📜
તેલકટાહગાથા ¶
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
લંકિસ્સરો જયતુ વારણરાજગામી
ભોગિન્દભોગ રુચિરાયત પીણ બાહુ,
સાધુપચારનિરતો ગુણસન્નિવાસો
ધમ્મે ઠિતો વીગતકોધમદાવલેપો;
યો સબ્બલોકમહિતો કરુણાધિવાસો
મોક્ખાકરો રવિકુલમ્બર પુણ્ણ ચન્દો,
ઞેય્યોદધિં સુવિપુલં સકલં વિબુદ્ધો
લોકુત્તમં નમથ તં સિરસા મુનિન્દં;
સોપાનમાલમમલં તિદસાલયસ્સ
સંસાર સાગરસમુત્તરણાય સેતું,
સબ્બાગતીભય વિવજ્જિત ખેમ મગ્ગં
ધમ્મં નમસ્સથ સદા મુનિના પણીતં;
૪. ¶
દેય્યં તદપ્પમપિ યત્થ પસન્ન ચિત્તા
દત્વા નરા ફલમુળારતરં લભન્તે,
તં સબ્બદા દસબલેનપિ સુપ્પસત્થં
સઙ્ઘં નમસ્સથ સદામિતપુઞ્ઞખેત્તં;
તેજો બલેન મહતા રતનત્તયસ્સ
લોકત્તયં સમધિગચ્છતિ યેન મોક્ખં,
રક્ખા ન ચત્થિ ચ સમા રતનત્તયસ્સ
તસ્મા સદા ભજથ તં રતનત્તયં ભો;
લંકિસ્સરો પરહિતેકરતો નિરાસો
રત્તિમ્પિ જાગરરતો કરુણાધિવાસો,
લોકં વિબોધયતિ લોકહિતાય કામં
ધમ્મં સમાચરથ જાગરિયાનુયુત્તા;
૭. ¶
સત્તોપકાર નિરતા કુસલે સહાયા
ભો દુલ્લભા ભુવિ નરા વિહતપ્પમાદા,
લંકાધિપં ગુણધનં કુસલે સહાયં
આગમ્મ સંચરથ ધમ્મમલં પમાદં;
ધમ્મો તિલોક સરણો પરમો રસાનં
ધમ્મો મહગ્ઘરતનો રતનેસુ લોકે,
ધમ્મો ભવે તિભવદુક્ખ વિનાસહેતુ
ધમ્મં સમાચરથ જાગરિયાનુયુત્તા;
નિદ્દં વિનોદયથ ભાવયથપ્પમેય્યં
દુક્ખં અનિચ્ચમ્પિ ચેહ અનત્તતઞ્ચ,
દેહે રતિં જહથ જ જજ્જરભાજનાભો
ધમ્મં સમાચરથ જાગરિયાનુયુત્તા;
૧૦. ¶
ઓકાસ મજ્જ મમ નત્થિ સુવે કરિસ્સં
ધમ્મં ઇતીહલસતા કુસલપ્પયોગે,
ના’લં તિયદ્ધસુ તથા ભુવનત્તયે ચ
કામં ન ચત્થિ મનુજો મરણા પમુત્તો;
ખિત્તો યથા નભસિ કેનચિદેવ લેડ્ડુ
ભૂમિં સમાપત્તિ ભારતયા ખણેન,
જાતત્તમેવ ખલુ કારણમેકમત્ર
લોકં સદા નનુ ધુવં મરણાય ગન્તું;
કામં નરસ્સ પતતો ગિરિમુદ્ધનાતો
મજ્ઝે ન કિઞ્ચિ ભયનિસ્સરણાય હેતુ,
કામં વજન્તિ મરણં તિભવેસુ સત્તા
ભોગે રતિં પજહથાપિ ચ જીવિતે ચ;
૧૩. ¶
કામં પતન્તિ મહિયા ખલુ વસ્સધારા
વિજ્જુલ્લતા વિતતમેઘ મુખા પમુત્તા,
એવં નરા મરણભીમ પપાતમજ્ઝે
કામં પતન્તિ નહિ કોચિ ભવેસુ નિચ્ચો;
વેલાતટે પટુતરોરુ તરંગમાલા
નાસં વજન્તિ સતતં સલિલાલયસ્સ,
નાસં તથા સમુપયન્તિ નરામરાનં
પાણાનિ દારુણતરે મરણોદધિમ્હિ;
રુદ્ધોપિ સો રથવરસ્સગજાધિપેહિ
યોધેહિ ચાપિ સબલેહિ ચ સાયુધેહિ,
લોકં વિવંચિય સદા મરણૂસભો સો
કામં નિહન્તિ ભુવનત્તય સાલિ દણ્ડં;
૧૬. ¶
ભો મારુતેન મહતા વિહતો પદીપો
ખિપ્પં વિનાસ મુખમેતિ મહપ્પભોપિ,
લોકે તથા મરણચણ્ડ સમીરણેન
ખિપ્પં વિનસ્સતિ નરાયુમહા પદીપો;
રામજ્જુનપ્પભૂતિ ભૂપતિ પુંગવા ચ
સૂરા પુરે રણમુખે વિજિતારિ સઙ્ઘા,
તેપીહ ચણ્ડ મરણોઘ નિમુગ્ગદેહા
નાસં ગતા જગતિ કે મરણા પમુત્તા?
લક્ખી ચ સાગરપટા સધરાધરા ચ
સમ્પત્તિયો ચ વિવિધા અપિ રૂપસોભા,
સબ્બા ચ તા અપિ ચ મિત્તસુતા ચ દારા
કે ચાપિ કં અનુગતા મરણં વજન્તં?
૧૯. ¶
બ્રહ્માસુરાસુરગણા ચ મહાનુભાવા
ગન્ધબ્બકિન્નરમહોરગરક્ખસા ચ,
તે ચા પરે ચ મરણગ્ગિસિખાય સબ્બે
અન્તે પતન્તિ સલભા ઇવ ખીણપુઞ્ઞા;
યે સારિપુત્તપમુખા મુનિસાવકા ચ
સુદ્ધા સદાસવનુદા પરમિદ્ધિપત્તા,
તે ચાપિ મચ્ચુવળભા મુખ સન્નિમુગ્ગા
દીપાનિવાનલહતા ખયતં ઉપેતા;
બુદ્ધાપિ બુદ્ધકમલામલચારુનેત્તા
બત્તિંસલક્ખણ વિરાજિત રૂપસોભા,
સબ્બાસચક્ખયકરાપિ ચ લોકનાથા
સમ્મદ્દિતા મરણમત્તમહાગજેન;
૨૨. ¶
રોગાતુરેસુ કરુણા ન જરાતુરેસુ
ખિડ્ડાપરેસુ સુકુમારકુમારકેસુ,
લોકં સદા હનતિ મચ્ચુ મહાગજિન્દો
દવાનલો વનમિવાવરતં અસેસં;
આપુણ્ણતા ન સલિલે ન જલાસયસ્સ
કટ્ઠસ્સ ચાપિ બહુતા ન હુતાસનસ્સ,
ભુત્વાન સો તિભૂવનમ્પિ તથા અસેસં
ભો નિદ્દયો ન ખલુ પીતિમુપેતિ મચ્ચુ;
ભો મોહ મોહિતતયા વિવસો અધઞ્ઞો
લોકો પતત્યપિપિ મચ્ચુમુખે સુભીમે,
ભોગે રતિં સમુપયાતિ નિહીનપઞ્ઞો
દોલા તરઙ્ગચપલે સુપિનોપમેય્યે;
૨૫. ¶
એકોપિ મચ્ચુરભિહન્તુમલં તિલોકં
કિં નિદ્દયા અપિ જરામરણાનુયાયી,
કો વા કરેય્ય વિભસુવેસુ ચ જીવિતાસં
જાતો નરો સુપિન સંગમ સન્નિભેસુ;
નિચ્ચાતુરં જગદિદં સભયં સસોકં
દિસ્વા ચ કોધમદમોહજરાભિભૂતં,
ઉબ્બેગમત્તમપિ યસ્સ ન વિજ્જતી ચે
સો દારુણોન મરણં વત તં ધિરત્થુ!
ભો ભો ન પસ્સથ જરાસિધરઞ્હિ મચ્ચુ
માહઞ્ઞમાનમખિલં સતતં તિલોકં,
કિં નિદ્દયા નયથ વીતભયા તિયામં
ધમ્મં સદા’સવનુદં ચરથ’પ્પમત્તા;
૨૮. ¶
ભાવેથ ભો મરણમારવિવજ્જનાય
લોકે સદા મરણ સઞ્ઞમિમં યતત્તા,
એવઞ્હિ ભાવનરતસ્સ નરસ્સ તસ્સ
તણ્હા પહીયતિ સરીરગતા અસેસા;
રૂપં જરા પિયતરં મલિનીકરોતિ
સબ્બં બલં હરતિ અત્તનિ ઘોરરોગો,
નાનૂપભોગ પરિરક્ખિત મત્તભાવં
ભો મચ્ચુ સંહરતિ કિં ફલમત્તભાવે?
કમ્માનિલાપહતરોગતરંગભંગે
સંસાર સાગર મુખે વિતતે વિપન્ના,
મા માપમાદમકરિત્થ કરોથ મોક્ખં
દુક્ખોદયો નનુ પમાદમયં નરાનં;
૩૧. ¶
ભોગા ચ મિત્તસુતપોરિસ બન્ધવા ચ
નારી ચ જીવિતસમા અપિ ખેત્તવત્થુ,
સબ્બાનિ તાનિ પરલોકમિતો વજન્તં
નાનુબ્બજન્તિ કુસલાકુસલંવ લોકે;
ભો વિજ્જુચંચલતરે ભવસાગરમ્હિ
ખિત્તા પુરા કતમહાપવનેન તેન,
કામં વિભિજ્જતિ ખણેન સરીરનાવા
હત્થે કરોથ પરમં ગુણહત્થસારં;
નિચ્ચં વિભિજ્જતિહ આમક ભાજનંવ
સંરક્ખિતોપિ બહુધા ઇહ અત્તભાવો,
ધમ્મં સમાચરથ સગ્ગપતિપ્પતિટ્ઠં
ધમ્મો સુચિણ્ણમિહમેવ ફલં દદાતિ;
૩૪. ¶
રન્ત્વા સદા પિયતરે દિવિ દેવરજ્જે
નમ્હા ચવન્તિ વિબુધા અપિ ખીણપુઞ્ઞા,
સબ્બં સુખં દિવિ ભુવીહ વિયોગનિટ્ઠં
કો પઞ્ઞવા ભવસુખેસુ રતિં કરેય્ય?
બુદ્ધો સસાવકગણો જગદેકનાથો
તારાવલીપરિવુતોપિ ચ પુણ્ણચન્દો,
ઇન્દોપિ દેવમકુટંકિત પાદકઞ્જો
કો ફેણપિણ્ડ-ન-સમો તિભવેસુ જાતો?
લીલાવતંસમપિ યોબ્બન રૂપસોભં
અત્તૂપમં પિયજનેન ચ સમ્પયોગં,
દિસ્વાપિ વિજ્જુચપલં કુરુતે પમાદં
ભો મોહમોહિતજનો ભવરાગરત્તો;
૩૭. ¶
પુત્તો પિતા ભવતિ માતુ પતીહ પુત્તો
નારી કદાચિ જનની ચ પિતા ચ પુત્તો,
એવં સદા વિપરિવત્તતિ જીવલોકો
ચિત્તે સદાતિચપલે ખલુ જાતિરઙ્ગે;
રન્ત્વા પુરે વિવિધફુલ્લલતાકુલેહિ
દેવાપિ નન્દનવને સુરસુન્દરીહિ,
તે વે’કદા વિતતકણ્ટકસંકટેસુ
ભો કોટિસિમ્બલિવનેસુ ફુસન્તિ દુક્ખં;
ભુત્વા સુધન્નમપિ કઞ્ચનભાજનેસુ
સગ્ગે પુરે સુરવરા પરમિદ્ધિપત્તા,
તે ચાપિ પજ્જલિતલોહગુલં ગિલન્તિ
કામં કદાચિ નરકાલય વાસભૂતા;
૪૦. ¶
ભુત્વા નરિસ્સરવરા ચ મહિં અસેસં
દેવાધિપા ચ દિવિ દિબ્બસુખં સુરમ્મં,
વાસં કદાચિ ખુરસઞ્ચિતભૂતલેસુ
તે વા મહારથગણાનુગતા દિવીહ;
દેવઙ્ગના લલિતભિન્નતરઙ્ગમાલે
રઙ્ગે મહિસ્સરજટામકુટાનુયાતે,
રન્ત્વા પુરે સુરવરા પમદાસહાયા
તે ચાપિ ઘોરતરવેતરણિં પતન્તિ;
ફુલ્લાનિ પલ્લવલતાફલસંકુલાનિ
રમ્માનિ નન્દનવનાનિ મનોરમાનિ,
દિબ્બચ્છરાલલિતપુણ્ણદરીમુખાનિ
કેલાસમેરુસિખરાનિ ચ યન્તિ નાસં;
૪૩. ¶
દોલા’નિલા’નલતરંગસમા હિ ભોગા
વિજ્જુપ્પભાતિચપલાનિ ચ જીવિતાનિ,
માયામરીચિજલસોમસમં સરીરં
કો જીવિતે ચ વિભવે ચ કરેય્ય રાગં?
કિં દુક્ખમત્થિ ન ભવેસુ ચ દારુણેસુ
સત્તોપિ તસ્સ વિવિધસ્સ ન ભાજનો કો,
જાતો યથા મરણરોગજરાભિભૂતો
કો સજ્જનો ભવરતિં પિહયેય્ય’બાલો?
કે વાપિ પજ્જલિતલોહગુલં ગિલન્તિ
સક્કા કથઞ્ચિદપિ પાણિતલેન ભીમં,
દુક્ખોદયં અસુચિનિસ્સવનં અનન્તં
કો કામયેથ ખલુ દેહમિમં અબાલો?
૪૬. ¶
લોકે ન મચ્ચુસમમત્થિ ભયં નરાનં
ન વ્યાધિદુક્ખસમમત્થિ ચ કિંચિ દુક્ખં,
એવં વિરૂપકરણં ન જરાસમાનં
મોહેન ભો રતિમુપેતિ તથાપિ દેહે;
નિસ્સારતો નલકલીકદલીસમાનં
અત્તાનમેવ પરિહઞ્ઞતિ અત્તહેતુ,
સમ્પોસિતોપિ કુસહાય ઇવાકતઞ્ઞૂ
કાયો ન યસ્સ અનુગચ્છતિ કાલકેરા;
તં ફેણપિણ્ડસદિસં વિસસૂલકપ્પં
તોયા’નિલા’નલમહીઉરગાધિવાસં,
જિણ્ણાલયંવ પરિદુબ્બલમત્તભાવં
દિસ્વા નરો કથમુપેતિ રતિં સપઞ્ઞો?
૪૯. ¶
આયુક્ખયં સમુપયાતિ ખણે ખણેપિ
અન્વેતિ મચ્ચુ હનનાય જરાસિપાણી,
કાલં તથા ન પરિવત્તતિ તં અતીતં
દુક્ખં ઇદં નનુ ભવેસુ અચિન્તનીયં?
અપ્પાયુકસ્સ મરણં સુલભં ભવેસુ
દીઘાયુકસ્સ ચ જરા વ્યસનં ચ’નેકં,
એવં ભવે ઉભયતોપિ ચ દુક્ખમેવ
ધમ્મં સમાચરથ દુક્ખવિનાસનાય;
દુક્ખગ્ગિના સુમહતા પરિપીળિતેસુ
લોકત્તયસ્સ વસતો ભવવારકેસુ,
સબ્બત્તતા સુચરિતસ્સ પમાદકાલો
ભો ભો ન હોતિ પરમં કુસલં ચિણાથ;
૫૨. ¶
અપ્પં સુખં જલલવં વિય ભો તિણગ્ગે
દુક્ખન્તુ સાગરજલં વિય સબ્બલોકે,
સંકપ્પના તદપિ હોતિ સભાવતો હિ
સબ્બં તિલોકમપિ કેવલદુક્ખમેવ;
કાયો ન યસ્સ અનુગચ્છતિ કાયહેતુ
બાલો અનેકવિધમાચરતીહ દુક્ખં,
કાયો સદા કલિ મલાકલિલઞ્હિ લોકે
કાયે રતો’નવરતં વ્યસનં પરેતિ
મીળ્હાકરં કલિમલાકરમામગન્ધં
સૂળાસિસલ્લવિસપન્નગરોગભૂતં,
દેહં વિપસ્સથ જરામરણાધિવાસં
તુચ્છં સદા વિગતસારમિમં વિનિન્દ્યં;
૫૫. ¶
દુક્ખં અનિચ્ચમસુભં વત અત્તભાવં
મા સંકિલેસય ન વિજ્જતિ જાતુ નિચ્ચો,
અમ્ભો ન વિજ્જતિ હિ અપ્પમપીહ સારં
સારં સમાચરથ ધમ્મમલં પમાદં;
માયામરીચિકદલીનલફેણપુઞ્જ-
ગંગાતરઙ્ગજલબુબ્બુલસન્નિભેસુ,
ખન્ધેસુ પઞ્ચસુ છળાયતનેસુ તેસુ
અત્તા ન વિજ્જતિ હિ કો ન વદેય્ય’બાલો?
વઞ્ઝાસુતો સસવિસાણમયે રથે તુ,
ધાવેય્ય ચે ચિરતરં સધુરં ગહેત્વા,
દીપચ્ચિમાલમિવ તં ખણભઙ્ગભૂતં
અત્તાતિ દુબ્બલતરન્તુ વદેય્ય દેહં;
૫૮. ¶
બાલો યથા સલિલબુબ્બુલભાજનેન
આકણ્ઠતો વત પિબેય્ય મરીચિતોયં,
અત્તાનિ સારરહિતં કદલીસમાનં
મોહા ભણેય્ય ખલુ દેહમિમં અનત્તં;
યો’દુમ્બરસ્સ કુસુમેન મરીચિતોયં
વાસં યદિચ્છતિ સ ખેદમુપેતિ બાલો,
અત્તાનમેવ પરિહઞ્ઞતિ અત્તહેતુ
અત્તા ન વિજ્જતિ કદાચિદપીહ દેહે;
પોસો યથા હિ કદલી સુવિનિબ્ભુજન્તો
સારં તદપ્પમ્પિ નોપલભેય્ય કામં,
ખન્ધેસુ પંચસુ છળાયતનેસુ તેસુ
સુઞ્ઞેસુ કિઞ્ચિદપિ નોપલભેય્ય સારં;
૬૧. ¶
સુત્તં વિના ન પટભાવમિહત્થિ કિંચિ
દેહં વિના ન ખલુ કોચિ મિહત્થિ સત્તો,
દેહો સભાવરહિતો ખણભંગયુત્તો,
કો અત્તહેતુ અપરો ભુવિ વિજ્જતીહ?
દિસ્વા મરીચિસલિલઞ્હિ સુદૂરતો ભો
બાલો મિગો સમુપધાવતિ તોયસઞ્ઞી,
એવં સભાવરહિતે વિપરીતસિદ્ધે
દેહે પરેતિ પરિકપ્પનયા હિ રાગં;
દેહે સભાવરહિતે પરિકપ્પસિદ્ધે
અત્તા ન વિજ્જતિ હિ વિજ્જુમિવન્તલિક્ખે,
ભાવેથ ભાવનરતા વિગતપ્પમાદા
સબ્બાસવપ્પહનનાય અનત્તસઞ્ઞં;
૬૪. ¶
લાલાકરીસરુધિરસ્સુવસાનુલિત્તં
દેહં ઇમં કલિમલાકલિલં અસારં,
સત્તા સદા પરિહરન્તિ જિગુચ્છનીયં
નાનાસુચીહિ પરિપુણ્ણઘટં યથેવ;
ણહાત્વા જલઞ્હિ સકલં ચતુસાગરસ્સ
મેરુપ્પમાણમપિ ગન્ધમનુત્તરઞ્ચ,
પપ્પોતિ નેવ મનુજો હિ સુચિં કદાચિ
કિં ભો વિપસ્સથ ગુણં કિમુ અત્તભાવે?
દેહો સ એવ વિવિધાસુચિસન્નિધાનો
દેહો સ એવ વધબન્ધનરોગભૂતો,
દેહો સ એવ નવધા પરિભિન્નગણ્ડો
દેહં વિના ભયકરં ન સુસાનમત્થિ;
૬૭. ¶
અન્તોગતં યદિવ મુત્તકરીસભાગો
દેહા બહિં અતિચરેય્ય વિનિક્ખમિત્વા,
માતા પિતા વિકરુણા ચ વિનટ્ઠપેમા
કામં ભવેય્યુ કિમુ બન્ધુસુતા ચ દારા?
દેહં યથા નવમુખં કિમિસઙ્ઘગેહં
મંસટ્ઠિસેદરુધિરાકલિલં વિગન્ધં,
પોસેન્તિ યે વિવિધપાપમિહાચરિત્વા
તે મોહિતા મરણધમ્મમહો વતેવં!
ગણ્ડૂપમે વિવિધરોગ નિવાસભૂતે
કાયે સદા રુધિરમુત્તકરીસપુણ્ણે,
યો એત્થ નન્દતિ નરો સસિગાલભક્ખે
કામઞ્હિ સોચતિ પરત્થ સ બાલબુદ્ધિ;
૭૦. ¶
ભો ફેણપિણ્ડસદિસો વિય સારહીનો
મીળ્હાલયો વિય સદા પટિકૂલગન્ધો,
આસીવિસાલયનિભો સભયો સદુક્ખો
દેહો સદા સવતિ લોણઘટોવ ભિન્નો;
જાતં યથા ન કમલં ભુવિ નિન્દનીયં
પઙ્કેસુ ભો અસુચિતોય સમાકુલેસુ,
જાતં તથા પરહિતમ્પિ ચ દેહભૂતં
તં નિન્દનીયમિહ જાતુ ન હોતિ લોકે;
દ્વત્તિંસભાગપરિપૂરતરો વિસેસો
કાયો યથા હિ નરનારિ ગણસ્સ લોકે,
કાયેસુ કિં ફલમિહત્થિ ચ પણ્ડિતાનં
કામં તદેવ નનુ હોતિ પરોપકારં;
૭૩. ¶
પોસોન પણ્ડિતતરેન તથાપિ દેહો
સબ્બત્તના ચિરતરં પરિપાલનીયો,
ધમ્મં ચરેય્ય સુચિરં ખલુ જીવમાનો
ધમ્મે હવે મણિવરો ઇવ કામદો ભો
ખીરે યથા સુપરિભાવિતમોસધમ્હિ
સ્નેહેન ઓસધબલં પરિભાસતેવ,
ધમ્મો તથા ઇહ સમાચરિતો હિ લોકે
છાયાવ યાતિ પરલોક મિતો વજન્તં;
કાયસ્સ ભો વિરચિતસ્સ યથાનુકૂલં
છાયા વિભાતિ રુચિરામલદપ્પણે તુ,
કત્વા તથેવ પરમં કુસલં પરત્થ
સમ્ભૂસિતા ઇવ ભવન્તિ ફલેન તેન;
૭૬. ¶
દેહે તથા વિવિધદુક્ખ નિવાસભૂતે
મોહા પમાદવસગા સુખસઞ્ઞમૂળ્હા,
તિક્ખે યથા ખુરમુખે મધુલેહમાનો
બાળ્હઞ્ચ દુક્ખમનુગચ્છતિ હીનપઞ્ઞો;
સંકપ્પરાગવિગતે નિરતત્તભાવે
દુક્ખં સદા સમધિગચ્છતિ અપ્પપઞ્ઞો,
મૂળ્હસ્સ ચેવ સુખસઞ્ઞમિહત્થિલોકે
કિંપક્કમેવ નનુ હોતિ વિચારમાને;
સબ્બોપભોગ ધનધઞ્ઞવિસેસલાભી
રૂપેન ભો સ મકરદ્ધજસન્નિભોપિ,
યો યોબ્બનેપિ મરણં લભતે અકામં
કામં પરત્થપરપાણહરો નરો હિ;
સો યાચકો ભવતિ ભિન્નકપાલહત્થો
મુણ્ડો ધિગક્ખરસતેહિ ચ તજ્જયન્તો,
ભિક્ખં સદારિભવને સકુચેલવાસો
દેહે પરત્થિ પરચિત્તહરો નરો યો;
૮૦. ¶
ઇત્થી નમુઞ્ચતિ સદા પુન ઇત્થિભાવા
નારી સદા ભવતિ સો પુરિસો પરત્થ,
યો આચરેય્ય પરદારમલઙ્ઘનીયં
ઘોરઞ્ચ વિન્દતિ સદા વ્યસનઞ્ચ નેકં;
દીનો વિગન્ધવદનો ચ જળો અપઞ્ઞો
મૂગો સદા ભવતિ અપ્પિયદસ્સનો ચ,
પપ્પોતિ દુક્ખમતુલઞ્ચ મનુસ્સભૂતો
વાચં મુસા ભણતિ યો હિ અપઞ્ઞસત્તો;
ઉમ્મત્તકા વિગતલજ્જગુણા ભવન્તિ
દીના સદા વ્યસનસોકપરાયણા ચ,
જાતા ભવેસુ વિવિધેસુ વિરૂપદેહા
પીત્વા હલાહલવિસંવ સુરં વિપઞ્ઞા;
પાપાનિ યેન ઇહ આચરિતાનિ યાનિ
યો વસ્સકોટિનહુતાનિ અનપ્પકાનિ,
લદ્ધાન ઘોરમતુલં નરકેસુ દુક્ખં
પપ્પોતિ ચેત્થ વિવિધવ્યસનઞ્ચ નેકં;
૮૪. ¶
લોકત્તયેસુ સકલેસુ સમં ન કિંચિ
લોકસ્સ સન્તિકરણં રતનત્તયેન,
તંતેજસા સુમહતા જિતસબ્બપાપો
સોહં સદાધિગતસબ્બસુખો ભવેય્યં;
લોકત્તયેસુ સકલેસુ ચ સબ્બસત્તા
મિત્તા ચ મજ્ઝરિપુબન્ધુજના ચ સબ્બે,
તે સબ્બદા વિગતરોગભયા વિસોકા
સબ્બં સુખં અધિગતા મુદિતા ભવન્તુ;
કાયો કરીસભરિતો વિય ભિન્નકુમ્ભો
કાયો સદા કલિમલવ્યસનાધિવાસો,
કાયે વિહઞ્ઞતિ ચ સબ્બસુખન્તિ લોકો
કાયો સદા મરણરોગજરાધિવાસો;
૮૭. ¶
સો યોબ્બનોતિ થવિરોતિ ચ બાલકોતિ
સત્તે ન પેક્ખતિ વિહઞ્ઞતિરેવ મચ્ચુ,
સોહં ઠિતોપિ સયિતોપિ ચ પક્કમન્તો
ગચ્છામિ મચ્ચુવદનં નિયતં તથા હિ;
એવં યથા વિહિતદોસમિદં સરીરં
નિચ્ચંવ તગ્ગતમના હદયે કરોથ,
મેત્તં પરિત્તમસુભં મરણસ્સતિઞ્ચ
ભાવેથ ભાવનરતા સતતં યતત્તા;
દાનાદિ પુઞ્ઞકિરિયાનિ સુખુદ્રયાનિ
કત્વા ચ તમ્ફલમસેસ મિહપ્પમેય્યં,
દેય્યં સદા પરહિતાય સુખાય ચેવ
કિમ્ભો તદેવ નનુ હત્થગતઞ્હિ સારં?
હેતું વિના ન ભવતી હિ ચ કિંચિ લોકે
સદ્દોવ પાણિતલઘટ્ટનહેતુજાતો,
એવઞ્ચ હેતુફલ ભાવવિભાગભિન્નો
લોકો ઉદેતિ ચ વિનસ્સતિ તિટ્ઠતી ચ;
૯૧. ¶
કમ્મસ્સ કારણામયઞ્હિ યથા અવિજ્જા
ભો કમ્મના સમધિગચ્છતિ જાતિભેદં,
જાતિં પટિચ્ચ ચ જરામરણાદિદુક્ખં
સત્તા સદા પટિલભન્તિ અનાદિકાલે;
કમ્મં યથા ન ભવતીહ ચ મોહનાસા
કમ્મક્ખયાપિ ચ ન હોતિ ભવેસુ જાતિ,
જાતિક્ખયા ઇહ જરામરણાદિદુક્ખં
સબ્બક્ખયો ભવતિ દીપેવાનિલેન;
યો પસ્સતીહ સતતં મુનિધમ્મકાયં
બુદ્ધં સ પસ્સતિ નરો ઇતિ સો અવોચ,
બુદ્ધઞ્ચ ધમ્મમમલઞ્ચ તિલોકનાથં
સમ્પસ્સિતું વિચિનથા’પિ ચ ધમ્મતં ભો;
૯૪. ¶
સલ્લંવ ભો સુનિસિતં હદયે નિમુગ્ગં
દોસત્તયં વિવિધપાપમલેન લિત્તં,
નાનાવિધબ્યસનભાજનમપ્પસન્નં
પઞ્ઞામયેન બલિસેન નિરાકરોથ;
નાકમ્પયન્તિ સકલાપિ ચ લોકધમ્મા
ચિત્તં સદાપગતપાપકિલેસસલ્લં,
રૂપાદયો ચ વિવિધા વિસયા સમગ્ગા
ફુટ્ઠંવ મેરુસિખરં મહતાનિલેન;
સંસારદુક્ખમગણેય્ય યથા મુનિન્દો
ગમ્ભિરપારમિત સાગરમુત્તરિત્વા,
ઞેય્યં અબોધિ નિપુણં હતમોહજાલો
તસ્મા સદા પરહિતં પરમં ચિણાથ;
ઓહાય સો’ધિગતમોક્ખસુખં પરેસં
અત્થાય સંચરિ ભવેસુ મહબ્ભયેસુ,
એવં સદા પરહિતં પુરતો કરિત્વા
ધમ્મો મયાનુચરિતો જગદત્થમેવ;
૯૮. ¶
લદ્ધાન દુલ્લભતરઞ્ચ મનુસ્સયોનિં
સબ્બં પપઞ્ચરહિતં ખણસમ્પદઞ્ચ,
ઞત્વાન આસવનુદેકહિતઞ્ચ ધમ્મં
કો પઞ્ઞવા અનવરં ન ભજેય્ય ધમ્મં?
લદ્ધાન બુદ્ધસમયં અતિદુલ્લભંચ
સદ્ધમ્મ મગ્ગમસમં સિવદં તથેવ,
કલ્યાણમિત્તપવરે મતિસમ્પદઞ્ચ
કો બુદ્ધિમા અનવરં ન ભજેય્ય ધમ્મં?
એવમ્પિ દુલ્લભતરં વિભવે સુલદ્ધા
મચ્છેરદોસ વિરતા ઉભયત્થકામા,
સદ્ધાદિધમ્મસહિતા સતતપ્પમત્તા
ભો! ભો! કરોથ અમતાધિગમાય પુઞ્ઞં;