📜
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
ખુદ્દકનિકાયે
વિમાનવત્થુપાળિ
૧. ઇત્થિવિમાનં
૧. પીઠવગ્ગો
૧. પઠમપીઠવિમાનવત્થુ
¶ ‘‘પીઠં ¶ ¶ ¶ તે સોવણ્ણમયં ઉળારં, મનોજવં ગચ્છતિ યેનકામં;
અલઙ્કતે મલ્યધરે [માલ્યધરે (સ્યા.)] સુવત્થે, ઓભાસસિ વિજ્જુરિવબ્ભકૂટં.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ ¶ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન [મોગ્ગલાનેન (ક.) એવમુપરિપિ] પુચ્છિતા;
પઞ્હં ¶ પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, અબ્ભાગતાનાસનકં અદાસિં;
અભિવાદયિં અઞ્જલિકં અકાસિં, યથાનુભાવઞ્ચ અદાસિ દાનં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમપીઠવિમાનં પઠમં.
૨. દુતિયપીઠવિમાનવત્થુ
‘‘પીઠં ¶ તે વેળુરિયમયં ઉળારં, મનોજવં ગચ્છતિ યેનકામં;
અલઙ્કતે મલ્યધરે સુવત્થે, ઓભાસસિ વિજ્જુરિવબ્ભકૂટં.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ ¶ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, અબ્ભાગતાનાસનકં અદાસિં;
અભિવાદયિં અઞ્જલિકં અકાસિં, યથાનુભાવઞ્ચ અદાસિ દાનં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ ¶ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયપીઠવિમાનં દુતિયં.
૩. તતિયપીઠવિમાનવત્થુ
‘‘પીઠં ¶ તે સોવણ્ણમયં ઉળારં, મનોજવં ગચ્છતિ યેનકામં;
અલઙ્કતે મલ્યધરે સુવત્થે, ઓભાસસિ વિજ્જુરિવબ્ભકૂટં.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ¶ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અપ્પસ્સ કમ્મસ્સ ફલં મમેદં [મમેતં (ક.)], યેનમ્હિ [તેનમ્હિ (ક.)] એવં જલિતાનુભાવા;
અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે.
‘‘અદ્દસં ¶ વિરજં ભિક્ખું, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
તસ્સ અદાસહં પીઠં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
તતિયપીઠવિમાનં તતિયં.
૪. ચતુત્થપીઠવિમાનવત્થુ
‘‘પીઠં ¶ ¶ તે વેળુરિયમયં ઉળારં, મનોજવં ગચ્છતિ યેનકામં;
અલઙ્કતે મલ્યધરે સુવત્થે, ઓભાસસિ વિજ્જુરિવબ્ભકૂટં.
‘‘કેન ¶ તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ¶ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અપ્પસ્સ કમ્મસ્સ ફલં મમેદં, યેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા;
અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે.
‘‘અદ્દસં ¶ વિરજં ભિક્ખું, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
તસ્સ અદાસહં પીઠં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ ¶ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
ચતુત્થપીઠવિમાનં ચતુત્થં.
૫. કુઞ્જરવિમાનવત્થુ
‘‘કુઞ્જરો ¶ તે વરારોહો, નાનારતનકપ્પનો;
રુચિરો થામવા જવસમ્પન્નો, આકાસમ્હિ સમીહતિ.
‘‘પદુમિ પદ્મ [પદુમ… (સી. સ્યા.) એવમુપરિપિ] પત્તક્ખિ, પદ્મુપ્પલજુતિન્ધરો;
પદ્મચુણ્ણાભિકિણ્ણઙ્ગો, સોણ્ણપોક્ખરમાલધા [… માલવા (સી. સ્યા.)].
‘‘પદુમાનુસટં મગ્ગં, પદ્મપત્તવિભૂસિતં.
ઠિતં વગ્ગુમનુગ્ઘાતી, મિતં ગચ્છતિ વારણો.
‘‘તસ્સ પક્કમમાનસ્સ, સોણ્ણકંસા રતિસ્સરા;
તેસં સુય્યતિ નિગ્ઘોસો, તુરિયે પઞ્ચઙ્ગિકે યથા.
‘‘તસ્સ નાગસ્સ ખન્ધમ્હિ, સુચિવત્થા અલઙ્કતા;
મહન્તં અચ્છરાસઙ્ઘં, વણ્ણેન અતિરોચસિ.
‘‘દાનસ્સ ¶ તે ઇદં ફલં, અથો સીલસ્સ વા પન;
અથો અઞ્જલિકમ્મસ્સ, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતા’’તિ;
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘દિસ્વાન ¶ ¶ ગુણસમ્પન્નં, ઝાયિં ઝાનરતં સતં;
અદાસિં પુપ્ફાભિકિણ્ણં, આસનં દુસ્સસન્થતં.
‘‘ઉપડ્ઢં પદ્મમાલાહં, આસનસ્સ સમન્તતો;
અબ્ભોકિરિસ્સં પત્તેહિ, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તસ્સ કમ્મકુસલસ્સ [કમ્મસ્સ કુસલસ્સ (સી. પી.)], ઇદં મે ઈદિસં ફલં;
સક્કારો ગરુકારો ચ, દેવાનં અપચિતા અહં.
‘‘યો વે સમ્માવિમુત્તાનં, સન્તાનં બ્રહ્મચારિનં;
પસન્નો આસનં દજ્જા, એવં નન્દે યથા અહં.
‘‘તસ્મા હિ અત્તકામેન [અત્થકામેન (ક.)], મહત્તમભિકઙ્ખતા;
આસનં દાતબ્બં હોતિ, સરીરન્તિમધારિન’’ન્તિ.
કુઞ્જરવિમાનં પઞ્ચમં.
૬. પઠમનાવાવિમાનવત્થુ
‘‘સુવણ્ણચ્છદનં ¶ નાવં, નારિ આરુય્હ તિટ્ઠસિ;
ઓગાહસિ પોક્ખરણિં, પદ્મં [પદુમં (સી. સ્યા.)] છિન્દસિ પાણિના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ ¶ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે;
દિસ્વાન ભિક્ખૂ તસિતે કિલન્તે, ઉટ્ઠાય પાતું ઉદકં અદાસિં.
‘‘યો ¶ વે કિલન્તાન પિપાસિતાનં, ઉટ્ઠાય પાતું ઉદકં દદાતિ;
સીતોદકા [સીતોદિકા (સી.)] તસ્સ ભવન્તિ નજ્જો, પહૂતમલ્યા બહુપુણ્ડરીકા.
‘‘તં આપગા [તમાપગા (સી. ક.)] અનુપરિયન્તિ સબ્બદા, સીતોદકા વાલુકસન્થતા નદી;
અમ્બા ચ સાલા તિલકા ચ જમ્બુયો, ઉદ્દાલકા પાટલિયો ચ ફુલ્લા.
‘‘તં ભૂમિભાગેહિ ઉપેતરૂપં, વિમાનસેટ્ઠં ભુસસોભમાનં;
તસ્સીધ [તસ્સેવ (સ્યા.)] કમ્મસ્સ અયં વિપાકો, એતાદિસં પુઞ્ઞકતા [કતપુઞ્ઞા (સી.)] લભન્તિ.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમનાવાવિમાનં છટ્ઠં.
૭. દુતિયનાવાવિમાનવત્થુ
‘‘સુવણ્ણચ્છદનં ¶ નાવં, નારિ આરુય્હ તિટ્ઠસિ;
ઓગાહસિ પોક્ખરણિં, પદ્મં છિન્દસિ પાણિના.
‘‘કેન ¶ તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભુતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા ¶ દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે;
દિસ્વાન ભિક્ખું તસિતં કિલન્તં, ઉટ્ઠાય પાતું ઉદકં અદાસિં.
‘‘યો વે કિલન્તસ્સ પિપાસિતસ્સ, ઉટ્ઠાય પાતું ઉદકં દદાતિ;
સીતોદકા તસ્સ ભવન્તિ નજ્જો, પહૂતમલ્યા બહુપુણ્ડરીકા.
‘‘તં આપગા અનુપરિયન્તિ સબ્બદા, સીતોદકા વાલુકસન્થતા નદી;
અમ્બા ચ સાલા તિલકા ચ જમ્બુયો, ઉદ્દાલકા પાટલિયો ચ ફુલ્લા.
‘‘તં ¶ ભૂમિભાગેહિ ઉપેતરૂપં, વિમાનસેટ્ઠં ભુસસોભમાનં;
તસ્સીધ કમ્મસ્સ અયં વિપાકો, એતાદિસં પુઞ્ઞકતા લભન્તિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ ¶ ¶ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયનાવાવિમાનં સત્તમં.
૮. તતિયનાવાવિમાનવત્થુ
‘‘સુવણ્ણચ્છદનં ¶ નાવં, નારિ આરુય્હ તિટ્ઠસિ;
ઓગાહસિ પોક્ખરણિં, પદ્મં છિન્દસિ પાણિના.
‘‘કૂટાગારા ¶ નિવેસા તે, વિભત્તા ભાગસો મિતા;
દદ્દલ્લમાના [દદ્દળ્હમાના (ક.)] આભન્તિ, સમન્તા ચતુરો દિસા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, સમ્બુદ્ધેનેવ પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે;
દિસ્વાન ¶ ભિક્ખૂ તસિતે કિલન્તે, ઉટ્ઠાય પાતું ઉદકં અદાસિં.
‘‘યો વે કિલન્તાન પિપાસિતાનં, ઉટ્ઠાય પાતું ઉદકં દદાતિ;
સીતોદકા તસ્સ ભવન્તિ નજ્જો, પહૂતમલ્યા બહુપુણ્ડરીકા.
‘‘તં ¶ આપગા અનુપરિયન્તિ સબ્બદા, સીતોદકા વાલુકસન્થતા નદી;
અમ્બા ચ સાલા તિલકા ચ જમ્બુયો, ઉદ્દાલકા પાટલિયો ચ ફુલ્લા.
‘‘તં ભૂમિભાગેહિ ઉપેતરૂપં, વિમાનસેટ્ઠં ભુસસોભમાનં;
તસ્સીધ કમ્મસ્સ અયં વિપાકો, એતાદિસં પુઞ્ઞકતા લભન્તિ.
‘‘કૂટાગારા ¶ નિવેસા મે, વિભત્તા ભાગસો મિતા;
દદ્દલ્લમાના આભન્તિ, સમન્તા ચતુરો દિસા.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે બુદ્ધ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતિ;
એતસ્સ ¶ કમ્મસ્સ ફલં મમેદં, અત્થાય બુદ્ધો ઉદકં અપાયી’’તિ [અપાસીતિ (સી. સ્યા. પી.)].
તતિયનાવાવિમાનં અટ્ઠમં.
૯. દીપવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘કેન ત્વં વિમલોભાસા, અતિરોચસિ દેવતા [દેવતે (બહૂસુ) ૮૩ વિસ્સજ્જનગાથાય સંસન્દેતબ્બં];
કેન તે સબ્બગત્તેહિ, સબ્બા ઓભાસતે દિસા.
‘‘પુચ્છામિ ¶ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે;
તમન્ધકારમ્હિ તિમીસિકાયં, પદીપકાલમ્હિ અદાસિ દીપં [અદં પદીપં (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘યો અન્ધકારમ્હિ તિમીસિકાયં, પદીપકાલમ્હિ ¶ દદાતિ દીપં;
ઉપ્પજ્જતિ જોતિરસં વિમાનં, પહૂતમલ્યં બહુપુણ્ડરીકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘તેનાહં વિમલોભાસા, અતિરોચામિ દેવતા;
તેન મે સબ્બગત્તેહિ, સબ્બા ઓભાસતે દિસા.
‘‘અક્ખામિ ¶ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દીપવિમાનં નવમં.
૧૦. તિલદક્ખિણવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન ¶ તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા ¶ દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે.
‘‘અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
આસજ્જ દાનં અદાસિં, અકામા તિલદક્ખિણં;
દક્ખિણેય્યસ્સ બુદ્ધસ્સ, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
તિલદક્ખિણવિમાનં દસમં.
૧૧. પઠમપતિબ્બતાવિમાનવત્થુ
‘‘કોઞ્ચા ¶ મયૂરા દિવિયા ચ હંસા, વગ્ગુસ્સરા કોકિલા સમ્પતન્તિ;
પુપ્ફાભિકિણ્ણં રમ્મમિદં વિમાનં, અનેકચિત્તં નરનારિસેવિતં [નરનારીભિ સેવિતં (ક.)].
‘‘તત્થચ્છસિ ¶ ¶ દેવિ મહાનુભાવે, ઇદ્ધી વિકુબ્બન્તિ અનેકરૂપા;
ઇમા ¶ ચ તે અચ્છરાયો સમન્તતો, નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ ચ.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તાસિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પતિબ્બતાનઞ્ઞમના અહોસિં;
માતાવ પુત્તં અનુરક્ખમાના, કુદ્ધાપિહં [કુદ્ધાપહં (સી.)] નપ્ફરુસં અવોચં.
‘‘સચ્ચે ઠિતા મોસવજ્જં પહાય, દાને રતા સઙ્ગહિતત્તભાવા;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તા, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ ¶ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમપતિબ્બતાવિમાનં એકાદસમં.
૧૨. દુતિયપતિબ્બતાવિમાનવત્થુ
‘‘વેળુરિયથમ્ભં ¶ ¶ રુચિરં પભસ્સરં, વિમાનમારુય્હ અનેકચિત્તં;
તત્થચ્છસિ દેવિ મહાનુભાવે, ઉચ્ચાવચા ઇદ્ધિ વિકુબ્બમાના;
ઇમા ચ તે અચ્છરાયો સમન્તતો, નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ ચ.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તાસિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, ઉપાસિકા ચક્ખુમતો અહોસિં;
પાણાતિપાતા વિરતા અહોસિં, લોકે અદિન્નં પરિવજ્જયિસ્સં.
‘‘અમજ્જપા નો ચ [નાપિ (સ્યા.)] મુસા અભાણિં [અભાસિં (ક.)], સકેન ¶ સામિના [સામિનાવ (સી.)] અહોસિં તુટ્ઠા;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તા, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયપતિબ્બતાવિમાનં દ્વાદસમં.
૧૩. પઠમસુણિસાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, સુણિસા અહોસિં સસુરસ્સ ગેહે [ઘરે (સ્યા. ક.)].
‘‘અદ્દસં વિરજં ભિક્ખું, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
તસ્સ અદાસહં પૂવં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ;
ભાગડ્ઢભાગં દત્વાન, મોદામિ નન્દને વને.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમસુણિસાવિમાનં તેરસમં.
૧૪. દુતિયસુણિસાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન ¶ ¶ તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા ¶ દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, સુણિસા અહોસિં સસુરસ્સ ગેહે.
‘‘અદ્દસં વિરજં ભિક્ખું, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
તસ્સ અદાસહં ભાગં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ;
કુમ્માસપિણ્ડં દત્વાન, મોદામિ નન્દને વને.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયસુણિસાવિમાનં ચુદ્દસમં.
૧૫. ઉત્તરાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ ¶ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા ¶ દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ઇસ્સા ¶ ચ મચ્છેરમથો [મચ્છરિયમથો ચ (ક.)] પળાસો, નાહોસિ મય્હં ઘરમાવસન્તિયા;
અક્કોધના ભત્તુવસાનુવત્તિની, ઉપોસથે નિચ્ચહમપ્પમત્તા.
‘‘ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં, યા ચ [યાવ (સી. અટ્ઠ., ક. અટ્ઠ.) થેરીગાથાઅટ્ઠકથા પસ્સિતબ્બા] પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
સઞ્ઞમા સંવિભાગા ચ, વિમાનં આવસામહં [આવસામિમં (સી. અટ્ઠ., ક.) પરતો પન સબ્બત્થપિ ‘‘આવસામહં’’ ઇચ્ચેવ દિસ્સતિ].
‘‘પાણાતિપાતા વિરતા, મુસાવાદા ચ સઞ્ઞતા;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરકા [આરતા (?)].
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘સાહં સકેન સીલેન, યસસા ચ યસસ્સિની;
અનુભોમિ સકં પુઞ્ઞં, સુખિતા ચમ્હિનામયા.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમહં અકાસિં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ¶ ચ મે સબ્બદિસા પભાસતીતિ.
૧૩૬. ‘‘મમ ¶ ચ, ભન્તે, વચનેન ભગવતો પાદે સિરસા વન્દેય્યાસિ – ‘ઉત્તરા નામ, ભન્તે, ઉપાસિકા ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતી’તિ. અનચ્છરિયં ખો પનેતં, ભન્તે, યં મં ભગવા અઞ્ઞતરસ્મિં સામઞ્ઞફલે બ્યાકરેય્ય [બ્યાકરેય્યાતિ (?)], તં ભગવા સકદાગામિફલે બ્યાકાસી’’તિ.
ઉત્તરાવિમાનં પન્નરસમં.
૧૬. સિરિમાવિમાનવત્થુ
‘‘યુત્તા ¶ ચ તે પરમઅલઙ્કતા હયા, અધોમુખા અઘસિગમા બલી જવા;
અભિનિમ્મિતા પઞ્ચરથાસતા ચ તે, અન્વેન્તિ તં સારથિચોદિતા હયા.
‘‘સા તિટ્ઠસિ રથવરે અલઙ્કતા, ઓભાસયં જલમિવ જોતિ પાવકો;
પુચ્છામિ તં વરતનુ [વરચારુ (કત્થચિ)] અનોમદસ્સને, કસ્મા નુ કાયા અનધિવરં ઉપાગમિ.
‘‘કામગ્ગપત્તાનં ¶ યમાહુનુત્તરં [… નુત્તરા (ક.), અનુત્તરા (સ્યા.)], નિમ્માય નિમ્માય રમન્તિ દેવતા;
તસ્મા કાયા અચ્છરા કામવણ્ણિની, ઇધાગતા અનધિવરં નમસ્સિતું.
‘‘કિં ત્વં પુરે સુચરિતમાચરીધ [સુચરિતં અચારિધ (પી.)],
કેનચ્છસિ ¶ ત્વં અમિતયસા સુખેધિતા;
ઇદ્ધી ચ તે અનધિવરા વિહઙ્ગમા,
વણ્ણો ચ તે દસ દિસા વિરોચતિ.
‘‘દેવેહિ ત્વં પરિવુતા સક્કતા ચસિ,
કુતો ચુતા સુગતિગતાસિ દેવતે;
કસ્સ વા ત્વં વચનકરાનુસાસનિં,
આચિક્ખ મે ત્વં યદિ બુદ્ધસાવિકા’’તિ.
‘‘નગન્તરે ¶ નગરવરે સુમાપિતે, પરિચારિકા રાજવરસ્સ સિરિમતો;
નચ્ચે ગીતે પરમસુસિક્ખિતા અહું, સિરિમાતિ મં રાજગહે અવેદિંસુ [અવેદિસું (?)].
‘‘બુદ્ધો ચ મે ઇસિનિસભો વિનાયકો, અદેસયી સમુદયદુક્ખનિચ્ચતં;
અસઙ્ખતં દુક્ખનિરોધસસ્સતં, મગ્ગઞ્ચિમં અકુટિલમઞ્જસં સિવં.
‘‘સુત્વાનહં અમતપદં અસઙ્ખતં, તથાગતસ્સનધિવરસ્સ સાસનં;
સીલેસ્વહં પરમસુસંવુતા અહું, ધમ્મે ઠિતા નરવરબુદ્ધદેસિતે [ભાસિતે (સી.)].
‘‘ઞત્વાનહં વિરજપદં અસઙ્ખતં, તથાગતેનનધિવરેન ¶ દેસિતં;
તત્થેવહં સમથસમાધિમાફુસિં, સાયેવ મે પરમનિયામતા અહુ.
‘‘લદ્ધાનહં ¶ અમતવરં વિસેસનં, એકંસિકા અભિસમયે વિસેસિય;
અસંસયા બહુજનપૂજિતા અહં, ખિડ્ડારતિં [ખિડ્ડં રતિં (સ્યા. પી.)] પચ્ચનુભોમનપ્પકં.
‘‘એવં અહં અમતદસમ્હિ [અમતરસમ્હિ (ક.)] દેવતા, તથાગતસ્સનધિવરસ્સ સાવિકા;
ધમ્મદ્દસા પઠમફલે પતિટ્ઠિતા, સોતાપન્ના ન ચ પન મત્થિ દુગ્ગતિ.
‘‘સા વન્દિતું અનધિવરં ઉપાગમિં, પાસાદિકે કુસલરતે ચ ભિક્ખવો;
નમસ્સિતું સમણસમાગમં સિવં, સગારવા સિરિમતો ધમ્મરાજિનો.
‘‘દિસ્વા ¶ મુનિં મુદિતમનમ્હિ પીણિતા, તથાગતં નરવરદમ્મસારથિં;
તણ્હચ્છિદં કુસલરતં વિનાયકં, વન્દામહં પરમહિતાનુકમ્પક’’ન્તિ.
સિરિમાવિમાનં સોળસમં.
૧૭. કેસકારીવિમાનવત્થુ
‘‘ઇદં ¶ ¶ ¶ વિમાનં રુચિરં પભસ્સરં, વેળુરિયથમ્ભં સતતં સુનિમ્મિતં;
સુવણ્ણરુક્ખેહિ સમન્તમોત્થતં, ઠાનં મમં કમ્મવિપાકસમ્ભવં.
‘‘તત્રૂપપન્ના પુરિમચ્છરા ઇમા, સતં સહસ્સાનિ સકેન કમ્મુના;
તુવંસિ અજ્ઝુપગતા યસસ્સિની, ઓભાસયં તિટ્ઠસિ પુબ્બદેવતા.
‘‘સસી અધિગ્ગય્હ યથા વિરોચતિ, નક્ખત્તરાજારિવ તારકાગણં;
તથેવ ત્વં અચ્છરાસઙ્ગણં [અચ્છરાસઙ્ગમં (સી.)] ઇમં, દદ્દલ્લમાના યસસા વિરોચસિ.
‘‘કુતો નુ આગમ્મ અનોમદસ્સને, ઉપપન્ના ત્વં ભવનં મમં ઇદં;
બ્રહ્મંવ દેવા તિદસા સહિન્દકા, સબ્બે ન તપ્પામસે દસ્સનેન ત’’ન્તિ.
‘‘યમેતં સક્ક અનુપુચ્છસે મમં, ‘કુતો ચુતા ત્વં ઇધ આગતા’તિ [કુતો ચુતા ઇધ આગતા તુવં (સ્યા.), કુતો ચુતાય આગતિ તવ (પી.)];
બારાણસી નામ પુરત્થિ કાસિનં, તત્થ અહોસિં પુરે કેસકારિકા.
‘‘બુદ્ધે ¶ ¶ ચ ધમ્મે ચ પસન્નમાનસા, સઙ્ઘે ચ એકન્તગતા અસંસયા;
અખણ્ડસિક્ખાપદા આગતપ્ફલા, સમ્બોધિધમ્મે નિયતા અનામયા’’તિ.
‘‘તન્ત્યાભિનન્દામસે સ્વાગતઞ્ચ [સાગતઞ્ચ (સી.)] તે, ધમ્મેન ચ ત્વં યસસા વિરોચસિ;
બુદ્ધે ચ ધમ્મે ચ પસન્નમાનસે, સઙ્ઘે ચ એકન્તગતે અસંસયે;
અખણ્ડસિક્ખાપદે આગતપ્ફલે, સમ્બોધિધમ્મે નિયતે અનામયે’’તિ.
કેસકારીવિમાનં સત્તરસમં.
પીઠવગ્ગો પઠમો નિટ્ઠિતો.
તસ્સુદ્દાનં –
પઞ્ચ પીઠા તયો નાવા, દીપતિલદક્ખિણા દ્વે;
પતિ દ્વે સુણિસા ઉત્તરા, સિરિમા કેસકારિકા;
વગ્ગો તેન પવુચ્ચતીતિ.
૨. ચિત્તલતાવગ્ગો
૧. દાસિવિમાનવત્થુ
‘‘અપિ ¶ ¶ સક્કોવ દેવિન્દો, રમ્મે ચિત્તલતાવને;
સમન્તા અનુપરિયાસિ, નારીગણપુરક્ખતા;
ઓભાસેન્તી ¶ દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ ¶ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, દાસી અહોસિં પરપેસ્સિયા [પરપેસિયા (ક.)] કુલે.
‘‘ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો;
તસ્સા મે નિક્કમો આસિ, સાસને તસ્સ તાદિનો.
‘‘કામં ભિજ્જતુયં કાયો, નેવ અત્થેત્થ સણ્ઠનં [સન્થનં (સી. સ્યા. પી.)];
સિક્ખાપદાનં પઞ્ચન્નં, મગ્ગો સોવત્થિકો સિવો.
‘‘અકણ્ટકો અગહનો, ઉજુ સબ્ભિ પવેદિતો;
નિક્કમસ્સ ફલં પસ્સ, યથિદં પાપુણિત્થિકા.
‘‘આમન્તનિકા રઞ્ઞોમ્હિ, સક્કસ્સ વસવત્તિનો;
સટ્ઠિ ¶ તુરિય [તુરિય (સી. સ્યા. પી.)] સહસ્સાનિ, પટિબોધં કરોન્તિ મે.
‘‘આલમ્બો ગગ્ગરો [ગગ્ગમો (સ્યા.), ભગ્ગરો (ક.)] ભીમો [ભિમ્મો (ક.)], સાધુવાદી ચ સંસયો;
પોક્ખરો ¶ ચ સુફસ્સો ચ, વિણામોક્ખા [વિલામોક્ખા (ક.)] ચ નારિયો.
‘‘નન્દા ચેવ સુનન્દા ચ, સોણદિન્ના સુચિમ્હિતા [સુચિમ્ભિકા (સ્યા.)];
અલમ્બુસા મિસ્સકેસી ચ, પુણ્ડરીકાતિ દારુણી.
‘‘એણીફસ્સા સુફસ્સા ચ, સુભદ્દા મુદુવાદિની;
એતા ચઞ્ઞા ચ સેય્યાસે, અચ્છરાનં પબોધિકા.
‘‘તા ¶ મં કાલેનુપાગન્ત્વા, અભિભાસન્તિ દેવતા;
હન્દ નચ્ચામ ગાયામ, હન્દ તં રમયામસે.
‘‘નયિદં ¶ અકતપુઞ્ઞાનં, કતપુઞ્ઞાનમેવિદં;
અસોકં નન્દનં રમ્મં, તિદસાનં મહાવનં.
‘‘સુખં અકતપુઞ્ઞાનં, ઇધ નત્થિ પરત્થ ચ;
સુખઞ્ચ કતપુઞ્ઞાનં, ઇધ ચેવ પરત્થ ચ.
‘‘તેસં સહબ્યકામાનં, કત્તબ્બં કુસલં બહું;
કતપુઞ્ઞા હિ મોદન્તિ, સગ્ગે ભોગસમઙ્ગિનો’’તિ.
દાસિવિમાનં પઠમં.
૨. લખુમાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં ¶ પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘કેવટ્ટદ્વારા નિક્ખમ્મ, અહુ મય્હં નિવેસનં;
તત્થ સઞ્ચરમાનાનં, સાવકાનં મહેસિનં.
‘‘ઓદનં કુમ્માસં [સાકં (સી.)] ડાકં, લોણસોવીરકઞ્ચહં;
અદાસિં ઉજુભૂતેસુ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ¶ ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
સઞ્ઞમા સંવિભાગા ચ, વિમાનં આવસામહં.
‘‘પાણાતિપાતા ¶ વિરતા, મુસાવાદા ચ સઞ્ઞતા;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરકા.
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતીતિ.
‘‘મમ ચ, ભન્તે, વચનેન ભગવતો પાદે સિરસા વન્દેય્યાસિ – ‘લખુમા નામ,ભન્તે,ઉપાસિકા ભગવતો પાદે સિરસા વન્દતી’તિ. અનચ્છરિયં ખો પનેતં, ભન્તે, યં મં ભગવા અઞ્ઞતરસ્મિં સામઞ્ઞફલે બ્યાકરેય્ય [બ્યાકરેય્યાતિ (?)]. તં ભગવા સકદાગામિફલે બ્યાકાસી’’તિ.
લખુમાવિમાનં દુતિયં.
૩. આચામદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘પિણ્ડાય ¶ ¶ તે ચરન્તસ્સ, તુણ્હીભૂતસ્સ તિટ્ઠતો;
દલિદ્દા કપણા નારી, પરાગારં અપસ્સિતા [અવસ્સિતા (સી.)].
‘‘યા તે અદાસિ આચામં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ;
સા હિત્વા માનુસં દેહં, કં નુ સા દિસતં ગતા’’તિ.
‘‘પિણ્ડાય મે ચરન્તસ્સ, તુણ્હીભૂતસ્સ તિટ્ઠતો;
દલિદ્દા કપણા નારી, પરાગારં અપસ્સિતા.
‘‘યા મે અદાસિ આચામં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ;
સા હિત્વા માનુસં દેહં, વિપ્પમુત્તા ઇતો ચુતા.
‘‘નિમ્માનરતિનો નામ, સન્તિ દેવા મહિદ્ધિકા;
તત્થ સા સુખિતા નારી, મોદતાચામદાયિકા’’તિ.
‘‘અહો ¶ દાનં વરાકિયા, કસ્સપે સુપ્પતિટ્ઠિતં;
પરાભતેન દાનેન, ઇજ્ઝિત્થ વત દક્ખિણા.
‘‘યા મહેસિત્તં કારેય્ય, ચક્કવત્તિસ્સ રાજિનો;
નારી સબ્બઙ્ગકલ્યાણી, ભત્તુ ચાનોમદસ્સિકા;
એતસ્સાચામદાનસ્સ ¶ , કલં નાગ્ઘતિ સોળસિં.
‘‘સતં ¶ નિક્ખા સતં અસ્સા, સતં અસ્સતરીરથા;
સતં કઞ્ઞાસહસ્સાનિ, આમુત્તમણિકુણ્ડલા;
એતસ્સાચામદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘન્તિ સોળસિં.
‘‘સતં હેમવતા નાગા, ઈસાદન્તા ઉરૂળ્હવા;
સુવણ્ણકચ્છા માતઙ્ગા, હેમકપ્પનવાસસા [હેમકપ્પનિવાસસા (સ્યા. ક.)];
એતસ્સાચામદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘતિ સોળસિં.
‘‘ચતુન્નમપિ ¶ દીપાનં, ઇસ્સરં યોધ કારયે;
એતસ્સાચામદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘતિ સોળસિ’’ન્તિ.
આચામદાયિકાવિમાનં તતિયં.
૪. ચણ્ડાલિવિમાનવત્થુ
‘‘ચણ્ડાલિ વન્દ પાદાનિ, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો;
તમેવ [તવેવ (સી.)] અનુકમ્પાય, અટ્ઠાસિ ઇસિસત્તમો [ઇસિસુત્તમો (સી.)].
‘‘અભિપ્પસાદેહિ મનં, અરહન્તમ્હિ તાદિનિ [તાદિને (સ્યા. ક.)];
ખિપ્પં પઞ્જલિકા વન્દ, પરિત્તં તવ જીવિત’’ન્તિ.
ચોદિતા ભાવિતત્તેન, સરીરન્તિમધારિના;
ચણ્ડાલી વન્દિ પાદાનિ, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
તમેનં અવધી ગાવી, ચણ્ડાલિં પઞ્જલિં ઠિતં;
નમસ્સમાનં સમ્બુદ્ધં, અન્ધકારે પભઙ્કરન્તિ.
‘‘ખીણાસવં ¶ વિગતરજં અનેજં, એકં અરઞ્ઞમ્હિ રહો નિસિન્નં;
દેવિદ્ધિપત્તા ઉપસઙ્કમિત્વા, વન્દામિ તં વીર મહાનુભાવ’’ન્તિ.
‘‘સુવણ્ણવણ્ણા જલિતા મહાયસા, વિમાનમોરુય્હ અનેકચિત્તા;
પરિવારિતા અચ્છરાસઙ્ગણેન [અચ્છરાનં ગણેન (સી.)], કા ત્વં સુભે દેવતે વન્દસે મમ’’ન્તિ.
‘‘અહં ¶ ભદ્દન્તે ચણ્ડાલી, તયા વીરેન [થેરેન (ક.)] પેસિતા;
વન્દિં ¶ અરહતો પાદે, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘સાહં વન્દિત્વા [વન્દિત્વ (સી.)] પાદાનિ, ચુતા ચણ્ડાલયોનિયા;
વિમાનં સબ્બતો ભદ્દં, ઉપપન્નમ્હિ નન્દને.
‘‘અચ્છરાનં ¶ સતસહસ્સં, પુરક્ખત્વાન [પુરક્ખિત્વા મં (સ્યા. ક.)] તિટ્ઠતિ;
તાસાહં પવરા સેટ્ઠા, વણ્ણેન યસસાયુના.
‘‘પહૂતકતકલ્યાણા, સમ્પજાના પટિસ્સતા [પતિસ્સતા (સી. સ્યા.)];
મુનિં કારુણિકં લોકે, તં ભન્તે વન્દિતુમાગતા’’તિ.
ઇદં વત્વાન ચણ્ડાલી, કતઞ્ઞૂ કતવેદિની;
વન્દિત્વા અરહતો પાદે, તત્થેવન્તરધાયથાતિ [તત્થેવન્તરધાયતીતિ (સ્યા. ક.)].
ચણ્ડાલિવિમાનં ચતુત્થં.
૫. ભદ્દિત્થિવિમાનવત્થુ
‘‘નીલા પીતા ચ કાળા ચ, મઞ્જિટ્ઠા [મઞ્જેટ્ઠા (સી.), મઞ્જટ્ઠા (પી.)] અથ લોહિતા;
ઉચ્ચાવચાનં વણ્ણાનં, કિઞ્જક્ખપરિવારિતા.
‘‘મન્દારવાનં પુપ્ફાનં, માલં ધારેસિ મુદ્ધનિ;
નયિમે અઞ્ઞેસુ કાયેસુ, રુક્ખા સન્તિ સુમેધસે.
‘‘કેન ¶ ¶ કાયં ઉપપન્ના, તાવતિંસં યસસ્સિની;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘ભદ્દિત્થિકાતિ [ભદ્દિત્થીતિ (સી.)] મં અઞ્ઞંસુ, કિમિલાયં ઉપાસિકા;
સદ્ધા સીલેન સમ્પન્ના, સંવિભાગરતા સદા.
‘‘અચ્છાદનઞ્ચ ભત્તઞ્ચ, સેનાસનં પદીપિયં;
અદાસિં ઉજુભૂતેસુ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ચાતુદ્દસિં ¶ પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
સઞ્ઞમા સંવિભાગા ચ, વિમાનં આવસામહં.
‘‘પાણાતિપાતા વિરતા, મુસાવાદા ચ સઞ્ઞતા;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરકા.
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ¶ ચક્ખુમતો, અપ્પમાદવિહારિની.
કતાવાસા કતકુસલા તતો ચુતા [કતાવકાસા કતકુસલા (ક.)],
સયં પભા અનુવિચરામિ નન્દનં.
‘‘ભિક્ખૂ ચાહં પરમહિતાનુકમ્પકે, અભોજયિં તપસ્સિયુગં મહામુનિં;
કતાવાસા કતકુસલા તતો ચુતા [કતાવકાસા કતકુસલા (ક.)], સયં પભા અનુવિચરામિ નન્દનં.
‘‘અટ્ઠઙ્ગિકં અપરિમિતં સુખાવહં, ઉપોસથં સતતમુપાવસિં અહં;
કતાવાસા કતકુસલા તતો ચુતા [કતાવકાસા કતકુસલા (ક.)], સયં પભા અનુવિચરામિ નન્દન’’ન્તિ.
ભદ્દિત્થિવિમાનં [ભદ્દિત્થિકાવિમાનં (સ્યા.)] પઞ્ચમં.
૬. સોણદિન્નાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન ¶ તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘સોણદિન્નાતિ મં અઞ્ઞંસુ, નાળન્દાયં ઉપાસિકા;
સદ્ધા સીલેન સમ્પન્ના, સંવિભાગરતા સદા.
‘‘અચ્છાદનઞ્ચ ભત્તઞ્ચ, સેનાસનં પદીપિયં;
અદાસિં ઉજુભૂતેસુ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
સઞ્ઞમા સંવિભાગા ચ, વિમાનં આવસામહં.
‘‘પાણાતિપાતા વિરતા, મુસાવાદા ચ સઞ્ઞતા;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરકા.
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે ¶ રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ¶ ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સોણદિન્નાવિમાનં છટ્ઠં.
૭. ઉપોસથાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ઉપોસથાતિ મં અઞ્ઞંસુ, સાકેતાયં ઉપાસિકા;
સદ્ધા સીલેન સમ્પન્ના, સંવિભાગરતા સદા.
‘‘અચ્છાદનઞ્ચ ભત્તઞ્ચ, સેનાસનં પદીપિયં;
અદાસિં ઉજુભૂતેસુ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
સઞ્ઞમા સંવિભાગા ચ, વિમાનં આવસામહં.
‘‘પાણાતિપાતા વિરતા, મુસાવાદા ચ સઞ્ઞતા;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરકા.
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ¶ ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘અભિક્ખણં ¶ નન્દનં સુત્વા, છન્દો મે ઉદપજ્જથ [ઉપપજ્જથ (બહૂસુ)];
તત્થ ચિત્તં પણિધાય, ઉપપન્નમ્હિ નન્દનં.
‘‘નાકાસિં ¶ સત્થુ વચનં, બુદ્ધસ્સાદિચ્ચબન્ધુનો;
હીને ચિત્તં પણિધાય, સામ્હિ પચ્છાનુતાપિની’’તિ.
‘‘કીવ ચિરં વિમાનમ્હિ, ઇધ વચ્છસુપોસથે [વસ્સસુપોસથે (સી.)];
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, યદિ જાનાસિ આયુનો’’તિ.
‘‘સટ્ઠિવસ્સસહસ્સાનિ ¶ [સટ્ઠિ સતસહસ્સાનિ (?)], તિસ્સો ચ વસ્સકોટિયો;
ઇધ ઠત્વા મહામુનિ, ઇતો ચુતા ગમિસ્સામિ;
મનુસ્સાનં સહબ્યત’’ન્તિ.
‘‘મા ત્વં ઉપોસથે ભાયિ, સમ્બુદ્ધેનાસિ બ્યાકતા;
સોતાપન્ના વિસેસયિ, પહીના તવ દુગ્ગતી’’તિ.
ઉપોસથાવિમાનં સત્તમં.
૮. નિદ્દાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘નિદ્દાતિ [સદ્ધાતિ (સી.)] મમં અઞ્ઞંસુ, રાજગહસ્મિં ઉપાસિકા;
સદ્ધા સીલેન સમ્પન્ના, સંવિભાગરતા સદા.
‘‘અચ્છાદનઞ્ચ ¶ ¶ ભત્તઞ્ચ, સેનાસનં પદીપિયં;
અદાસિં ઉજુભૂતેસુ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
સઞ્ઞમા સંવિભાગા ચ, વિમાનં આવસામહં.
‘‘પાણાતિપાતા ¶ વિરતા, મુસાવાદા ચ સઞ્ઞતા;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરકા.
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
નિદ્દાવિમાનં [સદ્ધાવિમાનં (સી.)] અટ્ઠમં.
૯. સુનિદ્દાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘સુનિદ્દાતિ ¶ [સુનન્દાતિ (સી.)] મં અઞ્ઞંસુ, રાજગહસ્મિં ઉપાસિકા;
સદ્ધા સીલેન સમ્પન્ના, સંવિભાગરતા સદા.
(યથા નિદ્દાવિમાનં તથા વિત્થારેતબ્બં.)
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે ¶ રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સુનિદ્દાવિમાનં નવમં.
૧૦. પઠમભિક્ખાદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા ¶ દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે.
‘‘અદ્દસં ¶ ¶ વિરજં બુદ્ધં, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
તસ્સ અદાસહં ભિક્ખં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમભિક્ખાદાયિકાવિમાનં દસમં.
૧૧. દુતિયભિક્ખાદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે.
‘‘અદ્દસં વિરજં ભિક્ખું, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
તસ્સ અદાસહં ભિક્ખં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે. ¶ … વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયભિક્ખાદાયિકાવિમાનં એકાદસમં.
ચિત્તલતાવગ્ગો દુતિયો નિટ્ઠિતો.
તસ્સુદ્દાનં –
દાસી ¶ ચેવ લખુમા ચ, અથ આચામદાયિકા;
ચણ્ડાલી ¶ ભદ્દિત્થી ચેવ [ભદ્દિત્થિકા ચ (સ્યા.)], સોણદિન્ના ઉપોસથા;
નિદ્દા ચેવ સુનિદ્દા ચ [નન્દા ચેવ સુનન્દા ચ (સી.)], દ્વે ચ ભિક્ખાય દાયિકા;
વગ્ગો તેન પવુચ્ચતીતિ.
ભાણવારં પઠમં નિટ્ઠિતં.
૩. પારિચ્છત્તકવગ્ગો
૧. ઉળારવિમાનવત્થુ
‘‘ઉળારો ¶ ¶ તે યસો વણ્ણો, સબ્બા ઓભાસતે દિસા;
નારિયો નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ, દેવપુત્તા અલઙ્કતા.
‘‘મોદેન્તિ પરિવારેન્તિ, તવ પૂજાય દેવતે;
સોવણ્ણાનિ વિમાનાનિ, તવિમાનિ સુદસ્સને.
‘‘તુવંસિ ઇસ્સરા તેસં, સબ્બકામસમિદ્ધિની;
અભિજાતા મહન્તાસિ, દેવકાયે પમોદસિ;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે;
દુસ્સીલકુલે સુણિસા અહોસિં, અસ્સદ્ધેસુ કદરિયેસુ અહં.
‘‘સદ્ધા સીલેન સમ્પન્ના, સંવિભાગરતા સદા;
પિણ્ડાય ચરમાનસ્સ, અપૂવં તે અદાસહં.
‘‘તદાહં ¶ સસ્સુયાચિક્ખિં, સમણો આગતો ઇધ;
તસ્સ અદાસહં પૂવં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘ઇતિસ્સા ¶ ¶ સસ્સુ પરિભાસિ, અવિનીતાસિ ત્વં [અવિનીતા તુવં (સી.)] વધુ;
ન મં સમ્પુચ્છિતું ઇચ્છિ, સમણસ્સ દદામહં.
‘‘તતો મે સસ્સુ કુપિતા, પહાસિ મુસલેન મં;
કૂટઙ્ગચ્છિ અવધિ મં, નાસક્ખિં જીવિતું ચિરં.
‘‘સા અહં કાયસ્સ ભેદા, વિપ્પમુત્તા તતો ચુતા;
દેવાનં તાવતિંસાનં, ઉપપન્ના સહબ્યતં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
ઉળારવિમાનં પઠમં.
૨. ઉચ્છુદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘ઓભાસયિત્વા ¶ ¶ પથવિં [પઠવિં (સી. સ્યા.)] સદેવકં, અતિરોચસિ ચન્દિમસૂરિયા વિય;
સિરિયા ચ વણ્ણેન યસેન તેજસા, બ્રહ્માવ દેવે તિદસે સહિન્દકે [સઇન્દકે (સી.)].
‘‘પુચ્છામિ તં ઉપ્પલમાલધારિની, આવેળિની કઞ્ચનસન્નિભત્તચે;
અલઙ્કતે ઉત્તમવત્થધારિની, કા ત્વં સુભે દેવતે વન્દસે મમં.
‘‘કિં ત્વં પુરે કમ્મમકાસિ અત્તના, મનુસ્સભૂતા પુરિમાય જાતિયા;
દાનં સુચિણ્ણં અથ સીલસંયમં [સઞ્ઞમં (સી.)], કેનૂપપન્ના ¶ સુગતિં યસસ્સિની;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘ઇદાનિ ¶ ભન્તે ઇમમેવ ગામં [ગામે (સ્યા. ક.)], પિણ્ડાય અમ્હાકં ઘરં ઉપાગમિ;
તતો તે ઉચ્છુસ્સ અદાસિ ખણ્ડિકં, પસન્નચિત્તા અતુલાય પીતિયા.
‘‘સસ્સુ ચ પચ્છા અનુયુઞ્જતે મમં, કહં [કહં મે (પી.)] નુ ઉચ્છું વધુકે અવાકિરિ [અવાકરિ (સ્યા. ક.)];
ન છડ્ડિતં નો પન ખાદિતં મયા, સન્તસ્સ ભિક્ખુસ્સ સયં અદાસહં.
‘‘તુય્હંન્વિદં [તુય્હં નુ ઇદં (સ્યા.)] ઇસ્સરિયં અથો મમ, ઇતિસ્સા સસ્સુ પરિભાસતે મમં;
પીઠં ગહેત્વા પહારં અદાસિ મે, તતો ચુતા કાલકતામ્હિ દેવતા.
‘‘તદેવ કમ્મં કુસલં કતં મયા, સુખઞ્ચ કમ્મં અનુભોમિ અત્તના;
દેવેહિ સદ્ધિં પરિચારયામહં, મોદામહં કામગુણેહિ પઞ્ચહિ.
‘‘તદેવ કમ્મં કુસલં કતં મયા, સુખઞ્ચ કમ્મં અનુભોમિ અત્તના;
દેવિન્દગુત્તા ¶ તિદસેહિ રક્ખિતા, સમપ્પિતા કામગુણેહિ પઞ્ચહિ.
‘‘એતાદિસં પુઞ્ઞફલં અનપ્પકં, મહાવિપાકા મમ ઉચ્છુદક્ખિણા;
દેવેહિ સદ્ધિં પરિચારયામહં, મોદામહં કામગુણેહિ પઞ્ચહિ.
‘‘એતાદિસં ¶ પુઞ્ઞફલં અનપ્પકં, મહાજુતિકા મમ ઉચ્છુદક્ખિણા;
દેવિન્દગુત્તા તિદસેહિ રક્ખિતા, સહસ્સનેત્તોરિવ નન્દને વને.
‘‘તુવઞ્ચ ¶ ભન્તે અનુકમ્પકં વિદું, ઉપેચ્ચ વન્દિં કુસલઞ્ચ પુચ્છિસં;
તતો તે ઉચ્છુસ્સ અદાસિ ખણ્ડિકં, પસન્નચિતા અતુલાય પીતિયા’’તિ.
ઉચ્છુદાયિકાવિમાનં દુતિયં.
૩. પલ્લઙ્કવિમાનવત્થુ
‘‘પલ્લઙ્કસેટ્ઠે ¶ ¶ મણિસોણ્ણચિત્તે, પુપ્ફાભિકિણ્ણે સયને ઉળારે;
તત્થચ્છસિ દેવિ મહાનુભાવે, ઉચ્ચાવચા ઇદ્ધિ વિકુબ્બમાના.
‘‘ઇમા ચ તે અચ્છરાયો સમન્તતો, નચ્ચન્તિ ¶ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ;
દેવિદ્ધિપત્તાસિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, અડ્ઢે કુલે સુણિસા અહોસિં;
અક્કોધના ભત્તુવસાનુવત્તિની, ઉપોસથે અપ્પમત્તા અહોસિં [અપ્પમત્તા ઉપોસથે (સ્યા. ક.)].
‘‘મનુસ્સભૂતા દહરા અપાપિકા [દહરાસ’પાપિકા (સી.)], પસન્નચિત્તા પતિમાભિરાધયિં;
દિવા ચ રત્તો ચ મનાપચારિની, અહં પુરે સીલવતી અહોસિં.
‘‘પાણાતિપાતા ¶ વિરતા અચોરિકા, સંસુદ્ધકાયા સુચિબ્રહ્મચારિની;
અમજ્જપા નો ચ મુસા અભાણિં, સિક્ખાપદેસુ પરિપૂરકારિની.
‘‘ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, પસન્નમાનસા અહં [અતિપસન્નમાનસા (ક.)].
‘‘અટ્ઠઙ્ગુપેતં અનુધમ્મચારિની, ઉપોસથં ¶ પીતિમના ઉપાવસિં;
ઇમઞ્ચ અરિયં અટ્ઠઙ્ગવરેહુપેતં, સમાદિયિત્વા કુસલં સુખુદ્રયં;
પતિમ્હિ કલ્યાણી વસાનુવત્તિની, અહોસિં પુબ્બે સુગતસ્સ સાવિકા.
‘‘એતાદિસં કુસલં જીવલોકે, કમ્મં કરિત્વાન વિસેસભાગિની;
કાયસ્સ ભેદા અભિસમ્પરાયં, દેવિદ્ધિપત્તા સુગતિમ્હિ આગતા.
‘‘વિમાનપાસાદવરે મનોરમે, પરિવારિતા અચ્છરાસઙ્ગણેન;
સયંપભા દેવગણા રમેન્તિ મં, દીઘાયુકિં દેવવિમાનમાગત’’ન્તિ;
પલ્લઙ્કવિમાનં તતિયં.
૪. લતાવિમાનવત્થુ
લતા ¶ ચ સજ્જા પવરા ચ દેવતા, અચ્ચિમતી [અચ્ચિમુખી (સી.), અચ્છિમતી (પી. ક.) અચ્છિમુતી (સ્યા.)] રાજવરસ્સ સિરીમતો;
સુતા ચ રઞ્ઞો વેસ્સવણસ્સ ધીતા, રાજીમતી ધમ્મગુણેહિ સોભથ.
પઞ્ચેત્થ ¶ ¶ નારિયો આગમંસુ ન્હાયિતું, સીતોદકં ઉપ્પલિનિં સિવં નદિં;
તા ¶ તત્થ ન્હાયિત્વા રમેત્વા દેવતા, નચ્ચિત્વા ગાયિત્વા સુતા લતં બ્રવિ [બ્રુવી (સી.)].
‘‘પુચ્છામિ તં ઉપ્પલમાલધારિનિ, આવેળિનિ કઞ્ચનસન્નિભત્તચે;
તિમિરતમ્બક્ખિ નભેવ સોભને, દીઘાયુકી કેન કતો યસો તવ.
‘‘કેનાસિ ભદ્દે પતિનો પિયતરા, વિસિટ્ઠકલ્યાણિતરસ્સુ રૂપતો;
પદક્ખિણા નચ્ચગીતવાદિતે, આચિક્ખ નો ત્વં નરનારિપુચ્છિતા’’તિ.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, ઉળારભોગે કુલે સુણિસા અહોસિં;
અક્કોધના ભત્તુવસાનુવત્તિની, ઉપોસથે અપ્પમત્તા અહોસિં.
‘‘મનુસ્સભૂતા ¶ દહરા અપાપિકા [દહરાસ’પાપિકા (સી.)], પસન્નચિત્તા પતિમાભિરાધયિં;
સદેવરં સસ્સસુરં સદાસકં, અભિરાધયિં તમ્હિ કતો યસો મમ.
‘‘સાહં તેન કુસલેન કમ્મુના, ચતુબ્ભિ ઠાનેહિ વિસેસમજ્ઝગા;
આયુઞ્ચ ¶ વણ્ણઞ્ચ સુખં બલઞ્ચ, ખિડ્ડારતિં પચ્ચનુભોમનપ્પકં.
‘‘સુતં નુ તં ભાસતિ યં અયં લતા, યં નો અપુચ્છિમ્હ અકિત્તયી નો;
પતિનો કિરમ્હાકં વિસિટ્ઠ નારીનં, ગતી ચ તાસં પવરા ચ દેવતા.
‘‘પતીસુ ¶ ધમ્મં પચરામ સબ્બા, પતિબ્બતા યત્થ ભવન્તિ ઇત્થિયો;
પતીસુ ધમ્મં પચરિત્વ [પચરિત્વાન (ક.)] સબ્બા, લચ્છામસે ભાસતિ યં અયં લતા.
‘‘સીહો યથા પબ્બતસાનુગોચરો, મહિન્ધરં પબ્બતમાવસિત્વા;
પસય્હ હન્ત્વા ઇતરે ચતુપ્પદે, ખુદ્દે મિગે ખાદતિ મંસભોજનો.
‘‘તથેવ સદ્ધા ઇધ અરિયસાવિકા, ભત્તારં નિસ્સાય પતિં અનુબ્બતા;
કોધં વધિત્વા અભિભુય્ય મચ્છરં, સગ્ગમ્હિ સા મોદતિ ધમ્મચારિની’’તિ.
લતાવિમાનં ચતુત્થં.
૫. ગુત્તિલવિમાનં
૧. વત્થુત્તમદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘સત્તતન્તિં ¶ સુમધુરં, રામણેય્યં અવાચયિં;
સો ¶ મં રઙ્ગમ્હિ અવ્હેતિ, ‘સરણં મે હોહિ કોસિયા’તિ.
‘‘અહં ¶ તે સરણં હોમિ, અહમાચરિયપૂજકો;
ન તં જયિસ્સતિ સિસ્સો, સિસ્સમાચરિય જેસ્સસી’’તિ.
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ ¶ તં દેવિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતા;
પઞ્હં પુટ્ઠા વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘વત્થુત્તમદાયિકા નારી, પવરા હોતિ નરેસુ નારીસુ;
એવં પિયરૂપદાયિકા મનાપં, દિબ્બં સા લભતે ઉપેચ્ચ ઠાનં.
‘‘તસ્સા ¶ મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા [અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં પવરા, (સ્યા.)] પસ્સ ¶ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતા યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
(અનન્તરં ચતુરવિમાનં યથા વત્થુદાયિકાવિમાનં તથા વિત્થારેતબ્બં [( ) નત્થિ સી. પોત્થકે])
૨. પુપ્ફુત્તમદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘પુપ્ફુત્તમદાયિકા નારી, પવરા હોતિ નરેસુ નારીસુ;
એવં પિયરૂપદાયિકા મનાપં, દિબ્બં સા લભતે ઉપેચ્ચ ઠાનં.
‘‘તસ્સા ¶ ¶ મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૩. ગન્ધુત્તમદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ¶ ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ગન્ધુત્તમદાયિકા નારી, પવરા હોતિ નરેસુ નારીસુ;
એવં પિયરૂપદાયિકા મનાપં, દિબ્બં સા લભતે ઉપેચ્ચ ઠાનં.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૪. ફલુત્તમદાયિકાવિમાનવત્થુ (૩)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા ¶ દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ફલુત્તમદાયિકા નારી, પવરા હોતિ નરેસુ નારીસુ;
એવં પિયરૂપદાયિકા મનાપં, દિબ્બં સા લભતે ઉપેચ્ચ ઠાનં.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૫. રસુત્તમદાયિકાવિમાનવત્થુ (૪)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન ¶ તેતાદિસો વણ્ણો…પે… યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવિ મહાનુભાવે…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘રસુત્તમદાયિકા નારી, પવરા ¶ હોતિ નરેસુ નારીસુ;
એવં પિયરૂપદાયિકા મનાપં, દિબ્બં સા લભતે ઉપેચ્ચ ઠાનં.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૬. ગન્ધપઞ્ચઙ્ગુલિકદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ગન્ધપઞ્ચઙ્ગુલિકં અહમદાસિં, કસ્સપસ્સ ભગવતો થૂપમ્હિ;
એવં પિયરૂપદાયિકા મનાપં, દિબ્બં સા લભતે ઉપેચ્ચ ઠાનં.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં ¶ , પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
(અનન્તરં ¶ ચતુરવિમાનં યથા ગન્ધપઞ્ચઙ્ગુલિકદાયિકાવિમાનં તથા વિત્થારેતબ્બં [( ) નત્થિ સી. પોત્થકે] )
૭. એકૂપોસથવિમાનવત્થુ (૧)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે…યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ભિક્ખૂ ચ અહં ભિક્ખુનિયો ચ, અદ્દસાસિં પન્થપટિપન્ને;
તેસાહં ધમ્મં સુત્વાન, એકૂપોસથં ઉપવસિસ્સં.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૮. ઉદકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨)
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ ¶ વણ્ણેન…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ઉદકે ¶ ઠિતા ઉદકમદાસિં, ભિક્ખુનો ચિત્તેન વિપ્પસન્નેન;
એવં પિયરૂપદાયિકા મનાપં, દિબ્બં સા લભતે ઉપેચ્ચ ઠાનં.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૯. ઉપટ્ઠાનવિમાનવત્થુ (૩)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા ¶ દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘સસ્સુઞ્ચાહં સસુરઞ્ચ, ચણ્ડિકે કોધને ચ ફરુસે ચ;
અનુસૂયિકા ઉપટ્ઠાસિં [સૂપટ્ઠાસિં (સી.)], અપ્પમત્તા ¶ સકેન સીલેન.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૧૦. અપરકમ્મકારિનીવિમાનવત્થુ (૪)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘પરકમ્મકરી [પરકમ્મકારિની (સ્યા.) પરકમ્મકારી (પી.) અપરકમ્મકારિની (ક.)] આસિં, અત્થેનાતન્દિતા દાસી;
અક્કોધનાનતિમાનિની [અનતિમાની (સી. સ્યા.)], સંવિભાગિની સકસ્સ ભાગસ્સ.
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ ¶ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
૧૧. ખીરોદનદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન ¶ તેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ખીરોદનં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ;
એવં કરિત્વા કમ્મં, સુગતિં ઉપપજ્જ મોદામિ.
‘‘તસ્સા ¶ મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
(અનન્તરં પઞ્ચવીસતિવિમાનં યથા ખીરોદનદાયિકાવિમાનં તથા વિત્થારેતબ્બં) [( ) નત્થિ સી. પોત્થકે]
૧૨. ફાણિતદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧)
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ¶ સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ફાણિતં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે…’’.
૧૩. ઉચ્છુખણ્ડિકદાયિકાવત્થુ (૨)
ઉચ્છુખણ્ડિકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૧૪. તિમ્બરુસકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૩)
તિમ્બરુસકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૧૫. કક્કારિકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૪)
કક્કારિકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૧૬. એળાલુકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૫)
એળાલુકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૧૭. વલ્લિફલદાયિકાવિમાનવત્થુ(૬)
વલ્લિફલં ¶ અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૧૮. ફારુસકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૭)
ફારુસકં ¶ અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૧૯. હત્થપ્પતાપકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૮)
હત્થપ્પતાપકં ¶ અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૦. સાકમુટ્ઠિદાયિકાવિમાનવત્થુ (૯)
સાકમુટ્ઠિં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પન્થપટિપન્નસ્સ…પે….
૨૧. પુપ્ફકમુટ્ઠિદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૦)
પુપ્ફકમુટ્ઠિં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૨. મૂલકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૧)
મૂલકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૩. નિમ્બમુટ્ઠિદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૨)
નિમ્બમુટ્ઠિં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૪. અમ્બકઞ્જિકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૩)
અમ્બકઞ્જિકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૫. દોણિનિમ્મજ્જનિદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૪)
દોણિનિમ્મજ્જનિં [દોણિનિમ્મુજ્જનં (સ્યા.)] અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૬. કાયબન્ધનદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૫)
કાયબન્ધનં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૭. અંસબદ્ધકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૬)
અંસબદ્ધકં ¶ [અંસવટ્ટકં (સી.), અંસબન્ધનં (ક.)] અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૮. આયોગપટ્ટદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૭)
આયોગપટ્ટં ¶ અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૨૯. વિધૂપનદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૮)
વિધૂપનં ¶ અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૩૦. તાલવણ્ટદાયિકાવિમાનવત્થુ (૧૯)
તાલવણ્ટં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૩૧. મોરહત્થદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨૦)
મોરહત્થં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૩૨. છત્તદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨૧)
છત્તં [છત્તઞ્ચ (ક.)] અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૩૩. ઉપાહનદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨૨)
ઉપાહનં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૩૪. પૂવદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨૩)
પૂવં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૩૫. મોદકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨૪)
મોદકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
૩૬. સક્ખલિકદાયિકાવિમાનવત્થુ (૨૫)
‘‘સક્ખલિકં [સક્ખલિં (સી. સ્યા.)] અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ…પે….
‘‘તસ્સા મે પસ્સ વિમાનં, અચ્છરા કામવણ્ણિનીહમસ્મિ;
અચ્છરાસહસ્સસ્સાહં, પવરા પસ્સ પુઞ્ઞાનં વિપાકં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘સ્વાગતં વત મે અજ્જ, સુપ્પભાતં સુહુટ્ઠિતં [સુવુટ્ઠિતં (સી.)];
યં અદ્દસામિ [અદ્દસં (સી. સ્યા.), અદ્દસાસિં (પી.)] દેવતાયો, અચ્છરા કામવણ્ણિનિયો [કામવણ્ણિયો (સી.)].
‘‘ઇમાસાહં ¶ [તાસાહં (સ્યા. ક.)] ધમ્મં સુત્વા [સુત્વાન (સ્યા. ક.)], કાહામિ કુસલં બહું.
દાનેન સમચરિયાય, સઞ્ઞમેન દમેન ચ;
સ્વાહં તત્થ ગમિસ્સામિ [તત્થેવ ગચ્છામિ (ક.)], યત્થ ગન્ત્વા ન સોચરે’’તિ.
ગુત્તિલવિમાનં પઞ્ચમં.
૬. દદ્દલ્લવિમાનવત્થુ
‘‘દદ્દલ્લમાના ¶ ¶ [દદ્દળ્હમાના (ક.)] વણ્ણેન, યસસા ચ યસસ્સિની;
સબ્બે દેવે તાવતિંસે, વણ્ણેન અતિરોચસિ.
‘‘દસ્સનં નાભિજાનામિ, ઇદં પઠમદસ્સનં;
કસ્મા કાયા નુ આગમ્મ, નામેન ભાસસે મમ’’ન્તિ.
‘‘અહં ભદ્દે સુભદ્દાસિં, પુબ્બે માનુસકે ભવે;
સહભરિયા ચ તે આસિં, ભગિની ચ કનિટ્ઠિકા.
‘‘સા અહં કાયસ્સ ભેદા, વિપ્પમુત્તા તતો ચુતા;
નિમ્માનરતીનં દેવાનં, ઉપપન્ના સહબ્યત’’ન્તિ.
‘‘પહૂતકતકલ્યાણા, તે દેવે યન્તિ પાણિનો;
યેસં ત્વં કિત્તયિસ્સસિ, સુભદ્દે જાતિમત્તનો.
‘‘અથ [કથં (સી. સ્યા.)] ત્વં કેન વણ્ણેન, કેન વા અનુસાસિતા;
કીદિસેનેવ દાનેન, સુબ્બતેન યસસ્સિની.
‘‘યસં એતાદિસં પત્તા, વિસેસં વિપુલમજ્ઝગા;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘અટ્ઠેવ પિણ્ડપાતાનિ, યં દાનં અદદં પુરે;
દક્ખિણેય્યસ્સ સઙ્ઘસ્સ, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘અહં ¶ તયા બહુતરે ભિક્ખૂ, સઞ્ઞતે બ્રહ્મચારયો [બ્રહ્મચરિનો (સ્યા.), બ્રહ્મચારિયે (પી. ક.)];
તપ્પેસિં અન્નપાનેન, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તયા ¶ ¶ બહુતરં દત્વા, હીનકાયૂપગા અહં [અહું (ક. સી.)];
કથં ત્વં અપ્પતરં દત્વા, વિસેસં વિપુલમજ્ઝગા;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘મનોભાવનીયો ¶ ભિક્ખુ, સન્દિટ્ઠો મે પુરે અહુ;
તાહં ભત્તેન [ભદ્દે (ક.)] નિમન્તેસિં, રેવતં અત્તનટ્ઠમં.
‘‘સો મે અત્થપુરેક્ખારો, અનુકમ્પાય રેવતો;
સઙ્ઘે દેહીતિ મંવોચ, તસ્સાહં વચનં કરિં.
‘‘સા દક્ખિણા સઙ્ઘગતા, અપ્પમેય્યે પતિટ્ઠિતા;
પુગ્ગલેસુ તયા દિન્નં, ન તં તવ મહપ્ફલ’’ન્તિ.
‘‘ઇદાનેવાહં જાનામિ, સઙ્ઘે દિન્નં મહપ્ફલં;
સાહં ગન્ત્વા મનુસ્સત્તં, વદઞ્ઞૂ વીતમચ્છરા;
સઙ્ઘે દાનાનિ દસ્સામિ [સઙ્ઘે દાનં દસ્સામિહં (સ્યા.)], અપ્પમત્તા પુનપ્પુન’’ન્તિ.
‘‘કા એસા દેવતા ભદ્દે, તયા મન્તયતે સહ;
સબ્બે દેવે તાવતિંસે, વણ્ણેન અતિરોચતી’’તિ.
‘‘મનુસ્સભૂતા દેવિન્દ, પુબ્બે માનુસકે ભવે;
સહભરિયા ચ મે આસિ, ભગિની ચ કનિટ્ઠિકા;
સઙ્ઘે દાનાનિ દત્વાન, કતપુઞ્ઞા વિરોચતી’’તિ.
‘‘ધમ્મેન પુબ્બે ભગિની, તયા ભદ્દે વિરોચતિ;
યં સઙ્ઘમ્હિ અપ્પમેય્યે, પતિટ્ઠાપેસિ દક્ખિણં.
‘‘પુચ્છિતો હિ મયા બુદ્ધો, ગિજ્ઝકૂટમ્હિ પબ્બતે;
વિપાકં ¶ સંવિભાગસ્સ, યત્થ દિન્નં મહપ્ફલં.
‘‘યજમાનાનં મનુસ્સાનં, પુઞ્ઞપેક્ખાન પાણિનં;
કરોતં ઓપધિકં પુઞ્ઞં, યત્થ દિન્નં મહપ્ફલં.
‘‘તં ¶ મે બુદ્ધો વિયાકાસિ, જાનં કમ્મફલં સકં;
વિપાકં સંવિભાગસ્સ, યત્થ દિન્નં મહપ્ફલં.
[વિ. વ. ૭૫૦; કથા. ૭૯૮] ‘‘ચત્તારો ચ પટિપન્ના, ચત્તારો ચ ફલે ઠિતા;
એસ સઙ્ઘો ઉજુભૂતો, પઞ્ઞાસીલસમાહિતો.
[વિ. વ. ૭૫૧; કથા. ૭૯૮] ‘‘યજમાનાનં મનુસ્સાનં, પુઞ્ઞપેક્ખાન પાણિનં;
કરોતં ઓપધિકં પુઞ્ઞં, સઙ્ઘે દિન્નં મહપ્ફલં.
[વિ. વ. ૭૫૨; કથા. ૭૯૮] ‘‘એસો ¶ હિ સઙ્ઘો વિપુલો મહગ્ગતો, એસપ્પમેય્યો ઉદધીવ સાગરો;
એતે હિ સેટ્ઠા નરવીરસાવકા, પભઙ્કરા ધમ્મમુદીરયન્તિ [ધમ્મકથં ઉદીરયન્તિ (સ્યા.)].
[વિ. વ. ૭૫૩; કથા. ૭૯૮] ‘‘તેસં ¶ સુદિન્નં સુહુતં સુયિટ્ઠં, યે સઙ્ઘમુદ્દિસ્સ દદન્તિ દાનં;
સા દક્ખિણા સઙ્ઘગતા પતિટ્ઠિતા, મહપ્ફલા લોકવિદૂન [લોકવિદૂહિ (સ્યા. ક.)] વણ્ણિતા.
[વિ. વ. ૭૫૪; કથા. ૭૯૮] ‘‘એતાદિસં યઞ્ઞમનુસ્સરન્તા [પુઞ્ઞમનુસ્સરન્તા (સ્યા. ક.)], યે વેદજાતા વિચરન્તિ લોકે;
વિનેય્ય મચ્છેરમલં સમૂલં, અનિન્દિતા ¶ સગ્ગમુપેન્તિ ઠાન’’ન્તિ.
દદ્દલ્લવિમાનં [દદ્દળ્હવિમાનં (ક.)] છટ્ઠં.
૭. પેસવતીવિમાનવત્થુ
‘‘ફલિકરજતહેમજાલછન્નં ¶ , વિવિધચિત્રતલમદ્દસં સુરમ્મં;
બ્યમ્હં સુનિમ્મિતં તોરણૂપપન્નં, રુચકુપકિણ્ણમિદં સુભં વિમાનં.
‘‘ભાતિ ¶ ચ દસ દિસા નભેવ સુરિયો, સરદે તમોનુદો સહસ્સરંસી;
તથા તપતિમિદં તવ વિમાનં, જલમિવ ધૂમસિખો નિસે નભગ્ગે.
‘‘મુસતીવ નયનં સતેરતાવ [સતેરિતાવ (સ્યા. ક.)], આકાસે ઠપિતમિદં મનુઞ્ઞં;
વીણામુરજસમ્મતાળઘુટ્ઠં, ઇદ્ધં ઇન્દપુરં યથા તવેદં.
‘‘પદુમકુમુદુપ્પલકુવલયં, યોધિક [યૂધિક (સી.)] બન્ધુકનોજકા [યોથિકા ભણ્ડિકા નોજકા (સ્યા.)] ચ સન્તિ;
સાલકુસુમિતપુપ્ફિતા અસોકા, વિવિધદુમગ્ગસુગન્ધસેવિતમિદં.
‘‘સળલલબુજભુજક [સુજક (સી. સ્યા.)] સંયુત્તા [સઞ્ઞતા (સી.)], કુસકસુફુલ્લિતલતાવલમ્બિનીહિ ¶ ;
મણિજાલસદિસા યસસ્સિની, રમ્મા પોક્ખરણી ઉપટ્ઠિતા તે.
‘‘ઉદકરુહા ચ યેત્થિ પુપ્ફજાતા, થલજા યે ચ સન્તિ રુક્ખજાતા;
માનુસકામાનુસ્સકા ચ દિબ્બા, સબ્બે તુય્હં નિવેસનમ્હિ જાતા.
‘‘કિસ્સ સંયમદમસ્સયં વિપાકો, કેનાસિ કમ્મફલેનિધૂપપન્ના;
યથા ચ તે અધિગતમિદં વિમાનં, તદનુપદં અવચાસિળારપમ્હે’’તિ [પખુમેતિ (સી.)].
‘‘યથા ¶ ચ મે અધિગતમિદં વિમાનં, કોઞ્ચમયૂરચકોર [ચઙ્કોર (ક.)] સઙ્ઘચરિતં;
દિબ્ય [દિબ્બ (સી. પી.)] પિલવહંસરાજચિણ્ણં, દિજકારણ્ડવકોકિલાભિનદિતં.
‘‘નાનાસન્તાનકપુપ્ફરુક્ખવિવિધા, પાટલિજમ્બુઅસોકરુક્ખવન્તં;
યથા ચ મે અધિગતમિદં વિમાનં, તં ¶ તે પવેદયામિ [પવદિસ્સામિ (સી.), પવેદિસ્સામિ (પી.)] સુણોહિ ભન્તે.
‘‘મગધવરપુરત્થિમેન ¶ , નાળકગામો નામ અત્થિ ભન્તે;
તત્થ અહોસિં પુરે સુણિસા, પેસવતીતિ [સેસવતીતિ (સી. સ્યા.)] તત્થ જાનિંસુ મમં.
‘‘સાહમપચિતત્થધમ્મકુસલં ¶ , દેવમનુસ્સપૂજિતં મહન્તં;
ઉપતિસ્સં નિબ્બુતમપ્પમેય્યં, મુદિતમના કુસુમેહિ અબ્ભુકિરિં [અબ્ભોકિરિં (સી. સ્યા. પી. ક.)].
‘‘પરમગતિગતઞ્ચ પૂજયિત્વા, અન્તિમદેહધરં ઇસિં ઉળારં;
પહાય માનુસકં સમુસ્સયં, તિદસગતા ઇધ માવસામિ ઠાન’’ન્તિ.
પેસવતીવિમાનં સત્તમં.
૮. મલ્લિકાવિમાનવત્થુ
‘‘પીતવત્થે ¶ પીતધજે, પીતાલઙ્કારભૂસિતે;
પીતન્તરાહિ વગ્ગૂહિ, અપિળન્ધાવ સોભસિ.
‘‘કા ¶ કમ્બુકાયૂરધરે [કકમ્બુકાયુરધરે (સ્યા.)], કઞ્ચનાવેળભૂસિતે;
હેમજાલકસઞ્છન્ને [પચ્છન્ને (સી.)], નાનારતનમાલિની.
‘‘સોવણ્ણમયા લોહિતઙ્ગમયા [લોહિતઙ્કમયા (સી. સ્યા.)] ચ, મુત્તામયા ¶ વેળુરિયમયા ચ;
મસારગલ્લા સહલોહિતઙ્ગા [સહલોહિતઙ્કા (સી.), સહલોહિતકા (સ્યા.)], પારેવતક્ખીહિ મણીહિ ચિત્તતા.
‘‘કોચિ કોચિ એત્થ મયૂરસુસ્સરો, હંસસ્સ રઞ્ઞો કરવીકસુસ્સરો;
તેસં સરો સુય્યતિ વગ્ગુરૂપો, પઞ્ચઙ્ગિકં તૂરિયમિવપ્પવાદિતં.
‘‘રથો ચ તે સુભો વગ્ગુ [વગ્ગૂ (સ્યા.)], નાનારતનચિત્તિતો [નાનારતનચિત્તઙ્ગો (સ્યા.)];
નાનાવણ્ણાહિ ધાતૂહિ, સુવિભત્તોવ સોભતિ.
‘‘તસ્મિં રથે કઞ્ચનબિમ્બવણ્ણે, યા ત્વં [યત્થ (ક. સી. સ્યા. ક.)] ઠિતા ભાસસિ મં પદેસં;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘સોવણ્ણજાલં મણિસોણ્ણચિત્તિતં [વિચિત્તં (ક.), ચિત્તં (સી. સ્યા.)], મુત્તાચિતં હેમજાલેન છન્નં [સઞ્છન્નં (ક.)];
પરિનિબ્બુતે ગોતમે અપ્પમેય્યે, પસન્નચિત્તા અહમાભિરોપયિં.
‘‘તાહં કમ્મં કરિત્વાન, કુસલં બુદ્ધવણ્ણિતં;
અપેતસોકા સુખિતા, સમ્પમોદામનામયા’’તિ.
મલ્લિકાવિમાનં અટ્ઠમં.
૯. વિસાલક્ખિવિમાનવત્થુ
‘‘કા ¶ ¶ ¶ નામ ત્વં વિસાલક્ખિ [વિસાલક્ખી (સ્યા.)], રમ્મે ચિત્તલતાવને;
સમન્તા અનુપરિયાસિ, નારીગણપુરક્ખતા [પુરક્ખિતા (સ્યા. ક.)].
‘‘યદા ¶ દેવા તાવતિંસા, પવિસન્તિ ઇમં વનં;
સયોગ્ગા સરથા સબ્બે, ચિત્રા હોન્તિ ઇધાગતા.
‘‘તુય્હઞ્ચ ઇધ પત્તાય, ઉય્યાને વિચરન્તિયા;
કાયે ન દિસ્સતી ચિત્તં, કેન રૂપં તવેદિસં;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘યેન કમ્મેન દેવિન્દ, રૂપં મય્હં ગતી ચ મે;
ઇદ્ધિ ચ આનુભાવો ચ, તં સુણોહિ પુરિન્દદ.
‘‘અહં રાજગહે રમ્મે, સુનન્દા નામુપાસિકા;
સદ્ધા સીલેન સમ્પન્ના, સંવિભાગરતા સદા.
‘‘અચ્છાદનઞ્ચ ભત્તઞ્ચ, સેનાસનં પદીપિયં;
અદાસિં ઉજુભૂતેસુ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ચાતુદ્દસિં [ચતુદ્દસિં (પી. ક.)] પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
સઞ્ઞમા સંવિભાગા ચ, વિમાનં આવસામહં.
‘‘પાણાતિપાતા વિરતા, મુસાવાદા ચ સઞ્ઞતા;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરકા.
‘‘પઞ્ચસિક્ખાપદે રતા, અરિયસચ્ચાન કોવિદા;
ઉપાસિકા ચક્ખુમતો, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘તસ્સા ¶ ¶ મે ઞાતિકુલા દાસી [ઞાતિકુલં આસી (સ્યા. ક.)], સદા માલાભિહારતિ;
તાહં ભગવતો થૂપે, સબ્બમેવાભિરોપયિં.
‘‘ઉપોસથે ચહં ગન્ત્વા, માલાગન્ધવિલેપનં;
થૂપસ્મિં અભિરોપેસિં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન દેવિન્દ, રૂપં મય્હં ગતી ચ મે;
ઇદ્ધી ચ આનુભાવો ચ, યં માલં અભિરોપયિં.
‘‘યઞ્ચ સીલવતી આસિં, ન તં તાવ વિપચ્ચતિ;
આસા ચ પન મે દેવિન્દ, સકદાગામિની સિય’’ન્તિ.
વિસાલક્ખિવિમાનં નવમં.
૧૦. પારિચ્છત્તકવિમાનવત્થુ
‘‘પારિચ્છત્તકે ¶ કોવિળારે, રમણીયે મનોરમે;
દિબ્બમાલં ગન્થમાના, ગાયન્તી સમ્પમોદસિ.
‘‘તસ્સા તે નચ્ચમાનાય, અઙ્ગમઙ્ગેહિ સબ્બસો;
દિબ્બા સદ્દા નિચ્છરન્તિ, સવનીયા મનોરમા.
‘‘તસ્સા તે નચ્ચમાનાય, અઙ્ગમઙ્ગેહિ સબ્બસો;
દિબ્બા ગન્ધા પવાયન્તિ, સુચિગન્ધા મનોરમા.
‘‘વિવત્તમાના કાયેન, યા વેણીસુ પિળન્ધના.
તેસં સુય્યતિ નિગ્ઘોસો, તૂરિયે પઞ્ચઙ્ગિકે યથા.
‘‘વટંસકા વાતધુતા [વાતધૂતા (સી. સ્યા.)], વાતેન સમ્પકમ્પિતા;
તેસં સુય્યતિ નિગ્ઘોસો, તૂરિયે પઞ્ચઙ્ગિકે યથા.
‘‘યાપિ ¶ તે સિરસ્મિં માલા, સુચિગન્ધા મનોરમા;
વાતિ ¶ ગન્ધો દિસા સબ્બા, રુક્ખો મઞ્જૂસકો યથા.
‘‘ઘાયસે તં સુચિગન્ધં [સુચિં ગન્ધં (સી.)], રૂપં પસ્સસિ અમાનુસં [માનુસં (પી.)];
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘પભસ્સરં અચ્ચિમન્તં, વણ્ણગન્ધેન સંયુતં;
અસોકપુપ્ફમાલાહં, બુદ્ધસ્સ ઉપનામયિં.
‘‘તાહં કમ્મં કરિત્વાન, કુસલં બુદ્ધવણ્ણિતં;
અપેતસોકા સુખિતા, સમ્પમોદામનામયા’’તિ.
પારિચ્છત્તકવિમાનં દસમં.
પારિચ્છત્તકવગ્ગો તતિયો નિટ્ઠિતો.
તસ્સુદ્દાનં ¶ –
ઉળારો ઉચ્છુ પલ્લઙ્કો, લતા ચ ગુત્તિલેન ચ;
દદ્દલ્લપેસમલ્લિકા, વિસાલક્ખિ પારિચ્છત્તકો;
વગ્ગો તેન પવુચ્ચતીતિ.
૪. મઞ્જિટ્ઠકવગ્ગો
૧. મઞ્જિટ્ઠકવિમાનવત્થુ
‘‘મઞ્જિટ્ઠકે ¶ ¶ [મઞ્જેટ્ઠકે (સી.)] વિમાનસ્મિં, સોણ્ણવાલુકસન્થતે [સોવણ્ણવાલુકસન્થતે (સ્યા. પી.), સોવણ્ણવાલિકસન્થતે (ક.)];
પઞ્ચઙ્ગિકે તુરિયેન [તુરિયેન (સી. સ્યા. પી.)], રમસિ સુપ્પવાદિતે.
‘‘તમ્હા વિમાના ઓરુય્હ, નિમ્મિતા રતનામયા;
ઓગાહસિ ¶ સાલવનં, પુપ્ફિતં સબ્બકાલિકં.
‘‘યસ્સ યસ્સેવ સાલસ્સ, મૂલે તિટ્ઠસિ દેવતે;
સો સો મુઞ્ચતિ પુપ્ફાનિ, ઓનમિત્વા દુમુત્તમો.
‘‘વાતેરિતં સાલવનં, આધુતં [આધૂતં (સી.)] દિજસેવિતં;
વાતિ ગન્ધો દિસા સબ્બા, રુક્ખો મઞ્જૂસકો યથા.
‘‘ઘાયસે તં સુચિગન્ધં, રૂપં પસ્સસિ અમાનુસં;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, દાસી અયિરકુલે [અય્યિરકુલે (સ્યા. ક.)] અહું;
બુદ્ધં નિસિન્નં દિસ્વાન, સાલપુપ્ફેહિ ઓકિરિં.
‘‘વટંસકઞ્ચ સુકતં, સાલપુપ્ફમયં અહં;
બુદ્ધસ્સ ઉપનામેસિં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તાહં ¶ કમ્મં કરિત્વાન, કુસલં બુદ્ધવણ્ણિતં;
અપેતસોકા સુખિતા, સમ્પમોદામનામયા’’તિ.
મઞ્જિટ્ઠકવિમાનં પઠમં.
૨. પભસ્સરવિમાનવત્થુ
‘‘પભસ્સરવરવણ્ણનિભે ¶ , સુરત્તવત્થવસને [વત્થનિવાસને (સી. સ્યા.)];
મહિદ્ધિકે ચન્દનરુચિરગત્તે, કા ત્વં સુભે દેવતે વન્દસે મમં.
‘‘પલ્લઙ્કો ¶ ચ તે મહગ્ઘો, નાનારતનચિત્તિતો ¶ રુચિરો;
યત્થ ત્વં નિસિન્ના વિરોચસિ, દેવરાજારિવ નન્દને વને.
‘‘કિં ત્વં પુરે સુચરિતમાચરી ભદ્દે, કિસ્સ કમ્મસ્સ વિપાકં;
અનુભોસિ દેવલોકસ્મિં, દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ;
કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘પિણ્ડાય તે ચરન્તસ્સ, માલં ફાણિતઞ્ચ અદદં ભન્તે;
તસ્સ કમ્મસ્સિદં વિપાકં, અનુભોમિ દેવલોકસ્મિં.
‘‘હોતિ ચ મે અનુતાપો, અપરદ્ધં [અપરાધં (સ્યા.)] દુક્ખિતઞ્ચ [દુક્કટઞ્ચ (સી.)] મે ભન્તે;
સાહં ધમ્મં નાસ્સોસિં, સુદેસિતં ધમ્મરાજેન.
‘‘તં તં વદામિ ભદ્દન્તે, ‘યસ્સ મે અનુકમ્પિયો કોચિ;
ધમ્મેસુ તં સમાદપેથ’, સુદેસિતં ધમ્મરાજેન.
‘‘યેસં અત્થિ સદ્ધા બુદ્ધે, ધમ્મે ¶ ચ સઙ્ઘરતને;
તે મં અતિવિરોચન્તિ, આયુના યસસા સિરિયા.
‘‘પતાપેન વણ્ણેન ઉત્તરિતરા,
અઞ્ઞે મહિદ્ધિકતરા મયા દેવા’’તિ;
પભસ્સરવિમાનં દુતિયં.
૩. નાગવિમાનવત્થુ
‘‘અલઙ્કતા ¶ ¶ મણિકઞ્ચનાચિતં, સોવણ્ણજાલચિતં મહન્તં;
અભિરુય્હ ગજવરં સુકપ્પિતં, ઇધાગમા વેહાયસં [વેહાસયં (સી.)] અન્તલિક્ખે.
‘‘નાગસ્સ દન્તેસુ દુવેસુ નિમ્મિતા, અચ્છોદકા [અચ્છોદિકા (સી. ક.)] પદુમિનિયો સુફુલ્લા;
પદુમેસુ ચ તુરિયગણા પભિજ્જરે, ઇમા ચ નચ્ચન્તિ મનોહરાયો.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તાસિ મહાનુભાવે, મનુસ્સભૂતા કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવા, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘બારાણસિયં ¶ ઉપસઙ્કમિત્વા, બુદ્ધસ્સહં વત્થયુગં અદાસિં;
પાદાનિ વન્દિત્વા [વન્દિત્વ (સી.)] છમા નિસીદિં, વિત્તા ચહં અઞ્જલિકં અકાસિં.
‘‘બુદ્ધો ચ મે કઞ્ચનસન્નિભત્તચો, અદેસયિ સમુદયદુક્ખનિચ્ચતં;
અસઙ્ખતં દુક્ખનિરોધસસ્સતં, મગ્ગં અદેસયિ [અદેસેસિ (સી.)] યતો વિજાનિસં;
‘‘અપ્પાયુકી ¶ કાલકતા તતો ચુતા, ઉપપન્ના તિદસગણં યસસ્સિની;
સક્કસ્સહં અઞ્ઞતરા પજાપતિ, યસુત્તરા નામ દિસાસુ વિસ્સુતા’’તિ.
નાગવિમાનં તતિયં.
૪. અલોમવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહઞ્ચ ¶ બારાણસિયં, બુદ્ધસ્સાદિચ્ચબન્ધુનો;
અદાસિં સુક્ખકુમ્માસં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘સુક્ખાય અલોણિકાય ચ, પસ્સ ફલં કુમ્માસપિણ્ડિયા;
અલોમં સુખિતં દિસ્વા, કો પુઞ્ઞં ન કરિસ્સતિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… ¶ વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
અલોમવિમાનં ચતુત્થં.
૫. કઞ્જિકદાયિકાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં અન્ધકવિન્દમ્હિ, બુદ્ધસ્સાદિચ્ચબન્ધુનો;
અદાસિં કોલસમ્પાકં, કઞ્જિકં તેલધૂપિતં.
‘‘પિપ્ફલ્યા લસુણેન ચ, મિસ્સં લામઞ્જકેન ચ;
અદાસિં ઉજુભૂતસ્મિં [ઉજુભૂતેસુ (ક.)], વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘યા ¶ ¶ મહેસિત્તં કારેય્ય, ચક્કવત્તિસ્સ રાજિનો;
નારી સબ્બઙ્ગકલ્યાણી, ભત્તુ ચાનોમદસ્સિકા;
એકસ્સ ¶ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘતિ સોળસિં.
‘‘સતં નિક્ખા સતં અસ્સા, સતં અસ્સતરીરથા;
સતં કઞ્ઞાસહસ્સાનિ, આમુત્તમણિકુણ્ડલા;
એકસ્સ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘન્તિ સોળસિં.
‘‘સતં હેમવતા નાગા, ઈસાદન્તા ઉરૂળ્હવા;
સુવણ્ણકચ્છા માતઙ્ગા, હેમકપ્પનવાસસા;
એકસ્સ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘન્તિ સોળસિં.
‘‘ચતુન્નમપિ ¶ દીપાનં, ઇસ્સરં યોધ કારયે;
એકસ્સ કઞ્જિકદાનસ્સ, કલં નાગ્ઘતિ સોળસિ’’ન્તિ.
કઞ્જિકદાયિકાવિમાનં પઞ્ચમં.
૬. વિહારવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે… ઓસધી વિય તારકા.
‘‘તસ્સા તે નચ્ચમાનાય, અઙ્ગમઙ્ગેહિ સબ્બસો;
દિબ્બા સદ્દા નિચ્છરન્તિ, સવનીયા મનોરમા.
‘‘તસ્સા તે નચ્ચમાનાય, અઙ્ગમઙ્ગેહિ સબ્બસો;
દિબ્બા ગન્ધા પવાયન્તિ, સુચિગન્ધા મનોરમા.
‘‘વિવત્તમાના કાયેન, યા વેણીસુ પિળન્ધના;
તેસં સુય્યતિ નિગ્ઘોસો, તુરિયે પઞ્ચઙ્ગિકે યથા.
‘‘વટંસકા વાતધુતા, વાતેન સમ્પકમ્પિતા;
તેસં સુય્યતિ નિગ્ઘોસો, તુરિયે પઞ્ચઙ્ગિકે યથા.
‘‘યાપિ ¶ તે સિરસ્મિં માલા, સુચિગન્ધા મનોરમા;
વાતિ ગન્ધો દિસા સબ્બા, રુક્ખો મઞ્જૂસકો યથા.
‘‘ઘાયસે તં સુચિગન્ધં, રૂપં પસ્સસિ અમાનુસં;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘સાવત્થિયં ¶ ¶ મય્હં સખી ભદન્તે, સઙ્ઘસ્સ કારેસિ મહાવિહારં;
તત્થપ્પસન્ના અહમાનુમોદિં, દિસ્વા અગારઞ્ચ પિયઞ્ચ મેતં.
‘‘તાયેવ ¶ મે સુદ્ધનુમોદનાય, લદ્ધં વિમાનબ્ભુતદસ્સનેય્યં;
સમન્તતો સોળસયોજનાનિ, વેહાયસં ગચ્છતિ ઇદ્ધિયા મમ.
‘‘કૂટાગારા નિવેસા મે, વિભત્તા ભાગસો મિતા;
દદ્દલ્લમાના આભન્તિ, સમન્તા સતયોજનં.
‘‘પોક્ખરઞ્ઞો ચ મે એત્થ, પુથુલોમનિસેવિતા;
અચ્છોદકા [અચ્છોદિકા (સી.)] વિપ્પસન્ના, સોણ્ણવાલુકસન્થતા.
‘‘નાનાપદુમસઞ્છન્ના, પુણ્ડરીકસમોતતા [પણ્ડરીકસમોનતા (સી.)];
સુરભી સમ્પવાયન્તિ, મનુઞ્ઞા માલુતેરિતા.
‘‘જમ્બુયો પનસા તાલા, નાળિકેરવનાનિ ચ;
અન્તોનિવેસને જાતા, નાનારુક્ખા અરોપિમા.
‘‘નાનાતૂરિયસઙ્ઘુટ્ઠં ¶ , અચ્છરાગણઘોસિતં;
યોપિ મં સુપિને પસ્સે, સોપિ વિત્તો સિયા નરો.
‘‘એતાદિસં અબ્ભુતદસ્સનેય્યં, વિમાનં સબ્બસોપભં;
મમ કમ્મેહિ નિબ્બત્તં, અલં પુઞ્ઞાનિ કાતવે’’તિ.
‘‘તાયેવ તે સુદ્ધનુમોદનાય, લદ્ધં વિમાનબ્ભુતદસ્સનેય્યં;
યા ચેવ સા દાનમદાસિ નારી, તસ્સા ગતિં બ્રૂહિ કુહિં ઉપ્પન્ના [ઉપપન્ના (ક.)] સા’’તિ.
‘‘યા સા અહુ મય્હં સખી ભદન્તે, સઙ્ઘસ્સ કારેસિ મહાવિહારં;
વિઞ્ઞાતધમ્મા સા અદાસિ દાનં, ઉપ્પન્ના નિમ્માનરતીસુ દેવેસુ.
‘‘પજાપતી ¶ તસ્સ સુનિમ્મિતસ્સ, અચિન્તિયા કમ્મવિપાકા તસ્સ;
યમેતં પુચ્છસિ કુહિં ઉપ્પન્ના [ઉપપન્ના (ક.)] સાતિ, તં તે વિયાકાસિં અનઞ્ઞથા અહં.
‘‘તેનહઞ્ઞેપિ સમાદપેથ, સઙ્ઘસ્સ દાનાનિ દદાથ વિત્તા;
ધમ્મઞ્ચ સુણાથ પસન્નમાનસા, સુદુલ્લભો લદ્ધો મનુસ્સલાભો.
‘‘યં ¶ મગ્ગં મગ્ગાધિપતી અદેસયિ [મગ્ગાધિપત્યદેસયિ (સી.)], બ્રહ્મસ્સરો કઞ્ચનસન્નિભત્તચો;
સઙ્ઘસ્સ દાનાનિ દદાથ વિત્તા, મહપ્ફલા યત્થ ભવન્તિ દક્ખિણા.
[ખુ. પા. ૬.૬; સુ. નિ. ૨૨૯] ‘‘યે ¶ પુગ્ગલા અટ્ઠ સતં પસત્થા, ચત્તારિ એતાનિ યુગાનિ હોન્તિ;
તે દક્ખિણેય્યા સુગતસ્સ સાવકા, એતેસુ દિન્નાનિ મહપ્ફલાનિ.
[વિ. વ. ૬૪૧] ‘‘ચત્તારો ચ પટિપન્ના, ચત્તારો ચ ફલે ઠિતા;
એસ સઙ્ઘો ઉજુભૂતો, પઞ્ઞાસીલસમાહિતો.
[વિ. વ. ૬૪૨] ‘‘યજમાનાનં ¶ મનુસ્સાનં, પુઞ્ઞપેક્ખાન પાણિનં;
કરોતં ઓપધિકં પુઞ્ઞં, સઙ્ઘે દિન્નં મહપ્ફલં.
[વિ. વ. ૬૪૩] ‘‘એસો હિ સઙ્ઘો વિપુલો મહગ્ગતો, એસપ્પમેય્યો ઉદધીવ સાગરો;
એતેહિ સેટ્ઠા નરવીરસાવકા, પભઙ્કરા ધમ્મમુદીરયન્તિ [નત્થેત્થ પાઠભેદો].
[વિ. વ. ૬૪૪] ‘‘તેસં સુદિન્નં સુહુતં સુયિટ્ઠં, યે સઙ્ઘમુદ્દિસ્સ દદન્તિ દાનં;
સા દક્ખિણા સઙ્ઘગતા પતિટ્ઠિતા, મહપ્ફલા લોકવિદૂન [લોકવિદૂહિ (ક.)] વણ્ણિતા.
‘‘એતાદિસં ¶ ¶ યઞ્ઞમનુસ્સરન્તા, યે વેદજાતા વિચરન્તિ લોકે;
વિનેય્ય મચ્છેરમલં સમૂલં, અનિન્દિતા સગ્ગમુપેન્તિ ઠાન’’ન્તિ.
વિહારવિમાનં છટ્ઠં.
ભાણવારં દુતિયં નિટ્ઠિતં.
૭. ચતુરિત્થિવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ વણ્ણેન…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ઇન્દીવરાનં ¶ હત્થકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ;
એસિકાનં ઉણ્ણતસ્મિં, નગરવરે પણ્ણકતે રમ્મે.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસ્સા પભાસતી’’તિ.
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… ¶ યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘નીલુપ્પલહત્થકં અહમદાસિં, ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ;
એસિકાનં ઉણ્ણતસ્મિં, નગરવરે પણ્ણકતે રમ્મે.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ વણ્ણેન…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ઓદાતમૂલકં હરિતપત્તં, ઉદકસ્મિં સરે જાતં અહમદાસિં;
ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ, એસિકાનં ઉણ્ણતસ્મિં;
નગરવરે પણ્ણકતે રમ્મે.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ ¶ વણ્ણેન…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં સુમના સુમનસ્સ સુમનમકુળાનિ, દન્તવણ્ણાનિ અહમદાસિં;
ભિક્ખુનો પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ, એસિકાનં ઉણ્ણતસ્મિં;
નગરવરે પણ્ણકતે રમ્મે.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
ચતુરિત્થિવિમાનં સત્તમં.
૮. અમ્બવિમાનવત્થુ
‘‘દિબ્બં ¶ તે અમ્બવનં રમ્મં, પાસાદેત્થ મહલ્લકો;
નાનાતુરિયસઙ્ઘુટ્ઠો, અચ્છરાગણઘોસિતો.
‘‘પદીપો ચેત્થ જલતિ, નિચ્ચં સોવણ્ણયો મહા;
દુસ્સફલેહિ રુક્ખેહિ, સમન્તા પરિવારિતો.
‘‘કેન ¶ તેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ;
સા દેવતા અત્તમના…પે… ¶ યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, પુરિમાય જાતિયા મનુસ્સલોકે;
વિહારં સઙ્ઘસ્સ કારેસિં, અમ્બેહિ પરિવારિતં.
‘‘પરિયોસિતે વિહારે, કારેન્તે નિટ્ઠિતે મહે;
અમ્બેહિ છાદયિત્વાન [અમ્બે અચ્છાદયિત્વાન (સી. સ્યા.), અમ્બેહચ્છાદયિત્વાન (પી. ક.)], કત્વા દુસ્સમયે ફલે.
‘‘પદીપં તત્થ જાલેત્વા, ભોજયિત્વા ગણુત્તમં;
નિય્યાદેસિં તં સઙ્ઘસ્સ, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મે અમ્બવનં રમ્મં, પાસાદેત્થ મહલ્લકો;
નાનાતુરિયસઙ્ઘુટ્ઠો, અચ્છરાગણઘોસિતો.
‘‘પદીપો ¶ ચેત્થ જલતિ, નિચ્ચં સોવણ્ણયો મહા;
દુસ્સફલેહિ રુક્ખેહિ, સમન્તા પરિવારિતો.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
અમ્બવિમાનં અટ્ઠમં.
૯. પીતવિમાનવત્થુ
‘‘પીતવત્થે ¶ પીતધજે, પીતાલઙ્કારભૂસિતે;
પીતચન્દનલિત્તઙ્ગે, પીતઉપ્પલમાલિની [પીતુપ્પલમધારિની (સ્યા. ક.), પીતુપ્પલમાલિની (પી.)].
‘‘પીતપાસાદસયને, પીતાસને પીતભાજને;
પીતછત્તે પીતરથે, પીતસ્સે પીતબીજને.
‘‘કિં ¶ ¶ કમ્મમકરી ભદ્દે, પુબ્બે માનુસકે ભવે;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘કોસાતકી નામ લતત્થિ ભન્તે, તિત્તિકા અનભિચ્છિતા;
તસ્સા ચત્તારિ પુપ્ફાનિ, થૂપં અભિહરિં અહં.
‘‘સત્થુ સરીરમુદ્દિસ્સ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
નાસ્સ મગ્ગં અવેક્ખિસ્સં, ન તગ્ગમનસા [તદગ્ગમનસા (સી.), તદઙ્ગમનસા (સ્યા.)] સતી.
‘‘તતો મં અવધી ગાવી, થૂપં અપત્તમાનસં;
તઞ્ચાહં અભિસઞ્ચેય્યં, ભિય્યો [ભીયો (સી. અટ્ઠ.)] નૂન ઇતો સિયા.
‘‘તેન કમ્મેન દેવિન્દ, મઘવા દેવકુઞ્જરો;
પહાય માનુસં દેહં, તવ સહબ્ય [સહબ્યત (સી. સ્યા.)] માગતા’’તિ.
ઇદં ¶ સુત્વા તિદસાધિપતિ, મઘવા દેવકુઞ્જરો;
તાવતિંસે પસાદેન્તો, માતલિં એતદબ્રવિ [એતદબ્રૂવીતિ (સી.)].
‘‘પસ્સ માતલિ અચ્છેરં, ચિત્તં કમ્મફલં ઇદં;
અપ્પકમ્પિ કતં દેય્યં, પુઞ્ઞં હોતિ મહપ્ફલં.
‘‘નત્થિ ચિત્તે પસન્નમ્હિ, અપ્પકા નામ દક્ખિણા;
તથાગતે વા સમ્બુદ્ધે, અથ વા તસ્સ સાવકે.
‘‘એહિ માતલિ અમ્હેપિ, ભિય્યો ભિય્યો મહેમસે;
તથાગતસ્સ ધાતુયો, સુખો પુઞ્ઞાન મુચ્ચયો.
‘‘તિટ્ઠન્તે નિબ્બુતે ચાપિ, સમે ચિત્તે સમં ફલં;
ચેતોપણિધિહેતુ ¶ હિ, સત્તા ગચ્છન્તિ સુગ્ગતિં.
‘‘બહૂનં [બહુન્નં (સી. સ્યા.)] વત અત્થાય, ઉપ્પજ્જન્તિ તથાગતા;
યત્થ કારં કરિત્વાન, સગ્ગં ગચ્છન્તિ દાયકા’’તિ.
પીતવિમાનં નવમં.
૧૦. ઉચ્છુવિમાનવત્થુ
‘‘ઓભાસયિત્વા ¶ ¶ પથવિં સદેવકં, અતિરોચસિ ચન્દિમસૂરિયા વિય;
સિરિયા ચ વણ્ણેન યસેન તેજસા, બ્રહ્માવ દેવે તિદસે સહિન્દકે.
‘‘પુચ્છામિ ¶ તં ઉપ્પલમાલધારિની, આવેળિની કઞ્ચનસન્નિભત્તચે;
અલઙ્કતે ઉત્તમવત્થધારિની, કા ત્વં સુભે દેવતે વન્દસે મમં.
‘‘કિં ત્વં પુરે કમ્મમકાસિ અત્તના, મનુસ્સભૂતા પુરિમાય જાતિયા;
દાનં સુચિણ્ણં અથ સીલસઞ્ઞમં, કેનુપપન્ના સુગતિં યસસ્સિની;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘ઇદાનિ ભન્તે ઇમમેવ ગામં, પિણ્ડાય અમ્હાક ઘરં ઉપાગમિ;
તતો તે ઉચ્છુસ્સ અદાસિ ખણ્ડિકં, પસન્નચિત્તા અતુલાય પીતિયા;
‘‘સસ્સુ ¶ ચ પચ્છા અનુયુઞ્જતે મમં, કહં નુ ઉચ્છું વધુકે અવાકિરી;
ન છડ્ડિતં નો પન ખાદિતં મયા, સન્તસ્સ ભિક્ખુસ્સ સયં અદાસહં.
‘‘તુય્હંન્વિદં ઇસ્સરિયં અથો મમ, ઇતિસ્સા સસ્સુ પરિભાસતે મમં;
લેડ્ડું ગહેત્વા પહારં અદાસિ મે, તતો ચુતા કાલકતામ્હિ દેવતા.
‘‘તદેવ કમ્મં કુસલં કતં મયા, સુખઞ્ચ કમ્મં અનુભોમિ અત્તના;
દેવેહિ સદ્ધિં પરિચારયામહં, મોદામહં કામગુણેહિ પઞ્ચહિ.
‘‘તદેવ ¶ કમ્મં કુસલં કતં મયા, સુખઞ્ચ કમ્મં અનુભોમિ અત્તના;
દેવિન્દગુત્તા તિદસેહિ રક્ખિતા, સમપ્પિતા કામગુણેહિ પઞ્ચહિ.
‘‘એતાદિસં ¶ પુઞ્ઞફલં અનપ્પકં, મહાવિપાકા મમ ઉચ્છુદક્ખિણા;
દેવેહિ સદ્ધિં પરિચારયામહં, મોદામહં કામગુણેહિ પઞ્ચહિ.
‘‘એતાદિસં પુઞ્ઞફલં અનપ્પકં, મહાજુતિકા મમ ઉચ્છુદક્ખિણા;
દેવિન્દગુત્તા તિદસેહિ રક્ખિતા, સહસ્સનેત્તોરિવ નન્દને વને.
‘‘તુવઞ્ચ ¶ ભન્તે અનુકમ્પકં વિદું, ઉપેચ્ચ વન્દિં કુસલઞ્ચ પુચ્છિસં;
તતો તે ઉચ્છુસ્સ અદાસિં ખણ્ડિકં, પસન્નચિત્તા અતુલાય પીતિયા’’તિ.
ઉચ્છુવિમાનં દસમં.
૧૧. વન્દનવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન ¶ વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
ઓભાસેન્તી દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે. ¶ …
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સા દેવતા અત્તમના…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતા, દિસ્વાન સમણે સીલવન્તે;
પાદાનિ વન્દિત્વા મનં પસાદયિં, વિત્તા ચહં અઞ્જલિકં અકાસિં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ¶ ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
વન્દનવિમાનં એકાદસમં.
૧૨. રજ્જુમાલાવિમાનવત્થુ
‘‘અભિક્કન્તેન વણ્ણેન, યા ત્વં તિટ્ઠસિ દેવતે;
હત્થપાદે ચ વિગ્ગય્હ, નચ્ચસિ સુપ્પવાદિતે.
‘‘તસ્સા તે નચ્ચમાનાય, અઙ્ગમઙ્ગેહિ સબ્બસો;
દિબ્બા સદ્દા નિચ્છરન્તિ, સવનીયા મનોરમા.
‘‘તસ્સા તે નચ્ચમાનાય, અઙ્ગમઙ્ગેહિ સબ્બસો;
દિબ્બા ગન્ધા પવાયન્તિ, સુચિગન્ધા મનોરમા.
‘‘વિવત્તમાના કાયેન, યા વેણીસુ પિળન્ધના;
તેસં સુય્યતિ નિગ્ઘોસો, તુરિયે પઞ્ચઙ્ગિકે યથા.
‘‘વટંસકા વાતધુતા, વાતેન સમ્પકમ્પિતા;
તેસં સુય્યતિ નિગ્ઘોસો, તુરિયે પઞ્ચઙ્ગિકે યથા.
‘‘યાપિ તે સિરસ્મિં માલા, સુચિગન્ધા મનોરમા;
વાતિ ગન્ધો દિસા સબ્બા, રુક્ખો મઞ્જૂસકો યથા.
‘‘ઘાયસે ¶ તં સુચિગન્ધં, રૂપં પસ્સસિ અમાનુસં;
દેવતે પુચ્છિતાચિક્ખ, કિસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલ’’ન્તિ.
‘‘દાસી ¶ અહં પુરે આસિં, ગયાયં બ્રાહ્મણસ્સહં;
અપ્પપુઞ્ઞા અલક્ખિકા, રજ્જુમાલાતિ મં વિદું [વિદૂ (સ્યા. પી. ક.)].
‘‘અક્કોસાનં વધાનઞ્ચ, તજ્જનાય ચ ઉગ્ગતા [ઉક્કતા (સી. સ્યા.)];
કુટં ¶ ગહેત્વા નિક્ખમ્મ, અગઞ્છિં [આગચ્છિં (સ્યા. ક.), અગચ્છિં (પી.), ગચ્છિં (સી.)] ઉદહારિયા [ઉદકહારિયા (સી.)].
‘‘વિપથે ¶ કુટં નિક્ખિપિત્વા, વનસણ્ડં ઉપાગમિં;
ઇધેવાહં મરિસ્સામિ, કો અત્થો [ક્વત્થોસિ (ક.), કીવત્થોપિ (સ્યા.)] જીવિતેન મે.
‘‘દળ્હં પાસં કરિત્વાન, આસુમ્ભિત્વાન પાદપે;
તતો દિસા વિલોકેસિં,કો નુ ખો વનમસ્સિતો.
‘‘તત્થદ્દસાસિં સમ્બુદ્ધં, સબ્બલોકહિતં મુનિં;
નિસિન્નં રુક્ખમૂલસ્મિં, ઝાયન્તં અકુતોભયં.
‘‘તસ્સા મે અહુ સંવેગો, અબ્ભુતો લોમહંસનો;
કો નુ ખો વનમસ્સિતો, મનુસ્સો ઉદાહુ દેવતા.
‘‘પાસાદિકં પસાદનીયં, વના નિબ્બનમાગતં;
દિસ્વા મનો મે પસીદિ, નાયં યાદિસકીદિસો.
‘‘ગુત્તિન્દ્રિયો ઝાનરતો, અબહિગ્ગતમાનસો;
હિતો સબ્બસ્સ લોકસ્સ, બુદ્ધો અયં [સોયં (સી.)] ભવિસ્સતિ.
‘‘ભયભેરવો દુરાસદો, સીહોવ ગુહમસ્સિતો;
દુલ્લભાયં દસ્સનાય, પુપ્ફં ઓદુમ્બરં યથા.
‘‘સો મં મુદૂહિ વાચાહિ, આલપિત્વા તથાગતો;
રજ્જુમાલેતિ મંવોચ, સરણં ગચ્છ તથાગતં.
‘‘તાહં ગિરં સુણિત્વાન, નેલં અત્થવતિં સુચિં;
સણ્હં મુદુઞ્ચ વગ્ગુઞ્ચ, સબ્બસોકાપનૂદનં.
‘‘કલ્લચિત્તઞ્ચ મં ઞત્વા, પસન્નં સુદ્ધમાનસં;
હિતો ¶ સબ્બસ્સ લોકસ્સ, અનુસાસિ તથાગતો.
‘‘ઇદં દુક્ખન્તિ મંવોચ, અયં દુક્ખસ્સ સમ્ભવો;
દુક્ખ [અયં (સી. સ્યા. પી.)] નિરોધો મગ્ગો ચ [દુક્ખનિરોધો ચ (સ્યા.)], અઞ્જસો અમતોગધો.
‘‘અનુકમ્પકસ્સ ¶ કુસલસ્સ, ઓવાદમ્હિ અહં ઠિતા;
અજ્ઝગા અમતં સન્તિં, નિબ્બાનં પદમચ્ચુતં.
‘‘સાહં અવટ્ઠિતાપેમા, દસ્સને અવિકમ્પિની;
મૂલજાતાય સદ્ધાય, ધીતા બુદ્ધસ્સ ઓરસા.
‘‘સાહં ¶ ¶ રમામિ કીળામિ, મોદામિ અકુતોભયા;
દિબ્બમાલં ધારયામિ, પિવામિ મધુમદ્દવં.
‘‘સટ્ઠિતુરિયસહસ્સાનિ, પટિબોધં કરોન્તિ મે;
આળમ્બો ગગ્ગરો ભીમો, સાધુવાદી ચ સંસયો.
‘‘પોક્ખરો ચ સુફસ્સો ચ, વીણામોક્ખા ચ નારિયો;
નન્દા ચેવ સુનન્દા ચ, સોણદિન્ના સુચિમ્હિતા.
‘‘અલમ્બુસા મિસ્સકેસી ચ, પુણ્ડરીકાતિદારુણી [… તિચારુણી (સી.)];
એણીફસ્સા સુફસ્સા [સુપસ્સા (સ્યા. પી. ક.)] ચ, સુભદ્દા [સંભદ્દા (ક.)] મુદુવાદિની.
‘‘એતા ચઞ્ઞા ચ સેય્યાસે, અચ્છરાનં પબોધિકા;
તા મં કાલેનુપાગન્ત્વા, અભિભાસન્તિ દેવતા.
‘‘હન્દ નચ્ચામ ગાયામ, હન્દ તં રમયામસે;
નયિદં અકતપુઞ્ઞાનં, કતપુઞ્ઞાનમેવિદં.
‘‘અસોકં ¶ નન્દનં રમ્મં, તિદસાનં મહાવનં;
સુખં અકતપુઞ્ઞાનં, ઇધ નત્થિ પરત્થ ચ.
‘‘સુખઞ્ચ કતપુઞ્ઞાનં, ઇધ ચેવ પરત્થ ચ;
તેસં સહબ્યકામાનં, કત્તબ્બં કુસલં બહું;
કતપુઞ્ઞા હિ મોદન્તિ, સગ્ગે ભોગસમઙ્ગિનો.
‘‘બહૂનં વત અત્થાય, ઉપ્પજ્જન્તિ તથાગતા;
દક્ખિણેય્યા મનુસ્સાનં, પુઞ્ઞખેત્તાનમાકરા;
યત્થ કારં કરિત્વાન, સગ્ગે મોદન્તિ દાયકા’’તિ.
રજ્જુમાલાવિમાનં દ્વાદસમં.
મઞ્જિટ્ઠકવગ્ગો ચતુત્થો નિટ્ઠિતો.
તસ્સુદ્દાનં ¶ –
મઞ્જિટ્ઠા ¶ પભસ્સરા નાગા, અલોમાકઞ્જિકદાયિકા;
વિહારચતુરિત્થમ્બા, પીતા ઉચ્છુવન્દનરજ્જુમાલા ચ;
વગ્ગો તેન પવુચ્ચતીતિ.
ઇત્થિવિમાનં સમત્તં.
૨. પુરિસવિમાનં
૫. મહારથવગ્ગો
૧. મણ્ડૂકદેવપુત્તવિમાનવત્થુ
‘‘કો ¶ ¶ ¶ મે વન્દતિ પાદાનિ, ઇદ્ધિયા યસસા જલં;
અભિક્કન્તેન વણ્ણેન, સબ્બા ઓભાસયં દિસા’’તિ.
‘‘મણ્ડૂકોહં પુરે આસિં, ઉદકે વારિગોચરો;
તવ ધમ્મં સુણન્તસ્સ, અવધી વચ્છપાલકો.
‘‘મુહુત્તં ¶ ચિત્તપસાદસ્સ, ઇદ્ધિં પસ્સ યસઞ્ચ મે;
આનુભાવઞ્ચ મે પસ્સ, વણ્ણં પસ્સ જુતિઞ્ચ મે.
‘‘યે ચ તે દીઘમદ્ધાનં, ધમ્મં અસ્સોસું ગોતમ;
પત્તા તે અચલટ્ઠાનં, યત્થ ગન્ત્વા ન સોચરે’’તિ.
મણ્ડૂકદેવપુત્તવિમાનં પઠમં.
૨. રેવતીવિમાનવત્થુ
[ધ. પ. ૨૧૯ ધમ્મપદે] ‘‘ચિરપ્પવાસિં પુરિસં, દૂરતો સોત્થિમાગતં;
ઞાતિમિત્તા સુહજ્જા ચ, અભિનન્દન્તિ આગતં;
[ધ. પ. ૨૨૦ ધમ્મપદે] ‘‘તથેવ ¶ કતપુઞ્ઞમ્પિ, અસ્મા લોકા પરં ગતં;
પુઞ્ઞાનિ પટિગણ્હન્તિ, પિયં ઞાતીવ આગતં.
[પે. વ. ૭૧૪]‘‘ઉટ્ઠેહિ રેવતે સુપાપધમ્મે, અપારુતદ્વારે [અપારુભં દ્વારં (સી. સ્યા.), અપારુતદ્વારં (પી. ક.)] અદાનસીલે;
નેસ્સામ તં યત્થ થુનન્તિ દુગ્ગતા, સમપ્પિતા નેરયિકા દુક્ખેના’’તિ.
ઇચ્ચેવ ¶ [ઇચ્ચેવં (સ્યા. ક.)] વત્વાન યમસ્સ દૂતા, તે દ્વે યક્ખા લોહિતક્ખા બ્રહન્તા;
પચ્ચેકબાહાસુ ગહેત્વા રેવતં, પક્કામયું દેવગણસ્સ સન્તિકે.
‘‘આદિચ્ચવણ્ણં ¶ રુચિરં પભસ્સરં, બ્યમ્હં સુભં કઞ્ચનજાલછન્નં;
કસ્સેતમાકિણ્ણજનં ¶ વિમાનં, સૂરિયસ્સ રંસીરિવ જોતમાનં.
‘‘નારીગણા ચન્દનસારલિત્તા [ચન્દનસારાનુલિત્તા (સ્યા.)], ઉભતો વિમાનં ઉપસોભયન્તિ;
તં દિસ્સતિ સૂરિયસમાનવણ્ણં, કો મોદતિ સગ્ગપત્તો વિમાને’’તિ.
‘‘બારાણસિયં નન્દિયો નામાસિ, ઉપાસકો અમચ્છરી દાનપતિ વદઞ્ઞૂ;
તસ્સેતમાકિણ્ણજનં વિમાનં, સૂરિયસ્સ રંસીરિવ જોતમાનં.
‘‘નારીગણા ચન્દનસારલિત્તા, ઉભતો વિમાનં ઉપસોભયન્તિ;
તં દિસ્સતિ સૂરિયસમાનવણ્ણં, સો મોદતિ સગ્ગપત્તો વિમાને’’તિ.
‘‘નન્દિયસ્સાહં ભરિયા, અગારિની સબ્બકુલસ્સ ઇસ્સરા;
ભત્તુ વિમાને રમિસ્સામિ દાનહં, ન પત્થયે નિરયં દસ્સનાયા’’તિ.
‘‘એસો તે નિરયો સુપાપધમ્મે, પુઞ્ઞં ¶ તયા અકતં જીવલોકે;
ન હિ મચ્છરી રોસકો પાપધમ્મો, સગ્ગૂપગાનં લભતિ સહબ્યત’’ન્તિ.
‘‘કિં ¶ નુ ગૂથઞ્ચ મુત્તઞ્ચ, અસુચી પટિદિસ્સતિ;
દુગ્ગન્ધં કિમિદં મીળ્હં, કિમેતં ઉપવાયતી’’તિ.
‘‘એસ સંસવકો નામ, ગમ્ભીરો સતપોરિસો;
યત્થ વસ્સસહસ્સાનિ, તુવં પચ્ચસિ રેવતે’’તિ.
‘‘કિં ¶ નુ કાયેન વાચાય, મનસા દુક્કટં કતં;
કેન સંસવકો લદ્ધો, ગમ્ભીરો સતપોરિસો’’તિ.
‘‘સમણે બ્રાહ્મણે ચાપિ, અઞ્ઞે વાપિ વનિબ્બકે [વણિબ્બકે (સ્યા. ક.)];
મુસાવાદેન વઞ્ચેસિ, તં પાપં પકતં તયા.
‘‘તેન સંસવકો લદ્ધો, ગમ્ભીરો સતપોરિસો;
તત્થ વસ્સસહસ્સાનિ, તુવં પચ્ચસિ રેવતે.
‘‘હત્થેપિ છિન્દન્તિ અથોપિ પાદે, કણ્ણેપિ છિન્દન્તિ અથોપિ નાસં;
અથોપિ કાકોળગણા સમેચ્ચ, સઙ્ગમ્મ ખાદન્તિ વિફન્દમાન’’ન્તિ.
‘‘સાધુ ખો મં પટિનેથ, કાહામિ કુસલં બહું;
દાનેન સમચરિયાય, સંયમેન દમેન ચ;
યં કત્વા સુખિતા હોન્તિ, ન ચ પચ્છાનુતપ્પરે’’તિ.
‘‘પુરે ¶ તુવં પમજ્જિત્વા, ઇદાનિ પરિદેવસિ;
સયં કતાનં કમ્માનં, વિપાકં અનુભોસ્સસી’’તિ.
‘‘કો ¶ દેવલોકતો મનુસ્સલોકં, ગન્ત્વાન પુટ્ઠો મે એવં વદેય્ય;
‘નિક્ખિત્તદણ્ડેસુ દદાથ દાનં, અચ્છાદનં સેય્ય [સયન (સી.)] મથન્નપાનં;
નહિ મચ્છરી રોસકો પાપધમ્મો, સગ્ગૂપગાનં લભતિ સહબ્યતં’.
‘‘સાહં નૂન ઇતો ગન્ત્વા, યોનિં લદ્ધાન માનુસિં;
વદઞ્ઞૂ સીલસમ્પન્ના, કાહામિ કુસલં બહું;
દાનેન સમચરિયાય, સંયમેન દમેન ચ.
‘‘આરામાનિ ¶ ચ રોપિસ્સં, દુગ્ગે સઙ્કમનાનિ ચ;
પપઞ્ચ ઉદપાનઞ્ચ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ચાતુદ્દસિં પઞ્ચદસિં, યા ચ પક્ખસ્સ અટ્ઠમી;
પાટિહારિયપક્ખઞ્ચ, અટ્ઠઙ્ગસુસમાગતં.
‘‘ઉપોસથં ઉપવસિસ્સં, સદા સીલેસુ સંવુતા;
ન ચ દાને પમજ્જિસ્સં, સામં દિટ્ઠમિદં મયા’’તિ;
ઇચ્ચેવં વિપ્પલપન્તિં, ફન્દમાનં તતો તતો;
ખિપિંસુ નિરયે ઘોરે, ઉદ્ધપાદં અવંસિરં.
‘‘અહં પુરે મચ્છરિની અહોસિં, પરિભાસિકા ¶ સમણબ્રાહ્મણાનં;
વિતથેન ચ સામિકં વઞ્ચયિત્વા, પચ્ચામહં નિરયે ઘોરરૂપે’’તિ.
રેવતીવિમાનં દુતિયં.
૩. છત્તમાણવકવિમાનવત્થુ
‘‘યે ¶ વદતં પવરો મનુજેસુ, સક્યમુની ભગવા કતકિચ્ચો;
પારગતો બલવીરિયસમઙ્ગી [બલવીરસમઙ્ગી (ક.)], તં સુગતં સરણત્થમુપેહિ.
‘‘રાગવિરાગમનેજમસોકં, ધમ્મમસઙ્ખતમપ્પટિકૂલં;
મધુરમિમં પગુણં સુવિભત્તં, ધમ્મમિમં સરણત્થમુપેહિ.
‘‘યત્થ ¶ ચ દિન્ન મહપ્ફલમાહુ, ચતૂસુ સુચીસુ પુરિસયુગેસુ;
અટ્ઠ ચ પુગ્ગલધમ્મદસા તે, સઙ્ઘમિમં સરણત્થમુપેહિ.
‘‘ન ¶ તથા તપતિ નભે સૂરિયો, ચન્દો ચ ન ભાસતિ ન ફુસ્સો;
યથા અતુલમિદં મહપ્પભાસં, કો ¶ નુ ત્વં તિદિવા મહિં ઉપાગા.
‘‘છિન્દતિ ¶ રંસી પભઙ્કરસ્સ, સાધિકવીસતિયોજનાનિ આભા;
રત્તિમપિ યથા દિવં કરોતિ, પરિસુદ્ધં વિમલં સુભં વિમાનં.
‘‘બહુપદુમવિચિત્રપુણ્ડરીકં, વોકિણ્ણં કુસુમેહિ નેકચિત્તં;
અરજવિરજહેમજાલછન્નં, આકાસે તપતિ યથાપિ સૂરિયો.
‘‘રત્તમ્બરપીતવસસાહિ, અગરુપિયઙ્ગુચન્દનુસ્સદાહિ;
કઞ્ચનતનુસન્નિભત્તચાહિ, પરિપૂરં ગગનંવ તારકાહિ.
‘‘નરનારિયો [નરનારી (ક.), નારિયો (?)] બહુકેત્થનેકવણ્ણા, કુસુમવિભૂસિતાભરણેત્થ સુમના;
અનિલપમુઞ્ચિતા પવન્તિ [પવાયન્તિ (ક.)] સુરભિં, તપનિયવિતતા સુવણ્ણછન્ના [સુવણ્ણચ્છાદના (સી.)].
‘‘કિસ્સ સંયમસ્સ [સમદમસ્સ (સી.)] અયં વિપાકો, કેનાસિ કમ્મફલેનિધૂપપન્નો;
યથા ¶ ચ તે અધિગતમિદં વિમાનં, તદનુપદં અવચાસિ ઇઙ્ઘ પુટ્ઠો’’તિ.
‘‘સયમિધ [યમિધ (સી. સ્યા. પી.)] પથે સમેચ્ચ માણવેન, સત્થાનુસાસિ અનુકમ્પમાનો;
તવ રતનવરસ્સ ધમ્મં સુત્વા, કરિસ્સામીતિ ચ બ્રવિત્થ છત્તો.
‘‘જિનવરપવરં ¶ [જિનપવરં (સ્યા. ક.)] ઉપેહિ [ઉપેમિ (બહૂસુ)] સરણં, ધમ્મઞ્ચાપિ તથેવ ભિક્ખુસઙ્ઘં;
નોતિ પઠમં અવોચહં [અવોચાહં (સી. સ્યા. ક.)] ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.
‘‘મા ચ પાણવધં વિવિધં ચરસ્સુ અસુચિં,
ન હિ પાણેસુ અસઞ્ઞતં અવણ્ણયિંસુ સપ્પઞ્ઞા;
નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે,
પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.
‘‘મા ¶ ચ પરજનસ્સ રક્ખિતમ્પિ, આદાતબ્બમમઞ્ઞિથો [મમઞ્ઞિત્થ (સી. પી.)] અદિન્નં;
નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા વચનં તથેવકાસિં.
‘‘મા ચ પરજનસ્સ રક્ખિતાયો, પરભરિયા અગમા અનરિયમેતં;
નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં;
‘‘મા ચ વિતથં અઞ્ઞથા અભાણિ,
ન ¶ હિ મુસાવાદં અવણ્ણયિંસુ સપ્પઞ્ઞા;
નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.
‘‘યેન ચ પુરિસસ્સ અપેતિ સઞ્ઞા, તં મજ્જં પરિવજ્જયસ્સુ સબ્બં;
નોતિ પઠમં અવોચહં ભન્તે, પચ્છા તે વચનં તથેવકાસિં.
‘‘સ્વાહં ઇધ પઞ્ચ સિક્ખા કરિત્વા, પટિપજ્જિત્વા તથાગતસ્સ ધમ્મે;
દ્વેપથમગમાસિં ચોરમજ્ઝે, તે મં તત્થ વધિંસુ ભોગહેતુ.
‘‘એત્તકમિદં ¶ ¶ અનુસ્સરામિ કુસલં, તતો પરં ન મે વિજ્જતિ અઞ્ઞં;
તેન સુચરિતેન કમ્મુનાહં [કમ્મનાહં (સી.)], ઉપ્પન્નો [ઉપપન્નો (બહૂસુ)] તિદિવેસુ કામકામી.
‘‘પસ્સ ખણમુહુત્તસઞ્ઞમસ્સ, અનુધમ્મપ્પટિપત્તિયા વિપાકં;
જલમિવ યસસા સમેક્ખમાના, બહુકા મં પિહયન્તિ હીનકમ્મા.
‘‘પસ્સ કતિપયાય દેસનાય, સુગતિઞ્ચમ્હિ ¶ ગતો સુખઞ્ચ પત્તો;
યે ચ તે સતતં સુણન્તિ ધમ્મં, મઞ્ઞે તે અમતં ફુસન્તિ ખેમં.
‘‘અપ્પમ્પિ કતં મહાવિપાકં, વિપુલં હોતિ [વિપુલફલં (ક.)] તથાગતસ્સ ધમ્મે;
પસ્સ કતપુઞ્ઞતાય છત્તો, ઓભાસેતિ પથવિં યથાપિ સૂરિયો.
‘‘કિમિદં કુસલં કિમાચરેમ, ઇચ્ચેકે હિ સમેચ્ચ મન્તયન્તિ;
તે મયં પુનરેવ [પુનપિ (?)] લદ્ધ માનુસત્તં, પટિપન્ના વિહરેમુ સીલવન્તો.
‘‘બહુકારો ¶ અનુકમ્પકો ચ સત્થા, ઇતિ મે સતિ અગમા દિવા દિવસ્સ;
સ્વાહં ઉપગતોમ્હિ સચ્ચનામં, અનુકમ્પસ્સુ પુનપિ સુણેમુ [સુણોમ (સી.), સુણોમિ (સ્યા.)] ધમ્મં.
‘‘યે ¶ ચિધ [યેધ (સી. સ્યા. પી.), યે ઇધ (ક.)] પજહન્તિ કામરાગં, ભવરાગાનુસયઞ્ચ પહાય મોહં;
ન ચ તે પુનમુપેન્તિ ગબ્ભસેય્યં, પરિનિબ્બાનગતા હિ સીતિભૂતા’’તિ.
છત્તમાણવકવિમાનં તતિયં.
૪. કક્કટકરસદાયકવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા [રુચિરત્થતા (સ્યા. ક.) ૬૪૬ ગાથાયં ‘‘રુચકુપકિણ્ણં’’તિ પદસ્સ સંવણ્ણના પસ્સિતબ્બા] સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ ¶ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું [વગ્ગુ (સી. ક.), વગ્ગૂ (સ્યા.)];
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ તં દેવ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતો;
પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘સતિસમુપ્પાદકરો ¶ , દ્વારે કક્કટકો ઠિતો;
નિટ્ઠિતો જાતરૂપસ્સ, સોભતિ દસપાદકો.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો, તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ¶ ચ મે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતો યમકાસિ પુઞ્ઞં;
તેનમ્હિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
કક્કટકરસદાયકવિમાનં ચતુત્થં.
(અનન્તરં પઞ્ચવિમાનં યથા કક્કટકરસદાયકવિમાનં તથા વિત્થારેતબ્બં)
૫. દ્વારપાલવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… ¶ વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતો;
પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘દિબ્બં મમં વસ્સસહસ્સમાયુ, વાચાભિગીતં મનસા પવત્તિતં;
એત્તાવતા ઠસ્સતિ પુઞ્ઞકમ્મો, દિબ્બેહિ કામેહિ સમઙ્ગિભૂતો.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દ્વારપાલવિમાનં પઞ્ચમં.
૬. પઠમકરણીયવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ ¶ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે…યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘કરણીયાનિ પુઞ્ઞાનિ, પણ્ડિતેન વિજાનતા;
સમ્મગ્ગતેસુ બુદ્ધેસુ, યત્થ દિન્નં મહપ્ફલં.
‘‘અત્થાય વત મે બુદ્ધો, અરઞ્ઞા ગામમાગતો;
તત્થ ¶ ચિત્તં પસાદેત્વા, તાવતિંસૂપગો અહં [અહું (સી.)].
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમકરણીયવિમાનં છટ્ઠં.
૭. દુતિયકરણીયવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘કરણીયાનિ પુઞ્ઞાનિ, પણ્ડિતેન વિજાનતા;
સમ્મગ્ગતેસુ ભિક્ખૂસુ, યત્થ દિન્નં મહપ્ફલં.
‘‘અત્થાય વત મે ભિક્ખુ, અરઞ્ઞા ગામમાગતો;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, તાવતિંસૂપગો અહં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયકરણીયવિમાનં સત્તમં.
૮. પઠમસૂચિવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ ¶ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો ¶ દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘યં દદાતિ ન તં હોતિ,
યઞ્ચેવ દજ્જા તઞ્ચેવ સેય્યો;
સૂચિ દિન્ના સૂચિમેવ સેય્યો.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમસૂચિવિમાનં અટ્ઠમં.
૯. દુતિયસૂચિવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ¶ ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો,પુરિમજાતિયા મનુસ્સલોકે.
‘‘અદ્દસં ¶ વિરજં ભિક્ખું, વિપ્પસન્નમનાવિલં;
તસ્સ અદાસહં સૂચિં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયસૂચિવિમાનં નવમં.
૧૦. પઠમનાગવિમાનવત્થુ
‘‘સુસુક્કખન્ધં ¶ ¶ અભિરુય્હ નાગં, અકાચિનં દન્તિં બલિં મહાજવં;
અભિરુય્હ ગજવરં [ગજં વરં (સ્યા.)] સુકપ્પિતં, ઇધાગમા વેહાયસં અન્તલિક્ખે.
‘‘નાગસ્સ દન્તેસુ દુવેસુ નિમ્મિતા, અચ્છોદકા પદુમિનિયો સુફુલ્લા;
પદુમેસુ ચ તુરિયગણા પવજ્જરે, ઇમા ચ નચ્ચન્તિ મનોહરાયો.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતો;
પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અટ્ઠેવ મુત્તપુપ્ફાનિ, કસ્સપસ્સ મહેસિનો [ભગવતો (સ્યા. ક.)];
થૂપસ્મિં અભિરોપેસિં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમનાગવિમાનં દસમં.
૧૧. દુતિયનાગવિમાનવત્થુ
‘‘મહન્તં ¶ ¶ નાગં અભિરુય્હ, સબ્બસેતં ગજુત્તમં;
વના વનં અનુપરિયાસિ, નારીગણપુરક્ખતો;
ઓભાસેન્તો દિસા સબ્બા, ઓસધી વિય તારકા.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો, વઙ્ગીસેનેવ પુચ્છિતો;
પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, ઉપાસકો ચક્ખુમતો અહોસિં;
પાણાતિપાતા વિરતો અહોસિં, લોકે અદિન્નં પરિવજ્જયિસ્સં.
‘‘અમજ્જપો ¶ નો ચ મુસા અભાણિં [અભાસિં (સી. ક.)], સકેન દારેન ચ તુટ્ઠો અહોસિં;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તો, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયનાગવિમાનં એકાદસમં.
૧૨. તતિયનાગવિમાનવત્થુ
‘‘કો ¶ ¶ નુ દિબ્બેન યાનેન, સબ્બસેતેન હત્થિના;
તુરિયતાળિતનિગ્ઘોસો, અન્તલિક્ખે મહીયતિ.
‘‘દેવતા નુસિ ગન્ધબ્બો, અદુ [આદુ (સી. સ્યા.)] સક્કો પુરિન્દદો;
અજાનન્તા તં પુચ્છામ, કથં જાનેમુ તં મય’’ન્તિ.
‘‘નમ્હિ ¶ દેવો ન ગન્ધબ્બો, નાપિ [નામ્હિ (ક.)] સક્કો પુરિન્દદો;
સુધમ્મા નામ યે દેવા, તેસં અઞ્ઞતરો અહ’’ન્તિ.
‘‘પુચ્છામ દેવં સુધમ્મં [દેવ સુધમ્મ (સ્યા.), દેવ સુધમ્મં (ક.)], પુથું કત્વાન અઞ્જલિં;
કિં કત્વા માનુસે કમ્મં, સુધમ્મં ઉપપજ્જતી’’તિ.
‘‘ઉચ્છાગારં તિણાગારં, વત્થાગારઞ્ચ યો દદે;
તિણ્ણં અઞ્ઞતરં દત્વા, સુધમ્મં ઉપપજ્જતી’’તિ.
તતિયનાગવિમાનં દ્વાદસમં.
૧૩. ચૂળરથવિમાનવત્થુ
‘‘દળ્હધમ્મા નિસારસ્સ, ધનું ઓલુબ્ભ તિટ્ઠસિ;
ખત્તિયો નુસિ રાજઞ્ઞો, અદુ લુદ્દો વનેચરો’’તિ [વનાચરોતિ (સ્યા. ક.)].
‘‘અસ્સકાધિપતિસ્સાહં ¶ , ભન્તે પુત્તો વનેચરો;
નામં મે ભિક્ખુ તે બ્રૂમિ, સુજાતો ઇતિ મં વિદૂ [વિદું (સી.)].
‘‘મિગે ગવેસમાનોહં, ઓગાહન્તો બ્રહાવનં;
મિગં તઞ્ચેવ [મિગં ગન્ત્વેવ (સ્યા.), મિગવધઞ્ચ (ક.)] નાદ્દક્ખિં, તઞ્ચ દિસ્વા ઠિતો અહ’’ન્તિ.
‘‘સ્વાગતં ¶ તે મહાપુઞ્ઞ, અથો તે અદુરાગતં;
એત્તો ઉદકમાદાય, પાદે પક્ખાલયસ્સુ તે.
‘‘ઇદમ્પિ પાનીયં સીતં, આભતં ગિરિગબ્ભરા;
રાજપુત્ત તતો પિત્વા [પીત્વા (સી. સ્યા.)], સન્થતસ્મિં ઉપાવિસા’’તિ.
‘‘કલ્યાણી વત તે વાચા, સવનીયા મહામુનિ;
નેલા અત્થવતી [ચત્થવતી (સી.)] વગ્ગુ, મન્ત્વા [મન્તા (સ્યા. પી. ક.)] અત્થઞ્ચ ભાસસિ [ભાસસે (સી.)].
‘‘કા ¶ તે રતિ વને વિહરતો, ઇસિનિસભ વદેહિ પુટ્ઠો;
તવ વચનપથં નિસામયિત્વા, અત્થધમ્મપદં સમાચરેમસે’’તિ.
‘‘અહિંસા ¶ સબ્બપાણીનં, કુમારમ્હાક રુચ્ચતિ;
થેય્યા ચ અતિચારા ચ, મજ્જપાના ચ આરતિ.
‘‘આરતિ સમચરિયા ચ, બાહુસચ્ચં કતઞ્ઞુતા;
દિટ્ઠેવ ધમ્મે પાસંસા, ધમ્મા એતે પસંસિયાતિ.
‘‘સન્તિકે મરણં તુય્હં, ઓરં માસેહિ પઞ્ચહિ;
રાજપુત્ત ¶ વિજાનાહિ, અત્તાનં પરિમોચયા’’તિ.
‘‘કતમં સ્વાહં જનપદં ગન્ત્વા, કિં કમ્મં કિઞ્ચ પોરિસં;
કાય વા પન વિજ્જાય, ભવેય્યં અજરામરો’’તિ.
‘‘ન વિજ્જતે સો પદેસો, કમ્મં વિજ્જા ચ પોરિસં;
યત્થ ગન્ત્વા ભવે મચ્ચો, રાજપુત્તાજરામરો.
‘‘મહદ્ધના મહાભોગા, રટ્ઠવન્તોપિ ખત્તિયા;
પહૂતધનધઞ્ઞાસે, તેપિ નો [તેપિ ન (બહૂસુ)] અજરામરા.
‘‘યદિ તે સુતા અન્ધકવેણ્ડુપુત્તા [અન્ધકવેણ્હુપુત્તા (સી.), અણ્ડકવેણ્ડપુત્તા (સ્યા. ક.)], સૂરા વીરા વિક્કન્તપ્પહારિનો;
તેપિ આયુક્ખયં પત્તા, વિદ્ધસ્તા સસ્સતીસમા.
‘‘ખત્તિયા બ્રાહ્મણા વેસ્સા, સુદ્દા ચણ્ડાલપુક્કુસા;
એતે ચઞ્ઞે ચ જાતિયા, તેપિ નો અજરામરા.
‘‘યે મન્તં પરિવત્તેન્તિ, છળઙ્ગં બ્રહ્મચિન્તિતં;
એતે ચઞ્ઞે ચ વિજ્જાય, તેપિ નો અજરામરા.
‘‘ઇસયો ચાપિ યે સન્તા, સઞ્ઞતત્તા તપસ્સિનો;
સરીરં તેપિ કાલેન, વિજહન્તિ તપસ્સિનો.
‘‘ભાવિતત્તાપિ ¶ અરહન્તો, કતકિચ્ચા અનાસવા;
નિક્ખિપન્તિ ઇમં દેહં, પુઞ્ઞપાપપરિક્ખયા’’તિ.
‘‘સુભાસિતા અત્થવતી, ગાથાયો તે મહામુનિ;
નિજ્ઝત્તોમ્હિ ¶ સુભટ્ઠેન, ત્વઞ્ચ મે સરણં ભવા’’તિ.
‘‘મા ¶ મં ત્વં સરણં ગચ્છ, તમેવ સરણં વજ [ભજ (ક.)];
સક્યપુત્તં મહાવીરં, યમહં સરણં ગતો’’તિ.
‘‘કતરસ્મિં સો જનપદે, સત્થા તુમ્હાક મારિસ;
અહમ્પિ દટ્ઠું ગચ્છિસ્સં, જિનં અપ્પટિપુગ્ગલ’’ન્તિ.
‘‘પુરત્થિમસ્મિં ¶ જનપદે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
તત્થાસિ પુરિસાજઞ્ઞો, સો ચ ખો પરિનિબ્બુતો’’તિ.
‘‘સચે હિ બુદ્ધો તિટ્ઠેય્ય, સત્થા તુમ્હાક મારિસ;
યોજનાનિ સહસ્સાનિ, ગચ્છેય્યં [ગચ્છે (સ્યા. પી. ક.)] પયિરુપાસિતું.
‘‘યતો ચ ખો [યતા ખો (પી. ક.)] પરિનિબ્બુતો, સત્થા તુમ્હાક મારિસ;
નિબ્બુતમ્પિ [પરિનિબ્બુતં (સ્યા. ક.)] મહાવીરં, ગચ્છામિ સરણં અહં.
‘‘ઉપેમિ સરણં બુદ્ધં, ધમ્મઞ્ચાપિ અનુત્તરં;
સઙ્ઘઞ્ચ નરદેવસ્સ, ગચ્છામિ સરણં અહં.
‘‘પાણાતિપાતા વિરમામિ ખિપ્પં, લોકે અદિન્નં પરિવજ્જયામિ;
અમજ્જપો નો ચ મુસા ભણામિ, સકેન દારેન ચ હોમિ તુટ્ઠો’’તિ.
‘‘સહસ્સરંસીવ યથા મહપ્પભો, દિસં યથા ભાતિ નભે અનુક્કમં;
તથાપકારો [તથપ્પકારો (સી. સ્યા.)] તવાયં [તવયં (સી. પી.)] મહારથો, સમન્તતો ¶ યોજનસત્તમાયતો.
‘‘સુવણ્ણપટ્ટેહિ સમન્તમોત્થટો, ઉરસ્સ મુત્તાહિ મણીહિ ચિત્તિતો;
લેખા સુવણ્ણસ્સ ચ રૂપિયસ્સ ચ, સોભેન્તિ વેળુરિયમયા સુનિમ્મિતા.
‘‘સીસઞ્ચિદં ¶ વેળુરિયસ્સ નિમ્મિતં, યુગઞ્ચિદં લોહિતકાય ચિત્તિતં;
યુત્તા સુવણ્ણસ્સ ચ રૂપિયસ્સ ચ, સોભન્તિ અસ્સા ચ ઇમે મનોજવા.
‘‘સો તિટ્ઠસિ હેમરથે અધિટ્ઠિતો, દેવાનમિન્દોવ સહસ્સવાહનો;
પુચ્છામિ તાહં યસવન્ત કોવિદં [કોવિદ (ક.)], કથં તયા લદ્ધો અયં ઉળારો’’તિ.
‘‘સુજાતો ¶ નામહં ભન્તે, રાજપુત્તો પુરે અહું;
ત્વઞ્ચ મં અનુકમ્પાય, સઞ્ઞમસ્મિં નિવેસયિ.
‘‘ખીણાયુકઞ્ચ મં ઞત્વા, સરીરં પાદાસિ સત્થુનો;
ઇમં સુજાત પૂજેહિ, તં તે અત્થાય હેહિતિ.
‘‘તાહં ગન્ધેહિ માલેહિ, પૂજયિત્વા સમુય્યુતો;
પહાય માનુસં દેહં, ઉપપન્નોમ્હિ નન્દનં.
‘‘નન્દને ¶ ચ વને [નન્દનોપવને (સી.), નન્દને પવને (સ્યા. ક.)] રમ્મે, નાનાદિજગણાયુતે;
રમામિ નચ્ચગીતેહિ, અચ્છરાહિ પુરક્ખતો’’તિ.
ચૂળરથવિમાનં તેરસમં.
૧૪. મહારથવિમાનવત્થુ
‘‘સહસ્સયુત્તં ¶ ¶ હયવાહનં સુભં, આરુય્હિમં સન્દનં નેકચિત્તં;
ઉય્યાનભૂમિં અભિતો અનુક્કમં, પુરિન્દદો ભૂતપતીવ વાસવો.
‘‘સોવણ્ણમયા તે રથકુબ્બરા ઉભો, ફલેહિ [થલેહિ (સી.)] અંસેહિ અતીવ સઙ્ગતા;
સુજાતગુમ્બા નરવીરનિટ્ઠિતા, વિરોચતી પન્નરસેવ ચન્દો.
‘‘સુવણ્ણજાલાવતતો ¶ રથો અયં, બહૂહિ નાનારતનેહિ ચિત્તિતો;
સુનન્દિઘોસો ચ સુભસ્સરો ચ, વિરોચતી ચામરહત્થબાહુભિ.
‘‘ઇમા ચ નાભ્યો મનસાભિનિમ્મિતા, રથસ્સ પાદન્તરમજ્ઝભૂસિતા;
ઇમા ચ નાભ્યો સતરાજિચિત્તિતા, સતેરતા વિજ્જુરિવપ્પભાસરે.
‘‘અનેકચિત્તાવતતો ¶ રથો અયં, પુથૂ ચ નેમી ચ સહસ્સરંસિકો;
તેસં સરો સુય્યતિ [સૂયતિ (સી.)] વગ્ગુરૂપો, પઞ્ચઙ્ગિકં તુરિયમિવપ્પવાદિતં.
‘‘સિરસ્મિં ¶ ચિત્તં મણિચન્દકપ્પિતં, સદા વિસુદ્ધં રુચિરં પભસ્સરં;
સુવણ્ણરાજીહિ અતીવ સઙ્ગતં, વેળુરિયરાજીવ અતીવ સોભતિ.
‘‘ઇમે ચ વાળી મણિચન્દકપ્પિતા, આરોહકમ્બૂ સુજવા બ્રહૂપમા.
બ્રહા મહન્તા બલિનો મહાજવા, મનો તવઞ્ઞાય તથેવ સિંસરે [સબ્બરે (ક.), સપ્પરે (?)].
‘‘ઇમે ચ સબ્બે સહિતા ચતુક્કમા, મનો તવઞ્ઞાય તથેવ સિંસરે;
સમં વહન્તા મુદુકા અનુદ્ધતા, આમોદમાના તુરગાન [તુરઙ્ગાન (ક.)] મુત્તમા.
‘‘ધુનન્તિ વગ્ગન્તિ પતન્તિ [પવત્તન્તિ (પી. ક.)] ચમ્બરે, અબ્ભુદ્ધુનન્તા સુકતે પિળન્ધને;
તેસં સરો સુય્યતિ વગ્ગુરૂપો, પઞ્ચઙ્ગિકં ¶ તુરિયમિવપ્પવાદિતં.
‘‘રથસ્સ ¶ ઘોસો અપિળન્ધનાન ચ, ખુરસ્સ નાદો [નાદી (સ્યા.), નાદિ (પી. ક.)] અભિહિંસનાય ચ;
ઘોસો સુવગ્ગૂ સમિતસ્સ સુય્યતિ, ગન્ધબ્બતૂરિયાનિ વિચિત્રસંવને.
‘‘રથે ઠિતા તા મિગમન્દલોચના, આળારપમ્હા હસિતા પિયંવદા;
વેળુરિયજાલાવતતા તનુચ્છવા, સદેવ ગન્ધબ્બસૂરગ્ગપૂજિતા.
‘‘તા રત્તરત્તમ્બરપીતવાસસા, વિસાલનેત્તા અભિરત્તલોચના;
કુલે સુજાતા સુતનૂ સુચિમ્હિતા, રથે ઠિતા પઞ્જલિકા ઉપટ્ઠિતા.
‘‘તા કમ્બુકેયૂરધરા સુવાસસા, સુમજ્ઝિમા ઊરુથનૂપપન્ના;
વટ્ટઙ્ગુલિયો સુમુખા સુદસ્સના, રથે ઠિતા પઞ્જલિકા ઉપટ્ઠિતા.
‘‘અઞ્ઞા સુવેણી સુસુ મિસ્સકેસિયો, સમં વિભત્તાહિ પભસ્સરાહિ ચ;
અનુબ્બતા તા તવ માનસે રતા, રથે ઠિતા પઞ્જલિકા ઉપટ્ઠિતા.
‘‘આવેળિનિયો ¶ પદુમુપ્પલચ્છદા, અલઙ્કતા ચન્દનસારવાસિતા [વોસિતા (સ્યા.), ભૂસિતા (ક.)];
અનુબ્બતા ¶ તા તવ માનસે રતા, રથે ઠિતા પઞ્જલિકા ઉપટ્ઠિતા.
‘‘તા ¶ માલિનિયો પદુમુપ્પલચ્છદા, અલઙ્કતા ચન્દનસારવાસિતા;
અનુબ્બતા તા તવ માનસે રતા, રથે ઠિતા પઞ્જલિકા ઉપટ્ઠિતા.
‘‘કણ્ઠેસુ ¶ તે યાનિ પિળન્ધનાનિ, હત્થેસુ પાદેસુ તથેવ સીસે;
ઓભાસયન્તી દસ સબ્બસો દિસા, અબ્ભુદ્દયં સારદિકોવ ભાણુમા.
‘‘વાતસ્સ વેગેન ચ સમ્પકમ્પિતા, ભુજેસુ માલા અપિળન્ધનાનિ ચ;
મુઞ્ચન્તિ ઘોસં રૂચિરં સુચિં સુભં, સબ્બેહિ વિઞ્ઞૂહિ સુતબ્બરૂપં.
‘‘ઉય્યાનભૂમ્યા ચ દુવદ્ધતો ઠિતા, રથા ¶ ચ નાગા તૂરિયાનિ ચ સરો;
તમેવ દેવિન્દ પમોદયન્તિ, વીણા યથા પોક્ખરપત્તબાહુભિ.
‘‘ઇમાસુ વીણાસુ બહૂસુ વગ્ગૂસુ, મનુઞ્ઞરૂપાસુ હદયેરિતં પીતિં [હદયેરિતં પતિ (સી.), હદયેરિતમ્પિ તં (સ્યા.)];
પવજ્જમાનાસુ અતીવ અચ્છરા, ભમન્તિ કઞ્ઞા પદુમેસુ સિક્ખિતા.
‘‘યદા ચ ગીતાનિ ચ વાદિતાનિ ચ, નચ્ચાનિ ચિમાનિ [ચેમાનિ (સી.)] સમેન્તિ એકતો;
અથેત્થ નચ્ચન્તિ અથેત્થ અચ્છરા, ઓભાસયન્તી ઉભતો વરિત્થિયો.
‘‘સો મોદસિ તુરિયગણપ્પબોધનો, મહીયમાનો વજિરાવુધોરિવ;
ઇમાસુ વીણાસુ બહૂસુ વગ્ગૂસુ, મનુઞ્ઞરૂપાસુ હદયેરિતં પીતિં.
‘‘કિં ત્વં પુરે કમ્મમકાસિ અત્તના, મનુસ્સભૂતો પુરિમાય જાતિયા;
ઉપોસથં કં વા [ઉપોસથં કિં વ (સ્યા.)] તુવં ઉપાવસિ, કં [કિં (સ્યા.)] ધમ્મચરિયં વતમાભિરોચયિ.
‘‘નયીદમપ્પસ્સ ¶ કતસ્સ [નયિદં અપ્પસ્સ કતસ્સ (સી. સ્યા.), સાસેદં અપ્પકતસ્સ (ક.)] કમ્મુનો, પુબ્બે સુચિણ્ણસ્સ ઉપોસથસ્સ વા;
ઇદ્ધાનુભાવો ¶ વિપુલો અયં તવ, યં દેવસઙ્ઘં અભિરોચસે ભુસં.
‘‘દાનસ્સ તે ઇદં ફલં, અથો સીલસ્સ વા પન;
અથો અઞ્જલિકમ્મસ્સ, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતો’’તિ.
સો ¶ દેવપુત્તો અત્તમનો, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતો;
પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલન્તિ.
‘‘જિતિન્દ્રિયં બુદ્ધમનોમનિક્કમં, નરુત્તમં કસ્સપમગ્ગપુગ્ગલં;
અવાપુરન્તં અમતસ્સ દ્વારં, દેવાતિદેવં સતપુઞ્ઞલક્ખણં.
‘‘તમદ્દસં કુઞ્જરમોઘતિણ્ણં, સુવણ્ણસિઙ્ગીનદબિમ્બસાદિસં;
દિસ્વાન તં ખિપ્પમહું સુચીમનો, તમેવ દિસ્વાન સુભાસિતદ્ધજં.
‘‘તમન્નપાનં અથવાપિ ચીવરં, સુચિં પણીતં રસસા ઉપેતં;
પુપ્ફાભિક્કિણમ્હિ સકે નિવેસને, પતિટ્ઠપેસિં સ અસઙ્ગમાનસો.
‘‘તમન્નપાનેન ¶ ચ ચીવરેન ચ, ખજ્જેન ભોજ્જેન ચ સાયનેન ચ;
સન્તપ્પયિત્વા ¶ દ્વિપદાનમુત્તમં, સો સગ્ગસો દેવપુરે રમામહં.
‘‘એતેનુપાયેન ઇમં નિરગ્ગળં, યઞ્ઞં યજિત્વા તિવિધં વિસુદ્ધં.
પહાયહં માનુસકં સમુસ્સયં, ઇન્દૂપમો [ઇન્દસ્સમો (સ્યા. ક.)] દેવપુરે રમામહં.
‘‘આયુઞ્ચ ¶ વણ્ણઞ્ચ સુખં બલઞ્ચ, પણીતરૂપં અભિકઙ્ખતા મુનિ;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ બહું સુસઙ્ખતં, પતિટ્ઠપેતબ્બમસઙ્ગમાનસે.
[કથા. ૭૯૯]‘‘નયિમસ્મિં લોકે પરસ્મિં [નયિમસ્મિં વા લોકે પરસ્મિં (કથાવત્થુ ૭૯૯), નયિમસ્મિ લોકે વ પરસ્મિ (?)] વા પન, બુદ્ધેન સેટ્ઠો વ સમો વ વિજ્જતિ;
આહુનેય્યાનં [યમાહુનેય્યાનં (ક.)] પરમાહુતિં ગતો, પુઞ્ઞત્થિકાનં વિપુલપ્ફલેસિન’’ન્તિ.
મહારથવિમાનં ચુદ્દસમં.
મહારથવગ્ગો પઞ્ચમો નિટ્ઠિતો.
તસ્સુદ્દાનં ¶ –
મણ્ડૂકો રેવતી છત્તો, કક્કટો દ્વારપાલકો;
દ્વે કરણીયા દ્વે સૂચિ, તયો નાગા ચ દ્વે રથા;
પુરિસાનં પઠમો વગ્ગો પવુચ્ચતીતિ.
ભાણવારં તતિયં નિટ્ઠિતં.
૬. પાયાસિવગ્ગો
૧. પઠમઅગારિયવિમાનવત્થુ
‘‘યથા ¶ ¶ ¶ વનં ચિત્તલતં પભાસતિ [પકાસતિ (ક.)], ઉય્યાનસેટ્ઠં તિદસાનમુત્તમં;
તથૂપમં તુય્હમિદં વિમાનં, ઓભાસયં તિટ્ઠતિ અન્તલિક્ખે.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો ¶ દેવપુત્તો અત્તમનો, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતો;
પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહઞ્ચ ભરિયા ચ મનુસ્સલોકે, ઓપાનભૂતા ઘરમાવસિમ્હ;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તા, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદમ્હ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમઅગારિયવિમાનં પઠમં.
૨. દુતિયઅગારિયવિમાનવત્થુ
‘‘યથા ¶ વનં ચિત્તલતં પભાસતિ, ઉય્યાનસેટ્ઠં તિદસાનમુત્તમં;
તથૂપમં ¶ તુય્હમિદં વિમાનં, ઓભાસયં તિટ્ઠતિ અન્તલિક્ખે.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહઞ્ચ ભરિયા ચ મનુસ્સલોકે, ઓપાનભૂતા ઘરમાવસિમ્હ;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તા, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદમ્હ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયઅગારિયવિમાનં દુતિયં.
૩. ફલદાયકવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ ¶ ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો સોળસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ¶ ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
અટ્ઠટ્ઠકા સિક્ખિતા સાધુરૂપા, દિબ્બા ચ કઞ્ઞા તિદસચરા ઉળારા;
નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ફલદાયી ફલં વિપુલં લભતિ, દદમુજુગતેસુ પસન્નમાનસો;
સો હિ પમોદતિ [મોદતિ (સી. સ્યા. પી.)] સગ્ગગતો તિદિવે [તત્થ (ક.)], અનુભોતિ ચ પુઞ્ઞફલં વિપુલં.
‘‘તવેવાહં [તથેવાહં (સી. સ્યા. પી.)] મહામુનિ, અદાસિં ચતુરો ફલે.
‘‘તસ્મા હિ ફલં અલમેવ દાતું, નિચ્ચં મનુસ્સેન સુખત્થિકેન;
દિબ્બાનિ વા પત્થયતા સુખાનિ, મનુસ્સસોભગ્ગતમિચ્છતા વા.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે…
વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
ફલદાયકવિમાનં તતિયં.
૪. પઠમઉપસ્સયદાયકવિમાનવત્થુ
‘‘ચન્દો ¶ ¶ યથા વિગતવલાહકે નભે, ઓભાસયં ગચ્છતિ અન્તલિક્ખે;
તથૂપમં તુય્હમિદં વિમાનં, ઓભાસયં તિટ્ઠતિ અન્તલિક્ખે.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવા, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહઞ્ચ ભરિયા ચ મનુસ્સલોકે, ઉપસ્સયં અરહતો અદમ્હ;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તા, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદમ્હ.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમઉપસ્સયદાયકવિમાનં ચતુત્થં.
૫. દુતિયઉપસ્સયદાયકવિમાનવત્થુ
સૂરિયો ¶ ¶ યથા વિગતવલાહકે નભે…પે….
(યથા પુરિમવિમાનં તથા વિત્થારેતબ્બં).
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયઉપસ્સયદાયકવિમાનં પઞ્ચમં.
૬. ભિક્ખાદાયકવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ ¶ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, દિસ્વાન ભિક્ખું તસિતં કિલન્તં;
એકાહં ભિક્ખં પટિપાદયિસ્સં, સમઙ્ગિ ભત્તેન તદા અકાસિં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
ભિક્ખાદાયકવિમાનં છટ્ઠં.
૭. યવપાલકવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં મણિથૂણં વિમાનં…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, અહોસિં યવપાલકો;
અદ્દસં વિરજં ભિક્ખું, વિપ્પસન્નમનાવિલં.
‘‘તસ્સ ¶ અદાસહં ભાગં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ;
કુમ્માસપિણ્ડં દત્વાન, મોદામિ નન્દને વને.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
યવપાલકવિમાનં સત્તમં.
૮. પઠમકુણ્ડલીવિમાનવત્થુ
‘‘અલઙ્કતો મલ્યધરો સુવત્થો, સુકુણ્ડલી કપ્પિતકેસમસ્સુ;
આમુત્તહત્થાભરણો યસસ્સી, દિબ્બે ¶ વિમાનમ્હિ યથાપિ ચન્દિમા.
‘‘દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું, અટ્ઠટ્ઠકા સિક્ખિતા સાધુરૂપા;
દિબ્બા ચ કઞ્ઞા તિદસચરા ઉળારા, નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, દિસ્વાન સમણે સીલવન્તે;
સમ્પન્નવિજ્જાચરણે યસસ્સી, બહુસ્સુતે તણ્હક્ખયૂપપન્ને;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તો, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
પઠમકુણ્ડલીવિમાનં અટ્ઠમં.
૯. દુતિયકુણ્ડલીવિમાનવત્થુ
‘‘અલઙ્કતો ¶ ¶ મલ્યધરો સુવત્થો, સુકુણ્ડલી કપ્પિતકેસમસ્સુ;
આમુત્તહત્થાભરણો યસસ્સી, દિબ્બે વિમાનમ્હિ યથાપિ ચન્દિમા.
‘‘દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું, અટ્ઠટ્ઠકા સિક્ખિતા સાધુરૂપા;
દિબ્બા ચ કઞ્ઞા તિદસચરા ઉળારા, નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, દિસ્વાન સમણે સાધુરૂપે [સીલવન્તે (ક.)];
સમ્પન્નવિજ્જાચરણે યસસ્સી, બહુસ્સુતે સીલવન્તે પસન્ને [સીલવતૂપપન્ને (ક. સી. ક.)];
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તો, સક્કચ્ચ ¶ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
દુતિયકુણ્ડલીવિમાનં નવમં.
૧૦. (ઉત્તર) પાયાસિવિમાનવત્થુ
‘‘યા ¶ દેવરાજસ્સ સભા સુધમ્મા, યત્થચ્છતિ દેવસઙ્ઘો સમગ્ગો;
તથૂપમં તુય્હમિદં વિમાનં, ઓભાસયં તિટ્ઠતિ અન્તલિક્ખે.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, રઞ્ઞો પાયાસિસ્સ અહોસિં માણવો;
લદ્ધા ધનં સંવિભાગં અકાસિં, પિયા ચ મે સીલવન્તો અહેસું;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તો, સક્કચ્ચ ¶ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે. ¶ …વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
(ઉત્તર) પાયાસિવિમાનં [ઉત્તરવિમાનં (સી. સ્યા. અટ્ઠ.)] દસમં.
પાયાસિવગ્ગો છટ્ઠો નિટ્ઠિતો.
તસ્સુદ્દાનં –
દ્વે અગારિનો ફલદાયી, દ્વે ઉપસ્સયદાયી ભિક્ખાય દાયી;
યવપાલકો ચેવ દ્વે, કુણ્ડલિનો પાયાસીતિ [પાઠભેદો નત્થિ];
પુરિસાનં દુતિયો વગ્ગો પવુચ્ચતીતિ.
૭. સુનિક્ખિત્તવગ્ગો
૧. ચિત્તલતાવિમાનવત્થુ
‘‘યથા ¶ ¶ ¶ વનં ચિત્તલતં પભાસતિ, ઉય્યાનસેટ્ઠં તિદસાનમુત્તમં;
તથૂપમં તુય્હમિદં વિમાનં, ઓભાસયં તિટ્ઠતિ અન્તલિક્ખે.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… ¶ યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, દલિદ્દો અતાણો કપણો કમ્મકરો અહોસિં;
જિણ્ણે ચ માતાપિતરો અભારિં [અભરિં (સી. સ્યા.)], પિયા ચ મે સીલવન્તો અહેસું;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તો, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદાસિ.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
ચિત્તલતાવિમાનં પઠમં.
૨. નન્દનવિમાનવત્થુ
‘‘યથા ¶ વનં નન્દનં [નન્દનં ચિત્તલતં (સી. સ્યા. ક.), નન્દવનં (ક.)] પભાસતિ, ઉય્યાનસેટ્ઠં તિદસાનમુત્તમં;
તથૂપમં તુય્હમિદં વિમાનં, ઓભાસયં તિટ્ઠતિ અન્તલિક્ખે.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ ¶ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… ¶ યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, દલિદ્દો અતાણો કપણો કમ્મકરો અહોસિં;
જિણ્ણે ચ માતાપિતરો અભારિં, પિયા ચ મે સીલવન્તો અહેસું;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તો, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન ¶ મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
નન્દનવિમાનં દુતિયં.
૩. મણિથૂણવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે…વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો ¶ દેવપુત્તો અત્તમનો…પે…યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ¶ મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, વિવને પથે સઙ્કમનં [ચઙ્કમનં (સી.), ચઙ્કમં (સ્યા.), સમકં (ક. સી.)] અકાસિં;
આરામરુક્ખાનિ ચ રોપયિસ્સં, પિયા ચ મે સીલવન્તો અહેસું;
અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ પસન્નચિત્તો, સક્કચ્ચ દાનં વિપુલં અદાસિં.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
મણિથૂણવિમાનં તતિયં.
૪. સુવણ્ણવિમાનવત્થુ
‘‘સોવણ્ણમયે ¶ પબ્બતસ્મિં, વિમાનં સબ્બતોપભં;
હેમજાલપટિચ્છન્નં [હેમજાલકપચ્છન્નં (સી.)], કિઙ્કિણિ [કિઙ્કણિક (સ્યા. ક.), કિઙ્કિણિક (પી.)] જાલકપ્પિતં.
‘‘અટ્ઠંસા સુકતા થમ્ભા, સબ્બે વેળુરિયામયા;
એકમેકાય અંસિયા, રતના સત્ત નિમ્મિતા.
‘‘વેળુરિયસુવણ્ણસ્સ, ફલિકા રૂપિયસ્સ ચ;
મસારગલ્લમુત્તાહિ, લોહિતઙ્ગમણીહિ ચ.
‘‘ચિત્રા મનોરમા ભૂમિ, ન તત્થુદ્ધંસતી રજો;
ગોપાણસીગણા પીતા, કૂટં ધારેન્તિ નિમ્મિતા.
‘‘સોપાણાનિ ¶ ચ ચત્તારિ, નિમ્મિતા ચતુરો દિસા;
નાનારતનગબ્ભેહિ ¶ , આદિચ્ચોવ વિરોચતિ.
‘‘વેદિયા ચતસ્સો તત્થ, વિભત્તા ભાગસો મિતા;
દદ્દલ્લમાના આભન્તિ, સમન્તા ચતુરો દિસા.
‘‘તસ્મિં વિમાને પવરે, દેવપુત્તો મહપ્પભો;
અતિરોચસિ વણ્ણેન, ઉદયન્તોવ ભાણુમા.
‘‘દાનસ્સ ¶ તે ઇદં ફલં, અથો સીલસ્સ વા પન;
અથો અઞ્જલિકમ્મસ્સ, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતો’’.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં અન્ધકવિન્દસ્મિં, બુદ્ધસ્સાદિચ્ચબન્ધુનો;
વિહારં સત્થુ કારેસિં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘તત્થ ગન્ધઞ્ચ માલઞ્ચ, પચ્ચયઞ્ચ [પચ્ચગ્ગઞ્ચ (સી.), પચ્ચગ્ઘઞ્ચ (?)] વિલેપનં;
વિહારં સત્થુ અદાસિં, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
તેન મય્હં ઇદં લદ્ધં, વસં વત્તેમિ નન્દને.
‘‘નન્દને ચ વને [નન્દને પવને (સી. સ્યા.)] રમ્મે, નાનાદિજગણાયુતે;
રમામિ નચ્ચગીતેહિ, અચ્છરાહિ પુરક્ખતો’’તિ.
સુવણ્ણવિમાનં ચતુત્થં.
૫. અમ્બવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા ¶ સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો…પે… વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ગિમ્હાનં ¶ પચ્છિમે માસે, પતપન્તે [પતાપન્તે (સ્યા.), પતાપેન્તે (ક.)] દિવઙ્કરે;
પરેસં ભતકો પોસો, અમ્બારામમસિઞ્ચતિ.
‘‘અથ ¶ તેનાગમા ભિક્ખુ, સારિપુત્તોતિ વિસ્સુતો;
કિલન્તરૂપો કાયેન, અકિલન્તોવ ચેતસા.
‘‘તઞ્ચ ¶ દિસ્વાન આયન્તં, અવોચં અમ્બસિઞ્ચકો;
સાધુ તં [સાધુકં (ક.)] ભન્તે ન્હાપેય્યં, યં મમસ્સ સુખાવહં.
‘‘તસ્સ મે અનુકમ્પાય, નિક્ખિપિ પત્તચીવરં;
નિસીદિ રુક્ખમૂલસ્મિં, છાયાય એકચીવરો.
‘‘તઞ્ચ અચ્છેન વારિના, પસન્નમાનસો નરો;
ન્હાપયી રુક્ખમૂલસ્મિં, છાયાય એકચીવરં.
‘‘અમ્બો ¶ ચ સિત્તો સમણો ચ ન્હાપિતો, મયા ચ પુઞ્ઞં પસુતં અનપ્પકં;
ઇતિ સો પીતિયા કાયં, સબ્બં ફરતિ અત્તનો.
‘‘તદેવ એત્તકં કમ્મં, અકાસિં તાય જાતિયા;
પહાય માનુસં દેહં, ઉપપન્નોમ્હિ નન્દનં.
‘‘નન્દને ચ વને રમ્મે, નાનાદિજગણાયુતે;
રમામિ નચ્ચગીતેહિ, અચ્છરાહિ પુરક્ખતો’’તિ.
અમ્બવિમાનં પઞ્ચમં.
૬. ગોપાલવિમાનવત્થુ
‘‘દિસ્વાન દેવં પટિપુચ્છિ ભિક્ખુ, ઉચ્ચે વિમાનમ્હિ ચિરટ્ઠિતિકે;
આમુત્તહત્થાભરણં યસસ્સિં [આમુત્તહત્થાભરણો યસસ્સી (સ્યા. પી. ક.)], દિબ્બે વિમાનમ્હિ યથાપિ ચન્દિમા.
‘‘અલઙ્કતો ¶ ¶ મલ્યધરો [માલભારી (સી.), માલધરી (ક.)] સુવત્થો, સુકુણ્ડલી કપ્પિતકેસમસ્સુ;
આમુત્તહત્થાભરણો યસસ્સી, દિબ્બે વિમાનમ્હિ યથાપિ ચન્દિમા.
‘‘દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું, અટ્ઠટ્ઠકા સિક્ખિતા સાધુરૂપા;
દિબ્બા ચ કઞ્ઞા તિદસચરા ઉળારા, નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો ¶ દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં મનુસ્સેસુ મનુસ્સભૂતો, સઙ્ગમ્મ રક્ખિસ્સં પરેસં ધેનુયો;
તતો ચ આગા સમણો મમન્તિકે ગાવો ચ માસે અગમંસુ ખાદિતું.
‘‘દ્વયજ્જ ¶ કિચ્ચં ઉભયઞ્ચ કારિયં, ઇચ્ચેવહં [ઇચ્ચેવં (ક.)] ભન્તે તદા વિચિન્તયિં;
તતો ચ સઞ્ઞં પટિલદ્ધયોનિસો, દદામિ ભન્તેતિ ખિપિં અનન્તકં.
‘‘સો માસખેત્તં તુરિતો અવાસરિં, પુરા અયં ભઞ્જતિ યસ્સિદં ધનં;
તતો ચ કણ્હો ઉરગો મહાવિસો, અડંસિ પાદે તુરિતસ્સ મે સતો.
‘‘સ્વાહં ¶ અટ્ટોમ્હિ દુક્ખેન પીળિતો, ભિક્ખુ ચ તં સામં મુઞ્ચિત્વાનન્તકં [મુઞ્ચિત્વ નન્તકં (સી.), મુઞ્ચિત્વા અનન્તકં (સ્યા.)];
અહાસિ કુમ્માસં મમાનુકમ્પયા [મમાનુકમ્પિયા (પી. ક.), મમાનુકમ્પાય (સ્યા.)], તતો ચુતો કાલકતોમ્હિ દેવતા.
‘‘તદેવ ¶ કમ્મં કુસલં કતં મયા, સુખઞ્ચ કમ્મં અનુભોમિ અત્તના;
તયા હિ ભન્તે અનુકમ્પિતો ભુસં, કતઞ્ઞુતાય અભિપાદયામિ તં.
‘‘સદેવકે લોકે સમારકે ચ, અઞ્ઞો મુનિ નત્થિ તયાનુકમ્પકો;
તયા હિ ભન્તે અનુકમ્પિતો ભુસં, કતઞ્ઞુતાય અભિવાદયામિ તં.
‘‘ઇમસ્મિં ¶ લોકે પરસ્મિં વા પન, અઞ્ઞો મુની નત્થિ તયાનુકમ્પકો;
તયા હિ ભન્તે અનુકમ્પિતો ભુસં, કતઞ્ઞુતાય અભિવાદયામિ ત’’ન્તિ.
ગોપાલવિમાનં છટ્ઠં.
૭. કણ્ડકવિમાનવત્થુ
‘‘પુણ્ણમાસે યથા ચન્દો, નક્ખત્તપરિવારિતો;
સમન્તા અનુપરિયાતિ, તારકાધિપતી સસી.
‘‘તથૂપમં ઇદં બ્યમ્હં, દિબ્બં દેવપુરમ્હિ ચ;
અતિરોચતિ વણ્ણેન, ઉદયન્તોવ રંસિમા.
‘‘વેળુરિયસુવણ્ણસ્સ, ફલિકા રૂપિયસ્સ ચ;
મસારગલ્લમુત્તાહિ, લોહિતઙ્ગમણીહિ ચ.
‘‘ચિત્રા મનોરમા ભૂમિ, વેળૂરિયસ્સ સન્થતા;
કૂટાગારા ¶ સુભા રમ્મા, પાસાદો તે સુમાપિતો.
‘‘રમ્મા ¶ ¶ ચ તે પોક્ખરણી, પુથુલોમનિસેવિતા;
અચ્છોદકા વિપ્પસન્ના, સોવણ્ણવાલુકસન્થતા.
‘‘નાનાપદુમસઞ્છન્ના, પુણ્ડરીકસમોતતા [સમોત્થતા (ક.), સમોગતા (સ્યા.)];
સુરભિં સમ્પવાયન્તિ, મનુઞ્ઞા માલુતેરિતા.
‘‘તસ્સા ¶ તે ઉભતો પસ્સે, વનગુમ્બા સુમાપિતા;
ઉપેતા પુપ્ફરુક્ખેહિ, ફલરુક્ખેહિ ચૂભયં.
‘‘સોવણ્ણપાદે પલ્લઙ્કે, મુદુકે ગોણકત્થતે [ચોલસન્થતે (સી.)];
નિસિન્નં દેવરાજંવ, ઉપતિટ્ઠન્તિ અચ્છરા.
‘‘સબ્બાભરણસઞ્છન્ના, નાનામાલાવિભૂસિતા;
રમેન્તિ તં મહિદ્ધિકં, વસવત્તીવ મોદસિ.
‘‘ભેરિસઙ્ખમુદિઙ્ગાહિ, વીણાહિ પણવેહિ ચ;
રમસિ રતિસમ્પન્નો, નચ્ચગીતે સુવાદિતે.
‘‘દિબ્બા તે વિવિધા રૂપા, દિબ્બા સદ્દા અથો રસા;
ગન્ધા ચ તે અધિપ્પેતા, ફોટ્ઠબ્બા ચ મનોરમા.
‘‘તસ્મિં વિમાને પવરે, દેવપુત્ત મહપ્પભો;
અતિરોચસિ વણ્ણેન, ઉદયન્તોવ ભાણુમા.
‘‘દાનસ્સ તે ઇદં ફલં, અથો સીલસ્સ વા પન;
અથો અઞ્જલિકમ્મસ્સ, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતો’’.
સો ¶ દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં કપિલવત્થુસ્મિં, સાકિયાનં પુરુત્તમે;
સુદ્ધોદનસ્સ પુત્તસ્સ, કણ્ડકો સહજો અહં.
‘‘યદા સો અડ્ઢરત્તાયં, બોધાય મભિનિક્ખમિ;
સો મં મુદૂહિ પાણીહિ, જાલિ [જાલ (સી.)] તમ્બનખેહિ ચ.
‘‘સત્થિં આકોટયિત્વાન, વહ સમ્માતિ ચબ્રવિ;
અહં લોકં તારયિસ્સં, પત્તો સમ્બોધિમુત્તમં.
‘‘તં ¶ મે ગિરં સુણન્તસ્સ, હાસો મે વિપુલો અહુ;
ઉદગ્ગચિત્તો સુમનો, અભિસીસિં [અભિસિંસિં (સી.), અભિસીસિ (પી.)] તદા અહં.
‘‘અભિરૂળ્હઞ્ચ મં ઞત્વા, સક્યપુત્તં મહાયસં;
ઉદગ્ગચિત્તો મુદિતો, વહિસ્સં પુરિસુત્તમં.
‘‘પરેસં વિજિતં ગન્ત્વા, ઉગ્ગતસ્મિં દિવાકરે [દિવઙ્કરે (સ્યા. ક.)];
મમં છન્નઞ્ચ ઓહાય, અનપેક્ખો સો અપક્કમિ.
‘‘તસ્સ ¶ તમ્બનખે પાદે, જિવ્હાય પરિલેહિસં;
ગચ્છન્તઞ્ચ મહાવીરં, રુદમાનો ઉદિક્ખિસં.
‘‘અદસ્સનેનહં ¶ તસ્સ, સક્યપુત્તસ્સ સિરીમતો;
અલત્થં ગરુકાબાધં, ખિપ્પં મે મરણં અહુ.
‘‘તસ્સેવ આનુભાવેન, વિમાનં આવસામિદં;
સબ્બકામગુણોપેતં ¶ , દિબ્બં દેવપુરમ્હિ ચ.
‘‘યઞ્ચ મે અહુવા હાસો, સદ્દં સુત્વાન બોધિયા;
તેનેવ કુસલમૂલેન, ફુસિસ્સં આસવક્ખયં.
‘‘સચે હિ ભન્તે ગચ્છેય્યાસિ, સત્થુ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
મમાપિ નં વચનેન, સિરસા વજ્જાસિ વન્દનં.
‘‘અહમ્પિ દટ્ઠું ગચ્છિસ્સં, જિનં અપ્પટિપુગ્ગલં;
દુલ્લભં દસ્સનં હોતિ, લોકનાથાન તાદિન’’ન્તિ.
સો કતઞ્ઞૂ કતવેદી, સત્થારં ઉપસઙ્કમિ;
સુત્વા ગિરં ચક્ખુમતો, ધમ્મચક્ખું વિસોધયિ.
વિસોધેત્વા દિટ્ઠિગતં, વિચિકિચ્છં વતાનિ ચ;
વન્દિત્વા સત્થુનો પાદે, તત્થેવન્તરધાયથાતિ [તત્થેવન્તરધાયતીતિ (ક.)].
કણ્ડકવિમાનં સત્તમં.
૮. અનેકવણ્ણવિમાનવત્થુ
‘‘અનેકવણ્ણં ¶ ¶ દરસોકનાસનં, વિમાનમારુય્હ અનેકચિત્તં;
પરિવારિતો અચ્છરાસઙ્ગણેન, સુનિમ્મિતો ભૂતપતીવ મોદસિ.
‘‘સમસ્સમો નત્થિ કુતો પનુત્તરો [ઉત્તરિ (ક.)], યસેન પુઞ્ઞેન ચ ઇદ્ધિયા ચ;
સબ્બે ચ દેવા તિદસગણા સમેચ્ચ, તં ¶ તં નમસ્સન્તિ સસિંવ દેવા;
ઇમા ચ તે અચ્છરાયો સમન્તતો, નચ્ચન્તિ ગાયન્તિ પમોદયન્તિ.
‘‘દેવિદ્ધિપત્તોસિ ¶ મહાનુભાવો, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો દેવપુત્તો અત્તમનો…પે… યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘અહં ભદન્તે અહુવાસિ પુબ્બે, સુમેધનામસ્સ જિનસ્સ સાવકો;
પુથુજ્જનો અનનુબોધોહમસ્મિ [અનવબોધોહમસ્મિં (સી.), અનનુબોધોહમાસિં (?)], સો સત્ત વસ્સાનિ પરિબ્બજિસ્સહં [પબ્બજિસ્સહં (સ્યા. ક.), પબ્બજિસાહં (પી.)].
‘‘સોહં ¶ સુમેધસ્સ જિનસ્સ સત્થુનો, પરિનિબ્બુતસ્સોઘતિણ્ણસ્સ તાદિનો;
રતનુચ્ચયં હેમજાલેન છન્નં, વન્દિત્વા થૂપસ્મિં મનં પસાદયિં.
‘‘ન ¶ માસિ દાનં ન ચ મત્થિ દાતું, પરે ચ ખો તત્થ સમાદપેસિં;
પૂજેથ નં પૂજનીયસ્સ [પૂજનેય્યસ્સ (સ્યા. ક.)] ધાતું, એવં ¶ કિર સગ્ગમિતો ગમિસ્સથ.
‘‘તદેવ કમ્મં કુસલં કતં મયા, સુખઞ્ચ દિબ્બં અનુભોમિ અત્તના;
મોદામહં તિદસગણસ્સ મજ્ઝે, ન તસ્સ પુઞ્ઞસ્સ ખયમ્પિ અજ્ઝગ’’ન્તિ.
અનેકવણ્ણવિમાનં અટ્ઠમં.
૯. મટ્ઠકુણ્ડલીવિમાનવત્થુ
[પે. વ. ૧૮૬] ‘‘અલઙ્કતો ¶ મટ્ઠકુણ્ડલી [મટ્ટકુણ્ડલી (સી.)], માલધારી હરિચન્દનુસ્સદો;
બાહા પગ્ગય્હ કન્દસિ, વનમજ્ઝે કિં દુક્ખિતો તુવ’’ન્તિ.
‘‘સોવણ્ણમયો પભસ્સરો, ઉપ્પન્નો રથપઞ્જરો મમ;
તસ્સ ચક્કયુગં ન વિન્દામિ, તેન દુક્ખેન જહામિ [જહિસ્સં (સી.), જહિસ્સામિ (સ્યા. પી.)] જીવિત’’ન્તિ.
‘‘સોવણ્ણમયં મણિમયં, લોહિતકમયં [લોહિતઙ્ગમયં (સ્યા.), લોહિતઙ્કમયં (સી.), લોહમયં (કત્થચિ)] અથ રૂપિયમયં;
આચિક્ખ [આચિક્ખથ (ક.)] મે ભદ્દમાણવ, ચક્કયુગં પટિપાદયામિ તે’’તિ.
સો ¶ માણવો તસ્સ પાવદિ, ‘‘ચન્દિમસૂરિયા ઉભયેત્થ દિસ્સરે;
સોવણ્ણમયો રથો મમ, તેન ચક્કયુગેન સોભતી’’તિ.
‘‘બાલો ¶ ખો ત્વં અસિ માણવ, યો ત્વં પત્થયસે અપત્થિયં;
મઞ્ઞામિ તુવં મરિસ્સસિ, ન હિ ત્વં લચ્છસિ ચન્દિમસૂરિયે’’તિ.
‘‘ગમનાગમનમ્પિ દિસ્સતિ, વણ્ણધાતુ ઉભયત્થ વીથિયા;
પેતો [પેતો પન (સી. સ્યા.)] કાલકતો ન દિસ્સતિ, કો નિધ કન્દતં બાલ્યતરો’’તિ.
‘‘સચ્ચં ખો વદેસિ માણવ, અહમેવ કન્દતં બાલ્યતરો;
ચન્દં વિય દારકો રુદં, પેતં કાલકતાભિપત્થયિ’’ન્તિ.
‘‘આદિત્તં વત મં સન્તં, ઘતસિત્તંવ પાવકં;
વારિના વિય ઓસિઞ્ચં, સબ્બં નિબ્બાપયે દરં.
‘‘અબ્બહી ¶ [અબ્બૂળ્હ (પી.), અબ્બૂળ્હં (સ્યા. ક.)] વત મે સલ્લં, સોકં હદયનિસ્સિતં;
યો મે સોકપરેતસ્સ, પુત્તસોકં અપાનુદિ.
‘‘સ્વાહં ¶ ¶ અબ્બૂળ્હસલ્લોસ્મિ, સીતિભૂતોસ્મિ નિબ્બુતો;
ન સોચામિ ન રોદામિ, વત સુત્વાન માણવાતિ.
‘‘દેવતા નુસિ ગન્ધબ્બો, અદુ [આદુ (સી. સ્યા.)] સક્કો પુરિન્દદો;
કો વા ત્વં કસ્સ વા પુત્તો, કથં જાનેમુ તં મય’’ન્તિ.
‘‘યઞ્ચ [યં (ક.)] કન્દસિ યઞ્ચ રોદસિ, પુત્તં આળાહને સયં દહિત્વા;
સ્વાહં કુસલં કરિત્વા કમ્મં, તિદસાનં સહબ્યતં ગતો’’તિ [પત્તોતિ (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘અપ્પં ¶ વા બહું વા નાદ્દસામ, દાનં દદન્તસ્સ સકે અગારે;
ઉપોસથકમ્મં વા [ઉપોસથકમ્મઞ્ચ (ક.)] તાદિસં, કેન કમ્મેન ગતોસિ દેવલોક’’ન્તિ.
‘‘આબાધિકોહં દુક્ખિતો ગિલાનો, આતુરરૂપોમ્હિ સકે નિવેસને;
બુદ્ધં વિગતરજં વિતિણ્ણકઙ્ખં, અદ્દક્ખિં સુગતં અનોમપઞ્ઞં.
‘‘સ્વાહં મુદિતમનો પસન્નચિત્તો, અઞ્જલિં ¶ અકરિં તથાગતસ્સ;
તાહં કુસલં કરિત્વાન કમ્મં, તિદસાનં સહબ્યતં ગતો’’તિ.
‘‘અચ્છરિયં વત અબ્ભુતં વત, અઞ્જલિકમ્મસ્સ અયમીદિસો વિપાકો;
અહમ્પિ મુદિતમનો પસન્નચિત્તો, અજ્જેવ બુદ્ધં સરણં વજામી’’તિ.
‘‘અજ્જેવ બુદ્ધં સરણં વજાહિ, ધમ્મઞ્ચ સઙ્ઘઞ્ચ પસન્નચિત્તો;
તથેવ સિક્ખાય પદાનિ પઞ્ચ, અખણ્ડફુલ્લાનિ સમાદિયસ્સુ.
‘‘પાણાતિપાતા વિરમસ્સુ ખિપ્પં, લોકે અદિન્નં પરિવજ્જયસ્સુ;
અમજ્જપો મા ચ મુસા ભણાહિ, સકેન દારેન ચ હોહિ તુટ્ઠો’’તિ.
‘‘અત્થકામોસિ મે યક્ખ, હિતકામોસિ દેવતે;
કરોમિ તુય્હં વચનં, ત્વંસિ આચરિયો મમાતિ.
‘‘ઉપેમિ સરણં બુદ્ધં, ધમ્મઞ્ચાપિ અનુત્તરં;
સઙ્ઘઞ્ચ નરદેવસ્સ, ગચ્છામિ સરણં અહં.
‘‘પાણાતિપાતા ¶ ¶ વિરમામિ ખિપ્પં, લોકે ¶ અદિન્નં પરિવજ્જયામિ;
અમજ્જપો નો ચ મુસા ભણામિ, સકેન દારેન ચ હોમિ તુટ્ઠો’’તિ.
મટ્ઠકુણ્ડલીવિમાનં નવમં.
૧૦. સેરીસકવિમાનવત્થુ
[પે. વ. ૬૦૪] સુણોથ ¶ ¶ યક્ખસ્સ ચ વાણિજાન ચ, સમાગમો યત્થ તદા અહોસિ;
યથા કથં ઇતરિતરેન ચાપિ, સુભાસિતં તઞ્ચ સુણાથ સબ્બે.
‘‘યો સો અહુ રાજા પાયાસિ નામ [નામો (સી.)], ભુમ્માનં સહબ્યગતો યસસ્સી;
સો મોદમાનોવ સકે વિમાને, અમાનુસો માનુસે અજ્ઝભાસીતિ.
‘‘વઙ્કે અરઞ્ઞે અમનુસ્સટ્ઠાને, કન્તારે અપ્પોદકે અપ્પભક્ખે;
સુદુગ્ગમે વણ્ણુપથસ્સ મજ્ઝે, વઙ્કં ભયા [ધઙ્કંભયા (ક.)] નટ્ઠમના મનુસ્સા.
‘‘નયિધ ફલા મૂલમયા ચ સન્તિ, ઉપાદાનં નત્થિ કુતોધ ભક્ખો;
અઞ્ઞત્ર પંસૂહિ ચ વાલુકાહિ ચ, તતાહિ ¶ ઉણ્હાહિ ચ દારુણાહિ ચ.
‘‘ઉજ્જઙ્ગલં તત્તમિવં કપાલં, અનાયસં પરલોકેન તુલ્યં;
લુદ્દાનમાવાસમિદં પુરાણં, ભૂમિપ્પદેસો અભિસત્તરૂપો.
‘‘અથ ¶ તુમ્હે કેન [કેન નુ (સ્યા. ક.)] વણ્ણેન, કિમાસમાના ઇમં પદેસં હિ;
અનુપવિટ્ઠા સહસા સમેચ્ચ, લોભા ભયા અથ વા સમ્પમૂળ્હા’’તિ.
‘‘મગધેસુ અઙ્ગેસુ ચ સત્થવાહા, આરોપયિત્વા પણિયં પુથુત્તં;
તે યામસે સિન્ધુસોવીરભૂમિં, ધનત્થિકા ઉદ્દયં પત્થયાના.
‘‘દિવા ¶ પિપાસં નધિવાસયન્તા, યોગ્ગાનુકમ્પઞ્ચ સમેક્ખમાના,
એતેન વેગેન આયામ સબ્બે [સબ્બે તે (ક.)], રત્તિં મગ્ગં પટિપન્ના વિકાલે.
‘‘તે દુપ્પયાતા અપરદ્ધમગ્ગા, અન્ધાકુલા વિપ્પનટ્ઠા અરઞ્ઞે;
સુદુગ્ગમે ¶ વણ્ણુપથસ્સ મજ્ઝે, દિસં ન જાનામ પમૂળ્હચિત્તા.
‘‘ઇદઞ્ચ દિસ્વાન અદિટ્ઠપુબ્બં, વિમાનસેટ્ઠઞ્ચ તવઞ્ચ યક્ખ;
તતુત્તરિં જીવિતમાસમાના, દિસ્વા પતીતા સુમના ઉદગ્ગા’’તિ.
‘‘પારં સમુદ્દસ્સ ઇમઞ્ચ વણ્ણું [વનં (સ્યા.), વણ્ણં (ક.)], વેત્તાચરં [વેત્તં પરં (સ્યા.), વેત્તાચારં (ક.)] સઙ્કુપથઞ્ચ મગ્ગં;
નદિયો પન પબ્બતાનઞ્ચ દુગ્ગા, પુથુદ્દિસા ગચ્છથ ભોગહેતુ.
‘‘પક્ખન્દિયાન વિજિતં પરેસં, વેરજ્જકે માનુસે પેક્ખમાના;
યં વો સુતં વા અથ વાપિ દિટ્ઠં, અચ્છેરકં તં વો સુણોમ તાતા’’તિ.
‘‘ઇતોપિ ¶ અચ્છેરતરં કુમાર, ન તો સુતં વા અથ વાપિ દિટ્ઠં;
અતીતમાનુસ્સકમેવ સબ્બં, દિસ્વાન તપ્પામ અનોમવણ્ણં.
‘‘વેહાયસં પોક્ખરઞ્ઞો સવન્તિ, પહૂતમલ્યા ¶ [પહૂતમાલ્યા (સ્યા.)] બહુપુણ્ડરીકા;
દુમા ચિમે [દુમા ચ તે (સ્યા. ક.)] નિચ્ચફલૂપપન્ના, અતીવ ગન્ધા સુરભિં પવાયન્તિ.
‘‘વેળૂરિયથમ્ભા ¶ સતમુસ્સિતાસે, સિલાપવાળસ્સ ચ આયતંસા;
મસારગલ્લા સહલોહિતઙ્ગા, થમ્ભા ઇમે જોતિરસામયાસે.
‘‘સહસ્સથમ્ભં અતુલાનુભાવં, તેસૂપરિ સાધુમિદં વિમાનં;
રતનન્તરં કઞ્ચનવેદિમિસ્સં, તપનીયપટ્ટેહિ ચ સાધુછન્નં.
‘‘જમ્બોનદુત્તત્તમિદં સુમટ્ઠો, પાસાદસોપાણફલૂપપન્નો;
દળ્હો ચ વગ્ગુ ચ સુસઙ્ગતો ચ [વગ્ગુ સુમુખો સુસઙ્ગતો (સી.)], અતીવ નિજ્ઝાનખમો મનુઞ્ઞો.
‘‘રતનન્તરસ્મિં ¶ બહુઅન્નપાનં, પરિવારિતો અચ્છરાસઙ્ગણેન;
મુરજઆલમ્બરતૂરિયઘુટ્ઠો, અભિવન્દિતોસિ થુતિવન્દનાય.
‘‘સો ¶ મોદસિ નારિગણપ્પબોધનો, વિમાનપાસાદવરે મનોરમે;
અચિન્તિયો સબ્બગુણૂપપન્નો, રાજા યથા વેસ્સવણો નળિન્યા [નળિઞ્ઞં (ક.)].
‘‘દેવો ¶ નુ આસિ ઉદવાસિ યક્ખો, ઉદાહુ દેવિન્દો મનુસ્સભૂતો;
પુચ્છન્તિ તં વાણિજા સત્થવાહા, આચિક્ખ કો નામ તુવંસિ યક્ખો’’તિ.
‘‘સેરીસકો [સેરિસ્સકો (સી. સ્યા.)] નામ અહમ્હિ યક્ખો, કન્તારિયો વણ્ણુપથમ્હિ ગુત્તો;
ઇમં પદેસં અભિપાલયામિ, વચનકરો વેસ્સવણસ્સ રઞ્ઞો’’તિ.
‘‘અધિચ્ચલદ્ધં પરિણામજં તે, સયં કતં ઉદાહુ દેવેહિ દિન્નં;
પુચ્છન્તિ તં વાણિજા સત્થવાહા, કથં તયા લદ્ધમિદં મનુઞ્ઞ’’ન્તિ.
‘‘નાધિચ્ચલદ્ધં ન પરિણામજં મે, ન સયં કતં ન હિ દેવેહિ દિન્નં;
સકેહિ કમ્મેહિ અપાપકેહિ, પુઞ્ઞેહિ ¶ મે લદ્ધમિદં મનુઞ્ઞ’’ન્તિ.
‘‘કિં તે વતં કિં પન બ્રહ્મચરિયં, કિસ્સ સુચિણ્ણસ્સ અયં વિપાકો;
પુચ્છન્તિ તં વાણિજા સત્થવાહા, કથં તયા લદ્ધમિદં વિમાન’’ન્તિ.
‘‘મમં પાયાસીતિ અહુ સમઞ્ઞા, રજ્જં યદા કારયિં કોસલાનં;
નત્થિકદિટ્ઠિ કદરિયો પાપધમ્મો, ઉચ્છેદવાદી ચ તદા અહોસિં.
‘‘સમણો ચ ખો આસિ કુમારકસ્સપો, બહુસ્સુતો ચિત્તકથી ઉળારો;
સો મે તદા ધમ્મકથં અભાસિ [અકાસિ (સી.)], દિટ્ઠિવિસૂકાનિ વિનોદયી મે.
‘‘તાહં ¶ તસ્સ [તાહં (ક.)] ધમ્મકથં સુણિત્વા, ઉપાસકત્તં પટિવેદયિસ્સં;
પાણાતિપાતા વિરતો અહોસિં, લોકે અદિન્નં પરિવજ્જયિસ્સં;
અમજ્જપો ¶ નો ચ મુસા અભાણિં, સકેન દારેન ચ અહોસિ તુટ્ઠો.
‘‘તં ¶ મે વતં તં પન બ્રહ્મચરિયં, તસ્સ સુચિણ્ણસ્સ અયં વિપાકો;
તેહેવ કમ્મેહિ અપાપકેહિ, પુઞ્ઞેહિ મે લદ્ધમિદં વિમાન’’ન્તિ.
‘‘સચ્ચં ¶ કિરાહંસુ નરા સપઞ્ઞા, અનઞ્ઞથા વચનં પણ્ડિતાનં;
યહિં યહિં ગચ્છતિ પુઞ્ઞકમ્મો, તહિં તહિં મોદતિ કામકામી.
‘‘યહિં યહિં સોકપરિદ્દવો ચ, વધો ચ બન્ધો ચ પરિક્કિલેસો;
તહિં તહિં ગચ્છતિ પાપકમ્મો, ન મુચ્ચતિ દુગ્ગતિયા કદાચી’’તિ.
‘‘સમ્મૂળ્હરૂપોવ જનો અહોસિ, અસ્મિં મુહુત્તે કલલીકતોવ;
જનસ્સિમસ્સ તુય્હઞ્ચ કુમાર, અપ્પચ્ચયો કેન નુ ખો અહોસી’’તિ.
‘‘ઇમે ચ સિરીસવના [ઇમે સિરીસૂપવના ચ (સી.), ઇમેપિ સિરીસવના ચ (પી. ક.)] તાતા, દિબ્બા [દિબ્બા ચ (પી. ક.)] ગન્ધા સુરભી [સુરભિં (સી. ક.)] સમ્પવન્તિ [સમ્પવાયન્તિ (ક.)];
તે સમ્પવાયન્તિ ઇમં વિમાનં, દિવા ¶ ચ રત્તો ચ તમં નિહન્ત્વા.
‘‘ઇમેસઞ્ચ ¶ ખો વસ્સસતચ્ચયેન, સિપાટિકા ફલતિ એકમેકા;
માનુસ્સકં વસ્સસતં અતીતં, યદગ્ગે કાયમ્હિ ઇધૂપપન્નો.
‘‘દિસ્વાનહં વસ્સસતાનિ પઞ્ચ, અસ્મિં વિમાને ઠત્વાન તાતા;
આયુક્ખયા પુઞ્ઞક્ખયા ચવિસ્સં, તેનેવ સોકેન પમુચ્છિતોસ્મી’’તિ [સમુચ્છિતોસ્મીતિ (પી. ક.)].
‘‘કથં નુ સોચેય્ય તથાવિધો સો, લદ્ધા વિમાનં અતુલં ચિરાય;
યે ચાપિ ખો ઇત્તરમુપપન્ના, તે નૂન સોચેય્યું પરિત્તપુઞ્ઞા’’તિ.
‘‘અનુચ્છવિં ઓવદિયઞ્ચ મે તં, યં મં તુમ્હે પેય્યવાચં વદેથ;
તુમ્હે ચ ખો તાતા મયાનુગુત્તા, યેનિચ્છકં તેન પલેથ સોત્થિ’’ન્તિ.
‘‘ગન્ત્વા ¶ મયં સિન્ધુસોવીરભૂમિં, ધનત્થિકા ઉદ્દયં પત્થયાના;
યથાપયોગા પરિપુણ્ણચાગા, કાહામ ¶ સેરીસમહં ઉળાર’’ન્તિ.
‘‘મા ચેવ સેરીસમહં અકત્થ, સબ્બઞ્ચ વો ભવિસ્સતિ યં વદેથ;
પાપાનિ કમ્માનિ વિવજ્જયાથ, ધમ્માનુયોગઞ્ચ અધિટ્ઠહાથ.
‘‘ઉપાસકો અત્થિ ઇમમ્હિ સઙ્ઘે, બહુસ્સુતો સીલવતૂપપન્નો;
સદ્ધો ચ ચાગી ચ સુપેસલો ચ, વિચક્ખણો સન્તુસિતો મુતીમા.
‘‘સઞ્જાનમાનો ¶ ન મુસા ભણેય્ય, પરૂપઘાતાય ન ચેતયેય્ય;
વેભૂતિકં પેસુણં નો કરેય્ય, સણ્હઞ્ચ વાચં સખિલં ભણેય્ય.
‘‘સગારવો સપ્પટિસ્સો વિનીતો, અપાપકો અધિસીલે વિસુદ્ધો;
સો માતરં પિતરઞ્ચાપિ જન્તુ, ધમ્મેન પોસેતિ અરિયવુત્તિ.
‘‘મઞ્ઞે સો માતાપિતૂનં કારણા, ભોગાનિ પરિયેસતિ ન અત્તહેતુ;
માતાપિતૂનઞ્ચ યો [સો (?)] અચ્ચયેન, નેક્ખમ્મપોણો ¶ ચરિસ્સતિ બ્રહ્મચરિયં.
‘‘ઉજૂ અવઙ્કો અસઠો અમાયો, ન લેસકપ્પેન ચ વોહરેય્ય;
સો તાદિસો સુકતકમ્મકારી, ધમ્મે ઠિતો કિન્તિ લભેથ દુક્ખં.
‘‘તં ¶ કારણા પાતુકતોમ્હિ અત્તના, તસ્મા ધમ્મં પસ્સથ વાણિજાસે;
અઞ્ઞત્ર તેનિહ ભસ્મી [ભસ્મિ (સ્યા.), ભસ્મ (ક.)] ભવેથ, અન્ધાકુલા વિપ્પનટ્ઠા અરઞ્ઞે;
તં ખિપ્પમાનેન લહું પરેન, સુખો હવે સપ્પુરિસેન સઙ્ગમો’’તિ.
‘‘કિં નામ સો કિઞ્ચ કરોતિ કમ્મં,
કિં નામધેય્યં કિં પન તસ્સ ગોત્તં;
મયમ્પિ નં દટ્ઠુકામમ્હ યક્ખ, યસ્સાનુકમ્પાય ઇધાગતોસિ;
લાભા હિ તસ્સ, યસ્સ તુવં પિહેસી’’તિ.
‘‘યો ¶ ¶ કપ્પકો સમ્ભવનામધેય્યો,
ઉપાસકો કોચ્છફલૂપજીવી;
જાનાથ નં તુમ્હાકં પેસિયો સો,
મા ¶ ખો નં હીળિત્થ સુપેસલો સો’’તિ.
‘‘જાનામસે યં ત્વં પવદેસિ [વદેસિ (સી.)] યક્ખ,
ન ખો નં જાનામ સ એદિસોતિ;
મયમ્પિ નં પૂજયિસ્સામ યક્ખ,
સુત્વાન તુય્હં વચનં ઉળાર’’ન્તિ.
‘‘યે કેચિ ઇમસ્મિં સત્થે મનુસ્સા,
દહરા મહન્તા અથવાપિ મજ્ઝિમા;
સબ્બેવ તે આલમ્બન્તુ વિમાનં,
પસ્સન્તુ પુઞ્ઞાનં ફલં કદરિયા’’તિ.
તે તત્થ સબ્બેવ ‘અહં પુરે’તિ,
તં કપ્પકં તત્થ પુરક્ખત્વા [પુરક્ખિપિત્વા (સી.)];
સબ્બેવ તે આલમ્બિંસુ વિમાનં,
મસક્કસારં વિય વાસવસ્સ.
તે ¶ તત્થ સબ્બેવ ‘અહં પુરે’તિ, ઉપાસકત્તં પટિવેદયિંસુ;
પાણાતિપાતા વિરતા અહેસું, લોકે અદિન્નં પરિવજ્જયિંસુ;
અમજ્જપા નો ચ મુસા ભણિંસુ, સકેન દારેન ચ અહેસું તુટ્ઠા.
તે તત્થ સબ્બેવ ‘અહં પુરે’તિ, ઉપાસકત્તં પટિવેદયિત્વા;
પક્કામિ સત્થો અનુમોદમાનો, યક્ખિદ્ધિયા અનુમતો પુનપ્પુનં.
‘‘ગન્ત્વાન ¶ તે સિન્ધુસોવીરભૂમિં, ધનત્થિકા ઉદ્દયં [ઉદય (પી. ક.)] પત્થયાના;
યથાપયોગા પરિપુણ્ણલાભા, પચ્ચાગમું પાટલિપુત્તમક્ખતં.
‘‘ગન્ત્વાન ¶ તે સઙ્ઘરં સોત્થિવન્તો,
પુત્તેહિ દારેહિ સમઙ્ગિભૂતા;
આનન્દી વિત્તા [આનન્દચિત્તા (સ્યા.), આનન્દીચિત્તા (ક.)] સુમના પતીતા,
અકંસુ સેરીસમહં ઉળારં;
સેરીસકં તે પરિવેણં માપયિંસુ.
એતાદિસા સપ્પુરિસાન સેવના,
મહત્થિકા ધમ્મગુણાન સેવના;
એકસ્સ અત્થાય ઉપાસકસ્સ,
સબ્બેવ સત્તા સુખિતા [સુખિનો (પી. ક.)] અહેસુન્તિ.
સેરીસકવિમાનં દસમં.
૧૧. સુનિક્ખિત્તવિમાનવત્થુ
‘‘ઉચ્ચમિદં ¶ મણિથૂણં વિમાનં, સમન્તતો દ્વાદસ યોજનાનિ;
કૂટાગારા ¶ સત્તસતા ઉળારા, વેળુરિયથમ્ભા રુચકત્થતા સુભા.
‘‘તત્થચ્છસિ પિવસિ ખાદસિ ચ, દિબ્બા ચ વીણા પવદન્તિ વગ્ગું;
દિબ્બા રસા કામગુણેત્થ પઞ્ચ, નારિયો ચ નચ્ચન્તિ સુવણ્ણછન્ના.
‘‘કેન તેતાદિસો વણ્ણો, કેન તે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ તે ભોગા, યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘પુચ્છામિ ¶ ‘તં દેવ મહાનુભાવ, મનુસ્સભૂતો કિમકાસિ પુઞ્ઞં;
કેનાસિ એવં જલિતાનુભાવો, વણ્ણો ચ તે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સો ¶ દેવપુત્તો અત્તમનો, મોગ્ગલ્લાનેન પુચ્છિતો;
પઞ્હં પુટ્ઠો વિયાકાસિ, યસ્સ કમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘દુન્નિક્ખિત્તં માલં સુનિક્ખિપિત્વા, પતિટ્ઠપેત્વા સુગતસ્સ થૂપે;
મહિદ્ધિકો ચમ્હિ મહાનુભાવો, દિબ્બેહિ કામેહિ સમઙ્ગિભૂતો.
‘‘તેન મેતાદિસો વણ્ણો,
તેન મે ઇધ મિજ્ઝતિ;
ઉપ્પજ્જન્તિ ચ મે ભોગા,
યે કેચિ મનસો પિયા.
‘‘અક્ખામિ તે ભિક્ખુ મહાનુભાવ,
મનુસ્સભૂતો યમહં અકાસિં;
તેનમ્હિ ¶ એવં જલિતાનુભાવો,
વણ્ણો ચ મે સબ્બદિસા પભાસતી’’તિ.
સુનિક્ખિત્તવિમાનં એકાદસમં.
સુનિક્ખિત્તવગ્ગો સત્તમો નિટ્ઠિતો.
તસ્સુદ્દાનં ¶ –
દ્વે દલિદ્દા વનવિહારા, ભતકો ગોપાલકણ્ડકા;
અનેકવણ્ણમટ્ઠકુણ્ડલી, સેરીસકો સુનિક્ખિત્તં;
પુરિસાનં તતિયો વગ્ગો પવુચ્ચતીતિ.
ભાણવારં ચતુત્થં નિટ્ઠિતં.
વિમાનવત્થુપાળિ નિટ્ઠિતા.