અઞ્ઞ > સઙ્ગાયન-પુચ્છ વિસ્સજ્જના

વિસ્સજ્જના – ઉક્કટ્ઠાયં ભન્તે પઞ્ચસતે બ્રાહ્મણકુલા પબ્બજિતે આરબ્ભ ભાસિતં, પઞ્ચસતા ભન્તે બ્રાહ્મણકુલા પબ્બજિતા ¶ ભિક્ખૂ પરિયત્તિં નિસ્સાય માનં ઉપ્પાદેસું, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તં પનાવુસો સુત્તં ભગવતા કતિહિ વારેહિ કતિહિ ચ અન્તોગધપદેહિ વિભજિત્વા ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – તં ¶ પન ભન્તે મૂલપરિયાયસુત્તં ભગવતા અટ્ઠહિ ચ વારેહિ ચતુવીસતિયા ચ અન્તોગધપદેહિ વિભજિત્વા દેસિતં.

પુચ્છા – દુતિયં પનાવુસો સબ્બાસવસુત્તં ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સબ્બાસવસુત્તં પન ભન્તે ભગવતા સાવત્થિયં સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – તત્થાવુસો ¶ ભગવતા આસવા કતિહિ પકારેહિ વિભજિત્વા દસ્સિતા.

વિસ્સજ્જના – સત્તહિ ભન્તે પકારેહિ વિભજિત્વા આસવા ભગવતા પકાસિતા.

પુચ્છા – ધમ્મદાયાદસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં, ભગવતો ચ ભન્તે ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ તદા મહાલાભસક્કારો ઉદપાદિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તત્થાવુસો ¶ દ્વે અનુસન્ધયો, તેસુ પઠમે અનુસન્ધિમ્હિ કથં ભગવતા ભિક્ખૂનં ઓવાદો દિન્નો.

વિસ્સજ્જના – પઠમે ભન્તે અનુસન્ધિમ્હિ ધમ્મદાયાદા મે ભિક્ખવે ભવથ મા આમિસદાયાદા, અત્થિ મે તુમ્હેસુ અનુકમ્પા, કિન્તિ મે સાવકા ધમ્મદાયાદા ભવેય્યું નો આમિસદાયાદાતિ એવમાદિના ભગવતા ભિક્ખૂનં ઓવાદો દિન્નો.

ધમ્મદાયાદા ¶ મે ભિક્ખવે ભવથ મા આમિસદાયાદા, અત્થિ મે તુમ્હેસુ અનુકમ્પા કિન્તિ મે સાવકા ધમ્મદાયાદા ભવેય્યું, નો આમિસદાયાદા.

પુચ્છા – દુતિયે ¶ પનાવુસો અનુસન્ધિમ્હિ આયસ્મતા સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના કીદિસી ધમ્મદેસના વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – દુતિયે પન ભન્તે અનુસન્ધિમ્હિ આયસ્મતા સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના સત્થુ પવિવિત્તસ્સ વિહરતો સાવકાનં વિવેકં અનનુસિક્ખતં તીહિ ઠાનેહિ ગારયુતં, અનુસિક્ખન્તાનઞ્ચ તીહિ ઠાનેહિ પાસંસતં, સોળસ ચ પાપકે ધમ્મે તેસઞ્ચ પહાનાય મજ્ઝિમા પટિપદા વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – ભયભેરવસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે જાણુસ્સોણિં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ ભાસિતં, જાણુસ્સોણિ ભન્તે બ્રાહ્મણો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘યે મે ભો ગોતમ કુલપુત્તા ભવન્તં ગોતમં ઉદ્દિસ્સ સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતા, ભવં તેસં ગોતમો પુબ્બઙ્ગમો, ભવં

તેસં ¶ ગોતમો બહુકારો, ભવં તેસં ગોતમો સમાદપેતા, ભોતો ચ પન ગોતમસ્સ સા જનતા દિટ્ઠાનુગતિં આપજ્જતી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અનઙ્ગણસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ આયસ્મતા સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના ભાસિતં.

પુચ્છા – આકઙ્ખેય્યસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – વત્થસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – સલ્લેખસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં મહાચુન્દં આરબ્ભ ભાસિતં, આયસ્મા મહાચુન્દો ભન્તે ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘યા ઇમા ભન્તે અનેકવિહિતા દિટ્ઠિયો લોકે ઉપ્પજ્જન્તિ, અત્તવાદપટિસંયુત્તા વા લોકવાદપટિસંયુત્તા વા, આદિમેવ નુ ખો ભન્તે ભિક્ખુનો મનસિકરોતો એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પહાનં હોતિ, એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પટિનિસ્સગ્ગો હોતી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તત્થ ¶ ચ આવુસો કતિ પરિયાયા કતિ ચ અન્તોગધપદાનિ ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – તત્થ ભન્તે પઞ્ચ પરિયાયા ચતુચત્તાલીસ ચ અન્તોગધપદાનિ ભગવતા વિત્થારેન ભાસિતાનિ.

પુચ્છા – સમ્માદિટ્ઠિસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ભગવતો ભન્તે વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ.

વિસ્સજ્જના – પરમ્પરાય ભન્તે આભતં.

પુચ્છા – મહાસતિપટ્ઠાનસુત્તં ¶ પનાવુસો યોગાવચરાનં બહુપકારત્તા દીઘનિકાયે ચ ઇધ ચાતિ દ્વીસુ નિકાયેસુ પોરાણકેહિ સંગીતિકારેહિ દ્વિક્ખત્તું સંગાયિત્વા વિત્થારેન પતિટ્ઠાપિતં, તં અમ્હેહિ દીઘનિકાયે યથાનુપ્પત્તવસેન પુચ્છિતઞ્ચ વિસ્સજ્જિતઞ્ચ. તથાપિ યોગાવચરાનં બહુપકારત્તાયેવ તં ¶ ઇદાનિપિ યથાનુપ્પત્તવસેન પુન પુચ્છિસ્સામિ, તં પનેતં આવુસો મહાસતિપટ્ઠાનસુત્તં ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કુરૂસુ ભન્તે કમ્માસધમ્મે નામ કુરૂનં નિગમે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ આનાપાનસ્સતિ કાયાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – ઇધ ભિક્ખવે ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા નિસીદતિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા ઉજું કાયં પણિધાય પરિમુખં સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા સો સતોવ અસ્સસતિ, સતોવ પસ્સસતિ, દીઘં વા અસ્સસન્તો ‘દીઘં અસ્સસામી’તિ પજાનાતિ, દીઘં વા પસ્સસન્તો ‘દીઘં પસ્સસામી’તિ પજાનાતિ, એવમાદિના ભન્તે તત્થ આનાપાનસ્સતિ કાયાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ઇરિયાપથકાયાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – પુન ચપરં ભિક્ખવે ભિક્ખુ ગચ્છન્તો વા ગચ્છામીતિ પજાનાતિ, ઠિતો વા ઠિતોમ્હીતિ પજાનાતિ, નિસિન્નો વા નિસિન્નોમ્હીતિ પજાનાતિ, સયાનો વા સયાનોમ્હીતિ પજાનાતિ, એવમાદિના ભન્તે ભગવતા ઇરિયાપથકાયાનુપસ્સના ભાવના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ સમ્પજઞ્ઞકાયાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – પુન ચપરં ભિક્ખવે ભિક્ખુ અભિક્કન્તે પટિક્કન્તે સમ્પજાનકારી હોતિ, આલોકિતે વિલોકિતે સમ્પજાનકારી હોતિ, સમિઞ્જિતે પસારિતે સમ્પજાનકારી હોતિ, સઙ્ઘાટિપત્તચીવરધારણે સમ્પજાનકારી હોતિ, અસિતે પીતે ખાયિતે સાયિતે સમ્પજાનકારી હોતિ, ઉચ્ચારપસ્સાવકમ્મે સમ્પજાનકારી હોતિ, ગતે ઠિતે નિસિન્ને સુત્તે જાગરિતે ભાસિતે તુણ્હીભાવે સમ્પજાનકારી હોતિ, એવમાદિના ભન્તે ભગવતા તત્થ સમ્પજઞ્ઞકાયાનુપસ્સના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ પટિકૂલમનસિકારકાયાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – પુન ચપરં ભિક્ખવે ભિક્ખુ ઇમમેવ કાયં ઉદ્ધં પાદતલા અધો કેસમત્થકા તચપરિયન્તં પૂરં નાનપ્પકારસ્સ અસુચિનો પચ્ચવેક્ખતિ અત્થિ ઇમસ્મિં કાયે કેસાલોમા નખા દન્તા તચો એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા પટિકૂલમનસિકારકાયાનુપસ્સના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ધાતુમનસિકારકાયાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – પુન ચપરં ભિક્ખવે ભિક્ખુ ઇમમેવ કાયં યથાઠિતં યથાપણિહિતં ધાતુસો પચ્ચવેક્ખતિ અત્થિ ઇમસ્મિં કાયે પથવીધાતુ આપોધાતુ તેજોધાતુ વાયોધાતુ એવમાદિના ભન્તે ભગવતા ધાતુમનસિકારકાયાનુપસ્સના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ નવ સિવથિકકાયાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – પુન ચપરં ભિક્ખવે ભિક્ખુ સેય્યથાપિ પસ્સેય્ય સરીરં સિવથિકાય છડ્ડિતં એકાહમતં વા દ્વીહમતં વા તીહમતં વા ઉદ્ધુમાતકં વિનીલકં વિપુબ્બકજાતં સો ઇમમેવ કાયં ઉપસંહરતિ ‘‘અયમ્પિ ખો કાયો એવંધમ્મો એવંભાવી એવંઅનતીતો’’તિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા નવ સિવથિકકાયાનુપસ્સના ભાવના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ વેદનાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા દેસિતા.

વિસ્સજ્જના – ઇધ ભિક્ખવે ભિક્ખુ સુખં વા વેદનં વેદયમાનો ‘‘સુખં વેદનં વેદયામી’’તિ પજાનાતિ, દુક્ખં વા વેદનં વેદયમાનો ‘‘દુક્ખ વેદનં વેદયામી’’તિ પજાનાતિ, અદુક્ખમસુખં વા વેદનં વેદયમાનો ‘‘અદુક્ખમસુખં વેદનં વેદયામી’’તિ પજાનાતિ, એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા વેદનાનુપસ્સના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ચિત્તાનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા દેસિતા.

વિસ્સજ્જના – ઇધ ભિક્ખવે ભિક્ખુ સરાગં વા ચિત્તં ‘‘સરાગં ચિત્ત’’ન્તિ પજાનાતિ, વીતરાગં વા ચિત્તં ‘‘વીતરાગં ચિત્ત’’ન્તિ પજાનાતિ, સદોસં વા વીતદોસં વા સમોહં વા વીતમોહં વા સંખિત્તં વા ચિત્તં ‘‘સંખિત્તં ચિત્ત’’ન્તિ પજાનાતિ, વિક્ખિત્તં વા ચિત્તં ‘‘વિક્ખિત્તં ચિત્ત’’ન્તિ પજાનાતિ, એવમાદિના તત્થ ભગવતા ચિત્તાનુપસ્સના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ધમ્માનુપસ્સના ભગવતા વિભજિત્વા દેસિતા, તં સઙ્ખેપમત્તેનેવ વિસ્સજ્જેહિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ ભિક્ખવે ભિક્ખુ ધમ્મેસુ ધમ્માનુપસ્સી વિહરતિ, પઞ્ચસુ નીવરણેસુ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા પઞ્ચહિ પબ્બેહિ ધમ્માનુપસ્સના વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – ચૂળનસીહનાદસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે પરિહીનલાભસક્કારે નાનાતિત્થિયે આરબ્ભ ભાસિતં, નાનાતિત્થિયા ભન્તે પરિહીનલાભસક્કારા તેસુ તેસુ ઠાનેસુ પરિદેવિંસુ, ચતસ્સો ચ ભન્તે પરિસા ભગવતો એકમત્થં આરોચેસું, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન મહાસીહનાદસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વેસાલિયં ભન્તે સુનક્ખત્તં લિચ્છવિપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં, સનુક્ખત્તો ભન્તે લિચ્છવિપુત્તો અચિરપક્કન્તો હોતિ ઇમસ્મા ધમ્મવિનયા, સો વેસાલિયં પરિસતિ એવં વાચં ભાસતિ ¶ ‘‘નત્થિ સમણસ્સ ગોતમસ્સ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસો, તક્કપરિયાહતં સમણો ગોતમો ધમ્મં દેસેતિ વીમંસાનુચરિતં સયં પટિભાનં. યસ્સ ચ ખ્વાસ્સ અત્થાય ધમ્મો દેસિતો, સો નિય્યાતિ તક્કરસ્સ સમ્મા દુક્ખક્ખયાયા’’તિ, એતમત્થં ભન્તે આયસ્મા સારિપુત્તો ભગવતો આરોચેસિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કતિ ¶ પનાવુસો તત્થ ભગવતા તથાગતસ્સ તથાગતબલાનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ, યેહિ બલેહિ સમન્નાગતો તથાગતો આસભં ઠાનં પટિજાનાતિ, પરિસાસુ સીહનાદં નદતિ, બ્રહ્મચક્કં પવત્તેતિ.

વિસ્સજ્જના – દસ ભન્તે તથાગતસ્સ તથાગતબલાનિ ભગવતા વિભજિત્વા પકાસિતાનિ, યેહિ બલેહિ સમન્નાગતો તથાગતો આસભં ઠાનં પટિજાનાતિ, પરિસાસુ સીહનાદં નદતિ, બ્રહ્મચક્કં પવત્તેતિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા ચતુવેરજ્જઞાણાનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ, યેહિ વેસારજ્જેહિ સમન્નાગતો તથાગતો આસભં ઠાનં પટિજાનાતિ, પરિસાસુ સીહનાદં નદતિ, બ્રહ્મચક્કં પવત્તેતિ.

વિસ્સજ્જના – ખીણાસવસ્સ તે પટિજાનતો ઇમે આસવા અપરિક્ખીણાતિ તત્ર વત મં સમણો વા બ્રાહ્મણો વા દેવો વા મારો વા બ્રહ્મા વા કોચિ વા લોકસ્મિં સહધમ્મેન પટિચોદેસ્સતીતિ નિમિત્તમેતં સારિપુત્ત ન સમનુપસ્સામિ, એતમહં સારિપુત્ત નિમિત્તં અસમનુપસ્સન્તો ખેમપ્પત્તો અભયપ્પત્તો વેસારજ્જપ્પત્તો વિહરામિ. એવમાદિના ભન્તે તત્થ ચતુવેસારજ્જઞાણાનિ ભગવતા વિત્થારેન વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા પઞ્ચગતિપરિચ્છેદઞાણં વિભજિત્વા પકાસિતં.

વિસ્સજ્જના – પઞ્ચ ખો ઇમા સારિપુત્ત ગતિયો, કતમા પઞ્ચ, નિરયો તિરચ્છાનયોનિ પેત્તિવિસયો મનુસ્સા દેવા, એવમાદિના ભન્તે ભગવતા તત્થ પઞ્ચગતિપરિચ્છેદકઞાણં વિભજિત્વા પકાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ તથાગતો અત્તનો પઞ્ઞાવેય્યત્તિયા અપરિહાનિં પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – સન્તિ ખો પન સારિપુત્ત એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો યાવદેવાયં ભવં પુરિસો દહરો હોતિ, એવમાદિના ભન્તે તત્થ તથાગતો અત્તનો પઞ્ઞાવેય્યત્તિયા અપરિહાનિં પકાસેસિ.

પુચ્છા – મહાદુક્ખક્ખન્ધસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે અઞ્ઞતિત્થિયે આરબ્ભ ભાસિતં, સમ્બહુલા ભન્તે અઞ્ઞતિત્થિયા ભિક્ખૂ એતદવોચું ‘‘સમણો આવુસો ગોતમો કામાનં પરિઞ્ઞં પઞ્ઞપેતિ, મયમ્પિ કામાનં પરિઞ્ઞં પઞ્ઞપેમ, સમણો આવુસો ગોતમો રૂપાનં ¶ વેદનાનં પરિઞ્ઞં પઞ્ઞપેતિ, મયમ્પિ રૂપાનં વેદનાનં પરિઞ્ઞં પઞ્ઞપેમ, ઇધ નો આવુસો કો વિસેસો, કો અધિપ્પયાસો, કિં નાનાકરણં સમણસ્સ વા ગોતમસ્સ અમ્હાકં વા યદિદં ધમ્મદેસનાય વા ધમ્મદેસનં અનુસાસનિયા વા અનુસાસનિ’’ન્તિ, એતમત્થં ભિક્ખૂ ભગવતો આરોચેસું, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળદુક્ખક્ખન્ધસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે કપિલવત્થુસ્મિં મહાનામં સક્કં આરબ્ભ ભાસિતં, મહાનામો ભન્તે સક્કો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘દીઘરત્તાહં ભન્તે ભગવતા એવં ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ ‘લોભો ચિત્તસ્સ ઉપક્કિલેસો, દોસો ચિત્તસ્સ ઉપક્કિલેસો, મોહો ચિત્તસ્સ ઉપક્કિલેસો’તિ, એવઞ્ચાહં ભન્તે ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ ‘લોભો ચિત્તસ્સ ઉપક્કિલેસો, દોસો ચિત્તસ્સ ઉપક્કિલેસો, મોહો ચિત્તસ્સ ઉપક્કિલેસો’તિ. અથ ચ પન મે એકદા લોભધમ્માપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠન્તિ, દોસધમ્માપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠન્તિ, મોહધમ્માપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠન્તિ, તસ્સ મય્હં ભન્તે એવં હોતિ ‘કો સુ નામ મે ધમ્મો અજ્ઝત્તં અપ્પહિનો ¶ , યેન મે એકદા લોભધમ્માપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠન્તિ, દોસધમ્માપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠન્તિ, મોહધમ્માપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠન્તી’તિ’’, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અનુમાનસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ભગ્ગેસુ ભન્તે સુસુમારગિરે ભેસકળાવને આયસ્મતા મહામોગ્ગલ્લાનત્થેરેન સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – ચેતોખિલસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – વનપત્થસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – મધુપિણ્ડિકસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે દણ્ડપાણિં સક્કં આરબ્ભ ભાસિતં, દણ્ડપાણિ ભન્તે સક્કો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘કિં વાદી સમણો કિમક્ખાયી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – દ્વેધાવિતક્કસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – વિતક્કસણ્ઠાનસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન કકચૂપમસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં મોળિયફગ્ગુનં આરબ્ભ ભાસિતં, આયસ્મા ભન્તે મોળિયફગ્ગુનો ભિક્ખુનીહિ સદ્ધિં ¶ અતિવેલં સંસટ્ઠો વિહરતિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો આયસ્મતો મોળિયફગ્ગુનસ્સ તં ભગવતો ઓવાદં સુત્વા કથં ચિત્તં ઉપ્પન્નં, કથઞ્જ ભગવા ઉત્તરિ ભિક્ખૂન ઓવાદમદાસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે મોળિયફગ્ગુનસ્સ ભગવતો ઇમં ઓવાદં સુત્વા ભિક્ખુનિસંસગ્ગતો ઓરમિસ્સામિ વિરમિસ્સામીતિપિ ચિત્તં ન ઉપ્પન્નં, અસંવરમેવ ભન્તે ચિત્તં ઉપ્પન્નં, ભગવા ચ ભન્તે આરાધયિંસુ વત મે ભિક્ખવે ભિક્ખૂ એકં સમયં ચિત્તં, એવમાદિના ઉત્તરિ ભિક્ખૂનં ઓવાદમદાસિ.

ઉભતો ¶ દણ્ડકેન ચેપિ ભિક્ખવે કકચેન ચોરા ઓચરકા અઙ્ગમઙ્ગાનિ ઓકન્તેય્યું.

પુચ્છા – અલગદ્દૂપમસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે અરિટ્ઠં ભિક્ખું ગદ્ધબાધિપુબ્બં આરબ્ભ ભાસિતં, અરિટ્ઠસ્સ ભન્તે ભિક્ખુનો ગદ્ધબાધિપુબ્બસ્સ એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં ‘‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાદામિ, યથા યેમે અન્તરાયિકા ધમ્મા વુત્તા ભગવતા, તે પટિસેવતો નાલં અન્તરાયાયા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો આયસ્મતો અરિટ્ઠસ્સ ગદ્ધબાધિપુબ્બસ્સ કથં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ, કથઞ્ચ ભગવા ઉત્તરિ ભિક્ખુનં ધમ્મદેસનં પવત્તેસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે અરિટ્ઠસ્સ ભિક્ખુનો ગદ્ધબાધિપુબ્બસ્સ ‘‘કિઞ્ચાપિ મં ભગવા મોઘપુરિસવાદેન વદેસિ, ન ખો પન મે મગ્ગફલાનં ઉપનિસ્સયો ન હોતિ, સ્વાહં આરભિત્વા ઘટ્ટેત્વા મગ્ગફલાનિ નિબ્બત્તેસ્સામી’’તિ, એવં ખો ભન્તે ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ, ભગવા ચ ભન્તે દુપ્પઞ્ઞસ્સ અલગદ્દૂપમં દસ્સેત્વા અલગદ્દૂપમં પરિયત્તિઞ્ચ દસ્સેત્વા પઞ્ઞવતો અલગદ્દૂપમાય ચ કુલ્લૂપમાય ચ પઞ્ઞવતો નિસ્સરણપરિયત્તિં દસ્સેત્વા છ ચ દિટ્ઠિટ્ઠાનાનિ, તેસઞ્ચ છન્નં દિટ્ઠિટ્ઠાનાનં વિનિવેઠનાકારં દસ્સેત્વા પરિયોસાને ચ ખન્ધકમ્મટ્ઠાનં અરહત્તનિકૂટેન દસ્સેત્વા ઉત્તરિ ભિક્ખૂનં ધમ્મકથં પવત્તેસિ.

પુચ્છા – ધમ્મિકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં કુમારકસ્સપં આરબ્ભ ભાસિતં. આયસ્મા ભન્તે કુમારકસ્સપો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા વમ્મિકપઞ્હં પુચ્છિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – રથવિનીતસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મતા ચ સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના આયસ્મતા ચ પુણ્ણેન મન્તાણિપુત્તેન અઞ્ઞમઞ્ઞં પુચ્છાવિસ્સજ્જનવસેન ભાસિતં.

પુચ્છા – નિવાપસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – ઇમસ્મિં ¶ આવુસો સુત્તે કો નિવાપો કો નેવાપિકો કા નેવાપિકપરિસા કા મિગજાતા કથઞ્ચેતિસ્સા ઉપમાય અત્થો દટ્ઠબ્બો.

વિસ્સજ્જના – ઇમસ્મિં ભન્તે સુત્તે નિવાપોતિ ખો ભન્તે પઞ્ચન્નેતં કામગુણાનં અધિવચનં, નેવાપિકોતિ ખો ભન્તે મારસ્સેતં પાપિમતો અધિવચનં, નેવાપિકપરિસાતિ ખો ભન્તે મારપરિસાયેતં અધિવચનં, મિગજાતાતિ ખો ભન્તે સમણબ્રાહ્મણાનમેતં અધિવચનં, ઇમસ્મિં ભન્તે સુત્તે એતસ્સ અત્થો એવં દટ્ઠબ્બો.

પુચ્છા – કેનાવુસો ¶ ભગવતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન પાસરાસિસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં, સમ્બહુલા ભન્તે ભિક્ખૂ રમ્મકસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અસ્સમે ભગવન્તં આરબ્ભ ધમ્મિયા કથાય સન્નિસીદિંસુ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો તેસં સમ્બહુલાનં ભિક્ખૂનં ધમ્મિયા કથાય સન્નિસિન્નાનં કીદિસં ધમ્મકથં કથેસિ.

વિસ્સજ્જના – સાધુ ભિક્ખવે એતં ખો ભિક્ખવે તુમ્હાકં પતિરૂપં કુલપુત્તાનં સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતાનં, યં તુમ્હે ધમ્મિયા કથાય સન્નિસીદેય્યાથ, સન્નિપતિતાનં વો ભિક્ખવે દ્વયં કરણીયં ધમ્મી વા કથા અરિયો વા તુણ્હીભાવો. દ્વેમા ભિક્ખવે પરિયેસના અરિયા ચ પરિયેસના અનરિયા ચ પરિયેસના. એવમાદિના ભન્તે ભગવા સન્નિપતિતાનં તેસં ભિક્ખૂનં અરિયપરિયેસનઞ્ચ અનરિયપરિયેસનઞ્ચ વિભજિત્વા દેસેસિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા અત્તનાપિ અનરિયપરિયેસનં પહાય અરિયપરિયેસનાય પરિયેસિતભાવં પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – અહમ્પિ સુદં ભિક્ખવે પુબ્બેવ સમ્બોધા અનભિસમ્બુદ્ધો બોધિસત્તોવ સમાનો અત્તના જાતિધમ્મો સમાનો જાતિધમ્મંયેવ પરિયેસામિ, અત્તના જરાધમ્મો બ્યાધિધમ્મો મરણધમ્મો સોકધમ્મો સંકિલેસધમ્મો સમાનો સંકિલેસધમ્મંયેવ પરિયેસામિ. એવમાદિના ભન્તે ભગવા અત્તનાપિ અનરિયપરિયેસનં પહાય અરિયપરિયેસનાય પરિયેસિતભાવં પકાસેસિ.

પુચ્છા – એવં ¶ પઠમાભિસમ્બુદ્ધસ્સ આવુસો ભગવતો અજપાલનિગ્રોધરુક્ખમૂલે નિસિન્નસ્સ ધમ્મદેસનાય કતસન્નિટ્ઠાનસ્સ કીદિસો

ચેતસો ¶ પરિવિતક્કો ઉદપાદિ, કથઞ્ચ ધમ્મદેસનાય ચારિકા અહોસિ, કથઞ્ચ પઠમા ધમ્મદેસના અહોસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં, કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’’તિ એવં ખો ભન્તે ભગવતો પઠમાભિસમ્બુદ્ધસ્સ અજપાલનિગ્રોધમૂલે ધમ્મદેસનાય કતસન્નિટ્ઠાનસ્સ પરિવિતક્કો ઉદપાદિ, અથ ભન્તે ભગવા ઉરુવેલાયં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન બારાણસી, તેન પદસાયેવ ચારિકં પક્કામિ ધમ્મદેસનાય, દ્વેમે ભિક્ખવે અન્તા પબ્બજિતેન ન સેવિતબ્બા, કતમે દ્વે, યો ચાયં કામેસુ કામસુખલ્લિકાનુયોગો હીનો ગામ્મો પોથુજ્જનિકો અનરિયો અનત્તસંહિતો, એવમાદિના ભન્તે ભગવતો પઠમા ધમ્મદેસના અહોસિ.

સબ્બઞ્જહો તણ્હાક્ખયે વિમુત્તો,

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા પાસરાસિઉપમાય તં દેસનં પરિનિટ્ઠાપેસિ.

વિસ્સજ્જના – પઞ્ચિમે ભિક્ખવે કામગુણા, કતમે પઞ્ચ, ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યા રૂપા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. સોતવિઞ્ઞેય્યા સદ્દા. ઘાનવિઞ્ઞેય્યા ગન્ધા. જિવ્હાવિઞ્ઞેય્યા રસા. કાયવિઞ્ઞેય્યા ફોટ્ઠબ્બા ઇટ્ઠા કન્તા મનાપા પિયરૂપા કામૂપસંહિતા રજનીયા. ઇમે ખો ભિક્ખવે પઞ્ચ કામગુણા. યે હિ કેચિ ભિક્ખવે સમણા વા બ્રાહ્મણા વા ઇમે કામગુણે ગથિતા મુચ્છિતા અજ્ઝોપન્ના અનાદીનવદસ્સાવિનો અનિસ્સરણપઞ્ઞા પરિભુઞ્જન્તિ, તે એવમસ્સુ વેદિતબ્બા ‘‘અનયમાપન્ના બ્યાસનમાપન્ના યથાકામકરણીયા પાપિમતો’’, એવમાદિના ભન્તે ભગવા પાસરાસિઉપમાય ધમ્મદેસનં પરિનિટ્ઠાપેસિ.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ જાનતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચૂળહત્થિપદોપમસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે જાણુસ્સોણિં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ ભાસિતં. જાણુસ્સોણિ ભન્તે બ્રાહ્મણો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા યાવતકો અહોસિ પિલોતિકેન પરિબ્બાજકેન સદ્ધિં કથાસલ્લાપો, તં સબ્બં ભગવતો આરોચેસિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા હત્થિપદોપમં વિત્થારેન પરિપૂરેત્વા દેસેસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘ન ખો બ્રાહ્મણ એત્તાવતા હત્થિપદોપમો વિત્થારેન પરિપૂરો હોતિ, અપિ ચ બ્રાહ્મણ યથા હત્થિપદોપમો વિત્થારેન પરિપૂરો હોતિ, તં સુણાહિ સાધુકં મનસિકરોહિ ભાસિસ્સામી’’તિ, એવમાદિના ભન્તે ભગવા હત્થિપદોપમં પરિપૂરેત્વા બ્રાહ્મણસ્સ જાણુસ્સોણિસ્સ દેસેસિ.

પુચ્છા – મહાહત્થિપદોપમસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કેન ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાસારોપમસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે દેવદત્તં આરબ્ભ ભાસિતં, દેવદત્તો ભન્તે સઙ્ઘં ભિન્દિત્વા રુહિરુપ્પાદકમ્મં કત્વા અચિરપક્કન્તો હોતિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળસારોપમસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે પિઙ્ગલકોચ્છં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ ભાસિતં, પિઙ્ગલકોચ્છો ભન્તે બ્રાહ્મણો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્હં પુચ્છિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળગોસિઙ્ગસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કેન સદ્ધિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – નાભિકે ભન્તે ગોસિઙ્ગસાલવનદાયે આયસ્મતા અનુરુદ્ધત્થેરેન સદ્ધિં ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાગોસિઙ્ગસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કેન સદ્ધિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ગોસિઙ્ગસાલવનદાયે ભન્તે આયસ્મતા ચ સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના આયસ્મતા ચ મહામોગ્ગલ્લાનત્થેરેન સદ્ધિં ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાગોપાલકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળગોપાલકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વજ્જીસુ ભન્તે ઉક્કચેલાયં ગઙ્ગાય નદિયા તીરે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ જાનતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચૂળસચ્ચકસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વેસાલિયં ભન્તે સચ્ચકં નિગણ્ઠપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં, સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો મહતિયા લિચ્છવિપરિસાય સદ્ધિં યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘કથં પન ભવં ગોતમો સાવકે વિનેતિ, કથં ભાગા ચ પન ભોતો ગોતમસ્સ સાવકેસુ અનુસાસની બહુલા પવત્તતી’’તિ, અથ ભન્તે ભગવતા અનિચ્ચવાદે ચ અનત્તવાદે ચ પકાસિતે સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો પથવીઉપમં દસ્સેત્વા અત્તનો અત્તવાદં પકાસેસિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – એવં ¶ આવુસો સચ્ચકેન નિગણ્ઠપુત્તેન મહાપથવીઉપમં દસ્સેત્વા અત્તવાદે પકાસિતે કથં ભગવા તં અત્તવાદં પુન પતિટ્ઠાપેત્વા સમનુયુઞ્જિ સમનુગાહિ સમનુભાસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘નનુ ત્વં અગ્ગિવેસ્સન એવં વદેસિ, રૂપં મે અત્તા, વેદના મે અત્તા, સઞ્ઞા મે અત્તા, સઙ્ખારા મે અત્તા, વિઞ્ઞાણં મે અત્તા’’તિ, એવં ખો ભન્તે ભગવા સચ્ચકં નિગણ્ઠપુત્તં તં અત્તવાદં પતિટ્ઠાપેસિ. પતિટ્ઠાપેત્વા ચ પન ભન્તે ભગવા ‘‘તેન હિ અગ્ગિવેસ્સન તઞ્ઞેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ, યથા તે ખમેય્ય, તથા તં બ્યાકરેય્યાસી’’તિ એવમાદિના ભન્તે ભગવા સચ્ચકં નિગણ્ઠપુત્તં સમનુયુઞ્જિ સમનુગાહિ સમનુભાસિ.

પુચ્છા – એવં ¶ ખો આવુસો સચ્ચકે નિગણ્ઠપુત્તે તુણ્હીભૂતે અધોમુખે પજ્ઝાયન્તે અપ્પટિભાને નિસિન્ને દુમ્મુખો નામ લિચ્છવિપુત્તો ભગવન્તં કિં વચનં અવોચ.

વિસ્સજ્જના – એવં ભન્તે સચ્ચકે નિગણ્ઠપુત્તે તુણ્હીભૂતે મઙ્કુભૂતે પત્તક્ખન્ધે અધોમુખે પજ્ઝાયન્તે અપ્પટિભાને દુમ્મુખો લિચ્છવિપુત્તો ¶ ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘ઉપમા મં ભગવા પટિભાતી’’તિ.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવન્તં કીદિસં પઞ્હં પુચ્છિ, કથઞ્ચ તં ભગવા બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો દુમ્મુખં લિચ્છવિં અપસાદેત્વા ભગવન્તં સેખઞ્ચ અસેખઞ્ચ પઞ્હં પુચ્છિ, ભગવા ચ ભન્તે ‘‘ઇધ અગ્ગિવેસ્સન મમ સાવકો યં કિઞ્ચિ રૂપં અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્નં અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકં વા સુખુમં વા હીનં વા પણીતં વા યં દૂરે સન્તિકે વા’’ એવમાદિના સેખઞ્ચ અસેખઞ્ચ પુગ્ગલં વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

બુદ્ધો ¶ સો ભગવા બોધાય ધમ્મં દેસેતિ.

દન્તો સો ભગવા દમથાય ધમ્મં દેસેતિ.

સન્તો સો ભગવા સમથાય ધમ્મં દેસેતિ.

તિણ્ણો સો ભગવા તરણાય ધમ્મં દેસેતિ.

પરિનિબ્બુતો સો ભગવા પરિનિબ્બાનાય ધમ્મં દેસેતિ.

પુચ્છા – મહાસચ્ચકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વેસાલિયં ભન્તે સચ્ચકંયેવ નિગણ્ઠપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં. સચ્ચકો ભન્તે નિગણ્ઠપુત્તો અપરદિવસે ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો સાવકે આસજ્જ ભાવનાદ્વયપટિસંયુત્તં વાચં ભાસતિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા સચ્ચકં નિગણ્ઠપુત્તં પટિપુચ્છિત્વા ભાવનાદ્વયં વિભજ્જ કથેસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે ભગવા ‘‘કિન્તિ પન તે અગ્ગિવેસ્સન કાયભાવના સુતા’’તિ એવમાદિના સચ્ચકં નિગણ્ઠપુત્તં પટિપુચ્છિત્વા, કથઞ્ચ અગ્ગિવેસ્સન અભાવિતકાયો ચ હોતિ અભાવિતચિત્તો ચ એવમાદિના ભાવનાદ્વયં વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવન્તં કિં વચનં અવોચ, કથઞ્ચ ભગવા પધાનકાલે અત્તનાઅનુભૂતપુબ્બા પરમુક્કંસગતા સુખદુક્ખવેદનાયો પકાસેસિ, યાપિ ભગવતો ચિત્તં ન પરિયાદાય અટ્ઠંસુ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે સચ્ચકો નિગણ્ઠપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘ન હિ નૂન ભોતો ગોતમસ્સ ઉપ્પજ્જતિ, તથા રૂપા સુખાવેદના, યથારૂપા ઉપ્પન્ના સુખાવેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠેય્ય, ન હિ નૂન ભોતો ગોતમસ્સ ઉપ્પજ્જતિ તથારૂપા દુક્ખા વેદના, યથારૂપા ઉપ્પન્ના દુક્ખા વેદના ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠેય્યા’’તિ અથ ખો ભગવા ‘‘કિઞ્હિ નો સિયા અગ્ગિવેસ્સન, ઇધ મે ¶ અગ્ગિવેસ્સેન પુબ્બેવ સમ્બોધા અનભિસમ્બુદ્ધસ્સ બોધિસત્તસ્સેવ સતો એતદહોસિ, એવમાદિના ભન્તે ભગવા પધાનકાલે અત્તનાનુભૂતપુબ્બા પરમુક્કંસગતા સુખદુક્ખવેદનાયો વિત્થારેન, યાપિ ભગવતો ચિત્તં ન પરિયાદાય અટ્ઠંસુ.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા જાનતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચૂળતણ્હાસઙ્ખયસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સક્કં દેવાનમિન્દં આરબ્ભ ભાસિતં. સક્કો ભન્તે દેવાનમિન્દો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘કિત્તાવતાનુખો ભન્તે ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમિ ¶ અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયોસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાન’’ન્તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

કિત્તાવતા ¶ નુ ખો ભન્તે ભિક્ખુ સંખિત્તેન તણ્હાસઙ્ખયવિમુત્તો હોતિ અચ્ચન્તનિટ્ઠો અચ્ચન્તયોગક્ખેમી અચ્ચન્તબ્રહ્મચારી અચ્ચન્તપરિયાસાનો સેટ્ઠો દેવમનુસ્સાનં –

પુચ્છા – મહાતણ્હાસઙ્ખયસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સાતિં ભિક્ખું કેવટ્ટપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં. સાતિસ્સ ભન્તે ભિક્ખુનો કેવટ્ટપુત્તસ્સ એવરૂપં પાપકં દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ ‘‘તથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, યથા તદેવિદં વિઞ્ઞાણં સન્ધાવતિ ¶ સંસરતિ અનઞ્ઞ’’ન્તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો ભગવા કથં ભિક્ખૂ આમન્તેત્વા ચ પટિપુચ્છિત્વા ચ અનત્તભાવદીપિકં ધમ્મકથં કથેસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ભન્તે ભગવા ભિક્ખૂ ‘‘તં કિં મઞ્ઞથ ભિક્ખવે, અપિનાયં સાતિ ભિક્ખુ કેવટ્ટપુત્તો ઉસ્મીકતોપિ ઇસ્મિં ધમ્મવિનયે’’તિ આમન્તેત્વા, તુમ્હેપિ મે ભિક્ખવે એવં ધમ્મં દેસિતં આજાનાથત્યાદિના ભિક્ખૂ પટિપુચ્છિત્વા ચ યં યદેવ ભિક્ખવે પચ્ચયં પટિચ્ચ ઉપ્પજ્જતિ વિઞ્ઞાણં, તેન તેનેવ વિઞ્ઞાણં ત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતિ, ચક્ખુઞ્ચ પટિચ્ચ રૂપે ¶ ચ ઉપ્પજ્જતિ વિઞ્ઞાણં ચક્ખુવિઞ્ઞાણં ત્વેવ સઙ્ખ્યં ગચ્છતિ, એવમાદિના ભન્તે અનત્તતાદીપિકં ધમ્મિં કથં કથેસિ.

પુચ્છા – મહાઅસ્સપુરસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – અઙ્ગેસુ ભન્તે અસ્સપુરે નામ અઙ્ગાનં નિગમે બહૂ મનુસ્સે સદ્ધે પસન્ને આરબ્બ્ભ ભાસિતં. બહૂ ભન્તે મનુસ્સા સદ્ધા પસન્ના ભિક્ખુસઙ્ઘં સક્કચ્ચં ઉપટ્ઠહિંસુ, સબ્બકાલઞ્ચ રતનત્તયપટિસંયુત્તં વણ્ણકથંયેવ કથયિંસુ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કતમે ¶ આવુસો તત્થ ભગવતા ધમ્મા સમણકરણા ચ બ્રાહ્મણકરણા ચ ઉત્તરુત્તરિ પણીતપણીતા દેસિતા.

વિસ્સજ્જના – હિરોત્તપ્પા ¶ પરિસુદ્ધકાયસમાચારો પરિસુદ્ધવચીસમાચારો પરિસુદ્ધમનોસમાચારો પરિસુદ્ધાજીવો ઇન્દ્રિયેસુ ગુત્તદ્વારતા ભોજનેમત્તઞ્ઞુતા જાગરિયાનુયોગો સતિસમ્પજઞ્ઞં નીવરણપ્પહાનં ચત્તારિ ચ ઝાનાનિ તિસ્સો ચ વિજ્જા ઇમે ખો ભન્તે તત્થ ભગવતા સમણકરણા ચ બ્રાહ્મણકરણા ચ ઉત્તરુત્તરિ પણીતપણીતા ધમ્મા દેસિતા.

પુચ્છા – ચૂળઅસ્સપુરસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્ત કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – તસ્મિંયેવ ભન્તે અસ્સપુરે નિગમે તેયેવ મનુસ્સે સદ્ધે પસન્ને આરબ્ભ ભાસિતં, તસ્મિંયેવ ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા સમણસામીચિપ્પટિપદા ચ અસ્સમણસામીચિપ્પટિપદા ચ વિભજિત્વા દેસિતા.

વિસ્સજ્જના – ‘‘કથઞ્ચ ભિક્ખવે ભિક્ખુ ન સમણસામીચિપ્પટિપદં પટિપન્નો હોતિ, યસ્સ કસ્સચિ ભિક્ખવે ભિક્ખુનો અભિજ્ઝાલુસ્સ અભિજ્ઝા અપ્પહીના હોતિ, બ્યાપન્નચિત્તસ્સ બ્યાપાદો અપ્પહીનો હોતી’’તિ એવમાદિના ચ. કથઞ્ચ ભિક્ખવે ભિક્ખુ સમણસામીચિપ્પટિપદં પટિપન્નો હોતિ, યસ્સ કસ્સચિ ભિક્ખવે ભિક્ખુનો અભિજ્ઝાલુસ્સ અભિજ્ઝા પહીના હોતિ, બ્યાપન્નચિત્તસ્સ બ્યાપાદો પહીનો હોતિ એવમાદિના ચ ભન્તે ભગવતા તત્થ સમણસામીચિપ્પટિપદા ચ અસ્સમણસામીચિપ્પટિપદા ચ વિત્થારેન વિભજિત્વા દેસિતા.

પુચ્છા – સાલેય્યકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોસલેસુ ભન્તે સાલાયં નામ બ્રાહ્મણગામે સાલેય્યકે બ્રાહ્મણગહપતિકે આરબ્ભ ભાસિતં. સાલેય્યકા ભન્તે બ્રાહ્મણગહપતિકા ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું ‘‘કો નુ ખો ભો ગોતમ હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જન્તિ, કો પન ભો ગોતમ હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જન્તી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – વેરઞ્જકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે વેરઞ્જકે બ્રાહ્મણગહપતિકે આરબ્ભ ભાસિતં. વેરઞ્જકા ભન્તે બ્રાહ્મણગહપતિકા ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું ‘‘કો નુ ખો ભો ગોતમ હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જન્તિ, કો પન ભો ગોતમ હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જન્તી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાવેદલ્લસુત્તં પનાવુસો કત્થ કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મતા મહાકોટ્ઠિકેન પુટ્ઠેન આયસ્મતા સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળવેદલ્લસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે વિસાખેન ઉપાસકેન પુટ્ઠાય ધમ્મદિન્નાય થેરિયા ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળધમ્મસમાદાનસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાધમ્મસમાદાનસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – વીમંસકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – કોસમ્બિયસુત્તં પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોસમ્બિયં ભન્તે કોસમ્બિકે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં. કોસમ્બિકા ભન્તે ભિક્ખૂ ભણ્ડનજાતા કલહજાતા વિવાદાપન્ના ¶ અઞ્ઞમઞ્ઞં મુખસત્તીહિ વિતુદન્તા વિહરન્તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – બ્રહ્મનિમન્તનિકસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – મારતજ્જનીયસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે સુસુમારગિરે ભેસકળાવને મિગદાયે આયસ્મતા મહામોગ્ગલ્લાનેન મારં પાપિમન્તં આરબ્ભ ભાસિતં. મારો ભન્તે પાપિમા આયસ્મતો મહામોગ્ગલ્લાનસ્સ કુચ્છિગતો હોતિ કોટ્ઠમનુપવિટ્ઠો. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ જાનતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન કન્દરકસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ચમ્પાયં ભન્તે ગગ્ગરાય પોક્ખરણિયા તીરે પેસ્સઞ્ચ હત્થારોહપુત્તં કન્દરકઞ્ચ પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં, કન્દરકો ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવતો ચ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ વણ્ણં અભાસિ, પેસ્સો ચ ભન્તે હત્થારોહપુત્તો ભગવતો ચ ધમ્મદેસનાય ચ વણ્ણં અભાસિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – એવં ¶ ખો આવુસો કન્દરકેન પરિબ્બાજકેન ભગવતો ચ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ અભિપ્પસન્નેન વણ્ણે ભાસિતે કથં ભગવા તં સમનુજાનિત્વા ધમ્મદેસનારમ્ભં આરભિ, કથઞ્ચ પેસ્સો હત્થારોહપુત્તો ભગવતો ચ ધમ્મદેસનાય ચ વણ્ણં અભાસિ ¶ , કથઞ્ચ પેસ્સસ્સ હત્થારોહપુત્તસ્સ અજ્ઝાસયાનુરૂપં ધમ્મં દેસેસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં ખો ભન્તે કન્દરકેન પરિબ્બાજકેન ભગવતો ચ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ ચ અભિપ્પસન્નેન વણ્ણે ભાસિતે ‘‘એવમેતં કન્દરક એવમેતં કન્દરક’’ એવમાદિના ભગવા તં સમનુજાનિત્વા ‘‘સન્તિ હિ કન્દરક ભિક્ખૂ ઇમસ્મિં ભિક્ખુસઙ્ઘે અરહન્તો ખીણાસવા વુસિતવન્તો કતકરણીયા ઓહિતભારા અનુપ્પત્તસદત્થા પરિક્ખીણભવસંયોજના સમ્મદઞ્ઞા વિમુત્તા’’તિ એવમાદિના ધમ્મદેસનં સમારભિ. અથ ખો ભન્તે પેસ્સો હત્થારોહપુત્તો ‘‘અચ્છરિયં ભન્તે અબ્ભુતં ભન્તે યાવ સુપઞ્ઞત્તા ચિમે ભન્તે ભગવતા ચત્તારો સતિપટ્ઠાના સત્તાનં વિસુદ્ધિયા સોકપરિદેવાનં સમતિક્કમાય દુક્ખદોમનસ્સાનં અત્થઙ્ગમાય ઞાયસ્સ અધિગમાય નિબ્બાનસ્સ સચ્છિકિરિયાયા’’તિ એવમાદિના ભગવતો ચ ધમ્મદેસનાય વણ્ણં અભાસિ, ભગવાપિ ભન્તે ‘‘ગહનઞ્હેતં પેસ્સ યદિદં મનુસ્સા, ઉત્તાનકઞ્હેતં પેસ્સ યદિદં પસવો’’તિઆદિના પેસ્સસ્સ હત્થારોહપુત્તસ્સ અજ્ઝાસયાનુરૂપં ધમ્મકથં દેસેસિ.

પુચ્છા – તં ¶ પનાવુસો ધમ્મદેસનં સુત્વા પેસ્સસ્સ હત્થારોહપુત્તસ્સ કીદિસો આનિસંસો અધિગતો, કથઞ્ચ ભગવા તં પુગ્ગલચતુક્કદેસનં સંખિત્તેન ભાસિતં, ભિક્ખૂનં વિત્થારેન વિભજિત્વા દેસેસિ.

વિસ્સજ્જના – તં ખો પન ભન્તે ધમ્મં સુત્વા પેસ્સસ્સ હત્થારોહપુત્તસ્સ દ્વે આનિસંસા અધિગતા સઙ્ઘે ચ પસાદો સતિપટ્ઠાનપરિગ્ગહણૂપાયો ¶ ચ અભિનવો. ભગવા ચ ભન્તે તં પુગ્ગલચતુક્કદેસનં ભિક્ખૂહિ યાચિતો ‘‘કતમો ચ ભિક્ખવે પુગ્ગલો અત્તપરિતાપનાનુયોગમનુયુત્તો’’તિઆદિના સંખિત્તેન ભાસિતં, વિત્થારેન અત્થં અવિભત્તં. વિત્થારેન વિભજિત્વા દેસેસિ.

પુચ્છા – અટ્ઠકનાગરસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વેસાલિયં ભન્તે વેળુવગામકે ગહપતિં અટ્ઠકનાગરં આરબ્ભ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન ભાસિતં. દસમો ભન્તે ગહપતિ અટ્ઠકનાગરો આયસ્મન્તં આનન્દં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘અત્થિ નુ ખો ભન્તે આનન્દ તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન એકધમ્મો અક્ખાતો, યત્થ ભિક્ખુનો અપ્પમત્તસ્સ આતાપિનો પહિતત્તસ્સ વિહરતો અવિમુત્તઞ્ચેવ ચિત્તં વિમુચ્ચતિ, અપરિક્ખિણા ચ આસવા પરિક્ખયં ગચ્છન્તિ, અનનુપ્પત્તઞ્ચ અનુત્તરં યોગક્ખેમં અનુપાપુણાતી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – સેખસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે કપિલવત્થુસ્મિં સન્થાગારે આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન કાપિલવત્થવે સક્યે આરબ્ભ ભાસિતં. ભગવા ભન્તે કાપિલવત્થવે સક્યે બહુદેવરત્તિં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેત્વા સમાદપેત્વા સમુત્તેજેત્વા સમ્પહંસેત્વા આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ ‘‘પટિભાતુ તં આનન્દ કાપિલવત્થવાનં સક્યાનં સેખો પાટિપદો, પિટ્ઠિ મે આગિલાયતિ, તમહં આયમિસ્સામી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – પોતલિયસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – અઙ્ગુત્તરાપેસુ ભન્તે આપણે નામ અઙ્ગુત્તરાપાનં નિગમે પોતલિયં ગહપતિં પટિક્ખિત્તસબ્બકમ્મન્તં આરબ્ભ ભાસિતં. પોતલિયો ભન્તે ગહપતિ પટિક્ખિત્તસબ્બકમ્મન્તો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમન્તો ભગવતા ગહપતિવાદેન સમુદાચરિયમાનો કુપિતો અનત્તમનો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘તયિદં ભો ગોતમ નચ્છન્નં તયિદં નપ્પતિરૂપં, યં મં ત્વં ગહપતિવાદેન સમુદાચરસી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા કામાનં આદીનવં વિત્થારેન પકાસેત્વા અરિયસ્સ વિનયે વોહારસમુચ્છેદં દસ્સેસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ભન્તે ભગવા અરિયસ્સ વિનયે વોહારસમુચ્છેદાય અટ્ઠ ધમ્મે વિભજિત્વા ‘‘સેય્યથાપિ ગહપતિ કુક્કુરો જિઘચ્છાદુબ્બલ્યપરેતો ગોઘાતકસૂનં પચ્ચુપટ્ઠિતો અસ્સ’’ એવમાદિના કામેસુ આદીનવં દસ્સેત્વા પરિયોસાને તીહિ વિજ્જાહિ અરિયસ્સ વિનયે વોહારસમુચ્છેદં સબ્બેનસબ્બં સબ્બથાસબ્બં વોહારસમુચ્છેદં વિત્થારેન વિભજિત્વા દેસેસિ.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન જીવકસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ¶ ભન્તે જીવકં કોમારભચ્ચં આરબ્ભ ભાસિતં. જીવકો ભન્તે કોમારભચ્ચો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘સુતં મેતં ભન્તે સમણં ગોતમં ઉદ્દિસ્સ પાણં આરભન્તિ, તં સમણો ગોતમો જાનં ઉદ્દિસ્સ કતં મંસં પરિભુઞ્જતિ પટિચ્ચ કમ્મન્તિ. યે તે ભન્તે એવમાહંસુ ‘સમણં ગોતમં ઉદ્દિસ્સ પાણં આરભન્તિ, તં સમણો ગોતમો જાનં ઉદ્દિસ્સ કતં મંસં પરિભુઞ્જતિ પટિચ્ચ કમ્મ’ન્તિ, કચ્ચિ તે ભન્તે ભગવતો વુત્તવાદિનો ન ચ ભગવન્તં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખન્તિ, ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મં બ્યાકરોન્તિ, ન ચ કોચિ સહધમ્મિકો વાદાનુવાદો ગારય્હં ઠાનં આગચ્છતી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ઉપાલિસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – નાળન્દાયં ભન્તે ઉપાલિં ગહપતિં આરબ્ભ ભાસિતં. ઉપાલિ ભન્તે ગહપતિ ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘આગમા નુખ્વિધ ભન્તે દીઘતપસ્સી નિગણ્ઠો’’તિ, એવમાદિના ચ ભન્તે ઉપાલિ ગહપતિ ભગવતો પટિસન્ધારં કત્વા અત્તનો આચરિયસ્સ નિગણ્ઠસ્સ નાટપુત્તસ્સ વાદં પકાસેસિ, વાદં વણ્ણેસિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો ભગવા ઉપાલિં ગહપતિં તસ્મિં વાદે કથં સમનુયુઞ્જી સમનુગાહી સમનુભાસી, કથઞ્ચસ્સ ઉપાયં દસ્સેત્વા યથાભૂતં અત્થં ઞાપેસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે ભગવા ઉપાલિં ગહપતિં ‘‘સચે ખો ત્વં ગહપતિ સચ્ચે પતિટ્ઠાય મન્તેય્યાસિ, સિયા નો એત્થ કથાસલ્લાપો’’તિ ઉપાલિં ગહપતિં કથં સમુટ્ઠાપેત્વા ‘‘તં ¶ કિંમઞ્ઞસિ ગહપતિ, ઇધસ્સ નિગણ્ઠો આબાધિકો દુક્ખિતો બાઞ્હગિલાનો સીતોદકપરિક્ખિત્તો ઉણ્હોદકપટિસેવી, સો સીતોદકં અલભમાનો કાલઙ્કરેય્યા’’તિ એવમાદિના ભન્તે ભગવા ચત્તારો ઉપાયે દસ્સેત્વા ઉપાલિં ગહપતિં યથાભૂતમત્થં ઞાપેસિ.

પુચ્છા – એવં ¶ ખો આવુસો ઉપાલિ ગહપતિ ભગવતા સઞ્ઞાપિતો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો કીદિસં પસન્નાકારં અકાસિ, કથઞ્ચ ભગવા તં પુન અનુસાસિત્વા ઉત્તરિ વિનેસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘પુરિમેનેવાહં ભન્તે ઓપમ્મેન ભગવતો અત્તમનો અભિરદ્ધો, અપિચાહં ઇમાનિ ભગવતો વિચિત્રાનિ પઞ્હપટિભાનાનિ સોતુકામો, એવાહં ભગવન્તં પચ્ચનીકં કાતબ્બં અમઞ્ઞિસ્સ’’ન્તિ, એવમાદિના ભન્તે ઉપાલિ ગહપતિ ભગવતા વિઞ્ઞાપિતો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો પસન્નાકારં અકાસિ. તત્થ ભગવા ચ ભન્તે ‘‘અનુવિચ્ચકારં ખો ગહપતિ કરોહિ, અનુવિચ્ચકારો તુમ્હાદિસાનં ઞાતમનુસ્સાનં સાધુ હોતી’’તિ એવમાદિના પુન અનુસાસિત્વા ઉત્તરિ યાવ ધમ્મચક્ખુપટિલાભા વિનેસિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ નિગણ્ઠસ્સ નાટપુત્તસ્સ ઉપાલિસ્સ ગહપતિસ્સ નિવેસનં ગન્ત્વા આવીમંસના ચ ઉપાલિસ્સ ગહપતિસ્સ પચ્ચુત્તરા કથા ચ અહોસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘ઉમ્મત્તોસિ ત્વં ગહપતિ દત્તોસિ ત્વં ગહપતી’’તિ એવમાદિના ભન્તે નિગણ્ઠસ્સ નાટપુત્તસ્સ ઉપાલિસ્સ ગહપતિસ્સ નિવેસનં ગન્ત્વા વીમંસા ચ ‘‘ભદ્દિકા ભન્તે આવટ્ટનીમાયા કલ્યાણી ભન્તે આવટ્ટનીમાયાતિ’’ એવમાદિના ઉપાલિસ્સ ગહપતિસ્સ પચ્ચુત્તરકથા ચ અહોસિ.

પુચ્છા – કુક્કુરવતિકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોલિયેસુ ભન્તે હલિદ્દવસને નામ કોલિયાનં નિગમે પુણ્ણઞ્ચ કોલિયપુત્તં ગોવતિકં અચેલઞ્ચ સેનિયં કુક્કુરવતિકં આરબ્ભ ભાસિતં. પુણ્ણો ભન્તે કોલિય પુત્તો ગોવતિકો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘અયં ભન્તે અચેલો સેનિયો કુક્કુરવતિકો દુક્કરકારકો છમાનિક્ખિત્તં ભોજનં ભુઞ્જતિ, તસ્સ તં કુક્કુરવતં દીઘરત્તં સમત્તં સમાદિન્નં, તસ્સ કા ગતિ, કો અભિસમ્પરાયો’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ જાનતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન અભયરાજકુમારસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે મે ભન્તે અભયં રાજકુમારં આરબ્ભ ભાસિતં. અભયો ભન્તે રાજકુમારો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘ભાસેય્ય નુ ખો ભન્તે તથાગતો તં વાચં, યા સા વાચા પરેસં અપ્પિયા અમનાપા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – બહુવેદનીયસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તઞ્ચ ઉદાયિં પઞ્ચકઙ્ગઞ્ચ થપતિં આરબ્ભ ભાસિતં, પઞ્ચકઙ્ગો ભન્તે થપતિ આયસ્મન્તં ઉદાયિં ઉપસઙ્કમિત્વા વેદનં પુચ્છિ, આયસ્મા ભન્તે ઉદાયી પઞ્ચકઙ્ગં થપતિં એતદવોચ ‘‘તિસ્સો ખો થપતિ વેદના વુત્તા ભગવતા સુખા વેદના દુક્ખા વેદના અદુક્ખમસુખા વેદના’’તિ. એવં વુત્તે ભન્તે પઞ્ચકઙ્ગો થપતિ આયસ્મન્તં ઉદાયિં એતદવોચ ‘‘ન ખો ભન્તે ઉદાયિ તિસ્સો વેદના વુત્તા ભગવતા, દ્વે વેદના વુત્તા ભગવતા સુખા વેદના દુક્ખા વેદના, યાયં ભન્તે અદુક્ખમસુખા વેદના, સન્તસ્મિં એસા પણીતે સુખે વુત્તા ભગવતા’’તિ. નેવ અસક્ખિ ખો ભન્તે આયસ્મા ઉદાયી પઞ્ચકઙ્ગં થપતિં સઞ્ઞાપેતું, ન પન અસક્ખિ પઞ્ચકઙ્ગો થપતિ આયસ્મન્તં ઉદાયિં સઞ્ઞાપેતું. અસ્સોસિ ખો આયસ્મા આનન્દો આયસ્મતો ઉદાયિસ્સ પઞ્ચકઙ્ગેન થપતિના સદ્ધિં ઇમં કથાસલ્લાપં, અથ ખો ભન્તે આયસ્મા આનન્દો યાવતકો અહોસિ ¶ આયસ્મતો ઉદાયિસ્સ પઞ્ચકઙ્ગેન થપતિના સદ્ધિં કથાસલ્લાપો, તં સબ્બં ભગવતો આરોચેસિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અપણ્ણકસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોસલેસુ ભન્તે સાલાયં નામ કોસલાનં બ્રાહ્મણગામે સાલેય્યકે બ્રાહ્મણગહપતિકે આરબ્ભ ભાસિતં. સમ્બહુલા ભન્તે અઞ્ઞતિત્થિયા સાલેય્યકાનં ¶ બ્રાહ્મણગહપતિકાનં અત્તનો અત્તનો મિચ્છાદિટ્ઠિયો પટિગ્ગણ્હાપેસું ઉગ્ગણ્હાપેસું. તે પન ભન્તે સાલેય્યકા બ્રાહ્મણગહપતિકા એકદિટ્ઠિયમ્પિ પતિટ્ઠાતું ન સક્ખિંસુ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તત્ર ¶ આવુસો ભગવતા પઠમં મિચ્છાવાદો ચ સમ્માવાદો ચ કથં વિભજિત્વા પકાસિતો.

વિસ્સજ્જના – તત્ર ભન્તે ભગવતા ‘‘સન્તિ ગહપતયો એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો નત્થિ દિન્નં નત્થિ યિટ્ઠં નત્થિ હુતં નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો’’તિ એવમાદિના પઠમં મિચ્છાવાદો ચ સમ્માવાદો ચ વિભજિત્વા પકાસિતો.

પુચ્છા – તત્થ ¶ આવુસો ભગવતા મિચ્છાવાદીનઞ્ચ દોસો સમ્માવાદીનઞ્ચ ગુણો કથં વિચારેત્વા પકાસિતો.

વિસ્સજ્જના – તત્થ ભન્તે ભગવતા ‘‘તત્ર ગહપતયો યેતે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો નત્થિ દિન્નં નત્થિ યિટ્ઠં નત્થિ હુતં નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલં વિપાકો’’તિ એવમાદિના ભન્તે મિચ્છાવાદીનઞ્ચ દોસો સમ્માવાદીનઞ્ચ ગુણો ભગવતા વિચારેત્વા પકાસિતો.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા વિઞ્ઞુનો પુરિસપુગ્ગલસ્સ પટિસઞ્ચિક્ખણા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – તત્ર ¶ ગહપતયો વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા વિઞ્ઞુનો પુરિસપુગ્ગલસ્સ પટિસઞ્ચિક્ખણા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવતા અઞ્ઞેસુપિ મિચ્છાવાદસમ્માવાદેસુ અપણ્ણકપટિપદા વિચારેત્વા પકાસિતા, તં સઙ્ખેપતો કથેસિ.

વિસ્સજ્જના – યથેવ ભન્તે પઠમે વાદે, એવમેવ ખો ભન્તે અકિરિયવાદાદીસુ ચતૂસુ ચ મિચ્છાવાદેસુ દોસં કિરિયવાદાદીસુ ચ ચતૂસુ સમ્માવાદેસુ ગુણં, તત્થ ચ વિઞ્ઞુનો પુરિસસ્સ પટિસઞ્ચિક્ખણાકારં દસ્સેત્વા ભગવતા અપણ્ણકપટિપદા પકાસિતા.

પુચ્છા – અમ્બલટ્ઠિકરાહુલોવાદસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે આયસ્મન્તં રાહુલં આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – મહારાહુલોવાદસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં રાહુલં આરબ્ભ ભાસિતં. આયસ્મા ભન્તે રાહુલો ભગવતો ચેવ અત્તનો ચ અત્તભાવસમ્પત્તિં નિસ્સાય ગેહસ્સિતં છન્દરાગં ઉપ્પાદેસિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળમાલુક્યસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં માલુક્યપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં. આયસ્મા ભન્તે માલુક્યપુત્તો અત્તનો પવિવિત્તસ્સ રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ ચેતસો પરિવિતક્કં ભગવતો આરોચેસિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – મહામાલુક્યસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – તસ્મિંયેવ ભન્તે સાવત્થિયં આયસ્મન્તં મહામાલુક્યપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન ભદ્દાલિસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં ભદ્દાલિં આરબ્ભ ભાસિતં. આયસ્મા ભન્તે ભદ્દાલિ ભગવતા સિક્ખાપદે પઞ્ઞાપિયમાને ભિક્ખુસઙ્ઘે સિક્ખં સમાદિયમાને અનુસ્સાહં પવેદેસિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

અચ્ચયો ¶ મં ભન્તે અચ્ચગમા યથાબાલં યથામૂળ્હં યથાઅકુસલં, યોહં ભગવતા સિક્ખાપદે પઞ્ઞાપિયમાને ભિક્ખુસઙ્ઘે સિક્ખં સમાદિયમાને અનુસ્સાહં પવેદેસિં, તસ્સ મે ભન્તે ભગવા અચ્ચયં અચ્ચયતો પટિગ્ગણ્હાતુ આયતિં સંવરાય –

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો આયસ્મા ભદ્દાલિ ભગવન્તં કીદિસં પઞ્હં પુચ્છિ, કથઞ્ચસ્સ ભગવા તં વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે આયસ્મા ભદ્દાલિ ‘‘કો નુ ખો ભન્તે હેતુ, કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચં ભિક્ખું પસયુ પસયુ કારણં કરોન્તી’’તિ એવમાદિના ભગવન્તં પઞ્હં અપુચ્છિ. ભગવા ચ ભન્તે ‘‘ઇધ ભદ્દાલિ એકચ્ચો ભિક્ખુ અભિણ્હાપત્તિકો હોતિ, આપત્તિબહુલો’’ એવમાદિના આયસ્મતો ભદ્દાલિસ્સ વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

પુચ્છા – તદાપિ ¶ ખો આવુસો આયસ્મા ભદ્દાલિ પુનપિ ભગવન્તં કીદિસં પઞ્હં પુચ્છિ, કથઞ્ચસ્સ ભગવા તમ્પિ વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – તદાપિ ભન્તે આયસ્મા ભદ્દાલિ ‘‘કો નુ ખો ભન્તે હેતુ, કો પચ્ચયો, યેન પુબ્બે અપ્પતરાનિ ચેવ સિક્ખાપદાનિ અહેસું, બહુતરા ચ ભિક્ખૂ અઞ્ઞાય સણ્ડહિંસુ. કો પન ભન્તે હેતુ, કો પચ્ચયો યેન એતરહિ બહુતરાનિ ચેવ સિક્ખાપદાનિ હોન્તિ અપ્પતરા ચ ભિક્ખૂ અઞ્ઞાય સણ્ડહન્તી’’તિ ભગવન્તં પુનપિ પઞ્હં અપુચ્છિ. ભગવા ચ ભન્તે ‘‘એવમેતં ભદ્દાલિ હોતિ, સત્તેસુ હાયમાનેસુ સદ્ધમ્મે અન્તરધાયમાને બહુતરાનિ હોન્તિ અપ્પતરા ચ ભિક્ખૂ અઞ્ઞાય સણ્ડહન્તી’’તિ, એવમાદિના આયસ્મતો ભદ્દાલિસ્સ વિભજિત્વા વિભજિત્વા બ્યાકતા.

પુચ્છા – લટુકિકોપમસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – અઙ્ગુત્તરાપેસુ ભન્તે આપણે નામ અઙ્ગુત્તરાપાનં નિગમે આયસ્મન્તં ઉદાયિં આરબ્ભ ભાસિતં. આયસ્મા ભન્તે ઉદાયી ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘ઇધ મય્હં ભન્તે રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ ‘‘બહૂનં વત નો ભગવા દુક્ખધમ્માનં અપહત્તા, બહૂનં વત નો ભગવા સુખધમ્માનં ઉપહત્તા, બહૂનં વત નો ભગવા અકુસલાનં ધમ્માનં અપહત્તા, બહૂનં વત નો ભગવા કુસલાનં ધમ્માનં ઉપહત્તા’તિ’’. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો ભગવા કીદિસી ઉપમાયો દસ્સેત્વા ભિક્ખૂનં ઓવાદં અદાસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે ભગવા લટુકિકોપમં હત્થિનાગોપમં દલિદ્દપુરિસોપમં ગહપતિકોપમન્તિ ચતસ્સો ઉપમાયો દસ્સેત્વા ભિક્ખૂનં ઓવાદમદાસિ.

પુચ્છા – એવઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા ચતૂહિ ઉપમાહિ ભિક્ખૂનં ઓવાદં દત્વા કથં ઉત્તરિ ધમ્મદેસનં પવડ્ઢેસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં ખો ભન્તે ભગવા ચતૂહિ ઉપમાહિ ભિક્ખૂનં ઓવાદં દત્વા ‘‘ચત્તારો મે ઉદાયિ પુગ્ગલા સન્તો સંવિજ્જમાના લોકસ્મિં’’ન્તિ એવમાદિના ઉત્તરિ ભિક્ખૂનં ધમ્મકથં પવડ્ઢેસિ.

પુચ્છા – ચાતુમસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ચાતુમાયં ભન્તે આયસ્મન્તાનં સારિપુત્તમોગ્ગલાનત્થેરાનં સદ્ધિવિહારિકે અધુના પબ્બજિતે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં. સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાનપ્પમુખાનિ ભન્તે પઞ્ચમત્તાનિ ભિક્ખુસતાનિ ચાતુમં અનુપ્પત્તાનિ હોન્તિ ભગવન્તં દસ્સનાય, તે ચ આગન્તુકા ભિક્ખૂ નેવાસિકેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં પટિસમ્મોદમાના સેનાસનાનિ પઞ્ઞાપયમાના પત્તચીવરાનિ પટિસામયમાના ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા અહેસું. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવા ભિક્ખૂનં ઓવાદં અદાસિ.

વિસ્સજ્જના – ચત્તારિમાનિ ભિક્ખવે ભયાનિ ઉદકોરોહન્તે પાતિકઙ્ખિતબ્બાનીતિ એવમાદિના ભન્તે ભગવા તત્થ ભિક્ખૂનં ઓવાદં અદાસિ.

પુચ્છા – નળકપાનસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – નળકપાને ભન્તે અનુરુદ્ધત્થેરપ્પમુખે સમ્બહુલે અભિઞ્ઞાતે અભિઞ્ઞાતે કુલપુત્તે આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – ગોલિયાનિસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે આયસ્મન્તં ગોલિયાનિં આરબ્ભ આયસ્મતા સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના ભાસિતં. આયસ્મા ભન્તે ગોલિયાનિ આરઞ્ઞિકો પદસમાચારો સઙ્ઘમજ્ઝે ઓસટો હોતિ કેનચિદેવ કરણીયેન, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન કીટાગિરિસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કાસીસુ ભન્તે કીટાગિરિસ્મિં કાસીનં નિગમે અસ્સજિપુનબ્બસુકે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં. અસ્સજિપુનબ્બસુકા ભન્તે ભિક્ખૂ ભિક્ખૂહિ સહધમ્મિકં વુચ્ચમાના એવમાહંસુ ‘‘મયં ખો આવુસો સાયઞ્ચેવ ભુઞ્જામ પાતો ચ દિવા ચ વિકાલે, તે મયં સાયઞ્ચેવ ભુઞ્જમાના પાતો ચ દિવા ચ વિકાલે અપ્પાબાધતઞ્ચ સઞ્જાનામ અપ્પાતઙ્કતઞ્ચ લહુટ્ઠાનઞ્ચ બલઞ્ચ ફાસુવિહારઞ્ચ, તે મયં કિં સન્દિટ્ઠિકં હિત્વા કાલિકં અનુધાવિસ્સામ, સાયઞ્ચેવ મયં ભુઞ્જિસ્સામ પાતો ચ દિવા ચ વિકાલે’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેવિજ્જવચ્છસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વેસાલિયં ભન્તે વચ્છગોત્તં પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં. વચ્છગોત્તો ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘સુતં મે ભન્તે સમણો ગોતમો સબ્બઞ્ઞૂ સબ્બદસ્સાવી અપરિસેસં ઞાણદસ્સનં પટિજાનાતિ, ચરતો ચ મે તિટ્ઠતો ચ સુત્તસ્સ ચ જાગરસ્સ ચ સતતં સમિતં ઞાણદસ્સનં પચ્ચુપટ્ઠિત’’ન્તિ. યે તે ભન્તે એવમાહંસુ ‘‘સમણો ગોતમો સબ્બઞ્ઞૂ સબ્બદસ્સાવી અપરિસેસં ઞાણદસ્સનં પટિજાનાતિ, ચરતો ચ મે તિટ્ઠતો ચ સુત્તસ્સ ચ જાગરસ્સ ચ સતતં સમિતં ઞાણદસ્સનં પચ્ચુપટ્ઠિત’’ન્તિ. કચ્ચિ તે ભન્તે ભગવતો વુત્તવાદિનો, ન ચ ભગવન્તં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખન્તિ, ધમ્મસ્સ ચાનુધમ્મં બ્યાકરોન્તિ, ન ચ કોચિ સહધમ્મિકો વાદાનુવાદો ગારય્હં ઠાનં આગચ્છતી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અગ્ગિવચ્છસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે વચ્છગોત્તં પરિબ્બાજકં ભાસિતં. વચ્છગોત્તો ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા ‘‘કિં નુ ખો ભો ગોતમ ‘સસ્સતો લોકો ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ એવંદિટ્ઠિ ભવં ગોતમો’’તિ એવમાદિકં પઞ્હં અપુચ્છિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાવચ્છસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે વચ્છગોત્તંયેવ પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં. વચ્છગોત્તો ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા ¶ એતદવોચ ‘‘દીઘરત્તાહં ભોતા ગોતમેન સહકથી, સાધુ મે ભવં ગોતમો સંખિત્તેન કુસલાકુસલં દેસેતૂ’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – એવં ¶ વુત્તે ખો આવુસો વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો હુત્વા કીદિસં પસન્નાકારં અકાસિ, કથઞ્ચસ્સ ધમ્માભિસમયો અહોસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં વુત્તે ભન્તે વચ્છગોત્તો પરિબ્બાજકો ‘‘સચે હિ ભો ગોતમ ઇમં ધમ્મં ભવંયેવ ગોતમો આરાધકો અભવિસ્સ, નો ચ ખો ભિક્ખૂ આરાધકા અભવિસ્સંસુ, એવમિદં બ્રહ્મચરિયં અપરિપૂરં અભવિસ્સ તેનઙ્ગેના’’તિ એવમાદિના ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો પસન્નાકારમકાસિ. યાવ અરહત્તઞ્ચસ્સ ધમ્માભિસમયો અહોસિ.

પુચ્છા – દીઘનખસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે દીઘનખં પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં. દીઘનખો ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘અહઞ્હિ ભો ગોતમ એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ સબ્બં મે નક્ખમતી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ઇમસ્મિં ¶ ચ પનાવુસો વેય્યાકરણસ્મિં ભઞ્ઞમાને કેસં પુગ્ગલાનં વિસેસાધિગમો અહોસિ.

વિસ્સજ્જના – ઇમસ્મિઞ્ચ પન ભન્તે વેય્યાકરણસ્મિં ભઞ્ઞમાને આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુચ્ચિ, દીઘનખસ્સ પન પરિબ્બાજકસ્સ તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ યંકિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ.

પુચ્છા – માગણ્ડિયસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કુરૂસુ ભન્તે કમ્માસધમ્મે નામ કુરૂનં નિગમે ભારદ્વાજ ગોત્તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અગ્યાગારે તિણસન્થારકે માગણ્ડિયં પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં. માગણ્ડિયો ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવન્તં ‘‘ભૂનહુ સમણો ગોતમો’’તિ વદેસિ, તસ્મિં ભન્તે વટ્ઠુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા તત્થ માગણ્ડિયસ્સ પરિબ્બાજકસ્સ સમનુયુઞ્જિત્વા સમનુયુઞ્જિત્વા ધમ્મં દેસેસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘ચક્ખું ખો માગણ્ડિય રૂપારતં રૂપસમ્મુદિતં, તં તથાગતસ્સ દન્તં ગુત્તં રક્ખિતં સંવુતં, તસ્સ ચ સંવરાય ધમ્મં દેસેતી’’તિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવા માગણ્ડિયસ્સ પરિબ્બાજકસ્સ સમનુયુઞ્જિત્વા સમનુયુઞ્જિત્વા ધમ્મં દેસેસિ.

પુચ્છા – એવં ¶ ખો આવુસો માગણ્ડિયેન પરિબ્બાજકેન ‘‘નકિઞ્ચિ ભો ગોતમા’’તિ યથાભૂતં પટિસ્સુતે કથં ભગવા અત્તનોપિ ન કિઞ્ચિ કેનચિપિ વત્તબ્બતં પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં ખો ભન્તે માગણ્ડિયેન પરિબ્બાજકેન નકિઞ્ચિ ભોગોતમાતિ યથાભૂતં પટિસ્સુતે ‘‘અહં ખો પન માગણ્ડિય પુબ્બે અગારિયભૂતો સમાનો પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસિં ચક્ખુવિઞ્ઞેય્યહિ રૂપેહિ ઇટ્ઠેહિ મનાપેહિ પિયરૂપેહિ કામૂપસંહિતેહિ રજનીયેહી’’તિ એવમાદિના ભગવા અત્તનોપિ ન કિઞ્ચિ કેનચિપિ વત્તબ્બતં પકાસેસિ.

પુચ્છા – ઇમસ્મિં ¶ સુત્તે પરિયોસાનપુચ્છં પુચ્છિસ્સામિ ઇમઞ્ચ પનાવુસો ધમ્મદેસનં સુત્વા માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો હુત્વા કીદિસં પસન્નાકારમકાસિ.

વિસ્સજ્જના – ઇમં ¶ ચ પન ભન્તે ધમ્મદેસનં સુત્વા માગણ્ડિયો પરિબ્બાજકો ‘અભિક્કન્તં ભો ગોતમ અભિક્કન્તં ભો ગોતમા’’તિ એવમાદિના ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો પસન્નાકારમકાસિ.

પુચ્છા – સન્દકસુત્તં પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોસમ્બિયં ¶ ભન્તે સન્દકં પરિબ્બાજકં આરબ્ભ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન ભાસિતં. સન્દકો ભન્તે પરિબ્બાજકો આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ ‘‘સાધુવત ભવન્તંયેવ આનન્દં પટિભાતુ સકે આચરિય કે ધમ્મિકથા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ચત્તારો અબ્રહ્મચરિયવાસા આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન વિચારેત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – ઇધ સન્દક એકચ્ચો સત્થા એવંવાદી હોતિ એવંદિટ્ઠિ નત્થિ દિન્નં, નત્થિ યિટ્ઠં, નત્થિ હુતં, નત્થિ સુકતદુક્કટાનં કમ્માનં ફલંવિપાકો, નત્થિ અયંલોકો, નત્થિ પરોલોકો, નત્થિ માતા, નત્થિ પિતા, નત્થિ સત્તા ઓપપાતિકાતિ

એવમાદિના ¶ ભન્તે તત્થ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન ચત્તારો અબ્રહ્મચરિયવાસા વિચારેત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ચત્તારિ અનસ્સાસિકાનિ બ્રહ્મચરિયાનિ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન વિચારેત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ ¶ સન્દક એકચ્ચો સત્થા સબ્બઞ્ઞૂ સબ્બદસ્સાવી અપરિસેસં ઞાણદસ્સનં પટિજાનાતિ ‘‘ચરતો ચ મે તિટ્ઠતો ચ સુત્તસ્સ ચ જાગરસ્સ ચ સતતં સમિતં ઞાણદસ્સનં પચ્ચુપટ્ઠિત’’ન્તિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન ચત્તારિ અનસ્સાસિકાનિ બ્રહ્મચરિયાનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

¶ ખો આવુસો સન્દકો પરિબ્બાજકો આયસ્મન્તં આનન્દત્થેરં કથં પુચ્છિ, તથઞ્ચસ્સાયસ્માનન્દત્થેરો બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે સન્દકો પરિબ્બાજકો ‘‘સો પન ભો આનન્દ સત્થા કિંવાદી કિં અક્ખાયી’’તિ એવમાદિના આયસ્મન્તં આનન્દત્થેરં પુચ્છિ, આયસ્મા ચ ભન્તે આનન્દત્થેરો ‘‘ઇધ સન્દક તથાગતો લોકે ઉપ્પજ્જતિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો’’તિ એવમાદિના સન્દકસ્સ પરિબ્બાજકસ્સ વિભજિત્વા વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

પુચ્છા – ઇમઞ્ચ ¶ પનાવુસો ધમ્મદેસનં સુત્વા સન્દકો પરિબ્બાજકો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો કીદિસં પસન્નાકારમકાસિ.

વિસ્સજ્જના – ઇમઞ્ચ ¶ ભન્તે ધમ્મદેસનં સુત્વા સન્દકો પરિબ્બાજકો ‘‘અચ્છરિયં ભો આનન્દ, અબ્ભુતં ભો આનન્દ, ન ચ નામ સધમ્મોક્કંસના ભવિસ્સતિ, ન પરધમ્મવમ્ભના, આયતને ચ ધમ્મદેસના, તાવ બહુકા ચ નિય્યાતારો પઞ્ઞાયિસ્સન્તી’’તિ એવમાદિના ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો પસન્નાકારમકાસિ.

પુચ્છા – મહાસકુલુદાયિસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે સકુલુદાયિં પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં. સકુલુદાયી ભન્તે પરિબ્બાજકો પુરિમાનિ દિવસાનિ પુરિમતરાનિ કોતૂહલસાલાયં નાનાતિત્થિયાનં સમણબ્રાહ્મણાનં યાવતકો અહોસિ ભગવન્તઞ્ચ છ ચ સત્થારો આરબ્ભ કથાસલ્લાપો, તં સબ્બં ભગવતો આરોચેસિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – સમણમુણ્ડિકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે ઉગ્ગાહમાન પરિબ્બાજકં સમણમુણ્ડિકાપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં. ઉગ્ગાહમાનો ભન્તે પરિબ્બાજકો સમણમુણ્ડિકાપુત્તો પઞ્ચકઙ્ગં તપતિં એતદવોચ ‘‘ચતૂહિ ખો અહં ગહપતિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતં પુરિસપુગ્ગલં પઞ્ઞપેમિ સમ્પન્નકુસલં પરમકુસલં ઉત્તમપત્તિપત્તં સમણં અયોજ્ઝ’’ન્તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળસકુલુદાયીસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ¶ ભન્તે સકુલુદાયિં પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં, સકુલુદાયી ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘યદાહં ભન્તે ઇમં પરિસં અનુપસઙ્કન્તો હોમિ, અથાયં પરિસા અનેકવિહિતં તિરચ્છાનકથં કથેન્તિ નિસિન્ના હોતિ. યદા ચ ખો અહં ભન્તે ઇમં પરિસં ઉપસઙ્કમન્તો હોમિ, અથાયં પરિસા મમઞ્ઞેવ મુખં ઉલ્લોકેન્તી નિસિન્ના હોતિ ‘યં નો સમણો ઉદાયી ધમ્મં ભાસિસ્સતિ, તં સોસ્સામા’તિ, યદા પન ભન્તે ભગવા ઇમં પરિસં ઉપસઙ્કન્તો હોતિ, અથાહઞ્ચેવ અયઞ્ચ પરિસા ભગવતો મુખં ઉલ્લોકેન્તા નિસિન્ના હોમ યં નો ભગવા ધમ્મં ભાસિસ્સતિ, તં સોસ્સામા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – વેખનસસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે વેખનસં પરિબ્બાજકં આરબ્ભ ભાસિતં, વેખનસો ભન્તે પરિબ્બાજકો ભગવતો સન્તિકે ઉદાનં ઉદાનેસિ ‘‘અયં પરમો વણ્ણો અયં પરમો વણ્ણો’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ઘટિકારસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોસલેસુ ભન્તે ઘટિકારસ્સ કુમ્ભકારસ્સ ઘરવત્થુપદેસે આયસ્મન્તં આનન્દં આરબ્ભ ભાસિતં. ભગવા ભન્તે તસ્મિં ભૂમિપદેસે સિતં પાત્વાકાસિ, આયસ્મા ચ આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘કો નુ ખો ભન્તે હેતુ કો પચ્ચયો ભગવતો સિતસ્સ પાતુકમ્માય, ન અકારણેન તથાગતા સિતં પાતુકરોન્તી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – રટ્ઠપાલસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કુરૂસુ ભન્તે રાજાનં કોરબ્યં આરબ્ભ આયસ્મતા રટ્ઠપાલત્થેરેન ભાસિતં. રાજા ભન્તે કોરબ્યો આયસ્મન્તં રટ્ઠપાલં એતદવોચ ‘‘ચત્તારિમાનિ ભો રટ્ઠપાલ પારિજુઞ્ઞાનિ, યેહિ પારિજુઞ્ઞેહિ સમન્નાગતા ઇધેકચ્ચે કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનાગારિયં પબ્બજન્તી’’તિ એવમાદિકં વચનં અવોચ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો આયસ્મા રટ્ઠપાલત્થેરો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ કથં પઠમં ધમ્મુદ્દેસં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – અથ ખો ભન્તે આયસ્મા રટ્ઠપાલત્થેરો ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ મહારાજ ત્વં વીસતિવસ્સુદ્દેસિકોપિ પણ્ણવીસતિવસ્સુદ્દેસિકોપિ હત્થિસ્મિમ્પિ કતાવી અસ્સસ્મિમ્પિ કતાવી રથસ્મિમ્પિ કતાવી ધનુસ્મિમ્પિ કતાવી થરુસ્મિમ્પિ કતાવી ઊરુબલી બાહુબલી અલમત્તો સઙ્ગામાવચરો’’તિ એવમાદિના પઠમં ધમ્મુદ્દેસં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

પુચ્છા – કથં ¶ પનાવુસો આયસ્મા રટ્ઠપાલત્થેરો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ દુતિયમ્પિ ધમ્મુદ્દેસં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘તં ¶ કિં મઞ્ઞસિ મહારાજ, અત્થિ તે કોચિ અનુસાયિકો આબાધો’’તિ એવમાદિના ભન્તે આયસ્મા રટ્ઠપાલો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ દુતિયં ધમ્મુદ્દેસં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

પુચ્છા – કથં ¶ પનાવુસો આયસ્મા રટ્ઠપાલત્થેરો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ તતિયમ્પિ ધમ્મુદ્દેસં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘તં ¶ કિં મઞ્ઞસિ મહારાજ, યથા ત્વં એતરહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસિ, લચ્છસિ ત્વં પરત્થાપિ એવમેવાહં ઇમેહેવ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેમી’’તિ એવમાદિના ભન્તે આયસ્મા રટ્ઠપાલો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ તતિયં ધમ્મુદ્દેસં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

પુચ્છા – ચતુત્થમ્પિ ¶ ખો આવુસો ધમ્મુદ્દેસં આયસ્મા રટ્ઠપાલત્થેરો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ કથં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ મહારાજ, ફીતં કુરું અજ્ઝાવસસી’’તિ એવમાદિના ભન્તે આયસ્મા રટ્ઠપાલત્થેરો રઞ્ઞો કોરબ્યસ્સ ચતુત્થં ધમ્મુદ્દેસં વિત્થારેત્વા પકાસેસિ.

પુચ્છા – મઘદેવસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – મિથિલાયં ભન્તે મઘદેવઅમ્બવને આયસ્મન્તં આનન્દં આરબ્ભ ભાસિતં. ભગવા ભન્તે અઞ્ઞતરસ્મિં પદેસે સિતં પાત્વાકાસિ, આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘કો નુ ખો ભન્તે કો પચ્ચયો ભગવતો સિતસ્સ પાતુકમ્માય, ન અકારણેન તથાગતા સિતં પાતુકરોન્તી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – મધુરસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – મધુરાયં ભન્તે રાજાનં માધુરં અવન્તિપુત્તં આરબ્ભ આયસ્મતા મહાકચ્ચાનત્થેરેન ભાસિતં, રાજા ભન્તે માધુરો અવન્તિપુત્તો આયસ્મન્તં મહાકચ્ચાનં એતદવોચ ‘‘બ્રહ્મણા ભો કચ્ચાન એવમાહંસુ બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો. બ્રાહ્મણોવ સુક્કો વણ્ણો, કણ્હો અઞ્ઞો વણ્ણો. બ્રાહ્મણાવ સુજ્ઝન્તિ ¶ , નો અબ્રાહ્મણા. બ્રાહ્મણાવ બ્રહ્મુનો પુત્તા ઓરસા મુખતો જાતા બ્રહ્મજા બ્રહ્મનિમ્મિતા બ્રહ્મદાયાદાતિ. ઇધ ભવં કચ્ચાનો કિમક્ખાયી’’તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – બોધિરાજકુમારસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ભગ્ગેસુ ભન્તે સુસુમારગિરે બોધિં રાજકુમારં આરબ્ભ ભાસિતં. બોધિ ભન્તે રાજકુમારો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘મયં ખો ભન્તે એવં હોતિ. ન ખો સુખેન સુખં અધિગન્તબ્બં, દુક્ખેન ખો સુખં અધિગન્તબ્બ’’ન્તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – એવં ¶ વુત્તે ખો આવુસો બોધિ રાજકુમારો ભગવન્તં કથં પુચ્છિ, કથઞ્ચસ્સ ભગવા બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં વુત્તે ભન્તે બોધિરાજકુમારો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘કીવ ચિરેન નુ ખો ભન્તે ભિક્ખુ તથાગતં વિનાયકં લભમાનો યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ, તદનુત્તરં બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરેય્યા’’તિ, ભગવા ચ ભન્તે ‘‘તેન હિ રાજકુમાર તંયેવેત્થ પટિપુચ્છિસ્સામિ, યથા તે ખમેય્ય, તથા નં બ્યાકરેય્યાસી’’તિ, એવમાદિના વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

પુચ્છા – ઇમઞ્ચ ¶ પનાવુસો ધમ્મદેસનં સુત્વા બોધિરાજકુમારો ઇમિસ્સં ધમ્મદેસનાયં પસન્નો કીદિસં પસન્નાકારમકાસિ.

વિસ્સજ્જના – ઇમઞ્ચ પન ભન્તે ધમ્મદેસનં સુત્વા બોધિરાજકુમારો ‘‘અહો બુદ્ધો અહો ધમ્મો અહો ધમ્મસ્સ સ્વાક્ખાતતા, યત્ર હિ નામ સાયમનુસિટ્ઠો, પાતો વિસેસં અધિગમિસ્સતિ, પાતમનુસિટ્ઠો સાયં વિસેસં અધિગમિસ્સતી’’તિ એવમાદિના ઇમિસ્સં ધમ્મદેસનાયં પસન્નો પસન્નાકારમકાસિ.

પુચ્છા – અઙ્ગુલિમાલસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં અઙ્ગુલિમાલત્થેરં આરબ્ભ ભાસિતં. આયસ્મા ભન્તે અઙ્ગુલિમાલત્થેરો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘ઇધાહં ભન્તે પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય સાવત્થિં પિણ્ડાય પાવિસિં, અદ્દસં ખો અહં ભન્તે સાવત્થિયં સપદાનં પિણ્ડાય ચરમાનો અઞ્ઞતરં ઇત્થિં મૂળ્હગબ્ભં વિઘાતગબ્ભં દિસ્વાન મય્હં એતદહોસિ ‘‘કિલિસ્સન્તિ વત ભો સત્તા, કિલિસ્સન્તિ વત ભો સત્તા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – પિયજાતિકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે અઞ્ઞતરં ગહપતિં આરબ્ભ ભાસિતં, સાવત્થિયં ભન્તે અઞ્ઞતરસ્સ ગહપતિસ્સ એકપુત્તકો પિયો મનાપો કાલઙ્કતો હોતિ, તસ્સ કાલં કિરિયાય નેવ કમ્મન્તા પટિભન્તિ, ન ભત્તં પટિભાતિ, સો આળાહનં ગન્ત્વા કન્દતિ ‘‘કહં એકપુત્તક કહં એકપુત્તકા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – બાહિતિક ¶ સુત્તં પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે રાજાનં પસેનદિં કોસલં આરબ્ભ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન ભાસિતં. રાજા ભન્તે પસેનદિ કોસલો આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ ‘‘કિં નુ ખો ભન્તે આનન્દ સોભગવા તથારૂપં કાયસમાચારં સમાચરેય્ય, ય્વસ્સ કાયસમાચારો ઓપારમ્ભો સમણેહિ બ્રાહ્મણેહી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ધમ્મચેતિયસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કેન સદ્ધિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે મેદાળુપે નામ સક્યાનં નિગમે રઞ્ઞા પસેનદિના કોસલેન સદ્ધિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કણ્ણકત્થલસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કેન સદ્ધિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ઉરુઞ્ઞાયં ભન્તે કણ્ણકત્થલે મિગદાયે રઞ્ઞા પસેનદિના કોસલેન સદ્ધિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ભગવતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન બ્રહ્માયુસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વિદેહેસુ ¶ ભન્તે મિથિલાયં મઘદેવઅમ્બવને બ્રહ્માયું બ્રાહ્મણં આરબ્ભ ભાસિતં. બ્રહ્માયુ ભન્તે બ્રાહ્મણો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા અટ્ઠપઞ્હાનિ પુચ્છિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તત્થ ¶ આવુસો ઉત્તરો માણવો કથં ભગવતો દ્વત્તિંસમહાપુરિસલક્ખણેહિ સમન્નાગતતં અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

વિસ્સજ્જના – તત્થ ભન્તે ઉત્તરો માણવો ‘‘સુપ્પતિટ્ઠિતપાદો ખો પન સો ભવં ગોતમો, ઇદમ્પિ તસ્સ ભોતો ગોતમસ્સ મહાપુરિસસ્સ મહાપુરિસલક્ખણં ભવતી’’તિ એવમાદિના ભગવતો દ્વત્તિંસમહાપુરિસલક્ખણેહિ સમન્નાગતતં અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

પુચ્છા – અપરમ્પિ ¶ આવુસો ઉત્તરો માણવો ભગવતો ગમનકાલે કીદિસં પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

વિસ્સજ્જના – અપરમ્પિ ભન્તે ઉત્તરો માણવો ભગવતો ગમનકાલે પઠમં દક્ખિણં પાદુદ્ધરણાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

પુચ્છા – અપરમ્પિ ¶ આવુસો ઉત્તરો માણવો ભગવતો અન્તરઘરં પવિસનકાલે કીદિસં પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

વિસ્સજ્જના – અપરમ્પિ ભન્તે ઉત્તરો માણવો ભગવતો અન્તરઘરં પવિસનકાલે ન કાયસ્સ ઉન્નમનાદિકં પાસાદિકં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

પુચ્છા – અપરમ્પિ ¶ આવુસો ઉત્તરો માણવો ભગવતો ભોજનકાલે કીદિસં પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

વિસ્સજ્જના – અપરમ્પિ ભન્તે ઉત્તરો માણવો ભગવતો ભોજનકાલે પત્તોદકાદિકં પટિગ્ગહણાદિકાલે ન પત્તસ્સ ઉન્નમનાદિકં ભગવતો પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

પુચ્છા – અપરમ્પિ ¶ આવુસો ઉત્તરો માણવો ભગવતો ભુત્તાવિકાલે કીદિસં પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

વિસ્સજ્જના – અપરમ્પિ ભન્તે ઉત્તરો માણવો ભગવતો ભુત્તાવિકાલે પત્તોદનાદિકં પટિગ્ગણ્હાદિકાલે ન પત્તસ્સ ઉન્નમનાદિકં પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

પુચ્છા – અપરમ્પિ ¶ આવુસો ઉત્તરો માણવો ભગવતો ચીવરધારણે ચ આરામગતકાલે ચ ધમ્મદેસનાકાલે ચ સબ્બઇરિયાપથેસુ ચ કીદિસં પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

વિસ્સજ્જના – અપરમ્પિ ¶ ભન્તે ઉત્તરો માણવો ભગવતો ચીવરધારણકાલે ચ આરામગતકાલે ચ સબ્બેસુ ચ ઇરિયાપથેસુ ન અચ્ચુક્કટ્ઠાદિકં પાસાદિકં આકારં દિસ્વા ચ સલ્લક્ખેત્વા ચ અત્તનો આચરિયસ્સ બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ સમ્પટિવેદેસિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ બ્રહ્માયુ બ્રહ્મણો ભગવન્તં પુચ્છિ, કથઞ્ચસ્સ ભગવા બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘કથં ખો બ્રાહ્મણો હોતિ, કથં ભવતિ વેદગૂ. તેવિજ્જો ભો કથં હોતિ, સોત્તિયો કિન્તિ વુચ્ચતિ. અરહં ભો કથં હોતિ, કથં ભવતિ કેવલી. મુનિ ચ ભો કથં હોતિ, બુદ્ધો કિન્તિ પવુચ્ચતી’’તિ – એવં ખો ભન્તે બ્રહ્માયુ બ્રાહ્મણો ભગવન્તં પઞ્હં અપુચ્છિ. ભગવા ભન્તે–

‘‘પુબ્બેનિવાસં યો વેદિ, સગ્ગાપાયઞ્ચ પસ્સતિ;

અથો જાતિક્ખયં પત્તો, અભિઞ્ઞાવોસિતો મુનિ;

ચિત્તં વિસુદ્ધં જાનાતિ, મુત્તં રાગેહિ સબ્બસો;

પહીનજાતિમરણો, બ્રહ્મચરિયસ્સ કેવલી;

પારગૂ સબ્બધમ્માનં, બુદ્ધો તાદી પવુચ્ચતી’’તિ –

એવં ખો ભન્તે ભગવા બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ વિભજિત્વા બ્યાકાસિ.

પુચ્છા – ઇમઞ્ચ ¶ પનાવુસો ભગવતો બ્યાકરણં સુત્વા બ્રહ્માયુ બ્રાહ્મણો ભગવતિ કીદિસં નિપચ્ચકારં અકાસિ, કથઞ્ચસ્સ ભગવા પુનપિ અનુપુબ્બિં ધમ્મકથં કથેસિ.

વિસ્સજ્જના – ઇમઞ્ચ ¶ પન ભન્તે ભગવતો બ્યાકરણં સુત્વા બ્રહ્માયુ બ્રાહ્મણો ઉટ્ઠાયાસના એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવતો પાદાનિ મુખેન ચ પરિચુમ્બતિ, પાણીહિ ચ પરિસમ્બાહતિ, નામઞ્ચ સાવેતિ ‘‘બ્રહ્માયુ અહં ભો ગોતમ બ્રાહ્મણો, બ્રહ્માયુ અહં ભો ગોતમ બ્રાહ્મણો’’તિ, એવં પરમનિપચ્ચકારં અકાસિ, ભગવા ચ ભન્તે દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ, એવં ખો ભન્તે બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ.

પુચ્છા – ઇમઞ્ચ ¶ પનાવુસો દમ્મદેસનં સુત્વા બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ કીદિસો ધમ્માભિસમયો અહોસિ.

વિસ્સજ્જના – ઇમઞ્ચ ¶ પન ભન્તે ધમ્મદેસનં સુત્વા બ્રહ્માયુસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ ‘‘યંકિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ.

પુચ્છા – સેલસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – અઙ્ગુત્તરાપેસુ ભન્તે આપણે નામ અઙ્ગુત્તરાપાનં નિગમેસેલં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ ભાસિતં. સેલો ભન્તે બ્રાહ્મણો સપરિસો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં સમ્મુખા સારુપ્પાહિ ગાથાહિ અભિત્થવિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પરિપુણ્ણકાયો ¶ સુરુચિ, સુજાતો ચારુદસ્સનો;

સુવણ્ણવણ્ણોસિ ભગવા, સુસુક્કદાઠોસિ વીરિયવા;

નરસ્સ હિ સુજાતસ્સ, યે ભવન્તિ વિયઞ્ચના;

સબ્બે તે તવ કાયસ્મિં, મહાપુરિસલક્ખણા.

પુચ્છા – અસ્સલાયનસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે અસ્સલાયનં માણવં આરબ્ભ ભાસિતં, અસ્સલાયનો ભન્તે માણવો મહતા બ્રાહ્મણગણેન સદ્ધિં ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘બ્રાહ્મણા ભો ગોતમ એવમાહંસુ ‘બ્રાહ્મણોવ સેટ્ઠો વણ્ણો, હીનો અઞ્ઞો વણ્ણો. બ્રાહ્મણોવ સુક્કો વણ્ણો, કણ્હો ¶ અઞ્ઞો વણ્ણો. બ્રાહ્મણાવ સુજ્ઝન્તિ, નો અબ્રાહ્મણા. બ્રાહ્મણાવ બ્રહ્મુનો પુત્તા ઓરસા મુખતો જાતા બ્રહ્મજા બ્રહ્મનિમ્મિતા બ્રહ્મદાયાદા’તિ, ઇધ ભવં ગોતમો કિમાહા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ઘોટમુખસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – બારાણસિયં ભન્તે ખેમિયમ્બવને ઘોટમુખં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ આયસ્મતા ઉદેનેન ભાસિતં. ઘોટમુખો ભન્તે બ્રાહ્મણો આયસ્મન્તં ઉદેનં ચઙ્કમન્તં અનુચઙ્કમમાનો એવમાહ ‘‘અમ્ભો સમણ નત્થિ ધમ્મિકો પરિબ્બજો, એવં મે એત્થ હોતિ, તઞ્ચ ખો ભવન્તરૂપાનં વા અદસ્સના, યો વા પનેત્થ ધમ્મા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચઙ્કીસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોસલેસુ ભન્તે ઓપાસાદે નામ કોસલાનં નિગમે કાપટિકં માણવં આરબ્ભ ભાસિતં, કાપટિકો ભન્તે માણવો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘યદિદં ભો ગોતમ બ્રાહ્મણાનં પોરાણં મન્તપદં ઇતિહિતિહપરમ્પરાય પિટકસમ્પદાય, તત્થ ચ બ્રાહ્મણા એકંસેન નિટ્ઠં ગચ્છન્તિ ‘ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞ’ન્તિ, ઇધ ભવં ગોતમો કિમાહા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – એસુકારીસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે એસુકારિં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ ભાસિતં, એસુકારી ભન્તે બ્રાહ્મણો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘બ્રાહ્મણા ભો ગોતમ ચતસ્સો પારિચરિયા પઞ્ઞપેન્તિ, બ્રાહ્મણસ્સ પારિચરિયં પઞ્ઞપેન્તિ, ખત્તિયસ્સ પારિચરિયં પઞ્ઞપેન્તિ, વેસ્સસ્સ પારિચરિયં પઞ્ઞપેન્તિ, સુદ્દસ્સ પારિચરિયં પઞ્ઞપેન્તી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ધનઞ્જાનિસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે ધનઞ્જાનિં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ આયસ્મતા સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના ભાસિતં, ધનઞ્જાનિ ભન્તે બ્રાહ્મણો પમાદવિહારં વિહાસિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અથ ¶ ખો આવુસો આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ કથં ધનઞ્જાનિં બ્રાહ્મણં પુચ્છિ, કથઞ્ચ સો આયસ્મતો સારિપુત્તત્થેરસ્સ ધમ્મસેનાપતિસ્સ આરોચેસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘કચ્ચાસિ ધનઞ્જાનિ અપ્પમત્તો’’તિ, એવં ખો ભન્તે આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ ધનઞ્જાનિં બ્રાહ્મણં પુચ્છિ, ધનઞ્જાનિ ચ ભન્તે બ્રાહ્મણો ‘‘કુતો ભો સારિપુત્ત અમ્હાકં અપ્પમાદો, યેસં નો માતાપિતરો પોસેતબ્બા’’તિ, એવમાદિના આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ધમ્મસેનાપતિસ્સ આરોચેસિ.

પુચ્છા – એવં ¶ વુત્તે ખો આવુસો આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ ધનઞ્જાનિસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ કીદિસં ધમ્મકથં કથેસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં વુત્તે ભન્તે આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ ધનઞ્જાનિ, ઇધેકચ્ચો માતાપિતૂનં હેતુ અધમ્મચારી વિસમચારી અસ્સ, તમેનં અધમ્મચરિયા વિસમચરિયાહેતુ નિરયં નિરયપાલા ઉપકડ્ઢેય્યુ’’ન્તિ, એવમાદિના ધનઞ્જાનિસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ ધમ્મકથં કથેસિ.

પુચ્છા – પુન ¶ પિ આવુસો આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ કથં ધનઞ્જાનિસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અપરેનપિ પરિયાયેન અનુસાસનિં અદાસિ.

વિસ્સજ્જના – પુનપિ ભન્તે આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ ધનઞ્જાનિ, યો વા માતાપિતૂનં હેતુ અધમ્મચારી વિસમચારી અસ્સ, યો વા માતાપિતૂનં હેતુ ધમ્મચારી સમચારી અસ્સ, કતમં સેય્યો’’તિ, એવમાદિના ધનઞ્જાનિસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અપરેનપિ પરિયાયેન ઓવાદમદાસિ.

પુચ્છા – અપરભાગે ¶ પિ આવુસો આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ કથં ધનઞ્જાનિસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ મરણસમયે ધમ્મકથં કથેસિ, કથઞ્ચસ્સ અભિસમ્પરાયો અહોસિ.

વિસ્સજ્જના – અપરભાગે ¶ પિ ભન્તે આયસ્મા સારિપુત્તત્થેરો ધમ્મસેનાપતિ ધનઞ્જાનિસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ મરણસમયેપિ ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે દેસેસિ, ધનઞ્જાનિ ચ ભન્તે બ્રાહ્મણો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા બ્રહ્મલોકૂપગો અહોસિ.

પુચ્છા – વાસેટ્ઠસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ઇચ્છાનઙ્ગલે ભન્તે વાસેટ્ઠં માણવં આરબ્ભ ભાસિતં. વાસેટ્ઠો ભન્તે માણવો ભગવન્તં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિ –

‘‘અનુઞ્ઞાતપટિઞ્ઞાતા, તેવિજ્જા મયમસ્મુભો;

અહં પોક્ખરસાતિસ્સ, તારુક્ખસ્સાયં માણવો.

તેવિજ્જાનં યદક્ખાતં, તત્ર કેવલિનેસ્મસે;

પદકસ્મા વેય્યાકરણા, જપ્પે આચરિયસાદિસા;

તેસં નો જાતિવાદસ્મિં, વિવાદો અત્થિ ગોતમ.

જાતિયા બ્રાહ્મણો હોતિ, ભારદ્વાજો ઇતિ ભાસતિ;

અહઞ્ચ કમ્મુના બ્રૂમિ, એવં જાનાહિ ચક્ખુમ.

તેન સક્કોમ ઞાપેતું, અઞ્ઞંમઞ્ઞં મયં ઉભો;

ભવન્તં પુટ્ઠુમાગમા, સમ્બુદ્ધં ઇતિ વિસ્સુતં.

ચન્દં યથા ખયાતીતં, પેચ્ચ પઞ્જલિકા જના;

વન્દના નમસ્સન્તિ, એવં લોકસ્મિં ગોતમં.

ચક્ખું ¶ લોકે સમુપ્પન્નં, મયં પુચ્છામ ગોતમં;

જાતિયા બ્રાહ્મણો હોતિ, ઉદાહુ ભવતિ કમ્મુના;

અજાનતં નો પબ્રૂહિ, યથા જાનેમુ બ્રાહ્મણન્તિ.

તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – સુભસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સુભં માણવં તોદેય્યપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં. સુભો ભન્તે માણવો તોદેય્યપુત્તો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘બ્રાહ્મણા ભો ગોતમ એવમાહંસુ’ ગહટ્ઠો આરાધકો હોતિ ઞાયં ધમ્મં કુસલં, ન પબ્બજિતો આરાધકો હોતિ ઞાયં ધમ્મં કુસલન્તિ, ઇધ ભવં ગોતમો કિમાહા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – પુન ¶ પિ આવુસો સુભો માણવો તોદેય્યપુત્તો કથં ભગવન્તં પુચ્છિ, કથઞ્ચ ભગવા વિભજ્જ બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘બ્રાહ્મણા ભો ગોતમ એવમાહંસુ ‘મહટ્ઠમિદં મહાકિચ્ચં મહાધિકરણં મહાસમારમ્ભં, ઘરાવાસકમ્મટ્ઠાનં મહપ્ફલં હોતિ. અપ્પટ્ઠમિદં અપ્પકિચ્ચં અપ્પાધિકરણં અપ્પસમારમ્ભં, પબ્બજ્જા કમ્મટ્ઠાનં અપ્પફલં હોતી’તિ. ઇધ ભવં ગોતમો કિમાહા’’તિ. એવં ખો ભન્તે સુભો માણવો તોદેય્યપુત્તો પુનપિ ભગવન્તં પુચ્છિ. ભગવા ચ ભન્તે ‘‘એત્થાપિ ખો અહં માણવ વિભજ્જવાદા, નાહમેત્થ એકંસવાદોતિ’’ એવમાદિના વિભજ્જ બ્યાકાસિ.

પુચ્છા – સઙ્ગારવસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – કોસલેસુ ભન્તે ચઞ્ચલિકપ્પે નામ ગામે સઙ્ગારવં માણવં આરબ્ભ ભાસિતં, સઙ્ગારવો ભન્તે માણવો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘સન્તિ ખો ભો ગોતમ એકે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્માભિઞ્ઞાવોસાનપારમિપ્પત્તા આદિબ્રહ્મચરિયં પટિજાનન્તિ. તત્ર ભો ગોતમ યે તે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠધમ્માભિઞ્ઞાવોસાનપારમિપ્પત્તા આદિબ્રહ્મચરિયં પટિજાનન્તિ, તેસં ભવં ગોતમો કતમો’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન દેવદહસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે દેવદહે નામ સક્યાનં નિગમે સમ્મ હુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – પઞ્ચત્તયસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – કિન્તિસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – પિસિનારાયં ભન્તે બલિહરણે નામ વનસણ્ડે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – તત્થ ¶ આવુસો ભગવા કથં પઠમં ભિક્ખૂ પટિપુચ્છિત્વા ઓવાદમદાસિ, યો બહુજનસ્સ અત્થાય હિતાય સુખાય સંવત્તતિ.

વિસ્સજ્જના – તત્થ ભન્તે ભગવા ‘‘કિન્તિ વો ભિક્ખવે મયિ હોતિ, ચીવરહેતુ વા સમણો ગોતમો ધમ્મં દેસેતિ, પિણ્ડપાતહેતુ વા, સેનાસનહેતુ વા, ઇતિભવાભવહેતુ વા સમણો ગોતમો ધમ્મં દેસેતી’’તિ ભિક્ખૂ પુચ્છિત્વા ‘‘તસ્માતિહ ભિક્ખવે યે વો મયા ધમ્મા અભિઞ્ઞા દેસિતા. સેય્યથિદં, ચત્તારો સતિપટ્ઠાના ચત્તારો સમ્મપ્પધાના ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ પઞ્ચ બલાનિ સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો. તત્થ સબ્બેહેવ સમગ્ગેહિ સમ્મોદમાનેહિ અવિવદમાનેહિ સિક્ખિતબ્બં’’ એવમાદિના ભન્તે ભિક્ખૂનં ઓવાદમદાસિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા તત્થ દુતિયમ્પિ ભિક્ખૂનં ઓવાદં અદાસિ. યો બહુજનસ્સ અત્થાય હિતાય સુખાય સંવત્તતિ.

વિસ્સજ્જના – તત્થ ભન્તે ભગવા ‘‘તેસઞ્ચ વો ભિક્ખવે સમગ્ગાનં સમ્મોદમાનાનં અવિવદમાનાનં સિક્ખતં સિયા અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો આપત્તિ, સિયા વીતિક્કમો. તત્ર ભિક્ખવે ન ચોદનાય તરિતબ્બં પુગ્ગલો ઉપપરિક્ખિતબ્બો’’તિ એવમાદિના ભિક્ખૂનં દુતિયમ્પિ ઓવાદમદાસિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ ભગવા તત્થ તતિયમ્પિ ભિક્ખૂનં ઓવાદં અદાસિ, યો બહુજનસ્સ અત્થાય હિતાય સુખાય સંવત્તતિ.

વિસ્સજ્જના – ‘‘તેસઞ્ચ વો ભિક્ખવે સમગ્ગાનં સમ્મોદમાનાનં અવિવદમાનાનં સિક્ખતં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ વચીસંહારો ઉપ્પજ્જેય્ય દિટ્ઠિપળાસો ચેતસો આઘાતો અપ્પચ્ચયો અનભિરદ્ધી’’તિ એવમાદિના ભન્તે ભગવા તત્થ તતિયમ્પિ ભિક્ખૂનં ઓવાદમદાસિ.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ ભિક્ખુના એવં સત્થુ ઓવાદાનુસાસનિકારિના આયસ્મા નુ તે ભિક્ખુ અકુસલા વુટ્ઠાપેત્વા કુસલે પતિટ્ઠાપેતીતિ પરેહિ પુટ્ઠેન કથં સમ્મા બ્યાકરમાનેન બ્યાકાતબ્બં.

વિસ્સજ્જના – ‘‘ઇધાહં આવુસો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિં, તસ્સ મે ભગવા ધમ્મં દેસેસિ, તાહં ધમ્મં સુત્વા તેસં ભિક્ખૂનં અભાસિં, તં તે ભિક્ખૂ ધમ્મં સુત્વા અકુસલા વુટ્ઠહિંસુ કુસલે પતિટ્ઠહિંસૂ’’તિ. એવં ખો ભન્તે તેન ભિક્ખુના એવં સત્થુ ઓવાદાનુસાસનિકારિના પરેહિ પુટ્ઠેન સમ્મા બ્યાકરમાનેન બ્યાકાતબ્બં.

પુચ્છા – સામગામસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે સામગામે નામ સક્યાનં નિગમે આયસ્મન્તઞ્ચ આનન્દં આયસ્મન્તઞ્ચ ચુન્દં આરબ્ભ ભાસિતં, આયસ્મા ચ ભન્તે આનન્દો આયસ્મા ચ ચુન્દો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘અયં ભન્તે ચુન્દો સમણુદ્દેસો એવમાહ ‘નિગણ્ઠો ભન્તે નાટપુત્તો પાવાયં અધુના કાલઙ્કતો, તસ્સ કાલઙ્કિરિયાય ભિન્ના નિગણ્ઠા દ્વેધિકજાતા ભણ્ડનજાતા કલહજાતા વિવાદાપન્ના અઞ્ઞમઞ્ઞં મુખસત્તીહિ વિતુદન્તા વિહરન્તિ…પે… ¶ ભિન્નથૂપે અપ્પટિસરણે’તિ. તસ્સ મય્હં ભન્તે એવં હોતિ ‘માહેવ ભગવતો અચ્ચયેન સઙ્ઘે વિવાદો ઉપ્પજ્જિ, સ્વાસ્સ વિવાદો બહુજનઅહિતાય બહુજનઅસુખાય બહુનો જનસ્સ અનત્થાય અહિતાય દુક્ખાય દેવમનુસ્સાન’ન્તિ’’. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – સુનક્ખત્તસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – વેસાલિયં ભન્તે સુનક્ખત્તં લિચ્છવિપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં, સુનક્ખત્તો ભન્તે લિચ્છવિપુત્તો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘સુતં મેતં ભન્તે સમ્બહુલેહિ કિર ભિક્ખૂહિ ભગવતો સન્તિકે અઞ્ઞા બ્યાકતા ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયાતિ પજાનામાતિ. કચ્ચિ તે ભન્તે ભિક્ખૂ સમ્મદેવ અઞ્ઞં બ્યાકંસુ, ઉદાહુ સન્તેત્થેકચ્ચે ભિક્ખૂ અધિમાનેન અઞ્ઞં બ્યાકંસૂ’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – આનેઞ્જસપ્પાયસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ગણકમોગ્ગલ્લાનસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે ગણકમોગ્ગલ્લાનં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ ભાસિતં, ગણકમોગ્ગલ્લાનો ભન્તે બ્રાહ્મણો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘સેય્યાથાપિ ભો ગોતમ ઇમસ્સ મિગારમાતુપાસાદસ્સ દિસ્સતિ અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા યદિદં યાવ પચ્છિમસોપાનકળેવરા…પે… સક્કા નુખો ભો ગોતમ ઇમસ્મિમ્પિ ધમ્મવિનયે એવમેવ અનુપુબ્બસિક્ખા અનુપુબ્બકિરિયા અનુપુબ્બપટિપદા પઞ્ઞપેતુ’’ન્તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – એવં ¶ વુત્તે ખો આવુસો ગણકમોગ્ગલ્લાનો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં કિં અવોચ, કથઞ્ચસ્સ ભગવા બ્યાકાસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં વુત્તે ભન્તે ગણકમોગ્ગલ્લાનો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘કિં નુ ખો ભોતો ગોતમસ્સ સાવકા ભોતા ગોતમેન એવં ઓવદીયમાના એવં અનુસાસીયમાના સબ્બે અચ્ચન્તં નિટ્ઠં નિબ્બાનં આરોધેન્તિ, ઉદાહુ એકચ્ચે નારાધેન્તી’’તિ, ભગવા ચ ભન્તે ‘‘અપ્પેકચ્ચે ખો બ્રાહ્મણ મમ સાવકા મયા એવં ઓવદીયમાના એવં અનુસાસીયમાના અચ્ચન્તં નિટ્ઠં નિબ્બાનં આરાધેન્તિ, એકચ્ચે નારાધેન્તી’’તિ એવમાદિના ગણકમોગ્ગલ્લાનસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ બ્યાકાસિ.

પુચ્છા – ઇમઞ્ચ ¶ પનાવુસો ધમ્મદેસનં સુત્વા ગણકો મોગ્ગલ્લાનો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો કીદિસં પસન્નાકારમકાસિ.

વિસ્સજ્જના – ઇમઞ્ચ પન ભન્તે ધમ્મદેસનં સુત્વા ગણકમોગ્ગલ્લાનો બ્રાહ્મણો ‘‘યે મે ભો ગોતમ પુગ્ગલા અસદ્ધા જીવિકત્થા ન સદ્ધા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતા’’તિ એવમાદિના ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે પસન્નો પસન્નાકારમકાસિ.

પુચ્છા – ગોપકમોગ્ગલ્લાનસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે ગોપકમોગ્ગલ્લાનં બ્રાહ્મણં આરબ્ભ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન ભાસિતં, ગોપકમોગ્ગલ્લાનો ભન્તે બ્રાહ્મણો આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ ‘‘અત્થિ નુ ખો ભો આનન્દ એકભિક્ખુપિ તેહિ ધમ્મેહિ સબ્બેન સબ્બં સબ્બથા સબ્બં સમન્નાગતો, યેહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો સો ભવં ગોતમો અહોસિ અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન ભિક્ખુનો પસાદનીયા ધમ્મા પકાસિતા, યે તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન અક્ખાતા. યેહિ ચ સમન્નાગતં ભિક્ખું અઞ્ઞે ભિક્ખૂ સક્કરેય્યું ગરું કરેય્યું માનેય્યું પૂજેય્યું સક્કત્વા ગરું કત્વા ઉપનિસ્સાય વિહરેય્યું.

વિસ્સજ્જના – ઇધ બ્રાહ્મણ ભિક્ખુ સીલવા હોતિ, પાતિમોક્ખસંવરસંવુતો વિહરતિ આચારગોચરસમ્પન્નો અણુમત્તેસુ વજ્જેસુ ભયદસ્સાવી, સમાદાય સિક્ખતિ સિક્ખાપદેસુ, બહુસ્સુતો હોતિ સુતધરો સુતસન્નિચયો, યેમે ધમ્મા આદિકલ્યાણા મજ્ઝેકલ્યાણા પરિયોસાનકલ્યાણા સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં અભિવદન્તિ, તથારૂપસ્સ ધમ્મા બહુસ્સુતા હોન્તિ ધાતા વચસા પરિચિતા મનસાનુપેક્ખિતા દિટ્ઠિયા સુપ્પટિવિદ્ધાતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન દસ પસાદનીયા ધમ્મા પકાસિતા. યે તેન ભગતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન અક્ખાતા, યેહિ સમન્નાગતં ભિક્ખું એતરહિ ભિક્ખૂ સક્કરેય્યું ગરું કરેય્યું માનેય્યું પૂજેય્યું સક્કત્વા ગરું કત્વા ઉપનિસ્સાય વિહરેય્યું.

પુચ્છા – એવં ¶ વુત્તે ખો આવુસો વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો કીદિસં પસંસાવચનં કથેસિ, કથઞ્ચસ્સ આયસ્મા આનન્દત્થેરો ધમ્મભણ્ડાગારિકો તં વચનં પટિસોધેત્વા પકાસેસિ.

વિસ્સજ્જના – એવં ¶ વુત્તે વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો ઉપનન્દં સેનાપતિં આમન્તેસિ ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ ભવં સેનાપતિ, યદિ મે ભોન્તો સક્કાતબ્બં સક્કરોન્તિ, ગરું કાતબ્બં ગરું કરોન્તિ, માનેતબ્બં માનેન્તિ, પૂજેતબ્બં પૂજેન્તી’’તિ એવમાદિકં પસંસાવચનં કથેસિ, આયસ્મા ચ ભન્તે આનન્દો ‘‘ન ચ ખો બ્રાહ્મણ સો ભગવા સબ્બં ઝાનં વણ્ણેસિ, નપિ સો ભગવા સબ્બં ઝાનં ન વણ્ણેસી’’તિ એવમાદિના તં વચનં પટિસોધેત્વા પકાસેસિ.

પુચ્છા – મહાપુણ્ણમસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે અઞ્ઞતરં સટ્ઠિમત્તાનં પધાનીયભિક્ખૂનં સઙ્ઘત્થેરં ભિક્ખું આરબ્ભ ભાસિતં, અઞ્ઞતરો ભન્તે

સટ્ઠિમત્તાનં ¶ પધાનીયભિક્ખૂનં સઙ્ઘત્થેરો ભિક્ખુ ઉટ્ઠાયાસના એકંસં ચીવરં કત્વા યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘પુચ્છેય્યાહં ભન્તે ભગવન્તં કિઞ્ચિદેવ દેસં, સચે મે ભગવા ઓકાસં કરોતિ પઞ્હસ્સ વેય્યાકરણાયા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ચૂળપુણ્ણમસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા અસપ્પુરિસઅઙ્ગાનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – અસપ્પુરિસો ભિક્ખવે અસ્સદ્ધમ્મસમન્નાગતો હોતિ, અસપ્પુરિસભત્તિ હોતિ, અસપ્પુરિસચિન્તી હોતિ, અસપ્પુરિસમન્તી હોતિ, અસપ્પુરિસવાચો હોતિ, અસપ્પુરિસકમ્મન્તો હોતિ, અસપ્પુરિસદિટ્ઠિ હોતિ, અસપ્પુરિસદાનં દેતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા અટ્ઠ અસપ્પુરિસઅઙ્ગાનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથં ¶ પનાવુસો ભગવતા તત્થ સપ્પુરિસઅઙ્ગાનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – સપ્પુરિસો ભિક્ખવે સદ્ધમ્મસમન્નાગતો હોતિ, સપ્પુરિસભત્તિ હોતિ, સપ્પુરિસચિન્તી હોતિ, સપ્પુરિસમન્તી હોતિ, સપ્પુરિસવાચો હોતિ, સપ્પુરિસકમ્મન્તો હોતિ, સપ્પુરિસદિટ્ઠિ હોતિ, સપ્પુરિસદાનં દેતીતિ એવમાદિના ભન્તે ભગવતા તત્થ અટ્ઠવિધાનિ સપ્પુરિસઙ્ગાનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – અનુપદસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં, સમ્બહુલા ભન્તે ભિક્ખૂ આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ધમ્મસેનાપતિસ્સ સભાગા તસ્મિં સમયે સન્નિપતિંસુ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ધમ્મસેનાપતિસ્સ અનુપદધમ્મવિપસ્સના વિત્થારેન વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – પણ્ડિતો ભિક્ખવે સારિપુત્તો મહાપઞ્ઞો ભિક્ખવે સારિપુત્તો પુથુપઞ્ઞો ભિક્ખવે સારિપુત્તો હાસપઞ્ઞો ¶ ભિક્ખવે સારિપુત્તો તિક્ખપઞ્ઞો ભિક્ખવે સારિપુત્તો જવનપઞ્ઞો ભિક્ખવે સારિપુત્તો નિબ્બેધિકપઞ્ઞો ભિક્ખવે સારિપુત્તો સારિપુત્તો ભિક્ખવે અડ્ઢમાસં અનુપદધમ્મવિપસ્સનં વિપસ્સતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ધમ્મસેનાપતિસ્સ અનુપદધમ્મવિપસ્સના વિત્થારેન પકાસિતા.

પુચ્છા – તેનાવુસો…પે… ¶ સમ્માસમ્બુદ્ધેન છબ્બિસોધનસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – સપ્પુરિસસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – સેવિતબ્બાસેવિતબ્બસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કેન સદ્ધિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ આયસ્મતા સારિપુત્તત્થેરેન ધમ્મસેનાપતિના સદ્ધિં ભાસિતં.

પુચ્છા – બહુધાતુકસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – ઇસિગિલિસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે ઇસિગિલિસ્મિં પબ્બતે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાચત્તારીસકસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – આનાપાનસ્સતિસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં, થેરા ભન્તે ભિક્ખૂ નવે ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ દસપિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ વીસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ તિંસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, અપ્પેકચ્ચે થેરા ભિક્ખૂ ચત્તારીસમ્પિ ભિક્ખૂ ઓવદન્તિ અનુસાસન્તિ, તે ચ ભન્તે નવા ભિક્ખૂ થેરેહિ ભિક્ખૂહિ ઓવદિયમાના અનુસાસિયમાના ઉળારં પુબ્બેનાપરં વિસેસં જાનન્તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કાયગતાસતિસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં, સમ્બહુલાનં ભન્તે ભિક્ખૂનં પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તાનં ઉપટ્ઠાનસાલાયં સન્નિસિન્નાનં સન્નિપતિતાનં અયમન્તરકથા ઉદપાદિ ‘‘અચ્છરિયં આવુસો, અબ્ભુતં આવુસો, યાવઞ્ચિદં તેન ભગવતા જાનતા પસ્સતા અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન કાયગતાસતિ ભાવિતા બહુલીકતા મહપ્ફલા વુત્તા મહાનિસંસા’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – સઙ્ખારૂપપત્તિસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો તત્થ ભગવતા સઙ્ખારૂપપત્તિયો વિભજિત્વા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – ઇધ ભિક્ખવે ભિક્ખુ સદ્ધાય સમન્નાગતો હોતિ, સીલેન સમન્નાગતો હોતિ, સુતેન સમન્નાગતો હોતિ, ચાગેન સમન્નાગતો હોતિ, પઞ્ઞાય સમન્નાગતો હોતિ, તસ્સ એવં હોતિ ‘‘અહો વતાહં કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા ખત્તિયમહાસાલાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જેય્ય’’ન્તિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા સઙ્ખારૂપપત્તિયો વિભજિત્વા પકાસિતા.

પુચ્છા – ચૂળસુઞ્ઞતસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે આયસ્મન્તં આનન્દં આરબ્ભ ભાસિતં, આયસ્મા ભન્તે આનન્દો સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘એકમિદં ભન્તે સમયં ભગવા સક્કેસુ વિહરતિ નગરકં નામ સક્યાનં નિગમો, તત્થ મે ભન્તે ભગવતો સમ્મુખા સુતં, સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં, સુઞ્ઞતાવિહારેનાહં આનન્દ એતરહિ બહુલં વિહરામીતિ કચ્ચિ મેતં ભન્તે સુસ્સુતં સુગ્ગહિતં સુમનસિકતં સૂપધારિત’’ન્તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – મહાસુઞ્ઞતસુત્તં ¶ પનાવુતો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સક્કેસુ ભન્તે કપિલવત્થુસ્મિં આયસ્મન્તં આનન્દં આરબ્ભ ભાસિતં, આયસ્મા ભન્તે આનન્દો સમ્બહુલેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં ઘટાય સક્કસ્સ વિહારે ચીવરકમ્મં કરોતિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – અચ્છરિયઅબ્ભુતસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન સદ્ધિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ આયસ્મતા આનન્દત્થેરેન ધમ્મભણ્ડાગારિકેન સદ્ધિં ભાસિતં. સમ્બહુલાનં ભન્તે ભિક્ખૂનં પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તાનં ઉપટ્ઠાનસાલાયં સન્નિસિન્નાનં સન્નિપતિતાનં અયમન્તરકથા ઉદપાદિ ‘‘અચ્છરિયં આવુસો, અબ્ભુતં આવુસો તથાગતસ્સ મહિદ્ધિકતા મહાનુભાવતા. યત્ર હિ નામ તથાગતો અતીતે બુદ્ધે પરિનિબ્બુતે છિન્નપપઞ્ચે છિન્નવટુમે પરિયાદિન્નવટ્ટે સબ્બદુક્ખવીતિવત્તે જાનિસ્સતિ. એવંજચ્ચા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંનામા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંગોત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંસીલા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંધમ્મા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંપઞ્ઞા ¶ તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંવિહારી તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપિ, એવંવિમુત્તા તે ભગવન્તો અહેસું ઇતિપી’’તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – બાકુલસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે અચેલં કસ્સપં આરબ્ભ આયસ્મતા બાકુલત્થેરેન ભાસિતં.

પુચ્છા – દન્તભૂમિસુત્તં પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે જયસેનં રાજકુમારં આરબ્ભ ભાસિતં. જયસેનો ભન્તે રાજકુમારો અચિરવતં સમણુદ્દેસં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘સુતં મેતં ભો અગ્ગિવેસ્સન ઇધ ભિક્ખુ અપ્પમત્તો આતાપી પહિતત્તો વિહરન્તો ફુસેય્ય ¶ ચિત્તસ્સ એકગ્ગત’’ન્તિ, તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા અચિરવતસ્સ સમણુદ્દેસસ્સ સમસ્સાસેત્વા ધમ્મદેસનાનયો પકાસિતો.

વિસ્સજ્જના – તં કુતેત્થ અગ્ગિવેસ્સન લબ્ભા, યં તં નેક્ખમ્મેન ઞાતબ્બં નેક્ખમ્મેન દટ્ઠબ્બં નેક્ખમ્મેન પત્તબ્બં નેક્ખમ્મેન સચ્છિકાતબ્બં, તં વત જયસેનો રાજકુમારો કામમજ્ઝે વસન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો કામવિતક્કેહિ ખજ્જમાનો કામપરિળાહેન પરિડય્હમાનો કામપરિયોસનાય ઉસ્સુકો ઉસ્સતિ વા દક્ખતિ વા સચ્છિ વા કરિસ્સતીતિ નેતં ઠાનં વિજ્જતીતિ એવં ખો ભન્તે ભગવતો અચિરવતસ્સ સમણુદ્દેસસ્સ સમસ્સાસેત્વા, સેય્યથાપિસ્સુ અગ્ગિવેસ્સન દ્વે હત્થિદમ્મા વા અસ્સદમ્માવા ગોદમ્મા વા સુદન્તા સુવિનીતાતિ એવમાદિના ભન્તે ભગવતા અચિરવતસ્સ સમણુદ્દેસસ્સ દેસનાનયો પકાસિતો.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવા દ્વે ઉપમાયો દસ્સેત્વા તતુત્તરિ ધમ્મદેસનં પવડ્ઢેતિ.

વિસ્સજ્જના – સેય્યથાપિ અગ્ગિવેસ્સન રાજાખત્તિયો મુદ્ધાવસિત્તો નાગવનિકં આમન્તેતીતિ એવમાદિના ભન્તે ભગવા ઉત્તરિપિ ધમ્મદેસનં પવડ્ઢેસિ.

પુચ્છા – તેનાવુસો…પે… ¶ સમ્માસમ્બુદ્ધેન ભૂમિજસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – રાજગહે ભન્તે જયસેનં રાજકુમારં આરબ્ભ ભાસિતં, જયસેનો ભન્તે રાજકુમારો આયસ્મન્તં ભૂમિજં એતદવોચ ‘‘સન્તિ ભો ભૂમિજ એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો ‘આસઞ્ચેપિ કરિત્વા બ્રહ્મચરિયં ચરન્તિ, અભબ્બા ફલસ્સ અધિગમાય. અનાસઞ્ચેપિ કરિત્વા બ્રહ્મચરિયં ચરન્તિ, અભબ્બા ફલસ્સ અધિગમાય. આસઞ્ચ અનાસઞ્ચેપિ કરિત્વા બ્રહ્મચરિયં ચરન્તિ, અભબ્બા ફલસ્સ અધિગમાય ¶ . નેવાસં નાનાસઞ્ચેપિ કરિત્વા બ્રહ્મચરિયં ચરન્તિ, આભબ્બા ફલસ્સ અધિગમાયા’તિ. ઇધ ભોતો ભૂમિજસ્સ સત્થા કિંવાદી કિમક્ખાયી’’તિ તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા આયસ્મતો ભૂમિજત્થેરસ્સ તં બ્યાકરણં સમનુજાનિત્વા તતુત્તરિ ધમ્મદેસનાનયો પરિપૂરેત્વા પકાસિતો.

વિસ્સજ્જના – તગ્ઘ ત્વં ભૂમિજ એવં પુટ્ઠો એવં બ્યાકરમાનો વુત્તવાદી ચેવ મે હોસિ, ન ચ મં અભૂતેન અબ્ભાચિક્ખસિ, એવમાદિના ભન્તે ભગવતા આયસ્મતો ભૂમિજસ્સ તં વચનં સમનુજાનિત્વા ‘‘યેહિ કેહિચિ ભૂમિજ સમણા વા બ્રાહ્મણા વા મિચ્છાદિટ્ઠિનો મિચ્છાસઙ્કપ્પા મિચ્છાવાચા મિચ્છાકમ્મન્તા મિચ્છાઆજીવા મિચ્છાવાયામા મિચ્છાસતી મિચ્છાસમાધિનો, તે આસઞ્ચેપિ કરિત્વા બ્રહ્મચરિયં ચરન્તિ, અભબ્બા ફલસ્સ અધિગમાયા’’તિ એવમાદિના ભન્તે ભગવતા આયસ્મતો ભૂમિજસ્સ ઉત્તરિ દેસનાનયો પરિપૂરેત્વા પકાસિતો.

પુચ્છા – અનુરુદ્ધસુત્તં ¶ પનાવુસો કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં કેન ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે પઞ્ચકઙ્ગં થપતિં આરબ્ભ આયસ્મતા અનુરુદ્ધત્થેરેન ભાસિતં, પઞ્ચકઙ્ગો ભન્તે થપતિ આયસ્મન્તં અનુરુદ્ધં એતદવોચ ‘‘ઇધ મં ભન્તે થેરા ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા એવમાહંસુ ‘અપ્પમાણં ગહપતિ ચેતોવિમુત્તિં ભાવેહી’તિ, એકચ્ચે થેરા એવમાહંસુ ‘મહગ્ગતં ગહપતિ ચેતોવિમુત્તિં ભાવેહી’’તિ, યા ચાયં ભન્તે અપ્પમાણા ચેતોવિમુત્તિ યા ચ મહગ્ગતા ચેતોવિમુત્તિ, ઇમે ધમ્મા નાનત્થા ચેવ નાનાબ્યઞ્જના ચ, ઉદાહુ એકત્થા બ્યઞ્જનમેવ નાનન્તિ’’ તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – ઉપક્કિલેસસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – પાચીનવંસદાયે ભન્તે આયસ્મન્તં અનુરુદ્ધત્થેરં આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – બાલપણ્ડિતસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સમ્બહુલે ભિક્ખૂ આરબ્ભ ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો તત્થ ભગવતા બાલસ્સ બાલલક્ખણાનિ ચ બાલસ્સ દિટ્ઠેવ ધમ્મે દુક્ખદોમનસ્સપ્પટિસંવેદના ચ પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – તીણિમાનિ ભિક્ખવે બાલસ્સ બાલલક્ખણાનિ બાલનિમિત્તાનિ બાલાપદાનાનિ. કતમાનિ તીણિ. ઇધ ભિક્ખવે બાલો દુચ્ચિન્તિતચિન્તી ¶ ચ હોતિ દુબ્ભાસિતભાસી ચ દુક્કટકમ્મકારી ચાતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા બાલસ્સ બાલલક્ખણાનિ ચ બાલસ્સ દિટ્ઠેવ ધમ્મે દુક્ખદોમનસ્સપ્પટિસંવેદના ચ પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા બાલસ્સ સમ્પરાયો ચ તત્થ નિરયે બાલસ્સ દુક્ખદોમનસ્સપટિસંવેદના ચ પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – સ ખો સો ભિક્ખવે બાલો કાયેન દુચ્ચરિતં ચરિત્વા વાચાય દુચ્ચરિતં ચરિત્વા મનસા દુચ્ચરિતં ચરિત્વા કાયસ્સ ભેદાપરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા બાલસ્સ સમ્પરાયો ચ તત્થ ચ બાલસ્સ નિરયે દુક્ખદોમનસ્સપ્પટિસંવેદના પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા બાલસ્સ તિરચ્છાનયોનિયં દુક્ખદોમનસ્સપટિસંવેદના પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – સન્તિ ભિક્ખવે તિરચ્છાનગતા પાણા તિણભક્ખા તે અલ્લાનિપિ તિણાનિ સુક્ખાનિપિ તિણાનિ દન્તુલ્લેહકં ખાદન્તીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા બાલસ્સ તિરચ્છાનયોનિયં દુક્ખદોમનસ્સપ્પટિસંવેદના પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા બાલેન સકિં વિનિપાતગતેન પુન મનુસ્સત્તદુલ્લભતા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – સેય્યથાપિ ભિક્ખવે પુરિસો એકચ્છિગ્ગલં યુગં મહાસમુદ્દે પક્ખિપેય્ય, તમેનં પુરત્થિમો વાતો પચ્છિમેન સંહરેય્યાતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા બાલેન સકિં વિનિપાતગતેન પુન મનુસ્સત્તસ્સ દુલ્લભતા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા બાલસ્સ કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન મનુસ્સત્તં આગતસ્સપિ દુક્ખબહુલતા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – સ ખો સો ભિક્ખવે બાલો સચે કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન મનુસ્સત્તં આગચ્છતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા બાલસ્સ કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન મનુસ્સત્તં આગતસ્સપિ દુક્ખબહુલતા પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા પણ્ડિતસ્સ પણ્ડિતલક્ખણાનિ ચ પણ્ડિતસ્સ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સુખસોમનસ્સપ્પટિસંવેદના ચ પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – તીણિમાનિ ભિક્ખવે પણ્ડિતસ્સ પણ્ડિતલક્ખણાનિ પણ્ડિતનિમિત્તાનિ પણ્ડિતાપદાનાનિ. કતમાનિ તીણિ. ઇધ ભિક્ખવે પણ્ડિતો સુચિન્તિતચિન્તી ચ હોતિ સુભાસિતભાસી ચ સુકતકમ્મકારી ચાતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા

પણ્ડિતસ્સ ¶ પણ્ડિતલક્ખણાનિ ચ દિટ્ઠેવ ધમ્મે પણ્ડિતસ્સ સુખસોમનસ્સપટિસંવેદના ચ પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા પણ્ડિતસ્સ સમ્પરાયો ચ તત્થ સગ્ગે સુખસોમનસ્સપ્પટિસંવેદના ચ પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – સ ખો સો ભિક્ખવે પણ્ડિતો કાયેન સુચરિતં ચરિત્વા વાચાય મનસા સુચરિતં ચરિત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા પણ્ડિતસ્સ સમ્પરાયો ચ સગ્ગે ચ પણ્ડિતસ્સ સુખસોમનસ્સપ્પનિસંવેદના પકાસિતા.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા પણ્ડિતસ્સ કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન મનુસ્સત્તં આગતસ્સપિ સુખબહુલતા પકાસિતા.

વિસ્સજ્જના – સ ખો સો ભિક્ખવે પણ્ડિતો સચે કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન મનુસ્સત્તં આગચ્છતિ, યાનિ તાનિ ઉચ્ચાકુલાનિ ખત્તિયમહાસાલકુલં વા બ્રાહ્મણમહાસાલકુલં વા ગહપતિમહાસાલકુલં વા તથારૂપે કુલે પચ્ચાજાયતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા પણ્ડિતસ્સ કદાચિ કરહચિ દીઘસ્સ અદ્ધુનો અચ્ચયેન મનુસ્સત્તં આગતસ્સપિ સુખબહુલતા પકાસિતા.

પુચ્છા – તેનાવુસો ¶ જાનતા પસ્સતા…પે… સમ્માસમ્બુદ્ધેન ચૂળકમ્મવિભઙ્ગસુત્તં કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – સાવત્થિયં ભન્તે સુભં માણવં તોદેય્યપુત્તં આરબ્ભ ભાસિતં. સુભો ભન્તે માણવો તોદેય્યપુત્તો ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ ‘‘કો નુ ખો ભો ગોતમ હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મનુસ્સાનંયેવ સતં મનુસ્સભૂતાનં દિસ્સન્તિ હીનપ્પણીતતા. દિસ્સન્તિ હિ ભો ગોતમ મનુસ્સા અપ્પાયુકા, દિસ્સન્તિ દીઘાયુકા. દિસ્સન્તિ બવ્હાબાધા, દિસ્સન્તિ અપ્પાબાધા. દિસ્સન્તિ દુબ્બણ્ણા, દિસ્સન્તિ વણ્ણવન્તો. દિસ્સન્તિ અપ્પેસક્ખા, દિસ્સન્તિ મહેસક્ખા. દિસ્સન્તિ અપ્પભોગા, દિસ્સન્તિ મહાભોગા. દિસ્સન્તિ નીચકુલીના, દિસ્સન્તિ ઉચ્ચાકુલીના. દિસ્સન્તિ દુપ્પઞ્ઞા, દિસ્સન્તિ પઞ્ઞવન્તો. કો નુ ખો ભો ગોતમ હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મનુસ્સાનંયેવ સતં મનુસ્સભૂતાનં દિસ્સન્તિ હીનપ્પણીતતા’’તિ તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા સત્તાનં દીઘાયુકઅપ્પાયુકસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ માણવ એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા પાણાતિપાતી હોતિ, લુદ્દો લોહિતપાણિ હતપહતે નિવિટ્ઠો અદયાપન્નો પાણભૂતેસૂતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા અપ્પાયુકદીઘાયુકસંવત્તનકાનિ કમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા સત્તાનં અપ્પાબાધબવ્હાબાધસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ ¶ માણવ એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા સત્તાનં વિહેટ્ઠકજાતિકો હોતિ પાણિના વા લેડ્ડુનાવા દણ્ડેનવા સત્થેન વાતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા સત્તાનં અપ્પાબાધબવ્હાબાધસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા સત્તાનં સુવણ્ણદુબ્બણ્ણસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ માણવ એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા કોધનો હોતિ ઉપાયાસબહુલો, અપ્પમ્પિ વુત્તો સમાનો અભિસજ્જતિ કુપ્પતિ બ્યાપજ્જતિ પતિટ્ઠિયતિ, કોપઞ્ચ દોસઞ્ચ અપ્પચ્ચયઞ્ચ પાતુકરોતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા સત્તાનં સુવણ્ણદુબ્બણ્ણસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા સત્તાનં મહેસક્ખ અપ્પેસક્ખસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ માણવ એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા ઇસ્સામનકો હોતિ, પરલાભસક્કાર ગરુકાર માનનવન્દન પૂજાસુ ઇસ્સતિ ઉપદુસ્સતિ ઇસ્સં બન્ધતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા સત્તાનં અપ્પેસક્ખમહેસક્ખસંવત્તનકાનિ કમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા મહાભોગઅપ્પભોગસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ માણવ એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા ન દાતા હોતિ, સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા અન્નં પાનં વત્તં યાનં માલાગન્ધ વિલેપનં સેય્યવસથપદીપેય્યન્તિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા મહાભોગઅપ્પભોગસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા સત્તાનં ઉચ્ચાકુલીન નીચકુલીનસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ માણવ એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા થદ્ધો હોતિ અતિમાનિ અભિવાદેતબ્બં ન અભિવાદેતિ, પચ્ચુટ્ઠાતબ્બં ન પચ્ચુટ્ઠેતિ, આસનારહસ્સ ન આસનં દેતિ, મગ્ગારહસ્સ ન મગ્ગં દેતિ, સક્કાતબ્બં ન સક્કરોતિ, ગરુકાતબ્બં ન ગરુકરોતિ, માનેતબ્બં માનેતિ, પૂજેતબ્બં ન પૂજેતીતિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા સત્તાનં ઉચ્ચાકુલીન નીચકુલીનસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – કથઞ્ચાવુસો ¶ તત્થ ભગવતા સત્તાનં મહાપઞ્ઞદુપ્પઞ્ઞસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

વિસ્સજ્જના – ઇધ માણવ એકચ્ચો ઇત્થી વા પુરિસો વા સમણં વા બ્રાહ્મણં વા ઉપસઙ્કમિત્વા ન પરિપુચ્છિતા હોતિ ‘‘કિં ભન્તે કુસલં, કિં અકુસલં. કિં સાવજ્જં, કિં અનવજ્જં. કિં સેવિતબ્બં, કિં ન સેવિતબ્બં. કિં મે કરીયમાનં દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય હોતિ, કિં વા પન મે કરીયમાનં ¶ દીઘરત્તં હિતાય સુખાય હોતી’’તિ એવમાદિના ભન્તે તત્થ ભગવતા સત્તાનં મહાપઞ્ઞદુપ્પઞ્ઞસંવત્તનકકમ્માનિ વિભજિત્વા પકાસિતાનિ.

પુચ્છા – ઇન્દ્રિયભાવનાસુત્તં ¶ પનાવુસો ભગવતા કત્થ કં આરબ્ભ કિસ્મિં વત્થુસ્મિં ભાસિતં.

વિસ્સજ્જના – ગજઙ્ગલાયં ભન્તે ઉત્તરં નામ માણવં પારાસિવિયન્તેવાસિં આરબ્ભ ભાસિતં, ઉત્તરો ભન્તે માણવો પારાસિવિયન્તેવાસી ભગવતા પુટ્ઠો ભગવન્તં એતદવોચ ‘‘ઇધ ભો ગોતમ ચક્ખુના રૂપં ન પસ્સતિ, સોતેન સદ્દં ન સુણાતિ. એવં ખો ભો ગોતમ દેસેતિ પારાસિવિયો બ્રાહ્મણો સાવકાનં ઇન્દ્રિયભાવન’’ન્તિ. તસ્મિં ભન્તે વત્થુસ્મિં ભાસિતં.