тадева пун̃н̃ам̣ ануссаритва̄ тато чуто девалоке ниббатто апара̄парам̣ сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ ахоси. катакусалана̄мена пан̃чахаттхийаттхероти па̄кат̣о.

77. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ паччаккхато пан̃н̃а̄йа дит̣т̣хапуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сумедхо на̄ма самбуддхотиа̄дима̄ха. таттха сумедхоти сундара̄ медха̄ чатусаччапат̣иведхапат̣исамбхида̄дайо пан̃н̃а̄ йасса со бхагава̄ сумедхо самбуддхо антара̄пан̣е антаравӣтхийам̣ гаччхатӣти самбандхо. оккхиттачаккхӯти адхокхиттачаккху. митабха̄н̣ӣти пама̄н̣ам̣ н̃атва̄ бхан̣анасӣло, пама̄н̣ам̣ джа̄нитва̄ дхаммам̣ десесӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пан̃чахаттхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. падумаччхаданийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато падумаччхаданийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу катапун̃н̃асамбха̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто ратанаттайе пасанно париниббутасса випассисса бхагавато читакам̣ падумапуппхехи пӯджеси. со тенева читтаппаса̄дена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато сугатӣсуйева сам̣саранто диббасампаттим̣ мануссасампаттин̃ча̄ти две сампаттийо анекаккхаттум̣ анубхавитва̄ имасмим̣ амха̄кам̣ самма̄самбуддхака̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ са̄сане паббаджито гхат̣енто ва̄йаманто начирассева араха̄ ахоси. тасса раттит̣т̣ха̄надива̄т̣т̣ха̄на̄дӣсу таттха таттха вихарантасса виха̄ро падумапуппхехи чха̄дӣйати, тена со падумаччхаданийаттхероти па̄кат̣о.

83. аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. таттха ниббутети кхандхапаринибба̄нена париниббуте саттхари, випассисса самма̄самбуддхасса сарӣре читама̄нийама̄не читаке а̄ропите супхуллам̣ падумакала̄пам̣ ахам̣ гахетва̄ читакам̣ а̄ропайим̣ пӯджесинти аттхо. сесага̄тха̄су хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

падумаччхаданийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. сайанада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато сайанада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле ан̃н̃атарасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ хаттхидан̣д̣асуван̣н̣а̄дӣхи сайанаттха̄йа ман̃чам̣ ка̄ретва̄ анаггхехи вичиттаттхаран̣ехи аттхаритва̄ бхагавантам̣ пӯджеси. со бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа пат̣иггахетва̄ анубхави. со тена пун̃н̃акаммена диббамануссасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху са̄сане пасанно паббаджитва̄ випассанам̣ а̄рабхитва̄ начирассева араха̄ ахоси. пуббе катапун̃н̃ана̄мена сайанада̄йакаттхероти па̄кат̣о.

88. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ па̄л̣инайа̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева̄ти.

сайанада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. чан̇каманада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аттхадассисса мунинотиа̄дикам̣ а̄йасмато чан̇каманада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро тесу тесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ уччаваттхукам̣ судха̄парикаммакатам̣ раджатара̄сисадисам̣ собхама̄нам̣ чан̇камам̣ ка̄ретва̄ муттадаласадисам̣ сетапулинам̣ аттхаритва̄ бхагавато ада̄си. пат̣иггахеси бхагава̄, чан̇камам̣ пат̣иггахетва̄ ча пана сукхам̣ ка̄йачиттасама̄дхим̣ аппетва̄ ‘‘айам̣ ана̄гате готамасса бхагавато са̄сане са̄вако бхависсатӣ’’ти бйа̄ка̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу апара̄парам̣ сам̣саранто две сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто саддха̄сампанно са̄сане паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ патва̄ катапун̃н̃ана̄мена чан̇каманада̄йакаттхероти па̄кат̣о ахоси.

93. со екадивасам̣ аттана̄ пуббе катапун̃н̃акаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аттхадассисса мунинотиа̄дима̄ха. таттха аттхадассисса̄ти аттхам̣ пайоджанам̣ вуддхим̣ вирӯл̣хим̣ нибба̄нам̣ даккхати пассатӣти аттхадассӣ, атха ва̄ аттхам̣ нибба̄нам̣ дассанасӣло джа̄нанасӣлоти аттхадассӣ, тасса аттхадассисса мунино монена н̃а̄н̣ена саманна̄гатасса бхагавато манорамам̣ маналлӣнам̣ бха̄ванӣйам̣ манаси ка̄таббам̣ чан̇камам̣ ка̄ресинти самбандхо. сесам̣ вуттанайа̄нуса̄ренева сувин̃н̃еййамева̄ти.

чан̇каманада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. субхаддаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттаро локавидӯтиа̄дикам̣ а̄йасмато субхаддаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве нибба̄на̄дхигаманаттха̄йа пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле вибхавасампанне саддха̄сампанне екасмим̣ кулагехе ниббато вин̃н̃утам̣ патва̄ гхарабандханена баддхо ратанаттайе пасанно паринибба̄наман̃че нипаннам̣ падумуттарам̣ бхагавантам̣ дисва̄ саннипатита̄ дасасахассачаккава̄л̣адевата̄йо ча дисва̄ пасаннама̄насо ниггун̣д̣икет̣аканӣлака̄сока̄сита̄дианекехи сугандхапуппхехи пӯджеси. со тена пун̃н̃акаммена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чавитва̄ тусита̄дӣсу диббасампаттийо анубхавитва̄ тато мануссесу мануссасампаттийо анубхавитва̄ ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄несу ча сугандхехи пуппхехи пӯджито ахоси. имасмим̣ пана буддхуппа̄де екасмим̣ вибхавасампанне куле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто ка̄месу а̄дӣнавам̣ дисва̄пи йа̄ва буддхасса бхагавато паринибба̄нака̄ло та̄ва аладдхабуддхадассано бхагавато паринибба̄наман̃че нипаннака̄лейева паббаджитва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. пуббе катапун̃н̃ана̄мена субхаддоти па̄кат̣о ахоси.

101. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассавасена пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро локавидӯтиа̄дима̄ха. там̣ утта̄наттхамева. сун̣а̄тха мама бха̄сато…пе… нибба̄йиссатина̄савоти идам̣ паринибба̄наман̃че нипаннова падумуттаро бхагава̄ бйа̄ка̄си.

пан̃чамабха̄н̣ава̄раван̣н̣ана̄ саматта̄.

115. со аттано пат̣ипаттим̣ дассенто пуббакаммена сам̣йуттотиа̄дима̄ха. екагготи екаггачитто. сусама̄хитоти сут̣т̣ху сама̄хито, сантака̄йачиттоти аттхо. буддхасса орасо путтоти буддхасса ураса̄ хадайена ниггатаова̄да̄нуса̄саним̣ сутва̄ паттаарахаттапхалоти аттхо. дхаммаджомхи суниммитоти дхаммато каммат̣т̣ха̄надхаммато джа̄то арийа̄йа джа̄тийа̄ суниммито сут̣т̣ху ниппха̄дитасаббакиччо амхи бхава̄мӣти аттхо.

116. дхаммара̄джам̣ упагамма̄ти дхаммена саббасатта̄нам̣ ра̄джа̄нам̣ иссарабхӯтам̣ бхагавантам̣ упагантва̄ самӣпам̣ гантва̄ти аттхо. апуччхим̣ пан̃хамуттаманти уттамам̣ кхандха̄йатанадха̄тусаччасамуппа̄да̄дипат̣исам̣йуттам̣ пан̃хам̣ апуччхинти аттхо. катхайанто ча ме пан̃ханти есо амха̄кам̣ бхагава̄ ме майхам̣ пан̃хам̣ катхайанто бйа̄каронто. дхаммасотам̣ упа̄найӣти анупа̄дисесанибба̄надха̄тусан̇кха̄там̣ дхаммасотам̣ дхаммапава̄хам̣ упа̄найи па̄висӣти аттхо.

118. джаладжуттамана̄йакоти падумуттарана̄мако ма-ка̄расса йа-ка̄рам̣ катва̄ катавоха̄ро. нибба̄йи анупа̄да̄ноти упа̄да̄не пан̃чаккхандхе аггахетва̄ нибба̄йи на пан̃н̃а̄йи адассанам̣ агама̄си, мануссалока̄дӣсу каттхачипи апатит̣т̣хитоти аттхо. дӣпова теласан̇кхайа̄ти ват̣т̣итела̄нам̣ сан̇кхайа̄ абха̄ва̄ падӣпо ива нибба̄йӣти самбандхо.

119. саттайоджаникам̣ а̄сӣти тасса париниббутасса падумуттарасса бхагавато ратанамайам̣ тхӯпам̣ саттайоджануббедхам̣ а̄си ахосӣти аттхо. дхаджам̣ таттха апӯджесинти таттха тасмим̣ четийе саббабхаддам̣ саббато бхаддам̣ саббасо манорамам̣ дхаджам̣ пӯджесинти аттхо.

120. кассапасса ча буддхасса̄ти падумуттарасса бхагавато ка̄лато пат̣т̣ха̄йа а̄гатасса девамануссесу сам̣сарато ме майхам̣ орасо путто тиссо на̄ма кассапасса самма̄самбуддхасса аггаса̄вако джинаса̄сане буддхаса̄сане да̄йа̄до а̄си ахосӣти самбандхо.

121. тасса хӣнена манаса̄ти тасса мама путтасса тиссасса аггаса̄вакасса хӣнена ла̄макена манаса̄ читтена абхаддакам̣ асундарам̣ айуттакам̣ ‘‘антако паччхимо’’ти ва̄чам̣ вачанам̣ абха̄сим̣ катхесинти аттхо. тена каммавипа̄кена̄ти тена арахантабхаккха̄насан̇кха̄тасса акусалакаммасса випа̄кена. паччхиме аддасам̣ джинанти паччхиме парийоса̄не паринибба̄нака̄ле малла̄нам̣ упаваттане са̄лаване паринибба̄наман̃че нипаннам̣ джинам̣ джитасаббама̄рам̣ амха̄кам̣ готамасамма̄самбуддхам̣ аддасам̣ аханти аттхо. ‘‘паччха̄ ме а̄си бхаддака’’нтипи па̄т̣хо. тасса паччха̄ тасса бхагавато аваса̄нака̄ле нибба̄на̄саннака̄ле ме майхам̣ бхаддакам̣ сундарам̣ чатусаччапат̣ивиджджханам̣ а̄си ахосӣти аттхо.

122. пабба̄джеси маха̄вӣроти маха̄вӣрийо саббасаттахито карун̣а̄йутто джитама̄ро муни малла̄нам̣ упаваттане са̄лаване паччхиме сайане паринибба̄наман̃че сайитова мам̣ пабба̄джесӣти самбандхо.

123. аджджева да̄ни паббаджджа̄ти аджджа ева бхагавато паринибба̄надивасейева мама паббаджджа̄, татха̄ аджджа ева упасампада̄, аджджа ева двипадуттамасса саммукха̄ паринибба̄нам̣ ахосӣти самбандхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

субхаддаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. чундаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато чундаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу катапун̃н̃асамбха̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле вибхавасампанне куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттхари пасӣдитва̄ саттаратанамайам̣ суван̣н̣аггхийам̣ ка̄ретва̄ суманапуппхехи чха̄детва̄ бхагавантам̣ пӯджеси. та̄ни пуппха̄ни а̄ка̄сам̣ самуггантва̄ вита̄на̄ка̄рена ат̣т̣хам̣су. атха нам̣ бхагава̄ ‘‘ана̄гате готамасса на̄ма бхагавато са̄сане чундо на̄ма са̄вако бхависсатӣ’’ти бйа̄ка̄си. со тена пун̃н̃акаммена тато чуто девалоке упапанно камена чхасу ка̄ма̄вачарадевесу сукхам̣ анубхавитва̄ мануссесу чаккаваттиа̄дисампаттийо ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де бра̄хман̣акуле рӯпаса̄рийа̄ путто са̄рипуттаттхерасса канит̣т̣хо хутва̄ ниббатти. тасса вин̃н̃утам̣ паттасса а̄рохапарин̣а̄харӯпавайа̄нам̣ сундарата̄йа сака̄расса чака̄рам̣ катва̄ чундоти на̄мам̣ карим̣су. со вайаппатто гхара̄ва̄се а̄дӣнавам̣ паббаджджа̄йа ча а̄нисам̣сам̣ дисва̄ бха̄туттхерасса сантике паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

125. со паттаарахаттапхало екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. аггхийантиа̄дайопи утта̄наттха̄йева.

128. витин̣н̣акан̇кхо самбуддхоти висесена магга̄дхигамена вичикиччха̄йа кхепитатта̄ витин̣н̣акан̇кхо асам̣сайо самбуддхо. тин̣н̣огхехи пураккхатоти ка̄могха̄дӣнам̣ чатуннам̣ огха̄нам̣ тин̣н̣атта̄ атиккантатта̄ огхатин̣н̣ехи кхӣн̣а̄савехи пураккхато парива̄ритоти аттхо. бйа̄каран̣ага̄тха̄ утта̄наттха̄йева.

139. упат̣т̣хахим̣ маха̄вӣранти уттаматтхасса нибба̄насса паттийа̄ па̄пун̣анаттха̄йа каппасатасахасса̄дхикесу чатура̄сан̇кхйеййесу каппесу па̄рамийо пӯрентена катавӣрийатта̄ маха̄вӣрам̣ буддхам̣ упат̣т̣хахим̣ упат̣т̣ха̄нам̣ ака̄синти аттхо. ан̃н̃е ча песале бахӯти на кеваламева буддхам̣ упат̣т̣хахим̣, песале пийасӣле сӣлаванте ан̃н̃е ча бахуаггаппатте са̄ваке, ме майхам̣ бха̄тарам̣ са̄рипуттаттхеран̃ча упат̣т̣хахинти самбандхо.

140. бха̄тарам̣ ме упат̣т̣хахитва̄ти майхам̣ бха̄тарам̣ упат̣т̣хахитва̄ ваттапат̣иваттам̣ катва̄ тасса париниббутака̄ле бхагавато пат̣хамам̣ париниббутатта̄ тасса дха̄туйо гахетва̄ паттамхи окиритва̄ локаджет̣т̣хасса нара̄нам̣ а̄сабхасса буддхасса упана̄месим̣ ада̄синти аттхо.

141. убхо хаттхехи паггайха̄ти там̣ маха̄ диннам̣ дха̄тум̣ со бхагава̄ аттано убхохи хаттхехи пака̄рена гахетва̄ там̣ дха̄тум̣ сам̣сут̣т̣ху дассайанто аггаса̄вакам̣ са̄рипуттаттхерам̣ киттайи пака̄сесӣти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

чундаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

пан̃чамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. бӣджанивагго

1. видхӯпанада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато видхӯпанада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу пӯритапун̃н̃асамбха̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто вибхавасампанно саддха̄джа̄то бхагавати пасанно гимхака̄ле суван̣н̣араджатамутта̄ман̣имайам̣ бӣджаним̣ ка̄ретва̄ бхагавато ада̄си. со тена пун̃н̃акаммена девесу ча мануссесу ча сам̣саранто две сампаттийо анубхавитва̄ имасса амха̄кам̣ самма̄самбуддхасса уппаннака̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто гхарабандханена бандхитва̄ гхара̄ва̄се а̄дӣнавам̣ дисва̄ паббаджджа̄йа ча а̄нисам̣сам̣ дисва̄ саддха̄сампанно са̄сане паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ ахоси.

1. со ‘‘кена майа̄ пун̃н̃акаммена айам̣ локуттарасампатти ладдха̄’’ти аттано пуббакаммам̣ ануссаранто там̣ паччаккхато н̃атва̄ пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. бӣджаника̄ майа̄ динна̄ти висесена санта̄пайанта̄нам̣ сатта̄нам̣ санта̄пам̣ нибба̄пенти сӣталам̣ ва̄там̣ джанетӣти бӣджанӣ, бӣджанӣйева бӣджаника̄, са̄ саттаратанамайа̄ виджджотама̄на̄ бӣджаника̄ майа̄ ка̄ра̄петва̄ динна̄ти аттхо.

видхӯпанада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. сатарам̣ситтхераапада̄наван̣н̣ана̄

уччийам̣ селама̄руйха̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сатарам̣ситтхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саккат̣абйа̄каран̣е ведаттайе ча па̄ран̇гато гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа аран̃н̃ам̣ пависитва̄ исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ химаванте ва̄сам̣ каппеси. тасмим̣ самайе падумуттаро бхагава̄ вивекака̄мата̄йа уччам̣ екам̣ паббатам̣ а̄руйха джалитаггиккханто вийа нисӣди. там̣ татха̄нисиннам̣ бхагавантам̣ дисва̄ та̄пасо соманассаджа̄то ан̃джалим̣ паггайха анекехи ка̄ран̣ехи тхомеси. со тена пун̃н̃акаммена тато чуто чхасу ка̄ма̄вачарадевесу диббасампаттим̣ анубхавитва̄ тато мануссалоке сатарам̣сӣ на̄ма чаккаваттӣ ра̄джа̄ хутва̄ ниббатти. тампи сампаттим̣ анекаккхаттум̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто пуббапун̃н̃асамбха̄равасена н̃а̄н̣асса парипаккатта̄ саттавассикова паббаджитва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

8-9. со ‘‘ахам̣ кена каммена саттавассикова сантипадам̣ ануппаттосмӣ’’ти сарама̄но пуббакаммам̣ н̃а̄н̣ена паччаккхато дисва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ уда̄навасена пака̄сенто уччийам̣ селама̄руйха̄тиа̄дима̄ха. таттха уччийанти уччам̣ селамайам̣ паббатам̣ а̄руйха нисӣди падумуттароти самбандхо. паббатасса̄видӯрамхӣти бхагавато нисиннасса паббатасса а̄саннат̣т̣ха̄нети аттхо. бра̄хман̣о мантапа̄рагӯти мантасан̇кха̄тасса ведаттайасса па̄рам̣ парийоса̄нам̣ кот̣им̣ гато еко бра̄хман̣оти аттхо, ан̃н̃ам̣ вийа атта̄нам̣ ниддисати айам̣ мантапа̄рагӯти. упавит̣т̣хам̣ маха̄вӣранти тасмим̣ паббате нисиннам̣ вӣравантам̣ джинам̣, ким̣ висит̣т̣хам̣? девадевам̣ сакалачхака̄ма̄вачарабрахмадева̄нам̣ атидевам̣ нара̄сабхам̣ нара̄нам̣ а̄сатам̣ сет̣т̣хам̣ локана̄йакам̣ сакаласатталокам̣ найантам̣ нибба̄нам̣ па̄пентам̣ ахам̣ ан̃джалим̣ дасанакхасамодха̄нан̃джалипут̣ам̣ сираси муддхани паггахетва̄на патит̣т̣хапетва̄ сантхавим̣ сут̣т̣хум̣ тхомесинти самбандхо.

12. абха̄сатха̄ти ‘‘йена̄йам̣ ан̃джалӣ динно…пе… араха̄ со бхависсатӣ’’ти бйа̄ка̄си. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

сатарам̣ситтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. сайанада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сайанада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ сукхаманубхаванто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ саттхари пасанно дантасуван̣н̣араджатамуттаман̣имайам̣ маха̄рахам̣ ман̃чам̣ ка̄ра̄петва̄ чӣнапат̣т̣акамбала̄дӣни аттхаритва̄ сайанаттха̄йа бхагавато ада̄си. бхагава̄ тасса ануггахам̣ каронто таттха сайи. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто таданурӯпам̣ а̄ка̄сагаманасукхасеййа̄дисукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ па̄пун̣итва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ випассанто начирассева араха̄ ахоси.

20. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева.

21. сукхетте бӣджасампада̄ти йатха̄ тин̣акачаварарахите каддама̄дисампанне сукхетте вуттабӣджа̄ни са̄дупхала̄ни ниппха̄денти, евамева ра̄гадоса̄дидийад̣д̣хасахассакилесасан̇кха̄татин̣акачаварарахите суддхасанта̄не пун̃н̃аккхетте вуттада̄на̄ни аппа̄нипи сама̄на̄ни махаппхала̄ни хонтӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

сайанада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. гандходакийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато гандходакийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримамуниваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто париниббуте бхагавати нагарава̄сино бодхипӯджам̣ курума̄не дисва̄ вичиттагхат̣е чанданакаппура̄гаруа̄димиссакасугандходакена пӯретва̄ бодхируккхам̣ абхисин̃чи. тасмим̣ кхан̣е дево маха̄дха̄ра̄хи павасси. тада̄ со асанивегена ка̄лам̣ като. тенева пун̃н̃акаммена девалоке ниббатти, таттхева т̣хито ‘‘ахо буддхо, ахо дхаммо’’тиа̄дига̄тха̄йо абха̄си. евам̣ со девамануссесу сампаттийо анубхавитва̄ саббапарил̣а̄хавиппамутто ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не сӣтибха̄вамупагато сукхито имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасанно паббаджитва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ а̄рабхитва̄ випассанто начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и. пуббе катапун̃н̃ена гандходакийаттхероти па̄кат̣о ахоси.

25. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумутарасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ вуттаттхамева. маха̄бодхимахо ахӯти маха̄бодхируккхасса пӯджа̄ ахосӣти аттхо. вичиттам̣ гхат̣ама̄да̄йа̄ти анекехи читтакаммасуван̣н̣акаммехи вичиттам̣ собхама̄нам̣ гандходакапун̣н̣ам̣ гхат̣ам̣ гахетва̄ти аттхо. гандходакамада̄саханти гандходакам̣ ада̄сим̣, ахам̣ гандходакена абхисин̃чинти аттхо.

26. нха̄нака̄ле ча бодхийа̄ти бодхийа̄ пӯджа̄каран̣асамайети аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

гандходакийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. опавайхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато опавайхаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттараджина̄дичче локе па̄тубхӯте екасмим̣ вибхавасампаннакуле ниббатто вуддхиманва̄йа махаддхано маха̄бхого гхара̄ва̄сам̣ васама̄но са̄сане пасанно саттхари паса̄дабахума̄но а̄джа̄нӣйена синдхавена пӯджам̣ ака̄си, пӯджетва̄ ча пана ‘‘буддха̄дӣнам̣ саман̣а̄нам̣ хаттхиасса̄дайо на каппанти, каппийабхан̣д̣ам̣ дасса̄мӣ’’ти чинтетва̄ там̣ аггха̄петва̄ тадаггханакена каха̄пан̣ена каппийам̣ каппа̄сикакамбалакоджава̄дикам̣ чӣварам̣ каппӯратаккола̄дикам̣ бхесаджджапариккха̄ран̃ча ада̄си. со тена пун̃н̃акаммена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто девесу ча мануссесу ча хаттхиасса̄дианекава̄ханасампанно сукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саддха̄сампанно са̄сане паббаджитва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ маггапат̣ипа̄т̣ийа̄ арахатте патит̣т̣ха̄си, пуббе катапун̃н̃асамбха̄равасена опавайхаттхероти па̄кат̣о ахоси.

33. со ‘‘кена ну кхо ка̄ран̣ена идам̣ майа̄ сантипадам̣ адхигата’’нти упадха̄ренто пуббакаммам̣ н̃а̄н̣ена паччаккхато н̃атва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ уда̄навасена пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ вуттаттхамева. а̄джа̄нӣйамада̄саханти а̄джа̄нӣйам̣ уттамаджа̄тисиндхавам̣ ахам̣ ада̄сим̣ пӯджесинти аттхо.

35. сапаттабха̄роти сасса аттано патта̄ни ат̣т̣ха париккха̄ра̄ни бха̄ра̄ни йасса со сапаттабха̄ро, ат̣т̣хапариккха̄райуттоти аттхо.

36. кхаманӣйамада̄саханти кхаманӣйайоггам̣ чӣвара̄дикаппийапариккха̄ранти аттхо.

40. чаримоти парийоса̄но кот̣иппатто бхавоти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

опавайхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. сапарива̄ра̄санаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сапарива̄ра̄санаттхерасса апада̄нам̣. сопи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле вибхавасампанне кулагехе ниббатто вуддхиппатто саддха̄джа̄то са̄сане пасанно да̄напхалам̣ саддаханто на̄наггарасабходжанена бхагавато пин̣д̣апа̄там̣ ада̄си, датва̄ ча пана бходжанаса̄ла̄йам̣ бходжанаттха̄йа нисинна̄санам̣ джа̄тисуманамаллика̄дӣхи алан̇кари. бхагава̄ ча бхатта̄нумоданамака̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто анекавидхам̣ сампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддхо пасанно паббаджитва̄ на чирассева араха̄ ахоси.

43. со евам̣ паттасантипадо ‘‘кена ну кхо пун̃н̃ена идам̣ сантипадам̣ ануппатта’’нти н̃а̄н̣ена упадха̄ренто пуббакаммам̣ дисва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ вуттаттхамева. пин̣д̣апа̄там̣ ада̄саханти таттха таттха ладдха̄нам̣ пин̣д̣а̄нам̣ кабал̣ам̣ кабал̣ам̣ катва̄ па̄таббато кха̄дитаббато а̄ха̄ро пин̣д̣апа̄то, там̣ пин̣д̣апа̄там̣ бхагавато ада̄сим̣, бхагавантам̣ бходжесинти аттхо.

44. акиттайи пин̣д̣апа̄танти майа̄ диннапин̣д̣апа̄тасса гун̣ам̣ а̄нисам̣сам̣ пака̄сесӣти аттхо.

48. сам̣вуто па̄тимоккхасминти па̄тимоккхасам̣варасӣлена сам̣вуто пихито пат̣иччханноти аттхо. индрийесу ча пан̃часӯти чаккхундрийа̄дӣсу пан̃часу индрийесу рӯпа̄дӣхи гопито индрийасам̣варасӣлан̃ча гопитоти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

сапарива̄ра̄санаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. пан̃чадӣпакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пан̃чадӣпакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро уппаннуппаннабхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄се васанто бхагавато дхаммам̣ сутва̄ самма̄дит̣т̣хийам̣ патит̣т̣хито саддхо пасанно маха̄джанехи бодхипӯджам̣ кайирама̄нам̣ дисва̄ сайампи бодхим̣ парива̄ретва̄ дӣпам̣ джа̄летва̄ пӯджеси. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто чаккаваттисампаттиа̄дайо анубхавитва̄ саббаттхева уппаннабхаве джалама̄но джотисампаннавима̄на̄дӣсу васитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ вибхавасампанне кулагехе ниббатто вуддхиппатто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси, дӣпапӯджа̄ниссандена дӣпакаттхероти па̄кат̣о.

50. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ вуттаттхамева. уджудит̣т̣хи ахосаханти ван̇кам̣ миччха̄дит̣т̣хим̣ чхад̣д̣етва̄ уджу аван̇кам̣ нибба̄на̄бхимукхам̣ па̄пун̣анасамма̄дит̣т̣хи ахосинти аттхо.

51. падӣпада̄нам̣ па̄да̄синти еттха пака̄рена диббати джотатӣти падӣпо, тасса да̄нам̣ падӣпада̄нам̣, там̣ ада̄сим̣ падӣпапӯджам̣ ака̄синти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

пан̃чадӣпакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. дхаджада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато дхаджада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ сундарехи анекехи ваттхехи дхаджам̣ ка̄ра̄петва̄ дхаджапӯджам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃акаммена уппаннуппаннабхаве уччакуле ниббатто пӯджанийо ахоси. апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа путтада̄рехи вад̣д̣хитва̄ маха̄бхого йасава̄ саддха̄джа̄то саттхари пасанно гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

57. со паттаарахаттапхало пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. тассаттхо пуббе вуттойева. хат̣т̣хо хат̣т̣хена читтена̄ти соманассасахагатачиттайуттатта̄ хат̣т̣хо парипун̣н̣арӯпака̄йо саддха̄сампайуттачиттата̄йа хат̣т̣хена читтена сантут̣т̣хена читтена̄ти аттхо. дхаджама̄ропайим̣ аханти дхуна̄ти кампати чалатӣти дхаджам̣, там̣ дхаджам̣ а̄ропайим̣ вел̣агге лаггетва̄ пӯджесинти аттхо.

58-9. патитапатта̄ни ган̣хитва̄ти патита̄ни бодхипатта̄ни гахетва̄ ахам̣ бахи чхад̣д̣есинти аттхо. антосуддхам̣ бахисуддханти анто читтасанта̄нана̄мака̄йато ча бахи чаккхусота̄дирӯпака̄йато ча суддхим̣ адхи висесена муттам̣ килесато вимуттам̣ ана̄савам̣ самбуддхам̣ вийа саммукха̄ уттамам̣ бодхим̣ авандим̣ пан̣а̄мамака̄синти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

дхаджада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. падуматтхераапада̄наван̣н̣ана̄

чатусаччам̣ пака̄сентотиа̄дикам̣ а̄йасмато падуматтхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу катакусаласамбха̄ро падумуттарамунина̄ дхаммападжджоте джотама̄не екасмим̣ кулагехе ниббатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ бхогасампанноти па̄кат̣о. со саттхари пасӣдитва̄ маха̄джанена саддхим̣ дхаммам̣ сун̣анто дхаджена саха падумакала̄пам̣ гахетва̄ ат̣т̣ха̄си, садхаджам̣ там̣ падумакала̄пам̣ а̄ка̄самуккхипим̣, там̣ аччхарийам̣ дисва̄ ативийа соманассаджа̄то ахоси. со йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ джӣвитапарийоса̄не сагге ниббатто дхаджамива чхака̄ма̄вачаре па̄кат̣о пӯджито ча диббасампаттиманубхавитва̄ мануссесу ча чаккаваттисампаттиманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне саддха̄сампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то пан̃чавассикова паббаджитва̄ начирассева араха̄ хутва̄ катапун̃н̃ана̄мена падуматтхероти па̄кат̣о.

67. аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто чатусаччам̣ пака̄сентотиа̄дима̄ха. таттха саччанти татхам̣ авитатхам̣ авипарӣтам̣ саччам̣, дуккхасамудайаниродхамаггавасена чатта̄ри сачча̄ни сама̄хат̣а̄нӣти чатусаччам̣, там̣ чатусаччам̣ пака̄сенто локе па̄кат̣ам̣ каронтоти аттхо. варадхаммаппаваттакоти уттамадхаммаппаваттако пака̄сакоти аттхо. аматам̣ вут̣т̣хинти аматамаха̄нибба̄навут̣т̣хидха̄рам̣ павассанто паггхаранто садевакам̣ локам̣ тементо саббакилесапарил̣а̄хам̣ нибба̄пенто дхаммавассам̣ вассатӣти аттхо.

68. садхаджам̣ падумам̣ гайха̄ти дхаджена саха екато катва̄ падумам̣ падумакала̄пам̣ гахетва̄ти аттхо. ад̣д̣хакосе т̣хито аханти убхо уккхипитва̄ т̣хито аханти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

падуматтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. асанабодхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

джа̄тийа̄ саттавассохантиа̄дикам̣ а̄йасмато асанабодхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле ан̃н̃атарасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто сукхаппатто са̄сане пасанно асанабодхито пхалам̣ гахетва̄ тато вут̣т̣хитабодхитарун̣е гахетва̄ бодхим̣ ропеси, йатха̄ на винассати татха̄ удака̄син̃чана̄дикаммена раккхитва̄ пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто парипаккасамбха̄ратта̄ саттавассикова сама̄но паббаджитва̄ кхураггейева арахаттам̣ па̄пун̣и, пура̄катапун̃н̃ана̄мена асанабодхийаттхероти па̄кат̣о.

78. со пуббасамбха̄рамануссаритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто джа̄тийа̄ саттавассохантиа̄дима̄ха. таттха джа̄тийа̄ти ма̄тугаббхато никкхантака̄лато пат̣т̣ха̄йа̄ти аттхо. саттавассо парипун̣н̣асарадо ахам̣ локана̄йакам̣ тиссам̣ бхагавантам̣ аддасанти самбандхо. пасанначитто суманоти пака̄рена пасаннаана̄лул̣итаавикампитачитто, сумано сундарамано соманассасахагатачиттоти аттхо.

79. тиссасса̄хам̣ бхагаватоти тиккхаттум̣ джа̄тоти тиссо, со ма̄тугаббхато, мануссаджа̄тито, пан̃чаккхандхато ча мутто хутва̄ джа̄то ниббатто буддхо джа̄тоти аттхо. тасса тиссасса бхагавато та̄дино, локаджет̣т̣хасса асанабодхим̣ уттамам̣ ропайинти самбандхо.

80. асано на̄мадхеййена̄ти на̄мапан̃н̃аттийа̄ на̄масан̃н̃а̄йа асано на̄ма асанаруккхо бодхи ахосӣти аттхо. дхаран̣ӣрухапа̄дапоти валлируккхапаббатаган̇га̄са̄гара̄дайо дха̄ретӣти дхаран̣ӣ, ка̄ са̄? патхавӣ, тассам̣ рухати патит̣т̣хахатӣти дхаран̣ӣрухо, па̄дена пиватӣти па̄дапо, па̄дасан̇кха̄тена мӯлена син̃читодакам̣ пивати а̄порасам̣ синехам̣ дха̄ретӣти аттхо. дхаран̣ӣрухо ча со па̄дапо ча̄ти дхаран̣ӣрухапа̄дапо, там̣ уттамам̣ асанам̣ бодхим̣ пан̃ча васса̄ни паричарим̣ посесинти аттхо.

81. пуппхитам̣ па̄дапам̣ дисва̄ти там̣ майа̄ поситам̣ асанабодхируккхам̣ пуппхитам̣ аччхарайоггабхӯтапуппхатта̄ аббхутам̣ ломахам̣сакаран̣ам̣ дисва̄ сакам̣ каммам̣ аттано каммам̣ пакиттенто пака̄рена катхайанто буддхасет̣т̣хасса сантикам̣ агама̄синти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

асанабодхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

чхат̣т̣хаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. сакачинтанийавагго

1. сакачинтанийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паванам̣ ка̄нанам̣ дисва̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сакачинтанийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа тасса бхагавато а̄йупарийоса̄не уппанно дхарама̄нам̣ бхагавантам̣ апа̄пун̣итва̄ париниббутака̄ле исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ химаванте васанто вивекам̣ раман̣ӣйам̣ екам̣ ванам̣ патва̄ таттхевека̄йа кандара̄йа пулиначетийам̣ катва̄ бхагавати сан̃н̃ам̣ катва̄ садха̄тукасан̃н̃ан̃ча катва̄ ванапуппхехи пӯджетва̄ намассама̄но паричари. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто двӣсу аггам̣ аггасампаттим̣ агган̃ча чаккаваттисампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вибхавасампанно саддха̄сампанно саттхари пасӣдитва̄ паббаджитва̄ араха̄ чхал̣абхин̃н̃о ахоси.

1. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паванам̣ ка̄нанам̣ дисва̄тиа̄дима̄ха. таттха павананти пака̄рена ванам̣ паттхат̣ам̣ виттхин̣н̣ам̣ гаханабхӯтанти паванам̣. ка̄нанам̣ авакуччхитам̣ а̄нанам̣ аваханам̣ сататам̣ сӣхабйаггхайаккхараккхасамаддахаттхиассасупан̣н̣аурагехи вихан̇гаган̣асаддакуккут̣акокилехи ва̄ бахаланти ка̄нанам̣, там̣ ка̄нанасан̇кха̄там̣ паванам̣ мануссасаддавирахитатта̄ аппасаддам̣ ниссадданти аттхо. ана̄виланти на а̄вилам̣ упаддаварахитанти аттхо. исӣнам̣ анучин̣н̣анти буддхапаччекабуддхаарахантакхӣн̣а̄савасан̇кха̄та̄нам̣ исӣнам̣ анучин̣н̣ам̣ нисевитанти аттхо. а̄хутӣнам̣ пат̣иггаханти а̄хунам̣ вуччати пӯджа̄сакка̄рам̣ пат̣иггахам̣ гехасадисанти аттхо.

2. тхӯпам̣ катва̄на вел̣уна̄ти вел̣упесика̄хи четийам̣ катва̄ти аттхо. на̄на̄пуппхам̣ самокиринти чампака̄дӣхи анекехи пуппхехи самокирим̣ пӯджесинти аттхо. саммукха̄ вийа самбуддханти саджӣвама̄насса самбуддхасса саммукха̄ ива ниммитам̣ уппа̄дитам̣ четийам̣ ахам̣ абхи висесена вандим̣ пан̣а̄мамака̄синти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

сакачинтанийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. авопуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

виха̄ра̄ абхиниккхамма̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато авопуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саддха̄сампанно дхаммам̣ сутва̄ соманассаппатто на̄на̄пуппха̄ни убхохи хаттхехи гахетва̄ буддхасса упари аббхуккири. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саггасампаттин̃ча чаккаваттисампаттин̃ча анубхавитва̄ саббаттха пӯджито имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббато вуддхиппатто са̄сане пасӣдитва̄ паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси. а̄ самантато ка̄сати диппатӣти а̄ка̄со, тасмим̣ а̄ка̄се пуппха̄нам̣ авакиритатта̄ авопуппхийаттхероти па̄кат̣о.

7. евам̣ паттасантипадо аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто виха̄ра̄ абхиниккхамма̄тиа̄дима̄ха. таттха виха̄ра̄ти висесена харати чатӯхи ирийа̄патхехи апатантам̣ аттабха̄вам̣ а̄харати паваттети еттха̄ти виха̄ро, тасма̄ виха̄ра̄ абхи висесена никкхамма никкхамитва̄. аббхут̣т̣ха̄си ча чан̇камети чан̇каманаттха̄йа сат̣т̣хиратане чан̇каме абхивисесена ут̣т̣ха̄си, абхирухӣти аттхо. чатусаччам̣ пака̄сентоти тасмим̣ чан̇каме чан̇каманто дуккхасамудайаниродхамаггасаччасан̇кха̄там̣ чатусаччам̣ пака̄сенто па̄кат̣ам̣ каронто аматам̣ падам̣ нибба̄нам̣ десенто вибхаджанто утта̄нӣкаронто тасмим̣ чан̇камети самбандхо.

8. сикхисса гираман̃н̃а̄йа, буддхасет̣т̣хасса та̄диноти сет̣т̣хасса та̄дигун̣асаман̇гисса сикхисса буддхасса гирам̣ саддам̣ гхосам̣ ан̃н̃а̄йа джа̄нитва̄. на̄на̄пуппхам̣ гахетва̄на̄ти на̄гапунна̄га̄дианека̄ни пуппха̄ни гахетва̄ а̄харитва̄. а̄ка̄самхи самокиринти чан̇камантасса бхагавато муддхани а̄ка̄се окирим̣ пӯджесим̣.

9. тена каммена двипадинда̄ти двипада̄нам̣ девабрахмаманусса̄нам̣ инда падха̄набхӯта. нара̄сабха нара̄нам̣ а̄сабхабхӯта. паттомхи ачалам̣ т̣ха̄нанти тумха̄кам̣ сантике паббаджитва̄ ачалам̣ т̣ха̄нам̣ нибба̄нам̣ патто амхи бхава̄ми. хитва̄ джайапара̄джайанти диббамануссасампаттисан̇кха̄там̣ джайан̃ча чатура̄па̄йадуккхасан̇кха̄там̣ пара̄джайан̃ча хитва̄ чхад̣д̣етва̄ нибба̄нам̣ паттосмӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

авопуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматто.

3. пачча̄гаманийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

синдхуйа̄ надийа̄ тӣретиа̄дикам̣ а̄йасмато пачча̄гаманийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле синдхуйа̄ ган̇га̄йа самӣпе чаккава̄кайонийам̣ ниббатто пуббасамбха̄райуттатта̄ па̄н̣ино акха̄данто сева̄ламева бхаккхайанто чарати. тасмим̣ самайе випассибхагава̄ сатта̄нуггахам̣ каронто таттха агама̄си. тасмим̣ кхан̣е со чаккава̄ко виджджотама̄нам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо тун̣д̣ена са̄ларуккхато са̄лапуппхам̣ чхиндитва̄ а̄гамма пӯджеси. со тенева читтаппаса̄дена тато чуто девалоке уппанно апара̄парам̣ чхака̄ма̄вачарасампаттим̣ анубхавитва̄ тато чуто мануссалоке уппаджджитва̄ чаккаваттисампаттиа̄дайо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто пуббачаритавасена саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси, чаккава̄ко хутва̄ бхагавантам̣ дисва̄ каттхачи гантва̄ пуппхама̄харитва̄ пӯджитатта̄ пуббапун̃н̃ана̄мена пачча̄гаманийаттхероти па̄кат̣о.

13. аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто синдхуйа̄ надийа̄ тӣретиа̄дима̄ха. сӣти саддам̣ курума̄на̄ дхуна̄ти кампатӣти синдху, надати саддам̣ каронто гаччхатӣти нади. чаккава̄ко ахам̣ тада̄ти чаккам̣ сӣгхам̣ гаччхантам̣ ива удаке ва̄ тхале ва̄ а̄ка̄се ва̄ сӣгхам̣ ва̄ти гаччхатӣти чаккава̄ко. тада̄ випассим̣ бхагавантам̣ дассанака̄ле ахам̣ чаккава̄ко ахосинти аттхо. суддхасева̄лабхаккхоханти ан̃н̃агочараамиссатта̄ суддхасева̄ламева кха̄данто ахам̣ васа̄ми. па̄песу ча сусан̃н̃атоти пуббава̄сана̄васена па̄пакаран̣е сут̣т̣ху сан̃н̃ато тӣхи два̄рехи сан̃н̃ато сусиккхито.

14. аддасам̣ вираджам̣ буддханти ра̄гадосамохавирахитатта̄ вираджам̣ никкилесам̣ буддхам̣ аддасам̣ аддаккхим̣. гаччхантам̣ анилан̃джасети анилан̃джасе а̄ка̄сапатхе гаччхантам̣ буддхам̣. тун̣д̣ена майхам̣ мукхатун̣д̣ена та̄лам̣ са̄лапуппхам̣ паггайха паггахетва̄ випассисса̄бхиропайим̣ випассисса бхагавато пӯджесинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пачча̄гаманийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. параппаса̄дакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

усабхам̣ паварам̣ вӣрантиа̄дикам̣ а̄йасмато параппаса̄дакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рагӯ итиха̄сапан̃чама̄нам̣ падако веййа̄каран̣о санигхан̣д̣укет̣убха̄нам̣ са̄ккхараппабхеда̄нам̣ лока̄йатамаха̄пурисалаккхан̣есу анавайо на̄мена селабра̄хман̣оти па̄кат̣о сиддхаттхам̣ бхагавантам̣ дисва̄ дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи асӣтианубйан̃джанехи ча̄ти сайам̣ собхама̄нам̣ дисва̄ пасаннама̄насо анекехи ка̄ран̣ехи анека̄хи упама̄хи тхоманам̣ пака̄сеси. со тена пун̃н̃акаммена девалоке саккама̄ра̄дайо чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу чаккаваттисампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдисва̄ паббаджито начирассева чатупат̣исамбхида̄чхал̣абхин̃н̃аппатто маха̄кхӣн̣а̄саво ахоси, буддхасса тхутийа̄ сатта̄нам̣ саббесам̣ читтаппаса̄дакаран̣ато параппаса̄дакаттхероти па̄кат̣о.

20. екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто усабхам̣ паварам̣ вӣрантиа̄дима̄ха. таттха усабханти васабхо нисабхо висабхо а̄сабхоти чатта̄ро джет̣т̣хапун̇гава̄. таттха гавасатаджет̣т̣хако васабхо, гавасахассаджет̣т̣хако нисабхо, гавасатасахассаджет̣т̣хако висабхо, гавакот̣исатасахассаджет̣т̣хако а̄сабхоти ча йасса кассачи тхутим̣ каронта̄ бра̄хман̣апан̣д̣ита̄ бахуссута̄ аттано аттано пан̃н̃а̄васена тхутим̣ каронти, буддха̄нам̣ пана сабба̄ка̄рена тхутим̣ ка̄тум̣ саматтхо екопи наттхи. аппамеййо хи буддхо. вуттан̃хетам̣ –

‘‘буддхопи буддхасса бхан̣еййа ван̣н̣ам̣, каппампи че ан̃н̃амабха̄сама̄но;

кхӣйетха каппо чирадӣгхамантаре, ван̣н̣о на кхӣйетха татха̄гатасса̄’’ти. (дӣ. ни. ат̣т̣ха. 1.304; 3.141; ма. ни. ат̣т̣ха. 2.425; уда̄. ат̣т̣ха. 53) –

а̄дикам̣. айампи бра̄хман̣о мукха̄рӯл̣хавасена екапасӣданавасена ‘‘а̄сабха’’нти ваттаббе ‘‘усабха’’нтиа̄дима̄ха. варитаббо паттхетабботи варо. анекесу каппасатасахассесу катавӣрийатта̄ вӣро. махантам̣ сӣлаккхандха̄дикам̣ есати гавесатӣти махесӣ, там̣ махесим̣ буддхам̣. висесена килесакхандхама̄ра̄дайо ма̄ре джитава̄ти виджита̄вӣ, там̣ виджита̄винам̣ самбуддхам̣. суван̣н̣асса ван̣н̣о ива ван̣н̣о йасса самбуддхасса со суван̣н̣аван̣н̣о, там̣ суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхам̣ дисва̄ ко на̄ма сатто наппасӣдатӣти.

параппаса̄дакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. бхисада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

вессабхӯ на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато бхисада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто вессабхусса бхагавато ка̄ле химавантасмим̣ хаттхийонийам̣ ниббатто тасмим̣ пат̣ивасати. тасмим̣ самайе вессабхӯ бхагава̄ вивекака̄мо химавантамагама̄си. там̣ дисва̄ со хаттхина̄го пасаннама̄насо бхисамул̣а̄лам̣ гахетва̄ бхагавантам̣ бходжеси. со тена пун̃н̃акаммена хаттхийонито чуто девалоке уппаджджитва̄ таттха чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссаттама̄гато мануссесу чаккаваттисампаттиа̄дайо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де маха̄бхоге ан̃н̃атарасмим̣ куле ниббатто пуббава̄сана̄балена саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси, со пуббе катакусалана̄мена бхисада̄йакаттхероти па̄кат̣о.

29. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ пуббачарита̄пада̄нам̣ дассенто вессабхӯ на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. таттха вессабхӯти вессам̣ бхуна̄ти атиккаматӣти вессабхӯ. атха ва̄ вессе ва̄н̣иджакамме ва̄ ка̄мара̄га̄дике ва̄ кусала̄дикамме ва̄ ваттхука̄макилесака̄ме ва̄ бхуна̄ти абхибхаватӣти вессабхӯ, со на̄мена вессабхӯ на̄ма бхагава̄. исӣнам̣ татийо ахӯти кусаладхамме есати гавесатӣти иси, ‘‘випассӣ, сикхӣ, вессабхӯ’’ти вуттатта̄ татийо иси татийо бхагава̄ аху ахосӣти аттхо. ка̄нанам̣ ванамоггайха̄ти ка̄нанасан̇кха̄там̣ ванам̣ огайха огахетва̄ па̄висӣти аттхо.

30. бхисамул̣а̄лам̣ ган̣хитва̄ти двипадачатуппада̄нам̣ чха̄такам̣ бхисати хим̣сати вина̄сетӣти бхисам̣, ко со? падумакандо, бхисан̃ча мул̣а̄лан̃ча бхисамул̣а̄лам̣, там̣ бхисамул̣а̄лам̣ гахетва̄ти аттхо.

31. карена ча пара̄мат̣т̣хоти там̣ майа̄ диннада̄нам̣, вессабхӯварабуддхина̄ уттамабуддхина̄ вессабхуна̄ карена хаттхаталена пара̄мат̣т̣хо катасампхассо ахоси. сукха̄хам̣ на̄бхиджа̄на̄ми, самам̣ тена кутоттаринти тена сукхена самам̣ сукхам̣ на̄бхиджа̄на̄ми, тато уттарим̣ тато парам̣ тато адхикам̣ сукхам̣ кутоти аттхо. сесам̣ найа̄нуса̄рена сувин̃н̃еййанти.

бхисада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. сучинтитаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

гиридуггачаро а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато сучинтитаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле химавантаппадесе неса̄дакуле уппанно мигасӯкара̄дайо вадхитва̄ кха̄данто вихарати. тада̄ локана̄тхо лока̄нуггахам̣ сатта̄нуддайатан̃ча пат̣ичча химавантамагама̄си. тада̄ со неса̄до бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо аттано кха̄данаттха̄йа а̄нӣтам̣ варамадхурамам̣сам̣ ада̄си. пат̣иггахеси бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа, там̣ бхун̃джитва̄ анумоданам̣ ватва̄ пакка̄ми. со тенева пун̃н̃ена тенева соманассена тато чуто сугатӣсу сам̣саранто чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу чаккаваттисампаттиа̄дайо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

36. чатупат̣исамбхида̄пан̃ча̄бхин̃н̃а̄дибхедам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто гиридуггачаро а̄синтиа̄дима̄ха. гирати саддам̣ каротӣти гири, ко со? сила̄пам̣сумайапаббато, дут̣т̣ху дуккхена гаманӣйам̣ дуггам̣, гирӣхи дуггам̣ гиридуггам̣, дуггамоти аттхо. тасмим̣ гиридугге паббатантаре чаро чаран̣асӣло а̄сим̣ ахосим̣. абхиджа̄това кесарӣти абхи висесена джа̄то ниббатто кесарӣва кесарасӣхо ива гиридуггасмим̣ чара̄мӣти аттхо.

40. гиридуггам̣ пависим̣ аханти ахам̣ тада̄ тена мам̣сада̄нена пӣтисоманассаджа̄то паббатантарам̣ па̄висим̣. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

сучинтитаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. ваттхада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паккхиджа̄то тада̄ а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато ваттхада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле супан̣н̣айонийам̣ ниббатто гандхама̄данапаббатам̣ гаччхантам̣ аттхадассим̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо супан̣н̣аван̣н̣ам̣ виджахитва̄ ма̄н̣авакаван̣н̣ам̣ нимминитва̄ махаггхам̣ диббаваттхам̣ а̄да̄йа бхагавантам̣ пӯджеси. сопи бхагава̄ пат̣иггахетва̄ анумоданам̣ ватва̄ пакка̄ми. со тенева соманассена вӣтина̄метва̄ йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто девалоке ниббатто таттха апара̄парам̣ сам̣саранто пун̃н̃а̄ни анубхавитва̄ тато мануссесу мануссасампаттинти саббаттха махаггхам̣ ваттха̄бхаран̣ам̣ ладдхам̣, тато уппаннуппаннабхаве ваттхаччха̄йа̄йа гатагатат̣т̣ха̄не васанто имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева чхал̣абхин̃н̃аппаттакхӣн̣а̄саво ахоси, пуббе катапун̃н̃ана̄мена ваттхада̄йакаттхероти па̄кат̣о.

45. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паккхиджа̄то тада̄ а̄синтиа̄дима̄ха. таттха паккхиджа̄тоти паккхандати упалавати сакун̣о етена̄ти паккхам̣, паккхамасса аттхӣти паккхӣ, паккхийонийам̣ джа̄то ниббаттоти аттхо. супан̣н̣оти сундарам̣ пан̣н̣ам̣ паттам̣ йасса со супан̣н̣о, ва̄тагга̄хасуван̣н̣аван̣н̣аджалама̄напаттамаха̄бха̄роти аттхо. гарул̣а̄дхипоти на̄ге ган̣ханаттха̄йа гарум̣ бха̄рам̣ па̄са̄н̣ам̣ гил̣антӣти гарул̣а̄, гарул̣а̄нам̣ адхипо ра̄джа̄ти гарул̣а̄дхипо, вираджам̣ буддхам̣ аддаса̄ханти самбандхо.

ваттхада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. амбада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аномадассӣ бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато амбада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аномадассисса бхагавато ка̄ле ва̄нарайонийам̣ ниббатто химаванте капира̄джа̄ хутва̄ пат̣ивасати. тасмим̣ самайе аномадассӣ бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа химавантамагама̄си. атха со капира̄джа̄ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо сумадхурам̣ амбапхалам̣ кхуддамадхуна̄ ада̄си. атха бхагава̄ тасса пассантассева там̣ саббам̣ парибхун̃джитва̄ анумоданам̣ ватва̄ пакка̄ми. атха со соманассасампаннахадайо тенева пӣтисоманассена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто девалоке ниббатто апара̄парам̣ таттха диббасукхаманубхавитва̄ мануссесу ча мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджитва̄ начирассева чхал̣абхин̃н̃аппатто ахоси. пуббапун̃н̃ана̄мена амбада̄йакаттхероти па̄кат̣о.

53. со апарабха̄ге аттана̄ катакусалабӣджам̣ дисва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аномадассӣ бхагава̄тиа̄дима̄ха. метта̄йа апхари локе, аппама̄н̣е нирӯпадхӣти со бхагава̄ саббалоке аппама̄н̣е сатте ‘‘сукхӣ хонтӯ’’тиа̄дина̄ нирупадхи упадхивирахитам̣ катва̄ метта̄йа меттачиттена апхари паттхари вад̣д̣хесӣти аттхо.

54. капи ахам̣ тада̄ а̄синти тада̄ тасса̄гаманака̄ле капира̄джа̄ ахосинти аттхо.

амбада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. суманаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сумано на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато суманаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле ма̄ла̄ка̄расса кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то бхагавати пасаннама̄насо суманама̄ла̄мут̣т̣хийо гахетва̄ убхохи хаттхехи пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу две сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа путтада̄рехи вад̣д̣хитва̄ суманана̄мена па̄кат̣о саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

62. со араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сумано на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. сундарам̣ манам̣ читтам̣ йасса со сумано. саддха̄паса̄дабахума̄нена йутто на̄мена сумано на̄ма ма̄ла̄ка̄ро тада̄ ахам̣ ахосим̣.

63. сикхино локабандхуноти сикха̄ муддха̄ ка̄сатӣти сикхӣ. атха ва̄ сампайуттасампайоге кха̄дати виддхам̣сетӣти сикхӣ, ка̄ са̄? аггисикха̄, аггисикха̄ вийа сикха̄йа диппанато сикхӣ. йатха̄ аггисикха̄ джотати па̄кат̣а̄ хоти, сикхӣ паттатин̣акат̣т̣хапала̄са̄дике дахати, евамайампи бхагава̄ нӣлапӣта̄дирам̣сӣхи джотати сакалалокасаннива̄се па̄кат̣о хоти. сакасанта̄нагатасаббакилесе сосети виддхам̣сети джха̄петӣти воха̄рана̄мам̣ на̄макаммам̣ на̄мадхеййам̣, тасса сикхино. сакалалокасса бандхун̃а̄такоти локабандху, тасса сикхино локабандхуно бхагавато суманапуппхам̣ абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо.

суманаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. пуппхачан̇кот̣ийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

абхӣтарӯпам̣ сӣхам̣ ва̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пуппхачан̇кот̣ийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто маха̄вибхавасампанно саттхари пасӣдитва̄ пасанна̄ка̄рам̣ дассенто суван̣н̣аван̣н̣ам̣ аноджапуппхамочинитва̄ чан̇кот̣акам̣ пӯретва̄ бхагавантам̣ пӯджетва̄ ‘‘бхагава̄, имасса ниссандена ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не суван̣н̣аван̣н̣о пӯджанӣйо хутва̄ нибба̄нам̣ па̄пун̣еййа’’нти паттханамака̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу ниббатто саббаттха пӯджито суван̣н̣аван̣н̣о абхирӯпо ахоси. со апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ ахоси.

68-9. со паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто абхӣтарӯпам̣ сӣхам̣ ва̄тиа̄дима̄ха. таттха сӣханти двипадачатуппада̄дайо сатте абхибхавати аджджхоттхаратӣти сӣхо, абхӣтарӯпо абхӣтасабха̄во, там̣ абхӣтарӯпам̣ сӣхам̣ ива нисиннам̣ пӯджесинти самбандхо. паккхӣнам̣ аггам̣ гарул̣ара̄джам̣ ива паварам̣ уттамам̣ бйаггхара̄джам̣ ива абхи висесена джа̄там̣ саббасӣха̄нам̣ висесам̣ кесарасӣхам̣ ива тилокасса саран̣ам̣ сикхим̣ самма̄самбуддхам̣. ким̣ бхӯтам̣? анеджам̣ никкилесам̣ кхандхама̄ра̄дӣхи апара̄джитам̣ нисиннам̣ сикхинти самбандхо. ма̄ран̣а̄нагганти саббакилеса̄нам̣ ма̄ран̣е сосане виддхам̣сане аггам̣ сет̣т̣хам̣ килесе ма̄рента̄нам̣ паччекабуддхабуддхаса̄вака̄нам̣ виджджама̄на̄нампи тесам̣ агганти аттхо. бхиккхусан̇гхапураккхатам̣ парива̄ритам̣ парива̄ретва̄ нисиннам̣ сикхинти самбандхо.

70. чан̇кот̣аке т̣хапетва̄на̄ти уттамам̣ аноджапуппхам̣ каран̣д̣аке пӯретва̄ сикхӣсамбуддхам̣ сет̣т̣хам̣ самокирим̣ пӯджесинти аттхо.

пуппхачан̇кот̣ийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

саттамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. на̄гасама̄лавагго

1. на̄гасама̄латтхераапада̄наван̣н̣ана̄

а̄па̄т̣алим̣ ахам̣ пуппхантиа̄дикам̣ а̄йасмато на̄гасама̄латтхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ татха̄рӯпасаджджанасам̣саггасса ала̄бхена саттхари дхарама̄нака̄ле дассанасаванапӯджа̄каммамакаритва̄ париниббутака̄ле тасса бхагавато са̄рӣрикадха̄тум̣ нидахитва̄ катачетийамхи читтам̣ паса̄детва̄ па̄т̣алипуппхам̣ пӯджетва̄ соманассам̣ уппа̄детва̄ йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тенева соманассена тато ка̄лам̣ като тусита̄дӣсу чхасу девалокесу сукхаманубхавитва̄ апарабха̄ге мануссесу мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто на̄гаруккхапаллавакомал̣асадисасарӣратта̄ на̄гасама̄лоти ма̄та̄питӯхи катана̄мадхеййо бхагавати пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

1. со паччха̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто а̄па̄т̣алим̣ ахам̣ пуппхантиа̄дима̄ха. таттха а̄па̄т̣алинти а̄ самантато, а̄дарена ва̄ па̄т̣алипуппхам̣ гахетва̄ ахам̣ тхӯпамхи абхиропесим̣ пӯджесинти аттхо. уджджхитам̣ сумаха̄патхети саббанагарава̄сӣнам̣ ванданапӯджанаттха̄йа маха̄патхе нагарамаджджхе вӣтхийам̣ уджджхитам̣ ут̣т̣ха̄питам̣, ит̣т̣хакакаммасудха̄камма̄дӣхи ниппха̄дитанти аттхо. сесам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхатта̄ ча сувин̃н̃еййамева̄ти.

на̄гасама̄латтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. падасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аккантан̃ча падам̣ дисва̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато падасан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро уппаннуппаннабхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ саддха̄сампанне упа̄сакагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто ратанаттайе пасанно бхагавата̄ тасса анукампа̄йа дасситам̣ падачетийам̣ дисва̄ пасанно ломахат̣т̣хаджа̄то ванданапӯджана̄дибахума̄намака̄си. со тенева сукхетте сукатена пун̃н̃ена тато чуто сагге ниббатто таттха диббасукхаманубхавитва̄ апарабха̄ге мануссесу джа̄то мануссасампаттим̣ саббаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампаннакуле ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси, пура̄катапун̃н̃ана̄мена падасан̃н̃акаттхероти па̄кат̣о.

5. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аккантан̃ча падам̣ дисва̄тиа̄дима̄ха. таттха аккантанти аккамитам̣ дасситам̣. саббабуддха̄нам̣ саббада̄ чатуран̇гулопарийева гаманам̣, айам̣ пана тасса саддха̄сампаннатам̣ н̃атва̄ ‘‘есо имам̣ пассатӯ’’ти падачетийам̣ дассеси, тасма̄ со тасмим̣ пасӣдитва̄ ванданапӯджана̄дисакка̄рамака̄сӣти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

падасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. буддхасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

думагге пам̣сукӯликантиа̄дикам̣ а̄йасмато буддхасан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто саддха̄джа̄то думагге лаггитам̣ бхагавато пам̣сукӯлачӣварам̣ дисва̄ пасаннама̄насо ‘‘арахаддхаджа’’нти чинтетва̄ ванданапӯджана̄дисакка̄рамака̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссасампаттиманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

9. со паттаарахатта̄дхигамо аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто думагге пам̣сукӯликантиа̄дима̄ха. таттха дхуна̄ти кампатӣти думо. духати пӯрети а̄ка̄саталанти ва̄ думо, думасса агго кот̣ӣти думагго, тасмим̣ думагге. пам̣сумива пат̣иккӯлабха̄вам̣ аманун̃н̃абха̄вам̣ улати гаччхатӣти пам̣сукӯлам̣, пам̣сукӯламева пам̣сукӯликам̣, саттхуно пам̣сукӯлам̣ думагге лаггитам̣ дисва̄ ахам̣ ан̃джалим̣ паггахетва̄ там̣ пам̣сукӯлам̣ авандим̣ пан̣а̄мамака̄синти аттхо. танти нипа̄таматтам̣. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

буддхасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. бхиса̄лувада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ка̄нанам̣ ванамоггайха̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато бхиса̄лувада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле химавантасса самӣпе аран̃н̃а̄ва̄се васанто ванамӯлапхала̄ха̄ро вивекавасена̄гатам̣ випассим̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо пан̃чабхиса̄луве ада̄си. бхагава̄ тасса читтам̣ паса̄детум̣ пассантассева парибхун̃джи. со тена читтаппаса̄дена ка̄лам̣ катва̄ тусита̄дӣсу сампаттиманубхавитва̄ паччха̄ мануссасампаттин̃ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вибхавасампаттим̣ патто там̣ паха̄йа са̄сане паббаджито начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

13. со тато аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ка̄нанам̣ ванамоггайха̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. васа̄ми випине аханти вивекава̄со ахам̣ васа̄мӣти самбандхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

бхиса̄лувада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

чхат̣т̣хабха̄н̣ава̄раван̣н̣ана̄ нит̣т̣хита̄.

5. екасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

кхан̣д̣о на̄ма̄си на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато екасан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто ратанаттайе пасаннама̄насо тасса саттхуно кхан̣д̣ам̣ на̄ма аггаса̄вакам̣ бхиккха̄йа чарама̄нам̣ дисва̄ саддахитва̄ пин̣д̣апа̄тамада̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси. со екадивасам̣ пин̣д̣апа̄тасса сан̃н̃ам̣ манасикаритва̄ пат̣иладдхависесатта̄ екасан̃н̃акаттхероти па̄кат̣о.

18. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто кхан̣д̣о на̄ма̄си на̄мена̄тиа̄дима̄ха. таттха тасса аггаса̄вакаттхерасса килеса̄нам̣ кхан̣д̣итатта̄ кхан̣д̣оти на̄мам̣. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

екасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. тин̣асантхарада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато тин̣асантхарада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто буддхуппа̄дато пагева уппаннатта̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантасса авидӯре екам̣ сарам̣ нисса̄йа пат̣ивасати. тасмим̣ самайе тиссо бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа а̄ка̄сена агама̄си. атха кхо со та̄пасо а̄ка̄сато оруйха т̣хитам̣ там̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо тин̣ам̣ ла̄йитва̄ тин̣асантхарам̣ катва̄ нисӣда̄петва̄ бахума̄на̄дарена пан̃чапатит̣т̣хитена вандитва̄ пат̣икут̣ико хутва̄ пакка̄ми. со йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чавитва̄ девамануссесу сам̣саранто анекавидхасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

22. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. маха̄джа̄тассароти еттха пана саранти еттха па̄нӣйаттхика̄ двипадачатуппада̄дайо сатта̄ти сарам̣, атха ва̄ саранти еттха надӣкандара̄дайоти сарам̣, маханто ча со сайамева джа̄татта̄ саро чети маха̄джа̄тассаро. анотаттачхаддантадаха̄дайо вийа апа̄кат̣ана̄матта̄ ‘‘маха̄джа̄тассаро’’ти вуттоти дат̣т̣хаббо. сатапаттехи сан̃чханноти екекасмим̣ пуппхе сатасатапатта̄нам̣ васена сатапатто, сатапаттасетападумехи сан̃чханно гаханӣбхӯтоти аттхо. на̄на̄сакун̣ама̄лайоти анеке хам̣сакуккут̣акуккухаден̣д̣ибха̄дайо екато кун̣анти саддам̣ каронтӣти сакун̣а̄ти ладдхана̄ма̄нам̣ паккхӣнам̣ а̄лайо а̄дха̄рабхӯтоти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

тин̣асантхарада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. сӯчида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

тим̣сакаппасахассамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато сӯчида̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сумедхасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа бхагавато чӣваракаммам̣ ка̄тум̣ пан̃ча сӯчийо ада̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу пун̃н̃аманубхавитва̄ вичаранто уппаннуппаннабхаве тиккхапан̃н̃о хутва̄ па̄кат̣о имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджанто тиккхапан̃н̃ата̄йа кхураггейева арахаттам̣ па̄пун̣и.

30. со апарабха̄ге пун̃н̃ам̣ паччавеккханто там̣ дисва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто тим̣сакаппасахассамхӣтиа̄дима̄ха. антарантарам̣ панеттха сувин̃н̃еййамева.

31. пан̃часӯчӣ майа̄ динна̄ти еттха сӯчати чхиддам̣ кароти виджджхатӣти сӯчи, пан̃чаматта̄ сӯчӣ пан̃часӯчӣ майа̄ динна̄ти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

сӯчида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. па̄т̣алипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато па̄т̣алипуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе сет̣т̣хипутто хутва̄ ниббатто вуддхиппатто кусала̄кусалан̃н̃ӯ саттхари пасӣдитва̄ па̄т̣алипуппхам̣ гахетва̄ саттху пӯджеси. со тена пун̃н̃ена бахудха̄ сукхасампаттийо анубхаванто девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

36. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дима̄ха. таттха антара̄пан̣ети а̄ самантато хиран̃н̃асуван̣н̣а̄дикам̣ бхан̣д̣ам̣ пан̣енти виккин̣анти паттхаранти еттха̄ти а̄пан̣ам̣, а̄пан̣асса антарам̣ вӣтхӣти антара̄пан̣ам̣, тасмим̣ антара̄пан̣е. суван̣н̣аван̣н̣ам̣ кан̃чанаггхийасам̣ка̄сам̣ дваттим̣саваралаккхан̣ам̣ самбуддхам̣ дисва̄ па̄т̣алипуппхам̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

па̄т̣алипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. т̣хитан̃джалийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

мигалуддо пуре а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато т̣хитан̃джалийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттхуппаннабхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле пура̄катена екена каммаччхиддена неса̄дайонийам̣ ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто мигасӯкара̄дайо ма̄ретва̄ неса̄дакаммена аран̃н̃е ва̄сам̣ каппеси. тасмим̣ самайе тиссо бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа химавантам̣ агама̄си. со там̣ дваттим̣саваралаккхан̣ехи асӣта̄нубйан̃джанабйа̄маппабха̄хи ча джалама̄нам̣ бхагавантам̣ дисва̄ соманассаджа̄то пан̣а̄мам̣ катва̄ гантва̄ пан̣н̣асантхаре нисӣди. тасмим̣ кхан̣е дево гаджджанто асани пати, тато маран̣асамайе буддхамануссаритва̄ пунан̃джалимака̄си. со тена пун̃н̃ена сукхетте катакусалатта̄ акусалавипа̄кам̣ пат̣иба̄хитва̄ сагге ниббатто ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу мануссасампаттийо ча анубхавитва̄ апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа пура̄катава̄сана̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

42. со тато парам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто мигалуддо пуре а̄синтиа̄дима̄ха. таттха мигалуддоти мига̄нам̣ ма̄ран̣ам̣ упагаччхатӣти мигалуддо. миганти сӣгхам̣ ва̄тавегена гаччханти дха̄вантӣти мига̄, тесам̣ мига̄нам̣ ма̄ран̣е луддо да̄рун̣о лобхӣти мигалуддо. со ахам̣ пуре бхагавато дассанасамайе мигалуддо а̄сим̣ ахосинти аттхо. аран̃н̃е ка̄нанети арати гаччхати мигасамӯхо еттха̄ти аран̃н̃ам̣, атха ва̄ а̄ самантато раджджанти таттха вивека̄бхирата̄ буддхапаччекабуддха̄дайо маха̄са̄раппатта̄ саппуриса̄ти аран̃н̃ам̣. ка̄ куччхита̄ка̄рена ва̄ бхайа̄нака̄ка̄рена ва̄ наданти саддам̣ каронти, а̄нанти виндантӣти ва̄ ка̄нанам̣, тасмим̣ аран̃н̃е ка̄нане мигалуддо пуре а̄синти самбандхо. таттха аддасам̣ самбуддханти таттха тасмим̣ аран̃н̃е упагатам̣ самбуддхам̣ аддасам̣ аддаккхинти аттхо. дассанам̣ пуре ахоси авидӯре, тасма̄ манодва̄ра̄нуса̄рена чаккхувин̃н̃а̄н̣ам̣ пуреча̄рикам̣ ка̄йавин̃н̃а̄н̣асаман̇гим̣ па̄пети аппетӣти аттхо.

44. тато ме асанӣпа̄тоти а̄ самантато сананто гаджджанто пататӣти асани, асанийа̄ па̄то патанам̣ асанӣпа̄то, девадан̣д̣оти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

т̣хитан̃джалийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. типадумийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато типадумийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватийам̣ ма̄ла̄ка̄ракулагехе ниббатто вуддхиппатто ма̄ла̄ка̄ракаммам̣ катва̄ васанто екадивасам̣ анекавидха̄ни джаладжатхаладжапуппха̄ни гахетва̄ ран̃н̃о сантикам̣ гантука̄мо евам̣ чинтеси – ‘‘ра̄джа̄ има̄ни та̄ва пуппха̄ни дисва̄ пасанно сахассам̣ ва̄ дханам̣ га̄ма̄дикам̣ ва̄ дадеййа, локана̄тхам̣ пана пӯджетва̄ нибба̄на̄матадханам̣ лабха̄ми, ким̣ ме етесу сундара’’нти тена ‘‘бхагавантам̣ пӯджетва̄ саггамоккхасампаттийо ниппха̄детум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ ван̣н̣авантам̣ атӣва раттапуппхаттайам̣ гахетва̄ пӯджеси. та̄ни гантва̄ а̄ка̄сам̣ чха̄детва̄ паттхаритва̄ ат̣т̣хам̣су. нагарава̄сино аччхарийаббхутачиттаджа̄та̄ челуккхепасахасса̄ни паваттайим̣су. там̣ дисва̄ бхагава̄ анумоданам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де гахапатикуле ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

48. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. тассаттхо хет̣т̣ха̄ вуттова. саббадхамма̄на па̄рагӯти саббесам̣ навалокуттарадхамма̄нам̣ па̄рам̣ нибба̄нам̣ гато паччаккхам̣ катоти аттхо. данто дантапаривутоти сайам̣ ка̄йава̄ча̄дӣхи данто етадагге т̣хапитехи са̄вакехи паривутоти аттхо. сесам̣ саббаттха самбандхавасена утта̄наттхамева̄ти.

типадумийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

ат̣т̣хамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. тимиравагго

1. тимирапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дикам̣ а̄йасмато тимирапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. ка̄ уппатти? айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ васанто ка̄месу а̄дӣнавам̣ дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ чандабха̄га̄йа надийа̄ самӣпе васати, вивекака̄мата̄йа химавантам̣ гантва̄ нисиннам̣ сиддхаттхам̣ бхагавантам̣ дисва̄ вандитва̄ тасса гун̣ам̣ пасӣдитва̄ тимирапуппхам̣ гахетва̄ пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девесу ча мануссесу ча сампаттиманубхаванто сам̣саритва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

1. со апарабха̄ге пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дима̄ха. тассаттхо хет̣т̣ха̄ вуттова. анубхотам̣ ваджа̄маханти ган̇га̄йа а̄санне васанабха̄вена саббаттха раммабха̄вена ган̇га̄то хет̣т̣ха̄ сота̄нуса̄рена ахам̣ ваджа̄ми гаччха̄ми таттха таттха васа̄мӣти аттхо. нисиннам̣ саман̣ам̣ дисва̄ти самитапа̄патта̄ соситапа̄патта̄ саман̣асан̇кха̄там̣ самма̄самбуддхам̣ дисва̄ти аттхо.

2. евам̣ чинтесахам̣ тада̄ти айам̣ бхагава̄ сайам̣ тин̣н̣о саббасатте та̄райиссати сам̣са̄рато утта̄рети сайам̣ ка̄йадва̄ра̄дӣхи дамито айам̣ бхагава̄ паре дамети.

3. сайам̣ ассаттхо асса̄сампатто, килесапарил̣а̄хато мутто саббасатте асса̄сети, сантабха̄вам̣ а̄па̄пети. сайам̣ санто сантака̄йачитто паресам̣ сантака̄йачиттам̣ па̄пети. сайам̣ мутто сам̣са̄рато муччито паре сам̣са̄рато мочайиссати. со айам̣ бхагава̄ сайам̣ ниббуто килесаггӣхи ниббуто паресампи килесаггӣхи нибба̄пессатӣти ахам̣ тада̄ евам̣ чинтесинти аттхо.

4. гахетва̄ тимирапуппханти сакалам̣ ванантам̣ нӣлака̄л̣арам̣сӣхи андхака̄рам̣ вийа курума̄нам̣ кха̄йатӣти тимирам̣ пуппхам̣ там̣ гахетва̄ кан̣н̣ика̄ван̣т̣ам̣ гахетва̄ маттхаке сӣсасса упари а̄ка̄се окирим̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

тимирапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. гатасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

джа̄тийа̄ саттавассохантиа̄дикам̣ а̄йасмато гатасан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто пура̄катава̄сана̄васена саддха̄джа̄то саттавассикака̄лейева паббаджито бхагавато пан̣а̄макаран̣енева па̄кат̣о ахоси. со екадивасам̣ атӣва нӣламан̣иппабха̄ни нан̇галакаситат̣т̣ха̄не ут̣т̣хитасаттапуппха̄ни гахетва̄ а̄ка̄се пӯджеси. со йа̄вата̄йукам̣ саман̣адхаммам̣ катва̄ тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

10. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто джа̄тийа̄ саттавассохантиа̄дима̄ха. таттха джа̄тийа̄ саттавассоти ма̄тугаббхато никкхантака̄лато пат̣т̣ха̄йа парипун̣н̣асаттавассикоти аттхо. паббаджим̣ анага̄рийанти ага̄расса хитам̣ а̄га̄рийам̣ касива̄н̣иджджа̄дикаммам̣ наттхи а̄га̄рийанти анага̄рийам̣, буддхаса̄сане паббаджим̣ аханти аттхо.

12. сугата̄нугатам̣ магганти буддхена гатам̣ маггам̣. атха ва̄ сугатена деситам̣ дхамма̄нудхаммапат̣ипаттипӯран̣авасена хат̣т̣хама̄насо тут̣т̣хачитто пӯджетва̄ти самбандхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

гатасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. нипаннан̃джаликаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

руккхамӯле нисиннохантиа̄дикам̣ а̄йасмато нипаннан̃джаликаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто паббаджитва̄ руккхамӯликан̇гам̣ пӯрайама̄но аран̃н̃е вихарати. тасмим̣ самайе кхаро а̄ба̄дхо уппаджджи, тена пӣл̣ито парамака̄рун̃н̃аппатто ахоси. тада̄ бхагава̄ тасса ка̄рун̃н̃ена таттха агама̄си. атха со нипаннакова ут̣т̣хитум̣ асакконто сираси ан̃джалим̣ катва̄ бхагавато пан̣а̄мам̣ ака̄си. со тато чуто туситабхаване уппанно таттха сампаттиманубхавитва̄ евам̣ чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси, пура̄катапун̃н̃авасена нипаннан̃джаликаттхероти па̄кат̣о.

16. со апарабха̄ге аттано пун̃н̃асампаттийо олокетва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто руккхамӯле нисиннохантиа̄дима̄ха. таттха рухати пат̣ирухати уддхамуддхам̣ а̄рохатӣти руккхо, тасса руккхасса мӯле самӣпети аттхо. бйа̄дхито парамена ча̄ти парамена адхикена кхарена каккхал̣ена бйа̄дхина̄ рогена бйа̄дхито, бйа̄дхина̄ ахам̣ саманна̄гатоти аттхо. парамака̄рун̃н̃аппаттомхӣти парамам̣ адхикам̣ ка̄рун̃н̃ам̣ дӣнабха̄вам̣ дуккхитабха̄вам̣ паттомхи аран̃н̃е ка̄нанети самбандхо.

20. пан̃чева̄сум̣ маха̄сикха̄ти сираси пил̣андханаттхена сикха̄ вуччати чӯл̣а̄. ман̣ӣти джотама̄нам̣ макут̣ам̣ тасса аттхӣти сикхо, чаккаваттино екана̄мака̄ пан̃чева чаккаваттино а̄сум̣ ахесунти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

нипаннан̃джаликаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. адхопуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

абхибхӯ на̄ма со бхиккхӯтиа̄дикам̣ а̄йасмато адхопуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ апарабха̄ге ка̄месу а̄дӣнавам̣ дисва̄ там̣ паха̄йа исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ пан̃ча̄бхин̃н̃а̄ат̣т̣хасама̄паттила̄бхӣ иддхӣсу ча васӣбха̄вам̣ патва̄ химавантасмим̣ пат̣ивасати. тасса сикхисса бхагавато абхибхӯ на̄ма аггаса̄вако вивека̄бхирато химавантамагама̄си. атха со та̄пасо там̣ аггаса̄вакаттхерам̣ дисва̄ тхерасса т̣хитапаббатам̣ а̄руханто паббатасса хет̣т̣ха̄талато сугандха̄ни ван̣н̣асампанна̄ни сатта пуппха̄ни гахетва̄ пӯджеси. атха со тхеро тасса̄нумоданамака̄си. сопи та̄пасо сакассамам̣ агама̄си. таттха екена аджагарена пӣл̣ито апарабха̄ге апарихӣнаджджха̄но тенева упаддавена упаддуто ка̄лам̣ катва̄ брахмалокапара̄йано хутва̄ брахмасампаттим̣ чхака̄ма̄вачарасампаттин̃ча анубхавитва̄ мануссесу мануссасампаттийо ча кхепетва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто бхагавато дхаммам̣ сутва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси. со апарабха̄ге аттано катапун̃н̃ана̄мена адхопуппхийаттхероти па̄кат̣о.

22. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто абхибхӯ на̄ма со бхиккхӯтиа̄дима̄ха. таттха сӣласама̄дхӣхи паре абхибхаватӣти абхибхӯ, кхандхама̄ра̄дима̄ре абхибхавати аджджхоттхаратӣти ва̄ абхибхӯ, сасанта̄напарасанта̄нагатакилесе абхибхавати вихесети виддхам̣сетӣти ва̄ абхибхӯ. бхиккханасӣло йа̄чанасӣлоти бхиккху, чхиннабхиннапат̣адхароти ва̄ бхиккху. абхибхӯ на̄ма аггаса̄вако со бхиккхӯти аттхо, сикхисса бхагавато аггаса̄вакоти самбандхо.

27. аджагаро мам̣ пӣл̣есӣти татха̄рӯпам̣ сӣласампаннам̣ джха̄насампаннам̣ та̄пасам̣ пуббе катапа̄пена верена ча маханто аджагарасаппо пӣл̣еси. со тенева упаддавена упаддуто апарихӣнаджджха̄но ка̄лам̣ катва̄ брахмалокапара̄йан̣о а̄си. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

адхопуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. рам̣сисан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паббате химавантамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато рам̣сисан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро тесу тесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ ка̄месу а̄дӣнавам̣ дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ аджиначаммадхаро химавантамхи ва̄сам̣ каппеси. тасмим̣ самайе випассӣ бхагава̄ химавантамагама̄си. атха со та̄пасо тамупагатам̣ бхагавантам̣ дисва̄ тасса бхагавато сарӣрато никкхантачхаббан̣н̣абуддхарам̣сӣсу пасӣдитва̄ ан̃джалим̣ паггайха пан̃чан̇гена намакка̄рамака̄си. со тенева пун̃н̃ена ито чуто тусита̄дӣсу диббасампаттийо анубхавитва̄ апарабха̄ге мануссасампаттийо ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ таттха̄дӣнавам̣ дисва̄ гехам̣ паха̄йа паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

30. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паббате химавантамхӣтиа̄дима̄ха. таттха паббатети пака̄рена брӯхати вад̣д̣хетӣти паббато, химо асса аттхӣти химаванто, химаванто ча со паббато ча̄ти химавантапаббато. химавантапаббатети ваттаббе га̄тха̄вачанасукхаттхам̣ ‘‘паббате химавантамхӣ’’ти вуттам̣. тасмим̣ химавантамхи паббате ва̄сам̣ каппесим̣ пуре аханти самбандхо. сесам̣ саббаттха найа̄нуса̄рена утта̄намева̄ти.

рам̣сисан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. дутийарам̣сисан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паббате химавантамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато дутийарам̣сисан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу катакусало уппаннуппаннабхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пхуссасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ таттха досам̣ дисва̄ там̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантапаббате васанто ва̄качӣранивасано вивекасукхена вихарати. тасмим̣ самайе со пхуссам̣ бхагавантам̣ там̣ падесам̣ сампаттам̣ дисва̄ тасса сарӣрато никкхантачхаббан̣н̣абуддхарам̣сийо ито чито видха̄вантийо дан̣д̣адӣпика̄никкхантавиппхурантамива дисва̄ тасмим̣ пасанно ан̃джалим̣ паггахетва̄ вандитва̄ читтам̣ паса̄детва̄ тенева пӣтисоманассена ка̄лам̣ катва̄ тусита̄дӣсу ниббатто таттха чха ка̄ма̄вачарасампаттийо ча анубхавитва̄ апарабха̄ге мануссасампаттийо ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиппатто пуббава̄сана̄васена паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

35. со апарабха̄ге пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паббате химавантамхӣтиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

дутийарам̣сисан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. пхалада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паббате химавантамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато пхалада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу катакусаласамбха̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пхуссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто сукхаппатто там̣ саббам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ кхара̄джиначаммадха̄рӣ хутва̄ вихарати. тасмин̃ча самайе пхуссам̣ бхагавантам̣ таттха сампаттам̣ дисва̄ пасаннама̄насо мадхура̄ни пхала̄ни гахетва̄ бходжеси. со тенева кусалена девалока̄дӣсу пун̃н̃асампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

39. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ ануссаритва̄ пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паббате химавантамхӣтиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

пхалада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. саддасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паббате химавантамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато саддасан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пхуссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто саддха̄джа̄то та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантамхи аран̃н̃а̄ва̄се васанто аттано анукампа̄йа упагатасса бхагавато дхаммам̣ сутва̄ дхаммесу читтам̣ паса̄детва̄ йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ апарабха̄ге ка̄лам̣ катва̄ тусита̄дӣсу чхасу ка̄ма̄вачарасампаттийо ча мануссесу мануссасампаттийо ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

43. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паббате химавантамхӣтиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

саддасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. бодхисин̃чакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

випассисса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато бодхисин̃чакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анека̄су джа̄тӣсу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто са̄сане паббаджитва̄ ваттапат̣ипаттийа̄ са̄санам̣ собхайанто маха̄джане бодхипӯджам̣ курума̄не дисва̄ анека̄ни пуппха̄ни сугандходака̄ни ча га̄ха̄петва̄ пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девалоке ниббатто чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

46. со араха̄ хутва̄ джха̄напхаласукхена вӣтина̄метва̄ пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто випассисса бхагаватотиа̄дима̄ха. таттха висесам̣ параматтхам̣ нибба̄нам̣ пассатӣти випассӣ, висесена бхабба̄бхаббаджане пассатӣти ва̄ випассӣ, випассанто чатусаччам̣ пассанадаккханасӣлоти ва̄ випассӣ, тасса випассисса бхагавато маха̄бодхимахо ахӯти самбандхо. татра̄пи маха̄бодхӣти бодхи вуччати чатӯсу маггесу н̃а̄н̣ам̣, таметтха нисинно бхагава̄ пат̣ивиджджхатӣти кан̣ика̄рапа̄дапаруккхопи бодхиччева вуччати, махито ча со девабрахманара̄сурехи бодхи чети маха̄бодхи, махато буддхасса бхагавато бодхӣти ва̄ маха̄бодхи, тасса махо пӯджа̄ ахосӣти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

бодхисин̃чакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. падумапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

поккхараванам̣ павит̣т̣хотиа̄дикам̣ а̄йасмато падумапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пхуссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа падумасампаннам̣ екам̣ поккхаран̣им̣ пависитва̄ бхисамул̣а̄ле кха̄данто поккхаран̣ийа̄ авидӯре гаччхама̄нам̣ пхуссам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо тато падума̄ни очинитва̄ а̄ка̄се уккхипитва̄ бхагавантам̣ пӯджеси, та̄ни пуппха̄ни а̄ка̄се вита̄нам̣ хутва̄ ат̣т̣хам̣су. со бхиййосоматта̄йа пасаннама̄насо паббаджитва̄ ваттапат̣ипаттиса̄ро саман̣адхаммам̣ пӯретва̄ тато чуто туситабхаванамалам̣ курума̄но вийа таттха уппаджджитва̄ камена чха ка̄ма̄вачарасампаттийо ча мануссасампаттийо ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиппатто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

51. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто поккхараванам̣ павит̣т̣хотиа̄дима̄ха. таттха пака̄рена нал̣адан̣д̣апатта̄дӣхи кхарантӣти поккхара̄, поккхара̄нам̣ самут̣т̣хитат̣т̣хена самӯханти поккхараванам̣, падумагаччхасан̣д̣ехи ман̣д̣итам̣ маджджхам̣ павит̣т̣хо аханти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

падумапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

навамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. судха̄вагго

1. судха̄пин̣д̣ийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

пӯджа̄рахе пӯджайатотиа̄дикам̣ а̄йасмато судха̄пин̣д̣ийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле бхагавати дхарама̄не пун̃н̃ам̣ ка̄тумасакконто париниббуте бхагавати тасса дха̄тум̣ нидахитва̄ четийе карӣйама̄не судха̄пин̣д̣амада̄си. со тена пун̃н̃ена чатуннавутикаппато пат̣т̣ха̄йа еттхантаре чатура̄па̄йамадисва̄ девамануссасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

1-2. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто пӯджа̄рахетиа̄дима̄ха. таттха пӯджа̄раха̄ на̄ма буддхапаччекабуддхаарийаса̄вака̄чарийупаджджха̄йама̄та̄питугаруа̄дайо, тесу пӯджа̄рахесу ма̄ла̄дипадумаваттха̄бхаран̣ачатупаччайа̄дӣхи пӯджайато пӯджайантасса пуггаласса пун̃н̃акот̣т̣ха̄сам̣ сахассасатасахасса̄дивасена сан̇кхйам̣ ка̄тум̣ кеначи маха̄нубха̄вена̄пи на сакка̄ти аттхо. на кеваламева дхарама̄не буддха̄дайо пӯджайато, париниббутасса̄пи бхагавато четийапат̣има̄бодхиа̄дӣсупи есева найо.

3. там̣ дӣпетум̣ чатуннамапи дӣпа̄нантиа̄дима̄ха. таттха чатуннамапи дӣпа̄нанти джамбудӣпаапарагойа̄науттаракурупуббавидехасан̇кха̄та̄нам̣ чатуннам̣ дӣпа̄нам̣ таданугата̄нам̣ двисахассапариттадӣпа̄нан̃ча екато катва̄ сакалачаккава̄л̣агаббхе иссарам̣ чаккаваттираджджам̣ кареййа̄ти аттхо. екисса̄ пӯджана̄йетанти дха̄тугаббхе четийе ката̄йа екисса̄ пӯджа̄йа етам̣ сакаладжамбудӣпе саттаратана̄дикам̣ сакалам̣ дханам̣. калам̣ на̄ггхати сол̣асинти четийе катапӯджа̄йа сол̣асаккхаттум̣ вибхаттасса сол̣асамакот̣т̣ха̄сасса на аггхатӣти аттхо.

4. сиддхаттхасса…пе… пхалитантарети нара̄нам̣ аггасса сет̣т̣хасса сиддхаттхасса бхагавато четийе дха̄тугаббхамхи судха̄камме карӣйама̄не париччхеда̄нам̣ убхиннамантаре вемаджджхе, атха ва̄ пуппхада̄нат̣т̣ха̄на̄нам̣ антаре пхалантийа̄ майа̄ судха̄пин̣д̣о динно маккхитоти самбандхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

судха̄пин̣д̣ийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. сучинтикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

тиссасса локана̄тхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сучинтикаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анека̄су джа̄тӣсу нибба̄на̄дхигама̄йа пун̃н̃ам̣ упачинитва̄ тиссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ саттху нисӣданаттха̄йа парисуддхам̣ силит̣т̣хам̣ кат̣т̣хамайаманаггхапӣт̣хамада̄си. со тена пун̃н̃акаммена сугатисукхаманубхавитва̄ таттха таттха сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

8. со паттаарахаттапхало пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто тиссасса локана̄тхасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

сучинтикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. ад̣д̣хачел̣акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

тиссасса̄хам̣ бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато ад̣д̣хачел̣акаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле екена̄кусалена каммена дуггатакулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддхаммадесанам̣ н̃атва̄ пасаннама̄насо чӣвараттха̄йа ад̣д̣хабха̄гам̣ екам̣ дуссамада̄си. со тенева пӣтисоманассена ка̄лам̣ катва̄ сагге ниббатто чха ка̄ма̄вачарасампаттиманубхавитва̄ тато чуто мануссесу мануссасампаттӣнам̣ аггабхӯтам̣ чаккаваттисампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ аддхакуле ниббатто вуддхиппатто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

14. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто тиссасса̄хам̣ бхагаватотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

ад̣д̣хачел̣акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. сӯчида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

камма̄рохам̣ пуре а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато сӯчида̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро антарантара̄ кусалабӣджа̄ни пӯренто випассисса бхагавато ка̄ле антарантара̄ катена екена каммаччхиддена камма̄ракуле ниббатто вуддхиманва̄йа сакасиппесу ниппхаттим̣ патто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо чӣварасиббанаттха̄йа сӯчида̄намада̄си, тена пун̃н̃ена диббасампаттим̣ анубхавитва̄ апарабха̄ге мануссесу уппанно чаккаватта̄дайо сампаттийо ча анубхаванто уппаннуппаннабхаве тиккхапан̃н̃о ваджӣран̃а̄н̣о ахоси. со камена имасмим̣ буддхуппа̄де ниббатто вуддхиппатто махаддхано саддха̄джа̄то тиккхапан̃н̃о ахоси. со екадивасам̣ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ дхамма̄нуса̄рена н̃а̄н̣ам̣ песетва̄ нисинна̄санейева араха̄ ахоси.

19. со араха̄ сама̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто камма̄рохам̣ пуре а̄синтиа̄дима̄ха. таттха камма̄роти айокаммалохакамма̄дина̄ каммена джӣвати рухати вуддхим̣ вирӯл̣хим̣ а̄паджджатӣти камма̄ро, пуббе пун̃н̃акаран̣ака̄ле камма̄ро а̄сим̣ ахосинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

сӯчида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. гандхама̄лийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато гандхама̄лийаттхерасса апада̄на. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто махаддхано маха̄бхого ахоси. со саттхари пасӣдитва̄ чандана̄гарукаппӯракассатура̄дӣни анека̄ни сугандха̄ни вад̣д̣хетва̄ саттху гандхатхӯпам̣ ка̄реси. тассупари суманапуппхехи чха̄деси, буддхан̃ча ат̣т̣хан̇ганамакка̄рам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

24. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

гандхама̄лийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. типуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

мигалуддо пуре а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато типуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро антара̄ кеначи акусалаччхиддена випассисса бхагавато ка̄ле неса̄дакуле ниббатто мигалуддо хутва̄ аран̃н̃е вихарати. тада̄ випассисса бхагавато па̄т̣алибодхим̣ сампун̣н̣апаттапаллавам̣ харитаван̣н̣ам̣ нӣлобха̄сам̣ манорамам̣ дисва̄ тӣхи пуппхехи пӯджетва̄ пура̄н̣апаттам̣ чхад̣д̣етва̄ бхагавато саммукха̄ вийа па̄т̣алимаха̄бодхим̣ ванди. со тена пун̃н̃ена тато чуто девалоке уппанно таттха диббасампаттим̣ апара̄парам̣ анубхавитва̄ тато чуто мануссесу джа̄то таттха чаккаваттисампаттиа̄дайо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасоманассахадайо гехам̣ паха̄йа паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

31. со евам̣ сиддхиппатто аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто мигалуддо пуре а̄синтиа̄дима̄ха. таттха маран̣а̄йа гаччхати па̄пун̣а̄тӣти миго, атха ва̄ магайама̄но ихати паваттатӣти миго, мига̄нам̣ ма̄ран̣е луддо лобхӣ гедхоти мигалуддо, пуре майхам̣ пун̃н̃акаран̣асамайе ка̄нанасан̇кха̄те маха̄аран̃н̃е мигалуддо а̄синти самбандхо. па̄т̣алим̣ харитам̣ дисва̄ти таттха пака̄рена талена раттаван̣н̣ена бхаватӣти па̄т̣али, пуппха̄нам̣ раттаван̣н̣ата̄йа па̄т̣алӣти воха̄ро, патта̄нам̣ харитата̄йа харитам̣ нӣлаван̣н̣ам̣ па̄т̣алибодхим̣ дисва̄ти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

типуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. мадхупин̣д̣икаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

виване ка̄нане дисва̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато мадхупин̣д̣икаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле неса̄дайонийам̣ ниббатто маха̄аран̃н̃е пат̣ивасати. тада̄ вивека̄бхиратийа̄ сампаттам̣ сиддхаттхам̣ бхагавантам̣ дисва̄ сама̄дхито вут̣т̣хитасса тасса сумадхурам̣ мадхумада̄си. таттха ча пасаннама̄насо вандитва̄ пакка̄ми. со тенева пун̃н̃ена сампаттим̣ анубхаванто девамануссесу сам̣саритва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиппатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

37. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто виване ка̄нане дисва̄тиа̄дима̄ха. таттха виванети висесена ванам̣ паттхат̣ам̣ виванам̣, хаттхиассаратхасаддехи бхерисаддехи ча ваттхука̄макилесака̄мехи ча вигатам̣ бйа̄пагатанти аттхо, ка̄нанасан̇кха̄те маха̄аран̃н̃е виванети самбандхо. осадхим̣ва вирочантанти бхававад̣д̣хакиджана̄нам̣ иччхитиччхитам̣ ниппха̄детӣти осадхам̣. оджа̄ниббаттика̄ран̣ам̣ пат̣ичча йа̄йа та̄рака̄йа уггата̄йа уддхаранти ган̣хантӣти са̄ осадхи. осадхита̄рака̄ ива вирочантӣти ваттаббе га̄тха̄бандхасукхаттхам̣ ‘‘осадхим̣ва вирочанта’’нти ча вуттам̣. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

мадхупин̣д̣икаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. сена̄санада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато сена̄санада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто саттхари пасӣдитва̄ аттано васанат̣т̣ха̄нам̣ ванантарам̣ сампаттасса бхагавато пан̣а̄мам̣ катва̄ пан̣н̣асантхарам̣ сантхаритва̄ ада̄си. бхагавато нисиннат̣т̣ха̄насса самантато бхиттипариччхедам̣ катва̄ пуппхапӯджамака̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиппатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

45. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ дассенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

сена̄санада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. веййа̄ваччакараттхераапада̄наван̣н̣ана̄

випассисса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато веййа̄ваччакараттхерасса апада̄нам̣. тасса уппаттиа̄дайо хет̣т̣ха̄ вуттанийа̄менева дат̣т̣хабба̄.

веййа̄ваччакараттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. буддхупат̣т̣ха̄каттхераапада̄наван̣н̣ана̄

випассисса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато буддхупат̣т̣ха̄каттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле сан̇кхадхамакакуле ниббатто вуддхиманва̄йа аттано сиппе сан̇кхадхамане чхеко ахоси, ниччака̄лам̣ бхагавато сан̇кхам̣ дхаметва̄ сан̇кхасадденева пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саббаттха па̄кат̣о маха̄гхосо маха̄на̄дӣ мадхурассаро ахоси, имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ па̄кат̣акуле ниббатто вуддхиппатто мадхурассароти па̄кат̣о, саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси, апарабха̄ге мадхурассараттхероти па̄кат̣о.

51. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто випассисса бхагаватотиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттамева. ахосим̣ сан̇кхадхамакоти сам̣ сут̣т̣ху кхананто гаччхатӣти сан̇кхо, самуддаджалапарийанте чарама̄но гаччхати вичаратӣти аттхо. там̣ сан̇кхам̣ дхамати гхосам̣ каротӣти сан̇кхадхамако, сохам̣ сан̇кхадхамакова ахосинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

буддхупат̣т̣ха̄каттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

дасамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

11. бхиккхада̄йивагго

1. бхиккха̄да̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато бхиккха̄да̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа вибхавасампанно саддха̄джа̄то виха̄рато никкхамитва̄ пин̣д̣а̄йа чарама̄нам̣ сиддхаттхам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо а̄ха̄рамада̄си. бхагава̄ там̣ пат̣иггахетва̄ анумоданам̣ ватва̄ пакка̄ми. со тенева кусалена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ а̄йупарийоса̄не девалоке ниббатто таттха чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча мануссасампаттиманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

1. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ ануссаритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайамева. павара̄ абхиниккхантанти пака̄рена варитаббам̣ паттхетаббанти паварам̣, раммабхӯтато вивекабхӯтато сакавиха̄рато абхи висесена никкхантанти аттхо. ва̄на̄ нибба̄нама̄гатанти ва̄нам̣ вуччати тан̣ха̄, тато никкхантатта̄ нибба̄нам̣, ва̄нана̄мам̣ тан̣хам̣ падха̄нам̣ катва̄ саббакилесе паха̄йа нибба̄нам̣ паттанти аттхо.

2. кат̣аччхубхиккхам̣ датва̄на̄ти караталена гахетабба̄ дабби кат̣аччху, бхиккхӣйати а̄йа̄чӣйатӣти бхиккха̄, абхи висесена кха̄дитабба̄ бхаккхитабба̄ти ва̄ бхиккха̄, кат̣аччхуна̄ гахетабба̄ бхиккха̄ кат̣аччхубхиккха̄, даббийа̄ бхаттам̣ датва̄ти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

бхиккха̄да̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. н̃а̄н̣асан̃н̃икаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато н̃а̄н̣асан̃н̃икаттхерасса апада̄нам̣. ка̄ уппатти? айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то саддхаммассаване са̄даро са̄лайо бхагавато дхаммадесана̄нуса̄рена н̃а̄н̣ам̣ песетва̄ гхосапама̄н̣атта̄ бхагавато н̃а̄н̣е пасанно пан̃чан̇гаат̣т̣хан̇ганамакка̄равасена пан̣а̄мам̣ катва̄ пакка̄ми. со тато чуто девалокесу уппанно таттха чха ка̄ма̄вачаре диббасампаттиманубхаванто тато чавитва̄ мануссалоке джа̄то таттхаггабхӯта̄ чаккаваттисампада̄дайо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

7. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дима̄ха. там̣ вуттаттхамева. нисабха̄джа̄нийам̣ йатха̄ти гавасатасахассаджет̣т̣хо нисабхо, нисабхо ча со а̄джа̄нийо сет̣т̣хо уттамо чети нисабха̄джа̄нийо. йатха̄ нисабха̄джа̄нийо, татхева бхагава̄ти аттхо. локависайасан̃н̃а̄там̣ пан̃н̃аттивасена евам̣ вуттам̣. анупамеййо хи бхагава̄. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

н̃а̄н̣асан̃н̃икаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. уппалахаттхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

тивара̄йам̣ нива̄сӣхантиа̄дикам̣ а̄йасмато уппалахаттхакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу катакусало таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле ма̄ла̄ка̄ракуле ниббатто вуддхиманва̄йа ма̄ла̄ка̄ракаммена анека̄ни пуппха̄ни виккин̣анто джӣвати. атхекадивасам̣ пуппха̄ни гахетва̄ чаранто бхагавантам̣ ратанаггхикамива чарама̄нам̣ дисва̄ раттуппалакала̄пена пӯджеси. со тато чуто тенева пун̃н̃ена сугатӣсу пун̃н̃аманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

13. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто тивара̄йам̣ нива̄сӣхантиа̄дима̄ха. таттха тивара̄ти тӣхи ва̄рехи ка̄ритам̣ сан̃чаритам̣ пат̣иччханнам̣ нагарам̣, тассам̣ тивара̄йам̣ нива̄сӣ, васанасӣло нива̄санат̣т̣ха̄нагехе ва̄ васанто аханти аттхо. ахосим̣ ма̄лико тада̄ти тада̄ нибба̄наттха̄йа пун̃н̃асамбха̄ракаран̣асамайе ма̄лико ма̄ла̄ка̄рова пуппха̄ни кайавиккайам̣ катва̄ джӣванто ахосинти аттхо.

14. пуппхахаттхамада̄саханти сиддхаттхам̣ бхагавантам̣ дисва̄ уппалакала̄пам̣ ада̄сим̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

уппалахаттхакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. падапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато падапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасанно суманапуппхена па̄дамӯле пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саккасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджито випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттапхале патит̣т̣ха̄си.

19. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. джа̄типуппхамада̄саханти джа̄тисуманапуппхам̣ ада̄сим̣ аханти ваттаббе га̄тха̄бандхасукхаттхам̣ суманасаддасса лопам̣ катва̄ вуттам̣. таттха джа̄тийа̄ ниббатто викасама̄нойева суманам̣ джана̄нам̣ соманассам̣ каротӣти суманам̣, пуппханат̣т̣хена викасанат̣т̣хена пуппхам̣, суманан̃ча там̣ пуппхан̃ча̄ти суманапуппхам̣, та̄ни суманапуппха̄ни сиддхаттхасса бхагавато ахам̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

падапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. мут̣т̣хипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

судассано на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато мут̣т̣хипуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле ма̄ла̄ка̄ракуле ниббатто вуддхиманва̄йа сакасиппе ниппхаттим̣ патто екадивасам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо джа̄тисуманапуппха̄ни убхохи хаттхехи бхагавато па̄дамӯле окиритва̄ пӯджеси. со тена кусаласамбха̄рена девамануссесу сам̣саранто убхо сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиппатто пуббава̄сана̄васена саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

14-25. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ ануссаритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто судассано на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. таттха судассаноти а̄рохапарин̣а̄харӯпасан̣т̣ха̄найоббан̃н̃асобханена сундаро дассаноти судассано, на̄мена судассано на̄ма ма̄ла̄ка̄ро хутва̄ джа̄тисуманапуппхехи падумуттарам̣ бхагавантам̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

мут̣т̣хипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. удакапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато удакапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу пӯритакусаласан̃чайо таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни парипӯрийама̄но пудумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа кусала̄кусалам̣ джа̄нанто падумуттарасса бхагавато а̄ка̄се гаччхато никкхантачхаббан̣н̣абуддхарам̣сӣсу пасанно убхохи хаттхехи удакам̣ гахетва̄ пӯджеси. тена пӯджитам̣ удакам̣ раджатабуббулам̣ вийа а̄ка̄се ат̣т̣ха̄си. со абхиппасанно тенева соманассена тусита̄дӣсу ниббатто диббасампаттийо анубхавитва̄ апарабха̄ге мануссасампаттийо ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

29. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттамева. гхата̄санам̣ва джалитанти гхатам̣ вуччати саппи, гхатасса а̄санам̣ а̄дха̄ранти гхата̄санам̣, агги, атха ва̄ там̣ асати бхун̃джатӣти гхата̄санам̣, аггийева. йатха̄ гхате а̄ситте аггимхи аггисикха̄ атӣва джалати, евам̣ аггиккхандхам̣ ива джалама̄нам̣ бхагавантанти аттхо. а̄диттам̣ва хута̄сананти хутам̣ вуччати пӯджа̄сакка̄ре, хутасса пӯджа̄сакка̄расса а̄сананти хута̄санам̣, джалама̄нам̣ сӯрийам̣ ива дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣ехи бйа̄маппабха̄ман̣д̣алехи виджджотама̄нам̣ суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхам̣ анилан̃джасе а̄ка̄се гаччхантам̣ аддасанти самбандхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

удакапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. нал̣ама̄лийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато нал̣ама̄лийаттхерасса апада̄нам̣. есопи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро анека̄су джа̄тӣсу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни кусалакамма̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ ка̄ме а̄дӣнавам̣ дисва̄ гехам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химаванте васанто таттха̄гатам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасанно вандитва̄ тин̣асантхарам̣ сантхаритва̄ таттха нисиннасса бхагавато нал̣ама̄лехи бӣджаним̣ катва̄ бӣджетва̄ ада̄си. пат̣иггахеси бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа, анумоданан̃ча ака̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто уппаннуппаннабхаве парил̣а̄хасанта̄павиваджджито ка̄йачиттачетасикасукхаппатто анекасукхаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа пуббава̄сана̄балена саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

36. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттамева.

37. нал̣ама̄лам̣ гахетва̄на̄ти нал̣ати аса̄ро нисса̄ро хутва̄ вел̣увам̣сатопи тануко саллахуко джа̄тоти нал̣о, нал̣асса ма̄ла̄ пуппхам̣ нал̣ама̄лам̣, тена нал̣ама̄лена бӣджаним̣ ка̄ресинти самбандхо. бӣджиссати джаниссати ва̄то анена̄ти бӣджанӣ, там̣ бӣджаним̣ буддхасса упана̄месим̣, пат̣иггахесинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

нал̣ама̄лийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

саттамабха̄н̣ава̄раван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. а̄санупат̣т̣ха̄хакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ка̄нанам̣ ванамоггайха̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато а̄санупат̣т̣ха̄хакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто гхара̄ва̄сам̣ васанто таттха досам̣ дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химаванте васанто таттха сампаттам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасанно сӣха̄санам̣ ада̄си, таттха нисиннам̣ бхагавантам̣ ма̄ла̄кала̄пам̣ гахетва̄ пӯджетва̄ там̣ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто ниббаттаниббаттабхаве уччакулико вибхавасампанно ахоси. со ка̄лантарена имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

47. со араха̄ сама̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ка̄нанам̣ ванамоггайха̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева̄ти.

а̄санупат̣т̣ха̄хакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. бил̣а̄лида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато бил̣а̄лида̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ васанто таттха̄дӣнавам̣ дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химаванте васанто атӣва аппиччхасантут̣т̣хо а̄лува̄дӣхи йа̄пенто васати. тада̄ падумуттаро бхагава̄ тасса анукампа̄йа там̣ химавантам̣ агама̄си. там̣ дисва̄ пасанно вандитва̄ бил̣а̄лийо гахетва̄ патте окири. там̣ татха̄гато тасса̄нукампа̄йа соманассуппа̄дайанто парибхун̃джи. со тена каммена тато чуто девамануссесу убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббаттитва̄ вуддхиманва̄йа саттхари пасанно са̄сане паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

53. со апарабха̄ге аттано кусалакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева. а̄лувакарамбха̄дайо тесам̣ тесам̣ кандаджа̄тӣнам̣ на̄ма̄нева̄ти.

бил̣а̄лида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. рен̣упӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато рен̣упӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасанно вин̃н̃утам̣ патто аггиккхандхам̣ вийа виджджотама̄нам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо на̄гапуппхакесарам̣ гахетва̄ пӯджеси. атха бхагава̄ анумоданамака̄си.

62-3. со тена пун̃н̃ена тато чуто девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ уппаннуппаннабхаве саббаттха пӯджито имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто пуббава̄сана̄балена саттхари пасанно са̄сане паббаджито начирассева араха̄ хутва̄ диббачаккхуна̄ аттано пуббакаммам̣ дисва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣ам̣ самбуддхантиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. сатарам̣сим̣ва бха̄н̣уманти сатаматта̄ сатаппама̄н̣а̄ рам̣си пабха̄ йасса сӯрийасса со сатарам̣си, га̄тха̄бандхасукхаттхам̣ сатарам̣сӣти вуттам̣, анекасатасса анекасатасахассарам̣сӣти аттхо. бха̄н̣у вуччати пабха̄, бха̄н̣у пабха̄ йасса со бха̄н̣ума̄, бха̄н̣умасан̇кха̄там̣ сӯрийам̣ ива випассим̣ бхагавантам̣ дисва̄ сакесарам̣ на̄гапуппхам̣ гахетва̄ абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ утта̄намева̄ти.

рен̣упӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

ека̄дасамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

12. маха̄парива̄равагго

1. маха̄парива̄ракаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

випассӣ на̄ма бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато маха̄парива̄ракаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато уппаннасамайе йаккхайонийам̣ ниббатто анекайаккхасатасахассапарива̄ро екасмим̣ кхуддакадӣпе диббасукхаманубхаванто вихарати. тасмин̃ча дӣпе четийа̄бхисобхито виха̄ро аттхи, таттха бхагава̄ агама̄си. атха со йаккхасена̄дхипати там̣ бхагавантам̣ таттха гатабха̄вам̣ дисва̄ диббаваттха̄ни гахетва̄ гантва̄ бхагавантам̣ вандитва̄ диббаваттхехи пӯджеси, сапарива̄ро саран̣амагама̄си. со тена пун̃н̃акаммена тато чуто девалоке ниббаттитва̄ таттха чха ка̄ма̄вачарасукхаманубхавитва̄ тато чуто мануссесу аггачаккаваттиа̄дисукхаманубхавитва̄ апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

1-2. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто випассӣ на̄ма бхагава̄тиа̄дима̄ха. таттха висесам̣ параматтхам̣ нибба̄нам̣ пассатӣти випассӣ, вивидхе сатипат̣т̣ха̄на̄дайо саттатим̣сабодхипаккхийадхамме пассатӣти ва̄ випассӣ, вивидхе анекаппака̄ре бодханеййасатте висум̣ висум̣ пассатӣти ва̄ випассӣ, со випассӣ бхагава̄ дӣпачетийам̣ дӣпе пӯджанӣйат̣т̣ха̄нам̣ виха̄рамагама̄сӣти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

маха̄парива̄ракаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. суман̇галаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аттхадассӣ джинаваротиа̄дикам̣ а̄йасмато суман̇галаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ тал̣а̄касамӣпе руккхадевата̄ хутва̄ ниббатти. тасмим̣ самайе бхагава̄ виха̄рато никкхамитва̄ наха̄йитука̄мо тасса тал̣а̄касса тӣрам̣ гантва̄ таттха нхатва̄ екачӣваро джалама̄но брахма̄ вийа сӯрийо вийа суван̣н̣абимбам̣ вийа ат̣т̣ха̄си. атха со девапутто соманассаджа̄то пан̃джалико тхоманамака̄си, аттано диббагӣтатӯрийехи упаха̄ран̃ча ака̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сампаттийо анубхавитва̄ апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

11. со паччха̄ пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аттхадассӣ джинаваротиа̄дима̄ха. таттха параматтхам̣ нибба̄нам̣ даккхати пассатӣти аттхадассӣ, атха ва̄ саббасатта̄нам̣ чатура̄рийасаччасан̇кха̄там̣ аттхапайоджанам̣ дассанасӣлоти аттхадассӣ, килесе аджини джина̄ти джиниссатӣти джино. варитаббо паттхетаббо саббасаттехӣти варо, аттхадассӣ джино ча со варо ча̄ти аттхадассӣ джинаваро. локаджет̣т̣хоти луджджати палуджджатӣти локо, локӣйати пассӣйати буддха̄дӣхи па̄раппаттоти ва̄ локо, локо ча локо ча локо ча̄ти локо. екасесасама̄савасена ‘‘лока̄’’ти ваттаббе ‘‘локо’’ти вутто. локасса джет̣т̣хо локаджет̣т̣хо, со локаджет̣т̣хо нара̄сабхоти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

суман̇галаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. саран̣агаманийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

убхиннам̣ девара̄джӯнантйа̄дикам̣ а̄йасмато саран̣агаманийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро уппаннуппаннабхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттаре бхагавати уппанне айам̣ химаванте девара̄джа̄ хутва̄ ниббатти, тасмим̣ апарена йаккхадеваран̃н̃а̄ саддхим̣ сан̇га̄маттха̄йа упат̣т̣хите две анекайаккхасахассапарива̄ра̄ пхалака̄вудха̄дихаттха̄ сан̇га̄маттха̄йа самупабйӯл̣ха̄ ахесум̣. тада̄ падумуттаро бхагава̄ тесу саттесу ка̄рун̃н̃ам̣ уппа̄детва̄ а̄ка̄сена таттха гантва̄ сапарива̄ра̄нам̣ двиннам̣ девара̄джӯнам̣ дхаммам̣ десеси. тада̄ те саббе пхалака̄вудха̄ни чхад̣д̣етва̄ бхагавантам̣ га̄равабахума̄нена вандитва̄ саран̣амагамам̣су. тесам̣ айам̣ пат̣хамам̣ саран̣амагама̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

20. со апарабха̄ге пуббакусалам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто убхиннам̣ девара̄джӯнантиа̄дима̄ха. таттха сучиломакхараломаа̄л̣авакакумбхӣракувера̄дайо вийа на̄маготтена апа̄кат̣а̄ две йаккхара̄джа̄но ан̃н̃а̄падесена дассенто ‘‘убхиннам̣ девара̄джӯна’’нтиа̄дима̄ха. сан̇га̄мо самупат̣т̣хитоти сам̣ сут̣т̣ху га̄мо калахаттха̄йа упагамананти сан̇га̄мо, со сан̇га̄мо сам̣ сут̣т̣ху упат̣т̣хито, екат̣т̣ха̄не упагантва̄ т̣хитоти аттхо. ахоси самупабйӯл̣хоти сам̣ сут̣т̣ху упасамӣпе ра̄сибхӯтоти аттхо.

21. сам̣веджеси маха̄джананти тесам̣ ра̄сибхӯта̄нам̣ йаккха̄нам̣ а̄ка̄се нисинно бхагава̄ чатусаччадхаммадесана̄йа сам̣ сут̣т̣ху веджеси, а̄дӣнавадассанена ган̣ха̄песи вин̃н̃а̄песи бодхесӣти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

саран̣агаманийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. ека̄санийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

варун̣о на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато ека̄санийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле варун̣о на̄ма девара̄джа̄ хутва̄ ниббатти. со бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо гандхама̄ла̄дӣхи гӣтава̄дитехи ча упат̣т̣хайама̄но сапарива̄ро пӯджеси. тато апарабха̄ге бхагавати париниббуте тасса маха̄бодхируккхам̣ буддхадассанам̣ вийа саббатӯрийата̄л̣а̄вачарехи сапарива̄ро упаха̄рамака̄си. со тена пун̃н̃ена тато ка̄лан̇катва̄ нимма̄наратидевалоке уппаджджи. евам̣ девасампаттиманубхавитва̄ мануссесу ча мануссабхӯто чаккаваттисампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху са̄сане паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

31. со паччха̄ сакакаммам̣ саритва̄ там̣ татхато н̃атва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто варун̣о на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. таттха йада̄ ахам̣ самбодханаттха̄йа буддхам̣ бодхин̃ча пӯджесим̣, тада̄ варун̣о на̄ма девара̄джа̄ ахосинти самбандхо.

34. дхаран̣ӣрухапа̄дапанти еттха руккхалата̄паббатасаттхаратана̄дайо дха̄ретӣти дхаран̣ӣ, тасмим̣ рухати патит̣т̣хахатӣти дхаран̣ӣрухо. па̄дена пиватӣти па̄дапо, син̃читасин̃читодакам̣ па̄дена мӯлена пивати руккхаккхандхаса̄кха̄вит̣апехи а̄порасам̣ паттхарийатӣти аттхо, там̣ дхаран̣ӣрухапа̄дапам̣ бодхируккханти самбандхо.

35. сакакамма̄бхираддхоти аттано кусалакаммена абхираддхо пасанно уттаме бодхимхи пасанноти самбандхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

ека̄санийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. суван̣н̣апуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

випассӣ на̄ма бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато суван̣н̣апуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ т̣ха̄не бхӯмат̣т̣хакадевапутто хутва̄ ниббатто тасса бхагавато дхаммам̣ сутва̄ пасаннама̄насо чатӯхи суван̣н̣апуппхехи пӯджеси. та̄ни пуппха̄ни а̄ка̄се суван̣н̣авита̄нам̣ хутва̄ чха̄десум̣, суван̣н̣апабха̄ ча буддхасса сарӣрапабха̄ ча екато хутва̄ маха̄обха̄со ахоси. со атирекатарам̣ пасанно сакабхаванам̣ гатопи саратийева. со тена пун̃н̃акаммена туситабхавана̄дисугатӣсуйева сам̣саранто диббасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ са̄сане урам̣ датва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

40. со апарабха̄ге пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто випассӣ на̄ма бхагава̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева.

44. па̄моджджам̣ джанайитва̄на̄ти балавапӣтим̣ уппа̄детва̄ ‘‘па̄моджджам̣ а̄модана̄ памодана̄ ха̄со паха̄со витти одагйам̣ аттаманата̄ читтасса̄’’тиа̄дӣсу (дха. са. 9, 86; маха̄ни. 1) вийа аттаманата̄ сакабха̄вам̣ уппа̄детва̄ти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

суван̣н̣апуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. читакапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

васа̄ми ра̄джа̄йатанетиа̄дикам̣ а̄йасмато читакапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро тато парам̣ уппаннуппаннабхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле ра̄джа̄йатанаруккхадевата̄ хутва̄ ниббатто антарантара̄ девата̄хи саддхим̣ дхаммам̣ сутва̄ пасанно бхагавати париниббуте сапарива̄ро гандхадӣпадхӯпапуппхабхериа̄дӣни га̄ха̄петва̄ бхагавато а̄л̣аханат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ дӣпа̄дӣни пӯджетва̄ анекехи тӯрийехи анекехи ва̄дитехи там̣ пӯджеси. тато пат̣т̣ха̄йа сакабхаванам̣ упавит̣т̣хопи бхагавантамева саритва̄ саммукха̄ вийа вандати. со тенева пун̃н̃ена тена читтаппаса̄дена ра̄джа̄йатанато ка̄лам̣ като тусита̄дӣсу ниббатто диббасампаттим̣ анубхавитва̄ тато мануссесу мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто бхагавати уппанначиттаппаса̄до бхагавато са̄сане паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

49. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто васа̄ми ра̄джа̄йатанетиа̄дима̄ха. ра̄джа̄йатанети девара̄джӯнам̣ а̄йатанам̣ ра̄джа̄йатанам̣, тасса руккхасса на̄мадхеййо ва̄. париниббуте бхагаватӣти парисамантато кин̃чи анавасесетва̄ кхандхапаринибба̄нака̄ле паринибба̄насамайе паринибба̄наппаттасса сикхино локабандхуноти самбандхо.

50. читакам̣ агама̄саханти чандана̄гарудевада̄рукаппӯратаккола̄дисугандхада̄рӯхи читам̣ ра̄сигатанти читам̣, читамева читакам̣, буддхага̄равена читакам̣ пӯджанаттха̄йа читакасса самӣпам̣ ахам̣ агама̄синти аттхо. таттха гантва̄ катакиччам̣ дассенто тӯрийам̣ таттха ва̄детва̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

читакапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. буддхасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

йада̄ випассӣ локагготиа̄дикам̣ а̄йасмато буддхасан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ бхӯмат̣т̣хакавима̄не девапутто хутва̄ ниббатти. тада̄ випассӣ бхагава̄ а̄йусан̇кха̄рам̣ воссаджджи. атха сакаладасасахассилокадха̄ту саса̄гарапаббата̄ пакампиттха. тада̄ тасса девапуттасса бхаванампи кампиттха. тасмим̣ кхан̣е со девапутто сам̣сайаджа̄то – ‘‘ким̣ ну кхо патхавӣкампа̄йа ниббаттӣ’’ти чинтетва̄ буддхасса а̄йусан̇кха̄равоссаджджабха̄вам̣ н̃атва̄ маха̄сокам̣ доманассам̣ уппа̄деси. тада̄ вессаван̣о маха̄ра̄джа̄ а̄гантва̄ ‘‘ма̄ чинтайиттха̄’’ти асса̄сеси. со девапутто тато чуто тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

57. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто йада̄ випассӣ локагготиа̄дима̄ха. а̄йусан̇кха̄рамоссаджджӣти а̄ самантато йуноти па̄лети саттети а̄йу, а̄йусса сан̇кха̄ро ра̄сибха̄во а̄йусан̇кха̄ро, там̣ а̄йусан̇кха̄рам̣ оссаджджи париччаджи джаха̄сӣти аттхо. тасмим̣ а̄йусан̇кха̄равоссаджджане. джаламекхала̄са̄гародакамекхала̄сахита̄ сакаладасасахассачаккава̄л̣апатхавӣ кампиттха̄ти самбандхо.

58. отатам̣ виттхатам̣ майханти майхам̣ бхаванам̣ отатам̣ виттхатам̣ читтам̣ вичиттам̣ сучи супарисуддхам̣ читтам̣ анекехи саттахи ратанехи вичиттам̣ собхама̄нам̣ пакампиттха пака̄рена кампиттха̄ти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

буддхасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. маггасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарабуддхасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато маггасан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро тато орам̣ таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле химаванте девапутто хутва̄ ниббатто аран̃н̃ам̣ гантва̄ маггамӯл̣ха̄нам̣ маггам̣ гавесанта̄нам̣ тасса са̄вака̄нам̣ бходжетва̄ маггам̣ а̄чиккхи. со тена пун̃н̃ена девамануссасампаттиманубхавитва̄ уппаннуппаннабхаве саббаттха амӯл̣хо сан̃н̃ава̄ ахоси. атха имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄се аналлӣно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

66. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарабуддхасса̄тиа̄дима̄ха. са̄вака̄ ванача̄риноти бхагавато вуттавачанам̣ самма̄ а̄дарена сун̣антӣти са̄вака̄, атха ва̄ бхагавато десана̄нуса̄рена н̃а̄н̣ам̣ песетва̄ саддхаммам̣ сун̣антӣти са̄вака̄. ванача̄рино ване вичаран̣ака̄ са̄вака̄ виппанат̣т̣ха̄ маггамӯл̣ха̄ маха̄аран̃н̃е андха̄ва чаккхувирахита̄ва анусуййаре вичарантӣти самбандхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

маггасан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. паччупат̣т̣ха̄насан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аттхадассимхи сугатетиа̄дикам̣ а̄йасмато паччупат̣т̣ха̄насан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле йаккхайонийам̣ ниббатто бхагавати дхарама̄не дассанасса аладдхатта̄ паччха̄ париниббуте маха̄сокаппатто виха̄си. тада̄ хисса бхагавато са̄гато на̄ма аггаса̄вако ануса̄санто бхагавато са̄рӣрикадха̄тупӯджа̄ бхагавати дхарама̄не катапӯджа̄ вийа читтаппаса̄даваса̄ махаппхалам̣ бхаватӣ’’ти ватва̄ ‘‘тхӯпам̣ карохӣ’’ти нийоджито тхӯпам̣ ка̄реси, там̣ пӯджетва̄ тато чуто девамануссесу саккачаккаваттисампаттиманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасӣдитва̄ паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

72. со апарабха̄ге аттано пун̃н̃акаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аттхадассимхи сугатетиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттамева. йаккхайоним̣ упападжджинти еттха пана аттано сака̄сам̣ сампаттасампатте кха̄данта̄ йанти гаччхантӣти йаккха̄, йаккха̄нам̣ йони джа̄тӣти йаккхайони, йаккхайонийам̣ ниббаттоти аттхо.

73. дулладдхам̣ вата ме а̄сӣти ме майа̄ ладдхайасам̣ дулладдхам̣, буддхабхӯтасса саттхуно сакка̄рам̣ акататта̄ вира̄дхетва̄ ладдханти аттхо. дуппабха̄танти дут̣т̣ху пабха̄там̣ раттийа̄ пабха̄такаран̣ам̣, майхам̣ на сут̣т̣хум̣ пабха̄танти аттхо. дурут̣т̣хитанти дуут̣т̣хитам̣, сӯрийасса уггаманам̣ майхам̣ дууггамананти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

паччупат̣т̣ха̄насан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. джа̄типӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

джа̄йам̣ тасса випассисса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато джа̄типӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто наккхаттапа̄т̣хакехи випассибодхисаттасса вутталаккхан̣анимиттам̣ сутва̄ ‘‘айам̣ кира кума̄ро буддхо хутва̄ сакалалокасса агго сет̣т̣хо сутва̄ саббасатте сам̣са̄рато уддхариссатӣ’’ти сутва̄ там̣ бхагавантам̣ кума̄рака̄лейева буддхасса вийа маха̄пӯджамака̄си. паччха̄ камена кума̄рака̄лам̣ ра̄джакума̄рака̄лам̣ раджджака̄ланти ка̄латтайаматиккамма буддхе джа̄тепи маха̄пӯджам̣ катва̄ тато чуто тусита̄дӣсу ниббатто диббасукхаманубхавитва̄ паччха̄ мануссесу чаккаватта̄димануссасукхаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто саттат̣т̣хавассака̄лейева бхагавати пасанно паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ ахоси.

82. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто джа̄йам̣ тасса випассисса̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева.

84. немитта̄нам̣ сун̣итва̄на̄ти еттха нимиттам̣ ка̄ран̣ам̣ сукхадуккхаппаттихетум̣ джа̄нантӣти немитта̄, тесам̣ немитта̄нам̣ наккхаттапа̄т̣хака̄нам̣ вачанам̣ сун̣итва̄ти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

джа̄типӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

два̄дасамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

13. сереййавагго

1. сереййакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аджджха̄йако мантадхаротиа̄дикам̣ а̄йасмато сереййакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро тато паресу аттабха̄васахассесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рам̣ гантва̄ итиха̄са̄дисакалабра̄хман̣адхаммесу кот̣иппатто екасмим̣ дивасе аббхока̄се сапарива̄ро т̣хито бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо сереййапуппхам̣ гахетва̄ а̄ка̄се кхипанто пӯджеси. та̄ни пуппха̄ни а̄ка̄се вита̄нам̣ хутва̄ сатта̄хам̣ т̣хатва̄ паччха̄ антарадха̄йим̣су. со там̣ аччхарийам̣ дисва̄ атӣва пасаннама̄насо тенева пӣтисоманассена ка̄лам̣ катва̄ тусита̄дӣсу ниббатто таттха диббасукхаманубхавитва̄ тато мануссасукхаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ па̄пун̣итва̄ пуббава̄сана̄балена саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

1. со апарабха̄ге пура̄катакусалам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аджджха̄йако мантадхаротиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева.

3. сереййакам̣ гахетва̄на̄ти сирисе бхавам̣ джа̄типуппхам̣ сереййам̣, сереййамева сереййакам̣, там̣ сереййакам̣ гахетва̄на̄ти самбандхо. бхагавати пасанно джа̄тисуманамакул̣ачампака̄дӣни пуппха̄ни патит̣т̣хапетва̄ пӯджетум̣ ка̄лам̣ наттхита̄йа таттха сампаттам̣ там̣ сереййакам̣ пуппхам̣ гахетва̄ пӯджесинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

сереййакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. пуппхатхӯпийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато пуппхатхӯпийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассибуддхасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ сакасиппе ниппхаттим̣ патто таттха са̄рам̣ апассанто гехам̣ паха̄йа химавантам̣ пависитва̄ аттана̄ сахагатехи пан̃часиссасахассехи саддхим̣ пан̃ча̄бхин̃н̃а̄ ат̣т̣ха сама̄паттийо ниббаттетва̄ куккурана̄мапаббатасамӣпе пан̣н̣аса̄лам̣ ка̄ретва̄ пат̣ивасати. тада̄ буддхуппа̄дабха̄вам̣ сутва̄ сиссехи саха буддхасса сантикам̣ гантука̄мо кеначи бйа̄дхина̄ пӣл̣ито пан̣н̣аса̄лам̣ пависитва̄ сиссасантика̄ буддхасса̄нубха̄вам̣ лаккхан̣ан̃ча сутва̄ пасаннама̄насо химавантато чампака̄сокатилакакет̣ака̄дйанеке пуппхе а̄хара̄петва̄ тхӯпам̣ катва̄ буддхам̣ вийа пӯджетва̄ ка̄лам̣ катва̄ брахмалокӯпаго ахоси. атха те сисса̄ тасса а̄л̣аханам̣ катва̄ буддхасантикам̣ гантва̄ там̣ паваттим̣ а̄рочесум̣. атха бхагава̄ буддхачаккхуна̄ олокетва̄ ана̄гатам̣сан̃а̄н̣ена па̄кат̣ӣкаран̣амака̄си. со апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто пуббава̄сана̄балена саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

10. атха со аттано пуббакусалам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. куккуро на̄ма паббатоти паббатасса сикхарам̣ куккура̄ка̄рена сунакха̄ка̄рена сан̣т̣хитатта̄ ‘‘куккурапаббато’’ти сан̇кхйам̣ гато, тасса самӣпе пан̣н̣аса̄лам̣ катва̄ пан̃чата̄пасасахассехи саха васама̄ноти аттхо. найа̄нуса̄рена сесам̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

пуппхатхӯпийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. па̄йасада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣о самбуддхотиа̄дикам̣ а̄йасмато па̄йасада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ вибхавасампанне кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ гхара̄ва̄сам̣ васанто хаттхиассадханадхан̃н̃асаттаратана̄дивибхавасампанно саддха̄сампанно каммапхалам̣ саддахитва̄ сахассаматта̄ суван̣н̣апа̄тийо ка̄ретва̄ тасмим̣ кхӣрапа̄йасасахассасса пӯретва̄ та̄ сабба̄ га̄ха̄петва̄ симбаливанам̣ агама̄си. тасмим̣ самайе випассӣ бхагава̄ чхаббан̣н̣арам̣сийо виссаджджетва̄ а̄ка̄се чан̇камам̣ ма̄петва̄ чан̇камати. со пана сет̣т̣хи там̣ аччхарийам̣ дисва̄ атӣва пасанно па̄тийо т̣хапетва̄ вандитва̄ а̄рочеси пат̣иггахан̣а̄йа. атха бхагава̄ анукампам̣ упа̄да̄йа пат̣иггахеси, пат̣иггахетва̄ ча пана тасса сомануссуппа̄данаттхам̣ сахассаматтехи бхиккхусан̇гхехи саддхим̣ парибхун̃джи, тадавасесам̣ анекасахассабхиккхӯ парибхун̃джим̣су. со тена пун̃н̃ена сугатӣсуйева сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

26. со апарабха̄ге аттано кусалам̣ паччавеккхама̄но там̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣о самбуддхотиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттамева.

28. чан̇камам̣ сусама̄рӯл̣хоти чадинанто падавиккхепам̣ каронто камати гаччхатӣти чан̇камам̣, чан̇камасса падавиккхепасса а̄дха̄рабхӯтапатхавипадесо чан̇камам̣ на̄ма̄ти аттхо, етам̣ чан̇камам̣су висесена а̄рӯл̣хоти самбандхо. амбаре анила̄йанети варӣйати чха̄дийати анена̄ти варам̣, на баранти амбарам̣, сетаваттхасадисам̣ а̄ка̄санти аттхо. наттхи нилӣйанам̣ гопанам̣ еттха̄ти анилам̣, а̄ самантато йанти гаччханти анена иддхимантоти а̄йанам̣, анилан̃ча там̣ а̄йанан̃чети анила̄йанам̣, тасмим̣ амбаре анила̄йане чан̇камам̣ ма̄пайинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

па̄йасада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. гандходакийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

нисаджджа па̄са̄даваретиа̄дикам̣ а̄йасмато гандходакийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве нибба̄нӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассӣбхагавато ка̄ле сет̣т̣хикуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ махаддхано маха̄бхого диббасукхаманубхаванто вийа мануссасукхаманубхаванто екасмим̣ дивасе па̄са̄даваре нисинно хоти. тада̄ бхагава̄ суван̣н̣амаха̄меру вийа вӣтхийа̄ вичарати, там̣ вичарама̄нам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо гантва̄ вандитва̄ сугандходакена бхагавантам̣ осин̃чама̄но пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сена аналлӣно саттху сантике паббаджитва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ ахоси.

35. со апарабха̄ге аттано пуббакусалам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто нисаджджа па̄са̄даваретиа̄дима̄ха. таттха па̄са̄доти паса̄дам̣ соманассам̣ джанети уппа̄детӣти па̄са̄до, ма̄ла̄каммачиттакаммасуван̣н̣акамма̄дйанекавичиттам̣ дисва̄ таттха павит̣т̣ха̄нам̣ джана̄нам̣ паса̄дам̣ джанайатӣти аттхо. па̄са̄до ча со паттхетаббат̣т̣хена варо ча̄ти па̄са̄даваро, тасмим̣ па̄са̄даваре нисаджджа нисӣдитва̄ випассим̣ джинаварам̣ аддасанти самбандхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

гандходакийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. саммукха̄тхавикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

джа̄йама̄не випассимхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато саммукха̄тхавикаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто саттавассикака̄лейева сакасиппе ниппхаттим̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ васанто випассимхи бодхисатте уппанне саббабуддха̄нам̣ лаккхан̣а̄ни ведаттайе диссама̄на̄ни та̄ни ра̄джаппамукхасса джанака̄йасса випассӣбодхисаттасса лаккхан̣ан̃ча буддхабха̄ван̃ча бйа̄каритва̄ джана̄нам̣ ма̄насам̣ нибба̄песи, анека̄ни ча тхутивачана̄ни ниведеси. со тена кусалакаммена чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча чаккаваттисампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси. катакусалана̄мена саммукха̄тхавикаттхероти па̄кат̣о.

41. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто джа̄йама̄не випассимхӣтиа̄дима̄ха. випассимхи самма̄самбуддхе джа̄йама̄не уппаджджама̄не ма̄тукуччхито никкханте ахам̣ па̄тубхӯтам̣ нимиттам̣ ка̄ран̣ам̣ буддхабха̄васса хетум̣ бйа̄карим̣ катхесим̣, анека̄ни аччхарийа̄ни па̄кат̣а̄ни ака̄синти аттхо. сесам̣ вуттанайа̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева̄ти.

саммукха̄тхавикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. кусума̄санийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

нагаре дхан̃н̃аватийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато кусума̄санийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто махаддхано маха̄бхого тин̣н̣ам̣ веда̄нам̣ па̄рам̣ гато бра̄хман̣асиппесу кот̣иппатто сакапарасамайакусало ма̄та̄питаро пӯджетука̄мо пан̃ча уппалакала̄пе аттано самӣпе т̣хапетва̄ нисинно бхиккхусан̇гхапаривутам̣ випассим̣ бхагавантам̣ а̄гаччхантам̣ дисва̄ нӣлапӣта̄дигханабуддхарасмийо ча дисва̄ пасаннама̄насо а̄санам̣ пан̃н̃а̄петва̄ таттха та̄ни пуппха̄ни сантхаритва̄ бхагавантам̣ таттха нисӣда̄петва̄ сакагхаре ма̄ту аттха̄йа пат̣ийатта̄ни сабба̄ни кха̄данӣйабходжанӣйа̄ни гахетва̄ сапарива̄рам̣ бхагавантам̣ сахаттхена сантаппенто бходжеси. бходжана̄васа̄не екам̣ уппалахаттхам̣ ада̄си. тена соманассаджа̄то паттханам̣ ака̄си. бхагава̄пи анумоданам̣ катва̄ пака̄ми. со тена пун̃н̃ена девамануссесу две сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто бхогайасехи вад̣д̣хито ка̄месу а̄дӣнавам̣ дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

65. со апарабха̄ге пуббе катакусалам̣ пуббенива̄сан̃а̄н̣ена саритва̄ соманассаппатто пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто нагаре дхан̃н̃аватийа̄тиа̄дима̄ха. дхан̃н̃а̄нам̣ пун̃н̃аванта̄нам̣ кхаттийабра̄хман̣агахапатимаха̄са̄ла̄нам̣ анекесам̣ кула̄нам̣ а̄каратта̄ дхан̃н̃аватӣ, атха ва̄ мутта̄ман̣иа̄дисаттаратана̄нам̣ саттавидхадхан̃н̃а̄нам̣ упабхогапарибхога̄нам̣ а̄каратта̄ дхан̃н̃аватӣ, атха ва̄ дхан̃н̃а̄нам̣ буддхапаччекабуддхакхӣн̣а̄сава̄нам̣ васанат̣т̣ха̄нам̣ а̄ра̄мавиха̄ра̄дӣнам̣ а̄каратта̄ дхан̃н̃аватӣ, тасса̄ дхан̃н̃аватийа̄. нагаранти паттхенти еттха упабхогапарибхогаттхика̄ джана̄ти нагарам̣, на гаччхатӣти ва̄ нагам̣, ра̄джайувара̄джамаха̄матта̄дӣнам̣ васанат̣т̣ха̄нам̣. нагам̣ ра̄ти а̄дада̄ти ган̣ха̄тӣти нагарам̣, ра̄джа̄дӣнам̣ васанат̣т̣ха̄насамӯхабхӯтам̣ па̄ка̄рапарикха̄дӣхи париккхиттам̣ париччхиннат̣т̣ха̄нам̣ нагарам̣ на̄ма̄ти аттхо. нагаре йада̄ ахам̣ випассисса бхагавато сантике бйа̄каран̣ам̣ алабхим̣, тада̄ тасмим̣ дхан̃н̃аватийа̄ нагаре бра̄хман̣о ахосинти самбандхо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

кусума̄санийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. пхалада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аджджха̄йако мантадхаротиа̄дикам̣ а̄йасмато пхалада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ ведаттайа̄дисакасиппесу па̄раппатто анекесам̣ бра̄хман̣асахасса̄ним̣ па̄моккхо а̄чарийо сакасиппа̄нам̣ парийоса̄нам̣ адисва̄ таттха ча са̄рам̣ апассанто гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантасса авидӯре ассамам̣ ка̄ретва̄ саха сиссехи ва̄сам̣ каппеси, тасмим̣ самайе падумуттаро бхагава̄ бхиккха̄йа чарама̄но тасса̄нукампа̄йа там̣ падесам̣ сампа̄пун̣и. та̄пасо бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо аттано аттха̄йа пут̣аке никкхипитва̄ руккхагге лаггита̄ни мадхура̄ни падумапхала̄ни мадхуна̄ саха ада̄си. бхагава̄ тасса соманассуппа̄данаттхам̣ пассантассева парибхун̃джитва̄ а̄ка̄се т̣хито пхалада̄на̄нисам̣сам̣ катхетва̄ пакка̄ми.

75. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто саттавассикойева арахаттам̣ патва̄ пуббе катакусалакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аджджха̄йако мантадхаротиа̄дима̄ха. таттха аджджхети чинтетӣти аджджха̄йи, аджджха̄йийева аджджха̄йако. еттха хи ака̄ро ‘‘пат̣иседхе вуддхитаббха̄ве…пе… ака̄ро вирахаппаке’’ти евам̣ вуттесу дасасу аттхесу таббха̄ве ваттати. сисса̄нам̣ саванадха̄ран̣а̄дивасена хитам̣ аджджхети чинтети саджджха̄йам̣ каротӣти аджджха̄йако, чинтакоти аттхо. а̄чарийасса сантике уггахитам̣ саббам̣ мантам̣ манена дха̄рети паваттетӣти мантадхаро. тин̣н̣ам̣ веда̄на па̄рагӯти ведам̣ вуччати н̃а̄н̣ам̣, ведена ведитабба̄ буджджхитабба̄ти веда̄, ируведайаджуведаса̄маведасан̇кха̄та̄ тайо гантха̄, тесам̣ веда̄нам̣ па̄рам̣ парийоса̄нам̣ кот̣им̣ гато паттоти па̄рагӯ. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти

пхалада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. н̃а̄н̣асан̃н̃икаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паббате химавантамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато н̃а̄н̣асан̃н̃икаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро тасмим̣ тасмим̣ уппаннуппанне бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантасса авидӯре паббатантаре пан̣н̣аса̄лам̣ ка̄ретва̄ пан̃ча̄бхин̃н̃а̄ат̣т̣хасама̄паттийо ниббаттетва̄ васанто екадивасам̣ парисуддхам̣ пан̣д̣арам̣ пулинаталам̣ дисва̄ ‘‘ӣдиса̄ парисуддха̄ буддха̄, ӣдисам̣ва парисуддхам̣ буддхан̃а̄н̣а’’нти буддхан̃ча тасса н̃а̄н̣ан̃ча ануссари тхомеси ча.

84. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ са̄сане паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ патто пуббе катапун̃н̃ам̣ ануссаритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ‘‘паббате химавантамхӣ’’тиа̄дима̄ха. пулинам̣ собханам̣ дисва̄ти парипун̣н̣акатам̣ вийа пула̄ка̄рена парисодхита̄ка̄рена паваттам̣ т̣хитанти пулинам̣, собханам̣ ва̄лукам̣ дисва̄ сет̣т̣хам̣ буддхам̣ ануссаринти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

н̃а̄н̣асан̃н̃икаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. ган̣т̣хипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суван̣н̣аван̣н̣о самбуддхотиа̄дикам̣ а̄йасмато ган̣т̣хипуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анека̄су джа̄тӣсу катапун̃н̃асан̃чайо випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто упабхогапарибхогехи анӯно екадивасам̣ випассим̣ бхагавантам̣ саган̣ам̣ дисва̄ пасаннама̄насо ла̄джа̄пан̃чамехи пуппхехи пӯджеси. со тенева читтаппаса̄дена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато девалоке ниббатто диббасампаттим̣ анубхавитва̄ апарабха̄ге мануссесу мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

91. со екадивасам̣ пуббе катапун̃н̃ам̣ саритва̄ соманассаджа̄то ‘‘имина̄ кусалена̄хам̣ нибба̄нам̣ патто’’ти пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суван̣н̣аван̣н̣о самбуддхотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

ган̣т̣хипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. падумапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато падумапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ сакасиппе ниппхаттим̣ патва̄ таттха са̄рам̣ апассанто буддхуппаттито пуретарам̣ уппаннатта̄ ова̄да̄нуса̄санам̣ алабхитва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантасса авидӯре готамакам̣ на̄ма паббатам̣ нисса̄йа ассамам̣ ка̄ретва̄ пан̃ча̄бхин̃н̃а̄ ат̣т̣ха сама̄паттийо ниббаттетва̄ джха̄насукхенева виха̄си. тада̄ падумуттаро бхагава̄ буддхо хутва̄ сатте сам̣са̄рато уддхаранто тасса̄нукампа̄йа химавантам̣ агама̄си. та̄пасо бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо сакасиссе сама̄нетва̄ техи падумапуппха̄ни а̄хара̄петва̄ пӯджеси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто саддхо пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

97. со аттано пун̃н̃акаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. готамо на̄ма паббатоти анекесам̣ йаккхадевата̄нам̣ а̄ва̄сабха̄вена адхит̣т̣ха̄навасена готамасса бхаванатта̄ готамоти па̄кат̣о ахоси. паваттати тит̣т̣хатӣти паббато. на̄гаруккхехи сан̃чханноти рухати тит̣т̣хатӣти руккхо. атха ва̄ патхавим̣ кхананто уддхам̣ рухатӣти руккхо, на̄на̄ анекаппака̄ра̄ чампакакаппӯрана̄гаагаручандана̄дайо руккха̄ти на̄на̄руккха̄, техи на̄на̄руккхехи сан̃чханно парикин̣н̣о готамо паббатоти самбандхо. маха̄бхӯтаган̣а̄лайоти бхаванти джа̄йанти уппаджджанти вад̣д̣ханти ча̄ти бхӯта̄, маханта̄ ча те бхӯта̄ ча̄ти маха̄бхӯта̄, маха̄бхӯта̄нам̣ ган̣о самӯхоти маха̄бхӯтаган̣о, маха̄бхӯтаган̣асса а̄лайо патит̣т̣ха̄ти маха̄бхӯтаган̣а̄лайо.

98. вемаджджхамхи ча тасса̄сӣти тасса готамасса паббатасса вемаджджхе аббхантаре ассамо абхиниммито ниппха̄дито катоти аттхо. сесам̣ утта̄намева̄ти.

падумапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

терасамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

14. собхитавагго

1. собхитаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато собхитаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ екадивасам̣ саттха̄ра̄ дхамме десийама̄не соманассена пасаннама̄насо на̄наппака̄рехи тхомеси. со тенева соманассена ка̄лам̣ катва̄ девесу ниббатто таттха диббасукхам̣ анубхавитва̄ мануссесу ча мануссасукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто саттавассикова паббаджитва̄ начирассева чхал̣абхин̃н̃о араха̄ ахоси.

1. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ сувин̃н̃еййамева̄ти.

собхитаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. судассанаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

виттхата̄йа надӣтӣретиа̄дикам̣ а̄йасмато судассанаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве катапун̃н̃ӯпачайо сикхисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ васанто виттхата̄йа на̄ма ган̇га̄йа самӣпе пилаккхупхалитам̣ парийесанто тасса̄ тӣре нисиннам̣ джалама̄нааггисикхам̣ ива сикхим̣ самма̄самбуддхам̣ дисва̄ пасаннама̄насо кетакӣпуппхам̣ ван̣т̣енева чхиндитва̄ пӯдженто евама̄ха – ‘‘бханте, йена н̃а̄н̣ена твам̣ евам̣ маха̄нубха̄во саббан̃н̃убуддхо джа̄то, там̣ н̃а̄н̣ам̣ ахам̣ пӯджемӣ’’ти. атха бхагава̄ анумоданамака̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу джа̄то убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

10. со аттано катакусалам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто виттхата̄йа надӣтӣретиа̄дима̄ха. таттха виттхата̄йа̄ти виттхарати паттхарати виттхин̣н̣а̄ хотӣти виттхата̄, наданти саддам̣ каронти ита̄ гата̄ паватта̄ти надӣ, надим̣ таранта̄ етам̣ патва̄ тин̣н̣а̄ на̄ма хонтӣти тӣрам̣, тасса̄ виттхата̄йа надийа̄ тӣре тӣрасамӣпети аттхо. кетаким̣ пуппхитам̣ дисва̄ти куччхита̄ка̄рена ган̣ханта̄нам̣ хаттхам̣ кан̣д̣ако чхиндати виджджхатӣти кетам̣, кетасса еса̄ кетакӣпуппхам̣, там̣ дисва̄ ван̣т̣ам̣ чхиндитва̄ти самбандхо.

11. сикхино локабандхуноти сикхӣ вуччати агги, сикхӣсадиса̄ нӣлапӣта̄дибхеда̄ джалама̄на̄ чхаббан̣н̣агханарам̣сийо йасса со сикхӣ, локасса сакалалокаттайасса бандху н̃а̄такоти локабандху, тасса сикхино локабандхуно кетакӣпуппхам̣ ван̣т̣е чхиндитва̄ пӯджесинти самбандхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

судассанаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. чанданапӯджанакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дикам̣ а̄йасмато чанданапӯджанакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле химаванте чандабха̄га̄надийа̄ самӣпе киннарайонийам̣ ниббатто пуппхабхаккхо пуппханивасано чанданаагаруа̄дӣсу гандхавибхӯсито химаванте бхуммадевата̄ вийа уййа̄накӣл̣аджалакӣл̣а̄дианекасукхам̣ анубхаванто ва̄сам̣ каппеси. тада̄ аттхадассӣ бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа химавантам̣ гантва̄ а̄ка̄сато оруйха сан̇гха̄т̣им̣ пан̃н̃а̄петва̄ нисӣди. со киннаро там̣ бхагавантам̣ виджджотама̄нам̣ таттха нисиннам̣ дисва̄ пасаннама̄насо сугандхачанданена пӯджеси. тасса бхагава̄ анумоданам̣ ака̄си.

17. со тена пун̃н̃ена тена соманассена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто девалоке ниббатто апара̄парам̣ чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу чаккаваттираджджападесараджджасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дима̄ха. таттха чандам̣ манам̣ ручим̣ аджджха̄сайам̣ н̃атва̄ вийа джа̄тоти чандо. чандаман̣д̣алена пасаннаниммалодакена убхосу пассесу мутта̄даласадисасантхарадхавалапулинаталена ча саманна̄гататта̄ чандена бха̄га̄ садиса̄ти чандабха̄га̄, тасса̄ чандабха̄га̄йа надийа̄ тӣре самӣпети аттхо. сесам̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ сувин̃н̃еййамева̄ти.

чанданапӯджанакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

ат̣т̣хамабха̄н̣ава̄раван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. пуппхаччхаданийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сунандо на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пуппхаччхаданийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ сакасиппесу ниппхаттим̣ патто маха̄бхого маха̄йасо да̄на̄бхирато ахоси. екадивасам̣ со ‘‘сакаладжамбудӣпе име йа̄чака̄ на̄ма ‘ахам̣ да̄нам̣ на ладдхосмӣ’ти ваттум̣ ма̄ лабхантӯ’’ти маха̄да̄нам̣ саджджеси. тада̄ падумуттаро бхагава̄ сапарива̄ро а̄ка̄сена гаччхати. бра̄хман̣о там̣ дисва̄ пасанначитто сакасиссе паккоса̄петва̄ пуппха̄ни а̄хара̄петва̄ а̄ка̄се уккхипитва̄ пӯджеси. та̄ни сакаланагарам̣ чха̄детва̄ сатта диваса̄ни ат̣т̣хам̣су.

26. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ екасмим̣ кулагехе ниббатто саддха̄джа̄то паббаджитва̄ кхураггейева арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сунандо на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пуппхаччхаданийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. рахосан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато рахосан̃н̃акаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто екасмим̣ буддхасун̃н̃ака̄ле маджджхимадесе бра̄хман̣акуле ниббатто вуддхиманва̄йа сакасиппесу ниппхаттим̣ патва̄ таттха са̄рам̣ апассанто кевалам̣ ударам̣ пӯретва̄ кодхамадама̄на̄дайо акусалейева дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа химавантам̣ пависитва̄ исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ анеката̄пасасатапарива̄ро васабхапаббатасамӣпе ассамам̣ ма̄петва̄ тӣн̣и вассасахасса̄ни химавантейева васама̄но ‘‘ахам̣ еттака̄нам̣ сисса̄нам̣ а̄чарийоти саммато гарут̣т̣ха̄нийо гарука̄таббо ванданӣйо, а̄чарийо ме наттхӣ’’ти доманассаппатто те саббе сиссе саннипа̄тетва̄ буддха̄нам̣ абха̄ве нибба̄на̄дхигама̄бха̄вам̣ пака̄сетва̄ сайам̣ екако рахо вивекат̣т̣ха̄нева нисинно буддхасса саммукха̄ нисинно вийа буддхасан̃н̃ам̣ манаси каритва̄ буддха̄рамман̣ам̣ пӣтим̣ уппа̄детва̄ са̄ла̄йам̣ паллан̇кам̣ а̄бхуджитва̄ нисинно ка̄лам̣ катва̄ брахмалоке ниббатти.

34. со таттха джха̄насукхена чирам̣ васитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто ка̄месу аналлӣно саттавассико паббаджитва̄ кхураггейева арахаттам̣ патва̄ чхал̣абхин̃н̃о хутва̄ пуббенива̄сан̃а̄н̣ена аттано пуббакаммам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. васабхо на̄ма паббатоти химавантапаббатам̣ вина̄ сесапаббата̄нам̣ уччатарабха̄вена сет̣т̣хатарабха̄вена васабхоти сан̇кхам̣ гато паббатоти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

рахосан̃н̃акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. чампакапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

кан̣ика̄рам̣ва джотантантиа̄дикам̣ а̄йасмато чампакапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто вессабхусса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вуддхиппатто сакасиппесу ниппхаттим̣ патва̄ таттха са̄рам̣ апассанто гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ ванантаре васанто вессабхум̣ бхагавантам̣ уддисса сиссехи а̄нӣтехи чампакапуппхехи пӯджеси. бхагава̄ анумоданам̣ ака̄си. со тенева кусалена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ па̄пун̣итва̄ пуббава̄сана̄балена гхара̄ва̄се аналлӣно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

41. со апарабха̄ге аттано пуббапун̃н̃акаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто кан̣ика̄рам̣ва джотантантиа̄дима̄ха. таттха кан̣ика̄ранти сакалапаттапала̄са̄ни парибхаджджа па̄тетва̄ пуппхагахан̣асамайе кан̣н̣ика̄баддхо хутва̄ пуппхамакул̣а̄нам̣ гахан̣ато кан̣н̣ика̄ка̄рена пакатоти кан̣ика̄ро, ‘‘кан̣н̣ика̄ро’’ти ваттаббе нируттинайена екасса пубба н̣а-ка̄расса лопам̣ катва̄ ‘‘кан̣ика̄ра’’нти вуттанти дат̣т̣хаббам̣. там̣ пуппхитам̣ кан̣ика̄раруккхам̣ ива джотантам̣ буддхам̣ аддасанти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

чампакапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. аттхасандассакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

виса̄лама̄л̣е а̄сӣнотиа̄дикам̣ а̄йасмато аттхасандассакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу аттабха̄весу катапун̃н̃ӯпачайо падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вуддхиманва̄йа сакасиппесу ниппхаттим̣ патто таттха са̄рам̣ апассанто гехам̣ паха̄йа химавантам̣ гантва̄ раман̣ӣйе т̣ха̄не пан̣н̣аса̄лам̣ катва̄ пат̣ивасати, тада̄ сатта̄нукампа̄йа химавантама̄гатам̣ падумуттарабхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо пан̃чан̇гасаманна̄гато вандитва̄ тхутивачанехи тхомеси. со тена пун̃н̃ена йа̄вата̄йукам̣ катва̄ ка̄лан̇катва̄ брахмалокӯпаго ахоси. со апарабха̄ге имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

47. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто виса̄лама̄л̣е а̄сӣнотиа̄дима̄ха. таттха виса̄лама̄л̣ети виса̄лам̣ паттхат̣ам̣ виттхин̣н̣ам̣ махантам̣ ма̄л̣ам̣ виса̄лама̄л̣ам̣, тасмим̣ виса̄лама̄л̣е а̄сӣно нисинно ахам̣ локана̄йакам̣ аддасанти самбандхо. тесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

аттхасандассакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. екапаса̄данийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

на̄радо ити ме на̄мантиа̄дикам̣ а̄йасмато екапаса̄данийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анека̄су джа̄тӣсу катакусало аттхадассисса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто кесавоти па̄кат̣о хутва̄ вин̃н̃утам̣ патва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа паббаджитва̄ васанто екадивасам̣ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо ан̃джалим̣ паггайха ативийа пӣтисоманассаджа̄то пакка̄ми. со йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тенева соманассена ка̄лам̣ катва̄ девесу ниббатто таттха диббасампаттим̣ анубхавитва̄ мануссесу уппанно таттха сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де ан̃н̃атарасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто саттхари пасӣдитва̄ паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

55. со апарабха̄ге аттано катакусалакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто на̄радо ити ме на̄мантиа̄дима̄ха. таттха на̄радоти джа̄тивасена суддхасарӣратта̄ наттхи раджо дхӯли малам̣ етасса̄ти на̄радо, джа-ка̄расса да-ка̄рам̣ катва̄ на̄радоти куладаттикам̣ на̄мам̣. кесавоти кисаваччхаготте джа̄татта̄ кесаво на̄радакесаво ити мам̣ джана̄ видӯ джа̄нантӣти аттхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

екапаса̄данийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. са̄лапуппхада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

мигара̄джа̄ тада̄ а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато са̄лапуппхада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве катакусаласан̃чайо кеначи каммаччхиддена химаванте сӣхайонийам̣ ниббатто анекасӣхапарива̄ро виха̄си. тада̄ сикхӣ бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа химавантам̣ агама̄си. сӣхо там̣ упагатам̣ дисва̄ пасаннама̄насо са̄кха̄бхан̇гена сакан̣н̣икаса̄лапуппхам̣ гахетва̄ пӯджеси. бхагава̄ тасса анумоданам̣ ака̄си.

60. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттхари пасанно паббаджитва̄ арахаттам̣ патто аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто мигара̄джа̄ тада̄ а̄синтиа̄дима̄ха. таттха маран̣ам̣ гаччхантӣти мига̄, атха ва̄ гха̄сам̣ магганти гавесантӣти мига̄, мига̄нам̣ ра̄джа̄ мигара̄джа̄. сакалачатуппада̄нам̣ ра̄джабха̄ве сатипи га̄тха̄бандхасукхаттхам̣ миге а̄дим̣ катва̄ мигара̄джа̄ти вуттам̣. йада̄ бхагавантам̣ дисва̄ сапуппхам̣ са̄ласа̄кхам̣ бхан̃джитва̄ пӯджесим̣, тада̄ ахам̣ мигара̄джа̄ ахосинти аттхо.

62. сакосам̣ пуппхама̄харинти сакан̣н̣икам̣ са̄лапуппхам̣ а̄харим̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

са̄лапуппхада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. пийа̄лапхалада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

пародхако тада̄ а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато пийа̄лапхалада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле неса̄дакуле ниббатто химаванте екасмим̣ паббха̄ре миге вадхитва̄ джӣвикам̣ каппетва̄ васати. тасмим̣ ка̄ле таттха гатам̣ сикхим̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо са̄йам̣ па̄там̣ намассама̄но кан̃чи деййадхаммам̣ апассанто мадхура̄ни пийа̄лапхала̄ни уччинитва̄ ада̄си. бхагава̄ та̄ни парибхун̃джи. со неса̄до буддха̄рамман̣а̄йа пӣтийа̄ нирантарам̣ пхут̣т̣хасарӣро па̄пакамме вираттачитто мӯлапхала̄ха̄ро начирассева ка̄лам̣ катва̄ девалоке ниббатти.

66. со таттха диббасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча анекавидхасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де гахапатикуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ таттха анабхирато гехам̣ паха̄йа саттху сантике паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева арахаттам̣ патто аттано катапхалада̄накаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто пародхако тада̄ а̄синтиа̄дима̄ха. таттха йада̄ ахам̣ пийа̄лапхалам̣ датва̄ читтам̣ паса̄десим̣, тада̄ ахам̣ пародхако а̄синти самбандхо. пародхакоти парасаттародхако вихесако. ‘‘парародхако’’ти ваттаббе пуббасса ра-ка̄расса лопам̣ катва̄ ‘‘пародхако’’ти вуттам̣.

69. парича̄рим̣ вина̄йаканти там̣ нибба̄напа̄пакам̣ саттха̄рам̣, ‘‘бханте, имам̣ пхалам̣ парибхун̃джатха̄’’ти пава̄рим̣ нимантесим̣ а̄ра̄дхесинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пийа̄лапхалада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

чуддасамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

15. чхаттавагго

1. атичхаттийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

париниббуте бхагаватӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато атичхаттийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ кулагехе ниббатто дхарама̄насса бхагавато адит̣т̣хатта̄ париниббутака̄ле ‘‘ахо мама париха̄нӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘мама джа̄тим̣ сапхалам̣ карисса̄мӣ’’ти катасаннит̣т̣ха̄но чхатта̄дхичхаттам̣ ка̄ретва̄ тасса бхагавато сарӣрадха̄тум̣ нихитадха̄тугаббхам̣ пӯджеси. апарабха̄ге пуппхаччхаттам̣ ка̄ретва̄ тамева дха̄тугаббхам̣ пӯджеси. со тенева пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де гахапатикуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттхари пасанно паббаджитва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ ва̄йаманто начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

1. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто париниббуте бхагаватӣтиа̄дима̄ха. таттха чхатта̄тичхаттанти чха̄дийати сам̣варийати а̄тапа̄динти чхаттам̣, чхаттасса атичхаттам̣ чхаттасса упари катачхаттам̣ чхатта̄тичхаттам̣, чхаттасса упарӯпари чхаттанти аттхо. тхӯпамхи абхиропайинти тхӯпийати ра̄сикарӣйатӣти тхӯпо, атха ва̄ тхӯпати тхирабха̄вена вуддхим̣ вирӯл̣хим̣ вепуллам̣ а̄паджджама̄но патит̣т̣ха̄тӣти тхӯпо, тасмим̣ тхӯпамхи майа̄ ка̄ритам̣ чхаттам̣ упарӯпари т̣хапанавасена абхи висесена а̄ропайим̣ пӯджесинти аттхо.

2. пуппхаччхаданам̣ катва̄на̄ти викаситехи сугандхехи анекехи пхуппхехи чхаданам̣ чхаттупари вита̄нам̣ катва̄ пӯджесинти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

атичхаттийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. тхамбха̄ропакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато тхамбха̄ропакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто дхаммадассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто саддхо пасанно париниббуте бхагавати тасса бхагавато дха̄тугаббхама̄л̣аке тхамбхам̣ никханитва̄ дхаджам̣ а̄ропеси. бахӯни джа̄тисуманапуппха̄ни гантхитва̄ ниссен̣ийа̄ а̄рохитва̄ пӯджеси.

5. со йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ ка̄лам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ саббаттха пӯджито имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто дахарака̄лато пабхути пӯджанӣйо са̄сане баддхасаддхо паббаджитва̄ саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ патто аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. таттха ниббуте локана̄тхамхӣти сакалалокасса на̄тхе падха̄набхӯте пат̣исаран̣е ча саттхари кхандхапаринибба̄нена ниббуте ниббутадӣпасикха̄ вийа адассанам̣ гатети аттхо. дхаммадассӣнара̄сабхети чатусаччадхаммам̣ пассатӣти дхаммадассӣ, атха ва̄ сатипат̣т̣ха̄на̄дике саттатим̣сабодхипаккхийадхамме дассанасӣло пассанасӣлоти дхаммадассӣ, нара̄нам̣ а̄сабхо паваро уттамоти нара̄сабхо, дхаммадассӣ ча со нара̄сабхо чети дхаммадассӣнара̄сабхо, тасмим̣ дхаммадассӣнара̄сабхе. а̄ропесим̣ дхаджам̣ тхамбханти четийама̄л̣аке тхамбхам̣ никханитва̄ таттха дхаджам̣ а̄ропесим̣ бандхитва̄ т̣хапесинти аттхо.

6. ниссен̣им̣ ма̄пайитва̄на̄ти нисса̄йа там̣ ин̣анти гаччханти а̄роханти упарӣти ниссен̣и, там̣ ниссен̣им̣ ма̄пайитва̄ ка̄ретва̄ бандхитва̄ тхӯпасет̣т̣хам̣ сама̄рухинти самбандхо. джа̄типуппхам̣ гахетва̄на̄ти джа̄йама̄намева джана̄нам̣ сундарам̣ манам̣ каротӣти джа̄тисуманам̣, джа̄тисуманамева пуппхам̣ ‘‘джа̄тисуманапуппха’’нти ваттаббе га̄тха̄бандхасукхаттхам̣ суманасаддасса лопам̣ катва̄ ‘‘джа̄типуппха’’нти вуттам̣, там̣ джа̄тисуманапуппхам̣ гахетва̄ гантхитва̄ тхӯпамхи а̄ропайим̣, а̄ропетва̄ пӯджесинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

тхамбха̄ропакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. ведика̄ракаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато ведика̄ракаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пийадассисса бхагавато ка̄ле вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ ниббуте саттхари пасанно тасса четийе валайам̣ ка̄реси, саттахи ратанехи парипӯретва̄ маха̄пӯджам̣ ка̄реси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто анекесу джа̄тисатасахассесу пӯджанӣйо махаддхано маха̄бхого убхайасукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вибхавасампанно паббаджитва̄ ва̄йаманто начирассева араха̄ ахоси.

10. со екадивасам̣ аттано пуббе катакусалам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. пийадассӣнаруттамети пийам̣ соманасса̄ка̄рам̣ дассанам̣ йасса со пийадассӣ, а̄рохапарин̣а̄хадваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣аасӣта̄нубйан̃джанабйа̄маппабха̄ман̣д̣алехи са̄дху маха̄джанаппаса̄дам̣ джанайана̄ка̄радассаноти аттхо. нара̄нам̣ уттамоти наруттамо, пийадассӣ ча со наруттамо чети пийадассӣнаруттамо, тасмим̣ пийадассӣнаруттаме ниббуте дха̄тугаббхамхи муттаведим̣ ахам̣ ака̄синти самбандхо. пуппха̄дха̄раттха̄йа парийоса̄не ведика̄валайам̣ ака̄синти аттхо.

11. ман̣ӣхи парива̄ретва̄ти ман̣ати джотати пабха̄сатӣти ман̣и, атха ва̄ джана̄нам̣ манам̣ пӯренто соманассам̣ каронто ито гато паваттоти ман̣и, джа̄тиран̇гаман̣ивел̣урийаман̣иа̄дӣхи анекехи ман̣ӣхи катаведика̄валайам̣ парива̄ретва̄ уттамам̣ маха̄пӯджам̣ ака̄синти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

ведика̄ракаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. сапарива̄рийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато сапарива̄рийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анека̄су джа̄тӣсу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто махаддхано маха̄бхого ахоси. атха падумуттаре бхагавати париниббуте маха̄джано тасса дха̄тум̣ нидахитва̄ махантам̣ четийам̣ ка̄ретва̄ пӯджеси. тасмим̣ ка̄ле айам̣ упа̄сако тассупари чанданаса̄рена четийагхарам̣ каритва̄ маха̄пӯджам̣ ака̄си. со тенева пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа кусалам̣ катва̄ саддха̄йа са̄сане паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

15-8. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. таттха оматтанти ла̄макабха̄вам̣ нӣчабха̄вам̣ дуккхитабха̄вам̣ ва̄ на пасса̄ми на джа̄на̄ми, на дит̣т̣хапуббо майа̄ нӣчабха̄воти аттхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

сапарива̄рийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. ума̄пуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локамахитетиа̄дикам̣ а̄йасмато ума̄пуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ васанто ниббутасса бхагавато четийамахе ваттама̄не инданӣламан̣иван̣н̣ам̣ ума̄пуппхам̣ гахетва̄ пӯджеси. со тена пун̃н̃ена сугатӣсуйева сам̣саранто диббама̄нусасампаттийо анубхавитва̄ уппаннуппаннабхаве бахулам̣ нӣлаван̣н̣о джа̄тисампанно вибхавасампанно ахоси. со имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саддха̄джа̄то паббаджито начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

21. со пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локамахитетиа̄ди вуттам̣. таттха локамахитети локехи махито пӯджитоти локамахито, тасмим̣ локамахите сиддхаттхамхи бхагавати париниббутети самбандхо. а̄хутӣнам̣пат̣иггахети а̄хутино вуччанти пӯджа̄сакка̄ра̄, тесам̣ а̄хутӣнам̣ пат̣иггахетум̣ арахатӣти а̄хутӣнам̣пат̣иггахо, алуттакитантасама̄со, тасмим̣ а̄хутӣнам̣пат̣иггахе бхагавати париниббутети аттхо.

22. ума̄пуппханти уддхамуддхам̣ нӣлапабхам̣ мун̃чама̄нам̣ пуппхати викасатӣти ума̄пуппхам̣, там̣ ума̄пуппхам̣ гахетва̄ четийе пӯджам̣ ака̄синти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

ума̄пуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. анулепада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аномадассӣмунинотиа̄дикам̣ а̄йасмато анулепада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аномадассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто махаддхано маха̄бхого тасса бхагавато бодхируккхасса ведика̄валайам̣ ка̄ретва̄ судха̄камман̃ча ка̄ретва̄ ва̄лукасантхаран̣ам̣ даддал̣хама̄нам̣ раджатавима̄намива ка̄реси. со тена пун̃н̃ена сукхаппатто уппаннуппаннабхаве раджатавима̄нараджатагехараджатапа̄са̄десу сукхаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттхари пасанно паббаджитва̄ випассанамануйутто начирассева араха̄ ахоси.

26. со апарабха̄ге ‘‘ким̣ ну кхо кусалам̣ катва̄ майа̄ айам̣ висесо адхигато’’ти пуббенива̄са̄нуссатин̃а̄н̣ена пат̣ипа̄т̣ийа̄ ануссаритва̄ пуббе катакусалам̣ джа̄нитва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аномадассӣмунинотиа̄дима̄ха. таттха аномам̣ ала̄макам̣ дассанам̣ дассанӣйам̣ сарӣрам̣ йасса со аномадассӣ, дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣аасӣта̄нубйан̃джанабйа̄маппабха̄самуджджалавира̄джитасарӣратта̄ сундарадассаноти аттхо. судха̄йа пин̣д̣ам̣ датва̄на̄ти бодхигхаре ведика̄валайам̣ ка̄ретва̄ сакале бодхигхаре судха̄лепанам̣ катва̄ти аттхо. па̄н̣икаммам̣ ака̄саханти са̄ракат̣т̣хена пхалакапа̄н̣ийо катва̄ та̄хи па̄н̣ӣхи мат̣т̣хакаммам̣ ака̄синти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

анулепада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. маггада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

уттаритва̄на надикантиа̄дикам̣ а̄йасмато маггада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу нибба̄на̄дхигаматтха̄йа пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле локасаммате куле ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ васанто екадивасам̣ бхагавантам̣ екам̣ надим̣ уттаритва̄ ванантарам̣ гаччхантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо ‘‘ида̄ни майа̄ бхагавато маггам̣ самам̣ ка̄тум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ куда̄лан̃ча пит̣акан̃ча а̄да̄йа бхагавато гаманамаггам̣ самам̣ катва̄ ва̄лукам̣ окиритва̄ бхагавато па̄де вандитва̄, ‘‘бханте, имина̄ магга̄лан̇ка̄ракаран̣ена ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не пӯджанӣйо бхавеййам̣, нибба̄нан̃ча па̄пун̣еййа’’нти паттханам̣ ака̄си. бхагава̄ ‘‘йатха̄дхиппа̄йам̣ самиджджхатӯ’’ти анумоданам̣ ватва̄ пакка̄ми.

32-3. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саббаттха пӯджито ахоси. имасмим̣ пана буддхуппа̄де па̄кат̣е екасмим̣ куле ниббатто саттхари пасанно паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ паччаккхато н̃атва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто уттаритва̄на надикантиа̄дима̄ха. таттха надати саддам̣ кароти гаччхатӣти надӣ, надӣйева надика̄, там̣ надикам̣ уттаритва̄ атиккамитва̄ти аттхо. куда̄лапит̣акама̄да̄йа̄ти ку вуччати патхавӣ, там̣ вида̄лане пада̄лане чхиндане аланти куда̄лам̣, пит̣акам̣ вуччати пам̣сува̄лика̄дива̄хакам̣, та̄лапан̣н̣аветталата̄дӣхи катабха̄джанам̣, куда̄лан̃ча пит̣акан̃ча куда̄лапит̣акам̣, там̣ а̄да̄йа гахетва̄ти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

маггада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. пхалакада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

йа̄нака̄ро пуре а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато пхалакада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу аттабха̄весу катапун̃н̃асамбха̄ро сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле вад̣д̣хакикуле ниббатто ратанаттайе пасанно чанданена а̄ламбанапхалакам̣ катва̄ бхагавато ада̄си. бхагава̄ тасса̄нумоданам̣ ака̄си.

37. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саббаттха ка̄ле читтасукхапӣн̣ито убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ сан̃джа̄таппаса̄до паббаджитва̄ ва̄йаманто начирассева саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто йа̄нака̄ро пуре а̄синтиа̄дима̄ха. таттха йа̄нака̄роти йанти етена иччхитиччхитат̣т̣ха̄нанти йа̄нам̣, там̣ каротӣти йа̄нака̄ро, пуре буддхадассанасамайе ахам̣ йа̄нака̄ро а̄сим̣ ахосинти аттхо. чанданам̣ пхалакам̣ катва̄ти чандати парил̣а̄хам̣ вӯпасаметӣти чанданам̣. атха ва̄ чанданти сугандхава̄санаттхам̣ сарӣрам̣ вилимпанти етена̄ти чанданам̣, там̣ а̄ламбанапхалакам̣ катва̄. локабандхуноти сакалалокасса бандху н̃а̄тибхӯтоти локабандху, тасса локабандхуно саттхусса ада̄синти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пхалакада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. ват̣ам̣сакийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сумедхо на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато ват̣ам̣сакийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримамуниндесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сумедхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ таттха а̄дӣнавам̣ дисва̄ гехам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ маха̄ване виха̄си. тасмим̣ самайе сумедхо бхагава̄ вивекака̄мата̄йа там̣ ванам̣ сампа̄пун̣и. атха со та̄пасо бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо викаситам̣ сал̣алапуппхам̣ гахетва̄ ват̣ам̣сака̄ка̄рена гантхетва̄ бхагавато па̄дамӯле т̣хапетва̄ пӯджеси. бхагава̄ тасса читтаппаса̄даттха̄йа анумоданамака̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне куле джа̄то вуддхиманва̄йа саддхо пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

43. со апарабха̄ге пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сумедхо на̄ма на̄мена̄тиа̄ди вуттам̣. вивекаманубрӯхантоти джана̄кин̣н̣атам̣ паха̄йа джанавивекам̣ читтавивекан̃ча анубрӯханто вад̣д̣хенто бахулӣкаронто маха̄ванам̣ аджджхога̄хи па̄висӣти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

ват̣ам̣сакийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. паллан̇када̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сумедхасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато паллан̇када̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу нибба̄на̄дхигаматтха̄йа катапун̃н̃ӯпачайо сумедхасса бхагавато ка̄ле гахапатикуле ниббатто вуддхиманва̄йа маха̄бхогасампанно саттхари пасӣдитва̄ дхаммам̣ сутва̄ тасса саттхуно саттаратанамайам̣ паллан̇кам̣ ка̄ретва̄ махантам̣ пӯджам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саббаттха пӯджито ахоси. со ануккамена имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасанно паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ патва̄ пуббе катапун̃н̃ана̄мена паллан̇када̄йакаттхероти па̄кат̣о ахоси. хет̣т̣ха̄ вийа упарипи пуббе катапун̃н̃ана̄мена тхера̄нам̣ на̄ма̄ни евамева ведитабба̄ни.

47. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сумедхасса бхагаватотиа̄дима̄ха. паллан̇ко хи майа̄ динноти паллан̇кам̣ ӯрубаддха̄санам̣ катва̄ йаттха упавӣсанти нисӣданти, со паллан̇коти вуччати, со паллан̇ко саттаратанамайо майа̄ динно пӯджитоти аттхо. сауттарасапаччхадоти саха уттараччхадена саха паччхадена сауттарасапаччхадо, упаривита̄нам̣ бандхитва̄ а̄санам̣ уттамаваттхехи аччха̄детва̄ти аттхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

паллан̇када̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

паннарасамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

16. бандхуджӣвакавагго

1. бандхуджӣвакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чандам̣ва вималам̣ суддхантиа̄дикам̣ а̄йасмато бандхуджӣвакаттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ васанто сикхисса бхагавато рӯпака̄йасампаттим̣ дисва̄ пасаннама̄насо бандхуджӣвакапуппха̄ни гахетва̄ бхагавато па̄дамӯле пӯджеси. бхагава̄ тасса читтаппаса̄давад̣д̣ханаттха̄йа анумоданамака̄си. со йа̄вата̄йутам̣ т̣хатва̄ тенева пун̃н̃ена девалоке ниббатто чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча чаккаваттиа̄дисампаттийо анубхавитва̄ имасса амха̄кам̣ самма̄самбуддхасса уппаннака̄ле гахапатикуле ниббатто рӯпаггайасаггаппатто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ саддха̄джа̄то гехам̣ паха̄йа паббаджито арахаттам̣ па̄пун̣и.

1. со пуббенива̄сан̃а̄н̣ена пуббе катакусалакаммам̣ ануссаритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто чандам̣ва вималам̣ суддхантиа̄дима̄ха. таттха чандам̣ва вималам̣ суддханти аббха̄, махика̄, дхумо, раджо, ра̄хӯти имехи упаккилесамалехи вимуттам̣ чандам̣ ива дийад̣д̣хасахассупаккилесамала̄нам̣ пахӣнатта̄ вималам̣ никкилесатта̄ суддхам̣ пасаннам̣ сикхим̣ самбуддханти самбандхо. килесакаддама̄нам̣ абха̄вена ана̄вилам̣. нандӣбхавасан̇кха̄та̄йа балаваснеха̄йа парисамантато кхӣн̣атта̄ нандӣбхавапариккхӣн̣ам̣. тин̣н̣ам̣ локети локаттайато тин̣н̣ам̣ уттин̣н̣ам̣ атиккантам̣. висаттиканти висаттикам̣ вуччати тан̣ха̄, ниттан̣ханти аттхо.

2. нибба̄пайантам̣ джанатанти дхаммавассам̣ вассанто джанатам̣ джанасамӯхам̣ килесапарил̣а̄ха̄бха̄вена нибба̄пайантам̣ вӯпасаментам̣. сайам̣ сам̣са̄рато тин̣н̣ам̣, саббасатте сам̣са̄рато та̄райантам̣ атиккаментам̣ чатуннам̣ сачча̄нам̣ мунанато джа̄нанато муним̣ сикхим̣ самбуддханти самбандхо. ванасмим̣ джха̄йама̄нанти а̄рамман̣ӯпаниджджха̄налаккхан̣ӯпаниджджха̄нехи джха̄йантам̣ чинтентам̣ читтена бха̄вентам̣ ванамаджджхети аттхо. екаггам̣ екаггачиттам̣ сусама̄хитам̣ сут̣т̣ху а̄рамман̣е а̄хитам̣ т̣хапитачиттам̣ сикхим̣ муним̣ дисва̄ти самбандхо.

3. бандхуджӣвакапуппха̄нӣти бандхӯнам̣ н̃а̄тӣнам̣ джӣвакам̣ джӣвитаниссайам̣ хадайамам̣салохитам̣ бандхуджӣвакам̣ хадайамам̣салохитасама̄наван̣н̣ам̣ пуппхам̣ бандхуджӣвакапуппхам̣ гахетва̄ сикхино локабандхуно пӯджесинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

бандхуджӣвакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. тамбапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паракамма̄йане йуттотиа̄дикам̣ а̄йасмато тамбапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи а̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пийадассисса бхагавато ка̄ле кеначи пуре катена акусалакаммена дуггатакуле ниббатто вуддхиппатто паресам̣ каммам̣ катва̄ бхатийа̄ джӣвикам̣ каппеси. со евам̣ дуккхена васанто паресам̣ апара̄дхам̣ катва̄ маран̣абхайена пала̄йитва̄ ванам̣ па̄виси. таттха гатат̣т̣ха̄не па̄т̣алибодхим̣ дисва̄ вандитва̄ саммаджджитва̄ екасмим̣ руккхе тамбаван̣н̣ам̣ пуппхам̣ дисва̄ там̣ саббам̣ кан̣н̣ике очинитва̄ бодхипӯджам̣ ака̄си. таттха читтам̣ паса̄детва̄ вандитва̄ паллан̇кама̄бхуджитва̄ нисӣди. тасмим̣ кхан̣е те манусса̄ пада̄нупадикам̣ анубандхитва̄ таттха агамам̣су. со те дисва̄ бодхим̣ а̄ваджджентова пала̄йитва̄ бхайа̄наке гӣридуггапапа̄те патитва̄ мари.

7. со бодхипӯджа̄йа ануссаритатта̄ тенева пӣтисоманассена та̄ватим̣са̄дӣсу упапанно чха ка̄ма̄вачарасампаттим̣ анубхавитва̄ мануссесу ча чаккаваттиа̄дисампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне куле ниббатто вуддхиппатто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паракамма̄йане йуттотиа̄дима̄ха. таттха паресам̣ камма̄ни паракамма̄ни, паракамма̄нам̣ а̄йане каран̣е ва̄хане дха̄ран̣е йутто йоджито ахосинти аттхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

тамбапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. вӣтхисаммаджджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

удентам̣ сатарам̣сим̣ ва̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато вӣтхисаммаджджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу джа̄тисатесу катапун̃н̃асан̃чайо сикхисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто гхара̄ва̄сам̣ васанто нагарава̄сӣхи саддхим̣ вӣтхим̣ саджджетва̄ нӣйама̄нам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо вӣтхим̣ самам̣ катва̄ дхаджам̣ таттха усса̄песи.

15. со тенева пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо бахума̄нахадайо паббаджитва̄ ладдхӯпасампадо начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ ануссаранто паччаккхато джа̄нитва̄ пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто удентам̣ сатарам̣сим̣ ва̄тиа̄дима̄ха. таттха удентам̣ уггаччхантам̣ сатарам̣сим̣ сатапабхам̣. сатарам̣сӣти десана̄сӣсаматтам̣, анекасатасахассапабхам̣ сӯрийам̣ ива̄ти аттхо. пӣтарам̣сим̣ва бха̄н̣уманти пӣтарам̣сим̣ сам̣кучитапабхам̣ бха̄н̣умам̣ пабха̄вантам̣ чандаман̣д̣алам̣ ива самбуддхам̣ дисва̄ти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

вӣтхисаммаджджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. какка̄рупуппхапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

девапутто ахам̣ сантотиа̄дикам̣ а̄йасмато какка̄рупуппхапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве катапун̃н̃асан̃чайо сикхисса бхагавато ка̄ле бхуммат̣т̣хакадевапутто хутва̄ ниббатто сикхим̣ самма̄самбуддхам̣ дисва̄ диббакакка̄рупуппхам̣ гахетва̄ пӯджеси.

21. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто екатим̣сакаппаббхантаре убхайасукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттхари пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ паччаккхато н̃атва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто девапутто ахам̣ сантотиа̄дима̄ха. таттха диббанти кӣл̣анти пан̃чахи диббехи ка̄магун̣ехӣти дева̄, дева̄нам̣ путто, дево ева ва̄ путто девапутто, ахам̣ девапутто санто виджджама̄но диббам̣ какка̄рупуппхам̣ паггайха пака̄рена, гахетва̄ сикхисса бхагавато абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

какка̄рупуппхапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. манда̄равапуппхапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

девапутто ахам̣ сантотиа̄дикам̣ а̄йасмато манда̄равапуппхапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле бхуммат̣т̣хакадевапутто хутва̄ ниббатто сикхим̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо диббаманда̄равапуппхехи пӯджеси.

25. со тена пун̃н̃ена̄тиа̄дикам̣ саббам̣ анантараттхерасса апада̄наван̣н̣ана̄йа вуттанайенева ведитаббанти.

манда̄равапуппхапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. кадамбапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато кадамбапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто самма̄самбуддхасун̃н̃е локе екасмим̣ куле ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ васанто таттха а̄дӣнавам̣ дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантасамӣпе куккут̣е на̄ма паббате ассамам̣ катва̄ виха̄си. со таттха сатта паччекабуддхе дисва̄ пасаннама̄насо пуппхитам̣ кадамбапуппхам̣ очинитва̄ те паччекабуддхе пӯджеси. тепи ‘‘иччхитам̣ паттхита’’нтиа̄дина̄ анумоданам̣ акам̣су.

30. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ начирассева араха̄ хутва̄ пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. там̣ вуттаттхамева. куккут̣о на̄ма паббатоти тасса убхосу пассесу куккут̣ачӯл̣а̄ка̄рена паббатакӯт̣а̄нам̣ виджджама̄натта̄ куккут̣оти сан̇кхам̣ гато. пака̄рена тиро хутва̄ патит̣т̣хахатӣти паббато. тамхи паббатапа̄дамхӣти тасмим̣ паббатасамӣпе. сатта буддха̄ васантӣти сатта паччекабуддха̄ тасмим̣ куккут̣апаббатапа̄де пан̣н̣аса̄ла̄йам̣ васантӣти аттхо.

31. дӣпара̄джам̣ва уггатанти дӣпа̄нам̣ ра̄джа̄ дӣпара̄джа̄, саббесам̣ дӣпа̄нам̣ джалама̄на̄нам̣ та̄рака̄нам̣ ра̄джа̄ чандоти аттхо. атха ва̄ саббесу джамбудӣпапуббавидехаапарагойа̄науттаракурусан̇кха̄тесу чатӯсу дӣпесу двисахассапариттадӣпесу ча ра̄джа̄ а̄локапхаран̣ато чандо дӣпара̄джа̄ти вуччати, там̣ набхе уггатам̣ чандам̣ ива пуппхитам̣ пхуллитам̣ кадамбаруккхам̣ дисва̄ тато пуппхам̣ очинитва̄ убхохи хаттхехи паггайха пака̄рена гахетва̄ сатта паччекабуддхе самокирим̣ сут̣т̣ху окирим̣, а̄дарена пӯджесинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

кадамбапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. тин̣асӯлакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато тин̣асӯлакаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримаджинаваресу катапун̃н̃асамбха̄ро уппаннуппаннабхаве кусала̄ни упачинанто сикхисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ таттха досам̣ дисва̄ там̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ васанто химавантасамӣпе бхӯтаган̣е на̄ма паббате васантам̣ екатам̣ вивекаманубрӯхантам̣ сикхим̣ самбуддхам̣ дисва̄ пасаннама̄насо тин̣асӯлапуппхам̣ гахетва̄ па̄дамӯле пӯджеси. буддхопи тасса анумоданам̣ ака̄си.

35. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто вуддхиманва̄йа са̄сане пасанно паббаджитва̄ упаниссайасампаннатта̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣итва̄ пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаппатто пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. бхӯтаган̣о на̄ма паббатоти бхӯтаган̣а̄нам̣ девайаккхасамӯха̄нам̣ а̄ва̄сабхӯтатта̄ бхаванасадисатта̄ авирӯл̣хабха̄вена паваттатта̄ ча бхӯтаган̣о на̄ма паббато, тасмим̣ еко адутийо джино джитама̄ро буддхо васате диббабрахмаарийаирийа̄патхавиха̄рехи вихаратӣти аттхо.

36. екӯнасатасахассам̣, каппам̣ на винипа̄тикоти тена тин̣асӯлапуппхапӯджа̄каран̣апхалена нирантарам̣ екӯнасатасахассакаппа̄нам̣ авинипа̄тако чатура̄па̄йавинимутто саггасампаттибхавамева упапанноти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

тин̣асӯлакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. на̄гапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

суваччхо на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато на̄гапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримаджинанисабхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарабхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вуддхиппатто ведаттайа̄дӣсу сакасиппесу ниппхаттим̣ патва̄ таттха са̄рам̣ адисва̄ химавантам̣ пависитва̄ та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ джха̄насама̄паттисукхена вӣтина̄меси. тасмим̣ самайе падумуттаро бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа таттха агама̄си. со та̄пасо там̣ бхагавантам̣ дисва̄ лаккхан̣асаттхесу чхекатта̄ бхагавато лаккхан̣арӯпасампаттийа̄ пасанно вандитва̄ ан̃джалим̣ паггайха ат̣т̣ха̄си. а̄ка̄сато анотин̣н̣атта̄ пӯджа̄сакка̄ре акатейева а̄ка̄сенева пакка̄ми. атха со та̄пасо сасиссо на̄гапуппхам̣ очинитва̄ тена пуппхена бхагавато гатадиса̄бха̄гамаггам̣ пӯджеси.

39. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхаванто саббаттха пӯджито имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄сампанно паббаджитва̄ ваттапат̣ипаттийа̄ са̄санам̣ собхайама̄но начирассева араха̄ хутва̄ ‘‘кена ну кхо кусалакаммена майа̄ айам̣ локуттарасампатти ладдха̄’’ти атӣтакаммам̣ саранто пуббакаммам̣ паччаккхато н̃атва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто суваччхо на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. таттха ваччхаготте джа̄татта̄ ваччхо, сундаро ча со ваччхо чети суваччхо. на̄мена суваччхо на̄ма бра̄хман̣о мантапа̄рагӯ ведаттайа̄дисакаламантасаттхе кот̣иппаттоти аттхо. сесам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

на̄гапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. пунна̄гапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ка̄нанам̣ ванамогайха̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пунна̄гапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пхуссасса бхагавато ка̄ле неса̄дакуле ниббатто маха̄ванам̣ павит̣т̣хо таттха супуппхитапунна̄гапуппхам̣ дисва̄ хетусампаннатта̄ буддха̄рамман̣апӣтивасена бхагавантам̣ саритва̄ там̣ пуппхам̣ саха кан̣н̣ика̄хи очинитва̄ ва̄лука̄хи четийам̣ катва̄ пӯджеси.

46. со тена пун̃н̃ена двенавутикаппе нирантарам̣ девамануссасампаттийойева анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ вибхавасампанне куле ниббатто вуддхиманва̄йа пуббава̄сана̄балена са̄сане пасанно паббаджитва̄ ва̄йаманто начирассева араха̄ хутва̄ пуббе катакусалам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ка̄нанам̣ ванамогайха̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

пунна̄гапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. кумудада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато кумудада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле химавантасса а̄санне маханте джа̄тассаре кукуттхо на̄ма паккхӣ хутва̄ ниббатто кеначи акусалена паккхӣ сама̄нопи пуббе катасамбха̄рена буддхисампанно пун̃н̃а̄пун̃н̃есу чхеко сӣлава̄ па̄н̣агочарато пат̣ивирато ахоси. тасмим̣ самайе падумуттаро бхагава̄ а̄ка̄сена̄гантва̄ тасса самӣпе чан̇камати. атха со сакун̣о бхагавантам̣ дисва̄ пасанначитто кумудапуппхам̣ д̣ам̣ситва̄ бхагавато па̄дамӯле пӯджеси. бхагава̄ тасса соманассуппа̄данаттхам̣ пат̣иггахетва̄ анумоданамака̄си.

51. со тена пун̃н̃ена девамануссесу убхайасампаттисукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ ан̃н̃атарасмим̣ куле ниббатто вуддхиманва̄йа махаддхано маха̄бхого ратанаттайе пасанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ паччаккхато н̃атва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. падумуппаласан̃чханноти еттха сатапаттехи сампун̣н̣о сетападумо ча тӣн̣и нӣлараттасетуппала̄ни ча падумуппала̄ни техи сан̃чханно гаханӣбхӯто сампун̣н̣о маха̄джа̄тассаро ахӯти самбандхо. пун̣д̣арӣкасамоттхат̣оти пун̣д̣арӣкехи раттападумехи оттхат̣о сампун̣н̣оти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

кумудада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

сол̣асамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

17. супа̄ричарийавагго

1. супа̄ричарийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумо на̄ма на̄мена̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато супа̄ричарийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримамунипун̇гавесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле йаккхайонийам̣ ниббатто химавати йаккхасама̄гамам̣ гато бхагавато девайаккхагандхаббана̄га̄нам̣ дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо убхо хаттхе а̄бхуджитва̄ аппхот̣еси намасси ча. со тена пун̃н̃ена тато чуто упари девалоке уппанно таттха диббасукхам̣ анубхавитва̄ мануссесу ча чаккаватиа̄дисампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ гахапатикуле ниббатто ад̣д̣хо махаддхано маха̄бхого ратанаттайе пасанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ саддха̄джа̄то паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

1. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумо на̄ма на̄мена̄тиа̄дима̄ха. таттха падумоти йасса па̄даниккхепасамайе патхавим̣ бхиндитва̄ падумам̣ уггантва̄ па̄даталам̣ сампат̣иччхати, тена сан̃н̃а̄н̣ена со бхагава̄ падумоти сан̇кхам̣ гато, идха падумуттаро бхагава̄ адхиппето. со бхагава̄ павана̄ васанавиха̄ра̄ абхиниккхамма ванамаджджхам̣ пависитва̄ дхаммам̣ десетӣти самбандхо.

йаккха̄нам̣ самайоти дева̄нам̣ сама̄гамо а̄си ахосӣти аттхо. аджджха̄пеккхим̣су та̄вадети тасмим̣ десана̄ка̄ле адхиапеккхим̣су, висесена пассанасӣла̄ ахесунти аттхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

супа̄ричарийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. кан̣аверапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сиддхаттхо на̄ма бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато кан̣аверапуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле суддакуле ниббатто вуддхиманва̄йа ран̃н̃о антепурапа̄лако ахоси. тасмим̣ самайе сиддхаттхо бхагава̄ бхиккхусан̇гхапаривуто ра̄джавӣтхим̣ пат̣ипаджджи. атха со антепурапа̄лако чарама̄нам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо хутва̄ кан̣аверапуппхена бхагавантам̣ пӯджетва̄ намассама̄но ат̣т̣ха̄си. со тена пун̃н̃ена сугатисампаттийойева анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ куле ниббаттитва̄ вуддхиппатто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

7. со паттааггапхало пуббе катакусалам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сиддхаттхо на̄ма бхагава̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

кан̣аверапуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. кхаджджакада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

тиссасса кхо бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато кхаджджакада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле суддакуле ниббатто бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо амбаджамбуа̄диманекам̣ мадхурапхала̄пхалам̣ на̄л̣икерам̣ пӯвакхаджджакан̃ча ада̄си. бхагава̄ тасса паса̄давад̣д̣ханаттха̄йа пассантассева парибхун̃джи. со тена пун̃н̃ена сугатисампаттийойева анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ сан̃джа̄тасаддхо паса̄дабахума̄но паббаджитва̄ ваттапат̣ипаттийа̄ са̄санам̣ собхенто сӣла̄лан̇ка̄рапат̣иман̣д̣ито начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

13. со пуббакаммам̣ саранто ‘‘пуббе майа̄ сукхетте кусалам̣ катам̣ сундара’’нти соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто тиссасса кхо бхагаватотиа̄дима̄ха. таттха тиссопи бхавасампаттийо дадама̄но джа̄тоти ма̄та̄питӯхи катана̄мавасена тиссо. атха ва̄ тӣхи саран̣агаманехи асса̄сенто оваданто хетусампаннапуггале саггамоккхадвайе патит̣т̣ха̄пенто буддхо джа̄тоти тиссо. сама̄паттигун̣а̄дӣхи бхагехи йуттоти бхагава̄, тасса тиссасса бхагавато пуббе ахам̣ пхалам̣ ада̄синти самбандхо. на̄л̣икеран̃ча па̄да̄синти на̄л̣ика̄ка̄рена паваттам̣ пхалам̣ на̄л̣икерам̣, тан̃ча пхалам̣ ада̄синти аттхо. кхаджджакам̣ абхисамматанти кха̄дитаббам̣ кхаджджакам̣ абхи висесена мадхусаккара̄дӣхи саммиссам̣ катва̄ ниппха̄дитам̣ сундарам̣ мадхуранти самматам̣ н̃а̄там̣ абхисамматам̣ кхаджджакан̃ча ада̄синти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

кхаджджакада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. десапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аттхадассӣ ту бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато десапӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддхо пасанно буддхама̄мако дхаммама̄мако сан̇гхама̄мако ахоси. тада̄ аттхадассӣ бхагава̄ бхиккхусан̇гхапаривуто чандо вийа сӯрийо вийа ча а̄ка̄сена гаччхати. со упа̄сако бхагавато гатадиса̄бха̄гам̣ гандхама̄ла̄дӣхи пӯдженто ан̃джалим̣ паггайха намассама̄но ат̣т̣ха̄си.

18. со тена пун̃н̃ена девалоке ниббатто саггасампаттим̣ анубхавитва̄ мануссесу ча мануссасампаттим̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ куле ниббатто вуддхиппатто упабхогапарибхогасампанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо гхара̄ва̄се аналлӣно паббаджитва̄ ваттасампанно начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аттхадассӣ ту бхагава̄тиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. анилан̃джасети ‘‘магго пантхо патхо паджджо, ан̃джасам̣ ват̣ума̄йана’’нти (чӯл̣ани. па̄ра̄йанаттхутига̄тха̄ниддеса 101) парийа̄йасса вуттатта̄ аниласса ва̄тасса ан̃джасам̣ гаманамагготи анилан̃джасам̣, тасмим̣ анилан̃джасе, а̄ка̄сети аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

десапӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. кан̣ика̄рачхаттийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

вессабхӯ на̄ма самбуддхотиа̄дикам̣ а̄йасмато кан̣ика̄рачхаттийаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто вессабхусса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саддха̄сампанно ахоси. тасмим̣ самайе вессабхӯ бхагава̄ вивекака̄мо маха̄ванам̣ пависитва̄ нисӣди. атха сопи упа̄сако кеначидева каран̣ӣйена таттха гантва̄ бхагавантам̣ аггиккхандхам̣ вийа джалама̄нам̣ нисиннам̣ дисва̄ пасаннама̄насо кан̣ика̄рапуппхам̣ очинитва̄ чхаттам̣ катва̄ бхагавато нисиннат̣т̣ха̄не вита̄нам̣ катва̄ пӯджеси, там̣ бхагавато а̄нубха̄вена сатта̄хам̣ амила̄там̣ хутва̄ татхева ат̣т̣ха̄си. бхагава̄пи пхаласама̄паттим̣ ниродхасама̄паттин̃ча сама̄паджджитва̄ виха̄си, со там̣ аччхарийам̣ дисва̄ соманассаджа̄то бхагавантам̣ вандитва̄ ан̃джалим̣ паггайха ат̣т̣ха̄си. бхагава̄ сама̄паттито вут̣т̣хахитва̄ виха̄рамева агама̄си.

23. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа саддха̄сампанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ гхара̄ва̄се аналлӣно паббаджитва̄ ваттапат̣ипаттийа̄ джинаса̄санам̣ собхенто начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто вессабхӯ на̄ма самбуддхотиа̄дима̄ха. таттха вессабхӯти вессе вессаджане бхуна̄ти абхибхаватӣти вессабхӯ. атха ва̄ вессе пан̃чавидхама̄ре абхибхуна̄ти аджджхоттхаратӣти вессабхӯ. са̄мам̣йева буджджхита̄ сачча̄нӣти самбуддхо, на̄мена вессабхӯ на̄ма самбуддхоти аттхо. дива̄виха̄ра̄йа мунӣти диббати пака̄сети там̣ там̣ ваттхум̣ па̄кат̣ам̣ каротӣти дива̄. сӯрийуггаманато пат̣т̣ха̄йа йа̄ва аттхан̇гамо, та̄ва париччхиннака̄ло, вихаран̣ам̣ чатӯхи ирийа̄патхехи паваттанам̣ виха̄ро, дива̄йа виха̄ро дива̄виха̄ро, тасса дива̄виха̄ра̄йа локаджет̣т̣хо нара̄сабхо буддхамуни маха̄ванам̣ ога̄хитва̄ пависитва̄ти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

кан̣ика̄рачхаттийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. саппида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

пхуссо на̄ма̄тха бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато саппида̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пхуссасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто ахоси. тада̄ бхагава̄ бхиккхусан̇гхапаривуто вӣтхийам̣ чарама̄но тасса упа̄сакасса гехадва̄рам̣ сампа̄пун̣и. атха со упа̄сако бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо вандитва̄ паттапӯрам̣ саппителам̣ ада̄си, бхагава̄ анумоданам̣ катва̄ пакка̄ми. со тенева соманассена йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто тена пун̃н̃ена девалоке уппанно таттха диббасукхам̣ анубхавитва̄ мануссесу ча ниббатто уппаннуппаннабхаве саппителамадхупха̄н̣ита̄димадхура̄ха̄расаман̇гӣ сукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ екасмим̣ куле ниббатто вуддхиппатто саддхо буддхисампанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ ваттасампанно начирассева араха̄ ахоси.

28. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто пхуссо на̄ма̄тха бхагава̄тиа̄дима̄ха. таттха пхуссоти пхуссанаккхаттайогена джа̄татта̄ ма̄та̄питӯхи катана̄мадхеййена пхуссо. атха ва̄ нибба̄нам̣ пхуси пасси саччхи ака̄сӣти пхуссо. атха ва̄ саматим̣сапа̄рамита̄саттатим̣сабодхипаккхийадхамме сакале ча тепит̣аке парийаттидхамме пхуси пасси ан̃н̃а̄сӣти пхуссо. бхаггава̄ бхагйава̄ йуттотиа̄дипун̃н̃акот̣т̣ха̄сасаман̇гита̄йа бхагава̄. а̄хутӣнам̣ пат̣иггахоти а̄хутино вуччанти пӯджа̄сакка̄ра̄, тесам̣ а̄хутӣнам̣ пат̣иггахетум̣ арахатӣти а̄хутӣнам̣ пат̣иггахо. маха̄джанам̣ нибба̄пенто вӣро пхуссо на̄ма бхагава̄ вӣтхийам̣ атха тада̄ гаччхатети самбандхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

саппида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. йӯтхика̄пуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дикам̣ а̄йасмато йӯтхика̄пуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи а̄йасма̄ пуримамуниндесу ката̄дхика̄ро анекесу ча джа̄тисатесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто пхуссассева бхагавато ка̄ле суддакуле ниббатто вуддхиппатто чандабха̄га̄йа надийа̄ тӣре кеначидева каран̣ӣйена анусотам̣ чарама̄но пхуссам̣ бхагавантам̣ нха̄йитука̄мам̣ аггиккхандхам̣ вийа джалама̄нам̣ дисва̄ соманассаджа̄то таттха джа̄там̣ йӯтхика̄пуппхам̣ очинитва̄ бхагавантам̣ пӯджеси. бхагава̄ тасса анумоданамака̄си.

33. со таттха тена пун̃н̃акот̣т̣ха̄сена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиппатто бхагавато дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ ваттапат̣ипаттийа̄ са̄санам̣ собхенто начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто чандабха̄га̄надӣтӣретиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

йӯтхика̄пуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. дуссада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

тивара̄йам̣ пуре рамметиа̄дикам̣ а̄йасмато дуссада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле ра̄джакуле ниббатто вуддхиппаттака̄ле йувара̄джабха̄вам̣ патва̄ па̄кат̣о екам̣ джанападам̣ лабхитва̄ татра̄дхипатибхӯто сакаладжанападава̄сино да̄напийавачанааттхачарийа̄сама̄наттхата̄сан̇кха̄техи чатӯхи сан̇гахаваттхӯхи сан̇ган̣ха̄ти. тасмим̣ самайе сиддхаттхо бхагава̄ там̣ джанападам̣ сампа̄пун̣и. атха со йувара̄джа̄ пан̣н̣а̄ка̄рам̣ лабхитва̄ таттха сукхумаваттхена бхагавантам̣ пӯджеси. бхагава̄ там̣ ваттхам̣ хаттхена пара̄маситва̄ а̄ка̄сам̣ паккханди. тампи ваттхам̣ бхагавантамева анубандхи. атха со йувара̄джа̄ там̣ аччхарийам̣ дисва̄ атӣва пасанно ан̃джалим̣ паггайха ат̣т̣ха̄си. бхагавато сампаттасампаттат̣т̣ха̄не саббе джана̄ там̣ аччхарийам̣ дисва̄ аччхарийаббхутачитта̄ ан̃джалим̣ паггайха ат̣т̣хам̣су. бхагава̄ виха̄рамева агама̄си. йувара̄джа̄ тенева кусалакаммена тато чуто девалоке уппанно таттха диббасампаттим̣ анубхавитва̄ мануссесу чаккаваттиа̄дисампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ ратанаттайе пасанно бхагавато дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ ва̄йаманто начирассева араха̄ ахоси.

38. со екадивасам̣ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто тивара̄йам̣ пуре рамметиа̄дима̄ха. таттха тиварана̄маке нагаре раман̣ӣйе ахам̣ ра̄джапутто хутва̄ сиддхаттхам̣ бхагавантам̣ ваттхена пӯджесинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

дуссада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. сама̄дапакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

нагаре бандхуматийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сама̄дапакаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддха̄нам̣ сантике катакусаласамбха̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ пун̃н̃а̄ни каронто васама̄но саддхо пасанно бахӯ упа̄саке саннипа̄тетва̄ ган̣аджет̣т̣хако хутва̄ ‘‘ма̄л̣акам̣ карисса̄ма̄’’ти те саббе сама̄дапетва̄ екам̣ ма̄л̣акам̣ самам̣ ка̄ретва̄ пан̣д̣арапулинам̣ окиритва̄ бхагавато ниййа̄деси. со тена пун̃н̃ена девалоке уппанно чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча чаккаваттиа̄дисампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто бхагавати пасанно дхаммам̣ сутва̄ пасаннама̄насо саддха̄джа̄то паббаджитва̄ сӣласампанно ваттасампанно начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

44. со апарабха̄ге аттано катакусалам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто нагаре бандхуматийа̄тиа̄дима̄ха. таттха бандханти н̃а̄тиготта̄дивасена екасамбандха̄ хонти сакаланагарава̄синоти бандхӯ, бандхӯ етасмим̣ виджджантӣти бандхуматӣ, тасса̄ бандхуматийа̄ на̄ма нагаре маха̄пӯгаган̣о упа̄сакасамӯхо ахосӣти аттхо. ма̄л̣ам̣ касса̄ма сан̇гхасса̄ти еттха ма̄ти ган̣ха̄ти сампаттасампаттаджана̄нам̣ читтанти ма̄л̣ам̣, атха ва̄ сампаттайатиган̣а̄нам̣ читтасса вивекакаран̣е аланти ма̄л̣ам̣, ма̄л̣амева ма̄л̣акам̣, бхиккхусан̇гхасса пха̄сувиха̄раттха̄йа ма̄л̣акам̣ карисса̄ма̄ти аттхо. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

сама̄дапакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. пан̃чан̇гулийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

тиссо на̄ма̄си бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пан̃чан̇гулийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ре таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто тиссасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ куле ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ вибхавасампанно саддхо пасанно вӣтхито виха̄рам̣ пат̣ипаннам̣ бхагавантам̣ дисва̄ джа̄тисумана̄дианека̄ни сугандхапуппха̄ни чандана̄дӣни ча вилепана̄ни га̄ха̄петва̄ виха̄рам̣ гато пуппхехи бхагавантам̣ пӯджетва̄ вилепанехи бхагавато сарӣре пан̃чан̇гуликам̣ катва̄ вандитва̄ пакка̄ми.

50. со тена пун̃н̃ена девамануссесу убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббаттитва̄ вуддхиманва̄йа саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ начирассева араха̄ хутва̄ пуббакаммам̣ саранто паччаккхато н̃атва̄ ‘‘имам̣ на̄ма кусалакаммам̣ катва̄ ӣдисам̣ локуттарасампаттим̣ паттомхӣ’’ти пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто тиссо на̄ма̄си бхагава̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

пан̃чан̇гулийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

саттарасамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

18. кумудавагго

1. кумудама̄лийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

паббате химавантамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато кумудама̄лийаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аттхадассисса бхагавато ка̄ле химавантапаббатасамӣпе джа̄тассарасса а̄санне раккхасо хутва̄ ниббатто аттхадассим̣ бхагавантам̣ таттха упагатам̣ дисва̄ пасаннама̄насо кумудапуппха̄ни очинитва̄ бхагавантам̣ пӯджеси. бхагава̄ анумоданам̣ катва̄ пакка̄ми.

1. со тена пун̃н̃ена тато чавитва̄ девалокам̣ упапанно чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча чаккаваттиа̄дисампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вуддхиппатто ратанаттайе пасанно паббаджитва̄ ва̄йаманто брахмачарийапарийоса̄нам̣ арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто паббате химавантамхӣтиа̄дима̄ха. таттха таттхаджо раккхасо а̄синти тасмим̣ джа̄тассарасамӣпе джа̄то ниббатто раккхасо парарудхирамам̣сакха̄дако ниддайо гхорарӯпо бхайа̄накасабха̄во маха̄бало маха̄тха̄мо каккхал̣о йаккхо а̄сим̣ ахосинти аттхо.

кумудам̣ пуппхате таттха̄ти тасмим̣ маха̄саре сӯрийарам̣сийа̄ абха̄ве сати са̄йанхе макул̣итам̣ кун̃чита̄ка̄рена ниппабхам̣ аван̣н̣ам̣ хотӣти ‘‘кумуда’’нти ладдхана̄мам̣ пуппхам̣ пуппхате викасатӣти аттхо. чаккаматта̄ни джа̄йарети та̄ни пуппха̄ни ратхачаккапама̄н̣а̄ни хутва̄ джа̄йантӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

кумудама̄лийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. ниссен̣ида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

кон̣д̣ан̃н̃асса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато ниссен̣ида̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро анека̄су джа̄тӣсу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто кон̣д̣ан̃н̃асса бхагавато ка̄ле вад̣д̣хакикуле ниббатто саддхо пасанно бхагавато дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо бхагавато васанапа̄са̄дасса̄роханаттха̄йа са̄ракат̣т̣хамайам̣ ниссен̣им̣ катва̄ усса̄петва̄ т̣хапеси. бхагава̄ тасса паса̄дасам̣вад̣д̣ханаттха̄йа пассантассева упарипа̄са̄дам̣ а̄рухи. со атӣва пасанно тенева пӣтисоманассена ка̄лам̣ катва̄ девалоке ниббатто таттха диббасампаттим̣ анубхавитва̄ мануссесу джа̄йама̄но ниссен̣ида̄наниссандена уччакуле ниббатто мануссасукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ куле ниббатто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ саддха̄джа̄то паббаджито начирассева араха̄ ахоси.

9. со аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто кон̣д̣ан̃н̃асса бхагаватотиа̄дима̄ха. таттха кон̣д̣ан̃н̃асса̄ти куччхито хутва̄ д̣ети паваттатӣти кон̣д̣о, ла̄макасатто, кон̣д̣ато ан̃н̃оти кон̣д̣ан̃н̃о, ала̄мако уттамапурисоти аттхо. атха ва̄ бра̄хман̣аготтесу кон̣д̣ан̃н̃аготте уппаннатта̄ ‘‘кон̣д̣ан̃н̃о’’ти готтавасена тасса на̄мам̣, тасса кон̣д̣ан̃н̃асса. сесам̣ па̄кат̣амева̄ти.

ниссен̣ида̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. раттипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

мигалуддо пуре а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато раттипуппхийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле неса̄дакуле уппанно мигавадха̄йа аран̃н̃е вичарама̄но тасса ка̄рун̃н̃ена аран̃н̃е чарама̄нам̣ випассим̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо пуппхитам̣ раттикам̣ на̄ма пуппхам̣ кут̣аджапуппхан̃ча саха ван̣т̣ена очинитва̄ соманассачиттена пӯджеси. бхагава̄ анумоданам̣ катва̄ пакка̄ми.

13. со тенева пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто ратанаттайе пасанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ ка̄месу а̄дӣнавам̣ дисва̄ паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ патто аттано пуббакаммам̣ саритва̄ ‘‘неса̄дабхӯтена майа̄ катакусалам̣ сундара’’нти соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто мигалуддо пуре а̄синтиа̄дима̄ха. таттха мига̄нам̣ луддо са̄хасико ма̄ракоти мигалуддо, мигесу ва̄ луддо лобхӣти мигалуддо, неса̄до а̄сим̣ пурети аттхо.

14. раттикам̣ пуппхитам̣ дисва̄ти падумапуппха̄дӣни анека̄ни пуппха̄ни сӯрийарам̣сисампхассена дива̄ пуппханти раттийам̣ макул̣ита̄ни хонти. джа̄тисуманамаллика̄дӣни анека̄ни пуппха̄ни пана раттийам̣ пуппханти но дива̄. тасма̄ раттийам̣ пуппханато раттипуппхана̄мака̄ни анека̄ни сугандхапуппха̄ни ча кут̣аджапуппха̄ни ча гахетва̄ пӯджесинти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

раттипуппхийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. удапа̄нада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

випассино бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато удапа̄нада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримамуниваресу ката̄дхика̄ро анекесу бхавесу катапун̃н̃асан̃чайо випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиппатто ‘‘па̄нӣйада̄нам̣ майа̄ да̄таббам̣, тан̃ча нирантарам̣ катва̄ паваттетум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ екам̣ кӯпам̣ кхана̄петва̄ удакасампаттака̄ле ит̣т̣хака̄хи чина̄петва̄ тхирам̣ катва̄ таттха ут̣т̣хитена удакена пун̣н̣ам̣ там̣ удапа̄нам̣ випассисса бхагавато ниййа̄деси. бхагава̄ па̄нӣйада̄на̄нисам̣садӣпакам̣ анумоданам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не поккхаран̣ӣудапа̄напа̄нӣйа̄дисампанно сукхаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ куле ниббатто вуддхиманва̄йа саддхо пасанно паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

18. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто випассино бхагаватотиа̄дима̄ха. таттха удапа̄но като майа̄ти удакам̣ пиванти еттха̄ти удапа̄но, кӯпапоккхаран̣ӣтал̣а̄ка̄наметам̣ адхивачанам̣. со удапа̄но кӯпо випассисса бхагавато аттха̄йа като кханитоти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

удапа̄нада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. сӣха̄санада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато сӣха̄санада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве нибба̄на̄дхигаматтха̄йа катапун̃н̃ӯпачайо падумуттарасса бхагавато ка̄ле гахапатикуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ ратанаттайе пасанно тасмим̣ бхагавати париниббуте саттахи ратанехи кхачитам̣ сӣха̄санам̣ ка̄ра̄петва̄ бодхируккхам̣ пӯджеси, бахӯхи ма̄ла̄гандхадхӯпехи ча пӯджеси.

21. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ саббаттха пӯджито имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто вуддхиппатто гхара̄ва̄сам̣ васанто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо н̃а̄тиваггам̣ паха̄йа паббаджито начирассева араха̄ хутва̄ пуббӯпачитакусаласамбха̄рам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. таттха сӣха̄санамада̄саханти сӣхарӯпахиран̃н̃асуван̣н̣аратанехи кхачитам̣ а̄санам̣ сӣха̄санам̣, сӣхасса ва̄ абхӣтасса бхагавато нисинна̄рахам̣, сӣхам̣ ва̄ сет̣т̣хам̣ уттамам̣ а̄сананти сӣха̄санам̣, там̣ ахам̣ ада̄сим̣, бодхируккхам̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

сӣха̄санада̄йакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. маггадаттикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

аномадассӣ бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато маггадаттикаттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто аномадассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вуддхиманва̄йа гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ васанто аномадассим̣ бхагавантам̣ а̄ка̄се чан̇камантам̣ па̄дуддха̄ре па̄дуддха̄рачан̇каманат̣т̣ха̄не пуппха̄нам̣ викиран̣ам̣ аччхарийан̃ча дисва̄ пасаннама̄насо пуппха̄ни а̄ка̄се уккхипи, та̄ни вита̄нам̣ хутва̄ ат̣т̣хам̣су.

26. со тена пун̃н̃ена сугатӣсуйева сам̣саранто саббаттха пӯджито сукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де екасмим̣ куле ниббатто камена йоббан̃н̃ам̣ па̄пун̣итва̄ саддха̄джа̄то паббаджитва̄ ваттасампанно начирассева арахаттам̣ патто чан̇каманасса пӯджитатта̄ маггадаттикаттхероти па̄кат̣о. со пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аномадассӣ бхагава̄тиа̄дима̄ха. дит̣т̣хадхаммасукхаттха̄йа̄ти имасмим̣ аттабха̄ве чан̇каманена сарӣрасаллахука̄дисукхам̣ пат̣ичча̄ти аттхо. аббхока̄самхи чан̇камӣти аббхока̄се ан̇ган̣ат̣т̣ха̄не чан̇ками, падавиккхепам̣ падасан̃ча̄рам̣ ака̄сӣти аттхо.

уддхате па̄де пуппха̄нӣти чан̇камантена па̄де уддхате падумуппала̄дӣни пуппха̄ни патхавито уггантва̄ чан̇каме викирим̣сӯти аттхо. собхам̣ муддхани тит̣т̣харети буддхасса муддхани сӣсе собхайама̄на̄ та̄ни тит̣т̣хантӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

маггадаттикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. екадӣпийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттарасса мунинотиа̄дикам̣ а̄йасмато екадӣпийаттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримаджинасет̣т̣хесу катакусаласамбха̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле гахапатикуле ниббатто вуддхиппатто саддхо пасанно бхагавато салаламаха̄бодхимхи екападӣпам̣ пӯджеси, тха̄варам̣ катва̄ ниччамекападӣпапӯджанаттха̄йа телават̣т̣ам̣ пат̣т̣хапеси. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саббаттха джалама̄но пасанначаккхуко убхайасукхаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ вибхавасампанне екасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патто ратанаттайе пасанно паббаджитва̄ начирассева арахаттам̣ патто дӣпапӯджа̄йа ладдхависеса̄дхигаматта̄ екадӣпийаттхероти па̄кат̣о.

30. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасса мунинотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

екадӣпийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. ман̣ипӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

орена химавантасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато ман̣ипӯджакаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ куле ниббатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ таттха̄дӣнавам̣ дисва̄ гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантаорабха̄ге екисса̄ надийа̄ самӣпе пан̣н̣аса̄лам̣ ка̄ретва̄ васанто вивекака̄мата̄йа тасса̄нукампа̄йа ча таттха упагатам̣ падумуттарам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо ман̣ипаллан̇кам̣ бхагавато пӯджеси. бхагава̄ тасса паса̄давад̣д̣ханаттха̄йа таттха нисӣди. со бхиййосоматта̄йа пасанно нибба̄на̄дхигаматтха̄йа паттханам̣ ака̄си. бхагава̄ анумоданам̣ ватва̄ пакка̄ми. со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто саббаттха пӯджито сукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ вибхавасампанне куле ниббатто гхара̄ва̄сам̣ васанто екадивасам̣ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ начирассева араха̄ ахоси.

34. со екадивасам̣ аттана̄ катакусалам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто орена химавантасса̄тиа̄дима̄ха. таттха орена̄ти химавантасса апарам̣ бха̄гам̣ виха̄йа орена, бхумматтхе каран̣авачанам̣, орасмим̣ диса̄бха̄гети аттхо. надика̄ сампаваттатха̄ти апа̄кат̣ана̄мадхеййа̄ ека̄ надӣ сам̣сут̣т̣ху паватта̄нӣ ваха̄нӣ сандама̄на̄ ахосӣти аттхо. тасса̄ ча̄нупакхеттамхӣти тасса̄ надийа̄ анупакхеттамхи тӣрасамӣпети аттхо. сайамбхӯ васате тада̄ти йада̄ ахам̣ ман̣ипаллан̇кам̣ пӯджесим̣, тада̄ ана̄чарийако хутва̄ сайамева буддхабхӯто бхагава̄ васате вихаратӣти аттхо.

35. ман̣им̣ паггайха паллан̇канти ман̣инти читтам̣ а̄ра̄дхети соманассам̣ каротӣти ман̣и, атха ва̄ ма̄ти пама̄н̣ам̣ кароти а̄бхаран̣анти ман̣и, атха ва̄ маранта̄пи ра̄джайувара̄джа̄дайо там̣ на париччаджанти тадаттха̄йа сан̇га̄мам̣ каронтӣти ман̣и, там̣ ман̣им̣ ман̣имайам̣ паллан̇кам̣ манорамам̣ са̄дху читтам̣ сут̣т̣ху вичиттам̣ паггайха гахетва̄ буддхасет̣т̣хасса абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо. сесам̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

ман̣ипӯджакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. тикиччхакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

нагаре бандхуматийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато тикиччхакаттхерасса апада̄нам̣. айампа̄йасма̄ пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле бандхуматӣнагаре веджджакуле ниббатто бахуссуто сусиккхито веджджакамме чхеко бахӯ рогино тикиччханто випассисса бхагавато упат̣т̣ха̄касса асокана̄маттхерасса рогам̣ тикиччхи. со тена пун̃н̃ена девамануссесу апара̄парам̣ сукхам̣ анубхаванто ниббаттаниббаттабхаве арого дӣгха̄йуко суван̣н̣аван̣н̣асарӣро ахоси.

39. со имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ гахапатикуле ниббатто вуддхиманва̄йа саббасиппесу ниппхаттим̣ патто арого сукхито вибхавасампанно ратанаттайе пасанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа паббаджитва̄ начирассева араха̄ хутва̄ пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто нагаре бандхуматийа̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

тикиччхакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. сан̇гхупат̣т̣ха̄каттхераапада̄наван̣н̣ана̄

вессабхумхи бхагаватӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато сан̇гхупат̣т̣ха̄каттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу катакусаласамбха̄ро анекесу бхавесу виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто вессабхусса бхагавато ка̄ле тасса̄ра̄микасса путто хутва̄ ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саддхо пасанно виха̄ресу а̄ра̄микакаммам̣ каронто саккаччам̣ сан̇гхам̣ упат̣т̣ха̄си. со тенева кусалакаммена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ гахапатикуле ниббатто вуддхиппатто вибхавасампанно сукхаппатто па̄кат̣о саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ са̄сане пасанно паббаджитва̄ ваттасампанно са̄санам̣ собхайама̄но випассанам̣ вад̣д̣хенто начирассева саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ патто чхал̣абхин̃н̃о пуббе катакусалакаммавасена сан̇гхупат̣т̣ха̄каттхероти па̄кат̣о ахоси.

45. со екадивасам̣ ‘‘пуббе майа̄ ким̣ на̄ма каммам̣ катва̄ айам̣ локуттарасампатти ладдха̄’’ти аттано пуббакаммам̣ саритва̄ паччаккхато джа̄нитва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ па̄кат̣ам̣ каронто вессабхумхи бхагаватӣтиа̄дима̄ха. таттха ахоса̄ра̄мико аханти ахам̣ вессабхусса бхагавато са̄сане а̄ра̄мико ахосинти аттхо. сесам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхатта̄ ча сувин̃н̃еййамева̄ти.

сан̇гхупат̣т̣ха̄каттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

ат̣т̣ха̄расамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

19. кут̣аджапуппхийавагго

1-10. кут̣аджапуппхийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

ито парампи екӯнавӣсатимавагге а̄гата̄нам̣ имесам̣ кут̣аджапуппхийаттхера̄дӣнам̣ дасаннам̣ тхера̄нам̣ апуббам̣ наттхи. тесан̃хи тхера̄нам̣ пуримабуддха̄нам̣ сантике катапун̃н̃асамбха̄ра̄нам̣ васена па̄кат̣ана̄ма̄ни чева нива̄санагара̄дӣни ча хет̣т̣ха̄ вуттанайенева ведитабба̄нӣти там̣ саббам̣ апада̄нам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

екӯнавӣсатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

20. тама̄лапуппхийавагго

1-10. тама̄лапуппхийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

вӣсатиме вагге пат̣хаматтхера̄пада̄нам̣ утта̄намева.

6. дутийаттхера̄пада̄не йам̣ да̄йава̄сико исӣти исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ ване васанабха̄вена да̄йава̄сико исӣти сан̇кхам̣ гато, аттано анукампа̄йа там̣ ванам̣ упагатасса сиддхаттхасса саттхуно васанаман̣д̣апаччха̄данаттха̄йа йам̣ тин̣ам̣, там̣ ла̄йати чхиндатӣти аттхо. даббачхаданам̣ катва̄ анекехи кхуддакадан̣д̣акехи ман̣д̣апам̣ катва̄ там̣ тин̣ена чха̄детва̄ сиддхаттхасса бхагавато ахам̣ ада̄сим̣ пӯджесинти аттхо.

8. сатта̄хам̣ дха̄райум̣ таттха̄ти там̣ ман̣д̣апам̣ таттха т̣хита̄ деваманусса̄ сатта̄хам̣ ниродхасама̄паттим̣ сама̄паджджитва̄ нисиннасса саттхуно дха̄райум̣ дха̄ресунти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

татийаттхерасса апада̄не кхан̣д̣апхуллийаттхероти еттха кхан̣д̣анти кат̣т̣ха̄нам̣ джин̣н̣атта̄ чхиннабхиннат̣т̣ха̄нам̣, пхулланти кат̣т̣ха̄нам̣ джин̣н̣ат̣т̣ха̄не кан̣н̣акитамахиччхаттака̄дипуппханам̣, кхан̣д̣ан̃ча пхуллан̃ча кхан̣д̣апхулла̄ни, кхан̣д̣апхулла̄нам̣ пат̣исан̇кхаран̣ам̣ пунаппунам̣ тхиракаран̣анти кхан̣д̣апхуллапат̣исан̇кхаран̣ам̣. имасса пана тхерасса самбха̄рапӯран̣ака̄ле пхуссасса бхагавато четийе чхиннабхиннат̣т̣ха̄не судха̄пин̣д̣ам̣ маккхетва̄ тхиракаран̣ам̣ кхан̣д̣апхуллапат̣исан̇кхаран̣ам̣ на̄ма. тасма̄ со кхан̣д̣апхуллийо тхероти па̄кат̣о ахоси. татийам̣.

17. чатуттхаттхерасса̄пада̄не ран̃н̃о баддхачаро аханти ран̃н̃о парича̄рако каммака̄рако ахосинти аттхо.

19. джаладжуттамана̄миноти джале удаке джа̄там̣ джаладжам̣, ким̣ там̣ падумам̣, падумена сама̄нана̄матта̄ падумуттарасса бхагаватоти аттхо. уттамападумана̄масса бхагаватоти ва̄ аттхо. чатуттхам̣.

пан̃чамам̣ утта̄наттхамева.

28. чхат̣т̣хе нагаре два̄раватийа̄ти маха̄два̄рава̄тапа̄накава̄т̣апхалака̄хи ватипа̄ка̄рат̣т̣а̄лагопуракаддамодакапарикха̄хи ча сампаннам̣ нагаранти два̄раватӣнагарам̣, два̄рам̣ ватин̃ча падха̄нам̣ катва̄ нагарасса упалаккхитатта̄ ‘‘два̄раватӣ нагара’’нти вохарантӣти нагаре два̄раватийа̄ти вуттам̣. ма̄ла̄ваччхо пуппха̄ра̄мо мама ахосӣти аттхо.

31. те кисалайа̄ти те асокапаллава̄. чхат̣т̣хам̣.

саттамат̣т̣хаманавама̄ни утта̄наттха̄нева. дасамепи апуббам̣ наттхӣти.

вӣсатимаван̣н̣ана̄ саматта̄.

21-23. кан̣ика̄рапуппхийа̄дивагго

1-30. кан̣ика̄рапуппхийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

ито парам̣ саббаттха анутта̄нападаван̣н̣анам̣ карисса̄ма. екавӣсатиме ба̄вӣсатиме тевӣсатиме ча вагге саббесам̣ тхера̄нам̣ сайам̣катена пун̃н̃ена ладдхана̄ма̄ни, катапун̃н̃а̄нан̃ча на̄наттам̣ тесам̣ бйа̄каран̣ада̄йака̄нам̣ буддха̄нам̣ на̄ма̄ни васитанагара̄ни ча хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ сабба̄нипи утта̄на̄нева. апада̄нага̄тха̄наматтхо ча найа̄нуйогена сувин̃н̃еййойева̄ти.

24. удака̄санавагго

1-10.удака̄санада̄йакаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

чатувӣсатиме вагге пат̣хамадутийа̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева.

9. татийа̄пада̄не арун̣аватийа̄ нагарети а̄ самантато а̄локам̣ каронто ун̣ати уггаччхатӣти арун̣о, со тасмим̣ виджджатӣти арун̣аватӣ, тасмим̣ нагаре а̄локам̣ каронто сӯрийо уггаччхатӣти аттхо. сесанагаресупи сӯрийуггамане виджджама̄непи висесавачанам̣ саббачатуппада̄нам̣ махийам̣ сайанепи сати махийам̣ сайатӣти махим̣соти вачанам̣ вийа рӯл̣хивасена вуттанти ведитаббам̣. атха ва̄ па̄ка̄рапа̄са̄дахаммийа̄дӣсу суван̣н̣араджатаман̣имутта̄дисаттаратанапабха̄хи арун̣уггаманам̣ вийа пабха̄ватӣ арун̣аватӣ на̄ма, тасмим̣ арун̣аватийа̄ нагаре, пӯпико пӯпавиккайена джӣвикам̣ каппенто ахосинти аттхо.

14. чатуттха̄пада̄не тивара̄йам̣ пуре раммети тӣхи па̄ка̄рехи парива̄рита̄ париккхитта̄ти тивара̄, кхаджджабходжджа̄диупабхогаваттха̄бхаран̣а̄диначчагӣта̄дӣхи раман̣ӣйанти раммам̣, тасмим̣ тивара̄йам̣ пуре нагаре рамме нал̣ака̄ро ахам̣ ахосинти самбандхо.

пан̃чама̄пада̄нам̣ утта̄наттхамева.

23. чхат̣т̣ха̄пада̄не ван̣н̣ака̄ро ахам̣ тада̄ти нӣлапӣтаратта̄диван̣н̣авасена ваттха̄ни кароти ран̃джетӣти ван̣н̣ака̄ро. ваттхараджако хутва̄ четийе ваттхехи аччха̄данасамайе на̄на̄ван̣н̣ехи дусса̄ни ран̃джесинти аттхо.

27. саттама̄пада̄не пийа̄лам̣ пуппхитам̣ дисва̄ти супуппхитам̣ пийа̄ларуккхам̣ дисва̄. гатамагге кхипим̣ аханти ахам̣ мигалуддо неса̄до хутва̄ пийа̄лапуппхам̣ очинитва̄ буддхасса гатамагге кхипим̣ пӯджесинти аттхо.

30. ат̣т̣хама̄пада̄не саке сиппе апаттхаддхоти аттано таккабйа̄каран̣а̄дисиппасмим̣ апаттхаддхо патит̣т̣хито чхеко ахам̣ ка̄нанам̣ агамам̣ гато самбуддхам̣ йантам̣ дисва̄на̄ти ванантаре гаччхантам̣ випассим̣ самбуддхам̣ пасситва̄. амбайа̄гам̣ ада̄саханти ахам̣ амбада̄нам̣ ада̄синти аттхо.

33. навама̄пада̄не джагатӣ ка̄рита̄ майханти аттхадассисса бхагавато сарӣрадха̄тунидха̄питачетийе джагати чхиннабхиннаа̄линдапуппха̄дха̄насан̇кха̄та̄ джагати майа̄ ка̄рита̄ ка̄ра̄пита̄ти аттхо.

дасама̄пада̄нам̣ утта̄наттхамева̄ти.

чатувӣсатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

25. туварада̄йакавагго

1-10. туварада̄йакаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

1. пан̃чавӣсатиме вагге пат̣хама̄пада̄не бхаритва̄ туварама̄да̄йа̄ти тувараат̣т̣хим̣ муггакалайасадисам̣ туварат̣т̣хим̣ бхаджджитва̄ пуппхетва̄ бха̄джанена а̄да̄йа сан̇гхасса ванамаджджхога̄хакасса ададим̣ ада̄синти аттхо.

4-5. дутийа̄пада̄не дханум̣ адведжджхам̣ катва̄на̄ти мига̄дӣнам̣ ма̄ран̣аттха̄йа дханум̣ саннайхитва̄ чарама̄но кесарам̣ огатам̣ дисва̄ти супуппхитам̣ кхуддакасарам̣ дисва̄ буддхасса абхиропесинти ахам̣ читтам̣ паса̄детва̄ ванам̣ сампаттасса тиссасса бхагавато абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо.

9-10. татийа̄пада̄не джалакуккут̣оти джа̄тассаре чарама̄накуккут̣о. тун̣д̣ена кесарим̣ гайха̄ти падумапуппхам̣ мукхатун̣д̣ена д̣ам̣ситва̄ а̄ка̄сена гаччхантасса тиссасса бхагавато абхиропесим̣ пӯджесинти аттхо.

14. чатуттха̄пада̄не виравапуппхама̄да̄йа̄ти вивидхам̣ равати саддам̣ каротӣти виравам̣, саддакаран̣авела̄йам̣ викасанато ‘‘вирава’’нти ладдхана̄мам̣ пуппхасамӯхам̣ а̄да̄йа гахетва̄ сиддхаттхасса буддхасса абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо.

17. пан̃чама̄пада̄не кут̣игопакоти сена̄санапа̄лако. ка̄лена ка̄лам̣ дхӯпесинти сампаттасампаттака̄ла̄нука̄ле дхӯпесим̣, дхӯпена сугандхам̣ ака̄синти аттхо. сиддхаттхасса бхагавато гандхакут̣ика̄ла̄нуса̄ридхӯпена дхӯпесим̣ ва̄сесинти аттхо.

чхат̣т̣хасаттама̄пада̄на̄ни утта̄наттха̄нева.

27. ат̣т̣хама̄пада̄не сатта сатталипуппха̄нӣти сатталисан̇кха̄та̄ни, сатта пуппха̄ни сӣсена̄да̄йа вессабхусса бхагавато абхиропесим̣ пӯджесинти аттхо.

31. навама̄пада̄не бимбиджа̄лакапуппха̄нӣти раттан̇куравакапуппха̄ни сиддхаттхасса бхагавато пӯджесинти аттхо.

35. дасама̄пада̄не удда̄лакам̣ гахетва̄на̄ти джа̄тассаре вихан̇гасоббхе джа̄там̣ удда̄лакапуппхам̣ очинитва̄ какусандхасса бхагавато пӯджесинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

пан̃чавӣсатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

26. тхомакавагго

1-10. тхомакаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

чхаббӣсатиме вагге пат̣хама̄пада̄нам̣ утта̄намева.

5-6. дутийа̄пада̄не виджахитва̄ деваван̣н̣анти девата̄ сарӣрам̣ виджахитва̄ чхад̣д̣етва̄, мануссасарӣрам̣ нимминитва̄ти аттхо. адхика̄рам̣ каттука̄моти адхикакирийам̣ пун̃н̃асамбха̄рам̣ каттука̄мо деваро на̄ма ахам̣ девара̄джа̄ бхарийа̄йа саха буддхасет̣т̣хасса са̄сане са̄дарата̄йа идха имасмим̣ мануссалоке а̄гамим̣ а̄гатоти аттхо. тасса бхиккха̄ майа̄ динна̄ти падумуттарасса бхагавато йо на̄мена девало на̄ма са̄вако ахоси, тасса са̄вакасса майа̄ виппасаннена четаса̄ бхиккха̄ динна̄ пин̣д̣апа̄то динноти аттхо.

9-10. татийа̄пада̄не а̄нандо на̄ма самбуддхоти а̄нандам̣ тут̣т̣хим̣ джананато а̄нандо на̄ма паччекабуддхоти аттхо. амануссамхи ка̄нанети амануссапариггахе ка̄нане маха̄аран̃н̃е паринибба̄йи анупа̄дисесанибба̄надха̄туйа̄ антарадха̄йи, адассанам̣ агама̄сӣти аттхо. сарӣрам̣ таттха джха̄песинти ахам̣ девалока̄ идха̄гантва̄ тасса бхагавато сарӣрам̣ таттха аран̃н̃е джха̄песим̣ даханам̣ ака̄синти аттхо.

чатуттхапан̃чама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева.

20. чхат̣т̣ха̄пада̄не ахосим̣ чандано на̄ма̄ти на̄мена пан̣н̣аттивасена чандано на̄ма. самбуддхассатраджоти паччекасамбуддхабхӯтато пуббе тасса атраджо путто ахам̣. екопа̄хано майа̄ динноти екам̣ упа̄ханайугам̣ майа̄ диннам̣. бодхим̣ сампаджджа ме туванти тена упа̄ханайугена ме майхам̣ са̄вакабодхим̣ тувам̣ сампаджджа ниппха̄дехӣти аттхо.

23-24. саттама̄пада̄не ман̃джарикам̣ каритва̄на̄ти ман̃джет̣т̣хипуппхам̣ харитачан̇кот̣акам̣ гахетва̄ ратхийам̣ вӣтхийа̄ пат̣ипаджджим̣ ахам̣ татха̄ пат̣ипаннова бхиккхусан̇гхапураккхатам̣ бхиккхусан̇гхена паривутам̣ саман̣а̄наггам̣ саман̣а̄нам̣ бхиккхӯнам̣ аггам̣ сет̣т̣хам̣ самма̄самбуддхам̣ аддасанти самбандхо. буддхасса абхиропайинти дисва̄ ча пана там̣ пуппхам̣ убхохи хаттхехи паггайха уккхипитва̄ буддхасса пхуссасса бхагавато абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо.

28-29. ат̣т̣хама̄пада̄не алон̣апан̣н̣абхаккхомхӣти кхӣрапан̣н̣а̄дӣни ун̃чха̄чарийа̄йа а̄харитва̄ лон̣авирахита̄ни пан̣н̣а̄ни пачитва̄ бхаккха̄ми, алон̣апан̣н̣абхаккхо амхи бхава̄мӣти аттхо. нийамесу ча сам̣вутоти нийамасан̃н̃итесу па̄н̣а̄типа̄та̄вераман̣иа̄дӣсу ниччапан̃часӣлесу сам̣вуто пихитоти аттхо. па̄тара̄се ануппаттети пуребхаттака̄ле ануппатте. сиддхаттхо упагаччхи манти мама самӣпам̣ сиддхаттхо бхагава̄ упаган̃чхи сампа̄пун̣и. та̄хам̣ буддхасса па̄да̄синти ахам̣ там̣ алон̣апан̣н̣ам̣ тасса буддхасса ада̄синти аттхо.

навама̄пада̄нам̣ утта̄намева.

37-38. дасама̄пада̄не сикхинам̣ сикхинам̣ йатха̄ти сарӣрато никкхантачхаббан̣н̣арам̣сӣхи обха̄сайантам̣ джалантам̣ сикхӣнам̣ сикхӣбхагавантам̣ сикхӣнам̣ йатха̄ джалама̄нааггиккхандхам̣ вийа. аггаджам̣ пуппхама̄да̄йа̄ти аггаджана̄макам̣ пуппхам̣ гахетва̄ буддхасса сикхисса бхагавато абхиропайим̣ пӯджесинти аттхо.

чхаббӣсатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

27. падумуккхипавагго

1-10. а̄ка̄суккхипийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

1-2. саттавӣсатиме вагге пат̣хама̄пада̄не джаладжагге дуве гайха̄ти джале удаке джа̄те агге уппала̄дайо две пуппхе гахетва̄ буддхасса самӣпам̣ гантва̄ екам̣ пуппхам̣ па̄десу никкхипим̣ пӯджесим̣, екам̣ пуппхам̣ а̄ка̄се кхипинти аттхо.

дутийа̄пада̄нам̣ па̄кат̣амева.

10. татийа̄пада̄не бодхийа̄ па̄дапуттамети уттаме бодхипа̄дапе. ад̣д̣хачандам̣ майа̄ диннанти тасмим̣ бодхимӯле ад̣д̣хачанда̄ка̄рена майа̄ анекапуппха̄ни пӯджита̄нӣти аттхо. дхаран̣ӣрухапа̄дапети руккхапаббатаратана̄дайо дха̄ретӣти дхаран̣ӣ, патхавӣ, дхаран̣ийа̄ рухати патит̣т̣хахатӣти дхаран̣ӣрухо, па̄дасан̇кха̄тена мӯлена удакам̣ пивати кхандхавит̣апа̄дӣсу паттхарийатӣти па̄дапо, дхаран̣ӣрухо ча со па̄дапо чети дхаран̣ӣрухапа̄дапо, тасмим̣ дхаран̣ӣрухапа̄дапе пуппхам̣ майа̄ пӯджитанти аттхо.

чатуттха̄пада̄нам̣ утта̄наттхамева.

18-19. пан̃чама̄пада̄не химавантасса̄видӯрети химавантасса а̄санне. ромасо на̄ма паббатоти руккхалата̄гумба̄бха̄ва̄ кевалам̣ даббатин̣а̄дисан̃чханнатта̄ ромасо на̄ма паббато ахоси. тамхи паббатапа̄дамхӣти тасмим̣ паббатапарийанте. саман̣о бха̄витиндрийоти самитапа̄по вӯпасантакилесо саман̣о вад̣д̣хитаиндрийо, раккхитачаккхундрийа̄дииндрийоти аттхо. атха ва̄ вад̣д̣хитаиндрийо вад̣д̣хитасаддхиндрийа̄дииндрийоти аттхо. тасса саман̣асса ахам̣ бил̣а̄лиа̄луве гахетва̄ ада̄синти аттхо.

чхат̣т̣хасаттамат̣т̣хаманавамадасама̄пада̄на̄ни утта̄наттха̄нева̄ти.

саттавӣсатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

28. суван̣н̣абиббоханавагго

1-10. суван̣н̣абиббоханийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

ат̣т̣хавӣсатиме вагге пат̣хама̄пада̄нам̣ утта̄намева.

5. дутийа̄пада̄не маномайена ка̄йена̄ти йатха̄ читтавасена паваттака̄йена̄ти аттхо.

10. татийа̄пада̄не маха̄самуддам̣ нисса̄йа̄ти маха̄са̄гара̄санне т̣хитасса паббатасса антаре паббатален̣ети аттхо. сиддхаттхо бхагава̄ вивекака̄мата̄йа васати пат̣ивасатӣти аттхо. паччуггантва̄нака̄саханти ахам̣ тасса бхагавато пат̣иуггантва̄ самӣпам̣ гантва̄ вандана̄дипун̃н̃ам̣ ака̄синти аттхо. чан̇кот̣акамада̄саханти сиддхаттхасса бхагавато ахам̣ пуппхабхаритам̣ чан̇кот̣акам̣ кадамбам̣ ада̄сим̣ пӯджесинти аттхо.

14. чатуттха̄пада̄не акаккасачиттасса̄тха̄ти апхарусачиттасса, атха-саддо падапӯран̣е.

19. пан̃чама̄пада̄не удумбаре васантасса̄ти удумбараруккхамӯле руккхаччха̄йа̄йа васантасса тиссасса бхагавато. нийате пан̣н̣асантхарети нийа̄мите пат̣ибаддхе пан̣н̣асантхаре са̄кха̄бхан̇га̄сане нисиннасса. вуттхока̄со майа̄ динноти вивиттока̄се ман̣д̣ападва̄ра̄дӣхи пихитока̄со майа̄ динно сампа̄дитоти аттхо.

24. чхат̣т̣ха̄пада̄не поттхада̄нам̣ майа̄ диннанти поттхават̣т̣им̣ поттхачхаллим̣ та̄л̣етва̄ катам̣ са̄т̣акам̣ висамам̣ гопха̄сукена гхам̣ситва̄ ниммитам̣ суттам̣ гахетва̄ кантитва̄ тена суттена нисӣданаттха̄йа ва̄ бхӯматтхаран̣аттха̄йа ва̄ са̄т̣акам̣ ва̄йа̄петва̄ там̣ са̄т̣акам̣ майа̄ ратанаттайасса диннанти аттхо.

27. саттама̄пада̄не чандабха̄га̄надӣтӣрети чандабха̄га̄йа на̄ма надийа̄ тӣрато, ниссакке бхуммавачанам̣. анусотанти сотасса ану хет̣т̣ха̄ган̇гам̣ ваджа̄ми гаччха̄ми аханти аттхо. сатта ма̄лувапуппха̄ни, читама̄ропайим̣ аханти ахам̣ ма̄лувапуппха̄ни сатта патта̄ни гахетва̄ читаке ва̄лукара̄симхи ва̄лука̄хи тхӯпам̣ катва̄ пӯджесинти аттхо.

31-32. ат̣т̣хама̄пада̄не маха̄синдху судассана̄ти сундарадассанасундародакадхавалапулинопасобхитатта̄ сут̣т̣ху манохара̄ маха̄синдху на̄ма ва̄ринадӣ ахоси. таттха тиссам̣ синдхува̄ринадийам̣ саппабха̄сам̣ пабха̄йа сахитам̣ судассанам̣ сундарарӯпам̣ парамопасаме йуттам̣ уттаме упасаме йуттам̣ саман̇гӣбхӯтам̣ вӣтара̄гам̣ ахам̣ аддасанти аттхо. дисва̄хам̣ вимхита̄сайоти ‘‘еварӯпам̣ бхайа̄накам̣ химавантам̣ катхам̣ сампатто’’ти вимхитааджджха̄сайо аччхарийаббхутачиттоти аттхо. а̄лувам̣ тасса па̄да̄синти тасса арахато ахам̣ пасаннама̄насо а̄лувакандам̣ па̄да̄сим̣ а̄дарена ада̄синти аттхо.

навамадасама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева̄ти.

ат̣т̣хавӣсатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

29. пан̣н̣ада̄йакавагго

1-10. пан̣н̣ада̄йакаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

1-2. екӯнатим̣сатиме вагге пат̣хама̄пада̄не пан̣н̣абходжанабходжаноти кхӣрапан̣н̣а̄дибходжанасса бхун̃джанаттха̄йа пан̣н̣аса̄ла̄йа нисинно амхи бхава̄мӣти аттхо. упавит̣т̣хан̃ча мам̣ сантанти пан̣н̣аса̄ла̄йам̣ упавит̣т̣хам̣ сантам̣ виджджама̄нам̣ мам̣. упа̄гаччхи маха̄исӣти маханте сӣла̄дикхандхе есанато маха̄иси. локападжджото локападӣпо сиддхаттхо бхагава̄ упагаччхи, мама самӣпам̣ агама̄сӣти аттхо. нисиннасса пан̣н̣асантхарети упагантва̄ пан̣н̣асантхаре нисиннасса кха̄данаттха̄йа седитам̣ пан̣н̣ам̣ майа̄ диннанти самбандхо.

5-7. дутийа̄пада̄не синерусамасантосо дхаран̣ӣсамаса̄дисо сиддхаттхо бхагава̄ти самбандхо. вут̣т̣хахитва̄ сама̄дхимха̄ти ниродхасама̄паттито вут̣т̣хахитва̄ висум̣ хутва̄ти аттхо. бхиккха̄йа мамупат̣т̣хитоти бхиккха̄ча̄равела̄йа ‘‘аджджа мама йо кочи кин̃чи да̄нам̣ дада̄ти, тасса махаппхала’’нти чинтетва̄ нисиннасса мама сантикам̣ самӣпам̣ упат̣т̣хито самӣпама̄гатоти аттхо. харӣтакам̣…пе… пха̄русакапхала̄ни ча̄ти евам̣ саббам̣ там̣ пхалам̣ саббалока̄нукампино тасса сиддхаттхасса махесисса майа̄ виппасаннена четаса̄ диннанти аттхо.

11-12. татийа̄пада̄не сӣхам̣ йатха̄ ваначаранти ване чарама̄нам̣ сӣхара̄джам̣ ива чарама̄нам̣ сиддхаттхам̣ бхагавантанти самбандхо. нисабха̄джа̄нийам̣ йатха̄ти васабхо, нисабхо, висабхо, а̄сабхоти чатта̄ро гаваджет̣т̣хака̄. тесу гавасатасса джет̣т̣хако васабхо, гавасахассасса джет̣т̣хако нисабхо, гавасатасахассасса джет̣т̣хако висабхо, гавакот̣исатасахассасса джет̣т̣хако а̄сабхо. идха пана а̄сабхо ‘‘нисабхо’’ти вутто, а̄джа̄нӣйам̣ абхӣтам̣ ниччалам̣ усабхара̄джам̣ ива̄ти аттхо. какудхам̣ виласантам̣ва̄ти пуппхапаллавехи собхама̄нам̣ какудхаруккхам̣ ива нара̄сабхам̣ нара̄нам̣ а̄сабхам̣ уттамам̣ а̄гаччхантам̣ сиддхаттхам̣ бхагавантам̣ дисва̄ саддха̄йа сампайуттатта̄ виппасаннена четаса̄ паччуггаманам̣ ака̄синти аттхо.

чатуттха̄пада̄на̄дӣни дасама̄васа̄на̄ни сувин̃н̃еййа̄нева̄ти.

екӯнатим̣сатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

30. читакапӯджакавагго

1-10. читакапӯджакаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

1-2. тим̣сатиме вагге пат̣хама̄пада̄не а̄хутим̣ йит̣т̣хука̄моханти пӯджа̄сакка̄рам̣ ка̄ретука̄мо ахам̣. на̄на̄пуппхам̣ сама̄найинти на̄на̄ анекавидхам̣ чампакасалала̄дипуппхам̣ сам̣ сут̣т̣ху а̄найим̣, ра̄сим̣ ака̄синти аттхо. сикхино локабандхуноти сакалалокаттайабандхусса н̃а̄такасса сикхисса бхагавато париниббутасса читакам̣ а̄л̣а̄ханачитакам̣ да̄рура̄сим̣ джалантам̣ а̄диттам̣ дисва̄ тан̃ча майа̄ ра̄сӣкатам̣ пуппхам̣ окирим̣ пӯджесинти аттхо.

6-7. дутийа̄пада̄не аджинуттарава̄саноти аджинамигачаммам̣ уттара̄сан̇гам̣ катва̄ нива̄сино аччха̄даноти аттхо. абхин̃н̃а̄ пан̃ча ниббатта̄ти иддхивидха̄дайо пан̃ча абхин̃н̃а̄йо пан̃ча н̃а̄н̣а̄ни ниббатта̄ уппа̄дита̄ ниппха̄дита̄. чандасса паримаджджакоти чандаман̣д̣аласса самантато маджджако, пхут̣т̣хо ахосинти аттхо. випассим̣ локападжджотанти сакалалокаттайе падӣпасадисам̣ випассим̣ бхагавантам̣ мама сантикам̣ абхигатам̣ висесена сампаттам̣ а̄гатам̣. дисва̄ па̄риччхаттакапуппха̄нӣти девалокато па̄риччхаттакапуппха̄ни а̄харитва̄ випассисса саттхуно маттхаке чхатта̄ка̄рена ахам̣ дха̄ресинти аттхо.

11-13. татийа̄пада̄не путто мама паббаджитоти майхам̣ путто саддха̄йа паббаджито. ка̄са̄йавасано тада̄ти тасмим̣ паббаджитака̄ле ка̄са̄йаниваттхо, на ба̄хиракапаббаджджа̄йа паббаджитоти аттхо. со ча буддхаттам̣ сампаттоти со майхам̣ путто чатӯсу буддхесу са̄вакабуддхабха̄вам̣ сам̣ сут̣т̣ху патто, арахаттам̣ паттоти аттхо. ниббуто локапӯджитоти сакалалокехи катасакка̄ро кхандхапаринибба̄нена париниббутоти аттхо. вичинанто сакам̣ путтанти ахам̣ тасса гатадесам̣ пуччхитва̄ сакам̣ путтам̣ вичинанто паччхато агамам̣, анугато асмӣти аттхо. ниббутасса махантасса̄ти махантехи сӣлаккхандха̄дӣхи йуттатта̄ махантасса тасса мама путтасса арахато а̄даханат̣т̣ха̄не читакам̣ читакат̣т̣ха̄нам̣ ахам̣ агама̄синти аттхо. паггайха ан̃джалим̣ таттха̄ти тасмим̣ а̄даханат̣т̣ха̄не ан̃джалим̣ дасан̇гулисамодха̄нам̣ паггахетва̄ сираси катва̄ ахам̣ читакам̣ даханада̄рура̄сим̣ вандитва̄ пан̣а̄мам̣ катва̄ сетаччхаттан̃ча паггайха̄ти на кеваламева вандитва̄ дхавалаччхаттан̃ча паггайха уккхипитва̄ ахам̣ а̄ропесим̣ патит̣т̣хапесинти аттхо.

17-18. чатуттха̄пада̄не ануггатамхи а̄диччети сӯрийе ануггате анут̣т̣хите паччӯсака̄лети аттхо. паса̄до випуло ахӯти рогапӣл̣итасса майхам̣ читтаппаса̄до випуло атиреко буддха̄нуссаран̣ена аху ахоси. махесино буддхасет̣т̣хасса локамхи па̄тубха̄во па̄кат̣абха̄во ахосӣти самбандхо. гхосамассосахам̣ таттха̄ти тасмим̣ па̄тубха̄ве сати ‘‘ахам̣ гила̄но буддхо уппанно’’ти гхосам̣ ассосим̣. на ча пасса̄ми там̣ джинанти там̣ джитапан̃чама̄рам̣ самма̄самбуддхам̣ на пасса̄ми, ба̄л̣хагила̄натта̄ гантва̄ пасситум̣ на саккомӣти аттхо. маран̣ан̃ча ануппаттоти маран̣а̄саннака̄лам̣ ануппатто, а̄саннамаран̣о хутва̄ти аттхо. буддхасан̃н̃амануссаринти буддхотина̄мам̣ ануссарим̣, буддха̄рамман̣ам̣ манаси ака̄синти аттхо.

21-23. пан̃чама̄пада̄не а̄ра̄мадва̄ра̄ никкхамма̄ти а̄ра̄мадва̄рато сан̇гхасса никкхаманадва̄рамаггехи аттхо. госӣсам̣ сантхатам̣ майа̄ти тасмим̣ никкхаманадва̄рамагге ‘‘бхагавато бхиккхусан̇гхасса ча па̄да̄ ма̄ каддамам̣ аккамантӯ’’ти аккаманаттха̄йа госӣсат̣т̣хим̣ майа̄ сантхаританти аттхо. анубхоми сакам̣ камманти аттано госӣсааттхаран̣акаммасса балена а̄джа̄нӣйа̄ ва̄таджава̄ синдхава̄ сӣгхава̄хана̄дӣни випа̄капхала̄ни анубхомӣти аттхо. ахо ка̄рам̣ парамака̄ранти сукхетте сан̇гхе майа̄ сут̣т̣ху катам̣ ка̄рам̣ аппакампи киччам̣ махаппхалада̄нато парамака̄рам̣ уттамакиччам̣ ахо вимхайанти аттхо. йатха̄ тин̣адоса̄дивирахитесу кхеттесу ваппитам̣ са̄либӣджам̣ махаппхалам̣ дети, евамева ра̄гадоса̄дидосарахите парисуддхака̄йавачӣсама̄ча̄ре сан̇гхакхетте госӣсааттхаран̣акаммам̣ майа̄ катам̣, идам̣ махаппхалам̣ детӣти вуттам̣ хоти. на ан̃н̃ам̣ каламаггхатӣти ан̃н̃ам̣ ба̄хираса̄сане катам̣ каммам̣ сан̇гхе катасса ка̄расса пӯджа̄сакка̄расса калам̣ сол̣асим̣ калам̣ кот̣т̣ха̄сам̣ на аггхатӣти самбандхо.

чхат̣т̣хасаттамат̣т̣хаманавамадасама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева̄ти.

тим̣сатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

31. падумакесаравагго

1-10. падумакесарийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

1-2. екатим̣сатиме вагге пат̣хама̄пада̄не исисан̇гхе ахам̣ пуббети ахам̣ пуббе бодхисамбха̄рапӯран̣ака̄ле исисан̇гхе паччекабуддхаисисамӯхе тесам̣ самӣпе химавантапаббате ма̄тан̇гахаттхикуле ва̄ран̣о чан̣д̣ахаттхӣ ахосинти самбандхо. манусса̄дайо ва̄ретӣти ва̄ран̣о, атха ва̄ ва̄ча̄йа равати кон̃чана̄дам̣ надатӣти ва̄ран̣о. махесӣнам̣ паса̄дена̄ти паччекабуддхамахесӣнам̣ паса̄дена. паччекаджинасет̣т̣хесу, дхутара̄гесу та̄дисӯти локадхаммехи ниччалесу паччекабуддхесу падмакесарам̣ падумарен̣ум̣ окирим̣ авасин̃чинти самбандхо.

дутийататийа̄пада̄на̄ни утта̄на̄ни.

13-16. чатуттха̄пада̄не маха̄бодхимахо ахӯти випассисса бхагавато чатумагган̃а̄н̣а̄дха̄рабха̄вато ‘‘бодхӣ’’ти ладдхана̄масса руккхасса пӯджа̄ ахосӣти аттхо. руккхат̣т̣хассева самбуддхоти асса бодхипӯджа̄самайе саннипатитасса маха̄джанасса самбуддхо локаджет̣т̣хо нара̄сабхо руккхат̣т̣хо ива руккхе т̣хито вийа пан̃н̃а̄йатӣти аттхо. бхагава̄ тамхи самайети тасмим̣ бодхипӯджа̄каран̣ака̄ле бхагава̄ бхиккхусан̇гхапураккхато бхиккхусан̇гхена паривуто. ва̄ча̄сабхимудӣрайанти мудусилит̣т̣хамадхурауттамагхосам̣ удӣрайам̣ катхайанто ниччха̄ренто чатусаччам̣ пака̄сеси, десесӣти аттхо. сам̣кхиттена ча десентоти венеййапуггаладжджха̄сайа̄нурӯпена десенто сам̣кхиттена ча виттха̄рена ча десайӣти аттхо. виват̣т̣аччхадоти ра̄го чхаданам̣, досо чхаданам̣, мохо чхаданам̣, саббакилеса̄ чхадана̄’’ти евам̣ вутта̄ чхадана̄ виват̣а̄ уггха̄т̣ита̄ виддхам̣сита̄ анена̄ти виват̣т̣аччхадо, самбуддхо. там̣ маха̄джанам̣ десана̄васена нибба̄песи парил̣а̄хам̣ вӯпасамесӣти аттхо. тасса̄хам̣ дхаммам̣ сутва̄на̄ти тасса бхагавато десентасса дхаммам̣ сутва̄.

20. пан̃чама̄пада̄не пхалахаттхо апеккхава̄ти випассим̣ бхагавантам̣ дисва̄ мадхура̄ни пхала̄ни гахетва̄ апеккхава̄ атурито сан̣икам̣ ассамам̣ ган̃чхинти аттхо.

чхат̣т̣хасаттама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева.

40. ат̣т̣хама̄пада̄не нит̣т̣хите навакамме ча̄ти сӣма̄йа навакамме нит̣т̣хам̣ гате сати. анулепамада̄саханти анупаччха̄ судха̄лепам̣ ада̄сим̣, судха̄йа лепа̄песинти аттхо.

навамадасама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нийева̄ти.

екатим̣самаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

32. а̄раккхада̄йакавагго

1-10. а̄раккхада̄йакаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

ба̄ттим̣сатимавагге пат̣хамадутийататийа̄пада̄на̄ни сувин̃н̃еййа̄нева.

16. чатуттха̄пада̄не джаладжаггехи окиринти джаладжехи уттамехи уппалападума̄дӣхи пуппхехи окирим̣ пӯджесинти аттхо.

пан̃чама̄пада̄нам̣ утта̄намева.

26-27. чхат̣т̣ха̄пада̄не четийам̣ уттамам̣ на̄ма, сикхино локабандхуноти сакалалокаттайасса бандхуно н̃а̄такасса сикхисса бхагавато уттамам̣ четийам̣. ирӣн̣е джанасан̃чаравирахите ване манусса̄нам̣ кола̄халавирахите маха̄аран̃н̃е ахосӣти самбандхо. андха̄хин̣д̣а̄махам̣ тада̄ти тасмим̣ ка̄ле ване маггамӯл̣хабха̄вена андхо, на чаккхуна̄ андхо, ахам̣ а̄хин̣д̣а̄ми маггам̣ парийеса̄мӣти аттхо. павана̄ никкхамантена̄ти маха̄ванато никкхамантена майа̄ сӣха̄санам̣ уттама̄санам̣, сӣхасса ва̄ бхагавато а̄санам̣ дит̣т̣ханти аттхо. екам̣сам̣ ан̃джалим̣ катва̄ти екам̣сам̣ уттара̄сан̇гам̣ катва̄ сираси ан̃джалим̣ т̣хапетва̄ти аттхо. сантхавим̣ локана̄йаканти сакалалокаттайанайам̣ там̣ нибба̄нам̣ па̄пентам̣ тхомитам̣ тхутим̣ ака̄синти аттхо.

34. саттама̄пада̄не судассано маха̄вӣроти сундарадассано дваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣асампаннасарӣратта̄ манохарадассано маха̄вӣрийо сиддхаттхо бхагава̄ти самбандхо. васатигхарамуттамети уттаме виха̄ре васатӣти аттхо.

ат̣т̣хаманавамадасама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева̄ти.

ба̄ттим̣сатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

33. ума̄пуппхийавагго

1-10. ума̄пуппхийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

теттим̣сатиме вагге пат̣хамадутийататийачатуттхапан̃чамачхат̣т̣ха̄пада̄на̄ни утта̄на̄нийева.

55. саттама̄пада̄не самайам̣ агама̄саханти самӯхам̣ сама̄гамат̣т̣ха̄нам̣ ахам̣ агама̄синти аттхо.

62. аббуданираббуда̄нӣти ‘‘пакот̣исатасахасса̄нам̣ сатам̣ аббудам̣, аббудасатасахасса̄нам̣ сатам̣ нираббуда’’нти вуттатта̄ а̄йуна̄ аббуданираббуда̄ни гатамаха̄а̄йуванта̄ мануджа̄дхипа̄ чаккаваттино кхаттийа̄ ат̣т̣ха ат̣т̣ха хутва̄ каппа̄нам̣ пан̃чавӣсасахассамхи а̄сим̣су ахесунти аттхо. ат̣т̣хаманавамадасама̄пада̄на̄ни па̄кат̣а̄нева̄ти.

теттим̣сатимаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

34-38. гандходака̄дивагго

1-50. гандхадхӯпийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

чатутим̣сатимаваггапан̃чатим̣сатимаваггачхаттим̣сатимаваггасаттатим̣сатимаваггаат̣т̣хатим̣сатимавагга̄ утта̄наттха̄йева.

екӯначатта̄лӣсамаваггепи пат̣хама̄пада̄на̄дӣни ат̣т̣хама̄пада̄нанта̄ни утта̄на̄нева̄ти.

39. ават̣апхалавагго

9. сон̣акот̣ивӣсаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

навама̄пада̄не пана випассино па̄вачанетиа̄дикам̣ а̄йасмато сон̣асса кот̣ивӣсаттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле маха̄вибхаве сет̣т̣хикуле ниббатто вуддхиппатто сет̣т̣хи хутва̄ упа̄сакехи саддхим̣ виха̄рам̣ гантва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо бхагавато чан̇каманат̣т̣ха̄не судха̄йа парикаммам̣ ка̄ретва̄ екан̃ча лен̣ам̣ ка̄ретва̄ на̄на̄вира̄гаваттхехи лен̣абхӯмийа̄ сантхаритва̄ упари вита̄нан̃ча катва̄ ча̄туддисасса сан̇гхасса ниййа̄детва̄ сатта̄хам̣ маха̄да̄нам̣ датва̄ пан̣идха̄нам̣ ака̄си. саттха̄ анумоданам̣ ака̄си. со тена кусалакаммена девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ каппе париниббуте кассападасабале ануппанне амха̄кам̣ бхагавати ба̄ра̄н̣асийам̣ кулагехе ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто ган̇га̄тӣре пан̣н̣аса̄лам̣ каритва̄ васантам̣ екам̣ паччекабуддхам̣ тема̄сам̣ чатӯхи паччайехи саккаччам̣ упат̣т̣хахи. паччекабуддхо вут̣т̣хавассо парипун̣н̣апариккха̄ро гандхама̄данамева агама̄си. сопи кулапутто йа̄ваджӣвам̣ таттха пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чавитва̄ девамануссесу сам̣саранто амха̄кам̣ бхагавато ка̄ле чампа̄нагаре аггасет̣т̣хисса гехе пат̣исандхим̣ ган̣хи. тасса пат̣исандхиггахан̣ака̄лато пат̣т̣ха̄йа сет̣т̣хисса маха̄бхогаккхандхо абхивад̣д̣хи. тасса ма̄тукуччхито никкхаманадивасе сакаланагаре маха̄ла̄бхасакка̄расамма̄но ахоси, тасса пуббе паччекабуддхасса сатасахассаггханикараттакамбалапаричча̄гена суван̣н̣аван̣н̣о сукхума̄латаро ча аттабха̄во ахоси, тенасса сон̣оти на̄мам̣ акам̣су. со махата̄ парива̄рена абхивад̣д̣хи. тасса хаттхапа̄датала̄ни бандхуджӣвакапуппхаван̣н̣а̄ни ахесум̣, тесам̣ сатава̄рам̣ вихатакаппа̄сам̣ вийа мудусампхассо ахоси. па̄даталесу ман̣икун̣д̣ала̄ват̣т̣аван̣н̣алома̄ни джа̄йим̣су. вайаппаттасса тасса тин̣н̣ам̣ утӯнам̣ ануччхавике тайо па̄са̄де ка̄ра̄петва̄ на̄т̣акиттхийо упат̣т̣ха̄песум̣. со таттха махатим̣ сампаттим̣ анубхаванто девакума̄ро вийа пат̣ивасати.

атха амха̄кам̣ бхагавати саббан̃н̃утам̣ патва̄ паваттитаварадхаммачакке ра̄джагахам̣ упанисса̄йа вихаранте бимбиса̄раран̃н̃а̄ паккоса̄пито техи асӣтийа̄ га̄микасахассехи саддхим̣ ра̄джагахам̣ а̄гато саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо ма̄та̄питаро ануджа̄на̄петва̄ бхагавато сантике паббаджитва̄ ладдхӯпасампадо саттху сантике каммат̣т̣ха̄нам̣ гахетва̄ джанасам̣саггапарихаран̣аттхам̣ сӣтаване виха̄си. со таттха васанто ‘‘мама сарӣрам̣ сукхума̄лам̣, на ча сакка̄ сукхенева сукхам̣ адхигантум̣, ка̄йам̣ киламетва̄пи саман̣адхаммам̣ ка̄тум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ т̣ха̄начан̇камамева адхит̣т̣ха̄йа падха̄намануйун̃джанто па̄даталесу пхот̣есу ут̣т̣хитесупи веданам̣ аджджхупеккхитва̄ дал̣хам̣ вӣрийам̣ каронто ачча̄раддхавӣрийата̄йа висесам̣ ниббаттетум̣ асакконто ‘‘евам̣ ахам̣ ва̄йамантопи маггапхала̄ни ниббаттетум̣ на саккоми, ким̣ ме паббаджджа̄йа, хӣна̄йа̄ваттитва̄ бхоге ча бхун̃джа̄ми, пун̃н̃а̄ни ча карисса̄мӣ’’ти чинтеси. атха саттха̄ тасса читта̄ча̄рам̣ н̃атва̄ таттха гантва̄ вӣн̣опамова̄дена (маха̄ва. 243) овадитва̄ вӣрийасамата̄йоджанавидхим̣ дассенто каммат̣т̣ха̄нам̣ содхетва̄ гиджджхакӯт̣ам̣ гато. сон̣опи кхо саттху сантика̄ ова̄дам̣ лабхитва̄ вӣрийасаматам̣ йоджетва̄ випассанам̣ уссукка̄петва̄ арахатте патит̣т̣ха̄си.

49. со араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто випассино па̄вачанетиа̄дима̄ха. таттха випассӣти висесена, вивидхам̣ ва̄ пассатӣти випассӣ. па̄вачанети пака̄рена вуччатӣти па̄вачанам̣, пит̣акаттайам̣. тасса випассино тасмим̣ па̄вачанети аттхо. лен̣анти линанте нилӣйанте еттха̄ти лен̣ам̣ виха̄рам̣. бандхума̄ра̄джадха̄нийа̄ти бандханти кулапарампара̄йа васена ан̃н̃аман̃н̃ам̣ самбаджджхантӣти бандхӯ, н̃а̄така̄. те еттха пат̣ивасантӣти бандхума̄, бандху асса аттхӣти ва̄ бандхума̄. ра̄джӯнам̣ васанат̣т̣ха̄нанти ра̄джадха̄нӣ, бандхума̄ ча са̄ ра̄джадха̄нӣ чети бандхума̄ра̄джадха̄нӣ, тасса̄ бандхума̄ра̄джадха̄нийа̄, лен̣ам̣ майа̄ катанти самбандхо. сесаметтха утта̄наттхамева̄ти.

сон̣акот̣ивӣсаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. пуббакаммапилотикабуддхаапада̄наван̣н̣ана̄

64. дасама̄пада̄не анотаттасара̄саннети паббатакӯт̣ехи пат̣иччханнатта̄ чандимасӯрийа̄нам̣ санта̄пехи отаттам̣ ун̣хам̣ удакам̣ еттха наттхӣти анотатто. саранти гаччханти пабхаванти санданти етасма̄ маха̄надийоти саро. сӣхамукха̄дӣхи никкханта̄ маха̄надийо тиккхаттум̣ тиккхаттум̣ падаккхин̣ам̣ катва̄ никкхантаниккхантадиса̄бха̄гена саранти гаччхантӣти аттхо. анотатто ча со саро ча̄ти анотаттасаро. тасса а̄саннам̣ самӣпат̣т̣ха̄нанти анотаттасара̄саннам̣, тасмим̣ анотаттасара̄санне, самӣпети аттхо. раман̣ӣйети девада̄навагандхаббакиннарорагабуддхапаччекабуддха̄дӣхи рамитаббам̣ аллӣйитаббанти раман̣ӣйам̣, тасмим̣ раман̣ӣйе. сила̄талети екаггханапаббатасила̄талети аттхо. на̄на̄ратанападжджотети падумара̄гавел̣урийа̄дина̄на̄анекехи ратанехи паджджоте пака̄рена джотама̄не. на̄на̄гандхаванантарети на̄наппака̄рехи чандана̄гарукаппӯратама̄латилака̄сокана̄гапунна̄гакетака̄дӣхи анекехи сугандхапуппхехи гаханӣбхӯтаванантаре сила̄талети самбандхо.

65. гун̣амахантата̄йа сан̇кхйа̄махантата̄йа ча махата̄ бхиккхусан̇гхена, парето паривуто локана̄йако локаттайаса̄мисамма̄самбуддхо таттха сила̄сане нисинно аттано пубба̄ни камма̄ни бйа̄карӣ висесена па̄кат̣амака̄сӣти аттхо. сесаметтха хет̣т̣ха̄ буддха̄пада̄не (апа. тхера 1.1.1 а̄дайо) вуттатта̄ утта̄наттхатта̄ ча сувин̃н̃еййамева. буддха̄пада̄не антогадхампи идха̄пада̄не кусала̄кусалам̣ каммасам̣сӯчакатта̄ ваггасан̇гахавасена дхаммасан̇га̄хакаттхера̄ сан̇га̄йим̣сӯти.

пуббакаммапилотикабуддхаапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

екӯначатта̄лӣсамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

40. пилиндаваччхавагго

1. пилиндаваччхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чатта̄лӣсамавагге апада̄не нагаре хам̣саватийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пилиндаваччхаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре дова̄рикакуле ниббатто махаддхано маха̄бхого ахоси. со кот̣исанничитадханара̄сим̣ олокетва̄ рахо нисинно ‘‘имам̣ саббадханам̣ майа̄ самма̄ гахетва̄ гантум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса саббапариккха̄рада̄нам̣ да̄тум̣ ват̣т̣атӣ’’ти саннит̣т̣ха̄нам̣ катва̄ чхаттасатасахассам̣ а̄дим̣ катва̄ саббапарибхогапариккха̄ра̄нипи сатасахассавасена ка̄ретва̄ падумуттарам̣ бхагавантам̣ нимантетва̄ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса маха̄да̄нам̣ ада̄си. евам̣ сатта̄хам̣ да̄нам̣ датва̄ парийоса̄надивасе нибба̄на̄дхигамам̣ паттхетва̄ йа̄ваджӣвам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ джӣвитапарийоса̄не девалоке ниббатто чха ка̄ма̄вачаре диббасампаттийо анубхавитва̄ мануссесу ча чаккаваттиа̄дисампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де бра̄хман̣акуле ниббатто саббасиппесу ниппхаттим̣ патто готтавасена пилиндаваччхоти па̄кат̣о ахоси.

1. со екадивасам̣ саттху сантике дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ начирассева араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то уда̄навасена там̣ пака̄сенто нагаре хам̣саватийа̄тиа̄дима̄ха. тассаттхо хет̣т̣ха̄ вуттова. а̄сим̣ дова̄рико аханти ахам̣ хам̣саватӣнагаре ран̃н̃о гехадва̄ре два̄рапа̄лако а̄сим̣ ахосинти аттхо. аккхобхам̣ амитам̣ бхоганти ран̃н̃о валлабхатта̄ ан̃н̃ехи кхобхетум̣ ча̄летум̣ асаккун̣еййам̣ амитам̣ апарима̄н̣абхогам̣ дханам̣ мама гхаре санничитам̣ ра̄сӣкатам̣ ахосӣти аттхо.

3. бахӯ медхигата̄ бхога̄ти анека̄ бхога̄ ме майа̄ адхигата̄ патта̄ пат̣иладдха̄ти аттхо. саттхава̄сиа̄дӣнам̣ париккха̄ра̄нам̣ на̄ма̄ни найа̄нуйогена сувин̃н̃еййа̄ни. париккха̄рада̄на̄нисам̣са̄ни ча сувин̃н̃еййа̄нева̄ти.

пилиндаваччхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

дутийататийачатуттхапан̃чама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева̄ти.

6. ба̄кулаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чхат̣т̣ха̄пада̄не химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ ба̄кулаттхерасса апада̄нам̣. айам̣ кира тхеро атӣте ито каппасатасахасса̄дхикасса асан̇кхйеййасса маттхаке аномадассисса бхагавато уппаттито пуретарамева бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ вайаппатто тайо веде угган̣хитва̄ таттха са̄рам̣ апассанто ‘‘сампара̄йикаттхам̣ гавесисса̄мӣ’’ти исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ паббатапа̄де вихаранто пан̃ча̄бхин̃н̃а̄ат̣т̣хасама̄паттӣнам̣ ла̄бхӣ хутва̄ вихаранто буддхуппа̄дам̣ сутва̄ саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сутва̄ саран̣есу патит̣т̣хито саттху ва̄та̄ба̄дхе уппанне аран̃н̃ато бхесаджджа̄ни а̄нетва̄ там̣ вӯпасаметва̄ там̣ пун̃н̃ам̣ а̄рогйаттха̄йа парин̣а̄метва̄ тато чуто брахмалоке ниббатто екам̣ асан̇кхйеййам̣ девамануссесу сам̣саранто падумуттарабуддхака̄ле хам̣саватӣнагаре екасмим̣ куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ аппа̄ба̄дха̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ сайам̣ там̣ т̣ха̄нантарам̣ а̄кан̇кханто пан̣идха̄нам̣ катва̄ йа̄ваджӣвам̣ кусалакаммам̣ упачинитва̄ сугатӣсуйева сам̣саранто випассисса бхагавато уппаттито пуретарамева бандхуматӣнагаре бра̄хман̣акуле ниббатто саббасиппесу ниппхаттим̣ патто таттха са̄рам̣ апассанто исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ джха̄на̄бхин̃н̃а̄ла̄бхӣ хутва̄ паббатапа̄де васанто буддхуппа̄дам̣ сутва̄ саттху сантикам̣ гантва̄ саран̣есу патит̣т̣ха̄йа бхиккхӯнам̣ тин̣апуппхакароге уппанне там̣ вӯпасаметва̄ таттха йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто брахмалоке ниббаттитва̄ тато еканавутикаппе девамануссесу сам̣саранто кассапасса бхагавато ка̄ле ба̄ра̄н̣асийам̣ кулагехе ниббаттитва̄ гхара̄ва̄сам̣ васанто екам̣ джин̣н̣ам̣ винассама̄нам̣ маха̄виха̄рам̣ дисва̄ таттха упосатха̄га̄ра̄дикам̣ саббам̣ а̄васатхам̣ ка̄ра̄петва̄ таттха бхиккхусан̇гхасса саббам̣ бхесаджджам̣ пат̣ийа̄детва̄ йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ екам̣ буддхантарам̣ девамануссесу сам̣саранто амха̄кам̣ бхагавато уппаттито пуретарамева косамбийам̣ сет̣т̣хикуле ниббатти.

со ма̄тукуччхито никкхамитва̄ дха̄тӣхи арогабха̄ва̄йа йамуна̄йам̣ нха̄пийама̄но та̄сам̣ хаттхато муччитва̄ маччхена гилито ахоси. кеват̣т̣а̄ там̣ маччхам̣ джа̄ла̄йа гахетва̄ ба̄ра̄н̣асийам̣ сет̣т̣хибхарийа̄йа виккин̣им̣су. са̄ там̣ гахетва̄ пха̄лайама̄на̄ пуббе катапун̃н̃апхалена арогам̣ да̄ракам̣ дисва̄ ‘‘путто ме ладдхо’’ти гахетва̄ посеси. со джанакехи ма̄та̄питӯхи там̣ паваттим̣ сутва̄ а̄гантва̄ ‘‘айам̣ амха̄кам̣ путто, детха но путта’’нти ануйоге кате ран̃н̃а̄ ‘‘убхайесампи са̄дха̄ран̣о хотӯ’’ти двиннам̣ кула̄нам̣ да̄йа̄дабха̄вена виниччхайам̣ катва̄ т̣хапитатта̄ ба̄кулоти ладдхана̄мо вайаппатто маха̄сампаттим̣ анубхаванто двӣсу сет̣т̣хикулесу екекасмим̣ чхама̄сам̣ чхама̄сам̣ васати. те аттано ва̄ре сампатте на̄ва̄сан̇гха̄т̣ам̣ бандхитва̄ татрӯпари ратанаман̣д̣апам̣ ка̄ретва̄ пан̃чан̇гикатӯрийе ниппха̄детва̄ кума̄рам̣ таттха нисӣда̄петва̄ убхайанагарамаджджхат̣т̣ха̄нам̣ ган̇га̄йа а̄гаччханти, апарасет̣т̣химанусса̄пи евамева саджджетва̄ там̣ т̣ха̄нам̣ гантва̄ кума̄рам̣ таттха а̄ропетва̄ гаччханти. со евам̣ вад̣д̣хама̄но а̄сӣтико хутва̄ убхайасет̣т̣хипуттоти па̄кат̣о. саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ сатта̄хам̣ ва̄йаманто ат̣т̣хаме дивасе саха пат̣исамбхида̄йа арахаттам̣ па̄пун̣и.

386. со араха̄ хутва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто химавантасса̄видӯретиа̄дима̄ха. тассаттхо хет̣т̣ха̄ вуттова. апада̄напа̄л̣иаттхопи сувин̃н̃еййова. со арахаттам̣ патва̄ вимуттисукхена вихаранто сат̣т̣хивассасата̄йуко хутва̄ паринибба̄йӣти.

ба̄кулаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. гирима̄нандаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

саттама̄пада̄не бхарийа̄ ме ка̄лан̇ката̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато гирима̄нандаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сумедхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вайаппатто гхара̄ва̄сам̣ сан̣т̣хапетва̄ васанто аттано бхарийа̄йа ча путте ча ка̄лан̇кате сокасалласамаппито аран̃н̃ам̣ пависитва̄ паваттапхалабходжано руккхамӯле виха̄си. тада̄ сумедхо бхагава̄ тасса̄нукампа̄йа таттха гантва̄ дхаммам̣ десетва̄ сокасаллам̣ аббӯл̣хеси. со дхаммам̣ сутва̄ пасаннама̄насо сугандхапуппхехи бхагавантам̣ пӯджетва̄ пан̃чапатит̣т̣хитена вандитва̄ сираси ан̃джалим̣ катва̄ абхиттхави.

со тена пун̃н̃ена девамануссесу сам̣саранто убхайаттха сукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де ра̄джагахе бимбиса̄раран̃н̃о пурохитасса путто хутва̄ ниббатти, гирима̄нандотисса на̄мам̣ ахоси. со вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху ра̄джагаха̄гамане буддха̄нубха̄вам̣ дисва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ саман̣адхаммам̣ каронто катипайам̣ дивасам̣ га̄мака̄ва̄се васитва̄ саттха̄рам̣ вандитум̣ ра̄джагахам̣ агама̄си. бимбиса̄рамаха̄ра̄джа̄ тасса а̄гаманам̣ сутва̄ там̣ упасан̇камитва̄ ‘‘идхева, бханте, васатха, ахам̣ чатӯхи паччайехи упат̣т̣хаха̄мӣ’’ти сампава̄ретва̄ гатопи бахукиччатта̄ там̣ на сари. ‘‘тхеро аббхока̄сейева васатӣ’’ти. девата̄ тхерасса теманабхайена вассадха̄рам̣ ва̄ресум̣. ра̄джа̄ авассанака̄ран̣ам̣ упадха̄ретва̄ н̃атва̄ тхерасса кут̣икам̣ ка̄ра̄песи. тхеро кут̣ика̄йам̣ васанто сена̄санасаппа̄йала̄бхена читтасама̄дха̄нам̣ лабхитва̄ вӣрийасаматам̣ йоджетва̄ випассанам̣ уссукка̄петва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

419. со арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто бхарийа̄ ме ка̄лан̇ката̄тиа̄дима̄ха. там̣ бхагавато ниведанан̃ча бхагавата̄ ката̄нуса̄санан̃ча маггам̣ пхала̄дхигама̄пада̄нан̃ча па̄т̣ха̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева̄ти.

гирима̄нандаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

ат̣т̣хаманавамадасама̄пада̄на̄ни утта̄наттха̄нева̄ти.

чатта̄лӣсамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

41. меттеййавагго

1. тиссаметтеййаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

1. екачатта̄лӣсаме вагге пат̣хама̄пада̄не паббха̄ракӯт̣ам̣ нисса̄йа̄тиа̄дикам̣ тиссаметтеййаттхерасса апада̄нам̣. таттха та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ падумуттарасса бхагавато аджиначаммам̣ нисӣданаттха̄йа диннамева на̄нам̣. сесам̣ апада̄напа̄л̣ийа̄ сувин̃н̃еййамева̄ти.

2. пун̣н̣акаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

29. дутийа̄пада̄не паббха̄ракӯт̣ам̣ нисса̄йа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато пун̣н̣акаттхерасса апада̄нам̣. таттха химаванте йаккхасена̄пати хутва̄ париниббутасса паччекабуддхасса а̄л̣аханакаран̣амева на̄наттам̣. сесам̣ па̄т̣ха̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева.

45. татийа̄пада̄не химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато меттагуттхерасса апада̄нам̣. таттха химавантасамӣпе асокапаббате со та̄пасо хутва̄ пан̣н̣аса̄ла̄йам̣ васанто сумедхасамбуддхам̣ дисва̄ паттам̣ гахетва̄ саппипӯран̣ам̣ висесо. сесам̣ пун̃н̃апхала̄ни ча сувин̃н̃еййа̄нева. апада̄нага̄тха̄нам̣ аттхо ча па̄кат̣ойева.

72. чатуттха̄пада̄не ган̇га̄ бха̄гӣратхӣ на̄ма̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато дхотакаттхерасса апада̄нам̣. татра̄пи бра̄хман̣о хутва̄ бха̄гӣратхӣган̇га̄йа тарама̄не бхиккхӯ дисва̄ пасаннама̄насо сетум̣ ка̄ра̄петва̄ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса ниййа̄дитабха̄войева висесо. пун̃н̃апхалапаридӣпанага̄тха̄нам̣ аттхо найа̄нуса̄рена сувин̃н̃еййова.

100. пан̃чама̄пада̄не химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато упасиваттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ химаванте падумуттарам̣ бхагавантам̣ дисва̄ тин̣асантхарам̣ сантхаритва̄ таттха нисиннасса бхагавато са̄лапуппхапӯджам̣ ака̄сӣти айам̣ висесо, сесамутта̄намева.

161. чхат̣т̣ха̄пада̄не мигалуддо пуре а̄синтиа̄дикам̣ а̄йасмато нандакаттхерасса апада̄нам̣. айам̣ кира падумуттарасса бхагавато ка̄ле каравикасакун̣о хутва̄ мадхуракӯджитам̣ каронто саттха̄рам̣ падаккхин̣ам̣ ака̄си. апарабха̄ге майӯро хутва̄ ан̃н̃атарасса паччекабуддхасса васанагуха̄два̄ре пасаннама̄насо дивасасса тиккхаттум̣ мадхурена васситам̣ васси. евам̣ таттха таттха бхаве пун̃н̃а̄ни катва̄ амха̄кам̣ бхагавато ка̄ле са̄ваттхийам̣ кулагехе ниббатто нандакоти ладдхана̄мо саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ паббаджитва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. со апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто мигалуддо пуре а̄синтиа̄дима̄ха. таттха паччекабуддхасса ман̣д̣апам̣ катва̄ падумапуппхехи чхаданамева висесо.

183. саттама̄пада̄не паббха̄ракӯт̣ам̣ нисса̄йа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато хемакаттхерасса апада̄нам̣. таттха̄пи исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ химаванте васанто пийадассим̣ бхагавантам̣ упагатам̣ дисва̄ ратанамайам̣ пӣт̣хам̣ аттхаритва̄ ат̣т̣ха̄си. таттха нисиннасса кумбхаматтам̣ джамбупхалам̣ а̄харитва̄ ада̄си. бхагава̄ тасса читтаппаса̄даттха̄йа там̣ пхалам̣ парибхун̃джи. еттакамева висесо.

224. ат̣т̣хама̄пада̄не ра̄джа̄си виджайо на̄ма̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато тодеййаттхерасса апада̄нам̣. таттха ра̄джа̄си виджайо на̄ма̄ти дахарака̄лато пат̣т̣ха̄йа саббасан̇га̄месу джинато, чатӯхи сан̇гахаваттхӯхи джанам̣ ран̃джанато аллӣйанато виджайо на̄ма ра̄джа̄ ахосӣти аттхо. кетуматӣпуруттамети кету вуччанти дхаджапат̣а̄ка̄. атха ва̄ нагарасобханаттха̄йа нагарамаджджхе усса̄питаратанаторан̣а̄ни, те кетӯ ниччам̣ усса̄пита̄ собхайама̄на̄ асса̄ аттхӣти кетуматӣ. пӯрети дханадхан̃н̃ехи саббаджана̄нам̣ мананти пурам̣. кетуматӣ ча са̄ пуран̃ча сет̣т̣хат̣т̣хена уттаман̃чети кетуматӣпуруттамам̣, тасмим̣ кетуматӣпуруттаме. сӯро виккамасампанноти абхӣто вӣрийасампанно виджайо на̄ма ра̄джа̄ аджджха̄васӣти самбандхо. иттхам̣ бхӯтам̣ пуран̃ча саббаваттхува̄ханан̃ча чхад̣д̣етва̄ химавантам̣ пависитва̄ исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ васанто сумедхабхагавантам̣ дисва̄ соманассам̣ уппа̄детва̄ чанданена пӯджа̄каран̣амева висесо.

276. навама̄пада̄не нагаре хам̣саватийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато джатукан̣н̣иттхерасса апада̄нам̣. таттха сет̣т̣хипутто хутва̄ суван̣н̣апа̄са̄де васанабха̄во ча пан̃чахи ка̄магун̣ехи саман̇гӣ хутва̄ васанабха̄во ча саббадесава̄сӣнам̣ саббасиппавин̃н̃ӯнан̃ча а̄гантва̄ севанабха̄во ча висесо.

330. дасама̄пада̄не химавантасса̄видӯретиа̄дикам̣ а̄йасмато уденаттхерасса апада̄нам̣. таттха химавантасамӣпе падумапаббатам̣ нисса̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ васантена падумуттарасса бхагавато падумапуппхам̣ гахетва̄ пӯджитабха̄вова висесо. сесам̣ саббаттха утта̄намева̄ти.

екачатта̄лӣсамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

42. бхадда̄ливагго

1-10. бхадда̄литтхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

ба̄чатта̄лӣсамавагге пат̣хама̄пада̄нан̃ча дутийа̄пада̄нан̃ча татийа̄пада̄нан̃ча найа̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева.

106. чатуттха̄пада̄не нагаре бандхуматийа̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато мадхумам̣сада̄йакаттхерасса апада̄нам̣. таттха сӯкарикоти сӯкарамам̣сам̣ виккин̣итва̄ джӣвикам̣ каппенто. уккот̣акам̣ рандхайитва̄ти пихакапаппха̄самам̣сам̣ пачитва̄ мадхумам̣самхи окирим̣ паккхипим̣. тена мам̣сена паттам̣ пӯретва̄ бхиккхусан̇гхасса датва̄ тена пун̃н̃акаммена имасмим̣ буддхуппа̄де арахаттам̣ па̄пун̣инти аттхо.

на̄гапаллаваттхерасса пан̃чама̄пада̄нампи екадӣпийаттхерасса чхат̣т̣ха̄пада̄нампи уччхан̇гапуппхийаттхерасса саттама̄пада̄нампи йа̄гуда̄йакаттхерасса ат̣т̣хама̄пада̄нампи паттходанада̄йакаттхерасса навама̄пада̄нампи ман̃чада̄йакаттхерасса дасама̄пада̄нампи саббам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ба̄чатта̄лӣсамаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

43-48. саким̣саммаджджака̄дивагго

1-60. саким̣саммаджджакаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

течатта̄лӣсамавагге саббатхера̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева. кевалам̣ тхера̄нам̣ на̄мана̄наттам̣ пун̃н̃ана̄наттан̃ча висесо.

чатучатта̄лӣсаме ваггепи сабба̄ни апада̄на̄ни па̄кат̣а̄нева. кевалам̣ пун̃н̃ана̄наттам̣ пхалана̄наттан̃ча висесо.

1. пан̃чачатта̄лӣсамавагге пат̣хама̄пада̄не какусандхо маха̄вӣротиа̄дикам̣ а̄йасмато вибхӣт̣акамин̃джийаттхерасса апада̄нам̣.

2. таттха бӣджамин̃джамада̄саханти вибхӣт̣акапхала̄ни пха̄летва̄ бӣджа̄ни мин̃джа̄ни гахетва̄ мадхусаккара̄хи йоджетва̄ какусандхасса бхагавато ада̄синти аттхо. дутийа̄пада̄на̄дӣни сабба̄ни сувин̃н̃еййа̄нева, тхера̄нам̣ на̄мана̄натта̄дӣнипи па̄т̣ха̄нуса̄рена ведитабба̄ни.

1. чхачатта̄лӣсаме вагге пат̣хама̄пада̄не джагатим̣ ка̄райим̣ аханти уттамабодхируккхасса самантато а̄л̣индам̣ ахам̣ ка̄райинти аттхо. сеса̄ни дутийа̄пада̄на̄дӣни сабба̄нипи утта̄на̄нева.

саттачатта̄лӣсаме вагге пат̣хама̄пада̄на̄дӣни па̄л̣иануса̄рена сувин̃н̃еййа̄нева.

ат̣т̣хачатта̄лӣсаме вагге пат̣хамадутийа̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева.

30. татийа̄пада̄не косийо на̄ма бхагава̄ти косийаготте джа̄татта̄ косийо на̄ма паччекабуддхоти аттхо. читтакӯт̣ети читтакӯт̣акела̄сакӯт̣аса̄нукӯт̣а̄дӣсу анотаттадахам̣ пат̣иччха̄детва̄ т̣хитапаббатакӯт̣есу на̄на̄ратанаосадха̄дӣхи вичитте читтакӯт̣апаббате со паччекабуддхо васӣти аттхо.

чатуттхапан̃чама̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева.

56. чхат̣т̣ха̄пада̄не кусат̣т̣хакамада̄саханти паккхикабхаттаупосатхикабхаттадхурабхаттасала̄кабхатта̄дӣсу кусапан̣н̣авасена да̄таббам̣ ат̣т̣хасала̄кабхаттам̣ ахам̣ ада̄синти аттхо.

61. саттама̄пада̄не собхито на̄ма самбуддхоти а̄рохапарин̣а̄хадваттим̣самаха̄пурисалаккхан̣абйа̄маппабха̄дӣхи собхама̄насарӣратта̄ собхито на̄ма самма̄самбуддхоти аттхо.

66. ат̣т̣хама̄пада̄не таккара̄йам̣ васӣ тада̄ти там̣ дасапун̃н̃акирийаваттхум̣ каронта̄ джана̄ пат̣ивасанти еттха̄ти таккара̄, ра̄джадха̄нӣ. тиссам̣ таккара̄йам̣, тада̄ васӣти аттхо.

72. навама̄пада̄не па̄надхим̣ сукатам̣ гайха̄ти упа̄ханайугам̣ сундара̄ка̄рена ниппха̄дитам̣ гахетва̄ти аттхо. дасама̄пада̄нам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ат̣т̣хачатта̄лӣсамаваггаван̣н̣ана̄ нит̣т̣хита̄.

49. пам̣сукӯлавагго

1-10. пам̣сукӯласан̃н̃акаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

екӯнапан̃н̃а̄самавагге пат̣хама̄пада̄нам̣ сувин̃н̃еййамева.

14. дутийа̄пада̄не адхиччуппаттика̄ буддха̄ти адхиччена ака̄ран̣ена уппаттика̄ сайамбхӯта̄, ан̃н̃ехи девабрахмама̄ра̄дӣхи упадесада̄йакехи рахита̄ сайамбхӯн̃а̄н̣ена уппанна̄ джа̄та̄ па̄тубхӯта̄ти аттхо.

16. одумбарикапуппхам̣ ва̄ти удумбараруккхе пуппхам̣ дуллабхам̣ дуллабхуппаттикам̣ ива. чандамхи сасакам̣ йатха̄ти чандаман̣д̣але сасалекха̄йа рӯпам̣ дуллабхам̣ йатха̄. ва̄йаса̄нам̣ йатха̄ кхӣранти ка̄ка̄нам̣ ниччам̣ раттиндивам̣ кхудда̄пӣл̣итабха̄вена кхӣрам̣ дуллабхам̣ йатха̄, евам̣ дуллабхам̣ локана̄йакам̣ чатура̄сан̇кхйеййам̣ ва̄ ат̣т̣ха̄сан̇кхйеййам̣ ва̄ сол̣аса̄сан̇кхйеййам̣ ва̄ каппасатасахассам̣ па̄рамийо пӯретва̄ буддхабха̄вато дуллабхо локана̄йакоти аттхо.

30. татийа̄пада̄не мадхум̣ бхисехи саватӣти поккхарамадхупадумакесарехи савати паггхарати. кхӣрам̣ саппим̣ мул̣а̄либхӣти кхӣран̃ча саппирасан̃ча падумамул̣а̄лехи савати паггхарати. тасма̄ тадубхайам̣ мама сантакам̣ буддхо пат̣игган̣хатӯти аттхо.

чатуттхапан̃чамачхат̣т̣ха̄пада̄на̄ни утта̄на̄нева.

119. саттама̄пада̄не чатта̄лӣсадиджа̄пи ча̄ти двиккхаттум̣ джа̄та̄ти диджа̄. кума̄равайе ут̣т̣хитаданта̄нам̣ патитатта̄ пуна ут̣т̣хитаданта̄ диджа̄, те ча данта̄. бйа̄каран̣ан̃ча хет̣т̣ха̄ нида̄накатха̄йам̣ вуттамева.

ат̣т̣хама̄пада̄нам̣ утта̄намева̄ти.

171. навама̄пада̄не тада̄хам̣ ма̄н̣аво а̄синти йада̄ сумедхапан̣д̣ито дӣпан̇карабхагавато сантика̄ бйа̄каран̣ам̣ лабхи, тада̄ ахам̣ мегхо на̄ма бра̄хман̣ама̄н̣аво хутва̄ сумедхата̄пасена саха исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ сиккха̄падесу сиккхито кеначи па̄пасаха̄йена сам̣сат̣т̣хо сам̣саггадосена па̄павитакка̄дивасам̣ гато ма̄тугха̄такаммавасена нараке аггиджа̄ла̄дидуккхаманубхавитва̄ тато чуто самудде тимин̇галамаха̄маччхо хутва̄ ниббатто, самуддамаджджхе гаччхантам̣ маха̄на̄вам̣ гилитука̄мо гато. дисва̄ мам̣ ва̄н̣иджа̄ бхӣта̄ ‘‘ахо готамо бхагава̄’’ти саддамакам̣су. атха маха̄маччхо пуббава̄сана̄васена буддхага̄равам̣ уппа̄детва̄ тато чуто са̄ваттхийам̣ вибхавасампанне бра̄хман̣акуле ниббатто саддхо пасанно саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ паббаджитва̄ саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣итва̄ дивасасса тиккхаттум̣ упат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ сарама̄но вандати. тада̄ бхагава̄ ‘‘чирам̣ дхаммаручӣ’’ти мам̣ а̄ха.

184. атха со тхеро ‘‘сучирам̣ сатапун̃н̃алаккхан̣а’’нтиа̄дӣхи га̄тха̄хи тхомеси. бханте, сатапун̃н̃алаккхан̣адхара готама. патипуббена висуддхапаччайанти пуббе дӣпан̇карапа̄дамӯле парипун̣н̣апа̄рамӣпаччайасамбха̄ро сут̣т̣ху чирам̣ ка̄лам̣ майа̄ на дит̣т̣хо асӣти аттхо. ахамаджджасупеккхананти аджджа имасмим̣ дивасе ахам̣ супеккханам̣ сундарадассанам̣, сундарадит̣т̣хам̣ ва̄ нирупамам̣ виггахам̣ упама̄рахитасарӣрам̣ готамам̣ вата екантена пасса̄ми даккха̄мӣти аттхо.

185-186. сучирам̣ вихататамо майа̄ти висесена хататамо виддхам̣ситамохо твам̣ майа̄пи сут̣т̣ху чирам̣ тхомитоти аттхо. сучираккхена надӣ висосита̄ти еса̄ тан̣ха̄надӣ сундарараккхена гопанена висесена сосита̄, абхаббуппаттиката̄ тайа̄ти аттхо. сучирам̣ амалам̣ висодхитанти сут̣т̣ху чирам̣ дӣгхена аддхуна̄ амалам̣ нибба̄нам̣ висесена содхитам̣, сут̣т̣ху катам̣ адхигатам̣ тайа̄ти аттхо. найанам̣ н̃а̄н̣амайам̣ маха̄муне. чирака̄ласаман̇гитоти маха̄муне маха̄саман̣а н̃а̄н̣амайам̣ найанам̣ диббачаккхум̣ чирака̄лам̣ самадхигато сампатто тванти аттхо. авинат̣т̣хо пунарантаранти ахам̣ пуна антарам̣ антара̄бхаве маджджхе паринат̣т̣хо парихӣно ахосинти аттхо. пунараджджасама̄гато тайа̄ти аджджа имасмим̣ ка̄ле тайа̄ саддхим̣ пунапи сама̄гато екӣбхӯто саха васа̄мӣти аттхо. на хи нассанти ката̄ни готама̄ти готама саббан̃н̃убуддха, тайа̄ саддхим̣ ката̄ни сама̄гама̄дӣни на хи нассанти йа̄ва кхандхапаринибба̄на̄ на вина̄ бхависсантӣти аттхо. сесам̣ утта̄намева̄ти.

дхаммаручийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

дасама̄пада̄нам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

екӯнапан̃н̃а̄самаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

50-53. кин̇кан̣ипуппха̄дивагго

1-40. кин̇кан̣ипуппхийаттхераапада̄на̄диван̣н̣ана̄

пан̃н̃а̄самавагге ча екапан̃н̃а̄самавагге ча двепан̃н̃а̄самавагге ча тепан̃н̃а̄самавагге ча сабба̄ни апада̄на̄ни утта̄на̄нева̄ти.

54. качча̄йанавагго

1. маха̄качча̄йанаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чатупан̃н̃а̄самавагге пат̣хама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато маха̄качча̄йанаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле гахапатимаха̄са̄лакуле ниббаттитва̄ вуддхиппатто екадивасам̣ саттху сантике дхаммам̣ сун̣анто саттха̄ра̄ сам̣кхиттена бха̄ситасса виттха̄рена аттхам̣ вибхаджанта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапийама̄нам̣ екам̣ бхиккхум̣ дисва̄ сайампи там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто пан̣идха̄нам̣ катва̄ да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни катва̄ девамануссесу сам̣саранто сумедхасса бхагавато ка̄ле виджджа̄дхаро хутва̄ а̄ка̄сена гаччханто екасмим̣ ванасан̣д̣е нисиннам̣ бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо кан̣ика̄рапуппхехи пӯджам̣ ака̄си.

со тена пун̃н̃ена апара̄парам̣ сугатӣсуйева париваттенто кассападасабаласса ка̄ле ба̄ра̄н̣асийам̣ кулагехе ниббаттитва̄ париниббуте бхагавати суван̣н̣ачетийакаммат̣т̣ха̄не сатасахассаггханика̄йа суван̣н̣ит̣т̣хака̄йа пӯджам̣ катва̄ ‘‘имасса ниссандена ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не сарӣрам̣ ме суван̣н̣аван̣н̣ам̣ хотӯ’’ти паттханам̣ ака̄си. тато йа̄ваджӣвам̣ кусалакаммам̣ катва̄ екам̣ буддхантарам̣ девамануссесу сам̣саритва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де удждженийам̣ ран̃н̃о чан̣д̣ападжджотасса пурохитагехе ниббатти, тасса на̄маггахан̣адивасе ма̄та̄ ‘‘майхам̣ путто суван̣н̣аван̣н̣о, аттано на̄мам̣ гахетва̄ а̄гато’’ти кан̃чанама̄н̣авотвева на̄мам̣ ака̄си. со вуддхиманва̄йа тайо веде угган̣хитва̄ питу аччайена пурохитат̣т̣ха̄нам̣ лабхи. со готтавасена качча̄йаноти пан̃н̃а̄йиттха. атха ра̄джа̄ чан̣д̣ападжджото буддхуппа̄дам̣ сутва̄, ‘‘а̄чарийа, тумхе таттха гантва̄ саттха̄рам̣ идха̄нетха̄’’ти песеси. со аттат̣т̣хамо саттху сантикам̣ упагато тасса саттха̄ дхаммам̣ десеси, десана̄парийоса̄не саттахи джанехи саддхим̣ саха пат̣исамбхида̄хи арахатте патит̣т̣ха̄си.

1. со евам̣ паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. атха саттха̄ ‘‘етха, бхиккхаво’’ти хаттхам̣ паса̄реси. те та̄вадева дван̇гуламаттакесамассуиддхимайапаттачӣварадхара̄ вассасат̣т̣хикаттхера̄ вийа ахесум̣. евам̣ тхеро садаттхам̣ ниппха̄детва̄, ‘‘бханте, ра̄джа̄ паджджото тумха̄кам̣ па̄де вандитум̣ дхамман̃ча сотум̣ иччхатӣ’’ти а̄рочеси. саттха̄ ‘‘твам̣йева, качча̄на, таттха гаччха, тайи гате ра̄джа̄ пасӣдиссатӣ’’ти а̄ха. тхеро саттху а̄н̣а̄йа аттат̣т̣хамо таттха гантва̄ ра̄джа̄нам̣ паса̄детва̄ авантӣсу са̄санам̣ патит̣т̣ха̄петва̄ пуна саттху сантикамева а̄гато. аттано пуббапаттхана̄васена качча̄йанаппакаран̣ам̣ маха̄нируттиппакаран̣ам̣ неттиппакаран̣анти пакаран̣аттайам̣ сан̇гхамаджджхе бйа̄ка̄си. атха сантут̣т̣хена бхагавата̄ ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ сам̣кхиттена бха̄ситасса виттха̄рена аттхам̣ вибхаджанта̄нам̣ йадидам̣ маха̄качча̄но’’ти (а. ни. 1.188, 197) етадаггат̣т̣ха̄не т̣хапито аггапхаласукхена виха̄сӣти.

маха̄качча̄йанаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. ваккалиттхераапада̄наван̣н̣ана̄

дутийа̄пада̄не ито сатасахассамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато ваккалиттхерасса апада̄нам̣. айампи тхеро пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттху сантикам̣ гаччхантехи упа̄сакехи саддхим̣ виха̄рам̣ гантва̄ парисапарийанте т̣хито дхаммам̣ сун̣анто саттха̄ра̄ екам̣ бхиккхум̣ саддха̄дхимутта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапитам̣ дисва̄ сайампи там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто сатта̄хам̣ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса маха̄да̄нам̣ датва̄ пан̣идха̄нам̣ ака̄си. саттха̄ тасса анантара̄йам̣ дисва̄ бйа̄кари.

со йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто амха̄кам̣ бхагавато ка̄ле са̄ваттхийам̣ бра̄хман̣акуле ниббатти, тасса ваккалӣти на̄мам̣ карим̣су. таттха калӣти апара̄дхатилака̄л̣ака̄дидосасса адхивачанам̣. ниддхантасуван̣н̣апин̣д̣асадисата̄йа апагато бйапагато кали досо асса̄ти ва-ка̄ра̄гамам̣ катва̄ ваккалӣти вуччати. со вуддхиппатто тайо веде угган̣хитва̄ бра̄хман̣асиппесу ниппхаттим̣ гато, саттха̄рам̣ дисва̄ рӯпака̄йасампаттидассанена атитто саттха̄ра̄ саддхим̣йева вичарати. ‘‘ага̄рамаджджхе васанто ниччака̄лам̣ саттху дассанам̣ на лабхисса̄мӣ’’ти саттху сантике паббаджитва̄ т̣хапетва̄ бходжанака̄лам̣ сарӣракиччака̄лан̃ча сесака̄ле йаттха т̣хитена сакка̄ дасабалам̣ пасситум̣, таттха т̣хито ан̃н̃ам̣ киччам̣ паха̄йа бхагавантам̣ олокентойева вихарати. саттха̄ тасса н̃а̄н̣апарипа̄кам̣ а̄гаменто бахука̄лам̣ тасмим̣ рӯпадассаненева вичаранте кин̃чи аватва̄ пунекадивасам̣ – ‘‘ким̣ те, ваккали, имина̄ пӯтика̄йена дит̣т̣хена? йо кхо, ваккали, дхаммам̣ пассати, со мам̣ пассати; йо мам̣ пассати, со дхаммам̣ пассати. дхамман̃хи, ваккали, пассанто мам̣ пассатӣ’’ти (сам̣. ни. 3.87) а̄ха. саттхари евам̣ вадантепи тхеро саттху дассанам̣ паха̄йа ан̃н̃аттха гантум̣ на саккоти. тато саттха̄, ‘‘на̄йам̣ бхиккху сам̣вегам̣ алабхитва̄ буджджхиссатӣ’’ти вассӯпана̄йикадивасе – ‘‘апехи, ваккалӣ’’ти тхерам̣ пан̣а̄меси. со саттха̄ра̄ пан̣а̄мито саттху саммукхе т̣ха̄тум̣ асакконто – ‘‘ким̣ майхам̣ джӣвитена, йохам̣ саттха̄рам̣ дат̣т̣хум̣ на лабха̄мӣ’’ти гиджджхакӯт̣е паббате папа̄тат̣т̣ха̄нам̣ абхирухи? саттха̄ тасса там̣ паваттим̣ н̃атва̄ – ‘‘айам̣ бхиккху мама сантика̄ асса̄сам̣ алабханто маггапхала̄нам̣ упаниссайам̣ на̄сеййа̄’’ти атта̄нам̣ дассетва̄ обха̄сам̣ виссадждженто –

‘‘па̄моджджабахуло бхиккху, пасанно буддхаса̄сане;

адхигаччхе падам̣ сантам̣, сан̇кха̄рӯпасамам̣ сукха’’нти. (дха. па. 381) –

га̄тхам̣ ватва̄ ‘‘ехи, ваккалӣ’’ти (дха. па. ат̣т̣ха. 2.381) хаттхам̣ паса̄реси. тхеро ‘‘дасабало ме дит̣т̣хо, ‘ехӣ’ти авха̄йанампи ладдха’’нти балавапӣтисоманассам̣ уппа̄детва̄ ‘‘куто гаччха̄мӣ’’ти аттано гаманабха̄вам̣ аджа̄нитва̄ва саттху саммукхе а̄ка̄се паккхандитва̄ пат̣хамена па̄дена паббате т̣хитойева саттха̄ра̄ вуттага̄тха̄йо а̄вадждженто а̄ка̄сейева пӣтим̣ виккхамбхетва̄ саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣ӣти ан̇гуттарат̣т̣хакатха̄йам̣ (а. ни. ат̣т̣ха. 1.1.208) дхаммападаван̣н̣ана̄йан̃ча (дха. па. ат̣т̣ха. 2.381 ваккалиттхераваттху) а̄гатам̣.

идха пана евам̣ ведитаббам̣ – ‘‘ким̣ те, ваккалӣ’’тиа̄дина̄ саттха̄ра̄ овадито гиджджхакӯт̣е вихаранто випассанам̣ пат̣т̣хапеси, тасса саддха̄йа балавабха̄вато ева випассана̄ вӣтхим̣ на отарати? бхагава̄ там̣ н̃атва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ содхетва̄ ада̄си. со пуна випассанам̣ маттхакам̣ па̄петум̣ на̄саккхийева. атхасса а̄ха̄равекаллена ва̄та̄ба̄дхо уппаджджи, там̣ ва̄та̄ба̄дхена пӣл̣ийама̄нам̣ н̃атва̄ бхагава̄ таттха гантва̄ пуччханто –

‘‘ва̄тарога̄бхинӣто твам̣, вихарам̣ ка̄нане ване;

павиддхагочаре лӯкхе, катхам̣ бхиккху кариссасӣ’’ти. (тхерага̄. 350) –

а̄ха. там̣ сутва̄ тхеро –

‘‘пӣтисукхена випулена, пхарама̄но самуссайам̣;

лӯкхампи абхисамбхонто, вихарисса̄ми ка̄нане.

‘‘бха̄венто сатипат̣т̣ха̄не, индрийа̄ни бала̄ни ча;

боджджхан̇га̄ни ча бха̄венто, вихарисса̄ми ка̄нане.

‘‘а̄раддхавӣрийе пахитатте, ниччам̣ дал̣хапараккаме;

самагге сахите дисва̄, вихарисса̄ми ка̄нане.

‘‘ануссаранто самбуддхам̣, аггам̣ дантам̣ сама̄хитам̣;

атандито раттиндивам̣, вихарисса̄ми ка̄нане’’ти. (тхерага̄. 351-354) –

чатассо га̄тха̄йо абха̄си. та̄сам̣ аттхо тхерага̄тха̄ван̣н̣ана̄йам̣ (тхерага̄. ат̣т̣ха. 2.351-354) вуттойева. евам̣ тхеро випассанам̣ уссукка̄петва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

28. со арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ито сатасахассамхӣтиа̄дима̄ха. таттха итоти какусандха̄дӣнам̣ уппаннабхаддакаппато хет̣т̣ха̄ каппасатасахассаматтхакети аттхо.

29. падума̄ка̄раваданоти супуппхитападумасассирӣкамукхо. падумапаттаккхоти сетападумапуппхапан̣н̣асадисааккхӣти аттхо.

30. падумуттарагандхова̄ти падумагандхамукхоти аттхо.

31. андха̄нам̣ найанӯпамоти чаккхувирахита̄нам̣ сатта̄нам̣ найанасадисо, дхаммадесана̄йа саббасатта̄нам̣ пан̃н̃а̄чаккха̄дичаккхуда̄йакоти аттхо. сантавесоти сантасабха̄во сантаирийа̄патхо. гун̣анидхӣти гун̣а̄нам̣ нидхи, саббагун̣аган̣а̄нам̣ нидха̄нат̣т̣ха̄набхӯтоти аттхо. карун̣а̄матиа̄кароти са̄дхӯнам̣ читтакампанасан̇кха̄та̄йа карун̣а̄йа ча аттха̄наттхаминанапариччхиннаматийа̄ ча а̄каро а̄дха̄рабхӯто.

32. брахма̄сурасураччитоти брахмехи ча асурехи ча девехи ча аччито пӯджитоти аттхо.

33. мадхурена рутена ча̄ти каравӣкарутамадхурена саддена сакалам̣ джанам̣ ран̃джайантӣти самбандхо. сантхавӣ са̄вакам̣ саканти аттано са̄вакам̣ мадхурадхаммадесана̄йа сантхавӣ, тхутим̣ ака̄сӣти аттхо.

34. саддха̄дхимуттоти саддаханасаддха̄йа са̄сане адхимутто патит̣т̣хитоти аттхо. мама дассанала̄ласоти майхам̣ дассане бйа̄ват̣о таппаро.

35. там̣ т̣ха̄намабхирочайинти там̣ саддха̄дхимуттат̣т̣ха̄нантарам̣ абхирочайим̣, иччхим̣ паттхесинти аттхо.

40. пӣтамат̣т̣ханива̄сананти силит̣т̣хасуван̣н̣аван̣н̣аваттхе ниваттханти аттхо. хемайан̃н̃опачитан̇ганти суван̣н̣апа̄ман̇галаггитагаттанти аттхо.

47-48. нонӣтасукхума̄лам̣ манти наванӣтамива мудуталун̣ахаттхапа̄дам̣. джа̄тапаллавакомаланти асокапаллавапаттакомаламива мудуканти аттхо. писа̄чӣбхайатаджджита̄ти тада̄ евам̣бхӯтам̣ кума̄рам̣ мам̣ ан̃н̃а̄ писа̄чӣ ека̄ раккхасӣ бхайена таджджеси бхим̣са̄песӣти аттхо. тада̄ махесисса самма̄самбуддхасса па̄дамӯле мам̣ са̄йесум̣ нипаджджа̄песум̣. дӣнама̄наса̄ бхӣтачитта̄ мама ма̄та̄питаро имам̣ да̄ракам̣ те дада̄ма, имасса саран̣ам̣ патит̣т̣ха̄ хоту на̄тха на̄йака̄ти самбандхо.

49. тада̄ пат̣иггахи со манти со бхагава̄ тада̄ тасмим̣ мама ма̄туйа̄ диннака̄ле джа̄лина̄ джа̄лайуттена сан̇кха̄лакена чаккалаккхан̣а̄дӣхи лаккхитена мудукомалапа̄н̣ина̄ мудукена висуддхена хаттхаталена мам̣ аггахесӣти аттхо.

52. саббапа̄рамисамбхӯтанти саббехи да̄напа̄рамита̄дӣхи самбхӯтам̣ джа̄там̣. нӣлаккхинайанам̣ варам̣ пун̃н̃асамбха̄раджам̣ уттаманӣлааккхивантам̣. саббасубха̄кин̣н̣ам̣ саббена субхена ван̣н̣ена сан̣т̣ха̄нена а̄кин̣н̣ам̣ гаханӣбхӯтам̣ рӯпам̣ бхагавато хаттхапа̄дасӣса̄дирӯпам̣ дисва̄ти аттхо, титтим̣ апатто вихара̄ми аханти самбандхо.

61. тада̄ мам̣ чаран̣антаготи тасмим̣ майхам̣ арахаттам̣ паттака̄ле сӣла̄дипаннарасаннам̣ чаран̣адхамма̄нам̣ антаго, парийоса̄наппатто парипӯрака̄рӣти аттхо. ‘‘маран̣антаго’’типи па̄т̣хо. тасса маран̣асса антам̣ нибба̄нам̣ паттоти аттхо. саддха̄дхимутта̄нам̣ аггам̣ пан̃н̃апесӣти самбандхо. атха саттха̄ бхиккхусан̇гхамаджджхе нисинно ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ саддха̄дхимутта̄нам̣ йадидам̣, ваккалӣ’’ти (а. ни. 1.198, 208) мам̣ етадаггат̣т̣ха̄не т̣хапесӣти вуттам̣ хоти. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ваккалиттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. маха̄каппинаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато каппинаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху сантике дхаммадесанам̣ сун̣анто саттха̄ра̄ екам̣ бхиккхум̣ ова̄дака̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапитам̣ дисва̄ адхика̄ракаммам̣ катва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхеси.

со таттха йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто ба̄ра̄н̣асито авидӯре екасмим̣ песака̄рага̄ме джет̣т̣хапесака̄рагехе ниббатто тада̄ сахассаматта̄ паччекабуддха̄ химаванте ат̣т̣ха ма̄се васитва̄ вассике чатта̄ро ма̄се джанападе васанти. те екава̄рам̣ ба̄ра̄н̣асийа̄ авидӯре отаритва̄ ‘‘сена̄санам̣ каран̣аттха̄йа хаттхакаммам̣ йа̄чатха̄’’ти ран̃н̃о сантикам̣ ат̣т̣ха паччекабуддхе пахин̣им̣су. тада̄ пана ран̃н̃о ваппаман̇галам̣ ахоси. со ‘‘паччекабуддха̄ кира а̄гата̄’’ти сутва̄ никкхамитва̄ а̄гатака̄ран̣ам̣ пуччхитва̄ ‘‘аджджа, бханте, ока̄со наттхи све амха̄кам̣ ваппаман̇галам̣, татийадивасе карисса̄ма̄’’ти ватва̄ паччекабуддхе анимантетва̄ва па̄виси. паччекабуддха̄ ‘‘ан̃н̃ам̣ га̄мам̣ пависисса̄ма̄’’ти паккамим̣су.

тасмим̣ самайе джет̣т̣хапесака̄расса бхарийа̄ кеначидева каран̣ӣйена ба̄ра̄н̣асим̣ гаччхантӣ те паччекабуддхе дисва̄ вандитва̄, ‘‘ким̣, бханте, авела̄йа аййа̄ а̄гата̄’’ти пуччхи. те а̄дито пат̣т̣ха̄йа катхесум̣. там̣ сутва̄ саддха̄сампанна̄ буддхисампанна̄ иттхӣ ‘‘све, бханте, амха̄кам̣ бхиккхам̣ ган̣хатха̄’’ти нимантеси. ‘‘бахука̄ майам̣, бхагинӣ’’ти. ‘‘киттака̄, бханте’’ти? ‘‘сахассаматта̄, бхагинӣ’’ти. ‘‘бханте, имасмим̣ но га̄ме сахассаматта̄ васимха̄, екеко екекасса бхиккхам̣ дассати, бхиккхам̣ адхива̄сетха, ахамева во васанат̣т̣ха̄нам̣ ка̄ра̄песса̄мӣ’’ти а̄ха. паччекабуддха̄ адхива̄сесум̣.

са̄ га̄мам̣ пависитва̄ уггхосеси – ‘‘аммата̄та̄, ахам̣ сахассаматте паччекабуддхе дисва̄ нимантесим̣, аййа̄нам̣ нисӣданат̣т̣ха̄нам̣ сам̣видахатха, йа̄губхатта̄дӣни сампа̄детха̄’’ти га̄мамаджджхе ман̣д̣апам̣ ка̄ра̄петва̄ а̄сана̄ни пан̃н̃а̄петва̄ пунадивасе паччекабуддхе нисӣда̄петва̄ пан̣ӣтена кха̄данӣйена бходжанӣйена паривиситва̄ бхаттакиччапарийоса̄не тасмим̣ га̄ме сабба̄ иттхийо а̄да̄йа та̄хи саддхим̣ паччекабуддхе вандитва̄ тема̄сам̣ васанаттха̄йа пат̣ин̃н̃ам̣ ган̣хитва̄ пуна га̄ме уггхосеси – ‘‘аммата̄та̄, екекакулато екекапурисо ва̄сипхарасуа̄дӣни гахетва̄ аран̃н̃ам̣ пависитва̄ даббасамбха̄ре а̄харитва̄ аййа̄нам̣ васанат̣т̣ха̄нам̣ каротӯ’’ти. га̄мава̄сино тасса̄йева вачанам̣ сутва̄ екеко екекам̣ катва̄ саддхим̣ раттидива̄т̣т̣ха̄нехи пан̣н̣аса̄ласахассам̣ нит̣т̣ха̄петва̄ аттано аттано пан̣н̣аса̄ла̄йам̣ упагатам̣ паччекабуддхам̣ ‘‘ахам̣ саккаччам̣ упат̣т̣хахисса̄ми, ахам̣ саккаччам̣ упат̣т̣хахисса̄мӣ’’ти ватва̄ упат̣т̣хахим̣су. са̄ вассам̣вут̣т̣хака̄ле ‘‘аттано аттано пан̣н̣аса̄ла̄йа вассам̣вут̣т̣ха̄нам̣ паччекабуддха̄нам̣ чӣвараса̄т̣аке саджджетха̄’’ти сама̄дапетва̄ екекасса сахасса сахассамӯлам̣ чӣварам̣ да̄песи. паччекабуддха̄ вут̣т̣хавасса̄ анумоданам̣ катва̄ паккамим̣су. га̄мава̄синопи идам̣ пун̃н̃акаммам̣ катва̄ тато чуто та̄ватим̣садевалоке ниббаттитва̄ ган̣адевата̄ на̄ма ахесум̣.

те таттха диббасампаттим̣ анубхавитва̄ кассапасамма̄самбуддхака̄ле кут̣умбикагехесу ниббаттим̣су. пуббе джет̣т̣хакапесака̄ро джет̣т̣хакакут̣умбикасса путто ахоси. бхарийа̄писса екасса джет̣т̣хакакут̣умбикасса дхӣта̄ ахоси. сеса̄нам̣ бхарийа̄йо сесакут̣умбика̄нам̣ дхӣтаро ахесум̣, та̄ сабба̄пи вайаппатта̄ паракулам̣ гаччхантийо тесам̣ тесам̣йева геха̄ни агамам̣су. атхекадивасам̣ виха̄ре дхаммассаване сан̇гхут̣т̣хе ‘‘саттха̄ дхаммам̣ десессатӣ’’ти сутва̄ те саббепи кут̣умбика̄ ‘‘дхаммам̣ сосса̄ма̄’’ти бхарийа̄хи саддхим̣ виха̄рам̣ агамам̣су. тесам̣ виха̄рамаджджхам̣ павит̣т̣хаккхан̣е вассам̣ васси. йесам̣ кулӯпака̄ ва̄ н̃а̄тиса̄ман̣ера̄дайо ва̄ аттхи, те тесам̣ паривен̣а̄дӣни пависим̣су. те пана татха̄рӯпа̄нам̣ наттхита̄йа каттхачи пависитум̣ ависаханта̄ виха̄рамаджджхейева ат̣т̣хам̣су. атха не джет̣т̣хакакут̣умбико а̄ха – ‘‘пассатха, бхо, амха̄кам̣ виппака̄рам̣, кулапуттехи на̄ма еттакена ладжджитум̣ йутта’’нти. ‘‘аййа, ким̣ карома̄’’ти? ‘‘майам̣ висса̄сикат̣т̣ха̄насса абха̄вена имам̣ виппака̄рам̣ патта̄, саббе дханам̣ сам̣харитва̄ паривен̣ам̣ карисса̄ма̄’’ти. ‘‘са̄дху, аййа̄’’ти джет̣т̣хако сахассам̣ ада̄си. сеса̄ пан̃ча пан̃ча сата̄ни. иттхийо ад̣д̣хатеййа̄ни ад̣д̣хатеййа̄ни сата̄ни. те там̣ дханам̣ а̄харитва̄ сахассакӯт̣а̄га̄рапарива̄рам̣ саттху васанаттха̄йа маха̄паривен̣ам̣ на̄ма ка̄ра̄песум̣. навакаммасса махантата̄йа дхане аппахонте пуббе диннадханато пуна упад̣д̣хӯпад̣д̣хам̣ адам̣су. нит̣т̣хите паривен̣е виха̄рамахам̣ каронта̄ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса сатта̄хам̣ маха̄да̄нам̣ датва̄ вӣсатийа̄ бхиккхусахасса̄нам̣ чӣвара̄ни саджджайим̣су.

джет̣т̣хакакут̣умбикасса пана бхарийа̄ аттано пан̃н̃а̄йа т̣хита̄ ахам̣ техи самакам̣ акатва̄ атирекатарам̣ катва̄ ‘‘саттха̄рам̣ пӯджесса̄мӣ’’ти аноджапуппхаван̣н̣ена сахассамӯлена са̄т̣акена саддхим̣ аноджапуппхачан̇кот̣акам̣ гахетва̄ саттха̄рам̣ аноджапуппхехи пӯджетва̄ там̣ са̄т̣акам̣ саттху па̄дамӯле т̣хапетва̄, ‘‘бханте, ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не аноджапуппхаван̣н̣ам̣йева ме сарӣрам̣ хоту, аноджа̄твева ча на̄мам̣ хотӯ’’ти паттханам̣ ака̄си. саттха̄ ‘‘евам̣ хотӯ’’ти анумоданам̣ ака̄си. те саббепи йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чута̄ девалоке ниббаттим̣су. те имасмим̣ буддхуппа̄де девалока̄ чавитва̄ джет̣т̣хако куккут̣аватӣнагаре ра̄джакуле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто маха̄каппинара̄джа̄ на̄ма ахоси. сеса̄ амаччакулесу ниббаттим̣су. джет̣т̣хакасса бхарийа̄ маддарат̣т̣хе са̄каланагаре ра̄джакуле ниббатти аноджапуппхаван̣н̣амевасса̄ сарӣрам̣ ахоси, тена аноджа̄твевасса̄ на̄мам̣ акам̣су, са̄ вайаппатта̄ маха̄каппинаран̃н̃о гехам̣ гантва̄ аноджа̄девӣти па̄кат̣а̄ ахоси.

сеситтхийопи амаччакулесу ниббаттитва̄ вайаппатта̄ тесам̣йева амаччапутта̄нам̣ геха̄ни агамам̣су. те саббепи ран̃н̃о сампаттисадисам̣ сампаттим̣ анубхавим̣су. йада̄ хи ра̄джа̄ алан̇ка̄рапат̣иман̣д̣ито хаттхим̣ абхирухитва̄ вичарати, тада̄пи те татхева вичаранти. тасмим̣ ассена ва̄ ратхена ва̄ вичаранте тепи татхева вичаранти. евам̣ те екато хутва̄ ката̄нам̣ пун̃н̃а̄нам̣ балена екатова сампаттим̣ анубхавим̣су. ран̃н̃о пана ва̄ло, ва̄лава̄хано, пуппхо, пуппхава̄хано, супаттоти пан̃чева асса̄ хонти. тесу ра̄джа̄ супаттам̣ ассам̣ сайам̣ а̄рохати, итаре чатта̄ро ассе асса̄роха̄нам̣ са̄сана̄харан̣аттха̄йа ада̄си. ра̄джа̄ те па̄това бходжетва̄ ‘‘гаччхатха, бхан̣е, две ва̄ тӣн̣и ва̄ йоджана̄ни а̄хин̣д̣итва̄ буддхасса ва̄ дхаммасса ва̄ сан̇гхасса ва̄ уппаннабха̄вам̣ сутва̄ майхам̣ сукхаса̄санам̣ а̄рочетха̄’’ти песеси. те чатӯхи два̄рехи никкхамитва̄ две тӣн̣и йоджана̄ни а̄хин̣д̣итва̄ кин̃чи са̄санам̣ алабхитва̄ва пачча̄гамим̣су.

атхекадивасам̣ ра̄джа̄ супаттам̣ а̄рухитва̄ амаччасахассапаривуто уййа̄нам̣ гаччханто килантарӯпе пан̃часатаматте ва̄н̣иджаке нагарам̣ пависанте дисва̄ ‘‘име аддха̄накиланта̄, аддхо имесам̣ сантика̄ екам̣ бхаддакам̣ са̄санам̣ сосса̄мӣ’’ти те паккоса̄петва̄ ‘‘куто а̄гататтха̄’’ти пуччхи. ‘‘аттхи, дева, ито вӣсатийоджанасатаматтхаке са̄ваттхи на̄ма нагарам̣, тато а̄гатамха̄’’ти. ‘‘аттхи пана во десе кин̃чи са̄санам̣ уппанна’’нти. ‘‘дева, ан̃н̃ам̣ кин̃чи наттхи, самма̄самбуддхо уппанно’’ти. ра̄джа̄ та̄вадева балавапӣтийа̄ пхут̣т̣хасарӣро кин̃чи саллаккхетум̣ асакконто мухуттам̣ вӣтина̄метва̄ пана, ‘‘та̄та̄, ким̣ вадетха̄’’ти пуччхи. ‘‘буддхо, дева, уппанно’’ти. ра̄джа̄ дутийампи татийампи татхева вӣтина̄метва̄ чатуттхава̄ре ‘‘ким̣ вадетха, та̄та̄’’ти пуччхитва̄ ‘‘буддхо уппанно’’ти вутте, ‘‘та̄та̄, сукхаса̄санасавана̄йа сатасахассам̣ во даммӣ’’ти ватва̄ ‘‘апарампи кин̃чи са̄санам̣ аттхи, та̄та̄’’ти пуччхи. ‘‘аттхи, дева, дхаммо уппанно’’ти. ра̄джа̄ тампи сутва̄ пуриманайенева тайо ва̄ре вӣтина̄метва̄ чатуттхава̄ре ‘‘дхаммо уппанно’’ти вутте – ‘‘идха̄пи во сатасахассам̣ даммӣ’’ти ватва̄ ‘‘апарампи кин̃чи са̄санам̣ аттхи, та̄та̄’’ти пуччхи. ‘‘аттхи, дева, сан̇гхо уппанно’’ти. ра̄джа̄ тампи сутва̄ татхева тайо ва̄ре вӣтина̄метва̄ чатуттхава̄ре ‘‘сан̇гхо уппанно’’ти вутте – ‘‘идха̄пи во сатасахассам̣ даммӣ’’ти ватва̄ амаччасахассам̣ олокетва̄, ‘‘та̄та̄, ким̣ карисса̄ма̄’’ти пуччхи. ‘‘дева, тумхе ким̣ кариссатха̄’’ти? ‘‘ахам̣, та̄та̄, ‘буддхо уппанно дхаммо уппанно сан̇гхо уппанно’ти сутва̄ на пуна ниваттисса̄ми, бхагавантам̣ уддисса гантва̄ тасса сантике паббаджисса̄мӣ’’ти. ‘‘майампи, дева, тумхехи саддхим̣ паббаджисса̄ма̄’’ти. ра̄джа̄ суван̣н̣апат̣т̣е аккхара̄ни ликха̄петва̄ ва̄н̣иджака̄нам̣ датва̄ ‘‘имам̣ аноджа̄йа на̄ма девийа̄ детха, са̄ тумха̄кам̣ тӣн̣и сатасахасса̄ни дассати, еван̃ча пана нам̣ вадеййа̄тха ‘ран̃н̃а̄ кира те иссарийам̣ виссат̣т̣хам̣, йатха̄сукхам̣ сампаттим̣ парибхун̃джа̄хӣ’ти, саче пана ‘во ра̄джа̄ каха’нти пуччхати, ‘саттха̄рам̣ уддисса паббаджисса̄мӣ’ти ватва̄ гатоти а̄рочеййа̄тха̄’’ти а̄ха. амачча̄пи аттано аттано бхарийа̄нам̣ татхева са̄санам̣ пахин̣им̣су. ра̄джа̄ ва̄н̣иджаке уййоджетва̄ ассам̣ абхируйха амаччасахассапаривуто там̣кхан̣ан̃н̃ева никкхами.

саттха̄пи там̣дивасам̣ паччӯсака̄ле локам̣ волокенто маха̄каппинара̄джа̄нам̣ сапарива̄рам̣ дисва̄ ‘‘айам̣ маха̄каппино ва̄н̣иджака̄нам̣ сантика̄ тин̣н̣ам̣ ратана̄нам̣ уппаннабха̄вам̣ сутва̄ тесам̣ вачанам̣ тӣхи сатасахассехи пӯджетва̄ раджджам̣ паха̄йа амаччасахассапаривуто мам̣ уддисса паббаджитука̄мо све никкхамиссати, со сапарива̄ро саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣иссати, паччуггаманам̣ карисса̄мӣ’’ти пунадивасе чаккаваттӣ вийа кхуддакага̄мабходжакам̣ ра̄джа̄нам̣ паччуггаччханто сайамева паттачӣварама̄да̄йа вӣсайоджанасатам̣ маггам̣ паччуггантва̄ чандабха̄га̄йа надийа̄ тӣре нигродхаруккхамӯле чхаббан̣н̣абуддхарасмийо виссаджджетва̄ нисӣди. ра̄джа̄пи а̄гаччханто екам̣ надим̣ патва̄ ‘‘ка̄ на̄ма̄йа’’нти пуччхи. ‘‘апараччха̄ на̄ма, дева̄’’ти. ‘‘кимасса̄ парима̄н̣ам̣, та̄та̄’’ти? ‘‘гамбхӣрато га̄вутам̣, путхулато две га̄вута̄ни, дева̄’’ти. ‘‘аттхи панеттха на̄ва̄ ва̄ ул̣умпо ва̄’’ти? ‘‘наттхи, дева̄’’ти. ‘‘на̄ва̄дӣни олокенте амхе джа̄ти джарам̣ упанети, джара̄ маран̣ам̣. ахам̣ ниббематико хутва̄ тӣн̣и ратана̄ни уддисса никкханто, тесам̣ ме а̄нубха̄вена ‘идам̣ удакам̣ удакам̣ вийа ма̄ хотӯ’ти ратанаттайасса гун̣ам̣ а̄ваджджетва̄ ‘итипи со бхагава̄ арахам̣ самма̄самбуддхо’’’ти буддхагун̣ам̣ ануссаранто сапарива̄ро ассасахассена удакапит̣т̣хе паккханди. синдхава̄ пит̣т̣хипа̄са̄н̣е вийа паккхандим̣су. кхура̄нам̣ аггат̣т̣ха̄нева темим̣су.

со там̣ уттаритва̄ пурато гаччханто апарампи надим̣ дисва̄ ‘‘айам̣ ка̄ на̄ма̄’’ти пуччхи. ‘‘нӣлава̄ха̄ на̄ма, дева̄’’ти. ‘‘кимасса̄ парима̄н̣а’’нти? ‘‘гамбхӣратопи путхулатопи ад̣д̣хайоджанам̣, дева̄’’ти. сесам̣ пуримасадисамева. там̣ пана надим̣ дисва̄ ‘‘сва̄ккха̄то бхагавата̄ дхаммо’’ти дхамма̄нуссатим̣ ануссаранто паккханди. тампи атиккамитва̄ гаччханто апарампи надим̣ дисва̄ ‘‘айам̣ ка̄ на̄ма̄’’ти пуччхи. ‘‘чандабха̄га̄ на̄ма, дева̄’’ти. ‘‘кимасса̄ парима̄н̣а’’нти? ‘‘гамбхӣратопи путхулатопи йоджанам̣, дева̄’’ти. сесам̣ пуримасадисамева. там̣ пана надим̣ дисва̄ ‘‘суппат̣ипанно бхагавато са̄вакасан̇гхо’’ти сан̇гха̄нуссатим̣ ануссаранто паккханди. тампи надим̣ атиккамитва̄ гаччханто саттху сарӣрато никкханта̄ чхаббан̣н̣абуддхарасмийо нигродхаруккхасса са̄кха̄вит̣апапала̄са̄ни обха̄сайама̄на̄ дисва̄ чинтеси – ‘‘айам̣ обха̄со нева чандасса, на сӯрийасса, на девама̄рабра̄хман̣асупан̣н̣ана̄га̄нам̣ ан̃н̃атарасса, аддха̄ ахам̣ саттха̄рам̣ уддисса а̄гаччханто самма̄самбуддхена дит̣т̣хо бхависса̄мӣ’’ти. со та̄вадева ассапит̣т̣хито отаритва̄ онатасарӣро расмийа̄нуса̄рена саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ маносила̄расе нимуджджанто вийа буддхарасмӣнам̣ анто па̄виси. со саттха̄рам̣ вандитва̄ екамантам̣ нисӣди саддхим̣ амаччасахассена. саттха̄ тесам̣ анупуббим̣ катхам̣ катхеси. десана̄парийоса̄не сапарива̄ро ра̄джа̄ сота̄паттипхале патит̣т̣хахи.

атха саббе ут̣т̣хахитва̄ паббаджджам̣ йа̄чим̣су. саттха̄ ‘‘а̄гамиссати ну кхо имесам̣ кулапутта̄нам̣ иддхимайапаттачӣвара’’нти упадха̄ренто ‘‘име кулапутта̄ паччекабуддхасахасса̄нам̣ чӣварасахассам̣ адам̣су, кассапабуддхака̄ле вӣсатийа̄ бхиккхусахасса̄нам̣ вӣсатичӣварасахасса̄нипи адам̣су, аначчхарийам̣ имесам̣ кулапутта̄нам̣ иддхимайапаттачӣвара̄гамана’’нти н̃атва̄ даккхин̣ахаттхам̣ паса̄ретва̄ ‘‘етха, бхиккхаво, чаратха брахмачарийам̣ самма̄ дуккхасса антакирийа̄йа̄’’ти а̄ха. те та̄вадева ат̣т̣хапариккха̄радхара̄ вассасат̣т̣хикаттхера̄ вийа хутва̄ веха̄сам̣ аббхуггантва̄ паччорохитва̄ саттха̄рам̣ вандитва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су.

те пана ва̄н̣иджака̄ ра̄джагехам̣ гантва̄ девийа̄ ран̃н̃а̄ пахитаса̄санам̣ а̄рочетва̄ девийа̄ ‘‘а̄гаччхантӯ’’ти вутте пависитва̄ екамантам̣ ат̣т̣хам̣су. атха не девӣ пуччхи – ‘‘та̄та̄, ким̣ка̄ран̣а̄ а̄гататтха̄’’ти? ‘‘майам̣ ран̃н̃а̄ тумха̄кам̣ сантикам̣ песита̄, тӣн̣и кира но сатасахасса̄ни детха̄’’ти. ‘‘бахум̣, бхан̣е, бхан̣атха, ким̣ тумхехи ран̃н̃о сантике катам̣, кисмим̣ во ра̄джа̄ пасанно еттакам̣ дханам̣ да̄петӣ’’ти? ‘‘деви, на ан̃н̃ам̣ кин̃чи катам̣, екам̣ пана са̄санам̣ а̄рочайимха̄’’ти. ‘‘сакка̄ пана, та̄та̄, майхампи там̣ а̄рочету’’нти. ‘‘сакка̄, девӣ’’ти суван̣н̣абхин̇га̄рена мукхам̣ виккха̄летва̄ ‘‘деви, буддхо локе уппанно’’ти. са̄пи там̣ сутва̄ пӣтийа̄ пхут̣т̣хасарӣра̄ тиккхаттум̣ кин̃чи асаллаккхетва̄ чатуттхава̄ре ‘‘буддхо уппанно’’ти сутва̄ ‘‘ким̣, та̄та̄, имасмим̣ паде ран̃н̃а̄ динна’’нти? ‘‘сатасахассам̣, девӣ’’ти. ‘‘та̄та̄, анануччхавикам̣ ран̃н̃а̄ катам̣ еварӯпам̣ са̄санам̣ сутва̄ тумха̄кам̣ сатасахассададама̄нена, ахам̣ во мама дуггатапан̣н̣а̄ка̄ре тӣн̣и сатасахасса̄ни дамми. апарам̣ кин̃чи тумхехи а̄рочита’’нти? те идан̃ча идан̃ча̄ти итара̄нипи две са̄сана̄ни а̄рочесум̣. девӣ пуриманайенева тайо тайо ва̄ре асаллаккхетва̄ чатуттхачатуттхава̄ре тӣн̣и тӣн̣и сатасахасса̄ни ада̄си. евам̣ те сабба̄ни два̄дасасатасахасса̄ни лабхим̣су.

атха не девӣ пуччхи – ‘‘ра̄джа̄ кахам̣, та̄та̄’’ти? ‘‘деви, ра̄джа̄ ‘саттха̄рам̣ уддисса паббаджисса̄мӣ’ти ватва̄ гато’’ти. ‘‘майхам̣ тена ким̣ са̄санам̣ динна’’нти? ‘‘саббам̣ кира иссарийам̣ тумха̄кам̣ виссат̣т̣хам̣, ‘тумхе кира йатха̄сукхам̣ сампаттим̣ анубхаватха̄’’’ти. ‘‘амачча̄ пана кухим̣, та̄та̄’’ти? ‘‘тепи ран̃н̃а̄ саддхим̣ ‘паббаджисса̄ма̄’ти гата̄, девӣ’’ти. са̄ тесам̣ бхарийа̄йо паккоса̄петва̄, ‘‘амма̄, тумха̄кам̣ са̄мика̄ ран̃н̃а̄ саддхим̣ ‘паббаджисса̄ма̄’ти гата̄, тумхе ким̣ кариссатха̄’’ти? ‘‘ким̣ пана техи амха̄кам̣ са̄санам̣ пахитам̣, девӣ’’ти? ‘‘техи кира аттано сампатти тумха̄кам̣ виссат̣т̣ха̄ ‘тумхе кира сампаттим̣ йатха̄сукхам̣ парибхун̃джатха̄’’’ти. ‘‘тумхе пана, деви, ким̣ кариссатха̄’’ти? ‘‘амха̄кам̣ со та̄ва ра̄джа̄ магге т̣хито тӣхи сатасахассехи тӣн̣и ратана̄ни пӯджетва̄ кхел̣апин̣д̣ам̣ вийа сампаттим̣ паха̄йа ‘паббаджисса̄мӣ’ти никкханто, майа̄пи тин̣н̣ам̣ ратана̄нам̣ са̄санам̣ сутва̄ та̄ни навахи сатасахассехи пӯджита̄ни, на кхо панеса̄ сампатти на̄ма ран̃н̃ойева дуккха̄, майхампи дуккха̄ ева. ко ран̃н̃а̄ чхад̣д̣итакхел̣апин̣д̣ам̣ джан̣н̣укехи бхӯмийам̣ патит̣т̣хахитва̄ мукхена ган̣хиссати, на майхам̣ сампаттийа̄ аттхо, саттха̄рам̣ уддисса паббаджисса̄мӣ’’ти. ‘‘деви, майампи тумхехи саддхим̣ паббаджисса̄ма̄’’ти. ‘‘саче саккотха, са̄дхӯ’’ти. ‘‘саккома, девӣ’’ти. тена хи ‘‘етха̄’’ти ратхасахассам̣ йоджа̄петва̄ ратхам̣ а̄руйха та̄хи саддхим̣ никкхамитва̄ антара̄магге пат̣хамам̣ надим̣ дисва̄ йатха̄ ран̃н̃а̄ пат̣хамам̣ пуччхита̄, татхева пуччхитва̄ саббам̣ паваттим̣ сутва̄ ‘‘ран̃н̃а̄ гатамаггам̣ олокетха̄’’ти ватва̄ ‘‘синдхава̄нам̣ падавалан̃джам̣ на пасса̄ма̄’’ти вутте ра̄джа̄ ‘‘тӣн̣и ратана̄ни уддисса никкхантосмӣ’’ти саччакирийам̣ каритва̄ тин̣н̣ам̣ ратана̄нам̣ гун̣е ануссаритва̄ гато бхависсати, ахампи тӣн̣и ратана̄ни уддисса никкханта̄, тесам̣ ме а̄нубха̄вена ‘‘идам̣ удакам̣ удакам̣ вийа ма̄ хотӯ’’ти тин̣н̣ам̣ ратана̄нам̣ гун̣е ануссарантӣ ратхасахассам̣ песеси. удакам̣ пит̣т̣хипа̄са̄н̣асадисам̣ ахоси, чакка̄нам̣ аггат̣т̣ха̄нева темим̣су. етенева упа̄йена итара̄ двепи надийо уттарим̣су.

саттха̄ та̄сам̣ а̄гатабха̄вам̣ н̃атва̄ йатха̄ та̄ аттано сантике нисинне са̄мике бхиккхӯ на пассанти, татха̄ адхит̣т̣ха̄си. девӣпи а̄гаччхантӣ саттху сарӣрато никкханта̄ расмийо дисва̄ татхева чинтетва̄ саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄, вандитва̄ екамантам̣ т̣хита̄ пуччхи – ‘‘бханте, маха̄каппино ра̄джа̄ тумхе уддисса никкхамитва̄ гато, кахам̣ ну кхо со, амха̄кам̣ там̣ дассетха̄’’ти. ‘‘нисӣдатха та̄ва, идхева нам̣ пассиссатха̄’’ти. та̄ сабба̄пи хат̣т̣хатут̣т̣ха̄ ‘‘идхева кира нисинна̄ са̄мике но пассисса̄ма̄’’ти нисӣдим̣су. саттха̄ анупуббим̣ катхам̣ катхеси. аноджа̄девӣ десана̄парийоса̄не та̄хи саддхим̣ сота̄паттипхалам̣ па̄пун̣и. маха̄каппино тхеро та̄сам̣ десийама̄нам̣ дхаммадесанам̣ сутва̄ сапарива̄ро саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣и. тасмим̣ кхан̣е саттха̄ та̄сам̣ те бхиккхӯ дассеси. та̄сан̃хи а̄гатаккхан̣ейева аттано са̄мике ка̄са̄вадхаре мун̣д̣асӣсе дисва̄ читтам̣ екаггам̣ на бхавеййа, маггапхалам̣ ниббаттетум̣ сакка̄ на бхавеййа. тасма̄ ачаласаддха̄йа патит̣т̣хитака̄лато пат̣т̣ха̄йа та̄сам̣ те бхиккхӯ арахаттаппатте дассеси. та̄пи те дисва̄ пан̃чапатит̣т̣хитена вандитва̄, ‘‘бханте, тумха̄кам̣ паббаджитакиччам̣ маттхакаппатта’’нти ватва̄ саттха̄рам̣ вандитва̄ екамантам̣ т̣хатва̄ паббаджджам̣ йа̄чим̣су.

евам̣ вутте саттха̄ уппалаван̣н̣а̄йа тхерийа̄ а̄гаманам̣ чинтеси. са̄ саттху чинтитаккхан̣ейева а̄ка̄сена̄гантва̄ та̄ сабба̄ иттхийо гахетва̄ а̄ка̄сена бхиккхунупассайам̣ нетва̄ пабба̄джеси. та̄ сабба̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣им̣су. саттха̄ бхиккхусахассам̣ а̄да̄йа а̄ка̄сена джетаванам̣ агама̄си. татра судам̣ а̄йасма̄ маха̄каппино раттит̣т̣ха̄на̄дӣсу ‘‘ахо сукхам̣, ахо сукха’’нти уда̄нам̣ уда̄ненто вичарати. бхиккхӯ бхагавато а̄рочесум̣ – ‘‘бханте, маха̄каппино ‘ахо сукхам̣, ахо сукха’нти уда̄нам̣ уда̄ненто вичарати, аттано раджджасукхам̣ а̄раббха уда̄нети ман̃н̃е’’ти. саттха̄ там̣ паккоса̄петва̄ – ‘‘саччам̣ кира твам̣, каппина, ка̄масукхам̣ а̄раббха уда̄нам̣ уда̄несӣ’’ти? ‘‘бхагава̄ ме, бханте, там̣ а̄раббха уда̄набха̄вам̣ ва̄ ан̃н̃ам̣ а̄раббха уда̄набха̄вам̣ ва̄ джа̄на̄тӣ’’ти. атха саттха̄ – ‘‘на, бхиккхаве, мама путто ка̄масукхам̣ раджджасукхам̣ а̄раббха уда̄нам̣ уда̄нети, путтасса пана ме дхаммам̣ чарато дхаммапӣти на̄ма уппаджджати, со аматамаха̄нибба̄нам̣ а̄раббха евам̣ уда̄нам̣ уда̄несӣ’’ти анусандхим̣ гхат̣етва̄ дхаммам̣ десенто имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘дхаммапӣти сукхам̣ сети, виппасаннена четаса̄;

арийаппаведите дхамме, сада̄ рамати пан̣д̣ито’’ти. (дха. па. 79);

атхекадивасам̣ саттха̄ бхиккхӯ а̄мантеси – ‘‘каччи, бхиккхаве, каппино бхиккхӯнам̣ дхаммам̣ десетӣ’’ти? ‘‘аппоссукко, бханте, дит̣т̣хадхаммасукхавиха̄рам̣ ануйутто вихарати, ова̄даматтампи на детӣ’’ти. саттха̄ тхерам̣ паккоса̄петва̄ – ‘‘саччам̣ кира твам̣, каппина, антева̄сика̄нам̣ ова̄даматтампи на десӣ’’ти? ‘‘саччам̣, бхагава̄’’ти. ‘‘бра̄хман̣а, ма̄ евам̣ ака̄си, аджджа пат̣т̣ха̄йа упагата̄нам̣ бхиккхӯнам̣ дхаммам̣ десехӣ’’ти. ‘‘са̄дху, бханте’’ти тхеро бхагавато вачанам̣ сираса̄ сампат̣иччхитва̄ екова̄денева саман̣асахассам̣ арахатте патит̣т̣ха̄песи. тена нам̣ саттха̄ пат̣ипа̄т̣ийа̄ аттано са̄ваке т̣ха̄нантаре т̣хапенто ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхуова̄дака̄нам̣ йадидам̣ маха̄каппино’’ти (а. ни. 1.219, 231) етадагге т̣хапеси.

66. евам̣ тхеро паттаарахаттапхало аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. удито аджат̣а̄ка̄сети сакала̄ка̄се удито ут̣т̣хито па̄кат̣абхӯто. сарадамбаре сарадака̄ле а̄ка̄се равӣва сӯрийо ива̄ти аттхо.

70. аккхадассо тада̄ а̄синти тасмим̣ падумуттарасса бхагавато ка̄ле са̄радассӣ хитадассӣ а̄чарийо па̄кат̣о ахосинти аттхо.

71. са̄вакасса ката̄виноти тасса бхагавато ме манам̣ мама читтам̣, таппайантасса тосайантасса са̄вакасса ова̄дакасса гун̣ам̣ пака̄сайато аггат̣т̣ха̄не т̣хапентасса ката̄вино са̄таччакиччайуттасса вачанам̣ сутва̄ти самбандхо.

73. хам̣сасамабха̄готи хам̣сасадисага̄ми. хам̣садундубхиниссаноти хам̣сараво дундубхибхерисаддасадисавачано ‘‘етам̣ маха̄маттам̣ пассатха, бхиккхаво’’ти а̄ха̄ти самбандхо.

74. самуггататанӯруханти сут̣т̣ху уггаталомам̣ уддхаггаломам̣, удагйаманам̣ ва̄. джӣмӯтаван̣н̣анти муттапхаласама̄наван̣н̣ам̣ сундарасарӣрапабханти аттхо. пӣн̣ам̣санти парипун̣н̣ам̣ ам̣сам̣. пасаннанайана̄нананти пасаннааккхипасаннамукханти аттхо.

75. ката̄виноти ката̄дхика̄расса етадагге т̣хитасса бхиккхуно т̣ха̄нам̣ со есо мудита̄йа пахат̣т̣хачиттата̄йа паттхетӣти самбандхо.

81. сатасо ануса̄сийа̄ти дхаммена самена вачанена ка̄ран̣авасена ануса̄ситва̄ти аттхо. ба̄ра̄н̣асийама̄саннети ба̄ра̄н̣асийа̄ самӣпе песака̄рага̄ме. джа̄то кенийаджа̄тийанти тантава̄йаджа̄тийа̄ песака̄ракуле джа̄тоти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

маха̄каппинаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. даббамаллапуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чатуттха̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато даббамаллапуттаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре сет̣т̣хипутто хутва̄ джа̄то вибхавасампанно ахоси, саттхари пасанно саттху дхаммадесанам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ сена̄санапан̃н̃а̄пака̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ пасаннама̄насо буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ нимантетва̄ сатта̄хам̣ маха̄да̄нам̣ датва̄ сатта̄хаччайена бхагавато па̄дамӯле нипатитва̄ там̣ т̣ха̄нам̣ паттхеси. бхагава̄писса самиджджханабха̄вам̣ н̃атва̄ бйа̄ка̄си. со йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ тато чуто тусита̄дӣсу девесу диббасампаттим̣ анубхавитва̄ тато чуто випассисса бхагавато ка̄ле екасмим̣ куле ниббатто асаппурисасам̣саггена тасса са̄вакам̣ бхиккхум̣ араха̄ти джа̄нантопи аббхӯтена аббха̄чиккхи. тассева са̄вака̄нам̣ кхӣрасала̄кабхаттам̣ ада̄си. со йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ кассападасабаласса ка̄ле кулагехе ниббатто оса̄нака̄ле са̄сане паббаджито париниббуте бхагавати сакалалоке кола̄хале джа̄те сатта бхиккхаво паббаджито паччантаджанападе ванамаджджхе екам̣ паббатам̣ абхирухитва̄ ‘‘джӣвита̄са̄ ороханту нира̄лайа̄ нисӣдантӯ’’ти ниссен̣им̣ па̄тесум̣. тесам̣ ова̄дада̄йако джет̣т̣хакаттхеро саттха̄хаббхантаре араха̄ ахоси. таданантараттхеро ана̄га̄мӣ, итаре пан̃ча парисуддхасӣла̄ тато чута̄ девалоке ниббатта̄. таттха екам̣ буддхантарам̣ диббасукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де пуккуса̄ти (ма. ни. 3.342), сабхийо (су. ни. сабхийасутта), ба̄хийо (уда̄. 10), кума̄ракассапоти (ма. ни. 1.249) име чатта̄ро таттха таттха ниббаттим̣су. айам̣ пана малларат̣т̣хе анупийанагаре ниббатти. тасмим̣ ма̄тукуччхито аниккхантейева ма̄та̄ ка̄ламака̄си, атхеко тасса̄ сарӣрам̣ джха̄панаттха̄йа читакасмим̣ а̄ропетва̄ кума̄рам̣ даббантаре патитам̣ гахетва̄ джагга̄песи. даббе патитатта̄ даббо маллапуттоти па̄кат̣о ахоси. апарабха̄ге пуббасамбха̄равасена паббаджи, со каммат̣т̣ха̄намануйутто начирассева саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣и.

атха нам̣ саттха̄ маджджхаттабха̄вена а̄нубха̄васампаннабха̄вена ча бхиккхӯнам̣ сена̄санам̣ пан̃н̃а̄пане бхаттуддесане ча нийоджеси. саббо ча бхиккхусан̇гхо там̣ саманнеси. там̣ винайакхандхаке (чӯл̣ава. 189-190) а̄гатамева. апарабха̄ге тхеро екасса варасала̄када̄йакасса сала̄кабхаттам̣ меттийабхӯмаджака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ уддиси. те хат̣т̣хатут̣т̣ха̄ ‘‘све майхам̣ муггагхатамадхумиссакабхаттам̣ бхун̃джисса̄ма̄’’ти усса̄хаджа̄та̄ ахесум̣. со пана упа̄сако тесам̣ ва̄раппаттабха̄вам̣ сутва̄ да̄сим̣ а̄н̣а̄песи – ‘‘йе, дже, бхиккхӯ све идха а̄гамиссанти, те кан̣а̄джакена билан̇гадутийена паривиса̄хӣ’’ти. са̄пи татхева те бхиккхӯ а̄гате кот̣т̣хакапамукхе нисӣда̄петва̄ бходжеси. те бхиккхӯ анаттамана̄ копена тат̣атат̣а̄йанта̄ тхере а̄гха̄там̣ бандхитва̄ ‘‘мадхурабхаттада̄йакам̣ амха̄кам̣ амадхурабхаттам̣ да̄петум̣ есова нийоджесӣ’’ти дуккхӣ думмана̄ нисӣдим̣су. атха те меттийа̄ на̄ма бхиккхунӣ ‘‘ким̣, бханте, думмана̄’’ти пуччхи. те, ‘‘бхагини, ким̣ амхе даббена маллапуттена вихет̣хийама̄не аджджхупеккхасӣ’’ти а̄хам̣су. ‘‘ким̣, бханте, майа̄ сакка̄ ка̄ту’’нти? ‘‘тасса досам̣ а̄ропехӣ’’ти. са̄ таттха таттха тхерасса абхӯта̄ропанам̣ ака̄си. там̣ сутва̄ бхиккхӯ бхагавато а̄рочесум̣. атха бхагава̄ даббам̣ маллапуттам̣ паккоса̄петва̄ – ‘‘саччам̣ кира твам̣, дабба, меттийа̄йа бхиккхунийа̄ виппака̄рамака̄сӣ’’ти пуччхи. ‘‘йатха̄ мам̣, бханте, бхагава̄ джа̄на̄тӣ’’ти. ‘‘на кхо, дабба, дабба̄ евам̣ ниббет̣хенти, ка̄ракабха̄вам̣ ва̄ ака̄ракабха̄вам̣ ва̄ вадехӣ’’ти. ‘‘ака̄рако ахам̣, бханте’’ти. бхагава̄ – ‘‘меттийам̣ бхиккхуним̣ на̄сетва̄ те бхиккхӯ ануйун̃джатха̄’’ти а̄ха. упа̄литтхераппамукха̄ бхиккхӯ там̣ бхиккхуним̣ уппабба̄джетва̄ меттийабхӯмаджаке бхиккхӯ ануйун̃джитва̄ техи ‘‘амхехи нийоджита̄ са̄ бхиккхунӣ’’ти вутте бхагавато екаматтхам̣ а̄рочесум̣. бхагава̄ меттийабхӯмаджака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ амӯлакасан̇гха̄дисесам̣ пан̃н̃апеси.

тена ча самайена даббаттхеро бхиккхӯнам̣ сена̄санам̣ пан̃н̃а̄пенто вел̣уванавиха̄расса са̄манта̄ ат̣т̣ха̄расамаха̄виха̄ре сабха̄ге бхиккхӯ песенто раттибха̄ге андхака̄ре ан̇гулийа̄ падӣпам̣ джа̄летва̄ тенева̄локена аниддхиманте бхиккхӯ песеси. евам̣ тхерасса сена̄санапан̃н̃а̄панабхаттуддесанакичче па̄кат̣е джа̄те саттха̄ арийаган̣амаджджхе даббаттхерам̣ т̣ха̄нантаре т̣хапенто ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ сена̄санапан̃н̃а̄пака̄нам̣ йадидам̣ даббо маллапутто’’ти (а. ни. 1.209, 214) етадагге т̣хапеси.

108. тхеро аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттаттхамева. ито еканавуте каппе випассӣ на̄ма на̄йако локе уппаджджӣти самбандхо.

125. дут̣т̣хачиттоти дӯситачитто аса̄дхусан̇гамена апасанначиттоти аттхо. упавадим̣ са̄вакам̣ тасса̄ти тасса бхагавато кхӣн̣а̄савам̣ са̄вакам̣ упавадим̣, упари абхӯтам̣ вачанам̣ а̄ропесим̣, аббхаккха̄нам̣ ака̄синти аттхо.

132. дундубхийоти дундум̣ ити садда̄йанато дундубхисан̇кха̄та̄ бхерийо. на̄дайим̣сӯти саддам̣ карим̣су. самантато асанийоти саббадиса̄бха̄гато асане вина̄сане нийуттоти асанийо, девадан̣д̣а̄ бхайа̄ваха̄ пхалим̣сӯти самбандхо.

133. укка̄ патим̣су набхаса̄ти а̄ка̄сато аггиккхандха̄ ча патим̣сӯти аттхо. дхӯмакету ча диссатӣти дхӯмара̄джисахито аггиккхандхо ча диссати пан̃н̃а̄йатӣти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

даббамаллапуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. кума̄ракассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

пан̃чама̄пада̄не ито сатасахассамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато кума̄ракассапаттхерасса апада̄нам̣. айам̣ кира падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ екадивасам̣ саттху сантике дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ читтакатхика̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ сайампи там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто пан̣идха̄нам̣ катва̄ таданурӯпа̄ни пун̃н̃а̄ни каронто йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ кассапасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто тасса бхагавато са̄сане паббаджитва̄ саман̣адхаммам̣ катва̄ сугатӣсуйева сам̣саранто диббасукхам̣ ма̄нусасукхан̃ча анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де ра̄джагахе екисса̄ сет̣т̣хидхӣта̄йа куччхимхи ниббатто. са̄ кира кума̄рика̄ка̄лейева паббаджитука̄ма̄ ма̄та̄питаро йа̄читва̄ паббаджджам̣ алабхама̄на̄ патикулам̣ гантва̄ габбхам̣ ган̣хитва̄ там̣ аджа̄нитва̄ ‘‘са̄микам̣ а̄ра̄дхетва̄ паббаджджам̣ ануджа̄на̄песса̄мӣ’’ти чинтеси. са̄ са̄микам̣ а̄ра̄дхентӣ, аййапутта –

‘‘саче имасса ка̄йасса, анто ба̄хирако сийа̄;

дан̣д̣ам̣ нӯна гахетва̄на, ка̄ке сон̣е нива̄райе’’ти. (висуддхи. 1.122) –

а̄дина̄ сарӣрасса досам̣ дассентӣ там̣ а̄ра̄дхеси.

са̄ са̄микена анун̃н̃а̄та̄ габбхинибха̄вам̣ аджа̄нантӣ девадаттапаккхийа̄су бхиккхунӣсу паббаджи. тасса̄ габбхинибха̄вам̣ дисва̄ бхиккхунийо девадаттам̣ пуччхим̣су. со ‘‘ассаман̣ӣ’’ти а̄ха. са̄ ‘‘на̄хам̣ девадаттам̣ уддисса паббаджита̄, бхагавантам̣ уддисса паббаджита̄’’ти бхагавато сантикам̣ гантва̄ дасабалам̣ пуччхи. саттха̄ упа̄литтхерам̣ пат̣иччха̄песи. тхеро са̄ваттхинагарава̄сӣни кула̄ни виса̄кхан̃ча упа̄сикам̣ паккоса̄петва̄ сара̄джика̄йа париса̄йа там̣ виниччхинанто ‘‘пуре ладдхо габбхо, арога̄ паббаджджа̄’’ти а̄ха. там̣ сутва̄ саттха̄ ‘‘са̄дху сувиниччхитам̣ упа̄лина̄ адхикаран̣а’’нти тхерасса са̄дхука̄рам̣ ада̄си.

са̄ бхиккхунӣ суван̣н̣абимбасадисам̣ путтам̣ виджа̄йи. там̣ ра̄джа̄ пасенади косало ‘‘да̄ракапарихаран̣ам̣ бхиккхунӣнам̣ палибодхо’’ти дха̄тӣнам̣ да̄петва̄ поса̄песи, кассапотисса на̄мам̣ карим̣су. апарабха̄ге алан̇каритва̄ саттху сантикам̣ нетва̄ пабба̄джеси. кума̄рака̄ле паббаджитатта̄ пана бхагавата̄ ‘‘кассапам̣ паккосатха, идам̣ пхалам̣ ва̄ кха̄данӣйам̣ ва̄ кассапасса детха̄’’ти вутте ‘‘катаракассапасса̄’’ти ‘‘кума̄ракассапасса̄’’ти евам̣ гахитана̄матта̄ ран̃н̃а̄ поса̄ванӣйапуттатта̄ ча вуддхака̄лепи кума̄ракассапотвева пан̃н̃а̄йиттха.

со паббаджитака̄лато пат̣т̣ха̄йа випассана̄йа каммам̣ кароти, буддхавачанан̃ча угган̣ха̄ти. атха тена саддхим̣ паббатаматтхаке саман̣адхаммам̣ катва̄ ана̄га̄мӣ хутва̄ суддха̄ва̄се ниббаттамаха̄брахма̄ ‘‘випассана̄йа мукхам̣ дассетва̄ маггапхалуппаттийа̄ упа̄йам̣ карисса̄мӣ’’ти пан̃чадасапан̃хе абхисан̇кхаритва̄ андхаване васантасса тхерасса ‘‘име пан̃хе саттха̄рам̣ пуччхеййа̄сӣ’’ти а̄чиккхи. тато со те пан̃хе бхагавантам̣ пуччхи. бхагава̄писса виссаджджеси. тхеро бхагавата̄ катхитанийа̄менева те угган̣хитва̄ випассанам̣ габбхам̣ га̄ха̄петва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

150. со арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ито сатасахассамхӣтиа̄дима̄ха. таттха йам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайан̃ча утта̄наттхан̃ча, там̣ саббам̣ на ван̣н̣айисса̄ма. анутта̄нападамева ван̣н̣айисса̄ма.

169. а̄паннасатта̄ ме ма̄та̄ти майхам̣ ма̄та̄ гаругаббха̄ габбхинӣ пасута̄саннагаббха̄ти аттхо.

173. ваммикасадисам̣ ка̄йанти сарӣрам̣ на̄ма ваммикасадисам̣ йатха̄ ваммико ито чито ча чхидда̄вачхиддо гхарагол̣икаупачика̄дӣнам̣ а̄сайо, евамева айам̣ ка̄йо навачхиддо дхувассавоти буддхена бхагавата̄ деситам̣ пака̄ситам̣ там̣ сутва̄ ме читтам̣ а̄саве аггахетва̄ асесетва̄ килесато вимуччи, арахатте патит̣т̣ха̄сӣти аттхо. апарабха̄ге таттха таттха бхиккхӯнам̣ вичиттадхаммакатхикабха̄вам̣ сутва̄ саттха̄ ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ читтакатхика̄нам̣ йадидам̣ кума̄ракассапо’’ти (а. ни. 1.209, 217) етадагге т̣хапесӣти.

кума̄ракассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. ба̄хийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чхат̣т̣ха̄пада̄не ито сатасахассамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато ба̄хийасса да̄ручӣрийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто бра̄хман̣асиппесу ниппхаттим̣ гантва̄ ведан̇гесу анавайо екадивасам̣ саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сун̣анто пасаннама̄насо саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ кхиппа̄бхин̃н̃а̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ там̣ т̣ха̄нам̣ паттука̄мо сатта̄хам̣ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса маха̄да̄нам̣ датва̄ сатта̄хасса аччайена бхагавато па̄дамӯле нипанно ‘‘бхагава̄, бханте, ито саттаме дивасе йам̣ бхиккхум̣ кхиппа̄бхин̃н̃а̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси, со вийа ахампи ана̄гате екасса буддхасса са̄сане кхиппа̄бхин̃н̃а̄нам̣ агго бхавеййа’’нти паттханам̣ ака̄си. бхагава̄ ана̄гатам̣сан̃а̄н̣ена олокетва̄ самиджджханабха̄вам̣ н̃атва̄ ‘‘ана̄гате готамасса бхагавато са̄сане паббаджитва̄ кхиппа̄бхин̃н̃а̄нам̣ агго бхависсатӣ’’ти бйа̄ка̄си. со йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чуто девалоке ниббатто таттха чха ка̄ма̄вачарасампаттийо анубхавитва̄ пуна мануссесу чаккаваттиа̄дисампаттийо анекакаппакот̣исатесу анубхавитва̄ кассапасса бхагавато ка̄ле екасмим̣ куле ниббатто, бхагавати париниббуте паббаджито йада̄ са̄сане осаккама̄не сатта бхиккхӯ чатуннам̣ париса̄нам̣ аджджха̄ча̄рам̣ дисва̄ сам̣вегаппатта̄ аран̃н̃ам̣ пависитва̄ ‘‘йа̄ва са̄санасса антарадха̄нам̣ на хоти, та̄ва аттано патит̣т̣хам̣ карисса̄ма̄’’ти суван̣н̣ачетийам̣ вандитва̄ таттха аран̃н̃е екам̣ паббатам̣ дисва̄ ‘‘джӣвитаса̄лайа̄ ниваттанту, нира̄лайа̄ имам̣ паббатам̣ абхирухантӯ’’ти ниссен̣им̣ бандхитва̄ саббе там̣ паббатам̣ абхируйха ниссен̣им̣ па̄тетва̄ саман̣адхаммам̣ карим̣су. тесу сан̇гхаттхеро екаратта̄тиккамена арахаттам̣ па̄пун̣и. со анотаттадахе на̄галата̄дантакат̣т̣хам̣ кха̄дитва̄ мукхам̣ дховитва̄ уттаракуруто пин̣д̣апа̄там̣ а̄харитва̄ те бхиккхӯ а̄ха – ‘‘а̄вусо, имам̣ пин̣д̣апа̄там̣ бхун̃джатха̄’’ти. те а̄хам̣су – ‘‘ким̣, бханте, амхехи евам̣ катика̄ ката̄ ‘йо пат̣хамам̣ арахаттам̣ па̄пун̣а̄ти, тена̄бхатам̣ пин̣д̣апа̄там̣ авасеса̄ парибхун̃джантӯ’’’ти? ‘‘но хетам̣, а̄вусо’’ти. ‘‘тена хи саче майампи тумхе вийа висесам̣ ниббаттесса̄ма, сайам̣ а̄харитва̄ бхун̃джисса̄ма̄’’ти на иччхим̣су.

дутийадивасе дутийаттхеро ана̄га̄мӣ хутва̄ татхева пин̣д̣апа̄там̣ а̄харитва̄ итаре нимантеси. те евама̄хам̣су – ‘‘ким̣ пана̄вусо, катика̄ ката̄, ‘маха̄тхерена а̄бхатам̣ пин̣д̣апа̄там̣ абхун̃джитва̄ анутхерена а̄бхатам̣ бхун̃джисса̄ма̄’’’ти? ‘‘но хетам̣, а̄вусо’’ти. ‘‘евам̣ санте тумхе вийа майампи висесам̣ ниббаттетва̄ аттано аттано пурисака̄рена бхун̃джитум̣ сакконта̄ бхун̃джисса̄ма̄’’ти на иччхим̣су. тесу арахаттаппаттаттхеро паринибба̄йи, дутийо ана̄га̄мӣ брахмалоке ниббатти, итаре пан̃ча висесам̣ ниббаттетум̣ асакконта̄ сусситва̄ саттаме дивасе ка̄лам̣ катва̄ девалоке ниббаттим̣су. таттха диббасукхам̣ анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де тато чавитва̄ мануссесу ниббаттим̣су. тесу еко пуккуса̄ти ра̄джа̄ ахоси, еко гандха̄рарат̣т̣хе таккасила̄йам̣ кума̄ракассапо, еко ба̄хийо да̄ручӣрийо, еко даббо маллапутто, еко сабхийо парибба̄джакоти. тесу айам̣ ба̄хийо да̄ручӣрийо суппа̄ракапат̣т̣ане ва̄н̣иджакуле ниббатто ва̄н̣иджакамме ниппхаттим̣ гато махаддхано маха̄бхого, со суван̣н̣абхӯмим̣ гаччхантехи ва̄н̣иджехи саддхим̣ на̄вама̄руйха видесам̣ гаччханто катипа̄хам̣ гантва̄ бхинна̄йа на̄ва̄йа сесесу маччхакаччхапабхаккхесу джа̄тесу екойева авасит̣т̣хо екам̣ пхалакам̣ гахетва̄ ва̄йаманто саттаме дивасе суппа̄ракапат̣т̣анатӣрам̣ окками. тасса нива̄санапа̄рупанам̣ наттхи, со ан̃н̃ам̣ кин̃чи апассанто суккхакат̣т̣хадан̣д̣аке ва̄кехи паливет̣хетва̄ нива̄сетва̄ па̄рупитва̄ ча девакулато капа̄лам̣ гахетва̄ суппа̄ракапат̣т̣анам̣ агама̄си. манусса̄ там̣ дисва̄ йа̄губхатта̄дӣни датва̄ ‘‘айам̣ еко араха̄’’ти самбха̄весум̣. со ваттхесу упанӣтесу ‘‘сача̄хам̣ нива̄семи, па̄рупа̄ми ва̄, ла̄бхасакка̄ро ме париха̄йиссатӣ’’ти та̄ни пат̣иккхипитва̄ да̄ручӣра̄нева парихари.

атхасса ‘‘араха̄, араха̄’’ти бахӯхи самбха̄вийама̄насса евам̣ четасо паривитакко удапа̄ди ‘‘йе кечи локе араханто ва̄ арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панна̄, ахам̣ тесам̣ ан̃н̃атаро’’ти со тена нийа̄мена куханакаммена джӣвикам̣ каппети.

кассападасабаласса са̄сане саттасу джанесу паббатам̣ а̄руйха саман̣адхаммам̣ каронтесу еко ана̄га̄мӣ хутва̄ суддха̄ва̄сабрахмалоке ниббаттитва̄ аттано брахмасампаттим̣ олокенто а̄гатат̣т̣ха̄нам̣ а̄вадждженто паббатама̄руйха саман̣адхаммам̣ каран̣ат̣т̣ха̄нам̣ дисва̄ сеса̄нам̣ ниббаттанат̣т̣ха̄нам̣ а̄вадждженто екасса париниббутабха̄вам̣ итаресан̃ча пан̃чаннам̣ ка̄ма̄вачарадевалоке ниббаттабха̄вам̣ н̃атва̄ те ка̄ла̄нука̄лам̣ а̄ваджджеси ‘‘имасмим̣ пана ка̄ле кахам̣ ну кхо те’’ти а̄вадждженто да̄ручӣрийам̣ суппа̄ракапат̣т̣анам̣ нисса̄йа куханакаммена джӣвитам̣ каппентам̣ дисва̄ ‘‘нат̣т̣хо вата̄йам̣ ба̄ло, пуббе саман̣адхаммам̣ каронто атиуккат̣т̣хабха̄вена арахата̄пи а̄бхатам̣ пин̣д̣апа̄там̣ апарибхун̃джитва̄ ида̄ни ударахету ана̄раха̄ва сама̄но арахаттам̣ пат̣иджа̄нитва̄ локам̣ ван̃ченто вичарати, дасабаласса уппаннабха̄вам̣ на джа̄на̄ти, гаччха̄ми нам̣ сам̣веджетва̄ буддхуппа̄дам̣ джа̄на̄песса̄мӣ’’ти кхан̣енева брахмалокато отаритва̄ суппа̄ракапат̣т̣ане раттибха̄гасаманантаре да̄ручӣрийасса саммукхе па̄турахоси. со аттано васанат̣т̣ха̄не обха̄сам̣ дисва̄ бахи никкхамитва̄ маха̄брахма̄нам̣ дисва̄ ан̃джалим̣ паггайха ‘‘ке тумхе’’ти пуччхи. ‘‘ахам̣ тумха̄кам̣ пора̄н̣акасаха̄йо ана̄га̄мипхалам̣ патва̄ брахмалоке ниббатто, амха̄кам̣ саббаджет̣т̣хако араха̄ хутва̄ париниббуто, тумхе пана пан̃чаджана̄ девалоке ниббатта̄. сва̄хам̣ да̄ни там̣ имасмим̣ т̣ха̄не куханакаммена джӣвикам̣ каппентам̣ дисва̄ дамитум̣ а̄гато’’ти ватва̄ идам̣ ка̄ран̣ам̣ а̄ха – ‘‘нева кхо твам̣, ба̄хийа, араха̄ на̄пи арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панно, са̄пи те пат̣ипада̄ наттхи, йа̄йа твам̣ араха̄ ва̄ асса арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панно’’ти. атхасса саттху уппаннабха̄вам̣ са̄ваттхийам̣ васанабха̄ван̃ча а̄чиккхитва̄ ‘‘саттху сантикам̣ гаччха̄’’ти там̣ уййоджетва̄ брахмалокамева агама̄си.

ба̄хийо пана а̄ка̄се т̣хатва̄ катхентам̣ маха̄брахма̄нам̣ олокетва̄ чинтеси – ‘‘ахо бха̄рийам̣ каммам̣ майа̄ катам̣, анарахам̣ араха̄ аханти чинтесим̣, айан̃ча мам̣ ‘на твам̣ араха̄, на̄пи арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панна̄сӣ’ти вадати, аттхи ну кхо локе ан̃н̃о араха̄’’ти. атха нам̣ пуччхи – ‘‘атха ке чарахи садеваке локе араханто ва̄ арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панна̄’’ти. атхасса девата̄ а̄чиккхи – ‘‘аттхи, ба̄хийа, уттаресу джанападесу са̄ваттхи на̄ма нагарам̣, таттха со бхагава̄ етарахи вихарати арахам̣ самма̄самбуддхо. со хи, ба̄хийа, бхагава̄ араха̄ чева арахатта̄йа ча дхаммам̣ десесӣ’’ти. ба̄хийо раттибха̄ге девата̄йа катхам̣ сутва̄ сам̣виггама̄насо там̣кхан̣ам̣йева суппа̄рака̄ никкхамитва̄ екараттива̄сена са̄ваттхим̣ агама̄си, гаччханто ча пана девата̄нубха̄вена буддха̄нубха̄вена ча вӣсайоджанасатикам̣ маггам̣ атиккамитва̄ са̄ваттхим̣ ануппатто, тасмим̣ кхан̣е саттха̄ са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа павит̣т̣хо хоти. со джетаванам̣ пависитва̄ аббхока̄се чан̇каманте самбахуле бхиккхӯ пуччхи – ‘‘кухим̣ етарахи саттха̄’’ти? бхиккхӯ ‘‘са̄ваттхийам̣ пин̣д̣а̄йа павит̣т̣хо’’ти ватва̄ ‘‘твам̣ пана куто а̄гатосӣ’’ти пуччхим̣су. ‘‘суппа̄рака̄ а̄гатомхӣ’’ти. ‘‘када̄ никкхантосӣ’’ти? ‘‘хиййо са̄йанхасамайе никкхантомхӣ’’ти. ‘‘дӯратопи а̄гато, нисӣда та̄ва па̄де дховитва̄ телена маккхетва̄ тхокам̣ виссама̄хи, а̄гатака̄ле саттха̄рам̣ даккхиссатӣ’’ти а̄хам̣су. ‘‘ахам̣, бханте, саттху ва̄ аттано ва̄ джӣвитантара̄йам̣ на джа̄на̄ми, каттхачи ат̣т̣хатва̄ анисӣдитва̄ екараттенева вӣсайоджанасатикам̣ маггам̣ а̄гато, саттха̄рам̣ пасситва̄ва виссамисса̄мӣ’’ти а̄ха. со евам̣ ватва̄ тарама̄нарӯпо са̄ваттхим̣ пависитва̄ бхагавантам̣ анопама̄йа буддхасирийа̄ чарантам̣ дисва̄ ‘‘чирассам̣ вата ме готамо самма̄самбуддхо дит̣т̣хо’’ти дит̣т̣хат̣т̣ха̄нато пат̣т̣ха̄йа онатасарӣро гантва̄ антаравӣтхийам̣ пан̃чапатит̣т̣хитена вандитва̄ гоппхакесу дал̣хам̣ гахетва̄ евама̄ха – ‘‘десету, бханте бхагава̄, дхаммам̣, десету сугато дхаммам̣, йам̣ мамасса дӣгхараттам̣ хита̄йа сукха̄йа̄’’ти. атха нам̣ саттха̄ ‘‘ака̄ло кхо та̄ва, ба̄хийа, антарагхарам̣ павит̣т̣хамха̄ пин̣д̣а̄йа̄’’ти пат̣иккхипи.

там̣ сутва̄ ба̄хийо, ‘‘бханте, сам̣са̄ре сам̣сарантена кабал̣ӣка̄ра̄ха̄ро на аладдхапуббо, тумха̄кам̣ ва̄ майхам̣ ва̄ джӣвитантара̄йам̣ на джа̄на̄ми, десету ме, бханте бхагава̄, дхаммам̣, десету сугато дхамма’’нти пуна йа̄чи. саттха̄ дутийампи татхева пат̣иккхипи. евам̣ кирасса ахоси – ‘‘имасса дит̣т̣хака̄лато пат̣т̣ха̄йа сакаласарӣрам̣ пӣтийа̄ нирантарам̣ аджджхоттхат̣ам̣ хоти, балавапӣтивего дхаммам̣ сутва̄пи на саккхиссати пат̣ивиджджхитум̣, маджджхаттупеккха̄йа та̄ва тит̣т̣хату, екараттенева вӣсайоджанасатикам̣ маггам̣ а̄гатассапи часса даратхо балава̄ сопи та̄ва пат̣иппассамбхатӯ’’ти. тасма̄ двиккхаттум̣ пат̣иккхипитва̄ татийам̣ йа̄чито антаравӣтхийам̣ т̣хитова ‘‘тасма̄тиха те, ба̄хийа, евам̣ сиккхитаббам̣, дит̣т̣хе дит̣т̣хаматтам̣ бхависсатӣ’’тиа̄дина̄ (уда̄. 10) найена анекапарийа̄йена дхаммам̣ десеси. со саттху дхаммам̣ сун̣антойева сабба̄саве кхепетва̄ саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣и.

178. со арахаттам̣ паттаккхан̣ейева пуббакаммам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ито сатасахассамхӣтиа̄дима̄ха. там̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева. анутта̄нападаван̣н̣анамева карисса̄ма.

181. хасанам̣ паччавеккхан̣анти парипун̣н̣асоманассаджа̄там̣ паччавеккхан̣ам̣, кома̄раван̣н̣ам̣ атикомаланти аттхо.

182. хемайан̃н̃опачитан̇ганти суван̣н̣асуттайан̃н̃опачитасуттаавайавам̣ сарӣрам̣ деханти аттхо. паламбабимбатамбот̣т̣ханти оламбитабимбапхаласадисам̣ раттаван̣н̣ам̣ от̣т̣хадвайасаманна̄гатанти аттхо. сетатин̣хасамам̣ диджанти суниситатикхин̣аайалохагхам̣санена гхам̣ситва̄ самам̣ катам̣ вийа самадантанти аттхо.

183. пӣтисампхуллита̄нананти пӣтийа̄ сут̣т̣ху пхуллитам̣ викаситам̣ а̄нанам̣ мукхам̣ а̄да̄саталасадисамукхавантанти аттхо.

184. кхиппа̄бхин̃н̃асса бхиккхуноти кхиппам̣ десана̄йа самуггха̄т̣итаккхан̣ейева абхивисесена н̃а̄тум̣ саматтхасса бхиккхуноти аттхо.

186. саггам̣ агам̣ сабхаванам̣ йатха̄ти аттано гехам̣ вийа саггам̣ локам̣ агама̄синти аттхо.

196. на твам̣ упа̄йамагган̃н̃ӯти твам̣ нибба̄на̄дхигамӯпа̄йабхӯтамагган̃н̃ӯ на ахосӣти аттхо.

200. саттхуно сада̄ джинанти сада̄ саббака̄лам̣ джинам̣ джинанто пара̄джитакопо саттхуно самма̄самбуддхасса вимала̄нанам̣ а̄да̄саталасадисамукхам̣ пассисса̄ми пасситум̣ никкхама̄мӣти йоджана̄. дидже апуччхим̣ кухим̣ локананданоти кухим̣ т̣ха̄не локапаса̄дакаро саттха̄ти дидже бра̄хман̣е ахам̣ бхиккхӯ апуччхинти аттхо.

201. сасова кхиппам̣ мунидассануссукоти мунидассане татха̄гатадассане уссуко усса̄хаджа̄то сасо ива кхиппам̣ па̄пун̣а̄тӣти аттхо.

202. туват̣ам̣ гантва̄ти сӣгхам̣ гантва̄. пин̣д̣аттхам̣ апиха̄гидханти пин̣д̣апа̄там̣ пат̣ичча апихам̣ апагатапихам̣ агидхам̣ ниттан̣хам̣.

203. алолаккханти ито чито ча анолокайама̄нам̣ уттаме са̄ваттхинагаре пин̣д̣а̄йа вичарантам̣ адаккхинти самбандхо. сирӣнилайасан̇ка̄санти сирийа̄ лаккхан̣а̄нубйан̃джанасобха̄йа нилайам̣ сан̇ка̄сам̣ джалама̄наторан̣асадисам̣. равидиттихара̄нананти виджджотама̄насӯрийаман̣д̣алам̣ вийа виджджотама̄намукхаман̣д̣алам̣.

204. купатхе виппанат̣т̣хасса̄ти куччхитапатхе сопаддавамагге мӯл̣хасса миччха̄пат̣ипаннасса ме саран̣ам̣ хохи патит̣т̣ха̄ хохи. готама̄ти бхагавантам̣ готтена а̄лапати.

218. на таттха сукка̄ джотантӣти суккапабха̄сампанна̄ джотама̄наосадхита̄рака̄дайо на джотанти наппабха̄санти. сесам̣ утта̄наттхамева. со евам̣ пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сетва̄ та̄вадева ча бхагавантам̣ паббаджджам̣ йа̄чи. ‘‘парипун̣н̣ам̣ те паттачӣвара’’нти ча пут̣т̣хо ‘‘на парипун̣н̣а’’нти а̄ха. атха нам̣ саттха̄ ‘‘тена хи паттачӣварам̣ парийеса̄хӣ’’ти ватва̄ пакка̄ми. со кира вӣсативассасахасса̄ни саман̣адхаммам̣ каронто ‘‘бхиккхуна̄ на̄ма аттана̄ паччайе лабхитва̄ ан̃н̃ам̣ анолокетва̄ сайамева парибхун̃джитум̣ ват̣т̣атӣ’’ти ватва̄ екабхиккхусса̄пи паттена ва̄ чӣварена ва̄ сан̇гахам̣ на̄ка̄си, ‘‘на тенасса иддхимайам̣ паттачӣварам̣ уппаджджиссатӣ’’ти н̃атва̄ бхагава̄ ехибхиккхубха̄вена паббаджджам̣ на̄да̄си. тампи паттачӣварам̣ парийесама̄намева сан̇ка̄рат̣т̣ха̄нато чол̣аккхан̣д̣а̄ни сам̣кад̣д̣хентам̣ пуббаверико амануссо екисса̄ тарун̣аваччха̄йа га̄вийа̄ сарӣре адхимуччитва̄ ва̄маӯрумхи пахаритва̄ джӣвитаккхайам̣ па̄песи. саттха̄ пин̣д̣а̄йа чаритва̄ катабхаттакиччо самбахулехи бхиккхӯхи саддхим̣ никкхаманто ба̄хийасса сарӣрам̣ сан̇ка̄рат̣т̣ха̄не патитам̣ дисва̄ ‘‘ган̣хатха, бхиккхаве, етам̣ ба̄хийам̣ да̄ручӣрийанти екасмим̣ гехадва̄ре т̣хатва̄ ман̃чакам̣ а̄хара̄петва̄ имам̣ сарӣрам̣ нагарадва̄рато нӣхаритва̄ джха̄петва̄ дха̄туйо гахетва̄ тхӯпам̣ каротха̄’’ти бхиккхӯ а̄н̣а̄песи.

те бхиккхӯ дха̄тум̣ маха̄патхе тхӯпам̣ ка̄ретва̄ саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ аттано катакаммам̣ а̄рочесум̣. тато сан̇гхамаджджхе катха̄ удапа̄ди – ‘‘татха̄гато бхиккхусан̇гхена сарӣраджха̄панакиччам̣ ка̄реси, дха̄туйо ча га̄ха̄петва̄ четийам̣ ка̄ра̄песи, катарамагго ну кхо тена самадхигато, са̄ман̣еро ну кхо со, бхиккху ну кхо’’ти. саттха̄ там̣ ат̣т̣хуппаттим̣ катва̄ ‘‘патит̣т̣хито, бхиккхаве, ба̄хийо да̄ручӣрийо арахатто’’ти упари дхаммадесанам̣ вад̣д̣хети. тасса париниббутабха̄ван̃ча а̄чиккхитва̄ ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ кхиппа̄бхин̃н̃а̄нам̣ йадидам̣ ба̄хийо да̄ручӣрийо’’ти (а. ни. 1.209, 216) етадагге т̣хапеси.

атха нам̣ бхиккхӯ пуччхим̣су – ‘‘тумхе, бханте, ‘ба̄хийо да̄ручӣрийо арахаттам̣ патто’ти вадетха, када̄ со арахаттам̣ патто’’ти? ‘‘мама дхаммам̣ сутака̄ле, бхиккхаве’’ти. ‘‘када̄ панасса, бханте, тумхехи дхаммо катхито’’ти? ‘‘бхиккха̄йа чарантена антаравӣтхийам̣ т̣хитена̄’’ти. ‘‘аппаматтако, бханте, тумхехи антаравӣтхийам̣ т̣хатва̄ катхитадхаммо; катхам̣ со та̄ваттакена висесам̣ ниббаттесӣ’’ти? атха не саттха̄, ‘‘бхиккхаве, мама дхаммам̣ ‘аппам̣’ ва̄ ‘бахум̣ ва̄’ти ма̄ чинтайиттха. анека̄нипи хи анаттхападасам̣хита̄ни га̄тха̄сахасса̄ни на сеййо, аттханисситам̣ пана екампи га̄тха̄падам̣ сеййо’’ти ватва̄ анусандхим̣ гхат̣етва̄ дхаммам̣ десенто имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘сахассамапи че га̄тха̄, анаттхападасам̣хита̄;

екам̣ га̄тха̄падам̣ сеййо, йам̣ сутва̄ упасамматӣ’’ти. (дха. па. 101) –

десана̄парийоса̄не чатура̄сӣтийа̄ па̄н̣асахасса̄нам̣ дхамма̄бхисамайо ахосӣти.

ба̄хийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. маха̄кот̣т̣хикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

саттама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато маха̄кот̣т̣хикаттхерасса апада̄нам̣. ка̄ уппатти? айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре маха̄бхогакуле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто ма̄та̄питӯнам̣ аччайена кут̣умбам̣ сан̣т̣хапетва̄ гхара̄ва̄сам̣ васанто екадивасам̣ падумуттарасса бхагавато дхаммадесана̄ка̄ле хам̣саватӣнагарава̄сино гандхама̄ла̄дихаттхе йена буддхо йена дхаммо йена сан̇гхо, таннинне таппон̣е таппаббха̄ре гаччханте дисва̄ техи саддхим̣ бхагавантам̣ упасан̇камитва̄, саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ ‘‘айам̣ имасмим̣ са̄сане пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ агго, йам̣нӯна̄хампи екасса буддхасса са̄сане айам̣ вийа пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ агго бхавеййа’’нти чинтетва̄ саттху десана̄парийоса̄не вут̣т̣хита̄йа париса̄йа бхагавантам̣ упасан̇камитва̄, ‘‘бханте, све майхам̣ гехе бхиккхам̣ ган̣хатха̄’’ти нимантеси. саттха̄ адхива̄сеси. со бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ саканивесанам̣ гантва̄ саббараттим̣ буддхасса ча бхиккхусан̇гхасса ча нисаджджат̣т̣ха̄нам̣ гандхама̄ла̄дӣхи алан̇каритва̄ кха̄данӣйабходжанӣйам̣ пат̣ийа̄да̄петва̄ тасса̄ раттийа̄ аччайена саканивесане бхиккхусатасахассапарива̄рам̣ саттха̄рам̣ вивидхайа̄гукхаджджакапарива̄рам̣ сасӯпабйан̃джанам̣ гандхаса̄либходжанам̣ бходжа̄петва̄ бхаттакиччапарийоса̄не чинтеси – ‘‘махантам̣ кхо ахам̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхеми, на пана йуттам̣ майа̄ екадивасамева да̄нам̣ датва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхетум̣, анупат̣ипа̄т̣ийа̄ сатта̄хам̣ да̄нам̣ датва̄ паттхесса̄мӣ’’ти. со тенева нийа̄мена сатта̄хам̣ маха̄да̄нам̣ датва̄ бхаттакиччапарийоса̄не дуссакот̣т̣ха̄га̄рам̣ вивара̄петва̄ уттамам̣ тичӣвараппахонакам̣ сукхумаваттхам̣ буддхасса па̄дамӯле т̣хапетва̄ бхиккхусатасахассасса ча тичӣварам̣ датва̄ татха̄гатам̣ упасан̇камитва̄, ‘‘бханте, йо со бхиккху тумхехи ито саттаме дивасаматтхаке пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапито, ахампи со бхиккху вийа ана̄гате уппаджджанакасса буддхасса са̄сане паббаджитва̄ пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ агго бхавеййа’’нти саттху па̄дамӯле нипаджджитва̄ паттханам̣ ака̄си. саттха̄ тасса самиджджханабха̄вам̣ н̃атва̄ ‘‘ана̄гате ито каппасатасахассаматтхаке готамо на̄ма буддхо локе уппаджджиссати, тасса са̄сане тава паттхана̄ самиджджхиссатӣ’’ти бйа̄ка̄си. со таттха йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чуто девасампаттим̣ анубхавитва̄ апара̄парам̣ девамануссесу париббхами.

евам̣ со девамануссесу сам̣саранто таттха таттха бхаве пун̃н̃ан̃а̄н̣асамбха̄ре самбхаранто имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ бра̄хман̣амаха̄са̄лакуле ниббатти, кот̣т̣хикотисса на̄мам̣ акам̣су. касма̄ ма̄туйа̄ ва̄ аййакапаййака̄дӣнам̣ ва̄ на̄мам̣ аггахетва̄ евам̣ на̄мам̣ карим̣сӯти че? аттано пан̃н̃авантата̄йа ведан̇гесу сатаккапаратаккесу санигхан̣д̣укет̣убхесу са̄ккхараппабхедесу сакалабйа̄каран̣есу ча чхекабха̄вена ча дит̣т̣хадит̣т̣хе джане мукхасаттӣхи кот̣т̣хенто паккот̣т̣хенто витуданто вичаратӣти анваттхана̄мам̣ карим̣сӯти ведитаббам̣. со вайаппатто тайо веде уггахетва̄ бра̄хман̣асиппе ниппхаттим̣ патто екадивасам̣ саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ упасампаннака̄лато пат̣т̣ха̄йа випассана̄йа каммам̣ каронто саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ патва̄ пат̣исамбхида̄су чин̣н̣авасӣ хутва̄ абхӣто маха̄тхере упасан̇камитва̄ пан̃хам̣ пуччхантопи дасабалам̣ упасан̇камитва̄ пат̣исамбхида̄суйева пан̃хам̣ пуччхи. евамайам̣ тхеро таттха ката̄дхика̄рата̄йа таттха чин̣н̣авасӣбха̄вена ча пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ агго джа̄то. атха нам̣ саттха̄ маха̄ведалласуттам̣ ат̣т̣хуппаттим̣ катва̄ пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси, ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ пат̣исамбхида̄ппатта̄нам̣ йадидам̣ маха̄кот̣т̣хико’’ти (а. ни. 1.209, 218).

221. со апарена самайена вимуттисукхам̣ пат̣исам̣веденто соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева.

иттхам̣ судама̄йасма̄ маха̄кот̣т̣хикоти еттха суданти нидассане нипа̄то. а̄йасма̄ти га̄рава̄дхивачанам̣, йатха̄ там̣ а̄йасма̄ маха̄моггалла̄ноти.

маха̄кот̣т̣хикаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. урувелакассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ат̣т̣хама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато урувелакассапаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вайаппатто саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ маха̄парива̄ра̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ сайампи там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто маха̄да̄нам̣ датва̄ пан̣идха̄нам̣ ака̄си. бхагава̄ часса анантара̄йатам̣ дисва̄ ‘‘ана̄гате готамабуддхасса са̄сане маха̄парива̄ра̄нам̣ агго бхависсатӣ’’ти бйа̄ка̄си. со таттха йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чавитва̄ девамануссесу сам̣саранто ито двенавутикаппаматтхаке пхуссасса бхагавато вема̄тикаканит̣т̣хабха̄та̄ хутва̄ ниббатто, ан̃н̃еписса две канит̣т̣хабха̄таро ахесум̣. те тайо буддхаппамукхабхиккхусан̇гхам̣ нимантетва̄ парама̄йа пӯджа̄йа пӯджетва̄ йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто амха̄кам̣ бхагавато уппаттито пуретарамева ба̄ра̄н̣асийам̣ бра̄хман̣акуле тайо бха̄таро хутва̄ ниббатта̄ готтавасена тайопи кассапа̄ти евам̣ на̄мака̄ ахесум̣. те тайо вайаппатта̄ тайо веде угган̣хим̣су. тесам̣ джет̣т̣хабха̄тикасса пан̃чама̄н̣авакасата̄ни парива̄ра̄, маджджхимасса тӣн̣и, канит̣т̣хасса две, те аттано гантхесу са̄рам̣ олокента̄ дит̣т̣хадхаммикамева аттхам̣ дисва̄ паббаджджам̣ рочесум̣. тесу джет̣т̣хабха̄та̄ аттано парива̄рена саддхим̣ урувелам̣ гантва̄ исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ урувелакассапо на̄ма джа̄то, маджджхимо ган̇га̄надӣван̇ке паббаджито надӣкассапо на̄ма джа̄то, канит̣т̣хо гайа̄сӣсе паббаджито гайа̄кассапо на̄ма джа̄то. евам̣ тесу исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ таттха таттха васантесу бахӯнам̣ диваса̄нам̣ аччайена амха̄кам̣ бодхисатто маха̄бхиниккхаманам̣ никкхамитва̄ пат̣ивиддхасаббан̃н̃утан̃н̃а̄н̣о ануккамена дхаммачаккам̣ паваттетва̄ пан̃чаваггийаттхере арахатте патит̣т̣ха̄петва̄ йасакулапуттаппамукхе пан̃чапан̃н̃а̄саджане саха̄йаке винетва̄ сат̣т̣хи араханте ‘‘чаратха, бхиккхаве, ча̄рика’’нти (маха̄ва. 32) виссаджджетва̄ тим̣сабхаддаваггийе винетва̄ урувелакассапасса васанат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ васанаттха̄йа агйа̄га̄рам̣ пависитва̄ таттха гатана̄гадамана̄дӣхи ад̣д̣худ̣д̣хасахассехи па̄т̣иха̄рийехи урувелакассапам̣ сапарива̄рам̣ винетва̄ пабба̄джеси. тасса паббаджджа̄видха̄нан̃ча иддхипа̄т̣иха̄рийакаран̣ан̃ча саббам̣ надӣкассапасса апада̄нат̣т̣хакатха̄йам̣ а̄ви бхависсати. тасса паббаджитабха̄вам̣ сутва̄ итарепи две бха̄таро сапариса̄ а̄гантва̄ саттху сантике паббаджим̣су. саббева те иддхимайапаттачӣварадхара̄ ехибхиккхука̄ ахесум̣. саттха̄ там̣ саман̣асахассам̣ а̄да̄йа гайа̄сӣсам̣ гантва̄ пит̣т̣хипа̄са̄н̣е нисинно а̄диттапарийа̄йадесана̄йа (маха̄ва. 54) те саббе арахатте патит̣т̣ха̄песи.

251. со евам̣ арахаттам̣ патва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. анутта̄нападамева ван̣н̣айисса̄ма.

268. со ча саббам̣ тамам̣ хантва̄ти со пхуссо бхагава̄ ра̄гадосамоха̄дикилесандхака̄рам̣ виддхам̣сетва̄. виджат̣етва̄ маха̄джат̣анти тан̣ха̄ма̄на̄дӣхи дийад̣д̣хасахассехи килесаган̣ехи маха̄бйа̄кулам̣ джат̣ам̣ виджат̣етва̄ пада̄летва̄ пха̄летва̄ти аттхо. садевакам̣ девалокасахитам̣ сакалам̣ локасаннива̄сам̣таппайанто сантаппайанто пӣн̣енто аматам̣ вут̣т̣хим̣ маха̄нибба̄навут̣т̣хидха̄рам̣ вассате паггхара̄петӣти йоджана̄.

269. тада̄ хи ба̄ра̄н̣асийанти ‘‘ба̄раса манусса̄’’тиа̄дӣсу вийа ба̄раса два̄дасара̄сӣ хутва̄ пура̄, химавантато исайо ча паччекамунисан̇кха̄та̄ исайо ча гандхама̄данато а̄ка̄сена̄гантва̄ еттха гаччханти отаранти пависантӣти ба̄ра̄н̣асӣ, атха ва̄ самма̄самбуддхасан̇кха̄та̄нам̣ анекасатасахасса̄нам̣ дхаммачаккапаваттанаттха̄йа отарат̣т̣ха̄нам̣ нагарам̣ лин̇гавипалла̄сам̣ катва̄ иттхилин̇гавасена ба̄ра̄н̣асӣти вуччати, тиссам̣ ба̄ра̄н̣асийам̣.

273. никкхиттасаттхам̣ паччантанти чхад̣д̣итасаттхам̣ па̄титаа̄вудхам̣ паччантаджанападам̣ ниббисеванам̣ катва̄ пунарупаччатанти пунарапи там̣ нагарам̣ упечча упагамма сампатта̄ти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

урувелакассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. ра̄дхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

296. навама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато ра̄дхаттхерасса апада̄нам̣. там̣ саббам̣ па̄т̣ха̄нуса̄рена найа̄нучинтанена вин̃н̃ӯхи сувин̃н̃еййамева. кевалам̣ пун̃н̃ана̄наттамева̄ти.

ра̄дхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

дасамам̣ могхара̄джаттхераапада̄нам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

чатупан̃н̃а̄самаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

55. бхаддийавагго

1. лакун̣д̣акабхаддийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

пан̃чапан̃н̃а̄самавагге пат̣хама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато лакун̣д̣акабхаддийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре маха̄бхогакуле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто саттху дхаммам̣ сун̣анто нисинно саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ ман̃джуссара̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ сайампи там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхенто буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса сапписаккхара̄димадхурарасасаммиссам̣ маха̄да̄нам̣ датва̄ ‘‘ахампи, бханте, ана̄гате айам̣ бхиккху вийа екасса буддхасса са̄сане ман̃джуссара̄нам̣ агго бхавеййа’’нти пан̣идха̄нам̣ ака̄си. бхагава̄ тасса анантара̄йам̣ дисва̄ бйа̄каритва̄ пакка̄ми.

со йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ девамануссесу сам̣саранто убхайасампаттийо анубхавитва̄ пхуссабхагавато ка̄ле читракокило хутва̄ ниббатто ра̄джуййа̄нато мадхурам̣ амбапхалам̣ тун̣д̣ена̄да̄йа гаччханто саттха̄рам̣ дисва̄ пасаннама̄насо ‘‘дасса̄ми буддхасса̄’’ти читтам̣ уппа̄деси. саттха̄ тасса читта̄ча̄рам̣ н̃атва̄ паттам̣ гахетва̄ нисӣди. кокило дасабаласса патте амбапаккам̣ т̣хапеси. саттха̄ тасса соманассуппа̄данаттхам̣ тасса пассантассева там̣ парибхун̃джи. атха со кокило пасаннама̄насо тенева пӣтисукхена сатта̄хам̣ вӣтина̄меси. тенева пун̃н̃акаммена уппаннуппаннабхаве ман̃джуссаро ахоси. кассапасамма̄самбуддхака̄ле вад̣д̣хакикуле ниббаттетва̄ джет̣т̣хакавад̣д̣хакӣ хутва̄ па̄кат̣о ахоси. париниббуте бхагавати тасса сарӣрадха̄туйо нидахитум̣ саттайоджанаппама̄н̣е тхӯпе а̄раддхе со а̄ха – ‘‘йоджана̄ват̣т̣ам̣ йоджануббедхам̣ карома̄’’ти. те саббе тасса вачане ат̣т̣хам̣су. ити аппама̄н̣асса буддхасса ораппама̄н̣ам̣ четийам̣ ка̄реси, тена каммена ниббаттат̣т̣ха̄не ан̃н̃ехи хӣнаппама̄н̣о ахоси. со амха̄кам̣ бхагавато ка̄ле кулагехе ниббаттитва̄ атирассата̄йа ча суван̣н̣апат̣има̄ вийа сундарасарӣрата̄йа ча лакун̣д̣акабхаддийоти пан̃н̃а̄йиттха. со апарабха̄ге саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ бахуссуто дхаммакатхико хутва̄ мадхурена сарена паресам̣ дхаммам̣ катхеси.

атхекасмим̣ уссавадивасе екена бра̄хман̣ена саддхим̣ ратхена гаччхантӣ ека̄ ган̣ика̄ тхерам̣ дисва̄ дантавидам̣сакам̣ хаси. тхеро тасса̄ дантат̣т̣хике нимиттам̣ гахетва̄ джха̄нам̣ уппа̄детва̄ там̣ па̄дакам̣ катва̄ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ ана̄га̄мӣ ахоси, со абхин̣хам̣ ка̄йагата̄йа сатийа̄ вихаранто екадивасам̣ а̄йасмата̄ дхаммасена̄патина̄ овадийама̄но ануса̄сийама̄но арахатте патит̣т̣хахи. екачче бхиккхӯ ча са̄ман̣ера̄ ча тасса арахаттаппаттабха̄вам̣ аджа̄нанто кан̣н̣есу гахетва̄ кад̣д̣ханти, сӣсе ба̄ха̄йа хаттхапа̄да̄дӣсу ва̄ гахетва̄ ча̄летва̄ кӣл̣анта̄ вихет̣хесум̣. атха бхагава̄ сутва̄ – ‘‘ма̄, бхиккхаве, мама путтам̣ вихет̣хетха̄’’ти а̄ха. тато пат̣т̣ха̄йа там̣ ‘‘араха̄’’ти джа̄нитва̄ на вихет̣хесум̣.

12. со араха̄ хутва̄ сан̃джа̄тасоманассо аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. ман̃джуна̄бхиникӯджаханти мадхурена пеманийена сарена абхиникӯджим̣ саддам̣ ниччха̄ресим̣ аханти аттхо. сесаметтха сувин̃н̃еййамева̄ти.

лакун̣д̣акабхаддийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. кан̇кха̄ревататтхераапада̄наван̣н̣ана̄

34. дутийа̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато кан̇кха̄ревататтхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто, там̣ саббам̣ па̄т̣ха̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева̄ти.

кан̇кха̄ревататтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. сӣвалиттхераапада̄наван̣н̣ана̄

татийа̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато сӣвалиттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто хет̣т̣ха̄ вуттанайена виха̄рам̣ гантва̄ париса̄йа парийанте т̣хито дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ ла̄бхӣнам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ ‘‘майа̄пи ана̄гате еварӯпена бхавитум̣ ват̣т̣атӣ’’ти дасабалам̣ нимантетва̄ сатта̄хам̣ буддхаппамукхасса бхиккхасан̇гхасса маха̄да̄нам̣ датва̄, ‘‘бханте, имина̄ адхика̄ракаммена на ан̃н̃ам̣ сампаттим̣ паттхеми, ана̄гате пана екасса буддхасса са̄сане ахампи тумхехи со етадагге т̣хапитабхиккху вийа ла̄бхӣнам̣ агго бхавеййа’’нти паттханам̣ ака̄си. саттха̄ тасса анантара̄йатам̣ дисва̄ ‘‘айам̣ те паттхана̄ ана̄гате готамасса буддхасса сантике самиджджхиссатӣ’’ти бйа̄каритва̄ пакка̄ми. со кулапутто йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу убхайасампаттийо анубхавитва̄ випассисса бхагавато ка̄ле бандхуматӣнагарато авидӯре екасмим̣ га̄маке ниббатти, тасмим̣ самайе бандхуматӣнагарава̄сино ран̃н̃а̄ саддхим̣ са̄каччхитва̄ дасабаласса да̄нам̣ адам̣су.

екадивасам̣ саббе екато хутва̄ да̄нам̣ дента̄ ‘‘ким̣ ну кхо амха̄кам̣ да̄нагге наттхӣ’’ти (а. ни. ат̣т̣ха. 1.1.207; тхерага̄. ат̣т̣ха. 1.59 сӣвалиттхерага̄тха̄ван̣н̣ана̄) олокента̄ мадхун̃ча гул̣ададхин̃ча на̄ддасам̣су. те ‘‘йато куточи а̄харисса̄ма̄’’ти джанападато нагарапависанамаггесу пурисе т̣хапесум̣. тада̄ еса кулапутто аттано га̄мато гул̣ададхива̄ракам̣ гахетва̄ ‘‘кин̃чидева а̄харисса̄мӣ’’ти нагарам̣ гаччханто ‘‘мукхам̣ дховитва̄ дхотахаттхапа̄до пависисса̄мӣ’’ти пха̄сукат̣т̣ха̄нам̣ олокенто нан̇галасӣсаппама̄н̣ам̣ ниммаккхикадан̣д̣акамадхум̣ дисва̄ ‘‘пун̃н̃ена ме идам̣ уппанна’’нти гахетва̄ нагарам̣ па̄виси. на̄гарехи т̣хапитапурисо там̣ дисва̄, ‘‘ма̄риса, касса имам̣ харасӣ’’ти пуччхи. ‘‘на кассачи, са̄ми, викка̄йикам̣ ме ида’’нти. ‘‘тена хи имам̣ каха̄пан̣ам̣ гахетва̄ етам̣ мадхун̃ча гул̣ададхин̃ча дехӣ’’ти.

со чинтеси – ‘‘идам̣ ме на бахум̣ аггхати, айан̃ча екаппаха̄ренева бахум̣ дети, вӣмам̣сисса̄мӣ’’ти. тато нам̣ а̄ха – ‘‘на̄хам̣ екакаха̄пан̣ена демӣ’’ти. ‘‘йади евам̣ две каха̄пан̣е гахетва̄ дехӣ’’ти. ‘‘двӣхипи на демӣ’’ти. етенупа̄йена вад̣д̣хетва̄ йа̄ва сахассам̣ па̄пун̣и, со чинтеси – ‘‘атиан̃чхитум̣ на ват̣т̣ати, хоту та̄ва имина̄ каттаббакаммам̣ пуччхисса̄мӣ’’ти. атха нам̣ а̄ха – ‘‘на идам̣ бахуаггханакам̣, твам̣ пана бахум̣ деси, кена каммена идам̣ ган̣хасӣ’’ти. ‘‘идха, бхо, нагарава̄сино ран̃н̃а̄ саддхим̣ пат̣ивируджджхитва̄ випассисамма̄самбуддхасса да̄нам̣ дента̄ идам̣ двайам̣ да̄нагге апассанта̄ мам̣ парийеса̄пенти. саче идам̣ двайам̣ на лабхиссанти, на̄гара̄нам̣ пара̄джайо бхависсати. тасма̄ сахассам̣ датва̄ ган̣ха̄мӣ’’ти. ‘‘ким̣ панетам̣ на̄гара̄нам̣ ева ват̣т̣ати, уда̄ху ан̃н̃есампи да̄тум̣ ват̣т̣атӣ’’ти? ‘‘йасса кассачи да̄тум̣ ава̄ритамета’’нти. ‘‘аттхи пана кочи на̄гара̄нам̣ да̄не екадивасам̣ сахассам̣ да̄та̄’’ти? ‘‘наттхи, самма̄’’ти. ‘‘имесам̣ ме двиннам̣ сахассаггханакабха̄вам̣ джа̄на̄сӣ’’ти? ‘‘а̄ма, джа̄на̄мӣ’’ти. ‘‘тена хи гаччха, на̄гара̄нам̣ а̄рочехи – ‘еко пурисо има̄ни две мӯлена на дети, тумхехи саддхим̣ сахаттхенева да̄тука̄мо, тумхе имесам̣ двиннам̣ ка̄ран̣а̄ ниббитакка̄ хотха̄’’ти. ‘‘твам̣ имасмим̣ да̄не джет̣т̣хакабха̄гасса ка̄йасаккхӣ хохӣ’’ти ватва̄ гато. со пана кулапутто га̄мато париббайаттхам̣ гахитакаха̄пан̣ена пан̃чакат̣укам̣ гахетва̄ чун̣н̣ам̣ катва̄ дадхито кан̃чийам̣ ва̄хетва̄ таттха мадхупат̣алам̣ пӣл̣етва̄ пан̃чакат̣укачун̣н̣ена йоджетва̄ падуминипатте паккхипитва̄ там̣ сам̣видахитва̄ а̄да̄йа дасабаласса авидӯре нисӣди. маха̄джанехи а̄харийама̄насса сакка̄расса антаре аттано паттава̄рам̣ олокенто ока̄сам̣ н̃атва̄ саттху сантикам̣ гантва̄, ‘‘бханте, айам̣ ме дуггатасакка̄ро, имам̣ ме анукампам̣ пат̣ичча пат̣игган̣хатха̄’’ти. саттха̄ тасса̄нукампам̣ пат̣ичча чатумаха̄ра̄джехи даттийена селамайапаттена там̣ пат̣иггахетва̄ йатха̄ ат̣т̣хасат̣т̣хийа̄ бхиккхусатасахассасса диййама̄нам̣ на кхӣйати, евам̣ адхит̣т̣ха̄си.

со кулапутто нит̣т̣хитабхаттакиччам̣ бхагавантам̣ вандитва̄ екамантам̣ нисинно а̄ха – ‘‘дит̣т̣хо ме, бханте бхагава̄, аджджа бандхуматӣнагарава̄сӣхи тумха̄кам̣ сакка̄ро а̄харийама̄но, ахампи имасса ниссандена ниббаттаниббаттабхаве ла̄бхаггайасаггаппатто бхавеййа’’нти. саттха̄ ‘‘евам̣ хоту кулапутта̄’’ти ватва̄ тасса ча нагарава̄сӣнан̃ча бхатта̄нумоданам̣ катва̄ пакка̄ми. со кулапутто йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де суппава̄са̄йа ра̄джадхӣтуйа̄ куччхимхи пат̣исандхим̣ ган̣хи. тасса пат̣исандхиггахан̣ака̄лато пат̣т̣ха̄йа са̄йам̣ па̄тан̃ча пан̃чапан̣н̣а̄ка̄расата̄ни суппава̄са̄йа упанӣйанти. атхасса са̄ пун̃н̃авӣмам̣санаттхам̣ хаттхена бӣджапаччхим̣ пхуса̄пентӣ ат̣т̣ха̄си. екекабӣджато сала̄касатам̣ сала̄касахассампи ниггаччхати, екекакарӣсакхеттато пан̣н̣а̄сампи сат̣т̣хипи сакат̣апама̄н̣а̄ни уппаджджанти. кот̣т̣хапӯран̣ака̄леписса̄ кот̣т̣хадва̄рам̣ хаттхена пхусантийа̄ ра̄джадхӣта̄йа пун̃н̃ена ган̣ханта̄нам̣ гахитагахитам̣ пуна пӯрати. парипун̣н̣абхаттакумбхитопи ‘‘ра̄джадхӣта̄йа пун̃н̃а’’нти ватва̄ йасса кассачи дента̄ нам̣ йа̄ва на уккад̣д̣ханти, на та̄ва бхаттам̣ кхӣйати. да̄раке куччхигатейева сатта васса̄ни атиккамим̣су.

габбхе пана парипакке сатта̄хам̣ маха̄дуккхам̣ анубхоси. са̄ са̄микам̣ а̄мантетва̄ – ‘‘пуре маран̣а̄ джӣвама̄на̄ да̄нам̣ дасса̄мӣ’’ти саттху сантикам̣ песеси – ‘‘гаччха, са̄ми, имам̣ паваттим̣ саттху а̄рочетва̄ саттха̄рам̣ нимантехи, йан̃ча саттха̄ вадати, там̣ са̄дхукам̣ упалаккхетва̄ а̄гантва̄ майхам̣ катхехӣ’’ти. со гантва̄ тасса̄ са̄санам̣ саттху а̄рочеси – ‘‘саттху бханте, кол̣ийадхӣта̄ па̄де вандатӣ’’ти. саттха̄ тасса̄ анукампам̣ пат̣ичча – ‘‘сукхинӣ хоту суппава̄са̄ кол̣ийадхӣта̄ арога̄, арогам̣ путтам̣ виджа̄йатӯ’’ти а̄ха. со там̣ сутва̄ бхагавантам̣ вандитва̄ аттано га̄ма̄бхимукхо па̄йа̄си. тасса пуре а̄гамана̄йева суппава̄са̄йа куччхито дхаммакаран̣ато удакам̣ вийа габбхо никкхами, парива̄ретва̄ нисиннаджано ассумукхо родитум̣ а̄раддхо хат̣т̣хатут̣т̣хова тасса̄ са̄микасса тут̣т̣хиса̄санам̣ а̄рочетум̣ агама̄си. со тесам̣ ин̇гитам̣ дисва̄ – ‘‘дасабалена катхитакатха̄ ниппханна̄ бхависсати ман̃н̃е’’ти чинтеси. со а̄гантва̄ саттху катхам̣ ра̄джадхӣта̄йа катхеси. ра̄джадхӣта̄ тайа̄ нимантитам̣ джӣвабхаттамева ман̇галабхаттам̣ бхависсати, гаччха сатта̄хам̣ дасабалам̣ нимантехӣти. со татха̄ ака̄си. сатта̄хам̣ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса маха̄да̄нам̣ паваттайим̣су. со да̄рако н̃а̄тӣнам̣ сантаттачиттам̣ нибба̄пенто сӣталабха̄вам̣ курума̄но джа̄тоти, сӣвалитвева на̄мам̣ карим̣су. со сатта васса̄ни габбхе васитатта̄ джа̄така̄лато пат̣т̣ха̄йа саббакаммаккхамо ахоси. дхаммасена̄пати са̄рипуттаттхеро саттаме дивасе тена саддхим̣ катха̄салла̄памака̄си. саттха̄пи имам̣ га̄тхам̣ абха̄си –

‘‘йомам̣ палипатхам̣ дуггам̣, сам̣са̄рам̣ мохамаччага̄;

тин̣н̣о па̄ран̇гато джха̄йӣ, анеджо акатхам̣катхӣ;

анупа̄да̄йа ниббуто, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣а’’нти. (дха. па. 414; су. ни. 643);

атха нам̣ тхеро евама̄ха – ‘‘ким̣ пана тайа̄ еварӯпам̣ дуккхам̣ анубхавитва̄ паббаджитум̣ на ват̣т̣атӣ’’ти? ‘‘лабханто паббаджеййам̣, бханте’’ти. суппава̄са̄ там̣ тхерена саддхим̣ катхентам̣ дисва̄ – ‘‘ким̣ ну кхо ме путто дхаммасена̄патина̄ катхетӣ’’ти тхерам̣ упасан̇камитва̄ пуччхи – ‘‘майхам̣ путто тумхехи саддхим̣ ким̣ катхети, бханте’’ти? аттана̄ анубхуттагаббхава̄садуккхам̣ катхетва̄ – ‘‘тумхехи анун̃н̃а̄то паббаджисса̄мӣ’’ти вадатӣти. ‘‘са̄дху бханте, пабба̄джетха на’’нти. тхеро там̣ виха̄рам̣ нетва̄ тачапан̃чакакаммат̣т̣ха̄нам̣ датва̄ пабба̄дженто, ‘‘сӣвали, туйхам̣ ан̃н̃ена ова̄дена каммам̣ наттхи, тайа̄ сатта васса̄ни анубхуттадуккхамева паччавеккха̄хӣ’’ти. ‘‘бханте, паббаджджа̄йева тумха̄кам̣ бха̄ро, йам̣ пана майа̄ сакка̄ ка̄тум̣, тамахам̣ джа̄нисса̄мӣ’’ти. со пана пат̣хамакесават̣т̣ийа̄ оропитаккхан̣ейева сота̄паттипхале патит̣т̣ха̄си, дутийа̄йа оропитаккхан̣е сакада̄га̄мипхале, татийа̄йа ана̄га̄мипхале патит̣т̣ха̄си. саббесам̣йева кеса̄нам̣ оропанан̃ча арахаттапхаласаччхикирийа̄ ча апуре апаччха̄ ахоси.

атха бхиккхусан̇гхе катха̄ удапа̄ди – ‘‘ахо евам̣ пун̃н̃ава̄пи тхеро саттама̄са̄дхика̄ни сатта сам̣ваччхара̄ни ма̄тугаббхе васитва̄ сатта диваса̄ни мӯл̣хагаббхе васӣ’’ти. саттха̄ а̄гантва̄ – ‘‘ка̄йа нуттха, бхиккхаве, етарахи катха̄йа саннисинна̄’’ти пуччхитва̄ – ‘‘има̄йа на̄ма̄’’ти вутте – ‘‘на, бхиккхаве, имина̄ кулапуттена има̄йа джа̄тийа̄ катакамма’’нти ватва̄ атӣтам̣ а̄харитва̄ атӣте, бхиккхаве, буддхуппа̄дато пуретарамева еса кулапутто ба̄ра̄н̣асийам̣ ра̄джакуле ниббатто, питу аччайена радждже патит̣т̣ха̄йа вибхавасампанно па̄кат̣о ахоси. тада̄ еко паччантара̄джа̄ ‘‘раджджам̣ ган̣хисса̄мӣ’’ти а̄гантва̄ нагарам̣ упарундхитва̄ кхандха̄ва̄рам̣ ка̄ретва̄ виха̄си. атха ра̄джа̄ ма̄туйа̄ саддхим̣ сама̄наччхандо хутва̄ сатта̄хам̣ кхандха̄ва̄ранагаре чатӯсу диса̄су два̄рам̣ пидха̄песи, никкхаманта̄нам̣ пависанта̄нан̃ча два̄рамӯл̣хам̣ ахоси. атха мигада̄йавиха̄ре паччекабуддха̄ уггхосесум̣. ра̄джа̄ сутва̄ два̄рам̣ вивара̄песӣти. паччантара̄джа̄пи пала̄йи. со тена каммавипа̄кена нарака̄дӣсу дуккхаманубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де ра̄джакуле ниббаттопи ма̄туйа̄ саддхим̣ имам̣ еварӯпам̣ дуккхаманубхави. тасса пана паббаджитака̄лато пат̣т̣ха̄йа бхиккхусан̇гхасса чатта̄ро паччайа̄ йадиччхакам̣ уппаджджанти. евам̣ еттха ваттху самут̣т̣хитам̣.

апарабха̄ге саттха̄ са̄ваттхим̣ агама̄си. тхеро бхагавантам̣ абхива̄детва̄, ‘‘бханте, майхам̣ пун̃н̃абалам̣ вӣмам̣сисса̄ми, пан̃чабхиккхусата̄ни детха̄’’ти. ‘‘ган̣ха, сӣвалӣ’’ти. со пан̃часате бхиккхӯ гахетва̄ химаванта̄бхимукхам̣ гаччханто ат̣авимаггам̣ гаччхати. тасса пат̣хамам̣ дит̣т̣ханигродхе адхиваттха̄ девата̄ сатта диваса̄ни да̄нам̣ ада̄си. ити со –

‘‘нигродхам̣ пат̣хамам̣ пасси, дутийам̣ пан̣д̣авапаббатам̣;

татийам̣ ачираватийам̣, чатуттхам̣ вараса̄гарам̣.

‘‘пан̃чамам̣ химавантам̣ со, чхат̣т̣хам̣ чхаддантупа̄гами;

саттамам̣ гандхама̄данам̣, ат̣т̣хамам̣ атха ревата’’нти. (а. ни. ат̣т̣ха. 1.1.207; тхерага̄. ат̣т̣ха. 1.59 сӣвалиттхерага̄тха̄ван̣н̣ана̄) –

саббат̣т̣ха̄несу сатта сатта диваса̄нева да̄нам̣ адам̣су. гандхама̄данапаббате пана на̄гадаттадевара̄джа̄ саттасу дивасесу екадивасам̣ кхӣрапин̣д̣апа̄там̣ ада̄си, екадивасам̣ саппипин̣д̣апа̄там̣ ада̄си. атха нам̣ бхиккхусан̇гхо а̄ха – ‘‘а̄вусо, имасса деваран̃н̃о нева дхенуйо дуйхама̄на̄ пан̃н̃а̄йанти, на дадхинимматханам̣, куто те, девара̄джа, идам̣ уппаджджатӣ’’ти? ‘‘бханте, кассападасабаласса ка̄ле кхӣрасала̄кабхаттада̄нассетам̣ пхала’’нти девара̄джа̄ а̄ха.

апарабха̄ге саттха̄ кхадираванийаревататтхерасса паччуггаманам̣ ака̄си. катхам̣? атха̄йасма̄ са̄рипутто саттха̄рам̣ а̄ха – ‘‘бханте, майхам̣ кира канит̣т̣хабха̄та̄ ревато паббаджито, со абхирамеййа ва̄ на ва̄, гантва̄ нам̣ пассисса̄мӣ’’ти. бхагава̄ реватасса а̄раддхавипассакабха̄вам̣ н̃атва̄ две ва̄ре пат̣иккхипитва̄ татийава̄ре йа̄чито арахаттаппаттабха̄вам̣ н̃атва̄ – са̄рипутта, ахампи гамисса̄ми бхиккхӯнам̣ а̄рочехӣти. тхеро бхиккхӯ саннипа̄та̄петва̄ – ‘‘а̄вусо, саттха̄ ча̄рикам̣ чаритука̄мо, гантука̄ма̄ а̄гаччхантӯ’’ти саббесам̣йева а̄рочеси. дасабаласса ча̄рикаттха̄йа гаманака̄ле охиййама̄накабхиккхӯ на̄ма аппака̄ хонти, ‘‘саттху суван̣н̣аван̣н̣ам̣ сарӣрам̣ пассисса̄ма, мадхурадхаммакатхам̣ ва̄ сун̣исса̄ма̄’’ти йебхуййена гантука̄ма̄ бахутара̄ва хонти. ити саттха̄ маха̄бхиккхусан̇гхапарива̄ро ‘‘реватам̣ пассисса̄ма̄’’ти никкханто.

атхекасмим̣ падесе а̄нандаттхеро дведха̄патхам̣ патва̄ бхагавантам̣ пуччхи – ‘‘бханте, имасмим̣ т̣ха̄не дведха̄патхо, катарамаггена бхиккхусан̇гхо гаччхатӯ’’ти? ‘‘катарамагго, а̄нанда, уджуко’’ти? ‘‘бханте, уджумагго тим̣сайоджанико амануссапатхо. париха̄рамагго пана сат̣т̣хийоджанико кхемо субхиккхо’’ти. ‘‘а̄нанда, сӣвали, амхехи саддхим̣ а̄гато’’ти? ‘‘а̄ма, бханте, а̄гато’’ти. ‘‘тена хи сан̇гхо уджумаггамева гаччхату, сӣвалисса пун̃н̃ам̣ вӣмам̣сисса̄ма̄’’ти. саттха̄ бхиккхусан̇гхапарива̄ро сӣвалиттхерасса пун̃н̃авӣмам̣санаттхам̣ тим̣сайоджанамаггам̣ абхирухи (а. ни. ат̣т̣ха. 1.1.203).

маггам̣ абхируханат̣т̣ха̄нато пат̣т̣ха̄йа девасан̇гхо йоджане йоджане т̣ха̄не нагарам̣ ма̄петва̄ буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса васанаттха̄йа виха̄ре пат̣ийа̄деси. девапутта̄ ран̃н̃а̄ песитакаммака̄ра̄ вийа хутва̄ йа̄гукхаджджака̄дӣни гахетва̄ – ‘‘кахам̣, аййо сӣвалӣ’’ти пуччханта̄ гаччханти. тхеро сакка̄расамма̄нам̣ га̄ха̄петва̄ саттху сантикам̣ гаччхати. саттха̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ парибхун̃джи. имина̄ва нийа̄мена саттха̄ сакка̄рам̣ анубхаванто девасикам̣ йоджанапарамам̣ гантва̄ тим̣сайоджаникам̣ канта̄рам̣ атиккамма кхадираванийаревататтхерасса васанат̣т̣ха̄нам̣ патто, тхеро саттху а̄гаманам̣ н̃атва̄ аттано васанат̣т̣ха̄не буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса пахонакавиха̄ре дасабаласса гандхакут̣им̣ раттит̣т̣ха̄надива̄т̣т̣ха̄на̄ни ча иддхийа̄ ма̄петва̄ татха̄гатасса паччуггаманам̣ гато. саттха̄ алан̇катапат̣ийаттена маггена виха̄рам̣ па̄виси. атха татха̄гате гандхакут̣им̣ павит̣т̣хе бхиккхӯ вассаггена паттасена̄сана̄ни пависим̣су. девата̄ ‘‘ака̄ло а̄ха̄расса̄’’ти ат̣т̣хавидхам̣ па̄накам̣ а̄харим̣су. саттха̄ сан̇гхена саддхим̣ па̄накам̣ пиви. имина̄ нийа̄менева татха̄гатасса сакка̄расамма̄нам̣ анубхавантассева аддхама̄со атикканто.

атхекачче уккан̣т̣хитабхиккхӯ екасмим̣ т̣ха̄не нисӣдитва̄ катхам̣ уппа̄дайим̣су – ‘‘дасабало ‘майхам̣ аггаса̄вакасса канит̣т̣хабха̄та̄’ти ватва̄ еварӯпам̣ навакаммикам̣ бхиккхум̣ пасситум̣ а̄гато, имасса виха̄расса сантике джетаванавиха̄ро ва̄ вел̣уванавиха̄ра̄дайо ва̄ ким̣ кариссанти? айампи бхиккху еварӯпасса навакаммасса ка̄рако, ким̣ на̄ма саман̣адхаммам̣ кариссатӣ’’ти? атха саттха̄ чинтеси – ‘‘майи идха чирам̣ васанте идам̣ т̣ха̄нам̣ а̄кин̣н̣ам̣ бхависсати, а̄ран̃н̃ака̄ на̄ма бхиккхӯ павивекаттхика̄ хонти, реватасса пха̄сувиха̄ро на бхависсатӣ’’ти. тато тхерасса дива̄т̣т̣ха̄нам̣ гато. тхеропи екакова чан̇каманакот̣ийам̣ а̄ламбанапхалакам̣ нисса̄йа па̄са̄н̣апхалаке нисинно саттха̄рам̣ дӯратова а̄гаччхантам̣ дисва̄ паччуггантва̄ ванди.

атха нам̣ саттха̄ пуччхи – ‘‘ревата, идам̣ ва̄л̣амигат̣т̣ха̄нам̣, чан̣д̣а̄нам̣ хаттхиасса̄дӣнам̣ саддам̣ сутва̄ ким̣ каросӣ’’ти? ‘‘тесам̣ ме, бханте, саддам̣ сун̣ато аран̃н̃апӣти на̄ма уппанна̄’’ти. саттха̄ имасмим̣ т̣ха̄не ревататтхерасса пан̃чахи га̄тха̄сатехи аран̃н̃а̄нисам̣сам̣ на̄ма катхетва̄ пунадивасе авидӯрат̣т̣ха̄не пин̣д̣а̄йа чаритва̄ ревататтхерам̣ а̄мантетва̄ йехи бхиккхӯхи тхерасса аван̣н̣о катхито, тесам̣ каттарайат̣т̣хиупа̄ханателана̄л̣ичхатта̄нам̣ памуссанабха̄вамака̄си. те аттано париккха̄раттха̄йа ниватта̄ а̄гатамаггенева гаччханта̄пи там̣ т̣ха̄нам̣ саллаккхетум̣ на сакконти. пат̣хаман̃хи те алан̇катапат̣ийаттена маггена гантва̄, там̣дивасам̣ пана висамамаггена гаччханта̄ тасмим̣ тасмим̣ т̣ха̄не уккут̣икам̣ нисӣданта̄ джан̣н̣укехи гаччханти. те гумбе ча гаччхе ча кан̣д̣аке ча мадданта̄ аттана̄ васитасабха̄гат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ тасмим̣ тасмим̣ кхадиракха̄н̣уке лаггитам̣ аттано чхаттам̣ сан̃джа̄нанти, упа̄ханам̣ каттарайат̣т̣хим̣ телана̄л̣ин̃ча сан̃джа̄нанти. те тасмим̣ самайе ‘‘иддхима̄ айам̣ бхиккхӯ’’ти н̃атва̄ аттано париккха̄рама̄да̄йа ‘‘дасабаласса пат̣ийаттасакка̄ро на̄ма еварӯпо хотӣ’’ти ваданта̄ агамам̣су.

пурато а̄гате бхиккхӯ, виса̄кха̄ упа̄сика̄, аттано гехе нисиннака̄ле пуччхи – ‘‘мана̄пам̣ ну кхо, бханте, реватасса васанат̣т̣ха̄на’’нти? ‘‘мана̄пам̣, упа̄сике, нандаваначитталата̄ванапат̣ибха̄гам̣ там̣ сена̄сана’’нти. атха тесам̣ паччхато а̄гате бхиккхӯ пуччхи – ‘‘мана̄пам̣, аййа̄, реватасса васанат̣т̣ха̄на’’нти? ‘‘ма̄ пуччха, упа̄сике, катхетум̣ айуттат̣т̣ха̄нам̣, етам̣ уджджан̇галасаккхарапа̄са̄н̣ависамакхадираванам̣ ева, таттха со бхиккху васатӣ’’ти.

виса̄кха̄ пурима̄нам̣ паччхима̄нан̃ча бхиккхӯнам̣ катхам̣ сутва̄, ‘‘кесам̣ ну кхо катха̄ сачча̄’’ти паччха̄бхаттам̣ гандхама̄лам̣ а̄да̄йа дасабаласса упат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ вандитва̄ екамантам̣ нисинна̄ саттха̄рам̣ пуччхи – ‘‘бханте, ревататтхерасса васанат̣т̣ха̄нам̣ екачче аййа̄ ван̣н̣енти, екачче нинданти, киметам̣, бханте’’ти? ‘‘виса̄кхе, раман̣ийам̣ ва̄ хоту ма̄ ва̄, йасмим̣ т̣ха̄не арийа̄нам̣ читтам̣ рамати, тадева т̣ха̄нам̣ раман̣ийам̣ на̄ма̄’’ти ватва̄ имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘га̄ме ва̄ йади ва̄ран̃н̃е, нинне ва̄ йади ва̄ тхале;

йаттха араханто вихаранти, там̣ бхӯмира̄ман̣еййака’’нти. (дха. па. 98; тхерага̄. 991; сам̣. ни. 1.261);

апарабха̄ге бхагава̄ арийаган̣амаджджхе нисинно тхерам̣ ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ ла̄бхӣнам̣ йадидам̣, сӣвалӣ’’ти (а. ни. 1.198, 207) етадагге т̣хапеси.

54. атха̄йасма̄ сӣвалиттхеро арахаттам̣ патва̄ паттаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. анутта̄наттхападаван̣н̣анамева карисса̄ма.

55. сӣлам̣ тасса асан̇кхеййанти тасса падумуттарасса бхагавато сӣлам̣ асан̇кхеййам̣.

‘‘нава кот̣исахасса̄ни, асӣтисатакот̣ийо;

пан̃н̃а̄сасатасахасса̄ни, чхаттим̣са̄ ча пуна̄паре.

‘‘ете сам̣варавинайа̄, самбуддхена пака̄сита̄;

пеййа̄ламукхена ниддит̣т̣ха̄, сиккха̄винайасам̣варе’’ти. (висуддхи. 1.20; пат̣и. ма. ат̣т̣ха. 1.1.37) –

евам̣ вуттасиккха̄пада̄ни бхиккхӯнам̣ са̄вакапан̃н̃аттивасена вутта̄ни. бхагавато пана сӣлам̣ асан̇кхеййамева сам̣кха̄тум̣ ган̣етум̣ асаккун̣еййанти аттхо. сама̄дхиваджирӯпамо йатха̄ ваджирам̣ инданӣламан̣ивел̣урийаман̣ипхаликамаса̄рагалла̄дӣни ратана̄ни виджджхати чхидда̄вачхиддам̣ кароти, евамева падумуттарасса бхагавато локуттарамаггасама̄дхи пат̣ипаккхапаччанӣкадхамме виджджхати бхиндати самуччхиндатӣти аттхо. асан̇кхеййам̣ н̃а̄н̣аварам̣ тасса буддхасса чатта̄ри сачча̄ни саттатим̣сабодхипаккхийадхамме сан̇кхата̄сан̇кхатадхамме ча джа̄нитум̣ пат̣ивиджджхитум̣ саматтхам̣ сайамбхӯн̃а̄н̣асаббан̃н̃утан̃н̃а̄н̣а̄дин̃а̄н̣асамӯхам̣ асан̇кхеййам̣, атӣта̄на̄гатапаччуппанна̄дибхедена сам̣кха̄вирахитанти аттхо. вимутти ча анопама̄ти сам̣килесехи вимуттатта̄ сота̄паттипхала̄дика̄ чатассо вимуттийо анупама̄ упама̄рахита̄ ‘‘има̄ вийа бхӯта̄’’ти упаметум̣ на сакка̄ти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

сӣвалиттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. ван̇гӣсаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чатуттха̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато ван̇гӣсаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре маха̄бхогакуле ниббатто вуддхиппатто дхаммам̣ сотум̣ гаччхантехи нагарава̄сӣхи саддхим̣ виха̄рам̣ гантва̄ дхаммам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екабхиккхум̣ пат̣ибха̄наванта̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ саттху адхика̄ракаммам̣ катва̄ – ‘‘ахампи ана̄гате пат̣ибха̄наванта̄нам̣ агго бхавеййа’’нти паттханам̣ катва̄ саттха̄ра̄ бйа̄като йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу убхайасампаттийо анубхавитва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ ма̄ту парибба̄джика̄бха̄вена апарабха̄ге парибба̄джакоти па̄кат̣о ван̇гӣсоти ча ладдхана̄мо тайо веде угган̣хитва̄ тато а̄чарийам̣ а̄ра̄дхетва̄ чхавасӣсаджа̄нанамантам̣ на̄ма сиккхитва̄ чхавасӣсам̣ накхена а̄кот̣етва̄ – ‘‘айам̣ сатто асукайонийам̣ ниббатто’’ти джа̄на̄ти.

бра̄хман̣а̄ ‘‘айам̣ амха̄кам̣ дживика̄йа магго’’ти ван̇гӣсам̣ гахетва̄ га̄манигамара̄джадха̄нийо вичарим̣су. ван̇гӣсо тивассаматтхаке мата̄нампи сӣсам̣ а̄хара̄петва̄ накхена а̄кот̣етва̄ – ‘‘айам̣ сатто асукайонийам̣ ниббатто’’ти ватва̄ маха̄джанасса кан̇кха̄ччхеданаттхам̣ те те джане а̄ва̄хетва̄ аттано аттано гатим̣ катха̄пети. тена тасмим̣ маха̄джано абхиппасӣдати. со там̣ нисса̄йа маха̄джанасса хаттхато сатампи сахассампи лабхати. бра̄хман̣а̄ ван̇гӣсам̣ а̄да̄йа йатха̄ручи вичарим̣су. ван̇гӣсо саттху гун̣е сутва̄ саттха̄рам̣ упасан̇камитука̄мо ахоси. бра̄хман̣а̄ ‘‘саман̣о готамо ма̄йа̄йа там̣ а̄ват̣т̣ессатӣ’’ти пат̣иккхипим̣су.

ван̇гӣсо тесам̣ вачанам̣ ана̄дийитва̄, саттху сантикам̣ гантва̄, пат̣исантха̄рам̣ катва̄, екамантам̣ нисӣди. саттха̄ там̣ пуччхи – ‘‘ван̇гӣса, кин̃чи сиппам̣ джа̄на̄тӣ’’ти? ‘‘а̄ма, бхо готама, чхавасӣсамантам̣ на̄мекам̣ джа̄на̄ми, тена тивассаматтхаке мата̄нампи сӣсам̣ накхена а̄кот̣етва̄ ниббаттат̣т̣ха̄нам̣ джа̄на̄мӣ’’ти. атха саттха̄ тасса екам̣ нирайе ниббаттасса сӣсам̣, екам̣ мануссесу, екам̣ девесу, екам̣ париниббутасса сӣсам̣ а̄хара̄петва̄ дассеси. со пат̣хамасӣсам̣ а̄кот̣етва̄, ‘‘бхо готама, айам̣ сатто нирайе ниббатто’’ти а̄ха. са̄дху ван̇гӣса, сут̣т̣ху тайа̄ дит̣т̣хам̣, ‘‘айам̣ сатто кухим̣ ниббатто’’ти пуччхи. ‘‘мануссалоке’’ти. ‘‘айам̣ кухи’’нти? ‘‘девалоке’’ти. тин̣н̣аннампи ниббаттат̣т̣ха̄нам̣ катхеси. париниббутасса пана сӣсам̣ накхена а̄кот̣енто нева антам̣ на кот̣им̣ пасси. атха нам̣ саттха̄ ‘‘на саккоси, ван̇гӣса̄’’ти пуччхи. ‘‘пассатха, бхо готама, упапариккха̄ми та̄ва̄ти пунаппунам̣ париваттетва̄пи ба̄хиракамантена кхӣн̣а̄савасса сӣсам̣ джа̄нитум̣ на саккоти. атхасса маттхакато седо муччи. со ладжджитва̄ тун̣хӣ ахоси’’. атха нам̣ саттха̄ ‘‘киламаси, ван̇гӣса̄’’ти а̄ха. ‘‘а̄ма, бхо готама, имасса ниббаттат̣т̣ха̄нам̣ джа̄нитум̣ на саккоми. саче тумхе джа̄на̄тха, катхетха̄’’ти. ‘‘ван̇гӣса, ахам̣ етампи джа̄на̄ми, ито уттарипи джа̄на̄мӣ’’ти ватва̄ –

‘‘чутим̣ йо веди сатта̄нам̣, упапаттин̃ча саббасо;

асаттам̣ сугатам̣ буддхам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣ам̣.

‘‘йасса гатим̣ на джа̄нанти, дева̄ гандхаббама̄нуса̄;

кхӣн̣а̄савам̣ арахантам̣, тамахам̣ брӯми бра̄хман̣а’’нти. (дха. па. 419-420; су. ни. 648-649) –

има̄ две га̄тха̄йо абха̄си. со тена хи, бхо готама, там̣ виджджам̣ ме детха̄ти апачитим̣ дассетва̄ саттху сантике нисӣди. саттха̄ ‘‘амхехи сама̄налин̇гасса дема̄’’ти а̄ха. ван̇гӣсо ‘‘йам̣ кин̃чи катва̄ майа̄ имам̣ мантам̣ гахетум̣ ват̣т̣атӣ’’ти бра̄хман̣е упагантва̄ а̄ха – ‘‘тумхе майи паббаджанте ма̄ чинтайиттха, ахам̣ мантам̣ угган̣хитва̄ сакаладжамбудӣпе джет̣т̣хако бхависса̄ми, тумха̄кампи тена бхаддамева бхависсатӣ’’ти со мантаттха̄йа саттху сантикам̣ упасан̇камитва̄ паббаджджам̣ йа̄чи. тада̄ ча тхеро нигродхакаппо бхагавато сантике т̣хито хоти, там̣ бхагава̄ а̄н̣а̄песи – ‘‘нигродхакаппа, имам̣ пабба̄джехӣ’’ти. тхеро саттху а̄н̣а̄йа там̣ пабба̄джетва̄ ‘‘мантапарива̄рам̣ та̄ва угган̣ха̄хӣ’’ти дваттим̣са̄ка̄ракаммат̣т̣ха̄нам̣ випассана̄каммат̣т̣ха̄нан̃ча а̄чиккхи. со дваттим̣са̄ка̄ракаммат̣т̣ха̄нам̣ саджджха̄йантова випассана̄йа каммат̣т̣ха̄нам̣ пат̣т̣хапеси. бра̄хман̣а̄ там̣ упасан̇камитва̄ – ‘‘ким̣, бхо ван̇гӣса, саман̣асса готамасса сантике сиппам̣ уггахита’’нти пуччхим̣су. ‘‘а̄ма сиккхитам̣’’. ‘‘тена хи ехи гамисса̄ма̄’’ти. ‘‘ким̣ сиппасиккханена, гаччхатха тумхе на майхам̣ тумхехи каттаббакичча’’нти. бра̄хман̣а̄ ‘‘твампи да̄ни саман̣асса готамасса васам̣ а̄панно, ма̄йа̄йа а̄ват̣т̣ито, ким̣ майам̣ тава сантике карисса̄ма̄’’ти а̄гатамаггенева паккамим̣су. ван̇гӣсо випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ саччха̄ка̄си.

96. евам̣ тхеро арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. анутта̄наттхамева ван̣н̣айисса̄ма.

99. пабха̄хи ануран̃джантоти со падумуттаро бхагава̄ нӣлапӣта̄дичхаббан̣н̣апабха̄хи рам̣сӣхи ануран̃джанто джаланто собхайама̄но виджджотама̄ноти аттхо. венеййападума̄ни соти падумуттарасӯрийо аттано вачанасан̇кха̄тена сӯрийарам̣сийа̄ венеййаджанасан̇кха̄тападума̄ни висесена бодхенто пабодхенто арахаттамагга̄дхигамена пхуллита̄ни каротӣти аттхо.

100. веса̄раджджехи сампанноти –

‘‘антара̄йе ча ниййа̄не, буддхатте а̄саваккхайе;

етесу чатут̣т̣ха̄несу, буддхо сут̣т̣ху виса̄радо’’ти. –

евам̣ вуттачатувеса̄раджджан̃а̄н̣ехи сампанно саман̇гӣбхӯто саманна̄гатоти аттхо.

105. ва̄гӣсо ва̄дисӯданоти ва̄дӣнам̣ пан̣д̣итаджана̄нам̣ ӣсо падха̄но ‘‘ва̄дӣсо’’ти ваттаббе да-ка̄расса га-ка̄рам̣ катва̄ евам̣ вуттанти дат̣т̣хаббам̣. сакаттхапараттхава̄дам̣ сӯдати паггхара̄пети па̄кат̣ам̣ каротӣти ва̄дисӯдано.

110. ма̄рамасана̄ти кхандхама̄ра̄дайо пан̃чама̄ре масати пара̄масати виддхам̣сетӣти ма̄рамасано. дит̣т̣хисӯдана̄ти воха̄рапараматтхасан̇кха̄там̣ дит̣т̣хидассанам̣ сӯдати паггхарам̣ дӣпетӣти дит̣т̣хисӯдано.

111. висса̄мабхӯми санта̄нанти сакаласам̣са̄раса̄гаре санта̄нам̣ киламанта̄нам̣ сота̄паттимагга̄диадхигама̄панена виссамабхӯми виссамат̣т̣ха̄нам̣ вӯпасаманат̣т̣ха̄нанти аттхо.

132. татохам̣ вихата̄рамбхоти тато паччекабуддхасса сарӣрадассанена ахам̣ вихата̄рамбхо винат̣т̣хаса̄рамбхо, винат̣т̣хама̄но ниммадо хутва̄ паббаджджам̣ сам̣ сут̣т̣ху йа̄чим̣ сам̣йа̄чим̣ а̄рочесинти аттхо. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ван̇гӣсаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. нандакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

пан̃чама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато нандакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ротиа̄ди саббам̣ па̄т̣ха̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева̄ти.

нандакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. ка̄л̣уда̄йиттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чхат̣т̣ха̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато ка̄л̣уда̄йиттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто саттху дхаммадесанам̣ сун̣анто саттха̄рам̣ екам̣ бхиккхум̣ кулаппаса̄дака̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапентам̣ дисва̄ таджджам̣ абхинӣха̄ракаммам̣ катва̄ там̣ т̣ха̄нантарам̣ паттхеси. саттха̄пи бйа̄ка̄си. со йа̄ваджӣвам̣ кусалам̣ катва̄ девамануссесу сам̣саранто амха̄кам̣ бодхисаттасса ма̄тукуччхийам̣ пат̣исандхиггахан̣адивасе девалокато чавитва̄ капилаваттхусмим̣йева амаччакуле пат̣исандхим̣ ган̣хи. бодхисаттена саха екадивасейева джа̄то, там̣дивасам̣йева нам̣ дукӯлачумбат̣акена нипаджджа̄петва̄ бодхисаттасса упат̣т̣ха̄нам̣ найим̣су. бодхисаттена хи саддхим̣ бодхируккхо, ра̄хулама̄та̄, чатта̄ро нидхӣ, а̄роханийахаттхӣ, кан̣д̣ако, чханно, ка̄л̣уда̄йӣти име сатта екадивасе джа̄татта̄ сахаджа̄та̄ на̄ма ахесум̣. атхасса на̄маггахан̣адивасе сакаланагарасса удаггачиттадивасе джа̄татта̄ уда̄йӣтвева на̄мам̣ карим̣су. тхокам̣ ка̄л̣адха̄тукатта̄ пана ка̄л̣уда̄йӣти пан̃н̃а̄йиттха. со бодхисаттена саддхим̣ кума̄ракӣл̣ам̣ кӣл̣анто вуддхим̣ агама̄си.

апарабха̄ге локана̄тхе маха̄бхиниккхаманам̣ никкхамитва̄ ануккамена саббан̃н̃утам̣ патва̄ паваттитаварадхаммачакке ра̄джагахам̣ упанисса̄йа вел̣уване вихаранте суддходанамаха̄ра̄джа̄ там̣ паваттим̣ сутва̄ пурисасахассапарива̄рам̣ екам̣ амаччам̣ ‘‘путтам̣ ме идха̄нехӣ’’ти песеси. со саттху дхаммадесана̄вела̄йам̣ саттху сантикам̣ гантва̄ парисапарийанте т̣хито дхаммам̣ сутва̄ сапарива̄ро арахаттам̣ па̄пун̣и. атха не саттха̄ ‘‘етха, бхиккхаво’’ти хаттхам̣ паса̄реси. саббе там̣кхан̣ам̣йева иддхимайапаттачӣварадхара̄ вассасат̣т̣хикаттхера̄ вийа ахесум̣. арахаттаппаттато пат̣т̣ха̄йа арийа̄ на̄ма маджджхатта̄ва хонти, тасма̄ ран̃н̃а̄ песитаса̄санам̣ дасабаласса на̄рочеси. ра̄джа̄ нева гато а̄гаччхати, на са̄санам̣ суййатӣти апарампи амаччам̣ пурисасахассапарива̄рам̣ песеси. тасмимпи татха̄ пат̣ипанне апарампӣти етена найена навапурисасахассапарива̄ре нава амачче песеси. саббе гантва̄ арахаттам̣ патва̄ тун̣хӣбхӯта̄ ахесум̣.

атха ра̄джа̄ чинтеси – ‘‘еттака̄ джана̄ майи синеха̄бха̄вена дасабаласса идха̄гаманаттха̄йа на кин̃чи катхайим̣су, айам̣ кхо пана уда̄йӣ дасабалена самавайо сахапам̣сукӣл̣ико, майи ча синехава̄, имам̣ песесса̄мӣ’’ти. атха там̣ паккоса̄петва̄, ‘‘та̄та, твам̣ пурисасахассапарива̄ро гантва̄ дасабалам̣ идха̄нехӣ’’ти ватва̄ песеси. со пана гаччханто ‘‘сача̄хам̣, дева, паббаджитум̣ лабхисса̄ми, ева̄хам̣ бхагавантам̣ идха̄несса̄мӣ’’ти ватва̄ ран̃н̃а̄ ‘‘паббаджитопи мама путтам̣ дассехӣ’’ти вутто ра̄джагахам̣ гантва̄ саттху дхаммадесана̄вела̄йа парисапарийанте т̣хито дхаммам̣ сутва̄ сапарива̄ро арахаттам̣ патва̄ ехибхиккхубха̄ве патит̣т̣ха̄си. со арахаттам̣ патва̄ – ‘‘на та̄ва̄йам̣ дасабаласса куланагарам̣ гантум̣ ка̄ло, вассанте пана упагате паббатесу ванасан̣д̣есу харитатин̣асан̃чханна̄йа бхӯмийа̄ гаманака̄ло бхависсатӣ’’ти гаманака̄лам̣ а̄гаменто вассанте сампатте саттху куланагарам̣ гантум̣ гаманаван̣н̣ам̣ сам̣ван̣н̣еси. вуттан̃четам̣ тхерага̄тха̄йа (тхерага̄. 527-530) –

‘‘ан̇га̄рино да̄ни дума̄ бхаданте, пхалесино чхаданам̣ виппаха̄йа;

те аччимантова пабха̄сайанти, самайо маха̄вӣра бха̄гӣ раса̄нам̣.

‘‘дума̄ни пхулла̄ни манорама̄ни, самантато саббадиса̄ паванти;

паттам̣ паха̄йа пхалама̄саса̄на̄, ка̄ло ито паккамана̄йа вӣра.

‘‘нева̄тисӣтам̣ на пана̄тиун̣хам̣, сукха̄ уту аддханийа̄ бхаданте;

пассанту там̣ са̄кийа̄ кол̣ийа̄ ча, паччха̄мукхам̣ рохинийам̣ тарантам̣.

‘‘а̄са̄йа касате кхеттам̣, бӣджам̣ а̄са̄йа ваппати;

а̄са̄йа ва̄н̣иджа̄ йанти, самуддам̣ дханаха̄рака̄;

йа̄йа а̄са̄йа тит̣т̣ха̄ми, са̄ ме а̄са̄ самиджджхату.

‘‘на̄тисӣтам̣ на̄тиун̣хам̣, на̄тидуббхиккхачха̄такам̣;

саддала̄ харита̄ бхӯми, еса ка̄ло маха̄муни. (а. ни. ат̣т̣ха. 1.1.225);

‘‘пунаппунан̃чева вапанти бӣджам̣, пунаппунам̣ вассати девара̄джа̄;

пунаппунам̣ кхеттам̣ касанти кассака̄, пунаппунам̣ дхан̃н̃амупети рат̣т̣хам̣.

‘‘пунаппунам̣ йа̄чанака̄ чаранти, пунаппунам̣ да̄напатӣ даданти;

пунаппунам̣ да̄напатӣ дадитва̄, пунаппунам̣ саггамупенти т̣ха̄нам̣.

‘‘вӣро хаве саттайугам̣ пунети; йасмим̣ куле джа̄йати бхӯрипан̃н̃о;

ман̃н̃а̄махам̣ саккати девадево, тайа̄ хи джа̄то муни саччана̄мо.

‘‘суддходано на̄ма пита̄ махесино, буддхасса ма̄та̄ пана ма̄йана̄ма̄;

йа̄ бодхисаттам̣ парихарийа куччхина̄, ка̄йасса бхеда̄ тидивамхи модати.

‘‘са̄ готамӣ ка̄лаката̄ ито чута̄, диббехи ка̄мехи саман̇гибхӯта̄;

са̄ модати ка̄магун̣ехи пан̃чахи, парива̄рита̄ деваган̣ехи техи.

‘‘буддхасса путтомхи асайхаса̄хино, ан̇гӣрасассаппат̣имасса та̄дино;

питупита̄ майхам̣ тувам̣си сакка, дхаммена ме готама аййакосӣ’’ти. (тхерага̄. 531-536);

‘‘амба̄ панаса̄ капит̣т̣ха̄ ча, пуппхапаллавалан̇ката̄;

дхуваппхала̄ни саванти, кхудда̄мадхукакӯпама̄;

севама̄но убхо пассе, гантука̄ло маха̄йасса.

‘‘джамбӯ сумадхура̄ нӣпа̄, мадхуган̣д̣идиваппхала̄;

та̄ убхосу паджджотанти, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘тин̣д̣ука̄ни пийа̄ла̄ни, сон̣н̣аван̣н̣а̄ манорама̄;

кхуддакаппапхала̄ ниччам̣, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘кадалӣ пан̃чамоччи ча, супаккапхалабхӯсита̄;

убхопассесу ламбанти, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘мадхуппхаладхара̄ ниччам̣, мораруккха̄ манорама̄;

кхуддакаппапхала̄ ниччам̣, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘хинта̄лата̄лапантӣ ча, раджатаккхандхова джотаре;

супаккапхаласан̃чханна̄, кхуддакаппа̄ мадхуссава̄;

пхала̄ни та̄ни кха̄данте, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘удумбара̄рун̣а̄ван̣н̣а̄, сада̄сумадхураппхала̄;

убхопассесу ламбанти, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘иттхамбхӯта̄ анека̄ те, на̄на̄пхаладхара̄ дума̄;

убхопассесу ламбанти, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘чампака̄ салал̣а̄ на̄га̄, сугандха̄ ма̄лутерита̄;

супуппхитагга̄ джотанти, сугандхена̄бхипӯджайум̣;

са̄дара̄ вината̄нева, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘пунна̄га̄ гирипунна̄га̄, пуппхита̄ дхаран̣ӣруха̄;

супуппхитагга̄ джотанти, сугандхена̄бхипӯджайум̣;

са̄дара̄ винатуггагга̄, гантука̄ло маха̄йаса.

‘‘асока̄ ковил̣а̄ра̄ ча, соманассакара̄ вара̄;

сугандха̄ кан̣н̣ика̄ бандха̄, раттаван̣н̣ехи бхӯсита̄;

са̄дара̄ винатуггагга̄, самайо те маха̄йаса.

‘‘кан̣н̣ика̄ра̄ пхуллита̄ ниччам̣, сован̣н̣арам̣сиджотака̄;

диббагандха̄ пава̄йанти, диса̄ сабба̄ни собхайам̣;

са̄дара̄ вината̄нева, самайо те маха̄йаса.

‘‘супатта̄ гандхасампанна̄, кетакӣ дханукетакӣ;

сугандха̄ сампава̄йанти, диса̄ сабба̄бхигандхино;

са̄дара̄ пӯджайанта̄ва, самайо те маха̄йаса.

‘‘маллика̄ джа̄тисумана̄, сугандха̄ кхуддамаллика̄;

диса̄ сабба̄ пава̄йанти, убхо магге пасобхайам̣;

са̄дара̄ те паламбанти, самайо те маха̄йаса.

‘‘синдхува̄ра̄ сӣтагандха̄, сугандха̄ ма̄лутерита̄;

диса̄ сабба̄бхипӯджента̄, убхо магге пасобхайам̣;

са̄дара̄ винатуггагга̄, самайо те маха̄йаса.

‘‘сӣха̄ кесарасӣха̄ ча, чатуппаданисевита̄;

аччхамбхӣта̄ сура̄па̄не, мигара̄джа̄ пата̄пино.

‘‘сӣхана̄дена пӯдженти, са̄дара̄ те мига̄бхибхӯ;

маггамхи убхато вӯл̣ха̄, самайо те маха̄йаса.

‘‘бйаггха̄ синдхава̄ накула̄, са̄дхурӯпа̄ бхайа̄нака̄;

а̄ка̄се сампатанта̄ва, ниббхӣта̄ йена кеначи;

техи те са̄дара̄ ната̄, самайо те маха̄йаса.

‘‘тидха̄ пабхинна̄ чхадданта̄, сурӯпа̄ суссара̄ субха̄;

саттаппатит̣т̣хитан̇га̄ те, убхо маггесу кӯджино;

са̄дара̄ ха̄сама̄на̄ва, самайо те маха̄йаса.

‘‘мига̄ вара̄ха̄ пасада̄, читра̄са̄вайава̄ субха̄;

а̄рохапарин̣а̄хена, сурӯпа̄ ан̇гасам̣йута̄;

убхо магге га̄йама̄на̄ва, самайо те маха̄йаса.

‘‘гокан̣н̣а̄ сарабха̄ рурӯ, а̄рохапарин̣а̄хино;

сурӯпа̄ ан̇гасампанна̄, севама̄на̄ва аччхарум̣;

севама̄на̄ техи тада̄, самайо те маха̄йаса.

‘‘дӣпӣ аччха̄ тараччха̄ ча, тудара̄ варун̣а̄ сада̄;

те да̄ни сиккхита̄ саббе, метта̄йа тава та̄дино;

те паччасевака̄ аддха̄, самайо те маха̄йаса.

‘‘саса̄ син̇га̄ла̄ накула̄, каландака̄л̣ака̄ бахӯ;

кастура̄ сӯра̄ гандха̄ те, кевала̄ га̄йама̄на̄ва.

самайо те маха̄йаса;

‘‘майӯра̄ нӣлагӣва̄ те, сусикха̄ субхапаккхика̄;

супин̃чха̄ те суна̄да̄ ча, вел̣урийаман̣исаннибха̄;

на̄дам̣ каронта̄ пӯдженти, ка̄ло те питудассане.

‘‘суван̣н̣ачитрахам̣са̄ ча, джавахам̣са̄ виха̄чара̄;

те саббе а̄сайа̄ чхуддха̄, джинадассанабйа̄ват̣а̄;

мадхурассарена кӯджанти, ка̄ло те питудассане.

‘‘хам̣са̄ кон̃ча̄ сунада̄ те, чаккава̄ка̄ надӣчара̄;

бака̄ бала̄ка̄ ручира̄, джалака̄ка̄ саракуккут̣а̄;

са̄дара̄бхина̄дино ете, ка̄ло те питудассане.

‘‘читра̄ сурӯпа̄ суссара̄, са̄л̣ика̄ суватан̣д̣ика̄;

руккхагга̄ сампатанта̄ те, убхо маггесу кӯджино;

тесу тесу никӯджанти, ка̄ло те питудассане.

‘‘кокила̄ сакала̄ читра̄, сада̄ ман̃джуссара̄ вара̄;

вимха̄пита̄ те джанатам̣, саддхимитта̄дике сура̄;

сарехи пӯджайанта̄ва, ка̄ло те питудассане.

‘‘бхин̇ка̄ курара̄ са̄ра̄, пӯрита̄ ка̄нане сада̄;

нинна̄дайанта̄ паванам̣, ан̃н̃аман̃н̃асаман̇гино;

га̄йама̄на̄ саренева, ка̄ло те питудассане.

‘‘титтира̄ сусара̄ са̄ра̄, сусара̄ ванакуккут̣а̄;

ман̃джуссара̄ ра̄ман̣еййа̄, ка̄ло те питудассане.

‘‘сетава̄лукасан̃чханна̄, супатиттха̄ манорама̄;

мадхуродакасампун̣н̣а̄, сара̄ джотанти те сада̄;

таттха нхатва̄ пивитва̄ ча, самайо те н̃а̄тидассане.

‘‘кумбхӣра̄макара̄кин̣н̣а̄, валайа̄ мун̃джарохита̄;

маччхакаччхапабйа̄виддха̄, сара̄ сӣтодака̄ субха̄;

таттха нхатва̄ пивитва̄ ча, самайо те н̃а̄тидассане.

‘‘нӣлуппаласама̄кин̣н̣а̄, татха̄ раттуппалехи ча;

кумудуппаласам̣кин̣н̣а̄, сара̄ собхантинекадха̄;

таттха сӣталака̄ тойа̄, самайо те н̃а̄тидассане.

‘‘пун̣д̣арӣкехи сан̃чханна̄, падумехи самохата̄;

убхо маггесу собханти, поккхаран̃н̃о тахим̣ тахим̣;

таттходака̄ни нха̄йанти, самайо те н̃а̄тидассане.

‘‘сетапулинасам̣кин̣н̣а̄, супатиттха̄ манорама̄;

сӣтодакамахогхехи, сампун̣н̣а̄ та̄ надӣ субха̄;

убхо маггехи санданти, самайо те н̃а̄тидассане.

‘‘маггасса убхатопассе, га̄манигамасама̄кула̄;

саддха̄ пасанна̄ джаната̄, ратанаттайама̄мака̄;

тесам̣ сампун̣н̣асан̇каппо, самайо те н̃а̄тидассане.

‘‘тесу тесу падесесу, дева̄ ма̄нуссака̄ убхо;

гандхама̄ла̄бхипӯдженти, самайо те н̃а̄тидассане’’ти.

евам̣ тхеро сат̣т̣химатта̄хи га̄тха̄хи саттху гаманаван̣н̣ам̣ сам̣ван̣н̣еси. атха кхо бхагава̄ ‘‘ка̄л̣уда̄йӣ мама гаманам̣ паттхети, пӯресса̄мисса сан̇каппа’’нти таттха гамане бахӯнам̣ висеса̄дхигамам̣ дисва̄ вӣсатисахассакхӣн̣а̄савапаривуто ра̄джагахато атуритача̄рика̄васена вуттаппака̄рапхала̄пхале анубхаванто двипадачатуппада̄дисамӯха̄нам̣ севанапӯджа̄йа пӯджийама̄но вуттаппака̄расугандхапуппхагандхехи гандхийама̄но га̄манигамава̄сӣнам̣ сан̇гахам̣ курума̄но капилаваттхуга̄мимаггам̣ пат̣ипаджджи. тхеро иддхийа̄ капилаваттхум̣ гантва̄ ран̃н̃о пурато а̄ка̄се т̣хито адит̣т̣хапуббам̣ весам̣ дисва̄, ран̃н̃а̄ – ‘‘коси тва’’нти пуччхито ‘‘саче амаччапуттам̣ тайа̄ бхагавато сантике песитам̣ на джа̄на̄си, евам̣ джа̄на̄хӣ’’ти ваданто –

‘‘буддхасса путтомхи асайхаса̄хино, ан̇гӣрасассаппат̣имасса та̄дино;

питупита̄ майхам̣ тувам̣си сакка, дхаммена ме готама аййакосӣ’’ти. (тхерага̄. 536) – га̄тхама̄ха;

таттха буддхасса путтомхӣти саббан̃н̃убуддхасса уре ва̄йа̄маджанита̄хи дхаммадесана̄хи джа̄тата̄йа орасапутто амхи. асайхаса̄хиноти абхисамбодхито пуббе т̣хапетва̄ маха̄бодхисаттам̣ ан̃н̃ехи сахитум̣ асаккун̣еййатта̄ асайхасса сакалабодхисамбха̄расса, маха̄карун̣а̄карасса ча саханато тато парампи ан̃н̃ехи сахитум̣ абхибхавитум̣ асаккун̣еййатта̄ асайха̄нам̣ пан̃чаннам̣ ма̄ра̄нам̣ саханато абхибхаванато а̄сайа̄нусайачарита̄дхимуттиа̄дивибха̄га̄вабодхена йатха̄рахам̣ венеййа̄нам̣ дит̣т̣хадхаммикасампара̄йикапараматтхехи ануса̄санӣсан̇кха̄тасса ан̃н̃ехи асайхасса буддхакиччасса саханато таттха ва̄ са̄дхука̄рӣбха̄вато асайхаса̄хино. ан̇гӣрасасса̄ти ан̇гӣкатасӣла̄дисампаттикасса. ‘‘ан̇гаман̇гехи ниччхаран̣акаобха̄сасса̄’’ти апаре. кечи пана ‘‘ан̇гӣрасо сиддхаттхоти има̄ни две на̄ма̄ни питара̄йева гахита̄нӣ’’ти ваданти. аппат̣имасса̄ти анупамасса ит̣т̣ха̄дӣсу та̄дилакхан̣асампаттийа̄ та̄дино. питупита̄ майхам̣ тувам̣сӣти арийаджа̄тивасена майхам̣ питу самма̄самбуддхасса локавоха̄равасена твам̣ пита̄ аси. сакка̄ти вам̣сена ра̄джа̄нам̣ а̄лапати. дхаммена̄ти сабха̄вена арийаджа̄тилокийаджа̄тӣхи двиннам̣ джа̄тӣнам̣ сабха̄васамодха̄нена. готама̄ти готтена ра̄джа̄нам̣ а̄лапати. аййакосӣти пита̄махо ахоси. еттха ча ‘‘буддхасса путтомхӣ’’тиа̄дим̣ ваданто тхеро ан̃н̃ам̣ бйа̄ка̄си.

евам̣ пана атта̄нам̣ джа̄на̄петва̄ хат̣т̣хатут̣т̣хена ран̃н̃а̄ маха̄рахе паллан̇ке нисӣда̄петва̄ аттано пат̣ийа̄дитасса на̄наггарасабходжанасса паттам̣ пӯретва̄ патте динне гамана̄ка̄рам̣ дассеси. ‘‘касма̄ гантука̄маттха, бхун̃джатха̄’’ти вутте, саттху сантикам̣ гантва̄ бхун̃джисса̄мӣти. кахам̣ пана саттха̄ти? вӣсатисахассабхиккхупарива̄ро тумха̄кам̣ дассанаттха̄йа маггам̣ пат̣ипанноти. тумхе имам̣ пин̣д̣апа̄там̣ бхун̃джатха, ан̃н̃ам̣ бхагавато харатха. йа̄ва ча мама путто имам̣ нагарам̣ па̄пун̣а̄ти, та̄васса итойева пин̣д̣апа̄там̣ харатха̄ти. тхеро бхаттакиччам̣ катва̄ ран̃н̃о ча париса̄йа ча дхаммам̣ десетва̄ саттху а̄гаманато пуретарамева ра̄джанивесанам̣ ратанаттайагун̣есу абхиппасаннам̣ каронто саббесам̣ пассанта̄нам̣йева саттху а̄харитаббабхаттапун̣н̣ам̣ паттам̣ а̄ка̄се виссаджджетва̄ сайампи веха̄сам̣ аббхуггантва̄ пин̣д̣апа̄там̣ упанетва̄ саттху хаттхе т̣хапеси. саттха̄пи там̣ пин̣д̣апа̄там̣ парибхун̃джи. евам̣ сат̣т̣хийоджанам̣ маггам̣ дивасе дивасе йоджанам̣ гаччхантасса бхагавато ра̄джагехато бхаттам̣ а̄харитва̄ ада̄си. бхагава̄ камена капилаваттхунагарам̣ патва̄ пунадивасе ра̄джавӣтхийам̣ пин̣д̣а̄йа чарати. там̣ сутва̄ суддходанамаха̄ра̄джа̄ таттха гантва̄, ‘‘ма̄ евам̣ каттаббам̣ ман̃н̃и, найидам̣ ра̄джавам̣саппавен̣ӣ’’ти. ‘‘айам̣ тумха̄кам̣, маха̄ра̄джа, вам̣со, ӣдисо амха̄кам̣ пана буддхавам̣со’’ти ватва̄ –

‘‘уттит̣т̣хе наппамаджджеййа, дхаммам̣ сучаритам̣ чаре;

дхаммача̄рӣ сукхам̣ сети, асмим̣ локе парамхи ча.

‘‘дхаммам̣ чаре сучаритам̣, на нам̣ дуччаритам̣ чаре;

дхаммача̄рӣ сукхам̣ сети, асмим̣ локе парамхи ча̄’’ти. (дха. па. 168-169) –

дхаммам̣ десеси. ра̄джа̄ сота̄паттипхале патит̣т̣хахи. тато ра̄джа̄ буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ нимантетва̄ сакамандире бходжетва̄ сампава̄ретва̄ бходжана̄васа̄не дхаммапа̄ладжа̄такам̣ (джа̄. 1.10.92 а̄дайо) сутва̄ сапарисо ана̄га̄мипхале патит̣т̣хахи. апарабха̄ге сетаччхаттасса хет̣т̣ха̄ нипаннова арахаттам̣ патва̄ паринибба̄йи.

тато бхагава̄ ра̄хулама̄туйа̄ бимба̄девийа̄ па̄са̄дам̣ гантва̄ тасса̄ дхаммам̣ десетва̄ сокам̣ винодетва̄ чандакиннарӣджа̄такадесана̄йа (джа̄. 1.14.18 а̄дайо) паса̄дам̣ джанетва̄ нигродха̄ра̄мам̣ агама̄си. атха бимба̄девӣ путтам̣ ра̄хулакума̄рам̣ а̄ха – ‘‘гаччха, тава питу сантакам̣ дханам̣ йа̄ча̄хӣ’’ти. кума̄ро ‘‘да̄йаджджам̣, ме саман̣а, дехӣ’’ти ватва̄ бхагавантам̣ анубандхитва̄, ‘‘сукха̄, те саман̣а, чха̄йа̄’’ти ваданто гаччхати. там̣ бхагава̄ нигродха̄ра̄мам̣ нетва̄ ‘‘локутарада̄йаджджам̣ ган̣ха̄хӣ’’ти ватва̄ пабба̄джеси. атха бхагава̄ арийаган̣амаджджхе нисинно ‘‘етадаггам̣, бхиккхаве, мама са̄вака̄нам̣ бхиккхӯнам̣ кулаппаса̄дака̄нам̣ йадидам̣ ка̄л̣уда̄йӣ’’ти (а. ни. 1.219, 225) тхерам̣ етадагге т̣хапеси.

165. тхеро паттаетадаггат̣т̣ха̄но аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дига̄тха̄йо абха̄си. таттха анутта̄нападамева ван̣н̣айисса̄ма.

166. гун̣а̄гун̣авидӯти гун̣ан̃ча агун̣ан̃ча гун̣а̄гун̣ам̣, ван̣н̣а̄ван̣н̣ам̣, кусала̄кусалам̣ ва̄ там̣ джа̄на̄тӣти гун̣а̄гун̣авидӯ. катан̃н̃ӯти ан̃н̃ехи катагун̣ам̣ джа̄на̄тӣти катан̃н̃ӯ, екадивасампи бхаттада̄на̄дина̄ катӯпака̄расса раджджампи да̄тум̣ саматтхатта̄ катан̃н̃ӯ. катаведӣти катам̣ виндати анубхавати сампат̣иччхатӣти катаведӣ. титтхе йоджети па̄н̣инети саббасатте нибба̄напавесанупа̄йе кусалапатхе магге дхаммадесана̄йа йоджети сампайоджети патит̣т̣ха̄петӣти аттхо. сесам̣ утта̄наттхамева. гаманаван̣н̣анага̄тха̄наматтхо тхерага̄тха̄йам̣ вуттойева̄ти.

ка̄л̣уда̄йиттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. абхайаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

саттама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато абхайаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримаджинаваресу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве випат̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле хам̣саватӣнагаре бра̄хман̣акуле ниббатто. со вуддхиманва̄йа ведан̇гапа̄раго сакапарасамайакусало екадивасам̣ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пасаннама̄насо бхагавантам̣ га̄тха̄хи тхомеси. со таттха йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чуто девалоке ниббатто апара̄парам̣ сугатӣсуйевам̣ сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де ра̄джагахе бимбиса̄раран̃н̃о путто хутва̄ ниббатти, абхайотвевасса на̄мам̣ карим̣су. со вайаппатто ниган̣т̣хехи саддхим̣ висса̄сико хутва̄ чаранто екадивасам̣ ниган̣т̣хена на̄т̣апуттена саттху ва̄да̄ропанаттха̄йа песито нипун̣апан̃хам̣ пуччхитва̄ нипун̣абйа̄каран̣ам̣ сутва̄ пасанно саттху сантике паббаджитва̄ каммат̣т̣ха̄на̄нурӯпам̣ н̃а̄н̣ам̣ песетва̄ начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

195. со арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

абхайаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. ломасакан̇гийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ат̣т̣хама̄пада̄не имамхи бхаддаке каппетиа̄дикам̣ а̄йасмато ломасакан̇гийаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто кассапасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббатто саддхо пасанно ахоси. апаро чандано на̄ма тасса саха̄йо ча̄си. те двепи саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ пасаннама̄наса̄ паббаджитва̄ йа̄ваджӣвам̣ сӣлам̣ раккхитва̄ супарисуддхасӣла̄ тато чута̄ девалоке ниббаттитва̄ екам̣ буддхантарам̣ диббасукхам̣ анубхавим̣су. тесу айам̣ имасмим̣ буддхуппа̄де са̄кийакуле ниббаттитва̄ апаро чандано девапутто хутва̄ та̄ватим̣сабхаване ниббатти. атха со сакйакулаппаса̄дакена ка̄л̣уда̄йина̄ а̄ра̄дхитена бхагавата̄ сакйара̄джӯнам̣ ма̄намаддана̄йа катам̣ вессантарадхаммадесана̄йам̣ (джа̄. 2.22.1655 а̄дайо) поккхаравассаиддхипа̄т̣иха̄рийам̣ дисва̄ пасаннама̄насо паббаджитва̄ маджджхиманика̄йе вуттам̣ бхаддекараттасуттантадесанам̣ сутва̄ аран̃н̃ава̄сам̣ васанто бхаддекараттасуттантадесана̄нуса̄санам̣ (ма. ни. 3.286 а̄дайо) саритва̄ тадануса̄рена н̃а̄н̣ам̣ песетва̄ каммат̣т̣ха̄нам̣ манаси каритва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

225. арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ сан̃джа̄тасоманассо пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто имамхи бхаддаке каппетиа̄дима̄ха. таттха каппо та̄ва чатуббидхо – са̄ракаппо, варакаппо, ман̣д̣акаппо, бхаддакаппоти. тесу йасмим̣ каппе еко буддхо уппаджджати, айам̣ са̄ракаппо на̄ма. йасмим̣ две ва̄ тайо ва̄ буддха̄ уппаджджанти, айам̣ варакаппо на̄ма. йасмим̣ чатта̄ро буддха̄ уппаджджанти, айам̣ ман̣д̣акаппо на̄ма. йасмим̣ пан̃ча буддха̄ уппаджджанти, айам̣ бхаддакаппо на̄ма. ан̃н̃аттха пана –

‘‘са̄ракаппо ман̣д̣акаппо, са̄раман̣д̣акаппо татха̄;

варакаппо бхаддакаппо, каппа̄ пан̃чавидха̄ сийум̣.

‘‘еко две тайо чатта̄ро, пан̃ча буддха̄ йатха̄ккамам̣;

етесу пан̃чакаппесу, уппаджджанти вина̄йака̄’’ти. –

евам̣ пан̃ча каппа̄ вутта̄. тесу айам̣ каппо ‘‘какусандхо кон̣а̄гамано кассапо готамо меттеййо’’ти пан̃чабуддхапат̣иман̣д̣итатта̄ бхаддакаппо на̄ма джа̄то.

тасма̄ имасмим̣ бхаддакаппамхи кассапо на̄йако уппаджджӣти самбандхо. сесам̣ утта̄наттхамева̄ти.

ломасакан̇гийаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. ванаваччхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

навама̄пада̄не имамхи бхаддаке каппетиа̄дикам̣ а̄йасмато ванаваччхаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто кассапасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ саддха̄джа̄то паббаджитва̄ парисуддхам̣ брахмачарийам̣ чаритва̄ тато чуто девалоке ниббатто, тато чуто аран̃н̃а̄йатане бхиккхӯнам̣ самӣпе капотайонийам̣ ниббатто. тесу меттачитто дхаммам̣ сутва̄ тато чуто девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де капилаваттхусмим̣ бра̄хман̣акуле ниббатти. тасса ма̄тукуччхигатака̄лейева ма̄ту дохал̣о удапа̄ди ване васитум̣ ване виджа̄йитум̣. тато иччха̄нурӯпавасена ване васантийа̄ габбхавут̣т̣ха̄нам̣ ахоси. габбхато никкхантан̃ча нам̣ ка̄са̄вакхан̣д̣ена пат̣иггахесум̣. тада̄ бодхисаттасса уппаннака̄ло, ра̄джа̄ там̣ кума̄рам̣ а̄хара̄петва̄ сахева посеси. атха бодхисатто маха̄бхиниккхаманам̣ никкхамитва̄ паббаджитва̄ чхаббаса̄ни дуккарака̄рикам̣ катва̄ буддхе джа̄те со маха̄кассапасса сантикам̣ гантва̄ тассова̄де пасанно тасса сантика̄ буддхуппа̄дабха̄вам̣ сутва̄ саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сутва̄ паббаджитва̄ начирассева чхал̣абхин̃н̃о араха̄ ахоси.

251. со арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто имамхи бхаддаке каппетиа̄дима̄ха. таттха брахмабандху маха̄йасоти еттха бра̄хман̣а̄нам̣ бандху н̃а̄такоти бра̄хман̣абандхӯти ваттаббе га̄тха̄бандхасукхаттхам̣ ‘‘брахмабандхӯ’’ти вуттанти ведитаббам̣. локаттайабйа̄пакайасатта̄ маха̄йасо. сесам̣ саббам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ванаваччхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. чӯл̣асугандхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

дасама̄пада̄не имамхи бхаддаке каппетиа̄дикам̣ а̄йасмато сугандхаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто кассапасамма̄самбуддхака̄ле ба̄ра̄н̣асийам̣ вибхавасампанне куле ниббатто вин̃н̃утам̣ патва̄ саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ саббада̄ намассама̄но маха̄да̄нам̣ дадама̄но ма̄сасса саттаккхаттум̣ бхагавато гандхакут̣ийа̄ чатуджджа̄тигандхена вилимпеси. ‘‘мама ниббаттаниббаттат̣т̣ха̄не сарӣрато сугандхагандхо ниббаттатӯ’’ти паттханам̣ ака̄си. бхагава̄ там̣ бйа̄ка̄си. со йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ пун̃н̃а̄ни каронто тато чуто девалоке ниббатто ка̄ма̄вачаралокам̣ сарӣрагандхена сугандхам̣ курума̄но сугандхадевапуттоти па̄кат̣о ахоси. со девалокасампаттийо анубхавитва̄ тато чуто имасмим̣ буддхуппа̄де маха̄бхогакуле ниббатти, тасса ма̄тукуччхигатассева ма̄туйа̄ сарӣрагандхена сакалагехам̣ сакаланагаран̃ча сугандхена екагандхам̣ ахоси, джа̄таккхан̣е сакалам̣ са̄ваттхинагарам̣ сугандхакаран̣д̣ако вийа ахоси, тенасса сугандхоти на̄мам̣ карим̣су. со вуддхим̣ агама̄си. тада̄ саттха̄ са̄ваттхийам̣ патва̄ джетаванамаха̄виха̄рам̣ пат̣иггахеси, там̣ дисва̄ пасаннама̄насо бхагавато сантике паббаджитва̄ начирассева саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ па̄пун̣и. тасса уппаннадивасато пат̣т̣ха̄йа йа̄ва паринибба̄на̄ еттхантаре нипаннат̣т̣ха̄на̄дӣсу сугандхамева ва̄йи. дева̄пи диббачун̣н̣адиббагандхапуппха̄ни окиранти.

272. сопи тхеро арахаттам̣ патва̄ аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто имамхи бхаддаке каппетиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхатта̄ ча сувин̃н̃еййамева, кевалам̣ пун̃н̃ана̄наттам̣ на̄мана̄наттан̃ча висесо.

чӯл̣асугандхаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

пан̃чапан̃н̃а̄самаваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

56. йасавагго

1. йасаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чхаппан̃н̃а̄саме вагге пат̣хама̄пада̄не маха̄самуддам̣ оггайха̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато йасаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сумедхасса бхагавато ка̄ле маха̄нубха̄во на̄гара̄джа̄ хутва̄ буддхаппамукхам̣ бхиккхусан̇гхам̣ аттано бхаванам̣ нетва̄ маха̄да̄нам̣ паваттеси, бхагавантам̣ махаггхена тичӣварена аччха̄деси, екекан̃ча бхиккхум̣ махаггхенева паччекадуссайугена саббена ча саман̣апариккха̄рена. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле сет̣т̣хипутто хутва̄ маха̄бодхиман̣д̣алам̣ саттахи ратанехи пӯджеси. кассапасса бхагавато ка̄ле са̄сане паббаджитва̄ саман̣адхаммам̣ ака̄си. евам̣ со сугатӣсуйева сам̣саранто амха̄кам̣ бхагавато ка̄ле ба̄ра̄н̣асийам̣ маха̄вибхавасса сет̣т̣хино путто хутва̄ суджа̄та̄йа бхагавато кхӣрапа̄йа̄сам̣ динна̄йа сет̣т̣хидхӣта̄йа куччхимхи ниббатти, йасо на̄ма на̄мена парамасукхума̄ло. тасса тайо па̄са̄да̄ хонти – еко хемантико, еко гимхико, еко вассикоти. со вассике па̄са̄де вассике чатта̄ро ма̄се ниппурисехи тӯрийехи парича̄райама̄но васати, хет̣т̣ха̄па̄са̄дам̣ на отарати. хемантике па̄са̄де чатта̄ро ма̄се супхуситава̄тапа̄накава̄т̣е таттхева пат̣ивасати. гимхике па̄са̄де бахукава̄т̣ава̄тапа̄наджа̄ла̄хи сампанне таттхева васати. хаттхапа̄да̄нам̣ сукхума̄лата̄йа бхӯмийам̣ нисаджджа̄дикиччам̣ наттхи. симбалитула̄дипун̣н̣асабха̄ве аттхаритва̄ таттха упадха̄на̄ни кичча̄ни кароти. евам̣ девалоке девакума̄ро вийа пан̃чахи ка̄магун̣ехи самаппитасса саман̇гӣбхӯтасса парича̄райама̄насса пат̣икаччева нидда̄ окками, париджанасса̄пи нидда̄ окками, саббараттийо ча телападӣпо джха̄йати. атха кхо йасо кулапутто пат̣икаччева пабуджджхитва̄ аддаса сакам̣ париджанам̣ супантам̣ ан̃н̃исса̄ каччхе вӣн̣ам̣, ан̃н̃исса̄ кан̣т̣хе мудин̇гам̣, ан̃н̃исса̄ каччхе а̄л̣амбарам̣, ан̃н̃ам̣ викесикам̣, виккхел̣икам̣, ан̃н̃а̄ виппалапантийо хаттхапаттам̣ суса̄нам̣ ман̃н̃е, дисва̄насса а̄дӣнаво па̄турахоси, ниббида̄йа читтам̣ сан̣т̣ха̄си. атха кхо йасо кулапутто уда̄нам̣ уда̄неси – ‘‘упаддутам̣ вата бхо, упассат̣т̣хам̣ вата бхо’’ти.

атха кхо йасо кулапутто суван̣н̣апа̄дука̄йо а̄рохитва̄ йена нивесанадва̄рам̣ тенупасан̇ками, аманусса̄ два̄рам̣ виварим̣су – ‘‘ма̄ йасасса кулапуттасса кочи антара̄йамака̄си ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджджа̄йа̄’’ти. атха кхо йасо кулапутто йена нагарадва̄рам̣ тенупасан̇ками, аманусса̄ два̄рам̣ виварим̣су – ‘‘ма̄ йасасса кулапуттасса кочи антара̄йамака̄си ага̄расма̄ анага̄рийам̣ паббаджджа̄йа̄’’ти. атха кхо йасо кулапутто йена исипатанам̣ мигада̄йо тенупасан̇ками.

тена кхо пана самайена бхагава̄ раттийа̄ паччӯсасамайам̣ паччут̣т̣ха̄йа аджджхока̄се чан̇камати, аддаса̄ кхо бхагава̄ йасам̣ кулапуттам̣ дӯратова а̄гаччхантам̣, дисва̄на чан̇кама̄ орохитва̄ пан̃н̃атте а̄сане нисӣди. атха кхо йасо кулапутто бхагавато авидӯре уда̄нам̣ уда̄неси – ‘‘упаддутам̣ вата бхо, упассат̣т̣хам̣ вата бхо’’ти. атха кхо бхагава̄ йасам̣ кулапуттам̣ етадавоча – ‘‘идам̣ кхо, йаса, анупаддутам̣, идам̣ анупассат̣т̣хам̣, ехи, йаса, нисӣда, дхаммам̣ те десесса̄мӣ’’ти. атха кхо йасо кулапутто, ‘‘идам̣ кира анупаддутам̣, идам̣ анупассат̣т̣ха’’нти хат̣т̣хо удагго суван̣н̣апа̄дука̄хи орохитва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками, упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди, екамантам̣ нисиннасса кхо йасасса кулапуттасса бхагава̄ анупуббим̣ катхам̣ катхеси, сеййатхидам̣, да̄накатхам̣ сӣлакатхам̣ саггакатхам̣ ка̄ма̄нам̣ а̄дӣнавам̣ ока̄рам̣ сам̣килесам̣ неккхамме а̄нисам̣сам̣ пака̄сеси. йада̄ бхагава̄ ан̃н̃а̄си йасам̣ кулапуттам̣ каллачиттам̣ мудучиттам̣ винӣваран̣ачиттам̣ удаггачиттам̣ пасанначиттам̣, атха йа̄ буддха̄нам̣ са̄муккам̣сика̄ дхаммадесана̄, там̣ пака̄сеси дуккхам̣ самудайам̣ ниродхам̣ маггам̣. сеййатха̄пи на̄ма суддхам̣ ваттхам̣ апагатака̄л̣акам̣ саммадева раджанам̣ пат̣игган̣хеййа, евамева йасасса кулапуттасса тасмим̣йева а̄сане вираджам̣ вӣтамалам̣ дхаммачаккхум̣ удапа̄ди – ‘‘йам̣ кин̃чи самудайадхаммам̣, саббам̣ там̣ ниродхадхамма’’нти.

атха кхо йасасса кулапуттасса ма̄та̄ па̄са̄дам̣ абхирухитва̄ йасам̣ кулапуттам̣ апассантӣ йена сет̣т̣хи гахапати тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ сет̣т̣хим̣ гахапатим̣ етадавоча – ‘‘путто те гахапати йасо на диссатӣ’’ти. атха кхо, сет̣т̣хи гахапати, чатуддиса̄ ассадӯте уййоджетва̄ са̄мам̣йева йена исипатанам̣ мигада̄йо тенупасан̇ками. аддаса̄ кхо, сет̣т̣хи гахапати, суван̣н̣апа̄дука̄нам̣ никкхепам̣, дисва̄на там̣йева анугама̄си. аддаса̄ кхо бхагава̄ сет̣т̣хим̣ гахапатим̣ дӯратова а̄гаччхантам̣, дисва̄на бхагавато етадахоси – ‘‘йам̣нӯна̄хам̣ татха̄рӯпам̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ абхисан̇кхареййам̣, йатха̄ сет̣т̣хи гахапати идха нисинно идха нисиннам̣ йасам̣ кулапуттам̣ на пассеййа̄’’ти. атха кхо бхагава̄ татха̄рӯпам̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ абхисан̇кхареси. атха кхо сет̣т̣хи гахапати йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘апи, бханте, бхагава̄ йасам̣ кулапуттам̣ пассеййа̄’’ти. тена хи гахапати нисӣда, аппева на̄ма идха нисинно идха нисиннам̣ йасам̣ кулапуттам̣ пассеййа̄сӣти. атха кхо сет̣т̣хи гахапати ‘‘идхева кира̄хам̣ нисинно идха нисиннам̣ йасам̣ кулапуттам̣ пассисса̄мӣ’’ти хат̣т̣хо удагго бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ нисӣди, екамантам̣ нисиннасса кхо сет̣т̣хисса гахапатисса бхагава̄ анупуббим̣ катхам̣ катхеси…пе… апараппаччайо аттху са̄сане бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘абхиккантам̣ бханте, абхиккантам̣ бханте, сеййатха̄пи, бханте, никкуджджитам̣ ва̄ уккуджджеййа, пат̣иччханнам̣ ва̄ вивареййа мӯл̣хасса ва̄ маггам̣ а̄чиккхеййа, андхака̄ре ва̄ телападжджотам̣ дха̄реййа ‘чаккхуманто рӯпа̄ни даккхантӣ’ти, евамевам̣ бхагавата̄ анекапарийа̄йена дхаммо пака̄сито. еса̄хам̣, бханте, бхагавантам̣ саран̣ам̣ гаччха̄ми дхамман̃ча бхиккхусан̇гхан̃ча, упа̄сакам̣ мам̣ бхагава̄ дха̄рету аджджатагге па̄н̣упетам̣ саран̣ам̣ гата’’нти. сова локе пат̣хамам̣ упа̄сако ахоси тева̄чико.

атха кхо йасасса кулапуттасса питуно дхамме десийама̄не йатха̄дит̣т̣хам̣ йатха̄видитам̣ бхӯмим̣ паччавеккхантасса анупа̄да̄йа а̄йавехи читтам̣ вимуччи. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘йасасса кхо кулапуттасса питуно дхамме десийама̄не йатха̄дит̣т̣хам̣ йатха̄видитам̣ бхӯмим̣ паччавеккхантасса анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуттам̣, абхаббо кхо йасо кулапутто хӣна̄йа̄ваттитва̄ ка̄ме парибхун̃джитум̣, сеййатха̄пи пуббе ага̄рикабхӯто, йам̣нӯна̄хам̣ там̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ пат̣иппассамбхеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ там̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ пат̣иппассамбхеси. аддаса̄ кхо сет̣т̣хи гахапати йасам̣ кулапуттам̣ нисиннам̣, дисва̄на йасам̣ кулапуттам̣ етадавоча – ‘‘ма̄та̄ те та̄та, йаса, паридевасокасама̄панна̄, дехи ма̄туйа̄ джӣвита’’нти. атха кхо йасо кулапутто бхагавантам̣ уллокеси. атха кхо бхагава̄ сет̣т̣хим̣ гахапатим̣ етадавоча – ‘‘там̣ ким̣ ман̃н̃аси, гахапати, йасса секкхена н̃а̄н̣ена секкхена дассанена дхаммо дит̣т̣хо видито сеййатха̄пи тайа̄, тасса йатха̄дит̣т̣хам̣ йатха̄видитам̣ бхӯмим̣ паччавеккхантасса анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуттам̣, бхаббо ну кхо со, гахапати, хӣна̄йа̄ваттитва̄ ка̄ме парибхун̃джитум̣ сеййатха̄пи пуббе ага̄рикабхӯто’’ти? ‘‘но хетам̣, бханте’’. ‘‘йасасса кхо, гахапати, кулапуттасса секкхена н̃а̄н̣ена секкхена дассанена дхаммо дит̣т̣хо видито сеййатха̄пи тайа̄, тасса йатха̄дит̣т̣хам̣ йатха̄видитам̣ бхӯмим̣ паччавеккхантасса анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуттам̣, абхаббо кхо, гахапати, йасо кулапутто хӣна̄йа̄ваттитва̄ ка̄ме парибхун̃джитум̣ сеййатха̄пи пуббе ага̄рикабхӯто’’ти. ‘‘ла̄бха̄, бханте, йасасса кулапуттасса, суладдхам̣, бханте, йасасса кулапуттасса, йатха̄ йасасса кулапуттасса анупа̄да̄йа а̄савехи читтам̣ вимуттам̣, адхива̄сету ме, бханте бхагава̄, аджджатана̄йа бхаттам̣ йасена кулапуттена паччха̄саман̣ена̄’’ти. ‘‘адхива̄сеси бхагава̄ тун̣хӣбха̄вена’’. атха кхо сет̣т̣хи гахапати, бхагавато адхива̄санам̣ видитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ пакка̄ми. атха кхо йасо кулапутто ачирапакканте сет̣т̣химхи гахапатимхи бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘лабхеййа̄хам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампада’’нти. ‘‘ехи бхиккхӯ’’ти бхагава̄ авоча – ‘‘сва̄ккха̄то дхаммо, чара брахмачарийам̣ самма̄ дуккхасса антакирийа̄йа̄’’ти, са̄ва тасса а̄йасмато упасампада̄ ахоси.

1. араха̄ пана хутва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто маха̄самуддам̣ оггайха̄тиа̄дима̄ха. таттха самудданти ан̇гулимудда̄йа сам̣ сут̣т̣ху дассетаббато самуддо, атха ва̄ сам̣ сут̣т̣ху удийати кхобхийати пасодхийати гхосанам̣ каронто а̄лул̣ийатӣти самуддо, маханто ча со самуддо ча̄ти маха̄самуддо, там̣ маха̄самуддам̣. оггайха̄ти аджджхога̄хетва̄ аббхантарам̣ пависитва̄ тасса маха̄самуддасса анто пависитва̄, са̄мйаттхе четам̣ упайогавачананти дат̣т̣хаббам̣. бхаванам̣ ме сума̄питанти еттха бхаванти ниббаттанти нивасанти чатӯхи ирийа̄патхехи ва̄сам̣ каппенти еттха̄ти бхаванам̣, майхам̣ там̣ бхаванам̣ там̣ вима̄нам̣ там̣ па̄са̄дам̣ пан̃чапа̄ка̄ракӯт̣а̄га̄рехи сам̣ сут̣т̣ху ма̄питам̣ нагарам̣, аттано балена сут̣т̣ху ниммитанти аттхо. суниммита̄ поккхаран̣ӣти сумаханта̄ хутва̄ бхӯта̄ ита̄ гата̄ паватта̄ кхан̣ита̄ ката̄ти поккхаран̣ӣ, маччхакаччхапапуппхапулинатиттхамадхуродака̄дӣхи сут̣т̣ху ниббатта̄ ниммита̄ти аттхо. чаккава̄кӯпакӯджита̄ти чаккава̄какуккут̣ахам̣са̄дӣхи кӯджита̄ гхосита̄ на̄дита̄ са̄ поккхаран̣ӣти самбандхо. ито парам̣ надӣванадвипадачатуппадапа̄дапапаккхӣнам̣ ван̣н̣ан̃ча сумедхасса бхагавато дассанан̃ча нимантетва̄ сумедхасса бхагавато да̄наккаман̃ча сувин̃н̃еййамева.

лока̄хутипат̣иггаханти еттха локе а̄хути лока̄хути, ка̄марӯпа̄рӯпасан̇кха̄тасса локасса а̄хутим̣ пӯджа̄сакка̄рам̣ пат̣игган̣ха̄тӣти лока̄хутипат̣иггахам̣, сумедхам̣ бхагавантанти аттхо. сесам̣ бйа̄каран̣ада̄нан̃ча арахаттаппаттапхалан̃ча сувин̃н̃еййамева̄ти.

йасаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

2. надӣкассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

дутийа̄пада̄не падумуттарасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато надӣкассапаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто екадивасам̣ саттха̄рам̣ пин̣д̣а̄йа чарантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо аттана̄ ропитасса амбаруккхасса пат̣хамуппаннам̣ маносила̄ван̣н̣ам̣ екам̣ амбапхалам̣ ада̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де магадхарат̣т̣хе бра̄хман̣акуле урувелакассапасса бха̄та̄ хутва̄ ниббатто вайаппатто ниссаран̣аджджха̄сайата̄йа гхара̄ва̄сам̣ аниччханто та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ тӣхи та̄пасасатехи саддхим̣ неран̃джара̄йа надийа̄ тӣре ассамам̣ ма̄петва̄ вихарати. надӣтӣре васанато кассапаготтата̄йа ча надӣкассапоти саман̃н̃а̄ ахоси. тасса бхагава̄ сапарисасса ехибхиккхубха̄вена упасампадам̣ ада̄си. со бхагавато гайа̄сӣсе а̄диттапарийа̄йа десана̄йа (маха̄ва. 54; сам̣. ни. 4.28) арахатте патит̣т̣ха̄си.

татра̄йам̣ анупуббикатха̄ – саттха̄ йасам̣ кулапуттам̣ пабба̄джетва̄ урувела̄йам̣ тайо бха̄тикаджат̣иле даметум̣ йена урувела̄ тадавасари. тена кхо пана самайена урувела̄йам̣ тайо джат̣ила̄ пат̣ивасанти урувелакассапо надӣкассапо гайа̄кассапоти, тесу урувелакассапо джат̣ило пан̃чаннам̣ джат̣иласата̄нам̣ на̄йако хоти вина̄йако агго памукхо па̄моккхо, надӣкассапо джат̣ило тин̣н̣ам̣ джат̣иласата̄нам̣ на̄йако хоти вина̄йако агго памукхо па̄моккхо, гайа̄кассапо джат̣ило двиннам̣ джат̣иласата̄нам̣ на̄йако хоти вина̄йако агго памукхо па̄моккхо. атха кхо бхагава̄ йена урувелакассапасса джат̣иласса ассамо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ урувелакассапам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘саче те, кассапа, агару, васеййа̄ма екараттам̣ агйа̄га̄ре’’ти. на кхо ме, маха̄саман̣а, гару, чан̣д̣еттха на̄гара̄джа̄ иддхима̄ а̄сивисо гхорависо, со там̣ ма̄ вихет̣хесӣти. дутийампи кхо бхагава̄ урувелакассапам̣ джат̣илам̣ етадавоча…пе… татийампи…пе… со там̣ ма̄ вихет̣хесӣти. аппева мам̣ на вихет̣хеййа, ин̇гха твам̣, кассапа, ануджа̄на̄хи агйа̄га̄ранти. вихара, маха̄саман̣а, йатха̄сукханти. атха кхо бхагава̄ агйа̄га̄рам̣ пависитва̄ тин̣асантха̄ракам̣ пан̃н̃апетва̄ нисӣди паллан̇кам̣ а̄бхуджитва̄ уджум̣ ка̄йам̣ пан̣идха̄йа паримукхам̣ сатим̣ упат̣т̣хапетва̄.

аддаса̄ кхо со на̄го бхагавантам̣ павит̣т̣хам̣, дисва̄ думмано падхӯпа̄йи. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘йам̣нӯна̄хам̣ имасса на̄гасса анупахачча чхавин̃ча чамман̃ча мам̣сан̃ча нха̄рун̃ча ат̣т̣хин̃ча ат̣т̣химин̃джан̃ча теджаса̄ теджам̣ парийа̄дийеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ татха̄рӯпам̣ иддха̄бхисан̇кха̄рам̣ абхисан̇кхаритва̄ падхӯпа̄йи. атха кхо со на̄го маккхам̣ асахама̄но паджджали. бхагава̄пи теджодха̄тум̣ сама̄паджджитва̄ паджджали. убхиннам̣ саджотибхӯта̄нам̣ агйа̄га̄рам̣ а̄диттам̣ вийа хоти сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣. атха кхо те джат̣ила̄ агйа̄га̄рам̣ парива̄ретва̄ евама̄хам̣су – ‘‘абхирӯпо вата, бхо, маха̄саман̣о на̄гена вихет̣хийатӣ’’ти. атха кхо бхагава̄ тасса̄ раттийа̄ аччайена тасса на̄гасса анупахачча чхавин̃ча чамман̃ча мам̣сан̃ча нха̄рун̃ча ат̣т̣хин̃ча ат̣т̣химин̃джан̃ча теджаса̄ теджам̣ парийа̄дийитва̄ патте паккхипитва̄ урувелакассапасса джат̣иласса дассеси – ‘‘айам̣ те, кассапа, на̄го парийа̄динно асса теджаса̄ теджо’’ти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма чан̣д̣асса на̄гара̄джасса иддхимато а̄сивисасса гхорависасса теджаса̄ теджам̣ парийа̄дийиссати, на твева кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти.

‘‘неран̃джара̄йам̣ бхагава̄, урувелакассапам̣ джат̣илам̣ авоча;

саче те кассапа агару, вихарему аджджан̣хо аггиса̄ламхӣ’’ти.

‘‘на кхо ме маха̄саман̣а гару, пха̄сука̄мова там̣ нива̄реми;

чан̣д̣еттха на̄гара̄джа̄, иддхима̄ а̄сивисо гхорависо;

со там̣ ма̄ вихет̣хесӣ’’ти.

‘‘аппева мам̣ на вихет̣хеййа, ин̇гха твам̣ кассапа ануджа̄на̄хи агйа̄га̄ранти;

диннанти нам̣ видитва̄, абхӣто па̄виси бхайаматӣто.

‘‘дисва̄ исим̣ павит̣т̣хам̣, ахина̄го думмано падхӯпа̄йи;

суманаманасо адхимано, мануссана̄гопи таттха падхӯпа̄йи.

‘‘маккхан̃ча асахама̄но, ахина̄го па̄вакова паджджали;

теджодха̄тусукусало, мануссана̄гопи таттха паджджали.

‘‘убхиннам̣ саджотибхӯта̄нам̣,

агйа̄га̄рам̣ а̄диттам̣ хоти сампаджджалитам̣ саджотибхӯтам̣;

удиччхаре джат̣ила̄, абхирӯпо вата бхо маха̄саман̣о;

на̄гена вихет̣хийатӣти бхан̣анти.

‘‘атха тасса̄ раттийа̄ аччайена, хата̄ на̄гасса аччийо хонти;

иддхимато пана т̣хита̄, анекаван̣н̣а̄ аччийо хонти.

‘‘нӣла̄ атха лохитика̄, ман̃джит̣т̣ха̄ пӣтака̄ пхаликаван̣н̣а̄йо;

ан̇гӣрасасса ка̄йе, анекаван̣н̣а̄ аччийо хонти.

‘‘паттамхи одахитва̄, ахина̄гам̣ бра̄хман̣асса дассеси;

айам̣ те кассапа на̄го, парийа̄динно асса теджаса̄ теджо’’ти.

атха кхо урувелакассапо джат̣ило бхагавато имина̄ иддхипа̄т̣иха̄рийена абхиппасанно бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘идхева, маха̄саман̣а, вихара, ахам̣ те дхувабхаттена̄’’ти.

пат̣хамам̣ па̄т̣иха̄рийам̣.

атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса ассамасса авидӯре ан̃н̃атарасмим̣ ванасан̣д̣е виха̄си. атха кхо чатта̄ро маха̄ра̄джа̄но абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ ванасан̣д̣ам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ чатуддиса̄ ат̣т̣хам̣су сеййатха̄пи маханта̄ аггиккхандха̄. атха кхо урувелакассапо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ка̄ло, маха̄саман̣а, нит̣т̣хитам̣ бхаттам̣, те ну кхо те, маха̄саман̣а, абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣а̄ кевалакаппам̣ ванасан̣д̣ам̣ обха̄сетва̄ йена твам̣ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ там̣ абхива̄детва̄ чатуддиса̄ ат̣т̣хам̣су сеййатха̄пи маханта̄ аггиккхандха̄’’ти. ете кхо, кассапа, чатта̄ро маха̄ра̄джа̄но йена̄хам̣ тенупасан̇камим̣су дхаммассавана̄йа̄ти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма чатта̄ропи маха̄ра̄джа̄но упасан̇камиссанти дхаммассавана̄йа, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса бхаттам̣ бхун̃джитва̄ тасмим̣йева ванасан̣д̣е виха̄си.

дутийам̣ па̄т̣иха̄рийам̣.

атха кхо сакко дева̄наминдо абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣о кевалакаппам̣ ванасан̣д̣ам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си сеййатха̄пи маха̄аггиккхандхо пурима̄хи ван̣н̣анибха̄хи абхиккантатаро ча пан̣ӣтатаро ча. атха кхо урувелакассапо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ка̄ло, маха̄саман̣а, нит̣т̣хитам̣ бхаттам̣, ко ну кхо со, маха̄саман̣а, абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣о кевалакаппам̣ ванасан̣д̣ам̣ обха̄сетва̄ йена твам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ там̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си сеййатха̄пи маха̄аггиккхандхо пурима̄хи ван̣н̣анибха̄хи абхиккантатаро ча пан̣ӣтатаро ча̄’’ти. есо кхо, кассапа, сакко дева̄наминдо йена̄хам̣ тенупасан̇ками дхаммассавана̄йа̄ти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма саккопи дева̄наминдо упасан̇камиссати дхаммассавана̄йа, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса бхаттам̣ бхун̃джитва̄ тасмим̣йева ванасан̣д̣е виха̄си.

татийам̣ па̄т̣иха̄рийам̣.

атха кхо брахма̄ сахампати абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣о кевалакаппам̣ ванасан̣д̣ам̣ обха̄сетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си сеййатха̄пи маха̄аггиккхандхо пурима̄хи ван̣н̣анибха̄хи абхиккантатаро ча пан̣ӣтатаро ча. атха кхо урувелакассапо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ка̄ло, маха̄саман̣а, нит̣т̣хитам̣ бхаттам̣, ко ну кхо со, маха̄саман̣а, абхикканта̄йа раттийа̄ абхиккантаван̣н̣о кевалакаппам̣ ванасан̣д̣ам̣ обха̄сетва̄ йена твам̣ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ там̣ абхива̄детва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си сеййатха̄пи маха̄аггиккхандхо пурима̄хи ван̣н̣анибха̄хи абхиккантатаро ча пан̣ӣтатаро ча̄’’ти. есо кхо, кассапа, брахма̄ сахампати йена̄хам̣ тенупасан̇ками дхаммассавана̄йа̄ти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма брахма̄пи сахампати упасан̇камиссати дхаммассавана̄йа, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса бхаттам̣ бхун̃джитва̄ тасмим̣йева ванасан̣д̣е виха̄си.

чатуттхам̣ па̄т̣иха̄рийам̣.

тена кхо пана самайена урувелакассапасса джат̣иласса маха̄йан̃н̃о паччупат̣т̣хито хоти, кевалакаппа̄ ча ан̇гамагадха̄ пахӯтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ а̄да̄йа абхиккамитука̄ма̄ хонти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘етарахи кхо ме маха̄йан̃н̃о паччупат̣т̣хито, кевалакаппа̄ ча ан̇гамагадха̄ пахӯтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ а̄да̄йа абхиккамиссанти, саче маха̄саман̣о маха̄джанака̄йе иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ кариссати, маха̄саман̣асса ла̄бхасакка̄ро абхивад̣д̣хиссати, мама ла̄бхасакка̄ро париха̄йиссати, ахо нӯна маха̄саман̣о сва̄тана̄йа на̄гаччхеййа̄’’ти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа уттаракурум̣ гантва̄ тато пин̣д̣апа̄там̣ а̄харитва̄ анотаттадахе парибхун̃джитва̄ таттхева дива̄виха̄рам̣ ака̄си. атха кхо урувелакассапо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ка̄ло, маха̄саман̣а, нит̣т̣хитам̣ бхаттам̣, ким̣ ну кхо, маха̄саман̣а, хиййо на̄гама̄си, апича майам̣ там̣ сара̄ма, ‘ким̣ ну кхо маха̄саман̣о на̄гаччхатӣ’ти, кха̄данӣйасса ча бходжанӣйасса ча те пат̣ивӣсо т̣хапито’’ти. нану те, кассапа, етадахоси – ‘‘етарахи кхо ме маха̄йан̃н̃о паччупат̣т̣хито кевалакаппа̄ ча ан̇гамагадха̄ пахӯтам̣ кха̄данӣйам̣ бходжанӣйам̣ а̄да̄йа абхиккамиссанти, саче маха̄саман̣о маха̄джанака̄йе иддхипа̄т̣иха̄рийам̣ кариссати, маха̄саман̣асса ла̄бхасакка̄ро абхивад̣д̣хиссати, мама ла̄бхасакка̄ро париха̄йиссати, ахо нӯна маха̄саман̣о сва̄тана̄йа на̄гаччхеййа̄’’ти, со кхо ахам̣, кассапа, тава четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа уттаракурум̣ гантва̄ тато пин̣д̣апа̄там̣ а̄харитва̄ анотаттадахе парибхун̃джитва̄ таттхева дива̄виха̄рам̣ ака̄синти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма четаса̄пи читтам̣ паджа̄ниссати, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса бхаттам̣ бхун̃джитва̄ тасмим̣йева ванасан̣д̣е виха̄си.

пан̃чамам̣ па̄т̣иха̄рийам̣.

тена кхо пана самайена бхагавато пам̣сукӯлам̣ уппаннам̣ хоти. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘каттха ну кхо ахам̣ пам̣сукӯлам̣ дховеййа’’нти? атха кхо сакко дева̄наминдо бхагавато четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа па̄н̣ина̄ поккхаран̣им̣ кхан̣итва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘идха, бханте бхагава̄, пам̣сукӯлам̣ дховатӯ’’ти. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘кимхи ну кхо ахам̣ пам̣сукӯлам̣ паримаддеййа’’нти? атха кхо сакко дева̄наминдо бхагавато четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа махатим̣ силам̣ упаниккхипи – ‘‘идха, бханте бхагава̄, пам̣сукӯлам̣ паримаддатӯ’’ти. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘кимхи ну кхо ахам̣ а̄ламбитва̄ уттареййа’’нти? атха кхо какудхе адхиваттха̄ девата̄ бхагавато четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа са̄кхам̣ она̄меси – ‘‘идха, бханте бхагава̄, а̄ламбитва̄ уттаратӯ’’ти. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘кимхи ну кхо ахам̣ пам̣сукӯлам̣ виссаджджеййа’’нти? атха кхо сакко дева̄наминдо бхагавато четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа махатим̣ силам̣ упаниккхипи – ‘‘идха, бханте бхагава̄, пам̣сукӯлам̣ виссаджджетӯ’’ти. атха кхо урувелакассапо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘ка̄ло, маха̄саман̣а, нит̣т̣хитам̣ бхаттам̣, ким̣ ну кхо, маха̄саман̣а, на̄йам̣ пуббе идха поккхаран̣ӣ са̄йам̣ идха поккхаран̣ӣ, найима̄ сила̄ пуббе упаниккхитта̄, кенима̄ сила̄ упаниккхитта̄, найимасса какудхасса пуббе са̄кха̄ оната̄, са̄йам̣ са̄кха̄ оната̄’’ти? идха ме, кассапа, пам̣сукӯлам̣ уппаннам̣ ахоси, тасса майхам̣, кассапа, етадахоси – ‘‘каттха ну кхо ахам̣ пам̣сукӯлам̣ дховеййа’’нти? атха кхо, кассапа, сакко дева̄наминдо мама четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа па̄н̣ина̄ поккхаран̣им̣ кхан̣итва̄ мам̣ етадавоча – ‘‘идха, бханте бхагава̄, пам̣сукӯлам̣ дховатӯ’’ти. са̄йам̣, кассапа, амануссена па̄н̣ина̄ кхан̣ита̄ поккхаран̣ӣ. тасса майхам̣, кассапа, етадахоси – ‘‘кимхи ну кхо ахам̣ пам̣сукӯлам̣ паримаддеййа’’нти? атха кхо, кассапа, сакко дева̄наминдо мама четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа махатим̣ силам̣ упаниккхипи – ‘‘идха, бханте бхагава̄, пам̣сукӯлам̣ паримаддатӯ’’ти? са̄йам̣, кассапа, амануссена упаниккхитта̄ сила̄. тасса майхам̣, кассапа, етадахоси – ‘‘кимхи ну кхо ахам̣ а̄ламбитва̄ уттареййа’’нти? атха кхо, кассапа, какудхе адхиваттха̄ девата̄ мама четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа са̄кхам̣ она̄меси – ‘‘идха, бханте бхагава̄, а̄ламбитва̄ уттаратӯ’’ти? сва̄йам̣ а̄харахаттхо какудхо. тасса майхам̣, кассапа, етадахоси – ‘‘кимхи ну кхо ахам̣ пам̣сукӯлам̣ виссаджджеййа’’нти? атха кхо, кассапа, сакко дева̄наминдо мама четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа махатим̣ силам̣ упаниккхипи – ‘‘идха, бханте бхагава̄, пам̣сукӯлам̣ виссаджджетӯ’’ти? са̄йам̣, кассапа, амануссена упаниккхитта̄ сила̄ти. атха кхо урувелакассапасса етадахоси – ‘‘махиддхико маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма саккопи дева̄наминдо веййа̄ваччам̣ кариссати, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса бхаттам̣ бхун̃джитва̄ тасмим̣йева ванасан̣д̣е виха̄си.

атха кхо урувелакассапо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавато ка̄лам̣ а̄рочеси – ‘‘ка̄ло, маха̄саман̣а, нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти. ‘‘гаччха твам̣, кассапа, а̄йа̄маха’’нти урувелакассапам̣ джат̣илам̣ уййоджетва̄ йа̄йа джамбуйа̄ джамбудӣпо пан̃н̃а̄йати, тато пхалам̣ гахетва̄ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисӣди. аддаса̄ кхо урувелакассапо джат̣ило бхагавантам̣ агйа̄га̄ре нисиннам̣, дисва̄на бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘катамена твам̣, маха̄саман̣а, маггена а̄гато, ахам̣ тайа̄ пат̣хаматарам̣ пакканто, со твам̣ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисинно’’ти? ‘‘идха̄хам̣, кассапа, там̣ уййоджетва̄ йа̄йа джамбуйа̄ джамбудӣпо пан̃н̃а̄йати, тато пхалам̣ гахетва̄ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисинно. идам̣ кхо, кассапа, джамбупхалам̣ ван̣н̣асампаннам̣ гандхасампаннам̣ расасампаннам̣, саче а̄кан̇кхаси парибхун̃джа̄’’ти. ‘‘алам̣, маха̄саман̣а, твам̣йева там̣ арахаси, твам̣йева там̣ парибхун̃джа̄’’ти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма мам̣ пат̣хаматарам̣ уййоджетва̄ йа̄йа джамбуйа̄ джамбудӣпо пан̃н̃а̄йати, тато пхалам̣ гахетва̄ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисӣдиссати, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапасса джат̣иласса бхаттам̣ бхун̃джитва̄ тасмим̣йева ванасан̣д̣е виха̄си.

атха кхо урувелакассапо джат̣ило тасса̄ раттийа̄ аччайена йена бхагава̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ бхагавато ка̄лам̣ а̄рочеси – ‘‘ка̄ло, маха̄саман̣а, нит̣т̣хитам̣ бхатта’’нти. ‘‘гаччха твам̣, кассапа, а̄йа̄маха’’нти урувелакассапам̣ джат̣илам̣ уййоджетва̄ йа̄йа джамбуйа̄ джамбудӣпо пан̃н̃а̄йати, тасса̄ авидӯре амбо…пе… тасса̄ авидӯре а̄малакӣ…пе… тасса̄ авидӯре харӣтакӣ…пе… та̄ватим̣сам̣ гантва̄ па̄риччхаттакапуппхам̣ гахетва̄ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисӣди. аддаса̄ кхо урувелакассапо джат̣ило бхагавантам̣ агйа̄га̄ре нисиннам̣, дисва̄на бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘катамена твам̣, маха̄саман̣а, маггена а̄гато, ахам̣ тайа̄ пат̣хаматарам̣ пакканто, со твам̣ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисинно’’ти? ‘‘идха̄хам̣, кассапа, там̣ уййоджетва̄ та̄ватим̣сам̣ гантва̄ па̄риччхаттакапуппхам̣ гахетва̄ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисинно. идам̣ кхо, кассапа, па̄риччхаттакапуппхам̣ ван̣н̣асампаннам̣ гандхасампаннам̣, саче а̄кан̇кхаси ган̣ха̄’’ти. ‘‘алам̣, маха̄саман̣а, твам̣йева там̣ арахаси, твам̣йева там̣ ган̣ха̄’’ти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма мам̣ пат̣хаматарам̣ уййоджетва̄ та̄ватим̣сам̣ гантва̄ па̄риччхаттакапуппхам̣ гахетва̄ пат̣хаматарам̣ а̄гантва̄ агйа̄га̄ре нисӣдиссати, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти.

тена кхо пана самайена те джат̣ила̄ аггим̣ паричаритука̄ма̄ на сакконти кат̣т̣ха̄ни пха̄летум̣. атха кхо тесам̣ джат̣ила̄нам̣ етадахоси – ‘‘ниссам̣сайам̣ кхо маха̄саман̣асса иддха̄нубха̄во йатха̄ майам̣ на саккома кат̣т̣ха̄ни пха̄лету’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘пха̄лийанту, кассапа, кат̣т̣ха̄нӣ’’ти. ‘‘пха̄лийанту, маха̄саман̣а̄’’ти. сакидева пан̃ча кат̣т̣хасата̄ни пха̄лийим̣су. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма кат̣т̣ха̄нипи пха̄лийиссанти, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти.

тена кхо пана самайена те джат̣ила̄ аггим̣ паричаритука̄ма̄ на сакконти аггим̣ уджджалетум̣. атха кхо тесам̣ джат̣ила̄нам̣ етадахоси – ‘‘ниссам̣сайам̣ кхо маха̄саман̣асса иддха̄нубха̄во йатха̄ майам̣ на саккома аггим̣ уджджалету’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘уджджалийанту, кассапа, аггӣ’’ти. ‘‘уджджалийанту, маха̄саман̣а̄’’ти. сакидева пан̃ча аггисата̄ни уджджалийим̣су. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма аггӣпи уджджалийиссанти, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти.

тена кхо пана самайена те джат̣ила̄ аггим̣ паричаритва̄ на сакконти аггим̣ виджджха̄петум̣. атха кхо тесам̣ джат̣ила̄нам̣ етадахоси – ‘‘ниссам̣сайам̣ кхо маха̄саман̣асса иддха̄нубха̄во йатха̄ майам̣ на саккома аггим̣ виджджха̄пету’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘виджджха̄йанту, кассапа, аггӣ’’ти. ‘‘виджджха̄йанту, маха̄саман̣а̄’’ти. сакидева пан̃ча аггисата̄ни виджджха̄йим̣су. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма аггӣпи виджджха̄йиссанти, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти.

тена кхо пана самайена те джат̣ила̄ сӣта̄су хемантика̄су раттӣсу антарат̣т̣хака̄су химапа̄тасамайе наджджа̄ неран̃джара̄йа уммуджджантипи нимуджджантипи уммуджджананимуджджанампи каронти. атха кхо бхагава̄ пан̃чаматта̄ни манда̄мукхисата̄ни абхиниммини йаттха те джат̣ила̄ уттаритва̄ висиббесум̣. атха кхо тесам̣ джат̣ила̄нам̣ етадахоси – ‘‘ниссам̣сайам̣ кхо маха̄саман̣асса иддха̄нубха̄во йатхайима̄ манда̄мукхийо ниммита̄’’ти. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма та̄ва бахӯ манда̄мукхийопи абхинимминиссати, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти.

тена кхо пана самайена маха̄ ака̄ламегхо па̄васси, маха̄ удакава̄хако сан̃джа̄йи, йасмим̣ падесе бхагава̄ вихарати со падесо удакена на оттхат̣о хоти. атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘йам̣нӯна̄хам̣ саманта̄ удакам̣ усса̄ретва̄ маджджхе рен̣ухата̄йа бхӯмийа̄ чан̇камеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ саманта̄ удакам̣ усса̄ретва̄ маджджхе рен̣ухата̄йа бхӯмийа̄ чан̇ками. атха кхо урувелакассапо джат̣ило ‘‘ма̄хева кхо маха̄саман̣о удакена вӯл̣хо ахосӣ’’ти на̄ва̄йа самбахулехи джат̣илехи саддхим̣ йасмим̣ падесе бхагава̄ вихарати, там̣ падесам̣ агама̄си. аддаса̄ кхо урувелакассапо джат̣ило бхагавантам̣ саманта̄ удакам̣ усса̄ретва̄ маджджхе рен̣ухата̄йа бхӯмийа̄ чан̇камантам̣, дисва̄на бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘идам̣ ну твам̣, маха̄саман̣а̄’’ти. ‘‘айамахамасми, кассапа̄’’ти бхагава̄ веха̄сам̣ аббхуггантва̄ на̄ва̄йа паччут̣т̣ха̄си. атха кхо урувелакассапасса джат̣иласса етадахоси – ‘‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, йатра хи на̄ма удакампи на пава̄хиссати, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’’нти.

атха кхо бхагавато етадахоси – ‘‘чирампи кхо имасса могхапурисасса евам̣ бхависсати ‘махиддхико кхо маха̄саман̣о маха̄нубха̄во, на твева ча кхо араха̄ йатха̄ аха’нти, йам̣нӯна̄хам̣ имам̣ джат̣илам̣ сам̣веджеййа’’нти. атха кхо бхагава̄ урувелакассапам̣ джат̣илам̣ етадавоча – ‘‘нева ча кхо твам̣, кассапа, араха̄, на̄пи арахаттамаггасама̄панно, са̄пи те пат̣ипада̄ наттхи, йа̄йа твам̣ араха̄ ва̄ ассаси арахаттамаггам̣ ва̄ сама̄панно’’ти. атха кхо урувелакассапо джат̣ило бхагавато па̄десу сираса̄ нипатитва̄ бхагавантам̣ етадавоча – ‘‘лабхеййа̄хам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййам̣ упасампада’’нти. ‘‘твам̣ кхоси, кассапа, пан̃чаннам̣ джат̣иласата̄нам̣ на̄йако вина̄йако агго памукхо па̄моккхо, тепи та̄ва апалокехи, йатха̄ те ман̃н̃иссанти, татха̄ те кариссантӣ’’ти. атха кхо урувелакассапо джат̣ило йена те джат̣ила̄ тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ те джат̣иле етадавоча – ‘‘иччха̄махам̣, бхо, маха̄саман̣е брахмачарийам̣ чаритум̣, йатха̄ бхаванто ман̃н̃анти татха̄ каронтӯ’’ти. ‘‘чирапат̣ика̄ майам̣, бхо, маха̄саман̣е абхиппасанна̄, саче бхавам̣ маха̄саман̣е брахмачарийам̣ чариссати, саббева майам̣ маха̄саман̣е брахмачарийам̣ чарисса̄ма̄’’ти. атха кхо те джат̣ила̄ кесамиссам̣ джат̣а̄миссам̣ кха̄рика̄джамиссам̣ аггихутамиссам̣ удаке пава̄хетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавато па̄десу сираса̄ нипатитва̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘лабхеййа̄ма майам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййа̄ма упасампада’’нти. ‘‘етха, бхиккхаво’’ти бхагава̄ авоча – ‘‘сва̄ккха̄то дхаммо, чаратха брахмачарийам̣ самма̄ дуккхасса антакирийа̄йа̄’’ти. са̄ва тесам̣ а̄йасманта̄нам̣ упасампада̄ ахоси.

аддаса̄ кхо надӣкассапо джат̣ило кесамиссам̣ джат̣а̄миссам̣ кха̄рика̄джамиссам̣ аггихутамиссам̣ удаке вуйхама̄не, дисва̄насса етадахоси – ‘‘ма̄хева ме бха̄туно упасагго ахосӣ’’ти, джат̣иле па̄хеси – ‘‘гаччхатха ме бха̄тарам̣ джа̄на̄тха̄’’ти, са̄ман̃ча тӣхи джат̣иласатехи саддхим̣ йена̄йасма̄ урувелакассапо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ урувелакассапам̣ етадавоча – ‘‘идам̣ ну кхо, кассапа, сеййо’’ти? ‘‘а̄ма̄вусо, идам̣ сеййо’’ти. атха кхо те джат̣ила̄ кесамиссам̣ джат̣а̄миссам̣ кха̄рика̄джамиссам̣ аггихутамиссам̣ удаке пава̄хетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавато па̄десу сираса̄ нипатитва̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘лабхеййа̄ма майам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййа̄ма упасампада’’нти. ‘‘етха, бхиккхаво’’ти бхагава̄ авоча – ‘‘сва̄ккха̄то дхаммо, чаратха брахмачарийам̣ самма̄ дуккхасса антакирийа̄йа̄’’ти. са̄ва тесам̣ а̄йасманта̄нам̣ упасампада̄ ахоси.

аддаса̄ кхо гайа̄кассапо джат̣ило кесамиссам̣ джат̣а̄миссам̣ кха̄рика̄джамиссам̣ аггихутамиссам̣ удаке вуйхама̄не, дисва̄насса етадахоси – ‘‘ма̄хева ме бха̄тӯнам̣ упасагго ахосӣ’’ти, джат̣иле па̄хеси – ‘‘гаччхатха ме бха̄таро джа̄на̄тха̄’’ти, са̄ман̃ча двӣхи джат̣иласатехи саддхим̣ йена̄йасма̄ урувелакассапо тенупасан̇ками; упасан̇камитва̄ а̄йасмантам̣ урувелакассапам̣ етадавоча – ‘‘идам̣ ну кхо, кассапа, сеййо’’ти? ‘‘а̄ма̄вусо, идам̣ сеййо’’ти. атха кхо те джат̣ила̄ кесамиссам̣ джат̣а̄миссам̣ кха̄рика̄джамиссам̣ аггихутамиссам̣ удаке пава̄хетва̄ йена бхагава̄ тенупасан̇камим̣су; упасан̇камитва̄ бхагавато па̄десу сираса̄ нипатитва̄ бхагавантам̣ етадавочум̣ – ‘‘лабхеййа̄ма майам̣, бханте, бхагавато сантике паббаджджам̣, лабхеййа̄ма упасампада’’нти. ‘‘етха, бхиккхаво’’ти, бхагава̄ авоча – ‘‘сва̄ккха̄то дхаммо, чаратха брахмачарийам̣ самма̄ дуккхасса антакирийа̄йа̄’’ти. са̄ва тесам̣ а̄йасманта̄нам̣ упасампада̄ ахоси.

‘‘бхагавато адхит̣т̣ха̄нена пан̃ча кат̣т̣хасата̄ни на пха̄лийим̣су, пха̄лийим̣су, аггӣ на уджджалийим̣су, уджджалийим̣су, на виджджха̄йим̣су, виджджха̄йим̣су, пан̃ча манда̄мукхисата̄ни абхиниммини, етена найена ад̣д̣худ̣д̣хапа̄т̣иха̄рийасахасса̄ни хонти.

‘‘атха кхо бхагава̄ урувела̄йам̣ йатха̄бхирантам̣ вихаритва̄ йена гайа̄сӣсам̣ тена ча̄рикам̣ пакка̄ми махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ сахассена саббехева пура̄н̣аджат̣илехи. татра судам̣ бхагава̄ гайа̄йам̣ вихарати гайа̄сӣсе саддхим̣ бхиккхусахассена. татра кхо бхагава̄ бхиккху а̄мантеси (сам̣. ни. 4.28) – ‘саббам̣, бхиккхаве, а̄диттам̣, кин̃ча, бхиккхаве, саббам̣ а̄диттам̣, чаккху, бхиккхаве, а̄диттам̣, рӯпа̄ а̄дитта̄, чаккхувин̃н̃а̄н̣ам̣ а̄диттам̣, чаккхусампхассо а̄дитто, йамидам̣ чаккхусампхассапаччайа̄ уппаджджати ведайитам̣ сукхам̣ ва̄ дуккхам̣ ва̄ адуккхамасукхам̣ ва̄ тампи а̄диттам̣. кена а̄диттам̣, ра̄гаггина̄ досаггина̄ мохаггина̄ а̄диттам̣, джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи а̄диттанти вада̄ми? сотам̣ а̄диттам̣, садда̄ а̄дитта̄…пе… гха̄нам̣ а̄диттам̣, гандха̄ а̄дитта̄…пе… дживха̄ а̄дитта̄, раса̄ а̄дитта̄…пе… ка̄йо а̄дитто, пхот̣т̣хабба̄ а̄дитта̄…пе… мано а̄дитто, дхамма̄ а̄дитта̄, мановин̃н̃а̄н̣ам̣ а̄диттам̣, маносампхассо а̄дитто, йамидам̣ маносампхассапаччайа̄ уппаджджати ведайитам̣ сукхам̣ ва̄ дуккхам̣ ва̄ адуккхамасукхам̣ ва̄ тампи а̄диттам̣. кена а̄диттам̣, ра̄гаггина̄ досаггина̄ мохаггина̄ а̄диттам̣, джа̄тийа̄ джара̄йа маран̣ена сокехи паридевехи дуккхехи доманассехи упа̄йа̄сехи а̄дитта’’’нти вада̄ми.

‘‘евам̣ пассам̣, бхиккхаве, сутава̄ арийаса̄вако чаккхусмимпи ниббиндати, рӯпесупи ниббиндати, чаккхувин̃н̃а̄н̣епи ниббиндати, чаккхусампхассепи ниббиндати, йамидам̣ чаккхусампхассапаччайа̄ уппаджджати ведайитам̣ сукхам̣ ва̄ дуккхам̣ ва̄ адуккхамасукхам̣ ва̄ тасмимпи ниббиндати. сотасмимпи ниббиндати, саддесупи ниббиндати…пе… гха̄насмимпи ниббиндати, гандхесупи ниббиндати…пе… дживха̄йапи ниббиндати, расесупи ниббиндати…пе… ка̄йасмимпи ниббиндати, пхот̣т̣хаббесупи ниббиндати…пе… манасмимпи ниббиндати, дхаммесупи ниббиндати, мановин̃н̃а̄н̣епи ниббиндати, маносампхассепи ниббиндати, йамидам̣ маносампхассапаччайа̄ уппаджджати ведайитам̣ сукхам̣ ва̄ дуккхам̣ ва̄ адуккхамасукхам̣ ва̄ тасмимпи ниббиндати. ниббиндам̣ вираджджати, вира̄га̄ вимуччати, вимуттасмим̣ вимуттамити н̃а̄н̣ам̣ хоти, ‘кхӣн̣а̄ джа̄ти, вуситам̣ брахмачарийам̣, катам̣ каран̣ӣйам̣, на̄парам̣ иттхатта̄йа̄’ти паджа̄на̄тӣ’’ти.

имасмин̃ча пана веййа̄каран̣асмим̣ бхан̃н̃ама̄не тасса бхиккхусахассасса анупа̄да̄йа а̄савехи читта̄ни вимуччим̣су.

29. евам̣ а̄диттапарийа̄йадесанам̣ сутва̄ саха пат̣исамбхида̄хи арахаттам̣ сампатто надӣкассапо тхеро соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасса бхагаватотиа̄дима̄ха. таттха аггапхаланти уттамапхалам̣, аттана̄ ропитаамбаруккхасса а̄димхи гахитапхалам̣ ва̄. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

надӣкассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

3. гайа̄кассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

татийа̄пада̄не аджиначаммаваттхохантиа̄дикам̣ а̄йасмато гайа̄кассапаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайам̣ кусалам̣ упачинанто ито екатим̣сакаппе сикхисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббатто вин̃н̃утам̣ патто ниссаран̣аджджха̄сайата̄йа гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ аран̃н̃а̄йатане ассамам̣ ма̄петва̄ ванамӯлапхала̄ха̄ро васати. тена ча самайена бхагава̄ еко адутийо тасса ассамасамӣпена̄гаччхи, со бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо упасан̇камитва̄ вандитва̄ екамантам̣ т̣хито велам̣ олокенто манохара̄ни колапхала̄ни саттху упанеси. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ вайаппатто ниссаран̣аджджха̄сайата̄йа гхара̄ва̄сам̣ паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ двӣхи та̄пасасатехи саддхим̣ гайа̄йа вихарати. гайа̄йа васанато хисса кассапаготтата̄йа ча гайа̄кассапоти саман̃н̃а̄ ахоси. со бхагавато саддхим̣ париса̄йа ехибхиккхӯпасампадам̣ датва̄ надӣкассапасса вуттанайена а̄диттапарийа̄йа десана̄йа овадийама̄но арахатте патит̣т̣ха̄си.

35. со арахаттам̣ патва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто аджиначаммаваттхохантиа̄дима̄ха. таттха аджиначаммаваттхоти та̄пасапаббаджитатта̄ аджиначамманива̄санапа̄вуран̣оти аттхо. кха̄рибха̄радхароти та̄пасака̄ле та̄пасапариккха̄рапарипун̣н̣ака̄джадхароти аттхо. кха̄риката̄пасапариккха̄ре пӯретва̄. колам̣ аха̄си ассаманти колапхалам̣ ассаме пӯретва̄ ассаме нисинноти аттхо. агопайинти па̄т̣хе колапхалам̣ парийеситва̄ ассамам̣ гопесим̣ раккхинти аттхо. сесам̣ саббам̣ утта̄наттхамева̄ти.

гайа̄кассапаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

4. кимилаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чатуттха̄пада̄не ниббуте какусандхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато кимилаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто какусандхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто париниббуте саттхари тасса дха̄туйо уддисса салалама̄ла̄хи ман̣д̣апам̣ ка̄ретва̄ пӯджам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃акаммена та̄ватим̣сесу уппаджджитва̄ апара̄парам̣ девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де капилаваттхунагаре сакйара̄джакуле ниббаттитва̄ кимилоти тасса на̄мам̣ ака̄си. со вайаппатто бхогасампаттийа̄ паматто вихарати. тасса н̃а̄н̣апарипа̄кам̣ н̃атва̄ сам̣вегаджананаттхам̣ анупийа̄йам̣ вихаранто саттха̄ пат̣хамайоббане т̣хитам̣ раман̣ӣйам̣ иттхирӯпам̣ абхинимминитва̄ пурато дассетва̄ пуна ануккамена йатха̄ джара̄рогавипаттӣхи абхибхӯта̄ диссати, татха̄ ака̄си. там̣ дисва̄ кимилакума̄ро ативийа сам̣вегаджа̄то аттано сам̣вегам̣ пака̄сенто бхагавато па̄кат̣ам̣ катва̄ ладдха̄нуса̄сано арахаттам̣ па̄пун̣и.

42. со арахаттам̣ патва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте какусандхамхӣтиа̄дима̄ха. бра̄хман̣амхи вусӣматӣти пан̃чахи васита̄хи васиппаттамхи бхагавати. бра̄хман̣асса саббагун̣аган̣ехи ман̣д̣итатта̄ абхивӯл̣хӣтатта̄ бра̄хман̣амхи какусандхе бхагавати париниббутети аттхо. сесам̣ саббам̣ утта̄намева̄ти.

кимилаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

5. ваджджипуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

сахассарам̣сӣ бхагава̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато ваджджипуттаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайам̣ пун̃н̃ам̣ упачинанто ито чатунавутикаппе екам̣ паччекабуддхам̣ бхиккха̄йа гаччхантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо кадалипхала̄ни ада̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де веса̄лийам̣ личчхавира̄джакума̄ро хутва̄ ниббатти, ваджджира̄джапуттатта̄ ваджджипуттотвевасса саман̃н̃а̄. со дахаро хутва̄ хаттхисиппа̄дисиккханака̄лепи хетусампанната̄йа ниссаран̣аджджха̄сайова хутва̄ вичаранто саттху дхаммадесанам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо саттху сантике паббаджитва̄ випассана̄йа каммам̣ катва̄ начирассева чхал̣абхин̃н̃о ахоси. чхал̣абхин̃н̃о пана хутва̄ апарабха̄ге ачирапариниббуте саттхари дхаммам̣ сан̇га̄йитум̣ сан̇кетам̣ катва̄ маха̄тхересу таттха таттха вихарантесу екадивасам̣ а̄йасмантам̣ а̄нандам̣ секхам̣йева сама̄нам̣ махатийа̄ париса̄йа паривутам̣ дхаммам̣ десентам̣ дисва̄ тасса упаримагга̄дхигама̄йа усса̄хам̣ джаненто –

‘‘руккхамӯлагаханам̣ пасаккийа, нибба̄нам̣ хадайасмим̣ опийа;

джха̄йа готама ма̄ ча пама̄до, ким̣ те бил̣ибил̣ика̄ кариссатӣ’’ти. (тхерага̄. 119) – га̄тхам̣ абха̄си;

таттха руккхамӯлагахананти руккхамӯлабхӯтам̣ гаханам̣, гаханан̃хи аттхи, на руккхамӯлам̣, руккхамӯлан̃ча аттхи, на гаханам̣, тесу руккхамӯлаггахан̣ена т̣ха̄насса чха̄йа̄йа сампанната̄йа ва̄та̄тапапариссайа̄бха̄вам̣ дӣпети, гаханаггахан̣ена нива̄табха̄вена ва̄тапариссайа̄бха̄вам̣ джанасамба̄дха̄бха̄ван̃ча дассети, тадубхайена ча бха̄вана̄йогйатам̣. пасаккийа̄ти упагантва̄. нибба̄нам̣ хадайасмим̣ опийа̄ти ‘‘евам̣ майа̄ пат̣ипаджджитва̄ нибба̄нам̣ адхигантабба’’нти ниббутим̣ хадайе т̣хапетва̄ читте катва̄. джха̄йа̄ти тилаккхан̣ӯпаниджджха̄нена джха̄йа, випассана̄бха̄вана̄сахитам̣ маггабха̄ванам̣ бха̄вехи. готама̄ти дхаммабхан̣д̣а̄га̄рикам̣ готтена̄лапати. ма̄ ча пама̄доти адхикусалесу дхаммесу ма̄ пама̄дам̣ а̄паджджи. ида̄ни йа̄дисо тхерасса пама̄до, там̣ пат̣иккхепавасена дассенто ‘‘ким̣ те бил̣ибил̣ика̄ кариссатӣ’’ти а̄ха. таттха бил̣ибил̣ика̄ти бил̣ибил̣икирийа̄, бил̣ибил̣итисаддапаватти йатха̄ нираттхака̄, евам̣ бил̣ибил̣ика̄садиса̄ джанапан̃н̃атти. ким̣ те кариссатӣти кӣдисам̣ аттхам̣ туйхам̣ са̄дхессати, тасма̄ джанапан̃н̃аттим̣ паха̄йа садаттхапасуто хохӣти ова̄дам̣ ада̄си.

там̣ сутва̄ ан̃н̃ехи вуттена виссагандхава̄йанавачанена сам̣вегаджа̄то бахудева раттим̣ чан̇камена вӣтина̄менто випассанам̣ уссукка̄петва̄ сена̄санам̣ пависитва̄ ман̃чаке нисиннаматтова ‘‘кин̃чи сайа̄мӣ’’ти сӣсам̣ бимбоханамасампаттам̣ па̄дам̣ бхӯмито уггатам̣ сарӣрасса а̄ка̄сагатаккхан̣ейева арахаттам̣ па̄пун̣и.

49. ваджджипуттаттхеро апарабха̄ге соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сахассарам̣сӣ бхагава̄тиа̄дима̄ха. таттха сахассарам̣сӣти еттха ‘‘анекасатасахассарам̣сӣ’’ти ваттаббе га̄тха̄бандхасукхаттхам̣ ‘‘сахассарам̣сӣ’’ти вуттанти ведитаббам̣. сесам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

ваджджипуттаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

6. уттараттхераапада̄наван̣н̣ана̄

чхат̣т̣ха̄пада̄не сумедхо на̄ма самбуддхотиа̄дикам̣ а̄йасмато уттараса̄ман̣ерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто сумедхасса бхагавато ка̄ле виджджа̄дхаро хутва̄ а̄ка̄сена вичарати. тена ча самайена саттха̄ тассева анугган̣ханаттхам̣ ванантаре ан̃н̃атарасмим̣ руккхамӯле нисӣди чхаббан̣н̣абуддхарам̣сийо виссадждженто. со анталиккхена гаччханто бхагавантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо а̄ка̄сато оруйха сувисуддхехи випулехи кан̣ика̄рапуппхехи бхагавантам̣ пӯджеси, пуппха̄ни буддха̄нубха̄вена саттху упари чхатта̄ка̄рена ат̣т̣хам̣су, со тена бхиййосоматта̄йа пасанначитто хутва̄ апарабха̄ге ка̄лам̣ катва̄ та̄ватим̣сесу ниббаттитва̄ диббасампаттим̣ анубхаванто йа̄вата̄йукам̣ таттха т̣хатва̄ тато чуто девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де ра̄джагахе бра̄хман̣амаха̄са̄ласса путто хутва̄ ниббатти, уттаротисса на̄мам̣ ахоси. со вин̃н̃утам̣ патто бра̄хман̣авиджджа̄су ниппхаттим̣ гантва̄ джа̄тийа̄ рӯпена виджджа̄йа вайена сӣла̄ча̄рена ча локасса самбха̄ванӣйо джа̄то.

тасса там̣ сампаттим̣ дисва̄ вассака̄ро магадхамаха̄матто аттано дхӣтарам̣ да̄тука̄мо хутва̄ аттано адхиппа̄йам̣ паведеси. со ниссаран̣аджджха̄сайата̄йа там̣ пат̣иккхипитва̄ ка̄лена ка̄лам̣ дхаммасена̄патим̣ пайирупа̄санто тасса сантике дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ ваттасампанно хутва̄ тхерам̣ упат̣т̣хахати.

тена ча самайена тхерасса ан̃н̃атаро а̄ба̄дхо уппанно, тасса бхесаджджаттха̄йа уттаро са̄ман̣еро па̄това паттачӣварама̄да̄йа виха̄рато никкханто антара̄магге тал̣а̄касса самӣпе паттам̣ т̣хапетва̄ удакасамӣпам̣ гантва̄ мукхам̣ дховати. атха ан̃н̃атаро уман̇гачоро катакаммо а̄раккхапурисехи анубаддхо аггамаггена нагарато никкхамитва̄ пала̄йанто аттана̄ гахитам̣ ратанабхан̣д̣итам̣ са̄ман̣ерасса патте паккхипитва̄ пала̄йи. са̄ман̣еропи паттасамӣпам̣ упагато. чорам̣ анубандханта̄ ра̄джапуриса̄ са̄ман̣ерасса патте бхан̣д̣икам̣ дисва̄ ‘‘айам̣ чоро, имина̄ чорийам̣ ката’’нти са̄ман̣ерам̣ паччха̄ба̄хам̣ бандхитва̄ вассака̄расса бра̄хман̣асса дассесум̣. вассака̄ро ча тада̄ ран̃н̃о виниччхайе нийутто хутва̄ чхеджджабхеджджам̣ ануса̄сати, со ‘‘пуббе мама вачанам̣ на̄дийи, суддхапа̄сан̣д̣ийесу паббаджӣ’’ти (тхерага̄. ат̣т̣ха. 1.уттараттхерага̄тха̄ван̣н̣ана̄) каммам̣ асодхетва̄ гха̄тука̄матта̄ва джӣвантамева там̣ сӯле утта̄сеси.

атхасса бхагава̄ н̃а̄н̣апарипа̄кам̣ олокетва̄ там̣ т̣ха̄нам̣ гантва̄ виппхурантахаттханакхаман̣имайӯкхасамбхиннасита̄бхата̄йа паггхарантаджа̄тихин̇гулакасуван̣н̣арасадха̄рам̣ вийа джа̄ла̄гун̣т̣хитамудуталунадӣгхан̇гулихаттхам̣ уттарасса сӣсе т̣хапетва̄ ‘‘уттара, идам̣ те пуримакаммасса пхалам̣ уппаннам̣, таттха тайа̄ паччавеккхан̣абалена адхива̄сана̄ ка̄табба̄’’ти ватва̄ аджджха̄сайа̄нурӯпам̣ дхаммам̣ десеси. уттаро амата̄бхисекасадисена саттху хаттхасампхассена сан̃джа̄таппаса̄дасоманассата̄йа ул̣а̄рапӣтипа̄моджджам̣ пат̣илабхитва̄ йатха̄паричитам̣ випассана̄маггам̣ сама̄рӯл̣хо н̃а̄н̣асса парипа̄кам̣ гататта̄ саттху ча десана̄вила̄сена та̄вадева маггапат̣ипа̄т̣ийа̄ саббе килесе кхепетва̄ чхал̣абхин̃н̃о ахоси. чхал̣абхин̃н̃о пана хутва̄ сӯлато ут̣т̣хахитва̄ пара̄нуддайа̄йа а̄ка̄се т̣хатва̄ па̄т̣иха̄рийам̣ дассеси. маха̄джано аччхарийаббхутачиттаджа̄то ахоси. та̄вадевасса ван̣о сам̣рӯл̣хи, со бхиккхӯхи, ‘‘а̄вусо, та̄дисадуккхам̣ анубхаванто катхам̣ твам̣ випассанам̣ ануйун̃джитум̣ асаккхӣ’’ти пут̣т̣хо, ‘‘пагева ме, а̄вусо, сам̣са̄ре а̄дӣнаво, сан̇кха̄ра̄нан̃ча сабха̄во судит̣т̣хо, ева̄хам̣ та̄дисам̣ дуккхам̣ анубхавантопи асаккхим̣ випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ висесам̣ адхиганту’’нти а̄ха. ‘‘пуббаджа̄тийа̄ дахарака̄ле маккхикам̣ гахетва̄ нимбасӯлакам̣ гахетва̄ сӯла̄ропанакӣл̣ам̣ пат̣ичча евам̣ анекаджа̄тисатесу сӯла̄ропанадуккхаманубхавитва̄ има̄йа парийоса̄наджа̄тийа̄ еварӯпам̣ дуккхаманубхӯта’’нти а̄ха.

55. атха апарабха̄ге пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто сумедхо на̄ма самбуддхотиа̄дима̄ха. таттха анутта̄нападаван̣н̣анамева карисса̄ма.

57. виджджа̄дхаро тада̄ а̄синти ба̄хиракаманта̄дивиджджа̄сиддхийа̄ а̄ка̄сага̄мисаматтхо хутва̄ чаран̣авасена там̣ виджджам̣ раккхитва̄ авина̄сетва̄ парихаран̣авасена виджджа̄дхарайони а̄сим̣ ахосинти аттхо. анталиккхачаро аханти антам̣ парийоса̄нам̣ кот̣им̣ ликхате сам̣кариссатӣти анталиккхам̣. атха ва̄ антам̣ парийоса̄нам̣ ликхйате олокийате етена̄ти анталиккхам̣, тасмим̣ анталиккхе, а̄ка̄се чаран̣асӣло аханти аттхо. тисӯлам̣ сукатам̣ гайха̄ти тикхин̣ам̣ сӯлам̣, аггам̣ а̄вудхам̣. тисӯлам̣ сундарам̣ катам̣, кот̣т̣анагхам̣санамадданапахаран̣авасена сут̣т̣ху катам̣ сӯла̄вудхам̣ гайха гахетва̄ амбарато гаччха̄мӣти аттхо. сесам̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ва найа̄нуйогена сувин̃н̃еййамева̄ти.

уттараттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

7. апарауттараттхераапада̄наван̣н̣ана̄

саттама̄пада̄не ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дикам̣ а̄йасмато апарасса уттараттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто ито чатуннавутикаппе сиддхаттхасса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббаттитва̄ вайаппатто вин̃н̃утам̣ патва̄ са̄сане ладдхаппаса̄до хутва̄ упа̄сакаттам̣ ниведеси. со саттхари париниббуте аттано н̃а̄таке саннипа̄тетва̄ бахупӯджа̄сакка̄рам̣ сам̣харитва̄ дха̄тупӯджам̣ ака̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де са̄кете бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ уттароти ладдхана̄мо вайаппатто кеначидева каран̣ӣйена са̄ваттхим̣ гато кан̣д̣амбамӯле катам̣ йамакапа̄т̣иха̄рийам̣ дисва̄ пасӣдитва̄ пуна ка̄л̣ака̄ра̄масуттадесана̄йа абхивад̣д̣хама̄насаддхо паббаджитва̄ саттха̄ра̄ саддхим̣ ра̄джагахам̣ гантва̄ упасампадам̣ лабхитва̄ татхева чаранто випассанам̣ пат̣т̣хапетва̄ начирассева чхал̣абхин̃н̃о ахоси. чхал̣абхин̃н̃о пана хутва̄ саттхари са̄ваттхийам̣ вихаранте буддхупат̣т̣ха̄наттхам̣ ра̄джагахато са̄ваттхим̣ упагато бхиккхӯхи – ‘‘ким̣, а̄вусо, паббаджджа̄киччам̣ тайа̄ маттхакам̣ па̄пита’’нти пут̣т̣хо ан̃н̃ам̣ бйа̄ка̄си.

93. арахаттам̣ пана патва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто ниббуте локана̄тхамхӣтиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄наттхамева̄ти.

апарауттараттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

8. бхаддаджиттхераапада̄наван̣н̣ана̄

ат̣т̣хама̄пада̄не огайха̄хам̣ поккхаран̣интиа̄дикам̣ а̄йасмато бхаддаджиттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто бра̄хман̣а̄нам̣ виджджа̄сиппесу па̄рам̣ гантва̄ ка̄ме паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ аран̃н̃а̄йатане ассамам̣ ка̄ретва̄ васанто екадивасам̣ саттха̄рам̣ а̄ка̄сена гаччхантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо ан̃джалим̣ паггайха ат̣т̣ха̄си. саттха̄ тасса аджджха̄сайам̣ дисва̄ а̄ка̄сато отари. отин̣н̣асса пана бхагавато мадхун̃ча бхисамул̣а̄лан̃ча саппикхӣран̃ча упана̄меси, тасса там̣ бхагава̄ анукаммам̣ упа̄да̄йа пат̣иггахетва̄ анумоданам̣ катва̄ пакка̄ми. со тена пун̃н̃акаммена туситесу ниббатто таттха йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто апара̄парам̣ сугатӣсуйева сам̣саранто випассисса бхагавато ка̄ле махаддхано сет̣т̣хи хутва̄ ат̣т̣хасат̣т̣хибхиккхусатасахассам̣ бходжетва̄ тичӣварена аччха̄деси.

евам̣ бахум̣ кусалам̣ катва̄ девалоке ниббатти. таттха йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чавитва̄ мануссалокесу уппанно буддхасун̃н̃е локе пан̃ча паччекабуддхасата̄ни чатӯхи паччайехи упат̣т̣хахитва̄ тато чуто ра̄джакуле ниббаттитва̄ раджджам̣ ануса̄санто аттано путтам̣ паччекабодхим̣ адхигантва̄ т̣хитам̣ упат̣т̣хахитва̄ тасса париниббутасса дха̄туйо гахетва̄ четийам̣ катва̄ пӯджеси. евам̣ таттха таттха та̄ни та̄ни пун̃н̃а̄ни катва̄ имасмим̣ буддхуппа̄де бхаддийанагаре асӣтикот̣ивибхавасса бхаддийасет̣т̣хисса екапуттако хутва̄ ниббатти, бхаддаджӣтисса на̄мам̣ ахоси. тасса кира иссарийабхогапарива̄расампатти чаримабхаве бодхисаттасса вийа ахоси.

тада̄ саттха̄ са̄ваттхийам̣ васитва̄ бхаддаджикума̄рам̣ сан̇ган̣ханаттха̄йа махата̄ бхиккхусан̇гхена саддхим̣ бхаддийанагарам̣ гантва̄ джа̄тийа̄ване васи тасса н̃а̄н̣апарипа̄кам̣ а̄гамайама̄но. сопи упарипа̄са̄де нисинно сӣхапан̃джарам̣ виваритва̄ олокенто бхагавато сантике дхаммам̣ сотум̣ гаччхантам̣ маха̄джанам̣ дисва̄, ‘‘каттха̄йам̣ маха̄джано гаччхатӣ’’ти пуччхитва̄ там̣ ка̄ран̣ам̣ сутва̄ сайампи махата̄ парива̄рена саттху сантикам̣ гантва̄ дхаммам̣ сун̣анто сабба̄бхаран̣апат̣иман̣д̣итова саббакилесе кхепетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и. арахатте пана тена адхигате саттха̄ бхаддийасет̣т̣хим̣ а̄мантеси – ‘‘тава путто алан̇катапат̣ийатто дхаммам̣ сун̣анто арахатте патит̣т̣ха̄си, тенасса ида̄нева паббаджитум̣ йуттам̣, но че паббаджиссати, паринибба̄йиссатӣ’’ти. сет̣т̣хи ‘‘на майхам̣ путтасса дахарассева сато паринибба̄нена киччам̣ аттхи, пабба̄джетха на’’нти а̄ха. там̣ саттха̄ пабба̄джетва̄ упасампа̄детва̄ таттха сатта̄хам̣ васитва̄ кот̣ига̄мам̣ па̄пун̣и, со ча га̄мо ган̇га̄тӣре ахоси. кот̣ига̄мава̄сино ча буддхаппамукхасса бхиккхусан̇гхасса маха̄да̄нам̣ паваттесум̣. бхаддаджиттхеро саттха̄ра̄ анумодана̄йа а̄раддхаматта̄йа бахига̄мам̣ гантва̄ ‘‘ган̇га̄тӣре маггасамӣпе саттху а̄гатака̄ле вут̣т̣хахисса̄мӣ’’ти ка̄лапариччхедам̣ катва̄ ан̃н̃атарасмим̣ руккхамӯле сама̄паттим̣ сама̄паджджитва̄ нисӣди. маха̄тхересу а̄гаччхантесупи авут̣т̣хахитва̄ саттху а̄гатака̄лейева вут̣т̣ха̄си. путхуджджана̄ бхиккхӯ – ‘‘айам̣ адхуна̄ паббаджито, маха̄тхересу а̄гаччхантесу ма̄натхаддхо хутва̄ на вут̣т̣ха̄сӣ’’ти уджджха̄йим̣су.

кот̣ига̄мава̄сино саттху бхиккхусан̇гхасса ча бахӯ на̄ва̄сан̇гха̄т̣е бандхим̣су. саттха̄ ‘‘бхаддаджисса̄нубха̄вам̣ пака̄семӣ’’ти на̄ва̄йа т̣хатва̄ ‘‘кахам̣ бхаддаджӣ’’ти пуччхи. бхаддаджиттхеро – ‘‘сохам̣, бханте’’ти саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ ан̃джалим̣ катва̄ ат̣т̣ха̄си. саттха̄ ‘‘ехи, бхаддаджи, амхехи саддхим̣ екана̄вам̣ абхируха̄’’ти. со уппатитва̄ саттху т̣хитана̄ва̄йам̣ ат̣т̣ха̄си. саттха̄ ган̇га̄йа маджджхе гатака̄ле, ‘‘бхаддаджи, тайа̄ маха̄пана̄дака̄ле аджджха̄вут̣т̣харатанапа̄са̄до каха’’нти а̄ха. ‘‘имасмим̣ т̣ха̄не нимугго, бханте’’ти. ‘‘тена хи, бхаддаджи, сабрахмача̄рӣнам̣ кан̇кхам̣ чхинда̄’’ти. тасмим̣ кхан̣е тхеро саттха̄рам̣ вандитва̄ иддхибалена гантва̄ па̄са̄датхӯпикам̣ па̄дан̇гулантарена саннируджджхитва̄ пан̃чавӣсатийоджанам̣ па̄са̄дам̣ гахетва̄ а̄ка̄се уппати, уппатанто ча пан̃н̃а̄сайоджана̄ни уккхипи. атхасса пуримабхаве н̃а̄така̄ па̄са̄дагатена лобхена маччхакаччхапаман̣д̣ӯка̄ хутва̄ ниббатта̄ тасмим̣ па̄са̄де ут̣т̣хаханте париваттитва̄ патим̣су. саттха̄ те сампатанте дисва̄ ‘‘н̃а̄така̄ те, бхаддаджи, киламантӣ’’ти а̄ха. тхеро саттху вачанена па̄са̄дам̣ виссаджджеси. па̄са̄до йатха̄т̣ха̄нейева патит̣т̣хахи. саттха̄ па̄ран̇гато бхиккхӯхи – ‘‘када̄, бханте, бхаддаджиттхерена айам̣ па̄са̄до аджджха̄вут̣т̣хо’’ти пут̣т̣хо маха̄пана̄даджа̄такам̣ (джа̄. 1.3.40 а̄дайо) катхетва̄ бахуджанам̣ дхамма̄матам̣ па̄йеси.

98. тхеро пана арахаттам̣ патто пуббасамбха̄рам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сетум̣ огайха̄хам̣ поккхаран̣интиа̄дима̄ха. таттха огайха̄хам̣ поккхаран̣инти путхуна̄на̄анекамахогхехи кхан̣итатта̄ ‘‘поккхаран̣ӣ’’ти ладдхана̄мам̣ джала̄сайам̣ огайха огахетва̄ пависитва̄ аджджхога̄хетва̄ гха̄сахетукха̄данаттха̄йа таттха поккхаран̣ийам̣ пависитва̄ бхисам̣ падумапун̣д̣арӣкамӯлам̣ уддхара̄мӣти аттхо. сесам̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайатта̄ утта̄нападаттхатта̄ ча найа̄нуса̄рена сувин̃н̃еййамева̄ти.

бхаддаджиттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

9. сивакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄

навама̄пада̄не есана̄йа чарантасса̄тиа̄дикам̣ а̄йасмато сивакаттхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто випассисса бхагавато ка̄ле кулагехе ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто екадивасам̣ бхагавантам̣ пин̣д̣а̄йа чарантам̣ дисва̄ пасаннама̄насо паттам̣ а̄да̄йа кумма̄сасса пӯретва̄ ада̄си. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де ра̄джагахе бра̄хман̣акулагехе ниббаттитва̄ сивакотисса на̄мам̣ ахоси. со вайаппатто виджджа̄сиппесу ниппхаттим̣ гато неккхаммаджджха̄сайата̄йа ка̄ме паха̄йа та̄пасапаббаджджам̣ паббаджитва̄ вичаранто саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ випассана̄йа каммам̣ каронто начирассева арахаттам̣ па̄пун̣и.

117. арахаттам̣ патва̄ соманассаджа̄то аттано пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто есана̄йа чарантасса̄тиа̄дима̄ха. там̣ саббам̣ сувин̃н̃еййамева̄ти.

сивакаттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

10. упава̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄

дасама̄пада̄не падумуттаро на̄ма джинотиа̄дикам̣ а̄йасмато упава̄наттхерасса апада̄нам̣. айам̣ кира пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто кеначи каммаччхиддена падумуттарасса бхагавато ка̄ле даллиддакуле ниббаттитва̄ вин̃н̃утам̣ патто бхагавати париниббуте тасса дха̄тум̣ гахетва̄ мануссадевана̄гагарул̣айаккхакумбхан̣д̣агандхаббехи саттаратанамайе саттайоджанике тхӯпе кате таттха судхотам̣ аттано уттара̄сан̇гам̣ вел̣агге а̄бандхитва̄ дхаджам̣ катва̄ пӯджам̣ ака̄си. там̣ гахетва̄ абхисамматако на̄ма йаккхасена̄пати девехи четийапӯджа̄раккхан̣аттхам̣ т̣хапито адиссама̄нака̄йо а̄ка̄се дха̄ренто четийам̣ тиккхаттум̣ падаккхин̣ам̣ ака̄си. там̣ дисва̄ бхиййосоматта̄йа пасаннама̄насо ахоси. со тена пун̃н̃акаммена девамануссесу сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де са̄ваттхийам̣ бра̄хман̣акуле ниббаттитва̄ упава̄ноти ладдхана̄мо вайаппатто джетаванапат̣иггахан̣е буддха̄нубха̄вам̣ дисва̄ пат̣иладдхасаддхо паббаджитва̄ випассана̄йа каммам̣ каронто чхал̣абхин̃н̃о ахоси. атха̄йасма̄ упава̄но бхагавато упат̣т̣ха̄ко ахоси. тена ча самайена бхагавато ва̄та̄ба̄дхо уппаджджи. тхерасса гихисаха̄йо девахито на̄ма бра̄хман̣о са̄ваттхийам̣ пат̣ивасати. со тхерам̣ чатӯхи паччайехи пава̄реси. атха̄йасма̄ упава̄но нива̄сетва̄ паттачӣварам̣ гахетва̄ тасса бра̄хман̣асса нивесанам̣ упаган̃чхи. бра̄хман̣о ‘‘кеначи ман̃н̃е пайоджанена тхеро а̄гато бхависсатӣ’’ти н̃атва̄ ‘‘вадеййа̄тха, бханте, кенаттхо’’ти а̄ха. тхеро тасса бра̄хман̣асса пайоджанам̣ а̄чиккханто –

‘‘арахам̣ сугато локе, ва̄теха̄ба̄дхико муни;

саче ун̣ходакам̣ аттхи, мунино дехи бра̄хман̣а.

‘‘пӯджито пӯджанеййа̄нам̣, саккареййа̄на саккато;

апачитопачеййа̄нам̣, тасса иччха̄ми ха̄таве’’ти. (тхерага̄. 185-186) –

га̄тха̄двайам̣ абха̄си.

тассаттхо – йо имасмим̣ локе пӯджанеййа̄нам̣ пӯджетаббехи сакка̄дӣхи девехи маха̄брахма̄дӣхи ча брахмехи пӯджито, саккареййа̄нам̣ сакка̄таббехи бимбиса̄ракосалара̄джа̄дӣхи саккато, апачеййа̄нам̣ апача̄йитаббехи махесӣхи кхӣн̣а̄савехи апачито, килесехи а̄ракатта̄дина̄ арахам̣, собханагамана̄дина̄ сугато саббан̃н̃ӯ муни майхам̣ саттха̄ девадево сакка̄нам̣ атисакко брахма̄нам̣ атибрахма̄, со да̄ни ва̄техи ва̄тахету ва̄таккхобханимиттам̣ а̄ба̄дхико джа̄то. саче, бра̄хман̣а, ун̣ходакам̣ аттхи, тасса ва̄та̄ба̄дхавӯпасаманаттхам̣ там̣ ха̄таве упанетум̣ иччха̄мӣти.

там̣ сутва̄ бра̄хман̣о ун̣ходакам̣ таданурӯпам̣ ва̄тахаран̃ча бхесаджджам̣ бхагавато упана̄меси. тена ча саттху рого вӯпасами. тасса бхагава̄ анумоданам̣ ака̄си.

122. атха̄йасма̄ упава̄но апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттаро на̄ма джинотиа̄дима̄ха. таттха падумуттаротиа̄дӣни пуббе вуттаттха̄нева.

123. маха̄джана̄ сама̄гамма̄ти сакаладжамбудӣпава̄сино ра̄сибхӯта̄ти аттхо. читакам̣ катва̄ти йоджануббедхам̣ чанданара̄сичитакам̣ катва̄ бхагавато сарӣрам̣ таттха абхиропайим̣сӯти самбандхо.

124. сарӣракиччам̣ катва̄на̄ти а̄дахана̄ти аггина̄ даханакиччам̣ катва̄ти аттхо.

127-28. джан̇гха̄ ман̣имайа̄ а̄сӣти мануссехи кататхӯпе джан̇гха̄ пуппхава̄хаттхам̣ чаритат̣т̣ха̄нам̣ ман̣имайа̄ инданӣламан̣ина̄ ката̄ти аттхо. майампӣти саббе дева̄ тхӯпам̣ карисса̄ма̄ти аттхо.

129. дха̄ту а̄вен̣ика̄ наттхӣти девамануссехи висум̣ висум̣ четийам̣ ка̄тум̣ а̄вен̣ика̄ висум̣ дха̄ту наттхи, там̣ дассенто сарӣрам̣ екапин̣д̣итанти а̄ха. адхит̣т̣ха̄набалена сакаласарӣрадха̄ту екагханасила̄майапат̣има̄ вийа екамева ахосӣти аттхо. имамхи буддхатхӯпамхӣти сакаладжамбудӣпава̄сӣхи катамхи имамхи суван̣н̣атхӯпамхи майам̣ саббе сама̄гантва̄ кан̃чукатхӯпам̣ карисса̄ма̄ти аттхо.

133. инданӣлам̣ маха̄нӣланти индӣварапуппхаван̣н̣а̄бхам̣ ман̣и инданӣламан̣и. тато адхикаван̣н̣ата̄ маха̄ман̣и инданӣламан̣айо ча маха̄нӣламан̣айо ча джотирасаман̣иджа̄тиран̇гаман̣айо ча екато саннипа̄тетва̄ ра̄сӣ катва̄ суван̣н̣атхӯпе кан̃чукатхӯпам̣ катва̄ ачха̄дайунти самбандхо.

144. паччекам̣ буддхасет̣т̣хасса̄ти буддхуттамасса пати екам̣ висум̣ упаричхаданена тхӯпам̣ акам̣сӯти аттхо.

147. кумбхан̣д̣а̄ гуйхака̄ татха̄ти кумбхаматта̄ни ан̣д̣а̄ни йесам̣ дева̄нам̣ те кумбхан̣д̣а̄, пат̣иччха̄детва̄ нигухитва̄ пат̣иччха̄данато гарул̣а̄ гуйхака̄ на̄ма джа̄та̄, те кумбхан̣д̣а̄ гуйхака̄пи тхӯпам̣ акам̣сӯти аттхо.

151. атибхонти на тасса̄бха̄ти тасса четийасса пабхам̣ чандасӯрийата̄рака̄нам̣ пабха̄ на атибхонти, на аджджхоттхарантӣти аттхо.

158. ахампи ка̄рам̣ касса̄мӣти та̄дино локана̄тхасса тхӯпасмим̣ ахампи ка̄рам̣ пун̃н̃акирийам̣ кусалакаммам̣ дхаджапат̣а̄капӯджам̣ карисса̄мӣти аттхо.

упава̄наттхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

11. рат̣т̣хапа̄латтхераапада̄наван̣н̣ана̄

ека̄дасама̄пада̄не падумуттарасса бхагаватотиа̄дикам̣ а̄йасмато рат̣т̣хапа̄латтхерасса апада̄нам̣. айампи пуримабуддхесу ката̄дхика̄ро таттха таттха бхаве виват̣т̣ӯпаниссайа̄ни пун̃н̃а̄ни упачинанто падумуттарасса бхагавато ка̄ле тасса уппаттито пуретарамева хам̣саватӣнагаре гахапатимаха̄са̄лакуле ниббаттитва̄ вайаппатто питу аччайена гхара̄ва̄се патит̣т̣хито ратанакот̣т̣ха̄га̄ракаммикена дасситам̣ апарима̄н̣ам̣ кулавам̣са̄нугатам̣ дханам̣ дисва̄ ‘‘имам̣ еттакам̣ дханара̄сим̣ майхам̣ аййакапаййака̄дайо аттана̄ саддхим̣ гахетва̄ гантум̣ на̄саккхим̣су, майа̄ пана гахетва̄ гантум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ капан̣аддхика̄дӣнам̣ маха̄да̄нам̣ дети. со абхин̃н̃а̄ла̄бхим̣ екам̣ та̄пасам̣ упат̣т̣хаханто тена девалока̄дхипачче уййоджито йа̄ваджӣвам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чуто дево хутва̄ ниббатти. со таттха девалоке девараджджам̣ каронто йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ тато чуто мануссалоке бхиннам̣ рат̣т̣хам̣ сандха̄ретум̣ саматтхасса куласса екапутто хутва̄ ниббатти. тена ча самайена падумуттаро на̄ма бхагава̄ локе уппаджджитва̄ паваттитаварадхаммачакко венеййасаттам̣ нибба̄намаха̄нагарасан̇кха̄такхемантабхӯмим̣ сампа̄песи. атха со кулапутто ануккамена вин̃н̃утам̣ патто екадивасам̣ упа̄сакехи саддхим̣ виха̄рам̣ гато саттха̄рам̣ дхаммам̣ десентам̣ дисва̄ пасанначитто парисапарийанте нисӣди.

тена ча самайена саттха̄ екам̣ бхиккхум̣ саддха̄паббаджита̄нам̣ аггат̣т̣ха̄не т̣хапеси, там̣ дисва̄ пасаннама̄насо тадаттха̄йа читтам̣ т̣хапетва̄ сатасахассабхиккхупарива̄расса бхагавато махата̄ сакка̄рена сатта̄хам̣ маха̄да̄нам̣ паваттетва̄ пан̣идха̄нам̣ ака̄си. саттха̄ тасса анантара̄йена иджджханабха̄вам̣ дисва̄ ‘‘ана̄гате готамасса на̄ма самма̄самбуддхасса са̄сане саддха̄паббаджита̄нам̣ агго бхависсатӣ’’ти бйа̄ка̄си. со саттха̄рам̣ бхиккхусан̇гхан̃ча вандитва̄ ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ пакка̄ми. со таттха йа̄вата̄йукам̣ пун̃н̃а̄ни катва̄ тато чавитва̄ девамануссесу сам̣саранто ито два̄навутикаппе пхуссасса бхагавато ка̄ле саттху вема̄тикабха̄тикесу тӣсу ра̄джапуттесу саттха̄рам̣ упат̣т̣хахантесу тесам̣ пун̃н̃акирийа̄йа саха̄йакиччам̣ ака̄си. евам̣ таттха таттха бхаве там̣ там̣ бахум̣ кусалам̣ упачинитва̄ сугатӣсуйева сам̣саранто имасмим̣ буддхуппа̄де курурат̣т̣хе тхуллакот̣т̣хиканигаме рат̣т̣хапа̄ласет̣т̣хигехе ниббатти, тасса бхиннам̣ рат̣т̣хам̣ сандха̄ретум̣ саматтхе куле ниббаттатта̄ рат̣т̣хапа̄лоти вам̣са̄нугатамева на̄мам̣ ахоси. со махата̄ парива̄рена вад̣д̣ханто ануккамена йоббанам̣ патто ма̄та̄питӯхи патирӯпена да̄рена сам̣йоджетва̄ маханте ча йасе патит̣т̣ха̄пито диббасампаттисадисам̣ сампаттим̣ паччанубхоти. атха бхагава̄ курурат̣т̣хе джанападача̄рикам̣ чаранто тхуллакот̣т̣хикам̣ анупа̄пун̣и. там̣ сутва̄ рат̣т̣хапа̄ло кулапутто саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ саттху сантике дхаммам̣ сутва̄ пат̣иладдхасаддхо саттава̄ре бхаттаччхеде катва̄ киччхена касирена ма̄та̄питаро ануджа̄на̄петва̄ саттха̄рам̣ упасан̇камитва̄ паббаджджам̣ йа̄читва̄ саттху а̄н̣аттийа̄ ан̃н̃атарасса тхерасса сантике паббаджитва̄ йонисоманасика̄рена каммам̣ каронто випассанам̣ вад̣д̣хетва̄ арахаттам̣ па̄пун̣и.

179-180. атха̄йасма̄ апарабха̄ге аттано пуббакаммам̣ саритва̄ соманассаджа̄то пуббачарита̄пада̄нам̣ пака̄сенто падумуттарасса бхагаватотиа̄дима̄ха. суна̄го со майа̄ динноти тада̄ маха̄дханасет̣т̣хи хутва̄ саббам̣ са̄патеййам̣ да̄намукхе виссаджджанасамайе саттаппатит̣т̣хо сундаро на̄го хаттхира̄джа̄ майа̄ динно ахоси. там̣ дассенто ӣса̄дантотиа̄дима̄ха. ӣса̄данто ратхаӣсаппама̄н̣аданто, со майа̄ динно хаттхина̄го. урӯл̣хава̄ти ра̄джа̄ваханайоггасаматтхо, ра̄джа̄рахо ва̄. сетаччхаттоти алан̇ка̄раттха̄йа упат̣т̣хаханасетаччхаттасахитоти аттхо. пасобхитоти а̄рохапарин̣а̄хава̄ рӯпасобха̄хи сампанноти аттхо. сакаппано сахаттхипоти хаттхиалан̇ка̄расахито хаттхигопакасахитоти аттхо. иттхамбхӯто хаттхина̄го падумуттарасса бхагавато майа̄ динноти аттхо.

181. майа̄ бхаттам̣ ка̄ретва̄на̄ти майа̄ ка̄ра̄питавиха̄ре васанта̄нам̣ кот̣исан̇кха̄нам̣ бхиккхӯнам̣ ниччабхаттам̣ пат̣т̣хапетва̄ махесино ниййа̄десинти самбандхо.

183. джаладжуттамана̄макоти джалато джа̄то джаладжо, ким̣ там̣? падумам̣, падумена сама̄нана̄матта̄ уттаматта̄ ча падумуттаро на̄ма бхагава̄ти аттхо. сесам̣ саббаттха утта̄наттхамева̄ти.

рат̣т̣хапа̄латтхераапада̄наван̣н̣ана̄ саматта̄.

чхаппан̃н̃а̄самамаха̄ваггаван̣н̣ана̄ саматта̄.

ити висуддхаджанавила̄синийа̄ апада̄на-ат̣т̣хакатха̄йа

етта̄вата̄ буддхапаччекабуддхаса̄вакаттхера̄пада̄на-ат̣т̣хакатха̄ саматта̄.

нигаманакатха̄

сӣхал̣адӣпаке аппиччхата̄дигун̣аванта̄нам̣ тхеравам̣саппадӣпа̄нам̣ а̄нандаттхера̄дӣнам̣ саббасатта̄нам̣ тан̣ха̄ма̄надит̣т̣ха̄дайо чхедананиггахавивечана̄дйаттхам̣ саттахи ма̄сехи ативийа а̄ра̄дханена ладдхакосаллена бодхисамбха̄рам̣ гавесантена сатидхитигативӣрийапараккамантена маха̄самантагун̣асобханена типит̣акадхарена пан̣д̣итена а̄бхатам̣ имам̣ апада̄на-ат̣т̣хакатхам̣ саббо садевалоко джа̄на̄тӯти.

анена лобха̄димала̄ паджа̄нам̣, чаккха̄дирога̄ вивидха̄ ча дуккха̄;

калаха̄дибхайа̄ дуккхита̄ джа̄та̄, чора̄дайонаттхакара̄ ча локе.

нассанту ме пан̃ча вера̄ ча па̄па̄, нассанту гимхе йатха̄ вут̣т̣хива̄та̄;

ат̣т̣хан̇гикамаггаварена патва̄, нибба̄напурам̣ пат̣ипа̄дайа̄ми.

саббадит̣т̣хин̃ча мадданто, ра̄гадоса̄дипа̄паке;

сам̣са̄рават̣т̣ам̣ чхиндитва̄, упеми саггамоккхаке.

а̄н̣а̄кхеттамхи саббаттха, авӣчимхи бхаваггато;

саббе дхамма̄нуйа̄йанту, тайо лока̄ утупи ча̄ти.

апада̄на-ат̣т̣хакатха̄ саматта̄.