📜

નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ

નીતિમઞ્જરી

.

કુલક્ખયે વિનસ્સન્તિ,

કુલધમ્મા સનન્તના;

ધમ્મે નટ્ઠે કુલં સબ્બં,

અધમ્મો અભિભૂ ખલં.

.

અધમ્માભિભવા દન્તા,

પદુસ્સન્તિ કુલિત્થિયો;

થીસુ દુટ્ઠા સ્વ ધમ્મેન,

જાયતે વણ્ણસઙ્કરો.

.

પિયં ભાસે ગુણગ્ગાહો,

સૂરો સિયા વિકન્તનો;

દાતા ચન્દસમા નારી,

દિટ્ઠં દિટ્ઠં નહાસયે.

.

કુતોત્થિ કુમિત્તે સચ્ચં,

કુદારે રતિવડ્ઢનં;

કુદેસમ્હિ મનો રમ્મં,

કુરાજે ભોગસમ્પદં.

સઙ્કેતેવ અમિત્તસ્મિં,

મિત્તસ્મિં પિ નવિસ્સસે;

અભયા ભય મુપ્પન્નં,

અપિ મૂલાનિ કન્તતિ.

અદિટ્ઠોવ પરો સેય્યો,

દુમ્મિત્તો નો વિસ્સાસિકો.

અગ્ગિહોમફલં વેદો,

સત્થંસીલફલં મતં;

રતિપુત્તફલં નારી,

દાનભુત્તિફલં ધનં.

અસચ્ચં સાહસં માયા,

મૂળ્હત્ત મ તિલોભતા;

અસોચં નિદ્દયત્તઞ્ચ,

થીનં દોસા સભાવજા.

જાયાય ભત્તુનો ભારો,

સિસ્સેન ગુરુનો કતો;

અમચ્ચકેહિ રાજસ્સ,

પિતરાનં નિજેનચ.

.

ઉય્યમેન હિ સિજ્ઝન્તિ,

કમ્માનિ ન મનોરથા;

ન હિ સુત્તસ્સ સીહસ્સ,

પવીસન્તિ મુખે મિગા.

અતિસીતં અતિઉણ્હં,

અતિસાયમિદં અહુ;

ઇતિ વિસટ્ઠકમ્મન્તે,

ખણા અચ્ચેન્તિ માણવે.

આદાનસ્સ પદાનસ્સ,

કત્તબ્બસ્સ ચ કમ્મુનો;

ખિપ્પં અકય્યમાનસ્સ,

કાલે પિવતિ સમ્પદં.

નાદબ્બે નિહિતા કાચિ,

ક્રિયા ફલવતી ભવે;

નબ્યાપારસતેનાપિ,

સુકોવ પાઠતે બકો.

યો દન્ધકાલે તરતિ,

તરણીયે ચ દન્ધયે;

સુક્ખપણ્ણં વ અક્કમ્મ,

અત્થં ભઞ્જતિ અત્તનો.

.

યં દદાતિ યં ભુઞ્જતિ,

તદેવ ધનિનો ધનં;

અઞ્ઞે મતસ્સ કીળન્તિ,

દારેહિપિ ધનેહિપિ.

દાનોપભોગહીનેન,

ધનેન ધનિનો સુખં;

કો વિસેસો દલિદ્દસ્સ,

અધિકં ધનરક્ખણં.

નિજસોખ્યં નિરુન્ધન્તો,

નીચભોગો મિતમ્પચો;

ધનં સઞ્ચયતે યો સો,

પરભારવહો પસુ.

યં ઉસ્સુકા સઙ્ખરોન્તિ,

અલક્ખિકા બહું ધનં;

સિપ્પવન્તો અસિપ્પાવા,

લક્ખિ વા તાનિ ભુઞ્જતિ.

.

સમ્પત્યં મહતં ચિત્તં,

ભવે ઉપ્પલે કોમલં;

વિપત્યંચ મહાસેલ,

સિલાસઙ્ઘાતકક્કસં.

.

અસમ્ભબ્યગુણં થુત્વા,

ખેદો મુધાવ જાયતે;

અવ્હાયં ચન્દ મુ લ્લોક્ય,

નચન્દોત મુ પાગમી.

.

સચ્ચં મુખમ્હિ ધારેય્ય,

કણ્ણે સુતં ભુજે જયં;

હદયમ્હિ ખમં વીરં,

લોકાદાસંચ લોચને.

સદ્દમત્તં નફન્દેય્ય,

અઞ્ઞત્વા સદ્દકારણં;

સદ્દહેતું પરિઞ્ઞાય,

પમોદો વા ભયો તથા.

સબ્બસુત મ ધીયેય્ય,

હીનમુક્કટ્ઠમજ્ઝિમં.

૧૦.

દુન્નારિયા કુલં સુદ્ધં,

પુત્તો નસ્સતિ લાલના;

સમિદ્ધિ અનયા બન્ધુ,

પવાસા મદના હિરી.

લાલયે પઞ્ચવસ્સાનિ,

દસવસ્સાનિ તાલયે;

પત્તેતુ સોળસેવસ્સે,

પુત્તં મિત્તંવ આચરે.

લાલને બહવો દોસા,

લાલને બહવો ગુણા.

પાપા નિવારયતિ યોજયતે હિતાય,

ગુય્હાનિ ગૂહતિ ગુણં પકટીકરોતિ;

આપત્તિકઞ્ચ નજહાતિ દદાતિ કાલે,

સમ્મિત્ત લક્ખણમિદં પવદન્તિ સન્તો.

૧૧.

દુજ્જનો જીયતે યુત્યા,

નિગ્ગહેન નધીમતા;

નિપાત્યતે મહારુક્ખો,

તસ્સમીપ ખતિક્ખયા.

વને મિગાચ લુદ્ધાનં,

દુજ્જનાનઞ્ચ સજ્જના;

અકારણવેરી હોન્તિ,

તિણભક્ખા સુપેસલા.

પાદલગ્ગં કરટ્ઠેન,

કણ્ડકેનેવ કણ્ડકં.

બાલં નપસ્સે નસુણે,

નચબાલેન સંવસે;

બાલેનાલ્લાપસલ્લાપં,

નકરે નચરોચયે.

૧૨.

ઉપ કત્તું યથા ખુદ્દો,

સમત્થો નતથામહા;

કૂપો હિ હન્તિ પિપાસં,

નતુ પાયો મહમ્બુધિ.

૧૩.

આદાનસ્સ પદાનસ્સ,

કત્તબ્બસ્સચ કમ્મુનો;

ખિપ્પં અકરમાનસ્સ,

કાલો ભક્ખતિ તં રસં.

નક્ખત્તં પટિમાનેન્તં,

અત્થો બાલં ઉપજ્ઝગા;

અત્થો અત્થસ્સ નક્ખત્તં,

કિં કરિસ્સન્તિ તારકા.

અજરામરોવ પઞ્ઞો,

વિજ્જમત્થઞ્ચ ચિન્તયે;

ગહિતોવિય કેસેસુ,

મચ્ચુના ધમ્મમાચરે.

૧૪.

વજ્જા ગુરૂચ મન્તીચ,

તયો રટ્ઠાભિસઙ્ખતા;

જીવીત દક્ખ કોસાનં,

વડ્ઢના નાસનાચ તે.

૧૫.

થિરેન કમ્મં વડ્ઢતિ,

અથિરેન તુરેન નો;

ફલન્તિ સમયે રુક્ખા,

સિત્તાપિ બહુવારિના.

વાયામેથેવ પુરિસો,

નનિબ્બિન્દેય્ય પણ્ડિતો.

પયતનો તાદિસો નેવ,

કય્યો યેન ફલં નહિ;

સેલગ્ગે કૂપખણના,

કથં તોયસમાગમો.

ઞાણઙ્કુસેન સમ્મગ્ગં,

નિય્યત્યુસ્સાહકુઞ્જરો.

અસમેક્ખિતકમ્મન્તં,

તુરિતાભિ નિપાતિનં;

તાનિકમ્માનિ તપ્પેન્તિ,

ઉણ્હં વ જ્ઝોહિતં મુખે.

૧૬.

છદ્દોસા પુરિસેનેહ,

હાતબ્બા ભૂતિમિચ્છન્તા;

નિદ્દા મજ્જં ભયં કોધો,

આલસ્યં દીઘસુત્તતા.

દિવા સુપ્પસીલેન,

રત્તિમુટ્ઠાનદેસ્સિના;

નિચ્ચસોણ્ડેન મત્તેન,

સક્કા આવસિતું ઘરં.

અભેતબ્બમ્હિ ભાયન્તિ,

ભાયિતબ્બે નભાયરે;

ભયાભય વિમુળ્હા તે,

જિમ્હાનુગા ઉજુઞ્જહા.

યસ્સ મનુસ્સભૂતસ્સ,

નત્થિ ભોગાચ સિપ્પકં;

કિં ફલં તસ્સ માનુસ્સં,

દ્વિપાદટ્ઠો હિ સો મિગો.

૧૭.

નાનોપાયોવ કત્તબ્બો,

સચે ભવેય્ય અત્તનો;

અત્થસિદ્ધિ યથાકામં,

ઉપાયો હિ હિતઞ્જસો.

લઞ્જદાનબાલિસેન,

કૂટડ્ડકારધીવરા;

વિનિચ્છયમહામચ્છં,

ઓટ્ટેન્તિ લોભસાગરે.

યસ્સેતે ચતુરો ધમ્મા,

વાનરિન્દ યથાતવ;

સચ્ચં ધમ્મો ધીતિ ચાગો,

દિટ્ઠં સો અતિવત્તતિ.

૧૮.

વિદ્વાચ રતનં નારી,

વીણા સાત્થં ગિરંમહી;

ગુણવિસેસ માગમ્મ,

ગુણાનિ અગુણાનિચ.

ધનવા બલવા લોકે,

ધના ભવતિ પણ્ડિતો.

સુમને નિસ્સિતો કીટો,

નિગ્ગુણો હીનકો સયં;

તં પુપ્ફેહિ મણ્ડેન્તાનં,

રઞ્ઞં સિરોપિ રોહતિ.

અલક્ખિકેહિ સઞ્ચીતા,

ધનભોગાચ ચિન્તિતા;

લક્ખિકસ્સ ભવન્તેતે,

લક્ખિવા સુટ્ઠુભુઞ્જતિ.

ખત્તિયો સેટ્ઠો જને તસ્મિં,

યો ગોત્તપટિસારિનો;

વિજ્જાચરણસમ્પન્નો,

સો સેટ્ઠો દેવમાનુસે.

વિસાપિ અમતં ગણ્હે,

ગૂથતો મણિમુત્તમં;

કણ્ટકપાદપા પુપ્ફં,

થિરતં દુક્કુલા વરં.

ધનિસ્સરાદિગુણોમ્મિ -

વેગેન વાહિતા પજા.

૧૯.

યસ્સ ત્થિ સતતં મેત્તા,

સબ્બલોકસુવલ્લભા;

કૂપાયતે સમુદ્દોપિ,

અગ્ગિ તસ્સ જલાયતે.

૨૦.

સક્ખરાયતિ મેરૂપિ,

વિસભક્ખો સુધાયતે;

સસાયતે મિગરાજ,

બ્યાલો માલાગુણાયતે;

દોલાયતે છમાચાલો,

નાનાવુધા તિણાયરે.

૨૧.

સમેવ સતિ ઉસ્સાહે,

સુખવાહો હિતઙ્કરો;

ઊને-ધિકે તથા નોહિ,

મજ્ઝગો સાધુ સબ્બદા.

સાધુ ખો પણ્ડિતોનામ,

નત્વેવ અતિપણ્ડિતો.