📜

намо тасса бхагавато арахато самма̄самбуддхасса

кхуддаканика̄йе

джа̄така-ат̣т̣хакатха̄

(саттамо бха̄го)

22. маха̄нипа̄то

[543] 6. бхӯридаттаджа̄такаван̣н̣ана̄

нагаракан̣д̣ам̣

йам̣ кин̃чи ратанам̣ аттхӣти идам̣ саттха̄ са̄ваттхим̣ упанисса̄йа джетаване вихаранто упосатхике упа̄саке а̄раббха катхеси. те кира упосатхадивасе па̄това упосатхам̣ адхит̣т̣ха̄йа да̄нам̣ датва̄ паччха̄бхаттам̣ гандхама̄ла̄дихаттха̄ джетаванам̣ гантва̄ дхаммассаванавела̄йа екамантам̣ нисӣдим̣су. саттха̄ дхаммасабхам̣ а̄гантва̄ алан̇катабуддха̄сане нисӣдитва̄ бхиккхусан̇гхам̣ олокетва̄ бхиккхуа̄дӣсу пана йе а̄раббха дхаммакатха̄ самут̣т̣ха̄ти, техи саддхим̣ татха̄гата̄ саллапанти, тасма̄ аджджа упа̄саке а̄раббха пуббачарийаппат̣исам̣йутта̄ дхаммакатха̄ самут̣т̣хахиссатӣти н̃атва̄ упа̄сакехи саддхим̣ саллапанто ‘‘упосатхикаттха, упа̄сака̄’’ти упа̄саке пуччхитва̄ ‘‘а̄ма, бханте’’ти вутте ‘‘са̄дху, упа̄сака̄, калйа̄н̣ам̣ во катам̣, апича аначчхарийам̣ кхо панетам̣, йам̣ тумхе ма̄дисам̣ буддхам̣ ова̄дада̄йакам̣ а̄чарийам̣ лабханта̄ упосатхам̣ кареййа̄тха. пора̄н̣апан̣д̣ита̄ пана ана̄чарийака̄пи махантам̣ йасам̣ паха̄йа упосатхам̣ карим̣суйева̄’’ти ватва̄ техи йа̄чито атӣтам̣ а̄хари.

атӣте ба̄ра̄н̣асийам̣ брахмадатто на̄ма ра̄джа̄ раджджам̣ ка̄ренто путтасса упараджджам̣ датва̄ тасса махантам̣ йасам̣ дисва̄ ‘‘раджджампи ме ган̣хеййа̄’’ти уппанна̄сан̇ко ‘‘та̄та, твам̣ ито никкхамитва̄ йаттха те руччати, таттха васитва̄ мама аччайена куласантакам̣ раджджам̣ ган̣ха̄хӣ’’ти а̄ха. со ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхитва̄ питарам̣ вандитва̄ никкхамитва̄ анупуббена йамунам̣ гантва̄ йамуна̄йа ча самуддасса ча паббатасса ча антаре пан̣н̣аса̄лам̣ ма̄петва̄ ванамӯлапхала̄ха̄ро пат̣ивасати. тада̄ самуддасса хет̣т̣химе на̄габхаване ека̄ матапатика̄ на̄гама̄н̣авика̄ ан̃н̃а̄сам̣ сапатика̄нам̣ йасам̣ олокетва̄ килесам̣ нисса̄йа на̄габхавана̄ никкхамитва̄ самуддатӣре вичарантӣ ра̄джапуттасса падавалан̃джам̣ дисва̄ пада̄нуса̄рена гантва̄ там̣ пан̣н̣аса̄лам̣ аддаса. тада̄ ра̄джапутто пхала̄пхалаттха̄йа гато хоти. са̄ пан̣н̣аса̄лам̣ пависитва̄ кат̣т̣хаттхаран̣ан̃чева сесапариккха̄ре ча дисва̄ чинтеси ‘‘идам̣ екасса паббаджитасса васанат̣т̣ха̄нам̣, вӣмам̣сисса̄ми нам̣ ‘саддха̄йа паббаджито ну кхо но’ти, саче хи саддха̄йа паббаджито бхависсати неккхамма̄дхимутто, на ме алан̇катасайанам̣ са̄дийиссати. саче ка̄ма̄бхирато бхависсати, на саддха̄паббаджито, мама сайанасмим̣йева нипаджджиссати. атха нам̣ гахетва̄ аттано са̄микам̣ катва̄ идхева васисса̄мӣ’’ти. са̄ на̄габхаванам̣ гантва̄ диббапуппха̄ни чева диббагандхе ча а̄харитва̄ диббапуппхасайанам̣ саджджетва̄ пан̣н̣аса̄ла̄йам̣ пуппхӯпаха̄рам̣ катва̄ гандхачун̣н̣ам̣ викиритва̄ пан̣н̣аса̄лам̣ алан̇каритва̄ на̄габхаванамева гата̄.

ра̄джапутто са̄йанхасамайам̣ а̄гантва̄ пан̣н̣аса̄лам̣ павит̣т̣хо там̣ паваттим̣ дисва̄ ‘‘кена ну кхо имам̣ сайанам̣ саджджита’’нти пхала̄пхалам̣ парибхун̃джитва̄ ‘‘ахо сугандха̄ни пуппха̄ни, мана̄пам̣ вата катва̄ сайанам̣ пан̃н̃атта’’нти на саддха̄паббаджитабха̄вена соманассаджа̄то пуппхасайане париваттитва̄ нипанно ниддам̣ оккамитва̄ пунадивасе сӯрийуггамане ут̣т̣ха̄йа пан̣н̣аса̄лам̣ асаммаджджитва̄ пхала̄пхалаттха̄йа агама̄си. на̄гама̄н̣авика̄ тасмим̣ кхан̣е а̄гантва̄ мила̄та̄ни пуппха̄ни дисва̄ ‘‘ка̄ма̄дхимутто еса, на саддха̄паббаджито, сакка̄ нам̣ ган̣хиту’’нти н̃атва̄ пура̄н̣апуппха̄ни нӣхаритва̄ ан̃н̃а̄ни пуппха̄ни а̄харитва̄ татхева навапуппхасайанам̣ саджджетва̄ пан̣н̣аса̄лам̣ алан̇каритва̄ чан̇каме пуппха̄ни викиритва̄ на̄габхаванамева гата̄. со там̣ дивасампи пуппхасайане сайитва̄ пунадивасе чинтеси ‘‘ко ну кхо имам̣ пан̣н̣аса̄лам̣ алан̇каротӣ’’ти? со пхала̄пхалаттха̄йа агантва̄ пан̣н̣аса̄лато авидӯре пат̣иччханно ат̣т̣ха̄си. итара̄пи бахӯ гандхе чева пуппха̄ни ча а̄да̄йа ассамападам̣ агама̄си. ра̄джапутто уттамарӯпадхарам̣ на̄гама̄н̣авикам̣ дисва̄ва пат̣ибаддхачитто атта̄нам̣ адассетва̄ тасса̄ пан̣н̣аса̄лам̣ пависитва̄ сайанам̣ саджджанака̄ле пависитва̄ ‘‘ка̄си тва’’нти пуччхи. ‘‘ахам̣ на̄гама̄н̣авика̄, са̄мӣ’’ти. ‘‘саса̄мика̄ асса̄мика̄сӣ’’ти. ‘‘са̄ми, ахам̣ пуббе саса̄мика̄, ида̄ни пана асса̄мика̄ видхава̄’’. ‘‘твам̣ пана каттха ва̄сикосӣ’’ти? ‘‘ахам̣ ба̄ра̄н̣асиран̃н̃о путто брахмадаттакума̄ро на̄ма’’. ‘‘твам̣ на̄габхаванам̣ паха̄йа касма̄ идха вичарасӣ’’ти? ‘‘са̄ми, ахам̣ таттха саса̄мика̄нам̣ на̄гама̄н̣авика̄нам̣ йасам̣ олокетва̄ килесам̣ нисса̄йа уккан̣т̣хитва̄ тато никкхамитва̄ са̄микам̣ парийесантӣ вичара̄мӣ’’ти. ‘‘тена хи бхадде, са̄дху, ахампи на саддха̄йа паббаджито, питара̄ пана ме нӣхаритатта̄ идха васа̄ми, твам̣ ма̄ чинтайи, ахам̣ те са̄мико бхависса̄ми, убхопи идха самаггава̄сам̣ васисса̄ма̄’’ти. са̄ ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхи. тато пат̣т̣ха̄йа те убхопи таттхева самаггава̄сам̣ васим̣су. са̄ аттано а̄нубха̄вена маха̄рахам̣ гехам̣ ма̄петва̄ маха̄рахам̣ паллан̇кам̣ а̄харитва̄ сайанам̣ пан̃н̃апеси. тато пат̣т̣ха̄йа мӯлапхала̄пхалам̣ на кха̄ди, диббааннапа̄намева бхун̃джитва̄ джӣвикам̣ каппеси.

апарабха̄ге на̄гама̄н̣авика̄ габбхам̣ пат̣илабхитва̄ путтам̣ виджа̄йи, са̄гаратӣре джа̄татта̄ тасса ‘‘са̄гарабрахмадатто’’ти на̄мам̣ карим̣су. тасса падаса̄ гаманака̄ле на̄гама̄н̣авика̄ дхӣтарам̣ виджа̄йи, тасса̄ самуддатӣре джа̄татта̄ ‘‘самуддаджа̄’’ти на̄мам̣ карим̣су. атхеко ба̄ра̄н̣асива̄сико ваначарако там̣ т̣ха̄нам̣ патва̄ катапат̣исантха̄ро ра̄джапуттам̣ сан̃джа̄нитва̄ катипа̄хам̣ таттха васитва̄ ‘‘дева, ахам̣ тумха̄кам̣ идха васанабха̄вам̣ ра̄джакуласса а̄рочесса̄мӣ’’ти там̣ вандитва̄ никкхамитва̄ нагарам̣ агама̄си. тада̄ ра̄джа̄ ка̄ламака̄си. амачча̄ тасса сарӣракиччам̣ катва̄ саттаме дивасе саннипатитва̄ ‘‘ара̄джакам̣ раджджам̣ на̄ма на сан̣т̣ха̄ти, ра̄джапуттасса васанат̣т̣ха̄нам̣ ва̄ аттхибха̄вам̣ ва̄ на джа̄на̄ма, пхуссаратхам̣ виссаджджетва̄ ра̄джа̄нам̣ ган̣хисса̄ма̄’’ти мантайим̣су. тасмим̣ кхан̣е ваначарако нагарам̣ патва̄ там̣ катхам̣ сутва̄ амачча̄нам̣ сантикам̣ гантва̄ ‘‘ахам̣ ра̄джапуттасса сантике тайо чатта̄ро дивасе васитва̄ а̄гатомхӣ’’ти там̣ паваттим̣ а̄чиккхи. амачча̄ тасса сакка̄рам̣ катва̄ тена маггана̄йакена саддхим̣ таттха гантва̄ катапат̣исантха̄ра̄ ран̃н̃о ка̄лакатабха̄вам̣ а̄рочетва̄ ‘‘дева, раджджам̣ пат̣ипаджджа̄хӣ’’ти а̄хам̣су.

со ‘‘на̄гама̄н̣авика̄йа читтам̣ джа̄нисса̄мӣ’’ти там̣ упасан̇камитва̄ ‘‘бхадде, пита̄ ме ка̄лакато, амачча̄ майхам̣ чхаттам̣ усса̄петум̣ а̄гата̄, гаччха̄ма, бхадде, убхопи два̄дасайоджаника̄йа ба̄ра̄н̣асийа̄ раджджам̣ ка̄ресса̄ма, твам̣ сол̣асаннам̣ иттхисахасса̄нам̣ джет̣т̣хика̄ бхависсасӣ’’ти а̄ха. ‘‘са̄ми, на сакка̄ майа̄ ганту’’нти. ‘‘ким̣ка̄ран̣а̄’’ти? ‘‘майам̣ гхорависа̄ кхиппакопа̄ аппаматтакенапи куджджха̄ма, сапаттиросо ча на̄ма бха̄рийо. сача̄хам̣ кин̃чи дисва̄ ва̄ сутва̄ ва̄ куддха̄ олокесса̄ми, бхасма̄мут̣т̣хи вийа виппакириссати. имина̄ ка̄ран̣ена на сакка̄ майа̄ ганту’’нти. ра̄джапутто пунадивасепи йа̄чатева. атха нам̣ са̄ евама̄ха – ‘‘ахам̣ та̄ва кеначи парийа̄йена на гамисса̄ми, име пана ме путта̄ на̄гакума̄ра̄ тава самбхавена джа̄татта̄ мануссаджа̄тика̄. саче те майи синехо аттхи, имесу аппаматто бхава. име кхо пана удакабӣджака̄ сукхума̄ла̄ маггам̣ гаччханта̄ ва̄та̄тапена киламитва̄ мареййум̣, тасма̄ екам̣ на̄вам̣ кхан̣а̄петва̄ удакасса пӯра̄петва̄ та̄йа две путтаке удакакӣл̣ам̣ кӣл̣а̄петва̄ нагарепи антоваттхусмим̣йева поккхаран̣им̣ка̄реййа̄си, евам̣ те на киламиссантӣ’’ти.

са̄ еван̃ча пана ватва̄ ра̄джапуттам̣ вандитва̄ падаккхин̣ам̣ катва̄ путтаке а̄лин̇гитва̄ тханантаре нипаджджа̄петва̄ сӣсе чумбитва̄ ра̄джапуттасса ниййа̄детва̄ родитва̄ кандитва̄ таттхева антарадха̄йитва̄ на̄габхаванам̣ агама̄си. ра̄джапуттопи доманассаппатто ассупун̣н̣ехи неттехи нивесана̄ никкхамитва̄ аккхӣни пун̃чхитва̄ амачче упасан̇ками. те там̣ таттхева абхисин̃читва̄ ‘‘дева, амха̄кам̣ нагарам̣ гаччха̄ма̄’’ти вадим̣су. тена хи сӣгхам̣ на̄вам̣ кхан̣итва̄ сакат̣ам̣ а̄ропетва̄ удакасса пӯретва̄ удакапит̣т̣хе ван̣н̣агандхасампанна̄ни на̄на̄пуппха̄ни викиратха, мама путта̄ удакабӣджака̄, те таттха кӣл̣анта̄ сукхам̣ гамиссантӣ’’ти. амачча̄ татха̄ карим̣су. ра̄джа̄ ба̄ра̄н̣асим̣ патва̄ алан̇катанагарам̣ пависитва̄ сол̣асасахасса̄хи на̄т̣акиттхӣхи амачча̄дӣхи ча паривуто маха̄тале нисӣдитва̄ сатта̄хам̣ маха̄па̄нам̣ пивитва̄ путта̄нам̣ аттха̄йа поккхаран̣им̣ ка̄реси. те нибаддхам̣ таттха кӣл̣им̣су.

атхекадивасам̣ поккхаран̣ийам̣ удаке павесийама̄не еко каччхапо пависитва̄ никкхаманат̣т̣ха̄нам̣ апассанто поккхаран̣итале нипаджджитва̄ да̄рака̄нам̣ кӣл̣анака̄ле удакато ут̣т̣ха̄йа сӣсам̣ нӣхаритва̄ те олокетва̄ пуна удаке нимуджджи. те там̣ дисва̄ бхӣта̄ питу сантикам̣ гантва̄ ‘‘та̄та, поккхаран̣ийам̣ еко йаккхо амхе та̄сетӣ’’ти а̄хам̣су. ра̄джа̄ ‘‘гаччхатха нам̣ ган̣хатха̄’’ти пурисе а̄н̣а̄песи. те джа̄лам̣ кхипитва̄ каччхапам̣ а̄да̄йа ран̃н̃о дассесум̣. кума̄ра̄ там̣ дисва̄ ‘‘еса, та̄та, писа̄чо’’ти виравим̣су. ра̄джа̄ путтасинехена каччхапасса куджджхитва̄ ‘‘гаччхатхасса каммака̄ран̣ам̣ каротха̄’’ти а̄н̣а̄песи. татра екачче ‘‘айам̣ ра̄джаверико, етам̣ удуккхале мусалехи чун̣н̣авичун̣н̣ам̣ ка̄тум̣ ват̣т̣атӣ’’ти а̄хам̣су, екачче ‘‘тӣхи па̄кехи пачитва̄ кха̄дитум̣’’, екачче ‘‘ан̇га̄ресу утта̄петум̣,’’ екачче ‘‘антокат̣а̄хейева нам̣ пачитум̣ ват̣т̣атӣ’’ти а̄хам̣су. еко пана удакабхӣруко амаччо ‘‘имам̣ йамуна̄йа а̄ват̣т̣е кхипитум̣ ват̣т̣ати, со таттха маха̄вина̄сам̣ па̄пун̣иссати. еварӯпа̄ хисса каммака̄ран̣а̄ наттхӣ’’ти а̄ха. каччхапо тасса катхам̣ сутва̄ сӣсам̣ нӣхаритва̄ евама̄ха – ‘‘амбхо, ким̣ те майа̄ апара̄дхо като, кена мам̣ еварӯпам̣ каммака̄ран̣ам̣ вича̄реси. майа̄ хи сакка̄ итара̄ каммака̄ран̣а̄ сахитум̣, айам̣ пана атикаккхал̣о, ма̄ евам̣ авача̄’’ти. там̣ сутва̄ ра̄джа̄ ‘‘имам̣ етадева ка̄ретум̣ ват̣т̣атӣ’’ти йамуна̄йа а̄ват̣т̣е кхипа̄песи. пурисо татха̄ ака̄си. со екам̣ на̄габхаванага̄мим̣ удакава̄хам̣ патва̄ на̄габхаванам̣ агама̄си.

атха нам̣ тасмим̣ удакава̄хе кӣл̣анта̄ дхатарат̣т̣хана̄гаран̃н̃о путта̄ на̄гама̄н̣авака̄ дисва̄ ‘‘ган̣хатха нам̣ да̄са’’нти а̄хам̣су. со чинтеси ‘‘ахам̣ ба̄ра̄н̣асиран̃н̃о хаттха̄ муччитва̄ еварӯпа̄нам̣ пхаруса̄нам̣ на̄га̄нам̣ хаттхам̣ патто, кена ну кхо упа̄йена муччеййа’’нти. со ‘‘аттхесо упа̄йо’’ти муса̄ва̄дам̣ катва̄ ‘‘тумхе дхатарат̣т̣хасса на̄гаран̃н̃о сантака̄ хутва̄ касма̄ евам̣ вадетха, ахам̣ читтачӯл̣о на̄ма каччхапо ба̄ра̄н̣асиран̃н̃о дӯто, дхатарат̣т̣хасса сантикам̣ а̄гато, амха̄кам̣ ра̄джа̄ дхатарат̣т̣хасса дхӣтарам̣ да̄тука̄мо мам̣ пахин̣и, тасса мам̣ дассетха̄’’ти а̄ха. те соманассаджа̄та̄ там̣ а̄да̄йа ран̃н̃о сантикам̣ гантва̄ таматтхам̣ а̄рочесум̣. ра̄джа̄ ‘‘а̄нетха на’’нти там̣ паккоса̄петва̄ дисва̄ва анаттамано хутва̄ ‘‘евам̣ ла̄макасарӣро дӯтакаммам̣ ка̄тум̣ на саккотӣ’’ти а̄ха. там̣ сутва̄ каччхапо ‘‘ким̣ пана, маха̄ра̄джа, дӯтехи на̄ма та̄лаппама̄н̣ехи бхавитаббам̣, сарӣран̃хи кхуддакам̣ ва̄ махантам̣ ва̄ аппама̄н̣ам̣, гатагатат̣т̣ха̄не камманиппха̄данамева пама̄н̣ам̣. маха̄ра̄джа, амха̄кам̣ ран̃н̃о бахӯ дӯта̄. тхале каммам̣ манусса̄ каронти, а̄ка̄се паккхино, удаке ахамева. ахан̃хи читтачӯл̣о на̄ма каччхапо т̣ха̄нантараппатто ра̄джаваллабхо, ма̄ мам̣ парибха̄сатха̄’’ти аттано гун̣ам̣ ван̣н̣еси. атха нам̣ дхатарат̣т̣хо пуччхи ‘‘кена панаттхена ран̃н̃а̄ песитосӣ’’ти. маха̄ра̄джа, ра̄джа̄ мам̣ евама̄ха ‘‘майа̄ сакаладжамбудӣпе ра̄джӯхи саддхим̣ миттадхаммо като, ида̄ни дхатарат̣т̣хена на̄гаран̃н̃а̄ саддхим̣ миттадхаммам̣ ка̄тум̣ мама дхӣтарам̣ самуддаджам̣ даммӣ’’ти ватва̄ мам̣ пахин̣и. ‘‘тумхе папан̃чам̣ акатва̄ майа̄ саддхим̣йева пурисам̣ песетва̄ дивасам̣ ваваттхапетва̄ да̄рикам̣ ган̣хатха̄’’ти. со тусситва̄ тасса сакка̄рам̣ катва̄ тена саддхим̣ чатта̄ро на̄гама̄н̣аваке песеси ‘‘гаччхатха, ран̃н̃о вачанам̣ сутва̄ дивасам̣ ваваттхапетва̄ етха̄’’ти. те ‘‘са̄дхӯ’’ти ватва̄ каччхапам̣ гахетва̄ на̄габхавана̄ никкхамим̣су.

каччхапо йамуна̄йа ба̄ра̄н̣асийа̄ ча антаре екам̣ падумасарам̣ дисва̄ екенупа̄йена пала̄йитука̄мо евама̄ха – ‘‘бхо на̄гама̄н̣авака̄, амха̄кам̣ ра̄джа̄ путтада̄ра̄ часса мам̣ удаке гочаратта̄ ра̄джанивесанам̣ а̄гатам̣ дисва̄ва падума̄ни но дехи, бхисамӯла̄ни дехӣти йа̄чанти. ахам̣ тесам̣ аттха̄йа та̄ни ган̣хисса̄ми, еттха мам̣ виссаджджетва̄ мам̣ апассанта̄пи пуретарам̣ ран̃н̃о сантикам̣ гаччхатха, ахам̣ во таттхева пассисса̄мӣ’’ти. те тасса саддахитва̄ там̣ виссаджджесум̣. со таттха екаманте нилӣйи. итарепи нам̣ адисва̄ ‘‘ран̃н̃о сантикам̣ гато бхависсатӣ’’ти ма̄н̣авакаван̣н̣ена ра̄джа̄нам̣ упасан̇камим̣су. ра̄джа̄ пат̣исантха̄рам̣ катва̄ ‘‘куто а̄гататтха̄’’ти пуччхи. ‘‘дхатарат̣т̣хасса сантика̄, маха̄ра̄джа̄’’ти. ‘‘ким̣ка̄ран̣а̄ идха̄гата̄’’ти? ‘‘маха̄ра̄джа, майам̣ тасса дӯта̄, дхатарат̣т̣хо во а̄рогйам̣ пуччхати. саче йам̣ во иччхатха, там̣ но вадетха. тумха̄кам̣ кира дхӣтарам̣ самуддаджам̣ амха̄кам̣ ран̃н̃о па̄дапарича̄рикам̣ катва̄ детха̄’’ти имаматтхам̣ пака̄сента̄ пат̣хамам̣ га̄тхама̄хам̣су –

784.

‘‘йам̣ кин̃чи ратанам̣ аттхи, дхатарат̣т̣ханивесане;

сабба̄ни те упайанту, дхӣтарам̣ дехи ра̄джино’’ти.

таттха сабба̄ни те упайантӯти тасса нивесане сабба̄ни ратана̄ни тава нивесанам̣ упагаччханту.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ дутийам̣ га̄тхама̄ха –

785.

‘‘на но вива̄хо на̄гехи, катапуббо куда̄чанам̣;

там̣ вива̄хам̣ асам̣йуттам̣, катхам̣ амхе каромасе’’ти.

таттха асам̣йуттанти айуттам̣ тираччха̄нехи саддхим̣ сам̣саггам̣ анануччхавикам̣. амхети амхе мануссаджа̄тика̄ сама̄на̄ катхам̣ тираччха̄нагатасамбандхам̣ карома̄ти.

там̣ сутва̄ на̄гама̄н̣авака̄ ‘‘саче те дхатарат̣т̣хена саддхим̣ самбандхо анануччхавико, атха касма̄ аттано упат̣т̣ха̄кам̣ читтачӯл̣ам̣ на̄ма каччхапам̣ ‘самуддаджам̣ на̄ма те дхӣтарам̣ даммӣ’ти амха̄кам̣ ран̃н̃о песеси? евам̣ песетва̄ ида̄ни те амха̄кам̣ ра̄джа̄нам̣ парибхавам̣ каронтасса каттаббайуттакам̣ майам̣ джа̄нисса̄ма. майан̃хи на̄гама̄н̣авака̄’’ти ватва̄ ра̄джа̄нам̣ таджджента̄ две га̄тха̄ абха̄сим̣су –

786.

‘‘джӣвитам̣ нӯна те чаттам̣, рат̣т̣хам̣ ва̄ мануджа̄дхипа;

на хи на̄ге купитамхи, чирам̣ джӣванти та̄диса̄.

787.

‘‘йо твам̣ дева мануссоси, иддхимантам̣ аниддхима̄;

варун̣асса нийам̣ путтам̣, йа̄мунам̣ атиман̃н̃асӣ’’ти.

таттха рат̣т̣хам̣ ва̄ти екам̣сена тайа̄ джӣвитам̣ ва̄ рат̣т̣хам̣ ва̄ чаттам̣. та̄диса̄ти тумха̄диса̄ евам̣ маха̄нубха̄ве на̄ге купите чирам̣ джӣвитум̣ на сакконти, антара̄ва антарадха̄йанти. йо твам̣, дева, мануссосӣти дева, йо твам̣ мануссо сама̄но. варун̣асса̄ти варун̣ана̄гара̄джасса. нийам̣ путтанти аджджхаттикапуттам̣. йа̄мунанти йамуна̄йа хет̣т̣ха̄ джа̄там̣.

тато ра̄джа̄ две га̄тха̄ абха̄си –

788.

‘‘на̄тиман̃н̃а̄ми ра̄джа̄нам̣, дхатарат̣т̣хам̣ йасассинам̣;

дхатарат̣т̣хо хи на̄га̄нам̣, бахӯнамапи иссаро.

789.

‘‘ахи маха̄нубха̄вопи, на ме дхӣтарама̄рахо;

кхаттийо ча видеха̄нам̣, абхиджа̄та̄ самуддаджа̄’’ти.

таттха бахӯнамапӣти пан̃чайоджанасатикасса на̄габхаванасса иссарабха̄вам̣ сандха̄йевама̄ха. на ме дхӣтарама̄рахоти евам̣ маха̄нубха̄вопи пана со ахиджа̄тикатта̄ мама дхӣтарам̣ арахо на хоти. ‘‘кхаттийо ча видеха̄на’’нти идам̣ ма̄типаккхе н̃а̄таке дассенто а̄ха. самуддаджа̄ти со ча видехара̄джапутто мама дхӣта̄ самуддаджа̄ ча̄ти убхопи абхиджа̄та̄. те ан̃н̃аман̃н̃ам̣ сам̣ва̄сам̣ араханти. на хеса̄ ман̣д̣ӯкабхаккхасса саппасса ануччхавика̄ти а̄ха.

на̄гама̄н̣авака̄ там̣ таттхева на̄са̄ва̄тена ма̄ретука̄ма̄ хутва̄пи ‘‘амха̄кам̣ дивасам̣ ваваттха̄панаттха̄йа песита̄, имам̣ ма̄ретва̄ гантум̣ на йуттам̣, гантва̄ ран̃н̃о а̄чиккхитва̄ джа̄нисса̄ма̄’’ти таттхева антарахита̄ ‘‘ким̣, та̄та̄, ладдха̄ во ра̄джадхӣта̄’’ти ран̃н̃а̄ пуччхита̄ куджджхитва̄ ‘‘ким̣, дева, амхе ака̄ран̣а̄ йаттха ва̄ таттха ва̄ песеси. сачепи ма̄ретука̄мо, идхева но ма̄рехи. со тумхе аккосати парибха̄сати, аттано дхӣтарам̣ джа̄тима̄нена уккхипатӣ’’ти тена вуттан̃ча авуттан̃ча ватва̄ ран̃н̃о кодхам̣ уппа̄дайим̣су. со аттано парисам̣ саннипа̄тетум̣ а̄н̣а̄пенто а̄ха –

790.

‘‘камбалассатара̄ ут̣т̣хенту, саббе на̄ге ниведайа;

ба̄ра̄н̣асим̣ паваджджанту, ма̄ ча кан̃чи вихет̣хайу’’нти.

таттха камбалассатара̄ ут̣т̣хентӯти камбалассатара̄ на̄ма тасса ма̄тупаккхика̄ синерупа̄де васанана̄га̄, те ча ут̣т̣хаханту. ан̃н̃е ча чатӯсу диса̄су анудиса̄су йаттака̄ ва̄ майхам̣ вачанакара̄, те саббе на̄ге ниведайа, гантва̄ джа̄на̄петха, кхиппам̣ кира саннипа̄тетха̄ти а̄н̣а̄пенто евама̄ха. тато саббехева сӣгхам̣ саннипатитехи ‘‘ким̣ карома, дева̄’’ти вутте ‘‘саббепи те на̄га̄ ба̄ра̄н̣асим̣ паваджджантӯ’’ти а̄ха. ‘‘таттха гантва̄ ким̣ ка̄таббам̣, дева, там̣ на̄са̄ва̄таппаха̄рена бхасмам̣ карома̄’’ти ча вутте ра̄джадхӣтари пат̣ибаддхачиттата̄йа тасса̄ вина̄сам̣ аниччханто ‘‘ма̄ ча кан̃чи вихет̣хайу’’нти а̄ха, тумхесу кочи кан̃чи ма̄ вихет̣хайа̄ти аттхо. айамева ва̄ па̄т̣хо.

атха нам̣ на̄га̄ ‘‘саче кочи мануссо на вихет̣хетаббо, таттха гантва̄ ким̣ карисса̄ма̄’’ти а̄хам̣су. атха не ‘‘идан̃чидан̃ча каротха, ахампи идам̣ на̄ма карисса̄мӣ’’ти а̄чиккханто га̄тха̄двайама̄ха –

791.

‘‘нивесанесу соббхесу, ратхийа̄ чаччаресу ча;

руккхаггесу ча ламбанту, витата̄ торан̣есу ча.

792.

‘‘ахампи саббасетена, махата̄ сумахам̣ пурам̣;

париккхиписсам̣ бхогехи, ка̄сӣнам̣ джанайам̣ бхайа’’нти.

таттха соббхесӯти поккхаран̣ӣсу. ратхийа̄ти ратхика̄йа. витата̄ти витатасарӣра̄ маха̄сарӣра̄ хутва̄ етесу чева нивесана̄дӣсу два̄раторан̣есу ча оламбанту, еттакам̣ на̄га̄ каронту, каронта̄ ча нивесане та̄ва ман̃чапӣт̣ха̄нам̣ хет̣т̣ха̄ ча упари ча антогаббхабахигаббха̄дӣсу ча поккхаран̣ийам̣ удакапит̣т̣хе ратхика̄дӣнам̣ пассесу чева тхалесу ча маханта̄ни сарӣра̄ни ма̄петва̄ маханте пхан̣е катва̄ камма̄рагаггарӣ вийа дхамама̄на̄ ‘‘сусӯ’’ти саддам̣ каронта̄ оламбатха ча нипаджджатха ча. атта̄нам̣ пана тарун̣ада̄рака̄нам̣ джара̄джин̣н̣а̄нам̣ габбхиниттхӣнам̣ самуддаджа̄йа ча̄ти имесам̣ чатуннам̣ ма̄ дассайиттха. ахампи саббасетена махантена сарӣрена гантва̄ сумахантам̣ ка̄сипурам̣ саттаккхаттум̣ бхогехи париккхиписсам̣, махантена пхан̣ена нам̣ чха̄детва̄ екандхака̄рам̣ катва̄ ка̄сӣнам̣ бхайам̣ джанайанто ‘‘сусӯ’’ти саддам̣ мун̃чисса̄мӣти.

атха саббе на̄га̄ татха̄ акам̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

793.

‘‘тасса там̣ вачанам̣ сутва̄, урага̄некаван̣н̣ино;

ба̄ра̄н̣асим̣ паваджджим̣су, на ча кан̃чи вихет̣хайум̣.

794.

‘‘нивесанесу соббхесу, ратхийа̄ чаччаресу ча;

руккхаггесу ча ламбим̣су, витата̄ торан̣есу ча.

795.

‘‘тесу дисва̄на ламбанте, путхӯ кандим̣су на̄рийо;

на̄ге сон̣д̣икате дисва̄, пассасанте мухум̣ мухум̣.

796.

‘‘ба̄ра̄н̣асӣ пабйатхита̄, а̄тура̄ самападжджатха;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, дхӣтарам̣ дехи ра̄джино’’ти.

таттха анекаван̣н̣иноти нӣла̄дивасена анекаван̣н̣а̄. еварӯпа̄ни хи те рӯпа̄ни ма̄пайим̣су. паваджджим̣сӯти ад̣д̣хараттасамайе пависим̣су. ламбим̣сӯти дхатарат̣т̣хена вуттанийа̄менева те саббесу т̣ха̄несу манусса̄нам̣ сан̃ча̄рам̣ паччхиндитва̄ оламбим̣су. дӯта̄ хутва̄ а̄гата̄ пана чатта̄ро на̄гама̄н̣авака̄ ран̃о сайанасса чатта̄ро па̄де париккхипитва̄ упарисӣсе маханте пхан̣е катва̄ тун̣д̣ехи сӣсам̣ пахаранта̄ вийа да̄т̣ха̄ виваритва̄ пассасанта̄ ат̣т̣хам̣су. дхатарат̣т̣хопи аттана̄ вуттанийа̄мена нагарам̣ пат̣иччха̄деси. пабуджджхама̄на̄ пуриса̄ йато йато хаттхам̣ ва̄ па̄дам̣ ва̄ паса̄ренти, таттха таттха саппе чхупитва̄ ‘‘саппо, саппо’’ти вираванти. путхӯ кандим̣сӯти йесу гехесу дӣпа̄ джаланти, тесу иттхийо пабуддха̄ два̄раторан̣агопа̄насийо олокетва̄ оламбанте на̄ге дисва̄ бахӯ екаппаха̄ренева кандим̣су. евам̣ сакаланагарам̣ екакола̄халам̣ ахоси. сон̣д̣икатети катапхан̣е.

паккандунти вибха̄та̄йа раттийа̄ на̄га̄нам̣ асса̄сава̄тена сакаланагаре ра̄джанивесане ча уппа̄тийама̄не вийа бхӣта̄ манусса̄ ‘‘на̄гара̄джа̄но кисса но вихет̣хатха̄’’ти ватва̄ тумха̄кам̣ ра̄джа̄ ‘‘дхӣтарам̣ дасса̄мӣ’’ти дхатарат̣т̣хасса дӯтам̣ песетва̄ пуна тасса дӯтехи а̄гантва̄ ‘‘дехӣ’’ти вутто амха̄кам̣ ра̄джа̄нам̣ аккосати парибха̄сати. ‘‘саче амха̄кам̣ ран̃н̃о дхӣтарам̣ на дассати, сакаланагарасса джӣвитам̣ наттхӣ’’ти вутте ‘‘тена хи но, са̄ми, ока̄сам̣ детха, майам̣ гантва̄ ра̄джа̄нам̣ йа̄чисса̄ма̄’’ти йа̄чанта̄ ока̄сам̣ лабхитва̄ ра̄джадва̄рам̣ гантва̄ махантена равена паккантим̣су. бхарийа̄йописса аттано аттано габбхесу нипаннака̄ва ‘‘дева, дхӣтарам̣ дхатарат̣т̣харан̃н̃о дехӣ’’ти екаппаха̄рена кандим̣су. тепи чатта̄ро на̄гама̄н̣авака̄ ‘‘дехӣ’’ти тун̣хехи сӣсам̣ пахаранта̄ вийа да̄т̣ха̄ виваритва̄ пассасанта̄ ат̣т̣хам̣су.

со нипаннакова нагарава̄сӣнан̃ча аттано ча бхарийа̄нам̣ паридевитасаддам̣ сутва̄ чатӯхи ча на̄гама̄н̣авакехи таджджитатта̄ маран̣абхайабхӣто ‘‘мама дхӣтарам̣ самуддаджам̣ дхатарат̣т̣хасса даммӣ’’ти тиккхаттум̣ авача. там̣ сутва̄ саббепи на̄гара̄джа̄но тига̄вутаматтам̣ пат̣иккамитва̄ деванагарам̣ вийа екам̣ нагарам̣ ма̄петва̄ таттха т̣хита̄ ‘‘дхӣтарам̣ кира но песетӯ’’ти пан̣н̣а̄ка̄рам̣ пахин̣им̣су. ра̄джа̄ техи а̄бхатам̣ пан̣н̣а̄ка̄рам̣ гахетва̄ ‘‘тумхе гаччхатха, ахам̣ дхӣтарам̣ амачча̄нам̣ хаттхе пахин̣исса̄мӣ’’ти те уййоджетва̄ дхӣтарам̣ паккоса̄петва̄ упарипа̄са̄дам̣ а̄ропетва̄ сӣхапан̃джарам̣ виваритва̄ ‘‘амма, пассетам̣ алан̇катанагарам̣, твам̣ еттха етасса ран̃н̃о аггамахесӣ бхависсаси, на дӯре ито там̣ нагарам̣, уккан̣т̣хитака̄лейева идха а̄гантум̣ сакка̄, еттха гантабба’’нти сан̃н̃а̄петва̄ сӣсам̣ нха̄петва̄ сабба̄лан̇ка̄рехи алан̇каритва̄ пат̣иччханнайогге нисӣда̄петва̄ амачча̄нам̣ хаттхе датва̄ па̄хеси. на̄гара̄джа̄но паччуггаманам̣ катва̄ маха̄сакка̄рам̣ карим̣су. амачча̄ нагарам̣ пависитва̄ там̣ тасса датва̄ бахум̣ дханам̣ а̄да̄йа ниваттим̣су. те ра̄джадхӣтарам̣ па̄са̄дам̣ а̄ропетва̄ алан̇катадиббасайане нипаджджа̄песум̣. тан̇кхан̣ан̃н̃ева нам̣ на̄гама̄н̣авика̄ кхуджджа̄дивесам̣ гахетва̄ мануссапарича̄рика̄ вийа парива̄райим̣су. са̄ диббасайане нипаннаматта̄ва диббапхассам̣ пхуситва̄ ниддам̣ окками.

дхатарат̣т̣хо там̣ гахетва̄ саддхим̣ на̄гапариса̄йа таттха антарахито на̄габхаванейева па̄турахоси. ра̄джадхӣта̄ пабуджджхитва̄ алан̇катадиббасайанам̣ ан̃н̃е ча суван̣н̣апа̄са̄даман̣ипа̄са̄да̄дайо уййа̄напоккхаран̣ийо алан̇катадеванагарам̣ вийа на̄габхаванам̣ дисва̄ кхуджджа̄дипарича̄рика̄йо пуччхи ‘‘идам̣ нагарам̣ ативийа алан̇катам̣, на амха̄кам̣ нагарам̣ вийа, кассета’’нти. ‘‘са̄микасса те сантакам̣, деви, на аппапун̃н̃а̄ еварӯпам̣ сампаттим̣ лабханти, маха̄пун̃н̃ата̄йа те айам̣ ладдха̄’’ти. дхатарат̣т̣хопи пан̃чайоджанасатике на̄габхаване бхерим̣ чара̄песи ‘‘йо самуддаджа̄йа саппаван̣н̣ам̣ дассети, тасса ра̄джадан̣д̣о бхависсатӣ’’ти. тасма̄ екопи тасса̄ саппаван̣н̣ам̣ дассетум̣ саматтхо на̄ма на̄хоси. са̄ мануссалокасан̃н̃а̄йа ева таттха тена саддхим̣ саммодама̄на̄ пийасам̣ва̄сам̣ васи.

нагаракан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

упосатхакан̣д̣ам̣

са̄ апарабха̄ге дхатарат̣т̣хам̣ пат̣ичча габбхам̣ пат̣илабхитва̄ путтам̣ виджа̄йи, тасса пийадассанатта̄ ‘‘судассано’’ти на̄мам̣ карим̣су. пуна̄парам̣ путтам̣ виджа̄йи, тасса ‘‘датто’’ти на̄мам̣ акам̣су. со пана бодхисатто. пунекам̣ путтам̣ виджа̄йи, тасса ‘‘субхого’’ти на̄мам̣ карим̣су. апарампи путтам̣ виджа̄йи, тасса ‘‘арит̣т̣хо’’ти на̄мам̣ карим̣су. ити са̄ чатта̄ро путте виджа̄йитва̄пи на̄габхаванабха̄вам̣ на джа̄на̄ти. атхекадивасам̣ тарун̣ана̄га̄ арит̣т̣хасса а̄чиккхим̣су ‘‘тава ма̄та̄ манусситтхӣ, на на̄гинӣ’’ти. арит̣т̣хо ‘‘вӣмам̣сисса̄ми на’’нти екадивасам̣ тханам̣ пивантова саппасарӣрам̣ ма̄петва̄ нан̇гут̣т̣хакхан̣д̣ена ма̄ту пит̣т̣хипа̄де гхат̣т̣еси. са̄ тасса саппасарӣрам̣ дисва̄ бхӣтатасита̄ маха̄равам̣ равитва̄ там̣ бхӯмийам̣ кхипантӣ накхена тасса аккхим̣ бхинди. тато лохитам̣ паггхари. ра̄джа̄ тасса̄ саддам̣ сутва̄ ‘‘киссеса̄ вираватӣ’’ти пуччхитва̄ арит̣т̣хена катакирийам̣ сутва̄ ‘‘ган̣хатха, нам̣ да̄сам̣ гахетва̄ джӣвитаккхайам̣ па̄петха̄’’ти тадждженто а̄гаччхи. ра̄джадхӣта̄ тасса куддхабха̄вам̣ н̃атва̄ путтасинехена ‘‘дева, путтасса ме аккхи бхиннам̣, кхаматхетасса̄пара̄дха’’нти а̄ха. ра̄джа̄ ета̄йа евам̣ вадантийа̄ ‘‘ким̣ сакка̄ ка̄ту’’нти кхами. там̣ дивасам̣ са̄ ‘‘идам̣ на̄габхавана’’нти ан̃н̃а̄си. тато ча пат̣т̣ха̄йа арит̣т̣хо ка̄н̣а̄рит̣т̣хо на̄ма джа̄то. чатта̄ропи путта̄ вин̃н̃утам̣ па̄пун̣им̣су.

атха несам̣ пита̄ йоджанасатикам̣ йоджанасатикам̣ катва̄ раджджамада̄си, маханто йасо ахоси. сол̣аса сол̣аса на̄гакан̃н̃а̄сахасса̄ни парива̄райим̣су. питу екайоджанасатикамева раджджам̣ ахоси. тайо путта̄ ма̄се ма̄се ма̄та̄питаро пасситум̣ а̄гаччханти, бодхисатто пана анваддхама̄сам̣ а̄гаччхати. на̄габхаване самут̣т̣хитам̣ пан̃хам̣ бодхисаттова катхети. питара̄ саддхим̣ вирӯпаккхамаха̄ра̄джассапи упат̣т̣ха̄нам̣ гаччхати, тасса сантике самут̣т̣хитам̣ пан̃хампи сова катхети. атхекадивасам̣ вирӯпаккхе на̄гапариса̄йа саддхим̣ тидасапурам̣ гантва̄ саккам̣ парива̄ретва̄ нисинне дева̄нам̣ антаре пан̃хо самут̣т̣ха̄си. там̣ кочи катхетум̣ на̄саккхи, паллан̇каварагато пана хутва̄ маха̄саттова катхеси. атха нам̣ девара̄джа̄ диббагандхапуппхехи пӯджетва̄ ‘‘датта, твам̣ патхависама̄йа випула̄йа пан̃н̃а̄йа саманна̄гато, ито пат̣т̣ха̄йа бхӯридатто на̄ма хохӣ’’ти ‘‘бхӯридатто’’ тисса на̄мам̣ ака̄си. со тато пат̣т̣ха̄йа саккасса упат̣т̣ха̄нам̣ гаччханто алан̇катаведжайантапа̄са̄дам̣ деваччхара̄хи а̄кин̣н̣ам̣ атиманохарам̣ саккасса сампаттим̣ дисва̄ девалоке пийам̣ катва̄ ‘‘ким̣ ме имина̄ ман̣д̣ӯкабхаккхена аттабха̄вена, на̄габхаванам̣ гантва̄ упосатхава̄сам̣ васитва̄ имасмим̣ девалоке уппаттика̄ран̣ам̣ карисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ на̄габхаванам̣ гантва̄ ма̄та̄питаро а̄пуччхи ‘‘аммата̄та̄, ахам̣ упосатхакаммам̣ карисса̄мӣ’’ти. ‘‘са̄дху, та̄та, карохи, каронто пана бахи агантва̄ имасмин̃н̃ева на̄габхаване екасмим̣ сун̃н̃авима̄не карохи, бахигата̄нам̣ пана на̄га̄нам̣ махантам̣ бхайа’’нти.

со ‘‘са̄дхӯ’’ти пат̣иссун̣итва̄ таттхева сун̃н̃авима̄не ра̄джуййа̄не упосатхава̄сам̣ васати. атха нам̣ на̄на̄тӯрийахаттха̄ на̄гакан̃н̃а̄ парива̄ренти. со ‘‘на майхам̣ идха васантасса упосатхакаммам̣ маттхакам̣ па̄пун̣иссати, мануссапатхам̣ гантва̄ карисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ нива̄ран̣абхайена ма̄та̄питӯнам̣ ана̄рочетва̄ аттано бхарийа̄йо а̄мантетва̄ ‘‘бхадде, ахам̣ мануссалокам̣ гантва̄ йамуна̄тӣре нигродхаруккхо аттхи, тасса̄видӯре ваммикаматтхаке бхоге а̄бхуджитва̄ чатуран̇гасаманна̄гатам̣ упосатхам̣ адхит̣т̣ха̄йа нипаджджитва̄ упосатхакаммам̣ карисса̄ми. майа̄ саббараттим̣ нипаджджитва̄ упосатхакамме кате арун̣уггаманавела̄йамева тумхе даса даса иттхийо а̄да̄йа ва̄рена ва̄рена тӯрийахаттха̄ мама сантикам̣ а̄гантва̄ мам̣ гандхехи ча пуппхехи ча пӯджетва̄ га̄йитва̄ наччитва̄ мам̣ а̄да̄йа на̄габхаванамева а̄гаччхатха̄’’ти ватва̄ таттха гантва̄ ваммикаматтхаке бхоге а̄бхуджитва̄ ‘‘йо мама чаммам̣ ва̄ нха̄рум̣ ва̄ ат̣т̣хим̣ ва̄ рухирам̣ ва̄ иччхати, со а̄харатӯ’’ти чатуран̇гасаманна̄гатам̣ упосатхам̣ адхит̣т̣ха̄йа нан̇галасӣсаппама̄н̣ам̣ сарӣрам̣ ма̄петва̄ нипанно упосатхакаммамака̄си. арун̣е ут̣т̣хахантейева там̣ на̄гама̄н̣авика̄ а̄гантва̄ йатха̄нусит̣т̣хам̣ пат̣ипаджджитва̄ на̄габхаванам̣ а̄ненти. тасса имина̄ нийа̄мена упосатхам̣ каронтасса дӣгхо аддха̄ вӣтиватто.

упосатхакхан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

гарул̣акхан̣д̣ам̣

тада̄ еко ба̄ра̄н̣асидва̄рага̄мава̄сӣ бра̄хман̣о сомадаттена на̄ма путтена саддхим̣ аран̃н̃ам̣ гантва̄ сӯлайантапа̄сава̄гура̄дӣхи од̣д̣етва̄ миге вадхитва̄ мам̣сам̣ ка̄джена̄харитва̄ виккин̣анто джӣвикам̣ каппеси. со екадивасам̣ антамасо годха̄маттампи алабхитва̄ ‘‘та̄та сомадатта, саче туччхахаттха̄ гамисса̄ма, ма̄та̄ те куджджхиссати, йам̣ кин̃чи гахетва̄ гамисса̄ма̄’’ти ватва̄ бодхисаттасса нипаннаваммикат̣т̣ха̄на̄бхимукхо гантва̄ па̄нӣйам̣ па̄тум̣ йамунам̣ отаранта̄нам̣ мига̄нам̣ падавалан̃джам̣ дисва̄ ‘‘та̄та, мигамагго пан̃н̃а̄йати, твам̣ пат̣иккамитва̄ тит̣т̣ха̄хи, ахам̣ па̄нӣйаттха̄йа а̄гатам̣ мигам̣ виджджхисса̄мӣ’’ти дханум̣ а̄да̄йа мигам̣ олокенто екасмим̣ руккхамӯле ат̣т̣ха̄си. атхеко миго са̄йанхасамайе па̄нӣйам̣ па̄тум̣ а̄гато. со там̣ виджджхи. миго таттха апатитва̄ саравегена таджджито лохитена паггхарантена пала̄йи. пита̄путта̄ нам̣ анубандхитва̄ патитат̣т̣ха̄не мам̣сам̣ гахетва̄ аран̃н̃а̄ никкхамитва̄ сӯрийаттхан̇гаманавела̄йа там̣ нигродхам̣ патва̄ ‘‘ида̄ни ака̄ло, на сакка̄ гантум̣, идхева васисса̄ма̄’’ти мам̣сам̣ екаманте т̣хапетва̄ руккхам̣ а̄руйха вит̣апантаре нипаджджим̣су. бра̄хман̣о паччӯсасамайе пабуджджхитва̄ мигасаддасавана̄йа сотам̣ одахи.

тасмим̣ кхан̣е на̄гама̄н̣авика̄йо а̄гантва̄ бодхисаттасса пуппха̄санам̣ пан̃н̃а̄песум̣. со ахисарӣрам̣ антарадха̄петва̄ сабба̄лан̇ка̄рапат̣иман̣д̣итам̣ диббасарӣрам̣ ма̄петва̄ саккалӣла̄йа пуппха̄сане нисӣди. на̄гама̄н̣авика̄пи нам̣ гандхама̄ла̄дӣхи пӯджетва̄ диббатӯрийа̄ни ва̄детва̄ наччагӣтам̣ пат̣т̣хапесум̣. бра̄хман̣о там̣ саддам̣ сутва̄ ‘‘ко ну кхо еса, джа̄нисса̄ми на’’нти чинтетва̄ ‘‘путта, путта̄’’ти ватва̄пи путтам̣ пабодхетум̣ асакконто ‘‘сайату еса, киланто бхависсати, ахамева гамисса̄мӣ’’ти руккха̄ оруйха тасса сантикам̣ агама̄си. на̄гама̄н̣авика̄ там̣ дисва̄ саддхим̣ тӯрийехи бхӯмийам̣ нимуджджитва̄ аттано на̄габхаванамева гата̄. бодхисатто екакова ахоси. бра̄хман̣о тасса сантикам̣ гантва̄ пуччханто га̄тха̄двайама̄ха –

797.

‘‘пуппха̄бхиха̄расса ванасса маджджхе, ко лохитаккхо витатантарам̣со;

ка̄ камбука̄йӯрадхара̄ суваттха̄, тит̣т̣ханти на̄рийо даса вандама̄на̄.

798.

‘‘ко твам̣ браха̄ба̄ху ванасса маджджхе, вирочаси гхатаситтова агги;

махесаккхо ан̃н̃атароси йаккхо, уда̄ху на̄госи маха̄нубха̄во’’ти.

таттха пуппха̄бхиха̄расса̄ти бодхисаттасса пӯджанаттха̄йа а̄бхатена диббапуппха̄бхиха̄рена саманна̄гатасса. коти ко на̄ма твам̣. лохитаккхоти раттаккхо. витатантарам̣соти путхулаантарам̣со. камбука̄йӯрадхара̄ти суван̣н̣а̄лан̇ка̄радхара̄. браха̄ба̄хӯти маха̄ба̄ху.

там̣ сутва̄ маха̄сатто ‘‘сачепи ‘сакка̄дӣсу ан̃н̃атарохамасмӣ’ти ваккха̄ми, саддахиссатева̄йам̣ бра̄хман̣о, аджджа пана майа̄ саччамева катхетум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ аттано на̄гара̄джабха̄вам̣ катхенто а̄ха –

799.

‘‘на̄гохамасми иддхима̄, теджассӣ дуратиккамо;

д̣ам̣сеййам̣ теджаса̄ куддхо, пхӣтам̣ джанападам̣ апи.

800.

‘‘самуддаджа̄ хи ме ма̄та̄, дхатарат̣т̣хо ча ме пита̄;

судассанаканит̣т̣хосми, бхӯридаттоти мам̣ видӯ’’ти.

таттха теджассӣти висатеджена теджава̄. дуратиккамоти ан̃н̃ена атиккамитум̣ асаккун̣еййо. д̣ам̣сеййанти сача̄хам̣ куддхо пхӣтам̣ джанападам̣ апи д̣ам̣сеййам̣, патхавийам̣ мама да̄т̣ха̄йа патитаматта̄йа саддхим̣ патхавийа̄ мама теджена со саббо джанападо бхасма̄ бхавеййа̄ти вадати. судассанаканит̣т̣хосмӣти ахам̣ мама бха̄ту судассанасса канит̣т̣хо асми. видӯти евам̣ мамам̣ пан̃чайоджанасатике на̄габхаване джа̄нантӣти.

идан̃ча пана ватва̄ маха̄сатто чинтеси ‘‘айам̣ бра̄хман̣о чан̣д̣о пхарусо, ахитун̣д̣икасса а̄рочетва̄ упосатхакаммасса ме антара̄йампи кареййа, йам̣ нӯна̄хам̣ имам̣ на̄габхаванам̣ нетва̄ махантам̣ йасам̣ датва̄ упосатхакаммам̣ аддханийам̣ кареййа’’нти. атха нам̣ а̄ха ‘‘бра̄хман̣а, махантам̣ те йасам̣ дасса̄ми, раман̣ӣйам̣ на̄габхаванам̣, ехи таттха гаччха̄ма̄’’ти. ‘‘са̄ми, путто ме аттхи, тасмим̣ гаччханте а̄гамисса̄мӣ’’ти. атха нам̣ маха̄сатто ‘‘гаччха, бра̄хман̣а, а̄нехи на’’нти ватва̄ аттано а̄ва̄сам̣ а̄чиккханто а̄ха –

801.

‘‘йам̣ гамбхӣрам̣ сада̄ват̣т̣ам̣, рахадам̣ бхесмам̣ пеккхаси;

еса дибйо мама̄ва̄со, анекасатапорисо.

802.

‘‘майӯракон̃ча̄бхирудам̣, нӣлодам̣ ванамаджджхато;

йамунам̣ пависа ма̄ бхӣто, кхемам̣ ваттаватам̣ сива’’нти.

таттха сада̄ват̣т̣анти сада̄ паваттам̣ а̄ват̣т̣ам̣. бхесманти бхайа̄накам̣. пеккхасӣти йам̣ еварӯпам̣ рахадам̣ пассаси. майӯракон̃ча̄бхируданти убхосу тӣресу ванагхат̣а̄йам̣ васантехи майӯрехи ча кон̃чехи ча абхирудам̣ упакӯджитам̣. нӣлоданти нӣласалилам̣. ванамаджджхатоти ванамаджджхена сандама̄нам̣. пависа ма̄ бхӣтоти еварӯпам̣ йамунам̣ абхӣто хутва̄ пависа. ваттаватанти ваттасампанна̄нам̣ а̄ча̄раванта̄нам̣ васанабхӯмим̣ пависа, гаччха, бра̄хман̣а, путтам̣ а̄нехӣти.

бра̄хман̣о гантва̄ путтасса таматтхам̣ а̄рочетва̄ путтам̣ а̄неси. маха̄сатто те убхопи а̄да̄йа йамуна̄тӣрам̣ гантва̄ тӣре т̣хито а̄ха –

803.

‘‘таттха патто са̄нучаро, саха путтена бра̄хман̣а;

пӯджито майхам̣ ка̄мехи, сукхам̣ бра̄хман̣а ваччхасӣ’’ти.

таттха таттха паттоти твам̣ амха̄кам̣ на̄габхаванам̣ патто хутва̄. майханти мама сантакехи ка̄мехи пӯджито. ваччхасӣти таттха на̄габхаване сукхам̣ васиссати.

евам̣ ватва̄ маха̄сатто убхопи те пита̄путте аттано а̄нубха̄вена на̄габхаванам̣ а̄неси. тесам̣ таттха диббо аттабха̄во па̄тубхави. атха несам̣ маха̄сатто диббасампаттим̣ датва̄ чатта̄ри чатта̄ри на̄гакан̃н̃а̄сата̄ни ада̄си. те маха̄сампаттим̣ анубхавим̣су. бодхисаттопи аппаматто упосатхакаммам̣ ака̄си. анвад̣д̣хама̄сам̣ ма̄та̄питӯнам̣ упат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ дхаммакатхам̣ катхетва̄ тато ча бра̄хман̣асса сантикам̣ гантва̄ а̄рогйам̣ пуччхитва̄ ‘‘йена те аттхо, там̣ вадеййа̄си, ануккан̣т̣хама̄но абхирама̄’’ти ватва̄ сомадаттенапи саддхим̣ пат̣исантха̄рам̣ катва̄ аттано нивесанам̣ агаччхи. бра̄хман̣о екасам̣ваччхарам̣ на̄габхаване васитва̄ мандапун̃н̃ата̄йа уккан̣т̣хито мануссалокам̣ гантука̄мо ахоси. на̄габхаванамасса локантаранирайо вийа алан̇катапа̄са̄до бандхана̄га̄рам̣ вийа алан̇катана̄гакан̃н̃а̄ йаккхинийо вийа упат̣т̣хахим̣су. со ‘‘ахам̣ та̄ва уккан̣т̣хито, сомадаттассапи читтам̣ джа̄нисса̄мӣ’’ти тасса сантикам̣ гантва̄ а̄ха ‘‘ким̣, та̄та, уккан̣т̣хасӣ’’ти? ‘‘касма̄ уккан̣т̣хисса̄ми на уккан̣т̣ха̄ми, твам̣ пана уккан̣т̣хаси, та̄та̄’’ти? ‘‘а̄ма та̄та̄’’ти. ‘‘ким̣ка̄ран̣а̄’’ти. ‘‘тава ма̄ту чева бха̄тубхагинӣнан̃ча адассанена уккан̣т̣ха̄ми, ехи, та̄та сомадатта, гаччха̄ма̄’’ти. со ‘‘на гаччха̄мӣ’’ти ватва̄пи пунаппунам̣ питара̄ йа̄чийама̄но ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхи.

бра̄хман̣о ‘‘путтасса та̄ва ме мано ладдхо, саче пана̄хам̣ бхӯридаттасса ‘уккан̣т̣хитомхӣ’ти ваккха̄ми, атирекатарам̣ ме йасам̣ дассати, евам̣ ме гаманам̣ на бхависсати. екена пана упа̄йена тасса сампаттим̣ ван̣н̣етва̄ ‘твам̣ еварӯпам̣ сампаттим̣ паха̄йа ким̣ка̄ран̣а̄ мануссалокам̣ гантва̄ упосатхакаммам̣ каросӣ’ти пуччхитва̄ ‘саггаттха̄йа̄’ти вутте ‘твам̣ та̄ва еварӯпам̣ сампаттим̣ паха̄йа саггаттха̄йа упосатхакаммам̣ кароси, киман̇гам̣ пана майам̣йева парадханена джӣвикам̣ каппема, ахампи мануссалокам̣ гантва̄ н̃а̄таке дисва̄ паббаджитва̄ саман̣адхаммам̣ карисса̄мӣ’ти нам̣ сан̃н̃а̄песса̄ми. атха ме со гаманам̣ ануджа̄ниссатӣ’’ти чинтетва̄ екадивасам̣ тена̄гантва̄ ‘‘ким̣, бра̄хман̣а, уккан̣т̣хасӣ’’ти пуччхито ‘‘тумха̄кам̣ сантика̄ амха̄кам̣ на кин̃чи париха̄йатӣ’’ти кин̃чи гаманапат̣ибаддхам̣ аватва̄ва а̄дито та̄ва тасса сампаттим̣ ван̣н̣енто а̄ха –

804.

‘‘сама̄ самантапарито, пахӯтатагара̄ махӣ;

индагопакасан̃чханна̄, собхати харитуттама̄.

805.

‘‘рамма̄ни ваначетйа̄ни, рамма̄ хам̣сӯпакӯджита̄;

опуппхападдха̄ тит̣т̣ханти, поккхаран̃н̃о суниммита̄.

806.

‘‘ат̣т̣хам̣са̄ суката̄ тхамбха̄, саббе вел̣урийа̄майа̄;

сахассатхамбха̄ па̄са̄да̄, пӯра̄ кан̃н̃а̄хи джотаре.

807.

‘‘вима̄нам̣ упапанноси, дибйам̣ пун̃н̃ехи аттано;

асамба̄дхам̣ сивам̣ раммам̣, аччантасукхасам̣хитам̣.

808.

‘‘ман̃н̃е сахассанеттасса, вима̄нам̣ на̄бхикан̇кхаси;

иддхӣ хи тйа̄йам̣ випула̄, саккассева джутӣмато’’ти.

таттха сама̄ самантапаритоти парисамантато саббадиса̄бха̄гесу айам̣ тава на̄габхаване махӣ суван̣н̣араджатаман̣и мутта̄ва̄лука̄парикин̣н̣а̄ саматала̄. пахӯтатагара̄ махӣти бахукехи тагарагаччхехи саманна̄гата̄. индагопакасан̃чханна̄ти суван̣н̣аиндагопакехи сан̃чханна̄. собхати харитуттама̄ти харитаван̣н̣адаббатин̣асан̃чханна̄ собхатӣти аттхо. ваначетйа̄нӣти ванагхат̣а̄. опуппхападдха̄ти пуппхитва̄ патитехи падумапаттехи сан̃чханна̄ удакапит̣т̣ха̄. суниммита̄ти тава пун̃н̃асампаттийа̄ сут̣т̣ху ниммита̄. ат̣т̣хам̣са̄ти тава васанапа̄са̄десу ат̣т̣хам̣са̄ суката̄ вел̣урийамайа̄ тхамбха̄. техи тхамбхехи сахассатхамбха̄ тава па̄са̄да̄ на̄гакан̃н̃а̄хи пӯра̄ виджджотанти. упапанносӣти еварӯпе вима̄не ниббаттосӣти аттхо. сахассанеттасса вима̄нанти саккасса веджайантапа̄са̄дам̣. иддхӣ хи тйа̄йам̣ випула̄ти йасма̄ тава̄йам̣ випула̄ иддхи, тасма̄ твам̣ тена упосатхакаммена саккасса вима̄нампи на паттхеси, ан̃н̃ам̣ тато уттари махантам̣ т̣ха̄нам̣ паттхесӣти ман̃н̃а̄ми.

там̣ сутва̄ маха̄сатто ‘‘ма̄ хевам̣, бра̄хман̣а, авача, саккасса йасам̣ пат̣ичча амха̄кам̣ йасо синерусантике са̄сапо вийа, майам̣ тасса парича̄ракепи на аггха̄ма̄’’ти ватва̄ га̄тхама̄ха –

809.

‘‘манаса̄пи на паттаббо, а̄нубха̄во джутӣмато;

парича̄райама̄на̄нам̣, саинда̄нам̣ васаваттина’’нти.

тассаттхо – бра̄хман̣а, саккасса йасо на̄ма екам̣ две тайо чатта̄ро ва̄ дивасе ‘‘еттако сийа̄’’ти манаса̄ чинтентенапи на абхипаттаббо. йепи нам̣ чатта̄ро маха̄ра̄джа̄но парича̄ренти, тесам̣ девара̄джа̄нам̣ парича̄райама̄на̄нам̣ индам̣ на̄йакам̣ катва̄ чаранта̄нам̣ саинда̄нам̣ васаваттӣнам̣ чатуннам̣ локапа̄ла̄нам̣ йасассапи амха̄кам̣ тираччха̄нагата̄нам̣ йасо сол̣асим̣ калам̣ наггхатӣти.

еван̃ча пана ватва̄ ‘‘идам̣ те ман̃н̃е сахассанеттасса вима̄на’’нти вачанам̣ сутва̄ ахам̣ там̣ ануссарим̣. ‘‘ахан̃хи веджайантам̣ паттхенто упосатхакаммам̣ каромӣ’’ти тасса аттано паттханам̣ а̄чиккханто а̄ха –

810.

‘‘там̣ вима̄нам̣ абхиджджха̄йа, амара̄нам̣ сукхесинам̣;

упосатхам̣ упавасанто, семи ваммикамуддханӣ’’ти.

таттха абхиджджха̄йа̄ти паттхетва̄. амара̄нанти дӣгха̄йука̄нам̣ дева̄нам̣. сукхесинанти еситасукха̄нам̣ сукхе патит̣т̣хита̄нам̣.

кам̣ сутва̄ бра̄хман̣о ‘‘ида̄ни ме ока̄со ладдхо’’ти соманассаппатто гантум̣ а̄пуччханто га̄тха̄двайама̄ха –

811.

‘‘ахан̃ча мигамеса̄но, сапутто па̄висим̣ ванам̣;

там̣ мам̣ матам̣ ва̄ джӣвам̣ ва̄, на̄бхиведенти н̃а̄така̄.

812.

‘‘а̄мантайе бхӯридаттам̣, ка̄сипуттам̣ йасассинам̣;

тайа̄ но саманун̃н̃а̄та̄, апи пассему н̃а̄таке’’ти.

таттха на̄бхиведентӣти на джа̄нанти, катхентопи несам̣ наттхи. а̄мантайети а̄мантайа̄ми. ка̄сипуттанти ка̄сира̄джадхӣта̄йа путтам̣.

тато бодхисатто а̄ха –

813.

‘‘есо хи вата ме чхандо, йам̣ васеси мамантике;

на хи ета̄диса̄ ка̄ма̄, сулабха̄ хонти ма̄нусе.

814.

‘‘саче твам̣ ниччхасе ваттхум̣, мама ка̄мехи пӯджито;

майа̄ твам̣ саманун̃н̃а̄то, соттхим̣ пасса̄хи н̃а̄таке’’ти.

маха̄сатто га̄тха̄двайам̣ ватва̄ чинтеси – ‘‘айам̣ ман̣им̣ нисса̄йа сукхам̣ джӣванто кассачи на̄чиккхиссати, етасса саббака̄мададам̣ ман̣им̣ дасса̄мӣ’’ти. атхасса там̣ даданто а̄ха –

815.

‘‘дха̄райимам̣ ман̣им̣ дибйам̣, пасум̣ путте ча виндати;

арого сукхито хоти, гаччхева̄да̄йа бра̄хман̣а̄’’ти.

таттха пасум̣ путте ча виндатӣти имам̣ ман̣им̣ дха̄райама̄но имасса̄нубха̄вена пасун̃ча путте ча ан̃н̃ан̃ча йам̣ иччхати, там̣ саббам̣ лабхати.

тато бра̄хман̣о га̄тхама̄ха –

816.

‘‘кусалам̣ пат̣инанда̄ми, бхӯридатта вачо тава;

паббаджисса̄ми джин̣н̣осми, на ка̄ме абхипаттхайе’’ти.

тассаттхо – бхӯридатта, тава вачанам̣ кусалам̣ анаваджджам̣, там̣ пат̣инанда̄ми на пат̣иккхипа̄ми. ахам̣ пана джин̣н̣о асми, тасма̄ паббаджисса̄ми, на ка̄ме абхипаттхайа̄ми, ким̣ ме ман̣ина̄ти.

бодхисатто а̄ха –

817.

‘‘брахмачарийасса че бхан̇го, хоти бхогехи ка̄рийам̣;

авикампама̄но еййа̄си, бахум̣ дасса̄ми те дхана’’нти.

таттха че бхан̇готи брахмачарийава̄со на̄ма дуккаро, анабхиратасса брахмачарийасса че бхан̇го хоти, тада̄ гихибхӯтасса бхогехи ка̄рийам̣ хоти, еварӯпе ка̄ле твам̣ нира̄сан̇ко хутва̄ мама сантикам̣ а̄гаччхеййа̄си, бахум̣ те дханам̣ дасса̄мӣти.

бра̄хман̣о а̄ха –

818.

‘‘кусалам̣ пат̣инанда̄ми, бхӯридатта вачо тава;

пунапи а̄гамисса̄ми, саче аттхо бхависсатӣ’’ти.

таттха пунапӣти пуна апи, айамева ва̄ па̄т̣хо.

атхасса таттха аваситука̄матам̣ н̃атва̄ маха̄сатто на̄гама̄н̣аваке а̄н̣а̄петва̄ бра̄хман̣ам̣ мануссалокам̣ па̄песи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

819.

‘‘идам̣ ватва̄ бхӯридатто, песеси чатуро джане;

етха гаччхатха ут̣т̣хетха, кхиппам̣ па̄петха бра̄хман̣ам̣.

820.

‘‘тасса там̣ вачанам̣ сутва̄, ут̣т̣ха̄йа чатуро джана̄;

песита̄ бхӯридаттена, кхиппам̣ па̄песу бра̄хман̣а’’нти.

таттха па̄песӯти йамуна̄то утта̄ретва̄ ба̄ра̄н̣асимаггам̣ па̄пайим̣су, па̄пайитва̄ ча пана ‘‘тумхе гаччхатха̄’’ти ватва̄ на̄габхаванамева пачча̄гамим̣су.

бра̄хман̣опи ‘‘та̄та сомадатта, имасмим̣ т̣ха̄не мигам̣ виджджхимха̄, имасмим̣ сӯкара’’нти путтасса а̄чиккханто антара̄магге поккхаран̣им̣ дисва̄ ‘‘та̄та сомадатта, нха̄йа̄ма̄’’ти ватва̄ ‘‘са̄дху, та̄та̄’’ти вутте убхопи дибба̄бхаран̣а̄ни чева диббаваттха̄ни ча омун̃читва̄ бхан̣д̣икам̣ катва̄ поккхаран̣ӣтӣре т̣хапетва̄ отаритва̄ нха̄йим̣су. тасмим̣ кхан̣е та̄ни антарадха̄йитва̄ на̄габхаванамева агамам̣су. пат̣хамам̣ ниваттхака̄са̄вапилотика̄ва несам̣ сарӣре пат̣имун̃чим̣су, дханусарасаттийопи па̄катика̄ва ахесум̣. сомадатто ‘‘на̄сита̄мха̄ тайа̄, та̄та̄’’ти паридеви. атха нам̣ пита̄ ‘‘ма̄ чинтайи, мигесу сантесу аран̃н̃е миге вадхитва̄ джӣвикам̣ каппесса̄ма̄’’ти асса̄сеси. сомадаттасса ма̄та̄ тесам̣ а̄гаманам̣ сутва̄ паччуггантва̄ гхарам̣ нетва̄ аннапа̄нена сантаппеси. бра̄хман̣о бхун̃джитва̄ ниддам̣ окками. итара̄ путтам̣ пуччхи ‘‘та̄та, еттакам̣ ка̄лам̣ кухим̣ гататтха̄’’ти? ‘‘амма, бхӯридаттана̄гара̄джена амхе на̄габхаванам̣ нӣта̄, тато уккан̣т̣хитва̄ ида̄ни а̄гата̄’’ти. ‘‘кин̃чи пана во ратанам̣ а̄бхата’’нти. ‘‘на̄бхатам̣ амма̄’’ти. ‘‘ким̣ тумха̄кам̣ тена кин̃чи на динна’’нти. ‘‘амма, бхӯридаттена ме питу саббака̄мададо ман̣и динно ахоси, имина̄ пана на гахито’’ти. ‘‘ким̣ка̄ран̣а̄’’ти. ‘‘паббаджиссати кира̄’’ти. са̄ ‘‘еттакам̣ ка̄лам̣ да̄раке мама бха̄рам̣ каронто на̄габхаване васитва̄ ида̄ни кира паббаджиссатӣ’’ти куджджхитва̄ вӣхибхан̃джанадаббийа̄ пит̣т̣хим̣ потхентӣ ‘‘аре, дут̣т̣хабра̄хман̣а, паббаджисса̄мӣти кира ман̣иратанам̣ на ган̣хаси, атха касма̄ апаббаджитва̄ идха̄гатоси, никкхама мама гхара̄ сӣгха’’нти сантаджджеси. атха нам̣ ‘‘бхадде, ма̄ куджджхи, аран̃н̃е мигесу сантесу ахам̣ там̣ посесса̄мӣ’’ти ватва̄ путтена саддхим̣ аран̃н̃ам̣ гантва̄ пуриманийа̄менева джӣвикам̣ каппеси.

тада̄ даккхин̣амаха̄самуддасса диса̄бха̄ге симбалива̄сӣ еко гарул̣о паккхава̄техи самудде удакам̣ вийӯхитва̄ екам̣ на̄гара̄джа̄нам̣ сӣсе ган̣хи. тада̄хи супан̣н̣а̄ на̄гам̣ гахетум̣ аджа̄нанака̄йева, паччха̄ пан̣д̣араджа̄таке джа̄ним̣су. со пана там̣ сӣсе гахетва̄пи удаке аноттхарантейева уккхипитва̄ оламбантам̣ а̄да̄йа химавантаматтхакена па̄йа̄си. тада̄ чеко ка̄сират̣т̣хава̄сӣ бра̄хман̣о исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ химавантаппадесе пан̣н̣аса̄лам̣ ма̄петва̄ пат̣ивасати. тасса чан̇каманакот̣ийам̣ маха̄нигродхаруккхо аттхи. со тасса мӯле дива̄виха̄рам̣ кароти. супан̣н̣о нигродхаматтхакена на̄гам̣ харати. на̄го оламбанто моккхаттха̄йа нан̇гут̣т̣хена нигродхавит̣апам̣ вет̣хеси. супан̣н̣о там̣ аджа̄нантова махаббалата̄йа а̄ка̄се паккхандийева. нигродхаруккхо самӯло уппа̄т̣ито. супан̣н̣о на̄гам̣ симбаливанам̣ нетва̄ тун̣д̣ена пахаритва̄ куччхим̣ пха̄летва̄ на̄гамедам̣ кха̄дитва̄ сарӣрам̣ самуддакуччхимхи чхад̣д̣еси. нигродхаруккхо патанто маха̄саддамака̄си. супан̣н̣о ‘‘кисса есо саддо’’ти адхо олокенто нигродхаруккхам̣ дисва̄ ‘‘куто еса майа̄ уппа̄т̣ито’’ти чинтетва̄ ‘‘та̄пасасса чан̇каманакот̣ийа̄ нигродхо есо’’ти татхато н̃атва̄ ‘‘айам̣ тасса бахӯпака̄ро, ‘акусалам̣ ну кхо ме пасутам̣, уда̄ху но’ти тамева пуччхитва̄ джа̄нисса̄мӣ’’ти ма̄н̣авакавесена тасса сантикам̣ агама̄си.

тасмим̣ кхан̣е та̄пасо там̣ т̣ха̄нам̣ самам̣ кароти. супан̣н̣ара̄джа̄ та̄пасам̣ вандитва̄ екамантам̣ нисинно аджа̄нанто вийа ‘‘кисса т̣ха̄нам̣, бханте, ида’’нти пуччхи. ‘‘упа̄сака, еко супан̣н̣о бходжанаттха̄йа на̄гам̣ харанто на̄гена моккхаттха̄йа нигродхавит̣апам̣ нан̇гут̣т̣хена вет̣хита̄йапи аттано махаббалата̄йа паккхантитва̄ гато, атха нигродхаруккхо уппа̄т̣ито, идам̣ тасса уппа̄т̣итат̣т̣ха̄на’’нти. ‘‘ким̣ пана, бханте, тасса супан̣н̣асса акусалам̣ хоти, уда̄ху но’’ти? ‘‘саче на джа̄на̄ти, ачетанакаммам̣ на̄ма акусалам̣ на хотӣ’’ти. ‘‘ким̣ на̄гасса пана, бханте’’ти? ‘‘со имам̣ на̄сетум̣ на ган̣хи, моккхаттха̄йа ган̣хи, тасма̄ тассапи на хотийева̄’’ти. супан̣н̣о та̄пасасса тусситва̄ ‘‘бханте, ахам̣ со супан̣н̣ара̄джа̄, тумха̄кан̃хи пан̃хавеййа̄каран̣ена тут̣т̣хо. тумхе аран̃н̃е васатха, ахан̃чекам̣ алампа̄йанамантам̣ джа̄на̄ми, анаггхо манто. тамахам̣ тумха̄кам̣ а̄чарийабха̄гам̣ катва̄ дамми, пат̣игган̣хатха на’’нти а̄ха. ‘‘алам̣ майхам̣ мантена, гаччхатха тумхе’’ти. со там̣ пунаппунам̣ йа̄читва̄ сампат̣иччха̄петва̄ мантам̣ датва̄ осадха̄ни а̄чиккхитва̄ пакка̄ми.

гарул̣акан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

кӣл̣анакан̣д̣ам̣

тасмим̣ ка̄ле ба̄ра̄н̣асийам̣ еко далиддабра̄хман̣о бахум̣ ин̣ам̣ гахетва̄ ин̣аса̄микехи чодийама̄но ‘‘ким̣ ме идха ва̄сена, аран̃н̃ам̣ пависитва̄ матам̣ сеййо’’ти никкхамитва̄ ванам̣ пависитва̄ анупуббена там̣ ассамападам̣ патва̄ та̄пасам̣ ваттасампада̄йа а̄ра̄дхеси. та̄пасо ‘‘айам̣ бра̄хман̣о майхам̣ ативийа упака̄рако, супан̣н̣ара̄джена диннам̣ диббамантамасса дасса̄мӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘бра̄хман̣а, ахам̣ алампа̄йанамантам̣ джа̄на̄ми, там̣ те дамми, ган̣ха̄хи на’’нти ватва̄ ‘‘алам̣, бханте, на майхам̣ мантенаттхо’’ти вуттепи пунаппунам̣ ватва̄ ниппӣл̣етва̄ сампат̣иччха̄петва̄ ада̄сийева. тасса ча мантасса ануччхавика̄ни осадха̄ни чева мантупача̄ран̃ча саббам̣ катхеси. бра̄хман̣о ‘‘ладдхо ме джӣвитупа̄йо’’ти катипа̄хам̣ васитва̄ ‘‘ва̄та̄ба̄дхо ме, бханте, ба̄дхатӣ’’ти ападесам̣ катва̄ та̄пасена виссаджджито там̣ вандитва̄ кхама̄петва̄ аран̃н̃а̄ никкхамитва̄ анупуббена йамуна̄йа тӣрам̣ патва̄ там̣ мантам̣ саджджха̄йанто маха̄маггам̣ гаччхати.

тасмим̣ ка̄ле сахассаматта̄ бхӯридаттасса парича̄рика̄ на̄гама̄н̣авика̄ там̣ саббака̄мададам̣ ман̣иратанам̣ а̄да̄йа на̄габхавана̄ никкхамитва̄ йамуна̄тӣре ва̄лукара̄симхи т̣хапетва̄ тасса обха̄сена саббараттим̣ удакакӣл̣ам̣ кӣл̣итва̄ арун̣уггамане сабба̄лан̇ка̄рена алан̇каритва̄ ман̣иратанам̣ парива̄ретва̄ сирим̣ павесайама̄на̄ нисӣдим̣су. бра̄хман̣опи мантам̣ саджджха̄йанто там̣ т̣ха̄нам̣ па̄пун̣и. та̄ мантасаддам̣ сутва̄ва ‘‘имина̄ супан̣н̣ена бхавитабба’’нти маран̣абхайатаджджита̄ ман̣иратанам̣ аггахетва̄ патхавийам̣ нимуджджитва̄ на̄габхаванам̣ агамим̣су. бра̄хман̣опи ман̣иратанам̣ дисва̄ ‘‘ида̄нева ме манто самиддхо’’ти тут̣т̣хама̄насо ман̣иратанам̣ а̄да̄йа па̄йа̄си. тасмим̣ кхан̣е неса̄дабра̄хман̣о сомадаттена саддхим̣ мигавадха̄йа аран̃н̃ам̣ пависанто тасса хаттхе там̣ ман̣иратанам̣ дисва̄ путтам̣ а̄ха ‘‘та̄та, нану есо амха̄кам̣ бхӯридаттена динно ман̣ӣ’’ти? ‘‘а̄ма, та̄та, есо ман̣ӣ’’ти. ‘‘тена хисса агун̣ам̣ катхетва̄ имам̣ бра̄хман̣ам̣ ван̃четва̄ ган̣ха̄метам̣ ман̣иратана’’нти. ‘‘та̄та, пуббе бхӯридаттена дӣйама̄нам̣ на ган̣хи, ида̄ни панеса бра̄хман̣о тан̃н̃ева ван̃чессати, тун̣хӣ хохӣ’’ти. бра̄хман̣о ‘‘хоту, та̄та, пассаси етасса ва̄ мама ва̄ ван̃чанабха̄ва’’нти алампа̄йанена саддхим̣ саллапанто а̄ха –

821.

‘‘ман̣им̣ паггайха ман̇галйам̣, са̄дхувиттам̣ манорамам̣;

селам̣ бйан̃джанасампаннам̣, ко имам̣ ман̣имаджджхага̄’’ти.

таттха ман̇галйанти ман̇галасамматам̣ саббака̄мададам̣. ко иманти кухим̣ имам̣ ман̣им̣ адхигатоси.

тато алампа̄йано га̄тхама̄ха –

822.

‘‘лохитаккхасахасса̄хи, саманта̄ парива̄ритам̣;

аджджа ка̄лам̣ патхам̣ гаччхам̣, аджджхага̄хам̣ ман̣им̣ има’’нти.

тассаттхо – ахам̣ аджджа ка̄лам̣ па̄това патхам̣ маггам̣ гаччханто раттаккхика̄хи сахассаматта̄хи на̄гама̄н̣авика̄хи саманта̄ парива̄ритам̣ имам̣ ман̣им̣ аджджхага̄. мам̣ дисва̄ хи сабба̄ва ета̄ бхайатаджджита̄ имам̣ чхад̣д̣етва̄ пала̄та̄ти.

неса̄дабра̄хман̣о там̣ ван̃четука̄мо ман̣иратанасса агун̣ам̣ пака̄сенто аттана̄ ган̣хитука̄мо тиссо га̄тха̄ абха̄си –

823.

‘‘сӯпачин̣н̣о айам̣ село, аччито ма̄нито сада̄;

судха̄рито суниккхитто, саббаттхамабхиса̄дхайе.

824.

‘‘упача̄равипаннасса, никкхепе дха̄ран̣а̄йа ва̄;

айам̣ село вина̄са̄йа, паричин̣н̣о айонисо.

825.

‘‘на имам̣ акусало дибйам̣, ман̣им̣ дха̄ретума̄рахо;

пат̣ипаджджа сатам̣ никкхам̣, дехимам̣ ратанам̣ мама’’нти.

таттха саббаттханти йо имам̣ селам̣ сут̣т̣ху упачаритум̣ аччитум̣ аттано джӣвитам̣ вийа мама̄йитум̣ сут̣т̣ху дха̄ретум̣ сут̣т̣ху никкхипитум̣ джа̄на̄ти, тассева сӯпачин̣н̣о аччито ма̄нито судха̄рито суниккхитто айам̣ село саббам̣ аттхам̣ са̄дхетӣти аттхо. упача̄равипаннасса̄ти йо пана упача̄равипанно хоти, тассесо анупа̄йена паричин̣н̣о вина̄самева вахатӣти вадати. дха̄ретума̄рахоти дха̄ретум̣ арахо. пат̣ипаджджа сатам̣ никкханти амха̄кам̣ гехе бахӯ ман̣ӣ, майаметам̣ гахетум̣ джа̄на̄ма. ахам̣ те никкхасатам̣ дасса̄ми, там̣ пат̣ипаджджа, дехи имам̣ ман̣иратанам̣ маманти. тасса хи гехе екопи суван̣н̣аниккхо наттхи. со пана тасса ман̣ино саббака̄мададабха̄вам̣ джа̄на̄ти. тенасса етадахоси ‘‘ахам̣ сасӣсам̣ нхатва̄ ман̣им̣ удакена париппхоситва̄ ‘никкхасатам̣ ме дехӣ’ти ваккха̄ми, атхеса ме дассати, тамахам̣ етасса дасса̄мӣ’’ти. тасма̄ сӯро хутва̄ евама̄ха.

тато алампа̄йано га̄тхама̄ха –

826.

‘‘на ча мйа̄йам̣ ман̣ӣ кеййо, гохи ва̄ ратанехи ва̄;

село бйан̃джанасампанно, нева кеййо ман̣и мама̄’’ти.

таттха на ча мйа̄йанти айам̣ ман̣и мама сантако кеначи виккин̣итаббо на̄ма на хоти. нева кеййоти айан̃ча мама ман̣и лаккхан̣асампанно, тасма̄ нева кеййо кеначи ваттхуна̄пи виккин̣итаббо на̄ма на хотӣти.

неса̄дабра̄хман̣о а̄ха –

827.

‘‘но че тайа̄ ман̣ӣ кеййо, гохи ва̄ ратанехи ва̄;

атха кена ман̣ӣ кеййо, там̣ ме аккха̄хи пуччхито’’ти.

алампа̄йано а̄ха –

828.

‘‘йо ме сам̣се маха̄на̄гам̣, теджассим̣ дуратиккамам̣;

тасса даджджам̣ имам̣ селам̣, джалантамива теджаса̄’’ти.

таттха джалантамива теджаса̄ти пабха̄йа джалантам̣ вийа.

неса̄дабра̄хман̣о а̄ха –

829.

‘‘ко ну бра̄хман̣аван̣н̣ена, супан̣н̣о пататам̣ варо;

на̄гам̣ джигӣсаманвеси, анвесам̣ бхаккхаматтано’’ти.

таттха ко нӯти идам̣ неса̄дабра̄хман̣о ‘‘аттано бхаккхам̣ анвесантена гарул̣ена бхавитабба’’нти чинтетва̄ евама̄ха.

алампа̄йано евама̄ха –

830.

‘‘на̄хам̣ диджа̄дхипо хоми, адит̣т̣хо гарул̣о майа̄;

а̄сӣвисена виттоти, веджджо бра̄хман̣а мам̣ видӯ’’ти.

таттха мам̣ видӯти мам̣ ‘‘еса а̄сӣвисена виттако алампа̄йано на̄ма веджджо’’ти джа̄нанти.

неса̄дабра̄хман̣о а̄ха –

831.

‘‘ким̣ ну туйхам̣ пхалам̣ аттхи, ким̣ сиппам̣ виджджате тава;

кисмим̣ ва̄ твам̣ параттхаддхо, урагам̣ на̄пача̄йасӣ’’ти.

таттха кисмим̣ ва̄ твам̣ параттхаддхоти твам̣ кисмим̣ ва̄ упаттхаддхо хутва̄, ким̣ ниссайам̣ катва̄ урагам̣ а̄сӣвисам̣ на апача̄йаси джет̣т̣хакам̣ акатва̄ аваджа̄на̄сӣти пуччхати.

со аттано балам̣ дӣпенто а̄ха –

832.

‘‘а̄ран̃н̃икасса исино, чирараттам̣ тапассино;

супан̣н̣о косийассаккха̄, висавиджджам̣ ануттарам̣.

833.

‘‘там̣ бха̄витаттан̃н̃атарам̣, саммантам̣ паббатантаре;

саккаччам̣ там̣ упат̣т̣ха̄сим̣, раттиндиваматандито.

834.

‘‘со тада̄ паричин̣н̣о ме, ваттава̄ брахмачарийава̄;

диббам̣ па̄тукарӣ мантам̣, ка̄маса̄ бхагава̄ мама.

835.

‘‘тйа̄хам̣ манте параттхаддхо, на̄хам̣ бха̄йа̄ми бхогинам̣;

а̄чарийо висагха̄та̄нам̣, алампа̄ноти мам̣ видӯ’’ти.

таттха косийассаккха̄ти косийаготтасса исино супан̣н̣о а̄чиккхи. тена аккха̄така̄ран̣ам̣ пана саббам̣ виттха̄ретва̄ катхетаббам̣. бха̄витаттан̃н̃атаранти бха̄витатта̄нам̣ исӣнам̣ ан̃н̃атарам̣. саммантанти васантам̣. ка̄маса̄ти аттано иччха̄йа. мама̄ти там̣ мантам̣ майхам̣ пака̄сеси. тйа̄хам̣ манте, параттхаддхоти ахам̣ те манте упаттхаддхо ниссито. бхогинанти на̄га̄нам̣. висагха̄та̄нанти висагха̄такаведжджа̄нам̣.

там̣ сутва̄ неса̄дабра̄хман̣о чинтеси ‘‘айам̣ алампа̄йано йва̄сса на̄гам̣ дассети, тасса ман̣иратанам̣ дассати, бхӯридаттамасса дассетва̄ ман̣им̣ ган̣хисса̄мӣ’’ти. тато путтена саддхим̣ мантенто га̄тхама̄ха –

836.

‘‘ган̣ха̄масе ман̣им̣ та̄та, сомадатта виджа̄нахи;

ма̄ дан̣д̣ена сирим̣ паттам̣, ка̄маса̄ паджахимхасе’’ти.

таттха ган̣ха̄масети ган̣ха̄ма. ка̄маса̄ти аттано ручийа̄ дан̣д̣ена пахаритва̄ ма̄ джаха̄ма.

сомадатто а̄ха –

837.

‘‘сакам̣ нивесанам̣ паттам̣, йо там̣ бра̄хман̣а пӯджайи;

евам̣ калйа̄н̣ака̄рисса, ким̣ моха̄ дуббхимиччхаси.

838.

‘‘саче твам̣ дханака̄моси, бхӯридатто падассати;

тамева гантва̄ йа̄чассу, бахум̣ дассати те дхана’’нти.

таттха пӯджайӣти диббака̄мехи пӯджайиттха. дуббхимиччхасӣти ким̣ татха̄рӯпасса миттасса дуббхикаммам̣ ка̄тум̣ иччхаси та̄та̄ти.

бра̄хман̣о а̄ха –

839.

‘‘хаттхагатам̣ паттагатам̣, никин̣н̣ам̣ кха̄дитум̣ варам̣;

ма̄ но сандит̣т̣хико аттхо, сомадатта упаччага̄’’ти.

таттха хаттхагатанти та̄та сомадатта, твам̣ тарун̣ако локапаваттим̣ на джа̄на̄си. йан̃хи хаттхагатам̣ ва̄ хоти паттагатам̣ ва̄ пурато ва̄ никин̣н̣ам̣ т̣хапитам̣, тадева ме кха̄дитум̣ варам̣, на дӯре т̣хитам̣.

сомадатто а̄ха –

840.

‘‘паччати нирайе гхоре, махиссамапи виварати;

миттадуббхӣ хитачча̄гӣ, джӣварева̄пи суссати.

841.

‘‘саче твам̣ дханака̄моси, бхӯридатто падассати;

ман̃н̃е аттакатам̣ верам̣, на чирам̣ ведайиссасӣ’’ти.

таттха махиссамапи виваратӣти та̄та, миттадуббхино джӣвантассева патхавӣ бхиджджитва̄ виварам̣ дети. хитачча̄гӣти аттано хитапаричча̄гӣ. джӣварева̄пи суссатӣти джӣвама̄нова суссати, мануссапето хоти. аттакатам̣ веранти аттана̄ катам̣ па̄пам̣. на чиранти на чирассева ведайиссасӣти ман̃н̃а̄ми.

бра̄хман̣о а̄ха –

842.

‘‘маха̄йан̃н̃ам̣ йаджитва̄на, евам̣ суджджханти бра̄хман̣а̄;

маха̄йан̃н̃ам̣ йаджисса̄ма, евам̣ моккха̄ма па̄пака̄’’ти.

таттха суджджхантӣти та̄та сомадатта, твам̣ дахаро на кин̃чи джа̄на̄си, бра̄хман̣а̄ на̄ма йам̣ кин̃чи па̄пам̣ катва̄ йан̃н̃ена суджджхантӣти дассенто евама̄ха.

сомадатто а̄ха –

843.

‘‘ханда да̄ни апа̄йа̄ми, на̄хам̣ аджджа тайа̄ саха;

падампекам̣ на гаччхеййам̣, евам̣ киббисака̄рина̄’’ти.

таттха апа̄йа̄мӣти апагаччха̄ми, пала̄йа̄мӣти аттхо.

еван̃ча пана ватва̄ пан̣д̣ито ма̄н̣аво питарам̣ аттано вачанам̣ га̄ха̄петум̣ асакконто махантена саддена девата̄ уджджха̄петва̄ ‘‘еварӯпена па̄пака̄рина̄ саддхим̣ на гамисса̄мӣ’’ти питу пассантассева пала̄йитва̄ химавантам̣ пависитва̄ паббаджитва̄ абхин̃н̃а̄ ча сама̄паттийо ча ниббаттетва̄ апарихӣнаджджха̄но брахмалоке уппаджджи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

844.

‘‘идам̣ ватва̄на питарам̣, сомадатто бахуссуто;

уджджха̄петва̄на бхӯта̄ни, тамха̄ т̣ха̄на̄ апаккамӣ’’ти.

неса̄дабра̄хман̣о ‘‘сомадатто т̣хапетва̄ аттано гехам̣ кухим̣ гамиссатӣ’’ти чинтенто алампа̄йанам̣ тхокам̣ анаттаманам̣ дисва̄ ‘‘алампа̄йана, ма̄ чинтайи, дассесса̄ми те бхӯридатта’’нти там̣ а̄да̄йа на̄гара̄джасса упосатхакаран̣ат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ ваммикаматтхаке бхоге а̄бхуджитва̄ нипаннам̣ на̄гара̄джа̄нам̣ дисва̄ авидӯре т̣хито хаттхам̣ паса̄ретва̄ две га̄тха̄ абха̄си –

845.

‘‘ган̣ха̄хетам̣ маха̄на̄гам̣, а̄харетам̣ ман̣им̣ мама;

индагопакаван̣н̣а̄бхо, йасса лохитако сиро.

846.

‘‘каппа̄сапичура̄сӣва, есо ка̄йо падиссати;

ваммикаггагато сети, там̣ твам̣ ган̣ха̄хи бра̄хман̣а̄’’ти.

таттха индагопакаван̣н̣а̄бхоти индагопакаван̣н̣о вийа а̄бха̄сати. каппа̄сапичура̄сӣва̄ти сувихитасса каппа̄сапичуно ра̄си вийа.

атха маха̄сатто аккхӣни уммӣлетва̄ неса̄дабра̄хман̣ам̣ дисва̄ ‘‘айам̣ упосатхасса ме антара̄йам̣ кареййа̄ти имам̣ на̄габхаванам̣ нетва̄ маха̄сампаттийа̄ патит̣т̣ха̄песим̣. майа̄ дӣйама̄нам̣ ман̣им̣ ган̣хитум̣ на иччхи. ида̄ни пана ахитун̣д̣икам̣ гахетва̄ а̄гаччхати. сача̄хам̣ имасса миттадуббхино куджджхеййам̣, сӣлам̣ ме кхан̣д̣ам̣ бхависсати. майа̄ кхо пана пат̣хаман̃н̃ева чатуран̇гасаманна̄гато упосатхо адхит̣т̣хито, со йатха̄дхит̣т̣хитова хоту, алампа̄йано мам̣ чхиндату ва̄ пачату ва̄, сӯлена ва̄ виджджхату, невасса куджджхисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘саче кхо пана̄хам̣ име олокесса̄ми, бхасма̄ бхавеййум̣. мам̣ потхентепи на куджджхисса̄ми на олокесса̄мӣ’’ти аккхӣни нимӣлетва̄ адхит̣т̣ха̄напа̄рамим̣ пуреча̄рикам̣ катва̄ бхогантаре сӣсам̣ паккхипитва̄ ниччалова хутва̄ нипаджджи. неса̄дабра̄хман̣опи ‘‘бхо алампа̄йана, имам̣ на̄гам̣ ган̣ха̄хи, дехи ме ман̣и’’нти а̄ха. алампа̄йано на̄гам̣ дисва̄ тут̣т̣хо ман̣им̣ кисмин̃чи аган̣етва̄ ‘‘ган̣ха, бра̄хман̣а̄’’ти тасса хаттхе кхипи. со тасса хаттхато гал̣итва̄ патхавийам̣ пати. патитаматтова патхавим̣ пависитва̄ на̄габхаванамева гато.

бра̄хман̣о ман̣иратанато бхӯридаттена саддхим̣ миттабха̄вато путтатоти тӣхи париха̄йи. со ‘‘ниппаччайо джа̄томхи, путтасса ме вачанам̣ на ката’’нти паридеванто гехам̣ агама̄си. алампа̄йанопи диббосадхехи аттано сарӣрам̣ маккхетва̄ тхокам̣ кха̄дитва̄ аттано ка̄йам̣ париппхосетва̄ диббамантам̣ джаппанто бодхисаттам̣ упасан̇камитва̄ нан̇гут̣т̣хе гахетва̄ а̄кад̣д̣хитва̄ сӣсам̣ дал̣хам̣ ган̣ханто мукхамасса виваритва̄ осадхам̣ кха̄дитва̄ мукхе кхел̣ам̣ опи. сучиджа̄тико на̄гара̄джа̄ сӣлабхедабхайена акуджджхитва̄ аккхӣнипи на уммӣлеси. атха нам̣ осадхамантам̣ катва̄ нан̇гут̣т̣хе гахетва̄ хет̣т̣ха̄сӣсам̣ катва̄ сан̃ча̄летва̄ гахитабходжанам̣ чхад̣д̣а̄петва̄ бхӯмийам̣ дӣгхато нипаджджа̄петва̄ масӯракам̣ мадданто вийа па̄дехи маддитва̄ ат̣т̣хӣни чун̣н̣ийама̄на̄ни вийа ахесум̣. пуна нан̇гут̣т̣хе гахетва̄ дуссам̣ потхенто вийа потхеси. маха̄сатто еварӯпам̣ дуккхам̣ анубхавантопи нева куджджхи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

847.

‘‘атхосадхехи диббехи, джаппам̣ мантапада̄ни ча;

евам̣ там̣ асаккхи саттхум̣, катва̄ париттаматтано’’ти.

таттха асаккхӣти саккхи. саттхунти ган̣хитум̣.

ити со маха̄саттам̣ дуббалам̣ катва̄ валлӣхи пел̣ам̣ саджджетва̄ маха̄саттам̣ таттха паккхипи, сарӣрасса махантата̄йа таттха на пависати. атха нам̣ пан̣хийа̄ кот̣т̣енто павесетва̄ пел̣ам̣ а̄да̄йа екам̣ га̄мам̣ гантва̄ га̄мамаджджхе ота̄ретва̄ ‘‘на̄гасса наччам̣ дат̣т̣хука̄ма̄ а̄гаччхантӯ’’ти саддамака̄си. сакалага̄мава̄сино саннипатим̣су. тасмим̣ кхан̣е алампа̄йано ‘‘никкхама маха̄на̄га̄’’ти а̄ха. маха̄сатто чинтеси ‘‘аджджа майа̄ парисам̣ тосентена кӣл̣итум̣ ват̣т̣ати. евам̣ алампа̄йано бахум̣ дханам̣ лабхитва̄ тут̣т̣хо мам̣ виссаджджессати. йам̣ йам̣ еса мам̣ ка̄рети, там̣ там̣ карисса̄мӣ’’ти. атха нам̣ со пел̣ато нӣхаритва̄ ‘‘маха̄ хохӣ’’ти а̄ха. со маха̄ ахоси, ‘‘кхуддако, ват̣т̣о, ваммито, екаппхан̣о, двипхан̣о, типпхан̣о, чатуппхан̣о, пан̃ча, чха, сатта, ат̣т̣ха, нава, даса вӣсати, тим̣сати, чатта̄лӣса, пан̣н̣а̄саппхан̣о, сатаппхан̣о, уччо, нӣчо, диссама̄нака̄йо, адиссама̄нака̄йо, диссама̄наупад̣д̣хака̄йо, нӣло, пӣто, лохито, ода̄то, ман̃джат̣т̣хико хохи, аггиджа̄лам̣ виссаджджехи, удакам̣, дхӯмам̣ виссаджджехӣ’’ти. маха̄сатто имесупи а̄ка̄ресу вуттавутте аттабха̄ве нимминитва̄ наччам̣ дассеси. там̣ дисва̄ кочи ассӯни сандха̄ретум̣ на̄саккхи.

манусса̄ бахӯни хиран̃н̃асуван̣н̣аваттха̄лан̇ка̄ра̄дӣни адам̣су. ити тасмим̣ га̄ме сахассаматтам̣ лабхи. со кин̃ча̄пи маха̄саттам̣ ган̣ханто ‘‘сахассам̣ лабхитва̄ там̣ виссаджджесса̄мӣ’’ти а̄ха, там̣ пана дханам̣ лабхитва̄ ‘‘га̄макепи та̄ва майа̄ еттакам̣ дханам̣ ладдхам̣, нагаре кира бахум̣ лабхисса̄мӣ’’ти дханалобхена там̣ на мун̃чи. со тасмим̣ га̄ме кут̣умбам̣ сан̣т̣хапетва̄ ратанамайам̣ пел̣ам̣ ка̄ретва̄ таттха маха̄саттам̣ паккхипитва̄ сукхайа̄накам̣ а̄руйха махантена парива̄рена никкхамитва̄ там̣ га̄манигама̄дӣсу кӣл̣а̄пенто анупуббена ба̄ра̄н̣асим̣ па̄пун̣и. на̄гара̄джасса пана мадхула̄дже дети, ман̣д̣ӯке ма̄ретва̄ дети, со гочарам̣ на ган̣ха̄ти ависсаджджанабхайена. гочарам̣ агган̣хантампи пуна нам̣ чатта̄ро два̄рага̄ме а̄дим̣ катва̄ таттха таттха ма̄саматтам̣ кӣл̣а̄песи. паннарасаупосатхадивасе пана ‘‘аджджа тумха̄кам̣ сантике кӣл̣а̄песса̄мӣ’’ти ран̃н̃о а̄роча̄песи. ра̄джа̄ нагаре бхерим̣ чара̄петва̄ маха̄джанам̣ саннипа̄та̄песи. ра̄джан̇ган̣е ман̃ча̄тиман̃чам̣ бандхим̣су.

кӣл̣анакхан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

нагарапавесанакан̣д̣ам̣

алампа̄йанена пана бодхисаттасса гахитадивасейева маха̄саттасса ма̄та̄ супинанте аддаса ка̄л̣ена раттаккхина̄ пурисена асина̄ даккхин̣аба̄хум̣ чхиндитва̄ лохитена паггхарантена нӣйама̄нам̣. са̄ бхӣтатасита̄ ут̣т̣ха̄йа даккхин̣аба̄хум̣ пара̄маситва̄ супинабха̄вам̣ джа̄ни. атхасса̄ етадахоси ‘‘майа̄ каккхал̣о па̄пасупино дит̣т̣хо, чатуннам̣ ва̄ ме путта̄нам̣ дхатарат̣т̣хасса ран̃н̃о ва̄ мама ва̄ парипантхена бхавитабба’’нти. апича кхо пана маха̄саттамева а̄раббха атирекатарам̣ чинтеси. ким̣ка̄ран̣а̄? сеса̄ аттано на̄габхаване васанти, итаро пана сӣладжджха̄сайатта̄ мануссалокам̣ гантва̄ упосатхакаммам̣ кароти. тасма̄ ‘‘каччи ну кхо ме путтам̣ ахитун̣д̣ико ва̄ супан̣н̣о ва̄ ган̣хеййа̄’’ти тассева атирекатарам̣ чинтеси. тато ад̣д̣хама̄се атикканте ‘‘мама путто ад̣д̣хама̄са̄тиккамена мам̣ вина̄ ваттитум̣ на саккоти, аддха̄сса кин̃чи бхайам̣ уппаннам̣ бхависсатӣ’’ти доманассаппатта̄ ахоси. ма̄са̄тиккамена панасса̄ сокена ассӯнам̣ апаггхаран̣ака̄ло на̄ма на̄хоси, хадайам̣ сусси, аккхӣни упаччим̣су. са̄ ‘‘ида̄ни а̄гамиссати, ида̄ни а̄гамиссатӣ’’ти тасса̄гаманамаггамева олокентӣ нисӣди. атхасса̄ джет̣т̣хапутто судассано ма̄саччайена махатийа̄ париса̄йа саддхим̣ ма̄та̄питӯнам̣ дассанаттха̄йа а̄гато, парисам̣ бахи т̣хапетва̄ па̄са̄дам̣ а̄руйха ма̄тарам̣ вандитва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. са̄ бхӯридаттам̣ анусочантӣ тена саддхим̣ на кин̃чи саллапи. со чинтеси ‘‘майхам̣ ма̄та̄ майи пуббе а̄гате туссати, пат̣исантха̄рам̣ кароти, аджджа пана доманассаппатта̄, ким̣ ну кхо ка̄ран̣а’’нти? атха нам̣ пуччханто а̄ха –

848.

‘‘мамам̣ дисва̄на а̄йантам̣, саббака̄масамиддхинам̣;

индрийа̄ни ахат̣т̣ха̄ни, са̄вам̣ джа̄там̣ мукхам̣ тава.

849.

‘‘паддхам̣ йатха̄ хаттхагатам̣, па̄н̣ина̄ паримаддитам̣;

са̄вам̣ джа̄там̣ мукхам̣ туйхам̣, мамам̣ дисва̄на едиса’’нти.

таттха ахат̣т̣ха̄нӣти на виппасанна̄ни. са̄ванти кан̃чана̄да̄саван̣н̣ам̣ те мукхам̣ пӣтака̄л̣акам̣ джа̄там̣. хаттхагатанти хаттхена чхиндитам̣. едисанти еварӯпам̣ махантена сирисобхаггена тумха̄кам̣ дассанаттха̄йа а̄гатам̣ мам̣ дисва̄.

са̄ евам̣ вуттепи нева катхеси. судассано чинтеси ‘‘ким̣ ну кхо кеначи куддха̄ ва̄ парибаддха̄ ва̄ бхавеййа̄’’ти. атха нам̣ пуччханто итарам̣ га̄тхама̄ха –

850.

‘‘каччи ну те на̄бхисаси, каччи те аттхи ведана̄;

йена са̄вам̣ мукхам̣ туйхам̣, мамам̣ дисва̄на а̄гата’’нти.

таттха каччи ну те на̄бхисасӣти каччи ну там̣ кочи на абхисаси аккосена ва̄ парибха̄са̄йа ва̄ вихим̣сӣти пуччхати. туйханти тава пуббе мамам̣ дисва̄ а̄гатам̣ едисам̣ мукхам̣ на хоти. йена пана ка̄ран̣ена аджджа тава мукхам̣ са̄вам̣ джа̄там̣, там̣ ме а̄чиккха̄ти пуччхати.

атхасса са̄ а̄чиккхантӣ а̄ха –

851.

‘‘супинам̣ та̄та аддаккхим̣, ито ма̄сам̣ адхогатам̣;

‘даккхин̣ам̣ вийа ме ба̄хум̣, чхетва̄ рухирамаккхитам̣;

пурисо а̄да̄йа пакка̄ми, мама родантийа̄ сати’.

852.

‘‘йатохам̣ супинамаддаккхим̣, судассана виджа̄нахи;

тато дива̄ ва̄ раттим̣ ва̄, сукхам̣ ме нопалаббхатӣ’’ти.

таттха ито ма̄сам̣ адхогатанти ито хет̣т̣ха̄ ма̄са̄тиккантам̣. аджджа ме дит̣т̣хасупинасса ма̄со хотӣти дассети. пурисоти еко ка̄л̣о раттаккхи пурисо. родантийа̄ сатӣти родама̄на̄йа сатийа̄. сукхам̣ ме нопалаббхатӣти мама сукхам̣ на̄ма на виджджати.

еван̃ча пана ватва̄ ‘‘та̄та, пийапуттако ме тава канит̣т̣хо на диссати, бхайенасса уппаннена бхавитабба’’нти паридевантӣ а̄ха –

853.

‘‘йам̣ пуббе парива̄рим̣су, кан̃н̃а̄ ручиравиггаха̄;

хемаджа̄лаппат̣иччханна̄, бхӯридатто на диссати.

854.

‘‘йам̣ пуббе парива̄рим̣су, неттим̣саварадха̄рино;

кан̣ика̄ра̄ва сампхулла̄, бхӯридатто на диссати.

855.

‘‘ханда да̄ни гамисса̄ма, бхӯридаттанивесанам̣;

дхаммат̣т̣хам̣ сӣласампаннам̣, пасса̄ма тава бха̄тара’’нти.

таттха сампхулла̄ти суван̣н̣аваттха̄лан̇ка̄радха̄рита̄йа сампхулла̄ кан̣ика̄ра̄ вийа. ханда̄ти вавассаггаттхе нипа̄то, ехи, та̄та, бхӯридаттасса нивесанам̣ гаччха̄ма̄ти вадати.

еван̃ча пана ватва̄ тасса чева аттано ча париса̄йа саддхим̣ таттха агама̄си. бхӯридаттасса бхарийа̄йо пана там̣ ваммикаматтхаке адисва̄ ‘‘ма̄ту нивесане васиссатӣ’’ти абйа̄ват̣а̄ ахесум̣. та̄ ‘‘сассу кира но путтам̣ апассантӣ а̄гаччхатӣ’’ти сутва̄ паччуггаманам̣ катва̄ ‘‘аййе, путтасса те адиссама̄насса аджджа ма̄со атӣто’’ти маха̄паридевам̣ паридевама̄на̄ тасса̄ па̄дамӯле патим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

856.

‘‘тан̃ча дисва̄на а̄йантим̣, бхӯридаттасса ма̄тарам̣;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, бхӯридаттасса на̄рийо.

857.

‘‘путтам̣ теййе на джа̄на̄ма, ито ма̄сам̣ адхогатам̣;

матам̣ ва̄ йади ва̄ джӣвам̣, бхӯридаттам̣ йасассина’’нти.

таттха ‘‘путтам̣ теййе’’ти айам̣ та̄сам̣ паридеванакатха̄.

бхӯридаттасса ма̄та̄ сун̣ха̄хи саддхим̣ антаравӣтхийам̣ паридевитва̄ та̄ а̄да̄йа тасса па̄са̄дам̣ а̄руйха путтасса сайанан̃ча а̄санан̃ча олокетва̄ паридевама̄на̄ а̄ха –

858.

‘‘сакун̣ӣ хатапутта̄ва, сун̃н̃ам̣ дисва̄ кула̄вакам̣;

чирам̣ дуккхена джха̄йиссам̣, бхӯридаттам̣ апассатӣ.

859.

‘‘курарӣ хатачха̄па̄ва, сун̃н̃ам̣ дисва̄ кула̄вакам̣;

чирам̣ дуккхена джха̄йиссам̣, бхӯридаттам̣ апассатӣ.

860.

‘‘са̄ нӯна чаккава̄кӣва, паллаласмим̣ анодаке;

чирам̣ дуккхена джха̄йиссам̣, бхӯридаттам̣ апассатӣ.

861.

‘‘камма̄ра̄нам̣ йатха̄ укка̄, анто джха̄йати но бахи;

евам̣ джха̄йа̄ми сокена, бхӯридаттам̣ апассатӣ’’ти.

таттха апассатӣти апассантӣ. хатачха̄па̄ва̄ти хатапотака̄ва.

евам̣ бхӯридаттама̄тари вилапама̄на̄йа бхӯридаттанивесанам̣ ан̣н̣авакуччхи вийа екасаддам̣ ахоси. екопи сакабха̄вена сан̣т̣ха̄тум̣ на̄саккхи. сакаланивесанам̣ йугандхарава̄таппахат̣ам̣ вийа са̄лаванам̣ ахоси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

862.

‘‘са̄ла̄ва сампаматхита̄, ма̄лутена памаддита̄;

сенти путта̄ ча да̄ра̄ ча, бхӯридаттанивесане’’ти.

арит̣т̣хо ча субхого ча убхопи бха̄таро ма̄та̄питӯнам̣ упат̣т̣ха̄нам̣ гаччханта̄ там̣ саддам̣ сутва̄ бхӯридаттанивесанам̣ пависитва̄ ма̄тарам̣ асса̄сайим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

863.

‘‘идам̣ сутва̄на ниггхосам̣, бхӯридаттанивесане;

арит̣т̣хо ча субхого ча, падха̄вим̣су анантара̄.

864.

‘‘амма асса̄са ма̄ сочи, евам̣дхамма̄ хи па̄н̣ино;

чаванти упападжджанти, еса̄сса парин̣а̄мита̄’’ти.

таттха еса̄сса парин̣а̄мита̄ти еса̄ чутӯпапатти асса локасса парин̣а̄мита̄, еван̃хи со локо парин̣а̄мети. етехи двӣхи ан̇гехи мутто на̄ма наттхӣти ваданти.

самуддаджа̄ а̄ха –

865.

‘‘ахампи та̄та джа̄на̄ми, евам̣дхамма̄ хи па̄н̣ино;

сокена ча паретасми, бхӯридаттам̣ апассатӣ.

866.

‘‘аджджа че ме имам̣ раттим̣, судассана виджа̄нахи;

бхӯридаттам̣ апассантӣ, ман̃н̃е хисса̄ми джӣвита’’нти.

таттха аджджа че мети та̄та судассана, саче аджджа имам̣ раттим̣ бхӯридатто мама дассанам̣ на̄гамиссати, атха̄хам̣ там̣ апассантӣ джӣвитам̣ джахисса̄мӣти ман̃н̃а̄ми.

путта̄ а̄хам̣су –

867.

‘‘амма асса̄са ма̄ сочи, а̄найисса̄ма бха̄тарам̣;

дисодисам̣ гамисса̄ма, бха̄тупарийесанам̣ чарам̣.

868.

‘‘паббате гиридуггесу, га̄месу нигамесу ча;

орена саттараттасса, бха̄тарам̣ пасса а̄гата’’нти.

таттха чаранти амма, майам̣ тайопи джана̄ бха̄тупарийесанам̣ чаранта̄ дисодисам̣ гамисса̄ма̄ти нам̣ асса̄сесум̣.

тато судассано чинтеси ‘‘саче тайопи екам̣ дисам̣ гамисса̄ма, папан̃чо бхависсати, тӣхи тӣн̣и т̣ха̄на̄ни гантум̣ ват̣т̣ати – екена девалокам̣, екена химавантам̣, екена мануссалокам̣. саче кхо пана ка̄н̣а̄рит̣т̣хо мануссалокам̣ гамиссати, йаттхева бхӯридаттам̣ пассати. там̣ га̄мам̣ ва̄ нигамам̣ ва̄ джха̄петва̄ ессати, еса каккхал̣о пхарусо, на сакка̄ етам̣ таттха песету’’нти. чинтетва̄ ча пана ‘‘та̄та арит̣т̣ха, твам̣ девалокам̣ гаччха, саче девата̄хи дхаммам̣ сотука̄ма̄хи бхӯридатто девалокам̣ нӣто, тато нам̣ а̄нехӣ’’ти арит̣т̣хам̣ девалокам̣ пахин̣и. субхогам̣ пана ‘‘та̄та, твам̣ химавантам̣ гантва̄ пан̃часу маха̄надӣсу бхӯридаттам̣ упадха̄ретва̄ ехӣ’’ти химавантам̣ пахин̣и. сайам̣ пана мануссалокам̣ гантука̄мо чинтеси – ‘‘сача̄хам̣ ма̄н̣авакаван̣н̣ена гамисса̄ми, манусса̄ нева ме пийа̄йиссанти, майа̄ та̄пасавесена гантум̣ ват̣т̣ати, манусса̄нан̃хи паббаджита̄ пийа̄ мана̄па̄’’ти. со та̄пасавесам̣ гахетва̄ ма̄тарам̣ вандитва̄ никкхами.

бодхисаттасса пана аджамукхӣ на̄ма вема̄тикабхагинӣ аттхи. тасса̄ бодхисатте адхиматто синехо. са̄ судассанам̣ гаччхантам̣ дисва̄ а̄ха – ‘‘бха̄тика, ативийа килама̄ми, ахампи тайа̄ саддхим̣ гамисса̄мӣ’’ти. ‘‘амма, на сакка̄ тайа̄ гантум̣, ахам̣ паббаджитавасена гаччха̄мӣ’’ти. ‘‘ахам̣ пана кхуддакаман̣д̣ӯкӣ хутва̄ тава джат̣антаре нипаджджитва̄ гамисса̄мӣ’’ти. ‘‘тена хи ехӣ’’ти. са̄ ман̣д̣ӯкапотика̄ хутва̄ тасса джат̣антаре нипаджджи. судассано ‘‘мӯлато пат̣т̣ха̄йа вичинанто гамисса̄мӣ’’ти бодхисаттасса бхарийа̄йо тасса упосатхакаран̣ат̣т̣ха̄нам̣ пуччхитва̄ пат̣хамам̣ таттха гантва̄ алампа̄йанена маха̄саттасса гахитат̣т̣ха̄не лохитан̃ча валлӣхи катапел̣ат̣т̣ха̄нан̃ча дисва̄ ‘‘бхӯридатто ахитун̣д̣икена гахито’’ти н̃атва̄ самуппаннасоко ассупун̣н̣ехи неттехи алампа̄йанасса гатамаггенева пат̣хамам̣ кӣл̣а̄питага̄мам̣ гантва̄ манассе пуччхи ‘‘еварӯпо на̄ма на̄го кеначӣдха ахитун̣д̣икена кӣл̣а̄пито’’ти? ‘‘а̄ма, алампа̄йанена ито ма̄саматтхаке кӣл̣а̄пито’’ти. ‘‘кин̃чи дханам̣ тена ладдха’’нти? ‘‘а̄ма, идхева тена сахассаматтам̣ ладдха’’нти. ‘‘ида̄ни со кухим̣ гато’’ти? ‘‘асукага̄мам̣ на̄ма̄’’ти. со тато пат̣т̣ха̄йа пуччханто анупуббена ра̄джадва̄рам̣ агама̄си.

тасмим̣ кхан̣е алампа̄йано сунха̄то сувилитто мат̣т̣хаса̄т̣акам̣ нива̄сетва̄ ратанапел̣ам̣ га̄ха̄петва̄ ра̄джадва̄рамева гато. маха̄джано саннипати, ран̃н̃о а̄санам̣ пан̃н̃аттам̣. со антонивесане т̣хитова ‘‘ахам̣ а̄гаччха̄ми, на̄гара̄джа̄нам̣ кӣл̣а̄петӯ’’ти песеси. алампа̄йано читтаттхаран̣е ратанапел̣ам̣ т̣хапетва̄ виваритва̄ ‘‘ехи маха̄на̄га̄’’ти сан̃н̃амада̄си. тасмим̣ самайе судассанопи парисантаре т̣ха̄то. атха маха̄сатто сӣсам̣ нӣхаритва̄ сабба̄вантам̣ парисам̣ олокеси. на̄га̄ хи двӣхи ка̄ран̣ехи парисам̣ олокенти супан̣н̣апарипантхам̣ ва̄ н̃а̄таке ва̄ дассанаттха̄йа. те супан̣н̣ам̣ дисва̄ бхӣта̄ на наччанти, н̃а̄таке ва̄ дисва̄ ладжджама̄на̄ на наччанти. маха̄сатто пана олокенто парисантаре бха̄тарам̣ аддаса. со аккхипӯра̄ни ассӯни гахетва̄ пел̣ато никкхамитва̄ бха̄тара̄бхимукхо па̄йа̄си. маха̄джано там̣ а̄гаччхантам̣ дисва̄ бхӣто пат̣икками, еко судассанова ат̣т̣ха̄си. со гантва̄ тасса па̄дапит̣т̣хийам̣ сӣсам̣ т̣хапетва̄ роди, судассанопи паридеви. маха̄сатто родитва̄ ниваттитва̄ пел̣амева па̄виси. алампа̄йанопи ‘‘имина̄ на̄гена та̄пасо д̣ат̣т̣хо бхависсати, асса̄сесса̄ми на’’нти упасан̇камитва̄ а̄ха –

869.

‘‘хаттха̄ памутто ураго, па̄де те нипатӣ бхусам̣;

каччи ну там̣ д̣ам̣сӣ та̄та, ма̄ бха̄йи сукхито бхава̄’’ти.

таттха ма̄ бха̄йӣти та̄та та̄паса, ахам̣ алампа̄йано на̄ма, ма̄ бха̄йи, тава пат̣иджагганам̣ на̄ма мама бха̄роти.

судассано тена саддхим̣ катхетукамйата̄йа га̄тхама̄ха –

870.

‘‘нева майхам̣ айам̣ на̄го, алам̣ дуккха̄йа ка̄йачи;

йа̄вататтхи ахигга̄хо, майа̄ бхиййо на виджджатӣ’’ти.

таттха ка̄йачӣти кассачи аппаматтакассапи дуккхасса уппа̄дане айам̣ мама асаматтхо. майа̄ хи садисо ахитун̣д̣ико на̄ма наттхӣти.

алампа̄йано ‘‘асуко на̄месо’’ти аджа̄нанто куджджхитва̄ а̄ха –

871.

‘‘ко ну бра̄хман̣аван̣н̣ена, дитто парисама̄гато;

авха̄йанту суйуддхена, сун̣анту париса̄ мама̄’’ти.

таттха диттоти габбито ба̄ло андхан̃а̄н̣о. авха̄йантӯти авха̄йанто, айамева ва̄ па̄т̣хо. идам̣ вуттам̣ хоти – айам̣ ко ба̄ло умматтако вийа мам̣ суйуддхена авха̄йанто аттана̄ саддхим̣ самам̣ каронто парисама̄гато, париса̄ мама вачанам̣ сун̣анту, майхам̣ досо наттхи, ма̄ кхо ме куджджхиттха̄ти.

атха нам̣ судассано га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

872.

‘‘твам̣ мам̣ на̄гена а̄лампа, ахам̣ ман̣д̣ӯкачха̄пийа̄;

хоту но аббхутам̣ таттха, а̄ сахассехи пан̃чахӣ’’ти.

таттха на̄гена̄ти твам̣ на̄гена майа̄ саддхим̣ йуджджха, ахам̣ ман̣д̣ӯкачха̄пийа̄ тайа̄ саддхим̣ йуджджхисса̄ми. а̄ сахассехи пан̃чахӣти тасмим̣ но йуддхе йа̄ва пан̃чахи сахассехи аббхутам̣ хотӯти.

алампа̄йано а̄ха –

873.

‘‘ахан̃хи васума̄ ад̣д̣хо, твам̣ далиддоси ма̄н̣ава;

ко ну те па̄т̣ибхогаттхи, упаджӯтан̃ча ким̣ сийа̄.

874.

‘‘упаджӯтан̃ча ме асса, па̄т̣ибхого ча та̄дисо;

хоту но аббхутам̣ таттха, а̄ сахассехи пан̃чахӣ’’ти.

таттха ко ну тети тава паббаджитасса ко ну па̄т̣ибхого аттхи. упаджӯтан̃ча̄ти имасмим̣ ва̄ джӯте упаниккхепабхӯтам̣ ким̣ на̄ма тава дханам̣ сийа̄, дассехи мети вадати. упаджӯтан̃ча мети майхам̣ пана да̄таббам̣ упаниккхепадханам̣ ва̄ т̣хапетаббапа̄т̣ибхого ва̄ та̄дисо аттхи, тасма̄ но таттха йа̄ва пан̃чахи сахассехи аббхутам̣ хотӯти.

судассано тасса катхам̣ сутва̄ ‘‘пан̃чахи но сахассехи аббхутам̣ хотӯ’’ти абхӣто ра̄джанивесанам̣ а̄руйха ма̄туларан̃н̃о сантике т̣хито га̄тхама̄ха –

875.

‘‘сун̣охи ме маха̄ра̄джа, вачанам̣ бхаддаматтху те;

пан̃чаннам̣ ме сахасса̄нам̣, па̄т̣ибхого хи киттима̄’’ти.

таттха киттима̄ти гун̣акиттисампанна вивидхагун̣а̄ча̄ракиттисампанна.

ра̄джа̄ ‘‘айам̣ та̄пасо мам̣ атибахум̣ дханам̣ йа̄чати, ким̣ ну кхо’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

876.

‘‘петтикам̣ ва̄ ин̣ам̣ хоти, йам̣ ва̄ хоти сайам̣катам̣;

ким̣ твам̣ евам̣ бахум̣ майхам̣, дханам̣ йа̄часи бра̄хман̣а̄’’ти.

таттха петтикам̣ ва̄ти питара̄ ва̄ гахетва̄ кха̄дитам̣, аттана̄ ва̄ катам̣ ин̣ам̣ на̄ма хоти, ким̣ мама питара̄ тава хаттхато гахитам̣ аттхи, уда̄ху майа̄, ким̣ка̄ран̣а̄ мам̣ евам̣ бахум̣ дханам̣ йа̄часӣти?

евам̣ вутте судассано две га̄тха̄ абха̄си –

877.

‘‘алампа̄йано хи на̄гена, мамам̣ абхиджигӣсати;

ахам̣ ман̣д̣ӯкачха̄пийа̄, д̣ам̣сайисса̄ми бра̄хман̣ам̣.

878.

‘‘там̣ твам̣ дат̣т̣хум̣ маха̄ра̄джа, аджджа рат̣т̣ха̄бхивад̣д̣хана;

кхаттасан̇гхапарибйӯл̣хо, ниййа̄хи ахидассана’’нти.

таттха абхиджигӣсатӣти йуддхе джинитум̣ иччхати. таттха саче со джӣйиссати, майхам̣ пан̃часахасса̄ни дассати. сача̄хам̣ джӣйисса̄ми, ахамасса дасса̄ми, тасма̄ там̣ бахум̣ дханам̣ йа̄ча̄ми. танти тасма̄ твам̣ маха̄ра̄джа, аджджа ахидассанам̣ дат̣т̣хум̣ ниййа̄хӣти.

ра̄джа̄ ‘‘тена хи гаччха̄ма̄’’ти та̄пасена саддхим̣йева никкхами. там̣ дисва̄ алампа̄йано ‘‘айам̣ та̄пасо гантва̄ ра̄джа̄нам̣ гахетва̄ а̄гато, ра̄джакулӯпако бхависсатӣ’’ти бхӣто там̣ ануваттанто га̄тхама̄ха –

879.

‘‘нева там̣ атиман̃н̃а̄ми, сиппава̄дена ма̄н̣ава;

атиматтоси сиппена, урагам̣ на̄пача̄йасӣ’’ти.

таттха сиппава̄дена̄ти ма̄н̣ава, ахам̣ аттано сиппена там̣ на̄тиман̃н̃а̄ми, твам̣ пана сиппена атиматто имам̣ урагам̣ на пӯджеси, на̄гасса апачитим̣ на каросӣти.

тато судассано две га̄тха̄ абха̄си –

880.

‘‘ахампи на̄тиман̃н̃а̄ми, сиппава̄дена бра̄хман̣а;

ависена ча на̄гена, бхусам̣ ван̃чайасе джанам̣.

881.

‘‘еван̃четам̣ джано джан̃н̃а̄, йатха̄ джа̄на̄ми там̣ ахам̣;

на твам̣ лабхаси а̄лампа, бхусамут̣т̣хим̣ куто дхана’’нти.

атхасса алампа̄йано куджджхитва̄ а̄ха –

882.

‘‘кхара̄джино джат̣ӣ думмӣ, дитто парисама̄гато;

йо твам̣ евам̣ гатам̣ на̄гам̣, ‘ависо’ атиман̃н̃ати.

883.

‘‘а̄саджджа кхо нам̣ джан̃н̃а̄си, пун̣н̣ам̣ уггасса теджасо;

ман̃н̃е там̣ бхасмара̄сим̣ва, кхиппамеса кариссатӣ’’ти.

таттха думмӣти анан̃джитанайано [руммӣти анан̃джита̄ ман̣д̣ито (сӣ. пӣ.)]. ависо атиман̃н̃асӣти ниббисоти аваджа̄на̄си. а̄саджджа̄ти упагантва̄. джан̃н̃а̄сӣти джа̄неййа̄си.

атха тена саддхим̣ кел̣им̣ каронто судассано га̄тхама̄ха –

884.

‘‘сийа̄ висам̣ силуттасса, дед̣д̣убхасса сила̄бхуно;

нева лохитасӣсасса, висам̣ на̄гасса виджджатӣ’’ти.

таттха силуттасса̄ти гхарасаппасса. дед̣д̣убхасса̄ти удакасаппасса. сила̄бхуноти нӣлаван̣н̣асаппасса. ити ниббисе саппе дассетва̄ етесам̣ висам̣ сийа̄, нева лохитасӣсасса саппасса̄ти а̄ха.

атха нам̣ алампа̄йано двӣхи га̄тха̄хи аджджхабха̄си –

885.

‘‘сутаметам̣ арахатам̣, сан̃н̃ата̄нам̣ тапассинам̣;

идха да̄на̄ни датва̄на, саггам̣ гаччханти да̄йака̄;

джӣванто дехи да̄на̄ни, йади те аттхи да̄таве.

886.

‘‘айам̣ на̄го махиддхико, теджассӣ дуратиккамо;

тена там̣ д̣ам̣сайисса̄ми, со там̣ бхасмам̣ кариссатӣ’’ти.

таттха да̄тавети йади те кин̃чи да̄таббам̣ аттхи, там̣ дехӣти.

887.

‘‘майа̄петам̣ сутам̣ самма, сан̃н̃ата̄нам̣ тапассинам̣;

идха да̄на̄ни датва̄на, саггам̣ гаччханти да̄йака̄;

твамева дехи джӣванто, йади те аттхи да̄таве.

888.

‘‘айам̣ аджамукхӣ на̄ма, пун̣н̣а̄ уггасса теджасо;

та̄йа там̣ д̣ам̣сайисса̄ми, са̄ там̣ бхасмам̣ кариссати.

889.

‘‘йа̄ дхӣта̄ дхатарат̣т̣хасса, вема̄та̄ бхагинӣ мама;

са̄ там̣ д̣ам̣сатваджамукхӣ, пун̣н̣а̄ уггасса теджасо’’ти. –

има̄ га̄тха̄ судассанасса вачанам̣. таттха пун̣н̣а̄ уггасса теджасоти уггена висена пун̣н̣а̄.

еван̃ча пана ватва̄ ‘‘амма аджамукхи, джат̣антарато ме никкхамитва̄ па̄н̣имхи патит̣т̣хаха̄’’ти маха̄джанасса маджджхейева бхагиним̣ паккоситва̄ хаттхам̣ паса̄реси. са̄ тасса саддам̣ сутва̄ джат̣антаре нисинна̄ва тиккхаттум̣ ман̣д̣ӯкавасситам̣ васситва̄ никкхамитва̄ ам̣сакӯт̣е нисӣдитва̄ уппатитва̄ тасса хаттхатале тӣн̣и висабиндӯни па̄тетва̄ пуна тасса джат̣антарамева па̄виси. судассано висам̣ гахетва̄ т̣хитова ‘‘нассиссата̄йам̣ джанападо, нассиссата̄йам̣ джанападо’’ти тиккхаттум̣ маха̄саддам̣ абха̄си. тасса со саддо два̄дасайоджаникам̣ ба̄ра̄н̣асим̣ чха̄детва̄ ат̣т̣ха̄си. атха ра̄джа̄ там̣ саддам̣ сутва̄ ‘‘киматтхам̣ джанападо нассиссатӣ’’ти пуччхи. ‘‘маха̄ра̄джа, имасса висасса нисин̃чанат̣т̣ха̄нам̣ на пасса̄мӣ’’ти. ‘‘та̄та, маханта̄ айам̣ патхавӣ, патхавийам̣ нисин̃ча̄’’ти. атха нам̣ ‘‘на сакка̄ патхавийам̣ син̃читум̣, маха̄ра̄джа̄’’ти пат̣иккхипанто га̄тхама̄ха –

890.

‘‘чхама̄йам̣ че нисин̃чиссам̣, брахмадатта виджа̄нахи;

тин̣алата̄ни осадхйо, уссуссеййум̣ асам̣сайа’’нти.

таттха тин̣алата̄нӣти патхавиниссита̄ни тин̣а̄ни ча лата̄ ча саббосадхийо ча уссуссеййум̣, тасма̄ на сакка̄ патхавийам̣ нисин̃читунти.

тена хи нам̣, та̄та, уддхам̣ а̄ка̄сам̣ кхипа̄ти. татра̄пи на сакка̄ти дассенто га̄тхама̄ха –

891.

‘‘уддхам̣ че па̄тайисса̄ми, брахмадатта виджа̄нахи;

саттавасса̄нийам̣ дево, на вассе на химам̣ пате’’ти.

таттха на химам̣ патети саттавасса̄ни химабиндуматтампи на патиссати.

тена хи нам̣ та̄та удаке син̃ча̄ти. татра̄пи на сакка̄ти дассетум̣ га̄тхама̄ха –

892.

‘‘удаке че нисин̃чиссам̣, брахмадатта виджа̄нахи;

йа̄вантодакаджа̄ па̄н̣а̄, мареййум̣ маччхакаччхапа̄’’ти.

атха нам̣ ра̄джа̄ а̄ха – ‘‘та̄та, майам̣ на кин̃чи джа̄на̄ма, йатха̄ амха̄кам̣ рат̣т̣хам̣ на нассати, там̣ упа̄йам̣ твамева джа̄на̄хӣ’’ти. ‘‘тена хи, маха̄ра̄джа, имасмим̣ т̣ха̄не пат̣ипа̄т̣ийа̄ тайо а̄ва̄т̣е кхан̣а̄петха̄’’ти. ра̄джа̄ кхан̣а̄песи. судассано пат̣хамам̣ а̄ва̄т̣ам̣ на̄на̄бхесаджджа̄нам̣ пӯра̄песи, дутийам̣ гомайасса, татийам̣ диббосадха̄нан̃н̃ева. тато пат̣хаме а̄ва̄т̣е висабиндӯни па̄теси. тан̇кхан̣ан̃н̃ева дхӯма̄йитва̄ джа̄ла̄ ут̣т̣хахи. са̄ гантва̄ гомайе а̄ва̄т̣ам̣ ган̣хи. татопи джа̄ла̄ ут̣т̣ха̄йа итарам̣ диббосадхасса пун̣н̣ам̣ гахетва̄ осадха̄ни джха̄петва̄ нибба̄йи. алампа̄йано тасса а̄ва̄т̣асса авидӯре ат̣т̣ха̄си. атха нам̣ висаусума̄ пахари, сарӣраччхави уппа̄т̣етва̄ гата̄, сетакут̣т̣хи ахоси. со бхайатаджджито ‘‘на̄гара̄джа̄нам̣ виссаджджемӣ’’ти тиккхаттум̣ ва̄чам̣ ниччха̄реси. там̣ сутва̄ бодхисатто ратанапел̣а̄йа никкхамитва̄ сабба̄лан̇ка̄раппат̣иман̣д̣итам̣ аттабха̄вам̣ ма̄петва̄ девара̄джалӣла̄йа т̣хито. судассанопи аджамукхӣпи татхева ат̣т̣хам̣су. тато судассано ра̄джа̄нам̣ а̄ха – ‘‘джа̄на̄си но, маха̄ра̄джа, кассете путта̄’’ти? ‘‘на джа̄на̄мӣ’’ти. ‘‘тумхе та̄ва на джа̄на̄си, ка̄сиран̃н̃о пана дхӣта̄йа самуддаджа̄йа дхатарат̣т̣хасса диннабха̄вам̣ джа̄на̄сӣ’’ти? ‘‘а̄ма, джа̄на̄ми, майхам̣ са̄ канит̣т̣хабхагинӣ’’ти. ‘‘майам̣ тасса̄ путта̄, твам̣ но ма̄туло’’ти.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ кампама̄но те а̄лин̇гитва̄ сӣсе чумбитва̄ родитва̄ па̄са̄дам̣ а̄ропетва̄ махантам̣ сакка̄рам̣ ка̄ретва̄ бхӯридаттена пат̣исантха̄рам̣ каронто пуччхи ‘‘та̄та, там̣ еварӯпам̣ уггатеджам̣ катхам̣ алампа̄йано ган̣хӣ’’ти? со саббам̣ виттха̄рена катхетва̄ ра̄джа̄нам̣ оваданто ‘‘маха̄ра̄джа, ран̃н̃а̄ на̄ма имина̄ нийа̄мена раджджам̣ ка̄ретум̣ ват̣т̣атӣ’’ти ма̄туласса дхаммам̣ десеси. атха нам̣ судассано а̄ха – ‘‘ма̄тула, мама ма̄та̄ бхӯридаттам̣ апассантӣ киламати, на сакка̄ амхехи папан̃чам̣ ка̄ту’’нти. ‘‘са̄дху, та̄та̄, тумхе та̄ва гаччхатха. ахам̣ пана мама бхагиним̣ дат̣т̣хука̄момхи, катхам̣ пассисса̄мӣ’’ти. ‘‘ма̄тула, кахам̣ пана но аййако ка̄сира̄джа̄’’ти? ‘‘та̄та, мама бхагинийа̄ вина̄ васитум̣ асакконто раджджам̣ паха̄йа паббаджитва̄ асуке ванасан̣д̣е на̄ма васатӣ’’ти. ‘‘ма̄тула, мама ма̄та̄ тумхе чева аййакан̃ча дат̣т̣хука̄ма̄, тумхе асукадивасе мама аййакасса сантикам̣ гаччхатха, майам̣ ма̄тарам̣ а̄да̄йа аййакасса ассамападам̣ а̄гаччхисса̄ма. таттха нам̣ тумхепи пассиссатха̄’’ти. ити те ма̄туласса дивасам̣ ваваттхапетва̄ ра̄джанивесана̄ отарим̣су. ра̄джа̄ бха̄гинеййе уййоджетва̄ родитва̄ ниватти. тепи патхавийам̣ нимуджджитва̄ на̄габхаванам̣ гата̄.

нагарапавесанакхан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

маха̄саттасса парийесанакхан̣д̣ам̣

маха̄сатте сампатте сакалана̄габхаванам̣ екапаридевасаддам̣ ахоси. сопи ма̄сам̣ пел̣а̄йа васитатта̄ киланто гила̄насеййам̣ сайи. тасса сантикам̣ а̄гаччханта̄нам̣ на̄га̄нам̣ пама̄н̣ам̣ наттхи. со техи саддхим̣ катхенто киламати. ка̄н̣а̄рит̣т̣хо девалокам̣ гантва̄ маха̄саттам̣ адисва̄ пат̣хамамева̄гато. атха нам̣ ‘‘еса чан̣д̣о пхарусо, саккхиссати на̄гапарисам̣ ва̄рету’’нти маха̄саттасса нисиннат̣т̣ха̄не дова̄рикам̣ карим̣су. субхогопи сакалахимавантам̣ вичаритва̄ тато маха̄самуддан̃ча сесанадийо ча упадха̄ретва̄ йамунам̣ упадха̄ренто а̄гаччхати. неса̄дабра̄хман̣опи алампа̄йанам̣ кут̣т̣хим̣ дисва̄ чинтеси ‘‘айам̣ бхӯридаттам̣ киламетва̄ кут̣т̣хи джа̄то, ахам̣ пана там̣ майхам̣ та̄ва бахӯпака̄рам̣ ман̣илобхена алампа̄йанасса дассесим̣, там̣ па̄пам̣ мама а̄гамиссати. йа̄ва там̣ на а̄гаччхати, та̄вадева йамунам̣ гантва̄ пайа̄гатиттхе па̄папава̄ханам̣ карисса̄мӣ’’ти. со таттха гантва̄ ‘‘майа̄ бхӯридатте миттадуббхикаммам̣ катам̣, там̣ па̄пам̣ пава̄хесса̄мӣ’’ти ватва̄ удакороханакаммам̣ кароти. тасмим̣ кхан̣е субхого там̣ т̣ха̄нам̣ патто. тасса там̣ вачанам̣ сутва̄ ‘‘имина̄ кира па̄пакена та̄ва махантасса йасасса да̄йако мама бха̄та̄ ман̣иратанасса ка̄ран̣а̄ алампа̄йанасса дассито, на̄сса джӣвитам̣ дасса̄мӣ’’ти нан̇гут̣т̣хена тасса па̄десу вет̣хетва̄ а̄кад̣д̣хитва̄ удаке осида̄петва̄ нирасса̄сака̄ле тхокам̣ ситхилам̣ ака̄си. со сӣсам̣ уккхипи. атха нам̣ пуна̄кад̣д̣хитва̄ осӣда̄песи. евам̣ бахӯ ва̄ре тена киламийама̄но неса̄дабра̄хман̣о сӣсам̣ уккхипитва̄ га̄тхама̄ха –

893.

‘‘локйам̣ саджантам̣ удакам̣, пайа̄гасмим̣ патит̣т̣хитам̣;

ко мам̣ аджджхохарӣ бхӯто, ога̄л̣хам̣ йамунам̣ нади’’нти.

таттха локйанти евам̣ па̄пава̄ханасаматтханти локасамматам̣. саджантанти еварӯпам̣ удакам̣ абхисин̃чантам̣. пайа̄гасминти пайа̄гатиттхе.

атха нам̣ субхого га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

894.

‘‘йадеса лока̄дхипатӣ йасассӣ, ба̄ра̄н̣асим̣ пакрийа самантато;

тасса̄ха путто урагӯсабхасса, субхоготи мам̣ бра̄хман̣а ведайантӣ’’ти.

таттха йадеса̄ти йо есо. пакрийа самантатоти паччаттхика̄нам̣ дуппахаран̣асаматтхата̄йа парисамантато пакирийа саббам̣ париккхипитва̄ упари пхан̣ена чха̄деси.

атха нам̣ бра̄хман̣о ‘‘айам̣ бхӯридаттабха̄та̄, на ме джӣвитам̣ дассати, йам̣нӯна̄хам̣ етасса чева ма̄та̄питӯнан̃часса ван̣н̣акиттанена мудучиттатам̣ катва̄ аттано джӣвитам̣ йа̄чеййа’’нти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

895.

‘‘саче хи путто урагӯсабхасса, ка̄сисса ран̃н̃о амара̄дхипасса;

махесаккхо ан̃н̃атаро пита̄ те, маччесу ма̄та̄ пана те атулйа̄;

на та̄дисо арахати бра̄хман̣асса, да̄сампи оха̄ритум̣ маха̄нубха̄во’’ти.

таттха ка̄сисса̄ти апарена на̄мена евам̣на̄макасса. ‘‘ка̄сикаран̃н̃о’’типи пат̣хантийева. ка̄сира̄джадхӣта̄йа гахитатта̄ ка̄сираджджампи тассева сантакам̣ катва̄ ван̣н̣ети. амара̄дхипасса̄ти дӣгха̄йуката̄йа амарасан̇кха̄та̄нам̣ на̄га̄нам̣ адхипасса. махесаккхоти маха̄нубха̄во. ан̃н̃атароти махесаккха̄нам̣ ан̃н̃атаро. да̄сампӣти та̄дисо хи маха̄нубха̄во а̄нубха̄варахитам̣ бра̄хман̣асса да̄сампи удаке охаритум̣ на̄рахати, пагева маха̄нубха̄вам̣ бра̄хман̣анти.

атха нам̣ субхого ‘‘аре дут̣т̣хабра̄хман̣а, твам̣ мам̣ ван̃четва̄ ‘мун̃чисса̄мӣ’ти ман̃н̃аси, на те джӣвитам̣ дасса̄мӣ’’ти тена катакаммам̣ пака̄сенто а̄ха –

896.

‘‘руккхам̣ нисса̄йа виджджхиттхо, ен̣еййам̣ па̄тума̄гатам̣;

со виддхо дӯрамачари, саравегена сӣгхава̄.

897.

‘‘там̣ твам̣ патитамаддаккхи, аран̃н̃асмим̣ браха̄ване;

са мам̣сака̄джама̄да̄йа, са̄йам̣ нигродхупа̄гами.

898.

‘‘сукаса̄л̣икасан̇гхут̣т̣хам̣, пин̇галам̣ сантхата̄йутам̣;

кокила̄бхирудам̣ раммам̣, дхувам̣ харитасаддалам̣.

899.

‘‘таттха те со па̄тураху, иддхийа̄ йасаса̄ джалам̣;

маха̄нубха̄во бха̄та̄ ме, кан̃н̃а̄хи парива̄рито.

900.

‘‘со тена паричин̣н̣о твам̣, саббака̄мехи таппито;

адут̣т̣хасса тувам̣ дуббхи, там̣ те верам̣ идха̄гатам̣.

901.

‘‘кхиппам̣ гӣвам̣ паса̄рехи, на те дасса̄ми джӣвитам̣;

бха̄ту парисарам̣ верам̣, чхедайисса̄ми те сира’’нти.

таттха са̄йам̣ нигродхупа̄гамӣти вика̄ле нигродхам̣ упагато аси. пин̇галанти пакка̄нам̣ ван̣н̣ена пин̇галам̣. сантхата̄йутанти па̄рохапарикин̣н̣ам̣. кокила̄бхируданти кокила̄хи абхирудам̣. дхувам̣ харитасаддаланти удакабхӯмийам̣ джа̄татта̄ ниччам̣ харитасаддалам̣ бхӯмибха̄гам̣. па̄турахӯти тасмим̣ те нигродхе т̣хитасса со мама бха̄та̄ па̄кат̣о ахоси. иддхийа̄ти пун̃н̃атеджена. со тена̄ти со тувам̣ тена аттано на̄габхаванам̣ нетва̄ паричин̣н̣о. парисаранти тайа̄ мама бха̄ту катам̣ верам̣ па̄пакаммам̣ парисаранто ануссаранто. чхедайисса̄ми те сиранти тава сӣсам̣ чхиндисса̄мӣти.

атха бра̄хман̣о ‘‘на меса джӣвитам̣ дассати, йам̣ кин̃чи пана ватва̄ моккхаттха̄йа ва̄йамитум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

902.

‘‘аджджха̄йако йа̄чайогӣ, а̄хутагги ча бра̄хман̣о;

етехи тӣхи т̣ха̄нехи, аваджджхо хоти бра̄хман̣о’’ти.

таттха етехӣти етехи аджджха̄йаката̄дӣхи тӣхи ка̄ран̣ехи бра̄хман̣о аваджджхо, на лаббха̄ бра̄хман̣ам̣ вадхитум̣, ким̣ твам̣ вадеси, йо хи бра̄хман̣ам̣ вадхети, со нирайе ниббаттатӣти.

там̣ сутва̄ субхого сам̣сайапаккхандо хутва̄ ‘‘имам̣ на̄габхаванам̣ нетва̄ бха̄таро пат̣ипуччхитва̄ джа̄нисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ две га̄тха̄ абха̄си –

903.

‘‘йам̣ пурам̣ дхатарат̣т̣хасса, ога̄л̣хам̣ йамунам̣ надим̣;

джотате саббасован̣н̣ам̣, гирима̄хачча йа̄мунам̣.

904.

‘‘таттха те пурисабйаггха̄, содарийа̄ мама бха̄таро;

йатха̄ те таттха ваккханти, татха̄ хессаси бра̄хман̣а̄’’ти.

таттха пуранти на̄гапурам̣. ога̄л̣ханти анупавит̣т̣хам̣. гирима̄хачча йа̄мунанти йамуна̄то авидӯре т̣хитам̣ химавантам̣ а̄хачча джотати. таттха тети тасмим̣ нагаре те мама бха̄таро васанти, таттха нӣте тайи йатха̄ те ваккханти, татха̄ бхависсаси. саче хи саччам̣ катхеси, джӣвитам̣ те аттхи. но че, таттхева сӣсам̣ чхиндисса̄мӣти.

ити нам̣ ватва̄ субхого гӣва̄йам̣ гахетва̄ кхипанто аккосанто парибха̄санто маха̄саттасса па̄са̄дадва̄рам̣ агама̄си.

маха̄саттасса парийесанайакан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

миччха̄катха̄

атха нам̣ дова̄рико хутва̄ нисинно ка̄н̣а̄рит̣т̣хо татха̄ киламетва̄ а̄нӣйама̄нам̣ дисва̄ пат̣имаггам̣ гантва̄ ‘‘субхога, ма̄ вихет̣хайи, бра̄хман̣а̄ на̄ма маха̄брахмуно путта̄. саче хи маха̄брахма̄ джа̄ниссати, ‘мама путтам̣ вихет̣хентӣ’ти куджджхитва̄ амха̄кам̣ сакалам̣ на̄габхаванам̣ вина̄сессати. локасмин̃хи бра̄хман̣а̄ на̄ма сет̣т̣ха̄ маха̄нубха̄ва̄, твам̣ тесам̣ а̄нубха̄вам̣ на джа̄на̄си, ахам̣ пана джа̄на̄мӣ’’ти а̄ха. ка̄н̣а̄рит̣т̣хо кира атӣта̄нантарабхаве йан̃н̃ака̄рабра̄хман̣о ахоси, тасма̄ евама̄ха. ватва̄ ча пана анубхӯтапуббавасена йаджанасӣло хутва̄ субхоган̃ча на̄гапарисан̃ча а̄мантетва̄ ‘‘етха, бхо, йан̃н̃ака̄рака̄нам̣ во гун̣е ван̣н̣есса̄мӣ’’ти ватва̄ йан̃н̃аван̣н̣анам̣ а̄рабханто а̄ха –

905.

‘‘аниттара̄ иттарасампайутта̄, йан̃н̃а̄ ча веда̄ ча субхога локе;

тадаггарайхан̃хи вининдама̄но, джаха̄ти виттан̃ча сатан̃ча дхамма’’нти.

таттха аниттара̄ти субхога имасмим̣ локе йан̃н̃а̄ ча веда̄ ча аниттара̄ на ла̄мака̄ маха̄нубха̄ва̄, те иттарехи бра̄хман̣ехи сампайутта̄, тасма̄ бра̄хман̣а̄пи аниттара̄ва джа̄та̄. тадаггарайханти тасма̄ ага̄райхам̣ бра̄хман̣ам̣ вининдама̄но дханан̃ча пан̣д̣ита̄нам̣ дхамман̃ча джаха̄ти. идам̣ кира со ‘‘имина̄ бхӯридатте миттадуббхикаммам̣ катанти ваттум̣ на̄гапариса̄ ма̄ лабхантӯ’’ти авоча.

атха нам̣ ка̄н̣а̄рит̣т̣хо ‘‘субхога джа̄на̄си пана айам̣ локо кена ниммито’’ти ватва̄ ‘‘на джа̄на̄мӣ’’ти вутте ‘‘бра̄хман̣а̄нам̣ пита̄махена маха̄брахмуна̄ ниммито’’ти дассетум̣ итарам̣ га̄тхама̄ха –

906.

‘‘аджджхенамарийа̄ патхавим̣ джанинда̄, весса̄ касим̣ па̄ричарийан̃ча судда̄;

упа̄гу паччекам̣ йатха̄падесам̣, ката̄ху ете васина̄ти а̄хӯ’’ти.

таттха упа̄гӯти упагата̄. брахма̄ кира бра̄хман̣а̄дайо чатта̄ро ван̣н̣е нимминитва̄ арийе та̄ва бра̄хман̣е а̄ха – ‘‘тумхе аджджхенамева упагаччхатха, ма̄ ан̃н̃ам̣ кин̃чи кариттха̄’’ти, джанинде а̄ха ‘‘тумхе патхавим̣йева виджинатха’’, вессе а̄ха – ‘‘тумхе касим̣йева упетха’’, судде а̄ха ‘‘тумхе тин̣н̣ам̣ ван̣н̣а̄нам̣ па̄ричарийам̣йева упетха̄’’ти. тато пат̣т̣ха̄йа арийа̄ аджджхенам̣, джанинда̄ патхавим̣, весса̄ касим̣, судда̄ па̄ричарийам̣ упа̄гата̄ти ваданти. паччекам̣ йатха̄падесанти упагаччханта̄ ча па̄т̣ийеккам̣ аттано кулападеса̄нурӯпена брахмуна̄ вуттанийа̄менева упагата̄. ката̄ху ете васина̄ти а̄хӯти евам̣ кира ете васина̄ маха̄брахмуна̄ ката̄ ахесунти катхенти.

евам̣ маха̄гун̣а̄ ете бра̄хман̣а̄ на̄ма. йо хи етесу читтам̣ паса̄детва̄ да̄нам̣ дети, тасса ан̃н̃аттха пат̣исандхи наттхи, девалокамева гаччхатӣти ватва̄ а̄ха –

907.

‘‘дха̄та̄ видха̄та̄ варун̣о куверо, сомо йамо чандима̄ ва̄йу сӯрийо;

етепи йан̃н̃ам̣ путхусо йаджитва̄, аджджха̄йака̄нам̣ атхо саббака̄ме.

908.

‘‘вика̄сита̄ ча̄пасата̄ни пан̃ча, йо аджджуно балава̄ бхӣмасено;

сахассаба̄ху асамо патхабйа̄, сопи тада̄ а̄дахи джа̄таведа’’нти.

таттха етепӣти ете дха̄та̄дайо девара̄джа̄но. путхусоти анекаппака̄рам̣ йан̃н̃ам̣ йаджитва̄. атхо саббака̄мети атха аджджха̄йака̄нам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ саббака̄ме датва̄ ета̄ни т̣ха̄на̄ни патта̄ти дассети. вика̄сита̄ти а̄кад̣д̣хита̄. ча̄пасата̄ни пан̃ча̄ти на дханупан̃часата̄ни, пан̃чача̄пасатаппама̄н̣ам̣ пана маха̄дханум̣ сайамева а̄кад̣д̣хати. бхӣмасеноти бхайа̄накасено. сахассаба̄хӯти на тасса ба̄хӯнам̣ сахассам̣, пан̃чаннам̣ пана дхануггахасата̄нам̣ ба̄хусахассена а̄кад̣д̣хитаббасса дхануно а̄кад̣д̣ханеневам̣ вуттам̣. а̄дахи джа̄таведанти сопи ра̄джа̄ тасмим̣ ка̄ле бра̄хман̣е саббака̄мехи сантаппетва̄ аггим̣ а̄дахи патит̣т̣ха̄петва̄ паричари, тенева ка̄ран̣ена девалоке ниббатто. тасма̄ бра̄хман̣а̄ на̄ма имасмим̣ локе джет̣т̣хака̄ти а̄ха.

со уттарипи бра̄хман̣е ван̣н̣енто га̄тхама̄ха –

909.

‘‘йо бра̄хман̣е бходжайи дӣгхараттам̣, аннена па̄нена йатха̄нубха̄вам̣;

пасанначитто анумодама̄но, субхога деван̃н̃атаро ахосӣ’’ти.

таттха йоти йо со пора̄н̣ако ба̄ра̄н̣асира̄джа̄ти дассети. йатха̄нубха̄ванти йатха̄балам̣ йам̣ тасса аттхи, там̣ саббам̣ париччаджитва̄ бходжеси. деван̃н̃атароти со ан̃н̃атаро махесаккхадевара̄джа̄ ахоси. евам̣ бра̄хман̣а̄ на̄ма аггадаккхин̣еййа̄ти дассети.

атхасса апарампи ка̄ран̣ам̣ а̄харитва̄ дассенто га̄тхама̄ха –

910.

‘‘маха̄санам̣ деваманомаван̣н̣ам̣, йо саппина̄ асаккхи бходжетумаггим̣;

са йан̃н̃атантам̣ варато йаджитва̄, диббам̣ гатим̣ мучалиндаджджхагаччхӣ’’ти.

таттха маха̄сананти маха̄бхаккхам̣. бходжетунти сантаппетум̣. йан̃н̃атантанти йан̃н̃авидха̄нам̣. варатоти варасса аггидевасса йаджитва̄. мучалиндаджджхагаччхӣти мучалиндо адхигатоти.

еко кира пуббе ба̄ра̄н̣асийам̣ мучалиндо на̄ма ра̄джа̄ бра̄хман̣е паккоса̄петва̄ саггамаггам̣ пуччхи. атха нам̣ те ‘‘бра̄хман̣а̄нан̃ча бра̄хман̣адевата̄йа ча сакка̄рам̣ карохӣ’’ти ватва̄ ‘‘ка̄ бра̄хман̣адевата̄’’ти вутте ‘‘‘аггидевоти там̣ наванӣтасаппина̄ сантаппехӣ’’’ти а̄хам̣су. со татха̄ ака̄си. таматтхам̣ пака̄сенто еса имам̣ га̄тхама̄ха.

апарампи ка̄ран̣ам̣ дассенто га̄тхама̄ха –

911.

‘‘маха̄нубха̄во вассасахассаджӣвӣ, йо паббаджӣ дассанеййо ул̣а̄ро;

хитва̄ апарийанта рат̣т̣хам̣ сасенам̣, ра̄джа̄ дудӣпопи джага̄ма сагга’’нти.

таттха паббаджӣти пан̃чавассасата̄ни раджджам̣ ка̄ренто бра̄хман̣а̄нам̣ сакка̄рам̣ катва̄ апарийантам̣ рат̣т̣хам̣ сасенам̣ хитва̄ паббаджи. дудӣпопӣти со дудӣпо на̄ма ра̄джа̄ бра̄хман̣е пӯджетва̄ва саггам̣ гатоти вадати. ‘‘дуджӣпо’’типи па̄т̣хо.

апара̄ниписса уда̄харан̣а̄ни дассенто а̄ха –

912.

‘‘йо са̄гарантам̣ са̄гаро виджитва̄, йӯпам̣ субхам̣ сон̣н̣амайам̣ ул̣а̄рам̣;

уссеси весса̄нарама̄даха̄но, субхога деван̃н̃атаро ахоси.

913.

‘‘йасса̄нубха̄вена субхога ган̇га̄, паваттатха дадхисаннисиннам̣ самуддам̣;

са ломапа̄до паричарийа маггим̣, ан̇го сахассаккхапураджджхагаччхӣ’’ти.

таттха са̄гарантанти са̄гарапарийантам̣ патхавим̣. уссесӣти бра̄хман̣е саггамаггам̣ пуччхитва̄ ‘‘сован̣н̣айӯпам̣ усса̄пехӣ’’ти вутто пасугха̄танаттха̄йа усса̄песи. весса̄нарама̄даха̄ноти весса̄нарам̣ аггим̣ а̄даханто. ‘‘веса̄нари’’нтипи па̄т̣хо. деван̃н̃атароти субхога, со хи ра̄джа̄ аггим̣ джухитва̄ ан̃н̃атаро махесаккхадево ахосӣти вадати. йасса̄нубха̄вена̄ти бхо субхога, ган̇га̄ ча маха̄самуддо ча кена катоти джа̄на̄сӣти. на джа̄на̄мӣти. ким̣ твам̣ джа̄ниссаси, бра̄хман̣ейева потхетум̣ джа̄на̄сӣти. атӣтасмин̃хи ан̇го на̄ма ломапа̄до ба̄ра̄н̣асира̄джа̄ бра̄хман̣е саггамаггам̣ пуччхитва̄ техи ‘‘бхо, маха̄ра̄джа, химавантам̣ пависитва̄ бра̄хман̣а̄нам̣ сакка̄рам̣ катва̄ аггим̣ паричара̄хӣ’’ти вутте апарима̄н̣а̄ га̄вийо ча махим̣сийо ча а̄да̄йа химавантам̣ пависитва̄ татха̄ ака̄си. ‘‘бра̄хман̣ехи бхутта̄тириттам̣ кхӣрададхим̣ ким̣ ка̄табба’’нти ча вутте ‘‘чхад̣д̣етха̄’’ти а̄ха. таттха тхокасса кхӣрасса чхад̣д̣итат̣т̣ха̄не куннадийо ахесум̣, бахукасса чхад̣д̣итат̣т̣ха̄не ган̇га̄ паваттатха. там̣ пана кхӣрам̣ йаттха дадхи хутва̄ саннисиннам̣ т̣хитам̣, там̣ самуддам̣ на̄ма джа̄там̣. ити со еварӯпам̣ сакка̄рам̣ катва̄ бра̄хман̣ехи вуттавидха̄нена аггим̣ паричарийа сахассаккхасса пурам̣ аджджхагаччхи.

итисса идам̣ атӣтам̣ а̄харитва̄ имам̣ га̄тхама̄ха –

914.

‘‘махиддхико деваваро йасассӣ, сена̄пати тидиве ва̄савасса;

со сомайа̄гена малам̣ вихантва̄, субхога деван̃н̃атаро ахосӣ’’ти.

таттха со сомайа̄гена малам̣ вихантва̄ти бхо субхога, йо ида̄ни саккасса сена̄пати маха̄йасо девапутто, сопи пуббе еко ба̄ра̄н̣асира̄джа̄ бра̄хман̣е саггамаггам̣ пуччхитва̄ техи ‘‘сомайа̄гена аттано малам̣ пава̄хетва̄ девалокам̣ гаччха̄хӣ’’ти вутте бра̄хман̣а̄нам̣ махантам̣ сакка̄рам̣ катва̄ техи вуттавидха̄нена сомайа̄гам̣ катва̄ тена аттано малам̣ вихантва̄ деван̃н̃атаро джа̄тоти имаматтхам̣ пака̄сенто евама̄ха.

апара̄ниписса уда̄харан̣а̄ни дассенто а̄ха –

915.

‘‘ака̄райи локамимам̣ паран̃ча, бха̄гӣратхим̣ химавантан̃ча гиджджхам̣;

йо иддхима̄ деваваро йасассӣ, сопи тада̄ а̄дахи джа̄таведам̣.

916.

‘‘ма̄ла̄гирӣ химава̄ йо ча гиджджхо, судассано нисабхо куверу;

ете ча ан̃н̃е ча нага̄ маханта̄, читйа̄ ката̄ йан̃н̃акарехи ма̄хӯ’’ти.

таттха сопи тада̄ а̄дахи джа̄таведанти бха̄тика субхога, йена маха̄брахмуна̄ айан̃ча локо паро ча локо бха̄гӣратхиган̇га̄ ча химавантапаббато ча гиджджхапаббато ча като, сопи йада̄ брахмупапаттито пуббе ма̄н̣авако ахоси, тада̄ аггимева а̄дахи, аггим̣ джухитва̄ маха̄брахма̄ хутва̄ идам̣ саббамака̄си. евам̣махиддхика̄ бра̄хман̣а̄ти дассети.

читйа̄ ката̄ти пуббе киреко ба̄ра̄н̣асира̄джа̄ бра̄хман̣е саггамаггам̣ пуччхитва̄ ‘‘бра̄хман̣а̄нам̣ сакка̄рам̣ карохӣ’’ти вутте тесам̣ маха̄да̄нам̣ пат̣т̣хапетва̄ ‘‘майхам̣ да̄не ким̣ наттхӣ’’ти пуччхитва̄ ‘‘саббам̣, дева, аттхи, бра̄хман̣а̄нам̣ пана а̄сана̄ни наппахонтӣ’’ти вутте ит̣т̣хака̄хи чина̄петва̄ а̄сана̄ни ка̄реси. тада̄ читйа̄ а̄санапӣт̣хика̄ бра̄хман̣а̄нам̣ а̄нубха̄вена вад̣д̣хитва̄ ма̄ла̄гириа̄дайо паббата̄ джа̄та̄. евамете йан̃н̃ака̄рехи бра̄хман̣ехи ката̄ти катхентӣти.

атха нам̣ пуна а̄ха ‘‘бха̄тика, джа̄на̄си пана̄йам̣ самуддо кена ка̄ран̣ена апеййо лон̣одако джа̄то’’ти? ‘‘на джа̄на̄ми, арит̣т̣ха̄’’ти. атха нам̣ ‘‘твам̣ бра̄хман̣ейева вихим̣ситум̣ джа̄на̄си, сун̣охӣ’’ти ватва̄ га̄тхама̄ха –

917.

‘‘аджджха̄йакам̣ мантагун̣ӯпапаннам̣, тапассинам̣ ‘йа̄чайого’тидха̄ху;

тӣре самуддассудакам̣ саджантам̣, там̣ са̄гароджджхохари тена̄пеййо’’ти.

таттха ‘йа̄чайоготидха̄хӯти там̣ бра̄хман̣ам̣ йа̄чайоготи идха локе а̄ху. удакам̣ саджантати со кирекадивасам̣ па̄папава̄ханакаммам̣ каронто тӣре т̣хатва̄ самуддато удакам̣ гахетва̄ аттано упари сӣсе саджантам̣ аббхукирати. атха нам̣ евам̣ каронтам̣ вад̣д̣хитва̄ са̄гаро аджджхохари. там̣ ка̄ран̣ам̣ маха̄брахма̄ н̃атва̄ ‘‘имина̄ кира ме путто хато’’ти куджджхитва̄ ‘‘самуддо апеййо лон̣одако бхаватӯ’’ти ватва̄ абхисапи, тена ка̄ран̣ена апеййо джа̄то. еварӯпа̄ ете бра̄хман̣а̄ на̄ма маха̄нубха̄ва̄ти.

пунапи а̄ха –

918.

‘‘а̄йа̄гаваттхӯни путхӯ патхабйа̄, сам̣виджджанти бра̄хман̣а̄ ва̄савасса;

пуримам̣ дисам̣ паччхимам̣ даккхин̣уттарам̣, сам̣виджджама̄на̄ джанайанти веда’’нти.

таттха ва̄савасса̄ти пуббе бра̄хман̣а̄нам̣ да̄нам̣ датва̄ ва̄саваттам̣ паттасса ва̄савасса. а̄йа̄гаваттхӯнӣти пун̃н̃аккхеттабхӯта̄ аггадаккхин̣еййа̄ патхабйа̄ путхӯ бра̄хман̣а̄ сам̣виджджанти. пуримам̣ дисанти те ида̄нипи чатӯсу диса̄су сам̣виджджама̄на̄ тасса ва̄савасса махантам̣ ведам̣ джанайанти, пӣтисоманассам̣ а̄ваханти.

евам̣ арит̣т̣хо чуддасахи га̄тха̄хи бра̄хман̣е ча йан̃н̃е ча веде ча ван̣н̣еси.

миччха̄катха̄ нит̣т̣хита̄.

тасса там̣ катхам̣ сутва̄ маха̄саттасса гила̄нупат̣т̣ха̄нам̣ а̄гата̄ бахӯ на̄га̄ ‘‘айам̣ бхӯтамева катхетӣ’’ти миччха̄га̄хам̣ ган̣хана̄ка̄раппатта̄ джа̄та̄. маха̄сатто гила̄насеййа̄йа нипаннова там̣ саббам̣ ассоси. на̄га̄писса а̄рочесум̣. тато маха̄сатто чинтеси ‘‘арит̣т̣хо миччха̄маггам̣ ван̣н̣ети, ва̄дамасса бхиндитва̄ парисам̣ самма̄дит̣т̣хикам̣ карисса̄мӣ’’ти. со ут̣т̣ха̄йа нхатва̄ сабба̄лан̇ка̄раппат̣иман̣д̣ито дхамма̄сане нисӣдитва̄ саббам̣ на̄гапарисам̣ саннипа̄та̄петва̄ арит̣т̣хам̣ паккоса̄петва̄ ‘‘арит̣т̣ха, твам̣ абхӯтам̣ ватва̄ веде ча йан̃н̃е ча бра̄хман̣е ча ван̣н̣еси, бра̄хман̣а̄нан̃хи ведавидха̄нена йан̃н̃айаджанам̣ на̄ма анарийасамматам̣ на сагга̄вахам̣, тава ва̄де абхӯтам̣ пасса̄хӣ’’ти ватва̄ йан̃н̃абхедава̄дам̣ на̄ма а̄рабханто а̄ха –

919.

‘‘калӣ хи дхӣра̄на кат̣ам̣ мага̄нам̣, бхаванти ведаджджхагата̄нарит̣т̣ха;

марӣчидхаммам̣ асамеккхитатта̄, ма̄йа̄гун̣а̄ на̄тиваханти пан̃н̃ам̣.

920.

‘‘веда̄ на та̄н̣а̄йа бхаванти дасса, миттаддуно бхӯнахуно нарасса;

на та̄йате паричин̣н̣о ча агги, досантарам̣ маччаманарийакаммам̣.

921.

‘‘саббан̃ча мачча̄ садханам̣ сабхогам̣, а̄дӣпитам̣ да̄ру тин̣ена миссам̣;

дахам̣ на таппе асаматтхатеджо, ко там̣ субхиккхам̣ двирасан̃н̃у кайира̄.

922.

‘‘йатха̄пи кхӣрам̣ випарин̣а̄мадхаммам̣, дадхи бхавитва̄ наванӣтампи хоти;

евампи агги випарин̣а̄мадхаммо, теджо саморохатӣ йогайутто.

923.

‘‘на диссатӣ агги мануппавит̣т̣хо, суккхесу кат̣т̣хесу навесу ча̄пи;

на̄маттхама̄но аран̣ӣнарена, на̄каммуна̄ джа̄йати джа̄таведо.

924.

‘‘саче хи агги антарато васеййа, суккхесу кат̣т̣хесу навесу ча̄пи;

сабба̄ни суссеййу вана̄ни локе, суккха̄ни кат̣т̣ха̄ни ча паджджалеййум̣.

925.

‘‘кароти че да̄рутин̣ена пун̃н̃ам̣, бходжам̣ наро дхӯмасикхим̣ пата̄павам̣;

ан̇га̄рика̄ лон̣акара̄ ча сӯда̄, сарӣрада̄ха̄пи кареййу пун̃н̃ам̣.

926.

‘‘атха че хи ете на каронти пун̃н̃ам̣, аджджхенамаггим̣ идха таппайитва̄;

на кочи локасмим̣ кароти пун̃н̃ам̣, бходжам̣ наро дхӯмасикхим̣ пата̄павам̣.

927.

‘‘катхан̃хи лока̄пачито сама̄но, аманун̃н̃агандхам̣ бахӯнам̣ акантам̣;

йадева мачча̄ париваджджайанти, тадаппасаттхам̣ двирасан̃н̃у бхун̃дже.

928.

‘‘сикхимпи девесу ваданти хеке, а̄пам̣ милаккхӯ пана девама̄ху;

саббева ете витатхам̣ бхан̣анти, аггӣ на деван̃н̃атаро на ча̄по.

929.

‘‘аниндрийабаддхамасан̃н̃ака̄йам̣, весса̄нарам̣ каммакарам̣ паджа̄нам̣;

паричарийа маггим̣ сугатим̣ катхам̣ вадже, па̄па̄ни камма̄ни пакуббама̄но.

930.

‘‘сабба̄бхибхӯ та̄худха джӣвикаттха̄, аггисса брахма̄ парича̄рикоти;

сабба̄нубха̄вӣ ча васӣ киматтхам̣, аниммито ниммитам̣ вандитасса.

931.

‘‘хассам̣ аниджджха̄наккхамам̣ атаччхам̣, сакка̄рахету пакирим̣су пуббе;

те ла̄бхасакка̄ре апа̄тубхонте, сандха̄пита̄ джантубхи сантидхаммам̣.

932.

‘‘аджджхенамарийа̄ патхавим̣ джанинда̄, весса̄ касим̣ па̄ричарийан̃ча судда̄;

упа̄гу паччекам̣ йатха̄падесам̣, ката̄ху ете васина̄ти а̄ху.

933.

‘‘етан̃ча саччам̣ вачанам̣ бхавеййа, йатха̄ идам̣ бха̄ситам̣ бра̄хман̣ехи;

на̄кхаттийо джа̄ту лабхетха раджджам̣, на̄бра̄хман̣о мантапада̄ни сиккхе;

на̄н̃н̃атра вессехи касим̣ кареййа, суддо на мучче парапесана̄йа.

934.

‘‘йасма̄ ча етам̣ вачанам̣ абхӯтам̣, муса̄виме одарийа̄ бхан̣анти;

тадаппапан̃н̃а̄ абхисаддаханти, пассанти там̣ пан̣д̣ита̄ аттана̄ва.

935.

‘‘кхатйа̄ хи весса̄нам̣ балим̣ харанти, а̄да̄йа саттха̄ни чаранти бра̄хман̣а̄;

там̣ та̄дисам̣ сан̇кхубхитам̣ пабхиннам̣, касма̄ брахма̄ нуджджу кароти локам̣.

936.

‘‘саче хи со иссаро саббалоке, брахма̄ бахӯбхӯтапатӣ паджа̄нам̣;

ким̣ саббалокам̣ видахӣ алаккхим̣, ким̣ саббалокам̣ на сукхим̣ ака̄си.

937.

‘‘саче хи со иссаро саббалоке, брахма̄ бахӯбхӯтапатӣ паджа̄нам̣;

ма̄йа̄ муса̄ваджджамадена ча̄пи, локам̣ адхаммена киматтхамака̄ри.

938.

‘‘саче хи со иссаро саббалоке, брахма̄ бахӯбхӯтапатӣ паджа̄нам̣;

адхаммико бхӯтапатӣ арит̣т̣ха, дхамме сати йо видахӣ адхаммам̣.

939.

‘‘кӣт̣а̄ пат̣ан̇га̄ урага̄ ча бхека̄, гантва̄ кимӣ суджджхати маккхика̄ ча;

етепи дхамма̄ анарийарӯпа̄, камбоджака̄нам̣ витатха̄ бахӯна’’нти.

таттха ведаджджхагата̄нарит̣т̣ха̄ти арит̣т̣ха, има̄ни веда̄дхигамана̄ни на̄ма дхӣра̄нам̣ пара̄джайасан̇кха̄то калигга̄хо, мага̄нам̣ ба̄ла̄нам̣ джайасан̇кха̄то кат̣агга̄хо. марӣчидхамманти идан̃хи ведаттайам̣ марӣчидхаммам̣. тайидам̣ асамеккхитатта̄ йутта̄йуттам̣ аджа̄нанта̄ ба̄ла̄ удакасан̃н̃а̄йа мага̄ марӣчим̣ вийа бхӯтасан̃н̃а̄йа анаваджджасан̃н̃а̄йа аттано вина̄сам̣ упагаччханти. пан̃н̃анти еварӯпа̄ пана ма̄йа̄кот̣т̣ха̄са̄ пан̃н̃ам̣ н̃а̄н̣асампаннам̣ пурисам̣ на̄тиваханти на ван̃ченти. бхаванти дасса̄ти да-ка̄ро бйан̃джанасандхиматтам̣, асса бхӯнахуно вуд̣д̣хигха̄такасса миттадуббхино нарасса веда̄ на та̄н̣аттха̄йа бхаванти, патит̣т̣ха̄ хотум̣ на сакконтӣти аттхо. паричин̣н̣о ча аггӣти агги ча паричин̣н̣о тивидхена дуччаритадосена садосачиттам̣ па̄пакаммам̣ пурисам̣ на та̄йати на раккхати.

саббан̃ча мачча̄ти сачепи хи мачча̄ йаттакам̣ локе да̄ру аттхи, там̣ саббам̣ садханам̣ сабхогам̣ аттано дханена ча бхогехи ча саддхим̣ тин̣ена миссам̣ катва̄ а̄дӣпеййум̣. евам̣ саббампи там̣ техи а̄дӣпитам̣ даханто айам̣ асаматтхатеджо асадисатеджо тава агги на таппеййа. евам̣ атаппанӣйам̣, бха̄тика, двирасан̃н̃у двӣхи дживха̄хи расаджа̄нанасаматтхо ко там̣ саппиа̄дӣхи субхиккхам̣ сухӣтам̣ кайира̄, ко саккун̣еййа ка̄тум̣. евам̣ атиттам̣ панетам̣ махаггхасам̣ сантаппетва̄ ко на̄ма девалокам̣ гамиссати, пасса йа̄ван̃четам̣ дуккатхитанти. йогайуттоти аран̣иматханайогена йутто хутва̄ там̣ паччайам̣ лабхитва̄ва агги саморохати ниббаттати. евам̣ парава̄йа̄мена уппаджджама̄нам̣ ачетанам̣ там̣ твам̣ ‘‘дево’’ти вадеси. идампи абхӯтамева катхесӣти.

агги мануппавит̣т̣хоти агги анупавит̣т̣хо. на̄маттхама̄ноти на̄пи аран̣ихаттхена нарена аматтхийама̄но ниббаттати. на̄каммуна̄ джа̄йати джа̄таведоти екасса кирийам̣ вина̄ аттано дхаммата̄йа ева на джа̄йати. суссеййунти анто аггина̄ сосийама̄на̄ни вана̄ни суккхеййум̣, алла̄нева на сийум̣. бходжанти бходженто. дхӯмасикхим̣ пата̄паванти дхӯмасикха̄йа йуттам̣ пата̄павантам̣. ан̇га̄рика̄ти ан̇га̄ракаммакара̄. лон̣акара̄ти лон̣одакам̣ пачитва̄ лон̣ака̄рака̄. сӯда̄ти бхаттака̄рака̄. сарӣрада̄ха̄ти матасарӣраджджха̄пака̄. пун̃н̃анти етепи саббе пун̃н̃амева кареййум̣.

аджджхенамаггинти аджджхенааггим̣. на кочӣти мантаджджха̄йака̄ бра̄хман̣а̄пи хонту, кочи наро дхӯмасикхим̣ пата̄павантам̣ аггим̣ бходженто таппайитва̄пи пун̃н̃ам̣ на кароти на̄ма. лока̄пачито сама̄ноти тава деволокасса апачито пӯджито сама̄но. йадева̄ти йам̣ ахикун̣апа̄дим̣ пат̣икулам̣ джегуччхам̣ мачча̄ дӯрато паривадждженти. тадаппасаттханти там̣ аппасаттхам̣, самма, двирасан̃н̃у катхам̣ кена ка̄ран̣ена парибхун̃джеййа. девесӯти еке манусса̄ сикхимпи девесу ан̃н̃атарам̣ девам̣ ваданти. милаккхӯ пана̄ти ан̃н̃а̄н̣а̄ пана милаккхӯ удакам̣ ‘‘дево’’ти ваданти. асан̃н̃ака̄йанти аниндрийабаддхам̣ ачиттака̄йан̃ча сама̄нам̣ етам̣ ачетанам̣ паджа̄нам̣ пачана̄дикаммакарам̣ весса̄нарам̣ аггим̣ паричаритва̄ па̄па̄ни камма̄ни каронто локо катхам̣ сугатим̣ гамиссати. идам̣ те ативийа дуккатхитам̣.

сабба̄бхи бхӯта̄худха джӣвикаттха̄ти име бра̄хман̣а̄ аттано джӣвикаттхам̣ маха̄брахма̄ сабба̄бхибхӯти а̄хам̣су, саббо локо тенева ниммитоти ваданти. пуна аггисса брахма̄ парича̄ракотипи ваданти. сопи кира аггим̣ джухатева. сабба̄нубха̄вӣ ча васӣти со пана йади сабба̄нубха̄вӣ ча васӣ ча, атха киматтхам̣ сайам̣ аниммито хутва̄ аттана̄ва ниммитам̣ вандита̄ бхавеййа. идампи те дуккатхитамева. хассанти арит̣т̣ха бра̄хман̣а̄нам̣ вачанам̣ на̄ма хаситаббайуттакам̣ пан̣д̣ита̄нам̣ на ниджджха̄наккхамам̣. пакирим̣сӯти име бра̄хман̣а̄ еварӯпам̣ муса̄ва̄дам̣ аттано сакка̄рахету пуббе паттхарим̣су. сандха̄пита̄ джантубхи сантидхамманти те еттакена ла̄бхасакка̄ре апа̄тубхӯте джантӯхи саддхим̣ йоджетва̄ па̄н̣авадхапат̣исам̣йуттам̣ аттано ладдхидхаммасан̇кха̄там̣ сантидхаммам̣ сандха̄пита̄, йан̃н̃асуттам̣ на̄ма гантхайим̣сӯти аттхо.

етан̃ча саччанти йадетам̣ тайа̄ ‘‘аджджхенамарийа̄’’тиа̄ди вуттам̣, етан̃ча саччам̣ бхавеййа. на̄кхаттийоти евам̣ санте акхаттийо раджджам̣ на̄ма на лабхеййа, абра̄хман̣опи мантапада̄ни на сиккхеййа. муса̄вимети муса̄ва име. одарийа̄ти ударанисситаджӣвика̄, ударапӯран̣ахету ва̄. тадаппапан̃н̃а̄ти там̣ тесам̣ вачанам̣ аппапан̃н̃а̄. аттана̄ва̄ти пан̣д̣ита̄ пана тесам̣ вачанам̣ ‘‘садоса’’нти аттана̄ва пассанти. та̄дисанти татха̄рӯпам̣. сан̇кхубхитанти сан̇кхубхитва̄ брахмуна̄ т̣хапитамарийа̄дам̣ бхиндитва̄ т̣хитам̣ сан̇кхубхитам̣ вибхиндам̣ локам̣ со тавабрахма̄ касма̄ уджум̣ на кароти. алаккхинти ким̣ка̄ран̣а̄ саббалоке дуккхам̣ видахи. сукхинти ким̣ ну екантасукхимева саббалокам̣ на ака̄си, локавина̄сако чоро ман̃н̃е тава брахма̄ти. ма̄йа̄ти ма̄йа̄йа. адхаммена киматтхамака̄рӣти имина̄ ма̄йа̄дина̄ адхаммена ким̣ка̄ран̣а̄ локам̣ анаттхакирийа̄йам̣ сам̣йоджесӣти аттхо. арит̣т̣ха̄ти арит̣т̣ха, тава бхӯтапати адхаммико, йо дасавидхе кусаладхамме сати дхаммамева авидахитва̄ адхаммам̣ видахи. кӣт̣а̄тиа̄ди упайогаттхе паччаттам̣. ете кӣт̣а̄дайо па̄н̣е хантва̄ маччо суджджхатӣти етепи камбоджарат̣т̣хава̄сӣнам̣ бахӯнам̣ анарийа̄нам̣ дхамма̄, те пана витатха̄, адхамма̄ва дхамма̄ти вутта̄. техипи тава брахмуна̄ва ниммитехи бхавитаббанти.

ида̄ни тесам̣ витатхабха̄вам̣ дассенто а̄ха –

940.

‘‘саче хи со суджджхати йо хана̄ти, хатопи со саггамупети т̣ха̄нам̣;

бхова̄ди бхова̄дина ма̄райеййум̣, йе ча̄пи тесам̣ абхисаддахеййум̣.

941.

‘‘нева мига̄ на пасӯ нопи га̄во, а̄йа̄чанти аттавадха̄йа кечи;

виппхандама̄не идха джӣвикаттха̄, йан̃н̃есу па̄н̣е пасума̄рабханти.

942.

‘‘йӯпуссане пасубандхе ча ба̄ла̄, читтехи ван̣н̣ехи мукхам̣ найанти;

айам̣ те йӯпо ка̄мадухо параттха, бхависсати сассато сампара̄йе.

943.

‘‘саче ча йӯпе ман̣исан̇кхамуттам̣, дхан̃н̃ам̣ дханам̣ раджатам̣ джа̄тарӯпам̣;

суккхесу кат̣т̣хесу навесу ча̄пи, саче духе тидиве саббака̄ме;

тевиджджасан̇гха̄ва путхӯ йаджеййум̣, абра̄хман̣ам̣ кан̃чи на йа̄джайеййум̣.

944.

‘‘куто ча йӯпе ман̣исан̇кхамуттам̣, дхан̃н̃ам̣ дханам̣ раджатам̣ джа̄тарӯпам̣;

суккхесу кат̣т̣хесу навесу ча̄пи, куто духе тидиве саббака̄ме.

945.

‘‘сат̣ха̄ ча лудда̄ ча палуддхаба̄ла̄, читтехи ван̣н̣ехи мукхам̣ найанти;

а̄да̄йа аггим̣ мама дехи виттам̣, тато сукхӣ хохиси саббака̄ме.

946.

‘‘тамаггихуттам̣ саран̣ам̣ пависса, читтехи ван̣н̣ехи мукхам̣ найанти;

оропайитва̄ кесамассум̣ накхан̃ча, ведехи виттам̣ атига̄л̣хайанти.

947.

‘‘ка̄ка̄ улӯкам̣ва рахо лабхитва̄, екам̣ сама̄нам̣ бахука̄ самечча;

анна̄ни бхутва̄ кухака̄ кухитва̄, мун̣д̣ам̣ каритва̄ йан̃н̃апатхоссаджанти.

948.

‘‘еван̃хи со ван̃чито бра̄хман̣ехи, еко сама̄но бахука̄ самечча;

те йогайогена вилумпама̄на̄, дит̣т̣хам̣ адит̣т̣хена дханам̣ харанти.

949.

‘‘ака̄сийа̄ ра̄джӯхива̄нусит̣т̣ха̄, тадасса а̄да̄йа дханам̣ харанти;

те та̄диса̄ чорасама̄ асанта̄, ваджджха̄ на хан̃н̃анти арит̣т̣ха локе.

950.

‘‘индасса ба̄ха̄раси даккхин̣а̄ти, йан̃н̃есу чхинданти пала̄сайат̣т̣хим̣;

там̣ чепи саччам̣ магхава̄ чхиннаба̄ху, кенасса индо асуре джина̄ти.

951.

‘‘тан̃чева туччхам̣ магхава̄ саман̇гӣ, ханта̄ аваджджхо парамо са дево;

манта̄ име бра̄хман̣а̄ туччхарӯпа̄, сандит̣т̣хика̄ ван̃чана̄ еса локе.

952.

‘‘ма̄ла̄гири химава̄ йо ча гиджджхо, судассано нисабхо куверу;

ете ча ан̃н̃е ча нага̄ маханта̄, читйа̄ ката̄ йан̃н̃акарехи ма̄ху.

953.

‘‘йатха̄пака̄ра̄ни хи ит̣т̣хака̄ни, читйа̄ ката̄ йан̃н̃акарехи ма̄ху;

на паббата̄ хонти татха̄пака̄ра̄, ан̃н̃а̄ диса̄ ачала̄ тит̣т̣хасела̄.

954.

‘‘на ит̣т̣хака̄ хонти сила̄ чирена, на таттха сан̃джа̄йати айо на лохам̣;

йан̃н̃ан̃ча етам̣ париван̣н̣айанта̄, читйа̄ ката̄ йан̃н̃акарехи ма̄ху.

955.

‘‘аджджха̄йакам̣ мантагун̣ӯпапаннам̣, тапассинам̣ ‘йа̄чайого’тидха̄ху;

тӣре самуддассудакам̣ саджантам̣, там̣ са̄гараджджхохари тена̄пеййо.

956.

‘‘паросахассампи самантаведе, мантӯпапанне надийо ваханти;

на тена бйа̄паннарасӯдака̄ на, касма̄ самуддо атуло апеййо.

957.

‘‘йе кечи кӯпа̄ идха джӣвалоке, лон̣ӯдака̄ кӯпакхан̣ехи кха̄та̄;

на бра̄хман̣аджджхохаран̣ена тесу, а̄по апеййо двирасан̃н̃у ма̄ху.

958.

‘‘пуре пураттха̄ ка̄ касса бхарийа̄, мано мануссам̣ аджанеси пуббе;

тена̄пи дхаммена на кочи хӣно, евампи воссаггавибхан̇гама̄ху.

959.

‘‘чан̣д̣а̄лапуттопи адхичча веде, бха̄сеййа манте кусало матӣма̄;

на тасса муддха̄пи пхалеййа саттадха̄, манта̄ име аттавадха̄йа ката̄.

960.

‘‘ва̄ча̄ката̄ гиддхиката̄ гахӣта̄, думмочайа̄ кабйапатха̄нупанна̄;

ба̄ла̄на читтам̣ висаме нивит̣т̣хам̣, тадаппапан̃н̃а̄ абхисаддаханти.

961.

‘‘сӣхасса бйаггхасса ча дӣпино ча, на виджджатӣ порисийам̣ балена;

мануссабха̄во ча гавам̣ва пеккхо, джа̄тӣ хи тесам̣ асама̄ сама̄на̄.

962.

‘‘саче ча ра̄джа̄ патхавим̣ виджитва̄, саджӣвава̄ ассавапа̄рисаджджо;

сайамева со саттусан̇гхам̣ виджеййа, тассаппаджа̄ ниччасукхӣ бхавеййа.

963.

‘‘кхаттийаманта̄ ча тайо ча веда̄, аттхена ете самака̄ бхаванти;

тесан̃ча аттхам̣ авиниччхинитва̄, на буджджхатӣ огхапатхам̣ва чханнам̣.

964.

‘‘кхаттийаманта̄ ча тайо ча веда̄, аттхена ете самака̄ бхаванти;

ла̄бхо ала̄бхо айасо йасо ча, саббева тесам̣ чатуннан̃ча дхамма̄.

965.

‘‘йатха̄пи иббха̄ дханадхан̃н̃ахету, камма̄ни каронти путхӯ патхабйа̄;

тевиджджасан̇гха̄ ча татхева аджджа, камма̄ни каронти путхӯ патхабйа̄.

966.

‘‘иббхехи йе те самака̄ бхаванти, ниччуссука̄ ка̄магун̣есу йутта̄;

камма̄ни каронти путхӯ патхабйа̄, тадаппапан̃н̃а̄ двирасан̃н̃ура̄ те’’ти.

таттха бхова̄дӣти бра̄хман̣а̄. бхова̄дина ма̄райеййунти бра̄хман̣амева ма̄реййум̣. йе ча̄пӣти йепи бра̄хман̣а̄нам̣ там̣ вачанам̣ саддахеййум̣, те аттано упат̣т̣ха̄кейева ча бра̄хман̣е ча ма̄реййум̣. бра̄хман̣а̄ пана бра̄хман̣е ча упат̣т̣ха̄ке ча ама̄ретва̄ на̄наппака̄ре тираччха̄нейева ма̄ренти. ити тесам̣ вачанам̣ миччха̄. кечӣти йан̃н̃есу но ма̄ретха, майам̣ саггам̣ гамисса̄ма̄ти а̄йа̄чанта̄ кечи наттхи. па̄н̣е пасума̄рабхантӣти мига̄дайо па̄н̣е ча пасӯ ча виппхандама̄не джӣвикаттха̄йа ма̄ренти. мукхам̣ найантӣти етесу йӯпуссанесу пасубандхесу имасмим̣ те йӯпе саббам̣ ман̣исан̇кхамуттам̣ дхан̃н̃ам̣ дханам̣ раджатам̣ джа̄тарӯпам̣ саннихитам̣, айам̣ те йӯпо параттха паралоке ка̄мадухо бхависсати, сассатабха̄вам̣ а̄вахиссатӣти читрехи ка̄ран̣ехи мукхам̣ паса̄денти, там̣ там̣ ватва̄ миччха̄га̄хам̣ га̄хентӣти аттхо.

саче ча̄ти саче ча йӯпе ва̄ сесакат̣т̣хесу ва̄ етам̣ ман̣иа̄дикам̣ бхавеййа, тидиве ва̄ саббака̄мадухо асса, тевиджджасан̇гха̄ва путхӯ хутва̄ йан̃н̃ам̣ йаджеййум̣ бахудханата̄йа чева саггака̄мата̄йа ча, ан̃н̃ам̣ абра̄хман̣ам̣ на йа̄джеййум̣. йасма̄ пана аттано дханам̣ пачча̄сӣсанта̄ ан̃н̃ампи йаджа̄пенти, тасма̄ абхӯтава̄диноти ведитабба̄. куто ча̄ти етасмин̃ча йӯпе ва̄ сесакат̣т̣хесу ва̄ куто етам̣ ман̣иа̄дикам̣ авиджджама̄намева, куто тидиве саббака̄ме духиссати. саббатха̄пи абхӯтамева тесам̣ вачанам̣.

сат̣ха̄ ча лудда̄ ча палуддхаба̄ла̄ти арит̣т̣ха, име бра̄хман̣а̄ на̄ма кера̄т̣ика̄ чева никкарун̣а̄ ча, те ба̄ла̄ локам̣ палобхетва̄ упалобхетва̄ читрехи ка̄ран̣ехи мукхам̣ паса̄денти. саббака̄мети аггим̣ а̄да̄йа тван̃ча джӯха, амха̄кан̃ча виттам̣ дехи, тато саббака̄ме лабхитва̄ сукхӣ хохиси.

тамаггихуттам̣ саран̣ам̣ пависса̄ти там̣ ра̄джа̄нам̣ ва̄ ра̄джамаха̄маттам̣ ва̄ а̄да̄йа аггиджуханат̣т̣ха̄нам̣ гехам̣ пависитва̄. оропайитва̄ти читра̄ни ка̄ран̣а̄ни ваданта̄ кесамассум̣ накхе ча оропайитва̄. атига̄л̣хайантӣти вуттата̄йа тайо веде нисса̄йа ‘‘идам̣ да̄таббам̣, идам̣ каттабба’’нти ваданта̄ ведехи тасса сантакам̣ виттам̣ атига̄л̣хайанти вина̄сенти виддхам̣сенти.

анна̄ни бхутва̄ кухака̄ кухитва̄ти те кухака̄ на̄наппака̄рам̣ кухакакаммам̣ катва̄ самечча сама̄гантва̄ йан̃н̃ам̣ ван̣н̣етва̄ ван̃четва̄ тасса сантакам̣ на̄наггарасабходжанам̣ бхун̃джитва̄ атха нам̣ мун̣д̣акам̣ катва̄ йан̃н̃апатхе оссаджанти, там̣ гахетва̄ бахийан̃н̃а̄ва̄т̣ам̣ гаччхантӣти аттхо.

йогайогена̄ти те бра̄хман̣а̄ там̣ екам̣ бахука̄ самечча тена тена йогена та̄йа та̄йа йуттийа̄ вилумпама̄на̄ дит̣т̣хам̣ паччаккхам̣ тасса дханам̣ адит̣т̣хена девалокена адит̣т̣хам̣ девалокам̣ ван̣н̣етва̄ а̄харан̣ат̣т̣ха̄нам̣ катва̄ харанти. ака̄сийа̄ ра̄джӯхива̄нусит̣т̣ха̄ти ‘‘идан̃чидан̃ча балим̣ ган̣хатха̄’’ти ра̄джӯхи анусит̣т̣ха̄ ака̄сийасан̇кха̄та̄ ра̄джапуриса̄ вийа. тадасса̄ти там̣ асса дханам̣ а̄да̄йа харанти. чорасама̄ти абхӯтабалигга̄хака̄ сандхиччхедакачорасадиса̄ асаппуриса̄. ваджджха̄ти вадха̄раха̄ еварӯпа̄ па̄падхамма̄ уда̄ни локе на хан̃н̃анти.

ба̄ха̄расӣти ба̄ха̄ аси. идам̣ вуттам̣ хоти – идампи арит̣т̣ха, бра̄хман̣а̄нам̣ муса̄ва̄дам̣ пасса. те кира йан̃н̃есу махатим̣ пала̄сайат̣т̣хим̣ ‘‘индасса ба̄ха̄ аси даккхин̣а̄’’ти ватва̄ чхинданти. тан̃че етесам̣ вачанам̣ саччам̣, атха чхиннаба̄ху сама̄но кенасса ба̄хубалена индо асуре джина̄тӣти. саман̇гӣти ба̄хусаман̇гӣ аччхиннаба̄ху арогойева. ханта̄ти асура̄нам̣ ханта̄. парамоти уттамо пун̃н̃иддхийа̄ саманна̄гато ан̃н̃есам̣ аваджджхо. бра̄хман̣а̄ти бра̄хман̣а̄нам̣. туччхарӯпа̄ти туччхасабха̄ва̄ ниппхала̄. ван̃чана̄ти йе ча те бра̄хман̣а̄нам̣ манта̄ на̄ма, еса̄ локе сандит̣т̣хика̄ ван̃чана̄.

йатха̄пака̄ра̄нӣти йа̄диса̄ни ит̣т̣хака̄ни гахетва̄ йан̃н̃акарехи читйа̄ ката̄ти ваданти. тит̣т̣хасела̄ти паббата̄ хи ачала̄ тит̣т̣ха̄ на упачита̄ екаггхана̄ сила̄майа̄ ча. ит̣т̣хака̄ни чала̄ни на екаггхана̄ни на сила̄майа̄ни. париван̣н̣айанта̄ти етам̣ йан̃н̃ам̣ ван̣н̣ента̄ бра̄хман̣а̄.

самантаведети парипун̣н̣аведе бра̄хман̣е. вахантӣти сотесупи а̄ват̣т̣есупи патите ваханти, нимуджджа̄петва̄ джӣвитаккхайам̣ па̄пенти. на тена бйа̄паннарасӯдака̄ на̄ти еттха еко на-ка̄ро пуччханаттхо хоти. нану тена бйа̄паннарасӯдака̄ надийоти там̣ пуччханто евама̄ха. касма̄ти кена ка̄ран̣ена та̄ва маха̄самуддова апеййо като, ким̣ маха̄брахма̄ йамуна̄дӣсу надӣсу удакам̣ апеййам̣ ка̄тум̣ на саккоти, самуддейева саккотӣти. двирасан̃н̃у ма̄хӯти двирасан̃н̃ӯ аху, джа̄тоти аттхо.

пуре пураттха̄ти ито пуре пуббе пураттха̄ пат̣хамакаппикака̄ле. ка̄ касса бхарийа̄ти ка̄ касса бхарийа̄ на̄ма. тада̄ хи иттхилин̇гамева наттхи, паччха̄ метхунадхаммавасена ма̄та̄питаро на̄ма джа̄та̄. мано мануссанти тада̄ хи манойева мануссам̣ джанеси, маномайа̄ва сатта̄ ниббаттим̣сӯти аттхо. тена̄пи дхаммена̄ти тена̄пи ка̄ран̣ена тена сабха̄вена на кочи джа̄тийа̄ хӣно. на хи тада̄ кхаттийа̄дибхедо аттхи, тасма̄ йам̣ бра̄хман̣а̄ ваданти ‘‘бра̄хман̣а̄ва джа̄тийа̄ сет̣т̣ха̄, итаре хӣна̄’’ти, там̣ миччха̄. евампӣти евам̣ ваттама̄не локе пора̄н̣акаваттам̣ джахитва̄ паччха̄ аттана̄ самманнитва̄ ката̄нам̣ васена кхаттийа̄дайо чатта̄ро кот̣т̣ха̄са̄ джа̄та̄, евампи воссаггавибхан̇гама̄ху, аттана̄ катехи каммавоссаггехи тесам̣ сатта̄нам̣ екачче кхаттийа̄ джа̄та̄, екачче бра̄хман̣а̄дайоти имам̣ вибха̄гам̣ катхенти, тасма̄ ‘‘бра̄хман̣а̄ва сет̣т̣ха̄’’ти вачанам̣ миччха̄.

саттадха̄ти йади маха̄брахмуна̄ бра̄хман̣а̄нан̃н̃ева тайо веда̄ динна̄, на ан̃н̃есам̣, чан̣д̣а̄ласса манте бха̄сантасса муддха̄ саттадха̄ пхалеййа, на ча пхалати, тасма̄ имехи бра̄хман̣ехи аттавадха̄йа манта̄ ката̄, аттанойева несам̣ муса̄ва̄дитам̣ пака̄сента̄ гун̣авадхам̣ каронти. ва̄ча̄ката̄ти ете манта̄ на̄ма муса̄ва̄дена чинтетва̄ ката̄. гиддхиката̄ гахӣта̄ти ла̄бхагиддхиката̄йа бра̄хман̣ехи гахита̄. думмочайа̄ти маччхена гилитабалисо вийа думмочайа̄. кабйапатха̄нупанна̄ти кабйа̄ка̄ракабра̄хман̣а̄нам̣ вачанапатхам̣ анупанна̄ анугата̄. те хи йатха̄ иччханти, татха̄ муса̄ ватва̄ бандханти. ба̄ла̄нанти тесан̃хи ба̄ла̄нам̣ читтам̣ висаме нивит̣т̣хам̣, там̣ ан̃н̃е аппапан̃н̃а̄ва абхисаддаханти.

порисийам̣балена̄ти порисийасан̇кха̄тена балена. идам̣ вуттам̣ хоти – йам̣ етесам̣ сӣха̄дӣнам̣ пурисатха̄масан̇кха̄там̣ порисийабалам̣, тена балена саманна̄гато бра̄хман̣о на̄ма наттхи, саббе имехи тираччха̄нехипи хӣна̄йева̄ти. мануссабха̄во ча гавам̣ва пеккхоти апича йо етесам̣ мануссабха̄во, со гуннам̣ вийа пеккхитаббо. ким̣ка̄ран̣а̄? джа̄ти хи тесам̣ асама̄ сама̄на̄. тесан̃хи бра̄хман̣а̄нам̣ дуппан̃н̃ата̄йа гохи саддхим̣ сама̄наджа̄тийева асама̄. ан̃н̃амева хи гуннам̣ сан̣т̣ха̄нам̣, ан̃н̃ам̣ тесанти. етена бра̄хман̣е тираччха̄несу сӣха̄дӣхи самепи акатва̄ горӯпасамева кароти.

саче ча ра̄джа̄ти арит̣т̣ха, йади маха̄брахмуна̄ диннабха̄вена кхаттийова патхавим̣ виджитва̄. саджӣвава̄ти сахаджӣвӣхи амаччехи саманна̄гато. ассавапа̄рисаджджоти аттано ова̄дакарапариса̄вачарова сийа̄, атхасса париса̄йа йуджджхитва̄ раджджам̣ ка̄таббам̣ на̄ма на бхавеййа. сайамева со екакова саттусан̇гхам̣ виджеййа, евам̣ сати йуддхе дуккха̄бха̄вена тасса паджа̄ ниччасукхӣ бхавеййа, етан̃ча наттхи. тасма̄ тесам̣ вачанам̣ миччха̄.

кхаттийаманта̄ти ра̄джасаттхан̃ча тайо ча веда̄ аттано а̄н̣а̄йа ручийа̄ ‘‘идамева каттабба’’нти паваттатта̄ аттхена ете самака̄ бхаванти. авиниччхинитва̄ти тесам̣ кхаттийаманта̄нам̣ кхаттийопи веда̄нам̣ бра̄хман̣опи аттхам̣ авиниччхинитва̄ а̄н̣а̄васенева угган̣ханто там̣ аттхам̣ удакогхена чханнамаггам̣ вийа на буджджхати.

аттхена етети ван̃чанаттхена ете самака̄ бхаванти. ким̣ка̄ран̣а̄? бра̄хман̣а̄ва сет̣т̣ха̄, ан̃н̃е ван̣н̣а̄ хӣна̄ти ваданти. йе ча те ла̄бха̄дайо локадхамма̄, саббева тесам̣ чатуннампи ван̣н̣а̄нам̣ дхамма̄. екасаттопи етехи муттако на̄ма наттхи. ити бра̄хман̣а̄ локадхаммехи апаримутта̄ва сама̄на̄ ‘‘сет̣т̣ха̄ майа’’нти муса̄ катхенти.

иббха̄ти гахапатика̄. тевиджджасан̇гха̄ ча̄ти бра̄хман̣а̄пи татхева путхӯни касигораккха̄дӣни камма̄ни каронти. ниччуссука̄ти ниччам̣ уссуккаджа̄та̄ чхандаджа̄та̄. тадаппапан̃н̃а̄ двирасан̃н̃ура̄ тети тасма̄ бха̄тика, двирасан̃н̃у ниппан̃н̃а̄ бра̄хман̣а̄, а̄ра̄ те дхаммато. пора̄н̣ака̄ хи бра̄хман̣адхамма̄ етарахи сунакхесу сандиссантӣти.

евам̣ маха̄сатто тасса ва̄дам̣ бхиндитва̄ аттано ва̄дам̣ патит̣т̣ха̄песи. тасса дхаммакатхам̣ сутва̄ сабба̄ на̄гапариса̄ соманассаджа̄та̄ ахесум̣. маха̄сатто неса̄дабра̄хман̣ам̣ на̄габхавана̄ нӣхара̄песи, парибха̄саматтамписса на̄ка̄си. са̄гарабрахмадаттопи т̣хапитадивасам̣ анатиккамитва̄ чатуран̇гинийа̄ сена̄йа саха питу васанат̣т̣ха̄нам̣ агама̄си. маха̄саттопи ‘‘ма̄тулан̃ча аййакан̃ча пассисса̄мӣ’’ти бхерим̣ чара̄петва̄ махантена сирисобхаггена йамуна̄то уттаритва̄ тамева ассамападам̣ а̄раббха па̄йа̄си. авасеса̄ бха̄таро часса ма̄та̄питаро ча паччхато па̄йим̣су. тасмим̣ кхан̣е са̄гарабрахмадатто маха̄саттам̣ махатийа̄ париса̄йа а̄гаччхантам̣ асан̃джа̄нитва̄ питарам̣ пуччханто а̄ха –

967.

‘‘касса бхерӣ мудин̇га̄ ча, сан̇кха̄ пан̣авадиндима̄;

пурато пат̣ипанна̄ни, ха̄сайанта̄ ратхесабхам̣.

968.

‘‘касса кан̃чанапат̣т̣ена, путхуна̄ виджджуван̣н̣ина̄;

йува̄ кала̄пасаннаддхо, ко ети сирийа̄ джалам̣.

969.

‘‘укка̄мукхапахат̣т̣хам̣ва, кхадиран̇га̄расаннибхам̣;

мукхан̃ча ручира̄ бха̄ти, ко ети сирийа̄ джалам̣.

970.

‘‘касса джамбонадам̣ чхаттам̣, сасала̄кам̣ манорамам̣;

а̄диччарам̣са̄варан̣ам̣, ко ети сирийа̄ джалам̣.

971.

‘‘касса ан̇гам̣ париггайха, ва̄лабӣджанимуттамам̣;

убхато варапун̃н̃асса, муддхани упарӯпари.

972.

‘‘касса пекхун̣ахаттха̄ни, читра̄ни ча мудӯни ча;

кан̃чанаман̣идан̣д̣а̄ни, чаранти дубхато мукхам̣.

973.

‘‘кхадиран̇га̄раван̣н̣а̄бха̄, укка̄мукхапахам̣сита̄;

кассете кун̣д̣ала̄ ваггӯ, собханти дубхато мукхам̣.

974.

‘‘касса ва̄тена чхупита̄, ниддханта̄ мудука̄л̣ака̄;

собхайанти нала̄т̣антам̣, набха̄ виджджуривуггата̄.

975.

‘‘касса ета̄ни аккхӣни, а̄йата̄ни путхӯни ча;

ко собхати виса̄лаккхо, кассетам̣ ун̣н̣аджам̣ мукхам̣.

976.

‘‘кассете лапанаджа̄та̄, суддха̄ сан̇кхаварӯпама̄;

бха̄сама̄насса собханти, данта̄ куппиласа̄диса̄.

977.

‘‘касса ла̄кха̄расасама̄, хаттхапа̄да̄ сукхедхита̄;

ко со бимбот̣т̣хасампанно, дива̄ сӯрийова бха̄сати.

978.

‘‘химаччайе химавати, маха̄са̄лова пуппхито;

ко со ода̄тапа̄ва̄ро, джайам̣ индова собхати.

979.

‘‘суван̣н̣апӣл̣ака̄кин̣н̣ам̣, ман̣идан̣д̣авичиттакам̣;

ко со парисамогайха, ӣсам̣ кхаггам̣ памун̃чати.

980.

‘‘суван̣н̣авиката̄ читта̄, суката̄ читтасиббана̄;

ко со омун̃чате па̄да̄, намо катва̄ махесино’’ти.

таттха пат̣ипанна̄нӣти кассета̄ни тӯрийа̄ни пурато пат̣ипанна̄ни. ха̄сайанта̄ти етам̣ ра̄джа̄нам̣ ха̄сайанта̄. касса кан̃чанапат̣т̣ена̄ти касса нала̄т̣анте бандхена ун̣хӣсапат̣т̣ена виджджуйа̄ мегхамукхам̣ вийа мукхам̣ паджджотатӣти пуччхати. йува̄ кала̄пасаннаддхоти тарун̣о саннаддхакала̄по. укка̄мукхапахат̣т̣хам̣ва̄ти камма̄руддхане пахат̣т̣хасуван̣н̣ам̣ вийа. кхадиран̇га̄расаннибханти а̄диттакхадиран̇га̄расаннибхам̣. джамбонаданти раттасуван̣н̣амайам̣. ан̇гам̣ париггайха̄ти ча̄марига̄хакена ан̇гена париггахита̄ хутва̄. ва̄лабӣджанимуттаманти уттамам̣ ва̄лабӣджаним̣. пекхун̣ахаттха̄нӣти морапин̃чхахаттхака̄ни. читра̄нӣти саттаратаначитра̄ни. кан̃чанаман̣идан̣д̣а̄нӣти тапанӣйасуван̣н̣ена ча ман̣ӣхи ча кхан̣итадан̣д̣а̄ни. дубхато мукханти мукхасса убхайапассесу чаранти.

ва̄тена чхупита̄ти ва̄тапахат̣а̄. ниддханта̄ти синиддхаанта̄. нала̄т̣антанти кассете еварӯпа̄ кеса̄ нала̄т̣антам̣ упасобхенти. набха̄ виджджуривуггата̄ти набхато уггата̄ виджджу вийа. ун̣н̣аджанти кан̃чана̄да̄со вийа парипун̣н̣ам̣. лапанаджа̄та̄ти мукхаджа̄та̄. куппиласа̄диса̄ти манда̄лакамакуласадиса̄. сукхедхита̄ти сукхапарихат̣а̄. джайам̣ индова̄ти джайам̣ патто индо вийа. суван̣н̣апӣл̣ака̄кин̣н̣анти суван̣н̣апӣл̣ака̄хи а̄кин̣н̣ам̣. ман̣идан̣д̣авичиттаканти ман̣ӣхи тхарумхи вичиттакам̣. суван̣н̣авиката̄ти суван̣н̣акхачита̄. читта̄ти саттаратанавичитта̄. суката̄ти сут̣т̣ху нит̣т̣хита̄. читтасиббана̄ти читрасиббинийо. ко со омун̃чате па̄да̄ти ко еса па̄дато еварӯпа̄ па̄дука̄ омун̃чатӣти.

евам̣ путтена са̄гарабрахмадаттена пут̣т̣хо иддхима̄ абхин̃н̃а̄ла̄бхӣ та̄пасо ‘‘та̄та, ете дхатарат̣т̣харан̃н̃о путта̄ тава бха̄гинеййана̄га̄’’ти а̄чиккханто га̄тхама̄ха –

981.

‘‘дхатарат̣т̣ха̄ хи те на̄га̄, иддхиманто йасассино;

самуддаджа̄йа уппанна̄, на̄га̄ ете махиддхика̄’’ти.

евам̣ тесам̣ катхента̄нан̃н̃ева на̄гапариса̄ патва̄ та̄пасасса па̄де вандитва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. самуддаджа̄пи питарам̣ вандитва̄ родитва̄ на̄гапариса̄йа саддхим̣ на̄габхаванамева гата̄. са̄гарабрахмадаттопи таттхева катипа̄хам̣ васитва̄ ба̄ра̄н̣асимева гато. самуддаджа̄ на̄габхаванейева ка̄ламака̄си. бодхисатто йа̄ваджӣвам̣ сӣлам̣ раккхитва̄ упосатхакаммам̣ катва̄ а̄йупарийоса̄не саддхим̣ париса̄йа саггапурам̣ пӯреси.

саттха̄ имам̣ дхаммадесанам̣ а̄харитва̄ ‘‘евам̣ упа̄сака̄ пора̄н̣акапан̣д̣ита̄ ануппаннепи буддхе еварӯпам̣ на̄ма сампаттим̣ паха̄йа упосатхакаммам̣ карим̣суйева̄’’ти ватва̄ джа̄такам̣ самодха̄неси. десана̄парийоса̄не упа̄сака̄ сота̄паттипхале патит̣т̣хахим̣су. тада̄ ма̄та̄питаро маха̄ра̄джакула̄ни ахесум̣, неса̄дабра̄хман̣о девадатто, сомадатто а̄нандо, аджамукхӣ уппалаван̣н̣а̄, судассано са̄рипутто, субхого моггалла̄но, ка̄н̣а̄рит̣т̣хо сунаккхатто, бхӯридатто пана ахамева самма̄самбуддхо ахосинти.

бхӯридаттаджа̄такаван̣н̣ана̄ чхат̣т̣ха̄нит̣т̣хита̄.

[544] 7. чандакума̄раджа̄такаван̣н̣ана̄

ра̄джа̄си луддакаммоти идам̣ саттха̄ гиджджхакӯт̣е вихаранто девадаттам̣ а̄раббха катхеси. тасса ваттху сан̇гхабхедакаккхандхаке а̄гатамева. там̣ тасса паббаджитака̄лато пат̣т̣ха̄йа йа̄ва бимбиса̄раран̃н̃о маран̣а̄ таттха̄гатанайенева ведитаббам̣. там̣ пана ма̄ра̄петва̄ девадатто аджа̄тасаттум̣ упасан̇камитва̄ ‘‘маха̄ра̄джа, тава маноратхо маттхакам̣ патто, мама маноратхо та̄ва на па̄пун̣а̄тӣ’’ти а̄ха. ‘‘ко пана те, бханте, маноратхо’’ти? ‘‘нану дасабалам̣ ма̄ретва̄ буддхо бхависса̄мӣ’’ти. ‘‘амхехеттха ким̣ ка̄табба’’нти? ‘‘маха̄ра̄джа, дхануггахе саннипа̄та̄петум̣ ват̣т̣атӣ’’ти. ‘‘са̄дху, бханте’’ти ра̄джа̄ аккхан̣аведхӣнам̣ дхануггаха̄нам̣ пан̃часата̄ни саннипа̄та̄петва̄ тато екатим̣са джане уччинитва̄ тхерасса сантикам̣ па̄хеси. со тесам̣ джет̣т̣хакам̣ а̄мантетва̄ ‘‘а̄вусо саман̣о готамо гиджджхакӯт̣е вихарати, асукасмим̣ на̄ма дива̄т̣т̣ха̄не чан̇камати. твам̣ таттха гантва̄ там̣ висапӣтена саллена виджджхитва̄ джӣвитаккхайам̣ па̄петва̄ асукена на̄ма маггена ехӣ’’ти ватва̄ песетва̄ тасмим̣ магге две дхануггахе т̣хапеси ‘‘тумха̄кам̣ т̣хитамаггена еко пурисо а̄гамиссати, там̣ тумхе джӣвита̄ воропетва̄ асукена на̄ма маггена етха̄’’ти, тасмим̣ магге чатта̄ро пурисе т̣хапеси ‘‘тумха̄кам̣ т̣хитамаггена две пуриса̄ а̄гамиссанти, тумхе те джӣвита̄ воропетва̄ асукена на̄ма маггена етха̄’’ти, тасмим̣ магге ат̣т̣ха джане т̣хапеси ‘‘тумха̄кам̣ т̣хитамаггена чатта̄ро пурисо а̄гамиссанти, тумхе те джӣвита̄ воропетва̄ асукена на̄ма маггена етха̄’’ти, тасмим̣ магге сол̣аса пурисе т̣хапеси ‘‘тумха̄кам̣ т̣хитамаггена ат̣т̣ха пуриса̄ а̄гамиссанти, тумхе те джӣвита̄ воропетва̄ асукена на̄ма маггена етха̄’’ти.

касма̄ панеса евамака̄сӣти? аттано каммасса пат̣иччха̄данаттхам̣. атха со джет̣т̣хакадхануггахо ва̄мато кхаггам̣ лаггетва̄ пит̣т̣хийа̄ тун̣ӣрам̣ бандхитва̄ мен̣д̣асин̇гамаха̄дханум̣ гахетва̄ татха̄гатасса сантикам̣ гантва̄ ‘‘виджджхисса̄ми на’’нти сан̃н̃а̄йа дханум̣ а̄ропетва̄ сарам̣ саннайхитва̄ а̄кад̣д̣хитва̄ виссаджджетум̣ на̄саккхи. со сарам̣ оропетумпи асакконто пха̄сука̄ бхиджджантийо вийа мукхато кхел̣ена паггхарантена килантарӯпо ахоси, сакаласарӣрам̣ тхаддхам̣ джа̄там̣, йантена пӣл̣ита̄ка̄раппаттам̣ вийа ахоси. со маран̣абхайатаджджито ат̣т̣ха̄си. атха нам̣ саттха̄ дисва̄ мадхурассарам̣ ниччха̄ретва̄ етадавоча ‘‘ма̄ бха̄йи бхо, пуриса, ито ехӣ’’ти. со тасмим̣ кхан̣е а̄вудха̄ни чхад̣д̣етва̄ бхагавато па̄десу сираса̄ нипатитва̄ ‘‘аччайо мам̣, бханте, аччагама̄ йатха̄ба̄лам̣ йатха̄мӯл̣хам̣ йатха̄акусалам̣, сва̄хам̣ тумха̄кам̣ гун̣е аджа̄нанто андхаба̄ласса девадаттасса вачанена тумхе джӣвита̄ воропетум̣ а̄гатомхи, кхаматха ме, бханте’’ти кхама̄петва̄ екаманте нисӣди. атха нам̣ саттха̄ дхаммам̣ десенто сачча̄ни пака̄сетва̄ сота̄паттипхале патит̣т̣ха̄петва̄ ‘‘а̄вусо, девадаттена а̄чиккхитамаггам̣ аппат̣ипаджджитва̄ ан̃н̃ена маггена йа̄хӣ’’ти уййоджеси. уййоджетва̄ ча пана чан̇кама̄ оруйха ан̃н̃атарасмим̣ руккхамӯле нисӣди.

атха тасмим̣ дхануггахе ана̄гаччханте итаре две джана̄ ‘‘ким̣ ну кхо со чира̄йатӣ’’ти пат̣имаггена гаччханта̄ дасабалам̣ дисва̄ упасан̇камитва̄ вандитва̄ екамантам̣ нисӣдим̣су. саттха̄ тесампи дхаммам̣ десетва̄ сачча̄ни пака̄сетва̄ сота̄паттипхале патит̣т̣ха̄петва̄ ‘‘а̄вусо, девадаттена катхитамаггам̣ аппат̣ипаджджитва̄ имина̄ маггена гаччхатха̄’’ти уййоджеси. имина̄ упа̄йена итаресупи а̄гантва̄ нисиннесу сота̄паттипхале патит̣т̣ха̄петва̄ ан̃н̃ена маггена уййоджеси. атха со пат̣хамама̄гато джет̣т̣хакадхануггахо девадаттам̣ упасан̇камитва̄ ‘‘бханте, девадатта ахам̣ самма̄самбуддхам̣ джӣвита̄ воропетум̣ на̄саккхим̣, махиддхико со бхагава̄ маха̄нубха̄во’’ти а̄рочеси. те саббепи ‘‘самма̄самбуддхам̣ нисса̄йа амхехи джӣвитам̣ ладдха’’нти саттху сантике паббаджитва̄ арахаттам̣ па̄пун̣им̣су. айам̣ паватти бхиккхусан̇гхе па̄кат̣а̄ ахоси. бхиккхӯ дхаммасабха̄йам̣ катхам̣ самут̣т̣ха̄песум̣ ‘‘а̄вусо девадатто кира екасмим̣ татха̄гате верачиттена бахӯ джане джӣвита̄ воропетум̣ ва̄йа̄мамака̄си, те саббепи саттха̄рам̣ нисса̄йа джӣвитам̣ лабхим̣сӯ’’ти. саттха̄ а̄гантва̄ ‘‘ка̄йа нуттха, бхиккхаве, етарахи катха̄йа саннисинна̄’’ти пуччхитва̄ ‘‘има̄йа на̄ма̄’’ти вутте ‘‘на, бхиккхаве, ида̄нева, пуббепи девадатто мам̣ екакам̣ нисса̄йа майи верачиттена бахӯ джане джӣвита̄ воропетум̣ ва̄йа̄мам̣ ака̄сийева̄’’ти ватва̄ техи йа̄чито атӣтам̣ а̄хари.

атӣте айам̣ ба̄ра̄н̣асӣ пуппхаватӣ на̄ма ахоси. таттха васаваттиран̃н̃о путто екара̄джа̄ на̄ма раджджам̣ ка̄реси, тасса путто чандакума̄ро на̄ма опараджджам̣ ка̄реси. кхан̣д̣аха̄ло на̄ма бра̄хман̣о пурохито ахоси. со ран̃н̃о аттхан̃ча дхамман̃ча ануса̄си. там̣ кира ра̄джа̄ ‘‘пан̣д̣ито’’ти виниччхайе нисӣда̄песи. со лан̃джавиттако хутва̄ лан̃джам̣ гахетва̄ аса̄мике са̄мике кароти, са̄мике ча аса̄мике. атхекадивасам̣ еко ад̣д̣апара̄джито пурисо виниччхайат̣т̣ха̄на̄ упаккосенто никкхамитва̄ ра̄джупат̣т̣ха̄нам̣ а̄гаччхантам̣ чандакума̄рам̣ дисва̄ дха̄витва̄ тасса па̄десу нипатитва̄ роди. со ‘‘ким̣, бхо пуриса, родасӣ’’ти а̄ха. ‘‘са̄ми, кхан̣д̣аха̄ло виниччхайе вилопам̣ кха̄дати, ахам̣ тена лан̃джам̣ гахетва̄ пара̄джайам̣ па̄пито’’ти. чандакума̄ро ‘‘ма̄ бха̄йӣ’’ти там̣ асса̄сетва̄ виниччхайам̣ нетва̄ са̄микамева са̄микам̣, аса̄микамева аса̄микам̣ ака̄си. маха̄джано маха̄саддена са̄дхука̄рамада̄си. ра̄джа̄ там̣ сутва̄ ‘‘ким̣саддо есо’’ти пуччхи. ‘‘чандакума̄рена кира ад̣д̣о сувиниччхито, таттхесо са̄дхука̄расаддо’’ти. там̣ сутва̄ ра̄джа̄ тусси. кума̄ро а̄гантва̄ там̣ вандитва̄ екамантам̣ нисӣди. атха нам̣ ра̄джа̄ ‘‘та̄та, еко кира те ад̣д̣о виниччхито’’ти а̄ха. ‘‘а̄ма, дева̄’’ти. ‘‘тена хи, та̄та, ито пат̣т̣ха̄йа твамева виниччхайам̣ пат̣т̣хапехӣ’’ти виниччхайам̣ кума̄расса ада̄си.

тато пат̣т̣ха̄йа кхан̣д̣аха̄ласса а̄йо паччхиджджи. со тато пат̣т̣ха̄йа кума̄ре а̄гха̄там̣ бандхитва̄ ока̄сам̣ гавесанто антара̄пеккхо вичари. со пана ра̄джа̄ мандапан̃н̃о. со екадивасам̣ раттибха̄ге супитва̄ паччӯсасамайе супинанте алан̇катадва̄ракот̣т̣хакам̣, саттаратанамайапа̄ка̄рам̣, сат̣т̣хийоджаникасуван̣н̣амайава̄лукамаха̄вӣтхим̣, йоджанасахассуббедхаведжайантапа̄са̄дапат̣иман̣д̣итам̣ нанданавана̄диванара̄ман̣еййакананда̄поккхаран̣иа̄дипоккхаран̣ира̄ман̣еййакасаманна̄гатам̣ а̄кин̣н̣адеваган̣ам̣ та̄ватим̣сабхаванам̣ дисва̄ пабуджджхитва̄ таттха гантука̄мо чинтеси – ‘‘све а̄чарийакхан̣д̣аха̄ласса̄гаманавела̄йа девалокага̄мимаггам̣ пуччхитва̄ тена деситамаггена девалокам̣ гамисса̄мӣ’’ти кхан̣д̣аха̄лопи па̄това нхатва̄ бхун̃джитва̄ ра̄джупат̣т̣ха̄нам̣ а̄гантва̄ ра̄джанивесанам̣ пависитва̄ ран̃н̃о сукхасеййам̣ пуччхи. атхасса ра̄джа̄ а̄санам̣ да̄петва̄ пан̃хам̣ пуччхи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

982.

‘‘ра̄джа̄си луддакаммо, екара̄джа̄ пуппхаватӣйа̄;

со пуччхи брахмабандхум̣, кхан̣д̣аха̄лам̣ пурохитам̣ мӯл̣хам̣.

983.

‘‘сагга̄на маггама̄чиккха, твам̣си бра̄хман̣а дхаммавинайакусало;

йатха̄ ито ваджанти сугатим̣, нара̄ пун̃н̃а̄ни катва̄на̄’’ти.

таттха ра̄джа̄сӣти ра̄джа̄ а̄си. луддакаммоти каккхал̣апхарусакаммо. сагга̄на магганти сагга̄нам̣ гаманамаггам̣. дхаммавинайакусалоти сучаритадхамме ча а̄ча̄равинайе ча кусало. йатха̄ти йатха̄ нара̄ пун̃н̃а̄ни катва̄ ито сугатим̣ гаччханти, там̣ ме сугатимаггам̣ а̄чиккха̄хӣти пуччхи.

имам̣ пана пан̃хам̣ саббан̃н̃убуддхам̣ ва̄ тасса са̄ваке ва̄ тесам̣ ала̄бхена бодхисаттам̣ ва̄ пуччхитум̣ ват̣т̣ати. ра̄джа̄ пана йатха̄ на̄ма сатта̄хам̣ маггамӯл̣хо пурисо ан̃н̃ам̣ ма̄саматтам̣ маггамӯл̣хам̣ маггам̣ пуччхеййа, евам̣ кхан̣д̣аха̄лам̣ пуччхи. со чинтеси ‘‘айам̣ ме пачча̄миттасса пит̣т̣хидассанака̄ло, ида̄ни чандакума̄рам̣ джӣвитаккхайам̣ па̄петва̄ мама маноратхам̣ пӯресса̄мӣ’’ти. атха ра̄джа̄нам̣ а̄мантетва̄ татийам̣ га̄тхама̄ха –

984.

‘‘атида̄нам̣ дадитва̄на, аваджджхе дева гха̄тетва̄;

евам̣ ваджанти сугатим̣, нара̄ пун̃н̃а̄ни катва̄на̄’’ти.

тассаттхо – маха̄ра̄джа саггам̣ гаччханта̄ на̄ма атида̄нам̣ даданти, аваджджхе гха̄тенти. сачепи саггам̣ гантука̄моси, твампи татхева карохӣти.

атха нам̣ ра̄джа̄ пан̃хасса аттхам̣ пуччхи –

985.

‘‘ким̣ пана там̣ атида̄нам̣, ке ча аваджджха̄ имасми локасмим̣;

етан̃ча кхо но аккха̄хи, йаджисса̄ми дада̄ми да̄на̄нӣ’’ти.

сописса бйа̄ка̄си –

986.

‘‘путтехи дева йаджитаббам̣, махесӣхи негамехи ча;

усабхехи а̄джа̄нийехи чатӯхи, саббачатуккена дева йаджитабба’’нти.

ран̃н̃о пан̃хам̣ бйа̄каронто ча девалокамаггам̣ пут̣т̣хо нирайамаггам̣ бйа̄ка̄си.

таттха путтехӣти аттана̄ джа̄техи пийапуттехи чева пийадхӣта̄хи ча. махесӣхӣти пийабхарийа̄хи. негамехӣти сет̣т̣хӣхи. усабхехӣти саббасетехи усабхара̄джӯхи. а̄джа̄нийехӣти ман̇галаассехи. чатӯхӣти етехи саббехева ан̃н̃ехи ча хаттхиа̄дӣхи чатӯхи чатӯхӣти евам̣ саббачатуккена, дева, йаджитаббам̣. етесан̃хи кхаггена сӣсам̣ чхиндитва̄ суван̣н̣апа̄тийа̄ галалохитам̣ гахетва̄ а̄ва̄т̣е паккхипитва̄ йан̃н̃асса йаджанакара̄джа̄но сарӣрена саха девалокам̣ гаччханти. маха̄ра̄джа, саман̣абра̄хман̣акапан̣аддхикаваниббакайа̄чака̄нам̣ гха̄саччха̄дана̄дисампада̄нам̣ да̄намева паваттати. име пана путтадхӣта̄дайо ма̄ретва̄ тесам̣ галалохитена йан̃н̃асса йаджанам̣ атида̄нам̣ на̄ма̄ти ра̄джа̄нам̣ сан̃н̃а̄песи.

ити со ‘‘саче чандакума̄рам̣ екан̃н̃ева ган̣хисса̄ми, верачиттена каран̣ам̣ ман̃н̃иссантӣ’’ти там̣ маха̄джанасса антаре паккхипи. идам̣ пана тесам̣ катхента̄нам̣ катхам̣ сутва̄ саббе антепураджана̄ бхӣтатасита̄ сам̣виггама̄нахадайа̄ екаппаха̄ренева маха̄равам̣ равим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

987.

‘‘там̣ сутва̄ антепуре, кума̄ра̄ махесийо ча хан̃н̃анту;

еко ахоси ниггхосо, бхиккха̄ аччуггато саддо’’ти.

таттха танти ‘‘кума̄ра̄ ча махесийо ча хан̃н̃антӯ’’ти там̣ саддам̣ сутва̄ екоти сакалара̄джанивесане екова ниггхосо ахоси. бхисма̄ти бхайа̄нако. аччуггатоти атиуггато ахоси, сакалара̄джакулам̣ йугантава̄таппахат̣ам̣ вийа са̄лаванам̣ ахоси.

бра̄хман̣о ра̄джа̄нам̣ а̄ха – ‘‘ким̣ пана, маха̄ра̄джа, йан̃н̃ам̣ йаджитум̣ саккоси, на саккосӣ’’ти? ‘‘ким̣ катхеси, а̄чарийа, йан̃н̃ам̣ йаджитва̄ девалокам̣ гамисса̄мӣ’’ти. ‘‘маха̄ра̄джа, бхӣрука̄ дуббаладжджха̄сайа̄ йан̃н̃ам̣ йаджитум̣ саматтха̄ на̄ма на хонти, тумхе идха саббе саннипа̄тетха, ахам̣ йан̃н̃а̄ва̄т̣е каммам̣ карисса̄мӣ’’ти аттано пахонакам̣ балака̄йам̣ гахетва̄ нагара̄ никкхамма йан̃н̃а̄ва̄т̣ам̣ саматалам̣ ка̄ретва̄ ватийа̄ париккхипи. касма̄? дхаммико хи саман̣о ва̄ бра̄хман̣о ва̄ а̄гантва̄ нива̄реййа̄ти йан̃н̃а̄ва̄т̣е ватийа̄ париккхепанам̣ на̄ма ча̄риттанти катва̄ пора̄н̣акабра̄хман̣ехи т̣хапитам̣. ра̄джа̄пи пурисе паккоса̄петва̄ ‘‘та̄та̄, ахам̣ аттано путтадхӣтаро ча бхарийа̄йо ча ма̄ретва̄ йан̃н̃ам̣ йаджитва̄ девалокам̣ гамисса̄ми, гаччхатха несам̣ а̄чиккхитва̄ саббе идха̄нетха̄’’ти путта̄нам̣ та̄ва а̄найанаттха̄йа а̄ха –

988.

‘‘гаччхатха вадетха кума̄ре, чандам̣ сӯрийан̃ча бхаддасенан̃ча;

сӯран̃ча ва̄маготтан̃ча, пачура̄ кира хотха йан̃н̃аттха̄йа̄’’ти.

таттха гаччхатха вадетха кума̄рети чандакума̄ро ча сӯрийакума̄ро ча̄ти две готамидевийа̄ аггамахесийа̄ путта̄, бхаддасено ча сӯро ча ва̄маготто ча тесам̣ вема̄тикабха̄таро. пачура̄ кира хотха̄ти екасмим̣ т̣ха̄не ра̄сӣ хотха̄ти а̄чиккхатха̄ти аттхо.

те пат̣хамам̣ чандакума̄расса сантикам̣ гантва̄ а̄хам̣су ‘‘кума̄ра, тумхе кира ма̄ретва̄ тумха̄кам̣ пита̄ девалокам̣ гантука̄мо, тумха̄кам̣ ган̣ханаттха̄йа амхе песесӣ’’ти. ‘‘касса вачанена мам̣ ган̣ха̄песӣ’’ти? ‘‘кхан̣д̣аха̄ласса, дева̄’’ти. ‘‘ким̣ со ман̃н̃ева ган̣ха̄пети, уда̄ху ан̃н̃епӣ’’ти. ‘‘ра̄джапутта, ан̃н̃епи ган̣ха̄пети, саббачатуккам̣ кира йан̃н̃ам̣ йаджитука̄мо’’ти. со чинтеси ‘‘тасса ан̃н̃ехи саддхим̣ верам̣ наттхи, ‘виниччхайе вилопам̣ ка̄тум̣ на лабха̄мӣ’ти пана майи екасмим̣ верачиттена бахӯ ма̄ра̄пети, питарам̣ дат̣т̣хум̣ лабхантасса саббесам̣ тесам̣ моча̄панам̣ на̄ма мама бха̄ро’’ти. атха не ра̄джапурисе а̄ха ‘‘тена хи ме питу вачанам̣ каротха̄’’ти. те там̣ нетва̄ ра̄джан̇ган̣е екаманте т̣хапетва̄ итарепи тайо а̄мантетва̄ тассева сантике катва̄ ран̃н̃о а̄рочайим̣су ‘‘а̄нӣта̄ те, дева, путта̄’’ти. со тесам̣ вачанам̣ сутва̄ ‘‘та̄та̄, ида̄ни ме дхӣтаро а̄нетва̄ тесан̃н̃ева бха̄тика̄нам̣ сантике каротха̄’’ти чатассо дхӣтаро а̄хара̄петум̣ итарам̣ га̄тхама̄ха –

989.

‘‘кума̄рийопи вадетха, упасенам̣ кокилан̃ча мудитан̃ча;

нандан̃ча̄пи кума̄рим̣, пачура̄ кира хотха йан̃н̃аттха̄йа̄’’ти.

те ‘‘евам̣ карисса̄ма̄’’ти та̄сам̣ сантикам̣ гантва̄ та̄ родама̄на̄ паридевама̄на̄ а̄нетва̄ бха̄тика̄нан̃н̃ева сантике карим̣су. тато ра̄джа̄ аттано бхарийа̄нам̣ гахан̣аттха̄йа итарам̣ га̄тхама̄ха –

990.

‘‘виджайампи майхам̣ махесим̣, ера̄ватим̣ кесиним̣сунандан̃ча;

лаккхан̣аварӯпапанна̄, пачура̄ кира хотха йан̃н̃аттха̄йа̄’’ти.

таттха лаккхан̣аварӯпапанна̄ти уттамехи чатусат̣т̣хийа̄ иттхилаккхан̣ехи упапанна̄ ета̄пи вадетха̄ти аттхо.

те та̄пи паридевама̄на̄ а̄нетва̄ кума̄ра̄нам̣ сантике карим̣су. атха ра̄джа̄ чатта̄ро сет̣т̣хино гахан̣аттха̄йа а̄н̣а̄пенто итарам̣ га̄тхама̄ха –

991.

‘‘гахапатайо ча вадетха, пун̣н̣амукхам̣ бхаддийам̣ син̇га̄лан̃ча;

вад̣д̣хан̃ча̄пи гахапатим̣, пачура̄ кира хотха йан̃н̃аттха̄йа̄’’ти.

ра̄джапуриса̄ гантва̄ тепи а̄найим̣су. ран̃н̃о путтада̄ре гайхама̄не сакаланагарам̣ на кин̃чи авоча. сет̣т̣хикула̄ни пана маха̄самбандха̄ни, тасма̄ тесам̣ гахитака̄ле сакаланагарам̣ сан̇кхубхитва̄ ‘‘ран̃н̃о сет̣т̣хино ма̄ретва̄ йан̃н̃ам̣ йаджитум̣ на дасса̄ма̄’’ти сет̣т̣хино парива̄ретва̄ва тесам̣ н̃а̄тиваггена саддхим̣ ра̄джакулам̣ агами. атха те сет̣т̣хино н̃а̄тиган̣апаривута̄ ра̄джа̄нам̣ вандитва̄ аттано джӣвитам̣ йа̄чим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

992.

‘‘те таттха гахапатайо, авочисум̣ сама̄гата̄ путтада̄рапарикин̣н̣а̄;

саббева сикхино дева карохи, атха ва̄ но да̄се са̄вехӣ’’ти.

таттха саббева сикхиноти саббе амхе маттхаке чӯл̣ам̣ бандхитва̄ аттано чет̣аке карохи, майам̣ те чет̣акакиччам̣ карисса̄ма. атха ва̄ но да̄се са̄вехӣти атха ва̄ но асаддаханто саббасенийо саннипа̄тетва̄ ра̄симаджджхе амхе да̄се са̄вехи, майам̣ те да̄саттам̣ пат̣иссун̣исса̄ма̄ти.

те евам̣ йа̄чанта̄пи джӣвитам̣ ладдхум̣ на̄саккхим̣су. ра̄джапуриса̄ сесе пат̣иккама̄петва̄ те гахетва̄ кума̄ра̄нан̃н̃ева сантике нисӣда̄песум̣. тато пана ра̄джа̄ хаттхиа̄дӣнам̣ гахан̣аттха̄йа а̄н̣а̄пенто а̄ха –

993.

‘‘абхайан̇карампи ме хаттхим̣, на̄л̣а̄гирим̣ аччуггатам̣ варун̣адантам̣;

а̄нетха кхо не кхиппам̣, йан̃н̃аттха̄йа бхависсанти.

994.

‘‘ассаратанампи кесим̣, сура̄мукхам̣ пун̣н̣акам̣ винатакан̃ча;

а̄нетха кхо не кхиппам̣, йан̃н̃аттха̄йа бхависсанти.

995.

‘‘усабхампи йӯтхапатим̣ аноджам̣, нисабхам̣ гавампатим̣ тепи майхам̣ а̄нетха;

самӯха каронту саббам̣, йаджисса̄ми дада̄ми да̄на̄ни.

996.

‘‘саббам̣ пат̣ийа̄детха, йан̃н̃ам̣ пана уггатамхи сӯрийамхи;

а̄н̣а̄петха ча кума̄ре, абхираманту имам̣ раттим̣.

997.

‘‘саббам̣ упат̣т̣хапетха, йан̃н̃ам̣ пана уггатамхи сӯрийамхи;

вадетха да̄ни кума̄ре, аджджа кхо паччхима̄ раттӣ’’ти.

таттха самӯха каронту саббанти на кевалам̣ еттакамева, авасесампи чатуппадаган̣ан̃чева паккхиган̣ан̃ча саббам̣ чатуккам̣ катва̄ ра̄сим̣ каронту, саббачатуккам̣ йан̃н̃ам̣ йаджисса̄ми, йа̄чакабра̄хман̣а̄нан̃ча да̄нам̣ дасса̄мӣти. саббам̣ пат̣ийа̄детха̄ти евам̣ майа̄ вуттам̣ анавасесам̣ упат̣т̣хапетха. уггатамхӣти ахам̣ пана йан̃н̃ам̣ уггате сӯрийе све па̄това йаджисса̄ми. саббам̣ упат̣т̣хапетха̄ти сесампи саббам̣ йан̃н̃аупакаран̣ам̣ упат̣т̣хапетха̄ти.

ран̃н̃о пана ма̄та̄питаро дхарантийева. атхасса амачча̄ гантва̄ ма̄туйа̄ а̄рочесум̣ ‘‘аййе, путто во путтада̄рам̣ ма̄ретва̄ йан̃н̃ам̣ йаджитука̄мо’’ти. са̄ ‘‘ким̣ катхетха, та̄та̄’’ти хаттхена хадайам̣ пахаритва̄ родама̄на̄ а̄гантва̄ ‘‘саччам̣ кира еварӯпо те йан̃н̃о бхависсатӣ’’ти пуччхи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

998.

‘‘там̣там̣ ма̄та̄ авача, родантӣ а̄гантва̄ вима̄нато;

йан̃н̃о кира те путта, бхависсати чатӯхи путтехӣ’’ти.

таттха там̣танти там̣ етам̣ ра̄джа̄нам̣. вима̄натоти аттано васанат̣т̣ха̄нато.

ра̄джа̄ а̄ха –

999.

‘‘саббепи майхам̣ путта̄ чатта̄, чандасмим̣ хан̃н̃ама̄насмим̣;

путтехи йан̃н̃ам̣ йаджитва̄на, сугатим̣ саггам̣ гамисса̄мӣ’’ти.

таттха чатта̄ти чандакума̄ре хан̃н̃ама̄нейева саббепи йан̃н̃аттха̄йа майа̄ париччатта̄.

атха нам̣ ма̄та̄ а̄ха –

1000.

‘‘ма̄ там̣ путта саддахеси, сугати кира хоти путтайан̃н̃ена;

нирайа̄несо магго, несо магго хи сагга̄нам̣.

1001.

‘‘да̄на̄ни дехи кон̣д̣ан̃н̃а, ахим̣са̄ саббабхӯтабхабйа̄нам̣;

еса магго сугатийа̄, на ча магго путтайан̃н̃ена̄’’ти.

таттха нирайа̄несоти нирасса̄даттхена нирайа̄нам̣ чатуннам̣ апа̄йа̄нам̣ еса магго. кон̣д̣ан̃н̃а̄ти ра̄джа̄нам̣ готтена̄лапати. бхӯтабхабйа̄нанти бхӯта̄нан̃ча бхавитаббасатта̄нан̃ча. путтайан̃н̃ена̄ти еварӯпена путтадхӣтаро ма̄ретва̄ йаджакайан̃н̃ена саггамагго на̄ма наттхӣти.

ра̄джа̄ а̄ха –

1002.

‘‘а̄чарийа̄нам̣ вачана̄, гха̄тессам̣ чандан̃ча сӯрийан̃ча;

путтехи йан̃н̃ам̣ йаджитва̄на дуччаджехи, сугатим̣ саггам̣ гамисса̄мӣ’’ти.

таттха а̄чарийа̄нам̣ вачананти амма, неса̄ мама аттано мати, а̄ча̄расиккха̄панакасса пана ме кхан̣д̣аха̄ла̄чарийасса етам̣ вачанам̣, еса̄ анусит̣т̣хи. тасма̄ ахам̣ ете гха̄тессам̣, дуччаджехи путтехи йан̃н̃ам̣ йаджитва̄ саггам̣ гамисса̄мӣти.

атхасса ма̄та̄ аттано вачанам̣ га̄ха̄петум̣ асакконтӣ апагата̄. пита̄ там̣ паваттим̣ пуччхи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1003.

‘‘там̣там̣ пита̄пи авача, васаваттӣ орасам̣ сакам̣ путтам̣;

йан̃н̃о кира те путта, бхависсати чатӯхи путтехӣ’’ти.

таттха васаваттӣти тасса на̄мам̣.

ра̄джа̄ а̄ха –

1004.

‘‘саббепи майхам̣ путта̄ чатта̄, чандасмим̣ хан̃н̃ама̄насмим̣;

путтехи йан̃н̃ам̣ йаджитва̄на, сугатим̣ саггам̣ гамисса̄мӣ’’ти.

атха нам̣ пита̄ а̄ха –

1005.

‘‘ма̄ там̣ путта саддахеси, сугати кира хоти путтайан̃н̃ена;

нирайа̄несо магго, несо магго хи сагга̄нам̣.

1006.

‘‘да̄на̄ни дехи кон̣д̣ан̃н̃а, ахим̣са̄ саббабхӯтабхабйа̄нам̣;

еса магго сугатийа̄, на ча магго путтайан̃н̃ена̄’’ти.

ра̄джа̄ а̄ха –

1007.

‘‘а̄чарийа̄нам̣ вачана̄, гха̄тессам̣ чандан̃ча сӯрийан̃ча;

путтехи йан̃н̃ам̣ йаджитва̄на дуччаджехи, сугатим̣ саггам̣ гамисса̄мӣ’’ти.

атха нам̣ пита̄ а̄ха –

1008.

‘‘да̄на̄ни дехи кон̣д̣ан̃н̃а, ахим̣са̄ саббабхӯтабхабйа̄нам̣;

путтапаривуто тувам̣, рат̣т̣хам̣ джанападан̃ча па̄лехӣ’’ти.

таттха путтапаривутоти путтехи паривуто. рат̣т̣хам̣ джанападан̃ча̄ти сакалака̄сират̣т̣хан̃ча тассева там̣ там̣ кот̣т̣ха̄сабхӯтам̣ джанападан̃ча.

сопи там̣ аттано вачанам̣ га̄ха̄петум̣ на̄саккхи. тато чандакума̄ро чинтеси ‘‘имасса еттакасса джанасса дуккхам̣ мам̣ екам̣ нисса̄йа уппаннам̣, мама питарам̣ йа̄читва̄ еттакам̣ джанам̣ маран̣адуккхато мочесса̄мӣ’’ти. со питара̄ саддхим̣ саллапанто а̄ха –

1009.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, хаттхӣ ассе ча па̄лема.

1010.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, хаттхичхакан̣а̄ни уджджхема.

1011.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, ассачхакан̣а̄ни уджджхема.

1012.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

йасса хонти тава ка̄ма̄, апи рат̣т̣ха̄ пабба̄джита̄;

бхиккха̄чарийам̣ чарисса̄ма̄’’ти.

таттха апи нигал̣абандхака̄пӣти апи на̄ма майам̣ маха̄нигал̣ехи бандхака̄пи хутва̄. йасса хонти тава ка̄ма̄ти сачепи кхан̣д̣аха̄ласса да̄тука̄моси, тасса но да̄се катва̄ дехи, карисса̄масса да̄сакамманти вадати. апи рат̣т̣ха̄ти саче амха̄кам̣ кочи досо аттхи, рат̣т̣ха̄ но пабба̄джехи. апи на̄ма рат̣т̣ха̄ пабба̄джита̄пи капан̣а̄ вийа капа̄лам̣ гахетва̄ бхиккха̄чарийам̣ чарисса̄ма, ма̄ но авадхи, дехи но джӣвитанти вилапи.

тасса там̣ на̄наппака̄рам̣ вила̄пам̣ сутва̄ ра̄джа̄ хадайапхалитаппатто вийа ассупун̣н̣ехи неттехи родама̄но ‘‘на ме кочи путте ма̄ретум̣ лаччхати, на маматтхо девалокена̄’’ти саббе те мочетум̣ а̄ха –

1013.

‘‘дуккхам̣ кхо ме джанайатха, вилапанта̄ джӣвитасса ка̄ма̄ хи;

мун̃четха да̄ни кума̄ре, алампи ме хоту путтайан̃н̃ена̄’’ти.

там̣ ран̃н̃о катхам̣ сутва̄ ра̄джапутте а̄дим̣ катва̄ саббам̣ там̣ паккхипарийоса̄нам̣ па̄н̣аган̣ам̣ виссаджджесум̣. кхан̣д̣аха̄лопи йан̃н̃а̄ва̄т̣е каммам̣ сам̣видахати. атха нам̣ еко пурисо ‘‘аре дут̣т̣ха, кхан̣д̣аха̄ла, ран̃н̃а̄ путта̄ виссаджджита̄, твам̣ аттано путте ма̄ретва̄ тесам̣ галалохитена йан̃н̃ам̣ йаджассӯ’’ти а̄ха. со ‘‘ким̣ на̄ма ран̃н̃а̄ ката’’нти каппут̣т̣ха̄нагги вийа аваттхаранто ут̣т̣ха̄йа турито дха̄витва̄ а̄ха –

1014.

‘‘пуббева кхоси ме вутто, дуккарам̣ дурабхисамбхаван̃четам̣;

атха но упаккхат̣асса йан̃н̃асса, касма̄ кароси виккхепам̣.

1015.

‘‘саббе ваджанти сугатим̣, йе йаджанти йепи йа̄дженти;

йе ча̄пи анумоданти, йаджанта̄нам̣ едисам̣ маха̄йан̃н̃а’’нти.

таттха пуббева̄ти майа̄ твам̣ пуббева вутто ‘‘на тумха̄дисена бхӣрукаджа̄тикена сакка̄ йан̃н̃ам̣ йаджитум̣, йан̃н̃айаджанам̣ на̄метам̣ дуккарам̣ дурабхисамбхава’’нти, атха но ида̄ни упаккхат̣асса пат̣ийаттасса йан̃н̃асса виккхепам̣ кароси. ‘‘виккхамбха’’нтипи па̄т̣хо, пат̣иседханти аттхо. маха̄ра̄джа, касма̄ евам̣ кароси. йаттака̄ хи йан̃н̃ам̣ йаджанти ва̄ йа̄дженти ва̄ анумоданти ва̄, саббе сугатимева ваджантӣти дассети.

со андхаба̄ло ра̄джа̄ тасса кодхавасикасса катхам̣ гахетва̄ дхаммасан̃н̃ӣ хутва̄ пуна путте ган̣ха̄песи. тато чандакума̄ро питарам̣ анубодхайама̄но а̄ха –

1016.

‘‘атха кисса джано пуббе, соттха̄нам̣ бра̄хман̣е ава̄чеси;

атха но ака̄ран̣асма̄, йан̃н̃аттха̄йа дева гха̄теси.

1017.

‘‘пуббева но дахарака̄ле, на ханеси на гха̄теси;

дахарамха̄ йоббанам̣ патта̄, адӯсака̄ та̄та хан̃н̃а̄ма.

1018.

‘‘хаттхигате ассагате, саннаддхе пасса но маха̄ра̄джа;

йуддхе ва̄ йуджджхама̄не ва̄, на хи ма̄диса̄ сӯра̄ хонти йан̃н̃аттха̄йа.

1019.

‘‘паччанте ва̄пи купите, ат̣авӣсу ва̄ ма̄дисе нийодженти;

атха но ака̄ран̣асма̄, абхӯмийам̣ та̄та хан̃н̃а̄ма.

1020.

‘‘йа̄пи хи та̄ сакун̣ийо, васанти тин̣агхара̄ни катва̄на;

та̄сампи пийа̄ путта̄, атха но твам̣ дева гха̄теси.

1021.

‘‘ма̄ тасса саддахеси, на мам̣ кхан̣д̣аха̄ло гха̄теййа;

маман̃хи со гха̄тетва̄на, анантара̄ тампи дева гха̄теййа.

1022.

‘‘га̄маварам̣ нигамаварам̣ даданти, бхогамписса маха̄ра̄джа;

атхаггапин̣д̣ика̄пи, куле куле хете бхун̃джанти.

1023.

‘‘тесампи та̄диса̄нам̣, иччханти дуббхитум̣ маха̄ра̄джа;

йебхуййена ете, акатан̃н̃уно бра̄хман̣а̄ дева.

1024.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, хаттхӣ ассе ча па̄лема.

1025.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, хаттхичхакан̣а̄ни уджджхема.

1026.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, ассачхакан̣а̄ни уджджхема.

1027.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

йасса хонти тава ка̄ма̄, апи рат̣т̣ха̄ пабба̄джита̄;

бхиккха̄чарийам̣ чарисса̄ма̄’’ти.

таттха пуббети та̄та, йади ахам̣ ма̄ретаббо, атха касма̄ амха̄кам̣ н̃а̄тиджано пуббе мама джа̄така̄ле бра̄хман̣е соттха̄нам̣ ава̄чеси. тада̄ кира кхан̣д̣аха̄лова мама лаккхан̣а̄ни упадха̄ретва̄ ‘‘имасса кума̄расса на кочи антара̄йо бхависсати, тумха̄кам̣ аччайена раджджам̣ ка̄рессатӣ’’ти а̄ха. иччасса пуримена паччхимам̣ на самети, муса̄ва̄дӣ еса. атха но етасса вачанам̣ гахетва̄ ака̄ран̣асма̄ никка̄ран̣а̄йева йан̃н̃аттха̄йа, дева, гха̄теси. ма̄ амхе гха̄теси. айан̃хи майи екасмим̣ верена маха̄джанам̣ ма̄ретука̄мо, са̄дхукам̣ саллаккхехи наринда̄ти. пуббева ноти маха̄ра̄джа, сачепи амхе ма̄ретука̄мо, пуббева но касма̄ сайам̣ ва̄ на ханеси, ан̃н̃ехи ва̄ на гха̄та̄песи. ида̄ни пана майам̣ дахарамха̄ тарун̣а̄, пат̣хамавайе т̣хита̄ путтадхӣта̄хи вад̣д̣ха̄ма, евам̣бхӯта̄ тава адӯсака̄ва ким̣ка̄ран̣а̄ хан̃н̃а̄ма̄ти?

пасса ноти амхева чатта̄ро бха̄тике пасса. йуджджхама̄нети паччаттхика̄нам̣ нагарам̣ парива̄ретва̄ т̣хитака̄ле амха̄дисе путте техи саддхим̣ йуджджхама̄не пасса. апуттака̄ хи ра̄джа̄но ана̄тха̄ на̄ма хонти. ма̄диса̄ти амха̄диса̄ сӯра̄ балаванто на йан̃н̃аттха̄йа ма̄ретабба̄ хонти. нийоджентӣти тесам̣ пачча̄митта̄нам̣ ган̣ханаттха̄йа пайодженти. атха ноти атха амхе ака̄ран̣асма̄ ака̄ран̣ена абхӯмийам̣ анока̄сейева касма̄, та̄та, хан̃н̃а̄ма̄ти аттхо. ма̄ тасса саддахесӣти маха̄ра̄джа, на мам̣ кхан̣д̣аха̄ло гха̄тайе, ма̄ тасса саддахеййа̄си. бхогамписса̄ти бхогампи асса бра̄хман̣асса ра̄джа̄но денти. атхаггапин̣д̣ика̄пӣти атха те аггодакам̣ аггапин̣д̣ам̣ лабханта̄ аггапин̣д̣ика̄пи хонти. тесампӣти йесам̣ куле бхун̃джанти, тесампи еварӯпа̄нам̣ пин̣д̣ада̄йака̄нам̣ дуббхитум̣ иччханти.

ра̄джа̄ кума̄расса вила̄пам̣ сутва̄ –

1028.

‘‘дуккхам̣ кхо ме джанайатха, вилапанта̄ джӣвитасса ка̄ма̄ хи;

мун̃четха да̄ни кума̄ре, алампи ме хоту путтайан̃н̃ена̄’’ти. –

имам̣ га̄тхам̣ ватва̄ пунапи мочеси. кхан̣д̣аха̄ло а̄гантва̄ пунапи –

1029.

‘‘пуббева кхоси ме вутто, дуккарам̣ дурабхисамбхаван̃четам̣;

атха но упаккхат̣асса йан̃н̃асса, касма̄ кароси виккхепам̣.

1030.

‘‘саббе ваджанти сугатим̣, йе йаджанти йепи йа̄дженти;

йе ча̄пи анумоданти, йаджанта̄нам̣ едисам̣ маха̄йан̃н̃а’’нти. –

евам̣ ватва̄ пуна ган̣ха̄песи. атхасса анунайанаттхам̣ кума̄ро а̄ха –

1031.

‘‘йади кира йаджитва̄ путтехи, девалокам̣ ито чута̄ йанти;

бра̄хман̣о та̄ва йаджату, паччха̄пи йаджаси тувам̣ ра̄джа.

1032.

‘‘йади кира йаджитва̄ путтехи, девалокам̣ ито чута̄ йанти;

есвева кхан̣д̣аха̄ло, йаджатам̣ сакехи путтехи.

1033.

‘‘евам̣ джа̄нанто кхан̣д̣аха̄ло, ким̣ путтаке на гха̄теси;

саббан̃ча н̃а̄тиджанам̣, атта̄нан̃ча на гха̄теси.

1034.

‘‘саббе ваджанти нирайам̣, йе йаджанти йепи йа̄дженти;

йе ча̄пи анумоданти, йаджанта̄нам̣ едисам̣ маха̄йан̃н̃ам̣.

1035.

‘‘саче хи со суджджхати йо хана̄ти, хатопи со саггамупети т̣ха̄нам̣;

бхова̄ди бхова̄дина ма̄райеййум̣, йе ча̄пи тесам̣ абхисаддахеййу’’нти.

таттха бра̄хман̣о та̄ва̄ти пат̣хамам̣ та̄ва кхан̣д̣аха̄ло йаджату сакехи путтехи, атха тасмим̣ евам̣ йаджитва̄ девалокам̣ гате паччха̄ твам̣ йаджиссаси. дева, са̄дурасабходжанампи хи твам̣ ан̃н̃ехи вӣмам̣са̄петва̄ бхун̃джаси, путтада̄рама̄ран̣ам̣йева касма̄ авӣмам̣ситва̄ каросӣти дӣпенто евама̄ха. евам̣ джа̄нантоти ‘‘путтадхӣтаро ма̄ретва̄ девалокам̣ гаччхатӣ’’ти евам̣ джа̄нанто ким̣ка̄ран̣а̄ аттано путте ча н̃а̄тӣ ча атта̄нан̃ча на гха̄теси. саче хи парам̣ ма̄ретва̄ девалокам̣ гаччханти, атта̄нам̣ ма̄ретва̄ брахмалокам̣ гантаббо бхависсати. евам̣ йан̃н̃агун̣ам̣ джа̄нантена парам̣ ама̄ретва̄ атта̄ва ма̄ретаббо сийа̄. айам̣ пана татха̄ акатва̄ мам̣ ма̄ра̄пети. имина̄пи ка̄ран̣ена джа̄на̄хи, маха̄ра̄джа ‘‘йатха̄ еса виниччхайе вилопам̣ ка̄тум̣ алабханто евам̣ каротӣ’’ти. едисанти еварӯпам̣ путтагха̄тайан̃н̃ам̣.

кума̄ро еттакам̣ катхентопи питарам̣ аттано вачанам̣ га̄ха̄петум̣ асакконто ра̄джа̄нам̣ парива̄ретва̄ т̣хитам̣ парисам̣ а̄раббха а̄ха –

1036.

‘‘катхан̃ча кира путтака̄ма̄йо, гахапатайо гхаран̣ийо ча;

нагарамхи на упараванти ра̄джа̄нам̣, ма̄ гха̄тайи орасам̣ путтам̣.

1037.

‘‘катхан̃ча кира путтака̄ма̄йо, гахапатайо гхаран̣ийо ча;

нагарамхи на упараванти ра̄джа̄нам̣, ма̄ гха̄тайи атраджам̣ путтам̣.

1038.

‘‘ран̃н̃о чамхи аттхака̄мо, хито ча саббаджанападасса;

на кочи асса пат̣игхам̣, майа̄ джа̄нападо на паведетӣ’’ти.

таттха путтака̄ма̄йоти гхаран̣ийо сандха̄йа вуттам̣. гахапатайо пана путтака̄ма̄ на̄ма хонти. на упаравантӣти на упаккосанти на ваданти. атраджанти аттато джа̄там̣. евам̣ вуттепи кочи ран̃н̃а̄ саддхим̣ катхетум̣ саматтхо на̄ма на̄хоси. на кочи асса пат̣игхам̣ майа̄ти имина̄ но лан̃джо ва̄ гахито, иссарийамадена ва̄ идам̣ на̄ма дуккхам̣ катанти кочи екопи майа̄ саддхим̣ пат̣игхам̣ катта̄ на̄ма на̄хоси. джа̄нападо на паведетӣти евам̣ ран̃н̃о ча джанападасса ча аттхака̄масса мама питарам̣ айам̣ джа̄нападо ‘‘гун̣асампанно те путто’’ти на паведети, на джа̄на̄петӣти аттхо.

евам̣ вуттепи кочи кин̃чи на катхеси. тато чандакума̄ро аттано бхарийа̄йо там̣ йа̄чанаттха̄йа уййодженто а̄ха –

1039.

‘‘гаччхатха во гхаран̣ийо, та̄тан̃ча вадетха кхан̣д̣аха̄лан̃ча;

ма̄ гха̄тетха кума̄ре, адӯсаке сӣхасан̇ка̄се.

1040.

‘‘гаччхатха во гхаран̣ийо, та̄тан̃ча вадетха кхан̣д̣аха̄лан̃ча;

ма̄ гха̄тетха кума̄ре, апеккхите саббалокасса̄’’ти.

та̄ гантва̄ йа̄чим̣су. та̄пи ра̄джа̄ на олокеси. тато кума̄ро ана̄тхо хутва̄ вилапанто –

1041.

‘‘йам̣нӯна̄хам̣ джа̄йеййам̣, ратхака̄ракулесу ва̄,

пуккусакулесу ва̄ вессесу ва̄ джа̄йеййам̣,

на хаджджа мам̣ ра̄джа йан̃н̃е гха̄теййа̄’’ти. –

ватва̄ пуна та̄ бхарийа̄йо уййодженто а̄ха –

1042.

‘‘сабба̄ сӣмантинийо гаччхатха, аййасса кхан̣д̣аха̄ласса;

па̄десу нипататха, апара̄дха̄хам̣ на пасса̄ми.

1043.

‘‘сабба̄ сӣмантинийо гаччхатха, аййасса кхан̣д̣аха̄ласса;

па̄десу нипататха, кинте бханте майам̣ адӯсема̄’’ти.

таттха апара̄дха̄хам̣ на пасса̄мӣти ахам̣ а̄чарийакхан̣д̣аха̄ле аттано апара̄дхам̣ на пасса̄ми. кинте бхантети аййа кхан̣д̣аха̄ла, майам̣ туйхам̣ ким̣ дӯсайимха̄, атха чандакума̄расса досо аттхи, там̣ кхаматха̄ти вадетха̄ти.

атха чандакума̄расса канит̣т̣хабхагинӣ селакума̄рӣ на̄ма сокам̣ сандха̄ретум̣ асакконтӣ питу па̄дамӯле патитва̄ паридеви. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1044.

‘‘капан̣а̄ вилапати села̄, дисва̄на бха̄таре упанӣтатте;

йан̃н̃о кира ме уккхипито, та̄тена саггака̄мена̄’’ти.

таттха упанӣтаттети упанӣтасабха̄ве. уккхипитоти уккхитто. саггака̄меноти мама бха̄таро ма̄ретва̄ саггам̣ иччхантена. та̄та, име ма̄ретва̄ ким̣ саггена кариссасӣти вилапати.

ра̄джа̄ тасса̄пи катхам̣ на ган̣хи. тато чандакума̄расса путто васуло на̄ма питарам̣ дуккхитам̣ дисва̄ ‘‘ахам̣ аййакам̣ йа̄читва̄ мама питу джӣвитам̣ да̄песса̄мӣ’’ти ран̃н̃о па̄дамӯле паридеви. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1045.

‘‘а̄ватти париватти ча, васуло саммукха̄ ран̃н̃о;

ма̄ но питарам̣ авадхи, дахарамха̄йоббанам̣ патта̄’’ти.

таттха дахарамха̄йоббанам̣ патта̄ти дева, майам̣ тарун̣ада̄рака̄, на та̄ва йоббанаппатта̄, амхесупи та̄ва анукампа̄йа амха̄кам̣ питарам̣ ма̄ авадхӣти.

ра̄джа̄ тасса паридевитам̣ сутва̄ бхиджджама̄нахадайо вийа хутва̄ ассупун̣н̣ехи неттехи кума̄рам̣ а̄лин̇гитва̄ ‘‘та̄та, асса̄сам̣ пат̣илабха, виссаджджеми те питара’’нти ватва̄ га̄тхама̄ха –

1046.

‘‘есо те васула пита̄, самехи питара̄ саха;

дуккхам̣ кхо ме джанайаси, вилапанто антепурасмим̣;

мун̃четха да̄ни кума̄ре, алампи ме хоту путтайан̃н̃ена̄’’ти.

таттха антепурасминти ра̄джанивесанасса антаре.

пуна кхан̣д̣аха̄ло а̄гантва̄ а̄ха –

1047.

‘‘пуббева кхоси ме вутто, дуккарам̣ дурабхисамбхаван̃четам̣;

атха но упаккхат̣асса йан̃н̃асса, касма̄ кароси виккхепам̣.

1048.

‘‘саббе ваджанти сугатим̣, йе йаджанти йепи йа̄дженти;

йе ча̄пи анумоданти, йаджанта̄нам̣ едисам̣ маха̄йан̃н̃а’’нти.

ра̄джа̄ пана андхаба̄ло пуна тасса вачанена путте ган̣ха̄песи. тато кхан̣д̣аха̄ло чинтеси – ‘‘айам̣ ра̄джа̄ мудучитто ка̄лена ган̣ха̄пети, ка̄лена виссаджджети, пунапи да̄рака̄нам̣ вачанена путте виссаджджеййа, йан̃н̃а̄ва̄т̣ан̃н̃ева нам̣ немӣ’’ти. атхасса таттха гаманаттха̄йа га̄тхама̄ха –

1049.

‘‘саббаратанасса йан̃н̃о упаккхат̣о, екара̄джа тава пат̣ийатто;

абхиниккхамассу дева, саггам̣ гато твам̣ памодиссасӣ’’ти.

тассаттхо – маха̄ра̄джа, тава йан̃н̃о саббаратанехи упаккхат̣о пат̣ийатто, ида̄ни те абхиниккхаманака̄ло, тасма̄ абхиниккхама, йан̃н̃ам̣ йаджитва̄ саггам̣ гато памодиссасӣти.

тато бодхисаттам̣ а̄да̄йа йан̃н̃а̄ва̄т̣агаманака̄ле тасса ородха̄ екатова никкхамим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1050.

‘‘дахара̄ саттасата̄ ета̄, чандакума̄расса бхарийа̄йо;

кесе пакиритва̄на, родантийо маггамануйа̄йим̣су.

1051.

‘‘апара̄ пана сокена, никкханта̄ нандане вийа дева̄;

кесе пакиритва̄на, родантийо маггамануйа̄йису’’нти.

таттха нандане вийа дева̄ти нанданаване чаванадевапуттам̣ парива̄ретва̄ никкхантадевата̄ вийа гата̄.

ито парам̣ та̄сам̣ вила̄пага̄тха̄ хонти –

1052.

‘‘ка̄сикасучиваттхадхара̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

нӣйанти чандасӯрийа̄, йан̃н̃аттха̄йа екара̄джасса.

1053.

‘‘ка̄сикасучиваттхадхара̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

нӣйанти чандасӯрийа̄, ма̄ту катва̄ хадайасокам̣.

1054.

‘‘ка̄сикасучиваттхадхара̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

нӣйанти чандасӯрийа̄, джанасса катва̄ хадайасокам̣.

1055.

‘‘мам̣сарасабходжана̄ нха̄пакасунха̄пита̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

нӣйанти чандасӯрийа̄, йан̃н̃аттха̄йа екара̄джасса.

1056.

‘‘мам̣сарасабходжана̄ нха̄пакасунха̄пита̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

нӣйанти чандасӯрийа̄, ма̄ту катва̄ хадайасокам̣.

1057.

‘‘мам̣сарасабходжана̄ нха̄пакасунха̄пита̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

нӣйанти чандасӯрийа̄, джанасса катва̄ хадайасокам̣.

1058.

‘‘йассу пуббе хаттхиварадхурагате, хаттхӣхи ануваджанти;

тйаджджа чандасӯрийа̄, убхова паттика̄ йанти.

1059.

‘‘йассу пуббе ассаварадхурагате, ассехи ануваджанти;

тйаджджа чандасӯрийа̄, убхова паттика̄ йанти.

1060.

‘‘йассу пуббе ратхаварадхурагате, ратхехи ануваджанти;

тйаджджа чандасӯрийа̄, убхова паттика̄ йанти.

1061.

‘‘йехиссу пуббе ниййам̣су, тапанӣйакаппанехи туран̇гехи;

тйаджджа чандасӯрийа̄, убхова паттика̄ йантӣ’’ти.

таттха ка̄сикасучиваттхадхара̄ти ка̄сика̄ни сучиваттха̄ни дха̄райама̄на̄. чандасӯрийа̄ти чандакума̄ро ча сӯрийакума̄ро ча. нха̄пакасунха̄пита̄ти чанданачун̣н̣ена уббат̣т̣етва̄ нха̄пакехи катапарикаммата̄йа сунха̄пита̄. йассӯти йе ассу. ассӯти нипа̄таматтам̣, йе кума̄рети аттхо. пуббети ито пуббе. хаттхиварадхурагатети хаттхивара̄нам̣ дхурагате, алан̇катахаттхиккхандхаварагатети аттхо. ассаварадхурагатети ассаварапит̣т̣хигате. ратхаварадхурагатети ратхаварамаджджхагате. ниййам̣сӯти никкхамим̣су.

евам̣ та̄су паридевантӣсуйева бодхисаттам̣ нагара̄ нӣхарим̣су. сакаланагарам̣ сан̇кхубхитва̄ никкхамитум̣ а̄рабхи. маха̄джане никкханте два̄ра̄ни наппахонти. бра̄хман̣о атибахум̣ джанам̣ дисва̄ ‘‘ко джа̄на̄ти, ким̣ бхависсатӣ’’ти нагарадва̄ра̄ни тхака̄песи. маха̄джано никкхамитум̣ алабханто нагарадва̄расса а̄саннат̣т̣ха̄не уййа̄нам̣ аттхи, тасса сантике маха̄виравам̣ рави. тена равена сакун̣асан̇гхо сан̇кхубхито а̄ка̄сам̣ паккханди. маха̄джано там̣ там̣ сакун̣им̣ а̄мантетва̄ вилапанто а̄ха –

1062.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо чатӯхи путтехи.

1063.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо чатӯхи кан̃н̃а̄хи.

1064.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо чатӯхи махесӣти.

1065.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо чатӯхи гахапатӣхи.

1066.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо чатӯхи хаттхӣхи.

1067.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо чатӯхи ассехи.

1068.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо чатӯхи усабхехи.

1069.

‘‘йади сакун̣и мам̣самиччхаси, д̣айассу пуббена пуппхаватийа̄;

йаджатеттха екара̄джа̄, саммӯл̣хо саббачатуккена̄’’ти.

таттха мам̣самиччхасӣти амбхо сакун̣и, саче мам̣сам̣ иччхаси, пуппхаватийа̄ пуббена пураттхимадиса̄йам̣ йан̃н̃а̄ва̄т̣о аттхи, таттха гаччха. йаджатеттха̄ти еттха кхан̣д̣аха̄ласса вачанам̣ гахетва̄ саммӯл̣хо екара̄джа̄ чатӯхи путтехи йан̃н̃ам̣ йаджати. сесага̄тха̄супи есева найо.

евам̣ маха̄джано тасмим̣ т̣ха̄не паридевитва̄ бодхисаттасса васанат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ па̄са̄дам̣ падаккхин̣ам̣ каронто антепуре кӯт̣а̄га̄рауййа̄на̄дӣни пассанто га̄тха̄хи паридеви –

1070.

‘‘айамасса па̄са̄до, идам̣ антепурам̣ сураман̣ӣйам̣;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1071.

‘‘идамасса кӯт̣а̄га̄рам̣, сован̣н̣ам̣ пуппхамалйавикин̣н̣ам̣;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1072.

‘‘идамасса уййа̄нам̣, супуппхитам̣ саббака̄ликам̣ раммам̣;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1073.

‘‘идамасса асокаванам̣, супуппхитам̣ саббака̄ликам̣ раммам̣;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1074.

‘‘идамасса кан̣ика̄раванам̣, супуппхитам̣ саббака̄ликам̣ раммам̣;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1075.

‘‘идамасса па̄т̣аливанам̣, супуппхитам̣ саббака̄ликам̣ раммам̣;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1076.

‘‘идамасса амбаванам̣, супуппхитам̣ саббака̄ликам̣ раммам̣;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1077.

‘‘айамасса поккхаран̣ӣ, сан̃чханна̄ падумапун̣д̣арӣкехи;

на̄ва̄ ча сован̣н̣авиката̄, пуппхаваллийа̄ читта̄ сураман̣ӣйа̄;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄’’ти.

таттха теда̄нӣти ида̄ни те чандакума̄раппамукха̄ амха̄кам̣ аййапутта̄ еварӯпам̣ па̄са̄дам̣ чхад̣д̣етва̄ вадха̄йа нӣйанти. сован̣н̣авиката̄ти суван̣н̣акхачита̄.

еттакесу т̣ха̄несу вилапанта̄ пуна хаттхиса̄ла̄дӣни упасан̇камитва̄ а̄хам̣су –

1078.

‘‘идамасса хаттхиратанам̣, ера̄ван̣о гаджо балӣ дантӣ;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1079.

‘‘идамасса ассаратанам̣, екакхуро ассо;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1080.

‘‘айамасса ассаратхо, са̄л̣ийаниггхосо субхо ратанавичитто;

йаттхассу аййапутта̄, собхим̣су нандане вийа дева̄;

теда̄ни аййапутта̄, чатта̄ро вадха̄йа ниннӣта̄.

1081.

‘‘катхам̣ на̄ма са̄масамасундарехи, чанданамудукагаттехи;

ра̄джа̄ йаджиссате йан̃н̃ам̣, саммӯл̣хо чатӯхи путтехи.

1082.

‘‘катхам̣ на̄ма са̄масамасундара̄хи, чанданамудукагатта̄хи;

ра̄джа̄ йаджиссате йан̃н̃ам̣, саммӯл̣хо чатӯхи кан̃н̃а̄хи.

1083.

‘‘катхам̣ на̄ма са̄масамасундара̄хи, чанданамудукагатта̄хи;

ра̄джа̄ йаджиссате йан̃н̃ам̣, саммӯл̣хо чатӯхи махесӣхи.

1084.

‘‘катхам̣ на̄ма са̄масамасундарехи, чанданамудукагаттехи;

ра̄джа̄ йаджиссате йан̃н̃ам̣, саммӯл̣хо чатӯхи гахапатӣхи.

1085.

‘‘йатха̄ хонти га̄манигама̄, сун̃н̃а̄ амануссака̄ браха̄ран̃н̃а̄;

татха̄ хессати пуппхаватийа̄, йит̣т̣хесу чандасӯрийесӯ’’ти.

таттха ера̄ван̣оти тасса хаттхино на̄мам̣. екакхуроти абхиннакхуро. са̄л̣ийаниггхосоти гаманака̄ле са̄л̣ика̄нам̣ вийа мадхурена ниггхосена саманна̄гато. катхам̣ на̄ма̄ти кена на̄ма ка̄ран̣ена. са̄масамасундарехӣти суван̣н̣аса̄мехи ча ан̃н̃аман̃н̃ам̣ джа̄тийа̄ самехи ча ниддосата̄йа сундарехи. чанданамудукагаттехӣти лохитачанданалиттагаттехи. браха̄ран̃н̃а̄ти йатха̄ те га̄манигама̄ сун̃н̃а̄ нимманусса̄ браха̄ран̃н̃а̄ хонти, татха̄ пуппхаватийа̄пи йан̃н̃е йит̣т̣хесу ра̄джапуттесу сун̃н̃а̄ аран̃н̃асадиса̄ бхависсатӣти.

атха маха̄джано бахи никкхамитум̣ алабханто антонагарейева вичаранто паридеви. бодхисаттопи йан̃н̃а̄ва̄т̣ам̣ нӣто. атхасса ма̄та̄ готамӣ на̄ма девӣ ‘‘путта̄нам̣ ме джӣвитам̣ дехи, дева̄’’ти ран̃н̃о па̄дамӯле париваттитва̄ паридевама̄на̄ а̄ха –

1086.

‘‘умматтика̄ бхависса̄ми, бхӯнахата̄ пам̣суна̄ ча парикин̣н̣а̄;

саче чандаварам̣ ханти, па̄н̣а̄ ме дева руджджханти.

1087.

‘‘умматтика̄ бхависса̄ми, бхӯнахата̄ пам̣суна̄ ча парикин̣н̣а̄;

саче сӯрийаварам̣ ханти, па̄н̣а̄ ме дева руджджхантӣ’’ти.

таттха бхӯнахата̄ти хатавуд̣д̣хи. пам̣суна̄ ча парикин̣н̣а̄ти пам̣супарикин̣н̣асарӣра̄ умматтика̄ хутва̄ вичарисса̄ми.

са̄ евам̣ паридевантӣпи ран̃н̃о сантика̄ кин̃чи катхам̣ алабхитва̄ ‘‘мама путто тумха̄кам̣ куджджхитва̄ гато бхависсати, кисса нам̣ тумхе на ниваттетха̄’’ти кума̄расса чатассо бхарийа̄йо а̄лин̇гитва̄ паридевантӣ а̄ха –

1088.

‘‘киннума̄ на рама̄пеййум̣, ан̃н̃аман̃н̃ам̣ пийам̣вада̄;

гхат̣т̣ика̄ упариккхӣ ча, поккхаран̣ӣ ча бха̄рика̄;

чандасӯрийесу наччантийо, сама̄ та̄сам̣ на виджджатӣ’’ти.

таттха киннума̄ на рама̄пеййунти кена ка̄ран̣ена има̄ гхат̣т̣ика̄тиа̄дика̄ чатассо ан̃н̃аман̃н̃ам̣ пийам̣вада̄ чандасӯрийакума̄ра̄нам̣ сантике наччантийо мама путте на рама̄пайим̣су, уккан̣т̣ха̄пайим̣су. сакаладжамбудӣпасмин̃хи начче ва̄ гӣте ва̄ сама̄ ан̃н̃а̄ ка̄чи та̄сам̣ на виджджатӣти аттхо.

ити са̄ сун̣ха̄хи саддхим̣ паридевитва̄ ан̃н̃ам̣ гахетаббаггахан̣ам̣ апассантӣ кхан̣д̣аха̄лам̣ аккосама̄на̄ ат̣т̣ха га̄тха̄ абха̄си –

1089.

‘‘имам̣ майхам̣ хадайасокам̣, пат̣имун̃чату кхан̣д̣аха̄ла тава ма̄та̄;

йо майхам̣ хадайасоко, чандамхи вадха̄йа ниннӣте.

1090.

‘‘имам̣ майхам̣ хадайасокам̣, пат̣имун̃чату кхан̣д̣аха̄ла тава ма̄та̄;

йо майхам̣ хадайасоко, сӯрийамхи вадха̄йа ниннӣте.

1091.

‘‘имам̣ майхам̣ хадайасокам̣, пат̣имун̃чату кхан̣д̣аха̄ла тава джа̄йа̄;

йо майхам̣ хадайасоко, чандамхи вадха̄йа ниннӣте.

1092.

‘‘имам̣ майхам̣ хадайасокам̣, пат̣имун̃чату кхан̣д̣аха̄ла тава джа̄йа̄;

йо майхам̣ хадайасоко, сӯрийамхи вадха̄йа ниннӣте.

1093.

‘‘ма̄ ча путте ма̄ ча патим̣, аддаккхи кхан̣д̣аха̄ла тава ма̄та̄;

йо гха̄теси кума̄ре, адӯсаке сӣхасан̇ка̄се.

1094.

‘‘ма̄ ча путте ма̄ ча патим̣, аддаккхи кхан̣д̣аха̄ла тава ма̄та̄;

йо гха̄теси кума̄ре, апеккхите саббалокасса.

1095.

‘‘ма̄ ча путте ма̄ ча патим̣, аддаккхи кхан̣д̣аха̄ла тава джа̄йа̄;

йо гха̄теси кума̄ре, адӯсаке сӣхасан̇ка̄се.

1096.

‘‘ма̄ ча путте ма̄ ча патим̣, аддаккхи кхан̣д̣аха̄ла тава джа̄йа̄;

йо гха̄теси кума̄ре, апеккхите саббалокасса̄’’ти.

таттха имам̣ майханти майхам̣ имам̣ хадайасокам̣ дуккхам̣. пат̣имун̃чатӯти пависату па̄пун̣а̄ту. йо гха̄тесӣти йо твам̣ гха̄теси. апеккхитети саббалокена олоките диссама̄не ма̄ресӣти аттхо.

бодхисатто йан̃н̃а̄ва̄т̣епи питарам̣ йа̄чанто а̄ха –

1097.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, хаттхӣ ассе ча па̄лема.

1098.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, хаттхичхакан̣а̄ни уджджхема.

1099.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

апи нигал̣абандхака̄пи, ассачхакан̣а̄ни уджджхема.

1100.

‘‘ма̄ но дева авадхи, да̄се но дехи кхан̣д̣аха̄ласса;

йасса хонти тава ка̄ма̄, апи рат̣т̣ха̄ пабба̄джита̄;

бхиккха̄чарийам̣ чарисса̄ма.

1101.

‘‘диббам̣ дева упайа̄чанти, путтаттхика̄пи далидда̄;

пат̣ибха̄на̄нипи хитва̄, путте на лабханти екачча̄.

1102.

‘‘а̄сӣсика̄ни каронти, путта̄ но джа̄йанту тато папутта̄;

атха но ака̄ран̣асма̄, йан̃н̃аттха̄йа дева гха̄теси.

1103.

‘‘упайа̄читакена путтам̣ лабханти, ма̄ та̄та но агха̄теси;

ма̄ киччха̄ладдхакехи путтехи, йаджиттхо имам̣ йан̃н̃ам̣.

1104.

‘‘упайа̄читакена путтам̣ лабханти, ма̄ та̄та но агха̄теси;

ма̄ капан̣аладдхакехи путтехи, амма̄йа но виппава̄сехӣ’’ти.

таттха диббанти дева, апуттика̄ далидда̄пи на̄рийо путтаттхика̄ хутва̄ бахум̣ пан̣н̣а̄ка̄рам̣ каритва̄ путтам̣ ва̄ дхӣтарам̣ ва̄ лабха̄ма̄ти дибйам̣ упайа̄чанти. пат̣ибха̄на̄нипи хитва̄ти дохал̣а̄ни чхад̣д̣етва̄пи, алабхитва̄пӣти аттхо. идам̣ вуттам̣ хоти – маха̄ра̄джа, на̄рӣнан̃хи уппаннам̣ дохал̣ам̣ алабхитва̄ габбхо сусситва̄ нассати. таттха екачча̄ йа̄чанта̄пи путте алабхама̄на̄, ка̄чи ладдхампи дохал̣ам̣ паха̄йа апарибхун̃джитва̄ на лабханти, ка̄чи дохал̣ам̣ алабхама̄на̄ на лабханти. майхам̣ пана ма̄та̄ уппаннам̣ дохал̣ам̣ лабхитва̄ парибхун̃джитва̄ уппаннам̣ габбхам̣ ана̄сетва̄ путте пат̣илабхи. евам̣ пат̣иладдхе ма̄ но авадхӣти йа̄чати.

а̄сӣсика̄нӣти маха̄ра̄джа, име сатта̄ а̄сӣсам̣ каронти. кинти? путта̄ но джа̄йантӯти. тато папутта̄ти путта̄нампи но путта̄ джа̄йантӯти. атха но ака̄ран̣асма̄ти атха твам̣ амхе ака̄ран̣ена йан̃н̃аттха̄йа гха̄теси. упайа̄читакена̄ти девата̄нам̣ а̄йа̄чанена. капан̣аладдхакехӣти капан̣а̄ вийа хутва̄ ладдхакехи. путтехӣти амхехи саддхим̣ амха̄кам̣ амма̄йа ма̄ виппава̄сехи, ма̄ но ма̄тара̄ саддхим̣ виппава̄сам̣ карӣти вадати.

со евам̣ вадантопи питу сантика̄ кин̃чи катхам̣ алабхитва̄ ма̄ту па̄дамӯле нипатитва̄ паридевама̄но а̄ха –

1105.

‘‘бахудуккха̄ посийа чандам̣, амма тувам̣ джӣйасе путтам̣;

ванда̄ми кхо те па̄де, лабхатам̣ та̄то паралокам̣.

1106.

‘‘ханда ча мам̣ упагӯха, па̄де те амма вандитум̣ дехи;

гаччха̄ми да̄ни пава̄сам̣, йан̃н̃аттха̄йа екара̄джасса.

1107.

‘‘ханда ча мам̣ упагӯха, па̄де те амма вандитум̣ дехи;

гаччха̄ми да̄ни пава̄сам̣, ма̄ту катва̄ хадайасокам̣.

1108.

‘‘ханда ча мам̣ упагӯха, па̄де те амма вандитум̣ дехи;

гаччха̄ми да̄ни пава̄сам̣, джанасса катва̄ хадайасока’’нти.

таттха бахудуккха̄ посийа̄ти бахӯхи дуккхехи посийа. чанданти мам̣ чандакума̄рам̣ евам̣ посетва̄ ида̄ни, амма, твам̣ джӣйасе путтам̣. лабхатам̣ та̄то паралоканти пита̄ ме бхогасампаннам̣ паралокам̣ лабхату. упагӯха̄ти а̄лин̇га париссаджа. пава̄санти пуна ана̄гамана̄йа аччантам̣ виппава̄сам̣ гаччха̄ми.

атхасса ма̄та̄ паридевантӣ чатассо га̄тха̄ абха̄си –

1109.

‘‘ханда ча падумапатта̄нам̣, мол̣им̣ бандхассу готамипутта;

чампакадаламисса̄йо, еса̄ те пора̄н̣ика̄ пакати.

1110.

‘‘ханда ча вилепанам̣ те, паччхимакам̣ чанданам̣ вилимпассу;

йехи ча сувилитто, собхаси ра̄джапариса̄йам̣.

1111.

‘‘ханда ча мудука̄ни ваттха̄ни, паччхимакам̣ ка̄сикам̣ нива̄сехи;

йехи ча суниваттхо, собхаси ра̄джапариса̄йам̣.

1112.

‘‘мутта̄ман̣иканакавибхӯсита̄ни, ган̣хассу хаттха̄бхаран̣а̄ни;

йехи ча хаттха̄бхаран̣ехи, собхаси ра̄джапариса̄йа’’нти.

таттха падумапатта̄нанти падумапаттавет̣ханам̣ на̄мекам̣ паса̄дханам̣, там̣ сандха̄йевама̄ха. тава виппакин̣н̣ам̣ мол̣им̣ уккхипитва̄ падумапаттавет̣ханена йоджетва̄ бандха̄ти аттхо. готамипутта̄ти чандакума̄рам̣ а̄лапати. чампакадаламисса̄йоти аббхантаримехи чампакадалехи миссита̄ ван̣н̣агандхасампанна̄ на̄на̄пуппхама̄ла̄ пиландхассу. еса̄ тети еса̄ тава пора̄н̣ика̄ пакати, тамева ган̣хассу путта̄ти паридевати. йехи ча̄ти йехи лохитачанданавилепанехи вилитто ра̄джапариса̄йа собхаси, та̄ни вилимпассӯти аттхо. ка̄сиканти сатасахассаггханакам̣ ка̄сикаваттхам̣. ган̣хассӯти пиландхассу.

ида̄нисса чанда̄ на̄ма аггамахесӣ тасса па̄дамӯле нипатитва̄ паридевама̄на̄ а̄ха –

1113.

‘‘на хи нӯна̄йам̣ рат̣т̣хапа̄ло, бхӯмипати джанападасса да̄йа̄до;

локиссаро маханто, путте снехам̣ джанайатӣ’’ти.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ га̄тхама̄ха –

1114.

‘‘майхампи пийа̄ путта̄, атта̄ ча пийо тумхе ча бхарийа̄йо;

сагган̃ча паттхайа̄но, тена̄хам̣ гха̄тайисса̄мӣ’’ти.

тассаттхо – ким̣ка̄ран̣а̄ путтасинехам̣ на джанеми? на кевалам̣ готамийа̄ ева, атха кхо майхампи пийа̄ путта̄, татха̄ атта̄ ча тумхе ча сун̣ха̄йо бхарийа̄йо ча пийа̄йева. евам̣ сантепи сагган̃ча паттхайа̄но ахам̣ саггам̣ паттхенто, тена ка̄ран̣ена ете гха̄тайисса̄ми, ма̄ чинтайиттха, саббепете майа̄ саддхим̣ девалокам̣ екато гамиссантӣти.

чанда̄ а̄ха –

1115.

‘‘мам̣ пат̣хамам̣ гха̄техи, ма̄ ме хадайам̣ дуккхам̣ пха̄леси;

алан̇като сундарако, путто дева тава сукхума̄ло.

1116.

‘‘хандаййа мам̣ ханассу, паралоке чандакена хесса̄ми;

пун̃н̃ам̣ карассу випулам̣, вичара̄ма убхопи паралоке’’ти.

таттха пат̣хаманти дева, мама са̄микато пат̣хаматарам̣ мам̣ гха̄техи. дуккханти чандасса маран̣адуккхам̣ мама хадайам̣ ма̄ пха̄леси. алан̇катоти айам̣ мама екова алам̣ парийаттоти евам̣ алан̇като. еварӯпам̣ на̄ма путтам̣ ма̄ гха̄тайи, маха̄ра̄джа̄ти дӣпети. хандаййа̄ти ханда, аййа, ра̄джа̄нам̣ а̄лапантӣ евама̄ха. паралоке чандакена̄ти чандена саддхим̣ паралоке бхависса̄ми. вичара̄ма убхопи паралокети тайа̄ екато гха̄тита̄ убхопи паралоке сукхам̣ анубхаванта̄ вичара̄ма, ма̄ но саггантара̄йамака̄сӣти.

ра̄джа̄ а̄ха –

1117.

‘‘ма̄ твам̣ чанде руччи маран̣ам̣, бахука̄ тава девара̄ виса̄лаккхи;

те там̣ рамайиссанти, йит̣т̣хасмим̣ готамипутте’’ти.

таттха ма̄ твам̣ чанде руччӣти ма̄ твам̣ аттано маран̣ам̣ рочеси. ‘‘ма̄ руддӣ’’типи па̄т̣хо, ма̄ родӣти аттхо. девара̄ти патибха̄тука̄.

тато парам̣ саттха̄ –

1118.

‘‘евам̣ вутте чанда̄ атта̄нам̣, ханти хаттхаталакехӣ’’ти. – упад̣д̣хага̄тхама̄ха;

тато парам̣ тасса̄йева вила̄по хоти –

‘‘аламеттха джӣвитена, писса̄ми висам̣ марисса̄ми.

1119.

‘‘на хи нӯнимасса ран̃н̃о, митта̄мачча̄ ча виджджаре сухада̄;

йе на ваданти ра̄джа̄нам̣, ‘ма̄ гха̄тайи орасе путте’.

1120.

‘‘на хи нӯнимасса ран̃н̃о, н̃а̄тӣ митта̄ ча виджджаре сухада̄;

йе на ваданти ра̄джа̄нам̣, ‘ма̄ гха̄тайи атрадже путте’.

1121.

‘‘име тепи майхам̣ путта̄, гун̣ино ка̄йӯрадха̄рино ра̄джа;

техипи йаджассу йан̃н̃ам̣, атха мун̃чату готамипутте.

1122.

‘‘биласатам̣ мам̣ катва̄на, йаджассу саттадха̄ маха̄ра̄джа;

ма̄ джет̣т̣хапуттамавадхи, адӯсакам̣ сӣхасан̇ка̄сам̣.

1123.

‘‘биласатам̣ мам̣ катва̄на, йаджассу саттадха̄ маха̄ра̄джа;

ма̄ джет̣т̣хапуттамавадхи, апеккхитам̣ саббалокасса̄’’ти.

таттха еванти евам̣ андхаба̄лена екара̄джена вутте. хантӣти ‘‘ким̣ на̄метам̣ катхесӣ’’ти ватва̄ хаттхаталехи атта̄нам̣ ханти. писса̄мӣти пивисса̄ми. име тепӣти васулакума̄рам̣ а̄дим̣ катва̄ сесада̄раке хаттхе гахетва̄ ран̃н̃о па̄дамӯле т̣хита̄ евама̄ха. гун̣иноти ма̄ла̄гун̣аа̄бхаран̣ехи саманна̄гата̄. ка̄йӯрадха̄риноти ка̄йӯрапаса̄дханадхара̄. биласатанти маха̄ра̄джа, мам̣ гха̄тетва̄ кот̣т̣ха̄сасатам̣ катва̄ саттадха̄ саттасу т̣ха̄несу йан̃н̃ам̣ йаджассу.

ити са̄ ран̃н̃о сантике има̄хи га̄тха̄хи паридевитва̄ асса̄сам̣ алабхама̄на̄ бодхисаттассева сантикам̣ гантва̄ паридевама̄на̄ ат̣т̣ха̄си. атха нам̣ со а̄ха – ‘‘чанде, майа̄ джӣвама̄нена туйхам̣ тасмим̣ тасмим̣ ваттхусмим̣ субхан̣ите сукатхите учча̄вача̄ни ман̣имутта̄дӣни бахӯни а̄бхаран̣а̄ни динна̄ни, аджджа пана те идам̣ паччхимада̄нам̣, сарӣра̄рул̣хам̣ а̄бхаран̣ам̣ дамми, ган̣ха̄хи на’’нти. имаматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1124.

‘‘бахука̄ тава динна̄бхаран̣а̄, учча̄вача̄ субхан̣итамхи;

мутта̄ман̣ивел̣урийа̄, етам̣ те паччхимакам̣ да̄на’’нти.

чанда̄девӣпи там̣ сутва̄ тато пара̄хи навахи га̄тха̄хи вилапи –

1125.

‘‘йесам̣ пуббе кхандхесу, пхулла̄ ма̄ла̄гун̣а̄ виваттим̣су;

тесаджджапи сунисито, неттим̣со виваттиссати кхандхесу.

1126.

‘‘йесам̣ пуббе кхандхесу, читта̄ ма̄ла̄гун̣а̄ виваттим̣су;

тесаджджапи сунисито, неттим̣со виваттиссати кхандхесу.

1127.

‘‘ачирам̣ вата неттим̣со, виваттиссаки ра̄джапутта̄нам̣ кхандхесу;

атха мама хадайам̣ на пхалати, та̄ва дал̣хабандхан̃ча ме а̄си.

1128.

‘‘ка̄сикасучиваттхадхара̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

ниййа̄тха чандасӯрийа̄, йан̃н̃аттха̄йа екара̄джасса.

1129.

‘‘ка̄сикасучиваттхадхара̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

ниййа̄тха чандасӯрийа̄, ма̄ту катва̄ хадайасокам̣.

1130.

‘‘ка̄сикасучиваттхадхара̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

ниййа̄тха чандасӯрийа̄, джанасса катва̄ хадайасокам̣.

1131.

‘‘мам̣сарасабходжана̄ нха̄пакасунха̄пита̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

ниййа̄тха чандасӯрийа̄, йан̃н̃аттха̄йа екара̄джасса.

1132.

‘‘мам̣сарасабходжана̄ нха̄пакасунха̄пита̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

ниййа̄тха чандасӯрийа̄, ма̄ту катва̄ хадайасокам̣.

1133.

‘‘мам̣сарасабходжана̄ нха̄пакасунха̄пита̄, кун̣д̣алино агалучанданавилитта̄;

ниййа̄тха чандасӯрийа̄, джанасса катва̄ хадайасока’’нти.

таттха ма̄ла̄гун̣а̄ти пуппхада̄ма̄ни. тесаджджа̄ти тесам̣ аджджа. неттим̣соти аси. виваттиссатӣти патиссати. ачирам̣ вата̄ти ачирена вата. на пхалатӣти на бхиджджати. та̄ва дал̣хабандхан̃ча ме а̄сӣти ативийа тхирабандханам̣ ме хадайам̣ бхависсатӣти аттхо. ниййа̄тха̄ти гаччхатха.

евам̣ тасса̄ паридевантийа̄ва йан̃н̃а̄ва̄т̣е саббакаммам̣ нит̣т̣ха̄си. ра̄джапуттам̣ нетва̄ гӣвам̣ она̄метва̄ нисӣда̄песум̣. кхан̣д̣аха̄ло суван̣н̣апа̄тим̣ упана̄метва̄ кхаггам̣ а̄да̄йа ‘‘тасса гӣвам̣ чхиндисса̄мӣ’’ти ат̣т̣ха̄си. там̣ дисва̄ чанда̄девӣ ‘‘ан̃н̃ам̣ ме пат̣исаран̣ам̣ наттхи, аттано саччабалена са̄микасса соттхим̣ карисса̄мӣ’’ти ан̃джалим̣ паггайха париса̄йа антаре вичарантӣ саччакирийам̣ ака̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1134.

‘‘саббасмим̣ упаккхат̣асмим̣, нисӣдите чандасмим̣ йан̃н̃аттха̄йа;

пан̃ча̄лара̄джадхӣта̄ пан̃джалика̄, саббапариса̄йа саманупарийа̄йи.

1135.

‘‘йена саччена кхан̣д̣аха̄ло, па̄пакаммам̣ кароти думмедхо;

етена саччаваджджена, саман̇гинӣ са̄микена хоми.

1136.

‘‘йе идхаттхи аманусса̄, йа̄ни ча йаккхабхӯтабхабйа̄ни;

каронту ме веййа̄ват̣икам̣, саман̇гинӣ са̄микена хоми.

1137.

‘‘йа̄ девата̄ идха̄гата̄, йа̄ни ча йаккхабхӯтабхабйа̄ни;

саран̣есиним̣ ана̄тхам̣ та̄йатха мам̣, йа̄ча̄махам̣ пати ма̄хам̣ аджеййа’’нти.

таттха упаккхат̣асминти саббасмим̣ йан̃н̃асамбха̄ре саджджите пат̣ийатте. саман̇гинӣти сампайутта̄ екасам̣ва̄са̄. йе идхаттхӣти йе идха аттхи. йаккхабхӯтабхабйа̄нӣти девасан̇кха̄та̄ йаккха̄ ча вад̣д̣хитва̄ т̣хитасаттасан̇кха̄та̄ бхӯта̄ ча ида̄ни вад̣д̣ханакасаттасан̇кха̄та̄ни бхабйа̄ни ча. веййа̄ват̣иканти майхам̣ веййа̄ваччам̣ каронту. та̄йатха манти раккхатха мам̣. йа̄ча̄маханти ахам̣ во йа̄ча̄ми. пати ма̄ханти патим̣ ахам̣ ма̄ аджеййам̣.

атха сакко девара̄джа̄ тасса̄ паридевасаддам̣ сутва̄ там̣ паваттим̣ н̃атва̄ джалитам̣ айакӯт̣ам̣ а̄да̄йа гантва̄ ра̄джа̄нам̣ та̄сетва̄ саббе виссаджджа̄песи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1138.

‘‘там̣ сутва̄ амануссо, айокӯт̣ам̣ париббхаметва̄на;

бхайамасса джанайанто, ра̄джа̄нам̣ идамавоча.

1139.

‘‘буджджхассу кхо ра̄джакали, ма̄ та̄хам̣ маттхакам̣ нита̄л̣есим̣;

ма̄ джет̣т̣хапуттамавадхи, адӯсакам̣ сӣхасан̇ка̄сам̣.

1140.

‘‘ко те дит̣т̣хо ра̄джакали, путтабхарийа̄йо хан̃н̃ама̄на̄йо;

сет̣т̣хи ча гахапатайо, адӯсака̄ саггака̄ма̄ хи.

1141.

‘‘там̣ сутва̄ кхан̣д̣аха̄ло, ра̄джа̄ ча аббхутамидам̣ дисва̄на;

саббесам̣ бандхана̄ни мочесум̣, йатха̄ там̣ анупагха̄там̣.

1142.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

саббе екекалед̣д̣укамадам̣су, еса вадхо кхан̣д̣аха̄ласса̄’’ти.

таттха амануссоти сакко девара̄джа̄. буджджхассӯти джа̄нассу саллаккхехи. ра̄джакалӣти ра̄джака̄л̣акан̣н̣и ра̄джала̄мака. ма̄ та̄ханти па̄пара̄джа, буджджха, ма̄ те ахам̣ маттхакам̣ нита̄л̣есим̣. ко те дит̣т̣хоти кухим̣ тайа̄ дит̣т̣хапуббо. саггака̄ма̄ хӣти еттха хӣти нипа̄таматтам̣, саггака̄ма̄ саггам̣ паттхайама̄на̄ти аттхо. там̣ сутва̄ти, бхиккхаве, там̣ саккасса вачанам̣ кхан̣д̣аха̄ло сутва̄. аббхутамиданти ра̄джа̄ ча идам̣ саккасса дассанам̣ пуббе абхӯтам̣ дисва̄. йатха̄ танти йатха̄ анупагха̄там̣ па̄н̣ам̣ моченти, евамева мочесум̣. екекалед̣д̣укамадам̣сӯти бхиккхаве, йаттака̄ тасмим̣ йан̃н̃а̄ва̄т̣е сама̄гата̄, саббе екакола̄халам̣ катва̄ кхан̣д̣аха̄ласса екекалед̣д̣упаха̄рам̣ адам̣су. еса вадхоти есова кхан̣д̣аха̄ласса вадхо ахоси, таттхева нам̣ джӣвитаккхайам̣ па̄песунти аттхо.

там̣ пана ма̄ретва̄ маха̄джано ра̄джа̄нам̣ ма̄ретум̣ а̄рабхи. бодхисатто питарам̣ париссаджитва̄ ма̄ретум̣ на ада̄си. маха̄джано ‘‘джӣвитам̣ етасса па̄паран̃н̃о дема, чхаттам̣ панасса нагаре ча ва̄сам̣ на дасса̄ма, чан̣д̣а̄лам̣ катва̄ бахинагаре васа̄песса̄ма̄’’ти ватва̄ ра̄джавесам̣ ха̄ретва̄ ка̄са̄вам̣ нива̄са̄петва̄ халиддипилотика̄йа сӣсам̣ вет̣хетва̄ чан̣д̣а̄лам̣ катва̄ чан̣д̣а̄лавасанат̣т̣ха̄нам̣ там̣ пахин̣и. йе панетам̣ пасугха̄тайан̃н̃ам̣ йаджим̣су чева йаджа̄песун̃ча анумодим̣су ча, саббе нирайапара̄йан̣а̄ва ахесум̣. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1143.

‘‘саббе павит̣т̣ха̄ нирайам̣, йатха̄ там̣ па̄пакам̣ каритва̄на;

на хи па̄пакаммам̣ катва̄, лаббха̄ сугатим̣ ито ганту’’нти.

сопи кхо маха̄джано две ка̄л̣акан̣н̣ийо ха̄ретва̄ таттхева абхисекасамбха̄ре а̄харитва̄ чандакума̄рам̣ абхисин̃чи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1144.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

чандам̣ абхисин̃чим̣су, сама̄гата̄ ра̄джапариса̄ ча.

1145.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

чандам̣ абхисин̃чим̣су, сама̄гата̄ ра̄джакан̃н̃а̄йо ча.

1146.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

чандам̣ абхисин̃чим̣су, сама̄гата̄ девапариса̄ ча.

1147.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

чандам̣ абхисин̃чим̣су, сама̄гата̄ девакан̃н̃а̄йо ча.

1148.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

челуккхепамакарум̣, сама̄гата̄ ра̄джапариса̄ ча.

1149.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

челуккхепамакарум̣, сама̄гата̄ ра̄джакан̃н̃а̄йо ча.

1150.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

челуккхепамакарум̣, сама̄гата̄ девапариса̄ ча.

1151.

‘‘саббесу виппамуттесу, йе таттха сама̄гата̄ тада̄ а̄сум̣;

челуккхепамакарум̣, сама̄гата̄ девакан̃н̃а̄йо ча.

1152.

‘‘саббесу виппамуттесу, бахӯ а̄нандита̄ ахум̣;

нандим̣ павеси нагарам̣, бандхана̄ моккхо агхоситтха̄’’ти.

таттха ра̄джапариса̄ ча̄ти ра̄джапариса̄пи тӣхи сан̇кхехи абхисин̃чим̣су. ра̄джакан̃н̃а̄йо ча̄ти кхаттийадхӣтаропи нам̣ абхисин̃чим̣су. девапариса̄ ча̄ти сакко девара̄джа̄ виджайуттарасан̇кхам̣ гахетва̄ девапариса̄йа саддхим̣ абхисин̃чи. девакан̃н̃а̄йо ча̄ти суджа̄пи девадхӣтара̄хи саддхим̣ абхисин̃чи. челуккхепамакарунти на̄на̄ван̣н̣ехи ваттхехи дхадже усса̄петва̄ уттариса̄т̣ака̄ни а̄ка̄се кхипанта̄ челуккхепам̣ карим̣су. ра̄джапариса̄ ча итаре тайо кот̣т̣ха̄са̄ ча̄ти абхисекака̄рака̄ чатта̄ропи кот̣т̣ха̄са̄ карим̣суйева. а̄нандита̄ ахунти а̄модита̄ ахесум̣. нандим̣ павеси нагаранти чандакума̄расса чхаттам̣ усса̄петва̄ нагарам̣ павит̣т̣хака̄ле нагаре а̄нандабхери чари. ‘‘ким̣ ватва̄’’ти? йатха̄ ‘‘амха̄кам̣ чандакума̄ро бандхана̄ мутто, евамева саббе бандхана̄ муччантӯ’’ти. тена вуттам̣ ‘‘бандхана̄ моккхо агхоситтха̄’’ти.

бодхисатто питу ваттам̣ пат̣т̣хапеси. антонагарам̣ пана пависитум̣ на лабхати. париббайасса кхӣн̣ака̄ле бодхисатто уййа̄накӣл̣а̄дӣнам̣ аттха̄йа гаччханто там̣ упасан̇камитва̄ ‘‘патимхӣ’’ти на вандати, ан̃джалим̣ пана катва̄ ‘‘чирам̣ джӣва са̄мӣ’’ти вадати. ‘‘кенаттхо’’ти вутте а̄рочеси. атхасса париббайам̣ да̄песи. со дхаммена раджджам̣ ка̄ретва̄ а̄йупарийоса̄не девалокам̣ пӯрайама̄но агама̄си.

саттха̄ имам̣ дхаммадесанам̣ а̄харитва̄ ‘‘на, бхиккхаве, ида̄нева, пуббепи девадатто мам̣ екам̣ нисса̄йа бахӯ ма̄ретум̣ ва̄йа̄мамака̄сӣ’’ти ватва̄ джа̄такам̣ самодха̄неси. тада̄ кхан̣д̣аха̄ло девадатто ахоси, готамӣдевӣ маха̄ма̄йа̄, чанда̄девӣ ра̄хулама̄та̄, васуло ра̄хуло, села̄ уппалаван̣н̣а̄, сӯро ва̄маготто кассапо, бхаддасено моггалла̄но, сӯрийакума̄ро са̄рипутто, чандара̄джа̄ пана ахамева самма̄самбуддхо ахосинти.

чандакума̄раджа̄такаван̣н̣ана̄ саттама̄.

[545] 8. маха̄на̄радакассападжа̄такаван̣н̣ана̄

аху ра̄джа̄ видеха̄нанти идам̣ саттха̄ лат̣т̣хивануййа̄не вихаранто урувелакассападаманам̣ а̄раббха катхеси. йада̄ хи саттха̄ паваттитаварадхаммачакко урувелакассапа̄дайо джат̣иле даметва̄ магадхара̄джасса пат̣иссавам̣ лочетум̣ пура̄н̣аджат̣иласахассапаривуто лат̣т̣хивануййа̄нам̣ агама̄си. тада̄ два̄дасанахута̄йа париса̄йа саддхим̣ а̄гантва̄ дасабалам̣ вандитва̄ нисиннасса магадхаран̃н̃о парисантаре бра̄хман̣агахапатика̄нам̣ витакко уппаджджи ‘‘ким̣ ну кхо урувелакассапо маха̄саман̣е брахмачарийам̣ чарати, уда̄ху маха̄саман̣о урувелакассапе’’ти. атха кхо бхагава̄ тесам̣ два̄дасанахута̄нам̣ четаса̄ четопаривитаккаман̃н̃а̄йа ‘‘кассапасса мама сантике паббаджитабха̄вам̣ джа̄на̄песса̄мӣ’’ти имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘кимева дисва̄ урувелава̄си, паха̄си аггим̣ кисаковада̄но;

пуччха̄ми там̣ кассапа етаматтхам̣, катхам̣ пахӣнам̣ тава аггихутта’’нти. (маха̄ва. 55);

тхеропи бхагавато адхиппа̄йам̣ видитва̄ –

‘‘рӯпе ча садде ча атхо расе ча, ка̄миттхийо ча̄бхиваданти йан̃н̃а̄;

етам̣ маланти упадхӣсу н̃атва̄, тасма̄ на йит̣т̣хе на хуте аран̃джи’’нти. (маха̄ва. 55); –

имам̣ га̄тхам̣ ватва̄ аттано са̄вакабха̄вам̣ пака̄санаттхам̣ татха̄гатасса па̄дапит̣т̣хе сӣсам̣ т̣хапетва̄ ‘‘саттха̄ ме, бханте, бхагава̄, са̄вакохамасмӣ’’ти ватва̄ еката̄лам̣ двита̄лам̣ тита̄ланти йа̄ва саттата̄лаппама̄н̣ам̣ саттаккхаттум̣ веха̄сам̣ аббхуггантва̄ оруйха татха̄гатам̣ вандитва̄ екамантам̣ нисӣди. там̣ па̄т̣иха̄рийам̣ дисва̄ маха̄джано ‘‘ахо маха̄нубха̄во буддхо, евам̣ тха̄магатадит̣т̣хико на̄ма атта̄нам̣ ‘араха̄’ти ман̃н̃ама̄но урувелакассапопи дит̣т̣хиджа̄лам̣ бхиндитва̄ татха̄гатена дамито’’ти саттху гун̣акатхан̃н̃ева катхеси. там̣ сутва̄ саттха̄ ‘‘аначчхарийам̣ ида̄ни саббан̃н̃утаппаттена майа̄ имасса даманам̣, сва̄хам̣ пуббе сара̄гака̄лепи на̄радо на̄ма брахма̄ хутва̄ имасса дит̣т̣хиджа̄лам̣ бхиндитва̄ имам̣ ниббисеванамака̄си’’нти ватва̄ та̄йа париса̄йа йа̄чито атӣтам̣ а̄хари.

атӣте видехарат̣т̣хе митхила̄йам̣ ан̇гати на̄ма ра̄джа̄ раджджам̣ ка̄реси дхаммико дхаммара̄джа̄. тасса руча̄ на̄ма дхӣта̄ ахоси абхирӯпа̄ дассанӣйа̄ па̄са̄дика̄ каппасатасахассам̣ паттхитапаттхана̄ маха̄пун̃н̃а̄ аггамахесийа̄ куччхисмим̣ ниббатта̄. сеса̄ панасса сол̣асасахасса̄ иттхийо ван̃джха̄ ахесум̣. тасса са̄ дхӣта̄ пийа̄ ахоси мана̄па̄. со тасса̄ на̄на̄пуппхапӯре пан̃чавӣсатипуппхасамугге анаггха̄ни сукхума̄ни ваттха̄ни ча ‘‘имехи атта̄нам̣ алан̇каротӯ’’ти девасикам̣ пахин̣и. кха̄данӣйабходжанӣйасса пана пама̄н̣ам̣ наттхи. анвад̣д̣хама̄сам̣ ‘‘да̄нам̣ детӯ’’ти сахассам̣ сахассам̣ песеси. тасса кхо пана виджайо ча суна̄мо ча ала̄то ча̄ти тайо амачча̄ ахесум̣. со комудийа̄ ча̄тума̄синийа̄ чхан̣е паваттама̄не деванагарам̣ вийа нагаре ча антепуре ча алан̇кате сунха̄то сувилитто сабба̄лан̇ка̄раппат̣иман̣д̣ито бхуттаса̄йама̄со виват̣асӣхапан̃джаре маха̄тале амаччаган̣апаривуто висуддхам̣ гаганаталам̣ абхилан̇гхама̄нам̣ чандаман̣д̣алам̣ дисва̄ ‘‘раман̣ӣйа̄ вата бхо досина̄ ратти, ка̄йа ну кхо аджджа ратийа̄ абхирамеййа̄ма̄’’ти амачче пуччхи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1153.

‘‘аху ра̄джа̄ видеха̄нам̣, ан̇гати на̄ма кхаттийо;

пахӯтайогго дханима̄, анантабалапорисо.

1154.

‘‘со ча паннарасим̣ раттим̣, пуримайа̄ме ана̄гате;

ча̄тума̄са̄ комудийа̄, амачче саннипа̄тайи.

1155.

‘‘пан̣д̣ите сутасампанне, мхитапуббе вичаккхан̣е;

виджайан̃ча суна̄ман̃ча, сена̄патим̣ ала̄такам̣.

1156.

‘‘таманупуччхи ведехо, паччекам̣ брӯтха сам̣ ручим̣;

ча̄тума̄са̄ комудаджджа, джун̣хам̣ бйапахатам̣ тамам̣;

ка̄йаджджа ратийа̄ раттим̣, вихарему имам̣ уту’’нти.

таттха пахӯтайогготи бахукена хаттхийогга̄дина̄ саманна̄гато. анантабалапорисоти анантабалака̄йо. ана̄гатети парийоса̄нам̣ аппатте, анатиккантети аттхо. ча̄тума̄са̄ти чатуннам̣ вассикама̄са̄нам̣ паччхимадивасабхӯта̄йа раттийа̄. комудийа̄ти пхуллакумуда̄йа. мхитапуббети пат̣хамам̣ ситам̣ катва̄ паччха̄ катханасӣле. таманупуччхӣти там̣ тесу амаччесу екекам̣ амаччам̣ анупуччхи. паччекам̣ брӯтха сам̣ ручинти саббепи тумхе аттано аттано аджджха̄сайа̄нурӯпам̣ ручим̣ паччекам̣ майхам̣ катхетха. комудаджджа̄ти комудӣ аджджа. джун̣ханти джун̣ха̄йа ниссайабхӯтам̣ чандаман̣д̣алам̣ аббхуггаччхати. бйапахатам̣ таманти тена саббам̣ андхака̄рам̣ вихатам̣. утунти аджджа раттим̣ имам̣ еварӯпам̣ утум̣ ка̄йаратийа̄ вихареййа̄ма̄ти.

ити ра̄джа̄ амачче пуччхи. тена те пуччхита̄ аттано аттано аджджха̄сайа̄нурӯпам̣ катхам̣ катхайим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1157.

‘‘тато сена̄пати ран̃н̃о, ала̄то етадабрави;

‘хат̣т̣хам̣ йоггам̣ балам̣ саббам̣, сенам̣ санна̄хайа̄масе.

1158.

‘ниййа̄ма дева йуддха̄йа, анантабалапориса̄;

йе те васам̣ на а̄йанти, васам̣ упанайа̄масе;

еса̄ майхам̣ сака̄ дит̣т̣хи, аджитам̣ оджина̄масе’.

1159.

ала̄тасса вачо сутва̄, суна̄мо етадабрави;

‘саббе туйхам̣ маха̄ра̄джа, амитта̄ васама̄гата̄.

1160.

‘никкхиттасаттха̄ паччаттха̄, нива̄тамануваттаре;

уттамо уссаво аджджа, на йуддхам̣ мама руччати.

1161.

‘аннапа̄нан̃ча кхаджджан̃ча, кхиппам̣ абхихаранту те;

рамассу дева ка̄мехи, наччагӣте сува̄дите’.

1162.

суна̄масса вачо сутва̄, виджайо етадабрави;

‘саббе ка̄ма̄ маха̄ра̄джа, ниччам̣ тава мупат̣т̣хита̄.

1163.

‘на хете дуллабха̄ дева, тава ка̄мехи модитум̣;

сада̄пи ка̄ма̄ сулабха̄, нетам̣ читтаматам̣ мама.

1164.

‘саман̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ ва̄пи, упа̄сему бахуссутам̣;

йо наджджа винайе кан̇кхам̣, аттхадхаммавидӯ исе’.

1165.

виджайасса вачо сутва̄, ра̄джа̄ ан̇гати мабрави;

‘йатха̄ виджайо бхан̣ати, майхампетам̣ва руччати;

1166.

‘саман̣ам̣ бра̄хман̣ам̣ ва̄пи, упа̄сему бахуссутам̣;

йо наджджа винайе кан̇кхам̣, аттхадхаммавидӯ исе.

1167.

‘саббева санта̄ каротха матим̣, кам̣ упа̄сему пан̣д̣итам̣;

йо наджджа винайе кан̇кхам̣, аттхадхаммавидӯ исе’.

1168.

ведехасса вачо сутва̄, ала̄то етадабрави;

‘аттха̄йам̣ мигада̄йасмим̣, ачело дхӣрасаммато.

1169.

‘гун̣о кассапаготта̄йам̣, суто читракатхӣ ган̣ӣ;

там̣ дева пайирупа̄сему, со но кан̇кхам̣ винессати’.

1170.

‘‘ала̄тасса вачо сутва̄, ра̄джа̄ чодеси са̄ратхим̣;

мигада̄йам̣ гамисса̄ма, йуттам̣ йа̄нам̣ идха̄ найа̄’’ти.

таттха хат̣т̣ханти тут̣т̣хапахат̣т̣хам̣. оджина̄масети йам̣ но аджитам̣, там̣ джина̄ма. есо мама аджджха̄сайоти. ра̄джа̄ тасса катхам̣ нева пат̣иккоси, на̄бхинанди. етадабравӣти ра̄джа̄нам̣ ала̄тасса вачанам̣ анабхинандантам̣ аппат̣иккосантам̣ дисва̄ ‘‘на̄йам̣ йуддхаджджха̄сайо, ахамасса читтам̣ ган̣ханто ка̄магун̣а̄бхиратим̣ ван̣н̣айисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ етам̣ ‘‘саббе туйха’’нтиа̄дивачанам̣ абрави.

виджайо етадабравӣти ра̄джа̄ суна̄массапи вачанам̣ на̄бхинанди, на пат̣иккоси. тато виджайо ‘‘айам̣ ра̄джа̄ имесам̣ двиннампи вачанам̣ сутва̄ тун̣хӣйева т̣хито, пан̣д̣ита̄ на̄ма дхаммассаванасон̣д̣а̄ хонти, дхаммассаванамасса ван̣н̣айисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ етам̣ ‘‘саббе ка̄ма̄’’тиа̄дивачанам̣ абрави. таттха тава мупат̣т̣хита̄ти тава упат̣т̣хита̄. модитунти тава ка̄мехи модитум̣ абхирамитум̣ иччха̄йа сати на хи ете ка̄ма̄ дуллабха̄. нетам̣ читтаматам̣ мама̄ти етам̣ тава ка̄мехи абхираман̣ам̣ мама читтаматам̣ на хоти, на ме еттха читтам̣ паккхандати. йо наджджа̄ти йо но аджджа. аттхадхаммавидӯти па̄л̣иаттхан̃чева па̄л̣идхамман̃ча джа̄нанто. исети иси еситагун̣о.

ан̇гати мабравӣти ан̇гати абрави. майхампетам̣ва руччатӣти майхампи етан̃н̃ева руччати. саббева санта̄ти саббева тумхе идха виджджама̄на̄ матим̣ каротха чинтетха. ала̄то етадабравӣти ран̃н̃о катхам̣ сутва̄ ала̄то ‘‘айам̣ мама кулӯпако гун̣о на̄ма а̄джӣвако ра̄джуййа̄не васати, там̣ пасам̣ситва̄ ра̄джакулӯпакам̣ карисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ етам̣ ‘‘аттха̄йа’’нтиа̄дивачанам̣ абрави. таттха дхӣрасамматоти пан̣д̣итоти саммато. кассапаготта̄йанти кассапаготто айам̣. сутоти бахуссуто. ган̣ӣти ган̣асаттха̄. чодесӣти а̄н̣а̄песи.

ран̃н̃о там̣ катхам̣ сутва̄ са̄ратхино татха̄ карим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1171.

‘‘тасса йа̄нам̣ айоджесум̣, дантам̣ рӯпийапаккхарам̣;

суккамат̣т̣хапарива̄рам̣, пан̣д̣арам̣ досина̄ мукхам̣.

1172.

‘‘татра̄сум̣ кумуда̄йутта̄, чатта̄ро синдхава̄ хайа̄;

анилӯпамасамуппа̄та̄, суданта̄ сон̣н̣ама̄лино.

1173.

‘‘сетаччхаттам̣ сетаратхо, сетасса̄ сетабӣджанӣ;

ведехо сахамаччехи, ниййам̣ чандова собхати.

1174.

‘‘тамануйа̄йим̣су бахаво, индикхаггадхара̄ балӣ;

ассапит̣т̣хигата̄ вӣра̄, нара̄ наравара̄дхипам̣.

1175.

‘‘со мухуттам̣ва йа̄йитва̄, йа̄на̄ оруйха кхаттийо;

ведехо сахамаччехи, паттӣ гун̣амупа̄гами.

1176.

‘‘йепи таттха тада̄ а̄сум̣, бра̄хман̣иббха̄ сама̄гата̄;

на те апанайӣ ра̄джа̄, акатам̣ бхӯмима̄гате’’ти.

таттха тасса йа̄нанти тасса ран̃н̃о ратхам̣ йоджайим̣су. дантанти дантамайам̣. рӯпийапаккхаранти раджатамайаупаккхарам̣. суккамат̣т̣хапарива̄ранти парисуддха̄пхарусапарива̄рам̣. досина̄ мукханти вигатадоса̄йа раттийа̄ мукхам̣ вийа, чандасадисанти аттхо. татра̄сунти татра ахесум̣. кумуда̄ти кумудаван̣н̣а̄. синдхава̄ти синдхаваджа̄тика̄. анилӯпамасамуппа̄та̄ти ва̄тасадисавега̄. сетаччхаттанти тасмим̣ ратхе самусса̄питам̣ чхаттампи сетам̣ ахоси. сетаратхоти сопи ратхо сетойева. сетасса̄ти асса̄пи сета̄. сетабӣджанӣти бӣджанӣпи сета̄. ниййанти тена ратхена ниггаччханто амаччаган̣апаривуто ведехара̄джа̄ чандо вийа собхати.

наравара̄дхипанти наравара̄нам̣ адхипатим̣ ра̄джа̄дхира̄джа̄нам̣. со мухуттам̣ва йа̄йитва̄ти со ра̄джа̄ мухуттенева уййа̄нам̣ гантва̄. паттӣ гун̣амупа̄гамӣти паттикова гун̣ам̣ а̄джӣвакам̣ упа̄гами. йепи таттха тада̄ а̄сунти йепи тасмим̣ уййа̄не тада̄ пуретарам̣ гантва̄ там̣ а̄джӣвакам̣ пайирупа̄сама̄на̄ нисинна̄ ахесум̣. на те апанайӣти амха̄камева досо, йе майам̣ паччха̄ агамимха̄, тумхе ма̄ чинтайиттха̄ти те бра̄хман̣е ча иббхе ча ран̃н̃ойева аттха̄йа акатам̣ акатока̄сам̣ бхӯмим̣ сама̄гате на усса̄ран̣ам̣ ка̄ретва̄ апанайӣти.

та̄йа пана омиссакапариса̄йа паривутова екамантам̣ нисӣдитва̄ пат̣исантха̄рамака̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1177.

‘‘тато со мудука̄ бхисийа̄, мудучиттакасантхате;

мудупаччаттхате ра̄джа̄, екамантам̣ упа̄виси.

1178.

‘‘нисаджджа ра̄джа̄ саммоди, катхам̣ са̄ран̣ийам̣ тато;

‘каччи йа̄панийам̣ бханте, ва̄та̄намавийаггата̄.

1179.

‘каччи акасира̄ вутти, лабхаси пин̣д̣айа̄панам̣;

аппа̄ба̄дхо часи каччи, чаккхум̣ на париха̄йати’.

1180.

там̣ гун̣о пат̣исаммоди, ведехам̣ винайе ратам̣;

‘йа̄панӣйам̣ маха̄ра̄джа, саббаметам̣ тадӯбхайам̣.

1181.

‘каччи туйхампи ведеха, паччанта̄ на балӣйаре;

каччи арогам̣ йоггам̣ те, каччи вахати ва̄ханам̣;

каччи те бйа̄дхайо наттхи, сарӣрассупата̄пийа̄’.

1182.

‘‘пат̣исаммодито ра̄джа̄, тато пуччхи анантара̄;

аттхам̣ дхамман̃ча н̃а̄йан̃ча, дхаммака̄мо ратхесабхо.

1183.

‘катхам̣ дхаммам̣ чаре маччо, ма̄та̄питӯсу кассапа;

катхам̣ чаре а̄чарийе, путтада̄ре катхам̣ чаре.

1184.

‘катхам̣ чареййа вуд̣д̣хесу, катхам̣ саман̣абра̄хман̣е;

катхан̃ча балака̄йасмим̣, катхам̣ джанападе чаре.

1185.

‘катхам̣ дхаммам̣ чаритва̄на, мачча̄ гаччханти суггатим̣;

катхан̃чеке адхаммат̣т̣ха̄, патанти нирайам̣ атхо’’’ти.

таттха мудука̄ бхисийа̄ти мудука̄йа сукхасампхасса̄йа бхисийа̄. мудучиттакасантхатети сукхасампхассе читтаттхаран̣е. мудупаччаттхатети мудуна̄ паччаттхаран̣ена паччаттхате. саммодӣти а̄джӣвакена саддхим̣ саммоданӣйам̣ катхам̣ катхеси. татоти тато нисаджджанато анантарамева са̄ран̣ӣйам̣ катхам̣ катхесӣти аттхо. таттха каччи йа̄панийанти каччи те, бханте, сарӣрам̣ паччайехи йа̄петум̣ сакка̄. ва̄та̄намавийаггата̄ти каччи те сарӣре дха̄туйо самаппаватта̄, ва̄та̄нам̣ бйаггата̄ наттхи, таттха таттха ваггавагга̄ хутва̄ ва̄та̄ на ба̄дхайантӣти аттхо.

акасира̄ти ниддуккха̄. вуттӣти джӣвитавутти. аппа̄ба̄дхоти ирийа̄патхабхан̃джакена̄ба̄дхена вирахито. чаккхунти каччи те чаккхуа̄дӣни индрийа̄ни на париха̄йантӣти пуччхати. пат̣исаммодӣти саммоданӣйакатха̄йа пат̣икатхеси. таттха саббаметанти йам̣ тайа̄ вуттам̣ ва̄та̄намавийаггата̄ди, там̣ саббам̣ татхева. тадубхайанти йампи тайа̄ ‘‘аппа̄ба̄дхо часи каччи, чаккхум̣ на париха̄йатӣ’’ти вуттам̣, тампи убхайам̣ татхева.

на балӣйарети на̄бхибхаванти на куппанти. анантара̄ти пат̣исантха̄рато анантара̄ пан̃хам̣ пуччхи. таттха аттхам̣ дхамман̃ча н̃а̄йан̃ча̄ти па̄л̣иаттхан̃ча па̄л̣ин̃ча ка̄ран̣айуттин̃ча. со хи ‘‘катхам̣ дхаммам̣ чаре’’ти пуччханто ма̄та̄питуа̄дӣсу пат̣ипаттидӣпакам̣ па̄л̣ин̃ча па̄л̣иаттхан̃ча ка̄ран̣айуттин̃ча ме катхетха̄ти имам̣ аттхан̃ча дхамман̃ча н̃а̄йан̃ча пуччхати. таттха катхан̃чеке адхаммат̣т̣ха̄ти екачче адхамме т̣хита̄ катхам̣ нирайан̃чева атхо сесаапа̄йе ча патантӣти саббан̃н̃убуддхапаччекабуддхабуддхаса̄вакамаха̄бодхисаттесу пуримасса пуримасса ала̄бхена паччхимам̣ паччхимам̣ пуччхитаббакам̣ махесаккхапан̃хам̣ ра̄джа̄ кин̃чи аджа̄нантам̣ наггабхоггам̣ ниссирикам̣ андхаба̄лам̣ а̄джӣвакам̣ пуччхи.

сопи евам̣ пуччхито пуччха̄нурӯпам̣ бйа̄каран̣ам̣ адисва̄ чарантам̣ гон̣ам̣ дан̣д̣ена пахаранто вийа бхаттапа̄тийам̣ качаварам̣ кхипанто вийа ча ‘‘сун̣а, маха̄ра̄джа̄’’ти ока̄сам̣ ка̄ретва̄ аттано миччха̄ва̄дам̣ пат̣т̣хапеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1186.

‘‘ведехасса вачо сутва̄, кассапо етадабрави;

‘сун̣охи ме маха̄ра̄джа, саччам̣ авитатхам̣ падам̣.

1187.

‘наттхи дхаммачаритасса, пхалам̣ калйа̄н̣апа̄пакам̣;

наттхи дева паро локо, ко тато хи идха̄гато.

1188.

‘наттхи дева питаро ва̄, куто ма̄та̄ куто пита̄;

наттхи а̄чарийо на̄ма, адантам̣ ко дамессати.

1189.

‘саматулйа̄ни бхӯта̄ни, наттхи джет̣т̣ха̄пача̄йика̄;

наттхи балам̣ вӣрийам̣ ва̄, куто ут̣т̣ха̄напорисам̣;

нийата̄ни хи бхӯта̄ни, йатха̄ гот̣ависо татха̄.

1190.

‘ладдхеййам̣ лабхате маччо, таттха да̄напхалам̣ куто;

наттхи да̄напхалам̣ дева, авасо девавӣрийо.

1191.

‘ба̄лехи да̄нам̣ пан̃н̃аттам̣, пан̣д̣итехи пат̣иччхитам̣;

аваса̄ денти дхӣра̄нам̣, ба̄ла̄ пан̣д̣итама̄нино’’’ти.

таттха идха̄гатоти тато паралокато идха̄гато на̄ма наттхи. наттхи дева питаро ва̄ти дева, аййакапеййака̄дайо ва̄ наттхи, тесу асантесу куто ма̄та̄ куто пита̄. йатха̄ гот̣ависо татха̄ти гот̣ависо вуччати паччха̄бандхо, йатха̄ на̄ва̄йа паччха̄бандхо на̄вамева анугаччхати, татха̄ име сатта̄ нийатамева анугаччхантӣти вадати. авасо девавӣрийоти евам̣ да̄напхале асати йо кочи ба̄ло да̄нам̣ дети, со авасо авӣрийо на аттано васена балена дети, да̄напхалам̣ пана аттхӣти сан̃н̃а̄йа ан̃н̃есам̣ андхаба̄ла̄нам̣ саддахитва̄ детӣти дӣпети. ба̄лехи да̄нам̣ пан̃н̃аттанти ‘‘да̄нам̣ да̄табба’’нти андхаба̄лехи пан̃н̃аттам̣ анун̃н̃а̄там̣, там̣ да̄нам̣ ба̄ла̄йева денти, пан̣д̣ита̄ пат̣игган̣ханти.

евам̣ да̄насса ниппхалатам̣ ван̣н̣етва̄ ида̄ни па̄пасса ниппхалабха̄вам̣ ван̣н̣етум̣ а̄ха –

1192.

‘‘саттиме сассата̄ ка̄йа̄, аччхеджджа̄ авикопино;

теджо патхавӣ а̄по ча, ва̄йо сукхам̣ дукхан̃чиме;

джӣве ча саттиме ка̄йа̄, йесам̣ чхетта̄ на виджджати.

1193.

‘‘наттхи ханта̄ ва чхетта̄ ва̄, хан̃н̃е йева̄пи кочи нам̣;

антаренева ка̄йа̄нам̣, саттха̄ни вӣтиваттаре.

1194.

‘‘йо ча̄пи сирама̄да̄йа, паресам̣ нисита̄сина̄;

на со чхиндати те ка̄йе, таттха па̄папхалам̣ куто.

1195.

‘‘чулла̄сӣтимаха̄каппе, саббе суджджханти сам̣сарам̣;

ана̄гате тамхи ка̄ле, сан̃н̃атопи на суджджхати.

1196.

‘‘чаритва̄пи бахум̣ бхадрам̣, нева суджджхантина̄гате;

па̄пан̃чепи бахум̣ катва̄, там̣ кхан̣ам̣ на̄тиваттаре.

1197.

‘‘анупуббена но суддхи, каппа̄нам̣ чулласӣтийа̄;

нийатим̣ на̄тиватта̄ма, велантамива са̄гаро’’ти.

таттха ка̄йа̄ти самӯха̄. авикопиноти викопетум̣ на сакка̄. джӣвети джӣво. ‘‘джӣво’’типи па̄т̣хо, айамева аттхо. саттиме ка̄йа̄ти име сатта ка̄йа̄. хан̃н̃е йева̄пи кочи нанти йо хан̃н̃еййа, сопи наттхева. вӣтиваттарети имесам̣ саттаннам̣ ка̄йа̄нам̣ антарейева чаранти, чхиндитум̣ на сакконти. сирама̄да̄йа̄ти паресам̣ сӣсам̣ гахетва̄. нисита̄сина̄ти ниситена асина̄ чхиндати, на со чхиндатӣти сопи те ка̄йе на чхиндати, патхавӣ патхавимева упети, а̄па̄дайо а̄па̄дике, сукхадуккхаджӣва̄ а̄ка̄сам̣ паккхандантӣти дассети.

сам̣саранти маха̄ра̄джа, име сатта̄ имам̣ патхавим̣ екамам̣сакхалам̣ катва̄пи еттаке каппе сам̣саранта̄ суджджханти. ан̃н̃атра хи сам̣са̄ра̄ сатте содхетум̣ саматтхо на̄ма наттхи, саббе сам̣са̄ренева суджджханти. ана̄гате тамхи ка̄лети йатха̄вутте пана етасмим̣ ка̄ле ана̄гате аппатте антара̄ сан̃н̃атопи парисуддхасӣлопи на суджджхати. там̣ кхан̣анти там̣ вуттаппака̄рам̣ ка̄лам̣. анупуббена но суддхӣти амха̄кам̣ ва̄де анупуббена суддхи, саббесам̣ амха̄кам̣ анупуббена суддхи бхависсатӣти аттхо. ити со уччхедава̄до аттано тха̄мена сакава̄дам̣ ниппадесато катхесӣти.

1198.

‘‘кассапасса вачо сутва̄, ала̄то етадабрави;

‘‘йатха̄ бхаданто бхан̣ати, майхампетам̣ва руччати.

1199.

‘ахампи пуримам̣ джа̄тим̣, саре сам̣саритаттано;

пин̇гало на̄махам̣ а̄сим̣, луддо гогха̄тако пуре.

1200.

‘ба̄ра̄н̣асийам̣ пхӣта̄йам̣, бахум̣ па̄пам̣ майа̄ катам̣;

бахӯ майа̄ хата̄ па̄н̣а̄, махим̣са̄ сӯкара̄ аджа̄.

1201.

‘тато чуто идха джа̄то, иддхе сена̄патӣкуле;

наттхи нӯна пхалам̣ па̄пам̣, йохам̣ на нирайам̣ гато’’’ти.

таттха ала̄то етадабравӣти со кира кассападасабаласса четийе аноджапуппхада̄мена пӯджам̣ катва̄ маран̣асамайе ан̃н̃ена каммена йатха̄нубха̄вам̣ кхитто сам̣са̄ре сам̣саранто екасса па̄пакаммасса ниссандена гогха̄такакуле ниббаттитва̄ бахум̣ па̄памака̄си. атхасса маран̣ака̄ле бхасмапат̣иччханно вийа агги еттакам̣ ка̄лам̣ т̣хитам̣ там̣ пун̃н̃акаммам̣ ока̄самака̄си. со тасса̄нубха̄вена идха ниббаттитва̄ там̣ вибхӯтим̣ патто, джа̄тим̣ саранто пана атӣта̄нантарато парам̣ парисаритум̣ асакконто ‘‘гогха̄такакаммам̣ катва̄ идха ниббаттосмӣ’’ти сан̃н̃а̄йа тасса ва̄дам̣ упаттхамбхенто идам̣ ‘‘йатха̄ бхаданто бхан̣атӣ’’тиа̄дивачанам̣ абрави. таттха саре сам̣саритаттаноти аттано сам̣саритам̣ сара̄ми. сена̄патӣкулети сена̄патикуламхи.

1202.

‘‘атхеттха бӣджако на̄ма, да̄со а̄си пат̣аччарӣ;

упосатхам̣ упавасанто, гун̣асантикупа̄гами.

1203.

‘‘кассапасса вачо сутва̄, ала̄тасса ча бха̄ситам̣;

пассасанто мухум̣ ун̣хам̣, рудам̣ ассӯни ваттайӣ’’ти.

таттха атхеттха̄ти атха еттха етиссам̣ митхила̄йам̣. пат̣аччарӣти далиддо капан̣о ахоси. гун̣асантикупа̄гамӣти гун̣асса сантикам̣ кин̃чидева ка̄ран̣ам̣ сосса̄мӣти упагатоти ведитаббо.

1204.

‘‘таманупуччхи ведехо, ‘киматтхам̣ самма родаси;

ким̣ те сутам̣ ва̄ дит̣т̣хам̣ ва̄, ким̣ мам̣ ведеси ведана’’’нти.

таттха ким̣ мам̣ ведеси ведананти ким̣ на̄ма твам̣ ка̄йикам̣ ва̄ четасикам̣ ва̄ веданам̣ паттойам̣, евам̣ роданто мам̣ ведеси джа̄на̄песи, утта̄намева нам̣ катва̄ майхам̣ а̄чиккха̄хӣти.

1205.

‘‘ведехасса вачо сутва̄, бӣджако етадабрави;

‘наттхи ме ведана̄ дуккха̄, маха̄ра̄джа сун̣охи ме.

1206.

‘ахампи пуримам̣ джа̄тим̣, сара̄ми сукхаматтано;

са̄кета̄хам̣ пуре а̄сим̣, бха̄васет̣т̣хи гун̣е рато.

1207.

‘саммато бра̄хман̣иббха̄нам̣, сам̣вибха̄гарато сучи;

на ча̄пи па̄пакам̣ каммам̣, сара̄ми катаматтано.

1208.

‘тато чута̄хам̣ ведеха, идха джа̄то дуриттхийа̄;

габбхамхи кумбхада̄сийа̄, йато джа̄то судуггато.

1209.

‘евампи дуггато санто, самачарийам̣ адхит̣т̣хито;

упад̣д̣хабха̄гам̣ бхаттасса, дада̄ми йо ме иччхати.

1210.

‘ча̄туддасим̣ пан̃чадасим̣, сада̄ упаваса̄махам̣;

на ча̄пи бхӯте хим̣са̄ми, тхеййам̣ ча̄пи виваджджайим̣.

1211.

‘саббамева хи нӯнетам̣, сучин̣н̣ам̣ бхавати ниппхалам̣;

нираттхам̣ ман̃н̃идам̣ сӣлам̣, ала̄то бха̄сатӣ йатха̄.

1212.

‘калимева нӯна ган̣ха̄ми, асиппо дхуттако йатха̄;

кат̣ам̣ ала̄то ган̣ха̄ти, китавосиккхито йатха̄.

1213.

‘два̄рам̣ наппат̣ипасса̄ми, йена гаччха̄ми суггатим̣;

тасма̄ ра̄джа парода̄ми, сутва̄ кассапабха̄сита’’’нти.

таттха бха̄васет̣т̣хӣти евам̣на̄мако асӣтикот̣ивибхаво сет̣т̣хи. гун̣е ратоти гун̣амхи рато. самматоти самбха̄вито сам̣ван̣н̣ито. сучӣти сучикаммо. идха джа̄то дуриттхийа̄ти имасмим̣ митхиланагаре далиддийа̄ капан̣а̄йа кумбхада̄сийа̄ куччхимхи джа̄тосмӣти. со кира пуббе кассапабуддхака̄ле аран̃н̃е нат̣т̣хам̣ балибаддам̣ гавесама̄но екена маггамӯл̣хена бхиккхуна̄ маггам̣ пут̣т̣хо тун̣хӣ хутва̄ пуна тена пуччхито куджджхитва̄ ‘‘саман̣а, да̄са̄ на̄ма мукхара̄ хонти, да̄сена тайа̄ бхавитаббам̣, атимукхаросӣ’’ти а̄ха. там̣ каммам̣ тада̄ випа̄кам̣ адатва̄ бхасмаччханно вийа па̄вако т̣хитам̣. маран̣асамайе ан̃н̃ам̣ каммам̣ упат̣т̣ха̄си. со йатха̄каммам̣ сам̣са̄ре сам̣саранто екасса кусалакаммасса балена са̄кете вуттаппака̄ро сет̣т̣хи хутва̄ да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни ака̄си. там̣ панасса каммам̣ патхавийам̣ нихитанидхи вийа т̣хитам̣ ока̄сам̣ лабхитва̄ випа̄кам̣ дассати. йам̣ пана тена там̣ бхиккхум̣ аккосантена катам̣ па̄пакаммам̣, тамасса тасмим̣ аттабха̄ве випа̄кам̣ ада̄си. со аджа̄нанто ‘‘итарасса калйа̄н̣акаммасса балена кумбхада̄сийа̄ куччхимхи ниббаттосмӣ’’ти сан̃н̃а̄йа евама̄ха. йато джа̄то судуггатоти сохам̣ джа̄така̄лато пат̣т̣ха̄йа атидуггатоти дӣпети.

самачарийамадхит̣т̣хитоти самачарийа̄йамева патит̣т̣хитомхи. нӯнетанти екам̣сена етам̣. ман̃н̃идам̣ сӣланти дева, идам̣ сӣлам̣ на̄ма нираттхакам̣ ман̃н̃е. ала̄тоти йатха̄ айам̣ ала̄тасена̄пати ‘‘майа̄ пуримабхаве бахум̣ па̄н̣а̄типа̄такаммам̣ катва̄ сена̄патит̣т̣ха̄нам̣ ладдха’’нти бха̄сати, тена ка̄ран̣ена̄хам̣ нираттхакам̣ сӣланти ман̃н̃а̄ми. калимева̄ти йатха̄ асиппо асиккхито аккхадхутто пара̄джайагга̄хам̣ ган̣ха̄ти, татха̄ нӯна ган̣ха̄ми, пуримабхаве аттано са̄патеййам̣ на̄сетва̄ ида̄ни дуккхам̣ анубхава̄ми. кассапабха̄ситанти кассапаготтасса ачелакасса бха̄ситам̣ сутва̄ти вадати.

1214.

‘‘бӣджакасса вачо сутва̄, ра̄джа̄ ан̇гати мабрави;

‘наттхи два̄рам̣ сугатийа̄, нийатим̣ кан̇кха бӣджака.

1215.

‘сукхам̣ ва̄ йади ва̄ дуккхам̣, нийатийа̄ кира лаббхати;

сам̣са̄расуддхи саббесам̣, ма̄ туриттхо ана̄гате.

1216.

‘ахампи пуббе калйа̄н̣о, бра̄хман̣иббхесу бйа̄ват̣о;

воха̄рамануса̄санто, ратихӣно тадантара̄’’’ти.

таттха ан̇гати мабравӣти пат̣хамамева итаресам̣ двиннам̣, паччха̄ бӣджакасса̄ти тин̣н̣ам̣ вачанам̣ сутва̄ дал̣хам̣ миччха̄дит̣т̣хим̣ гахетва̄ етам̣ ‘‘наттхи два̄ра’’нтиа̄дивачанамабрави. нийатим̣ кан̇кха̄ти самма бӣджака, нийатимева олокехи. чулла̄сӣтимаха̄каппаппама̄н̣о ка̄лойева хи сатте содхети, твам̣ атитуритоти адхиппа̄йеневама̄ха. ана̄гатети тасмим̣ ка̄ле асампатте антара̄ва девалокам̣ гаччха̄мӣти ма̄ туриттхо. бйа̄ват̣оти бра̄хман̣есу ча гахапатикесу ча тесам̣йева ка̄йавеййа̄ваччада̄на̄дикаммакаран̣ена бйа̄ват̣о ахосим̣. воха̄ранти виниччхайат̣т̣ха̄не нисӣдитва̄ ра̄джакиччам̣ воха̄рам̣ ануса̄сантова. ратихӣно тадантара̄ти еттакам̣ ка̄лам̣ ка̄магун̣аратийа̄ парихӣноти.

еван̃ча пана ватва̄ ‘‘бханте кассапа, майам̣ еттакам̣ ка̄лам̣ памаджджимха̄, ида̄ни пана амхехи а̄чарийо ладдхо, ито пат̣т̣ха̄йа ка̄маратимева анубхависса̄ма, тумха̄кам̣ сантике ито уттари дхаммассаванампи но папан̃чо бхависсати, тит̣т̣хатха тумхе, майам̣ гамисса̄ма̄’’ти а̄пуччханто а̄ха –

1217.

‘‘пунапи бханте даккхему, сан̇гати че бхависсатӣ’’ти.

таттха сан̇гати чети екасмим̣ т̣ха̄не че но сама̄гамо бхависсати,но че, асати пун̃н̃апхале ким̣ тайа̄ дит̣т̣хена̄ти.

‘‘идам̣ ватва̄на ведехо, паччага̄ санивесана’’нти;

таттха санивесананти бхиккхаве, идам̣ вачанам̣ ведехара̄джа̄ ватва̄ ратхам̣ абхируйха аттано нивесанам̣ чандакапа̄са̄даталамева пат̣игато.

ра̄джа̄ пат̣хамам̣ гун̣асантикам̣ гантва̄ там̣ вандитва̄ пан̃хам̣ пуччхи. а̄гаччханто пана авандитва̄ва а̄гато. гун̣о аттано агун̣ата̄йа ванданампи на̄латтха, пин̣д̣а̄дикам̣ сакка̄рам̣ кимева лаччхати. ра̄джа̄пи там̣ раттим̣ вӣтина̄метва̄ пунадивасе амачче саннипа̄тетва̄ ‘‘ка̄магун̣е ме упат̣т̣ха̄петха, ахам̣ ито пат̣т̣ха̄йа ка̄магун̣асукхамева анубхависса̄ми, на ме ан̃н̃а̄ни кичча̄ни а̄рочетабба̄ни, виниччхайакиччам̣ асуко ча асуко ча каротӯ’’ти ватва̄ ка̄маратиматто ахоси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1218.

‘‘тато ратйа̄ виваса̄не, упат̣т̣ха̄намхи ан̇гати;

амачче саннипа̄тетва̄, идам̣ вачанамабрави.

1219.

‘чандаке ме вима̄насмим̣, сада̄ ка̄ме видхенту ме;

ма̄ упагаччхум̣ аттхесу, гуйхаппака̄сийесу ча.

1220.

‘виджайо ча суна̄мо ча, сена̄пати ала̄тако;

ете аттхе нисӣданту, воха̄ракусала̄ тайо’.

1221.

‘‘идам̣ ватва̄на ведехо, ка̄мева бахуман̃н̃атха;

на ча̄пи бра̄хман̣иббхесу, аттхе кисмин̃чи бйа̄ват̣о’’ти.

таттха упат̣т̣ха̄намхӣти аттано упат̣т̣ха̄нат̣т̣ха̄не. чандаке мети мама сантаке чандакапа̄са̄де. видхенту мети ниччам̣ майхам̣ ка̄ме сам̣видаханту упат̣т̣хапенту. гуйхаппака̄сийесӯти гуйхесупи пака̄сийесупи аттхесу уппаннесу мам̣ кечи ма̄ упагаччхум̣. аттхети аттхакаран̣е виниччхайат̣т̣ха̄не. нисӣдантӯти майа̄ каттаббакиччасса каран̣аттхам̣ сесаамаччехи саддхим̣ нисӣдантӯти.

1222.

‘‘тато двесаттараттасса, ведехассатраджа̄ пийа̄;

ра̄джадхӣта̄ руча̄ на̄ма, дха̄тима̄тарамабрави.

1223.

‘‘алан̇каротха мам̣ кхиппам̣, сакхийо ча̄лан̇каронту ме;

суве паннарасо дибйо, гаччхам̣ иссарасантике.

1224.

‘‘тасса̄ ма̄лйам̣ абхихарим̣су, чанданан̃ча маха̄рахам̣;

ман̣исан̇кхамутта̄ратанам̣, на̄на̄ратте ча амбаре.

1225.

‘‘тан̃ча сон̣н̣амайе пӣт̣хе, нисиннам̣ бахукиттхийо;

парикирийа асобхим̣су, ручам̣ ручираван̣н̣ини’’нти.

таттха татоти тато ран̃н̃о ка̄мапан̇ке лаггитадивасато пат̣т̣ха̄йа. двесаттараттасса̄ти чуддасаме дивасе. дха̄тима̄тарамабравӣти питу сантикам̣ гантука̄ма̄ хутва̄ дха̄тима̄тарама̄ха. са̄ кира ча̄туддасе ча̄туддасе пан̃часатакума̄рика̄хи паривута̄ дха̄тиган̣ам̣ а̄да̄йа махантена сиривила̄сена аттано саттабхӯмика̄ ративад̣д̣ханапа̄са̄да̄ оруйха питу дассанаттхам̣ чандакапа̄са̄дам̣ гаччхати. атха нам̣ пита̄ дисва̄ тут̣т̣хама̄насо хутва̄ маха̄сакка̄рам̣ ка̄ретва̄ уййодженто ‘‘амма, да̄нам̣ дехӣ’’ти сахассам̣ датва̄ уййоджети. са̄ аттано нивесанам̣ а̄гантва̄ пунадивасе упосатхика̄ хутва̄ капан̣аддхикаван̣иббакайа̄чака̄нам̣ маха̄да̄нам̣ дети. ран̃н̃а̄ кирасса̄ еко джанападопи динно. тато а̄йена саббакичча̄ни кароти. тада̄ пана ‘‘ран̃н̃а̄ кира гун̣ам̣ а̄джӣвакам̣ нисса̄йа миччха̄дассанам̣ гахита’’нти сакаланагаре екакола̄халам̣ ахоси. там̣ паваттим̣ руча̄йа дха̄тийо сутва̄ ра̄джадхӣта̄йа а̄рочайим̣су ‘‘аййе, питара̄ кира те а̄джӣвакасса катхам̣ сутва̄ миччха̄дассанам̣ гахитам̣, со кира чатӯсу нагарадва̄ресу да̄наса̄ла̄йо виддхам̣са̄петва̄ парапариггахита̄ иттхийо ча кума̄рика̄йо ча пасайхака̄рена ган̣хитум̣ а̄н̣а̄пети, раджджам̣ на вича̄рети, ка̄маматтойева кира джа̄то’’ти. са̄ там̣ катхам̣ сутва̄ анаттамана̄ хутва̄ ‘‘катхан̃хи на̄ма ме та̄то апагатасуккадхаммам̣ нилладжджам̣ наггабхоггам̣ упасан̇камитва̄ пан̃хам̣ пуччхиссати, нану дхаммикасаман̣абра̄хман̣е каммава̄дино упасан̇камитва̄ пуччхитаббо сийа̄, т̣хапетва̄ кхо пана мам̣ ан̃н̃о майхам̣ питарам̣ миччха̄дассана̄ апанетва̄ самма̄дассане патит̣т̣ха̄петум̣ саматтхо на̄ма наттхи. ахан̃хи атӣта̄ сатта, ана̄гата̄ сатта̄ти чуддаса джа̄тийо ануссара̄ми, тасма̄ пуббе майа̄ катам̣ па̄пакаммам̣ катхетва̄ па̄пакаммасса пхалам̣ дассентӣ мама питарам̣ миччха̄дассана̄ мочесса̄ми. саче пана аджджева гамисса̄ми, атха мам̣ пита̄ ‘амма, твам̣ пуббе ад̣д̣хама̄се а̄гаччхаси, аджджа касма̄ евам̣ лаху а̄гата̄сӣ’ти ваккхати. татра саче ахам̣ ‘тумхехи кира миччха̄дассанам̣ гахита’нти сутва̄ ‘а̄гатамхӣ’ти ваккха̄ми, на ме вачанам̣ гарум̣ катва̄ ган̣хиссати, тасма̄ аджджа агантва̄ ито чуддасаме дивасе ка̄л̣апаккхейева кин̃чи аджа̄нантӣ вийа пуббе гамана̄ка̄рентева гантва̄ а̄гаманака̄ле да̄наваттаттха̄йа сахассам̣ йа̄чисса̄ми, тада̄ ме пита̄ дит̣т̣хийа̄ гахитабха̄вам̣ катхессати. атха нам̣ ахам̣ аттано балена миччха̄дит̣т̣хим̣ чхад̣д̣а̄песса̄мӣ’’ти чинтеси. тасма̄ чуддасаме дивасе питу сантикам̣ гантука̄ма̄ хутва̄ евама̄ха.

таттха сакхийо ча̄ти саха̄йика̄йопи ме пан̃часата̄ кума̄рика̄йо ека̄йекам̣ асадисам̣ катва̄ на̄на̄лан̇ка̄рехи на̄на̄ван̣н̣ехи пуппхагандхавилепанехи алан̇каронтӯти. дибйоти диббасадисо, девата̄саннипа̄тапат̣иман̣д̣итотипи диббо. гаччханти мама да̄наваттам̣ а̄хара̄петум̣ видехиссарасса питу сантикам̣ гамисса̄мӣти. абхихарим̣сӯти сол̣асахи гандходакагхат̣ехи нха̄петва̄ ман̣д̣анаттха̄йа абхихарим̣су. парикирийа̄ти парива̄ретва̄. асобхим̣сӯти суджам̣ парива̄ретва̄ т̣хита̄ девакан̃н̃а̄ вийа там̣ дивасам̣ ативийа асобхим̣сӯти.

1226.

‘‘са̄ ча сакхимаджджхагата̄, сабба̄бхаран̣абхӯсита̄;

сатерата̄ аббхамива, чандакам̣ па̄висӣ руча̄.

1227.

‘‘упасан̇камитва̄ ведехам̣, вандитва̄ винайе ратам̣;

суван̣н̣акхачите пӣт̣хе, екамантам̣ упа̄висӣ’’ти.

таттха упа̄висӣти питу васанат̣т̣ха̄нам̣ чандакапа̄са̄дам̣ па̄виси. суван̣н̣акхачитети саттаратанакхачите суван̣н̣амайе пӣт̣хе.

1228.

‘‘тан̃ча дисва̄на ведехо, аччхара̄нам̣ва сан̇гамам̣;

ручам̣ сакхимаджджхагатам̣, идам̣ вачанамабрави.

1229.

‘‘‘каччи рамаси па̄са̄де, антопоккхаран̣им̣ пати;

каччи бахувидхам̣ кхаджджам̣, сада̄ абхихаранти те.

1230.

‘каччи бахувидхам̣ ма̄лйам̣, очинитва̄ кума̄рийо;

гхараке каротха паччекам̣, кхид̣д̣а̄ратирата̄ мухум̣.

1231.

‘кена ва̄ викалам̣ туйхам̣, ким̣ кхиппам̣ а̄харанти те;

мано карассу куд̣д̣амукхӣ, апи чандасамамхипӣ’’’ти.

таттха сан̇гаманти аччхара̄нам̣ сан̇гамам̣ вийа сама̄гамам̣ дисва̄. па̄са̄дети амма майа̄ туйхам̣ веджайантасадисо ративад̣д̣ханапа̄са̄до ка̄рито, каччи таттха рамаси. антопоккхаран̣им̣ патӣти антоваттхусмин̃н̃ева те майа̄ нанда̄поккхаран̣ӣпат̣ибха̄га̄поккхаран̣ӣ ка̄рита̄, каччи там̣ поккхаран̣им̣ пат̣ичча удакакӣл̣ам̣ кӣл̣антӣ рамаси. ма̄лйанти амма, ахам̣ туйхам̣ девасикам̣ пан̃чавӣсати пуппхасамугге пахин̣а̄ми, каччи тумхе сабба̄пи кума̄рика̄йо там̣ ма̄лйам̣ очинитва̄ гантхитва̄ абхин̣хам̣ кхид̣д̣а̄ратирата̄ хутва̄ паччекам̣ гхараке каротха, ‘‘идам̣ сундарам̣, идам̣ сундаратара’’нти па̄т̣ийеккам̣ са̄рамбхена ва̄йапуппхагхарака̄ни пуппхагаббхе ча пуппха̄санапуппхасайана̄ни ча каччи каротха̄ти пуччхати.

викаланти векаллам̣. мано карассӯти читтам̣ уппа̄дехи. куд̣д̣амукхӣти са̄сапакаккехи паса̄дитамукхата̄йа там̣ евама̄ха. иттхийо хи мукхаван̣н̣ам̣ паса̄дентийо дут̣т̣халохитамукхадӯситапӣл̣ака̄харан̣аттхам̣ пат̣хамам̣ са̄сапакаккена мукхам̣ вилимпанти, тато лохитасса самакаран̣аттхам̣ маттика̄каккена, тато чхавипаса̄данаттхам̣ тилакаккена. чандасамамхипӣти чандато дуллабхатаро на̄ма наттхи, та̄дисепи ручим̣ катва̄ мама̄чиккха, сампа̄десса̄ми тети.

1232.

‘‘ведехасса вачо сутва̄, руча̄ питара мабрави;

‘саббаметам̣ маха̄ра̄джа, лаббхатиссарасантике.

1233.

‘суве паннарасо дибйо, сахассам̣ а̄харанту ме;

йатха̄диннан̃ча дасса̄ми, да̄нам̣ саббаван̣ӣсваха’’’нти.

таттха саббаван̣ӣсваханти саббаван̣иббакесу ахам̣ дасса̄ми.

1234.

‘‘руча̄йа вачанам̣ сутва̄, ра̄джа̄ ан̇гати мабрави;

‘бахум̣ вина̄ситам̣ виттам̣, нираттхам̣ апхалам̣ тайа̄.

1235.

‘упосатхе васам̣ ниччам̣, аннапа̄нам̣ на бхун̃джаси;

нийатетам̣ абхуттаббам̣, наттхи пун̃н̃ам̣ абхун̃джато’’’ти.

таттха ан̇гати мабравӣти бхиккхаве, со ан̇гатира̄джа̄ пуббе айа̄читопи ‘‘амма, да̄нам̣ дехӣ’’ти сахассам̣ датва̄ там̣ дивасам̣ йа̄читопи миччха̄дассанасса гахитатта̄ адатва̄ идам̣ ‘‘бахум̣ вина̄сита’’нтиа̄дивачанам̣ абрави. нийатетам̣ абхуттаббанти етам̣ нийативасена тайа̄ абхун̃джитаббам̣ бхависсати, бхун̃джанта̄нампи абхун̃джанта̄нампи пун̃н̃ам̣ наттхи. саббе хи чулла̄сӣтимаха̄каппе атиккамитва̄ва суджджханти.

1236.

‘‘бӣджакопи хи сутва̄на, тада̄ кассапабха̄ситам̣;

‘пассасанто мухум̣ ун̣хам̣, рудам̣ ассӯни ваттайи.

1237.

‘йа̄ва руче джӣвама̄на̄, ма̄ бхаттамапана̄майи;

наттхи бхадде паро локо, ким̣ нираттхам̣ вихан̃н̃асӣ’’’ти.

таттха бӣджакопӣти бӣджакопи пуббе калйа̄н̣акаммам̣ катва̄ тасса ниссандена да̄сикуччхийам̣ ниббаттоти бӣджакаваттхумписса̄ уда̄харан̣аттхам̣ а̄хари. наттхи бхаддети бхадде, гун̣а̄чарийо евама̄ха ‘‘наттхи айам̣ локо, наттхи паро локо, наттхи ма̄та̄, наттхи пита̄, наттхи сатта̄ опапа̄тика̄, наттхи локе саман̣абра̄хман̣а̄ саммаггата̄ самма̄пат̣ипанна̄’’ти. паралоке хи сати идхалокопи на̄ма бхавеййа, сойева ча наттхи. ма̄та̄питӯсу сантесу путтадхӣтаро на̄ма бхавеййӯум̣, тейева ча наттхи. дхамме сати дхаммикасаман̣абра̄хман̣а̄ бхавеййӯм̣, тейева ча наттхи. ким̣ да̄нам̣ дентӣ сӣлам̣ раккхантӣ нираттхам̣ вихан̃н̃асӣти.

1238.

‘‘ведехасса вачо сутва̄, руча̄ ручираван̣н̣инӣ;

джа̄нам̣ пубба̄парам̣ дхаммам̣, питарам̣ етадабрави.

1239.

‘сутамева пуре а̄си, саккхи дит̣т̣хамидам̣ майа̄;

ба̄лӯпасевӣ йо хоти, ба̄лова самападжджатха.

1240.

‘мӯл̣хо хи мӯл̣хама̄гамма, бхиййо мохам̣ нигаччхати;

патирӯпам̣ ала̄тена, бӣджакена ча муйхиту’’’нти.

таттха пубба̄парам̣ дхамманти бхиккхаве, питу вачанам̣ сутва̄ руча̄ ра̄джадхӣта̄ атӣте саттаджа̄тивасена пуббадхаммам̣, ана̄гате саттаджа̄тивасена ана̄гатадхамман̃ча джа̄нантӣ питарам̣ миччха̄дит̣т̣хито мочетука̄ма̄ етам̣ ‘‘сутамева̄’’тиа̄дима̄ха. таттха самападжджатха̄ти йо пуггало ба̄лӯпасевӣ хоти, со ба̄лова самападжджатӣти етам̣ майа̄ пуббе сутамева, аджджа пана паччаккхато дит̣т̣хам̣. мӯл̣хоти маггамӯл̣хам̣ а̄гамма маггамӯл̣хо вийа дит̣т̣химӯл̣хам̣ а̄гамма дит̣т̣химӯл̣хопи уттари мохам̣ нигаччхати, мӯл̣хатаро хоти. ала̄тена̄ти дева, тумхехи джа̄тиготтакулападесаиссарийапун̃н̃апан̃н̃а̄хӣнена ала̄тасена̄патина̄ аччантахӣнена дуппан̃н̃ена бӣджакада̄сена ча га̄мада̄ракасадисам̣ ахирикам̣ ба̄лам̣ гун̣ам̣ а̄джӣвакам̣ а̄гамма муйхитум̣ патирӯпам̣ ануччхавикам̣. ким̣ те на муйхиссантӣти?

евам̣ те убхопи гарахитва̄ дит̣т̣хито мочетука̄мата̄йа питарам̣ ван̣н̣ентӣ а̄ха –

1241.

‘‘тван̃ча дева̄си саппан̃н̃о, дхӣро аттхасса ковидо;

катхам̣ ба̄лебхи садисам̣, хӣнадит̣т̣хим̣ упа̄гами.

1242.

‘‘сачепи сам̣са̄рапатхена суджджхати, нираттхийа̄ паббаджджа̄ гун̣асса;

кӣт̣ова аггим̣ джалитам̣ апа̄патам̣, упападжджати мохамӯл̣хо наггабха̄вам̣.

1243.

‘‘сам̣са̄расуддхӣти пуре нивит̣т̣ха̄, каммам̣ видӯсенти бахӯ аджа̄нам̣;

пуббе калӣ дуггахитованаттха̄, думмочайа̄ балиса̄ амбуджова̄’’ти.

таттха саппан̃н̃оти йасавайапун̃н̃атиттха̄ва̄сайонисоманасика̄раса̄каччха̄васена ладдха̄йа пан̃н̃а̄йа саппан̃н̃о, тенева ка̄ран̣ена дхӣро, дхӣрата̄йа аттха̄наттхасса ка̄ран̣а̄ка̄ран̣асса ковидо. ба̄лебхи садисанти йатха̄ те ба̄ла̄ упагата̄, татха̄ катхам̣ твам̣ хӣнадит̣т̣хим̣ упагато. апа̄патанти апи а̄патам̣, патантоти аттхо. идам̣ вуттам̣ хоти – та̄та, сам̣са̄рена суддхӣти ладдхийа̄ сати йатха̄ пат̣ан̇гакӣт̣о раттибха̄ге джалитам̣ аггим̣ дисва̄ таппаччайам̣ дуккхам̣ аджа̄нитва̄ мохена таттха патанто маха̄дуккхам̣ а̄паджджати, татха̄ гун̣опи пан̃ча ка̄магун̣е паха̄йа мохамӯл̣хо нирасса̄дам̣ наггабха̄вам̣ упападжджати.

пуре нивит̣т̣ха̄ти та̄та, сам̣са̄рена суддхӣти кассачи вачанам̣ асутва̄ пат̣хамамева нивит̣т̣хо наттхи, сукатадуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ пхаланти гахитатта̄ бахӯ джана̄ аджа̄нанта̄ каммам̣ видӯсента̄ каммапхалампи видӯсентийева, евам̣ тесам̣ пуббе гахито кали пара̄джайага̄хо дуггахитова хотӣти аттхо. думмочайа̄ балиса̄ амбуджова̄ти те пана евам̣ аджа̄нанта̄ миччха̄дассанена анаттхам̣ гахетва̄ т̣хита̄ ба̄ла̄ йатха̄ на̄ма балисам̣ гилитва̄ т̣хито маччхо балиса̄ думмочайо хоти, евам̣ тамха̄ анаттха̄ думмочайа̄ хонти.

уттарипи уда̄харан̣ам̣ а̄харантӣ а̄ха –

1244.

‘‘упамам̣ те карисса̄ми, маха̄ра̄джа таваттхийа̄;

упама̄йа мидхекачче, аттхам̣ джа̄нанти пан̣д̣ита̄.

1245.

‘‘ва̄н̣иджа̄нам̣ йатха̄ на̄ва̄, аппама̄н̣абхара̄ гару;

атибха̄рам̣ сама̄да̄йа, ан̣н̣аве авасӣдати.

1246.

‘‘евамева наро па̄пам̣, тхокам̣ тхокампи а̄чинам̣;

атибха̄рам̣ сама̄да̄йа, нирайе авасӣдати.

1247.

‘‘на та̄ва бха̄ро парипӯро, ала̄тасса махӣпати;

а̄чина̄ти ча там̣ па̄пам̣, йена гаччхати дуггатим̣.

1248.

‘‘пуббевасса катам̣ пун̃н̃ам̣, ала̄тасса махӣпати;

тассева дева ниссандо, йан̃чесо лабхате сукхам̣.

1249.

‘‘кхӣйате часса там̣ пун̃н̃ам̣, татха̄ хи агун̣е рато;

уджумаггам̣ аваха̄йа, куммаггаманудха̄вати.

1250.

‘‘тула̄ йатха̄ паггахита̄, охите туламан̣д̣але;

уннамети тула̄сӣсам̣, бха̄ре оропите сати.

1251.

‘‘евамева наро пун̃н̃ам̣, тхокам̣ тхокампи а̄чинам̣;

сагга̄тима̄но да̄сова, бӣджако са̄таве рато’’ти.

таттха нирайети ат̣т̣хавидхе маха̄нирайе, сол̣асавидхе уссаданирайе, локантаранирайе ча. бха̄роти та̄та, на та̄ва ала̄тасса акусалабха̄ро пӯрати. тассева̄ти тасса пуббе катасса пун̃н̃ассева ниссандо, йам̣ со ала̄тасена̄пати аджджа сукхам̣ лабхати. на хи та̄та, етам̣ гогха̄такакаммасса пхалам̣. па̄пакаммасса хи на̄ма випа̄ко ит̣т̣хо канто бхависсатӣти ат̣т̣ха̄наметам̣. агун̣е ратоти татха̄хеса ида̄ни акусалакамме рато. уджумагганти дасакусалакаммапатхамаггам̣. куммагганти нирайага̄миакусаламаггам̣.

охите туламан̣д̣алети бхан̣д̣апат̣иччханаттха̄йа туламан̣д̣але лаггетва̄ т̣хапите. уннаметӣти уддхам̣ уккхипати. а̄чинанти тхокам̣ тхокампи пун̃н̃ам̣ а̄чинанто па̄пабха̄рам̣ ота̄ретва̄ наро калйа̄н̣акаммасса сӣсам̣ уккхипитва̄ девалокам̣ гаччхати. сагга̄тима̄ноти сагге атима̄но саггасампа̄паке са̄тапхале калйа̄н̣акамме абхирато. ‘‘сагга̄дхима̄но’’типи па̄т̣хо, саггам̣ адхика̄рам̣ катва̄ т̣хитачиттоти аттхо. са̄таве ратоти еса бӣджакада̄со са̄таве мадхуравипа̄ке кусаладхаммейева рато. со имасса па̄пакаммасса кхӣн̣ака̄ле, калйа̄н̣акаммасса пхалена девалоке ниббаттиссати.

йан̃чеса ида̄ни да̄саттам̣ упагато, на там̣ калйа̄н̣акаммасса пхалена. да̄саттасам̣ваттаникан̃хисса пуббе катам̣ па̄пам̣ бхависсатӣти нит̣т̣хаметтха гантаббанти имаматтхам̣ пака̄сентӣ а̄ха –

1252.

‘‘йамаджджа бӣджако да̄со, дуккхам̣ пассати аттани;

пуббевасса катам̣ па̄пам̣, тамесо пат̣исевати.

1253.

‘‘кхӣйате часса там̣ па̄пам̣, татха̄ хи винайе рато;

кассапан̃ча сама̄паджджа, ма̄ хевуппатхама̄гама̄’’ти.

таттха ма̄ хевуппатхама̄гама̄ти та̄та, твам̣ имам̣ наггам̣ кассапа̄джӣвакам̣ упагантва̄ ма̄ хева нирайага̄мим̣ уппатхам̣ агама̄, ма̄ па̄памака̄сӣти питарам̣ овадати.

ида̄нисса па̄пӯпасевана̄йа досам̣ калйа̄н̣амиттӯпасевана̄йа ча гун̣ам̣ дассентӣ а̄ха –

1254.

‘‘йам̣ йан̃хи ра̄джа бхаджати, сантам̣ ва̄ йади ва̄ асам̣;

сӣлавантам̣ висӣлам̣ ва̄, васам̣ тассева гаччхати.

1255.

‘‘йа̄дисам̣ куруте миттам̣, йа̄дисам̣ чӯпасевати;

сопи та̄дисако хоти, сахава̄со хи та̄дисо.

1256.

‘‘севама̄но севама̄нам̣, сампхут̣т̣хо сампхусам̣ парам̣;

саро диддхо кала̄пам̣ва, алиттамупалимпати;

упалепабхайа̄ дхӣро, нева па̄пасакха̄ сийа̄.

1257.

‘‘пӯтимаччхам̣ кусаггена, йо наро упанайхати;

куса̄пи пӯти ва̄йанти, евам̣ ба̄лӯпасевана̄.

1258.

‘‘тагаран̃ча пала̄сена, йо наро упанайхати;

патта̄пи сурабхи ва̄йанти, евам̣ дхӣрӯпасевана̄.

1259.

‘‘тасма̄ паттапут̣ассева, н̃атва̄ сампа̄каматтано

асанте нопасевеййа, санте севеййа пан̣д̣ито;

асанто нирайам̣ ненти, санто па̄пенти суггати’’нти.

таттха сантам̣ ва̄ти саппурисам̣ ва̄. йади ва̄ асанти асаппурисам̣ ва̄. саро диддхо кала̄пам̣ва̄ти маха̄ра̄джа, йатха̄ на̄ма хала̄халависалитто саро саракала̄пе кхитто саббам̣ там̣ висена алиттампи саракала̄пам̣ лимпати, висадиддхамева кароти, евамева па̄памитто па̄пам̣ севама̄но атта̄нам̣ севама̄нам̣ парам̣, тена сампхут̣т̣хо там̣ сампхусам̣ алиттам̣ па̄пена пурисам̣ аттана̄ екаджджха̄сайам̣ каронто упалимпати. пӯти ва̄йантӣти тасса те куса̄пи дуггандха̄ ва̄йанти. тагаран̃ча̄ти тагаран̃ча ан̃н̃ан̃ча гандхасампаннам̣ гандхаджа̄там̣. еванти еварӯпа̄ дхӣрӯпасевана̄. дхӣро хи атта̄нам̣ севама̄нам̣ дхӣрамева кароти.

тасма̄ паттапут̣ассева̄ти йасма̄ тагара̄дипаливет̣хама̄на̄ни пан̣н̣а̄нипи сугандха̄ни хонти, тасма̄ пала̄сапаттапут̣ассева пан̣д̣итӯпасеванена ахампи пан̣д̣ито бхависса̄мӣти евам̣. н̃атва̄ сампа̄каматтаноти аттано парипа̄кам̣ пан̣д̣итабха̄вам̣ парима̄н̣ам̣ н̃атва̄ асанте паха̄йа пан̣д̣ите санте севеййа. ‘‘нирайам̣ нентӣ’’ти еттха девадатта̄дӣхи нирайам̣, ‘‘па̄пенти суггати’’нти еттха са̄рипуттаттхера̄дӣхи сугатим̣ нӣта̄нам̣ васена уда̄харан̣а̄ни а̄харитабба̄ни.

евам̣ ра̄джадхӣта̄ чхахи га̄тха̄хи питу дхаммам̣ катхетва̄ ида̄ни атӣте аттана̄ анубхӯтам̣ дуккхам̣ дассентӣ а̄ха –

1260.

‘‘ахампи джа̄тийо сатта, саре сам̣саритаттано;

ана̄гата̄пи саттева, йа̄ гамиссам̣ ито чута̄.

1261.

‘‘йа̄ ме са̄ саттамӣ джа̄ти, аху пуббе джана̄дхипа;

камма̄рапутто магадхесу, ахум̣ ра̄джагахе пуре.

1262.

‘‘па̄пам̣ саха̄йама̄гамма, бахум̣ па̄пам̣ катам̣ майа̄;

парада̄расса хет̣хенто, чаримха̄ амара̄ вийа.

1263.

‘‘там̣ каммам̣ нихитам̣ ат̣т̣ха̄, бхасмаччханнова па̄вако;

атха ан̃н̃ехи каммехи, аджа̄йим̣ вам̣сабхӯмийам̣.

1264.

‘‘косамбийам̣ сет̣т̣хикуле, иддхе пхӣте махаддхане;

екапутто маха̄ра̄джа, ниччам̣ саккатапӯджито.

1265.

‘‘таттха миттам̣ асевиссам̣, саха̄йам̣ са̄таве ратам̣;

пан̣д̣итам̣ сутасампаннам̣, со мам̣ аттхе нивесайи.

1266.

‘‘ча̄туддасим̣ пан̃чадасим̣, бахум̣ раттим̣ упа̄васим̣;

там̣ каммам̣ нихитам̣ ат̣т̣ха̄, нидхӣва удакантике.

1267.

‘‘атха па̄па̄на камма̄нам̣, йаметам̣ магадхе катам̣;

пхалам̣ парийа̄га мам̣ паччха̄, бхутва̄ дут̣т̣хависам̣ йатха̄.

1268.

‘‘тато чута̄хам̣ ведеха, роруве нирайе чирам̣;

сакаммуна̄ апаччиссам̣, там̣ сарам̣ на сукхам̣ лабхе.

1269.

‘‘бахувассаган̣е таттха, кхепайитва̄ бахум̣ дукхам̣;

бхинна̄гате ахум̣ ра̄джа, чхагало уддхатаппхало’’ти.

таттха сатта̄ти маха̄ра̄джа, идхалокапаралока̄ на̄ма сукатадуккат̣а̄нан̃ча пхалам̣ на̄ма аттхи. на хи сам̣са̄ро сатте содхетум̣ саккоти, сакаммуна̄ ева сатта̄ суджджханти. ала̄тасена̄пати ча бӣджакада̄со ча екамева джа̄тим̣ ануссаранти. на кевалам̣ етева джа̄тим̣ саранти, ахампи атӣте сатта джа̄тийо аттано сам̣саритам̣ сара̄ми, ана̄гатепи ито гантабба̄ саттева джа̄на̄ми. йа̄ ме са̄ти йа̄ са̄ мама атӣте саттамӣ джа̄ти а̄си. камма̄рапуттоти та̄йа джа̄тийа̄ ахам̣ магадхесу ра̄джагаханагаре суван̣н̣ака̄рапутто ахосим̣.

парада̄расса хет̣хентоти парада̄рам̣ хет̣хента̄ паресам̣ раккхитагопите варабхан̣д̣е апараджджханта̄. ат̣т̣ха̄ти там̣ тада̄ майа̄ катам̣ па̄пакаммам̣ ока̄сам̣ алабхитва̄ ока̄се сати випа̄када̄йакам̣ хутва̄ бхасмапат̣иччханно агги вийа нихитам̣ ат̣т̣ха̄си. вам̣сабхӯмийанти вам̣сарат̣т̣хе. екапуттоти асӣтикот̣ивибхаве сет̣т̣хикуле ахам̣ екапуттакова ахосим̣. са̄таве ратанти калйа̄н̣акамме абхиратам̣. со манти со саха̄йако мам̣ аттхе кусалакамме патит̣т̣ха̄песи.

там̣ камманти тампи ме катам̣ калйа̄н̣акаммам̣ тада̄ ока̄сам̣ алабхитва̄ ока̄се сати випа̄када̄йакам̣ хутва̄ удакантике нидхи вийа нихитам̣ ат̣т̣ха̄си. йаметанти атха мама сантакесу па̄пакаммесу йам̣ етам̣ майа̄ магадхесу парада̄рикакаммам̣ катам̣, тасса пхалам̣ паччха̄ мам̣ парийа̄гам̣ упагатанти аттхо. йатха̄ ким̣? бхутва̄ дут̣т̣хависам̣ йатха̄, йатха̄ сависам̣ бходжанам̣ бхун̃джитва̄ т̣хитасса там̣ дут̣т̣хам̣ каккхал̣ам̣ хала̄халам̣ висам̣ куппати, татха̄ мам̣ парийа̄гатанти аттхо. татоти тато косамбийам̣ сет̣т̣хикулато. там̣ саранти там̣ тасмим̣ нирайе анубхӯтадуккхам̣ сарантӣ читтасукхам̣ на̄ма на лабха̄ми, бхайамева ме уппаджджати. бхинна̄гатети бхинна̄гате на̄ма рат̣т̣хе. уддхатаппхалоти уддхатабӣджо.

со пана чхагалако баласампанно ахоси. пит̣т̣хийам̣ абхируйхапи нам̣ ва̄хайим̣су, йа̄накепи йоджайим̣су. имаматтхам̣ пака̄сентӣ а̄ха –

1270.

‘‘са̄тапутта̄ майа̄ вӯл̣ха̄, пит̣т̣хийа̄ ча ратхена ча;

тасса каммасса ниссандо, парада̄рагаманасса ме’’ти.

таттха са̄тапутта̄ти амаччапутта̄. тасса каммасса̄ти дева, роруве маха̄нирайе паччанан̃ча чхагалакака̄ле бӣджуппа̄т̣анан̃ча пит̣т̣хива̄ханайа̄накайоджана̄ни ча саббопеса тасса ниссандо парада̄рагаманасса мети.

тато пана чавитва̄ аран̃н̃е капийонийам̣ пат̣исандхим̣ ган̣хи. атха нам̣ джа̄тадивасе йӯтхапатино дассесум̣. со ‘‘а̄нетха ме, путта’’нти дал̣хам̣ гахетва̄ тасса виравантасса дантехи пхала̄ни уппа̄т̣еси. таматтхам̣ пака̄сентӣ а̄ха –

1271.

‘‘тато чута̄хам̣ ведеха, капи а̄сим̣ браха̄ване;

нилун̃читапхалойева, йӯтхапена пагаббхина̄;

тасса каммасса ниссандо, парада̄рагаманасса ме’’ти.

таттха нилун̃читапхалойева̄ти татрапа̄хам̣ пагаббхена йӯтхапатина̄ лун̃читва̄ уппа̄т̣итапхалойева ахосинти аттхо.

атха апара̄пи джа̄тийо дассентӣ а̄ха –

1272.

‘‘тато чута̄хам̣ ведеха, дассанесу пасӯ ахум̣;

нилун̃чито джаво бхадро, йоггам̣ вӯл̣хам̣ чирам̣ майа̄;

тасса каммасса ниссандо, парада̄рагаманасса ме.

1273.

‘‘тато чута̄хам̣ ведеха, ваджджӣсу кулама̄гама̄;

невиттхӣ на пума̄ а̄сим̣, мануссатте судуллабхе;

тасса каммасса ниссандо, парада̄рагаманасса ме.

1274.

‘‘тато чута̄хам̣ ведеха, аджа̄йим̣ нандане ване;

бхаване та̄ватим̣са̄хам̣, аччхара̄ ка̄маван̣н̣инӣ.

1275.

‘‘вичитраваттха̄бхаран̣а̄, а̄муттаман̣икун̣д̣ала̄;

кусала̄ наччагӣтасса, саккасса парича̄рика̄.

1276.

‘‘таттха т̣хита̄хам̣ ведеха, сара̄ми джа̄тийо има̄;

ана̄гата̄пи саттева, йа̄ гамиссам̣ ито чута̄.

1277.

‘‘парийа̄гатам̣ там̣ кусалам̣, йам̣ ме косамбийам̣ катам̣;

деве чева мануссе ча, сандха̄виссам̣ ито чута̄.

1278.

‘‘сатта джаччо маха̄ра̄джа, ниччам̣ саккатапӯджита̄;

тхӣбха̄ва̄пи на муччиссам̣, чхат̣т̣ха̄ нигатийо има̄.

1279.

‘‘саттамӣ ча гати дева, девапутто махиддхико;

пума̄ дево бхависса̄ми, девака̄йасмимуттамо.

1280.

‘‘аджджа̄пи санта̄намайам̣, ма̄лам̣ гантхенти нандане;

девапутто джаво на̄ма, йо ме ма̄лам̣ пат̣иччхати.

1281.

‘‘мухутто вийа со дибйо, идха васса̄ни сол̣аса;

раттиндиво ча со дибйо, ма̄нусим̣ сарадосатам̣.

1282.

‘‘ити камма̄ни анвенти, асан̇кхеййа̄пи джа̄тийо;

калйа̄н̣ам̣ йади ва̄ па̄пам̣, на хи каммам̣ винассатӣ’’ти.

таттха дассанесӯти дассанарат̣т̣хесу. пасӯти гон̣о ахосим̣. нилун̃читоти ваччхака̄лейева мам̣ евам̣ мана̄по бхависсатӣти ниббӣджакамакам̣су. сохам̣ нилун̃чито уддхатабӣджо джаво бхадро ахосим̣. ваджджӣсу кулама̄гама̄ти гойонито чавитва̄ ваджджират̣т̣хе екасмим̣ маха̄бхогакуле ниббаттинти дассети. невиттхӣ на пума̄ти напум̣сакаттам̣ сандха̄йа а̄ха. бхаване та̄ватим̣са̄ханти та̄ватим̣сабхаване ахам̣.

таттха т̣хита̄хам̣, ведеха, сара̄ми джа̄тийо има̄ти са̄ кира тасмим̣ девалоке т̣хита̄ ‘‘ахам̣ еварӯпам̣ девалокам̣ а̄гаччхантӣ куто ну кхо а̄гата̄’’ти олокентӣ ваджджират̣т̣хе маха̄бхогакуле напум̣сакаттабха̄вато чавитва̄ таттха ниббаттабха̄вам̣ пасси. тато ‘‘кена ну кхо каммена еварӯпе раман̣ӣйе т̣ха̄не ниббатта̄мхӣ’’ти олокентӣ косамбийам̣ сет̣т̣хикуле ниббаттитва̄ катам̣ да̄на̄дикусалам̣ дисва̄ ‘‘етасса пхалена ниббатта̄мхӣ’’ти н̃атва̄ ‘‘анантара̄тӣте напум̣сакаттабха̄ве ниббаттама̄на̄ куто а̄гата̄мхӣ’’ти олокентӣ дассанарат̣т̣хесу гойонийам̣ маха̄дуккхасса анубхӯтабха̄вам̣ ан̃н̃а̄си. тато анантарам̣ джа̄тим̣ ануссарама̄на̄ ва̄нарайонийам̣ уддхатапхалабха̄вам̣ аддаса. тато анантарам̣ ануссарантӣ бхинна̄гате чхагалакайонийам̣ уддхатабӣджабха̄вам̣ ануссари. тато парам̣ ануссарама̄на̄ роруве ниббаттабха̄вам̣ ануссари.

атхасса̄ нирайе тираччха̄найонийан̃ча анубхӯтам̣ дуккхам̣ ануссарантийа̄ бхайам̣ уппаджджи. тато ‘‘кена ну кхо каммена еварӯпам̣ дуккхам̣ анубхӯтам̣ майа̄’’ти чхат̣т̣хам̣ джа̄тим̣ олокентӣ та̄йа джа̄тийа̄ косамбинагаре катам̣ калйа̄н̣акаммам̣ дисва̄ саттамам̣ олокентӣ магадхарат̣т̣хе па̄пасаха̄йам̣ нисса̄йа катам̣ парада̄рикакаммам̣ дисва̄ ‘‘етасса пхалена ме там̣ маха̄дуккхам̣ анубхӯта’’нти ан̃н̃а̄си. атха ‘‘ито чавитва̄ ана̄гате кухим̣ ниббаттисса̄мӣ’’ти олокентӣ ‘‘йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ пуна саккассева парича̄рика̄ хутва̄ ниббаттисса̄мӣ’’ти ан̃н̃а̄си. евам̣ пунаппунам̣ олокайама̄на̄ ‘‘татийепи аттабха̄ве саккассева парича̄рика̄ хутва̄ ниббаттисса̄ми, татха̄ чатуттхе, пан̃чаме пана тасмим̣йева девалоке джаванадевапуттасса аггамахесӣ хутва̄ ниббаттисса̄мӣ’’ти н̃атва̄ тато анантарам̣ олокентӣ ‘‘чхат̣т̣хе аттабха̄ве ито та̄ватим̣сабхаванато чавитва̄ ан̇гатиран̃н̃о аггамахесийа̄ куччхимхи ниббаттисса̄ми, ‘руча̄’ти ме на̄мам̣ бхависсатӣ’’ти н̃атва̄ ‘‘тато анантара̄ кухим̣ ниббаттисса̄мӣ’’ти олокентӣ ‘‘саттама̄йа джа̄тийа̄ тато чавитва̄ та̄ватим̣сабхаване махиддхико девапутто хутва̄ ниббаттисса̄ми, иттхибха̄вато муччисса̄мӣ’’ти ан̃н̃а̄си. тасма̄ –

‘‘таттха т̣хита̄хам̣ ведеха, сара̄ми сатта джа̄тийо;

ана̄гата̄пи саттева, йа̄ гамиссам̣ ито чута̄’’ти. – а̄дима̄ха;

таттха парийа̄гатанти парийа̄йена аттано ва̄рена а̄гатам̣. сатта джаччоти ваджджират̣т̣хе напум̣сакаджа̄тийа̄ саддхим̣ девалоке пан̃ча, айан̃ча чхат̣т̣ха̄ти сатта джа̄тийоти вуччанти. ета̄ сатта джа̄тийо ниччам̣ саккатапӯджита̄ ахосинти дассети. чхат̣т̣ха̄ нигатийоти девалоке пана пан̃ча, айан̃ча ека̄ти има̄ чха гатийо иттхибха̄ва̄на муччиссанти вадати. саттамӣ ча̄ти ито чавитва̄ анантарам̣. санта̄намайанти екатован̣т̣ака̄дивасена катасанта̄нам̣. гантхентӣти йатха̄ санта̄намайа̄ хонти, евам̣ аджджапи мама парича̄рика̄ нанданаване ма̄лам̣ гантхентийева. йо ме ма̄лам̣ пат̣иччхатӣти маха̄ра̄джа, анантараджа̄тийам̣ мама са̄мико джаво на̄ма девапутто йо руккхато патитапатитам̣ ма̄лам̣ пат̣иччхати.

сол̣аса̄ти маха̄ра̄джа, мама джа̄тийа̄ има̄ни сол̣аса васса̄ни, еттако пана ка̄ло дева̄нам̣ еко мухутто, тена та̄ мама чутабха̄вампи аджа̄нанта̄ маматтха̄йа ма̄лам̣ гантхентийева. ма̄нусинти манусса̄нам̣ вассаган̣анам̣ а̄гамма еса сарадосатам̣ вассасатам̣ хоти, евам̣ дӣгха̄йука̄ дева̄. имина̄ пана ка̄ран̣ена паралокасса ча калйа̄н̣апа̄пака̄нан̃ча камма̄нам̣ аттхитам̣ джа̄на̄хи, дева̄ти.

анвентӣти йатха̄ мам̣ анубандхим̣су, евам̣ анубандханти. на хи каммам̣ винассатӣти дит̣т̣хадхаммаведанӣйам̣ тасмим̣йева аттабха̄ве, упападжджаведанӣйам̣ анантарабхаве випа̄кам̣ дети, апара̄парийаведанӣйам̣ пана випа̄кам̣ адатва̄ на нассати. там̣ сандха̄йа ‘‘на хи каммам̣ винассатӣ’’ти ватва̄ ‘‘дева, ахам̣ парада̄рикакаммасса ниссандена нирайе ча тираччха̄найонийан̃ча махантам̣ дуккхам̣ анубхавим̣. саче пана тумхепи ида̄ни гун̣асса катхам̣ гахетва̄ евам̣ кариссатха, майа̄ анубхӯтасадисамева дуккхам̣ анубхависсатха, тасма̄ евам̣ ма̄ кариттха̄’’ти а̄ха.

атхасса уттари дхаммам̣ десентӣ а̄ха –

1283.

‘‘йо иччхе пурисо хотум̣, джа̄тим̣ джа̄тим̣ пунаппунам̣;

парада̄рам̣ виваджджеййа, дхотапа̄дова каддамам̣.

1284.

‘‘йа̄ иччхе пурисо хотум̣, джа̄тим̣ джа̄тим̣ пунаппунам̣;

са̄микам̣ апача̄йеййа, индам̣ва парича̄рика̄.

1285.

‘‘йо иччхе дибйабхоган̃ча, диббама̄йум̣ йасам̣ сукхам̣;

па̄па̄ни париваджджетва̄, тивидхам̣ дхаммама̄чаре.

1286.

‘‘ка̄йена ва̄ча̄ манаса̄, аппаматто вичаккхан̣о;

аттано хоти аттха̄йа, иттхӣ ва̄ йади ва̄ пума̄.

1287.

‘‘йе кечиме ма̄нуджа̄ джӣвалоке, йасассино саббасамантабхога̄;

асам̣сайам̣ техи пуре сучин̣н̣ам̣, каммассака̄се путху саббасатта̄.

1288.

‘‘ин̇гха̄нучинтеси сайампи дева, кутонида̄на̄ те има̄ джанинда;

йа̄ те има̄ аччхара̄санника̄са̄, алан̇ката̄ кан̃чанаджа̄лачханна̄’’ти.

таттха хотунти бхавитум̣. саббасамантабхога̄ти парипун̣н̣асаббабхога̄. сучин̣н̣анти сут̣т̣ху чин̣н̣ам̣ калйа̄н̣акаммам̣ катам̣. каммассака̄сети каммассака̄ аттана̄ катакаммассева випа̄капат̣исам̣ведино. на хи ма̄та̄питӯхи катам̣ каммам̣ путтадхӣта̄нам̣ випа̄кам̣ дети, на та̄хи путтадхӣта̄хи катам̣ каммам̣ ма̄та̄питӯнам̣ випа̄кам̣ дети. сесехи катам̣ сеса̄нам̣ кимева дассати? ин̇гха̄ти чоданаттхе нипа̄то. анучинтесӣти пунаппунам̣ чинтеййа̄си. йа̄ те има̄ти йа̄ има̄ сол̣асасахасса̄ иттхийо там̣ упат̣т̣хаханти, има̄ те кутонида̄на̄, ким̣ нипаджджитва̄ нидда̄йантена ладдха̄, уда̄ху пантхадӯсанасандхиччхеда̄дӣни па̄па̄ни катва̄, аду калйа̄н̣акаммам̣ нисса̄йа ладдха̄ти идам̣ та̄ва аттана̄пи чинтеййа̄си, дева̄ти.

евам̣ са̄ питарам̣ ануса̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1289.

‘‘иччевам̣ питарам̣ кан̃н̃а̄, руча̄ тосеси ан̇гатим̣;

мӯл̣хасса маггама̄чиккхи, дхаммамаккха̄си суббата̄’’ти.

таттха иччеванти бхиккхаве, ити имехи еварӯпехи мадхурехи вачанехи руча̄кан̃н̃а̄ питарам̣ тосеси, мӯл̣хасса маггам̣ вийа тасса сугатимаггам̣ а̄чиккхи, на̄на̄найехи сучаритадхаммам̣ аккха̄си. дхаммам̣ катхентӣйева са̄ суббата̄ сундаравата̄ аттано атӣтаджа̄тийопи катхеси.

евам̣ пуббан̣хато пат̣т̣ха̄йа саббараттим̣ питу дхаммам̣ десетва̄ ‘‘ма̄, дева, наггасса миччха̄дит̣т̣хикасса вачанам̣ ган̣хи, ‘аттхи айам̣ локо, аттхи паралоко, аттхи сукат̣адуккат̣акамма̄нам̣ пхала’нти вадантасса ма̄дисасса калйа̄н̣амиттасса вачанам̣ ган̣ха, ма̄ атиттхена паккхандӣ’’ти а̄ха. евам̣ сантепи питарам̣ миччха̄дассана̄ мочетум̣ на̄саккхи. со хи кевалам̣ тасса̄ мадхуравачанам̣ сутва̄ тусси. ма̄та̄питаро хи пийапутта̄нам̣ вачанам̣ пийа̄йанти, на пана там̣ миччха̄дассанам̣ виссаджджеси. нагарепи ‘‘руча̄ кира ра̄джадхӣта̄ питу дхаммам̣ десетва̄ миччха̄дассанам̣ виссаджджа̄песӣ’’ти екакола̄халам̣ ахоси. ‘‘пан̣д̣ита̄ ра̄джадхӣта̄ аджджа питарам̣ миччха̄дассана̄ мочетва̄ нагарава̄сӣнам̣ соттхибха̄вам̣ кариссатӣ’’ти маха̄джано тусси. са̄ питарам̣ бодхетум̣ асакконтӣ вӣрийам̣ ависсаджджетва̄ва ‘‘йена кеначи упа̄йена питу соттхибха̄вам̣ карисса̄мӣ’’ти сирасмим̣ ан̃джалим̣ патит̣т̣хапетва̄ дасадиса̄ намасситва̄ ‘‘имасмим̣ локе локасандха̄рака̄ дхаммикасаман̣абра̄хман̣а̄ на̄ма локапа̄ладевата̄ на̄ма маха̄брахма̄но на̄ма аттхи, те идха̄гантва̄ аттано балена мама питарам̣ миччха̄дассанам̣ виссаджджа̄пенту, етасса гун̣е асатипи мама гун̣ена мама сӣлена мама саччена идха̄гантва̄ имам̣ миччха̄дассанам̣ виссаджджа̄петва̄ сакалалокасса соттхим̣ каронтӯ’’ти адхит̣т̣хахитва̄ намасси.

тада̄ бодхисатто на̄радо на̄ма маха̄брахма̄ ахоси. бодхисатта̄ ча на̄ма аттано метта̄бха̄вана̄йа ануддайа̄йа махантабха̄вена суппат̣ипаннадуппат̣ипанне сатте дассанаттхам̣ ка̄ла̄нука̄лам̣ локам̣ олокенти. со там̣ дивасам̣ локам̣ олокенто там̣ ра̄джадхӣтарам̣ питу миччха̄дит̣т̣химочанаттхам̣ локасандха̄ракадевата̄йо намассама̄нам̣ дисва̄, ‘‘т̣хапетва̄ мам̣ ан̃н̃о етам̣ ра̄джа̄нам̣ миччха̄дассанам̣ виссаджджа̄петум̣ саматтхо на̄ма наттхи, аджджа майа̄ ра̄джадхӣту сан̇гахам̣, ран̃н̃о ча сапариджанасса соттхибха̄вам̣ катва̄ а̄гантум̣ ват̣т̣ати, кена ну кхо весена гамисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘манусса̄нам̣ паббаджита̄ пийа̄ чева гаруно ча а̄деййавачана̄ ча, тасма̄ паббаджитавесена гамисса̄мӣ’’ти саннит̣т̣ха̄нам̣ катва̄ па̄са̄дикам̣ суван̣н̣аван̣н̣ам̣ мануссаттабха̄вам̣ ма̄петва̄ манун̃н̃ам̣ джат̣а̄ман̣д̣алам̣ бандхитва̄ джат̣антаре кан̃чанасӯчим̣ одахитва̄ анто раттапат̣ам̣ упари раттава̄качӣрам̣ нива̄сетва̄ па̄рупитва̄ суван̣н̣ата̄ра̄кхачитам̣ раджатамайам̣ аджиначаммам̣ екам̣се катва̄ мутта̄сикка̄йа паккхиттам̣ суван̣н̣амайам̣ бхиккха̄бха̄джанам̣ а̄да̄йа тӣсу т̣ха̄несу онатам̣ суван̣н̣ака̄джам̣ кхандхе катва̄ мутта̄сикка̄йа ева пава̄л̣акаман̣д̣алум̣ а̄да̄йа имина̄ исивесена гаганатале чандо вийа вирочама̄но а̄ка̄сена а̄гантва̄ алан̇катачандакапа̄са̄дамаха̄талам̣ пависитва̄ ран̃н̃о пурато а̄ка̄се ат̣т̣ха̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1290.

‘‘атха̄гама̄ брахмалока̄, на̄радо ма̄нусим̣ паджам̣;

джамбудӣпам̣ авеккханто, адда̄ ра̄джа̄наман̇гатим̣.

1291.

‘‘тато патит̣т̣ха̄ па̄са̄де, ведехасса пураттхато;

тан̃ча дисва̄на̄нуппаттам̣, руча̄ исимавандатха̄’’ти.

таттха адда̄ти брахмалоке т̣хитова джамбудӣпам̣ авеккханто гун̣а̄джӣвакасса сантике гахитамиччха̄дассанам̣ ра̄джа̄нам̣ ан̇гатим̣ аддаса, тасма̄ а̄гатоти аттхо. тато патит̣т̣ха̄ти тато со брахма̄ тасса ран̃н̃о амаччаган̣апаривутасса нисиннасса пурато тасмим̣ па̄са̄де ападе падам̣ дассенто а̄ка̄се патит̣т̣хахи. ануппаттанти а̄гатам̣. исинти исивесена а̄гататта̄ саттха̄ ‘‘иси’’нти а̄ха. авандатха̄ти ‘‘мама̄нуггахена мама питари ка̄рун̃н̃ам̣ катва̄ еко девара̄джа̄ а̄гато бхависсатӣ’’ти хат̣т̣хапахат̣т̣ха̄ ва̄та̄бхихат̣а̄ суван̣н̣акадалӣ вийа онамитва̄ на̄радабрахма̄нам̣ аванди.

ра̄джа̄пи там̣ дисва̄ва брахматеджена таджджито аттано а̄сане сан̣т̣ха̄тум̣ асакконто а̄сана̄ оруйха бхӯмийам̣ т̣хатва̄ а̄гатат̣т̣ха̄нан̃ча на̄маготтан̃ча пуччхи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1292.

‘‘атха̄санамха̄ оруйха, ра̄джа̄ бйатхитама̄насо;

на̄радам̣ парипуччханто, идам̣ вачанамабрави.

1293.

‘куто ну а̄гаччхаси деваван̣н̣и, обха̄сайам̣ саббадиса̄ чандима̄ва;

аккха̄хи ме пуччхито на̄маготтам̣, катхам̣ там̣ джа̄нанти мануссалоке’’’ти.

таттха бйатхитама̄насоти бхӣтачитто. куто нӯти каччи ну кхо виджджа̄дхаро бхавеййа̄ти ман̃н̃ама̄но авандитва̄ва евам̣ пуччхи.

атха со ‘‘айам̣ ра̄джа̄ ‘паралоко наттхӣ’ти ман̃н̃ати, паралокамевасса та̄ва а̄чиккхисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

1294.

‘‘ахан̃хи девато ида̄ни еми, обха̄сайам̣ саббадиса̄ чандима̄ва;

аккха̄ми те пуччхито на̄маготтам̣, джа̄нанти мам̣ на̄радо кассапо ча̄’’ти.

таттха деватоти девалокато. на̄радо кассапо ча̄ти мам̣ на̄мена на̄радо, готтена кассапоти джа̄нанти.

атха ра̄джа̄ ‘‘имам̣ паччха̄пи паралокам̣ пуччхисса̄ми, иддхийа̄ ладдхака̄ран̣ам̣ та̄ва пуччхисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

1295.

‘‘аччхерарӯпам̣ тава йа̄дисан̃ча, веха̄йасам̣ гаччхаси тит̣т̣хасӣ ча;

пуччха̄ми там̣ на̄рада етаматтхам̣, атха кена ван̣н̣ена тава̄йамиддхӣ’’ти.

таттха йа̄дисан̃ча̄ти йа̄дисан̃ча тава сан̣т̣ха̄нам̣, йан̃ча твам̣ а̄ка̄се гаччхаси тит̣т̣хаси ча, идам̣ аччхарийаджа̄там̣.

на̄радо а̄ха –

1296.

‘‘саччан̃ча дхаммо ча дамо ча ча̄го, гун̣а̄ мамете паката̄ пура̄н̣а̄;

техева дхаммехи сусевитехи, маноджало йена ка̄мам̣ гатосмӣ’’ти.

таттха саччанти муса̄ва̄давирахитам̣ вачӣсаччам̣. дхаммоти тивидхасучаритадхаммо чева касин̣апарикаммаджха̄надхаммо ча. дамоти индрийадаманам̣. ча̄готи килесапаричча̄го ча деййадхаммапаричча̄го ча. мамете гун̣а̄ти мама ете гун̣асампайутта̄ гун̣асахагата̄. паката̄ пура̄н̣а̄ти майа̄ пуримабхаве ката̄ти дассети. ‘‘техева дхаммехи сусевитехӣ’’ти те саббе гун̣е сусевите парича̄рите дассети. маноджавоти иддхийа̄ ка̄ран̣ена пат̣иладдхо. йена ка̄мам̣ гатосмӣти йена деват̣т̣ха̄не ча мануссат̣т̣ха̄не ча гантум̣ иччханам̣, тена гатосмӣти аттхо.

ра̄джа̄ евам̣ тасмим̣ катхентепи миччха̄дассанасса гахитатта̄ паралокам̣ асаддаханто ‘‘аттхи ну кхо пун̃н̃авипа̄ко’’ти ватва̄ га̄тхама̄ха –

1297.

‘‘аччхерама̄чиккхаси пун̃н̃асиддхим̣, саче хи етехи йатха̄ вадеси;

пуччха̄ми там̣ на̄рада етаматтхам̣, пут̣т̣хо ча ме са̄дху вийа̄карохӣ’’ти.

таттха пун̃н̃асиддхинти пун̃н̃а̄нам̣ сиддхим̣ пхалада̄йакаттам̣ а̄чиккханто аччхарийам̣ а̄чиккхаси.

на̄радо а̄ха –

1298.

‘‘пуччхассу мам̣ ра̄джа тавеса аттхо, йам̣ сам̣сайам̣ курусе бхӯмипа̄ла;

ахам̣ там̣ ниссам̣сайатам̣ гамеми, найехи н̃а̄йехи ча хетубхӣ ча̄’’ти.

таттха тавеса аттхоти пуччхитаббако на̄ма тава еса аттхо. йам̣ сам̣сайанти йам̣ кисмин̃чидева аттхе сам̣сайам̣ кароси, там̣ мам̣ пуччха. ниссам̣сайатанти ахам̣ там̣ ниссам̣сайабха̄вам̣ гамеми. найехӣти ка̄ран̣авачанехи. н̃а̄йехӣти н̃а̄н̣ехи. хетубхӣти паччайехи, пат̣ин̃н̃а̄маттенева аватва̄ н̃а̄н̣ена париччхиндитва̄ ка̄ран̣авачанена ча тесам̣ дхамма̄нам̣ самут̣т̣ха̄пакапаччайехи ча там̣ ниссам̣сайам̣ карисса̄мӣти аттхо.

ра̄джа̄ а̄ха –

1299.

‘‘пуччха̄ми там̣ на̄рада етаматтхам̣, пут̣т̣хо ча ме на̄рада ма̄ муса̄ бхан̣и;

аттхи ну дева̄ питаро ну аттхи, локо паро аттхи джано йама̄хӯ’’ти.

таттха джано йама̄хӯти йам̣ джано евама̄ха – ‘‘аттхи дева̄, аттхи питаро, аттхи паро локо’’ти, там̣ саббам̣ аттхи ну кхоти пуччхати.

на̄радо а̄ха –

1300.

‘‘аттхева дева̄ питаро ча аттхи, локо паро аттхи джано йама̄ху;

ка̄месу гиддха̄ ча нара̄ памӯл̣ха̄, локам̣ парам̣ на видӯ мохайутта̄’’ти.

таттха аттхева дева̄ти маха̄ра̄джа, дева̄ ча питаро ча аттхи, йампи джано паралокама̄ха, сопи аттхева. на видӯти ка̄магиддха̄ пана мохамӯл̣ха̄ джана̄ паралокам̣ на виданти на джа̄нантӣти.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ париха̄сам̣ каронто евама̄ха –

1301.

‘‘аттхӣти че на̄рада саддаха̄си, нивесанам̣ паралоке мата̄нам̣;

идхева ме пан̃ча сата̄ни дехи, дасса̄ми те паралоке сахасса’’нти.

таттха нивесананти нива̄сат̣т̣ха̄нам̣. пан̃ча сата̄нӣти пан̃ча каха̄пан̣асата̄ни.

атха нам̣ маха̄сатто парисамаджджхейева гараханто а̄ха –

1302.

‘‘даджджему кхо пан̃ча сата̄ни бхото, джан̃н̃а̄му че сӣлавантам̣ вадан̃н̃ум̣;

луддам̣ там̣ бхонтам̣ нирайе васантам̣, ко чодайе паралоке сахассам̣.

1303.

‘‘идхева йо хоти адхаммасӣло, па̄па̄ча̄ро аласо луддакаммо;

на пан̣д̣ита̄ тасмим̣ ин̣ам̣ даданти, на хи а̄гамо хоти татха̄видхамха̄.

1304.

‘‘даккхан̃ча посам̣ мануджа̄ видитва̄, ут̣т̣ха̄накам̣ сӣлавантам̣ вадан̃н̃ум̣;

сайамева бхогехи нимантайанти, каммам̣ каритва̄ пуна ма̄харесӣ’’ти.

таттха джан̃н̃а̄му чети йади майам̣ бхавантам̣ ‘‘сӣлава̄ еса вадан̃н̃ӯ, дхаммикасаман̣абра̄хман̣а̄нам̣ имасмим̣ ка̄ле имина̄ на̄маттхоти джа̄нитва̄ тасса тасса киччасса ка̄рако вадан̃н̃ӯ’’ти джа̄неййа̄ма. атха те вад̣д̣хийа̄ пан̃ча сата̄ни дадеййа̄ма, твам̣ пана луддо са̄хасико миччха̄дассанам̣ гахетва̄ да̄наса̄лам̣ виддхам̣сетва̄ парада̄ресу апараджджхаси, ито чуто нирайе уппаджджиссаси, евам̣ луддам̣ там̣ нирайе васантам̣ бхонтам̣ таттха гантва̄ ко ‘‘сахассам̣ ме дехӣ’’ти чодессати. татха̄видхамха̄ти та̄диса̄ пуриса̄ диннасса ин̣асса пуна а̄гамо на̄ма на хоти. даккханти дхануппа̄данакусалам̣. пуна ма̄харесӣти аттано каммам̣ каритва̄ дханам̣ уппа̄детва̄ пуна амха̄кам̣ сантакам̣ а̄хареййа̄си, ма̄ никкаммо васӣти сайамева бхогехи нимантайантӣти.

ити ра̄джа̄ тена ниггайхама̄но аппат̣ибха̄но ахоси. маха̄джано хат̣т̣хатут̣т̣хо хутва̄ ‘‘махиддхико девопи аджджа ра̄джа̄нам̣ миччха̄дассанам̣ виссаджджа̄пессатӣ’’ти сакаланагарам̣ екакола̄халам̣ ахоси. маха̄саттасса̄нубха̄вена тада̄ саттайоджаника̄йа митхила̄йа тасса дхаммадесанам̣ ассун̣анто на̄ма на̄хоси. атха маха̄сатто ‘‘айам̣ ра̄джа̄ ативийа дал̣хам̣ миччха̄дассанам̣ ган̣хи, нирайабхайена нам̣ сантаджджетва̄ миччха̄дит̣т̣хим̣ виссаджджа̄петва̄ пуна девалокена асса̄сесса̄мӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘маха̄ра̄джа, саче дит̣т̣хим̣ на виссаджджессаси, евам̣ анантадуккхам̣ нирайам̣ гамиссасӣ’’ти ватва̄ нирайакатхам̣ пат̣т̣хапеси –

1305.

‘‘ито чуто даккхаси таттха ра̄джа, ка̄коласан̇гхехи викассама̄нам̣;

там̣ кхаджджама̄нам̣ нирайе васантам̣, ка̄кехи гиджджхехи ча сенакехи;

сан̃чхиннагаттам̣ рухирам̣ савантам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха ка̄коласан̇гхехӣти лохатун̣д̣ехи ка̄касан̇гхехи. викассама̄нанти атта̄нам̣ а̄кад̣д̣хийама̄нам̣ таттха нирайе пассиссаси. танти там̣ бхавантам̣.

там̣ пана ка̄коланирайам̣ ван̣н̣етва̄ ‘‘сачепи еттха на ниббаттиссаси, локантаранирайе ниббаттиссасӣ’’ти ватва̄ там̣ нирайам̣ дассетум̣ га̄тхама̄ха –

1306.

‘‘андхам̣тамам̣ таттха на чандасӯрийа̄, нирайо сада̄ тумуло гхорарӯпо;

са̄ нева раттӣ на дива̄ пан̃н̃а̄йати, татха̄видхе ко вичаре дханаттхико’’ти.

таттха андхам̣ таманти маха̄ра̄джа, йамхи локантаранирайе миччха̄дит̣т̣хика̄ ниббаттанти, таттха чаккхувин̃н̃а̄н̣асса уппаттинива̄ран̣ам̣ андхатамам̣. сада̄ тумулоти со нирайо ниччам̣ бахаландхака̄ро. гхорарӯпоти бхӣсанакаджа̄тико. са̄ нева раттӣти йа̄ идха ратти дива̄ ча, са̄ нева таттха пан̃н̃а̄йати. ко вичарети ко уддха̄рам̣ содхенто вичариссати.

тамписса локантаранирайам̣ виттха̄рена ван̣н̣етва̄ ‘‘маха̄ра̄джа, миччха̄дит̣т̣хим̣ ависсадждженто на кевалам̣ етадева, ан̃н̃ампи дуккхам̣ анубхависсасӣ’’ти дассенто га̄тхама̄ха –

1307.

‘‘сабало ча са̄мо ча дуве сува̄на̄, паваддхака̄йа̄ балино маханта̄;

кха̄данти дантехи айомайехи, ито пан̣уннам̣ паралокапатта’’нти.

таттха ито пан̣уннанти имамха̄ мануссалока̄ чутам̣. парато нирайесупи есева найо. тасма̄ сабба̄ни та̄ни нирайат̣т̣ха̄на̄ни нирайапа̄ла̄нам̣ упаккамехи саддхим̣ хет̣т̣ха̄ вуттанайенева виттха̄ретва̄ та̄сам̣ та̄сам̣ га̄тха̄нам̣ анутта̄на̄ни пада̄ни ван̣н̣етабба̄ни.

1308.

‘‘там̣ кхаджджама̄нам̣ нирайе васантам̣, луддехи ва̄л̣ехи агхаммигехи ча;

сан̃чхиннагаттам̣ рухирам̣ савантам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха луддехӣти да̄рун̣ехи. ва̄л̣ехӣти дут̣т̣хехи. агхаммигехӣти агха̄вахехи мигехи, дуккха̄вахехи сунакхехӣти аттхо.

1309.

‘‘усӯхи саттӣхи ча сунисита̄хи, хананти виджджханти ча паччамитта̄;

ка̄л̣ӯпака̄л̣а̄ нирайамхи гхоре, пуббе нарам̣ дуккат̣акаммака̄ри’’нти.

таттха хананти виджджханти ча̄ти джалита̄йа айапатхавийам̣ па̄тетва̄ сакаласарӣрам̣ чхидда̄вачхиддам̣ каронта̄ пахаранти чева виджджханти ча. ка̄л̣ӯпака̄л̣а̄ти евам̣на̄мака̄ нирайапа̄ла̄. нирайамхӣти тасмим̣ тесан̃н̃ева васена ка̄л̣ӯпака̄л̣асан̇кха̄те нирайе. дуккат̣акаммака̄ринти миччха̄дит̣т̣хивасена дуккат̣а̄нам̣ камма̄нам̣ ка̄ракам̣.

1310.

‘‘там̣ хан̃н̃ама̄нам̣ нирайе ваджантам̣, куччхисмим̣ пассасмим̣ виппха̄литӯдарам̣;

сан̃чхиннагаттам̣ рухирам̣ савантам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха танти там̣ бхавантам̣ таттха нирайе татха̄ хан̃н̃ама̄нам̣. ваджантанти ито чито ча дха̄вантам̣. куччхисминти куччхийан̃ча пассе ча хан̃н̃ама̄нам̣ виджджхийама̄нанти аттхо.

1311.

‘‘саттӣ усӯ томарабхин̣д̣ива̄ла̄, вивидха̄вудха̄ вассанти таттха дева̄;

патанти ан̇га̄рамиваччиманто, сила̄санӣ вассати луддакаммети.

таттха ан̇га̄рамиваччимантоти джалитаан̇га̄ра̄ вийа аччиманта̄ а̄вудхависеса̄ патанти. сила̄санӣти джалитасила̄сани. вассати луддакаммети йатха̄ на̄ма деве вассанте асани патати, евамева а̄ка̄се самут̣т̣ха̄йа чиччит̣а̄йама̄нам̣ джалитасила̄вассам̣ тесам̣ луддакамма̄нам̣ упари патати.

1312.

‘‘ун̣хо ча ва̄то нирайамхи дуссахо, на тамхи сукхам̣ лаббхати иттарампи;

там̣ там̣ видха̄вантамаленама̄турам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха иттарампӣти париттакампи. видха̄вантанти вивидха̄ дха̄вантам̣.

1313.

‘‘сандха̄вама̄нампи ратхесу йуттам̣, саджотибхӯтам̣ патхавим̣ камантам̣;

патодалат̣т̣хӣхи сучодайантам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха ратхесу йуттанти ва̄рена ва̄рам̣ тесу джалиталохаратхесу йуттам̣. камантанти аккамама̄нам̣. сучодайантанти сут̣т̣ху чодайантам̣.

1314.

‘‘тама̄рухантам̣ кхурасан̃читам̣ гирим̣, вибхим̣санам̣ паджджалитам̣ бхайа̄накам̣;

сан̃чхиннагаттам̣ рухирам̣ савантам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха тама̄рухантанти там̣ бхавантам̣ джалита̄вудхапаха̄ре асахитва̄ джалитакхурехи сан̃читам̣ джалиталохапаббатам̣ а̄рухантам̣.

1315.

‘‘тама̄рухантам̣ паббатасанника̄сам̣, ан̇га̄рара̄сим̣ джалитам̣ бхайа̄накам̣;

судад̣д̣хагаттам̣ капан̣ам̣ рудантам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха судад̣д̣хагаттанти сут̣т̣ху дад̣д̣хасарӣрам̣.

1316.

‘‘аббхакӯт̣асама̄ учча̄, кан̣т̣аканичита̄ дума̄;

айомайехи тиккхехи, наралохитапа̄йибхӣ’’ти.

таттха кан̣т̣аканичита̄ти джалитакан̣т̣акехи чита̄. ‘‘айомайехӣ’’ти идам̣ йехи кан̣т̣акехи а̄чита̄, те дассетум̣ вуттам̣.

1317.

‘‘тама̄руханти на̄рийо, нара̄ ча парада̄рагӯ;

чодита̄ саттихаттхехи, йаманиддесака̄рибхӣ’’ти.

таттха тама̄рухантӣти там̣ еварӯпам̣ симбалируккхам̣ а̄руханти. йаманиддесака̄рибхӣти йамасса вачанакарехи, нирайапа̄лехӣти аттхо.

1318.

‘‘тама̄рухантам̣ нирайам̣, симбалим̣ рухирамаккхитам̣;

видад̣д̣хака̄йам̣ витачам̣, а̄турам̣ га̄л̣хаведанам̣.

1319.

‘‘пассасантам̣ мухум̣ ун̣хам̣, пуббакамма̄пара̄дхикам̣;

думагге витачам̣ гаттам̣, ко там̣ йа̄чеййа там̣ дхана’’нти.

таттха видад̣д̣хака̄йанти вихим̣ситака̄йам̣. витачанти чаммамам̣са̄нам̣ чхидда̄вачхиддам̣ чхинната̄йа ковил̣а̄рапуппхам̣ вийа ким̣сукапуппхам̣ вийа ча.

1320.

‘‘аббхакӯт̣асама̄ учча̄, асипатта̄чита̄ дума̄;

айомайехи тиккхехи, наралохитапа̄йибхӣ’’ти.

таттха асипатта̄чита̄ти асимайехи паттехи чита̄.

1321.

‘‘тама̄рухантам̣ асипаттапа̄дапам̣, асӣхи тиккхехи ча чхиджджама̄нам̣;

сан̃чхиннагаттам̣ рухирам̣ савантам̣, ко чодайе паралоке сахасса’’нти.

таттха тама̄рухантанти там̣ бхавантам̣ нирайапа̄ла̄нам̣ а̄вудхапаха̄ре асахитва̄ а̄рухантам̣.

1322.

‘‘тато никкхантаматтам̣ там̣, асипатта̄чита̄ дума̄;

сампатитам̣ ветаран̣им̣, ко там̣ йа̄чеййа там̣ дхана’’нти.

таттха сампатитанти патитам̣.

1323.

‘‘кхара̄ кха̄родика̄ татта̄, дугга̄ ветаран̣ӣ надӣ;

айопоккхарасан̃чханна̄, тиккха̄ паттехи сандати’’.

таттха кхара̄ти пхаруса̄. айопоккхарасан̃чханна̄ти айомайехи тикхин̣апарийантехи поккхарапаттехи сан̃чханна̄. паттехӣти техи паттехи са̄ надӣ тиккха̄ хутва̄ сандати.

1324.

‘‘таттха сан̃чхиннагаттам̣ там̣, вуйхантам̣ рухирамаккхитам̣;

ветаран̃н̃е ана̄ламбе, ко там̣ йа̄чеййа там̣ дхана’’нти.

таттха ветаран̃н̃ети ветаран̣ӣудаке.

имам̣ пана маха̄саттасса нирайакатхам̣ сутва̄ ра̄джа̄ сам̣виггахадайо маха̄саттан̃н̃ева та̄н̣агавесӣ хутва̄ а̄ха –

1325.

‘‘ведха̄ми руккхо вийа чхиджджама̄но, дисам̣ на джа̄на̄ми памӯл̣хасан̃н̃о;

бхайа̄нутаппа̄ми маха̄ ча ме бхайа̄, сутва̄на катха̄ тава бха̄сита̄ исе.

1326.

‘‘а̄дитте ва̄римаджджхам̣ва, дӣпам̣вогхе махан̣н̣аве;

андхака̄рева паджджото, твам̣ носи саран̣ам̣ исе.

1327.

‘‘аттхан̃ча дхаммам̣ ануса̄са мам̣ исе, атӣтамаддха̄ апара̄дхитам̣ майа̄;

а̄чиккха ме на̄рада суддхимаггам̣, йатха̄ ахам̣ но нирайам̣ патеййа’’нти.

таттха бхайа̄нутаппа̄мӣти аттана̄ катасса па̄пасса бхайена анутаппа̄ми. маха̄ ча ме бхайа̄ти махантан̃ча ме нирайабхайам̣ уппаннам̣. дипам̣вогхети дӣпам̣ва огхе. идам̣ вуттам̣ хоти – а̄дитте ка̄ле ва̄римаджджхам̣ вийа бхиннана̄ва̄нам̣ огхе ан̣н̣аве патит̣т̣хам̣ алабхама̄на̄нам̣ дӣпам̣ вийа андхака̄рагата̄нам̣ паджджото вийа ча твам̣ но исе саран̣ам̣ бхава. атӣтамаддха̄ апара̄дхитам̣ майа̄ти екам̣сена майа̄ атӣтам̣ каммам̣ апара̄дхитам̣ вира̄дхитам̣, кусалам̣ атиккамитва̄ акусаламева катанти.

атхасса маха̄сатто висуддхимаггам̣ а̄чиккхитум̣ самма̄пат̣ипанне пора̄н̣акара̄джа̄но уда̄харан̣авасена дассенто а̄ха –

1328.

‘‘йатха̄ ахӯ дхатарат̣т̣хо, весса̄митто ат̣т̣хако йа̄матагги;

усиндаро ча̄пи сивӣ ча ра̄джа̄, парича̄рака̄ саман̣абра̄хман̣а̄нам̣.

1329.

‘‘ете чан̃н̃е ча ра̄джа̄но, йе саггависайам̣ гата̄;

адхаммам̣ париваджджетва̄, дхаммам̣ чара махӣпати.

1330.

‘‘аннахаттха̄ ча те бйамхе, гхосайанту пуре тава;

‘ко чха̄то ко ча тасито, ко ма̄лам̣ ко вилепанам̣;

на̄на̄ратта̄нам̣ ваттха̄нам̣, ко нагго паридахиссати.

1331.

‘ко пантхе чхаттама̄нети, па̄дука̄ ча мудӯ субха̄’;

ити са̄йан̃ча па̄то ча, гхосайанту пуре тава.

1332.

‘‘джин̣н̣ам̣ посам̣ гава̄ссан̃ча, ма̄ссу йун̃джа йатха̄ пуре;

париха̄ран̃ча даджджа̄си, адхика̄ракато балӣ’’ти.

таттха ете ча̄ти йатха̄ ете ча дхатарат̣т̣хо весса̄митто ат̣т̣хако йа̄матагги усиндаро сивӣти чха ра̄джа̄но ан̃н̃е ча дхаммам̣ чаритва̄ саггависайам̣ гата̄, евам̣ твампи адхаммам̣ париваджджетва̄ дхаммам̣ чара. ко чха̄тоти маха̄ра̄джа, тава бйамхе пуре ра̄джанивесане чева нагаре ча аннахаттха̄ пуриса̄ ‘‘ко чха̄то, ко тасито’’ти тесам̣ да̄тука̄мата̄йа гхосенту. ко ма̄ланти ко ма̄лам̣ иччхати, ко вилепанам̣ иччхати, на̄на̄ратта̄нам̣ ваттха̄нам̣ йам̣ йам̣ иччхати, там̣ там̣ ко нагго паридахиссатӣти гхосенту. ко пантхе чхаттама̄нетӣти ко пантхе чхаттам̣ дха̄райиссати. па̄дука̄ ча̄ти упа̄хана̄ ча мудӯ субха̄ ко иччхати.

джин̣н̣ам̣ посанти йо те упат̣т̣ха̄кесу амаччо ва̄ ан̃н̃о ва̄ пуббе катӯпака̄ро джара̄джин̣н̣ака̄ле йатха̄ пора̄н̣ака̄ле каммам̣ ка̄тум̣ на саккоти, йепи те гава̄сса̄дайо джин̣н̣ата̄йа каммам̣ ка̄тум̣ на сакконти, тесу екампи пуббе вийа каммесу ма̄ йоджайи. джин̣н̣ака̄ласмин̃хи те та̄ни камма̄ни ка̄тум̣ на сакконти. париха̄ран̃ча̄ти идха парива̄ро ‘‘париха̄ро’’ти вутто. идам̣ вуттам̣ хоти – йо ча те балӣ хутва̄ адхика̄ракато пуббе катӯпака̄ро хоти, тасса джара̄джин̣н̣ака̄ле йатха̄пора̄н̣апарива̄рам̣ дадеййа̄си. асаппуриса̄ хи аттано упака̄рака̄нам̣ упака̄рам̣ ка̄тум̣ саматтхака̄лейева самма̄нам̣ каронти, саматтхака̄ле пана на олокенти. саппуриса̄ пана асаматтхака̄лепи тесам̣ татхева сакка̄рам̣ каронти, тасма̄ тувампи евам̣ кареййа̄сӣти.

ити маха̄сатто ран̃н̃о да̄накатхан̃ча сӣлакатхан̃ча катхетва̄ ида̄ни йасма̄ айам̣ ра̄джа̄ аттано аттабха̄ве ратхена упаметва̄ ван̣н̣ийама̄не туссиссати, тасма̄сса саббака̄мадухаратхопама̄йа дхаммам̣ десенто а̄ха –

1333.

‘‘ка̄йо те ратхасан̃н̃а̄то, маноса̄ратхико лаху;

авихим̣са̄са̄ритаккхо, сам̣вибха̄гапат̣иччхадо.

1334.

‘‘па̄дасан̃н̃аманемийо, хаттхасан̃н̃амапаккхаро;

куччхисан̃н̃аманаббханто, ва̄ча̄сан̃н̃амакӯджано.

1335.

‘‘саччава̄кйасаматтан̇го, апесун̃н̃асусан̃н̃ато;

гира̄сакхиланелан̇го, митабха̄н̣исилесито.

1336.

‘‘саддха̄лобхасусан̇кха̄ро, нива̄тан̃джаликуббаро;

атхаддхата̄натӣса̄ко, сӣласам̣варанандхано.

1337.

‘‘аккодханамануггха̄тӣ, дхаммапан̣д̣арачхаттако;

ба̄хусаччамапа̄ламбо, т̣хитачиттамупа̄дхийо.

1338.

‘‘ка̄лан̃н̃ута̄читтаса̄ро, веса̄раджджатидан̣д̣ако;

нива̄тавуттийоттако, анатима̄найуго лаху.

1339.

‘‘алӣначиттасантха̄ро, вуддхисевӣ раджохато;

сатипатодо дхӣрасса, дхити його ча расмийо.

1340.

‘‘мано дантам̣ патхам̣ нети, самадантехи ва̄хибхи;

иччха̄ лобхо ча куммагго, уджумагго ча сам̣йамо.

1341.

‘‘рӯпе садде расе гандхе, ва̄ханасса падха̄вато;

пан̃н̃а̄ а̄кот̣анӣ ра̄джа, таттха атта̄ва са̄ратхи.

1342.

‘‘саче етена йа̄нена, самачарийа̄ дал̣ха̄ дхити;

саббака̄мадухо ра̄джа, на джа̄ту нирайам̣ вадже’’ти.

таттха ратхасан̃н̃а̄тоти маха̄ра̄джа, тава ка̄йо ратхоти сан̃н̃а̄то хоту. маноса̄ратхикоти манасан̇кха̄тена кусалачиттена са̄ратхина̄ саманна̄гато. лахӯти вигататхинамиддхата̄йа саллахуко. авихим̣са̄са̄ритаккхоти авихим̣са̄майена са̄ритена сут̣т̣ху паринит̣т̣хитена аккхена саманна̄гато. сам̣вибха̄гапат̣иччхадоти да̄насам̣вибха̄гамайена пат̣иччхадена саманна̄гато. па̄дасан̃н̃аманемийоти па̄дасам̣йамамайа̄йа немийа̄ саманна̄гато. хаттхасан̃н̃амапаккхароти хаттхасам̣йамамайена паккхарена саманна̄гато. куччхисан̃н̃аманаббхантоти куччхисам̣йамасан̇кха̄тена митабходжанамайена телена аббханто. ‘‘аббхан̃джитаббо на̄бхи хотӯ’’типи па̄т̣хо. ва̄ча̄сан̃н̃амакӯджаноти ва̄ча̄сам̣йамена акӯджано.

саччава̄кйасаматтан̇готи саччава̄кйена парипун̣н̣аан̇го акхан̣д̣аратхан̇го. апесун̃н̃асусан̃н̃атоти апесун̃н̃ена сут̣т̣ху сан̃н̃ато самуссито. гира̄сакхиланелан̇готи сакхила̄йа сан̣хава̄ча̄йа ниддосан̇го мат̣т̣харатхан̇го. митабха̄н̣исилесито митабха̄н̣асан̇кха̄тена силесена сут̣т̣ху самбандхо. саддха̄лобхасусан̇кха̄роти каммапхаласаддаханасаддха̄майена ча алобхамайена ча сундарена алан̇ка̄рена саманна̄гато. нива̄тан̃джаликуббароти сӣлаванта̄нам̣ нива̄тамайена чева ан̃джаликаммамайена ча куббарена саманна̄гато. атхаддхата̄натӣса̄коти сакхиласаммодабха̄васан̇кха̄та̄йа атхаддхата̄йа анатаӣсо, тхоканатаӣсоти аттхо. сӣласам̣варанандханоти акхан̣д̣апан̃часӣлачаккхундрийа̄дисам̣варасан̇кха̄та̄йа нандханараджджуйа̄ саманна̄гато.

аккодханамануггха̄тӣти аккодханабха̄васан̇кха̄тена ануггха̄тена саманна̄гато. дхаммапан̣д̣ара-чхаттакоти дасакусаладхаммасан̇кха̄тена пан̣д̣араччхаттена саманна̄гато. ба̄хусаччамапа̄ламботи аттхасаннисситабахуссутабха̄вамайена апа̄ламбена саманна̄гато. т̣хитачиттамупа̄дхийоти локадхаммехи авикампанабха̄вена сут̣т̣ху т̣хитаекаггабха̄ваппаттачиттасан̇кха̄тена упа̄дхина̄ уттараттхаран̣ена ва̄ ра̄джа̄санена саманна̄гато. ка̄лан̃н̃ута̄читтаса̄роти ‘‘айам̣ да̄насса диннака̄ло, айам̣ сӣласса раккханака̄ло’’ти евам̣ ка̄лан̃н̃ута̄сан̇кха̄тена ка̄лам̣ джа̄нитва̄ катена читтена кусаласа̄рена саманна̄гато. идам̣ вуттам̣ хоти – йатха̄, маха̄ра̄джа, ратхасса на̄ма а̄н̣им̣ а̄дим̣ катва̄ даббасамбха̄раджа̄там̣ парисуддхам̣ са̄рамайан̃ча иччхитаббам̣, еван̃хи со ратхо аддха̄наккхамо хоти, евам̣ тавапи ка̄йаратхо ка̄лам̣ джа̄нитва̄ катена читтена парисуддхена да̄на̄дикусаласа̄рена саманна̄гато хотӯти. веса̄раджджатидан̣д̣акоти парисамаджджхе катхентассапи виса̄радабха̄васан̇кха̄тена тидан̣д̣ена саманна̄гато. нива̄тавуттийоттакоти ова̄де паваттанасан̇кха̄тена мудуна̄ дхурайоттена саманна̄гато. мудуна̄ хи дхурайоттена баддхаратхам̣ синдхава̄ сукхам̣ ваханти, евам̣ тава ка̄йаратхопи пан̣д̣ита̄нам̣ ова̄даппаваттита̄йа а̄баддхо сукхам̣ йа̄тӯти аттхо. анатима̄найуго лахӯти анатима̄насан̇кха̄тена лахукена йугена саманна̄гато.

алӣначиттасантха̄роти йатха̄ ратхо на̄ма дантамайена ул̣а̄рена сантха̄рена собхати, евам̣ тава ка̄йаратхопи да̄на̄дина̄ алӣнаасан̇кут̣итачиттасантха̄ро хоту. вуддхисевӣ раджохатоти йатха̄ ратхо на̄ма висамена раджут̣т̣ха̄намаггена гаччханто раджокин̣н̣о на собхати, самена вираджена маггена гаччханто собхати, евам̣ тава ка̄йаратхопи пан̃н̃а̄вуддхисевита̄йа саматалам̣ уджумаггам̣ пат̣ипаджджитва̄ хатараджо хоту. сатипатодо дхӣрасса̄ти пан̣д̣итасса тава тасмим̣ ка̄йаратхе супатит̣т̣хитасатипатодо хоту. дхити його ча расмийоти аббоччхиннавӣрийасан̇кха̄та̄ дхити ча хитаппат̣ипаттийам̣ йун̃джанабха̄васан̇кха̄то його ча тава тасмим̣ ка̄йаратхе ват̣т̣ита̄ тхира̄ расмийо хонту. мано дантам̣ патхам̣ нети, самадантехи ва̄хибхӣти йатха̄ ратхо на̄ма висамадантехи синдхавехи уппатхам̣ йа̄ти, самадантехи самасиккхитехи йутто уджупатхамева анвети, евам̣ манопи дантам̣ ниббисеванам̣ куммаггам̣ паха̄йа уджумаггам̣ ган̣ха̄ти. тасма̄ судантам̣ а̄ча̄расампаннам̣ читтам̣ тава ка̄йаратхасса синдхавакиччам̣ са̄дхету. иччха̄лобхо ча̄ти аппаттесу ваттхӯсу иччха̄, паттесу лобхоти айам̣ иччха̄ ча лобхо ча куммагго на̄ма. кут̣ило ануджумагго апа̄йамева нети. дасакусалакаммапатхавасена пана ат̣т̣хан̇гикамаггавасена ва̄ паватто сӣласам̣йамо уджумагго на̄ма. со тава ка̄йаратхасса магго хоту.

рӯпети етесу мана̄пийесу рӯпа̄дӣсу ка̄магун̣есу нимиттам̣ гахетва̄ дха̄вантасса тава ка̄йаратхасса уппатхам̣ пат̣ипаннасса ра̄джаратхасса синдхаве а̄кот̣етва̄ нива̄ран̣апатодайат̣т̣хи вийа пан̃н̃а̄ а̄кот̣анӣ хоту. са̄ хи там̣ уппатхагаманато нива̄ретва̄ уджум̣ сучаритамаггам̣ а̄ропессати. таттха атта̄ва са̄ратхӣти тасмим̣ пана те ка̄йаратхе ан̃н̃о са̄ратхи на̄ма наттхи, тава атта̄ва са̄ратхи хоту. саче етена йа̄нена̄ти маха̄ра̄джа, йассетам̣ еварӯпам̣ йа̄нам̣ саче аттхи, етена йа̄нена. самачарийа̄ дал̣ха̄ дхитӣти йасса самачарийа̄ ча дхити ча дал̣ха̄ хоти тхира̄, со етена йа̄нена йасма̄ еса ратхо саббака̄мадухо ра̄джа, йатха̄дхиппете саббака̄ме дети, тасма̄ на джа̄ту нирайам̣ вадже, екам̣сенетам̣ дха̄рехи, еварӯпена йа̄нена нирайам̣ на гаччхасӣти аттхо. ити кхо, маха̄ра̄джа, йам̣ мам̣ авача ‘‘а̄чиккха ме, на̄рада, суддхимаггам̣, йатха̄ ахам̣ но нирайе патеййа’’нти, айам̣ те со майа̄ анекапарийа̄йена аккха̄тоти.

евамасса дхаммам̣ десетва̄ миччха̄дит̣т̣хим̣ джаха̄петва̄ сӣле патит̣т̣ха̄петва̄ ‘‘ито пат̣т̣ха̄йа па̄памитте паха̄йа калйа̄н̣амитте упасан̇кама, ниччам̣ аппаматто хохӣ’’ти ова̄дам̣ датва̄ ра̄джадхӣту гун̣ам̣ ван̣н̣етва̄ ра̄джапариса̄йа ча ра̄джородха̄нан̃ча ова̄дам̣ датва̄ махантена̄нубха̄вена тесам̣ пассанта̄нан̃н̃ева брахмалокам̣ гато.

саттха̄ имам̣ дхаммадесанам̣ а̄харитва̄ ‘‘на, бхиккхаве, ида̄нева, пуббепи майа̄ дит̣т̣хиджа̄лам̣ бхиндитва̄ урувелакассапо дамитойева̄’’ти ватва̄ джа̄такам̣ самодха̄ненто има̄ га̄тха̄ абха̄си –

1343.

‘‘ала̄то девадаттоси, суна̄мо а̄си бхаддаджи;

виджайо са̄рипуттоси, моггалла̄носи бӣджако.

1344.

‘‘сунаккхатто личчхавипутто, гун̣о а̄си ачелако;

а̄нандо са̄ руча̄ а̄си, йа̄ ра̄джа̄нам̣ паса̄дайи.

1345.

‘‘урувелакассапо ра̄джа̄, па̄падит̣т̣хи тада̄ аху;

маха̄брахма̄ бодхисатто, евам̣ дха̄ретха джа̄така’’нти.

маха̄на̄радакассападжа̄такаван̣н̣ана̄ ат̣т̣хама̄.

[546] 9. видхураджа̄такаван̣н̣ана̄

чатупосатхакан̣д̣ам̣

пан̣д̣у кисийа̄си дуббала̄ти идам̣ саттха̄ джетаване вихаранто аттано пан̃н̃а̄па̄рамим̣ а̄раббха катхеси. екадивасан̃хи бхиккхӯ дхаммасабха̄йам̣ катхам̣ самут̣т̣ха̄песум̣ ‘‘а̄вусо, саттха̄ маха̄пан̃н̃о путхупан̃н̃о гамбхӣрапан̃н̃о джаванапан̃н̃о ха̄сапан̃н̃о тиккхапан̃н̃о ниббедхикапан̃н̃о параппава̄дамаддано, аттано пан̃н̃а̄нубха̄вена кхаттийапан̣д̣ита̄дӣхи абхисан̇кхате сукхумапан̃хе бхиндитва̄ те даметва̄ ниббисеване катва̄ тӣсу саран̣есу чева сӣлесу ча патит̣т̣ха̄петва̄ аматага̄мимаггам̣ пат̣ипа̄десӣ’’ти. саттха̄ а̄гантва̄ ‘‘ка̄йа нуттха, бхиккхаве, етарахи катха̄йа саннисинна̄’’ти пуччхитва̄ ‘‘има̄йа на̄ма̄’’ти вутте ‘‘аначчхарийам̣, бхиккхаве, йам̣ татха̄гато парама̄бхисамбодхиппатто параппава̄дам̣ бхиндитва̄ кхаттийа̄дайо дамеййа. пуримабхавасмин̃хи бодхин̃а̄н̣ам̣ парийесантопи татха̄гато пан̃н̃ава̄ параппава̄дамадданойева. татха̄ хи ахам̣ видхурака̄ле сат̣т̣хийоджануббедхе ка̄л̣апаббатамуддхани пун̣н̣акам̣ на̄ма йаккхасена̄патим̣ аттано н̃а̄н̣абаленева даметва̄ ниббисеванам̣ катва̄ пан̃часӣлесу патит̣т̣ха̄пенто аттано джӣвитам̣ да̄песи’’нти ватва̄ техи йа̄чито атӣтам̣ а̄хари.

атӣте курурат̣т̣хе индапаттханагаре дханан̃чайакорабйо на̄ма ра̄джа̄ раджджам̣ ка̄реси. видхурапан̣д̣ито на̄ма амаччо тасса аттхадхамма̄нуса̄сако ахоси. со мадхуракатхо маха̄дхаммакатхико сакаладжамбудӣпе ра̄джа̄но хаттхикантавӣн̣а̄сарена палуддхахаттхино вийа аттано мадхурадхаммадесана̄йа палобхетва̄ тесам̣ сакасакараджджа̄ни гантум̣ ададама̄но буддхалӣла̄йа маха̄джанасса дхаммам̣ десенто махантена йасена тасмим̣ нагаре пат̣иваси.

тада̄ хи ба̄ра̄н̣асийампи гихисаха̄йака̄ чатта̄ро бра̄хман̣амаха̄са̄ла̄ махаллакака̄ле ка̄месу а̄дӣнавам̣ дисва̄ химавантам̣ пависитва̄ исипаббаджджам̣ паббаджитва̄ абхин̃н̃а̄ ча сама̄паттийо ча ниббаттетва̄ ванамӯлапхала̄ха̄ра̄ таттхева чирам̣ васитва̄ лон̣амбиласеванаттха̄йа ча̄рикам̣ чарама̄на̄ ан̇гарат̣т̣хе ка̄лачампа̄нагарам̣ патва̄ ра̄джуййа̄не васитва̄ пунадивасе бхиккха̄йа нагарам̣ пависим̣су. таттха чатта̄ро саха̄йака̄ кут̣умбика̄ тесам̣ ирийа̄патхесу пасӣдитва̄ вандитва̄ бхиккха̄бха̄джанам̣ гахетва̄ екекам̣ аттано нивесане нисӣда̄петва̄ пан̣ӣтена а̄ха̄рена паривиситва̄ пат̣ин̃н̃ам̣ га̄ха̄петва̄ уййа̄нейева ва̄са̄песум̣. те чатта̄ро та̄паса̄ чатуннам̣ кут̣умбика̄нам̣ гехесу нибаддхам̣ бхун̃джитва̄ дива̄виха̄раттха̄йа еко та̄пасо та̄ватим̣сабхаванам̣ гаччхати, еко на̄габхаванам̣, еко супан̣н̣абхаванам̣, еко корабйаран̃н̃о мига̄джинауййа̄нам̣ гаччхати. тесу йо девалокам̣ гантва̄ дива̄виха̄рам̣ кароти, со саккасса йасам̣ олокетва̄ аттано упат̣т̣ха̄касса тамева ван̣н̣ети. йо на̄габхаванам̣ гантва̄ дива̄виха̄рам̣ кароти, со на̄гара̄джасса сампаттим̣ олокетва̄ аттано упат̣т̣ха̄касса тамева ван̣н̣ети. йо супан̣н̣абхаванам̣ гантва̄ дива̄виха̄рам̣ кароти, со супан̣н̣ара̄джасса вибхӯтим̣ олокетва̄ аттано упат̣т̣ха̄касса тамева ван̣н̣ети. йо дханан̃чайакорабйара̄джасса уййа̄нам̣ гантва̄ дива̄виха̄рам̣ кароти, со дханан̃чайакорабйаран̃н̃о сирисобхаггам̣ олокетва̄ аттано упат̣т̣ха̄касса тамева ван̣н̣ети.

те чатта̄ропи джана̄ там̣ тадева т̣ха̄нам̣ паттхетва̄ да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни катва̄ а̄йупарийоса̄не еко сакко хутва̄ ниббатти, еко сапуттада̄ро на̄габхаване на̄гара̄джа̄ хутва̄ ниббатти, еко супан̣н̣абхаване симбаливима̄не супан̣н̣ара̄джа̄ хутва̄ ниббатти. еко дханан̃чайакорабйаран̃н̃о аггамахесийа̄ куччхимхи ниббатти. тепи та̄паса̄ апарихӣнаджджха̄на̄ ка̄лам̣ катва̄ брахмалоке ниббаттим̣су. корабйакума̄ро вуд̣д̣химанва̄йа питу аччайена радждже патит̣т̣хахитва̄ дхаммена самена раджджам̣ ка̄реси. со пана джӯтавиттако ахоси. со видхурапан̣д̣итасса ова̄де т̣хатва̄ да̄нам̣ дети, сӣлам̣ раккхати, упосатхам̣ упавасати.

со екадивасам̣ сама̄диннупосатхо ‘‘вивекаманубрӯхисса̄мӣ’’ти уййа̄нам̣ гантва̄ манун̃н̃ат̣т̣ха̄не нисӣдитва̄ саман̣адхаммам̣ ака̄си. саккопи сама̄диннупосатхо ‘‘девалоке палибодхо хотӣ’’ти мануссалоке тамева уййа̄нам̣ а̄гантва̄ екасмим̣ манун̃н̃ат̣т̣ха̄не нисӣдитва̄ саман̣адхаммам̣ ака̄си. варун̣ана̄гара̄джа̄пи сама̄диннупосатхо ‘‘на̄габхаване палибодхо хотӣ’’ти таттхева̄гантва̄ екасмим̣ манун̃н̃ат̣т̣ха̄не нисӣдитва̄ саман̣адхаммам̣ ака̄си. супан̣н̣ара̄джа̄пи сама̄диннупосатхо ‘‘супан̣н̣абхаване палибодхо хотӣ’’ти таттхева̄гантва̄ екасмим̣ манун̃н̃ат̣т̣ха̄не нисӣдитва̄ саман̣адхаммам̣ ака̄си. тепи чатта̄ро джана̄ са̄йанхасамайе сакат̣т̣ха̄нехи никкхамитва̄ ман̇галапоккхаран̣итӣре сама̄гантва̄ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ олокетва̄ пуббасинехавасена самагга̄ саммодама̄на̄ хутва̄ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ меттачиттам̣ упат̣т̣хапетва̄ мадхурапат̣исантха̄рам̣ карим̣су. тесу сакко ман̇галасила̄пат̣т̣е нисӣди, итарепи аттано аттано йутта̄санам̣ н̃атва̄ нисӣдим̣су. атха не сакко а̄ха ‘‘майам̣ чатта̄ропи ра̄джа̄нова, амхесу пана касса сӣлам̣ маханта’’нти? атха нам̣ варун̣ана̄гара̄джа̄ а̄ха ‘‘тумха̄кам̣ тин̣н̣ам̣ джана̄нам̣ сӣлато майхам̣ сӣлам̣ маханта’’нти. ‘‘киметтха ка̄ран̣а’’нти? ‘‘айам̣ супан̣н̣ара̄джа̄ амха̄кам̣ джа̄та̄нампи аджа̄та̄нампи пачча̄миттова, ахам̣ еварӯпам̣ амха̄кам̣ джӣвитаккхайакарам̣ пачча̄миттам̣ дисва̄пи кодхам̣ на кароми, имина̄ ка̄ран̣ена мама сӣлам̣ маханта’’нти ватва̄ идам̣ дасаканипа̄те чатупосатхаджа̄таке пат̣хамам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘йо копанеййе на кароти копам̣, на куджджхати саппурисо када̄чи;

куддхопи со на̄викароти копам̣, там̣ ве нарам̣ саман̣ама̄ху локе’’ти. (джа̄. 1.10.24);

таттха йоти кхаттийа̄дӣсу йо кочи. копанеййети куджджхитаббайуттаке пуггале кхантӣва̄дӣта̄пасо вийа копам̣ на кароти. када̄чӣти йо кисмин̃чи ка̄ле на куджджхатева. куддхопӣти саче пана со саппурисо куджджхати, атха куддхопи там̣ копам̣ на̄викароти чӯл̣абодхита̄пасо вийа. там̣ ве наранти маха̄ра̄джа̄но там̣ ве пурисам̣ самитапа̄пата̄йа локе пан̣д̣ита̄ ‘‘саман̣а’’нти катхенти. име пана гун̣а̄ майи санти, тасма̄ мамева сӣлам̣ махантанти.

там̣ сутва̄ супан̣н̣ара̄джа̄ ‘‘айам̣ на̄го мама аггабхаккхо, йасма̄ пана̄хам̣ еварӯпам̣ аггабхаккхам̣ дисва̄пи кхудам̣ адхива̄сетва̄ а̄ха̄рахету па̄пам̣ на кароми, тасма̄ мамева сӣлам̣ маханта’’нти ватва̄ имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘ӯнӯдаро йо сахате джигхаччхам̣, данто тапассӣ митапа̄набходжано;

а̄ха̄рахету на кароти па̄пам̣, там̣ ве нарам̣ саман̣ама̄ху локе’’ти. (джа̄. 1.10.25);

таттха дантоти индрийадаманена саманна̄гато. тапассӣти тапанисситако. а̄ха̄рахетӯти атиджигхаччхапил̣итопи йо па̄пам̣ ла̄макакаммам̣ на кароти дхаммасена̄патиса̄рипуттаттхеро вийа. ахам̣ панаджджа а̄ха̄рахету па̄пам̣ на кароми, тасма̄ мамева сӣлам̣ махантанти.

тато сакко девара̄джа̄ ‘‘ахам̣ на̄наппака̄рам̣ сукхападат̣т̣ха̄нам̣ девалокасампаттим̣ паха̄йа сӣлараккхан̣аттха̄йа мануссалокам̣ а̄гато, тасма̄ мамева сӣлам̣ маханта’’нти ватва̄ имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘кхид̣д̣ам̣ ратим̣ виппаджахитва̄на саббам̣, на ча̄ликам̣ бха̄сати кин̃чи локе;

вибхӯсат̣т̣ха̄на̄ вирато метхунасма̄, там̣ ве нарам̣ саман̣ама̄ху локе’’ти. (джа̄. 1.10.26);

таттха кхид̣д̣анти ка̄йикава̄часикакхид̣д̣ам̣. ратинти диббака̄магун̣аратим̣. кин̃чӣти аппаматтакампи. вибхӯсат̣т̣ха̄на̄ти мам̣савибхӯса̄ чхавивибхӯса̄ти две вибхӯса̄. таттха аджджхохаран̣ӣйа̄ха̄ро мам̣савибхӯса̄ на̄ма, ма̄ла̄гандха̄дӣни чхавивибхӯса̄ на̄ма, йена акусалачиттена дха̄рӣйати, там̣ тасса т̣ха̄нам̣, тато вирато метхунасеванато ча йо пат̣ивирато. там̣ ве нарам̣ саман̣ама̄ху локети ахам̣ аджджа деваччхара̄йо паха̄йа идха̄гантва̄ саман̣адхаммам̣ кароми, тасма̄ мамева сӣлам̣ махантанти. евам̣ саккопи аттано сӣламева ван̣н̣ети.

там̣ сутва̄ дханан̃чайара̄джа̄ ‘‘ахам̣ аджджа махантам̣ париггахам̣ сол̣асасахассана̄т̣акиттхипарипун̣н̣ам̣ антепурам̣ чаджитва̄ уййа̄не саман̣адхаммам̣ кароми, тасма̄ мамева сӣлам̣ маханта’’нти ватва̄ имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘париггахам̣ лобхадхамман̃ча саббам̣, йо ве парин̃н̃а̄йа париччаджети;

дантам̣ т̣хитаттам̣ амамам̣ нира̄сам̣, там̣ ве нарам̣ саман̣ама̄ху локе’’ти. (джа̄. 1.10.27);

таттха париггаханти на̄наппака̄рам̣ ваттхука̄мам̣. лобхадхамманти тасмим̣ уппаджджанатан̣хам̣. парин̃н̃а̄йа̄ти н̃а̄тапарин̃н̃а̄, тӣран̣апарин̃н̃а̄, паха̄напарин̃н̃а̄ти има̄хи тӣхи парин̃н̃а̄хи париджа̄нитва̄. таттха кхандха̄дӣнам̣ дуккха̄дисабха̄ваджа̄нанам̣ н̃а̄тапарин̃н̃а̄, тесу агун̣ам̣ упадха̄ретва̄ тӣран̣ам̣ тӣран̣апарин̃н̃а̄, тесу досам̣ дисва̄ чхандара̄гасса̄пакад̣д̣ханам̣ паха̄напарин̃н̃а̄. йо има̄хи тӣхи парин̃н̃а̄хи джа̄нитва̄ ваттхука̄макилесака̄ме париччаджати, чхад̣д̣етва̄ гаччхати. дантанти ниббисеванам̣. т̣хитаттанти миччха̄витакка̄бха̄вена т̣хитасабха̄вам̣. амаманти аханти мама̄йанатан̣ха̄рахитам̣. нира̄санти путтада̄ра̄дӣсу ниччхандара̄гам̣. там̣ ве наранти там̣ еварӯпам̣ пуггалам̣ ‘‘саман̣а’’нти ваданти.

ити те саббепи аттано аттано сӣламева махантанти ван̣н̣етва̄ сакка̄дайо дханан̃чайам̣ пуччхим̣су ‘‘аттхи пана, маха̄ра̄джа, кочи тумха̄кам̣ сантике пан̣д̣ито, йо но имам̣ кан̇кхам̣ винодеййа̄’’ти. ‘‘а̄ма, маха̄ра̄джа̄но мама аттхадхамма̄нуса̄сако маха̄пан̃н̃о асамадхуро видхурапан̣д̣ито на̄ма аттхи, со но имам̣ кан̇кхам̣ винодессати, тасса сантикам̣ гаччха̄ма̄’’ти. атха те саббе ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхим̣су. атха саббепи уййа̄на̄ никкхамитва̄ дхаммасабхам̣ гантва̄ паллан̇кам̣ алан̇ка̄ра̄петва̄ бодхисаттам̣ паллан̇каварамаджджхе нисӣда̄петва̄ пат̣исантха̄рам̣ катва̄ екамантам̣ нисинна̄ ‘‘пан̣д̣ита, амха̄кам̣ кан̇кха̄ уппанна̄, там̣ но винодехӣ’’ти ватва̄ имам̣ га̄тхама̄хам̣су –

‘‘пуччха̄ма катта̄раманомапан̃н̃ам̣, катха̄су но виггахо аттхи джа̄то;

чхиндаджджа кан̇кхам̣ вичикиччхита̄ни, тададжджа кан̇кхам̣ витарему саббе’’ти. (джа̄. 1.10.28);

таттха катта̄ранти каттаббайуттакака̄ракам̣. виггахо аттхи джа̄тоти еко сӣлавиггахо сӣлавива̄до уппанно аттхи. чхиндаджджа̄ти амха̄кам̣ там̣ кан̇кхам̣ та̄ни ча вичикиччхита̄ни ваджирена синерум̣ пахаранто вийа аджджа чхинда. витаремӯти витареййа̄ма.

пан̣д̣ито тесам̣ катхам̣ сутва̄ ‘‘маха̄ра̄джа̄но тумха̄кам̣ сӣлам̣ нисса̄йа уппаннам̣ вива̄дакатхам̣ сукатхитадуккатхитам̣ джа̄нисса̄мӣ’’ти ватва̄ имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘йе пан̣д̣ита̄ аттхадаса̄ бхаванти, бха̄санти те йонисо таттха ка̄ле;

катхам̣ ну катха̄нам̣ абха̄сита̄нам̣, аттхам̣ найеййум̣ кусала̄ джанинда̄’’ти. (джа̄. 1.10.29);

таттха аттхадаса̄ти аттхадассанасаматтха̄. таттха ка̄лети тасмим̣ виггахе а̄рочите йуттаппайуттака̄ле те пан̣д̣ита̄ таматтхам̣ а̄чиккханта̄ йонисо бха̄санти. аттхам̣ найеййум̣ кусала̄ти кусала̄ чхека̄пи сама̄на̄ абха̄сита̄нам̣ катха̄нам̣ катхам̣ ну аттхам̣ н̃а̄н̣ена найеййум̣ упапариккхеййум̣. джанинда̄ти ра̄джа̄но а̄лапати. тасма̄ идам̣ та̄ва ме вадетха.

‘‘катхам̣ хаве бха̄сати на̄гара̄джа̄, гарул̣о пана венатеййо кима̄ха;

гандхаббара̄джа̄ пана ким̣ вадети, катхам̣ пана курӯнам̣ ра̄джасет̣т̣хо’’ти. (джа̄. 1.10.30);

таттха гандхаббара̄джа̄ти саккам̣ сандха̄йа̄ха.

атхасса те имам̣ га̄тхама̄хам̣су –

‘‘кхантим̣ хаве бха̄сати на̄гара̄джа̄, аппа̄ха̄рам̣ гарул̣о венатеййо;

гандхаббара̄джа̄ ративиппаха̄нам̣, акин̃чанам̣ курӯнам̣ ра̄джасет̣т̣хо’’ти. (джа̄. 1.10.31);

тассаттхо – пан̣д̣ита, на̄гара̄джа̄ та̄ва копанеййепи пуггале акуппанасан̇кха̄там̣ адхива̄санакхантим̣ ван̣н̣ети, гарул̣о аппа̄ха̄рата̄сан̇кха̄там̣ а̄ха̄рахету па̄пасса акаран̣ам̣, сакко пан̃чака̄магун̣аратӣнам̣ виппаха̄нам̣, курура̄джа̄ ниппалибодхабха̄вам̣ ван̣н̣етӣти.

атха тесам̣ катхам̣ сутва̄ маха̄сатто имам̣ га̄тхама̄ха –

‘‘сабба̄ни ета̄ни субха̄сита̄ни, на хеттха дуббха̄ситаматтхи кин̃чи;

йасмин̃ча ета̄ни патит̣т̣хита̄ни, ара̄ва на̄бхйа̄ сусамохита̄ни;

чатуббхи дхаммехи саман̇гибхӯтам̣, там̣ ве нарам̣ саман̣ама̄ху локе’’ти. (джа̄. 1.10.32);

таттха ета̄нӣти ета̄ни чатта̄рипи гун̣аджа̄та̄ни йасмим̣ пуггале сакат̣ана̄бхийам̣ сут̣т̣ху самохита̄ни ара̄ вийа патит̣т̣хита̄ни, чатӯхипетехи дхаммехи саманна̄гатам̣ пуггалам̣ пан̣д̣ита̄ ‘‘саман̣а’’нти а̄ху локети.

евам̣ маха̄сатто чатуннампи сӣлам̣ екасамамева ака̄си. там̣ сутва̄ чатта̄ропи ра̄джа̄но тасса тут̣т̣ха̄ тхутим̣ каронта̄ имам̣ га̄тхама̄хам̣су –

‘‘туван̃хи сет̣т̣хо твамануттароси, твам̣ дхаммагӯ дхаммавидӯ сумедхо;

пан̃н̃а̄йа пан̃хам̣ самадхиггахетва̄, аччхеччхи дхӣро вичикиччхита̄ни;

аччхеччхи кан̇кхам̣ вичикиччхита̄ни, чундо йатха̄ на̄гадантам̣ кхарена̄’’ти. (джа̄. 1.10.33).

таттха твамануттаросӣти твам̣ ануттаро аси, наттхи тайа̄ уттаритаро на̄ма. дхаммагӯти дхаммасса гопако чева дхамман̃н̃ӯ ча. дхаммавидӯти па̄кат̣адхаммо. сумедхоти сундарапан̃н̃о пан̃н̃а̄йа̄ти аттано пан̃н̃а̄йа амха̄кам̣ пан̃хам̣ сут̣т̣ху адхиган̣хитва̄ ‘‘идаметтха ка̄ран̣а’’нти йатха̄бхӯтам̣ н̃атва̄. аччхеччхӣти твам̣ дхӣро амха̄кам̣ вичикиччхита̄ни чхинди, евам̣ чхинданто ча ‘‘чхиндаджджа кан̇кхам̣ вичикиччхита̄нӣ’’ти идам̣ амха̄кам̣ а̄йа̄чанам̣ сампа̄денто аччхеччхи кан̇кхам̣ вичикиччхита̄ни. чундо йатха̄ на̄гадантам̣ кхарена̄ти йатха̄ дантака̄ро какачена хаттхидантам̣ чхиндеййа, евам̣ чхиндӣти аттхо.

евам̣ те чатта̄ропи ра̄джа̄но тасса пан̃хабйа̄каран̣ена тут̣т̣хама̄наса̄ ахесум̣. атха нам̣ сакко диббадукӯлена пӯджеси, гарул̣о суван̣н̣ама̄ла̄йа, варун̣о на̄гара̄джа̄ ман̣ина̄, дханан̃чайара̄джа̄ гавасахасса̄дӣхи пӯджеси. тенева̄ха –

‘‘нӣлуппала̄бхам̣ вималам̣ анаггхам̣, ваттхам̣ идам̣ дхӯмасама̄наван̣н̣ам̣;

пан̃хасса веййа̄каран̣ена тут̣т̣хо, дада̄ми те дхаммапӯджа̄йа дхӣра.

‘‘суван̣н̣ама̄лам̣ сатапаттапхуллитам̣, сакесарам̣ ратнасахассаман̣д̣итам̣;

пан̃хасса веййа̄каран̣ена тут̣т̣хо, дада̄ми те дхаммапӯджа̄йа дхӣра.

‘‘ман̣им̣ анаггхам̣ ручирам̣ пабхассарам̣, кан̣т̣ха̄васаттам̣ ман̣ибхӯситам̣ ме;

пан̃хасса веййа̄каран̣ена тут̣т̣хо, дада̄ми те дхаммапӯджа̄йа дхӣра.

‘‘гавам̣ сахассам̣ усабхан̃ча на̄гам̣, а̄джан̃н̃айутте ча ратхе даса име;

пан̃хасса веййа̄каран̣ена тут̣т̣хо, дада̄ми те га̄мавара̄ни сол̣аса̄’’ти. (джа̄. 1.10.34-37);

евам̣ сакка̄дайо маха̄саттам̣ пӯджетва̄ сакат̣т̣ха̄намева агамим̣су.

чатупосатхакан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

дохал̣акан̣д̣ам̣

тесу на̄гара̄джасса бхарийа̄ вимала̄девӣ на̄ма. са̄ тасса гӣва̄йа пил̣андханаман̣им̣ апассантӣ пуччхи ‘‘дева, кахам̣ пана те ман̣ӣ’’ти? ‘‘бхадде, чандабра̄хман̣апуттасса видхурапан̣д̣итасса дхаммакатхам̣ сутва̄ пасанначитто ахам̣ тена ман̣ина̄ там̣ пӯджесим̣. на кевалан̃ча ахамева, саккопи там̣ диббадукӯлена пӯджеси, супан̣н̣ара̄джа̄ суван̣н̣ама̄ла̄йа, дханан̃чайара̄джа̄ гавассасахасса̄дӣхи пӯджесӣ’’ти. ‘‘дхаммакатхико со, дева̄’’ти. ‘‘бхадде, ким̣ вадеси, джамбудӣпатале буддхуппа̄до вийа паваттати, сакаладжамбудӣпе екасатара̄джа̄но тасса мадхурадхаммакатха̄йа баджджхитва̄ хаттхикантавӣн̣а̄сарена палуддхаматтава̄ран̣а̄ вийа аттано аттано раджджа̄ни гантум̣ на иччханти, еварӯпо со мадхурадхаммакатхико’’ти тасса гун̣ам̣ ван̣н̣еси. са̄ видхурапан̣д̣итасса гун̣акатхам̣ сутва̄ тасса дхаммакатхам̣ сотука̄ма̄ хутва̄ чинтеси ‘‘сача̄хам̣ ваккха̄ми ‘дева, тасса дхаммакатхам̣ сотука̄ма̄, идха нам̣ а̄нехӣ’ти, на метам̣ а̄нессати. йам̣нӯна̄хам̣ ‘тасса ме хадайе дохал̣о уппанно’ти гила̄на̄лайам̣ кареййа’’нти. са̄ татха̄ катва̄ сирагаббхам̣ пависитва̄ аттано парича̄рика̄нам̣ сан̃н̃ам̣ датва̄ сирисайане нипаджджи. на̄гара̄джа̄ упат̣т̣ха̄навела̄йа там̣ апассанто ‘‘кахам̣ вимала̄’’ти парича̄рика̄йо пуччхитва̄ ‘‘гила̄на̄, дева̄’’ти вутте ут̣т̣ха̄йа̄сана̄ тасса̄ сантикам̣ гантва̄ сайанапассе нисӣдитва̄ сарӣрам̣ паримаджджанто пат̣хамам̣ га̄тхама̄ха –

1346.

‘‘пан̣д̣у кисийа̄си дуббала̄, ван̣н̣арӯпам̣ на таведисам̣ пуре;

вимале аккха̄хи пуччхита̄, кӣдисӣ туйхам̣ сарӣраведана̄’’ти.

таттха пан̣д̣ӯти пан̣д̣упала̄саван̣н̣а̄. кисийа̄ти киса̄. дуббала̄ти аппатха̄ма̄. ван̣н̣арӯпам̣ на таведисам̣ пурети тава ван̣н̣асан̇кха̄там̣ рӯпам̣ пуре едисам̣ на хоти, ниддосам̣ анаваджджам̣, там̣ ида̄ни париваттитва̄ аманун̃н̃асабха̄вам̣ джа̄там̣. вималети там̣ а̄лапати.

атхасса са̄ а̄чиккхантӣ дутийам̣ га̄тхама̄ха –

1347.

‘‘дхаммо мануджесу ма̄тӣнам̣, дохал̣о на̄ма джанинда вуччати;

дхамма̄хат̣ам̣ на̄гакун̃джара, видхурасса хадайа̄бхипаттхайе’’ти.

таттха дхаммоти сабха̄во. ма̄тӣнанти иттхӣнам̣. джанинда̄ти на̄гаджанасса инда. дхамма̄хат̣ам̣ на̄гакун̃джара, видхурасса хадайа̄бхипаттхайети на̄гасет̣т̣ха, ахам̣ дхаммена самена аса̄хасикакаммена а̄хат̣ам̣ видхурасса хадайам̣ абхипаттхайа̄ми, там̣ ме лабхама̄на̄йа джӣвитам̣ аттхи, алабхама̄на̄йа идхева маран̣анти тасса пан̃н̃ам̣ сандха̄йевама̄ха –

там̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ татийам̣ га̄тхама̄ха –

1348.

‘‘чандам̣ кхо твам̣ дохал̣а̄йаси, сӯрийам̣ ва̄ атха ва̄пи ма̄лутам̣;

дуллабхан̃хи видхурасса дассанам̣, ко видхурамидха ма̄найиссатӣ’’ти.

таттха дуллабхан̃хи видхурасса дассананти асамадхурасса видхурасса дассанамева дуллабхам̣. тасса хи сакаладжамбудӣпе ра̄джа̄но дхаммикам̣ раккха̄варан̣агуттим̣ паччупат̣т̣ха̄петва̄ вичаранти, пасситумпи нам̣ кочи на лабхати, там̣ ко идха а̄найиссатӣти вадати.

са̄ тасса вачанам̣ сутва̄ ‘‘алабхама̄на̄йа ме идхева маран̣а’’нти париваттитва̄ пит̣т̣хим̣ датва̄ са̄л̣акакан̣н̣ена мукхам̣ пидахитва̄ нипаджджи. на̄гара̄джа̄ анаттамано сиригаббхам̣ пависитва̄ сайанапит̣т̣хе нисинно ‘‘вимала̄ видхурапан̣д̣итасса хадайамам̣сам̣ а̄хара̄петӣ’’ти сан̃н̃ӣ хутва̄ ‘‘пан̣д̣итасса хадайам̣ алабхантийа̄ вимала̄йа джӣвитам̣ наттхи, катхам̣ ну кхо тасса хадайамам̣сам̣ лабхисса̄мӣ’’ти чинтеси. атхасса дхӣта̄ ирандхатӣ на̄ма на̄гакан̃н̃а̄ сабба̄лан̇ка̄рапат̣иман̣д̣ита̄ махантена сиривила̄сена питу упат̣т̣ха̄нам̣ а̄гантва̄ питарам̣ вандитва̄ екамантам̣ т̣хита̄, са̄ тасса индрийавика̄рам̣ дисва̄ ‘‘та̄та, ативийа доманассаппаттоси, ким̣ ну кхо ка̄ран̣а’’нти пуччхантӣ имам̣ га̄тхама̄ха –

1349.

‘‘ким̣ ну та̄та тувам̣ паджджха̄йаси, падумам̣ хаттхагатам̣ва те мукхам̣;

ким̣ ну думманарӯпоси иссара, ма̄ твам̣ сочи амиттата̄пана̄’’ти.

таттха паджджха̄йасӣти пунаппунам̣ чинтеси. хаттхагатанти хаттхена паримаддитам̣ падумам̣ вийа те мукхам̣ джа̄там̣. иссара̄ти пан̃чайоджанасатикасса мандирана̄габхаванасса, са̄мӣти.

дхӣту вачанам̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ таматтхам̣ а̄роченто а̄ха –

1350.

‘‘ма̄та̄ хи тава ирандхати, видхурасса хадайам̣ дханийати;

дуллабхан̃хи видхурасса дассанам̣, ко видхурамидха ма̄найиссатӣ’’ти.

таттха дханийатӣти паттхети иччхати.

атха нам̣ на̄гара̄джа̄ ‘‘амма, мама сантике видхурам̣ а̄нетум̣ саматтхо наттхи, твам̣ ма̄ту джӣвитам̣ дехи, видхурам̣ а̄нетум̣ саматтхам̣ бхатта̄рам̣ парийеса̄хӣ’’ти уййодженто упад̣д̣хага̄тхама̄ха –

1351.

‘‘тасса бхаттупарийесанам̣ чара, йо видхурамидха ма̄найиссатӣ’’ти.

таттха чара̄ти вичара.

ити со килеса̄бхиратабха̄вена дхӣту анануччхавикам̣ катхам̣ катхеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

‘‘питуно ча са̄ сутва̄на ва̄кйам̣, раттим̣ никкхамма авассутим̣ чарӣ’’ти.

таттха авассутинти бхиккхаве, са̄ на̄гама̄н̣авика̄ питу вачанам̣ сутва̄ питарам̣ асса̄сетва̄ ма̄ту сантикам̣ гантва̄ тампи асса̄сетва̄ аттано сиригаббхам̣ гантва̄ сабба̄лан̇ка̄рехи атта̄нам̣ алан̇каритва̄ екам̣ кусумбхараттаваттхам̣ нива̄сетва̄ екам̣ екам̣се катва̄ тамева раттим̣ удакам̣ двидха̄ катва̄ на̄габхаванато никкхамма химавантаппадесе самуддатӣре т̣хитам̣ сат̣т̣хийоджануббедхам̣ екаггханам̣ ка̄л̣апаббатам̣ на̄ма ан̃джанагирим̣ гантва̄ авассутим̣ чари килесаавассутим̣ бхаттупарийесанам̣ чарӣти аттхо.

чарантӣ ча йа̄ни химаванте ван̣н̣агандхасампанна̄ни пуппха̄ни, та̄ни а̄харитва̄ сакалапаббатам̣ ман̣иаггхийам̣ вийа алан̇каритва̄ упаритале пуппхасантха̄рам̣ катва̄ манорамена̄ка̄рена наччитва̄ мадхурагӣтам̣ га̄йантӣ саттамам̣ га̄тхама̄ха –

1352.

‘‘ке гандхаббе раккхасе ча на̄ге, ке кимпурисе ча̄пи ма̄нусе;

ке пан̣д̣ите саббака̄мададе, дӣгхараттам̣ бхатта̄ ме бхависсатӣ’’ти.

таттха ке гандхаббе раккхасе ча на̄гети ко гандхаббо ва̄ раккхасо ва̄ на̄го ва̄. ке пан̣д̣ите саббака̄мададети ко етесу гандхабба̄дӣсу пан̣д̣ито саббака̄мам̣ да̄тум̣ саматтхо, со видхурасса хадайамам̣садохал̣инийа̄ мама ма̄ту маноратхам̣ маттхакам̣ па̄петва̄ майхам̣ дӣгхараттам̣ бхатта̄ бхависсатӣти.

тасмим̣ кхан̣е вессаван̣амаха̄ра̄джасса бха̄гинеййо пун̣н̣ако на̄ма йаккхасена̄пати тига̄вутаппама̄н̣ам̣ маномайасиндхавам̣ абхируйха ка̄л̣апаббатаматтхакена йаккхасама̄гамам̣ гаччханто там̣ та̄йа гӣтасаддам̣ ассоси. анантаре аттабха̄ве анубхӯтапубба̄йа иттхийа̄ гӣтасаддо тасса чхавиа̄дӣни чхиндитва̄ ат̣т̣химин̃джам̣ а̄хачча ат̣т̣ха̄си. со та̄йа пат̣ибаддхачитто хутва̄ ниваттитва̄ синдхавапит̣т̣хе нисиннова ‘‘бхадде, ахам̣ мама пан̃н̃а̄йа дхаммена самена видхурасса хадайам̣ а̄нетум̣ саматтхомхи, твам̣ ма̄ чинтайӣ’’ти там̣ асса̄сенто ат̣т̣хамам̣ га̄тхама̄ха –

1353.

‘‘асса̄са хесса̄ми те пати, бхатта̄ те хесса̄ми аниндалочане;

пан̃н̃а̄ хи мамам̣ татха̄видха̄, асса̄са хессаси бхарийа̄ мама̄’’ти.

таттха аниндалочанети аниндитаббалочане. татха̄видха̄ти видхурасса хадайамам̣сам̣ а̄харан̣асаматтха̄.

атха нам̣ ирандхатӣ ‘‘тена хи ехи, гаччха̄ма ме питу сантика’’нти а̄неси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1354.

‘‘авача̄си пун̣н̣акам̣ ирандхатӣ, пуббапатха̄нугатена четаса̄;

ехи гаччха̄ма питу мамантике, есова те етаматтхам̣ паваккхатӣ’’ти.

таттха пуббапатха̄нугатена̄ти анантаре аттабха̄ве бхӯтапуббаса̄мике тасмим̣ пуббапатхенева анугатена. ехи гаччха̄ма̄ти бхиккхаве, со йаккхасена̄пати евам̣ ватва̄ ‘‘имам̣ ассапит̣т̣хим̣ а̄ропетва̄ несса̄мӣ’’ти паббатаматтхака̄ отаритва̄ тасса̄ гахан̣аттхам̣ хаттхам̣ паса̄реси. са̄ аттано хаттхам̣ ган̣хитум̣ адатва̄ тена паса̄ритахаттхам̣ сайам̣ гахетва̄ ‘‘са̄ми, на̄хам̣ ана̄тха̄, майхам̣ пита̄ варун̣о на̄ма на̄гара̄джа̄, ма̄та̄ вимала̄ на̄ма девӣ, ехи мама питу сантикам̣ гаччха̄ма, есо ева те йатха̄ амха̄кам̣ ман̇галакирийа̄йа бхавитаббам̣, евам̣ етаматтхам̣ паваккхатӣ’’ти авача̄си.

евам̣ ватва̄ са̄ йаккхам̣ гахетва̄ питу сантикам̣ агама̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1355.

‘‘алан̇ката̄ сувасана̄, ма̄линӣ чандануссада̄;

йаккхам̣ хаттхе гахетва̄на, питусантикупа̄гамӣ’’ти.

таттха питусантикупа̄гамӣти аттано питуно на̄гаран̃н̃о сантикам̣ упа̄гами.

пун̣н̣акопи йаккхо пат̣ихаритва̄ на̄гара̄джасса сантикам̣ гантва̄ ирандхатим̣ йа̄чанто а̄ха –

1356.

‘‘на̄гавара вачо сун̣охи ме, патирӯпам̣ пат̣ипаджджа сун̇кийам̣;

паттхеми ахам̣ ирандхатим̣, та̄йа саман̇гим̣ карохи мам̣ тувам̣.

1357.

‘‘сатам̣ хаттхӣ сатам̣ асса̄, сатам̣ ассатарӣратха̄;

сатам̣ валабхийо пун̣н̣а̄, на̄на̄ратнасса кевала̄;

те на̄га пат̣ипаджджассу, дхӣтарам̣ дехирандхати’’нти.

таттха сун̇кийанти аттано кулападеса̄нурӯпам̣ дхиту сун̇кам̣ дханам̣ пат̣ипаджджа ган̣ха. саман̇гим̣ карохӣти мам̣ та̄йа саддхим̣ саман̇гибхӯтам̣ карохи. валабхийоти бхан̣д̣асакат̣ийо. на̄на̄ратнасса кевала̄ти на̄на̄ратанасса сакалапарипун̣н̣а̄.

атха нам̣ на̄гара̄джа̄ а̄ха –

1358.

‘‘йа̄ва а̄мантайе н̃а̄тӣ, митте ча сухададжджане;

ана̄манта катам̣ каммам̣, там̣ паччха̄ анутаппатӣ’’ти.

таттха йа̄ва а̄мантайе н̃а̄тӣти бхо йаккхасена̄пати, ахам̣ туйхам̣ дхӣтарам̣ деми, но на деми, тхокам̣ пана а̄гамехи, йа̄ва н̃а̄такепи джа̄на̄пеми. там̣ паччха̄ анутаппатӣти иттхийо хи гатагатат̣т̣ха̄не абхирамантипи анабхирамантипи, анабхиратика̄ле н̃а̄така̄дайо амхехи саддхим̣ ана̄мантетва̄ катам̣ каммам̣ на̄ма еварӯпам̣ хотӣти уссуккам̣ на каронти, евам̣ там̣ каммам̣ паччха̄ анута̄пам̣ а̄вахатӣти.

евам̣ ватва̄ со бхарийа̄йа васанат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ та̄йа саддхим̣ саллапи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1359.

‘‘тато со варун̣о на̄го, пависитва̄ нивесанам̣;

бхарийам̣ а̄мантайитва̄на, идам̣ вачанамабрави.

1360.

‘‘‘айам̣ со пун̣н̣ако йаккхо, йа̄чатӣ мам̣ ирандхатим̣;

бахуна̄ виттала̄бхена, тасса дема пийам̣ мама’’’нти.

таттха пависитва̄ти варун̣о пун̣н̣акам̣ таттхева т̣хапетва̄ сайам̣ ут̣т̣ха̄йа йаттхасса бхарийа̄ нипанна̄, там̣ нивесанам̣ пависитва̄. пийам̣ маманти мама пийам̣ дхӣтарам̣ тасса бахуна̄ виттала̄бхена дема̄ти пуччхати.

вимала̄ а̄ха –

1361.

‘‘на дханена на виттена, лаббха̄ амхам̣ ирандхатӣ;

саче ча кхо хадайам̣ пан̣д̣итасса, дхаммена ладдха̄ идха ма̄хареййа;

етена виттена кума̄ри лаббха̄, на̄н̃н̃ам̣ дханам̣ уттари паттхайа̄ма̄’’ти.

таттха амхам̣ ирандхатӣти амха̄кам̣ дхӣта̄ ирандхатӣ. етена виттена̄ти етена тут̣т̣хика̄ран̣ена.

со та̄йа саддхим̣ мантетва̄ пунадева пун̣н̣акена саддхим̣ мантеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1362.

‘‘тато со варун̣о на̄го, никкхамитва̄ нивесана̄;

пун̣н̣ака̄мантайитва̄на, идам̣ вачанамабрави.

1363.

‘‘‘на дханена на виттена, лаббха̄ амхам̣ ирандхатӣ;

саче тувам̣ хадайам̣ пан̣д̣итаса, дхаммена ладдха̄ идха ма̄хареси;

етена виттена кума̄ри лаббха̄, на̄н̃н̃ам̣ дханам̣ уттари паттхайа̄ма̄’’’ти.

таттха пун̣н̣ака̄мантайитва̄на̄ти пун̣н̣акам̣ а̄мантайитва̄.

пун̣н̣ако а̄ха –

1364.

‘‘йам̣ пан̣д̣итотйеке ваданти локе, тамева ба̄лоти пуна̄ху ан̃н̃е;

аккха̄хи ме виппаваданти еттха, кам̣ пан̣д̣итам̣ на̄га тувам̣ вадесӣ’’ти.

таттха йам̣ пан̣д̣итотйекети со кира ‘‘хадайам̣ пан̣д̣итасса̄’’ти сутва̄ чинтеси ‘‘йам̣ еке пан̣д̣итоти ваданти, тамева ан̃н̃е ба̄лоти катхенти. кин̃ча̄пи ме ирандхатийа̄ видхуроти аккха̄там̣, татха̄пи татхато джа̄нитум̣ пуччхисса̄ми на’’нти. тасма̄ евама̄ха.

на̄гара̄джа̄ а̄ха –

1365.

‘‘корабйара̄джасса дханан̃чайасса, йади те суто видхуро на̄ма катта̄;

а̄нехи там̣ пан̣д̣итам̣ дхаммаладдха̄, ирандхатӣ падачара̄ те хотӯ’’ти.

таттха дхаммаладдха̄ти дхаммена лабхитва̄. падачара̄ти па̄дапарича̄рика̄.

там̣ сутва̄ пун̣н̣ако соманассаппатто синдхавам̣ найанаттха̄йа упат̣т̣ха̄кам̣ а̄н̣а̄песи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1366.

‘‘идан̃ча сутва̄ варун̣асса ва̄кйам̣, ут̣т̣ха̄йа йаккхо парамаппатӣто;

таттхева санто пурисам̣ асам̣си, а̄нехи а̄джан̃н̃амидхева йутта’’нти.

таттха пурисам̣ асам̣сӣти аттано упат̣т̣ха̄кам̣ а̄н̣а̄песи. а̄джан̃н̃анти ка̄ран̣а̄ка̄ран̣аджа̄нанакасиндхавам̣. йуттанти каппитам̣.

1367.

‘‘джа̄тарӯпамайа̄ кан̣н̣а̄, ка̄чамхичамайа̄ кхура̄;

джамбонадасса па̄касса, суван̣н̣асса ураччхадо’’ти.

таттха джа̄тарӯпамайа̄ кан̣н̣а̄ти тамева синдхавам̣ ван̣н̣енто а̄ха. тасса хи маномайасса синдхавасса джа̄тарӯпамайа̄ кан̣н̣а̄, ка̄чамхичамайа̄ кхура̄, тасса кхура̄ раттаман̣имайа̄ти аттхо. джамбонадасса па̄касса̄ти джамбонадасса паккасса раттасуван̣н̣асса ураччхадо.

со пурисо та̄вадева там̣ синдхавам̣ а̄неси. пун̣н̣ако там̣ абхируйха а̄ка̄сена вессаван̣асса сантикам̣ гантва̄ на̄габхаванам̣ ван̣н̣етва̄ там̣ паваттим̣ а̄рочеси. тассаттхасса пака̄санаттхам̣ идам̣ вуттам̣ –

1368.

‘‘девава̄хавахам̣ йа̄нам̣, ассама̄руйха пун̣н̣ако;

алан̇като каппитакесамассу, пакка̄ми веха̄йасаманталиккхе.

1369.

‘‘со пун̣н̣ако ка̄мара̄гена гиддхо, ирандхатим̣ на̄гакан̃н̃ам̣ джигӣсам̣;

гантва̄на там̣ бхӯтапатим̣ йасассим̣, иччабравӣ вессаван̣ам̣ куверам̣.

1370.

‘‘бхогаватӣ на̄ма мандире, ва̄са̄ хиран̃н̃аватӣти вуччати;

нагаре ниммите кан̃чанамайе, ман̣д̣аласса урагасса нит̣т̣хитам̣.

1371.

‘‘ат̣т̣а̄лака̄ от̣т̣хагӣвийо, лохитан̇касса маса̄рагаллино;

па̄са̄деттха сила̄майа̄, сован̣н̣аратанехи чха̄дита̄.

1372.

‘‘амба̄ тилака̄ ча джамбуйо, саттапан̣н̣а̄ мучалиндакетака̄;

пийан̇гу удда̄лака̄ саха̄, упарибхаддака̄ синдува̄рака̄.

1373.

‘‘чампеййака̄ на̄гамаллика̄, бхагинӣма̄ла̄ атха меттха колийа̄;

ете дума̄ парин̣а̄мита̄, собхайанти урагасса мандирам̣.

1374.

‘‘кхаджджуреттха сила̄майа̄, сован̣н̣адхувапуппхита̄ бахӯ;

йаттха васатопапа̄тико, на̄гара̄джа̄ варун̣о махиддхико.

1375.

‘‘тасса кома̄рика̄ бхарийа̄, вимала̄ кан̃чанавелливиггаха̄;

ка̄ла̄ тарун̣а̄ва уггата̄, пучимандаттханӣ ча̄рудассана̄.

1376.

‘‘ла̄кха̄расараттасуччхавӣ, кан̣ика̄ра̄ва нива̄тапуппхита̄;

тидивокачара̄ва аччхара̄, виджджуваббхагхана̄ виниссат̣а̄.

1377.

‘‘са̄ дохал̣инӣ сувимхита̄, видхурасса хадайам̣ дханийати;

там̣ тесам̣ деми иссара, тена те денти ирандхатим̣ мама’’нти.

таттха девава̄хавахам̣ йа̄нанти вахитабботи ва̄хо, девасан̇кха̄там̣ ва̄хам̣ вахатӣти девава̄хавахам̣. йанти етена̄ти йа̄нам̣. каппитакесамассӯти ман̣д̣анавасена сусам̣вихитакесамассу. дева̄нам̣ пана кесамассукаран̣акаммам̣ на̄ма наттхи, вичиттакатхикена пана катхитам̣. джигӣсанти паттхайанто. вессаван̣анти виса̄н̣а̄йа ра̄джадха̄нийа̄ иссарара̄джа̄нам̣. куверанти евам̣на̄макам̣. бхогаватӣ на̄ма̄ти сампаннабхогата̄йа евам̣ладдхана̄мам̣. мандирети мандирам̣, бхавананти аттхо. ва̄са̄ хиран̃н̃аватӣти на̄гара̄джасса васанат̣т̣ха̄натта̄ ва̄са̄ти ча, кан̃чанаватийа̄ суван̣н̣апа̄ка̄рена париккхиттатта̄ хиран̃н̃аватӣти ча вуччати. нагаре ниммитети нагарам̣ ниммитам̣. кан̃чанамайети суван̣н̣амайам̣. ман̣д̣аласса̄ти бхогаман̣д̣алена саманна̄гатасса. нит̣т̣хитанти каран̣апаринит̣т̣хитам̣. от̣т̣хагӣвийоти от̣т̣хагӣва̄сан̣т̣ха̄нена ката̄ раттаман̣имаса̄рагалламайа̄ ат̣т̣а̄лака̄. па̄са̄деттха̄ти еттха на̄габхаване па̄са̄да̄. сила̄майа̄ти ман̣имайа̄. сован̣н̣аратанехӣти суван̣н̣асан̇кха̄техи ратанехи, суван̣н̣ит̣т̣хака̄хи чха̄дита̄ти аттхо. саха̄ти сахака̄ра̄. упарибхаддака̄ти удда̄лакаджа̄тика̄йева руккха̄. чампеййака̄ на̄гамаллика̄ти чампака̄ ча на̄га̄ ча маллика̄ ча. бхагинӣма̄ла̄ атха меттха колийа̄ти бхагинӣма̄ла̄ чева атха еттха на̄габхаване колийа̄ на̄ма руккха̄ ча. ете дума̄ парин̣а̄мита̄ти ете пуппхӯпагапхалӯпагаруккха̄ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ сан̇гхат̣т̣аса̄кхата̄йа парин̣а̄мита̄ а̄куласама̄кула̄. кхаджджуреттха̄ти кхаджджурируккха̄ еттха. сила̄майа̄ти инданӣламан̣имайа̄. сован̣н̣адхувапуппхита̄ти те пана суван̣н̣апуппхехи ниччапуппхита̄. йаттха васатопапа̄тикоти йаттха на̄габхаване опапа̄тико на̄гара̄джа̄ васати. кан̃чанавелливиггаха̄ти суван̣н̣ара̄сисассирикасарӣра̄. ка̄ла̄ тарун̣а̄ва уггата̄ти вила̄сайуттата̄йа мандава̄терита̄ ка̄лаваллипаллава̄ вийа уггата̄. пучимандаттханӣти нимбапхаласан̣т̣ха̄начӯчука̄. ла̄кха̄расараттасуччхавӣти хаттхапа̄даталачхавим̣ сандха̄йа вуттам̣. тидивокачара̄ти тидасабхаваначара̄. виджджуваббхагхана̄ти аббхагханавала̄хакантарато ниссат̣а̄ виджджулата̄ вийа. там̣ тесам̣ демӣти там̣ тасса хадайам̣ ахам̣ тесам̣ деми, евам̣ джа̄нассу. иссара̄ти ма̄тулам̣ а̄лапати.

ити со вессаван̣ена ананун̃н̃а̄то гантум̣ ависахитва̄ там̣ ануджа̄на̄петум̣ ета̄ еттака̄ га̄тха̄ катхеси. вессаван̣о пана тасса катхам̣ на сун̣а̄ти. ким̣ка̄ран̣а̄? двиннам̣ девапутта̄нам̣ вима̄наад̣д̣ам̣ париччхиндатӣти. пун̣н̣ако аттано вачанасса ассутабха̄вам̣ н̃атва̄ джинакадевапуттасса сантике ат̣т̣ха̄си. вессаван̣о ад̣д̣ам̣ виниччхинитва̄ пара̄джитам̣ анут̣т̣ха̄петва̄ итарам̣ ‘‘гаччха твам̣, тава вима̄не васа̄хӣ’’ти а̄ха. пун̣н̣ако ‘‘гаччха тва’’нти вуттаккхан̣ейева ‘‘майхам̣ ма̄тулена мама песитабха̄вам̣ джа̄на̄тха̄’’ти катипайадевапутте саккхим̣ катва̄ хет̣т̣ха̄ вуттанайенева синдхавам̣ а̄хара̄петва̄ абхируйха пакка̄ми. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1378.

‘‘со пун̣н̣ако бхӯтапатим̣ йасассим̣, а̄мантайа вессаван̣ам̣ куверам̣;

таттхева санто пурисам̣ асам̣си, а̄нехи а̄джан̃н̃амидхева йуттам̣.

1379.

‘‘джа̄тарӯпамайа̄ кан̣н̣а̄, ка̄чамхичамайа̄ кхура̄;

джамбонадасса па̄касса, суван̣н̣асса ураччхадо.

1380.

‘‘девава̄хавахам̣ йа̄нам̣, ассама̄руйха пун̣н̣ако;

алан̇като каппитакесамассу, пакка̄ми веха̄йасаманталиккхе’’ти.

таттха а̄мантайа̄ти а̄мантайитва̄.

со а̄ка̄сена гаччхантойева чинтеси ‘‘видхурапан̣д̣ито маха̄парива̄ро, на сакка̄ там̣ ган̣хитум̣, дханан̃чайакорабйо пана джӯтавиттако, там̣ джӯтена джинитва̄ видхурам̣ ган̣хисса̄ми, гхаре панасса бахӯни ратана̄ни, аппаггхена лаккхена джӯтам̣ на кӣл̣иссати, махаггхаратанам̣ харитум̣ ват̣т̣ати, ан̃н̃ам̣ ратанам̣ ра̄джа̄ на ган̣хиссати, ра̄джагахасса са̄манта̄ вепуллапаббатаббхантаре чаккаваттиран̃н̃о парибхогаман̣иратанам̣ аттхи маха̄нубха̄вам̣, там̣ гахетва̄ тена ра̄джа̄нам̣ палобхетва̄ джинисса̄мӣ’’ти. со татха̄ ака̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1381.

‘‘со аггама̄ ра̄джагахам̣ сураммам̣, ан̇гасса ран̃н̃о нагарам̣ дура̄йутам̣;

пахӯтабхаккхам̣ бахуаннапа̄нам̣, масаккаса̄рам̣ вийа ва̄савасса.

1382.

‘‘майӯракон̃ча̄ган̣асампагхут̣т̣хам̣, диджа̄бхигхут̣т̣хам̣ диджасан̇гхасевитам̣;

на̄на̄сакунта̄бхирудам̣ суван̇ган̣ам̣, пуппха̄бхикин̣н̣ам̣ химавам̣ва паббатам̣.

1383.

‘‘со пун̣н̣ако вепулама̄бхирӯхи, силуччайам̣ кимпуриса̄нучин̣н̣ам̣;

анвесама̄но ман̣иратанам̣ ул̣а̄рам̣, тамаддаса̄ паббатакӯт̣амаджджхе’’ти.

таттха ан̇гасса ран̃н̃оти тада̄ ан̇гасса ран̃н̃ова магадхараджджам̣ ахоси. тена вуттам̣ – ‘‘ан̇гасса ран̃н̃о нагара’’нти. дура̄йутанти паччаттхикехи дура̄йуттам̣. масаккаса̄рам̣ вийа ва̄савасса̄ти масаккаса̄расан̇кха̄те синерупаббатаматтхаке ма̄питатта̄ ‘‘масаккаса̄ра’’нти ладдхана̄мам̣ ва̄савасса бхаванам̣ вийа. диджа̄бхигхут̣т̣ханти ан̃н̃ехи ча паккхӣхи абхисан̇гхут̣т̣хам̣ нинна̄дитам̣. на̄на̄сакунта̄бхируданти мадхурассарена га̄йантехи вийа на̄на̄видхехи сакун̣ехи абхирудам̣, абхигӣтанти аттхо. суван̇ган̣анти сундараан̇ган̣ам̣ манун̃н̃аталам̣. химавам̣ва паббатанти химавантапаббатам̣ вийа. вепулама̄бхирӯхӣти бхиккхаве, со пун̣н̣ако еварӯпам̣ вепуллапаббатам̣ абхирухи. паббатакӯт̣амаджджхети паббатакӯт̣аантаре там̣ ман̣им̣ аддаса.

1384.

‘‘дисва̄ ман̣им̣ пабхассарам̣ джа̄тимантам̣, манохарам̣ ман̣иратанам̣ ул̣а̄рам̣;

даддаллама̄нам̣ йасаса̄ йасассинам̣, обха̄сатӣ виджджуриванталиккхе.

1385.

‘‘тамаггахӣ вел̣урийам̣ махаггхам̣, манохарам̣ на̄ма маха̄нубха̄вам̣;

а̄джан̃н̃ама̄руйха маномаван̣н̣о, пакка̄ми веха̄йасаманталиккхе’’ти.

таттха манохаранти манаса̄бхипаттхитасса дханасса а̄харан̣асаматтхам̣. даддаллама̄нанти уджджалама̄нам̣. йасаса̄ти парива̄раман̣иган̣ена. обха̄сатӣти там̣ ман̣иратанам̣ а̄ка̄се виджджурива обха̄сати. тамаггахӣти там̣ ман̣иратанам̣ аггахеси. там̣ пана ман̣иратанам̣ кумбхиро на̄ма йаккхо кумбхан̣д̣асахассапарива̄ро раккхати. со пана тена куджджхитва̄ олокитаматтенева бхӣтатасито пала̄йитва̄ чаккава̄л̣апаббатам̣ патва̄ кампама̄но олокенто ат̣т̣ха̄си. ити там̣ пала̄петва̄ пун̣н̣ако ман̣иратанам̣ аггахеси. манохарам̣ на̄ма̄ти манаса̄ чинтитам̣ дханам̣ а̄харитум̣ саккотӣти евам̣ладдхана̄мам̣.

ити со там̣ гахетва̄ а̄ка̄сена гаччханто там̣ нагарам̣ патто. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1386.

‘‘со аггама̄ нагараминдапаттхам̣, оруйхупа̄гаччхи сабхам̣ курӯнам̣;

сама̄гате екасатам̣ самагге, авхеттха йаккхо авикампама̄но.

1387.

‘‘ко нӣдха ран̃н̃ам̣ варама̄бхиджети, кама̄бхиджеййа̄ма вараддханена;

камануттарам̣ ратанаварам̣ джина̄ма, ко ва̄пи но джети вараддханена̄’’ти.

таттха оруйхупа̄гаччхи сабхам̣ курӯнанти бхиккхаве, со пун̣н̣ако ассапит̣т̣хито оруйха ассам̣ адиссама̄нарӯпам̣ т̣хапетва̄ ма̄н̣авакаван̣н̣ена курӯнам̣ сабхам̣ упагато. екасатанти екасатара̄джа̄но ачхамбхӣто хутва̄ ‘‘ко нӣдха̄’’тиа̄дӣни ваданто джӯтена авхеттха. ко нӣдха̄ти ко ну имасмим̣ ра̄джасама̄гаме. ран̃н̃анти ра̄джӯнам̣ антаре. варама̄бхиджетӣти амха̄кам̣ сантакам̣ сет̣т̣харатанам̣ абхиджети, ‘‘ахам̣ джина̄мӣ’’ти ваттум̣ уссахати. кама̄бхиджеййа̄ма̄ти кам̣ ва̄ майам̣ джинеййа̄ма. вараддханена̄ти уттамадханена. камануттаранти джинанто ча катарам̣ ра̄джа̄нам̣ ануттарам̣ ратанаварам̣ джина̄ма. ко ва̄пи но джетӣти атха ва̄ ко на̄ма ра̄джа̄ амхе варадханена джети. ити со чатӯхи падехи корабйамева гхат̣т̣ети.

атха ра̄джа̄ ‘‘майа̄ ито пуббе евам̣ сӯро хутва̄ катхенто на̄ма на дит̣т̣хапуббо, ко ну кхо есо’’ти чинтетва̄ пуччханто га̄тхама̄ха –

1388.

‘‘кухим̣ ну рат̣т̣хе тава джа̄тибхӯми, на корабйассева вачо таведам̣;

абхӣтоси но ван̣н̣анибха̄йа саббе, аккха̄хи ме на̄ман̃ча бандхаве ча̄’’ти.

таттха на корабйассева̄ти курурат̣т̣хава̄сикассева тава вачанам̣ на хоти.

там̣ сутва̄ итаро ‘‘айам̣ ра̄джа̄ мама на̄мам̣ пуччхати, пун̣н̣ако ча на̄ма да̄со хоти. сача̄хам̣ ‘пун̣н̣акосмӣ’ти ваккха̄ми, ‘еса да̄со, тасма̄ мам̣ пагаббхата̄йа евам̣ вадетӣ’ти аваман̃н̃иссати, анантара̄тӣте аттабха̄ве на̄мамасса катхесса̄мӣ’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

1389.

‘‘качча̄йано ма̄н̣авакосми ра̄джа, анӯнана̄мо ити мавхайанти;

ан̇гесу ме н̃а̄тайо бандхава̄ ча, аккхена девасми идха̄нупатто’’ти.

таттха анӯнана̄моти на ӯнана̄мо. имина̄ аттано пун̣н̣акана̄мамева пат̣иччханнам̣ катва̄ катхети. ити мавхайантӣти ити мам̣ авхайанти паккосанти. ан̇гесӯти ан̇гарат̣т̣хе ка̄лачампа̄нагаре васанти. аккхена девасмӣти дева, джӯтакӣл̣анаттхена идха ануппаттосми.

атха ра̄джа̄ ‘‘ма̄н̣ава, твам̣ джӯтена джито ким̣ дассаси, ким̣ те аттхӣ’’ти пуччханто га̄тхама̄ха –

1390.

‘‘ким̣ ма̄н̣авасса ратана̄ни аттхи, йе там̣ джинанто харе аккхадхутто;

бахӯни ран̃н̃о ратана̄ни аттхи, те твам̣ далиддо катхамавхайесӣ’’ти.

тассаттхо – киттака̄ни бхото ма̄н̣авасса ратана̄ни аттхи, йе там̣ джинанто аккхадхутто ‘‘а̄хара̄’’ти ватва̄ хареййа. ран̃н̃о пана нивесане бахӯни ратана̄ни аттхи, те ра̄джа̄но евам̣ бахудхане твам̣ далиддо сама̄но катхам̣ джӯтена авхайасӣти.

тато пун̣н̣ако га̄тхама̄ха –

1391.

‘‘манохаро на̄ма ман̣ӣ мама̄йам̣, манохарам̣ ман̣иратанам̣ ул̣а̄рам̣;

иман̃ча а̄джан̃н̃амамиттата̄панам̣, етам̣ ме джинитва̄ харе аккхадхутто’’ти.

па̄л̣ипоттхакесу пана ‘‘ман̣и мама виджджати лохитан̇ко’’ти ликхитам̣. со пана ман̣и вел̣урийо, тасма̄ идамева самети.

таттха а̄джан̃н̃анти имам̣ а̄джа̄нӣйассан̃ча ман̣ин̃ча̄ти етам̣ ме убхайам̣ хареййа аккхадхуттоти ассам̣ дассетва̄ евама̄ха.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ га̄тхама̄ха –

1392.

‘‘еко ман̣ӣ ма̄н̣ава ким̣ кариссати, а̄джа̄нийеко пана ким̣ кариссати;

бахӯни ран̃н̃о ман̣иратана̄ни аттхи, а̄джа̄нийа̄ ва̄таджава̄ анаппака̄’’ти.

дохал̣акан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

ман̣икан̣д̣ам̣

со ран̃н̃о катхам̣ сутва̄ ‘‘маха̄ра̄джа, ким̣ на̄ма етам̣ вадетха, еко ассо ассасахассам̣ лаккхам̣ хоти, еко ман̣и ман̣исахассам̣ лаккхам̣ хоти. на хи саббе асса̄ екасадиса̄, имасса та̄ва джавам̣ пассатха̄’’ти ватва̄ ассам̣ абхирухитва̄ па̄ка̄раматтхакена песеси. саттайоджаникам̣ нагарам̣ ассехи гӣва̄йа гӣвам̣ пахарантехи париккхиттам̣ вийа ахоси. атха̄нуккамена ассопи на пан̃н̃а̄йи, йаккхопи на пан̃н̃а̄йи, ударе баддхараттапат̣ова пан̃н̃а̄йи. со ассато оруйха ‘‘дит̣т̣хо, маха̄ра̄джа, ассасса вего’’ти ватва̄ ‘‘а̄ма, дит̣т̣хо’’ти вутте ‘‘ида̄ни пуна пасса, маха̄ра̄джа̄’’ти ватва̄ ассам̣ антонагаре уййа̄не поккхаран̣ийа̄ удакапит̣т̣хе песеси, кхурагга̄ни атементова паккханди. атха нам̣ падумапаттесу вичара̄петва̄ па̄н̣им̣ пахаритва̄ хаттхам̣ паса̄реси, ассо а̄гантва̄ па̄н̣итале патит̣т̣ха̄си. тато ‘‘ват̣т̣ате еварӯпам̣ ассаратанам̣ наринда̄’’ти ватва̄ ‘‘ват̣т̣атӣ’’ти вутте ‘‘маха̄ра̄джа, ассаратанам̣ та̄ва тит̣т̣хату, ман̣иратанасса маха̄нубха̄вам̣ пасса̄’’ти ватва̄ тасса̄нубха̄вам̣ пака̄сенто а̄ха –

1393.

‘‘идан̃ча ме ман̣иратанам̣, пасса твам̣ двипадуттама;

иттхӣнам̣ виггаха̄ четтха, пуриса̄нан̃ча виггаха̄.

1394.

‘‘мига̄нам̣ виггаха̄ четтха, сакун̣а̄нан̃ча виггаха̄;

на̄гара̄джа̄ супан̣н̣а̄ ча, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха иттхӣнанти етасмин̃хи ман̣иратане алан̇катапат̣ийатта̄ анека̄ иттхивиггаха̄ пурисавиггаха̄ на̄наппака̄ра̄ мигапаккхисан̇гха̄ сенан̇га̄дӣни ча пан̃н̃а̄йанти, та̄ни дассенто евама̄ха. ниммитанти идам̣ еварӯпам̣ аччхеракам̣ ман̣имхи ниммитам̣ пасса.

‘‘апарампи пасса̄хӣ’’ти ватва̄ га̄тха̄ а̄ха –

1395.

‘‘хаттха̄нӣкам̣ ратха̄нӣкам̣, ассе паттӣ ча ваммине;

чатуран̇гинимам̣ сенам̣, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1396.

‘‘хаттха̄рохе анӣкат̣т̣хе, ратхике паттика̄раке;

балагга̄ни вийӯл̣ха̄ни, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха балагга̄нӣти бала̄нева. вийӯл̣ха̄нӣти бйӯхавасена т̣хита̄ни.

1397.

‘‘пурам̣ уддха̄пасампаннам̣, бахупа̄ка̄раторан̣ам̣;

син̇гха̄т̣аке субхӯмийо, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1398.

‘‘есика̄ парикха̄йо ча, паликхам̣ аггал̣а̄ни ча;

ат̣т̣а̄лаке ча два̄ре ча, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха пуранти нагарам̣. уддха̄пасампаннанти па̄ка̄раваттхуна̄ сампаннам̣. бахупа̄ка̄раторан̣анти уччапа̄ка̄раторан̣анагарадва̄рена сампаннам̣. син̇гха̄т̣акети вӣтхичатукка̄ни. субхӯмийоти нагарӯпача̄ре вичитта̄ раман̣ӣйабхӯмийо. есика̄ти нагарадва̄ресу ут̣т̣ха̄пите есикаттхамбхе. паликханти палигхам̣, айамева ва̄ па̄т̣хо. аггал̣а̄нӣти нагарадва̄ракава̄т̣а̄ни. два̄ре ча̄ти гопура̄ни ча.

1399.

‘‘пасса торан̣амаггесу, на̄на̄диджаган̣а̄ бахӯ;

хам̣са̄ кон̃ча̄ майӯра̄ ча, чаккава̄ка̄ ча куккуха̄.

1400.

‘‘кун̣а̄лака̄ бахӯ читра̄, сикхан̣д̣ӣ джӣваджӣвака̄;

на̄на̄диджаган̣а̄кин̣н̣ам̣, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха торан̣амаггесӯти етасмим̣ нагаре торан̣аггесу. кун̣а̄лака̄ти ка̄л̣акокила̄. читра̄ти читрапаттакокила̄.

1401.

‘‘пасса нагарам̣ супа̄ка̄рам̣, аббхутам̣ ломахам̣санам̣;

самусситадхаджам̣ раммам̣, сон̣н̣ава̄лукасантхатам̣.

1402.

‘‘пассеттха пан̣н̣аса̄ла̄йо, вибхатта̄ бха̄гасо мита̄;

нивесане нивесе ча, сандхибйӯхе патхаддхийо’’ти.

таттха супа̄ка̄ранти кан̃чанапа̄ка̄рапариккхиттам̣. пан̣н̣аса̄ла̄йоти на̄на̄бхан̣д̣апун̣н̣е а̄пан̣е. нивесане нивесе ча̄ти геха̄ни чева гехаваттхӯни ча. сандхибйӯхети гхарасандхийо ча аниббиддхараччха̄ ча. патхаддхийоти ниббиддхавӣтхийо.

1403.

‘‘па̄на̄га̄ре ча сон̣д̣е ча, сӯна̄ оданийа̄ гхара̄;

весӣ ча ган̣ика̄йо ча, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1404.

‘‘ма̄ла̄ка̄ре ча раджаке, гандхике атха дуссике;

суван̣н̣ака̄ре ман̣ика̄ре, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1405.

‘‘а̄л̣а̄рике ча сӯде ча, нат̣ана̄т̣акага̄йино;

па̄н̣иссаре кумбхатхӯнике, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха сон̣д̣е ча̄ти аттано анурӯпехи кан̣т̣хакан̣н̣апиландханехи саманна̄гате а̄па̄набхӯмим̣ саджджетва̄ нисинне сура̄сон̣д̣е ча. а̄л̣а̄рикети пӯвапа̄ке. сӯдети бхаттака̄раке. па̄н̣иссарети па̄н̣иппаха̄рена га̄йанте. кумбхатхӯникети гхат̣ададдарива̄даке.

1406.

‘‘пасса бхерӣ мудин̇га̄ ча, сан̇кха̄ пан̣авадиндима̄;

саббан̃ча та̄л̣а̄вачарам̣, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1407.

‘‘саммата̄лан̃ча вӣн̣ан̃ча, наччагӣтам̣ сува̄дитам̣;

тӯрийата̄л̣итасан̇гхут̣т̣хам̣, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1408.

‘‘лан̇гхика̄ мут̣т̣хика̄ четтха, ма̄йа̄ка̄ра̄ ча собхийа̄;

вета̄лике ча джалле ча, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха саммата̄лан̃ча̄ти кхадира̄дисамман̃чева кам̣сата̄лан̃ча. тӯрийата̄л̣итасан̇гхут̣т̣ханти на̄на̄тӯрийа̄нам̣ та̄л̣итехи сан̇гхут̣т̣хам̣. мут̣т̣хика̄ти мут̣т̣хикамалла̄. собхийа̄ти нагарасобхана̄ иттхӣ ча сампаннарӯпа̄ пуриса̄ ча. вета̄ликети вета̄лаут̣т̣ха̄паке. джаллети массӯни каронте нха̄пите.

1409.

‘‘самаджджа̄ четтха ваттанти, а̄кин̣н̣а̄ нарана̄рибхи;

ман̃ча̄тиман̃че бхӯмийо, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха ман̃ча̄тиман̃чети ман̃ча̄нам̣ упари баддхаман̃че. бхӯмийоти раман̣ӣйа̄ самаджджабхӯмийо.

1410.

‘‘пасса малле самаджджасмим̣, пхот̣енте дигун̣ам̣ бхуджам̣;

нихате нихатама̄не ча, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха самаджджасминти малларан̇ге. нихатети ниханитва̄ джинитва̄ т̣хите. нихатама̄нети пара̄джите.

1411.

‘‘пасса паббатапа̄десу, на̄на̄мигаган̣а̄ бахӯ;

сӣха̄ бйаггха̄ вара̄ха̄ ча, аччхакокатараччхайо.

1412.

‘‘пала̄са̄да̄ гаваджа̄ ча, махим̣са̄ рохита̄ рурӯ;

ен̣еййа̄ ча вара̄ха̄ ча, ган̣ино нӣкасӯкара̄.

1413.

‘‘кадалимига̄ бахӯ читра̄, бил̣а̄ра̄ сасакан̣т̣ака̄;

на̄на̄мигаган̣а̄кин̣н̣ам̣, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха пала̄са̄да̄ти кхаггамига̄. ‘‘палата̄’’типи па̄т̣хо. гаваджа̄ти гавайа̄. вара̄ха̄ти ека̄ мигаджа̄тика̄. татха̄ ган̣ино чева нӣкасӯкара̄ ча. бахӯ читра̄ти на̄наппака̄ра̄ читра̄ мига̄. бил̣а̄ра̄ти аран̃н̃абил̣а̄ра̄. сасакан̣т̣ака̄ти саса̄ ча кан̣т̣ака̄ ча.

1414.

‘‘наджджа̄йо суппатиттха̄йо, сон̣н̣ава̄лукасантхата̄;

аччха̄ саванти амбӯни, маччхагумбанисевита̄.

1415.

‘‘кумбхӣла̄ макара̄ четтха, сусума̄ра̄ ча каччхапа̄;

па̄т̣хӣна̄ па̄вуса̄ маччха̄, баладжа̄ мун̃чарохита̄’’ти.

таттха наджджа̄йоти надийо. сон̣н̣ава̄лукасантхата̄ти суван̣н̣ава̄лука̄йа сантхататала̄. кумбхӣла̄ти име еварӯпа̄ джалачара̄ антонадийам̣ вичаранти, тепи ман̣имхи пасса̄хӣти.

1416.

‘‘на̄на̄диджаган̣а̄кин̣н̣а̄, на̄на̄думаган̣а̄йута̄;

вел̣урийакарода̄йо, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха вел̣урийакарода̄йоти вел̣урийапа̄са̄н̣е пахаритва̄ саддам̣ каронтийо еварӯпа̄ наджджа̄йоти.

1417.

‘‘пассеттха поккхаран̣ийо, сувибхатта̄ чатуддиса̄;

на̄на̄диджаган̣а̄кин̣н̣а̄, путхуломанисевита̄.

1418.

‘‘самантодакасампаннам̣, махим̣ са̄гаракун̣д̣алам̣;

упетам̣ ванара̄джехи, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха путхуломанисевита̄ти маха̄маччхехи нисевита̄. ванара̄джехӣти ванара̄джӣхи, айамева ва̄ па̄т̣хо.

1419.

‘‘пурато видехе пасса, гойа̄нийе ча паччхато;

куруйо джамбудӣпан̃ча, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1420.

‘‘пасса чандам̣ сӯрийан̃ча, обха̄санте чатуддиса̄;

синерум̣ анупарийанте, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1421.

‘‘синерум̣ химавантан̃ча, са̄гаран̃ча махӣталам̣;

чатта̄ро ча маха̄ра̄дже, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1422.

‘‘а̄ра̄ме ванагумбе ча, па̄т̣ийе ча силуччайе;

рамме кимпуриса̄кин̣н̣е, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1423.

‘‘пха̄русакам̣ читталатам̣, миссакам̣ нанданам̣ ванам̣;

веджайантан̃ча па̄са̄дам̣, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1424.

‘‘судхаммам̣ та̄ватим̣сан̃ча, па̄ричхаттан̃ча пуппхитам̣;

ера̄ван̣ам̣ на̄гара̄джам̣, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1425.

‘‘пассеттха девакан̃н̃а̄йо, набха̄ виджджуривуггата̄;

нандане вичарантийо, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1426.

‘‘пассеттха девакан̃н̃а̄йо, девапуттапалобхинӣ;

девапутте рамама̄не, ман̣имхи пасса ниммита’’нти.

таттха видехети пуббавидехадӣпам̣. гойа̄нийети апарагойа̄надӣпам̣. куруйоти уттаракуру ча даккхин̣ато джамбудӣпан̃ча. анупарийантети ете чандимасӯрийе синерум̣ анупарийа̄йанте. па̄т̣ийети паттхаритва̄ т̣хапите вийа пит̣т̣хипа̄са̄н̣е.

1427.

‘‘паросахассапа̄са̄де, вел̣урийапхаласантхате;

паджджаланте ча ван̣н̣ена, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1428.

‘‘та̄ватим̣се ча йа̄ме ча, тусите ча̄пи ниммите;

параниммитавасаваттино, ман̣имхи пасса ниммитам̣.

1429.

‘‘пассеттха поккхаран̣ийо, виппасаннодика̄ сучӣ;

манда̄лакехи сан̃чханна̄, падумуппалакехи ча̄’’ти.

таттха паросахассанти та̄ватим̣сабхаване атирекасахассапа̄са̄де.

1430.

‘‘дасеттха ра̄джийо сета̄, даса нӣла̄ манорама̄;

чха пин̇гала̄ паннараса, халидда̄ ча чатуддаса.

1431.

‘‘вӣсати таттха сован̣н̣а̄, вӣсати раджата̄майа̄;

индагопакаван̣н̣а̄бха̄, та̄ва диссанти тим̣сати.

1432.

‘‘дасеттха ка̄л̣ийо чхачча, ман̃джет̣т̣ха̄ паннавӣсати;

мисса̄ бандхукапуппхехи, нӣлуппалавичиттика̄.

1433.

‘‘евам̣ саббан̇гасампаннам̣, аччимантам̣ пабхассарам̣;

одхисун̇кам̣ маха̄ра̄джа, пасса твам̣ двипадуттама̄’’ти.

таттха дасеттха ра̄джийо сета̄ти етасмим̣ ман̣иккхандхе даса сетара̄джийо. чха пин̇гала̄ паннараса̄ти чха ча паннараса ча̄ти екавӣсати пин̇галара̄джийо. халидда̄ти халиддаван̣н̣а̄ чатуддаса. тим̣сатӣти индагопакаван̣н̣а̄бха̄ тим̣са ра̄джийо. даса чхачча̄ти даса ча чха ча сол̣аса ка̄л̣ара̄джийо. паннавӣсатӣти пан̃чавӣсати ман̃джет̣т̣хаван̣н̣а̄ пабхассара̄. мисса̄ бандхукапуппхехӣти ка̄л̣аман̃джет̣т̣хаван̣н̣ара̄джийо етехи мисса̄ вичиттика̄ пасса. еттха хи ка̄л̣ара̄джийо бандхуджӣвакапуппхехи мисса̄, ман̃джет̣т̣хара̄джийо нӣлуппалехи вичиттика̄. одхисун̇канти сун̇какот̣т̣ха̄сам̣. йо мам̣ джӯте джиниссати, тассимам̣ сун̇какот̣т̣ха̄сам̣ пасса̄ти вадати. ат̣т̣хакатха̄йам̣ пана ‘‘хоту сун̇кам̣, маха̄ра̄джа̄’’типи па̄т̣хо. тассаттхо – двипадуттама пасса твам̣ имам̣ еварӯпам̣ ман̣иккхандхам̣, идамева, маха̄ра̄джа, сун̇кам̣ хоту. йо мам̣ джӯте джиниссати, тассидам̣ бхависсатӣти.

ман̣икан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

аккхакан̣д̣ам̣

евам̣ ватва̄ пун̣н̣ако ‘‘маха̄ра̄джа, ахам̣ та̄ва джӯте пара̄джито имам̣ ман̣иратанам̣ дасса̄ми, твам̣ пана ким̣ дассасӣ’’ти а̄ха. ‘‘та̄та, мама сарӣран̃ча девин̃ча сетаччхаттан̃ча т̣хапетва̄ сесам̣ мама сантакам̣ сун̇кам̣ хотӯ’’ти. ‘‘тена хи, дева, ма̄ чира̄йи, ахам̣ дӯра̄гато, кхиппам̣ джӯтаман̣д̣алам̣ саджджа̄пехӣ’’ти. ра̄джа̄ амачче а̄н̣а̄песи. те кхиппам̣ джӯтаман̣д̣алам̣ саджджетва̄ ран̃н̃о варапоттхакаттхаран̣ам̣ сантхаритва̄ сесара̄джӯнан̃ча̄пи а̄сана̄ни пан̃н̃апетва̄ пун̣н̣акассапи патирӯпам̣ а̄санам̣ пан̃н̃апетва̄ ран̃н̃о ка̄лам̣ а̄рочайим̣су. тато пун̣н̣ако ра̄джа̄нам̣ га̄тха̄йа аджджхабха̄си –

1434.

‘‘упа̄гатам̣ ра̄джа мупехи лаккхам̣, нета̄дисам̣ ман̣иратанам̣ таваттхи;

дхаммена джисса̄ма аса̄хасена, джито ча но кхиппамава̄карохӣ’’ти.

тассаттхо – маха̄ра̄джа, джӯтаса̄ла̄йа каммам̣ упа̄гатам̣ нит̣т̣хитам̣, ета̄дисам̣ ман̣иратанам̣ тава наттхи, ма̄ папан̃чам̣ карохи, упехи лаккхам̣ аккхехи кӣл̣анат̣т̣ха̄нам̣ упагаччха. кӣл̣анта̄ ча майам̣ дхаммена джисса̄ма, дхамменева но аса̄хасена джайо хоту. саче пана твам̣ джито бхависсаси, атха но кхиппамава̄карохи, папан̃чам̣ акатва̄ва джито дханам̣ дадеййа̄сӣти вуттам̣ хоти.

атха нам̣ ра̄джа̄ ‘‘ма̄н̣ава, твам̣ мам̣ ‘ра̄джа̄’ти ма̄ бха̄йи, дхамменева но аса̄хасена джайапара̄джайо бхависсатӣ’’ти а̄ха. там̣ сутва̄ пун̣н̣ако ‘‘амха̄кам̣ дхамменева джайапара̄джайабха̄вам̣ джа̄на̄тха̄’’ти тепи ра̄джа̄но саккхим̣ каронто га̄тхама̄ха –

1435.

‘‘пан̃ча̄ла паччуггата сӯрасена, маччха̄ ча мадда̄ саха кекакебхи;

пассанту ноте асат̣хена йуддхам̣, на но сабха̄йам̣ на каронти кин̃чӣ’’ти.

таттха паччуггата̄ти уггататта̄ пан̃н̃а̄татта̄ па̄кат̣атта̄ пан̃ча̄лара̄джа̄намева̄лапати. маччха̄ ча̄ти тван̃ча, самма маччхара̄джа. мадда̄ти маддара̄джа. саха кекакебхӣти кекакебхина̄мена джанападена саха ваттама̄накекакебхира̄джа, тван̃ча. атха ва̄ сахасаддам̣ ‘‘кекакебхӣ’’ти падасса паччхато т̣хапетва̄ паччуггатасаддан̃ча сӯрасенависесанам̣ катва̄ пан̃ча̄лапаччуггатасӯрасена маччха̄ ча мадда̄ ча кекакебхи саха сесара̄джа̄но ча̄ти еваметтха аттхо дат̣т̣хаббо. пассанту нотети амха̄кам̣ двиннам̣ ете ра̄джа̄но асат̣хена аккхайуддхам̣ пассанту. на но сабха̄йам̣ на каронти кин̃чӣти еттха ноти нипа̄таматтам̣, сабха̄йам̣ кин̃чи саккхим̣ на на каронти, кхаттийепи бра̄хман̣епи каронтийева, тасма̄ саче кин̃чи ака̄ран̣ам̣ уппаджджати, ‘‘на но сутам̣, на но дит̣т̣ха’’нти ваттум̣ на лабхиссатха, аппаматта̄ хотха̄ти.

евам̣ йаккхасена̄пати ра̄джа̄но саккхим̣ ака̄си. ра̄джа̄пи екасатара̄джапаривуто пун̣н̣акам̣ гахетва̄ джӯтаса̄лам̣ па̄виси. саббепи патирӯпа̄санесу нисӣдим̣су, раджатапхалаке суван̣н̣апа̄саке т̣хапайим̣су. пун̣н̣ако туритатурито а̄ха ‘‘маха̄ра̄джа, па̄сакесу а̄йа̄ на̄ма ма̄ликам̣ са̄ват̣т̣ам̣ бахулам̣ сантибхадра̄дайо чатувӣсати, тесу тумхе аттано руччанакам̣ а̄йам̣ ган̣хатха̄’’ти. ра̄джа̄ ‘‘са̄дхӯ’’ти бахулам̣ ган̣хи. пун̣н̣ако са̄ват̣т̣ам̣ ган̣хи. атха нам̣ ра̄джа̄ а̄ха ‘‘тена хи та̄ва ма̄н̣ава, па̄саке па̄техӣ’’ти. ‘‘маха̄ра̄джа, пат̣хамам̣ мама ва̄ро на па̄пун̣а̄ти, тумхе па̄тетха̄’’ти вутте ра̄джа̄ ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхи. тасса пана татийе аттабха̄ве ма̄тубхӯтапубба̄ а̄раккхадевата̄, тасса̄ а̄нубха̄вена ра̄джа̄ джӯте джина̄ти. са̄ тасса авидӯре т̣хита̄ ахоси. ра̄джа̄ девадхӣтарам̣ ануссаритва̄ джӯтагӣтам̣ га̄йанто има̄ га̄тха̄ а̄ха –

‘‘сабба̄ надӣ ван̇кагатӣ, саббе кат̣т̣хамайа̄ вана̄;

саббиттхийо каре па̄пам̣, лабхама̄не нива̄таке. (джа̄. 2.21.308);

‘‘атха пассату мам̣ амма, виджайам̣ ме падиссату;

анукампа̄хи ме амма, махантам̣ джайамессату.

‘‘девате тваджджа раккха деви, пасса ма̄ мам̣ вибха̄веййа;

анукампака̄ патит̣т̣ха̄ ча, пасса бхадра̄ни раккхитум̣.

‘‘джамбонадамайам̣ па̄сам̣, чатурам̣самат̣т̣хан̇гули;

вибха̄ти парисамаджджхе, саббака̄мададо бхава.

‘‘девате ме джайам̣ дехи, пасса мам̣ аппабха̄гинам̣;

ма̄та̄нукампако посо, сада̄ бхадра̄ни пассати.

‘‘ат̣т̣хакам̣ ма̄ликам̣ вуттам̣, са̄ват̣т̣ан̃ча чхакам̣ матам̣;

чатуккам̣ бахулам̣ н̃еййам̣, двибиндусантибхадракам̣;

чатувӣсати а̄йа̄ ча, муниндена пака̄сита̄’’ти.

ра̄джа̄ евам̣ джӯтагӣтам̣ га̄йитва̄ па̄саке хаттхена париваттетва̄ а̄ка̄се кхипи. пун̣н̣акасса а̄нубха̄вена па̄сака̄ ран̃н̃о пара̄джайа̄йа бхассанти. ра̄джа̄ джӯтасиппамхи атикусалата̄йа па̄саке аттано пара̄джайа̄йа бхассанте н̃атва̄ а̄ка̄сейева сан̇кад̣д̣ханто гахетва̄ пуна а̄ка̄се кхипи. дутийампи аттано пара̄джайа̄йа бхассанте н̃атва̄ татхева аггахеси. тато пун̣н̣ако чинтеси ‘‘айам̣ ра̄джа̄ ма̄дисена йаккхена саддхим̣ джӯтам̣ кӣл̣анто бхассама̄не па̄саке сан̇кад̣д̣хитва̄ ган̣ха̄ти, ким̣ ну кхо ка̄ран̣а’’нти. со олокенто тасса а̄раккхадевата̄йа а̄нубха̄вам̣ н̃атва̄ аккхӣни уммӣлетва̄ куддхо вийа нам̣ олокеси. са̄ бхӣтатасита̄ пала̄йитва̄ чаккава̄л̣апаббатаматтхакам̣ патва̄ кампама̄на̄ олокетва̄ ат̣т̣ха̄си. ра̄джа̄ татийампи па̄саке кхипитва̄ аттано пара̄джайа̄йа бхассанте н̃атва̄пи пун̣н̣акасса̄нубха̄вена хаттхам̣ паса̄ретва̄ ган̣хитум̣ на̄саккхи. те ран̃н̃о пара̄джайа̄йа патим̣су. атхасса пара̄джитабха̄вам̣ н̃атва̄ пун̣н̣ако аппхот̣етва̄ махантена саддена ‘‘джитам̣ ме’’ти тиккхаттум̣ сӣхана̄дам̣ нади. со саддо сакаладжамбудӣпам̣ пхари. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1436.

‘‘те па̄висум̣ аккхамадена матта̄, ра̄джа̄ курӯнам̣ пун̣н̣ако ча̄пи йаккхо;

ра̄джа̄ калим̣ виччинамаггахеси, кат̣ам̣ аггахӣ пун̣н̣ако на̄ма йаккхо.

1437.

‘‘те таттха джӯте убхайе сама̄гате, ран̃н̃ам̣ сака̄се сакхӣнан̃ча маджджхе;

аджеси йаккхо наравӣрасет̣т̣хам̣, таттхаппана̄до тумуло бабхӯва̄’’ти.

таттха па̄висунти джӯтаса̄лам̣ пависим̣су. виччинанти ра̄джа̄ чатувӣсатийа̄ а̄йесу вичинанто калим̣ пара̄джайагга̄хам̣ аггахеси. кат̣ам̣ аггахӣти пун̣н̣ако на̄ма йаккхо джайагга̄хам̣ ган̣хи. те таттха джӯте убхайе сама̄гатети те таттха джӯте сама̄гата̄ убхо джӯтам̣ кӣл̣им̣сӯти аттхо. ран̃н̃анти атха тесам̣ екасатара̄джӯнам̣ сака̄се авасеса̄нан̃ча сакхӣнам̣ маджджхе со йаккхо наравӣрасет̣т̣хам̣ ра̄джа̄нам̣ аджеси. таттхаппана̄до тумуло бабхӯва̄ти тасмим̣ джӯтаман̣д̣але ‘‘ран̃н̃о пара̄джитабха̄вам̣ джа̄на̄тха, джитам̣ ме, джитам̣ ме’’ти маханто саддо ахоси.

ра̄джа̄ пара̄джито анаттамано ахоси. атха нам̣ самасса̄сенто пун̣н̣ако га̄тхама̄ха –

1438.

‘‘джайо маха̄ра̄джа пара̄джайо ча, а̄йӯхатам̣ ан̃н̃атарасса хоти;

джанинда джӣноси вараддханена, джито ча ме кхиппамава̄карохӣ’’ти.

таттха а̄йӯхатанти двиннам̣ ва̄йа̄мама̄на̄нам̣ ан̃н̃атарасса ева хоти, тасма̄ ‘‘пара̄джитомхӣ’’ти ма̄ чинтайи. джӣносӣти парихӣноси. вараддханена̄ти парамадханена. кхиппамава̄карохӣти кхиппам̣ ме джайам̣ дханам̣ дехӣти.

атха нам̣ ра̄джа̄ ‘‘ган̣ха, та̄та̄’’ти ваданто га̄тхама̄ха –

1439.

‘‘хаттхӣ гава̄сса̄ ман̣икун̣д̣ала̄ ча, йан̃ча̄пи майхам̣ ратанам̣ патхабйа̄;

ган̣ха̄хи качча̄на варам̣ дхана̄нам̣, а̄да̄йа йениччхаси тена гаччха̄’’ти.

пун̣н̣ако а̄ха –

1440.

‘‘хаттхӣ гава̄сса̄ ман̣икун̣д̣ала̄ ча, йан̃ча̄пи туйхам̣ ратанам̣ патхабйа̄;

тесам̣ варо видхуро на̄ма катта̄, со ме джито там̣ ме ава̄карохӣ’’ти.

таттха со ме джито там̣ мети майа̄ хи тава виджите уттамам̣ ратанам̣ джитам̣, со ча саббаратана̄нам̣ варо видхуро, тасма̄, дева, со майа̄ джито на̄ма хоти, там̣ ме дехӣти.

ра̄джа̄ а̄ха –

1441.

‘‘атта̄ ча ме со саран̣ам̣ гатӣ ча, дӣпо ча лен̣о ча пара̄йан̣о ча;

асантулеййо мама со дханена, па̄н̣ена ме са̄дисо еса катта̄’’ти.

таттха атта̄ ча ме соти со майхам̣ атта̄ ча, майа̄ ча ‘‘атта̄нам̣ т̣хапетва̄ сесам̣ дасса̄мӣ’’ти вуттам̣, тасма̄ там̣ ма̄ ган̣хи. на кевалан̃ча атта̄ва, атха кхо ме со саран̣ан̃ча гати ча дӣпо ча лен̣о ча пара̄йан̣о ча. асантулеййо мама со дханена̄ти саттавидхена ратанена саддхим̣ на тулетабботи.

пун̣н̣ако а̄ха –

1442.

‘‘чирам̣ вива̄до мама туйхан̃часса, ка̄ман̃ча пуччха̄ма тамева гантва̄;

есова но виварату етаматтхам̣, йам̣ ваккхатӣ хоту катха̄ убхинна’’нти.

таттха виварату етаматтханти ‘‘со тава атта̄ ва̄ на ва̄’’ти етаматтхам̣ есова пака̄сету. хоту катха̄ убхиннанти йам̣ со ваккхати, са̄йева но убхиннам̣ катха̄ хоту, там̣ пама̄н̣ам̣ хотӯти аттхо.

ра̄джа̄ а̄ха –

1443.

‘‘аддха̄ хи саччам̣ бхан̣аси, на ча ма̄н̣ава са̄хасам̣;

тамева гантва̄ пуччха̄ма, тена тусса̄мубхо джана̄’’ти.

таттха на ча ма̄н̣ава са̄хасанти майхам̣ пасайха са̄хасикавачанам̣ на ча бхан̣аси.

евам̣ ватва̄ ра̄джа̄ екасатара̄джа̄но пун̣н̣акан̃ча гахетва̄ тут̣т̣хама̄насо вегена дхаммасабхам̣ агама̄си. пан̣д̣итопи а̄сана̄ оруйха ра̄джа̄нам̣ вандитва̄ екамантам̣ ат̣т̣ха̄си. атха пун̣н̣ако маха̄саттам̣ а̄мантетва̄ ‘‘пан̣д̣ита, ‘твам̣ дхамме т̣хито джӣвитахетупи муса̄ва̄дам̣ на бхан̣асӣ’ти киттисаддо те сакалалоке пхут̣о, ахам̣ пана те аджджа дхамме т̣хитабха̄вам̣ джа̄нисса̄мӣ’’ти ватва̄ га̄тхама̄ха –

1444.

‘‘саччам̣ ну дева̄ видахӯ курӯнам̣, дхамме т̣хитам̣ видхурам̣ на̄мамаччам̣;

да̄соси ран̃н̃о уда ва̄си н̃а̄ти, видхуроти сан̇кха̄ катама̄си локе’’ти.

таттха саччам̣ ну дева̄ видахӯ курӯнам̣, дхамме т̣хитам̣ видхурам̣ на̄мамаччанти ‘‘курӯнам̣ рат̣т̣хе видхуро на̄ма амаччо дхамме т̣хито джӣвитахетупи муса̄ва̄дам̣ на бхан̣атӣ’’ти евам̣ дева̄ видахӯ видаханти катхенти пака̄сенти, евам̣ видахама̄на̄ те дева̄ саччам̣ ну видаханти, уда̄ху абхӯтава̄да̄йеветети. видхуроти сан̇кха̄ катама̄си локети йа̄ еса̄ тава ‘‘видхуро’’ти локе сан̇кха̄ пан̃н̃атти, са̄ катама̄ а̄си, твам̣ пака̄сехи, ким̣ ну ран̃н̃о да̄со нӣчатараджа̄тико, уда̄ху само ва̄ уттаритаро ва̄ н̃а̄тӣти идам̣ та̄ва ме а̄чиккха, да̄соси ран̃н̃о, уда ва̄си н̃а̄тӣти.

атха маха̄сатто ‘‘айам̣ мам̣ евам̣ пуччхати, ахам̣ кхо панетам̣ ‘ран̃н̃о н̃а̄тӣ’типи ‘ран̃н̃о уттаритаро’типи ‘ран̃н̃о на кин̃чи хомӣ’типи сан̃н̃а̄петум̣ саккоми, евам̣ сантепи имасмим̣ локе саччасамо авассайо на̄ма наттхи, саччамева катхетум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘ма̄н̣ава, нева̄хам̣ ран̃н̃о н̃а̄ти, на уттаритаро, чатуннам̣ пана да̄са̄нам̣ ан̃н̃атаро’’ти дассетум̣ га̄тха̄двайама̄ха –

1445.

‘‘а̄ма̄йада̄са̄пи бхаванти хеке, дханена кӣта̄пи бхаванти да̄са̄;

сайампи хеке упайанти да̄са̄, бхайа̄ пан̣унна̄пи бхаванти да̄са̄.

1446.

‘‘ете нара̄нам̣ чатурова да̄са̄, аддха̄ хи йонито ахампи джа̄то;

бхаво ча ран̃н̃о абхаво ча ран̃н̃о, да̄са̄хам̣ девасса парампи гантва̄;

дхаммена мам̣ ма̄н̣ава туйха даджджа̄’’ти.

таттха а̄ма̄йада̄са̄ти да̄сийа̄ куччхимхи джа̄тада̄са̄. сайампи хеке упайанти да̄са̄ти йе кечи упат̣т̣ха̄каджа̄тика̄, саббе те сайам̣ да̄сабха̄вам̣ упагата̄ да̄са̄ на̄ма. бхайа̄ пан̣унна̄ти ра̄джабхайена ва̄ чорабхайена ва̄ аттано васанат̣т̣ха̄нато пан̣унна̄ карамара̄ хутва̄ парависайам̣ гата̄пи да̄са̄йева на̄ма. аддха̄ хи йонито ахампи джа̄тоти ма̄н̣ава, екам̣сенева ахампи чатӯсу да̄сайонӣсу екато сайам̣ да̄сайонито ниббаттада̄со. бхаво ча ран̃н̃о абхаво ча ран̃н̃оти ран̃н̃о вуд̣д̣хи ва̄ хоту авуд̣д̣хи ва̄, на сакка̄ майа̄ муса̄ бха̄ситум̣. парампӣти дӯрам̣ гантва̄пи ахам̣ девасса да̄сойева. даджджа̄ти мам̣ ра̄джа̄ джайадханена кхан̣д̣етва̄ туйхам̣ денто дхаммена сабха̄вена дадеййа̄ти.

там̣ сутва̄ пун̣н̣ако хат̣т̣хатут̣т̣хо пуна аппхот̣етва̄ га̄тхама̄ха –

1447.

‘‘айам̣ дутӣйо виджайо мамаджджа, пут̣т̣хо хи катта̄ вивареттха пан̃хам̣;

адхаммарӯпо вата ра̄джасет̣т̣хо, субха̄ситам̣ на̄нуджа̄на̄си майха’’нти.

таттха ра̄джасет̣т̣хоти айам̣ ра̄джасет̣т̣хо адхаммарӯпо вата. субха̄ситанти видхурапан̣д̣итена сукатхитам̣ сувиниччхитам̣. на̄нуджа̄на̄си майханти ида̄нетам̣ видхурапан̣д̣итам̣ майхам̣ касма̄ на̄нуджа̄на̄си, киматтхам̣ на десӣти вадати.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ анаттамано хутва̄ ‘‘пан̣д̣ито ма̄дисам̣ йасада̄йакам̣ анолокетва̄ ида̄ни дит̣т̣хам̣ ма̄н̣авакам̣ олокетӣ’’ти маха̄саттасса куджджхитва̄ ‘‘ма̄н̣ава, саче со да̄со ме бхавеййа, там̣ гахетва̄ гаччха̄’’ти ватва̄ га̄тхама̄ха –

1448.

‘‘евам̣ че но со вивареттха пан̃хам̣, да̄сохамасми на ча кхосми н̃а̄ти;

ган̣ха̄хи качча̄на варам̣ дхана̄нам̣, а̄да̄йа йениччхаси тена гаччха̄’’ти.

таттха евам̣ че но со вивареттха пан̃ханти саче со амха̄кам̣ пан̃хам̣ ‘‘да̄сохамасми, на ча кхосми н̃а̄тӣ’’ти евам̣ вивари еттха парисаман̣д̣але, атха ким̣ аччхаси, сакалалоке дхана̄нам̣ варам̣ етам̣ ган̣ха, гахетва̄ ча пана йена иччхаси, тена гаччха̄ти.

аккхакан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

гхара̄ва̄сапан̃ха̄

еван̃ча пана ватва̄ ра̄джа̄ чинтеси ‘‘пан̣д̣итам̣ гахетва̄ ма̄н̣аво йатха̄ручи гамиссати, тасса гатака̄лато пат̣т̣ха̄йа майхам̣ мадхурадхаммакатха̄ дуллабха̄ бхависсати, йам̣нӯна̄хам̣ имам̣ аттано т̣ха̄не т̣хапетва̄ алан̇катадхамма̄сане нисӣдапетва̄ гхара̄ва̄сапан̃хам̣ пуччхеййа’’нти. атха нам̣ ра̄джа̄ евама̄ха ‘‘пан̣д̣ита, тумха̄кам̣ гатака̄ле мама мадхурадхаммакатха̄ дуллабха̄ бхависсати, алан̇катадхамма̄сане нисӣда̄петва̄ аттано т̣ха̄не т̣хатва̄ майхам̣ гхара̄ва̄сапан̃хам̣ катхетха̄’’ти. со ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхитва̄ алан̇катадхамма̄сане нисӣдитва̄ ран̃н̃а̄ пан̃хам̣ пут̣т̣хо виссаджджеси. татра̄йам̣ пан̃хо –

1449.

‘‘видхура васама̄насса, гахат̣т̣хасса сакам̣ гхарам̣;

кхема̄ вутти катхам̣ асса, катхам̣ ну асса сан̇гахо.

1450.

‘‘абйа̄баджджхам̣ катхам̣ асса, саччава̄дӣ ча ма̄н̣аво;

асма̄ лока̄ парам̣ локам̣, катхам̣ печча на сочатӣ’’ти.

таттха кхема̄ вутти катхам̣ асса̄ти катхам̣ гхара̄ва̄сам̣ васантасса гахат̣т̣хасса кхема̄ ниббхайа̄ вутти бхавеййа. катхам̣ ну асса сан̇гахоти чатуббидхо сан̇гахаваттхусан̇кха̄то сан̇гахо тасса катхам̣ бхавеййа. абйа̄баджджханти ниддуккхата̄. саччава̄дӣ ча̄ти катхам̣ ну ма̄н̣аво саччава̄дӣ на̄ма бхавеййа. печча̄ти паралокам̣ гантва̄.

там̣ сутва̄ пан̣д̣ито ран̃н̃о пан̃хам̣ катхеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1451.

‘‘там̣ таттха гатима̄ дхитима̄, матима̄ аттхадассима̄;

сан̇кха̄та̄ саббадхамма̄нам̣, видхуро етадабрави.

1452.

‘‘на са̄дха̄ран̣ада̄расса, на бхун̃дже са̄думекако;

на севе лока̄йатикам̣, нетам̣ пан̃н̃а̄йа вад̣д̣ханам̣.

1453.

‘‘сӣлава̄ ваттасампанно, аппаматто вичаккхан̣о;

нива̄тавутти аттхаддхо, сурато сакхило муду.

1454.

‘‘сан̇гахета̄ ча митта̄нам̣, сам̣вибха̄гӣ видха̄нава̄;

таппеййа аннапа̄нена, сада̄ саман̣абра̄хман̣е.

1455.

‘‘дхаммака̄мо сута̄дха̄ро, бхавеййа парипуччхако;

саккаччам̣ пайирупа̄сеййа, сӣлаванте бахуссуте.

1456.

‘‘гхарама̄васама̄насса, гахат̣т̣хасса сакам̣ гхарам̣;

кхема̄ вутти сийа̄ евам̣, евам̣ ну асса сан̇гахо.

1457.

‘‘абйа̄баджджхам̣ сийа̄ евам̣, саччава̄дӣ ча ма̄н̣аво;

асма̄ лока̄ парам̣ локам̣, евам̣ печча на сочатӣ’’ти.

таттха там̣ таттха̄ти бхиккхаве, там̣ ра̄джа̄нам̣ таттха дхаммасабха̄йам̣ н̃а̄н̣агатийа̄ гатима̄, аббоччхиннавӣрийена дхитима̄, бхӯрисама̄йа випула̄йа пан̃н̃а̄йа матима̄, сан̣хасукхуматтхадассина̄ н̃а̄н̣ена аттхадассима̄, париччхиндитва̄ джа̄нанан̃а̄н̣асан̇кха̄та̄йа пан̃н̃а̄йа саббадхамма̄нам̣ сан̇кха̄та̄, видхурапан̣д̣ито етам̣ ‘‘на са̄дха̄ран̣ада̄расса̄’’тиа̄дивачанам̣ абрави. таттха йо паресам̣ да̄ресу апараджджхати, со са̄дха̄ран̣ада̄ро на̄ма, та̄дисо на асса бхавеййа. на бхун̃дже са̄думекакоти са̄дурасам̣ пан̣ӣтабходжанам̣ ан̃н̃есам̣ адатва̄ екакова на бхун̃джеййа. лока̄йатиканти анаттханисситам̣ саггамагга̄нам̣ ада̄йакам̣ аниййа̄никам̣ витан̣д̣асалла̄пам̣ лока̄йатикава̄дам̣ на севеййа. нетам̣ пан̃н̃а̄йа вад̣д̣хананти на хи етам̣ лока̄йатикам̣ пан̃н̃а̄йа вад̣д̣ханам̣. сӣлава̄ти акхан̣д̣ехи пан̃чахи сӣлехи саманна̄гато. ваттасампанноти гхара̄ва̄саваттена ва̄ ра̄джаваттена ва̄ саманна̄гато. аппаматтоти кусаладхаммесу аппаматто. нива̄тавуттӣти атима̄нам̣ акатва̄ нӣчавутти ова̄да̄нуса̄санипат̣иччхако. аттхаддхоти тхаддхамаччхарийавирахито. суратоти сораччена саманна̄гато. сакхилоти пеманӣйавачано. мудӯти ка̄йава̄ча̄читтехи апхарусо.

сан̇гахета̄ ча митта̄нанти калйа̄н̣амитта̄нам̣ сан̇гахакаро. да̄на̄дӣсу йо йена сан̇гахам̣ иччхати, тасса тенева сан̇га̄хако. сам̣вибха̄гӣти дхаммикасаман̣абра̄хман̣а̄нан̃чева капан̣аддхикаван̣иббакайа̄чака̄дӣнан̃ча сам̣вибха̄гакаро. видха̄нава̄ти ‘‘имасмим̣ ка̄ле каситум̣ ват̣т̣ати, имасмим̣ ка̄ле вапитум̣ ват̣т̣атӣ’’ти евам̣ саббакиччесу видха̄насампанно. таппеййа̄ти гахитагахитабха̄джана̄ни пӯретва̄ дадама̄но таппеййа. дхаммака̄моти павен̣идхаммампи сучаритадхаммампи ка̄майама̄но паттхайама̄но. сута̄дха̄роти сутасса а̄дха̄рабхӯто. парипуччхакоти дхаммикасаман̣абра̄хман̣е упасан̇камитва̄ ‘‘ким̣, бханте, кусала’’нтиа̄дивачанехи парипуччханасӣло. саккаччанти га̄равена. евам̣ ну асса сан̇гахоти сан̇гахописса евам̣ като на̄ма бхавеййа. саччава̄дӣти евам̣ пат̣ипаннойева сабха̄вава̄дӣ на̄ма сийа̄.

евам̣ маха̄сатто ран̃н̃о гхара̄ва̄сапан̃хам̣ катхетва̄ паллан̇ка̄ оруйха ра̄джа̄нам̣ ванди. ра̄джа̄писса маха̄сакка̄рам̣ катва̄ екасатара̄джӯхи паривуто аттано нивесанамева гато.

гхара̄ва̄сапан̃ха̄ нит̣т̣хита̄.

лаккхан̣акан̣д̣ам̣

маха̄сатто пана пат̣иниватто. атха нам̣ пун̣н̣ако а̄ха –

1458.

‘‘ехи да̄ни гамисса̄ма, динно но иссарена ме;

мамеваттхам̣ пат̣ипаджджа, еса дхаммо санантано’’ти.

таттха динно ноти еттха ноти нипа̄таматтам̣, твам̣ иссарена майхам̣ динноти аттхо. санантаноти мама аттхам̣ пат̣ипаджджантена хи тайа̄ аттано са̄микасса аттхо пат̣ипанно хоти. йан̃четам̣ са̄микасса аттхакаран̣ам̣ на̄ма, еса дхаммо санантано пора̄н̣акапан̣д̣ита̄нам̣ сабха̄воти.

видхурапан̣д̣ито а̄ха –

1459.

‘‘джа̄на̄ми ма̄н̣ава тайа̄хамасми, диннохамасми тава иссарена;

тӣхан̃ча там̣ ва̄сайему ага̄ре, йенаддхуна̄ ануса̄сему путте’’ти.

таттха тайа̄хамасмӣти тайа̄ ладдхохамасмӣти джа̄на̄ми, лабхантена ча на ан̃н̃атха̄ ладдхо. диннохамасми тава иссарена̄ти мама иссарена ран̃н̃а̄ ахам̣ тава динно. тӣхам̣ ча̄ти ма̄н̣ава, ахам̣ тава бахӯпака̄ро, ра̄джа̄нам̣ анолокетва̄ саччамева катхесим̣, тена̄хам̣ тайа̄ ладдхо, твам̣ ме махантагун̣абха̄вам̣ джа̄на̄хи, майам̣ тӣн̣ипи диваса̄ни аттано ага̄ре ва̄сему, тасма̄ йенаддхуна̄ йаттакена ка̄лена майам̣ путта̄да̄ре ануса̄сему, там̣ ка̄лам̣ адхива̄сехӣти.

там̣ сутва̄ пун̣н̣ако ‘‘саччам̣ пан̣д̣ито а̄ха, бахӯпака̄ро еса мама, ‘сатта̄хампи ад̣д̣хама̄сампи нисӣда̄хӣ’ти вутте адхива̄сетаббамева̄’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

1460.

‘‘там̣ ме татха̄ хоту васему тӣхам̣, курутам̣ бхаваджджа гхаресу киччам̣;

ануса̄сатам̣ путтада̄ре бхаваджджа, йатха̄ тайӣ печча сукхӣ бхавеййа̄’’ти.

таттха там̣ мети йам̣ твам̣ вадеси, саббам̣ там̣ мама татха̄ хоту. бхаваджджа̄ти бхавам̣ аджджа пат̣т̣ха̄йа тӣхам̣ ануса̄сату. тайӣ печча̄ти йатха̄ тайи гате паччха̄ тава путтада̄ро сукхӣ бхавеййа, евам̣ ануса̄сату.

евам̣ ватва̄ пун̣н̣ако маха̄саттена саддхим̣йева тасса нивесанам̣ па̄виси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1461.

‘‘са̄дхӯти ватва̄на пахӯтака̄мо, пакка̄ми йаккхо видхурена саддхим̣;

там̣ кун̃джара̄джан̃н̃ахайа̄нучин̣н̣ам̣, па̄веккхи антепурамарийасет̣т̣хо’’ти.

таттха пахӯтака̄моти маха̄бхого. кун̃джара̄джан̃н̃ахайа̄нучин̣н̣анти кун̃джарехи ча а̄джан̃н̃ахайехи ча анучин̣н̣ам̣ парипун̣н̣ам̣. арийасет̣т̣хоти а̄ча̄раарийесу уттамо пун̣н̣ако йаккхо пан̣д̣итасса антепурам̣ па̄виси.

маха̄саттасса пана тин̣н̣ам̣ утӯнам̣ аттха̄йа тайо па̄са̄да̄ ахесум̣. тесу еко кон̃чо на̄ма, еко майӯро на̄ма, еко пийакето на̄ма. те сандха̄йа айам̣ га̄тха̄ вутта̄ –

1462.

‘‘кон̃чам̣ майӯран̃ча пийан̃ча кетам̣, упа̄гамӣ таттха сураммарӯпам̣;

пахӯтабхаккхам̣ бахуаннапа̄нам̣, масаккаса̄рам̣ вийа ва̄савасса̄’’ти.

таттха таттха̄ти тесу тӣсу па̄са̄десу йаттха тасмим̣ самайе аттана̄ васати, там̣ сураммарӯпам̣ па̄са̄дам̣ пун̣н̣акам̣ а̄да̄йа упа̄гами.

со упагантва̄ ча пана алан̇катапа̄са̄дасса саттама̄йа бхӯмийа̄ сайанагаббхан̃чева маха̄талан̃ча саджджа̄петва̄ сирисайанам̣ пан̃н̃а̄петва̄ саббам̣ аннапа̄на̄дивидхим̣ упат̣т̣хапетва̄ девакан̃н̃а̄йо вийа пан̃часата̄ иттхийо ‘‘има̄ те па̄дапарича̄рика̄ хонту, ануккан̣т̣ханто идха васа̄хӣ’’ти тасса ниййа̄детва̄ аттано васанат̣т̣ха̄нам̣ гато. тасса гатака̄ле та̄ иттхийо на̄на̄тӯрийа̄ни гахетва̄ пун̣н̣акасса паричарийа̄йа начча̄дӣни пат̣т̣хапесум̣. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1463.

‘‘таттха наччанти га̄йанти, авхайанти вара̄варам̣;

аччхара̄ вийа девесу, на̄рийо самалан̇ката̄’’ти.

таттха авхайанти вара̄варанти варато варам̣ наччан̃ча гӣтан̃ча каронтийо паккосанти.

1464.

‘‘саман̇гикатва̄ памада̄хи йаккхам̣, аннена па̄нена ча дхаммапа̄ло;

аттхаттхамева̄нувичинтайанто, па̄веккхи бхарийа̄йа тада̄ сака̄се’’ти.

таттха памада̄хӣти памада̄хи чева аннапа̄нехи ча саман̇гикатва̄. дхаммапа̄лоти дхаммасса па̄лако гопако. аттхаттхамева̄ти аттхабхӯтамева аттхам̣. бхарийа̄йа̄ти саббаджет̣т̣хика̄йа бхарийа̄йа.

1465.

‘‘там̣ чанданагандхараса̄нулиттам̣, суван̣н̣аджамбонаданиккхаса̄дисам̣;

бхарийам̣вача̄ ‘ехи сун̣охи бхоти, путта̄ни а̄мантайа тамбанетте’’’ти.

таттха бхарийам̣вача̄ти джет̣т̣хабхарийам̣ авача. а̄мантайа̄ти паккоса.

1466.

‘‘сутва̄на ва̄кйам̣ патино ануджджа̄, сун̣исам̣ вача тамбанакхим̣ сунеттам̣;

‘а̄мантайа ваммадхара̄ни чете, путта̄ни индӣварапуппхаса̄ме’’’ти.

таттха ануджджа̄ти евам̣на̄мика̄. сун̣исам̣вача тамбанакхим̣ сунеттанти са̄ тасса вачанам̣ сутва̄ ассумукхӣ родама̄на̄ ‘‘сайам̣ гантва̄ путте паккоситум̣ айуттам̣, сун̣исам̣ песесса̄мӣ’’ти тасса̄ нива̄сат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ тамбанакхим̣ сунеттам̣ сун̣исам̣ авача. ваммадхара̄нӣти ваммадхаре сӯре, саматтхети аттхо, а̄бхаран̣абхан̣д̣амева ва̄ идха ‘‘вамма’’нти адхиппетам̣, тасма̄ а̄бхаран̣адхаретипи аттхо. четети там̣ на̄мена̄лапати, путта̄нӣти мама путте ча дхӣтаро ча. индӣварапуппхаса̄мети там̣ а̄лапати.

са̄ ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхитва̄ па̄са̄да̄ оруйха анувичаритва̄ ‘‘пита̄ во ова̄дам̣ да̄тука̄мо паккосати, идам̣ кира во тасса паччхимадассана’’нти саббамевасса сухададжанан̃ча путтадхӣтаро ча саннипа̄теси. дхаммапа̄лакума̄ро пана там̣ вачанам̣ сутва̄ва роданто канит̣т̣хабха̄тикаган̣апаривуто питу сантикам̣ агама̄си. пан̣д̣ито те дисва̄ва сакабха̄вена сан̣т̣ха̄тум̣ асакконто ассупун̣н̣ехи неттехи а̄лин̇гитва̄ сӣсе чумбитва̄ джет̣т̣хапуттам̣ мухуттам̣ хадайе нипаджджа̄петва̄ хадайа̄ ота̄ретва̄ сиригаббхато никкхамма маха̄тале паллан̇камаджджхе нисӣдитва̄ путтасахассасса ова̄дам̣ ада̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1467.

‘‘те а̄гате муддхани дхаммапа̄ло, чумбитва̄ путте авикампама̄но;

а̄мантайитва̄на авоча ва̄кйам̣, динна̄хам̣ ран̃н̃а̄ идха ма̄н̣авасса.

1468.

‘‘тассаджджахам̣ аттасукхӣ видхеййо, а̄да̄йа йениччхати тена гаччхати;

ахан̃ча во са̄ситума̄гатосми, катхам̣ ахам̣ апаритта̄йа гаччхе.

1469.

‘‘саче во ра̄джа̄ курурат̣т̣хава̄сӣ, джанасандхо пуччхеййа пахӯтака̄мо;

кима̄бхиджа̄на̄тха пуре пура̄н̣ам̣, ким̣ во пита̄ пураттха̄.

1470.

‘‘сама̄сана̄ хотха майа̄ва саббе, конӣдха ран̃н̃о аббхатико мануссо;

таман̃джалим̣ карийа вадетха евам̣, ма̄ хевам̣ дева на хи еса дхаммо;

вийаггхара̄джасса нихӣнаджаччо, сама̄сано дева катхам̣ бхавеййа̄’’ти.

таттха дхаммапа̄лоти маха̄сатто. динна̄ханти ахам̣ джайадханена кхан̣д̣етва̄ ран̃н̃а̄ динно. тассаджджахам̣ аттасукхӣ видхеййоти аджджа пат̣т̣ха̄йа тӣхаматтам̣ ахам̣ имина̄ аттано сукхена аттасукхӣ, тато парам̣ пана тасса ма̄н̣авасса̄хам̣ видхеййо хоми. со хи ито чатуттхе дивасе екам̣сена мам̣ а̄да̄йа йаттхиччхати, таттха гаччхати. апаритта̄йа̄ти тумха̄кам̣ париттам̣ акатва̄ катхам̣ гаччхеййанти ануса̄ситум̣ а̄гатосми. джанасандхоти миттабандханена миттаджанасса сандха̄накаро. пуре пура̄н̣анти ито пуббе тумхе ким̣ пура̄н̣ака̄ран̣ам̣ абхиджа̄на̄тха. ануса̄сети ануса̄си. евам̣ тумхе ран̃н̃а̄ пут̣т̣ха̄ ‘‘амха̄кам̣ пита̄ иман̃чиман̃ча ова̄дам̣ ада̄сӣ’’ти катхеййа̄тха. сама̄сана̄ хотха̄ти саче во ра̄джа̄ майа̄ диннасса ова̄дасса катхитака̄ле ‘‘етха тумхе, аджджа майа̄ саддхим̣ сама̄сана̄ хотха, идха ра̄джакуле тумхехи ан̃н̃о ко ну ран̃н̃о аббхатико мануссо’’ти аттано а̄сане нисӣда̄пеййа, атха тумхе ан̃джалим̣ катва̄ там̣ ра̄джа̄нам̣ евам̣ вадеййа̄тха ‘‘дева, евам̣ ма̄ авача. на хи амха̄кам̣ есапавен̣идхаммо. вийаггхара̄джасса кесарасӣхасса нихӣнаджаччо джарасин̇га̄ло, дева, катхам̣ сама̄сано бхавеййа. йатха̄ син̇га̄ло сӣхасса сама̄сано на хоти, татхева майам̣ тумха̄ка’’нти.

имам̣ панасса катхам̣ сутва̄ путтадхӣтаро ча н̃а̄тисухаджджа̄дайо ча да̄сакаммакарапориса̄ ча те саббе сакабха̄вена сан̣т̣ха̄тум̣ асакконта̄ маха̄виравам̣ виравим̣су. тесам̣ маха̄сатто сан̃н̃а̄песи.

лаккхан̣акан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

ра̄джавасатикан̣д̣а

атха не пан̣д̣ито путтадхӣтаро ча н̃а̄тайо ча упасан̇камитва̄ тун̣хӣбхӯте дисва̄ ‘‘та̄та̄, ма̄ чинтайиттха, саббе сан̇кха̄ра̄ аничча̄, йасо на̄ма випаттипарийоса̄но, апича тумха̄кам̣ ра̄джавасатим̣ на̄ма йасапат̣ила̄бхака̄ран̣ам̣ катхесса̄ми, там̣ екаггачитта̄ сун̣а̄тха̄’’ти буддхалӣла̄йа ра̄джавасатим̣ на̄ма пат̣т̣хапеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1471.

‘‘со ча путте амачче ча, н̃а̄тайо сухададжджане;

алӣнаманасан̇каппо, видхуро етадабрави.

1472.

‘‘етхаййо ра̄джавасатим̣, нисӣдитва̄ сун̣а̄тха ме;

йатха̄ ра̄джакулам̣ патто, йасам̣ посо нигаччхатӣ’’ти.

таттха сухададжджанети сухадайаджане. етхаййоти етха, аййо. пийасамуда̄ча̄рена путте а̄лапати. ра̄джавасатинти майа̄ вуччама̄нам̣ ра̄джапа̄ричарийам̣ сун̣а̄тха. йатха̄ти йена ка̄ран̣ена ра̄джакулам̣ патто упасан̇каманто ран̃н̃о сантике чаранто посо йасам̣ нигаччхати лабхати, там̣ ка̄ран̣ам̣ сун̣а̄тха̄ти аттхо.

1473.

‘‘на хи ра̄джакулам̣ патто, ан̃н̃а̄то лабхате йасам̣;

на̄сӯро на̄пи думмедхо, наппаматто куда̄чанам̣.

1474.

‘‘йада̄сса сӣлам̣ пан̃н̃ан̃ча, сочеййам̣ ча̄дхигаччхати;

атха виссасате тйамхи, гуйхан̃часса на раккхатӣ’’ти.

таттха ан̃н̃а̄тоти апа̄кат̣агун̣о авидитакамма̄вада̄но. на̄сӯроти на асӯро бхӣрукаджа̄тико. йада̄сса сӣланти йада̄ асса севакасса ра̄джа̄ сӣлан̃ча пан̃н̃ан̃ча сочеййан̃ча адхигаччхати, а̄ча̄расампаттин̃ча н̃а̄н̣абалан̃ча сучибха̄ван̃ча джа̄на̄ти. атха виссасате тйамхӣти атха ра̄джа̄ тамхи виссасате висса̄сам̣ кароти, аттано гуйхан̃часса на раккхати на гӯхати.

1475.

‘‘тула̄ йатха̄ паггахита̄, самадан̣д̣а̄ судха̄рита̄;

аджджхит̣т̣хо на викампеййа, са ра̄джавасатим̣ васе.

1476.

‘‘тула̄ йатха̄ паггахита̄, самадан̣д̣а̄ судха̄рита̄;

сабба̄ни абхисамбхонто, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха тула̄ йатха̄ти йатха̄ еса̄ вуттаппака̄ра̄ тула̄ на онамати на уннамати, евамева ра̄джасевако кисмин̃чидева камме ран̃н̃а̄ ‘‘идам̣ на̄ма карохӣ’’ти аджджхит̣т̣хо а̄н̣атто чханда̄диагативасена на викампеййа, саббакиччесу паггахитатула̄ вийа само бхавеййа. са ра̄джавасатинти со еварӯпо севако ра̄джакуле ва̄сам̣ васеййа, ра̄джа̄нам̣ паричареййа, евам̣ паричаранто пана йасам̣ лабхеййа̄ти аттхо. сабба̄ни абхисамбхонтоти сабба̄ни ра̄джакичча̄ни каронто.

1477.

‘‘дива̄ ва̄ йади ва̄ раттим̣, ра̄джакиччесу пан̣д̣ито;

аджджхит̣т̣хо на викампеййа, са ра̄джавасатим̣ васе.

1478.

‘‘дива̄ ва̄ йади ва̄ раттим̣, ра̄джакиччесу пан̣д̣ито;

сабба̄ни абхисамбхонто, са ра̄джавасатим̣ васе.

1479.

‘‘йо часса сукато магго, ран̃н̃о суппат̣ийа̄дито;

на тена вутто гаччхеййа, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха на викампеййа̄ти авикампама̄но та̄ни кичча̄ни кареййа. йо часса̄ти йо ча ран̃н̃о гаманамагго сукато асса суппат̣ийа̄дито суман̣д̣ито, ‘‘имина̄ маггена гаччха̄’’ти вуттопи тена на гаччхеййа.

1480.

‘‘на ран̃н̃о садисам̣ бхун̃дже, ка̄мабхоге куда̄чанам̣;

саббаттха паччхато гаччхе, са ра̄джавасатим̣ васе.

1481.

‘‘на ран̃н̃о садисам̣ ваттхам̣, на ма̄лам̣ на вилепанам̣;

а̄каппам̣ саракуттим̣ ва̄, на ран̃н̃о садисама̄чаре;

ан̃н̃ам̣ кареййа а̄каппам̣, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха на ран̃н̃оти ран̃н̃о ка̄мабхогена самам̣ ка̄мабхогам̣ на бхун̃джеййа. та̄дисасса хи ра̄джа̄ куджджхати. саббаттха̄ти саббесу рӯпа̄дӣсу ка̄магун̣есу ран̃н̃о паччхатова гаччхеййа, хӣнатарамева севеййа̄ти аттхо. ан̃н̃ам̣ кареййа̄ти ран̃н̃о а̄каппато саракуттито ча ан̃н̃амева а̄каппам̣ кареййа.

1482.

‘‘кӣл̣е ра̄джа̄ амаччехи, бхарийа̄хи парива̄рито;

на̄маччо ра̄джабхарийа̄су, бха̄вам̣ куббетха пан̣д̣ито.

1483.

‘‘ануддхато ачапало, нипако сам̣вутиндрийо;

манопан̣идхисампанно, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха бха̄ванти висса̄савасена адхиппа̄йам̣. ачапалоти аман̣д̣анасӣло. нипакоти парипаккан̃а̄н̣о. сам̣вутиндрийоти пихитачхал̣индрийо ран̃н̃о ва̄ ан̇гапаччан̇га̄ни ородхе ва̄сса на олокеййа. манопан̣идхисампанноти ачапалена сут̣т̣ху т̣хапитена читтена саманна̄гато.

1484.

‘‘на̄сса бхарийа̄хи кӣл̣еййа, на мантеййа рахогато;

на̄сса коса̄ дханам̣ ган̣хе, са ра̄джавасатим̣ васе.

1485.

‘‘на ниддам̣ баху ман̃н̃еййа, на мада̄йа сурам̣ пиве;

на̄сса да̄йе миге хан̃н̃е, са ра̄джавасатим̣ васе.

1486.

‘‘на̄сса пӣт̣хам̣ на паллан̇кам̣, на коччхам̣ на на̄вам̣ ратхам̣;

самматомхӣти а̄рӯхе, са ра̄джавасатим̣ васе.

1487.

‘‘на̄тидӯре бхадже ран̃н̃о, начча̄санне вичаккхан̣о;

саммукхан̃часса тит̣т̣хеййа, сандиссанто сабхаттуно.

1488.

‘‘на ве ра̄джа̄ сакха̄ хоти, на ра̄джа̄ хоти метхуно;

кхиппам̣ куджджханти ра̄джа̄но, сӯкенаккхӣва гхат̣т̣итам̣.

1489.

‘‘на пӯджито ман̃н̃ама̄но, медха̄вӣ пан̣д̣ито наро;

пхарусам̣ патимантеййа, ра̄джа̄нам̣ парисам̣гата’’нти.

таттха на мантеййа̄ти тасса ран̃н̃о бхарийа̄хи саддхим̣ нева кӣл̣еййа, на рахо мантеййа. коса̄ дхананти ран̃н̃о коса̄ дханам̣ тхенетва̄ на ган̣хеййа. на мада̄йа̄ти та̄та̄, ра̄джасевако на̄ма мадаттха̄йа сурам̣ на пивеййа. на̄сса да̄йе мигети асса ран̃н̃о динна̄бхайе миге на хан̃н̃еййа. коччханти бхаддапӣт̣хам̣. самматомхӣти ахам̣ саммато хутва̄ евам̣ каромӣти на а̄рухеййа. саммукхан̃часса тит̣т̣хеййа̄ти асса ран̃н̃о пурато кхуддакамахантакатха̄саванат̣т̣ха̄не тит̣т̣хеййа. сандиссанто сабхаттуноти йо ра̄джасевако тасса бхаттуно дассанат̣т̣ха̄не тит̣т̣хеййа. сӯкена̄ти аккхимхи патитена вӣхисӯка̄дина̄ гхат̣т̣итам̣ аккхи пакатисабха̄вам̣ джахантам̣ йатха̄ куджджхати на̄ма, евам̣ куджджханти, на тесу висса̄со ка̄таббо. пӯджито ман̃н̃ама̄ноти ахам̣ ра̄джапӯджитомхӣти ман̃н̃ама̄но. пхарусам̣ патимантеййа̄ти йена со куджджхати, татха̄рӯпам̣ на мантеййа.

1490.

‘‘ладдхадва̄ро лабхе два̄рам̣, нева ра̄джӯсу виссасе;

аггӣва сам̣йато тит̣т̣хе, са ра̄джавасатим̣ васе.

1491.

‘‘путтам̣ ва̄ бха̄тарам̣ ва̄ сам̣, сампагган̣ха̄ти кхаттийо;

га̄мехи нигамехи ва̄, рат̣т̣хехи джанападехи ва̄;

тун̣хӣбхӯто упеккхеййа, на бхан̣е чхекапа̄пака’’нти.

таттха ладдхадва̄ро лабхе два̄ранти ахам̣ ниппат̣иха̄ро ладдхадва̄роти аппат̣иха̄ретва̄ на пависеййа, пунапи два̄рам̣ лабхеййа, пат̣иха̄ретва̄ва пависеййа̄ти аттхо. сам̣йатоти аппаматто хутва̄. бха̄тарам̣ ва̄ санти сакам̣ бха̄тарам̣ ва̄. сампагган̣ха̄тӣти ‘‘асукага̄мам̣ ва̄ асуканигамам̣ ва̄ асса дема̄’’ти йада̄ севакехи саддхим̣ катхети. на бхан̣е чхекапа̄паканти тада̄ гун̣ам̣ ва̄ агун̣ам̣ ва̄ на бхан̣еййа.

1492.

‘‘хаттха̄рохе анӣкат̣т̣хе, ратхике паттика̄раке;

тесам̣ камма̄вада̄нена, ра̄джа̄ вад̣д̣хети ветанам̣;

на тесам̣ антара̄ гаччхе, са ра̄джавасатим̣ васе.

1493.

‘‘ча̄повӯнударо дхӣро, вам̣сова̄пи пакампайе;

пат̣иломам̣ на ваттеййа, са ра̄джавасатим̣ васе.

1494.

‘‘ча̄повӯнударо асса, маччховасса адживхава̄;

аппа̄сӣ нипако сӯро, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха на тесам̣ антара̄ гаччхети тесам̣ ла̄бхасса антара̄ на гаччхе, антара̄йам̣ на кареййа. вам̣сова̄пӣти йатха̄ вам̣сагумбато уггатавам̣со ва̄тена пахат̣ака̄ле пакампати, евам̣ ран̃н̃а̄ катхитака̄ле пакампеййа. ча̄повӯнудароти йатха̄ ча̄по маходаро на хоти, евам̣ маходаро на сийа̄. адживхава̄ти йатха̄ маччхо адживхата̄йа на катхети, татха̄ севако мандакатхата̄йа адживхава̄ бхавеййа. аппа̄сӣти бходжанаматтан̃н̃ӯ.

1495.

‘‘на ба̄л̣хам̣ иттхим̣ гаччхеййа, сампассам̣ теджасан̇кхайам̣;

ка̄сам̣ са̄сам̣ дарам̣ ба̄лйам̣, кхӣн̣амедхо нигаччхати.

1496.

‘‘на̄тивелам̣ пабха̄сеййа, на тун̣хӣ саббада̄ сийа̄;

авикин̣н̣ам̣ митам̣ ва̄чам̣, патте ка̄ле удӣрайе.

1497.

‘‘аккодхано асан̇гхат̣т̣о, саччо сан̣хо апесун̣о;

сампхам̣ гирам̣ на бха̄сеййа, са ра̄джавасатим̣ васе.

1498.

‘‘ма̄та̄петтибхаро асса, куле джет̣т̣ха̄пача̄йико;

сан̣хо сакхиласамбха̄со, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха на ба̄л̣ханти пунаппунам̣ килесавасена на гаччхеййа. теджасан̇кхайанти евам̣ гаччханто хи пурисо теджасан̇кхайам̣ гаччхати па̄пун̣а̄ти, там̣ сампассанто ба̄л̣хам̣ на гаччхеййа. даранти ка̄йадаратхам̣. ба̄лйанти дуббалабха̄вам̣. кхӣн̣амедхоти пунаппунам̣ килесаративасена кхӣн̣апан̃н̃о пурисо ете ка̄са̄дайо нигаччхати. на̄тивеланти та̄та̄ ра̄джӯнам̣ сантике пама̄н̣а̄тиккантам̣ на бха̄сеййа. патте ка̄лети аттано вачанака̄ле сампатте. асан̇гхат̣т̣оти парам̣ асан̇гхат̣т̣енто. сампханти нираттхакам̣. гиранти вачанам̣.

1499.

‘‘винӣто сиппава̄ данто, кататто нийато муду;

аппаматто сучи даккхо, са ра̄джавасатим̣ васе.

1500.

‘‘нива̄тавутти вуддхесу, саппатиссо сага̄раво;

сурато сукхасам̣ва̄со, са ра̄джавасатим̣ васе.

1501.

‘‘а̄рака̄ париваджджеййа, сахитум̣ пахитам̣ джанам̣;

бхатта̄ран̃н̃евудиккхеййа, на ча ан̃н̃асса ра̄джино’’ти.

таттха винӣтоти а̄ча̄расампанно. сиппава̄ти аттано куле сиккхитаббасиппена саманна̄гато. дантоти чхасу два̄ресу ниббисевано. кататтоти сампа̄дитатто. нийатоти йаса̄дӣни нисса̄йа ачаласабха̄во. мудӯти анатима̄нӣ. аппаматтоти каттаббакиччесу пама̄дарахито. даккхоти упат̣т̣ха̄не чхеко. нива̄тавуттӣти нӣчавутти. сукхасам̣ва̄соти гарусам̣ва̄сасӣло. сахитум̣ патитанти парара̄джӯхи сакаран̃н̃о сантикам̣ гуйхараккхан̣авасена ва̄ пат̣иччханнапа̄кат̣акаран̣авасенава̄ песитам̣. татха̄рӯпена хи саддхим̣ катхентопи ран̃н̃о саммукха̄ва катхеййа. бхатта̄ран̃н̃евудиккхеййа̄ти аттано са̄микамева олокеййа. на ча ан̃н̃асса ра̄джиноти ан̃н̃асса ран̃н̃о сантако на бхавеййа.

1502.

‘‘саман̣е бра̄хман̣е ча̄пи, сӣлаванте бахуссуте;

саккаччам̣ пайирупа̄сеййа, са ра̄джавасатим̣ васе.

1503.

‘‘саман̣е бра̄хман̣е ча̄пи, сӣлаванте бахуссуте;

саккаччам̣ анува̄сеййа, са ра̄джавасатим̣ васе.

1504.

‘‘саман̣е бра̄хман̣е ча̄пи, сӣлаванте бахуссуте;

таппеййа аннапа̄нена, са ра̄джавасатим̣ васе.

1505.

‘‘саман̣е бра̄хман̣е ча̄пи, сӣлаванте бахуссуте;

а̄саджджа пан̃н̃е севетха, а̄кан̇кхам̣ вуддхиматтано’’ти.

таттха саккаччам̣ пайирупа̄сеййа̄ти га̄равена пунаппунам̣ упасан̇камеййа. анува̄сеййа̄ти упосатхава̄сам̣ васанто ануваттеййа. таппеййа̄ти йа̄вадаттхам̣ да̄нена таппеййа. а̄саджджа̄ти упасан̇камитва̄. пан̃н̃ети пан̣д̣ите, а̄саджджапан̃н̃е ва̄, асаджджама̄напан̃н̃ети аттхо.

1506.

‘‘диннапуббам̣ на ха̄пеййа, да̄нам̣ саман̣абра̄хман̣е;

на ча кин̃чи нива̄реййа, да̄нака̄ле ван̣иббаке.

1507.

‘‘пан̃н̃ава̄ буддхисампанно, видха̄навидхиковидо;

ка̄лан̃н̃ӯ самайан̃н̃ӯ ча, са ра̄джавасатим̣ васе.

1508.

‘‘ут̣т̣ха̄та̄ каммадхеййесу, аппаматто вичаккхан̣о;

сусам̣вихитакамманто, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха диннапуббанти пакатипат̣ийаттам̣ да̄наваттам̣. саман̣абра̄хман̣ети саман̣е ва̄ бра̄хман̣е ва̄. ван̣иббакети да̄нака̄ле ван̣иббаке а̄гате дисва̄ кин̃чи на нива̄реййа. пан̃н̃ава̄ти вича̄ран̣апан̃н̃а̄йа йутто. буддхисампанноти авекаллабуддхисампанно. видха̄навидхиковидоти на̄наппака̄ресу да̄сакаммакарапориса̄дӣнам̣ сам̣видаханакот̣т̣ха̄сесу чхеко. ка̄лан̃н̃ӯти ‘‘айам̣ да̄нам̣ да̄тум̣, айам̣ сӣлам̣ раккхитум̣, айам̣ упосатхакаммам̣ ка̄тум̣ ка̄ло’’ти джа̄неййа. самайан̃н̃ӯти ‘‘айам̣ касанасамайо, айам̣ вапанасамайо, айам̣ воха̄расамайо, айам̣ упат̣т̣ха̄насамайо’’ти джа̄неййа. каммадхеййесӯти аттано каттаббакаммесу.

1509.

‘‘кхалам̣ са̄лам̣ пасум̣ кхеттам̣, ганта̄ часса абхиккхан̣ам̣;

митам̣ дхан̃н̃ам̣ нидха̄пеййа, митам̣ва па̄чайе гхаре.

1510.

‘‘путтам̣ ва̄ бха̄тарам̣ ва̄ сам̣, сӣлесу асама̄хитам̣;

анан̇гава̄ хи те ба̄ла̄, йатха̄ пета̄ татхева те;

чол̣ан̃ча несам̣ пин̣д̣ан̃ча, а̄сӣна̄нам̣ пада̄пайе.

1511.

‘‘да̄се каммакаре пессе, сӣлесу сусама̄хите;

даккхе ут̣т̣ха̄насампанне, а̄дхипаччамхи т̣ха̄пайе’’ти.

таттха пасум̣ кхеттанти гокулан̃чева сассат̣т̣ха̄нан̃ча. ганта̄ти гаманасӣло. митанти минитва̄ еттаканти н̃атва̄ кот̣т̣хесу нидха̄пеййа. гхарети гхарепи париджанам̣ ган̣етва̄ митамева пача̄пеййа. сӣлесу асама̄хитанти еварӯпам̣ дуссӣлам̣ ана̄ча̄рам̣ кисмин̃чи а̄дхипаччат̣т̣ха̄не на т̣хапеййа̄ти аттхо. анан̇гава̄ хи те ба̄ла̄ти ‘‘ан̇гаметам̣ манусса̄нам̣, бха̄та̄ локе павуччатӣ’’ти (джа̄. 1.4.58) кин̃ча̄пи джет̣т̣хаканит̣т̣хабха̄таро ан̇гасама̄ната̄йа ‘‘ан̇га’’нти вутта̄, име пана дуссӣла̄, тасма̄ ан̇гасама̄на̄ на хонти. йатха̄ пана суса̄не чхад̣д̣ита̄ пета̄ мата̄, татхева те. тасма̄ та̄диса̄ а̄дхипаччат̣т̣ха̄не на т̣хапетабба̄. кут̣умбан̃хи те вина̄сенти, винат̣т̣хакут̣умбасса ча далиддасса ра̄джавасати на̄ма на сампаджджати. а̄сӣна̄нанти а̄гантва̄ нисинна̄нам̣ путтабха̄та̄нам̣ матасатта̄нам̣ матакабхаттам̣ вийа денто гха̄саччха̄данаматтамева пада̄пеййа. ут̣т̣ха̄насампаннети ут̣т̣ха̄навӣрийена саманна̄гате.

1512.

‘‘сӣлава̄ ча алоло ча, анураккхо ча ра̄джино;

а̄вӣ рахо хито тасса, са ра̄джавасатим̣ васе.

1513.

‘‘чхандан̃н̃ӯ ра̄джино часса, читтат̣т̣хо асса ра̄джино;

асан̇кусакавуттим̣сса, са ра̄джавасатим̣ васе.

1514.

‘‘уччха̄дайе ча нха̄пайе, дхове па̄де адхосирам̣;

а̄хатопи на куппеййа, са ра̄джавасатим̣ васе’’ти.

таттха алолоти алуддхо. читтат̣т̣хоти читте т̣хито, ра̄джачиттавасикоти аттхо. асан̇кусакавуттисса̄ти аппат̣иломавутти асса. адхосиранти па̄де дховантопи адхосирам̣ катва̄ хет̣т̣ха̄мукхова дховеййа, на ран̃н̃о мукхам̣ уллокеййа̄ти аттхо.

1515.

‘‘кумбхампан̃джалим̣ карийа̄, ча̄т̣ан̃ча̄пи падаккхин̣ам̣;

кимева саббака̄ма̄нам̣, да̄та̄рам̣ дхӣрамуттамам̣.

1516.

‘‘йо дети сайанам̣ ваттхам̣, йа̄нам̣ а̄васатхам̣ гхарам̣;

паджджуннорива бхӯта̄ни, бхогехи абхивассати.

1517.

‘‘есаййо ра̄джавасати, ваттама̄но йатха̄ наро;

а̄ра̄дхайати ра̄джа̄нам̣, пӯджам̣ лабхати бхаттусӯ’’ти.

таттха кумбхампан̃джалим̣ карийа̄, ча̄т̣ан̃ча̄пи падаккхин̣анти вуддхим̣ пачча̄сӣсанто пурисо удакапӯритам̣ кумбхам̣ дисва̄ тасса ан̃джалим̣ кареййа, ча̄т̣ан̃ча сакун̣ам̣ падаккхин̣ам̣ кареййа. ан̃джалим̣ ва̄ падаккхин̣ам̣ ва̄ каронтасса те кин̃чи да̄тум̣ на сакконти. кимева̄ти йо пана саббака̄ма̄нам̣ да̄та̄ дхӣро ча, там̣ ра̄джа̄нам̣ ким̣ка̄ран̣а̄ на намассеййа. ра̄джа̄йева хи намасситаббо ча а̄ра̄дхетаббо ча. паджджуннорива̄ти мегхо вийа. есаййо ра̄джавасатӣти аййо йа̄ айам̣ майа̄ катхита̄, еса̄ ра̄джавасати на̄ма ра̄джасевака̄нам̣ ануса̄санӣ. йатха̄ти йа̄йа ра̄джавасатийа̄ ваттама̄но наро ра̄джа̄нам̣ а̄ра̄дхети, ра̄джӯнан̃ча сантика̄ пӯджам̣ лабхати, са̄ еса̄ти.

евам̣ асамадхуро видхурапан̣д̣ито буддхалӣла̄йа ра̄джавасатим̣ катхеси;

ра̄джавасатикан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

антарапеййа̄лам̣

евам̣ путтада̄ран̃а̄тимиттасухаджджа̄дайо ануса̄сантассева тасса тайо диваса̄ джа̄та̄. со дивасасса па̄рипӯрим̣ н̃атва̄ па̄това нхатва̄ на̄наггарасабходжанам̣ бхун̃джитва̄ ‘‘ра̄джа̄нам̣ апалокетва̄ ма̄н̣авена саддхим̣ гамисса̄мӣ’’ти н̃а̄тиган̣апаривуто ра̄джанивесанам̣ гантва̄ ра̄джа̄нам̣ вандитва̄ екамантам̣ т̣хито ваттаббайуттакам̣ вачанам̣ авоча. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1518.

‘‘евам̣ самануса̄ситва̄, н̃а̄тисан̇гхам̣ вичаккхан̣о;

парикин̣н̣о сухадехи, ра̄джа̄намупасан̇ками.

1519.

‘‘вандитва̄ сираса̄ па̄де, катва̄ ча нам̣ падаккхин̣ам̣;

видхуро авача ра̄джа̄нам̣, паггахетва̄на ан̃джалим̣.

1520.

‘‘айам̣ мам̣ ма̄н̣аво нети, каттука̄мо йатха̄мати;

н̃а̄тӣнаттхам̣ паваккха̄ми, там̣ сун̣охи ариндама.

1521.

‘‘путте ча ме удиккхеси, йан̃ча ман̃н̃ам̣ гхаре дханам̣;

йатха̄ печча на ха̄йетха, н̃а̄тисан̇гхо майӣ гате.

1522.

‘‘йатхева кхалатӣ бхӯмйа̄, бхӯмйа̄йева патит̣т̣хати;

еветам̣ кхалитам̣ майхам̣, етам̣ пасса̄ми аччайа’’нти.

таттха сухадехӣти сухадайехи н̃а̄тимитта̄дӣхи. йан̃ча ман̃н̃анти йан̃ча ме ан̃н̃ам̣ тайа̄ чева ан̃н̃ехи ча ра̄джӯхи диннам̣ гхаре апарима̄н̣ам̣ дханам̣, там̣ саббам̣ твамева олокеййа̄си. печча̄ти паччха̄ка̄ле. кхалатӣти паккхалати. еветанти евам̣ етам̣. ахан̃хи бхӯмийам̣ кхалитва̄ таттхева патит̣т̣хитапурисо вийа тумхесу кхалитва̄ тумхесуйева патит̣т̣хаха̄ми. етам̣ пасса̄мӣти йо еса ‘‘ким̣ те ра̄джа̄ хотӣ’’ти ма̄н̣авена пут̣т̣хасса мама тумхе анолокетва̄ саччам̣ апеккхитва̄ ‘‘да̄сохамасмӣ’’ти вадантасса аччайо, етам̣ аччайам̣ пасса̄ми, ан̃н̃о пана ме досо наттхи, там̣ ме аччайам̣ тумхе кхаматха, етам̣ хадайе катва̄ паччха̄ мама путтада̄ресу ма̄ апараджджхиттха̄ти.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ ‘‘пан̣д̣ита, тава гаманам̣ майхам̣ на руччати, ма̄н̣авам̣ упа̄йена паккоса̄петва̄ гха̄тетва̄ килан̃джена пат̣иччха̄детум̣ майхам̣ руччатӣ’’ти дӣпенто га̄тхама̄ха –

1523.

‘‘сакка̄ на гантум̣ ити майха хоти, чхетва̄ вадхитва̄ идха ка̄тийа̄нам̣;

идхева хохӣ ити майха руччати, ма̄ твам̣ ага̄ уттамабхӯрипан̃н̃а̄’’ти.

таттха чхетва̄ти идхева ра̄джагехе там̣ потхетва̄ ма̄ретва̄ пат̣иччха̄десса̄мӣти.

там̣ сутва̄ маха̄сатто ‘‘дева, тумха̄кам̣ аджджха̄сайо еварӯпо хоти, со тумхесу айутто’’ти ватва̄ а̄ха –

1524.

‘‘ма̄ хевадхаммесу манам̣ пан̣ӣдахи, аттхе ча дхамме ча йутто бхавассу;

дхираттху каммам̣ акусалам̣ анарийам̣, йам̣ катва̄ паччха̄ нирайам̣ ваджеййа.

1525.

‘‘невеса дхаммо на пунета киччам̣, айиро хи да̄сасса джанинда иссаро;

гха̄тетум̣ джха̄петум̣ атхопи хантум̣, на ча майха кодхаттхи ваджа̄ми ча̄ха’’нти.

таттха ма̄ хевадхаммесу манам̣ пан̣ӣдахӣти адхаммесу анаттхесу айуттесу тава читтам̣ ма̄ хева пан̣идахӣти аттхо. паччха̄ти йам̣ каммам̣ катва̄пи аджара̄маро на хоти, атха кхо паччха̄ нирайамева упападжджеййа. дхираттху камманти там̣ каммам̣ гарахитам̣ аттху асса бхавеййа. невеса̄ти нева еса. айироти са̄мико. гха̄тетунти ета̄ни гха̄та̄дӣни ка̄тум̣ айиро да̄сасса иссаро, сабба̄нета̄ни ка̄тум̣ лабхати, майхам̣ ма̄н̣аве аппаматтакопи кодхо наттхи, диннака̄лато пат̣т̣ха̄йа тава читтам̣ сандха̄ретум̣ ват̣т̣ати, ваджа̄ми ахам̣ наринда̄ти а̄ха –

евам̣ ватва̄ маха̄сатто ра̄джа̄нам̣ вандитва̄ ран̃н̃о ородхе ча путтада̄ре ча ра̄джапарисан̃ча овадитва̄ тесу сакабха̄вена сан̣т̣ха̄тум̣ асаккун̣итва̄ маха̄виравам̣ виравантесуйева ра̄джанивесана̄ никкхами. сакаланагарава̄синопи ‘‘пан̣д̣ито кира ма̄н̣авена саддхим̣ гамиссати, етха, пассисса̄ма на’’нти мантайитва̄ ра̄джан̇ган̣ейева нам̣ пассим̣су. атха не маха̄сатто асса̄сетва̄ ‘‘тумхе ма̄ чинтайиттха, саббе сан̇кха̄ра̄ аничча̄, сарӣрам̣ аддхувам̣, йасо на̄ма випаттипарийоса̄но, апича тумхе да̄на̄дӣсу пун̃н̃есу аппаматта̄ хотха̄’’ти тесам̣ ова̄дам̣ датва̄ ниватта̄петва̄ аттано геха̄бхимукхо па̄йа̄си. тасмим̣ кхан̣е дхаммапа̄лакума̄ро бха̄тикаган̣апаривуто ‘‘питу паччуггаманам̣ карисса̄мӣ’’ти никкханто нивесанадва̄рейева питу саммукхо ахоси. маха̄сатто там̣ дисва̄ сакабха̄вена сан̣т̣ха̄тум̣ асакконто упагуйха уре нипаджджа̄петва̄ нивесанам̣ па̄виси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1526.

‘‘джет̣т̣хапуттам̣ упагуйха, винеййа хадайе дарам̣;

ассупун̣н̣ехи неттехи, па̄висӣ со маха̄гхара’’нти.

гхаре панасса сахассапутта̄, сахассадхӣтаро, сахассабхарийа̄йо, ча саттаван̣н̣ада̄сисата̄ни ча санти, техи чева авасесада̄сида̄сакаммакаран̃а̄тимиттасухаджджа̄дӣхи ча сакаланивесанам̣ йугантава̄та̄бхигха̄тапатитехи са̄лехи са̄лаванам̣ вийа нирантарам̣ ахоси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1527.

‘‘са̄ла̄ва саммапатита̄, ма̄лутена памаддита̄;

сенти путта̄ ча да̄ра̄ ча, видхурасса нивесане.

1528.

‘‘иттхисахассам̣ бхарийа̄нам̣, да̄сисаттасата̄ни ча;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, видхурасса нивесане.

1529.

‘‘ородха̄ ча кума̄ра̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, видхурасса нивесане.

1530.

‘‘хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, видхурасса нивесане.

1531.

‘‘сама̄гата̄ джа̄напада̄, негама̄ ча сама̄гата̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, видхурасса нивесане.

1532.

‘‘иттхисахассам̣ бхарийа̄нам̣, да̄сисаттасата̄ни ча;

ба̄ха̄ паггайха паккантум̣, касма̄ но виджахиссаси.

1533.

‘‘ородха̄ ча кума̄ра̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, касма̄ но виджахиссаси.

1534.

‘‘хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, касма̄ но виджахиссаси.

1535.

‘‘сама̄гата̄ джа̄напада̄, негама̄ ча сама̄гата̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, касма̄ но виджахиссасӣ’’ти.

таттха сентӣти маха̄тале чхиннапа̄да̄ вийа патита̄ а̄ваттанта̄ париваттанта̄ сайанти. иттхисахассам̣ бхарийа̄нанти бхарийа̄намева иттхӣнам̣ сахассам̣. касма̄ но виджахиссасӣти кена ка̄ран̣ена амхе виджахиссасӣти паридевим̣су.

маха̄сатто саббам̣ там̣ маха̄джанам̣ асса̄сетва̄ гхаре авасесакичча̄ни катва̄ антоджанан̃ча бахиджанан̃ча овадитва̄ а̄чиккхитаббайуттакам̣ саббам̣ а̄чиккхитва̄ пун̣н̣акасса сантикам̣ гантва̄ аттано нит̣т̣хитакиччатам̣ а̄рочеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1536.

‘‘катва̄ гхаресу кичча̄ни, ануса̄ситва̄ сакам̣ джанам̣;

митта̄мачче ча бхачче ча, путтада̄ре ча бандхаве.

1537.

‘‘каммантам̣ сам̣видхетва̄на, а̄чиккхитва̄ гхаре дханам̣;

нидхин̃ча ин̣ада̄нан̃ча, пун̣н̣акам̣ етадабрави.

1538.

‘‘авасӣ тувам̣ майха тӣхам̣ ага̄ре, ката̄ни кичча̄ни гхаресу майхам̣;

ануса̄сита̄ путтада̄ра̄ майа̄ ча, карома качча̄на йатха̄матим̣ те’’ти.

таттха каммантам̣ сам̣видхетва̄на̄ти ‘‘еван̃ча ка̄тум̣ ват̣т̣атӣ’’ти гхаре каттаббайуттакам̣ каммам̣ сам̣видахитва̄. нидхинти нидахитва̄ т̣хапитадханам̣. ин̣ада̄нанти ин̣авасена сам̣йоджитадханам̣. йатха̄матим̣ тети ида̄ни тава аджджха̄сайа̄нурӯпам̣ карома̄ти вадати.

пун̣н̣ако а̄ха –

1539.

‘‘саче хи катте ануса̄сита̄ те, путта̄ ча да̄ра̄ ануджӣвино ча;

хандехи да̄нӣ тарама̄нарӯпо, дӣгхо хи аддха̄пи айам̣ пураттха̄.

1540.

‘‘ачхамбхитова ган̣ха̄хи, а̄джа̄неййасса ва̄ладхим̣;

идам̣ паччхимакам̣ туйхам̣, джӣвалокасса дассана’’нти.

таттха каттети соманассаппатто йаккхо маха̄саттам̣ а̄лапати. дӣгхо хи аддха̄пӣти гантаббамаггопи дӣгхо. ‘‘ачхамбхитова̄’’ти идам̣ со хет̣т̣ха̄па̄са̄дам̣ анотаритва̄ татова гантука̄мо хутва̄ авача.

атха нам̣ маха̄сатто а̄ха –

1541.

‘‘сохам̣ кисса ну бха̄йиссам̣, йасса ме наттхи дуккат̣ам̣;

ка̄йена ва̄ча̄ манаса̄, йена гаччхеййа дуггати’’нти.

таттха сохам̣ кисса ну бха̄йиссанти идам̣ маха̄сатто ‘‘ачхамбхитова ган̣ха̄хӣ’’ти вуттатта̄ евама̄ха.

евам̣ маха̄сатто сӣхана̄дам̣ надитва̄ ачхамбхито кесарасӣхо вийа ниббхайо хутва̄ ‘‘айам̣ са̄т̣ако мама аручийа̄ ма̄ муччатӯ’’ти адхит̣т̣ха̄напа̄рамим̣ пуреча̄рикам̣ катва̄ дал̣хам̣ нива̄сетва̄ ассасса ва̄ладхим̣ вийӯхитва̄ убхохи хаттхехи дал̣хам̣ ва̄ладхим̣ гахетва̄ двӣхи па̄дехи ассасса ӯрӯсу паливет̣хетва̄ ‘‘ма̄н̣ава, гахито ме ва̄ладхи, йатха̄ручи йа̄хӣ’’ти а̄ха. тасмим̣ кхан̣е пун̣н̣ако маномайасиндхавасса сан̃н̃ам̣ ада̄си. со пан̣д̣итам̣ а̄да̄йа а̄ка̄се паккханди. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1542.

‘‘со ассара̄джа̄ видхурам̣ ваханто, пакка̄ми веха̄йасаманталиккхе;

са̄кха̄су селесу асаджджама̄но, ка̄л̣а̄гирим̣ кхиппамупа̄гама̄сӣ’’ти.

таттха са̄кха̄су селесу асаджджама̄ноти пун̣н̣ако кира чинтеси ‘‘дӯрам̣ агантва̄ва имам̣ химавантаппадесе руккхесу паббатесу ча потхетва̄ ма̄ретва̄ хадайамам̣сам̣ а̄да̄йа кал̣еварам̣ паббатантаре чхад̣д̣етва̄ на̄габхаванамева гамисса̄мӣ’’ти. со руккхе ча паббате ча апарихаритва̄ тесам̣ маджджхенева ассам̣ песеси. маха̄саттасса̄нубха̄вена руккха̄пи паббата̄пи сарӣрато убхосу пассесу ратанаматтам̣ пат̣иккаманти. со ‘‘мато ва̄, но ва̄’’ти париваттитва̄ маха̄саттасса мукхам̣ олокенто кан̃чана̄да̄самива виппасаннам̣ дисва̄ ‘‘айам̣ евам̣ на маратӣ’’ти пунапи сакалахимавантаппадесе руккхе ча паббате ча тиккхаттум̣ потхенто песеси. евам̣ потхентопи татхева руккхапаббата̄ дӯрамева пат̣иккамантийева. маха̄сатто пана килантака̄йо ахоси. атха пун̣н̣ако ‘‘айам̣ нева марати, ида̄ни ва̄таккхандхе чун̣н̣авичун̣н̣ам̣ карисса̄мӣ’’ти кодха̄бхибхӯто саттамам̣ ва̄таккхандхам̣ паккханди. бодхисаттасса̄нубха̄вена ва̄таккхандхо двидха̄ хутва̄ бодхисаттасса ока̄сам̣ ака̄си. тато верамбхава̄техи пахара̄песи, верамбхава̄та̄пи сатасахассаасанисаддо вийа хутва̄ бодхисаттасса ока̄сам̣ адам̣су. со пун̣н̣ако тасса антара̄йа̄бха̄вам̣ пассанто там̣ а̄да̄йа ка̄л̣апаббатам̣ агама̄си. тена вуттам̣ –

‘‘со ассара̄джа̄ видхурам̣ ваханто, пакка̄ми веха̄йасаманталиккхе;

са̄кха̄су селесу асаджджама̄но, ка̄л̣а̄гирим̣ кхиппамупа̄гама̄сӣ’’ти.

таттха асаджджама̄ноти алаггама̄но аппат̣ихан̃н̃ама̄но видхурапан̣д̣итам̣ ваханто ка̄л̣апаббатаматтхакам̣ упа̄гато.

евам̣ пун̣н̣акасса маха̄саттам̣ гахетва̄ гатака̄ле пан̣д̣итасса путтада̄ра̄дайо пун̣н̣акасса васанат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ таттха маха̄саттам̣ адисва̄ чхиннапа̄да̄ вийа патитва̄ апара̄парам̣ париваттама̄на̄ маха̄саддена паридевим̣су. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1543.

‘‘иттхисахассам̣ бхарийа̄нам̣, да̄сисаттасата̄ни ча;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘йаккхо бра̄хман̣аван̣н̣ена;

видхурам̣ а̄да̄йа гаччхати’.

‘‘ородха̄ ча кума̄ра̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘йаккхо бра̄хман̣аван̣н̣ена;

видхурам̣ а̄да̄йа гаччхати’.

‘‘хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘йаккхо бра̄хман̣аван̣н̣ена;

видхурам̣ а̄да̄йа гаччхати’.

1544.

‘‘сама̄гата̄ джа̄напада̄, негама̄ ча сама̄гата̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘йаккхо бра̄хман̣аван̣н̣ена;

видхурам̣ а̄да̄йа гаччхати’.

1545.

‘‘иттхисахассам̣ бхарийа̄нам̣, да̄сисаттасата̄ни ча;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘пан̣д̣ито со кухим̣ гато’.

‘‘ородха̄ ча кума̄ра̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘пан̣д̣ито со кухим̣ гато’.

‘‘хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘пан̣д̣ито со кухим̣ гато’.

1546.

сама̄гата̄ джа̄напада̄, негама̄ ча сама̄гата̄;

ба̄ха̄ паггайха паккандум̣, ‘пан̣д̣ито со кухим̣ гато’’’ти.

евам̣ паккандитва̄ ча пана те саббепи сакаланагарава̄сӣхи саддхим̣ родитва̄ ра̄джадва̄рам̣ агамам̣су. ра̄джа̄ махантам̣ паридевасаддам̣ сутва̄ сӣхапан̃джарам̣ виваритва̄ ‘‘тумхе касма̄ паридеватха̄’’ти пуччхи. атхасса те ‘‘дева, со кира ма̄н̣аво на бра̄хман̣о, йаккхо пана бра̄хман̣аван̣н̣ена а̄гантва̄ пан̣д̣итам̣ а̄да̄йа гато, тена вина̄ амха̄кам̣ джӣвитам̣ наттхи. саче со ито саттаме дивасе на̄гамиссати, сакат̣асатехи сакат̣асахассехи ча да̄рӯни сан̇кад̣д̣хитва̄ саббе майам̣ аггим̣ уджджа̄летва̄ пависисса̄ма̄’’ти имаматтхам̣ а̄рочента̄ имам̣ га̄тхама̄хам̣су –

1547.

‘‘саче со саттараттена, на̄гаччхиссати пан̣д̣ито;

саббе аггим̣ павеккха̄ма, наттхаттхо джӣвитена но’’ти.

самма̄самбуддхасса париниббутака̄лепи ‘‘майам̣ аггим̣ пависитва̄ марисса̄ма̄’’ти ватта̄ро на̄ма на̄хесум̣. ахо субха̄ситам̣ маха̄сатте на̄гарехӣти. ра̄джа̄ тесам̣ катхам̣ сутва̄ ‘‘тумхе ма̄ чинтайиттха, ма̄ сочиттха, ма̄ паридевиттха, мадхуракатхо пан̣д̣ито ма̄н̣авам̣ дхаммакатха̄йа палобхетва̄ аттано па̄десу па̄тетва̄ сакаланагарава̄сӣнам̣ ассумукхам̣ ха̄сайанто на чирассева а̄гамиссатӣ’’ти асса̄сенто га̄тхама̄ха –

1548.

‘‘пан̣д̣ито ча вийатто ча, вибха̄вӣ ча вичаккхан̣о;

кхиппам̣ мочийа атта̄нам̣, ма̄ бха̄йиттха̄гамиссатӣ’’ти.

таттха вийаттоти веййаттийа̄ вича̄ран̣апан̃н̃а̄йа саманна̄гато. вибха̄вӣти аттха̄наттхам̣ ка̄ран̣а̄ка̄ран̣ам̣ вибха̄ветва̄ дассетва̄ катхетум̣ саматтхо. вичаккхан̣оти тан̇кхан̣ейева т̣ха̄нуппаттика̄йа ка̄ран̣ачинтанапан̃н̃а̄йа йутто. ма̄ бха̄йиттха̄ти ма̄ бха̄йатха, атта̄нам̣ мочетва̄ кхиппам̣ а̄гамиссатӣти асса̄сети.

на̄гара̄пи ‘‘пан̣д̣ито кира ран̃н̃о катхетва̄ гато бхависсатӣ’’ти асса̄сам̣ пат̣илабхитва̄ аттано геха̄ни паккамим̣су.

антарапеййа̄ло нит̣т̣хито.

са̄дхунарадхаммакан̣д̣ам̣

пун̣н̣акопи маха̄саттам̣ ка̄л̣а̄гириматтхаке т̣хапетва̄ ‘‘имасмим̣ джӣвама̄не майхам̣ вуд̣д̣хи на̄ма наттхи, имам̣ ма̄ретва̄ хадайамам̣сам̣ гахетва̄ на̄габхаванам̣ гантва̄ вимала̄йа датва̄ ирандхатим̣ гахетва̄ девалокам̣ гамисса̄мӣ’’ти чинтеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1549.

‘‘со таттха гантва̄на вичинтайанто, учча̄вача̄ четанака̄ бхаванти;

найимасса джӣвена маматтхи кин̃чи, хантва̄нимам̣ хадайама̄найисса’’нти.

таттха соти со пун̣н̣ако. таттха гантва̄на̄ти гантва̄ таттха ка̄л̣а̄гириматтхаке т̣хито. учча̄вача̄ четанака̄ бхавантӣти кхан̣е кхан̣е уппаджджама̄на̄ четана̄ учча̄пи авача̄пи уппаджджанти. т̣ха̄нам̣ кхо панетам̣ виджджати, йам̣ маметасса джӣвитада̄начетана̄пи уппаджджеййа̄ти. имасса пана джӣвитена тахим̣ на̄габхаване мама аппаматтакампи кин̃чи киччам̣ наттхи, идхевимам̣ ма̄ретва̄ асса хадайам̣ а̄найисса̄мӣти саннит̣т̣ха̄намака̄сӣти аттхо.

тато пуна чинтеси ‘‘йам̣нӯна̄хам̣ имам̣ сахаттхена ама̄ретва̄ бхераварӯпадассанена джӣвитаккхайам̣ па̄пеййа’’нти. со бхеравайаккхарӯпам̣ нимминитва̄ маха̄саттам̣ тадждженто а̄гантва̄ там̣ па̄тетва̄ да̄т̣ха̄нам̣ антаре катва̄ кха̄дитука̄мо вийа ахоси, маха̄саттасса ломахам̣санаматтампи на̄хоси. тато сӣхарӯпена маттамаха̄хаттхирӯпена ча а̄гантва̄ да̄т̣ха̄хи чева дантехи ча виджджхитука̄мо вийа ахоси. татха̄пи абха̄йантасса екадон̣икана̄ваппама̄н̣ам̣ махантам̣ саппаван̣н̣ам̣ нимминитва̄ ассасанто пассасанто ‘‘сусӯ’’ти саддам̣ каронто а̄гантва̄ маха̄саттасса сакаласарӣрам̣ вет̣хетва̄ маттхаке пхан̣ам̣ катва̄ ат̣т̣ха̄си, тасса са̄раджджаматтампи на̄хоси. атха ‘‘нам̣ паббатаматтхаке т̣хапетва̄ па̄тетва̄ чун̣н̣авичун̣н̣ам̣ карисса̄мӣ’’ти маха̄ва̄там̣ самут̣т̣ха̄песи. со тасса кесаггаматтампи ча̄летум̣ на̄саккхи. атха нам̣ таттхева паббатаматтхаке т̣хапетва̄ хаттхӣ вийа кхаджджӯрируккхам̣ паббатам̣ апара̄парам̣ ча̄леси, татха̄пи нам̣ т̣хитат̣т̣ха̄нато кесаггаматтампи ча̄летум̣ на̄саккхи.

тато ‘‘саддасанта̄сенасса хадайапха̄ланам̣ катва̄ ма̄ресса̄мӣ’’ти антопаббатам̣ пависитва̄ патхавин̃ча набхан̃ча еканинна̄дам̣ каронто маха̄на̄дам̣ нади, евамписса са̄раджджаматтампи на̄хоси. джа̄на̄ти хи маха̄сатто ‘‘йаккхасӣхахаттхина̄гара̄джавесехи а̄гатопи маха̄ва̄тавут̣т̣хим̣ самут̣т̣ха̄пакопи паббатачаланам̣ каронтопи антопаббатам̣ пависитва̄ на̄дам̣ виссаджджентопи ма̄н̣авойева, на ан̃н̃о’’ти. тато пун̣н̣ако чинтеси ‘‘на̄хам̣ имам̣ ба̄хирупаккамена ма̄ретум̣ саккоми, сахаттхенева нам̣ ма̄ресса̄мӣ’’ти. тато йаккхо маха̄саттам̣ паббатамуддхани т̣хапетва̄ паббатапа̄дам̣ гантва̄ ман̣иккхандхе пан̣д̣усуттам̣ павесенто вийа паббатам̣ пависитва̄ та̄сенто вагганто антопаббатена уггантва̄ маха̄саттам̣ па̄де дал̣хам̣ гахетва̄ париваттетва̄ адхосирам̣ катва̄ ана̄ламбе а̄ка̄се виссаджджеси. тена вуттам̣ –

1550.

‘‘со таттха гантва̄ паббатантарасмим̣, анто пависитва̄на падут̣т̣хачитто;

асам̣вутасмим̣ джагатиппадесе, адхосирам̣ дха̄райи ка̄тийа̄но’’ти.

таттха со таттха гантва̄ти со пун̣н̣ако паббатаматтхака̄ паббатапа̄дам̣ гантва̄ таттха паббатантаре т̣хатва̄ тасса анто пависитва̄ паббатаматтхаке т̣хитасса хет̣т̣ха̄ пан̃н̃а̄йама̄но асам̣вуте бхӯмипадесе дха̄ресӣти. на а̄дитова дха̄реси, таттха пана там̣ кхипитва̄ паннарасайоджанаматтам̣ бхат̣т̣хака̄ле паббатамуддхани т̣хитова хаттхам̣ вад̣д̣хетва̄ адхосирам̣ бхассантам̣ па̄десу гахетва̄ адхосирамева уккхипитва̄ мукхам̣ олокенто ‘‘на маратӣ’’ти н̃атва̄ дутийампи кхипитва̄ тим̣сайоджанаматтам̣ бхат̣т̣хака̄ле татхева уккхипитва̄ пуна тасса мукхам̣ олокенто джӣвантамева дисва̄ чинтеси ‘‘саче ида̄ни сат̣т̣хийоджанаматтам̣ бхасситва̄ на мариссати, па̄десу нам̣ гахетва̄ паббатамуддхани потхетва̄ ма̄ресса̄мӣ’’ти атха нам̣ татийампи кхипитва̄ сат̣т̣хийоджанаматтам̣ бхат̣т̣хака̄ле хаттхам̣ вад̣д̣хетва̄ па̄десу гахетва̄ уккхипи. тато маха̄сатто чинтеси ‘‘айам̣ мам̣ пат̣хамам̣ паннарасайоджанат̣т̣ха̄нам̣ кхипи, дутийампи тим̣сайоджанам̣, татийампи сат̣т̣хийоджанам̣, ида̄ни пуна мам̣ на кхиписсати, уккхипантойева паббатамуддхани пахаритва̄ ма̄рессати, йа̄ва мам̣ уккхипитва̄ паббатамуддхани на потхети, та̄ва нам̣ адхосиро хутва̄ оламбантова ма̄ран̣ака̄ран̣ам̣ пуччхисса̄мӣ’’ти. евам̣ чинтетва̄ ча пана со ачхамбхито асантасанто татха̄ ака̄си. тена вуттам̣ ‘‘дха̄райи ка̄тийа̄но’’ти, тиккхаттум̣ кхипитва̄ дха̄райӣти аттхо.

1551.

‘‘со ламбама̄но нараке папа̄те, махаббхайе ломахам̣се видугге;

асантасанто курӯнам̣ каттусет̣т̣хо, иччабрави пун̣н̣акам̣ на̄ма йаккхам̣.

1552.

‘‘арийа̄вака̄соси анарийарӯпо, асан̃н̃ато сан̃н̃атасанника̄со;

ачча̄хитам̣ каммам̣ кароси лудрам̣, бха̄ве ча те кусалам̣ наттхи кин̃чи.

1553.

‘‘йам̣ мам̣ папа̄тасмим̣ папа̄тумиччхаси, ко ну таваттхо маран̣ена майхам̣;

ама̄нусассева таваджджа ван̣н̣о, а̄чиккха ме твам̣ катама̄си девата̄ти.

таттха со ламбама̄ноти со курӯнам̣ каттусет̣т̣хо татийава̄ре ламбама̄но. арийа̄вака̄соти рӯпена арийасадисо деваван̣н̣о хутва̄ чараси. асан̃н̃атоти ка̄йа̄дӣхи асан̃н̃ато дуссӣло. ачча̄хитанти хита̄тиккантам̣, атиахитам̣ ва̄. бха̄ве ча тети тава читте аппаматтакампи кусалам̣ наттхи. ама̄нусассева таваджджа ван̣н̣оти аджджа тава идам̣ ка̄ран̣ам̣ ама̄нусассева. катама̄си девата̄ти йаккха̄нам̣ антаре катарайаккхо на̄ма твам̣.

пун̣н̣ако а̄ха –

1554.

‘‘йади те суто пун̣н̣ако на̄ма йаккхо, ран̃н̃о куверасса хи со саджиббо;

бхӯминдхаро варун̣о на̄ма на̄го, браха̄ сучӣ ван̣н̣абалӯпапанно.

1555.

‘‘тасса̄нуджам̣ дхӣтарам̣ ка̄майа̄ми, ирандхатӣ на̄ма са̄ на̄гакан̃н̃а̄;

тасса̄ сумаджджха̄йа пийа̄йа хету, пата̄райим̣ туйха вадха̄йа дхӣра̄’’ти.

таттха саджибботи саджӣво амаччо. браха̄ти а̄рохапарин̣а̄хасампанно ут̣т̣ха̄питакан̃чанарӯпасадисо. ван̣н̣абалӯпапанноти сарӣраван̣н̣ена ча ка̄йабалена ча упагато. тасса̄нуджанти тасса ануджа̄там̣ дхӣтарам̣. пата̄райинти читтам̣ паваттесим̣, саннит̣т̣ха̄намака̄синти аттхо.

там̣ сутва̄ маха̄сатто ‘‘айам̣ локо дуггахитена нассати, на̄гама̄н̣авикам̣ паттхентасса мама маран̣ена ким̣ пайоджанам̣, татхато ка̄ран̣ам̣ джа̄нисса̄мӣ’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

1556.

‘‘ма̄ хева твам̣ йаккха ахоси мӯл̣хо, нат̣т̣ха̄ бахӯ дуггахӣтена локе;

ким̣ те сумаджджха̄йа пийа̄йа киччам̣, маран̣ена ме ин̇гха сун̣оми сабба’’нти.

там̣ сутва̄ тасса а̄чиккханто пун̣н̣ако а̄ха –

1557.

‘‘маха̄нубха̄васса махорагасса, дхӣтука̄мо н̃а̄тибхатохамасми;

там̣ йа̄чама̄нам̣ сасуро авоча, йатха̄ маман̃н̃им̣су сука̄манӣтам̣.

1558.

‘‘даджджему кхо те сутанум̣ сунеттам̣, сучимхитам̣ чанданалиттагаттам̣;

саче тувам̣ хадайам̣ пан̣д̣итасса, дхаммена ладдха̄ идха ма̄хареси;

етена виттена кума̄ри лаббха̄, нан̃н̃ам̣ дханам̣ уттари паттхайа̄ма.

1559.

‘‘евам̣ на мӯл̣хосми сун̣охи катте, на ча̄пи ме дуггахитаттхи кин̃чи;

хадайена те дхаммаладдхена на̄га̄, ирандхатим̣ на̄гакан̃н̃ам̣ даданти.

1560.

‘‘тасма̄ ахам̣ туйхам̣ вадха̄йа йутто, евам̣ маматтхо маран̣ена туйхам̣;

идхева там̣ нараке па̄тайитва̄, хантва̄на там̣ хадайама̄найисса’’нти.

таттха дхӣтука̄моти дхӣтарам̣ ка̄меми паттхеми, дхӣту аттха̄йа вичара̄ми. н̃а̄тибхатохамасмӣти тасма̄ тасса н̃а̄тибхатако на̄ма ахам̣ амхи. танти там̣ на̄гакан̃н̃ам̣. йа̄чама̄нанти йа̄чантам̣ мам̣. йатха̄ манти йасма̄ мам̣. ан̃н̃им̣сӯти джа̄ним̣су. сука̄манӣтанти сут̣т̣ху еса ка̄мена нӣтоти сука̄манӣто, там̣ сука̄манӣтам̣. тасма̄ сасуро ‘даджджему кхо те’’тиа̄димавоча. таттха даджджемӯти дадеййа̄ма. сутанунти сундарасарӣрам̣. идха ма̄харесӣти идха на̄габхаване дхаммена ладдха̄ а̄хареййа̄сӣти.

тасса там̣ катхам̣ сутва̄ маха̄сатто чинтеси ‘‘вимала̄йа мама хадайена киччам̣ наттхи, варун̣ана̄гара̄джена мама дхаммакатхам̣ сутва̄ ман̣ина̄ мам̣ пӯджетва̄ таттха гатена мама дхаммакатхикабха̄во ван̣н̣ито бхависсати, тато вимала̄йа мама дхаммакатха̄йа дохал̣о уппанно бхависсати, варун̣ена дуггахитам̣ гахетва̄ пун̣н̣ако а̄н̣атто бхависсати, сва̄йам̣ аттана̄ дуггахитена мам̣ ма̄ретум̣ еварӯпам̣ дуккхам̣ па̄песи, мама пан̣д̣итабха̄во т̣ха̄нуппаттика̄ран̣ачинтанасаматтхата̄ имасмим̣ мам̣ ма̄ренте ким̣ кариссати, ханда̄хам̣ сан̃н̃а̄песса̄ми на’’нти. чинтетва̄ ча пана ‘‘ма̄н̣ава, са̄дхунарадхаммам̣ на̄ма джа̄на̄ми, йа̄ва̄хам̣ на мара̄ми, та̄ва мам̣ паббатамуддхани нисӣда̄петва̄ са̄дхунарадхаммам̣ на̄ма сун̣охи, паччха̄ йам̣ иччхаси, там̣ кареййа̄сӣ’’ти ватва̄ са̄дхунарадхаммам̣ ван̣н̣етва̄ аттано джӣвитам̣ а̄хара̄пенто со адхосиро оламбантова га̄тхама̄ха –

1561.

‘‘кхиппам̣ мамам̣ уддхара ка̄тийа̄на, хадайена ме йади те аттхи киччам̣;

йе кечиме са̄дхунарасса дхамма̄, саббева те па̄тукароми аджджа̄’’ти.

там̣ сутва̄ пун̣н̣ако ‘‘айам̣ пан̣д̣итена деваманусса̄нам̣ акатхитапуббо дхаммо бхависсати, кхиппамева нам̣ уддхаритва̄ са̄дхунарадхаммам̣ сун̣исса̄мӣ’’ти чинтетва̄ маха̄саттам̣ уккхипитва̄ паббатамуддхани нисӣда̄песи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1562.

‘‘со пун̣н̣ако курӯнам̣ каттусет̣т̣хам̣, нагамуддхани кхиппам̣ патит̣т̣хапетва̄;

ассаттхама̄сӣнам̣ самеккхийа̄на, парипуччхи катта̄раманомапан̃н̃ам̣.

1563.

‘‘самуддхат̣о меси тувам̣ папа̄та̄, хадайена те аджджа маматтхи киччам̣;

йе кечиме са̄дхунарасса дхамма̄, саббева ме па̄тукарохи аджджа̄’’ти.

таттха ассаттхама̄сӣнанти ладдхасса̄сам̣ хутва̄ нисиннам̣. самеккхийа̄на̄ти дисва̄. са̄дхунарасса дхамма̄ти нарасса са̄дхудхамма̄, сундарадхамма̄ти аттхо.

там̣ сутва̄ маха̄сатто а̄ха –

1564.

‘‘самуддхат̣о тйасми ахам̣ папа̄та̄, хадайена ме йади те аттхи киччам̣;

йе кечиме са̄дхунарасса дхамма̄, саббева те па̄тукароми аджджа̄’’ти.

таттха тйасмӣти тайа̄ асми.

атха нам̣ маха̄сатто ‘‘килит̣т̣хагаттомхи, нха̄йа̄ми та̄ва̄’’ти а̄ха. йаккхопи ‘‘са̄дхӯ’’ти нха̄нодакам̣ а̄харитва̄ нха̄така̄ле маха̄саттасса диббадуссагандхама̄ла̄дӣни датва̄ алан̇катаппат̣ийаттака̄ле диббабходжанам̣ ада̄си. атха маха̄сатто бхуттабходжано ка̄л̣а̄гириматтхакам̣ алан̇ка̄ра̄петва̄ а̄санам̣ пан̃н̃а̄петва̄ алан̇катадхамма̄сане нисӣдитва̄ буддхалӣла̄йа са̄дхунарадхаммам̣ десенто га̄тхама̄ха –

1565.

‘‘йа̄та̄нуйа̄йӣ ча бхава̄хи ма̄н̣ава, аллан̃ча па̄н̣им̣ париваджджайассу;

ма̄ чассу миттесу када̄чи дуббхӣ, ма̄ ча васам̣ асатӣнам̣ нигаччхе’’ти.

таттха аллан̃ча па̄н̣им̣ париваджджайассӯти аллам̣ тинтам̣ па̄н̣им̣ ма̄ дахи ма̄ джха̄пехи.

йаккхо сам̣кхиттена бха̄сите чатта̄ро са̄дхунарадхамме буджджхитум̣ асакконто виттха̄рена пуччханто га̄тхама̄ха –

1566.

‘‘катхам̣ ну йа̄там̣ ануйа̄йи хоти, аллан̃ча па̄н̣им̣ дахате катхам̣ со;

асатӣ ча ка̄ ко пана миттадуббхо, аккха̄хи ме пуччхито етаматтха’’нти.

маха̄саттописса катхеси –

1567.

‘‘асантхутам̣ нопи ча дит̣т̣хапуббам̣, йо а̄санена̄пи нимантайеййа;

тассева аттхам̣ пурисо кареййа, йа̄та̄нуйа̄йӣти тама̄ху пан̣д̣ита̄.

1568.

‘‘йассекараттампи гхаре васеййа, йаттханнапа̄нам̣ пурисо лабхеййа;

на тасса па̄пам̣ манаса̄пи чинтайе, адуббхапа̄н̣им̣ дахате миттадуббхо.

1569.

‘‘йасса руккхасса чха̄йа̄йа, нисӣдеййа сайеййа ва̄;

на тасса са̄кхам̣ бхан̃джеййа, миттадуббхо хи па̄пако.

1570.

‘‘пун̣н̣ампи чемам̣ патхавим̣ дханена, даджджиттхийа̄ пурисо саммата̄йа;

ладдха̄ кхан̣ам̣ атиман̃н̃еййа тампи, та̄сам̣ васам̣ асатӣнам̣ на гаччхе.

1571.

‘‘евам̣ кхо йа̄там̣ ануйа̄йи хоти,

аллан̃ча па̄н̣им̣ дахате пуневам̣;

асатӣ ча са̄ со пана миттадуббхо,

со дхаммико хохи джахассу адхамма’’нти.

таттха асантхутанти ека̄хадвӣхампи екато авуттхапуббам̣. йо а̄санена̄пӣти йо еварӯпам̣ пуггалам̣ а̄санаматтенапи нимантайеййа, пагева аннапа̄на̄дӣхи. тассева̄ти тасса пуббака̄рисса аттхам̣ пурисо каротева. йа̄та̄нуйа̄йӣти пуббака̄рита̄йа йа̄тасса пуггаласса ануйа̄йӣ. пат̣хамам̣ каронто хи йа̄йӣ на̄ма, паччха̄ каронто ануйа̄йӣ на̄ма̄ти евам̣ пан̣д̣ита̄ катхенти. айам̣ девара̄джа, пат̣хамо са̄дхунарадхаммо. адуббхапа̄н̣инти адуббхакам̣ аттано бхун̃джанахаттхамева даханто хи миттадуббхӣ на̄ма хоти. ити аллахаттхасса аджджха̄панам̣ на̄ма айам̣ дутийо са̄дхунарадхаммо. на тасса̄ти тасса са̄кхам̣ ва̄ паттам̣ ва̄ на бхан̃джеййа. ким̣ка̄ран̣а̄? миттадуббхо хи па̄пако. ити парибхуттаччха̄йасса ачетанасса руккхассапи па̄пам̣ каронто миттадуббхӣ на̄ма хоти, киман̇гам̣ пана мануссабхӯтасса̄ти. евам̣ миттесу адуббханам̣ на̄ма айам̣ татийо са̄дхунарадхаммо. даджджиттхийа̄ти дадеййа иттхийа̄. саммата̄йа̄ти ‘‘ахамева тасса̄ пийо, на ан̃н̃о, ман̃н̃ева са̄ иччхатӣ’’ти евам̣ сут̣т̣ху мата̄йа. ладдха̄ кхан̣анти атича̄расса ока̄сам̣ лабхитва̄. асатӣнанти асаддхаммасаманна̄гата̄нам̣ иттхӣнам̣. ити ма̄туга̄мам̣ нисса̄йа па̄пасса акаран̣ам̣ на̄ма айам̣ чатуттхо са̄дхунарадхаммо. со дхаммико хохӣти девара̄джа, со твам̣ имехи чатӯхи са̄дхунарадхаммехи йутто хохӣти.

евам̣ маха̄сатто йаккхасса чатта̄ро са̄дхунарадхамме буддхалӣла̄йа катхеси.

са̄дхунарадхаммакан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

ка̄л̣а̄гирикан̣д̣ам̣

те дхамме сун̣антойева пун̣н̣ако саллаккхеси ‘‘чатӯсупи т̣ха̄несу пан̣д̣ито аттано джӣвитамева йа̄чати, айам̣ кхо майхам̣ пуббе асантхутассева сакка̄рамака̄си, ахамасса нивесане тӣхам̣ махантам̣ йасам̣ анубхаванто васим̣, ахан̃чимам̣ па̄пакаммам̣ каронто ма̄туга̄мам̣ нисса̄йа кароми, саббатха̄пи ахамева миттадуббхӣ. саче пан̣д̣итам̣ апараджджха̄ми, на са̄дхунарадхамме ваттисса̄ми на̄ма, тасма̄ ким̣ ме на̄гама̄н̣авика̄йа, индапаттханагарава̄сӣнам̣ ассумукха̄ни ха̄сенто имам̣ вегена таттха нетва̄ дхаммасабха̄йам̣ ота̄ресса̄мӣ’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

1572.

‘‘авасим̣ ахам̣ туйха тӣхам̣ ага̄ре, аннена па̄нена упат̣т̣хитосми;

митто мама̄сӣ висаджджа̄махам̣ там̣, ка̄мам̣ гхарам̣ уттамапан̃н̃а гаччха.

1573.

апи ха̄йату на̄гакула̄ аттхо, алампи ме на̄гакан̃н̃а̄йа хоту;

со твам̣ сакенева субха̄ситена, муттоси ме аджджа вадха̄йа пан̃н̃а̄’’ти.

таттха упат̣т̣хитосмӣти тайа̄ упат̣т̣хитосми. висаджджа̄махам̣ танти виссаджджеми ахам̣ там̣. ка̄манти екам̣сена. вадха̄йа̄ти вадхато. пан̃н̃а̄ти пан̃н̃аванта.

атха нам̣ маха̄сатто ‘‘ма̄н̣ава, твам̣ та̄ва мам̣ аттано гхарам̣ ма̄ песехи, на̄габхаванамева мам̣ нехӣ’’ти ваданто га̄тхама̄ха –

1574.

‘‘ханда тувам̣ йаккха мамампи нехи, сасурам̣ те аттхам̣ майи чарассу;

майан̃ча на̄га̄дхипатим̣ вима̄нам̣, даккхему на̄гасса адит̣т̣хапубба’’нти.

таттха ханда̄ти вавассаггаттхе нипа̄то. сасурам̣ те аттхам̣ майи чарассӯти тава сасурасса сантакам̣ аттхам̣ майи чара ма̄ на̄сехи. на̄га̄дхипатим̣ вима̄нанти ахампи на̄га̄дхипатин̃ча вима̄нан̃часса адит̣т̣хапуббам̣ пассеййам̣.

там̣ сутва̄ пун̣н̣ако а̄ха –

1575.

‘‘йам̣ ве нарасса ахита̄йа асса, на там̣ пан̃н̃о арахати дассана̄йа;

атха кена ван̣н̣ена амиттага̄мам̣, тувамиччхаси уттамапан̃н̃а ганту’’нти.

таттха амиттага̄манти амиттасса васанат̣т̣ха̄нам̣, амиттасама̄гаманти аттхо.

атха нам̣ маха̄сатто а̄ха –

1576.

‘‘аддха̄ паджа̄на̄ми ахампи етам̣, на там̣ пан̃н̃о арахати дассана̄йа;

па̄пан̃ча ме наттхи катам̣ кухин̃чи, тасма̄ на сан̇ке маран̣а̄гама̄йа̄’’ти.

таттха маран̣а̄гама̄йа̄ти маран̣асса а̄гама̄йа.

апича, девара̄джа, та̄дисо йаккхо каккхал̣о майа̄ дхаммакатха̄йа палобхетва̄ мудукато, ида̄нева мам̣ ‘‘алам̣ ме на̄гама̄н̣авика̄йа, аттано гхарам̣ йа̄хӣ’’ти вадеси, на̄гара̄джасса мудукаран̣ам̣ мама бха̄ро, нехийева мам̣ таттха̄ти. тасса там̣ вачанам̣ сутва̄ пун̣н̣ако ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхитва̄ тут̣т̣хачитто а̄ха –

1577.

‘‘ханда ча т̣ха̄нам̣ атула̄нубха̄вам̣, майа̄ саха даккхаси ехи катте;

йаттхаччхати наччагӣтехи на̄го, ра̄джа̄ йатха̄ вессаван̣о нал̣ин̃н̃ам̣.

1578.

‘‘нам̣ на̄гакан̃н̃а̄ чаритам̣ ган̣ена, никӣл̣итам̣ ниччамахо ча раттим̣;

пахӯтама̄лйам̣ бахупуппхачханнам̣, обха̄сатӣ виджджуриванталиккхе.

1579.

‘‘аннена па̄нена упетарӯпам̣, наччехи гӣтехи ча ва̄дитехи;

парипӯрам̣ кан̃н̃а̄хи алан̇ката̄хи, упасобхати ваттхапиландханена̄’’ти.

таттха ханда ча̄ти нипа̄таматтамева. т̣ха̄нанти на̄гара̄джасса васанат̣т̣ха̄нам̣. нал̣ин̃н̃анти нал̣инийам̣ на̄ма ра̄джадха̄нийам̣. чаритам̣ ган̣ена̄ти там̣ на̄гакан̃н̃а̄нам̣ ган̣ена чаритам̣. никӣл̣итанти ниччам̣ ахо ча раттин̃ча на̄гакан̃н̃а̄хи кӣл̣ита̄нукӣл̣итам̣.

еван̃ча пана ватва̄ пун̣н̣ако маха̄саттам̣ ассапит̣т̣хам̣ а̄ропетва̄ таттха неси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1580.

‘‘со пун̣н̣ако курӯнам̣ каттусет̣т̣хам̣, нисӣдайӣ паччхато а̄санасмим̣;

а̄да̄йа катта̄раманомапан̃н̃ам̣, упа̄найӣ бхаванам̣ на̄гаран̃н̃о.

1581.

‘‘патва̄на т̣ха̄нам̣ атула̄нубха̄вам̣, ат̣т̣ха̄си катта̄ паччхато пун̣н̣акасса;

са̄маггипеккхама̄но на̄гара̄джа̄, пуббева джа̄ма̄тарамаджджхабха̄сатха̄’’ти.

таттха со пун̣н̣акоти бхиккхаве, со евам̣ на̄габхаванам̣ ван̣н̣етва̄ пан̣д̣итам̣ аттано а̄джан̃н̃ам̣ а̄ропетва̄ на̄габхаванам̣ неси. т̣ха̄нанти на̄гара̄джасса васанат̣т̣ха̄нам̣. паччхато пун̣н̣акасса̄ти пун̣н̣акасса кира етадахоси ‘‘саче на̄гара̄джа̄ пан̣д̣итам̣ дисва̄ мудучитто бхависсати, иччетам̣ кусалам̣. но че, тасса там̣ апассантассева синдхавам̣ а̄ропетва̄ а̄да̄йа гамисса̄мӣ’’ти. атха нам̣ паччхато т̣хапеси. тена вуттам̣ ‘‘паччхато пун̣н̣акасса̄’’ти. са̄маггипеккхама̄ноти са̄маггим̣ апеккхама̄но. ‘‘са̄мам̣ апеккхӣ’’типи па̄т̣хо, аттано джа̄ма̄тарам̣ пасситва̄ пат̣хаматарам̣ сайамева аджджхабха̄сатха̄ти аттхо.

на̄гара̄джа̄ а̄ха –

1582.

‘‘йанну тувам̣ агама̄ маччалокам̣, анвесама̄но хадайам̣ пан̣д̣итасса;

каччи самиддхена идха̄нупатто, а̄да̄йа катта̄раманомапан̃н̃а’’нти.

таттха каччи самиддхена̄ти каччи те маноратхена самиддхена ниппханнена идха̄гатосӣти пуччхати.

пун̣н̣ако а̄ха –

1583.

‘‘айан̃хи со а̄гато йам̣ твамиччхаси, дхаммена ладдхо мама дхаммапа̄ло;

там̣ пассатха саммукха̄ бха̄сама̄нам̣, сукхо хаве саппурисехи сан̇гамо’’ти.

таттха йам̣ твамиччхасӣти йам̣ твам̣ иччхаси. ‘‘йанту миччхасӣ’’типи па̄т̣хо. саммукха̄ бха̄сама̄нанти там̣ локасаккатам̣ дхаммапа̄лам̣ ида̄ни мадхурена сарена дхаммам̣ бха̄сама̄нам̣ саммукха̄ва пассатха, саппурисехи екат̣т̣ха̄не сама̄гамо хи на̄ма сукхо хотӣти.

ка̄л̣а̄гирикан̣д̣ам̣ нит̣т̣хитам̣.

тато на̄гара̄джа̄ маха̄саттам̣ дисва̄ га̄тхама̄ха –

1584.

‘‘адит̣т̣хапуббам̣ дисва̄на, маччо маччубхайат̣т̣ито;

бйамхито на̄бхива̄деси, найидам̣ пан̃н̃авата̄мива̄’’ти.

таттха бйамхитоти бхӣто. идам̣ вуттам̣ хоти – пан̣д̣ита, твам̣ адит̣т̣хапуббам̣ на̄габхаванам̣ дисва̄ маран̣абхайена ат̣т̣ито бхӣто хутва̄ йам̣ мам̣ на̄бхива̄деси, идам̣ ка̄ран̣ам̣ пан̃н̃аванта̄нам̣ на хотӣти.

евам̣ ванданам̣ пачча̄сӣсантам̣ на̄гара̄джа̄нам̣ маха̄сатто ‘‘на твам̣ майа̄ вандитаббо’’ти аватва̄ва аттано н̃а̄н̣авантата̄йа упа̄йакосаллена ‘‘ахам̣ ваджджхаппаттабха̄вена нам̣ там̣ ванда̄мӣ’’ти ваданто га̄тха̄двайама̄ха –

1585.

‘‘на чамхи бйамхито на̄га, на ча маччубхайат̣т̣ито;

на ваджджхо абхива̄деййа, ваджджхам̣ ва̄ на̄бхива̄дайе.

1586.

‘‘катхам̣ но абхива̄деййа, абхива̄да̄пайетха ве;

йам̣ наро хантумиччхеййа, там̣ каммам̣ нупападжджатӣ’’ти.

тассаттхо – нева̄хам̣, на̄гара̄джа, адит̣т̣хапуббам̣ на̄габхаванам̣ дисва̄ бхӣто, на маран̣абхайат̣т̣ито. ма̄дисасса хи маран̣абхайам̣ на̄ма наттхи, ваджджхо пана абхива̄детум̣, ваджджхам̣ ва̄ аваджджхопи абхива̄да̄петум̣ на лабхати. йан̃хи наро хантумиччхеййа, со там̣ катхам̣ ну абхива̄деййа, катхам̣ ва̄ тена атта̄нам̣ абхива̄да̄пайетха ве. тасса хи там̣ каммам̣ на упападжджати. тван̃ча кира мам̣ ма̄ра̄петум̣ имам̣ а̄н̣а̄песи, катха̄хам̣ там̣ ванда̄дхӣти.

там̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ маха̄саттасса тхутим̣ каронто две га̄тха̄ абха̄си –

1587.

‘‘еваметам̣ йатха̄ брӯси, саччам̣ бха̄саси пан̣д̣ита;

на ваджджхо абхива̄деййа, ваджджхам̣ ва̄ на̄бхива̄дайе.

1588.

катхам̣ но абхива̄деййа, абхива̄да̄пайетха ве;

йам̣ наро хантумиччхеййа, там̣ каммам̣ нупападжджатӣ’’ти.

ида̄ни маха̄сатто на̄гара̄джена саддхим̣ пат̣исантха̄рам̣ каронто а̄ха –

1589.

‘‘асассатам̣ сассатам̣ ну тавайидам̣, иддхӣ джутӣ балавӣрийӯпапатти;

пуччха̄ми там̣ на̄гара̄джетаматтхам̣, катхам̣ ну те ладдхамидам̣ вима̄нам̣.

1590.

‘‘адхиччаладдхам̣ парин̣а̄маджам̣ те, сайам̣катам̣ уда̄ху девехи диннам̣;

аккха̄хи ме на̄гара̄джетаматтхам̣, йатхева те ладдхамидам̣ вима̄на’’нти.

таттха тавайиданти идам̣ тава йасаджа̄там̣, вима̄нам̣ ва̄ асассатам̣ сассатасадисам̣, ‘‘ма̄ кхо йасам̣ нисса̄йа па̄памака̄сӣ’’ти имина̄ падена аттано джӣвитам̣ йа̄чати. иддхӣти на̄гаиддхи ча на̄гаджути ча ка̄йабалан̃ча четасикавӣрийан̃ча на̄габхаване упапатти ча йан̃ча те идам̣ вима̄нам̣, пуччха̄ми там̣ на̄гара̄джа, етаматтхам̣, катхам̣ ну те идам̣ саббам̣ ладдханти. адхиччаладдханти ким̣ ну тайа̄ идам̣ вима̄нам̣ евам̣ сампаннам̣ адхичча ака̄ран̣ена ладдхам̣, уда̄ху утупарин̣а̄маджам̣ те идам̣, уда̄ху сайам̣ сахаттхенева катам̣, уда̄ху девехи те диннам̣, йатхева те идам̣ ладдхам̣, етам̣ ме аттхам̣ аккха̄хӣти.

там̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ а̄ха –

1591.

‘‘на̄дхиччаладдхам̣ на парин̣а̄маджам̣ ме, на сайам̣катам̣ на̄пи девехи диннам̣;

сакехи каммехи апа̄пакехи, пун̃н̃ехи ме ладдхамидам̣ вима̄на’’нти.

таттха апа̄пакехӣти ала̄макехи.

тато маха̄сатто а̄ха –

1592.

‘‘ким̣ те ватам̣ ким̣ пана брахмачарийам̣, кисса сучин̣н̣асса айам̣ випа̄ко;

иддхӣ джутӣ балавӣрийӯпапатти, идан̃ча те на̄га маха̄вима̄на’’нти.

таттха ким̣ те ватанти на̄гара̄джа, пуримабхаве тава ким̣ ватам̣ ахоси, ко пана брахмачарийава̄со, катарасса сучаритассевеса иддхиа̄дико випа̄коти.

там̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ а̄ха –

1593.

‘‘ахан̃ча бхарийа̄ ча мануссалоке, саддха̄ убхо да̄напатӣ ахумха̄;

опа̄набхӯтам̣ ме гхарам̣ тада̄си, сантаппита̄ саман̣абра̄хман̣а̄ ча.

1594.

‘‘ма̄лан̃ча гандхан̃ча вилепанан̃ча, падӣпийам̣ сеййамупассайан̃ча;

аччха̄данам̣ са̄йанаманнапа̄нам̣, саккачча да̄на̄ни адамха таттха.

1595.

‘‘там̣ ме ватам̣ там̣ пана брахмачарийам̣, тасса сучин̣н̣асса айам̣ випа̄ко;

иддхӣ джутӣ балавӣрийӯпапатти, идан̃ча ме дхӣра маха̄вима̄на’’нти.

таттха мануссалокети ан̇гарат̣т̣хе ка̄лачампа̄нагаре. там̣ ме ватанти там̣ саккаччам̣ диннада̄намева майхам̣ ваттасама̄да̄нан̃ча брахмачарийан̃ча ахоси, тассева сучаритасса айам̣ иддха̄дико випа̄коти.

маха̄сатто а̄ха –

1596.

‘‘евам̣ че те ладдхамидам̣ вима̄нам̣, джа̄на̄си пун̃н̃а̄нам̣ пхалӯпапаттим̣;

тасма̄ хи дхаммам̣ чара аппаматто, йатха̄ вима̄нам̣ пуна ма̄васесӣ’’ти.

таттха джа̄на̄сӣти саче тайа̄ да̄на̄нубха̄вена там̣ ладдхам̣, евам̣ санте джа̄на̄си на̄ма пун̃н̃а̄нам̣ пхалан̃ча пун̃н̃апхалена ниббаттам̣ упапаттин̃ча. тасма̄ хӣти йасма̄ пун̃н̃ехи тайа̄ идам̣ ладдхам̣, тасма̄. пуна ма̄васесӣти пунапи йатха̄ имам̣ на̄габхаванам̣ аджджха̄васаси, евам̣ дхаммам̣ чара.

там̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ а̄ха –

1597.

‘‘найидха санти саман̣абра̄хман̣а̄ ча, йесаннапа̄на̄ни дадему катте;

аккха̄хи ме пуччхито етаматтхам̣, йатха̄ вима̄нам̣ пуна ма̄васема̄’’ти.

маха̄сатто а̄ха –

1598.

‘‘бхогӣ хи те санти идхӯпапанна̄, путта̄ ча да̄ра̄ ануджӣвино ча;

тесу тувам̣ вачаса̄ каммуна̄ ча, асампадут̣т̣хо ча бхава̄хи ниччам̣.

1599.

‘‘евам̣ тувам̣ на̄га асампадосам̣, анупа̄лайа вачаса̄ каммуна̄ ча;

т̣хатва̄ идха йа̄вата̄йукам̣ вима̄не, уддхам̣ ито гаччхаси девалока’’нти.

таттха бхогӣти бхогино, на̄га̄ти аттхо. тесӯти тесу путтада̄ра̄дӣсу бхогӣсу ва̄ча̄йа каммена ча ниччам̣ асампадут̣т̣хо бхава. анупа̄лайа̄ти евам̣ путта̄дӣсу чева сесасаттесу ча меттачиттасан̇кха̄там̣ асампадосам̣ анураккха. уддхам̣ итоти ито на̄габхаванато чуто упаридевалокам̣ гамиссати. меттачиттан̃хи да̄нато атирекатарам̣ пун̃н̃анти.

тато на̄гара̄джа̄ маха̄саттасса дхаммакатхам̣ сутва̄ ‘‘на сакка̄ пан̣д̣итена бахи папан̃чам̣ ка̄тум̣, вимала̄йа дассетва̄ субха̄ситам̣ са̄ветва̄ дохал̣ам̣ пат̣иппассамбхетва̄ дханан̃чайара̄джа̄нам̣ ха̄сенто пан̣д̣итам̣ песетум̣ ват̣т̣атӣ’’ти чинтетва̄ га̄тхама̄ха –

1600.

‘‘аддха̄ хи со сочати ра̄джасет̣т̣хо, тайа̄ вина̄ йасса тувам̣ саджиббо;

дуккхӯпанӣтопи тайа̄ самечча, виндеййа посо сукхама̄туропӣ’’ти.

таттха саджибботи саджӣво амаччо. самечча̄ти тайа̄ саха сама̄гантва̄. а̄туропӣти ба̄л̣хагила̄нопи сама̄но.

там̣ сутва̄ маха̄сатто на̄гара̄джасса тхутим̣ каронто итарам̣ га̄тхама̄ха –

1601.

‘‘аддха̄ сатам̣ бха̄саси на̄га дхаммам̣, ануттарам̣ аттхападам̣ сучин̣н̣ам̣;

ета̄дисийа̄су хи а̄пада̄су, пан̃н̃а̄йате ма̄диса̄нам̣ висесо’’ти.

таттха аддха̄ сатанти екам̣сена санта̄нам̣ пан̣д̣ита̄нам̣ дхаммам̣ бха̄саси. аттхападанти хитакот̣т̣ха̄сам̣. ета̄дисийа̄сӯти еварӯпа̄су а̄пада̄су ета̄дисе бхайе упат̣т̣хите ма̄диса̄нам̣ пан̃н̃аванта̄нам̣ висесо пан̃н̃а̄йати.

там̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ атирекатарам̣ тут̣т̣хо тамева пуччханто га̄тхама̄ха –

1602.

‘‘аккха̄хи но та̄йам̣ мудха̄ ну ладдхо, аккхехи но та̄йам̣ аджеси джӯте;

дхаммена ладдхо ити та̄йама̄ха, катхам̣ ну твам̣ хаттхамимасса ма̄гато’’ти.

таттха аккха̄хи ноти а̄чиккха амха̄кам̣. та̄йанти там̣ айам̣. мудха̄ ну ладдхоти ким̣ ну кхо мудха̄ амӯлакенева лабхи, уда̄ху джӯте аджеси. ити та̄йама̄ха̄ти айам̣ пун̣н̣ако ‘‘дхаммена ме пан̣д̣ито ладдхо’’ти вадати. катхам̣ ну твам̣ хаттхамимасса ма̄гатоти твам̣ катхам̣ имасса хаттхам̣ а̄гатоси.

маха̄сатто а̄ха –

1603.

‘‘йо миссаро таттха ахоси ра̄джа̄, тама̄йамаккхехи аджеси джӯте;

со мам̣ джито ра̄джа̄ имассада̄си, дхаммена ладдхосми аса̄хасена̄’’ти.

таттха йо миссароти йо мам̣ иссаро. имассада̄сӣти имасса пун̣н̣акасса ада̄си.

там̣ сутва̄ на̄гара̄джа̄ тут̣т̣хо ахоси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1604.

‘‘махораго аттамано удагго, сутва̄на дхӣрасса субха̄сита̄ни;

хаттхе гахетва̄на аномапан̃н̃ам̣, па̄веккхи бхарийа̄йа тада̄ сака̄се.

1605.

‘‘йена твам̣ вимале пан̣д̣у, йена бхаттам̣ на руччати;

на ча мета̄дисо ван̣н̣о, айамесо тамонудо.

1606.

‘‘йасса те хадайенаттхо, а̄гата̄йам̣ пабхан̇каро;

тасса ва̄кйам̣ ниса̄мехи, дуллабхам̣ дассанам̣ пуна̄’’ти.

таттха па̄веккхӣти павит̣т̣хо. йена̄ти бхадде вимале, йена ка̄ран̣ена твам̣ пан̣д̣у чева, на ча те бхаттам̣ руччати. на ча мета̄дисо ван̣н̣оти патхавитале ва̄ девалоке ва̄ на ча та̄дисо ван̣н̣о ан̃н̃асса кассачи аттхи, йа̄дисо етасса гун̣аван̣н̣о паттхат̣о. айамесо тамонудоти йам̣ нисса̄йа тава дохал̣о уппанно, айамева со саббалокасса тамонудо. пуна̄ти пуна етасса дассанам̣ на̄ма дуллабханти вадати.

вимала̄пи там̣ дисва̄ пат̣исантха̄рам̣ ака̄си. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1607.

‘‘дисва̄на там̣ вимала̄ бхӯрипан̃н̃ам̣, дасан̇гулӣ ан̃джалим̣ паггахетва̄;

хат̣т̣хена бха̄вена патӣтарӯпа̄, иччабрави курӯнам̣ каттусет̣т̣ха’’нти.

таттха хат̣т̣хена бха̄вена̄ти пахат̣т̣хена читтена. патӣтарӯпа̄ти соманассаджа̄та̄.

ито парам̣ вимала̄йа ча маха̄саттасса ча вачанаппат̣ивачанага̄тха̄ –

1608.

‘‘адит̣т̣хапуббам̣ дисва̄на, маччо маччубхайат̣т̣ито;

бйамхито на̄бхива̄деси, найидам̣ пан̃н̃авата̄мива.

1609.

‘‘на чамхи бйамхито на̄ги, на ча маччубхайат̣т̣ито;

на ваджджхо абхива̄деййа, ваджджхам̣ ва̄ на̄бхива̄дайе.

1610.

‘‘катхам̣ но абхива̄деййа, абхива̄да̄пайетха ве;

йам̣ наро хантумиччхеййа, там̣ каммам̣ нупападжджати.

1611.

‘‘еваметам̣ йатха̄ брӯси, саччам̣ бха̄саси пан̣д̣ита;

на ваджджхо абхива̄деййа, ваджджхам̣ ва̄ на̄бхива̄дайе.

1612.

‘‘катхам̣ но абхива̄деййа, абхива̄да̄пайетха ве;

йам̣ наро хантумиччхеййа, там̣ каммам̣ нупападжджати.

1613.

‘‘асассатам̣ сассатам̣ ну тавайидам̣, иддхӣ джутӣ балавӣрийӯпапатти;

пуччха̄ми там̣ на̄гакан̃н̃етаматтхам̣, катхам̣ ну те ладдхамидам̣ вима̄нам̣.

1614.

‘‘адхиччаладдхам̣ парин̣а̄маджам̣ те, сайам̣катам̣ уда̄ху девехи диннам̣;

аккха̄хи ме на̄гакан̃н̃етаматтхам̣, йатхева те ладдхамидам̣ вима̄нам̣.

1615.

‘‘на̄дхиччаладдхам̣ на парин̣а̄маджам̣ ме, на сайам̣катхам̣ на̄пи девехи диннам̣;

сакехи каммехи апа̄пакехи, пун̃н̃ехи ме ладдхамидам̣ вима̄нам̣.

1616.

‘‘ким̣ те ватам̣ ким̣ пана брахмачарийам̣, кисса сучин̣н̣асса айам̣ випа̄ко;

иддхӣ джутӣ балавӣрийӯпапатти, идан̃ча те на̄ги маха̄вима̄нам̣.

1617.

‘‘ахан̃ча кхо са̄мико ча̄пи майхам̣, саддха̄ убхо да̄напатӣ ахумха̄;

опа̄набхӯтам̣ ме гхарам̣ тада̄си, сантаппита̄ саман̣абра̄хман̣а̄ ча.

1618.

‘‘ма̄лан̃ча гандхан̃ча вилепанан̃ча, падӣпийам̣ сеййамупассайан̃ча;

аччха̄данам̣ са̄йанаманнапа̄нам̣, саккачча да̄на̄ни адамха таттха.

1619.

‘‘там̣ ме ватам̣ там̣ пана брахмачарийам̣, тасса сучин̣н̣асса айам̣ випа̄ко;

иддхӣ джутӣ балавӣрийӯпапатти, идан̃ча ме дхӣра маха̄вима̄нам̣.

1620.

‘‘евам̣ че те ладдхамидам̣ вима̄нам̣, джа̄на̄си пун̃н̃а̄нам̣ пхалӯпапаттим̣;

тасма̄ хи дхаммам̣ чара аппаматта̄, йатха̄ вима̄нам̣ пуна ма̄васеси.

1621.

‘‘найидха санти саман̣абра̄хман̣а̄ ча, йесаннапа̄на̄ни дадему катте;

аккха̄хи ме пуччхито етаматтхам̣, йатха̄ вима̄нам̣ пуна ма̄васема.

1622.

‘‘бхогӣ хи те санти идхӯпапанна̄, путта̄ ча да̄ра̄ ануджӣвино ча;

тесу тувам̣ вачаса̄ каммуна̄ ча, асампадут̣т̣ха̄ ча бхава̄хи ниччам̣.

1623.

‘‘евам̣ тувам̣ на̄ги асампадосам̣, анупа̄лайа вачаса̄ каммуна̄ ча;

т̣хатва̄ идха йа̄вата̄йукам̣ вима̄не, уддхам̣ ито гаччхаси девалокам̣.

1624.

‘‘аддха̄ хи со сочати ра̄джасет̣т̣хо, тайа̄ вина̄ йасса тувам̣ саджиббо;

дуккхӯпанӣтопи тайа̄ самечча, виндеййа посо сукхама̄туропи.

1625.

‘‘аддха̄ сатам̣ бха̄саси на̄ги дхаммам̣, ануттарам̣ аттхападам̣ сучин̣н̣ам̣;

ета̄дисийа̄су хи а̄пада̄су, пан̃н̃а̄йате ма̄диса̄нам̣ висесо.

1626.

‘‘аккха̄хи но та̄йам̣ мудха̄ ну ладдхо, аккхехи но та̄йам̣ аджеси джӯте;

дхаммена ладдхо ити та̄йама̄ха, катхам̣ ну твам̣ хаттхамимасса ма̄гато.

1627.

‘‘йо миссаро таттха ахоси ра̄джа̄, тама̄йамаккхехи аджеси джӯте;

со мам̣ джито ра̄джа̄ имассада̄си, дхаммена ладдхосми аса̄хасена̄’’ти.

има̄сам̣ га̄тха̄нам̣ аттхо хет̣т̣ха̄ вуттанайенева ведитаббо.

маха̄саттасса вачанам̣ сутва̄ атирекатарам̣ тут̣т̣ха̄ вимала̄ маха̄саттам̣ гахетва̄ сахассагандходакагхат̣ехи нха̄петва̄ нха̄нака̄ле маха̄саттасса диббадуссадиббагандхама̄ла̄дӣни датва̄ алан̇катаппат̣ийаттака̄ле диббабходжанам̣ бходжеси. маха̄сатто бхуттабходжано алан̇ката̄санам̣ пан̃н̃а̄петва̄ алан̇катадхамма̄сане нисӣдитва̄ буддхалӣла̄йа дхаммам̣ десеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1628.

‘‘йатхева варун̣о на̄го, пан̃хам̣ пуччхиттха пан̣д̣итам̣;

татхева на̄гакан̃н̃а̄пи, пан̃хам̣ пуччхиттха пан̣д̣итам̣.

1629.

‘‘йатхева варун̣ам̣ на̄гам̣, дхӣро тосеси пуччхито;

татхева на̄гакан̃н̃ампи, дхӣро тосеси пуччхито.

1630.

‘‘убхопи те аттамане видитва̄, махорагам̣ на̄гакан̃н̃ан̃ча дхӣро;

ачхамбхӣ абхӣто аломахат̣т̣хо, иччабрави варун̣ам̣ на̄гара̄джа̄нам̣.

1631.

‘‘ма̄ родхайи на̄га а̄йа̄хамасми, йена таваттхо идам̣ сарӣрам̣;

хадайена мам̣сена карохи киччам̣, сайам̣ карисса̄ми йатха̄мати те’’ти.

таттха ачхамбхӣти никкампо. аломахат̣т̣хоти бхайена ахат̣т̣халомо. иччабравӣти вӣмам̣санавасена ити абрави. ма̄ родхайӣти ‘‘миттадуббхикаммам̣ каромӣ’’ти ма̄ бха̄йи, ‘‘катхам̣ ну кхо имам̣ ида̄ни ма̄ресса̄мӣ’’ти ва̄ ма̄ чинтайи. на̄га̄ти варун̣ам̣ а̄лапати. а̄йа̄хамасмӣти а̄йо ахам̣ асми, айамева ва̄ па̄т̣хо. сайам̣ карисса̄мӣти саче твам̣ ‘‘имасса сантике ида̄ни дхаммо ме суто’’ти мам̣ ма̄ретум̣ на висахаси, ахамева йатха̄ тава аджджха̄сайо, татха̄ сайам̣ карисса̄мӣти.

на̄гара̄джа̄ а̄ха –

1632.

‘‘пан̃н̃а̄ хаве хадайам̣ пан̣д̣ита̄нам̣, те тйамха пан̃н̃а̄йа майам̣ сутут̣т̣ха̄;

анӯнана̄мо лабхатаджджа да̄рам̣, аджджева там̣ куруйо па̄пайа̄тӯ’’ти.

таттха те тйамха̄ти те майам̣ тава пан̃н̃а̄йа сутут̣т̣ха̄. анӯнана̄моти сампун̣н̣ана̄мо пун̣н̣ако йаккхасена̄пати. лабхатаджджа да̄ранти лабхату аджджа да̄рам̣, дада̄ми асса дхӣтарам̣ ирандхатим̣. па̄пайа̄тӯти аджджева там̣ курурат̣т̣хам̣ пун̣н̣ако па̄пету.

еван̃ча пана ватва̄ варун̣о на̄гара̄джа̄ ирандхатим̣ пун̣н̣акасса ада̄си. со там̣ лабхитва̄ тут̣т̣хачитто маха̄саттена саддхим̣ саллапи. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1633.

‘‘са пун̣н̣ако аттамано удагго, ирандхатим̣ на̄гакан̃н̃ам̣ лабхитва̄;

хат̣т̣хена бха̄вена патӣтарӯпо, иччабрави курӯнам̣ каттусет̣т̣хам̣.

1634.

‘‘бхарийа̄йа мам̣ твам̣ акари саман̇гим̣, ахан̃ча те видхура кароми киччам̣;

идан̃ча те ман̣иратанам̣ дада̄ми, аджджева там̣ куруйо па̄пайа̄мӣ’’ти.

таттха ман̣иратананти пан̣д̣ита, ахам̣ тава гун̣есу пасанно араха̄ми тава ануччхавикам̣ киччам̣ ка̄тум̣, тасма̄ иман̃ча те чаккаваттипарибхогам̣ ман̣иратанам̣ деми, аджджева там̣ индапаттхам̣ па̄пемӣти.

атха маха̄сатто тасса тхутим̣ каронто итарам̣ га̄тхама̄ха –

1635.

‘‘аджеййамеса̄ тава хоту метти, бхарийа̄йа качча̄на пийа̄йа саддхим̣;

а̄нанди витто сумано патӣто, датва̄ ман̣им̣ ман̃ча найиндапаттха’’нти.

таттха аджеййамеса̄ти еса̄ тава бхарийа̄йа саддхим̣ пийасам̣ва̄саметти аджеййа̄ хоту. ‘‘а̄нанди витто’’тиа̄дӣхи пӣтисаман̇гибха̄вамевасса вадати. найиндапаттханти найа индапаттхам̣.

там̣ сутва̄ пун̣н̣ако татха̄ ака̄си. тена вуттам̣ –

1636.

‘‘са пун̣н̣ако курӯнам̣ каттусет̣т̣хам̣, нисӣдайӣ пурато а̄санасмим̣;

а̄да̄йа катта̄раманомапан̃н̃ам̣, упа̄найӣ нагарам̣ индапаттхам̣.

1637.

‘‘мано мануссасса йатха̄пи гаччхе, татописса кхиппатарам̣ ахоси;

са пун̣н̣ако курӯнам̣ каттусет̣т̣хам̣, упа̄найӣ нагарам̣ индапаттхам̣.

1638.

‘‘етиндапаттхам̣ нагарам̣ падиссати, рамма̄ни ча амбавана̄ни бха̄гасо;

ахан̃ча бхарийа̄йа саман̇гибхӯто, туван̃ча паттоси сакам̣ никета’’нти.

таттха йатха̄пи гаччхети мано на̄ма кин̃ча̄пи на гаччхати, дӯре а̄рамман̣ам̣ ган̣ханто пана гатоти вуччати, тасма̄ манасса а̄рамман̣аггахан̣атопи кхиппатарам̣ тасса маномайасиндхавасса гаманам̣ ахосӣти еваметтха аттхо дат̣т̣хаббо. етиндапаттханти ассапит̣т̣хе нисиннойевасса дассенто евама̄ха. сакам̣ никетанти тван̃ча аттано нивесанам̣ сампаттоти а̄ха.

тасмим̣ пана дивасе паччӯсака̄ле ра̄джа̄ супинам̣ аддаса. еварӯпо супино ахоси – ран̃н̃о нивесанадва̄ре пан̃н̃а̄ккхандхо сӣламайаса̄кхо пан̃чагорасапхало алан̇катахаттхигава̄ссапат̣иччханно маха̄руккхо т̣хито. маха̄джано тасса сакка̄рам̣ катва̄ ан̃джалим̣ паггайха намассама̄но ат̣т̣ха̄си. атхеко кан̣хапурисо пхарусо раттаса̄т̣аканиваттхо раттапуппхакан̣н̣адхаро а̄вудхахаттхо а̄гантва̄ маха̄джанасса паридевантассева там̣ руккхам̣ самӯлам̣ чхиндитва̄ а̄кад̣д̣ханто а̄да̄йа гантва̄ пуна там̣ а̄харитва̄ пакатит̣т̣ха̄нейева т̣хапетва̄ пакка̄мӣти. ра̄джа̄ там̣ супинам̣ паригган̣ханто ‘‘маха̄руккхо вийа на ан̃н̃о кочи, видхурапан̣д̣ито. маха̄джанасса паридевантассева там̣ самӯлам̣ чхиндитва̄ а̄да̄йа гатапурисо вийа на ан̃н̃о кочи, пан̣д̣итам̣ гахетва̄ гатама̄н̣аво. пуна там̣ а̄харитва̄ пакатит̣т̣ха̄нейева т̣хапетва̄ гато вийа со ма̄н̣аво пуна там̣ пан̣д̣итам̣ а̄нетва̄ дхаммасабха̄йа два̄ре т̣хапетва̄ паккамиссати. аддха̄ аджджа майам̣ пан̣д̣итам̣ пассисса̄ма̄’’ти саннит̣т̣ха̄нам̣ катва̄ соманассапатто сакаланагарам̣ алан̇ка̄ра̄петва̄ дхаммасабхам̣ саджджа̄петва̄ алан̇катаратанаман̣д̣апе дхамма̄санам̣ пан̃н̃а̄петва̄ екасатара̄джаамаччаган̣анагарава̄сиджа̄нападапаривуто ‘‘аджджа тумхе пан̣д̣итам̣ пассиссатха, ма̄ сочиттха̄’’ти маха̄джанам̣ асса̄сетва̄ пан̣д̣итасса а̄гаманам̣ олокенто дхаммасабха̄йам̣ нисӣди. амачча̄дайопи нисӣдим̣су. тасмим̣ кхан̣е пун̣н̣акопи пан̣д̣итам̣ ота̄ретва̄ дхаммасабха̄йа два̄ре парисамаджджхейева т̣хапетва̄ ирандхатим̣ а̄да̄йа деванагарамева гато. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1639.

‘‘на пун̣н̣ако курӯнам̣ каттусет̣т̣хам̣, оропийа дхаммасабха̄йа маджджхе;

а̄джан̃н̃ама̄руйха аномаван̣н̣о, пакка̄ми веха̄йасаманталиккхе.

1640.

‘‘там̣ дисва̄ ра̄джа̄ парамаппатӣто, ут̣т̣ха̄йа ба̄ха̄хи палиссаджитва̄;

авикампайам̣ дхаммасабха̄йа маджджхе, нисӣдайӣ памукхама̄санасми’’нти.

таттха аномаван̣н̣оти ахӣнаван̣н̣о уттамаван̣н̣о. авикампайанти бхиккхаве, со ра̄джа̄ пан̣д̣итам̣ палиссаджитва̄ маха̄джанамаджджхе авикампанто анолӣйантойева хаттхе гахетва̄ аттано абхимукхам̣ катва̄ алан̇катадхамма̄сане нисӣда̄песи.

атха ра̄джа̄ тена саддхим̣ саммодитва̄ мадхурапат̣исантха̄рам̣ каронто га̄тхама̄ха –

1641.

‘‘твам̣ но винета̄си ратхам̣ва наддхам̣, нанданти там̣ куруйо дассанена;

аккха̄хи ме пуччхито етаматтхам̣, катхам̣ памоккхо аху ма̄н̣авасса̄’’ти.

таттха наддханти йатха̄ наддхам̣ ратхам̣ са̄ратхи винети, евам̣ твам̣ амха̄кам̣ ка̄ран̣ена найена хитакирийа̄су винета̄. нанданти танти там̣ дисва̄ва име курурат̣т̣хава̄сино тава дассанена нанданти. ма̄н̣авасса̄ти ма̄н̣авасса сантика̄ катхам̣ тава памоккхо ахоси? йо ва̄ там̣ мун̃чантасса ма̄н̣авасса памоккхо, со кена ка̄ран̣ена ахосӣти аттхо.

маха̄сатто а̄ха –

1642.

‘‘йам̣ ма̄н̣авотйа̄бхивадӣ джанинда, на со мануссо наравӣрасет̣т̣ха;

йади те суто пун̣н̣ако на̄ма йаккхо, ран̃н̃о куверасса хи со саджиббо.

1643.

‘‘бхӯминдхаро варун̣о на̄ма на̄го, браха̄ сучӣ ван̣н̣абалӯпапанно;

тасса̄нуджам̣ дхӣтарам̣ ка̄майа̄но, ирандхатӣ на̄ма са̄ на̄гакан̃н̃а̄.

1644.

‘‘тасса̄ сумаджджха̄йа пийа̄йа хету, пата̄райиттха маран̣а̄йа майхам̣;

со чева бхарийа̄йа саман̇гибхӯто, ахан̃ча анун̃н̃а̄то ман̣и ча ладдхо’’ти.

таттха йам̣ ма̄н̣авотйа̄бхивадӣти джанинда йам̣ твам̣ ‘‘ма̄н̣аво’’ти абхивадаси. бхӯминдхароти бхӯминдхарана̄габхаванава̄сӣ. са̄ на̄гакан̃н̃а̄ти йам̣ на̄гакан̃н̃ам̣ со паттхайама̄но мама маран̣а̄йа пата̄райи читтам̣ паваттеси, са̄ на̄гакан̃н̃а̄ ирандхатӣ на̄ма. пийа̄йа хетӯти маха̄ра̄джа, со хи на̄гара̄джа̄ чатуппосатхикапан̃хависсаджджане пасанно мам̣ ман̣ина̄ пӯджетва̄ на̄габхаванам̣ гато вимала̄йа на̄ма девийа̄ там̣ ман̣им̣ адисва̄ ‘‘дева, кухим̣ ман̣ӣ’’ти пуччхито мама дхаммакатхикабха̄вам̣ ван̣н̣еси. са̄ майхам̣ дхаммакатхам̣ сотука̄ма̄ хутва̄ мама хадайе дохал̣ам̣ уппа̄деси. на̄гара̄джа̄ дуггахитена пана дхӣтарам̣ ирандхатим̣ а̄ха – ‘‘ма̄та̄, те видхурасса хадайамам̣се дохал̣инӣ, тасса хадайамам̣сам̣ а̄харитум̣ саматтхам̣ са̄микам̣ парийеса̄хӣ’’ти. са̄ парийесантӣ вессаван̣асса бха̄гинеййам̣ пун̣н̣акам̣ на̄ма йаккхам̣ дисва̄ там̣ аттани пат̣ибаддхачиттам̣ н̃атва̄ питу сантикам̣ неси. атха нам̣ со ‘‘видхурапан̣д̣итасса хадайамам̣сам̣ а̄харитум̣ сакконто ирандхатим̣ лабхиссасӣ’’ти а̄ха. пун̣н̣ако вепуллапаббатато чаккаваттипарибхогам̣ ман̣иратанам̣ а̄харитва̄ тумхехи саддхим̣ джӯтам̣ кӣл̣итва̄ мам̣ джинитва̄ лабхи. ахан̃ча мама нивесане тӣхам̣ васа̄петва̄ махантам̣ сакка̄рам̣ ака̄сим̣. сопи мам̣ ассава̄ладхим̣ га̄ха̄петва̄ химаванте руккхесу ча паббатесу ча потхетва̄ ма̄ретум̣ асакконто саттаме ва̄таккхандхе верамбхава̄тамукхе ча паккхандитва̄ анупуббена сат̣т̣хийоджануббедхе ка̄л̣а̄гириматтхаке т̣хапетва̄ сӣхавеса̄дивасена идан̃чидан̃ча рӯпам̣ катва̄пи ма̄ретум̣ асакконто майа̄ аттано ма̄ран̣ака̄ран̣ам̣ пут̣т̣хо а̄чиккхи. атхасса̄хам̣ са̄дхунарадхамме катхесим̣. там̣ сутва̄ пасанначитто мам̣ идха а̄нетука̄мо ахоси.

атха̄хам̣ там̣ а̄да̄йа на̄габхаванам̣ гантва̄ на̄гаран̃н̃о ча вимала̄йа ча дхаммам̣ десесим̣. тато на̄гара̄джа̄ ча вимала̄ ча саббана̄гапариса̄ ча пасӣдим̣су. на̄гара̄джа̄ таттха майа̄ чха̄хам̣ вуттхака̄ле ирандхатим̣ пун̣н̣акасса ада̄си. со там̣ лабхитва̄ пасанначитто хутва̄ мам̣ ман̣иратанена пӯджетва̄ на̄гара̄джена а̄н̣атто маномайасиндхавам̣ а̄ропетва̄ сайам̣ маджджхима̄сане нисӣдитва̄ ирандхатим̣ паччхима̄сане нисӣда̄петва̄ мам̣ пурима̄сане нисӣда̄петва̄ идха̄гантва̄ парисамаджджхе ота̄ретва̄ ирандхатим̣ а̄да̄йа аттано нагарамева гато. евам̣, маха̄ра̄джа, со пун̣н̣ако тасса̄ сумаджджха̄йа пийа̄йа хету пата̄райиттха маран̣а̄йа майхам̣. атхевам̣ мам̣ нисса̄йа со чева бхарийа̄йа саман̇гибхӯто, мама дхаммакатхам̣ сутва̄ пасаннена на̄гара̄джена ахан̃ча анун̃н̃а̄то, тасса пун̣н̣акасса сантика̄ айам̣ саббака̄мададо чаккаваттипарибхогаман̣и ча ладдхо, ган̣хатха, дева, имам̣ ман̣инти ран̃н̃о ратанам̣ ада̄си.

тато ра̄джа̄ паччӯсака̄ле аттана̄ дит̣т̣хасупинам̣ нагарава̄сӣнам̣ катхетука̄мо ‘‘бхонто, нагарава̄сино аджджа майа̄ дит̣т̣хасупинам̣ сун̣а̄тха̄’’ти ватва̄ а̄ха –

1645.

‘‘руккхо хи майхам̣ падва̄ре суджа̄то, пан̃н̃а̄ккхандхо сӣламайасса са̄кха̄;

аттхе ча дхамме ча т̣хито нипа̄ко, гаваппхало хаттхигава̄ссачханно.

1646.

‘‘наччагӣтатӯрийа̄бхина̄дите, уччхиджджа сенам̣ пурисо аха̄си;

со но айам̣ а̄гато санникетам̣, руккхассимасса̄пачитим̣ каротха.

1647.

‘‘йе кечи витта̄ мама паччайена, саббева те па̄тукаронту аджджа;

тибба̄ни катва̄на упа̄йана̄ни, руккхассимасса̄пачитим̣ каротха.

1648.

‘‘йе кечи баддха̄ мама аттхи рат̣т̣хе, саббева те бандхана̄ мочайанту;

йатхевайам̣ бандханасма̄ памутто, евамете мун̃чаре бандханасма̄.

1649.

‘‘уннан̇гала̄ ма̄самимам̣ каронту, мам̣соданам̣ бра̄хман̣а̄ бхаккхайанту;

амаджджапа̄ маджджараха̄ пиванту, пун̣н̣а̄хи тха̄ла̄хи палиссута̄хи.

1650.

‘‘маха̄патхам̣ ничча самавхайанту, тиббан̃ча раккхам̣ видаханту рат̣т̣хе;

йатха̄н̃н̃аман̃н̃ам̣ на вихет̣хайеййум̣, руккхассимасса̄пачитим̣ каротха̄’’ти.

таттха сӣламайасса са̄кха̄ти етасса руккхасса сӣламайа̄ са̄кха̄. аттхе ча дхаммеча̄ти ваддхийан̃ча сабха̄ве ча. т̣хито нипа̄коти со пан̃н̃а̄майаруккхо патит̣т̣хито. гаваппхалоти пан̃чавидхагорасапхало. хаттхигава̄ссачханноти алан̇катахаттхигава̄ссехи сан̃чханно. наччагӣтатӯрийа̄бхина̄дитети атха тасса руккхасса пӯджам̣ каронтена маха̄джанена тасмим̣ руккхе етехи начча̄дӣхи абхина̄дите. уччхиджджа сенам̣ пурисо аха̄сӣти еко кан̣хапурисо а̄гантва̄ там̣ руккхам̣ уччхиджджа парива̄ретва̄ т̣хитам̣ сенам̣ пала̄петва̄ аха̄си гахетва̄ гато. пуна со руккхо а̄гантва̄ амха̄кам̣ нивесанадва̄райева т̣хито. со но айам̣ руккхасадисо пан̣д̣ито санникетам̣ а̄гато. ида̄ни саббева тумхе руккхасса имасса апачитим̣ каротха, маха̄сакка̄рам̣ паваттетха.

мама паччайена̄ти амбхо, амачча̄ йе кечи мам̣ нисса̄йа ладдхена йасена витта̄ тут̣т̣хачитта̄, те саббе аттано виттам̣ па̄тукаронту. тибба̄нӣти бахала̄ни маханта̄ни. упа̄йана̄нӣти пан̣н̣а̄ка̄ре. йе кечӣти антамасо кӣл̣анаттха̄йа баддхе мигапаккхино упа̄да̄йа. мун̃чарети мун̃чанту. уннан̇гала̄ ма̄самимам̣ каронтӯти имам̣ ма̄сам̣ касананан̇гала̄ни усса̄петва̄ екаманте т̣хапетва̄ нагаре бхерим̣ чара̄петва̄ саббева манусса̄ маха̄чхан̣ам̣ каронту. бхаккхайантӯти бхун̃джанту. амаджджапа̄ти еттха а-ка̄ро нипа̄таматтам̣, маджджапа̄ пуриса̄ маджджараха̄ аттано аттано а̄па̄нат̣т̣ха̄несу нисинна̄ пивантӯти аттхо. пун̣н̣а̄хи тха̄ла̄хӣти пун̣н̣ехи тха̄лехи. палиссута̄хӣти атипун̣н̣атта̄ паггхарама̄нехи. маха̄патхам̣ ничча самавхайантӯти антонагаре алан̇катамаха̄патхам̣ ра̄джамаггам̣ нисса̄йа т̣хита̄ весийа̄ ниччака̄лам̣ килесавасена килесаттхикам̣ джанам̣ авхайантӯти аттхо. тиббанти га̄л̣хам̣. йатха̄ти йатха̄ раккхасса сусам̣вихитатта̄ уннан̇гала̄ хутва̄ руккхассимасса апачитим̣ каронта̄ ан̃н̃аман̃н̃ам̣ на вихет̣хайеййум̣, евам̣ раккхам̣ сам̣видахантӯти аттхо.

евам̣ ран̃н̃а̄ вутте –

1651.

‘‘ородха̄ ча кума̄ра̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

бахум̣ аннан̃ча па̄нан̃ча, пан̣д̣итасса̄бхиха̄райум̣.

1652.

‘‘хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

бахум̣ аннан̃ча па̄нан̃ча, пан̣д̣итасса̄бхиха̄райум̣.

1653.

‘‘сама̄гата̄ джа̄напада̄, негама̄ ча сама̄гата̄;

бахум̣ аннан̃ча па̄нан̃ча, пан̣д̣итасса̄бхиха̄райум̣.

1654.

‘‘бахуджано пасанноси, дисва̄ пан̣д̣итама̄гате;

пан̣д̣итамхи ануппатте, челуккхепо паваттатха̄’’ти.

таттха абхиха̄райунти евам̣ ран̃н̃а̄ а̄н̣атта̄ маха̄чхан̣ам̣ пат̣ийа̄детва̄ саббе сатте бандхана̄ мочетва̄ ете саббе ородха̄дайо на̄наппака̄рам̣ пан̣н̣а̄ка̄рам̣ саджджитва̄ тена саддхим̣ аннан̃ча па̄нан̃ча пан̣д̣итасса песесум̣. пан̣д̣итама̄гатети пан̣д̣ите а̄гате там̣ пан̣д̣итам̣ дисва̄ бахуджано пасанно ахоси.

чхан̣о ма̄сена оса̄нам̣ агама̄си. тато маха̄сатто буддхакиччам̣ са̄дхенто вийа маха̄джанасса дхаммам̣ десенто ра̄джа̄нан̃ча ануса̄санто да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни катва̄ йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ а̄йупарийоса̄не саггапара̄йан̣о ахоси. ра̄джа̄нам̣ а̄дим̣ катва̄ саббепи нагарава̄сино пан̣д̣итассова̄де т̣хатва̄ да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни катва̄ а̄йупарийоса̄не саггапурам̣ пӯрайим̣су.

саттха̄ имам̣ дхаммадесанам̣ а̄харитва̄ ‘‘на, бхиккхаве, ида̄нева, пуббепи татха̄гато пан̃н̃а̄сампанно упа̄йакусалойева̄’’ти ватва̄ джа̄такам̣ самодха̄неси – ‘‘тада̄ пан̣д̣итасса ма̄та̄питаро маха̄ра̄джакула̄ни ахесум̣, джет̣т̣хабхарийа̄ ра̄хулама̄та̄, джет̣т̣хапутто ра̄хуло, вимала̄ уппалаван̣н̣а̄, варун̣ана̄гара̄джа̄ са̄рипутто, супан̣н̣ара̄джа̄ моггалла̄но, сакко ануруддхо, дханан̃чайакорабйара̄джа̄ а̄нандо, пун̣н̣ако чханно, париса̄ буддхапариса̄, видхурапан̣д̣ито пана ахамева самма̄самбуддхо ахоси’’нти.

видхураджа̄такаван̣н̣ана̄ навама̄.

[547] 10. вессантараджа̄такаван̣н̣ана̄

дасаваракатха̄ван̣н̣ана̄

пхуссатӣ вараван̣н̣а̄бхети идам̣ саттха̄ капилаваттхум̣ упанисса̄йа нигродха̄ра̄ме вихаранто поккхаравассам̣ а̄раббха катхеси. йада̄ хи саттха̄ паваттитаварадхаммачакко ануккамена ра̄джагахам̣ гантва̄ таттха хемантам̣ вӣтина̄метва̄ уда̄йиттхерена маггадесакена вӣсатисахассакхӣн̣а̄савапаривуто пат̣хамагаманена капилаваттхум̣ агама̄си, тада̄ сакйара̄джа̄но ‘‘майам̣ амха̄кам̣ н̃а̄тисет̣т̣хам̣ пассисса̄ма̄’’ти саннипатитва̄ бхагавато васанат̣т̣ха̄нам̣ вӣмам̣сама̄на̄ ‘‘нигродхасаккасса̄ра̄мо раман̣ӣйо’’ти саллаккхетва̄ таттха саббам̣ пат̣иджагганавидхим̣ катва̄ гандхапуппха̄дихаттха̄ паччуггаманам̣ каронта̄ сабба̄лан̇ка̄раппат̣иман̣д̣ите дахарадахаре на̄гарада̄раке ча на̄гарада̄рика̄йо ча пат̣хамам̣ пахин̣им̣су, тато ра̄джакума̄ре ча ра̄джакума̄рика̄йо ча. тесам̣ антара̄ са̄мам̣ гандхапуппхачун̣н̣а̄дӣхи саттха̄рам̣ пӯджетва̄ бхагавантам̣ гахетва̄ нигродха̄ра̄мамева агамим̣су. таттха бхагава̄ вӣсатисахассакхӣн̣а̄савапаривуто пан̃н̃аттаварабуддха̄сане нисӣди. тада̄ хи са̄кийа̄ ма̄наджа̄тика̄ ма̄наттхаддха̄. те ‘‘айам̣ сиддхаттхакума̄ро амхехи дахаратаро, амха̄кам̣ канит̣т̣хо бха̄гинеййо путто натта̄’’ти чинтетва̄ дахарадахаре ра̄джакума̄ре ча ра̄джакума̄рика̄йо ча а̄хам̣су ‘‘тумхе бхагавантам̣ вандатха, майам̣ тумха̄кам̣ пит̣т̣хито нисӣдисса̄ма̄’’ти.

тесу евам̣ авандитва̄ нисиннесу бхагава̄ тесам̣ аджджха̄сайам̣ олокетва̄ ‘‘на мам̣ н̃а̄тайо ванданти, ханда ида̄нева ванда̄песса̄мӣ’’ти абхин̃н̃а̄па̄дакам̣ чатуттхаджджха̄нам̣ сама̄паджджитва̄ тато вут̣т̣ха̄йа а̄ка̄сам̣ аббхуггантва̄ тесам̣ сӣсе па̄дапам̣сум̣ окирама̄но вийа кан̣д̣амбаруккхамӯле йамакапа̄т̣иха̄рийасадисам̣ па̄т̣иха̄рийам̣ ака̄си. ра̄джа̄ суддходано там̣ аччхарийам̣ дисва̄ а̄ха ‘‘бханте, тумха̄кам̣ джа̄тадивасе ка̄л̣адеваласса ванданаттхам̣ упанӣта̄нам̣ во па̄де париваттитва̄ бра̄хман̣асса маттхаке т̣хите дисва̄ ахам̣ тумха̄кам̣ па̄де вандим̣, айам̣ ме пат̣хамавандана̄. пунапи ваппаман̇галадивасе джамбуччха̄йа̄йа сирисайане нисинна̄нам̣ во джамбуччха̄йа̄йа апариваттанам̣ дисва̄пи ахам̣ тумха̄кам̣ па̄де вандим̣, айам̣ ме дутийавандана̄. ида̄ни имам̣ адит̣т̣хапуббам̣ па̄т̣иха̄рийам̣ дисва̄пи тумха̄кам̣ па̄де ванда̄ми, айам̣ ме татийавандана̄’’ти. ран̃н̃а̄ пана вандите авандитва̄ т̣ха̄тум̣ саматтхо на̄ма екаса̄кийопи на̄хоси, саббе вандим̣суйева.

ити бхагава̄ н̃а̄тайо ванда̄петва̄ а̄ка̄сато отаритва̄ пан̃н̃аттаварабуддха̄сане нисӣди. нисинне ча бхагавати сикха̄патто н̃а̄тисама̄гамо ахоси, саббе екаггачитта̄ хутва̄ нисӣдим̣су. тато маха̄мегхо ут̣т̣хахитва̄ поккхаравассам̣ васси, тамбаван̣н̣ам̣ удакам̣ хет̣т̣ха̄ виравантам̣ гаччхати. йе теметука̄ма̄, те тементи. атеметука̄масса сарӣре екабиндуматтампи на патати. там̣ дисва̄ саббе аччхарийаббхутачиттаджа̄та̄ ахесум̣. ‘‘ахо аччхарийам̣ ахо аббхутам̣ ахо буддха̄нам̣ маха̄нубха̄вата̄, йесам̣ н̃а̄тисама̄гаме еварӯпам̣ поккхаравассам̣ вассӣ’’ти бхиккхӯ катхам̣ самут̣т̣ха̄песум̣. там̣ сутва̄ саттха̄ ‘‘на, бхиккхаве, ида̄нева, пуббепи мама н̃а̄тисама̄гаме маха̄мегхо поккхаравассам̣ вассийева̄’’ти ватва̄ техи йа̄чито атӣтам̣ а̄хари.

атӣте сивират̣т̣хе джетуттаранагаре сивимаха̄ра̄джа̄ на̄ма раджджам̣ ка̄ренто сан̃джайам̣ на̄ма путтам̣ пат̣илабхи. со тасса вайаппаттасса маддара̄джадхӣтарам̣ пхуссатим̣ на̄ма ра̄джакан̃н̃ам̣ а̄нетва̄ раджджам̣ ниййа̄детва̄ пхуссатим̣ аггамахесим̣ ака̄си. тасса̄ айам̣ пуббайого – ито еканавутикаппе випассӣ на̄ма саттха̄ локе удапа̄ди. тасмим̣ бандхуматинагарам̣ нисса̄йа кхеме мигада̄йе вихаранте еко ра̄джа̄ ран̃н̃о бандхумасса анаггхена чанданаса̄рена саддхим̣ сатасахассаггханикам̣ суван̣н̣ама̄лам̣ песеси. ран̃н̃о пана две дхӣтаро ахесум̣. со там̣ пан̣н̣а̄ка̄рам̣ та̄сам̣ да̄тука̄мо хутва̄ чанданаса̄рам̣ джет̣т̣хика̄йа ада̄си, суван̣н̣ама̄лам̣ канит̣т̣ха̄йа ада̄си. та̄ убхопи ‘‘на майам̣ имам̣ аттано сарӣре пил̣андхисса̄ма, саттха̄рамева пӯджесса̄ма̄’’ти чинтетва̄ ра̄джа̄нам̣ а̄хам̣су ‘‘та̄та, чанданаса̄рена ча суван̣н̣ама̄ла̄йа ча дасабалам̣ пӯджесса̄ма̄’’ти. там̣ сутва̄ ра̄джа̄ ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхи. джет̣т̣хика̄ сукхумачанданачун̣н̣ам̣ ка̄ретва̄ суван̣н̣асамуггам̣ пӯретва̄ ган̣ха̄песи. канит̣т̣хабхагинӣ пана суван̣н̣ама̄лам̣ ураччхадама̄лам̣ ка̄ра̄петва̄ суван̣н̣асамуггена ган̣ха̄песи. та̄ убхопи мигада̄йавиха̄рам̣ гантва̄ джет̣т̣хика̄ чанданачун̣н̣ена дасабаласса суван̣н̣аван̣н̣ам̣ сарӣрам̣ пӯджетва̄ сесачун̣н̣а̄ни гандхакут̣ийам̣ викиритва̄ ‘‘бханте, ана̄гате тумха̄дисасса буддхасса ма̄та̄ бхавеййа’’нти паттханам̣ ака̄си. канит̣т̣хабхагинӣпи татха̄гатасса суван̣н̣аван̣ам̣ сарӣрам̣ суван̣н̣ама̄ла̄йа катена ураччхадена пӯджетва̄ ‘‘бханте, йа̄ва арахаттаппатти, та̄ва идам̣ паса̄дханам̣ мама сарӣра̄ ма̄ вигатам̣ хотӯ’’ти паттханам̣ ака̄си. саттха̄пи та̄сам̣ анумоданам̣ ака̄си.

та̄ убхопи йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ девалоке ниббаттим̣су. та̄су джет̣т̣хабхагинӣ девалокато мануссалокам̣, мануссалокато девалокам̣ сам̣сарантӣ еканавутикаппа̄васа̄не амха̄кам̣ буддхуппа̄дака̄ле буддхама̄та̄ маха̄ма̄йа̄девӣ на̄ма ахоси. канит̣т̣хабхагинӣпи татхева сам̣сарантӣ кассападасабаласса ка̄ле кикисса ран̃н̃о дхӣта̄ хутва̄ ниббатти. са̄ читтакаммаката̄йа вийа ураччхадама̄ла̄йа алан̇катена урена джа̄татта̄ ураччхада̄ на̄ма кума̄рика̄ хутва̄ сол̣асавассикака̄ле саттху бхатта̄нумоданам̣ сутва̄ сота̄паттипхале патит̣т̣ха̄йа апарабха̄ге бхатта̄нумоданам̣ сун̣антенева питара̄ сота̄паттипхалам̣ паттадивасейева арахаттам̣ патва̄ паббаджитва̄ паринибба̄йи. кикира̄джа̄пи ан̃н̃а̄ сатта дхӣтаро лабхи. та̄сам̣ на̄ма̄ни –

‘‘саман̣ӣ саман̣агутта̄ ча, бхиккхунӣ бхиккхада̄йика̄;

дхамма̄ чева судхамма̄ ча, сан̇гхада̄сӣ ча саттамӣ’’ти.

та̄ имасмим̣ буддхуппа̄де –

‘‘кхема̄ уппалаван̣н̣а̄ ча, пат̣а̄ча̄ра̄ ча готамӣ;

дхаммадинна̄ маха̄ма̄йа̄, виса̄кха̄ ча̄пи саттамӣ’’ти.

та̄су пхуссатӣ судхамма̄ на̄ма хутва̄ да̄на̄дӣни пун̃н̃а̄ни катва̄ випассисамма̄самбуддхасса ката̄йа чанданачун̣н̣апӯджа̄йа пхалена раттачанданарасапариппхоситена вийа сарӣрена джа̄татта̄ пхуссатӣ на̄ма кума̄рика̄ хутва̄ девесу ча мануссесу ча сам̣сарантӣ апарабха̄ге саккасса деваран̃н̃о аггамахесӣ хутва̄ ниббатти. атхасса̄ йа̄вата̄йукам̣ т̣хатва̄ пан̃часу пуббанимиттесу уппаннесу сакко девара̄джа̄ тасса̄ париккхӣн̣а̄йукатам̣ н̃атва̄ махантена йасена там̣ а̄да̄йа нанданавануййа̄нам̣ гантва̄ таттха там̣ алан̇катасайанапит̣т̣хе нисиннам̣ сайам̣ сайанапассе нисӣдитва̄ етадавоча ‘‘бхадде пхуссати, те даса варе дамми, те ган̣хассӯ’’ти ваданто имасмим̣ га̄тха̄сахассапат̣иман̣д̣ите маха̄вессантараджа̄таке пат̣хамам̣ га̄тхама̄ха –

1655.

‘‘пхуссатӣ вараван̣н̣а̄бхе, варассу дасадха̄ варе;

патхабйа̄ ча̄рупуббан̇ги, йам̣ туйхам̣ манасо пийа’’нти.

евамеса̄ маха̄вессантарадхаммадесана̄ девалоке патит̣т̣ха̄пита̄ на̄ма хоти.

таттха пхуссатӣти там̣ на̄мена̄лапати. вараван̣н̣а̄бхети вара̄йа ван̣н̣а̄бха̄йа саманна̄гате. дасадха̄ти дасавидхе. патхабйа̄ти патхавийам̣ гахетаббе катва̄ варассу ган̣хассӯти вадати. ча̄рупуббан̇гӣти ча̄руна̄ пуббан̇гена варалаккхан̣ена саманна̄гате. йам̣ туйхам̣ манасо пийанти йам̣ йам̣ тава манаса̄ пийам̣, там̣ там̣ дасахи кот̣т̣ха̄сехи ган̣ха̄хӣти вадати.

са̄ аттано чаванадхамматам̣ аджа̄нантӣ паматта̄ хутва̄ дутийага̄тхама̄ха –

1656.

‘‘девара̄джа намо тйаттху, ким̣ па̄пам̣ пакатам̣ майа̄;

рамма̄ ча̄веси мам̣ т̣ха̄на̄, ва̄това дхаран̣ӣруха’’нти.

таттха намо тйаттхӯти намо те аттху. ким̣ па̄панти ким̣ майа̄ тава сантике па̄пам̣ пакатанти пуччхати. дхаран̣ӣруханти руккхам̣.

атхасса̄ паматтабха̄вам̣ н̃атва̄ сакко две га̄тха̄ абха̄си –

1657.

‘‘на чева те катам̣ па̄пам̣, на ча ме твамаси аппийа̄;

пун̃н̃ан̃ча те париккхӣн̣ам̣, йена тевам̣ вада̄махам̣.

1658.

‘‘сантике маран̣ам̣ туйхам̣, вина̄бха̄во бхависсати;

пат̣игган̣ха̄хи ме ете, варе даса павеччхато’’ти.

таттха йена теванти йена те евам̣ вада̄ми. туйхам̣ вина̄бха̄воти тава амхехи саддхим̣ вийого бхависсати. павеччхатоти дадама̄насса.

са̄ саккасса вачанам̣ сутва̄ ниччхайена аттано маран̣ам̣ н̃атва̄ варам̣ ган̣хантӣ а̄ха –

1659.

‘‘варам̣ че ме адо сакка, саббабхӯта̄намиссара;

сивира̄джасса бхадданте, таттха ассам̣ нивесане.

1660.

‘‘нӣланетта̄ нӣлабхаму, нӣлаккхӣ ча йатха̄ мигӣ;

пхуссатӣ на̄ма на̄мена, таттхапассам̣ пуриндана.

1661.

‘‘путтам̣ лабхетха варадам̣, йа̄чайогам̣ амаччхарим̣;

пӯджитам̣ пат̣ира̄джӯхи, киттимантам̣ йасассинам̣.

1662.

‘‘габбхам̣ ме дха̄райантийа̄, маджджхиман̇гам̣ ануннатам̣;

куччхи ануннато асса, ча̄пам̣ва ликхитам̣ самам̣.

1663.

‘‘тхана̄ ме наппапатеййум̣, палита̄ на санту ва̄сава;

ка̄йе раджо на лимпетха, ваджджхан̃ча̄пи памочайе.

1664.

‘‘майӯракон̃ча̄бхируде, на̄ривараган̣а̄йуте;

кхуджджачела̄пака̄кин̣н̣е, сӯтама̄гадхаван̣н̣ите.

1665.

‘‘читраггал̣еругхусите, сура̄мам̣сапабодхане;

сивира̄джасса бхадданте, таттхассам̣ махесӣ пийа̄’’ти.

таттха сивира̄джасса̄ти са̄ сакаладжамбудӣпаталам̣ олокентӣ аттано ануччхавикам̣ сивиран̃н̃о нивесанам̣ дисва̄ таттха аггамахесибха̄вам̣ паттхентӣ евама̄ха. йатха̄ мигӣти екавассика̄ хи мигапотика̄ нӣланетта̄ хоти, теневама̄ха. таттхапассанти таттхапи имина̄ва на̄мена ассам̣. лабхетха̄ти лабхеййам̣. вараданти алан̇катасӣсааккхийугалахадайамам̣сарудхирасетаччхаттапуттада̄ресу йа̄читайа̄читасса варабхан̣д̣асса да̄йакам̣. куччхӣти ‘‘маджджхиман̇га’’нти вуттам̣ сарӯпато дассети. ликхитанти йатха̄ чхекена дханука̄рена самма̄ ликхитам̣ дхану ануннатамаджджхам̣ тула̄ват̣т̣ам̣ самам̣ хоти, еварӯпо ме куччхи бхавеййа.

наппапатеййунти патитва̄ ламба̄ на бхавеййум̣. палита̄ на санту ва̄сава̄ти ва̄сава девасет̣т̣ха, палита̄нипи ме сирасмим̣ на санту ма̄ пан̃н̃а̄йим̣су. ‘‘палита̄ни сироруха̄’’типи па̄т̣хо. ваджджхан̃ча̄пӣти киббисака̄ракам̣ ра̄джа̄пара̄дхикам̣ ваджджхаппаттачорам̣ аттано балена мочетум̣ саматтха̄ бхавеййам̣. имина̄ аттано иссарийабха̄вам̣ дӣпети. бхӯтама̄гадхаван̣н̣итети бходжанака̄ла̄дӣсу тхутивасена ка̄лам̣ а̄рочентехи сӯтехи чева ма̄гадхакехи ча ван̣н̣ите. читраггал̣еругхуситети пан̃чан̇гикатӯрийасаддасадисам̣ манорамам̣ равам̣ равантехи саттаратанавичиттехи два̄ракава̄т̣ехи уггхосите. сура̄мам̣сапабодханети ‘‘пиватха, кха̄датха̄’’ти сура̄мам̣сехи пабодхийама̄наджане еварӯпе сивира̄джасса нивесане тасса аггамахесӣ бхавеййанти име даса варе ган̣хи.

таттха сивира̄джасса аггамахесибха̄во пат̣хамо варо, нӣланеттата̄ дутийо, нӣлабхамуката̄ татийо, пхуссатӣти на̄мам̣ чатуттхо, путтапат̣ила̄бхо пан̃чамо, ануннатакуччхита̄ чхат̣т̣хо, аламбаттханата̄ саттамо, апалитабха̄во ат̣т̣хамо, сукхумаччхавибха̄во навамо, ваджджхаппамочанасаматтхата̄ дасамо вароти.

сакко а̄ха –

1666.

‘‘йе те даса вара̄ динна̄, майа̄ саббан̇гасобхане;

сивира̄джасса виджите, саббе те лаччхасӣ варе’’ти.

атхасса̄ сакко девара̄джа̄ пхуссатийа̄ даса варе ада̄си, датва̄ ча пана ‘‘бхадде пхуссати, тава саббе те самиджджхантӯ’’ти ватва̄ анумоди. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1667.

‘‘идам̣ ватва̄на магхава̄, девара̄джа̄ суджампати;

пхуссатийа̄ варам̣ датва̄, анумодиттха ва̄саво’’ти.

таттха анумодиттха̄ти ‘‘саббе те лаччхаси варе’’ти евам̣ варе датва̄ памуддито тут̣т̣хама̄насо ахосӣти аттхо.

дасаваракатха̄ нит̣т̣хита̄.

химавантаван̣н̣ана̄

ити са̄ варе гахетва̄ тато чута̄ маддаран̃н̃о аггамахесийа̄ куччхимхи ниббатти. джа̄йама̄на̄ ча чанданачун̣н̣апарикин̣н̣ена вийа сарӣрена джа̄та̄. тенасса̄ на̄маггахан̣адивасе ‘‘пхуссатӣ’’твева на̄мам̣ карим̣су. са̄ махантена парива̄рена вад̣д̣хитва̄ сол̣асавассака̄ле уттамарӯпадхара̄ ахоси. атха нам̣ сивимаха̄ра̄джа̄ путтасса сан̃джайакума̄расса аттха̄йа а̄нетва̄ тасса чхаттам̣ усса̄петва̄ сол̣асаннам̣ иттхисахасса̄нам̣ джет̣т̣хикам̣ катва̄ аггамахесит̣т̣ха̄не т̣хапеси. тена вуттам̣ –

‘‘тато чута̄ са̄ пхуссатӣ, чхаттийе упападжджатха;

джетуттарамхи нагаре, сан̃джайена сама̄гамӣ’’ти.

са̄ сан̃джайасса пийа̄ мана̄па̄ ахоси. атха нам̣ сакко а̄ваджджама̄но ‘‘майа̄ пхуссатийа̄ диннаваресу нава вара̄ самиддха̄’’ти дисва̄ ‘‘еко пана путтаваро на та̄ва самиджджхати, тамписса̄ самиджджха̄песса̄мӣ’’ти чинтеси. тада̄ маха̄сатто та̄ватим̣садевалоке васати, а̄йу часса париккхӣн̣ам̣ ахоси. там̣ н̃атва̄ сакко тасса сантикам̣ гантва̄ ‘‘ма̄риса, тайа̄ мануссалокам̣ гантум̣ ват̣т̣ати, таттха сивиран̃н̃о аггамахесийа̄ куччхимхи пат̣исандхим̣ ган̣хитум̣ ват̣т̣атӣ’’ти ватва̄ тасса чева ан̃н̃есан̃ча чаванадхамма̄нам̣ сат̣т̣хисахасса̄нам̣ девапутта̄нам̣ пат̣ин̃н̃ам̣ гахетва̄ сакат̣т̣ха̄намева гато. маха̄саттопи тато чавитва̄ таттхупапанно, сесадевапутта̄пи сат̣т̣хисахасса̄нам̣ амачча̄нам̣ гехесу ниббаттим̣су. маха̄сатте куччхигате пхуссатӣ дохал̣инӣ хутва̄ чатӯсу нагарадва̄ресу нагарамаджджхе ра̄джанивесанадва̄ре ча̄ти чхасу т̣ха̄несу чха да̄наса̄ла̄йо ка̄ра̄петва̄ девасикам̣ чха сатасахасса̄ни виссаджджетва̄ маха̄да̄нам̣ да̄тука̄ма̄ ахоси.

ра̄джа̄ тасса̄ дохал̣ам̣ сутва̄ немиттаке бра̄хман̣е паккоса̄петва̄ пуччхи. немиттака̄ – ‘‘маха̄ра̄джа, девийа̄ куччхимхи да̄на̄бхирато сатто уппанно, да̄нена титтим̣ на гамиссатӣ’’ти вадим̣су. там̣ сутва̄ ра̄джа̄ тут̣т̣хама̄насо хутва̄ чха да̄наса̄ла̄йо ка̄ра̄петва̄ вуттаппака̄рам̣ да̄нам̣ пат̣т̣хапеси. бодхисаттасса пат̣исандхиггахан̣ака̄лато пат̣т̣ха̄йа ран̃н̃о а̄йасса пама̄н̣ам̣ на̄ма на̄хоси. тасса пун̃н̃а̄нубха̄вена сакаладжамбудӣпара̄джа̄но пан̣н̣а̄ка̄рам̣ пахин̣им̣су. девӣ махантена парива̄рена габбхам̣ дха̄рентӣ дасама̄се парипун̣н̣е нагарам̣ дат̣т̣хука̄ма̄ хутва̄ ран̃н̃о а̄рочеси. ра̄джа̄ нагарам̣ деванагарам̣ вийа алан̇ка̄ра̄петва̄ девим̣ ратхаварам̣ а̄ропетва̄ нагарам̣ падаккхин̣ам̣ ка̄реси. тасса̄ весса̄нам̣ вӣтхийа̄ вемаджджхам̣ сампаттака̄ле каммаджава̄та̄ чалим̣су. атха амачча̄ ран̃н̃о а̄рочесум̣. там̣ сутва̄ вессавӣтхийам̣йева тасса̄ сӯтигхарам̣ ка̄ра̄петва̄ ва̄сам̣ ган̣ха̄песи. са̄ таттха путтам̣ виджа̄йи. тена вуттам̣ –

‘‘даса ма̄се дха̄райитва̄на, каронтӣ пурам̣ падаккхин̣ам̣;

весса̄нам̣ вӣтхийа̄ маджджхе, джанеси пхуссатӣ мама’’нти. (чарийа̄. 1.76);

маха̄сатто ма̄ту куччхито никкхантойева висадо хутва̄ аккхӣни уммӣлетва̄ никкхами. никкхантойева ча ма̄ту хаттхам̣ паса̄ретва̄ ‘‘амма, да̄нам̣ дасса̄ми, аттхи кин̃чи те дхана’’нти а̄ха. атхасса ма̄та̄ ‘‘та̄та, йатха̄аджджха̄сайена да̄нам̣ дехӣ’’ти паса̄ритахаттхе сахассаттхавикам̣ т̣хапеси. маха̄сатто хи уман̇гаджа̄таке имасмим̣ джа̄таке паччхиматтабха̄вети тӣсу т̣ха̄несу джа̄таматтейева ма̄тара̄ саддхим̣ катхеси. атхасса на̄маггахан̣адивасе вессавӣтхийам̣ джа̄татта̄ ‘‘вессантаро’’ти на̄мам̣ карим̣су.

тена вуттам̣ –

‘‘на майхам̣ маттикам̣ на̄мам̣, напи петтикасамбхавам̣;

джа̄томхи вессавӣтхийам̣, тасма̄ вессантаро аху’’нти. (чарийа̄. 1.77);

джа̄тадивасейева панасса ека̄ а̄ка̄сача̄ринӣ карен̣ука̄ абхиман̇галасамматам̣ саббасетам̣ хаттхипотакам̣ а̄нетва̄ ман̇галахаттхит̣т̣ха̄не т̣хапетва̄ пакка̄ми. тасса маха̄саттам̣ паччайам̣ катва̄ уппаннатта̄ ‘‘паччайо’’твева на̄мам̣ карим̣су. там̣ дивасамева амаччагехесу сат̣т̣хисахассакума̄рака̄ джа̄йим̣су. ра̄джа̄ маха̄саттасса атидӣгха̄дидосе виваджджетва̄ аламбатханийо мадхуракхӣра̄йо чатусат̣т̣хи дха̄тийо упат̣т̣ха̄песи. тена саддхим̣ джа̄та̄нан̃ча сат̣т̣хида̄ракасахасса̄нам̣ екека̄ дха̄тийо упат̣т̣ха̄песи. со сат̣т̣хисахассехи да̄ракехи саддхим̣ махантена парива̄рена вад̣д̣хати. атхасса ра̄джа̄ сатасахассаггханакам̣ кума̄рапил̣андханам̣ ка̄ра̄песи. со чатуппан̃чавассикака̄ле там̣ омун̃читва̄ дха̄тӣнам̣ датва̄ пуна та̄хи дӣйама̄нампи на ган̣хи. та̄ ран̃н̃о а̄рочайим̣су. ра̄джа̄ там̣ сутва̄ ‘‘мама путтена диннам̣ брахмадеййамева хотӯ’’ти апарампи ка̄реси. кума̄ро тампи ада̄сийева. ити да̄ракака̄лейева дха̄тӣнам̣ нава ва̄ре пил̣андханам̣ ада̄си.

ат̣т̣хавассикака̄ле пана па̄са̄даварагато сирисайанапит̣т̣хе нисиннова чинтеси ‘‘ахам̣ ба̄хиракада̄намева деми, там̣ мам̣ на паритосети, аджджхаттикада̄нам̣ да̄тука̄момхи, саче мам̣ кочи сӣсам̣ йа̄чеййа, сӣсам̣ чхиндитва̄ тасса дадеййам̣. сачепи мам̣ кочи хадайам̣ йа̄чеййа, урам̣ бхиндитва̄ хадайам̣ нӣхаритва̄ дадеййам̣. саче аккхӣни йа̄чеййа, аккхӣни уппа̄т̣етва̄ дадеййам̣. саче сарӣрамам̣сам̣ йа̄чеййа, сакаласарӣрато мам̣сам̣ чхиндитва̄ дадеййам̣. сачепи мам̣ кочи рудхирам̣ йа̄чеййа, рудхирам̣ гахетва̄ дадеййам̣. атха ва̄пи кочи ‘да̄со ме хохӣ’ти вадеййа, атта̄намасса са̄ветва̄ да̄сам̣ катва̄ дадеййа’’нти. тассевам̣ сабха̄вам̣ чинтентасса чатунахута̄дхикадвийоджанасатасахассабахала̄ айам̣ маха̄патхавӣ маттаварава̄ран̣о вийа гаджджама̄на̄ кампи. синерупаббатара̄джа̄ суседитаветтан̇куро вийа онамитва̄ джетуттаранагара̄бхимукхо ат̣т̣ха̄си. патхависаддена дева̄ гаджджанто кхан̣икавассам̣ васси, ака̄лавиджджулата̄ ниччхарим̣су, са̄гаро сан̇кхубхи. сакко девара̄джа̄ аппхот̣еси, маха̄брахма̄ са̄дхука̄рамада̄си. патхавиталато пат̣т̣ха̄йа йа̄ва брахмалока̄ екакола̄халам̣ ахоси.

вуттампи четам̣ –

‘‘йада̄хам̣ да̄рако хоми, джа̄тийа̄ ат̣т̣хавассико;

тада̄ нисаджджа па̄са̄де, да̄нам̣ да̄тум̣ вичинтайим̣.

‘‘хадайам̣ дадеййам̣ чаккхум̣, мам̣сампи рудхирампи ча;

дадеййам̣ ка̄йам̣ са̄ветва̄, йади кочи йа̄чайе мамам̣.

‘‘сабха̄вам̣ чинтайантасса, акампитамасан̣т̣хитам̣;

акампи таттха патхавӣ, синеруванават̣ам̣сака̄’’ти. (чарийа̄. 1.78-80);

бодхисатто сол̣асавассикака̄лейева саббасиппесу ниппхаттим̣ па̄пун̣и. атхасса пита̄ раджджам̣ да̄тука̄мо ма̄тара̄ саддхим̣ мантетва̄ маддара̄джакулато ма̄туладхӣтарам̣ маддим̣ на̄ма ра̄джакан̃н̃ам̣ а̄нетва̄ сол̣асаннам̣ иттхисахасса̄нам̣ джет̣т̣хикам̣ аггамахесим̣ катва̄ маха̄саттам̣ радждже абхисин̃чи. маха̄сатто радждже патит̣т̣хитака̄лато пат̣т̣ха̄йа девасикам̣ чха сатасахасса̄ни виссадждженто маха̄да̄нам̣ паваттеси. апарабха̄ге маддидевӣ путтам̣ виджа̄йи. там̣ кан̃чанаджа̄лена сампат̣иччхим̣су, тенасса ‘‘джа̄лӣкума̄ро’’твева на̄мам̣ карим̣су. тасса падаса̄ гаманака̄ле дхӣтарам̣ виджа̄йи. там̣ кан̣ха̄джинена сампат̣иччхим̣су, тенасса̄ ‘‘кан̣ха̄джина̄’’твева на̄мам̣ карим̣су. маха̄сатто ма̄сасса чхаккхаттум̣ алан̇катахаттхиккхандхаварагато чха да̄наса̄ла̄йо олокеси. тада̄ ка̄лин̇гарат̣т̣хе дуббут̣т̣хика̄ ахоси, сасса̄ни на сампаджджим̣су, манусса̄нам̣ махантам̣ чха̄табхайам̣ паватти. манусса̄ джӣвитум̣ асакконта̄чоракаммам̣ каронти. дуббхиккхапӣл̣ита̄ джа̄напада̄ ра̄джан̇ган̣е саннипатитва̄ ра̄джа̄нам̣ упаккосим̣су. там̣ сутва̄ ран̃н̃а̄ ‘‘ким̣, та̄та̄’’ти вутте таматтхам̣ а̄рочайим̣су. ра̄джа̄ ‘‘са̄дху, та̄та̄, девам̣ васса̄песса̄мӣ’’ти те уййоджетва̄ сама̄диннасӣло упосатхава̄сам̣ васантопи девам̣ васса̄петум̣ на̄саккхи. со на̄гаре саннипа̄тетва̄ ‘‘ахам̣ сама̄диннасӣло сатта̄хам̣ упосатхава̄сам̣ васантопи девам̣ васса̄петум̣ на̄саккхим̣, ким̣ ну кхо ка̄табба’’нти пуччхи. саче, дева, девам̣ васса̄петум̣ на саккоси, еса джетуттаранагаре сан̃джайасса ран̃н̃о путто вессантаро на̄ма да̄на̄бхирато. тассам̣ кира саббасето ман̇галахаттхӣ аттхи, тасса гатагатат̣т̣ха̄не дево васси. бра̄хман̣е песетва̄ там̣ хаттхим̣ йа̄ча̄петум̣ ват̣т̣ати, а̄н̣а̄петха̄ти.

со ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхитва̄ бра̄хман̣е саннипа̄тетва̄ тесу гун̣аван̣н̣асампанне ат̣т̣ха джане вичинитва̄ тесам̣ париббайам̣ датва̄ ‘‘гаччхатха, тумхе вессантарам̣ хаттхим̣ йа̄читва̄ а̄нетха̄’’ти песеси. бра̄хман̣а̄ анупуббена джетуттаранагарам̣ гантва̄ да̄нагге бхаттам̣ парибхун̃джитва̄ аттано сарӣрам̣ раджопарикин̣н̣ам̣ пам̣сумаккхитам̣ катва̄ пун̣н̣амадивасе ра̄джа̄нам̣ хаттхим̣ йа̄читука̄ма̄ хутва̄ ран̃н̃о да̄наггам̣ а̄гаманака̄ле па̄чӣнадва̄рам̣ агамам̣су. ра̄джа̄пи ‘‘да̄наггам̣ олокесса̄мӣ’’ти па̄това нхатва̄ на̄наггарасабходжанам̣ бхун̃джитва̄ алан̇каритва̄ алан̇катахаттхиккхандхаварагато па̄чӣнадва̄рам̣ агама̄си. бра̄хман̣а̄ таттхока̄сам̣ алабхитва̄ даккхин̣адва̄рам̣ гантва̄ уннатападесе т̣хатва̄ ран̃н̃о па̄чӣнадва̄ре да̄наггам̣ олокетва̄ даккхин̣адва̄ра̄гаманака̄ле хаттхе паса̄ретва̄ ‘‘джайату бхавам̣ вессантаро’’ти тиккхаттум̣ а̄хам̣су. маха̄сатто те бра̄хман̣е дисва̄ хаттхим̣ тесам̣ т̣хитат̣т̣ха̄нам̣ песетва̄ хаттхиккхандхе нисинно пат̣хамам̣ га̄тхама̄ха –

1668.

‘‘парӯл̣хакаччханакхалома̄, пан̇каданта̄ раджассира̄;

паггайха даккхин̣ам̣ ба̄хум̣, ким̣ мам̣ йа̄чанти бра̄хман̣а̄’’ти.

бра̄хман̣а̄ а̄хам̣су –

1669.

‘‘ратанам̣ дева йа̄ча̄ма, сивӣнам̣ рат̣т̣хавад̣д̣хана;

дада̄хи паварам̣ на̄гам̣, ӣса̄дантам̣ урӯл̣хава’’нти.

таттха урӯл̣хаванти убба̄ханасаматтхам̣.

там̣ сутва̄ маха̄сатто ‘‘ахам̣ сӣсам̣ а̄дим̣ катва̄ аджджхаттикада̄нам̣ да̄тука̄момхи, име пана мам̣ ба̄хиракада̄намева йа̄чанти, пӯресса̄ми тесам̣ маноратха’’нти чинтетва̄ хаттхиккхандхаварагато татийам̣ га̄тхама̄ха –

1670.

‘‘дада̄ми на викампа̄ми, йам̣ мам̣ йа̄чанти бра̄хман̣а̄;

пабхиннам̣ кун̃джарам̣ дантим̣, опавайхам̣ гаджуттама’’нти.

пат̣иджа̄нитва̄ ча пана –

1671.

‘‘хаттхиккхандхато оруйха, ра̄джа̄ ча̄га̄дхима̄насо;

бра̄хман̣а̄нам̣ ада̄ да̄нам̣, сивӣнам̣ рат̣т̣хавад̣д̣хано’’ти.

таттха опавайханти ра̄джава̄ханам̣. ча̄га̄дхима̄насоти ча̄гена адхикама̄насо ра̄джа̄. бра̄хман̣а̄нам̣ ада̄ да̄нанти со ва̄ран̣асса аналан̇катат̣т̣ха̄нам̣ олоканаттхам̣ тиккхаттум̣ падаккхин̣ам̣ катва̄ аналан̇катат̣т̣ха̄нам̣ адисва̄ кусумамиссакасугандходакапӯритам̣ суван̣н̣абхин̇га̄рам̣ гахетва̄ ‘‘ито етха̄’’ти ватва̄ алан̇катараджатада̄масадисам̣ хаттхисон̣д̣ам̣ гахетва̄ тесам̣ хаттхе т̣хапетва̄ удакам̣ па̄тетва̄ алан̇катава̄ран̣ам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ ада̄си.

тасса чатӯсу па̄десу алан̇ка̄ро чатта̄ри сатасахасса̄ни аггхати, убхосу пассесу алан̇ка̄ро две сатасахасса̄ни, хет̣т̣ха̄ ударе камбалам̣ сатасахассам̣, пит̣т̣хийам̣ муттаджа̄лам̣ ман̣иджа̄лам̣ кан̃чанаджа̄ланти тӣн̣и джа̄ла̄ни тӣн̣и сатасахасса̄ни, убхосу кан̣н̣есу алан̇ка̄ро две сатасахасса̄ни, пит̣т̣хийам̣ аттхаран̣акамбалам̣ сатасахассам̣, кумбха̄лан̇ка̄ро сатасахассам̣, тайо ват̣ам̣сака̄ тӣн̣и сатасахасса̄ни, кан̣н̣ачӯл̣а̄лан̇ка̄ро две сатасахасса̄ни, двиннам̣ данта̄нам̣ алан̇ка̄ро две сатасахасса̄ни, сон̣д̣а̄йа соваттхика̄лан̇ка̄ро сатасахассам̣, нан̇гут̣т̣ха̄лан̇ка̄ро сатасахассам̣, а̄рохан̣аниссен̣и сатасахассам̣, бхун̃джанакат̣а̄хам̣ сатасахассам̣, т̣хапетва̄ анаггхам̣ бхан̣д̣ам̣ ка̄йа̄рул̣хапаса̄дханам̣ два̄вӣсати сатасахасса̄ни. евам̣ та̄ва еттакам̣ дханам̣ чатувӣсатисатасахасса̄ни аггхати. чхаттапин̣д̣ийам̣ пана ман̣и, чӯл̣а̄ман̣и, мутта̄ха̄ре ман̣и, ан̇кусе ман̣и, хаттхикан̣т̣хе вет̣ханамутта̄ха̄ре ман̣и, хаттхикумбхе ман̣ӣти има̄ни чха анаггха̄ни, хаттхӣпи анаггхойева̄ти хаттхина̄ саддхим̣ сатта анаггха̄нӣти сабба̄ни та̄ни бра̄хман̣а̄нам̣ ада̄си. татха̄ хаттхино парича̄рака̄ни пан̃ча куласата̄ни хаттхимен̣д̣ахаттхигопакехи саддхим̣ ада̄си. саха да̄неневасса хет̣т̣ха̄ вуттанайенева бхӯмикампа̄дайо ахесум̣. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1672.

‘‘тада̄си йам̣ бхим̣санакам̣, тада̄си ломахам̣санам̣;

хаттхина̄ге падиннамхи, меданӣ сампакампатха.

1673.

‘‘тада̄си йам̣ бхим̣санакам̣, тада̄си ломахам̣санам̣;

хаттхина̄ге падиннамхи, кхубхиттха нагарам̣ тада̄.

1674.

‘‘сама̄кулам̣ пурам̣ а̄си, гхосо ча випуло маха̄;

хаттхина̄ге падиннамхи, сивӣнам̣ рат̣т̣хавад̣д̣хане’’ти.

таттха тада̄сӣти тада̄ а̄си. хаттхина̄гети хаттхисан̇кха̄те на̄ге. кхубхиттха нагарам̣ тада̄ти тада̄ джетуттаранагарам̣ сан̇кхубхитам̣ ахоси.

бра̄хман̣а̄ кира даккхин̣адва̄ре хаттхим̣ лабхитва̄ хаттхипит̣т̣хе нисӣдитва̄ маха̄джанапарива̄ра̄ нагарамаджджхена па̄йим̣су. маха̄джано те дисва̄ ‘‘амбхо бра̄хман̣а̄, амха̄кам̣ хаттхим̣ а̄рул̣ха̄ куто во хаттхӣ ладдха̄’’ти а̄ха. бра̄хман̣а̄ ‘‘вессантарамаха̄ра̄джена но хаттхӣ динно, ке тумхе’’ти маха̄джанам̣ хаттхавика̄ра̄дӣхи гхат̣т̣ента̄ нагарамаджджхена гантва̄ уттарадва̄рена никкхамим̣су. на̄гара̄ девата̄ват̣т̣анена бодхисаттасса куддха̄ ра̄джадва̄ре саннипатитва̄ махантам̣ упаккосамакам̣су. тена вуттам̣ –

‘‘сама̄кулам̣ пурам̣ а̄си, гхосо ча випуло маха̄;

хаттхина̄ге падиннамхи, сивӣнам̣ рат̣т̣хавад̣д̣хане.

‘‘атхеттха ваттати саддо, тумуло бхераво маха̄;

хаттхина̄ге падиннамхи, кхубхиттха нагарам̣ тада̄.

‘‘атхеттха ваттати саддо, тумуло бхераво маха̄;

хаттхина̄ге падиннамхи, сивӣнам̣ рат̣т̣хавад̣д̣хане’’ти.

таттха гхосоти упаккосанасаддо паттхат̣атта̄ випуло, уддхам̣ гататта̄ маха̄. сивӣнам̣ рат̣т̣хавад̣д̣ханети сивират̣т̣хасса вуддхикаре.

атхасса да̄нена сан̇кхубхитачитта̄ хутва̄ нагарава̄сино ран̃н̃о а̄рочесум̣. тена вуттам̣ –

1675.

‘‘угга̄ ча ра̄джапутта̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄.

1676.

‘‘кевало ча̄пи нигамо, сивайо ча сама̄гата̄;

дисва̄ на̄гам̣ нӣйама̄нам̣, те ран̃н̃о пат̣иведайум̣.

1677.

‘‘видхамам̣ дева те рат̣т̣хам̣, путто вессантаро тава;

катхам̣ но хаттхинам̣ даджджа̄, на̄гам̣ рат̣т̣хасса пӯджитам̣.

1678.

‘‘катхам̣ но кун̃джарам̣ даджджа̄, ӣса̄дантам̣ урӯл̣хавам̣;

кхеттан̃н̃ум̣ саббайуддха̄нам̣, саббасетам̣ гаджуттамам̣.

1679.

‘‘пан̣д̣укамбаласан̃чханнам̣, пабхиннам̣ саттумадданам̣;

дантим̣ сава̄лабӣджаним̣, сетам̣ кела̄саса̄дисам̣.

1680.

‘‘сасетаччхаттам̣ саупа̄дхеййам̣, са̄тхаббанам̣ сахаттхипам̣;

аггайа̄нам̣ ра̄джава̄хим̣, бра̄хман̣а̄нам̣ ада̄ гаджа’’нти.

таттха угга̄ти уггата̄ пан̃н̃а̄та̄. нигамоти негамакут̣умбикаджано. видхамам̣ дева те рат̣т̣ханти дева, тава рат̣т̣хам̣ видхамам̣. катхам̣ но хаттхинам̣ даджджа̄ти кена ка̄ран̣ена амха̄кам̣ хаттхинам̣ абхиман̇галасамматам̣ ка̄лин̇гарат̣т̣хава̄сӣнам̣ бра̄хман̣а̄нам̣ дадеййа. кхеттан̃н̃ум̣ саббайуддха̄нанти саббайуддха̄нам̣ кхеттабхӯмисӣсаджа̄нанасаматтхам̣. дантинти манорамадантайуттам̣. сава̄лабӣджанинти сахава̄лабӣджаним̣. саупа̄дхеййанти сааттхаран̣ам̣. са̄тхаббананти сахаттхиведжджам̣. сахаттхипанти хаттхипарича̄рака̄нам̣ пан̃чаннам̣ куласата̄нам̣ хаттхимен̣д̣ахаттхигопака̄нан̃ча васена сахаттхипам̣.

еван̃ча пана ватва̄ пунапи а̄хам̣су –

1681.

‘‘аннам̣ па̄нан̃ча йо даджджа̄, ваттхасена̄сана̄ни ча;

етам̣ кхо да̄нам̣ патирӯпам̣, етам̣ кхо бра̄хман̣а̄рахам̣.

1682.

‘‘айам̣ те вам̣сара̄джа̄ но, сивӣнам̣ рат̣т̣хавад̣д̣хано;

катхам̣ вессантаро путто, гаджам̣ бха̄джети сан̃джайа.

1683.

‘‘саче твам̣ на кариссаси, сивӣнам̣ вачанам̣ идам̣;

ман̃н̃е там̣ саха путтена, сивӣ хаттхе кариссаре’’ти.

таттха вам̣сара̄джа̄ти павен̣ийа̄ а̄гато маха̄ра̄джа̄. бха̄джетӣти дети. сивӣ хаттхе кариссарети сивират̣т̣хава̄сино саха путтена там̣ аттано хаттхе кариссантӣти.

там̣ сутва̄ ра̄джа̄ ‘‘ете вессантарам̣ ма̄ра̄петум̣ иччхантӣ’’ти сан̃н̃а̄йа а̄ха –

1684.

‘‘ка̄мам̣ джанападо ма̄си, рат̣т̣хан̃ча̄пи винассату;

на̄хам̣ сивӣнам̣ вачана̄, ра̄джапуттам̣ адӯсакам̣;

пабба̄джеййам̣ сака̄ рат̣т̣ха̄, путто хи мама орасо.

1685.

‘‘ка̄мам̣ джанападо ма̄си, рат̣т̣хан̃ча̄пи винассату;

на̄хам̣ сивӣнам̣ вачана̄, ра̄джапуттам̣ адӯсакам̣;

пабба̄джеййам̣ сака̄ рат̣т̣ха̄, путто хи мама атраджо.

1686.

‘‘на ча̄хам̣ тасмим̣ дуббхеййам̣, арийасӣлавато хи со;

асилокопи ме асса, па̄пан̃ча пасаве бахум̣;

катхам̣ вессантарам̣ путтам̣, саттхена гха̄тайа̄масе’’ти.

таттха ма̄сӣти ма̄ а̄си, ма̄ хотӯти аттхо. арийасӣлаватоти арийена сӣлаватена арийа̄йа ча а̄ча̄расампаттийа̄ саманна̄гато. гха̄тайа̄масети гха̄тайисса̄ма.

там̣ сутва̄ сивайо авочум̣ –

1687.

‘‘ма̄ нам̣ дан̣д̣ена саттхена, на хи со бандхана̄рахо;

пабба̄джехи ча нам̣ рат̣т̣ха̄, ван̇ке васату паббате’’ти.

таттха ма̄ нам̣ дан̣д̣ена саттхена̄ти дева, тумхе там̣ дан̣д̣ена ва̄ саттхена ва̄ ма̄ гха̄тайиттха. на хи со бандхана̄рахоти со бандхана̄рахопи на хотийева.

ра̄джа̄ а̄ха –

1688.

‘‘есо че сивӣнам̣ чхандо, чхандам̣ на пануда̄масе;

имам̣ со васату раттим̣, ка̄ме ча парибхун̃джату.

1689.

‘‘тато ратйа̄ виваса̄не, сӯрийассуггаманам̣ пати;

самагга̄ сивайо хутва̄, рат̣т̣ха̄ пабба̄джайанту на’’нти.

таттха васатӯти путтада̄расса ова̄дам̣ дадама̄но васату, екараттин̃часса ока̄сам̣ детха̄ти вадати.

те ‘‘екараттиматтам̣ васатӯ’’ти ран̃н̃о вачанам̣ сампат̣иччхим̣су. атха ра̄джа̄ не уййоджетва̄ путтасса са̄санам̣ песенто катта̄рам̣ а̄мантетва̄ тасса сантикам̣ песеси. со ‘‘са̄дхӯ’’ти сампат̣иччхитва̄ вессантарасса нивесанам̣ гантва̄ там̣ паваттим̣ а̄рочеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1690.

‘‘ут̣т̣хехи катте тарама̄но, гантва̄ вессантарам̣ вада;

‘сивайо дева те куддха̄, негама̄ ча сама̄гата̄.

1691.

‘‘угга̄ ча ра̄джапутта̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

кевало ча̄пи нигамо, сивайо ча сама̄гата̄.

1692.

‘‘асма̄ ратйа̄ виваса̄не, сӯрийассуггаманам̣ пати;

самагга̄ сивайо хутва̄, рат̣т̣ха̄ пабба̄джайанти там̣’.

1693.

‘‘са катта̄ тарама̄нова, сивира̄джена песито;

а̄муттахаттха̄бхаран̣о, суваттхо чанданабхӯсито.

1694.

‘‘сӣсам̣ нха̄то удаке со, а̄муттаман̣икун̣д̣ало;

упа̄гами пурам̣ раммам̣, вессантаранивесанам̣.

1695.

‘‘таттхаддаса кума̄рам̣ со, рамама̄нам̣ саке пуре;

парикин̣н̣ам̣ амаччехи, тидаса̄нам̣ва ва̄савам̣.

1696.

‘‘со таттха гантва̄ тарама̄но, катта̄ вессантарам̣брави;

‘дуккхам̣ те ведайисса̄ми, ма̄ ме куджджхи ратхесабха’.

1697.

‘‘вандитва̄ родама̄но со, катта̄ ра̄джа̄намабрави;

бхатта̄ меси маха̄ра̄джа, саббака̄мараса̄харо.

1698.

‘‘дуккхам̣ те ведайисса̄ми, таттха асса̄сайанту мам̣;

сивайо дева те куддха̄, негама̄ ча сама̄гата̄.

1699.

‘‘угга̄ ча ра̄джапутта̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

кевало ча̄пи нигамо, сивайо ча сама̄гата̄.

1700.

‘‘асма̄ ратйа̄ виваса̄не, сӯрийассуггаманам̣ пати;

самагга̄ сивайо хутва̄, рат̣т̣ха̄ пабба̄джайанти та’’нти.

таттха кума̄ранти ма̄та̄питӯнам̣ аттхита̄йа ‘‘кума̄ро’’твева сан̇кхам̣ гатам̣ ра̄джа̄нам̣. рамама̄нанти аттана̄ диннада̄насса ван̣н̣ам̣ катхайама̄нам̣ соманассаппаттам̣ хутва̄ нисиннам̣. парикин̣н̣ам̣ амаччехӣти аттана̄ сахаджа̄техи сат̣т̣хисахассехи амаччехи паривутам̣ самусситасетаччхатте ра̄джа̄сане нисиннам̣. ведайисса̄мӣти катхайисса̄ми. таттха асса̄сайанту манти тасмим̣ дуккхасса̄сана̄рочане катхетум̣ ависахавасена килантам̣ мам̣, дева, те па̄да̄ асса̄сайанту, виссаттхо катхехӣти мам̣ вадатха̄ти адхиппа̄йеневама̄ха.

маха̄сатто а̄ха –

1701.

‘‘кисмим̣ ме сивайо куддха̄, на̄хам̣ пасса̄ми дуккат̣ам̣;

там̣ ме катте вийа̄чиккха, касма̄ пабба̄джайанти ма’’нти.

таттха кисминти катарасмим̣ ка̄ран̣е. вийа̄чиккха̄ти виттха̄рато катхехи.

катта̄ а̄ха –

1702.

‘‘угга̄ ча ра̄джапутта̄ ча, весийа̄на̄ ча бра̄хман̣а̄;

хаттха̄роха̄ анӣкат̣т̣ха̄, ратхика̄ паттика̄рака̄;

на̄гада̄нена кхиййанти, тасма̄ пабба̄джайанти та’’нти.

таттха кхиййантӣти куджджханти.

там̣ сутва̄ маха̄сатто соманассаппатто хутва̄ а̄ха –

1703.

‘‘хадайам̣ чаккхумпахам̣ даджджам̣, ким̣ ме ба̄хиракам̣ дханам̣;

хиран̃н̃ам̣ ва̄ суван̣н̣ам̣ ва̄, мутта̄ вел̣урийа̄ ман̣и.

1704.

‘‘даккхин̣ам̣ ва̄пахам̣ ба̄хум̣, дисва̄ йа̄чакама̄гате;

дадеййам̣ на викампеййам̣, да̄не ме рамате мано.

1705.

‘‘ка̄мам̣ мам̣ сивайо саббе, пабба̄дженту хананту ва̄;

нева да̄на̄ вирамиссам̣, ка̄мам̣ чхинданту саттадха̄’’ти.

таттха йа̄чакама̄гатети йа̄чаке а̄гате там̣ йа̄чакам̣ дисва̄. нева да̄на̄ вирамиссанти нева да̄на̄ вирамисса̄ми.

там̣ сутва̄ катта̄ нева ран̃н̃а̄ диннам̣ на на̄гарехи диннам̣ аттано матийа̄ ева апарам̣ са̄санам̣ катхенто а̄ха –

1706.

‘‘евам̣ там̣ сивайо а̄ху, негама̄ ча сама̄гата̄;

контима̄ра̄йа тӣрена, гирима̄ран̃джарам̣ пати;

йена пабба̄джита̄ йанти, тена гаччхату суббато’’ти.

таттха контима̄ра̄йа̄ти контима̄ра̄йа на̄ма надийа̄ тӣрена. гирима̄ран̃джарам̣ патӣти а̄ран̃джарам̣ на̄ма гирим̣ абхимукхо хутва̄. йена̄ти йена маггена рат̣т̣ха̄ пабба̄джита̄ ра̄джа̄но гаччханти, тена суббато вессантаропи гаччхатӯти евам̣ сивайо катхентӣти а̄ха. идам̣ кира со девата̄дхиггахито хутва̄ катхеси.

там̣ сутва̄ бодхисатто ‘‘са̄дху досака̄рака̄нам̣ гатамаггена гамисса̄ми, мам̣ кхо пана на̄гара̄ на ан̃н̃ена досена пабба̄дженти, майа̄ хаттхисса диннатта̄ пабба̄дженти. евам̣ сантепи ахам̣ саттасатакам̣ маха̄да̄нам̣ дасса̄ми, на̄гара̄ ме екадивасам̣ да̄нам̣ да̄тум̣ ока̄сам̣ денту, све да̄нам̣ датва̄ татийадивасе гамисса̄мӣ’’ти ватва̄ а̄ха –

1707.

‘‘сохам̣ тена гамисса̄ми, йена гаччханти дӯсака̄;

раттиндивам̣ ме кхаматха, йа̄ва да̄нам̣ дада̄маха’’нти.

там̣ сутва̄ катта̄ ‘‘са̄дху, дева, на̄гара̄нам̣ ваккха̄мӣ’’ти ватва̄ пакка̄ми. маха̄сатто там̣ уййоджетва̄ маха̄сенагуттам̣ паккоса̄петва̄ ‘та̄та, ахам̣ све саттасатакам̣ на̄ма маха̄да̄нам̣ дасса̄ми, сатта хаттхисата̄ни, сатта ассасата̄ни, сатта ратхасата̄ни, сатта иттхисата̄ни, сатта дхенусата̄ни, сатта да̄сасата̄ни, сатта да̄сисата̄ни ча пат̣ийа̄дехи, на̄наппака̄ра̄ни ча аннапа̄на̄дӣни антамасо сурампи саббам̣ да̄таббайуттакам̣ упат̣т̣хапехӣ’’ти саттасатакам̣ маха̄да̄нам̣ вича̄ретва̄ амачче уййоджетва̄ екакова маддийа̄ васанат̣т̣ха̄нам̣ гантва̄ сирисайанапит̣т̣хе нисӣдитва̄ та̄йа саддхим̣ катхам̣ паваттеси. таматтхам̣ пака̄сенто саттха̄ а̄ха –

1708.

‘‘а̄мантайиттха ра̄джа̄нам̣, маддим̣ саббан̇гасобханам̣;

йам̣ те кин̃чи майа̄ диннам̣, дханам̣ дхан̃н̃ан̃ча виджджати.

1709.

‘‘хиран̃н̃ам̣ ва̄ суван̣н̣ам̣ ва̄, мутта̄ вел̣урийа̄ бахӯ;

саббам̣ там̣ нидахеййа̄си, йан̃ча те петтикам̣ дхана’’нти.

таттха нидахеййа̄сӣти нидхим̣ катва̄ т̣хапеййа̄си. петтиканти питито а̄гатам̣.

1710.

‘‘тамабрави ра̄джапуттӣ, маддӣ саббан̇гасобхана̄;

кухим̣ дева нидаха̄ми, там̣ ме аккха̄хи пуччхито’’ти.

таттха тамабравӣти ‘‘майхам̣ са̄микена вессантарена еттакам̣ ка̄лам̣ ‘дханам̣ нидхехӣ’ти на вуттапуббам̣, ида̄нева вадати, кухим̣ ну кхо нидхетаббам̣, пуччхисса̄ми на’’нти чинтетва̄ там̣ абрави.

вессантаро а̄ха –

1711.

‘‘сӣлавантесу даджджа̄си, да̄нам̣ мадди йатха̄рахам̣;

на хи да̄на̄ парам̣ аттхи, патит̣т̣ха̄ саббапа̄н̣ина’’нти.

таттха даджджа̄сӣти бхадде, мадди кот̣т̣ха̄дӣсу анидахитва̄ ануга̄миканидхим̣ нидахама̄на̄ сӣлавантесу дадеййа̄си. на хи да̄на̄ паранти да̄нато уттаритарам̣ патит̣т̣ха̄ на̄ма на хи аттхи.

са̄ ‘‘са̄дхӯ’’ти тасса вачанам̣ сампат̣иччхи. атха нам̣ уттарипи оваданто а̄ха –

1712.

‘‘путтесу мадди дайеси, сассуйа̄ сасурамхи ча;

йо ча там̣ бхатта̄ ман̃н̃еййа, саккаччам̣ там̣ упат̣т̣хахе.

1713.

‘‘но че там̣ бхатта̄ ман̃н̃еййа, майа̄ виппавасена те;

ан̃н̃ам̣ бхатта̄рам̣ парийеса, ма̄ киситтхо майа̄ вина̄’’ти.

таттха дайесӣти дайам̣ меттам̣ кареййа̄си. йо ча там̣ бхатта̄ ман̃н̃еййа̄ти бхадде, йо ча майи гате ‘‘ахам̣ те бхатта̄ бхависса̄мӣ’’ти там̣ ман̃н̃иссати, тампи саккаччам̣ упат̣т̣хахеййа̄си. майа̄ виппавасена тети майа̄ саддхим̣ тава виппава̄сена саче кочи ‘‘ахам̣ те бхатта̄ бхависса̄мӣ’’ти там̣ на ман̃н̃еййа, атха сайамева ан̃н̃ам̣ бхатта̄рам̣ парийеса. ма̄ киситтхо майа̄ вина̄ти майа̄ вина̄ хутва̄ ма̄ киса̄ бхави, ма̄ киламӣти аттхо.

атха нам̣ маддӣ ‘‘ким̣ ну кхо еса еварӯпам̣ вачанам̣ мам̣ бхан̣атӣ’’ти чинтетва̄ ‘‘касма̄, дева, имам̣ айуттам̣ катхам̣ катхесӣ’’ти пуччхи. маха̄сатто ‘‘бхадде, майа̄ хаттхисса диннатта̄ сивайо куддха̄ мам̣ рат̣т̣ха̄ пабба̄дженти, све ахам̣ саттасатакам̣ маха̄да̄нам̣ датва̄ татийадивасе нагара̄ никкхамисса̄мӣ’’ти ватва̄ а̄ха –

1714.

‘‘ахан̃хи ванам̣ гаччха̄ми, гхорам̣ ва̄л̣амига̄йутам̣;

сам̣сайо джӣвитам̣ майхам̣, екакасса браха̄ване’’ти.

таттха сам̣сайоти анекапаччаттхике екакасса сукхума̄ласса мама ване васато куто джӣвитам̣, ниччхайена марисса̄мӣти адхиппа̄йеневам̣ а̄ха.

1715.

‘‘тамабрави ра̄джапуттӣ, маддӣ саббан̇гасобхана̄;

абхумме катхам̣ ну бхан̣аси, па̄пакам̣ вата бха̄саси.

1716.

‘‘неса дхаммо маха̄ра̄джа, йам̣ твам̣ гаччхеййа екако;

ахампи тена гаччха̄ми, йена гаччхаси кхаттийа.

1717.

‘‘маран̣ам̣ ва̄ тайа̄ саддхим̣, джӣвитам̣ ва̄ тайа̄ вина̄;

тадева маран̣ам̣ сеййо, йам̣ че джӣве тайа̄ вина̄.

1718.

‘‘аггим̣ уджджа̄лайитва̄на, екаджа̄ласама̄хитам̣;

таттха ме маран̣ам̣ сеййо, йам̣ че джӣве тайа̄ вина̄.

1719.

‘‘йатха̄ а̄ран̃н̃акам̣ на̄гам̣, дантим̣ анвети хаттхинӣ;

джессантам̣ гиридуггесу, самесу висамесу ча.