📜
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
નીતિમઞ્જરી
કુલક્ખયે ¶ વિનસ્સન્તિ,
કુલધમ્મા સનન્તના;
ધમ્મે નટ્ઠે કુલં સબ્બં,
અધમ્મો અભિભૂ ખલં.
અધમ્માભિભવા દન્તા,
પદુસ્સન્તિ કુલિત્થિયો;
થીસુ દુટ્ઠા સ્વ ધમ્મેન,
જાયતે વણ્ણસઙ્કરો.
પિયં ¶ ભાસે ગુણગ્ગાહો,
સૂરો સિયા વિકન્તનો;
દાતા ચન્દસમા નારી,
દિટ્ઠં દિટ્ઠં નહાસયે.
કુતોત્થિ ¶ કુમિત્તે સચ્ચં,
કુદારે રતિવડ્ઢનં;
કુદેસમ્હિ મનો રમ્મં,
કુરાજે ભોગસમ્પદં.
સઙ્કેતેવ ¶ અમિત્તસ્મિં,
મિત્તસ્મિં પિ નવિસ્સસે;
અભયા ભય મુપ્પન્નં,
અપિ મૂલાનિ કન્તતિ.
અદિટ્ઠોવ ¶ પરો સેય્યો,
દુમ્મિત્તો નો વિસ્સાસિકો.
અગ્ગિહોમફલં ¶ વેદો,
સત્થંસીલફલં મતં;
રતિપુત્તફલં નારી,
દાનભુત્તિફલં ધનં.
અસચ્ચં ¶ સાહસં માયા,
મૂળ્હત્ત મ તિલોભતા;
અસોચં નિદ્દયત્તઞ્ચ,
થીનં દોસા સભાવજા.
જાયાય ¶ ભત્તુનો ભારો,
સિસ્સેન ગુરુનો કતો;
અમચ્ચકેહિ રાજસ્સ,
પિતરાનં નિજેનચ.
ઉય્યમેન ¶ હિ સિજ્ઝન્તિ,
કમ્માનિ ન મનોરથા;
ન હિ સુત્તસ્સ સીહસ્સ,
પવીસન્તિ મુખે મિગા.
અતિસીતં ¶ અતિઉણ્હં,
અતિસાયમિદં અહુ;
ઇતિ વિસટ્ઠકમ્મન્તે,
ખણા અચ્ચેન્તિ માણવે.
આદાનસ્સ પદાનસ્સ,
કત્તબ્બસ્સ ચ કમ્મુનો;
ખિપ્પં અકય્યમાનસ્સ,
કાલે પિવતિ સમ્પદં.
નાદબ્બે ¶ નિહિતા કાચિ,
ક્રિયા ફલવતી ભવે;
નબ્યાપારસતેનાપિ,
સુકોવ પાઠતે બકો.
યો ¶ દન્ધકાલે તરતિ,
તરણીયે ચ દન્ધયે;
સુક્ખપણ્ણં વ અક્કમ્મ,
અત્થં ભઞ્જતિ અત્તનો.
યં ¶ દદાતિ યં ભુઞ્જતિ,
તદેવ ધનિનો ધનં;
અઞ્ઞે મતસ્સ કીળન્તિ,
દારેહિપિ ધનેહિપિ.
દાનોપભોગહીનેન ¶ ,
ધનેન ધનિનો સુખં;
કો વિસેસો દલિદ્દસ્સ,
અધિકં ધનરક્ખણં.
નિજસોખ્યં ¶ નિરુન્ધન્તો,
નીચભોગો મિતમ્પચો;
ધનં સઞ્ચયતે યો સો,
પરભારવહો પસુ.
યં ¶ ઉસ્સુકા સઙ્ખરોન્તિ,
અલક્ખિકા બહું ધનં;
સિપ્પવન્તો અસિપ્પાવા,
લક્ખિ વા તાનિ ભુઞ્જતિ.
સમ્પત્યં ¶ મહતં ચિત્તં,
ભવે ઉપ્પલે કોમલં;
વિપત્યંચ મહાસેલ,
સિલાસઙ્ઘાતકક્કસં.
અસમ્ભબ્યગુણં ¶ થુત્વા,
ખેદો મુધાવ જાયતે;
અવ્હાયં ચન્દ મુ લ્લોક્ય,
નચન્દોત મુ પાગમી.
સચ્ચં ¶ મુખમ્હિ ધારેય્ય,
કણ્ણે સુતં ભુજે જયં;
હદયમ્હિ ખમં વીરં,
લોકાદાસંચ લોચને.
સદ્દમત્તં ¶ નફન્દેય્ય,
અઞ્ઞત્વા સદ્દકારણં;
સદ્દહેતું પરિઞ્ઞાય,
પમોદો વા ભયો તથા.
સબ્બસુત ¶ મ ધીયેય્ય,
હીનમુક્કટ્ઠમજ્ઝિમં.
દુન્નારિયા ¶ કુલં સુદ્ધં,
પુત્તો નસ્સતિ લાલના;
સમિદ્ધિ અનયા બન્ધુ,
પવાસા મદના હિરી.
લાલયે ¶ પઞ્ચવસ્સાનિ,
દસવસ્સાનિ તાલયે;
પત્તેતુ સોળસેવસ્સે,
પુત્તં મિત્તંવ આચરે.
લાલને બહવો દોસા,
લાલને બહવો ગુણા.
પાપા ¶ નિવારયતિ યોજયતે હિતાય,
ગુય્હાનિ ગૂહતિ ગુણં પકટીકરોતિ;
આપત્તિકઞ્ચ નજહાતિ દદાતિ કાલે,
સમ્મિત્ત લક્ખણમિદં પવદન્તિ સન્તો.
દુજ્જનો ¶ જીયતે યુત્યા,
નિગ્ગહેન નધીમતા;
નિપાત્યતે મહારુક્ખો,
તસ્સમીપ ખતિક્ખયા.
વને ¶ મિગાચ લુદ્ધાનં,
દુજ્જનાનઞ્ચ સજ્જના;
અકારણવેરી હોન્તિ,
તિણભક્ખા સુપેસલા.
પાદલગ્ગં ¶ કરટ્ઠેન,
કણ્ડકેનેવ કણ્ડકં.
બાલં ¶ નપસ્સે નસુણે,
નચબાલેન સંવસે;
બાલેનાલ્લાપસલ્લાપં,
નકરે નચરોચયે.
ઉપ કત્તું યથા ખુદ્દો,
સમત્થો નતથામહા;
કૂપો હિ હન્તિ પિપાસં,
નતુ પાયો મહમ્બુધિ.
આદાનસ્સ ¶ પદાનસ્સ,
કત્તબ્બસ્સચ કમ્મુનો;
ખિપ્પં અકરમાનસ્સ,
કાલો ભક્ખતિ તં રસં.
નક્ખત્તં ¶ પટિમાનેન્તં,
અત્થો બાલં ઉપજ્ઝગા;
અત્થો અત્થસ્સ નક્ખત્તં,
કિં કરિસ્સન્તિ તારકા.
અજરામરોવ ¶ પઞ્ઞો,
વિજ્જમત્થઞ્ચ ચિન્તયે;
ગહિતોવિય કેસેસુ,
મચ્ચુના ધમ્મમાચરે.
વજ્જા ગુરૂચ મન્તીચ,
તયો રટ્ઠાભિસઙ્ખતા;
જીવીત દક્ખ કોસાનં,
વડ્ઢના નાસનાચ તે.
થિરેન ¶ કમ્મં વડ્ઢતિ,
અથિરેન તુરેન નો;
ફલન્તિ સમયે રુક્ખા,
સિત્તાપિ બહુવારિના.
વાયામેથેવ ¶ પુરિસો,
નનિબ્બિન્દેય્ય પણ્ડિતો.
પયતનો ¶ તાદિસો નેવ,
કય્યો યેન ફલં નહિ;
સેલગ્ગે કૂપખણના,
કથં તોયસમાગમો.
ઞાણઙ્કુસેન ¶ સમ્મગ્ગં,
નિય્યત્યુસ્સાહકુઞ્જરો.
અસમેક્ખિતકમ્મન્તં,
તુરિતાભિ નિપાતિનં;
તાનિકમ્માનિ તપ્પેન્તિ,
ઉણ્હં વ જ્ઝોહિતં મુખે.
છદ્દોસા ¶ પુરિસેનેહ,
હાતબ્બા ભૂતિમિચ્છન્તા;
નિદ્દા મજ્જં ભયં કોધો,
આલસ્યં દીઘસુત્તતા.
ન ¶ દિવા સુપ્પસીલેન,
રત્તિમુટ્ઠાનદેસ્સિના;
નિચ્ચસોણ્ડેન મત્તેન,
સક્કા આવસિતું ઘરં.
અભેતબ્બમ્હિ ¶ ભાયન્તિ,
ભાયિતબ્બે નભાયરે;
ભયાભય વિમુળ્હા તે,
જિમ્હાનુગા ઉજુઞ્જહા.
યસ્સ ¶ મનુસ્સભૂતસ્સ,
નત્થિ ભોગાચ સિપ્પકં;
કિં ફલં તસ્સ માનુસ્સં,
દ્વિપાદટ્ઠો હિ સો મિગો.
નાનોપાયોવ ¶ કત્તબ્બો,
સચે ભવેય્ય અત્તનો;
અત્થસિદ્ધિ યથાકામં,
ઉપાયો હિ હિતઞ્જસો.
લઞ્જદાનબાલિસેન ¶ ,
કૂટડ્ડકારધીવરા;
વિનિચ્છયમહામચ્છં,
ઓટ્ટેન્તિ લોભસાગરે.
યસ્સેતે ચતુરો ધમ્મા,
વાનરિન્દ યથાતવ;
સચ્ચં ધમ્મો ધીતિ ચાગો,
દિટ્ઠં સો અતિવત્તતિ.
વિદ્વાચ ¶ રતનં નારી,
વીણા સાત્થં ગિરંમહી;
ગુણવિસેસ માગમ્મ,
ગુણાનિ અગુણાનિચ.
ધનવા ¶ બલવા લોકે,
ધના ભવતિ પણ્ડિતો.
સુમને ¶ નિસ્સિતો કીટો,
નિગ્ગુણો હીનકો સયં;
તં પુપ્ફેહિ મણ્ડેન્તાનં,
રઞ્ઞં સિરોપિ રોહતિ.
અલક્ખિકેહિ ¶ સઞ્ચીતા,
ધનભોગાચ ચિન્તિતા;
લક્ખિકસ્સ ભવન્તેતે,
લક્ખિવા સુટ્ઠુભુઞ્જતિ.
ખત્તિયો ¶ સેટ્ઠો જને તસ્મિં,
યો ગોત્તપટિસારિનો;
વિજ્જાચરણસમ્પન્નો,
સો સેટ્ઠો દેવમાનુસે.
વિસાપિ ¶ અમતં ગણ્હે,
ગૂથતો મણિમુત્તમં;
કણ્ટકપાદપા પુપ્ફં,
થિરતં દુક્કુલા વરં.
ધનિસ્સરાદિગુણોમ્મિ ¶ -
વેગેન વાહિતા પજા.
યસ્સ ત્થિ સતતં મેત્તા,
સબ્બલોકસુવલ્લભા;
કૂપાયતે સમુદ્દોપિ,
અગ્ગિ તસ્સ જલાયતે.
સક્ખરાયતિ મેરૂપિ,
વિસભક્ખો સુધાયતે;
સસાયતે મિગરાજ,
બ્યાલો માલાગુણાયતે;
દોલાયતે છમાચાલો,
નાનાવુધા તિણાયરે.
સમેવ ¶ સતિ ઉસ્સાહે,
સુખવાહો હિતઙ્કરો;
ઊને-ધિકે તથા નોહિ,
મજ્ઝગો સાધુ સબ્બદા.
સાધુ ¶ ખો પણ્ડિતોનામ,
નત્વેવ અતિપણ્ડિતો.