📜

નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ

વિનયપિટકે

મહાવગ્ગપાળિ

૧. મહાખન્ધકો

૧. બોધિકથા

૧. [ઉદા. ૧ આદયો] તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા ઉરુવેલાયં વિહરતિ નજ્જા નેરઞ્જરાય તીરે બોધિરુક્ખમૂલે પઠમાભિસમ્બુદ્ધો. અથ ખો ભગવા બોધિરુક્ખમૂલે સત્તાહં એકપલ્લઙ્કેન નિસીદિ વિમુત્તિસુખપટિસંવેદી [વિમુત્તિસુખં પટિસંવેદી (ક.)]. અથ ખો ભગવા રત્તિયા પઠમં યામં પટિચ્ચસમુપ્પાદં અનુલોમપટિલોમં મનસાકાસિ – ‘‘અવિજ્જાપચ્ચયા સઙ્ખારા, સઙ્ખારપચ્ચયા વિઞ્ઞાણં, વિઞ્ઞાણપચ્ચયા નામરૂપં, નામરૂપપચ્ચયા સળાયતનં, સળાયતનપચ્ચયા ફસ્સો, ફસ્સપચ્ચયા વેદના, વેદનાપચ્ચયા તણ્હા, તણ્હાપચ્ચયા ઉપાદાનં, ઉપાદાનપચ્ચયા ભવો, ભવપચ્ચયા જાતિ, જાતિપચ્ચયા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા સમ્ભવન્તિ – એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ સમુદયો હોતિ. ‘‘અવિજ્જાયત્વેવ અસેસવિરાગનિરોધા સઙ્ખારનિરોધો, સઙ્ખારનિરોધા વિઞ્ઞાણનિરોધો, વિઞ્ઞાણનિરોધા નામરૂપનિરોધો, નામરૂપનિરોધા સળાયતનનિરોધો, સળાયતનનિરોધા ફસ્સનિરોધો, ફસ્સનિરોધા વેદનાનિરોધો, વેદનાનિરોધા તણ્હાનિરોધો, તણ્હાનિરોધા ઉપાદાનનિરોધો, ઉપાદાનનિરોધા ભવનિરોધો, ભવનિરોધા જાતિનિરોધો, જાતિનિરોધા જરામરણં સોકપરિદેવદુક્ખદોમનસ્સુપાયાસા નિરુજ્ઝન્તિ – એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ નિરોધો હોતી’’તિ.

અથ ખો ભગવા એતમત્થં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –

‘‘યદા હવે પાતુભવન્તિ ધમ્મા;

આતાપિનો ઝાયતો બ્રાહ્મણસ્સ;

અથસ્સ કઙ્ખા વપયન્તિ સબ્બા;

યતો પજાનાતિ સહેતુધમ્મ’’ન્તિ.

૨. [ઉદા. ૨] અથ ખો ભગવા રત્તિયા મજ્ઝિમં યામં પટિચ્ચસમુપ્પાદં અનુલોમપટિલોમં મનસાકાસિ – ‘‘અવિજ્જાપચ્ચયા સઙ્ખારા, સઙ્ખારપચ્ચયા વિઞ્ઞાણં, વિઞ્ઞાણપચ્ચયા નામરૂપં…પે… એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ સમુદયો હોતી…પે… નિરોધો હોતી’’તિ.

અથ ખો ભગવા એતમત્થં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –

‘‘યદા હવે પાતુભવન્તિ ધમ્મા;

આતાપિનો ઝાયતો બ્રાહ્મણસ્સ;

અથસ્સ કઙ્ખા વપયન્તિ સબ્બા;

યતો ખયં પચ્ચયાનં અવેદી’’તિ.

૩. [ઉદા. ૩] અથ ખો ભગવા રત્તિયા પચ્છિમં યામં પટિચ્ચસમુપ્પાદં અનુલોમપટિલોમં મનસાકાસિ – ‘‘અવિજ્જાપચ્ચયા સઙ્ખારા, સઙ્ખારપચ્ચયા વિઞ્ઞાણં, વિઞ્ઞાણપચ્ચયા નામરૂપં…પે… એવમેતસ્સ કેવલસ્સ દુક્ખક્ખન્ધસ્સ સમુદયો હોતિ…પે… નિરોધો હોતી’’તિ.

અથ ખો ભગવા એતમત્થં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –

‘‘યદા હવે પાતુભવન્તિ ધમ્મા;

આતાપિનો ઝાયતો બ્રાહ્મણસ્સ;

વિધૂપયં તિટ્ઠતિ મારસેનં;

સૂરિયોવ [સુરિયોવ (સી. સ્યા. કં.)] ઓભાસયમન્તલિક્ખ’’ન્તિ.

બોધિકથા નિટ્ઠિતા.

૨. અજપાલકથા

૪. [ઉદા. ૪] અથ ખો ભગવા સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન તમ્હા સમાધિમ્હા વુટ્ઠહિત્વા બોધિરુક્ખમૂલા યેન અજપાલનિગ્રોધો તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા અજપાલનિગ્રોધમૂલે સત્તાહં એકપલ્લઙ્કેન નિસીદિ વિમુત્તિસુખપટિસંવેદી. અથ ખો અઞ્ઞતરો હુંહુઙ્કજાતિકો બ્રાહ્મણો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ. ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો સો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કિત્તાવતા નુ ખો, ભો ગોતમ, બ્રાહ્મણો હોતિ, કતમે ચ પન બ્રાહ્મણકરણા [બ્રાહ્મણકારકા (ક.) બ્રાહ્મણકરાણા (?)] ધમ્મા’’તિ? અથ ખો ભગવા એતમત્થં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –

[નેત્તિ. ૧૦૩] યો બ્રાહ્મણો બાહિતપાપધમ્મો;

નિહુંહુઙ્કો નિક્કસાવો યતત્તો;

વેદન્તગૂ વુસિતબ્રહ્મચરિયો;

ધમ્મેન સો બ્રહ્મવાદં વદેય્ય;

યસ્સુસ્સદા નત્થિ કુહિઞ્ચિ લોકે’’તિ.

અજપાલકથા નિટ્ઠિતા.

૩. મુચલિન્દકથા

૫. [ઉદા. ૧૧] અથ ખો ભગવા સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન તમ્હા સમાધિમ્હા વુટ્ઠહિત્વા અજપાલનિગ્રોધમૂલા યેન મુચલિન્દો તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા મુચલિન્દમૂલે સત્તાહં એકપલ્લઙ્કેન નિસીદિ વિમુત્તિસુખપટિસંવેદી. તેન ખો પન સમયેન મહા અકાલમેઘો ઉદપાદિ, સત્તાહવદ્દલિકા સીતવાતદુદ્દિની. અથ ખો મુચલિન્દો નાગરાજા સકભવના નિક્ખમિત્વા ભગવતો કાયં સત્તક્ખત્તું ભોગેહિ પરિક્ખિપિત્વા ઉપરિમુદ્ધનિ મહન્તં ફણં કરિત્વા અટ્ઠાસિ – ‘‘મા ભગવન્તં સીતં, મા ભગવન્તં ઉણ્હં, મા ભગવન્તં ડંસમકસવાતાતપસરીસપસમ્ફસ્સો’’તિ […સિરિં સપ… (સી. સ્યા. કં.)]. અથ ખો મુચલિન્દો નાગરાજા સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન વિદ્ધં વિગતવલાહકં દેવં વિદિત્વા ભગવતો કાયા ભોગે વિનિવેઠેત્વા સકવણ્ણં પટિસંહરિત્વા માણવકવણ્ણં અભિનિમ્મિનિત્વા ભગવતો પુરતો અટ્ઠાસિ પઞ્જલિકો ભગવન્તં નમસ્સમાનો. અથ ખો ભગવા એતમત્થં વિદિત્વા તાયં વેલાયં ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ –

[કથા. ૩૩૮ કથાવત્થુપાળિયમ્પિ]‘‘સુખો વિવેકો તુટ્ઠસ્સ, સુતધમ્મસ્સ પસ્સતો;

અબ્યાપજ્જં સુખં લોકે, પાણભૂતેસુ સંયમો.

[કથા. ૩૩૮ કથાવત્થુપાળિયમ્પિ]‘‘સુખા વિરાગતા લોકે, કામાનં સમતિક્કમો;

અસ્મિમાનસ્સ યો વિનયો, એતં વે પરમં સુખ’’ન્તિ.

મુચલિન્દકથા નિટ્ઠિતા.

૪. રાજાયતનકથા

૬. અથ ખો ભગવા સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન તમ્હા સમાધિમ્હા વુટ્ઠહિત્વા મુચલિન્દમૂલા યેન રાજાયતનં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા રાજાયતનમૂલે સત્તાહં એકપલ્લઙ્કેન નિસીદિ વિમુત્તિસુખપટિસંવેદી. તેન ખો પન સમયેન તપુસ્સ [તપસ્સુ (સી.)] ભલ્લિકા વાણિજા ઉક્કલા તં દેસં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્ના હોન્તિ. અથ ખો તપુસ્સભલ્લિકાનં વાણિજાનં ઞાતિસાલોહિતા દેવતા તપુસ્સભલ્લિકે વાણિજે એતદવોચ – ‘‘અયં, મારિસા, ભગવા રાજાયતનમૂલે વિહરતિ પઠમાભિસમ્બુદ્ધો; ગચ્છથ તં ભગવન્તં મન્થેન ચ મધુપિણ્ડિકાય ચ પતિમાનેથ; તં વો ભવિસ્સતિ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ. અથ ખો તપુસ્સભલ્લિકા વાણિજા મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચ આદાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. એકમન્તં ઠિતા ખો તપુસ્સભલ્લિકા વાણિજા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘પટિગ્ગણ્હાતુ નો, ભન્તે, ભગવા મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચ, યં અમ્હાકં અસ્સ દીઘરત્તં હિતાય સુખાયા’’તિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘ન ખો તથાગતા હત્થેસુ પટિગ્ગણ્હન્તિ. કિમ્હિ નુ ખો અહં પટિગ્ગણ્હેય્યં મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચા’’તિ? અથ ખો ચત્તારો મહારાજાનો ભગવતો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય ચતુદ્દિસા ચત્તારો સેલમયે પત્તે ભગવતો ઉપનામેસું – ‘‘ઇધ, ભન્તે, ભગવા પટિગ્ગણ્હાતુ મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચા’’તિ. પટિગ્ગહેસિ ભગવા પચ્ચગ્ઘે સેલમયે પત્તે મન્થઞ્ચ મધુપિણ્ડિકઞ્ચ, પટિગ્ગહેત્વા પરિભુઞ્જિ. અથ ખો તપુસ્સભલ્લિકા વાણિજા ભગવન્તં ઓનીતપત્તપાણિં વિદિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં (ઓનીતપત્તપાણિં વિદિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં) [( ) સી. સ્યા. પોત્થકેસુ નત્થિ] એતદવોચું – ‘‘એતે મયં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામ ધમ્મઞ્ચ, ઉપાસકે નો ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતે સરણં ગતે’’તિ. તે ચ લોકે પઠમં ઉપાસકા અહેસું દ્વેવાચિકા.

રાજાયતનકથા નિટ્ઠિતા.

૫. બ્રહ્મયાચનકથા

૭. [અયં બ્રહ્મયાચનકથા દી. નિ. ૨.૬૪ આદયો; મ. નિ. ૧.૨૮૧ આદયો; મ. નિ. ૨.૩૩૬ આદયો; સં. નિ. ૧.૧૭૨ આદયો] અથ ખો ભગવા સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન તમ્હા સમાધિમ્હા વુટ્ઠહિત્વા રાજાયતનમૂલા યેન અજપાલનિગ્રોધો તેનુપસઙ્કમિ. તત્ર સુદં ભગવા અજપાલનિગ્રોધમૂલે વિહરતિ. અથ ખો ભગવતો રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘‘અધિગતો ખો મ્યાયં ધમ્મો ગમ્ભીરો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતા આલયસમ્મુદિતા. આલયરામાય ખો પન પજાય આલયરતાય આલયસમ્મુદિતાય દુદ્દસં ઇદં ઠાનં યદિદં ઇદપ્પચ્ચયતાપઅચ્ચસમુપ્પાદો; ઇદમ્પિ ખો ઠાનં સુદુદ્દસં યદિદં સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં. અહઞ્ચેવ ખો પન ધમ્મં દેસેય્યં, પરે ચ મે ન આજાનેય્યું, સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’’તિ. અપિસ્સુ ભગવન્તં ઇમા અનચ્છરિયા ગાથાયો પટિભંસુ પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા –

‘‘કિચ્છેન મે અધિગતં, હલં દાનિ પકાસિતું;

રાગદોસપરેતેહિ, નાયં ધમ્મો સુસમ્બુધો.

‘‘પટિસોતગામિં નિપુણં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;

રાગરત્તા ન દક્ખન્તિ, તમોખન્ધેન આવુટા [આવટા (સી.)]’’તિ.

ઇતિહ ભગવતો પટિસઞ્ચિક્ખતો અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ, નો ધમ્મદેસનાય.

૮. અથ ખો બ્રહ્મુનો સહમ્પતિસ્સ ભગવતો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય એતદહોસિ – ‘‘નસ્સતિ વત ભો લોકો, વિનસ્સતિ વત ભો લોકો, યત્ર હિ નામ તથાગતસ્સ અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ [નમિસ્સતિ (?)], નો ધમ્મદેસનાયા’’તિ. અથ ખો બ્રહ્મા સહમ્પતિ – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય એવમેવ – બ્રહ્મલોકે અન્તરહિતો ભગવતો પુરતો પાતુરહોસિ. અથ ખો બ્રહ્મા સહમ્પતિ એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા દક્ખિણજાણુમણ્ડલં પથવિયં નિહન્ત્વા યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘દેસેતુ, ભન્તે, ભગવા ધમ્મં, દેસેતુ સુગતો ધમ્મં. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’’તિ. ઇદમવોચ બ્રહ્મા સહમ્પતિ, ઇદં વત્વાન અથાપરં એતદવોચ –

‘‘પાતુરહોસિ મગધેસુ પુબ્બે;

ધમ્મો અસુદ્ધો સમલેહિ ચિન્તિતો;

અપાપુરેતં [અવાપુરેતં (સી.)] અમતસ્સ દ્વારં;

સુણન્તુ ધમ્મં વિમલેનાનુબુદ્ધં.

‘‘સેલે યથા પબ્બતમુદ્ધનિટ્ઠિતો;

યથાપિ પસ્સે જનતં સમન્તતો;

તથૂપમં ધમ્મમયં સુમેધ;

પાસાદમારુય્હ સમન્તચક્ખુ;

સોકાવતિણ્ણં જનતમપેતસોકો;

અવેક્ખસ્સુ જાતિજરાભિભૂતં.

‘‘ઉટ્ઠેહિ વીર વિજિતસઙ્ગામ;

સત્થવાહ અણણ [અનણ (ક.)] વિચર લોકે;

દેસસ્સુ [દેસેતુ (ક.)] ભગવા ધમ્મં;

અઞ્ઞાતારો ભવિસ્સન્તી’’તિ.

[[ ] સી. સ્યા. પોત્થકેસુ નત્થિ, મૂલપણ્ણાસકેસુ પાસરાસિસુત્થે બ્રહ્મયાચના સકિં યેવ આગતા] [ એવં વુત્તે ભગવા બ્રહ્માનં સહમ્પતિં એતદવોચ – ‘‘મય્હમ્પિ ખો, બ્રહ્મે, એતદહોસિ – ‘અધિગતો ખો મ્યાયં ધમ્મો ગમ્ભીરો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતા આલયસમ્મુદિતા. આલયરામાય ખો પન પજાય આલયરતાય આલયસમ્મુદિતાય દુદ્દસં ઇદં ઠાનં યદિદં ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પાદો; ઇદમ્પિ ખો ઠાનં સુદુદ્દસં યદિદં સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં. અહઞ્ચેવ ખો પન ધમ્મં દેસેય્યં, પરે ચ મે ન આજાનેય્યું, સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’તિ. અપિસ્સુ મં, બ્રહ્મે, ઇમા અનચ્છરિયા ગાથાયો પટિભંસુ પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા –

‘કિચ્છેન મે અધિગતં, હલં દાનિ પકાસિતું;

રાગદોસપરેતેહિ, નાયં ધમ્મો સુસમ્બુધો.

‘પટિસોતગામિં નિપુણં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;

રાગરત્તા ન દક્ખન્તિ, તમોખન્ધેન આવુટા’તિ.

ઇતિહ મે, બ્રહ્મે, પટિસઞ્ચિક્ખતો અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ નો ધમ્મદેસનાયા’’તિ.

દુતિયમ્પિ ખો બ્રહ્મા સહમ્પતિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘દેસેતુ, ભન્તે, ભગવા ધમ્મં, દેસેતુ સુગતો ધમ્મં; સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’’તિ. ઇદમવોચ બ્રહ્મા સહમ્પતિ, ઇદં વત્વાન અથાપરં એતદવોચ –

‘‘પાતુરહોસિ મગધેસુ પુબ્બે;

ધમ્મો અસુદ્ધો સમલેહિ ચિન્તિતો;

અપાપુરેતં અમતસ્સ દ્વારં;

સુણન્તુ ધમ્મં વિમલેનાનુબુદ્ધં.

‘‘સેલે યથા પબ્બતમુદ્ધનિટ્ઠિતો;

યથાપિ પસ્સે જનતં સમન્તતો;

તથૂપમં ધમ્મમયં સુમેધ;

પાસાદમારુય્હ સમન્તચક્ખુ;

સોકાવતિણ્ણં જનતમપેતસોકો;

અવેક્ખસ્સુ જાતિજરાભિભૂતં.

‘‘ઉટ્ઠેહિ વીર વિજિતસઙ્ગામ;

સત્થવાહ અણણ વિચર લોકે;

દેસસ્સુ ભગવા ધમ્મં;

અઞ્ઞાતારો ભવિસ્સન્તી’’તિ.

દુતિયમ્પિ ખો ભગવા બ્રહ્માનં સહમ્પતિં એતદવોચ – ‘‘મય્હમ્પિ ખો, બ્રહ્મે, એતદહોસિ – ‘અધિગતો ખો મ્યાયં ધમ્મો ગમ્ભીરો દુદ્દસો દુરનુબોધો સન્તો પણીતો અતક્કાવચરો નિપુણો પણ્ડિતવેદનીયો. આલયરામા ખો પનાયં પજા આલયરતા આલયસમ્મુદિતા. આલયરામાય ખો પન પજાય આલયરતાય આલયસમ્મુદિતાય દુદ્દસં ઇદં ઠાનં યદિદં ઇદપ્પચ્ચયતાપટિચ્ચસમુપ્પાદો; ઇદમ્પિ ખો ઠાનં સુદુદ્દસં યદિદં સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં. અહઞ્ચેવ ખો પન ધમ્મં દેસેય્યં, પરે ચ મે ન આજાનેય્યું, સો મમસ્સ કિલમથો, સા મમસ્સ વિહેસા’તિ. અપિસ્સુ મં, બ્રહ્મે, ઇમા અનચ્છરિયા ગાથાયો પટિભંસુ પુબ્બે અસ્સુતપુબ્બા –

‘કિચ્છેન મે અધિગતં, હલં દાનિ પકાસિતું;

રાગદોસપરેતેહિ, નાયં ધમ્મો સુસમ્બુધો.

‘પટિસોતગામિં નિપુણં, ગમ્ભીરં દુદ્દસં અણું;

રાગરત્તા ન દક્ખન્તિ, તમોખન્ધેન આવુટા’તિ.

ઇતિહ મે, બ્રહ્મે, પટિસઞ્ચિક્ખતો અપ્પોસ્સુક્કતાય ચિત્તં નમતિ, નો ધમ્મદેસનાયા’’તિ.

તતિયમ્પિ ખો બ્રહ્મા સહમ્પતિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘દેસેતુ, ભન્તે, ભગવા ધમ્મં, દેસેતુ સુગતો ધમ્મં. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો’’તિ. ઇદમવોચ બ્રહ્મા સહમ્પતિ, ઇદં વત્વાન અથાપરં એતદવોચ –

‘‘પાતુરહોસિ મગધેસુ પુબ્બે;

ધમ્મો અસુદ્ધો સમલેહિ ચિન્તિતો;

અપાપુરેતં અમતસ્સ દ્વારં;

સુણન્તુ ધમ્મં વિમલેનાનુબુદ્ધં.

‘‘સેલે યથા પબ્બતમુદ્ધનિટ્ઠિતો;

યથાપિ પસ્સે જનતં સમન્તતો;

તથૂપમં ધમ્મમયં સુમેધ;

પાસાદમારુય્હ સમન્તચક્ખુ;

સોકાવતિણ્ણં જનતમપેતસોકો;

અવેક્ખસ્સુ જાતિજરાભિભૂતં.

‘‘ઉટ્ઠેહિ વીર વિજિતસઙ્ગામ;

સત્થવાહ અણણ વિચર લોકે;

દેસસ્સુ ભગવા ધમ્મં;

અઞ્ઞાતારો ભવિસ્સન્તી’’તિ.

૯. અથ ખો ભગવા બ્રહ્મુનો ચ અજ્ઝેસનં વિદિત્વા સત્તેસુ ચ કારુઞ્ઞતં પટિચ્ચ બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેસિ. અદ્દસા ખો ભગવા બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે સ્વાકારે દ્વાકારે સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે, અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને [દસ્સાવિનો (સી. સ્યા. કં.)] વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે. સેય્યથાપિ નામ ઉપ્પલિનિયં વા પદુમિનિયં વા પુણ્ડરીકિનિયં વા અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકાનુગ્ગતાનિ અન્તો નિમુગ્ગપોસીનિ, અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ સમોદકં ઠિતાનિ, અપ્પેકચ્ચાનિ ઉપ્પલાનિ વા પદુમાનિ વા પુણ્ડરીકાનિ વા ઉદકે જાતાનિ ઉદકે સંવડ્ઢાનિ ઉદકં અચ્ચુગ્ગમ્મ ઠિતાનિ [તિટ્ઠન્તિ (સી. સ્યા.)] અનુપલિત્તાનિ ઉદકેન, એવમેવં ભગવા બુદ્ધચક્ખુના લોકં વોલોકેન્તો અદ્દસ સત્તે અપ્પરજક્ખે મહારજક્ખે તિક્ખિન્દ્રિયે મુદિન્દ્રિયે સ્વાકારે દ્વાકારે સુવિઞ્ઞાપયે દુવિઞ્ઞાપયે, અપ્પેકચ્ચે પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે, અપ્પેકચ્ચે ન પરલોકવજ્જભયદસ્સાવિને વિહરન્તે; દિસ્વાન બ્રહ્માનં સહમ્પતિં ગાથાય પચ્ચભાસિ –

‘‘અપારુતા તેસં અમતસ્સ દ્વારા;

યે સોતવન્તો પમુઞ્ચન્તુ સદ્ધં;

વિહિંસસઞ્ઞી પગુણં ન ભાસિં;

ધમ્મં પણીતં મનુજેસુ બ્રહ્મે’’તિ.

અથ ખો બ્રહ્મા સહમ્પતિ ‘‘કતાવકાસો ખોમ્હિ ભગવતા ધમ્મદેસનાયા’’તિ ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિ.

બ્રહ્મયાચનકથા નિટ્ઠિતા.

૬. પઞ્ચવગ્ગિયકથા

૧૦. [મ. નિ. ૧.૨૮૪ આદયો; મ. નિ. ૨.૩૩૯ આદયો] અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં? કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’’તિ? અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘અયં ખો આળારો કાલામો પણ્ડિતો બ્યત્તો મેધાવી દીઘરત્તં અપ્પરજક્ખજાતિકો; યંનૂનાહં આળારસ્સ કાલામસ્સ પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં, સો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’’તિ. અથ ખો અન્તરહિતા દેવતા ભગવતો આરોચેસિ – ‘‘સત્તાહકાલઙ્કતો, ભન્તે, આળારો કાલામો’’તિ. ભગવતોપિ ખો ઞાણં ઉદપાદિ – ‘‘સત્તાહકાલઙ્કતો આળારો કાલામો’’તિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘મહાજાનિયો ખો આળારો કાલામો; સચે હિ સો ઇમં ધમ્મં સુણેય્ય, ખિપ્પમેવ આજાનેય્યા’’તિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં? કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’’તિ? અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘અયં ખો ઉદકો [ઉદ્દકો (સી. સ્યા.)] રામપુત્તો પણ્ડિતો બ્યત્તો મેધાવી દીઘરત્તં અપ્પરજક્ખજાતિકો; યંનૂનાહં ઉદકસ્સ રામપુત્તસ્સ પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં, સો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’’તિ. અથ ખો અન્તરહિતા દેવતા ભગવતો આરોચેસિ – ‘‘અભિદોસકાલઙ્કતો, ભન્તે, ઉદકો રામપુત્તો’’તિ. ભગવતોપિ ખો ઞાણં ઉદપાદિ – ‘‘અભિદોસકાલઙ્કતો ઉદકો રામપુત્તો’’તિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘મહાજાનિયો ખો ઉદકો રામપુત્તો; સચે હિ સો ઇમં ધમ્મં સુણેય્ય, ખિપ્પમેવ આજાનેય્યા’’તિ

અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કસ્સ નુ ખો અહં પઠમં ધમ્મં દેસેય્યં? કો ઇમં ધમ્મં ખિપ્પમેવ આજાનિસ્સતી’’તિ? અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘બહુકારા ખો મે પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ, યે મં પધાનપહિતત્તં ઉપટ્ઠહિંસુ; યંનૂનાહં પઞ્ચવગ્ગિયાનં ભિક્ખૂનં પઠમં ધમ્મં દેસેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કહં નુ ખો એતરહિ પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ વિહરન્તી’’તિ? અદ્દસા ખો ભગવા દિબ્બેન ચક્ખુના વિસુદ્ધેન અતિક્કન્તમાનુસકેન પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ બારાણસિયં વિહરન્તે ઇસિપતને મિગદાયે. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલાયં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન બારાણસી તેન ચારિકં પક્કામિ.

૧૧. અદ્દસા ખો ઉપકો આજીવકો ભગવન્તં અન્તરા ચ ગયં અન્તરા ચ બોધિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નં, દિસ્વાન ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘વિપ્પસન્નાનિ ખો તે, આવુસો, ઇન્દ્રિયાનિ, પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો. કંસિ ત્વં, આવુસો, ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો? કો વા તે સત્થા? કસ્સ વા ત્વં ધમ્મં રોચેસી’’તિ? એવં વુત્તે ભગવા ઉપકં આજીવકં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિ –

[ધ. પ. ૩૫૩; કથા. ૪૦૫] ‘‘સબ્બાભિભૂ સબ્બવિદૂહમસ્મિ,

સબ્બેસુ ધમ્મેસુ અનૂપલિત્તો;

સબ્બઞ્જહો તણ્હાક્ખયે વિમુત્તો,

સયં અભિઞ્ઞાય કમુદ્દિસેય્યં.

[મિ. પ. ૪.૫.૧૧ મિલિન્દપઞ્હેપિ; કથા. ૪૦૫] ‘‘ન મે આચરિયો અત્થિ, સદિસો મે ન વિજ્જતિ;

સદેવકસ્મિં લોકસ્મિં, નત્થિ મે પટિપુગ્ગલો.

[કથા. ૪૦૫ કથાવત્થુપાળિયમ્પિ] ‘‘અહઞ્હિ અરહા લોકે, અહં સત્થા અનુત્તરો;

એકોમ્હિ સમ્માસમ્બુદ્ધો, સીતિભૂતોસ્મિ નિબ્બુતો.

[કથા. ૪૦૫ કથાવત્થુપાળિયમ્પિ]‘‘ધમ્મચક્કં પવત્તેતું, ગચ્છામિ કાસિનં પુરં;

અન્ધીભૂતસ્મિં લોકસ્મિં, આહઞ્છં [આહઞ્ઞિં (ક.)] અમતદુન્દુભિ’’ન્તિ.

યથા ખો ત્વં, આવુસો, પટિજાનાસિ, અરહસિ અનન્તજિનોતિ.

[કથા. ૪૦૫ કથાવત્થુપાળિયમ્પિ] ‘‘માદિસા વે જિના હોન્તિ, યે પત્તા આસવક્ખયં;

જિતા મે પાપકા ધમ્મા, તસ્માહમુપક [તસ્માહમુપકા (સી.)] જિનો’’તિ.

એવં વુત્તે ઉપકો આજીવકો હુપેય્યપાવુસોતિ [હુવેય્યપાવુસો (સી.) હુવેય્યાવુસો (સ્યા.)] વત્વા સીસં ઓકમ્પેત્વા ઉમ્મગ્ગં ગહેત્વા પક્કામિ.

૧૨. અથ ખો ભગવા અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન બારાણસી ઇસિપતનં મિગદાયો, યેન પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસંસુ ખો પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભગવન્તં દૂરતોવ આગચ્છન્તં; દિસ્વાન અઞ્ઞમઞ્ઞં કતિકં [ઇદં પદં કેસુચિ નત્થિ] સણ્ઠપેસું – ‘‘અયં, આવુસો, સમણો ગોતમો આગચ્છતિ, બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય. સો નેવ અભિવાદેતબ્બો, ન પચ્ચુટ્ઠાતબ્બો, નાસ્સ પત્તચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં; અપિ ચ ખો આસનં ઠપેતબ્બં, સચે સો આકઙ્ખિસ્સતિ નિસીદિસ્સતી’’તિ. યથા યથા ખો ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમતિ, તથા તથા [તથા તથા તે (સી. સ્યા.)] પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ નાસક્ખિંસુ સકાય કતિકાય સણ્ઠાતું. અસણ્ઠહન્તા ભગવન્તં પચ્ચુગ્ગન્ત્વા એકો ભગવતો પત્તચીવરં પટિગ્ગહેસિ, એકો આસનં પઞ્ઞપેસિ, એકો પાદોદકં, એકો પાદપીઠં, એકો પાદકઠલિકં ઉપનિક્ખિપિ. નિસીદિ ભગવા પઞ્ઞત્તે આસને; નિસજ્જ ખો ભગવા પાદે પક્ખાલેસિ. અપિસ્સુ [અપિ ચ ખો (પાસરાસિસુત્થ)] ભગવન્તં નામેન ચ આવુસોવાદેન ચ સમુદાચરન્તિ. એવં વુત્તે ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘મા, ભિક્ખવે, તથાગતં નામેન ચ આવુસોવાદેન ચ સમુદાચરથ [સમુદાચરિત્થ (સી. સ્યા.)]. અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો, ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં, અમતમધિગતં, અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના [યથાનુસિટ્ઠં પટિપજ્જમાના (સ્યા.)] નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવ ધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’’તિ. એવં વુત્તે પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય [ચરિયાય (સ્યા.)], તાય પટિપદાય, તાય દુક્કરકારિકાય નેવજ્ઝગા ઉત્તરિ મનુસ્સધમ્મા [ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં (સ્યા. ક.)] અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં, કિં પન ત્વં એતરહિ, બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય, અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિ મનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’’ન્તિ? એવં વુત્તે ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, તથાગતો બાહુલ્લિકો, ન પધાનવિબ્ભન્તો, ન આવત્તો બાહુલ્લાય; અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો. ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં, અમતમધિગતં, અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરં – બ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથા’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું…પે…. દુતિયમ્પિ ખો ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચ…પે…. તતિયમ્પિ ખો પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘તાયપિ ખો ત્વં, આવુસો ગોતમ, ઇરિયાય, તાય પટિપદાય, તાય દુક્કરકારિકાય નેવજ્ઝગા ઉત્તરિ મનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં, કિં પન ત્વં એતરહિ, બાહુલ્લિકો પધાનવિબ્ભન્તો આવત્તો બાહુલ્લાય, અધિગમિસ્સસિ ઉત્તરિ મનુસ્સધમ્મા અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસ’’ન્તિ? એવં વુત્તે ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘અભિજાનાથ મે નો તુમ્હે, ભિક્ખવે, ઇતો પુબ્બે એવરૂપં પભાવિતમેત’’ન્તિ [ભાસિતમેતન્તિ (સી. સ્યા. ક.) ટીકાયો ઓલોકેતબ્બા]? ‘‘નોહેતં, ભન્તે’’. અરહં, ભિક્ખવે, તથાગતો સમ્માસમ્બુદ્ધો, ઓદહથ, ભિક્ખવે, સોતં, અમતમધિગતં, અહમનુસાસામિ, અહં ધમ્મં દેસેમિ. યથાનુસિટ્ઠં તથા પટિપજ્જમાના નચિરસ્સેવ – યસ્સત્થાય કુલપુત્તા સમ્મદેવ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજન્તિ તદનુત્તરંબ્રહ્મચરિયપરિયોસાનં દિટ્ઠેવધમ્મે સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા ઉપસમ્પજ્જ વિહરિસ્સથાતિ. અસક્ખિ ખો ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ સઞ્ઞાપેતું. અથ ખો પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભગવન્તં સુસ્સૂસિંસુ, સોતં ઓદહિંસુ, અઞ્ઞા ચિત્તં ઉપટ્ઠાપેસું.

૧૩. અથ ખો ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ આમન્તેસિ –

‘‘[સં. નિ. ૫.૧૦૮૧ આદયો] દ્વેમે, ભિક્ખવે, અન્તા પબ્બજિતેન ન સેવિતબ્બા. કતમે દ્વે [ઇદં પદદ્વયં સી. સ્યા. પોત્થકેસુ નત્થિ]? યો ચાયં કામેસુ કામસુખલ્લિકાનુયોગો હીનો ગમ્મો પોથુજ્જનિકો અનરિયો અનત્થસંહિતો, યો ચાયં અત્તકિલમથાનુયોગો દુક્ખો અનરિયો અનત્થસંહિતો. એતે ખો, ભિક્ખવે, ઉભો અન્તે અનુપગમ્મ, મજ્ઝિમા પટિપદા તથાગતેન અભિસમ્બુદ્ધા, ચક્ખુકરણી ઞાણકરણી ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ. કતમા ચ સા, ભિક્ખવે, મજ્ઝિમા પટિપદા તથાગતેન અભિસમ્બુદ્ધા, ચક્ખુકરણી ઞાણકરણી ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ? અયમેવ અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો, સેય્યથિદં – સમ્માદિટ્ઠિ, સમ્માસઙ્કપ્પો, સમ્માવાચા, સમ્માકમ્મન્તો, સમ્માઆજીવો, સમ્માવાયામો, સમ્માસતિ, સમ્માસમાધિ. અયં ખો સા, ભિક્ખવે, મજ્ઝિમા પટિપદા તથાગતેન અભિસમ્બુદ્ધા, ચક્ખુકરણી ઞાણકરણી ઉપસમાય અભિઞ્ઞાય સમ્બોધાય નિબ્બાનાય સંવત્તતિ.

૧૪. ‘‘ઇદં ખો પન, ભિક્ખવે, દુક્ખં અરિયસચ્ચં. જાતિપિ દુક્ખા, જરાપિ દુક્ખા, બ્યાધિપિ દુક્ખો, મરણમ્પિ દુક્ખં, અપ્પિયેહિ સમ્પયોગો દુક્ખો, પિયેહિ વિપ્પયોગો દુક્ખો, યમ્પિચ્છં ન લભતિ તમ્પિ દુક્ખં. સંખિત્તેન, પઞ્ચુપાદાનક્ખન્ધા [પઞ્ચુપાદાનખન્ધાપિ (ક)] દુક્ખા. ‘‘ઇદં ખો પન, ભિક્ખવે, દુક્ખસમુદયં [એત્થ ‘‘ઇદં દુક્ખં અરિયસચ્ચન્તિ આદીસુ દુક્ખસમુદયો દુક્ખનિરોધોતિ વત્તબ્બે દુક્ખસમુદયં દુક્ખનિરોધન્તિ લિઙ્ગવિપલ્લાસો તતો’’તિ પટિસમ્ભિદામગ્ગટ્ઠકથાયં વુત્તં. વિસુદ્ધિમગ્ગટીકાયં પન ઉપ્પાદો ભયન્તિપાઠવણ્ણનાયં ‘‘સતિપિ દ્વિન્નં પદાનં સમાનાધિકરણભાવે લિઙ્ગભેદો ગહિતો, યથા દુક્ખસમુદયો અરિયસચ્ચ’’ન્તિ વુત્તં. તેસુ દુક્ખસમુદયો અરિયસચ્ચ’’ન્તિ સકલિઙ્ગિકપાઠો ‘‘દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા અરિયસચ્ચ’’ન્તિ પાળિયા સમેતિ.] અરિયસચ્ચં – યાયં તણ્હા પોનોબ્ભવિકા [પોનોભવિકા (ક.)] નન્દીરાગસહગતા [નન્દિરાગસહગતા (સી. સ્યા.)] તત્રતત્રાભિનન્દિની, સેય્યથિદં – કામતણ્હા, ભવતણ્હા, વિભવતણ્હા.

‘‘ઇદં ખો પન, ભિક્ખવે, દુક્ખનિરોધં અરિયસચ્ચં – યો તસ્સા યેવ તણ્હાય અસેસવિરાગનિરોધો, ચાગો, પટિનિસ્સગ્ગો, મુત્તિ, અનાલયો. ‘‘ઇદં ખો પન, ભિક્ખવે, દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા અરિયસચ્ચં – અયમેવ અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો, સેય્યથિદં – સમ્માદિટ્ઠિ, સમ્માસઙ્કપ્પો, સમ્માવાચા, સમ્માકમ્મન્તો, સમ્માઆજીવો, સમ્માવાયામો, સમ્માસતિ, સમ્માસમાધિ.

૧૫. ‘‘ઇદં દુક્ખં અરિયસચ્ચન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખં અરિયસચ્ચં પરિઞ્ઞેય્યન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખં અરિયસચ્ચં પરિઞ્ઞાતન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ.

‘‘ઇદં દુક્ખસમુદયં અરિયસચ્ચન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખસમુદયં અરિયસચ્ચં પહાતબ્બન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખસમુદયં અરિયસચ્ચં પહીનન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ.

‘‘ઇદં દુક્ખનિરોધં અરિયસચ્ચન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખનિરોધં અરિયસચ્ચં સચ્છિકાતબ્બન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખનિરોધં અરિયસચ્ચં સચ્છિકતન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ.

‘‘ઇદં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા અરિયસચ્ચન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા અરિયસચ્ચં ભાવેતબ્બન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ. તં ખો પનિદં દુક્ખનિરોધગામિની પટિપદા અરિયસચ્ચં ભાવિતન્તિ મે, ભિક્ખવે, પુબ્બે અનનુસ્સુતેસુ ધમ્મેસુ ચક્ખું ઉદપાદિ, ઞાણં ઉદપાદિ, પઞ્ઞા ઉદપાદિ, વિજ્જા ઉદપાદિ, આલોકો ઉદપાદિ.

૧૬. ‘‘યાવકીવઞ્ચ મે, ભિક્ખવે, ઇમેસુ ચતૂસુ અરિયસચ્ચેસુ એવં તિપરિવટ્ટં દ્વાદસાકારં યથાભૂતં ઞાણદસ્સનં ન સુવિસુદ્ધં અહોસિ, નેવ તાવાહં, ભિક્ખવે, સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય અનુત્તરં સમ્માસમ્બોધિં અભિસમ્બુદ્ધોતિ પચ્ચઞ્ઞાસિં. યતો ચ ખો મે, ભિક્ખવે, ઇમેસુ ચતૂસુ અરિયસચ્ચેસુ એવં તિપરિવટ્ટં દ્વાદસાકારં યથાભૂતં ઞાણદસ્સનં સુવિસુદ્ધં અહોસિ, અથાહં, ભિક્ખવે, સદેવકે લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય અનુત્તરં સમ્માસમ્બોધિં અભિસમ્બુદ્ધોતિ [અભિસમ્બુદ્ધો (સી. સ્યા.)] પચ્ચઞ્ઞાસિં. ઞાણઞ્ચ પન મે દસ્સનં ઉદપાદિ – અકુપ્પા મે વિમુત્તિ, અયમન્તિમા જાતિ, નત્થિ દાનિ પુનબ્ભવો’’તિ. ઇદમવોચ ભગવા અત્તમના પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ [ઇદમવોચ…પે… અભિનન્દુન્તિવાક્યં સી. સ્યા. પોત્થકેસુ નત્થિ].

ઇમસ્મિઞ્ચ પન વેય્યાકરણસ્મિં ભઞ્ઞમાને આયસ્મતો કોણ્ડઞ્ઞસ્સ વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ.

૧૭. પવત્તિતે ચ પન ભગવતા ધમ્મચક્કે, ભુમ્મા દેવા સદ્દમનુસ્સાવેસું – ‘‘એતં ભગવતા બારાણસિયં ઇસિપતને મિગદાયે અનુત્તરં ધમ્મચક્કં પવત્તિતં, અપ્પટિવત્તિયં સમણેન વા બ્રાહ્મણેન વા દેવેન વા મારેન વા બ્રહ્મુના વા કેનચિ વા લોકસ્મિ’’ન્તિ. ભુમ્માનં દેવાનં સદ્દં સુત્વા ચાતુમહારાજિકા દેવા સદ્દમનુસ્સાવેસું…પે… ચાતુમહારાજિકાનં દેવાનં સદ્દં સુત્વા તાવતિંસા દેવા…પે… યામા દેવા…પે… તુસિતા દેવા…પે… નિમ્માનરતી દેવા…પે… પરનિમ્મિતવસવત્તી દેવા…પે… બ્રહ્મકાયિકા દેવા સદ્દમનુસ્સાવેસું – ‘‘એતં ભગવતા બારાણસિયં ઇસિપતને મિગદાયે અનુત્તરં ધમ્મચક્કં પવત્તિતં અપ્પટિવત્તિયં સમણેન વા બ્રાહ્મણેન વા દેવેન વા મારેન વા બ્રહ્મુના વા કેનચિ વા લોકસ્મિ’’ન્તિ. ઇતિહ, તેન ખણેન, તેન લયેન [તેન લયેનાતિ પદદ્વયં સી. સ્યા. પોત્થકેસુ નત્થિ] તેન મુહુત્તેન યાવ બ્રહ્મલોકા સદ્દો અબ્ભુગ્ગચ્છિ. અયઞ્ચ દસસહસ્સિલોકધાતુ સંકમ્પિ સમ્પકમ્પિ સમ્પવેધિ; અપ્પમાણો ચ ઉળારો ઓભાસો લોકે પાતુરહોસિ, અતિક્કમ્મ દેવાનં દેવાનુભાવં. અથ ખો ભગવા ઇમં ઉદાનં ઉદાનેસિ – ‘‘અઞ્ઞાસિ વત, ભો કોણ્ડઞ્ઞો, અઞ્ઞાસિ વત ભો કોણ્ડઞ્ઞો’’તિ. ઇતિ હિદં આયસ્મતો કોણ્ડઞ્ઞસ્સ ‘અઞ્ઞાસિકોણ્ડઞ્ઞો’ ત્વેવ નામં અહોસિ.

૧૮. અથ ખો આયસ્મા અઞ્ઞાસિકોણ્ડઞ્ઞો દિટ્ઠધમ્મો પત્તધમ્મો વિદિતધમ્મો પરિયોગાળ્હધમ્મો તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિગતકથંકથો વેસારજ્જપ્પત્તો અપરપ્પચ્ચયો સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘લભેય્યાહં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યં ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એહિ ભિક્ખૂ’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચર બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદા અહોસિ.

૧૯. અથ ખો ભગવા તદવસેસે ભિક્ખૂ ધમ્મિયા કથાય ઓવદિ અનુસાસિ. અથ ખો આયસ્મતો ચ વપ્પસ્સ આયસ્મતો ચ ભદ્દિયસ્સ ભગવતા ધમ્મિયા કથાય ઓવદિયમાનાનં અનુસાસિયમાનાનં વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ.

તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ.

અથ ખો ભગવા તદવસેસે ભિક્ખૂ નીહારભત્તો ધમ્મિયા કથાય ઓવદિ અનુસાસિ. યં તયો ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરિત્વા આહરન્તિ, તેન છબ્બગ્ગો યાપેતિ. અથ ખો આયસ્મતો ચ મહાનામસ્સ આયસ્મતો ચ અસ્સજિસ્સ ભગવતા ધમ્મિયા કથાય ઓવદિયમાનાનં અનુસાસિયમાનાનં વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ. તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ.

૨૦. અથ ખો ભગવા પઞ્ચવગ્ગિયે ભિક્ખૂ આમન્તેસિ –

[સં. નિ. ૩.૫૯ આદયો] ‘‘રૂપં, ભિક્ખવે, અનત્તા. રૂપઞ્ચ હિદં, ભિક્ખવે, અત્તા અભવિસ્સ, નયિદં રૂપં આબાધાય સંવત્તેય્ય, લબ્ભેથ ચ રૂપે – ‘એવં મે રૂપં હોતુ, એવં મે રૂપં મા અહોસી’તિ. યસ્મા ચ ખો, ભિક્ખવે, રૂપં અનત્તા, તસ્મા રૂપં આબાધાય સંવત્તતિ, ન ચ લબ્ભતિ રૂપે – ‘એવં મે રૂપં હોતુ, એવં મે રૂપં મા અહોસી’તિ. વેદના, અનત્તા. વેદના ચ હિદં, ભિક્ખવે, અત્તા અભવિસ્સ, નયિદં વેદના આબાધાય સંવત્તેય્ય, લબ્ભેથ ચ વેદનાય – ‘એવં મે વેદના હોતુ, એવં મે વેદના મા અહોસી’તિ. યસ્મા ચ ખો, ભિક્ખવે, વેદના અનત્તા, તસ્મા વેદના આબાધાય સંવત્તતિ, ન ચ લબ્ભતિ વેદનાય – ‘એવં મે વેદના હોતુ, એવં મે વેદના મા અહોસી’તિ. સઞ્ઞા, અનત્તા. સઞ્ઞા ચ હિદં, ભિક્ખવે, અત્તા અભવિસ્સ, નયિદં સઞ્ઞા આબાધાય સંવત્તેય્ય, લબ્ભેથ ચ સઞ્ઞાય – ‘એવં મે સઞ્ઞા હોતુ, એવં મે સઞ્ઞા મા અહોસી’તિ. યસ્મા ચ ખો, ભિક્ખવે, સઞ્ઞા અનત્તા, તસ્મા સઞ્ઞા આબાધાય સંવત્તતિ, ન ચ લબ્ભતિ સઞ્ઞાય – ‘એવં મે સઞ્ઞા હોતુ, એવં મે સઞ્ઞા મા અહોસી’તિ. સઙ્ખારા, અનત્તા. સઙ્ખારા ચ હિદં, ભિક્ખવે, અત્તા અભવિસ્સંસુ, નયિદં [નયિમે (ક.)] સઙ્ખારા આબાધાય સંવત્તેય્યું, લબ્ભેથ ચ સઙ્ખારેસુ – ‘એવં મે સઙ્ખારા હોન્તુ, એવં મે સઙ્ખારા મા અહેસુ’ન્તિ. યસ્મા ચ ખો, ભિક્ખવે, સઙ્ખારા અનત્તા, તસ્મા સઙ્ખારા આબાધાય સંવત્તન્તિ, ન ચ લબ્ભતિ સઙ્ખારેસુ – ‘એવં મે સઙ્ખારા હોન્તુ, એવં મે સઙ્ખારા મા અહેસુ’ન્તિ. વિઞ્ઞાણં, અનત્તા. વિઞ્ઞાણઞ્ચ હિદં, ભિક્ખવે, અત્તા અભવિસ્સ, નયિદં વિઞ્ઞાણં આબાધાય સંવત્તેય્ય, લબ્ભેથ ચ વિઞ્ઞાણે – ‘એવં મે વિઞ્ઞાણં હોતુ, એવં મે વિઞ્ઞાણં મા અહોસી’તિ. યસ્મા ચ ખો, ભિક્ખવે, વિઞ્ઞાણં અનત્તા, તસ્મા વિઞ્ઞાણં આબાધાય સંવત્તતિ, ન ચ લબ્ભતિ વિઞ્ઞાણે – ‘એવં મે વિઞ્ઞાણં હોતુ, એવં મે વિઞ્ઞાણં મા અહોસી’તિ.

૨૧. ‘‘તં કિં મઞ્ઞથ, ભિક્ખવે, રૂપં નિચ્ચં વા અનિચ્ચં વાતિ? અનિચ્ચં, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વા તં સુખં વાતિ? દુક્ખં, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મં, કલ્લં નુ તં સમનુપસ્સિતું – એતં મમ, એસોહમસ્મિ, એસો મે અત્તાતિ? નો હેતં, ભન્તે. વેદના નિચ્ચા વા અનિચ્ચા વાતિ? અનિચ્ચા, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વા તં સુખં વાતિ? દુક્ખં, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મં, કલ્લં નુ તં સમનુપસ્સિતું – એતં મમ, એસોહમસ્મિ, એસો મે અત્તાતિ? નો હેતં, ભન્તે. સઞ્ઞા નિચ્ચા વા અનિચ્ચા વાતિ? અનિચ્ચા, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વા તં સુખં વાતિ? દુક્ખં, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મં, કલ્લં નુ તં સમનુપસ્સિતું – એતં મમ, એસોહમસ્મિ, એસો મે અત્તાતિ? નો હેતં, ભન્તે. સઙ્ખારા નિચ્ચા વા અનિચ્ચા વાતિ? અનિચ્ચા, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં, દુક્ખં વા તં સુખં વાતિ? દુક્ખં, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મં, કલ્લં નુ તં સમનુપસ્સિતું – એતં મમ, એસોહમસ્મિ, એસો મે અત્તાતિ? નો હેતં, ભન્તે. વિઞ્ઞાણં નિચ્ચં વા અનિચ્ચં વાતિ? અનિચ્ચં, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં, દુક્ખં વા તં સુખં વાતિ? દુક્ખં, ભન્તે. યં પનાનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મં, કલ્લં નુ તં સમનુપસ્સિતું – એતં મમ, એસોહમસ્મિ, એસો મે અત્તાતિ? નો હેતં, ભન્તે.

૨૨. ‘‘તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, યં કિઞ્ચિ રૂપં અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્નં અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકં વા સુખુમં વા હીનં વા પણીતં વા યં દૂરે [યં દૂરે વા (સ્યા.)] સન્તિકે વા, સબ્બં રૂપં – નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તાતિ – એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. યા કાચિ વેદના અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્ના અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકા વા સુખુમા વા હીના વા પણીતા વા યા દૂરે સન્તિકે વા, સબ્બા વેદના – નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તાતિ – એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. યા કાચિ સઞ્ઞા અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્ના અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકા વા સુખુમા વા હીના વા પણીતા વા યા દૂરે સન્તિકે વા, સબ્બા સઞ્ઞા – નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તાતિ – એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. યે કેચિ સઙ્ખારા અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્ના અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકા વા સુખુમા વા હીના વા પણીતા વા યે દૂરે સન્તિકે વા, સબ્બે સઙ્ખારા – નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તાતિ – એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. યં કિઞ્ચિ વિઞ્ઞાણં અતીતાનાગતપચ્ચુપ્પન્નં અજ્ઝત્તં વા બહિદ્ધા વા ઓળારિકં વા સુખુમં વા હીનં વા પણીતં વા યં દૂરે સન્તિકે વા, સબ્બં વિઞ્ઞાણં – નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તાતિ – એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં.

૨૩. ‘‘એવં પસ્સં, ભિક્ખવે, સુતવા અરિયસાવકો રૂપસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, વેદનાયપિ નિબ્બિન્દતિ, સઞ્ઞાયપિ નિબ્બિન્દતિ, સઙ્ખારેસુપિ નિબ્બિન્દતિ, વિઞ્ઞાણસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ; નિબ્બિન્દં વિરજ્જતિ; વિરાગા વિમુચ્ચતિ; વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિતિ ઞાણં હોતિ, ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતી’’તિ.

૨૪. ઇદમવોચ ભગવા. અત્તમના પઞ્ચવગ્ગિયા ભિક્ખૂ ભગવતો ભાસિતં અભિનન્દુન્તિ [અભિનન્દું (સ્યા.)]. ઇમસ્મિઞ્ચ પન વેય્યાકરણસ્મિં ભઞ્ઞમાને પઞ્ચવગ્ગિયાનં ભિક્ખૂનં અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તાનિ વિમુચ્ચિંસુ. તેન ખો પન સમયેન છ લોકે અરહન્તો હોન્તિ.

પઞ્ચવગ્ગિયકથા નિટ્ઠિતા.

પઠમભાણવારો.

૭. પબ્બજ્જાકથા

૨૫. તેન ખો પન સમયેન બારાણસિયં યસો નામ કુલપુત્તો સેટ્ઠિપુત્તો સુખુમાલો હોતિ. તસ્સ તયો પાસાદા હોન્તિ – એકો હેમન્તિકો, એકો ગિમ્હિકો, એકો વસ્સિકો. સો વસ્સિકે પાસાદે ચત્તારો માસે [વસ્સિકે પાસાદે વસ્સિકે ચત્તારો માસે (સી.)] નિપ્પુરિસેહિ તૂરિયેહિ પરિચારયમાનો ન હેટ્ઠાપાસાદં ઓરોહતિ. અથ ખો યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતસ્સ સમઙ્ગીભૂતસ્સ પરિચારયમાનસ્સ પટિકચ્ચેવ [પટિગચ્ચેવ (સી.)] નિદ્દા ઓક્કમિ, પરિજનસ્સપિ નિદ્દા ઓક્કમિ, સબ્બરત્તિયો ચ તેલપદીપો ઝાયતિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો પટિકચ્ચેવ પબુજ્ઝિત્વા અદ્દસ સકં પરિજનં સુપન્તં – અઞ્ઞિસ્સા કચ્છે વીણં, અઞ્ઞિસ્સા કણ્ઠે મુદિઙ્ગં, અઞ્ઞિસ્સા કચ્છે આળમ્બરં, અઞ્ઞં વિકેસિકં, અઞ્ઞં વિક્ખેળિકં, અઞ્ઞા વિપ્પલપન્તિયો, હત્થપ્પત્તં સુસાનં મઞ્ઞે. દિસ્વાનસ્સ આદીનવો પાતુરહોસિ, નિબ્બિદાય ચિત્તં સણ્ઠાસિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો ઉદાનં ઉદાનેસિ – ‘‘ઉપદ્દુતં વત ભો, ઉપસ્સટ્ઠં વત ભો’’તિ.

અથ ખો યસો કુલપુત્તો સુવણ્ણપાદુકાયો આરોહિત્વા યેન નિવેસનદ્વારં તેનુપસઙ્કમિ. અમનુસ્સા દ્વારં વિવરિંસુ – મા યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ કોચિ અન્તરાયમકાસિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયાતિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો યેન નગરદ્વારં તેનુપસઙ્કમિ. અમનુસ્સા દ્વારં વિવરિંસુ – મા યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ કોચિ અન્તરાયમકાસિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયાતિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો યેન ઇસિપતનં મિગદાયો તેનુપસઙ્કમિ.

૨૬. તેન ખો પન સમયેન ભગવા રત્તિયા પચ્ચૂસસમયં પચ્ચુટ્ઠાય અજ્ઝોકાસે ચઙ્કમતિ. અદ્દસા ખો ભગવા યસં કુલપુત્તં દૂરતોવ આગચ્છન્તં, દિસ્વાન ચઙ્કમા ઓરોહિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો ભગવતો અવિદૂરે ઉદાનં ઉદાનેસિ – ‘‘ઉપદ્દુતં વત ભો, ઉપસ્સટ્ઠં વત ભો’’તિ. અથ ખો ભગવા યસં કુલપુત્તં એતદવોચ – ‘‘ઇદં ખો, યસ, અનુપદ્દુતં, ઇદં અનુપસ્સટ્ઠં. એહિ યસ, નિસીદ, ધમ્મં તે દેસેસ્સામી’’તિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો – ઇદં કિર અનુપદ્દુતં, ઇદં અનુપસ્સટ્ઠન્તિ હટ્ઠો ઉદગ્ગો સુવણ્ણપાદુકાહિ ઓરોહિત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નસ્સ ખો યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં, કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા ભગવા અઞ્ઞાસિ યસં કુલપુત્તં કલ્લચિત્તં, મુદુચિત્તં, વિનીવરણચિત્તં, ઉદગ્ગચિત્તં, પસન્નચિત્તં, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના તં પકાસેસિ – દુક્ખં, સમુદયં, નિરોધં, મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ.

૨૭. અથ ખો યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ માતા પાસાદં અભિરુહિત્વા યસં કુલપુત્તં અપસ્સન્તી યેન સેટ્ઠિ ગહપતિ તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા સેટ્ઠિં ગહપતિં એતદવોચ – ‘‘પુત્તો તે, ગહપતિ, યસો ન દિસ્સતી’’તિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ ચતુદ્દિસા અસ્સદૂતે ઉય્યોજેત્વા સામંયેવ યેન ઇસિપતનં મિગદાયો તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ સુવણ્ણપાદુકાનં નિક્ખેપં, દિસ્વાન તંયેવ અનુગમાસિ [અનુગમા (સી. સ્યા.)]. અદ્દસા ખો ભગવા સેટ્ઠિં ગહપતિં દૂરતોવ આગચ્છન્તં, દિસ્વાન ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘યંનૂનાહં તથારૂપં ઇદ્ધાભિસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરેય્યં યથા સેટ્ઠિ ગહપતિ ઇધ નિસિન્નો ઇધ નિસિન્નં યસં કુલપુત્તં ન પસ્સેય્યા’’તિ. અથ ખો ભગવા તથારૂપં ઇદ્ધાભિસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરેસિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અપિ, ભન્તે, ભગવા યસં કુલપુત્તં પસ્સેય્યા’’તિ? તેન હિ, ગહપતિ, નિસીદ, અપ્પેવ નામ ઇધ નિસિન્નો ઇધ નિસિન્નં યસં કુલપુત્તં પસ્સેય્યાસીતિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ – ઇધેવ કિરાહં નિસિન્નો ઇધ નિસિન્નં યસં કુલપુત્તં પસ્સિસ્સામીતિ હટ્ઠો ઉદગ્ગો ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નસ્સ ખો સેટ્ઠિસ્સ ગહપતિસ્સ ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં, કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા ભગવા અઞ્ઞાસિ સેટ્ઠિં ગહપતિં કલ્લચિત્તં, મુદુચિત્તં, વિનીવરણચિત્તં, ઉદગ્ગચિત્તં, પસન્નચિત્તં, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ – દુક્ખં, સમુદયં, નિરોધં, મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય એવમેવ સેટ્ઠિસ્સ ગહપતિસ્સ તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ દિટ્ઠધમ્મો પત્તધમ્મો વિદિતધમ્મો પરિયોગાળ્હધમ્મો તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિગતકથંકથો વેસારજ્જપ્પત્તો અપરપ્પચ્ચયો સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે, સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં [નિકુજ્જિતં (ક.)] વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તીતિ – એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામિ, ધમ્મઞ્ચ, ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ. સોવ લોકે પઠમં ઉપાસકો અહોસિ તેવાચિકો.

૨૮. અથ ખો યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ પિતુનો ધમ્મે દેસિયમાને યથાદિટ્ઠં યથાવિદિતં ભૂમિં પચ્ચવેક્ખન્તસ્સ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુચ્ચિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘યસસ્સ ખો કુલપુત્તસ્સ પિતુનો ધમ્મે દેસિયમાને યથાદિટ્ઠં યથાવિદિતં ભૂમિં પચ્ચવેક્ખન્તસ્સ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુત્તં. અભબ્બો ખો યસો કુલપુત્તો હીનાયાવત્તિત્વા કામે પરિભુઞ્જિતું, સેય્યથાપિ પુબ્બે અગારિકભૂતો; યંનૂનાહં તં ઇદ્ધાભિસઙ્ખારં પટિપ્પસ્સમ્ભેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા તં ઇદ્ધાભિસઙ્ખારં પટિપ્પસ્સમ્ભેસિ. અદ્દસા ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ યસં કુલપુત્તં નિસિન્નં, દિસ્વાન યસં કુલપુત્તં એતદવોચ – ‘‘માતા તે તાત, યસ, પરિદેવ [પરિદેવી (ક.)] સોકસમાપન્ના, દેહિ માતુયા જીવિત’’ન્તિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો ભગવન્તં ઉલ્લોકેસિ. અથ ખો ભગવા સેટ્ઠિં ગહપતિં એતદવોચ – ‘‘તં કિં મઞ્ઞસિ, ગહપતિ, યસ્સ સેક્ખેન ઞાણેન સેક્ખેન દસ્સનેન ધમ્મો દિટ્ઠો વિદિતો સેય્યથાપિ તયા? તસ્સ યથાદિટ્ઠં યથાવિદિતં ભૂમિં પચ્ચવેક્ખન્તસ્સ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુત્તં. ભબ્બો નુ ખો સો, ગહપતિ, હીનાયાવત્તિત્વા કામે પરિભુઞ્જિતું સેય્યથાપિ પુબ્બે અગારિકભૂતો’’તિ? ‘‘નો હેતં, ભન્તે’’. ‘‘યસસ્સ ખો, ગહપતિ, કુલપુત્તસ્સ સેક્ખેન ઞાણેન સેક્ખેન દસ્સનેન ધમ્મો દિટ્ઠો વિદિતો સેય્યથાપિ તયા. તસ્સ યથાદિટ્ઠં યથાવિદિતં ભૂમિં પચ્ચવેક્ખન્તસ્સ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુત્તં. અભબ્બો ખો, ગહપતિ, યસો કુલપુત્તો હીનાયાવત્તિત્વા કામે પરિભુઞ્જિતું સેય્યથાપિ પુબ્બે અગારિકભૂતો’’તિ. ‘‘લાભા, ભન્તે, યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ, સુલદ્ધં, ભન્તે, યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ, યથા યસસ્સ કુલપુત્તસ્સ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુત્તં. અધિવાસેતુ મે, ભન્તે, ભગવા અજ્જતનાય ભત્તં યસેન કુલપુત્તેન પચ્છાસમણેના’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન. અથ ખો સેટ્ઠિ ગહપતિ ભગવતો અધિવાસનં વિદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો યસો કુલપુત્તો અચિરપક્કન્તે સેટ્ઠિમ્હિ ગહપતિમ્હિ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘લભેય્યાહં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યં ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એહિ ભિક્ખૂ’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચર બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદા અહોસિ. તેન ખો પન સમયેન સત્ત લોકે અરહન્તો હોન્તિ.

યસસ્સ પબ્બજ્જા નિટ્ઠિતા.

૨૯. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય આયસ્મતા યસેન પચ્છાસમણેન યેન સેટ્ઠિસ્સ ગહપતિસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો આયસ્મતો યસસ્સ માતા ચ પુરાણદુતિયિકા ચ યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. તાસં ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં, કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં, નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા તા ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તા, મુદુચિત્તા, વિનીવરણચિત્તા, ઉદગ્ગચિત્તા, પસન્નચિત્તા, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના તં પકાસેસિ – દુક્ખં, સમુદયં, નિરોધં, મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ તાસં તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ. તા દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘અભિક્કન્તં, ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે…પે… એતા મયં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામ, ધમ્મઞ્ચ, ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસિકાયો નો ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતા સરણં ગતા’’તિ. તા ચ લોકે પઠમં ઉપાસિકા અહેસું તેવાચિકા.

અથ ખો આયસ્મતો યસસ્સ માતા ચ પિતા ચ પુરાણદુતિયિકા ચ ભગવન્તઞ્ચ આયસ્મન્તઞ્ચ યસં પણીતેન ખાદનીયેન ભોજનીયેન સહત્થા સન્તપ્પેત્વા સમ્પવારેત્વા, ભગવન્તં ભુત્તાવિં ઓનીતપત્તપાણિં, એકમન્તં નિસીદિંસુ. અથ ખો ભગવા આયસ્મતો યસસ્સ માતરઞ્ચ પિતરઞ્ચ પુરાણદુતિયિકઞ્ચ ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેત્વા સમાદપેત્વા સમુત્તેજેત્વા સમ્પહંસેત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ.

૩૦. અસ્સોસું ખો આયસ્મતો યસસ્સ ચત્તારો ગિહિસહાયકા બારાણસિયં સેટ્ઠાનુસેટ્ઠીનં કુલાનં પુત્તા – વિમલો, સુબાહુ, પુણ્ણજિ, ગવમ્પતિ – યસો કિર કુલપુત્તો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતોતિ. સુત્વાન નેસં એતદહોસિ – ‘‘ન હિ નૂન સો ઓરકો ધમ્મવિનયો, ન સા ઓરકા પબ્બજ્જા, યત્થ યસો કુલપુત્તો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ. તે [તે ચત્તારો જના (ક.)] યેનાયસ્મા યસો તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં યસં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. અથ ખો આયસ્મા યસો તે ચત્તારો ગિહિસહાયકે આદાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા યસો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇમે મે, ભન્તે, ચત્તારો ગિહિસહાયકા બારાણસિયં સેટ્ઠાનુસેટ્ઠીનં કુલાનં પુત્તા – વિમલો, સુબાહુ, પુણ્ણજિ, ગવમ્પતિ. ઇમે [ઇમે ચત્તારો (ક.)] ભગવા ઓવદતુ અનુસાસતૂ’’તિ. તેસં ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ, યદા તે ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તે મુદુચિત્તે વિનીવરણચિત્તે ઉદગ્ગચિત્તે પસન્નચિત્તે, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ દુક્ખં સમુદયં નિરોધં મગ્ગં, સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ તેસં તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ. તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ. અથ ખો ભગવા તે ભિક્ખૂ ધમ્મિયા કથાય ઓવદિ અનુસાસિ. તેસં ભગવતા ધમ્મિયા કથાય ઓવદિયમાનાનં અનુસાસિયમાનાનં અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તાનિ વિમુચ્ચિંસુ. તેન ખો પન સમયેન એકાદસ લોકે અરહન્તો હોન્તિ.

ચતુગિહિસહાયકપબ્બજ્જા નિટ્ઠિતા.

૩૧. અસ્સોસું ખો આયસ્મતો યસસ્સ પઞ્ઞાસમત્તા ગિહિસહાયકા જાનપદા પુબ્બાનુપુબ્બકાનં કુલાનં પુત્તા – યસો કિર કુલપુત્તો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતોતિ. સુત્વાન નેસં એતદહોસિ – ‘‘ન હિ નૂન સો ઓરકો ધમ્મવિનયો, ન સા ઓરકા પબ્બજ્જા, યત્થ યસો કુલપુત્તો કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતો’’તિ. તે યેનાયસ્મા યસો તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં યસં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. અથ ખો આયસ્મા યસો તે પઞ્ઞાસમત્તે ગિહિસહાયકે આદાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા યસો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇમે મે, ભન્તે, પઞ્ઞાસમત્તા ગિહિસહાયકા જાનપદા પુબ્બાનુપુબ્બકાનં કુલાનં પુત્તા. ઇમે ભગવા ઓવદતુ અનુસાસતૂ’’તિ. તેસં ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા તે ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તે મુદુચિત્તે વિનીવરણચિત્તે ઉદગ્ગચિત્તે પસન્નચિત્તે, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ દુક્ખં સમુદયં નિરોધં મગ્ગં, સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ તેસં તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ. તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ. અથ ખો ભગવા તે ભિક્ખૂ ધમ્મિયા કથાય ઓવદિ અનુસાસિ. તેસં ભગવતા ધમ્મિયા કથાય ઓવદિયમાનાનં અનુસાસિયમાનાનં અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તાનિ વિમુચ્ચિંસુ. તેન ખો પન સમયેન એકસટ્ઠિ લોકે અરહન્તો હોન્તિ.

પઞ્ઞાસગિહિસહાયકપબ્બજ્જા નિટ્ઠિતા.

નિટ્ઠિતા ચ પબ્બજ્જાકથા.

૮. મારકથા

૩૨. અથ ખો ભગવા તે ભિક્ખૂ આમન્તેસિ [સં. નિ. ૧.૧૪૧ મારસંયુત્તેપિ] – ‘‘મુત્તાહં, ભિક્ખવે, સબ્બપાસેહિ, યે દિબ્બા યે ચ માનુસા. તુમ્હેપિ, ભિક્ખવે, મુત્તા સબ્બપાસેહિ, યે દિબ્બા યે ચ માનુસા. ચરથ, ભિક્ખવે, ચારિકં બહુજનહિતાય બહુજનસુખાય લોકાનુકમ્પાય અત્થાય હિતાય સુખાય દેવમનુસ્સાનં. મા એકેન દ્વે અગમિત્થ. દેસેથ, ભિક્ખવે, ધમ્મં આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેથ. સન્તિ સત્તા અપ્પરજક્ખજાતિકા, અસ્સવનતા ધમ્મસ્સ પરિહાયન્તિ, ભવિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સ અઞ્ઞાતારો. અહમ્પિ, ભિક્ખવે, યેન ઉરુવેલા સેનાનિગમો તેનુપસઙ્કમિસ્સામિ ધમ્મદેસનાયા’’તિ.

૩૩. અથ ખો મારો પાપિમા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –

‘‘બદ્ધોસિ સબ્બપાસેહિ, યે દિબ્બા યે ચ માનુસા;

મહાબન્ધનબદ્ધોસિ, ન મે સમણ મોક્ખસી’’તિ.

‘‘મુત્તાહં [મુત્તોહં (સી. સ્યા.)] સબ્બપાસેહિ, યે દિબ્બા યે ચ માનુસા;

મહાબન્ધનમુત્તોમ્હિ, નિહતો ત્વમસિ અન્તકાતિ.

[સં. નિ. ૧.૧૫૧ મારસંયુત્તેપિ] ‘‘અન્તલિક્ખચરો પાસો, ય્વાયં ચરતિ માનસો;

તેન તં બાધયિસ્સામિ, ન મે સમણ મોક્ખસીતિ.

[સં. નિ. ૧.૧૧૫૧ મારસંયુત્તેપિ] ‘‘રૂપા સદ્દા રસા ગન્ધા, ફોટ્ઠબ્બા ચ મનોરમા;

એત્થ મે વિગતો છન્દો, નિહતો ત્વમસિ અન્તકા’’તિ.

અથ ખો મારો પાપિમા – જાનાતિ મં ભગવા, જાનાતિ મં સુગતોતિ દુક્ખી દુમ્મનો

તત્થેવન્તરધાયીતિ.

મારકથા નિટ્ઠિતા.

૯. પબ્બજ્જૂપસમ્પદાકથા

૩૪. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ નાનાદિસા નાનાજનપદા પબ્બજ્જાપેક્ખે ચ ઉપસમ્પદાપેક્ખે ચ આનેન્તિ – ભગવા ને પબ્બાજેસ્સતિ ઉપસમ્પાદેસ્સતીતિ. તત્થ ભિક્ખૂ ચેવ કિલમન્તિ પબ્બજ્જાપેક્ખા ચ ઉપસમ્પદાપેક્ખા ચ. અથ ખો ભગવતો રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘‘એતરહિ ખો ભિક્ખૂ નાનાદિસા નાનાજનપદા પબ્બજ્જાપેક્ખે ચ ઉપસમ્પદાપેક્ખે ચ આનેન્તિ – ભગવા ને પબ્બાજેસ્સતિ ઉપસમ્પાદેસ્સતીતિ. તત્થ ભિક્ખૂ ચેવ કિલમન્તિ પબ્બજ્જાપેક્ખા ચ ઉપસમ્પદાપેક્ખા ચ. યંનૂનાહં ભિક્ખૂનં અનુજાનેય્યં – તુમ્હેવ દાનિ, ભિક્ખવે, તાસુ તાસુ દિસાસુ તેસુ તેસુ જનપદેસુ પબ્બાજેથ ઉપસમ્પાદેથા’’તિ. અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ઇધ મય્હં, ભિક્ખવે, રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘એતરહિ ખો ભિક્ખૂ નાનાદિસા નાનાજનપદા પબ્બજ્જાપેક્ખે ચ ઉપસમ્પદાપેક્ખે ચ આનેન્તિ ભગવા ને પબ્બાજેસ્સતિ ઉપસમ્પાદેસ્સતીતિ, તત્થ ભિક્ખૂ ચેવ કિલમન્તિ પબ્બજ્જાપેક્ખા ચ ઉપસમ્પદાપેક્ખા ચ, યંનૂનાહં ભિક્ખૂનં અનુજાનેય્યં તુમ્હેવ દાનિ, ભિક્ખવે, તાસુ તાસુ દિસાસુ તેસુ તેસુ જનપદેસુ પબ્બાજેથ ઉપસમ્પાદેથા’’’તિ, અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તુમ્હેવ દાનિ તાસુ તાસુ દિસાસુ તેસુ તેસુ જનપદેસુ પબ્બાજેથ ઉપસમ્પાદેથ. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, પબ્બાજેતબ્બો ઉપસમ્પાદેતબ્બો –

પઠમં કેસમસ્સું ઓહારાપેત્વા [ઓહારેત્વા (ક.)], કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદાપેત્વા, એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કારાપેત્વા, ભિક્ખૂનં પાદે વન્દાપેત્વા, ઉક્કુટિકં નિસીદાપેત્વા, અઞ્જલિં પગ્ગણ્હાપેત્વા, એવં વદેહીતિ વત્તબ્બો – બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામિ; દુતિયમ્પિ બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, દુતિયમ્પિ ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, દુતિયમ્પિ સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામિ; તતિયમ્પિ બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, તતિયમ્પિ ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, તતિયમ્પિ સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામી’’તિ. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેહિ તીહિ સરણગમનેહિ પબ્બજ્જં ઉપસમ્પદ’’ન્તિ.

તીહિ સરણગમનેહિ ઉપસમ્પદાકથા નિટ્ઠિતા.

૧૦. દુતિયમારકથા

૩૫. અથ ખો ભગવા વસ્સંવુટ્ઠો [વસ્સંવુત્થો (સી.)] ભિક્ખૂ આમન્તેસિ [સં. નિ. ૧.૧૫૫] – ‘‘મય્હં ખો, ભિક્ખવે, યોનિસો મનસિકારા યોનિસો સમ્મપ્પધાના અનુત્તરા વિમુત્તિ અનુપ્પત્તા, અનુત્તરા વિમુત્તિ સચ્છિકતા. તુમ્હેપિ, ભિક્ખવે, યોનિસો મનસિકારા યોનિસો સમ્મપ્પધાના અનુત્તરં વિમુત્તિં અનુપાપુણાથ, અનુત્તરં વિમુત્તિં સચ્છિકરોથા’’તિ. અથ ખો મારો પાપિમા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –

‘‘બદ્ધોસિ મારપાસેહિ, યે દિબ્બા યે ચ માનુસા;

મહાબન્ધનબદ્ધોસિ [મારબન્ધનબદ્ધોસિ (સી. સ્યા.)], ન મે સમણ મોક્ખસી’’તિ.

‘‘મુત્તાહં મારપાસેહિ, યે દિબ્બા યે ચ માનુસા;

મહાબન્ધનમુત્તોમ્હિ [મારબન્ધનમુત્તોમ્હિ (સી. સ્યા.)], નિહતો ત્વમસિ અન્તકા’’તિ.

અથ ખો મારો પાપિમા – જાનાતિ મં ભગવા, જાનાતિ મં સુગતોતિ દુક્ખી દુમ્મનો

તત્થેવન્તરધાયિ.

દુતિયમારકથા નિટ્ઠિતા.

૧૧. ભદ્દવગ્ગિયવત્થુ

૩૬. અથ ખો ભગવા બારાણસિયં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન ઉરુવેલા તેન ચારિકં પક્કામિ. અથ ખો ભગવા મગ્ગા ઓક્કમ્મ યેન અઞ્ઞતરો વનસણ્ડો તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તં વનસણ્ડં અજ્ઝોગાહેત્વા અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે નિસીદિ. તેન ખો પન સમયેન તિંસમત્તા ભદ્દવગ્ગિયા સહાયકા સપજાપતિકા તસ્મિં વનસણ્ડે પરિચારેન્તિ. એકસ્સ પજાપતિ નાહોસિ; તસ્સ અત્થાય વેસી આનીતા અહોસિ. અથ ખો સા વેસી તેસુ પમત્તેસુ પરિચારેન્તેસુ ભણ્ડં આદાય પલાયિત્થ. અથ ખો તે સહાયકા સહાયકસ્સ વેય્યાવચ્ચં કરોન્તા, તં ઇત્થિં ગવેસન્તા, તં વનસણ્ડં આહિણ્ડન્તા અદ્દસંસુ ભગવન્તં અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે નિસિન્નં. દિસ્વાન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘અપિ, ભન્તે, ભગવા એકં ઇત્થિં પસ્સેય્યા’’તિ? ‘‘કિં પન વો, કુમારા, ઇત્થિયા’’તિ? ‘‘ઇધ મયં, ભન્તે, તિંસમત્તા ભદ્દવગ્ગિયા સહાયકા સપજાપતિકા ઇમસ્મિં વનસણ્ડે પરિચારિમ્હા. એકસ્સ પજાપતિ નાહોસિ; તસ્સ અત્થાય વેસી આનીતા અહોસિ. અથ ખો સા, ભન્તે, વેસી અમ્હેસુ પમત્તેસુ પરિચારેન્તેસુ ભણ્ડં આદાય પલાયિત્થ. તે મયં, ભન્તે, સહાયકા સહાયકસ્સ વેય્યાવચ્ચં કરોન્તા, તં ઇત્થિં ગવેસન્તા, ઇમં વનસણ્ડં આહિણ્ડામા’’તિ. ‘‘તં કિં મઞ્ઞથ વો, કુમારા, કતમં નુ ખો તુમ્હાકં વરં – યં વા તુમ્હે ઇત્થિં ગવેસેય્યાથ, યં વા અત્તાનં ગવેસેય્યાથા’’તિ? ‘‘એતદેવ, ભન્તે, અમ્હાકં વરં યં મયં અત્તાનં ગવેસેય્યામા’’તિ. ‘‘તેન હિ વો, કુમારા, નિસીદથ, ધમ્મં વો દેસેસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભદ્દવગ્ગિયા સહાયકા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. તેસં ભગવા અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ, યદા તે ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તે મુદુચિત્તે વિનીવરણચિત્તે ઉદગ્ગચિત્તે પસન્નચિત્તે, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ દુક્ખં સમુદયં નિરોધં મગ્ગં, સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ તેસં તસ્મિંયેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ. તે દિટ્ઠધમ્મા પત્તધમ્મા વિદિતધમ્મા પરિયોગાળ્હધમ્મા તિણ્ણવિચિકિચ્છા વિગતકથંકથા વેસારજ્જપ્પત્તા અપરપ્પચ્ચયા સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ.

ભદ્દવગ્ગિયસહાયકાનં વત્થુ નિટ્ઠિતં.

દુતિયભાણવારો.

૧૨. ઉરુવેલપાટિહારિયકથા

૩૭. અથ ખો ભગવા અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન ઉરુવેલા તદવસરિ. તેન ખો પન સમયેન ઉરુવેલાયં તયો જટિલા પટિવસન્તિ – ઉરુવેલકસ્સપો, નદીકસ્સપો, ગયાકસ્સપોતિ. તેસુ ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો પઞ્ચન્નં જટિલસતાનં નાયકો હોતિ, વિનાયકો અગ્ગો પમુખો પામોક્ખો. નદીકસ્સપો જટિલો તિણ્ણં જટિલસતાનં નાયકો હોતિ, વિનાયકો અગ્ગો પમુખો પામોક્ખો. ગયાકસ્સપો જટિલો દ્વિન્નં જટિલસતાનં નાયકો હોતિ, વિનાયકો અગ્ગો પમુખો પામોક્ખો. અથ ખો ભગવા યેન ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ અસ્સમો તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં એતદવોચ – ‘‘સચે તે, કસ્સપ, અગરુ, વસેય્યામ એકરત્તં અગ્યાગારે’’તિ? ‘‘ન ખો મે, મહાસમણ, ગરુ, ચણ્ડેત્થ નાગરાજા ઇદ્ધિમા આસિવિસો ઘોરવિસો, સો તં મા વિહેઠેસી’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં એતદવોચ – ‘‘સચે તે, કસ્સપ, અગરુ, વસેય્યામ એકરત્તં અગ્યાગારે’’તિ? ‘‘ન ખો મે, મહાસમણ, ગરુ, ચણ્ડેત્થ નાગરાજા ઇદ્ધિમા આસિવિસો ઘોરવિસો, સો તં મા વિહેઠેસી’’તિ. તતિયમ્પિ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં એતદવોચ – ‘‘સચે તે, કસ્સપ, અગરુ, વસેય્યામ એકરત્તં અગ્યાગારે’’તિ? ‘‘ન ખો મે, મહાસમણ, ગરુ, ચણ્ડેત્થ નાગરાજા ઇદ્ધિમા આસિવિસો ઘોરવિસો, સો તં મા વિહેઠેસી’’તિ. ‘‘અપ્પેવ મં ન વિહેઠેય્ય, ઇઙ્ઘ ત્વં, કસ્સપ, અનુજાનાહિ અગ્યાગાર’’ન્તિ. ‘‘વિહર, મહાસમણ, યથાસુખ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા અગ્યાગારં પવિસિત્વા તિણસન્થારકં પઞ્ઞપેત્વા નિસીદિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા ઉજું કાયં પણિધાય પરિમુખં સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા.

૩૮. અદ્દસા ખો સો નાગો ભગવન્તં પવિટ્ઠં, દિસ્વાન દુમ્મનો [દુક્ખી દુમ્મનો (સી. સ્યા.)] પધૂપાયિ [પખૂપાસિ (ક.)]. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘યંનૂનાહં ઇમસ્સ નાગસ્સ અનુપહચ્ચ છવિઞ્ચ ચમ્મઞ્ચ મંસઞ્ચ ન્હારુઞ્ચ અટ્ઠિઞ્ચ અટ્ઠિમિઞ્જઞ્ચ તેજસા તેજં પરિયાદિયેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા તથારૂપં ઇદ્ધાભિસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરિત્વા પધૂપાયિ. અથ ખો સો નાગો મક્ખં અસહમાનો પજ્જલિ. ભગવાપિ તેજોધાતું સમાપજ્જિત્વા પજ્જલિ. ઉભિન્નં સજોતિભૂતાનં અગ્યાગારં આદિત્તં વિય હોતિ સમ્પજ્જલિતં સજોતિભૂતં. અથ ખો તે જટિલા અગ્યાગારં પરિવારેત્વા એવમાહંસુ – ‘‘અભિરૂપો વત ભો મહાસમણો નાગેન વિહેઠિયતી’’તિ. અથ ખો ભગવા તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન તસ્સ નાગસ્સ અનુપહચ્ચ છવિઞ્ચ ચમ્મઞ્ચ મંસઞ્ચ ન્હારુઞ્ચ અટ્ઠિઞ્ચ અટ્ઠિમિઞ્જઞ્ચ તેજસા તેજં પરિયાદિયિત્વા પત્તે પક્ખિપિત્વા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ દસ્સેસિ – ‘‘અયં તે, કસ્સપ, નાગો પરિયાદિન્નો [પરિયાદિણ્ણો (ક.)] અસ્સ તેજસા તેજો’’તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ ચણ્ડસ્સ નાગરાજસ્સ ઇદ્ધિમતો આસિવિસસ્સ ઘોરવિસસ્સ તેજસા તેજં પરિયાદિયિસ્સતિ, નત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ.

૩૯.

નેરઞ્જરાયં ભગવા, ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં અવોચ;

‘‘સચે તે કસ્સપ અગરુ, વિહરેમુ અજ્જણ્હો અગ્ગિસાલમ્હી’’તિ [અગ્ગિસરણમ્હીતિ (સી. સ્યા.)].

‘‘ન ખો મે મહાસમણ ગરુ;

ફાસુકામોવ તં નિવારેમિ;

ચણ્ડેત્થ નાગરાજા;

ઇદ્ધિમા આસિવિસો ઘોરવિસો;

સો તં મા વિહેઠેસી’’તિ.

‘‘અપ્પેવ મં ન વિહેઠેય્ય;

ઇઙ્ઘ ત્વં કસ્સપ અનુજાનાહિ અગ્યાગાર’’ન્તિ;

દિન્નન્તિ નં વિદિત્વા;

અભીતો [અસમ્ભીતો (સી.)] પાવિસિ ભયમતીતો.

દિસ્વા ઇસિં પવિટ્ઠં, અહિનાગો દુમ્મનો પધૂપાયિ;

સુમનમનસો અધિમનો [અવિમનો (કત્થચિ), નવિમનો (સ્યા.)], મનુસ્સનાગોપિ તત્થ પધૂપાયિ.

મક્ખઞ્ચ અસહમાનો, અહિનાગો પાવકોવ પજ્જલિ;

તેજોધાતુસુ કુસલો, મનુસ્સનાગોપિ તત્થ પજ્જલિ.

ઉભિન્નં સજોતિભૂતાનં;

અગ્યાગારં આદિત્તં હોતિ સમ્પજ્જલિતં સજોતિભૂતં;

ઉદિચ્છરે જટિલા;

‘‘અભિરૂપો વત ભો મહાસમણો;

નાગેન વિહેઠિયતી’’તિ ભણન્તિ.

અથ તસ્સા રત્તિયા [અથ રત્તિયા (સી. સ્યા.)] અચ્ચયેન;

હતા નાગસ્સ અચ્ચિયો હોન્તિ [અહિનાગસ્સ અચ્ચિયો ન હોન્તિ (સી. સ્યા.)];

ઇદ્ધિમતો પન ઠિતા [ઇદ્ધિમતો પનુટ્ઠિતા (સી.)];

અનેકવણ્ણા અચ્ચિયો હોન્તિ.

નીલા અથ લોહિતિકા;

મઞ્જિટ્ઠા પીતકા ફલિકવણ્ણાયો;

અઙ્ગીરસસ્સ કાયે;

અનેકવણ્ણા અચ્ચિયો હોન્તિ.

પત્તમ્હિ ઓદહિત્વા;

અહિનાગં બ્રાહ્મણસ્સ દસ્સેસિ;

‘‘અયં તે કસ્સપ નાગો;

પરિયાદિન્નો અસ્સ તેજસા તેજો’’તિ.

અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો ભગવતો ઇમિના ઇદ્ધિપાટિહારિયેન અભિપ્પસન્નો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇધેવ, મહાસમણ, વિહર, અહં તે [તે ઉપટ્ઠામિ (ઇતિપિ)] ધુવભત્તેના’’તિ.

પઠમં પાટિહારિયં.

૪૦. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ અસ્સમસ્સ અવિદૂરે અઞ્ઞતરસ્મિં વનસણ્ડે વિહાસિ. અથ ખો ચત્તારો મહારાજાનો અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણા કેવલકપ્પં વનસણ્ડં ઓભાસેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા ચતુદ્દિસા અટ્ઠંસુ સેય્યથાપિ મહન્તા અગ્ગિક્ખન્ધા. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કાલો, મહાસમણ, નિટ્ઠિતં ભત્તં. કે નુ ખો તે, મહાસમણ, અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણા કેવલકપ્પં વનસણ્ડં ઓભાસેત્વા યેન ત્વં તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા તં અભિવાદેત્વા ચતુદ્દિસા અટ્ઠંસુ ‘‘સેય્યથાપિ મહન્તા અગ્ગિક્ખન્ધા’’તિ. ‘‘એતે ખો, કસ્સપ, ચત્તારો મહારાજાનો યેનાહં તેનુપસઙ્કમિંસુ ધમ્મસ્સવનાયા’’તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ ચત્તારોપિ મહારાજાનો ઉપસઙ્કમિસ્સન્તિ ધમ્મસ્સવનાય, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ ભત્તં ભુઞ્જિત્વા તસ્મિંયેવ વનસણ્ડે વિહાસિ.

દુતિયં પાટિહારિયં.

૪૧. અથ ખો સક્કો દેવાનમિન્દો અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં વનસણ્ડં ઓભાસેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ સેય્યથાપિ મહાઅગ્ગિક્ખન્ધો, પુરિમાહિ વણ્ણનિભાહિ અભિક્કન્તતરો ચ પણીતતરો ચ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કાલો, મહાસમણ, નિટ્ઠિતં ભત્તં. કો નુ ખો સો, મહાસમણ, અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં વનસણ્ડં ઓભાસેત્વા યેન ત્વં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ સેય્યથાપિ મહાઅગ્ગિક્ખન્ધો, પુરિમાહિ વણ્ણનિભાહિ અભિક્કન્તતરો ચ પણીતતરો ચા’’તિ? ‘‘એસો ખો, કસ્સપ, સક્કો દેવાનમિન્દો યેનાહં તેનુપસઙ્કમિ ધમ્મસ્સવનાયા’’તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ સક્કોપિ દેવાનમિન્દો ઉપસઙ્કમિસ્સતિ ધમ્મસ્સવનાય, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ ભત્તં ભુઞ્જિત્વા તસ્મિંયેવ વનસણ્ડે વિહાસિ.

તતિયં પાટિહારિયં.

૪૨. અથ ખો બ્રહ્મા સહમ્પતિ અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં વનસણ્ડં ઓભાસેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ સેય્યથાપિ મહાઅગ્ગિક્ખન્ધો, પુરિમાહિ વણ્ણનિભાહિ અભિક્કન્તતરો ચ પણીતતરો ચ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કાલો, મહાસમણ, નિટ્ઠિતં ભત્તં. કો નુ ખો સો, મહાસમણ, અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં વનસણ્ડં ઓભાસેત્વા યેન ત્વં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ સેય્યથાપિ મહાઅગ્ગિક્ખન્ધો, પુરિમાહિ વણ્ણનિભાહિ અભિક્કન્તતરો ચ પણીતતરો ચા’’તિ? ‘‘એસો ખો, કસ્સપ, બ્રહ્મા સહમ્પતિ યેનાહં તેનુપસઙ્કમિ ધમ્મસ્સવનાયા’’તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ બ્રહ્માપિ સહમ્પતિ ઉપસઙ્કમિસ્સતિ ધમ્મસ્સવનાય, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ ભત્તં ભુઞ્જિત્વા તસ્મિંયેવ વનસણ્ડે વિહાસિ.

ચતુત્થં પાટિહારિયં.

૪૩. તેન ખો પન સમયેન ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ મહાયઞ્ઞો પચ્ચુપટ્ઠિતો હોતિ, કેવલકપ્પા ચ અઙ્ગમગધા પહૂતં ખાદનીયં ભોજનીયં આદાય અભિક્કમિતુકામા હોન્તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘એતરહિ ખો મે મહાયઞ્ઞો પચ્ચુપટ્ઠિતો, કેવલકપ્પા ચ અઙ્ગમગધા પહૂતં ખાદનીયં ભોજનીયં આદાય અભિક્કમિસ્સન્તિ. સચે મહાસમણો મહાજનકાયે ઇદ્ધિપાટિહારિયં કરિસ્સતિ, મહાસમણસ્સ લાભસક્કારો અભિવડ્ઢિસ્સતિ, મમ લાભસક્કારો પરિહાયિસ્સતિ. અહો નૂન મહાસમણો સ્વાતનાય નાગચ્છેય્યા’’તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય ઉત્તરકુરું ગન્ત્વા તતો પિણ્ડપાતં આહરિત્વા અનોતત્તદહે પરિભુઞ્જિત્વા તત્થેવ દિવાવિહારં અકાસિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કાલો, મહાસમણ, નિટ્ઠિતં ભત્તં. કિં નુ ખો, મહાસમણ, હિય્યો નાગમાસિ? અપિ ચ મયં તં સરામ – કિં નુ ખો મહાસમણો નાગચ્છતીતિ? ખાદનીયસ્સ ચ ભોજનીયસ્સ ચ તે પટિવીસો [પટિવિંસો (સી.), પટિવિસો (સ્યા.)] ઠપિતો’’તિ. નનુ તે, કસ્સપ, એતદહોસિ – ‘‘‘એતરહિ ખો મે મહાયઞ્ઞો પચ્ચુપટ્ઠિતો, કેવલકપ્પા ચ અઙ્ગમગધા પહૂતં ખાદનીયં ભોજનીયં આદાય અભિક્કમિસ્સન્તિ, સચે મહાસમણો મહાજનકાયે ઇદ્ધિપાટિહારિયં કરિસ્સતિ, મહાસમણસ્સ લાભસક્કારો અભિવડ્ઢિસ્સતિ, મમ લાભસક્કારો પરિહાયિસ્સતિ, અહો નૂન મહાસમણો સ્વાતનાય નાગચ્છેય્યા’તિ. સો ખો અહં, કસ્સપ, તવ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કં અઞ્ઞાય ઉત્તરકુરું ગન્ત્વા તતો પિણ્ડપાતં આહરિત્વા અનોતત્તદહે પરિભુઞ્જિત્વા તત્થેવ દિવાવિહારં અકાસિ’’ન્તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ ચેતસાપિ ચિત્તં પજાનિસ્સતિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ ભત્તં ભુઞ્જિત્વા તસ્મિંયેવ વનસણ્ડે વિહાસિ.

પઞ્ચમં પાટિહારિયં.

૪૪. તેન ખો પન સમયેન ભગવતો પંસુકૂલં ઉપ્પન્નં હોતિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કત્થ નુ ખો અહં પંસુકૂલં ધોવેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો સક્કો દેવાનમિન્દો ભગવતો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય પાણિના પોક્ખરણિં ખણિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇધ, ભન્તે, ભગવા પંસુકૂલં ધોવતૂ’’તિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કિમ્હિ નુ ખો અહં પંસુકૂલં પરિમદ્દેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો સક્કો દેવાનમિન્દો ભગવતો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય મહતિં સિલં ઉપનિક્ખિપિ – ઇધ, ભન્તે, ભગવા પંસુકૂલં પરિમદ્દતૂતિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કિમ્હિ નુ ખો અહં [અહં પંસુકૂલં (ક.)] આલમ્બિત્વા ઉત્તરેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો કકુધે અધિવત્થા દેવતા ભગવતો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય સાખં ઓનામેસિ – ઇધ, ભન્તે, ભગવા આલમ્બિત્વા ઉત્તરતૂતિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘કિમ્હિ નુ ખો અહં પંસુકૂલં વિસ્સજ્જેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો સક્કો દેવાનમિન્દો ભગવતો ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય મહતિં સિલં ઉપનિક્ખિપિ – ઇધ, ભન્તે, ભગવા પંસુકૂલં વિસ્સજ્જેતૂતિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કાલો, મહાસમણ, નિટ્ઠિતં ભત્તં. કિં નુ ખો, મહાસમણ, નાયં પુબ્બે ઇધ પોક્ખરણી, સાયં ઇધ પોક્ખરણી. નયિમા સિલા પુબ્બે ઉપનિક્ખિત્તા. કેનિમા સિલા ઉપનિક્ખિત્તા? નયિમસ્સ કકુધસ્સ પુબ્બે સાખા ઓનતા, સાયં સાખા ઓનતા’’તિ. ઇધ મે, કસ્સપ, પંસુકૂલં ઉપ્પન્નં અહોસિ. તસ્સ મય્હં, કસ્સપ, એતદહોસિ – ‘‘કત્થ નુ ખો અહં પંસુકૂલં ધોવેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો, કસ્સપ, સક્કો દેવાનમિન્દો મમ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય પાણિના પોક્ખરણિં ખણિત્વા મં એતદવોચ – ‘‘ઇધ, ભન્તે, ભગવા પંસુકૂલં ધોવતૂ’’તિ. સાયં કસ્સપ અમનુસ્સેન પાણિના ખણિતા પોક્ખરણી. તસ્સ મય્હં, કસ્સપ, એતદહોસિ – ‘‘કિમ્હિ નુ ખો અહં પંસુકૂલં પરિમદ્દેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો, કસ્સપ, સક્કો દેવાનમિન્દો મમ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય મહતિં સિલં ઉપનિક્ખિપિ – ‘‘ઇધ, ભન્તે, ભગવા પંસુકૂલં પરિમદ્દતૂ’’તિ. સાયં કસ્સપ અમનુસ્સેન ઉપનિક્ખિત્તા સિલા. તસ્સ મય્હં, કસ્સપ, એતદહોસિ – ‘‘કિમ્હિ નુ ખો અહં આલમ્બિત્વા ઉત્તરેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો, કસ્સપ, કકુધે અધિવત્થા દેવતા જ મમ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય સાખં ઓનામેસિ – ‘‘ઇધ, ભન્તે, ભગવા આલમ્બિત્વા ઉત્તરતૂ’’તિ. સ્વાયં આહરહત્થો કકુધો. તસ્સ મય્હં, કસ્સપ, એતદહોસિ – ‘‘કિમ્હિ નુ ખો અહં પંસુકૂલં વિસ્સજ્જેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો, કસ્સપ, સક્કો દેવાનમિન્દો મમ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય મહતિં સિલં ઉપનિક્ખિપિ – ‘‘ઇધ, ભન્તે, ભગવા પંસુકૂલં વિસ્સજ્જેતૂ’’તિ. સાયં કસ્સપ અમનુસ્સેન ઉપનિક્ખિત્તા સિલાતિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ સક્કોપિ દેવાનમિન્દો વેય્યાવચ્ચં કરિસ્સતિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ ભત્તં ભુઞ્જિત્વા તસ્મિંયેવ વનસણ્ડે વિહાસિ.

અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો કાલં આરોચેસિ – ‘‘કાલો, મહાસમણ, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’ન્તિ. ‘‘ગચ્છ ત્વં, કસ્સપ, આયામહ’’ન્તિ ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં ઉય્યોજેત્વા યાય જમ્બુયા ‘જમ્બુદીપો’ પઞ્ઞાયતિ, તતો ફલં ગહેત્વા પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસીદિ. અદ્દસા ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો ભગવન્તં અગ્યાગારે નિસિન્નં, દિસ્વાન ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કતમેન ત્વં, મહાસમણ, મગ્ગેન આગતો? અહં તયા પઠમતરં પક્કન્તો, સો ત્વં પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસિન્નો’’તિ. ‘‘ઇધાહં, કસ્સપ, તં ઉય્યોજેત્વા યાય જમ્બુયા ‘જમ્બુદીપો’ પઞ્ઞાયતિ, તતો ફલં ગહેત્વા પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસિન્નો. ઇદં ખો, કસ્સપ, જમ્બુફલં વણ્ણસમ્પન્નં ગન્ધસમ્પન્નં રસસમ્પન્નં. સચે આકઙ્ખસિ પરિભુઞ્જા’’તિ. ‘‘અલં, મહાસમણ, ત્વંયેવ તં અરહસિ, ત્વંયેવ તં [ત્વંયેવેતં આહરસિ, ત્વંયેવેતં (સી. સ્યા.)] પરિભુઞ્જાહી’’તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ મં પઠમતરં ઉય્યોજેત્વા યાય જમ્બુયા ‘જમ્બુદીપો’ પઞ્ઞાયતિ, તતો ફલં ગહેત્વા પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસીદિસ્સતિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ ભત્તં ભુઞ્જિત્વા તસ્મિંયેવ વનસણ્ડે વિહાસિ.

૪૫. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો કાલં આરોચેસિ – ‘‘કાલો, મહાસમણ, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’ન્તિ. ગચ્છ ત્વં, કસ્સપ, આયામહન્તિ ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં ઉય્યોજેત્વા યાય જમ્બુયા ‘જમ્બુદીપો’ પઞ્ઞાયતિ, તસ્સા અવિદૂરે અમ્બો…પે… તસ્સા અવિદૂરે આમલકી…પે… તસ્સા અવિદૂરે હરીતકી…પે… તાવતિંસં ગન્ત્વા પારિચ્છત્તકપુપ્ફં ગહેત્વા પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસીદિ. અદ્દસા ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો ભગવન્તં અગ્યાગારે નિસિન્નં, દિસ્વાન ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કતમેન ત્વં, મહાસમણ, મગ્ગેન આગતો? અહં તયા પઠમતરં પક્કન્તો, સો ત્વં પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસિન્નો’’તિ. ‘‘ઇધાહં, કસ્સપ, તં ઉય્યોજેત્વા તાવતિંસં ગન્ત્વા પારિચ્છત્તકપુપ્ફં ગહેત્વા પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસિન્નો. ઇદં ખો, કસ્સપ, પારિચ્છત્તકપુપ્ફં વણ્ણસમ્પન્નં ગન્ધસમ્પન્નં [સુગન્ધિકં (ક.)]. (સચે આકઙ્ખસિ ગણ્હા’’તિ. ‘‘અલં, મહાસમણ, ત્વંયેવ તં અરહસિ, ત્વંયેવ તં ગણ્હા’’તિ) [( ) સી. સ્યા. પોત્થકેસુ નત્થિ]. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ મં પઠમતરં ઉય્યોજેત્વા તાવતિંસં ગન્ત્વા પારિચ્છત્તકપુપ્ફં ગહેત્વા પઠમતરં આગન્ત્વા અગ્યાગારે નિસીદિસ્સતિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ.

૪૬. તેન ખો પન સમયેન તે જટિલા અગ્ગિં પરિચરિતુકામા ન સક્કોન્તિ કટ્ઠાનિ ફાલેતું. અથ ખો તેસં જટિલાનં એતદહોસિ – ‘‘નિસ્સંસયં ખો મહાસમણસ્સ ઇદ્ધાનુભાવો, યથા મયં ન સક્કોમ કટ્ઠાનિ ફાલેતુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં એતદવોચ – ‘‘ફાલિયન્તુ, કસ્સપ, કટ્ઠાની’’તિ. ‘‘ફાલિયન્તુ, મહાસમણા’’તિ. સકિદેવ પઞ્ચ કટ્ઠસતાનિ ફાલિયિંસુ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ કટ્ઠાનિપિ ફાલિયિસ્સન્તિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ.

૪૭. તેન ખો પન સમયેન તે જટિલા અગ્ગિં પરિચરિતુકામા ન સક્કોન્તિ અગ્ગિં ઉજ્જલેતું [જાલેતું (સી.), ઉજ્જલિતું (ક.)]. અથ ખો તેસં જટિલાનં એતદહોસિ – ‘‘નિસ્સંસયં ખો મહાસમણસ્સ ઇદ્ધાનુભાવો, યથા મયં ન સક્કોમ અગ્ગિં ઉજ્જલેતુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં એતદવોચ – ‘‘ઉજ્જલિયન્તુ, કસ્સપ, અગ્ગી’’તિ. ‘‘ઉજ્જલિયન્તુ, મહાસમણા’’તિ. સકિદેવ પઞ્ચ અગ્ગિસતાનિ ઉજ્જલિયિંસુ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ અગ્ગીપિ ઉજ્જલિયિસ્સન્તિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ.

૪૮. તેન ખો પન સમયેન તે જટિલા અગ્ગિં પરિચરિત્વા ન સક્કોન્તિ અગ્ગિં વિજ્ઝાપેતું. અથ ખો તેસં જટિલાનં એતદહોસિ – ‘‘નિસ્સંસયં ખો મહાસમણસ્સ ઇદ્ધાનુભાવો, યથા મયં ન સક્કોમ અગ્ગિં વિજ્ઝાપેતુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં એતદવોચ – ‘‘વિજ્ઝાયન્તુ, કસ્સપ, અગ્ગી’’તિ. ‘‘વિજ્ઝાયન્તુ, મહાસમણા’’તિ. સકિદેવ પઞ્ચ અગ્ગિસતાનિ વિજ્ઝાયિંસુ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ અગ્ગીપિ વિજ્ઝાયિસ્સન્તિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ.

૪૯. તેન ખો પન સમયેન તે જટિલા સીતાસુ હેમન્તિકાસુ રત્તીસુ અન્તરટ્ઠકાસુ હિમપાતસમયે નજ્જા નેરઞ્જરાય ઉમ્મુજ્જન્તિપિ, નિમુજ્જન્તિપિ, ઉમ્મુજ્જનનિમુજ્જનમ્પિ કરોન્તિ. અથ ખો ભગવા પઞ્ચમત્તાનિ મન્દામુખિસતાનિ અભિનિમ્મિનિ, યત્થ તે જટિલા ઉત્તરિત્વા વિસિબ્બેસું. અથ ખો તેસં જટિલાનં એતદહોસિ – ‘‘નિસ્સંસયં ખો મહાસમણસ્સ ઇદ્ધાનુભાવો, યથયિમા મન્દામુખિયો નિમ્મિતા’’તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ તાવ બહૂ મન્દામુખિયોપિ અભિનિમ્મિનિસ્સતિ, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ.

૫૦. તેન ખો પન સમયેન મહા અકાલમેઘો પાવસ્સિ, મહા ઉદકવાહકો સઞ્જાયિ. યસ્મિં પદેસે ભગવા વિહરતિ, સો પદેસો ઉદકેન ન ઓત્થટો [ઉદકેન ઓત્થટો (સી. સ્યા.)] હોતિ. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘યંનૂનાહં સમન્તા ઉદકં ઉસ્સારેત્વા મજ્ઝે રેણુહતાય ભૂમિયા ચઙ્કમેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા સમન્તા ઉદકં ઉસ્સારેત્વા મજ્ઝે રેણુહતાય ભૂમિયા ચઙ્કમિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો – માહેવ ખો મહાસમણો ઉદકેન વૂળ્હો અહોસીતિ નાવાય સમ્બહુલેહિ જટિલેહિ સદ્ધિં યસ્મિં પદેસે ભગવા વિહરતિ તં પદેસં અગમાસિ. અદ્દસા ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો ભગવન્તં સમન્તા ઉદકં ઉસ્સારેત્વા મજ્ઝે રેણુહતાય ભૂમિયા ચઙ્કમન્તં, દિસ્વાન ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇદં નુ ત્વં, મહાસમણા’’તિ? ‘‘અયમહમસ્મિ [આમ અહમસ્મિ (સ્યા.)], કસ્સપા’’તિ ભગવા વેહાસં અબ્ભુગ્ગન્ત્વા નાવાય પચ્ચુટ્ઠાસિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપસ્સ જટિલસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, યત્ર હિ નામ ઉદકમ્પિ ન પવાહિસ્સતિ [નપ્પસહિસ્સતિ (સી.)], ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’’ન્તિ.

૫૧. અથ ખો ભગવતો એતદહોસિ – ‘‘ચિરમ્પિ ખો ઇમસ્સ મોઘપુરિસસ્સ એવં ભવિસ્સતિ – ‘મહિદ્ધિકો ખો મહાસમણો મહાનુભાવો, ન ત્વેવ ચ ખો અરહા યથા અહ’ન્તિ; યંનૂનાહં ઇમં જટિલં સંવેજેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલકસ્સપં જટિલં એતદવોચ – ‘‘નેવ ચ ખો ત્વં, કસ્સપ, અરહા, નાપિ અરહત્તમગ્ગસમાપન્નો. સાપિ તે પટિપદા નત્થિ, યાય ત્વં અરહા વા અસ્સસિ, અરહત્તમગ્ગં વા સમાપન્નો’’તિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘લભેય્યાહં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યં ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ત્વં ખોસિ, કસ્સપ, પઞ્ચન્નં જટિલસતાનં નાયકો વિનાયકો અગ્ગો પમુખો પામોક્ખો. તેપિ તાવ અપલોકેહિ, યથા તે મઞ્ઞિસ્સન્તિ તથા તે કરિસ્સન્તીતિ. અથ ખો ઉરુવેલકસ્સપો જટિલો યેન તે જટિલા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તે જટિલે એતદવોચ – ‘‘ઇચ્છામહં, ભો, મહાસમણે બ્રહ્મચરિયં ચરિતું, યથા ભવન્તો મઞ્ઞન્તિ તથા કરોન્તૂ’’તિ. ‘‘ચિરપટિકા મયં, ભો, મહાસમણે અભિપ્પસન્ના, સચે ભવં, મહાસમણે બ્રહ્મચરિયં ચરિસ્સતિ, સબ્બેવ મયં મહાસમણે બ્રહ્મચરિયં ચરિસ્સામા’’તિ. અથ ખો તે જટિલા કેસમિસ્સં જટામિસ્સં ખારિકાજમિસ્સં અગ્ગિહુતમિસ્સં ઉદકે પવાહેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ.

૫૨. અદ્દસા ખો નદીકસ્સપો જટિલો કેસમિસ્સં જટામિસ્સં ખારિકાજમિસ્સં અગ્ગિહુતમિસ્સં ઉદકે વુય્હમાને, દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘માહેવ મે ભાતુનો ઉપસગ્ગો અહોસી’’તિ. જટિલે પાહેસિ – ગચ્છથ મે ભાતરં જાનાથાતિ. સામઞ્ચ તીહિ જટિલસતેહિ સદ્ધિં યેનાયસ્મા ઉરુવેલકસ્સપો તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં ઉરુવેલકસ્સપં એતદવોચ – ‘‘ઇદં નુ ખો, કસ્સપ, સેય્યો’’તિ? ‘‘આમાવુસો, ઇદં સેય્યો’’તિ. અથ ખો તે જટિલા કેસમિસ્સં જટામિસ્સં ખારિકાજમિસ્સં અગ્ગિહુતમિસ્સં ઉદકે પવાહેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ.

૫૩. અદ્દસા ખો ગયાકસ્સપો જટિલો કેસમિસ્સં જટામિસ્સં ખારિકાજમિસ્સં અગ્ગિહુતમિસ્સં ઉદકે વુય્હમાને, દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘માહેવ મે ભાતૂનં ઉપસગ્ગો અહોસી’’તિ. જટિલે પાહેસિ – ગચ્છથ મે ભાતરો જાનાથાતિ. સામઞ્ચ દ્વીહિ જટિલસતેહિ સદ્ધિં યેનાયસ્મા ઉરુવેલકસ્સપો તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં ઉરુવેલકસ્સપં એતદવોચ – ‘‘ઇદં નુ ખો, કસ્સપ, સેય્યો’’તિ? ‘‘આમાવુસો, ઇદં સેય્યો’’તિ. અથ ખો તે જટિલા કેસમિસ્સં જટામિસ્સં ખારિકાજમિસ્સં અગ્ગિહુતમિસ્સં ઉદકે પવાહેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ.

ભગવતો અધિટ્ઠાનેન પઞ્ચ કટ્ઠસતાનિ ન ફાલિયિંસુ, ફાલિયિંસુ; અગ્ગી ન ઉજ્જલિયિંસુ, ઉજ્જલિયિંસુ; ન વિજ્ઝાયિંસુ, વિજ્ઝાયિંસુ; પઞ્ચમન્દામુખિસતાનિ અભિનિમ્મિનિ. એતેન નયેન અડ્ઢુડ્ઢપાટિહારિયસહસ્સાનિ હોન્તિ.

૫૪. અથ ખો ભગવા ઉરુવેલાયં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન ગયાસીસં તેન પક્કામિ મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં ભિક્ખુસહસ્સેન સબ્બેહેવ પુરાણજટિલેહિ. તત્ર સુદં ભગવા ગયાયં વિહરતિ ગયાસીસે સદ્ધિં ભિક્ખુસહસ્સેન. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ –

[સં. નિ. ૪.૨૯] ‘‘સબ્બં, ભિક્ખવે, આદિત્તં. કિઞ્ચ, ભિક્ખવે, સબ્બં આદિત્તં? ચક્ખુ આદિત્તં, રૂપા આદિત્તા, ચક્ખુવિઞ્ઞાણં આદિત્તં, ચક્ખુસમ્ફસ્સો આદિત્તો, યમિદં ચક્ખુસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્તન્તિ વદામિ. સોતં આદિત્તં, સદ્દા આદિત્તા, સોતવિઞ્ઞાણં આદિત્તં, સોતસમ્ફસ્સો આદિત્તો, યમિદં સોતસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્તન્તિ વદામિ. ઘાનં આદિત્તં, ગન્ધા આદિત્તા, ઘાનવિઞ્ઞાણં આદિત્તં, ઘાનસમ્ફસ્સો આદિત્તો, યમિદં ઘાનસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્તન્તિ વદામિ. જિવ્હા આદિત્તા, રસા આદિત્તા, જિવ્હાવિઞ્ઞાણં આદિત્તં જિવ્હાસમ્ફસ્સો આદિત્તો, યમિદં જિવ્હાસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્તન્તિ વદામિ. કાયો આદિત્તો, ફોટ્ઠબ્બા આદિત્તા, કાયવિઞ્ઞાણં આદિત્તં કાયસમ્ફસ્સો આદિત્તો, યમિદં કાયસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્તન્તિ વદામિ. મનો આદિત્તો, ધમ્મા આદિત્તા, મનોવિઞ્ઞાણં આદિત્તં મનોસમ્ફસ્સો આદિત્તો, યમિદં મનોસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તમ્પિ આદિત્તં. કેન આદિત્તં? રાગગ્ગિના દોસગ્ગિના મોહગ્ગિના આદિત્તં, જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ આદિત્તન્તિ વદામિ.

‘‘એવં પસ્સં, ભિક્ખવે, સુતવા અરિયસાવકો ચક્ખુસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, રૂપેસુપિ નિબ્બિન્દતિ, ચક્ખુવિઞ્ઞાણેપિ નિબ્બિન્દતિ, ચક્ખુસમ્ફસ્સેપિ નિબ્બિન્દતિ, યમિદં ચક્ખુસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા, તસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ. સોતસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, સદ્દેસુપિ નિબ્બિન્દતિ…પે… ઘાનસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, ગન્ધેસુપિ નિબ્બિન્દતિ…પે… જિવ્હાયપિ નિબ્બિન્દતિ, રસેસુપિ નિબ્બિન્દતિ…પે… કાયસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, ફોટ્ઠબ્બેસુપિ નિબ્બિન્દતિ…પે… મનસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, ધમ્મેસુપિ નિબ્બિન્દતિ, મનોવિઞ્ઞાણેપિ નિબ્બિન્દતિ, મનોસમ્ફસ્સેપિ નિબ્બિન્દતિ, યમિદં મનોસમ્ફસ્સપચ્ચયા ઉપ્પજ્જતિ વેદયિતં સુખં વા દુક્ખં વા અદુક્ખમસુખં વા તસ્મિમ્પિ નિબ્બિન્દતિ, નિબ્બિન્દં વિરજ્જતિ, વિરાગા વિમુચ્ચતિ, વિમુત્તસ્મિં વિમુત્તમિતિ ઞાણં હોતિ. ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયાતિ પજાનાતી’’તિ.

ઇમસ્મિઞ્ચ પન વેય્યાકરણસ્મિં ભઞ્ઞમાને તસ્સ ભિક્ખુસહસ્સસ્સ અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તાનિ વિમુચ્ચિંસુ.

આદિત્તપરિયાયસુત્તં નિટ્ઠિતં.

ઉરુવેલપાટિહારિયં તતિયભાણવારો નિટ્ઠિતો.

૧૩. બિમ્બિસારસમાગમકથા

૫૫. અથ ખો ભગવા ગયાસીસે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન રાજગહં તેન ચારિકં પક્કામિ, મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં ભિક્ખુસહસ્સેન સબ્બેહેવ પુરાણજટિલેહિ. અથ ખો ભગવા અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન રાજગહં તદવસરિ. તત્ર સુદં ભગવા રાજગહે વિહરતિ લટ્ઠિવને [લટ્ઠિવનુય્યાને (સ્યા.)] સુપ્પતિટ્ઠે ચેતિયે. અસ્સોસિ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો – સમણો ખલુ ભો ગોતમો સક્યપુત્તો સક્યકુલા પબ્બજિતો રાજગહં અનુપ્પત્તો રાજગહે વિહરતિ લટ્ઠિવને સુપ્પતિટ્ઠે ચેતિયે. તં ખો પન ભગવન્તં [ભવન્તં (ક.)] ગોતમં એવં કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગતો – ઇતિપિ સો ભગવા અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો વિજ્જાચરણસમ્પન્નો સુગતો લોકવિદૂ અનુત્તરો પુરિસદમ્મસારથિ સત્થા દેવમનુસ્સાનં બુદ્ધો ભગવા [ભગવાતિ (ક.)]. સો ઇમં લોકં સદેવકં સમારકં સબ્રહ્મકં સસ્સમણબ્રાહ્મણિં પજં સદેવમનુસ્સં સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદેતિ. સો ધમ્મં દેસેતિ આદિકલ્યાણં મજ્ઝેકલ્યાણં પરિયોસાનકલ્યાણં સાત્થં સબ્યઞ્જનં કેવલપરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં પકાસેતિ. સાધુ ખો પન તથારૂપાનં અરહતં દસ્સનં હોતીતિ.

અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો દ્વાદસનહુતેહિ [દ્વાદસનિયુતેહિ (યોજના)] માગધિકેહિ બ્રાહ્મણગહપતિકેહિ પરિવુતો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. તેપિ ખો દ્વાદસનહુતા માગધિકા બ્રાહ્મણગહપતિકા અપ્પેકચ્ચે ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિંસુ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે યેન ભગવા તેનઞ્જલિં પણામેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે ભગવતો સન્તિકે નામગોત્તં સાવેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ, અપ્પેકચ્ચે તુણ્હીભૂતા એકમન્તં નિસીદિંસુ. અથ ખો તેસં દ્વાદસનહુતાનં [દ્વાદસનિયુતાનં (યોજના)] માગધિકાનં બ્રાહ્મણગહપતિકાનં એતદહોસિ – ‘‘કિં નુ ખો મહાસમણો ઉરુવેલકસ્સપે બ્રહ્મચરિયં ચરતિ, ઉદાહુ ઉરુવેલકસ્સપો મહાસમણે બ્રહ્મચરિયં ચરતી’’તિ? અથ ખો ભગવા તેસં દ્વાદસનહુતાનં માગધિકાનં બ્રાહ્મણગહપતિકાનં ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય આયસ્મન્તં ઉરુવેલકસ્સપં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –

‘‘કિમેવ દિસ્વા ઉરુવેલવાસિ, પહાસિ અગ્ગિં કિસકોવદાનો;

પુચ્છામિ તં કસ્સપ, એતમત્થં કથં પહીનં તવ અગ્ગિહુત્તન્તિ.

‘‘રૂપે ચ સદ્દે ચ અથો રસે ચ;

કામિત્થિયો ચાભિવદન્તિ યઞ્ઞા;

એતં મલન્તિ ઉપધીસુ ઞત્વા;

તસ્મા ન યિટ્ઠે ન હુતે અરઞ્જિન્તિ.

‘‘એત્થેવ તે મનો ન રમિત્થ (કસ્સપાતિ ભગવા);

રૂપેસુ સદ્દેસુ અથો રસેસુ;

અથ કો ચરહિ દેવમનુસ્સલોકે;

રતો મનો કસ્સપ, બ્રૂહિ મેતન્તિ.

‘‘દિસ્વા પદં સન્તમનૂપધીકં;

અકિઞ્ચનં કામભવે અસત્તં;

અનઞ્ઞથાભાવિમનઞ્ઞનેય્યં;

તસ્મા ન યિટ્ઠે ન હુતે અરઞ્જિ’’ન્તિ.

૫૬. અથ ખો આયસ્મા ઉરુવેલકસ્સપો ઉટ્ઠાયાસના એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સત્થા મે, ભન્તે, ભગવા, સાવકોહમસ્મિ; સત્થા મે, ભન્તે, ભગવા, સાવકોહમસ્મી’’તિ. અથ ખો તેસં દ્વાદસનહુતાનં માગધિકાનં બ્રાહ્મણગહપતિકાનં એતદહોસિ – ‘‘ઉરુવેલકસ્સપો મહાસમણે બ્રહ્મચરિયં ચરતી’’તિ. અથ ખો ભગવા તેસં દ્વાદસનહુતાનં માગધિકાનં બ્રાહ્મણગહપતિકાનં ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય અનુપુબ્બિં કથં કથેસિ, સેય્યથિદં – દાનકથં સીલકથં સગ્ગકથં કામાનં આદીનવં ઓકારં સંકિલેસં નેક્ખમ્મે આનિસંસં પકાસેસિ. યદા તે ભગવા અઞ્ઞાસિ કલ્લચિત્તે મુદુચિત્તે વિનીવરણચિત્તે ઉદગ્ગચિત્તે પસન્નચિત્તે, અથ યા બુદ્ધાનં સામુક્કંસિકા ધમ્મદેસના, તં પકાસેસિ – દુક્ખં, સમુદયં, નિરોધં, મગ્ગં. સેય્યથાપિ નામ સુદ્ધં વત્થં અપગતકાળકં સમ્મદેવ રજનં પટિગ્ગણ્હેય્ય, એવમેવ એકાદસનહુતાનં માગધિકાનં બ્રાહ્મણગહપતિકાનં બિમ્બિસારપ્પમુખાનં તસ્મિં યેવ આસને વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ. એકનહુતં ઉપાસકત્તં પટિવેદેસિ.

૫૭. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો દિટ્ઠધમ્મો પત્તધમ્મો વિદિતધમ્મો પરિયોગાળ્હધમ્મો તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિગતકથંકથો વેસારજ્જપ્પત્તો અપરપ્પચ્ચયો સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘પુબ્બે મે, ભન્તે, કુમારસ્સ સતો પઞ્ચ અસ્સાસકા અહેસું, તે મે એતરહિ સમિદ્ધા. પુબ્બે મે, ભન્તે, કુમારસ્સ સતો એતદહોસિ – ‘અહો વત મં રજ્જે અભિસિઞ્ચેય્યુ’ન્તિ, અયં ખો મે, ભન્તે, પઠમો અસ્સાસકો અહોસિ, સો મે એતરહિ સમિદ્ધો. ‘તસ્સ ચ મે વિજિતં અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ઓક્કમેય્યા’તિ, અયં ખો મે, ભન્તે, દુતિયો અસ્સાસકો અહોસિ, સો મે એતરહિ સમિદ્ધો. ‘તઞ્ચાહં ભગવન્તં પયિરુપાસેય્ય’ન્તિ, અયં ખો મે, ભન્તે, તતિયો અસ્સાસકો અહોસિ, સો મે એતરહિ સમિદ્ધો. ‘સો ચ મે ભગવા ધમ્મં દેસેય્યા’તિ, અયં ખો મે, ભન્તે, ચતુત્થો અસ્સાસકો અહોસિ, સો મે એતરહિ સમિદ્ધો. ‘તસ્સ ચાહં ભગવતો ધમ્મં આજાનેય્ય’ન્તિ, અયં ખો મે, ભન્તે, પઞ્ચમો અસ્સાસકો અહોસિ, સો મે એતરહિ સમિદ્ધો. પુબ્બે મે, ભન્તે, કુમારસ્સ સતો ઇમે પઞ્ચ અસ્સાસકા અહેસું, તે મે એતરહિ સમિદ્ધા. અભિક્કન્તં, ભન્તે, અભિક્કન્તં, ભન્તે, સેય્યથાપિ, ભન્તે, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તીતિ – એવમેવં ભગવતા અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં, ભન્તે, ભગવન્તં સરણં ગચ્છામિ, ધમ્મઞ્ચ, ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં [મં ભન્તે (ક.)], ભગવા ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગતં, અધિવાસેતુ ચ મે, ભન્તે, ભગવા, સ્વાતનાય ભત્તં સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેના’’તિ. અધિવાસેસિ ભગવા તુણ્હીભાવેન. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ભગવતો અધિવાસનં વિદિત્વા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન પણીતં ખાદનીયં ભોજનીયં પટિયાદાપેત્વા ભગવતો કાલં આરોચાપેસિ – ‘‘કાલો, ભન્તે, નિટ્ઠિતં ભત્ત’’ન્તિ.

૫૮. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય રાજગહં પાવિસિ મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં ભિક્ખુસહસ્સેન સબ્બેહેવ પુરાણજટિલેહિ. તેન ખો પન સમયેન સક્કો દેવાનમિન્દો માણવકવણ્ણં અભિનિમ્મિનિત્વા બુદ્ધપ્પમુખસ્સ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ પુરતો પુરતો ગચ્છતિ ઇમા ગાથાયો ગાયમાનો –

‘‘દન્તો દન્તેહિ સહ પુરાણજટિલેહિ, વિપ્પમુત્તો વિપ્પમુત્તેહિ;

સિઙ્ગીનિક્ખસવણ્ણો, રાજગહં પાવિસિ ભગવા.

‘‘મુત્તો મુત્તેહિ સહ પુરાણજટિલેહિ, વિપ્પમુત્તો વિપ્પમુત્તેહિ;

સિઙ્ગીનિક્ખસવણ્ણો, રાજગહં પાવિસિ ભગવા.

‘‘તિણ્ણો તિણ્ણેહિ સહ પુરાણજટિલેહિ;

વિપ્પમુત્તો વિપ્પમુત્તેહિ;

સિઙ્ગીનિક્ખસુવણ્ણો;

રાજગહં પાવિસિ ભગવા.

‘‘સન્તો સન્તેહિ સહ પુરાણજટિલેહિ;

વિપ્પમુત્તો વિપ્પમુત્તેહિ;

સિઙ્ગીનિક્ખસવણ્ણો;

રાજગહં પાવિસિ ભગવા.

‘‘દસવાસો દસબલો, દસધમ્મવિદૂ દસભિ ચુપેતો;

સો દસસતપરિવારો [પરિવારકો (ક.)] રાજગહં, પાવિસિ ભગવા’’તિ.

મનુસ્સા સક્કં દેવાનમિન્દં પસ્સિત્વા એવમાહંસુ – ‘‘અભિરૂપો વતાયં માણવકો, દસ્સનીયો વતાયં માણવકો, પાસાદિકો વતાયં માણવકો. કસ્સ નુ ખો અયં માણવકો’’તિ? એવં વુત્તે સક્કો દેવાનમિન્દો તે મનુસ્સે ગાથાય અજ્ઝભાસિ –

‘‘યો ધીરો સબ્બધિ દન્તો, સુદ્ધો અપ્પટિપુગ્ગલો;

અરહં સુગતો લોકે, તસ્સાહં પરિચારકો’’તિ.

૫૯. અથ ખો ભગવા યેન રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેન. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો બુદ્ધપ્પમુખં ભિક્ખુસઙ્ઘં પણીતેન ખાદનીયેન ભોજનીયેન સહત્થા સન્તપ્પેત્વા સમ્પવારેત્વા ભગવન્તં ભુત્તાવિં ઓનીતપત્તપાણિં એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નસ્સ ખો રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ એતદહોસિ [ચૂળવ. ૩૦૭] – ‘‘કત્થ નુ ખો ભગવા વિહરેય્ય? યં અસ્સ ગામતો નેવ અવિદૂરે ન અચ્ચાસન્ને, ગમનાગમનસમ્પન્નં, અત્થિકાનં અત્થિકાનં મનુસ્સાનં અભિક્કમનીયં, દિવા અપ્પાકિણ્ણં [અપ્પકિણ્ણં (સી. સ્યા.), અબ્ભોકિણ્ણં (ક.)], રત્તિં અપ્પસદ્દં અપ્પનિગ્ઘોસં વિજનવાતં, મનુસ્સરાહસ્સેય્યકં, પટિસલ્લાનસારુપ્પ’’ન્તિ. અથ ખો રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇદં ખો અમ્હાકં વેળુવનં ઉય્યાનં ગામતો નેવ અવિદૂરે ન અચ્ચાસન્ને ગમનાગમનસમ્પન્નં અત્થિકાનં અત્થિકાનં મનુસ્સાનં અભિક્કમનીયં દિવા અપ્પાકિણ્ણં રત્તિં અપ્પસદ્દં અપ્પનિગ્ઘોસં વિજનવાતં મનુસ્સરાહસ્સેય્યકં પટિસલ્લાનસારુપ્પં. યંનૂનાહં વેળુવનં ઉય્યાનં બુદ્ધપ્પમુખસ્સ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ દદેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો સોવણ્ણમયં ભિઙ્કારં ગહેત્વા ભગવતો ઓણોજેસિ – ‘‘એતાહં, ભન્તે, વેળુવનં ઉય્યાનં બુદ્ધપ્પમુખસ્સ ભિક્ખુસઙ્ઘસ્સ દમ્મી’’તિ. પટિગ્ગહેસિ ભગવા આરામં. અથ ખો ભગવા રાજાનં માગધં સેનિયં બિમ્બિસારં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેત્વા સમાદપેત્વા સમુત્તેજેત્વા સમ્પહંસેત્વા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આરામ’’ન્તિ.

બિમ્બિસારસમાગમકથા નિટ્ઠિતા.

૧૪. સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાનપબ્બજ્જાકથા

૬૦. તેન ખો પન સમયેન સઞ્ચયો [સઞ્જયો (સી. સ્યા.)] પરિબ્બાજકો રાજગહે પટિવસતિ મહતિયા પરિબ્બાજકપરિસાય સદ્ધિં અડ્ઢતેય્યેહિ પરિબ્બાજકસતેહિ. તેન ખો પન સમયેન સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના સઞ્ચયે પરિબ્બાજકે બ્રહ્મચરિયં ચરન્તિ. તેહિ કતિકા કતા હોતિ – યો પઠમં અમતં અધિગચ્છતિ, સો ઇતરસ્સ આરોચેતૂતિ. અથ ખો આયસ્મા અસ્સજિ પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય રાજગહં પિણ્ડાય પાવિસિ પાસાદિકેન અભિક્કન્તેન પટિક્કન્તેન આલોકિતેન વિલોકિતેન સમિઞ્જિતેન પસારિતેન, ઓક્ખિત્તચક્ખુ ઇરિયાપથસમ્પન્નો. અદ્દસા ખો સારિપુત્તો પરિબ્બાજકો આયસ્મન્તં અસ્સજિં રાજગહે પિણ્ડાય ચરન્તં પાસાદિકેન અભિક્કન્તેન પટિક્કન્તેન આલોકિતેન વિલોકિતેન સમિઞ્જિતેન પસારિતેન ઓક્ખિત્તચક્ખું ઇરિયાપથસમ્પન્નં. દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યે વત લોકે અરહન્તો વા અરહત્તમગ્ગં વા સમાપન્ના, અયં તેસં ભિક્ખુ અઞ્ઞતરો. યંનૂનાહં ઇમં ભિક્ખું ઉપસઙ્કમિત્વા પુચ્છેય્યં – ‘કંસિ ત્વં, આવુસો, ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો, કો વા તે સત્થા, કસ્સ વા ત્વં ધમ્મં રોચેસી’’’તિ? અથ ખો સારિપુત્તસ્સ પરિબ્બાજકસ્સ એતદહોસિ – ‘‘અકાલો ખો ઇમં ભિક્ખું પુચ્છિતું, અન્તરઘરં પવિટ્ઠો પિણ્ડાય ચરતિ. યંનૂનાહં ઇમં ભિક્ખું પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધેય્યં, અત્થિકેહિ ઉપઞ્ઞાતં મગ્ગ’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મા અસ્સજિ રાજગહે પિણ્ડાય ચરિત્વા પિણ્ડપાતં આદાય પટિક્કમિ. અથ ખો સારિપુત્તોપિ પરિબ્બાજકો યેનાયસ્મા અસ્સજિ તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા અસ્સજિના સદ્ધિં સમ્મોદિ, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો સારિપુત્તો પરિબ્બાજકો આયસ્મન્તં અસ્સજિં એતદવોચ – ‘‘વિપ્પસન્નાનિ ખો તે, આવુસો, ઇન્દ્રિયાનિ, પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો. કંસિ ત્વં, આવુસો, ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો, કો વા તે સત્થા, કસ્સ વા ત્વં ધમ્મં રોચેસી’’તિ? ‘‘અત્થાવુસો, મહાસમણો સક્યપુત્તો સક્યકુલા પબ્બજિતો, તાહં ભગવન્તં ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો, સો ચ મે ભગવા સત્થા, તસ્સ ચાહં ભગવતો ધમ્મં રોચેમી’’તિ. ‘‘કિંવાદી પનાયસ્મતો સત્થા, કિમક્ખાયી’’તિ? ‘‘અહં ખો, આવુસો, નવો અચિરપબ્બજિતો, અધુનાગતો ઇમં ધમ્મવિનયં, ન તાહં સક્કોમિ વિત્થારેન ધમ્મં દેસેતું, અપિ ચ તે સંખિત્તેન અત્થં વક્ખામી’’તિ. અથ ખો સારિપુત્તો પરિબ્બાજકો આયસ્મન્તં અસ્સજિં એતદવોચ – ‘‘હોતુ, આવુસો –

‘‘અપ્પં વા બહું વા ભાસસ્સુ, અત્થંયેવ મે બ્રૂહિ;

અત્થેનેવ મે અત્થો, કિં કાહસિ બ્યઞ્જનં બહુ’’ન્તિ.

અથ ખો આયસ્મા અસ્સજિ સારિપુત્તસ્સ પરિબ્બાજકસ્સ ઇમં ધમ્મપરિયાયં અભાસિ –

[અપ. ૧.૧.૨૮૬ થેરાપદાનેપિ] ‘‘યે ધમ્મા હેતુપ્પભવા, તેસં હેતું તથાગતો આહ;

તેસઞ્ચ યો નિરોધો, એવંવાદી મહાસમણો’’તિ.

અથ ખો સારિપુત્તસ્સ પરિબ્બાજકસ્સ ઇમં ધમ્મપરિયાયં સુત્વા વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ.

[અપ. ૧.૧.૨૮૯ થેરાપદાનેપિ] એસેવ ધમ્મો યદિ તાવદેવ, પચ્ચબ્યત્થ પદમસોકં;

અદિટ્ઠં અબ્ભતીતં, બહુકેહિ કપ્પનહુતેહીતિ.

૬૧. અથ ખો સારિપુત્તો પરિબ્બાજકો યેન મોગ્ગલ્લાનો પરિબ્બાજકો તેનુપસઙ્કમિ. અદ્દસા ખો મોગ્ગલ્લાનો પરિબ્બાજકો સારિપુત્તં પરિબ્બાજકં દૂરતોવ આગચ્છન્તં, દિસ્વાન સારિપુત્તં પરિબ્બાજકં એતદવોચ – ‘‘વિપ્પસન્નાનિ ખો તે, આવુસો, ઇન્દ્રિયાનિ, પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો. કચ્ચિ નુ ત્વં, આવુસો, અમતં અધિગતો’’તિ? ‘‘આમાવુસો, અમતં અધિગતો’’તિ. ‘‘યથાકથં પન ત્વં, આવુસો, અમતં અધિગતો’’તિ? ‘‘ઇધાહં, આવુસો, અદ્દસં અસ્સજિં ભિક્ખું રાજગહે પિણ્ડાય ચરન્તં પાસાદિકેન અભિક્કન્તેન પટિક્કન્તેન આલોકિતેન વિલોકિતેન સમિઞ્જિતેન પસારિતેન ઓક્ખિત્તચક્ખું ઇરિયાપથસમ્પન્નં. દિસ્વાન મે એતદહોસિ – ‘યે વત લોકે અરહન્તો વા અરહત્તમગ્ગં વા સમાપન્ના, અયં તેસં ભિક્ખુ અઞ્ઞતરો. યંનૂનાહં ઇમં ભિક્ખું ઉપસઙ્કમિત્વા પુચ્છેય્યં – કંસિ ત્વં, આવુસો ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો, કો વા તે સત્થા, કસ્સ વા ત્વં ધમ્મં રોચેસી’’’તિ. તસ્સ મય્હં, આવુસો, એતદહોસિ – ‘‘અકાલો ખો ઇમં ભિક્ખું પુચ્છિતું અન્તરઘરં પવિટ્ઠો પિણ્ડાય ચરતિ, યંનૂનાહં ઇમં ભિક્ખું પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધેય્યં અત્થિકેહિ ઉપઞ્ઞાતં મગ્ગ’’ન્તિ. અથ ખો, આવુસો, અસ્સજિ ભિક્ખુ રાજગહે પિણ્ડાય ચરિત્વા પિણ્ડપાતં આદાય પટિક્કમિ. અથ ખ્વાહં, આવુસો, યેન અસ્સજિ ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમિં, ઉપસઙ્કમિત્વા અસ્સજિના ભિક્ખુના સદ્ધિં સમ્મોદિં, સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિં. એકમન્તં ઠિતો ખો અહં, આવુસો, અસ્સજિં ભિક્ખું એતદવોચં – ‘‘વિપ્પસન્નાનિ ખો તે, આવુસો, ઇન્દ્રિયાનિ, પરિસુદ્ધો છવિવણ્ણો પરિયોદાતો. ‘કંસિ ત્વં, આવુસો, ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો, કો વા તે સત્થા, કસ્સ વા ત્વં ધમ્મં રોચેસી’’’તિ? ‘અત્થાવુસો, મહાસમણો સક્યપુત્તો સક્યકુલા પબ્બજિતો, તાહં ભગવન્તં ઉદ્દિસ્સ પબ્બજિતો, સો ચ મે ભગવા સત્થા, તસ્સ ચાહં ભગવતો ધમ્મં રોચેમી’તિ. ‘કિંવાદી પનાયસ્મતો સત્થા કિમક્ખાયી’તિ. ‘અહં ખો, આવુસો, નવો અચિરપબ્બજિતો અધુનાગતો ઇમં ધમ્મવિનયં, ન તાહં સક્કોમિ વિત્થારેન ધમ્મં દેસેતું, અપિ ચ તે સંખિત્તેન અત્થં વક્ખામી’’’તિ. અથ ખ્વાહં, આવુસો, અસ્સજિં ભિક્ખું એતદવોચં – ‘‘હોતુ, આવુસો,

અપ્પં વા બહું વા ભાસસ્સુ, અત્થંયેવ મે બ્રૂહિ;

અત્થેનેવ મે અત્થો, કિં કાહસિ બ્યઞ્જનં બહુ’’ન્તિ.

અથ ખો, આવુસો, અસ્સજિ ભિક્ખુ ઇમં ધમ્મપરિયાયં અભાસિ –

‘‘યે ધમ્મા હેતુપ્પભવા, તેસં હેતું તથાગતો આહ;

તેસઞ્ચ યો નિરોધો, એવંવાદી મહાસમણો’’તિ.

અથ ખો મોગ્ગલ્લાનસ્સ પરિબ્બાજકસ્સ ઇમં ધમ્મપરિયાયં સુત્વા વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં, સબ્બં તં નિરોધધમ્મન્તિ.

એસેવ ધમ્મો યદિ તાવદેવ, પચ્ચબ્યત્થ પદમસોકં;

અદિટ્ઠં અબ્ભતીતં, બહુકેહિ કપ્પનહુતેહીતિ.

૬૨. અથ ખો મોગ્ગલ્લાનો પરિબ્બાજકો સારિપુત્તં પરિબ્બાજકં એતદવોચ ‘‘ગચ્છામ મયં, આવુસો, ભગવતો સન્તિકે, સો નો ભગવા સત્થા’’તિ. ‘‘ઇમાનિ ખો, આવુસો, અડ્ઢતેય્યાનિ પરિબ્બાજકસતાનિ અમ્હે નિસ્સાય અમ્હે સમ્પસ્સન્તા ઇધ વિહરન્તિ, તેપિ તાવ અપલોકેમ [અપલોકામ (ક)]. યથા તે મઞ્ઞિસ્સન્તિ, તથા તે કરિસ્સન્તી’’તિ. અથ ખો સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના યેન તે પરિબ્બાજકા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા તે પરિબ્બાજકે એતદવોચું – ‘‘ગચ્છામ મયં, આવુસો, ભગવતો સન્તિકે, સો નો ભગવા સત્થા’’તિ. ‘‘મયં આયસ્મન્તે નિસ્સાય આયસ્મન્તે સમ્પસ્સન્તા ઇધ વિહરામ, સચે આયસ્મન્તા મહાસમણે બ્રહ્મચરિયં ચરિસ્સન્તિ, સબ્બેવ મયં મહાસમણે બ્રહ્મચરિયં ચરિસ્સામા’’તિ. અથ ખો સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના યેન સઞ્ચયો પરિબ્બાજકો તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા સઞ્ચયં પરિબ્બાજકં એતદવોચું – ‘‘ગચ્છામ મયં, આવુસો, ભગવતો સન્તિકે, સો નો ભગવા સત્થા’’તિ. ‘‘અલં, આવુસો, મા અગમિત્થ, સબ્બેવ તયો ઇમં ગણં પરિહરિસ્સામા’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો…પે… તતિયમ્પિ ખો સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના સઞ્ચયં પરિબ્બાજકં એતદવોચું – ‘‘ગચ્છામ મયં, આવુસો, ભગવતો સન્તિકે, સો નો ભગવા સત્થા’’તિ. ‘‘અલં, આવુસો, મા અગમિત્થ, સબ્બેવ તયો ઇમં ગણં પરિહરિસ્સામા’’તિ. અથ ખો સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના તાનિ અડ્ઢતેય્યાનિ પરિબ્બાજકસતાનિ આદાય યેન વેળુવનં તેનુપસઙ્કમિંસુ. સઞ્ચયસ્સ પન પરિબ્બાજકસ્સ તત્થેવ ઉણ્હં લોહિતં મુખતો ઉગ્ગઞ્છિ.

અદ્દસા ખો ભગવા [ભગવાતે (ક)] સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાને દૂરતોવ આગચ્છન્તે, દિસ્વાન ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘એતે, ભિક્ખવે, દ્વે સહાયકા આગચ્છન્તિ, કોલિતો ઉપતિસ્સો ચ. એતં મે સાવકયુગં ભવિસ્સતિ અગ્ગં ભદ્દયુગ’’ન્તિ.

ગમ્ભીરે ઞાણવિસયે, અનુત્તરે ઉપધિસઙ્ખયે;

વિમુત્તે અપ્પત્તે વેળુવનં, અથ ને સત્થા બ્યાકાસિ.

એતે દ્વે સહાયકા, આગચ્છન્તિ કોલિતો ઉપતિસ્સો ચ;

એતં મે સાવકયુગં, ભવિસ્સતિ અગ્ગં ભદ્દયુગન્તિ.

અથ ખો સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ, ઉપસઙ્કમિત્વા

ભગવતો પાદેસુ સિરસા નિપતિત્વા ભગવન્તં એતદવોચું – ‘‘લભેય્યામ મયં, ભન્તે, ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યામ ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. ‘‘એથ ભિક્ખવો’’તિ ભગવા અવોચ – ‘‘સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરથ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. સાવ તેસં આયસ્મન્તાનં ઉપસમ્પદા અહોસિ.

અભિઞ્ઞાતાનં પબ્બજ્જા

૬૩. તેન ખો પન સમયેન અભિઞ્ઞાતા અભિઞ્ઞાતા માગધિકા કુલપુત્તા ભગવતિ બ્રહ્મચરિયં ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – અપુત્તકતાય પટિપન્નો સમણો ગોતમો, વેધબ્યાય પટિપન્નો સમણો ગોતમો, કુલુપચ્છેદાય પટિપન્નો સમણો ગોતમો, ઇદાનિ અનેન જટિલસહસ્સં પબ્બાજિતં, ઇમાનિ ચ અડ્ઢતેય્યાનિ પરિબ્બાજકસતાનિ સઞ્ચયાનિ [સઞ્જેય્યાનિ (સી.), સઞ્જયાનિ (સ્યા.)] પબ્બાજિતાનિ. ઇમે ચ અભિઞ્ઞાતા અભિઞ્ઞાતા માગધિકા કુલપુત્તા સમણે ગોતમે બ્રહ્મચરિયં ચરન્તીતિ. અપિસ્સુ ભિક્ખૂ દિસ્વા ઇમાય ગાથાય ચોદેન્તિ –

‘‘આગતો ખો મહાસમણો, માગધાનં ગિરિબ્બજં;

સબ્બે સઞ્ચયે નેત્વાન [સઞ્જેય્યકે નેત્વા (સી.)], કંસુ દાનિ નયિસ્સતી’’તિ.

અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… ન, ભિક્ખવે, સો સદ્દો ચિરં ભવિસ્સતિ, સત્તાહમેવ ભવિસ્સતિ, સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન અન્તરધાયિસ્સતિ. તેન હિ, ભિક્ખવે, યે તુમ્હે ઇમાય ગાથાય ચોદેન્તિ –

‘‘આગતો ખો મહાસમણો, માગધાનં ગિરિબ્બજં;

સબ્બે સઞ્ચયે નેત્વાન, કંસુ દાનિ નયિસ્સતી’’તિ.

તે તુમ્હે ઇમાય ગાથાય પટિચોદેથ –

‘‘નયન્તિ વે મહાવીરા, સદ્ધમ્મેન તથાગતા;

ધમ્મેન નયમાનાનં [નીયમાનાનં (ક.)], કા ઉસૂયા [ઉસ્સુયા (ક.)] વિજાનત’’ન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન મનુસ્સા ભિક્ખૂ દિસ્વા ઇમાય ગાથાય ચોદેન્તિ –

‘‘આગતો ખો મહાસમણો, માગધાનં ગિરિબ્બજં;

સબ્બે સઞ્ચયે નેત્વાન, કંસુ દાનિ નયિસ્સતી’’તિ.

ભિક્ખૂ તે મનુસ્સે ઇમાય ગાથાય પટિચોદેન્તિ –

‘‘નયન્તિ વે મહાવીરા, સદ્ધમ્મેન તથાગતા;

ધમ્મેન નયમાનાનં, કા ઉસૂયા વિજાનત’’ન્તિ.

મનુસ્સા ધમ્મેન કિર સમણા સક્યપુત્તિયા નેન્તિ નો અધમ્મેનાતિ સત્તાહમેવ સો સદ્દો અહોસિ, સત્તાહસ્સ અચ્ચયેન અન્તરધાયિ.

સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાનપબ્બજ્જાકથા નિટ્ઠિતા.

ચતુત્થભાણવારો નિટ્ઠિતો.

૧૫. ઉપજ્ઝાયવત્તકથા

૬૪. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અનુપજ્ઝાયકા અનાચરિયકા [ઇદં પદં સી. સ્યા. પોત્થકેસુ નત્થિ] અનોવદિયમાના અનનુસાસિયમાના દુન્નિવત્થા દુપ્પારુતા અનાકપ્પસમ્પન્ના પિણ્ડાય ચરન્તિ; મનુસ્સાનં [તે મનુસ્સાનં (ક.)] ભુઞ્જમાનાનં ઉપરિભોજનેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, ઉપરિખાદનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, ઉપરિસાયનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, ઉપરિપાનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ; સામં સૂપમ્પિ ઓદનમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જન્તિ; ભત્તગ્ગેપિ ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા વિહરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા દુન્નિવત્થા દુપ્પારુતા અનાકપ્પસમ્પન્ના પિણ્ડાય ચરિસ્સન્તિ; મનુસ્સાનં ભુઞ્જમાનાનં, ઉપરિભોજનેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિખાદનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિસાયનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિપાનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ; સામં સૂપમ્પિ ઓદનમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જિસ્સન્તિ; ભત્તગ્ગેપિ ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા વિહરિસ્સન્તિ સેય્યથાપિ બ્રાહ્મણા બ્રાહ્મણભોજને’’તિ.

અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા સન્તુટ્ઠા લજ્જિનો કુક્કુચ્ચકા સિક્ખાકામા, તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખૂ દુન્નિવત્થા દુપ્પારુતા અનાકપ્પસમ્પન્ના પિણ્ડાય ચરિસ્સન્તિ; મનુસ્સાનં ભુઞ્જમાનાનં, ઉપરિભોજનેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિખાદનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિસાયનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિપાનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ; સામં સૂપમ્પિ ઓદનમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જિસ્સન્તિ; ભત્તગ્ગેપિ ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા વિહરિસ્સન્તી’’તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ…પે… ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા ભિક્ખૂ પટિપુચ્છિ – ‘‘સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ દુન્નિવત્થા દુપ્પારુતા અનાકપ્પસમ્પન્ના પિણ્ડાય ચરન્તિ, મનુસ્સાનં ભુઞ્જમાનાનં ઉપરિ ભોજનેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, ઉપરિખાદનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, ઉપરિસાયનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, ઉપરિપાનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, સામં સૂપમ્પિ ઓદનમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જન્તિ, ભત્તગ્ગેપિ ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા વિહરન્તી’’તિ? ‘‘સચ્ચં ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, ભિક્ખવે, તેસં મોઘપુરિસાનં અનનુલોમિકં અપ્પતિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ તે, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસા દુન્નિવત્થા દુપ્પારુતા અનાકપ્પસમ્પન્ના પિણ્ડાય ચરિસ્સન્તિ, મનુસ્સાનં ભુઞ્જમાનાનં ઉપરિભોજનેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિખાદનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિસાયનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિપાનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, સામં સૂપમ્પિ ઓદનમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જિસ્સન્તિ, ભત્તગ્ગેપિ ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા વિહરિસ્સન્તિ. નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય, પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય. અથ ખ્વેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનઞ્ચેવ અપ્પસાદાય, પસન્નાનઞ્ચ એકચ્ચાનં અઞ્ઞથત્તાયા’’તિ. અથ ખો ભગવા તે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા દુબ્ભરતાય દુપ્પોસતાય મહિચ્છતાય અસન્તુટ્ઠિતાય [અસન્તુટ્ઠિયા (સી.), અસન્તુટ્ઠતાય (સ્યા)] સઙ્ગણિકાય કોસજ્જસ્સ અવણ્ણં ભાસિત્વા અનેકપરિયાયેન સુભરતાય સુપોસતાય અપ્પિચ્છસ્સ સન્તુટ્ઠસ્સ સલ્લેખસ્સ ધુતસ્સ પાસાદિકસ્સ અપચયસ્સ વીરિયારમ્ભસ્સ [વિરિયારમ્ભસ્સ (સી. સ્યા.)] વણ્ણં ભાસિત્વા ભિક્ખૂનં તદનુચ્છવિકં તદનુલોમિકં ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ –

૬૫. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપજ્ઝાયં. ઉપજ્ઝાયો, ભિક્ખવે, સદ્ધિવિહારિકમ્હિ પુત્તચિત્તં ઉપટ્ઠપેસ્સતિ, સદ્ધિવિહારિકો ઉપજ્ઝાયમ્હિ પિતુચિત્તં ઉપટ્ઠપેસ્સતિ. એવં તે અઞ્ઞમઞ્ઞં સગારવા સપ્પતિસ્સા સભાગવુત્તિનો વિહરન્તા ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે વુડ્ઢિં વિરુળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જિસ્સન્તિ. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઉપજ્ઝાયો ગહેતબ્બો – એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા પાદે વન્દિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘ઉપજ્ઝાયો મે, ભન્તે, હોહિ; ઉપજ્ઝાયો મે, ભન્તે, હોહિ; ઉપજ્ઝાયો મે, ભન્તે, હોહી’તિ. સાહૂતિ વા લહૂતિ વા ઓપાયિકન્તિ વા પતિરૂપન્તિ વા પાસાદિકેન સમ્પાદેહીતિ વા કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, કાયેન વાચાય [ન વાચાય (ક.)] વિઞ્ઞાપેતિ, ગહિતો હોતિ ઉપજ્ઝાયો; ન કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, ન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન ગહિતો હોતિ ઉપજ્ઝાયો.

૬૬. [ચૂળવ. ૩૭૬ આદયો]‘‘સદ્ધિવિહારિકેન, ભિક્ખવે, ઉપજ્ઝાયમ્હિ સમ્મા વત્તિતબ્બં. તત્રાયં સમ્માવત્તના –

‘‘કાલસ્સેવ વુટ્ઠાય ઉપાહના ઓમુઞ્ચિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા દન્તકટ્ઠં દાતબ્બં, મુખોદકં દાતબ્બં, આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં. સચે યાગુ હોતિ, ભાજનં ધોવિત્વા યાગુ ઉપનામેતબ્બા. યાગું પીતસ્સ ઉદકં દત્વા ભાજનં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા પટિસામેતબ્બં. ઉપજ્ઝાયમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે ઉપજ્ઝાયો ગામં પવિસિતુકામો હોતિ, નિવાસનં દાતબ્બં, પટિનિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં, કાયબન્ધનં દાતબ્બં, સગુણં કત્વા સઙ્ઘાટિયો દાતબ્બા, ધોવિત્વા પત્તો સોદકો [સઉદકો (ક.)] દાતબ્બો. સચે ઉપજ્ઝાયો પચ્છાસમણં આકઙ્ખતિ, તિમણ્ડલં પટિચ્છાદેન્તેન પરિમણ્ડલં નિવાસેત્વા કાયબન્ધનં બન્ધિત્વા સગુણં કત્વા સઙ્ઘાટિયો પારુપિત્વા ગણ્ઠિકં પટિમુઞ્ચિત્વા ધોવિત્વા પત્તં ગહેત્વા ઉપજ્ઝાયસ્સ પચ્છાસમણેન હોતબ્બં. નાતિદૂરે ગન્તબ્બં, નાચ્ચાસન્ને ગન્તબ્બં, પત્તપરિયાપન્નં પટિગ્ગહેતબ્બં. ન ઉપજ્ઝાયસ્સ ભણમાનસ્સ અન્તરન્તરા કથા ઓપાતેતબ્બા. ઉપજ્ઝાયો આપત્તિસામન્તા ભણમાનો નિવારેતબ્બો.

‘‘નિવત્તન્તેન પઠમતરં આગન્ત્વા આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં, પચ્ચુગ્ગન્ત્વા પત્તચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં, પટિનિવાસનં દાતબ્બં, નિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં. સચે ચીવરં સિન્નં હોતિ, મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બં, ન ચ ઉણ્હે ચીવરં નિદહિતબ્બં; ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં, ચીવરં સઙ્ઘરન્તેન ચતુરઙ્ગુલં કણ્ણં ઉસ્સારેત્વા ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં – મા મજ્ઝે ભઙ્ગો અહોસીતિ. ઓભોગે કાયબન્ધનં કાતબ્બં.

‘‘સચે પિણ્ડપાતો હોતિ, ઉપજ્ઝાયો ચ ભુઞ્જિતુકામો હોતિ, ઉદકં દત્વા પિણ્ડપાતો ઉપનામેતબ્બો. ઉપજ્ઝાયો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો. ભુત્તાવિસ્સ ઉદકં દત્વા પત્તં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા વોદકં કત્વા મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બો, ન ચ ઉણ્હે પત્તો નિદહિતબ્બો. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. ઉપજ્ઝાયમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં પટિસામેતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે ઉપજ્ઝાયો નહાયિતુકામો હોતિ, નહાનં પટિયાદેતબ્બં. સચે સીતેન અત્થો હોતિ, સીતં પટિયાદેતબ્બં. સચે ઉણ્હેન અત્થો હોતિ, ઉણ્હં પટિયાદેતબ્બં.

‘‘સચે ઉપજ્ઝાયો જન્તાઘરં પવિસિતુકામો હોતિ, ચુણ્ણં સન્નેતબ્બં, મત્તિકા તેમેતબ્બા, જન્તાઘરપીઠં આદાય ઉપજ્ઝાયસ્સ પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો ગન્ત્વા જન્તાઘરપીઠં દત્વા ચીવરં પટિગ્ગહેત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં, ચુણ્ણં દાતબ્બં, મત્તિકા દાતબ્બા. સચે ઉસ્સહતિ, જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. જન્તાઘરં પવિસન્તેન મત્તિકાય મુખં મક્ખેત્વા પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. ન થેરે ભિક્ખૂ અનુપખજ્જ નિસીદિતબ્બં. ન નવા ભિક્ખૂ આસનેન પટિબાહિતબ્બા. જન્તાઘરે ઉપજ્ઝાયસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. જન્તાઘરા નિક્ખમન્તેન જન્તાઘરપીઠં આદાય પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરા નિક્ખમિતબ્બં.

‘‘ઉદકેપિ ઉપજ્ઝાયસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. નહાતેન પઠમતરં ઉત્તરિત્વા અત્તનો ગત્તં વોદકં કત્વા નિવાસેત્વા ઉપજ્ઝાયસ્સ ગત્તતો ઉદકં પમજ્જિતબ્બં, નિવાસનં દાતબ્બં, સઙ્ઘાટિ દાતબ્બા, જન્તાઘરપીઠં આદાય પઠમતરં આગન્ત્વા આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં, ઉપજ્ઝાયો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો. સચે ઉદ્દિસાપેતુકામો હોતિ, ઉદ્દિસિતબ્બો. સચે પરિપુચ્છિતુકામો હોતિ, પરિપુચ્છિતબ્બો.

‘‘યસ્મિં વિહારે ઉપજ્ઝાયો વિહરતિ, સચે સો વિહારો ઉક્લાપો હોતિ, સચે ઉસ્સહતિ, સોધેતબ્બો. વિહારં સોધેન્તેન પઠમં પત્તચીવરં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. નિસીદનપચ્ચત્થરણં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. ભિસિબિબ્બોહનં [ભિસિબિમ્બોહનં (સી. સ્યા.)] નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. મઞ્ચો નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો. પીઠં નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. મઞ્ચપટિપાદકા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બા. ખેળમલ્લકો નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો. અપસ્સેનફલકં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. ભૂમત્થરણં યથાપઞ્ઞત્તં સલ્લક્ખેત્વા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. સચે વિહારે સન્તાનકં હોતિ, ઉલ્લોકા પઠમં ઓહારેતબ્બં, આલોકસન્ધિકણ્ણભાગા પમજ્જિતબ્બા. સચે ગેરુકપરિકમ્મકતા ભિત્તિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે કાળવણ્ણકતા ભૂમિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે અકતા હોતિ ભૂમિ, ઉદકેન પરિપ્ફોસિત્વા સમ્મજ્જિતબ્બા – મા વિહારો રજેન ઉહઞ્ઞીતિ. સઙ્કારં વિચિનિત્વા એકમન્તં છડ્ડેતબ્બં.

‘‘ભૂમત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. મઞ્ચપટિપાદકા ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બા. મઞ્ચો ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બો. પીઠં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ભિસિબિબ્બોહનં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. નિસીદનપચ્ચત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ખેળમલ્લકો ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બો. અપસ્સેનફલકં ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બં. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં.

‘‘સચે પુરત્થિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પુરત્થિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે પચ્છિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પચ્છિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે ઉત્તરા સરજા વાતા વાયન્તિ, ઉત્તરા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે દક્ખિણા સરજા વાતા વાયન્તિ, દક્ખિણા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે સીતકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના વિવરિતબ્બા, રત્તિં થકેતબ્બા. સચે ઉણ્હકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના થકેતબ્બા, રત્તિં વિવરિતબ્બા.

‘‘સચે પરિવેણં ઉક્લાપં હોતિ, પરિવેણં સમ્મજ્જિતબ્બં. સચે કોટ્ઠકો ઉક્લાપો હોતિ, કોટ્ઠકો સમ્મજ્જિતબ્બો. સચે ઉપટ્ઠાનસાલા ઉક્લાપા હોતિ, ઉપટ્ઠાનસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે અગ્ગિસાલા ઉક્લાપા હોતિ, અગ્ગિસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે વચ્ચકુટિ ઉક્લાપા હોતિ, વચ્ચકુટિ સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે પાનીયં ન હોતિ, પાનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે પરિભોજનીયં ન હોતિ, પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે આચમનકુમ્ભિયા ઉદકં ન હોતિ, આચમનકુમ્ભિયા ઉદકં આસિઞ્ચિતબ્બં.

‘‘સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન વૂપકાસેતબ્બો, વૂપકાસાપેતબ્બો, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન વિનોદેતબ્બં, વિનોદાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન વિવેચેતબ્બં, વિવેચાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે ઉપજ્ઝાયો ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્નો હોતિ પરિવાસારહો, સદ્ધિવિહારિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો ઉપજ્ઝાયસ્સ પરિવાસં દદેય્યાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયો મૂલાય પટિકસ્સનારહો હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો ઉપજ્ઝાયં મૂલાય પટિકસ્સેય્યાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયો માનત્તારહો હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો ઉપજ્ઝાયસ્સ માનત્તં દદેય્યાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયો અબ્ભાનારહો હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો ઉપજ્ઝાયં અબ્ભેય્યાતિ. સચે સઙ્ઘો ઉપજ્ઝાયસ્સ કમ્મં કત્તુકામો હોતિ તજ્જનીયં વા નિયસ્સં [નિયસં (ક.)] વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, સદ્ધિવિહારિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો ઉપજ્ઝાયસ્સ કમ્મં ન કરેય્ય લહુકાય વા પરિણામેય્યાતિ. કતં વા પનસ્સ હોતિ સઙ્ઘેન કમ્મં તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, સદ્ધિવિહારિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો ઉપજ્ઝાયો સમ્મા વત્તેય્ય, લોમં પાતેય્ય, નેત્થારં વત્તેય્ય, સઙ્ઘો તં કમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યાતિ.

‘‘સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ ચીવરં ધોવિતબ્બં હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન ધોવિતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો ઉપજ્ઝાયસ્સ ચીવરં ધોવિયેથાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ ચીવરં કાતબ્બં હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન કાતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો ઉપજ્ઝાયસ્સ ચીવરં કરિયેથાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ રજનં પચિતબ્બં હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન પચિતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો ઉપજ્ઝાયસ્સ રજનં પચિયેથાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ ચીવરં રજિતબ્બં [રજેતબ્બં (સી. સ્યા.)] હોતિ, સદ્ધિવિહારિકેન રજિતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો ઉપજ્ઝાયસ્સ ચીવરં રજિયેથાતિ. ચીવરં રજન્તેન [રજેન્તેન (સી. સ્યા.)] સાધુકં સમ્પરિવત્તકં સમ્પરિવત્તકં રજિતબ્બં, ન ચ અચ્છિન્ને થેવે પક્કમિતબ્બં.

‘‘ન ઉપજ્ઝાયં અનાપુચ્છા એકચ્ચસ્સ પત્તો દાતબ્બો, ન એકચ્ચસ્સ પત્તો પટિગ્ગહેતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ ચીવરં દાતબ્બં, ન એકચ્ચસ્સ ચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં; ન એકચ્ચસ્સ પરિક્ખારો દાતબ્બો, ન એકચ્ચસ્સ પરિક્ખારો પટિગ્ગહેતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ કેસા છેદેતબ્બા [છેત્તબ્બા (સી.), છેદિતબ્બા (ક.)], ન એકચ્ચેન કેસા છેદાપેતબ્બા; ન એકચ્ચસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં, ન એકચ્ચેન પરિકમ્મં કારાપેતબ્બં; ન એકચ્ચસ્સ વેય્યાવચ્ચો [વેય્યાવચ્ચં (કત્થચિ)] કાતબ્બો, ન એકચ્ચેન વેય્યાવચ્ચો કારાપેતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ પચ્છાસમણેન હોતબ્બં, ન એકચ્ચો પચ્છાસમણો આદાતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ પિણ્ડપાતો નીહરિતબ્બો, ન એકચ્ચેન પિણ્ડપાતો નીહરાપેતબ્બો; ન ઉપજ્ઝાયં અનાપુચ્છા ગામો પવિસિતબ્બો; ન સુસાનં ગન્તબ્બં; ન દિસા પક્કમિતબ્બા. સચે ઉપજ્ઝાયો ગિલાનો હોતિ, યાવજીવં ઉપટ્ઠાતબ્બો; વુટ્ઠાનમસ્સ આગમેતબ્બ’’ન્તિ.

ઉપજ્ઝાયવત્તં નિટ્ઠિતં.

૧૬. સદ્ધિવિહારિકવત્તકથા

૬૭. [ચૂળવ. ૩૭૮ આદયો] ‘‘ઉપજ્ઝાયેન, ભિક્ખવે, સદ્ધિવિહારિકમ્હિ સમ્મા વત્તિતબ્બં. તત્રાયં સમ્માવત્તના –

‘‘ઉપજ્ઝાયેન, ભિક્ખવે, સદ્ધિવિહારિકો સઙ્ગહેતબ્બો અનુગ્ગહેતબ્બો ઉદ્દેસેન પરિપુચ્છાય ઓવાદેન અનુસાસનિયા. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ પત્તો હોતિ, સદ્ધિવિહારિકસ્સ પત્તો ન હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન સદ્ધિવિહારિકસ્સ પત્તો દાતબ્બો, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકસ્સ પત્તો ઉપ્પજ્જિયેથાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ ચીવરં હોતિ, સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં ન હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં દાતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં ઉપ્પજ્જિયેથાતિ. સચે ઉપજ્ઝાયસ્સ પરિક્ખારો હોતિ, સદ્ધિવિહારિકસ્સ પરિક્ખારો ન હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન સદ્ધિવિહારિકસ્સ પરિક્ખારો દાતબ્બો, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકસ્સ પરિક્ખારો ઉપ્પજ્જિયેથાતિ.

‘‘સચે સદ્ધિવિહારિકો ગિલાનો હોતિ, કાલસ્સેવ ઉટ્ઠાય દન્તકટ્ઠં દાતબ્બં, મુખોદકં દાતબ્બં, આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં. સચે યાગુ હોતિ, ભાજનં ધોવિત્વા યાગુ ઉપનામેતબ્બા. યાગું પીતસ્સ ઉદકં દત્વા ભાજનં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા પટિસામેતબ્બં. સદ્ધિવિહારિકમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે સદ્ધિવિહારિકો ગામં પવિસિતુકામો હોતિ, નિવાસનં દાતબ્બં, પટિનિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં, કાયબન્ધનં દાતબ્બં, સગુણં કત્વા સઙ્ઘાટિયો દાતબ્બા, ધોવિત્વા પત્તો સોદકો દાતબ્બો. એત્તાવતા નિવત્તિસ્સતીતિ આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં, પચ્ચુગ્ગન્ત્વા પત્તચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં, પટિનિવાસનં દાતબ્બં, નિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં. સચે ચીવરં સિન્નં હોતિ, મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બં, ન ચ ઉણ્હે ચીવરં નિદહિતબ્બં; ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં, ચીવરં સઙ્ઘરન્તેન ચતુરઙ્ગુલં કણ્ણં ઉસ્સારેત્વા ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં – મા મજ્ઝે ભઙ્ગો અહોસીતિ. ઓભોગે કાયબન્ધનં કાતબ્બં.

‘‘સચે પિણ્ડપાતો હોતિ, સદ્ધિવિહારિકો ચ ભુઞ્જિતુકામો હોતિ, ઉદકં દત્વા પિણ્ડપાતો ઉપનામેતબ્બો. સદ્ધિવિહારિકો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો. ભુત્તાવિસ્સ ઉદકં દત્વા પત્તં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા વોદકં કત્વા મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બો, ન ચ ઉણ્હે પત્તો નિદહિતબ્બો. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. સદ્ધિવિહારિકમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં પટિસામેતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે સદ્ધિવિહારિકો નહાયિતુકામો હોતિ, નહાનં પટિયાદેતબ્બં. સચે સીતેન અત્થો હોતિ, સીતં પટિયાદેતબ્બં. સચે ઉણ્હેન અત્થો હોતિ, ઉણ્હં પટિયાદેતબ્બં.

‘‘સચે સદ્ધિવિહારિકો જન્તાઘરં પવિસિતુકામો હોતિ, ચુણ્ણં સન્નેતબ્બં, મત્તિકા તેમેતબ્બા, જન્તાઘરપીઠં આદાય ગન્ત્વા જન્તાઘરપીઠં દત્વા ચીવરં પટિગ્ગહેત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં, ચુણ્ણં દાતબ્બં, મત્તિકા દાતબ્બા. સચે ઉસ્સહતિ, જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. જન્તાઘરં પવિસન્તેન મત્તિકાય મુખં મક્ખેત્વા પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. ન થેરે ભિક્ખૂ અનુપખજ્જ નિસીદિતબ્બં. ન નવા ભિક્ખૂ આસનેન પટિબાહિતબ્બા. જન્તાઘરે સદ્ધિવિહારિકસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. જન્તાઘરા નિક્ખમન્તેન જન્તાઘરપીઠં આદાય પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરા નિક્ખમિતબ્બં.

‘‘ઉદકેપિ સદ્ધિવિહારિકસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. નહાતેન પઠમતરં ઉત્તરિત્વા અત્તનો ગત્તં વોદકં કત્વા નિવાસેત્વા સદ્ધિવિહારિકસ્સ ગત્તતો ઉદકં પમજ્જિતબ્બં, નિવાસનં દાતબ્બં, સઙ્ઘાટિ દાતબ્બા. જન્તાઘરપીઠં આદાય પઠમતરં આગન્ત્વા આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં. સદ્ધિવિહારિકો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો.

‘‘યસ્મિં વિહારે સદ્ધિવિહારિકો વિહરતિ, સચે સો વિહારો ઉક્લાપો હોતિ, સચે ઉસ્સહતિ, સોધેતબ્બો. વિહારં સોધેન્તેન પઠમં પત્તચીવરં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; નિસીદનપચ્ચત્થરણં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; ભિસિબિબ્બોહનં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; મઞ્ચો નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો; પીઠં નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; મઞ્ચપટિપાદકા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બા; ખેળમલ્લકો નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો; અપસ્સેનફલકં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; ભૂમત્થરણં યથાપઞ્ઞત્તં સલ્લક્ખેત્વા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. સચે વિહારે સન્તાનકં હોતિ, ઉલ્લોકા પઠમં ઓહારેતબ્બં, આલોકસન્ધિકણ્ણભાગા પમજ્જિતબ્બા. સચે ગેરુકપરિકમ્મકતા ભિત્તિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે કાળવણ્ણકતા ભૂમિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે અકતા હોતિ ભૂમિ, ઉદકેન પરિપ્ફોસિત્વા સમ્મજ્જિતબ્બા – મા વિહારો રજેન ઉહઞ્ઞીતિ. સઙ્કારં વિચિનિત્વા એકમન્તં છડ્ડેતબ્બં.

‘‘ભૂમત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. મઞ્ચપટિપાદકા ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બા. મઞ્ચો ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બો. પીઠં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ભિસિબિબ્બોહનં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. નિસીદનપચ્ચત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ખેળમલ્લકો ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બો. અપસ્સેનફલકં ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બં. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં.

‘‘સચે પુરત્થિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પુરત્થિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે પચ્છિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પચ્છિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે ઉત્તરા સરજા વાતા વાયન્તિ, ઉત્તરા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે દક્ખિણા સરજા વાતા વાયન્તિ, દક્ખિણા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે સીતકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના વિવરિતબ્બા, રત્તિં થકેતબ્બા. સચે ઉણ્હકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના થકેતબ્બા, રત્તિં વિવરિતબ્બા.

‘‘સચે પરિવેણં ઉક્લાપં હોતિ, પરિવેણં સમ્મજ્જિતબ્બં. સચે કોટ્ઠકો ઉક્લાપો હોતિ, કોટ્ઠકો સમ્મજ્જિતબ્બો. સચે ઉપટ્ઠાનસાલા ઉક્લાપા હોતિ, ઉપટ્ઠાનસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે અગ્ગિસાલા ઉક્લાપા હોતિ, અગ્ગિસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે વચ્ચકુટિ ઉક્લાપા હોતિ, વચ્ચકુટિ સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે પાનીયં ન હોતિ, પાનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે પરિભોજનીયં ન હોતિ, પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે આચમનકુમ્ભિયા ઉદકં ન હોતિ, આચમનકુમ્ભિયા ઉદકં આસિઞ્ચિતબ્બં.

‘‘સચે સદ્ધિવિહારિકસ્સ અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન વૂપકાસેતબ્બો, વૂપકાસાપેતબ્બો, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે સદ્ધિવિહારિકસ્સ કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન વિનોદેતબ્બં, વિનોદાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે સદ્ધિવિહારિકસ્સ દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન વિવેચેતબ્બં, વિવેચાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે સદ્ધિવિહારિકો ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્નો હોતિ પરિવાસારહો, ઉપજ્ઝાયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો સદ્ધિવિહારિકસ્સ પરિવાસં દદેય્યાતિ. સચે સદ્ધિવિહારિકો મૂલાય પટિકસ્સનારહો હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો સદ્ધિવિહારિકં મૂલાય પટિકસ્સેય્યાતિ. સચે સદ્ધિવિહારિકો માનત્તારહો હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો સદ્ધિવિહારિકસ્સ માનત્તં દદેય્યાતિ. સચે સદ્ધિવિહારિકો અબ્ભાનારહો હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો સદ્ધિવિહારિકં અબ્ભેય્યાતિ. સચે સઙ્ઘો સદ્ધિવિહારિકસ્સ કમ્મં કત્તુકામો હોતિ, તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, ઉપજ્ઝાયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો સદ્ધિવિહારિકસ્સ કમ્મં ન કરેય્ય, લહુકાય વા પરિણામેય્યાતિ. કતં વા પનસ્સ હોતિ સઙ્ઘેન કમ્મં, તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, ઉપજ્ઝાયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકો સમ્મા વત્તેય્ય, લોમં પાતેય્ય, નેત્થારં વત્તેય્ય, સઙ્ઘો તં કમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યાતિ.

‘‘સચે સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં ધોવિતબ્બં હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન આચિક્ખિતબ્બં એવં ધોવેય્યાસીતિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં ધોવિયેથાતિ. સચે સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં કાતબ્બં હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન આચિક્ખિતબ્બં એવં કરેય્યાસીતિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં કરિયેથાતિ. સચે સદ્ધિવિહારિકસ્સ રજનં પચિતબ્બં હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન આચિક્ખિતબ્બં એવં પચેય્યાસીતિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકસ્સ રજનં પચિયેથાતિ. સચે સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં રજિતબ્બં હોતિ, ઉપજ્ઝાયેન આચિક્ખિતબ્બં, એવં રજેય્યાસીતિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સદ્ધિવિહારિકસ્સ ચીવરં રજિયેથાતિ. ચીવરં રજન્તેન સાધુકં સમ્પરિવત્તકં સમ્પરિવત્તકં રજિતબ્બં. ન ચ અચ્છિન્ને થેવે પક્કમિતબ્બં. સચે સદ્ધિવિહારિકો ગિલાનો હોતિ, યાવજીવં ઉપટ્ઠાતબ્બો, વુટ્ઠાનમસ્સ આગમેતબ્બ’’ન્તિ.

સદ્ધિવિહારિકવત્તં નિટ્ઠિતં.

૧૭. પણામિતકથા

૬૮. તેન ખો પન સમયેન સદ્ધિવિહારિકા ઉપજ્ઝાયેસુ ન સમ્મા વત્તન્તિ. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સદ્ધિવિહારિકા ઉપજ્ઝાયેસુ ન સમ્મા વત્તિસ્સન્તી’’તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, સદ્ધિવિહારિકા ઉપજ્ઝાયેસુ ન સમ્મા વત્તન્તીતિ? સચ્ચં ભગવાતિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, સદ્ધિવિહારિકા ઉપજ્ઝાયેસુ ન સમ્મા વત્તિસ્સન્તીતિ…પે… વિગરહિત્વા…પે… ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, સદ્ધિવિહારિકેન ઉપજ્ઝાયમ્હિ ન સમ્મા વત્તિતબ્બં. યો ન સમ્મા વત્તેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ. નેવ સમ્મા વત્તન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, અસમ્માવત્તન્તં પણામેતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, પણામેતબ્બો – ‘‘પણામેમિ ત’’ન્તિ વા, ‘‘માયિધ પટિક્કમી’’તિ વા, ‘‘નીહર તે પત્તચીવર’’ન્તિ વા, ‘‘નાહં તયા ઉપટ્ઠાતબ્બો’’તિ વા, કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, પણામિતો હોતિ સદ્ધિવિહારિકો; ન કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, ન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન પણામિતો હોતિ સદ્ધિવિહારિકોતિ.

તેન ખો પન સમયેન સદ્ધિવિહારિકા પણામિતા ન ખમાપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ખમાપેતુન્તિ. નેવ ખમાપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, પણામિતેન ન ખમાપેતબ્બો. યો ન ખમાપેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ઉપજ્ઝાયા ખમાપિયમાના ન ખમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ખમિતુન્તિ. નેવ ખમન્તિ. સદ્ધિવિહારિકા પક્કમન્તિપિ વિબ્ભમન્તિપિ તિત્થિયેસુપિ સઙ્કમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ખમાપિયમાનેન ન ખમિતબ્બં. યો ન ખમેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ઉપજ્ઝાયા સમ્માવત્તન્તં પણામેન્તિ, અસમ્માવત્તન્તં ન પણામેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સમ્માવત્તન્તો પણામેતબ્બો. યો પણામેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, અસમ્માવત્તન્તો ન પણામેતબ્બો. યો ન પણામેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો પણામેતબ્બો. ઉપજ્ઝાયમ્હિ નાધિમત્તં પેમં હોતિ, નાધિમત્તો પસાદો હોતિ, નાધિમત્તા હિરી હોતિ, નાધિમત્તો ગારવો હોતિ, નાધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો પણામેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો ન પણામેતબ્બો. ઉપજ્ઝાયમ્હિ અધિમત્તં પેમં હોતિ, અધિમત્તો પસાદો હોતિ, અધિમત્તા હિરી હોતિ, અધિમત્તો ગારવો હોતિ, અધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો ન પણામેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો અલં પણામેતું. ઉપજ્ઝાયમ્હિ નાધિમત્તં પેમં હોતિ, નાધિમત્તો પસાદો હોતિ, નાધિમત્તા હિરી હોતિ, નાધિમત્તા ગારવો હોતિ, નાધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો અલં પણામેતું.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો નાલં પણામેતું. ઉપજ્ઝાયમ્હિ અધિમત્તં પેમં હોતિ, અધિમત્તો પસાદો હોતિ, અધિમત્તા હિરી હોતિ, અધિમત્તો ગારવો હોતિ, અધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો સદ્ધિવિહારિકો નાલં પણામેતું.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતં સદ્ધિવિહારિકં અપ્પણામેન્તો ઉપજ્ઝાયો સાતિસારો હોતિ, પણામેન્તો અનતિસારો હોતિ. ઉપજ્ઝાયમ્હિ નાધિમત્તં પેમં હોતિ, નાધિમત્તો પસાદો હોતિ, નાધિમત્તા હિરી હોતિ, નાધિમત્તો ગારવો હોતિ, નાધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતં સદ્ધિવિહારિકં અપ્પણામેન્તો ઉપજ્ઝાયો સાતિસારો હોતિ, પણામેન્તો અનતિસારો હોતિ.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતં સદ્ધિવિહારિકં પણામેન્તો ઉપજ્ઝાયો સાતિસારો હોતિ, અપ્પણામેન્તો અનતિસારો હોતિ. ઉપજ્ઝાયમ્હિ અધિમત્તં પેમં હોતિ, અધિમત્તો પસાદો હોતિ, અધિમત્તા હિરી હોતિ, અધિમત્તો ગારવો હોતિ, અધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતં સદ્ધિવિહારિકં પણામેન્તો ઉપજ્ઝાયો સાતિસારો હોતિ, અપ્પણામેન્તો અનતિસારો હોતી’’તિ.

૬૯. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો બ્રાહ્મણો ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. તં ભિક્ખૂ ન ઇચ્છિંસુ પબ્બાજેતું. સો ભિક્ખૂસુ પબ્બજ્જં અલભમાનો કિસો અહોસિ લૂખો દુબ્બણ્ણો ઉપ્પણ્ડુપ્પણ્ડુકજાતો ધમનિસન્થતગત્તો. અદ્દસા ખો ભગવા તં બ્રાહ્મણં કિસં લૂખં દુબ્બણ્ણં ઉપ્પણ્ડુપ્પણ્ડુકજાતં ધમનિસન્થતગત્તં, દિસ્વાન ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કિં નુ ખો સો, ભિક્ખવે, બ્રાહ્મણો કિસો લૂખો દુબ્બણ્ણો ઉપ્પણ્ડુપ્પણ્ડુકજાતો ધમનિસન્થતગત્તો’’તિ? એસો, ભન્તે, બ્રાહ્મણો ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. તં ભિક્ખૂ ન ઇચ્છિંસુ પબ્બાજેતું. સો ભિક્ખૂસુ પબ્બજ્જં અલભમાનો કિસો લૂખો દુબ્બણ્ણો ઉપ્પણ્ડુપ્પણ્ડુકજાતો ધમનિસન્થતગત્તોતિ. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કો નુ ખો, ભિક્ખવે, તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અધિકારં સરસી’’તિ? એવં વુત્તે આયસ્મા સારિપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અહં ખો, ભન્તે, તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અધિકારં સરામી’’તિ. ‘‘કિં પન ત્વં, સારિપુત્ત, તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અધિકારં સરસી’’તિ? ‘‘ઇધ મે, ભન્તે, સો બ્રાહ્મણો રાજગહે પિણ્ડાય ચરન્તસ્સ કટચ્છુભિક્ખં દાપેસિ. ઇમં ખો અહં, ભન્તે, તસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ અધિકારં સરામી’’તિ. ‘‘સાધુ સાધુ, સારિપુત્ત, કતઞ્ઞુનો હિ, સારિપુત્ત, સપ્પુરિસા કતવેદિનો. તેન હિ ત્વં, સારિપુત્ત, તં બ્રાહ્મણં પબ્બાજેહિ ઉપસમ્પાદેહી’’તિ. ‘‘કથાહં, ભન્તે, તં બ્રાહ્મણં પબ્બાજેમિ ઉપસમ્પાદેમી’’તિ? અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – યા સા, ભિક્ખવે, મયા તીહિ સરણગમનેહિ ઉપસમ્પદા અનુઞ્ઞાતા, તં અજ્જતગ્ગે પટિક્ખિપામિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઞત્તિચતુત્થેન કમ્મેન ઉપસમ્પાદેતું [ઉપસમ્પદં (સી. સ્યા.)]. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઉપસમ્પાદેતબ્બો. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૭૦. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેય્ય ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપસમ્પદા ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘દુતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ – સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપસમ્પદા ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘તતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ – સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપસમ્પદા ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘ઉપસમ્પન્નો સઙ્ઘેન ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૭૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ઉપસમ્પન્નસમનન્તરા અનાચારં આચરતિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘માવુસો, એવરૂપં અકાસિ, નેતં કપ્પતી’’તિ. સો એવમાહ – ‘‘નેવાહં આયસ્મન્તે યાચિં ઉપસમ્પાદેથ મન્તિ. કિસ્સ મં તુમ્હે અયાચિતા ઉપસમ્પાદિત્થા’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અયાચિતેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યાચિતેન ઉપસમ્પાદેતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, યાચિતબ્બો. તેન ઉપસમ્પદાપેક્ખેન સઙ્ઘં ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ભિક્ખૂનં પાદે વન્દિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘સઙ્ઘં, ભન્તે, ઉપસમ્પદં યાચામિ, ઉલ્લુમ્પતુ મં, ભન્તે, સઙ્ઘો અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’તિ. દુતિયમ્પિ યાચિતબ્બો. તતિયમ્પિ યાચિતબ્બો. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૭૨. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. ઇત્થન્નામો સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેય્ય ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. ઇત્થન્નામો સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપસમ્પદા ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘દુતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ…પે… તતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ…પે….

‘‘ઉપસમ્પન્નો સઙ્ઘેન ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૭૩. તેન ખો પન સમયેન રાજગહે પણીતાનં ભત્તાનં ભત્તપટિપાટિ અટ્ઠિતા [અધિટ્ઠિતા (ક.)] હોતિ. અથ ખો અઞ્ઞતરસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા સુખસીલા સુખસમાચારા, સુભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા નિવાતેસુ સયનેસુ સયન્તિ. યંનૂનાહં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સો બ્રાહ્મણો ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. તં ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું ઉપસમ્પાદેસું. તસ્મિં પબ્બજિતે ભત્તપટિપાટિ ખીયિત્થ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘એહિ દાનિ, આવુસો, પિણ્ડાય ચરિસ્સામા’’તિ. સો એવમાહ – ‘‘નાહં, આવુસો, એતંકારણા પબ્બજિતો પિણ્ડાય ચરિસ્સામીતિ. સચે મે દસ્સથ ભુઞ્જિસ્સામિ, નો ચે મે દસ્સથ વિબ્ભમિસ્સામી’’તિ. ‘‘કિં પન ત્વં, આવુસો, ઉદરસ્સ કારણા પબ્બજિતો’’તિ? ‘‘એવમાવુસો’’તિ. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – કથઞ્હિ નામ ભિક્ખુ એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે ઉદરસ્સ કારણા પબ્બજિસ્સતીતિ. તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… સચ્ચં કિર ત્વં, ભિક્ખુ, ઉદરસ્સ કારણા પબ્બજિતોતિ? સચ્ચં ભગવાતિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે… ‘‘કથઞ્હિ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે ઉદરસ્સ કારણા પબ્બજિસ્સસિ. નેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય’’…પે… વિગરહિત્વા…પે… ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપસમ્પાદેન્તેન ચત્તારો નિસ્સયે આચિક્ખિતું – પિણ્ડિયાલોપભોજનં નિસ્સાય પબ્બજ્જા, તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો; અતિરેકલાભો – સઙ્ઘભત્તં, ઉદ્દેસભત્તં, નિમન્તનં, સલાકભત્તં, પક્ખિકં, ઉપોસથિકં, પાટિપદિકં. પંસુકૂલચીવરં નિસ્સાય પબ્બજ્જા, તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો; અતિરેકલાભો – ખોમં, કપ્પાસિકં, કોસેય્યં, કમ્બલં, સાણં, ભઙ્ગં. રુક્ખમૂલસેનાસનં નિસ્સાય પબ્બજ્જા, તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો; અતિરેકલાભો – વિહારો, અડ્ઢયોગો, પાસાદો, હમ્મિયં, ગુહા. પૂતિમુત્તભેસજ્જં નિસ્સાય પબ્બજ્જા, તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો; અતિરેકલાભો – સપ્પિ, નવનીતં, તેલં, મધુ, ફાણિત’’ન્તિ.

પણામિતકથા નિટ્ઠિતા.

ઉપજ્ઝાયવત્તભાણવારો નિટ્ઠિતો પઞ્ચમો.

પઞ્ચમભાણવારો

૧૮. આચરિયવત્તકથા

૭૪. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો માણવકો ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. તસ્સ ભિક્ખૂ પટિકચ્ચેવ નિસ્સયે આચિક્ખિંસુ. સો એવમાહ – ‘‘સચે મે, ભન્તે, પબ્બજિતે નિસ્સયે આચિક્ખેય્યાથ, અભિરમેય્યામહં [અભિરમેય્યઞ્ચાહં (સી.), અભિરમેય્યં સ્વાહં (ક.)]. ન દાનાહં, ભન્તે, પબ્બજિસ્સામિ; જેગુચ્છા મે નિસ્સયા પટિકૂલા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, પટિકચ્ચેવ નિસ્સયા આચિક્ખિતબ્બા. યો આચિક્ખેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપસમ્પન્નસમનન્તરા નિસ્સયે આચિક્ખિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ દુવગ્ગેનપિ તિવગ્ગેનપિ ગણેન ઉપસમ્પાદેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ઊનદસવગ્ગેન ગણેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દસવગ્ગેન વા અતિરેકદસવગ્ગેન વા ગણેન ઉપસમ્પાદેતુન્તિ.

૭૫. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ એકવસ્સાપિ દુવસ્સાપિ સદ્ધિવિહારિકં ઉપસમ્પાદેન્તિ. આયસ્માપિ ઉપસેનો વઙ્ગન્તપુત્તો એકવસ્સો સદ્ધિવિહારિકં ઉપસમ્પાદેસિ. સો વસ્સંવુટ્ઠો દુવસ્સો એકવસ્સં સદ્ધિવિહારિકં આદાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. આચિણ્ણં ખો પનેતં બુદ્ધાનં ભગવન્તાનં આગન્તુકેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં પટિસમ્મોદિતું. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં ઉપસેનં વઙ્ગન્તપુત્તં એતદવોચ – ‘‘કચ્ચિ, ભિક્ખુ, ખમનીયં, કચ્ચિ યાપનીયં, કચ્ચિ ત્વં અપ્પકિલમથેન અદ્ધાનં આગતો’’તિ? ‘‘ખમનીયં, ભગવા, યાપનીયં, ભગવા. અપ્પકિલમથેન મયં, ભન્તે, અદ્ધાનં આગતા’’તિ. જાનન્તાપિ તથાગતા પુચ્છન્તિ, જાનન્તાપિ ન પુચ્છન્તિ, કાલં વિદિત્વા પુચ્છન્તિ, કાલં વિદિત્વા ન પુચ્છન્તિ; અત્થસંહિતં તથાગતા પુચ્છન્તિ; નો અનત્થસંહિતં. અનત્થસંહિતે સેતુઘાતો તથાગતાનં. દ્વીહિ આકારેહિ બુદ્ધા ભગવન્તો ભિક્ખૂ પટિપુચ્છન્તિ – ધમ્મં વા દેસેસ્સામ, સાવકાનં વા સિક્ખાપદં પઞ્ઞપેસ્સામાતિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં ઉપસેનં વઙ્ગન્તપુત્તં એતદવોચ – ‘‘કતિવસ્સોસિ ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘દુવસ્સોહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અયં પન ભિક્ખુ કતિવસ્સો’’તિ? ‘‘એકવસ્સો, ભગવા’’તિ. ‘‘કિં તાયં ભિક્ખુ હોતી’’તિ? ‘‘સદ્ધિવિહારિકો મે, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, મોઘપુરિસ, અનનુલોમિકં અપ્પતિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, અઞ્ઞેહિ ઓવદિયો અનુસાસિયો અઞ્ઞં ઓવદિતું અનુસાસિતું મઞ્ઞિસ્સસિ. અતિલહું ખો ત્વં, મોઘપુરિસ, બાહુલ્લાય આવત્તો, યદિદં ગણબન્ધિકં. નેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય’’…પે… વિગરહિત્વા…પે… ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, ઊનદસવસ્સેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દસવસ્સેન વા અતિરેકદસવસ્સેન વા ઉપસમ્પાદેતુ’’ન્તિ.

૭૬. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ – દસવસ્સમ્હા દસવસ્સમ્હાતિ – બાલા અબ્યત્તા ઉપસમ્પાદેન્તિ. દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા બાલા, સદ્ધિવિહારિકા પણ્ડિતા. દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અબ્યત્તા, સદ્ધિવિહારિકા બ્યત્તા. દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અપ્પસ્સુતા, સદ્ધિવિહારિકા બહુસ્સુતા. દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા દુપ્પઞ્ઞા, સદ્ધિવિહારિકા પઞ્ઞવન્તો. અઞ્ઞતરોપિ અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ઉપજ્ઝાયેન સહધમ્મિકં વુચ્ચમાનો ઉપજ્ઝાયસ્સ વાદં આરોપેત્વા તંયેવ તિત્થાયતનં સઙ્કમિ. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – કથઞ્હિ નામ ભિક્ખૂ – દસવસ્સમ્હા દસવસ્સમ્હાતિ – બાલા અબ્યત્તા ઉપસમ્પાદેસ્સન્તિ. દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા બાલા સદ્ધિવિહારિકા પણ્ડિતા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અબ્યત્તા સદ્ધિવિહારિકા બ્યત્તા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અપ્પસ્સુતા સદ્ધિવિહારિકા બહુસ્સુતા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા દુપ્પઞ્ઞા, સદ્ધિવિહારિકા પઞ્ઞવન્તોતિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ – દસવસ્સમ્હા દસવસ્સમ્હાતિ – બાલા અબ્યત્તા ઉપસમ્પાદેન્તિ. દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા બાલા, સદ્ધિવિહારિકા પણ્ડિતા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અબ્યત્તા સદ્ધિવિહારિકા બ્યત્તા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અપ્પસ્સુતા, સદ્ધિવિહારિકા બહુસ્સુતા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા દુપ્પઞ્ઞા, સદ્ધિવિહારિકા પઞ્ઞવન્તો’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે… કથઞ્હિ નામ તે, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસા – દસવસ્સમ્હા દસવસ્સમ્હાતિ – બાલા અબ્યત્તા ઉપસમ્પાદેસ્સન્તિ. દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા બાલા, સદ્ધિવિહારિકા પણ્ડિતા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અબ્યત્તા સદ્ધિવિહારિકા બ્યત્તા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા અપ્પસ્સુતા, સદ્ધિવિહારિકા બહુસ્સુતા, દિસ્સન્તિ ઉપજ્ઝાયા દુપ્પઞ્ઞા, સદ્ધિવિહારિકા પઞ્ઞવન્તો. નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે… વિગરહિત્વા…પે… ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, બાલેન અબ્યત્તેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન દસવસ્સેન વા અતિરેકદસવસ્સેન વા ઉપસમ્પાદેતુ’’ન્તિ.

૭૭. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ ઉપજ્ઝાયેસુ પક્કન્તેસુપિ વિબ્ભન્તેસુપિ કાલઙ્કતેસુપિ પક્ખસઙ્કન્તેસુપિ અનાચરિયકા અનોવદિયમાના અનનુસાસિયમાના દુન્નિવત્થા દુપ્પારુતા અનાકપ્પસમ્પન્ના પિણ્ડાય ચરન્તિ, મનુસ્સાનં ભુઞ્જમાનાનં ઉપરિભોજનેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ, ઉપરિખાદનીયેપિ – ઉપરિસાયનીયેપિ – ઉપરિપાનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેન્તિ; સામં સૂપમ્પિ ઓદનમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જન્તિ; ભત્તગ્ગેપિ ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા વિહરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા દુન્નિવત્થા દુપ્પારુતા અનાકપ્પસમ્પન્ના પિણ્ડાય ચરિસ્સન્તિ; મનુસ્સાનં ભુઞ્જમાનાનં ઉપરિભોજનેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ, ઉપરિખાદનીયેપિ – ઉપરિસાયનીયેપિ – ઉપરિપાનીયેપિ ઉત્તિટ્ઠપત્તં ઉપનામેસ્સન્તિ; સામં સૂપમ્પિ ઓદનમ્પિ વિઞ્ઞાપેત્વા ભુઞ્જિસ્સન્તિ; ભત્તગ્ગેપિ ઉચ્ચાસદ્દા મહાસદ્દા વિહરિસ્સન્તિ, સેય્યથાપિ બ્રાહ્મણા બ્રાહ્મણભોજને’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં …પે… અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે…પે… સચ્ચં, ભગવાતિ…પે… વિગરહિત્વા ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ –

‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આચરિયં. આચરિયો, ભિક્ખવે, અન્તેવાસિકમ્હિ પુત્તચિત્તં ઉપટ્ઠાપેસ્સતિ, અન્તેવાસિકો આચરિયમ્હિ પિતુચિત્તં ઉપટ્ઠાપેસ્સતિ. એવં તે અઞ્ઞમઞ્ઞં સગારવા સપ્પતિસ્સા સભાગવુત્તિનો વિહરન્તા ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે વુદ્ધિં વિરુળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જિસ્સન્તિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દસવસ્સં નિસ્સાય વત્થું, દસવસ્સેન નિસ્સયં દાતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, આચરિયો ગહેતબ્બો. એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા પાદે વન્દિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘આચરિયો મે, ભન્તે, હોહિ, આયસ્મતો નિસ્સાય વચ્છામિ; આચરિયો મે, ભન્તે, હોહિ, આયસ્મતો નિસ્સાય વચ્છામિ; આચરિયો મે, ભન્તે, હોહિ, આયસ્મતો નિસ્સાય વચ્છામી’તિ. ‘સાહૂતિ’ વા ‘લહૂતિ’ વા ‘ઓપાયિક’ન્તિ વા ‘પતિરૂપ’ન્તિ વા ‘પાસાદિકેન સમ્પાદેહી’તિ વા કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ગહિતો હોતિ આચરિયો; ન કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, ન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન ગહિતો હોતિ આચરિયો.

૭૮. [ચૂળવ. ૩૮૦ આદયો] ‘‘અન્તેવાસિકેન, ભિક્ખવે, આચરિયમ્હિ સમ્મા વત્તિતબ્બં. તત્રાયં સમ્માવત્તના –

‘‘કાલસ્સેવ ઉટ્ઠાય ઉપાહનં ઓમુઞ્ચિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા દન્તકટ્ઠં દાતબ્બં, મુખોદકં દાતબ્બં, આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં. સચે યાગુ હોતિ, ભાજનં ધોવિત્વા યાગુ ઉપનામેતબ્બા. યાગું પીતસ્સ ઉદકં દત્વા ભાજનં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા પટિસામેતબ્બં. આચરિયમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે આચરિયો ગામં પવિસિતુકામો હોતિ, નિવાસનં દાતબ્બં, પટિનિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં, કાયબન્ધનં દાતબ્બં, સગુણં કત્વા સઙ્ઘાટિયો દાતબ્બા, ધોવિત્વા પત્તો સોદકો દાતબ્બો. સચે આચરિયો પચ્છાસમણં આકઙ્ખતિ, તિમણ્ડલં પટિચ્છાદેન્તેન પરિમણ્ડલં નિવાસેત્વા કાયબન્ધનં બન્ધિત્વા સગુણં કત્વા સઙ્ઘાટિયો પારુપિત્વા ગણ્ઠિકં પટિમુઞ્ચિત્વા ધોવિત્વા પત્તં ગહેત્વા આચરિયસ્સ પચ્છાસમણેન હોતબ્બં. નાતિદૂરે ગન્તબ્બં, નાચ્ચાસન્ને ગન્તબ્બં, પત્તપરિયાપન્નં પટિગ્ગહેતબ્બં. ન આચરિયસ્સ ભણમાનસ્સ અન્તરન્તરા કથા ઓપાતેતબ્બા. આચરિયો આપત્તિસામન્તા ભણમાનો નિવારેતબ્બો.

‘‘નિવત્તન્તેન પઠમતરં આગન્ત્વા આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં, પચ્ચુગ્ગન્ત્વા પત્તચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં, પટિનિવાસનં દાતબ્બં, નિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં. સચે ચીવરં સિન્નં હોતિ, મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બં, ન ચ ઉણ્હે ચીવરં નિદહિતબ્બં. ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં. ચીવરં સઙ્ઘરન્તેન ચતુરઙ્ગુલં કણ્ણં ઉસ્સારેત્વા ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં – મા મજ્ઝે ભઙ્ગો અહોસીતિ. ઓભોગે કાયબન્ધનં કાતબ્બં.

‘‘સચે પિણ્ડપાતો હોતિ, આચરિયો ચ ભુઞ્જિતુકામો હોતિ, ઉદકં દત્વા પિણ્ડપાતો ઉપનામેતબ્બો. આચરિયો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો. ભુત્તાવિસ્સ ઉદકં દત્વા પત્તં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા વોદકં કત્વા મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બો, ન ચ ઉણ્હે પત્તો નિદહિતબ્બો. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. આચરિયમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં પટિસામેતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે આચરિયો નહાયિતુકામો હોતિ, નહાનં પટિયાદેતબ્બં. સચે સીતેન અત્થો હોતિ, સીતં પટિયાદેતબ્બં. સચે ઉણ્હેન અત્થો હોતિ, ઉણ્હં પટિયાદેતબ્બં.

‘‘સચે આચરિયો જન્તાઘરં પવિસિતુકામો હોતિ, ચુણ્ણં સન્નેતબ્બં, મત્તિકા તેમેતબ્બા, જન્તાઘરપીઠં આદાય આચરિયસ્સ પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો ગન્ત્વા જન્તાઘરપીઠં દત્વા ચીવરં પટિગ્ગહેત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં, ચુણ્ણં દાતબ્બં, મત્તિકા દાતબ્બા. સચે ઉસ્સહતિ, જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. જન્તાઘરં પવિસન્તેન મત્તિકાય મુખં મક્ખેત્વા પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. ન થેરે ભિક્ખૂ અનુપખજ્જ નિસીદિતબ્બં. ન નવા ભિક્ખૂ આસનેન પટિબાહિતબ્બા. જન્તાઘરે આચરિયસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. જન્તાઘરા નિક્ખમન્તેન જન્તાઘરપીઠં આદાય પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરા નિક્ખમિતબ્બં.

‘‘ઉદકેપિ આચરિયસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. નહાતેન પઠમતરં ઉત્તરિત્વા અત્તનો ગત્તં વોદકં કત્વા નિવાસેત્વા આચરિયસ્સ ગત્તતો ઉદકં પમજ્જિતબ્બં, નિવાસનં દાતબ્બં, સઙ્ઘાટિ દાતબ્બા, જન્તાઘરપીઠં આદાય પઠમતરં આગન્ત્વા આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં. આચરિયો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો. સચે ઉદ્દિસાપેતુકામો હોતિ, ઉદ્દિસાપેતબ્બો. સચે પરિપુચ્છિતુકામો હોતિ, પરિપુચ્છિતબ્બો.

‘‘યસ્મિં વિહારે આચરિયો વિહરતિ, સચે સો વિહારો ઉક્લાપો હોતિ, સચે ઉસ્સહતિ, સોધેતબ્બો. વિહારં સોધેન્તેન પઠમં પત્તચીવરં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; નિસીદનપચ્ચત્થરણં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; ભિસિબિબ્બોહનં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; મઞ્ચો નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો; પીઠં નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; મઞ્ચપટિપાદકા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બા; ખેળમલ્લકો નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો; અપસ્સેનફલકં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; ભૂમત્થરણં યથાપઞ્ઞત્તં સલ્લક્ખેત્વા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. સચે વિહારે સન્તાનકં હોતિ, ઉલ્લોકા પઠમં ઓહારેતબ્બં, આલોકસન્ધિકણ્ણભાગા પમજ્જિતબ્બા. સચે ગેરુકપરિકમ્મકતા ભિત્તિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે કાળવણ્ણકતા ભૂમિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે અકતા હોતિ ભૂમિ, ઉદકેન પરિપ્ફોસિત્વા સમ્મજ્જિતબ્બા – મા વિહારો રજેન ઉહઞ્ઞીતિ. સઙ્કારં વિચિનિત્વા એકમન્તં છડ્ડેતબ્બં.

‘‘ભૂમત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. મઞ્ચપટિપાદકા ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બા. મઞ્ચો ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બો. પીઠં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ભિસિબિબ્બોહનં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. નિસીદનપચ્ચત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ખેળમલ્લકો ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બો. અપસ્સેનફલકં ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બં. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં.

‘‘સચે પુરત્થિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પુરત્થિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે પચ્છિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પચ્છિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે ઉત્તરા સરજા વાતા વાયન્તિ, ઉત્તરા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે દક્ખિણા સરજા વાતા વાયન્તિ, દક્ખિણા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે સીતકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના વિવરિતબ્બા, રત્તિં થકેતબ્બા. સચે ઉણ્હકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના થકેતબ્બા, રત્તિં વિવરિતબ્બા.

‘‘સચે પરિવેણં ઉક્લાપં હોતિ, પરિવેણં સમ્મજ્જિતબ્બં. સચે કોટ્ઠકો ઉક્લાપો હોતિ, કોટ્ઠકો સમ્મજ્જિતબ્બો. સચે ઉપટ્ઠાનસાલા ઉક્લાપા હોતિ, ઉપટ્ઠાનસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે અગ્ગિસાલા ઉક્લાપા હોતિ, અગ્ગિસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે વચ્ચકુટિ ઉક્લાપા હોતિ, વચ્ચકુટિ સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે પાનીયં ન હોતિ, પાનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે પરિભોજનીયં ન હોતિ, પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે આચમનકુમ્ભિયં ઉદકં ન હોતિ, આચમનકુમ્ભિયા ઉદકં આસિઞ્ચિતબ્બં.

‘‘સચે આચરિયસ્સ અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ, અન્તેવાસિકેન વૂપકાસેતબ્બો, વૂપકાસાપેતબ્બો, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે આચરિયસ્સ કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ, અન્તેવાસિકેન વિનોદેતબ્બં, વિનોદાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે આચરિયસ્સ દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ, અન્તેવાસિકેન વિવેચેતબ્બં, વિવેચાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે આચરિયો ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્નો હોતિ પરિવાસારહો, અન્તેવાસિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો આચરિયસ્સ પરિવાસં દદેય્યાતિ. સચે આચરિયો મૂલાય પટિકસ્સનારહો હોતિ, અન્તેવાસિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો આચરિયં મૂલાય પટિકસ્સેય્યાતિ. સચે આચરિયો માનત્તારહો હોતિ, અન્તેવાસિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો આચરિયસ્સ માનત્તં દદેય્યાતિ. સચે આચરિયો અબ્ભાનારહો હોતિ, અન્તેવાસિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો આચરિયં અબ્ભેય્યાતિ. સચે સઙ્ઘો આચરિયસ્સ કમ્મં કત્તુકામો હોતિ, તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, અન્તેવાસિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો આચરિયસ્સ કમ્મં ન કરેય્ય, લહુકાય વા પરિણામેય્યાતિ. કતં વા પનસ્સ હોતિ સઙ્ઘેન કમ્મં, તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, અન્તેવાસિકેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો આચરિયો સમ્મા વત્તેય્ય, લોમં પાતેય્ય, નેત્થારં વત્તેય્ય, સઙ્ઘો તં કમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યાતિ.

‘‘સચે આચરિયસ્સ ચીવરં ધોવિતબ્બં હોતિ, અન્તેવાસિકેન ધોવિતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો આચરિયસ્સ ચીવરં ધોવિયેથાતિ. સચે આચરિયસ્સ ચીવરં કાતબ્બં હોતિ, અન્તેવાસિકેન કાતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો આચરિયસ્સ ચીવરં કરિયેથાતિ. સચે આચરિયસ્સ રજનં પચિતબ્બં હોતિ, અન્તેવાસિકેન પચિતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો આચરિયસ્સ રજનં પચિયેથાતિ. સચે આચરિયસ્સ ચીવરં રજિતબ્બં હોતિ, અન્તેવાસિકેન રજિતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો આચરિયસ્સ ચીવરં રજિયેથાતિ. ચીવરં રજન્તેન સાધુકં સમ્પરિવત્તકં સમ્પરિવત્તકં રજિતબ્બં, ન ચ અચ્છિન્ને થેવે પક્કમિતબ્બં.

‘‘ન આચરિયં અનાપુચ્છા એકચ્ચસ્સ પત્તો દાતબ્બો, ન એકચ્ચસ્સ પત્તો પટિગ્ગહેતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ ચીવરં દાતબ્બં; ન એકચ્ચસ્સ ચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં; ન એકચ્ચસ્સ પરિક્ખારો દાતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ પરિક્ખારો પટિગ્ગહેતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ કેસા છેદેતબ્બા; ન એકચ્ચેન કેસા છેદાપેતબ્બા; ન એકચ્ચસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં; ન એકચ્ચેન પરિકમ્મં કારાપેતબ્બં; ન એકચ્ચસ્સ વેય્યાવચ્ચો કાતબ્બો; ન એકચ્ચેન વેય્યાવચ્ચો કારાપેતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ પચ્છાસમણેન હોતબ્બં; ન એકચ્ચો પચ્છાસમણો આદાતબ્બો; ન એકચ્ચસ્સ પિણ્ડપાતો નીહરિતબ્બો; ન એકચ્ચેન પિણ્ડપાતો નીહરાપેતબ્બો. ન આચરિયં અનાપુચ્છા ગામો પવિસિતબ્બો, ન સુસાનં ગન્તબ્બં, ન દિસા પક્કમિતબ્બા. સચે આચરિયો ગિલાનો હોતિ, યાવજીવં ઉપટ્ઠાતબ્બો, વુટ્ઠાનમસ્સ આગમેતબ્બ’’ન્તિ.

આચરિયવત્તં નિટ્ઠિતં.

૧૯. અન્તેવાસિકવત્તકથા

૭૯. [ચૂળવ. ૩૮૧-૩૮૨] ‘‘આચરિયેન, ભિક્ખવે, અન્તેવાસિકમ્હિ સમ્મા વત્તિતબ્બં. તત્રાયં સમ્માવત્તના –

‘‘આચરિયેન, ભિક્ખવે, અન્તેવાસિકો સઙ્ગહેતબ્બો અનુગ્ગહેતબ્બો ઉદ્દેસેન પરિપુચ્છાય ઓવાદેન અનુસાસનિયા. સચે આચરિયસ્સ પત્તો હોતિ, અન્તેવાસિકસ્સ પત્તો ન હોતિ, આચરિયેન અન્તેવાસિકસ્સ પત્તો દાતબ્બો, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકસ્સ પત્તો ઉપ્પજ્જિયેથાતિ. સચે આચરિયસ્સ ચીવરં હોતિ, અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં ન હોતિ, આચરિયેન અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં દાતબ્બં, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં ઉપ્પજ્જિયેથાતિ. સચે આચરિયસ્સ પરિક્ખારો હોતિ, અન્તેવાસિકસ્સ પરિક્ખારો ન હોતિ, આચરિયેન અન્તેવાસિકસ્સ પરિક્ખારો દાતબ્બો, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકસ્સ પરિક્ખારો ઉપ્પજ્જિયેથાતિ.

‘‘સચે અન્તેવાસિકો ગિલાનો હોતિ, કાલસ્સેવ ઉટ્ઠાય દન્તકટ્ઠં દાતબ્બં, મુખોદકં દાતબ્બં, આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં. સચે યાગુ હોતિ, ભાજનં ધોવિત્વા યાગુ ઉપનામેતબ્બા. યાગું પીતસ્સ ઉદકં દત્વા ભાજનં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા પટિસામેતબ્બં. અન્તેવાસિકમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે અન્તેવાસિકો ગામં પવિસિતુકામો હોતિ, નિવાસનં દાતબ્બં, પટિનિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં, કાયબન્ધનં દાતબ્બં, સગુણં કત્વા સઙ્ઘાટિયો દાતબ્બા, ધોવિત્વા પત્તો સોદકો દાતબ્બો.

‘‘એત્તાવતા નિવત્તિસ્સતીતિ આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં, પચ્ચુગ્ગન્ત્વા પત્તચીવરં પટિગ્ગહેતબ્બં, પટિનિવાસનં દાતબ્બં, નિવાસનં પટિગ્ગહેતબ્બં. સચે ચીવરં સિન્નં હોતિ, મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બં, ન ચ ઉણ્હે ચીવરં નિદહિતબ્બં. ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં. ચીવરં સઙ્ઘરન્તેન ચતુરઙ્ગુલં કણ્ણં ઉસ્સારેત્વા ચીવરં સઙ્ઘરિતબ્બં – મા મજ્ઝે ભઙ્ગો અહોસીતિ. ઓભોગે કાયબન્ધનં કાતબ્બં.

‘‘સચે પિણ્ડપાતો હોતિ, અન્તેવાસિકો ચ ભુઞ્જિતુકામો હોતિ, ઉદકં દત્વા પિણ્ડપાતો ઉપનામેતબ્બો. અન્તેવાસિકો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો. ભુત્તાવિસ્સ ઉદકં દત્વા પત્તં પટિગ્ગહેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન ધોવિત્વા વોદકં કત્વા મુહુત્તં ઉણ્હે ઓતાપેતબ્બો, ન ચ ઉણ્હે પત્તો નિદહિતબ્બો. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. અન્તેવાસિકમ્હિ વુટ્ઠિતે આસનં ઉદ્ધરિતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં પટિસામેતબ્બં. સચે સો દેસો ઉક્લાપો હોતિ, સો દેસો સમ્મજ્જિતબ્બો.

‘‘સચે અન્તેવાસિકો નહાયિતુકામો હોતિ, નહાનં પટિયાદેતબ્બં. સચે સીતેન અત્થો હોતિ, સીતં પટિયાદેતબ્બં. સચે ઉણ્હેન અત્થો હોતિ, ઉણ્હં પટિયાદેતબ્બં.

‘‘સચે અન્તેવાસિકો જન્તાઘરં પવિસિતુકામો હોતિ, ચુણ્ણં સન્નેતબ્બં, મત્તિકા તેમેતબ્બા, જન્તાઘરપીઠં આદાય ગન્ત્વા જન્તાઘરપીઠં દત્વા ચીવરં પટિગ્ગહેત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં, ચુણ્ણં દાતબ્બં, મત્તિકા દાતબ્બા. સચે ઉસ્સહતિ, જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. જન્તાઘરં પવિસન્તેન મત્તિકાય મુખં મક્ખેત્વા પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરં પવિસિતબ્બં. ન ચ થેરે ભિક્ખૂ અનુપખજ્જ નિસીદિતબ્બં, ન નવા ભિક્ખૂ આસનેન પટિબાહિતબ્બા. જન્તાઘરે અન્તેવાસિકસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. જન્તાઘરા નિક્ખમન્તેન જન્તાઘરપીઠં આદાય પુરતો ચ પચ્છતો ચ પટિચ્છાદેત્વા જન્તાઘરા નિક્ખમિતબ્બં.

‘‘ઉદકેપિ અન્તેવાસિકસ્સ પરિકમ્મં કાતબ્બં. નહાતેન પઠમતરં ઉત્તરિત્વા અત્તનો ગત્તં વોદકં કત્વા નિવાસેત્વા અન્તેવાસિકસ્સ ગત્તતો ઉદકં પમજ્જિતબ્બં, નિવાસનં દાતબ્બં, સઙ્ઘાટિ દાતબ્બા, જન્તાઘરપીઠં આદાય પઠમતરં આગન્ત્વા આસનં પઞ્ઞપેતબ્બં, પાદોદકં પાદપીઠં પાદકથલિકં ઉપનિક્ખિપિતબ્બં. અન્તેવાસિકો પાનીયેન પુચ્છિતબ્બો.

‘‘યસ્મિં વિહારે અન્તેવાસિકો વિહરતિ, સચે સો વિહારો ઉક્લાપો હોતિ, સચે ઉસ્સહતિ, સોધેતબ્બો. વિહારં સોધેન્તેન પઠમં પત્તચીવરં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; નિસીદનપચ્ચત્થરણં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; ભિસિબિબ્બોહનં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; મઞ્ચો નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો; પીઠં નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; મઞ્ચપટિપાદકા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બા; ખેળમલ્લકો નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બો; અપસ્સેનફલકં નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં; ભૂમત્થરણં યથાપઞ્ઞત્તં સલ્લક્ખેત્વા નીહરિત્વા એકમન્તં નિક્ખિપિતબ્બં. સચે વિહારે સન્તાનકં હોતિ, ઉલ્લોકા પઠમં ઓતારેતબ્બં, આલોકસન્ધિકણ્ણભાગા પમજ્જિતબ્બા. સચે ગેરુકપરિકમ્મકતા ભિત્તિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે કાળવણ્ણકતા ભૂમિ કણ્ણકિતા હોતિ, ચોળકં તેમેત્વા પીળેત્વા પમજ્જિતબ્બા. સચે અકતા હોતિ ભૂમિ, ઉદકેન પરિપ્ફોસિત્વા સમ્મજ્જિતબ્બા – મા વિહારો રજેન ઉહઞ્ઞીતિ. સઙ્કારં વિચિનિત્વા એકમન્તં છડ્ડેતબ્બં.

‘‘ભૂમત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. મઞ્ચપટિપાદકા ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બા. મઞ્ચો ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બો. પીઠં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા નીચં કત્વા સાધુકં અપ્પટિઘંસન્તેન, અસઙ્ઘટ્ટેન્તેન કવાટપિટ્ઠં, અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ભિસિબિબ્બોહનં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. નિસીદનપચ્ચત્થરણં ઓતાપેત્વા સોધેત્વા પપ્ફોટેત્વા અતિહરિત્વા યથાપઞ્ઞત્તં પઞ્ઞપેતબ્બં. ખેળમલ્લકો ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બો. અપસ્સેનફલકં ઓતાપેત્વા પમજ્જિત્વા અતિહરિત્વા યથાઠાને ઠપેતબ્બં. પત્તચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં. પત્તં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન પત્તં ગહેત્વા એકેન હત્થેન હેટ્ઠામઞ્ચં વા હેટ્ઠાપીઠં વા પરામસિત્વા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ન ચ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા પત્તો નિક્ખિપિતબ્બો. ચીવરં નિક્ખિપન્તેન એકેન હત્થેન ચીવરં ગહેત્વા એકેન હત્થેન ચીવરવંસં વા ચીવરરજ્જું વા પમજ્જિત્વા પારતો અન્તં ઓરતો ભોગં કત્વા ચીવરં નિક્ખિપિતબ્બં.

‘‘સચે પુરત્થિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પુરત્થિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે પચ્છિમા સરજા વાતા વાયન્તિ, પચ્છિમા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે ઉત્તરા સરજા વાતા વાયન્તિ, ઉત્તરા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે દક્ખિણા સરજા વાતા વાયન્તિ, દક્ખિણા વાતપાના થકેતબ્બા. સચે સીતકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના વિવરિતબ્બા, રત્તિં થકેતબ્બા. સચે ઉણ્હકાલો હોતિ, દિવા વાતપાના થકેતબ્બા, રત્તિં વિવરિતબ્બા.

‘‘સચે પરિવેણં ઉક્લાપં હોતિ, પરિવેણં સમ્મજ્જિતબ્બં. સચે કોટ્ઠકો ઉક્લાપો હોતિ, કોટ્ઠકો સમ્મજ્જિતબ્બો. સચે ઉપટ્ઠાનસાલા ઉક્લાપા હોતિ, ઉપટ્ઠાનસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે અગ્ગિસાલા ઉક્લાપા હોતિ, અગ્ગિસાલા સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે વચ્ચકુટિ ઉક્લાપા હોતિ, વચ્ચકુટિ સમ્મજ્જિતબ્બા. સચે પાનીયં ન હોતિ, પાનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે પરિભોજનીયં ન હોતિ, પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. સચે આચમનકુમ્ભિયા ઉદકં ન હોતિ, આચમનકુમ્ભિયા ઉદકં આસિઞ્ચિતબ્બં.

‘‘સચે અન્તેવાસિકસ્સ અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ, આચરિયેન વૂપકાસેતબ્બો, વૂપકાસાપેતબ્બો, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે અન્તેવાસિકસ્સ કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ, આચરિયેન વિનોદેતબ્બં, વિનોદાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે અન્તેવાસિકસ્સ દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ, આચરિયેન વિવેચેતબ્બં, વિવેચાપેતબ્બં, ધમ્મકથા વાસ્સ કાતબ્બા. સચે અન્તેવાસિકો ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્નો હોતિ પરિવાસારહો, આચરિયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો, અન્તેવાસિકસ્સ પરિવાસં દદેય્યાતિ. સચે અન્તેવાસિકો મૂલાય પટિકસ્સનારહો હોતિ, આચરિયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો અન્તેવાસિકં મૂલાય પટિકસ્સેય્યાતિ. સચે અન્તેવાસિકો માનત્તારહો હોતિ, આચરિયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો અન્તેવાસિકસ્સ માનત્તં દદેય્યાતિ. સચે અન્તેવાસિકો અબ્ભાનારહો હોતિ, આચરિયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો અન્તેવાસિકં અબ્ભેય્યાતિ. સચે સઙ્ઘો અન્તેવાસિકસ્સ કમ્મં કત્તુકામો હોતિ, તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, આચરિયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો અન્તેવાસિકસ્સ કમ્મં ન કરેય્ય, લહુકાય વા પરિણામેય્યાતિ. કતં વા પનસ્સ હોતિ સઙ્ઘેન કમ્મં, તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા, આચરિયેન ઉસ્સુક્કં કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકો સમ્મા વત્તેય્ય, લોમં પાતેય્ય, નેત્થારં વત્તેય્ય, સઙ્ઘો તં કમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યાતિ.

‘‘સચે અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં ધોવિતબ્બં હોતિ, આચરિયેન આચિક્ખિતબ્બં – ‘એવં ધોવેય્યાસી’તિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં ધોવિયેથાતિ. સચે અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં કાતબ્બં હોતિ, આચરિયેન આચિક્ખિતબ્બં – ‘એવં કરેય્યાસી’તિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં કરિયેથાતિ. સચે અન્તેવાસિકસ્સ રજનં પચિતબ્બં હોતિ, આચરિયેન આચિક્ખિતબ્બં – ‘એવં પચેય્યાસી’તિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકસ્સ રજનં પચિયેથાતિ. સચે અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં રજિતબ્બં હોતિ, આચરિયેન આચિક્ખિતબ્બં – ‘એવં રજેય્યાસી’તિ, ઉસ્સુક્કં વા કાતબ્બં – કિન્તિ નુ ખો અન્તેવાસિકસ્સ ચીવરં રજિયેથાતિ. ચીવરં રજન્તેન સાધુકં સમ્પરિવત્તકં સમ્પરિવત્તકં રજિતબ્બં, ન ચ અચ્છિન્ને થેવે પક્કમિતબ્બં. સચે અન્તેવાસિકો ગિલાનો હોતિ, યાવજીવં ઉપટ્ઠાતબ્બો, વુટ્ઠાનમસ્સ આગમેતબ્બ’’ન્તિ.

અન્તેવાસિકવત્તં નિટ્ઠિતં.

છટ્ઠભાણવારો.

૨૦. પણામના ખમાપના

૮૦. તેન ખો પન સમયેન અન્તેવાસિકા આચરિયેસુ ન સમ્મા વત્તન્તિ…પે… ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… ન, ભિક્ખવે, અન્તેવાસિકેન આચરિયમ્હિ ન સમ્મા વત્તિતબ્બં. યો ન સમ્મા વત્તેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ. નેવ સમ્મા વત્તન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, અસમ્માવત્તન્તં પણામેતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, પણામેતબ્બો – પણામેમિ તન્તિ વા, માયિધ પટિક્કમીતિ વા, નીહર તે પત્તચીવરન્તિ વા, નાહં તયા ઉપટ્ઠાતબ્બોતિ વા. કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, પણામિતો હોતિ અન્તેવાસિકો; ન કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, ન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન પણામિતો હોતિ અન્તેવાસિકોતિ.

તેન ખો પન સમયેન અન્તેવાસિકા પણામિતા ન ખમાપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ખમાપેતુન્તિ. નેવ ખમાપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, પણામિતેન ન ખમાપેતબ્બો. યો ન ખમાપેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન આચરિયા ખમાપિયમાના ન ખમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ખમિતુન્તિ. નેવ ખમન્તિ. અન્તેવાસિકા પક્કમન્તિપિ વિબ્ભમન્તિપિ તિત્થિયેસુપિ સઙ્કમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ખમાપિયમાનેન ન ખમિતબ્બં. યો ન ખમેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન આચરિયા સમ્માવત્તન્તં પણામેન્તિ, અસમ્માવત્તન્તં ન પણામેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સમ્માવત્તન્તો પણામેતબ્બો. યો પણામેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, અસમ્માવત્તન્તો ન પણામેતબ્બો. યો ન પણામેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

૮૧. ‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો પણામેતબ્બો. આચરિયમ્હિ નાધિમત્તં પેમં હોતિ, નાધિમત્તો પસાદો હોતિ, નાધિમત્તા હિરી હોતિ, નાધિમત્તો ગારવો હોતિ, નાધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો પણામેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો ન પણામેતબ્બો. આચરિયમ્હિ અધિમત્તં પેમં હોતિ, અધિમત્તો પસાદો હોતિ, અધિમત્તા હિરી હોતિ, અધિમત્તો ગારવો હોતિ, અધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો ન પણામેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો અલં પણામેતું. આચરિયમ્હિ નાધિમત્તં પેમં હોતિ, નાધિમત્તો પસાદો હોતિ, નાધિમત્તા હિરી હોતિ, નાધિમત્તો ગારવો હોતિ, નાધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો અલં પણામેતું.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો નાલં પણામેતું. આચરિયમ્હિ અધિમત્તં પેમં હોતિ, અધિમત્તો પસાદો હોતિ, અધિમત્તા હિરી હોતિ, અધિમત્તો ગારવો હોતિ, અધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતો અન્તેવાસિકો નાલં પણામેતું.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતં અન્તેવાસિકં અપ્પણામેન્તો આચરિયો સાતિસારો હોતિ, પણામેન્તો અનતિસારો હોતિ. આચરિયમ્હિ નાધિમત્તં પેમં હોતિ, નાધિમત્તો પસાદો હોતિ, નાધિમત્તા હિરી હોતિ, નાધિમત્તો ગારવો હોતિ, નાધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતં અન્તેવાસિકં અપ્પણામેન્તો આચરિયો સાતિસારો હોતિ, પણામેન્તો અનતિસારો હોતિ.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતં અન્તેવાસિકં પણામેન્તો આચરિયો સાતિસારો હોતિ, અપ્પણામેન્તો અનતિસારો હોતિ. આચરિયમ્હિ અધિમત્તં પેમં હોતિ, અધિમત્તો પસાદો હોતિ, અધિમત્તા હિરી હોતિ, અધિમત્તો ગારવો હોતિ, અધિમત્તા ભાવના હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતં અન્તેવાસિકં પણામેન્તો આચરિયો સાતિસારો હોતિ, અપ્પણામેન્તો અનતિસારો હોતી’’તિ.

પણામના ખમાપના નિટ્ઠિતા.

૨૧. બાલઅબ્યત્તવત્થુ

૮૨. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ, દસવસ્સમ્હા દસવસ્સમ્હાતિ, બાલા અબ્યત્તા નિસ્સયં દેન્તિ. દિસ્સન્તિ આચરિયા બાલા, અન્તેવાસિકા પણ્ડિતા. દિસ્સન્તિ આચરિયા અબ્યત્તા, અન્તેવાસિકા બ્યત્તા. દિસ્સન્તિ આચરિયા અપ્પસ્સુતા, અન્તેવાસિકા બહુસ્સુતા. દિસ્સન્તિ આચરિયા દુપ્પઞ્ઞા, અન્તેવાસિકા પઞ્ઞવન્તો. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખૂ, દસવસ્સમ્હા દસવસ્સમ્હાતિ, બાલા અબ્યત્તા નિસ્સયં દસ્સન્તિ. દિસ્સન્તિ આચરિયા બાલા અન્તેવાસિકા પણ્ડિતા, દિસ્સન્તિ આચરિયા અબ્યત્તા અન્તેવાસિકા બ્યત્તા, દિસ્સન્તિ આચરિયા અપ્પસ્સુતા અન્તેવાસિકા બહુસ્સુતા, દિસ્સન્તિ આચરિયા દુપ્પઞ્ઞા અન્તેવાસિકા પઞ્ઞવન્તો’’તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ, દસવસ્સમ્હા દસવસ્સમ્હાતિ, બાલા અબ્યત્તા નિસ્સયં દેન્તિ…પે… સચ્ચં, ભગવાતિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે… વિગરહિત્વા…પે… ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, બાલેન અબ્યત્તેન નિસ્સયો દાતબ્બો. યો દદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન દસવસ્સેન વા અતિરેકદસવસ્સેન વા નિસ્સયં દાતુ’’ન્તિ.

બાલઅબ્યત્તવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૨૨. નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિકથા

૮૩. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ આચરિયુપજ્ઝાયેસુ પક્કન્તેસુપિ વિબ્ભન્તેસુપિ કાલઙ્કતેસુપિ પક્ખસઙ્કન્તેસુપિ નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિયો ન જાનન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

‘‘પઞ્ચિમા, ભિક્ખવે, નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિયો ઉપજ્ઝાયમ્હા – ઉપજ્ઝાયો પક્કન્તો વા હોતિ, વિબ્ભન્તો વા, કાલઙ્કતો વા, પક્ખસઙ્કન્તો વા, આણત્તિયેવ પઞ્ચમી. ઇમા ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચ નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિયો ઉપજ્ઝાયમ્હા.

‘‘છયિમા, ભિક્ખવે, નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિયો આચરિયમ્હા – આચરિયો પક્કન્તો વા હોતિ, વિબ્ભન્તો વા, કાલઙ્કતો વા, પક્ખસઙ્કન્તો વા, આણત્તિયેવ પઞ્ચમી, ઉપજ્ઝાયેન વા સમોધાનગતો હોતિ. ઇમા ખો, ભિક્ખવે, છ નિસ્સયપટિપ્પસ્સદ્ધિયો આચરિયમ્હા’’.

નિસ્સપટિપ્પસ્સદ્ધિકથા નિટ્ઠિતા.

૨૩. ઉપસમ્પાદેતબ્બપઞ્ચકં

૮૪. ‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન અસેક્ખેન [ન અસેખેન (ક.)] સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અત્તના ન અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે સીલક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે સમાધિક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે પઞ્ઞાક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે વિમુત્તિક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધે સમાદપેતા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અત્તના અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે સીલક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે સમાધિક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે પઞ્ઞાક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે વિમુત્તિક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધે સમાદપેતા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અસ્સદ્ધો હોતિ, અહિરિકો હોતિ, અનોત્તપ્પી હોતિ, કુસીતો હોતિ, મુટ્ઠસ્સતિ હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. સદ્ધો હોતિ, હિરિમા હોતિ, ઓત્તપ્પી હોતિ, આરદ્ધવીરિયો હોતિ, ઉપટ્ઠિતસ્સતિ હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, અપ્પસ્સુતો હોતિ, દુપ્પઞ્ઞો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, ન અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, ન અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, બહુસ્સુતો હોતિ, પઞ્ઞવા હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા ગિલાનં ઉપટ્ઠાતું વા ઉપટ્ઠાપેતું વા, અનભિરતં [અનભિરતિં (સ્યા.), ઉપ્પન્નં અનભિરતિં (ક.)] વૂપકાસેતું વા વૂપકાસાપેતું વા, ઉપ્પન્નં કુક્કુચ્ચં ધમ્મતો વિનોદેતું [વિનોદેતું વા વિનોદાપેતું વા (સબ્બત્થ, વિમતિવિનોદની ટીકા ઓલોકેતબ્બા)] આપત્તિં ન જાનાતિ, આપત્તિયા વુટ્ઠાનં ન જાનાતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા ગિલાનં ઉપટ્ઠાતું વા ઉપટ્ઠાપેતું વા, અનભિરતં વૂપકાસેતું વા વૂપકાસાપેતું વા, ઉપ્પન્નં કુક્કુચ્ચં ધમ્મતો વિનોદેતું આપત્તિં જાનાતિ, આપત્તિયા વુટ્ઠાનં જાનાતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા અભિસમાચારિકાય સિક્ખાય સિક્ખાપેતું, આદિબ્રહ્મચરિયકાય સિક્ખાય વિનેતું, અભિધમ્મે વિનેતું, અભિવિનયે વિનેતું, ઉપ્પન્નં દિટ્ઠિગતં ધમ્મતો વિવેચેતું – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા અભિસમાચારિકાય સિક્ખાય સિક્ખાપેતું, આદિબ્રહ્મચરિયકાય સિક્ખાય વિનેતું, અભિધમ્મે વિનેતું, અભિવિનયે વિનેતું, ઉપ્પન્નં દિટ્ઠિગતં ધમ્મતો વિવેચેતું – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. આપત્તિં ન જાનાતિ, અનાપત્તિં ન જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન ન સ્વાગતાનિ હોન્તિ ન સુવિભત્તાનિ ન સુપ્પવત્તીનિ ન સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. આપત્તિં જાનાતિ, અનાપત્તિં જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન સ્વાગતાનિ હોન્તિ સુવિભત્તાનિ સુપ્પવત્તીનિ સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. આપત્તિં ન જાનાતિ, અનાપત્તિં ન જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. આપત્તિં જાનાતિ, અનાપત્તિં જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં જાનાતિ, દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો’’તિ.

ઉપસમ્પાદેતબ્બપઞ્ચકં નિટ્ઠિતં.

૨૪. ઉપસમ્પાદેતબ્બછક્કં

૮૫. ‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અત્તના ન અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે સીલક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે સમાધિક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે પઞ્ઞાક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે વિમુત્તિક્ખન્ધે સમાદપેતા; અત્તના ન અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન પરં અસેક્ખે વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધે સમાદપેતા; ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અત્તના અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે સીલક્ખન્ધે સમાદપેતા અત્તના અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે સમાધિક્ખન્ધે સમાદપેતા. અત્તના અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે પઞ્ઞાક્ખન્ધે સમાદપેતા. અત્તના અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે વિમુત્તિક્ખન્ધે સમાદપેતા. અત્તના અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પરં અસેક્ખે વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધે સમાદપેતા; દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અસ્સદ્ધો હોતિ, અહિરિકો હોતિ, અનોત્તપ્પી હોતિ, કુસીતો હોતિ, મુટ્ઠસ્સતિ હોતિ, ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. સદ્ધો હોતિ, હિરિમા હોતિ, ઓત્તપ્પી હોતિ, આરદ્ધવીરિયો હોતિ, ઉપટ્ઠિતસ્સતિ હોતિ, દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, અપ્પસ્સુતો હોતિ, દુપ્પઞ્ઞો હોતિ, ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, ન અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, ન અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, બહુસ્સુતો હોતિ, પઞ્ઞવા હોતિ, દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા ગિલાનં ઉપટ્ઠાતું વા ઉપટ્ઠાપેતું વા, અનભિરતં વૂપકાસેતું વા વૂપકાસાપેતું વા, ઉપ્પન્નં કુક્કુચ્ચં ધમ્મતો વિનોદેતું, આપત્તિં ન જાનાતિ, આપત્તિયા વુટ્ઠાનં ન જાનાતિ, ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા ગિલાનં ઉપટ્ઠાતું વા ઉપટ્ઠાપેતું વા, અનભિરતં વૂપકાસેતું વા વૂપકાસાપેતું વા, ઉપ્પન્નં કુક્કુચ્ચં ધમ્મતો વિનોદેતું, આપત્તિં જાનાતિ, આપત્તિયા વુટ્ઠાનં જાનાતિ, દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. ન પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા અભિસમાચારિકાય સિક્ખાય સિક્ખાપેતું, આદિબ્રહ્મચરિયકાય સિક્ખાય વિનેતું, અભિધમ્મે વિનેતું, અભિવિનયે વિનેતું, ઉપ્પન્નં દિટ્ઠિગતં ધમ્મતો વિવેચેતું, ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. પટિબલો હોતિ અન્તેવાસિં વા સદ્ધિવિહારિં વા અભિસમાચારિકાય સિક્ખાય સિક્ખાપેતું આદિબ્રહ્મચરિયકાય સિક્ખાય વિનેતું, અભિધમ્મે વિનેતું, અભિવિનયે વિનેતું, ઉપ્પન્નં દિટ્ઠિગતં ધમ્મતો વિવેચેતું, દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. આપત્તિં ન જાનાતિ, અનાપત્તિં ન જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન ન સ્વાગતાનિ હોન્તિ ન સુવિભત્તાનિ ન સુપ્પવત્તીનિ ન સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો, ઊનદસવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન ઉપસમ્પાદેતબ્બં, ન નિસ્સયો દાતબ્બો, ન સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો. આપત્તિં જાનાતિ, અનાપત્તિં જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન સ્વાગતાનિ હોન્તિ સુવિભત્તાનિ સુપ્પવત્તીનિ સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો, દસવસ્સો વા હોતિ અતિરેકદસવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પાદેતબ્બં, નિસ્સયો દાતબ્બો, સામણેરો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો’’તિ.

ઉપસમ્પાદેતબ્બછક્કં નિટ્ઠિતં.

૨૫. અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બકથા

૮૬. તેન ખો પન સમયેન યો સો અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો [યો સો પસુરપરિબ્બાજકો અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો (ક.)] પજ્ઝાયેન સહધમ્મિકં વુચ્ચમાનો ઉપજ્ઝાયસ્સ વાદં આરોપેત્વા તંયેવ તિત્થાયતનં સઙ્કમિ. સો પુન પચ્ચાગન્ત્વા ભિક્ખૂ ઉપસમ્પદં યાચિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. યો સો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ઉપજ્ઝાયેન સહધમ્મિકં વુચ્ચમાનો ઉપજ્ઝાયસ્સ વાદં આરોપેત્વા તંયેવ તિત્થાયતનં સઙ્કન્તો, સો આગતો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો સો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞોપિ અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે આકઙ્ખતિ પબ્બજ્જં, આકઙ્ખતિ ઉપસમ્પદં, તસ્સ ચત્તારો માસે પરિવાસો દાતબ્બો. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, દાતબ્બો – પઠમં કેસમસ્સું ઓહારાપેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદાપેત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કારાપેત્વા ભિક્ખૂનં પાદે વન્દાપેત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદાપેત્વા અઞ્જલિં પગ્ગણ્હાપેત્વા એવં વદેહીતિ વત્તબ્બો – ‘‘બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામિ; દુતિયમ્પિ બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, દુતિયમ્પિ ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, દુતિયમ્પિ સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામિ; તતિયમ્પિ બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, તતિયમ્પિ ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, તતિયમ્પિ સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામી’’તિ.

તેન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બેન સઙ્ઘં ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ભિક્ખૂનં પાદે વન્દિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘અહં, ભન્તે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે આકઙ્ખામિ ઉપસમ્પદં. સોહં, ભન્તે, સઙ્ઘં ચત્તારો માસે પરિવાસં યાચામી’’તિ. દુતિયમ્પિ યાચિતબ્બો. તતિયમ્પિ યાચિતબ્બો. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે આકઙ્ખતિ ઉપસમ્પદં. સો સઙ્ઘં ચત્તારો માસે પરિવાસં યાચતિ. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં સઙ્ઘો ઇત્થન્નામસ્સ અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બસ્સ ચત્તારો માસે પરિવાસં દદેય્ય. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે આકઙ્ખતિ ઉપસમ્પદં. સો સઙ્ઘં ચત્તારો માસે પરિવાસં યાચતિ. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામસ્સ અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બસ્સ ચત્તારો માસે પરિવાસં દેતિ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બસ્સ ચત્તારો માસે પરિવાસસ્સ દાનં, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘દિન્નો સઙ્ઘેન ઇત્થન્નામસ્સ અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બસ્સ ચત્તારો માસે પરિવાસો. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૮૭. ‘‘એવં ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આરાધકો હોતિ, એવં અનારાધકો. કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો અનારાધકો હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો અતિકાલેન ગામં પવિસતિ, અતિદિવા પટિક્કમતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો અનારાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો વેસિયાગોચરો વા હોતિ, વિધવાગોચરો વા હોતિ, થુલ્લકુમારિકાગોચરો વા હોતિ, પણ્ડકગોચરો વા હોતિ, ભિક્ખુનિગોચરો વા હોતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો અનારાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો યાનિ તાનિ સબ્રહ્મચારીનં ઉચ્ચાવચાનિ કરણીયાનિ, તત્થ ન દક્ખો હોતિ, ન અનલસો, ન તત્રુપાયાય વીમંસાય સમન્નાગતો, ન અલં કાતું, ન અલં સંવિધાતું. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો અનારાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ન તિબ્બચ્છન્દો હોતિ ઉદ્દેસે, પરિપુચ્છાય, અધિસીલે, અધિચિત્તે, અધિપઞ્ઞાય. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો અનારાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો યસ્સ તિત્થાયતના સઙ્કન્તો હોતિ, તસ્સ સત્થુનો તસ્સ દિટ્ઠિયા તસ્સ ખન્તિયા તસ્સ રુચિયા તસ્સ આદાયસ્સ અવણ્ણે ભઞ્ઞમાને કુપિતો હોતિ અનત્તમનો અનભિરદ્ધો, બુદ્ધસ્સ વા ધમ્મસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા અવણ્ણે ભઞ્ઞમાને અત્તમનો હોતિ ઉદગ્ગો અભિરદ્ધો. યસ્સ વા પન તિત્થાયતના સઙ્કન્તો હોતિ, તસ્સ સત્થુનો તસ્સ દિટ્ઠિયા તસ્સ ખન્તિયા તસ્સ રુચિયા તસ્સ આદાયસ્સ વણ્ણે ભઞ્ઞમાને અત્તમનો હોતિ ઉદગ્ગો અભિરદ્ધો, બુદ્ધસ્સ વા ધમ્મસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા વણ્ણે ભઞ્ઞમાને કુપિતો હોતિ અનત્તમનો અનભિરદ્ધો. ઇદં, ભિક્ખવે, સઙ્ઘાતનિકં અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બસ્સ અનારાધનીયસ્મિં. એવમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો અનારાધકો હોતિ. એવં અનારાધકો ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આગતો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો.

‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આરાધકો હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો નાતિકાલેન ગામં પવિસતિ નાતિદિવા પટિક્કમતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આરાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો ન વેસિયાગોચરો હોતિ, ન વિધવાગોચરો હોતિ, ન થુલ્લકુમારિકાગોચરો હોતિ, ન પણ્ડકગોચરો હોતિ, ન ભિક્ખુનિગોચરો હોતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આરાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો યાનિ તાનિ સબ્રહ્મચારીનં ઉચ્ચાવચાનિ કરણીયાનિ, તત્થ દક્ખો હોતિ, અનલસો, તત્રુપાયાય વીમંસાય સમન્નાગતો, અલં કાતું, અલં સંવિધાતું. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આરાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો તિબ્બચ્છન્દો હોતિ ઉદ્દેસે, પરિપુચ્છાય, અધિસીલે, અધિચિત્તે, અધિપઞ્ઞાય. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આરાધકો હોતિ.

‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો યસ્સ તિત્થાયતના સઙ્કન્તો હોતિ, તસ્સ સત્થુનો તસ્સ દિટ્ઠિયા તસ્સ ખન્તિયા તસ્સ રુચિયા તસ્સ આદાયસ્સ અવણ્ણે ભઞ્ઞમાને અત્તમનો હોતિ ઉદગ્ગો અભિરદ્ધો, બુદ્ધસ્સ વા ધમ્મસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા અવણ્ણે ભઞ્ઞમાને કુપિતો હોતિ અનત્તમનો અનભિરદ્ધો. યસ્સ વા પન તિત્થાયતના સઙ્કન્તો હોતિ, તસ્સ સત્થુનો તસ્સ દિટ્ઠિયા તસ્સ ખન્તિયા તસ્સ રુચિયા તસ્સ આદાયસ્સ વણ્ણે ભઞ્ઞમાને કુપિતો હોતિ અનત્તમનો અનભિરદ્ધો, બુદ્ધસ્સ વા ધમ્મસ્સ વા સઙ્ઘસ્સ વા વણ્ણે ભઞ્ઞમાને અત્તમનો હોતિ ઉદગ્ગો અભિરદ્ધો. ઇદં, ભિક્ખવે, સઙ્ઘાતનિકં અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બસ્સ આરાધનીયસ્મિં. એવમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આરાધકો હોતિ. એવં આરાધકો ખો, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આગતો ઉપસમ્પાદેતબ્બો.

‘‘સચે, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો નગ્ગો આગચ્છતિ, ઉપજ્ઝાયમૂલકં ચીવરં પરિયેસિતબ્બં. સચે અચ્છિન્નકેસો આગચ્છતિ, સઙ્ઘો અપલોકેતબ્બો ભણ્ડુકમ્માય. યે તે, ભિક્ખવે, અગ્ગિકા જટિલકા, તે આગતા ઉપસમ્પાદેતબ્બા, ન તેસં પરિવાસો દાતબ્બો. તં કિસ્સ હેતુ? કમ્મવાદિનો એતે, ભિક્ખવે, કિરિયવાદિનો. સચે, ભિક્ખવે, જાતિયા સાકિયો અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બો આગચ્છતિ, સો આગતો ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ન તસ્સ પરિવાસો દાતબ્બો. ઇમાહં, ભિક્ખવે, ઞાતીનં આવેણિકં પરિહારં દમ્મી’’તિ.

અઞ્ઞતિત્થિયપુબ્બકથા નિટ્ઠિતા.

સત્તમભાણવારો.

૨૬. પઞ્ચાબાધવત્થુ

૮૮. તેન ખો પન સમયેન મગધેસુ પઞ્ચ આબાધા ઉસ્સન્ના હોન્તિ – કુટ્ઠં, ગણ્ડો, કિલાસો, સોસો, અપમારો. મનુસ્સા પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠા જીવકં કોમારભચ્ચં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદન્તિ – ‘‘સાધુ નો, આચરિય, તિકિચ્છાહી’’તિ. ‘‘અહં ખ્વય્યો, બહુકિચ્ચો બહુકરણીયો; રાજા ચ મે માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ઉપટ્ઠાતબ્બો ઇત્થાગારઞ્ચ બુદ્ધપ્પમુખો ચ ભિક્ખુસઙ્ઘો; નાહં સક્કોમિ તિકિચ્છિતુ’’ન્તિ. ‘‘સબ્બં સાપતેય્યઞ્ચ તે, આચરિય, હોતુ; મયઞ્ચ તે દાસા; સાધુ, નો, આચરિય, તિકિચ્છાહી’’તિ. ‘‘અહં ખ્વય્યો, બહુકિચ્ચો બહુકરણીયો રાજા ચ મે માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ઉપટ્ઠાતબ્બો ઇત્થાગારઞ્ચ બુદ્ધપ્પમુખો ચ ભિક્ખુસઙ્ઘો; નાહં સક્કોમિ તિકિચ્છિતુ’’ન્તિ. અથ ખો તેસં મનુસ્સાનં એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા સુખસીલા સુખસમાચારા, સુભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા નિવાતેસુ સયનેસુ સયન્તિ. યંનૂન મયં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યામ. તત્થ ભિક્ખૂ ચેવ ઉપટ્ઠહિસ્સન્તિ, જીવકો ચ કોમારભચ્ચો તિકિચ્છિસ્સતી’’તિ. અથ ખો તે મનુસ્સા ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિંસુ. તે ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું, ઉપસમ્પાદેસું. તે ભિક્ખૂ ચેવ ઉપટ્ઠહિંસુ જીવકો ચ કોમારભચ્ચો તિકિચ્છિ. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ બહૂ ગિલાને ભિક્ખૂ ઉપટ્ઠહન્તા યાચનબહુલા વિઞ્ઞત્તિબહુલા વિહરન્તિ – ગિલાનભત્તં દેથ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં દેથ, ગિલાનભેસજ્જં દેથાતિ. જીવકોપિ કોમારભચ્ચો બહૂ ગિલાને ભિક્ખૂ તિકિચ્છન્તો અઞ્ઞતરં રાજકિચ્ચં પરિહાપેસિ.

૮૯. અઞ્ઞતરોપિ પુરિસો પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠો જીવકં કોમારભચ્ચં ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘‘સાધુ મં, આચરિય, તિકિચ્છાહી’’તિ. ‘‘અહં ખ્વય્યો, બહુકિચ્ચો, બહુકરણીયો, રાજા ચ મે માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ઉપટ્ઠાતબ્બો ઇત્થાગારઞ્ચ બુદ્ધપ્પમુખો ચ ભિક્ખુસઙ્ઘો; નાહં સક્કોમિ તિકિચ્છિતુ’’ન્તિ. ‘‘સબ્બં સાપતેય્યઞ્ચ તે, આચરિય, હોતુ, અહઞ્ચ તે દાસો; સાધુ મં, આચરિય, તિકિચ્છાહી’’તિ. ‘‘અહં ખ્વય્યો, બહુકિચ્ચો બહુકરણીયો, રાજા ચ મે માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ઉપટ્ઠાતબ્બો ઇત્થાગારઞ્ચ બુદ્ધપ્પમુખો ચ ભિક્ખુસઙ્ઘો, નાહં સક્કોમિ તિકિચ્છિતુ’’ન્તિ. અથ ખો તસ્સ પુરિસસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા સુખસીલા સુખસમાચારા, સુભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા નિવાતેસુ સયનેસુ સયન્તિ. યંનૂનાહં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યં. તત્થ ભિક્ખૂ ચેવ ઉપટ્ઠહિસ્સન્તિ, જીવકો ચ કોમારભચ્ચો તિકિચ્છિસ્સતિ. સોમ્હિ [સોહં (બહૂસુ, વિમતિવિનોદનીટીકા ઓલોકેતબ્બા)] અરોગો વિબ્ભમિસ્સામી’’તિ. અથ ખો સો પુરિસો ભિક્ખુ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. તં ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું, ઉપસમ્પાદેસું. તં ભિક્ખૂ ચેવ ઉપટ્ઠહિંસુ, જીવકો ચ કોમારભચ્ચો તિકિચ્છિ. સો અરોગો વિબ્ભમિ. અદ્દસા ખો જીવકો કોમારભચ્ચો તં પુરિસં વિબ્ભન્તં, દિસ્વાન તં પુરિસં એતદવોચ – ‘‘નનુ ત્વં, અય્યો, ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો અહોસી’’તિ? ‘‘એવં, આચરિયા’’તિ. ‘‘કિસ્સ પન ત્વં, અય્યો, એવરૂપમકાસી’’તિ? અથ ખો સો પુરિસો જીવકસ્સ કોમારભચ્ચસ્સ એતમત્થં આરોચેસિ. જીવકો કોમારભચ્ચો ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભદન્તા [ભદ્દન્તા (ક.)] પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. અથ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો જીવકો કોમારભચ્ચો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સાધુ, ભન્તે, અય્યા પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠં ન પબ્બાજેય્યુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા જીવકં કોમારભચ્ચં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ. અથ ખો જીવકો કોમારભચ્ચો ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, પઞ્ચહિ આબાધેહિ ફુટ્ઠો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.

પઞ્ચાબાધવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૨૭. રાજભટવત્થુ

૯૦. તેન ખો પન સમયેન રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ પચ્ચન્તો કુપિતો હોતિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો સેનાનાયકે મહામત્તે આણાપેસિ – ‘‘ગચ્છથ, ભણે, પચ્ચન્તં ઉચ્ચિનથા’’તિ. ‘‘એવં, દેવા’’તિ ખો સેનાનાયકા મહામત્તા રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ પચ્ચસ્સોસું. અથ ખો અભિઞ્ઞાતાનં અભિઞ્ઞાતાનં યોધાનં એતદહોસિ – ‘‘મયં ખો યુદ્ધાભિનન્દિનો ગચ્છન્તા પાપઞ્ચ કરોમ, બહુઞ્ચ અપુઞ્ઞં પસવામ. કેન નુ ખો મયં ઉપાયેન પાપા ચ વિરમેય્યામ કલ્યાણઞ્ચ કરેય્યામા’’તિ? અથ ખો તેસં યોધાનં એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા. સચે ખો મયં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યામ, એવં મયં પાપા ચ વિરમેય્યામ કલ્યાણઞ્ચ કરેય્યામા’’તિ. અથ ખો તે યોધા ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિંસુ. તે ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું, ઉપસમ્પાદેસું. સેનાનાયકા મહામત્તા રાજભટે પુચ્છિંસુ – ‘‘કિં નુ ખો, ભણે, ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થન્નામો ચ યોધા ન દિસ્સન્તી’’તિ? ‘‘ઇત્થન્નામો ચ ઇત્થન્નામો ચ, સામિ, યોધા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતા’’તિ. સેનાનાયકા મહામત્તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા રાજભટં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. સેનાનાયકા મહામત્તા રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો વોહારિકે મહામત્તે પુચ્છિ – ‘‘યો, ભણે, રાજભટં પબ્બાજેતિ, કિં સો પસવતી’’તિ? ‘‘ઉપજ્ઝાયસ્સ, દેવ, સીસં છેતબ્બં, અનુસ્સાવકસ્સ [અનુસાવકસ્સ (ક.)] જિવ્હા ઉદ્ધરિતબ્બા, ગણસ્સ ઉપડ્ઢફાસુકા ભઞ્જિતબ્બા’’તિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સન્તિ, ભન્તે, રાજાનો અસ્સદ્ધા અપ્પસન્ના. તે અપ્પમત્તકેનપિ ભિક્ખૂ વિહેઠેય્યું. સાધુ, ભન્તે, અય્યા રાજભટં ન પબ્બાજેય્યુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા રાજાનં માગધં સેનિયં બિમ્બિસારં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, રાજભટો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.

રાજભટવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૨૮. અઙ્ગુલિમાલચોરવત્થુ

૯૧. તેન ખો પન સમયેન ચોરો અઙ્ગુલિમાલો ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. મનુસ્સા પસ્સિત્વા ઉબ્બિજ્જન્તિપિ, ઉત્તસન્તિપિ, પલાયન્તિપિ, અઞ્ઞેનપિ ગચ્છન્તિ, અઞ્ઞેનપિ મુખં કરોન્તિ, દ્વારમ્પિ થકેન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા ધજબન્ધં ચોરં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… ન, ભિક્ખવે, ધજબન્ધો ચોરો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

અઙ્ગુલિમાલચોરવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૨૯. કારભેદકચોરવત્થુ

૯૨. તેન ખો પન સમયેન રઞ્ઞા માગધેન સેનિયેન બિમ્બિસારેન અનુઞ્ઞાતં હોતિ – ‘‘યે સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજન્તિ, ન તે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું; સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરન્તુ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો ચોરિકં કત્વા કારાય બદ્ધો હોતિ. સો કારં ભિન્દિત્વા પલાયિત્વા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. મનુસ્સા પસ્સિત્વા એવમાહંસુ – ‘‘અયં સો કારભેદકો ચોરો. હન્દ, નં નેમા’’તિ. એકચ્ચે એવમાહંસુ – ‘‘માય્યો, એવં અવચુત્થ. અનુઞ્ઞાતં રઞ્ઞા માગધેન સેનિયેન બિમ્બિસારેન – ‘‘યે સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજન્તિ, ન તે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું; સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરન્તુ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અભયૂવરા ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા, નયિમે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું. કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા કારભેદકં ચોરં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, કારભેદકો ચોરો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

કારભેદકચોરવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૦. લિખિતકચોરવત્થુ

૯૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો ચોરિકં કત્વા પલાયિત્વા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. સો ચ રઞ્ઞો અન્તેપુરે લિખિતો હોતિ – યત્થ પસ્સતિ, તત્થ હન્તબ્બોતિ. મનુસ્સા પસ્સિત્વા એવમાહંસુ – ‘‘અયં સો લિખિતકો ચોરો. હન્દ, નં હનામા’’તિ. એકચ્ચે એવમાહંસુ – ‘‘માય્યો, એવં અવચુત્થ. અનુઞ્ઞાતં રઞ્ઞા માગધેન સેનિયેન બિમ્બિસારેન ‘‘યે સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજન્તિ, ન તે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું, સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરન્તુ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અભયૂવરા ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા, નયિમે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું. કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા લિખિતકં ચોરં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, લિખિતકો ચોરો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

લિખિતકચોરવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૧. કસાહતવત્થુ

૯૪. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો કસાહતો કતદણ્ડકમ્મો ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા કસાહતં કતદણ્ડકમ્મં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, કસાહતો કતદણ્ડકમ્મો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

કસાહતવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૨. લક્ખણાહતવત્થુ

૯૫. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો લક્ખણાહતો કતદણ્ડકમ્મો ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા લક્ખણાહતં કતદણ્ડકમ્મં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, લક્ખણાહતો કતદણ્ડકમ્મો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

લક્ખણાહતવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૩. ઇણાયિકવત્થુ

૯૬. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો ઇણાયિકો પલાયિત્વા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. ધનિયા પસ્સિત્વા એવમાહંસુ – ‘‘અયં સો અમ્હાકં ઇણાયિકો. હન્દ, નં નેમા’’તિ. એકચ્ચે એવમાહંસુ – ‘‘માય્યો, એવં અવચુત્થ. અનુઞ્ઞાતં રઞ્ઞા માગધેન સેનિયેન બિમ્બિસારેન – ‘‘યે સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજન્તિ, ન તે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું; સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરન્તુ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અભયૂવરા ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા. નયિમે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું. કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા ઇણાયિકં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ઇણાયિકો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

ઇણાયિકવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૪. દાસવત્થુ

૯૭. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો દાસો પલાયિત્વા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. અય્યકા [અય્યિકા (ક.), અયિરકા (સી.)] પસ્સિત્વા એવમાહંસુ – ‘‘અયં સો અમ્હાકં દાસો. હન્દ, નં નેમા’’તિ. એકચ્ચે એવમાહંસુ – ‘‘માય્યો, એવં અવચુત્થ, અનુઞ્ઞાતં રઞ્ઞા માગધેન સેનિયેન બિમ્બિસારેન ‘‘યે સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજન્તિ, ન તે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું, સ્વાક્ખાતો ધમ્મો, ચરન્તુ બ્રહ્મચરિયં સમ્મા દુક્ખસ્સ અન્તકિરિયાયા’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અભયૂવરા ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા, નયિમે લબ્ભા કિઞ્ચિ કાતું. કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા દાસં પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, દાસો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

દાસવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૫. કમ્મારભણ્ડુવત્થુ

૯૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો કમ્મારભણ્ડુ માતાપિતૂહિ સદ્ધિં ભણ્ડિત્વા આરામં ગન્ત્વા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. અથ ખો તસ્સ કમ્મારભણ્ડુસ્સ માતાપિતરો તં કમ્મારભણ્ડું વિચિનન્તા આરામં ગન્ત્વા ભિક્ખૂ પુચ્છિંસુ – ‘‘અપિ, ભન્તે, એવરૂપં દારકં પસ્સેય્યાથા’’તિ? ભિક્ખૂ અજાનંયેવ આહંસુ – ‘‘ન જાનામા’’તિ, અપસ્સંયેવ આહંસુ – ‘‘ન પસ્સામા’’તિ. અથ ખો તસ્સ કમ્મારભણ્ડુસ્સ માતાપિતરો તં કમ્મારભણ્ડું વિચિનન્તા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતં દિસ્વા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અલજ્જિનો ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા, દુસ્સીલા મુસાવાદિનો. જાનંયેવ આહંસુ – ‘ન જાનામા’તિ, પસ્સંયેવ આહંસુ – ‘ન પસ્સામા’તિ. અયં દારકો ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તસ્સ કમ્મારભણ્ડુસ્સ માતાપિતૂનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘં અપલોકેતું ભણ્ડુકમ્માયાતિ.

કમ્મારભણ્ડુવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૬. ઉપાલિદારકવત્થુ

૯૯. [ઇદં વત્થુ પાચિ. ૪૦૨ આદયો] તેન ખો પન સમયેન રાજગહે સત્તરસવગ્ગિયા દારકા સહાયકા હોન્તિ. ઉપાલિદારકો તેસં પામોક્ખો હોતિ. અથ ખો ઉપાલિસ્સ માતાપિતૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો ઉપાયેન ઉપાલિ અમ્હાકં અચ્ચયેન સુખઞ્ચ જીવેય્ય, ન ચ કિલમેય્યા’’તિ? અથ ખો ઉપાલિસ્સ માતાપિતૂનં એતદહોસિ – ‘‘સચે ખો ઉપાલિ લેખં સિક્ખેય્ય, એવં ખો ઉપાલિ અમ્હાકં અચ્ચયેન સુખઞ્ચ જીવેય્ય, ન ચ કિલમેય્યા’’તિ. અથ ખો ઉપાલિસ્સ માતાપિતૂનં એતદહોસિ – ‘‘સચે ખો ઉપાલિ લેખં સિક્ખિસ્સતિ, અઙ્ગુલિયો દુક્ખા ભવિસ્સન્તિ. સચે ખો ઉપાલિ ગણનં સિક્ખેય્ય, એવં ખો ઉપાલિ અમ્હાકં અચ્ચયેન સુખઞ્ચ જીવેય્ય, ન ચ કિલમેય્યા’’તિ. અથ ખો ઉપાલિસ્સ માતાપિતૂનં એતદહોસિ – ‘‘સચે ખો ઉપાલિ ગણનં સિક્ખિસ્સતિ, ઉરસ્સ દુક્ખો ભવિસ્સતિ. સચે ખો ઉપાલિ રૂપં સિક્ખેય્ય, એવં ખો ઉપાલિ અમ્હાકં અચ્ચયેન સુખઞ્ચ જીવેય્ય, ન ચ કિલમેય્યા’’તિ. અથ ખો ઉપાલિસ્સ માતાપિતૂનં એતદહોસિ – ‘‘સચે ખો ઉપાલિ રૂપં સિક્ખિસ્સતિ, અક્ખીનિ દુક્ખા ભવિસ્સન્તિ. ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા સુખસીલા સુખસમાચારા, સુભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા નિવાતેસુ સયનેસુ સયન્તિ. સચે ખો ઉપાલિ સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્ય, એવં ખો ઉપાલિ અમ્હાકં અચ્ચયેન સુખઞ્ચ જીવેય્ય, ન ચ કિલમેય્યા’’તિ.

અસ્સોસિ ખો ઉપાલિદારકો માતાપિતૂનં ઇમં કથાસલ્લાપં. અથ ખો ઉપાલિદારકો યેન તે દારકા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તે દારકે એતદવોચ – ‘‘એથ મયં, અય્યા, સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજિસ્સામા’’તિ. ‘‘સચે ખો ત્વં, અય્ય, પબ્બજિસ્સસિ, એવં મયમ્પિ પબ્બજિસ્સામા’’તિ. અથ ખો તે દારકા એકમેકસ્સ માતાપિતરો ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘‘અનુજાનાથ મં અગારસ્મા અનાગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. અથ ખો તેસં દારકાનં માતાપિતરો – ‘‘સબ્બેપિમે દારકા સમાનચ્છન્દા કલ્યાણાધિપ્પાયા’’તિ – અનુજાનિંસુ. તે ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિંસુ. તે ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું ઉપસમ્પાદેસું. તે રત્તિયા પચ્ચૂસસમયં પચ્ચુટ્ઠાય રોદન્તિ – ‘‘યાગું દેથ, ભત્તં દેથ, ખાદનીયં દેથા’’તિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘આગમેથ, આવુસો, યાવ રત્તિ વિભાયતિ. સચે યાગુ ભવિસ્સતિ પિવિસ્સથ, સચે ભત્તં ભવિસ્સતિ ભુઞ્જિસ્સથ, સચે ખાદનીયં ભવિસ્સતિ ખાદિસ્સથ; નો ચે ભવિસ્સતિ યાગુ વા ભત્તં વા ખાદનીયં વા, પિણ્ડાય ચરિત્વા ભુઞ્જિસ્સથા’’તિ. એવમ્પિ ખો તે ભિક્ખૂ ભિક્ખૂહિ વુચ્ચમાના રોદન્તિયેવ ‘‘યાગું દેથ, ભત્તં દેથ, ખાદનીયં દેથા’’તિ; સેનાસનં ઉહદન્તિપિ ઉમ્મિહન્તિપિ.

અસ્સોસિ ખો ભગવા રત્તિયા પચ્ચૂસસમયં પચ્ચુટ્ઠાય દારકસદ્દં. સુત્વાન આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘કિં નુ ખો સો, આનન્દ, દારકસદ્દો’’તિ? અથ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ…પે… ‘‘સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ જાનં ઊનવીસતિવસ્સં પુગ્ગલં ઉપસમ્પાદેન્તી’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે… ‘‘કથઞ્હિ નામ તે, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસા જાનં ઊનવીસતિવસ્સં પુગ્ગલં ઉપસમ્પાદેસ્સન્તિ. ઊનવીસતિવસ્સો, ભિક્ખવે, પુગ્ગલો અક્ખમો હોતિ સીતસ્સ ઉણ્હસ્સ જિઘચ્છાય પિપાસાય ડંસમકસવાતાતપસરીસપસમ્ફસ્સાનં દુરુત્તાનં દુરાગતાનં વચનપથાનં ઉપ્પન્નાનં સારીરિકાનં વેદનાનં દુક્ખાનં તિબ્બાનં ખરાનં કટુકાનં અસાતાનં અમનાપાનં પાણહરાનં અનધિવાસકજાતિકો હોતિ. વીસતિવસ્સોવ ખો, ભિક્ખવે, પુગ્ગલો ખમો હોતિ સીતસ્સ ઉણ્હસ્સ જિઘચ્છાય પિપાસાય ડંસમકસવાતાતપસરીસપસમ્ફસ્સાનં દુરુત્તાનં દુરાગતાનં વચનપથાનં, ઉપ્પન્નાનં સારીરિકાનં વેદનાનં દુક્ખાનં તિબ્બાનં ખરાનં કટુકાનં અસાતાનં અમનાપાનં પાણહરાનં અધિવાસકજાતિકો હોતિ. નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય, પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય…પે… વિગરહિત્વા…પે… ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, જાનં ઊનવીસતિવસ્સો પુગ્ગલો ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, યથાધમ્મો કારેતબ્બો’’તિ.

ઉપાલિદારકવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૭. અહિવાતકરોગવત્થુ

૧૦૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરં કુલં અહિવાતકરોગેન કાલઙ્કતં હોતિ. તસ્સ પિતાપુત્તકા સેસા હોન્તિ. તે ભિક્ખૂસુ પબ્બજિત્વા એકતોવ પિણ્ડાય ચરન્તિ. અથ ખો સો દારકો પિતુનો ભિક્ખાય દિન્નાય ઉપધાવિત્વા એતદવોચ – ‘‘મય્હમ્પિ, તાત, દેહિ; મય્હમ્પિ, તાત, દેહી’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અબ્રહ્મચારિનો ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા. અયમ્પિ દારકો ભિક્ખુનિયા જાતો’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ઊનપન્નરસવસ્સો દારકો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો આનન્દસ્સ ઉપટ્ઠાકકુલં સદ્ધં પસન્નં અહિવાતકરોગેન કાલઙ્કતં હોતિ, દ્વે ચ દારકા સેસા હોન્તિ. તે પોરાણકેન આચિણ્ણકપ્પેન ભિક્ખૂ પસ્સિત્વા ઉપધાવન્તિ. ભિક્ખૂ અપસાદેન્તિ. તે ભિક્ખૂહિ અપસાદિયમાના રોદન્તિ. અથ ખો આયસ્મતો આનન્દસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન ઊનપન્નરસવસ્સો દારકો પબ્બાજેતબ્બો’તિ. ઇમે ચ દારકા ઊનપન્નરસવસ્સા. કેન નુ ખો ઉપાયેન ઇમે દારકા ન વિનસ્સેય્યુ’’ન્તિ? અથ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ઉસ્સહન્તિ પન તે, આનન્દ, દારકા કાકે ઉડ્ડાપેતુન્તિ? ઉસ્સહન્તિ, ભગવાતિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઊનપન્નરસવસ્સં દારકં કાકુડ્ડેપકં પબ્બાજેતુ’’ન્તિ.

અહિવાતકરોગવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૮. કણ્ટકવત્થુ

૧૦૧. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો ઉપનન્દસ્સ સક્યપુત્તસ્સ દ્વે સામણેરા હોન્તિ – કણ્ટકો ચ મહકો ચ. તે અઞ્ઞમઞ્ઞં દૂસેસું. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સામણેરા એવરૂપં અનાચારં આચરિસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, એકેન દ્વે સામણેરા ઉપટ્ઠાપેતબ્બા. યો ઉપટ્ઠાપેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

કણ્ટકવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૩૯. આહુન્દરિકવત્થુ

૧૦૨. તેન ખો પન સમયેન ભગવા તત્થેવ રાજગહે વસ્સં વસિ, તત્થ હેમન્તં, તત્થ ગિમ્હં. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘આહુન્દરિકા સમણાનં સક્યપુત્તિયાનં દિસા અન્ધકારા, ન ઇમેસં દિસા પક્ખાયન્તી’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘ગચ્છાનન્દ, અવાપુરણં [અપાપુરણં (ક.)] આદાય અનુપરિવેણિયં ભિક્ખૂનં આરોચેહિ – ‘‘ઇચ્છતાવુસો ભગવા દક્ખિણાગિરિં ચારિકં પક્કમિતું. યસ્સાયસ્મતો અત્થો, સો આગચ્છતૂ’’તિ. એવં, ભન્તે, તિ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પટિસ્સુણિત્વા અવાપુરણં આદાય અનુપરિવેણિયં ભિક્ખૂનં આરોચેસિ – ‘ઇચ્છતાવુસો ભગવા દક્ખિણાગિરિં ચારિકં પક્કમિતું. યસ્સાયસ્મતો અત્થો, સો આગચ્છતૂ’’’તિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘ભગવતા, આવુસો આનન્દ, પઞ્ઞત્તં દસવસ્સાનિ નિસ્સાય વત્થું, દસવસ્સેન નિસ્સયં દાતું. તત્થ ચ નો ગન્તબ્બં ભવિસ્સતિ, નિસ્સયો ચ ગહેતબ્બો ભવિસ્સતિ, ઇત્તરો ચ વાસો ભવિસ્સતિ, પુન ચ પચ્ચાગન્તબ્બં ભવિસ્સતિ, પુન ચ નિસ્સયો ગહેતબ્બો ભવિસ્સતિ. સચે અમ્હાકં આચરિયુપજ્ઝાયા ગમિસ્સન્તિ, મયમ્પિ ગમિસ્સામ; નો ચે અમ્હાકં આચરિયુપજ્ઝાયા ગમિસ્સન્તિ, મયમ્પિ ન ગમિસ્સામ. લહુચિત્તકતા નો, આવુસો આનન્દ, પઞ્ઞાયિસ્સતી’’તિ. અથ ખો ભગવા ઓગણેન ભિક્ખુસઙ્ઘેન દક્ખિણાગિરિં ચારિકં પક્કામિ.

આહુન્દરિકવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૪૦. નિસ્સયમુચ્ચનકકથા

૧૦૩. અથ ખો ભગવા દક્ખિણાગિરિસ્મિં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા પુનદેવ રાજગહં પચ્ચાગચ્છિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘કિં નુ ખો, આનન્દ, તથાગતો ઓગણેન ભિક્ખુસઙ્ઘેન દક્ખિણાગિરિં ચારિકં પક્કન્તો’’તિ? અથ ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન પઞ્ચવસ્સાનિ નિસ્સાય વત્થું, અબ્યત્તેન યાવજીવં.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. ન અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ ન અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન, ન અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન ન અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન ન અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન. અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન… અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન… અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. અસ્સદ્ધો હોતિ, અહિરિકો હોતિ, અનોત્તપ્પી હોતિ, કુસીતો હોતિ, મુટ્ઠસ્સતિ હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. સદ્ધો હોતિ, હિરિમા હોતિ, ઓત્તપ્પી હોતિ, આરદ્ધવીરિયો હોતિ, ઉપટ્ઠિતસ્સતિ હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, અપ્પસ્સુતો હોતિ, દુપ્પઞ્ઞો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. ન અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, ન અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, ન અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, બહુસ્સુતો હોતિ, પઞ્ઞવા હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. આપત્તિં ન જાનાતિ, અનાપત્તિં ન જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન ન સ્વાગતાનિ હોન્તિ ન સુવિભત્તાનિ ન સુપ્પવત્તીનિ ન સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. આપત્તિં જાનાતિ, અનાપત્તિં જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન સ્વાગતાનિ હોન્તિ સુવિભત્તાનિ સુપ્પવત્તીનિ સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. આપત્તિં ન જાનાતિ, અનાપત્તિં ન જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ઊનપઞ્ચવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. આપત્તિં જાનાતિ, અનાપત્તિં જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં જાનાતિ, પઞ્ચવસ્સો વા હોતિ અતિરેક પઞ્ચવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

નિસ્સયમુચ્ચનકકથા નિટ્ઠિતા.

પઞ્ચકદસવારો નિટ્ઠિતો.

૧૦૪. ‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. ન અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ન અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન, ન અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન, ન અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન, ન અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, ઊનપઞ્ચવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. અસેક્ખેન સીલક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, અસેક્ખેન સમાધિક્ખન્ધેન, અસેક્ખેન પઞ્ઞાક્ખન્ધેન, અસેક્ખેન વિમુત્તિક્ખન્ધેન, અસેક્ખેન વિમુત્તિઞાણદસ્સનક્ખન્ધેન સમન્નાગતો હોતિ, પઞ્ચવસ્સો વા હોતિ અતિરેકપઞ્ચવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. અસ્સદ્ધો હોતિ, અહિરિકો હોતિ, અનોત્તપ્પી હોતિ, કુસીતો હોતિ, મુટ્ઠસ્સતિ હોતિ, ઊનપઞ્ચવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. સદ્ધો હોતિ, હિરિમા હોતિ, ઓત્તપ્પી હોતિ, આરદ્ધવીરિયો હોતિ, ઉપટ્ઠિતસ્સતિ હોતિ, પઞ્ચવસ્સો વા હોતિ અતિરેકપઞ્ચવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, અપ્પસ્સુતો હોતિ, દુપ્પઞ્ઞો હોતિ, ઊનપઞ્ચવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. ન અધિસીલે સીલવિપન્નો હોતિ, ન અજ્ઝાચારે આચારવિપન્નો હોતિ, ન અતિદિટ્ઠિયા દિટ્ઠિવિપન્નો હોતિ, બહુસ્સુતો હોતિ, પઞ્ઞવા હોતિ, પઞ્ચવસ્સો વા હોતિ અતિરેકપઞ્ચવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘અપરેહિપિ, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. આપત્તિં ન જાનાતિ, અનાપત્તિં ન જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં ન જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન ન સ્વાગતાનિ હોન્તિ ન સુવિભત્તાનિ ન સુપ્પવત્તીનિ ન સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો, ઊનપઞ્ચવસ્સો હોતિ – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં.

‘‘છહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બં. આપત્તિં જાનાતિ, અનાપત્તિં જાનાતિ, લહુકં આપત્તિં જાનાતિ, ગરુકં આપત્તિં જાનાતિ, ઉભયાનિ ખો પનસ્સ પાતિમોક્ખાનિ વિત્થારેન સ્વાગતાનિ હોન્તિ સુવિભત્તાનિ સુપ્પવત્તીનિ સુવિનિચ્છિતાનિ સુત્તસો અનુબ્યઞ્જનસો, પઞ્ચવસ્સો વા હોતિ અતિરેકપઞ્ચવસ્સો વા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહઙ્ગેહિ સમન્નાગતેન ભિક્ખુના અનિસ્સિતેન વત્થબ્બ’’ન્તિ.

અભયૂવરભાણવારો નિટ્ઠિતો અટ્ઠમો.

અટ્ઠમભાણવારો.

૪૧. રાહુલવત્થુ

૧૦૫. અથ ખો ભગવા રાજગહે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન કપિલવત્થુ તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન કપિલવત્થુ તદવસરિ. તત્ર સુદં ભગવા સક્કેસુ વિહરતિ કપિલવત્થુસ્મિં નિગ્રોધારામે. અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન સુદ્ધોદનસ્સ સક્કસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો રાહુલમાતા દેવી રાહુલં કુમારં એતદવોચ – ‘‘એસો તે, રાહુલ, પિતા. ગચ્છસ્સુ [ગચ્છસ્સ (સ્યા.)], દાયજ્જં યાચાહી’’તિ. અથ ખો રાહુલો કુમારો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો પુરતો, અટ્ઠાસિ – ‘‘સુખા તે, સમણ, છાયા’’તિ. અથ ખો ભગવા ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ. અથ ખો રાહુલો કુમારો ભગવન્તં પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધિ – ‘‘દાયજ્જં મે, સમણ, દેહિ; દાયજ્જં મે, સમણ, દેહી’’તિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં સારિપુત્તં આમન્તેસિ – ‘‘તેન હિ ત્વં, સારિપુત્ત, રાહુલં કુમારં પબ્બાજેહી’’તિ. ‘‘કથાહં, ભન્તે, રાહુલં કુમારં પબ્બાજેમી’’તિ? અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તીહિ સરણગમનેહિ સામણેરપબ્બજ્જં. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, પબ્બાજેતબ્બો – પઠમં કેસમસ્સું ઓહારાપેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદાપેત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કારાપેત્વા ભિક્ખૂનં પાદે વન્દાપેત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદાપેત્વા અઞ્જલિં પગ્ગણ્હાપેત્વા એવં વદેહીતિ વત્તબ્બો – બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામિ; દુતિયમ્પિ બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, દુતિયમ્પિ ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, દુતિયમ્પિ સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામિ; તતિયમ્પિ બુદ્ધં સરણં ગચ્છામિ, તતિયમ્પિ ધમ્મં સરણં ગચ્છામિ, તતિયમ્પિ સઙ્ઘં સરણં ગચ્છામીતિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેહિ તીહિ સરણગમનેહિ સામણેરપબ્બજ્જ’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મા સારિપુત્તો રાહુલં કુમારં પબ્બાજેસિ.

અથ ખો સુદ્ધોદનો સક્કો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સુદ્ધોદનો સક્કો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘એકાહં, ભન્તે, ભગવન્તં વરં યાચામી’’તિ. ‘‘અતિક્કન્તવરા ખો, ગોતમ, તથાગતા’’તિ. ‘‘યઞ્ચ, ભન્તે, કપ્પતિ, યઞ્ચ અનવજ્જ’’ન્તિ. ‘‘વદેહિ, ગોતમા’’તિ. ‘‘ભગવતિ મે, ભન્તે, પબ્બજિતે અનપ્પકં દુક્ખં અહોસિ, તથા નન્દે, અધિમત્તં રાહુલે. પુત્તપેમં, ભન્તે, છવિં છિન્દતિ, છવિં છેત્વા ચમ્મં છિન્દતિ, ચમ્મં છેત્વા મંસં છિન્દતિ, મંસં છેત્વા ન્હારું છિન્દતિ, ન્હારું છેત્વા અટ્ઠિં છિન્દતિ, અટ્ઠિં છેત્વા અટ્ઠિમિઞ્જં આહચ્ચ તિટ્ઠતિ. સાધુ, ભન્તે, અય્યા અનનુઞ્ઞાતં માતાપિતૂહિ પુત્તં ન પબ્બાજેય્યુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા સુદ્ધોદનં સક્કં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ. અથ ખો સુદ્ધોદનો સક્કો ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, અનનુઞ્ઞાતો માતાપિતૂહિ પુત્તો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.

અથ ખો ભગવા કપિલવત્થુસ્મિં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન સાવત્થિ તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન સાવત્થિ તદવસરિ. તત્ર સુદં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ ઉપટ્ઠાકકુલં આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ સન્તિકે દારકં પાહેસિ – ‘‘ઇમં દારકં થેરો પબ્બાજેતૂ’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન એકેન દ્વે સામણેરા ઉપટ્ઠાપેતબ્બા’તિ. અયઞ્ચ મે રાહુલો સામણેરો. કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન એકેન દ્વે સામણેરે ઉપટ્ઠાપેતું, યાવતકે વા પન ઉસ્સહતિ ઓવદિતું અનુસાસિતું તાવતકે ઉપટ્ઠાપેતુન્તિ.

રાહુલવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૪૨. સિક્ખાપદકથા

૧૦૬. અથ ખો સામણેરાનં એતદહોસિ – ‘‘કતિ નુ ખો અમ્હાકં સિક્ખાપદાનિ, કત્થ ચ અમ્હેહિ સિક્ખિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સામણેરાનં દસ સિક્ખાપદાનિ, તેસુ ચ સામણેરેહિ સિક્ખિતું – પાણાતિપાતા વેરમણી [વેરમણિ, વેરમણિં (ક.)], અદિન્નાદાના વેરમણી, અબ્રહ્મચરિયા વેરમણી, મુસાવાદા વેરમણી, સુરામેરયમજ્જપમાદટ્ઠાના વેરમણી, વિકાલભોજના વેરમણી, નચ્ચગીતવાદિતવિસૂકદસ્સના વેરમણી, માલાગન્ધવિલેપનધારણમણ્ડનવિભૂસનટ્ઠાના વેરમણી, ઉચ્ચાસયનમહાસયના વેરમણી, જાતરૂપરજતપટિગ્ગહણા વેરમણી. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સામણેરાનં ઇમાનિ દસ સિક્ખાપદાનિ, ઇમેસુ ચ સામણેરેહિ સિક્ખિતુન્તિ.

સિક્ખાપદકથા નિટ્ઠિતા.

૪૩. દણ્ડકમ્મવત્થુ

૧૦૭. તેન ખો પન સમયેન સામણેરા ભિક્ખૂસુ અગારવા અપ્પતિસ્સા અસભાગવુત્તિકા વિહરન્તિ. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સામણેરા ભિક્ખૂસુ અગારવા અપ્પતિસ્સા અસભાગવુત્તિકા વિહરિસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતસ્સ સામણેરસ્સ દણ્ડકમ્મં કાતું. ભિક્ખૂનં અલાભાય પરિસક્કતિ, ભિક્ખૂનં અનત્થાય પરિસક્કતિ, ભિક્ખૂનં અવાસાય પરિસક્કતિ, ભિક્ખૂ અક્કોસતિ પરિભાસતિ, ભિક્ખૂ ભિક્ખૂહિ ભેદેતિ – અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેહિ પઞ્ચહઙ્ગેહિ સમન્નાગતસ્સ સામણેરસ્સ દણ્ડકમ્મં કાતુન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કિં નુ ખો દણ્ડકમ્મં કાતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આવરણં કાતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ સામણેરાનં સબ્બં સઙ્ઘારામં આવરણં કરોન્તિ. સામણેરા આરામં પવિસિતું અલભમાના પક્કમન્તિપિ, વિબ્ભમન્તિપિ, તિત્થિયેસુપિ સઙ્કમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સબ્બો સઙ્ઘારામો આવરણં કાતબ્બો. યો કરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યત્થ વા વસતિ, યત્થ વા પટિક્કમતિ, તત્થ આવરણં કાતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ સામણેરાનં મુખદ્વારિકં આહારં આવરણં કરોન્તિ. મનુસ્સા યાગુપાનમ્પિ સઙ્ઘભત્તમ્પિ કરોન્તા સામણેરે એવં વદેન્તિ – ‘‘એથ, ભન્તે, યાગું પિવથ; એથ, ભન્તે, ભત્તં ભુઞ્જથા’’તિ. સામણેરા એવં વદેન્તિ – ‘‘નાવુસો, લબ્ભા. ભિક્ખૂહિ આવરણં કત’’ન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભદન્તા સામણેરાનં મુખદ્વારિકં આહારં આવરણં કરિસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, મુખદ્વારિકો આહારો આવરણં કાતબ્બો. યો કરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

દણ્ડકમ્મવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૪૪. અનાપુચ્છાવરણવત્થુ

૧૦૮. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ ઉપજ્ઝાયે અનાપુચ્છા સામણેરાનં આવરણં કરોન્તિ. ઉપજ્ઝાયા ગવેસન્તિ – કથં [કહં (ક.)] નુ ખો અમ્હાકં સામણેરા ન દિસ્સન્તીતિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘છબ્બગ્ગિયેહિ, આવુસો, ભિક્ખૂહિ આવરણં કત’’ન્તિ. ઉપજ્ઝાયા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ અમ્હે અનાપુચ્છા અમ્હાકં સામણેરાનં આવરણં કરિસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ઉપજ્ઝાયે અનાપુચ્છા આવરણં કાતબ્બં. યો કરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

અનાપુચ્છાવરણવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૪૫. અપલાળનવત્થુ

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ થેરાનં ભિક્ખૂનં સામણેરે અપલાળેન્તિ. થેરા સામં દન્તકટ્ઠમ્પિ મુખોદકમ્પિ ગણ્હન્તા કિલમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞસ્સ પરિસા અપલાળેતબ્બા. યો અપલાળેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા તિ.

અપલાળનવત્થુ નિટ્ઠિતં.

૪૬. કણ્ટકસામણેરવત્થુ

તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો ઉપનન્દસ્સ સક્યપુત્તસ્સ કણ્ટકો નામ સામણેરો કણ્ટકિં નામ ભિક્ખુનિં દૂસેસિ. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સામણેરો એવરૂપં અનાચારં આચરિસ્સતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દસહઙ્ગેહિ સમન્નાગતં સામણેરં નાસેતું. પાણાતિપાતી હોતિ, અદિન્નાદાયી હોતિ, અબ્રહ્મચારી હોતિ, મુસાવાદી હોતિ, મજ્જપાયી હોતિ, બુદ્ધસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, ધમ્મસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, સઙ્ઘસ્સ અવણ્ણં ભાસતિ, મિચ્છાદિટ્ઠિકો હોતિ, ભિક્ખુનિદૂસકો હોતિ – અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેહિ દસહઙ્ગેહિ સમન્નાગતં સામણેરં નાસેતુન્તિ.

૪૭. પણ્ડકવત્થુ

૧૦૯. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પણ્ડકો ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. સો દહરે દહરે ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેતિ – ‘‘એથ, મં આયસ્મન્તો દૂસેથા’’તિ. ભિક્ખૂ અપસાદેન્તિ – ‘‘નસ્સ, પણ્ડક, વિનસ્સ, પણ્ડક, કો તયા અત્થો’’તિ. સો ભિક્ખૂહિ અપસાદિતો મહન્તે મહન્તે મોળિગલ્લે સામણેરે ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેતિ – ‘‘એથ, મં આવુસો દૂસેથા’’તિ. સામણેરા અપસાદેન્તિ – ‘‘નસ્સ, પણ્ડક, વિનસ્સ, પણ્ડક, કો તયા અત્થો’’તિ. સો સામણેરેહિ અપસાદિતો હત્થિભણ્ડે અસ્સભણ્ડે ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેતિ – ‘‘એથ, મં, આવુસો, દૂસેથા’’તિ. હત્થિભણ્ડા અસ્સભણ્ડા દૂસેસું. તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘પણ્ડકા ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા. યેપિ ઇમેસં ન પણ્ડકા, તેપિ ઇમે પણ્ડકે દૂસેન્તિ. એવં ઇમે સબ્બેવ અબ્રહ્મચારિનો’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં હત્થિભણ્ડાનં અસ્સભણ્ડાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. પણ્ડકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ.

૪૮. થેય્યસંવાસકવત્થુ

૧૧૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરાણકુલપુત્તો ખીણકોલઞ્ઞો સુખુમાલો હોતિ. અથ ખો તસ્સ પુરાણકુલપુત્તસ્સ ખીણકોલઞ્ઞસ્સ એતદહોસિ – ‘‘અહં ખો સુખુમાલો, ન પટિબલો અનધિગતં વા ભોગં અધિગન્તું, અધિગતં વા ભોગં ફાતિં કાતું. કેન નુ ખો અહં ઉપાયેન સુખઞ્ચ જીવેય્યં, ન ચ કિલમેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો તસ્સ પુરાણકુલપુત્તસ્સ ખીણકોલઞ્ઞસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા સુખસીલા સુખસમાચારા, સુભોજનાનિ ભુઞ્જિત્વા નિવાતેસુ સયનેસુ સયન્તિ. યંનૂનાહં સામં પત્તચીવરં પટિયાદેત્વા કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા આરામં ગન્ત્વા ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં સંવસેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સો પુરાણકુલપુત્તો ખીણકોલઞ્ઞો સામં પત્તચીવરં પટિયાદેત્વા કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા આરામં ગન્ત્વા ભિક્ખૂ અભિવાદેતિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘કતિવસ્સોસિ ત્વં, આવુસો’’તિ? કિં એતં, આવુસો, કતિવસ્સો નામાતિ? કો પન તે, આવુસો, ઉપજ્ઝાયોતિ? કિં એતં, આવુસો, ઉપજ્ઝાયો નામાતિ? ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં ઉપાલિં એતદવોચું – ‘‘ઇઙ્ઘાવુસો ઉપાલિ, ઇમં પબ્બજિતં અનુયુઞ્જાહી’’તિ. અથ ખો સો પુરાણકુલપુત્તો ખીણકોલઞ્ઞો આયસ્મતા ઉપાલિના અનુયુઞ્જિયમાનો એતમત્થં આરોચેસિ. આયસ્મા ઉપાલિ ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. થેય્યસંવાસકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ. તિત્થિયપક્કન્તકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ.

૪૯. તિરચ્છાનગતવત્થુ

૧૧૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો નાગો નાગયોનિયા અટ્ટીયતિ હરાયતિ જિગુચ્છતિ. અથ ખો તસ્સ નાગસ્સ એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો અહં ઉપાયેન નાગયોનિયા ચ પરિમુચ્ચેય્યં ખિપ્પઞ્ચ મનુસ્સત્તં પટિલભેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો તસ્સ નાગસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા. સચે ખો અહં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યં, એવાહં નાગયોનિયા ચ પરિમુચ્ચેય્યં, ખિપ્પઞ્ચ મનુસ્સત્તં પટિલભેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સો નાગો માણવકવણ્ણેન ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. તં ભિક્ખૂ પબ્બાજેસું, ઉપસમ્પાદેસું. તેન ખો પન સમયેન સો નાગો અઞ્ઞતરેન ભિક્ખુના સદ્ધિં પચ્ચન્તિમે વિહારે પટિવસતિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ રત્તિયા પચ્ચૂસસમયં પચ્ચુટ્ઠાય અજ્ઝોકાસે ચઙ્કમતિ. અથ ખો સો નાગો તસ્સ ભિક્ખુનો નિક્ખન્તે વિસ્સટ્ઠો નિદ્દં ઓક્કમિ. સબ્બો વિહારો અહિના પુણ્ણો, વાતપાનેહિ ભોગા નિક્ખન્તા હોન્તિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ વિહારં પવિસિસ્સામીતિ કવાટં પણામેન્તો અદ્દસ સબ્બં વિહારં અહિના પુણ્ણં, વાતપાનેહિ ભોગે નિક્ખન્તે, દિસ્વાન ભીતો વિસ્સરમકાસિ. ભિક્ખૂ ઉપધાવિત્વા તં ભિક્ખું એતદવોચું – ‘‘કિસ્સ ત્વં, આવુસો, વિસ્સરમકાસી’’તિ? ‘‘અયં, આવુસો, સબ્બો વિહારો અહિના પુણ્ણો, વાતપાનેહિ ભોગા નિક્ખન્તા’’તિ. અથ ખો સો નાગો તેન સદ્દેન પટિબુજ્ઝિત્વા સકે આસને નિસીદિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘કોસિ ત્વં, આવુસો’’તિ? ‘‘અહં, ભન્તે, નાગો’’તિ. ‘‘કિસ્સ પન ત્વં, આવુસો, એવરૂપં અકાસી’’તિ? અથ ખો સો નાગો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા તં નાગં એતદવોચ – ‘‘તુમ્હે ખોત્થ નાગા અવિરુળ્હિધમ્મા ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે. ગચ્છ ત્વં, નાગ, તત્થેવ ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ ઉપોસથં ઉપવસ, એવં ત્વં નાગયોનિયા ચ પરિમુચ્ચિસ્સસિ, ખિપ્પઞ્ચ મનુસ્સત્તં પટિલભિસ્સસી’’તિ. અથ ખો સો નાગો અવિરુળ્હિધમ્મો કિરાહં ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયેતિ દુક્ખી દુમ્મનો અસ્સૂનિ પવત્તયમાનો વિસ્સરં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘દ્વેમે, ભિક્ખવે, પચ્ચયા નાગસ્સ સભાવપાતુકમ્માય. યદા ચ સજાતિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતિ, યદા ચ વિસ્સટ્ઠો નિદ્દં ઓક્કમતિ – ઇમે ખો, ભિક્ખવે, દ્વે પચ્ચયા નાગસ્સ સભાવપાતુકમ્માય. તિરચ્છાનગતો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બો’’તિ.

૫૦. માતુઘાતકવત્થુ

૧૧૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો માણવકો માતરં જીવિતા વોરોપેસિ. સો તેન પાપકેન કમ્મેન અટ્ટીયતિ હરાયતિ જિગુચ્છતિ. અથ ખો તસ્સ માણવકસ્સ એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો અહં ઉપાયેન ઇમસ્સ પાપકસ્સ કમ્મસ્સ નિક્ખન્તિં કરેય્ય’’ન્તિ? અથ ખો તસ્સ માણવકસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા. સચે ખો અહં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યં, એવાહં ઇમસ્સ પાપકસ્સ કમ્મસ્સ નિક્ખન્તિં કરેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સો માણવકો ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં ઉપાલિં એતદવોચું – ‘‘પુબ્બેપિ ખો, આવુસો ઉપાલિ, નાગો માણવકવણ્ણેન ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો. ઇઙ્ઘાવુસો ઉપાલિ, ઇમં માણવકં અનુયુઞ્જાહી’’તિ. અથ ખો સો માણવકો આયસ્મતા ઉપાલિના અનુયુઞ્જીયમાનો એતમત્થં આરોચેસિ. આયસ્મા ઉપાલિ ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… માતુઘાતકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ.

૫૧. પિતુઘાતકવત્થુ

૧૧૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો માણવકો પિતરં જીવિતા વોરોપેસિ. સો તેન પાપકેન કમ્મેન અટ્ટીયતિ હરાયતિ જિગુચ્છતિ. અથ ખો તસ્સ માણવકસ્સ એતદહોસિ ‘‘કેન નુ ખો અહં ઉપાયેન ઇમસ્સ પાપકસ્સ કમ્મસ્સ નિક્ખન્તિં કરેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો તસ્સ માણવકસ્સ એતદહોસિ ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા, સચે ખો અહં સમણેસુ સક્યપુત્તિયેસુ પબ્બજેય્યં, એવાહં ઇમસ્સ પાપકસ્સ કમ્મસ્સ નિક્ખન્તિં કરેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સો માણવકો ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં ઉપાલિં એતદવોચું – ‘‘પુબ્બેપિ ખો, આવુસો ઉપાલિ, નાગો માણવકવણ્ણેન ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો, ઇઙ્ઘાવુસો, ઉપાલિ, ઇમં માણવકં અનુયુઞ્જાહી’’તિ. અથ ખો સો માણવકો આયસ્મતા ઉપાલિના અનુયુઞ્જીયમાનો એતમત્થં આરોચેસિ. આયસ્મા ઉપાલિ ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. પિતુઘાતકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ.

૫૨. અરહન્તઘાતકવત્થુ

૧૧૪. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ સાકેતા સાવત્થિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્ના હોન્તિ. અન્તરામગ્ગે ચોરા નિક્ખમિત્વા એકચ્ચે ભિક્ખૂ અચ્છિન્દિંસુ, એકચ્ચે ભિક્ખૂ હનિંસુ. સાવત્થિયા રાજભટા નિક્ખમિત્વા એકચ્ચે ચોરે અગ્ગહેસું, એકચ્ચે ચોરા પલાયિંસુ. યે તે પલાયિંસુ તે ભિક્ખૂસુ પબ્બજિંસુ, યે તે ગહિતા તે વધાય ઓનિય્યન્તિ. અદ્દસંસુ ખો તે પલાયિત્વા પબ્બજિતા તે ચોરે વધાય ઓનિય્યમાને, દિસ્વાન એવમાહંસુ – ‘‘સાધુ ખો મયં પલાયિમ્હા, સચા ચ [સચે ચ, સચજ્જ (અટ્ઠકથાયં પાઠન્તરા)] મયં ગય્હેય્યામ [ગણ્હેય્યામ (ક.)], મયમ્પિ એવમેવ હઞ્ઞેય્યામા’’તિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘કિં પન તુમ્હે, આવુસો, અકત્થા’’તિ? અથ ખો તે પબ્બજિતા ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અરહન્તો એતે, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ. અરહન્તઘાતકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ.

૫૩. ભિક્ખુનીદૂસકવત્થુ

૧૧૫. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો સાકેતા સાવત્થિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્ના હોન્તિ. અન્તરામગ્ગે ચોરા નિક્ખમિત્વા એકચ્ચા ભિક્ખુનિયો અચ્છિન્દિંસુ, એકચ્ચા ભિક્ખુનિયો દૂસેસું. સાવત્થિયા રાજભટા નિક્ખમિત્વા એકચ્ચે ચોરે અગ્ગહેસું, એકચ્ચે ચોરા પલાયિંસુ. યે તે પલાયિંસુ, તે ભિક્ખૂસુ પબ્બજિંસુ. યે તે ગહિતા, તે વધાય ઓનિય્યન્તિ. અદ્દસંસુ ખો તે પલાયિત્વા પબ્બજિતા તે ચોરે વધાય ઓનિય્યમાને, દિસ્વાન એવમાહંસુ ‘‘સાધુ ખો મયં પલાયિમ્હા, સચા ચ મયં ગય્હેય્યામ, મયમ્પિ એવમેવ હઞ્ઞેય્યામા’’તિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ ‘‘કિં પન તુમ્હે, આવુસો, અકત્થા’’તિ. અથ ખો તે પબ્બજિતા ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખુનિદૂસકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ. સઙ્ઘભેદકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ. લોહિતુપ્પાદકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ.

૫૪. ઉભતોબ્યઞ્જનકવત્થુ

૧૧૬. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ઉભતોબ્યઞ્જનકો ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો હોતિ. સો કરોતિપિ કારાપેતિપિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ઉભતોબ્યઞ્જનકો, ભિક્ખવે, અનુપસમ્પન્નો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો, ઉપસમ્પન્નો નાસેતબ્બોતિ.

૫૫. અનુપજ્ઝાયકાદિવત્થૂનિ

૧૧૭. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અનુપજ્ઝાયકં ઉપસમ્પાદેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અનુપજ્ઝાયકો ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ સઙ્ઘેન ઉપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સઙ્ઘેન ઉપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ ગણેન ઉપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ગણેન ઉપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ પણ્ડકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… થેય્યસંવાસકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… તિત્થિયપક્કન્તકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ …પે… તિરચ્છાનગતુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… માતુઘાતકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… પિતુઘાતકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… અરહન્તઘાતકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… ભિક્ખુનિદૂસકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… સઙ્ઘભેદકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… લોહિતુપ્પાદકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ…પે… ઉભતોબ્યઞ્જનકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેન્તિ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, પણ્ડકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, થેય્યસંવાસકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, તિત્થિયપક્કન્તકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, તિરચ્છાનગતુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, માતુઘાતકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો …પે… ન, ભિક્ખવે, પિતુઘાતકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, અરહન્તઘાતકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિદૂસકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો …પે… ન, ભિક્ખવે, સઙ્ઘભેદકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, લોહિતુપ્પાદકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, ઉભતોબ્યઞ્જનકુપજ્ઝાયેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૫૬. અપત્તકાદિવત્થુ

૧૧૮. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અપત્તકં ઉપસમ્પાદેન્તિ. હત્થેસુ પિણ્ડાય ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – સેય્યથાપિ તિત્થિયાતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અપત્તકો ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અચીવરકં ઉપસમ્પાદેન્તિ. નગ્ગા પિણ્ડાય ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – સેય્યથાપિ તિત્થિયાતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અચીવરકો ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અપત્તચીવરકં ઉપસમ્પાદેન્તિ. નગ્ગા હત્થેસુ પિણ્ડાય ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – સેય્યથાપિ તિત્થિયાતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અપત્તચીવરકો ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ યાચિતકેન પત્તેન ઉપસમ્પાદેન્તિ. ઉપસમ્પન્ને પત્તં પટિહરન્તિ. હત્થેસુ પિણ્ડાય ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – સેય્યથાપિ તિત્થિયાતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, યાચિતકેન પત્તેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ યાચિતકેન ચીવરેન ઉપસમ્પાદેન્તિ. ઉપસમ્પન્ને ચીવરં પટિહરન્તિ. નગ્ગા પિણ્ડાય ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – સેય્યથાપિ તિત્થિયાતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, યાચિતકેન ચીવરેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ યાચિતકેન પત્તચીવરેન ઉપસમ્પાદેન્તિ. ઉપસમ્પન્ને પત્તચીવરં પટિહરન્તિ. નગ્ગા હત્થેસુ પિણ્ડાય ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – સેય્યથાપિ તિત્થિયાતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, યાચિતકેન પત્તચીવરેન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. યો ઉપસમ્પાદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

નઉપસમ્પાદેતબ્બેકવીસતિવારો નિટ્ઠિતો.

૫૭. નપબ્બાજેતબ્બદ્વત્તિંસવારો

૧૧૯. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ હત્થચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… પાદચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… હત્થપાદચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… કણ્ણચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… નાસચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… કણ્ણનાસચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… અઙ્ગુલિચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… અળચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… કણ્ડરચ્છિન્નં પબ્બાજેન્તિ…પે… ફણહત્થકં પબ્બાજેન્તિ…પે… ખુજ્જં પબ્બાજેન્તિ…પે… વામનં પબ્બાજેન્તિ…પે… ગલગણ્ડિં પબ્બાજેન્તિ…પે… લક્ખણાહતં પબ્બાજેન્તિ…પે… કસાહતં પબ્બાજેન્તિ…પે… લિખિતકં પબ્બાજેન્તિ…પે… સીપદિં પબ્બાજેન્તિ…પે… પાપરોગિં પબ્બાજેન્તિ…પે… પરિસદૂસકં પબ્બાજેન્તિ…પે… કાણં પબ્બાજેન્તિ…પે… કુણિં પબ્બાજેન્તિ…પે… ખઞ્જં પબ્બાજેન્તિ…પે… પક્ખહતં પબ્બાજેન્તિ…પે… છિન્નિરિયાપથં પબ્બાજેન્તિ…પે… જરાદુબ્બલં પબ્બાજેન્તિ…પે… અન્ધં પબ્બાજેન્તિ…પે… મૂગં પબ્બાજેન્તિ…પે… બધિરં પબ્બાજેન્તિ…પે… અન્ધમૂગં પબ્બાજેન્તિ…પે… અન્ધબધિરં પબ્બાજેન્તિ…પે… મૂગબધિરં પબ્બાજેન્તિ…પે… અન્ધમૂગબધિરં પબ્બાજેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… ન, ભિક્ખવે, હત્થચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, પાદચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, હત્થપાદચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, કણ્ણચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, નાસચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, કણ્ણનાસચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, અઙ્ગુલિચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, અળચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, કણ્ડરચ્છિન્નો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, ફણહત્થકો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, ખુજ્જો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, વામનો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, ગલગણ્ડી પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, લક્ખણાહતો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, કસાહતો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, લિખિતકો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, સીપદી પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, પાપરોગી પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, પરિસદૂસકો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, કાણો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, કુણી પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, ખઞ્જો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, પક્ખહતો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, છિન્નિરિયાપથો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, જરાદુબ્બલો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, અન્ધો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, મૂગો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, બધિરો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, અન્ધમૂગો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, અન્ધબધિરો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, મૂગબધિરો પબ્બાજેતબ્બો…પે… ન, ભિક્ખવે, અન્ધમૂગબધિરો પબ્બાજેતબ્બો. યો પબ્બાજેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

નપબ્બાજેતબ્બદ્વત્તિંસવારો નિટ્ઠિતો.

દાયજ્જભાણવારો નિટ્ઠિતો નવમો.

૫૮. અલજ્જીનિસ્સયવત્થૂનિ

૧૨૦. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ અલજ્જીનં નિસ્સયં દેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અલજ્જીનં નિસ્સયો દાતબ્બો. યો દદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અલજ્જીનં નિસ્સાય વસન્તિ. તેપિ નચિરસ્સેવ અલજ્જિનો હોન્તિ પાપકાભિક્ખૂ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અલજ્જીનં નિસ્સાય વત્થબ્બં. યો વસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન અલજ્જીનં નિસ્સયો દાતબ્બો, ન અલજ્જીનં નિસ્સાય વત્થબ્બ’ન્તિ. કથં નુ ખો મયં જાનેય્યામ લજ્જિં વા અલજ્જિં વા’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ચતૂહપઞ્ચાહં આગમેતું યાવ ભિક્ખુસભાગતં જાનામીતિ.

૫૯. ગમિકાદિનિસ્સયવત્થૂનિ

૧૨૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ કોસલેસુ જનપદે અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો હોતિ. અથ ખો તસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બ’ન્તિ. અહઞ્ચમ્હિ નિસ્સયકરણીયો અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો, કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નેન ભિક્ખુના નિસ્સયં અલભમાનેન અનિસ્સિતેન વત્થુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન દ્વે ભિક્ખૂ કોસલેસુ જનપદે અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્ના હોન્તિ. તે અઞ્ઞતરં આવાસં ઉપગચ્છિંસુ. તત્થ એકો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. અથ ખો તસ્સ ગિલાનસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બ’ન્તિ. અહઞ્ચમ્હિ નિસ્સયકરણીયો ગિલાનો, કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ગિલાનેન ભિક્ખુના નિસ્સયં અલભમાનેન અનિસ્સિતેન વત્થુન્તિ.

અથ ખો તસ્સ ગિલાનુપટ્ઠાકસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બ’ન્તિ. અહઞ્ચમ્હિ નિસ્સયકરણીયો, અયઞ્ચ ભિક્ખુ ગિલાનો, કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ગિલાનુપટ્ઠાકેન ભિક્ખુના નિસ્સયં અલભમાનેન યાચિયમાનેન અનિસ્સિતેન વત્થુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અરઞ્ઞે વિહરતિ. તસ્સ ચ તસ્મિં સેનાસને ફાસુ હોતિ. અથ ખો તસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન અનિસ્સિતેન વત્થબ્બ’ન્તિ. અહઞ્ચમ્હિ નિસ્સયકરણીયો અરઞ્ઞે વિહરામિ, મય્હઞ્ચ ઇમસ્મિં સેનાસને ફાસુ હોતિ, કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આરઞ્ઞિકેન ભિક્ખુના ફાસુવિહારં સલ્લક્ખેન્તેન નિસ્સયં અલભમાનેન અનિસ્સિતેન વત્થું – યદા પતિરૂપો નિસ્સયદાયકો આગચ્છિસ્સતિ, તદા તસ્સ નિસ્સાય વસિસ્સામીતિ.

૬૦. ગોત્તેન અનુસ્સાવનાનુજાનના

૧૨૨. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો મહાકસ્સપસ્સ ઉપસમ્પદાપેક્ખો હોતિ. અથ ખો આયસ્મા મહાકસ્સપો આયસ્મતો આનન્દસ્સ સન્તિકે દૂતં પાહેસિ – આગચ્છતુ આનન્દો ઇમં અનુસ્સાવેસ્સતૂતિ [અનુસ્સાવેસ્સતીતિ (સ્યા.)]. આયસ્મા આનન્દો એવમાહ – ‘‘નાહં ઉસ્સહામિ થેરસ્સ નામં ગહેતું, ગરુ મે થેરો’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ગોત્તેનપિ અનુસ્સાવેતુન્તિ.

૬૧. દ્વેઉપસમ્પદાપેક્ખાદિવત્થુ

૧૨૩. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો મહાકસ્સપસ્સ દ્વે ઉપસમ્પદાપેક્ખા હોન્તિ. તે વિવદન્તિ – અહં પઠમં ઉપસમ્પજ્જિસ્સામિ, અહં પઠમં ઉપસમ્પજ્જિસ્સામીતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દ્વે એકાનુસ્સાવને કાતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલાનં થેરાનં ઉપસમ્પદાપેક્ખા હોન્તિ. તે વિવદન્તિ – અહં પઠમં ઉપસમ્પજ્જિસ્સામિ, અહં પઠમં ઉપસમ્પજ્જિસ્સામીતિ. થેરા એવમાહંસુ – ‘‘હન્દ, મયં, આવુસો, સબ્બેવ એકાનુસ્સાવને કરોમા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દ્વે તયો એકાનુસ્સાવને કાતું, તઞ્ચ ખો એકેન ઉપજ્ઝાયેન, ન ત્વેવ નાનુપજ્ઝાયેનાતિ.

૬૨. ગબ્ભવીસૂપસમ્પદાનુજાનના

૧૨૪. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા કુમારકસ્સપો ગબ્ભવીસો ઉપસમ્પન્નો અહોસિ. અથ ખો આયસ્મતો કુમારકસ્સપસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન ઊનવીસતિવસ્સો પુગ્ગલો ઉપસમ્પાદેતબ્બો’તિ. અહઞ્ચમ્હિ ગબ્ભવીસો ઉપસમ્પન્નો. ઉપસમ્પન્નો નુ ખોમ્હિ, નનુ ખો ઉપસમ્પન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. યં, ભિક્ખવે, માતુકુચ્છિસ્મિં પઠમં ચિત્તં ઉપ્પન્નં, પઠમં વિઞ્ઞાણં પાતુભૂતં, તદુપાદાય સાવસ્સ જાતિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ગબ્ભવીસં ઉપસમ્પાદેતુન્તિ.

૬૩. ઉપસમ્પદાવિધિ

૧૨૫. તેન ખો પન સમયેન ઉપસમ્પન્ના દિસ્સન્તિ કુટ્ઠિકાપિ ગણ્ડિકાપિ કિલાસિકાપિ સોસિકાપિ અપમારિકાપિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપસમ્પાદેન્તેન તેરસ [તસ્સ (ક.)] અન્તરાયિકે ધમ્મે પુચ્છિતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, પુચ્છિતબ્બો – ‘‘સન્તિ તે એવરૂપા આબાધા – કુટ્ઠં, ગણ્ડો, કિલાસો, સોસો, અપમારો? મનુસ્સોસિ? પુરિસોસિ? ભુજિસ્સોસિ? અણણોસિ? નસિ રાજભટો? અનુઞ્ઞાતોસિ માતાપિતૂહિ? પરિપુણ્ણવીસતિવસ્સોસિ? પરિપુણ્ણં તે પત્તચીવરં? કિંનામોસિ? કોનામો તે ઉપજ્ઝાયો’’તિ?

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અનનુસિટ્ઠે ઉપસમ્પદાપેક્ખે અન્તરાયિકે ધમ્મે પુચ્છન્તિ. ઉપસમ્પદાપેક્ખા વિત્થાયન્તિ, મઙ્કૂ હોન્તિ, ન સક્કોન્તિ વિસ્સજ્જેતું. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પઠમં અનુસાસિત્વા પચ્છા અન્તરાયિકે ધમ્મે પુચ્છિતુન્તિ.

તત્થેવ સઙ્ઘમજ્ઝે અનુસાસન્તિ. ઉપસમ્પદાપેક્ખા તથેવ વિત્થાયન્તિ, મઙ્કૂ હોન્તિ, ન સક્કોન્તિ વિસ્સજ્જેતું. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, એકમન્તં અનુસાસિત્વા સઙ્ઘમજ્ઝે અન્તરાયિકે ધમ્મે પુચ્છિતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, અનુસાસિતબ્બો –

૧૨૬. પઠમં ઉપજ્ઝં ગાહાપેતબ્બો. ઉપજ્ઝં ગાહાપેત્વા પત્તચીવરં આચિક્ખિતબ્બં – અયં તે પત્તો, અયં સઙ્ઘાટિ, અયં ઉત્તરાસઙ્ગો, અયં અન્તરવાસકો. ગચ્છ, અમુમ્હિ ઓકાસે તિટ્ઠાહીતિ.

બાલા અબ્યત્તા અનુસાસન્તિ. દુરનુસિટ્ઠા ઉપસમ્પદાપેક્ખા વિત્થાયન્તિ, મઙ્કૂ હોન્તિ, ન સક્કોન્તિ વિસ્સજ્જેતું. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, બાલેન અબ્યત્તેન અનુસાસિતબ્બો. યો અનુસાસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન અનુસાસિતુન્તિ.

અસમ્મતા અનુસાસન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અસમ્મતેન અનુસાસિતબ્બો. યો અનુસાસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સમ્મતેન અનુસાસિતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બો [સમ્મનિતબ્બો (ક.)] – અત્તના વા [અત્તનાવ (સ્યા.)] અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં, પરેન વા પરો સમ્મન્નિતબ્બો.

કથઞ્ચ અત્તનાવ અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં? બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો – ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામં અનુસાસેય્ય’’ન્તિ. એવં અત્તનાવ અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં.

કથઞ્ચ પન પરેન પરો સમ્મન્નિતબ્બો? બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો – ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં અનુસાસેય્યા’’તિ. એવં પરેન પરો સમ્મન્નિતબ્બો.

તેન સમ્મતેન ભિક્ખુના ઉપસમ્પદાપેક્ખો ઉપસઙ્કમિત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘સુણસિ, ઇત્થન્નામ, અયં તે સચ્ચકાલો ભૂતકાલો. યં જાતં તં સઙ્ઘમજ્ઝે પુચ્છન્તે સન્તં અત્થીતિ વત્તબ્બં, અસન્તં નત્થી’’તિ વત્તબ્બં. મા ખો વિત્થાયિ, મા ખો મઙ્કુ અહોસિ. એવં તં પુચ્છિસ્સન્તિ – ‘‘સન્તિ તે એવરૂપા આબાધા – કુટ્ઠં, ગણ્ડો, કિલાસો, સોસો, અપમારો? મનુસ્સોસિ? પુરિસોસિ? ભુજિસ્સોસિ? અણણોસિ? નસિ રાજભટો? અનુઞ્ઞાતોસિ માતાપિતૂહિ? પરિપુણ્ણવીસતિવસ્સોસિ? પરિપુણ્ણં તે પત્તચીવરં? કિંનામોસિ? કોનામો તે ઉપજ્ઝાયો’’તિ?

એકતો આગચ્છન્તિ. ન, ભિક્ખવે, એકતો આગન્તબ્બં. અનુસાસકેન પઠમતરં આગન્ત્વા સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો – ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. અનુસિટ્ઠો સો મયા. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો આગચ્છેય્યા’’તિ. આગચ્છાહીતિ વત્તબ્બો.

એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કારાપેત્વા ભિક્ખૂનં પાદે વન્દાપેત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદાપેત્વા અઞ્જલિં પગ્ગણ્હાપેત્વા ઉપસમ્પદં યાચાપેતબ્બો – ‘‘સઙ્ઘં, ભન્તે, ઉપસમ્પદં યાચામિ. ઉલ્લુમ્પતુ મં, ભન્તે, સઙ્ઘો અનુકમ્પં ઉપાદાય. દુતિયમ્પિ, ભન્તે, સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચામિ. ઉલ્લુમ્પતુ મં, ભન્તે, સઙ્ઘો અનુકમ્પં ઉપાદાય. તતિયમ્પિ, ભન્તે, સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચામિ. ઉલ્લુમ્પતુ મં, ભન્તે, સઙ્ઘો અનુકમ્પં ઉપાદાયા’’તિ. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામં અન્તરાયિકે ધમ્મે પુચ્છેય્ય’’ન્તિ? સુણસિ, ઇત્થન્નામ, અયં તે સચ્ચકાલો ભૂતકાલો. યં જાતં તં પુચ્છામિ. સન્તં અત્થીતિ વત્તબ્બં, અસન્તં નત્થીતિ વત્તબ્બં. સન્તિ તે એવરૂપા આબાધા – કુટ્ઠં ગણ્ડો કિલેસો સોસો અપમારો, મનુસ્સોસિ, પુરિસોસિ, ભુજિસ્સોસિ, અણણોસિ, નસિ રાજભટો, અનુઞ્ઞાતોસિ માતાપિતૂહિ, પરિપુણ્ણવીસતિવસ્સોસિ, પરિપુણ્ણં તે પત્તચીવરં, કિંનામોસિ, કોનામો તે ઉપજ્ઝાયોતિ? બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૧૨૭. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો, પરિસુદ્ધો અન્તરાયિકેહિ ધમ્મેહિ, પરિપુણ્ણસ્સ પત્તચીવરં. ઇત્થન્નામો સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેય્ય ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો, પરિસુદ્ધો અન્તરાયિકેહિ ધમ્મેહિ, પરિપુણ્ણસ્સ પત્તચીવરં. ઇત્થન્નામો સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપસમ્પદા ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘દુતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ – સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો, પરિસુદ્ધો અન્તરાયિકેહિ ધમ્મેહિ, પરિપુણ્ણસ્સ પત્તચીવરં. ઇત્થન્નામો સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપસમ્પદા ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘તતિયમ્પિ એતમત્થં વદામિ – સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ આયસ્મતો ઉપસમ્પદાપેક્ખો, પરિસુદ્ધો અન્તરાયિકેહિ ધમ્મેહિ, પરિપુણ્ણસ્સ પત્તચીવરં. ઇત્થન્નામો સઙ્ઘં ઉપસમ્પદં યાચતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપસમ્પાદેતિ ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપસમ્પદા ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘ઉપસમ્પન્નો સઙ્ઘેન ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામેન ઉપજ્ઝાયેન. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

ઉપસમ્પદાકમ્મં નિટ્ઠિતં.

૬૪. ચત્તારો નિસ્સયા

૧૨૮. તાવદેવ છાયા મેતબ્બા, ઉતુપ્પમાણં આચિક્ખિતબ્બં, દિવસભાગો આચિક્ખિતબ્બો, સઙ્ગીતિ આચિક્ખિતબ્બા, ચત્તારો નિસ્સયા આચિક્ખિતબ્બા [આચિક્ખિતબ્બા, ચત્તારિ અકરણીયાનિ આચિક્ખિતબ્બાનિ. (ક.)] –

‘‘પિણ્ડિયાલોપભોજનં નિસ્સાય પબ્બજ્જા. તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો. અતિરેકલાભો – સઙ્ઘભત્તં, ઉદ્દેસભત્તં, નિમન્તનં, સલાકભત્તં, પક્ખિકં, ઉપોસથિકં, પાટિપદિકં.

‘‘પંસુકૂલચીવરં નિસ્સાય પબ્બજ્જા. તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો. અતિરેકલાભો – ખોમં, કપ્પાસિકં, કોસેય્યં, કમ્બલં, સાણં, ભઙ્ગં.

‘‘રુક્ખમૂલસેનાસનં નિસ્સાય પબ્બજ્જા. તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો. અતિરેકલાભો – વિહારો, અડ્ઢયોગો, પાસાદો, હમ્મિયં, ગુહા.

‘‘પૂતિમુત્તભેસજ્જં નિસ્સાય પબ્બજ્જા. તત્થ તે યાવજીવં ઉસ્સાહો કરણીયો. અતિરેકલાભો – સપ્પિ, નવનીતં, તેલં, મધુ, ફાણિત’’ન્તિ.

ચત્તારો નિસ્સયા નિટ્ઠિતા.

૬૫. ચત્તારિ અકરણીયાનિ

૧૨૯. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું ઉપસમ્પાદેત્વા એકકં ઓહાય પક્કમિંસુ. સો પચ્છા એકકોવ આગચ્છન્તો અન્તરામગ્ગે પુરાણદુતિયિકાય સમાગઞ્છિ. સા એવમાહ – ‘‘કિંદાનિ પબ્બજિતોસી’’તિ? ‘‘આમ, પબ્બજિતોમ્હી’’તિ. ‘‘દુલ્લભો ખો પબ્બજિતાનં મેથુનો ધમ્મો; એહિ, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવા’’તિ. સો તસ્સા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિત્વા ચિરેન અગમાસિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘કિસ્સ ત્વં, આવુસો, એવં ચિરં અકાસી’’તિ? અથ ખો સો ભિક્ખુ ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપસમ્પાદેત્વા દુતિયં દાતું, ચત્તારિ ચ અકરણીયાનિ આચિક્ખિતું –

‘‘ઉપસમ્પન્નેન ભિક્ખુના મેથુનો ધમ્મો ન પટિસેવિતબ્બો, અન્તમસો તિરચ્છાનગતાયપિ. યો ભિક્ખુ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતિ, અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. સેય્યથાપિ નામ પુરિસો સીસચ્છિન્નો અભબ્બો તેન સરીરબન્ધનેન જીવિતું, એવમેવ ભિક્ખુ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તં તે યાવજીવં અકરણીયં.

‘‘ઉપસમ્પન્નેન ભિક્ખુના અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાતં ન આદાતબ્બં, અન્તમસો તિણસલાકં ઉપાદાય. યો ભિક્ખુ પાદં વા પાદારહં વા અતિરેકપાદં વા અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાતં આદિયતિ, અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. સેય્યથાપિ નામ પણ્ડુપલાસો બન્ધના પમુત્તો અભબ્બો હરિતત્થાય, એવમેવ ભિક્ખુ પાદં વા પાદારહં વા અતિરેકપાદં વા અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાતં આદિયિત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તં તે યાવજીવં અકરણીયં.

‘‘ઉપસમ્પન્નેન ભિક્ખુના સઞ્ચિચ્ચ પાણો જીવિતા ન વોરોપેતબ્બો, અન્તમસો કુન્થકિપિલ્લિકં ઉપાદાય. યો ભિક્ખુ સઞ્ચિચ્ચ મનુસ્સવિગ્ગહં જીવિતા વોરોપેતિ, અન્તમસો ગબ્ભપાતનં ઉપાદાય, અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. સેય્યથાપિ નામ પુથુસિલા દ્વેધા ભિન્ના અપ્પટિસન્ધિકા હોતિ, એવમેવ ભિક્ખુ સઞ્ચિચ્ચ મનુસ્સવિગ્ગહં જીવિતા વોરોપેત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તં તે યાવજીવં અકરણીયં.

‘‘ઉપસમ્પન્નેન ભિક્ખુના ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો ન ઉલ્લપિતબ્બો, અન્તમસો ‘સુઞ્ઞાગારે અભિરમામી’તિ. યો ભિક્ખુ પાપિચ્છો ઇચ્છાપકતો અસન્તં અભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ ઝાનં વા વિમોક્ખં વા સમાધિં વા સમાપત્તિં વા મગ્ગં વા ફલં વા, અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. સેય્યથાપિ નામ તાલો મત્થકચ્છિન્નો અભબ્બો પુન વિરુળ્હિયા, એવમેવ ભિક્ખુ પાપિચ્છો ઇચ્છાપકતો અસન્તં અભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપિત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તં તે યાવજીવં અકરણીય’’ન્તિ.

ચત્તારિ અકરણીયાનિ નિટ્ઠિતાનિ.

૬૬. આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખિત્તકવત્થૂનિ

૧૩૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખિત્તકો વિબ્ભમિ. સો પુન પચ્ચાગન્ત્વા ભિક્ખૂ ઉપસમ્પદં યાચિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખિત્તકો વિબ્ભમતિ. સો પુન પચ્ચાગન્ત્વા ભિક્ખૂ ઉપસમ્પદં યાચતિ. સો એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘પસ્સિસ્સસિ તં આપત્તિ’’ન્તિ? સચાહં પસ્સિસ્સામીતિ, પબ્બાજેતબ્બો. સચાહં ન પસ્સિસ્સામીતિ, ન પબ્બાજેતબ્બો. પબ્બાજેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પસ્સિસ્સસિ તં આપત્તિ’’ન્તિ? સચાહં પસ્સિસ્સામીતિ, ઉપસમ્પાદેતબ્બો. સચાહં ન પસ્સિસ્સામીતિ, ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. ઉપસમ્પાદેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પસ્સિસ્સસિ તં આપત્તિ’’ન્તિ? સચાહં પસ્સિસ્સામીતિ, ઓસારેતબ્બો. સચાહં ન પસ્સિસ્સામીતિ, ન ઓસારેતબ્બો. ઓસારેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પસ્સસિ [પસ્સાહિ (સી.)] તં આપત્તિ’’ન્તિ? સચે પસ્સતિ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે પસ્સતિ, લબ્ભમાનાય સામગ્ગિયા પુન ઉક્ખિપિતબ્બો. અલબ્ભમાનાય સામગ્ગિયા અનાપત્તિ સમ્ભોગે સંવાસે.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ આપત્તિયા અપ્પટિકમ્મે ઉક્ખિત્તકો વિબ્ભમતિ. સો પુન પચ્ચાગન્ત્વા ભિક્ખૂ ઉપસમ્પદં યાચતિ. સો એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘પટિકરિસ્સસિ તં આપત્તિ’’ન્તિ? સચાહં પટિકરિસ્સામીતિ, પબ્બાજેતબ્બો. સચાહં ન પટિકરિસ્સામીતિ, ન પબ્બાજેતબ્બો. પબ્બાજેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પટિકરિસ્સસિ તં આપત્તિ’’ન્તિ? સચાહં પટિકરિસ્સામીતિ, ઉપસમ્પાદેતબ્બો. સચાહં ન પટિકરિસ્સામીતિ, ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. ઉપસમ્પાદેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પટિકરિસ્સસિ તં આપત્તિ’’ન્તિ? સચાહં પટિકરિસ્સામીતિ, ઓસારેતબ્બો. સચાહં ન પટિકરિસ્સામીતિ, ન ઓસારેતબ્બો. ઓસારેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પટિકરોહિ તં આપત્તિ’’ન્તિ. સચે પટિકરોતિ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે પટિકરોતિ લબ્ભમાનાય સામગ્ગિયા પુન ઉક્ખિપિતબ્બો. અલબ્ભમાનાય સામગ્ગિયા અનાપત્તિ સમ્ભોગે સંવાસે.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સગ્ગે ઉક્ખિત્તકો વિબ્ભમતિ. સો પુન પચ્ચાગન્ત્વા ભિક્ખૂ ઉપસમ્પદં યાચતિ. સો એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘પટિનિસ્સજ્જિસ્સસિ તં પાપિકં દિટ્ઠિ’’ન્તિ? સચાહં પટિનિસ્સજ્જિસ્સામીતિ, પબ્બાજેતબ્બો. સચાહં ન પટિનિસ્સજ્જિસ્સામીતિ, ન પબ્બાજેતબ્બો. પબ્બાજેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પટિનિસ્સજ્જિસ્સસિ તં પાપિકં દિટ્ઠિ’’ન્તિ? સચાહં પટિનિસ્સજ્જિસ્સામીતિ, ઉપસમ્પાદેતબ્બો. સચાહં ન પટિનિસ્સજ્જિસ્સામીતિ, ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો. ઉપસમ્પાદેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પટિનિસ્સજ્જિસ્સસિ તં પાપિકં દિટ્ઠિ’’ન્તિ? સચાહં પટિનિસ્સજ્જિસ્સામીતિ, ઓસારેતબ્બો. સચાહં ન પટિનિસ્સજ્જિસ્સામીતિ, ન ઓસારેતબ્બો. ઓસારેત્વા વત્તબ્બો – ‘‘પટિનિસ્સજ્જેહિ તં પાપિકં દિટ્ઠિ’’ન્તિ. સચે પટિનિસ્સજ્જતિ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે પટિનિસ્સજ્જતિ, લબ્ભમાનાય સામગ્ગિયા પુન ઉક્ખિપિતબ્બો. અલબ્ભમાનાય સામગ્ગિયા અનાપત્તિ સમ્ભોગે સંવાસેતિ.

મહાખન્ધકો પઠમો.

૬૭. તસ્સુદ્દાનં

૧૩૧.

વિનયમ્હિ મહત્થેસુ, પેસલાનં સુખાવહે;

નિગ્ગહાનઞ્ચ પાપિચ્છે, લજ્જીનં પગ્ગહેસુ ચ.

સાસનાધારણે ચેવ, સબ્બઞ્ઞુજિનગોચરે;

અનઞ્ઞવિસયે ખેમે, સુપઞ્ઞત્તે અસંસયે.

ખન્ધકે વિનયે ચેવ, પરિવારે ચ માતિકે;

યથાત્થકારી કુસલો, પટિપજ્જતિ યોનિસો.

યો ગવં ન વિજાનાતિ, ન સો રક્ખતિ ગોગણં;

એવં સીલં અજાનન્તો, કિં સો રક્ખેય્ય સંવરં.

પમુટ્ઠમ્હિ ચ સુત્તન્તે, અભિધમ્મે ચ તાવદે;

વિનયે અવિનટ્ઠમ્હિ, પુન તિટ્ઠતિ સાસનં.

તસ્મા સઙ્ગાહણાહેતું [સઙ્ગાહનાહેતું (ક.)], ઉદ્દાનં અનુપુબ્બસો;

પવક્ખામિ યથાઞાયં, સુણાથ મમ ભાસતો.

વત્થુ નિદાનં આપત્તિ, નયા પેય્યાલમેવ ચ;

દુક્કરં તં અસેસેતું, નયતો તં વિજાનથાતિ.

બોધિ રાજાયતનઞ્ચ, અજપાલો સહમ્પતિ;

બ્રહ્મા આળારો ઉદકો, ભિક્ખુ ચ ઉપકો ઇસિ.

કોણ્ડઞ્ઞો વપ્પો ભદ્દિયો, મહાનામો ચ અસ્સજિ;

યસો ચત્તારો પઞ્ઞાસ, સબ્બે પેસેસિ સો દિસા.

વત્થુ મારેહિ તિંસા ચ, ઉરુવેલં તયો જટી;

અગ્યાગારં મહારાજા, સક્કો બ્રહ્મા ચ કેવલા.

પંસુકૂલં પોક્ખરણી, સિલા ચ કકુધો સિલા;

જમ્બુ અમ્બો ચ આમલો, પારિપુપ્ફઞ્ચ આહરિ.

ફાલિયન્તુ ઉજ્જલન્તુ, વિજ્ઝાયન્તુ ચ કસ્સપ;

નિમુજ્જન્તિ મુખી મેઘો, ગયા લટ્ઠિ ચ માગધો.

ઉપતિસ્સો કોલિતો ચ, અભિઞ્ઞાતા ચ પબ્બજું;

દુન્નિવત્થા પણામના, કિસો લૂખો ચ બ્રાહ્મણો.

અનાચારં આચરતિ, ઉદરં માણવો ગણો;

વસ્સં બાલેહિ પક્કન્તો, દસ વસ્સાનિ નિસ્સયો.

ન વત્તન્તિ પણામેતું, બાલા પસ્સદ્ધિ પઞ્ચ છ;

યો સો અઞ્ઞો ચ નગ્ગો ચ, અચ્છિન્નજટિલસાકિયો.

મગધેસુ પઞ્ચાબાધા, એકો રાજા [ભટો ચોરો (સ્યા.)] ચ અઙ્ગુલિ;

માગધો ચ અનુઞ્ઞાસિ, કારા લિખિ કસાહતો.

લક્ખણા ઇણા દાસો ચ, ભણ્ડુકો ઉપાલિ અહિ;

સદ્ધં કુલં કણ્ટકો ચ, આહુન્દરિકમેવ ચ.

વત્થુમ્હિ દારકો સિક્ખા, વિહરન્તિ ચ કિં નુ ખો;

સબ્બં મુખં ઉપજ્ઝાયે, અપલાળન કણ્ટકો.

પણ્ડકો થેય્યપક્કન્તો, અહિ ચ માતરી પિતા;

અરહન્તભિક્ખુનીભેદા, રુહિરેન ચ બ્યઞ્જનં.

અનુપજ્ઝાયસઙ્ઘેન, ગણપણ્ડકપત્તકો;

અચીવરં તદુભયં, યાચિતેનપિ યે તયો.

હત્થા પાદા હત્થપાદા, કણ્ણા નાસા તદૂભયં;

અઙ્ગુલિઅળકણ્ડરં, ફણં ખુજ્જઞ્ચ વામનં.

ગલગણ્ડી લક્ખણા ચેવ, કસા લિખિતસીપદી;

પાપપરિસદૂસી ચ, કાણં કુણિ તથેવ ચ.

ખઞ્જં પક્ખહતઞ્ચેવ, સચ્છિન્નઇરિયાપથં;

જરાન્ધમૂગબધિરં, અન્ધમૂગઞ્ચ યં તહિં.

અન્ધબધિરં યં વુત્તં, મૂગબધિરમેવ ચ;

અન્ધમૂગબધિરઞ્ચ, અલજ્જીનઞ્ચ નિસ્સયં.

વત્થબ્બઞ્ચ તથાદ્ધાનં, યાચમાનેન લક્ખણા [પેક્ખના (સબ્બત્થ)];

આગચ્છતુ વિવદન્તિ, એકુપજ્ઝાયેન કસ્સપો.

દિસ્સન્તિ ઉપસમ્પન્ના, આબાધેહિ ચ પીળિતા;

અનનુસિટ્ઠા વિત્થેન્તિ, તત્થેવ અનુસાસના.

સઙ્ઘેપિ ચ અથો બાલા, અસમ્મતા ચ એકતો;

ઉલ્લુમ્પતુપસમ્પદા, નિસ્સયો એકકો તયોતિ.

ઇમમ્હિ ખન્ધકે વત્થૂનિ એકસતઞ્ચ દ્વાસત્તતિ.

મહાખન્ધકો નિટ્ઠિતો.

૨. ઉપોસથક્ખન્ધકો

૬૮. સન્નિપાતાનુજાનના

૧૩૨. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા રાજગહે વિહરતિ ગિજ્ઝકૂટે પબ્બતે. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતિત્થિયા પરિબ્બાજકા ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિત્વા ધમ્મં ભાસન્તિ. તે મનુસ્સા ઉપસઙ્કમન્તિ ધમ્મસ્સવનાય. તે લભન્તિ અઞ્ઞતિત્થિયેસુ પરિબ્બાજકેસુ પેમં, લભન્તિ પસાદં, લભન્તિ અઞ્ઞતિત્થિયા પરિબ્બાજકા પક્ખં. અથ ખો રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘‘એતરહિ ખો અઞ્ઞતિત્થિયા પરિબ્બાજકા ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિત્વા ધમ્મં ભાસન્તિ. તે મનુસ્સા ઉપસઙ્કમન્તિ ધમ્મસ્સવનાય. તે લભન્તિ અઞ્ઞતિત્થિયેસુ પરિબ્બાજકેસુ પેમં, લભન્તિ પસાદં, લભન્તિ અઞ્ઞતિત્થિયા પરિબ્બાજકા પક્ખં. યંનૂન અય્યાપિ ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતેય્યુ’’ન્તિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇધ મય્હં, ભન્તે, રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ ‘એતરહિ ખો અઞ્ઞતિત્થિયા પરિબ્બાજકા ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિત્વા ધમ્મં ભાસન્તિ. તે મનુસ્સા ઉપસઙ્કમન્તિ ધમ્મસ્સવનાય. તે લભન્તિ અઞ્ઞતિત્થિયેસુ પરિબ્બાજકેસુ પેમં, લભન્તિ પસાદં, લભન્તિ અઞ્ઞતિત્થિયા પરિબ્બાજકા પક્ખં. યંનૂન અય્યાપિ ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતેય્યુ’ન્તિ. સાધુ, ભન્તે, અય્યાપિ ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતેય્યુ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા રાજાનં માગધં સેનિયં બિમ્બિસારં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિતુ’’ન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ – ભગવતા અનુઞ્ઞાતા ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિતુન્તિ – ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિત્વા તુણ્હી નિસીદન્તિ. તે મનુસ્સા ઉપસઙ્કમન્તિ ધમ્મસ્સવનાય. તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિત્વા તુણ્હી નિસીદિસ્સન્તિ, સેય્યથાપિ મૂગસૂકરા. નનુ નામ સન્નિપતિતેહિ ધમ્મો ભાસિતબ્બો’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે… અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ સન્નિપતિત્વા ધમ્મં ભાસિતુ’’ન્તિ.

૬૯. પાતિમોક્ખુદ્દેસાનુજાનના

૧૩૩. અથ ખો ભગવતો રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘‘યંનૂનાહં યાનિ મયા ભિક્ખૂનં પઞ્ઞત્તાનિ સિક્ખાપદાનિ, તાનિ નેસં પાતિમોક્ખુદ્દેસં અનુજાનેય્યં. સો નેસં ભવિસ્સતિ ઉપોસથકમ્મ’’ન્તિ. અથ ખો ભગવા સાયન્હસમયં પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ઇધ મય્હં, ભિક્ખવે, રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ ‘યંનૂનાહં યાનિ મયા ભિક્ખૂનં પઞ્ઞત્તાનિ સિક્ખાપદાનિ, તાનિ નેસં પાતિમોક્ખુદ્દેસં અનુજાનેય્યં. સો નેસં ભવિસ્સતિ ઉપોસથકમ્મ’ન્તિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઉદ્દિસિતબ્બં. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૧૩૪. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઉપોસથં કરેય્ય, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસેય્ય. કિં સઙ્ઘસ્સ પુબ્બકિચ્ચં? પારિસુદ્ધિં આયસ્મન્તો આરોચેથ. પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિસ્સામિ. તં સબ્બેવ સન્તા સાધુકં સુણોમ મનસિ કરોમ. યસ્સ સિયા આપત્તિ, સો આવિકરેય્ય. અસન્તિયા આપત્તિયા તુણ્હી ભવિતબ્બં. તુણ્હીભાવેન ખો પનાયસ્મન્તે પરિસુદ્ધાતિ વેદિસ્સામિ. યથા ખો પન પચ્ચેકપુટ્ઠસ્સ વેય્યાકરણં હોતિ, એવમેવં [એવમેવ (ક)] એવરૂપાય પરિસાય યાવતતિયં અનુસ્સાવિતં હોતિ. યો પન ભિક્ખુ યાવતતિયં અનુસ્સાવિયમાને સરમાનો સન્તિં આપત્તિં નાવિકરેય્ય, સમ્પજાનમુસાવાદસ્સ હોતિ. સમ્પજાનમુસાવાદો ખો પનાયસ્મન્તો અન્તરાયિકો ધમ્મો વુત્તો ભગવતા. તસ્મા, સરમાનેન ભિક્ખુના આપન્નેન વિસુદ્ધાપેક્ખેન સન્તી આપત્તિ આવિકાતબ્બા; આવિકતા હિસ્સ ફાસુ હોતી’’તિ.

૧૩૫. પાતિમોક્ખન્તિ આદિમેતં મુખમેતં પમુખમેતં કુસલાનં ધમ્માનં. તેન વુચ્ચતિ પાતિમોક્ખન્તિ. આયસ્મન્તોતિ પિયવચનમેતં ગરુવચનમેતં સગારવસપ્પતિસ્સાધિવચનમેતં આયસ્મન્તોતિ. ઉદ્દિસિસ્સામીતિ આચિક્ખિસ્સામિ દેસેસ્સામિ પઞ્ઞપેસ્સામિ પટ્ઠપેસ્સામિ વિવરિસ્સામિ વિભજિસ્સામિ ઉત્તાનિં કરિસ્સામિ [ઉત્તાની કરિસ્સામિ (સી. સ્યા.)] પકાસેસ્સામિ. તન્તિ પાતિમોક્ખં વુચ્ચતિ. સબ્બેવ સન્તાતિ યાવતિકા તસ્સા પરિસાય થેરા ચ નવા ચ મજ્ઝિમા ચ, એતે વુચ્ચન્તિ સબ્બેવ સન્તાતિ. સાધુકં સુણોમાતિ અટ્ઠિં કત્વા મનસિ કત્વા સબ્બચેતસા [સબ્બં ચેતસા (સ્યા. ક.)] સમન્નાહરામ. મનસિ કરોમાતિ એકગ્ગચિત્તા અવિક્ખિત્તચિત્તા અવિસાહટચિત્તા નિસામેમ. યસ્સ સિયા આપત્તીતિ થેરસ્સ વા નવસ્સ વા મજ્ઝિમસ્સ વા, પઞ્ચન્નં વા આપત્તિક્ખન્ધાનં અઞ્ઞતરા આપત્તિ, સત્તન્નં વા આપત્તિક્ખન્ધાનં અઞ્ઞતરા આપત્તિ. સો આવિકરેય્યાતિ સો દેસેય્ય, સો વિવરેય્ય, સો ઉત્તાનિં કરેય્ય, સો પકાસેય્ય સઙ્ઘમજ્ઝે વા ગણમજ્ઝે વા એકપુગ્ગલે વા. અસન્તી નામ આપત્તિ અનજ્ઝાપન્ના વા હોતિ, આપજ્જિત્વા વા વુટ્ઠિતા. તુણ્હી ભવિતબ્બન્તિ અધિવાસેતબ્બં ન બ્યાહરિતબ્બં. પરિસુદ્ધાતિ વેદિસ્સામીતિ જાનિસ્સામિ ધારેસ્સામિ. યથા ખો પન પચ્ચેકપુટ્ઠસ્સ વેય્યાકરણં હોતીતિ યથા એકેન એકો પુટ્ઠો બ્યાકરેય્ય, એવમેવ તસ્સા પરિસાય જાનિતબ્બં મં પુચ્છતીતિ. એવરૂપા નામ પરિસા ભિક્ખુપરિસા વુચ્ચતિ. યાવતતિયં અનુસ્સાવિતં હોતીતિ સકિમ્પિ અનુસ્સાવિતં હોતિ, દુતિયમ્પિ અનુસ્સાવિતં હોતિ, તતિયમ્પિ અનુસ્સાવિતં હોતિ. સરમાનોતિ જાનમાનો સઞ્જાનમાનો. સન્તી નામ આપત્તિ અજ્ઝાપન્ના વા હોતિ, આપજ્જિત્વા વા અવુટ્ઠિતા. નાવિકરેય્યાતિ ન દેસેય્ય, ન વિવરેય્ય, ન ઉત્તાનિં કરેય્ય, ન પકાસેય્ય સઙ્ઘમજ્ઝે વા ગણમજ્ઝે વા એકપુગ્ગલે વા. સમ્પજાનમુસાવાદસ્સ હોતીતિ. સમ્પજાનમુસાવાદે કિં હોતિ? દુક્કટં હોતિ. અન્તરાયિકો ધમ્મો વુત્તો ભગવતાતિ. કિસ્સ અન્તરાયિકો? પઠમસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય અન્તરાયિકો, દુતિયસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય અન્તરાયિકો, તતિયસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય અન્તરાયિકો, ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય અન્તરાયિકો, ઝાનાનં વિમોક્ખાનં સમાધીનં સમાપત્તીનં નેક્ખમ્માનં નિસ્સરણાનં પવિવેકાનં કુસલાનં ધમ્માનં અધિગમાય અન્તરાયિકો. તસ્માતિ તઙ્કારણા. સરમાનેનાતિ જાનમાનેન સઞ્જાનમાનેન. વિસુદ્ધાપેક્ખેનાતિ વુટ્ઠાતુકામેન વિસુજ્ઝિતુકામેન. સન્તી નામ આપત્તિ અજ્ઝાપન્ના વા હોતિ, આપજ્જિત્વા વા અવુટ્ઠિતા. આવિકાતબ્બાતિ આવિકાતબ્બા સઙ્ઘમજ્ઝે વા ગણમજ્ઝે વા એકપુગ્ગલે વા. આવિકતા હિસ્સ ફાસુ હોતીતિ. કિસ્સ ફાસુ હોતિ? પઠમસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય ફાસુ હોતિ, દુતિયસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય ફાસુ હોતિ, તતિયસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય ફાસુ હોતિ, ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ અધિગમાય ફાસુ હોતિ, ઝાનાનં વિમોક્ખાનં સમાધીનં સમાપત્તીનં નેક્ખમ્માનં નિસ્સરણાનં પવિવેકાનં કુસલાનં ધમ્માનં અધિગમાય ફાસુ હોતીતિ.

૧૩૬. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ – ભગવતા પાતિમોક્ખુદ્દેસો અનુઞ્ઞાતોતિ – દેવસિકં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, દેવસિકં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપોસથે પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ – ભગવતા ઉપોસથે પાતિમોક્ખુદ્દેસો અનુઞ્ઞાતોતિ – પક્ખસ્સ તિક્ખત્તું પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ, ચાતુદ્દસે પન્નરસે અટ્ઠમિયા ચ પક્ખસ્સ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, પક્ખસ્સ તિક્ખત્તું પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સકિં પક્ખસ્સ ચાતુદ્દસે વા પન્નરસે વા પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ યથાપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ સકાય સકાય પરિસાય. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, યથાપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં સકાય સકાય પરિસાય. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સમગ્ગાનં ઉપોસથકમ્મન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘સમગ્ગાનં ઉપોસથકમ્મ’ન્તિ. કિત્તાવતા નુ ખો સામગ્ગી હોતિ, યાવતા એકાવાસો, ઉદાહુ સબ્બા પથવી’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, એત્તાવતા સામગ્ગી યાવતા એકાવાસોતિ.

૭૦. મહાકપ્પિનવત્થુ

૧૩૭. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા મહાકપ્પિનો રાજગહે વિહરતિ મદ્દકુચ્છિમ્હિ મિગદાયે. અથ ખો આયસ્મતો મહાકપ્પિનસ્સ રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ‘‘ગચ્છેય્યં વાહં ઉપોસથં ન વા ગચ્છેય્યં, ગચ્છેય્યં વાહં સઙ્ઘકમ્મં ન વા ગચ્છેય્યં, અથ ખ્વાહં વિસુદ્ધો પરમાય વિસુદ્ધિયા’’તિ? અથ ખો ભગવા આયસ્મતો મહાકપ્પિનસ્સ ચેતસા ચેતોપરિવિતક્કમઞ્ઞાય – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – ગિજ્ઝકૂટે પબ્બતે અન્તરહિતો મદ્દકુચ્છિમ્હિ મિગદાયે આયસ્મતો મહાકપ્પિનસ્સ સમ્મુખે પાતુરહોસિ. નિસીદિ ભગવા પઞ્ઞત્તે આસને. આયસ્માપિ ખો મહાકપ્પિનો ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો આયસ્મન્તં મહાકપ્પિનં ભગવા એતદવોચ – ‘‘નનુ તે, કપ્પિન, રહોગતસ્સ પટિસલ્લીનસ્સ એવં ચેતસો પરિવિતક્કો ઉદપાદિ – ગચ્છેય્યં વાહં ઉપોસથં ન વા ગચ્છેય્યં, ગચ્છેય્યં વાહં સઙ્ઘકમ્મં ન વા ગચ્છેય્યં, અથ ખ્વાહં વિસુદ્ધો પરમાય વિસુદ્ધિયા’’તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’. ‘‘તુમ્હે ચે બ્રાહ્મણા ઉપોસથં ન સક્કરિસ્સથ ન ગરુકરિસ્સથ [ન ગરું કરિસ્સથ (ક.)] ન માનેસ્સથ ન પૂજેસ્સથ, અથ કો ચરહિ ઉપોસથં સક્કરિસ્સતિ ગરુકરિસ્સતિ માનેસ્સતિ પૂજેસ્સતિ? ગચ્છ ત્વં, બ્રાહ્મણ, ઉપોસથં, મા નો અગમાસિ. ગચ્છ ત્વં સઙ્ઘકમ્મં, મા નો અગમાસી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો આયસ્મા મહાકપ્પિનો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં મહાકપ્પિનં ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેત્વા સમાદપેત્વા સમુત્તેજેત્વા સમ્પહંસેત્વા – સેય્યથાપિ નામ બલવા પુરિસો સમિઞ્જિતં વા બાહં પસારેય્ય, પસારિતં વા બાહં સમિઞ્જેય્ય, એવમેવ – મદ્દકુચ્છિમ્હિ મિગદાયે આયસ્મતો મહાકપ્પિનસ્સ સમ્મુખે અન્તરહિતો ગિજ્ઝકૂટે પબ્બતે પાતુરહોસિ.

૭૧. સીમાનુજાનના

૧૩૮. અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘એત્તાવતા સામગ્ગી યાવતા એકાવાસો’તિ, કિત્તાવતા નુ ખો એકાવાસો હોતી’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સીમં સમ્મન્નિતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બા – પઠમં નિમિત્તા કિત્તેતબ્બા – પબ્બતનિમિત્તં, પાસાણનિમિત્તં, વનનિમિત્તં, રુક્ખનિમિત્તં, મગ્ગનિમિત્તં, વમ્મિકનિમિત્તં, નદીનિમિત્તં, ઉદકનિમિત્તં. નિમિત્તે કિત્તેત્વા બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૧૩૯. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યાવતા સમન્તા નિમિત્તા કિત્તિતા. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો એતેહિ નિમિત્તેહિ સીમં સમ્મન્નેય્ય સમાનસંવાસં એકુપોસથં [એકૂપોસથં (ક.)]. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યાવતા સમન્તા નિમિત્તા કિત્તિતા. સઙ્ઘો એતેહિ નિમિત્તેહિ સીમં સમ્મન્નતિ સમાનસંવાસં એકુપોસથં. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ એતેહિ નિમિત્તેહિ સીમાય સમ્મુતિ [સમ્મતિ (સ્યા.)] સમાનસંવાસાય એકુપોસથાય, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમ્મતા સીમા સઙ્ઘેન એતેહિ નિમિત્તેહિ સમાનસંવાસા એકુપોસથા. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૧૪૦. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ – ભગવતા સીમાસમ્મુતિ અનુઞ્ઞાતાતિ – અતિમહતિયો સીમાયો સમ્મન્નન્તિ, ચતુયોજનિકાપિ પઞ્ચયોજનિકાપિ છયોજનિકાપિ. ભિક્ખૂ ઉપોસથં આગચ્છન્તા ઉદ્દિસ્સમાનેપિ પાતિમોક્ખે આગચ્છન્તિ, ઉદ્દિટ્ઠમત્તેપિ આગચ્છન્તિ, અન્તરાપિ પરિવસન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અતિમહતી સીમા સમ્મન્નિતબ્બા, ચતુયોજનિકા વા પઞ્ચયોજનિકા વા છયોજનિકા વા. યો સમ્મન્નેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તિયોજનપરમં સીમં સમ્મન્નિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ નદીપારસીમં [નદીપારં સીમં (સી. સ્યા.)] સમ્મન્નન્તિ. ઉપોસથં આગચ્છન્તા ભિક્ખૂપિ વુય્હન્તિ, પત્તાપિ વુય્હન્તિ, ચીવરાનિપિ વુય્હન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, નદીપારસીમા સમ્મન્નિતબ્બા. યો સમ્મન્નેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યત્થસ્સ ધુવનાવા વા ધુવસેતુ વા, એવરૂપં નદીપારસીમં સમ્મન્નિતુન્તિ.

૭૨. ઉપોસથાગારકથા

૧૪૧. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અનુપરિવેણિયં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ અસઙ્કેતેન. આગન્તુકા ભિક્ખૂ ન જાનન્તિ – ‘‘કત્થ વા અજ્જુપોસથો કરીયિસ્સતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અનુપરિવેણિયં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં અસઙ્કેતેન. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપોસથાગારં સમ્મન્નિત્વા ઉપોસથં કાતું, યં સઙ્ઘો આકઙ્ખતિ વિહારં વા અડ્ઢયોગં વા પાસાદં વા હમ્મિયં વા ગુહં વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બં. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં વિહારં ઉપોસથાગારં સમ્મન્નેય્ય. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં વિહારં ઉપોસથાગારં સમ્મન્નતિ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ વિહારસ્સ ઉપોસથાગારસ્સ સમ્મુતિ, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમ્મતો સઙ્ઘેન ઇત્થન્નામો વિહારો ઉપોસથાગારં. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે દ્વે ઉપોસથાગારાનિ સમ્મતાનિ હોન્તિ. ભિક્ખૂ ઉભયત્થ સન્નિપતન્તિ – ‘‘ઇધ ઉપોસથો કરીયિસ્સતિ, ઇધ ઉપોસથો કરીયિસ્સતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, એકસ્મિં આવાસે દ્વે ઉપોસથાગારાનિ સમ્મન્નિતબ્બાનિ. યો સમ્મન્નેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, એકં સમૂહનિત્વા [સમુહનિત્વા (ક.)] એકત્થ ઉપોસથં કાતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમૂહન્તબ્બં. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપોસથાગારં સમૂહનેય્ય [સમુહનેય્ય (ક.)]. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. સઙ્ઘો ઇત્થન્નામં ઉપોસથાગારં સમૂહનતિ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ઇત્થન્નામસ્સ ઉપોસથાગારસ્સ સમુગ્ઘાતો, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમૂહતં સઙ્ઘેન ઇત્થન્નામં ઉપોસથાગારં. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૭૩. ઉપોસથપ્પમુખાનુજાનના

૧૪૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે અતિખુદ્દકં ઉપોસથાગારં સમ્મતં હોતિ, તદહુપોસથે મહાભિક્ખુસઙ્ઘો સન્નિપતિતો હોતિ. ભિક્ખૂ અસમ્મતાય ભૂમિયા નિસિન્ના પાતિમોક્ખં અસ્સોસું. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ઉપોસથાગારં સમ્મન્નિત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો’તિ, મયઞ્ચમ્હા અસમ્મતાય ભૂમિયા નિસિન્નો પાતિમોક્ખં અસ્સુમ્હા, કતો નુ ખો અમ્હાકં ઉપોસથો, અકતો નુ ખો’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. સમ્મતાય વા, ભિક્ખવે, ભૂમિયા નિસિન્ના અસમ્મતાય વા યતો પાતિમોક્ખં સુણાતિ, કતોવસ્સ ઉપોસથો. તેન હિ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘો યાવ મહન્તં ઉપોસથપ્પમુખં [ઉપોસથમુખં (સ્યા.)] આકઙ્ખતિ, તાવ મહન્તં ઉપોસથપ્પમુખં સમ્મન્નતુ. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બં. પઠમં નિમિત્તા કિત્તેતબ્બા. નિમિત્તે કિત્તેત્વા બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યાવતા સમન્તા નિમિત્તા કિત્તિતા. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો એતેહિ નિમિત્તેહિ ઉપોસથપ્પમુખં સમ્મન્નેય્ય. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યાવતા સમન્તા નિમિત્તા કિત્તિતા. સઙ્ઘો એતેહિ નિમિત્તેહિ ઉપોસથપ્પમુખં સમ્મન્નતિ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ એતેહિ નિમિત્તેહિ ઉપોસથપ્પમુખસ્સ સમ્મુતિ, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમ્મતં સઙ્ઘેન એતેહિ નિમિત્તેહિ ઉપોસથપ્પમુખં. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે નવકા ભિક્ખૂ પઠમતરં સન્નિપતિત્વા – ‘‘ન તાવ થેરા આગચ્છન્તી’’તિ – પક્કમિંસુ. ઉપોસથો વિકાલે અહોસિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે થેરેહિ ભિક્ખૂહિ પઠમતરં સન્નિપતિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન રાજગહે સમ્બહુલા આવાસા સમાનસીમા હોન્તિ. તત્થ ભિક્ખૂ વિવદન્તિ – ‘‘અમ્હાકં આવાસે ઉપોસથો કરીયતુ, અમ્હાકં આવાસે ઉપોસથો કરીયતૂ’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ઇધ પન, ભિક્ખવે, સમ્બહુલા આવાસા સમાનસીમા હોન્તિ. તત્થ ભિક્ખૂ વિવદન્તિ – ‘‘અમ્હાકં આવાસે ઉપોસથો કરીયતુ, અમ્હાકં આવાસે ઉપોસથો કરીયતૂ’’તિ. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ સબ્બેહેવ એકજ્ઝં સન્નિપતિત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો. યત્થ વા પન થેરો ભિક્ખુ વિહરતિ, તત્થ સન્નિપતિત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો, ન ત્વેવ વગ્ગેન સઙ્ઘેન ઉપોસથો કાતબ્બો. યો કરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૭૪. અવિપ્પવાસસીમાનુજાનના

૧૪૩. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા મહાકસ્સપો અન્ધકવિન્દા રાજગહં ઉપોસથં આગચ્છન્તો અન્તરામગ્ગે નદિં તરન્તો મનં વૂળ્હો અહોસિ, ચીવરાનિસ્સ [તેન ચીવરાનિસ્સ (ક.)] અલ્લાનિ. ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં મહાકસ્સપં એતદવોચું – ‘‘કિસ્સ તે, આવુસો, ચીવરાનિ અલ્લાની’’તિ? ‘‘ઇધાહં, આવુસો, અન્ધકવિન્દા રાજગહં ઉપોસથં આગચ્છન્તો અન્તરામગ્ગે નદિં તરન્તો મનમ્હિ વૂળ્હો. તેન મે ચીવરાનિ અલ્લાની’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. યા સા, ભિક્ખવે, સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા, સઙ્ઘો તં સીમં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમ્મન્નતુ. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બા. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યા સા સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં સઙ્ઘો તં સીમં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમ્મન્નેય્ય. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યા સા સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા, સઙ્ઘો તં સીમં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમ્મન્નતિ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ એતિસ્સા સીમાય તિચીવરેન અવિપ્પવાસાય [અવિપ્પવાસસ્સ (સ્યા.)] સમ્મુતિ, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમ્મતા સા સીમા સઙ્ઘેન તિચીવરેન અવિપ્પવાસા [અવિપ્પવાસો (સ્યા.)]. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ ભગવતા તિચીવરેન અવિપ્પવાસસમ્મુતિ અનુઞ્ઞાતાતિ અન્તરઘરે ચીવરાનિ નિક્ખિપન્તિ. તાનિ ચીવરાનિ નસ્સન્તિપિ ડય્હન્તિપિ ઉન્દૂરેહિપિ ખજ્જન્તિ. ભિક્ખૂ દુચ્ચોળા હોન્તિ લૂખચીવરા. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘કિસ્સ તુમ્હે, આવુસો, દુચ્ચોળા લૂખચીવરા’’તિ? ‘‘ઇધ મયં, આવુસો, ભગવતા તિચીવરેન અવિપ્પવાસસમ્મુતિ અનુઞ્ઞાતાતિ અન્તરઘરે ચીવરાનિ નિક્ખિપિમ્હા. તાનિ ચીવરાનિ નટ્ઠાનિપિ દડ્ઢાનિપિ, ઉન્દૂરેહિપિ ખાયિતાનિ, તેન મયં દુચ્ચોળા લૂખચીવરા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. યા સા, ભિક્ખવે, સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા, સઙ્ઘો તં સીમં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમ્મન્નતુ, ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બા. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૧૪૪. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યા સા સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો તં સીમં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમ્મન્નેય્ય, ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યા સા સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા, સઙ્ઘો તં સીમં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમ્મન્નતિ, ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ એતિસ્સા સીમાય તિચીવરેન અવિપ્પવાસાય [અવિપ્પવાસસ્સ (સ્યા.)] સમ્મુતિ, ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમ્મતા સા સીમા સઙ્ઘેન તિચીવરેન અવિપ્પવાસા [અવિપ્પવાસો (સ્યા.)], ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૭૫. સીમાસમૂહનન

‘‘સીમં, ભિક્ખવે, સમ્મન્નન્તેન પઠમં સમાનસંવાસસીમા [સમાનસંવાસા સીમા (સ્યા.)] સમ્મન્નિતબ્બા, પચ્છા તિચીવરેન અવિપ્પવાસો સમ્મન્નિતબ્બો. સીમં, ભિક્ખવે, સમૂહનન્તેન પઠમં તિચીવરેન અવિપ્પવાસો સમૂહન્તબ્બો, પચ્છા સમાનસંવાસસીમા સમૂહન્તબ્બા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, તિચીવરેન અવિપ્પવાસો સમૂહન્તબ્બો. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૧૪૫. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યો સો સઙ્ઘેન તિચીવરેન અવિપ્પવાસો સમ્મતો, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો તં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમૂહનેય્ય. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યો સો સઙ્ઘેન તિચીવરેન અવિપ્પવાસો સમ્મતો, સઙ્ઘો તં તિચીવરેન અવિપ્પવાસં સમૂહનતિ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ એતસ્સ તિચીવરેન અવિપ્પવાસસ્સ સમુગ્ઘાતો, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમૂહતો સો સઙ્ઘેન તિચીવરેન અવિપ્પવાસો. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સીમા [સમાનસંવાસા સીમા (સ્યા.)]. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

૧૪૬. ‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યા સા સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા, યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો તં સીમં સમૂહનેય્ય સમાનસંવાસં એકુપોસથં. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યા સા સઙ્ઘેન સીમા સમ્મતા સમાનસંવાસા એકુપોસથા, સઙ્ઘો તં સીમં સમૂહનતિ સમાનસંવાસં એકુપોસથં. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ એતિસ્સા સીમાય સમાનસંવાસાય એકુપોસથાય સમુગ્ઘાતો, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય. સમૂહતા સા સીમા સઙ્ઘેન સમાનસંવાસા એકુપોસથા. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૭૬. ગામસીમાદિ

૧૪૭. અસમ્મતાય, ભિક્ખવે, સીમાય અટ્ઠપિતાય, યં ગામં વા નિગમં વા ઉપનિસ્સાય વિહરતિ, યા તસ્સ વા ગામસ્સ ગામસીમા, નિગમસ્સ વા નિગમસીમા, અયં તત્થ સમાનસંવાસા એકુપોસથા. અગામકે ચે, ભિક્ખવે, અરઞ્ઞે સમન્તા સત્તબ્ભન્તરા, અયં તત્થ સમાનસંવાસા એકુપોસથા. સબ્બા, ભિક્ખવે, નદી અસીમા; સબ્બો સમુદ્દો અસીમો; સબ્બો જાતસ્સરો અસીમો. નદિયા વા, ભિક્ખવે, સમુદ્દે વા જાતસ્સરે વા યં મજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ સમન્તા ઉદકુક્ખેપા, અયં તત્થ સમાનસંવાસા એકુપોસથાતિ.

૧૪૮. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સીમાય સીમં સમ્ભિન્દન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. યેસં, ભિક્ખવે, સીમા પઠમં સમ્મતા તેસં તં કમ્મં ધમ્મિકં અકુપ્પં ઠાનારહં. યેસં, ભિક્ખવે, સીમા પચ્છા સમ્મતા તેસં તં કમ્મં અધમ્મિકં કુપ્પં અટ્ઠાનારહં. ન, ભિક્ખવે, સીમાય સીમા સમ્ભિન્દિતબ્બા. યો સમ્ભિન્દેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સીમાય સીમં અજ્ઝોત્થરન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. યેસં, ભિક્ખવે, સીમા પઠમં સમ્મતા તેસં તં કમ્મં ધમ્મિકં અકુપ્પં ઠાનારહં. યેસં, ભિક્ખવે, સીમા પચ્છા સમ્મતા તેસં તં કમ્મં અધમ્મિકં કુપ્પં અટ્ઠાનારહં. ન, ભિક્ખવે, સીમાય સીમા અજ્ઝોત્થરિતબ્બા. યો અજ્ઝોત્થરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સીમં સમ્મન્નન્તેન સીમન્તરિકં ઠપેત્વા સીમં સમ્મન્નિતુન્તિ.

૭૭. ઉપોસથભેદાદિ

૧૪૯. અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કતિ નુ ખો ઉપોસથા’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. દ્વેમે, ભિક્ખવે, ઉપોસથા – ચાતુદ્દસિકો ચ પન્નરસિકો ચ. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, દ્વે ઉપોસથાતિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કતિ નુ ખો ઉપોસથકમ્માની’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, ઉપોસથકમ્માનિ – અધમ્મેન વગ્ગં ઉપોસથકમ્મં, અધમ્મેન સમગ્ગં ઉપોસથકમ્મં, ધમ્મેન વગ્ગં ઉપોસથકમ્મં, ધમ્મેન સમગ્ગં ઉપોસથકમ્મન્તિ. તત્ર, ભિક્ખવે, યદિદં અધમ્મેન વગ્ગં ઉપોસથકમ્મં, ન, ભિક્ખવે, એવરૂપં ઉપોસથકમ્મં, કાતબ્બં. ન ચ મયા એવરૂપં ઉપોસથકમ્મં અનુઞ્ઞાતં. તત્ર, ભિક્ખવે, યદિદં અધમ્મેન સમગ્ગં ઉપોસથકમ્મં, ન, ભિક્ખવે, એવરૂપં ઉપોસથકમ્મં કાતબ્બં. ન ચ મયા એવરૂપં ઉપોસથકમ્મં અનુઞ્ઞાતં. તત્ર, ભિક્ખવે, યદિદં ધમ્મેન વગ્ગં ઉપોસથકમ્મં, ન, ભિક્ખવે, એવરૂપં ઉપોસથકમ્મં કાતબ્બં. ન ચ મયા એવરૂપં ઉપોસથકમ્મં અનુઞ્ઞાતં. તત્ર, ભિક્ખવે, યદિદં ધમ્મેન સમગ્ગં ઉપોસથકમ્મં, એવરૂપં, ભિક્ખવે, ઉપોસથકમ્મં કાતબ્બં, એવરૂપઞ્ચ મયા ઉપોસથકમ્મં અનુઞ્ઞાતં. તસ્માતિહ, ભિક્ખવે, એવરૂપં ઉપોસથકમ્મં કરિસ્સામ યદિદં ધમ્મેન સમગ્ગન્તિ – એવઞ્હિ વો, ભિક્ખવે, સિક્ખિતબ્બન્તિ.

૭૮. સંખિત્તેન પાતિમોક્ખુદ્દેસાદિ

૧૫૦. અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કતિ નુ ખો પાતિમોક્ખુદ્દેસા’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. પઞ્ચિમે, ભિક્ખવે, પાતિમોક્ખુદ્દેસા – નિદાનં ઉદ્દિસિત્વા અવસેસં સુતેન સાવેતબ્બં. અયં પઠમો પાતિમોક્ખુદ્દેસો. નિદાનં ઉદ્દિસિત્વા ચત્તારિ પારાજિકાનિ ઉદ્દિસિત્વા અવસેસં સુતેન સાવેતબ્બં. અયં દુતિયો પાતિમોક્ખુદ્દેસો. નિદાનં ઉદ્દિસિત્વા ચત્તારિ પારાજિકાનિ ઉદ્દિસિત્વા તેરસ સઙ્ઘાદિસેસે ઉદ્દિસિત્વા અવસેસં સુતેન સાવેતબ્બં. અયં તતિયો પાતિમોક્ખુદ્દેસો. નિદાનં ઉદ્દિસિત્વા ચત્તારિ પારાજિકાનિ ઉદ્દિસિત્વા તેરસ સઙ્ઘાદિસેસે ઉદ્દિસિત્વા દ્વે અનિયતે ઉદ્દિસિત્વા અવસેસં સુતેન સાવેતબ્બં. અયં ચતુત્થો પાતિમોક્ખુદ્દેસો. વિત્થારેનેવ પઞ્ચમો. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચ પાતિમોક્ખુદ્દેસાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ – ભગવતા સંખિત્તેન પાતિમોક્ખુદ્દેસો અનુઞ્ઞાતોતિ – સબ્બકાલં સંખિત્તેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સંખિત્તેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન કોસલેસુ જનપદે અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સવરભયં [સંચરભયં (સ્યા.)] અહોસિ. ભિક્ખૂ નાસક્ખિંસુ વિત્થારેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતું. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સતિ અન્તરાયે સંખિત્તેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ અસતિપિ અન્તરાયે સંખિત્તેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અસતિ અન્તરાયે સંખિત્તેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સતિ અન્તરાયે સંખિત્તેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતું. તત્રિમે અન્તરાયા – રાજન્તરાયો, ચોરન્તરાયો, અગ્યન્તરાયો, ઉદકન્તરાયો, મનુસ્સન્તરાયો, અમનુસ્સન્તરાયો, વાળન્તરાયો, સરીસપન્તરાયો, જીવિતન્તરાયો, બ્રહ્મચરિયન્તરાયોતિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, એવરૂપેસુ અન્તરાયેસુ સંખિત્તેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતું, અસતિ અન્તરાયે વિત્થારેનાતિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે અનજ્ઝિટ્ઠા ધમ્મં ભાસન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે અનજ્ઝિટ્ઠેન ધમ્મો ભાસિતબ્બો. યો ભાસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરેન ભિક્ખુના સામં વા ધમ્મં ભાસિતું પરં વા અજ્ઝેસિતુન્તિ.

૭૯. વિનયપુચ્છનકથા

૧૫૧. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે અસમ્મતા વિનયં પુચ્છન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે અસમ્મતેન વિનયો પુચ્છિતબ્બો. યો પુચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે સમ્મતેન વિનયં પુચ્છિતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બો – અત્તના વા [અત્તનાવ (સ્યા.)] અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં, પરેન વા પરો સમ્મન્નિતબ્બો. કથઞ્ચ અત્તનાવ અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં? બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામં વિનયં પુચ્છેય્ય’’ન્તિ. એવં અત્તનાવ અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં.

કથઞ્ચ પરેન પરો સમ્મન્નિતબ્બો? બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં વિનયં પુચ્છેય્યા’’તિ. એવં પરેન પરો સમ્મન્નિતબ્બોતિ.

તેન ખો પન સમયેન પેસલા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે સમ્મતા વિનયં પુચ્છન્તિ. છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ લભન્તિ આઘાતં, લભન્તિ અપ્પચ્ચયં, વધેન તજ્જેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે સમ્મતેનપિ પરિસં ઓલોકેત્વા પુગ્ગલં તુલયિત્વા વિનયં પુચ્છિતુન્તિ.

૮૦. વિનયવિસ્સજ્જનકથા

૧૫૨. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે અસમ્મતા વિનયં વિસ્સજ્જેન્તિ [વિસ્સજ્જન્તિ (ક.)]. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે અસમ્મતેન વિનયો વિસ્સજ્જેતબ્બો. યો વિસ્સજ્જેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે સમ્મતેન વિનયં વિસ્સજ્જેતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, સમ્મન્નિતબ્બં. અત્તના વા [અત્તનાવ (સ્યા.)] અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં, પરેન વા પરો સમ્મન્નિતબ્બો. કથઞ્ચ અત્તનાવ અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં? બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, અહં ઇત્થન્નામેન વિનયં પુટ્ઠો વિસ્સજ્જેય્ય’’ન્તિ. એવં અત્તનાવ અત્તાનં સમ્મન્નિતબ્બં.

કથઞ્ચ પરેન પરો સમ્મન્નિતબ્બો? બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામેન વિનયં પુટ્ઠો વિસ્સજ્જેય્યા’’તિ. એવં પરેન પરો સમ્મન્નિતબ્બોતિ.

તેન ખો પન સમયેન પેસલા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે સમ્મતા વિનયં વિસ્સજ્જેન્તિ. છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ લભન્તિ આઘાતં, લભન્તિ અપ્પચ્ચયં, વધેન તજ્જેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે સમ્મતેનપિ પરિસં ઓલોકેત્વા પુગ્ગલં તુલયિત્વા વિનયં વિસ્સજ્જેતુન્તિ.

૮૧. ચોદનાકથા

૧૫૩. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ અનોકાસકતં ભિક્ખું આપત્તિયા ચોદેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અનોકાસકતો ભિક્ખુ આપત્તિયા ચોદેતબ્બો. યો ચોદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઓકાસં કારાપેત્વા આપત્તિયા ચોદેતું – કરોતુ આયસ્મા ઓકાસં, અહં તં વત્તુકામોતિ.

તેન ખો પન સમયેન પેસલા ભિક્ખૂ છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ ઓકાસં કારાપેત્વા આપત્તિયા ચોદેન્તિ. છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ લભન્તિ આઘાતં, લભન્તિ અપ્પચ્ચયં, વધેન તજ્જેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, કતેપિ ઓકાસે પુગ્ગલં તુલયિત્વા આપત્તિયા ચોદેતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ – પુરમ્હાકં પેસલા ભિક્ખૂ ઓકાસં કારાપેન્તીતિ – પટિકચ્ચેવ સુદ્ધાનં ભિક્ખૂનં અનાપત્તિકાનં અવત્થુસ્મિં અકારણે ઓકાસં કારાપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સુદ્ધાનં ભિક્ખૂનં અનાપત્તિકાનં અવત્થુસ્મિં અકારણે ઓકાસો કારાપેતબ્બો. યો કારાપેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પુગ્ગલં તુલયિત્વા ઓકાસં કાતુ [કારાપેતું (સ્યા.)] ન્તિ.

૮૨. અધમ્મકમ્મપટિક્કોસનાદિ

૧૫૪. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે અધમ્મકમ્મં કરોન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અધમ્મકમ્મં કાતબ્બં. યો કરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ. કરોન્તિયેવ અધમ્મકમ્મં. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, અધમ્મકમ્મે કયિરમાને પટિક્કોસિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન પેસલા ભિક્ખૂ છબ્બગ્ગિયેહિ ભિક્ખૂહિ અધમ્મકમ્મે કયિરમાને પટિક્કોસન્તિ. છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ લભન્તિ આઘાતં, લભન્તિ અપ્પચ્ચયં, વધેન તજ્જેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દિટ્ઠિમ્પિ આવિકાતુન્તિ. તેસંયેવ સન્તિકે દિટ્ઠિં આવિકરોન્તિ. છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ લભન્તિ આઘાતં, લભન્તિ અપ્પચ્ચયં, વધેન તજ્જેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ચતૂહિ પઞ્ચહિ પટિક્કોસિતું, દ્વીહિ તીહિ દિટ્ઠિં આવિકાતું, એકેન અધિટ્ઠાતું – ‘ન મેતં ખમતી’તિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસમાના સઞ્ચિચ્ચ ન સાવેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, પાતિમોક્ખુદ્દેસકેન સઞ્ચિચ્ચ ન સાવેતબ્બં. યો ન સાવેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા ઉદાયી સઙ્ઘસ્સ પાતિમોક્ખુદ્દેસકો હોતિ કાકસ્સરકો. અથ ખો આયસ્મતો ઉદાયિસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘પાતિમોક્ખુદ્દેસકેન સાવેતબ્બ’ન્તિ, અહઞ્ચમ્હિ કાકસ્સરકો, કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પાતિમોક્ખુદ્દેસકેન વાયમિતું – ‘કથં સાવેય્ય’ન્તિ. વાયમન્તસ્સ અનાપત્તીતિ.

તેન ખો પન સમયેન દેવદત્તો સગહટ્ઠાય પરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સગહટ્ઠાય પરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સઙ્ઘમજ્ઝે અનજ્ઝિટ્ઠા પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સઙ્ઘમજ્ઝે અનજ્ઝિટ્ઠેન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરાધિકં [થેરાધેય્યં (અટ્ઠકથાયં પાઠન્તરં)] પાતિમોક્ખન્તિ.

અઞ્ઞતિત્થિયભાણવારો નિટ્ઠિતો પઠમો [એકાદસમો (ક.)].

૮૩. પાતિમોક્ખુદ્દેસકઅજ્ઝેસનાદિ

૧૫૫. અથ ખો ભગવા રાજગહે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન ચોદનાવત્થુ તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન ચોદનાવત્થુ તદવસરિ. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ વિહરન્તિ. તત્થ થેરો ભિક્ખુ બાલો હોતિ અબ્યત્તો. સો ન જાનાતિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા, પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘થેરાધિકં પાતિમોક્ખ’ન્તિ, અયઞ્ચ અમ્હાકં થેરો બાલો અબ્યત્તો, ન જાનાતિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા, પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા. કથં નુ ખો અમ્હેહિ પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યો તત્થ ભિક્ખુ બ્યત્તો પટિબલો તસ્સાધેય્યં પાતિમોક્ખન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ વિહરન્તિ બાલા અબ્યત્તા. તે ન જાનન્તિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા, પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા. તે થેરં અજ્ઝેસિંસુ – ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, થેરો પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સો એવમાહ – ‘‘ન મે, આવુસો, વત્તતી’’તિ. દુતિયં થેરં અજ્ઝેસિંસુ – ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, થેરો પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘ન મે, આવુસો, વત્તતી’’તિ. તતિયં થેરં અજ્ઝેસિંસુ – ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, થેરો પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘ન મે, આવુસો, વત્તતી’’તિ. એતેનેવ ઉપાયેન યાવ સઙ્ઘનવકં અજ્ઝેસિંસુ – ‘‘ઉદ્દિસતુ આયસ્મા પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘ન મે, ભન્તે, વત્તતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ વિહરન્તિ બાલા અબ્યત્તા. તે ન જાનન્તિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા, પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા. તે થેરં અજ્ઝેસન્તિ – ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, થેરો પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સો એવં વદેતિ – ‘‘ન મે, આવુસો, વત્તતી’’તિ. દુતિયં થેરં અજ્ઝેસન્તિ – ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, થેરો પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સોપિ એવં વદેતિ – ‘‘ન મે, આવુસો, વત્તતી’’તિ. તતિયં થેરં અજ્ઝેસન્તિ – ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, થેરો પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સોપિ એવં વદેતિ – ‘‘ન મે, આવુસો, વત્તતી’’તિ. એતેનેવ ઉપાયેન યાવ સઙ્ઘનવકં અજ્ઝેસન્તિ – ‘‘ઉદ્દિસતુ આયસ્મા પાતિમોક્ખ’’ન્તિ. સોપિ એવં વદેતિ – ‘‘ન મે, ભન્તે, વત્તતી’’તિ. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ એકો ભિક્ખુ સામન્તા આવાસા સજ્જુકં પાહેતબ્બો – ગચ્છાવુસો, સંખિત્તેન વા વિત્થારેન વા પાતિમોક્ખં પરિયાપુણિત્વાન આગચ્છાહીતિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો પાહેતબ્બો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરેન ભિક્ખુના નવં ભિક્ખું આણાપેતુન્તિ. થેરેન આણત્તા નવા ભિક્ખૂ ન ગચ્છન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, થેરેન આણત્તેન અગિલાનેન ન ગન્તબ્બં. યો ન ગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૮૪. પક્ખગણનાદિઉગ્ગહણાનુજાનના

૧૫૬. અથ ખો ભગવા ચોદનાવત્થુસ્મિં યથાભિરન્તં વિહરિત્વા પુનદેવ રાજગહં પચ્ચાગઞ્છિ.

તેન ખો પન સમયેન મનુસ્સા ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરન્તે પુચ્છન્તિ – ‘‘કતિમી, ભન્તે, પક્ખસ્સા’’તિ? ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘ન ખો મયં, આવુસો, જાનામા’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘પક્ખગણનમત્તમમ્પિમે સમણા સક્યપુત્તિયા ન જાનન્તિ, કિં પનિમે અઞ્ઞં કિઞ્ચિ કલ્યાણં જાનિસ્સન્તી’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પક્ખગણનં ઉગ્ગહેતુન્તિ. અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો પક્ખગણના ઉગ્ગહેતબ્બા’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સબ્બેહેવ પક્ખગણનં ઉગ્ગહેતુન્તિ.

૧૫૭. તેન ખો પન સમયેન મનુસ્સા ભિક્ખૂ પિણ્ડાય ચરન્તે પુચ્છન્તિ – ‘‘કીવતિકા, ભન્તે, ભિક્ખૂ’’તિ? ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘ન ખો મયં, આવુસો, જાનામા’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અઞ્ઞમઞ્ઞમ્પિમે સમણા સક્યપુત્તિયા ન જાનન્તિ, કિં પનિમે અઞ્ઞં કિઞ્ચિ કલ્યાણં જાનિસ્સન્તી’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ ગણેતુન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કદા નુ ખો ભિક્ખૂ ગણેતબ્બા’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે નામગ્ગેન [નામમત્તેન (સ્યા.), ગણમગ્ગેન (ક.)] ગણેતું, સલાકં વા ગાહેતુન્તિ.

૧૫૮. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અજાનન્તા અજ્જુપોસથોતિ દૂરં ગામં પિણ્ડાય ચરન્તિ. તે ઉદ્દિસ્સમાનેપિ પાતિમોક્ખે આગચ્છન્તિ, ઉદ્દિટ્ઠમત્તેપિ આગચ્છન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આરોચેતું ‘અજ્જુપોસથો’તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો આરોચેતબ્બો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરેન ભિક્ખુના કાલવતો આરોચેતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો થેરો કાલવતો નસ્સરતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ભત્તકાલેપિ આરોચેતુન્તિ.

ભત્તકાલેપિ નસ્સરતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યં કાલં સરતિ, તં કાલં આરોચેતુન્તિ.

૮૫. પુબ્બકરણાનુજાનના

૧૫૯. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે ઉપોસથાગારં ઉક્લાપં હોતિ. આગન્તુકા ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આવાસિકા ભિક્ખૂ ઉપોસથાગારં ન સમ્મજ્જિસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપોસથાગારં સમ્મજ્જિતુન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો ઉપોસથાગારં સમ્મજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરેન ભિક્ખુના નવં ભિક્ખું આણાપેતુન્તિ.

થેરેન આણત્તા નવા ભિક્ખૂ ન સમ્મજ્જન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, થેરેન આણત્તેન અગિલાનેન ન સમ્મજ્જિતબ્બં. યો ન સમ્મજ્જેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૧૬૦. તેન ખો પન સમયેન ઉપોસથાગારે આસનં અપઞ્ઞત્તં હોતિ. ભિક્ખૂ છમાયં નિસીદન્તિ, ગત્તાનિપિ ચીવરાનિપિ પંસુકિતાનિ હોન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપોસથાગારે આસનં પઞ્ઞપેતુન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો ઉપોસથાગારે આસનં પઞ્ઞપેતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરેન ભિક્ખુના નવં ભિક્ખું આણાપેતુન્તિ.

થેરેન આણત્તા નવા ભિક્ખૂ ન પઞ્ઞપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, થેરેન આણત્તેન અગિલાનેન ન પઞ્ઞપેતબ્બં. યો ન પઞ્ઞપેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૧૬૧. તેન ખો પન સમયેન ઉપોસથાગારે પદીપો ન હોતિ. ભિક્ખૂ અન્ધકારે કાયમ્પિ ચીવરમ્પિ અક્કમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઉપોસથાગારે પદીપં કાતુન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો ઉપોસથાગારે પદીપો કાતબ્બો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરેન ભિક્ખુના નવં ભિક્ખું આણાપેતુન્તિ.

થેરેન આણત્તા નવા ભિક્ખૂ ન પદીપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, થેરેન આણત્તેન અગિલાનેન ન પદીપેતબ્બો. યો ન પદીપેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૧૬૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે આવાસિકા ભિક્ખૂ નેવ પાનીયં ઉપટ્ઠાપેન્તિ, ન પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેન્તિ. આગન્તુકા ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આવાસિકા ભિક્ખૂ નેવ પાનીયં ઉપટ્ઠાપેસ્સન્તિ, ન પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેસ્સન્તી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પાનીયં પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેતુન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કેન નુ ખો પાનીયં પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, થેરેન ભિક્ખુના નવં ભિક્ખું આણાપેતુન્તિ.

થેરેન આણત્તા નવા ભિક્ખૂ ન ઉપટ્ઠાપેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, થેરેન આણત્તેન અગિલાનેન ન ઉપટ્ઠાપેતબ્બં. યો ન ઉપટ્ઠાપેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૮૬. દિસંગમિકાદિવત્થુ

૧૬૩. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ બાલા અબ્યત્તા દિસંગમિકા આચરિયુપજ્ઝાયે ન આપુચ્છિંસુ [ન આપુચ્છિંસુ (ક.)]. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, સમ્બહુલા ભિક્ખૂ બાલા અબ્યત્તા દિસંગમિકા આચરિયુપજ્ઝાયે ન આપુચ્છન્તિ [ન આપુચ્છન્તિ (ક.)]. તે [તેહિ (ક.)], ભિક્ખવે, આચરિયુપજ્ઝાયેહિ પુચ્છિતબ્બા – ‘‘કહં ગમિસ્સથ, કેન સદ્ધિં ગમિસ્સથા’’તિ? તે ચે, ભિક્ખવે, બાલા અબ્યત્તા અઞ્ઞે બાલે અબ્યત્તે અપદિસેય્યું, ન, ભિક્ખવે, આચરિયુપજ્ઝાયેહિ અનુજાનિતબ્બા. અનુજાનેય્યું ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે ચ, ભિક્ખવે, બાલા અબ્યત્તા અનનુઞ્ઞાતા આચરિયુપજ્ઝાયેહિ ગચ્છેય્યું ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ વિહરન્તિ બાલા અબ્યત્તા. તે ન જાનન્તિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા, પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા. તત્થ અઞ્ઞો ભિક્ખુ આગચ્છતિ બહુસ્સુતો આગતાગમો ધમ્મધરો વિનયધરો માતિકાધરો પણ્ડિતો બ્યત્તો મેધાવી લજ્જી કુક્કુચ્ચકો સિક્ખાકામો. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ સો ભિક્ખુ સઙ્ગહેતબ્બો અનુગ્ગહેતબ્બો ઉપલાપેતબ્બો ઉપટ્ઠાપેતબ્બો ચુણ્ણેન મત્તિકાય દન્તકટ્ઠેન મુખોદકેન. નો ચે સઙ્ગણ્હેય્યું અનુગ્ગણ્હેય્યું ઉપલાપેય્યું ઉપટ્ઠાપેય્યું ચુણ્ણેન મત્તિકાય દન્તકટ્ઠેન મુખોદકેન, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ વિહરન્તિ બાલા અબ્યત્તા. તે ન જાનન્તિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા, પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ એકો ભિક્ખુ સામન્તા આવાસા સજ્જુકં પાહેતબ્બો – ‘‘ગચ્છાવુસો, સંખિત્તેન વા વિત્થારેન વા પાતિમોક્ખં પરિયાપુણિત્વા આગચ્છા’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ સબ્બેહેવ યત્થ જાનન્તિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા, સો આવાસો ગન્તબ્બો. નો ચે ગચ્છેય્યું, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ વસ્સં વસન્તિ બાલા અબ્યત્તા. તે ન જાનન્તિ ઉપોસથં વા ઉપોસથકમ્મં વા પાતિમોક્ખં વા પાતિમોક્ખુદ્દેસં વા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ એકો ભિક્ખુ સામન્તા આવાસા સજ્જુકં પાહેતબ્બો – ‘‘ગચ્છાવુસો, સંખિત્તેન વા વિત્થારેન વા પાતિમોક્ખં પરિયાપુણિત્વા આગચ્છા’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, એકો ભિક્ખુ સત્તાહકાલિકં પાહેતબ્બો – ‘‘ગચ્છાવુસો, સંખિત્તેન વા વિત્થારેન વા પાતિમોક્ખં પરિયાપુણિત્વા આગચ્છા’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, ન, ભિક્ખવે, તેહિ ભિક્ખૂહિ તસ્મિં આવાસે વસ્સં વસિતબ્બં. વસેય્યું ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૮૭. પારિસુદ્ધિદાનકથા

૧૬૪. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘સન્નિપતથ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘો ઉપોસથં કરિસ્સતી’’તિ. એવં વુત્તે અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અત્થિ, ભન્તે, ભિક્ખુ ગિલાનો, સો અનાગતો’’તિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ગિલાનેન ભિક્ખુના પારિસુદ્ધિં દાતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, દાતબ્બા – તેન ગિલાનેન ભિક્ખુના એકં ભિક્ખું ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘પારિસુદ્ધિં દમ્મિ, પારિસુદ્ધિં મે હર, પારિસુદ્ધિં મે આરોચેહી’’તિ. કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, દિન્ના હોતિ પારિસુદ્ધિ. ન કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, ન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન દિન્ના હોતિ પારિસુદ્ધિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, સો, ભિક્ખવે, ગિલાનો ભિક્ખુ મઞ્ચેન વા પીઠેન વા સઙ્ઘમજ્ઝે આનેત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો. સચે, ભિક્ખવે, ગિલાનુપટ્ઠાકાનં ભિક્ખૂનં એવં હોતિ – ‘‘સચે ખો મયં ગિલાનં ઠાના ચાવેસ્સામ, આબાધો વા અભિવડ્ઢિસ્સતિ કાલંકિરિયા વા ભવિસ્સતી’’તિ, ન, ભિક્ખવે, ગિલાનો ભિક્ખુ ઠાના ચાવેતબ્બો. સઙ્ઘેન તત્થ ગન્ત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો. ન ત્વેવ વગ્ગેન સઙ્ઘેન ઉપોસથો કાતબ્બો. કરેય્ય ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા તત્થેવ પક્કમતિ, અઞ્ઞસ્સ દાતબ્બા પારિસુદ્ધિ. પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા તત્થેવ વિબ્ભમતિ,…પે… કાલં કરોતિ – સામણેરો પટિજાનાતિ – સિક્ખં પચ્ચક્ખાતકો પટિજાનાતિ – અન્તિમવત્થું અજ્ઝાપન્નકો પટિજાનાતિ – ઉમ્મત્તકો પટિજાનાતિ – ખિત્તચિત્તો પટિજાનાતિ – વેદનાટ્ટો પટિજાનાતિ – આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખિત્તકો પટિજાનાતિ – આપત્તિયા અપ્પટિકમ્મે ઉક્ખિત્તકો પટિજાનાતિ – પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સગ્ગે ઉક્ખિત્તકો પટિજાનાતિ – પણ્ડકો પટિજાનાતિ – થેય્યસંવાસકો પટિજાનાતિ – તિત્થિયપક્કન્તકો પટિજાનાતિ – તિરચ્છાનગતો પટિજાનાતિ – માતુઘાતકો પટિજાનાતિ – પિતુઘાતકો પટિજાનાતિ – અરહન્તઘાતકો પટિજાનાતિ – ભિક્ખુનિદૂસકો પટિજાનાતિ – સઙ્ઘભેદકો પટિજાનાતિ – લોહિતુપ્પાદકો પટિજાનાતિ – ઉભતોબ્યઞ્જનકો પટિજાનાતિ, અઞ્ઞસ્સ દાતબ્બા પારિસુદ્ધિ.

પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા અન્તરામગ્ગે પક્કમતિ, અનાહટા હોતિ પારિસુદ્ધિ. પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા અન્તરામગ્ગે વિબ્ભમતિ,…પે… ઉભતોબ્યઞ્જનકો પટિજાનાતિ, અનાહટા હોતિ પારિસુદ્ધિ.

પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા સઙ્ઘપ્પત્તો પક્કમતિ, આહટા હોતિ પારિસુદ્ધિ. પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા સઙ્ઘપ્પત્તો વિબ્ભમતિ,…પે… ઉભતોબ્યઞ્જનકો પટિજાનાતિ, આહટા હોતિ પારિસુદ્ધિ.

પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા સઙ્ઘપ્પત્તો સુત્તો ન આરોચેતિ, પમત્તો ન આરોચેતિ, સમાપન્નો ન આરોચેતિ, આહટા હોતિ પારિસુદ્ધિ. પારિસુદ્ધિહારકસ્સ અનાપત્તિ.

પારિસુદ્ધિહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્નાય પારિસુદ્ધિયા સઙ્ઘપ્પત્તો સઞ્ચિચ્ચ ન આરોચેતિ, આહટા હોતિ પારિસુદ્ધિ. પારિસુદ્ધિહારકસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૮૮. છન્દદાનકથા

૧૬૫. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘સન્નિપતથ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘો કમ્મં કરિસ્સતી’’તિ. એવં વુત્તે અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અત્થિ, ભન્તે, ભિક્ખુ ગિલાનો, સો અનાગતો’’તિ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ગિલાનેન ભિક્ખુના છન્દં દાતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, દાતબ્બો. તેન ગિલાનેન ભિક્ખુના એકં ભિક્ખું ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘છન્દં દમ્મિ, છન્દં મે હર, છન્દં મે આરોચેહી’’તિ. કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, દિન્નો હોતિ છન્દો. ન કાયેન વિઞ્ઞાપેતિ, ન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન કાયેન વાચાય વિઞ્ઞાપેતિ, ન દિન્નો હોતિ છન્દો. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, સો, ભિક્ખવે, ગિલાનો ભિક્ખુ મઞ્ચેન વા પીઠેન વા સઙ્ઘમજ્ઝે આનેત્વા કમ્મં કાતબ્બં. સચે, ભિક્ખવે, ગિલાનુપટ્ઠાકાનં ભિક્ખૂનં એવં હોતિ – ‘‘સચે ખો મયં ગિલાનં ઠાના ચાવેસ્સામ, આબાધો વા અભિવડ્ઢિસ્સતિ કાલંકિરિયા વા ભવિસ્સતી’’તિ, ન, ભિક્ખવે, ગિલાનો ભિક્ખુ ઠાના ચાવેતબ્બો. સઙ્ઘેન તત્થ ગન્ત્વા કમ્મં કાતબ્બં. ન ત્વેવ વગ્ગેન સઙ્ઘેન કમ્મં કાતબ્બં. કરેય્ય ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે તત્થેવ પક્કમતિ, અઞ્ઞસ્સ દાતબ્બો છન્દો. છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે તત્થેવ વિબ્ભમતિ…પે… કાલંકરોતિ – સામણેરો પટિજાનાતિ – સિક્ખં પચ્ચક્ખાતકો પટિજાનાતિ – અન્તિમવત્થું અજ્ઝાપન્નકો પટિજાનાતિ – ઉમ્મત્તકો પટિજાનાતિ – ખિત્તચિત્તો પટિજાનાતિ – વેદનાટ્ટો પટિજાનાતિ – આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખિત્તકો પટિજાનાતિ – આપત્તિયા અપ્પટિકમ્મે ઉક્ખિત્તકો પટિજાનાતિ – પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સગ્ગે ઉક્ખિત્તકો પટિજાનાતિ – પણ્ડકો પટિજાનાતિ – થેય્યસંવાસકો પટિજાનાતિ – તિત્થિયપક્કન્તકો પટિજાનાતિ – તિરચ્છાનગતો પટિજાનાતિ – માતુઘાતકો પટિજાનાતિ – પિતુઘાતકો પટિજાનાતિ – અરહન્તઘાતકો પટિજાનાતિ – ભિક્ખુનિદૂસકો પટિજાનાતિ – સઙ્ઘભેદકો પટિજાનાતિ – લોહિતુપ્પાદકો પટિજાનાતિ – ઉભતોબ્યઞ્જનકો પટિજાનાતિ, અઞ્ઞસ્સ દાતબ્બો છન્દો.

છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે અન્તરામગ્ગે પક્કમતિ, અનાહટો હોતિ છન્દો. છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે અન્તરામગ્ગે વિબ્ભમતિ…પે… ઉભતોબ્યઞ્જનકો પટિજાનાતિ, અનાહટો હોતિ છન્દો.

છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે સઙ્ઘપ્પત્તો પક્કમતિ, આહટો હોતિ છન્દો. છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે સઙ્ઘપ્પત્તો વિબ્ભમતિ…પે… ઉભતોબ્યઞ્જનકો પટિજાનાતિ, આહટો હોતિ છન્દો.

છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે સઙ્ઘપ્પત્તો સુત્તો ન આરોચેતિ, પમત્તો ન આરોચેતિ, સમાપન્નો ન આરોચેતિ, આહટો હોતિ છન્દો. છન્દહારકસ્સ અનાપત્તિ.

છન્દહારકો ચે, ભિક્ખવે, દિન્ને છન્દે સઙ્ઘપ્પત્તો સઞ્ચિચ્ચ ન આરોચેતિ, આહટો હોતિ છન્દો. છન્દહારકસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે પારિસુદ્ધિં દેન્તેન છન્દમ્પિ દાતું, સન્તિ સઙ્ઘસ્સ કરણીયન્તિ.

૮૯. ઞાતકાદિગ્ગહણકથા

૧૬૬. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરં ભિક્ખું તદહુપોસથે ઞાતકા ગણ્હિંસું. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખું તદહુપોસથે ઞાતકા ગણ્હન્તિ. તે ઞાતકા ભિક્ખૂહિ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘ઇઙ્ઘ, તુમ્હે આયસ્મન્તો ઇમં ભિક્ખું મુહુત્તં મુઞ્ચથ, યાવાયં ભિક્ખુ ઉપોસથં કરોતી’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, તે ઞાતકા ભિક્ખૂહિ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘ઇઙ્ઘ, તુમ્હે આયસ્મન્તો મુહુત્તં એકમન્તં હોથ, યાવાયં ભિક્ખુ પારિસુદ્ધિં દેતી’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, તે ઞાતકા ભિક્ખૂહિ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘ઇઙ્ઘ, તુમ્હે આયસ્મન્તો ઇમં ભિક્ખું મુહુત્તં નિસ્સીમં નેથ, યાવ સઙ્ઘો ઉપોસથં કરોતી’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, ન ત્વેવ વગ્ગેન સઙ્ઘેન ઉપોસથો કાતબ્બો. કરેય્ય ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખું તદહુપોસથે રાજાનો ગણ્હન્તિ,…પે… ચોરા ગણ્હન્તિ – ધુત્તા ગણ્હન્તિ – ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ગણ્હન્તિ, તે ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખૂહિ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘ઇઙ્ઘ, તુમ્હે આયસ્મન્તો ઇમં ભિક્ખું મુહુત્તં મુઞ્ચથ, યાવાયં ભિક્ખુ ઉપોસથં કરોતી’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, તે ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખૂહિ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘ઇઙ્ઘ, તુમ્હે આયસ્મન્તો મુહુત્તં એકમન્તં હોથ, યાવાયં ભિક્ખુ પારિસુદ્ધિં દેતી’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, તે ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખૂહિ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘ઇઙ્ઘ, તુમ્હે આયસ્મન્તો ઇમં ભિક્ખું મુહુત્તં નિસ્સીમં નેથ, યાવ સઙ્ઘો ઉપોસથં કરોતી’’તિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, ન ત્વેવ વગ્ગેન સઙ્ઘેન ઉપોસથો કાતબ્બો. કરેય્ય ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૯૦. ઉમ્મત્તકસમ્મુતિ

૧૬૭. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘સન્નિપતથ, ભિક્ખવે, અત્થિ સઙ્ઘસ્સ કરણીય’’ન્તિ. એવં વુત્તે અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અત્થિ, ભન્તે, ગગ્ગો નામ ભિક્ખુ ઉમ્મત્તકો, સો અનાગતો’’તિ.

‘‘દ્વેમે, ભિક્ખવે, ઉમ્મત્તકા – અત્થિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ઉમ્મત્તકો સરતિપિ ઉપોસથં નપિ સરતિ, સરતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ સરતિ, અત્થિ નેવ સરતિ; આગચ્છતિપિ ઉપોસથં નપિ આગચ્છતિ, આગચ્છતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ આગચ્છતિ, અત્થિ નેવ આગચ્છતિ. તત્ર, ભિક્ખવે, ય્વાયં ઉમ્મત્તકો સરતિપિ ઉપોસથં નપિ સરતિ, સરતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ સરતિ, આગચ્છતિપિ ઉપોસથં નપિ આગચ્છતિ, આગચ્છતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ આગચ્છતિ, અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, એવરૂપસ્સ ઉમ્મત્તકસ્સ ઉમ્મત્તકસમ્મુત્તિં દાતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, દાતબ્બા. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ગગ્ગો ભિક્ખુ ઉમ્મત્તકો – સરતિપિ ઉપોસથં નપિ સરતિ, સરતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ સરતિ, આગચ્છતિપિ ઉપોસથં નપિ આગચ્છતિ, આગચ્છતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ આગચ્છતિ. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ગગ્ગસ્સ ભિક્ખુનો ઉમ્મત્તકસ્સ ઉમ્મત્તકસમ્મુતિં દદેય્ય. સરેય્ય વા ગગ્ગો ભિક્ખુ ઉપોસથં ન વા સરેય્ય, સરેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા સરેય્ય, આગચ્છેય્ય વા ઉપોસથં ન વા આગચ્છેય્ય, આગચ્છેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા આગચ્છેય્ય, સઙ્ઘો સહ વા ગગ્ગેન વિના વા ગગ્ગેન ઉપોસથં કરેય્ય, સઙ્ઘકમ્મં કરેય્ય. એસા ઞત્તિ.

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. ગગ્ગો ભિક્ખુ ઉમ્મત્તકો – સરતિપિ ઉપોસથં નપિ સરતિ, સરતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ સરતિ, આગચ્છતિપિ ઉપોસથં નપિ આગચ્છતિ, આગચ્છતિપિ સઙ્ઘકમ્મં નપિ આગચ્છતિ. સઙ્ઘો ગગ્ગસ્સ ભિક્ખુનો ઉમ્મત્તકસ્સ ઉમ્મત્તકસમ્મુતિં દેતિ. સરેય્ય વા ગગ્ગો ભિક્ખુ ઉપોસથં ન વા સરેય્ય, સરેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા સરેય્યં, આગચ્છેય્ય વા ઉપોસથં ન વા આગચ્છેય્ય, આગચ્છેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા આગચ્છેય્ય, સઙ્ઘો સહ વા ગગ્ગેન, વિના વા ગગ્ગેન ઉપોસથં કરિસ્સતિ, સઙ્ઘકમ્મં કરિસ્સતિ. યસ્સાયસ્મતો ખમતિ ગગ્ગસ્સ ભિક્ખુનો ઉમ્મત્તકસ્સ ઉમ્મત્તકસમ્મુતિયા દાનં – સરેય્ય વા ગગ્ગો ભિક્ખુ ઉપોસથં ન વા સરેય્ય, સરેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા સરેય્ય, આગચ્છેય્ય વા ઉપોસથં ન વા આગચ્છેય્ય, આગચ્છેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા આગચ્છેય્ય, સઙ્ઘો સહ વા ગગ્ગેન, વિના વા ગગ્ગેન ઉપોસથં કરિસ્સતિ, સઙ્ઘકમ્મં કરિસ્સતિ, સો તુણ્હસ્સ; યસ્સ નક્ખમતિ, સો ભાસેય્ય.

‘‘દિન્ના સઙ્ઘેન ગગ્ગસ્સ ભિક્ખુનો ઉમ્મત્તકસ્સ ઉમ્મત્તકસમ્મુતિ. સરેય્ય વા ગગ્ગો ભિક્ખુ ઉપોસથં ન વા સરેય્ય, સરેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા સરેય્ય, આગચ્છેય્ય વા ઉપોસથં ન વા આગચ્છેય્ય, આગચ્છેય્ય વા સઙ્ઘકમ્મં ન વા આગચ્છેય્ય, સઙ્ઘો સહ વા ગગ્ગેન વિના વા ગગ્ગેન ઉપોસથં કરિસ્સતિ, સઙ્ઘકમ્મં કરિસ્સતિ. ખમતિ સઙ્ઘસ્સ, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામી’’તિ.

૯૧. સઙ્ઘુપોસથાદિપ્પભેદં

૧૬૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે ચત્તારો ભિક્ખૂ વિહરન્તિ. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ઉપોસથો કાતબ્બો’તિ, મયઞ્ચમ્હા ચત્તારો જના, કથં નુ ખો અમ્હેહિ ઉપોસથો કાતબ્બો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ચતુન્નં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે તયો ભિક્ખૂ વિહરન્તિ. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા અનુઞ્ઞાતં ચતુન્નં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતું, મયઞ્ચમ્હા તયો જના, કથં નુ ખો અમ્હેહિ ઉપોસથો કાતબ્બો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તિણ્ણં પારિસુદ્ધિઉપોસથં કાતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, કાતબ્બો. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન તે ભિક્ખૂ ઞાપેતબ્બા –

‘‘સુણન્તુ મે આયસ્મન્તા. અજ્જુપોસથો પન્નરસો. યદાયસ્મન્તાનં પત્તકલ્લં, મયં અઞ્ઞમઞ્ઞં પારિસુદ્ધિઉપોસથં કરેય્યામા’’તિ.

થેરેન ભિક્ખુના એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા તે ભિક્ખૂ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘પરિસુદ્ધો અહં, આવુસો; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથ. પરિસુદ્ધો અહં, આવુસો; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથ. પરિસુદ્ધો અહં, આવુસો; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથા’’તિ.

નવકેન ભિક્ખુના એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા તે ભિક્ખૂ એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘પરિસુદ્ધો અહં, ભન્તે; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથ. પરિસુદ્ધો અહં, ભન્તે; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથ. પરિસુદ્ધો અહં, ભન્તે; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથા’’તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે દ્વે ભિક્ખૂ વિહરન્તિ. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા અનુઞ્ઞાતં ચતુન્નં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતું, તિણ્ણન્નં પારિસુદ્ધિઉપોસથં કાતું. મયઞ્ચમ્હા દ્વે જના. કથં નુ ખો અમ્હેહિ ઉપોસથો કાતબ્બો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દ્વિન્નં પારિસુદ્ધિઉપોસથં કાતું. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, કાતબ્બો. થેરેન ભિક્ખુના એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા નવો ભિક્ખુ એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘પરિસુદ્ધો અહં, આવુસો; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેહિ. પરિસુદ્ધો અહં, આવુસો; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેહિ. પરિસુદ્ધો અહં, આવુસો; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેહી’’તિ.

નવકેન ભિક્ખુના એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા થેરો ભિક્ખુ એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘પરિસુદ્ધો અહં, ભન્તે; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથ. પરિસુદ્ધો અહં, ભન્તે; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથ. પરિસુદ્ધો અહં, ભન્તે; પરિસુદ્ધોતિ મં ધારેથા’’તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે એકો ભિક્ખુ વિહરતિ. અથ ખો તસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા અનુઞ્ઞાતં ચતુન્નં પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતું, તિણ્ણન્નં પારિસુદ્ધિઉપોસથં કાતું, દ્વિન્નં પારિસુદ્ધિઉપોસથં કાતું. અહઞ્ચમ્હિ એકકો. કથં નુ ખો મયા ઉપોસથો કાતબ્બો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે એકો ભિક્ખુ વિહરતિ. તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના યત્થ ભિક્ખૂ પટિક્કમન્તિ ઉપટ્ઠાનસાલાય વા, મણ્ડપે વા, રુક્ખમૂલે વા, સો દેસો સમ્મજ્જિત્વા પાનીયં પરિભોજનીયં ઉપટ્ઠાપેત્વા આસનં પઞ્ઞપેત્વા પદીપં કત્વા નિસીદિતબ્બં. સચે અઞ્ઞે ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ, તેહિ સદ્ધિં ઉપોસથો કાતબ્બો. નો ચે આગચ્છન્તિ, અજ્જ મે ઉપોસથોતિ અધિટ્ઠાતબ્બો. નો ચે અધિટ્ઠહેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

તત્ર, ભિક્ખવે, યત્થ ચત્તારો ભિક્ખૂ વિહરન્તિ, ન એકસ્સ પારિસુદ્ધિં આહરિત્વા તીહિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દિસેય્યું ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તત્ર, ભિક્ખવે, યત્થ તયો ભિક્ખૂ વિહરન્તિ, ન એકસ્સ પારિસુદ્ધિં આહરિત્વા દ્વીહિ પારિસુદ્ધિઉપોસથો કાતબ્બો. કરેય્યું ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તત્ર, ભિક્ખવે, યત્થ દ્વે ભિક્ખૂ વિહરન્તિ, ન એકસ્સ પારિસુદ્ધિં આહરિત્વા એકેન અધિટ્ઠાતબ્બો. અધિટ્ઠહેય્ય ચે, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૯૨. આપત્તિપટિકમ્મવિધિ

૧૬૯. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તદહુપોસથે આપત્તિં આપન્નો હોતિ. અથ ખો તસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન સાપત્તિકેન ઉપોસથો કાતબ્બો’તિ. અહઞ્ચમ્હિ આપત્તિં આપન્નો. કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તદહુપોસથે આપત્તિં આપન્નો હોતિ. તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના એકં ભિક્ખું ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘અહં, આવુસો, ઇત્થન્નામં આપત્તિં આપન્નો, તં પટિદેસેમી’’તિ. તેન વત્તબ્બો – ‘‘પસ્સસી’’તિ. ‘‘આમ પસ્સામી’’તિ. ‘‘આયતિં સંવરેય્યાસી’’તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તદહુપોસથે આપત્તિયા વેમતિકો હોતિ. તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના એકં ભિક્ખું ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘અહં, આવુસો, ઇત્થન્નામાય આપત્તિયા વેમતિકો; યદા નિબ્બેમતિકો ભવિસ્સામિ, તદા તં આપત્તિં પટિકરિસ્સામી’’તિ વત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો, પાતિમોક્ખં સોતબ્બં, ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા ઉપોસથસ્સ અન્તરાયો કાતબ્બોતિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સભાગં આપત્તિં દેસેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સભાગા આપત્તિ દેસેતબ્બા. યો દેસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સભાગં આપત્તિં પટિગ્ગણ્હન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, સભાગા આપત્તિ પટિગ્ગહેતબ્બા. યો પટિગ્ગણ્હેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

૯૩. આપત્તિઆવિકરણવિધિ

૧૭૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પાતિમોક્ખે ઉદ્દિસ્સમાને આપત્તિં સરતિ. અથ ખો તસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન સાપત્તિકેન ઉપોસથો કાતબ્બો’તિ. અહઞ્ચમ્હિ આપત્તિં આપન્નો. કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ પાતિમોક્ખે ઉદ્દિસ્સમાને આપત્તિં સરતિ. તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના સામન્તો ભિક્ખુ એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘અહં, આવુસો, ઇત્થન્નામં આપત્તિં આપન્નો. ઇતો વુટ્ઠહિત્વા તં આપત્તિં પટિકરિસ્સામી’’તિ વત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો, પાતિમોક્ખં સોતબ્બં, ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા ઉપોસથસ્સ અન્તરાયો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ પાતિમોક્ખે ઉદ્દિસ્સમાને આપત્તિયા વેમતિકો હોતિ. તેન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના સામન્તો ભિક્ખુ એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘અહં, આવુસો, ઇત્થન્નામાય આપત્તિયા વેમતિકો. યદા નિબ્બેમતિકો ભવિસ્સામિ, તદા તં આપત્તિં પટિકરિસ્સામી’’તિ વત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો, પાતિમોક્ખં સોતબ્બં; ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા ઉપોસથસ્સ અન્તરાયો કાતબ્બોતિ.

૯૪. સભાગાપત્તિપટિકમ્મવિધિ

૧૭૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સબ્બો સઙ્ઘો સભાગં આપત્તિં આપન્નો હોતિ. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં ‘ન સભાગા આપત્તિ દેસેતબ્બા, ન સભાગા આપત્તિ પટિગ્ગહેતબ્બા’તિ. અયઞ્ચ સબ્બો સઙ્ઘો સભાગં આપત્તિં આપન્નો. કથં નુ ખો અમ્હેહિ પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સબ્બો સઙ્ઘો સભાગં આપત્તિં આપન્નો હોતિ. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ એકો ભિક્ખુ સામન્તા આવાસા સજ્જુકં પાહેતબ્બો – ગચ્છાવુસો, તં આપત્તિં પટિકરિત્વા આગચ્છ; મયં તે સન્તિકે આપત્તિં પટિકરિસ્સામાતિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં સબ્બો સઙ્ઘો સભાગં આપત્તિં આપન્નો. યદા અઞ્ઞં ભિક્ખું સુદ્ધં અનાપત્તિકં પસ્સિસ્સતિ, તદા તસ્સ સન્તિકે તં આપત્તિં પટિકરિસ્સતી’’તિ વત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં, ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા ઉપોસથસ્સ અન્તરાયો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સબ્બો સઙ્ઘો સભાગાય આપત્તિયા વેમતિકો હોતિ. બ્યત્તેન ભિક્ખુના પટિબલેન સઙ્ઘો ઞાપેતબ્બો –

‘‘સુણાતુ મે, ભન્તે, સઙ્ઘો. અયં સબ્બો સઙ્ઘો સભાગાય આપત્તિયા વેમતિકો. યદા નિબ્બેમતિકો ભવિસ્સતિ, તદા તં આપત્તિં પટિકરિસ્સતી’’તિ વત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં; ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા ઉપોસથસ્સ અન્તરાયો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે વસ્સૂપગતો સઙ્ઘો સભાગં આપત્તિં આપન્નો હોતિ. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ એકો ભિક્ખુ સામન્તા આવાસા સજ્જુકં પાહેતબ્બો – ગચ્છાવુસો, તં આપત્તિં પટિકરિત્વા આગચ્છ; મયં તે સન્તિકે તં આપત્તિં પટિકરિસ્સામાતિ. એવઞ્ચેતં લભેથ, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે લભેથ, એકો ભિક્ખુ સત્તાહકાલિકં પાહેતબ્બો – ગચ્છાવુસો, તં આપત્તિં પટિકરિત્વા આગચ્છ; મયં તે સન્તિકે તં આપત્તિં પટિકરિસ્સામાતિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે સબ્બો સઙ્ઘો સભાગં આપત્તિં આપન્નો હોતિ. સો ન જાનાતિ તસ્સા આપત્તિયા નામગોત્તં. તત્થ અઞ્ઞો ભિક્ખુ આગચ્છતિ બહુસ્સુતો આગતાગમો ધમ્મધરો વિનયધરો માતિકાધરો પણ્ડિતો બ્યત્તો મેધાવી લજ્જી કુક્કુચ્ચકો સિક્ખાકામો. તમેનં અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ યેન સો ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘યો નુ ખો, આવુસો, એવઞ્ચેવઞ્ચ કરોતિ, કિં નામ સો આપત્તિં આપજ્જતી’’તિ? સો એવમાહ – ‘‘યો ખો, આવુસો, એવઞ્ચેવઞ્ચ કરોતિ, ઇમં નામ સો આપત્તિં આપજ્જતિ. ઇમં નામ ત્વં, આવુસો, આપત્તિં આપન્નો; પટિકરોહિ તં આપત્તિ’’ન્તિ. સો એવમાહ – ‘‘ન ખો અહં, આવુસો, એકોવ ઇમં આપત્તિં આપન્નો; અયં સબ્બો સઙ્ઘો ઇમં આપત્તિં આપન્નો’’તિ. સો એવમાહ – ‘‘કિં તે, આવુસો, કરિસ્સતિ પરો આપન્નો વા અનાપન્નો વા. ઇઙ્ઘ, ત્વં, આવુસો, સકાય આપત્તિયા વુટ્ઠાહી’’તિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ તસ્સ ભિક્ખુનો વચનેન તં આપત્તિં પટિકરિત્વા યેન તે ભિક્ખૂ તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘યો કિર, આવુસો, એવઞ્ચેવઞ્ચ કરોતિ, ઇમં નામ સો આપત્તિં આપજ્જતિ. ઇમં નામ તુમ્હે, આવુસો, આપત્તિં આપન્ના; પટિકરોથ તં આપત્તિ’’ન્તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ન ઇચ્છિંસુ તસ્સ ભિક્ખુનો વચનેન તં આપત્તિં પટિકાતું. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે સબ્બો સઙ્ઘો સભાગં આપત્તિં આપન્નો હોતિ. સો ન જાનાતિ તસ્સા આપત્તિયા નામગોત્તં. તત્થ અઞ્ઞો ભિક્ખુ આગચ્છતિ બહુસ્સુતો આગતાગમો ધમ્મધરો વિનયધરો માતિકાધરો પણ્ડિતો બ્યત્તો મેધાવી લજ્જી કુક્કુચ્ચકો સિક્ખાકામો. તમેનં અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ યેન સો ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તં ભિક્ખું એવં વદેતિ – ‘‘યો નુ ખો, આવુસો, એવઞ્ચેવઞ્ચ કરોતિ, કિં નામ સો આપત્તિં આપજ્જતી’’તિ? સો એવં વદેતિ – ‘‘યો ખો, આવુસો, એવઞ્ચેવઞ્ચ કરોતિ, ઇમં નામ સો આપત્તિં આપજ્જતિ. ઇમં નામ ત્વં, આવુસો, આપત્તિં આપન્નો; પટિકરોહિ તં આપત્તિ’’ન્તિ. સો એવં વદેતિ – ‘‘ન ખો અહં, આવુસો, એકોવ ઇમં આપત્તિં આપન્નો. અયં સબ્બો સઙ્ઘો ઇમં આપત્તિં આપન્નો’’તિ. સો એવં વદેતિ – ‘‘કિં તે, આવુસો, કરિસ્સતિ પરો આપન્નો વા અનાપન્નો વા. ઇઙ્ઘ, ત્વં, આવુસો, સકાય આપત્તિયા વુટ્ઠાહી’’તિ. સો ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તસ્સ ભિક્ખુનો વચનેન તં આપત્તિં પટિકરિત્વા યેન તે ભિક્ખૂ તેનુપસઙ્કમિ, ઉપસઙ્કમિત્વા તે ભિક્ખૂ એવં વદેતિ – ‘‘યો કિર, આવુસો, એવઞ્ચેવઞ્ચ કરોતિ ઇમં નામ સો આપત્તિં આપજ્જતિ, ઇમં નામ તુમ્હે આવુસો આપત્તિં આપન્ના, પટિકરોથ તં આપત્તિ’’ન્તિ. તે ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ તસ્સ ભિક્ખુનો વચનેન તં આપત્તિં પટિકરેય્યું, ઇચ્ચેતં કુસલં. નો ચે પટિકરેય્યું, ન તે, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ તેન ભિક્ખુના અકામા વચનીયાતિ.

ચોદનાવત્થુભાણવારો નિટ્ઠિતો દુતિયો.

૯૫. અનાપત્તિપન્નરસકં

૧૭૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતિંસુ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનિંસુ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં અકંસુ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિંસુ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છિંસુ બહુતરા. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અવુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અવુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગાસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અવુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં અનાપત્તિ.

અનાપત્તિપન્નરસકં નિટ્ઠિતં.

૯૬. વગ્ગાવગ્ગસઞ્ઞીપન્નરસકં

૧૭૩. ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા વગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા સમગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા વગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ધમ્મસઞ્ઞિનો વિનયસઞ્ઞિનો વગ્ગા વગ્ગસઞ્ઞિનો ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે…પે… અવુટ્ઠિતાય પરિસાય…પે… એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય…પે… સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા…પે… સમસમા…પે… થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

વગ્ગાવગ્ગસઞ્ઞિપન્નરસકં નિટ્ઠિતં.

૯૭. વેમતિકપન્નરસકં

૧૭૪. ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે, કપ્પતિ નુ ખો અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું ન નુ ખો કપ્પતીતિ, વેમતિકા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ, તે ‘‘કપ્પતિ નુ ખો અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું, ન નુ ખો કપ્પતી’’તિ, વેમતિકા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતાતિ, તે કપ્પતિ નુ ખો અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું, ન નુ ખો કપ્પતીતિ, વેમતિકા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે, ‘‘કપ્પતિ નુ ખો અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું ન નુ ખો કપ્પતી’’તિ, વેમતિકા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે,…પે… અવુટ્ઠિતાય પરિસાય…પે… એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય…પે… સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા…પે… સમસમા…પે… થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

વેમતિકપન્નરસકં નિટ્ઠિતં.

૯૮. કુક્કુચ્ચપકતપન્નરસકં

૧૭૫. ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘કપ્પતેવ અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું નામ્હાકં ન કપ્પતી’’તિ, કુક્કુચ્ચપકતા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘કપ્પતેવ અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું નામ્હાકં ન કપ્પતી’’તિ, કુક્કુચ્ચપકતા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘કપ્પતેવ અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું, નામ્હાકં ન કપ્પતી’’તિ, કુક્કુચ્ચપકતા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘કપ્પતેવ અમ્હાકં ઉપોસથો કાતું નામ્હાકં ન કપ્પતી’’તિ, કુક્કુચ્ચપકતા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે,…પે… અવુટ્ઠિતાય પરિસાય…પે… એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય…પે… સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા…પે… સમસમા …પે… થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

કુક્કુચ્ચપકતપન્નરસકં નિટ્ઠિતં.

૯૯. ભેદપુરેક્ખારપન્નરસકં

૧૭૬. ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિસ્સમાને પાતિમોક્ખે, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, અવસેસં સોતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અવુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અવુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, અવુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, એકચ્ચાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ બહુતરા. તેહિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂહિ પુન પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ સમસમા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે જાનન્તિ ‘‘અત્થઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અનાગતા’’તિ. તે ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસન્તિ. તેહિ ઉદ્દિટ્ઠમત્તે પાતિમોક્ખે, સબ્બાય વુટ્ઠિતાય પરિસાય, અથઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ આગચ્છન્તિ થોકતરા. ઉદ્દિટ્ઠં સુઉદ્દિટ્ઠં, તેસં સન્તિકે પારિસુદ્ધિ આરોચેતબ્બા. ઉદ્દેસકાનં આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ભેદપુરેક્ખારપન્નરસકં નિટ્ઠિતં.

પઞ્ચવીસતિકા નિટ્ઠિતા.

૧૦૦. સીમોક્કન્તિકપેય્યાલં

૧૭૭. ઇધ પન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે તદહુપોસથે સમ્બહુલા આવાસિકા ભિક્ખૂ સન્નિપતન્તિ ચત્તારો વા અતિરેકા વા. તે ન જાનન્તિ ‘‘અઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અન્તોસીમં ઓક્કમન્તી’’તિ …પે… તે ન જાનન્તિ ‘‘અઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અન્તોસીમં ઓક્કન્તા’’તિ…પે… તે ન પસ્સન્તિ અઞ્ઞે આવાસિકે ભિક્ખૂ અન્તોસીમં ઓક્કમન્તે …પે… તે ન પસ્સન્તિ અઞ્ઞે આવાસિકે ભિક્ખૂ અન્તોસીમં ઓક્કન્તે…પે… તે ન સુણન્તિ ‘‘અઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અન્તોસીમં ઓક્કમન્તી’’તિ…પે… તે ન સુણન્તિ ‘‘અઞ્ઞે આવાસિકા ભિક્ખૂ અન્તોસીમં ઓક્કન્તા’’તિ…પે….

આવાસિકેન આવાસિકા એકસતપઞ્ચસત્તતિ તિકનયતો, આવાસિકેન આગન્તુકા, આગન્તુકેન આવાસિકા, આગન્તુકેન આગન્તુકા પેય્યાલમુખેન સત્ત તિકસતાનિ હોન્તિ.

૧૭૮. ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકાનં ભિક્ખૂનં ચાતુદ્દસો હોતિ, આગન્તુકાનં પન્નરસો. સચે આવાસિકા બહુતરા હોન્તિ, આગન્તુકેહિ આવાસિકાનં અનુવત્તિતબ્બં. સચે સમસમા હોન્તિ, આગન્તુકેહિ આવાસિકાનં અનુવત્તિતબ્બં. સચે આગન્તુકા બહુતરા હોન્તિ, આવાસિકેહિ આગન્તુકાનં અનુવત્તિતબ્બં.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકાનં ભિક્ખૂનં પન્નરસો હોતિ, આગન્તુકાનં ચાતુદ્દસો. સચે આવાસિકા બહુતરા હોન્તિ, આગન્તુકેહિ આવાસિકાનં અનુવત્તિતબ્બં. સચે સમસમા હોન્તિ, આગન્તુકેહિ આવાસિકાનં અનુવત્તિતબ્બં. સચે આગન્તુકા બહુતરા હોન્તિ, આવાસિકેહિ આગન્તુકાનં અનુવત્તિતબ્બં.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકાનં ભિક્ખૂનં પાટિપદો હોતિ, આગન્તુકાનં પન્નરસો. સચે આવાસિકા બહુતરા હોન્તિ, આવાસિકેહિ આગન્તુકાનં નાકામા દાતબ્બા સામગ્ગી. આગન્તુકેહિ નિસ્સીમં ગન્ત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો. સચે સમસમા હોન્તિ, આવાસિકેહિ આગન્તુકાનં નાકામા દાતબ્બા સામગ્ગી. આગન્તુકેહિ નિસ્સીમં ગન્ત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો. સચે આગન્તુકા બહુતરા હોન્તિ, આવાસિકેહિ આગન્તુકાનં સામગ્ગી વા દાતબ્બા નિસ્સીમં વા ગન્તબ્બં.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકાનં ભિક્ખૂનં પન્નરસો હોતિ, આગન્તુકાનં

પાટિપદો. સચે આવાસિકા બહુતરા હોન્તિ, આગન્તુકેહિ આવાસિકાનં સામગ્ગી વા દાતબ્બા નિસ્સીમં વા ગન્તબ્બં. સચે સમસમા હોન્તિ, આગન્તુકેહિ આવાસિકાનં સામગ્ગી વા દાતબ્બા નિસ્સીમં વા ગન્તબ્બં. સચે આગન્તુકા બહુતરા હોન્તિ, આગન્તુકેહિ આવાસિકાનં નાકામા દાતબ્બા સામગ્ગી. આવાસિકેહિ નિસ્સીમં ગન્ત્વા ઉપોસથો કાતબ્બો.

સીમોક્કન્તિકપેય્યાલં નિટ્ઠિતં.

૧૦૧. લિઙ્ગાદિદસ્સનં

૧૭૯. ઇધ પન, ભિક્ખવે, આગન્તુકા ભિક્ખૂ પસ્સન્તિ આવાસિકાનં ભિક્ખૂનં આવાસિકાકારં, આવાસિકલિઙ્ગં, આવાસિકનિમિત્તં, આવાસિકુદ્દેસં, સુપઞ્ઞત્તં મઞ્ચપીઠં, ભિસિબિબ્બોહનં, પાનીયં પરિભોજનીયં સૂપટ્ઠિતં, પરિવેણં સુસમ્મટ્ઠં; પસ્સિત્વા વેમતિકા હોન્તિ – ‘‘અત્થિ નુ ખો આવાસિકા ભિક્ખૂ નત્થિ નુ ખો’’તિ. તે વેમતિકા ન વિચિનન્તિ; અવિચિનિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા ન પસ્સન્તિ; અપસ્સિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા – ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આગન્તુકા ભિક્ખૂ સુણન્તિ આવાસિકાનં ભિક્ખૂનં આવાસિકાકારં, આવાસિકલિઙ્ગં, આવાસિકનિમિત્તં, આવાસિકુદ્દેસં, ચઙ્કમન્તાનં પદસદ્દં, સજ્ઝાયસદ્દં, ઉક્કાસિતસદ્દં, ખિપિતસદ્દં; સુત્વા વેમતિકા હોન્તિ – ‘‘અત્થિ નુ ખો આવાસિકા ભિક્ખૂ નત્થિ નુ ખો’’તિ. તે વેમતિકા ન વિચિનન્તિ; અવિચિનિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા ન પસ્સન્તિ; અપસ્સિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા – ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકા ભિક્ખૂ પસ્સન્તિ આગન્તુકાનં ભિક્ખૂનં આગન્તુકાકારં, આગન્તુકલિઙ્ગં, આગન્તુકનિમિત્તં, આગન્તુકુદ્દેસં, અઞ્ઞાતકં પત્તં, અઞ્ઞાતકં ચીવરં, અઞ્ઞાતકં નિસીદનં, પાદાનં ધોતં, ઉદકનિસ્સેકં; પસ્સિત્વા વેમતિકા હોન્તિ – ‘‘અત્થિ નુ ખો આગન્તુકા ભિક્ખૂ નત્થિ નુ ખો’’તિ. તે વેમતિકા ન વિચિનન્તિ; અવિચિનિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા ન પસ્સન્તિ; અપસ્સિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા – ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકા ભિક્ખૂ સુણન્તિ આગન્તુકાનં ભિક્ખૂનં આગન્તુકાકારં, આગન્તુકલિઙ્ગં, આગન્તુકનિમિત્તં, આગન્તુકુદ્દેસં, આગચ્છન્તાનં પદસદ્દં, ઉપાહનપપ્ફોટનસદ્દં, ઉક્કાસિતસદ્દં, ખિપિતસદ્દં; સુત્વા વેમતિકા હોન્તિ – ‘‘અત્થિ નુ ખો આગન્તુકા ભિક્ખૂ નત્થિ નુ ખો’’તિ. તે વેમતિકા ન વિચિનન્તિ; અવિચિનિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા ન પસ્સન્તિ; અપસ્સિત્વા ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે વેમતિકા વિચિનન્તિ; વિચિનિત્વા પસ્સન્તિ; પસ્સિત્વા – ‘‘નસ્સન્તેતે, વિનસ્સન્તેતે, કો તેહિ અત્થો’’તિ – ભેદપુરેક્ખારા ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.

લિઙ્ગાદિદસ્સનં નિટ્ઠિતં.

૧૦૨. નાનાસંવાસકાદીહિ ઉપોસથકરણં

૧૮૦. ઇધ પન, ભિક્ખવે, આગન્તુકા ભિક્ખૂ પસ્સન્તિ આવાસિકે ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકે. તે સમાનસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભન્તિ; સમાનસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભિત્વા ન પુચ્છન્તિ; અપુચ્છિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા નાભિવિતરન્તિ; અનભિવિતરિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા નાભિવિતરન્તિ; અનભિવિતરિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આગન્તુકા ભિક્ખૂ પસ્સન્તિ આવાસિકે ભિક્ખૂ સમાનસંવાસકે. તે નાનાસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભન્તિ; નાનાસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભિત્વા ન પુચ્છન્તિ; અપુચ્છિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા અભિવિતરન્તિ; અભિવિતરિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા અભિવિતરન્તિ; અભિવિતરિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકા ભિક્ખૂ પસ્સન્તિ આગન્તુકે ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકે. તે સમાનસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભન્તિ; સમાનસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભિત્વા ન પુચ્છન્તિ; અપુચ્છિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા નાભિવિતરન્તિ; અનભિવિતરિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા નાભિવિતરન્તિ; અનભિવિતરિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, આવાસિકા ભિક્ખૂ પસ્સન્તિ આગન્તુકે ભિક્ખૂ સમાનસંવાસકે. તે નાનાસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભન્તિ; નાનાસંવાસકદિટ્ઠિં પટિલભિત્વા ન પુચ્છન્તિ; અપુચ્છિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા અભિવિતરન્તિ; અભિવિતરિત્વા પાટેક્કં ઉપોસથં કરોન્તિ. આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તે પુચ્છન્તિ; પુચ્છિત્વા અભિવિતરન્તિ; અભિવિતરિત્વા એકતો ઉપોસથં કરોન્તિ. અનાપત્તિ.

નાનાસંવાસકાદીહિ ઉપોસથકરણં નિટ્ઠિતં.

૧૦૩. નગન્તબ્બવારો

૧૮૧. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા અભિક્ખુકો આવાસો ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા અભિક્ખુકો અનાવાસો ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા અભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા.

ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા અનાવાસા અભિક્ખુકો આવાસો ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા અનાવાસા અભિક્ખુકો અનાવાસો ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા અનાવાસા અભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા.

ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા વા અનાવાસા વા અભિક્ખુકો આવાસો ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા વા અનાવાસા વા અભિક્ખુકો અનાવાસો ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા વા અનાવાસા વા અભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા ગન્તબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા.

ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા સભિક્ખુકો આવાસો ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા સભિક્ખુકો અનાવાસો ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા સભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા.

ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા અનાવાસા સભિક્ખુકો આવાસો ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા અનાવાસા સભિક્ખુકો અનાવાસો ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા અનાવાસા સભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા.

ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા વા અનાવાસા વા સભિક્ખુકો આવાસો ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા વા અનાવાસા વા સભિક્ખુકો અનાવાસો ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા. ન, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા વા અનાવાસા વા સભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા ગન્તબ્બો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ નાનાસંવાસકા, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘેન અઞ્ઞત્ર અન્તરાયા.

નગન્તબ્બવારો નિટ્ઠિતો.

૧૦૪. ગન્તબ્બવારો

૧૮૨. ગન્તબ્બો, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા સભિક્ખુકો આવાસો, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ સમાનસંવાસકા, યં જઞ્ઞા – ‘‘સક્કોમિ અજ્જેવ ગન્તુ’’ન્તિ. ગન્તબ્બો, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા સભિક્ખુકો અનાવાસો…પે… સભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ સમાનસંવાસકા, યં જઞ્ઞા – ‘‘સક્કોમિ અજ્જેવ ગન્તુ’’ન્તિ.

ગન્તબ્બો, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા અનાવાસા સભિક્ખુકો આવાસો…પે… સભિક્ખુકો અનાવાસો…પે… સભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ સમાનસંવાસકા, યં જઞ્ઞા – ‘‘સક્કોમિ અજ્જેવ ગન્તુ’’ન્તિ.

ગન્તબ્બો, ભિક્ખવે, તદહુપોસથે સભિક્ખુકા આવાસા વા અનાવાસા વા સભિક્ખુકો આવાસો…પે… સભિક્ખુકો અનાવાસો…પે… સભિક્ખુકો આવાસો વા અનાવાસો વા, યત્થસ્સુ ભિક્ખૂ સમાનસંવાસકા, યં જઞ્ઞા – ‘‘સક્કોમિ અજ્જેવ ગન્તુ’’ન્તિ.

ગન્તબ્બવારો નિટ્ઠિતો.

૧૦૫. વજ્જનીયપુગ્ગલસન્દસ્સના

૧૮૩. ન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયા નિસિન્નપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન સિક્ખમાનાય…પે… ન સામણેરસ્સ …પે… ન સામણેરિયા…પે… ન સિક્ખાપચ્ચક્ખાતકસ્સ…પે… ન અન્તિમવત્થું અજ્ઝાપન્નકસ્સ નિસિન્નપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ન આપત્તિયા અદસ્સને ઉક્ખિત્તકસ્સ નિસિન્નપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, યથાધમ્મો કારેતબ્બો. ન આપત્તિયા અપ્પટિકમ્મે ઉક્ખિત્તકસ્સ નિસિન્નપરિસાય…પે… ન પાપિકાય દિટ્ઠિયા અપ્પટિનિસ્સગ્ગે ઉક્ખિત્તકસ્સ નિસિન્નપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, યથાધમ્મો કારેતબ્બો.

ન પણ્ડકસ્સ નિસિન્નપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન થેય્યસંવાસકસ્સ…પે… ન તિત્થિયપક્કન્તકસ્સ…પે… ન તિરચ્છાનગતસ્સ…પે… ન માતુઘાતકસ્સ…પે… ન પિતુઘાતકસ્સ…પે… ન અરહન્તઘાતકસ્સ…પે… ન ભિક્ખુનિદૂસકસ્સ…પે… ન સઙ્ઘભેદકસ્સ…પે… ન લોહિતુપ્પાદકસ્સ…પે… ન ઉભતોબ્યઞ્જનકસ્સ નિસિન્નપરિસાય પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસિતબ્બં. યો ઉદ્દિસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.

ન, ભિક્ખવે, પારિવાસિકપારિસુદ્ધિદાનેન ઉપોસથો કાતબ્બો, અઞ્ઞત્ર અવુટ્ઠિતાય પરિસાય. ન ચ, ભિક્ખવે, અનુપોસથે ઉપોસથો કાતબ્બો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘસામગ્ગિયાતિ.

વજ્જનીયપુગ્ગલસન્દસ્સના નિટ્ઠિતા.

તતિયભાણવારો નિટ્ઠિતો.

ઉપોસથક્ખન્ધકો દુતિયો.

૧૦૬. તસ્સુદ્દાનં

તિત્થિયા બિમ્બિસારો ચ, સન્નિપતિતું તુણ્હિકા;

ધમ્મં રહો પાતિમોક્ખં, દેવસિકં તદા સકિં.

યથાપરિસા સમગ્ગં, સામગ્ગી મદ્દકુચ્છિ ચ;

સીમા મહતી નદિયા, અનુ દ્વે ખુદ્દકાનિ ચ.

નવા રાજગહે ચેવ, સીમા અવિપ્પવાસના;

સમ્મન્ને [સમ્મને (ક.)] પઠમં સીમં, પચ્છા સીમં સમૂહને.

અસમ્મતા ગામસીમા, નદિયા સમુદ્દે સરે;

ઉદકુક્ખેપો ભિન્દન્તિ, તથેવજ્ઝોત્થરન્તિ ચ.

કતિ કમ્માનિ ઉદ્દેસો, સવરા અસતીપિ ચ;

ધમ્મં વિનયં તજ્જેન્તિ, પુન વિનયતજ્જના.

ચોદના કતે ઓકાસે, અધમ્મપ્પટિક્કોસના;

ચતુપઞ્ચપરા આવિ, સઞ્ચિચ્ચ ચેપિ વાયમે.

સગહટ્ઠા અનજ્ઝિટ્ઠા, ચોદનમ્હિ ન જાનતિ;

સમ્બહુલા ન જાનન્તિ, સજ્જુકં ન ચ ગચ્છરે.

કતિમી કીવતિકા દૂરે, આરોચેતુઞ્ચ નસ્સરિ;

ઉક્લાપં આસનં દીપો, દિસા અઞ્ઞો બહુસ્સુતો.

સજ્જુકં [સજ્જુવસ્સરુપોસથો (ક.)] વસ્સુપોસથો, સુદ્ધિકમ્મઞ્ચ ઞાતકા;

ગગ્ગો ચતુતયો દ્વેકો, આપત્તિસભાગા સરિ.

સબ્બો સઙ્ઘો વેમતિકો, ન જાનન્તિ બહુસ્સુતો;

બહૂ સમસમા થોકા, પરિસા અવુટ્ઠિતાય ચ.

એકચ્ચા વુટ્ઠિતા સબ્બા, જાનન્તિ ચ વેમતિકા;

કપ્પતેવાતિ કુક્કુચ્ચા, જાનં પસ્સં સુણન્તિ ચ.

આવાસિકેન આગન્તુ, ચાતુપન્નરસો પુન;

પાટિપદો પન્નરસો, લિઙ્ગસંવાસકા ઉભો.

પારિવાસાનુપોસથો, અઞ્ઞત્ર સઙ્ઘસામગ્ગિયા;

એતે વિભત્તા ઉદ્દાના, વત્થુવિભૂતકારણાતિ.

ઇમસ્મિં ખન્ધકે વત્થૂનિ છઅસીતિ.

ઉપોસથક્ખન્ધકો નિટ્ઠિતો.

૩. વસ્સૂપનાયિકક્ખન્ધકો

૧૦૭. વસ્સૂપનાયિકાનુજાનના

૧૮૪. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન ભગવતા ભિક્ખૂનં વસ્સાવાસો અપઞ્ઞત્તો હોતિ. તેઇધ ભિક્ખૂ હેમન્તમ્પિ ગિમ્હમ્પિ વસ્સમ્પિ ચારિકં ચરન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા હેમન્તમ્પિ ગિમ્હમ્પિ વસ્સમ્પિ ચારિકં ચરિસ્સન્તિ, હરિતાનિ તિણાનિ સમ્મદ્દન્તા, એકિન્દ્રિયં જીવં વિહેઠેન્તા, બહૂ ખુદ્દકે પાણે સઙ્ઘાતં આપાદેન્તા. ઇમે હિ નામ અઞ્ઞતિત્થિયા દુરક્ખાતધમ્મા વસ્સાવાસં અલ્લીયિસ્સન્તિ સઙ્કસાયિસ્સન્તિ. ઇમે હિ નામ સકુન્તકા રુક્ખગ્ગેસુ કુલાવકાનિ કરિત્વા વસ્સાવાસં અલ્લીયિસ્સન્તિ સઙ્કસાયિસ્સન્તિ [સઙ્કાસયિસ્સન્તિ (સી. સ્યા.)]. ઇમે પન સમણા સક્યપુત્તિયા હેમન્તમ્પિ ગિમ્હમ્પિ વસ્સમ્પિ ચારિકં ચરન્તિ, હરિતાનિ તિણાનિ સમ્મદ્દન્તા, એકિન્દ્રિયં જીવં વિહેઠેન્તા, બહૂ ખુદ્દકે પાણે સઙ્ઘાતં આપાદેન્તા’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, વસ્સં ઉપગન્તુ’’ન્તિ. અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કદા નુ ખો વસ્સં ઉપગન્તબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, વસ્સાને વસ્સં ઉપગન્તુન્તિ.

અથ ખો ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘કતિ નુ ખો વસ્સૂપનાયિકા’’તિ? ભગવતો એતમત્થં

આરોચેસું. દ્વેમા, ભિક્ખવે, વસ્સૂપનાયિકા – પુરિમિકા, પચ્છિમિકા. અપરજ્જુગતાય આસાળ્હિયા પુરિમિકા ઉપગન્તબ્બા, માસગતાય આસાળ્હિયા પચ્છિમિકા ઉપગન્તબ્બા – ઇમા ખો, ભિક્ખવે, દ્વે વસ્સૂપનાયિકાતિ.

વસ્સૂપનાયિકાનુજાનના નિટ્ઠિતા.

૧૦૮. વસ્સાને ચારિકાપટિક્ખેપાદિ

૧૮૫. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ વસ્સં ઉપગન્ત્વા અન્તરાવસ્સં ચારિકં ચરન્તિ. મનુસ્સા તથેવ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ સમણા સક્યપુત્તિયા હેમન્તમ્પિ ગિમ્હમ્પિ વસ્સમ્પિ ચારિકં ચરિસ્સન્તિ, હરિતાનિ તિણાનિ સમ્મદ્દન્તા, એકિન્દ્રિયં જીવં વિહેઠેન્તા, બહૂ ખુદ્દકે પાણે સઙ્ઘાતં આપાદેન્તા. ઇમે હિ નામ અઞ્ઞતિત્થિયા દુરક્ખાતધમ્મા વસ્સાવાસં અલ્લીયિસ્સન્તિ સઙ્કસાયિસ્સન્તિ. ઇમે હિ નામ સકુન્તકા રુક્ખગ્ગેસુ કુલાવકાનિ કરિત્વા વસ્સાવાસં અલ્લીયિસ્સન્તિ સઙ્કસાયિસ્સન્તિ. ઇમે પન સમણા સક્યપુત્તિયા હેમન્તમ્પિ ગિમ્હમ્પિ વસ્સમ્પિ ચારિકં ચરન્તિ, હરિતાનિ તિણાનિ સમ્મદ્દન્તા, એકિન્દ્રિયં જીવં વિહેઠેન્તા, બહૂ ખુદ્દકે પાણે સઙ્ઘાતં આપાદેન્તા’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ વસ્સં ઉપગન્ત્વા અન્તરાવસ્સં ચારિકં ચરિસ્સન્તી’’તિ? અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, વસ્સં ઉપગન્ત્વા પુરિમં વા તેમાસં પચ્છિમં વા તેમાસં અવસિત્વા ચારિકા પક્કમિતબ્બા. યો પક્કમેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.

૧૮૬. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ ન ઇચ્છન્તિ વસ્સં ઉપગન્તું. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, વસ્સં ન ઉપગન્તબ્બં. યો ન ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ તદહુ વસ્સૂપનાયિકાય વસ્સં અનુપગન્તુકામા સઞ્ચિચ્ચ આવાસં અતિક્કમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, તદહુ વસ્સૂપનાયિકાય વસ્સં અનુપગન્તુકામેન સઞ્ચિચ્ચ આવાસો અતિક્કમિતબ્બો. યો અતિક્કમેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો વસ્સં ઉક્કડ્ઢિતુકામો

ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પાહેસિ – યદિ પનાય્યા આગમે જુણ્હે વસ્સં ઉપગચ્છેય્યુન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, રાજૂનં અનુવત્તિતુન્તિ.

વસ્સાને ચારિકાપટિક્ખેપાદિ નિટ્ઠિતા.

૧૦૯. સત્તાહકરણીયાનુજાનના

૧૮૭. અથ ખો ભગવા રાજગહે યથાભિરન્તં વિહરિત્વા યેન સાવત્થિ તેન ચારિકં પક્કામિ. અનુપુબ્બેન ચારિકં ચરમાનો યેન સાવત્થિ તદવસરિ. તત્ર સુદં ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન કોસલેસુ જનપદે ઉદેનેન ઉપાસકેન સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ વિહારો કારાપિતો હોતિ. સો ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પાહેસિ – ‘‘આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘ભગવતા, આવુસો, પઞ્ઞત્તં ‘ન વસ્સં ઉપગન્ત્વા પુરિમં વા તેમાસં પચ્છિમં વા તેમાસં અવસિત્વા ચારિકા પક્કમિતબ્બા’તિ. આગમેતુ ઉદેનો ઉપાસકો, યાવ ભિક્ખૂ વસ્સં વસન્તિ. વસ્સંવુટ્ઠા આગમિસ્સન્તિ. સચે પનસ્સ અચ્ચાયિકં કરણીયં, તત્થેવ આવાસિકાનં ભિક્ખૂનં સન્તિકે વિહારં પતિટ્ઠાપેતૂ’’તિ. ઉદેનો ઉપાસકો ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભદન્તા મયા પહિતે ન આગચ્છિસ્સન્તિ. અહઞ્હિ દાયકો કારકો સઙ્ઘુપટ્ઠાકો’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ ઉદેનસ્સ ઉપાસકસ્સ ઉજ્ઝાયન્તસ્સ ખિય્યન્તસ્સ વિપાચેન્તસ્સ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સત્તન્નં સત્તાહકરણીયેન પહિતે ગન્તું, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. ભિક્ખુસ્સ, ભિક્ખુનિયા, સિક્ખમાનાય, સામણેરસ્સ, સામણેરિયા, ઉપાસકસ્સ, ઉપાસિકાય – અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેસં સત્તન્નં સત્તાહકરણીયેન પહિતે ગન્તું, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો’’.

૧૮૮. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસકેન સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ વિહારો કારાપિતો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસકેન સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ અડ્ઢયોગો કારાપિતો હોતિ…પે… પાસાદો કારાપિતો હોતિ… હમ્મિયં કારાપિતં હોતિ… ગુહા કારાપિતા હોતિ… પરિવેણં કારાપિતં હોતિ… કોટ્ઠકો કારાપિતો હોતિ… ઉપટ્ઠાનસાલા કારાપિતા હોતિ… અગ્ગિસાલા કારાપિતા હોતિ… કપ્પિયકુટિ કારાપિતા હોતિ… વચ્ચકુટિ કારાપિતા હોતિ… ચઙ્કમો કારાપિતો હોતિ … ચઙ્કમનસાલા કારાપિતા હોતિ… ઉદપાનો કારાપિતો હોતિ … ઉદપાનસાલા કારાપિતા હોતિ… જન્તાઘરં કારાપિતં હોતિ… જન્તાઘરસાલા કારાપિતા હોતિ… પોક્ખરણી કારાપિતા હોતિ… મણ્ડપો કારાપિતો હોતિ… આરામો કારાપિતો હોતિ… આરામવત્થુ કારાપિતં હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસકેન સમ્બહુલે ભિક્ખૂ ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં ભિક્ખું ઉદ્દિસ્સ વિહારો કારાપિતો હોતિ… અડ્ઢયોગો કારાપિતો હોતિ… પાસાદો કારાપિતો હોતિ … હમ્મિયં કારાપિતં હોતિ… ગુહા કારાપિતા હોતિ… પરિવેણં કારાપિતં હોતિ… કોટ્ઠકો કારાપિતો હોતિ… ઉપટ્ઠાનસાલા કારાપિતા હોતિ… અગ્ગિસાલા કારાપિતા હોતિ… કપ્પિયકુટિ કારાપિતા હોતિ… વચ્ચકુટિ કારાપિતા હોતિ… ચઙ્કમો કારાપિતો હોતિ… ચઙ્કમનસાલા કારાપિતા હોતિ… ઉદપાનો કારાપિતો હોતિ… ઉદપાનસાલા કારાપિતા હોતિ… જન્તાઘરં કારાપિતં હોતિ… જન્તાઘરસાલા કારાપિતા હોતિ… પોક્ખરણી કારાપિતા હોતિ… મણ્ડપો કારાપિતો હોતિ… આરામો કારાપિતો હોતિ… આરામવત્થુ કારાપિતં હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસકેન ભિક્ખુનિસઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં ભિક્ખુનિં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલા સિક્ખમાનાયો ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં સિક્ખમાનં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલે સામણેરે ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં સામણેરં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલા સામણેરિયો ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં સામણેરિં ઉદ્દિસ્સ વિહારો કારાપિતો હોતિ…પે… અડ્ઢયોગો કારાપિતો હોતિ… પાસાદો કારાપિતો હોતિ… હમ્મિયં કારાપિતં હોતિ… ગુહા કારાપિતા હોતિ… પરિવેણં કારાપિતં હોતિ… કોટ્ઠકો કારાપિતો હોતિ… ઉપટ્ઠાનસાલા કારાપિતા હોતિ… અગ્ગિસાલા કારાપિતા હોતિ … કપ્પિયકુટિ કારાપિતા હોતિ… ચઙ્કમો કારાપિતો હોતિ… ચઙ્કમનસાલા કારાપિતા હોતિ… ઉદપાનો કારાપિતો હોતિ… ઉદપાનસાલા કારાપિતા હોતિ… પોક્ખરણી કારાપિતા હોતિ… મણ્ડપો કારાપિતો હોતિ… આરામો કારાપિતો હોતિ… આરામવત્થુ કારાપિતં હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

૧૮૯. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસકેન અત્તનો અત્થાય નિવેસનં કારાપિતં હોતિ…પે… સયનિઘરં કારાપિતં હોતિ… ઉદોસિતો કારાપિતો હોતિ… અટ્ટો કારાપિતો હોતિ… માળો કારાપિતો હોતિ… આપણો કારાપિતો હોતિ… આપણસાલા કારાપિતા હોતિ… પાસાદો કારાપિતો હોતિ… હમ્મિયં કારાપિતં હોતિ… ગુહા કારાપિતા હોતિ… પરિવેણં કારાપિતં હોતિ… કોટ્ઠકો કારાપિતો હોતિ… ઉપટ્ઠાનસાલા કારાપિતા હોતિ… અગ્ગિસાલા કારાપિતા હોતિ… રસવતી કારાપિતા હોતિ… ચઙ્કમો કારાપિતો હોતિ… ચઙ્કમનસાલા કારાપિતા હોતિ… ઉદપાનો કારાપિતો હોતિ… ઉદપાનસાલા કારાપિતા હોતિ… પોક્ખરણી કારાપિતા હોતિ… મણ્ડપો કારાપિતો હોતિ… આરામો કારાપિતો હોતિ … આરામવત્થુ કારાપિતં હોતિ… પુત્તસ્સ વા વારેય્યં હોતિ… ધીતુયા વા વારેય્યં હોતિ… ગિલાનો વા હોતિ… અભિઞ્ઞાતં વા સુત્તન્તં ભણતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇમં સુત્તન્તં પરિયાપુણિસ્સન્તિ, પુરાયં સુત્તન્તો ન પલુજ્જતી’તિ. અઞ્ઞતરં વા પનસ્સ કિચ્ચં હોતિ – કરણીયં વા, સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

૧૯૦. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસિકાય સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ વિહારો કારાપિતો હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસિકાય સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ અડ્ઢયોગો કારાપિતો હોતિ…પે… પાસાદો કારાપિતો હોતિ… હમ્મિયં કારાપિતં હોતિ… ગુહા કારાપિતા હોતિ… પરિવેણં કારાપિતં હોતિ… કોટ્ઠકો કારાપિતો હોતિ… ઉપટ્ઠાનસાલા કારાપિતા હોતિ… અગ્ગિસાલા કારાપિતા હોતિ… કપ્પિયકુટિ કારાપિતા હોતિ… વચ્ચકુટિ કારાપિતા હોતિ… ચઙ્કમો કારાપિતો હોતિ… ચઙ્કમનસાલા કારાપિતા હોતિ… ઉદપાનો કારાપિતો હોતિ… ઉદપાનસાલા કારાપિતા હોતિ… જન્તાઘરં કારાપિતં હોતિ… જન્તાઘરસાલા કારાપિતા હોતિ… પોક્ખરણી કારાપિતા હોતિ… મણ્ડપો કારાપિતો હોતિ… આરામો કારાપિતો હોતિ… આરામવત્થુ કારાપિતં હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસિકાય સમ્બહુલે ભિક્ખૂ ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં ભિક્ખું ઉદ્દિસ્સ…પે… ભિક્ખુનિસઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં ભિક્ખુનિં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલા સિક્ખમાનાયો ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં સિક્ખમાનં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલે સામણેરે ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં સામણેરં ઉદ્દિસ્સ…પે… સમ્બહુલા સામણેરિયો ઉદ્દિસ્સ…પે… એકં સામણેરિં ઉદ્દિસ્સ…પે….

૧૯૧. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ઉપાસિકાય અત્તનો અત્થાય નિવેસનં કારાપિતં હોતિ…પે… સયનિઘરં કારાપિતં હોતિ… ઉદોસિતો કારાપિતો હોતિ… અટ્ટો કારાપિતો હોતિ… માળો કારાપિતો હોતિ… આપણો કારાપિતો હોતિ… આપણસાલા કારાપિતા હોતિ… પાસાદો કારાપિતો હોતિ… હમ્મિયં કારાપિતં હોતિ… ગુહા કારાપિતા હોતિ… પરિવેણં કારાપિતં હોતિ… કોટ્ઠકો કારાપિતો હોતિ… ઉપટ્ઠાનસાલા કારાપિતા હોતિ… અગ્ગિસાલા કારાપિતા હોતિ… રસવતી કારાપિતા હોતિ… ચઙ્કમો કારાપિતો હોતિ… ચઙ્કમનસાલા કારાપિતા હોતિ… ઉદપાનો કારાપિતો હોતિ … ઉદપાનસાલા કારાપિતા હોતિ… પોક્ખરણી કારાપિતા હોતિ… મણ્ડપો કારાપિતો હોતિ… આરામો કારાપિતો હોતિ… આરામવત્થુ કારાપિતં હોતિ… પુત્તસ્સ વા વારેય્યં હોતિ… ધીતુયા વા વારેય્યં હોતિ… ગિલાના વા હોતિ… અભિઞ્ઞાતં વા સુત્તન્તં ભણતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇમં સુત્તન્તં પરિયાપુણિસ્સન્તિ, પુરાયં સુત્તન્તો પલુજ્જતી’’તિ. અઞ્ઞતરં વા પનસ્સા કિચ્ચં હોતિ કરણીયં વા, સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

૧૯૨. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુના સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ…પે… ભિક્ખુનિયા સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ… સિક્ખમાનાય સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ… સામણેરેન સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ… સામણેરિયા સઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ … સમ્બહુલે ભિક્ખૂ ઉદ્દિસ્સ… એકં ભિક્ખું ઉદ્દિસ્સ… ભિક્ખુનિસઙ્ઘં ઉદ્દિસ્સ… સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો ઉદ્દિસ્સ… એકં ભિક્ખુનિં ઉદ્દિસ્સ… સમ્બહુલા સિક્ખમાનાયો ઉદ્દિસ્સ… એકં સિક્ખમાનં ઉદ્દિસ્સ… સમ્બહુલે સામણેરે ઉદ્દિસ્સ… એકં સામણેરં ઉદ્દિસ્સ… સમ્બહુલા સામણેરિયો ઉદ્દિસ્સ… એકં સામણેરિં ઉદ્દિસ્સ… અત્તનો અત્થાય વિહારો કારાપિતો હોતિ…પે… અડ્ઢયોગો કારાપિતો હોતિ… પાસાદો કારાપિતો હોતિ… હમ્મિયં કારાપિતં હોતિ… ગુહા કારાપિતા હોતિ… પરિવેણં કારાપિતં હોતિ … કોટ્ઠકો કારાપિતો હોતિ… ઉપટ્ઠાનસાલા કારાપિતા હોતિ… અગ્ગિસાલા કારાપિતા હોતિ… કપ્પિયકુટિ કારાપિતા હોતિ… ચઙ્કમો કારાપિતો હોતિ… ચઙ્કમનસાલા કારાપિતા હોતિ… ઉદપાનો કારાપિતો હોતિ… ઉદપાનસાલા કારાપિતા હોતિ… પોક્ખરણી કારાપિતા હોતિ… મણ્ડપો કારાપિતો હોતિ… આરામો કારાપિતો હોતિ… આરામવત્થુ કારાપિતં હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય… ‘‘આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ દાનઞ્ચ દાતું, ધમ્મઞ્ચ સોતું, ભિક્ખૂ ચ પસ્સિતુ’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બોતિ.

સત્તાહકરણીયાનુજાનતા નિટ્ઠિતા.

૧૧૦. પઞ્ચન્નં અપ્પહિતેપિ અનુજાનના

૧૯૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. સો ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પાહેસિ – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાનો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, પઞ્ચન્નં સત્તાહકરણીયેન અપ્પહિતેપિ ગન્તું, પગેવ પહિતે. ભિક્ખુસ્સ, ભિક્ખુનિયા, સિક્ખમાનાય, સામણેરસ્સ, સામણેરિયા – અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેસં પઞ્ચન્નં સત્તાહકરણીયેન અપ્પહિતેપિ ગન્તું, પગેવ પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાનો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ગિલાનભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનભેસજ્જં વા પરિયેસિસ્સામિ, પુચ્છિસ્સામિ વા, ઉપટ્ઠહિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અનભિરતિ મે ઉપ્પન્ના, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘અનભિરતં વૂપકાસેસ્સામિ વા, વૂપકાસાપેસ્સામિ વા, ધમ્મકથં વાસ્સ કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘કુક્કુચ્ચં મે ઉપ્પન્નં, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘કુક્કુચ્ચં વિનોદેસ્સામિ વા, વિનોદાપેસ્સામિ વા, ધમ્મકથં વાસ્સ કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘દિટ્ઠિગતં મે ઉપ્પન્નં, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘દિટ્ઠિગતં વિવેચેસ્સામિ વા, વિવેચાપેસ્સામિ વા, ધમ્મકથં વાસ્સ કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્નો હોતિ પરિવાસારહો. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્નો પરિવાસારહો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘પરિવાસદાનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામિ વા, અનુસ્સાવેસ્સામિ વા, ગણપૂરકો વા ભવિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ મૂલાય પટિકસ્સનારહો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ મૂલાય પટિકસ્સનારહો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘મૂલાય પટિકસ્સનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામિ વા, અનુસ્સાવેસ્સામિ વા, ગણપૂરકો વા ભવિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ માનત્તારહો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ માનત્તારહો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘માનત્તદાનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામિ વા, અનુસ્સાવેસ્સામિ વા, ગણપૂરકો વા ભવિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અબ્ભાનારહો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ અબ્ભાનારહો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘અબ્ભાનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામિ વા, અનુસ્સાવેસ્સામિ વા, ગણપૂરકો વા ભવિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ સઙ્ઘો કમ્મં કત્તુકામો હોતિ તજ્જનીયં વા, નિયસ્સં વા, પબ્બાજનીયં વા, પટિસારણીયં વા, ઉક્ખેપનીયં વા. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘સઙ્ઘો મે કમ્મં કત્તુકામો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો કમ્મં ન કરેય્ય, લહુકાય વા પરિણામેય્યા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

કતં વા પનસ્સ હોતિ સઙ્ઘેન કમ્મં તજ્જનીયં વા નિયસ્સં વા પબ્બાજનીયં વા પટિસારણીયં વા ઉક્ખેપનીયં વા. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય ‘‘સઙ્ઘો મે કમ્મં અકાસિ, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘કિન્તિ નુ ખો સમ્મા વત્તેય્ય, લોમં પાતેય્ય, નેત્થારં વત્તેય્ય, સઙ્ઘો તં કમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

૧૯૪. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુની ગિલાના હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાના, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ગિલાનભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનભેસજ્જં વા પરિયેસિસ્સામિ, પુચ્છિસ્સામિ વા, ઉપટ્ઠહિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયા અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અનભિરતિ મે ઉપ્પન્ના, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘અનભિરતં વૂપકાસેસ્સામિ વા, વૂપકાસાપેસ્સામિ વા, ધમ્મકથં વાસ્સા કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયા કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘કુક્કુચ્ચં મે ઉપ્પન્નં, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘કુક્કુચ્ચં વિનોદેસ્સામિ વા, વિનોદાપેસ્સામિ વા, ધમ્મકથં વાસ્સા કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયા દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘દિટ્ઠિગતં મે ઉપ્પન્નં, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘દિટ્ઠિગતં વિવેચેસ્સામિ વા, વિવેચાપેસ્સામિ વા, ધમ્મકથં વાસ્સા કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુની ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્ના હોતિ માનત્તારહા. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગરુધમ્મં અજ્ઝાપન્ના માનત્તારહા, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘માનત્તદાનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુની મૂલાય પટિકસ્સનારહા હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ મૂલાય પટિકસ્સનારહા, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘મૂલાય પટિકસ્સનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુની અબ્ભાનારહા હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ અબ્ભાનારહા, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘અબ્ભાનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયા સઙ્ઘો કમ્મં કત્તુકામો હોતિ – તજ્જનીયં વા, નિયસ્સં વા, પબ્બાજનીયં વા, પટિસારણીયં વા, ઉક્ખેપનીયં વા. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘સઙ્ઘો મે કમ્મં કત્તુકામો, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘કિન્તિ નુ ખો સઙ્ઘો કમ્મં ન કરેય્ય, લહુકાય વા પરિણામેય્યા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

કતં વા પનસ્સા હોતિ સઙ્ઘેન કમ્મં – તજ્જનીયં વા, નિયસ્સં વા, પબ્બાજનીયં વા, પટિસારણીયં વા, ઉક્ખેપનીયં વા. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘સઙ્ઘો મે કમ્મં અકાસિ, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘કિન્તિ નુ ખો સમ્મા વત્તેય્ય, લોમં પાતેય્ય, નેત્થારં વત્તેય્ય, સઙ્ઘો તં કમ્મં પટિપ્પસ્સમ્ભેય્યા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

૧૯૫. ઇધ પન, ભિક્ખવે, સિક્ખમાના ગિલાના હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાના, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ – ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ગિલાનભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનભેસજ્જં વા પરિયેસિસ્સામિ, પુચ્છિસ્સામિ વા, ઉપટ્ઠહિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, સિક્ખમાનાય અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ…પે… સિક્ખમાનાય કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ… સિક્ખમાનાય દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ… સિક્ખમાનાય સિક્ખા કુપિતા હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘સિક્ખા મે કુપિતા, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘સિક્ખાસમાદાનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, સિક્ખમાના ઉપસમ્પજ્જિતુકામા હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ઉપસમ્પજ્જિતુકામા, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ઉપસમ્પદં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામિ વા, અનુસ્સાવેસ્સામિ વા, ગણપૂરકો વા ભવિસ્સામીતિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

૧૯૬. ઇધ પન, ભિક્ખવે, સામણેરો ગિલાનો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાનો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ગિલાનભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનભેસજ્જં વા પરિયેસિસ્સામિ, પુચ્છિસ્સામિ વા, ઉપટ્ઠહિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, સામણેરસ્સ અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ…પે… સામણેરસ્સ કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ… સામણેરસ્સ દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ… સામણેરો વસ્સં પુચ્છિતુકામો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ વસ્સં પુચ્છિતુકામો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘પુચ્છિસ્સામિ વા, આચિક્ખિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, સામણેરો ઉપસમ્પજ્જિતુકામો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ઉપસમ્પજ્જિતુકામો, આગચ્છન્તુ ભિક્ખૂ, ઇચ્છામિ ભિક્ખૂનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ઉપસમ્પદં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામિ વા, અનુસ્સાવેસ્સામિ વા, ગણપૂરકો વા ભવિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

૧૯૭. ઇધ પન, ભિક્ખવે, સામણેરી ગિલાના હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાના, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ગિલાનભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનભેસજ્જં વા પરિયેસિસ્સામિ, પુચ્છિસ્સામિ વા, ઉપટ્ઠહિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, સામણેરિયા અનભિરતિ ઉપ્પન્ના હોતિ…પે… સામણેરિયા કુક્કુચ્ચં ઉપ્પન્નં હોતિ… સામણેરિયા દિટ્ઠિગતં ઉપ્પન્નં હોતિ… સામણેરી વસ્સં પુચ્છિતુકામા હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ વસ્સં પુચ્છિતુકામા, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘પુચ્છિસ્સામિ વા, આચિક્ખિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, સામણેરી સિક્ખં સમાદિયિતુકામા હોતિ. સા ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ સિક્ખં સમાદિયિતુકામા, આગચ્છન્તુ અય્યા, ઇચ્છામિ અય્યાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘સિક્ખાસમાદાનં ઉસ્સુક્કં કરિસ્સામી’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બોતિ.

પઞ્ચન્નં અપ્પહિતેપિ અનુજાનના નિટ્ઠિતા.

૧૧૧. સત્તન્નં અપ્પહિતેપિ અનુજાનના

૧૯૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો માતા ગિલાના હોતિ. સા પુત્તસ્સ સન્તિકે દૂતં પાહેસિ – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાના, આગચ્છતુ મે પુત્તો, ઇચ્છામિ પુત્તસ્સ આગત’’ન્તિ. અથ ખો તસ્સ ભિક્ખુનો એતદહોસિ – ‘‘ભગવતા પઞ્ઞત્તં સત્તન્નં સત્તાહકરણીયેન પહિતે ગન્તું, ન ત્વેવ અપ્પહિતે; પઞ્ચન્નં સત્તાહકરણીયેન અપ્પહિતેપિ ગન્તું, પગેવ પહિતેતિ. અયઞ્ચ મે માતા ગિલાના, સા ચ અનુપાસિકા, કથં નુ ખો મયા પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સત્તન્નં સત્તાહકરણીયેન અપ્પહિતેપિ ગન્તું, પગેવ પહિતે. ભિક્ખુસ્સ, ભિક્ખુનિયા, સિક્ખમાનાય, સામણેરસ્સ, સામણેરિયા, માતુયા ચ પિતુસ્સ ચ – અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, ઇમેસં સત્તન્નં સત્તાહકરણીયેન અપ્પહિતેપિ ગન્તું, પગેવ પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ માતા ગિલાના હોતિ. સા ચે પુત્તસ્સ સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાના, આગચ્છતુ મે પુત્તો, ઇચ્છામિ પુત્તસ્સ આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ગિલાનભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનભેસજ્જં વા પરિયેસિસ્સામિ, પુચ્છિસ્સામિ વા, ઉપટ્ઠહિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ પિતા ગિલાનો હોતિ. સો ચે પુત્તસ્સ સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાનો, આગચ્છતુ મે પુત્તો, ઇચ્છામિ પુત્તસ્સ આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, અપ્પહિતેપિ, પગેવ પહિતે – ‘‘ગિલાનભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનુપટ્ઠાકભત્તં વા પરિયેસિસ્સામિ, ગિલાનભેસજ્જં વા પરિયેસિસ્સામિ, પુચ્છિસ્સામિ વા, ઉપટ્ઠહિસ્સામિ વા’’તિ. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

સત્તન્નં અપ્પહિતેપિ અનુજાનના નિટ્ઠિતા.

૧૧૨. પહિતેયેવ અનુજાનના

૧૯૯. ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ ભાતા ગિલાનો હોતિ. સો ચે ભાતુનો સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાનો, આગચ્છતુ મે ભાતા, ઇચ્છામિ ભાતુનો આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ ભગિની ગિલાના હોતિ. સા ચે ભાતુનો સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાના, આગચ્છતુ મે ભાતા, ઇચ્છામિ ભાતુનો આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુસ્સ ઞાતકો ગિલાનો હોતિ. સો ચે ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાનો, આગચ્છતુ ભદન્તો, ઇચ્છામિ ભદન્તસ્સ આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુગતિકો ગિલાનો હોતિ. સો ચે ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પહિણેય્ય – ‘‘અહઞ્હિ ગિલાનો, આગચ્છન્તુ ભદન્તા, ઇચ્છામિ ભદન્તાનં આગત’’ન્તિ, ગન્તબ્બં, ભિક્ખવે, સત્તાહકરણીયેન, પહિતે, ન ત્વેવ અપ્પહિતે. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બો.

તેન ખો પન સમયેન સઙ્ઘસ્સ વિહારો ઉન્દ્રિયતિ. અઞ્ઞતરેન ઉપાસકેન અરઞ્ઞે ભણ્ડં છેદાપિતં હોતિ. સો ભિક્ખૂનં સન્તિકે દૂતં પાહેસિ – ‘‘સચે ભદન્તા તં ભણ્ડં આવહાપેય્યું, દજ્જાહં તં ભણ્ડ’’ન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સઙ્ઘકરણીયેન ગન્તું. સત્તાહં સન્નિવત્તો કાતબ્બોતિ.

પહિતેયેવ અનુજાનના નિટ્ઠિતા.

વસ્સાવાસભાણવારો નિટ્ઠિતો.

૧૧૩. અન્તરાયે અનાપત્તિવસ્સચ્છેદવારો

૨૦૦. તેન ખો પન સમયેન કોસલેસુ જનપદે અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ વાળેહિ ઉબ્બાળ્હા હોન્તિ. ગણ્હિંસુપિ પરિપાતિંસુપિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ વાળેહિ ઉબ્બાળ્હા હોન્તિ. ગણ્હન્તિપિ પરિપાતેન્તિપિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ સરીસપેહિ ઉબ્બાળ્હા હોન્તિ. ડંસન્તિપિ પરિપાતેન્તિપિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ ચોરેહિ ઉબ્બાળ્હા હોન્તિ. વિલુમ્પન્તિપિ આકોટેન્તિપિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ પિસાચેહિ ઉબ્બાળ્હા હોન્તિ. આવિસન્તિપિ હનન્તિપિ [ઓજમ્પિ હરન્તિ (સી.), હરન્તિપિ (સ્યા.)]. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતાનં ભિક્ખૂનં ગામો અગ્ગિના દડ્ઢો હોતિ. ભિક્ખૂ પિણ્ડકેન કિલમન્તિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતાનં ભિક્ખૂનં સેનાસનં અગ્ગિના દડ્ઢં હોતિ. ભિક્ખૂ સેનાસનેન કિલમન્તિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતાનં ભિક્ખૂનં ગામો ઉદકેન વૂળ્હો હોતિ. ભિક્ખૂ પિણ્ડકેન કિલમન્તિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતાનં ભિક્ખૂનં સેનાસનં ઉદકેન વૂળ્હં હોતિ. ભિક્ખૂ સેનાસનેન કિલમન્તિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સાતિ.

૨૦૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે વસ્સૂપગતાનં ભિક્ખૂનં ગામો ચોરેહિ વુટ્ઠાસિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યેન ગામો તેન ગન્તુન્તિ.

ગામો દ્વેધા ભિજ્જિત્થ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યેન બહુતરા તેન ગન્તુન્તિ.

બહુતરા અસ્સદ્ધા હોન્તિ અપ્પસન્ના. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યેન સદ્ધા પસન્ના તેન ગન્તુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન કોસલેસુ જનપદે અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ ન લભિંસુ લૂખસ્સ વા પણીતસ્સ વા ભોજનસ્સ યાવદત્થં પારિપૂરિં. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ ન લભન્તિ લૂખસ્સ વા પણીતસ્સ વા ભોજનસ્સ યાવદત્થં પારિપૂરિં. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ લભન્તિ લૂખસ્સ વા પણીતસ્સ વા ભોજનસ્સ યાવદત્થં પારિપૂરિં, ન લભન્તિ સપ્પાયાનિ ભોજનાનિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ લભન્તિ લૂખસ્સ વા પણીતસ્સ વા ભોજનસ્સ યાવદત્થં પારિપૂરિં, લભન્તિ સપ્પાયાનિ ભોજનાનિ, ન લભન્તિ સપ્પાયાનિ ભેસજ્જાનિ. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતા ભિક્ખૂ લભન્તિ લૂખસ્સ વા પણીતસ્સ વા ભોજનસ્સ યાવદત્થં પારિપૂરિં, લભન્તિ સપ્પાયાનિ ભોજનાનિ, લભન્તિ સપ્પાયાનિ ભેસજ્જાનિ, ન લભન્તિ પતિરૂપં ઉપટ્ઠાકં. એસેવ અન્તરાયોતિ પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતં ભિક્ખું ઇત્થી નિમન્તેતિ – ‘‘એહિ, ભન્તે, હિરઞ્ઞં વા તે દેમિ, સુવણ્ણં વા તે દેમિ, ખેત્તં વા તે દેમિ, વત્થું વા તે દેમિ, ગાવું વા તે દેમિ, ગાવિં વા તે દેમિ, દાસં વા તે દેમિ, દાસિં વા તે દેમિ, ધીતરં વા તે દેમિ ભરિયત્થાય, અહં વા તે ભરિયા હોમિ, અઞ્ઞં વા તે ભરિયં આનેમી’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ, ‘લહુપરિવત્તં ખો ચિત્તં વુત્તં ભગવતા, સિયાપિ મે બ્રહ્મચરિયસ્સ અન્તરાયો’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતં ભિક્ખું વેસી નિમન્તેતિ…પે… થુલ્લકુમારી નિમન્તેતિ… પણ્ડકો નિમન્તેતિ… ઞાતકા નિમન્તેન્તિ… રાજાનો નિમન્તેન્તિ… ચોરા નિમન્તેન્તિ… ધુત્તા નિમન્તેન્તિ – ‘‘એહિ, ભન્તે, હિરઞ્ઞં વા તે દેમ, સુવણ્ણં વા તે દેમ, ખેત્તં વા તે દેમ, વત્થું વા તે દેમ, ગાવું વા તે દેમ, ગાવિં વા તે દેમ, દાસં વા તે દેમ, દાસિં વા તે દેમ, ધીતરં વા તે દેમ ભરિયત્થાય, અઞ્ઞં વા તે ભરિયં આનેમા’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ, ‘લહુપરિવત્તં ખો ચિત્તં વુત્તં ભગવતા, સિયાપિ મે બ્રહ્મચરિયસ્સ અન્તરાયો’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ અસ્સામિકં નિધિં પસ્સતિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ, ‘લહુપરિવત્તં ખો ચિત્તં વુત્તં ભગવતા, સિયાપિ મે બ્રહ્મચરિયસ્સ અન્તરાયો’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

અન્તરાયે અનાપત્તિવસ્સચ્છેદવારો નિટ્ઠિતો.

૧૧૪. સઙ્ઘભેદે અનાપત્તિવસ્સચ્છેદવારો

૨૦૨. ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ પસ્સતિ સમ્બહુલે ભિક્ખૂ સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તે. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ, ‘ગરુકો ખો સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; મા મયિ સમ્મુખીભૂતે સઙ્ઘો ભિજ્જી’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અસુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તી’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ, ‘ગરુકો ખો સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; મા મયિ સમ્મુખીભૂતે સઙ્ઘો ભિજ્જી’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અસુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તી’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તે ખો મે ભિક્ખૂ મિત્તા. ત્યાહં વક્ખામિ ‘ગરુકો ખો, આવુસો, સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; માયસ્મન્તાનં સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ મે વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અસુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખૂ સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તી’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તે ખો મે ભિક્ખૂ ન મિત્તા; અપિ ચ યે તેસં મિત્તા, તે મે મિત્તા. ત્યાહં વક્ખામિ. તે વુત્તા તે વક્ખન્તિ ‘ગરુકો ખો, આવુસો, સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; માયસ્મન્તાનં સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ તેસં વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અસુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલેહિ ભિક્ખૂહિ સઙ્ઘો ભિન્નો’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તે ખો મે ભિક્ખૂ મિત્તા. ત્યાહં વક્ખામિ ‘ગરુકો ખો, આવુસો, સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; માયસ્મન્તાનં સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ મે વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અસુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલેહિ ભિક્ખૂહિ સઙ્ઘો ભિન્નો’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તે ખો મે ભિક્ખૂ ન મિત્તા; અપિ ચ, યે તેસં મિત્તા તે મે મિત્તા. ત્યાહં વક્ખામિ. તે વુત્તા તે વક્ખન્તિ ‘ગરુકો ખો, આવુસો, સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; માયસ્મન્તાનં સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ તેસં વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અમુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તી’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તા ખો મે ભિક્ખુનિયો મિત્તા. તાહં વક્ખામિ ‘ગરુકો ખો, ભગિનિયો, સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; મા ભગિનીનં સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ મે વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અમુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો સઙ્ઘભેદાય પરક્કમન્તી’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તા ખો મે ભિક્ખુનિયો ન મિત્તા. અપિ ચ, યા તાસં મિત્તા, તા મે મિત્તા. તાહં વક્ખામિ. તા વુત્તા તા વક્ખન્તિ ‘ગરુકો ખો, ભગિનિયો, સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા. મા ભગિનીનં સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ તાસં વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સતિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અમુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલાહિ ભિક્ખુનીહિ સઙ્ઘો ભિન્નો’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તા ખો મે ભિક્ખુનિયો મિત્તા. તાહં વક્ખામિ ‘ગરુકો ખો, ભગિનિયો, સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા. મા ભગિનીનં સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ મે વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સતિ.

ઇધ પન, ભિક્ખવે, વસ્સૂપગતો ભિક્ખુ સુણાતિ – ‘‘અમુકસ્મિં કિર આવાસે સમ્બહુલાહિ ભિક્ખુનીહિ સઙ્ઘો ભિન્નો’’તિ. તત્ર ચે ભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘‘તા ખો મે ભિક્ખુનિયો ન મિત્તા. અપિ ચ, યા તાસં મિત્તા તા મે મિત્તા. તાહં વક્ખામિ. તા વુત્તા તા વક્ખન્તિ ‘ગરુકો ખો, ભગિનિયો [અય્યાયો (સી.)], સઙ્ઘભેદો વુત્તો ભગવતા; મા ભગિનીનં [અય્યાનં (સી.)] સઙ્ઘભેદો રુચ્ચિત્થા’તિ. કરિસ્સન્તિ તાસં વચનં, સુસ્સૂસિસ્સન્તિ, સોતં ઓદહિસ્સન્તી’’તિ, પક્કમિતબ્બં. અનાપત્તિ વસ્સચ્છેદસ્સાતિ.

સઙ્ઘભેદે અનાપત્તિવસ્સચ્છેદવારો નિટ્ઠિતો.

૧૧૫. વજાદીસુ વસ્સૂપગમનં

૨૦૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વજે વસ્સં ઉપગન્તુકામો હોતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, વજે વસ્સં ઉપગન્તુન્તિ. વજો વુટ્ઠાસિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, યેન વજો તેન ગન્તુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ઉપકટ્ઠાય વસ્સૂપનાયિકાય સત્થેન ગન્તુકામો હોતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, સત્થે વસ્સં ઉપગન્તુન્તિ.

તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ઉપકટ્ઠાય વસ્સૂપનાયિકાય નાવાય ગન્તુકામો હોતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, નાવાય વસ્સં ઉપગન્તુન્તિ.

વજાદીસુ વસ્સૂપગમનં નિટ્ઠિતં.

૧૧૬. વસ્સં અનુપગન્તબ્બટ્ઠાનાનિ

૨૦૪. તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ રુક્ખસુસિરે વસ્સં ઉપગચ્છન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘સેય્યથાપિ પિસાચિલ્લિકા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, રુક્ખસુસિરે વસ્સં ઉપગન્તબ્બં. યો ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ રુક્ખવિટભિયા વસ્સં ઉપગચ્છન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘સેય્યથાપિ મિગલુદ્દકા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, રુક્ખવિટભિયા વસ્સં ઉપગન્તબ્બં. યો ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અજ્ઝોકાસે વસ્સં ઉપગચ્છન્તિ. દેવે વસ્સન્તે રુક્ખમૂલમ્પિ નિબ્બકોસમ્પિ ઉપધાવન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અજ્ઝોકાસે વસ્સં ઉપગન્તબ્બં. યો ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અસેનાસનિકા વસ્સં ઉપગચ્છન્તિ. સીતેનપિ કિલમન્તિ, ઉણ્હેનપિ કિલમન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, અસેનાસનિકેન વસ્સં ઉપગન્તબ્બં. યો ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ છવકુટિકાય વસ્સં ઉપગચ્છન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘સેય્યથાપિ છવડાહકા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, છવકુટિકાય વસ્સં ઉપગન્તબ્બં. યો ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ છત્તે વસ્સં ઉપગચ્છન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘સેય્યથાપિ ગોપાલકા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, છત્તે વસ્સં ઉપગન્તબ્બં. યો ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ ચાટિયા વસ્સં ઉપગચ્છન્તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘સેય્યથાપિ તિત્થિયા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, ચાટિયા વસ્સં ઉપગન્તબ્બં. યો ઉપગચ્છેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.

વસ્સં અનુપગન્તબ્બટ્ઠાનાનિ નિટ્ઠિતા.

૧૧૭. અધમ્મિકકતિકા

૨૦૫. તેન ખો પન સમયેન સાવત્થિયા સઙ્ઘેન એવરૂપા કતિકા કતા હોતિ – અન્તરાવસ્સં ન પબ્બાજેતબ્બન્તિ. વિસાખાય મિગારમાતુયા નત્તા ભિક્ખૂ ઉપસઙ્કમિત્વા પબ્બજ્જં યાચિ. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘સઙ્ઘેન ખો, આવુસો, એવરૂપા કતિકા કતા ‘અન્તરાવસ્સં ન પબ્બાજેતબ્બ’ન્તિ. આગમેહિ, આવુસો, યાવ ભિક્ખૂ વસ્સં વસન્તિ. વસ્સંવુટ્ઠા પબ્બાજેસ્સન્તી’’તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ વસ્સંવુટ્ઠા વિસાખાય મિગારમાતુયા નત્તારં એતદવોચું – ‘‘એહિ, દાનિ, આવુસો, પબ્બજાહી’’તિ. સો એવમાહ – ‘‘