📜
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
નરદક્ખદીપની
પાલિતો ¶ યેવ સદ્ધમ્મો,
પાલિતેન વરેન ચ;
પાલિતે સુટ્ઠુ યં સીલં,
પાલિતં ધમ્મ-સુન્દરં.
સમ્મા ¶ આરદ્ધં સબ્બ-સમ્પત્તીનં,
મૂલં હોતીતિ દટ્ઠબ્બં.
વીરિયારબ્ભો ¶ ભિક્ખવે,
મહતો અત્થાય સંવત્તતીતિ.
તસ્મા ¶ વીરિયમેવ કત્તબ્બં,
વીરિયવતો હિ અચિન્તિતંપિ હોતિ.
યથા ¶ હિ તચ્છકાનં સુત્તં,
પમાણં હોતિ;
એવ મેતમ્પિ વિઞ્ઞૂનં.
સુવિજાનો ¶ ભવં હોતિ,
દુબ્બિજાનો પરાભવો;
ધમ્મકામો ભવં હોતિ,
ધમ્મદેસ્સી પરાભવો.
અયં ¶ ધમ્મતાતિ અયં સભાવો,
અયં નિયામોતિ વુત્તં હોતિ.
યે ¶ ધમ્મા હેતુપભવા,
તેસં હેતું તથાગતો.
રતનત્તયં ¶ , સન્તતં, અહં વન્દામિ;
આચરિયં, સો અહં, નિચ્ચં નમામિ;
‘‘હોતુ સબ્બં, મઙ્ગલં, મમં સબ્બધિ’’.
નરદક્ખદીપની
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
પણામ
નરદક્ખદીપકસ્સ,
નમો સમન્તચક્ખુનો;
સંસારા વિપ્પમુત્તસ્સ,
સંસારા વિપ્પમુત્તસ્સ,
સ-સદ્ધમ્મસ્સ સઙ્ઘિનો.
મત્થના
પાલિતેહિ ¶ વરુત્તમં,
પાલિતં સીલ-પારમિં;
પાલેતુ વરસમ્બુદ્ધો,
પાલિતં ગન્થ-કારણં.
આસીસ
બહુસ્સુતો ¶ ચ મેધાવી,
સીલેસુચ સમાહિતો;
ચેતોસમથાનુયુત્તો,
અપિ મુદ્ધનિ તિટ્ઠતુ.
અભિયાચક
ધમ્મ-સઙ્ઘં ¶ વન્દિત્વાન,
સબ્બ-લોકસ્સ નાયકં;
યાચિતો તિકક્રપ-થેરેન,
માણવેન ચ ધીમતા.
ઉત્તાનમેવ સઙ્ખેપં,
નાના-સત્થ-સુધારિતં;
નર-દક્ખં લિખિસ્સમિ,
પસ્સન્તુ ધીર-મામકા.
કોસજ્જં ¶ ભયતો દિસ્વા,
વીરિયઞ્જાપિ ખેમતો;
આરદ્ધવીરિયા હોથ;
એસા બુદ્ધાનુસાસની.
વીરિયવા ¶ ખો ભિક્ખવે અરિયસાવકો,
અકુસલં પજહતિ, કુસલં ભાવેતિ;
સાવજ્જં પજહતિ, અનવજ્જં ભાવેતિ,
સુદ્ધમત્તાનં પરિહરતીતિ.
વીરિયવતો ¶ કિં નામ કમ્મં ન સિજ્ઝતિ;
પુરિસકારો ¶ નામ ન નસ્સતિ,
સુખે પતિટ્ઠાપેતીતિ જાનામિ.
યથા ¶ ખિત્તં નભે લેડ્ડુ,
ધુવં પતતિ ભૂમિયં;
તથેવ બુદ્ધ-સેટ્ઠાનં,
વચનં ધુવ-સસ્સતં.
અ-દ્વેજ્ઝવચના ¶ બુદ્ધા,
અ-મોઘવચના જિના.
સુસ્સુસા ¶ લભતે પઞ્ઞં,
ઉટ્ઠાતા વિન્દતે ધનં;
તસ્મા પાળિં ગુરું કત્વા,
ઇમં પસ્સાહિ સોભણં.
સુસ્સુસા ¶ સુત-બુદ્ધિની,
સુતં પઞ્ઞાય વડ્ઢનં;
પઞ્ઞાય અત્થં જાનાતિ,
ઞાતો અત્થો સુખાવહો.
સતતંજ્ઝાયનં ¶ વાદ,
પર-તન્તવલોકનં;
સબ્બિજ્જાચેર-સેવાચ,
બુદ્ધિ-મતિ-કરો ગુણો.
અતિ-દીઘોવ ¶ નીઘો હિ,
કુસીતો હીન-વીરિયો;
તસ્મા વીરિયં કત્વાન,
વિજ્જં એસન્તુ સાધવો.
સુપોરિસો ¶ તાવ સિપ્પં,
ઉગ્ગણ્હેય્ય પરં ધનં;
ગવેસેય્ય તતો મન્તં,
કથેય્ય સચ્ચ-ભાસિતં.
પથમં ¶ ન પરાજયે સિપ્પં,
દુતીયં ન પરાજયે ધનં;
તતીયં ન પરાજયે ધનં,
ચતુત્થમત્થં કિં કરિસ્સતિ.
સોભન્તિ ¶ અ-મિલાતાનિ,
પુપ્ફાનિવ પિલન્ધિતું;
તથા સોભન્તિ દારકા,
યોબ્બનેયેવ સિક્ખિતું.
તસ્મા ¶ હવે ગુણાધારં,
પઞ્ઞા-વડ્ઢનમુત્તમં;
સિક્ખેય્ય મતિમા પોસો,
પત્થેન્તો હિતમત્તનો.
અલં ¶ વાયમિતું સિપ્પે,
અત્થ-કામેન જન્તુના;
કતં વિજઞ્ઞા વિજ્જાદિ,
વયો તે મા ઉપજ્ઝગા.
વિજ્જં ¶ સિક્ખે, ચરે સીલં,
ધીરેન સહ સંવસે;
ધનાચયે, કરે કમ્મં,
પિયં વાચઞ્ચ સંવદે.
ન ¶ ત્વેવ સુપિતું હોતિ,
રત્તિ નક્ખત્ત-માલિની;
પટિજગ્ગિતુમેવેસા,
રત્તિ હોતિ વિજાનતં.
ઉટ્ઠાહથ ¶ નિસીદથ,
કો અત્થો સુપિતેન વો;
સાધુ ખો સિપ્પ-વિજ્જાહ્વા,
વિજ્જં સિક્ખથ સન્તતં.
આરબ્ભથ ¶ સદા પુત્તા,
બહુસ્સુતં ગવેસિતું;
યસ્મા લોકે સિપ્પવન્તા,
સબ્બા-દિસાસુ પાકટા.
સક્યરૂપં ¶ પુરે સન્તં,
મયા સિપ્પં ન સિક્ખિતં;
કિચ્છા વુત્તિ અ-સિપ્પસ્સ,
ઇતિ પચ્છા નુતપ્પતિ.
લોકત્થં ¶ લોક-કમ્મન્તં,
ઇચ્છન્તો પરિયેસિતું;
નિચ્ચમેવ વીરિયઞ્ચ,
અત્થં મન્તઞ્જ ચિન્તયે.
ધનવા ¶ ગુણવા લોકે,
સબ્બા-દિસાય પાકટો;
સીલવા પઞ્ઞવા મચ્ચો,
સબ્બ-લોકેહિ પૂજિતો.
સજીવતિ ¶ યસો યસ્સ,
કિત્તિ યસ્સ સજીવતિ;
યસ-કિત્તિ વિહીનસ્સ,
જીવન્તોપિ મતોપમા.
સદ્ધીધ ¶ વિત્તં પુરિસસ્સ સેટ્ઠં,
ધમ્મો સુચિણ્ણો સુખમાવહાતિ;
સચ્ચં હવે સાદુતરં રસાનં,
પઞ્ઞાજીવિં જીવિતમાહુ સેટ્ઠન્તિ.
સતિમતો ¶ સદા ભદ્દં,
સતિમા સુખમેધતિ;
સતિમતો સુવે સેય્યો,
વેરા ચ પરિમુચ્ચતિ.
મા ¶ વો ખણં વિરાધેથ,
ખણાતીતા હિ સોચરે;
સદત્થે વાયમેય્યાથ,
ખણો વો પટિપાદિતો.
યથિચ્છિતં ¶ ન પપ્પોતિ,
અ-ફિયો નાવિકોણ્ણવે;
તથેવાવીરિયોપેત્થ,
તસ્મારભેય્ય સાસનં.
વાયમેથેવ ¶ પુરિસો,
યાવ અત્થસ્સ નિપ્ફદા;
નિપ્ફન્નસોભણો અત્થો,
ખન્તા ભિય્યો ન વિજ્જતિ.
સમેવ ¶ ઞાણ-વાયામે,
સુખાવહો સુ-મઙ્ગલો;
ઞુનેધિકે તથા નો હિ,
દ્વયેન સાધુ સમ્પદા.
કાય-કમ્માનિ ¶ સિજ્ઝન્તિ,
વચી-કમ્માનિ વીરિયં;
ન હિ કિચ્ચાનિ ચિન્તાહિ,
કરેય્યાથીધ વાયમં.
પટિકચ્ચેવ ¶ કરેય્ય,
તં જઞ્ઞા હિતમત્તનો;
ન સાકટિકચિન્તાય,
મન્દા ધીરો પરક્કમે.
થિરેન ¶ સક-કમ્મેન,
વડ્ઢતિયેવ સં ફલં;
અ-થિરેન અલસેન,
કર-કમ્મં ફલઞ્ચ નો.
આસીસેથેવ ¶ પુરિસો,
ન નિબ્બિન્દેય્ય પણ્ડિતો;
પસ્સામિ વોહં અત્તાનં,
યથા ઇચ્છિં તથા અહુ.
અણણો ¶ ઞાતીનં હોતિ,
દેવાનં પિતુનઞ્ચ સો;
કરં પુરિસ-કિચ્ચાનિ,
ન ચ પચ્છાનુતપ્પતિ.
હિય્યોતિ ¶ હિય્યતિ પોસો,
કરિસ્સામિ પરેતિ યો;
અજ્જ કત્તબ્બ કમ્મં સ્વે,
સો તતો પરિહાયતિ.
સો ¶ અ-પ્પમત્તો અ-કુદ્ધો,
તાત કિચ્ચાનિ કારય;
વાયામસ્સુ સ-કિચ્ચેસુ,
નાલસો વિન્દતે સુખં.
હીન-જચ્ચોપિ ¶ ચે હોતિ,
ઉટ્ઠાતા ધિતિમા નરો;
આચાર-સીલ-સમ્પન્નો,
નિસે અગ્ગીવ ભાસતિ.
યો ¶ પુબ્બે કરણીયાનિ,
પચ્છા સો કાતુમિચ્છતિ;
વરુણકટ્ઠભઞ્જોવ,
સ પચ્છા અનુતપ્પતિ.
ઉટ્ઠાનકાલમ્હિ ¶ અનુટ્ઠહાનો,
યુવા બલી આલસિયં ઉપેતો;
અ-પુણ્ણસઙ્કપ્પમનો કુસીતો,
પઞ્ઞાય મગ્ગં અલસો ન વિન્દતિ.
દુમ્મેધો ¶ પુરિસો લોકે,
કુસીતો હીન-વીરિયો;
અપ્પસ્સુતો અનાચારો,
પરિહાયતિ વુડ્ઢિયા.
અપ્પસ્સુતાયં ¶ પુરિસો,
બલીબદ્દોવ જીરતિ;
મંસાનિ તસ્સ વડ્ઢન્તિ,
પઞ્ઞા તસ્સ ન વડ્ઢતિ.
યસ્સ ¶ મનુસ્સ-ભૂતસ્સ,
નત્થિ ભોગા ચ સિપ્પકં;
કિંફલં તસ્સ માનુસ્સં,
દ્વિપાદટ્ઠો હિ સો મિગો.
યો ¶ ચ વસ્સસતં જીવે,
કુસીતો હીન-વીરિયો;
એકાહં જીવિતં સેય્યો,
વીરિયારબ્ભતો દળં.
યો ¶ ચ ધમ્મ-વિભઙ્ગઞ્ઞૂ,
કાલુટ્ઠાયી અ-તન્દિતો;
અનુટ્ઠહતિ કાલેન,
ફલં તસ્સ સમિજ્ઝતિ.
અ-ચરિત્વા ¶ બ્રહ્મચરિયં,
અ-લદ્ધા યોબ્બને ધનં;
જિણ્ણકોઞ્ચાવ ઝાયન્તિ,
ખીણમચ્છેવ પલ્લલે.
અ-ચરિત્વા ¶ બ્રહ્મચરિયં,
અ-લદ્ધા યોબ્બને ધનં;
સેન્ત્તિ ચાપાતિખીણાવ,
પુરાણાનિ અનુત્થુનં.
અપ્પકેનાપિ ¶ મેધાવી,
પાભતેન વિચક્ખણો;
સમુટ્ઠાપેતિ અત્તાનં,
અણું અગ્ગિંવ સન્ધમં.
વાયામેથેવ ¶ પુરિસો,
ન નિબ્બિન્દેય્ય પણ્ડિતો;
વાયામસ્સ ફલં પસ્સ,
ભુત્તા અમ્બા અનીતિહં.
અનુટ્ઠહં ¶ અ-વાયામં,
સુખં યત્રાધિ ગચ્છતિ;
સુવિર તત્થ ગચ્છાહિ,
મઞ્ચ તત્થેવ પાપય.
યત્થાલસો ¶ અનુટ્ઠાતા,
અચ્ચન્તં સુખમેધતિ;
સુવિર તત્થ ગચ્છાહિ,
મઞ્ચ ત્તત્થેવ પાપય.
અધિપ્પાય-ફલં ¶ લોકે,
ધીતિમન્ત્તસ્સ સિજ્ઝતિ;
વીરિયમેવ કત્તબ્બં,
એતં બુદ્ધેહિ વણ્ણિતં.
પઞ્ઞા-નિદ્દેસ
પઞ્ઞં ¶ પથમમેસેહિ,
પઞ્ઞા-બલં બહુત્તમં;
કુલ-પુત્ત બલં પઞ્ઞા,
કિંહિનામ ન સાધ્યતિ.
અનેક-સંસયુચ્છેદિ ¶ ,
પરોક્ખત્થસ્સ દસ્સકં;
સબ્બસ્સ લોચનં સત્થં,
યસ્સ નત્થ્યન્ધમેવ સો.
પઞ્ઞા ¶ સુતં વિનિચ્છિન્દિ,
કિત્તિ-સિલોક-વડ્ઢની;
પઞ્ઞાસહિતો નરો ઇધ,
અપિ સુખાનિવિન્દતિ.
સબ્બઞ્ઞુબુદ્ધ-પચ્ચેક ¶ ,
ચતુસચ્ચ-સુતા ઇતિ;
ચતુ-બુદ્ધેસુ એકોવ,
બહુસ્સુતો નરો ભવે.
લેખછેકો ¶ વાચછેકો,
ગન્થછેકો સુવાચકો;
વિધાયકછેકો સૂરો,
નિદ્દુક્ખોવ સકમ્મનિ.
પઞ્ઞા ¶ હિ સેટ્ઠા કુસલા વદન્તિ,
નક્ખત્ત-રાજારિવ તારકાનં;
સીલં સિરીચાપિ સતઞ્ચ ધમ્મો,
અન્વાયિકા પઞ્ઞાવતો ભવન્તિ.
સેવેથ ¶ બુદ્ધે નિપુણે બહુસ્સુત્તે,
ઉગ્ગાહકો ચ પરિપુચ્છકો;
સુણેય્ય સક્કચ્ચં સુભાસિતાનિ,
એવં કરો પઞ્ઞવા હોતિ મચ્ચો.
વયેન ¶ યસ-પુચ્છાહિ,
તિટ્ઠ-વાસેન યોનિસો;
સાકચ્છા સ્નેહસંસેવા,
પતિરૂપ-વાસેનચ.
એતાનિ અટ્ઠઠાનાનિ,
બુદ્ધિ-વિસદ-કારણા;
યેસં એતાનિ સમ્ભોન્તિ,
તેસં બુદ્ધિ પભિજ્જતિ.
૬૪. ચત્તારોમે ¶ ભિક્ખવે ધમ્મા પઞ્ઞાવુદ્ધિયા સંવત્તન્તિ. કતમે ચત્તારો. સપ્પુરિસસંસેવો સદ્ધમ્મસવનં યોનિસો મનસિકારો ધમ્માનુધમ્મ-પટિપત્તિ. ઇમે ખો ભિક્ખવે ચત્તારો ધમ્મા પઞ્ઞા-વુદ્ધિયા સંવત્તન્તીત્તિ.
ચક્ખુપસાદ-સમ્પન્નો ¶ ,
અચ્છિમન્તઞ્ચ પસ્સતિ;
અન્ધં કાણં સુ-પસ્સન્તં,
અન્ધો સબ્બં ન પસ્સતિ.
પસ્સત્તિ ¶ પસ્સો પસ્સન્તં,
અ-પસ્સન્તઞ્ચ પસ્સતિ;
અ-પસ્સન્તો અ-પસ્સન્તં,
પસ્સન્તઞ્ચ ન પસ્સતિ.
પાકટં ¶ અ-પટિચ્છન્નં,
રૂપં પસાદ-ચક્ખુના;
નાઞ્ઞં પસ્સત્તિ સબ્બંપિ,
તથતો ઞાણ-ચક્ખુના.
સુજનાસુજના ¶ સબ્બે,
ગુણેનાપિ વિવેકિનો;
વિવેકં ન સમાયન્તિ,
અ-વિવેકીજનન્તિકે.
યો ¶ ચ ઉપ્પતિતં અત્થં,
ન ખિપ્પમનુબુજ્ઝતિ;
અ-મિત્તવસમન્વેતિ,
પચ્છા ચ અનુતપ્પતિ.
એવં ¶ મહિદ્ધિકા પઞ્ઞા,
નિપુણા સાધુચિન્તિની;
દિટ્ઠધમ્મ-હિતત્થાય,
સમ્પરાય-સુખાય વા.
તં ¶ બલાનં બલં સેટ્ઠ,
અગ્ગ પઞ્ઞાબલં બલં;
પઞ્ઞાબલેનુપત્થદ્ધો,
એત્થં વિન્દતિ પણ્ડિત્તો.
યેન ¶ ઞાણેન બુજ્ઝન્તિ,
અરિયા કત-કિચ્ચતં;
તં ઞાણ-રતનં લદ્ધં,
વાયામેથ જિનોરસા.
પઞ્ઞારતનમાલસ્સ ¶ ,
ન ચિરં વત્તતે ભવો;
ખિપ્પં દસ્સેતિ અમતં,
ન ચ સો રોચતે ભવે.
પમાદમનુયુઞ્જન્તિ ¶ ,
બાલા દુમ્મેધિનો જના;
અપ્પમાદઞ્ચ મેધાવી,
ધનં સેટ્ઠંવ રક્ખતિ.
ધન-પુઞ્ઞ-ધી-લાભેન ¶ ,
કાલં ખિય્યતિ પણ્ડિતો;
કીળનેન ચ દુમ્મેધો,
નિદ્દાય કલહેન વા.
પમાદં ¶ અપ્પમાદેન,
યદા નૂદતિ પણ્ડિતો;
પઞ્ઞાપાસાદ-મારુય્હ,
અ-સોકો સોકિનિં પજં,
પબ્બતટ્ઠોવ ભૂમટ્ઠે,
ધીરો બાલે અવેક્ખતિ.
નત્તિ ¶ અત્તસમં પેમં,
નત્થિ ધઞ્ઞસમં ધનં;
નત્થિ પઞ્ઞાસમા આભા,
વુટ્ઠિ વે પરમા સરા.
દિટ્ઠે ¶ ધમ્મે ચ યો અત્થો,
યો ચત્થો સમ્પરાયિકો;
અત્થાભિસમયા ધીરો,
પણ્ડિતોતિ પવુચ્ચતિ.
ન ¶ તેન પણ્ડિતો હોતિ,
યાવતા બહુ ભાસતિ;
ખેમી અ-વેરી અ-ભયો,
પણ્ડિતોત્તિ પવુચ્ચતિ.
યમ્હિ ¶ સચ્ચઞ્ચ ધમ્મો ચ,
અ-હિંસા સંયમો દમો;
સ વે વન્તમલો ધીરો,
થેરો ઇતિ પવુચ્ચત્તિ.
સક-ગુણં ¶ સક-દોસં,
યો જાનાતિ સપણ્ડિતો;
પર-ગુણં પર-દોસં,
યો જાનાતિ સપણ્ડિતો.
સતિ-વીરિય-પઞ્ઞાય ¶ ,
યો કરોતિ ઇરિયાપથે;
સો પણ્ડિતો હવે ભવે,
ઉભયત્થ-પરિગ્ગહો.
કતઞ્ઞૂ ¶ વિજ્જા-સમ્પન્નો,
જાતિમા ધનવા હવે;
સો વિચારણ-સીલો ચ,
નિદ્દુક્ખો પણ્ડિતો ભવે.
સબ્બે ¶ કમ્મસ્સકા સત્તા,
કમ્મં સત્તે વિભજ્જતિ.
યો પસ્સતિ પચ્ચક્ખત્થં,
યો ચ સંસારત્થં તેસુ;
પચ્છિમોવ પૂજનીયો,
ઉભયત્થ-સુદિટ્ઠત્તા.
અપ્પેન ¶ અનવજ્જેન,
સન્તુટ્ઠો સુલભેન ચ;
મત્તઞ્ઞૂ સુભરો હુત્વા,
ચરેય્ય પણ્ડિતો નરો.
અત્તાનમેવ ¶ પથમં,
પતિરૂપે નિવેસયે;
અથઞ્ઞમનુસાસેય્ય,
ન કિલિસ્સેય્ય પણ્ડિતો.
ઉત્તમ-પરિસાય ¶ વે,
ઉત્ત્તમં વાચમુત્તમો;
ભણેય્યાખેપ-વિત્થારં,
સા અનગ્ઘ્યા લોકત્તયે.
પણ્ડિતસ્સ ¶ સુભાસિત્તં,
પણ્ડિતોવ સુજાનિયા;
દુમ્મેધો તં ન જાનાતિ,
ધીરો ધીરં મમાયતિ.
યેન ¶ કેનચિ વણ્ણેન,
પરો લભતિ રૂપ્પનં;
અત્થો વાચાય ચે હોતિ,
તં ન ભાસેય્ય પણ્ડિતો.
ભુઞ્જનત્થં ¶ કથનત્થં,
મુખં હોતીત્તિ નો વદે;
યંવા તંવા મુખારુળ્હં,
વચનં પણ્ડિતો નરો.
પર-સત્તિત્તો ¶ સ-સત્તિં,
દુજ્જાનો હિ નરો મિતે;
ચે જાને સક-સત્તિંચ,
કા કથા પર-સત્તિયા.
કત્ત-ગુણં ¶ પરેસં યો,
પટિકરોતિ પણ્ડિતો;
જાનાતિ સો આચિક્ખતિ,
ન બાલો ગુણ-મામકો.
પભૂતં ¶ નેવ કાતબ્બં,
ભવિસ્સં નેવ ચિન્તયે;
વત્તમાનેન કાલેન,
વિચરન્તિ વિચક્ખણા.
ધમ્મેસુ ¶ સતિ ઇચ્છિતા,
રસેસુ લોણમિચ્છિતં;
રાજ-કિચ્ચેસુ અમચ્ચં,
સબ્બ-ઠાનેસુ પણ્ડિતં.
ખત્તિયો ¶ સેટ્ઠો જને તસ્મિં,
યે ગોત્તપટિસારિનો;
વિજ્જા-ચરણ-સમ્પન્નો,
સો સેટ્ઠો દેવ-માનુસે.
સમ્બુદ્ધો ¶ દ્વિપદં સેટ્ઠો,
આજાનીયો ચતુપ્પદં;
સુસ્સુસા સેટ્ઠા ભરિયાનં,
યો ચ પુત્તાનમસ્સવો.
સાત્થકો ¶ ચ અ-સમ્મોહો,
સપ્પાયો ગોચરો તથા;
ચત્તારિમાનિ સિક્ખેય્યું,
સમ્પજઞ્ઞાભિવડ્ઢકા.
પઞ્ઞઞ્ચ ¶ ખો અ-સુસ્સુસં,
ન કોચિ અધિગચ્છતિ;
બહુસ્સુતં અનાગમ્મ,
ધમ્મટ્ઠં અ-વિનિબ્ભજં.
અધિપ્પાયો ¶ સુદુબ્બોધો,
યસ્મા વિજ્જતિ પાળિયં;
તસ્મા ઉપટ્ઠહં ગણ્હે,
ગરું ગરુમતં વિદૂ.
ચારિત્ત-નિદ્દેસ
અત્તા ¶ હિ અત્તનો નાથો,
કો હિ નાથો પરો સિયા;
અત્તના હિ સુદન્તેન,
નાથં લભતિ દુલ્લભં.
અત્તાનઞ્ચે ¶ પિયં જઞ્ઞા,
રક્ખેય્ય નં સુરક્ખિતં;
તિણ્ણમઞ્ઞતરં યામં,
પટિજગ્ગેય્ય પણ્ડિતો.
અત્તના ¶ કુરુતે લક્ખિં,
અ-લક્ખિં કુરુતેત્તના;
ન હિ લક્ખિં અ-લક્ખિં વા,
અઞ્ઞો અઞ્ઞસ્સ કારકો.
ન ¶ પીળિતા અત્ત-દુક્ખેન ધીરા,
સુખપ્ફલં કમ્મં પરિચ્ચજન્તિ;
સમ્મોહિતાવાપિ સુખેન મત્તા,
ન પાપ-કમ્મઞ્ચ સમાચરન્તિ.
યો ¶ નેવ નિન્દં નપ્પસંસં,
આદિયતિ ગરહં નોપિ પૂજં;
સિરીચ લક્ખીચ અપેતિ તમ્હા,
આપો સુવુટ્ઠીવ યથા થલમ્હા.
સાધુ ¶ ધમ્મરુચિ રાજા,
સાધુ પઞ્ઞાણવા નરો;
સાધુ મિત્તાનમ-દ્દુબ્ભો,
પાપસ્સ અ-કરં સુખં.
કલ્યાણકારી ¶ કલ્યાણં,
પાપકારી ચ પાપકં;
યાદિસં વપત્તે બીજં,
તાદિસં વહતે ફલં.
જીવં ¶ પઞ્ઞાય રક્ખેય્ય,
ધનં કમ્મેન રક્ખયે;
એવં હ્યરોગો સુખિતો,
પોરાણક-વચો ઇદં.
અનુપુબ્બેન ¶ મેધાવી,
થોકં થોકં ખણે ખણે;
કમ્મારો રજતસ્સેવ,
નિદ્દમે મલમત્તનો.
વાચાનુરક્ખી ¶ મનસા સુસંવુતો,
કાયેન ચ નાકુસલં કયિરા;
એતેતયો કમ્મપથેવિસોધયે,
આરાધયે મગ્ગમિસિ-પ્પવેદિતં.
અ-સન્તે ¶ નોપસેવેય્ય,
સન્તે સેવેય્ય પણ્ડિતો;
અ-સન્તો નિરયં યન્તિ,
સન્તો પાપેન્તિ સુગ્ગતિં.
અ-કરોન્તોપિ ¶ ચે પાપં,
કરોન્તં મુપસેવતિ;
સઙ્કિયો હોતિ પાપસ્મિં,
અ-વણ્ણો ચસ્સ રૂહતિ.
સઙ્ઘાગતો ¶ અનિટ્ઠેહિ,
અમ્બોપિ મધુરપ્ફલો;
તિત્તપુબ્બોવ પા એવ,
મનુસ્સો તુ સ-જીવકો.
નિહીન-સેવિતો ¶ પોસો,
નિહીયતિ ચ સબ્બદા;
કદાચિ ન ચ હાયેથ,
તુલ્યસેવીપિ અત્તના.
વણ્ણ-ગન્ધ-રસોપેતો ¶ ,
અમ્બોયં અહુવા પુરે;
તમેવ પૂજં લભમાનો;
કેનમ્બો કટુકપ્ફલો.
પુચિમન્દ-પરિવારો ¶ ,
અમ્બો તે દધિવાહન;
મૂલં મૂલેન સંસટ્ઠં,
સાખા સાખં નિસેવરે;
અસાત્ત-સન્નિવાસેન,
તેનમ્બો કટુકપ્ફલો.
પામોક્ખ-ભજનં ¶ ખિપ્પં,
અત્થ-કામો સુ-વુડ્ઢિયં;
ભજે ઉત્તરિ અત્તના,
તસ્મા ઉદેતિ પણ્ડિતો.
કાચો ¶ કઞ્ચન-સંસગ્ગા,
ધત્તે માર-કતિં જુતિં;
તથા સંસન્નિધાનેન,
મૂળ્હો યાતિ પવીણતં.
કીટોપિ ¶ સુમનો-સઙ્ગા,
આરોહતિ સતં સિરો;
અસ્માપિ યાતિ દેવત્વં,
મહબ્ભિ સુપ્પતિટ્ઠિતો.
સબ્ભિરેવ ¶ સમાસેથ,
સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્ધવં;
સતં સદ્ધમ્મમઞ્ઞાય,
પઞ્ઞં લભતિ નાઞ્ઞતો.
સબ્ભિરેવ ¶ સમાસેથ,
સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્ધવં;
સતં સદ્ધમ્મમઞ્ઞાય,
સબ્બ-દુક્ખા પમુચ્ચત્તિ.
સકિંદેવ ¶ કુલપુત્ત,
સબ્ભિ હોતિ સમાગમો;
સા નં સઙ્ગતિ પાલેતિ,
નાસબ્ભિ બહુ સઙ્ગમો.
સેય્યો ¶ અ-મિત્તો મેધાવી,
યઞ્ચે બાલાનુકમ્પકો.
સીલવન્તં ¶ પઞ્ઞવન્તં,
દિવા નિસ્સય-દાયકં;
બહુસ્સુતં ગવેસન્તો,
ભજેય્ય અત્થ-મામકો.
પાપ-મિત્તે ¶ વિવજ્જેત્વા,
ભજેય્યુત્તમ-પુગ્ગલં;
ઓવાદે ચસ્સ તિટ્ઠેય્ય,
પત્થેન્તો અ-ચલં સુખં.
ન ¶ ભજે પાપકે મિત્તે,
ન ભજે પુરિસાધમે;
ભજેથ મિત્ત્તે કલ્યાણે,
ભજેથ પુરિસુત્તમે.
અનવજ્જં ¶ મુખમ્બોજ,
મનવજ્જા ચ ભારતી;
અલઙ્કતાવ સોભન્તે,
કિંસુ તે નિરલઙ્કતા.
ન ¶ હિ વણ્ણેન સમ્પન્ના,
મઞ્જુકા પિય-દસ્સિના;
ખરા વાચા પિયા હોતિ,
અસ્મિં લોકે પરમ્હિ ચ.
નનુ ¶ પસ્સસિમં કાળિં,
દુબ્બણ્ણં તિલકાહતં;
કોલિલં સણ્હ-વાચેન,
બહૂનં પાણિનં પિયં.
તસ્મા ¶ સખિલ-વાચાય,
મન્ત-ભાણી અનુદ્ધતો;
અત્થં ધમ્મઞ્ચ દીપેતિ,
મધુરં તસ્સ ભાસિતં.
તમેવ ¶ વાચં ભાસેય્ય,
યા સત્તાનં ન તાપયે;
પરે ચ ન વિહિંસેય્ય,
સા વે વાચા સુભાસિતા.
પિયં ¶ વાચંવ ભાસેય્ય,
યા વાચા પટિનન્દિતા;
યં અનાદાય પાપાનિ;
પરેસં ભાસતે પિયં.
સચ્ચં ¶ વે અમતા વાચા,
એસ ધમ્મો સનન્તનો;
સચ્ચે અત્થે ચ ધમ્મે ચ,
આહુ સન્તો પતિટ્ઠિતા.
સુભાસિતઞ્ચ ¶ ધમ્મઞ્ચ,
પિયઞ્ચ સચ્ચમેવ ચ;
ચતુ-અઙ્ગેહિ સમ્પન્નં,
વાચં ભાસેય્ય પણ્ડિતો.
મનાપમેવ ¶ ભાસેય્ય,
નામનાપં કુદાચનં;
મનાપં ભાસમાનસ્સ,
સિદ્ધં પિયોસધં ભવે.
યં ¶ વદેય્ય તં કરેય્ય,
યં ન વદે ન તં કરે;
અ-કરોન્તં ભાસમાનં,
પરિજાનન્તિ પણ્ડિતા.
રહોવાદં ¶ ન ભાસેય્ય,
ન સમ્મુખા ખિણં ભણે;
અ-તરમાનોવ ભણેય્ય,
તરમાનોવ નો ભણે.
માવોચ ¶ ફરુસં કિઞ્ચિ,
વુત્તા પટિવદેય્યું તં;
દુક્ખા હિ સારમ્ભકથા,
પટિદણ્ડા ફુસેય્યું તં.
સક-યુત્તં ¶ કરે કમ્મં,
સક-યુત્તં વચિં ભણે;
અ-યુત્તકે ધનં નટ્ઠં,
અ-યુત્તે જીવિતં ખયે.
યે ¶ વુડ્ઢમપચાયન્તિ,
નરા ધમ્મસ્સ ધકાવિદા;
દિટ્ઠે ધમ્મેવ પાસંસા,
સમ્પરાયે ચ સુગ્ગતિં.
પોરી-કથં-વ ¶ ભાસેય્ય,
યુત્તા કથા હિ પૂરિનો;
ભાતિ-મત્તઞ્ચ ભાતાતિ,
પિતુ-મત્તં પિતા ઇતિ.
દાનઞ્ચ ¶ પિય-વજ્જઞ્ચ,
અત્થ-ચરિયા ચ યા ઇધ;
સમાનત્તતા ધમ્મેસ,
તત્થ તત્થ યથારહં.
સકિં ¶ વદન્તિ રાજાનો,
સકિં સમણ-બ્રાહ્મણા;
સકિંવ પુરિસા લોકે,
એસધમ્મો સનન્તનો.
એક-વાચંવ ¶ દ્વેવાચં,
ભણેય્ય અનુકમ્પકો;
તદુત્તરિ ન ભાસેય્ય,
દાસોવય્યસ્સ સન્તિકે.
તસ્સેવ ¶ તેન પાપિયો,
યો કુદ્ધં પટિકુજ્ઝત્તિ;
કુદ્ધં અ-પટિકુજ્ઝન્તો,
સઙ્ગામં જેતિ દુજ્જયં.
ઉભિન્નમત્થં ¶ ચરતિ,
અત્તનો ચ પરસ્સ ચ;
પરં સંકુપિતં ઞત્વા,
યો સતો ઉપસમ્મતિ.
અત્તાનં ¶ રક્ખન્તો પરં રક્ખતિ,
પરં રક્ખન્તો અત્તાનં રક્ખતિ.
સીલ-સમાધિ-પઞ્ઞાનં ¶ ,
ખન્તી પધાન-કારણં;
સબ્બેપિ કુસલા ધમ્મા,
ખન્ત્યાયત્તાવ વડ્ઢરે.
ખમા-ખગ્ગ-કરેતસ્સ ¶ ,
દુજ્જનો કિં કરિસ્સતિ;
અ-તિણે પતિતો વન્હિ,
સયમેવૂપસમ્મતિ.
સુસ્સુસા ¶ સવણઞ્ચેવ,
ગહણં ધારણં તથા;
ઉહાપોહત્થવિઞ્ઞાણં,
તત્વ-ઞ્ઞાણઞ્ચધીગુણં.
યસ્સેતે ¶ ચતુરો ધમ્મા,
અત્થિ પોસેસુ પણ્ડિત;
સચ્ચં ધમ્મો ધીતિ ચાગો,
દિટ્ઠં સો અતિવત્તતિ.
વેજ્જો ¶ પુરોહિતો મન્તી,
વેદઞ્ઞોત્ર ચતુત્થકો;
પભાત-કાલે દટ્ઠબ્બા,
નિચ્ચં સ્વ-સીરિમિચ્છતા.
મિત્તાનં ¶ સન્તિકં ગચ્છે,
કાલે ન રત્તિયં કિસં;
ચે બહું ભિજ્જે ચિનિત્વા,
તં મિત્તેસુ સમાકરે.
ન ¶ પરેસં વિલોમાનિ,
ન પરેસં કતાકતં;
અત્તનોવ અવેક્ખેય્ય,
કતાનિ અ-કતાનિ ચ.
દેસ-જાતિ-પુબ્બે-ચરા ¶ ,
અનુ-ચરા જનો કરે;
પરેસં વેધકં માયં,
તં જાનિત્વા સખં કરે.
પરિત્તં ¶ દારુમારુય્હ,
યથા સીદે મહણ્ણવે;
એવં કુસીતમાગમ્મ,
સાધુ-જીવીપિ સીદતિ;
તસ્મા તં પરિવજ્જેય્ય,
કુસીતં હીન-વીરિયં.
અલસઞ્ચ ¶ પમાદો ચ,
અનુટ્ઠાનં અ-સંયમો;
નિદ્દા તન્દિ ચ તે છિદ્દે,
સબ્બસો તં વિવજ્જયે.
ચજેય્ય ¶ દુમ્મિત્તં બાલં,
આસીવિસંવ માણવો;
ભઞ્જેય્ય પાપકં કમ્મં,
નળાગારંવ કુઞ્જરો.
ન ¶ હિ અઞ્ઞઞ્ઞ-ચિત્તાનં,
ઇત્થીનં પુરિસાન વા;
નાનાવીકત્વા સંસગ્ગં,
તાદિસં પિચ નાસ્મસે.
નાસ્મસે ¶ કત-પાપમ્હિ,
નાસ્મસે અલિક-વાદિને;
નાસ્મતે અત્તત્થપઞ્ઞમ્હિ,
અત્ત-સન્તેપિ નાસ્મતે.
ઘતાસનં ¶ કુઞ્જરં કણ્હ-સપ્પં,
મુદ્ધા-ભિસિત્તં પમદા ચ સબ્બા;
એતે નરો નિચ્ચસતો ભજેથ,
તેસં હવે દુબ્બિદૂ સબ્બ-ભાવો.
ઇત્થીનં ¶ દુજ્જનાન-ઞ્ચ,
વિસ્સાસો નો-પ પજ્જતે;
વિસે સિઙ્ગિમ્હિ નદિયં,
રોગે રાજ-કુલમ્હિ ચ.
ઇત્થિ-ધુત્તો ¶ સુરા-ધુત્તો,
અક્ખ-ધુત્તો ચ યો નરો;
લદ્ધં લદ્ધં વિનાસેતિ,
તં પરાભવતો મુખં.
પાપ-મિત્તો ¶ પાપ-સખો,
પાપ-આચાર ગોચરો;
અસ્મા લોકા પરમ્હા ચ,
ઉભયા ધંસતે નરો.
મચ્છેરેન ¶ યસં હતં,
કુપ્પનેન ગુણો હતો;
કૂટેન નસ્સતે સચ્ચં,
ખુદ્દેન ધમ્મ-રક્ખનં.
અક્ખ-દેવી ¶ ધનાનિ ચ,
વિનાસો હોતિ આપદા;
ઠિતિ હતા પમાદો ચ,
દ્વિજં ભિક્ખુઞ્ચ નસ્સતિ.
પેસુઞ્ઞેન ¶ કુલં હતં,
માનેન હિતમત્તનો;
દુચ્ચરિતેન માનુસો,
દલિદ્દાયાદરો હતો.
અ-માનના ¶ યત્થ સિયા,
સન્તાનંપિ વિમાનના;
હીન-સમ્માનનાવાપિ,
ન તત્થ વસતિં વસે.
યત્થાલસો ¶ ચ દક્ખો ચ,
સૂરો ભીરુ ચ પૂજિયા;
ન તત્થ સન્તો વસન્તિ,
અ-વિસેસ-કરે નરે.
નો ¶ ચે અસ્સ સકા-બુદ્ધિ,
વિનયો વા સુ-સિક્ખિતો;
વને અન્ધ-મહિંસોવ,
ચરેય્ય બહુકો જનો.
ફલં ¶ વે કદલિં હન્તિ,
ફલં વેળું ફલં નળં;
સક્કારો કા-પુરિસં હન્તિ,
ગબ્ભો અસ્સતરિં યથા.
વજ્જઞ્ચ વજ્જતો ઞત્વા,
અ-વજ્જઞ્ચ અ-વજ્જતો;
સમ્માદિટ્ઠિ-સમાદાના,
સત્તા ગચ્છન્ત્તિ સુગ્ગતિં.
ઘરાવાસ-નિદ્દેસ
દુક્ખં ¶ ગહબ્બતં સાધુ,
સંવિભજ્જઞ્ચ ભોજનં;
અ-હાસો અત્થ-લોભેસુ,
અત્થ-બ્યાપત્તિ અબ્યથો.
યોધ ¶ સીતઞ્ચ ઉણ્હઞ્ચ,
તિણા ભિય્યો ન મઞ્ઞતિ;
કરં પુરિસ-કિચ્ચાનિ,
સો સુખા ન વિહાયતિ.
પણ્ડિતો ¶ સીલ-સમ્પન્નો,
સણ્હા ચ પટિભાનવા;
નિવાત-વુત્તિ અત્થદ્ધો,
તાદિસો લભતે યસં.
ઉટ્ઠાનકો ¶ અનલસો,
આપદાસુ ન વેધતિ;
અચ્છિન્નવુત્તિ મેધાવી,
તાદિસો લભતે યસં.
સઙ્ગાહકો ¶ મિત્ત-કરો,
વદઞ્ઞૂ વીત્ત-મચ્છરો;
નેતા વિ-નેતા અનુ-નેતા,
તાદિસો લભતે યસં.
ઉટ્ઠાનવકો ¶ સતીમતો,
સુચિ-કમ્મસ્સ નિસમ્મકારિનો;
સઞ્ઞતસ્સ ધમ્મ-જીવિનો,
અ-પ્પમત્તસ્સ યસોભિ-વડ્ઢતિ.
દ્વેવ ¶ તાત પદાકાનિ,
યત્થ સબ્બં પતિટ્ઠિતં;
અ-લદ્ધસ્સ ચ યો લાભો,
લદ્ધસ્સ અનુરક્ખણા.
ચતુધા ¶ વિભજે ભોગે,
પણ્ડિતો ઘરમાવસં;
એકેન ભોગં ભુઞ્જેય્ય,
દ્વીહિ કમ્મં પયોજયે;
ચતુત્થઞ્ચ નિધાપેય્ય,
આપદાસુ ભવિસ્સતિ.
અઞ્જનાનં ¶ ખયં દિસ્વા,
ઉપચિકાનઞ્ચ આચયં;
મધૂનઞ્ચ સમાહારં,
પણ્ડિત્તો ઘરમાવસે.
વિભવં ¶ રક્ખતો લદ્ધં,
પરિહાનિ ન વિજ્જતિ;
આરક્ખમ્હિ અ-સન્તમ્હિ,
લદ્ધં લદ્ધં વિનસ્સતિ.
પઞ્ઞા ¶ નત્થિ ધનં નત્થિ,
યસ્સ લોકે ન વિન્દતિ;
પુત્ત-દારા ન પીયન્તિ,
તસ્સ મિત્તં સુખાવહં.
ચત્તારો ¶ ચ વેદિતબ્બા,
મિત્તા ચેવ સુહદા ચ;
ઉપકારો સુહદોપિ,
સમાન-સુખ-દુક્ખો ચ;
અત્થક્ખાયીનુકમ્પકો,
તથા મિત્તો વેદિતબ્બો.
ભોગા ¶ નટ્ઠેન જિણ્ણેન,
અ-મિતેન ચ ભોજને;
ન તિટ્ઠન્તિ ચિરં દિસ્વા,
તં પણ્ડિતો ઘરે વસે.
અતિ-સીતં ¶ અતિ-ઉણ્હં,
અતિ-સાયમિદં અહુ;
ઇતિ વિસ્સટ્ઠ-કમ્મન્તે,
અત્થા અચ્ચેન્તિ માણવે.
ન ¶ દિવા સુપ્પ-સીલેન,
રત્તિનટ્ઠાનદેસ્સિના;
નિચ્ચં મત્તેન સોણ્ડેન,
સક્કા આવસિતું ઘરં.
હનન્તિ ¶ ભોગા દુમ્મેધં,
નો ચે પાર-ગવેસિનો;
ભોગ-તણ્હાય દુમ્મેધો,
હન્તિ અઞ્ઞેવ અત્તનં.
દુજ્જીવિતમજીવિમ્હા ¶ ,
યેસં નો ન દદામસે;
વિજ્જમાનેસુ ભોગેસુ,
દીપં ના કમ્હ મત્તનો.
સટ્ઠિ-વસ્સ-સહસ્સાનિ ¶ ,
પરિપુણ્ણાનિ સબ્બસો;
નિરયે પચ્ચમાનાનં,
કદા અન્તો ભવિસ્સતિ.
નત્થિ ¶ અન્તો કુતો અન્તો,
ન અન્તો પતિદિસ્સતિ;
તદા હિ પકતં પાપં,
મમ તુય્હઞ્ચે મારિસા;
સોહં ¶ નૂન ઇતો ગન્તા,
યોનિ લદ્ધાન માનુસં;
વદઞ્ઞૂ સીલ-સમ્પન્નો,
કાહામિ કુસલં બહું.
મા ¶ ગિજ્ઝે પચ્ચયે મચ્ચો,
બહુ-દોસા હિ પચ્ચયા;
ચરન્તો પચ્ચયે ઞાયા,
ઉભયત્થાપિ વડ્ઢતિ.
અ-લદ્ધા ¶ વિત્તં તપ્પતિ,
પુબ્બે અ-સમુદાનિતં;
ન પુબ્બે ધનમેસિસ્સં,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
કૂટવેદી ¶ પુરે આસિં,
પિસુણો પિટ્ઠિ-મંસિકો;
ચણ્ડો ચ ફરુસો ચાપિ,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
પાણાતિપાતી ¶ પુરે આસિં,
લુદ્દો ચાપિ અનરિયો;
ભૂતાનં નાનુકમ્પિયં,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
બહૂસુ ¶ વત સન્તીસુ,
અનાપાદાસુ ઇત્થિસુ;
પર-દારં અસેવિસ્સં,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
બહુમ્હિ ¶ તવ સન્તમ્હિ,
અન્ન-પાને ઉપટ્ઠિતે;
ન પુબ્બે અદદં દાનં,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
માતરં ¶ પિતરઞ્ચાપિ,
જિણ્ણકં ગત-યોબ્બનં;
પહુ સન્તો ન પોસિસ્સં,
ઇતિ પચ્છાનુકપ્પતિ.
આચરિયમનુસત્થારં ¶ ,
સબ્બ-કામ-રસાહરં;
પિતરં અતિમઞ્ઞિસ્સં,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
સમણે ¶ બ્રાહ્મણે ચાપિ,
સીલવન્તે બહુસ્સુતે;
ન પુબ્બે પયિરુપાસિસ્સં,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
સાધુ ¶ હોતિ તપો ચિણ્ણો,
સન્તો ચ પયિરુપાસિતો;
ન પુબ્બેવ તપોચિણ્ણો,
ઇતિ પચ્છાનુતપ્પતિ.
યો ¶ ચ એતાનિ ઠાનાનિ,
યોનિસો પટિપજ્જતિ;
કરં પુરિસ-કિચ્ચાનિ,
સ પચ્છા નાનુતપ્પતિ.
ન ¶ સાધારણ-દારસ્સ,
ન ભુઞ્જે સાધુમેકકો;
ન સેવે લોકાયતિકં,
નેતં પઞ્ઞાય વડ્ઢનં.
સીલવા ¶ વત્ત-સમ્પન્નો,
અ-પ્પમત્તો વિચક્ખણો;
નિવાત્ત-વુત્તિ અત્થદ્ધો,
સુરતો સખિતો મુદુ.
સઙ્ગહેતા ¶ ચ મિત્તાનં,
સંવિભાગી વીધાનવા;
તપ્પેય્ય અન્ન-પાનેન,
સદા સમણ-બ્રાહ્મણે.
ધમ્મ-કામો ¶ સુતા-ધારો,
ભવેય્ય પરિપુચ્છકો;
સક્કચ્ચં પયિરુપાસેય્ય,
સીલવન્તે બહુસ્સુત્તે.
ઘરમાવસમાનસ્સ ¶ ,
ગહટ્ઠસ્સ સકં ઘરં;
ખેમા વુત્તિ સિયા એવં,
એવં નુ અસ્સ સઙ્ગહો.
અ-બ્યપજ્જો ¶ સિયા એવં,
સચ્ચ-વાદી ચ માણવો;
અસ્મા લોકા પરં લોકં,
એવં પેચ્ચ ન સોચતિ.
સુખા ¶ મત્તેય્યતા લોકે,
અથો પેત્તેય્યતા સુખા;
સુખા સામઞ્ઞતા લોકે,
અથો બ્રહ્મઞ્ઞતા સુખા.
પથવી ¶ વેળુકં પત્તં,
ચક્કવાળં સુચિપ્ફલં;
સિનેરુ વમ્મિકો ખુદ્દો,
સમુદ્દો પાતિકો યથા.
બ્રહ્માતિ ¶ માતા-પિતરો,
પુબ્બાચરિયાતિ વુચ્ચરે;
આહુનેય્યા ચ પુત્તાનં,
પજાનમનુકમ્પકા.
તસ્મા ¶ હિ ને નમસેય્ય,
સક્કરેય્ય ચ પણ્ડિતો;
અન્નેન અથો પાનેન,
વત્થેન સયનેન ચ.
સાધુજન-નિદ્દેસ
કાય-કમ્મં ¶ સુચિ તેસં,
વાચા-કમ્મં અનાવિલં;
મનો-કમ્મં સુચિ-સુદ્ધં,
તાદિસા સુજના નરા.
સેટ્ઠ-વિત્તં ¶ સુતં પઞ્ઞા,
સદ્ધનં સત્તધા હોત્તિ;
સદ્ધા સીલં સુતં ચાગો,
પઞ્ઞા ચેવ હિરોત્તપ્પં.
સદ્ધમ્માપિ ¶ ચ સત્તેવ,
સદ્ધા હિરી ચ ઓત્તપ્પં;
બાહુસ્સચ્ચં ધિરો ચેવ,
સતિ પઞ્ઞા ચ ઇચ્ચેવં.
હિરી-ઓત્તપ્પ-સમ્પન્ના ¶ ,
સુક્ત્ક-ધમ્મ-સમાહિતા;
સન્તો સપ્પુરિસા લોકે,
દેવ-ધમ્માતિ વુચ્ચરે.
સદ્ધો ¶ હિરિમા ઓત્તપ્પી,
વીરો પઞ્ઞો સ-ગારવો;
ભબ્બો આપજ્જિતું બુદ્ધિં,
વિરૂળ્હિઞ્ચ વિપુલ્લતં.
યો ¶ વે કતઞ્ઞૂ કત-વેદિ ધીરો,
કલ્યાણ-મિત્તો દળ્હઅ-ભત્તો ચ હોતિ;
દુક્ખિત્તસ્સ સક્કચ્ચં કરોતિ કિચ્ચં,
તથાવિધં સપ્પુરિસં વદન્તિ.
માતા-પેત્તિ-ભરં ¶ જન્તું,
કુલે જેટ્ઠાપચાયિનં;
સણ્હં સખિલ-સમ્ભાસં,
પેસુણેયપ્પહાયિનં.
મચ્છેર-વિનયે યુત્તં,
સચ્ચં કોધાભિતું નરં;
તં વે દેવા તાવતિંસા,
આહુ સપ્પુરિસો ઇતિ.
અ-પ્પમાદેન ¶ મઘવા,
દેવાનં સેટ્ઠતં ગતો;
અ-પ્પમાદં પસંસન્તિ,
પમાદો ગરહિતો સદા.
દાનં ¶ સીલં પરિચ્ચાગં,
આજ્જવં મદ્દવં તપં;
અ-કોધં અ-વિહિંસઞ્ચ,
ખન્તીચ અ-વિરોધનં.
ઇચ્ચેતે કુસલે ધમ્મે,
ઠિતે પસ્સામિ અત્તનિ;
તતો મે જાયતે પીતિ,
સોમનસ્સઞ્ચનપ્પકં.
નનુ ¶ તેયેવ સન્તા નો,
સાગરા ન કુલાચલા;
મનંપિ મરિયાદં યે,
સંવટ્ટેપિ જહન્તિ નો.
ન ¶ પુપ્ફ-ગન્ધો પટિવાતમેતિ,
ન ચન્દનં તગ્ગર મલ્લિકા વા;
સતઞ્ચ ગન્ધો પટિવાતમેતિ,
સબ્બા દિસા સપ્પુરિસો પવાયતિ.
તેપિ ¶ લોક-હિતા સત્તા,
સૂરિયો ચન્દિમા અપિ;
અત્થં પસ્સ ગમિસ્સન્તિ,
નિયમો કેન લઙ્ઘતે.
સત્થા ¶ દેવ-મનુસ્સાનં,
વસી સોપિ મુનિસ્સરો;
ગતોવ નિબ્બુતિં સબ્બે,
સઙ્ખારા ન હિ સસ્સતા.
કરેય્ય ¶ કુસલં સબ્બં,
સિવં નિબ્બાનમાવહં;
સરેય્યઅ અ-નિચ્ચં ખન્ધં,
નિબ્બિદા-ઞાણ-ગોચરં.
યાતાનુયાયી ¶ ચ ભવાહિ માણવ,
અલ્લઞ્ચ પાણિં પરિવજ્જયસ્સુ;
મા ચસ્સુ મિત્તેસુ કદાચિ દુબ્ભિ,
મા ચ વસં અ-સતીનં ગચ્છ.
અ-સન્ધવં ¶ નાપિ ચ દિટ્ઠ-પુબ્બં,
યો આસનેનાપિ નિમન્તયેય્ય;
તસ્સેવ અત્થં પુરિસો કરેય્ય,
યાતાનુયાયીતિતમાહુપણ્ડિતા.
યસ્સેકરત્તિપિ ¶ ઘરે વસેય્ય,
યત્થન્ન-પાનં પુરિસો લભેય્ય;
ન તસ્સ પાપં મનસાપિ ચિન્તેય્ય,
અ-દુબ્ભ-પાણિ દહતે મિત્ત-દુબ્ભો.
તતીય સાધુનર
યસ્સ ¶ રુક્ખસ્સ છાયાય,
નિસીદેય્ય સયેય્ય વા;
ન તસ્સ સાખં ભઞ્જેય્ય,
મિત્ત-દુબ્ભો હિ પાપકો.
ચતુત્થ સાધુનર
પુણ્ણંપિ ¶ ચે મં પથવિં ધનેન,
દજ્જિત્થિયા પુરિસો સમ્મતાય;
સદ્ધા ખણં અતિમઞ્ઞેય્ય તંપિ,
તાસં વસં અ-સતીનં ન ગચ્છે.
એવં ¶ ખો યાતં અનુયાયી હોતિ,
અલ્લઞ્ચ પાણિં દહતે પુનેવં;
અ-સતી ચ સા સો પન મિત્તં-દુબ્ભો,
સો ધમ્મિકો હોહિ જહસ્સુ અ-ધમ્મં.
કાયખમનીય-નિદ્દેસ
અભિવાદન-સીલિસ્સ ¶ ,
નિચ્ચં વુડ્ઢાપચાયિનો;
ચત્તારો ધમ્મા વડ્ઢન્તિ,
આયુ વણ્ણો સુખં બલં.
૨૩૫. પઞ્ચિમે ¶ ભિક્ખવે ધમ્મા આયુસ્સા, કતમે પઞ્ચ. સપ્પાય-કારી હોતિ. સપ્પાયેચ મત્તં જાનાતિ. પરિણત્તભોજી ચ હોતિ. કાલ-ચારી ચ, બ્રહ્મ-ચારીચ. ઇમે ખો ભિક્ખવે પઞ્ચ ધમ્મા આયુસ્સાતિ.
૨૩૬. પઞ્ચિમે ¶ ભિક્ખવે ધમ્મા આયુસ્સા, કતમે પઞ્ચ. સપ્પાય-કારી હોતિ. સપ્પાયેચ મત્તં જાનાતિ. પરિણતભોજીચહોતિ. સીલવાચ, કલ્યાણ મિત્તોચ. ઇમે ખો ભિક્ખવે પઞ્ચ ધમ્મા આયુસ્સાતિ.
પઞ્ચ-સીલં ¶ સમાદાય,
સમં કત્વા દિને દિને;
સતિમા પઞ્ઞવા હુત્વા,
ચરે સબ્બિરિયાપથે.
૨૩૮. પઞ્ચિમે ¶ ભિક્ખવે ચઙ્કમે આનિસંસા, કતમે પઞ્ચ, અદ્ધાનક્ખમો હોતિ. પધાનક્ખમો હોતિ. અપ્પાબાધો હોતિ. અસિતંપીતંખાયિતંસાયિતં સમ્મા પરિણામં ગચ્છતિ. ચઙ્કમાધિગતો સમાધિ ચિરટ્ઠિતિકો હોતિ. ઇમેખો ભિક્ખવે પઞ્ચ ચઙ્કમે આનિ સંસાતિ.
પરિસ્સાવન-દાનઞ્ચ ¶ ,
આવાસ-દાનમેવ ચ;
ગિલાન-વત્થુ-દાનઞ્ચ,
દાતબ્બં મનુજાધિપ.
કાતબ્બં ¶ જિણ્ણકાવાસં,
પટિસઙ્ખરણં તથા;
પઞ્ચ-સીલ-સમાદાનં,
કત્વા તં સાધુ-રક્ખિતં;
ઉપોસથોપવાસો ચ,
કાતબ્બોપોસથે ઇતિ.
અતિ-ભોત્તા ¶ રોગ-મૂલં,
આયુક્ખયં કરોતિ વે;
તસ્મા તં અતિ-ભુત્તિંવ,
પરિહરેય્ય પણ્ડિતો.
અ-જિણ્ણે ¶ ભોજનં વિસં,
દુલ્લદ્ધે અ-વિચારકે;
જિણ્ણે સુ-લદ્ધે વિચારે,
ન વજ્જં સબ્બ-ભોજનં.
ચત્તારો ¶ પઞ્ચ આલોપે,
આભુત્વા ઉદકં પિવે;
અલં ફાસુ-વિહારાય;
પહિતત્તસ્સ ભિક્ખુનો.
મનુજસ્સ ¶ સદા સતિમતો,
મત્તં જાનતો લદ્ધ-ભોજનં;
તનુકસ્સ ભવન્તિ વેદના,
સનિકં જીરતિ આયુ પાલયં.
ગરૂનં ¶ અડ્ઢ-સોહિચ્ચં,
લહૂનં નાતિ-કિત્તિયા;
મત્તા-પમાણં નિદ્દિટ્ઠં,
સુખં જીરતિ તાવતા.
તોયાભાવે ¶ પિપાસત્તા,
ખણા પાણેહિ મુચ્ચતે;
તસ્મા સબ્બાસુવત્થાસુ,
દેય્યં વારિં પિપાસયે.
સીતોદકં ¶ પયો ખુદ્દં,
ઘતમેકેકસો દ્વિસો;
તિસ્સો સમગ્ગમથ વા,
પગે પિતં યુવત્તદં.
અન્નં ¶ બ્રહ્મા રસે વિણ્હુ,
ભુત્તે ચેવ મહેસરો;
એવં ઞત્વાતુ યો ભુઞ્જે,
અન્ન-દોસં ન લિમ્પતે.
કત્તિકસ્સન્તિમો ¶ ભાગો,
યં ચાદો મિગ-માસજો;
તાવુભો યમ-દાઠાખ્યો,
લઘ્વાહારોવ જીવતિ.
સત્થાનુકુલ-ચરિયા ¶ ,
ચિત્તઞ્ઞાવસવત્તિના;
બુદ્ધિ-રક્ખિલિતત્થેન,
પરિપુણ્ણં રસાયનં.
અ-જાતિયા ¶ અ-જાતાનં,
જાતાનં વિનિવત્તિયા;
રોગાનં યો વિધિ દિટ્ઠો,
તં સુખત્થી સમાચરે.
આરોગ્યં ¶ પરમા લાભા,
સન્તુટ્ઠિ પરમં ધનં;
વિસ્સાસા પરમા ઞાતિ,
નિબ્બાનં પરમં સુખં.
પકિણ્ણક-નિદ્દેસ
કુમુદં ¶ કો પબોધયિ,
નાથો રવિન્દુ પણ્ડિતો;
કમલં કો કુમુદં કો,
નરપં કો પબોધયિ.
ચિત્તેન ¶ નિય્યતિ લોકો,
ચિત્તેન પરિકસ્સતિ;
ચિત્તસ્સ એક-ધમ્મસ્સ,
સબ્બેવ વસમન્વગૂ.
સમણો ¶ રાજાનુરાજા,
સેનાપતિ મહા-મત્તો;
ધમ્મટ્ઠો પણ્ડિતો દિસ્વા,
પચ્ચક્ખત્થં ન કારિયા.
દીપો ¶ નવ-દિસં તેજો,
ન હેટ્ઠા ચ તથા સકં;
પર-વજ્જં વિદૂ પસ્સે,
સક-વજ્જંપિ પસ્સતુ.
સ-ફલં ¶ પણ્ડિતો લોકે,
સ-કારણં વચં ભણે;
અ-કારણંફલં બાલો,
ઇદં ઉભય-લક્ખણં.
તસ્સ ¶ વાચાય જાનેય્ય,
કુટિલં બાલ-પણ્ડિતં;
વાચા-રૂપં મિત્તં કરે,
વાચા-રૂપં ધુવં જહે.
દુચ્ચિન્તિતસ્સ ¶ ચિન્તા ચ,
દુબ્ભાસિતસ્સ ભાસના;
દુક્કમ્મસ્સ કતઞ્ચાતિ,
એતં બાલસ્સ લક્ખણં.
સુ-ચિન્તિતસ્સ ¶ ચિન્તા ચ,
સુ-ભાસિતસ્સ ભાસના;
સુ-કમ્મસ્સ કતઞ્ચાતિ,
એતં ધીરસ્સ લક્ખણં.
અ-નયં ¶ નયતિ દુમ્મેધો,
અ-ધુરાયં નિ-યુઞ્જતિ;
દુન્નયો સેય્યસો હોતિ,
સમ્મા વુત્તો પકુપ્પતિ;
વિનયં સો ન જાનાતિ,
સાધુ તસ્સ અ-દસ્સનં.
નયં ¶ નયતિ મેધાવી,
અ-ધુરાયં ન યુઞ્જતિ;
સુ-નયો સેય્યસો હોતિ,
સમ્મા વુત્તો ન કુપ્પતિ;
વિનયં સો પજાનાતિ,
સાધુ તેન સમાગમો.
અ-નાયકા ¶ વિનસ્સન્તિ,
નસ્સન્તિ બહુ-નાયકા;
થી-નાયકા વિનસ્સન્તિ,
નસ્સન્તિ સુસુ-નાયકા.
જેટ્ઠો ¶ કમ્મેસુ નીચાનં,
જાનંજાનંવ આચરે;
અ-જાનેવં કરે જાનં,
નીચો એતિ ભયં પિયં.
કમ્મં ¶ દુજ્જન-સારુપ્પં,
દુધા સુજન-સારુપ્પં;
દુજ્જનં તેસુ દુક્કમ્મે,
સુ-કમ્મે સુજનં ઇચ્છે.
પણ્ડિતો ¶ વેરી બાલો ચ,
દુજ્જયો બાલ-વેરિતો;
પણ્ડિતં-વેરી પમાદેન,
ન તં જયો હિ સબ્બદા.
ગુય્હસ્સ ¶ હિ ગુય્હમેવ સાધુ,
ન હિ ગુય્હસ્સ પસત્થમાવિ-કમ્મં;
અ-નિપ્ફન્નતાય સહેય્ય ધીરો,
નિપ્ફન્નત્થોવ યથા-સુખં ભણેય્ય.
ગુય્હમત્થં ¶ ન વિવરેય્ય,
રક્ખેય્ય નં યથા નિધિં;
ન હી પાતુકતો સાધુ,
ગુય્હો અત્થો પજાનતા.
થિયા ¶ ગુય્હં ન સંસેય્ય,
અ-મિત્તસ્સ ચ પણ્ડિતો;
યો ચામિસેન સંહીરો,
હદય-ત્થેનો ચ યો નરો.
વિવિચ્ચ ¶ ભાસેય્ય દિવા રહસ્સં,
રત્તિં ગિરં નાતિ-વેલં પમુઞ્ચે;
ઉપસ્સુતિકા હિ સુણન્તિ મન્તં,
તસ્મા હિ મન્તો ખિપ્પમુપેતિ ભેદં.
ન ¶ પકાસતિ ગુય્હં યો,
સો ગુય્હં પટિગુય્હતિ;
ભયેસુ ન જહે કિચ્ચે,
સુ-મિત્તોનુચરો ભવે.
કરોતિ ¶ દુક્કરં સાધું,
ઉજું ખમતિ દુક્ખમં;
દુદ્દદં સામં દદાતિ,
યો સુ-મિત્તો હવે ભવે.
પિય-વાચા ¶ સદા મિત્તો,
પિય-વત્થું ન યાચના;
ઇચ્છાગતેન દાનેન,
સુ-દળ્હો સુ-પ્પિયો હવે;
તદઙ્ગતો ચ હીનેન,
અ-પ્પિયો ભિજ્જનો ભવે.
દેહીતિ ¶ યાચને હિરી,
સિરી ચ કાય-દેવતા;
પલાયન્તિ સિરિચ્છિતો,
ન યાચે પર-સન્તકં.
સ્વાનો ¶ લદ્ધાન નિમ્મંસં,
અટ્ઠિં તુટ્ઠો પમોદતિ;
સકન્તિકં મિગં સીહો,
હિત્વા હત્થિંનુધાવતિ.
એવં ¶ છન્દાનુરૂપેન,
જનો આસીસતે ફલં;
મહા છન્દા મહન્તંવ,
હીનંવ હીન-છન્દકા.
નાના-છન્દા ¶ મહારાજ,
એકાગારે વસામસે;
અહં ગામ-વરં ઇચ્છે,
બ્રાહ્મણી ચ ગવં સતં.
પુત્તો ¶ ચ આજઞ્ઞ-રથં,
કઞ્ઞા ચ મણિ-કુણ્ડલં;
યા ચેસા પુણ્ણકા જમ્મી,
ઉજુક્ખલંભિ-કઙ્ખતિ.
ઠાનં ¶ મિત્તે ધને કમ્મે,
સતુસ્સાહે સુ-લબ્ભિતં;
તં દળ્હં દુક્કરં કરે,
પઞ્ઞા-સતિ-સમાધિના.
ભેસજ્જે ¶ વિહિતે સુદ્ધ,
બુદ્ધાદિ-રતનત્તયે;
પસાદમાચરે નિચ્ચં,
સજ્જને સ-ગુણેપિ ચ.
રાજા ¶ રટ્ઠેન ધાતુસો,
બાલો પાપેહિ દુમ્મનો,
અલઙ્કારેન ઇત્થીપિ,
કામેહિ ચ ન તપ્પતિ.
અપ્પિચ્છો ¶ ચ ધુતઙ્ગેન,
આરદ્ધો વીરિયેન હિ;
વિસારદો પરિસાય,
પરિચ્ચાગેન દાયકો;
સવનેન સુ-ધમ્મંપિ,
ન તપ્પતિવ પણ્ડિતો.
જેટ્ઠસ્સ ¶ સિતં હસિતં,
મજ્ઝસ્સ મધુરસ્સરં;
લોકે અંસ-સિરો-કમ્પં,
જમ્મસ્સ અપ-હસ્સિતં;
એતેસં અતિ-હસ્સિતં,
હાસો હોતિ યથાક્કમં.
નત્થિ ¶ દુટ્ઠે નયો અત્થિ,
ન ધમ્મો ન સુ-ભાસિતં;
નિક્કમં દુટ્ઠે યુઞ્જેય્ય,
સો હિ સબ્ભિં ન રઞ્જતિ.
દુલ્લભં ¶ પકતિં વાચં,
દુલ્લભો ખેમકો સુતો;
દુલ્લભા સદિસી જાયા,
દુલ્લભો સ-જનો પિયો.
ધજો ¶ રથસ્સ પઞ્ઞાણં,
ધૂમો પઞ્ઞાણમગ્ગિનો;
રાજા રટ્ઠસ્સ પઞ્ઞાણં,
ભત્તા પઞ્ઞાણમિત્થિયા.
દુન્નારિયા ¶ કુલં સુદ્ધં,
પુત્તો નસ્સતિ લાલના;
સમિદ્ધિ અ-નયા બન્ધુ,
પવાસા મદના હિરી.
માતા ¶ પિતા ચ પુત્તાનં,
નોવાદે બહુ-સાસન્નં;
પણ્ડિતા માતરો અપ્પં,
વદેય્યું વજ્જ-દીપનં.
લાળયે ¶ પઞ્છ-વસ્સાનિ,
દસ-વસ્સાનિ તાળયે;
પત્તે તુ સોળસે વસ્સે,
પુત્તં મિત્તંવદાચરે.
લાલને ¶ ધીતરં દોસા,
પાલને બહવો ગુણા;
ધીતુયા કિરિયં નિચ્ચં,
પસ્સન્તુ સુટ્ઠુ માતરો.
ઇતિ ¶ પકિણ્ણક-નિદ્દેસો નામ
સત્તમા પરિચ્છેદો.
સીલ-નિદ્દેસ
પમાદં ¶ ભયતો દિસ્વા,
અ-પ્પમાદઞ્ચ ખેમતો;
ભાવેથ અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં,
એસા બુદ્ધાનુસાસની.
હીનેન ¶ બ્રહ્મ-ચરિયેન,
ખત્તિયે ઉપપજ્જતિ;
મજ્ઝિમેન ચ દેવત્તં,
ઉત્તમેન વિ-સુજ્ઝતિ.
ક.
નગરે ¶ બન્ધુમતિયા,
બન્ધુમા નામ ખત્તિયો;
દિવસે પુણ્ણમાય સો,
ઉપગચ્છિ ઉપોસથં.
ખ.
અહં તેન સમયેન,
ગુમ્ભ-દાસી અહં તહિં;
દિસ્વા સ-રાજકં સેનં,
એવાહં ચિન્તયિં તદા.
ગ.
રાજાપિ ¶ રજ્જં છટ્ટેત્વા,
ઉપગચ્છિ ઉપોસથં;
સ-ફલં નૂન તં કમ્મં,
જન-કાયો પમોદિતો.
ઘ.
યોનિસો ¶ પચ્ચવેક્ખિત્વા,
દુગ્ગચ્ચઞ્ચ દલિદ્દતં;
માનસં સમ્પહંસિત્વા,
ઉપગચ્છિમુ પોસથં.
ઙ.
અહં ¶ ઉપોસથં કત્વા,
સમ્મા-સમ્બુદ્ધસાસને;
તેન કમ્મેન સુ-કતેન,
તાવતિંસં અગચ્છહં.
ચ.
તત્થ મે સુ-કતં બ્યમ્હં,
ઉબ્ભ-યોજનમુગ્ગતં;
કૂટાગાર-વરૂપેતં,
મહાસનસુ-ભૂસિતં.
છ.
અચ્છરા ¶ સત-સહસ્સા,
ઉપતિટ્ઠન્તિ મં સદા;
અઞ્ઞે દેવે અતિક્કમ્મ,
અતિરોચામિ સબ્બદા.
જ.
ચતુસટ્ઠિ-દેવ-રાજૂનં ¶ ,
મહેસિત્તમકારયિં;
તેસટ્ઠિ-ચક્કવત્તિનં,
મહેસિત્તમકારયિં.
ઝ.
સુવણ્ણ-વણા ¶ હુત્વાન,
ભવેસુ સંસરામહં;
સબ્બત્થ પવરા હોમિ,
ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
ઞ.
હત્થિ-યાનં અસ્સ-યાનં,
રથ-યાનઞ્ચ સિવિકં;
લભામિ સબ્બમેતમ્પિ,
ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
ટ.
સોણ્ણ-મયં ¶ રૂપિ-મયં,
અથોપિ ફલિકા-મયં;
લોહિતઙ્ગ-મયઞ્ચેવ,
સબ્બં પટિલભામહં.
ઠ.
કોસેય્ય-કમ્બલિયાનિ ¶ ,
ખોમ-કપ્પાસિકાનિ ચ;
મહગ્ઘાનિ ચ વત્થાનિ,
સબ્બં પટિલભામહં.
ડ.
અન્નં ¶ પાનં ખાદનીયં,
વત્થં સેનાસનાનિ ચ;
સબ્બમેતં પટિલભે,
ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
ઢ.
વર-ગન્ધઞ્ચ માલઞ્ચ,
ચુણ્ણકઞ્છ વિલેપનં;
સબ્બમેતં પટિલભે,
ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
ણ.
કૂટાગારઞ્ચ ¶ પાસાદં,
મણ્ડપં હમ્મિયં ગુહં;
સબ્બમેતં પટિલભે,
ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
ત.
જાતિયા ¶ સત્ત-વસ્સાહં,
પબ્બજિં અન-ગારિયં;
અડ્ઢ-માસે અ-સપ્પત્તે,
અર હત્તં અપાપુણિં.
થ.
કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં,
ભવા સબ્બે સમૂહતા;
સબ્બાસવ-પરિક્ખીણા,
નત્થિ દાનિ પુન-બ્ભવો.
દ.
એક-નવુતિતો ¶ કપ્પે,
યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ,
ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
ધ.
સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ,
મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુ-પત્તા,
કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
ન.
પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો,
વિમોકાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળાભિઞ્ઞા સચ્છિકતા,
કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
ઞાતીનઞ્ચ ¶ પિયો હોતિ,
મિત્તેસુ ચ વિરોચતિ;
કાયસ્સ ભેદા સુ-ગતિં,
ઉપપજ્જતિ સીલવા.
નિબ્બાનં ¶ પત્થયન્તેન સમાદિન્નં,
પઞ્ચ-સીલમ્પિ અધિ-સીલં;
દસ-સીલમ્પિ અધિ-સીલમેવ.
ક.
નગરે ¶ ચન્દવતિયા,
ભટકો આસહં તદા;
પર-કમ્માયને યુત્તો,
પબ્બજ્જં ન લભામહં.
ખ.
મહન્ધકાર-પિહિતા ¶ ,
તિવિધગ્ગીહિ ડય્હરે;
કેન નુખો ઉપાયેન,
વિ-સંયુત્તો ભવે અહં.
ગ.
દેય્યધમ્મો ¶ ચ મે નત્થિ,
ભટકો દુક્ખિતો અહં;
યં નૂનાહં પઞ્ચ-સીલં,
રક્ખેય્યં પરિપૂરયં.
ઘ.
અનોમદસ્સિસ્સ મુનિનો,
નિસભો નામ સાવકો;
તમહં ઉપસઙ્કમ્મ,
પઞ્ચ-સિક્ખાપદગ્ગહિં.
ઙ.
વસ્સ-સત-સહસ્સાનિ ¶ ,
આયુ વિજ્જતિ તાવદે;
તાવતા પઞ્ચ-સીલાનિ,
પરિપુણ્ણાનિ ગોપયિં.
ચ.
મચ્ચુ-કાલમ્હિ ¶ સમ્પત્તે,
દેવા અસ્સાસયન્તિ મં;
રથો સહસ્સ-યુત્તો તે,
મારિસસ્સ ઉપટ્ઠિતો.
છ.
વત્તન્તે ¶ ચરિમે ચિત્તે,
મમ સીલં અનુસ્સરિં;
તેન કમ્મેન સુ-કતેન,
તાવતિંસં અગચ્છહં.
જ.
તિંસખત્તુઞ્ચ દેવિન્દો,
દેવ-રજ્જમકારયિં;
દિબ્બ-સુખં અનુભવિં,
અચ્છરાહિ પુરક્ખત્તો.
ઝ.
પઞ્ચ-સત્તતિખત્ત્તુ-ઞ્ચ ¶ ,
ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસ-રજ્જં વિપુલં,
ગણનાતો અ-સઙ્ખયં.
ઞ.
દેવ-લોકા ¶ ચવિત્વાન,
સુક્ક-મૂલેન ચોદિતો;
પુરે વેસાલિયં જાતો,
મહા-કુલે સુ-અડ્ઢકે.
ટ.
વસ્સૂપનાયિકે કાલે,
દિબ્બન્તે જિન-સાસને;
માતા ચ મે પિતા ચેવ,
પઞ્ચ-સિક્ખાપદગ્ગહું.
ઠ.
સહ ¶ સુત્વાનહં સીલં,
મમ સીલં અનુસ્સરિં;
એકાસને નિસીદિત્વા,
અરહત્તમપાપુણિં.
ડ.
જાતિયા ¶ પઞ્ચ-વસ્સેન,
અરહત્તમપાપુણિં;
ઉપસમ્પાદયિ બુદ્ધો,
ગુણમઞ્ઞાય ચક્ખુમા.
ઢ.
પરિપુણ્ણાનિ ¶ ગોપેત્વા,
પઞ્ચ-સિક્ખાપદાનહં;
અ-પરિમેય્યિતો કપ્પે,
વિનિપાતં ન ગચ્છહં.
ણ.
સ્વાહં યસમનુભવિં,
તેસં સીલાન વાહસા;
કપ્પ-કોટિપિ કિત્તેન્તો,
કિત્તયે એક-દેસકં.
ત.
પઞ્ચ-સીલાનિ ¶ ગોપેત્વા,
તયો હેતૂ લભામહં;
દીઘાયુકો મહા-ભોગો,
તિક્ખ-પઞ્ઞો ભવામહં.
થ.
સંકિત્તેન્તો ¶ ચ સબ્બેસં,
અધિ-મત્તઞ્ચ પોરિસં;
ભવાભવે સંસરિત્વા,
એતે ઠાને લભમહં.
દ.
અ-પરિમેય્ય-સીલેસુ ¶ ,
વત્તન્તા જિન-સાવકા;
ભવેસુ યદિ રજ્જેય્યું,
વિપાકો કીદિસો ભવે.
ધ.
સુ-ચિણ્ણં મે પઞ્ચ-સીલં,
ભટકેન તપસ્સિના;
તેન સીલેનહં અજ્જ,
મોચયિં સબ્બ-બન્ધના.
ન.
અ-પરિમેય્યિતો ¶ કપ્પે,
પઞ્ચ-સીલાનિ ગોપયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ,
પઞ્ચ-સીલાનિદં ફલં.
પ.
પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો,
વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળાભિઞ્ઞા સચ્છિકતા,
કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
ક.
તં ¶ નમસ્સન્તિ તે વિજ્જા,
સબ્બે ભૂમા ચ ખત્તિયા;
ચત્તારો ચ મહા-રાજા,
તિદસા ચ યસસ્સિનો;
અથ કો નામ સો યક્ખો,
યં ત્વં સક્ક નમસ્સસિ.
ખ.
મં ¶ નમસ્સન્તિ તે-વિજ્જા,
સબ્બે ભૂમા ચ ખત્તિયા;
ચત્તારો ચ મહા-રાજા,
તિદસા ચ યસસ્સિનો.
ગ.
અહઞ્ચ ¶ સીલ-સમ્પન્ને,
ચિરરત્ત-સમાહિતે;
સમ્મા પબ્બજિતે વન્દે,
બ્રહ્મ-ચરિય પરાયને.
ઘ.
યે ¶ ગહટ્ઠા પુઞ્ઞ-કરા,
સીલવન્તો ઉપાસકા;
ધમ્મેન દારં પોસેન્તિ,
તે નમસ્સામિ માતલિ.
ઙ.
સેટ્ઠા ¶ હિ કિર લોકસ્મિં,
યે ત્વં સક્ક નમસ્સસિ;
અહમ્પિ તે નમસ્સામિ,
યે નમસ્સસિ વાસવ.
પાલિતત્થેરનાગેન ¶ ,
વિસુદ્ધારામવાસિના;
સુતિચ્છિતાનમત્થાય,
કતા નરદક્ખદીપની.
પુબ્બાચરિય-સીહાનં ¶ ,
આલમ્બિત્વાન નિસ્સયં;
પાલિતો નામ યો થેરો,
ઇમં ગન્થ સુ-લેખની;
સુન્દરમેવ પસ્સિતું,
યુઞ્જેય્યાથીધ સાધવે.
‘‘છપ્પદિકા’’.
ઇમં ¶ ગન્થં વાચુગ્ગતો,
સચે ભવસિ માણવ;
પુણ્નમાયં યથા ચન્દો,
અતિ-સુદ્ધો વિરોચતિ;
તથેવ ત્વં પુણ્ણ-મનો,
વિરોચ સિરિયા ધુવં.
સુ-નિટ્ઠિતો ¶ અયં ગન્થો,
સક્કરાજે દઝમ્ફિયે;
પોટ્ઠપાદમ્હિ સૂરમ્હિ,
કાલપક્ખે ચતુદ્દસિં.
સઞ્ચિતેતં ¶ મયા પુઞ્ઞં,
તં-કમ્મેન વરેન ચ;
ચિરં તિટ્ઠતુ સદ્ધમ્મો,
અ-વેરા હોન્તુ પાણિનો.
ઇમં ¶ ગન્થં પસ્સિત્વાન,
હોન્તુ સબ્બેપિ જન્તુનો;
સુખિતા ધમ્મિકા ઞાણી,
ધમ્મં પાલેતુ પત્થિવો.
નિબ્બાનં ¶ પત્થયન્તેન,
સીલં રક્ખન્તુ સજ્જના;
ઞત્વા ધમ્મં સુખાવહં,
પાપુણન્તુ અનાસવં.
અટ્ઠ-કણ્ડ-મણ્ડિતાય ¶ ,
દક્ખય અત્થ-દીપકો;
નર-સારો અયં ગન્થો,
ચિર-કાલં પતિટ્ઠતુ.
યાવતા ચન્દ-સૂરિયા,
નાગચ્છેય્યું મહી-તલે;
પમોદિતા ઇમં ગન્થં,
દિસ્સન્તુ નય-કોવિદા.
સમ્મા ¶ છન્દેનિમં ગન્થ,
વાચેન્તા પરિયાપુણા;
પસન્નેનાનાયાસેન,
પત્વા સુખેન કોવિદં.
ચન્દાદિચ્ચાવ ¶ આકાસે,
બહુસ્સુતેહિ સમ્પદા;
વિસેસ-પુગ્ગલા હુત્વા,
પપ્પોન્તુ અમતં પદં.
ઉક્કટ્ઠ-ધમ્મ-દાનેન ¶ ,
પાપુણેય્યમનુત્તરં;
લિઙ્ગ-સમ્પત્તિ-મેધાવી,
તક્કી-પઞ્ઞા સુ-પેસલી.
નરદક્ખ થોમના આસીસ
૩. ગાથા
પાલિતો ¶ પાળિયા છેકો,
ત્વંસિ ગમ્ભીર-ઞાણવા;
પાલિયાવ પાલિતસ્સ,
દદામિદાનિ ભો અહં.
દક્ખાવાદેસુ ¶ કુસલો,
પાલિતો સાસનન્ધરી;
પિટકેસુ અજ્ઝોગાય્હ,
નરદક્ખંભિસઙ્ખરી.
સુત-ધરેન ¶ રચિતં,
એતં સાર-ગવેસિનો;
અતન્દિકા સુ-દક્ખન્તુ,
અગ્ગગ્ગ-સાસને રતા.
નરદક્ખ થોમના આસીસ
૨. ગાથા
ઞું ¶ પાલિતોધ જાતો યો,
થેરો સો અબ્ભુતોવ ઞું;
ઞું મહા-પાલિતો સન્તો,
નિકાય-પાલિતો ચ ઞું.
ઞું ¶ નર-દક્ખ-ગન્થં યં,
સોવકા નર-દક્ખ-દં;
નરા દક્ખન્તુ સમ્મા ચ,
દક્ખત્તં પાપુણન્તુ ઞું.