અઞ્ઞ > બ્યાકરણ ગન્થ-સઙ્ગહો > સુબોધાલઙ્કારપાઠ

MMR Vol 0

Misc. Paragraph

સુબોધાલઙ્કારો

૧. દોસાવબોધ-પઠમપરિચ્છેદ

૨. દોસપરિહારાવબોધ-દુતિયપરિચ્છેદ

૩. ગુણાવબોધ-તતિયપરિચ્છેદ

૪. અત્થાલઙ્કારાવબોધ-ચતુત્થપરિચ્છેદ

વઙ્કવુત્તિ અત્થાલઙ્કાર

૫. ભાવાવબોધ-પઞ્ચમપરિચ્છેદ

ઠાયીભાવ નિદ્દેસ રતિટ્ઠાયીભાવ

નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ

મુનિન્દવદનમ્ભોજ, ગબ્ભસમ્ભવસુન્દરી;

સરણં પાણિનં વાણી, મય્હં પીણયતં મનં.

રામ, સમ્મા’દ્ય’લઙ્કારા, સન્તિ સન્તો પુરાતના;

તથાપિ તુ વળઞ્જેન્તિ, સુદ્ધમાગધિકા ન તે.

તેના’પિ નામ તોસેય્ય, મેતે લઙ્કારવજ્જિતે;

અનુરૂપેના’લઙ્કારે, ને’સ મેસો પરિસ્સમો.

યેસં ન સઞ્ચિતા પઞ્ઞા, નેકસત્થન્તરો’ચિતા;

સમ્મોહ’બ્ભાહતા વે’તે, નાવબુજ્ઝન્તિ કિઞ્ચિપિ.

કિં તેહિ પાદસુસ્સૂસા, યેસં નત્થિ ગરૂનિ’હ;

યે તપ્પાદરજોકિણ્ણા, તે’વ સાધૂ વિવેકિનો.

કબ્બ, નાટકનિક્ખિત્ત, નેત્તચિત્તા કવિજ્જના;

યંકિઞ્ચિ રચયન્તે’તં, ન વિમ્હયકરં પરં.

તેયે’વ પટિભાવેન્તો, સો’વ બન્ધો સવિમ્હયો;

યેન તોસેન્તિ વિઞ્ઞૂ યે, તત્થ પ્ય’વિહિતા’દરા.

બન્ધો ¶ ચ નામ સદ્દ,ત્થા, સહિતા દોસવજ્જિતા;

પજ્જ ગજ્જ વિમિસ્સાનં, ભેદેના’યં તિધા ભવે.

નિબન્ધો ચા’નિબન્ધો ચ, પુન દ્વિધા નિરુપ્પતે;

તં તુ પાપેન્ત્ય’લઙ્કારા, વિન્દનીયતરત્તનં.

અનવજ્જં મુખમ્ભોજ [‘‘અમ્ભોજ’’ન્તિ પદં પાળિયં નત્થિ, વારિજવાચકં, સક્કટગન્થતો અનીતં], મનવજ્જા ચ ભારતી;

અલઙ્કતા’વ સોભન્તે, કિં નુ તે નિર’લઙ્કતા?

વિના ગરૂપદેસં તં, બાલો’લઙ્કત્તુ મિચ્છતિ;

સમ્પાપુણે ન વિઞ્ઞૂહિ, હસ્સભાવં કથં નુ સો?

ગન્થોપિ કવિવાચાન, મલઙ્કાર’પ્પકાસકો;

યાતિ તબ્બચનીયત્તં, ત’બ્બોહારૂ’પચારતો.

દ્વિપ્પકારા અલઙ્કારા, તત્થ સદ્દ, ત્થભેદતો;

સદ્દત્થા બન્ધનામા’વ, તંસજ્જિત તદાવલિ.

ગુણાલઙ્કારસંયુત્તા, અપિ દોસલવ’ઙ્કિતા;

પસંસિયા ન વિઞ્ઞૂહિ, સા કઞ્ઞા વિય તાદિસી.

તેન દોસનિરાસો’વ, મહુસ્સાહેન સાધિયો;

નિદ્દોસા સબ્બથા સા’યં, સગુણા ન ભવેય્ય કિં?

સા’લઙ્કારવિયુત્તા’પિ, ગુણયુત્તા મનોહરા;

નિદ્દોસા દોસરહિતા, ગુણયુત્તા વધૂ વિય.

પદે વાક્યે તદત્થે ચ, દોસા યે વિવિધા મતા;

સો’દાહરણ મેતેસં, લક્ખણં કથયામ્ય’હં.

વિરુદ્ધત્થન્તરા, ઝત્થ, કિલિટ્ઠાનિ, વિરોધિ ચ;

નેય્યં, વિસેસનાપેક્ખં, હીનત્થક મનત્થકં.

દોસા પદાન વાક્યાન, મેકત્થં ભગ્ગરીતિકં;

તથા બ્યાકિણ્ણ ગામ્માનિ, યતિહીનં કમચ્ચુતં;

અતિવુત્ત મપેતત્થં, સબન્ધફરુસં તથા.

અપક્કમો’ ¶ , ચિત્યહીનં, ભગ્ગરીતિ, સસંસયં;

ગામ્મં દુટ્ઠાલઙ્કતીતિ, દોસા વાક્યત્થનિસ્સિતા.

વિરુદ્ધત્થન્તરં તઞ્હિ, યસ્સ’ઞ્ઞત્થો વિરુજ્ઝતિ;

અધિપ્પેતે યથા મેઘો, વિસદો સુખયે જનં.

વિસેસ્ય મધિકં યેના, ઝત્થ મેતં ભવે યથા;

ઓભાસિતા’સેસદિસો, ખજ્જોતો’યં વિરાજતે.

યસ્સ’ત્થા’વગમો દુક્ખો, પકત્યા’દિવિભાગતો;

કિલિટ્ઠં તં યથા તાય, સો’ય માલિઙ્ગ્યતે પિયા.

યં કિલિટ્ઠપદં મન્દા, ભિધેય્યં યમકાદિકં;

કિલિટ્ઠપદદોસે’વ, તમ્પિ અન્તો કરીયતિ.

પતીતસદ્દરચિતં, સિલિટ્ઠપદસન્ધિકં;

પસાદગુણસંયુત્તં, યમકં મત મેદિસં.

અબ્યપેતં બ્યપેત’ઞ્ઞ, માવુત્તા’નેકવણ્ણજં;

યમકં તઞ્ચ પાદાન, માદિ, મજ્ઝ, ન્ત, ગોચરં.

સુજના’સુજના સબ્બે, ગુણેનાપિ વિવેકિનો;

વિવેકં ન સમાયન્તિ, અવિવેકિજનન્તિકે.

કુસલા’કુસલા સબ્બે, પબલા’પબલા થવા;

નો યાતા યાવ’હોસિત્તં, સુખદુક્ખપ્પદા સિયું;

અબ્યપેત પઠમ દુતિય તતિયપાદાદિ યમકં.

સાદરં સા દરં હન્તુ, વિહિતા વિહિતા મયા;

વન્દના વન્દનામાન, ભાજને રતનત્તયે.

કમલં ક’મલં કત્તું, વનદો વનદો’મ્બરં;

સુગતો સુગતો લોકં, સહિતં સ હિતં કરં.

અબ્યપેતાદિયમક ¶ , સ્સેસો લેસો નિદસ્સિતો;

ઞેય્યાનિ’માયેવ દિસા, ય’ઞ્ઞાનિ યમકાનિપિ.

અચ્ચન્તબહવો તેસં, ભેદા સમ્ભેદયોનિયો;

તથાપિ કેચિ સુકરા, કેચિ અચ્ચન્તદુક્કરા.

યમકં તં પહેલી [પહેળિ (ક.)] ચ, નેકન્તમધુરાનિ’તિ;

ઉપેક્ખિયન્તિ સબ્બાનિ, સિસ્સખેદભયા મયા.

દેસકાલકલાલોક, ઞાયાગમવિરોધિ યં;

તં વિરોધિપદં ચે’ત, મુદાહરણતો ફુટં.

ય દપ્પતીત માનીય, વત્તબ્બં નેય્ય માહુ તં;

યથા સબ્બાપિ ધવલા, દિસા રોચન્તિ રત્તિયં.

નેદિસં બહુ મઞ્ઞન્તિ, સબ્બે સબ્બત્થ વિઞ્ઞુનો;

દુલ્લભા’વગતી સદ્દ, સામત્થિયવિલઙ્ઘિની.

સિયા વિસેસનાપેક્ખં, યં તં પત્વા વિસેસનં;

સાત્થકં તં યથા તં સો, ભિય્યો પસ્સતિ ચક્ખુના.

હીનં કરે વિસેસ્યં યં, તં હીનત્થં ભવે યથા;

નિપ્પભી કત ખજ્જોતો, સમુદેતિ દિવાકરો.

પાદપૂરણમત્તં યં, અનત્થમિતિ તં મતં;

યથા હિ વન્દે બુદ્ધસ્સ, પાદપઙ્કેરુહં પિ ચ.

સદ્દતો અત્થતો વુત્તં, યત્થ ભિય્યોપિ વુચ્ચતિ;

ત મેકત્થં યથા’ભાતિ, વારિદો વારિદો અયં.

તિત્થિયઙ્કુરબીજાનિ, જહં દિટ્ઠિગતાનિ’હ;

પસાદેતિ પસન્ને’સો, મહામુનિ મહાજને.

આરદ્ધક્કમવિચ્છેદા, ભગ્ગરીતિ ભવે યથા;

કાપિ પઞ્ઞા, કોપિ પગુણો, પકતીપિ અહો તવ.

પદાનં ¶ દુબ્બિનિક્ખેપા, બ્યામોહો યત્થ જાયતિ;

તં બ્યાકિણ્ણન્તિ વિઞ્ઞેય્યં, તદુદાહરણં યથા.

બહુગુણે પણમતિ, દુજ્જનાનં પ્યયં જનો;

હિતં પમુદિતો નિચ્ચં, સુગતં સમનુસ્સરં.

વિસિટ્ઠવચના’પેતં, ગામ્મં’ત્ય’ભિમતં યથા;

કઞ્ઞે કામયમાનં મં, ન કામયસિ કિંન્વિ’દં?

પદસન્ધાનતો કિઞ્ચિ, દુપ્પતીતિકરં ભવે;

તમ્પિ ગામ્મં ત્ય’ભિમતં, યથા યાભવતો પિયા.

વુત્તેસુ સૂચિતે ટ્ઠાને, પદચ્છેદો ભવે યતિ;

યં તાય હીનં તં વુત્તં, યતિહીનન્તિ સા પન.

યતિ સબ્બત્થપાદન્તે, વુત્તડ્ઢે ચ વિસેસતો;

પુબ્બાપરાનેકવણ્ણ, પદમજ્ઝેપિ કત્થચિ.

તં નમે સિરસા ચામિ, કરવણ્ણં તથાગતં;

સકલાપિ દિસા સિઞ્ચ, તિવ સોણ્ણરસેહિ યો.

સરો સન્ધિમ્હિ પુબ્બન્તો, વિય લોપે વિભત્તિયા;

અઞ્ઞથા ત્વ’ઞ્ઞથા તત્થ, યા’દેસાદિ પરા’દિ’વ.

ચાદી પુબ્બપદન્તા’વ, નિચ્ચં પુબ્બપદસ્સિતા;

પાદયો નિચ્ચસમ્બન્ધા, પરાદીવ પરેન તુ.

નમે તં સિરસા સબ્બો, પમા’તીતં તથાગતં;

યસ્સ લોકગ્ગતં પત્ત, સ્સો’પમા ન હિ યુજ્જતિ.

મુનિન્દં તં સદા વન્દા, મ્ય’નન્તમતિ મુત્તમં;

યસ્સ પઞ્ઞા ચ મેત્તા ચ, નિસ્સીમાતિ વિજમ્ભતિ.

ચાદિપાદીસુ પચ્ચુદાહરણાનિ યથા

મહામેત્તા મહાપઞ્ઞા, ચ યત્થ પરમોદયા;

પણમામિ જિનં તં પ, વરં વરગુણા’લયં.

પદત્થક્કમતો મુત્તં, કમચ્ચુત મિદં યથા;

ખેત્તં વા દેહિ ગામં વા, દેસં વા મમ સોભનં.

લોકિયત્થ ¶ મતિક્કન્તં, અતિવુત્તં મતં યથા;

અતિસમ્બાધ માકાસ, મેતિસ્સા થનજમ્ભને.

સમુદાયત્થતો’પેતં, તં અપેતત્થકં યથા;

ગાવિપુત્તો બલિબદ્ધો, તિણં ખાદી પિવી જલં.

બન્ધે ફરુસતા યત્થ, તં બન્ધફરુસં યથા;

ખરા ખિલા પરિક્ખીણા, ખેત્તે ખિત્તં ફલત્ય’લં.

ઞેય્યં લક્ખણ મન્વત્થ, વસેના’પક્કમાદિનં;

ઉદાહરણ મેતેસં, દાનિ સન્દસ્સયામ્ય’હં.

ભાવના, દાન, સીલાનિ, સમ્મા સમ્પાદિતાનિ’હ;

ભોગ, સગ્ગાદિ, નિબ્બાન, સાધનાનિ ન સંસયો.

પૂજનીયતરો લોકે, અહ મેકો નિરન્તરં;

મયેકસ્મિં ગુણા સબ્બે, યતો સમુદિતા અહું.

યાચિતો’હં કથં નામ, ન દજ્જામ્ય’પિ જીવિતં;

તથાપિ પુત્તદાનેન, વેધતે હદયં મમ.

ઇત્થીનં દુજ્જનાનઞ્ચ, વિસ્સાસો નોપપજ્જતે;

વિસે સિઙ્ગિમ્હિ નદિયં, રોગે રાજકુલમ્હિ ચ.

મુનિન્દચન્દિમા લોક, સરલોલવિલોચનો;

જનો’ વક્કન્તપન્થો’વ, ગોપદસ્સનપીણિતો.

વાક્યત્થતો દુપ્પતીતિ, કરં ગામ્મં મતં યથા;

પોસો વીરિયવા સો’યં, પરં હન્ત્વા ન વિસ્સમી.

દુટ્ઠાલઙ્કરણં તેતં [ત્વેથં (?)], યત્થા’લઙ્કારદૂસનં;

તસ્સા’લઙ્કારનિદ્દેસે, રૂપ માવિ ભવિસ્સતિ.

ઇતિ સઙ્ઘરક્ખિતમહાસામિવિરચિતે સુબોધાલઙ્કારે

૨. દોસપરિહારાવબોધ-દુતિયપરિચ્છેદ

કદાચિ કવિકોસલ્લા, વિરોધો સકલો પ્ય’યં;

દોસસઙ્ખ્ય મતિક્કમ્મ, ગુણવીથિં વિગાહતે.

તેન વુત્તવિરોધાન, મવિરોધો યથા સિયા;

તથા દોસપરિહારા, વબોધો દાનિ નીયતે.

તત્થ વિરુદ્ધત્થન્તરસ્સ પરિહારો યથા

વિન્દન્તં પાકસાલીનં, સાલીનં દસ્સના સુખં;

તં કથં નામ મેઘો’યં, વિસદો સુખયે જનં?

વિનાયકોપિ નાગો સિ, ગોતમોપિ મહામતિ;

પણીતોપિ રસા’પેતો, ચિત્તા મે સામિ તે ગતિ.

કથં તાદિગુણાભાવે, લોકં તોસેતિ દુજ્જનો?

ઓભાસિતાસેસદિસો, ખજ્જોતો નામ કિં ભવે?

પહેલિકાય [પહેળિકાય (ક.)] મારુળ્હા, ન હિ દુટ્ઠા કિલિટ્ઠતા;

પિયા સુખા’લિઙ્ગિતં ક, માલિઙ્ગતિ નુ નો ઇતિ.

યમકે નો પયોજેય્ય, કિલિટ્ઠપદ મિચ્છિતે;

તતો યમક મઞ્ઞં તુ, સબ્બ મેતંમયં વિય.

બોધિસત્તપ્પભાવેન ¶ , થલેપિ જલજાન્ય’હું;

નુદન્તાનિ’વ સુચિરા, વાસક્લેસં તહિં જલે.

મહાનુભાવ પિસુનો, મુનિનો મન્દ મારુતો;

સબ્બોતુકમયં વાયિ, ધુનન્તો કુસુમં સમં.

નિમુગ્ગમાનસો બુદ્ધ, ગુણે પઞ્ચસિખસ્સપિ;

તન્તિસ્સર વિરોધો સો, ન સમ્પીણેતિ કં જનં?

ગણયે ચક્કવાળં સો, ચન્દનાયપિ સીતલં;

સમ્બોધિ સત્ત હદયો, પદિત્ત’ઙ્ગારપૂરિતં.

પરિચ્ચત્તભવોપિ ત્વ, મુપનીતભવો અસિ;

અચિન્ત્યગુણસારાય, નમો તે મુનિપુઙ્ગવ.

નેવા’લપતિ કેના’પિ, વચીવિઞ્ઞત્તિતો યતિ;

સમ્પજાનમુસાવાદા, ફુસેય્યા’પત્તિદુક્કટં.

મરીચિચન્દના’લેપ, લાભા સીતમરીચિનો;

ઇમા સબ્બાપિ ધવલા, દિસા રોચન્તિ નિબ્ભરં.

મનોનુરઞ્જનો માર, ઙ્ગનાસિઙ્ગારવિબ્ભમો;

જિનેના’સમનુઞ્ઞાતો, મારસ્સ હદયા’નલો.

અપયાતા’પરાધમ્પિ, અયં વેરી જનં જનો;

કોધપાટલભૂતેન, ભિય્યો પસ્સતિ ચક્ખુના.

અપ્પકાનમ્પિ પાપાનં, પભાવં નાસયે બુધો;

અપિ નિપ્પભાતા’નીત, ખજ્જોતો હોતિ ભાણુમા.

ન ¶ પાદપૂરણત્થાય, પદં યોજેય્ય કત્થચિ,

યથા વન્દે મુનિન્દસ્સ, પાદપઙ્કેરુહં વરં.

ભયકોધપસંસાદિ, વિસેસો તાદિસો યદિ;

વત્તું કામીયતે દોસો, ન તત્થે’કત્થતાકતો.

સપ્પો સપ્પો! અયં હન્દ, નિવત્તતુ ભવં તતો,

યદિ જીવિતુકામો’સિ, કથં ત મુપસપ્પસિ?

યોકોચિ રૂપા’તિસયો, કન્તિ કાપિ મનોહરા;

અબ્યામોહકરં બન્ધં, અબ્યાકિણ્ણં મનોહરં;

અદૂરપદ વિન્યાસં, પસંસન્તિ કવિસ્સરા.

નીલુપ્પલા’ભં નયનં, બન્ધુકરુચિરો’ધરો;

નાસા હેમ’ઙ્કુસો તેન, જિનો’યં પિયદસ્સનો.

સમતિક્કન્ત ગામ્મત્તં, કન્ત વાચા’ભિસઙ્ખતં;

બન્ધનં રસહેતુત્તા, ગામ્મત્તં અતિવત્તતિ.

દુનોતિ કામચણ્ડાલો, સો મં સદય નિદ્દયો;

ઈદિસં બ્યસના’પન્નં, સુખીપિ કિ મુપેક્ખસે?

યતિહીનપરિહારો, ન પુને’દાનિ નીયતે;

યતો ન સવનુ’બ્બેગં, હેટ્ઠા યેસં વિચારિતં.

ઉદારચરિતો’સિ ત્વં, તેને’વા’રાધના ત્વયિ;

દેસં વા દેહિ ગામં વા, ખેત્તં વા મમ સોભનં.

મુનિન્દચન્દસમ્ભૂત, યસોરાસિમરીચિનં;

સકલોપ્ય’ય માકાસો, ના’વકાસો વિજમ્ભને.

વાક્યં ¶ બ્યાપન્નચિત્તાનં, અપેતત્થં અનિન્દિતં;

તેનુ’મ્મત્તાદિકાનં તં, વચના’ઞ્ઞત્ર દુસ્સતિ.

સમુદ્દો પીયતે સો’ય, મહ’મજ્જ જરાતુરો;

ઇમે ગજ્જન્તિ જીમૂતા, સક્કસ્સે’રાવણો પિયો.

સુખુમાલા’વિરોધિત્ત, દિત્તભાવપ્પભાવિતં;

બન્ધનં બન્ધફરુસ, દોસં સંદૂસયેય્ય તં.

પસ્સન્તા રૂપવિભવં, સુણન્તા મધુરં ગિરં;

ચરન્તિ સાધૂ સમ્બુદ્ધ, કાલે કેળિપરમ્મુખા.

ભાવના, દાન, સીલાનિ, સમ્મા સમ્પાદિતાનિ’હ;

નિબ્બાન, ભોગ, સગ્ગાદિ, સાધનાનિ ન સંસયો.

ઉદ્દિટ્ઠવિસયો કોચિ, વિસેસો તાદિસો યદિ;

અનુ’દ્દિટ્ઠેસુ નેવ’ત્થિ, દોસો કમવિલઙ્ઘને.

કુસલા’કુસલં અબ્યા, કત’મિચ્ચેસુ પચ્છિમં;

અબ્યાકતં પાકદં ન, પાકદં પઠમદ્વયં.

સગુણાના’વિકરણે, કારણે સતિ તાદિસે;

ઓચિત્યહીનતા’પત્તિ, નત્થિ ભૂતત્થસંસિનો.

ઓચિત્યં નામ વિઞ્ઞેય્યં, લોકે વિખ્યાત માદરા;

તત્થો’પદેસપભવા, સુજના કવિપુઙ્ગવા.

વિઞ્ઞાતોચિત્યવિભવો, ચિત્યહીનં પરિહરે;

યો મારસેન માસન્ન, માસન્નવિજયુ’સ્સવો;

તિણાયપિ ન મઞ્ઞિત્થ, સો વો દેતુ જયં જિનો.

આરદ્ધકત્તુકમ્માદિ, કમા’તિક્કમલઙ્ઘને;

ભગ્ગરીતિવિરોધો’યં, ગતિં ન ક્વા’પિ વિન્દતિ.

સુજન’ઞ્ઞાન મિત્થીનં, ¶ વિસ્સાસો નો’પપજ્જતે;

વિસસ્સ સિઙ્ગિનો રોગ, નદીરાજકુલસ્સ ચ.

ભેસજ્જે વિહિતે સુદ્ધ, બુદ્ધાદિરતનત્તયે;

પસાદ માચરે નિચ્ચં, સજ્જને સગુણેપિ ચ.

મુનિન્દચન્દિમા’લોક, રસ લોલ વિલોચનો;

જનો’વક્કન્તપન્થો’વ, રંસિદસ્સનપીણિતો.

સંસયાયે’વ યંકિઞ્ચિ, યદિ કીળાદિહેતુના;

પયુજ્જતે ન દોસો’વ, સસંસયસમપ્પિતો.

યાતે દુતિયં નિલયં, ગરુમ્હિ સકગેહતો;

પાપુણેય્યામ નિયતં, સુખ’મજ્ઝયના’દિના.

સુભગા ભગિની સા’યં, એતસ્સિ’ચ્ચેવમાદિકં;

ન ‘ગામ્મ’મિતિ નિદ્દિટ્ઠં, કવીહિ સકલેહિપિ.

દુટ્ઠા’લઙ્કારવિગમે, સોભના’લઙ્કતિક્કમો;

અલઙ્કારપરિચ્છેદે, આવિભાવં ગમિસ્સતિ.

વિઞ્ઞાયિ’મં ગરુવરાન’ધિક’પ્પસાદા,

ઇતિ સઙ્ઘરક્ખિતમહાસામિવિરચિતે સુબોધાલઙ્કારે

સમ્ભવન્તિ ¶ ગુણા યસ્મા, દોસાને’વ’મતિક્કમે;

દસ્સેસ્સં તે તતો દાનિ, સદ્દે સમ્ભૂસયન્તિ યે.

પસાદો’જો, મધુરતા, સમતા, સુખુમાલતા;

સિલેસો’દરતા, કન્તિ, અત્થબ્યત્તિ, સમાધયો.

ગુણેહે’તેહિ સમ્પન્નો, બન્ધો કવિમનોહરો;

સમ્પાદિયતિ કત્તૂનં, કિત્તિ મચ્ચન્તનિમ્મલં.

અદૂરાહિતસમ્બન્ધ, સુભગા યા પદા’વલિ;

સુપસિદ્ધા’ભિધેય્યા’યં, પસાદં જનયે યથા.

અલઙ્કરોન્તા વદનં, મુનિનો’ધરરંસિયો;

સોભન્તે’રુણરંસી’વ, સમ્પતન્તા’મ્બુજો’દરે.

ઓજો સમાસબાહુલ્ય, મેસો ગજ્જસ્સ જીવિતં;

મુનિન્દ મન્દ સઞ્જાત, હાસ ચન્દન લિમ્પિતા;

પલ્લવા ધવલા તસ્સે, વેકો ના’ધરપલ્લવો.

પદા’ભિધેય્યવિસયં, સમાસ બ્યાસ સમ્ભવં;

યં પારિણત્યં હોતી’હ, સોપિ ઓજો’વ તં યથા.

જોતયિત્વાન સદ્ધમ્મં, સન્તારેત્વા સદેવકે;

જલિત્વા અગ્ગિખન્ધો’વ, નિબ્બુતો સો સસાવકો.

મત્થકટ્ઠી મતસ્સા’પિ, રજોભાવં વજન્તુ મે;

યતો પુઞ્ઞેન તે સેન્તુ, જિન પાદ’મ્બુજદ્વયે.

ઇચ્ચત્ર ¶ નિચ્ચપ્પણતિ, ગેધો સાધુ પદિસ્સતિ;

જાયતે’યં ગુણો તિક્ખ, પઞ્ઞાનમભિયોગતો.

મધુરત્તં પદાસત્તિ, ર’નુપ્પાસવસા દ્વિધા;

સિયા સમસુતિ પુબ્બા, વણ્ણા’વુત્તિ પરો યથા.

યદા એસો’ભિસમ્બોધિં, સમ્પત્તો મુનિપુઙ્ગવો;

તદા પભુતિ ધમ્મસ્સ, લોકે જાતો મહુ’સ્સવો.

મુનિન્દમન્દહાસા તે, કુન્દ સન્દોહવિબ્ભમા;

દિસન્ત મનુધાવન્તિ, હસન્તા ચન્દકન્તિયો.

સબ્બકોમલવણ્ણેહિ, ના’નુપ્પાસો પસંસિયો;

યથા’યં માલતીમાલા, લિન લોલા’લિમાલિની.

મુદૂહિ વા કેવલેહિ, કેવલેહિ ફુટેહિ વા,

મિસ્સેહિ વા તિધા હોતિ, વણ્ણેહિ સમતા યથા.

કોકિલા’લાપસંવાદી, મુનિન્દા’લાપવિબ્ભમો;

હદયઙ્ગમતં યાતિ, સતં દેતિ ચ નિબ્બુતિં.

સમ્ભાવનીયસમ્ભાવં, ભગવન્તં ભવન્તગું;

ભવન્તસાધના’કઙ્ખી, કો ન સમ્ભાવયે વિભું.

લદ્ધચન્દનસંસગ્ગ, સુગન્ધિ મલયા’નિલો;

મન્દ માયાતિ ભીતો’વ, મુનિન્દમુખમારુતા.

અનિટ્ઠુર’ક્ખર’પ્પાયા, સબ્બકોમલ નિસ્સટા;

કિચ્છમુચ્ચારણા’પેત, બ્યઞ્જના સુખુમાલતા.

પસ્સન્તા રૂપવિભવં, સુણન્તા મધુરં ગિરં;

ચરન્તિ સાધૂ [સાધુ (સી-છન્ધાનુરક્ખણત્થં)] સમ્બુદ્ધ, કાલે કેળિપરમ્મુખા.

અલઙ્કારવિહીના’પિ, સતં સમ્મુખતે’દિસી;

આરોહતિ વિસેસેન, રમણીયા ત’દુજ્જલા.

રોમઞ્ચ ¶ પિઞ્છ રચના, સાધુ વાદાહિતદ્ધની;

લળન્તિ’મે મુનિમેઘુ, મ્મદા સાધુ સિખાવલા.

સુખુમાલત્ત મત્થે’વ, પદત્થવિસયમ્પિ ચ;

યથા મતાદિસદ્દેસુ, કિત્તિસેસાદિકિત્તનં.

સિલિટ્ઠ પદ સંસગ્ગ, રમણીય ગુણા’લયો;

સબન્ધગારવો સો’યં, સિલેસો નામ તં યથા.

બાલિ’ન્દુવિબ્ભમ’ચ્છેદિ, નખરા’વલિ કન્તિભિ;

સા મુનિન્દપદ’મ્ભોજ, કન્તિ વો વલિતા’વતં.

ઉક્કંસવન્તો યોકોચિ, ગુણો યદિ પતીયતે;

ઉદારો’યં ભવે તેન, સનાથા બન્ધપદ્ધતિ.

પાદમ્ભોજ રજો લિત્ત, ગત્તા યે તવ ગોતમ;

અહો! તે જન્તવો યન્તિ, સબ્બથા નિરજત્તનં.

એવં જિના’નુભાવસ્સ, સમુક્કંસો’ત્ર દિસ્સતિ;

પઞ્ઞવા વિધિના’નેન, ચિન્તયે પર મીદિસં.

ઉદારો સોપિ વિઞ્ઞેય્યો, યં પસત્થ વિસેસનં;

યથા કીળાસરો લીલા, હાસો હેમઙ્ગદા’દયો.

લોકિય’ત્થા’ન’તિક્કન્તા, કન્તા સબ્બજનાનપિ;

કન્તિ નામા’તિવુત્તસ્સ, વુત્તા સા પરિહારતો.

સા’યં તદુભયા નેય્ય, પરિહારે પદસ્સિતા;

યથા મરીચિચ્ચાદિ ચ, મનોનુરઞ્જનોચ્ચાદિ.

સભાવા’મલતા ધીર, મુધા પાદનખેસુ તે;

યતો તે’વનતા’નન્ત, મોળિચ્છાયા જહન્તિ નો.

‘બન્ધસારો’તિ મઞ્ઞન્તિ, યં સમગ્ગાપિ વિઞ્ઞુનો;

દસ્સના’વસરં પત્તો, સમાધિ નામ’યં ગુણો.

અઞ્ઞધમ્મો તતો’ઞ્ઞત્થ, લોકસીમા’નુરોધતો;

સમ્મા આધીયતે’ચ્ચે’સો, ‘સમાધી’તિ નિરુચ્ચતિ.

અપાણે ¶ પાણીનં ધમ્મો, સમ્મા આધીયતે ક્વચિ,;

નિરૂપે રૂપયુત્તસ્સ, નિરસે સરસસ્સ, ચ.

અદ્રવે દ્રવયુત્તસ્સ, અકત્તરિપિ કત્તુતા,;

કઠિનસ્સા’સરીરે,પિ, રૂપં તેસં કમા સિયા.

ઉણ્ણા પુણ્ણિ’ન્દુના નાથ! દિવાપિ સહ સઙ્ગમા;

વિનિદ્દા સમ્પમોદન્તિ, મઞ્ઞે કુમુદિની તવ.

દયારસેસુ મુજ્જન્તા, જના’મતરસેસ્વિ’વ;

સુખિતા હતદોસા તે, નાથ! પાદ’મ્બુજા’નતા.

મધુરેપિ ગુણે ધીર, ન’પ્પસીદન્તિ યે તવ;

કીદિસી મનસોવુત્તિ, તેસં ખારગુણાન ભો’.

સબ્બત્થસિદ્ધ! ચૂળક, પુટપેય્યા મહાગુણા;

દિસા સમન્તા ધાવન્તિ, કુન્દસોભા સ લક્ખણા.

મારા’રિબલવિસ્સટ્ઠા, કુણ્ઠા નાનાવિધા’યુધા;

લજ્જમાના’ઞ્ઞવેસેન, જિન! પાદા’નતા તવ.

સદ્ધમ્મરંસિના ભાતિ, ભિન્દ મન્દતમં પરં.

વમનુ’ગ્ગિરનાદ્યે’તં, ગુણવુત્ય’પરિચ્ચુતં;

અતિસુન્દર મઞ્ઞં તુ, કામં વિન્દતિ ગામ્મતં.

કન્તીનં વમનબ્યાજા, મુનિપાદનખા’વલી;

ચન્દકન્તી પિવન્તી’વ, નિપ્પભં તં કરોન્તિયો.

અચિત્તકત્તુકં ¶ રુચ્ય [રુચ્ચ (સી.)], મિચ્ચેવં ગુણકમ્મતં;

સચિત્તકત્તુકં પે’તં, ગુણકમ્મં યદુ’ત્તમં.

ઉગ્ગિરન્તો’વ સસ્નેહ, રસં જિનવરો જને;

ભાસન્તો મધુરં ધમ્મં, કં ન સપ્પીણયે જનં.

યો સદ્દસત્થકુસલો કુસલો નિઘણ્ડુ,

છન્દોઅલઙ્કતિસુ નિચ્ચકતા’ભિયોગો;

સો’યં કવિત્તવિકલોપિ કવીસુ સઙ્ખ્ય,

મોગ્ગય્હ વિન્દતિ હિ કિત્તિ’ મમન્દરૂપં.

ઇતિ સઙ્ઘરક્ખિતમહાસામિવિરચિતે સુબોધાલઙ્કારે

૪. અત્થાલઙ્કારાવબોધ-ચતુત્થપરિચ્છેદ

અત્થાલઙ્કારસહિતા, સગુણા બન્ધપદ્ધતિ;

અચ્ચન્તકન્તા કન્તા [યતો અચ્ચન્તકન્તા (ક.)] વ વુચ્ચન્તે તે તતો’ધુના.

સભાવ, વઙ્કવુત્તીનં, ભેદા દ્વિધા અલંક્રિયા;

પઠમા તત્થ વત્થૂનં, નાનાવત્થા’વિભાવિની.

લીલા વિકન્તિ સુભગો, દિસા થિર વિલોકનો;

બોધિસત્તઙ્કુરો ભાસં, વિરોચિ વાચ માસભિં.

વુત્તિ વત્થુસભાવસ્સ, યા’ઞ્ઞથા સા’પરા ભવે;

તસ્સા’નન્તવિકપ્પત્તા, હોતિ બીજો’પદસ્સનં.

તત્થા’તિસય, ઉપમા, રૂપકા, વુત્તિ, દીપકં,;

અક્ખેપો, ત્થન્તરન્યાસો, બ્યતિરેકો, વિભાવના.

હેતુ ¶ , ક્કમો, પિયતરં, સમાસ, પરિકપ્પના;

સમાહિતં, પરિયાય, વુત્તિ, બ્યાજોપવણ્ણનં.

વિસેસ, રુળ્હાહઙ્કારા, સિલેસો, તુલ્યયોગિતા;

નિદસ્સનં, મહન્તત્તં, વઞ્ચના, પ્પકતત્થુતિ,.

એકાવલિ, અઞ્ઞમઞ્ઞં, સહવુત્તિ, વિરોધિતા;

પરિવુત્તિ, બ્ભમો, ભાવો, મિસ્સ, માસી, રસી, ઇતિ.

એતે ભેદા સમુદ્દિટ્ઠા, ભાવો જીવિત મુચ્ચતે;

વઙ્કવુત્તીસુ પોસેસિ, સિલેસો તુ સિરિં પરં.

પકાસકા વિસેસસ્સ, સિયા’તિસયવુત્તિ યા;

લોકા’તિક્કન્તવિસયા, લોકિયા,તિ ચ સા દ્વિધા.

પટિપાદીયતે ત્વ’જ્જ, લોકાતિક્કન્તગોચરા.

પિવન્તિ દેહકન્તી યે, નેત્તઞ્જલિપુટેન તે;

ના’લં હન્તું જિને’સં ત્વં, તણ્હં તણ્હાહરોપિ કિં?

ઉપમાનો’પમેય્યાનં, સધમ્મત્તં સિયો’પમા;

સદ્દ, ત્થગમ્મા, વાક્યત્થ, વિસયા,તિ ચ સા ભિધા.

સમાસ, પચ્ચયે, વા’દી, સદ્દા તેસં વસા તિધા;

સદ્દગમ્મા સમાસેન, મુનિન્દો ચન્દિમા’નનો.

આયાદી પચ્ચયા તેહિ, વદનં પઙ્કજાયતે;

મુનિન્દનયન દ્વન્દં, નીલુપ્પલદલીયતિ.

ઇવાદી ઇવ, વા, તુલ્ય, સમાન, નિભ, સન્નિભા;

યથા, સઙ્કાસ, તુલિત, પ્પકાસ, પતિરૂપકા.

સરી, સરિક્ખ, સંવાદી, વિરોધિ, સદિસા, વિય;

પટિપક્ખ, પચ્ચનીકા, સપક્ખો, પમિતો, પમા.

પટિબિમ્બ, પટિચ્છન્ન, સરૂપ, સમ, સમિતા;

સવણ્ણા, ભા, પટિનિધિ, સધમ્મા, દિ સલક્ખણા.

જયત્ય ¶ , ક્કોસતિ, હસતિ, પતિગજ્જતિ, દૂભતિ;

ઉસૂયત્ય, વજાનાતિ, નિન્દતિ, સ્સતિ, રુન્ધતિ.

તસ્સ ચોરેતિ સોભગ્ગં, તસ્સ કન્તિં વિલુમ્પતિ;

તેન સદ્ધિં વિવદતિ, તુલ્યં તેના’ધિરોહતિ.

કચ્છં વિગાહતે, તસ્સ, ત મન્વેત્ય, નુબન્ધતિ;

તંસીલં, તંનિસેધેતિ, તસ્સ ચા’નુકરોતિ, મે.

ઉપમાનો’પમેય્યાનં, સધમ્મત્તં વિભાવિભિ;

ઇમેહિ ઉપમાભેદા, કેચિ નિય્યન્તિ સમ્પતિ.

વિકાસિપદુમં’વા’તિ, સુન્દરં સુગતા’નનં;

ઇતિ ધમ્મોપમા નામ, તુલ્યધમ્મનિદસ્સના.

ધમ્મહીના ‘‘મુખ’મ્ભોજ, સદિસં મુનિનો’’ઇતિ;

વિપરીતો’પમા ‘‘તુલ્ય, માનનેન’મ્બુજં તવ’’.

તવા’નન’મિવ’મ્ભોજં, અમ્ભોજ’મિવ તે મુખં;

અઞ્ઞમઞ્ઞોપમા સા’યં, અઞ્ઞમઞ્ઞોપમાનતો.

‘‘યદિ કિઞ્ચિ ભવે’મ્ભોજં, લોચન’બ્ભમુવિબ્ભમં;

ધારેતું મુખસોભં તં, તવે’’તિ અબ્ભુતોપમા.

‘‘સુગન્ધિ સોભા સમ્બન્ધી, સિસિરં’સુ વિરોધિ ચ;

મુખં તવ’મ્બુજંવે’તિ’’, સા સિલેસોપમા મતા.

સરૂપસદ્દવાચ્ચત્તા, સા સન્તાનોપમા યથા;

બાલા’વુ’ય્યાનમાલા’યં, સા’લકા’નનસોભિની.

ખયી ચન્દો, બહુરજં, પદુમં, તેહિ તે મુખં;

સમાનમ્પિ સમુક્કંસિ, ત્ય’યં નિન્દોપમા મતા.

અસમત્થો મુખેનિ’ન્દુ, જિન! તે પટિગજ્જિતું;

જળો કલઙ્કી’તિ અયં, પટિસેધોપમા સિયા.

‘‘કચ્છં ચન્દારવિન્દાનં, અતિક્કમ્મ મુખં તવ;

અત્તના’વ સમં જાત’’, મિત્ય’સાધારણોપમા.

‘‘સબ્બ’મ્ભોજ’પ્પભાસારો, રાસિભૂતો’વ કત્થચિ;

તવા’નનં વિભાતી’’તિ, હોતા’ભૂતોપમા અયં.

પતીયતે’ત્થગમ્મા તુ, સદ્દસામત્થિયા ક્વચિ;

સમાસ, પ્પચ્ચયે, વાદિ, સદ્દયોગં વિના અપિ.

ભિઙ્ગાને’માનિ ¶ ચક્ખૂનિ, ના’મ્બુજં મુખ’મેવિ’દં;

સુબ્યત્તસદિસત્તેન, સા સરૂપોપમા મતા.

‘‘મયે’વ મુખસોભા’સ્સે, ત્યલ’મિન્દુ! વિકત્થના;

યતો’મ્બુજેપિ સા’ત્થીતિ’’, પરિકપ્પોપમા અયં.

‘‘કિં વા’મ્બુજ’ન્તોભન્તાલિ, કિં લોલનયનં મુખં;

મમ દોલાયતે ચિત્ત’’, મિચ્ચ’યં સંસયોપમા.

કિઞ્ચિ વત્થું પદસ્સેત્વા, સધમ્મસ્સા’ભિધાનતો;

સામ્યપ્પતીતિસબ્ભાવા, પતિવત્થુપમા યથા.

જનેસુ જાયમાનેસુ, ને’કોપિ જિનસાદિસો;

દુતિયો નનુ નત્થે’વ, પારિજાતસ્સ પાદપો.

વાક્યત્થેને’વ વાક્યત્થો, યદિ કોચૂ’પમીયતે;

ઇવયુત્તા, વિયુત્તત્તા, સા વાક્યત્થોપમા દ્વિધા.

જિનો સંક્લેસતત્તાનં, આવિભૂતો જનાન’યં;

ઘમ્મસન્તાપતત્તાનં, ઘમ્મકાલે’મ્બુદો વિય.

મુનિન્દાનન માભાતિ, વિલાસેકમનોહરં;

ઉદ્ધં સમુગ્ગતસ્સા’પિ, કિં તે ચન્દ વિજમ્ભના.

સમુબ્બેજેતિ ધીમન્તં, ભિન્નલિઙ્ગાદિકં તુ યં;

ઉપમાદૂસનાયા’લ, મેતં કત્થચિ તં યથા.

હંસી’વા’યં સસી ભિન્ન, લિઙ્ગા, કાસં સરાનિ’વ;

વિજાતિ વચના, હીના, સા’વ ભત્તો ભટો’ધિપે.

‘‘ખજ્જોતો ભાણુમાલી’વ, વિભાતિ’’ત્યધિકોપમા;

અફુટ્ઠત્થા ‘‘બલમ્બોધિ, સાગરો વિય સંખુભિ.’’

‘‘ચન્દે કલઙ્કો ભિઙ્ગો’વે’, ત્યુ’પમાપેક્ખિની અયં;

ખણ્ડિતા કેરવા’કારો, સકલઙ્કો નિસાકરો.

ઇચ્ચેવમાદિરૂપેસુ, ભવન્તિ વિગતા’દરા;

કરોન્તિ ચા’દરં ધીરા, પયોગે ક્વચિ દે’વ તુ.

ઇત્થીયં’વા’જનો યાતિ, વદત્યે’સા પુમા વિય;

પિયો પાણા ઇવા’યં મે, વિજ્જા ધન’મિવ’ચ્ચિતા.

ભવં ¶ વિય મહીપાલ, દેવરાજા વિરોચતે;

અલ’મંસુમતો કચ્છં, તેજસા રોહિતું અયં.

ઉપમાનો’પમેય્યાનં, અભેદસ્સ નિરૂપના;

ઉપમા’વ તિરોભૂત, ભેદા રૂપક મુચ્ચતે.

અસેસ વત્થુ વિસયં, એકદેસ વિવુત્તિ [વિવત્તિ (ટીકા)], ચ;

તં દ્વિધા પુન પચ્ચેકં, સમાસાદિવસા તિધા.

અઙ્ગુલિદલ સંસોભિં, નખદીધિતિ કેસરં;

સિરસા ન પિલન્ધન્તિ, કે મુનિન્દ પદ’મ્બુજં.

રતનાનિ ગુણા ભૂરી, કરુણા સીતલં જલં;

ગમ્ભીરત્ત મગાધત્તં, પચ્ચક્ખો’યં જિનો’મ્બુધિ.

ચન્દિકા મન્દહાસા તે, મુનિન્દ! વદનિ’ન્દુનો;

પબોધયત્ય’યં સાધુ, મનો કુમુદ કાનનં.

અસેસવત્થુવિસયે, પભેદો રૂપકે અયં;

એકદેસવિવુત્તિમ્હિ, ભેદો દાનિ પવુચ્ચતિ.

વિલાસ હાસ કુસુમં, રુચિરા’ધર પલ્લવં;

સુખં કે વા ન વિન્દન્તિ, પસ્સન્તા મુનિનો મુખં.

પાદદ્વન્દં મુનિન્દસ્સ, દદાતુ વિજયં તવ;

નખરંસી પરં કન્તા, યસ્સ પાપજયદ્ધજા.

સુનિમ્મલકપોલસ્સ, મુનિન્દ વદનિ’ન્દુનો;

સાધુ’પ્પબુદ્ધ હદયં, જાતં કેરવ કાનનં.

રૂપકાનિ ¶ બહૂન્યે’વ [ટીકાયં ઉદ્ધટં યુત્તરૂપકં સિતપુપ્ફુજલં લોલ, નેત્તભિઙ્ગ તવા’નનં; કસ્સ નામ મનો ધીર, નાકડ્ઢતિ મનોહરં;], યુત્તા, યુત્તાદિભેદતો;

વિસું ન તાનિ વુત્તાનિ, એત્થે’વ’ન્તોગધાનિ’તિ.

‘‘ચન્દિમા’કાસપદુમ’’, મિચ્ચેતં ખણ્ડરૂપકં;

દુટ્ઠ, ‘‘મમ્બોરુહવનં, નેત્તાનિ’ચ્ચા’’દિ સુન્દરં.

પરિયન્તો વિકપ્પાનં, રૂપકસ્સો’પમાય ચ;

નત્થિ યં તેન વિઞ્ઞેય્યં, અવુત્ત મનુમાનતો.

પુનપ્પુન મુચ્ચારણં [પુનપ્પુનુચ્ચારણં યં (સી. ક.)], યમત્થસ્સ, પદસ્સ ચ;

ઉભયેસઞ્ચ વિઞ્ઞેય્યા, સા’ય’માવુત્તિ નામતો.

મનો હરતિ સબ્બેસં, આદદાતિ દિસા દસ;

ગણ્હાતિ નિમ્મલત્તઞ્ચ, યસોરાસિ જિનસ્સ’યં.

વિભાસેન્તિ દિસા સબ્બા, મુનિનો દેહકન્તિયો;

વિભા સેન્તિ ચ સબ્બાપિ, ચન્દાદીનં હતા વિય.

જિત્વા વિહરતિ ક્લેસ, રિપું લોકે જિનો અયં;

વિહરત્ય’રિવગ્ગો’યં, રાસિભૂતો’વ દુજ્જને.

એકત્થ વત્તમાનમ્પિ, સબ્બવાક્યો’પકારકં;

દીપકં નામ તં ચાદિ, મજ્ઝ, ન્તવિસયં તિધા.

અકાસિ બુદ્ધો વેનેય્ય, બન્ધૂન મમિતો’દયં;

સબ્બપાપેહિ ચ સમં, નેકતિત્થિયમદ્દનં.

દસ્સનં મુનિનો સાધુ, જનાનં જાયતે’મતં;

તદ’ઞ્ઞેસં તુ જન્તૂનં, વિસં નિચ્ચો’પતાપનં.

અચ્ચન્ત ¶ કન્ત લાવણ્ય, ચન્દા’તપ મનોહરો;

જિના’નનિ’ન્દુ ઇન્દુ ચ, કસ્સ ના’નન્દકો ભવે.

હોતા’વિપ્પટિસારાય, સીલં, પામોજ્જહેતુ સો;

તં પીતિહેતુ, સા ચા’યં, પસ્સદ્ધ્યા’દિ પસિદ્ધિયા.

ઇચ્ચા’દિદીપકત્તેપિ, પુબ્બં પુબ્બ મપેક્ખિની;

વાક્યમાલા પવત્તાતિ, તં માલાદીપકં મતં.

અનેને’વ’પ્પકારેન, સેસાન મપિ દીપકે;

વિકપ્પાનં વિધાતબ્બા, નુગતિ સુદ્ધબુદ્ધિભિ.

વિસેસ વચનિ’ચ્છાયં, નિસેધવચનં તુ યં;

અક્ખેપો નામ સોયઞ્ચ, તિધા કાલપ્પભેદતો.

એકાકી’ નેકસેનં તં, મારં સ વિજયી જિનો;

કથં ત મથવા તસ્સ, પારમીબલ મીદિસં.

કિં ચિત્તે’જાસમુગ્ઘાતં, અપત્તો’સ્મીતિ ખિજ્જસે;

પણામો નનુ સો યે’વ, સકિમ્પિ સુગતે ગતો.

સચ્ચં ન તે ગમિસ્સન્તિ, સિવં સુજનગોચરં;

મિચ્છાદિટ્ઠિ પરિક્કન્ત [પરિકન્ત (ક.)], માનસા યે સુદુજ્જના.

ઞેય્યો અત્થન્તરન્યાસો, યો, ઞ્ઞવાક્યત્થસાધનો;

સબ્બબ્યાપી વિસેસટ્ઠો, હિવિસિટ્ઠ’સ્સ ભેદતો.

તેપિ લોકહિતા સત્તા, સૂરિયો ચન્દિમા અપિ;

અત્થં પસ્સ ગમિસ્સન્તિ, નિયમો કેન લઙ્ઘ્યતે.

સત્થા દેવમનુસ્સાનં, વસી સોપિ મુનિસ્સરો;

ગતો’વ નિબ્બુતિં સબ્બે, સઙ્ખારા ન હિ સસ્સતા.

જિનો ¶ સંસારકન્તારા, જનં પાપેતિ [પાપેસિ (ક.)] નિબ્બુતિં;

નનુ યુત્તા ગતિ સા’યં, વેસારજ્જ સમઙ્ગિનં.

સુરત્તં તે’ધરફુટં, જિન! રઞ્જેતિ માનસં;

સયં રાગપરીતા હિ, પરે રઞ્જેન્તિ સઙ્ગતે.

વાચ્ચે ગમ્મે થ વત્થૂનં, સદિસત્તે પભેદનં;

બ્યતિરેકો’ય’મપ્યે’કો, ભયભેદા ચતુબ્બિધો.

ગમ્ભીરત્ત મહત્તાદિ, ગુણા જલધિના જિન!;

તુલ્યો ત્વ મસિ ભેદો તુ, સરીરેને’દિસેન તે.

મહાસત્તા’તિગમ્ભીરા, સાગરો સુગતોપિ ચ;

સાગરો’ઞ્જનસઙ્કાસો, જિનો ચામીકરજ્જુતિ.

ન સન્તાપાપહં નેવિ, ચ્છિતદં મિગલોચનં;

મુનિન્દ! નયનદ્વન્દં, તવ તગ્ગુણ ભૂસિતં.

મુનિન્દાનન મમ્ભોજ, મેસં નાનત્ત મીદિસં;

સુવુત્તા’મતસન્દાયી, વદનં ને’દિસ’મ્બુજં.

પસિદ્ધં કારણં યત્થ, નિવત્તેત્વા’ ઞાકારણં;

સાભાવિકત્ત મથવા, વિભાબ્યં સા વિભાવના.

અનઞ્જિતા’સિતં નેત્તં, અધરો રઞ્જિતા’રુણો;

સમાનતા ભમુ ચા’યં, જિના’નાવઞ્ચિતા તવ.

ન હોતિ ખલુ દુજ્જન્ય, મપિ દુજ્જનસઙ્ગમે;

સભાવનિમ્મલતરે, સાધુજન્તૂન ચેતસિ.

જનકો ¶ , ઞાપકો ચેતિ, દુવિધા હેતવો સિયું;

પટિસઙ્ખરણં તેસં, અલઙ્કારતાયો’દિતં.

ભાવા’ભાવ કિચ્ચવસા, ચિત્તહેતુવસાપિ ચ;

ભેદા’નન્તા ઇદં તેસં, મુખમત્ત નિદસ્સનં.

પરમત્થપકાસે’ક, રસા સબ્બમનોહરા;

મુનિનો દેસના’યં મે, કામં તોસેતિ માનસં.

ધીરેહિ સહ સંવાસા, સદ્ધમ્મસ્સા’ભિયોગતો;

નિગ્ગહેનિ’ન્દ્રિયાનઞ્ચ, દુક્ખસ્સુ’પસમો સિયા.

મુનિન્દ’ચન્દ સંવાદિ, કન્તભાવો’પસોભિના;

મુખેને’વ સુબોધં તે, મનં પાપા’ભિનિસ્સટં.

સાધુહત્થા’રવિન્દાનિ, સઙ્કોચયતિ તે કથં;

મુનિન્દ! ચરણદ્વન્દ, રાગબાલા’તપો ફુસં?

સઙ્કોચયન્તિ જન્તૂનં, પાણિપઙ્કેરુહાનિ’હ;

મુનિન્દ! ચરણદ્વન્દ, નખ ચન્દાન’ મંસવો.

ઉદ્દિટ્ઠાનં પદત્થાનં, અનુદ્દેસો યથાક્કમં;

‘સઙ્ખ્યાન’મિતિ નિદ્દિટ્ઠં, યથાસઙ્ખ્યં કમોપિ ચ.

આલાપ હાસ લીળાહિ, મુનિન્દ! વિજયા તવ;

કોકિલા કુમુદાનિ ચો, પસેવન્તે વનં જલં.

સિયા પિયતરં નામ, અત્થરૂપસ્સ કસ્સચિ;

પિયસ્સા’તિસયેને’તં, યં હોતિ પટિપાદનં.

પીતિયા મે સમુપ્પન્ના, સન્ત! સન્દસ્સના તવ;

કાલેના’યં ભવે પીતિ, તવે’વ પુન દસ્સના.

વણ્ણિતેનો’પમાનેન, વુત્યા’ધિપ્પેત વત્થુનો;

સમાસવુત્તિ નામા’યં, અત્થ સઙ્ખેપ રૂપતો.

સા’યં ¶ વિસેસ્યમત્તેન, ભિન્ના’ભિન્નવિસેસના;

અત્થે’વ અપરા પ્ય’ત્થિ, ભિન્ના’ભિન્નવિસેસના.

વિસુદ્ધા’મતસન્દાયી, પસત્થરતના’લયો;

ગમ્ભીરો ચા’ય’ મમ્બોધિ, પુઞ્ઞેના’પાદિતો મયા.

ઇચ્છિત’ત્થપદો સારો, ફલપુપ્ફો’પસોભિતો;

સચ્છાયો’ય’મપુબ્બોવ કપ્પરુક્ખો સમુટ્ઠિતો.

સાગરત્તેન સદ્ધમ્મો, રુક્ખત્તેનો’દિતો જિનો;

સબ્બે સાધારણા ધમ્મા, પુબ્બત્રા’ઞ્ઞત્ર તુ’ત્તયં.

વત્થુનો’ઞ્ઞપ્પકારેન, ઠિતા વુત્તિ તદ’ઞ્ઞથા;

પરિકપ્પીયતે યત્થ, સા હોતિ પરિકપ્પના.

ઉપમા’બ્ભન્તરત્તેન, કિરિયાદિવસેન ચ;

કમેનો’દાહરિસ્સામિ, વિવિધા પરિકપ્પના.

ઇચ્છાભઙ્ગા’તુરા’સીના, તા’તિનિચ્ચલ મચ્છરા;

વસં નેન્તિ’વ ધીરં તં, તદા યોગા’ભિયોગતો.

ગજં મારો સમારુળ્હો, યુદ્ધાય’ચ્ચન્ત’મુન્નતં;

મગ્ગ મન્વેસતી નૂન, જિનભીતો પલાયિતું.

મુનિન્દ! પાદદ્વન્દે તે, ચારુ રાજિવ સુન્દરે;

મઞ્ઞે પાપા’ભિ’સમ્મદ્દ, જાતસોણેન સોણિમા.

મઞ્ઞે, સઙ્કે, ધુવં, નૂન, મિવ, મિચ્ચેવ માદિહિ;

સા’યં બ્યઞ્જીયતે ક્વા’પિ, ક્વા’પિ વાક્યેન ગમ્યતે.

દયા સઞ્જાત સરસા, દેહા નિક્ખન્તકન્તિયો;

પીણેન્તા જિન! તે સાધુ, જનં સરસતં નયું.

આરબ્ભન્તસ્સ ¶ યંકિઞ્ચિ, કત્તું પુઞ્ઞવસા પુન;

સાધન’ન્તરલાભો યો, તં વદન્તિ સમાહિતં.

મારા’રિભઙ્ગા’ભિમુખ, માનસો તસ્સ સત્થુનો;

મહામહી મહારવં, રવી’ય’મુપકારિકા.

અવત્વા’ભિમતં તસ્સ, સિદ્ધિયા દસ્સન’ઞ્ઞથા;

વદન્તિ તં ‘પરિયાય, વુત્તી’તિ સુચિબુદ્ધયો.

વિવટ’ઙ્ગણનિક્ખિત્તં, ધન’મારક્ખ વજ્જિતં;

ધનકામ! યથાકામં, તુવં ગચ્છ યદિચ્છસિ.

થુતિં કરોતિ નિન્દન્તો, વિય તં બ્યાજવણ્ણનં;

દોસા’ભાસા ગુણા એવ, યન્તિ સન્નિધિ મત્ર હિ.

સઞ્ચાલેતુ મલં ત્વં’સિ, ભુસં કુવલયા’ખિલં;

વિસેસં તાવતા નાથ!, ગુણાનં તે વદામ કિં?

વિસેસિ’ચ્છાયં દબ્બસ્સ, ક્રિયા, જાતિ, ગુણસ્સ ચ;

વેકલ્લદસ્સનં યત્ર, વિસેસો નામ યં ભવે.

ન રથા, ન ચ માતઙ્ગા, ન હયા, ન પદાતયો;

જિતો મારારિ મુનિના, સમ્ભારાવજ્જનેન હિ.

ન બદ્ધા ભૂકુટિ, નેવ, ફુરિતો દસનચ્છદો;

મારારિભઙ્ગં ચા’કાસિ, મુનિ વીરો વરો સયં.

ન દિસાસુ બ્યાત્તા [તતા (ક.)] રંસિ,

તથાપ્ય’ન્ધતમહરં, પરં સાધુસુભાસિતં.

ન ખરં, ન હિ વા થદ્ધં, મુનિન્દ! વચનં તવ;

તથાપિ ગાળ્હં ખણતિ, નિમ્મૂલં જનતામદં.

દસ્સીયતે’તિરિત્તં ¶ તુ, સૂરવીરત્તનં યહિં;

વદન્તિ વિઞ્ઞૂવચનં, રુળ્હાહઙ્કાર મીદિસં.

દમે નન્દોપનન્દસ્સ, કિં મે બ્યાપારદસ્સના?

પુત્તા મે પાદસમ્ભત્તા, સજ્જા સન્તે’વ તાદિસે.

સિલેસો વચના’નેકા, ભિધેય્યે’કપદાયુતં;

અભિન્નપદવાક્યાદિ, વસા તેધા’ય મીરિતો.

અન્ધતમહરો હારી, સમારુળ્હો મહોદયં;

રાજતે રંસિમાલી’યં, ભગવા બોધયં જને.

સારદા’મલકા’ભાસો, સમાનીત પરિક્ખયો;

કુમુદા’કરસમ્બોધો, પીણેતિ જનતં સુધી.

સમાહિત’ત્તવિનયો, અહીન મદ મદ્દનો;

સુગતો વિસદં પાતુ, પાણિનં સો વિનાયકો.

વિરુદ્ધા, વિરુદ્ધા, ભિન્ન, કમ્મા, નિયમવા, પરો;

નિયમ’ક્ખેપવચનો, અવિરોધિ, વિરોધ્ય’પિ.

ઓચિત્ય સમ્પોસકાદિ, સિલેસો, પદજા’દિ [પદજાતિ (ક.)] પિ;

એસં નિદસ્સનેસ્વે’વ, રૂપ માવિ ભવિસ્સતિ.

સવસે વત્તયં લોકં, અખિલં કલ્લવિગ્ગહો;

પરાભવતિ મારારિ, ધમ્મરાજા વિજમ્ભતે.

સભાવમધુરં પુઞ્ઞ વિસેસો’દય સમ્ભવં;

સુણન્તિ વાચં મુનિનો, જના પસ્સન્તિ ચા’મતં.

અન્ધકારા’પહારાય ¶ , સભાવ મધુરાય ચ;

મનો પીણેતિ જન્તૂનં, જિનો વાચાય ભાય ચ.

કેસ’ક્ખીનં’વ કણ્હત્તં, ભમૂનંયેવ વઙ્કતા;

પાણિપાદા’ધરાનં’વ, મુનિન્દસ્સા’ભિરત્તતા.

પાણિપાદા’ધરેસ્વે’વ, સારાગો તવ દિસ્સતિ;

દિસ્સતે સો’ય મથવા, નાથ! સાધુગુણેસ્વ’પિ.

સલક્ખણો’તિસુભગો, તેજસ્સી નિયતો’દયો;

સદયો પ્ય’દયો પાપે, ચિત્તા’યં મુનિનો ગતિ.

સંસારદુક્ખો’પહતા, વનતા જનતા ત્વયિ;

સુખ મિચ્છિત મચ્ચન્તં, અમતન્દદ! વિન્દતિ.

ગુણયુત્તેહિ વત્થૂહિ, સમં કત્વાન કસ્સચિ;

સંકિત્તનં ભવતિ યં, સા મતા તુલ્યયોગિતા.

સમ્પત્તસમ્મદો લોકો, સમ્પત્તા’લોકસમ્પદો;

ઉભોહિ રંસિમાલી ચ, ભગવા ચ તમોનુદો.

અત્થન્તરં સાધયતા, કિઞ્ચિ તં સદિસં ફલં;

દસ્સીયતે અસન્તં વા, સન્તં વા તં નિદસ્સનં.

ઉદયા ¶ સમણિન્દસ્સ, યન્તિ પાપા પરાભવં;

ધમ્મરાજવિરુદ્ધાનં, સૂચયન્તા દુર’ન્તતં.

સિરો નિક્ખિત્ત ચરણો, ચ્છરિયાન’મ્બુજાન’યં;

પરમ’બ્ભુતતં લોકે, વિઞ્ઞાપેત’ત્તનો જિનો.

વિભૂતિયા મહન્તત્તં, અધિપ્પાયસ્સ વા સિયા;

પરમુક્કંસતં યાતં, તં મહન્તત્ત મીરિતં.

કિરીટ રતન’ચ્છાયા, નુવિદ્ધા’તપ વારણો;

પુરા પરં સિરિં વિન્દિ, બોધિસત્તો’ ભિનિક્ખમા.

સત્તો સમ્બોધિયં બોધિ, સત્તો સત્તહિતાય સો;

હિત્વા સ્નેહરસાબન્ધ, મપિ રાહુલમાતરં.

ગોપેત્વા વણ્ણનીયં યં, કિઞ્ચિ દસ્સીયતે પરં;

અસમં વા સમં તસ્સ, યદિ સા વઞ્ચના મતા.

પુરતો ન સહસ્સેસુ, ન પઞ્ચેસુ ચ તાદિનો;

મારો પરેસુ તસ્સે’સં, સહસ્સં દસવડ્ઢિતં.

વિવાદ મનુયુઞ્જન્તો, મુનિન્દવદનિ’ન્દુના;

સમ્પુણ્ણો ચન્દિમા ના’યં, છત્ત મેતં મનોભુનો.

પરાનુવત્તનાદીહિ, નિબ્બિન્દેનિ’હ યા કતા;

થુતિ ર’પ્પકતે સા’યં, સિયા અપ્પકતત્થુતિ.

સુખં જીવન્તિ હરિણા, વનેસ્વ’પરસેવિનો;

અનાયાસો પલાભેહિ, જલદબ્ભઙ્કુરાદિભિ.

ઉત્તરં ઉત્તરં યત્થ, પુબ્બપુબ્બવિસેસનં;

સિયા એકાવલિ સા’યં, દ્વિધા વિધિ, નિસેધતો.

પાદા ¶ નખાલિ રુચિરા, નખાલિ રંસિ ભાસુરા;

રંસીતમોપહાને’ક, રસા સોભન્તિ સત્થુનો.

ના’લયો યો સ જન્તૂનં, ના’નન્ત બ્યસના વહો.

યહિં ભૂસિય ભૂસત્તં, અઞ્ઞમઞ્ઞં તુ વત્થુનં;

વિના’વ સદિસત્તં તં, અઞ્ઞમઞ્ઞવિભૂસનં.

બ્યામં’સુ મણ્ડલં તેન, મુનિના લોકબન્ધુના;

મહન્તિં વિન્દતી કન્તિં, સોપિ તેનેવ તાદિસિં.

કથનં સહભાવસ્સ, ક્રિયાય ચ, ગુણસ્સ ચ;

‘સહવુત્તી’તિ વિઞ્ઞેય્યં, ત’દુદાહરણં યથા.

જલન્તિ ચન્દરંસીહિ, સમં સત્થુ નખં સવો;

વિજમ્ભતિ ચ ચન્દેન, સમં તમ્મુખચન્દિમા.

જિનો’દયેન મલીનં, સહ દુજ્જન ચેતસા;

પાપં દિસા સુવિમલા, સહ સજ્જન ચેતસા.

વિરોધીનં પદ’ત્થાનં, યત્થ સંસગ્ગદસ્સનં;

સમુક્કંસા’ભિધાનત્થં, મતા સા’યં વિરોધિતા.

ગુણા સભાવ મધુરા, અપિ લોકે’ક બન્ધુનો;

સેવિતા પાપ સેવીનં, સમ્પદૂસેન્તિ માનસં.

યસ્સ કસ્સ ચિ દાનેન, યસ્સ કસ્સ ચિ વત્થુનો;

વિસિટ્ઠસ્સ ય માદાનં, ‘પરિવુત્તી’તિ સા મતા.

પુરા પરેસં દત્વાન, મનુઞ્ઞં નયનાદિકં;

મુનિના સમનુપ્પત્તા, દાનિ સબ્બઞ્ઞુતાસિરી [મુનિન્દ! સમનુપ્પત્તો, દાનિ સબ્બઞ્ઞુતાસિરિં (ક.)].

કિઞ્ચિ ¶ દિસ્વાન વિઞ્ઞાતા, પટિપજ્જતિ તંસમં;

સંસયા’પગતં વત્થું, યત્થ સો’યં ભમો મતો.

સમં દિસાસુ’જ્જલાસુ, જિન પાદ નખં’સુના;

પસ્સન્તા અભિનન્દન્તિ, ચન્દા’તપ મના જના.

પવુચ્ચતે યં નામાદિ, કવીનં ભાવબોધનં;

યેન કેનચિ વણ્ણેન, ભાવો નામા’ય મીરિતો.

નનુ તેયે’વ સન્તાનો, સાગરા ન કુલાચલા;

મનમ્પિ મરિયાદં યે, સંવટ્ટેપિ જહન્તિ નો.

અઙ્ગઙ્ગિ ભાવા સદિસ, બલભાવા ચ બન્ધને;

સંસગ્ગો’લઙ્કતીનં યો, તં ‘મિસ્સ’ન્તિ પવુચ્ચતિ.

પસત્થા મુનિનો પાદ, નખ રંસિ મહાનદી;

અહો! ગાળ્હં નિમુગ્ગેપિ, સુખયત્યે’વ તે જને.

વેસો સભાવ મધુરો, રૂપં નેત્ત રસાયનં;

મધૂ’વ મુનિનો વાચા, ન સમ્પીણેતિ કં જનં.

આસી નામ સિયા’ત્થસ્સ, ઇટ્ઠસ્સા’સીસનં યથા;

રસ’પ્પતીતિ જનકં, જાયતે યં વિભૂસનં;

‘રસવન્ત’ન્તિ તં ઞેય્યં, રસવન્ત વિધાનતો.

રાગા’નત’બ્ભુત સરોજ મુખં ધરાય,

પાદા તિલોકગરુનો’ધિક બન્ધરાગા;

આદાય નિચ્ચસરસેન કરેન ગાળ્હં,

સઞ્ચુમ્બયન્તિ સતતા’હિત સમ્ભમેન.

ઇચ્ચા’નુગમ્મ ¶ પુરિમાચરિયા’નુભાવં,

સઙ્ખેપતો નિગદિતો’ય મલઙ્કતીનં;

ભેદો’પરૂપરિ કવીહિ વિકપ્પિયાનં,

કો નામ પસ્સિતુ મલં ખલુ તાસ મન્તં.

ઇતિ સઙ્ઘરક્ખિતમહાસામિ વિરચિતે સુબોધાલઙ્કારે

પટિભાનવતા લોક, વોહાર’મનુસારિના;

તતો’ચિત્ય સમુલ્લાસ, વેદિના કવિના પરં.

ઠાયિસમ્બન્ધિનો ભાવ, વિભાવા સા’નુભાવકા;

સમ્બજ્ઝન્તિ નિબન્ધા તે, રસ’સ્સાદાય સાધુનં.

ચિત્ત વુત્તિ વિસેસા તુ, ભાવયન્તિ રસે યતો;

રત્યાદયો તતો ભાવ, સદ્દેન પરિકિત્તિતા.

વિરોધિના’ઞ્ઞભાવેન, યો ભાવો ન તિરોહિતો;

સીલેન તિટ્ઠતિ’ચ્ચેસો, ‘ઠાયીભાવો’તિ સદ્દિતો.

જિગુચ્છા, વિમ્હયો, ચેવ, સમો ચ નવ ઠાયિનો.

તિરોભાવા, વિભાવા’દિ, વિસેસના’ભિમુખ્યતો;

યે તે ચરન્તિ સીલેન, તે હોન્તિ બ્યભિચારિનો.

સુત્તં, તાસો, ગિલાનુ, સ્સુક, હરિસ,

સતિ, સ્સા, વિસાદા, બહિત્થા [બહિદ્ધા (ક.)];

ચપલતા [સચપલા (ક.)], બ્યાધિ, તેત્તિંસ મેતે.

સમાહિત’ત્ત’પ્પભવં, સત્તં [સત્વં (ક.)] તેનો’પપાદિતા;

સત્તિકા [સાત્વિકા (ક.)] પ્ય’નુભાવત્તે, વિસું ભાવા ભવન્તિ તે.

થમ્ભો, પળય, રોમઞ્ચા, તથા સેદ, સ્સુ, વેપથુ;

વેવણ્ણિયં, વિસરતા, ભાવા’ટ્ઠે’તે તુ સત્તિકા.

યદા રત્યાદયો ભાવા, ઠિતિસીલા ન હોન્તિ ચે;

તદા સબ્બેપિ તે ભાવા, ભવન્તિ બ્યભિચારિનો.

વિભાવો કારણં તેસુ, પ્પત્તિયુ’દ્દીપને તથા;

નેકહેતું મનોવુત્તિ, વિસેસઞ્ચ વિભાવિતું;

ભાવં વિભાવા’નુભાવા, વણ્ણિયા બન્ધને ફુટં.

સવિભાવા’નુભાવેહિ, ભાવા તે તે યથારહં;

વણ્ણનીયા યથો’ચિત્યં, લોકરૂપા’નુગામિના.

ચિત્ત ¶ વુત્તિ વિસેસત્તા, માનસા સત્તિકા’ઙ્ગતો;

બહિ નિસ્સટ સેદાદિ, અનુભાવેહિ વણ્ણિયા.

સામાજિકાન માનન્દો, યો બન્ધત્થા’નુસારિનં;

રસીયતીતિ તઞ્ઞૂહિ, રસો નામા’ય’મીરિતો.

સવિભાવા, નુભાવેહિ, સત્તિક,બ્યભિચારિભિ;

અસ્સાદિયત્ત માનીય, માનો ઠાયે’વ સો રસો.

સિઙ્ગાર,હસ્સ,કરુણા, રુદ્દ,વીર,ભયાનકા;

બીભચ્છ,બ્ભુત,સન્તા, ચ, રસા ઠાયીન નુક્કમા.

દુક્ખરૂપે’ય’ માનન્દો, કથં નુ કરુણાદિકે?

ઠાયીભાવ નિદ્દેસ રતિટ્ઠાયીભાવ

રમ્મ,દેસ, કલા, કાલ, વેસાદિ, પટિસેવના;

યુવાન’ઞ્ઞોઞ્ઞરત્તાનં, પમોદો રતિ રુચ્ચતે.

યુત્યા ભાવાનુભાવા તે, નિબન્ધા પોસયન્તિ નં;

સોપ્ય’યોગ, વિપ્પયોગ, સમ્ભોગાનં વસા તિધા.

વિકારા’કતિઆદીહિ, અત્તનો થ પરસ્સ વા;

હસ્સો નિદ્દા, સમા’લસ્ય, મુચ્છાદિ,બ્યભિચારિભિ;

પરિપોસે સિયા હસ્સો, ભિય્યો’ત્થિપભુતીનં સો.

કિઞ્ચા’લક્ખિય દિજં તુ તં હસિતં;

મધુરસ્સરં વિહસિતં, અંસસિરોકમ્પમુપહસિતં.

અપહસિતં ¶ સજલ’ક્ખિ, વિક્ખિત્તઙ્ગં ભવત્ય’તિહસિતં;

જેટ્ઠે [મજ્ઝે’ધમેતિ એત્થ મજ્ઝે અધમેતિ પદચ્છેદો] મજ્ઝે’ધમે ચ કમસો.

સોકરૂપો તુ કરુણો, નિટ્ઠપ્પત્તિ’ટ્ઠ નાસતો;

તત્થા’નુભાવા રુદિત, પળય,ત્થમ્ભકાદયો;

વિસાદા,લસ્ય,મરણ, ચિન્તા’દી બ્યભિચારિનો.

કોધો મચ્છરિયા’દીહિ, પોસે તાસ, મદાદિભિ;

નયના’રુણતાદીહિ, રુદ્દો નામ રસો ભવે.

પતાપ, વિક્કમા’દીહુ, સ્સાહો ‘વીરો’તિ સઞ્ઞિતો;

રણ,દાન,દયાયોગા, વીરો’યં તિવિધો ભવે;

તેવા’નુભાવા ધિતિ,મ, ત્યા’દયો બ્યભિચારિનો.

વિકારા,સનિ,સત્તા’દિ, ભયુ’ક્કંસો ભયાનકો;

સેદા’દયો નુભાવે’ત્થ, તાસા’દી બ્યભિચારિનો.

જિગુચ્છા રુધિરા’દીહિ, પૂત્યા’દીહિ વિરાગતો;

બીભચ્છો ખોભનુ’બ્બેગી, કમેન કરુણાયુતો;

નાસા વિકૂણનાદીહિ, સઙ્કાદીહિ’સ્સ પોસનં.

અતિ લોક પદત્થેહિ, વિમ્હયો’યં રસો’બ્ભુતો;

તસ્સા’નુભાવા સેદ,સ્સુ, સાધુવાદા’દયો સિયું;

તાસા,વેગ,ધિતિ,પ્પઞ્ઞા, હોન્તે’ત્થ બ્યભિચારિનો.

ઠાયીભાવો સમો મેત્તા, દયા,મોદા’દિ સમ્ભવો;

ભાવાદીહિ ત’દુક્કંસો, સન્તો સન્ત નિસેવિતો.

ઇતિ સઙ્ઘરક્ખિત મહાસામિવિરચિતે સુબોધાલઙ્કારે