📜
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
ખુદ્દકનિકાયે
થેરાપદાનપાળિ
(દુતિયો ભાગો)
૪૩. સકિંસમ્મજ્જકવગ્ગો
૧. સકિંસમ્મજ્જકત્થેરઅપદાનં
‘‘વિપસ્સિનો ¶ ¶ ¶ ભગવતો, પાટલિં બોધિમુત્તમં;
દિસ્વાવ તં પાદપગ્ગં, તત્થ ચિત્તં પસાદયિં.
‘‘સમ્મજ્જનિં ગહેત્વાન, બોધિં સમ્મજ્જિ તાવદે;
સમ્મજ્જિત્વાન તં બોધિં, અવન્દિં પાટલિં અહં.
‘‘તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં;
નમસ્સમાનો તં બોધિં, ગઞ્છિં પટિકુટિં અહં.
‘‘તાદિમગ્ગેન ¶ ગચ્છામિ, સરન્તો બોધિમુત્તમં;
અજગરો મં પીળેસિ, ઘોરરૂપો મહબ્બલો.
‘‘આસન્ને ¶ મે કતં કમ્મં, ફલેન તોસયી મમં;
કળેવરં મે ગિલતિ, દેવલોકે રમામહં.
‘‘અનાવિલં મમ ચિત્તં, વિસુદ્ધં પણ્ડરં સદા;
સોકસલ્લં ન જાનામિ, ચિત્તસન્તાપનં મમ.
‘‘કુટ્ઠં ગણ્ડો કિલાસો ચ, અપમારો વિતચ્છિકા;
દદ્દુ કણ્ડુ ચ મે નત્થિ, ફલં સમ્મજ્જનાયિદં [સમ્મજ્જને ઇદં (સી.)].
‘‘સોકો ¶ ચ પરિદેવો ચ, હદયે મે ન વિજ્જતિ;
અભન્તં ઉજુકં ચિત્તં, ફલં સમ્મજ્જનાયિદં.
‘‘સમાધીસુ ¶ ન મજ્જામિ [સમાધીસુ ન સજ્જામિ (સી.), સમાધિં પુન પજ્જામિ (સ્યા)], વિસદં હોતિ માનસં;
યં યં સમાધિમિચ્છામિ, સો સો સમ્પજ્જતે મમં.
‘‘રજનીયે ન રજ્જામિ, અથો દુસ્સનિયેસુ [દોસનિયેસુ (સી. સ્યા. ક.)] ચ;
મોહનીયે ન મુય્હામિ, ફલં સમ્મજ્જનાયિદં.
‘‘એકનવુતિતો [એકનવુતે ઇતો (સી. સ્યા.)] કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલં સમ્મજ્જનાયિદં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સકિંસમ્મજ્જકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સકિંસમ્મજ્જકત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. એકદુસ્સદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ હંસવતિયા, અહોસિં તિણહારકો;
તિણહારેન જીવામિ, તેન પોસેમિ દારકે.
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
તમન્ધકારં નાસેત્વા, ઉપ્પજ્જિ લોકનાયકો.
‘‘સકે ¶ ઘરે નિસીદિત્વા, એવં ચિન્તેસિ તાવદે;
‘બુદ્ધો લોકે સમુપ્પન્નો, દેય્યધમ્મો ન વિજ્જતિ.
‘‘‘ઇદં ¶ મે સાટકં એકં, નત્થિ મે કોચિ દાયકો;
દુક્ખો નિરયસમ્ફસ્સો, રોપયિસ્સામિ દક્ખિણં’.
‘‘એવાહં ચિન્તયિત્વાન, સકં ચિત્તં પસાદયિં;
એકં દુસ્સં ગહેત્વાન, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં.
‘‘એકં ¶ દુસ્સં દદિત્વાન, ઉક્કુટ્ઠિં સમ્પવત્તયિં;
‘યદિ બુદ્ધો તુવં વીર, તારેહિ મં મહામુનિ’.
‘‘પદુમુત્તરો લોકવિદૂ, આહુતીનં પટિગ્ગહો;
મમ દાનં પકિત્તેન્તો, અકા મે અનુમોદનં.
‘‘‘ઇમિના એકદુસ્સેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
કપ્પસતસહસ્સાનિ, વિનિપાતં ન ગચ્છસિ.
‘‘‘છત્તિંસક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જં કરિસ્સસિ;
તેત્તિંસક્ખત્તું રાજા ચ, ચક્કવત્તી [ચક્કવત્તિ (સ્યા.)] ભવિસ્સસિ.
‘‘‘પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં [અસઙ્કયં (સ્યા. ક.) એવમુપરિપિ];
દેવલોકે મનુસ્સે વા, સંસરન્તો તુવં ભવે.
‘‘‘રૂપવા ગુણસમ્પન્નો, અનવક્કન્તદેહવા [અનુવત્તન્ત… (સ્યા)];
અક્ખોભં અમિતં દુસ્સં, લભિસ્સસિ યદિચ્છકં’.
‘‘ઇદં વત્વાન સમ્બુદ્ધો, જલજુત્તમનામકો;
નભં અબ્ભુગ્ગમી વીરો [ધીરો (સી. સ્યા.)], હંસરાજાવ અમ્બરે.
‘‘યં ¶ યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, એકદુસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘પદુદ્ધારે ¶ પદુદ્ધારે, દુસ્સં નિબ્બત્તતે મમં;
હેટ્ઠા દુસ્સમ્હિ તિટ્ઠામિ, ઉપરિચ્છદનં મમ.
‘‘ચક્કવાળં ઉપાદાય, સકાનનં સપબ્બતં;
ઇચ્છમાનો ચહં અજ્જ, દુસ્સેહચ્છાદયેય્ય તં.
‘‘તેનેવ એકદુસ્સેન, સંસરન્તો ભવાભવે;
સુવણ્ણવણ્ણો હુત્વાન, સંસરામિ ભવાભવે.
‘‘વિપાકં ¶ વિએકદુસ્સસ્સ, નાજ્ઝગં કત્થચિક્ખયં;
અયં મે અન્તિમા જાતિ, વિપચ્ચતિ ઇધાપિ મે.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં દુસ્સમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, એકદુસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા એકદુસ્સદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ;
એકદુસ્સદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. એકાસનદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે ¶ ¶ , ગોસિતો નામ પબ્બતો;
અસ્સમો સુકતો મય્હં, પણ્ણસાલા સુમાપિતા.
‘‘નારદો નામ નામેન, કસ્સપો ઇતિ મં વિદૂ;
સુદ્ધિમગ્ગં ગવેસન્તો, વસામિ ગોસિતે તદા.
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
વિવેકકામો સમ્બુદ્ધો, અગઞ્છિ અનિલઞ્જસા.
‘‘વનગ્ગે ગચ્છમાનસ્સ, દિસ્વા રંસિં મહેસિનો;
કટ્ઠમઞ્ચં પઞ્ઞાપેત્વા, અજિનઞ્ચ અપત્થરિં.
‘‘આસનં ¶ પઞ્ઞાપેત્વાન, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં;
સોમનસ્સં પવેદિત્વા, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘સલ્લકત્તો મહાવીર, આતુરાનં તિકિચ્છકો;
મમં રોગપરેતસ્સ [રાગ… (સ્યા.)], તિકિચ્છં દેહિ નાયક.
‘‘‘કલ્લત્થિકા યે પસ્સન્તિ, બુદ્ધસેટ્ઠ તુવં મુને;
ધુવત્થસિદ્ધિં પપ્પોન્તિ, એતેસં અજરો [જજ્જરો (સી. પી. ક.)] ભવે.
‘‘‘ન ¶ મે દેય્યધમ્મો અત્થિ, પવત્તફલભોજિહં;
ઇદં મે આસનં અત્થિ [ન મે દેય્યં તવ અત્થિ (સી. સ્યા.)], નિસીદ કટ્ઠમઞ્ચકે’.
‘‘નિસીદિ તત્થ ભગવા, અસમ્ભીતોવ [અચ્છમ્ભિતોવ (સ્યા. ક.)] કેસરી;
મુહુત્તં વીતિનામેત્વા, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘વિસટ્ઠો ¶ [વિસ્સત્થો (સી. પી), વિસ્સટ્ઠો (સ્યા. ક.)] હોહિ મા ભાયિ, લદ્ધો જોતિરસો તયા;
યં તુય્હં પત્થિતં સબ્બં, પરિપૂરિસ્સતિનાગતે [પરિપૂરિસ્સતાસનં (સ્યા. ક.)].
‘‘‘ન મોઘં તં કતં તુય્હં, પુઞ્ઞક્ખેત્તે અનુત્તરે;
સક્કા ઉદ્ધરિતું અત્તા, યસ્સ ચિત્તં પણીહિતં [સુનીહિતં (સ્યા.)].
‘‘‘ઇમિનાસનદાનેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
કપ્પસતસહસ્સાનિ, વિનિપાતં ન ગચ્છસિ.
‘‘‘પઞ્ઞાસક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જં કરિસ્સસિ;
અસીતિક્ખત્તું રાજા ચ, ચક્કવત્તી ભવિસ્સસિ.
‘‘‘પદેસરજ્જં ¶ વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
સબ્બત્થ સુખિતો હુત્વા, સંસારે સંસરિસ્સસિ’.
‘‘ઇદં વત્વાન સમ્બુદ્ધો, જલજુત્તમનામકો;
નભં અબ્ભુગ્ગમી વીરો, હંસરાજાવ અમ્બરે.
‘‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં, સરથં સન્દમાનિકં;
લભામિ સબ્બમેવેતં, એકાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘કાનનં પવિસિત્વાપિ, યદા ઇચ્છામિ આસનં;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, પલ્લઙ્કો ઉપતિટ્ઠતિ.
‘‘વારિમજ્ઝગતો સન્તો, યદા ઇચ્છામિ આસનં;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, પલ્લઙ્કો ઉપતિટ્ઠતિ.
‘‘યં ¶ યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
પલ્લઙ્કસતસહસ્સાનિ, પરિવારેન્તિ મં સદા.
‘‘દુવે ¶ ¶ ભવે સંસરામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
દુવે કુલે પજાયામિ, ખત્તિયે અથ બ્રાહ્મણે.
‘‘એકાસનં દદિત્વાન, પુઞ્ઞક્ખેત્તે અનુત્તરે;
ધમ્મપલ્લઙ્કમાદાય [ધમ્મપલ્લઙ્કમઞ્ઞાય (સ્યા. ક.)], વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, એકાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા એકાસનદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
એકાસનદાયકત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. સત્તકદમ્બપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે, કુક્કુટો [કદમ્બો (સી. સ્યા. પી.)] નામ પબ્બતો;
તમ્હિ પબ્બતપાદમ્હિ, સત્ત બુદ્ધા વસિંસુ તે.
‘‘કદમ્બં પુપ્ફિતં દિસ્વા, પગ્ગહેત્વાન અઞ્જલિં;
સત્ત માલા ગહેત્વાન, પુઞ્ઞચિત્તેન [પુણ્ણચિત્તેન (ક.)] ઓકિરિં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો ¶ કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સત્તકદમ્બપુપ્ફિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સત્તકદમ્બપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. કોરણ્ડપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘વનકમ્મિકો પુરે આસિં, પિતુમાતુમતેનહં [પિતુપિતામહેનહં (સી. સ્યા. પી.)];
પસુમારેન જીવામિ, કુસલં મે ન વિજ્જતિ.
‘‘મમ આસયસામન્તા, તિસ્સો લોકગ્ગનાયકો;
પદાનિ તીણિ દસ્સેસિ, અનુકમ્પાય ચક્ખુમા.
‘‘અક્કન્તે ચ પદે દિસ્વા, તિસ્સનામસ્સ સત્થુનો;
હટ્ઠો હટ્ઠેન ચિત્તેન, પદે ચિત્તં પસાદયિં.
‘‘કોરણ્ડં ¶ પુપ્ફિતં દિસ્વા, પાદપં ધરણીરુહં;
સકોસકં ગહેત્વાન, પદસેટ્ઠમપૂજયિં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘યં યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
કોરણ્ડવણ્ણકોયેવ, સુપ્પભાસો ભવામહં.
‘‘દ્વેનવુતે ઇતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પદપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કોરણ્ડપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ;
કોરણ્ડપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. ઘતમણ્ડદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘સુચિન્તિતં ¶ ¶ ભગવન્તં, લોકજેટ્ઠં નરાસભં;
ઉપવિટ્ઠં મહારઞ્ઞં, વાતાબાધેન પીળિતં.
‘‘દિસ્વા ¶ ચિત્તં પસાદેત્વા, ઘતમણ્ડમુપાનયિં;
કતત્તા ¶ આચિતત્તા ચ, ગઙ્ગા ભાગીરથી અયં.
‘‘મહાસમુદ્દા ચત્તારો, ઘતં સમ્પજ્જરે મમ;
અયઞ્ચ પથવી ઘોરા, અપ્પમાણા અસઙ્ખિયા.
‘‘મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, ભવતે મધુસક્કરા;
ચાતુદ્દીપા [ચતુદ્દિસા (સ્યા.)] ઇમે રુક્ખા, પાદપા ધરણીરુહા.
‘‘મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, કપ્પરુક્ખા ભવન્તિ તે;
પઞ્ઞાસક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જમકારયિં.
‘‘એકપઞ્ઞાસક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઘતમણ્ડસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઘતમણ્ડદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઘતમણ્ડદાયકત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. એકધમ્મસ્સવનિયત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ચતુસચ્ચં પકાસેન્તો, સન્તારેસિ બહું જનં.
‘‘અહં ¶ ¶ તેન સમયેન, જટિલો ઉગ્ગતાપનો;
ધુનન્તો વાકચીરાનિ, ગચ્છામિ અમ્બરે તદા.
‘‘બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ ઉપરિ, ગન્તું ન વિસહામહં;
પક્ખીવ સેલમાસજ્જ, ગમનં ન લભામહં.
‘‘ઉદકે વોક્કમિત્વાન, એવં ગચ્છામિ અમ્બરે;
ન મે ઇદં ભૂતપુબ્બં, ઇરિયાપથવિકોપનં.
‘‘હન્દ મેતં ગવેસિસ્સં, અપ્પેવત્થં લભેય્યહં;
ઓરોહન્તો અન્તલિક્ખા, સદ્દમસ્સોસિ સત્થુનો.
‘‘સરેન રજનીયેન, સવનીયેન વગ્ગુના;
અનિચ્ચતં કથેન્તસ્સ, તઞ્ઞેવ ઉગ્ગહિં તદા;
અનિચ્ચસઞ્ઞમુગ્ગય્હ ¶ , અગમાસિં મમસ્સમં.
‘‘યાવતાયું વસિત્વાન, તત્થ કાલઙ્કતો અહં;
ચરિમે વત્તમાનમ્હિ, સદ્ધમ્મસ્સવનં સરિં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સાનિ, દેવલોકે રમિં અહં;
એકપઞ્ઞાસક્ખત્તુઞ્ચ ¶ , દેવરજ્જમકારયિં.
‘‘એકવીસતિક્ખત્તુઞ્ચ [એકતિંસતિ… (સ્યા.)], ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘અનુભોમિ સકં પુઞ્ઞં, સુખિતોહં ભવાભવે;
અનુસ્સરામિ તં સઞ્ઞં, સંસરન્તો ભવાભવે;
ન કોટિં પટિવિજ્ઝામિ, નિબ્બાનં અચ્ચુતં પદં.
‘‘પિતુગેહે નિસીદિત્વા, સમણો ભાવિતિન્દ્રિયો;
કથંસ [કથયં (સી. પી. ક.)] પરિદીપેન્તો, અનિચ્ચતમુદાહરિ.
‘‘‘અનિચ્ચા વત સઙ્ખારા, ઉપ્પાદવયધમ્મિનો;
ઉપ્પજ્જિત્વા નિરુજ્ઝન્તિ, તેસં વૂપસમો સુખો’.
‘‘સહ ¶ ગાથં સુણિત્વાન, પુબ્બસઞ્ઞમનુસ્સરિં;
એકાસને નિસીદિત્વા, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘જાતિયા ¶ સત્તવસ્સેન, અરહત્તમપાપુણિં;
ઉપસમ્પાદયી બુદ્ધો, ધમ્મસ્સવનસ્સિદં ફલં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં ધમ્મમસુણિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ધમ્મસ્સવનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા એકધમ્મસ્સવનિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
એકધમ્મસ્સવનિયત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. સુચિન્તિતત્થેરઅપદાનં
‘‘નગરે હંસવતિયા, અહોસિં કસ્સકો તદા;
કસિકમ્મેન જીવામિ, તેન પોસેમિ દારકે.
‘‘સુસમ્પન્નં ¶ તદા ખેત્તં, ધઞ્ઞં મે ફલિનં [ફલિતં (સી. પી.)] અહુ;
પાકકાલે ચ સમ્પત્તે, એવં ચિન્તેસહં તદા.
‘‘નચ્છન્નં નપ્પતિરૂપં, જાનન્તસ્સ ગુણાગુણં;
યોહં સઙ્ઘે અદત્વાન, અગ્ગં ભુઞ્જેય્ય ચે તદા [મત્તના (સ્યા.)].
‘‘અયં બુદ્ધો અસમસમો, દ્વત્તિંસવરલક્ખણો;
તતો પભાવિતો સઙ્ઘો, પુઞ્ઞક્ખેત્તો અનુત્તરો.
‘‘તત્થ દસ્સામહં દાનં, નવસસ્સં પુરે પુરે;
એવાહં ચિન્તયિત્વાન, હટ્ઠો પીણિતમાનસો [પીતિક… (સ્યા.)].
‘‘ખેત્તતો ¶ ધઞ્ઞમાહત્વા, સમ્બુદ્ધં ઉપસઙ્કમિં;
ઉપસઙ્કમ્મ સમ્બુદ્ધં, લોકજેટ્ઠં નરાસભં;
વન્દિત્વા સત્થુનો પાદે, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘નવસસ્સઞ્ચ સમ્પન્નં, આયાગોસિ [ઇધ હોસિ (સ્યા.)] ચ ત્વં મુને;
અનુકમ્પમુપાદાય ¶ , અધિવાસેહિ ચક્ખુમ’.
‘‘પદુમુત્તરો ¶ લોકવિદૂ, આહુતીનં પટિગ્ગહો;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘ચત્તારો ચ પટિપન્ના, ચત્તારો ચ ફલે ઠિતા;
એસ સઙ્ઘો ઉજુભૂતો, પઞ્ઞાસીલસમાહિતો;
યજન્તાનં મનુસ્સાનં, પુઞ્ઞપેક્ખાન પાણિનં.
‘‘‘કરોતોપધિકં પુઞ્ઞં, સઙ્ઘે દિન્નં મહપ્ફલં;
તસ્મિં સઙ્ઘેવ [સંઘે ચ (સ્યા. પી.)] દાતબ્બં, તવ સસ્સં તથેતરં.
‘‘‘સઙ્ઘતો ઉદ્દિસિત્વાન, ભિક્ખૂ નેત્વાન સંઘરં;
પટિયત્તં ઘરે સન્તં, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ દેહિ ત્વં’.
‘‘સઙ્ઘતો ઉદ્દિસિત્વાન, ભિક્ખૂ નેત્વાન સંઘરં;
યં ઘરે પટિયત્તં મે, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સદાસહં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, સોવણ્ણં સપ્પભસ્સરં;
સટ્ઠિયોજનમુબ્બેધં, તિંસયોજનવિત્થતં.
એકૂનવીસતિમં ભાણવારં.
‘‘આકિણ્ણં ભવનં મય્હં, નારીગણસમાકુલં;
તત્થ ભુત્વા પિવિત્વા ચ, વસામિ તિદસે અહં.
‘‘સતાનં ¶ તીણિક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં;
સતાનં પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘ભવાભવે ¶ ¶ સંસરન્તો, લભામિ અમિતં ધનં;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં, સિવિકં સન્દમાનિકં;
લભામિ સબ્બમેવેતં [સબ્બમેતમ્પિ (ક.)], નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘નવવત્થં નવફલં, નવગ્ગરસભોજનં;
લભામિ સબ્બમેવેતં, નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘કોસેય્યકમ્બલિયાનિ ¶ , ખોમકપ્પાસિકાનિ ચ;
લભામિ સબ્બમેવેતં, નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘દાસીગણં દાસગણં, નારિયો ચ અલઙ્કતા;
લભામિ સબ્બમેવેતં, નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘ન મં સીતં વા ઉણ્હં વા, પરિળાહો ન વિજ્જતિ;
અથો ચેતસિકં દુક્ખં, હદયે મે ન વિજ્જતિ.
‘‘ઇદં ખાદ ઇદં ભુઞ્જ, ઇમમ્હિ સયને સય;
લભામિ સબ્બમેવેતં, નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘અયં પચ્છિમકો દાનિ, ચરિમો વત્તતે ભવો;
અજ્જાપિ દેય્યધમ્મો મે, ફલં તોસેસિ સબ્બદા.
‘‘નવસસ્સં ¶ દદિત્વાન, સઙ્ઘે ગણવરુત્તમે;
અટ્ઠાનિસંસે અનુભોમિ, કમ્માનુચ્છવિકે મમ.
‘‘વણ્ણવા યસવા હોમિ, મહાભોગો અનીતિકો;
મહાપક્ખો [મહાભક્ખો (સ્યા. ક.)] સદા હોમિ, અભેજ્જપરિસો સદા.
‘‘સબ્બે મં અપચાયન્તિ, યે કેચિ પથવિસ્સિતા;
દેય્યધમ્મા ચ યે કેચિ, પુરે પુરે લભામહં.
‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ વા મજ્ઝે, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ સમ્મુખા;
સબ્બેપિ સમતિક્કમ્મ, દેન્તિ મમેવ દાયકા.
‘‘પઠમં નવસસ્સઞ્હિ, દત્વા સઙ્ઘે ગણુત્તમે;
ઇમાનિસંસે અનુભોમિ, નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, નવસસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો;
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સુચિન્તિતો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સુચિન્તિતત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. સોવણ્ણકિઙ્કણિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સદ્ધાય ¶ ¶ ¶ અભિનિક્ખમ્મ, પબ્બજિં અનગારિયં;
વાકચીરધરો આસિં, તપોકમ્મમપસ્સિતો.
‘‘અત્થદસ્સી તુ ભગવા, લોકજેટ્ઠો નરાસભો;
ઉપ્પજ્જિ તમ્હિ સમયે, તારયન્તો મહાજનં.
‘‘બલઞ્ચ વત મે ખીણં, બ્યાધિના પરમેન તં;
બુદ્ધસેટ્ઠં સરિત્વાન, પુલિને થૂપમુત્તમં.
‘‘કરિત્વા હટ્ઠચિત્તોહં, સહત્થેન [પસાદેન (ક.)] સમોકિરિં;
સોણ્ણકિઙ્કણિપુપ્ફાનિ, ઉદગ્ગમનસો અહં.
‘‘સમ્મુખા વિય સમ્બુદ્ધં, થૂપં પરિચરિં અહં;
તેન ચેતોપસાદેન, અત્થદસ્સિસ્સ તાદિનો.
‘‘દેવલોકં ગતો સન્તો, લભામિ વિપુલં સુખં;
સુવણ્ણવણ્ણો તત્થાસિં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘અસીતિકોટિયો મય્હં, નારિયો સમલઙ્કતા;
સદા મય્હં ઉપટ્ઠન્તિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘સટ્ઠિતુરિયસહસ્સાનિ [સટ્ઠિતૂરિય… (ક.)], ભેરિયો પણવાનિ ચ;
સઙ્ખા ચ ડિણ્ડિમા તત્થ, વગ્ગૂ વજ્જન્તિ [નદન્તિ (સી.), વદન્તિ (પી.)] દુન્દુભી.
‘‘ચુલ્લાસીતિસહસ્સાનિ ¶ , હત્થિનો સમલઙ્કતા;
તિધાપભિન્નમાતઙ્ગા, કુઞ્જરા સટ્ઠિહાયના.
‘‘હેમજાલાભિસઞ્છન્ના ¶ , ઉપટ્ઠાનં કરોન્તિ મે;
બલકાયે ગજે ચેવ, ઊનતા મે ન વિજ્જતિ.
‘‘સોણ્ણકિઙ્કણિપુપ્ફાનં, વિપાકં અનુભોમહં;
અટ્ઠપઞ્ઞાસક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં.
‘‘એકસત્તતિક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પથબ્યા રજ્જં એકસતં, મહિયા કારયિં અહં.
‘‘સો દાનિ અમતં પત્તો, અસઙ્ખતં સુદુદ્દસં [ગમ્ભીરં દુદ્દસં પદં (સ્યા.)];
સંયોજનપરિક્ખીણો, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અટ્ઠારસે ¶ કપ્પસતે, યં પુપ્ફમભિરોપયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સોવણ્ણકિઙ્કણિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સોવણ્ણકિઙ્કણિયત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. સોણ્ણકોન્તરિકત્થેરઅપદાનં
‘‘મનોભાવનિયં ¶ બુદ્ધં, અત્તદન્તં સમાહિતં;
ઇરિયમાનં બ્રહ્મપથે, ચિત્તવૂપસમે રતં.
‘‘નિત્તિણ્ણઓઘં સમ્બુદ્ધં, ઝાયિં ઝાનરતં મુનિં;
ઉપતિત્થં સમાપન્નં, ઇન્દિવરદલપ્પભં.
‘‘અલાબુનોદકં ગય્હ, બુદ્ધસેટ્ઠં ઉપાગમિં;
બુદ્ધસ્સ પાદે ધોવિત્વા, અલાબુકમદાસહં.
‘‘આણાપેસિ ¶ ચ સમ્બુદ્ધો, પદુમુત્તરનામકો;
‘ઇમિના દકમાહત્વા, પાદમૂલે ઠપેહિ મે’.
‘‘સાધૂતિહં પટિસ્સુત્વા, સત્થુગારવતાય ચ;
દકં અલાબુનાહત્વા, બુદ્ધસેટ્ઠં ઉપાગમિં.
‘‘અનુમોદિ મહાવીરો, ચિત્તં નિબ્બાપયં મમ;
‘ઇમિનાલાબુદાનેન, સઙ્કપ્પો તે સમિજ્ઝતુ’.
‘‘પન્નરસેસુ કપ્પેસુ, દેવલોકે રમિં અહં;
તિંસતિક્ખત્તું રાજા ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘દિવા વા યદિ વા રત્તિં, ચઙ્કમન્તસ્સ તિટ્ઠતો;
સોવણ્ણં કોન્તરં ગય્હ, તિટ્ઠતે પુરતો મમ.
‘‘બુદ્ધસ્સ ¶ દત્વાનલાબું, લભામિ સોણ્ણકોન્તરં;
અપ્પકમ્પિ કતં કારં, વિપુલં હોતિ તાદિસુ.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, યંલાબુમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, અલાબુસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સોણ્ણકોન્તરિકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સોણ્ણકોન્તરિકત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
સકિંસમ્મજ્જકવગ્ગો તેચત્તાલીસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
સકિંસમ્મજ્જકો ¶ થેરો, એકદુસ્સી એકાસની;
કદમ્બકોરણ્ડકદો, ઘતસ્સવનિકોપિ ચ.
સુચિન્તિકો કિઙ્કણિકો, સોણ્ણકોન્તરિકોપિ ચ;
એકગાથાસતઞ્ચેત્થ, એકસત્તતિમેવ ચ.
૪૪. એકવિહારિવગ્ગો
૧. એકવિહારિકત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇમમ્હિ ¶ ¶ ¶ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘નિપ્પપઞ્ચો નિરાલમ્બો, આકાસસમમાનસો;
સુઞ્ઞતાબહુલો તાદી, અનિમિત્તરતો વસી.
‘‘અસઙ્ગચિત્તો નિક્લેસો [નિલ્લેપો (સ્યા. ક.)], અસંસટ્ઠો કુલે ગણે;
મહાકારુણિકો વીરો, વિનયોપાયકોવિદો.
‘‘ઉય્યુત્તો પરકિચ્ચેસુ, વિનયન્તો સદેવકે;
નિબ્બાનગમનં મગ્ગં, ગતિં પઙ્કવિસોસનં.
‘‘અમતં પરમસ્સાદં, જરામચ્ચુનિવારણં;
મહાપરિસમજ્ઝે સો, નિસિન્નો લોકતારકો.
‘‘કરવીકરુતો [કરવીકરુદો (સ્યા. પી. ક.)] નાથો, બ્રહ્મઘોસો તથાગતો;
ઉદ્ધરન્તો મહાદુગ્ગા, વિપ્પનટ્ઠે અનાયકે.
‘‘દેસેન્તો વિરજં ધમ્મં, દિટ્ઠો મે લોકનાયકો;
તસ્સ ધમ્મં સુણિત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘પબ્બજિત્વા તદાપાહં, ચિન્તેન્તો જિનસાસનં;
એકકોવ વને રમ્મે, વસિં સંસગ્ગપીળિતો.
‘‘સક્કાયવૂપકાસો ¶ મે, હેતુભૂતો મમાભવી [મમાગમી (સ્યા. પી.)];
મનસો વૂપકાસસ્સ, સંસગ્ગભયદસ્સિનો.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા એકવિહારિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
એકવિહારિકત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. એકસઙ્ખિયત્થેરઅપદાનં
‘‘વિપસ્સિનો ભગવતો, મહાબોધિમહો અહુ;
મહાજના સમાગમ્મ, પૂજેન્તિ બોધિમુત્તમં.
‘‘ન હિ તં ઓરકં મઞ્ઞે, બુદ્ધસેટ્ઠો ભવિસ્સતિ;
યસ્સાયં ઈદિસા બોધિ, પૂજનીયા [ઈદિસો બોધિ, પૂજનીયો (સ્યા.)] ચ સત્થુનો.
‘‘તતો સઙ્ખં ગહેત્વાન, બોધિરુક્ખમુપટ્ઠહિં;
ધમન્તો સબ્બદિવસં, અવન્દિં બોધિમુત્તમં.
‘‘આસન્નકે કતં કમ્મં, દેવલોકં અપાપયી;
કળેવરં મે પતિતં, દેવલોકે રમામહં.
‘‘સટ્ઠિતુરિયસહસ્સાનિ ¶ , તુટ્ઠહટ્ઠા પમોદિતા;
સદા મય્હં ઉપટ્ઠન્તિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘એકસત્તતિમે કપ્પે, રાજા આસિં સુદસ્સનો;
ચાતુરન્તો વિજિતાવી, જમ્બુમણ્ડસ્સ ઇસ્સરો.
‘‘તતો અઙ્ગસતા તુરિયા [તૂરા (સી. ક.)], પરિવારેન્તિ મં સદા;
અનુભોમિ સકં કમ્મં, ઉપટ્ઠાનસ્સિદં ફલં.
‘‘યં યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
માતુકુચ્છિગતસ્સાપિ, વજ્જરે ભેરિયો સદા.
‘‘ઉપટ્ઠિત્વાન સમ્બુદ્ધં, અનુભુત્વાન સમ્પદા;
સિવં સુખેમં અમતં, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા એકસઙ્ખિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
એકસઙ્ખિયત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. પાટિહીરસઞ્ઞકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ નામ જિનો, આહુતીનં પટિગ્ગહો;
વસીસતસહસ્સેહિ, નગરં પાવિસી તદા.
‘‘નગરં પવિસન્તસ્સ, ઉપસન્તસ્સ તાદિનો;
રતનાનિ પજ્જોતિંસુ [પનાદિંસુ (પી.)], નિગ્ઘોસો આસિ તાવદે.
‘‘બુદ્ધસ્સ આનુભાવેન, ભેરી વજ્જુમઘટ્ટિતા;
સયં વીણા પવજ્જન્તિ, બુદ્ધસ્સ પવિસતો પુરં.
‘‘બુદ્ધસેટ્ઠં નમસ્સામિ [ન પસ્સામિ (સી.)], પદુમુત્તરમહામુનિં;
પાટિહીરઞ્ચ પસ્સિત્વા, તત્થ ચિત્તં પસાદયિં.
‘‘અહો બુદ્ધો અહો ધમ્મો, અહો નો સત્થુસમ્પદા;
અચેતનાપિ તુરિયા, સયમેવ પવજ્જરે.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં સઞ્ઞમલભિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધસઞ્ઞાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા પાટિહીરસઞ્ઞકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પાટિહીરસઞ્ઞકત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. ઞાણત્થવિકત્થેરઅપદાનં
‘‘કણિકારંવ ¶ ¶ જલિતં, દીપરુક્ખંવ જોતિતં;
કઞ્ચનંવ વિરોચન્તં, અદ્દસં દ્વિપદુત્તમં.
‘‘કમણ્ડલું ઠપેત્વાન, વાકચીરઞ્ચ કુણ્ડિકં;
એકંસં અજિનં કત્વા, બુદ્ધસેટ્ઠં થવિં અહં.
‘‘‘તમન્ધકારં વિધમં, મોહજાલસમાકુલં;
ઞાણાલોકં દસ્સેત્વાન, નિત્તિણ્ણોસિ મહામુનિ.
‘‘‘સમુદ્ધરસિમં લોકં, સબ્બાવન્તમનુત્તરં;
ઞાણે તે ઉપમા નત્થિ, યાવતાજગતોગતિ [યાવતા ચ ગતોગતિ (પી. ક.)].
‘‘‘તેન ઞાણેન સબ્બઞ્ઞૂ, ઇતિ બુદ્ધો પવુચ્ચતિ;
વન્દામિ તં મહાવીરં, સબ્બઞ્ઞુતમનાવરં’.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, બુદ્ધસેટ્ઠં થવિં અહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઞાણત્થવાયિદં ફલં;
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો;
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઞાણત્થવિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઞાણત્થવિકત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. ઉચ્છુખણ્ડિકત્થેરઅપદાનં
‘‘નગરે બન્ધુમતિયા, દ્વારપાલો અહોસહં;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, સબ્બધમ્માન પારગું.
‘‘ઉચ્છુખણ્ડિકમાદાય, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, વિપસ્સિસ્સ મહેસિનો.
‘‘એકનવુતિતો ¶ ¶ કપ્પે, યં ઉચ્છુમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઉચ્છુખણ્ડસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉચ્છુખણ્ડિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઉચ્છુખણ્ડિકત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. કળમ્બદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘રોમસો ¶ નામ સમ્બુદ્ધો, વસતે પબ્બતન્તરે;
કળમ્બં તસ્સ પાદાસિં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કળમ્બસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કળમ્બદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કળમ્બદાયકત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. અમ્બાટકદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘વિપિને ¶ બુદ્ધં દિસ્વાન, સયમ્ભું અપરાજિતં;
અમ્બાટકં ગહેત્વાન, સયમ્ભુસ્સ અદાસહં.
‘‘એકતિંસે ¶ ઇતો કપ્પે, યં ફલમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અમ્બાટકદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અમ્બાટકદાયકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. હરીતકદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘હરીતકં આમલકં, અમ્બજમ્બુવિભીતકં;
કોલં ભલ્લાતકં બિલ્લં, સયમેવ હરામહં.
‘‘દિસ્વાન પબ્ભારગતં, ઝાયિં ઝાનરતં મુનિં;
આબાધેન આપીળેન્તં, અદુતીયં મહામુનિં.
‘‘હરીતકં ગહેત્વાન, સયમ્ભુસ્સ અદાસહં;
ખાદમત્તમ્હિ ભેસજ્જે, બ્યાધિ પસ્સમ્ભિ [પસ્સદ્ધિ (ક.)] તાવદે.
‘‘પહીનદરથો બુદ્ધો, અનુમોદમકાસિ મે;
‘ભેસજ્જદાનેનિમિના, બ્યાધિવૂપસમેન ચ.
‘‘‘દેવભૂતો મનુસ્સો વા, જાતો વા અઞ્ઞજાતિયા;
સબ્બત્થ સુખિતો હોતુ, મા ચ તે બ્યાધિમાગમા’.
‘‘ઇદં ¶ વત્વાન સમ્બુદ્ધો, સયમ્ભૂ અપરાજિતો;
નભં અબ્ભુગ્ગમી ધીરો, હંસરાજાવ અમ્બરે.
‘‘યતો હરીતકં દિન્નં, સયમ્ભુસ્સ મહેસિનો;
ઇમં જાતિં ઉપાદાય, બ્યાધિ મે નુપપજ્જથ.
‘‘અયં પચ્છિમકો મય્હં, ચરિમો વત્તતે ભવો;
તિસ્સો વિજ્જા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, ભેસજ્જમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ભેસજ્જસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ¶ ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા હરીતકદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
હરીતકદાયકત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. અમ્બપિણ્ડિયત્થેરઅપદાનં
‘‘હત્થિરાજા તદા આસિં, ઈસાદન્તો ઉરુળ્હવા;
વિચરન્તો બ્રહારઞ્ઞે, અદ્દસં લોકનાયકં.
‘‘અમ્બપિણ્ડં ¶ ગહેત્વાન, અદાસિં સત્થુનો અહં;
પટિગ્ગણ્હિ મહાવીરો, સિદ્ધત્થો લોકનાયકો.
‘‘મમ નિજ્ઝાયમાનસ્સ, પરિભુઞ્જિ તદા જિનો;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, તુસિતં ઉપપજ્જહં.
‘‘તતો અહં ચવિત્વાન, ચક્કવત્તી અહોસહં;
એતેનેવ ઉપાયેન, અનુભુત્વાન સમ્પદા.
‘‘પધાનપહિતત્તોહં, ઉપસન્તો નિરૂપધિ;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં ફલમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અમ્બપિણ્ડિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અમ્બપિણ્ડિયત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. અમ્બફલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરબુદ્ધસ્સ ¶ ¶ ¶ , લોકજેટ્ઠસ્સ તાદિનો;
પિણ્ડાય વિચરન્તસ્સ, ધારતો ઉત્તમં યસં.
‘‘અગ્ગફલં ગહેત્વાન, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
દક્ખિણેય્યસ્સ વીરસ્સ, અદાસિં સત્થુનો અહં.
‘‘તેન કમ્મેન દ્વિપદિન્દ [દિપદિન્દ (સી. સ્યા. પી.)], લોકજેટ્ઠ નરાસભ;
પત્તોમ્હિ અચલં ઠાનં, હિત્વા જયપરાજયં.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, અગ્ગદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અમ્બફલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ;
અમ્બફલિયત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
એકવિહારિવગ્ગો ચતુચત્તાલીસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
થેરો ¶ એકવિહારી ચ, સઙ્ખિયો પાટિહીરકો;
થવિકો ઉચ્છુખણ્ડી ચ, કળમ્બઅમ્બાટકદો.
હરીતકમ્બપિણ્ડી ચ, અમ્બદો દસમો યતિ;
છળસીતિ ચ ગાથાયો, ગણિતાયો વિભાવિભિ.
૪૫. વિભીતકવગ્ગો
૧. વિભીતકમિઞ્જિયત્થેરઅપદાનં
‘‘કકુસન્ધો ¶ ¶ ¶ મહાવીરો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ગણમ્હા વૂપકટ્ઠો સો, અગમાસિ વનન્તરં.
‘‘બીજમિઞ્જં ગહેત્વાન, લતાય આવુણિં અહં;
ભગવા તમ્હિ સમયે, ઝાયતે પબ્બતન્તરે.
‘‘દિસ્વાનહં દેવદેવં, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
દક્ખિણેય્યસ્સ વીરસ્સ, બીજમિઞ્જમદાસહં.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, યં મિઞ્જમદદિં [ફલમદદિં (સી. પી.), બીજમદદિં (સ્યા.)] તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બીજમિઞ્જસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વિભીતકમિઞ્જિયો [વિભેદક… (સ્યા. ક.)] થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
વિભીતકમિઞ્જિયત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. કોલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘અજિનેન ¶ ¶ ¶ નિવત્થોહં, વાકચીરધરો તદા;
ખારિયા પૂરયિત્વાન, કોલંહાસિં મમસ્સમં [ખારિભારં હરિત્વાન, કોલમાહરિમસ્સમં (સી. પી.)].
‘‘તમ્હિ ¶ કાલે સિખી બુદ્ધો, એકો અદુતિયો અહુ;
મમસ્સમં ઉપાગચ્છિ, જાનન્તો સબ્બકાલિકં.
‘‘સકં ચિત્તં પસાદેત્વા, વન્દિત્વાન ચ સુબ્બતં;
ઉભો હત્થેહિ પગ્ગય્હ, કોલં બુદ્ધસ્સદાસહં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં ફલમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કોલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કોલદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કોલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. બિલ્લિયત્થેરઅપદાનં
‘‘ચન્દભાગાનદીતીરે ¶ , અસ્સમો સુકતો મમ;
બિલ્લરુક્ખેહિ [બેલુવરુક્ખેહિ (સ્યા.)] આકિણ્ણો, નાનાદુમનિસેવિતો.
‘‘સુગન્ધં બેલુવં દિસ્વા, બુદ્ધસેટ્ઠમનુસ્સરિં;
ખારિભારં પૂરયિત્વા, તુટ્ઠો સંવિગ્ગમાનસો.
‘‘કકુસન્ધં ઉપાગમ્મ, બિલ્લપક્કમદાસહં;
પુઞ્ઞક્ખેત્તસ્સ વીરસ્સ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પસ્મિં, યં ફલમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા બિલ્લિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
બિલ્લિયત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. ભલ્લાતદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘સુવણ્ણવણ્ણં ¶ ¶ સમ્બુદ્ધં, દ્વત્તિંસવરલક્ખણં;
વિપિનગ્ગેન [પવનગ્ગેન (સી. સ્યા. પી.)] ગચ્છન્તં, સાલરાજંવ ફુલ્લિતં.
‘‘તિણત્થરં પઞ્ઞાપેત્વા, બુદ્ધસેટ્ઠં અયાચહં;
‘અનુકમ્પતુ મં બુદ્ધો, ભિક્ખં ઇચ્છામિ દાતવે’.
‘‘અનુકમ્પકો કારુણિકો, અત્થદસ્સી મહાયસો;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, ઓરૂહિ મમ અસ્સમે.
‘‘ઓરોહિત્વાન સમ્બુદ્ધો, નિસીદિ પણ્ણસન્થરે;
ભલ્લાતકં ગહેત્વાન, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં.
‘‘મમ નિજ્ઝાયમાનસ્સ, પરિભુઞ્જિ તદા જિનો;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, અભિવન્દિં તદા જિનં.
‘‘અટ્ઠારસે કપ્પસતે, યં ફલમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા ભલ્લાતદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ભલ્લાતદાયકત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. ઉત્તલિપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘નિગ્રોધે ¶ ¶ હરિતોભાસે, સંવિરુળ્હમ્હિ પાદપે;
ઉત્તલિમાલં [ઉમ્મા માલં હિ (સ્યા.)] પગ્ગય્હ, બોધિયા અભિરોપયિં.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, યં બોધિમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બોધિપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉત્તલિપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઉત્તલિપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. અમ્બાટકિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સુપુપ્ફિતં ¶ સાલવનં, ઓગય્હ વેસ્સભૂ મુનિ;
નિસીદિ ગિરિદુગ્ગેસુ, અભિજાતોવ કેસરી.
‘‘પસન્નચિત્તો ¶ સુમનો, અમ્બાટકમપૂજયિં;
પુઞ્ઞક્ખેત્તં અનુત્તરં [મહાવીરં (સી. સ્યા.)], પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિરોપયિં;
દુગ્ગતિ નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અમ્બાટકિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અમ્બાટકિયત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. સીહાસનિકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરસ્સ ¶ ¶ ભગવતો, સબ્બભૂતહિતેસિનો;
પસન્નચિત્તો સુમનો, સીહાસનમદાસહં.
‘‘દેવલોકે મનુસ્સે વા, યત્થ યત્થ વસામહં;
લભામિ વિપુલં બ્યમ્હં, સીહાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘સોણ્ણમયા રૂપિમયા, લોહિતઙ્ગમયા [લોહિતઙ્કમયા (સી. સ્યા. પી.)] બહૂ;
મણિમયા ચ પલ્લઙ્કા, નિબ્બત્તન્તિ મમં સદા.
‘‘બોધિયા ¶ આસનં કત્વા, જલજુત્તમનામિનો;
ઉચ્ચે કુલે પજાયામિ, અહો ધમ્મસુધમ્મતા.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, સીહાસનમકાસહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, સીહાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સીહાસનિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સીહાસનિકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. પાદપીઠિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સુમેધો ¶ નામ સમ્બુદ્ધો, અગ્ગો કારુણિકો મુનિ;
તારયિત્વા બહૂ સત્તે, નિબ્બુતો સો મહાયસો.
‘‘સીહાસનસ્સ સામન્તા, સુમેધસ્સ મહેસિનો;
પસન્નચિત્તો સુમનો, પાદપીઠમકારયિં.
‘‘કત્વાન કુસલં કમ્મં, સુખપાકં સુખુદ્રયં;
પુઞ્ઞકમ્મેન સંયુત્તો, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ ¶ ¶ ¶ મે વસમાનસ્સ, પુઞ્ઞકમ્મસમઙ્ગિનો;
પદાનિ ઉદ્ધરન્તસ્સ, સોણ્ણપીઠા ભવન્તિ મે.
‘‘લાભા તેસં સુલદ્ધં વો, યે લભન્તિ ઉપસ્સુતિં;
નિબ્બુતે કારં કત્વાન, લભન્તિ વિપુલં સુખં.
‘‘મયાપિ સુકતં કમ્મં, વાણિજ્જં સુપ્પયોજિતં;
પાદપીઠં કરિત્વાન, સોણ્ણપીઠં લભામહં.
‘‘યં યં દિસં પક્કમામિ, કેનચિ કિચ્ચયેનહં [પચ્ચયેનહં (સી. પી.)];
સોણ્ણપીઠે અક્કમામિ [સોણ્ણપીઠેન કમામિ (ક.)], પુઞ્ઞકમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પાદપીઠસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પાદપીઠિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પાદપીઠિયત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. વેદિકારકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરસ્સ ¶ ભગવતો, બોધિયા પાદપુત્તમે;
વેદિકં સુકતં કત્વા, સકં ચિત્તં પસાદયિં.
‘‘અતોળારાનિ [અથોળારાનિ (સી. પી.), અગ્ગોળારાનિ (સ્યા.)] ભણ્ડાનિ, કતાનિ અકતાનિ ચ;
અન્તલિક્ખા પવસ્સન્તિ, વેદિકાય ઇદં ફલં.
‘‘ઉભતો બ્યૂળ્હસઙ્ગામે, પક્ખન્દન્તો ભયાનકે;
ભયભેરવં ન પસ્સામિ, વેદિકાય ઇદં ફલં.
‘‘મમ ¶ ¶ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, બ્યમ્હં નિબ્બત્તતે સુભં;
સયનાનિ મહગ્ઘાનિ, વેદિકાય ઇદં ફલં.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, યં વેદિકમકારયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, વેદિકાય ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વેદિકારકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
વેદિકારકત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. બોધિઘરદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘સિદ્ધત્થસ્સ ¶ ભગવતો, દ્વિપદિન્દસ્સ તાદિનો;
પસન્નચિત્તો સુમનો, બોધિઘરમકારયિં.
‘‘તુસિતં ઉપપન્નોમ્હિ, વસામિ રતને ઘરે;
ન મે સીતં વા ઉણ્હં વા, વાતો ગત્તે ન સમ્ફુસે.
‘‘પઞ્ચસટ્ઠિમ્હિતો કપ્પે, ચક્કવત્તી અહોસહં;
કાસિકં નામ નગરં, વિસ્સકમ્મેન [વિસુકમ્મેન (સ્યા. ક.)] માપિતં.
‘‘દસયોજનઆયામં, અટ્ઠયોજનવિત્થતં;
ન તમ્હિ નગરે અત્થિ, કટ્ઠં વલ્લી ચ મત્તિકા.
‘‘તિરિયં યોજનં આસિ, અદ્ધયોજનવિત્થતં;
મઙ્ગલો નામ પાસાદો, વિસ્સકમ્મેન માપિતો.
‘‘ચુલ્લાસીતિસહસ્સાનિ, થમ્ભા સોણ્ણમયા અહું;
મણિમયા ચ નિય્યૂહા, છદનં રૂપિયં અહુ.
‘‘સબ્બસોણ્ણમયં ¶ ઘરં, વિસ્સકમ્મેન માપિતં;
અજ્ઝાવુત્થં મયા એતં, ઘરદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘તે સબ્બે અનુભોત્વાન, દેવમાનુસકે ભવે;
અજ્ઝપત્તોમ્હિ નિબ્બાનં, સન્તિપદમનુત્તરં.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, બોધિઘરમકારયિં;
દુગ્ગતિં ¶ નાભિજાનામિ, ઘરદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા બોધિઘરદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
બોધિઘરદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
વિભીતકવગ્ગો પઞ્ચચત્તાલીસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
વિભીતકી કોલફલી, બિલ્લભલ્લાતકપ્પદો;
ઉત્તલમ્બટકી ચેવ, આસની પાદપીઠકો.
વેદિકો બોધિઘરિકો, ગાથાયો ગણિતાપિ ચ;
એકૂનાસીતિકા સબ્બા, અસ્મિં વગ્ગે પકિત્તિતા.
૪૬. જગતિદાયકવગ્ગો
૧. જગતિદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘ધમ્મદસ્સિસ્સ ¶ ¶ ¶ મુનિનો, બોધિયા પાદપુત્તમે;
પસન્નચિત્તો સુમનો, જગતિં કારયિં અહં.
‘‘દરિતો પબ્બતતો વા, રુક્ખતો પતિતો અહં;
ચુતો પતિટ્ઠં વિન્દામિ, જગતિયા ઇદં ફલં.
‘‘ન મે ચોરા વિહેસન્તિ, નાતિમઞ્ઞન્તિ ખત્તિયા [પસહન્તિ, નાતિમઞ્ઞતિ ખત્તિયો (સી. પી.)];
સબ્બામિત્તેતિક્કમામિ, જગતિયા ઇદં ફલં.
‘‘યં યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
સબ્બત્થ પૂજિતો હોમિ, જગતિયા ઇદં ફલં.
‘‘અટ્ઠારસે કપ્પસતે, જગતિં કારયિં અહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, જગતિદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા જગતિદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
જગતિદાયકત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. મોરહત્થિયત્થેરઅપદાનં
‘‘મોરહત્થં ¶ ¶ ગહેત્વાન, ઉપેસિં લોકનાયકં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, મોરહત્થમદાસહં.
‘‘ઇમિના ¶ મોરહત્થેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
નિબ્બાયિંસુ તયો અગ્ગી, લભામિ વિપુલં સુખં.
‘‘અહો બુદ્ધો અહો ધમ્મો, અહો નો સત્થુસમ્પદા;
દત્વાનહં મોરહત્થં, લભામિ વિપુલં સુખં.
‘‘તિયગ્ગી [તિધગ્ગી (સ્યા. ક.), તિવગ્ગી (પી.)] નિબ્બુતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
સબ્બાસવા પરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, મોરહત્થસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા મોરહત્થિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
મોરહત્થિયત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. સીહાસનબીજિયત્થેરઅપદાનં
‘‘તિસ્સસ્સાહં ભગવતો, બોધિરુક્ખમવન્દિયં;
પગ્ગય્હ બીજનિં તત્થ, સીહાસનમબીજહં [મબીજયિં (સી.), મવિજ્જહં (સ્યા.)].
‘‘દ્વેનવુતે ઇતો કપ્પે, સીહાસનમબીજહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બીજનાય ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સીહાસનબીજિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સીહાસનબીજિયત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. તિણુક્કધારિયત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરબુદ્ધસ્સ ¶ ¶ , બોધિયા પાદપુત્તમે;
પસન્નચિત્તો સુમનો, તયો ઉક્કે અધારયિં.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, સોહં ઉક્કમધારયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઉક્કદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા તિણુક્કધારિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
તિણુક્કધારિયત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. અક્કમનદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘કકુસન્ધસ્સ મુનિનો, બ્રાહ્મણસ્સ વુસીમતો;
દિવાવિહારં વજતો, અક્કમનમદાસહં.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, અક્કમનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અક્કમનદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અક્કમનદાયકત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. વનકોરણ્ડિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સિદ્ધત્થસ્સ ભગવતો, લોકજેટ્ઠસ્સ તાદિનો;
વનકોરણ્ડમાદાય, બુદ્ધસ્સ અભિરોપયિં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો ¶ કપ્પે, યં પુપ્ફમભિરોપયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વનકોરણ્ડિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
વનકોરણ્ડિયત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
વીસતિમં ભાણવારં.
૭. એકછત્તિયત્થેરઅપદાનં
‘‘અઙ્ગારજાતા ¶ ¶ પથવી, કુક્કુળાનુગતા મહી;
પદુમુત્તરો ભગવા, અબ્ભોકાસમ્હિ ચઙ્કમિ.
‘‘પણ્ડરં છત્તમાદાય, અદ્ધાનં પટિપજ્જહં;
તત્થ દિસ્વાન સમ્બુદ્ધં, વિત્તિ મે ઉપપજ્જથ.
‘‘મરીચિયોત્થટા ¶ [મરિચિમોફુના (સ્યા.), મરીચિવોફુટા (પી.)] ભૂમિ, અઙ્ગારાવ મહી અયં;
ઉપહન્તિ [ઉપવાયન્તિ (સી. પી.)] મહાવાતા, સરીરસ્સાસુખેપના [સરીરકાયુખેપના (સ્યા.)].
‘‘સીતં ઉણ્હં વિહનન્તં [વિહનતિ (સ્યા. ક.)], વાતાતપનિવારણં;
પટિગ્ગણ્હ ઇમં છત્તં, ફસ્સયિસ્સામિ [પસ્સયિસ્સામિ (ક.)] નિબ્બુતિં.
‘‘અનુકમ્પકો કારુણિકો, પદુમુત્તરો મહાયસો;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, પટિગ્ગણ્હિ તદા જિનો.
‘‘તિંસકપ્પાનિ દેવિન્દો, દેવરજ્જમકારયિં;
સતાનં પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
અનુભોમિ સકં કમ્મં, પુબ્બે સુકતમત્તનો.
‘‘અયં ¶ મે પચ્છિમા જાતિ, ચરિમો વત્તતે ભવો;
અજ્જાપિ સેતચ્છત્તં મે, સબ્બકાલં ધરીયતિ.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં છત્તમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, છત્તદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા એકછત્તિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
એકછત્તિયત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. જાતિપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘પરિનિબ્બુતે ભગવતિ, પદુમુત્તરે મહાયસે;
પુપ્ફવટંસકે કત્વા [પુપ્ફચઙ્કોટકે ગહેત્વા (સ્યા.)], સરીરમભિરોપયિં.
‘‘તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, નિમ્માનં અગમાસહં;
દેવલોકગતો સન્તો, પુઞ્ઞકમ્મં સરામહં.
‘‘અમ્બરા ¶ ¶ પુપ્ફવસ્સો મે, સબ્બકાલં પવસ્સતિ;
સંસરામિ મનુસ્સે ચે [વે (સ્યા.)], રાજા હોમિ મહાયસો.
‘‘તહિં કુસુમવસ્સો મે, અભિવસ્સતિ સબ્બદા;
તસ્સેવ [કાયેસુ (સ્યા.), કાયેવ (પી.)] પુપ્ફપૂજાય, વાહસા સબ્બદસ્સિનો.
‘‘અયં પચ્છિમકો મય્હં, ચરિમો વત્તતે ભવો;
અજ્જાપિ પુપ્ફવસ્સો મે, અભિવસ્સતિ સબ્બદા.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, યં પુપ્ફમભિરોપયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, દેહપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા જાતિપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
જાતિપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. પટ્ટિપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘નીહરન્તે સરીરમ્હિ, વજ્જમાનાસુ ભેરિસુ;
પસન્નચિત્તો સુમનો, પટ્ટિપુપ્ફમપૂજયિં [સત્તિ… (સ્યા. પી.)].
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, દેહપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પટ્ટિપુપ્ફિયો [સત્તિપણ્ણિયો (સ્યા. પી.)] થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પટ્ટિપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. ગન્ધપૂજકત્થેરઅપદાનં
‘‘ચિતાસુ ¶ કુરુમાનાસુ [ચિત્તેસુ કયિરમાનેસુ (સી.)], નાનાગન્ધે સમાહટે;
પસન્નચિત્તો સુમનો, ગન્ધમુટ્ઠિમપૂજયિં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ચિતકં યમપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ચિતપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ગન્ધપૂજકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ગન્ધપૂજકત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
જગતિદાયકવગ્ગો છચત્તાલીસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
જગતી ¶ મોરહત્થી ચ, આસની ઉક્કધારકો;
અક્કમિ વનકોરણ્ડિ, છત્તદો જાતિપૂજકો.
પટ્ટિપુપ્ફી ચ યો થેરો, દસમો ગન્ધપૂજકો;
સત્તસટ્ઠિ ચ ગાથાયો, ગણિતાયો વિભાવિભિ.
૪૭. સાલકુસુમિયવગ્ગો
૧. સાલકુસુમિયત્થેરઅપદાનં
‘‘પરિનિબ્બુતે ¶ ¶ ¶ ભગવતિ, જલજુત્તમનામકે;
આરોપિતમ્હિ ચિતકે, સાલપુપ્ફમપૂજયિં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિરોપયિં [પુપ્ફમભિપુજયિં (સ્યા.)];
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ચિતપૂજાયિદં [બુદ્ધપૂજાયિદં (સ્યા.)] ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સાલકુસુમિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સાલકુસુમિયત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. ચિતકપૂજકત્થેરઅપદાનં
‘‘ઝાયમાનસ્સ ભગવતો, સિખિનો લોકબન્ધુનો;
અટ્ઠ ચમ્પકપુપ્ફાનિ, ચિતકં અભિરોપયિં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિરોપયિં;
દુગ્ગતિં ¶ નાભિજાનામિ, ચિતપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ ¶ સુદં આયસ્મા ચિતકપૂજકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ચિતકપૂજકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. ચિતકનિબ્બાપકત્થેરઅપદાનં
‘‘દય્હમાને ¶ સરીરમ્હિ, વેસ્સભુસ્સ મહેસિનો;
ગન્ધોદકં ગહેત્વાન, ચિતં નિબ્બાપયિં અહં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, ચિતં નિબ્બાપયિં અહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ગન્ધોદકસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ચિતકનિબ્બાપકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ચિતકનિબ્બાપકત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. સેતુદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘વિપસ્સિનો ભગવતો, ચઙ્કમન્તસ્સ સમ્મુખા;
પસન્નચિત્તો સુમનો, સેતું કારાપયિં અહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં સેતું કારયિં અહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, સેતુદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા સેતુદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સેતુદાયકત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. સુમનતાલવણ્ટિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સિદ્ધત્થસ્સ ¶ ¶ ભગવતો, તાલવણ્ટમદાસહં;
સુમનેહિ પટિચ્છન્નં, ધારયામિ મહાયસં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, તાલવણ્ટમદાસહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, તાલવણ્ટસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સુમનતાલવણ્ટિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સુમનતાલવણ્ટિયત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. અવટફલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સતરંસી ¶ નામ ભગવા, સયમ્ભૂ અપરાજિતો;
વિવેકકામો સમ્બુદ્ધો, ગોચરાયાભિનિક્ખમિ.
‘‘ફલહત્થો અહં દિસ્વા, ઉપગચ્છિં નરાસભં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, અદાસિં અવટં ફલં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો ¶ કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અવટફલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અવટફલિયત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. લબુજફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ બન્ધુમતિયા, આરામિકો અહં તદા;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, ગચ્છન્તં અનિલઞ્જસે.
‘‘લબુજં ફલમાદાય, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;
આકાસેવ ઠિતો સન્તો, પટિગ્ગણ્હિ મહાયસો.
‘‘વિત્તિસઞ્જનનો મય્હં, દિટ્ઠધમ્મસુખાવહો;
ફલં બુદ્ધસ્સ દત્વાન, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘અધિગઞ્છિં તદા પીતિં, વિપુલં સુખમુત્તમં;
ઉપ્પજ્જતેવ [ઉપ્પજ્જતે મે (સ્યા.)] રતનં, નિબ્બત્તસ્સ તહિં તહિં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા લબુજફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
લબુજફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. પિલક્ખફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘વનન્તરે ¶ ¶ બુદ્ધં દિસ્વા [વનન્તે બુદ્ધં દિસ્વાન (સી. પી.)], અત્થદસ્સિં મહાયસં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, પિલક્ખસ્સ [પિલક્ખુસ્સ (પી.)] ફલં અદા.
‘‘અટ્ઠારસે કપ્પસતે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પિલક્ખફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
પિલક્ખફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. સયંપટિભાનિયત્થેરઅપદાનં
‘‘કકુધં વિલસન્તંવ, દેવદેવં નરાસભં;
રથિયં પટિપજ્જન્તં, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘તમન્ધકારં નાસેત્વા, સન્તારેત્વા બહું જનં;
ઞાણાલોકેન જોતન્તં, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘વસીસતસહસ્સેહિ, નીયન્તં લોકનાયકં;
ઉદ્ધરન્તં બહૂ સત્તે, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘આહનન્તં [આહનિત્વા (સ્યા. ક.)] ધમ્મભેરિં, મદ્દન્તં તિત્થિયે ગણે;
સીહનાદં વિનદન્તં, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘યાવતા બ્રહ્મલોકતો, આગન્ત્વાન સબ્રહ્મકા;
પુચ્છન્તિ નિપુણે પઞ્હે, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘યસ્સઞ્જલિં કરિત્વાન, આયાચન્તિ સદેવકા;
તેન પુઞ્ઞં અનુભોન્તિ, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘સબ્બે ¶ જના સમાગન્ત્વા, સમ્પવારેન્તિ ચક્ખુમં;
ન વિકમ્પતિ અજ્ઝિટ્ઠો, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘નગરં ¶ પવિસતો યસ્સ, રવન્તિ ભેરિયો બહૂ;
વિનદન્તિ ગજા મત્તા, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘વીથિયા [રથિયા (સી.)] ગચ્છતો યસ્સ, સબ્બાભા જોતતે સદા;
અબ્ભુન્નતા સમા હોન્તિ, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘બ્યાહરન્તસ્સ ¶ બુદ્ધસ્સ, ચક્કવાળમ્પિ સુય્યતિ;
સબ્બે સત્તે વિઞ્ઞાપેતિ, કો દિસ્વા ન પસીદતિ.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, યં બુદ્ધમભિકિત્તયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કિત્તનાય ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સયંપટિભાનિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સયંપટિભાનિયત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. નિમિત્તબ્યાકરણિયત્થેરઅપદાનં
‘‘અજ્ઝોગાહેત્વા હિમવં, મન્તે વાચે મહં તદા;
ચતુપઞ્ઞાસસહસ્સાનિ, સિસ્સા મય્હં ઉપટ્ઠહું.
‘‘અધિતા ¶ વેદગૂ સબ્બે, છળઙ્ગે પારમિં ગતા;
સકવિજ્જાહુપત્થદ્ધા, હિમવન્તે વસન્તિ તે.
‘‘ચવિત્વા તુસિતા કાયા, દેવપુત્તો મહાયસો;
ઉપ્પજ્જિ માતુકુચ્છિસ્મિં, સમ્પજાનો પતિસ્સતો.
‘‘સમ્બુદ્ધે ઉપપજ્જન્તે, દસસહસ્સિ કમ્પથ;
અન્ધા ચક્ખું અલભિંસુ, ઉપ્પજ્જન્તમ્હિ નાયકે.
‘‘સબ્બાકારં ¶ પકમ્પિત્થ, કેવલા વસુધા અયં;
નિગ્ઘોસસદ્દં સુત્વાન, ઉબ્બિજ્જિંસુ [વિમ્હયિંસુ (સ્યા. ક.)] મહાજના.
‘‘સબ્બે જના સમાગમ્મ, આગચ્છું મમ સન્તિકં;
વસુધાયં પકમ્પિત્થ, કિં વિપાકો ભવિસ્સતિ.
‘‘અવચાસિં [વિદસ્સામિ (સ્યા.)] તદા તેસં, મા ભેથ [મા રોદ (ક.), માભાયિત્થ (સ્યા.)] નત્થિ વો ભયં;
વિસટ્ઠા હોથ સબ્બેપિ, ઉપ્પાદોયં સુવત્થિકો [સુખત્થિકો (સ્યા.)].
‘‘અટ્ઠહેતૂહિ ¶ સમ્ફુસ્સ [અટ્ઠહેતૂહિ સમ્ફસ્સ (સ્યા. પી.), અત્થહેતુ નિસંસયં (ક.)], વસુધાયં પકમ્પતિ;
તથા નિમિત્તા દિસ્સન્તિ, ઓભાસો વિપુલો મહા.
‘‘અસંસયં બુદ્ધસેટ્ઠો, ઉપ્પજ્જિસ્સતિ ચક્ખુમા;
સઞ્ઞાપેત્વાન જનતં, પઞ્ચસીલે કથેસહં.
‘‘સુત્વાન ¶ પઞ્ચ સીલાનિ, બુદ્ધુપ્પાદઞ્ચ દુલ્લભં;
ઉબ્બેગજાતા સુમના, તુટ્ઠહટ્ઠા અહંસુ તે.
‘‘દ્વેનવુતે ઇતો કપ્પે, યં નિમિત્તં વિયાકરિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બ્યાકરણસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા નિમિત્તબ્યાકરણિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
નિમિત્તબ્યાકરણિયત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
સાલકુસુમિયવગ્ગો સત્તચત્તાલીસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
સાલકુસુમિયો થેરો, પૂજા નિબ્બાપકોપિ ચ;
સેતુદો તાલવણ્ટી ચ, અવટલબુજપ્પદો.
પિલક્ખપટિભાની ચ, વેય્યાકરણિયો દિજો;
દ્વેસત્તતિ ચ ગાથાયો, ગણિતાયો વિભાવિભિ.
૪૮. નળમાલિવગ્ગો
૧. નળમાલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સુવણ્ણવણ્ણં ¶ ¶ ¶ સમ્બુદ્ધં, આહુતીનં પટિગ્ગહં;
વિપિનગ્ગેન ગચ્છન્તં, અદ્દસં લોકનાયકં.
‘‘નળમાલં ગહેત્વાન, નિક્ખમન્તો ચ તાવદે;
તત્થદ્દસાસિં સમ્બુદ્ધં, ઓઘતિણ્ણમનાસવં.
‘‘પસન્નચિત્તો સુમનો, નળમાલમપૂજયિં;
દક્ખિણેય્યં મહાવીરં, સબ્બલોકાનુકમ્પકં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં માલમભિરોપયિં [પુપ્ફમભિરોપયિં (સી. સ્યા. પી.)];
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા નળમાલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
નળમાલિયત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. મણિપૂજકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
વિવેકકામો સમ્બુદ્ધો, ગચ્છતે અનિલઞ્જસે.
‘‘અવિદૂરે હિમવન્તસ્સ, મહાજાતસ્સરો અહુ;
તત્થ મે ભવનં આસિ, પુઞ્ઞકમ્મેન સંયુતં.
‘‘ભવના ¶ અભિનિક્ખમ્મ, અદ્દસં લોકનાયકં;
ઇન્દીવરંવ જલિતં, આદિત્તંવ હુતાસનં.
‘‘વિચિનં નદ્દસં પુપ્ફં, પૂજયિસ્સન્તિ નાયકં;
સકં ચિત્તં પસાદેત્વા, અવન્દિં સત્થુનો અહં.
‘‘મમ સીસે મણિં ગય્હ, પૂજયિં લોકનાયકં;
ઇમાય મણિપૂજાય, વિપાકો હોતુ ભદ્દકો.
‘‘પદુમુત્તરો લોકવિદૂ, આહુતીનં પટિગ્ગહો;
અન્તલિક્ખે ઠિતો સત્થા, ઇમં ગાથં અભાસથ.
‘સો તે ઇજ્ઝતુ સઙ્કપ્પો, લભસ્સુ વિપુલં સુખં;
ઇમાય મણિપૂજાય, અનુભોહિ મહાયસં’.
‘‘ઇદં વત્વાન ભગવા, જલજુત્તમનામકો;
અગમાસિ બુદ્ધસેટ્ઠો, યત્થ ચિત્તં પણીહિતં.
‘‘સટ્ઠિકપ્પાનિ દેવિન્દો, દેવરજ્જમકારયિં;
અનેકસતક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘પુબ્બકમ્મં ¶ સરન્તસ્સ, દેવભૂતસ્સ મે સતો;
મણિ નિબ્બત્તતે મય્હં, આલોકકરણો મમં.
‘‘છળસીતિસહસ્સાનિ, નારિયો મે પરિગ્ગહા;
વિચિત્તવત્થાભરણા, આમુક્કમણિકુણ્ડલા [આમુત્તમણિકુણ્ડલા (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘અળારપમ્હા હસુલા, સુસઞ્ઞા તનુમજ્ઝિમા;
પરિવારેન્તિ મં નિચ્ચં, મણિપૂજાયિદં ફલં.
‘‘સોણ્ણમયા મણિમયા, લોહિતઙ્ગમયા તથા;
ભણ્ડા મે સુકતા હોન્તિ, યદિચ્છસિ [યદિચ્છાય (સી. પી.)] પિળન્ધના.
‘‘કૂટાગારા ¶ ગહારમ્મા, સયનઞ્ચ મહારહં;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, નિબ્બત્તન્તિ યદિચ્છકં.
‘‘લાભા તેસં સુલદ્ધઞ્ચ, યે લભન્તિ ઉપસ્સુતિં;
પુઞ્ઞક્ખેત્તં મનુસ્સાનં, ઓસધં સબ્બપાણિનં.
‘‘મય્હમ્પિ ¶ ¶ સુકતં કમ્મં, યોહં અદક્ખિ નાયકં;
વિનિપાતા પમુત્તોમ્હિ, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
‘‘યં યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
દિવસઞ્ચેવ રત્તિઞ્ચ [સમન્તા સત્તરતના (સી. પી. ક.)], આલોકો હોતિ મે સદા.
‘‘તાયેવ મણિપૂજાય, અનુભોત્વાન સમ્પદા;
ઞાણાલોકો મયા દિટ્ઠો, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં મણિં અભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, મણિપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા મણિપૂજકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
મણિપૂજકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. ઉક્કાસતિકત્થેરઅપદાનં
‘‘કોસિકો નામ ભગવા, ચિત્તકૂટે વસી તદા;
ઝાયી ઝાનરતો બુદ્ધો, વિવેકાભિરતો મુનિ.
‘‘અજ્ઝોગાહેત્વા [અજ્ઝોગહેત્વા (સી. સ્યા. પી.)] હિમવન્તં, નારીગણપુરક્ખતો;
અદ્દસં કોસિકં બુદ્ધં, પુણ્ણમાયેવ ચન્દિમં.
‘‘ઉક્કાસતે ગહેત્વાન, પરિવારેસહં તદા;
સત્તરત્તિન્દિવં ઠત્વા [બુદ્ધો (સ્યા. ક.)], અટ્ઠમેન અગચ્છહં.
‘‘વુટ્ઠિતં ¶ કોસિકં બુદ્ધં, સયમ્ભું અપરાજિતં;
પસન્નચિત્તો વન્દિત્વા, એકં ભિક્ખં અદાસહં.
‘‘તેન કમ્મેન દ્વિપદિન્દ, લોકજેટ્ઠ નરાસભ;
ઉપ્પજ્જિં તુસિતે કાયે, એકભિક્ખાયિદં ફલં.
‘‘દિવસઞ્ચેવ ¶ ¶ રત્તિઞ્ચ, આલોકો હોતિ મે સદા;
સમન્તા યોજનસતં, ઓભાસેન ફરામહં.
‘‘પઞ્ચપઞ્ઞાસકપ્પમ્હિ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
ચાતુરન્તો વિજિતાવી, જમ્બુમણ્ડસ્સ [જમ્બુસણ્ડસ્સ (પી.)] ઇસ્સરો.
‘‘તદા મે નગરં આસિ, ઇદ્ધં ફીતં સુનિમ્મિતં;
તિંસયોજનમાયામં, વિત્થારેન ચ વીસતિ.
‘‘સોભણં નામ નગરં, વિસ્સકમ્મેન માપિતં;
દસસદ્દાવિવિત્તં તં, સમ્મતાળસમાહિતં.
‘‘ન ¶ તમ્હિ નગરે અત્થિ, વલ્લિકટ્ઠઞ્ચ મત્તિકા;
સબ્બસોણ્ણમયંયેવ, જોતતે નિચ્ચકાલિકં.
‘‘ચતુપાકારપરિક્ખિત્તં, તયો આસું મણિમયા;
વેમજ્ઝે તાલપન્તી ચ, વિસ્સકમ્મેન માપિતા.
‘‘દસસહસ્સપોક્ખરઞ્ઞો, પદુમુપ્પલછાદિતા;
પુણ્ડરીકેહિ [પુણ્ડરીકાદિ (સ્યા.)] સઞ્છન્ના, નાનાગન્ધસમીરિતા.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં ઉક્કં ધારયિં અહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઉક્કધારસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉક્કાસતિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઉક્કાસતિકત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. સુમનબીજનિયત્થેરઅપદાનં
‘‘વિપસ્સિનો ¶ ભગવતો, બોધિયા પાદપુત્તમે;
સુમનો બીજનિં ગય્હ, અબીજિં બોધિમુત્તમં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, અબીજિં બોધિમુત્તમં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બીજનાય ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સુમનબીજનિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સુમનબીજનિયત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. કુમ્માસદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘એસનાય ¶ ચરન્તસ્સ, વિપસ્સિસ્સ મહેસિનો;
રિત્તકં પત્તં દિસ્વાન, કુમ્માસં પૂરયિં અહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં ભિક્ખં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કુમ્માસસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કુમ્માસદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કુમ્માસદાયકત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. કુસટ્ઠકદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘કસ્સપસ્સ ¶ ¶ ભગવતો, બ્રાહ્મણસ્સ વુસીમતો;
પસન્નચિત્તો સુમનો, કુસટ્ઠકમદાસહં.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પસ્મિં, કુસટ્ઠકમદાસહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કુસટ્ઠકસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કુસટ્ઠકદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કુસટ્ઠકદાયકત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. ગિરિપુન્નાગિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સોભિતો નામ સમ્બુદ્ધો, ચિત્તકૂટે વસી તદા;
ગહેત્વા ગિરિપુન્નાગં, સયમ્ભું અભિપૂજયિં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા ગિરિપુન્નાગિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ગિરિપુન્નાગિયત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. વલ્લિકારફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘સુમનો ¶ નામ સમ્બુદ્ધો, તક્કરાયં વસી તદા;
વલ્લિકારફલં ગય્હ, સયમ્ભુસ્સ અદાસહં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વલ્લિકારફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
વલ્લિકારફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. પાનધિદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘અનોમદસ્સી ¶ ભગવા, લોકજેટ્ઠો નરાસભો;
દિવાવિહારા નિક્ખમ્મ, પથમારુહિ [પીતિમારુય્હિ (સ્યા.)] ચક્ખુમા.
‘‘પાનધિં ¶ સુકતં ગય્હ, અદ્ધાનં પટિપજ્જહં;
તત્થદ્દસાસિં સમ્બુદ્ધં, પત્તિકં ચારુદસ્સનં.
‘‘સકં ચિત્તં પસાદેત્વા, નીહરિત્વાન પાનધિં;
પાદમૂલે ઠપેત્વાન, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘અભિરૂહ મહાવીર, સુગતિન્દ વિનાયક;
ઇતો ફલં લભિસ્સામિ, સો મે અત્થો સમિજ્ઝતુ’.
‘‘અનોમદસ્સી ભગવા, લોકજેટ્ઠો નરાસભો;
પાનધિં અભિરૂહિત્વા, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘યો પાનધિં મે અદાસિ, પસન્નો સેહિ પાણિભિ;
તમહં કિત્તયિસ્સામિ, સુણાથ મમ ભાસતો’.
‘‘બુદ્ધસ્સ ¶ ગિરમઞ્ઞાય, સબ્બે દેવા સમાગતા;
ઉદગ્ગચિત્તા સુમના, વેદજાતા કતઞ્જલી.
‘‘પાનધીનં પદાનેન, સુખિતોયં ભવિસ્સતિ;
પઞ્ચપઞ્ઞાસક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જં કરિસ્સતિ.
‘‘સહસ્સક્ખત્તું રાજા ચ, ચક્કવત્તી ભવિસ્સતિ;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘અપરિમેય્યે ઇતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન [નામેન (સબ્બત્થ)], સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘તસ્સ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, નિબ્બાયિસ્સતિનાસવો.
‘‘દેવલોકે ¶ મનુસ્સે વા, નિબ્બત્તિસ્સતિ પુઞ્ઞવા;
દેવયાનપટિભાગં, યાનં પટિલભિસ્સતિ.
‘‘પાસાદા સિવિકા વય્હં, હત્થિનો સમલઙ્કતા;
રથા વાજઞ્ઞસંયુત્તા, સદા પાતુભવન્તિ મે.
‘‘અગારા નિક્ખમન્તોપિ, રથેન નિક્ખમિં અહં;
કેસેસુ છિજ્જમાનેસુ, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘લાભા મય્હં સુલદ્ધં મે, વાણિજ્જં સુપ્પયોજિતં;
દત્વાન પાનધિં એકં, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
‘‘અપરિમેય્યે ઇતો કપ્પે, યં પાનધિમદાસહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પાનધિસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પાનધિદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પાનધિદાયકત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. પુલિનચઙ્કમિયત્થેરઅપદાનં
‘‘મિગલુદ્દો ¶ ¶ પુરે આસિં, અરઞ્ઞે કાનને અહં;
વાતમિગં ગવેસન્તો, ચઙ્કમં અદ્દસં અહં.
‘‘ઉચ્છઙ્ગેન પુલિનં [પુળિનં (સી. સ્યા. પી. ક.)] ગય્હ, ચઙ્કમે ઓકિરિં અહં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, સુગતસ્સ સિરીમતો.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, પુલિનં ઓકિરિં અહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પુલિનસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પુલિનચઙ્કમિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પુલિનચઙ્કમિયત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
નળમાલિવગ્ગો અટ્ઠચત્તાલીસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
નળમાલી મણિદદો, ઉક્કાસતિકબીજની;
કુમ્માસો ચ કુસટ્ઠો ચ, ગિરિપુન્નાગિયોપિ ચ.
વલ્લિકારો ¶ પાનધિદો, અથો પુલિનચઙ્કમો;
ગાથાયો પઞ્ચનવુતિ, ગણિતાયો વિભાવિભિ.
૪૯. પંસુકૂલવગ્ગો
૧. પંસુકૂલસઞ્ઞકત્થેરઅપદાનં
‘‘તિસ્સો ¶ ¶ નામાસિ ભગવા, સયમ્ભૂ અગ્ગપુગ્ગલો;
પંસુકૂલં ઠપેત્વાન, વિહારં પાવિસી જિનો.
‘‘વિનતં [સજ્જિતં (સ્યા.), તિયન્તં (પી.)] ધનુમાદાય, ભક્ખત્થાય ચરિં અહં;
મણ્ડલગ્ગં ગહેત્વાન, કાનનં પાવિસિં અહં.
‘‘તત્થદ્દસં ¶ પંસુકૂલં, દુમગ્ગે લગ્ગિતં તદા;
ચાપં તત્થેવ નિક્ખિપ્પ, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં.
‘‘પસન્નચિત્તો સુમનો, વિપુલાય ચ પીતિયા;
બુદ્ધસેટ્ઠં સરિત્વાન, પંસુકૂલં અવન્દહં.
‘‘દ્વેનવુતે ઇતો કપ્પે, પંસુકૂલમવન્દહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, વન્દનાય ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પંસુકૂલસઞ્ઞકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પંસુકૂલસઞ્ઞકત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. બુદ્ધસઞ્ઞકત્થેરઅપદાનં
‘‘અજ્ઝાયકો ¶ મન્તધરો, તિણ્ણં વેદાન પારગૂ;
લક્ખણે ઇતિહાસે ચ, સનિઘણ્ડુસકેટુભે.
‘‘નદીસોતપટિભાગા ¶ , સિસ્સા આયન્તિ મે તદા;
તેસાહં મન્તે [મન્તં (સ્યા. ક.)] વાચેમિ, રત્તિન્દિવમતન્દિતો.
‘‘સિદ્ધત્થો નામ સમ્બુદ્ધો, લોકે ઉપ્પજ્જિ તાવદે;
તમન્ધકારં નાસેત્વા, ઞાણાલોકં પવત્તયિ.
‘‘મમ અઞ્ઞતરો સિસ્સો, સિસ્સાનં સો કથેસિ મે;
સુત્વાન તે એતમત્થં, આરોચેસું મમં તદા.
‘‘બુદ્ધો લોકે સમુપ્પન્નો, સબ્બઞ્ઞૂ લોકનાયકો;
તસ્સાનુવત્તતિ જનો, લાભો અમ્હં ન વિજ્જતિ [ન હેસ્સતિ (સી. પી.)].
‘‘અધિચ્ચુપ્પત્તિકા બુદ્ધા, ચક્ખુમન્તો મહાયસા;
યંનૂનાહં બુદ્ધસેટ્ઠં, પસ્સેય્યં લોકનાયકં.
‘‘અજિનં ¶ મે ગહેત્વાન, વાકચીરં કમણ્ડલું;
અસ્સમા અભિનિક્ખમ્મ, સિસ્સે આમન્તયિં અહં.
‘‘ઓદુમ્બરિકપુપ્ફંવ, ચન્દમ્હિ સસકં યથા;
વાયસાનં યથા ખીરં, દુલ્લભો લોકનાયકો [દુલ્લભા લોકનાયકા (સી.), દુલ્લભં લોકનાયકં (સ્યા. પી. ક.)].
‘‘બુદ્ધો લોકમ્હિ ઉપ્પન્નો, મનુસ્સત્તમ્પિ દુલ્લભં;
ઉભોસુ વિજ્જમાનેસુ, સવનઞ્ચ સુદુલ્લભં.
‘‘બુદ્ધો લોકે સમુપ્પન્નો, ચક્ખું લચ્છામ નો ભવં;
એથ સબ્બે ગમિસ્સામ, સમ્માસમ્બુદ્ધસન્તિકં.
‘‘કમણ્ડલુધરા ¶ સબ્બે, ખરાજિનનિવાસિનો;
તે જટા ભારભરિતા, નિક્ખમું વિપિના તદા.
‘‘યુગમત્તં પેક્ખમાના, ઉત્તમત્થં ગવેસિનો;
આસત્તિદોસરહિતા, અસમ્ભીતાવ કેસરી.
‘‘અપ્પકિચ્ચા અલોલુપ્પા, નિપકા સન્તવુત્તિનો;
ઉઞ્છાય ચરમાના તે, બુદ્ધસેટ્ઠમુપાગમું.
‘‘દિયડ્ઢયોજને ¶ સેસે, બ્યાધિ મે ઉપપજ્જથ;
બુદ્ધસેટ્ઠં સરિત્વાન, તત્થ કાલઙ્કતો અહં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો ¶ કપ્પે, યં સઞ્ઞમલભિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધસઞ્ઞાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા બુદ્ધસઞ્ઞકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
બુદ્ધસઞ્ઞકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. ભિસદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘ઓગય્હ યં [ઓગય્હાહં (સી. સ્યા. પી.)] પોક્ખરણિં, નાનાકુઞ્જરસેવિતં;
ઉદ્ધરામિ ભિસં તત્થ, ઘાસહેતુ [અસનહેતુ (સ્યા.)] અહં તદા.
‘‘ભગવા તમ્હિ સમયે, પદુમુત્તરસવ્હયો;
રત્તમ્બરધરો [રત્તકમ્બલધરો (સ્યા.)] બુદ્ધો, ગચ્છતિ અનિલઞ્જસે.
‘‘ધુનન્તો પંસુકૂલાનિ, સદ્દમસ્સોસહં તદા;
ઉદ્ધં નિજ્ઝાયમાનોહં, અદ્દસં લોકનાયકં.
‘‘તત્થેવ ઠિતકો સન્તો, આયાચિં લોકનાયકં;
મધું ભિસેહિ સવતિ, ખીરં સપ્પિં મુળાલિભિ.
‘‘પટિગ્ગણ્હાતુ મે બુદ્ધો, અનુકમ્પાય ચક્ખુમા;
તતો કારુણિકો સત્થા, ઓરુહિત્વા મહાયસો.
‘‘પટિગ્ગણ્હિ મમં ભિક્ખં, અનુકમ્પાય ચક્ખુમા;
પટિગ્ગહેત્વા સમ્બુદ્ધો, અકા મે અનુમોદનં.
‘‘‘સુખી ¶ હોતુ [હોહિ (સી. સ્યા. પી. ક.)] મહાપુઞ્ઞ, ગતિ તુય્હં સમિજ્ઝતુ;
ઇમિના ભિસદાનેન, લભસ્સુ વિપુલં સુખં’.
‘‘ઇદં ¶ ¶ વત્વાન સમ્બુદ્ધો, જલજુત્તમનામકો;
ભિક્ખમાદાય સમ્બુદ્ધો, અમ્બરેનાગમા જિનો.
‘‘તતો ¶ ભિસં ગહેત્વાન, આગચ્છિં મમ અસ્સમં;
ભિસં રુક્ખે લગેત્વાન [લગ્ગિત્વાન (સ્યા. ક.)], મમ દાનમનુસ્સરિં.
‘‘મહાવાતો વુટ્ઠહિત્વા, સઞ્ચાલેસિ વનં તદા;
આકાસો અભિનાદિત્થ, અસનિયા ફલન્તિયા.
‘‘તતો મે અસનિપાતો, મત્થકે નિપતી તદા;
સોહં નિસિન્નકો સન્તો, તત્થ કાલઙ્કતો અહું.
‘‘પુઞ્ઞકમ્મેન સંયુત્તો, તુસિતં ઉપપજ્જહં;
કળેવરં મે પતિતં, દેવલોકે રમિં અહં.
‘‘છળસીતિસહસ્સાનિ, નારિયો સમલઙ્કતા;
સાયપાતં [સાયં પાતં (સ્યા. ક.)] ઉપટ્ઠન્તિ, ભિસદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘મનુસ્સયોનિમાગન્ત્વા, સુખિતો હોમહં સદા;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, ભિસદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘અનુકમ્પિતકો તેન, દેવદેવેન તાદિના;
સબ્બાસવા પરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં ભિસં [ભિક્ખં (સબ્બત્થ)] અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ભિસદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ભિસદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ભિસદાયકત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. ઞાણથવિકત્થેરઅપદાનં
‘‘દક્ખિણે ¶ હિમવન્તસ્સ, સુકતો અસ્સમો મમ;
ઉત્તમત્થં ગવેસન્તો, વસામિ વિપિને તદા.
‘‘લાભાલાભેન ¶ સન્તુટ્ઠો, મૂલેન ચ ફલેન ચ;
અન્વેસન્તો આચરિયં, વસામિ એકકો અહં.
‘‘સુમેધો નામ સમ્બુદ્ધો, લોકે ઉપ્પજ્જિ તાવદે;
ચતુસચ્ચં પકાસેતિ, ઉદ્ધરન્તો મહાજનં.
‘‘નાહં સુણોમિ સમ્બુદ્ધં, નપિ મે કોચિ સંસતિ [ભાસતિ (સી.), સાસતિ (સ્યા. પી.)];
અટ્ઠવસ્સે અતિક્કન્તે, અસ્સોસિં લોકનાયકં.
‘‘અગ્ગિદારું ¶ નીહરિત્વા, સમ્મજ્જિત્વાન અસ્સમં;
ખારિભારં ગહેત્વાન, નિક્ખમિં વિપિના અહં.
‘‘એકરત્તિં ¶ વસન્તોહં, ગામેસુ નિગમેસુ ચ;
અનુપુબ્બેન ચન્દવતિં, તદાહં ઉપસઙ્કમિં.
‘‘ભગવા તમ્હિ સમયે, સુમેધો લોકનાયકો;
ઉદ્ધરન્તો બહૂ સત્તે, દેસેતિ અમતં પદં.
‘‘જનકાયમતિક્કમ્મ, વન્દિત્વા જિનસાગરં;
એકંસં અજિનં કત્વા, સન્થવિં લોકનાયકં.
‘‘‘તુવં સત્થા ચ કેતુ ચ, ધજો યૂપો ચ પાણિનં;
પરાયનો [પરાયણો (સી. પી.)] પતિટ્ઠા ચ, દીપો ચ દ્વિપદુત્તમો.
એકવીસતિમં ભાણવારં.
‘‘‘નેપુઞ્ઞો દસ્સને વીરો, તારેસિ જનતં તુવં;
નત્થઞ્ઞો તારકો લોકે, તવુત્તરિતરો મુને.
‘‘‘સક્કા થેવે [હવે (સી. પી.) ભવે (સ્યા. ક.)] કુસગ્ગેન, પમેતું સાગરુત્તમે [સાગરુત્તમો (સી. સ્યા. પી.)];
નત્વેવ તવ સબ્બઞ્ઞુ, ઞાણં સક્કા પમેતવે.
‘‘‘તુલદણ્ડે ¶ [તુલમણ્ડલે (સી. પી.)] ઠપેત્વાન, મહિં [મહી (સ્યા. પી.)] સક્કા ધરેતવે;
નત્વેવ તવ પઞ્ઞાય, પમાણમત્થિ ચક્ખુમ.
‘‘‘આકાસો મિનિતું સક્કા, રજ્જુયા અઙ્ગુલેન વા;
નત્વેવ તવ સબ્બઞ્ઞુ, સીલં સક્કા પમેતવે.
‘‘‘મહાસમુદ્દે ¶ ઉદકં, આકાસો ચ વસુન્ધરા;
પરિમેય્યાનિ એતાનિ, અપ્પમેય્યોસિ ચક્ખુમ’.
‘‘છહિ ¶ ગાથાહિ સબ્બઞ્ઞું, કિત્તયિત્વા મહાયસં;
અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વાન, તુણ્હી અટ્ઠાસહં તદા.
‘‘યં વદન્તિ સુમેધોતિ, ભૂરિપઞ્ઞં સુમેધસં;
ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વા, ઇમા ગાથા અભાસથ.
‘‘‘યો મે ઞાણં પકિત્તેસિ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
તમહં કિત્તયિસ્સામિ, સુણાથ મમ ભાસતો.
‘‘‘સત્તસત્તતિ કપ્પાનિ, દેવલોકે રમિસ્સતિ;
સહસ્સક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જં કરિસ્સતિ.
‘‘‘અનેકસતક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી ભવિસ્સતિ;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘‘દેવભૂતો ¶ મનુસ્સો વા, પુઞ્ઞકમ્મસમાહિતો;
અનૂનમનસઙ્કપ્પો, તિક્ખપઞ્ઞો ભવિસ્સતિ’.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘અગારા અભિનિક્ખમ્મ, પબ્બજિસ્સતિ કિઞ્ચનો;
જાતિયા સત્તવસ્સેન, અરહત્તં ફુસિસ્સતિ.
‘‘યતો સરામિ અત્તાનં, યતો પત્તોસ્મિ સાસનં;
એત્થન્તરે ન જાનામિ, ચેતનં અમનોરમં.
‘‘સંસરિત્વા ભવે સબ્બે, સમ્પત્તાનુભવિં અહં;
ભોગે ¶ મે ઊનતા નત્થિ, ફલં ઞાણસ્સ થોમને.
‘‘તિયગ્ગી નિબ્બુતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
સબ્બાસવા પરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ ¶ , યં ઞાણમથવિં અહં [મભિથોમયિં (સી. પી.), મભિથોમહં (સ્યા.)];
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલં ઞાણસ્સ થોમને.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઞાણથવિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઞાણથવિકત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. ચન્દનમાલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘પઞ્ચ કામગુણે હિત્વા, પિયરૂપે મનોરમે;
અસીતિકોટિયો હિત્વા, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘પબ્બજિત્વાન કાયેન, પાપકમ્મં વિવજ્જયિં;
વચીદુચ્ચરિતં હિત્વા, નદીકૂલે વસામહં.
‘‘એકકં ¶ મં વિહરન્તં, બુદ્ધસેટ્ઠો ઉપાગમિ;
નાહં જાનામિ બુદ્ધોતિ, અકાસિં પટિસન્થરં [પટિસન્ધારં (ક.)].
‘‘કરિત્વા પટિસન્થારં, નામગોત્તમપુચ્છહં;
‘દેવતાનુસિ ગન્ધબ્બો, અદુ સક્કો પુરિન્દદો.
‘‘‘કો વા ત્વં કસ્સ વા પુત્તો, મહાબ્રહ્મા ઇધાગતો;
વિરોચેસિ દિસા સબ્બા, ઉદયં સૂરિયો યથા.
‘‘‘સહસ્સારાનિ ¶ ચક્કાનિ, પાદે દિસ્સન્તિ મારિસ;
કો વા ત્વં કસ્સ વા પુત્તો, કથં જાનેમુ તં મયં;
નામગોત્તં પવેદેહિ, સંસયં અપનેહિ મે’.
‘‘‘નમ્હિ દેવો ન ગન્ધબ્બો, નમ્હિ [નાપિ (સી.)] સક્કો પુરિન્દદો;
બ્રહ્મભાવો ચ મે નત્થિ, એતેસં ઉત્તમો અહં.
‘‘‘અતીતો વિસયં તેસં, દાલયિં કામબન્ધનં;
સબ્બે કિલેસે ઝાપેત્વા, પત્તો સમ્બોધિમુત્તમં’.
‘‘તસ્સ ¶ ¶ વાચં સુણિત્વાહં, ઇદં વચનમબ્રવિં;
‘યદિ બુદ્ધોતિ સબ્બઞ્ઞૂ, નિસીદ ત્વં મહામુને.
‘તમહં પૂજયિસ્સામિ, દુક્ખસ્સન્તકરો તુવં’;
‘‘પત્થરિત્વા જિનચમ્મં, અદાસિ સત્થુનો અહં.
‘‘નિસીદિ તત્થ ભગવા, સીહોવ ગિરિગબ્ભરે;
ખિપ્પં પબ્બતમારુય્હ, અમ્બસ્સ ફલમગ્ગહિં.
‘‘સાલકલ્યાણિકં પુપ્ફં, ચન્દનઞ્ચ મહારહં;
ખિપ્પં ¶ પગ્ગય્હ તં સબ્બં, ઉપેત્વા લોકનાયકં.
‘‘ફલં બુદ્ધસ્સ દત્વાન, સાલપુપ્ફમપૂજયિં;
ચન્દનં અનુલિમ્પિત્વા, અવન્દિં સત્થુનો અહં.
‘‘પસન્નચિત્તો સુમનો, વિપુલાય ચ પીતિયા;
અજિનમ્હિ નિસીદિત્વા, સુમેધો લોકનાયકો.
‘‘મમ કમ્મં પકિત્તેસિ, હાસયન્તો મમં તદા;
‘ઇમિના ફલદાનેન, ગન્ધમાલેહિ ચૂભયં.
‘‘‘પઞ્ચવીસે કપ્પસતે, દેવલોકે રમિસ્સતિ;
અનૂનમનસઙ્કપ્પો, વસવત્તી ભવિસ્સતિ.
‘‘‘છબ્બીસતિકપ્પસતે, મનુસ્સત્તં ગમિસ્સતિ;
ભવિસ્સતિ ચક્કવત્તી, ચાતુરન્તો મહિદ્ધિકો.
‘‘‘વેભારં નામ નગરં, વિસ્સકમ્મેન માપિતં;
હેસ્સતિ સબ્બસોવણ્ણં, નાનારતનભૂસિતં.
‘‘‘એતેનેવ ઉપાયેન, સંસરિસ્સતિ સો ભવે [યોનિસો (સ્યા. પી.)];
સબ્બત્થ પૂજિતો હુત્વા, દેવત્તે અથ માનુસે.
‘‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, બ્રહ્મબન્ધુ ભવિસ્સતિ;
અગારા અભિનિક્ખમ્મ, અનગારી ભવિસ્સતિ;
અભિઞ્ઞાપારગૂ હુત્વા, નિબ્બાયિસ્સતિનાસવો’.
‘‘ઇદં ¶ વત્વાન સમ્બુદ્ધો, સુમેધો લોકનાયકો;
મમ નિજ્ઝાયમાનસ્સ, પક્કામિ અનિલઞ્જસે.
‘‘તેન ¶ ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તુસિતતો ¶ ચવિત્વાન, નિબ્બત્તિં માતુકુચ્છિયં;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, યમ્હિ ગબ્ભે વસામહં.
‘‘માતુકુચ્છિગતે મયિ, અન્નપાનઞ્ચ ભોજનં;
માતુયા મમ છન્દેન, નિબ્બત્તતિ યદિચ્છકં.
‘‘જાતિયા પઞ્ચવસ્સેન, પબ્બજિં અનગારિયં;
ઓરોપિતમ્હિ કેસમ્હિ, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘પુબ્બકમ્મં ગવેસન્તો, ઓરેન નાદ્દસં અહં;
તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, મમ કમ્મમનુસ્સરિં.
‘‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
તવ સાસનમાગમ્મ, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા ચન્દનમાલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ચન્દનમાલિયત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. ધાતુપૂજકત્થેરઅપદાનં
‘‘નિબ્બુતે લોકનાથમ્હિ, સિદ્ધત્થે લોકનાયકે;
મમ ઞાતી સમાનેત્વા, ધાતુપૂજં અકાસહં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં ધાતુમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ધાતુપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ધાતુપૂજકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ધાતુપૂજકત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. પુલિનુપ્પાદકત્થેરઅપદાનં
‘‘પબ્બતે ¶ ¶ હિમવન્તમ્હિ, દેવલો નામ તાપસો;
તત્થ મે ચઙ્કમો આસિ, અમનુસ્સેહિ માપિતો.
‘‘જટાભારેન ¶ [જટાભારસ્સ (સ્યા. ક.)] ભરિતો, કમણ્ડલુધરો સદા;
ઉત્તમત્થં ગવેસન્તો, વિપિના નિક્ખમિં તદા.
‘‘ચુલ્લાસીતિસહસ્સાનિ, સિસ્સા મય્હં ઉપટ્ઠહું;
સકકમ્માભિપસુતા, વસન્તિ વિપિને તદા.
‘‘અસ્સમા અભિનિક્ખમ્મ, અકં પુલિનચેતિયં;
નાનાપુપ્ફં સમાનેત્વા, તં ચેતિયમપૂજયિં.
‘‘તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, અસ્સમં પવિસામહં;
સબ્બે સિસ્સા સમાગન્ત્વા, એતમત્થં પુચ્છિંસુ મં [એતમત્થમપુચ્છુ મં (સી.), એતમત્તં અપુચ્છિંસુ (સ્યા. ક.)].
‘‘‘પુલિનેન કતો થૂપો [કતો થૂપે (સી.)], યં ત્વં દેવ [દેવં (સી. પી.)] મસ્સતિ;
મયમ્પિ ઞાતુમિચ્છામ, પુટ્ઠો આચિક્ખ નો તુવં’.
‘‘‘નિદ્દિટ્ઠા નુ [નિદ્દિટ્ઠા નો (સી. પી.), દિટ્ઠાનો વો (સ્યા.)] મન્તપદે, ચક્ખુમન્તો મહાયસા;
તે ખો અહં નમસ્સામિ, બુદ્ધસેટ્ઠે મહાયસે’.
‘‘‘કીદિસા તે મહાવીરા, સબ્બઞ્ઞૂ લોકનાયકા;
કથંવણ્ણા કથંસીલા, કીદિસા તે મહાયસા’.
‘‘‘બાત્તિંસલક્ખણા ¶ બુદ્ધા, ચત્તાલીસદિજાપિ ચ;
નેત્તા ગોપખુમા તેસં, જિઞ્જુકા ફલસન્નિભા.
‘‘‘ગચ્છમાના ચ તે બુદ્ધા, યુગમત્તઞ્ચ પેક્ખરે;
ન તેસં જાણુ નદતિ, સન્ધિસદ્દો ન સુય્યતિ.
‘‘‘ગચ્છમાના ચ સુગતા, ઉદ્ધરન્તાવ ગચ્છરે;
પઠમં દક્ખિણં પાદં, બુદ્ધાનં એસ ધમ્મતા.
‘‘‘અસમ્ભીતા ¶ ચ તે બુદ્ધા, મિગરાજાવ કેસરી;
નેવુક્કંસેન્તિ અત્તાનં, નો ચ વમ્ભેન્તિ પાણિનં.
‘‘‘માનાવમાનતો મુત્તા, સમા સબ્બેસુ પાણિસુ;
અનત્તુક્કંસકા બુદ્ધા, બુદ્ધાનં એસ ધમ્મતા.
‘‘‘ઉપ્પજ્જન્તા ¶ ચ સમ્બુદ્ધા, આલોકં દસ્સયન્તિ તે;
છપ્પકારં પકમ્પેન્તિ, કેવલં વસુધં ઇમં.
‘‘‘પસ્સન્તિ ¶ નિરયઞ્ચેતે, નિબ્બાતિ નિરયો તદા;
પવસ્સતિ મહામેઘો, બુદ્ધાનં એસ ધમ્મતા.
‘‘‘ઈદિસા તે મહાનાગા, અતુલા ચ [તે (સ્યા. ક.)] મહાયસા;
વણ્ણતો અનતિક્કન્તા, અપ્પમેય્યા તથાગતા’.
‘‘‘અનુમોદિંસુ મે વાક્યં, સબ્બે સિસ્સા સગારવા;
તથા ચ પટિપજ્જિંસુ, યથાસત્તિ યથાબલં’.
‘‘પટિપૂજેન્તિ પુલિનં, સકકમ્માભિલાસિનો;
સદ્દહન્તા મમ વાક્યં, બુદ્ધસક્કતમાનસા [બુદ્ધત્તગતમાનસા (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘તદા ચવિત્વા તુસિતા, દેવપુત્તો મહાયસો;
ઉપ્પજ્જિ માતુકુચ્છિમ્હિ, દસસહસ્સિ કમ્પથ.
‘‘અસ્સમસ્સાવિદૂરમ્હિ, ચઙ્કમમ્હિ ઠિતો અહં;
સબ્બે સિસ્સા સમાગન્ત્વા, આગચ્છું મમ સન્તિકે.
‘‘ઉસભોવ મહી નદતિ, મિગરાજાવ કૂજતિ;
સુસુમારોવ [સુંસુમારોવ (સી. સ્યા. પી.)] સળતિ, કિં વિપાકો ભવિસ્સતિ.
‘‘યં ¶ ¶ પકિત્તેમિ સમ્બુદ્ધં, સિકતાથૂપસન્તિકે;
સો દાનિ ભગવા સત્થા, માતુકુચ્છિમુપાગમિ.
‘‘તેસં ધમ્મકથં વત્વા, કિત્તયિત્વા મહામુનિં;
ઉય્યોજેત્વા સકે સિસ્સે, પલ્લઙ્કમાભુજિં અહં.
‘‘બલઞ્ચ વત મે ખીણં, બ્યાધિના [બ્યાધિતો (સી. સ્યા. પી. ક.)] પરમેન તં;
બુદ્ધસેટ્ઠં સરિત્વાન, તત્થ કાલઙ્કતો [કાલકતો (સી. પી.)] અહં.
‘‘સબ્બે સિસ્સા સમાગન્ત્વા, અકંસુ ચિતકં તદા;
કળેવરઞ્ચ મે ગય્હ, ચિતકં અભિરોપયું.
‘‘ચિતકં પરિવારેત્વા, સીસે કત્વાન અઞ્જલિં;
સોકસલ્લપરેતા તે, વિક્કન્દિંસુ સમાગતા.
‘‘તેસં લાલપ્પમાનાનં, અગમં ચિતકં તદા;
‘અહં આચરિયો તુમ્હં, મા સોચિત્થ સુમેધસા.
‘‘‘સદત્થે ¶ વાયમેય્યાથ, રત્તિન્દિવમતન્દિતા;
મા વો પમત્તા અહુત્થ [અહુવત્થ (સી.)], ખણો વો પટિપાદિતો’.
‘‘સકે સિસ્સેનુસાસિત્વા, દેવલોકં પુનાગમિં;
અટ્ઠારસ ચ કપ્પાનિ, દેવલોકે રમામહં.
‘‘સતાનં ¶ પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
અનેકસતક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં.
‘‘અવસેસેસુ કપ્પેસુ, વોકિણ્ણો [વોકિણ્ણં (સી. સ્યા. ક.)] સંસરિં અહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઉપ્પાદસ્સ ઇદં ફલં [પુલિનપૂજાયિદં ફલં (સી.)].
‘‘યથા ¶ કોમુદિકે માસે, બહૂ પુપ્ફન્તિ પાદપા;
તથેવાહમ્પિ સમયે, પુપ્ફિતોમ્હિ મહેસિના.
‘‘વીરિયં મે ધુરધોરય્હં, યોગક્ખેમાધિવાહનં;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં બુદ્ધમભિકિત્તયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કિત્તનાય ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પુલિનુપ્પાદકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પુલિનુપ્પાદકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. તરણિયત્થેરઅપદાનં
‘‘અત્થદસ્સી તુ ભગવા, સયમ્ભૂ લોકનાયકો;
વિનતા નદિયા તીરં [તીરે (સ્યા. પી. ક.)], ઉપાગચ્છિ તથાગતો.
‘‘ઉદકા અભિનિક્ખમ્મ, કચ્છપો વારિગોચરો;
બુદ્ધં તારેતુકામોહં, ઉપેસિં લોકનાયકં.
‘‘‘અભિરૂહતુ ¶ ¶ મં બુદ્ધો, અત્થદસ્સી મહામુનિ;
અહં તં તારયિસ્સામિ, દુક્ખસ્સન્તકરો તુવં’.
‘‘મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, અત્થદસ્સી મહાયસો;
અભિરૂહિત્વા મે પિટ્ઠિં, અટ્ઠાસિ લોકનાયકો.
‘‘યતો સરામિ અત્તાનં, યતો પત્તોસ્મિ વિઞ્ઞુતં;
સુખં મે તાદિસં નત્થિ, ફુટ્ઠે પાદતલે યથા.
‘‘ઉત્તરિત્વાન સમ્બુદ્ધો, અત્થદસ્સી મહાયસો;
નદીતીરમ્હિ ઠત્વાન, ઇમા ગાથા અભાસથ.
‘‘‘યાવતા ¶ વત્તતે ચિત્તં, ગઙ્ગાસોતં તરામહં;
અયઞ્ચ કચ્છપો રાજા, તારેસિ મમ પઞ્ઞવા.
‘‘‘ઇમિના બુદ્ધતરણેન, મેત્તચિત્તવતાય ચ;
અટ્ઠારસે કપ્પસતે, દેવલોકે રમિસ્સતિ.
‘‘‘દેવલોકા ઇધાગન્ત્વા, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
એકાસને નિસીદિત્વા, કઙ્ખાસોતં તરિસ્સતિ.
‘‘‘યથાપિ ¶ ભદ્દકે ખેત્તે, બીજં અપ્પમ્પિ રોપિતં;
સમ્માધારે પવચ્છન્તે, ફલં તોસેતિ કસ્સકં [કસ્સકે (સ્યા.)].
‘‘‘તથેવિદં બુદ્ધખેત્તં, સમ્માસમ્બુદ્ધદેસિતં;
સમ્માધારે પવચ્છન્તે, ફલં મં તોસયિસ્સતિ’.
‘‘પધાનપહિતત્તોમ્હિ, ઉપસન્તો નિરૂપધિ;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘અટ્ઠારસે ¶ કપ્પસતે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, તરણાય ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા તરણિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
તરણિયત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. ધમ્મરુચિયત્થેરઅપદાનં
‘‘યદા ¶ દીપઙ્કરો બુદ્ધો, સુમેધં બ્યાકરી જિનો;
‘અપરિમેય્યે ઇતો કપ્પે, અયં બુદ્ધો ભવિસ્સતિ.
‘‘‘ઇમસ્સ જનિકા માતા, માયા નામ ભવિસ્સતિ;
પિતા સુદ્ધોદનો નામ, અયં હેસ્સતિ ગોતમો.
‘‘‘પધાનં પદહિત્વાન, કત્વા દુક્કરકારિકં;
અસ્સત્થમૂલે સમ્બુદ્ધો, બુજ્ઝિસ્સતિ મહાયસો.
‘‘‘ઉપતિસ્સો કોલિતો ચ, અગ્ગા હેસ્સન્તિ સાવકા;
આનન્દો નામ નામેન [આનન્દો નામુપટ્ઠાકો (સ્યા.)], ઉપટ્ઠિસ્સતિમં જિનં.
‘‘‘ખેમા ¶ ઉપ્પલવણ્ણા ચ, અગ્ગા હેસ્સન્તિ સાવિકા;
ચિત્તો આળવકો ચેવ, અગ્ગા હેસ્સન્તુપાસકા.
‘‘‘ખુજ્જુત્તરા ¶ નન્દમાતા, અગ્ગા હેસ્સન્તુપાસિકા;
બોધિ ઇમસ્સ વીરસ્સ, અસ્સત્થોતિ પવુચ્ચતિ’.
‘‘ઇદં ¶ સુત્વાન વચનં, અસમસ્સ મહેસિનો;
આમોદિતા નરમરૂ, નમસ્સન્તિ કતઞ્જલી.
‘‘તદાહં માણવો આસિં, મેઘો નામ સુસિક્ખિતો;
સુત્વા બ્યાકરણં સેટ્ઠં, સુમેધસ્સ મહામુને.
‘‘સંવિસટ્ઠો ભવિત્વાન, સુમેધે કરુણાસયે [કરુણાલયે (સ્યા.)];
પબ્બજન્તઞ્ચ તં વીરં, સહાવ અનુપબ્બજિં.
‘‘સંવુતો પાતિમોક્ખસ્મિં, ઇન્દ્રિયેસુ ચ પઞ્ચસુ;
સુદ્ધાજીવો સતો વીરો, જિનસાસનકારકો.
‘‘એવં વિહરમાનોહં, પાપમિત્તેન કેનચિ;
નિયોજિતો અનાચારે, સુમગ્ગા પરિધંસિતો.
‘‘વિતક્કવસિકો હુત્વા, સાસનતો અપક્કમિં;
પચ્છા તેન કુમિત્તેન, પયુત્તો માતુઘાતનં.
‘‘અકરિં આનન્તરિયં [અકરિં નન્તરિયઞ્ચ (સ્યા. ક.)], ઘાતયિં દુટ્ઠમાનસો;
તતો ચુતો મહાવીચિં, ઉપપન્નો સુદારુણં.
‘‘વિનિપાતગતો ¶ સન્તો, સંસરિં દુક્ખિતો ચિરં;
ન પુનો અદ્દસં વીરં, સુમેધં નરપુઙ્ગવં.
‘‘અસ્મિં ¶ કપ્પે સમુદ્દમ્હિ, મચ્છો આસિં તિમિઙ્ગલો;
દિસ્વાહં સાગરે નાવં, ગોચરત્થમુપાગમિં.
‘‘દિસ્વા મં વાણિજા ભીતા, બુદ્ધસેટ્ઠમનુસ્સરું;
ગોતમોતિ મહાઘોસં, સુત્વા તેહિ ઉદીરિતં.
‘‘પુબ્બસઞ્ઞં સરિત્વાન, તતો કાલઙ્કતો અહં;
સાવત્થિયં કુલે ઇદ્ધે, જાતો બ્રાહ્મણજાતિયં.
‘‘આસિં ધમ્મરુચિ નામ, સબ્બપાપજિગુચ્છકો;
દિસ્વાહં લોકપજ્જોતં, જાતિયા સત્તવસ્સિકો.
‘‘મહાજેતવનં ¶ ગન્ત્વા, પબ્બજિં અનગારિયં;
ઉપેમિ બુદ્ધં તિક્ખત્તું, રત્તિયા દિવસસ્સ ચ.
‘‘તદા દિસ્વા મુનિ આહ, ચિરં ધમ્મરુચીતિ મં;
તતોહં અવચં બુદ્ધં, પુબ્બકમ્મપભાવિતં.
‘‘સુચિરં સતપુઞ્ઞલક્ખણં, પતિપુબ્બેન વિસુદ્ધપચ્ચયં;
અહમજ્જસુપેક્ખનં ¶ વત, તવ પસ્સામિ નિરુપમં વિગ્ગહં [નિરૂપમગ્ગહં (સી.)].
‘‘સુચિરં વિહતત્તમો મયા, સુચિરક્ખેન નદી વિસોસિતા;
સુચિરં અમલં વિસોધિતં, નયનં ઞાણમયં મહામુને.
‘‘ચિરકાલસમઙ્ગિતો ¶ [ચિરકાલં સમાગતો (પી.)] તયા, અવિનટ્ઠો પુનરન્તરં ચિરં;
પુનરજ્જસમાગતો તયા, ન હિ નસ્સન્તિ કતાનિ ગોતમ.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ધમ્મરુચિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ધમ્મરુચિયત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. સાલમણ્ડપિયત્થેરઅપદાનં
‘‘અજ્ઝોગાહેત્વા ¶ સાલવનં, સુકતો અસ્સમો મમ;
સાલપુપ્ફેહિ સઞ્છન્નો, વસામિ વિપિને તદા.
‘‘પિયદસ્સી ચ ભગવા, સયમ્ભૂ અગ્ગપુગ્ગલો;
વિવેકકામો સમ્બુદ્ધો, સાલવનમુપાગમિ.
‘‘અસ્સમા અભિનિક્ખમ્મ, પવનં અગમાસહં;
મૂલફલં ગવેસન્તો, આહિણ્ડામિ વને તદા.
‘‘તત્થદ્દસાસિં ¶ સમ્બુદ્ધં, પિયદસ્સિં મહાયસં;
સુનિસિન્નં સમાપન્નં, વિરોચન્તં મહાવને.
‘‘ચતુદણ્ડે ¶ ઠપેત્વાન, બુદ્ધસ્સ ઉપરી અહં;
મણ્ડપં સુકતં કત્વા, સાલપુપ્ફેહિ છાદયિં.
‘‘સત્તાહં ધારયિત્વાન, મણ્ડપં સાલછાદિતં;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, બુદ્ધસેટ્ઠમવન્દહં.
‘‘ભગવા ¶ તમ્હિ સમયે, વુટ્ઠહિત્વા સમાધિતો;
યુગમત્તં પેક્ખમાનો, નિસીદિ પુરિસુત્તમો.
‘‘સાવકો વરુણો નામ, પિયદસ્સિસ્સ સત્થુનો;
વસીસતસહસ્સેહિ, ઉપગચ્છિ વિનાયકં.
‘‘પિયદસ્સી ચ ભગવા, લોકજેટ્ઠો નરાસભો;
ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વા, સિતં પાતુકરી જિનો.
‘‘અનુરુદ્ધો ઉપટ્ઠાકો, પિયદસ્સિસ્સ સત્થુનો;
એકંસં ચીવરં કત્વા, અપુચ્છિત્થ મહામુનિં.
‘‘‘કો નુ ખો ભગવા હેતુ, સિતકમ્મસ્સ સત્થુનો;
કારણે વિજ્જમાનમ્હિ, સત્થા પાતુકરે સિતં’.
‘‘‘સત્તાહં સાલચ્છદનં [પુપ્ફછદનં (સી. સ્યા. પી.)], યો મે ધારેસિ માણવો;
તસ્સ કમ્મં સરિત્વાન, સિતં પાતુકરિં અહં.
‘‘‘અનોકાસં ન પસ્સામિ, યત્થ [યં તં (સ્યા. પી. ક.)] પુઞ્ઞં વિપચ્ચતિ;
દેવલોકે ¶ મનુસ્સે વા, ઓકાસોવ ન સમ્મતિ.
‘‘‘દેવલોકે ¶ વસન્તસ્સ, પુઞ્ઞકમ્મસમઙ્ગિનો;
યાવતા પરિસા તસ્સ, સાલચ્છન્ના ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તત્થ દિબ્બેહિ નચ્ચેહિ, ગીતેહિ વાદિતેહિ ચ;
રમિસ્સતિ સદા સન્તો, પુઞ્ઞકમ્મસમાહિતો.
‘‘‘યાવતા પરિસા તસ્સ, ગન્ધગન્ધી ભવિસ્સતિ;
સાલસ્સ પુપ્ફવસ્સો ચ, પવસ્સિસ્સતિ તાવદે.
‘‘‘તતો ચુતોયં મનુજો, માનુસં આગમિસ્સતિ;
ઇધાપિ સાલચ્છદનં, સબ્બકાલં ધરિસ્સતિ [ધરિયતિ (સી. પી.)].
‘‘‘ઇધ ¶ નચ્ચઞ્ચ ગીતઞ્ચ, સમ્મતાળસમાહિતં;
પરિવારેસ્સન્તિ મં નિચ્ચં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘‘ઉગ્ગચ્છન્તે ચ સૂરિયે, સાલવસ્સં પવસ્સતિ;
પુઞ્ઞકમ્મેન સંયુત્તં, વસ્સતે સબ્બકાલિકં.
‘‘‘અટ્ઠારસે કપ્પસતે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, નિબ્બાયિસ્સતિનાસવો.
‘‘‘ધમ્મં અભિસમેન્તસ્સ, સાલચ્છન્નં ભવિસ્સતિ;
ચિતકે ઝાયમાનસ્સ, છદનં તત્થ હેસ્સતિ’.
‘‘વિપાકં કિત્તયિત્વાન, પિયદસ્સી મહામુનિ;
પરિસાય ધમ્મં દેસેસિ, તપ્પેન્તો ધમ્મવુટ્ઠિયા.
‘‘તિંસકપ્પાનિ ¶ ¶ દેવેસુ, દેવરજ્જમકારયિં;
સટ્ઠિ ચ સત્તક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘દેવલોકા ઇધાગન્ત્વા, લભામિ વિપુલં સુખં;
ઇધાપિ સાલચ્છદનં, મણ્ડપસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘અયં પચ્છિમકો મય્હં, ચરિમો વત્તતે ભવો;
ઇધાપિ સાલચ્છદનં, હેસ્સતિ સબ્બકાલિકં.
‘‘મહામુનિં તોસયિત્વા, ગોતમં સક્યપુઙ્ગવં;
પત્તોમ્હિ અચલં ઠાનં, હિત્વા જયપરાજયં.
‘‘અટ્ઠારસે ¶ કપ્પસતે, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા સાલમણ્ડપિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સાલમણ્ડપિયત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
પંસુકૂલવગ્ગો એકૂનપઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
પંસુકૂલં ¶ બુદ્ધસઞ્ઞી, ભિસદો ઞાણકિત્તકો;
ચન્દની ધાતુપૂજી ચ, પુલિનુપ્પાદકોપિ ચ.
તરણો ધમ્મરુચિકો, સાલમણ્ડપિયો તથા;
સતાનિ દ્વે હોન્તિ ગાથા, ઊનવીસતિમેવ ચ.
૫૦. કિઙ્કણિપુપ્ફવગ્ગો
૧. તિકિઙ્કણિપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘કણિકારંવ ¶ ¶ ¶ જોતન્તં, નિસિન્નં પબ્બતન્તરે;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, વિપસ્સિં લોકનાયકં.
‘‘તીણિ કિઙ્કણિપુપ્ફાનિ, પગ્ગય્હ અભિરોપયિં;
સમ્બુદ્ધમભિપૂજેત્વા, ગચ્છામિ દક્ખિણામુખો.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા તિકિઙ્કણિપુપ્ફિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
તિકિઙ્કણિપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. પંસુકૂલપૂજકત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે ¶ ¶ , ઉદઙ્ગણો નામ પબ્બતો;
તત્થદ્દસં પંસુકૂલં, દુમગ્ગમ્હિ વિલમ્બિતં.
‘‘તીણિ કિઙ્કણિપુપ્ફાનિ, ઓચિનિત્વાનહં તદા;
હટ્ઠો હટ્ઠેન ચિત્તેન, પંસુકૂલમપૂજયિં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પૂજિત્વા અરહદ્ધજં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પંસુકૂલપૂજકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પંસુકૂલપૂજકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. કોરણ્ડપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘વનકમ્મિકો ¶ પુરે આસિં, પિતુમાતુમતેનહં [પિતુપેતામહેનહં (સી. સ્યા. પી.)];
પસુમારેન જીવામિ, કુસલં મે ન વિજ્જતિ.
‘‘મમ આસયસામન્તા, તિસ્સો લોકગ્ગનાયકો;
પદાનિ તીણિ દસ્સેસિ, અનુકમ્પાય ચક્ખુમા.
‘‘અક્કન્તે ચ પદે દિસ્વા, તિસ્સનામસ્સ સત્થુનો;
હટ્ઠો હટ્ઠેન ચિત્તેન, પદે ચિત્તં પસાદયિં.
‘‘કોરણ્ડં પુપ્ફિતં દિસ્વા, પાદપં ધરણીરુહં;
સકોસકં ગહેત્વાન, પદસેટ્ઠમપૂજયિં [પદસેટ્ઠે અપૂજયિં (સી. પી.)].
‘‘તેન ¶ ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘યં યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
કોરણ્ડકછવિ હોમિ, સુપ્પભાસો [સપભાસો (સી. સ્યા. પી. ક.)] ભવામહં.
‘‘દ્વેનવુતે ઇતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પદપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કોરણ્ડપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કોરણ્ડપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. કિંસુકપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘કિંસુકં પુપ્ફિતં દિસ્વા, પગ્ગહેત્વાન અઞ્જલિં;
બુદ્ધસેટ્ઠં સરિત્વાન, આકાસે અભિપૂજયિં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કિંસુકપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કિંસુકપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. ઉપડ્ઢદુસ્સદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરભગવતો ¶ ¶ , સુજાતો નામ સાવકો;
પંસુકૂલં ગવેસન્તો, સઙ્કારે ચરતે [ચરતી (સી. ક.)] તદા.
‘‘નગરે હંસવતિયા, પરેસં ભતકો અહં;
ઉપડ્ઢદુસ્સં દત્વાન, સિરસા અભિવાદયિં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તેત્તિંસક્ખત્તું ¶ દેવિન્દો, દેવરજ્જમકારયિં;
સત્તસત્તતિક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
ઉપડ્ઢદુસ્સદાનેન, મોદામિ અકુતોભયો.
‘‘ઇચ્છમાનો ચહં અજ્જ, સકાનનં સપબ્બતં;
ખોમદુસ્સેહિ છાદેય્યં, અડ્ઢદુસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, અડ્ઢદુસ્સસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉપડ્ઢદુસ્સદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ઉપડ્ઢદુસ્સદાયકત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. ઘતમણ્ડદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘સુચિન્તિતં ભગવન્તં, લોકજેટ્ઠં નરાસભં;
ઉપવિટ્ઠં મહારઞ્ઞં, વાતાબાધેન પીળિતં.
‘‘દિસ્વા ¶ ચિત્તં પસાદેત્વા, ઘતમણ્ડમુપાનયિં;
કતત્તા આચિતત્તા [ઉપચિતત્તા (સ્યા. ક.)] ચ, ગઙ્ગા ભાગીરથી અયં.
‘‘મહાસમુદ્દા ચત્તારો, ઘતં સમ્પજ્જરે મમ;
અયઞ્ચ પથવી ઘોરા, અપ્પમાણા અસઙ્ખિયા.
‘‘મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, ભવતે મધુસક્કરા [મધુસક્ખરા (સ્યા. ક.)];
ચાતુદ્દીપા ઇમે રુક્ખા, પાદપા ધરણીરુહા.
‘‘મમ ¶ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, કપ્પરુક્ખા ભવન્તિ તે;
પઞ્ઞાસક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જમકારયિં.
‘‘એકપઞ્ઞાસક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો [છનવુતે ઇતો (સી.)] કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઘતમણ્ડસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઘતમણ્ડદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઘતમણ્ડદાયકત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. ઉદકદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરબુદ્ધસ્સ ¶ , ભિક્ખુસઙ્ઘે અનુત્તરે;
પસન્નચિત્તો સુમનો, પાનીઘટમપૂરયિં.
‘‘પબ્બતગ્ગે દુમગ્ગે વા, આકાસે વાથ ભૂમિયં;
યદા પાનીયમિચ્છામિ, ખિપ્પં નિબ્બત્તતે મમ.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, દકદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉદકદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઉદકદાયકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. પુલિનથૂપિયત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે ¶ , યમકો નામ પબ્બતો;
અસ્સમો સુકતો મય્હં, પણ્ણસાલા સુમાપિતા.
‘‘નારદો નામ નામેન, જટિલો ઉગ્ગતાપનો;
ચતુદ્દસસહસ્સાનિ, સિસ્સા પરિચરન્તિ મં.
‘‘પટિસલ્લીનકો સન્તો, એવં ચિન્તેસહં તદા;
‘સબ્બો જનો મં પૂજેતિ, નાહં પૂજેમિ કિઞ્ચનં.
‘‘‘ન મે ઓવાદકો અત્થિ, વત્તા કોચિ ન વિજ્જતિ;
અનાચરિયુપજ્ઝાયો, વને વાસં ઉપેમહં.
‘‘‘ઉપાસમાનો યમહં, ગરુચિત્તં ઉપટ્ઠહે;
સો મે આચરિયો નત્થિ, વનવાસો નિરત્થકો.
‘‘‘આયાગં મે ગવેસિસ્સં, ગરું ભાવનિયં તથા;
સાવસ્સયો વસિસ્સામિ, ન કોચિ ગરહિસ્સતિ’.
‘‘ઉત્તાનકૂલા નદિકા, સુપતિત્થા મનોરમા;
સંસુદ્ધપુલિનાકિણ્ણા, અવિદૂરે મમસ્સમં.
‘‘નદિં ¶ અમરિકં નામ, ઉપગન્ત્વાનહં તદા;
સંવડ્ઢયિત્વા પુલિનં, અકં પુલિનચેતિયં.
‘‘યે ¶ તે અહેસું સમ્બુદ્ધા, ભવન્તકરણા મુની;
તેસં એતાદિસો થૂપો, તં નિમિત્તં કરોમહં.
‘‘કરિત્વા ¶ પુલિનં [પુળિને (સી. સ્યા. પી.)] થૂપં, સોવણ્ણં માપયિં અહં;
સોણ્ણકિઙ્કણિપુપ્ફાનિ, સહસ્સે તીણિ પૂજયિં.
‘‘સાયપાતં નમસ્સામિ, વેદજાતો કતઞ્જલી;
સમ્મુખા વિય સમ્બુદ્ધં, વન્દિં પુલિનચેતિયં.
‘‘યદા કિલેસા જાયન્તિ, વિતક્કા ગેહનિસ્સિતા;
સરામિ સુકતં થૂપં, પચ્ચવેક્ખામિ તાવદે.
‘‘ઉપનિસ્સાય વિહરં, સત્થવાહં વિનાયકં;
કિલેસે સંવસેય્યાસિ, ન યુત્તં તવ મારિસ.
‘‘સહ ¶ આવજ્જિતે થૂપે, ગારવં હોતિ મે તદા;
કુવિતક્કે વિનોદેસિં, નાગો તુત્તટ્ટિતો યથા.
‘‘એવં વિહરમાનં મં, મચ્ચુરાજાભિમદ્દથ;
તત્થ કાલઙ્કતો સન્તો, બ્રહ્મલોકમગચ્છહં.
‘‘યાવતાયું વસિત્વાન, તિદિવે [તિદસે (સી. પી.)] ઉપપજ્જહં;
અસીતિક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જમકારયિં.
‘‘સતાનં તીણિક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘સોણ્ણકિઙ્કણિપુપ્ફાનં ¶ [તેસં કિઙ્કણિપુપ્ફાનં (સી.)], વિપાકં અનુભોમહં;
ધાતીસતસહસ્સાનિ, પરિવારેન્તિ મં [મે (ક.)] ભવે.
‘‘થૂપસ્સ પરિચિણ્ણત્તા, રજોજલ્લં ન લિમ્પતિ;
ગત્તે સેદા ન મુચ્ચન્તિ, સુપ્પભાસો ભવામહં.
‘‘અહો મે સુકતો થૂપો, સુદિટ્ઠામરિકા નદી;
થૂપં કત્વાન પુલિનં, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
‘‘કુસલં કત્તુકામેન, જન્તુના સારગાહિના;
નત્થિ ખેત્તં અખેત્તં વા, પટિપત્તીવ સાધકા [સારિકા (પી.), સારકા (સ્યા.), સારતા (ક.)].
‘‘યથાપિ બલવા પોસો, અણ્ણવં તરિતુસ્સહે;
પરિત્તં કટ્ઠમાદાય, પક્ખન્દેય્ય મહાસરં.
‘‘ઇમાહં કટ્ઠં નિસ્સાય, તરિસ્સામિ મહોદધિં;
ઉસ્સાહેન વીરિયેન, તરેય્ય ઉદધિં નરો.
‘‘તથેવ ¶ ¶ મે કતં કમ્મં, પરિત્તં થોકકઞ્ચ યં;
તં કમ્મં ઉપનિસ્સાય, સંસારં સમતિક્કમિં.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
સાવત્થિયં પુરે જાતો, મહાસાલે સુઅડ્ઢકે.
‘‘સદ્ધા માતા પિતા મય્હં, બુદ્ધસ્સ સરણં ગતા;
ઉભો દિટ્ઠપદા એતે, અનુવત્તન્તિ સાસનં.
‘‘બોધિપપટિકં ¶ ગય્હ, સોણ્ણથૂપમકારયું;
સાયપાતં [સાયં પાતં (સ્યા. ક.)] નમસ્સન્તિ, સક્યપુત્તસ્સ સમ્મુખા.
‘‘ઉપોસથમ્હિ ¶ દિવસે, સોણ્ણથૂપં વિનીહરું;
બુદ્ધસ્સ વણ્ણં કિત્તેન્તા, તિયામં વીતિનામયું.
‘‘સહ દિસ્વાનહં [પસાદેત્વાનહં (ક.)] થૂપં, સરિં પુલિનચેતિયં;
એકાસને નિસીદિત્વા, અરહત્તમપાપુણિં.
દ્વાવીસતિમં ભાણવારં.
‘‘ગવેસમાનો તં વીરં, ધમ્મસેનાપતિદ્દસં;
અગારા નિક્ખમિત્વાન, પબ્બજિં તસ્સ સન્તિકે.
‘‘જાતિયા સત્તવસ્સેન, અરહત્તમપાપુણિં;
ઉપસમ્પાદયી બુદ્ધો, ગુણમઞ્ઞાય ચક્ખુમા.
‘‘દારકેનેવ સન્તેન, કિરિયં નિટ્ઠિતં મયા;
કતં મે કરણીયજ્જ, સક્યપુત્તસ્સ સાસને.
‘‘સબ્બવેરભયાતીતો, સબ્બસઙ્ગાતિગો [સબ્બસઙ્કાતિતો (ક.)] ઇસિ;
સાવકો તે મહાવીર, સોણ્ણથૂપસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા પુલિનથૂપિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પુલિનથૂપિયત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. નળકુટિદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે ¶ ¶ , હારિતો નામ પબ્બતો;
સયમ્ભૂ નારદો નામ, રુક્ખમૂલે વસી તદા.
‘‘નળાગારં ¶ કરિત્વાન, તિણેન છાદયિં અહં;
ચઙ્કમં સોધયિત્વાન, સયમ્ભુસ્સ અદાસહં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, નળકુટિકનિમ્મિતં;
સટ્ઠિયોજનમુબ્બેધં, તિંસયોજનવિત્થતં.
‘‘ચતુદ્દસેસુ કપ્પેસુ, દેવલોકે રમિં અહં;
એકસત્તતિક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં.
‘‘ચતુતિંસતિક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘ધમ્મપાસાદમારુય્હ, સબ્બાકારવરૂપમં;
યદિચ્છકાહં વિહરે, સક્યપુત્તસ્સ સાસને.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, નળકુટિયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા નળકુટિદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
નળકુટિદાયકત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. પિયાલફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘મિગલુદ્દો ¶ પુરે આસિં, વિપિને વિચરં તદા;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, સબ્બધમ્માન પારગું.
‘‘પિયાલફલમાદાય, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;
પુઞ્ઞક્ખેત્તસ્સ વીરસ્સ, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘એકતિંસે ¶ ઇતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પિયાલફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
પિયાલફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
કિઙ્કણિપુપ્ફવગ્ગો પઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
કિઙ્કણી પંસુકૂલઞ્ચ, કોરણ્ડમથ કિંસુકં;
ઉપડ્ઢદુસ્સી ઘતદો, ઉદકં થૂપકારકો.
નળકારી ચ નવમો, પિયાલફલદાયકો;
સતમેકઞ્ચ ગાથાનં, નવકઞ્ચ તદુત્તરિ.
અથ વગ્ગુદ્દાનં –
મેત્તેય્યવગ્ગો ભદ્દાલિ, સકિંસમ્મજ્જકોપિ ચ;
એકવિહારી વિભીતકી, જગતી સાલપુપ્ફિયો.
નળાગારં પંસુકૂલં, કિઙ્કણિપુપ્ફિયો તથા;
અસીતિ દ્વે ચ ગાથાયો, ચતુદ્દસસતાનિ ચ.
મેત્તેય્યવગ્ગદસકં.
પઞ્ચમસતકં સમત્તં.
૫૧. કણિકારવગ્ગો
૧. તિકણિકારપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સુમેધો ¶ ¶ ¶ નામ સમ્બુદ્ધો, બાત્તિંસવરલક્ખણો;
વિવેકકામો સમ્બુદ્ધો, હિમવન્તમુપાગમિં.
‘‘અજ્ઝોગય્હ હિમવન્તં, અગ્ગો કારુણિકો મુનિ;
પલ્લઙ્કમાભુજિત્વાન, નિસીદિ પુરિસુત્તમો.
‘‘વિજ્જાધરો તદા આસિં, અન્તલિક્ખચરો અહં;
તિસૂલં સુકતં ગય્હ, ગચ્છામિ અમ્બરે તદા.
‘‘પબ્બતગ્ગે યથા અગ્ગિ, પુણ્ણમાયેવ ચન્દિમા;
વને ઓભાસતે બુદ્ધો, સાલરાજાવ ફુલ્લિતો.
‘‘વનગ્ગા ¶ નિક્ખમિત્વાન, બુદ્ધરંસીભિધાવરે;
નળગ્ગિવણ્ણસઙ્કાસા, દિસ્વા ચિત્તં પસાદયિં.
‘‘વિચિનં અદ્દસં પુપ્ફં, કણિકારં દેવગન્ધિકં;
તીણિ પુપ્ફાનિ આદાય, બુદ્ધસેટ્ઠમપૂજયિં.
‘‘બુદ્ધસ્સ આનુભાવેન, તીણિ પુપ્ફાનિ મે તદા;
ઉદ્ધંવણ્ટા અધોપત્તા, છાયં કુબ્બન્તિ સત્થુનો.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ ¶ મે સુકતં બ્યમ્હં, કણિકારીતિ ઞાયતિ;
સટ્ઠિયોજનમુબ્બેધં, તિંસયોજનવિત્થતં.
‘‘સહસ્સકણ્ડં સતભેણ્ડુ [સતગેણ્ડુ (સ્યા.)], ધજાલુહરિતામયં;
સતસહસ્સનિય્યૂહા, બ્યમ્હે પાતુભવિંસુ મે.
‘‘સોણ્ણમયા મણિમયા, લોહિતઙ્ગમયાપિ ચ;
ફલિકાપિ ચ પલ્લઙ્કા, યેનિચ્છકા યદિચ્છકા [યેનિચ્છયા યદિચ્છકં (સ્યા.), યદિચ્છકાયદિચ્છકા (ક.)].
‘‘મહારહઞ્ચ ¶ ¶ સયનં, તૂલિકાવિકતીયુતં;
ઉદ્ધલોમિકએકન્તં, બિમ્બોહનસમાયુતં [બિબ્બોહનસમાયુતં… (સ્યા. ક.)].
‘‘ભવના નિક્ખમિત્વાન, ચરન્તો દેવચારિકં;
યદા ઇચ્છામિ ગમનં, દેવસઙ્ઘપુરક્ખતો.
‘‘પુપ્ફસ્સ હેટ્ઠા તિટ્ઠામિ, ઉપરિચ્છદનં મમ;
સમન્તા યોજનસતં, કણિકારેહિ છાદિતં.
‘‘સટ્ઠિતુરિયસહસ્સાનિ, સાયપાતમુપટ્ઠહું;
પરિવારેન્તિ મં નિચ્ચં, રત્તિન્દિવમતન્દિતા.
‘‘તત્થ નચ્ચેહિ ગીતેહિ, તાળેહિ વાદિતેહિ ચ;
રમામિ ખિડ્ડારતિયા, મોદામિ કામકામિહં.
‘‘તત્થ ભુત્વા પિવિત્વા ચ, મોદામિ તિદસે તદા;
નારીગણેહિ સહિતો, મોદામિ બ્યમ્હમુત્તમે.
‘‘સતાનં પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં;
સતાનં તીણિક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં ¶ વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘ભવાભવે સંસરન્તો, મહાભોગં લભામહં;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દુવે ¶ ભવે સંસરામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
અઞ્ઞં ગતિં ન જાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દુવે કુલે પજાયામિ, ખત્તિયે ચાપિ બ્રાહ્મણે;
નીચે કુલે ન જાયામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં, સિવિકં સન્દમાનિકં;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દાસીગણં દાસગણં, નારિયો સમલઙ્કતા;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કોસેય્યકમ્બલિયાનિ, ખોમકપ્પાસિકાનિ ચ;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘નવવત્થં ¶ ¶ નવફલં, નવગ્ગરસભોજનં;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘ઇમં ખાદ ઇમં ભુઞ્જ, ઇમમ્હિ સયને સય;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘સબ્બત્થ પૂજિતો હોમિ, યસો અબ્ભુગ્ગતો મમ;
મહાપક્ખો સદા હોમિ, અભેજ્જપરિસો સદા;
ઞાતીનં ઉત્તમો હોમિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘સીતં ¶ ઉણ્હં ન જાનામિ, પરિળાહો ન વિજ્જતિ;
અથો ચેતસિકં દુક્ખં, હદયે મે ન વિજ્જતિ.
‘‘સુવણ્ણવણ્ણો હુત્વાન, સંસરામિ ભવાભવે;
વેવણ્ણિયં ન જાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દેવલોકા ચવિત્વાન, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
સાવત્થિયં પુરે જાતો, મહાસાલે સુઅડ્ઢકે.
‘‘પઞ્ચ કામગુણે હિત્વા, પબ્બજિં અનગારિયં;
જાતિયા સત્તવસ્સોહં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઉપસમ્પાદયી બુદ્ધો, ગુણમઞ્ઞાય ચક્ખુમા;
તરુણો પૂજનીયોહં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દિબ્બચક્ખુ વિસુદ્ધં મે, સમાધિકુસલો અહં;
અભિઞ્ઞાપારમિપ્પત્તો, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘પટિસમ્ભિદા અનુપ્પત્તો, ઇદ્ધિપાદેસુ કોવિદો;
ધમ્મેસુ પારમિપ્પત્તો, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ ¶ , યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ¶ ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા તિકણિકારપુપ્ફિયો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
તિકણિકારપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. એકપત્તદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘નગરે હંસવતિયા, કુમ્ભકારો અહોસહં;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, ઓઘતિણ્ણમનાસવં.
‘‘સુકતં મત્તિકાપત્તં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;
પત્તં દત્વા ભગવતો, ઉજુભૂતસ્સ તાદિનો.
‘‘ભવે નિબ્બત્તમાનોહં, સોણ્ણથાલે લભામહં;
રૂપિમયે ચ સોવણ્ણે, તટ્ટિકે ચ મણીમયે.
‘‘પાતિયો પરિભુઞ્જામિ, પુઞ્ઞકમ્મસ્સિદં ફલં;
યસાનઞ્ચ ધનાનઞ્ચ [યસસાવ જનાનઞ્ચ (સ્યા.)], અગ્ગભૂતો [પત્તભૂતો (સી. પી.)] ચ હોમહં.
‘‘યથાપિ ભદ્દકે ખેત્તે, બીજં અપ્પમ્પિ રોપિતં;
સમ્માધારં પવચ્છન્તે, ફલં તોસેતિ કસ્સકં.
‘‘તથેવિદં પત્તદાનં, બુદ્ધખેત્તમ્હિ રોપિતં;
પીતિધારે પવસ્સન્તે, ફલં મં તોસયિસ્સતિ.
‘‘યાવતા ખેત્તા વિજ્જન્તિ, સઙ્ઘાપિ ચ ગણાપિ ચ;
બુદ્ધખેત્તસમો નત્થિ, સુખદો સબ્બપાણિનં.
‘‘નમો ¶ તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ;
એકપત્તં દદિત્વાન, પત્તોમ્હિ અચલં પદં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં પત્તમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પત્તદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા એકપત્તદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
એકપત્તદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. કાસુમારફલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘કણિકારંવ ¶ જોતન્તં, નિસિન્નં પબ્બતન્તરે;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, લોકજેટ્ઠં નરાસભં.
‘‘પસન્નચિત્તો સુમનો, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં;
કાસુમારિકમાદાય, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કાસુમારફલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કાસુમારફલિયત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. અવટફલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સહસ્સરંસી ભગવા, સયમ્ભૂ અપરાજિતો;
વિવેકા ઉટ્ઠહિત્વાન, ગોચરાયાભિનિક્ખમિ.
‘‘ફલહત્થો ¶ અહં દિસ્વા, ઉપગચ્છિં નરાસભં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, અવટં અદદિં ફલં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો ¶ કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અવટફલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અવટફલિયત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. પાદફલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સુવણ્ણવણ્ણં સમ્બુદ્ધં, આહુતીનં પટિગ્ગહં;
રથિયં પટિપજ્જન્તં, પાદફલં [વારફલં (સી.), ચારફલં (સ્યા.), પારફલં (પી.)] અદાસહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પાદફલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પાદફલિયત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. માતુલુઙ્ગફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘કણિકારંવ ¶ ¶ જલિતં, પુણ્ણમાયેવ ચન્દિમં;
જલન્તં દીપરુક્ખંવ, અદ્દસં લોકનાયકં.
‘‘માતુલુઙ્ગફલં ¶ ગય્હ, અદાસિં સત્થુનો અહં;
દક્ખિણેય્યસ્સ વીરસ્સ [ધીરસ્સ (સી.)], પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા માતુલુઙ્ગફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
માતુલુઙ્ગફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. અજેલિફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘અજ્જુનો [અજિનો (સ્યા.)] નામ સમ્બુદ્ધો, હિમવન્તે વસી તદા;
ચરણેન ચ સમ્પન્નો, સમાધિકુસલો મુનિ.
‘‘કુમ્ભમત્તં ¶ ગહેત્વાન, અજેલિં [અઞ્જલિં (સ્યા.), અજેલં (પી.)] જીવજીવકં;
છત્તપણ્ણં ગહેત્વાન, અદાસિં સત્થુનો અહં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અજેલિફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
અજેલિફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. અમોદફલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સુવણ્ણવણ્ણં ¶ ¶ ¶ સમ્બુદ્ધં, આહુતીનં પટિગ્ગહં;
રથિયં પટિપજ્જન્તં, અમોદમદદિં ફલં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અમોદફલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અમોદફલિયત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. તાલફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘સતરંસી નામ ભગવા, સયમ્ભૂ અપરાજિતો;
વિવેકા વુટ્ઠહિત્વાન, ગોચરાયાભિનિક્ખમિ.
‘‘ફલહત્થો અહં દિસ્વા, ઉપગચ્છિં નરાસભં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, તાલફલં અદાસહં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા તાલફલદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
તાલફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. નાળિકેરફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ ¶ બન્ધુમતિયા, આરામિકો અહં તદા;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, ગચ્છન્તં અનિલઞ્જસે.
‘‘નાળિકેરફલં ગય્હ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;
આકાસે ઠિતકો સન્તો, પટિગ્ગણ્હિ મહાયસો.
‘‘વિત્તિસઞ્જનનો ¶ મય્હં, દિટ્ઠધમ્મસુખાવહો;
ફલં બુદ્ધસ્સ દત્વાન, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘અધિગચ્છિં તદા પીતિં, વિપુલઞ્ચ સુખુત્તમં;
ઉપ્પજ્જતેવ રતનં, નિબ્બત્તસ્સ તહિં તહિં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘દિબ્બચક્ખુ વિસુદ્ધં મે, સમાધિકુસલો અહં;
અભિઞ્ઞાપારમિપ્પત્તો, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… ¶ કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા નાળિકેરફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
નાળિકેરફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
કણિકારવગ્ગો એકપઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
કણિકારેકપત્તા ચ, કાસુમારી તથાવટા;
પાદઞ્ચ માતુલુઙ્ગઞ્ચ, અજેલીમોદમેવ ચ.
તાલં તથા નાળિકેરં, ગાથાયો ગણિતા વિહ;
એકં ગાથાસતં હોતિ, ઊનાધિકવિવજ્જિતં.
૫૨. ફલદાયકવગ્ગો
૧. કુરઞ્ચિયફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘મિગલુદ્દો ¶ ¶ ¶ પુરે આસિં, વિપિને વિચરં અહં;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, સબ્બધમ્માન પારગું.
‘‘કુરઞ્ચિયફલં ગય્હ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;
પુઞ્ઞક્ખેત્તસ્સ તાદિનો, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કુરઞ્ચિયફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
કુરઞ્ચિયફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. કપિત્થફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘સુવણ્ણવણ્ણં ¶ સમ્બુદ્ધં, આહુતીનં પટિગ્ગહં;
રથિયં પટિપજ્જન્તં, કપિત્થં [કપિટ્ઠં (સ્યા.)] અદદિં ફલં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કપિત્થફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
કપિત્થફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. કોસમ્બફલિયત્થેરઅપદાનં
‘‘કકુધં વિલસન્તંવ, દેવદેવં નરાસભં;
રથિયં પટિપજ્જન્તં, કોસમ્બં [કોસુમ્બં (સી. સ્યા. પી.)] અદદિં તદા.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કોસમ્બફલિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કોસમ્બફલિયત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. કેતકપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘વિનતાનદિયા તીરે, વિહાસિ પુરિસુત્તમો;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, એકગ્ગં સુસમાહિતં.
‘‘મધુગન્ધસ્સ ¶ પુપ્ફેન, કેતકસ્સ અહં તદા;
પસન્નચિત્તો સુમનો, બુદ્ધસેટ્ઠમપૂજયિં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ ¶ કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… ¶ કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કેતકપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કેતકપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. નાગપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘સુવણ્ણવણ્ણં સમ્બુદ્ધં, આહુતીનં પટિગ્ગહં;
રથિયં પટિપજ્જન્તં, નાગપુપ્ફં અપૂજયિં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા નાગપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
નાગપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. અજ્જુનપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘ચન્દભાગાનદીતીરે ¶ ¶ , અહોસિં કિન્નરો તદા;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, સયમ્ભું અપરાજિતં.
‘‘પસન્નચિત્તો સુમનો, વેદજાતો કતઞ્જલી;
ગહેત્વા અજ્જુનં પુપ્ફં, સયમ્ભું અભિપૂજયિં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા કિન્નરં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘છત્તિંસક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જમકારયિં;
દસક્ખત્તું ચક્કવત્તી, મહારજ્જમકારયિં.
‘‘પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
સુખેત્તે વપ્પિતં બીજં, સયમ્ભુમ્હિ અહો મમ [અહોસિ મે (સ્યા.)].
‘‘કુસલં વિજ્જતે મય્હં, પબ્બજિં અનગારિયં;
પૂજારહો અહં અજ્જ, સક્યપુત્તસ્સ સાસને.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા અજ્જુનપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અજ્જુનપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. કુટજપુપ્ફિયત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે, વસલો [ચાવલો (સી. પી.), અચ્ચયો (સ્યા.)] નામ પબ્બતો;
બુદ્ધો સુદસ્સનો નામ, વસતે પબ્બતન્તરે.
‘‘પુપ્ફં હેમવન્તં ગય્હ, વેહાસં અગમાસહં;
તત્થદ્દસાસિં સમ્બુદ્ધં, ઓઘતિણ્ણમનાસવં.
‘‘પુપ્ફં ¶ કુટજમાદાય, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં [કત્વાનહં તદા (સ્યા. પી. ક.)];
બુદ્ધસ્સ અભિરોપેસિં, સયમ્ભુસ્સ મહેસિનો.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કુટજપુપ્ફિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કુટજપુપ્ફિયત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. ઘોસસઞ્ઞકત્થેરઅપદાનં
‘‘મિગલુદ્દો ¶ પુરે આસિં, અરઞ્ઞે વિપિને અહં;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, દેવસઙ્ઘપુરક્ખતં.
‘‘ચતુસચ્ચં પકાસેન્તં, દેસેન્તં અમતં પદં;
અસ્સોસિં મધુરં ધમ્મં, સિખિનો લોકબન્ધુનો.
‘‘ઘોસે ચિત્તં પસાદેસિં, અસમપ્પટિપુગ્ગલે;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, ઉત્તરિં [અતરિં (સી. પી.)] દુત્તરં ભવં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, યં સઞ્ઞમલભિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઘોસસઞ્ઞાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઘોસસઞ્ઞકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઘોસસઞ્ઞકત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. સબ્બફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘વરુણો ¶ ¶ ¶ નામ નામેન, બ્રાહ્મણો મન્તપારગૂ;
છડ્ડેત્વા દસપુત્તાનિ, વનમજ્ઝોગહિં તદા.
‘‘અસ્સમં ¶ સુકતં કત્વા, સુવિભત્તં મનોરમં;
પણ્ણસાલં કરિત્વાન, વસામિ વિપિને અહં.
‘‘પદુમુત્તરો લોકવિદૂ, આહુતીનં પટિગ્ગહો;
મમુદ્ધરિતુકામો સો, આગચ્છિ મમ અસ્સમં.
‘‘યાવતા વનસણ્ડમ્હિ, ઓભાસો વિપુલો અહુ;
બુદ્ધસ્સ આનુભાવેન, પજ્જલી વિપિનં તદા.
‘‘દિસ્વાન તં પાટિહીરં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ તાદિનો;
પત્તપુટં ગહેત્વાન, ફલેન પૂજયિં અહં.
‘‘ઉપગન્ત્વાન સમ્બુદ્ધં, સહખારિમદાસહં;
અનુકમ્પાય મે બુદ્ધો, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘ખારિભારં ગહેત્વાન, પચ્છતો એહિ મે તુવં;
પરિભુત્તે ચ સઙ્ઘમ્હિ, પુઞ્ઞં તવ ભવિસ્સતિ’.
‘‘પુટકન્તં ગહેત્વાન, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સદાસહં;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, તુસિતં ઉપપજ્જહં.
‘‘તત્થ દિબ્બેહિ નચ્ચેહિ, ગીતેહિ વાદિતેહિ ચ;
પુઞ્ઞકમ્મેન સંયુત્તં, અનુભોમિ સદા સુખં.
‘‘યં ¶ યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘યાવતા ચતુરો દીપા, સસમુદ્દા સપબ્બતા;
ફલં બુદ્ધસ્સ દત્વાન, ઇસ્સરં કારયામહં.
‘‘યાવતા મે પક્ખિગણા, આકાસે ઉપ્પતન્તિ ચે;
તેપિ મં વસમન્વેન્તિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘યાવતા વનસણ્ડમ્હિ, યક્ખા ભૂતા ચ રક્ખસા;
કુમ્ભણ્ડા ગરુળા ચાપિ, પારિચરિયં ઉપેન્તિ મે.
‘‘કુમ્ભા ¶ ¶ સોણા મધુકારા, ડંસા ચ મકસા ઉભો;
તેપિ મં વસમન્વેન્તિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘સુપણ્ણા ¶ નામ સકુણા, પક્ખિજાતા મહબ્બલા;
તેપિ મં સરણં યન્તિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘યેપિ દીઘાયુકા નાગા, ઇદ્ધિમન્તો મહાયસા;
તેપિ મં વસમન્વેન્તિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘સીહા બ્યગ્ઘા ચ દીપી ચ, અચ્છકોકતરચ્છકા;
તેપિ મં વસમન્વેન્તિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘ઓસધીતિણવાસી ચ, યે ચ આકાસવાસિનો;
સબ્બે મં સરણં યન્તિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘સુદુદ્દસં સુનિપુણં, ગમ્ભીરં સુપ્પકાસિતં;
ફસ્સયિત્વા [ફુસયિત્વા (ક.)] વિહરામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘વિમોક્ખે ¶ અટ્ઠ ફુસિત્વા, વિહરામિ અનાસવો;
આતાપી નિપકો ચાહં, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘યે ફલટ્ઠા બુદ્ધપુત્તા, ખીણદોસા મહાયસા;
અહમઞ્ઞતરો તેસં, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘અભિઞ્ઞાપારમિં ગન્ત્વા, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘તેવિજ્જા ઇદ્ધિપત્તા ચ, બુદ્ધપુત્તા મહાયસા;
દિબ્બસોતસમાપન્ના, તેસં અઞ્ઞતરો અહં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સબ્બફલદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સબ્બફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. પદુમધારિકત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે ¶ ¶ ¶ , રોમસો નામ પબ્બતો;
બુદ્ધોપિ સમ્ભવો નામ, અબ્ભોકાસે વસી તદા.
‘‘ભવના નિક્ખમિત્વાન, પદુમં ધારયિં અહં;
એકાહં ધારયિત્વાન, ભવનં પુનરાગમિં.
‘‘એકતિંસે ¶ ઇતો કપ્પે, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા પદુમધારિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
પદુમધારિકત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
ફલદાયકવગ્ગો દ્વેપઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
કુરઞ્ચિયં કપિત્થઞ્ચ, કોસમ્બમથ કેતકં;
નાગપુપ્ફજ્જુનઞ્ચેવ, કુટજી ઘોસસઞ્ઞકો.
થેરો ¶ ચ સબ્બફલદો, તથા પદુમધારિકો;
અસીતિ ચેત્થ ગાથાયો, તિસ્સો ગાથા તદુત્તરિ.
૫૩. તિણદાયકવગ્ગો
૧. તિણમુટ્ઠિદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘હિમવન્તસ્સાવિદૂરે ¶ ¶ , લમ્બકો નામ પબ્બતો;
તત્થેવ તિસ્સો [તત્થોપતિસ્સો (સી. પી. ક.)] સમ્બુદ્ધો, અબ્ભોકાસમ્હિ ચઙ્કમિ.
‘‘મિગલુદ્દો પુરે આસિં, અરઞ્ઞે કાનને અહં;
દિસ્વાન તં દેવદેવં, તિણમુટ્ઠિમદાસહં.
‘‘નિસીદનત્થં બુદ્ધસ્સ, દત્વા ચિત્તં પસાદયિં;
સમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા, પક્કામિં [પક્કમિં (ક.)] ઉત્તરામુખો.
‘‘અચિરં ગતમત્તસ્સ [ગતમત્તં મં (સી. સ્યા.)], મિગરાજા અપોથયિ [અહેઠયિ (સી. સ્યા. પી.)];
સીહેન પોથિતો [પાતિતો (સી. પી.), ઘાટિતો (સ્યા.)] સન્તો, તત્થ કાલઙ્કતો અહં.
‘‘આસન્ને મે કતં કમ્મં, બુદ્ધસેટ્ઠે અનાસવે;
સુમુત્તો સરવેગોવ, દેવલોકમગચ્છહં.
‘‘યૂપો તત્થ સુભો આસિ, પુઞ્ઞકમ્માભિનિમ્મિતો;
સહસ્સકણ્ડો સતભેણ્ડુ, ધજાલુ હરિતામયો.
‘‘પભા ¶ નિદ્ધાવતે તસ્સ, સતરંસીવ ઉગ્ગતો;
આકિણ્ણો દેવકઞ્ઞાહિ, આમોદિં કામકામિહં.
‘‘દેવલોકા ¶ ચવિત્વાન, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
આગન્ત્વાન મનુસ્સત્તં, પત્તોમ્હિ આસવક્ખયં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, નિસીદનમદાસહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, તિણમુટ્ઠે ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા તિણમુટ્ઠિદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
તિણમુટ્ઠિદાયકત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. મઞ્ચદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘વિપસ્સિનો ભગવતો, લોકજેટ્ઠસ્સ તાદિનો;
એકમઞ્ચં [એકં વેચ્ચં (સ્યા.), એકપચ્છં (પી.)] મયા દિન્નં, પસન્નેન સપાણિના.
‘‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં, દિબ્બયાનં સમજ્ઝગં;
તેન મઞ્ચકદાનેન, પત્તોમ્હિ આસવક્ખયં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, યં મઞ્ચમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, મઞ્ચદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા મઞ્ચદાયકો [વેચ્ચકદાયકો (સ્યા.), સદ્દસઞ્ઞિકવગ્ગેપિ ઇદં§અપદાનં દિસ્સતિ] થેરો ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
મઞ્ચદાયકત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. સરણગમનિયત્થેરઅપદાનં
‘‘આરુહિમ્હ તદા નાવં, ભિક્ખુ ચાજીવિકો ચહં;
નાવાય ભિજ્જમાનાય, ભિક્ખુ મે સરણં અદા.
‘‘એકતિંસે ¶ ઇતો કપ્પે, યં સો મે સરણં અદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, સરણગમને ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સરણગમનિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સરણગમનિયત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. અબ્ભઞ્જનદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ બન્ધુમતિયા, રાજુય્યાને વસામહં;
ચમ્મવાસી તદા આસિં, કમણ્ડલુધરો અહં.
‘‘અદ્દસં વિમલં બુદ્ધં, સયમ્ભું અપરાજિતં;
પધાનં પહિતત્તં તં, ઝાયિં ઝાનરતં વસિં [ઇસિં (સ્યા.)].
‘‘સબ્બકામસમિદ્ધિઞ્ચ, ઓઘતિણ્ણમનાસવં;
દિસ્વા પસન્નો સુમનો, અબ્ભઞ્જનમદાસહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, અબ્ભઞ્જનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા અબ્ભઞ્જનદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અબ્ભઞ્જનદાયકત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. સુપટદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘દિવાવિહારા ¶ ¶ નિક્ખન્તો, વિપસ્સી લોકનાયકો;
લહું સુપટકં [સુપટિકં (સ્યા.), પૂપપવં (પી.)] દત્વા, કપ્પં સગ્ગમ્હિ મોદહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, સુપટકમદાસહં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, સુપટસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સુપટદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સુપટદાયકત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. દણ્ડદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘કાનનં વનમોગય્હ, વેળું છેત્વાનહં તદા;
આલમ્બણં કરિત્વાન, સઙ્ઘસ્સ અદદિં બહું [અહં (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘તેન ¶ ચિત્તપ્પસાદેન, સુબ્બતે અભિવાદિય;
આલમ્બદણ્ડં દત્વાન, પક્કામિં ઉત્તરામુખો.
‘‘ચતુન્નવુતિતો ¶ કપ્પે, યં દણ્ડમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, દણ્ડદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા દણ્ડદાયકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
દણ્ડદાયકત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
તેવીસતિમં ભાણવારં.
૭. ગિરિનેલપૂજકત્થેરઅપદાનં
‘‘મિગલુદ્દો ¶ પુરે આસિં, વિપિને વિચરં અહં;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, સબ્બધમ્માન પારગું.
‘‘તસ્મિં મહાકારુણિકે, સબ્બસત્તહિતે રતે;
પસન્નચિત્તો સુમનો, નેલપુપ્ફમપૂજયિં.
‘‘એકતિંસે ¶ ઇતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ગિરિનેલપૂજકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ગિરિનેલપૂજકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. બોધિસમ્મજ્જકત્થેરઅપદાનં
‘‘અહં પુરે બોધિપત્તં, ઉજ્ઝિતં ચેતિયઙ્ગણે;
તં ગહેત્વાન છડ્ડેસિં, અલભિં વીસતીગુણે.
‘‘તસ્સ કમ્મસ્સ તેજેન, સંસરન્તો ભવાભવે;
દુવે ભવે સંસરામિ, દેવત્તે ચાપિ માનુસે.
‘‘દેવલોકા ચવિત્વાન, આગન્ત્વા માનુસં ભવં;
દુવે કુલે પજાયામિ, ખત્તિયે ચાપિ બ્રાહ્મણે.
‘‘અઙ્ગપચ્ચઙ્ગસમ્પન્નો, આરોહપરિણાહવા;
અભિરૂપો સુચિ હોમિ, સમ્પુણ્ણઙ્ગો અનૂનકો.
‘‘દેવલોકે ¶ ¶ મનુસ્સે વા, જાતો વા યત્થ કત્થચિ;
ભવે સુવણ્ણવણ્ણો ચ, ઉત્તત્તકનકૂપમો.
‘‘મુદુકા ¶ ¶ મદ્દવા સ્નિદ્ધા [મુદુ મદ્દવા સિનિદ્ધા (સ્યા.)], સુખુમા સુકુમારિકા;
છવિ મે સબ્બદા હોતિ, બોધિપત્તે સુછડ્ડિતે [સુછડ્ડિને (સી.)].
‘‘યતો કુતોચિ ગતીસુ, સરીરે સમુદાગતે;
ન લિમ્પતિ રજોજલ્લં, વિપાકો પત્તછડ્ડિતે.
‘‘ઉણ્હે વાતાતપે તસ્સ, અગ્ગિતાપેન વા પન;
ગત્તે સેદા ન મુચ્ચન્તિ, વિપાકો પત્તછડ્ડિતે.
‘‘કુટ્ઠં ગણ્ડો કિલાસો ચ, તિલકા પિળકા તથા;
ન હોન્તિ કાયે દદ્દુ ચ, વિપાકો પત્તછડ્ડિતે.
‘‘અપરમ્પિ ગુણં તસ્સ, નિબ્બત્તતિ ભવાભવે;
રોગા ન હોન્તિ કાયસ્મિં, વિપાકો પત્તછડ્ડિતે.
‘‘અપરમ્પિ ગુણં તસ્સ, નિબ્બત્તતિ ભવાભવે;
ન હોતિ ચિત્તજા પીળા, વિપાકો પત્તછડ્ડિતે.
‘‘અપરમ્પિ ગુણં તસ્સ, નિબ્બત્તતિ ભવાભવે;
અમિત્તા ન ભવન્તસ્સ, વિપાકો પત્તછડ્ડિતે.
‘‘અપરમ્પિ ગુણં તસ્સ, નિબ્બત્તતિ ભવાભવે;
અનૂનભોગો ભવતિ, વિપાકો પત્તછડ્ડિતે.
‘‘અપરમ્પિ ગુણં તસ્સ, નિબ્બત્તતિ ભવાભવે;
અગ્ગિરાજૂહિ ચોરેહિ, ન હોતિ ઉદકે ભયં.
‘‘અપરમ્પિ ¶ ગુણં તસ્સ, નિબ્બત્તતિ ભવાભવે;
દાસિદાસા અનુચરા, હોન્તિ ચિત્તાનુવત્તકા.
‘‘યમ્હિ આયુપ્પમાણમ્હિ, જાયતે માનુસે ભવે;
તતો ન હાયતે આયુ, તિટ્ઠતે યાવતાયુકં.
‘‘અબ્ભન્તરા ચ બાહિરા [બહિચરા (સી. પી. ક.)], નેગમા ચ સરટ્ઠકા;
નુયુત્તા હોન્તિ સબ્બેપિ, વુદ્ધિકામા સુખિચ્છકા.
‘‘ભોગવા યસવા હોમિ, સિરિમા ઞાતિપક્ખવા;
અપેતભયસન્તાસો, ભવેહં સબ્બતો ભવે.
‘‘દેવા ¶ ¶ મનુસ્સા અસુરા, ગન્ધબ્બા યક્ખરક્ખસા;
સબ્બે તે પરિરક્ખન્તિ, ભવે સંસરતો સદા.
‘‘દેવલોકે મનુસ્સે ચ, અનુભોત્વા ઉભો યસે;
અવસાને ચ નિબ્બાનં, સિવં પત્તો અનુત્તરં.
‘‘સમ્બુદ્ધમુદ્દિસિત્વાન, બોધિં વા તસ્સ સત્થુનો;
યો પુઞ્ઞં પસવે પોસો, તસ્સ કિં નામ દુલ્લભં.
‘‘મગ્ગે ¶ ફલે આગમે ચ, ઝાનાભિઞ્ઞાગુણેસુ ચ;
અઞ્ઞેસં અધિકો હુત્વા, નિબ્બાયામિ અનાસવો.
‘‘પુરેહં બોધિયા પત્તં, છડ્ડેત્વા હટ્ઠમાનસો;
ઇમેહિ વીસતઙ્ગેહિ, સમઙ્ગી હોમિ સબ્બદા.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા બોધિસમ્મજ્જકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
બોધિસમ્મજ્જકત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. આમણ્ડફલદાયકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
વુટ્ઠહિત્વા સમાધિમ્હા, ચઙ્કમી લોકનાયકો.
‘‘ખારિભારં ગહેત્વાન, આહરન્તો ફલં તદા;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, ચઙ્કમન્તં મહામુનિં.
‘‘પસન્નચિત્તો સુમનો, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં;
સમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા, આમણ્ડમદદિં ફલં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, આમણ્ડસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા આમણ્ડફલદાયકો થેરો ઇમા
ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
આમણ્ડફલદાયકત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. સુગન્ધત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન [નામેન (સબ્બત્થ)], ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘અનુબ્યઞ્જનસમ્પન્નો, બાત્તિંસવરલક્ખણો;
બ્યામપ્પભાપરિવુતો, રંસિજાલસમોત્થટો [રંસિજાલસમોસટો (સી. પી.)].
‘‘અસ્સાસેતા યથા ચન્દો, સૂરિયોવ પભઙ્કરો;
નિબ્બાપેતા યથા મેઘો, સાગરોવ ગુણાકરો.
‘‘ધરણીરિવ ¶ સીલેન, હિમવાવ સમાધિના;
આકાસો વિય પઞ્ઞાય, અસઙ્ગો અનિલો યથા.
‘‘સ કદાચિ મહાવીરો, પરિસાસુ વિસારદો;
સચ્ચાનિ સમ્પકાસેતિ, ઉદ્ધરન્તો મહાજનં.
‘‘તદા હિ બારાણસિયં, સેટ્ઠિપુત્તો મહાયસો;
આસહં ધનધઞ્ઞસ્સ [અનન્તધનધઞ્ઞસ્સ (ક.)], પહૂતસ્સ બહૂ તદા.
‘‘જઙ્ઘાવિહારં વિચરં, મિગદાયમુપેચ્ચહં [મુપેસહં (ક.)];
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, દેસેન્તં અમતં પદં.
‘‘વિસટ્ઠકન્તવચનં ¶ , કરવીકસમસ્સરં;
હંસરુતેહિ [હંસદુન્દુભિ (સ્યા. પી.)] નિગ્ઘોસં, વિઞ્ઞાપેન્તં મહાજનં.
‘‘દિસ્વા ¶ દેવાતિદેવં તં, સુત્વાવ મધુરં ગિરં;
પહાયનપ્પકે ભોગે, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘એવં ¶ પબ્બજિતો ચાહં, ન ચિરેન બહુસ્સુતો;
અહોસિં ધમ્મકથિકો, વિચિત્તપટિભાણવા.
‘‘મહાપરિસમજ્ઝેહં, હટ્ઠચિત્તો પુનપ્પુનં;
વણ્ણયિં હેમવણ્ણસ્સ, વણ્ણં વણ્ણવિસારદો.
‘‘એસ ખીણાસવો બુદ્ધો, અનીઘો છિન્નસંસયો;
સબ્બકમ્મક્ખયં પત્તો, વિમુત્તોપધિસઙ્ખયે.
‘‘એસ સો ભગવા બુદ્ધો, એસ સીહો અનુત્તરો;
સદેવકસ્સ લોકસ્સ, બ્રહ્મચક્કપ્પવત્તકો.
‘‘દન્તો દમેતા સન્તો ચ, સમેતા નિબ્બુતો ઇસિ;
નિબ્બાપેતા ચ અસ્સત્થો, અસ્સાસેતા મહાજનં.
‘‘વીરો સૂરો ચ વિક્કન્તો [ધીરો ચ (સી. પી.)], પઞ્ઞો કારુણિકો વસી;
વિજિતાવી ચ સ જિનો, અપ્પગબ્બો અનાલયો.
‘‘અનેઞ્જો અચલો ધીમા, અમોહો અસમો મુનિ;
ધોરય્હો ઉસભો નાગો, સીહો સક્કો ગરૂસુપિ.
‘‘વિરાગો વિમલો બ્રહ્મા, વાદી સૂરો રણઞ્જહો;
અખિલો ચ વિસલ્લો ચ, અસમો સંયતો [વુસભો (સ્યા.), પયતો (પી.)] સુચિ.
‘‘બ્રાહ્મણો ¶ ¶ સમણો નાથો, ભિસક્કો સલ્લકત્તકો;
યોધો બુદ્ધો સુતાસુતો [સુતો સુતો (સી. પી.)], અચલો મુદિતો સિતો [દિતો (સી.)].
‘‘ધાતા ધતા ચ સન્તિ ચ, કત્તા નેતા પકાસિતા;
સમ્પહંસિતા ભેત્તા ચ, છેત્તા સોતા પસંસિતા.
‘‘અખિલો ચ વિસલ્લો ચ, અનીઘો અકથંકથી;
અનેજો વિરજો કત્તા, ગન્ધા વત્તા પસંસિતા.
‘‘તારેતા અત્થકારેતા, કારેતા સમ્પદારિતા;
પાપેતા સહિતા કન્તા, હન્તા આતાપી તાપસો [હન્તા, તાપિતા ચ વિસોસિતા (સ્યા.)].
‘‘સમચિત્તો ¶ [સચ્ચટ્ઠિતો (સ્યા.)] સમસમો, અસહાયો દયાલયો [દયાસયો (સી.)];
અચ્છેરસત્તો [અચ્છેરમન્તો (સ્યા.)] અકુહો, કતાવી ઇસિસત્તમો.
‘‘નિત્તિણ્ણકઙ્ખો નિમ્માનો, અપ્પમેય્યો અનૂપમો;
સબ્બવાક્યપથાતીતો, સચ્ચ નેય્યન્તગૂ [સબ્બનેય્યન્તિકો (સ્યા.)] જિનો.
‘‘સત્તસારવરે ¶ [સતરંસીવરે (સ્યા.)] તસ્મિં, પસાદો અમતાવહો;
તસ્મા બુદ્ધે ચ ધમ્મે ચ, સઙ્ઘે સદ્ધા મહત્થિકા [મહિદ્ધિકા (સી. ક.)].
‘‘ગુણેહિ એવમાદીહિ, તિલોકસરણુત્તમં;
વણ્ણેન્તો પરિસામજ્ઝે, અકં [કથિં (સ્યા.)] ધમ્મકથં અહં.
‘‘તતો ચુતાહં તુસિતે, અનુભોત્વા મહાસુખં;
તતો ચુતો મનુસ્સેસુ, જાતો હોમિ સુગન્ધિકો.
‘‘નિસ્સાસો મુખગન્ધો ચ, દેહગન્ધો તથેવ મે;
સેદગન્ધો ચ સતતં, સબ્બગન્ધોવ હોતિ મે [સબ્બગન્ધોતિસેતિ મે (સી. પી.)].
‘‘મુખગન્ધો ¶ સદા મય્હં, પદુમુપ્પલચમ્પકો;
પરિસન્તો [આદિસન્તો (સી.), અતિકન્તો (સ્યા.), અતિસન્તો (પી.)] સદા વાતિ, સરીરો ચ તથેવ મે.
‘‘ગુણત્થવસ્સ સબ્બન્તં, ફલં તુ [ફલન્તં (સ્યા.)] પરમબ્ભુતં;
એકગ્ગમનસા સબ્બે, વણ્ણયિસ્સં [ભાસિતસ્સ (સ્યા.)] સુણાથ મે.
‘‘ગુણં ¶ બુદ્ધસ્સ વત્વાન, હિતાય ચ ન સદિસં [હિતાય જનસન્ધિસુ (સી. પી.), હિતાય નં સુખાવહં (સ્યા.)];
સુખિતો [સુચિત્તો (સ્યા.)] હોમિ સબ્બત્થ, સઙ્ઘો વીરસમાયુતો [સરદ્ધનિસમાયુતો (સી.)].
‘‘યસસ્સી સુખિતો કન્તો, જુતિમા પિયદસ્સનો;
વત્તા અપરિભૂતો ચ, નિદ્દોસો પઞ્ઞવા તથા.
‘‘ખીણે આયુસિ [પાસુસિ (સ્યા.)] નિબ્બાનં, સુલભં બુદ્ધભત્તિનો;
તેસં હેતું પવક્ખામિ, તં સુણાથ યથાતથં.
‘‘સન્તં ¶ યસં ભગવતો, વિધિના અભિવાદયં;
તત્થ તત્થૂપપન્નોપિ [યત્થ તત્થૂપપન્નોપિ (સી. પી.)], યસસ્સી તેન હોમહં.
‘‘દુક્ખસ્સન્તકરં બુદ્ધં, ધમ્મં સન્તમસઙ્ખતં;
વણ્ણયં સુખદો આસિં, સત્તાનં સુખિતો તતો.
‘‘ગુણં વદન્તો બુદ્ધસ્સ, બુદ્ધપીતિસમાયુતો;
સકન્તિં પરકન્તિઞ્ચ, જનયિં તેન કન્તિમા.
‘‘જિનો તે તિત્થિકાકિણ્ણે [જનોઘે તિત્થકાકિણ્ણે (સી. પી.), જિનો યો તિત્થિકાતિણ્ણો (સ્યા.)], અભિભુય્ય કુતિત્થિયે;
ગુણં વદન્તો જોતેસિં [થોમેસિં (સ્યા.)], નાયકં જુતિમા તતો.
‘‘પિયકારી જનસ્સાપિ, સમ્બુદ્ધસ્સ ગુણં વદં;
સરદોવ સસઙ્કોહં, તેનાસિં પિયદસ્સનો.
‘‘યથાસત્તિવસેનાહં ¶ ¶ , સબ્બવાચાહિ સન્થવિં;
સુગતં તેન વાગિસો, વિચિત્તપટિભાનવા.
‘‘યે બાલા વિમતિં પત્તા, પરિભોન્તિ મહામુનિં;
નિગ્ગહિં તે સદ્ધમ્મેન, પરિભૂતો ન તેનહં [પરિભૂતેન તેનહં (સ્યા.)].
‘‘બુદ્ધવણ્ણેન સત્તાનં, કિલેસે અપનેસહં;
નિક્કિલેસમનો હોમિ, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા.
‘‘સોતૂનં ¶ વુદ્ધિમજનિં [બુદ્ધિમજનિં (સી. પી.)], બુદ્ધાનુસ્સતિદેસકો;
તેનાહમાસિં [તેનાપિ ચાસિં (સ્યા.)] સપ્પઞ્ઞો, નિપુણત્થવિપસ્સકો.
‘‘સબ્બાસવપરિક્ખીણો, તિણ્ણસંસારસાગરો;
સિખીવ અનુપાદાનો, પાપુણિસ્સામિ નિબ્બુતિં.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પસ્મિં, યમહં સન્થવિં જિનં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધવણ્ણસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સુગન્ધો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સુગન્ધત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
તિણદાયકવગ્ગો તેપઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
તિણદો ¶ મઞ્ચદો ચેવ, સરણબ્ભઞ્જનપ્પદો;
સુપટો દણ્ડદાયી ચ, નેલપૂજી તથેવ ચ.
બોધિસમ્મજ્જકો મણ્ડો, સુગન્ધો દસમોતિ ચ;
ગાથાસતં સતેવીસં, ગણિતઞ્ચેત્થ સબ્બસો.
૫૪. કચ્ચાયનવગ્ગો
૧. મહાકચ્ચાયનત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ ¶ નામ જિનો, અનેજો અજિતં જયો;
સતસહસ્સે કપ્પાનં, ઇતો ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘વીરો કમલપત્તક્ખો, સસઙ્કવિમલાનનો;
કનકાચલસઙ્કાસો [કઞ્ચનતચસઙ્કાસો (સ્યા.)], રવિદિત્તિસમપ્પભો.
‘‘સત્તનેત્તમનોહારી, વરલક્ખણભૂસિતો;
સબ્બવાક્યપથાતીતો, મનુજામરસક્કતો.
‘‘સમ્બુદ્ધો બોધયં સત્તે, વાગીસો મધુરસ્સરો;
કરુણાનિબન્ધસન્તાનો, પરિસાસુ વિસારદો.
‘‘દેસેતિ ¶ મધુરં ધમ્મં, ચતુસચ્ચૂપસંહિતં;
નિમુગ્ગે મોહપઙ્કમ્હિ, સમુદ્ધરતિ પાણિને.
‘‘તદા એકચરો હુત્વા, તાપસો હિમવાલયો;
નભસા માનુસં લોકં, ગચ્છન્તો જિનમદ્દસં.
‘‘ઉપેચ્ચ સન્તિકં તસ્સ, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં;
વણ્ણયન્તસ્સ વીરસ્સ, સાવકસ્સ મહાગુણં.
‘‘સઙ્ખિત્તેન મયા વુત્તં, વિત્થારેન પકાસયં;
પરિસં મઞ્ચ તોસેતિ, યથા કચ્ચાયનો અયં.
‘‘‘નાહં ¶ એવમિધેકચ્ચં [એવંવિધં કઞ્ચિ (સી. પી.)], અઞ્ઞં પસ્સામિ સાવકં;
તસ્માતદગ્ગે [તસ્મેતદગ્ગે (સી.)] એસગ્ગો, એવં ધારેથ ભિક્ખવો’.
‘‘તદાહં વિમ્હિતો હુત્વા, સુત્વા વાક્યં મનોરમં;
હિમવન્તં ગમિત્વાન, આહિત્વા [આહત્વા (સી. પી.)] પુપ્ફસઞ્ચયં.
‘‘પૂજેત્વા લોકસરણં, તં ઠાનમભિપત્થયિં;
તદા મમાસયં ઞત્વા, બ્યાકાસિ સ રણઞ્જહો.
‘‘‘પસ્સથેતં ¶ ઇસિવરં, નિદ્ધન્તકનકત્તચં;
ઉદ્ધગ્ગલોમં પીણંસં, અચલં પઞ્જલિં ઠિતં.
‘‘‘હાસં ¶ સુપુણ્ણનયનં, બુદ્ધવણ્ણગતાસયં;
ધમ્મજં ઉગ્ગહદયં [ધમ્મંવ વિગ્ગહવરં (સી.), ધમ્મપટિગ્ગહવરં (પી.)], અમતાસિત્તસન્નિભં’.
‘‘કચ્ચાનસ્સ ગુણં સુત્વા, તં ઠાનં પત્થયં ઠિતો;
અનાગતમ્હિ અદ્ધાને, ગોતમસ્સ મહામુને.
‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
કચ્ચાનો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો.
‘‘બહુસ્સુતો મહાઞાણી, અધિપ્પાયવિદૂ મુને;
પાપુણિસ્સતિ તં ઠાનં, યથાયં બ્યાકતો મયા.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દુવે ભવે સંસરામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
અઞ્ઞં ગતિં ન ગચ્છામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દુવે ¶ કુલે પજાયામિ, ખત્તિયે અથ બ્રાહ્મણે;
નીચે કુલે ન જાયામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ચ ભવે દાનિ, જાતો ઉજ્જેનિયં પુરે [જાતો, ઉજ્જેનિયં પુરે રમે (સ્યા.)];
પજ્જોતસ્સ ચ ચણ્ડસ્સ, પુરોહિતદિજાધિનો [પુરોહિતદિજાતિનો (સી. પી.)].
‘‘પુત્તો તિરિટિવચ્છસ્સ [તિરિટવચ્છસ્સ (સી.), તિપિતિવચ્છસ્સ (સ્યા.)], નિપુણો વેદપારગૂ;
માતા ચ ચન્દિમા નામ, કચ્ચાનોહં વરત્તચો.
‘‘વીમંસનત્થં બુદ્ધસ્સ, ભૂમિપાલેન પેસિતો;
દિસ્વા મોક્ખપુરદ્વારં, નાયકં ગુણસઞ્ચયં.
‘‘સુત્વા ચ વિમલં વાક્યં, ગતિપઙ્કવિસોસનં;
પાપુણિં અમતં સન્તં, સેસેહિ સહ સત્તહિ.
‘‘અધિપ્પાયવિદૂ જાતો, સુગતસ્સ મહામતે;
ઠપિતો એતદગ્ગે ચ, સુસમિદ્ધમનોરથો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ ¶ વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે; તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા મહાકચ્ચાયનો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
મહાકચ્ચાયનત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. વક્કલિત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇતો ¶ સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો;
અનોમનામો અમિતો, નામેન પદુમુત્તરો.
‘‘પદુમાકારવદનો, પદુમામલસુચ્છવી;
લોકેનાનુપલિત્તોવ તોયેન પદુમં યથા.
‘‘વીરો પદુમપત્તક્ખો, કન્તો ચ પદુમં યથા;
પદુમુત્તરગન્ધોવ, તસ્મા સો પદુમુત્તરો.
‘‘લોકજેટ્ઠો ચ નિમ્માનો, અન્ધાનં નયનૂપમો;
સન્તવેસો ગુણનિધિ, કરુણામતિસાગરો.
‘‘સ કદાચિ મહાવીરો, બ્રહ્માસુરસુરચ્ચિતો;
સદેવમનુજાકિણ્ણે, જનમજ્ઝે જિનુત્તમો [જનુત્તમો (સ્યા. પી.), અનુત્તમો (ક.) વઙ્ગીસત્થેરાપદાનેપિ].
‘‘વદનેન સુગન્ધેન, મધુરેન રુતેન ચ;
રઞ્જયં પરિસં સબ્બં, સન્થવી સાવકં સકં.
‘‘સદ્ધાધિમુત્તો ¶ સુમતિ, મમ દસ્સનલાલસો [દસ્સનસાલયો (સ્યા.)];
નત્થિ એતાદિસો અઞ્ઞો, યથાયં ભિક્ખુ વક્કલિ.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, નગરે બ્રાહ્મણત્રજો;
હુત્વા સુત્વા ચ તં વાક્યં, તં ઠાનમભિરોચયિં.
‘‘સસાવકં ¶ તં વિમલં, નિમન્તેત્વા તથાગતં;
સત્તાહં ભોજયિત્વાન, દુસ્સેહચ્છાદયિં તદા.
‘‘નિપચ્ચ ¶ ¶ સિરસા તસ્સ, અનન્તગુણસાગરે;
નિમુગ્ગો પીતિસમ્પુણ્ણો, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘યો સો તયા સન્થવિતો, ઇતો સત્તમકે મુનિ [ઇધ સદ્ધાધિમુત્તો ઇસિ (સ્યા.), ઇતો સત્તમકેહનિ (સી. પી.)];
ભિક્ખુ સદ્ધાવતં અગ્ગો, તાદિસો હોમહં મુને’.
‘‘એવં વુત્તે મહાવીરો, અનાવરણદસ્સનો;
ઇમં વાક્યં ઉદીરેસિ, પરિસાય મહામુનિ.
‘‘‘પસ્સથેતં માણવકં, પીતમટ્ઠનિવાસનં;
હેમયઞ્ઞોપચિતઙ્ગં [હેમયઞ્ઞોપવીતઙ્ગં (સી.)], જનનેત્તમનોહરં.
‘‘‘એસો અનાગતદ્ધાને, ગોતમસ્સ મહેસિનો;
અગ્ગો સદ્ધાધિમુત્તાનં, સાવકોયં ભવિસ્સતિ.
‘‘‘દેવભૂતો મનુસ્સો વા, સબ્બસન્તાપવજ્જિતો;
સબ્બભોગપરિબ્યૂળ્હો, સુખિતો સંસરિસ્સતિ.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
વક્કલિ નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તેન કમ્મવિસેસેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘સબ્બત્થ સુખિતો હુત્વા, સંસરન્તો ભવાભવે;
સાવત્થિયં પુરે જાતો, કુલે અઞ્ઞતરે અહં.
‘‘નોનીતસુખુમાલં ¶ મં, જાતપલ્લવકોમલં;
મન્દં ઉત્તાનસયનં, પિસાચભયતજ્જિતા.
‘‘પાદમૂલે મહેસિસ્સ, સાયેસું દીનમાનસા;
ઇમં દદામ તે નાથ, સરણં હોહિ નાયક.
‘‘તદા ¶ ¶ પટિગ્ગહિ સો મં, ભીતાનં સરણો મુનિ;
જાલિના ચક્કઙ્કિતેન [સઙ્કલઙ્કેન (સી.)], મુદુકોમલપાણિના.
‘‘તદા પભુતિ તેનાહં, અરક્ખેય્યેન રક્ખિતો;
સબ્બવેરવિનિમુત્તો [સબ્બબ્યાધિવિનિમુત્તો (સ્યા.), સબ્બૂપધિવિનિમુત્તો (પી.)], સુખેન પરિવુદ્ધિતો.
‘‘સુગતેન ¶ વિના ભૂતો, ઉક્કણ્ઠામિ મુહુત્તકં;
જાતિયા સત્તવસ્સોહં, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘સબ્બપારમિસમ્ભૂતં, નીલક્ખિનયનં [લઙ્કિનીલયનં (સી.)] વરં;
રૂપં સબ્બસુભાકિણ્ણં, અતિત્તો વિહરામહં [વિહયામહં (સી. પી.)].
‘‘બુદ્ધરૂપરતિં [બુદ્ધો રૂપરતિં (સી.)] ઞત્વા, તદા ઓવદિ મં જિનો;
‘અલં વક્કલિ કિં રૂપે, રમસે બાલનન્દિતે.
‘‘‘યો હિ પસ્સતિ સદ્ધમ્મં, સો મં પસ્સતિ પણ્ડિતો;
અપસ્સમાનો સદ્ધમ્મં, મં પસ્સમ્પિ ન પસ્સતિ.
‘‘‘અનન્તાદીનવો કાયો, વિસરુક્ખસમૂપમો;
આવાસો સબ્બરોગાનં, પુઞ્જો દુક્ખસ્સ કેવલો.
‘‘‘નિબ્બિન્દિય તતો રૂપે, ખન્ધાનં ઉદયબ્બયં;
પસ્સ ઉપક્કિલેસાનં, સુખેનન્તં ગમિસ્સતિ’.
‘‘એવં ¶ તેનાનુસિટ્ઠોહં, નાયકેન હિતેસિના;
ગિજ્ઝકૂટં સમારુય્હ, ઝાયામિ ગિરિકન્દરે.
‘‘ઠિતો પબ્બતપાદમ્હિ, અસ્સાસયિ [મમાહસો (સી.)] મહામુનિ;
વક્કલીતિ જિનો વાચં, તં સુત્વા મુદિતો અહં.
‘‘પક્ખન્દિં સેલપબ્ભારે, અનેકસતપોરિસે;
તદા બુદ્ધાનુભાવેન, સુખેનેવ મહિં ગતો.
‘‘પુનોપિ [પુનાપિ (સ્યા.), મુનિ મં (ક.)] ધમ્મં દેસેતિ, ખન્ધાનં ઉદયબ્બયં;
તમહં ધમ્મમઞ્ઞાય, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘સુમહાપરિસમજ્ઝે ¶ , તદા મં ચરણન્તગો;
અગ્ગં સદ્ધાધિમુત્તાનં, પઞ્ઞપેસિ મહામતિ.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વક્કલિત્થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
વક્કલિત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. મહાકપ્પિનત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઉદિતો અજટાકાસે [જગદાકાસે (સી.), જલદાકાસે (પી.)], રવીવ સરદમ્બરે.
‘‘વચનાભાય બોધેતિ, વેનેય્યપદુમાનિ સો;
કિલેસપઙ્કં સોસેતિ, મતિરંસીહિ નાયકો.
‘‘તિત્થિયાનં યસે [યસો (સી. પી.)] હન્તિ, ખજ્જોતાભા યથા રવિ;
સચ્ચત્થાભં પકાસેતિ, રતનંવ દિવાકરો.
‘‘ગુણાનં આયતિભૂતો, રતનાનંવ સાગરો;
પજ્જુન્નોરિવ ભૂતાનિ, ધમ્મમેઘેન વસ્સતિ.
‘‘અક્ખદસ્સો તદા આસિં, નગરે હંસસવ્હયે;
ઉપેચ્ચ ધમ્મમસ્સોસિં, જલજુત્તમનામિનો.
‘‘ઓવાદકસ્સ ભિક્ખૂનં, સાવકસ્સ કતાવિનો;
ગુણં પકાસયન્તસ્સ, તપ્પયન્તસ્સ [તોસયન્તસ્સ (સી.), હાસયન્તસ્સ (સ્યા.), વાસયન્તસ્સ (પી.)] મે મનં.
‘‘સુત્વા પતીતો સુમનો, નિમન્તેત્વા તથાગતં;
સસિસ્સં ભોજયિત્વાન, તં ઠાનમભિપત્થયિં.
‘‘તદા ¶ હંસસમભાગો, હંસદુન્દુભિનિસ્સનો [હંસદુન્દુભિસુસ્સરો (સી.)];
પસ્સથેતં મહામત્તં, વિનિચ્છયવિસારદં.
‘‘પતિતં પાદમૂલે મે, સમુગ્ગતતનૂરુહં;
જીમૂતવણ્ણં પીણંસં, પસન્નનયનાનનં.
‘‘પરિવારેન ¶ મહતા, રાજયુત્તં મહાયસં;
એસો કતાવિનો ઠાનં, પત્થેતિ મુદિતાસયો.
‘‘‘ઇમિના ¶ ¶ પણિપાતેન, ચાગેન પણિધીહિ ચ [પિણ્ડપાતેન, ચેતના પણિધીહિ ચ (સી.)];
કપ્પસતસહસ્સાનિ, નુપપજ્જતિ દુગ્ગતિં.
‘‘‘દેવેસુ દેવસોભગ્ગં, મનુસ્સેસુ મહન્તતં;
અનુભોત્વાન સેસેન [અભુત્વાવ સેસેન (સી.), અનુભોત્વાવ સેસેન (સ્યા.)], નિબ્બાનં પાપુણિસ્સતિ.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
કપ્પિનો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તતોહં સુકતં કારં, કત્વાન જિનસાસને;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તુસિતં અગમાસહં.
‘‘દેવમાનુસરજ્જાનિ, સતસો અનુસાસિય;
બારાણસિયમાસન્ને, જાતો કેનિયજાતિયં.
‘‘સહસ્સપરિવારેન [સતસહસ્સપરિવારો (સ્યા.)], સપજાપતિકો અહં;
પઞ્ચ પચ્ચેકબુદ્ધાનં, સતાનિ સમુપટ્ઠહિં.
‘‘તેમાસં ભોજયિત્વાન, પચ્છાદમ્હ તિચીવરં;
તતો ચુતા મયં સબ્બે, અહુમ્હ તિદસૂપગા.
‘‘પુનો સબ્બે મનુસ્સત્તં, અગમિમ્હ તતો ચુતા;
કુક્કુટમ્હિ પુરે જાતા, હિમવન્તસ્સ પસ્સતો.
‘‘કપ્પિનો ¶ ¶ નામહં આસિં, રાજપુત્તો મહાયસો;
સેસામચ્ચકુલે જાતા, મમેવ પરિવારયું.
‘‘મહારજ્જસુખં પત્તો, સબ્બકામસમિદ્ધિમા;
વાણિજેહિ સમક્ખાતં, બુદ્ધુપ્પાદમહં સુણિં.
‘‘‘બુદ્ધો લોકે સમુપ્પન્નો, અસમો એકપુગ્ગલો;
સો પકાસેતિ સદ્ધમ્મં, અમતં સુખમુત્તમં.
‘‘‘સુયુત્તા તસ્સ સિસ્સા ચ, સુમુત્તા ચ અનાસવા’;
‘‘સુત્વા નેસં સુવચનં, સક્કરિત્વાન વાણિજે.
‘‘પહાય રજ્જં સામચ્ચો, નિક્ખમિં બુદ્ધમામકો;
નદિં દિસ્વા મહાચન્દં, પૂરિતં સમતિત્તિકં.
‘‘અપ્પતિટ્ઠં ¶ અનાલમ્બં, દુત્તરં સીઘવાહિનિં;
ગુણં સરિત્વા બુદ્ધસ્સ, સોત્થિના સમતિક્કમિં.
‘‘‘ભવસોતં સચે બુદ્ધો, તિણ્ણો લોકન્તગૂ વિદૂ [વિભૂ (ક.)];
એતેન સચ્ચવજ્જેન, ગમનં મે સમિજ્ઝતુ.
‘‘‘યદિ ¶ સન્તિગમો મગ્ગો, મોક્ખો ચચ્ચન્તિકં [મોક્ખદં સન્તિકં (સ્યા.)] સુખં;
એતેન સચ્ચવજ્જેન, ગમનં મે સમિજ્ઝતુ.
‘‘‘સઙ્ઘો ચે તિણ્ણકન્તારો, પુઞ્ઞક્ખેત્તો અનુત્તરો;
એતેન સચ્ચવજ્જેન, ગમનં મે સમિજ્ઝતુ’.
‘‘સહ કતે સચ્ચવરે, મગ્ગા અપગતં જલં;
તતો સુખેન ઉત્તિણ્ણો, નદીતીરે મનોરમે.
‘‘નિસિન્નં ¶ અદ્દસં બુદ્ધં, ઉદેન્તંવ પભઙ્કરં;
જલન્તં હેમસેલંવ, દીપરુક્ખંવ જોતિતં.
‘‘સસિંવ તારાસહિતં, સાવકેહિ પુરક્ખતં;
વાસવં વિય વસ્સન્તં, દેસનાજલદન્તરં [દેવેન જલનન્દનં (સ્યા. પી.)].
‘‘વન્દિત્વાન સહામચ્ચો, એકમન્તમુપાવિસિં;
તતો નો આસયં [તતો અજ્ઝાસયં (સ્યા.)] ઞત્વા, બુદ્ધો ધમ્મમદેસયિ.
‘‘સુત્વાન ¶ ધમ્મં વિમલં, અવોચુમ્હ મયં જિનં;
‘પબ્બાજેહિ મહાવીર, નિબ્બિન્દામ્હ [નિબ્બિન્નામ્હ (સી. પી.), ઓતિણ્ણમ્હ (સ્યા.)] મયં ભવે’.
‘‘‘સ્વક્ખાતો ભિક્ખવે ધમ્મો, દુક્ખન્તકરણાય વો;
ચરથ બ્રહ્મચરિયં’, ઇચ્ચાહ મુનિસત્તમો.
‘‘સહ વાચાય સબ્બેપિ, ભિક્ખુવેસધરા મયં;
અહુમ્હ ઉપસમ્પન્ના, સોતાપન્ના ચ સાસને.
‘‘તતો જેતવનં ગન્ત્વા, અનુસાસિ વિનાયકો;
અનુસિટ્ઠો જિનેનાહં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘તતો ભિક્ખુસહસ્સાનિ [ભિક્ખુસહસ્સં તં (સી. પી.)], અનુસાસિમહં તદા;
મમાનુસાસનકરા, તેપિ આસું અનાસવા.
‘‘જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
ભિક્ખુઓવાદકાનગ્ગો, કપ્પિનોતિ મહાજને.
‘‘સતસહસ્સે ¶ કતં કમ્મં, ફલં દસ્સેસિ મે ઇધ;
પમુત્તો સરવેગોવ, કિલેસે ઝાપયિં [ઝાપયી (સી.)] મમ.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા મહાકપ્પિનો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
મહાકપ્પિનત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. દબ્બમલ્લપુત્તત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બલોકવિદૂ મુનિ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ ચક્ખુમા.
‘‘ઓવાદકો વિઞ્ઞાપકો, તારકો સબ્બપાણિનં;
દેસનાકુસલો બુદ્ધો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘અનુકમ્પકો ¶ કારુણિકો, હિતેસી સબ્બપાણિનં;
સમ્પત્તે તિત્થિયે સબ્બે, પઞ્ચસીલે પતિટ્ઠપિ [પતિટ્ઠહિ (સ્યા. ક.)].
‘‘એવં નિરાકુલં આસિ, સુઞ્ઞતં [સુઞ્ઞકં (સી.) એવમુપરિપિ] તિત્થિયેહિ ચ;
વિચિત્તં અરહન્તેહિ, વસીભૂતેહિ તાદિભિ.
‘‘રતનાનટ્ઠપઞ્ઞાસં, ઉગ્ગતો સો મહામુનિ;
કઞ્ચનગ્ઘિયસઙ્કાસો, બાત્તિંસવરલક્ખણો.
‘‘વસ્સસતસહસ્સાનિ ¶ , આયુ વિજ્જતિ તાવદે;
તાવતા તિટ્ઠમાનો સો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, સેટ્ઠિપુત્તો મહાયસો;
ઉપેત્વા લોકપજ્જોતં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં.
‘‘સેનાસનાનિ ભિક્ખૂનં, પઞ્ઞાપેન્તં સસાવકં;
કિત્તયન્તસ્સ વચનં, સુણિત્વા મુદિતો અહં.
‘‘અધિકારં ¶ સસઙ્ઘસ્સ, કત્વા તસ્સ મહેસિનો;
નિપચ્ચ સિરસા પાદે, તં ઠાનમભિપત્થયિં.
‘‘તદાહ સ મહાવીરો, મમ કમ્મં પકિત્તયં;
‘યો સસઙ્ઘમભોજેસિ, સત્તાહં લોકનાયકં.
‘‘‘સોયં કમલપત્તક્ખો, સીહંસો કનકત્તચો;
મમ પાદમૂલે નિપતિ [પતિતો (પી.)], પત્થયં ઠાનમુત્તમં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘સાવકો તસ્સ બુદ્ધસ્સ, દબ્બો નામેન વિસ્સુતો;
સેનાસનપઞ્ઞાપકો, અગ્ગો હેસ્સતિયં તદા’.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘સતાનં તીણિક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં;
સતાનં પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘પદેસરજ્જં ¶ ¶ ¶ વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
સબ્બત્થ સુખિતો આસિં, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, વિપસ્સી નામ નાયકો;
ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો [ચારુનયનો (સી. સ્યા. પી.)], સબ્બધમ્મવિપસ્સકો.
‘‘દુટ્ઠચિત્તો ઉપવદિં, સાવકં તસ્સ તાદિનો;
સબ્બાસવપરિક્ખીણં, સુદ્ધોતિ ચ વિજાનિય.
‘‘તસ્સેવ નરવીરસ્સ, સાવકાનં મહેસિનં;
સલાકઞ્ચ ગહેત્વાન [સલાકં પગ્ગહેત્વાન (સી. પી.)], ખીરોદનમદાસહં.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘સાસનં જોતયિત્વાન, અભિભુય્ય કુતિત્થિયે;
વિનેય્યે વિનયિત્વાવ, નિબ્બુતો સો સસાવકો.
‘‘સસિસ્સે નિબ્બુતે નાથે, અત્થમેન્તમ્હિ સાસને;
દેવા કન્દિંસુ સંવિગ્ગા, મુત્તકેસા રુદમ્મુખા.
‘‘નિબ્બાયિસ્સતિ ¶ ધમ્મક્ખો, ન પસ્સિસ્સામ સુબ્બતે;
ન સુણિસ્સામ સદ્ધમ્મં, અહો નો અપ્પપુઞ્ઞતા.
‘‘તદાયં પથવી સબ્બા, અચલા સા ચલાચલા [ચલાચલી (સી.), પુલાપુલી (સ્યા.)];
સાગરો ચ સસોકોવ, વિનદી કરુણં ગિરં.
‘‘ચતુદ્દિસા દુન્દુભિયો, નાદયિંસુ અમાનુસા;
સમન્તતો અસનિયો, ફલિંસુ ચ ભયાવહા.
‘‘ઉક્કા ¶ પતિંસુ નભસા, ધૂમકેતુ ચ દિસ્સતિ;
સધૂમા જાલવટ્ટા ચ [સબ્બથલજસત્તા ચ (સી.)], રવિંસુ કરુણં મિગા.
‘‘ઉપ્પાદે દારુણે દિસ્વા, સાસનત્થઙ્ગસૂચકે;
સંવિગ્ગા ભિક્ખવો સત્ત, ચિન્તયિમ્હ મયં તદા.
‘‘સાસનેન વિનામ્હાકં, જીવિતેન અલં મયં;
પવિસિત્વા મહારઞ્ઞં, યુઞ્જામ જિનસાસનં.
‘‘અદ્દસમ્હ ¶ તદારઞ્ઞે, ઉબ્બિદ્ધં સેલમુત્તમં;
નિસ્સેણિયા તમારુય્હ, નિસ્સેણિં પાતયિમ્હસે.
‘‘તદા ¶ ઓવદિ નો થેરો, બુદ્ધુપ્પાદો સુદુલ્લભો;
સદ્ધાતિદુલ્લભા લદ્ધા, થોકં સેસઞ્ચ સાસનં.
‘‘નિપતન્તિ ખણાતીતા, અનન્તે દુક્ખસાગરે;
તસ્મા પયોગો કત્તબ્બો, યાવ ઠાતિ મુને મતં [યાવ તિટ્ઠતિ સાસનં (સ્યા.)].
‘‘અરહા આસિ સો થેરો, અનાગામી તદાનુગો;
સુસીલા ઇતરે યુત્તા, દેવલોકં અગમ્હસે.
‘‘નિબ્બુતો તિણ્ણસંસારો, સુદ્ધાવાસે ચ એકકો;
અહઞ્ચ પક્કુસાતિ ચ, સભિયો બાહિયો તથા.
‘‘કુમારકસ્સપો ચેવ, તત્થ તત્થૂપગા મયં;
સંસારબન્ધના મુત્તા, ગોતમેનાનુકમ્પિતા.
‘‘મલ્લેસુ કુસિનારાયં, જાતો ગબ્ભેવ મે સતો;
માતા મતા ચિતારુળ્હા, તતો નિપ્પતિતો અહં.
‘‘પતિતો ¶ દબ્બપુઞ્જમ્હિ, તતો દબ્બોતિ વિસ્સુતો;
બ્રહ્મચારીબલેનાહં, વિમુત્તો સત્તવસ્સિકો.
‘‘ખીરોદનબલેનાહં ¶ , પઞ્ચહઙ્ગેહુપાગતો;
ખીણાસવોપવાદેન, પાપેહિ બહુચોદિતો.
‘‘ઉભો પુઞ્ઞઞ્ચ પાપઞ્ચ, વીતિવત્તોમ્હિ દાનિહં;
પત્વાન પરમં સન્તિં, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સેનાસનં પઞ્ઞાપયિં, હાસયિત્વાન સુબ્બતે;
જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા દબ્બમલ્લપુત્તો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
દબ્બમલ્લપુત્તત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. કુમારકસ્સપત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇતો ¶ સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો;
સબ્બલોકહિતો વીરો, પદુમુત્તરનામકો.
‘‘તદાહં ¶ બ્રાહ્મણો હુત્વા, વિસ્સુતો વેદપારગૂ;
દિવાવિહારં વિચરં, અદ્દસં લોકનાયકં.
‘‘ચતુસચ્ચં ¶ પકાસેન્તં, બોધયન્તં સદેવકં;
વિચિત્તકથિકાનગ્ગં, વણ્ણયન્તં મહાજને.
‘‘તદા મુદિતચિત્તોહં, નિમન્તેત્વા તથાગતં;
નાનારત્તેહિ વત્થેહિ, અલઙ્કરિત્વાન મણ્ડપં.
‘‘નાનારતનપજ્જોતં, સસઙ્ઘં ભોજયિં તહિં;
ભોજયિત્વાન સત્તાહં, નાનગ્ગરસભોજનં.
‘‘નાનાચિત્તેહિ [નાનાવણ્ણેહિ (સી.)] પુપ્ફેહિ, પૂજયિત્વા સસાવકં [મહાવીરં (ક.)];
નિપચ્ચ પાદમૂલમ્હિ, તં ઠાનં પત્થયિં અહં.
‘‘તદા ¶ મુનિવરો આહ, કરુણેકરસાસયો [કરુણો કરુણાલયો (સ્યા.)];
‘પસ્સથેતં દિજવરં, પદુમાનનલોચનં.
‘‘‘પીતિપામોજ્જબહુલં, સમુગ્ગતતનૂરુહં;
હાસમ્હિતવિસાલક્ખં, મમ સાસનલાલસં.
‘‘‘પતિતં પાદમૂલે મે, એકાવત્થસુમાનસં [એકવત્થં સુમાનસં (સ્યા. ક.)];
એસ પત્થેતિ તં ઠાનં, વિચિત્તકથિકત્તનં [વિચિત્તકથિકત્તદં (સી. પી.)].
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
કુમારકસ્સપો નામ, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો.
‘‘‘વિચિત્તપુપ્ફદુસ્સાનં ¶ , રતનાનઞ્ચ વાહસા;
વિચિત્તકથિકાનં સો, અગ્ગતં પાપુણિસ્સતિ’.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પરિબ્ભમં ભવાભવે [ભવાકાસે (સી. પી.)], રઙ્ગમજ્ઝે યથા નટો;
સાખમિગત્રજો હુત્વા, મિગિયા કુચ્છિમોક્કમિં.
‘‘તદા મયિ કુચ્છિગતે, વજ્ઝવારો ઉપટ્ઠિતો;
સાખેન ચત્તા મે માતા, નિગ્રોધં સરણં ગતા.
‘‘તેન સા મિગરાજેન, મરણા પરિમોચિતા;
પરિચ્ચજિત્વા સપાણં [સંપાણં (સી. પી.)], મમેવં ઓવદી તદા.
‘‘‘નિગ્રોધમેવ સેવેય્ય, ન સાખમુપસંવસે;
નિગ્રોધસ્મિં મતં સેય્યો, યઞ્ચે સાખમ્હિ જીવિતં’.
‘‘તેનાનુસિટ્ઠા મિગયૂથપેન, અહઞ્ચ માતા ચ તથેતરે ચ [ચિતરે ચ (સ્યા.), તસ્સોવાદેન (પી.), ચિતરે ચ તસ્સોવાદં (ક.)];
આગમ્મ ¶ રમ્મં તુસિતાધિવાસં, ગતા પવાસં સઘરં યથેવ.
‘‘પુનો કસ્સપવીરસ્સ, અત્થમેન્તમ્હિ સાસને;
આરુય્હ સેલસિખરં, યુઞ્જિત્વા જિનસાસનં.
‘‘ઇદાનાહં રાજગહે, જાતો સેટ્ઠિકુલે અહું;
આપન્નસત્તા મે માતા, પબ્બજિ અનગારિયં.
‘‘સગબ્ભં ¶ ¶ તં વિદિત્વાન, દેવદત્તમુપાનયું;
સો અવોચ ‘વિનાસેથ, પાપિકં ભિક્ખુનિં ઇમં’.
‘‘ઇદાનિપિ મુનિન્દેન, જિનેન અનુકમ્પિતા;
સુખિની અજની મય્હં, માતા ભિક્ખુનુપસ્સયે.
‘‘તં વિદિત્વા મહીપાલો, કોસલો મં અપોસયિ;
કુમારપરિહારેન, નામેનાહઞ્ચ કસ્સપો.
‘‘મહાકસ્સપમાગમ્મ, અહં કુમારકસ્સપો;
વમ્મિકસદિસં કાયં, સુત્વા બુદ્ધેન દેસિતં.
‘‘તતો ¶ ચિત્તં વિમુચ્ચિ મે, અનુપાદાય સબ્બસો;
પાયાસિં દમયિત્વાહં, એતદગ્ગમપાપુણિં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કુમારકસ્સપો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કુમારકસ્સપત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
ચતુવીસતિમં ભાણવારં.
૬. બાહિયત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇતો ¶ સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો;
મહપ્પભો તિલોકગ્ગો, નામેન પદુમુત્તરો.
‘‘ખિપ્પાભિઞ્ઞસ્સ ભિક્ખુસ્સ, ગુણં કિત્તયતો મુને;
સુત્વા ઉદગ્ગચિત્તોહં, કારં કત્વા મહેસિનો.
‘‘દત્વા સત્તાહિકં દાનં, સસિસ્સસ્સ મુને અહં;
અભિવાદિય સમ્બુદ્ધં, તં ઠાનં પત્થયિં તદા.
‘‘તતો મં બ્યાકરિ બુદ્ધો, ‘એતં પસ્સથ બ્રાહ્મણં;
પતિતં પાદમૂલે મે, ચરિયં પચ્ચવેક્ખણં [પસન્નનયનાનનં (સી.), પીનસમ્પન્નવેક્ખણં (સ્યા.), પીણંસં પચ્ચવેક્ખણં (પી.)].
‘‘‘હેમયઞ્ઞોપચિતઙ્ગં ¶ ¶ , અવદાતતનુત્તચં;
પલમ્બબિમ્બતમ્બોટ્ઠં, સેતતિણ્હસમં દિજં.
‘‘‘ગુણથામબહુતરં, સમુગ્ગતતનૂરુહં;
ગુણોઘાયતનીભૂતં, પીતિસમ્ફુલ્લિતાનનં.
‘‘‘એસો પત્થયતે ઠાનં, ખિપ્પાભિઞ્ઞસ્સ ભિક્ખુનો;
અનાગતે મહાવીરો, ગોતમો નામ હેસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
બાહિયો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તદા હિ તુટ્ઠો વુટ્ઠાય, યાવજીવં મહામુને;
કારં કત્વા ચુતો સગ્ગં, અગં સભવનં યથા.
‘‘દેવભૂતો ¶ મનુસ્સો વા, સુખિતો તસ્સ કમ્મુનો;
વાહસા સંસરિત્વાન, સમ્પત્તિમનુભોમહં.
‘‘પુન કસ્સપવીરસ્સ, અત્થમેન્તમ્હિ [અત્થઙ્ગતમ્હિ (સ્યા.)] સાસને;
આરુય્હ સેલસિખરં, યુઞ્જિત્વા જિનસાસનં.
‘‘વિસુદ્ધસીલો સપ્પઞ્ઞો, જિનસાસનકારકો;
તતો ચુતા પઞ્ચ જના, દેવલોકં અગમ્હસે.
‘‘તતોહં બાહિયો જાતો, ભારુકચ્છે પુરુત્તમે;
તતો નાવાય પક્ખન્દો [પક્ખન્તો (સી.), પક્કન્તો (પી.)], સાગરં અપ્પસિદ્ધિયં [અત્થસિદ્ધિયં (ક.)].
‘‘તતો નાવા અભિજ્જિત્થ, ગન્ત્વાન કતિપાહકં;
તદા ભીસનકે ઘોરે, પતિતો મકરાકરે.
‘‘તદાહં વાયમિત્વાન, સન્તરિત્વા મહોદધિં;
સુપ્પાદપટ્ટનવરં [સુપ્પારપટ્ટનવરં (સી. પી.)], સમ્પત્તો મન્દવેધિતો [મન્દમેધિકો (સી.), મન્દવેદિતો (સ્યા.), મદ્દવેરતં (ક.)].
‘‘દારુચીરં નિવાસેત્વા, ગામં પિણ્ડાય પાવિસિં;
તદાહ સો જનો તુટ્ઠો, અરહાયમિધાગતો.
‘‘ઇમં અન્નેન પાનેન, વત્થેન સયનેન ચ;
ભેસજ્જેન ચ સક્કત્વા, હેસ્સામ સુખિતા મયં.
‘‘પચ્ચયાનં તદા લાભી, તેહિ સક્કતપૂજિતો;
અરહાહન્તિ સઙ્કપ્પં, ઉપ્પાદેસિં અયોનિસો.
‘‘તતો ¶ ¶ મે ચિત્તમઞ્ઞાય, ચોદયી પુબ્બદેવતા;
‘ન ત્વં ઉપાયમગ્ગઞ્ઞૂ, કુતો ત્વં અરહા ભવે’.
‘‘ચોદિતો ¶ તાય સંવિગ્ગો, તદાહં પરિપુચ્છિ તં;
‘કે વા એતે કુહિં લોકે, અરહન્તો નરુત્તમા.
‘‘‘સાવત્થિયં ¶ કોસલમન્દિરે જિનો, પહૂતપઞ્ઞો વરભૂરિમેધસો;
સો સક્યપુત્તો અરહા અનાસવો, દેસેતિ ધમ્મં અરહત્તપત્તિયા.
‘‘‘તદસ્સ સુત્વા વચનં સુપીણિતો [પીણિત્વા (ક.)], નિધિંવ લદ્ધા કપણોતિ વિમ્હિતો;
ઉદગ્ગચિત્તો અરહત્તમુત્તમં, સુદસ્સનં દટ્ઠુમનન્તગોચરં.
‘‘‘તદા તતો નિક્ખમિત્વાન સત્થુનો [નિક્ખમિતુન સત્થુવરં (સી.)], સદા જિનં પસ્સામિ વિમલાનનં [પરાજિનં પસ્સામિ કમલાનનં (ક.)];
ઉપેચ્ચ રમ્મં વિજિતવ્હયં વનં, દિજે અપુચ્છિં કુહિં લોકનન્દનો.
‘‘‘તતો અવોચું નરદેવવન્દિતો, પુરં પવિટ્ઠો અસનેસનાય સો;
સસોવ [પચ્ચેહિ (સી. સ્યા.)] ખિપ્પં મુનિદસ્સનુસ્સુકો, ઉપેચ્ચ વન્દાહિ તમગ્ગપુગ્ગલં’.
‘‘તતોહં તુવટં ગન્ત્વા, સાવત્થિં પુરમુત્તમં;
વિચરન્તં તમદ્દક્ખિં, પિણ્ડત્થં અપિહાગિધં.
‘‘પત્તપાણિં ¶ અલોલક્ખં, પાચયન્તં પીતાકરં [ભાજયન્તં વિયામતં (સી.), જોતયન્તં ઇધામતં (સ્યા.), ભાજયન્તં ઇદંમતં (પી.)];
સિરીનિલયસઙ્કાસં, રવિદિત્તિહરાનનં.
‘‘તં સમેચ્ચ નિપચ્ચાહં, ઇદં વચનમબ્રવિં;
‘કુપથે વિપ્પનટ્ઠસ્સ, સરણં હોહિ ગોતમ.
‘‘‘પાણસન્તારણત્થાય ¶ , પિણ્ડાય વિચરામહં;
ન તે ધમ્મકથાકાલો, ઇચ્ચાહ મુનિસત્તમો’.
‘‘તદા પુનપ્પુનં બુદ્ધં, આયાચિં ધમ્મલાલસો;
યો મે ધમ્મમદેસેસિ, ગમ્ભીરં સુઞ્ઞતં પદં.
‘‘તસ્સ ¶ ધમ્મં સુણિત્વાન, પાપુણિં આસવક્ખયં;
પરિક્ખીણાયુકો સન્તો, અહો સત્થાનુકમ્પકો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘એવં થેરો વિયાકાસિ, બાહિયો દારુચીરિયો;
સઙ્કારકૂટે પતિતો, ભૂતાવિટ્ઠાય ગાવિયા.
‘‘અત્તનો ¶ પુબ્બચરિયં, કિત્તયિત્વા મહામતિ;
પરિનિબ્બાયિ સો થેરો [વીરો (સી.), ધીરો (સ્યા.)], સાવત્થિયં પુરુત્તમે.
‘‘નગરા ¶ નિક્ખમન્તો તં, દિસ્વાન ઇસિસત્તમો;
દારુચીરધરં ધીરં, બાહિયં બાહિતાગમં.
‘‘ભૂમિયં પતિતં દન્તં, ઇન્દકેતૂવ પાતિતં;
ગતાયું સુક્ખકિલેસં [ગતાયુ સંગતક્લેસં (સી. પી.), તદાયુ સઙ્કતાલેસં (ક.)], જિનસાસનકારકં.
‘‘તતો આમન્તયી સત્થા, સાવકે સાસને રતે;
‘ગણ્હથ નેત્વા [હુત્વા (સ્યા. પી. ક.)] ઝાપેથ, તનું સબ્રહ્મચારિનો.
‘‘‘થૂપં કરોથ પૂજેથ, નિબ્બુતો સો મહામતિ;
ખિપ્પાભિઞ્ઞાનમેસગ્ગો, સાવકો મે વચોકરો.
‘‘‘સહસ્સમપિ ચે ગાથા, અનત્થપદસઞ્હિતા;
એકં ગાથાપદં સેય્યો, યં સુત્વા ઉપસમ્મતિ.
‘‘‘યત્થ આપો ચ પથવી, તેજો વાયો ન ગાધતિ;
ન તત્થ સુક્કા જોતન્તિ, આદિચ્ચો ન પકાસતિ.
‘‘‘ન તત્થ ચન્દિમા ભાતિ, તમો તત્થ ન વિજ્જતિ;
યદા ચ અત્તના વેદિ, મુનિમોનેન બ્રાહ્મણો.
‘‘‘અથ ¶ રૂપા અરૂપા ચ, સુખદુક્ખા વિમુચ્ચતિ’;
ઇચ્ચેવં અભણી નાથો, તિલોકસરણો મુનિ’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા બાહિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
બાહિયત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. મહાકોટ્ઠિકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બલોકવિદૂ મુનિ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ ચક્ખુમા.
‘‘ઓવાદકો વિઞ્ઞાપકો, તારકો સબ્બપાણિનં;
દેસનાકુસલો બુદ્ધો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘અનુકમ્પકો ¶ કારુણિકો, હિતેસી સબ્બપાણિનં;
સમ્પત્તે તિત્થિયે સબ્બે, પઞ્ચસીલે પતિટ્ઠપિ.
‘‘એવં નિરાકુલં આસિ, સુઞ્ઞતં તિત્થિયેહિ ચ;
વિચિત્તં અરહન્તેહિ, વસીભૂતેહિ તાદિભિ.
‘‘રતનાનટ્ઠપઞ્ઞાસં, ઉગ્ગતો સો મહામુનિ;
કઞ્ચનગ્ઘિયસઙ્કાસો, બાત્તિંસવરલક્ખણો.
‘‘વસ્સસતસહસ્સાનિ, આયુ વિજ્જતિ તાવદે;
તાવતા તિટ્ઠમાનો સો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, બ્રાહ્મણો વેદપારગૂ;
ઉપેચ્ચ સબ્બલોકગ્ગં [સબ્બસારગ્ગં (સી.), સત્તપારગં (પી.)], અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં.
‘‘તદા સો સાવકં વીરો, પભિન્નમતિગોચરં;
અત્થે ધમ્મે નિરુત્તે ચ, પટિભાને ચ કોવિદં.
‘‘ઠપેસિ એતદગ્ગમ્હિ, તં સુત્વા મુદિતો અહં;
સસાવકં જિનવરં, સત્તાહં ભોજયિં તદા.
‘‘દુસ્સેહચ્છાદયિત્વાન ¶ , સસિસ્સં બુદ્ધિસાગરં [બુદ્ધસાગરં (ક.)];
નિપચ્ચ પાદમૂલમ્હિ, તં ઠાનં પત્થયિં અહં.
‘‘તતો ¶ અવોચ લોકગ્ગો, ‘પસ્સથેતં દિજુત્તમં;
વિનતં પાદમૂલે મે, કમલોદરસપ્પભં.
‘‘‘બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ [સેટ્ઠં બુદ્ધસ્સ (સ્યા. ક.)] ભિક્ખુસ્સ, ઠાનં પત્થયતે અયં;
તાય સદ્ધાય ચાગેન, સદ્ધમ્મસ્સવનેન [તેન ધમ્મસ્સવેન (સી. પી. ક.)] ચ.
‘‘‘સબ્બત્થ સુખિતો હુત્વા, સંસરિત્વા ભવાભવે;
અનાગતમ્હિ અદ્ધાને, લચ્છસે તં મનોરથં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
કોટ્ઠિકો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતો હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તો પરિચરિં, સતો પઞ્ઞાસમાહિતો.
‘‘તેન ¶ કમ્મવિપાકેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘સતાનં તીણિક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં;
સતાનં પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
સબ્બત્થ સુખિતો આસિં, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા.
‘‘દુવે ¶ ભવે સંસરામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
અઞ્ઞં ગતિં ન ગચ્છામિ, સુચિણ્ણસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘દુવે કુલે પજાયામિ, ખત્તિયે અથ બ્રાહ્મણે;
‘‘નીચે કુલે ન જાયામિ, સુચિણ્ણસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, બ્રહ્મબન્ધુ અહોસહં;
સાવત્થિયં વિપ્પકુલે, પચ્ચાજાતો મહદ્ધને.
‘‘માતા ચન્દવતી નામ, પિતા મે અસ્સલાયનો;
યદા મે પિતરં બુદ્ધો, વિનયી સબ્બસુદ્ધિયા.
‘‘તદા ¶ પસન્નો સુગતે, પબ્બજિં અનગારિયં;
મોગ્ગલ્લાનો આચરિયો, ઉપજ્ઝા સારિસમ્ભવો.
‘‘કેસેસુ છિજ્જમાનેસુ, દિટ્ઠિ છિન્ના સમૂલિકા;
નિવાસેન્તો ચ કાસાવં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને ચ મે મતિ;
પભિન્ના તેન લોકગ્ગો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં.
‘‘અસન્દિટ્ઠં વિયાકાસિં, ઉપતિસ્સેન પુચ્છિતો;
પટિસમ્ભિદાસુ તેનાહં, અગ્ગો સમ્બુદ્ધસાસને.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા મહાકોટ્ઠિકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
મહાકોટ્ઠિકત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. ઉરુવેળકસ્સપત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બલોકવિદૂ મુનિ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ ચક્ખુમા.
‘‘ઓવાદકો વિઞ્ઞાપકો, તારકો સબ્બપાણિનં;
દેસનાકુસલો બુદ્ધો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘અનુકમ્પકો કારુણિકો, હિતેસી સબ્બપાણિનં;
સમ્પત્તે તિત્થિયે સબ્બે, પઞ્ચસીલે પતિટ્ઠપિ.
‘‘એવં નિરાકુલં આસિ, સુઞ્ઞતં તિત્થિયેહિ ચ;
વિચિત્તં અરહન્તેહિ, વસીભૂતેહિ તાદિભિ.
‘‘રતનાનટ્ઠપઞ્ઞાસં, ઉગ્ગતો સો મહામુનિ;
કઞ્ચનગ્ઘિયસઙ્કાસો, બાત્તિંસવરલક્ખણો.
‘‘વસ્સસતસહસ્સાનિ ¶ , આયુ વિજ્જતિ તાવદે;
તાવતા તિટ્ઠમાનો સો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘તદાહં હંસવતિયા, બ્રાહ્મણો સાધુસમ્મતો;
ઉપેચ્ચ લોકપજ્જોતં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં.
‘‘તદા ¶ મહાપરિસતિં, મહાપરિસસાવકં;
ઠપેન્તં એતદગ્ગમ્હિ, સુત્વાન મુદિતો અહં.
‘‘મહતા પરિવારેન, નિમન્તેત્વા મહાજિનં;
બ્રાહ્મણાનં સહસ્સેન, સહદાનમદાસહં.
‘‘મહાદાનં દદિત્વાન, અભિવાદિય નાયકં;
એકમન્તં ઠિતો હટ્ઠો, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘તયિ સદ્ધાય મે વીર, અધિકારગુણેન ચ;
પરિસા મહતી હોતુ, નિબ્બત્તસ્સ તહિં તહિં’.
‘‘તદા અવોચ પરિસં, ગજગજ્જિતસુસ્સરો;
કરવીકરુતો સત્થા, ‘એતં પસ્સથ બ્રાહ્મણં.
‘‘‘હેમવણ્ણં મહાબાહું, કમલાનનલોચનં;
ઉદગ્ગતનુજં હટ્ઠં, સદ્ધવન્તં ગુણે મમ.
‘‘‘એસ ¶ પત્થયતે ઠાનં [પત્થયિ તં ઠાનં (સ્યા.)], સીહઘોસસ્સ ભિક્ખુનો;
અનાગતમ્હિ અદ્ધાને, લચ્છસે તં મનોરથં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘ઇતો દ્વેનવુતે કપ્પે, અહુ સત્થા અનુત્તરો;
અનૂપમો અસદિસો, ફુસ્સો લોકગ્ગનાયકો.
‘‘સો ¶ ચ સબ્બં તમં હન્ત્વા, વિજટેત્વા મહાજટં;
વસ્સતે અમતં વુટ્ઠિં, તપ્પયન્તો સદેવકં.
‘‘તદા ¶ હિ બારાણસિયં, રાજા પચ્ચા અહુમ્હસે;
ભાતરોમ્હ તયો સબ્બે, સંવિસટ્ઠાવ રાજિનો.
‘‘વીરઙ્ગરૂપા બલિનો, સઙ્ગામે અપરાજિતા;
તદા કુપિતપચ્ચન્તો [કુપ્પતિ પચ્ચન્તો (ક.)], અમ્હે આહ મહીપતિ.
‘‘‘એથ ગન્ત્વાન પચ્ચન્તં, સોધેત્વા અટ્ટવીબલં;
ખેમં વિજિરિતં કત્વા, પુન દેથાતિ ભાસથ’.
‘‘તતો મયં અવોચુમ્હ, યદિ દેય્યાસિ નાયકં;
ઉપટ્ઠાનાય અમ્હાકં, સાધયિસ્સામ વો તતો.
‘‘તતો મયં લદ્ધવરા, ભૂમિપાલેન પેસિતા;
નિક્ખિત્તસત્થં પચ્ચન્તં, કત્વા પુનરુપચ્ચ તં.
‘‘યાચિત્વા સત્થુપટ્ઠાનં, રાજાનં લોકનાયકં;
મુનિવીરં લભિત્વાન, યાવજીવં યજિમ્હ તં.
‘‘મહગ્ઘાનિ ચ વત્થાનિ, પણીતાનિ રસાનિ ચ;
સેનાસનાનિ રમ્માનિ, ભેસજ્જાનિ હિતાનિ ચ.
‘‘દત્વા સસઙ્ઘમુનિનો [સસંઘસ્સ મુને (સી. પી.)], ધમ્મેનુપ્પાદિતાનિ નો;
સીલવન્તો કારુણિકા, ભાવનાયુત્તમાનસા.
‘‘સદ્ધા પરિચરિત્વાન, મેત્તચિત્તેન નાયકં;
નિબ્બુતે તમ્હિ લોકગ્ગે, પૂજં કત્વા યથાબલં.
‘‘તતો ¶ ¶ ચુતા સન્તુસિતં [તાવતિંસં (સ્યા.)], ગતા તત્થ મહાસુખં;
અનુભૂતા મયં સબ્બે, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘માયાકારો ¶ યથા રઙ્ગે [લદ્ધો (સ્યા. પી.)], દસ્સેસિ વિકતિં બહું;
તથા ભવે ભમન્તોહં [ગમેન્તોહં (ક.), ભવન્તોહં (સ્યા.)], વિદેહાધિપતી અહું.
‘‘ગુણાચેળસ્સ વાક્યેન, મિચ્છાદિટ્ઠિગતાસયો;
નરકં મગ્ગમારૂળ્હો, રુચાય મમ ધીતુયા.
‘‘ઓવાદં નાદિયિત્વાન, બ્રહ્મુના નારદેનહં;
બહુધા સંસિતો સન્તો, દિટ્ઠિં હિત્વાન પાપિકં.
‘‘પૂરયિત્વા ¶ વિસેસેન, દસ કમ્મપથાનિહં;
હિત્વાન દેહમગમિં, સગ્ગં સભવનં યથા.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, બ્રહ્મબન્ધુ અહોસહં;
બારાણસિયં ફીતાયં, જાતો વિપ્પમહાકુલે.
‘‘મચ્ચુબ્યાધિજરા ભીતો, ઓગાહેત્વા મહાવનં [જહિત્વાન મહાધનં (સી.), જહિત્વા ચ મહાધનં (પી.)];
નિબ્બાનં પદમેસન્તો, જટિલેસુ પરિબ્બજિં.
‘‘તદા દ્વે ભાતરો મય્હં, પબ્બજિંસુ મયા સહ;
ઉરુવેળાયં માપેત્વા, અસ્સમં નિવસિં અહં.
‘‘કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉરુવેળનિવાસિકો [ઉરુવેળાય નિવસિં (સ્યા.)];
તતો મે આસિ પઞ્ઞત્તિ, ઉરુવેળકસ્સપો ઇતિ.
‘‘નદીસકાસે ભાતા મે, નદીકસ્સપસવ્હયો;
આસી સકાસનામેન, ગયાયં ગયાકસ્સપો.
‘‘દ્વે ¶ સતાનિ કનિટ્ઠસ્સ, તીણિ મજ્ઝસ્સ ભાતુનો;
મમ પઞ્ચ સતાનૂના, સિસ્સા સબ્બે મમાનુગા.
‘‘તદા ઉપેચ્ચ મં બુદ્ધો, કત્વાન વિવિધાનિ મે [કત્વા નાનાવિધાનિ મે (સી.)];
પાટિહીરાનિ લોકગ્ગો, વિનેસિ નરસારથિ.
‘‘સહસ્સપરિવારેન, અહોસિં એહિભિક્ખુકો;
તેહેવ સહ સબ્બેહિ, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘તે ¶ ચેવઞ્ઞે ચ બહવો, સિસ્સા મં પરિવારયું;
સાસિતુઞ્ચ સમત્થોહં, તતો મં ઇસિસત્તમો.
‘‘મહાપરિસભાવસ્મિં ¶ , એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
અહો બુદ્ધે કતં કારં, સફલં મે અજાયથ.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉરુવેળકસ્સપો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઉરુવેળકસ્સપત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. રાધત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બલોકવિદૂ મુનિ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ ચક્ખુમા.
‘‘ઓવાદકો વિઞ્ઞાપકો, તારકો સબ્બપાણિનં;
દેસનાકુસલો બુદ્ધો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘અનુકમ્પકો કારુણિકો, હિતેસી સબ્બપાણિનં;
સમ્પત્તે તિત્થિયે સબ્બે, પઞ્ચસીલે પતિટ્ઠપિ.
‘‘એવં નિરાકુલં આસિ, સુઞ્ઞતં તિત્થિયેહિ ચ;
વિચિત્તં અરહન્તેહિ, વસીભૂતેહિ તાદિભિ.
‘‘રતનાનટ્ઠપઞ્ઞાસં, ઉગ્ગતો સો મહામુનિ;
કઞ્ચનગ્ઘિયસઙ્કાસો, બાત્તિંસવરલક્ખણો.
‘‘વસ્સસતસહસ્સાનિ, આયુ વિજ્જતિ તાવદે;
તાવતા તિટ્ઠમાનો સો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, બ્રાહ્મણો મન્તપારગૂ;
ઉપેચ્ચ તં નરવરં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં.
‘‘પઞ્ઞપેન્તં મહાવીરં, પરિસાસુ વિસારદં;
પટિભાનેય્યકં ભિક્ખું, એતદગ્ગે વિનાયકં.
‘‘તદાહં કારં કત્વાન, સસઙ્ઘે લોકનાયકે;
નિપચ્ચ સિરસા પાદે, તં ઠાનં અભિપત્થયિં.
‘‘તતો ¶ મં ભગવા આહ, સિઙ્ગીનિક્ખસમપ્પભો;
સરેન રજનીયેન, કિલેસમલહારિના.
‘‘‘સુખી ¶ ¶ ભવસ્સુ દીઘાયુ, સિજ્ઝતુ પણિધી તવ;
સસઙ્ઘે મે કતં કારં, અતીવ વિપુલં તયા.
‘‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
રાધોતિ નામધેય્યેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો.
‘‘‘સ તે હેતુગુણે તુટ્ઠો, સક્યપુત્તો નરાસભો [ઇદં પાદદ્વયં સ્યામમૂલે નત્થી];
પટિભાનેય્યકાનગ્ગં, પઞ્ઞપેસ્સતિ નાયકો’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતો હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તો પરિચરિં, સતો પઞ્ઞાસમાહિતો.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘સતાનં તીણિક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં;
સતાનં પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં.
‘‘પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
સબ્બત્થ સુખિતો આસિં, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;
જાતો વિપ્પકુલે નિદ્ધે, વિકલચ્છાદનાસને.
‘‘કટચ્છુભિક્ખં પાદાસિં, સારિપુત્તસ્સ તાદિનો;
યદા ¶ જિણ્ણો ચ વુદ્ધો ચ, તદારામમુપાગમિં.
‘‘પબ્બજતિ ન મં કોચિ [પબ્બાજેન્તિ ન મં કેચિ (સી. સ્યા પી.)], જિણ્ણદુબ્બલથામકં;
તેન દીનો વિવણ્ણઙ્ગો [વિવણ્ણકો (ક.)], સોકો ચાસિં તદા અહં.
‘‘દિસ્વા મહાકારુણિકો, મમમાહ [મમાહ સો (સી.), મમાહ ચ (પી.)] મહામુનિ;
‘કિમત્થં પુત્તસોકટ્ટો, બ્રૂહિ તે ચિત્તજં રુજં’.
‘‘‘પબ્બજ્જં ન લભે વીર, સ્વાક્ખાતે તવ સાસને;
તેન સોકેન દીનોસ્મિ, સરણં હોહિ નાયક’.
‘‘તદા ¶ ભિક્ખૂ સમાનેત્વા, અપુચ્છિ મુનિસત્તમો;
‘ઇમસ્સ અધિકારં યે, સરન્તિ બ્યાહરન્તુ તે’.
‘‘સારિપુત્તો ¶ તદાવોચ, ‘કારમસ્સ સરામહં;
કટચ્છુભિક્ખં દાપેસિ, પિણ્ડાય ચરતો મમ’.
‘‘‘સાધુ સાધુ કતઞ્ઞૂસિ, સારિપુત્ત ઇમં તુવં;
પબ્બાજેહિ દિજં વુડ્ઢં, હેસ્સતાજાનિયો અયં’.
‘‘તતો ¶ અલત્થં પબ્બજ્જં, કમ્મવાચોપસમ્પદં;
ન ચિરેનેવ કાલેન, પાપુણિં આસવક્ખયં.
‘‘સક્કચ્ચં મુનિનો વાક્યં, સુણામિ મુદિતો યતો;
પટિભાનેય્યકાનગ્ગં, તતો મં ઠપયી જિનો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા રાધો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
રાધત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. મોઘરાજત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બલોકવિદૂ મુનિ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ ચક્ખુમા.
‘‘ઓવાદકો વિઞ્ઞાપકો, તારકો સબ્બપાણિનં;
દેસનાકુસલો બુદ્ધો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘અનુકમ્પકો કારુણિકો, હિતેસી સબ્બપાણિનં;
સમ્પત્તે તિત્થિયે સબ્બે, પઞ્ચસીલે પતિટ્ઠપિ.
‘‘એવં નિરાકુલં આસિ, સુઞ્ઞતં તિત્થિયેહિ ચ;
વિચિત્તં અરહન્તેહિ, વસીભૂતેહિ તાદિભિ.
‘‘રતનાનટ્ઠપઞ્ઞાસં ¶ , ઉગ્ગતો સો મહામુનિ;
કઞ્ચનગ્ઘિયસઙ્કાસો, બાત્તિંસવરલક્ખણો.
‘‘વસ્સસતસહસ્સાનિ ¶ , આયુ વિજ્જતિ તાવદે;
તાવતા તિટ્ઠમાનો સો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘તદાહં ¶ હંસવતિયં, કુલે અઞ્ઞતરે અહું;
પરકમ્માયને યુત્તો, નત્થિ મે કિઞ્ચિ સંધનં.
‘‘પટિક્કમનસાલાયં, વસન્તો કતભૂમિયં;
અગ્ગિં ઉજ્જાલયિં તત્થ, દળ્હં કણ્હાસિ સા [કણ્હા સિયા (સી. પી.), ડય્હકણ્હા સિલા (સ્યા.)] હી.
‘‘તદા પરિસતિં નાથો, ચતુસચ્ચપકાસકો;
સાવકં સમ્પકિત્તેસિ, લૂખચીવરધારકં.
‘‘તસ્સ તમ્હિ ગુણે તુટ્ઠો, પણિપચ્ચ [પતિપજ્જ (સ્યા.)] તથાગતં;
લૂખચીવરધારગ્ગં, પત્થયિં ઠાનમુત્તમં.
‘‘તદા અવોચ ભગવા, સાવકે પદુમુત્તરો;
‘પસ્સથેતં પુરિસકં, કુચેલં તનુદેહકં.
‘‘‘પીતિપ્પસન્નવદનં ¶ , સદ્ધાધનસમન્વિતં [સદ્ધાસ્નેહસમન્વતં (ક.)];
ઉદગ્ગતનુજં હટ્ઠં, અચલં સાલપિણ્ડિતં.
‘‘‘એસો પત્થેતિ તં ઠાનં, સચ્ચસેનસ્સ ભિક્ખુનો;
લૂખચીવરધારિસ્સ, તસ્સ વણ્ણસિતાસયો [વણ્ણગતાસયો (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘તં સુત્વા મુદિતો હુત્વા, નિપચ્ચ સિરસા જિનં;
યાવજીવં સુભં કમ્મં, કરિત્વા જિનસાસને.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસૂપગો અહં.
‘‘પટિક્કમનસાલાયં, ભૂમિદાહકકમ્મુના;
સમસહસ્સં નિરયે, અદય્હિં વેદનાટ્ટિતો.
‘‘તેન ¶ કમ્માવસેસેન, પઞ્ચ જાતિસતાનિહં;
મનુસ્સો કુલજો હુત્વા, જાતિયા લક્ખણઙ્કિતો.
‘‘પઞ્ચ ¶ જાતિસતાનેવ, કુટ્ઠરોગસમપ્પિતો;
મહાદુક્ખં અનુભવિં, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા.
‘‘ઇમસ્મિં ભદ્દકે કપ્પે, ઉપરિટ્ઠં યસસ્સિનં;
પિણ્ડપાતેન તપ્પેસિં, પસન્નમાનસો અહં.
‘‘તેન ¶ કમ્મવિસેસેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, અજાયિં ખત્તિયે કુલે;
પિતુનો અચ્ચયેનાહં, મહારજ્જસમપ્પિતો.
‘‘કુટ્ઠરોગાધિભૂતોહં, ન રતિં ન સુખં લભે;
મોઘં રજ્જં સુખં યસ્મા, મોઘરાજા તતો અહં.
‘‘કાયસ્સ દોસં દિસ્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં;
બાવરિસ્સ દિજગ્ગસ્સ, સિસ્સત્તં અજ્ઝુપાગમિં.
‘‘મહતા પરિવારેન, ઉપેચ્ચ નરનાયકં;
અપુચ્છિં નિપુણં પઞ્હં, તં વીરં વાદિસૂદનં.
‘‘‘અયં લોકો પરો લોકો, બ્રહ્મલોકો સદેવકો;
દિટ્ઠિં નો [દિટ્ઠા નો (સી.), દિટ્ઠં નો (પી.), દિટ્ઠિં તે (સ્યા.)] નાભિજાનામિ, ગોતમસ્સ યસસ્સિનો.
‘‘‘એવાભિક્કન્તદસ્સાવિં ¶ , અત્થિ પઞ્હેન આગમં;
કથં લોકં અવેક્ખન્તં, મચ્ચુરાજા ન પસ્સતિ’.
‘‘‘સુઞ્ઞતો ¶ લોકં અવેક્ખસ્સુ, મોઘરાજ સદા સતો;
અત્તાનુદિટ્ઠિં ઉહચ્ચ, એવં મચ્ચુતરો સિયા.
‘‘‘એવં લોકં અવેક્ખન્તં, મચ્ચુરાજા ન પસ્સતિ’;
ઇતિ મં અભણિ બુદ્ધો, સબ્બરોગતિકિચ્છકો.
‘‘સહ ગાથાવસાનેન, કેસમસ્સુવિવજ્જિતો;
કાસાવવત્થવસનો, આસિં ભિક્ખુ તથારહા.
‘‘સઙ્ઘિકેસુ વિહારેસુ, ન વસિં રોગપીળિતો;
મા વિહારો પદુસ્સીતિ, વાતરોગેહિ પીળિતો [વાચાયાભિસુપીળિતો (સ્યા. પી.), વાતરોગી સુપીળિતો (ક.)].
‘‘સઙ્કારકૂટા ¶ આહિત્વા, સુસાના રથિકાહિ ચ;
તતો સઙ્ઘાટિં કરિત્વા, ધારયિં લૂખચીવરં.
‘‘મહાભિસક્કો તસ્મિં મે, ગુણે તુટ્ઠો વિનાયકો;
લૂખચીવરધારીનં, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં.
‘‘પુઞ્ઞપાપપરિક્ખીણો, સબ્બરોગવિવજ્જિતો;
સિખીવ અનુપાદાનો, નિબ્બાયિસ્સમનાસવો.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં આયસ્મા મોઘરાજા થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
મોઘરાજત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
કચ્ચાયનવગ્ગો ચતુપઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
કચ્ચાનો વક્કલી થેરો, મહાકપ્પિનસવ્હયો;
દબ્બો કુમારનામો ચ, બાહિયો કોટ્ઠિકો વસી.
ઉરુવેળકસ્સપો રાધો, મોઘરાજા ચ પણ્ડિતો;
તીણિ ગાથાસતાનેત્થ, બાસટ્ઠિ ચેવ પિણ્ડિતા.
૫૫. ભદ્દિયવગ્ગો
૧. લકુણ્ડભદ્દિયત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, સેટ્ઠિપુત્તો મહદ્ધનો;
જઙ્ઘાવિહારં વિચરં, સઙ્ઘારામં અગચ્છહં.
‘‘તદા સો લોકપજ્જોતો, ધમ્મં દેસેસિ નાયકો;
મઞ્જુસ્સરાનં પવરં, સાવકં અભિકિત્તયિ.
‘‘તં સુત્વા મુદિતો હુત્વા, કારં કત્વા મહેસિનો;
વન્દિત્વા સત્થુનો પાદે, તં ઠાનમભિપત્થયિં.
‘‘તદા બુદ્ધો વિયાકાસિ, સઙ્ઘમજ્ઝે વિનાયકો;
‘અનાગતમ્હિ અદ્ધાને, લચ્છસે તં મનોરથં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
ભદ્દિયો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘દ્વેનવુતે ¶ ઇતો કપ્પે, ફુસ્સો ઉપ્પજ્જિ નાયકો;
દુરાસદો દુપ્પસહો, સબ્બલોકુત્તમો જિનો.
‘‘ચરણેન ચ સમ્પન્નો, બ્રહા ઉજુ પતાપવા;
હિતેસી સબ્બસત્તાનં [સબ્બપાણીનં (સી.)], બહું મોચેસિ બન્ધના.
‘‘નન્દારામવને તસ્સ, અહોસિં ફુસ્સકોકિલો [પુસ્સકોકિલો (સી. સ્યા.)];
ગન્ધકુટિસમાસન્ને, અમ્બરુક્ખે વસામહં.
‘‘તદા ¶ પિણ્ડાય ગચ્છન્તં, દક્ખિણેય્યં જિનુત્તમં;
દિસ્વા ચિત્તં પસાદેત્વા, મઞ્જુનાભિનિકૂજહં [મઞ્જુનાદેન કૂજહં (સી. પી.)].
‘‘રાજુય્યાનં ¶ તદા ગન્ત્વા, સુપક્કં કનકત્તચં;
અમ્બપિણ્ડં ગહેત્વાન, સમ્બુદ્ધસ્સોપનામયિં.
‘‘તદા મે ચિત્તમઞ્ઞાય, મહાકારુણિકો જિનો;
ઉપટ્ઠાકસ્સ હત્થતો, પત્તં પગ્ગણ્હિ નાયકો.
‘‘અદાસિં ¶ હટ્ઠચિત્તોહં [તુટ્ઠચિત્તોહં (સી.)], અમ્બપિણ્ડં મહામુને;
પત્તે પક્ખિપ્પ પક્ખેહિ, પઞ્જલિં [પક્ખેહઞ્જલિં (સી.)] કત્વાન મઞ્જુના.
‘‘સરેન રજનીયેન, સવનીયેન વગ્ગુના;
વસ્સન્તો બુદ્ધપૂજત્થં, નીળં [નિદ્દં (સ્યા. પી.)] ગન્ત્વા નિપજ્જહં.
‘‘તદા મુદિતચિત્તં મં, બુદ્ધપેમગતાસયં;
સકુણગ્ઘિ ઉપાગન્ત્વા, ઘાતયી દુટ્ઠમાનસો.
‘‘તતો ચુતોહં તુસિતે, અનુભોત્વા મહાસુખં;
મનુસ્સયોનિમાગચ્છિં, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા.
‘‘ઇમમ્હિ ¶ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘સાસનં જોતયિત્વા સો, અભિભુય્ય કુતિત્થિયે;
વિનયિત્વાન વેનેય્યે, નિબ્બુતો સો સસાવકો.
‘‘નિબ્બુતે તમ્હિ લોકગ્ગે, પસન્ના જનતા બહૂ;
પૂજનત્થાય બુદ્ધસ્સ, થૂપં કુબ્બન્તિ સત્થુનો.
‘‘‘સત્તયોજનિકં થૂપં, સત્તરતનભૂસિતં;
કરિસ્સામ મહેસિસ્સ’, ઇચ્ચેવં મન્તયન્તિ તે.
‘‘કિકિનો કાસિરાજસ્સ, તદા સેનાય નાયકો;
હુત્વાહં અપ્પમાણસ્સ, પમાણં ચેતિયે વદિં.
‘‘તદા તે મમ વાક્યેન, ચેતિયં યોજનુગ્ગતં;
અકંસુ નરવીરસ્સ, નાનારતનભૂસિતં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ¶ ચ ભવે દાનિ, જાતો સેટ્ઠિકુલે અહં;
સાવત્થિયં પુરવરે, ઇદ્ધે ફીતે મહદ્ધને.
‘‘પુરપ્પવેસે સુગતં, દિસ્વા વિમ્હિતમાનસો;
પબ્બજિત્વાન ન ચિરં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ચેતિયસ્સ પમાણં યં, અકરિં તેન કમ્મુના;
લકુણ્ડકસરીરોહં, જાતો પરિભવારહો.
‘‘સરેન ¶ મધુરેનાહં, પૂજિત્વા ઇસિસત્તમં;
મઞ્જુસ્સરાનં ભિક્ખૂનં, અગ્ગત્તમનુપાપુણિં.
‘‘ફલદાનેન ¶ બુદ્ધસ્સ, ગુણાનુસ્સરણેન ચ;
સામઞ્ઞફલસમ્પન્નો, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા લકુણ્ડભદ્દિયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
લકુણ્ડભદ્દિયત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. કઙ્ખારેવતત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘સીહહનુ બ્રહ્મગિરો, હંસદુન્દુભિનિસ્સનો [હંસદુન્દુભિનિસ્સરો (સી.) … નિસ્સવનો (પી.) … સાવનો (સ્યા.)];
નાગવિક્કન્તગમનો, ચન્દસૂરાદિકપ્પભો.
‘‘મહામતી ¶ મહાવીરો, મહાઝાયી મહાબલો [મહાગતિ (સ્યા.), મહાહિતો (પી.)];
મહાકારુણિકો નાથો, મહાતમપનૂદનો [મહાતમવિધંસનો (સ્યા.), મહાતમનિસૂદનો (પી.)].
‘‘સ ¶ ¶ કદાચિ તિલોકગ્ગો, વેનેય્યં વિનયં બહું [વેનેય્યે વિનિયં બહૂ (સી.)];
ધમ્મં દેસેસિ સમ્બુદ્ધો, સત્તાસયવિદૂ મુનિ.
‘‘ઝાયિં ઝાનરતં વીરં, ઉપસન્તં અનાવિલં;
વણ્ણયન્તો પરિસતિં, તોસેસિ [તોસેતિ (સ્યા. પી. ક.)] જનતં જિનો.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, બ્રાહ્મણો વેદપારગૂ;
ધમ્મં સુત્વાન મુદિતો, તં ઠાનમભિપત્થયિં.
‘‘તદા જિનો વિયાકાસિ, સઙ્ઘમજ્ઝે વિનાયકો;
‘મુદિતો હોહિ ત્વં બ્રહ્મે, લચ્છસે તં મનોરથં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
રેવતો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતોહં કોલિયે પુરે;
ખત્તિયે કુલસમ્પન્ને, ઇદ્ધે ફીતે મહદ્ધને.
‘‘યદા ¶ કપિલવત્થુસ્મિં, બુદ્ધો ધમ્મમદેસયિ;
તદા પસન્નો સુગતે, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘કઙ્ખા મે બહુલા આસિ, કપ્પાકપ્પે તહિં તહિં;
સબ્બં તં વિનયી બુદ્ધો, દેસેત્વા ધમ્મમુત્તમં.
‘‘તતોહં ¶ તિણ્ણસંસારો, સદા ઝાનસુખે રતો;
વિહરામિ તદા બુદ્ધો, મં દિસ્વા એતદબ્રવિ.
‘‘‘યા ¶ કાચિ કઙ્ખા ઇધ વા હુરં વા, સકવેદિયા વા પરવેદિયા વા;
યે ઝાયિનો તા પજહન્તિ સબ્બા, આતાપિનો બ્રહ્મચરિયં ચરન્તા’.
‘‘સતસહસ્સે કતં કમ્મં, ફલં દસ્સેસિ મે ઇધ;
સુમુત્તો સરવેગોવ કિલેસે ઝાપયિં મમ.
‘‘તતો ઝાનરતં દિસ્વા, બુદ્ધો લોકન્તગૂ મુનિ;
ઝાયીનં ભિક્ખૂનં અગ્ગો, પઞ્ઞાપેતિ મહામતિ.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કઙ્ખારેવતો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કઙ્ખારેવતત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. સીવલિત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘સીલં તસ્સ અસઙ્ખેય્યં, સમાધિ વજિરૂપમો;
અસઙ્ખેય્યં ઞાણવરં, વિમુત્તિ ચ અનોપમા.
‘‘મનુજામરનાગાનં, બ્રહ્માનઞ્ચ સમાગમે;
સમણબ્રાહ્મણાકિણ્ણે, ધમ્મં દેસેસિ નાયકો.
‘‘સસાવકં મહાલાભિં, પુઞ્ઞવન્તં જુતિન્ધરં;
ઠપેસિ એતદગ્ગમ્હિ, પરિસાસુ વિસારદો.
‘‘તદાહં ખત્તિયો આસિં, નગરે હંસસવ્હયે;
સુત્વા જિનસ્સ તં વાક્યં, સાવકસ્સ ગુણં બહું.
‘‘નિમન્તયિત્વા ¶ ¶ સત્તાહં, ભોજયિત્વા સસાવકં;
મહાદાનં દદિત્વાન, તં ઠાનમભિપત્થયિં.
‘‘તદા મં વિનતં પાદે, દિસ્વાન પુરિસાસભો;
સરેન મહતા વીરો [સુસ્સરેન મહાવીરો (સી. પી.)], ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘તતો જિનસ્સ વચનં, સોતુકામા મહાજના;
દેવદાનવગન્ધબ્બા, બ્રહ્માનો ચ મહિદ્ધિકા’.
‘‘સમણબ્રાહ્મણા ચેવ, નમસ્સિંસુ કતઞ્જલી;
‘નમો તે પુરિસાજઞ્ઞ, નમો તે પુરિસુત્તમ.
‘‘‘ખત્તિયેન ¶ ¶ મહાદાનં, દિન્નં સત્તાહિકમ્પિ વો [સત્તહિકં મિ વો (સી.), સત્તહિકાધિકં (સ્યા.), સત્તહિકં વિભો (પી.)];
સોતુકામા ફલં તસ્સ, બ્યાકરોહિ મહામુને’.
‘‘તતો અવોચ ભગવા, ‘સુણાથ મમ ભાસિતં;
અપ્પમેય્યમ્હિ બુદ્ધમ્હિ, સસઙ્ઘમ્હિ પતિટ્ઠિતા [સંઘમ્હિ સુપ્પતિટ્ઠિતા (સી. પી.)].
‘‘‘દક્ખિણા તાય [દક્ખિણાદાય (સ્યા. પી.)] કો વત્તા, અપ્પમેય્યફલા હિ સા;
અપિ ચે સ મહાભોગો, ઠાનં પત્થેતિ ઉત્તમં.
‘‘‘લાભી વિપુલલાભાનં, યથા ભિક્ખુ સુદસ્સનો;
તથાહમ્પિ ભવેય્યન્તિ, લચ્છસે તં અનાગતે.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
સીવલિ નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસૂપગો અહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, વિપસ્સી લોકનાયકો;
ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો, સબ્બધમ્મવિપસ્સકો.
‘‘તદાહં ¶ બન્ધુમતિયં, કુલસ્સઞ્ઞતરસ્સ ચ;
દયિતો પસ્સિતો ચેવ, આસિં કમ્મન્તવાવટો [કમ્મન્તબ્યાવટો (સી. સ્યા. ક.)].
‘‘તદા અઞ્ઞતરો પૂગો, વિપસ્સિસ્સ મહેસિનો;
પરિવેસં અકારયિ, મહન્તમતિવિસ્સુતં.
‘‘નિટ્ઠિતે ¶ ¶ ચ મહાદાને, દદું ખજ્જકસઞ્હિતં;
નવં દધિં મધુઞ્ચેવ, વિચિનં નેવ અદ્દસું.
‘‘તદાહં તં ગહેત્વાન, નવં દધિં મધુમ્પિ ચ;
કમ્મસ્સામિઘરં ગચ્છિં, તમેસન્તા મમદ્દસું.
‘‘સહસ્સમપિ દત્વાન, નાલભિંસુ ચ તં દ્વયં;
તતોહં એવં ચિન્તેસિં, ‘નેતં હેસ્સતિ ઓરકં.
‘‘‘યથા ઇમે જના સબ્બે, સક્કરોન્તિ તથાગતં;
અહમ્પિ કારં કસ્સામિ, સસઙ્ઘે લોકનાયકે’.
‘‘તદાહમેવં ¶ ચિન્તેત્વા, દધિં મધુઞ્ચ એકતો;
મદ્દિત્વા લોકનાથસ્સ, સસઙ્ઘસ્સ અદાસહં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પુનાહં બારાણસિયં, રાજા હુત્વા મહાયસો;
સત્તુકસ્સ તદા દુટ્ઠો, દ્વારરોધમકારયિં.
‘‘તદા તપસ્સિનો રુદ્ધા, એકાહં રક્ખિતા અહું;
તતો તસ્સ વિપાકેન, પાપતિં [પાપિટ્ઠં (સ્યા.) પાપત્તં (ક.)] નિરયં ભુસં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતોહં કોલિયે પુરે;
સુપ્પવાસા ચ મે માતા, મહાલિ લિચ્છવી પિતા.
‘‘ખત્તિયે પુઞ્ઞકમ્મેન, દ્વારરોધસ્સ વાહસા;
સત્ત વસ્સાનિ નિવસિં, માતુકુચ્છિમ્હિ દુક્ખિતો.
‘‘સત્તાહં ¶ દ્વારમૂળ્હોહં, મહાદુક્ખસમપ્પિતો;
માતા મે છન્દદાનેન, એવં આસિ સુદુક્ખિતા.
‘‘સુવત્થિતોહં ¶ નિક્ખન્તો, બુદ્ધેન અનુકમ્પિતો;
નિક્ખન્તદિવસેયેવ, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘ઉપજ્ઝા સારિપુત્તો મે, મોગ્ગલ્લાનો મહિદ્ધિકો;
કેસે ઓરોપયન્તો મે, અનુસાસિ મહામતિ.
‘‘કેસેસુ ¶ છિજ્જમાનેસુ, અરહત્તમપાપુણિં;
દેવા નાગા મનુસ્સા ચ, પચ્ચયે ઉપનેન્તિ મે.
‘‘પદુમુત્તરનાથઞ્ચ, વિપસ્સિઞ્ચ વિનાયકં;
યં પૂજયિં પમુદિતો, પચ્ચયેહિ વિસેસતો.
‘‘તતો તેસં વિસેસેન, કમ્માનં વિપુલુત્તમં;
લાભં લભામિ સબ્બત્થ, વને ગામે જલે થલે.
‘‘રેવતં દસ્સનત્થાય, યદા યાતિ વિનાયકો;
તિંસભિક્ખુસહસ્સેહિ, સહ લોકગ્ગનાયકો.
‘‘તદા દેવોપણીતેહિ, મમત્થાય મહામતિ;
પચ્ચયેહિ મહાવીરો, સસઙ્ઘો લોકનાયકો.
‘‘ઉપટ્ઠિતો ¶ મયા બુદ્ધો, ગન્ત્વા રેવતમદ્દસ;
તતો જેતવનં ગન્ત્વા, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં.
‘‘‘લાભીનં સીવલિ અગ્ગો, મમ સિસ્સેસુ ભિક્ખવો’;
સબ્બલોકહિતો સત્થા, કિત્તયી પરિસાસુ મં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સીવલિથેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સીવલિત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. વઙ્ગીસત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘યથાપિ ¶ સાગરે ઊમિ, ગગને વિય તારકા;
એવં પાવચનં તસ્સ, અરહન્તેહિ ચિત્તિતં.
‘‘સદેવાસુરનાગેહિ, મનુજેહિ પુરક્ખતો;
સમણબ્રાહ્મણાકિણ્ણે, જનમજ્ઝે જિનુત્તમો.
‘‘પભાહિ અનુરઞ્જન્તો, લોકે [લોકં (સી.)] લોકન્તગૂ જિનો;
વચનેન વિબોધેન્તો, વેનેય્યપદુમાનિ સો.
‘‘વેસારજ્જેહિ સમ્પન્નો, ચતૂહિ પુરિસુત્તમો;
પહીનભયસારજ્જો, ખેમપ્પત્તો વિસારદો.
‘‘આસભં ¶ ¶ પવરં ઠાનં, બુદ્ધભૂમિઞ્ચ કેવલં;
પટિજાનાતિ લોકગ્ગો, નત્થિ સઞ્ચોદકો ક્વચિ.
‘‘સીહનાદમસમ્ભીતં, નદતો તસ્સ તાદિનો;
દેવો નરો વા બ્રહ્મા વા, પટિવત્તા ન વિજ્જતિ.
‘‘દેસેન્તો ¶ પવરં ધમ્મં, સન્તારેન્તો સદેવકં;
ધમ્મચક્કં પવત્તેતિ, પરિસાસુ વિસારદો.
‘‘પટિભાનવતં અગ્ગં, સાવકં સાધુસમ્મતં;
ગુણં બહું પકિત્તેત્વા, એતદગ્ગે ઠપેસિ તં.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, બ્રાહ્મણો સાધુસમ્મતો;
સબ્બવેદવિદૂ જાતો, વાગીસો વાદિસૂદનો.
‘‘ઉપેચ્ચ તં મહાવીરં, સુત્વાહં ધમ્મદેસનં;
પીતિવરં પટિલભિં, સાવકસ્સ ગુણે રતો.
‘‘નિમન્તેત્વાવ સુગતં, સસઙ્ઘં લોકનન્દનં;
સત્તાહં ભોજયિત્વાહં, દુસ્સેહચ્છાદયિં તદા.
‘‘નિપચ્ચ સિરસા પાદે, કતોકાસો કતઞ્જલી;
એકમન્તં ઠિતો હટ્ઠો, સન્થવિં જિનમુત્તમં.
‘‘‘નમો તે વાદિમદ્દન [વાદિસદ્દુલ (સી. પી.), વાદિસૂદન (સ્યા.)], નમો તે ઇસિસત્તમ [પુરિસુત્તમ (સી. પી.)];
નમો તે સબ્બલોકગ્ગ, નમો તે અભયઙ્કર.
‘‘‘નમો ¶ તે મારમથન [મારમસન (અટ્ઠ.)], નમો તે દિટ્ઠિસૂદન;
નમો તે સન્તિસુખદ, નમો તે સરણઙ્કર.
‘‘‘અનાથાનં ¶ ભવં નાથો, ભીતાનં અભયપ્પદો;
વિસ્સામભૂમિ [વિસ્સાસં ભૂમિ (સ્યા.), વિસ્સાનભૂમિ (પી.)] સન્તાનં, સરણં સરણેસિનં’.
‘‘એવમાદીહિ સમ્બુદ્ધં, સન્થવિત્વા મહાગુણં;
અવોચં વાદિસૂદસ્સ [વાદિસૂરસ્સ (સી. સ્યા. પી.)], ગતિં પપ્પોમિ ભિક્ખુનો.
‘‘તદા અવોચ ભગવા, અનન્તપટિભાનવા;
‘યો સો બુદ્ધં અભોજેસિ, સત્તાહં સહસાવકં.
‘‘‘ગુણઞ્ચ મે પકિત્તેસિ, પસન્નો સેહિ પાણિભિ;
એસો પત્થયતે ઠાનં, વાદિસૂદસ્સ ભિક્ખુનો.
‘‘‘અનાગતમ્હિ ¶ અદ્ધાને, લચ્છસે તં મનોરથં;
દેવમાનુસસમ્પત્તિં, અનુભોત્વા અનપ્પકં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
વઙ્ગીસો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતો હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
પચ્ચયેહિ ઉપટ્ઠાસિં, મેત્તચિત્તો તથાગતં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તુસિતં [તાવતિંસં (સ્યા.)] અગમાસહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતો વિપ્પકુલે [પરિબ્બાજકુલે (સી. સ્યા. પી.)] અહં;
પચ્ચાજાતો [સમ્પત્તો ચ (ક.)] યદા આસિં, જાતિયા સત્તવસ્સિકો.
‘‘સબ્બવેદવિદૂ ¶ જાતો, વાદસત્થવિસારદો;
વાદિસ્સરો [વગ્ગુસ્સરો (સ્યા. પી.)] ચિત્તકથી, પરવાદપ્પમદ્દનો.
‘‘વઙ્ગે જાતોતિ વઙ્ગીસો, વચને ઇસ્સરોતિ વા;
વઙ્ગીસો ઇતિ મે નામં, અભવી લોકસમ્મતં.
‘‘યદાહં ¶ વિઞ્ઞુતં પત્તો, ઠિતો પઠમયોબ્બને;
તદા રાજગહે રમ્મે, સારિપુત્તમહદ્દસં [મથદ્દસં (સી. પી.), ચ અદ્દસં (સ્યા.)].
પઞ્ચવીસતિમં ભાણવારં.
‘‘પિણ્ડાય વિચરન્તં તં, પત્તપાણિં સુસંવુતં;
અલોલક્ખિં મિતભાણિં, યુગમત્તં નિદક્ખિતં [નિરિક્ખતં (સી. પી.), ઉદિક્ખતં (સ્યા.)].
‘‘તં દિસ્વા વિમ્હિતો હુત્વા, અવોચં મમનુચ્છવં [મનનુચ્છવં (સી. સ્યા.)];
કણિકારંવ નિચિતં [કણિકારપરિચિતં (પી.), ખણિકં ઠાનરચિતં (સી.)], ચિત્તં ગાથાપદં અહં.
‘‘આચિક્ખિ સો મે સત્થારં, સમ્બુદ્ધં લોકનાયકં;
તદા સો પણ્ડિતો વીરો, ઉત્તરિં [ઉત્તરં (સી. પી.)] સમવોચ મે.
‘‘વિરાગસંહિતં વાક્યં, કત્વા દુદ્દસમુત્તમં;
વિચિત્તપટિભાનેહિ, તોસિતો તેન તાદિના.
‘‘નિપચ્ચ સિરસા પાદે, ‘પબ્બાજેહી’તિ મં બ્રવિ;
તતો મં સ મહાપઞ્ઞો, બુદ્ધસેટ્ઠમુપાનયિ.
‘‘નિપચ્ચ સિરસા પાદે, નિસીદિં સત્થુ સન્તિકે;
મમાહ વદતં સેટ્ઠો, કચ્ચિ વઙ્ગીસ જાનાસિ [સચ્ચં વઙ્ગીસ કચ્ચિ તે (સ્યા.)].
‘‘કિઞ્ચિ ¶ સિપ્પન્તિ તસ્સાહં, ‘જાનામી’તિ ચ અબ્રવિં;
મતસીસં ¶ ¶ વનચ્છુદ્ધં, અપિ બારસવસ્સિકં;
તવ વિજ્જાવિસેસેન, સચે સક્કોસિ વાચય [ભાસય (સી. પી.)].
‘‘આમોતિ મે પટિઞ્ઞાતે, તીણિ સીસાનિ દસ્સયિ;
નિરયનરદેવેસુ, ઉપપન્ને અવાચયિં.
‘‘તદા ખીણાસવસ્સેવ [પચ્ચેકબુદ્ધસ્સ (સી. પી.)], સીસં દસ્સેસિ નાયકો;
તતોહં વિહતારબ્ભો, પબ્બજ્જં સમયાચિસં.
‘‘પબ્બજિત્વાન સુગતં, સન્થવામિ તહિં તહિં;
તતો મં કબ્બવિત્તોસિ [કવિચિત્તોતિ (સ્યા. પી.)], ઉજ્ઝાયન્તિહ ભિક્ખવો.
‘‘તતો ¶ વીમંસનત્થં મે, આહ બુદ્ધો વિનાયકો;
તક્કિકા પનિમા ગાથા, ઠાનસો પટિભન્તિ તં.
‘‘ન કબ્બવિત્તોહં વીર, ઠાનસો પટિભન્તિ મં;
તેન હિ દાનિ વઙ્ગીસ, ઠાનસો સન્થવાહિ મં.
‘‘તદાહં સન્થવિં વીરં, ગાથાહિ ઇસિસત્તમં;
ઠાનસો મે તદા તુટ્ઠો, જિનો અગ્ગે ઠપેસિ મં.
‘‘પટિભાનેન ચિત્તેન, અઞ્ઞેસમતિમઞ્ઞહં;
પેસલે તેન સંવિગ્ગો, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘‘પટિભાનવતં અગ્ગો, અઞ્ઞો કોચિ ન વિજ્જતિ;
યથાયં ભિક્ખુ વઙ્ગીસો, એવં ધારેથ ભિક્ખવો’.
‘‘સતસહસ્સે કતં કમ્મં, ફલં દસ્સેસિ મે ઇધ;
સુમુત્તો સરવેગોવ કિલેસે ઝાપયિં મમ.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વઙ્ગીસો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
વઙ્ગીસત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. નન્દકત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘હિતાય સબ્બસત્તાનં, સુખાય વદતં વરો;
અત્થાય પુરિસાજઞ્ઞો, પટિપન્નો સદેવકે.
‘‘યસગ્ગપત્તો સિરિમા, કિત્તિવણ્ણભતો [કિત્તિવણ્ણ ભટો (સ્યા. ક.)] જિનો;
પૂજિતો સબ્બલોકસ્સ, દિસા સબ્બાસુ વિસ્સુતો.
‘‘ઉત્તિણ્ણવિચિકિચ્છો ¶ સો, વીતિવત્તકથંકથો;
પરિપુણ્ણમનસઙ્કપ્પો, પત્તો સમ્બોધિમુત્તમં.
‘‘અનુપ્પન્નસ્સ મગ્ગસ્સ, ઉપ્પાદેતા નરુત્તમો;
અનક્ખાતઞ્ચ અક્ખાસિ, અસઞ્જાતઞ્ચ સઞ્જની.
‘‘મગ્ગઞ્ઞૂ ¶ મગ્ગવિદૂ [સો મગ્ગવિદૂ (સી. પી.)] ચ, મગ્ગક્ખાયી નરાસભો;
મગ્ગસ્સ કુસલો સત્થા, સારથીનં વરુત્તમો [નરુત્તમો (સ્યા.)].
‘‘તદા મહાકારુણિકો, ધમ્મં દેસેસિ નાયકો;
નિમુગ્ગે કામપઙ્કમ્હિ [મોહપઙ્કમ્હિ (સી. સ્યા.), મોહમગ્ગમ્હિ (પી.)], સમુદ્ધરતિ પાણિને.
‘‘ભિક્ખુનીનં ઓવદને, સાવકં સેટ્ઠસમ્મતં;
વણ્ણયં એતદગ્ગમ્હિ, પઞ્ઞપેસિ મહામુનિ.
‘‘તં સુત્વાહં પમુદિતો, નિમન્તેત્વા તથાગતં;
ભોજયિત્વા સસઙ્ઘં તં, પત્થયિં ઠાનમુત્તમં.
‘‘તદા પમુદિતો નાથો, મં અવોચ મહાઇસિ;
‘સુખી ભવસ્સુ દીઘાવુ [દીઘાયુ (સી. સ્યા.)], લચ્છસે તં મનોરથં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
નન્દકો નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસૂપગો અહં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ચ ભવે દાનિ, જાતો સેટ્ઠિકુલે અહં;
સાવત્થિયં પુરે વરે, ઇદ્ધે ફીતે મહદ્ધને.
‘‘પુરપ્પવેસે સુગતં, દિસ્વા વિમ્હિતમાનસો;
જેતારામપટિગ્ગાહે, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘નચિરેનેવ ¶ ¶ કાલેન, અરહત્તમપાપુણિં;
તતોહં તિણ્ણસંસારો, સાસિતો સબ્બદસ્સિના.
‘‘ભિક્ખુનીનં ¶ ધમ્મકથં, પટિપુચ્છાકરિં અહં;
સાસિતા તા મયા સબ્બા, અભવિંસુ અનાસવા.
‘‘સતાનિ પઞ્ચનૂનાનિ, તદા તુટ્ઠો મહાહિતો;
ભિક્ખુનીનં ઓવદતં, અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસિ મં.
‘‘સતસહસ્સે કતં કમ્મં, ફલં દસ્સેસિ મે ઇધ;
સુમુત્તો સરવેગોવ, કિલેસે ઝાપયિં મમ.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા નન્દકો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
નન્દકત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. કાળુદાયિત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘નાયકાનં ¶ વરો સત્થા, ગુણાગુણવિદૂ જિનો;
કતઞ્ઞૂ કતવેદી ચ, તિત્થે યોજેતિ પાણિને [પાણિનો (સી. સ્યા પી.)].
‘‘સબ્બઞ્ઞુતેન ઞાણેન, તુલયિત્વા દયાસયો;
દેસેતિ પવરં ધમ્મં, અનન્તગુણસઞ્ચયો.
‘‘સ ¶ કદાચિ મહાવીરો, અનન્તજિનસંસરિ [અનન્તજનસંસદિ (સી.), અનન્તજનસંસુધિ (સ્યા.), અનન્તજનસંસરી (પી.)];
દેસેતિ મધુરં ધમ્મં, ચતુસચ્ચૂપસઞ્હિતં.
‘‘સુત્વાન તં ધમ્મવરં, આદિમજ્ઝન્તસોભણં;
પાણસતસહસ્સાનં, ધમ્માભિસમયો અહુ.
‘‘નિન્નાદિતા તદા ભૂમિ, ગજ્જિંસુ ચ પયોધરા;
સાધુકારં પવત્તિંસુ, દેવબ્રહ્મનરાસુરા.
‘‘‘અહો ¶ કારુણિકો સત્થા, અહો સદ્ધમ્મદેસના;
અહો ભવસમુદ્દમ્હિ, નિમુગ્ગે ઉદ્ધરી જિનો’.
‘‘એવં પવેદજાતેસુ, સનરામરબ્રહ્મસુ;
કુલપ્પસાદકાનગ્ગં, સાવકં વણ્ણયી જિનો.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, જાતોમચ્ચકુલે અહું;
પાસાદિકો દસ્સનિયો, પહૂતધનધઞ્ઞવા.
‘‘હંસારામમુપેચ્ચાહં ¶ , વન્દિત્વા તં તથાગતં;
સુણિત્વા મધુરં ધમ્મં, કારં કત્વા ચ તાદિનો.
‘‘નિપચ્ચ પાદમૂલેહં, ઇમં વચનમબ્રવિં;
‘કુલપ્પસાદકાનગ્ગો, યો તયા સન્થુતો [યો તવ સાસને (સ્યા.)] મુને.
‘‘‘તાદિસો ¶ હોમહં વીર [તાદિસોહં મહાવીર (સ્યા. ક.)], બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ સાસને’;
તદા મહાકારુણિકો, સિઞ્ચન્તો વા મતેન મં.
‘‘આહ મં ‘પુત્ત ઉત્તિટ્ઠ, લચ્છસે તં મનોરથં;
કથં નામ જિને કારં, કત્વાન વિફલો સિયા.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
ઉદાયિ નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતો હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તો પરિચરિં, પચ્ચયેહિ વિનાયકં.
‘‘તેન કમ્મવિપાકેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ચ ભવે દાનિ, રમ્મે કપિલવત્થવે;
જાતો મહામચ્ચકુલે, સુદ્ધોદનમહીપતે [સુદ્ધોદનો મહીપતિ (સ્યા.)].
‘‘તદા અજાયિ સિદ્ધત્થો, રમ્મે લુમ્બિનિકાનને;
હિતાય સબ્બલોકસ્સ, સુખાય ચ નરાસભો.
‘‘તદહેવ ¶ અહં જાતો, સહ તેનેવ વડ્ઢિતો;
પિયો સહાયો દયિતો, વિયત્તો નીતિકોવિદો.
‘‘એકૂનતિંસો વયસા, નિક્ખમિત્વા અગારતો [નિક્ખન્તો પબ્બજિત્થસો (સી. સ્યા.)];
છબ્બસ્સં વીતિનામેત્વા, આસિ બુદ્ધો વિનાયકો.
‘‘જેત્વા ¶ સસેનકં મારં, ખેપયિત્વાન આસવે;
ભવણ્ણવં તરિત્વાન, બુદ્ધો આસિ સદેવકે.
‘‘ઇસિવ્હયં ગમિત્વાન [ઇસિવ્હયં પતનં ગન્ત્વા (સ્યા.)], વિનેત્વા પઞ્ચવગ્ગિયે;
તતો વિનેસિ ભગવા, ગન્ત્વા ગન્ત્વા તહિં તહિં.
‘‘વેનેય્યે વિનયન્તો સો, સઙ્ગણ્હન્તો સદેવકં;
ઉપેચ્ચ મગધે ગિરિં [માગદગિરિં (સી.), મઙ્ગલાગિરિં (પી.)], વિહરિત્થ તદા જિનો.
‘‘તદા ¶ સુદ્ધોદનેનાહં, ભૂમિપાલેન પેસિતો;
ગન્ત્વા દિસ્વા દસબલં, પબ્બજિત્વારહા અહું.
‘‘તદા મહેસિં યાચિત્વા, પાપયિં કપિલવ્હયં;
તતો પુરાહં ગન્ત્વાન, પસાદેસિં મહાકુલં.
‘‘જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, મં મહાપરિસાય સો [મમાહ પુરિસાસભો (સ્યા. પી.)];
કુલપ્પસાદકાનગ્ગં, પઞ્ઞાપેસિ વિનાયકો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કાળુદાયિથેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કાળુદાયિત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. અભયત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘સરણગમને ¶ કિઞ્ચિ, નિવેસેસિ તથાગતો;
કિઞ્ચિ સીલે નિવેસેસિ, દસકમ્મપથુત્તમે.
‘‘દેતિ કસ્સચિ સો વીરો, સામઞ્ઞફલમુત્તમં;
સમાપત્તી તથા અટ્ઠ, તિસ્સો વિજ્જા પવચ્છતિ.
‘‘છળભિઞ્ઞાસુ યોજેસિ, કિઞ્ચિ સત્તં નરુત્તમો;
દેતિ કસ્સચિ નાથો સો, ચતસ્સો પટિસમ્ભિદા.
‘‘બોધનેય્યં પજં દિસ્વા, અસઙ્ખેય્યમ્પિ યોજનં [અસઙ્ખેય્યેપિ યોજને સી. સ્યા. પી.)];
ખણેન ઉપગન્ત્વાન, વિનેતિ નરસારથિ.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, અહોસિં બ્રાહ્મણત્રજો;
પારગૂ સબ્બવેદાનં, વેય્યાકરણસમ્મતો.
‘‘નિરુત્તિયા ચ કુસલો, નિઘણ્ડુમ્હિ વિસારદો;
પદકો કેટુભવિદૂ, છન્દોવિચિતિકોવિદો.
‘‘જઙ્ઘાવિહારં વિચરં, હંસારામમુપેચ્ચહં;
અદ્દસં વરદં [વદતં (સી. પી.), પવરં (સ્યા.)] સેટ્ઠં, મહાજનપુરક્ખતં.
‘‘દેસેન્તં વિરજં ધમ્મં, પચ્ચનીકમતી અહં;
ઉપેત્વા તસ્સ કલ્યાણં, સુત્વાન વિમલં અહં [વાક્યાનિ, સુત્વાન વિમલાનહં (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘બ્યાહતં ¶ ¶ પુનરુત્તં વા, અપત્થં વા નિરત્થકં;
નાદ્દસં તસ્સ મુનિનો, તતો પબ્બજિતો અહં.
‘‘નચિરેનેવ કાલેન, સબ્બસત્તવિસારદો;
નિપુણો બુદ્ધવચને, અહોસિં ગુણિસમ્મતો.
‘‘તદા ચતસ્સો ગાથાયો, ગન્થયિત્વા સુબ્યઞ્જના;
સન્થવિત્વા તિલોકગ્ગં, દેસયિસ્સં દિને દિને.
‘‘વિરત્તોસિ મહાવીરો, સંસારે સભયે વસં;
કરુણાય ન નિબ્બાયિ, તતો કારુણિકો મુનિ.
‘‘પુથુજ્જનો ¶ વયો સન્તો, ન કિલેસવસો અહુ;
સમ્પજાનો સતિયુત્તો, તસ્મા એસો અચિન્તિયો.
‘‘દુબ્બલાનિ ¶ કિલેસાનિ, યસ્સાસયગતાનિ મે;
ઞાણગ્ગિપરિદડ્ઢાનિ, ન ખીયિંસુ તમબ્ભુતં.
‘‘યો સબ્બલોકસ્સ ગરુ, લોકો [લોકે (સ્યા. ક.)] યસ્સ તથા ગરુ;
તથાપિ લોકાચરિયો, લોકો તસ્સાનુવત્તકો.
‘‘એવમાદીહિ સમ્બુદ્ધં, કિત્તયં ધમ્મદેસનં;
યાવજીવં કરિત્વાન, ગતો સગ્ગં તતો ચુતો.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં બુદ્ધમભિકિત્તયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કિત્તનાય ઇદં ફલં.
‘‘દેવલોકે મહારજ્જં, પાદેસિં કઞ્ચનગ્ઘિયં [દિબ્બાનુભોજહં તદા (સ્યા.), રજ્જં પાદેસિ કંચયં (સી.)];
ચક્કવત્તી મહારજ્જં, બહુસોનુભવિં અહં.
‘‘દુવે ¶ ભવે પજાયામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
અઞ્ઞં ગતિં ન જાનામિ, કિત્તનાય ઇદં ફલં.
‘‘દુવે કુલે પજાયામિ, ખત્તિયે અથ બ્રાહ્મણે;
નીચે કુલે ન જાયામિ, કિત્તનાય ઇદં ફલં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;
રઞ્ઞોહં બિમ્બિસારસ્સ, પુત્તો નામેન ચાભયો.
‘‘પાપમિત્તવસં ગન્ત્વા, નિગણ્ઠેન વિમોહિતો;
પેસિતો નાટપુત્તેન, બુદ્ધસેટ્ઠમુપેચ્ચહં.
‘‘પુચ્છિત્વા ¶ નિપુણં પઞ્હં, સુત્વા બ્યાકરણુત્તમં;
પબ્બજિત્વાન નચિરં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘કિત્તયિત્વા જિનવરં, કિત્તિતો હોમિ સબ્બદા;
સુગન્ધદેહવદનો, આસિં સુખસમપ્પિતો.
‘‘તિક્ખહાસલહુપઞ્ઞો, મહાપઞ્ઞો તથેવહં;
વિચિત્તપટિભાનો ચ, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા.
‘‘અભિત્થવિત્વા પદુમુત્તરાહં, પસન્નચિત્તો અસમં સયમ્ભું;
ન ગચ્છિ કપ્પાનિ અપાયભૂમિં, સતં સહસ્સાનિ બલેન તસ્સ.
‘‘કિલેસા ¶ ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અભયો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અભયત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. લોમસકઙ્ગિયત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘તદાહં ચન્દનો ચેવ, પબ્બજિત્વાન સાસને;
આપાણકોટિકં ધમ્મં, પૂરયિત્વાન સાસને.
‘‘તતો ચુતા સન્તુસિતં, ઉપપન્ના ઉભો મયં;
તત્થ દિબ્બેહિ નચ્ચેહિ, ગીતેહિ વાદિતેહિ ચ.
‘‘રૂપાદિદસહઙ્ગેહિ, અભિભોત્વાન સેસકે;
યાવતાયું વસિત્વાન, અનુભોત્વા મહાસુખં.
‘‘તતો ચવિત્વા તિદસં, ચન્દનો ઉપપજ્જથ;
અહં કપિલવત્થુસ્મિં, અજાયિં સાકિયત્રજો.
‘‘યદા ઉદાયિત્થેરેન, અજ્ઝિટ્ઠો લોકનાયકો;
અનુકમ્પિય સક્યાનં, ઉપેસિ કપિલવ્હયં.
‘‘તદાતિમાનિનો ¶ સક્યા, ન બુદ્ધસ્સ ગુણઞ્ઞુનો;
પણમન્તિ ન સમ્બુદ્ધં, જાતિથદ્ધા અનાદરા.
‘‘તેસં ¶ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, આકાસે ચઙ્કમી જિનો;
પજ્જુન્નો વિય વસ્સિત્થ, પજ્જલિત્થ યથા સિખી.
‘‘દસ્સેત્વા રૂપમતુલં, પુન અન્તરધાયથ;
એકોપિ હુત્વા બહુધા, અહોસિ પુનરેકકો.
‘‘અન્ધકારં ¶ ¶ પકાસઞ્ચ, દસ્સયિત્વા અનેકધા;
પાટિહેરં કરિત્વાન, વિનયી ઞાતકે મુનિ.
‘‘ચાતુદ્દીપો મહામેઘો, તાવદેવ પવસ્સથ;
તદા હિ જાતકં બુદ્ધો, વેસ્સન્તરમદેસયિ.
‘‘તદા તે ખત્તિયા સબ્બે, નિહન્ત્વા જાતિજં મદં;
ઉપેસું સરણં બુદ્ધં, આહ સુદ્ધોદનો તદા.
‘‘‘ઇદં તતિયં તવ ભૂરિપઞ્ઞ, પાદાનિ વન્દામિ સમન્તચક્ખુ;
યદાભિજાતો પથવી પકમ્પયી, યદા ચ તં નજ્જહિ જમ્બુછાયા’.
‘‘તદા બુદ્ધાનુભાવં તં, દિસ્વા વિમ્હિતમાનસો;
પબ્બજિત્વાન તત્થેવ, નિવસિં માતુપૂજકો.
‘‘ચન્દનો દેવપુત્તો મં, ઉપગન્ત્વાનુપુચ્છથ;
ભદ્દેકરત્તસ્સ તદા, સઙ્ખેપવિત્થારં નયં.
‘‘ચોદિતોહં ¶ તદા તેન, ઉપેચ્ચ નરનાયકં;
ભદ્દેકરત્તં સુત્વાન, સંવિગ્ગો વનમામકો.
‘‘તદા માતરમપુચ્છિં, વને વચ્છામિ એકકો;
સુખુમાલોતિ મે માતા, વારયી તં [તે (સ્યા. પી. ક.)] તદા વચં.
‘‘કાસં [દબ્બં (સી. સ્યા. પી.)] કુસં પોટકિલં, ઉસીરં મુઞ્જપબ્બજં [મુઞ્જબબ્બજં (સી. પી.)];
ઉરસા પનુદિસ્સામિ, વિવેકમનુબ્રૂહયં.
‘‘તદા વનં પવિટ્ઠોહં, સરિત્વા જિનસાસનં;
ભદ્દેકરત્તઓવાદં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘‘અતીતં ¶ નાન્વાગમેય્ય, નપ્પટિકઙ્ખે અનાગતં;
યદતીતં પહીનં તં, અપ્પત્તઞ્ચ અનાગતં.
‘‘‘પચ્ચુપ્પન્નઞ્ચ યો ધમ્મં, તત્થ તત્થ વિપસ્સતિ;
અસંહીરં અસંકુપ્પં, તં વિદ્વા મનુબ્રૂહયે.
‘‘‘અજ્જેવ કિચ્ચમાતપ્પં, કો જઞ્ઞા મરણં સુવે;
ન હિ નો સઙ્ગરં [સઙ્કરં (ક.)] તેન, મહાસેનેન મચ્ચુના.
‘‘‘એવંવિહારિં ¶ આતાપિં, અહોરત્તમતન્દિતં;
તં વે ભદ્દેકરત્તોતિ, સન્તો આચિક્ખતે મુનિ’.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા લોમસકઙ્ગિયો [લોમસઙ્ખિયો (સ્યા. ક.)] થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
લોમસકઙ્ગિયત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. વનવચ્છત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘તદાહં પબ્બજિત્વાન, તસ્સ બુદ્ધસ્સ સાસને;
યાવજીવં ચરિત્વાન, બ્રહ્મચારં તતો ચુતો.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તતો ચુતો અરઞ્ઞમ્હિ, કપોતો આસહં તહિં;
વસતે ગુણસમ્પન્નો, ભિક્ખુ ઝાનરતો સદા.
‘‘મેત્તચિત્તો કારુણિકો, સદા પમુદિતાનનો;
ઉપેક્ખકો મહાવીરો, અપ્પમઞ્ઞાસુ કોવિદો.
‘‘વિનીવરણસઙ્કપ્પે, સબ્બસત્તહિતાસયે;
વિસટ્ઠો નચિરેનાસિં, તસ્મિં સુગતસાવકે.
‘‘ઉપેચ્ચ ¶ પાદમૂલમ્હિ, નિસિન્નસ્સ તદાસ્સમે;
કદાચિ સામિસં દેતિ, ધમ્મં દેસેસિ ચેકદા.
‘‘તદા ¶ વિપુલપેમેન, ઉપાસિત્વા જિનત્રજં;
તતો ચુતો ગતો સગ્ગં, પવાસો સઘરં યથા.
‘‘સગ્ગા ¶ ચુતો મનુસ્સેસુ, નિબ્બત્તો પુઞ્ઞકમ્મુના;
અગારં છડ્ડયિત્વાન, પબ્બજિં બહુસો અહં.
‘‘સમણો ¶ તાપસો વિપ્પો, પરિબ્બજો તથેવહં;
હુત્વા વસિં અરઞ્ઞમ્હિ, અનેકસતસો અહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, રમ્મે કપિલવત્થવે;
વચ્છગોત્તો દિજો તસ્સ, જાયાય અહમોક્કમિં.
‘‘માતુ મે દોહળો આસિ, તિરોકુચ્છિગતસ્સ મે;
જાયમાનસમીપમ્હિ, વનવાસાય નિચ્છયો.
‘‘તતો મે અજની માતા, રમણીયે વનન્તરે;
ગબ્ભતો નિક્ખમન્તં મં, કાસાયેન પટિગ્ગહું.
‘‘તતો કુમારો સિદ્ધત્થો, જાતો સક્યકુલદ્ધજો;
તસ્સ મિત્તો પિયો આસિં, સંવિસટ્ઠો સુમાનિયો.
‘‘સત્તસારેભિનિક્ખન્તે, ઓહાય વિપુલં યસં;
અહમ્પિ પબ્બજિત્વાન, હિમવન્તમુપાગમિં.
‘‘વનાલયં ભાવનીયં, કસ્સપં ધુતવાદિકં;
દિસ્વા સુત્વા જિનુપ્પાદં, ઉપેસિં નરસારથિં.
‘‘સો મે ધમ્મમદેસેસિ, સબ્બત્થં સમ્પકાસયં;
તતોહં પબ્બજિત્વાન, વનમેવ પુનાગમં [પુનાગમિં (સી. પી.), પુનોક્કમં (સ્યા.)].
‘‘તત્થાપ્પમત્તો ¶ વિહરં, છળભિઞ્ઞા અફસ્સયિં [અપસ્સયિં (સ્યા. ક.)];
અહો સુલદ્ધલાભોમ્હિ, સુમિત્તેનાનુકમ્પિતો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વનવચ્છો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
વનવચ્છત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. ચૂળસુગન્ધત્થેરઅપદાનં
‘‘ઇમમ્હિ ¶ ¶ ¶ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘અનુબ્યઞ્જનસમ્પન્નો, બાત્તિંસવરલક્ખણો;
બ્યામપ્પભાપરિવુતો, રંસિજાલસમોત્થટો.
‘‘અસ્સાસેતા યથા ચન્દો, સૂરિયોવ પભઙ્કરો;
નિબ્બાપેતા યથા મેઘો, સાગરોવ ગુણાકરો.
‘‘ધરણીરિવ સીલેન, હિમવાવ સમાધિના;
આકાસો વિય પઞ્ઞાય, અસઙ્ગો અનિલો યથા.
‘‘તદાહં ¶ બારાણસિયં, ઉપપન્નો મહાકુલે;
પહૂતધનધઞ્ઞસ્મિં, નાનારતનસઞ્ચયે.
‘‘મહતા પરિવારેન, નિસિન્નં લોકનાયકં;
ઉપેચ્ચ ધમ્મમસ્સોસિં, અમતંવ મનોહરં.
‘‘દ્વત્તિંસલક્ખણધરો, સનક્ખત્તોવ ચન્દિમા;
અનુબ્યઞ્જનસમ્પન્નો, સાલરાજાવ ફુલ્લિતો.
‘‘રંસિજાલપરિક્ખિત્તો, દિત્તોવ કનકાચલો;
બ્યામપ્પભાપરિવુતો, સતરંસી દિવાકરો.
‘‘સોણ્ણાનનો જિનવરો, સમણીવ [રમ્મણીવ (સ્યા.)] સિલુચ્ચયો;
કરુણાપુણ્ણહદયો, ગુણેન વિય સાગરો.
‘‘લોકવિસ્સુતકિત્તિ ચ, સિનેરૂવ નગુત્તમો;
યસસા વિત્થતો વીરો, આકાસસદિસો મુનિ.
‘‘અસઙ્ગચિત્તો સબ્બત્થ, અનિલો વિય નાયકો;
પતિટ્ઠા સબ્બભૂતાનં, મહીવ મુનિસત્તમો.
‘‘અનુપલિત્તો લોકેન, તોયેન પદુમં યથા;
કુવાદગચ્છદહનો, અગ્ગિખન્ધોવ સોભસિ [સોભતિ (સી.), સો વસિ (સ્યા. ક.)].
‘‘અગધો વિય સબ્બત્થ, કિલેસવિસનાસકો;
ગન્ધમાદનસેલોવ, ગુણગન્ધવિભૂસિતો.
‘‘ગુણાનં ¶ ¶ આકરો વીરો, રતનાનંવ સાગરો;
સિન્ધૂવ વનરાજીનં, કિલેસમલહારકો.
‘‘વિજયીવ ¶ ¶ મહાયોધો, મારસેનાવમદ્દનો;
ચક્કવત્તીવ સો રાજા, બોજ્ઝઙ્ગરતનિસ્સરો.
‘‘મહાભિસક્કસઙ્કાસો, દોસબ્યાધિતિકિચ્છકો;
સલ્લકત્તો યથા વેજ્જો, દિટ્ઠિગણ્ડવિફાલકો.
‘‘સો તદા લોકપજ્જોતો, સનરામરસક્કતો;
પરિસાસુ નરાદિચ્ચો, ધમ્મં દેસયતે જિનો.
‘‘દાનં દત્વા મહાભોગો, સીલેન સુગતૂપગો;
ભાવનાય ચ નિબ્બાતિ, ઇચ્ચેવમનુસાસથ.
‘‘દેસનં તં મહસ્સાદં, આદિમજ્ઝન્તસોભણં;
સુણન્તિ પરિસા સબ્બા, અમતંવ મહારસં.
‘‘સુત્વા સુમધુરં ધમ્મં, પસન્નો જિનસાસને;
સુગતં સરણં ગન્ત્વા, યાવજીવં નમસ્સહં.
‘‘મુનિનો ગન્ધકુટિયા, ઓપુઞ્જેસિં [ઉબ્બટ્ટેસિં (સ્યા.)] તદા મહિં;
ચતુજ્જાતેન ગન્ધેન, માસે અટ્ઠ દિનેસ્વહં.
‘‘પણિધાય સુગન્ધત્તં, સરીરવિસ્સગન્ધિનો [સરીરસ્સ વિગન્ધિનો (સી. સ્યા. પી.)];
તદા જિનો વિયાકાસિ, સુગન્ધતનુલાભિતં.
‘‘‘યો યં ગન્ધકુટિભૂમિં, ગન્ધેનોપુઞ્જતે સકિં;
તેન કમ્મવિપાકેન, ઉપપન્નો તહિં તહિં.
‘‘‘સુગન્ધદેહો સબ્બત્થ, ભવિસ્સતિ અયં નરો;
ગુણગન્ધયુત્તો હુત્વા, નિબ્બાયિસ્સતિનાસવો’.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતો વિપ્પકુલે અહં;
ગબ્ભં મે વસતો માતા, દેહેનાસિ સુગન્ધિતા.
‘‘યદા ¶ ચ માતુકુચ્છિમ્હા, નિક્ખમામિ તદા પુરી [પુરં (સ્યા. ક.)];
સાવત્થિસબ્બગન્ધેહિ, વાસિતા વિય વાયથ.
‘‘પુપ્ફવસ્સઞ્ચ ¶ સુરભિ, દિબ્બગન્ધં મનોરમં;
ધૂપાનિ ચ મહગ્ઘાનિ, ઉપવાયિંસુ તાવદે.
‘‘દેવા ¶ ચ સબ્બગન્ધેહિ, ધૂપપુપ્ફેહિ તં ઘરં;
વાસયિંસુ સુગન્ધેન, યસ્મિં જાતો અહં ઘરે.
‘‘યદા ચ તરુણો ભદ્દો, પઠમે યોબ્બને ઠિતો;
તદા સેલં [સેસં (સ્યા.)] સપરિસં, વિનેત્વા નરસારથિ.
‘‘તેહિ સબ્બેહિ પરિવુતો [સહિતો (સી. સ્યા. પી.)], સાવત્થિપુરમાગતો;
તદા બુદ્ધાનુભાવં તં, દિસ્વા પબ્બજિતો અહં.
‘‘સીલં સમાધિપઞ્ઞઞ્ચ, વિમુત્તિઞ્ચ અનુત્તરં;
ભાવેત્વા ચતુરો ધમ્મે, પાપુણિં આસવક્ખયં.
‘‘યદા પબ્બજિતો ચાહં, યદા ચ અરહા અહું;
નિબ્બાયિસ્સં યદા ચાહં, ગન્ધવસ્સો તદા અહુ.
‘‘સરીરગન્ધો ચ સદાતિસેતિ [સદા વાસેતિ (ક.)] મે, મહારહં ચન્દનચમ્પકુપ્પલં;
તથેવ ¶ ગન્ધે ઇતરે ચ સબ્બસો, પસય્હ વાયામિ તતો તહિં [યહિં (સ્યા.)] તહિં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ચૂળસુગન્ધો થેરો ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ;
ચૂળસુગન્ધત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
ભદ્દિયવગ્ગો પઞ્ચપઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં ¶ –
ભદ્દિયો રેવતો થેરો, મહાલાભી ચ સીવલી;
વઙ્ગીસો નન્દકો ચેવ, કાળુદાયી તથાભયો.
લોમસો વનવચ્છો ચ, સુગન્ધો ચેવ દસમો;
તીણિ ગાથાસતા તત્થ, સોળસા ચ તદુત્તરિ.
અથ ¶ વગ્ગુદ્દાનં –
કણિકારવ્હયો વગ્ગો, ફલદો તિણદાયકો;
કચ્ચાનો ભદ્દિયો વગ્ગો, ગાથાયો ગણિતા ચિમા.
નવગાથાસતાનીહ ¶ ¶ , ચતુરાસીતિયેવ ચ;
સપઞ્ઞાસં પઞ્ચસતં, અપદાના પકાસિતા.
સહ ઉદાનગાથાહિ, છસહસ્સાનિ હોન્તિમા;
દ્વેસતાનિ ચ ગાથાનં, અટ્ઠારસ તદુત્તરિ.
૫૬. યસવગ્ગો
૧. યસત્થેરઅપદાનં
‘‘મહાસમુદ્દં ¶ ¶ ઓગ્ગય્હ, ભવનં મે સુનિમ્મિતં;
સુનિમ્મિતા પોક્ખરણી, ચક્કવાકૂપકૂજિતા.
‘‘મન્દારકેહિ સઞ્છન્ના, પદુમુપ્પલકેહિ ચ;
નદી ચ સન્દતે તત્થ, સુપતિત્થા મનોરમા.
‘‘મચ્છકચ્છપસઞ્છન્ના, નાનાદિજસમોત્થટા [નાનામિગસમોત્થટા (સ્યા.)];
મયૂરકોઞ્ચાભિરુદા, કોકિલાદીહિ વગ્ગુહિ.
‘‘પારેવતા રવિહંસા, ચક્કવાકા નદીચરા;
તિત્તિરા સાળિકા ચેત્થ, પાવકા [સમ્બકા (ક.)] જીવંજીવકા.
‘‘હંસાકોઞ્ચાભિનદિતા, કોસિયા પિઙ્ગલા [પિઙ્ગલી (સી.), સિઙ્ગલી, સિઙ્ઘલી (ક.)] બહૂ;
સત્તરતનસમ્પન્ના, મણિમુત્તપવાળિકા.
‘‘સબ્બે સોણ્ણમયા રુક્ખા, નાનાખન્ધસમેરિતા;
ઉજ્જોતેન્તિ દિવારત્તિં, ભવનં સબ્બકાલિકં.
‘‘સટ્ઠિતુરિયસહસ્સાનિ, સાયં પાતો પવજ્જરે;
સોળસિત્થિસહસ્સાનિ, પરિવારેન્તિ મં સદા.
‘‘અભિનિક્ખમ્મ ભવના, સુમેધં લોકનાયકં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, વન્દયિં તં [સબ્બદસ્સિં (ક.)] મહાયસં.
‘‘સમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા, સસઙ્ઘં તં નિમન્તયિં;
અધિવાસેસિ સો ધીરો, સુમેધો લોકનાયકો.
‘‘મમ ધમ્મકથં કત્વા, ઉય્યોજેસિ મહામુનિ;
સમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા, ભવનં મે ઉપાગમિં.
‘‘આમન્તયિં પરિજનં, સબ્બે સન્નિપતું તદા;
‘પુબ્બણ્હસમયં બુદ્ધો, ભવનં આગમિસ્સતિ’.
‘‘‘લાભા ¶ અમ્હં સુલદ્ધા નો, યે વસામ તવન્તિકે;
મયમ્પિ બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ, પૂજયિસ્સામ સત્થુનો’.
‘‘અન્નં ¶ પાનં પટ્ઠપેત્વા, કાલં આરોચયિં અહં;
વસીસતસહસ્સેહિ, ઉપેસિ લોકનાયકો.
‘‘પઞ્ચઙ્ગિકેહિ તુરિયેહિ, પચ્ચુગ્ગમમકાસહં;
સબ્બસોણ્ણમયે પીઠે, નિસીદિ પુરિસુત્તમો.
‘‘ઉપરિચ્છદનં આસિ, સબ્બસોણ્ણમયં તદા;
બીજનીયો પવાયન્તિ, ભિક્ખુસઙ્ઘં અનુત્તરં.
‘‘પહૂતેનન્નપાનેન, ભિક્ખુસઙ્ઘં અતપ્પયિં;
પચ્ચેકદુસ્સયુગલે, ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સદાસહં.
‘‘યં વદેતિ સુમેધો સો, આહુતીનં પટિગ્ગહો;
ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વા, ઇમા ગાથા અભાસથ.
‘‘‘યો મં અન્નેન પાનેન, સબ્બે ઇમે ચ તપ્પયિ;
તમહં કિત્તયિસ્સામિ, સુણાથ મમ ભાસતો.
‘‘‘અટ્ઠારસે કપ્પસતે, દેવલોકે રમિસ્સતિ;
સહસ્સક્ખત્તું રાજાયં, ચક્કવત્તી ભવિસ્સતિ.
‘‘‘ઉપગચ્છતિ યં યોનિં, દેવત્તં અથ માનુસં;
સબ્બસોણ્ણમયં તસ્સ, છદનં ધારયિસ્સતિ.
‘‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, નિબ્બાયિસ્સતિનાસવો.
‘‘‘ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વા, સીહનાદં નદિસ્સતિ’;
ચિતકે છત્તં ધારેન્તિ, હેટ્ઠા છત્તમ્હિ ડય્હથ.
‘‘સામઞ્ઞં મે અનુપ્પત્તં, કિલેસા ઝાપિતા મયા;
મણ્ડપે રુક્ખમૂલે વા, સન્તાસો મે ન વિજ્જતિ.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, સબ્બદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગોવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા યસો થેરો ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
યસત્થેરસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. નદીકસ્સપત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરસ્સ ભગવતો, લોકજેટ્ઠસ્સ તાદિનો;
પિણ્ડચારં ચરન્તસ્સ, વારતો ઉત્તમં યસં;
અગ્ગફલં ગહેત્વાન, અદાસિં સત્થુનો અહં.
‘‘તેન કમ્મેન દેવિન્દો, લોકજેટ્ઠો નરાસભો;
સમ્પત્તોમ્હિ અચલં ઠાનં, હિત્વા જયપરાજયં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, અગ્ગદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા નદીકસ્સપો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
નદીકસ્સપત્થેરસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. ગયાકસ્સપત્થેરઅપદાનં
‘‘અજિનચમ્મવત્થોહં ¶ [અજિનવત્તં નિવત્તોહં (સી.)], ખારિભારધરો તદા;
ખારિકં હારયિત્વાન, કોલં અહાસિ અસ્સમં.
‘‘ભગવા તમ્હિ સમયે, એકો અદુતિયો જિનો;
મમસ્સમં ઉપાગચ્છિ, જોતેન્તો સબ્બકાલિકં.
‘‘સકં ચિત્તં પસાદેત્વા, અભિવાદેત્વાન સુબ્બતં;
ઉભો હત્થેહિ પગ્ગય્હ, કોલં બુદ્ધસ્સદાસહં.
‘‘એકતિંસે ¶ ઇતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કોલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ગયાકસ્સપો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ગયાકસ્સપત્થેરસ્સાપદાનં તતિયં.
૪. કિમિલત્થેરઅપદાનં
‘‘નિબ્બુતે કકુસન્ધમ્હિ, બ્રાહ્મણમ્હિ વુસીમતિ;
ગહેત્વા સલલં માલં, મણ્ડપં કારયિં અહં.
‘‘તાવતિંસં ગતો સન્તો, લભિમ્હ [લભામિ (ક.)] બ્યમ્હમુત્તમં;
અઞ્ઞે દેવેતિરોચામિ, પુઞ્ઞકમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘દિવા વા યદિ વા રત્તિં, ચઙ્કમન્તો ઠિતો ચહં;
છન્નો સલલપુપ્ફેહિ, પુઞ્ઞકમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા કિમિલો [કિમ્બિલો (સી.)] થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
કિમિલત્થેરસ્સાપદાનં ચતુત્થં.
૫. વજ્જીપુત્તત્થેરઅપદાનં
‘‘સહસ્સરંસી ભગવા, સયમ્ભૂ અપરાજિતો;
વિવેકા વુટ્ઠહિત્વાન, ગોચરાયાભિનિક્ખમિ.
‘‘ફલહત્થો ¶ અહં દિસ્વા, ઉપગચ્છિં નરાસભં;
પસન્નચિત્તો સુમનો, સવણ્ટં અદદિં ફલં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં ફલં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ફલદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા વજ્જીપુત્તો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
વજ્જીપુત્તત્થેરસ્સાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. ઉત્તરત્થેરઅપદાનં
‘‘સુમેધો નામ સમ્બુદ્ધો, બાત્તિંસવરલક્ખણો;
વિવેકકામો ભગવા, હિમવન્તમુપાગમિ.
‘‘અજ્ઝોગાહેત્વા હિમવન્તં, અગ્ગો કારુણિકો મુનિ;
પલ્લઙ્કં આભુજિત્વાન, નિસીદિ પુરિસુત્તમો.
‘‘વિજ્જધરો ¶ તદા આસિં, અન્તલિક્ખચરો અહં;
તિસૂલં સુગતં ગય્હ, ગચ્છામિ અમ્બરે તદા.
‘‘પબ્બતગ્ગે યથા અગ્ગિ, પુણ્ણમાયેવ ચન્દિમા;
વનં ઓભાસતે બુદ્ધો, સાલરાજાવ ફુલ્લિતો.
‘‘વનગ્ગા નિક્ખમિત્વાન, બુદ્ધરંસીભિધાવરે [બુદ્ધરંસી વિધાવરે (સી. ક.)];
નળગ્ગિવણ્ણસઙ્કાસા [નળગ્ગિવ નસઙ્કાસં (સી.)], દિસ્વા ચિત્તં પસાદયિં.
‘‘વિચિનં અદ્દસં પુપ્ફં, કણિકારં દેવગન્ધિકં;
તીણિ પુપ્ફાનિ આદાય, બુદ્ધસેટ્ઠમપૂજયિં.
‘‘બુદ્ધસ્સ આનુભાવેન, તીણિ પુપ્ફાનિ મે તદા;
ઉદ્ધં વણ્ટા અધોપત્તા, છાયં કુબ્બન્તિ સત્થુનો.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, કણિકારીતિ [કણિકારોતિ (સી.)] ઞાયતિ;
સટ્ઠિયોજનમુબ્બેધં, તિંસયોજનવિત્થતં.
‘‘સહસ્સકણ્ડં ¶ સતભેણ્ડુ, ધજાલુ હરિતામયં;
સતસહસ્સનિય્યૂહા [સતસહસ્સાનિ બ્યૂહાનિ (સી.)], બ્યમ્હે પાતુભવિંસુ [પાતુરહંસુ (સી.), પાતુરહિંસુ (ક.)] મે.
‘‘સોણ્ણમયા મણિમયા, લોહિતઙ્કમયાપિ ચ;
ફલિકાપિ ચ પલ્લઙ્કા, યેનિચ્છકા યદિચ્છકા.
‘‘મહારહઞ્ચ સયનં, તૂલિકા વિકતીયુતં;
ઉદ્ધલોમિઞ્ચ એકન્તં, બિમ્બોહનસમાયુતં.
‘‘ભવના નિક્ખમિત્વાન, ચરન્તો દેવચારિકં;
યથા ઇચ્છામિ [યથા ગચ્છામિ (સી.)] ગમનં, દેવસઙ્ઘપુરક્ખતો.
‘‘પુપ્ફસ્સ હેટ્ઠા તિટ્ઠામિ, ઉપરિચ્છદનં મમ;
સમન્તા યોજનસતં, કણિકારેહિ છાદિતં.
‘‘સટ્ઠિતુરિયસહસ્સાનિ ¶ , સાયપાતં ઉપટ્ઠહું;
પરિવારેન્તિ મં નિચ્ચં, રત્તિન્દિવમતન્દિતા.
‘‘તત્થ નચ્ચેહિ ગીતેહિ, તાલેહિ વાદિતેહિ ચ;
રમામિ ખિડ્ડા રતિયા, મોદામિ કામકામહં.
‘‘તત્થ ભુત્વા પિવિત્વા ચ, મોદામિ તિદસે તદા;
નારીગણેહિ સહિતો, મોદામિ બ્યમ્હમુત્તમે.
‘‘સતાનં પઞ્ચક્ખત્તુઞ્ચ, દેવરજ્જમકારયિં;
સતાનં તીણિક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી અહોસહં;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘ભવે ભવે સંસરન્તો, મહાભોગં લભામહં;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દુવે ભવે સંસરામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
અઞ્ઞં ગતિં ન જાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દુવે કુલે પજાયામિ [યત્થ પચ્છા પજાયામિ (સી.)], ખત્તિયે ચાપિ બ્રાહ્મણે;
નીચે કુલે ન જાયામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં, સિવિકં સન્દમાનિકં;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દાસીગણં દાસગણં, નારિયો સમલઙ્કતા;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કોસેય્યકમ્બલિયાનિ, ખોમકપ્પાસિકાનિ ચ;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘નવવત્થં ¶ નવફલં, નવગ્ગરસભોજનં;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘ઇમં ખાદ ઇમં ભુઞ્જ, ઇમમ્હિ સયને સય;
લભામિ સબ્બમેવેતં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘સબ્બત્થ પૂજિતો હોમિ, યસો અચ્ચુગ્ગતો મમ;
મહાપક્ખો [મહેસક્ખો (ક.)] સદા હોમિ, અભેજ્જપરિસો સદા;
ઞાતીનં ઉત્તમો હોમિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘સીતં ¶ ઉણ્હં ન જાનામિ, પરિળાહો ન વિજ્જતિ;
અથો ચેતસિકં દુક્ખં, હદયે મે ન વિજ્જતિ.
‘‘સુવણ્ણવણ્ણો હુત્વાન, સંસરામિ ભવાભવે;
વેવણ્ણિયં ન જાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દેવલોકા ચવિત્વાન, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
સાવત્થિયં પુરે જાતો, મહાસાલેસુ અડ્ઢકે.
‘‘પઞ્ચ કામગુણે હિત્વા, પબ્બજિં અનગારિયં;
જાતિયા સત્તવસ્સોહં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઉપસમ્પદાયી બુદ્ધો, ગુણમઞ્ઞાય ચક્ખુમા;
તરુણો પૂજનીયોહં, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘દિબ્બચક્ખુવિસુદ્ધં મે, સમાધિકુસલો અહં;
અભિઞ્ઞાપારમિપ્પત્તો, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘પટિસમ્ભિદા અનુપ્પત્તો, ઇદ્ધિપાદેસુ કોવિદો;
ધમ્મેસુ પારમિપ્પત્તો, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘તિંસકપ્પસહસ્સમ્હિ, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉત્તરો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઉત્તરત્થેરસ્સાપદાનં છટ્ઠં.
૭. અપરઉત્તરત્થેરઅપદાનં
‘‘નિબ્બુતે ¶ લોકનાથમ્હિ, સિદ્ધત્થે લોકનાયકે;
મમ ઞાતી સમાનેત્વા, ધાતુપૂજં અકાસહં.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં ધાતુમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ધાતુપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા અપરઉત્તરત્થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અપરસ્સ ઉત્તરત્થેરસ્સાપદાનં સત્તમં.
૮. ભદ્દજિત્થેરઅપદાનં
‘‘ઓગય્હ યં પોક્ખરણિં, નાનાકુઞ્જરસેવિતં;
ઉદ્ધરામિ ભિસં તત્થ, ઘાસહેતુ અહં તદા.
‘‘ભગવા તમ્હિ સમયે, પદુમુત્તરસવ્હયો;
રત્તમ્બરધરો બુદ્ધો, ગચ્છતે અનિલઞ્જસે.
‘‘ધુનન્તો પંસુકૂલાનિ, સદ્દં અસ્સોસહં તદા;
ઉદ્ધં નિજ્ઝાયમાનોહં, અદ્દસં લોકનાયકં.
‘‘તત્થેવ ઠિતકો સન્તો, આયાચિં લોકનાયકં;
મધું ભિસેહિ સહિતં, ખીરં સપ્પિં મુળાલિકં [મધું ભિસેહિ પચતિ, ખીરસપ્પિ મુલાલિભિ (ક.) ભિસદાયકત્થેરાપદાનેપિ].
‘‘પટિગ્ગણ્હાતુ મે બુદ્ધો, અનુકમ્પાય ચક્ખુમા;
તતો કારુણિકો સત્થા, ઓરોહિત્વા મહાયસો.
‘‘પટિગ્ગણ્હિ મમ ભિક્ખં, અનુકમ્પાય ચક્ખુમા;
પટિગ્ગહેત્વા સમ્બુદ્ધો, અકા મે અનુમોદનં.
‘‘‘સુખી હોતુ મહાપુઞ્ઞ, ગતિ તુય્હં સમિજ્ઝતુ;
ઇમિના ભિસદાનેન, લભસ્સુ વિપુલં સુખં’.
‘‘ઇદં ¶ વત્વાન સમ્બુદ્ધો, જલજુત્તમનામકો;
ભિક્ખમાદાય સમ્બુદ્ધો, આકાસેનાગમા જિનો.
‘‘તતો ભિસં ગહેત્વાન, અગચ્છિં મમ અસ્સમં;
ભિસં રુક્ખે લગ્ગેત્વાન, મમ દાનં અનુસ્સરિં.
‘‘મહાવાતો ¶ ઉટ્ઠહિત્વા, સઞ્ચાલેસિ વનં તદા;
આકાસો અભિનાદિત્થ, અસની ચ ફલી તદા.
‘‘તતો મે અસનીપાતો, મત્થકે નિપતી તદા;
સોહં નિસિન્નકો સન્તો, તત્થ કાલઙ્કતો અહં.
‘‘પુઞ્ઞકમ્મેન સઞ્ઞુત્તો, તુસિતં ઉપપજ્જહં;
કળેવરં મે પતિતં, દેવલોકે રમામહં.
‘‘છળસીતિસહસ્સાનિ, નારિયો સમલઙ્કતા;
સાયં પાતં ઉપટ્ઠન્તિ, ભિસદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘મનુસ્સયોનિમાગન્ત્વા, સુખિતો હોમહં તદા;
ભોગા મે ઊનતા નત્થિ, ભિસદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘અનુકમ્પિતકો તેન, દેવદેવેન તાદિના;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં ભિસં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ભિસદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ભદ્દજિત્થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ભદ્દજિત્થેરસ્સાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. સિવકત્થેરઅપદાનં
‘‘એસનાય ચરન્તસ્સ, વિપસ્સિસ્સ મહેસિનો;
રિત્તકં પત્તં દિસ્વાન, કુમ્માસં પૂરયિં અહં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં ભિક્ખમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, કુમ્માસસ્સ ઇદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા સિવકત્થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
સિવકત્થેરસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. ઉપવાનત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
જલિત્વા અગ્ગિક્ખન્ધોવ, સમ્બુદ્ધો પરિનિબ્બુતો.
‘‘મહાજના સમાગમ્મ, પૂજયિત્વા તથાગતં;
ચિતં કત્વાન સુગતં, સરીરં અભિરોપયું.
‘‘સરીરકિચ્ચં કત્વાન, ધાતું તત્થ સમાનયું;
સદેવમનુસ્સા સબ્બે, બુદ્ધથૂપં અકંસુ તે.
‘‘પઠમા કઞ્ચનમયા, દુતિયા ચ મણિમયા;
તતિયા રૂપિયમયા, ચતુત્થી ફલિકામયા.
‘‘તત્થ પઞ્ચમિકા ચેવ [તત્થ પઞ્ચમિકા ચેતિ (સી.)], લોહિતઙ્કમયા અહુ;
છટ્ઠા મસારગલ્લસ્સ, સબ્બં રતનમયૂપરિ.
‘‘જઙ્ઘા મણિમયા આસિ, વેદિકા રતનામયા;
સબ્બસોણ્ણમયો થૂપો, ઉદ્ધં યોજનમુગ્ગતો.
‘‘દેવા તત્થ સમાગન્ત્વા, એકતો મન્તયું તદા;
‘મયમ્પિ થૂપં કસ્સામ, લોકનાથસ્સ તાદિનો.
‘‘‘ધાતુ આવેણિકા નત્થિ, સરીરં એકપિણ્ડિતં;
ઇમમ્હિ બુદ્ધથૂપમ્હિ, કસ્સામ કઞ્ચુકં મયં’.
‘‘દેવા સત્તહિ રત્નેહિ, અઞ્ઞં વડ્ઢેસું યોજનં;
થૂપો દ્વિયોજનુબ્બેધો, તિમિરં બ્યપહન્તિ સો.
‘‘નાગા તત્થ સમાગન્ત્વા, એકતો મન્તયું તદા;
‘મનુસ્સા ચેવ દેવા ચ, બુદ્ધથૂપં અકંસુ તે.
‘‘‘મા ¶ નો પમત્તા અસ્સુમ્હ, અપ્પમત્તા સદેવકા;
મયમ્પિ થૂપં કસ્સામ, લોકનાથસ્સ તાદિનો’.
‘‘ઇન્દનીલં ¶ મહાનીલં, અથો જોતિરસં મણિં;
એકતો સન્નિપાતેત્વા, બુદ્ધથૂપં અછાદયું.
‘‘સબ્બં મણિમયં આસિ, યાવતા [તાવતા (ક.)] બુદ્ધચેતિયં;
તિયોજનસમુબ્બેધં, આલોકકરણં તદા.
‘‘ગરુળા ચ સમાગન્ત્વા, એકતો મન્તયું તદા;
‘મનુસ્સા દેવનાગા ચ, બુદ્ધપૂજં અકંસુ તે.
‘‘‘મા નો પમત્તા અસ્સુમ્હ, અપ્પમત્તા સદેવકા;
મયમ્પિ થૂપં કસ્સામ, લોકનાથસ્સ તાદિનો’.
‘‘સબ્બં મણિમયં થૂપં, અકરું તે ચ કઞ્ચુકં;
યોજનં તેપિ વડ્ઢેસું, આયતં બુદ્ધચેતિયં.
‘‘ચતુયોજનમુબ્બેધો, બુદ્ધથૂપો વિરોચતિ;
ઓભાસેતિ દિસા સબ્બા, સતરંસીવ ઉગ્ગતો.
‘‘કુમ્ભણ્ડા ચ સમાગન્ત્વા, એકતો મન્તયું તદા;
‘મનુસ્સા ચેવ દેવા ચ, નાગા ચ ગરુળા તથા.
‘‘‘પચ્ચેકં બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ, અકંસુ થૂપમુત્તમં;
મા નો પમત્તા અસ્સુમ્હ, અપ્પમત્તા સદેવકા.
‘‘‘મયમ્પિ થૂપં કસ્સામ, લોકનાથસ્સ તાદિનો;
રતનેહિ છાદેસ્સામ, આયતં બુદ્ધચેતિયં’.
‘‘યોજનં તેપિ વડ્ઢેસું, આયતં બુદ્ધચેતિયં;
પઞ્ચયોજનમુબ્બેધો, થૂપો ઓભાસતે તદા.
‘‘યક્ખા તત્થ સમાગન્ત્વા, એકતો મન્તયું તદા;
‘મનુસ્સા દેવનાગા ચ, ગરુળા ચ કુમ્ભણ્ડકા.
‘‘‘પચ્ચેકં બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ, અકંસુ થૂપમુત્તમં;
મા નો પમત્તા અસ્સુમ્હ, અપ્પમત્તા સદેવકા.
‘‘‘મયમ્પિ ¶ થૂપં કસ્સામ, લોકનાથસ્સ તાદિનો;
ફલિકા છાદયિસ્સામ, આયતં બુદ્ધચેતિયં’.
‘‘યોજનં તેપિ વડ્ઢેસું, આયતં બુદ્ધચેતિયં;
છયોજનિકમુબ્બેધો, થૂપો ઓભાસતે તદા.
‘‘ગન્ધબ્બા ચ સમાગન્ત્વા, એકતો મન્તયું તદા;
‘મનુજા દેવતા નાગા, કુમ્ભણ્ડા ગરુળા તથા [કુમ્ભણ્ડા ચ યક્ખા તથા (સી.)].
‘‘‘સબ્બે અકંસુ બુદ્ધથૂપં, મયમેત્થ અકારકા;
મયમ્પિ થૂપં કસ્સામ, લોકનાથસ્સ તાદિનો’.
‘‘વેદિયો ¶ સત્ત કત્વાન, ધજં છત્તં અકંસુ તે;
સબ્બસોણ્ણમયં થૂપં, ગન્ધબ્બા કારયું તદા.
‘‘સત્તયોજનમુબ્બેધો, થૂપો ઓભાસતે તદા;
રત્તિન્દિવા ન ઞાયન્તિ, આલોકો હોતિ સબ્બદા.
‘‘અભિભોન્તિ ન તસ્સાભા, ચન્દસૂરા સતારકા;
સમન્તા યોજનસતે, પદીપોપિ ન પજ્જલિ.
‘‘તેન કાલેન યે કેચિ, થૂપં પૂજેન્તિ માનુસા;
ન તે થૂપં આરુહન્તિ, અમ્બરે ઉક્ખિપન્તિ તે.
‘‘દેવેહિ ઠપિતો યક્ખો, અભિસમ્મતનામકો;
ધજં વા પુપ્ફદામં વા, અભિરોપેતિ ઉત્તરિં.
‘‘ન તે પસ્સન્તિ તં યક્ખં, દામં પસ્સન્તિ ગચ્છતો;
એવં પસ્સિત્વા ગચ્છન્તા, સબ્બે ગચ્છન્તિ સુગ્ગતિં.
‘‘વિરુદ્ધા યે પાવચને, પસન્ના યે ચ સાસને;
પાટિહીરં દટ્ઠુકામા, થૂપં પૂજેન્તિ માનુસા.
‘‘નગરે હંસવતિયા, અહોસિં ભતકો તદા;
આમોદિતં જનં દિસ્વા, એવં ચિન્તેસહં તદા.
‘‘‘ઉળારો ભગવા નેસો, યસ્સ ધાતુઘરે દિસં;
ઇમા ચ જનતા તુટ્ઠા, કારં કુબ્બં ન તપ્પરે.
‘‘‘અહમ્પિ ¶ કારં કસ્સામિ, લોકનાથસ્સ તાદિનો;
તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ભવિસ્સામિ અનાગતે’.
‘‘સુધોતં રજકેનાહં, ઉત્તરેય્યં પટં મમ;
વેળગ્ગે આલગ્ગેત્વાન, ધજં ઉક્ખિપિમમ્બરે.
‘‘અભિસમ્મતકો ગય્હ, અમ્બરે હાસિ મે ધજં;
વાતેરિતં ધજં દિસ્વા, ભિય્યો હાસં જનેસહં.
‘‘તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, સમણં ઉપસઙ્કમિં;
તં ભિક્ખું અભિવાદેત્વા, વિપાકં પુચ્છહં ધજે.
‘‘સો મે કથેસિ આનન્દી, પીતિસઞ્જનનં મમ;
‘તસ્સ ધજસ્સ વિપાકં, અનુભોસ્સસિ સબ્બદા.
‘‘‘હત્થિઅસ્સરથાપત્તી, સેના ચ ચતુરઙ્ગિની;
પરિવારેસ્સન્તિ તં નિચ્ચં, ધજદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘‘સટ્ઠિતુરિયસહસ્સાનિ, ભેરિયો સમલઙ્કતા;
પરિવારેસ્સન્તિ તં નિચ્ચં, ધજદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘‘છળસીતિસહસ્સાનિ ¶ , નારિયો સમલઙ્કતા;
વિચિત્તવત્થાભરણા, આમુક્કમણિકુણ્ડલા.
‘‘‘આળારપમ્હા હસુલા, સુસઞ્ઞા [સુત્થના (સી.) અપ. થેર ૨.૪૮.૧૯ મણિપૂજકત્થેરાપદાનેપિ] તનુમજ્ઝિમા;
પરિવારેસ્સન્તિ તં નિચ્ચં, ધજદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘‘તિંસકપ્પસહસ્સાનિ, દેવલોકે રમિસ્સસિ;
અસીતિક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જં કરિસ્સસિ.
‘‘‘સહસ્સક્ખત્તું રાજા ચ, ચક્કવત્તી ભવિસ્સતિ;
પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં.
‘‘‘કપ્પસતસહસ્સમ્હિ, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘દેવલોકા ચવિત્વાન, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
પુઞ્ઞકમ્મેન સઞ્ઞુત્તો, બ્રહ્મબન્ધુ ભવિસ્સસિ.
‘‘‘અસીતિકોટિં ¶ છડ્ડેત્વા, દાસે કમ્મકરે બહૂ;
ગોતમસ્સ ભગવતો, સાસને પબ્બજિસ્સસિ.
‘‘‘આરાધયિત્વા સમ્બુદ્ધં, ગોતમં સક્યપુઙ્ગવં;
ઉપવાનોતિ નામેન, હેસ્સસિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘સતસહસ્સે કતં કમ્મં, ફલં દસ્સેસિ મે ઇધ;
સુમુત્તો સરવેગોવ, કિલેસે ઝાપયિં [કિલેસા ઝાપિતા (સી.)] મમ.
‘‘ચક્કવત્તિસ્સ સન્તસ્સ, ચાતુદ્દીપિસ્સરસ્સ મે;
તીણિ યોજનાનિ સામન્તા, ઉસ્સીયન્તિ ધજા સદા.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ધજદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા ઉપવાનત્થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
ઉપવાનત્થેરસ્સાપદાનં દસમં.
૧૧. રટ્ઠપાલત્થેરઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરસ્સ ¶ ભગવતો, લોકજેટ્ઠસ્સ તાદિનો;
વરનાગો મયા દિન્નો, ઈસાદન્તો ઉરૂળ્હવા.
‘‘સેતચ્છત્તોપસોભિતો, સકપ્પનો [સીદબ્બનો (સી.)] સહત્થિપો;
અગ્ઘાપેત્વાન તં સબ્બં, સઙ્ઘારામં અકારયિં.
‘‘ચતુપઞ્ઞાસસહસ્સાનિ, પાસાદે કારયિં અહં;
મહોઘદાનં [મહગ્ઘઞ્ચ (સી.), મયા ભત્તં (ક.) અપ. થેર ૧.૨.૯૯] કરિત્વાન, નિય્યાદેસિં મહેસિનો.
‘‘અનુમોદિ ¶ મહાવીરો, સયમ્ભૂ અગ્ગપુગ્ગલો;
સબ્બે જને હાસયન્તો, દેસેસિ અમતં પદં.
‘‘તં મે બુદ્ધો વિયાકાસિ, જલજુત્તમનામકો;
ભિક્ખુસઙ્ઘે નિસીદિત્વા, ઇમા ગાથા અભાસથ.
‘‘‘ચતુપઞ્ઞાસસહસ્સાનિ, પાસાદે કારયી અયં;
કથયિસ્સામિ વિપાકં, સુણાથ મમ ભાસતો.
‘‘‘અટ્ઠારસસહસ્સાનિ, કૂટાગારા ભવિસ્સરે;
બ્યમ્હુત્તમમ્હિ નિબ્બત્તા, સબ્બસોણ્ણમયા ચ તે.
‘‘‘પઞ્ઞાસક્ખત્તું દેવિન્દો, દેવરજ્જં કરિસ્સતિ;
અટ્ઠપઞ્ઞાસક્ખત્તુઞ્ચ, ચક્કવત્તી ભવિસ્સતિ.
‘‘‘કપ્પસતસહસ્સમ્હિ, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘દેવલોકા ચવિત્વાન, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
અડ્ઢે કુલે મહાભોગે, નિબ્બત્તિસ્સતિ તાવદે.
‘‘‘સો પચ્છા પબ્બજિત્વાન, સુક્કમૂલેન ચોદિતો;
રટ્ઠપાલોતિ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો.
‘‘‘પધાનપહિતત્તો સો, ઉપસન્તો નિરૂપધિ;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, નિબ્બાયિસ્સતિનાસવો’.
‘‘ઉટ્ઠાય અભિનિક્ખમ્મ, જહિતા ભોગસમ્પદા;
ખેળપિણ્ડેવ ભોગમ્હિ, પેમં મય્હં ન વિજ્જતિ.
‘‘વીરિયં મે ધુરધોરય્હં, યોગક્ખેમાધિવાહનં;
ધારેમિ અન્તિમં દેહં, સમ્માસમ્બુદ્ધસાસને.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવો.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં આયસ્મા રટ્ઠપાલો થેરો ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
રટ્ઠપાલત્થેરસ્સાપદાનં એકાદસમં.
યસવગ્ગો છપઞ્ઞાસમો.
તસ્સુદ્દાનં –
યસો નદીકસ્સપો ચ, ગયાકિમિલવજ્જિનો;
દુવે ઉત્તરા ભદ્દજી, સિવકો ઉપવાહનો;
રટ્ઠપાલો એકસતં, ગાથાનં પઞ્ચનવુતિ.
થેરાપદાનં સમત્તં.
એત્તાવતા બુદ્ધાપદાનઞ્ચ પચ્ચેકાપદાનઞ્ચ થેરાપદાનઞ્ચ
સમત્તાનિ.
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
ખુદ્દકનિકાયે
થેરીઅપદાનપાળિ
૧. સુમેધાવગ્ગો
૧. સુમેધાથેરીઅપદાનં
અથ થેરિકાપદાનાનિ સુણાથ –
‘‘ભગવતિ ¶ ¶ ¶ ¶ કોણાગમને, સઙ્ઘારામમ્હિ નવનિવેસનમ્હિ [નિવેસમ્હિ (સ્યા.)];
સખિયો તિસ્સો જનિયો, વિહારદાનં અદાસિમ્હ.
‘‘દસક્ખત્તું સતક્ખત્તું, દસસતક્ખત્તું સતાનઞ્ચ સતક્ખત્તું [સતાનિ ચ સત્તક્ખત્તું (સી. ક.)];
દેવેસુ ઉપપજ્જિમ્હ, કો વાદો માનુસે ભવે.
‘‘દેવે ¶ મહિદ્ધિકા અહુમ્હ, માનુસકમ્હિ કો વાદો;
સત્તરતનમહેસી [સત્તરતનસ્સ મહેસી (સી. પી.)], ઇત્થિરતનં અહં ભવિં.
‘‘ઇધ સઞ્ચિતકુસલા [તત્થ સઞ્ચિતં કુસલં (સ્યા.)], સુસમિદ્ધકુલપ્પજા;
ધનઞ્જાની ચ ખેમા ચ, અહમ્પિ ચ તયો જના.
‘‘આરામં સુકતં કત્વા, સબ્બાવયવમણ્ડિતં;
બુદ્ધપ્પમુખસઙ્ઘસ્સ, નિય્યાદેત્વા સમોદિતા.
‘‘યત્થ ¶ યત્થૂપપજ્જામિ, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા;
દેવેસુ અગ્ગતં પત્તા, મનુસ્સેસુ તથેવ ચ.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘ઉપટ્ઠાકો ¶ મહેસિસ્સ, તદા આસિ નરિસ્સરો;
કાસિરાજા કિકી નામ, બારાણસિપુરુત્તમે.
‘‘તસ્સાસું સત્ત ધીતરો, રાજકઞ્ઞા સુખેધિતા [સુખેથિતા (સ્યા.)];
બુદ્ધોપટ્ઠાનનિરતા, બ્રહ્મચરિયં ચરિંસુ તા.
‘‘તાસં સહાયિકા હુત્વા, સીલેસુ સુસમાહિતા;
દત્વા દાનાનિ સક્કચ્ચં, અગારેવ વતં [અગારેવ વત્તં (સ્યા.)] ચરિં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસૂપગા અહં.
‘‘તતો ચુતા યામમગં [યામસગ્ગં (સ્યા.)], તતોહં તુસિતં ગતા;
તતો ચ નિમ્માનરતિં, વસવત્તિપુરં તતો.
‘‘યત્થ યત્થૂપપજ્જામિ, પુઞ્ઞકમ્મસમોહિતા;
તત્થ તત્થેવ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘તતો ¶ ચુતા મનુસ્સત્તે, રાજૂનં ચક્કવત્તિનં;
મણ્ડલીનઞ્ચ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘સમ્પત્તિમનુભોત્વાન, દેવેસુ માનુસેસુ ચ;
સબ્બત્થ સુખિતા હુત્વા, નેકજાતીસુ સંસરિં.
‘‘સો હેતુ ચ સો પભવો, તમ્મૂલં સાસને ખમં [તમ્મૂલં સા ચ સાસને ખન્તિ (સી. પી. ક.)];
પઠમં તં સમોધાનં, તં ધમ્મરતાય નિબ્બાનં [નિબ્બુતં (સ્યા.)].
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગીવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ [બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ (સી. સ્યા. ક.)] સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સુમેધા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સુમેધાથેરિયાપદાનં પઠમં.
૨. મેખલાદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘સિદ્ધત્થસ્સ ભગવતો, થૂપકારાપિકા અહું [થૂપકાર મકાસહં (સ્યા.)];
મેખલિકા મયા દિન્ના, નવકમ્માય સત્થુનો.
‘‘નિટ્ઠિતે ચ મહાથૂપે, મેખલં પુનદાસહં;
લોકનાથસ્સ મુનિનો, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં મેખલમદં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, થૂપકારસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં મેખલાદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
મેખલાદાયિકાથેરિયાપદાનં દુતિયં.
૩. મણ્ડપદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘કોણાગમનબુદ્ધસ્સ ¶ , મણ્ડપો કારિતો મયા;
ધુવં તિચીવરંદાસિં [થૂપઞ્ચ પવરમદં (સ્યા.), ધુવઞ્ચ ચીવરં અદં (પી.)], બુદ્ધસ્સ લોકબન્ધુનો.
‘‘યં યં જનપદં યામિ, નિગમે રાજધાનિયો;
સબ્બત્થ પૂજિતો હોમિ, પુઞ્ઞકમ્મસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં મણ્ડપદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
મણ્ડપદાયિકાથેરિયાપદાનં તતિયં.
૪. સઙ્કમનત્થાથેરીઅપદાનં
‘‘વિપસ્સિસ્સ ભગવતો [કોણ્ડઞ્ઞસ્સ ભગવતો (સ્યા. પી.)], લોકજેટ્ઠસ્સ તાદિનો;
રથિયં પટિપન્નસ્સ, તારયન્તસ્સ પાણિનો.
‘‘ઘરતો ¶ નિક્ખમિત્વાન, અવકુજ્જા નિપજ્જહં;
અનુકમ્પકો લોકનાથો, સિરસિ [સીસન્તે (સી. ક.)] અક્કમી મમ [તદા (સ્યા. પી.)].
‘‘અક્કમિત્વાન સિરસિ [સમ્બુદ્ધો (ક.)], અગમા લોકનાયકો;
તેન ચિત્તપ્પસાદેન, તુસિતં અગમાસહં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સઙ્કમનત્થા [સઙ્કમનદા (સ્યા.)] ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સઙ્કમનત્થાથેરિયાપદાનં ચતુત્થં.
૫. નળમાલિકાથેરીઅપદાનં
‘‘ચન્દભાગાનદીતીરે ¶ , અહોસિં કિન્નરી તદા;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, સયમ્ભું અપરાજિતં.
‘‘પસન્નચિત્તા સુમના, વેદજાતા કતઞ્જલી;
નળમાલં ગહેત્વાન, સયમ્ભું અભિપૂજયિં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા કિન્નરીદેહં, અગચ્છિં તિદસં ગતિં.
‘‘છત્તિંસદેવરાજૂનં ¶ , મહેસિત્તમકારયિં;
દસન્નં ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં;
સંવેજેત્વાન મે ચિત્તં [વેદયિત્વાન કુસલં (સ્યા.), સંવેદયિત્વા કુસલં (પી.)], પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા [ભવા સંઘાતિતા મમ (ક.)];
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પુપ્ફપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં નળમાલિકા થેરી ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
નળમાલિકાથેરિયાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. એકપિણ્ડપાતદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે બન્ધુમતિયા, બન્ધુમા નામ ખત્તિયો;
તસ્સ રઞ્ઞો અહું ભરિયા, એકજ્ઝં ચારયામહં [એકચ્ચં વાદયામહં (સ્યા.)].
‘‘રહોગતા ¶ ¶ નિસીદિત્વા, એવં ચિન્તેસહં તદા;
‘આદાય ગમનીયઞ્હિ, કુસલં નત્થિ મે કતં.
‘‘‘મહાભિતાપં ¶ કટુકં, ઘોરરૂપં સુદારુણં;
નિરયં નૂન ગચ્છામિ, એત્થ મે નત્થિ સંસયો’.
‘‘રાજાનં ઉપસઙ્કમ્મ, ઇદં વચનમબ્રવિં;
‘એકં મે સમણં દેહિ, ભોજયિસ્સામિ ખત્તિય’.
‘‘અદાસિ મે મહારાજા, સમણં ભાવિતિન્દ્રિયં;
તસ્સ પત્તં ગહેત્વાન, પરમન્નેન પૂરયિં [તપ્પયિં (સી.)].
‘‘પૂરયિત્વા ¶ પરમન્નં, ગન્ધાલેપં અકાસહં;
જાલેન પિદહિત્વાન, વત્થયુગેન [પીતચોળેન (સ્યા.), મહાનેલેન (પી.)] છાદયિં.
‘‘આરમ્મણં મમં એતં, સરામિ યાવજીવિહં;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તિંસાનં દેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
મનસા પત્થિતં મય્હં, નિબ્બત્તતિ યથિચ્છિતં [યતિચ્છકં (સ્યા.), યદિચ્છકં (પી. ક.)].
‘‘વીસાનં ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં;
ઓચિતત્તાવ [ઉપચિતત્તા (સ્યા.)] હુત્વાન, સંસરામિ ભવેસ્વહં.
‘‘સબ્બબન્ધનમુત્તાહં, અપેતા મે ઉપાદિકા;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં ¶ નાભિજાનામિ, પિણ્ડપાતસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં એકપિણ્ડપાતદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
એકપિણ્ડપાતદાયિકાથેરિયાપદાનં છટ્ઠં.
૭. કટચ્છુભિક્ખાદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘પિણ્ડચારં ¶ ચરન્તસ્સ, તિસ્સનામસ્સ સત્થુનો;
કટચ્છુભિક્ખં પગ્ગય્હ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ દાસહં.
‘‘પટિગ્ગહેત્વા ¶ સમ્બુદ્ધો, તિસ્સો લોકગ્ગનાયકો;
વીથિયા સણ્ઠિતો સત્થા, અકા મે અનુમોદનં.
‘‘‘કટચ્છુભિક્ખં ¶ દત્વાન, તાવતિંસં ગમિસ્સસિ;
છત્તિંસદેવરાજૂનં, મહેસિત્તં કરિસ્સસિ.
‘‘‘પઞ્ઞાસં ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તં કરિસ્સસિ;
મનસા પત્થિતં સબ્બં, પટિલચ્છસિ સબ્બદા.
‘‘‘સમ્પત્તિં ¶ અનુભોત્વાન, પબ્બજિસ્સસિકિઞ્ચના;
સબ્બાસવે પરિઞ્ઞાય, નિબ્બાયિસ્સસિનાસવા’.
‘‘ઇદં વત્વાન સમ્બુદ્ધો, તિસ્સો લોકગ્ગનાયકો;
નભં અબ્ભુગ્ગમી વીરો, હંસરાજાવ અમ્બરે.
‘‘સુદિન્નં મે દાનવરં [સુદિન્નમેવ મે દાનં (સ્યા.)], સુયિટ્ઠા યાગસમ્પદા;
કટચ્છુભિક્ખં દત્વાન, પત્તાહં અચલં પદં.
‘‘દ્વેનવુતે ઇતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ભિક્ખાદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં કટચ્છુભિક્ખાદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
કટચ્છુભિક્ખાદાયિકાથેરિયાપદાનં સત્તમં.
૮. સત્તુપ્પલમાલિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ અરુણવતિયા, અરુણો નામ [અરુણવા નામ (સી. પી.)] ત્તિયો;
તસ્સ રઞ્ઞો અહું ભરિયા, વારિતં વારયામહં [ચારિકં ચારયામહં (સી.), ન ગુલં પાદયામહં (સ્યા.), ન માલં પાદયામહં (પી.)].
‘‘સત્તમાલં ¶ ગહેત્વાન, ઉપ્પલા દેવગન્ધિકા;
નિસજ્જ પાસાદવરે, એવં ચિન્તેસિ તાવદે.
‘‘‘કિં ¶ મે ઇમાહિ માલાહિ, સિરસારોપિતાહિ મે;
વરં મે બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ, ઞાણમ્હિ અભિરોપિતં’.
‘‘સમ્બુદ્ધં ¶ પટિમાનેન્તી, દ્વારાસન્ને નિસીદહં;
‘યદા એહિતિ સમ્બુદ્ધો, પૂજયિસ્સં મહામુનિં’.
‘‘કકુધો વિલસન્તોવ, મિગરાજાવ કેસરી;
ભિક્ખુસઙ્ઘેન સહિતો, આગચ્છિ વીથિયા જિનો.
‘‘બુદ્ધસ્સ રંસિં દિસ્વાન, હટ્ઠા સંવિગ્ગમાનસા;
દ્વારં અવાપુરિત્વાન [અપાપુણિત્વા (સ્યા.)], બુદ્ધસેટ્ઠમપૂજયિં.
‘‘સત્ત ઉપ્પલપુપ્ફાનિ, પરિકિણ્ણાનિ [સુવિત્થિણ્ણાનિ (સ્યા.)] અમ્બરે;
છદિં કરોન્તો બુદ્ધસ્સ, મત્થકે ધારયન્તિ તે.
‘‘ઉદગ્ગચિત્તા સુમના, વેદજાતા કતઞ્જલી;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘મહાનેલસ્સ છાદનં, ધારેન્તિ મમ મુદ્ધનિ;
દિબ્બગન્ધં પવાયામિ, સત્તુપ્પલસ્સિદં ફલં.
‘‘કદાચિ નીયમાનાય, ઞાતિસઙ્ઘેન મે તદા;
યાવતા પરિસા મય્હં, મહાનેલં ધરીયતિ.
‘‘સત્તતિ દેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
સબ્બત્થ ઇસ્સરા હુત્વા, સંસરામિ ભવાભવે.
‘‘તેસટ્ઠિ ¶ ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં;
સબ્બે મમનુવત્તન્તિ, આદેય્યવચના અહું.
‘‘ઉપ્પલસ્સેવ મે વણ્ણો, ગન્ધો ચેવ પવાયતિ;
દુબ્બણ્ણિયં ન જાનામિ [દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ (સ્યા. પી.)], બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘ઇદ્ધિપાદેસુ ¶ કુસલા, બોજ્ઝઙ્ગભાવના રતા;
અભિઞ્ઞાપારમિપ્પત્તા, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘સતિપટ્ઠાનકુસલા, સમાધિઝાનગોચરા;
સમ્મપ્પધાનમનુયુત્તા, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘વીરિયં ¶ મે ધુરધોરય્હં, યોગક્ખેમાધિવાહનં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘એકતિંસે ¶ ઇતો કપ્પે, યં પુપ્ફમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સત્તુપ્પલમાલિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સત્તુપ્પલમાલિકાથેરિયાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. પઞ્ચદીપિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ હંસવતિયા, ચારિકી [ચારિનિં (સ્યા.)] આસહં તદા;
આરામેન ચ આરામં, ચરામિ કુસલત્થિકા.
‘‘કાળપક્ખમ્હિ દિવસે, અદ્દસં બોધિમુત્તમં;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, બોધિમૂલે નિસીદહં.
‘‘ગરુચિત્તં ઉપટ્ઠેત્વા, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં;
સોમનસ્સં પવેદેત્વા, એવં ચિન્તેસિ તાવદે.
‘‘‘યદિ બુદ્ધો અમિતગુણો, અસમપ્પટિપુગ્ગલો;
દસ્સેતુ પાટિહીરં મે, બોધિ ઓભાસતુ અયં’.
‘‘સહ આવજ્જિતે મય્હં, બોધિ પજ્જલિ તાવદે;
સબ્બસોણ્ણમયા આસિ, દિસા સબ્બા વિરોચતિ.
‘‘સત્તરત્તિન્દિવં ¶ [સત્તરત્તિદિવં (પી. ક.)] તત્થ, બોધિમૂલે નિસીદહં;
સત્તમે દિવસે પત્તે, દીપપૂજં અકાસહં.
‘‘આસનં પરિવારેત્વા, પઞ્ચદીપાનિ પજ્જલું;
યાવ ઉદેતિ સૂરિયો, દીપા મે પજ્જલું તદા.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, પઞ્ચદીપાતિ વુચ્ચતિ;
સટ્ઠિયોજનમુબ્બેધં [સતયોજનમુબ્બેધં (સી. સ્યા. પી.)], તિંસયોજનવિત્થતં [સટ્ઠિ… (સ્યા. પી.)].
‘‘અસઙ્ખિયાનિ ¶ દીપાનિ, પરિવારે જલન્તિ મે;
યાવતા દેવભવનં, દીપાલોકેન જોતતિ.
‘‘પરમ્મુખા ¶ નિસીદિત્વા [પુરત્થાભિમુખા સન્તિ (સ્યા.), પુરત્થાભિમુખા થિતા (પી.)], યદિ ઇચ્છામિ પસ્સિતું;
ઉદ્ધં અધો ચ તિરિયં, સબ્બં પસ્સામિ ચક્ખુના.
‘‘યાવતા અભિકઙ્ખામિ, દટ્ઠું સુગતદુગ્ગતે [સુકતદુક્કતે (પી.];
તત્થ આવરણં નત્થિ, રુક્ખેસુ પબ્બતેસુ વા.
‘‘અસીતિ દેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
સતાનં ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘યં યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
દીપસતસહસ્સાનિ, પરિવારે જલન્તિ મે.
‘‘દેવલોકા ચવિત્વાન, ઉપ્પજ્જિં માતુકુચ્છિયં;
માતુકુચ્છિગતા સન્તી [માતુકુચ્છિગતં સન્તિં (સી.)], અક્ખિ મે ન નિમીલતિ.
‘‘દીપસતસહસ્સાનિ, પુઞ્ઞકમ્મસમઙ્ગિતા;
જલન્તિ સૂતિકાગેહે [સૂતિઘરે પજ્જલન્તિ (સબ્બત્થ)], પઞ્ચદીપાનિદં ફલં.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, માનસં વિનિવત્તયિં;
અજરામતં સીતિભાવં, નિબ્બાનં ફસ્સયિં અહં.
‘‘જાતિયા સત્તવસ્સાહં, અરહત્તમપાપુણિં;
ઉપસમ્પાદયી બુદ્ધો, ગુણમઞ્ઞાય ગોતમો.
‘‘મણ્ડપે રુક્ખમૂલે વા, પાસાદેસુ ગુહાસુ વા;
સુઞ્ઞાગારે ¶ વસન્તિયા [ચ ઝાયન્તે (સી.), ચ ઝાયન્તા (પી.), પજ્ઝાયન્તા (સ્યા.)], પઞ્ચદીપા જલન્તિ મે.
‘‘દિબ્બચક્ખુ ¶ ¶ વિસુદ્ધં મે, સમાધિકુસલા અહં;
અભિઞ્ઞાપારમિપ્પત્તા, પઞ્ચદીપાનિદં ફલં.
‘‘સબ્બવોસિતવોસાના, કતકિચ્ચા અનાસવા;
પઞ્ચદીપા મહાવીર, પાદે વન્દામિ [વન્દતિ (સી. ક.)] ચક્ખુમ.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં દીપમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પઞ્ચદીપાનિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં પઞ્ચદીપિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
પઞ્ચદીપિકાથેરિયાપદાનં નવમં.
૧૦. ઉદકદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે બન્ધુમતિયા, અહોસિં ઉદહારિકા;
ઉદહારેન જીવામિ, તેન પોસેમિ દારકે.
‘‘દેય્યધમ્મો ચ મે નત્થિ, પુઞ્ઞક્ખેત્તે અનુત્તરે;
કોટ્ઠકં ઉપસઙ્કમ્મ, ઉદકં પટ્ઠપેસહં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, તાવતિંસમગચ્છહં;
તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, ઉદહારેન નિમ્મિતં.
‘‘અચ્છરાનં સહસ્સસ્સ, અહઞ્હિ પવરા તદા;
દસટ્ઠાનેહિ તા સબ્બા, અભિભોમિ સદા અહં.
‘‘પઞ્ઞાસં દેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
વીસતિચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘દુવે ભવે સંસરામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, દકદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘પબ્બતગ્ગે ¶ ¶ દુમગ્ગે વા, અન્તલિક્ખે ચ ભૂમિયં;
યદા ઉદકમિચ્છામિ, ખિપ્પં પટિલભામહં.
‘‘અવુટ્ઠિકા દિસા નત્થિ, સન્તત્તા કુથિતાપિ [સન્તત્તા કુથિતા ન ચ (સી. પી.), સન્તત્તા ખુપ્પિતા હિ મે (સ્યા.)] ચ;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, મહામેઘો પવસ્સતિ.
‘‘કદાચિ નીયમાનાય, ઞાતિસઙ્ઘેન મે તદા;
યદા ઇચ્છામહં વસ્સં, મહામેઘો અજાયથ.
‘‘ઉણ્હં વા પરિળાહો વા, સરીરે મે ન વિજ્જતિ;
કાયે ચ મે રજો નત્થિ, દકદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘વિસુદ્ધમનસા ¶ અજ્જ, અપેતમનપાપિકા;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, યં દકં અદદિં તદા;
દુગ્ગતિં ¶ નાભિજાનામિ, દકદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ઉદકદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ઉદકદાયિકાથેરિયાપદાનં દસમં.
સુમેધાવગ્ગો પઠમો.
તસ્સુદ્દાનં –
સુમેધા મેખલાદાયી, મણ્ડપં સઙ્કમં દદા;
નળમાલી પિણ્ડદદા, કટચ્છુ ઉપ્પલપ્પદા.
દીપદા દકદા ચેવ, ગાથાયો ગણિતા ઇહ;
એકગાથાસતઞ્ચેવ, તિંસતિ ચ તદુત્તરિ [સત્તરસં તદુત્તરિ (સ્યા.), સત્તાદસ તદુત્તરિં (પી.)].
૨. એકૂપોસથિકવગ્ગો
૧. એકૂપોસથિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ ¶ ¶ બન્ધુમતિયા, બન્ધુમા નામ ખત્તિયો;
દિવસે પુણ્ણમાય સો, ઉપવસિ ઉપોસથં.
‘‘અહં તેન સમયેન, કુમ્ભદાસી અહં તહિં;
દિસ્વા સરાજકં સેનં, એવાહં ચિન્તયિં તદા.
‘રાજાપિ રજ્જં છડ્ડેત્વા, ઉપવસિ ઉપોસથં;
સફલં નૂન તં કમ્મં, જનકાયો પમોદિતો’.
‘‘યોનિસો ¶ પચ્ચવેક્ખિત્વા, દુગ્ગચ્ચઞ્ચ [દુગ્ગતિઞ્ચ (સ્યા.)] દલિદ્દતં [દળિદ્દતં (સી.)];
માનસં સમ્પહંસિત્વા, ઉપવસિં ઉપોસથં.
‘‘અહં ઉપોસથં કત્વા, સમ્માસમ્બુદ્ધસાસને;
તેન કમ્મેન સુકતેન, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, ઉબ્ભયોજનમુગ્ગતં [ઉદ્ધં યોજનમુગ્ગતં (સી. સ્યા. પી.)];
કૂટાગારવરૂપેતં, મહાસનસુભૂસિતં.
‘‘અચ્છરા સતસહસ્સા, ઉપતિટ્ઠન્તિ મં સદા;
અઞ્ઞે દેવે અતિક્કમ્મ, અતિરોચામિ સબ્બદા.
‘‘ચતુસટ્ઠિ દેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
તેસટ્ઠિ ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘સુવણ્ણવણ્ણા ¶ હુત્વાન, ભવેસુ સંસરામહં;
સબ્બત્થ પવરા હોમિ, ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
‘‘હત્થિયાનં અસ્સયાનં, રથયાનઞ્ચ સીવિકં [કેવલં (સી. સ્યા. પી.)];
લભામિ સબ્બમેવેતં, ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
‘‘સોણ્ણમયં રૂપિમયં, અથોપિ ફલિકામયં;
લોહિતઙ્ગમયઞ્ચેવ, સબ્બં પટિલભામહં.
‘‘કોસેય્યકમ્બલિયાનિ ¶ , ખોમકપ્પાસિકાનિ ચ;
મહગ્ઘાનિ ચ વત્થાનિ, સબ્બં પટિલભામહં.
‘‘અન્નં ¶ પાનં ખાદનીયં, વત્થસેનાસનાનિ ચ;
સબ્બમેતં પટિલભે, ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
‘‘વરગન્ધઞ્ચ માલઞ્ચ, ચુણ્ણકઞ્ચ વિલેપનં;
સબ્બમેતં પટિલભે, ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
‘‘કૂટાગારઞ્ચ પાસાદં, મણ્ડપં હમ્મિયં ગુહં;
સબ્બમેતં પટિલભે, ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
‘‘જાતિયા સત્તવસ્સાહં, પબ્બજિં અનગારિયં;
અડ્ઢમાસે અસમ્પત્તે, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, યં કમ્મમકરિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, ઉપોસથસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં એકૂપોસથિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
એકૂપોસથિકાથેરિયાપદાનં પઠમં.
૨. સળલપુપ્ફિકાથેરીઅપદાનં
‘‘ચન્દભાગાનદીતીરે, અહોસિં કિન્નરી તદા;
અદ્દસાહં દેવદેવં, ચઙ્કમન્તં નરાસભં.
‘‘ઓચિનિત્વાન સળલં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સદાસહં;
ઉપસિઙ્ઘિ મહાવીરો, સળલં દેવગન્ધિકં.
‘‘પટિગ્ગહેત્વા ¶ સમ્બુદ્ધો, વિપસ્સી લોકનાયકો;
ઉપસિઙ્ઘિ મહાવીરો, પેક્ખમાનાય મે તદા.
‘‘અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વાન, વન્દિત્વા દ્વિપદુત્તમં [દિપદુત્તમં (સી. સ્યા. પી.)];
સકં ચિત્તં પસાદેત્વા, તતો પબ્બતમારુહિં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, યં પુપ્ફમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, બુદ્ધપૂજાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સળલપુપ્ફિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સળલપુપ્ફિકાથેરિયાપદાનં દુતિયં.
૩. મોદકદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે બન્ધુમતિયા, કુમ્ભદાસી અહોસહં;
મમ ભાગં ગહેત્વાન, ગચ્છં ઉદકહારિકા [ઉદકહારિકં (સી.), ઉદકહારિકે (સ્યા.)].
‘‘પન્થમ્હિ સમણં દિસ્વા, સન્તચિત્તં સમાહતં;
પસન્નચિત્તા સુમના, મોદકે તીણિદાસહં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
એકનવુતિકપ્પાનિ [એકૂનતિંસકપ્પાનિ (સ્યા.)], વિનિપાતં નગચ્છહં.
‘‘સમ્પત્તિ તં [સમ્પત્તિઞ્ચ (સ્યા.), સમ્પત્તિકં (ક.)] કરિત્વાન, સબ્બં અનુભવિં અહં;
મોદકે તીણિ દત્વાન, પત્તાહં અચલં પદં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં મોદકદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
મોદકદાયિકાથેરિયાપદાનં તતિયં.
૪. એકાસનદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ હંસવતિયા, અહોસિં બાલિકા [માલિકા (સ્યા. પી.)] તદા;
માતા ચ મે પિતા ચેવ, કમ્મન્તં અગમંસુ તે.
‘‘મજ્ઝન્હિકમ્હિ સૂરિયે, અદ્દસં સમણં અહં;
વીથિયા અનુગચ્છન્તં, આસનં પઞ્ઞપેસહં.
‘‘ગોનકાવિકતિકાહિ [ગોનકચિત્તકાદીહિ (સી.)], પઞ્ઞપેત્વા મમાસનં;
પસન્નચિત્તા સુમના, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘સન્તત્તા કુથિતા ભૂમિ, સૂરો મજ્ઝન્હિકે ઠિતો;
માલુતા ચ ન વાયન્તિ, કાલો ચેવેત્થ મેહિતિ [ચેત્થ ઉપટ્ઠિતો (સી.), ચેવત્થં એતિ તં (પી.)].
‘‘‘પઞ્ઞત્તમાસનમિદં, તવત્થાય મહામુનિ;
અનુકમ્પં ઉપાદાય, નિસીદ મમ આસને’.
‘‘નિસીદિ તત્થ સમણો, સુદન્તો સુદ્ધમાનસો;
તસ્સ પત્તં ગહેત્વાન, યથારન્ધં અદાસહં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, આસનેન સુનિમ્મિતં;
સટ્ઠિયોજનમુબ્બેધં, તિંસયોજનવિત્થતં.
‘‘સોણ્ણમયા ¶ મણિમયા, અથોપિ ફલિકામયા;
લોહિતઙ્ગમયા ચેવ, પલ્લઙ્કા વિવિધા મમ.
‘‘તૂલિકા વિકતિકાહિ, કટ્ટિસ્સચિત્તકાહિ ચ;
ઉદ્દએકન્તલોમી ચ, પલ્લઙ્કા મે સુસણ્ઠિતા [સુસન્થતા (સી.)].
‘‘યદા ¶ ઇચ્છામિ ગમનં, હાસખિડ્ડસમપ્પિતા;
સહ પલ્લઙ્કસેટ્ઠેન, ગચ્છામિ મમ પત્થિતં.
‘‘અસીતિ દેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
સત્તતિ ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘ભવાભવે ¶ સંસરન્તી, મહાભોગં લભામહં;
ભોગે મે ઊનતા નત્થિ, એકાસનસ્સિદં ફલં [એકાસનફલં ઇદં (સબ્બત્થ) એવમુપરિપિ].
‘‘દુવે ભવે સંસરામિ, દેવત્તે અથ માનુસે;
અઞ્ઞે ભવે ન જાનામિ, એકાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘દુવે કુલે પજાયામિ, ખત્તિયે ચાપિ બ્રાહ્મણે;
ઉચ્ચાકુલીના [ઉચ્ચાકુલિકા (સ્યા. પી. ક.)] સબ્બત્થ, એકાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘દોમનસ્સં ન જાનામિ, ચિત્તસન્તાપનં મમ;
વેવણ્ણિયં ન જાનામિ, એકાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘ધાતિયો ¶ મં ઉપટ્ઠન્તિ, ખુજ્જા ચેલાપિકા [ખેલાપિકા (સી.), ચેલાવિકા (પી.)] બહૂ;
અઙ્કેન અઙ્કં ગચ્છામિ, એકાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘અઞ્ઞા ન્હાપેન્તિ ભોજેન્તિ, અઞ્ઞા રમેન્તિ મં સદા;
અઞ્ઞા ગન્ધં વિલિમ્પન્તિ, એકાસનસ્સિદં ફલં [અઞ્ઞા મમેવ ન્હાપેન્તિ, અઞ્ઞા ભોજેન્તિ ભોજનં; અઞ્ઞા મં અલઙ્કરોન્તિ, અઞ્ઞા રમેન્તિ મં સદ્ધા; (સ્યા.)].
‘‘મણ્ડપે રુક્ખમૂલે વા, સુઞ્ઞાગારે વસન્તિયા;
મમ સઙ્કપ્પમઞ્ઞાય, પલ્લઙ્કો ઉપતિટ્ઠતિ.
‘‘અયં પચ્છિમકો મય્હં, ચરિમો વત્તતે ભવો;
અજ્જાપિ રજ્જં છડ્ડેત્વા, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, એકાસનસ્સિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં એકાસનદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
એકાસનદાયિકાથેરિયાપદાનં ચતુત્થં.
૫. પઞ્ચદીપદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે ¶ ¶ ¶ ¶ હંસવતિયા, ચારિકી [ચારિકા (સી. સ્યા.)] આસહં તદા;
આરામેન ચ આરામં [આરામેન વિહારેન (સ્યા. પી.)], ચરામિ કુસલત્થિકા.
‘‘કાળપક્ખમ્હિ દિવસે, અદ્દસં બોધિમુત્તમં;
તત્થ ચિત્તં પસાદેત્વા, બોધિમૂલે નિસીદહં.
‘‘ગરુચિત્તં ઉપટ્ઠેત્વા, સિરે કત્વાન અઞ્જલિં;
સોમનસ્સં પવેદેત્વા, એવં ચિન્તેસિ તાવદે.
‘‘‘યદિ બુદ્ધો અમિતગુણો, અસમપ્પટિપુગ્ગલો;
દસ્સેતુ પાટિહીરં મે, બોધિ ઓભાસતુ અયં’.
‘‘સહ આવજ્જિતે મય્હં, બોધિ પજ્જલિ તાવદે;
સબ્બસોણ્ણમયા આસિ, દિસા સબ્બા વિરોચતિ.
‘‘સત્તરત્તિન્દિવં તત્થ, બોધિમૂલે નિસીદહં;
સત્તમે દિવસે પત્તે, દીપપૂજં અકાસહં.
‘‘આસનં પરિવારેત્વા, પઞ્ચ દીપાનિ પજ્જલું;
યાવ ઉદેતિ સૂરિયો, દીપા મે પજ્જલું તદા.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તત્થ મે સુકતં બ્યમ્હં, પઞ્ચદીપાતિ વુચ્ચતિ;
સટ્ઠિયોજનમુબ્બેધં, તિંસયોજનવિત્થતં.
‘‘અસઙ્ખિયાનિ ¶ દીપાનિ, પરિવારે જલિંસુ મે;
યાવતા દેવભવનં, દીપાલોકેન જોતતિ.
‘‘પરમ્મુખા [પુબ્બમુખા (સ્યા.)] નિસીદિત્વા, યદિ ઇચ્છામિ પસ્સિતું;
ઉદ્ધં અધો ચ તિરિયં, સબ્બં પસ્સામિ ચક્ખુના.
‘‘યાવતા અભિકઙ્ખામિ, દટ્ઠું સુગતદુગ્ગતે [સુકતદુક્કટે (પી.)];
તત્થ આવરણં નત્થિ, રુક્ખેસુ પબ્બતેસુ વા.
‘‘અસીતિ દેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
સતાનં ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘યં ¶ ¶ ¶ યં યોનુપપજ્જામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
દીપસતસહસ્સાનિ, પરિવારે જલન્તિ મે.
‘‘દેવલોકા ચવિત્વાન, ઉપ્પજ્જિં માતુકુચ્છિયં;
માતુકુચ્છિગતા સન્તી, અક્ખિ મે ન નિમીલતિ.
‘‘દીપસતસહસ્સાનિ, પુઞ્ઞકમ્મસમઙ્ગિતા;
જલન્તિ સૂતિકાગેહે, પઞ્ચદીપાનિદં ફલં.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, માનસં વિનિવત્તયિં;
અજરામતં સીતિભાવં, નિબ્બાનં ફસ્સયિં અહં.
‘‘જાતિયા સત્તવસ્સાહં, અરહત્તમપાપુણિં;
ઉપસમ્પાદયી બુદ્ધો, ગુણમઞ્ઞાય ગોતમો.
‘‘મણ્ડપે રુક્ખમૂલે વા, સુઞ્ઞાગારે વસન્તિયા;
સદા પજ્જલતે દીપં, પઞ્ચદીપાનિદં ફલં.
‘‘દિબ્બચક્ખુ વિસુદ્ધં ¶ મે, સમાધિકુસલા અહં;
અભિઞ્ઞાપારમિપ્પત્તા, પઞ્ચદીપાનિદં ફલં.
‘‘સબ્બવોસિતવોસાના, કતકિચ્ચા અનાસવા;
પઞ્ચદીપા મહાવીર, પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, યં દીપમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પઞ્ચદીપાનિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં પઞ્ચદીપદાયિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
પઞ્ચદીપદાયિકાથેરિયાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. નળમાલિકાથેરીઅપદાનં
‘‘ચન્દભાગાનદીતીરે ¶ , અહોસિં કિન્નરી તદા;
અદ્દસં વિરજં બુદ્ધં, સયમ્ભું અપરાજિતં.
‘‘પસન્નચિત્તા ¶ ¶ સુમના, વેદજાતા કતઞ્જલી;
નળમાલં ગહેત્વાન, સયમ્ભું અભિપૂજયિં.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા કિન્નરીદેહં [માનસં દેહં (સી. પી. ક.) સુમેધાવગ્ગેપિ], તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘છત્તિંસદેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
મનસા પત્થિતં મય્હં, નિબ્બત્તતિ યથિચ્છિતં.
‘‘દસન્નં ચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં;
ઓચિતત્તાવ [સુચિતત્તાવ (પી.)] હુત્વાન, સંસરામિ ભવેસ્વહં.
‘‘કુસલં વિજ્જતે મય્હં, પબ્બજિં અનગારિયં;
પૂજારહા અહં અજ્જ, સક્યપુત્તસ્સ સાસને.
‘‘વિસુદ્ધમનસા અજ્જ, અપેતમનપાપિકા;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘ચતુન્નવુતિતો કપ્પે, યં બુદ્ધમભિપૂજયિં;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, નળમાલાયિદં ફલં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં નળમાલિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
નળમાલિકાથેરિયાપદાનં છટ્ઠં.
૭. મહાપજાપતિગોતમીથેરીઅપદાનં
‘‘એકદા ¶ ¶ લોકપજ્જોતો, વેસાલિયં મહાવને;
કૂટાગારે સુસાલાયં, વસતે નરસારથિ.
‘‘તદા જિનસ્સ માતુચ્છા, મહાગોતમિ ભિક્ખુની;
તહિં કતે [તહિંયેવ (સ્યા.)] પુરે રમ્મે, વસી ભિક્ખુનુપસ્સયે.
‘‘ભિક્ખુનીહિ ¶ વિમુત્તાહિ, સતેહિ સહ પઞ્ચહિ;
રહોગતાય તસ્સેવં, ચિતસ્સાસિ [ચિત્તસ્સાપિ (સ્યા.)] વિતક્કિતં.
‘‘બુદ્ધસ્સ પરિનિબ્બાનં, સાવકગ્ગયુગસ્સ વા;
રાહુલાનન્દનન્દાનં, નાહં લચ્છામિ પસ્સિતું.
‘‘બુદ્ધસ્સ પરિનિબ્બાના, સાવકગ્ગયુગસ્સ વા;
મહાકસ્સપનન્દાનં, આનન્દરાહુલાન ચ.
‘‘પટિકચ્ચાયુસઙ્ખારં [પટિગચ્ચાયુસઙ્ખારે (સી.)] ¶ , ઓસજ્જિત્વાન નિબ્બુતિં;
ગચ્છેય્યં લોકનાથેન, અનુઞ્ઞાતા મહેસિના.
‘‘તથા પઞ્ચસતાનમ્પિ, ભિક્ખુનીનં વિતક્કિતં;
આસિ ખેમાદિકાનમ્પિ, એતદેવ વિતક્કિતં.
‘‘ભૂમિચાલો તદા આસિ, નાદિતા દેવદુન્દુભી;
ઉપસ્સયાધિવત્થાયો, દેવતા સોકપીળિતા.
‘‘વિલપન્તા સુકરુણં [સકરુણં (સી. સ્યા. પી.)], તત્થસ્સૂનિ પવત્તયું;
મિત્તા [સબ્બા (સ્યા. પી.)] ભિક્ખુનિયો તાહિ, ઉપગન્ત્વાન ગોતમિં.
‘‘નિપચ્ચ સિરસા પાદે, ઇદં વચનમબ્રવું;
‘તત્થ તોયલવાસિત્તા, મયમય્યે રહોગતા.
‘‘‘સા ¶ ચલા ચલિતા ભૂમિ, નાદિતા દેવદુન્દુભી;
પરિદેવા ચ સુય્યન્તે, કિમત્થં નૂન ગોતમી’.
‘‘તદા અવોચ સા સબ્બં, યથાપરિવિતક્કિતં;
તાયોપિ સબ્બા આહંસુ, યથાપરિવિતક્કિતં.
‘‘‘યદિ તે રુચિતં અય્યે, નિબ્બાનં પરમં સિવં;
નિબ્બાયિસ્સામ સબ્બાપિ, બુદ્ધાનુઞ્ઞાય સુબ્બતે.
‘‘‘મયં ¶ સહાવ નિક્ખન્તા, ઘરાપિ ચ ભવાપિ ચ;
સહાયેવ ગમિસ્સામ, નિબ્બાનં પદમુત્તમં’.
‘‘‘નિબ્બાનાય વજન્તીનં, કિં વક્ખામી’તિ સા વદં;
સહ સબ્બાહિ નિગ્ગઞ્છિ, ભિક્ખુનીનિલયા તદા.
‘‘ઉપસ્સયે ¶ યાધિવત્થા, દેવતા તા ખમન્તુ મે;
ભિક્ખુનીનિલયસ્સેદં, પચ્છિમં દસ્સનં મમ.
‘‘ન જરા મચ્ચુ વા યત્થ, અપ્પિયેહિ સમાગમો;
પિયેહિ ન વિયોગોત્થિ, તં વજિસ્સં [તં વજ્જિયં (સ્યા.)] અસઙ્ખતં.
‘‘અવીતરાગા તં સુત્વા, વચનં સુગતોરસા;
સોકટ્ટા પરિદેવિંસુ, અહો નો અપ્પપુઞ્ઞતા.
‘‘ભિક્ખુનીનિલયો ¶ સુઞ્ઞો, ભૂતો તાહિ વિના અયં;
પભાતે વિય તારાયો, ન દિસ્સન્તિ જિનોરસા.
‘‘નિબ્બાનં ગોતમી યાતિ, સતેહિ સહ પઞ્ચહિ;
નદીસતેહિવ સહ, ગઙ્ગા પઞ્ચહિ સાગરં.
‘‘રથિયાય ¶ વજન્તિયો [વજન્તિં તં (સી.), વજન્તિ તં (સ્યા.), વજન્તાનં (પી.)], દિસ્વા સદ્ધા ઉપાસિકા;
ઘરા નિક્ખમ્મ પાદેસુ, નિપચ્ચ ઇદમબ્રવું.
‘‘‘પસીદસ્સુ મહાભોગે, અનાથાયો વિહાય નો;
તયા ન યુત્તા [યુત્તં (સી. સ્યા. પી.)] નિબ્બાતું, ઇચ્છટ્ટા વિલપિંસુ તા’.
‘‘તાસં સોકપહાનત્થં, અવોચ મધુરં ગિરં;
‘રુદિતેન અલં પુત્તા, હાસકાલોયમજ્જ વો.
‘‘‘પરિઞ્ઞાતં મયા દુક્ખં, દુક્ખહેતુ વિવજ્જિતો;
નિરોધો મે સચ્છિકતો, મગ્ગો ચાપિ સુભાવિતો.
પઠમં ભાણવારં.
‘‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
‘‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતા, અગારસ્માનગારિયં;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો.
‘‘‘બુદ્ધો ¶ તસ્સ ચ સદ્ધમ્મો, અનૂનો યાવ તિટ્ઠતિ;
નિબ્બાતું તાવ કાલો મે, મા મં સોચથ પુત્તિકા.
‘‘‘કોણ્ડઞ્ઞાનન્દનન્દાદી ¶ , તિટ્ઠન્તિ રાહુલો જિનો;
સુખિતો સહિતો સઙ્ઘો, હતદબ્બા ચ તિત્થિયા.
‘‘‘ઓક્કાકવંસસ્સ યસો, ઉસ્સિતો મારમદ્દનો;
નનુ સમ્પતિ કાલો મે, નિબ્બાનત્થાય પુત્તિકા.
‘‘‘ચિરપ્પભુતિ ¶ યં મય્હં, પત્થિતં અજ્જ સિજ્ઝતે;
આનન્દભેરિકાલોયં, કિં વો અસ્સૂહિ પુત્તિકા.
‘‘‘સચે મયિ દયા અત્થિ, યદિ ચત્થિ કતઞ્ઞુતા;
સદ્ધમ્મટ્ઠિતિયા સબ્બા, કરોથ વીરિયં દળ્હં.
‘‘‘થીનં અદાસિ પબ્બજ્જં, સમ્બુદ્ધો યાચિતો મયા;
તસ્મા યથાહં નન્દિસ્સં, તથા તમનુતિટ્ઠથ’.
‘‘તા એવમનુસાસિત્વા, ભિક્ખુનીહિ પુરક્ખતા;
ઉપેચ્ચ બુદ્ધં વન્દિત્વા, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘અહં ¶ સુગત તે માતા, ત્વઞ્ચ વીર પિતા મમ;
સદ્ધમ્મસુખદ [સદ્ધમ્મસુખદો (સી. સ્યા. પી.)] નાથ, તયા જાતામ્હિ ગોતમ.
‘‘‘સંવદ્ધિતોયં સુગત, રૂપકાયો મયા તવ;
અનિન્દિતો [આનન્દિયો (સ્યા.), અનિન્દિયો (પી.)] ધમ્મકાયો [ધમ્મતનુ (સી. પી. ક.)], મમ સંવદ્ધિતો તયા.
‘‘‘મુહુત્તં તણ્હાસમણં, ખીરં ત્વં પાયિતો મયા;
તયાહં સન્તમચ્ચન્તં, ધમ્મખીરઞ્હિ [ધમ્મખીરમ્પિ (સ્યા., ક.)] પાયિતા.
‘‘‘બન્ધનારક્ખને મય્હં, અણણો [અનણો (સી. સ્યા. પી.)] ત્વં મહામુને;
પુત્તકામા થિયો યાચં, લભન્તિ તાદિસં સુતં.
‘‘‘મન્ધાતાદિનરિન્દાનં, યા માતા સા ભવણ્ણવે;
નિમુગ્ગાહં તયા પુત્ત, તારિતા ભવસાગરા.
‘‘‘રઞ્ઞો માતા મહેસીતિ, સુલભં નામમિત્થિનં;
બુદ્ધમાતાતિ યં નામં, એતં પરમદુલ્લભં.
‘‘‘તઞ્ચ ¶ લદ્ધં મહાવીર, પણિધાનં મમં તયા;
અણુકં વા મહન્તં વા, તં સબ્બં પૂરિતં મયા.
‘‘‘પરિનિબ્બાતુમિચ્છામિ ¶ ¶ , વિહાયેમં કળેવરં;
અનુજાનાહિ મે વીર, દુક્ખન્તકર નાયક.
‘‘‘ચક્કઙ્કુસધજાકિણ્ણે, પાદે કમલકોમલે;
પસારેહિ પણામં તે, કરિસ્સં પુત્તઉત્તમે [પુત્તપેમસા (સી. પી.), પુત્તપેમહં (સ્યા.)].
‘‘‘સુવણ્ણરાસિસઙ્કાસં, સરીરં કુરુ પાકટં;
કત્વા દેહં સુદિટ્ઠં તે, સન્તિં ગચ્છામિ નાયક’.
‘‘દ્વત્તિંસલક્ખણૂપેતં, સુપ્પભાલઙ્કતં તનું;
સઞ્ઝાઘનાવ બાલક્કં, માતુચ્છં દસ્સયી જિનો.
‘‘ફુલ્લારવિન્દસંકાસે, તરુણાદિચ્ચસપ્પભે;
ચક્કઙ્કિતે પાદતલે, તતો સા સિરસા પતિ.
‘‘‘પણમામિ નરાદિચ્ચ, આદિચ્ચકુલકેતુકં;
પચ્છિમે મરણે મય્હં [સરણં મય્હં (સ્યા.)], ન તં ઇક્ખામહં પુનો.
‘‘‘ઇત્થિયો ¶ નામ લોકગ્ગ, સબ્બદોસાકરા મતા;
યદિ કો ચત્થિ દોસો મે, ખમસ્સુ કરુણાકર.
‘‘‘ઇત્થિકાનઞ્ચ પબ્બજ્જં, હં તં યાચિં પુનપ્પુનં;
તત્થ ચે અત્થિ દોસો મે, તં ખમસ્સુ નરાસભ.
‘‘‘મયા ભિક્ખુનિયો વીર, તવાનુઞ્ઞાય સાસિતા;
તત્ર ચે અત્થિ દુન્નીતં, તં ખમસ્સુ ખમાધિપ [ખમાધિતિ (સ્યા.), ખમાપિતો (ક.)].
‘‘‘અક્ખન્તે ¶ નામ ખન્તબ્બં, કિં ભવે ગુણભૂસને;
કિમુત્તરં તે વક્ખામિ, નિબ્બાનાય વજન્તિયા.
‘‘‘સુદ્ધે અનૂને મમ ભિક્ખુસઙ્ઘે, લોકા ઇતો નિસ્સરિતું ખમન્તે;
પભાતકાલે બ્યસનઙ્ગતાનં, દિસ્વાન નિય્યાતિવ ચન્દલેખા’.
‘‘‘તદેતરા ભિક્ખુનિયો જિનગ્ગં, તારાવ ચન્દાનુગતા સુમેરું;
પદક્ખિણં કચ્ચ નિપચ્ચ પાદે, ઠિતા મુખન્તં સમુદિક્ખમાના.
‘‘‘ન ¶ તિત્તિપુબ્બં તવ દસ્સનેન, ચક્ખું ન સોતં તવ ભાસિતેન;
ચિત્તં મમં કેવલમેકમેવ, પપ્પુય્ય તં ધમ્મરસેન તિત્તિ.
‘‘‘નદતો પરિસાયં તે, વાદિતબ્બપહારિનો;
યે તે દક્ખન્તિ વદનં, ધઞ્ઞા તે નરપુઙ્ગવ.
‘‘‘દીઘઙ્ગુલી ¶ તમ્બનખે, સુભે આયતપણ્હિકે;
યે પાદે પણમિસ્સન્તિ [પણમાયન્તિ (સ્યા.)], તેપિ ધઞ્ઞા ગુણન્ધર.
‘‘‘મધુરાનિ ¶ પહટ્ઠાનિ, દોસગ્ઘાનિ હિતાનિ ચ;
યે તે વાક્યાનિ સુય્યન્તિ, તેપિ ધઞ્ઞા નરુત્તમ.
‘‘‘ધઞ્ઞાહં ¶ તે મહાવીર, પાદપૂજનતપ્પરા [માનપૂજનતપ્પરા (ક.)];
તિણ્ણસંસારકન્તારા, સુવાક્યેન સિરીમતો’.
‘‘તતો સા અનુસાવેત્વા [અનુમાને ત્વા (ક.)], ભિક્ખુસઙ્ઘમ્પિ સુબ્બતા;
રાહુલાનન્દનન્દે ચ, વન્દિત્વા ઇદમબ્રવિ.
‘‘‘આસીવિસાલયસમે, રોગાવાસે કળેવરે;
નિબ્બિન્દા દુક્ખસઙ્ઘાટે, જરામરણગોચરે.
‘‘‘નાનાકલિમલાકિણ્ણે [નાનાકુણપમલાકિણ્ણે (સ્યા.), નાનાકાળમલાકિણ્ણે (ક.)], પરાયત્તે નિરીહકે;
તેન નિબ્બાતુમિચ્છામિ, અનુમઞ્ઞથ પુત્તકા’.
‘‘નન્દો રાહુલભદ્દો ચ, વીતસોકા નિરાસવા;
ઠિતાચલટ્ઠિતિ થિરા, ધમ્મતમનુચિન્તયું.
‘‘‘ધિરત્થુ સઙ્ખતં લોલં, અસારં કદલૂપમં;
માયામરીચિસદિસં, ઇતરં અનવટ્ઠિતં.
‘‘‘યત્થ નામ જિનસ્સાયં, માતુચ્છા બુદ્ધપોસિકા;
ગોતમી નિધનં યાતિ, અનિચ્ચં સબ્બસઙ્ખતં’.
‘‘આનન્દો ચ તદા સેખો, સોકટ્ટો [કનિટ્ઠો (સ્યા.)] જિનવચ્છલો;
તત્થસ્સૂનિ કરોન્તો સો, કરુણં પરિદેવતિ.
‘‘હા સન્તિં [ભાસન્તી (સ્યા.)] ગોતમી યાતિ, નૂન બુદ્ધોપિ નિબ્બુતિં;
ગચ્છતિ ન ચિરેનેવ, અગ્ગિરિવ નિરિન્ધનો.
‘‘એવં ¶ વિલાપમાનં તં, આનન્દં આહ ગોતમી;
સુતસાગરગમ્ભીર ¶ , બુદ્ધોપટ્ઠાનતપ્પર.
‘‘‘ન યુત્તં સોચિતું પુત્ત, હાસકાલે ઉપટ્ઠિતે;
તયા મે સરણં પુત્ત, નિબ્બાનં તમુપાગતં.
‘‘‘તયા તાત સમજ્ઝિટ્ઠો, પબ્બજ્જં અનુજાનિ નો;
મા પુત્ત વિમનો હોહિ, સફલો તે પરિસ્સમો.
‘‘‘યં ¶ ¶ ન દિટ્ઠં પુરાણેહિ, તિત્થિકાચરિયેહિપિ;
તં પદં સુકુમારીહિ, સત્તવસ્સાહિ વેદિતં.
‘‘‘બુદ્ધસાસનપાલેત, પચ્છિમં દસ્સનં તવ;
તત્થ ગચ્છામહં પુત્ત, ગતો યત્થ ન દિસ્સતે.
‘‘‘કદાચિ ધમ્મં દેસેન્તો, ખિપી લોકગ્ગનાયકો;
તદાહં આસીસવાચં, અવોચં અનુકમ્પિકા.
‘‘‘ચિરં જીવ મહાવીર, કપ્પં તિટ્ઠ મહામુને;
સબ્બલોકસ્સ અત્થાય, ભવસ્સુ અજરામરો.
‘‘‘તં તથાવાદિનિં બુદ્ધો, મમં સો એતદબ્રવિ;
‘ન હેવં વન્દિયા બુદ્ધા, યથા વન્દસિ ગોતમી.
‘‘‘કથં ચરહિ સબ્બઞ્ઞૂ, વન્દિતબ્બા તથાગતા;
કથં અવન્દિયા બુદ્ધા, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતો.
‘‘‘આરદ્ધવીરિયે પહિતત્તે, નિચ્ચં દળ્હપરક્કમે;
સમગ્ગે સાવકે પસ્સ, એતં બુદ્ધાનવન્દનં.
‘‘‘તતો ઉપસ્સયં ગન્ત્વા, એકિકાહં વિચિન્તયિં;
સમગ્ગપરિસં નાથો, રોધેસિ તિભવન્તગો.
‘‘‘હન્દાહં ¶ પરિનિબ્બિસ્સં, મા વિપત્તિતમદ્દસં;
એવાહં ચિન્તયિત્વાન, દિસ્વાન ઇસિસત્તમં.
‘‘‘પરિનિબ્બાનકાલં મે, આરોચેસિં [આરોચેમિ (સ્યા.)] વિનાયકં;
તતો સો સમનુઞ્ઞાસિ, કાલં જાનાહિ ગોતમી.
‘‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘‘થીનં ધમ્માભિસમયે, યે બાલા વિમતિં ગતા;
તેસં દિટ્ઠિપ્પહાનત્થં, ઇદ્ધિં દસ્સેહિ ગોતમી’.
‘‘તદા નિપચ્ચ સમ્બુદ્ધં, ઉપ્પતિત્વાન અમ્બરં;
ઇદ્ધી અનેકા દસ્સેસિ, બુદ્ધાનુઞ્ઞાય ગોતમી.
‘‘એકિકા બહુધા આસિ, બહુકા ચેતિકા તથા;
આવિભાવં તિરોભાવં, તિરોકુટ્ટં [તિરોકુડ્ડં (સ્યા.)] તિરોનગં.
‘‘અસજ્જમાના ¶ ¶ અગમા, ભૂમિયમ્પિ નિમુજ્જથ;
અભિજ્જમાને ઉદકે, અગઞ્છિ મહિયા યથા.
‘‘સકુણીવ તથાકાસે, પલ્લઙ્કેન કમી તદા;
વસં વત્તેસિ કાયેન, યાવ બ્રહ્મનિવેસનં.
‘‘સિનેરું ¶ દણ્ડં કત્વાન, છત્તં કત્વા મહામહિં;
સમૂલં પરિવત્તેત્વા, ધારયં ચઙ્કમી નભે.
‘‘છસ્સૂરોદયકાલેવ, લોકઞ્ચાકાસિ ધૂમિકં;
યુગન્તે વિય લોકં સા, જાલામાલાકુલં અકા.
‘‘મુચલિન્દં મહાસેલં, મેરુમૂલનદન્તરે [મેરુમન્દારદદ્દરે (સી. પી.), મેરું મન્દારદન્તરે (સ્યા.)];
સાસપારિવ સબ્બાનિ, એકેનગ્ગહિ મુટ્ઠિના.
‘‘અઙ્ગુલગ્ગેન છાદેસિ, ભાકરં સનિસાકરં;
ચન્દસૂરસહસ્સાનિ, આવેળમિવ ધારયિ.
‘‘ચતુસાગરતોયાનિ, ધારયી એકપાણિના;
યુગન્તજલદાકારં, મહાવસ્સં પવસ્સથ.
‘‘ચક્કવત્તિં સપરિસં, માપયી સા નભત્તલે;
ગરુળં દ્વિરદં સીહં, વિનદન્તં પદસ્સયિ.
‘‘એકિકા અભિનિમ્મિત્વા, અપ્પમેય્યં ભિક્ખુનીગણં;
પુન અન્તરધાપેત્વા, એકિકા મુનિમબ્રવિ.
‘‘‘માતુચ્છા ¶ તે મહાવીર, તવ સાસનકારિકા;
અનુપ્પત્તા સકં અત્થં, પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ’.
‘‘દસ્સેત્વા વિવિધા ઇદ્ધી, ઓરોહિત્વા નભત્તલા;
વન્દિત્વા લોકપજ્જોતં, એકમન્તં નિસીદિ સા.
‘‘સા વીસવસ્સસતિકા, જાતિયાહં મહામુને;
અલમેત્તાવતા વીર, નિબ્બાયિસ્સામિ નાયક.
‘‘તદાતિવિમ્હિતા ¶ સબ્બા, પરિસા સા કતઞ્જલી;
અવોચય્યે કથં આસિ, અતુલિદ્ધિપરક્કમા.
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં ¶ હંસવતિયં, જાતામચ્ચકુલે અહું;
સબ્બોપકારસમ્પન્ને, ઇદ્ધે ફીતે મહદ્ધને.
‘‘કદાચિ પિતુના સદ્ધિં, દાસિગણપુરક્ખતા;
મહતા પરિવારેન, તં ઉપેચ્ચ નરાસભં.
‘‘વાસવં વિય વસ્સન્તં, ધમ્મમેઘં અનાસવં [પવસ્સયં (ક.)];
સરદાદિચ્ચસદિસં, રંસિજાલસમુજ્જલં [રંસિમાલાકુલં જિનં (સી. સ્યા.), રંસિજાલાકુલં જિનં (પી.)].
‘‘દિસ્વા ચિત્તં પસાદેત્વા, સુત્વા ચસ્સ સુભાસિતં;
માતુચ્છં ભિક્ખુનિં અગ્ગે, ઠપેન્તં નરનાયકં.
‘‘સુત્વા દત્વા મહાદાનં, સત્તાહં તસ્સ તાદિનો;
સસઙ્ઘસ્સ નરગ્ગસ્સ, પચ્ચયાનિ બહૂનિ ચ.
‘‘નિપચ્ચ પાદમૂલમ્હિ, તં ઠાનમભિપત્થયિં;
તતો મહાપરિસતિં, અવોચ ઇસિસત્તમો.
‘‘‘યા સસઙ્ઘં અભોજેસિ, સત્તાહં લોકનાયકં;
તમહં કિત્તયિસ્સામિ, સુણાથ મમ ભાસતો.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ¶ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
ગોતમી નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા.
‘‘‘તસ્સ બુદ્ધસ્સ માતુચ્છા, જીવિતાપાદિકા [જીવિતપાલિકા (સ્યા.)] અયં;
રત્તઞ્ઞૂનઞ્ચ અગ્ગત્તં, ભિક્ખુનીનં લભિસ્સતિ’.
‘‘તં સુત્વાન પમોદિત્વા [તં સુત્વાહં પમુદિતા (સી. સ્યા. પી.)], યાવજીવં તદા જિનં;
પચ્ચયેહિ ઉપટ્ઠિત્વા, તતો કાલઙ્કતા અહં.
‘‘તાવતિંસેસુ દેવેસુ, સબ્બકામસમિદ્ધિસુ;
નિબ્બત્તા દસહઙ્ગેહિ, અઞ્ઞે અભિભવિં અહં.
‘‘રૂપસદ્દેહિ ગન્ધેહિ, રસેહિ ફુસનેહિ ચ;
આયુનાપિ ચ વણ્ણેન, સુખેન યસસાપિ ચ.
‘‘તથેવાધિપતેય્યેન, અધિગય્હ વિરોચહં;
અહોસિં અમરિન્દસ્સ, મહેસી દયિતા તહિં.
‘‘સંસારે ¶ ¶ સંસરન્તીહં, કમ્મવાયુસમેરિતા;
કાસિસ્સ રઞ્ઞો વિસયે, અજાયિં દાસગામકે.
‘‘પઞ્ચદાસસતાનૂના, નિવસન્તિ તહિં તદા;
સબ્બેસં તત્થ યો જેટ્ઠો, તસ્સ જાયા અહોસહં.
‘‘સયમ્ભુનો પઞ્ચસતા, ગામં પિણ્ડાય પાવિસું;
તે દિસ્વાન અહં તુટ્ઠા, સહ સબ્બાહિ ઇત્થિભિ [ઞાતિભિ (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘પૂગા હુત્વાવ સબ્બાયો [કત્વા પઞ્ચસતકુટી (સી. સ્યા.)], ચતુમાસે ઉપટ્ઠહું [ઉપટ્ઠિય (સી. સ્યા. પી.)];
તિચીવરાનિ દત્વાન, સંસરિમ્હ [પસન્નામ્હ (સ્યા.)] સસામિકા.
‘‘તતો ¶ ચુતા સબ્બાપિ તા, તાવતિંસગતા મયં;
પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતા દેવદહે પુરે.
‘‘પિતા અઞ્જનસક્કો મે, માતા મમ સુલક્ખણા;
તતો કપિલવત્થુસ્મિં, સુદ્ધોદનઘરં ગતા.
‘‘સેસા [સબ્બા (સ્યા.)] સક્યકુલે જાતા, સક્યાનં ઘરમાગમું;
અહં વિસિટ્ઠા સબ્બાસં, જિનસ્સાપાદિકા અહું.
‘‘મમ ¶ પુત્તોભિનિક્ખમ્મ [સ મે પુત્તો… (સ્યા.)], બુદ્ધો આસિ વિનાયકો;
પચ્છાહં પબ્બજિત્વાન, સતેહિ સહ પઞ્ચહિ.
‘‘સાકિયાનીહિ ધીરાહિ, સહ સન્તિસુખં ફુસિં;
યે તદા પુબ્બજાતિયં, અમ્હાકં આસુ સામિનો.
‘‘સહપુઞ્ઞસ્સ કત્તારો, મહાસમયકારકા;
ફુસિંસુ અરહત્તં તે, સુગતેનાનુકમ્પિતા.
‘‘તદેતરા ભિક્ખુનિયો, આરુહિંસુ નભત્તલં;
સંગતા [ખગતા (સી.)] વિય તારાયો, વિરોચિંસુ મહિદ્ધિકા.
‘‘ઇદ્ધી અનેકા દસ્સેસું, પિળન્ધવિકતિં યથા;
કમ્મારો કનકસ્સેવ, કમ્મઞ્ઞસ્સ સુસિક્ખિતો [પુણ્ણકમ્મેસુ સિક્ખિતા (સ્યા.)].
‘‘દસ્સેત્વા પાટિહીરાનિ, વિચિત્તાનિ [વિવિધાનિ (સ્યા.)] બહૂનિ ચ;
તોસેત્વા વાદિપવરં, મુનિં સપરિસં તદા.
‘‘ઓરોહિત્વાન ગગના, વન્દિત્વા ઇસિસત્તમં;
અનુઞ્ઞાતા નરગ્ગેન, યથાઠાને નિસીદિસું.
‘‘‘અહોનુકમ્પિકા ¶ અમ્હં, સબ્બાસં ચિર ગોતમી;
વાસિતા તવ પુઞ્ઞેહિ, પત્તા નો આસવક્ખયં.
‘‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા અમ્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગીવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામ અનાસવા.
‘‘‘સ્વાગતં વત નો આસિ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમ મહામુને.
‘‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘‘અત્થે ¶ ધમ્મે ચ નેરુત્તે, પટિભાને [પટિભાણે (સી. સ્યા.)] ચ વિજ્જતિ;
ઞાણં અમ્હં મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘‘અસ્માભિ પરિચિણ્ણોસિ, મેત્તચિત્તાહિ નાયક;
અનુજાનાહિ સબ્બાસં [સબ્બાયો (સ્યા. પી.)], નિબ્બાનાય મહામુને’.
‘‘નિબ્બાયિસ્સામ ઇચ્ચેવં, કિં વક્ખામિ વદન્તિયો;
યસ્સ દાનિ ચ વો કાલં, મઞ્ઞથાતિ જિનોબ્રવિ.
‘‘ગોતમીઆદિકા તાયો, તદા ભિક્ખુનિયો જિનં;
વન્દિત્વા આસના તમ્હા, વુટ્ઠાય અગમિંસુ તા.
‘‘મહતા ¶ જનકાયેન, સહ લોકગ્ગનાયકો;
અનુસંયાયી સો [અનુસંસાવયી (સ્યા. ક.)] વીરો, માતુચ્છં યાવકોટ્ઠકં.
‘‘તદા નિપતિ પાદેસુ, ગોતમી લોકબન્ધુનો;
સહેવ તાહિ સબ્બાહિ, પચ્છિમં પાદવન્દનં.
‘‘‘ઇદં પચ્છિમકં મય્હં, લોકનાથસ્સ દસ્સનં;
ન પુનો અમતાકારં, પસ્સિસ્સામિ મુખં તવ.
‘‘‘ન ચ મે વન્દનં [વદનં (ક.)] વીર, તવ પાદે સુકોમલે;
સમ્ફુસિસ્સતિ લોકગ્ગ, અજ્જ ગચ્છામિ નિબ્બુતિં’.
‘‘રૂપેન ¶ કિં તવાનેન, દિટ્ઠે ધમ્મે યથાતથે;
સબ્બં સઙ્ખતમેવેતં, અનસ્સાસિકમિત્તરં.
‘‘સા સહ તાહિ ગન્ત્વાન, ભિક્ખુનુપસ્સયં સકં;
અડ્ઢપલ્લઙ્કમાભુજ્જ, નિસીદિ પરમાસને.
‘‘તદા ઉપાસિકા તત્થ, બુદ્ધસાસનવચ્છલા;
તસ્સા પવત્તિં સુત્વાન, ઉપેસું પાદવન્દિકા.
‘‘કરેહિ ઉરં પહન્તા, છિન્નમૂલા યથા લતા;
રોદન્તા કરુણં રવં, સોકટ્ટા ભૂમિપાતિતા.
‘‘મા ¶ નો સરણદે નાથે, વિહાય ગમિ નિબ્બુતિં;
નિપતિત્વાન યાચામ, સબ્બાયો સિરસા મયં.
‘‘યા ¶ પધાનતમા તાસં, સદ્ધા પઞ્ઞા ઉપાસિકા;
તસ્સા સીસં પમજ્જન્તી, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘અલં ¶ પુત્તા વિસાદેન, મારપાસાનુવત્તિના;
અનિચ્ચં સઙ્ખતં સબ્બં, વિયોગન્તં ચલાચલં’.
‘‘તતો સા તા વિસજ્જિત્વા, પઠમં ઝાનમુત્તમં;
દુતિયઞ્ચ તતિયઞ્ચ, સમાપજ્જિ ચતુત્થકં.
‘‘આકાસાયતનઞ્ચેવ, વિઞ્ઞાણાયતનં તથા;
આકિઞ્ચં નેવસઞ્ઞઞ્ચ, સમાપજ્જિ યથાક્કમં.
‘‘પટિલોમેન ઝાનાનિ, સમાપજ્જિત્થ ગોતમી;
યાવતા પઠમં ઝાનં, તતો યાવચતુત્થકં.
‘‘તતો વુટ્ઠાય નિબ્બાયિ, દીપચ્ચીવ નિરાસવા [નિરાસના (સી. પી.)];
ભૂમિચાલો મહા આસિ, નભસા વિજ્જુતા પતિ.
‘‘પનાદિતા દુન્દુભિયો, પરિદેવિંસુ દેવતા;
પુપ્ફવુટ્ઠી ચ ગગના, અભિવસ્સથ મેદનિં.
‘‘કમ્પિતો મેરુરાજાપિ, રઙ્ગમજ્ઝે યથા નટો;
સોકેન ચાતિદીનોવ વિરવો આસિ સાગરો.
‘‘દેવા નાગાસુરા બ્રહ્મા, સંવિગ્ગાહિંસુ તઙ્ખણે;
‘અનિચ્ચા વત સઙ્ખારા, યથાયં વિલયં ગતા’.
‘‘યા ¶ ચે મં પરિવારિંસુ, સત્થુ સાસનકારિકા;
તાયોપિ અનુપાદાના, દીપચ્ચિ વિય [દીપસિખા વિય (સ્યા.)] નિબ્બુતા.
‘‘હા યોગા વિપ્પયોગન્તા, હાનિચ્ચં સબ્બસઙ્ખતં;
હા જીવિતં વિનાસન્તં, ઇચ્ચાસિ પરિદેવના.
‘‘તતો ¶ દેવા ચ બ્રહ્મા ચ, લોકધમ્માનુવત્તનં;
કાલાનુરૂપં કુબ્બન્તિ, ઉપેત્વા ઇસિસત્તમં.
‘‘તદા ¶ આમન્તયી સત્થા, આનન્દં સુતસાગરં [સુતિસાગરં (સી. સ્યા. પી.)];
‘ગચ્છાનન્દ નિવેદેહિ, ભિક્ખૂનં માતુ નિબ્બુતિં’.
‘‘તદાનન્દો ¶ નિરાનન્દો, અસ્સુના પુણ્ણલોચનો;
ગગ્ગરેન સરેનાહ, ‘સમાગચ્છન્તુ ભિક્ખવો.
‘‘‘પુબ્બદક્ખિણપચ્છાસુ, ઉત્તરાય ચ સન્તિકે;
સુણન્તુ ભાસિતં મય્હં, ભિક્ખવો સુગતોરસા.
‘‘‘યા વડ્ઢયિ પયત્તેન, સરીરં પચ્છિમં મુને;
સા ગોતમી ગતા સન્તિં, તારાવ સૂરિયોદયે.
‘‘‘બુદ્ધમાતાતિ પઞ્ઞત્તિં [સઞ્ઞત્તિં (સ્યા.)], ઠપયિત્વા ગતાસમં;
ન યત્થ પઞ્ચનેત્તોપિ, ગતિં [ગતં (સી. પી.), તત્થ (સ્યા.)] દક્ખતિ નાયકો.
‘‘‘યસ્સત્થિ સુગતે સદ્ધા, યો ચ પિયો મહામુને;
બુદ્ધમાતુસ્સ [બુદ્ધમાતરિ (સી.), બુદ્ધસ્સ માતુ (સ્યા.)] સક્કારં, કરોતુ સુગતોરસો’.
‘‘સુદૂરટ્ઠાપિ તં સુત્વા, સીઘમાગચ્છુ ભિક્ખવો;
કેચિ બુદ્ધાનુભાવેન, કેચિ ઇદ્ધીસુ કોવિદા.
‘‘કૂટાગારવરે રમ્મે, સબ્બસોણ્ણમયે સુભે;
મઞ્ચકં સમારોપેસું, યત્થ સુત્તાસિ ગોતમી.
‘‘ચત્તારો લોકપાલા તે, અંસેહિ સમધારયું;
સેસા સક્કાદિકા દેવા, કૂટાગારે સમગ્ગહું.
‘‘કૂટાગારાનિ ¶ સબ્બાનિ, આસું પઞ્ચસતાનિપિ;
સરદાદિચ્ચવણ્ણાનિ, વિસ્સકમ્મકતાનિ હિ.
‘‘સબ્બા તાપિ ભિક્ખુનિયો, આસું મઞ્ચેસુ સાયિતા;
દેવાનં ખન્ધમારુળ્હા, નિય્યન્તિ અનુપુબ્બસો.
‘‘સબ્બસો ¶ છાદિતં આસિ, વિતાનેન નભત્તલં;
સતારા ચન્દસૂરા ચ, લઞ્છિતા કનકામયા.
‘‘પટાકા ¶ ઉસ્સિતાનેકા, વિતતા પુપ્ફકઞ્ચુકા;
ઓગતાકાસપદુમા [ઓગતાકાસધૂમાવ (પી.)], મહિયા પુપ્ફમુગ્ગતં.
‘‘દસ્સન્તિ ચન્દસૂરિયા, પજ્જલન્તિ ચ તારકા;
મજ્ઝં ગતોપિ ચાદિચ્ચો, ન તાપેસિ સસી યથા.
‘‘દેવા ¶ દિબ્બેહિ ગન્ધેહિ, માલેહિ સુરભીહિ ચ;
વાદિતેહિ ચ નચ્ચેહિ, સઙ્ગીતીહિ ચ પૂજયું.
‘‘નાગાસુરા ચ બ્રહ્માનો, યથાસત્તિ યથાબલં;
પૂજયિંસુ ચ નિય્યન્તિં, નિબ્બુતં બુદ્ધમાતરં.
‘‘સબ્બાયો પુરતો નીતા, નિબ્બુતા સુગતોરસા;
ગોતમી નિય્યતે પચ્છા, સક્કતા બુદ્ધપોસિકા.
‘‘પુરતો દેવમનુજા, સનાગાસુરબ્રહ્મકા;
પચ્છા સસાવકો બુદ્ધો, પૂજત્થં યાતિ માતુયા.
‘‘બુદ્ધસ્સ પરિનિબ્બાનં, નેદિસં આસિ યાદિસં;
ગોતમીપરિનિબ્બાનં, અતેવચ્છરિયં [અતીવચ્છરિયં (સબ્બત્થ) મોગલ્લાનબ્યાકરણં ઓલોકેતબ્બં] અહુ.
‘‘બુદ્ધો ¶ બુદ્ધસ્સ નિબ્બાને [ન બુદ્ધો બુદ્ધનિબ્બાને (સ્યા. પી.)], નોપટિયાદિ [નોપદિસ્સતિ (સી. પી.), સારિપુત્તાદિ (સ્યા.)] ભિક્ખવો;
બુદ્ધો ગોતમિનિબ્બાને, સારિપુત્તાદિકા તથા [યથા (સ્યા.)].
‘‘ચિતકાનિ કરિત્વાન, સબ્બગન્ધમયાનિ તે;
ગન્ધચુણ્ણપકિણ્ણાનિ, ઝાપયિંસુ ચ તા તહિં.
‘‘સેસભાગાનિ ડય્હિંસુ, અટ્ઠી સેસાનિ સબ્બસો;
આનન્દો ચ તદાવોચ, સંવેગજનકં વચો.
‘‘‘ગોતમી નિધનં યાતા, ડય્હઞ્ચસ્સા સરીરકં;
સઙ્કેતં બુદ્ધનિબ્બાનં, ન ચિરેન ભવિસ્સતિ’.
‘‘તતો ગોતમિધાતૂનિ, તસ્સા પત્તગતાનિ સો;
ઉપનામેસિ નાથસ્સ, આનન્દો બુદ્ધચોદિતો.
‘‘પાણિના તાનિ પગ્ગય્હ, અવોચ ઇસિસત્તમો;
‘મહતો સારવન્તસ્સ, યથા રુક્ખસ્સ તિટ્ઠતો.
‘‘‘યો ¶ ¶ સો મહત્તરો ખન્ધો, પલુજ્જેય્ય અનિચ્ચતા;
તથા ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ, ગોતમી પરિનિબ્બુતા.
‘‘‘અહો અચ્છરિયં મય્હં [આનન્દ પસ્સ બુદ્ધસ્સ (સ્યા.)], નિબ્બુતાયપિ માતુયા;
સરીરમત્તસેસાય, નત્થિ સોકપરિદ્દવો [ન સોકપરિદેવના (સ્યા.)].
‘‘‘ન ¶ સોચિયા પરેસં સા, તિણ્ણસંસારસાગરા;
પરિવજ્જિતસન્તાપા, સીતિભૂતા સુનિબ્બુતા.
‘‘‘પણ્ડિતાસિ મહાપઞ્ઞા, પુથુપઞ્ઞા તથેવ ચ;
રત્તઞ્ઞૂ ભિક્ખુનીનં સા, એવં ધારેથ ભિક્ખવો.
‘‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી આસિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી આસિ ચ ગોતમી.
‘‘‘પુબ્બેનિવાસમઞ્ઞાસિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ તસ્સા પુનબ્ભવો.
‘‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
પરિસુદ્ધં અહુ ઞાણં, તસ્મા સોચનિયા ન સા.
‘‘‘અયોઘનહતસ્સેવ, જલતો જાતવેદસ્સ;
અનુપુબ્બૂપસન્તસ્સ, યથા ન ઞાયતે ગતિ.
‘‘‘એવં સમ્મા વિમુત્તાનં, કામબન્ધોઘતારિનં;
પઞ્ઞાપેતું ગતિ નત્થિ, પત્તાનં અચલં સુખં.
‘‘‘અત્તદીપા તતો હોથ, સતિપટ્ઠાનગોચરા;
ભાવેત્વા સત્તબોજ્ઝઙ્ગે, દુક્ખસ્સન્તં કરિસ્સથ’’’.
ઇત્થં સુદં મહાપજાપતિગોતમી ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
મહાપજાપતિગોતમીથેરિયાપદાનં સત્તમં.
૮. ખેમાથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં ¶ ¶ હંસવતિયં, જાતા સેટ્ઠિકુલે અહું [અહુ (સ્યા.)];
નાનારતનપજ્જોતે, મહાસુખસમપ્પિતા.
‘‘ઉપેત્વા ¶ તં મહાવીરં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં;
તતો જાતપ્પસાદાહં, ઉપેમિ સરણં જિનં.
‘‘માતરં ¶ પિતરં ચાહં, આયાચિત્વા વિનાયકં;
નિમન્તયિત્વા સત્તાહં, ભોજયિં સહસાવકં.
‘‘અતિક્કન્તે ચ સત્તાહે, મહાપઞ્ઞાનમુત્તમં;
ભિક્ખુનિં એતદગ્ગમ્હિ, ઠપેસિ નરસારથિ.
‘‘તં સુત્વા મુદિતા હુત્વા, પુનો તસ્સ મહેસિનો;
કારં કત્વાન તં ઠાનં, પણિપચ્ચ પણીદહિં.
‘‘તતો મમ જિનો [મં સ જિનો (સ્યા.)] આહ, ‘સિજ્ઝતં પણિધી તવ;
સસઙ્ઘે મે કતં કારં, અપ્પમેય્યફલં તયા.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
એતદગ્ગમનુપ્પત્તા, ખેમા નામ ભવિસ્સતિ’.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસૂપગા અહં.
‘‘તતો ચુતા યામમગં, તતોહં તુસિતં ગતા;
તતો ચ નિમ્માનરતિં, વસવત્તિપુરં તતો.
‘‘યત્થ ¶ યત્થૂપપજ્જામિ, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા;
તત્થ તત્થેવ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘તતો ચુતા મનુસ્સત્તે, રાજૂનં ચક્કવત્તિનં;
મણ્ડલીનઞ્ચ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘સમ્પત્તિં અનુભોત્વાન, દેવેસુ મનુજેસુ ચ;
સબ્બત્થ સુખિતા હુત્વા, નેકકપ્પેસુ સંસરિં.
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, વિપસ્સી લોકનાયકો;
ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો [ચારુનયનો (સી. પી.)], સબ્બધમ્મવિપસ્સકો.
‘‘તમહં ¶ ¶ લોકનાયકં, ઉપેત્વા નરસારથિં;
ધમ્મં ભણિતં સુત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘દસવસ્સસહસ્સાનિ ¶ , તસ્સ વીરસ્સ સાસને;
બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વાન, યુત્તયોગા બહુસ્સુતા.
‘‘પચ્ચયાકારકુસલા, ચતુસચ્ચવિસારદા;
નિપુણા ચિત્તકથિકા, સત્થુસાસનકારિકા.
‘‘તતો ચુતાહં તુસિતં, ઉપપન્ના યસસ્સિની;
અભિભોમિ તહિં અઞ્ઞે, બ્રહ્મચારીફલેનહં.
‘‘યત્થ યત્થૂપપન્નાહં, મહાભોગા મહદ્ધના;
મેધાવિની સીલવતી [રૂપવતી (સી. સ્યા. પી.)], વિનીતપરિસાપિ ચ.
‘‘ભવામિ તેન કમ્મેન, યોગેન જિનસાસને;
સબ્બા સમ્પત્તિયો મય્હં, સુલભા મનસો પિયા.
‘‘યોપિ ¶ મે ભવતે ભત્તા, યત્થ યત્થ ગતાયપિ;
વિમાનેતિ ન મં કોચિ, પટિપત્તિબલેન મે.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
નામેન કોણાગમનો, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘તદા હિ બારાણસિયં, સુસમિદ્ધકુલપ્પજા [સુસમિદ્ધિ… (સ્યા.)];
ધનઞ્જાની સુમેધા ચ, અહમ્પિ ચ તયો જના.
‘‘સઙ્ઘારામમદાસિમ્હ, દાનસહાયિકા પુરે [નેકે સહસ્સિકે મુને (સ્યા.), દાનં સહસ્સિકં મુને (પી.)];
સઙ્ઘસ્સ ચ વિહારમ્પિ [સસંઘસ્સ વિહારં હિ (સ્યા. પી.)], ઉદ્દિસ્સ કારિકા [દાયિકા (પી.)] મયં.
‘‘તતો ચુતા મયં સબ્બા, તાવતિંસૂપગા અહું;
યસસા અગ્ગતં પત્તા, મનુસ્સેસુ તથેવ ચ.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘ઉપટ્ઠાકો મહેસિસ્સ, તદા આસિ નરિસ્સરો;
કાસિરાજા કિકી નામ, બારાણસિપુરુત્તમે.
‘‘તસ્સાસિં ¶ જેટ્ઠિકા ધીતા, સમણી ઇતિ વિસ્સુતા;
ધમ્મં સુત્વા જિનગ્ગસ્સ, પબ્બજ્જં સમરોચયિં.
‘‘અનુજાનિ ¶ ¶ ન નો તાતો, અગારેવ તદા મયં;
વીસવસ્સસહસ્સાનિ, વિચરિમ્હ અતન્દિતા.
‘‘કોમારિબ્રહ્મચરિયં, રાજકઞ્ઞા સુખેધિતા;
બુદ્ધોપટ્ઠાનનિરતા, મુદિતા સત્ત ધીતરો.
‘‘સમણી ¶ સમણગુત્તા ચ, ભિક્ખુની ભિક્ખુદાયિકા;
ધમ્મા ચેવ સુધમ્મા ચ, સત્તમી સઙ્ઘદાયિકા.
‘‘અહં ઉપ્પલવણ્ણા ચ, પટાચારા ચ કુણ્ડલા;
કિસાગોતમી ધમ્મદિન્ના, વિસાખા હોતિ સત્તમી.
‘‘કદાચિ સો નરાદિચ્ચો, ધમ્મં દેસેસિ અબ્ભુતં;
મહાનિદાનસુત્તન્તં, સુત્વા તં પરિયાપુણિં.
‘‘તેહિ કમ્મેહિ સુકતેહિ, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, સાકલાય પુરુત્તમે;
રઞ્ઞો મદ્દસ્સ ધીતામ્હિ, મનાપા દયિતા પિયા.
‘‘સહ મે જાતમત્તમ્હિ, ખેમં તમ્હિ પુરે અહુ;
તતો ખેમાતિ નામં મે, ગુણતો ઉપપજ્જથ.
‘‘યદાહં યોબ્બનં પત્તા, રૂપલાવઞ્ઞભૂસિતા [રૂપવણ્ણવિભૂસિતા (સ્યા.), રૂપવન્તા વિભૂસિતા (પી.), રૂપવિલાસભૂસિતા (ક.)];
તદા અદાસિ મં તાતો, બિમ્બિસારસ્સ રાજિનો.
‘‘તસ્સાહં સુપ્પિયા આસિં, રૂપકે લાયને રતા;
રૂપાનં દોસવાદીતિ, ન ઉપેસિં મહાદયં.
‘‘બિમ્બિસારો તદા રાજા, મમાનુગ્ગહબુદ્ધિયા;
વણ્ણયિત્વા વેળુવનં, ગાયકે ગાપયી મમં.
‘‘રમ્મં વેળુવનં યેન, ન દિટ્ઠં સુગતાલયં;
ન તેન નન્દનં દિટ્ઠં, ઇતિ મઞ્ઞામસે મયં.
‘‘યેન ¶ ¶ વેળુવનં દિટ્ઠં, નરનન્દનનન્દનં;
સુદિટ્ઠં નન્દનં તેન, અમરિન્દસુનન્દનં.
‘‘વિહાય ¶ નન્દનં દેવા, ઓતરિત્વા મહીતલં [મહીતલે (સ્યા. પી.)];
રમ્મં વેળુવનં દિસ્વા, ન તપ્પન્તિ સુવિમ્હિતા.
‘‘રાજપુઞ્ઞેન ¶ નિબ્બત્તં, બુદ્ધપુઞ્ઞેન ભૂસિતં;
કો વત્તા તસ્સ નિસ્સેસં, વનસ્સ ગુણસઞ્ચયં.
‘‘તં સુત્વા વનસમિદ્ધં, મમ સોતમનોહરં;
દટ્ઠુકામા તમુય્યાનં, રઞ્ઞો આરોચયિં તદા.
‘‘મહતા પરિવારેન, તદા ચ સો [તદા મં સો (સ્યા. પી.)] મહીપતિ;
મં પેસેસિ [સંપેસેસિ (સ્યા.), સમ્પાપેસિ (પી.)] તમુય્યાનં, દસ્સનાય સમુસ્સુકં.
‘‘ગચ્છ પસ્સ મહાભોગે, વનં નેત્તરસાયનં;
યં સદા ભાતિ સિરિયા, સુગતાભાનુરઞ્જિતં.
‘‘યદા ચ પિણ્ડાય મુનિ, ગિરિબ્બજપુરુત્તમં;
પવિટ્ઠોહં તદાયેવ, વનં દટ્ઠુમુપાગમિં.
‘‘તદા તં ફુલ્લવિપિનં, નાનાભમરકૂજિતં;
કોકિલાગીતસહિતં, મયૂરગણનચ્ચિતં.
‘‘અપ્પસદ્દમનાકિણ્ણં, નાનાચઙ્કમભૂસિતં;
કુટિમણ્ડપસઙ્કિણ્ણં, યોગીવરવિરાજિતં.
‘‘વિચરન્તી અમઞ્ઞિસ્સં, સફલં નયનં મમ;
તત્થાપિ તરુણં ભિક્ખું, યુત્તં દિસ્વા વિચિન્તયિં.
‘‘‘ઈદિસે ¶ વિપિને રમ્મે, ઠિતોયં નવયોબ્બને;
વસન્તમિવ કન્તેન, રૂપેન ચ સમન્વિતો.
‘‘‘નિસિન્નો રુક્ખમૂલમ્હિ, મુણ્ડો સઙ્ઘાટિપારુતો;
ઝાયતે વતયં ભિક્ખુ, હિત્વા વિસયજં રતિં.
‘‘‘નનુ નામ ગહટ્ઠેન, કામં ભુત્વા યથાસુખં;
પચ્છા જિણ્ણેન ધમ્મોયં, ચરિતબ્બો સુભદ્દકો’.
‘‘સુઞ્ઞકન્તિ ¶ ¶ વિદિત્વાન, ગન્ધગેહં જિનાલયં;
ઉપેત્વા જિનમદ્દક્ખં, ઉદયન્તંવ ભાકરં.
‘‘એકકં સુખમાસીનં, બીજમાનં વરિત્થિયા;
દિસ્વાનેવં વિચિન્તેસિં, નાયં લૂખો નરાસભો.
‘‘સા કઞ્ઞા કનકાભાસા, પદુમાનનલોચના;
બિમ્બોટ્ઠી કુન્દદસના, મનોનેત્તરસાયના.
‘‘હેમદોલાભસવના ¶ [હેમદોલા સુવદીના (સ્યા.)], કલિકાકારસુત્થની [કલસાકારસુત્તની (સી. પી.), કમલાકારસુત્તની (સ્યા.)];
વેદિમજ્ઝાવ સુસ્સોણી [કનુમજ્ઝાવ સુસ્સોણી (સી.), વેદિમજ્ઝા વરસોણી (સ્યા. પી.)], રમ્ભોરુ ચારુભૂસના.
‘‘રત્તંસકુપસંબ્યાના, નીલમટ્ઠનિવાસના;
અતપ્પનેય્યરૂપેન, હાસભાવસમન્વિતા [હાવભાવસમન્વિતા (સી.), સબ્બાભરણમણ્ડિતા (સ્યા.)].
‘‘દિસ્વા તમેવં ચિન્તેસિં, અહોયમભિરૂપિની;
ન મયાનેન નેત્તેન, દિટ્ઠપુબ્બા કુદાચનં.
‘‘તતો જરાભિભૂતા સા, વિવણ્ણા વિકતાનના;
ભિન્નદન્તા સેતસિરા, સલાલા વદનાસુચિ.
‘‘સઙ્ખિત્તકણ્ણા ¶ સેતક્ખી, લમ્બાસુભપયોધરા;
વલિવિતતસબ્બઙ્ગી, સિરાવિતતદેહિની.
‘‘નતઙ્ગા દણ્ડદુતિયા, ઉપ્ફાસુલિકતા [ઉપ્પણ્ડુપણ્ડુકા (સી. સ્યા.)] કિસા;
પવેધમાના પતિતા, નિસ્સસન્તી મુહું મુહું.
‘‘તતો મે આસિ સંવેગો, અબ્ભુતો લોમહંસનો;
ધિરત્થુ રૂપં અસુચિં, રમન્તે યત્થ બાલિસા.
‘‘તદા મહાકારુણિકો, દિસ્વા સંવિગ્ગમાનસં;
ઉદગ્ગચિત્તો સુગતો, ઇમા ગાથા અભાસથ.
‘‘‘આતુરં ¶ અસુચિં પૂતિં, પસ્સ ખેમે સમુસ્સયં;
ઉગ્ઘરન્તં પગ્ઘરન્તં, બાલાનં અભિનન્દિતં.
‘‘‘અસુભાય ¶ ચિત્તં ભાવેહિ, એકગ્ગં સુસમાહિતં;
સતિ કાયગતા ત્યત્થુ, નિબ્બિદા બહુલા ભવ.
‘‘‘યથા ઇદં તથા એતં, યથા એતં તથા ઇદં;
અજ્ઝત્તઞ્ચ બહિદ્ધા ચ, કાયે છન્દં વિરાજય.
‘‘‘અનિમિત્તઞ્ચ ભાવેહિ, માનાનુસયમુજ્જહ;
તતો માનાભિસમયા, ઉપસન્તા ચરિસ્સસિ.
‘‘‘યે રાગરત્તાનુપતન્તિ સોતં, સયં કતં મક્કટકોવ જાલં;
એતમ્પિ છેત્વાન પરિબ્બજન્તિ, ન પેક્ખિનો [અનપેક્ખિનો (સી. સ્યા. પી.)] કામસુખં પહાય’.
‘‘તતો ¶ કલ્લિતચિત્તં [કલ્લિકચિત્તં (સ્યા.), કલિકચિત્તં (પી.)] મં, ઞત્વાન નરસારથિ;
મહાનિદાનં દેસેસિ, સુત્તન્તં વિનયાય મે.
‘‘સુત્વા ¶ સુત્તન્તસેટ્ઠં તં, પુબ્બસઞ્ઞમનુસ્સરિં;
તત્થ ઠિતાવહં સન્તી, ધમ્મચક્ખું વિસોધયિં.
‘‘નિપતિત્વા મહેસિસ્સ, પાદમૂલમ્હિ તાવદે;
અચ્ચયં દેસનત્થાય, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘નમો તે સબ્બદસ્સાવી, નમો તે કરુણાકર;
નમો તે તિણ્ણસંસાર, નમો તે અમતં દદ.
‘‘‘દિટ્ઠિગહનપક્ખન્દા [… પક્ખન્તા (સી. સ્યા.)], કામરાગવિમોહિતા;
તયા સમ્મા ઉપાયેન, વિનીતા વિનયે રતા.
‘‘‘અદસ્સનેન વિભોગા [વિબ્ભોગા (સી.), વિહિતા (સ્યા.)], તાદિસાનં મહેસિનં;
અનુભોન્તિ મહાદુક્ખં, સત્તા સંસારસાગરે.
‘‘‘યદાહં લોકસરણં, અરણં અરણન્તગું [મરણન્તગં (સ્યા.)];
નાદ્દસામિ અદૂરટ્ઠં, દેસયામિ [દેસેસ્સામિ (સ્યા.)] તમચ્ચયં.
‘‘‘મહાહિતં ¶ વરદદં, અહિતોતિ વિસઙ્કિતા;
નોપેસિં રૂપનિરતા, દેસયામિ તમચ્ચયં’.
‘‘તદા ¶ મધુરનિગ્ઘોસો, મહાકારુણિકો જિનો;
અવોચ તિટ્ઠ ખેમેતિ, સિઞ્ચન્તો અમતેન મં.
‘‘તદા પણમ્ય સિરસા, કત્વા ચ નં પદક્ખિણં;
ગન્ત્વા દિસ્વા નરપતિં, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘અહો ¶ સમ્મા ઉપાયો તે, ચિન્તિતોયમરિન્દમ;
વનદસ્સનકામાય, દિટ્ઠો નિબ્બાનતો મુનિ.
‘‘‘યદિ તે રુચ્ચતે રાજ [રાજા (સ્યા.)], સાસને તસ્સ તાદિનો;
પબ્બજિસ્સામિ રૂપેહં, નિબ્બિન્ના મુનિવાણિના’ [મુનિભાણિના (સ્યા. પી.)].
દુતિયં ભાણવારં.
‘‘અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વાન, તદાહ સ મહીપતિ;
‘અનુજાનામિ તે ભદ્દે, પબ્બજ્જા તવ સિજ્ઝતુ’.
‘‘પબ્બજિત્વા તદા ચાહં, અદ્ધમાસે [સત્તમાસે (સ્યા.)] ઉપટ્ઠિતે;
દીપોદયઞ્ચ ભેદઞ્ચ, દિસ્વા સંવિગ્ગમાનસા.
‘‘નિબ્બિન્ના ¶ સબ્બસઙ્ખારે, પચ્ચયાકારકોવિદા;
ચતુરોઘે અતિક્કમ્મ, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી આસિં, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી ચાપિ ભવામહં.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
પરિસુદ્ધં મમ ઞાણં, ઉપ્પન્નં બુદ્ધસાસને.
‘‘કુસલાહં વિસુદ્ધીસુ, કથાવત્થુવિસારદા;
અભિધમ્મનયઞ્ઞૂ ચ, વસિપ્પત્તામ્હિ સાસને.
‘‘તતો ¶ ¶ તોરણવત્થુસ્મિં, રઞ્ઞા કોસલસામિના;
પુચ્છિતા નિપુણે પઞ્હે, બ્યાકરોન્તી યથાતથં.
‘‘તદા સ રાજા સુગતં, ઉપસઙ્કમ્મ પુચ્છથ;
તથેવ બુદ્ધો બ્યાકાસિ, યથા તે બ્યાકતા મયા.
‘‘જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
મહાપઞ્ઞાનમગ્ગાતિ, ભિક્ખુનીનં નરુત્તમો.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ખેમા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ખેમાથેરિયાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. ઉપ્પલવણ્ણાથેરીઅપદાનં
‘‘ભિક્ખુની ઉપ્પલવણ્ણા, ઇદ્ધિયા પારમિં ગતા;
વન્દિત્વા સત્થુનો પાદે, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘નિત્થિણ્ણા ¶ જાતિસંસારં [જાતિસંસારા (પી.)], પત્તાહં અચલં પદં;
સબ્બદુક્ખં મયા ખીણં, આરોચેમિ મહામુનિ.
‘‘‘યાવતા ¶ પરિસા અત્થિ, પસન્ના જિનસાસને;
યસ્સા ચ મેપરાધોત્થિ, ખમન્તુ જિનસમ્મુખા.
‘‘‘સંસારે સંસરન્તિયા [સંસરન્તા મે (સ્યા.)], ખલિતં મે સચે ભવે;
આરોચેમિ મહાવીર, અપરાધં ખમસ્સુ તં [મે (સ્યા.)].
‘‘‘ઇદ્ધિઞ્ચાપિ નિદસ્સેહિ, મમ સાસનકારિકે;
ચતસ્સો પરિસા અજ્જ, કઙ્ખં છિન્દાહિ યાવતા.
‘‘‘ધીતા તુય્હં મહાવીર, પઞ્ઞવન્ત જુતિન્ધર;
બહુઞ્ચ દુક્કરં કમ્મં, કતં મે અતિદુક્કરં.
‘‘‘ઉપ્પલસ્સેવ ¶ મે વણ્ણો, નામેનુપ્પલનામિકા;
સાવિકા તે મહાવીર, પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ.
‘‘‘રાહુલો ચ અહઞ્ચેવ, નેકજાતિસતે બહૂ;
એકસ્મિં સમ્ભવે જાતા, સમાનછન્દમાનસા.
‘‘‘નિબ્બત્તિ એકતો હોતિ, જાતિયાપિ ચ એકતો [જાતીસુ બહુસો મમ (સી.)];
પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, ઉભોપિ નાનાસમ્ભવા.
‘‘‘પુત્તો ચ રાહુલો નામ, ધીતા ઉપ્પલસવ્હયા;
પસ્સ વીર મમં ઇદ્ધિં, બલં દસ્સેમિ સત્થુનો.
‘‘‘મહાસમુદ્દે ¶ ચતુરો, પક્ખિપિ હત્થપાતિયં;
તેલં હત્થગતઞ્ચેવ, ખિડ્ડો [વેજ્જો (સી. પી.)] કોમારકો યથા.
‘‘‘ઉબ્બત્તયિત્વા પથવિં, પક્ખિપિ હત્થપાતિયં;
ચિત્તં મુઞ્જં યથા નામ, લુઞ્ચિ કોમારકો યુવા.
‘‘‘ચક્કવાળસમં ¶ પાણિં, છાદયિત્વાન મત્થકે;
વસ્સાપેત્વાન ફુસિતં, નાનાવણ્ણં પુનપ્પુનં.
‘‘‘ભૂમિં ઉદુક્ખલં કત્વા, ધઞ્ઞં કત્વાન સક્ખરં;
સિનેરું મુસલં કત્વા, મદ્દિ કોમારિકા યથા.
‘‘‘ધીતાહં બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ, નામેનુપ્પલસવ્હયા;
અભિઞ્ઞાસુ વસીભૂતા, તવ સાસનકારિકા.
‘‘‘નાનાવિકુબ્બનં ¶ કત્વા, દસ્સેત્વા લોકનાયકં;
નામગોત્તઞ્ચ સાવેત્વા [પકાસેત્વા (સ્યા.)], પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ.
‘‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મે વિમલં [વિપુલં (સ્યા.)] સુદ્ધં, સભાવેન મહેસિનો.
‘‘‘પુરિમાનં ¶ જિનગ્ગાનં, સઙ્ગમં તે નિદસ્સિતં [સમ્મુખા ચ પરમ્મુખા (સી.)];
અધિકારં બહું મય્હં, તુય્હત્થાય મહામુનિ.
‘‘‘યં મયા પૂરિતં કમ્મં, કુસલં સર મે મુનિ;
તવત્થાય મહાવીર, પુઞ્ઞં ઉપચિતં મયા.
‘‘‘અભબ્બટ્ઠાને વજ્જેત્વા, વારયન્તી [પરિવજ્જન્તિ (સી.), પરિપાચેન્તો (સ્યા.)] અનાચરં;
તવત્થાય મહાવીર, ચત્તં મે જીવિતુત્તમં.
‘‘‘દસકોટિસહસ્સાનિ ¶ , અદાસિં મમ જીવિતં;
પરિચ્ચત્તા ચ મે હોમિ, તવત્થાય મહામુનિ.
‘‘‘તદાતિવિમ્હિતા સબ્બા, સિરસાવ કતઞ્જલી;
અવોચય્યે કથં આસિ, અતુલિદ્ધિપરક્કમા’.
‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, નાગકઞ્ઞા અહં તદા;
વિમલા નામ નામેન, કઞ્ઞાનં સાધુસમ્મતા.
‘‘મહોરગો મહાનાગો, પસન્નો જિનસાસને;
પદુમુત્તરં મહાતેજં, નિમન્તેસિ સસાવકં.
‘‘રતનમયં મણ્ડપં, પલ્લઙ્કં રતનામયં;
રતનં વાલુકાકિણ્ણં, ઉપભોગં રતનામયં.
‘‘મગ્ગઞ્ચ પટિયાદેસિ, રતનદ્ધજભૂસિતં;
પચ્ચુગ્ગન્ત્વાન સમ્બુદ્ધં, વજ્જન્તો તૂરિયેહિ સો.
‘‘પરિસાહિ ચ ચતૂહિ [પરિસાહિ ચતૂહિ સો (સી.), પરિસાહિ ચતસ્સો હિ (પી.)], પરિવુતો [સહિતો (સી.), ફરતે (સ્યા.), પરેતો (પી.)] લોકનાયકો;
મહોરગસ્સ ભવને, નિસીદિ પરમાસને.
‘‘અન્નં ¶ પાનં ખાદનીયં, ભોજનઞ્ચ મહારહં;
વરં વરઞ્ચ પાદાસિ, નાગરાજા મહાયસં.
‘‘ભુઞ્જિત્વાન સમ્બુદ્ધો, પત્તં ધોવિત્વા યોનિસો;
અનુમોદનીયંકાસિ, નાગકઞ્ઞા મહિદ્ધિકા.
‘‘સબ્બઞ્ઞું ¶ ફુલ્લિતં દિસ્વા, નાગકઞ્ઞા મહાયસં;
પસન્નં સત્થુનો ચિત્તં, સુનિબન્ધઞ્ચ માનસં.
‘‘મમઞ્ચ ¶ ચિત્તમઞ્ઞાય, જલજુત્તમનામકો;
તસ્મિં ખણે મહાવીરો, ભિક્ખુનિં દસ્સયિદ્ધિયા.
‘‘ઇદ્ધી અનેકા દસ્સેસિ, ભિક્ખુની સા વિસારદા;
પમોદિતા વેદજાતા, સત્થારં ઇદમબ્રવિ [એતદબ્રવિં (સ્યા. પી.)].
‘‘‘અદ્દસાહં ઇમં ઇદ્ધિં, સુમનં ઇતરાયપિ;
કથં અહોસિ સા વીર, ઇદ્ધિયા સુવિસારદા’.
‘‘‘ઓરસા મુખતો જાતા, ધીતા મમ મહિદ્ધિકા;
મમાનુસાસનિકરા, ઇદ્ધિયા સુવિસારદા’.
‘‘બુદ્ધસ્સ વચનં સુત્વા, એવં પત્થેસહં તદા [તુટ્ઠા એવં અવોચહં (સ્યા.), એવમહોસહં તદા (ક.)];
અહમ્પિ તાદિસા હોમિ, ઇદ્ધિયા સુવિસારદા.
‘‘પમોદિતાહં ¶ સુમના, પત્થે ઉત્તમમાનસા [પત્તઉત્તમમાનસા (સી. સ્યા. પી.)];
અનાગતમ્હિ અદ્ધાને, ઈદિસા હોમિ નાયક.
‘‘મણિમયમ્હિ પલ્લઙ્કે, મણ્ડપમ્હિ પભસ્સરે;
અન્નપાનેન તપ્પેત્વા, સસઙ્ઘં લોકનાયકં.
‘‘નાગાનં પવરં પુપ્ફં, અરુણં નામ ઉપ્પલં;
વણ્ણં મે ઈદિસં હોતુ, પૂજેસિં લોકનાયકં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તતો ચુતાહં મનુજે, ઉપપન્ના સયમ્ભુનો;
ઉપ્પલેહિ પટિચ્છન્નં, પિણ્ડપાતમદાસહં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, વિપસ્સી નામ નાયકો;
ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા.
‘‘સેટ્ઠિધીતા ¶ તદા હુત્વા, બારાણસિપુરુત્તમે;
નિમન્તેત્વાન સમ્બુદ્ધં, સસઙ્ઘં લોકનાયકં.
‘‘મહાદાનં ¶ દદિત્વાન, ઉપ્પલેહિ વિનાયકં;
પૂજયિત્વા ચેતસાવ [ચ તેહેવ (સ્યા. પી.)], વણ્ણસોભં અપત્થયિં.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘ઉપટ્ઠાકો મહેસિસ્સ, તદા આસિ નરિસ્સરો;
કાસિરાજા કિકી નામ, બારાણસિપુરુત્તમે.
‘‘તસ્સાસિં દુતિયા ધીતા, સમણગુત્તસવ્હયા;
ધમ્મં સુત્વા જિનગ્ગસ્સ, પબ્બજ્જં સમરોચયિં.
‘‘અનુજાનિ ન નો તાતો, અગારેવ તદા મયં;
વીસવસ્સસહસ્સાનિ, વિચરિમ્હ અતન્દિતા.
‘‘કોમારિબ્રહ્મચરિયં, રાજકઞ્ઞા સુખેધિતા;
બુદ્ધોપટ્ઠાનનિરતા, મુદિતા સત્તધીતરો.
‘‘સમણી સમણગુત્તા ચ, ભિક્ખુની ભિક્ખુદાયિકા [ભિક્ખુદાસિકા (સી. સ્યા.)];
ધમ્મા ચેવ સુધમ્મા ચ, સત્તમી સઙ્ઘદાયિકા [સંઘદાસિકા (સી. સ્યા.)].
‘‘અહં ખેમા ચ સપ્પઞ્ઞા, પટાચારા ચ કુણ્ડલા;
કિસાગોતમી ધમ્મદિન્ના, વિસાખા હોતિ સત્તમી.
‘‘તેહિ ¶ ¶ કમ્મેહિ સુકતેહિ, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તતો ચુતા મનુસ્સેસુ, ઉપપન્ના મહાકુલે;
પીતં મટ્ઠં વરં દુસ્સં, અદં અરહતો અહં.
‘‘તતો ચુતારિટ્ઠપુરે, જાતા વિપ્પકુલે અહં;
ધીતા તિરિટિવચ્છસ્સ, ઉમ્માદન્તી મનોહરા.
‘‘તતો ચુતા જનપદે, કુલે અઞ્ઞતરે અહં;
પસૂતા નાતિફીતમ્હિ, સાલિં ગોપેમહં તદા.
‘‘દિસ્વા પચ્ચેકસમ્બુદ્ધં, પઞ્ચલાજાસતાનિહં;
દત્વા પદુમચ્છન્નાનિ, પઞ્ચ પુત્તસતાનિહં.
‘‘પત્થયિં ¶ ¶ તેપિ પત્થેસું, મધું દત્વા સયમ્ભુનો;
તતો ચુતા અરઞ્ઞેહં, અજાયિં પદુમોદરે.
‘‘કાસિરઞ્ઞો મહેસીહં, હુત્વા સક્કતપૂજિતા;
અજનિં રાજપુત્તાનં, અનૂનં સતપઞ્ચકં.
‘‘યદા તે યોબ્બનપ્પત્તા, કીળન્તા જલકીળિતં;
દિસ્વા ઓપત્તપદુમં, આસું પચ્ચેકનાયકા.
‘‘સાહં તેહિ વિનાભૂતા, સુતવીરેહિ સોકિની [સુતવરેહિ સોકિની (સી. સ્યા.)];
ચુતા ઇસિગિલિપસ્સે, ગામકમ્હિ અજાયિહં.
‘‘યદા બુદ્ધા સુતમતી, સુતાનં ભત્તુનોપિ ચ [કસતં તદા (સી.), અત્તનોપિ ચ (સ્યા.)];
યાગું આદાય ગચ્છન્તી, અટ્ઠ પચ્ચેકનાયકે.
‘‘ભિક્ખાય ¶ ગામં ગચ્છન્તે, દિસ્વા પુત્તે અનુસ્સરિં;
ખીરધારા વિનિગ્ગચ્છિ, તદા મે પુત્તપેમસા.
‘‘તતો તેસં અદં યાગું, પસન્ના સેહિ પાણિભિ;
તતો ચુતાહં તિદસં, નન્દનં ઉપપજ્જહં.
‘‘અનુભોત્વા સુખં દુક્ખં, સંસરિત્વા ભવાભવે;
તવત્થાય મહાવીર, પરિચ્ચત્તઞ્ચ જીવિતં.
‘‘એવં ¶ બહુવિધં દુક્ખં, સમ્પત્તી ચ બહુબ્બિધા;
પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, જાતા સાવત્થિયં પુરે.
‘‘મહાધનસેટ્ઠિકુલે, સુખિતે સજ્જિતે તથા;
નાનારતનપજ્જોતે, સબ્બકામસમિદ્ધિને.
‘‘સક્કતા પૂજિતા ચેવ, માનિતાપચિતા તથા;
રૂપસીરિમનુપ્પત્તા [રૂપસોભગ્ગસમ્પન્ના (સી.)], કુલેસુ અતિસક્કતા [અભિસમ્મતા (સી.)].
‘‘અતીવ પત્થિતા ચાસિં, રૂપભોગસિરીહિ ચ;
પત્થિતા સેટ્ઠિપુત્તેહિ, અનેકેહિ સતેહિપિ.
‘‘અગારં પજહિત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં;
અડ્ઢમાસે અસમ્પત્તે, ચતુસચ્ચમપાપુણિં.
‘‘ઇદ્ધિયા ¶ અભિનિમ્મિત્વા, ચતુરસ્સં રથં અહં;
બુદ્ધસ્સ પાદે વન્દિસ્સં, લોકનાથસ્સ તાદિનો.
‘‘‘સુપુપ્ફિતગ્ગં ¶ ઉપગમ્મ પાદપં [ભિક્ખુની (સી. પી. ક.) થેરીગા. ૨૩૦], એકા તુવં તિટ્ઠસિ સાલમૂલે;
ન ¶ ચાપિ તે દુતિયો અત્થિ કોચિ [ન ચત્થિ તે દુતિયા વણ્ણધાતુ (સી. પી. ક.)], બાલે ન ત્વં ભાયસિ ધુત્તકાનં’.
‘‘‘સતં સહસ્સાનિપિ ધુત્તકાનં [સહસ્સાનમ્પિ ધુત્તકાનં (પી.) થેરીગા. ૨૩૧], સમાગતા એદિસકા ભવેય્યું;
લોમં ન ઇઞ્જે ન સમ્પવેધે, કિં મે તુવં માર કરિસ્સસેકો [ન માર ભાયામિ તવેકિકાપિ (સી. ક.) … તમેકિકાસિં (પી.)].
‘‘‘એસા અન્તરધાયામિ, કુચ્છિં વા પવિસામિ તે;
ભમુકન્તરિકાયમ્પિ, તિટ્ઠન્તિં મં ન દક્ખસિ.
‘‘‘ચિત્તસ્મિં વસીભૂતામ્હિ, ઇદ્ધિપાદા સુભાવિતા;
સબ્બબન્ધનમુત્તામ્હિ, ન તં ભાયામિ આવુસો.
‘‘‘સત્તિસૂલૂપમા કામા, ખન્ધાસં અધિકુટ્ટના;
યં ત્વં કામરતિં બ્રૂસિ, અરતી દાનિ સા મમ.
‘‘‘સબ્બત્થ ¶ વિહતા નન્દી, તમોખન્ધો પદાલિતો;
એવં જાનાહિ પાપિમ, નિહતો ત્વમસિ અન્તક’.
‘‘જિનો તમ્હિ ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
અગ્ગા ઇદ્ધિમતીનન્તિ, પરિસાસુ વિનાયકો.
‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતા, અગારસ્માનગારિયં;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો.
‘‘ચીવરં ¶ ¶ પિણ્ડપાતઞ્ચ, પચ્ચયં સયનાસનં;
ખણેન ઉપનામેન્તિ, સહસ્સાનિ સમન્તતો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા;
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ઉપ્પલવણ્ણા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ઉપ્પલવણ્ણાથેરિયાપદાનં નવમં.
૧૦. પટાચારાથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, જાતા સેટ્ઠિકુલે અહું;
નાનારતનપજ્જોતે, મહાસુખસમપ્પિતા.
‘‘ઉપેત્વા તં મહાવીરં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં;
તતો જાતપસાદાહં, ઉપેસિં સરણં જિનં.
‘‘તતો વિનયધારીનં, અગ્ગં વણ્ણેસિ નાયકો;
ભિક્ખુનિં લજ્જિનિં તાદિં, કપ્પાકપ્પવિસારદં.
‘‘તદા ¶ મુદિતચિત્તાહં, તં ઠાનમભિકઙ્ખિની;
નિમન્તેત્વા દસબલં, સસઙ્ઘં લોકનાયકં.
‘‘ભોજયિત્વાન સત્તાહં, દદિત્વાવ તિચીવરં [દદિત્વા પત્તચીવરં (સ્યા.)];
નિપચ્ચ સિરસા પાદે, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘યા તયા વણ્ણિતા વીર, ઇતો અટ્ઠમકે મુનિ;
તાદિસાહં ભવિસ્સામિ, યદિ સિજ્ઝતિ નાયક’.
‘‘તદા ¶ અવોચ મં સત્થા, ‘ભદ્દે મા ભાયિ અસ્સસ;
અનાગતમ્હિ અદ્ધાને, લચ્છસે તં મનોરથં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
પટાચારાતિ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તદાહં મુદિતા [પમુદી (ક.)] હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તા પરિચરિં, સસઙ્ઘં લોકનાયકં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘ઉપટ્ઠાકો ¶ મહેસિસ્સ, તદા આસિ નરિસ્સરો;
કાસિરાજા કિકી નામ, બારાણસિપુરુત્તમે.
‘‘તસ્સાસિં ¶ તતિયા ધીતા, ભિક્ખુની ઇતિ વિસ્સુતા;
ધમ્મં સુત્વા જિનગ્ગસ્સ, પબ્બજ્જં સમરોચયિં.
‘‘અનુજાનિ ન નો તાતો, અગારેવ તદા મયં;
વીસવસ્સસહસ્સાનિ, વિચરિમ્હ અતન્દિતા.
‘‘કોમારિબ્રહ્મચરિયં, રાજકઞ્ઞા સુખેધિતા;
બુદ્ધોપટ્ઠાનનિરતા, મુદિતા સત્તધીતરો.
‘‘સમણી સમણગુત્તા ચ, ભિક્ખુની ભિક્ખુદાયિકા;
ધમ્મા ચેવ સુધમ્મા ચ, સત્તમી સઙ્ઘદાયિકા.
‘‘અહં ઉપ્પલવણ્ણા ચ, ખેમા ભદ્દા ચ ભિક્ખુની;
કિસાગોતમી ધમ્મદિન્ના, વિસાખા હોતિ સત્તમી.
‘‘તેહિ કમ્મેહિ સુકતેહિ, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતા સેટ્ઠિકુલે અહં;
સાવત્થિયં પુરવરે, ઇદ્ધે ફીતે મહદ્ધને.
‘‘યદા ¶ ચ યોબ્બનૂપેતા, વિતક્કવસગા અહં;
નરં જારપતિં દિસ્વા, તેન સદ્ધિં અગચ્છહં.
‘‘એકપુત્તપસૂતાહં ¶ , દુતિયો કુચ્છિયા મમં;
તદાહં માતાપિતરો, ઓક્ખામીતિ [ઇક્ખામીતિ (સ્યા.), દક્ખામીતિ (સી.)] સુનિચ્છિતા.
‘‘નારોચેસિં પતિં મય્હં, તદા તમ્હિ પવાસિતે;
એકિકા નિગ્ગતા ગેહા, ગન્તું સાવત્થિમુત્તમં.
‘‘તતો ¶ મે સામિ આગન્ત્વા, સમ્ભાવેસિ પથે મમં;
તદા મે કમ્મજા વાતા, ઉપ્પન્ના અતિદારુણા.
‘‘ઉટ્ઠિતો ચ મહામેઘો, પસૂતિસમયે મમ;
દબ્બત્થાય તદા ગન્ત્વા, સામિ સપ્પેન મારિતો.
‘‘તદા વિજાતદુક્ખેન, અનાથા કપણા અહં;
કુન્નદિં પૂરિતં દિસ્વા, ગચ્છન્તી સકુલાલયં.
‘‘બાલં ¶ આદાય અતરિં, પારકૂલે ચ એકકં;
સાયેત્વા [પાયેત્વા (સ્યા.), પાતેત્વા (ક.)] બાલકં પુત્તં, ઇતરં તરણાયહં.
‘‘નિવત્તા ઉક્કુસો હાસિ, તરુણં વિલપન્તકં;
ઇતરઞ્ચ વહી સોતો, સાહં સોકસમપ્પિતા.
‘‘સાવત્થિનગરં ગન્ત્વા, અસ્સોસિં સજને મતે;
તદા અવોચં સોકટ્ટા, મહાસોકસમપ્પિતા.
‘‘ઉભો પુત્તા કાલઙ્કતા, પન્થે મય્હં પતી મતો;
માતા પિતા ચ ભાતા ચ, એકચિતમ્હિ ડય્હરે.
‘‘તદા કિસા ચ પણ્ડુ ચ, અનાથા દીનમાનસા;
ઇતો તતો ભમન્તીહં [ગચ્છન્તીહં (સ્યા.), ગમેન્તીહં (ક.)], અદ્દસં નરસારથિં.
‘‘તતો અવોચ મં સત્થા, ‘પુત્તે મા સોચિ અસ્સસ;
અત્તાનં તે ગવેસસ્સુ, કિં નિરત્થં વિહઞ્ઞસિ.
‘‘‘ન સન્તિ પુત્તા તાણાય, ન ઞાતી નપિ બન્ધવા;
અન્તકેનાધિપન્નસ્સ, નત્થિ ઞાતીસુ તાણતા’.
‘‘તં ¶ ¶ સુત્વા મુનિનો વાક્યં, પઠમં ફલમજ્ઝગં;
પબ્બજિત્વાન નચિરં, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
પરચિત્તાનિ જાનામિ, સત્થુસાસનકારિકા.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
ખેપેત્વા આસવે સબ્બે, વિસુદ્ધાસિં સુનિમ્મલા.
‘‘તતોહં વિનયં સબ્બં, સન્તિકે સબ્બદસ્સિનો;
ઉગ્ગહિં સબ્બવિત્થારં, બ્યાહરિઞ્ચ યથાતથં.
‘‘જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
અગ્ગા વિનયધારીનં, પટાચારાવ એકિકા.
‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતા, અગારસ્માનગારિયં;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં પટાચારા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
પટાચારાથેરિયાપદાનં દસમં.
એકૂપોસથિકવગ્ગો દુતિયો.
તસ્સુદ્દાનં –
એકૂપોસથિકા ચેવ, સળલા ચાથ મોદકા;
એકાસના પઞ્ચદીપા, નળમાલી ચ ગોતમી.
ખેમા ઉપ્પલવણ્ણા ચ, પટાચારા ચ ભિક્ખુની;
ગાથા સતાનિ પઞ્ચેવ, નવ ચાપિ તદુત્તરિ.
૩. કુણ્ડલકેસીવગ્ગો
૧. કુણ્ડલકેસાથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, જાતા સેટ્ઠિકુલે અહું;
નાનારતનપજ્જોતે, મહાસુખસમપ્પિતા.
‘‘ઉપેત્વા ¶ તં મહાવીરં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં;
તતો જાતપ્પસાદાહં, ઉપેસિં સરણં જિનં.
‘‘તદા મહાકારુણિકો, પદુમુત્તરનામકો;
ખિપ્પાભિઞ્ઞાનમગ્ગન્તિ, ઠપેસિ ભિક્ખુનિં સુભં.
‘‘તં સુત્વા મુદિતા હુત્વા, દાનં દત્વા મહેસિનો;
નિપચ્ચ સિરસા પાદે, તં ઠાનમભિપત્થયિં.
‘‘અનુમોદિ મહાવીરો, ‘ભદ્દે યં તેભિપત્થિતં;
સમિજ્ઝિસ્સતિ તં સબ્બં, સુખિની હોહિ નિબ્બુતા.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
ભદ્દાકુણ્ડલકેસાતિ, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તતો ચુતા યામમગં, તતોહં તુસિતં ગતા;
તતો ચ નિમ્માનરતિં, વસવત્તિપુરં તતો.
‘‘યત્થ યત્થૂપપજ્જામિ, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા;
તત્થ તત્થેવ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘તતો ¶ ચુતા મનુસ્સેસુ, રાજૂનં ચક્કવત્તિનં;
મણ્ડલીનઞ્ચ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘સમ્પત્તિં ¶ અનુભોત્વાન, દેવેસુ માનુસેસુ ચ;
સબ્બત્થ સુખિતા હુત્વા, નેકકપ્પેસુ સંસરિં.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘ઉપટ્ઠાકો મહેસિસ્સ, તદા આસિ નરિસ્સરો;
કાસિરાજા કિકી નામ, બારાણસિપુરુત્તમે.
‘‘તસ્સ ધીતા ચતુત્થાસિં, ભિક્ખુદાયીતિ વિસ્સુતા;
ધમ્મં સુત્વા જિનગ્ગસ્સ, પબ્બજ્જં સમરોચયિં.
‘‘અનુજાનિ ન નો તાતો, અગારેવ તદા મયં;
વીસવસ્સસહસ્સાનિ, વિચરિમ્હ અતન્દિતા.
‘‘કોમારિબ્રહ્મચરિયં, રાજકઞ્ઞા સુખેધિતા;
બુદ્ધોપટ્ઠાનનિરતા, મુદિતા સત્ત ધીતરો.
‘‘સમણી ¶ સમણગુત્તા ચ, ભિક્ખુની ભિક્ખુદાયિકા;
ધમ્મા ચેવ સુધમ્મા ચ, સત્તમી સઙ્ઘદાયિકા.
‘‘ખેમા ¶ ઉપ્પલવણ્ણા ચ, પટાચારા અહં તદા;
કિસાગોતમી ધમ્મદિન્ના, વિસાખા હોતિ સત્તમી.
‘‘તેહિ કમ્મેહિ સુકતેહિ, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;
જાતા સેટ્ઠિકુલે ફીતે, યદાહં યોબ્બને ઠિતા.
‘‘ચોરં વધત્થં નીયન્તં, દિસ્વા રત્તા તહિં અહં;
પિતા મે તં સહસ્સેન, મોચયિત્વા વધા તતો.
‘‘અદાસિ તસ્સ મં તાતો, વિદિત્વાન મનં મમ;
તસ્સાહમાસિં વિસટ્ઠા, અતીવ દયિતા હિતા.
‘‘સો મે ભૂસનલોભેન, બલિમજ્ઝાસયો [ખલિતજ્ઝાસયો (સી.), બલિં પચ્ચાહરં (સ્યા.), માલપચ્છાહતં (પી.)] દિસો;
ચોરપ્પપાતં નેત્વાન, પબ્બતં ચેતયી વધં.
‘‘તદાહં ¶ ¶ પણમિત્વાન, સત્તુકં સુકતઞ્જલી;
રક્ખન્તી અત્તનો પાણં, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘ઇદં સુવણ્ણકેયૂરં, મુત્તા વેળુરિયા બહૂ;
સબ્બં હરસ્સુ [વરસ્સુ (ક.)] ભદ્દન્તે, મઞ્ચ દાસીતિ સાવય’.
‘‘‘ઓરોપયસ્સુ કલ્યાણી, મા બાળ્હં પરિદેવસિ;
ન ચાહં અભિજાનામિ, અહન્ત્વા ધનમાભતં’.
‘‘‘યતો ¶ સરામિ અત્તાનં, યતો પત્તોસ્મિ વિઞ્ઞુતં;
ન ચાહં અભિજાનામિ, અઞ્ઞં પિયતરં તયા’.
‘‘‘એહિ તં ઉપગૂહિસ્સં, કત્વાન તં પદક્ખિણં;
ન ચ દાનિ પુનો અત્થિ [તં વન્દામિ પુન નત્થિ (સ્યા.)], મમ તુય્હઞ્ચ સઙ્ગમો.
‘‘‘ન હિ સબ્બેસુ ઠાનેસુ, પુરિસો હોતિ પણ્ડિતો;
ઇત્થીપિ પણ્ડિતા હોતિ, તત્થ તત્થ વિચક્ખણા.
‘‘‘ન હિ સબ્બેસુ ઠાનેસુ, પુરિસો હોતિ પણ્ડિતો;
ઇત્થીપિ પણ્ડિતા હોતિ, લહું અત્થવિચિન્તિકા.
‘‘‘લહુઞ્ચ ¶ વત ખિપ્પઞ્ચ, નિકટ્ઠે [નેકત્થે (સી. સ્યા.)] સમચેતયિં;
મિગં ઉણ્ણા યથા એવં [ચિત્તપુણ્ણાય તાનેવ (સ્યા.), મિગં પુણ્ણાય તેનેવ (પી.)], તદાહં સત્તુકં વધિં.
‘‘‘યો ચ ઉપ્પતિતં અત્થં, ન ખિપ્પમનુબુજ્ઝતિ;
સો હઞ્ઞતે મન્દમતિ, ચોરોવ ગિરિગબ્ભરે.
‘‘‘યો ચ ઉપ્પતિતં અત્થં, ખિપ્પમેવ નિબોધતિ;
મુચ્ચતે સત્તુસમ્બાધા, તદાહં સત્તુકા યથા’.
‘‘તદાહં પાતયિત્વાન, ગિરિદુગ્ગમ્હિ સત્તુકં;
સન્તિકં સેતવત્થાનં, ઉપેત્વા પબ્બજિં અહં.
‘‘સણ્ડાસેન ચ કેસે મે, લુઞ્ચિત્વા સબ્બસો તદા;
પબ્બજિત્વાન સમયં, આચિક્ખિંસુ નિરન્તરં.
‘‘તતો તં ઉગ્ગહેત્વાહં, નિસીદિત્વાન એકિકા;
સમયં તં વિચિન્તેસિં, સુવાનો માનુસં કરં.
‘‘છિન્નં ¶ ¶ ગય્હ સમીપે મે, પાતયિત્વા અપક્કમિ;
દિસ્વા નિમિત્તમલભિં, હત્થં તં પુળવાકુલં.
‘‘તતો ¶ ઉટ્ઠાય સંવિગ્ગા, અપુચ્છિં સહધમ્મિકે;
તે અવોચું વિજાનન્તિ, તં અત્થં સક્યભિક્ખવો.
‘‘સાહં તમત્થં પુચ્છિસ્સં, ઉપેત્વા બુદ્ધસાવકે;
તે મમાદાય ગચ્છિંસુ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ સન્તિકં.
‘‘સો મે ધમ્મમદેસેસિ, ખન્ધાયતનધાતુયો;
અસુભાનિચ્ચદુક્ખાતિ, અનત્તાતિ ચ નાયકો.
‘‘તસ્સ ધમ્મં સુણિત્વાહં, ધમ્મચક્ખું વિસોધયિં;
તતો વિઞ્ઞાતસદ્ધમ્મા, પબ્બજ્જં ઉપસમ્પદં.
‘‘આયાચિતો તદા આહ, ‘એહિ ભદ્દે’તિ નાયકો;
તદાહં ઉપસમ્પન્ના, પરિત્તં તોયમદ્દસં.
‘‘પાદપક્ખાલનેનાહં ¶ , ઞત્વા સઉદયબ્બયં;
તથા સબ્બેપિ સઙ્ખારે, ઈદિસં ચિન્તયિં [સઙ્ખારા, ઇતિ સંચિન્તયિં (સી. સ્યા. પી.)] તદા.
‘‘તતો ચિત્તં વિમુચ્ચિ મે, અનુપાદાય સબ્બસો;
ખિપ્પાભિઞ્ઞાનમગ્ગં મે, તદા પઞ્ઞાપયી જિનો.
‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
પરચિત્તાનિ જાનામિ, સત્થુસાસનકારિકા.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
ખેપેત્વા આસવે સબ્બે, વિસુદ્ધાસિં સુનિમ્મલા.
‘‘પરિચિણ્ણો ¶ મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતા, અગારસ્માનગારિયં;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મે વિમલં સુદ્ધં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ સાસને.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગીવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ભદ્દાકુણ્ડલકેસા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
કુણ્ડલકેસાથેરિયાપદાનં પઠમં.
૨. કિસાગોતમીથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં ¶ હંસવતિયં, જાતા અઞ્ઞતરે કુલે;
ઉપેત્વા તં નરવરં, સરણં સમુપાગમિં.
‘‘ધમ્મઞ્ચ તસ્સ અસ્સોસિં, ચતુસચ્ચૂપસઞ્હિતં;
મધુરં પરમસ્સાદં, વટ્ટસન્તિસુખાવહં [ચિત્તસન્તિ … (સ્યા.)].
‘‘તદા ચ ભિક્ખુનિં વીરો, લૂખચીવરધારિનિં;
ઠપેન્તો એતદગ્ગમ્હિ, વણ્ણયી પુરિસુત્તમો.
‘‘જનેત્વાનપ્પકં ¶ પીતિં, સુત્વા ભિક્ખુનિયા ગુણે;
કારં કત્વાન બુદ્ધસ્સ, યથાસત્તિ યથાબલં.
‘‘નિપચ્ચ મુનિવરં તં, તં ઠાનમભિપત્થયિં;
તદાનુમોદિ સમ્બુદ્ધો, ઠાનલાભાય નાયકો.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
કિસાગોતમી [ગોતમી નામ (સી. ક.)] નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તં ¶ સુત્વા મુદિતા હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તા પરિચરિં, પચ્ચયેહિ વિનાયકં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘ઇમમ્હિ ¶ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘ઉપટ્ઠાકો ¶ મહેસિસ્સ, તદા આસિ નરિસ્સરો;
કાસિરાજા કિકી નામ, બારાણસિપુરુત્તમે.
‘‘પઞ્ચમી તસ્સ ધીતાસિં, ધમ્મા નામેન વિસ્સુતા;
ધમ્મં સુત્વા જિનગ્ગસ્સ, પબ્બજ્જં સમરોચયિં.
‘‘અનુજાનિ ન નો તાતો, અગારેવ તદા મયં;
વીસવસ્સસહસ્સાનિ, વિચરિમ્હ અતન્દિતા.
‘‘કોમારિબ્રહ્મચરિયં, રાજકઞ્ઞા સુખેધિતા;
બુદ્ધોપટ્ઠાનનિરતા, મુદિતા સત્ત ધીતરો.
‘‘સમણી સમણગુત્તા ચ, ભિક્ખુની ભિક્ખુદાયિકા;
ધમ્મા ચેવ સુધમ્મા ચ, સત્તમી સઙ્ઘદાયિકા.
‘‘ખેમા ઉપ્પલવણ્ણા ચ, પટાચારા ચ કુણ્ડલા;
અહઞ્ચ ધમ્મદિન્ના ચ, વિસાખા હોતિ સત્તમી.
‘‘તેહિ કમ્મેહિ સુકતેહિ, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતા સેટ્ઠિકુલે અહં;
દુગ્ગતે અધને નટ્ઠે [નીચે (સ્યા.), નિદ્ધે (પી.)], ગતા ચ સધનં કુલં.
‘‘પતિં ઠપેત્વા સેસા મે, દેસ્સન્તિ અધના ઇતિ;
યદા ચ પસૂતા [સસુતા (સી. પી.)] આસિં, સબ્બેસં દયિતા તદા.
‘‘યદા ¶ સો તરુણો ભદ્દો [પુત્તો (સી. સ્યા.)], કોમલકો [કોમારકો (સ્યા.), કોમલઙ્ગો (સી. પી.)] સુખેધિતો;
સપાણમિવ કન્તો મે, તદા યમવસં ગતો.
‘‘સોકટ્ટા ¶ દીનવદના ¶ , અસ્સુનેત્તા રુદમ્મુખા;
મતં કુણપમાદાય, વિલપન્તી ગમામહં.
‘‘તદા એકેન સન્દિટ્ઠા, ઉપેત્વાભિસક્કુત્તમં;
અવોચં દેહિ ભેસજ્જં, પુત્તસઞ્જીવનન્તિ ભો.
‘‘ન વિજ્જન્તે મતા યસ્મિં, ગેહે સિદ્ધત્થકં તતો;
આહરાતિ જિનો આહ, વિનયોપાયકોવિદો.
‘‘તદા ¶ ગમિત્વા સાવત્થિં, ન લભિં તાદિસં ઘરં;
કુતો સિદ્ધત્થકં તસ્મા, તતો લદ્ધા સતિં અહં.
‘‘કુણપં છડ્ડયિત્વાન, ઉપેસિં લોકનાયકં;
દૂરતોવ મમં દિસ્વા, અવોચ મધુરસ્સરો.
‘‘‘યો ચ વસ્સસતં જીવે, અપસ્સં ઉદયબ્બયં;
એકાહં જીવિતં સેય્યો, પસ્સતો ઉદયબ્બયં.
‘‘‘ન ગામધમ્મો નિગમસ્સ ધમ્મો, ન ચાપિયં એકકુલસ્સ ધમ્મો;
સબ્બસ્સ લોકસ્સ સદેવકસ્સ, એસેવ ધમ્મો યદિદં અનિચ્ચતા’.
‘‘સાહં સુત્વાનિમા [સહસુત્વાનિમા (ક.)] ગાથા, ધમ્મચક્ખું વિસોધયિં;
તતો વિઞ્ઞાતસદ્ધમ્મા, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘તથા પબ્બજિતા સન્તી, યુઞ્જન્તી જિનસાસને;
ન ચિરેનેવ કાલેન, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
પરચિત્તાનિ જાનામિ, સત્થુસાસનકારિકા.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
ખેપેત્વા આસવે સબ્બે, વિસુદ્ધાસિં સુનિમ્મલા.
‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
‘‘યસ્સત્થાય ¶ ¶ પબ્બજિતા, અગારસ્માનગારિયં;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મે વિમલં સુદ્ધં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ વાહસા.
‘‘સઙ્કારકૂટા આહિત્વા, સુસાના રથિયાપિ ચ;
તતો સઙ્ઘાટિકં કત્વા, લૂખં ધારેમિ ચીવરં.
‘‘જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, લૂખચીવરધારણે;
ઠપેસિ એતદગ્ગમ્હિ, પરિસાસુ વિનાયકો.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં ¶ સુદં કિસાગોતમી ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
કિસાગોતમીથેરિયાપદાનં દુતિયં.
૩. ધમ્મદિન્નાથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, કુલે અઞ્ઞતરે અહું;
પરકમ્મકારી આસિં, નિપકા સીલસંવુતા.
‘‘પદુમુત્તરબુદ્ધસ્સ, સુજાતો અગ્ગસાવકો;
વિહારા અભિનિક્ખમ્મ, પિણ્ડપાતાય [પત્તમાદાય (ક.)] ગચ્છતિ.
‘‘ઘટં ગહેત્વા ગચ્છન્તી, તદા ઉદકહારિકા;
તં દિસ્વા અદદં પૂપં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘પટિગ્ગહેત્વા તત્થેવ, નિસિન્નો પરિભુઞ્જિ સો;
તતો નેત્વાન તં ગેહં, અદાસિં તસ્સ ભોજનં.
‘‘તતો ¶ મે અય્યકો તુટ્ઠો, અકરી સુણિસં સકં;
સસ્સુયા સહ ગન્ત્વાન, સમ્બુદ્ધં અભિવાદયિં.
‘‘તદા સો ધમ્મકથિકં, ભિક્ખુનિં પરિકિત્તયં;
ઠપેસિ એતદગ્ગમ્હિ, તં સુત્વા મુદિતા અહં.
‘‘નિમન્તયિત્વા ¶ સુગતં, સસઙ્ઘં લોકનાયકં;
મહાદાનં દદિત્વાન, તં ઠાનમભિપત્થયિં.
‘‘તતો ¶ મં સુગતો આહ, ઘનનિન્નાદસુસ્સરો [ઘનનિન્નાદસુસ્સરે (ક.)];
‘મમુપટ્ઠાનનિરતે, સસઙ્ઘપરિવેસિકે.
‘‘‘સદ્ધમ્મસ્સવને ¶ યુત્તે, ગુણવદ્ધિતમાનસે;
ભદ્દે ભવસ્સુ મુદિતા, લચ્છસે પણિધીફલં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
ધમ્મદિન્નાતિ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતા હુત્વા, યાવજીવં મહામુનિં;
મેત્તચિત્તા પરિચરિં, પચ્ચયેહિ વિનાયકં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘ઉપટ્ઠાકો મહેસિસ્સ, તદા આસિ નરિસ્સરો;
કાસિરાજા કિકી નામ, બારાણસિપુરુત્તમે.
‘‘છટ્ઠા તસ્સાસહં ધીતા, સુધમ્મા ઇતિ વિસ્સુતા;
ધમ્મં સુત્વા જિનગ્ગસ્સ, પબ્બજ્જં સમરોચયિં.
‘‘અનુજાનિ ન નો તાતો, અગારેવ તદા મયં;
વીસવસ્સસહસ્સાનિ, વિચરિમ્હ અતન્દિતા.
તતિયં ભાણવારં.
‘‘કોમારિબ્રહ્મચરિયં ¶ ¶ , રાજકઞ્ઞા સુખેધિતા;
બુદ્ધોપટ્ઠાનનિરતા, મુદિતા સત્ત ધીતરો.
‘‘સમણી સમણગુત્તા ચ, ભિક્ખુની ભિક્ખુદાયિકા;
ધમ્મા ચેવ સુધમ્મા ચ, સત્તમી સઙ્ઘદાયિકા.
‘‘ખેમા ઉપ્પલવણ્ણા ચ, પટાચારા ચ કુણ્ડલા;
ગોતમી ચ અહઞ્ચેવ, વિસાખા હોતિ સત્તમી.
‘‘તેહિ કમ્મેહિ સુકતેહિ, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ¶ ચ ભવે દાનિ, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;
જાતા સેટ્ઠિકુલે ફીતે, સબ્બકામસમિદ્ધિને.
‘‘યદા રૂપગુણૂપેતા, પઠમે યોબ્બને ઠિતા;
તદા પરકુલં ગન્ત્વા, વસિં સુખસમપ્પિતા.
‘‘ઉપેત્વા લોકસરણં, સુણિત્વા ધમ્મદેસનં;
અનાગામિફલં પત્તો, સામિકો મે સુબુદ્ધિમા.
‘‘તદાહં અનુજાનેત્વા, પબ્બજિં અનગારિયં;
ન ચિરેનેવ કાલેન, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘તદા ઉપાસકો સો મં, ઉપગન્ત્વા અપુચ્છથ;
ગમ્ભીરે નિપુણે પઞ્હે, તે સબ્બે બ્યાકરિં અહં.
‘‘જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
‘ભિક્ખુનિં ધમ્મકથિકં, નાઞ્ઞં પસ્સામિ એદિસિં.
‘ધમ્મદિન્ના ¶ યથા ધીરા, એવં ધારેથ ભિક્ખવો’;
‘‘એવાહં પણ્ડિતા હોમિ [જાતા (સી.), નામ (સ્યા.)], નાયકેનાનુકમ્પિતા.
‘‘પરિચિણ્ણો મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
‘‘યસ્સત્થાય પબ્બજિતા, અગારસ્માનગારિયં;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
પરચિત્તાનિ જાનામિ, સત્થુસાસનકારિકા.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
ખેપેત્વા આસવે સબ્બે, વિસુદ્ધાસિં સુનિમ્મલા.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ધમ્મદિન્ના ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ધમ્મદિન્નાથેરિયાપદાનં તતિયં.
૪. સકુલાથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘હિતાય સબ્બસત્તાનં, સુખાય વદતં વરો;
અત્થાય પુરિસાજઞ્ઞો, પટિપન્નો સદેવકે.
‘‘યસગ્ગપત્તો ¶ સિરિમા, કિત્તિવણ્ણગતો જિનો;
પૂજિતો સબ્બલોકસ્સ, દિસાસબ્બાસુ વિસ્સુતો.
‘‘ઉત્તિણ્ણવિચિકિચ્છો સો, વીતિવત્તકથંકથો;
સમ્પુણ્ણમનસઙ્કપ્પો, પત્તો સમ્બોધિમુત્તમં.
‘‘અનુપ્પન્નસ્સ મગ્ગસ્સ, ઉપ્પાદેતા નરુત્તમો;
અનક્ખાતઞ્ચ અક્ખાસિ, અસઞ્જાતઞ્ચ સઞ્જની.
‘‘મગ્ગઞ્ઞૂ ચ મગ્ગવિદૂ, મગ્ગક્ખાયી નરાસભો;
મગ્ગસ્સ કુસલો સત્થા, સારથીનં વરુત્તમો.
‘‘મહાકારુણિકો સત્થા, ધમ્મં દેસેસિ નાયકો;
નિમુગ્ગે કામપઙ્કમ્હિ, સમુદ્ધરતિ પાણિને.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, જાતા ખત્તિયનન્દના;
સુરૂપા સધના ચાપિ, દયિતા ચ સિરીમતી.
‘‘આનન્દસ્સ ¶ મહારઞ્ઞો, ધીતા પરમસોભણા;
વેમાતા [વેમાતુ (સી.)] ભગિની ચાપિ, પદુમુત્તરનામિનો.
‘‘રાજકઞ્ઞાહિ ¶ સહિતા, સબ્બાભરણભૂસિતા;
ઉપાગમ્મ મહાવીરં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં.
‘‘તદા હિ સો લોકગરુ, ભિક્ખુનિં દિબ્બચક્ખુકં;
કિત્તયં પરિસામજ્ઝે [ચતુપરિસાય મજ્ઝે (સ્યા.)], અગ્ગટ્ઠાને ઠપેસિ તં.
‘‘સુણિત્વા તમહં હટ્ઠા, દાનં દત્વાન સત્થુનો;
પૂજિત્વાન ચ સમ્બુદ્ધં, દિબ્બચક્ખું અપત્થયિં.
‘‘તતો અવોચ મં સત્થા, ‘નન્દે લચ્છસિ પત્થિતં;
પદીપધમ્મદાનાનં, ફલમેતં સુનિચ્છિતં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
સકુલા નામ નામેન [સકુલાતિ ચ નામેન (સ્યા.)], હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘પરિબ્બાજકિની આસિં, તદાહં એકચારિની;
ભિક્ખાય વિચરિત્વાન, અલભિં તેલમત્તકં.
‘‘તેન દીપં પદીપેત્વા, ઉપટ્ઠિં સબ્બસંવરિં;
ચેતિયં દ્વિપદગ્ગસ્સ [દિપદગ્ગસ્સ (સી. સ્યા. પી.)], વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘યત્થ યત્થૂપપજ્જામિ, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા;
પજ્જલન્તિ [સઞ્જલન્તિ (સ્યા. ક.), સંચરન્તિ (પી.)] મહાદીપા, તત્થ તત્થ ગતાય મે.
‘‘તિરોકુટ્ટં ¶ તિરોસેલં, સમતિગ્ગય્હ પબ્બતં;
પસ્સામહં યદિચ્છામિ, દીપદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘વિસુદ્ધનયના હોમિ, યસસા ચ જલામહં;
સદ્ધાપઞ્ઞાવતી ચેવ, દીપદાનસ્સિદં ફલં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતા વિપ્પકુલે અહં;
પહૂતધનધઞ્ઞમ્હિ, મુદિતે રાજપૂજિતે.
‘‘અહં સબ્બઙ્ગસમ્પન્ના, સબ્બાભરણભૂસિતા;
પુરપ્પવેસે સુગતં, વાતપાને ઠિતા અહં.
‘‘દિસ્વા જલન્તં યસસા, દેવમનુસ્સસક્કતં;
અનુબ્યઞ્જનસમ્પન્નં, લક્ખણેહિ વિભૂસિતં.
‘‘ઉદગ્ગચિત્તા સુમના, પબ્બજ્જં સમરોચયિં;
ન ચિરેનેવ કાલેન, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
પરચિત્તાનિ જાનામિ, સત્થુસાસનકારિકા.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
ખેપેત્વા આસવે સબ્બે, વિસુદ્ધાસિં સુનિમ્મલા.
‘‘પરિચિણ્ણો ¶ મયા સત્થા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં;
ઓહિતો ગરુકો ભારો, ભવનેત્તિ સમૂહતા.
‘‘યસ્સત્થાય ¶ પબ્બજિતા, અગારસ્માનગારિયં;
સો મે અત્થો અનુપ્પત્તો, સબ્બસંયોજનક્ખયો.
‘‘તતો મહાકારુણિકો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
દિબ્બચક્ખુકાનં અગ્ગા, સકુલાતિ નરુત્તમો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સકુલા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સકુલાથેરિયાપદાનં ચતુત્થં.
૫. નન્દાથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘ઓવાદકો વિઞ્ઞાપકો, તારકો સબ્બપાણિનં;
દેસનાકુસલો બુદ્ધો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘અનુકમ્પકો ¶ કારુણિકો, હિતેસી સબ્બપાણિનં;
સમ્પત્તે તિત્થિયે સબ્બે, પઞ્ચસીલે પતિટ્ઠપિ.
‘‘એવં નિરાકુલં આસિ, સુઞ્ઞતં તિત્થિયેહિ ચ;
વિચિત્તં અરહન્તેહિ, વસીભૂતેહિ તાદિભિ.
‘‘રતનાનટ્ઠપઞ્ઞાસં ¶ , ઉગ્ગતોવ મહામુનિ;
કઞ્ચનગ્ઘિયસઙ્કાસો, બાત્તિંસવરલક્ખણો.
‘‘વસ્સસતસહસ્સાનિ, આયુ વિજ્જતિ તાવદે;
તાવતા તિટ્ઠમાનો સો, તારેસિ જનતં બહું.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, જાતા સેટ્ઠિકુલે અહું;
નાનારતનપજ્જોતે, મહાસુખસમપ્પિતા.
‘‘ઉપેત્વા તં મહાવીરં, અસ્સોસિં ધમ્મદેસનં;
અમતં પરમસ્સાદં, પરમત્થનિવેદકં.
‘‘તદા નિમન્તયિત્વાન, સસઙ્ઘં લોકનાયકં;
દત્વા તસ્સ મહાદાનં, પસન્ના સેહિ પાણિભિ.
‘‘ઝાયિનીનં ¶ ભિક્ખુનીનં, અગ્ગટ્ઠાનમપત્થયિં;
નિપચ્ચ સિરસા ધીરં, સસઙ્ઘં લોકનાયકં.
‘‘તદા અદન્તદમકો, તિલોકસરણો પભૂ;
બ્યાકાસિ નરસારથિ, ‘લચ્છસે તં સુપત્થિતં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
નન્દાતિ નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તં ¶ સુત્વા મુદિતા હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તા પરિચરિં, પચ્ચયેહિ વિનાયકં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘તતો ચુતા યામમગં, તતોહં તુસિતં ગતા [અગં (સી. પી. ક.)];
તતો ચ નિમ્માનરતિં, વસવત્તિપુરં તતો [ગતા (સ્યા.)].
‘‘યત્થ યત્થૂપપજ્જામિ, તસ્સ કમ્મસ્સ વાહસા;
તત્થ તત્થેવ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘તતો ચુતા મનુસ્સત્તે, રાજાનં ચક્કવત્તિનં;
મણ્ડલીનઞ્ચ રાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘સમ્પત્તિં ¶ અનુભોત્વાન, દેવેસુ મનુજેસુ ચ;
સબ્બત્થ સુખિતા હુત્વા, નેકકપ્પેસુ સંસરિં.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, સુરમ્મે [પુરસ્મિં (સ્યા.)] કપિલવ્હયે;
રઞ્ઞો સુદ્ધોદનસ્સાહં, ધીતા આસિં અનિન્દિતા.
‘‘સિરિયા [સિરિંવ (સી.), રંસિરિવ (સ્યા.)] રૂપિનિં દિસ્વા, નન્દિતં આસિ તં કુલં;
તેન નન્દાતિ મે નામં, સુન્દરં પવરં અહુ.
‘‘યુવતીનઞ્ચ સબ્બાસં, કલ્યાણીતિ ચ વિસ્સુતા;
તસ્મિમ્પિ નગરે રમ્મે, ઠપેત્વા તં યસોધરં.
‘‘જેટ્ઠો ¶ ભાતા તિલોકગ્ગો, પચ્છિમો [મજ્ઝિમો (પી.)] અરહા તથા;
એકાકિની ગહટ્ઠાહં, માતરા પરિચોદિતા.
‘‘‘સાકિયમ્હિ ¶ કુલે જાતા, પુત્તે બુદ્ધાનુજા તુવં;
નન્દેનપિ વિના ભૂતા, અગારે કિં નુ અચ્છસિ.
‘‘‘જરાવસાનં યોબ્બઞ્ઞં, રૂપં અસુચિસમ્મતં;
રોગન્તમપિચારોગ્યં, જીવિતં મરણન્તિકં.
‘‘‘ઇદમ્પિ તે સુભં રૂપં, સસીકન્તં મનોહરં;
ભૂસનાનં અલઙ્કારં, સિરિસઙ્ઘાટસન્નિભં.
‘‘‘પુઞ્જિતં ¶ લોકસારંવ, નયનાનં રસાયનં;
પુઞ્ઞાનં કિત્તિજનનં, ઉક્કાકકુલનન્દનં.
‘‘‘ન ચિરેનેવ કાલેન, જરા સમધિસેસ્સતિ [સમભિભોસ્સતિ (સી. સ્યા.), સમધિહેસ્સતિ (પી.)];
વિહાય ગેહં કારુઞ્ઞે [કારુઞ્ઞે (સી. પી.), પારય્હિં (સ્યા.)], ચર ધમ્મમનિન્દિતે’.
‘‘સુત્વાહં માતુ વચનં, પબ્બજિં અનગારિયં;
દેહેન ન તુ ચિત્તેન, રૂપયોબ્બનલાળિતા.
‘‘મહતા ચ પયત્તેન, ઝાનજ્ઝેન પરં મમ;
કાતુઞ્ચ વદતે માતા, ન ચાહં તત્થ ઉસ્સુકા.
‘‘તતો મહાકારુણિકો, દિસ્વા મં કામલાલસં [કમલાનનં (સ્યા.)];
નિબ્બિન્દનત્થં રૂપસ્મિં, મમ ચક્ખુપથે જિનો.
‘‘સકેન આનુભાવેન, ઇત્થિં માપેસિ સોભિનિં;
દસ્સનીયં સુરુચિરં, મમતોપિ સુરૂપિનિં.
‘‘તમહં ¶ ¶ વિમ્હિતા દિસ્વા, અતિવિમ્હિતદેહિનિં;
ચિન્તયિં સફલં મેતિ, નેત્તલાભઞ્ચ માનુસં.
‘‘તમહં એહિ સુભગે, યેનત્થો તં વદેહિ મે;
કુલં તે નામગોત્તઞ્ચ, વદ મે યદિ તે પિયં.
‘ન ¶ વઞ્ચકાલો સુભગે [પઞ્હકાલો સુભણે (સી. સ્યા. પી.)], ઉચ્છઙ્ગે મં નિવાસય;
સીદન્તીવ મમઙ્ગાનિ, પસુપ્પય મુહુત્તકં’.
‘‘તતો સીસં મમઙ્કે સા, કત્વા સયિ સુલોચના;
તસ્સા નલાટે પતિતા, લુદ્ધા [લૂતા (સ્યા.)] પરમદારુણા.
‘‘સહ તસ્સા નિપાતેન, પિળકા ઉપપજ્જથ;
પગ્ઘરિંસુ પભિન્ના ચ, કુણપા પુબ્બલોહિતા.
‘‘પભિન્નં વદનઞ્ચાપિ, કુણપં પૂતિગન્ધનં;
ઉદ્ધુમાતં વિનિલઞ્ચ, પુબ્બઞ્ચાપિ સરીરકં.
‘‘સા પવેદિતસબ્બઙ્ગી, નિસ્સસન્તી મુહું મુહું;
વેદયન્તી સકં દુક્ખં, કરુણં પરિદેવયિ.
‘‘‘દુક્ખેન ¶ દુક્ખિતા હોમિ, ફુસયન્તિ ચ વેદના;
મહાદુક્ખે નિમુગ્ગમ્હિ, સરણં હોહિ મે સખી’.
‘‘‘કુહિં વદનસોભં તે, કુહિં તે તુઙ્ગનાસિકા;
તમ્બબિમ્બવરોટ્ઠં તે, વદનં તે કુહિં ગતં.
‘‘‘કુહિં સસીનિભં વણ્ણં, કમ્બુગીવા કુહિં ગતા;
દોળાલોલાવ [દામામાલઞ્ચ (સ્યા.), દોલોલુલ્લાવ (ક.)] તે કણ્ણા, વેવણ્ણં સમુપાગતા.
‘‘‘મકુળખારકાકારા ¶ [મકુલમ્બુરૂહાકારા (સી.), મકુળપદુમાકારા (સ્યા.)], કલિકાવ [કલસાવ (સી. સ્યા. પી.)] પયોધરા;
પભિન્ના પૂતિકુણપા, દુટ્ઠગન્ધિત્તમાગતા.
‘‘‘વેદિમજ્ઝાવ સુસ્સોણી [તનુમજ્ઝા પુથુસ્સોણી (સી. સ્યા.), વેદિમજ્ઝા પુથુસ્સોણી (પી.)], સૂનાવ નીતકિબ્બિસા;
જાતા અમેજ્ઝભરિતા, અહો રૂપમસસ્સતં.
‘‘‘સબ્બં સરીરસઞ્જાતં, પૂતિગન્ધં ભયાનકં;
સુસાનમિવ બીભચ્છં, રમન્તે યત્થ બાલિસા’.
‘‘તદા ¶ મહાકારુણિકો, ભાતા મે લોકનાયકો;
દિસ્વા સંવિગ્ગચિત્તં મં, ઇમા ગાથા અભાસથ.
‘‘‘આતુરં ¶ કુણપં પૂતિં, પસ્સ નન્દે સમુસ્સયં;
અસુભાય ચિત્તં ભાવેહિ, એકગ્ગં સુસમાહિતં.
‘‘‘યથા ઇદં તથા એતં, યથા એતં તથા ઇદં;
દુગ્ગન્ધં પૂતિકં વાતિ, બાલાનં અભિનન્દિતં.
‘‘‘એવમેતં અવેક્ખન્તી, રત્તિન્દિવમતન્દિતા;
તતો સકાય પઞ્ઞાય, અભિનિબ્બિજ્ઝ દક્ખસિ’.
‘‘તતોહં અતિસંવિગ્ગા, સુત્વા ગાથા સુભાસિતા;
તત્રટ્ઠિતાવહં સન્તી, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘યત્થ યત્થ નિસિન્નાહં, સદા ઝાનપરાયના;
જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં નન્દા ભિક્ખુની જનપદકલ્યાણી ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
નન્દાથેરિયાપદાનં પઞ્ચમં.
૬. સોણાથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદા સેટ્ઠિકુલે જાતા, સુખિતા પૂજિતા પિયા;
ઉપેત્વા તં મુનિવરં, અસ્સોસિં મધુરં વચં.
‘‘આરદ્ધવીરિયાનગ્ગં, વણ્ણેસિ [વણ્ણેતિ (સ્યા.)] ભિક્ખુનિં જિનો;
તં સુત્વા મુદિતા હુત્વા, કારં કત્વાન સત્થુનો.
‘‘અભિવાદિય સમ્બુદ્ધં, ઠાનં તં પત્થયિં તદા;
અનુમોદિ મહાવીરો, ‘સિજ્ઝતં પણિધી તવ.
‘‘‘સતસહસ્સિતો ¶ કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ¶ ¶ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
સોણાતિ નામ નામેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતા હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તા પરિચરિં, પચ્ચયેહિ વિનાયકં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતા સેટ્ઠિકુલે અહં;
સાવત્થિયં પુરવરે, ઇદ્ધે ફીતે મહદ્ધને.
‘‘યદા ¶ ચ યોબ્બનપ્પત્તા, ગન્ત્વા પતિકુલં અહં;
દસ પુત્તાનિ અજનિં, સુરૂપાનિ વિસેસતો.
‘‘સુખેધિતા ચ તે સબ્બે, જનનેત્તમનોહરા;
અમિત્તાનમ્પિ રુચિતા, મમ પગેવ તે પિયા.
‘‘તતો મય્હં અકામાય, દસપુત્તપુરક્ખતો;
પબ્બજિત્થ સ મે ભત્તા, દેવદેવસ્સ સાસને.
‘‘તદેકિકા વિચિન્તેસિં, જીવિતેનાલમત્થુ મે;
ચત્તાય પતિપુત્તેહિ, વુડ્ઢાય ચ વરાકિયા.
‘‘અહમ્પિ તત્થ ગચ્છિસ્સં, સમ્પત્તો યત્થ મે પતિ;
એવાહં ચિન્તયિત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘તતો ચ મં ભિક્ખુનિયો, એકં ભિક્ખુનુપસ્સયે;
વિહાય ગચ્છુમોવાદં, તાપેહિ ઉદકં ઇતિ.
‘‘તદા ¶ ઉદકમાહિત્વા, ઓકિરિત્વાન કુમ્ભિયા;
ચુલ્લે ઠપેત્વા આસીના, તતો ચિત્તં સમાદહિં.
‘‘ખન્ધે અનિચ્ચતો દિસ્વા, દુક્ખતો ચ અનત્તતો;
ખેપેત્વા આસવે સબ્બે, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘તદાગન્ત્વા ભિક્ખુનિયો, ઉણ્હોદકમપુચ્છિસું;
તેજોધાતુમધિટ્ઠાય, ખિપ્પં સન્તાપયિં જલં.
‘‘વિમ્હિતા ¶ ¶ તા જિનવરં, એતમત્થમસાવયું;
તં સુત્વા મુદિતો નાથો, ઇમં ગાથં અભાસથ.
‘‘‘યો ચ વસ્સસતં જીવે, કુસીતો હીનવીરિયો;
એકાહં જીવિતં સેય્યો, વીરિયમારભતો દળ્હં’.
‘‘આરાધિતો મહાવીરો, મયા સુપ્પટિપત્તિયા;
આરદ્ધવીરિયાનગ્ગં, મમાહ સ મહામુનિ.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સોણા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સોણાથેરિયાપદાનં છટ્ઠં.
૭. ભદ્દકાપિલાનીથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ [સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા (સી. પી.)];
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહુ હંસવતિયં, વિદેહો નામ નામતો [નામકો (સ્યા. પી.)];
સેટ્ઠી પહૂતરતનો, તસ્સ જાયા અહોસહં.
‘‘કદાચિ સો નરાદિચ્ચં, ઉપેચ્ચ સપરિજ્જનો;
ધમ્મમસ્સોસિ બુદ્ધસ્સ, સબ્બદુક્ખભયપ્પહં [દુક્ખક્ખયાવહં (સ્યા.)].
‘‘સાવકં ધુતવાદાનં, અગ્ગં કિત્તેસિ નાયકો;
સુત્વા સત્તાહિકં દાનં, દત્વા બુદ્ધસ્સ તાદિનો.
‘‘નિપચ્ચ સિરસા પાદે, તં ઠાનમભિપત્થયિં;
સ હાસયન્તો પરિસં, તદા હિ નરપુઙ્ગવો.
‘‘સેટ્ઠિનો અનુકમ્પાય, ઇમા ગાથા અભાસથ;
‘લચ્છસે પત્થિતં ઠાનં, નિબ્બુતો હોહિ પુત્તક.
‘‘‘સતસહસ્સિતો ¶ ¶ કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદો, ઓરસો ધમ્મનિમ્મિતો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, હેસ્સતિ સત્થુ સાવકો’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતો હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તો પરિચરિ, પચ્ચયેહિ વિનાયકં.
‘‘સાસનં ¶ જોતયિત્વાન, સો મદ્દિત્વા કુતિત્થિયે;
વેનેય્યં વિનયિત્વા ચ, નિબ્બુતો સો સસાવકો.
‘‘નિબ્બુતે ¶ તમ્હિ લોકગ્ગે, પૂજનત્થાય સત્થુનો;
ઞાતિમિત્તે સમાનેત્વા, સહ તેહિ અકારયિ.
‘‘સત્તયોજનિકં થૂપં, ઉબ્બિદ્ધં રતનામયં;
જલન્તં સતરંસિંવ, સાલરાજંવ ફુલ્લિતં.
‘‘સત્તસતસહસ્સાનિ, પાતિયો [ચાતિયો (સ્યા.)] તત્થ કારયિ;
નળગ્ગી વિય જોતન્તી [જોતન્તે (સ્યા. પી.)], રતનેહેવ સત્તહિ.
‘‘ગન્ધતેલેન પૂરેત્વા, દીપાનુજ્જલયી તહિં;
પૂજનત્થાય [પૂજત્થાય (સી. ક.)] મહેસિસ્સ, સબ્બભૂતાનુકમ્પિનો.
‘‘સત્તસતસહસ્સાનિ, પુણ્ણકુમ્ભાનિ કારયિ;
રતનેહેવ પુણ્ણાનિ, પૂજનત્થાય મહેસિનો.
‘‘મજ્ઝે અટ્ઠટ્ઠકુમ્ભીનં, ઉસ્સિતા કઞ્ચનગ્ઘિયો;
અતિરોચન્તિ વણ્ણેન, સરદેવ દિવાકરો.
‘‘ચતુદ્વારેસુ સોભન્તિ, તોરણા રતનામયા;
ઉસ્સિતા ફલકા રમ્મા, સોભન્તિ રતનામયા.
‘‘વિરોચન્તિ પરિક્ખિત્તા [પરિક્ખાયો (સ્યા.)], અવટંસા સુનિમ્મિતા;
ઉસ્સિતાનિ પટાકાનિ, રતનાનિ વિરોચરે.
‘‘સુરત્તં સુકતં ચિત્તં, ચેતિયં રતનામયં;
અતિરોચતિ વણ્ણેન, સસઞ્ઝોવ [સસજ્ઝાવ (સ્યા. ક.), સસઞ્જાવ (પી.)] દિવાકરો.
‘‘થૂપસ્સ ¶ ¶ વેદિયો તિસ્સો, હરિતાલેન પૂરયિ;
એકં મનોસિલાયેકં, અઞ્જનેન ચ એકિકં.
‘‘પૂજં ¶ એતાદિસં રમ્મં, કારેત્વા વરવાદિનો;
અદાસિ દાનં સઙ્ઘસ્સ, યાવજીવં યથાબલં.
‘‘સહાવ સેટ્ઠિના તેન, તાનિ પુઞ્ઞાનિ સબ્બસો;
યાવજીવં કરિત્વાન, સહાવ સુગતિં ગતા.
‘‘સમ્પત્તિયોનુભોત્વાન, દેવત્તે અથ માનુસે;
છાયા વિય સરીરેન, સહ તેનેવ સંસરિં.
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, વિપસ્સી નામ નાયકો;
ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો, સબ્બધમ્મવિપસ્સકો.
‘‘તદાયં બન્ધુમતિયં, બ્રાહ્મણો સાધુસમ્મતો;
અડ્ઢો સન્તો ગુણેનાપિ [સત્થાગમેનાસિ (સી.)], ધનેન ચ સુદુગ્ગતો.
‘‘તદાપિ તસ્સાહં આસિં, બ્રાહ્મણી સમચેતસા;
કદાચિ સો દિજવરો, સઙ્ગમેસિ મહામુનિં.
‘‘નિસિન્નં જનકાયમ્હિ, દેસેન્તં અમતં પદં;
સુત્વા ધમ્મં પમુદિતો, અદાસિ એકસાટકં.
‘‘ઘરમેકેન વત્થેન, ગન્ત્વાનેતં સ મબ્રવિ [મમબ્રવિ (સી. સ્યા. પી.)];
‘અનુમોદ મહાપુઞ્ઞં [મહાપઞ્ઞે (સી.), મહાપુઞ્ઞે (સ્યા. ક.)], દિન્નં બુદ્ધસ્સ સાટકં’.
‘‘તદાહં અઞ્જલિં કત્વા, અનુમોદિં સુપીણિતા [સુવિદિતા (સ્યા.), સુપીતિયા (ક.)];
‘સુદિન્નો સાટકો સામિ, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ તાદિનો’.
‘‘સુખિતો ¶ સજ્જિતો હુત્વા, સંસરન્તો ભવાભવે;
બારાણસિપુરે રમ્મે, રાજા આસિ મહીપતિ.
‘‘તદા ¶ તસ્સ મહેસીહં, ઇત્થિગુમ્બસ્સ ઉત્તમા;
તસ્સાતિ દયિતા [તસ્સાવિ દુતિયિકા (સ્યા.)] આસિં, પુબ્બસ્નેહેન ભત્તુનો [ચુત્તરિ (સ્યા. પી. ક.)].
‘‘પિણ્ડાય વિચરન્તે તે [સો (સી. સ્યા. પી.)], અટ્ઠ પચ્ચેકનાયકે;
દિસ્વા પમુદિતો હુત્વા, દત્વા પિણ્ડં મહારહં.
‘‘પુનો નિમન્તયિત્વાન, કત્વા રતનમણ્ડપં;
કમ્મારેહિ કતં પત્તં [કતં છત્તં (સી.), કતમટ્ઠં (સ્યા.)], સોવણ્ણં વત તત્તકં.
‘‘સમાનેત્વાન તે સબ્બે, તેસં દાનમદાસિ સો;
સોણ્ણાસને પવિટ્ઠાનં, પસન્નો સેહિ પાણિભિ.
‘‘તમ્પિ ¶ દાનં સહાદાસિં, કાસિરાજેનહં તદા;
પુનાહં બારાણસિયં, જાતા કાસિકગામકે.
‘‘કુટુમ્બિકકુલે ¶ ફીતે, સુખિતો સો સભાતુકો;
જેટ્ઠસ્સ ભાતુનો જાયા, અહોસિં સુપતિબ્બતા.
‘‘પચ્ચેકબુદ્ધં દિસ્વાન, કનિયસ્સ મમ ભત્તુનો [ભત્તુકનિયસો (સ્યા.)];
ભાગન્નં તસ્સ દત્વાન, આગતે તમ્હિ પાવદિં.
‘‘નાભિનન્દિત્થ સો દાનં, તતો તસ્સ અદાસહં;
ઉખા [બુદ્ધા (સ્યા.)] આનિય તં અન્નં, પુનો તસ્સેવ સો અદા.
‘‘તદન્નં છડ્ડયિત્વાન, દુટ્ઠા બુદ્ધસ્સહં તદા;
પત્તં કલલપુણ્ણં તં, અદાસિં તસ્સ તાદિનો.
‘‘દાને ¶ ચ ગહણે ચેવ, અપચે પદુસેપિ ચ;
સમચિત્તમુખં દિસ્વા, તદાહં સંવિજિં ભુસં.
‘‘પુનો ¶ પત્તં ગહેત્વાન, સોધયિત્વા સુગન્ધિના;
પસન્નચિત્તા પૂરેત્વા, સઘતં સક્કરં અદં.
‘‘યત્થ યત્થૂપપજ્જામિ, સુરૂપા હોમિ દાનતો;
બુદ્ધસ્સ અપકારેન, દુગ્ગન્ધા વદનેન ચ.
‘‘પુન કસ્સપવીરસ્સ, નિધાયન્તમ્હિ ચેતિયે;
સોવણ્ણં ઇટ્ઠકં વરં, અદાસિં મુદિતા અહં.
‘‘ચતુજ્જાતેન ગન્ધેન, નિચયિત્વા તમિટ્ઠકં;
મુત્તા દુગ્ગન્ધદોસમ્હા, સબ્બઙ્ગસુસમાગતા.
‘‘સત્તપાતિસહસ્સાનિ, રતનેહેવ સત્તહિ;
કારેત્વા ઘતપૂરાનિ, વટ્ટીનિ [વટ્ટીયો (સી.)] ચ સહસ્સસો.
‘‘પક્ખિપિત્વા પદીપેત્વા, ઠપયિં સત્તપન્તિયો;
પૂજનત્થં લોકનાથસ્સ, વિપ્પસન્નેન ચેતસા.
‘‘તદાપિ તમ્હિ પુઞ્ઞમ્હિ, ભાગિનીયિ વિસેસતો;
પુન કાસીસુ સઞ્જાતો, સુમિત્તા ઇતિ વિસ્સુતો.
‘‘તસ્સાહં ભરિયા આસિં, સુખિતા સજ્જિતા પિયા;
તદા પચ્ચેકમુનિનો, અદાસિં ઘનવેઠનં.
‘‘તસ્સાપિ ¶ ¶ ભાગિની આસિં, મોદિત્વા દાનમુત્તમં;
પુનાપિ કાસિરટ્ઠમ્હિ, જાતો કોલિયજાતિયા.
‘‘તદા ¶ કોલિયપુત્તાનં, સતેહિ સહ પઞ્ચહિ;
પઞ્ચપચ્ચેકબુદ્ધાનં, સતાનિ સમુપટ્ઠહિ.
‘‘તેમાસં તપ્પયિત્વાન [વાસયિત્વાન (સ્યા. પી.)], અદાસિ ચ તિચીવરે [તિચીવરં (સ્યા.)];
જાયા તસ્સ તદા આસિં, પુઞ્ઞકમ્મપથાનુગા.
‘‘તતો ¶ ચુતો અહુ રાજા, નન્દો નામ મહાયસો;
તસ્સાપિ મહેસી આસિં, સબ્બકામસમિદ્ધિની.
‘‘તદા રાજા ભવિત્વાન, બ્રહ્મદત્તો મહીપતિ;
પદુમવતીપુત્તાનં, પચ્ચેકમુનિનં તદા.
‘‘સતાનિ પઞ્ચનૂનાનિ, યાવજીવં ઉપટ્ઠહિં;
રાજુય્યાને નિવાસેત્વા, નિબ્બુતાનિ ચ પૂજયિં.
‘‘ચેતિયાનિ ચ કારેત્વા, પબ્બજિત્વા ઉભો મયં;
ભાવેત્વા અપ્પમઞ્ઞાયો, બ્રહ્મલોકં અગમ્હસે.
‘‘તતો ચુતો મહાતિત્થે, સુજાતો પિપ્ફલાયનો;
માતા સુમનદેવીતિ, કોસિગોત્તો દિજો પિતા.
‘‘અહં મદ્દે જનપદે, સાકલાય પુરુત્તમે;
કપ્પિલસ્સ દિજસ્સાસિં, ધીતા માતા સુચીમતિ.
‘‘ઘનકઞ્ચનબિમ્બેન, નિમ્મિનિત્વાન મં પિતા;
અદા કસ્સપધીરસ્સ, કામેહિ વજ્જિતસ્સમં.
‘‘કદાચિ સો કારુણિકો, ગન્ત્વા કમ્મન્તપેક્ખકો;
કાકાદિકેહિ ખજ્જન્તે, પાણે દિસ્વાન સંવિજિ.
‘‘ઘરેવાહં ¶ તિલે જાતે, દિસ્વાનાતપતાપને;
કિમિ કાકેહિ ખજ્જન્તે, સંવેગમલભિં તદા.
‘‘તદા સો પબ્બજી ધીરો, અહં તમનુપબ્બજિં;
પઞ્ચવસ્સાનિ નિવસિં, પરિબ્બાજવતે [પરિબ્બાજપથે (સ્યા. પી.)] અહં.
‘‘યદા ¶ પબ્બજિતા આસિ, ગોતમી જિનપોસિકા;
તદાહં તમુપગન્ત્વા, બુદ્ધેન અનુસાસિતા.
‘‘ન ¶ ચિરેનેવ કાલેન, અરહત્તમપાપુણિં;
અહો કલ્યાણમિત્તત્તં, કસ્સપસ્સ સિરીમતો.
‘‘સુતો બુદ્ધસ્સ દાયાદો, કસ્સપો સુસમાહિતો;
પુબ્બેનિવાસં યો વેદિ, સગ્ગાપાયઞ્ચ પસ્સતિ.
‘‘અથો ¶ જાતિક્ખયં પત્તો, અભિઞ્ઞાવોસિતો મુનિ;
એતાહિ તીહિ વિજ્જાહિ, તેવિજ્જો હોતિ બ્રાહ્મણો.
‘‘તથેવ ભદ્દકાપિલાની [ભદ્દાકાપિલાની (સી. પી.)], તેવિજ્જા મચ્ચુહાયિની;
ધારેતિ અન્તિમં દેહં, જિત્વા મારં સવાહનં.
‘‘દિસ્વા આદીનવં લોકે, ઉભો પબ્બજિતા મયં;
ત્યમ્હ ખીણાસવા દન્તા, સીતિભૂતામ્હ નિબ્બુતા.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ભદ્દકાપિલાની ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ભદ્દકાપિલાનીથેરિયાપદાનં સત્તમં.
૮. યસોધરાથેરીઅપદાનં
એકસ્મિં સમયે રમ્મે, ઇદ્ધે રાજગહે પુરે;
પબ્ભારમ્હિ વરેકમ્હિ, વસન્તે નરનાયકે.
વસન્તિયા તમ્હિ નગરે, રમ્મે ભિક્ખુનુપસ્સયે;
યસોધરાભિક્ખુનિયા, એવં આસિ વિતક્કિતં.
‘‘સુદ્ધોદનો મહારાજા, ગોતમી ચ પજાપતી;
અભિઞ્ઞાતા મહાથેરા, થેરિયો ચ મહિદ્ધિકા.
‘‘સન્તિં ¶ ગતાવ આસું તે, દીપચ્ચીવ નિરાસવા;
લોકનાથે ધરન્તેવ, અહમ્પિ ચ સિવં પદં.
‘‘ગમિસ્સામીતિ ¶ ચિન્તેત્વા, પસ્સન્તી આયુમત્તનો;
પસ્સિત્વા આયુસઙ્ખારં, તદહેવ ખયં ગતં.
‘‘પત્તચીવરમાદાય, નિક્ખમિત્વા સકસ્સમા;
પુરક્ખતા ભિક્ખુનીભિ, સતેહિ સહસ્સેહિ સા [સહ પઞ્ચહિ (સી. પી.)].
‘‘મહિદ્ધિકા મહાપઞ્ઞા, સમ્બુદ્ધં ઉપસઙ્કમિ;
સમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા, સત્થુનો ચક્કલક્ખણે;
નિસિન્ના એકમન્તમ્હિ, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘અટ્ઠસત્તતિવસ્સાહં, પચ્છિમો વત્તતે વયો [પચ્છિમા વત્તયિ વયા (સ્યા.)];
પબ્ભારમ્હિ અનુપ્પત્તા, આરોચેમિ મહામુનિ.
‘‘‘પરિપક્કો વયો મય્હં, પરિત્તં મમ જીવિતં;
પહાય વો ગમિસ્સામિ, કતં મે સરણમત્તનો.
‘‘‘વયમ્હિ પચ્છિમે કાલે, મરણં ઉપરુદ્ધતિ;
અજ્જરત્તિં મહાવીર, પાપુણિસ્સામિ નિબ્બુતિં.
‘‘‘નત્થિ જાતિ જરા બ્યાધિ, મરણઞ્ચ મહામુને;
અજરામરણં પુરં, ગમિસ્સામિ અસઙ્ખતં.
‘‘‘યાવતા પરિસા નામ, સમુપાસન્તિ સત્થુનો;
અપરાધમજાનન્તી [સચે મેત્થિ (સી.), પજાનન્તી (ક.)], ખમન્તં સમ્મુખા મુને.
‘‘‘સંસરિત્વા ¶ ¶ ચ સંસારે, ખલિતઞ્ચે મમં તયિ;
આરોચેમિ મહાવીર, અપરાધં ખમસ્સુ મે’.
‘‘સુત્વાન વચનં તસ્સા, મુનિન્દો ઇદમબ્રવિ;
‘કિમુત્તરં તે વક્ખામિ, નિબ્બાનાય વજન્તિયા.
‘‘‘ઇદ્ધિઞ્ચાપિ નિદસ્સેહિ, મમ સાસનકારિકે;
પરિસાનઞ્ચ સબ્બાસં, કઙ્ખં છિન્દસ્સુ યાવતા’.
‘‘સુત્વા તં મુનિનો વાચં, ભિક્ખુની સા યસોધરા;
વન્દિત્વા મુનિરાજં તં, ઇદં વચનમબ્રવિ.
‘‘‘યસોધરા ¶ અહં વીર, અગારે તે પજાપતિ;
સાકિયમ્હિ કુલે જાતા, ઇત્થિઅઙ્ગે પતિટ્ઠિતા.
‘‘‘થીનં સતસહસ્સાનં, નવુતીનં છદુત્તરિ;
અગારે તે અહં વીર, પામોક્ખા સબ્બા ઇસ્સરા.
‘‘‘રૂપાચારગુણૂપેતા ¶ , યોબ્બનટ્ઠા પિયંવદા;
સબ્બા મં અપચાયન્તિ, દેવતા વિય માનુસા.
‘‘‘કઞ્ઞાસતસહસ્સપમુખા, સક્યપુત્તનિવેસને;
સમાનસુખદુક્ખતા, દેવતા વિય નન્દને.
‘‘‘કામધાતુમતિક્કમ્મ [કામધાતુમતિક્કન્તા (સી. સ્યા. પી. ક.)], સણ્ઠિતા રૂપધાતુયા;
રૂપેન સદિસા નત્થિ, ઠપેત્વા લોકનાયકં.
‘‘‘સમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા, ઇદ્ધિં દસ્સેસિ સત્થુનો;
નેકા નાનાવિધાકારા, મહાઇદ્ધીપિ દસ્સયી [એવમાદીનિ વત્વાન, ઉપતિત્વાન અમ્બરં; ઇદ્ધી અનેકા દસ્સેસિ, બુદ્ધાનુઞ્ઞા યસોધરા; (સી.)].
‘‘‘ચક્કવાળસમં કાયં, સીસં ઉત્તરતો કુરુ;
ઉભો પક્ખા દુવે દીપા, જમ્બુદીપં સરીરતો.
‘‘‘દક્ખિણઞ્ચ સરં પિઞ્છં, નાનાસાખા તુ પત્તકા;
ચન્દઞ્ચ સૂરિયઞ્ચક્ખિ, મેરુપબ્બતતો સિખં.
‘‘‘ચક્કવાલગિરિં ¶ તુણ્ડં, જમ્બુરુક્ખં સમૂલકં;
બીજમાના ઉપાગન્ત્વા, વન્દન્તી લોકનાયકં.
‘‘‘હત્થિવણ્ણં તથેવસ્સં, પબ્બતં જલધિં તથા;
ચન્દિમં સૂરિયં મેરું, સક્કવણ્ણઞ્ચ દસ્સયિ.
‘‘‘યસોધરા ¶ અહં વીર, પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ;
સહસ્સલોકધાતૂનં, ફુલ્લપદ્મેન છાદયિ.
‘‘‘બ્રહ્મવણ્ણઞ્ચ માપેત્વા, ધમ્મં દેસેસિ સુઞ્ઞતં;
યસોધરા અહં વીર, પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ.
‘‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુનિ.
‘‘‘પુબ્બેનિવાસં ¶ જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મય્હં મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘‘પુબ્બાનં લોકનાથાનં, સઙ્ગમં તે નિદસ્સિતં [સુદસ્સિતં (સ્યા. પી. ક.)];
અધિકારં બહું મય્હં, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘‘યં ¶ મય્હં પૂરિતં કમ્મં, કુસલં સરસે મુને;
તુય્હત્થાય મહાવીર, પુઞ્ઞં ઉપચિતં મયા.
‘‘‘અભબ્બટ્ઠાને વજ્જેત્વા, વારયિત્વા અનાચરં;
તુય્હત્થાય મહાવીર, સઞ્ચત્તં જીવિતં મયા.
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ ¶ , ભરિયત્થાયદાસિ મં;
ન તત્થ વિમના હોમિ, તુય્હત્થાય મહામુનિ.
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ, ઉપકારાયદાસિ મં;
ન તત્થ વિમના હોમિ, તુય્હત્થાય મહામુનિ.
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ, ભોજનત્થાયદાસિ મં;
ન તત્થ વિમના હોમિ, તુય્હત્થાય મહામુનિ.
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ, જીવિતાનિ પરિચ્ચજિં;
ભયમોક્ખં કરિસ્સન્તિ, દદામિ મમ જીવિતં.
‘‘‘અઙ્ગગતે [અઙ્ગે એવં (ક.)] અલઙ્કારે, વત્થે નાનાવિધે બહૂ;
ઇત્થિમણ્ડે ન ગૂહામિ, તુય્હત્થાય મહામુનિ.
‘‘‘ધનધઞ્ઞપરિચ્ચાગં ¶ , ગામાનિ નિગમાનિ ચ;
ખેત્તં પુત્તા ચ ધીતા ચ, પરિચ્ચત્તા મહામુનિ.
‘‘‘હત્થી અસ્સા ગવા ચાપિ, દાસિયો પરિચારિકા;
તુય્હત્થાય મહાવીર, પરિચ્ચત્તા અસઙ્ખિયા.
‘‘‘યં મય્હં પટિમન્તેસિ [પતિમન્તેસિ (સી.)], દાનં દસ્સામિ યાચકે;
વિમનં મે ન પસ્સામિ, દદતો દાનમુત્તમં.
‘‘‘નાનાવિધં ¶ બહું દુક્ખં, સંસારે ચ બહુબ્બિધે;
તુય્હત્થાય મહાવીર, અનુભુત્તં અસઙ્ખિયં.
‘‘‘સુખપ્પત્તાનુમોદામિ, ન ચ દુક્ખેસુ દુમ્મના;
સબ્બત્થ તુલિતા હોમિ, તુય્હત્થાય મહામુનિ.
‘‘‘અનુમગ્ગેન ¶ સમ્બુદ્ધો, યં ધમ્મં અભિનીહરિ;
અનુભોત્વા સુખં દુક્ખં, પત્તો બોધિં મહામુનિ.
‘‘‘બ્રહ્મદેવઞ્ચ સમ્બુદ્ધં, ગોતમં લોકનાયકં;
અઞ્ઞેસં લોકનાથાનં, સઙ્ગમં તે બહું મયા.
‘‘‘અધિકારં ¶ બહું મય્હં, તુય્હત્થાય મહામુનિ;
ગવેસતો બુદ્ધધમ્મે, અહં તે પરિચારિકા.
‘‘‘કપ્પે ચ સતસહસ્સે, ચતુરો ચ અસઙ્ખિયે;
દીપઙ્કરો મહાવીરો, ઉપ્પજ્જિ લોકનાયકો.
‘‘‘પચ્ચન્તદેસવિસયે, નિમન્તેત્વા તથાગતં;
તસ્સ આગમનં મગ્ગં, સોધેન્તિ તુટ્ઠમાનસા.
‘‘‘તેન કાલેન સો આસિ, સુમેધો નામ બ્રાહ્મણો;
મગ્ગઞ્ચ પટિયાદેસિ, આયતો [આયતં (સી.)] સબ્બદસ્સિનો.
‘‘‘તેન કાલેનહં આસિં, કઞ્ઞા બ્રાહ્મણસમ્ભવા;
સુમિત્તાનામ નામેન, ઉપગચ્છિં સમાગમં.
‘‘‘અટ્ઠ ઉપ્પલહત્થાનિ, પૂજનત્થાય સત્થુનો;
આદાય જનસંમજ્ઝે, અદ્દસં ઇસિ મુગ્ગતં.
‘‘‘ચિરાનુગતં ¶ દયિતં [ચિરાનુપરિ આસીનં (સી.)], અતિક્કન્તં મનોહરં;
દિસ્વા તદા અમઞ્ઞિસ્સં, સફલં જીવિતં મમ.
‘‘‘પરક્કમં તં સફલં, અદ્દસં ઇસિનો તદા;
પુબ્બકમ્મેન સમ્બુદ્ધે, ચિત્તઞ્ચાપિ પસીદિ મે.
‘‘‘ભિય્યો ¶ ચિત્તં પસાદેસિં, ઇસે ઉગ્ગતમાનસે;
દેય્યં અઞ્ઞં ન પસ્સામિ, દેમિ પુપ્ફાનિ તે ઇસિ.
‘‘‘પઞ્ચહત્થા ¶ તવ હોન્તુ, તયો હોન્તુ મમં ઇસે;
તેન સદ્ધિં સમા હોન્તુ, બોધત્થાય તવં ઇસે’.
ચતુત્થં ભાણવારં.
‘‘ઇસિ ગહેત્વા પુપ્ફાનિ, આગચ્છન્તં મહાયસં;
પૂજેસિ જનસંમજ્ઝે, બોધત્થાય મહાઇસિ.
‘‘પસ્સિત્વા જનસંમજ્ઝે, દીપઙ્કરો મહામુનિ;
વિયાકાસિ મહાવીરો, ઇસિ મુગ્ગતમાનસં.
‘‘અપરિમેય્યે ઇતો કપ્પે, દીપઙ્કરો મહામુનિ;
મમ કમ્મં વિયાકાસિ, ઉજુભાવં મહામુનિ.
‘‘‘સમચિત્તા ¶ સમકમ્મા, સમકારી ભવિસ્સતિ;
પિયા હેસ્સતિ કમ્મેન, તુય્હત્થાય મહાઇસિ [મહાઇસે (સ્યા.)].
‘‘‘સુદસ્સના સુપિયા ચ, મનાપા પિયવાદિની;
તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, વિહરિસ્સતિ ઇદ્ધિકા.
‘‘‘યથાપિ ભણ્ડસામુગ્ગં, અનુરક્ખતિ સામિનો;
એવં કુસલધમ્માનં, અનુરક્ખિસ્સતે અયં.
‘‘‘તસ્સ તે [તસ્સ તં (સ્યા.)] અનુકમ્પન્તી, પૂરયિસ્સતિ પારમી;
સીહોવ પઞ્જરં ભેત્વા [હિત્વા (સ્યા.), હેત્વા (પી.)], પાપુણિસ્સતિ બોધિયં’.
‘‘અપરિમેય્યે ¶ ઇતો કપ્પે, યં મં બુદ્ધો વિયાકરી;
તં વાચં અનુમોદેન્તી, એવંકારી ભવિં અહં.
‘‘તસ્સ ¶ કમ્મસ્સ સુકતસ્સ, તત્થ ચિત્તં પસાદયિં;
દેવમનુસ્સકં યોનિં, અનુભોત્વા અસઙ્ખિયં.
‘‘સુખદુક્ખેનુભોત્વાહં, દેવેસુ માનુસેસુ ચ;
પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, અજાયિં સાકિયે કુલે.
‘‘રૂપવતી ભોગવતી, યસસીલવતી તતો;
સબ્બઙ્ગસમ્પદા હોમિ, કુલેસુ અભિસક્કતા.
‘‘લાભં ¶ સિલોકં સક્કારં, લોકધમ્મસમાગમં;
ચિત્તઞ્ચ દુક્ખિતં નત્થિ, વસામિ અકુતોભયા.
‘‘વુત્તઞ્હેતં ભગવતા, રઞ્ઞો અન્તેપુરે તદા;
ખત્તિયાનં પુરે વીર, ઉપકારઞ્ચ નિદ્દિસિ.
‘‘ઉપકારા ચ યા નારી, યા ચ નારી સુખે દુખે;
અત્થક્ખાયી ચ યા નારી, યા ચ નારીનુકમ્પિકા.
‘‘પઞ્ચકોટિસતા બુદ્ધા, નવકોટિસતાનિ ચ;
એતેસં દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં.
‘‘અધિકારં મહા [સદા (પી.) એવમુપરિપિ] મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે;
એકાદસકોટિસતા, બુદ્ધા દ્વાદસ કોટિયો [હોન્તિ લોકગ્ગનાયકા (સી. સ્યા.), પણ્ણાકોટિસતાનિ ચ (પી.)].
‘‘એતેસં દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં;
અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે.
‘‘‘વીસકોટિસતા ¶ ¶ બુદ્ધા, તિંસકોટિસતાનિ ચ;
એતેસં દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં.
‘‘‘અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે;
ચત્તાલીસકોટિસતા, પઞ્ઞાસ કોટિસતાનિ ચ.
‘‘‘એતેસં ¶ દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં;
અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે.
‘‘‘સટ્ઠિકોટિસતા બુદ્ધા, સત્તતિકોટિસતાનિ ચ;
એતેસં દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં.
‘‘‘અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે;
અસીતિકોટિસતા બુદ્ધા, નવુતિકોટિસતાનિ ચ.
‘‘‘એતેસં દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં;
અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે.
‘‘‘કોટિસતસહસ્સાનિ, હોન્તિ લોકગ્ગનાયકા;
એતેસં દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં.
‘‘‘અધિકારં ¶ મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે;
નવકોટિસહસ્સાનિ, અપરે લોકનાયકા.
‘‘‘એતેસં દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં;
અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે.
‘‘‘કોટિસતસહસ્સાનિ, પઞ્ચાસીતિમહેસિનં;
પઞ્ચાસીતિકોટિસતા, સત્તતિંસા ચ કોટિયો.
‘‘‘એતેસં ¶ દેવદેવાનં, મહાદાનં પવત્તયિં;
અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે.
‘‘‘પચ્ચેકબુદ્ધા વીતરાગા [ધુતરાગા (પી. ક.)], અટ્ઠટ્ઠમકકોટિયો [અટ્ઠમત્તક… (સી.), અટ્ઠમત્થક… (સ્યા.)];
અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે.
‘‘‘ખીણાસવા વીતમલા, અસઙ્ખિયા બુદ્ધસાવકા;
અધિકારં મહા મય્હં, ધમ્મરાજ સુણોહિ મે.
‘‘‘એવં ધમ્મે સુચિણ્ણાનં, સદા ધમ્મસ્સ ચારિનં;
ધમ્મચારી સુખં સેતિ, અસ્મિં લોકે પરમ્હિ ચ.
‘‘‘ધમ્મં ¶ ચરે સુચરિતં, ન નં દુચ્ચરિતં ચરે;
ધમ્મચારી સુખં સેતિ, અસ્મિં લોકે પરમ્હિ ચ.
‘‘‘નિબ્બિન્દિત્વાન સંસારે, પબ્બજિં અનગારિયં;
સહસ્સપરિવારેન, પબ્બજિત્વા અકિઞ્ચના.
‘‘‘અગારં વિજહિત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં;
અડ્ઢમાસે અસમ્પત્તે, ચતુસચ્ચમપાપુણિં.
‘‘‘ચીવરં પિણ્ડપાતઞ્ચ, પચ્ચયં સયનાસનં;
ઉપનેન્તિ બહૂ જના, સાગરેયેવ ઊમિયો.
‘‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’.
‘‘એવં બહુવિધં દુક્ખં, સમ્પત્તી ચ બહુબ્બિધા;
વિસુદ્ધિભાવં સમ્પત્તા, લભામિ સબ્બસમ્પદા.
‘‘યા ¶ દદાતિ સકત્તાનં, પુઞ્ઞત્થાય મહેસિનો;
સહાયસમ્પદા હોન્તિ, નિબ્બાનપદમસઙ્ખતં.
‘‘પરિક્ખીણં અતીતઞ્ચ, પચ્ચુપ્પન્નં અનાગતં;
સબ્બકમ્મં મમં ખીણં, પાદે વન્દામિ ચક્ખુમ’’.
ઇત્થં સુદં યસોધરા ભિક્ખુની ભગવતો સમ્મુખા ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
યસોધરાથેરિયાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. યસોધરાપમુખદસભિક્ખુનીસહસ્સઅપદાનં
‘‘કપ્પે ¶ ચ સતસહસ્સે, ચતુરો ચ અસઙ્ખિયે;
દીપઙ્કરો નામ જિનો, ઉપ્પજ્જિ લોકનાયકો.
‘‘દીપઙ્કરો મહાવીરો, વિયાકાસિ વિનાયકો;
સુમેધઞ્ચ સુમિત્તઞ્ચ, સમાનસુખદુક્ખતં.
‘‘સદેવકઞ્ચ ¶ પસ્સન્તો, વિચરન્તો સદેવકં;
તેસં પકિત્તને અમ્હે, ઉપગમ્મ સમાગમં.
‘‘અમ્હં ¶ સબ્બપતિ હોહિ [સબ્બા પતી હોન્તિ (પી.)], અનાગતસમાગમે;
સબ્બાવ તુય્હં ભરિયા, મનાપા પિયવાદિકા.
‘‘દાનં સીલમયં સબ્બં, ભાવના ચ સુભાવિતા;
દીઘરત્તઞ્ચ નો [દીઘરત્તમિદં (સ્યા. ક.)] સબ્બં, પરિચ્ચત્તં મહામુને.
‘‘ગન્ધં વિલેપનં માલં, દીપઞ્ચ રતનામયં;
યંકિઞ્ચિ પત્થિતં સબ્બં, પરિચ્ચત્તં મહામુનિ.
‘‘અઞ્ઞં વાપિ કતં કમ્મં, પરિભોગઞ્ચ માનુસં;
દીઘરત્તઞ્હિ નો સબ્બં, પરિચ્ચત્તં મહામુનિ.
‘‘અનેકજાતિસંસારં, બહું પુઞ્ઞમ્પિ નો કતં;
ઇસ્સરમનુભોત્વાન, સંસરિત્વા ભવાભવે.
‘‘પચ્છિમે ¶ ભવે સમ્પત્તે, સક્યપુત્તનિવેસને;
નાનાકુલૂપપન્નાયો, અચ્છરા કામવણ્ણિની.
‘‘લાભગ્ગેન યસં પત્તા, પૂજિતા સબ્બસક્કતા;
લાભિયો અન્નપાનાનં, સદા સમ્માનિતા મયં.
‘‘અગારં પજહિત્વાન, પબ્બજિમ્હનગારિયં;
અડ્ઢમાસે અસમ્પત્તે, સબ્બા પત્તામ્હ નિબ્બુતિં.
‘‘લાભિયો અન્નપાનાનં, વત્થસેનાસનાનિ ચ;
ઉપેન્તિ પચ્ચયા સબ્બે, સદા સક્કતપૂજિતા.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા અમ્હં…પે… વિહરામ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત નો આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં યસોધરાપમુખાનિ દસભિક્ખુનીસહસ્સાનિ ભગવતો સમ્મુખા ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
યસોધરાપમુખદસભિક્ખુનીસહસ્સાપદાનં નવમં.
૧૦. યસોધરાપમુખઅટ્ઠારસભિક્ખુનીસહસ્સઅપદાનં
‘‘અટ્ઠારસસહસ્સાનિ ¶ , ભિક્ખુની સક્યસમ્ભવા;
યસોધરાપમુખાનિ, સમ્બુદ્ધં ઉપસઙ્કમું.
‘‘અટ્ઠારસસહસ્સાનિ, સબ્બા હોન્તિ મહિદ્ધિકા;
વન્દન્તી મુનિનો પાદે, આરોચેન્તિ યથાબલં.
‘‘‘જાતિ ખીણા જરા બ્યાધિ, મરણઞ્ચ મહામુનિ;
અનાસવં પદં સન્તં, અમતં યામ નાયક.
‘‘‘ખલિતઞ્ચે પુરે અત્થિ, સબ્બાસમ્પિ મહામુનિ;
અપરાધમજાનન્તી, ખમ અમ્હં વિનાયક.
‘‘‘ઇદ્ધિઞ્ચાપિ નિદસ્સેથ, મમ સાસનકારિકા;
પરિસાનઞ્ચ સબ્બાસં, કઙ્ખં છિન્દથ યાવતા.
‘‘‘યસોધરા ¶ મહાવીર, મનાપા પિયદસ્સના;
સબ્બા ¶ તુય્હં મહાવીર, અગારસ્મિં પજાપતિ.
‘‘‘થીનં સતસહસ્સાનં, નવુતીનં છદુત્તરિ;
અગારે તે મયં વીર, પામોક્ખા સબ્બા ઇસ્સરા.
‘‘‘રૂપાચારગુણૂપેતા, યોબ્બનટ્ઠા પિયંવદા;
સબ્બા નો અપચાયન્તિ, દેવતા વિય માનુસા.
‘‘‘અટ્ઠારસસહસ્સાનિ, સબ્બા સાકિયસમ્ભવા;
યસોધરાસહસ્સાનિ, પામોક્ખા ઇસ્સરા તદા.
‘‘‘કામધાતુમતિક્કમ્મ ¶ , સણ્ઠિતા રૂપધાતુયા;
રૂપેન સદિસા નત્થિ, સહસ્સાનં મહામુનિ.
‘‘‘સમ્બુદ્ધં અભિવાદેત્વા, ઇદ્ધિં દસ્સંસુ સત્થુનો;
નેકા નાનાવિધાકારા, મહાઇદ્ધીપિ દસ્સયું.
‘‘‘ચક્કવાળસમં કાયં, સીસં ઉત્તરતો કુરુ;
ઉભો પક્ખા દુવે દીપા, જમ્બુદીપં સરીરતો.
‘‘‘દક્ખિણઞ્ચ સરં પિઞ્છં, નાનાસાખા તુ પત્તકા;
ચન્દઞ્ચ સૂરિયઞ્ચક્ખિ, મેરુપબ્બતતો સિખં.
‘‘‘ચક્કવાળગિરિં ¶ તુણ્ડં, જમ્બુરુક્ખં સમૂલકં;
બીજમાના ઉપાગન્ત્વા, વન્દન્તી લોકનાયકં.
‘‘‘હત્થિવણ્ણં તથેવસ્સં, પબ્બતં જલધિં તથા;
ચન્દઞ્ચ સૂરિયં મેરું, સક્કવણ્ણઞ્ચ દસ્સયું.
‘‘‘યસોધરા ¶ મયં વીર, પાદે વન્દામ ચક્ખુમ;
તવ ચિરપભાવેન, નિપ્ફન્ના નરનાયક.
‘‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમ મહામુને.
‘‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં અમ્હં મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘‘પુબ્બાનં ¶ લોકનાથાનં, સઙ્ગમં નો નિદસ્સિતં;
અધિકારા બહૂ અમ્હં, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘‘યં અમ્હં પૂરિતં કમ્મં, કુસલં સરસે મુને;
તુય્હત્થાય મહાવીર, પુઞ્ઞાનુપચિતાનિ નો.
‘‘‘અભબ્બટ્ઠાને વજ્જેત્વા, વારયિમ્હ અનાચરં;
તુય્હત્થાય મહાવીર, ચત્તાનિ જીવિતાનિ નો [સઞ્ચત્તં જીવિતમ્પિ નો (સ્યા.)].
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ ¶ , ભરિયત્થાયદાસિ નો;
ન તત્થ વિમના હોમ, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ, ઉપકારાયદાસિ નો;
ન તત્થ વિમના હોમ, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ, ભોજનત્થાયદાસિ નો;
ન તત્થ વિમના હોમ, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘‘નેકકોટિસહસ્સાનિ ¶ , જીવિતાનિ ચજિમ્હસે [ચજિમ્હ નો (પી. ક.)];
ભયમોક્ખં કરિસ્સામ, જીવિતાનિ ચજિમ્હસે.
‘‘‘અઙ્ગગતે અલઙ્કારે, વત્થે નાનાવિધે બહૂ;
ઇત્થિભણ્ડે ન ગૂહામ, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘‘ધનધઞ્ઞપરિચ્ચાગં ¶ , ગામાનિ નિગમાનિ ચ;
ખેત્તં પુત્તા ચ ધીતા ચ, પરિચ્ચત્તા મહામુને.
‘‘‘હત્થી અસ્સા ગવા ચાપિ, દાસિયો પરિચારિકા;
તુય્હત્થાય મહાવીર, પરિચ્ચત્તં અસઙ્ખિયં.
‘‘‘યં અમ્હે પટિમન્તેસિ, દાનં દસ્સામ યાચકે;
વિમનં નો ન પસ્સામ, દદતો દાનમુત્તમં.
‘‘‘નાનાવિધં બહું દુક્ખં, સંસારે ચ બહુબ્બિધે;
તુય્હત્થાય મહાવીર, અનુભુત્તં અસઙ્ખિયં.
‘‘‘સુખપ્પત્તાનુમોદામ, ન ચ દુક્ખેસુ દુમ્મના;
સબ્બત્થ તુલિતા હોમ, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘‘અનુમગ્ગેન ¶ સમ્બુદ્ધો, યં ધમ્મં અભિનીહરિ;
અનુભોત્વા સુખં દુક્ખં, પત્તો બોધિં મહામુને.
‘‘‘બ્રહ્મદેવઞ્ચ સમ્બુદ્ધં, ગોતમં લોકનાયકં;
અઞ્ઞેસં લોકનાથાનં, સઙ્ગમં તેહિ નો બહૂ.
‘‘‘અધિકારં બહું અમ્હે, તુય્હત્થાય મહામુને;
ગવેસતો બુદ્ધધમ્મે, મયં તે પરિચારિકા.
‘‘‘કપ્પે ¶ ચ સતસહસ્સે, ચતુરો ચ અસઙ્ખિયે;
દીપઙ્કરો મહાવીરો, ઉપ્પજ્જિ લોકનાયકો.
‘‘‘પચ્ચન્તદેસવિસયે, નિમન્તેત્વા તથાગતં;
તસ્સ આગમનં મગ્ગં, સોધેન્તિ તુટ્ઠમાનસા.
‘‘‘તેન ¶ કાલેન સો આસિ, સુમેધો નામ બ્રાહ્મણો;
મગ્ગઞ્ચ પટિયાદેસિ, આયતો સબ્બદસ્સિનો.
‘‘‘તેન કાલેન અહુમ્હ, સબ્બા બ્રાહ્મણસમ્ભવા;
થલૂદજાનિ પુપ્ફાનિ, આહરિમ્હ સમાગમં.
‘‘‘તસ્મિં સો સમયે બુદ્ધો, દીપઙ્કરો મહાયસો;
વિયાકાસિ મહાવીરો, ઇસિમુગ્ગતમાનસં.
‘‘‘ચલતી રવતી પુથવી, સઙ્કમ્પતિ સદેવકે;
તસ્સ કમ્મં પકિત્તેન્તે, ઇસિમુગ્ગતમાનસં.
‘‘‘દેવકઞ્ઞા ¶ મનુસ્સા ચ, મયઞ્ચાપિ સદેવકા;
નાનાપૂજનીયં ભણ્ડં, પૂજયિત્વાન પત્થયું.
‘‘‘તેસં બુદ્ધો વિયાકાસિ, જોતિદીપ સનામકો;
અજ્જ યે પત્થિતા અત્થિ, તે ભવિસ્સન્તિ સમ્મુખા.
‘‘‘અપરિમેય્યે ઇતો કપ્પે, યં નો બુદ્ધો વિયાકરિ;
તં વાચમનુમોદેન્તા, એવંકારી અહુમ્હ નો.
‘‘‘તસ્સ કમ્મસ્સ સુકતસ્સ, તસ્સ ચિત્તં પસાદયું;
દેવમાનુસિકં યોનિં, અનુભોત્વા અસઙ્ખિયં.
‘‘‘સુખદુક્ખેનુભોત્વાન ¶ , દેવેસુ માનુસેસુ ચ;
પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, જાતામ્હ સાકિયે કુલે.
‘‘‘રૂપવતી ¶ ભોગવતી, યસસીલવતી તતો;
સબ્બઙ્ગસમ્પદા હોમ, કુલેસુ અભિસક્કતા.
‘‘‘લાભં સિલોકં સક્કારં, લોકધમ્મસમાગમં;
ચિત્તઞ્ચ દુક્ખિતં નત્થિ, વસામ અકુતોભયા.
‘‘‘વુત્તઞ્હેતં ભગવતા, રઞ્ઞો અન્તેપુરે તદા;
ખત્તિયાનં પુરે વીર [તાસં (સ્યા.)], ઉપકારઞ્ચ નિદ્દિસિ.
‘‘‘ઉપકારા ચ યા નારી, યા ચ નારી સુખે દુખે;
અત્થક્ખાયી ચ યા નારી, યા ચ નારીનુકમ્પિકા.
‘‘‘ધમ્મં ¶ ચરે સુચરિતં, ન નં દુચ્ચરિતં ચરે;
ધમ્મચારી સુખં સેતિ, અસ્મિં લોકે પરમ્હિ ચ.
‘‘‘અગારં વિજહિત્વાન, પબ્બજિમ્હનગારિયં;
અડ્ઢમાસે અસમ્પત્તે, ચતુસચ્ચં ફુસિમ્હ નો.
‘‘‘ચીવરં પિણ્ડપાતઞ્ચ, પચ્ચયં સયનાસનં;
ઉપનેન્તિ બહૂ અમ્હે, સાગરસ્સેવ ઊમિયો.
‘‘‘કિલેસા ઝાપિતા અમ્હં [મય્હં (સ્યા.), અમ્હાકં (ક.)], ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગીવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામ અનાસવા.
‘‘‘સ્વાગતં વત નો આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’.
‘‘એવં બહુવિધં દુક્ખં, સમ્પત્તી ચ બહુબ્બિધા;
વિસુદ્ધભાવં સમ્પત્તા, લભામ સબ્બસમ્પદા.
‘‘યા દદન્તિ સકત્તાનં, પુઞ્ઞત્થાય મહેસિનો;
સહાયસમ્પદા હોન્તિ, નિબ્બાનપદમસઙ્ખતં.
‘‘પરિક્ખીણં અતીતઞ્ચ, પચ્ચુપ્પન્નં અનાગતં;
સબ્બકમ્મમ્પિ નો ખીણં, પાદે વન્દામ ચક્ખુમ.
‘‘નિબ્બાનાય ¶ વદન્તીનં, કિં વો વક્ખામ ઉત્તરિ;
સન્તસઙ્ખતદોસઞ્હિ, પપ્પોથ [સન્તસઙ્ખતદોસો યો, પજ્જોતં (સ્યા. પી. ક.)] અમતં પદં’’.
ઇત્થં સુદં યસોધરાપમુખાનિ અટ્ઠારસભિક્ખુનીસહસ્સાનિ ભગવતો સમ્મુખા ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
યસોધરાપમુખઅટ્ઠારસભિક્ખુનીસહસ્સાપદાનં દસમં.
કુણ્ડલકેસીવગ્ગો તતિયો.
તસ્સુદ્દાનં –
કુણ્ડલા ગોતમી ચેવ, ધમ્મદિન્ના ચ સકુલા;
વરનન્દા ચ સોણા ચ, કાપિલાની યસોધરા.
દસસહસ્સભિક્ખુની, અટ્ઠારસસહસ્સકા;
ગાથાસતાનિ ચત્તારિ, છ ચ સત્તતિમેવ ચ [અટ્ઠસત્તતિમેવ ચ (સ્યા.)].
૪. ખત્તિયાવગ્ગો
૧. યસવતીપમુખઅટ્ઠારસભિક્ખુનીસહસ્સઅપદાનં
‘‘ભવા ¶ ¶ ¶ ¶ સબ્બે પરિક્ખીણા, ભવા સન્તિ વિમોચિતા;
સબ્બાસવા ચ નો નત્થિ, આરોચેમ મહામુને.
‘‘પુરિમં કુસલં કમ્મં [પરિકમ્મઞ્ચ કુસલં (સ્યા.)], યં કિઞ્ચિ સાધુપત્થિતં;
પરિભોગમયં દિન્નં, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘બુદ્ધપચ્ચેકબુદ્ધાનં, સાવકાનઞ્ચ પત્થિતં [બુદ્ધાનં સાવકાનઞ્ચ (સી. ક.)];
પરિભોગમયં દિન્નં, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘ઉચ્ચનીચમયં કમ્મં, ભિક્ખૂનં સાધુપત્થિતં;
ઉચ્ચાકુલપરિકમ્મં, કતમેતં મહામુને [કતમ્હેહિ મહામુને (સ્યા. પી.)].
‘‘તેનેવ સુક્કમૂલેન, ચોદિતા કમ્મસમ્પદા;
માનુસિકમતિક્કન્તા, જાયિંસુ ખત્તિયે કુલે.
‘‘ઉપ્પત્તે ચ કતે કમ્મે, જાતિયા વાપિ એકતો;
પચ્છિમે એકતો જાતા, ખત્તિયા કુલસમ્ભવા.
‘‘રૂપવતી ભોગવતી, લાભસક્કારપૂજિતા;
અન્તેપુરે મહાવીર, દેવાનં વિય નન્દને.
‘‘નિબ્બિન્દિત્વા અગારમ્હા, પબ્બજિમ્હનગારિયં;
કતિપાહં ઉપાદાય, સબ્બા પત્તામ્હ નિબ્બુતિં.
‘‘ચીવરં ¶ પિણ્ડપાતઞ્ચ, પચ્ચયં સયનાસનં;
ઉપનેન્તિ બહૂ અમ્હે, સદા સક્કતપૂજિતા.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા અમ્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગીવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત નો આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં યસવતીપમુખાનિ ખત્તિયકઞ્ઞાભિક્ખુનિયો અટ્ઠારસસહસ્સાનિ ભગવતો સમ્મુખા ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
યસવતીપમુખઅટ્ઠારસભિક્ખુનીસહસ્સાપદાનં પઠમં.
૨. ચતુરાસીતિભિક્ખુનીસહસ્સઅપદાનં
‘‘ચુલ્લાસીતિસહસ્સાનિ ¶ , બ્રાહ્મઞ્ઞકુલસમ્ભવા [બ્રાહ્મણકુલસમ્ભવા (સ્યા. ક.)];
સુખુમાલહત્થપાદા, પુરે તુય્હં મહામુને.
‘‘વેસ્સસુદ્દકુલે જાતા, દેવા નાગા ચ કિન્નરા;
ચાતુદ્દીપા બહૂ કઞ્ઞા, પુરે તુય્હં મહામુને.
‘‘કાચિ પબ્બજિતા અત્થિ, સબ્બદસ્સાવિનો [સચ્ચદસ્સાવિનો (સી. પી.)] હૂ;
દેવા ચ કિન્નરા નાગા, ફુસિસ્સન્તિ અનાગતે.
‘‘અનુભોત્વા યસં સબ્બં, પત્વાન સબ્બસમ્પદા;
તુમ્હં ¶ [ત્વયિ (સી. પી.)] પસાદં પટિલદ્ધા, બુજ્ઝિસ્સન્તિ અનાગતે.
‘‘અમ્હે બ્રાહ્મણધીતા તુ, બ્રાહ્મઞ્ઞકુલસમ્ભવા;
પેક્ખતો નો [લક્ખણા ચ (સ્યા.)] મહાવીર, પાદે વન્દામ ચક્ખુમ.
‘‘ઉપહતા ભવા સબ્બે, મૂલતણ્હા સમૂહતા;
સમુચ્છિન્ના અનુસયા, પુઞ્ઞસઙ્ખારદાલિતા.
‘‘સમાધિગોચરા સબ્બા, સમાપત્તિવસી કતા;
ઝાનેન ધમ્મરતિયા, વિહરિસ્સામ નો સદા.
‘‘ભવનેત્તિ અવિજ્જા ચ, સઙ્ખારાપિ ચ ખેપિતા;
સુદુદ્દસં પદં ગન્ત્વા, અનુજાનાથ [અનુજાનિમ્હ (સ્યા. પી. ક.)] નાયક.
‘‘ઉપકારા મમં તુમ્હે, દીઘરત્તં કતાવિનો;
ચતુન્નં સંસયં છેત્વા, સબ્બા ગચ્છન્તુ નિબ્બુતિં.
‘‘વન્દિત્વા ¶ ¶ મુનિનો પાદે, કત્વા ઇદ્ધિવિકુબ્બનં;
કાચિ દસ્સેન્તિ આલોકં, અન્ધકારમથાપરા.
‘‘દસ્સેન્તિ ચન્દસૂરિયે, સાગરઞ્ચ સમચ્છકં;
સિનેરું પરિભણ્ડઞ્ચ, દસ્સેન્તિ પારિછત્તકં.
‘‘તાવતિંસઞ્ચ ભવનં, યામં દસ્સેન્તિ ઇદ્ધિયા;
તુસિતં નિમ્મિતે દેવે, વસવત્તી મહિસ્સરે.
‘‘બ્રહ્માનો કાચિ દસ્સેન્તિ, ચઙ્કમઞ્ચ મહારહં;
બ્રહ્મવણ્ણઞ્ચ માપેત્વા, ધમ્મં દેસેન્તિ સુઞ્ઞતં.
‘‘નાનાવિકુબ્બનં કત્વા, ઇદ્ધિં દસ્સિય સત્થુનો;
દસ્સયિંસુ ¶ બલં સબ્બા, પાદે વન્દિંસુ સત્થુનો.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી હોમ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં અમ્હં મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘પુબ્બાનં લોકનાથાનં, સઙ્ગમં નો નિદસ્સિતં;
અધિકારં બહું અમ્હં, તુય્હત્થાય મહામુને.
‘‘યં અમ્હેહિ કતં કમ્મં, કુસલં સર તં મુને;
તુય્હત્થાય મહાવીર, પુઞ્ઞાનુપચિતાનિ નો.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, પદુમુત્તરો મહામુનિ;
પુરં હંસવતી નામ, સમ્બુદ્ધસ્સ કુલાસયં.
‘‘દ્વારેન હંસવતિયા, ગઙ્ગા સન્દતિ સબ્બદા;
ઉબ્બળ્હા નદિયા ભિક્ખૂ, ગમનં ન લભન્તિ તે.
‘‘દિવસં દ્વે તયો ચેવ, સત્તાહં માસિકં તતો;
ચતુમાસમ્પિ સમ્પુણ્ણં, ગમનં ન લભન્તિ તે.
‘‘તદા અહુ સત્તસારો, જટિલો નામ રટ્ઠિકો;
ઓરુદ્ધે [ઓરતીરે (સ્યા.)] ભિક્ખવો દિસ્વા, સેતું ગઙ્ગાય કારયિ.
‘‘તદા ¶ ¶ ¶ સતસહસ્સેહિ, સેતું ગઙ્ગાય કારયિ;
સઙ્ઘસ્સ ઓરિમે તીરે, વિહારઞ્ચ અકારયિ.
‘‘ઇત્થિયો પુરિસા ચેવ, ઉચ્ચનીચકુલાનિ ચ;
તસ્સ સેતું વિહારઞ્ચ [તેસુ સેતુવિહારેસુ (સી.), તસ્સ સેતૂ વિહારે ચ (પી.)], સમભાગં અકંસુ તે.
‘‘અમ્હે અઞ્ઞે ચ માનુજા, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, નગરે જનપદેસુ ચ.
‘‘ઇત્થી પુમા કુમારા ચ, બહૂ ચેવ કુમારિકા;
સેતુનો ચ વિહારસ્સ, વાલુકા આકિરિંસુ તે.
‘‘વીથિં ¶ સમ્મજ્જનં કત્વા, કદલીપુણ્ણઘટે ધજે;
ધૂપં ચુણ્ણઞ્ચ માલઞ્ચ, કારં કત્વાન સત્થુનો.
‘‘સેતુવિહારે કારેત્વા, નિમન્તેત્વા વિનાયકં;
મહાદાનં દદિત્વાન, સમ્બોધિં અભિપત્થયિં.
‘‘પદુમુત્તરો મહાવીરો, તારકો સબ્બપાણિનં;
અનુમોદનીયંકાસિ, જટિલસ્સ મહામુનિ [કત્વા, વિયાકાસિ મહામુનિ (સ્યા.)].
‘‘‘સતસહસ્સાતિક્કન્તે, કપ્પો હેસ્સતિ ભદ્દકો;
ભવાભવેનુભોત્વાન, પાપુણિસ્સતિ બોધિયં.
‘‘‘કાચિ હત્થપરિકમ્મં, કતાવી નરનારિયો;
અનાગતમ્હિ અદ્ધાને, સબ્બા હેસ્સન્તિ સમ્મુખા’.
‘‘તેન કમ્મવિપાકેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
ઉપ્પન્ના દેવભવનં, તુય્હં તા પરિચારિકા.
‘‘દિબ્બસુખં ¶ અસઙ્ખિયં, માનુસઞ્ચ અસઙ્ખિયં;
તુય્હં તે પરિચારેમ, સંસરિમ્હ ભવાભવે.
‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, સુકતં કમ્મસમ્પદં;
સુખુમાલી મનુસ્સાનં, અથો દેવપુરે વરે.
‘‘રૂપભોગયસે ચેવ, અથો કિત્તિઞ્ચ સક્કતં [કિત્તિસુખં પિયં (સ્યા.)];
લભામ સતતં સબ્બં, સુકતં કમ્મસમ્પદં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ભવે સમ્પત્તે, જાતામ્હ બ્રાહ્મણે કુલે;
સુખુમાલહત્થપાદા, સક્યપુત્તનિવેસને.
‘‘સબ્બકાલમ્પિ ¶ પથવિં, ન પસ્સામ ન લઙ્કતં;
ચિક્ખલ્લભૂમિમસુચિં [ચિક્ખલ્લં ભૂમિં ગમનં (સ્યા.)], ન પસ્સામ મહામુને.
‘‘અગારં વસન્તે અમ્હે, સક્કારં સબ્બકાલિકં;
ઉપનેન્તિ સદા સબ્બં, પુબ્બકમ્મફલેન નો [પુબ્બકમ્મફલં તતો (સી. પી.)].
‘‘અગારં ¶ પજહિત્વાન, પબ્બજિત્વાનગારિયં;
સંસારપથનિત્થિણ્ણા, વીતરાગા ભવામસે [નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો (સી. સ્યા. પી.)].
‘‘ચીવરં પિણ્ડપાતઞ્ચ, પચ્ચયં સયનાસનં;
ઉપનેન્તિ સદા અમ્હે, સહસ્સાનિ તતો તતો.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા અમ્હં…પે… વિહરામ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત નો આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ચતુરાસીતિબ્રાહ્મણકઞ્ઞાભિક્ખુનીસહસ્સાનિ ભગવતો સમ્મુખા ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ચતુરાસીતિભિક્ખુનીસહસ્સાપદાનં દુતિયં.
૩. ઉપ્પલદાયિકાથેરીઅપદાનં
‘‘નગરે અરુણવતિયા, અરુણો નામ ખત્તિયો;
તસ્સ રઞ્ઞો અહું ભરિયા, એકજ્ઝં ચારયામહં.
‘‘રહોગતા નિસીદિત્વા, એવં ચિન્તેસહં તદા;
‘કુસલં મે કતં નત્થિ, આદાય ગમિયં મમ.
‘‘‘મહાભિતાપં કટુકં, ઘોરરૂપં સુદારુણં;
નિરયં નૂન ગચ્છામિ, એત્થ મે નત્થિ સંસયો’.
‘‘એવાહં ¶ ચિન્તયિત્વાન, પહંસેત્વાન માનસં;
રાજાનં ઉપગન્ત્વાન, ઇદં વચનમબ્રવિં.
‘‘‘ઇત્થી નામ મયં દેવ, પુરિસાનિત્તરા અહુ [પુરિસાનુગતા સદા (સી.), પુરિસા ન ભવામ નો (સ્યા.), પુરિસાનં ભરા મયં (પી.)];
એકં મે સમણં દેહિ, ભોજયિસ્સામિ ખત્તિય’.
‘‘અદાસિ ¶ મે તદા રાજા, સમણં ભાવિતિન્દ્રિયં;
તસ્સ પત્તં ગહેત્વાન, પરમન્નેન પૂરયિં.
‘‘પૂરેત્વા ¶ ¶ પરમં અન્નં, સહ સુગન્ધલેપનં;
મહાચેલેન છાદિત્વા, અદાસિં તુટ્ઠમાનસા.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘સહસ્સદેવરાજૂનં, મહેસિત્તમકારયિં;
સહસ્સચક્કવત્તીનં, મહેસિત્તમકારયિં.
‘‘પદેસરજ્જં વિપુલં, ગણનાતો અસઙ્ખિયં;
નાનાવિધં બહું અઞ્ઞં, તસ્સ કમ્મફલં તતો.
‘‘ઉપ્પલસ્સેવ મે વણ્ણો, અભિરૂપા સુદસ્સના;
ઇત્થિસબ્બઙ્ગસમ્પન્ના, અભિજાતા જુતિન્ધરા.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, અજાયિં સાકિયે કુલે;
નારીસહસ્સપામોક્ખા, સુદ્ધોદનસુતસ્સહં.
‘‘નિબ્બિન્દિત્વા અગારેહં, પબ્બજિં અનગારિયં;
સત્તમીરત્તિસમ્પત્તા [સત્તમિંરત્તિમપત્તા (સી. સ્યા. પી.)], ચતુસચ્ચમપાપુણિં.
‘‘ચીવરં પિણ્ડપાતઞ્ચ, પચ્ચયં સયનાસનં;
પરિમેતું ન સક્કોમિ, પિણ્ડપાતસ્સિદં ફલં.
‘‘યં મય્હં પૂરિતં કમ્મં, કુસલં સરસે મુનિ;
તુય્હત્થાય મહાવીર, પરિચત્તં બહું મયા.
‘‘એકત્તિંસે ઇતો કપ્પે, યં દાનમદદિં તદા;
દુગ્ગતિં નાભિજાનામિ, પિણ્ડપાતસ્સિદં ફલં.
‘‘દ્વે ¶ ¶ ગતિયો પજાનામિ, દેવત્તં અથ માનુસં;
અઞ્ઞં ગતિં ન જાનામિ, પિણ્ડપાતસ્સિદં ફલં.
‘‘ઉચ્ચે કુલે પજાયામિ, મહાસાલે [તયો સાલ (ક.)] મહદ્ધને;
અઞ્ઞે કુલે ન જાયામિ, પિણ્ડપાતસ્સિદં ફલં.
‘‘ભવાભવે સંસરિત્વા, સુક્કમૂલેન ચોદિતા;
અમનાપં ન પસ્સામિ, સોમનસ્સકતં ફલં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ¶ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મમ મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં ઉપ્પલદાયિકા ભિક્ખુની ભગવતો સમ્મુખા ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
ઉપ્પલદાયિકાથેરિયાપદાનં તતિયં.
૪. સિઙ્ગાલમાતુથેરીઅપદાનં
‘‘પદુમુત્તરો ¶ નામ જિનો, સબ્બધમ્માન પારગૂ;
ઇતો સતસહસ્સમ્હિ, કપ્પે ઉપ્પજ્જિ નાયકો.
‘‘તદાહં હંસવતિયં, જાતામચ્ચકુલે અહું;
નાનારતનપજ્જોતે, ઇદ્ધે ફીતે મહદ્ધને.
‘‘પિતુના સહ ગન્ત્વાન, મહાજનપુરક્ખતા;
ધમ્મં બુદ્ધસ્સ સુત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘પબ્બજિત્વાન ¶ કાયેન, પાપકમ્મં વિવજ્જયિં;
વચીદુચ્ચરિતં હિત્વા, આજીવં પરિસોધયિં.
‘‘બુદ્ધે પસન્ના ધમ્મે ચ, સઙ્ઘે ચ તિબ્બગારવા;
સદ્ધમ્મસ્સવને યુત્તા, બુદ્ધદસ્સનલાલસા [બુદ્ધદસ્સનસાલયા (સ્યા.)].
‘‘અગ્ગં સદ્ધાધિમુત્તાનં, અસ્સોસિં ભિક્ખુનિં તદા;
તં ઠાનં પત્થયિત્વાન, તિસ્સો સિક્ખા અપૂરયિં.
‘‘તતો ¶ મં સુગતો આહ, કરુણાનુગતાસયો;
‘યસ્સ સદ્ધા તથાગતે, અચલા સુપ્પતિટ્ઠિતા;
સીલઞ્ચ ¶ યસ્સ કલ્યાણં, અરિયકન્તં પસંસિતં.
‘‘‘સઙ્ઘે પસાદો યસ્સત્થિ, ઉજુભૂતઞ્ચ દસ્સનં;
અદલિદ્દોતિ તં આહુ, અમોઘં તસ્સ જીવિતં.
‘‘‘તસ્મા સદ્ધઞ્ચ સીલઞ્ચ, પસાદં ધમ્મદસ્સનં;
અનુયુઞ્જેથ ¶ મેધાવી, સરં બુદ્ધાન [બુદ્ધાનુસાસનં (સી.), બુદ્ધાનં સાસનં (સ્યા.)] સાસનં’.
‘‘તં સુત્વાહં પમુદિતા, અપુચ્છિં પણિધિં મમ;
તદા અનોમો અમિતો, બ્યાકરિત્થ વિનાયકો;
‘બુદ્ધે પસન્ના કલ્યાણી, લચ્છસે તં સુપત્થિતં.
‘‘‘સતસહસ્સિતો કપ્પે, ઓક્કાકકુલસમ્ભવો;
ગોતમો નામ ગોત્તેન, સત્થા લોકે ભવિસ્સતિ.
‘‘‘તસ્સ ધમ્મેસુ દાયાદા, ઓરસા ધમ્મનિમ્મિતા;
સિઙ્ગાલકસ્સ [સિગાલકસ્સ (સી. પી.)] માતાતિ, હેસ્સતિ સત્થુ સાવિકા’.
‘‘તં સુત્વા મુદિતા હુત્વા, યાવજીવં તદા જિનં;
મેત્તચિત્તા પરિચરિં, પટિપત્તીહિ નાયકં.
‘‘તેન કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;
જાતા સેટ્ઠિકુલે ફીતે, મહારતનસઞ્ચયે.
‘‘પુત્તો ¶ સિઙ્ગાલકો નામ, મમાસિ વિપથે રતો;
દિટ્ઠિગહનપક્ખન્દો, દિસાપૂજનતપ્પરો.
‘‘નાનાદિસા નમસ્સન્તં [નમસ્સતિ (સ્યા.)], પિણ્ડાય નગરં વજં;
તં દિસ્વા ઓવદી બુદ્ધો, મગ્ગે ઠત્વા વિનાયકો.
‘‘તસ્સ દેસયતો ધમ્મં, પનાદો વિમ્હયો અહુ;
દ્વેકોટિનરનારીનં, ધમ્માભિસમયો અહુ.
‘‘તદાહં ¶ પરિસં ગન્ત્વા, સુત્વા સુગતભાસિતં;
સોતાપત્તિફલં પત્તા, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘ન ¶ ¶ ચિરેનેવ કાલેન, બુદ્ધદસ્સનલાલસા;
અનુસ્સતિં તં ભાવેત્વા, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘દસ્સનત્થાય બુદ્ધસ્સ, સબ્બદા ચ વજામહં;
અતિત્તાયેવ પસ્સામિ, રૂપં નયનનન્દનં.
‘‘સબ્બપારમિસમ્ભૂતં, લક્ખીનિલયનં વરં;
રૂપં સબ્બસુભાકિણ્ણં, અતિત્તા વિહરામહં.
‘‘જિનો તસ્મિં ગુણે તુટ્ઠો, એતદગ્ગે ઠપેસિ મં;
સિઙ્ગાલકસ્સ યા માતા, અગ્ગા સદ્ધાધિમુત્તિકા [સંઘવિમુત્તિકા (પી.), મમાધિમુત્તિકા (ક.)].
‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુનિ.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મમ મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સિઙ્ગાલમાતા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સિઙ્ગાલમાતુથેરિયાપદાનં ચતુત્થં.
૫. સુક્કાથેરીઅપદાનં
‘‘એકનવુતિતો ¶ કપ્પે, વિપસ્સી નામ નાયકો;
ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો, સબ્બધમ્મવિપસ્સકો.
‘‘તદાહં બન્ધુમતિયં, જાતા અઞ્ઞતરે કુલે;
ધમ્મં સુત્વાન મુનિનો, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘બહુસ્સુતા ¶ ધમ્મધરા, પટિભાનવતી તથા;
વિચિત્તકથિકા ચાપિ, જિનસાસનકારિકા.
‘‘તદા ¶ ધમ્મકથં કત્વા, હિતાય જનતં બહું [જનતાય હિતં બહું (સી.) … સદા (સ્યા.), હિતાય જનસંસરિં (પી.)];
તતો ચુતાહં તુસિતં, ઉપપન્ના યસસ્સિની.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, સિખી વિય સિખી જિનો;
તપન્તો યસસા લોકે [લોકં (સ્યા. પી.)], ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘તદાપિ પબ્બજિત્વાન, બુદ્ધસાસનકોવિદા;
જોતેત્વા જિનવાક્યાનિ, તતોપિ તિદિવં ગતા.
‘‘એકતિંસેવ કપ્પમ્હિ, વેસ્સભૂ નામ નાયકો;
ઉપ્પજ્જિત્થ મહાઞાણી, તદાપિ ચ તથેવહં.
‘‘પબ્બજિત્વા ¶ ધમ્મધરા, જોતયિં જિનસાસનં;
ગન્ત્વા મરુપુરં રમ્મં, અનુભોસિં મહાસુખં.
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, કકુસન્ધો જિનુત્તમો;
ઉપ્પજ્જિ નરસરણો [નરસદ્દૂલો (સી. સ્યા. પી.)], તદાપિ ચ તથેવહં.
‘‘પબ્બજિત્વા મુનિમતં, જોતયિત્વા યથાયુકં;
તતો ચુતાહં તિદિવં, અગં સભવનં યથા.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ કપ્પમ્હિ, કોણાગમનનાયકો;
ઉપ્પજ્જિ લોકસરણો, અરણો અમતઙ્ગતો [વદતં વરો, સબ્બસત્તાનમુત્તમો (સ્યા.)].
‘‘તદાપિ પબ્બજિત્વાન, સાસને તસ્સ તાદિનો;
બહુસ્સુતા ધમ્મધરા, જોતયિં જિનસાસનં.
‘‘ઇમસ્મિંયેવ ¶ કપ્પમ્હિ, કસ્સપો મુનિમુત્તમો;
ઉપ્પજ્જિ લોકસરણો, અરણો મરણન્તગૂ.
‘‘તસ્સાપિ નરવીરસ્સ, પબ્બજિત્વાન સાસને;
પરિયાપુટસદ્ધમ્મા, પરિપુચ્છાવિસારદા.
‘‘સુસીલા લજ્જિની ચેવ, તીસુ સિક્ખાસુ કોવિદા;
બહું ધમ્મકથં કત્વા, યાવજીવં મહામુને.
‘‘તેન ¶ કમ્મવિપાકેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ચ ભવે દાનિ, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;
જાતા સેટ્ઠિકુલે ફીતે, મહારતનસઞ્ચયે.
‘‘યદા ¶ ભિક્ખુસહસ્સેન, પરિવુતો લોકનાયકો;
ઉપાગમિ રાજગહં, સહસ્સક્ખેન વણ્ણિતો.
‘‘‘દન્તો દન્તેહિ સહ પુરાણજટિલેહિ, વિપ્પમુત્તો વિપ્પમુત્તેહિ;
સિઙ્ગીનિક્ખસવણ્ણો, રાજગહં પાવિસિ ભગવા’.
‘‘દિસ્વા બુદ્ધાનુભાવં તં, સુત્વાવ ગુણસઞ્ચયં;
બુદ્ધે ચિત્તં પસાદેત્વા, પૂજયિં તં યથાબલં.
‘‘અપરેન ચ કાલેન, ધમ્મદિન્નાય સન્તિકે;
અગારા નિક્ખમિત્વાન, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘કેસેસુ છિજ્જમાનેસુ, કિલેસે ઝાપયિં અહં;
ઉગ્ગહિં સાસનં સબ્બં, પબ્બજિત્વાચિરેનહં.
‘‘તતો ધમ્મમદેસેસિં, મહાજનસમાગમે;
ધમ્મે દેસિયમાનમ્હિ, ધમ્માભિસમયો અહુ.
‘‘નેકપાણસહસ્સાનં, તં વિદિત્વાતિવિમ્હિતો;
અભિપ્પસન્નો મે યક્ખો, ભમિત્વાન ગિરિબ્બજં.
‘‘કિં મે કતા રાજગહે મનુસ્સા, મધું પીતાવ અચ્છરે;
યે સુક્કં ન ઉપાસન્તિ, દેસેન્તિં અમતં પદં.
‘‘તઞ્ચ ¶ અપ્પટિવાનીયં, અસેચનકમોજવં;
પિવન્તિ મઞ્ઞે સપ્પઞ્ઞા, વલાહકમિવદ્ધગૂ.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ ¶ , પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મમ મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં સુક્કા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
સુક્કાથેરિયાપદાનં પઞ્ચમં.
પઞ્ચમં ભાણવારં.
૬. અભિરૂપનન્દાથેરીઅપદાનં
‘‘એકનવુતિતો કપ્પે, વિપસ્સી નામ નાયકો;
ઉપ્પજ્જિ ચારુદસ્સનો, સબ્બધમ્મેસુ ચક્ખુમા.
‘‘તદાહં બન્ધુમતિયં, ઇદ્ધે ફીતે મહાકુલે;
જાતા ¶ સુરૂપા દયિતા, પૂજનીયા જનસ્સ ચ.
‘‘ઉપગન્ત્વા મહાવીરં, વિપસ્સિં લોકનાયકં;
ધમ્મં સુણિત્વા સરણં, ઉપેસિં નરનાયકં.
‘‘સીલેસુ સંવુતા હુત્વા, નિબ્બુતે ચ નરુત્તમે;
ધાતુથૂપસ્સ ઉપરિ, સોણ્ણચ્છત્તમપૂજયિં.
‘‘મુત્તચાગા સીલવતી, યાવજીવં તતો ચુતા;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસૂપગા અહં.
‘‘તદા ¶ દસહિ ઠાનેહિ, અધિભોત્વાન સેસકે [અધિભોત્વા અસેસતો (સ્યા.)];
રૂપસદ્દેહિ ગન્ધેહિ, રસેહિ ફુસનેહિ ચ.
‘‘આયુનાપિ ચ વણ્ણેન, સુખેન યસસાપિ ચ;
તથેવાધિપતેય્યેન, અધિગય્હ વિરોચહં.
‘‘પચ્છિમે ચ ભવે દાનિ, જાતાહં કપિલવ્હયે;
ધીતા ખેમકસક્કસ્સ, નન્દા નામાતિ વિસ્સુતા.
‘‘અભિરૂપસમ્પદમ્પિ [અભિરુપં ઉપપદં (સી.), અભિરુપં ઉપ્પાદં (પી.)], અહુ મે કન્તિસૂચકં;
યદાહં યોબ્બનપ્પત્તા, રૂપલાવઞ્ઞભૂસિતા.
‘‘તદા ¶ ¶ [તદા મમત્થં (સી.), ઇધ મમત્તે (સ્યા. ક.)] મત્થે સક્યાનં, વિવાદો સુમહા અહુ;
પબ્બાજેસિ તતો તાતો, મા સક્યા વિનસ્સિંસુતિ.
‘‘પબ્બજિત્વા તથાગતં, રૂપદેસ્સિં નરુત્તમં;
સુત્વાન નોપગચ્છામિ, મમ રૂપેન ગબ્બિતા.
‘‘ઓવાદમ્પિ ¶ ન ગચ્છામિ, બુદ્ધદસ્સનભીરુતા;
તદા જિનો ઉપાયેન, ઉપનેત્વા સસન્તિકં.
‘‘તિસ્સિત્થિયો [તિસ્સો થીયો (સી. પી.)] નિદસ્સેસિ, ઇદ્ધિયા મગ્ગકોવિદો;
અચ્છરારૂપસદિસં, તરુણિં જરિતં [જરિકં (સ્યા. ક.)] મતં.
‘‘તાયો દિસ્વા સુસંવિગ્ગા, વિરત્તાસે કળેવરે;
અટ્ઠાસિં ભવનિબ્બિન્દા, તદા મં આહ નાયકો.
‘‘‘આતુરં અસુચિં પૂતિં, પસ્સ નન્દે સમુસ્સયં;
ઉગ્ઘરન્તં પગ્ઘરન્તં, બાલાનં અભિનન્દિતં.
‘‘‘અસુભાય ચિત્તં ભાવેહિ, એકગ્ગં સુસમાહિતં;
યથા ઇદં તથા એતં, યથા એતં તથા ઇદં.
‘‘‘એવમેતં અવેક્ખન્તી, રત્તિન્દિવમતન્દિતા;
તતો સકાય પઞ્ઞાય, અભિનિબ્બિજ્ઝ વચ્છસિ’.
‘‘તસ્સા ¶ મે અપ્પમત્તાય, વિચરન્તિયા [વિચરન્ત્વાધ (સી.), વિચિનન્તીધ (સ્યા. પી.)] યોનિસો;
યથાભૂતં અયં કાયો, દિટ્ઠો સન્તરબાહિરો.
‘‘અથ નિબ્બિન્દહં કાયે, અજ્ઝત્તઞ્ચ વિરજ્જહં;
અપ્પમત્તા વિસંયુત્તા, ઉપસન્તામ્હિ નિબ્બુતા.
‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા ¶ , નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મમ મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘કિલેસા ¶ ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં અભિરૂપનન્દા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
અભિરૂપનન્દાથેરિયાપદાનં છટ્ઠં.
૭. અડ્ઢકાસિથેરીઅપદાનં
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘તદાહં પબ્બજિત્વાન, તસ્સ બુદ્ધસ્સ સાસને;
સંવુતા પાતિમોક્ખમ્હિ, ઇન્દ્રિયેસુ ચ પઞ્ચસુ.
‘‘મત્તઞ્ઞુની ચ અસને, યુત્તા જાગરિયેપિ ચ;
વસન્તી યુત્તયોગાહં, ભિક્ખુનિં વિગતાસવં.
‘‘અક્કોસિં દુટ્ઠચિત્તાહં, ગણિકેતિ ભણિં તદા;
તેન પાપેન કમ્મેન, નિરયમ્હિ અપચ્ચિસં.
‘‘તેન ¶ ¶ કમ્માવસેસેન, અજાયિં ગણિકાકુલે;
બહુસોવ પરાધીના, પચ્છિમાય ચ જાતિયં.
‘‘કાસીસુ સેટ્ઠિકુલજા, બ્રહ્મચારીબલેનહં;
અચ્છરા વિય દેવેસુ, અહોસિં રૂપસમ્પદા.
‘‘દિસ્વાન દસ્સનીયં મં, ગિરિબ્બજપુરુત્તમે;
ગણિકત્તે નિવેસેસું, અક્કોસનબલેન મે.
‘‘સાહં સુત્વાન સદ્ધમ્મં, બુદ્ધસેટ્ઠેન દેસિતં;
પુબ્બવાસનસમ્પન્ના, પબ્બજિં અનગારિયં.
‘‘તદૂપસમ્પદત્થાય, ગચ્છન્તી જિનસન્તિકં;
મગ્ગે ધુત્તે ઠિતે સુત્વા, લભિં દૂતોપસમ્પદં.
‘‘સબ્બકમ્મં ¶ ¶ પરિક્ખીણં, પુઞ્ઞં પાપં તથેવ ચ;
સબ્બસંસારમુત્તિણ્ણા, ગણિકત્તઞ્ચ ખેપિતં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મમ મહાવીર, ઉપ્પન્નં તવ સન્તિકે.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં અડ્ઢકાસિ ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
અડ્ઢકાસિથેરિયાપદાનં સત્તમં.
૮. પુણ્ણિકાથેરીઅપદાનં
‘‘વિપસ્સિનો ભગવતો, સિખિનો વેસ્સભુસ્સ ચ;
કકુસન્ધસ્સ મુનિનો, કોણાગમનતાદિનો.
‘‘કસ્સપસ્સ ¶ ચ બુદ્ધસ્સ, પબ્બજિત્વાન સાસને;
ભિક્ખુની સીલસમ્પન્ના, નિપકા સંવુતિન્દ્રિયા.
‘‘બહુસ્સુતા ધમ્મધરા, ધમ્મત્થપટિપુચ્છિકા;
ઉગ્ગહેતા ચ ધમ્માનં, સોતા પયિરુપાસિતા.
‘‘દેસેન્તી જનમજ્ઝેહં, અહોસિં જિનસાસને;
બાહુસચ્ચેન તેનાહં, પેસલા અતિમઞ્ઞિસં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ચ ભવે દાનિ, સાવત્થિયં પુરુત્તમે;
અનાથપિણ્ડિનો ગેહે, જાતાહં કુમ્ભદાસિયા.
‘‘ગતા ઉદકહારિયં, સોત્થિયં દિજમદ્દસં;
સીતટ્ટં તોયમજ્ઝમ્હિ, તં દિસ્વા ઇદમબ્રવિં.
‘‘‘ઉદહારી ¶ ¶ અહં સીતે, સદા ઉદકમોતરિં;
અય્યાનં દણ્ડભયભીતા, વાચાદોસભયટ્ટિતા [વાચારોસભયટ્ટિતા (સ્યા.)].
‘‘‘કસ્સ બ્રાહ્મણ ત્વં ભીતો, સદા ઉદકમોતરિ;
વેધમાનેહિ ગત્તેહિ, સીતં વેદયસે ભુસં’.
‘‘‘જાનન્તી વત મં ભોતિ, પુણ્ણિકે પરિપુચ્છસિ;
કરોન્તં કુસલં કમ્મં, રુન્ધન્તં [નિદ્ધન્તં (સી. પી.), નુદન્તં (સ્યા.)] કતપાપકં.
‘‘‘યો ચે વુડ્ઢો દહરો વા, પાપકમ્મં પકુબ્બતિ;
દકાભિસિઞ્ચના સોપિ [ભોતિ (સી. ક.) થેરીગા. ૨૩૯], પાપકમ્મા પમુચ્ચતિ’.
‘‘ઉત્તરન્તસ્સ અક્ખાસિં, ધમ્મત્થસંહિતં પદં;
તઞ્ચ સુત્વા સ સંવિગ્ગો [સુસંવિગ્ગો (સ્યા.)], પબ્બજિત્વારહા અહુ.
‘‘પૂરેન્તી ઊનકસતં, જાતા દાસિકુલે યતો;
તતો પુણ્ણાતિ નામં મે, ભુજિસ્સં મં અકંસુ તે.
‘‘સેટ્ઠિં તતોનુજાનેત્વા [તતો અનુમોદેત્વા (સી. સ્યા.), તતો અનુમાનેત્વા (પી.)], પબ્બજિં અનગારિયં;
ન ચિરેનેવ કાલેન, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ¶ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં ¶ મે વિમલં સુદ્ધં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ વાહસા.
‘‘ભાવનાય મહાપઞ્ઞા, સુતેનેવ સુતાવિની;
માનેન નીચકુલજા, ન હિ કમ્મં વિનસ્સતિ [પનસ્સતિ (સ્યા.)].
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં પુણ્ણિકા ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
પુણ્ણિકાથેરિયાપદાનં અટ્ઠમં.
૯. અમ્બપાલિથેરીઅપદાનં
‘‘યો ¶ રંસિફુસિતાવેળો, ફુસ્સો નામ મહામુનિ;
તસ્સાહં ભગિની આસિં, અજાયિં ખત્તિયે કુલે.
‘‘તસ્સ ધમ્મં સુણિત્વાહં, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
મહાદાનં દદિત્વાન, પત્થયિં રૂપસમ્પદં.
‘‘એકતિંસે ઇતો કપ્પે, સિખી લોકગ્ગનાયકો;
ઉપ્પન્નો લોકપજ્જોતો, તિલોકસરણો જિનો.
‘‘તદારુણપુરે રમ્મે, બ્રાહ્મઞ્ઞકુલસમ્ભવા;
વિમુત્તચિત્તં કુપિતા, ભિક્ખુનિં અભિસાપયિં.
‘‘વેસિકાવ ¶ અનાચારા, જિનસાસનદૂસિકા;
એવં અક્કોસયિત્વાન, તેન પાપેન કમ્મુના.
‘‘દારુણં ¶ નિરયં ગન્ત્વા, મહાદુક્ખસમપ્પિતા;
તતો ચુતા મનુસ્સેસુ, ઉપપન્ના તપસ્સિની.
‘‘દસજાતિસહસ્સાનિ, ગણિકત્તમકારયિં;
તમ્હા પાપા ન મુચ્ચિસ્સં, ભુત્વા દુટ્ઠવિસં યથા.
‘‘બ્રહ્મચરિયમસેવિસ્સં [બ્રહ્મવેસમસેવિસ્સં (સ્યા.), બ્રહ્મચેરમસેવિસ્સં (પી.)], કસ્સપે જિનસાસને;
તેન કમ્મવિપાકેન, અજાયિં તિદસે પુરે.
‘‘પચ્છિમે ભવે સમ્પત્તે, અહોસિં ઓપપાતિકા;
અમ્બસાખન્તરે જાતા, અમ્બપાલીતિ તેનહં.
‘‘પરિવુતા ¶ પાણકોટીહિ, પબ્બજિં જિનસાસને;
પત્તાહં અચલં ઠાનં, ધીતા બુદ્ધસ્સ ઓરસા.
‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, સોતધાતુવિસુદ્ધિયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મે વિમલં સુદ્ધં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ વાહસા.
‘‘કિલેસા ¶ ઝાપિતા મય્હં…પે… વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ચતસ્સો…પે… કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં અમ્બપાલિ ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો
અભાસિત્થાતિ.
અમ્બપાલિથેરિયાપદાનં નવમં.
૧૦. પેસલાથેરીઅપદાનં
‘‘ઇમમ્હિ ભદ્દકે કપ્પે, બ્રહ્મબન્ધુ મહાયસો;
કસ્સપો નામ ગોત્તેન, ઉપ્પજ્જિ વદતં વરો.
‘‘સાવત્થિયં ¶ પુરે વરે, ઉપાસકકુલે અહં;
પસૂતા તં [નં (સ્યા.)] જિનવરં, દિસ્વા સુત્વા ચ દેસનં.
‘‘તં વીરં સરણં ગન્ત્વા, સીલાનિ ચ સમાદિયિં;
કદાચિ સો મહાવીરો, મહાજનસમાગમે.
‘‘અત્તનો અભિસમ્બોધિં, પકાસેસિ નરાસભો;
અનનુસ્સુતધમ્મેસુ, પુબ્બે દુક્ખાદિકેસુ ચ.
‘‘ચક્ખુ ઞાણઞ્ચ પઞ્ઞા ચ, વિજ્જાલોકો ચ આસિ મે;
તં સુત્વા ઉગ્ગહેત્વાન, પરિપુચ્છિઞ્ચ ભિક્ખવો.
‘‘તેન ¶ કમ્મેન સુકતેન, ચેતનાપણિધીહિ ચ;
જહિત્વા માનુસં દેહં, તાવતિંસમગચ્છહં.
‘‘પચ્છિમે ¶ ચ ભવે દાનિ, જાતા સેટ્ઠિમહાકુલે;
ઉપેચ્ચ બુદ્ધં સદ્ધમ્મં, સુત્વા સચ્ચૂપસંહિતં.
‘‘પબ્બજિત્વાચિરેનેવ, સચ્ચત્થાનિ [સબ્બત્થાનિ (સ્યા. ક.)] વિચિન્તયં;
ખેપેત્વા આસવે સબ્બે, અરહત્તમપાપુણિં.
‘‘ઇદ્ધીસુ ચ વસી હોમિ, દિબ્બાય સોતધાતુયા;
ચેતોપરિયઞાણસ્સ, વસી હોમિ મહામુને.
‘‘પુબ્બેનિવાસં જાનામિ, દિબ્બચક્ખુ વિસોધિતં;
સબ્બાસવપરિક્ખીણા, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો.
‘‘અત્થધમ્મનિરુત્તીસુ, પટિભાને તથેવ ચ;
ઞાણં મે વિમલં સુદ્ધં, બુદ્ધસેટ્ઠસ્સ વાહસા.
‘‘કિલેસા ઝાપિતા મય્હં, ભવા સબ્બે સમૂહતા;
નાગીવ બન્ધનં છેત્વા, વિહરામિ અનાસવા.
‘‘સ્વાગતં ¶ વત મે આસિ, મમ બુદ્ધસ્સ સન્તિકે;
તિસ્સો વિજ્જા અનુપ્પત્તા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં.
‘‘પટિસમ્ભિદા ¶ ચતસ્સો, વિમોક્ખાપિ ચ અટ્ઠિમે;
છળભિઞ્ઞા સચ્છિકતા, કતં બુદ્ધસ્સ સાસનં’’.
ઇત્થં સુદં પેસલા [સેલા (સ્યા. પી.)] ભિક્ખુની ઇમા ગાથાયો અભાસિત્થાતિ.
પેસલાથેરિયાપદાનં દસમં.
ખત્તિયાવગ્ગો ચતુત્થો.
તસ્સુદ્દાનં –
ખત્તિયા ¶ બ્રાહ્મણી ચેવ, તથા ઉપ્પલદાયિકા;
સિઙ્ગાલમાતા સુક્કા ચ, અભિરૂપા અડ્ઢકાસિકા.
પુણ્ણા ચ અમ્બપાલી ચ, પેસલાતિ ચ તા દસ;
ગાથાયો દ્વિસતાનેત્થ, દ્વિચત્તાલીસ ચુત્તરિ.
અથ ¶ વગ્ગુદ્દાનં –
સુમેધા એકૂપોસથા, કુણ્ડલકેસી ખત્તિયા;
સહસ્સં તિસતા ગાથા, સત્તતાલીસ પિણ્ડિતા.
સહ ઉદ્દાનગાથાહિ, ગણિતાયો વિભાવિભિ;
સહસ્સં તિસતં ગાથા, સત્તપઞ્ઞાસમેવ ચાતિ.
થેરિકાપદાનં સમત્તં.
અપદાનપાળિ સમત્તા.