📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ

ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨੀ ਨਾਮ

ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ

ਕਰੁਣਾ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਾ ਯਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ, ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥ ਯਥਾਰੁਚਿ.

ਦਯਾਯ ਤਾਯ ਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਤਮਾਨਸੋ;

ਪਾਟਿਹੀਰਾਵਸਾਨਮ੍ਹਿ, ਵਸਨ੍ਤੋ ਤਿਦਸਾਲਯੇ.

ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮੂਲਮ੍ਹਿ, ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਨਾਮਕੇ;

ਸਿਲਾਸਨੇ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਆਦਿਚ੍ਚੋਵ ਯੁਗਨ੍ਧਰੇ.

ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਦਸਹਾਗਮ੍ਮ ਸਬ੍ਬਸੋ;

ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਦੇਵਾਨਂ, ਗਣੇਨ ਪਰਿਵਾਰਿਤੋ.

ਮਾਤਰਂ ਪਮੁਖਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤੇਜਸਾ;

ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਾਮਗ੍ਗਂ, ਦੇਵਾਨਂ ਸਮ੍ਪਵਤ੍ਤਯਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਿਰੀਮਤੋ;

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ, ਕਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚਞ੍ਜਲਿਂ.

ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਸ੍ਸੇਤਸ੍ਸ, ਕਤਸ੍ਸ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ;

ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਸੋਸੇਤ੍ਵਾ, ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਅਸੇਸਤੋ.

ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਚਾਰਸੀਲੇਨ, ਨਿਪੁਣਾਮਲਬੁਦ੍ਧਿਨਾ;

ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਬੁਦ੍ਧਘੋਸੇਨ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਭਿਯਾਚਿਤੋ.

ਯਂ ਦੇਵਦੇਵੋ ਦੇਵਾਨਂ, ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਨਯਤੋ ਪੁਨ;

ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮਾਚਿਕ੍ਖਿ ਵਿਨਾਯਕੋ.

ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹੇ ਕਤ੍ਵਾ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਯਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਸੋ ਥੇਰੋ, ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਮਹੀਤਲਂ.

ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਯਿਰੁਦਾਹਾਸਿ, ਇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਧਾਰਿਤੋ;

ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਸਙ੍ਗੀਤੋ, ਵੇਦੇਹਮੁਨਿਨਾ ਪੁਨ.

ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣੇਹਿ, ਓਗਾਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ;

ਨਾਨਾਨਯਵਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ.

ਯਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦੀਹਿ, ਵਸੀਹਿਟ੍ਠਕਥਾ ਪੁਰਾ;

ਸਙ੍ਗੀਤਾ ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ, ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਚ ਇਸੀਹਿ ਯਾ.

ਆਭਤਾ ਪਨ ਥੇਰੇਨ, ਮਹਿਨ੍ਦੇਨੇਤਮੁਤ੍ਤਮਂ;

ਯਾ ਦੀਪਂ ਦੀਪਵਾਸੀਨਂ, ਭਾਸਾਯ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ.

ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਭਾਸਂ, ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਨਿਵਾਸਿਨਂ;

ਆਰੋਪਯਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ, ਭਾਸਂ ਤਨ੍ਤਿਨਯਾਨੁਗਂ.

ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧੀਹਿ, ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਅਨਾਕੁਲਂ;

ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ, ਦੀਪਯਨ੍ਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ.

ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਆਗਮਟ੍ਠਕਥਾਸੁਪਿ;

ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਤੋਸਯਨ੍ਤੋ ਵਿਚਕ੍ਖਣੇ.

ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ, ਚਰਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ;

ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਪਨਿਦਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਕਾਸਿਤਂ.

ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਸਕਲਾਯਪਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ;

ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮਤੋ ਏਵ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ.

ਇਤਿ ਮੇ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਇਮਂ;

ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਹਿ ਅਯਂ ਕਥਾਤਿ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾ

ਤਤ੍ਥ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ? ਧਮ੍ਮਾਤਿਰੇਕਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਟ੍ਠੇਨ. ਅਤਿਰੇਕਵਿਸੇਸਤ੍ਥਦੀਪਕੋ ਹੇਤ੍ਥ ‘ਅਭਿ’-ਸਦ੍ਦੋ. ‘‘ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ’’ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੮੪; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੯੫) ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਵਣ੍ਣਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧-੨) ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਸਮੁਸ੍ਸਿਤੇਸੁ ਬਹੂਸੁ ਛਤ੍ਤੇਸੁ ਚੇਵ ਧਜੇਸੁ ਚ ਯਂ ਅਤਿਰੇਕਪ੍ਪਮਾਣਂ ਵਿਸੇਸਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਛਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘ਅਤਿਚ੍ਛਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯੋ ਅਤਿਰੇਕਪ੍ਪਮਾਣੋ ਨਾਨਾਵਿਰਾਗਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਧਜੋ ਸੋ ‘ਅਤਿਧਜੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਏਕਤੋ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇਸੁ ਬਹੂਸੁ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇਸੁ ਚੇਵ ਦੇਵੇਸੁ ਚ ਯੋ ਜਾਤਿਭੋਗਯਸਇਸ੍ਸਰਿਯਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਤਿਰੇਕਤਰੋ ਚੇਵ ਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤਤਰੋ ਚ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਸੋ ‘ਅਤਿਰਾਜਕੁਮਾਰੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯੋ ਆਯੁਵਣ੍ਣਇਸ੍ਸਰਿਯਯਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਤਿਰੇਕਤਰੋ ਚੇਵ ਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤਤਰੋ ਚ ਦੇਵੋ ਸੋ ‘ਅਤਿਦੇਵੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾਰੂਪੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਪਿ ‘ਅਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮਾ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿਰੇਕਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਟ੍ਠੇਨ ‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਏਕਦੇਸੇਨੇਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ; ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਬਾਵੀਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਦ੍ਵਾਦਸਪਦਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਚ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਏਕਦੇਸੇਨੇਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ; ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯੋ, ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਕੇਵਲਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਚ ਞਾਣਂ ਏਕਦੇਸੇਨੇਵ ਵਿਭਤ੍ਤਂ ਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ; ਤਥਾ ਕਿਲੇਸਾ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਨ ‘‘ਏਕਵਿਧੇਨ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੭੫੧) ਨਯੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋਵ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਏਕਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੇਕੇਹਿ ਨਯੇਹਿ ਕਿਲੇਸਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਚ ਭੂਮਨ੍ਤਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਏਕਦੇਸੇਨੇਵ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ; ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਭੂਮਨ੍ਤਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋਵ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਾਤਿਰੇਕਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਨੇਸ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਵਿਭਙ੍ਗਧਾਤੁਕਥਾਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਥਾਵਤ੍ਥੁਯਮਕਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਕਰਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਠਿਤੋ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਸਮਾਨਕਥਾ. ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦੀ ਪਨਾਹ – ‘ਕਥਾਵਤ੍ਥੁ ਕਸ੍ਮਾ ਗਹਿਤਂ? ਨਨੁ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਵਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੇਨੇਤਂ ਠਪਿਤਂ? ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਛਡ੍ਡੇਥ ਨ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਕਿਂ ਪਨ ਛਪ੍ਪਕਰਣਾਨਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ? ‘ਏਵਂ ਨ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ. ‘ਅਥ ਕਿਂ ਵਦੇਸੀ’ਤਿ. ‘ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਾਨੀ’ਤਿ. ‘ਕਤਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤ ਕਰੋਸੀ’ਤਿ? ‘ਮਹਾਧਮ੍ਮਹਦਯਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਤੇਨ ਸਹ ਸਤ੍ਤਾ’ਤਿ. ‘ਮਹਾਧਮ੍ਮਹਦਯੇ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਤਿਪਯਾਵ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰਾ ਅਵਸੇਸਾ, ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਨਾਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਾ’ਤਿ. ‘ਨੋ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਨਾ, ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਾ’ਤਿ. ‘ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾਵ ਤਨ੍ਤਿ ਅਵਸੇਸਾ. ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਨਾਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਾ’ਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਾਨਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਂ ਪਤ੍ਵਾ ਯਾ ਏਸਾ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਰੇ ਤਾਵ ਚਤੂਸੁ ਪਞ੍ਹੇਸੁ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਞ੍ਚਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਮੁਖਾ ਵਾਦਯੁਤ੍ਤਿ ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਕਥਾਮਗ੍ਗੇਸੁ ਅਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਸਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥੇਨਾਤਿ. ਆਮਨ੍ਤਾ. ਯੋ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠੋ ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਤਤੋ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥੇਨਾਤਿ. ਨਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ. ਆਜਾਨਾਹਿ ਨਿਗ੍ਗਹਂ…ਪੇ… ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥੇਨਾਤਿ. ਆਮਨ੍ਤਾ. ਯੋ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠੋ ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਤਤੋ ਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥੇਨਾਤਿ. ਨਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ. ਆਜਾਨਾਹਿ ਨਿਗ੍ਗਹਂ…ਪੇ…. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥੇਨਾ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ੧੫-੧੬) ਏਵਂ ਪਠਮਂ ਵਾਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਠਮਂ ਨਿਗ੍ਗਹਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦੁਤਿਯਂ …ਪੇ… ਅਟ੍ਠਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਟ੍ਠਮਂ ਨਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਠਪਿਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਮਾਤਿਕਾਠਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਠਪੇਸਿ – ਮਮ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਸਤਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਪਰਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਂ ਭਾਜੇਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਇਦਂ ਪਕਰਣਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨ ਦੇਸੇਸਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇਨ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾਯ ਦੇਸੇਸਿ. ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇਨ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾਯ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਕਲਮ੍ਪੇਤਂ ਪਕਰਣਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਮੇਵ ਨਾਮ ਜਾਤਂ. ਯਥਾ ਕਿਂ? ਯਥਾ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਦੀਨਿ. ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ‘‘ਯਤੋਨਿਦਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਰਿਸਂ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਚੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਭਿਵਦਿਤਬ੍ਬਂ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਰਾਗਾਨੁਸਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੨) ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਵਿਹਾਰਂ ਪਾਵਿਸਿ.

ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲੇਨ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ. ਥੇਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਤਕੇਨੇਵ ਅਕਥੇਤ੍ਵਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਪਚਿਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਆਵੁਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਾਰਤ੍ਥਿਕੋ ਸਾਰਗਵੇਸੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੩) ਸਾਰੋਪਮਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸਾਰਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਭਗਵਾ ਸਾਖਾਪਲਾਸਸਦਿਸਾ ਸਾਵਕਾ, ‘‘ਸੋ ਹਾਵੁਸੋ ਭਗਵਾ ਜਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ ਞਾਣਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ ਵਤ੍ਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਥੋਮੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਥੇਰੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਚ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂਯੇਵ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ ਸਚੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਯਮਾਨਂ ਸਮੇਤਿ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਥ, ਨੋ ਚੇ ਮਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਯਥਾ ਵੋ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ.

ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ. ਸਤ੍ਥਾ ਦੁਕ੍ਕਥਿਤਂ ਕਚ੍ਚਾਨੇਨਾਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸੁਵਣ੍ਣਾਲਿਙ੍ਗਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਗੀਵਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਸਤਪਤ੍ਤਸਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਮਹਾਮੁਖਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਾਧੁ ਸਾਧੂਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ, ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ, ਮਂ ਚੇਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏਵਮੇਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ ਯਥਾ ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਬ੍ਯਾਕਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੫) ਆਹ.

ਏਵਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਪਨ ਸਕਲਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ. ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਸੁਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਮੇਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਾਨਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਂ ਪਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਸਿ. ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਚ ਪਨ ਇਮਂ ਅਦ੍ਦਸ –

ਮਮ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਸ੍ਸਸਤਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਪਰਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਂ ਭਾਜੇਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਇਮਂ ਪਕਰਣਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨ ਦੇਸੇਸਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਪਨ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇਨ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾਯ ਦੇਸੇਸਿ. ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇਨ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾਯ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਕਲਮ੍ਪੇਤਂ ਪਕਰਣਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਮੇਵ ਜਾਤਂ. ਏਵਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਨਾਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤ ਪਕਰਣਾਨਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਕਰਣੇ ਚਤਸ੍ਸੋ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ – ਚਿਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤਿ ਰੂਪਵਿਭਤ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪਰਾਸਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਤੋ ਅਟ੍ਠ, ਅਕੁਸਲਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਤੋ ਸੋਲ਼ਸ, ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਤੋ ਸਤ੍ਤ, ਕਿਰਿਯਤੋ ਏਕਾਦਸ; ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਤੋ ਪਞ੍ਚ, ਵਿਪਾਕਤੋ ਪਞ੍ਚ, ਕਿਰਿਯਤੋ ਪਞ੍ਚ; ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਵਿਪਾਕਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਕਿਰਿਯਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ; ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਵਿਪਾਕਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡਨ੍ਤਿਪਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ. ਤਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਅਤਿਰੇਕਛਭਾਣਵਾਰਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਏਕਵਿਧੇਨ ਦੁਵਿਧੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਰੂਪਵਿਭਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਰੂਪਕਣ੍ਡਨ੍ਤਿਪਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ. ਤਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਅਤਿਰੇਕਦ੍ਵਿਭਾਣਵਾਰਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਮੂਲਤੋ ਖਨ੍ਧਤੋ ਦ੍ਵਾਰਤੋ ਭੂਮਿਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਧਮ੍ਮਤੋ ਨਾਮਤੋ ਲਿਙ੍ਗਤੋਤਿ ਏਵਂ ਮੂਲਾਦੀਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪਰਾਸਿ ਨਾਮ. ਸੋ –

ਮੂਲਤੋ ਖਨ੍ਧਤੋ ਚਾਪਿ, ਦ੍ਵਾਰਤੋ ਚਾਪਿ ਭੂਮਿਤੋ;

ਅਤ੍ਥਤੋ ਧਮ੍ਮਤੋ ਚਾਪਿ, ਨਾਮਤੋ ਚਾਪਿ ਲਿਙ੍ਗਤੋ;

ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਨ੍ਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ. ਤਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਤਿਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਤੇਪਿਟਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਭੂਤਂ ਯਾਵ ਸਰਣਦੁਕਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡਂ ਨਾਮ. ਯਤੋ ਮਹਾਪਕਰਣਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਹਾਪਕਰਣੇ ਗਣਨਚਾਰਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤਾ ਗਣਨਚਾਰਂ ਸਮਾਨੇਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਦ੍ਵਿਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਇਤਿ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਕਰਣਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਅਤਿਰੇਕਤੇਰਸਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ –

ਚਿਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤਿ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅਤ੍ਥਜੋਤਨਾ;

ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਨਿਪੁਣਂ ਠਾਨਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਂ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ ਨਾਮ. ਤਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੋ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੋ ਇਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਿਭਙ੍ਗੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੋ ਝਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਵਿਭਙ੍ਗੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗੋ ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗੋ ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਙ੍ਗੋ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੋਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨੋ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਮਾਣੋ ਹੋਤਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗਾਦਯੋਪਿ ਏਤੇਹੇਵ ਤੀਹਿ ਨਯੇਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਤੇਸੁ ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਅਤਿਰੇਕਭਾਣਵਾਰੋ, ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੋ ਦ੍ਵਿਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰੋ. ਤਥਾ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਤ੍ਥਿ; ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਪਨੇਸ ਅਤਿਰੇਕਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਿਭਙ੍ਗੋ ਛਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰੋ, ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਅਤਿਰੇਕਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤੋ; ਤਥਾ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗਾ. ਝਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਦ੍ਵਿਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤੋ, ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਵਿਭਙ੍ਗੋ ਅਤਿਰੇਕਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤੋ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਤ੍ਥਿ; ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਪਨੇਸ ਅਤਿਰੇਕਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤੋ; ਤਥਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗੋ. ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗੋ ਦਸਵਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋ; ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਪਨੇਸ ਤਿਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰੋ. ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਙ੍ਗੋਪਿ ਦਸਵਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋ; ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਪਨੇਸ ਤਿਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰੋ. ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੋ ਤਿਵਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋ; ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਪਨੇਸ ਅਤਿਰੇਕਦ੍ਵਿਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤੋ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਾ ਅਨਨ੍ਤਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਮਤ੍ਤਭਾਣਵਾਰਂ; ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਧਾਤੁਕਥਾਪਕਰਣਂ ਨਾਮ. ਤਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋ, ਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ; ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ; ਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ; ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਅਤਿਰੇਕਛਭਾਣਵਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਸਾ ‘‘ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਆਯਤਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਧਾਤੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਛਬ੍ਬਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਭਾਣਵਾਰਾ; ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਾ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਵ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਂ ਨਾਮ. ਤਂ ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਪਰਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਇਦਾਨਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਲਿਖਿਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਆਰੋਪਿਤਨਯੇਨ ਦੀਘਨਿਕਾਯਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਯਮਕਂ ਨਾਮ. ਤਂ ਮੂਲਯਮਕਂ ਖਨ੍ਧਯਮਕਂ ਆਯਤਨਯਮਕਂ ਧਾਤੁਯਮਕਂ ਸਚ੍ਚਯਮਕਂ ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕਂ ਅਨੁਸਯਯਮਕਂ ਚਿਤ੍ਤਯਮਕਂ ਧਮ੍ਮਯਮਕਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕਨ੍ਤਿ ਦਸਵਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਤੋ ਵੀਸਭਾਣਵਾਰਸਤਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਮਪਰਿਮਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਮਹਾਪਕਰਣਂ ਨਾਮ. ਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ. ਤਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ ਸਮਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੋ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯੋ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯੋ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯੋ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਤਾਵ ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮਾਨੇਤਬ੍ਬਂ. ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦਯੋ ਹਿ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਤਿਕਾ, ਨਾਮ ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਨਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਸਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਮੇ ਸਤਂ ਦੁਕਾ. ਅਪਰੇਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਖਯੇ ਞਾਣਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਾ ਨਾਮ. ਤੇਸੁ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਤਿਕਾ ਸਤਂ ਦੁਕਾਤਿ ਅਯਂ ਆਹਚ੍ਚਭਾਸਿਤਾ ਜਿਨਵਚਨਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਕਰਣਾਨਂ ਮਾਤਿਕਾ ਨਾਮ.

ਅਥਾਪਰੇ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਾ ਕੁਤੋਪਭਵਾ ਕੇਨ ਠਪਿਤਾ ਕੇਨ ਦੇਸਿਤਾਤਿ? ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਪ੍ਪਭਵਾ, ਤੇਨ ਠਪਿਤਾ, ਤੇਨ ਦੇਸਿਤਾਤਿ. ਇਮੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਨ ਥੇਰੋ ਨ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨ ਠਪੇਸਿ. ਏਕੁਤ੍ਤਰਿਯਂ ਪਨ ਏਕਨਿਪਾਤਦੁਕਨਿਪਾਤਸਙ੍ਗੀਤਿ ਦਸੁਤ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਹਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥੇਰਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਕਿਲਮਤ੍ਥਂ ਠਪਿਤਾ. ਤੇ ਪਨੇਤੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇਯੇਵ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਯਾਵ ਸਰਣਦੁਕਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ.

ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਹਿ ਅਨੁਲੋਮਪਟ੍ਠਾਨੇ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਸਤਂ ਦੁਕੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦੁਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਤਿਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕਸਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਦੁਕਸਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਯਾ ਤਿਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਿਕਦੁਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਿਕੇ ਪਨ ਤਿਕੇਸੁਯੇਵ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਿਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਦੁਕੇ ਚ ਦੁਕੇਸੁਯੇਵ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕਦੁਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਏਵਂ –

ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨਵਰਂ ਦੁਕੁਤ੍ਤਮਂ,

ਦੁਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਤਿਕਦੁਕਞ੍ਚ;

ਤਿਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਦੁਕਦੁਕਞ੍ਚ,

ਛ ਅਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ. (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੩੯);

ਪਚ੍ਚਨੀਯਪਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਦੁਕਸਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦੁਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਤਿਕੇ ਦੁਕਸਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਦੁਕਸਤਂ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਯਾ ਤਿਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਿਕਦੁਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਤਿਕੇ ਤਿਕੇਸੁਯੇਵ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਿਕਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਦੁਕੇ ਦੁਕੇਸੁਯੇਵ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕਦੁਕਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮਾਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਯੇਪਿ ਛਹਿ ਨਯੇਹਿ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ –

ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨਵਰਂ ਦੁਕੁਤ੍ਤਮਂ,

ਦੁਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਤਿਕਦੁਕਞ੍ਚ;

ਤਿਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਦੁਕਦੁਕਞ੍ਚ,

ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ. (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੪);

ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯੇਪਿ ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ ਛ ਨਯਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤੇਨਾਹ –

ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨਵਰਂ ਦੁਕੁਤ੍ਤਮਂ,

ਦੁਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਤਿਕਦੁਕਞ੍ਚ;

ਤਿਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਦੁਕਦੁਕਞ੍ਚ,

ਛ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ. (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੮);

ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮੇਪਿ ਏਤੇਹੇਵ ਛਹਿ ਨਯੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤੇਨਾਹ –

ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨਵਰਂ ਦੁਕੁਤ੍ਤਮਂ,

ਦੁਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਤਿਕਦੁਕਞ੍ਚ;

ਤਿਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਦੁਕਦੁਕਞ੍ਚ,

ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ. (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੫੨);

ਏਵਂ ਅਨੁਲੋਮੇ ਛ ਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਪਟਿਲੋਮੇ ਛ, ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਛ, ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮੇ ਛ ਪਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਇਦਂ ਚਤੁਵੀਸਤਿਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਸਮੋਧਾਨਂ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਾਪਕਰਣਂ ਨਾਮ.

ਇਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਵਿਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਗਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਸਂਸਾਰਸਾਗਰੋ, ਜਲਸਾਗਰੋ, ਨਯਸਾਗਰੋ, ਞਾਣਸਾਗਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰੋ ਨਾਮ –

ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟਿ, ਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨ ਚ;

ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ, ਸਂਸਾਰੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਂ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਯਸ੍ਮਾ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਾ ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਏਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਹਿ ਵਸ੍ਸਸਤਾਨਂ ਵਾ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਵਾ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਵਾ, ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਂ ਵਾ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਵਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਵਾ ਮਤ੍ਥਕੇ ਸਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਾਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞੋ ਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਾਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਅਯਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ; ‘‘ਪੁਰਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨਾਹੋਸਿ ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਭਵੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੧) ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਨਯੇਨ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰੋ ਅਨਮਤਗ੍ਗੋਵ.

ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਪਨ ਜਲਸਾਗਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਗਮ੍ਭੀਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਉਦਕਸ੍ਸ ਆਲ਼੍ਹਕਸਤੇਹਿ ਵਾ ਆਲ਼੍ਹਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਵਾ ਆਲ਼੍ਹਕਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਵਾ ਪਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਥ ਖੋ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਮਹਾਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਯਂ ਜਲਸਾਗਰੋ ਨਾਮ.

ਕਤਮੋ ਨਯਸਾਗਰੋ? ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ. ਦ੍ਵੇਪਿ ਹਿ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਸਾਦਬਹੁਲਾਨਂ ਞਾਣੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਤਮਾ ਦ੍ਵੇ? ਵਿਨਯਞ੍ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮਞ੍ਚ. ਵਿਨਯਧਰਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਹਿ ਵਿਨਯਤਨ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਦੋਸਾਨੁਰੂਪਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਨਾਮ – ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੋਸੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਇਦਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ – ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਵਿਸਯੋ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੇਵ ਵਿਸਯੋਤਿ. ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਪੇਯ੍ਯਾਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਨੀਲਪੇਯ੍ਯਾਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਪੇਯ੍ਯਾਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਰਂ ਧਾਤ੍ਵਨ੍ਤਰਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਰਂ ਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਂ ਰੂਪਾਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਧਮ੍ਮਂ ਗਗਨਤਲੇ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਪਬ੍ਬਂ ਪਬ੍ਬਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਵਤ ਨੋ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨਸ੍ਸ ਇਦਂ ਵਤ੍ਥੁਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਮਹਾਗਤਿਗਮਿਯਤਿਸ੍ਸਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਨਾਮ ਮਹਾਬੋਧਿਂ ਵਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਰਤੀਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਾਵਾਯ ਉਪਰਿਤਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਓਲੋਕੇਸਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਨੇਵ ਪਰਤੀਰਂ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ, ਨ ਓਰਿਮਤੀਰਂ, ਊਮਿਵੇਗਪ੍ਪਭੇਦਸਮੁਗ੍ਗਤਜਲਚੁਣ੍ਣਪਰਿਕਿਣ੍ਣੋ ਪਨ ਪਸਾਰਿਤਰਜਤਪਟ੍ਟਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਰਸਦਿਸੋ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋਵ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਸੋ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਊਮਿਵੇਗੋ ਬਲਵਾ ਉਦਾਹੁ ਚਤੁਵੀਸਤਿਪ੍ਪਭੇਦੇ ਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨੇ ਨਯਮੁਖਂ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਅਯਞ੍ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਮਹਾਪਥਵਿਯਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਉਪਰਿ ਆਕਾਸੇਨ, ਏਕਤੋ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤੇਨ, ਏਕਤੋ ਵੇਲਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ; ਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਸੋ ਪੀਤਿਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨਿਸਿਨ੍ਨੋਵ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਫਲੇ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –

ਅਤ੍ਥੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਗਤਂ ਸੁਦੁਬ੍ਬੁਧਂ,

ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਹੇਤੁਸਮ੍ਭਵਂ;

ਯਥਾਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਨਿਖਿਲੇਨ ਦੇਸਿਤਂ,

ਮਹੇਸਿਨਾ ਰੂਪਗਤਂਵ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਅਯਂ ਨਯਸਾਗਰੋ ਨਾਮ.

ਕਤਮੋ ਞਾਣਸਾਗਰੋ? ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਞਾਣਸਾਗਰੋ ਨਾਮ. ਅਯਂ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰੋ ਨਾਮ, ਅਯਂ ਜਲਸਾਗਰੋ ਨਾਮ, ਅਯਂ ਨਯਸਾਗਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨੇਵ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਞਾਣਸਾਗਰੋ ਨਾਮ. ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਾਗਰੇਸੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਯਸਾਗਰੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਇਮਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾਵ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਬੋਧਿਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘ਇਮਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਇਮਂ ਵਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਏਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਵੇਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਵੀਤਿਵਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਥ ਮੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਖੇਪੇਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ’ਤਿ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ. ਤਤੋ ਤਮ੍ਹਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਤ ਮੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ ਅਨਿਮਿਸੇਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਤਤੋ ਦੇਵਤਾਨਂ ‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਨੂਨ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਆਲਯਂ ਨ ਵਿਜਹਤੀ’ਤਿ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ.

ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਤਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਂ ਞਤ੍ਵਾ ਤਾਵਦੇਵ ਤਾਸਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵੂਪਸਮਨਤ੍ਥਂ ਵੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਕਤਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਚ, ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਕਤਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਚ, ਪਾਟਿਯਪੁਤ੍ਤਸਮਾਗਮੇ ਕਤਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਚ, ਸਬ੍ਬਂ ਕਣ੍ਡਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਕਤਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸਦਿਸਮੇਵ ਅਹੋਸਿ. ਏਵਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ ਆਕਾਸਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਚਙ੍ਕਮਿ. ਇਮੇਸੁ ਚ ਏਕਵੀਸਤਿਯਾ ਦਿਵਸੇਸੁ ਏਕਦਿਵਸੇਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਤੋ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ.

ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਪਚ੍ਛਿਮੁਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਰਤਨਘਰੇ ਨਿਸੀਦਿ – ਰਤਨਘਰਂ ਨਾਮ ਨੇਵ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਗੇਹਂ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਨ ਪਕਰਣਾਨਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਰਤਨਘਰਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਰੀਰਤੋ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ. ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ ਧਾਤੁਕਥਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਂ ਯਮਕਪ੍ਪਕਰਣਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਰੀਰਤੋ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ. ਯਦਾ ਪਨ ਮਹਾਪਕਰਣਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ…ਪੇ… ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਰਭਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਚਤੁਵੀਸਤਿਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਮਹਾਪਕਰਣੇਯੇਵ ਓਕਾਸਂ ਲਭਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਤਿਮਿਰਪਿਙ੍ਗਲਮਹਾਮਚ੍ਛੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਗਮ੍ਭੀਰੇ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਯੇਵ ਓਕਾਸਂ ਲਭਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਮਹਾਪਕਰਣੇਯੇਵ ਓਕਾਸਂ ਲਭਿ.

ਸਤ੍ਥੁ ਏਵਂ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਯਥਾਸੁਖਂ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਧਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਤੋ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ. ਕੇਸਮਸ੍ਸੂਹਿ ਚੇਵ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਨੀਲਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਨੀਲਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ, ਯਾਸਂ ਵਸੇਨ ਗਗਨਤਲਂ ਅਞ੍ਜਨਚੁਣ੍ਣਸਮੋਕਿਣ੍ਣਂ ਵਿਯ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਨੀਲੁਪ੍ਪਲਦਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਮਣਿਤਾਲਵਣ੍ਟਂ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਸਾਰਿਤਮੇਚਕਪਟਂ ਵਿਯ ਚ ਅਹੋਸਿ.

ਛਵਿਤੋ ਚੇਵ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਪੀਤਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਪੀਤਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ; ਯਾਸਂ ਵਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਸੁਵਣ੍ਣਰਸਧਾਰਾਭਿਸਿਞ੍ਚਮਾਨਾ ਵਿਯ ਸੁਵਣ੍ਣਪਟਪਸਾਰਿਤਾ ਵਿਯ ਕੁਙ੍ਕੁਮਚੁਣ੍ਣਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ ਵਿਯ ਚ ਵਿਰੋਚਿਂਸੁ.

ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹਿ ਚੇਵ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਲੋਹਿਤਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ ਯਾਸਂ ਵਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਚੀਨਪਿਟ੍ਠਚੁਣ੍ਣਰਞ੍ਜਿਤਾ ਵਿਯ ਸੁਪਕ੍ਕਲਾਖਾਰਸਸਿਞ੍ਚਮਾਨਾ ਵਿਯ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਜਯਸੁਮਨਪਾਰਿਭਦ੍ਦਕਬਨ੍ਧੁਜੀਵਕਕੁਸੁਮਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ ਵਿਯ ਚ ਵਿਰੋਚਿਂਸੁ.

ਅਟ੍ਠੀਹਿ ਚੇਵ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਸੇਤਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਓਦਾਤਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ; ਯਾਸਂ ਵਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਰਜਤਘਟੇਹਿ ਆਸਿਞ੍ਚਮਾਨਖੀਰਧਾਰਾਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਸਾਰਿਤਰਜਤਪਟ੍ਟਵਿਤਾਨਾ ਵਿਯ, ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਰਜਤਤਾਲਵਣ੍ਟਾ ਵਿਯ, ਕੁਨ੍ਦਕੁਮੁਦਸਿਨ੍ਦੁਵਾਰਸੁਮਨਮਲ੍ਲਿਕਾਦਿਕੁਸੁਮਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ ਵਿਯ ਚ ਵਿਰੋਚਿਂਸੁ.

ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਾ ਪਨ ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਰੀਰਪ੍ਪਦੇਸਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ. ਇਤਿ ਤਾ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਘਨਮਹਾਪਥਵਿਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ.

ਚਤੁਨਹੁਤਾਧਿਕਦ੍ਵਿਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸਬਹਲਾ ਮਹਾਪਥਵੀ ਨਿਦ੍ਧਨ੍ਤਸੁਵਣ੍ਣਪਿਣ੍ਡਿ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਅਥ ਮਹਾਪਥਵਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦਕਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ. ਪਥਵਿਸਨ੍ਧਾਰਕਂ ਅਟ੍ਠਨਹੁਤਾਧਿਕਚਤੁਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸਬਹਲਂ ਉਦਕਂ ਸੁਵਣ੍ਣਕਲਸੇਹਿ ਆਸਿਞ੍ਚਮਾਨਵਿਲੀਨਸੁਵਣ੍ਣਂ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਉਦਕਂ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਵਾਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੁਂ. ਛਨਹੁਤਾਧਿਕਨਵਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸਬਹਲੋ ਵਾਤੋ ਸਮੁਸ੍ਸਿਤਸੁਵਣ੍ਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਵਾਤਂ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਜਟਾਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਂਸੁ.

ਉਪਰਿਭਾਗੇਨ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ. ਤੇ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਤਾਵਤਿਂਸੇ ਤਤੋ ਯਾਮੇ ਤਤੋ ਤੁਸਿਤੇ ਤਤੋ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀ ਤਤੋ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤੀ ਤਤੋ ਨਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਤਤੋ ਵੇਹਪ੍ਫਲੇ ਤਤੋ ਪਞ੍ਚ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸੇ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਅਜਟਾਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਂਸੁ.

ਤਿਰਿਯਭਾਗੇਹਿ ਅਨਨ੍ਤਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਂਸੁ. ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਚਨ੍ਦਮ੍ਹਿ ਚਨ੍ਦਪ੍ਪਭਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੂਰਿਯੇ ਸੂਰਿਯਪ੍ਪਭਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾਰਕਰੂਪੇਸੁ ਤਾਰਕਰੂਪਪ੍ਪਭਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੇਵਤਾਨਂ ਉਯ੍ਯਾਨਵਿਮਾਨਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖੇਸੁ ਚੇਵ ਸਰੀਰੇਸੁ ਚ ਆਭਰਣੇਸੁ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਭਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਿਸਹਸ੍ਸਿਮਹਾਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਆਲੋਕਫਰਣਸਮਤ੍ਥੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਪਿ ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨੇ ਖਜ੍ਜੋਪਨਕੋ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਤਾਰਕਰੂਪਦੇਵਤੁਯ੍ਯਾਨਵਿਮਾਨਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਤ੍ਤਕਮੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਹਿਯੇਵ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਂ ਅਹੋਸਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਨੇਵ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿ, ਨ ਭਾਵਨਾਮਯਿਦ੍ਧਿ. ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਧਮ੍ਮਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਸਤੋ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਲੋਹਿਤਂ ਪਸੀਦਿ, ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਂ ਪਸੀਦਿ, ਛਵਿਵਣ੍ਣੋ ਪਸੀਦਿ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਵਣ੍ਣਧਾਤੁ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ ਨਿਚ੍ਚਲਾਵ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਇਮਿਨਾ ਨੀਹਾਰੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਮ੍ਮਸਿ.

ਸਤ੍ਤ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸਿਤਧਮ੍ਮੋ ਕਿਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸੀਤਿ? ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਮਾਣੋ ਅਹੋਸਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਮਨਸਾਦੇਸਨਾ ਨਾਮ. ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਂ ਵਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਵਸ੍ਸਸਤੇਨਪਿ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸੇਨਪਿ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸੇਨਪਿ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਰਭਾਗੇਪਿ ਹਿ ਤਥਾਗਤੋ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨੇ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮੂਲੇ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਦੇਵਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਾਤਰਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤਭਾਗੇਨ ਸਹਸ੍ਸਭਾਗੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਭਾਗੇਨ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਵ ਦੇਸੇਸਿ. ਤਯੋ ਮਾਸੇ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਾ ਵੇਗੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਆਕਾਸਗਙ੍ਗਾ ਵਿਯ ਅਧੋਮੁਖਠਪਿਤਉਦਕਘਟਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਉਦਕਧਾਰਾ ਵਿਯ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨਨ੍ਤਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਅਹੋਸਿ.

ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਕਾਲੇਪਿ ਥੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਦੇਸਨਾ ਦੀਘਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਪ੍ਪਮਾਣਾ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਾਨਂ ਦੇਸਨਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਿਕਦ੍ਵੇਮਹਾਨਿਕਾਯਪ੍ਪਮਾਣਾਵ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਭਵਙ੍ਗਪਰਿਵਾਸੋ ਲਹੁਕੋ ਦਨ੍ਤਾਵਰਣਂ ਸੁਫੁਸਿਤਂ ਮੁਖਾਦਾਨਂ ਸਿਲਿਟ੍ਠਂ ਜਿਵ੍ਹਾ ਮੁਦੁਕਾ ਸਰੋ ਮਧੁਰੋ ਵਚਨਂ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮੋਪਿ ਏਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਮਾਸਂ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮੋ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਮਾਣੋਯੇਵ.

ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਹਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਤਿਪਿਟਕਧਰੋ ਪਞ੍ਚਦਸ ਗਾਥਾਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਟ੍ਠਿ ਪਦਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਲਤਾਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਠਿਤਪਦੇਨੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਵਾ ਵਾਚੇਤਿ ਵਾ ਦੇਸੇਤਿ ਵਾ. ਏਤ੍ਤਕੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਕੋ ਉਦ੍ਦੇਸਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਥੇਰਸ੍ਸ ਹਿ ਅਨੁਪਦਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਦਦਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞੋ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਨ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਵ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ. ਏਵਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਸਤਿਮਾ ਅਧਿਮਤ੍ਤਗਤਿਮਾ ਅਧਿਮਤ੍ਤਧਿਤਿਮਾ ਸਾਵਕੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਤੇਮਾਸਂ ਇਮਿਨਾ ਨੀਹਾਰੇਨ ਦੇਸਿਤਦੇਸਨਂ ਵਸ੍ਸਸਤਂ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ.

ਏਵਂ ਤੇਮਾਸਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸਰੀਰਂ ਕਥਂ ਯਾਪੇਸੀਤਿ? ਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇਨੇਵ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਸੋ ਸੋ ਕਾਲੋ ਸੁਵਵਤ੍ਥਿਤੋ ਸੁਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸੁਪਚ੍ਚਕ੍ਖੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਵ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਕਾਲਂ ਓਲੋਕੇਤਿ. ਸੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਵੇਲਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧਂ ਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘ਇਮਸ੍ਸ ਚੀਵਰਗ੍ਗਹਣਂ ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਸਰਕੁਤ੍ਤਿ ਆਕਪ੍ਪੋ ਚ ਏਵਰੂਪੋ ਨਾਮ ਹੋਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੂ’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਮਾਦਾਯ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਦੇਵਤਾ ਨਾਗਲਤਾਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਦੇਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਖਾਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹੇ ਸਰੀਰਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਸਿਲਾਤਲੇ ਠਿਤੋ ਸੁਰਤ੍ਤਦੁਪਟ੍ਟਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਚੀਵਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍ਵਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਦਤ੍ਤਿਯਂ ਸੇਲਮਯਂ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਤੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹਤੀਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਾਯ ਚਨ੍ਦਨਵਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਨਯਂ ਦੇਤਿ. ‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਤ੍ਤਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਮਯਾ ਦੇਸਿਤੋ’ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਨਯਂ ਦੇਨ੍ਤੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਸ੍ਸ ਵੇਲਨ੍ਤੇ ਠਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਸਮੁਦ੍ਦਸਦਿਸਂ ਨਯਦਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਥੇਰਸ੍ਸਾਪਿ ਨਯਸਤੇਨ ਨਯਸਹਸ੍ਸੇਨ ਨਯਸਤਸਹਸ੍ਸੇਨ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਧਮ੍ਮੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿਯੇਵ.

ਸਤ੍ਥਾ ਦਿਵਾਵਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਕਾਯ ਵੇਲਾਯ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ? ਸਾਵਤ੍ਥਿਵਾਸੀਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਵੇਲਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾਯ ਵੇਲਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਵਾ ਕੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਕੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ? ਮਹੇਸਕ੍ਖਾ ਦੇਵਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖਾ ਦੇਵਤਾ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਾ ਰਸ੍ਮਿਆਦੀਸੁ ਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵਾ. ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤੇਸਂ ਰਸ੍ਮੀਸੁ ਵਾ ਸਰੇਸੁ ਵਾ ਵਚਨੇਸੁ ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤੇਸਂ ਅਯਂ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ – ਤੇ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਖੁਦ੍ਦਕਵਗ੍ਗੁਲਿਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਸਰੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾਪਿ ਸਰੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਮਤ੍ਤਕੇਨੇਵ ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ. ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇਵਲੋਕੇ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਪਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ. ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਉਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵ ਅਹੋਸਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਪ੍ਪਭਵੋ. ਮਹਾਪਕਰਣੇ ਗਣਨਚਾਰੋਪਿ ਥੇਰੇਨੇਵ ਠਪਿਤੋ. ਥੇਰੋ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਨੀਹਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਅਮਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾਵ ਸੁਖਂ ਗਹੇਤੁਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤੁਂ ਵਾਚੇਤੁਞ੍ਚ ਪਹੋਤੀਤਿ ਗਣਨਚਾਰਂ ਠਪੇਸਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਥੇਰੋਵ ਪਠਮਤਰਂ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਵ ਪਠਮਤਰਂ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕੋ. ਸੋ ਹਿ ਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ. ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –

‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ,

ਆਤਾਪਿਨੋ ਝਾਯਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ;

ਅਥਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਾ ਵਪਯਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾ,

ਯਤੋ ਪਜਾਨਾਤਿ ਸਹੇਤੁਧਮ੍ਮਂ.

‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ,

ਆਤਾਪਿਨੋ ਝਾਯਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ;

ਅਥਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਾ ਵਪਯਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾ,

ਯਤੋ ਖਯਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਵੇਦਿ.

‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ,

ਆਤਾਪਿਨੋ ਝਾਯਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ;

ਵਿਧੂਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਮਾਰਸੇਨਂ,

ਸੂਰਿਯੋਵ ਓਭਾਸਯਮਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. (ਮਹਾਵ. ੧-੩; ਉਦਾ. ੧-੩);

ਇਦਂ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਨਾਮ. ਧਮ੍ਮਪਦਭਾਣਕਾ ਪਨ –

‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ;

ਗਹਕਾਰਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਜਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ.

‘‘ਗਹਕਾਰਕ ਦਿਟ੍ਠੋਸਿ, ਪੁਨ ਗੇਹਂ ਨ ਕਾਹਸਿ;

ਸਬ੍ਬਾ ਤੇ ਫਾਸੁਕਾ ਭਗ੍ਗਾ, ਗਹਕੂਟਂ ਵਿਸਙ੍ਖਤਂ;

ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਮਜ੍ਝਗਾ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੧੫੩-੧੫੪);

ਇਦਂ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਯਮਕਸਾਲਾਨਮਨ੍ਤਰੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਦਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਮਨ੍ਤਯਾਮਿ ਵੋ, ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੮) ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਨਾਮ.

ਉਭਿਨ੍ਨਮਨ੍ਤਰੇ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਂ ਗਨ੍ਥੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ, ਰਤਨਾਵਲਿਂ ਆਵੁਨਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ, ਚ ਕਥਿਤੋ ਅਮਤਪ੍ਪਕਾਸਨੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਮਜ੍ਝਿਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਨਾਮ.

ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਪਿਟਕਤੋ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਿਕਾਯਤੋ ਪਞ੍ਚ ਨਿਕਾਯਾ, ਅਙ੍ਗਤੋ ਨਵਙ੍ਗਾਨਿ, ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ. ਕਥਂ? ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਪਿਟਕਤੋ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਭਯਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਵਿਭਙ੍ਗਾ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਖਨ੍ਧਕਾ ਸੋਲ਼ਸ ਪਰਿਵਾਰਾਤਿ ਇਦਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਨਾਮ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦਿਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ. ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਾਦਿਦਿਯਡ੍ਢਸਤਦ੍ਵੇਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ. ਓਘਤਰਣਸੁਤ੍ਤਾਦਿਸਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਸਤ੍ਤਸਤਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ. ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਦਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦਿਨਵਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਪਞ੍ਚਸਤਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੋ. ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਧਮ੍ਮਪਦਉਦਾਨਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਵਿਮਾਨਵਤ੍ਥੁਪੇਤਵਤ੍ਥੁਥੇਰਗਾਥਾਥੇਰੀਗਾਥਾਜਾਤਕਨਿਦ੍ਦੇਸਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਅਪਦਾਨਬੁਦ੍ਧਵਂਸਚਰਿਯਾਪਿਟਕਵਸੇਨ ਪਨ੍ਨਰਸਪ੍ਪਭੇਦੋ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਨਾਮ. ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਆਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ ਪਕਰਣਾਨਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ –

ਵਿਵਿਧਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾ, ਵਿਨਯਨਤੋ ਚੇਵ ਕਾਯਵਾਚਾਨਂ;

ਵਿਨਯਤ੍ਥਵਿਦੂਹਿ ਅਯਂ, ਵਿਨਯੋ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ.

ਵਿਵਿਧਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਧਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਸਤ੍ਤਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਮਾਤਿਕਾਵਿਭਙ੍ਗਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਾ ਨਯਾ ਵਿਸੇਸਭੂਤਾ ਚ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਸਿਥਿਲਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਯਾ. ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਅਜ੍ਝਾਚਾਰਨਿਸੇਧਨਤੋ ਚੇਸ ਕਾਯਂ ਵਾਚਞ੍ਚ ਵਿਨੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾ ਕਾਯਵਾਚਾਨਞ੍ਚ ਵਿਨਯਨਤੋ ਅਯਂ ਵਿਨਯੋ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ. ਤੇਨੇਤਮੇਤਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਵਿਵਿਧਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾ, ਵਿਨਯਨਤੋ ਚੇਵ ਕਾਯਵਾਚਾਨਂ;

ਵਿਨਯਤ੍ਥਵਿਦੂਹਿ ਅਯਂ, ਵਿਨਯੋ ਵਿਨਯੋਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤੋ’’ਤਿ.

ਇਤਰਂ ਪਨ –

ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ, ਸੁਵੁਤ੍ਤਤੋ ਸਵਨਤੋਥ ਸੂਦਨਤੋ;

ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਤੋ ਚ ‘ਸੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤਂ.

ਤਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਥੇ ਸੂਚੇਤਿ. ਸੁਵੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸਵਤਿ ਚੇਤਂ ਅਤ੍ਥੇ, ਸਸ੍ਸਮਿਵ ਫਲਂ, ਪਸਵਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੂਦਤਿ ਚੇਤਂ, ਧੇਨੁ ਵਿਯ ਖੀਰਂ, ਪਗ੍ਘਰਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਚ ਨੇ ਤਾਯਤਿ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਞ੍ਚੇਤਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਤਚ੍ਛਕਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਮਾਣਂ ਹੋਤਿ ਏਵਮੇਤਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ. ਯਥਾ ਚ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਨ ਵਿਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਅਤ੍ਥਾ. ਤੇਨੇਤਮੇਤਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ, ਸੁਵੁਤ੍ਤਤੋ ਸਵਨਤੋਥ ਸੂਦਨਤੋ;

ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ ਸੁਤ੍ਤਸਭਾਗਤੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ –

ਯਂ ਏਤ੍ਥ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋ, ਸਲਕ੍ਖਣਾ ਪੂਜਿਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ;

ਵੁਤ੍ਤਾਧਿਕਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਤੇਨ ਅਕ੍ਖਾਤੋ.

ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਭਿਸਦ੍ਦੋ ਵੁਡ੍ਢਿਲਕ੍ਖਣਪੂਜਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਧਿਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਮੇ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੮੪; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੯੫) ਵੁਡ੍ਢਿਯਂ ਆਗਤੋ. ‘‘ਯਾ ਤਾ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੯) ਲਕ੍ਖਣੇ. ‘‘ਰਾਜਾਭਿਰਾਜਾ ਮਨੁਜਿਨ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੯੯; ਸੁ. ਨਿ. ੫੫੮) ਪੂਜਿਤੇ. ‘‘ਪਟਿਬਲੋ ਵਿਨੇਤੁਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਵਿਨਯੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੮੫) ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ; ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਵਿਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਵਿਨਯੇ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ ਵਣ੍ਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿ. ਵ. ੭੫) ਅਧਿਕੇ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੬੩ ਆਦਯੋ) ਨਯੇਨ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧) ਨਯੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹਿ ਲਕ੍ਖਣੀਯਤ੍ਤਾ ਸਲਕ੍ਖਣਾਪਿ. ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੧; ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੨) ਨਯੇਨ ਪੂਜਿਤਾਪਿ; ਪੂਜਾਰਹਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧) ਨਯੇਨ ਸਭਾਵਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਪਿ. ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੨; ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੯੯) ਨਯੇਨ ਅਧਿਕਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਤਮੇਤਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਯਂ ਏਤ੍ਥ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋ, ਸਲਕ੍ਖਣਾ ਪੂਜਿਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ;

ਵੁਤ੍ਤਾਧਿਕਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਤੇਨ ਅਕ੍ਖਾਤੋ’’ਤਿ.

ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਂ, ਤਂ –

ਪਿਟਕਂ ਪਿਟਕਤ੍ਥਵਿਦੂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਬ੍ਭਾਜਨਤ੍ਥਤੋ ਆਹੁ;

ਤੇਨ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ, ਤਯੋਪਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਞੇਯ੍ਯਾ.

ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਿ ਹਿ ‘‘ਮਾ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੬੬) ਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਦਾਲਪਿਟਕਂਆਦਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੮; ਅ. ਨਿ. ੩.੭੦) ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਭਾਜਨਮ੍ਪਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਟਕਂ ਪਿਟਕਤ੍ਥਵਿਦੂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭਾਜਨਤ੍ਥਤੋ ਆਹੁ.

ਇਦਾਨਿ ਤੇਨ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਤਯੋਪਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤੇਨ ਏਵਂ ਦੁਵਿਧਤ੍ਥੇਨ ਪਿਟਕਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹ ਸਮਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯੋ ਚ ਸੋ ਪਿਟਕਞ੍ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਾਜਨਤੋ ਚਾਤਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਞ੍ਚ ਤਂ ਪਿਟਕਞ੍ਚਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਚ ਸੋ ਪਿਟਕਞ੍ਚਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤੇ ਤਯੋਪਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਞੇਯ੍ਯਾ.

ਏਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਪੁਨਪਿ ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਪਿਟਕੇਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ –

ਦੇਸਨਾਸਾਸਨਕਥਾਭੇਦਂ ਤੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ;

ਸਿਕ੍ਖਾਪਹਾਨਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਞ੍ਚ ਪਰਿਦੀਪਯੇ.

ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਯਹਿਂ;

ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਭਾਵਯੇ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਰਿਦੀਪਨਾ ਵਿਭਾਵਨਾ ਚ – ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਣਾਵੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾ, ਯਥਾਪਰਾਧਯਥਾਨੁਲੋਮਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨਾਨਿ, ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਥਾਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਆਣਾਰਹੇਨ ਭਗਵਤਾ ਆਣਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਆਣਾਦੇਸਨਾ; ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਵੋਹਾਰਕੁਸਲੇਨ ਭਗਵਤਾ ਵੋਹਾਰਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਵੋਹਾਰਦੇਸਨਾ; ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਪਰਮਤ੍ਥਕੁਸਲੇਨ ਭਗਵਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਥਾ ਪਠਮਂ ਯੇ ਤੇ ਪਚੁਰਾਪਰਾਧਾ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਯਥਾਪਰਾਧਂ ਏਤ੍ਥ ਸਾਸਿਤਾਤਿ ਯਥਾਪਰਾਧਸਾਸਨਂ; ਦੁਤਿਯਂ ਅਨੇਕਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਯਥਾਨੁਲੋਮਂ ਏਤ੍ਥ ਸਾਸਿਤਾਤਿ ਯਥਾਨੁਲੋਮਸਾਸਨਂ; ਤਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤੇ ‘ਅਹਂ ਮਮਾ’ਤਿ ਸਞ੍ਞਿਨੋ ਸਤ੍ਤਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਏਤ੍ਥ ਸਾਸਿਤਾਤਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਥਾ ਪਠਮਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਸਂਵਰਾਸਂਵਰੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਿਤੋਤਿ ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਕਥਾ; ਸਂਵਰਾਸਂਵਰੋਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਚੇਵ ਮਹਨ੍ਤੋ ਚ ਸਂਵਰਾਸਂਵਰੋ, ਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਂ ਵਿਯ ਚ ਫਲਾਫਲਂ ਵਿਯ ਚ; ਦੁਤਿਯਂ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਾ ਏਤ੍ਥ ਕਥਿਤਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਕਥਾ; ਤਤਿਯਂ ਰਾਗਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਿਤੋਤਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਥਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਤੀਣਿ ਪਹਾਨਾਨਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਵਿਸੇਸੇਨ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ.

ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਚ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸ; ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ; ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਅਨੁਸਯਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਯ.

ਪਠਮੇ ਚ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ, ਇਤਰੇਸੁ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਾਨਿ. ਪਠਮੇ ਚ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ, ਇਤਰੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ.

ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਤਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਤ੍ਥੋ. ਦੇਸਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਦੇਸਨਾ. ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ. ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਸਾਦੀਹਿ ਵਿਯ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਾ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾ ਚ ਤਸ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਏਵਂ ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਹੇਤੁ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੨੦). ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਹੇਤੁਫਲਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਹੇਤੁਫਲੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੨੦). ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ; ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਕਥਨਂ. ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ. ਸੋ ਚ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ. ਵਿਸਯਤੋ ਚ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਚ; ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਾਨੁਰੂਪਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ.

ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਵਾ ਯਾ ਚਾਯਂ ਯਥਾ ਯਥਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸੋਤੂਨਂ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾ ਦੇਸਨਾ, ਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਵਿਪਰੀਤਾਵਬੋਧਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਟਿਵੇਧੋ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ – ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਅਨੁਪਚਿਤਕੁਸਲਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੇਹਿ, ਸਸਾਦੀਹਿ ਵਿਯ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ, ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਂ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ –

ਦੇਸਨਾਸਾਸਨਕਥਾਭੇਦਂ ਤੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ;

ਸਿਕ੍ਖਾਪਹਾਨਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਞ੍ਚ ਪਰਿਦੀਪਯੇਤਿ –

ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਹੋਤਿ.

ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਯਹਿਂ;

ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਤਿਵਿਧੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਹਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯੋ – ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤੀਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ ਅਯਂ ਅਲਗਦ੍ਦੂਪਮਾ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਲਗਦ੍ਦਤ੍ਥਿਕੋ ਅਲਗਦ੍ਦਗਵੇਸੀ ਅਲਗਦ੍ਦਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ, ਸੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਲਗਦ੍ਦਂ, ਤਮੇਨਂ ਭੋਗੇ ਵਾ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਵਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਪਟਿਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥੇ ਵਾ ਬਾਹਾਯ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇ ਡਂਸੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਤੋ ਨਿਦਾਨਂ ਮਰਣਂ ਵਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਲਗਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਵੇਦਲ੍ਲਂ, ਤੇ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਤਂ ਨ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਨਿਸਂਸਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਨਿਸਂਸਾ ਚ. ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੮).

ਯਾ ਪਨ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਪਾਰਿਪੂਰਿਂਯੇਵ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਟਾ ਨ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦਿਹੇਤੁ, ਅਯਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਾ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੯).

ਯਂ ਪਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸੋ ਭਾਵਿਤਮਗ੍ਗੋ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਕੁਪ੍ਪੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤਨਿਰੋਧੋ ਖੀਣਾਸਵੋ ਕੇਵਲਂ ਪਵੇਣਿਪਾਲਨਤ੍ਥਾਯ ਵਂਸਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਯਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤੀਤਿ.

ਵਿਨਯੇ ਪਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾਸਂਯੇਵ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਭੇਦਵਚਨਤੋ. ਸੁਤ੍ਤੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾਸਂਯੇਵ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਭੇਦਵਚਨਤੋ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਤਾਸਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਭੇਦਵਚਨਤੋ. ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਇਮਂ ਵਿਜ੍ਜਾਤ੍ਤਯਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ.

ਵਿਨਯੇ ਪਨ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਾਦਿਫਸ੍ਸਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਫਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਅਨਵਜ੍ਜਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਯੇਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ ਤੇ ਪਟਿਸੇਵਤੋ ਨਾਲਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੪੧੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੪). ਤਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਸੁਤ੍ਤੇ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੫) ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਅਮ੍ਹੇ ਚੇਵ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਖਨਤਿ ਬਹੁਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੪੧੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੬). ਤਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਚਿਨ੍ਤਂ ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿਪਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਯਾਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭). ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਇਮਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾਵਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਤਾਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਪ੍ਪਭੇਦਂ ਵਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ –

ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਵਿਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਯਹਿਂ;

ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ.

ਅਯਮ੍ਪਿ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਪਿਟਕਾਨਿ ਞਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਥਂ ਨਿਕਾਯਤੋ ਪਞ੍ਚ ਨਿਕਾਯਾਤਿ? ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਹੇਤਂ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੋ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਪ੍ਪਭੇਦਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ? ਤਿਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਨਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ, ਤਿਵਗ੍ਗੋ ਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ;

ਏਸ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋਤਿ, ਪਠਮੋ ਅਨੁਲੋਮਿਕੋ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ? ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੂਹਤੋ ਨਿਵਾਸਤੋ ਚ. ਸਮੂਹਨਿਵਾਸਾ ਹਿ ਨਿਕਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਨਿਕਾਯਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਯਥਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੦੦), ਪੋਣਿਕਨਿਕਾਯੋ, ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਨਿਕਾਯੋ’’ਤਿ. ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਾਨਿ ਸਾਸਨਤੋ ਲੋਕਤੋ ਚ. ਏਵਂ ਸੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਕਾਯਭਾਵੇ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਤਮੋ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ? ਮਜ੍ਝਿਮਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਾਨਿ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦਿਯਡ੍ਢਸਤਂ ਦ੍ਵੇ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਦਿਯਡ੍ਢਸਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ, ਦ੍ਵੇ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਯਤ੍ਥ ਸੋ;

ਨਿਕਾਯੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਪਞ੍ਚ, ਦਸਵਗ੍ਗਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

ਕਤਮੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ? ਦੇਵਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਠਿਤਾਨਿ ਓਘਤਰਣਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚ;

ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਚੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ, ਏਸੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ.

ਕਤਮੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੋ? ਏਕੇਕਅਙ੍ਗਾਤਿਰੇਕਵਸੇਨ ਠਿਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਦਾਨਾਦੀਨਿ ਨਵ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਨਵ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਚ;

ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਸੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰੇ ਅਯਂ.

ਕਤਮੋ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋ? ਸਕਲਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ, ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠ, ਧਮ੍ਮਪਦਾਦਯੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਪਞ੍ਚਦਸਪ੍ਪਭੇਦਾ; ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਨਿਕਾਯੇ ਅਵਸੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਨ੍ਤਿ.

ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਰੋਪੇਤੇ, ਨਿਕਾਯੇ ਦੀਘਆਦਿਕੇ;

ਤਦਞ੍ਞਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਨਿਕਾਯੋ ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਮਤੋਤਿ.

ਏਵਂ ਨਿਕਾਯਤੋ ਪਞ੍ਚ ਨਿਕਾਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਥਂ ਅਙ੍ਗਵਸੇਨ ਨਵਙ੍ਗਾਨੀਤਿ? ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਹਿਦਂ ‘ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਾ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ ਵੇਦਲ੍ਲ’ਨ੍ਤਿ ਨਵਪ੍ਪਭੇਦਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸਖਨ੍ਧਕਪਰਿਵਾਰਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਰਤਨਸੁਤ੍ਤਨਾਲਕਸੁਤ੍ਤਤੁਵਟ੍ਟਕਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਕਂ ਤਥਾਗਤਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਸਕਲੋਪਿ ਸਗਾਥਾਵਗ੍ਗੋ. ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਥੇਰਗਾਥਾ ਥੇਰੀਗਾਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ ਨੋਸੁਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾ ਸੁਦ੍ਧਿਕਗਾਥਾ ਚ ਗਾਥਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ (ਇਤਿਵੁ. ੧) ਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਣ੍ਣਕਜਾਤਕਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਞਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਕਸਤਾਨਿ ਜਾਤਕਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੇ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪਵਤ੍ਤਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੦੯; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੨੯) ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚੂਲ਼ਵੇਦਲ੍ਲਮਹਾਵੇਦਲ੍ਲਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸਙ੍ਖਾਰਭਾਜਨੀਯਮਹਾਪੁਣ੍ਣਮਸੁਤ੍ਤਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵੇਦਞ੍ਚ ਤੁਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਲਦ੍ਧਾ ਲਦ੍ਧਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਵੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਤਂ ਅਙ੍ਗਤੋ ਨਵਙ੍ਗਾਨਿ.

ਕਥਂ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ? ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਹਿਦਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ.

‘‘ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ;

ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੇ ਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੧੦੨੭);

ਏਵਂ ਪਰਿਦੀਪਿਤਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਭੇਦਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਯਂ ਅਨੇਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਗਣਨਾ. ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਨਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਏਕੋ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਏਕਮੇਕਂ ਤਿਕਦੁਕਭਾਜਨਂ ਏਕਮੇਕਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਭਾਜਨਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਵਿਨਯੇ ਅਤ੍ਥਿ ਵਤ੍ਥੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਾਤਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਦਭਾਜਨੀਯਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਿਕਚ੍ਛੇਦੋ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਮੇਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਏਕਮੇਕੋ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ.

ਏਵਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਪਞ੍ਚਸਤਿਕਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ ਸਙ੍ਗਾਯਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਵਸੀਗਣੇਨ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਯਂ ਵਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਇਦਂ ਮਜ੍ਝਿਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਿਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ, ਇਦਂ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ, ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ, ਇਦਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ, ਅਯਂ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ…ਪੇ… ਅਯਂ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋ, ਇਮਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਨਵਙ੍ਗਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਇਮਂ ਪਭੇਦਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾਵ ਸਙ੍ਗੀਤਂ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਇਮਮੇਵ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਦਾਨਸਙ੍ਗਹਵਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਪੇਯ੍ਯਾਲਸਙ੍ਗਹਏਕਨਿਪਾਤਦੁਕਨਿਪਾਤਾਦਿਨਿਪਾਤਸਙ੍ਗਹਸਂਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹ ਪਣ੍ਣਾਸਸਙ੍ਗਹਾਦਿਅਨੇਕਵਿਧਂ, ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਪ੍ਪਭੇਦਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾਵ ਸਤ੍ਤਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਸਙ੍ਗੀਤਂ.

ਸਙ੍ਗੀਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਸ੍ਸ ਇਦਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਞ੍ਚਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਮੋਦਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਵਿਯ ਦਦਮਾਨਾ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥਵੀ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਵੇਧਿ. ਅਨੇਕਾਨਿ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਗੀਤੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਯਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਪਿਟਕਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ, ਨਿਕਾਯਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋ, ਅਙ੍ਗਤੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਕਤਿਪਯਾਨਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਂ ਧਾਰਯਨ੍ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸਾਮਯਿਕਪਰਿਸਾਯ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ; ਦਸਾਯਤਨਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਦ੍ਵੇ ਆਯਤਨਾ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ; ਸੋਲ਼ਸ ਧਾਤੁਯੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਦ੍ਵੇ ਧਾਤੁਯੋ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ; ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਅਕੁਸਲਂ, ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਕੁਸਲਂ, ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਕੁਸਲਂ, ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਕੁਸਲਂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਛ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘ਧਮ੍ਮਕਥਿਕ ਤ੍ਵਂ ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਸਿ, ਕਿਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਆਵੁਸੋ’ਤਿ. ‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ ਕਸ੍ਮਾ ਆਹਰਸਿ? ਕਿਂ ਅਞ੍ਞਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ? ‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਕੇਨ ਭਾਸਿਤੋ’ਤਿ? ‘ਨ ਏਸੋ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤੋ’ਤਿ. ‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ, ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨ ਉਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਆਵੁਸੋ’ਤਿ. ‘ਅਵਿਨਯਧਾਰਿਤਾਯ ਮਞ੍ਞੇ ਤ੍ਵਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਵਦੇਸੀ’ਤਿ. ‘ਵਿਨਯਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਆਵੁਸੋ, ਉਗ੍ਗਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਤਮ੍ਪਿ ਤੇ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇਨ ਉਗ੍ਗਹਿਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ; ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸੇ ਹਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ ਵਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਵਾ ਸਾਤਿਸਾਰੋ ਹੋਤਿ’. ‘ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ’? ਵਿਨਯਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ; ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਵਿਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮੋ ਇਙ੍ਘ ਤਾਵ, ਆਵੁਸੋ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਵਾ ਗਾਥਾਯੋ ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਰਿਯਾਪੁਣਸ੍ਸੁ, ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੪੪੨) ਭਣਤਿ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਵਿਨਯਂ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਵਾ ਵਿਨਯਂ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਵਿਨਯੇ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੨੨੧). ‘ਤ੍ਵਂ ਪਨ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਸੀ’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਪਰਵਾਦੀ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਮਹਾਗੋਸਿਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਇਤੋਪਿ ਬਲਵਤਰਂ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪਞ੍ਹਞ੍ਚ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਚ ਆਰੋਚੇਤੁਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਧਾਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਚ ਸਂਸਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮੀ ਚ ਨੇਸਂ ਕਥਾਪਵਤ੍ਤਿਨੀ ਹੋਤਿ, ਏਵਰੂਪੇਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਗੋਸਿਙ੍ਗਸਾਲਵਨਂ ਸੋਭੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੪੩) ਆਹ. ਸਤ੍ਥਾ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਾ ਨਾਮ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਪਰਿਬਾਹਿਰਾਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸੁਵਣ੍ਣਾਲਿਙ੍ਗਸਦਿਸਂ ਗੀਵਂ ਉਨ੍ਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਸਸ੍ਸਿਰੀਕਂ ਮਹਾਮੁਖਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਥਾ ਤਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਹਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੪੩) ਆਹ. ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਕਿਰ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ ਨਾਮ, ਅਵਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤੇ ਹਿ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਂ ਰੂਪਾਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਆਲੋਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿ. ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਨ ਆਲੋਲ਼ੇਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਕਾਲੇ ਪਨ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਅਯਮੇਵ ਏਕਨ੍ਤਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ‘ਸੁਕਥਿਤਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨਾ’ਤਿ ਆਹ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜਿਨਚਕ੍ਕੇ ਪਹਾਰਂ ਦੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਸੋਤੁਕਾਮਂ ਪਰਿਸਂ ਵਿਸਂਵਾਦੇਤਿ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਆਵਰਣਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਭੇਦਕਰਵਤ੍ਥੂਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਕਮ੍ਮਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਾਰਹੋ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘ਗਚ੍ਛ ਵਿਘਾਸਾਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਜੀਵਿਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ.

ਅਥਾਪਿ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਸਚੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤੋ, ਯਥਾ ਅਨੇਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ‘ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਵਿਹਰਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਦਾਨਂ ਸਜ੍ਜਿਤਂ, ਏਵਮਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਦਾਨਂ ਸਜ੍ਜਿਤਂ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਸੋ ‘ਜਾਤਕਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਨਂ ਏਵਰੂਪਂ ਨਿਦਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਚੇਤਾਨਿ ਨ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤਾਨੀ’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਪਣ੍ਡਿਤ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮੇਸ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਵਿਸਯੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਵਿਸਯੋ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾ, ਅਭਿਜਾਤਿ ਪਾਕਟਾ, ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿ ਪਾਕਟਾ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਪਾਕਟਂ. ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਪਾਕਟਂ, ਤਿਦਿਵਕ੍ਕਮੋ ਪਾਕਟੋ, ਦੇਵਲੋਕੇ ਦੇਸਿਤਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ, ਦੇਵੋਰੋਹਨਂ ਪਾਕਟਂ. ਯਥਾ ਨਾਮ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਵਾ ਅਸ੍ਸਰਤਨਂ ਵਾ ਥੇਨੇਤ੍ਵਾ ਯਾਨਕੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਣਂ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਾਰਣਂ; ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਵਾ ਪਨ ਥੇਨੇਤ੍ਵਾ ਪਲਾਲਸਕਟੇ ਓਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਣਂ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਾਰਣਂ; ਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਓਭਾਸਨਸਮਤ੍ਥਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਵਾ ਪਨ ਕਪ੍ਪਾਸਪਚ੍ਛਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਲ਼ਞ੍ਜਨਂ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਰਾਜਾਰਹਭਣ੍ਡਤਾਯ; ਏਵਮੇਵ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਵਿਸਯੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਵਿਸਯੋ. ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਦੇਸਨਾ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾ…ਪੇ… ਦੇਵੋਰੋਹਨਂ ਪਾਕਟਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਂ ਉਦਾਹਰਣਂ ਉਦਾਹਰਿਤੁਂ.

ਮਣ੍ਡਲਾਰਾਮਵਾਸੀ ਤਿਸ੍ਸਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਮਹਾਬੋਧਿਨਿਦਾਨੋ ਏਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇਨ ਸ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਹਾਰੇਨ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਵਿਹਰਾਮਿ ਤਸ੍ਸ ਪਦੇਸੇਨ ਵਿਹਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧) ਇਮਂ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕਥੇਸਿ. ਦਸਵਿਧੋ ਹਿ ਪਦੇਸੋ ਨਾਮ – ਖਨ੍ਧਪਦੇਸੋ, ਆਯਤਨਪਦੇਸੋ, ਧਾਤੁਪਦੇਸੋ, ਸਚ੍ਚਪਦੇਸੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦੇਸੋ, ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਪਦੇਸੋ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਦੇਸੋ, ਝਾਨਪਦੇਸੋ, ਨਾਮਪਦੇਸੋ, ਧਮ੍ਮਪਦੇਸੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਾਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ. ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਞ੍ਚ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚੇ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਬਾਵੀਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਵੇਦਨਾਪਞ੍ਚਕਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਵਿਹਾਸਿ. ਦ੍ਵਾਦਸਪਦਿਕਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਟ੍ਟਂ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਵੇਦਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਝਾਨਙ੍ਗੇਸੁ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਨਾਮਂ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸਿ. ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਵਸੇਨੇਵ ਵਿਹਾਸੀਤਿ. ਏਵਂ ਥੇਰੋ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਸੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ ਕਥੇਸਿ.

ਗਾਮਵਾਸੀ ਸੁਮਨਦੇਵਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾਲੋਹਪਾਸਾਦੇ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘ਅਯਂ ਪਰਵਾਦੀ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਵਿਯ, ਅਸਕ੍ਖਿਕਂ ਅਡ੍ਡਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਨਿਦਾਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਏਵਮਾਹ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਦੇਵੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਤਾਵਤਿਂਸੇਸੁ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮੂਲੇ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯਂ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਦੇਵਾਨਂ ਤਾਵਤਿਂਸਾਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ – ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ.

ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਮੇਵ ਨਿਦਾਨਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਦ੍ਵੇ ਨਿਦਾਨਾਨਿ – ਅਧਿਗਮਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਗਮਨਿਦਾਨਂ ਦੀਪਙ੍ਕਰਦਸਬਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਂ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਾ. ਏਵਂ ਉਭਯਨਿਦਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਤਾਵ ਪਞ੍ਹਾਕਮ੍ਮਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਅਯਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਕੇਨ ਪਭਾਵਿਤੋ? ਕਤ੍ਥ ਪਰਿਪਾਚਿਤੋ? ਕਤ੍ਥ ਅਧਿਗਤੋ? ਕਦਾ ਅਧਿਗਤੋ? ਕੇਨ ਅਧਿਗਤੋ? ਕਤ੍ਥ ਵਿਚਿਤੋ? ਕਦਾ ਵਿਚਿਤੋ? ਕੇਨ ਵਿਚਿਤੋ? ਕਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤੋ? ਕਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦੇਸਿਤੋ? ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਦੇਸਿਤੋ? ਕੇਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੋ? ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ? ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਾ? ਕੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ? ਕਸ੍ਸ ਵਚਨਂ? ਕੇਨਾਭਤੋਤਿ?

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ – ਕੇਨ ਪਭਾਵਿਤੋਤਿ ਬੋਧਿਅਭਿਨੀਹਾਰਸਦ੍ਧਾਯ ਪਭਾਵਿਤੋ. ਕਤ੍ਥ ਪਰਿਪਾਚਿਤੋਤਿ ਅਡ੍ਢਛਕ੍ਕੇਸੁ ਜਾਤਕਸਤੇਸੁ. ਕਤ੍ਥ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਬੋਧਿਮੂਲੇ. ਕਦਾ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਂ. ਕੇਨਾਧਿਗਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੇਨ. ਕਤ੍ਥ ਵਿਚਿਤੋਤਿ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ. ਕਦਾ ਵਿਚਿਤੋਤਿ ਰਤਨਘਰਸਤ੍ਤਾਹੇ. ਕੇਨ ਵਿਚਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੇਨ. ਕਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਦੇਵੇਸੁ ਤਾਵਤਿਂਸੇਸੁ. ਕਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਦੇਵਤਾਨਂ. ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਚਤੁਰੋਘਨਿਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਂ. ਕੇਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਦੇਵੇਹਿ. ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਚ. ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਾ. ਕੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇਸਂ ਵਤ੍ਤਤਿ ਤੇ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ, ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ. ਕੇਨਾਭਤੋਤਿ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਯ.

ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਭਦ੍ਦਜਿ ਸੋਭਿਤੋ ਪਿਯਜਾਲੀ ਪਿਯਪਾਲੋ ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ ਕੋਸਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਿਗ੍ਗਵੋ ਸਨ੍ਦੇਹੋ ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਦਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਿਯੋ ਦਾਸਕੋ ਸੋਣਕੋ ਰੇਵਤੋਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਯਾਵ ਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਾ ਆਭਤੋ. ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਿਸ੍ਸਾਨੁਸਿਸ੍ਸੇਹੀਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲੇ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਆਭਤੋ. ਇਮਂ ਪਨ ਦੀਪਂ –

ਤਤੋ ਮਹਿਨ੍ਦੋ ਇਟ੍ਟਿਯੋ, ਉਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮ੍ਬਲੋ ਤਥਾ;

ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਭਦ੍ਦਨਾਮੋ ਚ, ਏਤੇ ਨਾਗਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ.

ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਾ ਇਧਾਗਤਾਤਿ (ਪਰਿ. ੩, ੮).

ਇਮੇਹਿ ਮਹਾਨਾਗੇਹਿ ਆਭਤੋ. ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਿਸ੍ਸਾਨੁਸਿਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਯਾਵਜ੍ਜਤਨਕਾਲਾ ਆਭਤੋ.

ਸੁਮੇਧਕਥਾ

ਏਵਂ ਆਭਤਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਯਂ ਤਂ ਦੀਪਙ੍ਕਰਦਸਬਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾ ਅਧਿਗਮਨਿਦਾਨਂ, ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਾ ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਆਵਿਭਾਵਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ –

ਇਤੋ ਕਿਰ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਅਮਰਵਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਮੇਧੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਟਿਵਸਤਿ ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ, ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ, ਸਂਸੁਦ੍ਧਗਹਣਿਕੋ, ਯਾਵ ਸਤ੍ਤਮਾ ਕੁਲਪਰਿਵਟ੍ਟਾ ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿਵਾਦੇਨ, ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਪਰਮਾਯ ਵਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਸੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਿਪ੍ਪਮੇਵ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ. ਤਸ੍ਸ ਦਹਰਕਾਲੇਯੇਵ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਕਾਲਮਕਂਸੁ. ਅਥਸ੍ਸ ਰਾਸਿਵਡ੍ਢਕੋ ਅਮਚ੍ਚੋ ਆਯਪੋਤ੍ਥਕਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਪੂਰਿਤੇ ਗਬ੍ਭੇ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤੇ ਕੁਮਾਰ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਯ੍ਯਕਪਯ੍ਯਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਾਤਿ ਯਾਵ ਸਤ੍ਤਮਾ ਕੁਲਪਰਿਵਟ੍ਟਾ ਧਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹੀ’ਤਿ ਆਹ. ਸੁਮੇਧਪਣ੍ਡਿਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਇਮਂ ਧਨਂ ਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤੁਪਿਤਾਮਹਾਦਯੋ ਪਰਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਏਕਕਹਾਪਣਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨ ਗਤਾ, ਮਯਾ ਪਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਮਨਕਾਰਣਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਸੋ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਨਗਰੇ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਸੁਮੇਧਕਥਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਵਂਸੇ (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧-੩੩) –

ਕਪ੍ਪੇ ਚ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇ, ਚਤੁਰੋ ਚ ਅਸਙ੍ਖਿਯੇ;

ਅਮਰਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ, ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਂ ਮਨੋਰਮਂ.

ਦਸਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਅਵਿਵਿਤ੍ਤਂ, ਅਨ੍ਨਪਾਨਸਮਾਯੁਤਂ;

ਹਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸਸਦ੍ਦਂ, ਭੇਰਿਸਙ੍ਖਰਥਾਨਿ ਚ;

ਖਾਦਥ ਪਿਵਥ ਚੇਵ, ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ ਘੋਸਿਤਂ.

ਨਗਰਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਮੁਪਾਗਤਂ;

ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨਾਨਾਜਨਸਮਾਕੁਲਂ;

ਸਮਿਦ੍ਧਂ ਦੇਵਨਗਰਂਵ, ਆਵਾਸਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਿਨਂ.

ਨਗਰੇ ਅਮਰਵਤਿਯਾ, ਸੁਮੇਧੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ;

ਅਨੇਕਕੋਟਿਸਨ੍ਨਿਚਯੋ, ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞਵਾ.

ਅਜ੍ਝਾਯਕੋ ਮਨ੍ਤਧਰੋ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ;

ਲਕ੍ਖਣੇ ਇਤਿਹਾਸੇ ਚ, ਸਧਮ੍ਮੇ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ.

ਰਹੋਗਤੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਹਂ ਤਦਾ;

ਦੁਕ੍ਖੋ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ ਨਾਮ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਚ ਭੇਦਨਂ.

ਜਾਤਿਧਮ੍ਮੋ ਜਰਾਧਮ੍ਮੋ, ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮੋ ਸਹਂ ਤਦਾ;

ਅਜਰਂ ਅਮਤਂ ਖੇਮਂ, ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ.

ਯਂਨੂਨਿਮਂ ਪੂਤਿਕਾਯਂ, ਨਾਨਾਕੁਣਪਪੂਰਿਤਂ;

ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ.

ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਹਿਤਿ ਸੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਸੋ ਸਕ੍ਕਾ ਨ ਹੇਤੁਯੇ;

ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਭਵਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ.

ਯਥਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਸੁਖਂ ਨਾਮਪਿ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਏਵਂ ਭਵੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ, ਵਿਭਵੋਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕੋ.

ਯਥਾਪਿ ਉਣ੍ਹੇ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਸੀਤਲਂ;

ਏਵਂ ਤਿਵਿਧਗ੍ਗਿ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਂ.

ਯਥਾਪਿ ਪਾਪੇ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਪਿ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਏਵਮੇਵ ਜਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਅਜਾਤਿਪਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਂ.

ਯਥਾ ਗੂਥਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਤਲ਼ਾਕਂ ਦਿਸ੍ਵਾਨ ਪੂਰਿਤਂ;

ਨ ਗਵੇਸਤਿ ਤਂ ਤਲ਼ਾਕਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਤਲ਼ਾਕਸ੍ਸ ਸੋ.

ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਮਲਧੋਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਅਮਤਨ੍ਤਲ਼ੇ;

ਨ ਗਵੇਸਤਿ ਤਂ ਤਲ਼ਾਕਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਅਮਤਨ੍ਤਲ਼ੇ.

ਯਥਾ ਅਰੀਹਿ ਪਰਿਰੁਦ੍ਧੋ, ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਗਮਨਮ੍ਪਥੇ;

ਨ ਪਲਾਯਤਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਦੋਸੋ ਅਞ੍ਜਸਸ੍ਸ ਸੋ.

ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਪਰਿਰੁਦ੍ਧੋ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਸਿਵੇ ਪਥੇ;

ਨ ਗਵੇਸਤਿ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਸਿਵਮਞ੍ਜਸੇ.

ਯਥਾਪਿ ਬ੍ਯਾਧਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਤਿਕਿਚ੍ਛਕੇ;

ਨ ਤਿਕਿਚ੍ਛਾਪੇਤਿ ਤਂ ਬ੍ਯਾਧਿਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਸੋ ਤਿਕਿਚ੍ਛਕੇ.

ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਬ੍ਯਾਧੀਹਿ, ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਪਰਿਪੀਲ਼ਿਤੋ;

ਨ ਗਵੇਸਤਿ ਤਂ ਆਚਰਿਯਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਸੋ ਵਿਨਾਯਕੇ.

ਯਥਾਪਿ ਕੁਣਪਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਕਣ੍ਠੇ ਬਦ੍ਧਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਯ;

ਮੋਚਯਿਤ੍ਵਾਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਸੁਖੀ ਸੇਰੀ ਸਯਂਵਸੀ.

ਤਥੇਵਿਮਂ ਪੂਤਿਕਾਯਂ, ਨਾਨਾਕੁਣਪਸਞ੍ਚਯਂ;

ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ.

ਯਥਾ ਉਚ੍ਚਾਰਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹਿ, ਕਰੀਸਂ ਨਰਨਾਰਿਯੋ;

ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ.

ਏਵਮੇਵਾਹਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ, ਨਾਨਾਕੁਣਪਪੂਰਿਤਂ;

ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, ਵਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਕੁਟਿਂ.

ਯਥਾਪਿ ਜਜ੍ਜਰਂ ਨਾਵਂ, ਪਲੁਗ੍ਗਂ ਉਦਗਾਹਿਨਿਂ;

ਸਾਮੀ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ.

ਏਵਮੇਵਾਹਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ, ਨਵਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਧੁਵਸ੍ਸਵਂ;

ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, ਜਿਣ੍ਣਨਾਵਂਵ ਸਾਮਿਕਾ.

ਯਥਾਪਿ ਪੁਰਿਸੋ ਚੋਰੇਹਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਮਾਦਿਯ;

ਭਣ੍ਡਚ੍ਛੇਦਭਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍ਵਾਨ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਏਵਮੇਵ ਅਯਂ ਕਾਯੋ, ਮਹਾਚੋਰਸਮੋ ਵਿਯ;

ਪਹਾਯਿਮਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੁਸਲਚ੍ਛੇਦਨਾਭਯਾ.

ਏਵਾਹਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਨੇਕਕੋਟਿਸਤਂ ਧਨਂ;

ਨਾਥਾਨਾਥਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾਨ, ਹਿਮਵਨ੍ਤਮੁਪਾਗਮਿਂ.

ਹਿਮਵਨ੍ਤਸ੍ਸਾਵਿਦੂਰੇ, ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ;

ਅਸ੍ਸਮੋ ਸੁਕਤੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ ਸੁਮਾਪਿਤਾ.

ਚਙ੍ਕਮਂ ਤਤ੍ਥ ਮਾਪੇਸਿਂ, ਪਞ੍ਚਦੋਸਵਿਵਜ੍ਜਿਤਂ;

ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮੁਪੇਤਂ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਮਾਹਰਿਂ.

ਸਾਟਕਂ ਪਜਹਿਂ ਤਤ੍ਥ, ਨਵਦੋਸਮੁਪਾਗਤਂ;

ਵਾਕਚੀਰਂ ਨਿਵਾਸੇਸਿਂ, ਦ੍ਵਾਦਸਗੁਣਮੁਪਾਗਤਂ.

ਅਟ੍ਠਦੋਸਸਮਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਪਜਹਿਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਕਂ;

ਉਪਾਗਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ, ਗੁਣੇ ਦਸਹੁਪਾਗਤਂ.

ਵਾਪਿਤਂ ਰੋਪਿਤਂ ਧਞ੍ਞਂ, ਪਜਹਿਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ;

ਅਨੇਕਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਪਵਤ੍ਤਫਲਮਾਦਿਯਿਂ.

ਤਤ੍ਥਪ੍ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਂ, ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਚਙ੍ਕਮੇ;

ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲ ਪਾਪੁਣਿਨ੍ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧-੩੩);

ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਮੋ ਸੁਕਤੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ ਸੁਮਾਪਿਤਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸੁਮੇਧਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਅਸ੍ਸਮਪਣ੍ਣਸਾਲਾਚਙ੍ਕਮਾ ਸਹਤ੍ਥਾ ਮਾਪਿਤਾ ਵਿਯ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਮਹਾਸਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਹਿਮਵਨ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਜ ਧਮ੍ਮਿਕਪਬ੍ਬਤਂ ਪਵਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਦੇਵਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਤਾਤ, ਅਯਂ ਸੁਮੇਧਪਣ੍ਡਿਤੋ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮਾਪੇਹੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਰਮਣੀਯਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ, ਮਨੋਰਮਂ ਚਙ੍ਕਮਞ੍ਚ ਮਾਪੇਸਿ. ਭਗਵਾ ਪਨ ਤਦਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਪਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਿਕਪਬ੍ਬਤੇ –

ਅਸ੍ਸਮੋ ਸੁਕਤੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ ਸੁਮਾਪਿਤਾ;

ਚਙ੍ਕਮਂ ਤਤ੍ਥ ਮਾਪੇਸਿਂ, ਪਞ੍ਚਦੋਸਵਿਵਜ੍ਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਮੋ ਸੁਕਤੋ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਸੁਕਤੋ ਮਯਾ. ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ ਸੁਮਾਪਿਤਾਤਿ ਪਣ੍ਣਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਸਾਲਾਪਿ ਮੇ ਸੁਮਾਪਿਤਾ ਅਹੋਸਿ.

ਪਞ੍ਚਦੋਸਵਿਵਜ੍ਜਿਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਿਮੇ ਚਙ੍ਕਮਦੋਸਾ ਨਾਮ ਥਦ੍ਧਵਿਸਮਤਾ, ਅਨ੍ਤੋਰੁਕ੍ਖਤਾ, ਗਹਨਚ੍ਛਨ੍ਨਤਾ, ਅਤਿਸਮ੍ਬਾਧਤਾ, ਅਤਿਵਿਸਾਲਤਾਤਿ. ਥਦ੍ਧਵਿਸਮਭੂਮਿਭਾਗਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਾ ਰੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਫੋਟਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਪਜ੍ਜਤਿ. ਮੁਦੁਸਮਤਲੇ ਪਨ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਂ ਆਗਮ੍ਮ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਥਦ੍ਧਵਿਸਮਭੂਮਿਭਾਗਤਾ ਏਕੋ ਦੋਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਚਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਵਾ ਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਕੋਟਿਯਂ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਪਮਾਦਮਾਗਮ੍ਮ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਲਾਟਂ ਵਾ ਸੀਸਂ ਵਾ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਰੁਕ੍ਖਤਾ ਦੁਤਿਯੋ ਦੋਸੋ. ਤਿਣਲਤਾਦਿਗਹਨਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਵੇਲਾਯਂ ਉਰਗਾਦਿਕੇ ਪਾਣੇ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਮਾਰੇਤਿ, ਤੇਹਿ ਵਾ ਦਟ੍ਠੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਗਹਨਚ੍ਛਨ੍ਨਤਾ ਤਤਿਯੋ ਦੋਸੋ. ਅਤਿਸਮ੍ਬਾਧੇ ਚਙ੍ਕਮੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਰਤਨਿਕੇ ਵਾ ਅਡ੍ਢਰਤਨਿਕੇ ਵਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍ਵਾ ਨਖਾਪਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋਪਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤਿਸਮ੍ਬਾਧਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਦੋਸੋ. ਅਤਿਵਿਸਾਲੇ ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਧਾਵਤਿ, ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਅਤਿਵਿਸਾਲਤਾ ਪਞ੍ਚਮੋ ਦੋਸੋ. ਪੁਥੁਲਤੋ ਪਨ ਦਿਯਡ੍ਢਰਤਨਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਰਤਨਮਤ੍ਤਅਨੁਚਙ੍ਕਮਂ ਦੀਘਤੋ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥਂ ਮੁਦੁਤਲਂ ਸਮਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਵਾਲੁਕਂ ਚਙ੍ਕਮਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਚੇਤਿਯਗਿਰਿਮ੍ਹਿ ਦੀਪਪ੍ਪਸਾਦਕਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਵਿਯ, ਤਾਦਿਸਂ ਤਂ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਙ੍ਕਮਂ ਤਤ੍ਥ ਮਾਪੇਸਿਂ, ਪਞ੍ਚਦੋਸਵਿਵਜ੍ਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮੁਪੇਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਸਮਣਸੁਖੇਹਿ ਉਪੇਤਂ. ਅਟ੍ਠਿਮਾਨਿ ਸਮਣਸੁਖਾਨਿ ਨਾਮ ਧਨਧਞ੍ਞਪਰਿਗ੍ਗਹਾਭਾਵੋ ਅਨਵਜ੍ਜਪਿਣ੍ਡਪਰਿਯੇਸਨਭਾਵੋ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਪਿਣ੍ਡਭੁਞ੍ਜਨਭਾਵੋ, ਰਟ੍ਠਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਧਨਸਾਰਂ ਵਾ ਸੀਸਕਹਾਪਣਾਦੀਨਿ ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਸੁ ਰਾਜਕੁਲੇਸੁ ਰਟ੍ਠਪੀਲ਼ਨਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ, ਉਪਕਰਣੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਭਾਵੋ, ਚੋਰਵਿਲੋਪੇ ਨਿਬ੍ਭਯਭਾਵੋ, ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਚ੍ਚੇਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠਭਾਵੋ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਭਾਵੋਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸ੍ਸਮੇ ਵਸਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਸਮਣਸੁਖਾਨਿ ਵਿਨ੍ਦਿਤੁਂ, ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮੁਪੇਤਂ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਮਾਪੇਸਿ’’ ਨ੍ਤਿ.

ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਮਾਹਰਿਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸ੍ਸਮੇ ਵਸਨ੍ਤੋ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਞ੍ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਥਾਮਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲਂ ਆਹਰਿਂ. ਯਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਸਨ੍ਤੋ ਤਂ ਬਲਂ ਆਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਏਵਂ ਤਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਤ੍ਥਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਬਲਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਾਪੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਾਟਕਂ ਪਜਹਿਂ ਤਤ੍ਥ, ਨਵਦੋਸਮੁਪਾਗਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ, ਤਦਾ ਕਿਰ ਕੁਟਿਲੇਣਚਙ੍ਕਮਾਦਿਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਪੁਪ੍ਫੂਪਗਫਲੂਪਗਰੁਕ੍ਖਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ ਰਮਣੀਯਂ ਮਧੁਰਸਲਿਲਾਸਯਂ ਅਪਗਤਵਾਲ਼ਮਿਗਭਿਂਸਨਕਸਕੁਣਂ ਪਵਿਵੇਕਕ੍ਖਮਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਲਙ੍ਕਤਚਙ੍ਕਮਸ੍ਸ ਉਭੋਸੁ ਅਨ੍ਤੇਸੁ ਆਲਮ੍ਬਨਫਲਕਂ ਸਂਵਿਧਾਯ ਨਿਸੀਦਨਤ੍ਥਾਯ ਚਙ੍ਕਮਵੇਮਜ੍ਝੇ ਸਮਤਲਂ ਮੁਗ੍ਗਵਣ੍ਣਸਿਲਂ ਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯਂ ਜਟਾਮਣ੍ਡਲਵਾਕਚੀਰਤਿਦਣ੍ਡਕੁਣ੍ਡਿਕਾਦਿਕੇ ਤਾਪਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਮਣ੍ਡਪੇ ਪਾਨੀਯਘਟਪਾਨੀਯਸਙ੍ਖਪਾਨੀਯਸਰਾਵਾਨਿ ਅਗ੍ਗਿਸਾਲਾਯਂ ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲਦਾਰੁਆਦੀਨੀਤਿ ਏਵਂ ਯਂ ਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਭਿਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮਾ ਇਮੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦੇਵਲੋਕਮੇਵ ਗਤੇ ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਦੇਵਪੁਤ੍ਤੇ ਸੁਮੇਧਪਣ੍ਡਿਤੋ ਹਿਮਵਨ੍ਤਪਾਦੇ ਗਿਰਿਕਨ੍ਦਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਵਾਸਨਾਨੁਰੂਪਂ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨਦੀਨਿਵਤ੍ਤਨੇ ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤਂ ਸਕ੍ਕਦਤ੍ਤਿਯਂ ਰਮਣੀਯਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਚਙ੍ਕਮਕੋਟਿਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਦਵਲਞ੍ਜਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਧੁਵਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਧੁਰਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾ ਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਥੋਕਂ ਆਗਮੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤਿਵਿਯ ਚਿਰਾਯਨ੍ਤਿ, ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਕੁਟਿਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਭਿਤ੍ਤਿਯਂ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ ਵਾਚੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕਪ੍ਪਿਯਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਏਤੇ, ਇਮੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਵਤ੍ਥਪਾਰੁਤਂ ਸਾਟਕਯੁਗਂ ਪਜਹਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਾਟਕਂ ਪਜਹਿਂ ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਅਹਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਤਸ੍ਸਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯਂ ਸਾਟਕਂ ਪਜਹਿਂ.

ਨਵਦੋਸਮੁਪਾਗਤਨ੍ਤਿ ਸਾਟਕਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਨਵ ਦੋਸੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਜਹਿਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਾਟਕਸ੍ਮਿਂ ਨਵ ਦੋਸਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘਭਾਵੋ ਏਕੋ ਦੋਸੋ, ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਏਕੋ, ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਲਹੁਂ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨਭਾਵੋ ਏਕੋ, ਕਿਲਿਟ੍ਠੋ ਹਿ ਧੋਵਿਤਬ੍ਬੋ ਚ ਰਜਿਤਬ੍ਬੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਲਹੁਕਂ ਜੀਰਣਭਾਵੋ ਏਕੋ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਹਿ ਤੁਨ੍ਨਂ ਵਾ ਅਗ੍ਗਲ਼ਦਾਨਂ ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ. ਪੁਨਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਭਾਵੋ ਏਕੋ, ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਭਾਵੋ ਏਕੋ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਭਾਵੋ ਏਕੋ, ਯਥਾ ਹਿ ਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਗੋਪੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ. ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਏਕੋ, ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਭਾਰਮਹਿਚ੍ਛਭਾਵੋ ਏਕੋਤਿ.

ਵਾਕਚੀਰਂ ਨਿਵਾਸੇਸਿਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਅਹਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਇਮੇ ਨਵ ਦੋਸੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਾਟਕਂ ਪਹਾਯ ਵਾਕਚੀਰਂ ਨਿਵਾਸੇਸਿਂ ਮੁਞ੍ਜਤਿਣਂ ਹੀਰਂ ਹੀਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਵਾਕਚੀਰਂ ਨਿਵਾਸਨਪਾਰੁਪਨਤ੍ਥਾਯ ਆਦਿਯਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦ੍ਵਾਦਸਗੁਣਮੁਪਾਗਤਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਆਨਿਸਂਸੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ, ਵਾਕਚੀਰਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸਾਨਿਸਂਸਾ – ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਕਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਤਾਵ ਏਕੋ ਆਨਿਸਂਸੋ, ਸਹਤ੍ਥਾ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ, ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਸਣਿਕਂ ਕਿਲਿਸ੍ਸਤਿ ਧੋਵਿਯਮਾਨੇਪਿ ਪਪਞ੍ਚੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ, ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਜਿਣ੍ਣੇਪਿ ਸਿਬ੍ਬਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ, ਪੁਨ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖੇਨ ਕਰਣਭਾਵੋ ਪਞ੍ਚਮੋ, ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਸਾਰੁਪ੍ਪਭਾਵੋ ਛਟ੍ਠੋ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਨਿਰੁਪਭੋਗਭਾਵੋ ਸਤ੍ਤਮੋ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵੋ ਅਟ੍ਠਮੋ, ਧਾਰਣੇ ਸਲ੍ਲਹੁਕਭਾਵੋ ਨਵਮੋ, ਚੀਵਰਪਚ੍ਚਯੇ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਭਾਵੋ ਦਸਮੋ, ਵਾਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਿਕਅਨਵਜ੍ਜਭਾਵੋ ਏਕਾਦਸਮੋ ਵਾਕਚੀਰੇ ਨਟ੍ਠੇਪਿ ਅਨਪੇਕ੍ਖਭਾਵੋ ਦ੍ਵਾਦਸਮੋਤਿ.

ਅਟ੍ਠਦੋਸਸਮਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਪਜਹਿਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਕਨ੍ਤਿ ਕਥਂ ਪਜਹਿਂ? ਸੋ ਕਿਰ ਵਰਸਾਟਕਯੁਗਂ ਓਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ ਚੀਵਰਵਂਸੇ ਲਗ੍ਗਿਤਂ ਅਨੋਜਪੁਪ੍ਫਦਾਮਸਦਿਸਂ ਰਤ੍ਤਵਾਕਚੀਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੁਪਰਿ ਅਪਰਂ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਵਾਕਚੀਰਂ ਪਰਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ੍ਨਾਗਪੁਪ੍ਫਸਨ੍ਥਰਸਦਿਸਂ ਸਖੁਰਂ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਂ ਏਕਂਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜਟਾਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਚੂਲ਼ਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵਕਰਣਤ੍ਥਂ ਸਾਰਸੂਚਿਂ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਮੁਤ੍ਤਾਜਾਲਸਦਿਸਾਯ ਸਿਕ੍ਕਾਯ ਪਵਾਲ਼ਵਣ੍ਣਂ ਕੁਣ੍ਡਿਕਂ ਓਦਹਿਤ੍ਵਾ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਙ੍ਕਕਾਜਂ ਆਦਾਯ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਕਾਜਕੋਟਿਯਾ ਕੁਣ੍ਡਿਕਂ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਅਙ੍ਕੁਸਕਪਚ੍ਛਿਤਿਦਣ੍ਡਕਾਦੀਨਿ ਓਲਗ੍ਗੇਤ੍ਵਾ ਖਾਰਿਕਾਜਂ ਅਂਸੇ ਕਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥੇ ਮਹਾਚਙ੍ਕਮੇ ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵੇਸਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਮਨੋਰਥੋ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋਭਤਿ ਵਤ ਮੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਧੀਰਪੁਰਿਸੇਹਿ ਵਣ੍ਣਿਤਾ ਥੋਮਿਤਾ ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨਾਮ, ਪਹੀਨਂ ਮੇ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਂ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਲਦ੍ਧਾ ਮੇ ਉਤ੍ਤਮਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ, ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਗ੍ਗਫਲਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਖਾਰਿਕਾਜਂ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਚਙ੍ਕਮਵੇਮਜ੍ਝੇ ਮੁਗ੍ਗਵਣ੍ਣਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਸੁਵਣ੍ਣਪਟਿਮਾ ਵਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਦਿਵਸਭਾਗਂ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਬਿਦਲਮਞ੍ਚਕਪਸ੍ਸੇ ਕਟ੍ਠਤ੍ਥਰਿਕਾਯ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਸਰੀਰਂ ਉਤੁਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਬਲਵਪਚ੍ਚੂਸੇ ਪਬੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਮਨਂ ਆਵਜ੍ਜੇਸਿ ‘‘ਅਹਂ ਘਰਾਵਾਸੇ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਮਿਤਭੋਗਂ ਅਨਨ੍ਤਯਸਂ ਪਹਾਯ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨੇਕ੍ਖਮਗਵੇਸਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਇਤੋ ਦਾਨਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਮਾਦਚਾਰਂ ਚਰਿਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਪਵਿਵੇਕਞ੍ਹਿ ਪਹਾਯ ਵਿਚਰਨ੍ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕਮਕ੍ਖਿਕਾ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਪਵਿਵੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਅਹਞ੍ਹਿ ਘਰਾਵਾਸਂ ਪਲਿਬੋਧਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਅਯਞ੍ਚ ਮਨਾਪਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ, ਬੇਲੁਵਪਕ੍ਕਵਣ੍ਣਾ ਪਰਿਭਣ੍ਡਕਤਾ ਭੂਮਿ, ਰਜਤਵਣ੍ਣਾ ਸੇਤਭਿਤ੍ਤਿਯੋ, ਕਪੋਤਪਾਦਵਣ੍ਣਂ ਪਣ੍ਣਚ੍ਛਦਨਂ, ਵਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣਵਣ੍ਣੋ ਬਿਦਲਮਞ੍ਚਕੋ, ਨਿਵਾਸਫਾਸੁਕਂ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਨ ਏਤ੍ਤੋ ਅਤਿਰੇਕਤਰਾ ਵਿਯ ਮੇ ਗੇਹਸਮ੍ਪਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਦੋਸੇ ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠ ਦੋਸੇ ਪਸ੍ਸਿ.

ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਪਰਿਭੋਗਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠ ਆਦੀਨਵਾ – ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭੇਨ? ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਕਰਣਪਰਿਯੇਸਨਭਾਵੋ ਏਕੋ ਆਦੀਨਵੋ. ਤਿਣਪਣ੍ਣਮਤ੍ਤਿਕਾਸੁ ਪਤਿਤਾਸੁ ਤਾਸਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਨਿਬਦ੍ਧਜਗ੍ਗਨਭਾਵੋ ਦੁਤਿਯੋ, ਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ ਮਹਲ੍ਲਕਸ੍ਸ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਵੇਲਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਪਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਉਟ੍ਠਾਪਨੀਯਭਾਵੋ ਤਤਿਯੋ, ਸੀਤੁਣ੍ਹਪਟਿਘਾਤੇਨ ਕਾਯਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਾਲਕਰਣਭਾਵੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ, ਗੇਹਂ ਪਵਿਟ੍ਠੇਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਂ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਗਰਹਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਭਾਵੋ ਪਞ੍ਚਮੋ, ‘‘ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਕਰਣਭਾਵੋ ਛਟ੍ਠੋ, ਗੇਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਨਾਮੇਸ ਦੁਤਿਯਕਵਾਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਸਤ੍ਤਮੋ ਊਕਾਮਙ੍ਗੁਲਘਰਗੋਲ਼ਿਕਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਬਹੁਸਾਧਾਰਣਭਾਵੋ ਅਟ੍ਠਮੋਤਿ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਆਦੀਨਵੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪਜਹਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਦੋਸਸਮਾਕਿਣ੍ਣਂ, ਪਜਹਿਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਕ’’ਨ੍ਤਿ.

ਉਪਾਗਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਗੁਣੇ ਦਸਹੁਪਾਗਤਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਉਪੇਤਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਾਗਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਵਦਤਿ.

ਤਤ੍ਰਿਮੇ ਦਸ ਗੁਣਾ – ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਤਾ ਏਕੋ ਗੁਣੋ ਉਪਗਮਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਪ੍ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਤਾ ਦੁਤਿਯੋ ਤਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਅਸਮ੍ਮਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੋਗਫਾਸੁਕਂ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯਭਾਵੋ ਤਤਿਯੋ, ਗਰਹਂ ਨਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਾਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਲਜ੍ਜਤੀਤਿ ਗਰਹਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਭਾਵੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਾਵਾਸੋ ਵਿਯ ਕਾਯਂ ਨ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭੇਤੀਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਸਨ੍ਥਮ੍ਭਨਭਾਵੋ ਪਞ੍ਚਮੋ. ਪਰਿਗ੍ਗਹਕਰਣਾਭਾਵੋ ਛਟ੍ਠੋ, ਗੇਹਾਲਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸਤ੍ਤਮੋ, ਬਹੁਸਾਧਾਰਣਗੇਹੇ ਵਿਯ ‘‘ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਂ, ਨਿਕ੍ਖਮਥਾ’’ਤਿ ਨੀਹਰਣਾਭਾਵੋ ਅਟ੍ਠਮੋ, ਵਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਭਾਵੋ ਨਵਮੋ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁਲਭਤਾਯ ਅਨਪੇਕ੍ਖਭਾਵੋ ਦਸਮੋਤਿ, ਇਮੇ ਦਸ ਗੁਣੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਾਗਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਵਦਤਿ.

ਇਮਾਨਿ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪੁਨਦਿਵਸੇ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਗਾਮਂ ਪਾਵਿਸਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਗਾਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਦਂਸੁ. ਸੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਨਾਹਂ ‘ਆਹਾਰਂ ਨ ਲਭਾਮੀ’ਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਿਨਿਦ੍ਧਾਹਾਰੋ ਨਾਮੇਸ ਮਾਨਮਦਪੁਰਿਸਮਦੇ ਵਡ੍ਢੇਤਿ. ਆਹਾਰਮੂਲਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਵਾਪਿਤਂ ਰੋਪਿਤਂ ਧਞ੍ਞਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਆਹਾਰਂ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਫਲਭੋਜਨੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਥਾ ਕਤ੍ਵਾ ਘਟੇਨ੍ਤੋ ਵਾਯਮਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਯੇਵ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਵਾਪਿਤਂ ਰੋਪਿਤਂ ਧਞ੍ਞਂ, ਪਜਹਿਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ;

ਅਨੇਕਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਪਵਤ੍ਤਫਲਮਾਦਿਯਿਂ.

‘‘ਤਤ੍ਥਪ੍ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਂ, ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਚਙ੍ਕਮੇ;

ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲ ਪਾਪੁਣਿ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਮੇ ਸਿਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਵਸੀਭੂਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ;

ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ.

ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਚ ਜਾਯਨ੍ਤੇ, ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨੇ;

ਚਤੁਰੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਨਾਦ੍ਦਸਂ, ਝਾਨਰਤਿਸਮਪ੍ਪਿਤੋ.

ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਦੇਸਵਿਸਯੇ, ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਂ;

ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਸੋਧੇਨ੍ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ.

ਅਹਂ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਸਕਸ੍ਸਮਾ;

ਧੁਨਨ੍ਤੋ ਵਾਕਚੀਰਾਨਿ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਅਮ੍ਬਰੇ ਤਦਾ.

ਵੇਦਜਾਤਂ ਜਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠਂ ਪਮੋਦਿਤਂ;

ਓਰੋਹਿਤ੍ਵਾਨ ਗਗਨਾ, ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪੁਚ੍ਛਿ ਤਾਵਦੇ.

‘‘ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠੋ ਪਮੁਦਿਤੋ, ਵੇਦਜਾਤੋ ਮਹਾਜਨੋ;

ਕਸ੍ਸ ਸੋਧੀਯਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਞ੍ਜਸਂ ਵਟੁਮਾਯਨਂ’’.

ਤੇ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠਾ ਵਿਯਾਕਂਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;

ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ;

ਤਸ੍ਸ ਸੋਧੀਯਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਞ੍ਜਸਂ ਵਟੁਮਾਯਨਂ’’.

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ, ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਤਾਵਦੇ;

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਵੇਦਯਿਂ.

ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਚਿਨ੍ਤੇਸਿਂ, ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਂਵਿਗ੍ਗਮਾਨਸੋ;

‘‘ਇਧ ਬੀਜਾਨਿ ਰੋਪਿਸ੍ਸਂ, ਖਣੋ ਵੇ ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ’’.

ਯਦਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੋਧੇਥ, ਏਕੋਕਾਸਂ ਦਦਾਥ ਮੇ;

ਅਹਮ੍ਪਿ ਸੋਧਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਞ੍ਜਸਂ ਵਟੁਮਾਯਨਂ.

ਅਦਂਸੁ ਤੇ ਮਮੋਕਾਸਂ, ਸੋਧੇਤੁਂ ਅਞ੍ਜਸਂ ਤਦਾ;

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ, ਮਗ੍ਗਂ ਸੋਧੇਮਹਂ ਤਦਾ.

ਅਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਪਮੋਕਾਸੇ, ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਚਤੂਹਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੇਹਿ ਤਾਦਿਹਿ;

ਖੀਣਾਸਵੇਹਿ ਵਿਮਲੇਹਿ, ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ ਅਞ੍ਜਸਂ ਜਿਨੋ.

ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਭੇਰਿਯੋ ਬਹੂ;

ਆਮੋਦਿਤਾ ਨਰਮਰੂ, ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਪਵਤ੍ਤਯੁਂ.

ਦੇਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਦੇਵਤਾ;

ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ, ਅਨੁਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ.

ਦੇਵਾ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਤੁਰਿਯੇਹਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਾਨੁਸੇਹਿ ਚ;

ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਵਜ੍ਜਯਨ੍ਤਾ, ਅਨੁਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ.

ਦਿਬ੍ਬਂ ਮਨ੍ਦਾਰਵਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਪਦੁਮਂ ਪਾਰਿਛਤ੍ਤਕਂ;

ਦਿਸੋਦਿਸਂ ਓਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸਨਭਗਤਾ ਮਰੂ.

ਦਿਬ੍ਬਂ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਞ੍ਚ, ਵਰਗਨ੍ਧਞ੍ਚ ਕੇਵਲਂ;

ਦਿਸੋਦਿਸਂ ਓਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸਨਭਗਤਾ ਮਰੂ.

ਚਮ੍ਪਕਂ ਸਲਲਂ ਨੀਪਂ, ਨਾਗਪੁਨ੍ਨਾਗਕੇਤਕਂ;

ਦਿਸੋਦਿਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਭੂਮਿਤਲਗਤਾ ਨਰਾ.

ਕੇਸੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਹਂ ਤਤ੍ਥ, ਵਾਕਚੀਰਞ੍ਚ ਚਮ੍ਮਕਂ;

ਕਲਲੇ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਵਕੁਜ੍ਜੋ ਨਿਪਜ੍ਜਹਂ.

ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਨ ਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਹ ਸਿਸ੍ਸੇਹਿ ਗਚ੍ਛਤੁ;

ਮਾ ਨਂ ਕਲਲੇ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਥ, ਹਿਤਾਯ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਪਥਵਿਯਂ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਮੇ ਆਸਿ ਚੇਤਸੋ;

‘‘ਇਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਹਂ ਅਜ੍ਜ, ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪਯੇ ਮਮ.

‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਅਞ੍ਞਾਤਵੇਸੇਨ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤੇਨਿਧ;

ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੇਸ੍ਸਂ ਸਦੇਵਕੇ.

‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਏਕੇਨ ਤਿਣ੍ਣੇਨ, ਪੁਰਿਸੇਨ ਥਾਮਦਸ੍ਸਿਨਾ;

ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ, ਸਨ੍ਤਾਰੇਸ੍ਸਂ ਸਦੇਵਕਂ.

‘‘ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਅਧਿਕਾਰੇਨ, ਕਤੇਨ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੇ;

ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ, ਤਾਰੇਮਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ.

‘‘ਸਂਸਾਰਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍ਵਾ ਤਯੋ ਭਵੇ;

ਧਮ੍ਮਨਾਵਂ ਸਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਸਨ੍ਤਾਰੇਸ੍ਸਂ ਸਦੇਵਕਂ’’.

ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਉਸ੍ਸੀਸਕੇ ਮਂ ਠਤ੍ਵਾਨ, ਇਦਂ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵਿ.

‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਇਮਂ ਤਾਪਸਂ, ਜਟਿਲਂ ਉਗ੍ਗਤਾਪਨਂ;

ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘‘ਅਹੁ ਕਪਿਲਵ੍ਹਯਾ ਰਮ੍ਮਾ, ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੋ;

ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਤ੍ਵਾਨ, ਕਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਂ.

‘‘ਅਜਪਾਲਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ, ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੋ;

ਤਤ੍ਥ ਪਾਯਾਸਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਨੇਰਞ੍ਜਰਮੁਪੇਹਿਤਿ.

‘‘ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰਮ੍ਹਿ, ਪਾਯਾਸਂ ਅਦ ਸੋ ਜਿਨੋ;

ਪਟਿਯਤ੍ਤਵਰਮਗ੍ਗੇਨ, ਬੋਧਿਮੂਲਮੁਪੇਹਿਤਿ.

‘‘ਤਤੋ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ;

ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਰੁਕ੍ਖਮੂਲਮ੍ਹਿ, ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਮਹਾਯਸੋ.

‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਜਨਿਕਾ ਮਾਤਾ, ਮਾਯਾ ਨਾਮ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;

ਪਿਤਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ ਨਾਮ, ਅਯਂ ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਗੋਤਮੋ.

‘‘ਅਨਾਸਵਾ ਵੀਤਰਾਗਾ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਮਾਹਿਤਾ;

ਕੋਲਿਤੋ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਚ, ਅਗ੍ਗਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਾਵਕਾ;

ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਉਪਟ੍ਠਿਸ੍ਸਤਿਮਂ ਜਿਨਂ.

‘‘ਖੇਮਾ ਉਪ੍ਪਲਵਣ੍ਣਾ ਚ, ਅਗ੍ਗਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਾਵਿਕਾ;

ਅਨਾਸਵਾ ਵੀਤਰਾਗਾ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਮਾਹਿਤਾ.

‘‘ਬੋਧਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਚਿਤ੍ਤੋ ਚ ਹਤ੍ਥਾਲ਼ਵਕੋ, ਅਗ੍ਗਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤੁਪਟ੍ਠਕਾ;

ਉਤ੍ਤਰਾ ਨਨ੍ਦਮਾਤਾ ਚ, ਅਗ੍ਗਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤੁਪਟ੍ਠਿਕਾ’’.

ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ ਵਚਨਂ, ਅਸਮਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਆਮੋਦਿਤਾ ਨਰਮਰੂ, ਬੁਦ੍ਧਬੀਜਂ ਕਿਰ ਅਯਂ.

ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਸਦ੍ਦਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਫੋਟੇਨ੍ਤਿ ਹਸਨ੍ਤਿ ਚ;

ਕਤਞ੍ਜਲੀ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਸਦੇਵਕਾ.

ਯਦਿਮਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ, ਵਿਰਜ੍ਝਿਸ੍ਸਾਮ ਸਾਸਨਂ;

ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ, ਹੇਸ੍ਸਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਇਮਂ.

ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਦਿਂ ਤਰਨ੍ਤਾ, ਪਟਿਤਿਤ੍ਥਂ ਵਿਰਜ੍ਝਿਯ;

ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਿਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਮਹਾਨਦਿਂ.

ਏਵਮੇਵ ਮਯਂ ਸਬ੍ਬੇ, ਯਦਿ ਮੁਞ੍ਚਾਮਿਮਂ ਜਿਨਂ;

ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ, ਹੇਸ੍ਸਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਇਮਂ.

ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਲੋਕਵਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ;

ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਾਦਮੁਦ੍ਧਰਿ.

ਯੇ ਤਤ੍ਥਾਸੁਂ ਜਿਨਪੁਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਪਦਕ੍ਖਿਣਮਕਂਸੁ ਮਂ;

ਨਰਾ ਨਾਗਾ ਚ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ, ਅਭਿਵਾਦੇਤ੍ਵਾਨ ਪਕ੍ਕਮੁਂ.

ਦਸ੍ਸਨਂ ਮੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਸਸਙ੍ਘੇ ਲੋਕਨਾਯਕੇ;

ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਆਸਨਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਂ ਤਦਾ.

ਸੁਖੇਨ ਸੁਖਿਤੋ ਹੋਮਿ, ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਪਮੋਦਿਤੋ;

ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਅਭਿਸ੍ਸਨ੍ਨੋ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਂ ਤਦਾ.

ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਹਂ ਤਦਾ;

‘‘ਵਸੀਭੂਤੋ ਅਹਂ ਝਾਨੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ.

‘‘ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਮ੍ਹਿ, ਇਸਯੋ ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਸਮਾ;

ਅਸਮੋ ਇਦ੍ਧਿਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਲਭਿਂ ਈਦਿਸਂ ਸੁਖਂ’’.

ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾਭੁਜਨੇ ਮਯ੍ਹਂ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਾਧਿਵਾਸਿਨੋ;

ਮਹਾਨਾਦਂ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁਂ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਵਰਮਾਭੁਜੇ;

ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਰੇ.

ਸੀਤਂ ਬ੍ਯਪਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਮਤਿ;

ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਲੋਕਧਾਤੂ, ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਕੁਲਾ;

ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਮਹਾਵਾਤਾ ਨ ਵਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਵਨ੍ਤਿਯੋ;

ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਥਲਜਾ ਦਕਜਾ ਪੁਪ੍ਫਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਲਤਾ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, ਫਲਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਫਲਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਆਕਾਸਟ੍ਠਾ ਚ ਭੂਮਟ੍ਠਾ, ਰਤਨਾ ਜੋਤਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਰਤਨਾ ਜੋਤਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਮਾਨੁਸ੍ਸਕਾ ਚ ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ, ਤੁਰਿਯਾ ਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਜ੍ਜੁਭੋ ਅਭਿਰਵਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਵਿਚਿਤ੍ਤਪੁਪ੍ਫਾ ਗਗਨਾ, ਅਭਿਵਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਿ ਅਜ੍ਜ ਪਵਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਆਭੁਜਤਿ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਪਕਮ੍ਪਤਿ;

ਤੇਪਜ੍ਜੁਭੋ ਅਭਿਰਵਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨਿਰਯੇਪਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸੇ, ਅਗ੍ਗੀ ਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਅਗ੍ਗੀ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਵਿਮਲੋ ਹੋਤਿ ਸੂਰਿਯੋ, ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਾਰਕਾ;

ਤੇਪਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਅਨੋਵਟ੍ਠੇਨ ਉਦਕਂ, ਮਹਿਯਾ ਉਬ੍ਭਿਜ੍ਜਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤਮ੍ਪਜ੍ਜੁਬ੍ਭਿਜ੍ਜਤੇ ਮਹਿਯਾ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਤਾਰਾਗਣਾ ਵਿਰੋਚਨ੍ਤਿ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਗਗਨਮਣ੍ਡਲੇ;

ਵਿਸਾਖਾ ਚਨ੍ਦਿਮਾਯੁਤ੍ਤਾ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਬਿਲਾਸਯਾ ਦਰੀਸਯਾ, ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਸਕਾਸਯਾ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਆਸਯਾ ਛੁਦ੍ਧਾ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨ ਹੋਤਿ ਅਰਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਰੋਗਾ ਤਦੁਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਚ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ;

ਤਾਨਿਪਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਰੋਗੋ ਤਦਾ ਤਨੁ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਮੋਹੋ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਵਿਗਤਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਭਯਂ ਤਦਾ ਨ ਭਵਤਿ, ਅਜ੍ਜਪੇਤਂ ਪਦਿਸ੍ਸਤਿ;

ਤੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਜਾਨਾਮ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਰਜੋ ਨੁਦ੍ਧਂਸਤਿ ਉਦ੍ਧਂ, ਅਜ੍ਜਪੇਤਂ ਪਦਿਸ੍ਸਤਿ;

ਤੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਜਾਨਾਮ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਅਨਿਟ੍ਠਗਨ੍ਧੋ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧੋ ਪਵਾਯਤਿ;

ਸੋਪਜ੍ਜ ਵਾਯਤਿ ਗਨ੍ਧੋ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਸਬ੍ਬੇ ਦੇਵਾ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਠਪਯਿਤ੍ਵਾ ਅਰੂਪਿਨੋ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਯਾਵਤਾ ਨਿਰਯਾ ਨਾਮ, ਸਬ੍ਬੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਾਵਦੇ;

ਤੇਪਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਕੁਟ੍ਟਾ ਕਵਾਟਾ ਸੇਲਾ ਚ, ਨ ਹੋਨ੍ਤਾਵਰਣਾ ਤਦਾ;

ਅਕਾਸਭੂਤਾ ਤੇਪਜ੍ਜ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਚੁਤੀ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਚ, ਖਣੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਤਾਨਿਪਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਦਲ਼੍ਹਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹ ਵੀਰਿਯਂ, ਮਾ ਨਿਵਤ੍ਤ ਅਭਿਕ੍ਕਮ;

ਮਯਮ੍ਪੇਤਂ ਵਿਜਾਨਾਮ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀਨਚੂਭਯਂ;

ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠੋ ਪਮੋਦਿਤੋ, ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਹਂ ਤਦਾ.

ਅਦ੍ਵੇਜ੍ਝਵਚਨਾ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਅਮੋਘਵਚਨਾ ਜਿਨਾ;

ਵਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਾਮਹਂ.

ਯਥਾ ਖਿਤ੍ਤਂ ਨਭੇ ਲੇਡ੍ਡੁ, ਧੁਵਂ ਪਤਤਿ ਭੂਮਿਯਂ;

ਤਥੇਵ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਚਨਂ ਧੁਵਸਸ੍ਸਤਂ.

ਯਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਮਰਣਂ ਧੁਵਸਸ੍ਸਤਂ;

ਤਥੇਵ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਚਨਂ ਧੁਵਸਸ੍ਸਤਂ.

ਯਥਾ ਰਤ੍ਤਿਕ੍ਖਯੇ ਪਤ੍ਤੇ, ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨਂ ਧੁਵਂ;

ਤਥੇਵ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਚਨਂ ਧੁਵਸਸ੍ਸਤਂ.

ਯਥਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸਯਨਸ੍ਸ, ਸੀਹਸ੍ਸ ਨਦਨਂ ਧੁਵਂ;

ਤਥੇਵ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਚਨਂ ਧੁਵਸਸ੍ਸਤਂ.

ਯਥਾ ਆਪਨ੍ਨਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਭਾਰਮੋਰੋਪਨਂ ਧੁਵਂ;

ਤਥੇਵ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਚਨਂ ਧੁਵਸਸ੍ਸਤਂ.

ਹਨ੍ਦ ਬੁਦ੍ਧਕਰੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਵਿਚਿਨਾਮਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ;

ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਦਸ ਦਿਸਾ, ਯਾਵਤਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਠਮਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਅਨੁਚਿਣ੍ਣਂ ਮਹਾਪਥਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਪਠਮਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਦਾਨਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਕੁਮ੍ਭੋ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਧੋਕਤੋ;

ਵਮਤੇ ਵੁਦਕਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਰਕ੍ਖਤਿ.

ਤਥੇਵ ਯਾਚਕੇ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਹੀਨਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠਮਜ੍ਝਿਮੇ;

ਦਦਾਹਿ ਦਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ, ਕੁਮ੍ਭੋ ਵਿਯ ਅਧੋਕਤੋ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਸੀਲਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਦੁਤਿਯਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਸੀਲਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਚਮਰੀ ਵਾਲਂ, ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਲਗ੍ਗਿਤਂ;

ਉਪੇਤਿ ਮਰਣਂ ਤਤ੍ਥ, ਨ ਵਿਕੋਪੇਤਿ ਵਾਲਧਿਂ.

ਤਥੇਵ ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ, ਸੀਲਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰਯ;

ਪਰਿਰਕ੍ਖ ਸਦਾ ਸੀਲਂ, ਚਮਰੀ ਵਿਯ ਵਾਲਧਿਂ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਤਤਿਯਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਤਤਿਯਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ.

ਯਥਾ ਅਨ੍ਦੁਘਰੇ ਪੁਰਿਸੋ, ਚਿਰਵੁਤ੍ਥੋ ਦੁਖਟ੍ਟਿਤੋ;

ਨ ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਂ ਜਨੇਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਿਮੇਵ ਗਵੇਸਤਿ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਸਬ੍ਬਭਵੇ, ਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਦੁਘਰਂ ਵਿਯ;

ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ, ਭਵਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਹੀਨਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠਮਜ੍ਝਿਮੇ;

ਕੁਲਾਨਿ ਨ ਵਿਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਲਭਤਿ ਯਾਪਨਂ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਬੁਧਂ ਜਨਂ;

ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ, ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਚਙ੍ਕਮੇ;

ਅਲੀਨਵੀਰਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਪਗ੍ਗਹਿਤਮਨੋ ਸਦਾ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਸਬ੍ਬਭਵੇ, ਪਗ੍ਗਣ੍ਹ ਵੀਰਿਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ;

ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਛਟ੍ਠਮਂ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਛਟ੍ਠਮਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਤਤ੍ਥ ਅਦ੍ਵੇਜ੍ਝਮਾਨਸੋ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਪਥਵੀ ਨਾਮ, ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਚ;

ਸਬ੍ਬਂ ਸਹਤਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪਂ, ਨ ਕਰੋਤਿ ਪਟਿਘਂ ਤਯਾ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਸਮ੍ਮਾਨਾਵਮਾਨਕ੍ਖਮੋ;

ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਸਤ੍ਤਮਂ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਤਤ੍ਥ ਅਦ੍ਵੇਜ੍ਝਵਚਨੋ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਓਸਮੀ ਨਾਮ, ਤੁਲਾਭੂਤਾ ਸਦੇਵਕੇ;

ਸਮਯੇ ਉਤੁਵਸ੍ਸੇ ਵਾ, ਨ ਵੋਕ੍ਕਮਤਿ, ਵੀਥਿਤੋ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚੇਸੁ, ਮਾ ਵੋਕ੍ਕਮਸਿ ਵੀਥਿਤੋ;

ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਤਤ੍ਥ ਤ੍ਵਂ ਅਚਲੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਪਬ੍ਬਤੋ ਸੇਲੋ, ਅਚਲੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ;

ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਭੁਸਵਾਤੇਹਿ, ਸਕਟ੍ਠਾਨੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਅਚਲੋ ਭਵ;

ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਨਵਮਂ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਨਵਮਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਅਸਮੋ ਹੋਹਿ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਉਦਕਂ ਨਾਮ, ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਪਾਪਕੇ ਜਨੇ;

ਸਮਂ ਫਰਤਿ ਸੀਤੇਨ, ਪਵਾਹੇਤਿ ਰਜੋਮਲਂ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਹਿਤਾਹਿਤੇ, ਸਮਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਭਾਵਯ;

ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਨ ਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਰੇ;

ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਵਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ.

ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਦਸਮਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਂ;

ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇਵਿਤਨਿਸੇਵਿਤਂ.

ਇਮਂ ਤ੍ਵਂ ਦਸਮਂ ਤਾਵ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਦਿਯ;

ਤੁਲਾਭੂਤੋ ਦਲ਼੍ਹੋ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਯਥਾਪਿ ਪਥਵੀ ਨਾਮ, ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਸੁਚਿਂ ਸੁਚਿਂ;

ਉਪੇਕ੍ਖਤਿ ਉਭੋਪੇਤੇ, ਕੋਪਾਨੁਨਯਵਜ੍ਜਿਤਾ.

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਮ੍ਪਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇ, ਤੁਲਾਭੂਤੋ ਸਦਾ ਭਵ;

ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ.

ਏਤ੍ਤਕਾਯੇਵ ਤੇ ਲੋਕੇ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ;

ਤਤੁਦ੍ਧਂ ਨਤ੍ਥਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਹ.

ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਸਤੋ, ਸਭਾਵਰਸਲਕ੍ਖਣੇ;

ਧਮ੍ਮਤੇਜੇਨ ਵਸੁਧਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਪਕਮ੍ਪਥ.

ਚਲਤਾ ਰਵਤਿ ਪਥਵੀ, ਉਚ੍ਛੁਯਨ੍ਤਂਵ ਪੀਲ਼ਿਤਂ;

ਤੇਲਯਨ੍ਤੇ ਯਥਾ ਚਕ੍ਕਂ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਪਤਿ ਮੇਦਿਨੀ.

ਯਾਵਤਾ ਪਰਿਸਾ ਆਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿਵੇਸਨੇ;

ਪਵੇਧਮਾਨਾ ਸਾ ਤਤ੍ਥ, ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਸੇਸਿ ਭੂਮਿਯਾ.

ਘਟਾਨੇਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਕੁਮ੍ਭੀਨਞ੍ਚ ਸਤਾ ਬਹੂ;

ਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣਮਥਿਤਾ ਤਤ੍ਥ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਘਟ੍ਟਿਤਾ.

ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਾ ਤਸਿਤਾ ਭੀਤਾ, ਭਨ੍ਤਾ ਬ੍ਯਾਥਿਤਮਾਨਸਾ;

ਮਹਾਜਨਾ ਸਮਾਗਮ੍ਮ, ਦੀਪਙ੍ਕਰਮੁਪਾਗਮੁਂ.

ਕਿਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਥ ਪਾਪਕਂ;

ਸਬ੍ਬੋ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋ ਲੋਕੋ, ਤਂ ਵਿਨੋਦੇਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮ.

ਤੇਸਂ ਤਦਾ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸਿ, ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਵਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਹੋਥ ਮਾ ਭਾਥ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਥਵਿਕਮ੍ਪਨੇ.

ਯਮਹਂ ਅਜ੍ਜ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ;

ਏਸੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਪੁਬ੍ਬਕਂ ਜਿਨਸੇਵਿਤਂ.

ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਸਤੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਂ ਅਸੇਸਤੋ;

ਤੇਨਾਯਂ ਕਮ੍ਪਿਤਾ ਪਥਵੀ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਸਦੇਵਕੇ.

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਮਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਯਿ ਤਾਵਦੇ;

ਸਬ੍ਬੇ ਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ, ਪੁਨਾਪਿ ਅਭਿਵਨ੍ਦਿਸੁਂ.

ਸਮਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾਨ ਮਾਨਸਂ;

ਦੀਪਙ੍ਕਰਂ ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ, ਆਸਨਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਂ ਤਦਾ.

ਦਿਬ੍ਬਂ ਮਾਨੁਸਕਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਦੇਵਾ ਮਾਨੁਸਕਾ ਉਭੋ;

ਸਮੋਕਿਰਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ, ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਸਨਾ.

ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ ਚ ਤੇ ਸੋਤ੍ਥਿਂ, ਦੇਵਾ ਮਾਨੁਸਕਾ ਉਭੋ;

ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਤਂ ਲਭਸ੍ਸੁ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਂ.

ਸਬ੍ਬੀਤਿਯੋ ਵਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤੁ, ਸੋਕੋ ਰੋਗੋ ਵਿਨਸ੍ਸਤੁ;

ਮਾ ਤੇ ਭਵਨ੍ਤ੍ਵਨ੍ਤਰਾਯਾ, ਫੁਸ ਖਿਪ੍ਪਂ ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ.

ਯਥਾਪਿ ਸਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ, ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਿਨੋ ਦੁਮਾ;

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਮਹਾਵੀਰ, ਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇਨ ਪੁਪ੍ਫਸੁ.

ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਪੂਰਯੁਂ ਦਸਪਾਰਮੀ;

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਮਹਾਵੀਰ, ਪੂਰੇਹਿ ਦਸਪਾਰਮੀ.

ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਮ੍ਹਿ ਬੁਜ੍ਝਰੇ;

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਮਹਾਵੀਰ, ਬੁਜ੍ਝਸ੍ਸੁ ਜਿਨਬੋਧਿਯਂ.

ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਯੁਂ;

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਮਹਾਵੀਰ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਯ.

ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੇ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਵਿਰੋਚਤਿ;

ਤਥੇਵ ਤ੍ਵਂ ਪੁਣ੍ਣਮਨੋ, ਵਿਰੋਚ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਯਂ.

ਰਾਹੁਮੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਸੂਰਿਯੋ, ਤਾਪੇਨ ਅਤਿਰੋਚਤਿ;

ਤਥੇਵ ਲੋਕਾ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਰੋਚ ਸਿਰਿਯਾ ਤੁਵਂ.

ਯਥਾ ਯਾ ਕਾਚਿ ਨਦਿਯੋ, ਓਸਰਨ੍ਤਿ ਮਹੋਦਧਿਂ;

ਏਵਂ ਸਦੇਵਕਾ ਲੋਕਾ, ਓਸਰਨ੍ਤੁ ਤਵਨ੍ਤਿਕੇ.

ਤੇਹਿ ਥੁਤਪ੍ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੋ, ਦਸ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਿਯ;

ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਪਵਨਂ ਪਾਵਿਸੀ ਤਦਾ.

ਸੁਮੇਧਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਦਾ ਤੇ ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਸਙ੍ਘਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ;

ਉਪਗਚ੍ਛੁਂ ਸਰਣਂ ਤਸ੍ਸ, ਦੀਪਙ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ.

ਸਰਣਾਗਮਨੇ ਕਞ੍ਚਿ, ਨਿਵੇਸੇਸਿ ਤਥਾਗਤੋ;

ਕਞ੍ਚਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੀਲੇਸੁ, ਸੀਲੇ ਦਸਵਿਧੇ ਪਰਂ.

ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੇਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਚਤੁਰੋ ਫਲਮੁਤ੍ਤਮੇ;

ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਸਮੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਦੇਤਿ ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ.

ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਦੇਤਿ ਨਰਾਸਭੋ;

ਤਿਸ੍ਸੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਿਜ੍ਜਾਯੋ, ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਪਵੇਚ੍ਛਤਿ.

ਤੇਨ ਯੋਗੇਨ ਜਨਕਾਯਂ, ਓਵਦਤਿ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਤੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਕਂ ਆਸਿ, ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ.

ਮਹਾਹਨੁਸਭਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਦੀਪਙ੍ਕਰਸਨਾਮਕੋ;

ਬਹੂ ਜਨੇ ਤਾਰਯਤਿ, ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ.

ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਂ ਜਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਪਿ ਯੋਜਨੇ;

ਖਣੇਨ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ, ਬੋਧੇਤਿ ਤਂ ਮਹਾਮੁਨਿ.

ਪਠਮਾਭਿਸਮਯੇ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਕੋਟਿਸਤਮਬੋਧਯਿ;

ਦੁਤਿਯਾਭਿਸਮਯੇ ਨਾਥੋ, ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਮਬੋਧਯਿ.

ਯਦਾ ਚ ਦੇਵਭਵਨਮ੍ਹਿ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਯਿ;

ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਤਤਿਯਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੁ.

ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਤਯੋ ਆਸੁਂ, ਦੀਪਙ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ;

ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਪਠਮੋ ਆਸਿ ਸਮਾਗਮੋ.

ਪੁਨ ਨਾਰਦਕੂਟਮ੍ਹਿ, ਪਵਿਵੇਕਗਤੇ ਜਿਨੇ;

ਖੀਣਾਸਵਾ ਵੀਤਮਲਾ, ਸਮਿਂਸੁ ਸਤਕੋਟਿਯੋ.

ਯਮ੍ਹਿ ਕਾਲੇ ਮਹਾਵੀਰੋ, ਸੁਦਸ੍ਸਨਸਿਲੁਚ੍ਚਯੇ;

ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਪਵਾਰੇਸਿ ਮਹਾਮੁਨਿ.

ਅਹਂ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਜਟਿਲੋ ਉਗ੍ਗਤਾਪਨੋ;

ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਮ੍ਹਿ ਚਰਣੋ, ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਪਾਰਗੂ.

ਦਸਵੀਸਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੁ;

ਏਕਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਭਿਸਮਯਾ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਾ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਕਂ ਬਾਹੁਜਞ੍ਞਂ, ਇਦ੍ਧਂ ਫੀਤਂ ਅਹੁ ਤਦਾ;

ਦੀਪਙ੍ਕਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਸਾਸਨਂ ਸੁਵਿਸੋਧਿਤਂ.

ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ;

ਦੀਪਙ੍ਕਰਂ ਲੋਕਵਿਦੁਂ, ਪਰਿਵਾਰੇਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ.

ਯੇ ਕੇਚਿ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਜਹਨ੍ਤਿ ਮਾਨੁਸਂ ਭਵਂ;

ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸਾ ਸੇਖਾ, ਗਰਹਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ.

ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਪਾਵਚਨਂ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਤਾਦਿਹਿ;

ਖੀਣਾਸਵੇਹਿ ਵਿਮਲੇਹਿ, ਉਪਸੋਭਤਿ ਸਦੇਵਕੇ.

ਨਗਰਂ ਰਮ੍ਮਵਤੀ ਨਾਮ, ਸੁਦੇਵੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ;

ਸੁਮੇਧਾ ਨਾਮ ਜਨਿਕਾ, ਦੀਪਙ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ.

ਸੁਮਙ੍ਗਲੋ ਚ ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ;

ਸਾਗਤੋ ਨਾਮੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਦੀਪਙ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ.

ਨਨ੍ਦਾ ਚੇਵ ਸੁਨਨ੍ਦਾ ਚ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ;

ਬੋਧਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ, ਪਿਪ੍ਫਲੀਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮੁਬ੍ਬੇਧੋ, ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਮਹਾਮੁਨਿ;

ਸੋਭਤਿ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖੋਵ, ਸਾਲਰਾਜਾਵ ਪੁਪ੍ਫਿਤੋ;

ਪਭਾ ਵਿਧਾਵਤਿ ਤਸ੍ਸ, ਸਮਨ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਦਸਯੋਜਨੇ.

ਸਤਸਹਸ੍ਸਵਸ੍ਸਾਨਿ, ਆਯੁ ਤਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਤਾਵਤਾ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਸੋ, ਤਾਰੇਸਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ.

ਜੋਤਯਿਤ੍ਵਾਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਸਨ੍ਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਂ;

ਜਲਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਵ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਸੋ ਸਸਾਵਕੋ.

ਸਾ ਚ ਇਦ੍ਧਿ ਸੋ ਚ ਯਸੋ, ਤਾਨਿ ਚ ਪਾਦੇਸੁ ਚਕ੍ਕਰਤਨਾਨਿ;

ਸਬ੍ਬਂ ਤਮਨ੍ਤਰਹਿਤਂ, ਨਨੁ ਰਿਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ.

ਦੀਪਙ੍ਕਰਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਂ. ਦੁਤਿਯੇ ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਂ, ਤਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ.

ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਨਾਮ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਸੋ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਰਮ੍ਮਵਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ, ਸੁਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਪਿਤਾ, ਸੁਜਾਤਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਭਦ੍ਦੋ ਚ ਸੁਭਦ੍ਦੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਤਿਸ੍ਸਾ ਚ ਉਪਤਿਸ੍ਸਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਸਾਲਕਲ੍ਯਾਣੀ ਬੋਧਿ, ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਰੀਰਂ, ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਹੋਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਪ੍ਪੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ ਮਙ੍ਗਲੋ ਸੁਮਨੋ ਰੇਵਤੋ ਸੋਭਿਤੋਤਿ. ਮਙ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਤੀਸੁ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਸੁ ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ. ਦੁਤਿਯੇ ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਂ. ਤਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ. ਵੇਮਾਤਿਕਭਾਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧਮ੍ਮਸਵਨਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਂ ਕਥੇਸਿ. ਸੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸਾਯ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀਵਰਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਬ੍ਬੇ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇਵ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀਵਰਧਰਾ ਸਟ੍ਠਿਵਸ੍ਸਿਕਤ੍ਥੇਰਾ ਵਿਯ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਾਰਯਿਂਸੁ ਅਯਮਸ੍ਸ ਤਤਿਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ.

ਯਥਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣਾਯੇਵ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਹੋਤਿ, ਨ, ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਰੁਕ੍ਖਪਥਵੀਪਬ੍ਬਤਸਮੁਦ੍ਦਾਦਯੋ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਉਕ੍ਖਲਿਯਾਦੀਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਸੁਵਣ੍ਣਪਟ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਾ ਵਿਯ ਅਹੇਸੁਂ. ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨਵੁਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੋਸਿ. ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਭਾਯ ਵਿਰੋਚਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਦਿਵਾ ਸੂਰਿਯਾਲੋਕੇਨ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਚਂ ਬੁਦ੍ਧਾਲੋਕੇਨੇਵ ਵਿਚਰਿਂਸੁ. ਸਾਯਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾਨਂ ਕੁਸੁਮਾਨਂ, ਪਾਤੋ ਰਵਨਕਸਕੁਣਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਲੋਕੋ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ. ਕਿਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਯਮਾਨੁਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਪਿ ਹਿ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਂ ਵਾ ਲੋਕਧਾਤੁਂ, ਤਤੋ ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਆਭਾਯ ਫਰੇਯ੍ਯੁਂ. ਮਙ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾ ਵਿਯ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਨਿਚ੍ਚਮੇਵ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ.

ਸੋ ਕਿਰ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਚਰਿਯਕਾਲੇ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਸਦਿਸੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਠਿਤੋ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਵਙ੍ਕਪਬ੍ਬਤਸਦਿਸੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਵਸਿ. ਅਥੇਕੋ ਖਰਦਾਠਿਕੋ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵਣ੍ਣੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵੇ ਦਾਰਕੇ ਯਾਚਿ. ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਦਦਾਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਕੇ’’ਤਿ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਥਵਿਂ ਕਮ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵੇਪਿ ਦਾਰਕੇ ਅਦਾਸਿ. ਯਕ੍ਖੋ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਆਲਮ੍ਬਨਫਲਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਲ਼ਾਲਕਲਾਪਂ ਵਿਯ ਦ੍ਵੇ ਦਾਰਕੇ ਖਾਦਿ. ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਵਟਮਤ੍ਤੇ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਂ ਵਿਯ ਲੋਹਿਤਧਾਰਂ ਉਗ੍ਗਿਰਮਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ‘‘ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਵਤ ਮੇ ਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਦਪਾਦਿ. ਸੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਮੇ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਅਨਾਗਤੇ ਇਮਿਨਾਵ ਨੀਹਾਰੇਨ ਸਰੀਰਤੋ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪਤ੍ਥਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਤੋ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਫਰਿਂਸੁ.

ਅਪਰਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਤਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਸੋ ਕਿਰ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਕਾਲੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚੇਤਿਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਯਾ ਜੀਵਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਦਣ੍ਡਕਦੀਪਿਕਾਵੇਠਨਨਿਯਾਮੇਨ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਵੇਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਰਤਨਮਤ੍ਤਮਕੁਲਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਂ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਸਪ੍ਪਿਸ੍ਸ ਪੂਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸਹਸ੍ਸਵਟ੍ਟਿਯੋ ਜਾਲਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸੀਸੇਨਾਦਾਯ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਜਾਲਾਪੇਤ੍ਵਾ ਚੇਤਿਯਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਕਲਰਤ੍ਤਿਂ ਵੀਤਿਨਾਮੇਸਿ. ਏਵਂ ਯਾਵ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਾ ਵਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿਸ੍ਸ ਲੋਮਕੂਪਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਸੁਮਂ ਨ ਗਣ੍ਹਿ, ਪਦੁਮਗਬ੍ਭਂ ਪਵਿਟ੍ਠਕਾਲੋ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਨਾਮੇਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਰਕ੍ਖਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹਵੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਂ,

ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਚਿਣ੍ਣੋ ਸੁਖਮਾਵਹਾਤਿ;

ਏਸਾਨਿਸਂਸੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਚਿਣ੍ਣੇ,

ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ’’ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੩੦੩; ਜਾ. ੧.੧੦.੧੦੨; ੧.੧੫.੩੮੫);

ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰੋਭਾਸੋ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ.

ਤਦਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੁਰੁਚਿ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਧੁਰਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਸ੍ਵੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਕਿਤ੍ਤਕੇਹਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਕਾ ਪਨ ਵੋ ਭਨ੍ਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ. ਤਦਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਧਿਵਾਸੇਸਿ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਗੇਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਵਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਦਾਤੁਂ ਨੋ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਕਥਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਚਿਨ੍ਤਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦੇਵਰਞ੍ਞੋ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਸਨਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਭਾਵਂ ਜਨੇਸਿ. ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਮਂ ਇਮਸ੍ਮਾ ਠਾਨਾ ਚਾਵੇਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੁਰੁਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਾਯ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਮਯਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਗਹੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵਡ੍ਢਕਿਵਣ੍ਣਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਵਾਸਿਫਰਸੁਹਤ੍ਥੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਤਿਯਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਮਮ ਅਜਾਨਨਸਿਪ੍ਪਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਗੇਹਂ ਵਾ ਮਣ੍ਡਪਂ ਵਾ ਯੋ ਯਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਜਾਨਾਮੀਤਿ. ਤੇਨ ਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਕਿਂ, ਅਯ੍ਯਾਤਿ? ਸ੍ਵਾਤਨਾਯ ਮੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਸੀਦਨਮਣ੍ਡਪਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸੀਤਿ. ਅਹਂ ਨਾਮ ਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਸਚੇ ਮੇ ਭਤਿਂ ਦਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਥਾਤਿ. ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਾਤਾਤਿ. ‘‘ਸਾਧੁ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਪਦੇਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ.

ਦ੍ਵਾਦਸਤੇਰਸਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣੋ ਪਦੇਸੋ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲਂ ਵਿਯ ਸਮਤਲੋ ਅਹੋਸਿ. ਸੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨੇ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੋ ਮਣ੍ਡਪੋ ਉਟ੍ਠਹਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਓਲੋਕੇਸਿ. ਤਾਵਦੇਵ ਪਥਵਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਮਣ੍ਡਪੋ ਉਟ੍ਠਹਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਵਣ੍ਣਮਯੇਸੁ ਥਮ੍ਭੇਸੁ ਰਜਤਮਯਾ ਘਟਕਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਰਜਤਮਯੇਸੁ ਥਮ੍ਭੇਸੁ ਸੁਵਣ੍ਣਮਯਾ, ਮਣਿਤ੍ਥਮ੍ਭੇਸੁ ਪਵਾਲ਼ਮਯਾ, ਪਵਾਲ਼ਤ੍ਥਮ੍ਭੇਸੁ ਮਣਿਮਯਾ, ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੇਸੁ ਥਮ੍ਭੇਸੁ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਾਵ ਘਟਕਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਤਤੋ ‘‘ਮਣ੍ਡਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤੇਨ ਕਿਙ੍ਕਿਣਿਕਜਾਲਂ ਓਲਮ੍ਬਤੂ’’ਤਿ ਓਲੋਕੇਸਿ. ਸਹ ਓਲੋਕਨੇਨੇਵ ਕਿਙ੍ਕਿਣਿਕਜਾਲਂ ਓਲਮ੍ਬਿ, ਯਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਵਾਤੇਰਿਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸੇਵ ਤੂਰਿਯਸ੍ਸ ਮਧੁਰਸਦ੍ਦੋ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ. ਦਿਬ੍ਬਸਙ੍ਗੀਤਿਵਤ੍ਤਨਕਾਲੋ ਵਿਯ ਅਹੋਸਿ. ‘‘ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਗਨ੍ਧਦਾਮਮਾਲਾਦਾਮਾਨਿ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ. ਤਾਵਦੇਵ ਦਾਮਾਨਿ ਓਲਮ੍ਬਿਂਸੁ. ‘‘ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਸਨਾਨਿ ਚ ਆਧਾਰਕਾਨਿ ਚ ਪਥਵਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ. ਤਾਵਦੇਵ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ. ‘‘ਕੋਣੇ ਕੋਣੇ ਏਕੇਕਾ ਉਦਕਚਾਟਿਯੋ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਤਾਵਦੇਵ ਉਦਕਚਾਟਿਯੋ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ ਏਤ੍ਤਕਂ ਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਹਿ ਅਯ੍ਯ ਤਵ ਮਣ੍ਡਪਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਮਯ੍ਹਂ ਭਤਿਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਣ੍ਡਪਂ ਓਲੋਕੇਸਿ. ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਪਞ੍ਚਵਣ੍ਣਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਫੁਟਂ ਅਹੋਸਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਮਣ੍ਡਪਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਣ੍ਡਪੋ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ ਕਤੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਗੁਣਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਦ੍ਧਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਭਵਨਂ ਉਣ੍ਹਂ ਅਹੋਸਿ. ਤਤੋ ਸਕ੍ਕੇਨ ਦੇਵਰਞ੍ਞਾ ਅਯਂ ਮਣ੍ਡਪੋ ਕਾਰਿਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਨ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਯੁਤ੍ਤਂ ਏਵਰੂਪੇ ਮਣ੍ਡਪੇ ਏਕਦਿਵਸਂਯੇਵ ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ, ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ.

ਬਾਹਿਰਕਦਾਨਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤੁਟ੍ਠਿਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਲਙ੍ਕਤਸੀਸਂ ਪਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਿਤਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍ਵਾ, ਹਦਯਮਂਸਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਾਗਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੁਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਵਿਜਾਤਕੇ ਦੇਵਸਿਕਂ ਪਞ੍ਚਸਤਸਹਸ੍ਸਕਹਾਪਣਾਨਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਚਤੂਸੁ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰੇਸੁ, ਮਜ੍ਝੇ ਨਗਰੇ ਚ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਦਾਨਂ ਤੁਟ੍ਠਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ. ਯਦਾ ਪਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵਣ੍ਣੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਰਾਜਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਾਚਿ, ਤਦਾ ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍ਵਾ ਦਦਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਹਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਨਾਹੋਸਿ. ਏਵਂ ਦਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਿਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਪਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਯਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਣ੍ਡਪੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਗਵਪਾਨਂ ਨਾਮ ਅਦਾਸਿ. ਗਵਪਾਨਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਕੋਲਮ੍ਬੇ ਖੀਰਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਨੇਸੁ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਘਨਪਾਕਪਕ੍ਕੇ ਖੀਰੇ ਥੋਕੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਮਧੁਸਕ੍ਕਰਚੁਣ੍ਣਸਪ੍ਪੀਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਭੋਜਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਯੇਵ ਪਨ ਪਰਿਵਿਸਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ, ਦੇਵਾਪਿ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਿਸਿਂਸੁ. ਦ੍ਵਾਦਸਤੇਰਸਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿਯੇਵ. ਤੇ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ. ਪਰਿਯੋਸਾਨਦਿਵਸੇ ਸਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਧੋਵਾਪੇਤ੍ਵਾ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਸਪ੍ਪਿਨਵਨੀਤਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤਾਨਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਤਿਚੀਵਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਦਾਸਿ. ਸਙ੍ਘਨਵਕਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਲਦ੍ਧਤਿਚੀਵਰਸਾਟਕਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਰੂਪਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤ੍ਵਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਰ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੋ ਮੇ ਘਰਾਵਾਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾਰੂਪਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਪਹਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਆਯੁਪਰਿਯੋਸਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ.

ਮਙ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ. ਪਿਤਾਪਿ ਉਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਾਤਾਪਿ ਉਤ੍ਤਰਾ ਨਾਮ, ਸੁਦੇਵੋ ਚ ਧਮ੍ਮਸੇਨੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਪਾਲਿਤੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੀਵਲੀ ਚ ਅਸੋਕਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਨਾਗਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਰੀਰਂ ਅਹੋਸਿ. ਨਵੁਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਠਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵ ਦਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਏਕਨ੍ਧਕਾਰਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ. ਸਬ੍ਬਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਆਰੋਦਨਪਰਿਦੇਵਨਂ ਅਹੋਸਿ.

ਏਵਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸੁਮਨੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ. ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ. ਦੁਤਿਯੇ ਕਞ੍ਚਨਪਬ੍ਬਤਮ੍ਹਿ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ. ਤਦਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਤੁਲੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ, ਸੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਞਾਤਿਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਨਾਗਭਵਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿਵਾਰਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦਿਬ੍ਬਤੂਰਿਯੇਹਿ ਉਪਹਾਰਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਾਨਿ ਦਤ੍ਵਾ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨਗਰਂ ਮੇਖਲਂ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਸੁਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਸਿਰਿਮਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਸਰਣੋ ਚ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਉਦੇਨੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੋਣਾ ਚ ਉਪਸੋਣਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਨਾਗਰੁਕ੍ਖੋਵ ਬੋਧਿ, ਨਵੁਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਰੀਰਂ, ਨਵੁਤਿਯੇਵ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਹੋਸੀਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਰੇਵਤੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਗਣਨਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯੇ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਤਿਦੇਵੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਵਣ੍ਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੇਨ ਪੂਜਮਕਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਨਗਰਂ ਸੁਧਞ੍ਞਵਤੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਵਿਪੁਲੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਾਤਾਪਿ ਵਿਪੁਲਾ ਨਾਮ, ਵਰੁਣੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਵੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਸਮ੍ਭਵੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਭਦ੍ਦਾ ਚ ਸੁਭਦ੍ਦਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਨਾਗਰੁਕ੍ਖੋਵ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਆਯੁ ਸਟ੍ਠਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸੋਭਿਤੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਜਿਤੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਨਗਰਂ ਸੁਧਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਸੁਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ, ਮਾਤਾਪਿ ਸੁਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ, ਅਸਮੋ ਚ ਸੁਨੇਤ੍ਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਅਨੋਮੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਨਕੁਲਾ ਚ ਸੁਜਾਤਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਨਾਗਰੁਕ੍ਖੋਵ ਬੋਧਿ, ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਰੀਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਨਵੁਤਿ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਪ੍ਪੇ ਤਯੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ, ਪਦੁਮੋ, ਨਾਰਦੋਤਿ. ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮੇ ਅਟ੍ਠ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਸਤ੍ਤ, ਤਤਿਯੇ ਛ ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤਿ ਅਹੋਸਿ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਅਨੇਕਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਯਕ੍ਖਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿ. ਸੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਨਂ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਚਨ੍ਦਵਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਯਸਵਾ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਯਸੋਧਰਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਨਿਸਭੋ ਚ ਅਨੋਮੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਵਰੁਣੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੁਨ੍ਦਰੀ ਚ ਸੁਮਨਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਅਜ੍ਜੁਨਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਦੁਮੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਤੀਣਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਤਿਯੇ ਅਗਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਮਹਾਵਨਸਣ੍ਡਵਾਸੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦ੍ਵੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ. ਤਦਾ ਤਥਾਗਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਵਨਸਣ੍ਡੇ ਵਸਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੀਹੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨੇਵ ਗੋਚਰਾਯ ਅਪਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਸਤ੍ਤਾਹਚ੍ਚਯੇਨ ਨਿਰੋਧਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਸੀਹਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਂ ਵਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਾਵਦੇਵ ਆਗਮਿਂਸੁ. ਸੀਹੋ ਸਙ੍ਘੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਨਸਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਪਦੁਮਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਚਮ੍ਪਕਂ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ ਅਸਮੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਮਾਤਾ ਅਸਮਾ ਨਾਮ, ਸਾਲੋ ਚ ਉਪਸਾਲੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਵਰੁਣੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਰਾਮਾ ਚ ਸੁਰਾਮਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਸੋਣਰੁਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਬੋਧਿ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਰੀਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਆਯੁ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਨਾਰਦੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨੇਨ ਪੂਜਮਕਾਸਿ, ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਧਞ੍ਞਵਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੁਦੇਵੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਪਿਤਾ, ਅਨੋਮਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਭਦ੍ਦਸਾਲੋ ਚ ਜਿਤਮਿਤ੍ਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਵਾਸਿਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਉਤ੍ਤਰਾ ਚ ਫਗ੍ਗੁਨੀ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਮਹਾਸੋਣਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਨਵੁਤਿ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਨਾਰਦਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਅਪਰਭਾਗੇ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਏਕੋਵ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਵੇਭਾਰਪਬ੍ਬਤੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਜਟਿਲੋ ਨਾਮ ਮਹਾਰਟ੍ਠਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਚੀਵਰਂ ਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ. ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਕਾਲੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਨਾਮ ਨਾਹੇਸੁਂ ਸਬ੍ਬੇ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਮੇਵ ਸਰਣਮਕਂਸੁ.

ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਂ ਹਂਸਵਤੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਾਤਾ ਸੁਜਾਤਾ ਨਾਮ, ਦੇਵਲੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ ਸੁਮਨੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਅਮਿਤਾ ਚ ਅਸਮਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਸਲਲਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸ ਯੋਜਨਾਨਿ ਗਣ੍ਹਿ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਤਤਿਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਸੁਮੇਧੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਚਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਦ੍ਵੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ. ਸੁਮੇਧਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਸੁਦਸ੍ਸਨਨਗਰੇ ਕੋਟਿਸਤਖੀਣਾਸਵਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਾਣਵੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਂਯੇਵ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਸੁਮੇਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੁਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਮਾਤਾਪਿ ਸੁਦਤ੍ਤਾ ਨਾਮ, ਸਰਣੋ ਚ ਸਬ੍ਬਕਾਮੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਸਾਗਰੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਰਾਮਾ ਚ ਸੁਰਾਮਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਮਹਾਨੀਪਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਆਯੁ ਨਵੁਤਿ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸੁਜਾਤੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਸਟ੍ਠਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਤਤਿਯੇ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਚਤੁਮਹਾਦੀਪਰਜ੍ਜਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਸਕਲਰਟ੍ਠਵਾਸਿਨੋ ਰਟ੍ਠੁਪ੍ਪਾਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਰਾਮਿਕਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨਗਰਂ ਸੁਮਙ੍ਗਲਂ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਉਗ੍ਗਤੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਪਭਾਵਤੀ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਸੁਦਸ੍ਸਨੋ ਚ ਸੁਦੇਵੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਨਾਰਦੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਨਾਗਾ ਚ ਨਾਗਸਮਾਲਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਮਹਾਵੇਲ਼ੁਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸੋ ਕਿਰ ਮਨ੍ਦਚ੍ਛਿਦ੍ਦੋ ਘਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਉਪਰਿਨਿਗ੍ਗਤਾਹਿ ਮਹਾਸਾਖਾਹਿ ਮੋਰਪਿਞ੍ਛਕਲਾਪੋ ਵਿਯ ਵਿਰੋਚਿਤ੍ਥ. ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰਂ ਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਆਯੁ ਨਵੁਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਪ੍ਪਸਤਮਤ੍ਥਕੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਪਿਯਦਸ੍ਸੀ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ, ਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸੀਤਿ ਤਯੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ. ਪਿਯਦਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ. ਪਠਮੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨਾਮ ਮਾਣਵੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਂ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਧਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਰਣੇਸੁ ਚ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ. ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਪ੍ਪਸਤਚ੍ਚਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਨੋਮਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ, ਮਾਤਾ ਚਨ੍ਦਾ ਨਾਮ, ਪਾਲਿਤੋ ਚ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸੀ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਸੋਭਿਤੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੁਜਾਤਾ ਚ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਪਿਯਙ੍ਗੁਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਨਵੁਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਭਗਵਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ. ਪਠਮੇ ਅਟ੍ਠਨਵੁਤਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਥਾ ਤਤਿਯੇ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੁਸੀਮੋ ਨਾਮ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਤਾਪਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਵਲੋਕਤੋ ਮਨ੍ਦਾਰਵਪੁਪ੍ਫਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੂਜੇਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੋਭਣਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਾਗਰੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਸੁਦਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਸਨ੍ਤੋ ਚ ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਅਭਯੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਸੁਧਮ੍ਮਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਚਮ੍ਪਕਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਆਯੁ ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ. ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਚ ਦਿਬ੍ਬਤੂਰਿਯੇਹਿ ਚ ਪੂਜਮਕਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਰਣਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਸਰਣੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ, ਮਾਤਾ ਸੁਨਨ੍ਦਾ ਨਾਮ, ਪਦੁਮੋ ਚ ਫੁਸ੍ਸਦੇਵੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਸੁਨੇਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਖੇਮਾ ਚ ਸਬ੍ਬਨਾਮਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਰਤ੍ਤਙ੍ਕੁਰਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ‘‘ਕਕੁਧਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿਪਿ ‘‘ਬਿਮ੍ਬਿਜਾਲੋ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਰੀਰਂ ਪਨਸ੍ਸ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਇਤੋ ਚਤੁਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਏਕੋਵ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ. ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਉਗ੍ਗਤੇਜੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਙ੍ਗਲੋ ਨਾਮ ਤਾਪਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਮ੍ਬੁਫਲਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ. ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਤੁਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨਗਰਂ ਵੇਭਾਰਂ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਜਯਸੇਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ, ਮਾਤਾ ਸੁਫਸ੍ਸਾ ਨਾਮ, ਸਮ੍ਬਲੋ ਚ ਸੁਮਿਤ੍ਤੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਰੇਵਤੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੀਵਲਾ ਚ ਸੁਰਾਮਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਕਣਿਕਾਰਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਇਤੋ ਦ੍ਵੇਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਫੁਸ੍ਸੋਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਦ੍ਵੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ. ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ. ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕੋਟਿਸਤਂ ਅਹੋਸਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਵੁਤਿਕੋਟਿਯੋ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਯੋ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਭੋਗੋ ਮਹਾਯਸੋ ਸੁਜਾਤੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਭਾਵਂ ਪਤ੍ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਦਿਬ੍ਬਮਨ੍ਦਾਰਵਪਦੁਮਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਦਾਯ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਤਥਾਗਤਂ ਪੂਜੇਸਿ, ਆਕਾਸੇ ਪੁਪ੍ਫਵਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਇਤੋ ਦ੍ਵੇਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਖੇਮਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਜਨਸਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਾਤਾ ਪਦੁਮਾ ਨਾਮ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਵੋ ਚ ਉਦਯੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ ਸਮਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਫੁਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦਤ੍ਤਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ ਅਸਨਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਵਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਫੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਸਟ੍ਠਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਣ੍ਣਾਸ, ਤਤਿਯੇ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਵਿਜਿਤਾਵੀ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ. ਸੀਲਪਾਰਮਿਞ੍ਚ ਪੂਰੇਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਕਾਸਿ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਜਯਸੇਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਸਿਰਿਮਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਸੁਰਕ੍ਖਿਤੋ ਚ ਧਮ੍ਮਸੇਨੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਸਭਿਯੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਚਾਲਾ ਚ ਉਪਚਾਲਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਆਮਲਕਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਨਵੁਤਿ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਭਗਵਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਏਕਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਤਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ ਅਤੁਲੋ ਨਾਮ ਨਾਗਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਖਚਿਤਂ ਸੋਵਣ੍ਣਮਯਂ ਮਹਾਪੀਠਂ ਭਗਵਤੋ ਅਦਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਬਨ੍ਧੁਮਾ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ. ਬਨ੍ਧੁਮਤੀ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਖਣ੍ਡੋ ਚ ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਅਸੋਕੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਚਨ੍ਦਾ ਚ ਚਨ੍ਦਮਿਤ੍ਤਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ ਪਾਟਲਿਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਸਦਾ ਸਤ੍ਤ ਯੋਜਨਾਨਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਅਸੀਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸਕਪ੍ਪੇ ਸਿਖੀ, ਵੇਸ੍ਸਭੂ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਸਿਖਿਸ੍ਸਾਪਿ ਭਗਵਤੋ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ, ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਹੋਸਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਅਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਤਿਯੇ ਸਤ੍ਤਤਿ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਰਿਨ੍ਦਮੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਚੀਵਰਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਹਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਅਦਾਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸਕਪ੍ਪੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਅਰੁਣਵਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਅਰੁਣਵਾ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਪਿਤਾ, ਪਭਾਵਤੀ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਅਭਿਭੂ ਚ ਸਮ੍ਭਵੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ ਖੇਮਙ੍ਕਰੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸਖਿਲਾ ਚ ਪਦੁਮਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਸਤ੍ਤਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਯੋਜਨਤ੍ਤਯਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਸਤ੍ਤਹਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਵੇਸ੍ਸਭੂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਯੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਪਠਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਅਸੀਤਿਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ ਦੁਤਿਯੇ ਸਤ੍ਤਤਿ, ਤਤਿਯੇ ਸਟ੍ਠਿ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੁਦਸ੍ਸਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਚੀਵਰਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਆਚਾਰਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨੇ ਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਪੀਤਿਬਹੁਲੋ ਅਹੋਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ‘‘ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਅਨੋਮਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੁਪ੍ਪਤੀਤੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਯਸਵਤੀ ਨਾਮ ਮਾਤਾ, ਸੋਣੋ ਚ ਉਤ੍ਤਰੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਦਾਮਾ ਚ ਸਮਾਲਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਸਾਲਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਸਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਟ੍ਠਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਕੁਸਨ੍ਧੋ, ਕੋਣਾਗਮਨੋ, ਕਸ੍ਸਪੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਾਤਿ. ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਏਕੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਖੇਮੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਮਹਾਦਾਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਜਨਾਦਿਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਚ ਦਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਖੇਮਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਅਗ੍ਗਿਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਿਤਾ, ਵਿਸਾਖਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਮਾਤਾ, ਵਿਧੁਰੋ ਚ ਸਞ੍ਜੀਵੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਬੁਦ੍ਧਿਜੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਸਾਮਾ ਚ ਚਮ੍ਪਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ ਮਹਾਸਿਰੀਸਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ ਸਰੀਰਂ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਕੋਣਾਗਮਨੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਕੋ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਿਂਸਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਮਚ੍ਚਗਣਪਰਿਵੁਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤੁਣ੍ਣਚੀਨਪਟਕੋਸੇਯ੍ਯਕਮ੍ਬਲਦੁਕੁਲਾਨਿ ਚੇਵ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਦੁਕਞ੍ਚ ਦਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੋਭਵਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਿਤਾ, ਉਤ੍ਤਰਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਮਾਤਾ, ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਚ ਉਤ੍ਤਰੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਸੋਤ੍ਥਿਜੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸਮੁਦ੍ਦਾ ਚ ਉਤ੍ਤਰਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਉਦੁਮ੍ਬਰਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ, ਸਰੀਰਂ ਤਿਂਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਿਂਸਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਭਾਗੇ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਉਦਪਾਦਿ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਕੋਵ ਸਾਵਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਵੀਸਤਿਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ. ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਨਾਮ ਮਾਣਵੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਭੂਮਿਯਞ੍ਚੇਵ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਚ ਪਾਕਟੋ ਘਟਿਕਾਰਸ੍ਸ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੋ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਂ ਸੋਭੇਸਿ. ਸੋਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਜਾਤਨਗਰਂ ਬਾਰਾਣਸੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਿਤਾ, ਧਨਵਤੀ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਮਾਤਾ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾ, ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਅਨੁਲ਼ਾ ਚ ਉਰੁਵੇਲ਼ਾ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਗ੍ਗਸਾਵਿਕਾ, ਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖੋ ਬੋਧਿ ਸਰੀਰਂ ਵੀਸਤਿਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ, ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੂਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਓਰਭਾਗੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਇਮਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਞ੍ਞੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਇਤਿ ਦੀਪਙ੍ਕਰਾਦੀਨਂ ਚਤੁਵੀਸਤਿਯਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਲਦ੍ਧਬ੍ਯਾਕਰਣੋ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਯੇਨੇਨ –

‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਹੇਤੁ ਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਂ;

ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਧਿਕਾਰੋ ਚ ਛਨ੍ਦਤਾ;

ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨਾ, ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੫੯);

ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੇਨ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਬੁਦ੍ਧਕਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਚਿਨਾਮਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਠਮਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਦਾਨਪਾਰਮਿਤਾਦਯੋ ਬੁਦ੍ਧਕਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਤੇ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਯਾਵ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤ੍ਤਭਾਵਾ ਆਗਮਿ. ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚ ਯੇ ਤੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਨਿਸਂਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਾ –

‘‘ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤਾ ਨਰਾ;

ਸਂਸਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤੇਹਿਪਿ.

‘‘ਅਵੀਚਿਮ੍ਹਿ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਲੋਕਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚ;

ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ, ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਾਲਕਞ੍ਜਿਕਾ.

‘‘ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਾ ਪਾਣਾ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ;

ਜਾਯਮਾਨਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ.

‘‘ਸੋਤਵੇਕਲ੍ਲਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਮੂਗਪਕ੍ਖਿਕਾ;

ਇਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਣ੍ਡਕਾ.

‘‘ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤਾ ਨਰਾ;

ਮੁਤ੍ਤਾ ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੇਹਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧਗੋਚਰਾ.

‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਸੇਵਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਕਿਰਿਯਦਸ੍ਸਨਾ;

ਵਸਮਾਨਾਪਿ ਸਗ੍ਗੇਸੁ, ਅਸਞ੍ਞਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਰੇ.

‘‘ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸੇਸੁ ਦੇਵੇਸੁ, ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨਿਨ੍ਨਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ, ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਭਵਾਭਵੇ;

ਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾਯੋ, ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀ’’ਤਿ.

ਤੇ ਆਨਿਸਂਸੇ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾਵ ਆਗਤੋ. ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਕਿਤ੍ਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਾਲੇ ਸਙ੍ਖਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਾਲੇ ਧਨਞ੍ਚਯਰਾਜਕਾਲੇ ਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨਰਾਜਕਾਲੇ ਮਹਾਗੋਵਿਨ੍ਦਕਾਲੇ ਨਿਮਿਮਹਾਰਾਜਕਾਲੇ ਚਨ੍ਦਕੁਮਾਰਕਾਲੇ ਵਿਸਯ੍ਹਸੇਟ੍ਠਿਕਾਲੇ ਸਿਵਿਰਾਜਕਾਲੇ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਰਾਜਕਾਲੇਤਿ ਦਾਨਪਾਰਮਿਤਾਯ ਪੂਰਿਤਤ੍ਤਭਾਵਾਨਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਸਸਪਣ੍ਡਿਤਜਾਤਕਾਲੇ –

‘‘ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਉਪਗਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਸਕਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਂ;

ਦਾਨੇਨ ਮੇ ਸਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਸਾ ਮੇ ਦਾਨਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. (ਚਰਿਯਾ. ੧.੧੪੩ ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨ –

ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਤਥਾ ਸੀਲਵਨਾਗਰਾਜਕਾਲੇ ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਨਾਗਰਾਜਕਾਲੇ ਭੂਰਿਦਤ੍ਤਨਾਗਰਾਜਕਾਲੇ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਨਾਗਰਾਜਕਾਲੇ ਜਯਦ੍ਦਿਸਰਾਜਪੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਅਲੀਨਸਤ੍ਤੁਕੁਮਾਰਕਾਲੇਤਿ ਸੀਲਪਾਰਮਿਤਾਯ ਪੂਰਿਤਤ੍ਤਭਾਵਾਨਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਪਾਲਜਾਤਕਾਲੇ –

‘‘ਸੂਲੇਹਿਪਿ ਵਿਜ੍ਝਿਯਨ੍ਤੋ, ਕੋਟ੍ਟਿਯਨ੍ਤੋਪਿ ਸਤ੍ਤਿਹਿ;

ਭੋਜਪੁਤ੍ਤੇ ਨ ਕੁਪ੍ਪਾਮਿ, ਏਸਾ ਮੇ ਸੀਲਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. (ਚਰਿਯਾ. ੨.੯੧) –

ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਤਥਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਕੁਮਾਰਕਾਲੇ ਹਤ੍ਥਿਪਾਲਕੁਮਾਰਕਾਲੇ ਅਯੋਘਰਪਣ੍ਡਿਤਕਾਲੇਤਿ ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਤਾਯ ਪੂਰਿਤਤ੍ਤਭਾਵਾਨਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਚੂਲ਼ਸੁਤਸੋਮਜਾਤਕਾਲੇ –

‘‘ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ਹਤ੍ਥਗਤਂ, ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂਵ ਛਡ੍ਡਯਿਂ;

ਚਜਤੋ ਨ ਹੋਤਿ ਲਗਨਂ, ਏਸਾ ਮੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. –

ਏਵਂ ਨਿਸ੍ਸਙ੍ਗਤਾਯ ਰਜ੍ਜਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਤਥਾ ਵਿਧੁਰਪਣ੍ਡਿਤਕਾਲੇ ਮਹਾਗੋਵਿਨ੍ਦਪਣ੍ਡਿਤਕਾਲੇ ਕੁਦਾਲਪਣ੍ਡਿਤਕਾਲੇ ਅਰਕਪਣ੍ਡਿਤਕਾਲੇ ਬੋਧਿਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਕਾਲੇ ਮਹੋਸਧਪਣ੍ਡਿਤਕਾਲੇਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਾਯ ਪੂਰਿਤਤ੍ਤਭਾਵਾਨਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤੁਭਸ੍ਤਜਾਤਕੇ ਸੇਨਕਪਣ੍ਡਿਤਕਾਲੇ –

‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਮੋਚਯਿਂ ਦੁਖਾ;

ਪਞ੍ਞਾਯ ਮੇ ਸਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਸਾ ਮੇ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. –

ਅਨ੍ਤੋਭਸ੍ਤਗਤਂ ਸਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਤਥਾ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪੂਰਿਤਤ੍ਤਭਾਵਾਨਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਮਹਾਜਨਕਜਾਤਕੇ –

‘‘ਅਤੀਰਦਸ੍ਸੀ ਜਲਮਜ੍ਝੇ, ਹਤਾ ਸਬ੍ਬੇਵ ਮਾਨੁਸਾ;

ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਸਾ ਮੇ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. –

ਏਵਂ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਖਨ੍ਤਿਵਾਦੀਜਾਤਕੇ –

‘‘ਅਚੇਤਨਂਵ ਕੋਟ੍ਟੇਨ੍ਤੇ, ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਫਰਸੁਨਾ ਮਮਂ;

ਕਾਸਿਰਾਜੇ ਨ ਕੁਪ੍ਪਾਮਿ, ਏਸਾ ਮੇ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. –

ਏਵਂ ਅਚੇਤਨਭਾਵੇਨ ਵਿਯ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਧਿਵਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਮਹਾਸੁਤਸੋਮਜਾਤਕੇ –

‘‘ਸਚ੍ਚਵਾਚਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਮਮ ਜੀਵਿਤਂ;

ਮੋਚੇਸਿਂ ਏਕਸਤਂ ਖਤ੍ਤਿਯੇ, ਏਸਾ ਮੇ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮੀ’’ਤਿ. –

ਏਵਂ ਜੀਵਿਤਂ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਚਮਨੁਰਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਮੂਗਪਕ੍ਖਜਾਤਕੇ –

‘‘ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਨ ਮੇ ਦੇਸ੍ਸਾ, ਨਪਿ ਦੇਸ੍ਸਂ ਮਹਾਯਸਂ;

ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਿਯਂ ਮਯ੍ਹਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਤਮਧਿਟ੍ਠਹਿ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਏਵਂ ਜੀਵਿਤਂ ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਵਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਏਕਰਾਜਜਾਤਕੇ –

‘‘ਨ ਮਂ ਕੋਚਿ ਉਤ੍ਤਸਤਿ, ਨਪਿਹਂ ਭਾਯਾਮਿ ਕਸ੍ਸਚਿ;

ਮੇਤ੍ਤਾਬਲੇਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ, ਰਮਾਮਿ ਪਵਨੇ ਤਦਾ’’ਤਿ. (ਚਰਿਯਾ. ੩.੧੧੩) –

ਏਵਂ ਜੀਵਿਤਂ ਅਨਪਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ.

ਲੋਮਹਂਸਜਾਤਕੇ –

‘‘ਸੁਸਾਨੇ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਮਿ, ਛਵਟ੍ਠਿਕਂ ਉਪਨਿਧਾਯਹਂ;

ਗਾਮਣ੍ਡਲਾ ਉਪਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ ਨਪ੍ਪਕ’’ਨ੍ਤਿ. –

ਏਵਂ ਗਾਮਦਾਰਕੇਸੁ ਨਿਟ੍ਠੁਭਨਾਦੀਹਿ ਚੇਵ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧੂਪਹਾਰਾਦੀਹਿ ਚ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਨਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨੇਸ ਅਤ੍ਥੋ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਂ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤ੍ਤਭਾਵੇ ਠਿਤੋ –

‘‘ਅਚੇਤਨਾਯਂ ਪਥਵੀ, ਅਵਿਞ੍ਞਾਯ ਸੁਖਂ ਦੁਖਂ;

ਸਾਪਿ ਦਾਨਬਲਾ ਮਯ੍ਹਂ, ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਕਮ੍ਪਥਾ’’ਤਿ. (ਚਰਿਯਾ. ੧.੧੨੪);

ਏਵਂ ਮਹਾਪਥਵੀਕਮ੍ਪਨਾਨਿ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਯੁਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਤੁਸਿਤਭਵਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇ ਦੇਵੇ ਦਸਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਅਧਿਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਾਵਤਾਯੁਕਂ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਗਣਨਾਯ ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਦਿਵਸੇਹਿ ਆਯੁਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਾਲਾ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਕਚ੍ਛੇਹਿ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਾਯੇ ਵੇਵਣ੍ਣਿਯਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਦੇਵੋ ਦੇਵਾਸਨੇ ਨ ਸਣ੍ਠਹਤੀਤਿ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਾ ਵਤ ਭੋ ਸਗ੍ਗਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਂਵੇਗਜਾਤਾਹਿ ਦੇਵਤਾਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੂਰਿਤਪਾਰਮਿਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞਂ ਦੇਵਲੋਕਂ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਚੁਤਾ ਚੁਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੇਵਲੋਕਂ ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ –

‘‘ਯਤੋਹਂ ਤੁਸਿਤੇ ਕਾਯੇ, ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਨਾਮਹਂ ਤਦਾ;

ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਜਲੀ ਮਮਂ.

‘‘ਕਾਲੋ ਦੇਵ ਮਹਾਵੀਰ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ;

ਸਦੇਵਕਂ ਤਾਰਯਨ੍ਤੋ, ਬੁਜ੍ਝਸ੍ਸੁ ਅਮਤਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ੧.੬੬-੬੭);

ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਤ੍ਥਾਯ ਆਯਾਚਿਤੋ ਕਾਲਂ, ਦੀਪਂ, ਦੇਸਂ, ਕੁਲਂ, ਜਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਵਿਲੋਕਨਾਨਿ ਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਕਤਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਸਕ੍ਯਰਾਜਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਹਰਿਯਮਾਨੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਭਦ੍ਰਯੋਬ੍ਬਨਂ ਅਨੁਪਾਪੁਣਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ‘‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਆਨਨ੍ਦ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਾ ਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮੀ’’ਤਿਆਦੀਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੦) ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਞ੍ਚੇਵ ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕੇਸੁ ਤੀਸੁ ਪਾਸਾਦੇਸੁ ਦੇਵਲੋਕਸਿਰਿਂ ਵਿਯ ਰਜ੍ਜਸਿਰਿਂ ਅਨੁਭਵਮਾਨੋ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਾਯ ਗਮਨਸਮਯੇ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਜਿਣ੍ਣਬ੍ਯਾਧਿਮਤਸਙ੍ਖਾਤੇ ਤਯੋ ਦੇਵਦੂਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂਵੇਗੋ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਸਾਧੁ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ’ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਰੁਚਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਦਿਵਸਭਾਗਂ ਖੇਪੇਤ੍ਵਾ ਮਙ੍ਗਲਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤੀਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਕਪ੍ਪਕਵੇਸਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਗਤੇਨ ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੋ ਰਾਹੁਲਭਦ੍ਦਸ੍ਸ ਜਾਤਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਤਸਿਨੇਹਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ‘ਯਾਵ ਇਦਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ਨ ਵਡ੍ਢਤਿ ਤਾਵਦੇਵ ਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਾਯਂ ਨਗਰਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤੋ –

‘‘ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਨੂਨ ਸਾ ਮਾਤਾ, ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਨੂਨ ਸੋ ਪਿਤਾ;

ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਨੂਨ ਸਾ ਨਾਰੀ, ਯਸ੍ਸਾਯਂ ਈਦਿਸੋ ਪਤੀ’’ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੨੭ ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਵਤ੍ਥੁ; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ);

ਕਿਸਾਗੋਤਮਿਯਾ ਨਾਮ ਪਿਤੁਚ੍ਛਾਧੀਤਾਯ ਭਾਸਿਤਂ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ‘ਅਹਂ ਇਮਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤਪਦਂ ਸਾਵਿਤੋ’ਤਿ ਗੀਵਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਂ ਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਵਨਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ, ਸਿਰਿਸਯਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਨਿਦ੍ਦਾਵਸੇਨ ਨਾਟਕਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਹਦਯੋ ਛਨ੍ਨਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਕਣ੍ਡਕਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਕਣ੍ਡਕਂ ਆਰੁਯ੍ਹ, ਛਨ੍ਨਸਹਾਯੋਵ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਦੇਵਤਾਹਿ ਕਤਪਰਿਵਾਰੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ, ਤੇਨੇਵ ਰਤ੍ਤਾਵਸੇਸੇਨ ਤੀਣਿ ਮਹਾਰਜ੍ਜਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਨੋਮਾਨਦੀਤੀਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ, ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍ਵਾ, ਪਣ੍ਡਵਪਬ੍ਬਤਪਬ੍ਭਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਗਧਰਾਜੇਨ ਰਜ੍ਜੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋ ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਜਿਤਂ ਆਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਤੇਨ ਗਹਿਤਪਟਿਞ੍ਞੋ, ਆਲ਼ਾਰਞ੍ਚ ਉਦਕਞ੍ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਧਿਗਤਵਿਸੇਸੇਨ ਅਪਰਿਤੁਟ੍ਠੋ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਮਹਾਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਸਾਖਾਪੁਣ੍ਣਮਦਿਵਸੇ ਪਾਤੋਵ ਸੇਨਾਨਿਗਮੇ ਸੁਜਾਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੁਵਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਪਵਾਹੇਤ੍ਵਾ, ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਮਹਾਵਨਸਣ੍ਡੇ ਨਾਨਾਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਦਿਵਸਭਾਗਂ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾ, ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਸੋਤ੍ਥਿਯੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਅਟ੍ਠਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ਕਾਲ਼ੇਨ ਨਾਗਰਾਜੇਨ ਅਭਿਤ੍ਥੁਤਗੁਣੋ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਤਿਣਾਨਿ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ, ‘ਨ ਤਾਵਿਮਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਵ ਮੇ ਨ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸਵੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਪਾਚੀਨਦਿਸਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਸੂਰਿਯੇ ਅਨਤ੍ਥਙ੍ਗਮਿਤੇਯੇਵ ਮਾਰਬਲਂ ਵਿਧਮਿਤ੍ਵਾ, ਪਠਮਯਾਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣਂ, ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਂ ਪਤ੍ਵਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਾਵਸਾਨੇ ਦਸਬਲਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਾਦਿਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋਯੇਵ ਇਮਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਧਿਗਞ੍ਛਿ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਨਿਦਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਅਧਿਗਤਾਭਿਧਮ੍ਮੋ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਨਿਮਿਸਸਤ੍ਤਾਹਂ ਚਙ੍ਕਮਨਸਤ੍ਤਾਹਞ੍ਚ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣਾਧਿਗਮੇਨ ਅਧਿਗਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਵਿਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਅਜਪਾਲਮੁਚਲਿਨ੍ਦਰਾਜਾਯਤਨੇਸੁ ਤੀਣਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾ, ਅਟ੍ਠਮੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣੇਨ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਵਾਰੇਨ ਸਹਮ੍ਪਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਆਯਾਚਿਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨੋ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ ਆਦਾਯ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਆਲ਼ਾਰੁਦਕਾਨਂ ਕਾਲਙ੍ਕਤਭਾਵਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ, ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਕਾਸਿਪੁਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਉਪਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ਆਸਾਲ਼੍ਹੀਪੁਣ੍ਣਮਦਿਵਸੇ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਵਾ,ਤੇ ਅਨਨੁਚ੍ਛਵਿਕੇਨ ਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਪ੍ਪਮੁਖਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋਟਿਯੋ ਅਮਤਪਾਨਂ ਪਾਯੇਸਿ. ਏਵਂ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਾ ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਸਾਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਅਰਿਯਪਰਿਯੇਸਨ(ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭੪) ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੦੭ ਆਦਯੋ) ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਂ ਅਧਿਗਮਨਿਦਾਨਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਂ, ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਨਿਦਾਨਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਤੁਸਿਤਪੁਰਾ ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੁਸਿਤਪੁਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਾ ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਂ. ‘ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਦੇਵੇਸੁ ਵਿਹਰਤਿ ਤਾਵਤਿਂਸੇਸੁ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮੂਲੇ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯਂ, ਤਤ੍ਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਦੇਵਾਨਂ ਤਾਵਤਿਂਸਾਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸੀ’ਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇਨਿਦਾਨਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਨਿਦਾਨਕਥਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੋ

ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਦਾਨਿ

ਇਤਿ ਮੇ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਇਮਂ;

ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਹਿ ਅਯਂ ਕਥਾਤਿ.

ਏਵਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਾਯ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਕਥਨੋਕਾਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਆਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਾਨਿ; ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਣ੍ਡਾਨਿ; ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਮਾਤਿਕਾਪਦਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਂ; ਤਤ੍ਥ ਮਾਤਿਕਾ ਆਦਿ; ਸਾਪਿ ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ਦੁਕਮਾਤਿਕਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ; ਤਤ੍ਥ ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ਆਦਿ; ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਯਪਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇਪਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ; ਤਸ੍ਮਾ –

ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਇਮਂ;

ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਨਿਸਾਮੇਥ, ਏਕਗ੍ਗਾ ਸਾਧੁ ਸਾਧਵੋਤਿ.

੧. ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਤਾਵ ਆਦਿਪਦੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੋ ਨਾਮ. ‘‘ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੋ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਆਦਿਪਦਵਸੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਪਦਵਸੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤਿਕਦੁਕਾਨਂ ਨਾਮਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇਵ ਚੇਤੇ ਪਞ੍ਚਦਸਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਹਿ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ. ਤਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਏਕੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਦੁਕਾਨਂ ਚਤੁਦ੍ਦਸ. ‘‘ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ, ਨਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਯੋ ਹਿ ਛ ਦੁਕਾ ਗਨ੍ਥਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਵਿਯ ਘਟਾ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ‘ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤੋ ਅਪਰੇ ‘‘ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਯੋ ਸਤ੍ਤ ਦੁਕਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ, ਕੇਵਲਂ ਦੁਕਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਗੋਚ੍ਛਕਨ੍ਤਰੇ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਮਹਨ੍ਤਰਦੁਕੇਹਿ ਚੂਲ਼ਕਤ੍ਤਾ ‘ਚੂਲ਼ਨ੍ਤਰਦੁਕਾ’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਆਸਵਦੁਕਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਵਸੇਨ ‘ਆਸਵਗੋਚ੍ਛਕੋ’; ਤਥਾ ਸਂਯੋਜਨਦੁਕਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ‘ਸਂਯੋਜਨਗੋਚ੍ਛਕੋ’; ਤਥਾ ਗਨ੍ਥਓਘਯੋਗਨੀਵਰਣਦੁਕਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ‘ਗਨ੍ਥਓਘਯੋਗਨੀਵਰਣਗੋਚ੍ਛਕਾ’; ਪਰਾਮਾਸਦੁਕਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਸੇਨ ‘ਪਰਾਮਾਸਗੋਚ੍ਛਕੋ’ਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤ ਗੋਚ੍ਛਕਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਸਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਯੋ ਚਤੁਦ੍ਦਸ ਦੁਕਾ ‘ਮਹਨ੍ਤਰਦੁਕਾ’ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਉਪਾਦਾਨਦੁਕਾਦਯੋ ਛ ਦੁਕਾ ‘ਉਪਾਦਾਨਗੋਚ੍ਛਕੋ’ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਕਿਲੇਸਦੁਕਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠ ਦੁਕਾ ‘ਕਿਲੇਸਗੋਚ੍ਛਕੋ’ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਦੁਕਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਦੁਕਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਮਾਤਿਕਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ‘ਪਿਟ੍ਠਿਦੁਕਾ’ ਨਾਮ. ‘‘ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਯੋ ਪਨ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਦੁਕਾ ‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਾ’ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਪਞ੍ਚਦਸਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਹਿ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਵਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਪਨੇਤੇ ਸਪ੍ਪਦੇਸਨਿਪ੍ਪਦੇਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਨਵ ਤਿਕਾ ਏਕਸਤ੍ਤਤਿ ਚ ਦੁਕਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਨਾਮ. ਅਵਸੇਸਾ ਤੇਰਸ ਤਿਕਾ ਏਕਸਤ੍ਤਤਿ ਚ ਦੁਕਾ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਤਿਕੇਸੁ ਤਾਵ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕਤ੍ਤਿਕੋ ਪੀਤਿਤ੍ਤਿਕੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੋ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਇਮੇ ਨਵ ਤਿਕਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਨਾਮ. ਦੁਕੇਸੁ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕਾਦੀਨਂ ਉਪਾਦਾਨਗੋਚ੍ਛਕਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਗੋਚ੍ਛਕਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤਯੋ ਤਯੋ ਦੁਕਾ, ਕਿਲੇਸਗੋਚ੍ਛਕਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੁਕਾ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਸਂਸਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਮਹਨ੍ਤਰਦੁਕਾ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕੇਸੁ ਅਧਿਵਚਨਦੁਕਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਦੁਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕਂ ਨਾਮਰੂਪਦੁਕਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੁਕੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਾ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸ ਦੁਕਾ ਚਾਤਿ ਏਤੇ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾ ਤਿਕਦੁਕਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿਆਦੀਨਂ ਮਾਤਿਕਾਪਦਾਨਂ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦਵਣ੍ਣਨਾ – ‘ਕੁਸਲ’-ਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵ ਆਰੋਗ੍ਯਅਨਵਜ੍ਜਛੇਕਸੁਖਵਿਪਾਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲਂ, ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੪੬; ੨.੨੦.੧੨੯) ਆਰੋਗ੍ਯੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਕੁਸਲੋ? ਯੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਅਨਵਜ੍ਜੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੬੧) ਚ, ‘‘ਅਪਰਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ ਯਥਾ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੪੫) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਅਨਵਜ੍ਜੇ. ‘‘ਕੁਸਲੋ ਤ੍ਵਂ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ’’ (ਮ. ਨਿ. ੨.੮੭), ‘‘ਕੁਸਲਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਚਾਤੁਰਿਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੨.੨੨.੯੪) ਛੇਕੇ. ‘‘ਕੁਸਲਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਹੇਤੁ’’ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੮੦), ‘‘ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੪੩੧) ਸੁਖਵਿਪਾਕੇ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧ ਆਰੋਗ੍ਯੇਪਿ ਅਨਵਜ੍ਜੇਪਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕੇਪਿ ਵਤ੍ਤਤਿ.

ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ ਪਨਾਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਹੇਤੁਗੁਣਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਤਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੦੨) ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੭੨੦) ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ.

‘‘ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਉਭੋ ਸਮਵਿਪਾਕਿਨੋ;

ਅਧਮ੍ਮੋ ਨਿਰਯਂ ਨੇਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਪਾਪੇਤਿ ਸੁਗ੍ਗਤਿ’’ਨ੍ਤਿ. (ਥੇਰਗਾ. ੩੦੪; ਜਾ. ੧.੧੫.੩੮੬) –

ਆਦੀਸੁ ਗੁਣੇ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ’’ (ਧ. ਸ. ੧੨੧), ‘‘ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੩) ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਤਾਯਂ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧਾਪਿ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਤਾਯਮੇਵ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ – ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਲਯਨ੍ਤਿ ਚਲਯਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ. ਕੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨ ਸਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਾ. ਤੇ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕੁਸੇ ਲੁਨਨ੍ਤਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਾਨਤੋ ਤਨੁਕਰਣਤੋ ਓਸਾਨਕਰਣਤੋ ਞਾਣਂ ਕੁਸਂ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਕੁਸੇਨ ਲਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕੁਸਲਾ; ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਵਾ ਕੁਸਾ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਦੇਸਂ ਲੁਨਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਿਮੇਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ ਲੁਨਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਾ ਵਿਯ ਲੁਨਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਕੁਸਲਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ. ਧਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ, ਧਾਰੀਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾ. ਨ ਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਾ. ਮਿਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯ, ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਲੋਭਾਦਯੋ ਵਿਯ ਚ, ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਭਾਵੇਨ ਅਕਥਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸੁ ਪਨ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਾ ਕੁਸਲਾ, ਸਾਵਜ੍ਜਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਾ ਅਕੁਸਲਾ, ਅਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ.

ਕਿਂ ਪਨੇਤਾਨਿ ‘ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਵਾ ‘ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਵਾਤਿਆਦੀਨਿ ਏਕਤ੍ਥਾਨਿ ਉਦਾਹੁ ਨਾਨਤ੍ਥਾਨੀਤਿ? ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ? ਯਦਿ ਤਾਵ ਏਕਤ੍ਥਾਨਿ ‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਇਦਂ ‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ’ਤਿਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਨਾਨਤ੍ਥਾਨਿ ਤਿਕਦੁਕਾਨਂ ਛਕ੍ਕਚਤੁਕ੍ਕਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਪਦਾਨਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਯਥਾ ਹਿ ‘ਕੁਸਲਾ’ ‘ਰੂਪਂ’‘ਚਕ੍ਖੁਮਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨੋਲੋਕੇਨ੍ਤਾਨਂ ਪਦਾਨਂ ਨ ਕੋਚਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਪਦਾਨਂ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਰਹਿਤਾਨਿ ਚ ਪਦਾਨਿ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਾਪਿ ਚੇਸਾ ਪਰਤੋ ‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਤਾਯਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਰੋਧੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਨੇਵ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ; ਅਥ ਚ ਪਨਿਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ – ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ‘ਕੁਸਲਾ’ਤਿ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਦਿ ਏਤਾਨਿ ਏਕਤ੍ਥਾਨਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ ‘ਧਮ੍ਮਾਨਂ’ ਏਕਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਕੁਸਲਾਦਿਪਰਾਨਞ੍ਹਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ‘ਧਮ੍ਮਾਨਂ’ ਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਤ੍ਤਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਿਨ੍ਨਾਨਤ੍ਥਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ‘ਯਦੇਵ ਕੁਸਲਂ, ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ, ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਅਥਾਪਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਤ੍ਤਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਥ, ਅਞ੍ਞੋਵ ਕੁਸਲਪਰੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਅਕੁਸਲਪਰੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਪਰੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵਦਥ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਭਾਵੋ, ਭਾਵਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਅਭਾਵੋਤਿ ਕੁਸਲਪਰਾ ਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੋ ਅਕੁਸਲਪਰੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਭਾਵੋ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਪਰੋ. ਤੇਹਿ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਕੁਸਲਪਰੋਪਿ. ਏਵਂ ਅਭਾਵਤ੍ਤਂ ਆਪਨ੍ਨੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਨਞ੍ਞੇ ਕੁਸਲਾਦਯੋਪਿ ਅਭਾਵਾਯੇਵ ਸਿਯੁ’ਨ੍ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਥਾਨੁਮਤਿਵੋਹਾਰਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ. ਵੋਹਾਰੋ ਹਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਨੁਮਤੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੋ ਤਥਾ ਤਥੇਵ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਨ ਚਾਯਂ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਕੁਸਲਪੁਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋ ਧਮ੍ਮਪਰੋ ਚ ਕੁਸਲਾਭਿਲਾਪੋ, ਯਥਾ ‘ਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਏਵਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਾਭਾਵੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੋ; ਨ ਚ ‘ਕੁਸਲਾ’ ‘ਰੂਪਂ’ਚਕ੍ਖੁਮਾਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨੋਲੋਕਿਤਤ੍ਥਭਾਵੇਨ. ‘ਕੁਸਲ’-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਜੋਤਕਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੋ, ‘ਅਕੁਸਲ’-ਸਦ੍ਦੋ ਸਾਵਜ੍ਜਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤੇਨ, ‘ਅਬ੍ਯਾਕਤ’-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਿਪਾਕਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤੇਨ, ‘ਧਮ੍ਮ’-ਸਦ੍ਦੋ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤੇਨ. ਸੋ ਏਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਨਨ੍ਤਰੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਵ ਹਿ ਏਤੇ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾ. ਕੁਸਲਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਚਾਪਿ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਕੁਸਲੋ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਕੁਸਲੋ ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਵਾ. ਏਵਮੇਤੇ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਦੀਪਕਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਾ. ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਵਾ ਦੀਪਕਤ੍ਤੇਨ ਲੋਕੇ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਦੇਤਮੇਤ੍ਥ ਏਕਤ੍ਥਨਾਨਾਤ੍ਥਤਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਦੋਸਾਰੋਪਨਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦਵਣ੍ਣਨਾ. ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਸੇਸਤਿਕਦੁਕਾਨਮ੍ਪਿ ਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਕ੍ਖਾਮ.

੨. ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ‘ਸੁਖ’-ਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵ ਸੁਖਵੇਦਨਾਸੁਖਮੂਲਸੁਖਾਰਮ੍ਮਣਸੁਖਹੇਤੁਸੁਖਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਨਿਬ੍ਬਾਨਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੩੨) ਸੁਖਵੇਦਨਾਯਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਸੁਖੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ’’ (ਧ. ਪ. ੧੯੪), ‘‘ਸੁਖਾ ਵਿਰਾਗਤਾ ਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਉਦਾ. ੧੧; ਮਹਾਵ. ੫) ਸੁਖਮੂਲੇ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਮਹਾਲਿ, ਰੂਪਂ ਸੁਖਂ ਸੁਖਾਨੁਪਤਿਤਂ ਸੁਖਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੦) ਸੁਖਾਰਮ੍ਮਣੇ. ‘‘ਸੁਖਸ੍ਸੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਧਿਵਚਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੭.੬੨) ਸੁਖਹੇਤੁਮ੍ਹਿ. ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਸੁਕਰਂ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਯਾਵ ਸੁਖਾ ਸਗ੍ਗਾ’’ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੫੫), ‘‘ਨ ਤੇ ਸੁਖਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨਨ੍ਦਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੧) ਸੁਖਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨੇ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੮੨) ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੦੩-੨੦੪) ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ. ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਸੁਖਵੇਦਨਾਯਮੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘ਵੇਦਨਾ’-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਵਿਦਿਤਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੮) ਵੇਦਯਿਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਵਤ੍ਤਤਿ.

‘ਦੁਕ੍ਖ’-ਸਦ੍ਦੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਯਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੮੭; ਵਿਭ. ੧੯੦) ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਮਹਾਲਿ, ਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਤਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣੇ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧੧੭) ਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯੇ. ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਸੁਕਰਂ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਯਾਵ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨਿਰਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੫੦) ਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨੇ. ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਯਮੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ – ਸੁਖਯਤੀਤਿ ਸੁਖਾ. ਦੁਕ੍ਖਯਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾ. ਨ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨ ਸੁਖਾਤਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ. ‘ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਵੇਦਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾ. ਤਾਸੁ ਇਟ੍ਠਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸੁਖਾ, ਅਨਿਟ੍ਠਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਉਭਯਵਿਪਰੀਤਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ. ਯੋਪਨਾਯਂ ਤੀਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਮਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਕਤਰੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ? ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਤਾਦੀਹਿ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕੇਚਿ ਧਮ੍ਮਾ ਕੇਹਿਚਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ‘‘ਨਨੁ ਅਤ੍ਥਿ ਕੇਚਿ ਧਮ੍ਮਾ ਕੇਹਿਚਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਹਗਤਾ ਸਹਜਾਤਾ ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ੪੭੩) ਏਵਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਤਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਤਾਦੀਹਿ ਸਮਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ.

੩. ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਾਕਾਤਿ ਵਿਪਾਕਾ. ਵਿਪਕ੍ਕਭਾਵਮਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵਿਪਾਕਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾ. ਯਥਾ ਜਾਤਿਜਰਾਸਭਾਵਾ ਜਾਤਿਜਰਾਪਕਤਿਕਾ ਸਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਜਰਾਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਪਾਕਜਨਕਟ੍ਠੇਨ ਵਿਪਾਕਸਭਾਵਾ ਵਿਪਾਕਪਕਤਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤਿਯਪਦਂ ਉਭਯਸਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪. ਉਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਤ੍ਤਿਕੇ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਉਪੇਤੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਆਦਿਨ੍ਨਾ, ਫਲਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਹਿਤਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ. ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਉਪਾਦਿਣ੍ਣਾ ਚ ਤੇ ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ ਚਾਤਿ ਉਪਾਦਿਣ੍ਣੁਪਾਦਾਨਿਯਾ; ਸਾਸਵਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਪਟਿਸੇਧਸਹਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੫. ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਸਂਕਿਲੇਸਿਕਤ੍ਤਿਕੇ ਸਂਕਿਲੇਸੇਤੀਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਵਿਬਾਧਤਿ, ਉਪਤਾਪੇਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਂਕਿਲੇਸੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ. ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਸਂਕਿਲੇਸੇ ਵਾ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ. ਸਂਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਚ ਤੇ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਚਾਤਿ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੬. ਵਿਤਕ੍ਕਤ੍ਤਿਕੇ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਸਹ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ. ਸਹ ਵਿਚਾਰੇਨ ਸਵਿਚਾਰਾ. ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ ਚ ਤੇ ਸਵਿਚਾਰਾ ਚਾਤਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾ. ਉਭਯਰਹਿਤਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਸੁ ਵਿਚਾਰੋਵ ਮਤ੍ਤਾ, ਪਮਾਣਂ, ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ. ਵਿਚਾਰਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਤਕ੍ਕਾ ਚ ਤੇ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ.

੭. ਪੀਤਿਤ੍ਤਿਕੇ ਪੀਤਿਯਾ ਸਹ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭਾਵਂ ਗਤਾਤਿ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਹਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਉਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ. ਇਤਿ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਤੋ ਪਦਦ੍ਵਯਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਸੁਖਤੋ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਅਯਂ ਤਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

੮. ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਿਕੇ ਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ. ਸੋ ਹਿ ਪਠਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਤਰਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਕਰਣੀਯੇਨ ਆਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਦੂਰਤੋਵ ਰਥਿਕਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਗਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਤੇ ਰਾਜਾ’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ‘ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਆਹ. ਏਵਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸਾਭਾਵਾ ਨ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਭਾਵਨਾਯਾਤਿ ਸੇਸਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯੇਨ. ਸੇਸਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਞ੍ਹਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤਿਯਪਦਂ ਉਭਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੯. ਤਦਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਿਕੇ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾ. ਦੁਤਿਯਪਦੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਤਿਯਪਦੇ ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਅਹੇਤੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਭਵੇਯ੍ਯ; ਹੇਤੁਯੇਵ ਹਿ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਯੋ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਸਹੇਤੁਕੇਸੁਪਿ ਹੇਤੁਵਜ੍ਜਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਹੇਤੂਨਂ; ਹੇਤੁਯੇਵ ਹਿ ਏਤੇਸਂ ‘ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨੇਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

੧੦. ਆਚਯਗਾਮਿਤ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਚਿਯਤੀਤਿ ਆਚਯੋ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚੁਤਿਗਤਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਏਤਂ ਨਾਮਂ. ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਕਭਾਵੇਨ ਤਂ ਆਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਆਚਯਂ ਗਮੇਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਆਚਯਗਾਮਿਨੋ; ਸਾਸਵਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਤੋ ਏਵ ਆਚਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚਯਾ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਪੇਤਂ ਚਯਾਤਿ ਅਪਚਯੋ. ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ; ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਅਪਿਚ ਪਾਕਾਰਂ ਇਟ੍ਠਕਵਡ੍ਢਕੀ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਂ ਆਚਿਨਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਯਗਾਮਿਨੋ. ਤੇਨ ਚਿਤਂ ਚਿਤਂ ਇਟ੍ਠਕਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਯਮਾਨੋ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਤਦੇਵ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਪਚਿਨਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ. ਤਤਿਯਪਦਂ ਉਭਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧. ਸੇਕ੍ਖਤ੍ਤਿਕੇ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਏਤੇਤਿਪਿ ਸੇਕ੍ਖਾ. ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸਯਮੇਵ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸੇਕ੍ਖਾ. ਉਪਰਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਨ ਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾ. ਵੁਡ੍ਢਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸੇਕ੍ਖਾਤਿਪਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾ. ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਤਿਯਪਦਂ ਉਭਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੨. ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਖਣ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਪਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ; ‘ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਗੋਮਯਪਿਣ੍ਡ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੯੬) ਵਿਯ. ਇਮੇਪਿ ਅਪ੍ਪਾਨੁਭਾਵਤਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾ; ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਕਿਲੇਸਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਵਿਪੁਲਫਲਤਾਯ ਦੀਘਸਨ੍ਤਾਨਤਾਯ ਚ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵਂ ਗਤਾ, ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਵਾ ਉਲ਼ਾਰਚ੍ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯਚਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞੇਹਿ ਗਤਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਤਿਪਿ ਮਹਗ੍ਗਤਾ. ਪਮਾਣਕਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਪਮਾਣਂ ਨਾਮ. ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਪਮਾਣਂ, ਪਮਾਣਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ.

੧੩. ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

੧੪. ਹੀਨਤ੍ਤਿਕੇ ਹੀਨਾਤਿ ਲਾਮਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਭਵਾਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਾ. ਅਵਸੇਸਾ ਤੇਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਅਤਪ੍ਪਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਣੀਤਾ; ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾ.

੧੫. ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ‘ਹਿਤਸੁਖਾਵਹਾ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਆਸੀਸਿਤਾਪਿ ਤਥਾ ਅਭਾਵਤੋ, ‘ਅਸੁਭਾਦੀਸੁਯੇਵ ਸੁਭ’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਿਪਰੀਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਸਭਾਵਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾ; ਵਿਪਾਕਦਾਨੇ ਸਤਿ ਖਨ੍ਧਭੇਦਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਵਿਪਾਕਦਾਨਤੋ ਨਿਯਤਾ; ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਨਿਯਤਾ ਚਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰੀਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਭਾਵਾਤਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾ; ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਨਿਯਤਾ ਚ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਫਲਦਾਨੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਾ. ਉਭਯਥਾਪਿ ਨ ਨਿਯਤਾਤਿ ਅਨਿਯਤਾ.

੧੬. ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਗ੍ਗਤਿ, ਗਵੇਸਤਿ, ਕਿਲੇਸੇ ਵਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋ. ਮਗ੍ਗੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋਪਿ ਮਗ੍ਗੋ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ ਏਤੇਸਂ ਹੇਤੂਤਿ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ. ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਾ ਹੇਤੂ ਮਗ੍ਗੇ ਵਾ ਹੇਤੂਤਿ ਮਗ੍ਗਹੇਤੂ. ਤੇ ਏਤੇਸਂ ਹੇਤੂਤਿਪਿ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਯਂ ਮਗ੍ਗੋ ਚੇਵ ਹੇਤੁ ਚ. ਇਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿਪਿ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ. ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਪਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ.

੧੭. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਭਙ੍ਗਾ ਉਦ੍ਧਂ ਪਨ੍ਨਾ ਗਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਕਾਰਣੇਕਦੇਸਤ੍ਤਾ ਅਵਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਨੋ.

੧੮. ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕ੍ਖਣਂ ਵਾ ਪਤ੍ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ ਅਤੀਤਾ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਨ ਆਗਤਾਤਿ ਅਨਾਗਤਾ. ਤਂ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ.

੧੯. ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਿਕੇ ਅਤੀਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

੨੦. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ‘ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਮਯਂ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਗਹਣਂ, ‘ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ. ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ’-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨਾਯਂ ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਵਿਸਯਜ੍ਝਤ੍ਤੇਤਿ ਚਤੂਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਤੇਨਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ’’ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੮੮), ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰਤੋ ਸਮਾਹਿਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੩੬੨) ਹਿ ਅਯਂ ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ’’ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੮; ਧ. ਸ. ੧੬੧), ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੩) ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤੇ. ‘‘ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੪) ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤੇ. ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਵਿਹਾਰੋ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਯਦਿਦਂ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੮੭) ਵਿਸਯਜ੍ਝਤ੍ਤੇ; ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਇਧ ਪਨ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਬਾਹਿਰਭੂਤਾ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾ ਵਾ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮ. ਤਤਿਯਪਦਂ ਤਦੁਭਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੧. ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਿਕੋ ਤੇਯੇਵ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰੇਪਿ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ.

੨੨. ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਿਕੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਹ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਾ. ਪਟਿਹਨਨਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਹ ਪਟਿਘੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਟਿਘਾ. ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਚ ਤੇ ਸਪ੍ਪਟਿਘਾ ਚਾਤਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਾ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਾ. ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਚ ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਪ੍ਪਟਿਘਾ ਚਾਤਿ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਾ. ਤਤਿਯਪਦਂ ਉਭਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦਵਣ੍ਣਨਾ.

ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧-੬. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾਯਂ ਪਨ ਤਿਕੇਸੁ ਅਨਾਗਤਪਦਵਣ੍ਣਨਂਯੇਵ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ. ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਤਾਵ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਾਤਿ ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਨ ਹੇਤੂਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨਂ. ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਹੇਤੁਨਾਤਿ ਸਹੇਤੁਕਾ. ਤਥੇਵ ਪਵਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਹੇਤੂਤਿ ਅਹੇਤੁਕਾ. ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਤਾਯ ਹੇਤੁਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਹੇਤੁਨਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਹੇਤੁਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕਾਨਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਪਨ ਤਥਾ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਠਮਦੁਕਂ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ‘ਹੇਤੂ ਨ ਹੇਤੂ’ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਪਰੇਪਿ ਤਯੋ ਦੁਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥੇਵ ‘ਹੇਤੂ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਾ ਚਾ’ਤਿ ਏਤਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਥਾ ‘ਹੇਤੂ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੇਤੁਕਾ ਚਾ’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ. ਯਥਾ ਚ ‘ਸਹੇਤੁਕਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਚ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਏਤਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਥਾ ‘ਅਹੇਤੁਕਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਚ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ. ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾਯਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਤ੍ਰ ਯਦੇਤਂ ‘ਨ ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪੀ’ਤਿ ਸਿਦ੍ਧੇ, ‘ਨ ਹੇਤੂ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ‘ਖੋ ਪਨਾ’ਤਿ ਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਯਂ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਨ ਕੇਵਲਂ ‘ਨ ਹੇਤੁ ਧਮ੍ਮਾ ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਨ ਚ ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪਿ ਇਚ੍ਚੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਥਾਪੀਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥੇਵ ਹਿ ‘ਨ ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪਿ’, ਏਵਂ ‘ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪਿ’. ਯਥਾ ਚ ‘ਨ ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪਿ’, ਏਵਂ ‘ਨ ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਹੇਤੁਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’ਤਿ.

੭-੧੩. ਚੂਲ਼ਨ੍ਤਰਦੁਕੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਪ੍ਫਾਦਕੇਨ ਸਹ ਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਵਾ ਠਿਤਿਯਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ. ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਤਾਤਿ ਸਙ੍ਖਤਾ. ਨ ਸਙ੍ਖਤਾਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਾ. ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਵਸੇਨ ਰੂਪਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪਿਨੋ. ਤਥਾਵਿਧਂ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਰੂਪਿਨੋ. ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾ ਰੂਪਂ; ਤਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪਿਨੋ. ਨ ਰੂਪਿਨੋ ਅਰੂਪਿਨੋ. ਲੋਕਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਲੋਕੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਵਟ੍ਟਂ; ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਲੋਕਿਯਾ. ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾ; ਲੋਕੇ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਰਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ. ਕੇਨਚਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਕੇਨਚਿ ਏਕੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ. ਕੇਨਚਿ ਨ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤੇਨੇਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਨ ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਦੁਕੋ ਹੋਤਿ.

੧੪-੧੯. ਆਸਵਗੋਚ੍ਛਕੇ ਆਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਵਾ. ਚਕ੍ਖੁਤੋਪਿ…ਪੇ… ਮਨਤੋਪਿ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਤੋ ਯਾਵ ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ, ਓਕਾਸਤੋ ਯਾਵ ਭਵਗ੍ਗਂ ਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਆਸਵਾ. ਏਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਏਤਞ੍ਚ ਓਕਾਸਂ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨ੍ਤੋਕਰਣਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ‘ਆ’ਕਾਰੋ. ਚਿਰਪਾਰਿਵਾਸਿਯਟ੍ਠੇਨ ਮਦਿਰਾਦਯੋ ਆਸਵਾ. ਆਸਵਾ ਵਿਯਾਤਿਪਿ ਆਸਵਾ. ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਿਰਪਾਰਿਵਾਸਿਕਾ ਮਦਿਰਾਦਯੋ ਆਸਵਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਚ ਚਿਰਪਾਰਿਵਾਸਿਯਟ੍ਠੇਨ ਆਸਵਾ, ਏਤੇਯੇਵ ਭਵਿਤੁਮਰਹਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਪੁਰਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨਾਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੧). ਆਯਤਂ ਵਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸਵਨ੍ਤਿ ਪਸਵਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਆਸਵਾ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਨੋ ਆਸਵਾ ਨਾਮ. ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹ ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਸਾਸਵਾ. ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਆਸਵਾਤਿ ਅਨਾਸਵਾ. ਸੇਸਂ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ‘ਨ ਹੇਤੂ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪੀਤਿ ਅਯਂ ਓਸਾਨਦੁਕੋ ਪਠਮਦੁਕਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਇਧ ‘ਨੋ ਆਸਵਾ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਸਵਾਪਿ ਅਨਾਸਵਾਪੀ’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਅਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਚ ਭੇਦੋ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੨੦-੨੫. ਸਂਯੋਜਨਗੋਚ੍ਛਕੇ ਯਸ੍ਸ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਸਂਯੋਜੇਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੀਤਿ ਸਂਯੋਜਨਾ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਨੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਨਾਮ. ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਂਯੋਜਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੇ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹਿਤਾਤਿ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਨ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਅਸਂਯੋਜਨਿਯਾ. ਸੇਸਂ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

੨੬-੩੧. ਗਨ੍ਥਗੋਚ੍ਛਕੇ ਯਸ੍ਸ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਥੇਨ੍ਤਿ ਘਟੇਨ੍ਤੀਤਿ ਗਨ੍ਥਾ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਨੋ ਗਨ੍ਥਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਗਨ੍ਥੇਹਿ ਗਨ੍ਥਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਗਨ੍ਥਨਿਯਾ. ਸੇਸਂ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚ ਇਧ, ਏਵਂ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੩੨-੩੭. ਓਘਗੋਚ੍ਛਕੇ ਯਸ੍ਸ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਂ ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਓਹਨਨ੍ਤਿ ਓਸੀਦਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਓਘਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਤੋ ਓਘੇਹਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਓਘਨਿਯਾ. ਓਘਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਏਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੩੮-੪੩. ਯੋਗਗੋਚ੍ਛਕੇ ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਯੋਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਗਾ. ਯੋਗਨਿਯਾ ਓਘਨਿਯਾ ਵਿਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੪੪-੪੯. ਨੀਵਰਣਗੋਚ੍ਛਕੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨੀਵਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਨ੍ਤੀਤਿ ਨੀਵਰਣਾ. ਨੀਵਰਣਿਯਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਵਿਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੫੦-੫੪. ਪਰਾਮਾਸਗੋਚ੍ਛਕੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਆਕਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ‘ਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪਰਤੋ ਆਮਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਾਮਾਸਾ. ਪਰਾਮਾਸੇਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਪਰਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ.

੫੫-੬੮. ਮਹਨ੍ਤਰਦੁਕੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਸਹ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨਾਤਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਚਿਨ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤਾ, ਵਿਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਾ. ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਚੇਤਸਿ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇਤਸਿਕਾ. ਨਿਰਨ੍ਤਰਭਾਵੂਪਗਮਨਤਾਯ, ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਯਾਵ ਭਙ੍ਗਾ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਂਸਟ੍ਠਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾ. ਏਕਤੋ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਭਾਵਂ ਅਨੁਪਗਮਨਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸਂਸਟ੍ਠਾ. ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ਸਹ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸਹਭੁਨੋ. ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਭੁਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਨੋ. ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ. ਕਿਂ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਚਿਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾ ਚ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਚਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾ ਚ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਨੋ ਏਵ ਚਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਹਭੁਨੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾ ਚ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ ਏਵ ਚਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ. ਸੇਸਾਨਿ ਸਬ੍ਬਪਦਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ. ਤਤੋ ਬਹਿਭੂਤਾਤਿ ਬਾਹਿਰਾ. ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੇਵ ਭੂਤਾਨਿ, ਨ ਭੂਤਾਨਿ ਵਿਯ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾ. ਨ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੇਵਾਤਿ ਨੋਉਪਾਦਾ.

੬੯-੭੪. ਉਪਾਦਾਨਗੋਚ੍ਛਕੇ ਭੁਸਂ ਆਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਨਾ; ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਨੋਉਪਾਦਾਨਾ.

੭੫-੮੨. ਕਿਲੇਸਗੋਚ੍ਛਕੇ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੮੩-੧੦੦. ਪਿਟ੍ਠਿਦੁਕੇਸੁ ਕਾਮੇ ਅਵਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਰੂਪੇ ਅਵਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾ. ਅਰੂਪੇ ਅਵਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਤੇਭੂਮਕਵਟ੍ਟੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਨ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ. ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਟ੍ਟਤੋ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ. ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਨ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ. ਚੁਤਿਯਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਫਲਦਾਨੇ ਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਾ. ਤਥਾ ਅਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਅਨਿਯਤਾ. ਅਞ੍ਞੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਪਜਹਨ੍ਤੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾ. ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ਸਹ ਉਤ੍ਤਰੇਹੀਤਿ ਸਉਤ੍ਤਰਾ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ. ਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਰਣਾ; ਯੇਹਿ ਅਭਿਭੂਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਤਾਵਸੇਨ ਚ ਸਹ ਰਣੇਹੀਤਿ ਸਰਣਾ. ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਰਣਾਤਿ ਅਰਣਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੧-੧੦੮. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕੇਸੁ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ; ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗੇ ਵਿਜ੍ਜਾਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ, ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਅਟ੍ਠ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਾਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ. ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਾਸੁ ਯਾ ਕਾਚਿ ਏਕਾ ਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਸੇਸਾ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤਿ. ਏਵਂ ਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤ੍ਵੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਧ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਤਮੋ ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਨ੍ਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਤਾਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋ. ਤਾਸੁ ਯਾ ਕਾਚਿ ਏਕਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਸੇਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਨੋਤ੍ਵੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਧ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਪੁਨ ਅਨਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਣਭਾਵੇਨ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਵਿਜ੍ਜੁ ਉਪਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਿਜ੍ਜੂਪਮਾ. ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਵਜਿਰਂ ਉਪਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਜਿਰੂਪਮਾ. ਬਾਲੇਸੁ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਾ ਤਦੁਪਚਾਰੇਨ ਬਾਲਾ. ਪਣ੍ਡਿਤੇਸੁ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ. ਬਾਲਕਰਤ੍ਤਾ ਵਾ ਬਾਲਾ, ਪਣ੍ਡਿਤਕਰਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ. ਕਣ੍ਹਾਤਿ ਕਾਲ਼ਕਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਭਸ੍ਸਰਭਾਵਕਰਣਾ. ਸੁਕ੍ਕਾਤਿ ਓਦਾਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਭਸ੍ਸਰਭਾਵਕਰਣਾ. ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁਤੋ ਵਾ ਕਣ੍ਹਾ; ਸੁਕ੍ਕਾਭਿਜਾਤਿਹੇਤੁਤੋ ਸੁਕ੍ਕਾ. ਇਧ ਚੇਵ ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਤਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਪਨੀਯਾ. ਨ ਤਪਨੀਯਾ ਅਤਪਨੀਯਾ.

ਅਧਿਵਚਨਦੁਕਾਦਯੋ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਾ; ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵੇਤ੍ਥ ਨਾਨਂ. ਸਿਰਿਵਡ੍ਢਕੋ ਧਨਵਡ੍ਢਕੋਤਿ ਆਦਯੋ ਹਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਧਿਵਚਨਾ ਨਾਮ. ਅਧਿਵਚਨਾਨਂ ਪਥਾ ਅਧਿਵਚਨਪਥਾ. ‘‘ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਹੇਤੁਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਭਿਲਾਪਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਨਂ ਪਥਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥਾ. ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ (ਧ. ਸ. ੭) ਏਵਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਞਾਪਨਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਪਥਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕਂ ਦੁਕਂ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਇਤਰੇਸਂ ਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੦੯-੧੧੮. ਨਾਮਰੂਪਦੁਕੇ ਨਾਮਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਨਮਨਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਨਾਮਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ. ਭਵਤਣ੍ਹਾਤਿ ਭਵਪਤ੍ਥਨਾ. ਭਵਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਭਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਸ੍ਸਤਂ; ਸਸ੍ਸਤਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਦਿਟ੍ਠਿ. ਵਿਭਵਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਵਿਭਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਂ; ਉਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ. ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ. ਅਨ੍ਤਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨ੍ਤਵਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਅਨਨ੍ਤਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਨਨ੍ਤਵਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਅਨੁਗਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ. ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਅਨੁਗਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ. ਅਹਿਰਿਕਨ੍ਤਿ ਯਂ ਨ ਹਿਰਿਯਤਿ ਹਿਰਿਯਿਤਬ੍ਬੇਨਾਤਿ (ਧ. ਸ. ੩੮੭) ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜਤਾ. ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਯਂ ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਤਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤੋ ਅਭਾਯਨਕਆਕਾਰੋ. ਹਿਰਿਯਨਾ ਹਿਰੀ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਨਾ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ. ਦੋਵਚਸ੍ਸਤਾਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਚੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਪ੍ਪਟਿਕੂਲਗਾਹਿਮ੍ਹਿ ਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਸਾਤੇ ਅਨਾਦਰੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇਤਿ ਦੁਬ੍ਬਚੋ. ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਦੋਵਚਸ੍ਸਂ. ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੋਵਚਸ੍ਸਤਾ. ਪਾਪਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਦਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਏਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਤਿ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ; ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾ. ਸੋਵਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੧੧੯-੧੨੩. ‘ਪਞ੍ਚਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਸਤ੍ਤਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੩੩੬) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਸੁ ਆਪਤ੍ਤੀਸੁ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾ. ਤਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ. ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾ. ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਪ੍ਪਨਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਞ੍ਞਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ. ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਧਾਤੁਕੁਸਲਤਾ. ਤਾਸਂਯੇਵ ਧਾਤੂਨਂ ਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਮਨਸਿਕਾਰਕੁਸਲਤਾ. ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਆਯਤਨਕੁਸਲਤਾ. ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕੁਸਲਤਾ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ. ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਫਲਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਅਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ.

੧੨੪-੧੩੪. ਉਜੁਭਾਵੋ ਅਜ੍ਜਵੋ. ਮੁਦੁਭਾਵੋ ਮਦ੍ਦਵੋ. ਅਧਿਵਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਖਮਨਭਾਵੋ ਖਨ੍ਤਿ. ਸੁਰਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਰਚ੍ਚਂ. ਸਮ੍ਮੋਦਕਮੁਦੁਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਖਿਲਭਾਵੋ ਸਾਖਲ੍ਯਂ. ਯਥਾ ਪਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਿਦ੍ਦਂ ਨ ਹੋਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸੇਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਥਰਣਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਭੇਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠੇਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਤਾ. ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਰਿਭੋਗਵਸੇਨ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਂ ਅਜਾਨਨਭਾਵੋ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ. ਅਨਨ੍ਤਰਦੁਕੋ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਤਿਵਿਪ੍ਪਵਾਸਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਭਾਵੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਂ. ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਭਾਵੋ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਸਰਤੀਤਿ ਸਤਿ. ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੇ ਅਕਮ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬਲਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲਂ. ਵੀਰਿਯਸੀਸੇਨ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬਲਂ ਭਾਵਨਾਬਲਂ. ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮਥੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਮਥੋਵ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਮਥਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਪਗ੍ਗਾਹਨਿਮਿਤ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਪਗ੍ਗਾਹੋ. ਨ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ.

੧੩੫-੧੪੨. ਸੀਲਵਿਨਾਸਿਕਾ ਅਸਂਵਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਪਤ੍ਤਿ ਸੀਲਵਿਪਤ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਾਸਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਪਤ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪਤ੍ਤਿ. ਸੋਰਚ੍ਚਮੇਵ ਸੀਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋ ਸੀਲਪਰਿਪੂਰਣਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਪਾਰਿਪੂਰਿਭੂਤਂ ਞਾਣਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮ੍ਪਦਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ, ਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਖੋ ਪਨ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਚ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਰੂਪਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਧਾਨਂ. ਸਂਵੇਗੋਤਿ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨਂ. ਸਂਵੇਜਨਿਯਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਂਵੇਗਜਨਕਂ ਜਾਤਿਆਦਿਕਾਰਣਂ. ਸਂਵਿਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਯੋਨਿਸੋਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਂਵੇਗਜਾਤਸ੍ਸ ਉਪਾਯਪਧਾਨਂ. ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ਚ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪੂਰਣੇ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਭਾਵੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਵਾਨਿਤਾ ਚ ਪਧਾਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪਤ੍ਵਾ ਪਧਾਨਸ੍ਮਿਂ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨਤਾ ਅਨੋਸਕ੍ਕਨਤਾ. ਵਿਜਾਨਨਤੋ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਵਿਮੁਚ੍ਚਨਤੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਖਯੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਕਰੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਞਾਣਂ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਭੂਤੇ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਰਿਯਫਲੇ ਞਾਣਂ. ਅਯਂ ਮਾਤਿਕਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦਵਣ੍ਣਨਾ.

ਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਪਦਭਾਜਨੀਯਂ

੧. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਮਾਤਿਕਾਯ ਸਙ੍ਗਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿ ਇਦਂ ਪਦਭਾਜਨੀਯਂ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਵ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਵਾਰੋ ਸਙ੍ਗਹਵਾਰੋ ਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰੋਤਿ ਤਯੋ ਮਹਾਵਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਵਾਰੋ ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਠਿਤੋ. ਤੇਸੁ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਸਮਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਪ੍ਪਨਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ. ਤੇਸੁ ‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਅਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮ. ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’ਤਿ ਅਯਂ ਸਮਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ. ‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ. ‘ਯੇ ਵਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਨਾ ਨਾਮ.

ਏਵਂ ਚਤੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਹਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਸ੍ਸ ਯ੍ਵਾਯਂ ਪਠਮੋ ਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਤ੍ਥ ‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਅਯਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ. ਪਞ੍ਚਵਿਧਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ, ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ. ਤਾਸਂ ਇਦਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ –

ਕਤਮਾ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅਵਿਭੂਤਂ ਅਵਿਭਾਵਿਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਾਯ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਤੁਲਨਾਯ ਤੀਰਣਾਯ ਵਿਭੂਤਤ੍ਥਾਯ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਅਯਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨).

ਕਤਮਾ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਂ ਤੁਲਿਤਂ ਤੀਰਿਤਂ ਵਿਭੂਤਂ ਵਿਭਾਵਿਤਂ, ਸੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨).

ਕਤਮਾ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਵਿਮਤਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਦ੍ਵੇਲ਼੍ਹਕਜਾਤੋ – ‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ, ਨਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’ਤਿ. ਸੋ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਅਯਂ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੨).

ਕਤਮਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ? ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾ’ਤਿ? ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’. ‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਂ ਸੁਖਂ ਵਾ’ਤਿ? ‘ਦੁਕ੍ਖਂ, ਭਨ੍ਤੇ’. ‘ਯਂ ਪਨਾਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ? ‘ਨੋਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯; ਮਹਾਵ. ੨੧). ਅਯਂ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ.

ਕਤਮਾ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ? ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੩)? ਅਯਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪੁਰਿਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਤੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਤਂ, ਅਦ੍ਧਾਵਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਅਸਙ੍ਖਤਂ, ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਅਜੋਤਿਤਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅਵਿਭੂਤਂ ਅਵਿਭਾਵਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਂ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣੇਨ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਦੇਵੇਨ ਵਾ ਮਾਰੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਅਕਥਂਕਥੀ ਤਿਣ੍ਣਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਹਤਸਂਸਯੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਇਤਰਾ ਦ੍ਵੇ ਪਨ ਪੁਚ੍ਛਾ ਭਗਵਤੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਾਸੁ ਅਯਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਕਤਮੇ’ਤਿਪਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ‘ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਹਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ‘ਕਿਂ ਕਤਾ ਕਿਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਂ. ‘ਕਤਮੇ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਪੁਟ੍ਠਭਾਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਕਤਮੇਤਿਪਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’ਤਿ. ‘ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਪੁਟ੍ਠਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਕਾਸਿਤੋਵ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਵਿਯ ‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੋ ਕਤੋਤਿ? ਪਭੇਦਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਸਨਂ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਪਭੇਦਵਨ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਾਵ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ. ਤੇ ਚ ਕੁਸਲਾਦੀਹਿ ਪਭੇਦੇਹਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾਯੇਵ ਇਧ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ. ਨਾਯਂ ਵੋਹਾਰਦੇਸਨਾ. ਤੇ ਚ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਤੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਤੋ. ਪਭੇਦਤੋ ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਵਹਾ ਹੋਤੀਤਿ ‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਏਵਂ ਪਭੇਦਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਸਨਂ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ, ਇਦਾਨਿ ਯੇ ਤੇਨ ਪਭੇਦੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ਅਯਂ ‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’ਤਿ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਭੇਦਵਨ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤੇਸੁ ਪਭੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ –

ਸਮਯੇ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਯਂ ਮੁਨਿ;

ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਨ ਦੀਪੇਤੁਂ, ਧਮ੍ਮੇ ਤਤ੍ਥ ਪਭੇਦਤੋ.

‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿ. ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਤੇਨ ਸਮਯਨਿਯਮਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’ਤਿ ਏਵਂ ਸਮਯਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਨ, ਅਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਸਮਯਨਾਨਤ੍ਤੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਿਤੇ ਸਮਯੇ ਏਤੇ ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਘਨਵਸੇਨ ਦੁਰਨੁਬੋਧਪ੍ਪਭੇਦੇ ਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ ਬੋਧੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਦਾਨਿ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦਵਣ੍ਣਨਾ. ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸਮਯੇਤਿ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਪਰਿਦੀਪਨਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਨਿਯਮਤੋ ਸਮਯੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਯਸਦ੍ਦੋ –

ਸਮਵਾਯੇ ਖਣੇ ਕਾਲੇ, ਸਮੂਹੇ ਹੇਤੁ ਦਿਟ੍ਠਿਸੁ;

ਪਟਿਲਾਭੇ ਪਹਾਨੇ ਚ, ਪਟਿਵੇਧੇ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ‘‘ਅਪ੍ਪੇਵ ਨਾਮ ਸ੍ਵੇਪਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੭) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਸਮਵਾਯੋ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਚ ਸਮਯੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੮.੨੯) ਖਣੋ. ‘‘ਉਣ੍ਹਸਮਯੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਸਮਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੩੫੮) ਕਾਲੋ. ‘‘ਮਹਾਸਮਯੋ ਪਵਨਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮੂਹੋ. ‘‘ਸਮਯੋਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ – ਭਗਵਾ ਖੋ ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ, ਭਗਵਾਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਭਦ੍ਦਾਲਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾਲਿ, ਸਮਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੫) ਹੇਤੁ. ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਉਗ੍ਗਾਹਮਾਨੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਾਪੁਤ੍ਤੋ ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੇ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰੇ ਏਕਸਾਲਕੇ ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਆਰਾਮੇ ਪਟਿਵਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੬੦) ਦਿਟ੍ਠਿ.

‘‘ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਯੋ ਚਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ;

ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾ ਧੀਰੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੯) –

ਆਦੀਸੁ ਪਟਿਲਾਭੋ. ‘‘ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮) ਪਹਾਨਂ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੮) ਪਟਿਵੇਧੋ. ਏਵਮਨੇਕੇਸੁ ਸਮਯੇਸੁ –

ਸਮਵਾਯੋ ਖਣੋ ਕਾਲੋ, ਸਮੂਹੋ ਹੇਤੁਯੇਵ ਚ;

ਏਤੇ ਪਞ੍ਚਪਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਸਮਯਾ ਇਧ ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ.

‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲ’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਕੁਸਲਾਧਿਕਾਰੇ ਤੇਸੁ ਨਵਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਏਤੇ ਸਮਵਾਯਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਸਮਯਾ ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਸਮਵਾਯੋ ਖਣੋ ਪਨ;

ਏਕੋਵ ਨਵਮੋ ਞੇਯ੍ਯੋ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਚਤੁਰੋਪਿ ਵਾ.

ਯਾ ਹਿ ਏਸਾ ਸਾਧਾਰਣਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਕਤ੍ਤੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਸਾ ਇਧ ਸਮਵਾਯੋਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਣੋ ਚ ਸਮਯੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੨੯) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਨਵਮੋਵ ਖਣੋ ਏਕੋ ਖਣੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਾਨਿ ਵਾ ਪਨੇਤਾਨਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ – ਏਤ੍ਥ ‘ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾ’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧) ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਤਾਨਿ ਵਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਓਕਾਸਟ੍ਠੇਨ ਖਣੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਕਾਸਭੂਤਾਨਿ.

ਏਵਂ ਸਮਵਾਯਞ੍ਚ ਖਣਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਇਤਰੇਸੁ –

ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਕਾਲੋ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਕੋ;

ਪੁਞ੍ਜੋ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸਮੂਹੋਤਿ ਵਿਭਾਵਿਤੋ.

‘ਚਿਤ੍ਤਕਾਲੋ ਰੂਪਕਾਲੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਵਾ, ‘ਅਤੀਤੋ ਅਨਾਗਤੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਵੁਤ੍ਤਿਂ ਵਾ, ‘ਬੀਜਕਾਲੋ ਅਙ੍ਕੁਰਕਾਲੋ’ਤਿ ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਪਟਿਪਾਟਿਂ ਵਾ, ‘ਉਪ੍ਪਾਦਕਾਲੋ ਜਰਾਕਾਲੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾ, ‘ਵੇਦਿਯਨਕਾਲੋ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਾਲੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ, ‘ਨ੍ਹਾਨਕਾਲੋ ਪਾਨਕਾਲੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ, ‘ਗਮਨਕਾਲੋ ਠਾਨਕਾਲੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥਂ ਵਾ, ‘ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੋ ਸਾਯਨ੍ਹੋ ਦਿਵਾ ਰਤ੍ਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਦਿਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਵਾ, ‘ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਮਾਸੋ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਲਸਞ੍ਚਯਂ ਵਾਤਿ – ਏਵਂ ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਕਾਲੋ ਨਾਮ. ਸੋ ਪਨੇਸ ਸਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਕੋ ਏਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯੋ ਪਨੇਸ ਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਞ੍ਜੋ, ਸੋ ਇਧ ਸਮੂਹੋਤਿ ਵਿਭਾਵਿਤੋ. ਏਵਂ ਕਾਲਸਮੂਹੇਪਿ ਞਤ੍ਵਾ ਇਤਰੋ ਪਨ –

ਹੇਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋਵੇਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਵਾ;

ਅਨੇਕਭਾਵੋ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਾ.

ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋਵ ਹੇਤੁ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਾ ਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਆਲੋਕਮਨਸਿਕਾਰਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਮਹਾਪਕਰਣੇ ਚ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਸੁ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ, ਸੇਸਾ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਇਧ ਹੇਤੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਇਮਿਨਾ ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵਾ ਅਨੇਕਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਮੇਤੇ ਸਮਵਾਯਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਇਧ ਸਮਯਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਤੇਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ’ਤਿ? ‘ਤੇਨ ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤੋ. ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯੋ ਅਨੇਕਹੇਤੁਤੋ ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤੇਨ ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਮਵਾਯੋ ਚ ਨਾਮ ਸਾਧਾਰਣਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਏਕੋ ਕਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਇਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਸਭਾਵੇਨ ਹਿ ਕਾਰਣੇ ਸਤਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖਾ ਅਯੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਏਕਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ‘‘ਸਯਂਕਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਟਿਸੇਧਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ‘ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨੇਕਹੇਤੁਤੋ ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤੀ’ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ‘ਕਿਂਕਾਰਣਾ’?‘ਅਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਅਹੇਤੂਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਮ੍ਪਿ ਅਹੇਤੁਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ’. ‘ਨ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਧੇ ਦਟ੍ਠੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇ ਅਨ੍ਧਸਤਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ. ‘ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ; ਸਾਧਾਰਣਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਕਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਠਿਤਭਾਵੋ ਸਾਮਗ੍ਗੀ; ਨ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਮੋਧਾਨਮਤ੍ਤਂ. ਨ ਚ ਅਨ੍ਧਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਸਾਧਾਰਣਫਲਂ’. ‘ਕਸ੍ਮਾ’?‘ਅਨ੍ਧਸਤੇ ਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਨ ਤਂ ਸਾਧਾਰਣਫਲਂ, ਤੇਸਂ ਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ. ਅਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਅਹੇਤੂਨਮ੍ਪਿ ਚ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਫਲਾਭਾਵੇਨ, ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਵੇਕਲ੍ਲੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੋ, ਅਵੇਕਲ੍ਲੇ ਚ ਭਾਵੋ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਿਦ੍ਧੋ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ.

ਯੋ ਪਨੇਸ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਕ੍ਖਣੇਹਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤੋ ਨਵਮੋ ਖਣੋ, ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸਾਦਿਕੋ ਚ ਚਤੁਚਕ੍ਕਸਙ੍ਖਾਤੋ ਓਕਾਸਟ੍ਠੇਨ ਖਣੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਆਦਿਕਂ ਖਣਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਵਿਨਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਕਾਣਕਚ੍ਛਪੋਪਮਾਦੀਹਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੫੨) ਦੁਲ੍ਲਭਭਾਵੋ. ਇਤਿ ਖਣਸ੍ਸ ਦੁਲ੍ਲਭਤ੍ਤਾ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਖਣਾਯਤ੍ਤਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਕਾਰਭੂਤਂ ਕੁਸਲਂ ਦੁਲ੍ਲਭਮੇਵ. ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯੋ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਲ੍ਲਭਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਏਵਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਨ ਅਨੇਨ ਅਧਿਗਤਖਣਾਨਂ ਖਣਾਯਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਨਨੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮੋਘਖਣਂ ਕੁਰੁਮਾਨਾਨਂ ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ.

ਯੋ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤੋ. ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤਤਾ ‘‘ਯਥਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਜਵੋ, ਯਥਾ ਚ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਜਵੋ, ਯਥਾ ਚ ਯਾ ਦੇਵਤਾ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਧਾਵਨ੍ਤਿ ਤਾਸਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਜਵੋ, ਤਤੋ ਸੀਘਤਰਂ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਾ ਖੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੨੮) – ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਸੋ ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਤਾਵ ਪਰਿਤ੍ਤਕੋ ਕਾਲੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਾਵ ਪਟੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਤਾਵ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਤੇਸਂ ਕਾਲਪਰਿਤ੍ਤਤਾਯ ਉਪਮਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪਮਾਪਿ ਨ ਸੁਕਰਾ ਯਾਵ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੮). ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯੋ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲਸ੍ਸ ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਏਵਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਨ ਚਾਨੇਨ ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤਕਾਲਤਾਯ, ਵਿਜ੍ਜੁਲਤੋਭਾਸੇਨ ਮੁਤ੍ਤਾਵੁਣਨਂ ਵਿਯ, ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਮਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧੇ ਮਹਾਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਆਦਰੋ ਚ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਓਵਾਦੋ ਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ.

ਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਨ ਸਮਯੋ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਞ੍ਜੋ ਸਮੂਹੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਹ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾ. ਏਵਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਨ ਚਾਨੇਨ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਸੇਧਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ.

ਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਨ ਸਮਯੋ ਪਰਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’ਤਿ ਹਿ ਪਦਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ’ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ’ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾ ਦੀਪਿਤਾ. ਏਵਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਨ ਚਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਵਸਵਤ੍ਤਿਤਾਭਿਮਾਨੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’ਤਿ ਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ; ਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮੂਹੇ’ਤਿ. ਖਣਸਮਵਾਯਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਤਿ, ਯਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਸਤਿ, ਯਮ੍ਹਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ’ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਤਿ ‘ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪੀ’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਹਿ ਕਾਲਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚ ਸਮਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਕਰਣਵਸੇਨੇਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਖਣਸਮਵਾਯਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਸਮਯਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ ਤੇਸਂ ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨੇਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਂ.

ਕਾਮਾਵਚਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ? ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਅਵੀਚਿਨਿਰਯਂ ਉਪਰਿਤੋ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੨੮੭) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਉਦ੍ਦਾਨਤੋ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਾ, ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋਵ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਤੇਭੂਮਕਵਟ੍ਟਂ. ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਕਾਮੋ; ਇਤਰੋ ਪਨ ਕਾਮਿਯਤੀਤਿ ਕਾਮੋ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਦੇਸੇ ਦੁਵਿਧੋਪੇਸੋ ਕਾਮੋ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਅਵਚਰਤਿ, ਸੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਪਾਯਾਨਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਛਨ੍ਨਞ੍ਚ ਦੇਵਲੋਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕਾਦਸਵਿਧੋ ਪਦੇਸੋ. ਕਾਮੋ ਏਤ੍ਥ ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰੋ, ਸਸਤ੍ਥਾਵਚਰੋ ਵਿਯ. ਯਥਾ ਹਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਸਸਤ੍ਥਾ ਪੁਰਿਸਾ ਅਵਚਰਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦ੍ਵਿਪਦਚਤੁਪ੍ਪਦੇਸੁ ਅਵਚਰਨ੍ਤੇਸੁ, ਤੇਸਂ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ‘ਸਸਤ੍ਥਾਵਚਰੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਰੂਪਾਵਚਰਾਦੀਸੁ ਤਤ੍ਥ ਅਵਚਰਨ੍ਤੇਸੁ, ਤੇਸਂ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਅਯਂ ਪਦੇਸੋ ‘ਕਾਮਾਵਚਰੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਯਥਾ ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪਂ, ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਕਾਮੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਏਕਾਦਸਪਦੇਸਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਮੇ ਅਵਚਰਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਏਤਂ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁਪਿ ਅਵਚਰਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਅਵਚਰਣਤੋ ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਕੋ ਨਾਗੋ ਨਗਰੇ ਚਰਨ੍ਤੋਪਿ ‘ਸਙ੍ਗਾਮਾਵਚਰੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਥਲਜਲਚਰਾ ਚ ਪਾਣਾ ਅਥਲੇ ਅਜਲੇ ਚ ਠਿਤਾਪਿ ‘ਥਲਚਰਾ ਜਲਚਰਾ’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਿਦਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਵਚਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮੋ ਅਵਚਰਤੀਤਿਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਸ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰੇਸੁਪਿ ਅਵਚਰਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਵਦਤੀਤਿ ‘ਵਚ੍ਛੋ’, ਮਹਿਯਂ ਸੇਤੀਤਿ ‘ਮਹਿਂਸੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ, ਨ ਸਤ੍ਤਾ ਯਤ੍ਤਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਮਹਿਯਂ ਵਾ ਸੇਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤਂ ਨਾਮਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਕਾਮਭਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਮੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਵਚਾਰੇਤੀਤਿਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ.

ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਲਨਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਕੁਸਲਂ. ਅਪਿਚ ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਕੁਸਲਂ. ਯਥੇਵ ਹਿ ‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲ’ਨ੍ਤਿ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੪੬; ੨.੨੦.੧੨੯) ਰੂਪਕਾਯੇ ਅਨਾਤੁਰਤਾਯ ਅਗੇਲਞ੍ਞੇਨ ਨਿਬ੍ਯਾਧਿਤਾਯ ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾਤੁਰਤਾਯ ਕਿਲੇਸਗੇਲਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਕਿਲੇਸਬ੍ਯਾਧਿਨੋ ਅਭਾਵੇਨ ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਲੇਸਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਪਨ ਕਿਲੇਸਦੋਸਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਦਰਥਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਾ ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ. ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ; ਕੋਸਲ੍ਲਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਤਾ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ.

‘ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ’ ਤਾਵ ਏਵਂ ਹੋਤੁ; ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਕਥਨ੍ਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਰੁਲ਼੍ਹੀਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਸਲਮੇਵ. ਯਥਾ ਹਿ ਤਾਲਪਣ੍ਣੇਹਿ ਅਕਤ੍ਵਾ ਕਿਲਞ੍ਜਾਦੀਹਿ ਕਤਮ੍ਪਿ ਤਂਸਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਰੁਲ਼੍ਹੀਸਦ੍ਦੇਨ ਤਾਲਵਣ੍ਟਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ‘ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’ਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ‘ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ’ ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਿਵਿਧੇਨਪਿ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ, ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਦੁਵਿਧੇਨੇਵ. ਇਤਿ ਯਞ੍ਚ ਜਾਤਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯਞ੍ਚ ਬਾਹਿਤਿਕਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯਞ੍ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕੁਸਲਂ ਕਥਿਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤੀਹਿਪਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਤਦੇਤਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਕੁਸਲਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਂ, ਵੋਦਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਵਜ੍ਜਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਨਵਜ੍ਜਲਕ੍ਖਣਮੇਵ ਕੁਸਲਂ, ਵੋਦਾਨਭਾਵਰਸਂ, ਇਟ੍ਠਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਮੇਵ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁ ਹਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵੋ ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ. ਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਾ ਰਸੋ ਨਾਮ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੋ ਵਾ ਫਲਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ. ਇਤਿ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਵਕ੍ਖਾਮ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ‘ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣੋ ਏਸ ਸਦ੍ਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਦੇਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਜਵਨਵੀਥਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਨੋਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚਿਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਅਪਿਚ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਤੋ ਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਕਰਣਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਦੋਸਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਮੋਹਂ; ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਰੂਪਾਵਚਰਾਦਿਭੇਦਂ; ਅਞ੍ਞਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਦ੍ਦਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ; ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਚਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਨੀਲਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਪੀਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ; ਸਦ੍ਦਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ; ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਂ ਹੀਨਂ ਅਞ੍ਞਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਅਞ੍ਞਂ ਪਣੀਤਂ; ਹੀਨਾਦੀਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵੀਰਿਯਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵੀਮਂਸਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸ ਇਮੇਸਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭੂਮਿਆਰਮ੍ਮਣਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮਪਣੀਤਾਧਿਪਤੀਨਂ ਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਏਕਮੇਵ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਏਤੇਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ.

ਕਥਂ ਚਿਤ੍ਤਕਰਣਤਾਯਾਤਿ? ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਚਰਣਂ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤਿਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰਾਨਂ ‘ਏਵਂਵਿਧਾਨਿ ਏਤ੍ਥ ਰੂਪਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਲੇਖਾਗਹਨਰਞ੍ਜਨਉਜ੍ਜੋਤਨਵਤ੍ਤਨਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਚਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਰੂਪਂ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ. ਤਤੋ ‘ਇਮਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਇਦਂ ਹੋਤੁ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਇਦਂ, ਉਭਯਪਸ੍ਸੇ ਇਦ’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਚਿਨ੍ਤਿਤੇਨ ਕਮੇਨ ਸੇਸਚਿਤ੍ਤਰੂਪਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਿਪ੍ਪਜਾਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਕਰਿਯਤਿ, ਏਵਂ ਇਮਾਯ ਕਰਣਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਥੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਚਿਨ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨਵਸੇਸਸ੍ਸ ਅਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨਤੋ ਤਤੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਤਰਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਦਿਟ੍ਠਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਰਣਂ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ‘ਏਵਂ, ਭਨ੍ਤੇ’. ਤਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਰਣਂ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਚਿਨ੍ਤਿਤਂ. ਤੇਨਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਰਣੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਤਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੦੦).

ਤਥਾ ਯਦੇਤਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਨਿਰਯਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੇਦਾਸੁ ਗਤੀਸੁ ਕਮ੍ਮਲਿਙ੍ਗਸਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰਾਦਿਭੇਦਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਕਤਮੇਵ. ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭੇਦਞ੍ਹਿ ਦਾਨਸੀਲਵਿਹਿਂਸਾਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਚਿਤ੍ਤਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤੇਨੇਵ ਚ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਗਤੀਸੁ ਹਤ੍ਥਪਾਦਕਣ੍ਣਉਦਰਗੀਵਾਮੁਖਾਦਿਸਣ੍ਠਾਨਭਿਨ੍ਨਂ ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਯਥਾਗਹਿਤਸਣ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ‘ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਸਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪੇਨ ‘ਇਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਵਾ ‘ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ ਵਾ ਵੋਹਰਨ੍ਤਾਨਂ ਵੋਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਵੋਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤਵਸੇਨ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ‘ਇਤ੍ਥੀ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪੁਰਿਸੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਜਨਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੋਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਂ ਯਥਾਪਤ੍ਥਿਤਂ ਭਵਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਗਤਿਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਗਤਿਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤੇਨੇਵ ਚ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਗਤਿਯਾ ਅਪਾਦਕਦ੍ਵਿਪਾਦਕਾਦਿਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਚ੍ਚਨੀਚਾਦਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਦਿਤਾ, ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਲਾਭਾਲਾਭਾਦਿਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਨਿਰਯਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੇਦਾਸੁ ਗਤੀਸੁ ਕਮ੍ਮਲਿਙ੍ਗਸਞ੍ਞਾਵੋਹਾਰਾਦਿਭੇਦਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਇਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਭਵਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਭਵਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਵੋਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਭਵਤਿ, ਵੋਹਾਰਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਭਵਤਿ. ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਗਤਿਯਾ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਅਪਦਾ ਦ੍ਵਿਪਦਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਾ ਬਹੁਪ੍ਪਦਾ, ਰੂਪਿਨੋ ਅਰੂਪਿਨੋ, ਸਞ੍ਞਿਨੋ ਅਸਞ੍ਞਿਨੋ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਉਚ੍ਚਨੀਚਤਾ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ ਸੁਗਤਦੁਗ੍ਗਤਤਾ. ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਾ ਸੁਜਾਤਦੁਜ੍ਜਾਤਤਾ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਦੁਸ੍ਸਣ੍ਠਿਤਤਾ. ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਲਾਭਾਲਾਭੇ ਯਸਾਯਸੇ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਯਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇ’’ਤਿ.

ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

ਕਮ੍ਮਤੋ ਲਿਙ੍ਗਤੋ ਚੇਵ, ਲਿਙ੍ਗਸਞ੍ਞਾ ਪਵਤ੍ਤਰੇ;

ਸਞ੍ਞਾਤੋ ਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਤ੍ਥਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵਾ.

‘‘ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਤ੍ਤਤੇ ਲੋਕੋ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਤ੍ਤਤੇ ਪਜਾ;

ਕਮ੍ਮਨਿਬਨ੍ਧਨਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਰਥਸ੍ਸਾਣੀਵ ਯਾਯਤੋ’’. (ਮ. ਨਿ. ੨.੪੬੦; ਸੁ. ਨਿ. ੬੫੯);

ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤੇ ਪਸਂਸਂ,

ਕਮ੍ਮੇਨ ਜਾਨਿਞ੍ਚ ਵਧਞ੍ਚ ਬਨ੍ਧਂ;

ਤਂ ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਕਰਣਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ,

ਕਸ੍ਮਾ ਵਦੇ ਨਤ੍ਥਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ. (ਕਥਾ. ੭੮੫);

‘‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਾ ਮਾਣਵ ਸਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਕਮ੍ਮਯੋਨੀ ਕਮ੍ਮਬਨ੍ਧੂ ਕਮ੍ਮਪਟਿਸਰਣਾ; ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਭਜਤਿ ਯਦਿਦਂ ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮੯).

ਏਵਂ ਇਮਾਯ ਕਰਣਚਿਤ੍ਤਤਾਯਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਕਤਾਨਿ. ਅਲਦ੍ਧੋਕਾਸਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਂ ਵਾ ਪਨ ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਵਿਕਲਂ ਤਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕਰਣਾਭਾਵਤੋ ਯਦੇਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਤਰਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਨਿਕਾਯਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਯਥਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਪਾਣਾ… ਤੇਹਿਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇਹਿ ਪਾਣੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਤਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੦੦).

ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਮਾਨਭੂਤਾਪਗਤੋਕਾਸਕਤਭੂਮਿਲਦ੍ਧਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦਜਰਾਭਙ੍ਗਸਮਙ੍ਗੀਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਅਨੁਭੂਤਾਪਗਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਤ੍ਤਯਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਭੂਤਾਪਗਤਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਸੇਸਸਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ਭੂਤਾਪਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ‘‘ਯਾਨਿਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੮) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸੋਕਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਕਤੋਕਾਸਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਏਵਂ ਕਤੇ ਓਕਾਸੇ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਅਸਮੂਹਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਭੂਮਿਯਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਭੂਮੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਤੇਭੂਮਕਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਾਰਹਂ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ. ਤੇਨ ਹੇਸਾ ਭੂਮਿ ਲਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਇਧ ‘ਵਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ’ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਅਭਿਮੁਖਂ ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨੇਸ ਅਤੀਤੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੇ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਖਣਤ੍ਤਯਗਤੇਤਿ ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਯੇਨ ਕਕੁਸਨ੍ਧੋ ਭਗਵਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੪੩) ਏਤ੍ਥ ਅਤੀਤੇ ਆਗਤੋ. ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤਿਰੇਕਚੀਵਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੪੬੧) ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਲਦ੍ਧੇ. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਹਾਮੇਘਂ ਤਮੇਨਂ ਮਹਾਵਾਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੫੭) ਏਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇ. ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਗਮਿਯਚਿਤ੍ਤਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਨੋਦਨੀਯਂ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੬੦; ਪਰਿ. ੩੨੫); ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਠਾਨਸੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੬੫) ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੇ. ‘‘ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਠਾਨਸੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੫੬-੧੫੭) ਏਤ੍ਥ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ. ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਚਿਤ੍ਤਯਮਕ.੮੧) ਏਤ੍ਥ ਖਣਤ੍ਤਯਗਤੇ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧਾਪਿ ਖਣਤ੍ਤਯਗਤੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖਣਤ੍ਤਯਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ.

ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇਤਂ ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇਵ. ਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਕਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਆਗਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨ ਪਰਿਸਂ ਪਹਾਯ ਏਕਕੋਵ ਆਗਤੋ, ਰਾਜਪਰਿਸਾਯ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਆਗਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪਿ ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ’’ਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਪਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਧੁਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਹੋਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾ ਜੇਟ੍ਠਿਕਾ ਪਞ੍ਞਾ ਧੁਰਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ. ਤੇਨੇਵ ਭਗਵਾ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘ਕਿਂਫਸ੍ਸੋਸਿ, ਕਿਂਵੇਦਨੋਸਿ, ਕਿਂਸਞ੍ਞੋਸਿ, ਕਿਂਚੇਤਨੋਸੀ’ਤਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਂਚਿਤ੍ਤੋ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ‘‘ਅਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਅਹਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਥੇਯ੍ਯਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾ’ਤਿਆਦੀਨਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਦਤਿ.

ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯਂ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਲੋਕਿਯਦੇਸਨਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਭਾਗਿਯਾ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਕਾ ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ. ਮਨੋ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ’’ (ਅ. ਨਿ. ੧.੫੬).

‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ ਮਨੋਮਯਾ;

ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਦੁਟ੍ਠੇਨ, ਭਾਸਤਿ ਵਾ ਕਰੋਤਿ ਵਾ;

ਤਤੋ ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨ੍ਵੇਤਿ, ਚਕ੍ਕਂਵ ਵਹਤੋ ਪਦਂ.

‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ ਮਨੋਮਯਾ;

ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨ, ਭਾਸਤਿ ਵਾ ਕਰੋਤਿ ਵਾ;

ਤਤੋ ਨਂ ਸੁਖਮਨ੍ਵੇਤਿ, ਛਾਯਾਵ ਅਨਪਾਯਿਨੀ’’. (ਧ. ਪ. ੧,੨);

‘‘ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੀਯਤਿ ਲੋਕੋ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਕਸ੍ਸਤਿ;

ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇਵ ਵਸਮਨ੍ਵਗੂ’’. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੬੨);

‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਂਕਿਲੇਸਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵੋਦਾਨਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੦੦);

‘‘ਪਭਸ੍ਸਰਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ’’ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੯);

‘‘ਚਿਤ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਅਰਕ੍ਖਿਤੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਹੋਤਿ; ਚਿਤ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਰਕ੍ਖਿਤੇ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨੇ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨੇ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਅਵਸ੍ਸੁਤੇ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸ੍ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸ੍ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸ੍ਸੁਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੧੦).

ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਧੁਰਂ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕਂ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਨ ‘ਕਤਰਫਸ੍ਸਂ ਅਧਿਗਤੋਸਿ, ਕਤਰਵੇਦਨਂ ਕਤਰਸਞ੍ਞਂ ਕਤਰਚੇਤਨਂ ਕਤਰਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ, ‘ਕਤਰਪਞ੍ਞਂ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਗਤੋ’ਸਿ, ‘ਕਿਂ ਪਠਮਂ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਂ, ਉਦਾਹੁ ਦੁਤਿਯਂ…ਪੇ… ਤਤਿਯਂ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਂ ਅਧਿਗਤੋ’ਤਿ ਪਞ੍ਞਂ ਜੇਟ੍ਠਿਕਂ ਪਞ੍ਞਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਾ ਪਨ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੧)? ‘‘ਪਞ੍ਞਵਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਾਵਕਸ੍ਸ ਤਦਨ੍ਵਯਾ ਸਦ੍ਧਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨ੍ਵਯਂ ਵੀਰਿਯਂ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨ੍ਵਯਾ ਸਤਿ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨ੍ਵਯੋ ਸਮਾਧਿ ਸਣ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੫੧੫) ਏਵਮਾਦੀਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਇਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾ ਜੇਟ੍ਠਿਕਾ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾ ਧੁਰਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਂ ਪਨ ਲੋਕਿਯਦੇਸਨਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਨ੍ਤਿ ਸਾਤਮਧੁਰਵੇਦਯਿਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਸਹ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭਾਵਂ ਗਤਂ. ਅਯਂ ਪਨ ‘ਸਹਗਤ’-ਸਦ੍ਦੋ ਤਬ੍ਭਾਵੇ ਵੋਕਿਣ੍ਣੇ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਂਸਟ੍ਠੇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਾਯਂ ਤਣ੍ਹਾ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਹਗਤਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੦੩) ਤਬ੍ਭਾਵੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੀਮਂਸਾ ਕੋਸਜ੍ਜਸਹਗਤਾ ਕੋਸਜ੍ਜਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮੩੨) ਵੋਕਿਣ੍ਣੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਕੋਸਜ੍ਜੇਨ ਵੋਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੮) ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਟ੍ਠਿਕਸਞ੍ਞਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਰੂਪਸਹਗਤਾਨਂ ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਰੂਪਸਹਗਤਾਨਂ ਵਾ’’ਤਿ (ਪੁ. ਪ. ੩-੫) ਆਰਮ੍ਮਣੇ; ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਰੂਪਾਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਦਂ ਸੁਖਂ ਇਮਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਹਗਤਂ ਹੋਤਿ ਸਹਜਾਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੭੮) ਸਂਸਟ੍ਠੇ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਦੇ ਅਯਮੇਵਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਂਸਟ੍ਠਞ੍ਹਿ ਇਧ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘ਸਂਸਟ੍ਠ’-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਚੇਸ ਸਦਿਸੇ ਅਵਸ੍ਸੁਤੇ ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥਵੇ ਸਹਜਾਤੇਤਿ ਬਹੂਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਕਿਸੇ ਥੂਲੇ ਵਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਯੋਜਿਤਾ ਹਯਾ’’ਤਿ (ਜਾ. ੨.੨੨.੭੦) ਏਤ੍ਥ ਸਦਿਸੇ ਆਗਤੋ. ‘‘ਸਂਸਟ੍ਠਾਵ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਯ੍ਯੇ ਵਿਹਰਥਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੭੨੭) ਅਵਸ੍ਸੁਤੇ. ‘‘ਗਿਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩) ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥਵੇ. ‘‘ਇਦਂ ਸੁਖਂ ਇਮਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਹਗਤਂ ਹੋਤਿ ਸਹਜਾਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਹਜਾਤੇ. ਇਧਾਪਿ ਸਹਜਾਤੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਤ੍ਥ ‘ਸਹਗਤਂ’ ਅਸਹਜਾਤਂ ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ ਅਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਹਜਾਤਂ ਪਨ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿਪਿ, ਨ ਹੋਤਿਪਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹਿ ਏਕਤੋ ਜਾਤੇਸੁ ਰੂਪਂ ਅਰੂਪੇਨ ਸਹਜਾਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਂਸਟ੍ਠਂ, ਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ; ਤਥਾ ਅਰੂਪਂ ਰੂਪੇਨ; ਰੂਪਞ੍ਚ ਰੂਪੇਨ; ਅਰੂਪਂ ਪਨ ਅਰੂਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਯਮਤੋਵ ਸਹਗਤਂ ਸਹਜਾਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤ’ਨ੍ਤਿ.

ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਸਮਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ ਤਂ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨੇਤਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚੇਸ. ਅਰੂਪੇ ਪਨ ਵਿਨਾਪਿ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਭਾਵਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਕਿਂ ਕਥਿਤਂ? ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲੇਸੁ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਤਿਹੇਤੁਕਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਕਥਿਤਂ. ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਹਿ ਅਨਿਯਮਿਤਪੁਚ੍ਛਾਯ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਂ ਗਹਿਤਂ. ‘ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਪਨ ਤੇਭੂਮਕਂ ਕੁਸਲਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ, ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਮੇਵ ਗਹਿਤਂ. ‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਤਤੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਮੇਵ ਗਹਿਤਂ. ‘ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਤਤੋ ਦੁਵਿਧਂ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਭਾਵੋ ਪਨ ਅਨਾਭਟ੍ਠਤਾਯੇਵ ਨ ਗਹਿਤੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਗਹਿਤੋ, ਪਰਤੋ ਪਨ ‘ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾ’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਇਧ ‘ਅਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾ’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਆਦਿਤੋਵ ਇਦਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਵ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਾ, ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਵਾ, ਸਰਸਭਾਵੇਨ ਵਾ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ; ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਵੇਦਨਾ; ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਹਿ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ, ਰੂਪਸਞ੍ਚੇਤਨਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੬੦) ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧) ਸਰਸਭਾਵੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ’ ਵਾਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਮੇਵ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਦ੍ਵਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਦ੍ਦੋਵ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਗਨ੍ਧੋਵ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਰਸੋਵ ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਮੇਵ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਦ੍ਵਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਨਕੁਤੋਚਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ, ਤਥਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਚ, ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾ ਚਿਤ੍ਤਗੋਚਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾਯੇਵ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਯੇ ਪਨ ਅਨਾਪਾਥਗਤਾ ਰੂਪਾਦਯੋਪਿ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵਦਨ੍ਤਿ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਨਾਨਾਵਿਸਯਾਨਂ ਨਾਨਾਗੋਚਰਾਨਂ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਗੋਚਰਵਿਸਯਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤਾਨਂ ਮਨੋ ਪਟਿਸਰਣਂ ਮਨੋ ਨੇਸਂ ਗੋਚਰਵਿਸਯਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੫).

ਏਤੇਸਞ੍ਹਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ਗੋਚਰਵਿਸਯੋ ਨਾਮ. ਤਾਨਿ ਮਨੇਨ ਪਚ੍ਚਨੁਭਵਿਯਮਾਨਾਨਿਪਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿਯੇਵਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਾਦੀਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਅਨਾਪਾਥਗਤਾਨੇਵ ਹਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਆਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ, ਨ ਚ ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਂ ਘਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇਵ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ; ਭਵਙ੍ਗਚਲਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਕੁਣੋ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਗ੍ਗੇ ਨਿਲੀਯਮਾਨੋਵ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਞ੍ਚ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਛਾਯਾ ਚਸ੍ਸ ਪਥਵਿਯਂ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ ਸਾਖਾਘਟ੍ਟਨਛਾਯਾਫਰਣਾਨਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਾਦੀਨਂ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਿਘਟ੍ਟਨਞ੍ਚ ਭਵਙ੍ਗਚਲਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਗਮਨਞ੍ਚ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਤੋ ਭਵਙ੍ਗਂ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਇਦਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਸੁਦ੍ਧਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਪਸਾਦਘਟ੍ਟਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਕਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਘਾਯਿਤਸਾਯਿਤਫੁਟ੍ਠਵਸੇਨੇਵ ਏਤਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਕਤਸੁਧਾਕਮ੍ਮਂ ਹਰਿਤਾਲਮਨੋਸਿਲਾਦਿਵਣ੍ਣਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਹਿਤਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਧਜਪਟਾਕਂ ਮਾਲਾਦਾਮਵਿਨਦ੍ਧਂ ਦੀਪਮਾਲਾਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਤਿਮਨੋਰਮਾਯ ਸਿਰਿਯਾ ਵਿਰੋਚਮਾਨਂ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੋਲ਼ਸਸੁ ਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਕਾਸੁ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਉਲ੍ਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਚੇਤਿਯਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਤਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿਵਾਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਤਸਦਿਸਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚੇਤਿਯਵਨ੍ਦਨਕਾਲੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਦਿਟ੍ਠਵਸੇਨ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ.

ਮਧੁਰੇਨ ਪਨ ਸਰੇਨ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਸ੍ਸ ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਰਭਾਣਕਸ੍ਸ ਵਾ ਸਰੇਨ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਵਾ ਸਰਭਞ੍ਞਂ ਵਾ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ, ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸੁਣਨਕਾਲੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਤਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ.

ਸੁਗਨ੍ਧਂ ਪਨ ਗਨ੍ਧਂ ਵਾ ਮਾਲਂ ਵਾ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨੇ ਵਾ ਚੇਤਿਯੇ ਵਾ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਤਂ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਘਾਨਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ, ਪੂਜਾਕਰਣਕਾਲੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਘਾਯਿਤਵਸੇਨ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ.

ਪਣੀਤਂ ਪਨ ਖਾਦਨੀਯਂ ਵਾ ਭੋਜਨੀਯਂ ਵਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕੁਦ੍ਰੂਸਕਾਦਿਭੋਜਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ‘ਅਸੁਕਕਾਲੇ ਪਣੀਤਂ ਭੋਜਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਤਂ ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਜਿਵ੍ਹਾਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਕਾਲੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਾਯਿਤਵਸੇਨ ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ.

ਮੁਦੁਕਂ ਪਨ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਮਞ੍ਚਂ ਵਾ ਪੀਠਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਪੁਰਣਂ ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ‘ਅਸੁਕਕਾਲੇ ਮੇ ਮੁਦੁਕਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾਵੁਰਣਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਤਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਵੇਦਯਿਤਕਾਲੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਫੁਟ੍ਠਵਸੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਦ੍ਧਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਸਾਦਘਟ੍ਟਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਕਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਘਾਯਿਤਸਾਯਿਤਫੁਟ੍ਠਵਸੇਨੇਵ ਏਤਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਇਦਾਨਿ ਪਕਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਆਪਾਥਗਮਨੇ ਅਯਮਪਰੋਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕੋ ਨਯੋ ਹੋਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਉਭਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਤਾਵ ਦਿਟ੍ਠਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ‘ਦਿਟ੍ਠਂ’ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਗਹਿਤਪੁਬ੍ਬਂ. ‘ਸੁਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਅਦਿਸ੍ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨ ਗਹਿਤਾ ਰੂਪਾਦਯੋਵ. ਤੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ‘ਉਭਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ’ ਨਾਮ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਏਤਾਨਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਵਸੇਨ ਤਾਵ ਆਪਾਥਗਮਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਨਯੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਨ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਭਗਵਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਏਵਰੂਪਂ ਨਾਮ ਰੂਪਂ, ਅਤਿਮਧੁਰੋ ਸਦ੍ਦੋ, ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਦੇਸੇ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਅਤਿਮਨੁਞ੍ਞੋ ਗਨ੍ਧੋ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਫਲਾਨਂ ਅਤਿਮਧੁਰੋ ਰਸੋ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਪਾਵੁਰਣਾਦੀਨਂ ਅਤਿਸੁਖੋ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ, ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਿਘਟ੍ਟਨਂ ਵਿਨਾ, ਸੁਤਮਤ੍ਤਾਨੇਵ ਤਾਨਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ ਵਾ ਸਦ੍ਦੇ ਵਾ ਪਸਾਦਵਸੇਨ ਗਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਰਿਯਾਨਂ ਦਾਤੁਕਾਮਤਾਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨੇਸੁ ਅਨੁਮੋਦਨਾਵਸੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਤਵਸੇਨ ਏਤਾਨਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੇਨ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਵਾ ਸੁਤਾਨਿ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ‘ਈਦਿਸਂ ਰੂਪਂ ਆਯਤਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਪਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਿਘਟ੍ਟਨਂ ਵਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨੇਵ ਤਾਨਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਇਦਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਏਵਂ ਉਭਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਏਤਾਨਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਇਦਮ੍ਪਿ ਚ ਮੁਖਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਸਦ੍ਧਾਰੁਚਿਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਨ ਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਏਤੇਸਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਗਮਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਵਂ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਭੂਤਾਨਿਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਨਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨ ਗਹਿਤੋ. ਏਵਂ ਏਕੇਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਜਵਨਂ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਹਿ ਜਵਨਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ. ਸਦ੍ਦਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਜਵਨਂ ਦਾਨਮਯਂ ਸੀਲਮਯਂ ਭਾਵਨਾਮਯਨ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਂ ਤਾਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਏਤਂ ਮਹਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਵਣ੍ਣੇਸੁ ਪੁਪ੍ਫਵਤ੍ਥਧਾਤੂਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪਂ ਰਜਨੀਯਂ ਵਣ੍ਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਨਨੁ ਚੇਤਂ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਲੋਭਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ? ਕਥਂ ਏਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਂ ਨਾਮ ਜਾਤਨ੍ਤਿ? ਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨ ਪਰਿਣਾਮਿਤਵਸੇਨ ਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤਵਸੇਨਾਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ‘ਕੁਸਲਮੇਵ ਮਯਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਕਰਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਯਮਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲਕਰਣੇਯੇਵ ਪਰਿਣਾਮਿਤਂ, ਅਭਿਣ੍ਹਕਰਣੇਨ ਕੁਸਲਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨੇਵ ਸਮੁਦਾਚਰਿਤਂ, ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਦੀਹਿ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ ਯੋਨਿਸੋ ਚ ਆਭੋਗੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਮਿਤਵਸੇਨ ਪਰਿਣਾਮਿਤਵਸੇਨ ਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤਵਸੇਨ ਚ ਕੁਸਲਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ ਹੋਤਿ.

ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਜਾਤਂ. ਸਦ੍ਧਾਬਹੁਲਤਾਦੀਨਿਪੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਾਨਿਯੇਵ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਨਞ੍ਚ ਏਕਨ੍ਤਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਤਥਾਗਤਰੂਪਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯੇ ਚ ਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਆਨਿਸਂਸਂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਪਰੇਹਿ ਉਸ੍ਸਾਹਿਤਾਨਂ ਕੁਸਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾਬਹੁਲਤਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿਤਾ ਆਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ ਏਕਾਦਸਧਮ੍ਮਾ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਉਪਸਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਲੂਖਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਤਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਤਾ ਪਸਾਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤਾ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਤਿ. ਇਮੇਹਿਪਿ ਕਾਰਣੇਹੇਤ੍ਥ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੩੬੭ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪਬ੍ਬਵਣ੍ਣਨਾ, ੪੬੮-੪੬੯) ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਕਮ੍ਮਤੋ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਤੋ, ਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣੇਹਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯੋ ਹਿ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਿ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਕਮ੍ਮਾਯਤਨਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥਾਪੇਤਿ, ‘ਆਯਤਿਂ ਪਞ੍ਞਵਾ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਂ ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਪਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਦਾ ਪਿਲਵਨ੍ਤਿ… ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਅਥ ਸੋ ਸਤ੍ਤੋ ਖਿਪ੍ਪਂਯੇਵ ਵਿਸੇਸਗਾਮੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੯੧) ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਕੁਸਲਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਦਸਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਪਿ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯੇਹਿ ਪਨ ਕਿਲੇਸਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਕੁਸਲਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

‘‘ਯੋਗਾ ਵੇ ਜਾਯਤੀ ਭੂਰਿ, ਅਯੋਗਾ ਭੂਰਿਸਙ੍ਖਯੋ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੮੨).

ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਤੋ ਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਤਾ, ਵਤ੍ਥੁਵਿਸਦਕਿਰਿਯਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਤ੍ਤਪਟਿਪਾਦਨਾ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਾ, ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਾ, ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣਚਰਿਯਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਤਿ. ਇਮੇਹਿਪਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੩੬੭ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪਬ੍ਬਵਣ੍ਣਨਾ) ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਏਵਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਅਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਅਨੁਪਾਯਚਿਨ੍ਤਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ. ਤਯਿਦਂ ਰਜਨੀਯਵਣ੍ਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਤਿਵਿਧੇਨ ਨਿਯਮੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਦਾਨਮਯਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਮਯਂ ਵਾ, ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਵਾ.

ਕਥਂ? ਯਦਾ ਹਿ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤੇਸੁ ਪੁਪ੍ਫਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਵਣ੍ਣਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘ਵਣ੍ਣਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’ਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਾਦੀਨਿ ਪੂਜੇਤਿ, ਤਦਾ ਦਾਨਮਯਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਤ੍ਥੁ – ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸਙ੍ਘਮਿਤ੍ਤੋ ਕਿਰ ਏਕਂ ਸੁਵਣ੍ਣਖਚਿਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਥਂ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋ, ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਵਤ੍ਥਂ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਸ੍ਸੇਵ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ, ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਵਣ੍ਣਦਾਨਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਹਾਚੇਤਿਯੇ ਆਰੋਪੇਸਿ. ਏਵਰੂਪੇ ਕਾਲੇ ਦਾਨਮਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਦਾ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਮੇਵ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਲਵਂਸੋ, ਕੁਲਤਨ੍ਤਿ ਕੁਲਪ੍ਪਵੇਣੀ ਏਸਾ, ਕੁਲਵਤ੍ਤਂ ਏਤ’ਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਾਦੀਨਿ ਪੂਜੇਤਿ ਤਦਾ ਸੀਲਮਯਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਤਾਦਿਸੇਨੇਵ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਅਯਂ ਵਣ੍ਣੋ ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਵਯਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਖਯਵਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਤਦਾ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਹੋਤਿ.

ਦਾਨਮਯਂ ਪਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਯਦਾ ਤੀਣਿ ਰਤਨਾਨਿ ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਪੂਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਤੀਣਿ ਰਤਨਾਨਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਪੋਰਿਸਾਦਯੋਪਿ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜਾਪੇਤਿ ਤਦਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਤਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਵਣ੍ਣਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ਤਦਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯਂ ਪਤ੍ਵਾ ਹਿ ‘ਦਸ੍ਸਾਮਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਾਚਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤੀਤਿ (ਪਾਰਾ. ੬੫੯) ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕੁਸਲਂ ਹੋਤਿ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਦਾਨਮਯਂ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

ਯਦਾ ਪਨ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਕੁਲਵਂਸਾਦਿਵਸੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਪੂਜੇਤਿ ਤਦਾ ਸੀਲਮਯਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਕੁਲਵਂਸਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਯੋ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੂਜਾਪੇਤਿ ਤਦਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਲਵਂਸੋ, ਕੁਲਤਨ੍ਤਿ ਕੁਲਪ੍ਪਵੇਣੀ ਏਸਾ, ਕੁਲਵਤ੍ਤਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘ਵਣ੍ਣਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ਤਦਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੀਲਮਯਂ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

ਯਦਾ ਪਨ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤੀਣਿ ਰਤਨਾਨਿ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਖਯਵਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਤਦਾ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਵਾਚਾਯ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾਵ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕੁਸਲਂ ਤਿਵਿਧਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਨਵਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ. ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਭੇਰਿਸਦ੍ਦਾਦੀਸੁ ਹਿ ਰਜਨੀਯਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤੀਹਿ ਨਿਯਮੇਹੇਤਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਂ ਕਨ੍ਦਮੂਲਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍ਵਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਕਂ ਵਿਯ ਚ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦਾਤੁਂ ਨਾਮ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ ਪਨ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦੇਤਿ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਾ ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਭੇਰਿਮੁਦਿਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਤੂਰਿਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਉਪਹਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਮੇ’ਤਿ ਭੇਰਿਆਦੀਨਿ ਠਪਾਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਰਭੇਸਜ੍ਜਤੇਲਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਦੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਵਨਂ ਘੋਸੇਤਿ, ਸਰਭਞ੍ਞਂ ਭਣਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤਿ, ਉਪਨਿਸਿਨ੍ਨਕਕਥਂ ਅਨੁਮੋਦਨਕਥਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਦਾਨਮਯਂਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਏਤਦੇਵ ਵਿਧਾਨਂ ਕੁਲਵਂਸਾਦਿਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਰੋਤਿ ਤਦਾ ਸੀਲਮਯਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਏਤ੍ਤਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪ੍ਪਮਾਣੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘ਖਯਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਵਯਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਤਦਾ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਮਯਂ ਤਾਵ ਯਦਾ ਭੇਰਿਆਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਹਤ੍ਥਾ ਉਪਹਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਿਚ੍ਚੁਪਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਹਤ੍ਥਾ ਠਪੇਤਿ, ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਮੇ’ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਵਨਂ ਘੋਸੇਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸਰਭਞ੍ਞਂ ਕਾਤੁਂ ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਦਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਉਪਹਾਰਂ ਕਰੋਥਾ’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ, ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਮੇ’ਤਿ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇਸੁ ‘ਇਮਂ ਭੇਰਿਂ, ਇਮਂ ਮੁਦਿਙ੍ਗਂ ਠਪੇਥਾ’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ, ਸਯਮੇਵ ਧਮ੍ਮਸਵਨਂ ਘੋਸੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤਿ, ਸਰਭਞ੍ਞਂ ਭਣਤਿ, ਤਦਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ਮਨਸਾ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਤਦਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ.

ਸੀਲਮਯਮ੍ਪਿ ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਨਾਮ ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਲਵਂਸੋ ਕੁਲਤਨ੍ਤਿ ਕੁਲਪ੍ਪਵੇਣੀ’ਤਿ ਭੇਰਿਆਦੀਹਿ ਸਹਤ੍ਥਾ ਉਪਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭੇਰਿਆਦੀਨਿ ਸਹਤ੍ਥਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਾਦੀਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਸਰਭੇਸਜ੍ਜਂ ਸਹਤ੍ਥਾ ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸਵਨਘੋਸਨਧਮ੍ਮਕਥਾਕਥਨਸਰਭਞ੍ਞਭਣਨਤ੍ਥਾਯ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲਵਂਸੋ ਕੁਲਤਨ੍ਤਿ ਕੁਲਪ੍ਪਵੇਣੀ, ਗਚ੍ਛਥ, ਤਾਤਾ, ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਾਦੀਨਂ ਉਪਹਾਰਂ ਕਰੋਥਾ’ਤਿ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਵਂਸਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਵਾ ਸਰਭਞ੍ਞਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਨਾਮ ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਲਵਂਸੋ ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾਵ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ.

ਭਾਵਨਾਮਯਮ੍ਪਿ ਯਦਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦੇ ਖਯਵਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਤਦਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਂ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾਵ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਂ ਤਿਵਿਧਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਨਵਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

ਮੂਲਗਨ੍ਧਾਦੀਸੁਪਿ ਰਜਨੀਯਗਨ੍ਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤੀਹਿ ਨਿਯਮੇਹੇਤਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਮੂਲਗਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਗਨ੍ਧਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘ਗਨ੍ਧਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’ਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਾਦੀਨਿ ਪੂਜੇਤਿ, ਤਦਾ ਦਾਨਮਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਣ੍ਣਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਂ ਤਿਵਿਧਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਨਵਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

ਮੂਲਰਸਾਦੀਸੁ ਪਨ ਰਜਨੀਯਰਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤੀਹਿ ਨਿਯਮੇਹੇਤਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਮੂਲਰਸਾਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਰਜਨੀਯਂ ਰਸਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਰਸਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘ਰਸਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’ਨ੍ਤਿ ਦੇਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਤਦਾ ਦਾਨਮਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਣ੍ਣਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੀਲਮਯੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਂ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨ ਆਚਿਣ੍ਣ’ਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਾਦੁਰਸਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਟ੍ਠਗਾਮਣਿਅਭਯਰਞ੍ਞੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਆਗਤਾਨਿ. ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਏਵਂ ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਂ ਤਿਵਿਧਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਨਵਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣੇਪਿ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਵਾਯੋਧਾਤੂਤਿ ਤੀਣਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਏਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦਿਵਸੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਯਦਾ ਹਿ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਰਜਨੀਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ‘ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’ਨ੍ਤਿ ਦੇਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਤਦਾ ਦਾਨਮਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਣ੍ਣਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਂ ਤਿਵਿਧਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਨਵਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇ ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਤਯੋ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ, ਪਨ੍ਨਰਸ ਸੁਖੁਮਰੂਪਾਨਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਚ, ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਚ, ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਏਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਓਜਦਾਨਪਾਨਦਾਨਜੀਵਿਤਦਾਨਵਸੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਓਜਾਦੀਸੁ ਹਿ ਰਜਨੀਯਂ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤੀਹਿ ਨਿਯਮੇਹੇਤਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ‘ਓਜਦਾਨਂ ਮਯ੍ਹ’ਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਿਨਵਨੀਤਾਦੀਨਿ ਦੇਤਿ, ਪਾਨਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਪਾਨਾਨਿ ਦੇਤਿ, ਜੀਵਿਤਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦੇਤਿ, ਅਫਾਸੁਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਦੇਤਿ, ਵੇਜ੍ਜਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਜਾਲਂ ਫਾਲਾਪੇਤਿ, ਕੁਮੀਨਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਾਪੇਤਿ, ਸਕੁਣਪਞ੍ਜਰਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਾਪੇਤਿ, ਬਨ੍ਧਨਮੋਕ੍ਖਂ ਕਾਰਾਪੇਤਿ, ਮਾਘਾਤਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਜੀਵਿਤਪਰਿਤ੍ਤਾਣਤ੍ਥਂ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਤਿ ਤਦਾ ਦਾਨਮਯਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ‘ਓਜਦਾਨਪਾਨਦਾਨਜੀਵਿਤਦਾਨਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਲਵਂਸੋ ਕੁਲਤਨ੍ਤਿ ਕੁਲਪ੍ਪਵੇਣੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਓਜਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਤਦਾ ਸੀਲਮਯਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਮਿਂ ਖਯਵਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਤਦਾ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਹੋਤਿ.

ਦਾਨਮਯਂ ਪਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਯਦਾ ਓਜਦਾਨਪਾਨਦਾਨਜੀਵਿਤਦਾਨਾਨਿ ਸਹਤ੍ਥਾ ਦੇਤਿ, ਤਦਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਯੋ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦਾਪੇਤਿ, ਤਦਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਓਜਦਾਨਪਾਨਦਾਨਜੀਵਿਤਦਾਨਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਮਨਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਤਦਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ.

ਯਦਾ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ਕੁਲਵਂਸਾਦਿਵਸੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਦੇਤਿ, ਤਦਾ ਸੀਲਮਯਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਕੁਲਵਂਸਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਯੋ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦਾਪੇਤਿ, ਤਦਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਕੁਲਵਂਸਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕਵਤ੍ਥੁਂ ‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਮਨਸਾਵ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਤਦਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ.

ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇ ਖਯਵਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਙ੍ਗਂ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਖਯਵਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾਵ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇ ਖਯਵਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੇਤਂ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਂ ਤਿਵਿਧਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਨਵਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

ਏਵਮਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨਾਵਤ੍ਥੂਸੁ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਦੀਪਿਤਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਏਕਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ. ਕਥਂ? ਚਤੂਸੁ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਚੀਵਰੇ ਛ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ – ਨਵਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣੋ ਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ, ਇਦਂ ਵਣ੍ਣਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਪਰਿਭੋਗਕਾਲੇ ਪਟਪਟਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਤਿ, ਇਦਂ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲ਼ਕਚ੍ਛਕਾਦਿਗਨ੍ਧੋ, ਇਦਂ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਨ ਪਰਿਭੋਗਰਸਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ. ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਾ, ਇਦਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਚੀਵਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਏਵਂ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਯੋਜਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਾਨਮਯਾਦਿਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਨਿਬਦ੍ਧਂ, ਵਿਨਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਅਨਿਬਦ੍ਧਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧੇ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਂ ਦ੍ਵਾਰਕਥਾ

ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾ

ਇਮਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦ੍ਵਾਰਕਥਾ ਕਥਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਾਨਿ, ਛ ਫਸ੍ਸਾ, ਛ ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਅਸਂਵਰਾ, ਅਟ੍ਠ ਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਸਂਵਰਾ, ਅਟ੍ਠ ਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਾਨਿ, ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ, ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਤਿ, ਇਦਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਦ੍ਵਾਰਕਥਾਯ ਮਾਤਿਕਾਠਪਨਂ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਆਦਿਤੋ ਤਾਵ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ, ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਕਾਯੋ – ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੋ, ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ, ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ, ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਨਿਪਿ, ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨੇਵ ਚਤਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ ਵਣ੍ਣੋ ਗਨ੍ਧੋ ਰਸੋ ਓਜਾਤਿ ਅਟ੍ਠ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕਾਯੋ ਨਾਮ. ਤਾਨੇਵ ਅਟ੍ਠ ਆਹਾਰਜਾਨਿ ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਕਾਯੋ ਨਾਮ. ਅਟ੍ਠ ਉਤੁਜਾਨਿ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਕਾਯੋ ਨਾਮ. ਅਟ੍ਠ ਚਿਤ੍ਤਜਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਕਾਯੋ ਨਾਮ.

ਤੇਸੁ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਨੇਵ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕਾਯਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਨ ਇਤਰੇਸਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਏਕਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਕਤਮਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ? ਯਾ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਆਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਸਮਿਞ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਥਮ੍ਭਨਾ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਨਾ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਤਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੭੨੦). ‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਆਪੋਧਾਤੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਵਣ੍ਣੋ ਗਨ੍ਧੋ ਰਸੋ ਓਜਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਰੂਪਕਲਾਪਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁ, ਸਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਂ ਰੂਪਕਾਯਂ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤਿ ਚਾਲੇਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਪੇਤਿ ਪਟਿਕ੍ਕਮਾਪੇਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਏਕਾਵਜ੍ਜਨਵੀਥਿਯਂ ਸਤ੍ਤਸੁ ਜਵਨੇਸੁ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਂ ਰੂਪਕਾਯਂ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭੇਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਨ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਤ੍ਤਮਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਛਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਵਾਯੋਧਾਤੁਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਪਚ੍ਚਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਂ ਰੂਪਕਾਯਂ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭੇਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਚਾਲੇਤੁਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਪੇਤੁਂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਾਪੇਤੁਂ ਆਲੋਕਾਪੇਤੁਂ ਵਿਲੋਕਾਪੇਤੁਂ ਸਮ੍ਮਿਞ੍ਜਾਪੇਤੁਂ ਪਸਾਰਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤੇਨ ਗਮਨਂ ਨਾਮ ਜਾਯਤਿ, ਆਗਮਨਂ ਨਾਮ ਜਾਯਤਿ, ਗਮਨਾਗਮਨਂ ਨਾਮ ਜਾਯਤਿ. ‘ਯੋਜਨਂ ਗਤੋ ਦਸਯੋਜਨਂ ਗਤੋ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਜ੍ਜਾਪੇਤਿ.

ਯਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਯੁਗੇਹਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬੇ ਸਕਟੇ ਪਠਮਯੁਗੇ ਯੁਤ੍ਤਗੋਣਾ ਯੁਗਂ ਤਾਵ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭੇਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਕਂ ਪਨ ਨਪਵਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ; ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ; ਸਤ੍ਤਮਯੁਗੇ ਪਨ ਗੋਣੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਯਦਾ ਛੇਕੋ ਸਾਰਥਿ ਧੁਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਯੋਤ੍ਤਾਨਿ ਆਦਾਯ ਸਬ੍ਬਪੁਰਿਮਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਤੋਦਲਟ੍ਠਿਯਾ ਗੋਣੇ ਆਕੋਟੇਤਿ, ਤਦਾ ਸਬ੍ਬੇਵ ਏਕਬਲਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਧੁਰਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਚ ਪਵਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ. ‘ਸਕਟਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸਯੋਜਨਂ ਵੀਸਤਿਯੋਜਨਂ ਗਤਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਕਾਯੋ ਨ ਸੋ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਪਨ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਸਹਜਾਤਂ ਰੂਪਕਾਯਂ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭੇਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਚਾਲੇਤੁਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਏਕੋ ਆਕਾਰਵਿਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਸਾ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਵਿਯ ਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਭੇਦਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਰਾਮਰਣਤ੍ਤਾ, ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਤਾ ਪਨੇਸਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ? ਏਕਂ ਕਾਯਿਕਕਰਣਂ. ਚਕ੍ਖੁਪਥਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਠਿਤੋ ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਪਾਦਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਸੀਸਂ ਵਾ ਭਮੁਕਂ ਵਾ ਚਾਲੇਤਿ, ਅਯਂ ਹਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਆਕਾਰੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਨ ਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਏਵ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਹਿ ਹਤ੍ਥਵਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਂ ਵਣ੍ਣਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਏਸ ਕਾਰੇਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ.

ਯਥਾ ਹਿ ਅਰਞ੍ਞੇ ਨਿਦਾਘਸਮਯੇ ਉਦਕਟ੍ਠਾਨੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਇਧ ਉਦਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਗ੍ਗੇ ਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦੀਨਿ ਬਨ੍ਧਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਸੁਰਾਪਾਨਦ੍ਵਾਰੇ ਧਜਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਉਚ੍ਚਂ ਵਾ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਂ ਵਾਤੋ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਚਾਲੇਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਉਦਕੇ ਮਚ੍ਛੇ ਚਲਨ੍ਤੇ ਉਪਰਿ ਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕਾਨਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਮਹੋਘਸ੍ਸ ਗਤਮਗ੍ਗਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਤਿਣਪਣ੍ਣਕਸਟਂ ਉਸ੍ਸਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਾਲਪਣ੍ਣਧਜਸਾਖਾਚਲਨਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਕਤਿਣਪਣ੍ਣਕਸਟੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਥਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਦਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ‘ਏਤ੍ਥ ਉਦਕਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਰਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਾਤੇਨ ਪਹਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਉਦਕੇ ਮਚ੍ਛੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਓਘੋ ਗਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਿ ਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਵ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਹਿ ਹਤ੍ਥਵਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਂ ਵਣ੍ਣਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਪਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਏਸ ਕਾਰੇਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ.

ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚੇਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤੋਵ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤੋਪਿ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨਾਮ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਰੇਸਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹਿ ਸੋਣਸਿਙ੍ਗਾਲਕਾਕਗੋਣਾਦਯੋ ਦਣ੍ਡਂ ਵਾ ਲੇਡ੍ਡੁਂ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਹਰਣਾਕਾਰੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ‘ਅਯਂ ਨੋ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮੋ’ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ. ਪਾਕਾਰਕੁਟ੍ਟਾਦਿਅਨ੍ਤਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਸ੍ਸ ਅਪਾਕਟਕਾਲੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਅਪਾਕਟਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਪਨ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕੇ ਪਨ ਕਾਯੇ ਚਲਨ੍ਤੇ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕੋ ਚਲਤਿ ਨ ਚਲਤੀਤਿ? ਸੋਪਿ ਤਥੇਵ ਚਲਤਿ. ਤਂਗਤਿਕੋ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕੋਵ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਉਦਕੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਉਦਕੇ ਪਤਿਤਾਨਿ ਸੁਕ੍ਖਦਣ੍ਡਕਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦੀਨਿਪਿ ਉਦਕਗਤਿਕਾਨੇਵ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ – ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਸਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਚੇਤਨਾ ਯਾਯ ਪਾਣਂ ਹਨਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਂ ਚਰਤਿ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਿਰਮਤਿ, ਇਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਪਰਵਾਦਿਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਕਾਯੋ ਦ੍ਵਾਰਂ, ਤਮ੍ਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਚੇਤਨਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ‘ਕੁਸਲਂ ਵਾ ਅਕੁਸਲਂ ਵਾ’ਤਿ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਵਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਅਸਤਿ ‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਵਾ’ਤਿ ਤਿਕਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾਵ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰਂ ਕਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਨ ਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਨ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਮਹਾਜਨੋ ਸਞ੍ਚਰਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਦ੍ਵਾਰੇ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨ ਸਞ੍ਚਰਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਚਰਤਿ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

ਦ੍ਵਾਰੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਦ੍ਵਾਰਚਾਰਿਨੋ;

ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮੇਨਾਪਿ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ, ਦ੍ਵਾਰੇਨਾਪਿ ਕਮ੍ਮਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਂ ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਂ ਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਂ ਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ. ਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿਵਤ੍ਥਾ ਦੇਵਤਾ ਸਿਮ੍ਬਲਿਦੇਵਤਾ ਪਲਾਸਦੇਵਤਾ ਪੁਚਿਮਨ੍ਦਦੇਵਤਾ ਫਨ੍ਦਨਦੇਵਤਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਰੁਕ੍ਖੇਨ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਨ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ. ਵਚੀਕਮ੍ਮਮਨੋਕਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੋ ਕਾਯੋ, ਅਞ੍ਞਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਾਯੇਨ ਪਨ ਕਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨਾਹੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ –

ਕਾਯੇਨ ਚੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਕਾਯੋ ਚ ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ.

ਸੂਚਿਯਾ ਚੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਸੂਚਿ ਚ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ.

ਵਾਸਿਯਾ ਚੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਵਾਸਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਵਾਸਿ ਚ ਵਾਸਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ.

ਪੁਰਿਸੇਨ ਚੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਪੁਰਿਸਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ.

ਏਵਮੇਵਂ.

ਕਾਯੇਨ ਚੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ;

ਕਾਯੋ ਚ ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ.

ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਨੇਵ ਦ੍ਵਾਰਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਂ. ਕਥਂ? ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਦ੍ਵਾਰੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ. ‘ਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯੇਭੁਯ੍ਯਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚੇਵ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚ. ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨ ਇਤਰਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮਅਮ੍ਬਵਨਨਾਗਵਨਾਦੀਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਯਾਤਿ ਦ੍ਵਾਰਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਮ੍ਹਿਯੇਵ ਬਹੁਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਅਪ੍ਪਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਬਹੁਲਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਏਤਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਵਨਚਰਕਥੁਲ੍ਲਕੁਮਾਰਿਕਾਦਿਗੋਚਰਾਨਂ ਵਨਚਰਕਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਯਾਤਿ. ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ.

ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾ

ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਯਂ ਪਨ ਚੇਤਨਾਵਿਰਤਿਸਦ੍ਦਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਾ ਵਾਚਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚਤੂਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਾਚਾ ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾ, ਅਨਵਜ੍ਜਾ ਚ ਅਨਨੁਵਜ੍ਜਾ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੩); ਅਯਂ ਚੇਤਨਾਵਾਚਾ ਨਾਮ. ਯਾ ‘‘ਚਤੂਹਿ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਹਿ ਆਰਤਿ ਵਿਰਤਿ…ਪੇ… ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੦੬), ਅਯਂ ਵਿਰਤਿਵਾਚਾ ਨਾਮ. ‘‘ਵਾਚਾ ਗਿਰਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋ ਉਦੀਰਣਂ ਘੋਸੋ ਘੋਸਕਮ੍ਮਂ ਵਾਚਾ ਵਚੀਭੇਦੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੮੫੦), ਅਯਂ ਸਦ੍ਦਵਾਚਾ ਨਾਮ. ਤਾਸੁ ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਨੇਵ ਚੇਤਨਾਯ ਨਾਮਂ ਨ ਵਿਰਤਿਯਾ. ਸਹਸਦ੍ਦਾ ਪਨ ਏਕਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਕਤਮਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ? ਯਾ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਵਾਚਾ ਗਿਰਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋ ਉਦੀਰਣਂ ਘੋਸੋ ਘੋਸਕਮ੍ਮਂ ਵਾਚਾ ਵਚੀਭੇਦੋ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਾਚਾ. ਯਾ ਤਾਯ ਵਾਚਾਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾ ਵਿਞ੍ਞਾਪਿਤਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੬੩੬).

‘ਇਦਂ ਵਕ੍ਖਾਮਿ ਏਤਂ ਵਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਹਿ ਵਿਤਕ੍ਕਯਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਨ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤੋ. ਆਗਮਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਸਦ੍ਦ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਪ੍ਪਲਪਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਂ; ‘ਸੁਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਯਂ ਵਿਤਕ੍ਕਯਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ; ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਤੇ ਮਨੋ, ਇਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਤੇ ਮਨੋ’ਤਿ ਆਦਿਸਤੀਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਥੂਨਿਪਿ ਕਥਿਤਾਨਿ. ਪਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਆਗਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਘਟ੍ਟਨਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ‘ਇਦਂ ਵਕ੍ਖਾਮਿ ਏਤਂ ਵਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਆਪੋਧਾਤੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਵਣ੍ਣੋ ਗਨ੍ਧੋ ਰਸੋ ਓਜਾਤਿ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਘਟ੍ਟਯਮਾਨਾਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨ ਧਾਤੁਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਸਹੇਵ ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ. ਅਯਂ ਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਘਟ੍ਟਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ ਏਕੋ ਆਕਾਰਵਿਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ. ਇਤੋ ਪਰਂ ਸਾ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਵਿਯ ਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਧਾਪਿ ਹਿ ‘ਤਿਸ੍ਸ, ਦਤ੍ਤ, ਮਿਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਏਸ ਕਾਰੇਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਚ ਅਯਮ੍ਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ. ‘ਏਹਿ, ਯਾਹੀ’ਤਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਪਿ ‘ਇਦਂ ਨਾਮੇਸ ਕਾਰੇਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਚ. ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਕਾਯਂ ਚਾਲੇਤਿ ਨ ਚਾਲੇਤੀਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਵਾਰੋ ਇਧ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਯ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਕਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਚੇਤਨਾ, ਯਾਯ ਮੁਸਾ ਕਥੇਤਿ, ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਕਥੇਤਿ, ਫਰੁਸਂ ਕਥੇਤਿ, ਸਮ੍ਫਂ ਪਲਪਤਿ, ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਹਿ ਵਿਰਮਤਿ, ਇਦਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਇਤੋ ਪਰਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਦ੍ਵਾਰਵਵਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾ

ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਯਂ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਮਨੋ ਮਨੋ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਾਵਚਰੋ ਚਤੁਪਞ੍ਞਾਸਵਿਧੋ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਾਵਚਰੋ ਪਨ੍ਨਰਸਵਿਧੋ, ਅਰੂਪਾਵਚਰੋ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧੋ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਅਟ੍ਠਵਿਧੋਤਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿਵਿਧੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਯਂ ਨਾਮ ਮਨੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਨਾਮ ਚੇਤਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਹਿ ਚੇਤਨਾ ਮਹਾਪਕਰਣੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਏਵਮੇਵ ਅਯਂ ਨਾਮ ਮਨੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤਂ ਕਿਂ ਕਰੋਤੀਤਿ? ਆਯੂਹਤਿ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਰੋਤਿ, ਚੇਤੇਤਿ, ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਪਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਚੇਤਨਾ ਕਿਂ ਆਯੂਹਤਿ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਰੋਤਿ, ਚੇਤੇਤਿ, ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਪਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ?. ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ. ਸਾਪਿ ਹਿ ਸਹਜਾਤੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਆਯੂਹਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਰੋਤਿ ਚੇਤੇਤਿ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਪਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ. ਕਿਂ ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਵਾਦੇਨ? ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਸੇਨ ਹੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲੋ ਏਕੂਨਤਿਂਸਵਿਧੋ ਮਨੋ ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮ. ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਚੇਤਨਾ ਯਾਯ ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਚੇਵ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਇਤੋ ਪਰਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਦ੍ਵਾਰਵਵਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਨਾਮ.

ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਮ੍ਮਕਥਾ

ਇਦਾਨਿ ਯਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਇਮਾਨਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਕਥਾਯ ਮਾਤਿਕਾਠਪਨਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਹੋਤਿ. ਤੀਣਿ ਹਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ – ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਾਤਿ? ਚੇਤਨਾ ਚੇਵ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਤਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾਯ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇ ਇਮਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ –

‘‘ਚੇਤਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਦਾਮਿ, ਚੇਤਯਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਮਨਸਾ’’ (ਅ. ਨਿ. ੬.੬੩; ਕਥਾ. ੫੩੯). ‘‘ਕਾਯੇ ਵਾ ਹਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤਿ ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹੇਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ, ਵਾਚਾਯ ਵਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤਿ ਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹੇਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ; ਮਨੇ ਵਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤਿ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹੇਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੫; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੭੧). ‘‘ਤਿਵਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਂ; ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾ…ਪੇ… ਤਿਵਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਂ ਤਿਵਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾ…ਪੇ… ਤਿਵਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕਂ’’ (ਕਥਾ. ੫੩੯; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੧੭ ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ). ‘‘ਸਚਾਯਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਮਿਦ੍ਧਿ ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ – ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਯਂ, ਆਵੁਸੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਮਨਸਾ, ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ ਸੁਖਂ ਸੋ ਵੇਦਯਤਿ…ਪੇ… ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸੋ ਵੇਦਯਤੀਤਿ; ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਮਿਦ੍ਧਿ ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਕਰਮਾਨੋ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੦; ਕਥਾ. ੫੩੯).

ਇਮਾਨਿ ਤਾਵ ਚੇਤਨਾਯ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਭਾਵੋ ਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕੇਨ ਦੀਪਿਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਮਯਾ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦਿਤਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਂ ਕਣ੍ਹਵਿਪਾਕਂ, ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕ੍ਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ, ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ, ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩੨-੨੩੩).… ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ? ਯਦਿਦਂ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ – ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ…ਪੇ… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩੮).… ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ? ਅਯਮੇਵ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ – ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ …ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਂ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩੭).

ਏਵਂ ਇਮੇ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਪ੍ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ੍ਨਰਸ ਧਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕੇਨ ਦੀਪਿਤਾ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਛਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਵੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋ ਭਜਾਪਿਯਮਾਨੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਭਜਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਕਾਯੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਅਜ੍ਝਾਚਰਤਿ, ਤਮ੍ਹਾ ਸਂਵਰੋ ਕਾਯਿਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ਵਾਚਾਯ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਅਜ੍ਝਾਚਰਤਿ, ਤਮ੍ਹਾ ਸਂਵਰੋ ਵਾਚਸਿਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਯੇ ਗਹਿਤੇ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਕਤ੍ਤਾ ਗਹਿਤੋਵ ਹੋਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਮਨੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਅਜ੍ਝਾਚਰਤਿ, ਤਮ੍ਹਾ ਸਂਵਰੋ ਮਾਨਸਿਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਕਪ੍ਪਵਾਯਾਮਸਤਿਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋਪਿ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋ ਭਜਾਪਿਯਮਾਨੋ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਭਜਤਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਦ੍ਵਾਰਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਹਿ ਚੋਪਨਂ ਪਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਚ ਸਮੁਦਾਚਾਰਂ ਪਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ; ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਪਕ੍ਖਿਕਮੇਵ ਅਕਂਸੁ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – ਯੋ ‘ਮਿਗਵਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਧਨੁਂ ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਜਿਯਂ ਵਟ੍ਟੇਤਿ, ਸਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸੇਤਿ, ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਵਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦਹਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਚੋਪਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਦਿਵਸਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਸਬਿਲ਼ਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ, ਇਦਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾਯ. ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਚ੍ਛਗ੍ਗਹਣਾਦੀ ਸੁਪਯੋਗੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ‘ਮਿਗਵਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ’ ‘ਵੇਗੇਨ ਧਨੁਆਦੀਨਿ ਸਜ੍ਜੇਥਾ’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਚੋਪਨਂ ਪਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾਯ ਪਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਕੇਵਲਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਵਧਕਚੇਤਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਤ੍ਤਾਯ ਏਵ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋਵ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਸੇਨ ਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਵਸੇਨ. ਅਕੁਸਲਞ੍ਹਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ; ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ. ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਤੀਸੁਪਿ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ; ਤਥਾ ਕੁਸਲਾਨਿ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਾਨਿ.

ਕਥਂ? ਸਹਤ੍ਥਾ ਹਿ ਪਾਣਂ ਹਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਂ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤੇਹਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ. ‘ਗਚ੍ਛ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਹਿ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅਵਹਰਾ’ਤਿ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਂ. ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤੇਹਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ. ਏਤ੍ਤਕਾ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਕਥਾ ਨਾਮ.

ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦੀ ਪਨਾਹ – ‘ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ‘ਤਯੋ ਸਙ੍ਗਹੇ ਆਰੁਲ਼੍ਹਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾਹੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਇਦਂ ਕੁਲੁਮ੍ਬਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਆਹਰਿ –

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚੇਤੋਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਗਬ੍ਭਂ ਪਾਪਕੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਕੋ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤਾਯਂ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੋ ਗਬ੍ਭੋ ਨ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ. ਏਵਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਲੁਮ੍ਬਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਆਹ – ‘ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤਿਤਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਮਨਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੋ ਗਬ੍ਭੋ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਵਿਯ ਵਿਲੀਯਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਕੁਤੋ ਕਾਯਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਵਾ ਵਾਚਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਵਾ? ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਨ ਇਦਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀ’ਤਿ.

ਤਮੇਨਂ ‘ਤਵ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਤੁਲਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਤੁਲਯਿਂਸੁ – ‘ਤ੍ਵਂ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਰੂਪਘਾਤਂ ਵਦੇਸਿ. ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ ਚੇਸਾ – ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿ, ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿ, ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿ, ਞਾਣਵਿਪ੍ਫਾਰਿਦ੍ਧਿ, ਸਮਾਧਿਵਿਪ੍ਫਾਰਿਦ੍ਧਿ, ਅਰਿਯਿਦ੍ਧਿ, ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਿਦ੍ਧਿ, ਪੁਞ੍ਞਵਤੋ ਇਦ੍ਧਿ, ਵਿਜ੍ਜਾਮਯਿਦ੍ਧਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਪਚ੍ਚਯਾ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਦਸਵਿਧਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੦). ਤਤ੍ਥ ਕਤਰਂ ਇਦ੍ਧਿਂ ਵਦੇਸੀ’ਤਿ? ‘ਭਾਵਨਾਮਯ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਕਿਂ ਪਨ ਭਾਵਨਾਮਯਿਦ੍ਧਿਯਾ ਪਰੂਪਘਾਤਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਚਰਿਯਾ ਏਕਵਾਰਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ; ਵਦਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਹਿ ਪਰਂ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮੇਨ ਉਦਕਭਰਿਤੇ ਘਟੇ ਖਿਤ੍ਤੇ ਘਟੋਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਭਾਵਨਾਮਯਿਦ੍ਧਿਯਾ ਏਕਵਾਰਂ ਪਰੂਪਘਾਤਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਸਾ ਨਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਅਥ ਨਂ ‘ਭਾਵਨਾਮਯਿਦ੍ਧਿਯਾ ਨੇਵ ਏਕਵਾਰਂ ਨ ਦ੍ਵੇ ਵਾਰੇ ਪਰੂਪਘਾਤਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘ਭਾਵਨਾਮਯਿਦ੍ਧਿ ਕਿਂ ਕੁਸਲਾ, ਅਕੁਸਲਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ? ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ? ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾ? ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ’ਤਿ?

ਇਮਂ ਪਨ ਪਞ੍ਹਂ ਯੋ ਜਾਨਾਤਿ ਸੋ ਏਵਂ ਵਕ੍ਖਤਿ – ‘ਭਾਵਨਾਮਯਿਦ੍ਧਿ ਕੁਸਲਾ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵਾ; ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨੀਯਾ ਏਵ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾ ਏਵ, ਰੂਪਾਵਚਰਾ ਏਵਾ’ਤਿ. ਸੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਚੇਤਨਾ ਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ਕਤਰਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਭਜਤੀ’ਤਿ? ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਵਕ੍ਖਤਿ – ‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲਾ ਏਵ, ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਾ ਏਵ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾ ਏਵ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਏਵਾ’ਤਿ. ‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਵ ਪਞ੍ਹੋ ਨੇਵ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇਨ ਸਮੇਤਿ, ਨ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੇਨ, ਨ ਵਿਤਕ੍ਕਤ੍ਤਿਕੇਨ, ਨ ਭੂਮਨ੍ਤਰੇਨਾ’ਤਿ.

‘ਕਿਂ ਪਨ ਏਵਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੋ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ; ਤ੍ਵਂ ਪਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ. ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚੇਤੋਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਨੇਵ ਭਾਵਨਾਮਯਿਦ੍ਧਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਆਥਬ੍ਬਣਿਦ੍ਧਿ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਸਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ. ਆਥਬ੍ਬਣਿਦ੍ਧਿਕਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਲੋਣਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਦਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਯਂ ਸਯਮਾਨਾ ਤਪਂ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਵਸੇ ਸੁਸਾਨਭੂਮਿਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਪਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਂ ਵਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਵਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਮੁਖੇਨ ਵਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਨੇਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ. ਏਵਂ ਅਯਮ੍ਪਿ ਇਦ੍ਧਿ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ. ‘ਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀ’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਪਨ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਿ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤੇਹਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ. ਵਚੀਭੇਦਂ ਪਨ ਕਤ੍ਵਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਿ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਮੇਵ. ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤੇਹਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ. ਏਤ੍ਤਕਾ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਕਥਾ ਨਾਮ.

ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦੀ ਪਨਾਹ – ‘ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ‘ਤਯੋ ਸਙ੍ਗਹੇ ਆਰੁਲ਼੍ਹਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾਹੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਇਦਂ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿ –

‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਿਯਮਾਨੇ ਸਰਮਾਨੋ ਸਨ੍ਤਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨਾਵਿਕਰੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦਸ੍ਸ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੩੪).

ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਆਹ – ‘ਏਵਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਵਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋਵ ਅਞ੍ਞਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਕੁਤੋ ਕਾਯਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਵਾ ਵਾਚਙ੍ਗਚੋਪਨਂ ਵਾ? ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਨ ਇਦਂ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀ’ਤਿ.

ਸੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ ਉਦਾਹੁ ਨੀਤਤ੍ਥ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਨੀਤਤ੍ਥਮੇਵ ਮਯ੍ਹਂ ਸੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ‘ਮਾ ਏਵਂ ਅਵਚ, ਤੁਲਯਿਸ੍ਸਾਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਤਤੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ‘ਵਿਨਯਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਮੂਲਾਨਿ – ਕਾਯੋ ਚ ਵਾਚਾ ਚ; ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਇਮੇਸੁਯੇਵ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਪਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤ੍ਵਂ ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਨਯੇ ਪਕਤਞ੍ਞੂ, ਯੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਸਿ, ਜਿਨਚਕ੍ਕਂ ਪਹਰਸੀ’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੋ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਉਦਾਹੁ ਅਕਿਰਿਯਤੋ’ਤਿ? ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘ਕਿਰਿਯਤੋ’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਤਤੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਅਨਾਵਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਤਰਂ ਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਤੀ’ਤਿ? ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਕਿਰਿਯਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਘਾਤਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯ੍ਵਾਯਂ ‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾਵਾਦੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਕਿਂ ਹੋਤਿ? ‘ਕਤਰਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ’. ਸਾ ਚ ਖੋ ਨ ਮੁਸਾਵਾਦਲਕ੍ਖਣੇਨ, ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਵਚਨੇਨ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਅਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

‘‘ਅਨਾਲਪਨ੍ਤੋ ਮਨੁਜੇਨ ਕੇਨਚਿ,

ਵਾਚਾਗਿਰਂ ਨੋ ਚ ਪਰੇ ਭਣੇਯ੍ਯ;

ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਵਾਚਸਿਕਂ ਨ ਕਾਯਿਕਂ,

ਪਞ੍ਹਾ ਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ. (ਪਟਿ. ੪੭੯);

ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਯਦਾ ਪਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਕਾਯਙ੍ਗਂ ਚੋਪੇਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਦਣ੍ਡਪਰਾਮਾਸਾਦੀਨਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ‘ਖਨ੍ਦਸਿਵਾਦਯੋ ਸੇਟ੍ਠਾ’ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭਿਵਾਦਨਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਭੂਤਪੀਠਕਪਰਿਭਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਂ. ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਚੇਤਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ.

ਯਦਾ ਪਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਵਾਚਙ੍ਗਂ ਚੋਪੇਨ੍ਤੋ ‘ਅਹੋ ਵਤ ਯਂ ਪਰਸ੍ਸ, ਤਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਪਰਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੁ ਵਾ, ਬਜ੍ਝਨ੍ਤੁ ਵਾ, ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤੁ ਵਾ, ਮਾ ਵਾ ਅਹੇਸੁ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਤਿ, ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਂ. ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਚੇਤਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ.

ਯਦਾ ਪਨ ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਰਹੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ, ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਮੇਵ. ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਚੇਤਨਾਪਿ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਯੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਤੀਸੁਪਿ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਤਥਾ ਕੁਸਲਾਨਿ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਾਨੀ’ਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – ਯਦਾ ਹਿ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਮਾਮੀ’ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਮੇਵ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਗਤਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ.

ਯਦਾ ਪਨ ਤਾਨੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਵਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਗਤਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ.

ਯਦਾ ਪਨ ਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇਸੁ ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨਸਾਵ ‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਮਾਮੀ’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਤੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਗਤਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ.

‘ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਵੇਰਮਣੀ’ਆਦੀਨਿ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਤੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਧਾਪਿ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਵਾ.

ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਿਸਹਗਤੇਹਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਕਾਯਙ੍ਗਂ ਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਪੂਜਨਚੇਤਿਯਵਨ੍ਦਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਂ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਚੇਤਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ. ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਸਹਗਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾਚਙ੍ਗਂ ਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ‘ਅਹੋ ਵਤ ਯਂ ਪਰਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਨ ਤਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਯਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਹਗਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਵੇਰਾ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾ ਅਨੀਘਾ ਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਂ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਚੇਤਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ. ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਰਹੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨਸਾਵ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਿਸਹਗਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ, ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਮੇਵ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਚੇਤਨਾਪਿ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਯੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਆਣਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮ. ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਂ, ਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨੇਵ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵਾਰਂ ਰਕ੍ਖਤਿ ਕਮ੍ਮਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਕਮ੍ਮਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ, ‘ਦ੍ਵਾਰਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਪਨ ਨਯੇਨ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਦ੍ਵਾਰਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ਨੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਦ੍ਵਾਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ.

ਕਮ੍ਮਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਦਾਨਿ ‘ਪਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਾਨੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਨਾਮ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਂ ਸੋਤ… ਘਾਨ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਨਾਮ. ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇਤਨਾ ਨੇਵ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਸੋਤ… ਘਾਨ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਇਮੇ ਪਨ ਛ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਨਾਮ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਂ ਸੋਤ… ਘਾਨ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਕਾਯ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਛ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਨਾਮ.

ਚਕ੍ਖੁਅਸਂਵਰੋ ਸੋਤ… ਘਾਨ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਪਸਾਦਕਾਯ… ਚੋਪਨਕਾਯਅਸਂਵਰੋ ਵਾਚਾਅਸਂਵਰੋ ਮਨੋਅਸਂਵਰੋਤਿ – ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਅਸਂਵਰਾ ਨਾਮ. ਤੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ‘ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਕੋਸਜ੍ਜ’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਏਕਧਮ੍ਮੋਪਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਜਵਨਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਜਵਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਅਸਂਵਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਜਾਤੋ ਹਿ ਫਸ੍ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਚੇਤਨਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਅਸਂਵਰੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਹਜਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਚੇਤਨਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਸਂਵਰੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਨ੍ਤੀਰਣਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਜਵਨਸਹਜਾਤੋ ਪਨ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਚੇਤਨਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥ ਅਸਂਵਰੋ ਚਕ੍ਖੁਅਸਂਵਰੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਪਸਾਦਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਂ ਵਿਨਾ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਨ ਸੁਦ੍ਧਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਚੋਪਨਂ ਪਾਪਯਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਚੇਤਨਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ, ਚੋਪਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਅਸਂਵਰੋ ਚੋਪਨਕਾਯਅਸਂਵਰੋ ਨਾਮ. ਯਦਾ ਤਾਦਿਸਂਯੇਵ ਜਵਨਂ ਵਿਨਾ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਨ ਸੁਦ੍ਧਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਚੋਪਨਂ ਪਾਪਯਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਚੇਤਨਾ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ, ਚੋਪਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਅਸਂਵਰੋ ਵਾਚਾਅਸਂਵਰੋ ਨਾਮ. ਯਦਾ ਪਨ ਤਾਦਿਸਂ ਜਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਸੁਦ੍ਧਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਚੇਤਨਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥ ਅਸਂਵਰੋ ਮਨੋਅਸਂਵਰੋ ਨਾਮ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਸਂਵਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਂ, ਸੋਤ… ਘਾਨ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਪਸਾਦਕਾਯ… ਚੋਪਨਕਾਯ… ਵਾਚਾ… ਮਨੋਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਚਕ੍ਖੁਸਂਵਰੋ ਸੋਤ… ਘਾਨ… ਜਿਵ੍ਹਾ… ਪਸਾਦਕਾਯ… ਚੋਪਨਕਾਯ… ਵਾਚਾ… ਮਨੋਸਂਵਰੋਤਿ ਇਮੇ ਪਨ ਅਟ੍ਠ ਸਂਵਰਾ ਨਾਮ. ਤੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ‘ਸੀਲਂ ਸਤਿ ਞਾਣਂ ਖਨ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁਪਿ ਏਕਧਮ੍ਮੋਪਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਜਵਨਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਜਵਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਸਂਵਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਜਾਤੋ ਹਿ ਫਸ੍ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸਂਵਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਂਵਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ

ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ, ਮੁਸਾਵਾਦੋ, ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ, ਫਰੁਸਵਾਚਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਇਮੇ ਪਨ ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਪਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਪਾਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਨਾਮ; ਪਾਣਵਧੋ, ਪਾਣਘਾਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਾਣੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰਤੋ ਸਤ੍ਤੋ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਾਣੇ ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਨੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਉਪਕ੍ਕਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਧਕਚੇਤਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ. ਸੋ ਗੁਣਵਿਰਹਿਤੇਸੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਦੀਸੁ ਪਾਣੇਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਾਣੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਾਸਰੀਰੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਯੋਗਮਹਨ੍ਤਤਾਯ. ਪਯੋਗਸਮਤ੍ਤੇਪਿ ਵਤ੍ਥੁਮਹਨ੍ਤਤਾਯ. ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਗੁਣੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਾਗੁਣੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਸਰੀਰਗੁਣਾਨਂ ਪਨ ਸਮਭਾਵੇ ਸਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਮਾਨਞ੍ਚ ਮੁਦੁਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਪਾਣੋ, ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਂ, ਉਪਕ੍ਕਮੋ, ਤੇਨ ਮਰਣਨ੍ਤਿ. ਛ ਪਯੋਗਾ – ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ, ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੋ, ਥਾਵਰੋ, ਵਿਜ੍ਜਾਮਯੋ, ਇਦ੍ਧਿਮਯੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨੇ ਅਤਿਪਪਞ੍ਚੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਾਮ. ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਏਵਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਪਨ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਂ ਵਿਨਯਟ੍ਠਕਥਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੭੨) ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਦਾਨਂ ‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ’; ਪਰਸ੍ਸਹਰਣਂ, ਥੇਯ੍ਯਂ, ਚੋਰਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਪਰੋ ਯਥਾਕਾਮਕਾਰਿਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਦਣ੍ਡਾਰਹੋ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਿਨੋ ਤਦਾਦਾਯਕਉਪਕ੍ਕਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ. ਤਂ ਹੀਨੇ ਪਰਸਨ੍ਤਕੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਪਣੀਤੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵਤ੍ਥੁਪਣੀਤਤਾਯ. ਵਤ੍ਥੁਸਮਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਗੁਣਾਧਿਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਤਂਤਂਗੁਣਾਧਿਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਤੋ ਤਤੋ ਹੀਨਗੁਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ.

ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ, ਉਪਕ੍ਕਮੋ, ਤੇਨ ਹਰਣਨ੍ਤਿ. ਛ ਪਯੋਗਾ – ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਦਯੋਵ. ਤੇ ਚ ਖੋ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਥੇਯ੍ਯਾਵਹਾਰੋ, ਪਸਯ੍ਹਾਵਹਾਰੋ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਵਹਾਰੋ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਾਵਹਾਰੋ, ਕੁਸਾਵਹਾਰੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਵਹਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੩੮) ਵੁਤ੍ਤੋ.

‘ਕਾਮੇਸੁ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘ਕਾਮੇਸੂ’ਤਿ ਮੇਥੁਨਸਮਾਚਾਰੇਸੁ; ‘ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ’ਤਿ ਏਕਨ੍ਤਨਿਨ੍ਦਿਤੋ ਲਾਮਕਾਚਾਰੋ. ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਵੀਤਿਕ੍ਕਮਚੇਤਨਾ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ.

ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ – ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਤਾਵ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਮਾਤਾਪਿਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਭਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਭਗਿਨਿਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਞਾਤਿਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ, ਸਾਰਕ੍ਖਾ, ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾਤਿ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਦਯੋ ਦਸ; ਧਨਕ੍ਕੀਤਾ, ਛਨ੍ਦਵਾਸਿਨੀ, ਭੋਗਵਾਸਿਨੀ, ਪਟਵਾਸਿਨੀ, ਓਦਪਤ੍ਤਕਿਨੀ, ਓਭਟਚੁਮ੍ਬਟਾ, ਦਾਸੀ ਚ ਭਰਿਯਾ, ਕਮ੍ਮਕਾਰੀ ਚ ਭਰਿਯਾ, ਧਜਾਹਟਾ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਏਤਾ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦਯੋ ਦਸਾਤਿ ਵੀਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ. ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਾਰਕ੍ਖਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾਨਂ, ਦਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਅਞ੍ਞੇ ਪੁਰਿਸਾ ਇਦਂ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ.

ਸੋ ਪਨੇਸ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਰਹਿਤੇ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਅਗਮਨੀਯਵਤ੍ਥੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਵਨਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨਨ੍ਤਿ. ਏਕੋ ਪਯੋਗੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ ਏਵ.

‘ਮੁਸਾ’ਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਨਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਕੋ ਵਚੀਪਯੋਗੋ, ਕਾਯਪਯੋਗੋ ਵਾ. ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਵਿਸਂਵਾਦਕਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦੋ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ‘ਮੁਸਾ’ਤਿ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਂ ਵਤ੍ਥੁ. ‘ਵਾਦੋ’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭੂਤਤੋ ਤਚ੍ਛਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ. ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਨ ਅਤਥਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਤਥਤੋ ਪਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਤਥਾਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦੋ. ਸੋ ਯਮਤ੍ਥਂ ਭਞ੍ਜਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਅਪਿਚ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ ‘ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਸਕ੍ਖਿਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਤੇਲਂ ਵਾ ਸਪ੍ਪਿਂ ਵਾ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘ਅਜ੍ਜ ਗਾਮੇ ਤੇਲਂ ਨਦੀ ਮਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਦਤੀ’ਤਿ ਪੂਰਣਕਥਾਨਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਅਦਿਟ੍ਠਂਯੇਵ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਦਨ੍ਤਾਨਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ.

ਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਤਥਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਵਿਸਂਵਾਦਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਜ੍ਜੋ ਵਾਯਾਮੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ. ਏਕੋ ਪਯੋਗੋ – ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਵ. ਸੋ ਚ ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਪਰਵਿਸਂਵਾਦਕਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਾਯ ਚੇ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਚੇਤਨਾਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਮੁਸਾਵਾਦਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬਜ੍ਝਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਥਾ ਕਾਯਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਵਾਚਾਹਿ ਪਰਂ ਵਿਸਂਵਾਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਇਮਸ੍ਸ ‘ਇਮਂ ਭਣਾਹੀ’ਤਿ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤੋਪਿ, ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤੋ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋਪਿ, ‘ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਕੁਟ੍ਟਾਦੀਸੁ ਲਿਖਿਤ੍ਵਾ ਠਪੇਨ੍ਤੋਪਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਆਣਤ੍ਤਿਕਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਥਾਵਰਾਪਿ ਪਯੋਗਾ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ.

‘ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਾਯ ਵਾਚਾਯ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹਦਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਭਾਵਂ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਸੁਞ੍ਞਭਾਵਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ. ਯਾਯ ਪਨ ਅਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਂ ਕਰੋਤਿ, ਯਾ ਵਾਚਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਾ ਨੇਵ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ, ਨ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ, ਅਯਂ ‘ਫਰੁਸਵਾਚਾ’. ਯੇਨ ਸਮ੍ਫਂ ਪਲਪਤਿ, ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ, ਸੋ ‘ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ’. ਤੇਸਂ ਮੂਲਭੂਤਾ ਚੇਤਨਾਪਿ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਦਿਨਾਮਮੇਵ ਲਭਤਿ. ਸਾ ਏਵ ਚ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਵਾ ਭੇਦਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ ਨਾਮ. ਸਾ ਯਸ੍ਸ ਭੇਦਂ ਕਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਮਹਾਗੁਣਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ.

ਤਸ੍ਸਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ‘ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ ਪਰੋ’ ਇਤਿ ‘ਇਮੇ ਨਾਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਨਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਭੇਦਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾ ਵਾ, ‘ਇਤਿ ਅਹਂ ਪਿਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ’ਤਿ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾ ਵਾ, ਤਜ੍ਜੋ ਵਾਯਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ. ਪਰੇ ਪਨ ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਿਨ੍ਨੇ ਏਵ ਹੋਤਿ.

ਪਰਸ੍ਸ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾ ‘ਫਰੁਸਵਾਚਾ’. ਤਸ੍ਸਾ ਆਵਿਭਾਵਤ੍ਥਮਿਦਂ ਵਤ੍ਥੁ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਦਾਰਕੋ ਮਾਤੁ ਵਚਨਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਂ ਮਾਤਾ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ‘ਚਣ੍ਡਾ ਤਂ ਮਹਿਂਸੀ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤੂ’ਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਤਥੇਵ ਅਰਞ੍ਞੇ ਮਹਿਂਸੀ ਉਟ੍ਠਾਸਿ. ਦਾਰਕੋ ‘ਯਂ ਮਮ ਮਾਤਾ ਮੁਖੇਨ ਕਥੇਸਿ ਤਂ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਯਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ਤਂ ਹੋਤੂ’ਤਿ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਅਕਾਸਿ. ਮਹਿਂਸੀ ਤਤ੍ਥੇਵ ਬਦ੍ਧਾ ਵਿਯ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਏਵਂ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕੋਪਿ ਪਯੋਗੋ ਚਿਤ੍ਤਸਣ੍ਹਤਾਯ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ – ‘ਚੋਰਾ ਵੋ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੂ’ਤਿ, ਉਪ੍ਪਲਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚ ਨੇਸਂ ਉਪਰਿ ਪਤਨ੍ਤਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਚ ਕਦਾਚਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ – ‘ਕਿਂ ਇਮੇ ਅਹਿਰਿਕਾ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਿਨੋ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਨਿਦ੍ਧਮਥ ਨੇ’ਤਿ; ਅਥ ਚ ਨੇਸਂ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਣ੍ਹਤਾਯ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਚਨਸਣ੍ਹਤਾਯ ਅਫਰੁਸਵਾਚਾਪਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਮਾਰਾਪੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ‘ਇਮਂ ਸੁਖਂ ਸਯਾਪੇਥਾ’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਫਰੁਸਵਾਚਾ ਹੋਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਫਰੁਸਤਾਯ ਪਨੇਸਾ ਫਰੁਸਵਾਚਾਵ. ਸਾ ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਮਹਾਗੁਣਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਤਯੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਅਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬੋ ਪਰੋ, ਕੁਪਿਤਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਕ੍ਕੋਸਨਨ੍ਤਿ.

ਅਨਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਿਕਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ‘ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ’. ਸੋ ਆਸੇਵਨਮਨ੍ਦਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਆਸੇਵਨਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਭਾਰਤਯੁਦ੍ਧਸੀਤਾਹਰਣਾਦਿਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾ, ਤਥਾਰੂਪੀਕਥਾਕਥਨਞ੍ਚਾਤਿ. ਪਰੇ ਪਨ ਤਂ ਕਥਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰੇਨ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੇ ਗਹਿਤੇਯੇਵ ਹੋਤਿ.

ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ‘ਅਭਿਜ੍ਝਾ’. ਪਰਭਣ੍ਡਾਭਿਮੁਖੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ‘ਅਹੋ ਤਵ ਇਦਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਭਣ੍ਡਾਭਿਜ੍ਝਾਯਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ ਚ. ਤਸ੍ਸਾ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਪਰਭਣ੍ਡਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਣਾਮਨਞ੍ਚਾਤਿ. ਪਰਭਣ੍ਡਵਤ੍ਥੁਕੇ ਹਿ ਲੋਭੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਨ ਤਾਵ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਹੋਤਿ ਯਾਵ ਨ ‘ਅਹੋ ਵਤ ਇਦਂ ਮਮਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ.

ਹਿਤਸੁਖਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਯਤੀਤਿ ‘ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ’. ਸੋ ਪਰਵਿਨਾਸਾਯ ਮਨੋਪਦੋਸਲਕ੍ਖਣੋ. ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ ਚ. ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਪਰਸਤ੍ਤੋ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਨਾਸਚਿਨ੍ਤਾਤਿ. ਪਰਸਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਕੇ ਹਿ ਕੋਧੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਨ ਤਾਵ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਹੋਤਿ ਯਾਵ ‘ਅਹੋ ਵਤਾਯਂ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਵਿਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਨਂ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ.

ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਗਹਣਾਭਾਵੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ’. ਸਾ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ ਚ. ਅਪਿਚ ਅਨਿਯਤਾ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਨਿਯਤਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ – ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਚ ਗਹਿਤਾਕਾਰਵਿਪਰੀਤਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਤਥਾਭਾਵੇਨ ਤਸ੍ਸੁਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿਕਾਹੇਤੁਕਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਏਵ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਦਿਟ੍ਠੀਹਿ.

ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਦਸਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਵੇਦਨਾਤੋ ਮੂਲਤੋ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ –

ਤਤ੍ਥ ‘ਧਮ੍ਮਤੋ’ਤਿ ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਚੇਤਨਾਧਮ੍ਮਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਤਯੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ.

‘ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ’ਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ; ਨੋ ਮੂਲਾਨਿ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਬ੍ਯਾਪਾਦਾ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਚੇਵ ਮੂਲਾਨਿ ਚ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਹਿ ਮੂਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ‘ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ’ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ‘ਦੋਸੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ’.

‘ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ’ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ ਹੋਤਿ; ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋਤਿਪਿ ਏਕੇ. ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ. ਤਥਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ. ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਵ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣੋ ਵਾ. ਤਥਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ. ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋਵ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾਵ.

‘ਵੇਦਨਾਤੋ’ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਚੋਰਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਹਸਮਾਨਾਪਿ ‘ਗਚ੍ਛਥ ਨਂ ਘਾਤੇਥਾ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਤਿਵੇਦਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਰਭਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਗਣ੍ਹਤੋ ਸੁਖਵੇਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਭੀਤਤਸਿਤਸ੍ਸ ਗਣ੍ਹਤੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਂ. ਤਥਾ ਵਿਪਾਕਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲਾਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਗਹਣਕਾਲੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਸੁਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਵੇਦਨੋ. ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚਿਤ੍ਤੇ ਪਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਦਨੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਿਵੇਦਨੋ; ਤਥਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ. ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਤਿਵੇਦਨੋ. ਪਰੇਸੁ ਹਿ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੇਸੁ ਚੇਲੁਕ੍ਖੇਪਾਦੀਨਿ ਖਿਪਨ੍ਤੇਸੁ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੀਤਾਹਰਣਭਾਰਤਯੁਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਕਥਨਕਾਲੇ ਸੋ ਸੁਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ. ਪਠਮਂ ਦਿਨ੍ਨਵੇਤਨੇਨ ਏਕੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਥੇਹੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘ਅਨਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ ਨੋ’ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਕਥਨਕਾਲੇ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥਯਤੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਸੁਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਵੇਦਨਾ; ਤਥਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੋ.

‘ਮੂਲਤੋ’ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਕੋ ਹੋਤਿ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ. ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ ਵਾ; ਤਥਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਚ. ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਮੋਹਵਸੇਨ ਏਕਮੂਲਾ; ਤਥਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਲੋਭਮੋਹਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾਤਿ.

ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ

ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਨ ਵਿਰਤਿਯੋ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਏਵ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਏਤਾਯ ਵਿਰਮਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਵਿਰਮਤਿ, ਵਿਰਮਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਏਤਨ੍ਤਿ ਵਿਰਤਿ. ਯਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਆਰਤਿ ਵਿਰਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੨੯੯-੩੦੧) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਰਤਿ, ਸਾ ਪਭੇਦਤੋ ਤਿਵਿਧਾ ਹੋਤਿ – ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਰਤਿ, ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤਿ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤੀਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਵਯਬਾਹੁਸਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਵਰੂਪਂ ਪਾਪਂ ਕਾਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਿਰਤਿ ‘ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਰਤੀ’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਚਕ੍ਕਨਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਦਹਰਕਾਲੇਯੇਵ ਮਾਤੁਯਾ ਰੋਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ. ਵੇਜ੍ਜੇਨ ਚ ‘ਅਲ੍ਲਸਸਮਂਸਂ ਲਦ੍ਧੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤੋ ਚਕ੍ਕਨਸ੍ਸ ਭਾਤਾ ‘ਗਚ੍ਛ, ਤਾਤ, ਖੇਤ੍ਤਂ ਆਹਿਣ੍ਡਾਹੀ’ਤਿ ਚਕ੍ਕਨਂ ਪੇਸੇਸਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਤੋ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਏਕੋ ਸਸੋ ਤਰੁਣਸਸ੍ਸਂ ਖਾਦਿਤੁਂ ਆਗਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾਵ ਵੇਗੇਨ ਧਾਵਨ੍ਤੋ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਬਦ੍ਧੋ ‘ਕਿਰਿ ਕਿਰੀ’ਤਿ ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ. ਚਕ੍ਕਨੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਮਾਤੁ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ. ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਨ ਮੇਤਂ ਪਤਿਰੂਪਂ ਯ੍ਵਾਹਂ ਮਾਤੁ ਜੀਵਿਤਕਾਰਣਾ ਪਰਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਨਂ ‘ਗਚ੍ਛ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣੋਦਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਾ’ਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿ. ਭਾਤਰਾ ਚ ‘ਕਿਂ ਤਾਤ ਸਸੋ ਲਦ੍ਧੋ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ. ਤਤੋ ਨਂ ਭਾਤਾ ਪਰਿਭਾਸਿ. ਸੋ ਮਾਤੁਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘ਯਤੋ ਅਹਂ ਜਾਤੋ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਪਾਣਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਤਾ’ਤਿ ਸਚ੍ਚਂ ਵਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਤਾਵਦੇਵਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਅਰੋਗਾ ਅਹੋਸਿ.

ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਮਾਦਾਨੇ ਚ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀਵਿਤਮ੍ਪਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਿਰਤਿ ‘ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤੀ’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਤ੍ਤਰਵਡ੍ਢਮਾਨਪਬ੍ਬਤਵਾਸੀਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਸੋ ਕਿਰ ਅਮ੍ਬਰਿਯਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਪਿਙ੍ਗਲਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਕਸਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਗੋਣੋ ਨਟ੍ਠੋ. ਸੋ ਤਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਵਡ੍ਢਮਾਨਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੁਹਿ. ਤਤ੍ਰ ਨਂ ਮਹਾਸਪ੍ਪੋ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ. ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਇਮਾਯਸ੍ਸ ਤਿਖਿਣਵਾਸਿਯਾ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਾਮੀ’ਤਿ. ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਨ ਮੇਤਂ ਪਤਿਰੂਪਂ ਯ੍ਵਾਹਂ ਭਾਵਨੀਯਸ੍ਸ ਗਰੁਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘ਜੀਵਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਾਮਿ, ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’ਨ੍ਤਿ ਅਂਸੇ ਠਪਿਤਂ ਤਿਖਿਣਦਣ੍ਡਵਾਸਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਛਡ੍ਡੇਸਿ. ਤਾਵਦੇਵ ਨਂ ਮਹਾਵਾਲ਼ੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਗਮਾਸੀਤਿ.

ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਵਿਰਤਿ ‘ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤੀ’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ‘ਪਾਣਂ ਘਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਯਥਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਏਵਂ ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਵੇਦਨਾਤੋ ਮੂਲਤੋਤਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ –

ਤਤ੍ਥ ‘ਧਮ੍ਮਤੋ’ਤਿ ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਚੇਤਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਵਿਰਤਿਯੋਪਿ; ਅਨ੍ਤੇ ਤਯੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ.

‘ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ’ਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਏਵ, ਨੋ ਮੂਲਾਨਿ. ਅਨ੍ਤੇ ਤਯੋ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਚੇਵ ਮੂਲਾਨਿ ਚ. ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਹਿ ਮੂਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ‘ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ’ ਹੋਤਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ‘ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ’, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ‘ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ’.

‘ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ’ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੇਵ ਏਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤੋਯੇਵ ਹਿ ਵੇਰਮਣੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਏਵਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਪੇਤੇ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਨਿ ਪਜਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਵੇਦਨਾਤੋ’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਦਨਾ ਵਾ. ਕੁਸਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ.

‘ਮੂਲਤੋ’ਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲੋਭਅਦੋਸਅਮੋਹਵਸੇਨ ਤਿਮੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ; ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾ. ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾ ਹੋਤਿ; ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਏਕਮੂਲਾ. ਅਲੋਭੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੂਲਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਅਲੋਭਾਦੋਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਮੂਲਾਵ ਹੋਤਿ. ਇਮੇ ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਨਾਮ.

ਕਮ੍ਮਪਥਸਂਸਨ੍ਦਨਕਥਾ

ਇਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਮ੍ਮਪਥਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਨਾਮ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਞ੍ਚਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸਂਵਰੋ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਮਨੋਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਤੀਣਿਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਸੋ ਹਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਉਭਯਤ੍ਥ ਚੋਪਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ. ਪਞ੍ਚਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਚੋਪਨਕਾਯਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਵਾਚਾਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਮਨੋਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਿਵਿਧਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਂਵਰੋਪਿ ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਮਨੋਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਨ ਅਯਮ੍ਪਿ, ਅਸਂਵਰੋ ਵਿਯ, ਤੀਣਿਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਚਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਚੋਪਨਕਾਯਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਵਾਚਾਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਮਨੋਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਂ ਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ ਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਿਵਿਧਂ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਂ ਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤਿ.

ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਚਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਮਨੋਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ. ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਛਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਤਂ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਚੋਪਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਚੋਪਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ. ਯਥਾ ਚ ਪਞ੍ਚਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ, ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨਪਿ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚੋਪਨਕਾਯਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਵਾਚਾਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਮਨੋਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਚੋਪਨਕਾਯਵਾਚਾਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਮਨੋਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਅਟ੍ਠਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇਵ. ਕੁਸਲਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਯਥਾ ਅਕੁਸਲਕਾਯਕਮ੍ਮਵਚੀਕਮ੍ਮਾਨਿ ਮਨੋਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਏਤਾਨਿ. ਏਤਾਨਿ ਪਨ ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਂ ਅਚੋਪੇਤ੍ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਏਵ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿਵਿਧਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ‘ਯਮਿਦਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਨਯੇਨ ਛਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਟ੍ਠਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਟ੍ਠਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਦਸਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿਵਿਧਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੁ, ਛਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਵਾ, ਅਟ੍ਠਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨ ਵਾ. ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ.

ਦ੍ਵਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਰਬ੍ਭਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਏਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਏਕਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਾਦੀਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਵ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਚਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਪਠਮਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਮੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਚਾਪਿ ਪਠਮਂ ਨੀਲਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪੀਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਇਤਿ ਇਮਂ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤਞ੍ਚੇਵ, ਕਮਾਭਾਵਞ੍ਚ, ਕਮਾਭਾਵੇਪਿ ਚ ਨੀਲਪੀਤਾਦੀਸੁ ਨਿਯਮਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਰਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਹ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਚ ‘ਪਠਮਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਚ੍ਛਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ; ‘ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਵਾ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਵਾ, ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਦ੍ਵਨ੍ਤਰਿਕਾਦਿਨਯੇਨ ਵਾ, ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਚ ‘ਪਠਮਂ ਨੀਲਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪੀਤਾਰਮ੍ਮਣ’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਨਿਯਮੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ, ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਰਬ੍ਭ ‘ਨੀਲਪੀਤਕਾਦੀਸੁ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਵਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਏਕਾ ਯੋਜਨਾ.

ਅਯਂ ਪਨ ਅਪਰਾ – ਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਇਤਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਰਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਏਤੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਵਾ ਪਨ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਯੇਵਾਪਨਕੇ ਅਭਿਨਵਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਿਤਮੇਵ ਗਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘ਰੂਪਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ, ਇਦਂ ਵਾ ਇਦਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਕਥੇਤੁਂ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਆਗਤਂ.

ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ

ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਇਦਂ ਅਨਿਯਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ ਨਿਯਮਤੋ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਥੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਵਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਸੁਪਿ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ. ਕਿਂ ਹੋਤਿ? ‘ਕਾਮਾਵਚਰੋ ਹੋਤਿ, ਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤੋ ਹੋਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਪਦਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਵੇਦਨਾਯਞ੍ਹਿ ‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ’ਤਿ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਚ ‘ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਲਬ੍ਭਮਾਨਪਦਵਸੇਨਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਮੁਤ੍ਤਕਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਮਤਂ; ਨ ਪਨੇਤਂ ਸਾਰਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸੋਵ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਾਭਿਨਿਪਾਤਤ੍ਤਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਾਭਿਨਿਪਾਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਸਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਫਸ੍ਸੇਨ ਪਨ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਯ ਵੇਦਯਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਚੇਤਨਾਯ ਚੇਤੇਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਫੁਟ੍ਠੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੇਦੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਚੇਤੇਤੀ’’ਤਿ.

ਅਪਿਚ, ਅਯਂ ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਯਥਾ ਪਾਸਾਦਂ ਪਤ੍ਵਾ ਥਮ੍ਭੋ ਨਾਮ ਸੇਸਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ, ਤੁਲਾਸਙ੍ਘਾਟਭਿਤ੍ਤਿਪਾਦਕੂਟਗੋਪਾਨਸੀਪਕ੍ਖਪਾਸਕਮੁਖਵਟ੍ਟਿਯੋ ਥਮ੍ਭਾਬਦ੍ਧਾ ਥਮ੍ਭੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਏਵਮੇਵ ਸਹਜਾਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਥਮ੍ਭਸਦਿਸੋ ਹਿ ਏਸ. ਅਵਸੇਸਾ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਸਦਿਸਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਦਂ ਪਨ ਅਕਾਰਣਂ. ਏਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘ਅਯਂ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਯਂ ਪਚ੍ਛਾ’ਤਿ ਇਦਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਾ. ਬਲਵਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਪਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਦੇਸਨਾਵਾਰੇਨੇਵ ਪਨ ਫਸ੍ਸੋ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵੇਦਨਾ ਹੋਤਿ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਞ੍ਞਾ ਹੋਤਿ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਚੇਤਨਾ ਹੋਤਿ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ, ਵੇਦਨਾ ਹੋਤਿ ਸਞ੍ਞਾ ਹੋਤਿ, ਚੇਤਨਾ ਹੋਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹਰਿਤੁਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਟ੍ਟੇਯ੍ਯ. ਦੇਸਨਾਵਾਰੇਨ ਪਨ ਫਸ੍ਸੋਵ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਸੇਸਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕ੍ਕਮੋ ਨਾਮ ਨ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਚਨਤ੍ਥਲਕ੍ਖਣਰਸਾਦੀਹਿ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਏਵ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਫੁਸਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਆਪਾਥਗਤਵਿਸਯਪਦਟ੍ਠਾਨੋ.

ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਫੁਸਨਾਕਾਰੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਏਕਦੇਸੇਨ ਚ ਅਨਲ੍ਲੀਯਮਾਨੋਪਿ ਰੂਪਂ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਂ, ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਚ ਸੋਤਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ. ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਤੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨਪਿ ਰਸੇਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ – ‘‘ਚਤੁਭੂਮਕਫਸ੍ਸੋ ਹਿ ਨੋਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕੋਵ ਹੋਤਿ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਸ੍ਸ ਹਿ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿਪਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋਤਿਪਿ ਨਾਮਂ; ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਸ੍ਸ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋਤ੍ਵੇਵ ਨਾਮਂ, ਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ’’ਤਿ.

ਇਦਞ੍ਚ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਭਤਂ – ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦ੍ਵੇ ਮੇਣ੍ਡਾ ਯੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸੁ ਯਥਾ ਏਕੋ ਮੇਣ੍ਡੋ ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਦੁਤਿਯੋ ਮੇਣ੍ਡੋ ਏਵਂ ਰੂਪਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ; ਯਥਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਏਵਂ ਫਸ੍ਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’. ਏਵਂ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਚ ਫਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ ਚ. ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਮਾ ਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ…ਪੇ… ਦ੍ਵੇ ਪਾਣੀ ਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਯਥਾ ਏਕੋ ਪਾਣਿ ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਦੁਤਿਯੋ ਪਾਣਿ ਏਵਂ ਰੂਪਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਏਵਂ ਫਸ੍ਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਚ ਫਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੩.੮) ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ.

ਯਥਾ ਵਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੩੫੨, ੧੩੫੪) ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਚਕ੍ਖੁਆਦਿਨਾਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਆਦਿਨਾਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਿਚ੍ਚਟ੍ਠੇਨੇਵ ਰਸੇਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ.

ਤਿਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਵੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਵੇਦਿਤੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ; ਨ ਸਙ੍ਗਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਫਸ੍ਸੋਤਿ.

ਏਵਂ ਪਵੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇਨੇਵਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਫਲਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੇਨੇਸ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਵੇਦਨਞ੍ਹੇਸ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਯਮਾਨੋ ਚ ਯਥਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਉਣ੍ਹਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਲਾਖਾਸਙ੍ਖਾਤਧਾਤੁਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਉਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਮੁਦੁਭਾਵਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵੀਤਚ੍ਚਿਤਙ੍ਗਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇ ਉਣ੍ਹਭਾਵੇ, ਏਵਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਖਾਤਅਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋਪਿ ਸਮਾਨੋ, ਚਿਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਏਵ ਏਸ ਵੇਦਨੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਪਿ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਜ੍ਜਾਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੇਨ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਤੇ ਵਿਸਯੇ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਏਸ ਆਪਾਥਗਤਵਿਸਯਪਦਟ੍ਠਾਨੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾ. ਸਾ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਅਨੁਭਵਨਰਸਾ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਸਮ੍ਭੋਗਰਸਾ ਵਾ, ਚੇਤਸਿਕਅਸ੍ਸਾਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ.

‘ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਹਿ ਨੋਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਨੁਭਵਨਰਸਤਾ ਪਨ ਸੁਖਵੇਦਨਾਯਮੇਵ ਲਬ੍ਭਤੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਂ ਵਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ ਵਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਾ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਾ ਅਨੁਭਵਨਰਸਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ – ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਏਕਦੇਸਮਤ੍ਤਕਮੇਵ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਹਿ ਫੁਸਨਮਤ੍ਤਕਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਜਾਨਨਮਤ੍ਤਕਮੇਵ, ਚੇਤਨਾਯ ਚੇਤਨਾਮਤ੍ਤਕਮੇਵ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਮਤ੍ਤਕਮੇਵ. ਏਕਂਸਤੋ ਪਨ ਇਸ੍ਸਰਵਤਾਯ ਵਿਸ੍ਸਵਿਤਾਯ ਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਵੇਦਨਾਵ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਅਨੁਭਵਤਿ.

ਰਾਜਾ ਵਿਯ ਹਿ ਵੇਦਨਾ, ਸੂਦੋ ਵਿਯ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ. ਯਥਾ ਸੂਦੋ ਨਾਨਾਰਸਭੋਜਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪੇਲ਼ਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਲਞ੍ਛਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਲਞ੍ਛਨਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪੇਲ਼ਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਅਗ੍ਗਗ੍ਗਂ ਆਦਾਯ ਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਦੋਸਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾਵਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤਿ, ਤਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਂ ਉਪਨਾਮੇਤਿ. ਰਾਜਾ ਇਸ੍ਸਰਵਤਾਯ ਵਿਸ੍ਸਵਿਤਾਯ ਸਾਮੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸੂਦਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਵੀਮਂਸਨਮਤ੍ਤਮਿਵ ਅਵਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਾਨੁਭਵਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੂਦੋ ਭਤ੍ਤੇਕਦੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵੀਮਂਸਤਿ ਏਵਂ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸੇਕਦੇਸਮੇਵ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਰਾਜਾ ਇਸ੍ਸਰਵਤਾਯ ਵਿਸ੍ਸਵਿਤਾਯ ਸਾਮੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰਵਤਾਯ ਵਿਸ੍ਸਵਿਤਾਯ ਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਅਨੁਭਵਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਭਵਨਰਸਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਯਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਵੇਦਨਾ ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਮੇਵ ਸਮ੍ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਸਮ੍ਭੋਗਰਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਚੇਤਸਿਕਅਸ੍ਸਾਦਤੋ ਪਨੇਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚੇਤਸਿਕਅਸ੍ਸਾਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤਿ’’ ਤਸ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਨੀਲਾਦਿਭੇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਪਚ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਣਰਸਾ. ਚਤੁਭੂਮਿਕਸਞ੍ਞਾ ਹਿ ਨੋਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਬ੍ਬਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾਵ. ਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਸਾ ਪਚ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਣਰਸਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਤਸ੍ਸਾ, ਵਡ੍ਢਕਿਸ੍ਸ ਦਾਰੁਮ੍ਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਭਿਜਾਨਨਕਾਲੇ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕਾਲ਼ਤਿਲਕਾਦਿਅਭਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਸੁਕੋ ਨਾਮ ਏਸੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਾਭਿਜਾਨਨਕਾਲੇ, ਰਞ੍ਞੋ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਗੋਪਕਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨੇ ਨਾਮਪਣ੍ਣਕਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ‘ਅਸੁਕਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਨਾਮ ਆਹਰਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦੀਪਂ ਜਾਲੇਤ੍ਵਾ ਰਤਨਗਬ੍ਭਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਣ੍ਣਂ ਵਾਚੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਆਹਰਣਕਾਲੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਸੇਨ ਹਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਞ੍ਞਾ. ਪੁਨਸਞ੍ਜਾਨਨਪਚ੍ਚਯਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਰਸਾ, ਦਾਰੁਆਦੀਸੁ ਤਚ੍ਛਕਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਯਥਾਗਹਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਭਿਨਿਵੇਸਕਰਣਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਹਤ੍ਥਿਦਸ੍ਸਕਅਨ੍ਧਾ ਵਿਯ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨੋਗਾਲ਼੍ਹਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਅਚਿਰਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਵਿਜ੍ਜੁ ਵਿਯ. ਯਥਾਉਪਟ੍ਠਿਤਵਿਸਯਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਤਿਣਪੁਰਿਸਕੇਸੁ ਮਿਗਪੋਤਕਾਨਂ ‘ਪੁਰਿਸਾ’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾ ਵਿਯ. ਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਾ ਸਞ੍ਞਾ ਞਾਣਮੇਵ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤਿ. ਸਸਮ੍ਭਾਰਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ ਪਥਵੀਆਦੀਨਿ ਵਿਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਚੇਤਯਤੀਤਿ ਚੇਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਚੇਤਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਚੇਤਨਾਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਯੂਹਨਰਸਾ. ਚਤੁਭੂਮਿਕਚੇਤਨਾ ਹਿ ਨੋਚੇਤਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਬ੍ਬਾ ਚੇਤਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾਵ. ਆਯੂਹਨਰਸਤਾ ਪਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਸੁ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਦੇਸਮਤ੍ਤਕਮੇਵ ਕਿਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ. ਚੇਤਨਾ ਪਨ ਅਤਿਰੇਕਉਸ੍ਸਾਹਾ ਅਤਿਰੇਕਵਾਯਾਮਾ, ਦਿਗੁਣੁਸ੍ਸਾਹਾ ਦਿਗੁਣਵਾਯਾਮਾ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ – ‘‘ਥਾਵਰਿਯਸਭਾਵਸਣ੍ਠਿਤਾ ਚ ਪਨੇਸਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ. ਥਾਵਰਿਯੋਤਿ ਖੇਤ੍ਤਸਾਮੀ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾ ਖੇਤ੍ਤਸਾਮੀ ਪੁਰਿਸੋ ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਬਲਿਪੁਰਿਸੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਲਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਕਤੋ ਖੇਤ੍ਤਂ ਓਤਰਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਰੇਕੋ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਅਤਿਰੇਕੋ ਵਾਯਾਮੋ, ਦਿਗੁਣੋ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਦਿਗੁਣੋ ਵਾਯਾਮੋ ਹੋਤਿ, ‘ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਦਤਿ, ਸੀਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਤੇਸਂ ਸੁਰਾਭਤ੍ਤਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਸਮਕਂ ਹਰਤਿ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਖੇਤ੍ਤਸਾਮਿਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਹਿ ਚੇਤਨਾ. ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਬਲਿਪੁਰਿਸਾ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਖੇਤ੍ਤਸਾਮਿਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦਿਗੁਣੁਸ੍ਸਾਹਦਿਗੁਣਵਾਯਾਮਕਰਣਕਾਲੋ ਵਿਯ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਵਾ ਚੇਤਨਾਯ ਦਿਗੁਣੁਸ੍ਸਾਹੋ ਦਿਗੁਣਵਾਯਾਮੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਮਸ੍ਸਾ ਆਯੂਹਨਰਸਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਸਂਵਿਦਹਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਸਂਵਿਦਹਮਾਨਾ ਹਿ ਅਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਾ, ਜੇਟ੍ਠਸਿਸ੍ਸਮਹਾਵਡ੍ਢਕੀਆਦਯੋ ਵਿਯ. ਯਥਾ ਹਿ ਜੇਟ੍ਠਸਿਸ੍ਸੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਯਂ ਅਧੀਯਮਾਨੋ ਇਤਰੇਪਿ ਦਾਰਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਯਨਕਮ੍ਮੇ ਪਵਤ੍ਤਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਧੀਯਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ ਤੇਪਿ ਅਧੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਿਤਾਯ. ਯਥਾ ਚ ਮਹਾਵਡ੍ਢਕੀ ਸਯਂ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਤਰੇਪਿ ਤਚ੍ਛਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਚ੍ਛਨਕਮ੍ਮੇ ਪਵਤ੍ਤਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਤਚ੍ਛਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ ਤੇਪਿ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਿਤਾਯ. ਯਥਾ ਚ ਯੋਧਨਾਯਕੋ ਸਯਂ ਯੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਇਤਰੇਪਿ ਯੋਧੇ ਸਮ੍ਪਹਾਰਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਯੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ ਤੇਪਿ ਅਨਿਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਯੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਿਤਾਯ. ਏਵਮੇਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਆਰਦ੍ਧਾਯ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਆਰਭਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਾ, ਜੇਟ੍ਠਸਿਸ੍ਸਮਹਾਵਡ੍ਢਕੀਆਦਯੋ ਵਿਯਾ’ਤਿ. ਅਚ੍ਚਾਯਿਕਕਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦੀਸੁ ਚ ਪਨਾਯਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ. ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਪਨ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਰਸਂ, ਸਨ੍ਦਹਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਚਤੁਭੂਮਕਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਨੋਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਮੇਵ. ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਵਿਭਾਵਨਟ੍ਠਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਹੋਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ… ਮਨੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵਿਜਾਨਾਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕੋ ਨਾਮ ਨਗਰਮਜ੍ਝੇ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ‘ਅਯਂ ਨੇਵਾਸਿਕੋ ਅਯਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ’ਤਿ ਆਗਤਾਗਤਂ ਜਨਂ ਉਪਧਾਰੇਤਿ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ – ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਮਹਾਥੇਰੇਨ – ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕੋ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝੇ ਨਗਰਸ੍ਸ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ ਦਿਸਤੋ ਪੁਰਿਸਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ… ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ… ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ… ਉਤ੍ਤਰਤੋ ਦਿਸਤੋ ਪੁਰਿਸਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਤਿ, ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਤਿ, ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੩.੧੨). ਏਵਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਵਿਭਾਵਨਟ੍ਠਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਰਸਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਦੇਤਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪੁਰਿਮਂ ਪੁਰਿਮਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਦਹਨਮੇਵ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਸਨ੍ਦਹਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਨਸ੍ਸ ਨਿਯਮਤੋ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਨਾਮਮੇਵ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮੇਵ ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ? ਏਕਮੇਵ. ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਵਿਚਾਰਿਤਂ ਏਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿ – ਯਥਾ ਹਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਸੂਰਿਯਾਦਯੋ ਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੂਰਿਯੋ ਉਦੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਸ੍ਸ ਤੇਜਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰੂਪਮ੍ਪੀਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਪਿ ਨ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਸੂਰਿਯੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਨ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਤਿ; ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨੇਤਂ ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮੇਵ. ਤੇਨ ‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਏਕਂਸੇਨੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞਮੇਵ ਤਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਾਯ ਏਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਥਾ ਚ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ…ਪੇ… ਪਥਵੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੬੦) ਪਨ ਭਾਵੇਨ੍ਤੇਨ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇ ਸਮਯੇ ਯੋ ਭਾਵੇਤਿ ਨ ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ, ਤੇਨੇਵ ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਏਵਂ ‘‘ਯੋ ਭਾਵੇਤਿ ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇ ਸਮਯੇ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥੇਵ ਪਨ ਤਦਾ ‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ ਵੇਦਨਾ ਹੋਤਿ’, ਤਥਾ ‘ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸਪਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਮਿਦਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਚ ਵਿਭਜਨਤ੍ਥਂ ਪੁਰਿਮੇਨ ਹਿ ‘ਚਿਤ੍ਤ’-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕੇਵਲਂ ਸਮਯੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਸਮਯੇ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਮੇਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਠਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ‘‘ਕਤਮਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਭਵੇਯ੍ਯ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਵਿਭਜਿਤੁਂ. ਏਵਮਸ੍ਸ ਵਿਭਜਨਂਯੇਵ ਪਰਿਹਾਯੇਥ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਵਿਭਜਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਤਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇਵ, ‘ਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਿਚਾਰਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮੇਵ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹਿਤਂ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਧ ਸਰੂਪੇਨ ਪਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਇਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ

ਝਾਨਙ੍ਗਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਿਤਕ੍ਕੇਤੀਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ; ਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ; ਊਹਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਸੋ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰੋਪੇਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਕੋਚਿ ਰਾਜਵਲ੍ਲਭਂ ਞਾਤਿਂ ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਰਾਜਗੇਹਂ ਆਰੋਹਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰੋਹਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ਆਕੋਟਨਲਕ੍ਖਣੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭੇਰੀ ਆਕੋਟਿਤਾ ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨੁਰਵਤਿ ਅਨੁਸਦ੍ਦਾਯਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਥਾ ਆਕੋਟਨਾ ਏਵਂ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨੁਰਵਨਾ ਅਨੁਸਦ੍ਦਾਯਨਾ ਏਵਂ ਵਿਚਾਰੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੩.੧੪ ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ). ਸ੍ਵਾਯਂ ਆਹਨਨਪਰਿਯਾਹਨਨਰਸੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇਨ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਤਕ੍ਕਾਹਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਪਰਿਯਾਹਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨਯਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਚਰਤੀਤਿ ਵਿਚਾਰੋ; ਵਿਚਰਣਂ ਵਾ ਵਿਚਾਰੋ. ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੁਮਜ੍ਜਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਹਜਾਤਾਨੁਯੋਜਨਰਸੋ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਚ ਨੇਸਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਵਿਯੋਗੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕਟ੍ਠੇਨ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਟ੍ਠੇਨ ਚ ਘਣ੍ਟਾਭਿਘਾਤੋ ਵਿਯ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਚੇਤਸੋ ਪਠਮਾਭਿਨਿਪਾਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਸੁਖੁਮਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨਸਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਚ ਘਣ੍ਟਾਨੁਰਵੋ ਵਿਯ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਵਿਚਾਰੋ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਵਾ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਭੂਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਪਕ੍ਖਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵਿਯ. ਪਦੁਮਾਭਿਮੁਖਪਾਤੋ ਵਿਯ ਚ ਗਨ੍ਧਾਨੁਬਦ੍ਧਚੇਤਸੋ ਭਮਰਸ੍ਸ. ਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰੋ ਨਾਤਿਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਭਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਪਕ੍ਖਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ, ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਂ ਵਿਯ ਚ ਪਦੁਮਾਭਿਮੁਖਪਤਿਤਸ੍ਸ ਭਮਰਸ੍ਸ ਪਦੁਮਸ੍ਸ ਉਪਰਿਭਾਗੇ.

ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਆਕਾਸੇ ਗਚ੍ਛਤੋ ਮਹਾਸਕੁਣਸ੍ਸ ਉਭੋਹਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿ ਵਾਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖੇ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਮਨਂ ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਸੋ ਹਿ ਏਕਗ੍ਗੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਤਿ ਵਾਤਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਪਕ੍ਖੇ ਫਨ੍ਦਾਪਯਮਾਨਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਵਿਯ. ਅਨੁਮਜ੍ਜਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਚਾਰੋ. ਸੋ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤਿਵਿਯ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਨੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਠਮਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਮਲਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਂਸਭਾਜਨਂ ਏਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਤਰੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਚੁਣ੍ਣਤੇਲਵਾਲਣ੍ਡੁਪਕੇਨ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਪਰਿਮਜ੍ਜਨਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਚਾਰੋ. ਤਥਾ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਚਕ੍ਕਂ ਭਮਯਿਤ੍ਵਾ ਭਾਜਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ਨਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਰਣਹਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਵਿਚਾਰੋ. ਤਥਾ ਮਣ੍ਡਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਸਨ੍ਨਿਰੁਮ੍ਭਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਕਣ੍ਟਕੋ ਵਿਯ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਬਹਿਪਰਿਬ੍ਭਮਨਕਣ੍ਟਕੋ ਵਿਯ ਅਨੁਮਜ੍ਜਮਾਨੋ ਵਿਚਾਰੋ.

ਪਿਣਯਤੀਤਿ ਪੀਤਿ. ਸਾ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪੀਣਨਰਸਾ, ਫਰਣਰਸਾ ਵਾ. ਓਦਗ੍ਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਪੀਤਿ, ਖਣਿਕਾਪੀਤਿ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾਪੀਤਿ, ਉਬ੍ਬੇਗਾਪੀਤਿ, ਫਰਣਾਪੀਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਪੀਤਿ ਸਰੀਰੇ ਲੋਮਹਂਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਖਣਿਕਾਪੀਤਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਵਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਸਦਿਸਾ ਹੋਤਿ. ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾਪੀਤਿ, ਸਮੁਦ੍ਦਤੀਰਂ ਵੀਚਿ ਵਿਯ, ਕਾਯਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਉਬ੍ਬੇਗਾਪੀਤਿ ਬਲਵਤੀ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਂ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘਾਪਨਪ੍ਪਮਾਣਪ੍ਪਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਣ੍ਣਵਲ੍ਲਿਕਵਾਸੀ ਮਹਾਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਪੁਣ੍ਣਮਦਿਵਸੇ ਸਾਯਂ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਾਭਿਮੁਖੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘ਇਮਾਯ ਵਤ ਵੇਲਾਯ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਰਿਸਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ ਵਨ੍ਦਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪਕਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਬ੍ਬੇਗਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਸੁਧਾਤਲੇ ਪਹਟਚਿਤ੍ਰਗੇਣ੍ਡੁਕੋ ਵਿਯ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇਯੇਵ ਅਟ੍ਠਾਸਿ.

ਤਥਾ ਗਿਰਿਕਣ੍ਡਕਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਵਤ੍ਤਕਾਲਕਗਾਮੇ ਏਕਾ ਕੁਲਧੀਤਾਪਿ ਬਲਵਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਉਬ੍ਬੇਗਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘੇਸਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮਸਵਨਤ੍ਥਾਯ ਵਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ‘ਅਮ੍ਮ, ਤ੍ਵਂ ਗਰੁਭਾਰਾ, ਅਕਾਲੇ ਵਿਚਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਮਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਅਗਮਂਸੁ. ਸਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾਪਿ ਤੇਸਂ ਵਚਨਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਘਰੇ ਓਹੀਯਿਤ੍ਵਾ ਘਰਦ੍ਵਾਰੇ ਠਤ੍ਵਾ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੇਨ ਗਿਰਿਕਣ੍ਡਕੇ ਆਕਾਸਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਦੀਪਪੂਜਂ ਅਦ੍ਦਸ. ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਪਰਿਸਾ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਚੇਤਿਯਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਗਣਸਜ੍ਝਾਯਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ. ਅਥਸ੍ਸਾ ‘ਧਞ੍ਞਾ ਵਤਿਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯੇ ਵਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਵਰੂਪੇ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਿਤੁਂ ਏਵਰੂਪਞ੍ਚ ਮਧੁਰਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਮੁਤ੍ਤਰਾਸਿਸਦਿਸਂ ਚੇਤਿਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਉਬ੍ਬੇਗਾਪੀਤਿ ਉਦਪਾਦਿ. ਸਾ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਪੁਰਿਮਤਰਂਯੇਵ ਆਕਾਸਤੋ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਓਰੁਯ੍ਹ ਚੇਤਿਯਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ. ਅਥ ਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘ਅਮ੍ਮ, ਤ੍ਵਂ ਕਤਰੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਆਗਤਾਸੀ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ. ਸਾ ‘ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਤਾਮ੍ਹਿ, ਨ ਮਗ੍ਗੇਨਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘ਅਮ੍ਮ, ਆਕਾਸੇਨ ਨਾਮ ਖੀਣਾਸਵਾ ਸਞ੍ਚਰਨ੍ਤਿ, ਤ੍ਵਂ ਕਥਂ ਆਗਤਾ’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਾ ਆਹ – ‘ਮਯ੍ਹਂ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੇਨ ਚੇਤਿਯਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿਯਾ ਠਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ ਬਲਵਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥਾਹਂ ਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਭਾਵਂ ਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਾਵਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿਂ, ਗਹਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਪਨ ਆਕਾਸਂ ਲਙ੍ਘਿਤ੍ਵਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਮ੍ਹੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਉਬ੍ਬੇਗਾਪੀਤਿ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘਾਪਨਪ੍ਪਮਾਣਾ ਹੋਤਿ.

ਫਰਣਪੀਤਿਯਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਧਮਿਤ੍ਵਾ ਪੂਰਿਤਵਤ੍ਥਿ ਵਿਯ, ਮਹਤਾ ਉਦਕੋਘੇਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਪਬ੍ਬਤਕੁਚ੍ਛਿ ਵਿਯ ਚ ਅਨੁਪਰਿਪ੍ਫੁਟਂ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਪੀਤਿ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਦੁਵਿਧਂ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ – ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਞ੍ਚ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਦੁਵਿਧਂ ਸੁਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ – ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ. ਸੁਖਂ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਤਿਵਿਧਂ ਸਮਾਧਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ – ਖਣਿਕਸਮਾਧਿਂ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਂ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ. ਤਾਸੁ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਪੂਰਿਕਂ ਇਤਰਾ ਦ੍ਵੇਪਿ ਇਧ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਸੁਖਯਤੀਤਿ ਸੁਖਂ; ਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਂ ਸੁਖਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਾ ਖਾਦਤਿ, ਖਨਤਿ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਬਾਧਨ੍ਤਿ ਸੁਖਂ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਵੇਦਨਾਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਾਤਲਕ੍ਖਣਂ ਸੁਖਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਬ੍ਰੂਹਨਰਸਂ, ਅਨੁਗ੍ਗਹਣਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਤਿਪਿ ਚ ਨੇਸਂ ਪੀਤਿਸੁਖਾਨਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗੇ, ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਲਾਭਤੁਟ੍ਠਿ ਪੀਤਿ; ਪਟਿਲਦ੍ਧਰਸਾਨੁਭਵਨਂ ਸੁਖਂ. ਯਤ੍ਥ ਪੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਂ. ਯਤ੍ਥ ਸੁਖਂ ਤਤ੍ਥ ਨ ਨਿਯਮਤੋ ਪੀਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਪੀਤਿ, ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਸੁਖਂ. ਕਨ੍ਤਾਰਖਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਨਨ੍ਤੋਦਕਦਸ੍ਸਨਸਵਨੇਸੁ ਵਿਯ ਪੀਤਿ. ਵਨਚ੍ਛਾਯਾਪਵੇਸਨਉਦਕਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਵਿਯ ਸੁਖਂ.

ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਘਮ੍ਮਪਰੇਤੋ ਤਸਿਤੋ ਪਿਪਾਸਿਤੋ ਪਟਿਪਥੇ ਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਕਤ੍ਥ ਪਾਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਸੋ ‘ਅਟਵਿਂ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍ਵਾ ਜਾਤਸ੍ਸਰਵਨਸਣ੍ਡੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਲਭਿਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਤਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਦਲਨਾਲਪਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਲ੍ਲਵਤ੍ਥੇ ਅਲ੍ਲਕੇਸੇ ਪੁਰਿਸੇ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਵਨਕੁਕ੍ਕੁਟਮੋਰਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ, ਜਾਤਸ੍ਸਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਜਾਤਂ ਮਣਿਜਾਲਸਦਿਸਂ ਨੀਲਵਨਸਣ੍ਡਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਸਰੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਪਦੁਮਕੁਮੁਦਾਦੀਨਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਅਚ੍ਛਂ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਉਦਕਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਜਾਤਸ੍ਸਰਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਰੁਚਿ ਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਚ ਪਿਵਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਦਰਥੋ ਭਿਸਮੁਲ਼ਾਲਪੋਕ੍ਖਰਾਦੀਨਿ ਖਾਦਿਤ੍ਵਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਾਦੀਨਿ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਮਨ੍ਦਾਲਕਮੂਲਾਨਿ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍ਵਾ ਸਾਟਕਂ ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ, ਉਦਕਸਾਟਕਂ ਆਤਪੇ ਕਤ੍ਵਾ, ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਾਯ ਮਨ੍ਦਮਨ੍ਦੇ ਵਾਤੇ ਪਹਰਨ੍ਤੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਜਾਤਸ੍ਸਰਵਨਸਣ੍ਡਸਵਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਉਦਕਦਸ੍ਸਨਾ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਕਾਲੋ ਵਿਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਰਮ੍ਮਣੇ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਾਕਾਰਾ ਪੀਤਿ. ਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਚ ਪਿਵਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸੀਤਚ੍ਛਾਯਾਯ ਮਨ੍ਦਮਨ੍ਦੇ ਵਾਤੇ ਪਹਰਨ੍ਤੇ ‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਤੋ ਨਿਪਨ੍ਨਕਾਲੋ ਵਿਯ ਬਲਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਂ ਸੁਖਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਪੀਤਿ ਸੁਖਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ.

ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਭਾਵੋ; ਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁ ਪਨਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਾਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੋ ਚ ਸਮਾਧਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੋ ਚ’’. ਯਥਾ ਹਿ ਕੂਟਾਗਾਰਕਣ੍ਣਿਕਾ ਸੇਸਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਆਬਨ੍ਧਨਤੋ ਪਮੁਖਾ ਹੋਤਿ ਏਵਮੇਵ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਇਜ੍ਝਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਧਿ ਪਾਮੋਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੂਟਾਗਾਰਸ੍ਸ ਯਾ ਕਾਚਿ ਗੋਪਾਨਸਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਕੂਟਙ੍ਗਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੂਟਨਿਨ੍ਨਾ ਕੂਟਸਮੋਸਰਣਾ, ਕੂਟਂ ਤਾਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਸਮਾਧਿਨਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮਾਧਿਪੋਣਾ, ਸਮਾਧਿਪਬ੍ਭਾਰਾ, ਸਮਾਧਿ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੪).

ਯਥਾ ਚ ਸੇਨਙ੍ਗਂ ਪਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਸੇਨਾ ਓਸੀਦਤਿ ਤਂ ਤਂ ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸੇਨਾ ਪਰਿਪੂਰਤਿ, ਪਰਸੇਨਾ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨਮੇਵ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਵਿਪ੍ਪਕਿਰਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਤੋ ਸਮਾਧਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਪਰੋ ਪਨ ਨਯੋ – ਅਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਾਧਿ ਨਾਮ ਅਵਿਸਾਰਲਕ੍ਖਣੋ ਵਾ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੋ ਵਾ, ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਰਸੋ ਨ੍ਹਾਨਿਯਚੁਣ੍ਣਾਨਂ ਉਦਕਂ ਵਿਯ, ਉਪਸਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਞਾਣਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਵਾ. ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਸੁਖਪਦਟ੍ਠਾਨੋ, ਨਿਵਾਤੇ ਦੀਪਚ੍ਚੀਨਂ ਠਿਤਿ ਵਿਯ ਚੇਤਸੋ ਠਿਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ, ਸਯਂ ਵਾ ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਏਸਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾ. ਸਾਵ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸਦ੍ਧਾਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚ ਸਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚ.

ਯਥਾ ਹਿ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਉਦਕਪ੍ਪਸਾਦਕੋ ਮਣਿ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਪਙ੍ਕਸੇਵਾਲਪਣਕਕਦ੍ਦਮਂ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਤਿ, ਉਦਕਂ ਅਚ੍ਛਂ ਕਰੋਤਿ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਅਨਾਵਿਲਂ, ਏਵਮੇਵ ਸਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਨੀਵਰਣੇ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤਿ, ਕਿਲੇਸੇ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤਿ, ਅਨਾਵਿਲਂ ਕਰੋਤਿ. ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਭਾਵਨਂ ਆਰਭਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਸਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ –

‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਦਕਂ ਤਰੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਉਦਕਂ ਹਤ੍ਥੀਹਿ ਚ ਅਸ੍ਸੇਹਿ ਚ ਰਥੇਹਿ ਚ ਪਤ੍ਤੀਹਿ ਚ ਸਙ੍ਖੁਭਿਤਂ ਭਵੇਯ੍ਯ ਆਵਿਲਂ ਲੁਲਿਤਂ ਕਲਲੀਭੂਤਂ, ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਚ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਣਾਪੇਯ੍ਯ ‘ਪਾਨੀਯਂ ਭਣੇ ਆਹਰਥ, ਤਂ ਪਿਵਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਉਦਕਪ੍ਪਸਾਦਕੋ ਮਣਿ ਭਵੇਯ੍ਯ. ‘ਏਵਂ ਦੇਵਾ’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ ਤਂ ਉਦਕਪ੍ਪਸਾਦਕਂ ਮਣਿਂ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਙ੍ਕਸੇਵਾਲਪਣਕਂ ਵਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਕਦ੍ਦਮੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਅਚ੍ਛਂ ਭਵੇਯ੍ਯ ਉਦਕਂ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਅਨਾਵਿਲਂ, ਤਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਪਾਨੀਯਂ ਉਪਨਾਮੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਪਿਵਤੁ ਦੇਵੋ ਪਾਨੀਯ’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਉਦਕਂ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਵਂ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਪਙ੍ਕਸੇਵਾਲਪਣਕਂ ਕਦ੍ਦਮੋ ਚ ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਯਥਾ ਉਦਕਪ੍ਪਸਾਦਕੋ ਮਣਿ ਏਵਂ ਸਦ੍ਧਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਯਥਾ ਉਦਕਪ੍ਪਸਾਦਕੇ ਮਣਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਙ੍ਕਸੇਵਾਲਪਣਕਂ ਵਿਗਚ੍ਛਤਿ ਕਦ੍ਦਮੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ, ਅਚ੍ਛਂ ਭਵਤਿ ਉਦਕਂ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਅਨਾਵਿਲਂ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਦ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਨੀਵਰਣੇ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤਿ, ਵਿਨੀਵਰਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਚ੍ਛਂ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਅਨਾਵਿਲ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੦).

ਯਥਾ ਪਨ ਕੁਮ੍ਭਿਲਮਕਰਗਾਹਰਕ੍ਖਸਾਦਿਕਿਣ੍ਣਂ ਪੂਰਂ ਮਹਾਨਦਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਭੀਰੁਕਜਨੋ ਉਭੋਸੁ ਤੀਰੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਸਙ੍ਗਾਮਸੂਰੋ ਪਨ ਮਹਾਯੋਧੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘ਕਸ੍ਮਾ ਠਿਤਤ੍ਥਾ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ‘ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਭਾਵੇਨ ਓਤਰਿਤੁਂ ਨ ਵਿਸਹਾਮਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸੁਨਿਸਿਤਂ ਅਸਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਮਮ ਪਚ੍ਛਤੋ ਏਥ, ਮਾ ਭਾਯਿਤ੍ਥਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਨਦਿਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਆਗਤਾਗਤੇ ਕੁਮ੍ਭਿਲਾਦਯੋ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਵਾ ਓਰਿਮਤੀਰਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਾਰਿਮਤੀਰਂ ਨੇਤਿ. ਪਾਰਿਮਤੀਰਤੋਪਿ ਸੋਤ੍ਥਿਨਾ ਓਰਿਮਤੀਰਂ ਆਨੇਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਦਾਨਂ ਦਦਤੋ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਤੋ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੋ ਭਾਵਨਂ ਆਰਭਤੋ ਸਦ੍ਧਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਸਮ੍ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚ ਸਦ੍ਧਾ’ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਸਦ੍ਦਹਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਦ੍ਧਾ, ਓਕਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਾ ਵਾ. ਪਸਾਦਨਰਸਾ ਉਦਕਪ੍ਪਸਾਦਕਮਣਿ ਵਿਯ, ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਰਸਾ ਵਾ ਓਘੁਤ੍ਤਰਣੋ ਵਿਯ. ਅਕਾਲੁਸਿਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ. ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਯਙ੍ਗਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਸਾ ਹਤ੍ਥਵਿਤ੍ਤਬੀਜਾਨਿ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਵੀਰਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੀਰਿਯਂ, ਵੀਰਾਨਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਵੀਰਿਯਂ. ਵਿਧਿਨਾ ਵਾ ਨਯੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਈਰਯਿਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਂ. ਤਦੇਵ ਕੋਸਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਪਗ੍ਗਹਣਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਵੀਰਿਯਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਵੀਰਿਯਂ ਪਗ੍ਗਹਣਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ. ਯਥਾ ਹਿ ਜਿਣ੍ਣਘਰਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਨ ਥੂਣੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਵੀਰਿਯੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਨ ਹਾਯਤਿ, ਨ ਪਰਿਹਾਯਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਲਕ੍ਖਣਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨਾਹ ਥੇਰੋ ਨਾਗਸੇਨੋ –

‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਗੇਹੇ ਪਤਨ੍ਤੇ ਤਮਞ੍ਞੇਨ ਦਾਰੁਨਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਵਂ ਤਂ ਗੇਹਂ ਨ ਪਤੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ ਮਹਾਰਾਜ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵੀਰਿਯਂ, ਵੀਰਿਯੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੨).

ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਯ ਚ ਮਹਤਿਕਾਯ ਚ ਸੇਨਾਯ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਪਵਤ੍ਤੇ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾ ਸੇਨਾ ਓਲੀਯੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯ, ਰਾਜਾ ਬਲਵਾਹਨਂ ਪੇਸੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਪਗ੍ਗਹਿਤਾ ਸਕਸੇਨਾ ਪਰਸੇਨਂ ਪਰਾਜੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ਸਹਜਾਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਓਲੀਯਿਤੁਂ ਓਸਕ੍ਕਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਪਗ੍ਗਹਣਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਵੀਰਿਯ’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਉਸ੍ਸਾਹਲਕ੍ਖਣਂ ਵੀਰਿਯਂ, ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਰਸਂ, ਅਸਂਸੀਦਨਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ‘‘ਸਂਵਿਗ੍ਗੋ ਯੋਨਿਸੋ ਪਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੧੩) ਵਚਨਤੋ ਸਂਵੇਗਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਮੂਲਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸਰਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ, ਸਯਂ ਵਾ ਸਰਤਿ, ਸਰਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਏਸਾਤਿ ਸਤਿ. ਸਾਵ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸਤਿ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਅਪਿਲਾਪਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚ ਸਤਿ ਉਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚ. ਯਥਾ ਹਿ ਰਞ੍ਞੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਦਸਵਿਧਂ ਰਤਨਂ ਗੋਪਯਨ੍ਤੋ ਸਾਯਂਪਾਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਾਪੇਤਿ ਸਾਰੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਤਿ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਾਪੇਤਿ ਸਰਾਪੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਥੇਰੋ –

‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਰਾਜਾਨਂ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਂ ਸਾਯਂਪਾਤਂ ਯਸਂ ਸਰਾਪੇਤਿ – ‘ਏਤ੍ਤਕਾ, ਦੇਵ, ਹਤ੍ਥੀ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਸ੍ਸਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਰਥਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਤ੍ਤੀ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਹਿਰਞ੍ਞਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਤਂ ਦੇਵੋ ਸਰਤੂ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਤਿ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪਿਲਾਪੇਤਿ – ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ, ਅਯਂ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਸਮਥੋ, ਅਯਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਅਯਂ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਅਯਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਪਿਲਾਪਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੩).

ਯਥਾ ਪਨ ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਯਕਰਤਨਂ ਰਞ੍ਞੋ ਅਹਿਤੇ ਚ ਹਿਤੇ ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਅਹਿਤੇ ਅਪਯਾਪੇਤਿ, ਹਿਤੇ ਉਪਯਾਪੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਤਿ ਹਿਤਾਹਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਤਿਯੋ ਸਮਨ੍ਵੇਸਿਤ੍ਵਾ ‘ਇਮੇ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹਿਤਾ’ਤਿ ਅਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪਨੁਦੇਤਿ, ‘ਇਮੇ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਹਿਤਾ’ਤਿ ਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਥੇਰੋ –

‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਰਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਯਕਰਤਨਂ ਰਞ੍ਞੋ ਹਿਤਾਹਿਤੇ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਇਮੇ ਰਞ੍ਞੋ ਹਿਤਾ ਇਮੇ ਅਹਿਤਾ, ਇਮੇ ਉਪਕਾਰਾ ਇਮੇ ਅਨੁਪਕਾਰਾ’ਤਿ, ਤਤੋ ਅਹਿਤੇ ਅਪਨੁਦੇਤਿ ਹਿਤੇ ਉਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਹਿਤਾਹਿਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਤਿਯੋ ਸਮਨ੍ਵੇਸਤਿ ‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹਿਤਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹਿਤਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਕਾਰਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਕਾਰਾ’ਤਿ, ਤਤੋ ਅਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪਨੁਦੇਤਿ ਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਉਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੩).

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਅਪਿਲਾਪਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਤਿ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਨਰਸਾ, ਆਰਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਿਸਯਾਭਿਮੁਖੀਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਥਿਰਸਞ੍ਞਾਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਾਯਾਦਿਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਦਲ਼੍ਹਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਏਸਿਕਾ ਵਿਯ, ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਾਦਿਰਕ੍ਖਣਤੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ ਵਿਯ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਅਧਿਯਤਿ ਠਪੇਤੀਤਿ ਸਮਾਧਿ. ਸੋਵ ਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸਮਾਧਿਯੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਪਨਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਕਿਂ ਪਜਾਨਾਤਿ? ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ? ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ. ਸਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਭਿਭਵਨਤੋ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਪਞ੍ਞਾਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਓਭਾਸਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚ. ਯਥਾ ਹਿ ਚਤੁਭਿਤ੍ਤਿਕੇ ਗੇਹੇ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਦੀਪੇ ਜਲਿਤੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਆਲੋਕੋ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਓਭਾਸਨਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਪਞ੍ਞੋਭਾਸਸਮੋ ਓਭਾਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਞ੍ਞਵਤੋ ਹਿ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਏਕਾਲੋਕਾ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਥੇਰੋ –

‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਗੇਹੇ ਪਦੀਪਂ ਪਵੇਸੇਯ੍ਯ, ਪਵਿਟ੍ਠੋ ਪਦੀਪੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ, ਓਭਾਸਂ ਜਨੇਤਿ, ਆਲੋਕਂ ਵਿਦਂਸੇਤਿ, ਪਾਕਟਾਨਿ ਚ ਰੂਪਾਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ, ਵਿਜ੍ਜੋਭਾਸਂ ਜਨੇਤਿ, ਞਾਣਾਲੋਕਂ ਵਿਦਂਸੇਤਿ, ਪਾਕਟਾਨਿ ਚ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਓਭਾਸਨਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੫).

ਯਥਾ ਪਨ ਛੇਕੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਆਤੁਰਾਨਂ ਸਪ੍ਪਾਯਾਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬੇ ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਅਪ੍ਪਟਿਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ – ‘‘ਪਜਾਨਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਵਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ? ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੯) ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮਸ੍ਸਾ ਪਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾ; ਅਕ੍ਖਲਿਤਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਾ ਵਾ ਕੁਸਲਿਸ੍ਸਾਸਖਿਤ੍ਤਉਸੁਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ. ਵਿਸਯੋਭਾਸਰਸਾ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ. ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤਸੁਦੇਸਕੋ ਵਿਯ.

ਮਨਤੀਤਿ ਮਨੋ; ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਪਨਾਹੁ – ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਿਨਮਾਨੋ ਵਿਯ, ਮਹਾਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਚ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਮਿਨਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਮਨੋਤਿ. ਤਦੇਵ ਮਨਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਮਨੋਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਵੇਵਚਨਂ.

ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਸੋਭਨਂ ਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਮਨੋ. ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਸਾਤਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾਯੇਵੇਤਂ ਵੇਵਚਨਂ.

ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਜੀਵਿਤਂ. ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਜੀਵਿਤਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ ਹੋਤਿ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਵਿਨਿਭੁਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਨਰਸਂ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਠਪਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਾਪਯਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਚ ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣਾਦਿਮ੍ਹਿ ਵਿਧਾਨੇ ਅਤ੍ਥਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਤਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਪਾਲੇਤਿ ਉਦਕਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਨਿ, ਯਥਾਸਕਂਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਾਲੇਤਿ ਧਾਤੀ ਵਿਯ ਕੁਮਾਰਂ, ਸਯਂਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨੇਵ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨਿਯਾਮਕੋ ਵਿਯ, ਨ ਭਙ੍ਗਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਯਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਵਤ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਅਭਾਵਾ, ਨ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਠਪੇਤਿ ਸਯਂ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਖੀਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਵਟ੍ਟਿਸਿਨੇਹੋ ਦੀਪਸਿਖਂ. ਨ ਚ ਅਨੁਪਾਲਨਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠਪਨਾਨੁਭਾਵਵਿਰਹਿਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਪਗ੍ਗਹਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਚਨਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤਾਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਵਾਯਾਮੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਵਾਯਮਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਰਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤਾਯ ਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਤੇਨ ਸਮਾਧਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ. ਅਪਿਚ, ਪਸਤ੍ਥਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ. ਇਮਿਨਾਪਿ ਨਯੇਨ ਤੇਸਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ.

ਬਲਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਦ੍ਧਾਬਲਾਦੀਸੁਪਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਬਲਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ. ਕੋਸਜ੍ਜੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਵੀਰਿਯਬਲਂ. ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਤਿਬਲਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਮਾਧਿਬਲਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ. ਅਹਿਰਿਕੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਹਿਰਿਬਲਂ. ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਬਲਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਉਭਯਪਦਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਪਕਾਸਿਤਾਨੇਵ. ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍ਵਯੇ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਹਿ ਹਿਰਿਯਤੀਤਿ ਹਿਰੀ; ਲਜ੍ਜਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤੇਹਿ ਏਵ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤੀਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ; ਪਾਪਤੋ ਉਬ੍ਬੇਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿ ਲਜ੍ਜਾ ਭਯਲਕ੍ਖਣੇਨ ਚਾ’ਤਿ ਇਮਂ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਹਿਰੀ ਨਾਮ; ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ. ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿ ਹਿਰੀ ਨਾਮ; ਲੋਕਾਧਿਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ. ਲਜ੍ਜਾਸਭਾਵਸਣ੍ਠਿਤਾ ਹਿਰੀ ਨਾਮ; ਭਯਸਭਾਵਸਣ੍ਠਿਤਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ. ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਵਲਕ੍ਖਣਾ ਹਿਰੀ ਨਾਮ; ਵਜ੍ਜਭੀਰੁਕਭਯਦਸ੍ਸਾਵਿਲਕ੍ਖਣਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹਿਰਿਂ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ – ਜਾਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ, ਵਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ, ਸੂਰਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ, ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ. ਕਥਂ? ‘ਪਾਪਕਰਣਂ ਨਾਮੇਤਂ ਨ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਹੀਨਜਚ੍ਚਾਨਂ ਕੇਵਟ੍ਟਾਦੀਨਂ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤਾਵ ਜਾਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਾਪਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਹਿਰਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤਥਾ ‘ਪਾਪਕਰਣਂ ਨਾਮੇਤਂ ਦਹਰੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਵਯੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਵਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਾਪਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਹਿਰਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤਥਾ ‘ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤਂ ਦੁਬ੍ਬਲਜਾਤਿਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਸੂਰਭਾਵਾਨਂ. ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸੂਰਭਾਵਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸੂਰਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਾਪਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਹਿਰਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤਥਾ ‘ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤਂ ਅਨ੍ਧਬਾਲਾਨਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ. ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਾਪਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਹਿਰਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਏਵਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਹਿਰਿਂ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਚ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਹਿਰਿਂ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਹਿਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਕਥਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ? ਸਚੇ ਤ੍ਵਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ ਚਤੂਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਗਰਹਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਸਿ.

ਗਰਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞੂ, ਅਸੁਚਿਂ ਨਾਗਰਿਕੋ ਯਥਾ;

ਵਜ੍ਜਿਤੋ ਸੀਲਵਨ੍ਤੇਹਿ, ਕਥਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਰਿਸ੍ਸਸੀਤਿ.

ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਹਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਏਵਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿ ਹਿਰੀ ਨਾਮ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰਸ੍ਸ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿ ਹਿਰੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਅਧਿਪਤਿਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਕੁਸਲਂ ਪਜਹਤਿ ਕੁਸਲਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਪਜਹਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸੁਦ੍ਧਮਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੪੦).

ਕਥਂ ਲੋਕਾਧਿਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਲੋਕਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਮਹਾ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੋ. ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੇ ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤਵਿਦੁਨੋ, ਤੇ ਦੂਰਤੋਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਆਸਨ੍ਨਾਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿਮਂ ਏਵਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ‘ਪਸ੍ਸਥ ਭੋ ਇਮਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ, ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਵੋਕਿਣ੍ਣੋ ਵਿਹਰਤਿ ਪਾਪਕੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’ਤਿ. ਸਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਿਨਿਯੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤਵਿਦੁਨਿਯੋ. ਤਾ ਦੂਰਤੋਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਆਸਨ੍ਨਾਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਾਪਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ‘ਪਸ੍ਸਥ ਭੋ ਇਮਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ, ਸਦ੍ਧਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਵੋਕਿਣ੍ਣੋ ਵਿਹਰਤਿ ਪਾਪਕੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’ਤਿ… ਸੋ ਲੋਕਂਯੇਵ ਅਧਿਪਤਿਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਕੁਸਲਂ ਪਜਹਤਿ ਕੁਸਲਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਪਜਹਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਸੁਦ੍ਧਮਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੪੬). ਏਵਂ ਲੋਕਾਧਿਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਲਜ੍ਜਾਸਭਾਵਸਣ੍ਠਿਤਾ ਹਿਰੀ, ਭਯਸਭਾਵਸਣ੍ਠਿਤਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਲਜ੍ਜਾਤਿ ਲਜ੍ਜਨਾਕਾਰੋ; ਤੇਨ ਸਭਾਵੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਾ ਹਿਰੀ. ਭਯਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਭਯਂ; ਤੇਨ ਸਭਾਵੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਾਪਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ, ਯਥਾ ਨਾਮ ਏਕੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਲਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਏਕਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਲਜ੍ਜਨਾਕਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯ ਹੀਲ਼ਿਤੋ, ਏਵਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਪਾਯਭਯਭੀਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਓਪਮ੍ਮਂ – ਯਥਾ ਹਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਯੋਗੁਲ਼ੇਸੁ ਏਕੋ ਸੀਤਲੋ ਭਵੇਯ੍ਯ ਗੂਥਮਕ੍ਖਿਤੋ, ਏਕੋ ਉਣ੍ਹੋ ਆਦਿਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸੀਤਲਂ ਗੂਥਮਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਇਤਰਂ ਡਾਹਭਯੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਤਲਸ੍ਸ ਗੂਥਮਕ੍ਖਨਜਿਗੁਚ੍ਛਾਯ ਅਗਣ੍ਹਨਂ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ. ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ ਡਾਹਭਯੇਨ ਅਗਣ੍ਹਨਂ ਵਿਯ ਅਪਾਯਭਯੇਨ ਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਵਲਕ੍ਖਣਾ ਹਿਰੀ, ਵਜ੍ਜਭੀਰੁਕਭਯਦਸ੍ਸਾਵਿਲਕ੍ਖਣਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤਿ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਯਂ ਪਾਪਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇ ਏਵ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਜਾਤਿਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਸਤ੍ਥੁਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਦਾਯਜ੍ਜਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਵਲਕ੍ਖਣਂ ਹਿਰਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਭਯਂ ਪਰਾਨੁਵਾਦਭਯਂ ਦਣ੍ਡਭਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਵਜ੍ਜਭੀਰੁਕਭਯਦਸ੍ਸਾਵਿਲਕ੍ਖਣਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਿਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਚੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਭਯਾਦੀਨਿ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਮੂਲਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਨ ਲੁਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਨ ਲੁਬ੍ਭਤਿ, ਅਲੁਬ੍ਭਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਅਲੋਭੋ. ਅਦੋਸਾਮੋਹੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤੇਸੁ ਅਲੋਭੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਗੇਧਲਕ੍ਖਣੋ, ਅਲਗ੍ਗਭਾਵਲਕ੍ਖਣੋ ਵਾ ਕਮਲਦਲੇ ਜਲਬਿਨ੍ਦੁ ਵਿਯ. ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਣਰਸੋ ਮੁਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਯ. ਅਨਲ੍ਲੀਨਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਅਸੁਚਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਤਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ. ਅਦੋਸੋ ਅਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਲਕ੍ਖਣੋ, ਅਵਿਰੋਧਲਕ੍ਖਣੋ ਵਾ ਅਨੁਕੂਲਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਯ. ਆਘਾਤਵਿਨਯਰਸੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹਵਿਨਯਰਸੋ ਵਾ ਚਨ੍ਦਨਂ ਵਿਯ. ਸੋਮ੍ਮਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ ਵਿਯ. ਅਮੋਹੋ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦੇ ਵਿਭਾਵਿਤੋ ਏਵ.

ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਅਲੋਭੋ ਮਚ੍ਛੇਰਮਲਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਅਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਮਲਸ੍ਸ, ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਾਵਨਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਅਲੋਭੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦਾਨਹੇਤੁ, ਅਦੋਸੋ ਸੀਲਹੇਤੁ, ਅਮੋਹੋ ਭਾਵਨਾਹੇਤੁ. ਤੇਸੁ ਚ ਅਲੋਭੇਨ ਅਨਧਿਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਲੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਧਿਕਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਅਦੋਸੇਨ ਅਨੂਨਂ, ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਊਨਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਅਮੋਹੇਨ ਅਵਿਪਰੀਤਂ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਤੋ.

ਅਲੋਭੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਦੋਸਂ ਦੋਸਤੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਦੋਸੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ; ਲੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਦੋਸਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ. ਅਦੋਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਗੁਣਂ ਗੁਣਤੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗੁਣੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ; ਦੁਟ੍ਠੋ ਹਿ ਗੁਣਂ ਮਕ੍ਖੇਤਿ. ਅਮੋਹੇਨ ਯਾਥਾਵਸਭਾਵਂ ਯਾਥਾਵਸਭਾਵਤੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਯਾਥਾਵਸਭਾਵੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ‘ਤਚ੍ਛਂ ਅਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਤਚ੍ਛਂ ਚ ਤਚ੍ਛ’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਲੋਭੇਨ ਚ ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਲੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਿਯਸਭਾਵਤੋ ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਾਸਹਨਤੋ ਚ. ਅਦੋਸੇਨ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਹਿ ਅਪ੍ਪਿਯਸਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਾਸਹਨਤੋ ਚ. ਅਮੋਹੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਹਿ ‘ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿਏਵਮਾਦਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਸਮ੍ਭਵਤੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪; ਅ. ਨਿ. ੯.੩੦).

ਅਲੋਭੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਲੋਭਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਚ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਅਦੋਸੇਨ ਜਰਾਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਿਕ੍ਖਦੋਸਸ੍ਸ ਖਿਪ੍ਪਂ ਜਰਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਅਮੋਹੇਨ ਮਰਣਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੋਹਮਰਣਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਚੇਤਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਹੋਤਿ. ਅਲੋਭੇਨ ਚ ਗਹਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਮੋਹੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ, ਅਦੋਸੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸੁਖਸਂਵਾਸਤਾ ਹੋਤਿ.

ਵਿਸੇਸਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਲੋਭੇਨ ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਲੋਭੋ. ਅਦੋਸੇਨ ਨਿਰਯੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਦੋਸੇਨ ਹਿ ਚਣ੍ਡਜਾਤਿਤਾਯ ਦੋਸਸਦਿਸਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਦੋਸਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਦੋਸੋ. ਅਮੋਹੇਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਮੋਹੇਨ ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਮੋਹਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਚ ਅਮੋਹੋ. ਏਤੇਸੁ ਚ ਅਲੋਭੋ ਰਾਗਵਸੇਨ ਉਪਗਮਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਕਰੋ, ਅਦੋਸੋ ਦੋਸਵਸੇਨ ਅਪਗਮਨਸ੍ਸ, ਅਮੋਹੋ ਮੋਹਵਸੇਨ ਅਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ.

ਤੀਹਿਪਿ ਚੇਤੇਹਿ ਯਥਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਞ੍ਞਾ ਅਵਿਹਿਂਸਾਸਞ੍ਞਾਤਿ ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ. ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਞ੍ਞਾ ਧਾਤੁਸਞ੍ਞਾਤਿ ਇਮਾ ਚ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਞ੍ਞਾਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਲੋਭੇਨ ਪਨ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਅਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਦੋਸੇਨ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ; ਅਮੋਹੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਂ. ਤਥਾ ਅਲੋਭੇਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥਸ੍ਸ ਪਭੇਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਅਦੋਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥਸ੍ਸ, ਅਮੋਹੇਨ ਸੇਸਗਨ੍ਥਦ੍ਵਯਸ੍ਸ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵੇ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਆਨੁਭਾਵੇਨ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸੇਵ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਅਲੋਭੋ ਚੇਤ੍ਥ ਆਰੋਗ੍ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ; ਅਲੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਲੋਭਨੀਯਮ੍ਪਿ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਨ ਸੇਵਤਿ, ਤੇਨ ਖੋ ਅਰੋਗੋ ਹੋਤਿ. ਅਦੋਸੋ ਯੋਬ੍ਬਨਸ੍ਸ; ਅਦੁਟ੍ਠੋ ਹਿ ਵਲਿਪਲਿਤਾਵਹੇਨ ਦੋਸਗ੍ਗਿਨਾ ਅਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਯੁਵਾ ਹੋਤਿ. ਅਮੋਹੋ ਦੀਘਾਯੁਕਤਾਯ; ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਅਹਿਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਹਿਤਞ੍ਚ ਪਟਿਸੇਵਮਾਨੋ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਹੋਤਿ.

ਅਲੋਭੋ ਚੇਤ੍ਥ ਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਲੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ ਚਾਗੇਨ ਭੋਗਪਟਿਲਾਭੋ. ਅਦੋਸੋ ਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਤੋ ਚੇਵ ਅਪਰਿਹਾਨਤੋ ਚ. ਅਮੋਹੋ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਮੇਵ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਅਲੋਭੋ ਚ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਦੋਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਸ੍ਸ, ਅਮੋਹੋ ਅਰਿਯਵਿਹਾਰਸ੍ਸ.

ਅਲੋਭੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਕਪਕ੍ਖੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਿਨਾਸੇਨ ਅਭਿਸਙ੍ਗਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ; ਅਦੋਸੇਨ ਪਰਪਕ੍ਖੇਸੁ, ਅਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਹਿ ਵੇਰੀਸੁਪਿ ਵੇਰਿਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਤੋ; ਅਮੋਹੇਨ ਉਦਾਸੀਨਪਕ੍ਖੇਸੁ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਗਤਾਯ ਅਭਾਵਤੋ.

ਅਲੋਭੇਨ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤਿ; ਲੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਉਪਭੋਗਾਸਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਦੋਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਂ; ਅਦੋਸਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹਿ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਮੋਹੇਨ ਅਨਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ; ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਯਾਥਾਵਗਹਣਕੁਸਲੋ ਅਪਰਿਣਾਯਕਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਅਪਰਿਣਾਯਕਤੋ ਬੁਜ੍ਝਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਏਤੇਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨ ਹਿ ਅਲੋਭੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਦੋਸੋ, ਅਨਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਮੋਹੋ ਹੋਤਿ. ਕੋ ਹਿ ਨਾਮ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਮਿਦ’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਞਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਪਿਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵਾ ‘ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਤਿਖਿਣਂ ਕੋਧਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਞ੍ਚ ਬੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਮ੍ਮੋਹਮਾਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ?

ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਾਭਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ. ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸੁਖਂ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਹਿਤਂ ਗੁਣਾਨੁਭਾਵਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋਭਨਾ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਅਲੋਭਾਦੀਨਂਯੇਵ ਤਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮੂਲਵਸੇਨ ਗਹਿਤਾ, ਇਧ ਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਲੋਕਪਾਲਦੁਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਿਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਬਲਵਸੇਨ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਇਧ ਲੋਕਪਾਲਵਸੇਨ. ਲੋਕਞ੍ਹਿ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਾਲਯਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਦ੍ਵੇ? ਹਿਰੀ ਚ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵੇ ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦ੍ਵੇ ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਨ ਪਾਲੇਯ੍ਯੁਂ, ਨਯਿਧ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ ਮਾਤਾਤਿ ਵਾ, ਮਾਤੁਚ੍ਛਾਤਿ ਵਾ, ਮਾਤੁਲਾਨੀਤਿ ਵਾ, ਆਚਰਿਯਭਰਿਯਾਤਿ ਵਾ, ਗਰੂਨਂ ਦਾਰਾਤਿ ਵਾ. ਸਮ੍ਭੇਦਂ ਲੋਕੋ ਅਗਮਿਸ੍ਸ ਯਥਾ ਅਜੇਲ਼ਕਾ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਾ ਸੋਣਸਿਙ੍ਗਾਲਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਮਾਤਾਤਿ ਵਾ ਮਾਤੁਚ੍ਛਾਤਿ ਵਾ ਮਾਤੁਲਾਨੀਤਿ ਵਾ ਆਚਰਿਯਭਰਿਯਾਤਿ ਵਾ ਗਰੂਨਂ ਦਾਰਾਤਿ ਵਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੯).

ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਦਿਯੁਗਲਵਣ੍ਣਨਾ

ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਂ ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਂ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ. ਕਾਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ. ਉਭੋਪਿ ਪਨੇਤਾ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਦਰਥਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਾ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੋ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਦਰਥਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਰਸਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਸੀਤਿਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵੂਪਸਮਕਰਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਦਿਕਿਲੇਸਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕਾਯਸ੍ਸ ਲਹੁਭਾਵੋ ਕਾਯਲਹੁਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲਹੁਭਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤਲਹੁਤਾ. ਤਾ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਗਰੁਭਾਵਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਗਰੁਭਾਵਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਰਸਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਦਨ੍ਧਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗਰੁਭਾਵਕਰਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਦਿਕਿਲੇਸਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕਾਯਸ੍ਸ ਮੁਦੁਭਾਵੋ ਕਾਯਮੁਦੁਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਦੁਭਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤਮੁਦੁਤਾ. ਤਾ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਥਦ੍ਧਭਾਵਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਥਦ੍ਧਭਾਵਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਰਸਾ, ਅਪ੍ਪਟਿਘਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਥਦ੍ਧਭਾਵਕਰਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਦਿਕਿਲੇਸਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕਾਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ. ਤਾ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਰਸਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵਕਰਾਵਸੇਸਨੀਵਰਣਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਾ ਪਸਾਦਨੀਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪਸਾਦਾਵਹਾ, ਹਿਤਕਿਰਿਯਾਸੁ ਵਿਨਿਯੋਗਕ੍ਖੇਮਭਾਵਾਵਹਾ ਸੁਵਣ੍ਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਾਗੁਞ੍ਞਭਾਵੋ ਕਾਯਪਾਗੁਞ੍ਞਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਗੁਞ੍ਞਭਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤਪਾਗੁਞ੍ਞਤਾ. ਤਾ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗੇਲਞ੍ਞਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਗੇਲਞ੍ਞਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਰਸਾ, ਨਿਰਾਦੀਨਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਗੇਲਞ੍ਞਕਰਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦਿਕਿਲੇਸਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕਾਯਸ੍ਸ ਉਜੁਕਭਾਵੋ ਕਾਯੁਜੁਕਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਜੁਕਭਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤੁਜੁਕਤਾ. ਤਾ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਜਵਲਕ੍ਖਣਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਕੁਟਿਲਭਾਵਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਰਸਾ, ਅਜਿਮ੍ਹਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਕੁਟਿਲਭਾਵਕਰਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦਿਕਿਲੇਸਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਸਰਤੀਤਿ ਸਤਿ. ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ; ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਕਾਰੇਹਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਚ ਤੇਸਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਇਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ ਧਮ੍ਮਦ੍ਵਯਂ ਪੁਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਉਪਕਾਰਵਸੇਨ ਗਹਿਤਂ.

ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮਥੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਵਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਪਞ੍ਞਾਵੇਸਾ ਅਤ੍ਥਤੋ. ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ. ਇਧ ਪਨੇਤੇ ਯੁਗਨਦ੍ਧਵਸੇਨ ਗਹਿਤਾ.

ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਪਗ੍ਗਾਹੋ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਏਤੇਸਮ੍ਪਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ. ਇਧ ਪਨੇਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਯੋਜਨਤ੍ਥਾਯ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯੇਵਾਪਨਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਯੇ ਵਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿ ‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਦਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਇਮੇ ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸਧਮ੍ਮਾ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਤਿਹੇਤੁਕਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਪਠਮਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਯੇ ਵਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤੇਹਿਯੇਵ ਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਰੂਪਾਭਾਵੇਨ ਅਰੂਪਿਨੋ, ਸਭਾਵਤੋ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹੇ ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸਧਮ੍ਮੇ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਯੇਵਾਪਨਕਵਸੇਨ ਅਪਰੇਪਿ ਨਵ ਧਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਦੀਪੇਤਿ. ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ‘ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਕਰੁਣਾ ਮੁਦਿਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਰਤੀ’ਤਿ ਇਮੇ ਨਵ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚਾਪਿ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤੇ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਸੋ ਇਧ ਯੇਵਾਪਨਕਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ.

ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਅਤ੍ਥਿ. ਮੇਤ੍ਤਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ; ਸੋ ਅਦੋਸੇ ਗਹਿਤੇ ਗਹਿਤੋ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਕਰੁਣਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਮੁਦਿਤਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ; ਸੋ ਪਨ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਯ ਗਹਿਤਾਯ ਗਹਿਤੋਵ ਹੋਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਅਤ੍ਥਿ; ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਸੋਪਿ ਇਧ ਯੇਵਾਪਨਕਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ.

ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਨਵਸੁ ਛਨ੍ਦੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਤਿ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਸੇਸਾ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣੇ. ਯਦਾ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਂ ਪਜਹਤਿ, ਵਿਰਤਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਤਦਾ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਯਦਾ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਵਿਰਤਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤਿ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ਪਜਹਤਿ, ਵਿਰਤਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਂ ਪੂਰੇਤਿ…ਪੇ… ਯਦਾ ਕਰੁਣਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਯਦਾ ਮੁਦਿਤਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਮੁਦਿਤਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਇਤੋ ਪਨ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ, ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੋਗੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਪਣ੍ਣਕਙ੍ਗਾਨੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਏਵਮੇਤੇਸੁ ਨਵਸੁ ਯੇਵਾਪਨਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ‘ਛਨ੍ਦੋ’ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਲਕ੍ਖਣੋ ਛਨ੍ਦੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੇਸਨਰਸੋ, ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਤਦੇਵਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗਹਣੇ ਚਾਯਂ ਚੇਤਸੋ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਂ ‘ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ’. ਸੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਅਸਂਸਪ੍ਪਨਰਸੋ, ਨਿਚ੍ਛਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਦਟ੍ਠਾਨੋ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵੇਨ ਇਨ੍ਦਖੀਲੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਕਿਰਿਯਾ ਕਾਰੋ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਕਾਰੋ ‘ਮਨਸਿਕਾਰੋ’. ਪੁਰਿਮਮਨਤੋ ਵਿਸਦਿਸਂ ਮਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿਪਿ ਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਪਾਦਕੋ ਵੀਥਿਪਟਿਪਾਦਕੋ ਜਵਨਪਟਿਪਾਦਕੋਤਿ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਪਾਦਕੋ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਕਾਰੋਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਸੋ ਸਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਮ੍ਪਯੋਜਨਰਸੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਪਾਦਕਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਰਥਿ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵੀਥਿਪਟਿਪਾਦਕੋਤਿ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਜਵਨਪਟਿਪਾਦਕੋਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ. ਨ ਤੇ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ‘ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ’. ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਸਮਵਾਹਿਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਊਨਾਧਿਕਨਿਵਾਰਣਰਸਾ, ਪਕ੍ਖਪਾਤੁਪਚ੍ਛੇਦਨਰਸਾ ਵਾ; ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਵਸੇਨ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਸਾਰਥਿ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

‘ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾ’ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤਾ ਅਪ੍ਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਇਧ ਕਾਮਾਵਚਰਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ.

ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਤੋ ਵਿਰਤਿ ‘ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿ’. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਪਨੇਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਵਤ੍ਥੂਨਂ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਲਕ੍ਖਣਾ; ਅਮਦ੍ਦਨਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਵਤ੍ਥੁਤੋ ਸਙ੍ਕੋਚਨਰਸਾ, ਅਕਿਰਿਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਸਦ੍ਧਾਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਗੁਣਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਪਾਪਕਿਰਿਯਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਮੁਖੀਭਾਵਭੂਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਇਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਿ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸ ਯੇਵਾਪਨਕਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਨਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਪਞ੍ਚਸਟ੍ਠਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਕਦਾਚਿ ਏਕਸਟ੍ਠਿ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਸਮਸਟ੍ਠਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਪੂਰਣਾਦਿਵਸੇਨ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਏਕਸਟ੍ਠਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤੇਹਿ ਮੁਤ੍ਤੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਮਸਟ੍ਠਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਯੇਵਾਪਨਕੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾਨਿ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਕਂ, ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵਿਚਾਰੋ ਪੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਹਿਰਿਬਲਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਬਲਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਬਲਾਨਿ, ਅਲੋਭੋ ਅਦੋਸੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਮੂਲਾਨਿ, ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆਦਯੋ ਦ੍ਵਾਦਸ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਮਤਿਂਸ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤੇਸੁ ਸਮਤਿਂਸਾਯ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਵਿਭਤ੍ਤਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਾਦਸ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਕਾ. ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸ? ਫਸ੍ਸੋ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਵਿਚਾਰੋ ਪੀਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆਦਯੋ ਦ੍ਵਾਦਸ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਅਵਿਭਤ੍ਤਿਕਾ. ਵੇਦਨਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ, ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਹਿਰਿਬਲਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਬਲਂ, ਅਲੋਭੋ ਅਦੋਸੋਤਿ ਇਮੇ ਦ੍ਵਾਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਕਾ. ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਏਕੋ ਤੀਸੁ, ਦ੍ਵੇ ਚਤੂਸੁ, ਏਕੋ ਛਸੁ, ਏਕੋ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ.

ਕਥਂ? ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਦ੍ਧਾ ਹਿਰੀ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਅਲੋਭੋ ਅਦੋਸੋਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਾ.

ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ. ਸਦ੍ਧਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਬਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਾਬਲਨ੍ਤਿ. ਹਿਰੀ ਬਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਹਿਰਿਬਲਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਲੋਕਪਾਲਦੁਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਹਿਰੀਤਿ. ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਲੋਭੋ ਮੂਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਲੋਭੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਤਿ. ਅਦੋਸੋ ਮੂਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਦੋਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋਤਿ. ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਾ.

ਵੇਦਨਾ ਪਨ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸੁਖਨ੍ਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ.

ਵੀਰਿਯਂ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋਤਿ, ਬਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਵੀਰਿਯਬਲਨ੍ਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਦੁਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਗ੍ਗਾਹੋਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤੀਤਿ, ਬਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤਿਬਲਨ੍ਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਦੁਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਾ.

ਸਮਾਧਿ ਪਨ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ. ਬਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਬਲਨ੍ਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਦੁਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮਥੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ. ਏਵਮਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ.

ਪਞ੍ਞਾ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ, ਬਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਬਲਨ੍ਤਿ, ਮੂਲਾਨਿ ਪਤ੍ਵਾ ਅਮੋਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਦੁਕਂ ਪਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ. ਏਵਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ.

ਸਚੇ ਪਨ ਕੋਚਿ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਤ੍ਥ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਿਤਮੇਵ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਦਂ ਪੂਰਿਤਂ, ਅਨਨੁਸਨ੍ਧਿਕਾ ਕਥਾ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚੋਰੇਹਿ ਆਭਤਭਣ੍ਡਸਦਿਸਾ, ਗੋਯੂਥੇਨ ਗਤਮਗ੍ਗੇ ਆਲੁਲਿਤਤਿਣਸਦਿਸਾ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਕਥਿਤਾ’ਤਿ, ਸੋ ‘ਮਾਹੇਵ’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸੇਧੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੇਸਨਾ ਅਨਨੁਸਨ੍ਧਿਕਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਾ ਵ ਹੋਤਿ. ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਕਥਿਤਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਕਥਿਤਾਯੇਵ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕੇਕਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ. ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਦ੍ਵੇਦ੍ਵੇਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ. ਵੇਦਨਾ ਤਿਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ. ਵੀਰਿਯਸਤੀਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਚਤੂਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ. ਸਮਾਧਿ ਛਕਿਚ੍ਚੋਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ. ਪਞ੍ਞਾ ਸਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ’.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਓਪਮ੍ਮਂ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਰਾਜਾ ਰਹੋਗਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਇਮਂ ਰਾਜਕੁਲਸਨ੍ਤਕਂ ਨ ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਿਪ੍ਪਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਵੇਤਨਂ ਵਡ੍ਢੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ. ਸੋ ਸਬ੍ਬੇ ਸਿਪ੍ਪਿਕੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘ਏਕੇਕਸਿਪ੍ਪਜਾਨਨਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਥਾ’ਤਿ ਆਹ. ਏਵਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਯਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਜਨਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ. ਤੇਸਂ ਏਕੇਕਂ ਪਟਿਵੀਸਂ ਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ. ‘ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤ ਜਨਾ ਆਗਮਂਸੁ. ਤੇਸਂ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਪਟਿਵੀਸੇ ਦਾਪੇਸਿ. ‘ਤੀਣਿ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਕੋਵ ਆਗਚ੍ਛਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਯੋ ਪਟਿਵੀਸੇ ਦਾਪੇਸਿ. ‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦ੍ਵੇ ਜਨਾ ਆਗਮਂਸੁ. ਤੇਸਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਟਿਵੀਸੇ ਦਾਪੇਸਿ. ‘ਪਞ੍ਚ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਕੋਪਿ ਨਾਗਚ੍ਛਿ. ‘ਛ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਕੋਵ ਆਗਚ੍ਛਿ. ਤਸ੍ਸ ਛ ਪਟਿਵੀਸੇ ਦਾਪੇਸਿ. ‘ਸਤ੍ਤ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਕੋਵ ਆਗਚ੍ਛਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਪਟਿਵੀਸੇ ਦਾਪੇਸਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਰਾਜਾ ਵਿਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ. ਸਿਪ੍ਪਜਾਨਨਕਾ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਸਿਪ੍ਪਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕਵੇਤਨਵਡ੍ਢਨਂ ਵਿਯ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਆਰੋਪਨਂ.

ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਨੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਕਵਸੇਨ ਝਾਨਙ੍ਗਵਸੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਬਲਵਸੇਨ ਮੂਲਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨ ਲੋਕਪਾਲਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਲਹੁਤਾਵਸੇਨ ਮੁਦੁਤਾਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਵਸੇਨ ਪਾਗੁਞ੍ਞਤਾਵਸੇਨ ਉਜੁਕਤਾਵਸੇਨ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਵਸੇਨ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਪਗ੍ਗਾਹਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨਾਤਿ ਸਤ੍ਤਰਸ ਰਾਸਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾ

੨. ਇਦਾਨਿ ਤਾਨੇਵ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸ ਪਦਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਕਤਮੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ.

ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਤਾਵ ਅਯਮਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਤਿਹੇਤੁਕਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਕਤਮੋ ਸੋ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪੁਚ੍ਛਾਸੁ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਯੋ ਫੁਸਨਕਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਸੋ ਫਸ੍ਸੋਤਿ. ਇਦਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ਸਭਾਵਪਦਂ ਨਾਮ. ਫੁਸਨਾਤਿ ਫੁਸਨਾਕਾਰੋ. ਸਮ੍ਫੁਸਨਾਤਿ ਫੁਸਨਾਕਾਰੋਵ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਭਾਵੋ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ – ਯੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫੁਸਨਕਵਸੇਨ ਫਸ੍ਸੋ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫੁਸਨਾ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਮ੍ਫੁਸਨਾ, ਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਤ੍ਤਂ; ਅਥ ਵਾ, ਯੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫੁਸਨਵਸੇਨ ਫਸ੍ਸੋ, ਅਞ੍ਞੇਨਾਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਫੁਸਨਾ ਸਮ੍ਫੁਸਨਾ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਵੇਦਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਪਦਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣੋ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਯਾਨਿਮਾਨਿ ਭਗਵਤਾ ਪਠਮਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਰੇਕਪਣ੍ਣਾਸਪਦਾਨਿ ਮਾਤਿਕਾਵਸੇਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਏਕੇਕਪਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਿ ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਨਾਨਾ ਹੋਨ੍ਤਾਨਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਨਾਨਾ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਦੀਪਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਠਾਨਾਨਿ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਕਥਂ? ਏਤਾਨਿਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੋਧੋ ਕੁਜ੍ਝਨਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਂ, ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾ ਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕੋਵ ਕੋਧੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਗਤੋ. ਚਾਰੋ ਵਿਚਾਰੋ ਅਨੁਵਿਚਾਰੋ ਉਪਵਿਚਾਰੋਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨੇਪੁਞ੍ਞਂ ਵੇਭਬ੍ਯਾ ਚਿਨ੍ਤਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾਤਿ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਸੁ ਫਸ੍ਸਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਾਵ ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ‘ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਾ’ਤਿ ਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਹੋਤਿ. ‘ਸਮ੍ਫੁਸਨਾ’ਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ. ‘ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਗਮਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਨਾਨਾ ਹੋਨ੍ਤਾਨਿਪਿ ਪਨ ਨਾਮਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਲਕ੍ਖਣਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਕਿਚ੍ਚਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਨਾਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਹੋਤਿ? ਯੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾਤਿ (ਧ. ਸ. ੪੧੯) ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਤਿ ਵਾ, ਦੋਸੋਤਿ ਵਾ, ਦ੍ਵੇਪਿ ਏਤੇ ਕੋਧੋ ਏਵ, ਨਾਮੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਗਤਾਤਿ. ਏਵਂ ‘ਨਾਮਨਾਨਤ੍ਤੇਨ’ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਞ੍ਚਪਿ ਖਨ੍ਧਾ ਏਕੋਵ ਖਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਰੂਪਂ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ‘ਲਕ੍ਖਣਨਾਨਤ੍ਤੇਨ’ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ – ‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਦਹਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੩੯੦; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੨) ਏਕਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ਕਿਚ੍ਚਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਆਗਤਂ. ਏਵਂ ‘ਕਿਚ੍ਚਨਾਨਤ੍ਤੇਨ’ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ – ਕੋਧਗਰੁਤਾ ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ, ਮਕ੍ਖਗਰੁਤਾ ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ, ਲਾਭਗਰੁਤਾ ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ, ਸਕ੍ਕਾਰਗਰੁਤਾ ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਤਿ, ਏਵਮਾਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੪੪) ਪਨ ‘ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਤ੍ਤੇਨ’ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਨਤ੍ਤਾਨਿ ਨ ਫਸ੍ਸੇਯੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਕਾਦੀਸੁ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਹਿ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਨਾਮਂ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਫਸ੍ਸੋ ਚ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਥਾ ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚੋ, ਵੇਦਨਾ ਅਨੁਭਵਨਕਿਚ੍ਚਾ, ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚਾ, ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਯਿਤਕਿਚ੍ਚਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਕਿਚ੍ਚਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਤ੍ਤਂ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕੇ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਲੋਭਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ਅਲੋਭੋ ਅਲੁਬ੍ਭਨਾ ਅਲੁਬ੍ਭਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਰਦੀਪਨਾ ਪਨ ਪਦਤ੍ਥੁਤਿ ਵਾ ਹੋਤਿ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਵਾਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵੇ ਠਾਨਾਨਿ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਟ੍ਠਿਕੋਟਿਯਾ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਹਿ ਸਕਿਮੇਵ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਤਂ ਪਦਂ ਫੁਲ੍ਲਿਤਮਣ੍ਡਿਤਵਿਭੂਸਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ‘ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਾ ਸਮ੍ਫੁਸਨਾ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਫੁਲ੍ਲਿਤਮਣ੍ਡਿਤਵਿਭੂਸਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਦਹਰਕੁਮਾਰਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ, ਮਨੋਰਮਂ ਵਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਅਞ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਅਥਸ੍ਸ ਨਲਾਟੇ ਏਕਮੇਵ ਮਨੋਸਿਲਾਬਿਨ੍ਦੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਨ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚਿਤ੍ਤਤਿਲਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਨਾਨਾਵਣ੍ਣੇਹਿ ਪਨ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਬਿਨ੍ਦੂਸੁ ਕਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਤਿਲਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ‘ਪਦਤ੍ਥੁਤਿ’ ਨਾਮ.

ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਚ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਣਨਮੇਵ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ਯਥਾ ਹਿ ‘ਆਵੁਸੋ’ਤਿ ਵਾ ‘ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਵਾ ‘ਯਕ੍ਖੋ’ਤਿ ਵਾ ‘ਸਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ‘ਆਵੁਸੋ ਆਵੁਸੋ’‘ਭਨ੍ਤੇ ਭਨ੍ਤੇ’‘ਯਕ੍ਖੋ ਯਕ੍ਖੋ’‘ਸਪ੍ਪੋ ਸਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਸਕਿਦੇਵ ਯਟ੍ਠਿਕੋਟਿਯਾ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ‘ਫਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਦਂ ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ‘ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਾ ਸਮ੍ਫੁਸਨਾ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਯੇਵ ‘ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ’ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਅਪਰਦੀਪਨਾ ਦ੍ਵੇ ਠਾਨਾਨਿ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਠਮਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਮਹਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਯਂ ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਫਸ੍ਸਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾ. ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਪਨ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਸੇਸਂ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੩. ਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਤਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਰਦ੍ਧਂ, ‘ਸਾਤਪਦਵਸੇਨ ਪਨ ‘ਯ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਜ੍ਜਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਤਜ੍ਜਾ’ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾਤਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਾ ਸਾਰੁਪ੍ਪਾ. ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਤ੍ਥੋਪਿ ਹਿ ਅਯਂ ‘ਤਜ੍ਜਾ’-ਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਜ੍ਜਂ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਥਂ ਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੬). ਤੇਹਿ ਵਾ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਜਾਤਾਤਿਪਿ ਤਜ੍ਜਾ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਧਾਤੂਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤੋ ਜਾਤਂ, ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਵਾ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ. ਚਿਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤਸਿਕਂ. ਮਧੁਰਟ੍ਠੇਨ ਸਾਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਜ੍ਜਾਯ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸਾਤਂ, ਅਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੇਦਨਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਦਾਨਿ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਚੇਤਸਿਕਪਦੇਨ ਕਾਯਿਕਸੁਖਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਸੁਖਪਦੇਨ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ ਜਾਤਂ. ਸਾਤਂ ਸੁਖਂ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਸਾਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਨ ਅਸਾਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ; ਸੁਖਂ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਯਿਤਂ. ਪਰਤੋ ਤੀਣਿ ਪਦਾਨਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਾਤਾ ਵੇਦਨਾ, ਨ ਅਸਾਤਾ; ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ. ਅਯਮੇਵ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ.

੪. ਸਞ੍ਞਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਜ੍ਜਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਾਯ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਮ੍ਹਿ ਜਾਤਾ. ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਸਭਾਵਨਾਮਂ. ਸਞ੍ਜਾਨਨਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾਕਾਰੋ. ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਭਾਵੋ.

੫. ਚੇਤਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਚਿਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਮਿਨਮਾਨਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਮਨੋ. ਮਾਨਸਨ੍ਤਿ ਮਨੋ ਏਵ. ‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ ਪਾਸੋ ਯ੍ਵਾਯਂ ਚਰਤਿ ਮਾਨਸੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੧; ਮਹਾਵ. ੩੩) ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਧਮ੍ਮੋ ‘ਮਾਨਸੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਸਾਵਕੋ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ;

ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮਾਨਸੋ ਸੇਕ੍ਖੋ, ਕਾਲਂ ਕਯਿਰਾ ਜਨੇ ਸੁਤਾ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੯);

ਏਤ੍ਥ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ‘ਮਾਨਸ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ‘ਮਨੋਵ’ ਮਾਨਸਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਹੇਤਂ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ.

ਹਦਯਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਤੇ ਖਿਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਹਦਯਂ ਵਾ ਤੇ ਫਾਲੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੭; ਸੁ. ਨਿ. ਆਲ਼ਵਕਸੁਤ੍ਤ) ਏਤ੍ਥ ਉਰੋ ਹਦਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਹਦਯਾ ਹਦਯਂ ਮਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞਾਯ ਤਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੩) ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਕ੍ਕਂ ਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੦) ਏਤ੍ਥ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ. ਇਧ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਟ੍ਠੇਨ ‘ਹਦਯ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਮੇਵ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਪਣ੍ਡਰਂ. ਭਵਙ੍ਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਪਭਸ੍ਸਰਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੯). ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਅਕੁਸਲਮ੍ਪਿ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਨਦੀ ਗਙ੍ਗਾ ਵਿਯ, ਗੋਧਾਵਰਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਗੋਧਾਵਰੀ ਵਿਯ ਚ, ਪਣ੍ਡਰਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਮਨੋ ਮਨਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਧ ਪਨ ਮਨੋਗ੍ਗਹਣਂ ਮਨਸ੍ਸੇਵ ਆਯਤਨਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ – ‘ਨਯਿਦਂ ਦੇਵਾਯਤਨਂ ਵਿਯ ਮਨਸ੍ਸ ਆਯਤਨਤ੍ਤਾ ਮਨਾਯਤਨਂ, ਅਥ ਖੋ ਮਨੋ ਏਵ ਆਯਤਨਂ ਮਨਾਯਤਨ’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਵਾਸਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਆਕਰਟ੍ਠੇਨ ਸਮੋਸਰਣਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਟ੍ਠੇਨ ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਚ ਆਯਤਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ‘ਇਸ੍ਸਰਾਯਤਨਂ ਵਾਸੁਦੇਵਾਯਤਨ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘ਸੁਵਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਰਜਤਾਯਤਨ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਕਰੋ. ਸਾਸਨੇ ਪਨ ‘‘ਮਨੋਰਮੇ ਆਯਤਨੇ ਸੇਵਨ੍ਤਿ ਨਂ ਵਿਹਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੩੮) ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ ਗੁਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੫੮) ਕਾਰਣਂ. ਇਧ ਪਨ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਟ੍ਠੇਨ ਸਮੋਸਰਣਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਿਧਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਟ੍ਠੇਨਪਿ ਏਤਂ ਆਯਤਨਂ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨੇਤ੍ਥ ਓਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮੋਸਰਣਠਾਨਟ੍ਠੇਨਪਿ ਆਯਤਨਂ. ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਪਨ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨਪਿ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ.

ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਖਨ੍ਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸ ਰਾਸਿਆਦਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਮਹਾਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੫੧). ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਖਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫) ਗੁਣਟ੍ਠੇਨ. ‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੪੧) ਏਤ੍ਥ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ. ਇਧ ਪਨ ਰੁਲ਼੍ਹਿਤੋ ਖਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੋ ਏਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਭੂਤਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਰੁਲ਼੍ਹਿਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਜ੍ਜਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਤੇਸਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਦੇ ਏਕਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਿਨਨਟ੍ਠੇਨ ਮਨੋ, ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਧਾਤੂਤਿ ਤੀਹਿ ਨਾਮੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕੇ ਫਸ੍ਸੋ ਤਾਵ ਯਸ੍ਮਾ ਫਸ੍ਸੋ ਏਵ, ਨ ਤਜ੍ਜਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜੋ, ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਤਜ੍ਜਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇ ‘ਤਜ੍ਜਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ’ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨ ਆਰੋਪਿਤਾ. ਵਿਤਕ੍ਕਪਦਾਦੀਸੁ ਪਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਪਿ ਇਧ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਨ ਉਦ੍ਧਟਾ.

ਇਮੇਸਞ੍ਚ ਪਨ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਧਰਮਾਨੇਨ ਭਗਵਤਾ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਤਂ. ਨਾਨਾਉਦਕਾਨਞ੍ਹਿ ਨਾਨਾਤੇਲਾਨਂ ਵਾ ਏਕਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਿਵਸਂ ਨਿਮ੍ਮਥਿਤਾਨਂ ਵਣ੍ਣ ਗਨ੍ਧਰਸਾਨਂ ਨਾਨਤਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਾ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਸਕ੍ਕਾ ਭਵੇਯ੍ਯ ਞਾਤੁਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਰਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਨ ਇਮੇਸਂ ਅਰੂਪੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਧਰਮਾਨੇਨ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਤਂ. ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨਤ੍ਥੇਰੋ –

‘‘ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗਵਤਾ ਕਤਨ੍ਤਿ. ‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਗਵਤਾ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗਵਤਾ ਕਤਂ, ਯਂ ਇਮੇਸਂ ਅਰੂਪੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਅਕ੍ਖਾਤਂ – ਅਯਂ ਫਸ੍ਸੋ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾ, ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾ, ਅਯਂ ਚੇਤਨਾ, ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਓਪਮ੍ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਰੋਹੀ’ਤਿ. ‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੋਚਿਦੇਵ ਪੁਰਿਸੋ ਨਾਵਾਯ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਪੁਟੇਨ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਸਾਯਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ – ਇਦਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਉਦਕਂ, ਇਦਂ ਯਮੁਨਾਯ ਉਦਕਂ, ਇਦਂ ਅਚਿਰਵਤਿਯਾ ਉਦਕਂ, ਇਦਂ ਸਰਭੁਯਾ ਉਦਕਂ, ਇਦਂ ਮਹਿਯਾ ਉਦਕ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਨਿਤੁ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗਵਤਾ ਕਤਂ ਯਂ ਇਮੇਸਂ ਅਰੂਪੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ…ਪੇ… ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤ’’’ਨ੍ਤਿ (ਮਿ. ਪ. ੨.੭.੧੬).

੭. ਵਿਤਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਕ੍ਕਨਵਸੇਨ ਤਕ੍ਕੋ. ਤਸ੍ਸ ਤਿਤ੍ਤਕਂ ਤਕ੍ਕੇਸਿ ਕੁਮ੍ਭਂ ਤਕ੍ਕੇਸਿ ਸਕਟਂ ਤਕ੍ਕੇਸਿ ਯੋਜਨਂ ਤਕ੍ਕੇਸਿ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਂ ਤਕ੍ਕੇਸੀਤਿ ਏਵਂ ਤਕ੍ਕਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਦਂ ਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਨਵਸੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਬਲਵਤਰਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਏਕਗ੍ਗਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾ. ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਬਲਵਤਰਾ ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਨਾ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾ. ਯਾਥਾਵਤਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤਾਯ ਚ ਕੁਸਲਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਸਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ.

੮. ਵਿਚਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਰਣਕਵਸੇਨ ਚਾਰੋ. ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਵਿਚਰਣਵਸੇਨ ਵਿਚਾਰੋ. ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਣਵਸੇਨ ਅਨੁਵਿਚਾਰੋ. ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਣਵਸੇਨ ਉਪਵਿਚਾਰੋਤਿ. ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਾ ਪਦਾਨਿ ਵਡ੍ਢਿਤਾਨਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸਰਂ ਵਿਯ ਜਿਯਾਯ, ਅਨੁਸਨ੍ਦਹਿਤ੍ਵਾ ਠਪਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਨ੍ਧਾਨਤਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਵਿਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਤਾ. ਵਿਚਰਣਵਸੇਨ ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਨਤਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਤਾ.

੯. ਪੀਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪੀਤੀਤਿ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ. ਆਮੋਦਨਾਕਾਰੋ ਆਮੋਦਨਾ. ਪਮੋਦਨਾਕਾਰੋ ਪਮੋਦਨਾ. ਯਥਾ ਵਾ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਂ ਵਾ ਤੇਲਾਨਂ ਵਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਸੀਤੋਦਕਾਨਂ ਵਾ ਏਕਤੋਕਰਣਂ ਮੋਦਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਮਯਮ੍ਪਿ ਪੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਤੋਕਰਣੇਨ ਮੋਦਨਾ. ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਪਨ ਮਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਆਮੋਦਨਾ ਪਮੋਦਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਹਾਸੇਤੀਤਿ ਹਾਸੋ. ਪਹਾਸੇਤੀਤਿ ਪਹਾਸੋ. ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਾਕਾਰਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਤ੍ਤੀਤਿ ਵਿਤ੍ਤਂ; ਧਨਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਵਿਤ੍ਤਿਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਵਿਤ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਧਨਿਨੋ ਧਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਪੀਤਿਮਤੋਪਿ ਪੀਤਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੁਟ੍ਠਿਸਭਾਵਸਣ੍ਠਿਤਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਏਤਂ ਨਾਮਂ. ਪੀਤਿਮਾ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਗ੍ਗਤਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤਤ੍ਤਾ ਉਦਗ੍ਗੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਉਦਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਓਦਗ੍ਯਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨਤਾ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾ. ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ ਮਨੋ ਦੁਕ੍ਖਪਦਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਖਪਦਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨਤਾ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾ, ਸਕਮਨਤਾ. ਸਕਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਨੇਸੋ ਭਾਵੋ, ਚੇਤਸਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

੧੧. ਏਕਗ੍ਗਤਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਚਲਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਠਿਤਿ. ਪਰਤੋ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਅਪਿਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਸਣ੍ਠਿਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਵਟ੍ਠਿਤਿ. ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਓਗਾਹਨ੍ਤਿ – ਸਦ੍ਧਾ ਸਤਿ ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਸਦ੍ਧਾ ਓਕਪ੍ਪਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਤਿ ਅਪਿਲਾਪਨਤਾਤਿ, ਸਮਾਧਿ ਅਵਟ੍ਠਿਤੀਤਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਗਾਹਨਾਤਿ. ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਓਗਾਹਨ੍ਤਿ – ਤਣ੍ਹਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਤੇ ਓਘਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨ ਬਲਵਤੀ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਰਜੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਉਦਕੇਨ ਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠੇ ਥੋਕਮੇਵ ਕਾਲਂ ਰਜੋ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ, ਸੁਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਸੁਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਪੁਨ ਪਕਤਿਭਾਵੇਨ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਨ ਬਲਵਤੀ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਘਟੇਹਿ ਉਦਕਂ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਕੁਦਾਲੇਨ ਖਨਿਤ੍ਵਾ ਆਕੋਟਨਮਦ੍ਦਨਘਟ੍ਟਨਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਲਿਤ੍ਤੇ ਆਦਾਸੇ ਵਿਯ ਛਾਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਵਸ੍ਸਸਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇਪਿ ਤਂਮੁਹੁਤ੍ਤਕਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਬਲਵਤੀ ਹੋਤਿ.

ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਾਹਾਰਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਵਿਸਾਹਾਰੋ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨੇਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਨਾਮ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਥਾਵਿਧੋ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨੇਵ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸਾਹਟਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਹਰੀਯਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਏਵਂ ਅਵਿਸਾਹਟਸ੍ਸ ਮਾਨਸਸ੍ਸ ਭਾਵੋਤਿ ਅਵਿਸਾਹਟਮਾਨਸਤਾ.

ਸਮਥੋਤਿ ਤਿਵਿਧੋ ਸਮਥੋ – ਚਿਤ੍ਤਸਮਥੋ, ਅਧਿਕਰਣਸਮਥੋ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਸੁ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮਥੋ ਨਾਮ. ਤਞ੍ਹਿ ਆਗਮ੍ਮ ਚਿਤ੍ਤਚਲਨਂ ਚਿਤ੍ਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਸਮ੍ਮਤਿ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮ੍ਮੁਖਾਵਿਨਯਾਦਿਸਤ੍ਤਵਿਧੋ ਸਮਥੋ ਅਧਿਕਰਣਸਮਥੋ ਨਾਮ. ਤਞ੍ਹਿ ਆਗਮ੍ਮ ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਧਿਕਰਣਾਨਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੂਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਅਧਿਕਰਣਸਮਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੂਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸਮਾਧਿਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਮਾਧਿਬਲਂ. ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਯਾਥਾਵਸਮਾਧਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਮਾਧਿ ਕੁਸਲਸਮਾਧਿ.

੧੨. ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਗੁਣਾਨਂ ਸਦ੍ਦਹਨਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਾ. ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਵਾ ਰਤਨਾਨਿ ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਪਤ੍ਤਿਯਾਯਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾ. ਸਦ੍ਦਹਨਾਤਿ ਸਦ੍ਦਹਨਾਕਾਰੋ. ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣੇ ਓਗਾਹਤਿ, ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਅਨੁਪਵਿਸਤੀਤਿ ਓਕਪ੍ਪਨਾ. ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣੇਸੁ ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਯ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਅਭਿਪ੍ਪਸੀਦਤੀਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਦੋ. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਸਮਾਸਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਯਾਯੇ ਆਰਦ੍ਧੇ ਆਦਿਪਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਵ ਪਦਭਾਜਨਂ ਕਰੀਯਤਿ – ਅਯਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਤਾ – ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਨ ਸਦ੍ਧਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਨ ਤਥਾ ਇਦਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਸਦ੍ਧਾਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵਞਾਪਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਸਦ੍ਧਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਆਦਿਪਦਸ੍ਸ ਪੁਨ ਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਸਦ੍ਧਿਯੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ.

੧੩. ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚੇਤਸਿਕੋਤਿ ਇਦਂ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਨਿਯਮਤੋ ਚੇਤਸਿਕਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਵੀਰਿਯਂ ‘‘ਯਦਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਿਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਤਦਪਿ ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਯਦਪਿ ਚੇਤਸਿਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਤਦਪਿ ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋਤਿ. ਇਤਿਹਿਦਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੩) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚਙ੍ਕਮਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ‘ਕਾਯਿਕ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਮ੍ਪਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ ਕਾਯਿਕਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਚੇਤਸਿਕਮੇਵ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘ਚੇਤਸਿਕੋ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋਤਿ ਵੀਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਰਮ੍ਭੋ. ਇਮਿਨਾ ਸੇਸਾਰਮ੍ਭੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘ਆਰਮ੍ਭ’-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕਿਰਿਯਾਯਂ ਵੀਰਿਯੇ ਹਿਂਸਾਯ ਵਿਕੋਪਨੇਤਿ ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਆਗਤੋ.

‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਭਪਚ੍ਚਯਾ;

ਆਰਮ੍ਭਾਨਂ ਨਿਰੋਧੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੭੪੯);

ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ‘ਆਰਮ੍ਭੋ’ਤਿ ਆਗਤਂ. ‘‘ਆਰਮ੍ਭਤਿ ਚ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੪੨; ਪੁ. ਪ. ੧੯੧) ਏਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਮਹਾਯਞ੍ਞਾ ਮਹਾਰਮ੍ਭਾ ਨ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮਹਪ੍ਫਲਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੯; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੦) ਏਤ੍ਥ ਯੂਪੁਸ੍ਸਾਪਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾ. ‘‘ਆਰਮ੍ਭਥ ਨਿਕ੍ਕਮਥ ਯੁਞ੍ਜਥ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੫) ਏਤ੍ਥ ਵੀਰਿਯਂ. ‘‘ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ ਆਰਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੫੧-੫੨) ਏਤ੍ਥ ਹਿਂਸਾ. ‘‘ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੩) ਏਤ੍ਥ ਛੇਦਨਭਞ੍ਜਨਾਦਿਕਂ ਵਿਕੋਪਨਂ. ਇਧ ਪਨ ਵੀਰਿਯਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤੇਨਾਹ – ‘ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋਤਿ ਵੀਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਰਮ੍ਭੋ’ਤਿ. ਵੀਰਿਯਞ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਭਨਕਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਭੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਕੋਸਜ੍ਜਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਵਸੇਨ ਨਿਕ੍ਕਮੋ. ਪਰਂ ਪਰਂ ਠਾਨਂ ਅਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮੋ. ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਮਨਵਸੇਨ ਉਯ੍ਯਾਮੋ. ਬ੍ਯਾਯਮਨਵਸੇਨ ਵਾਯਾਮੋ. ਉਸ੍ਸਾਹਨਵਸੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੋ. ਅਧਿਮਤ੍ਤੁਸ੍ਸਾਹਨਵਸੇਨ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ. ਥਿਰਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਥਾਮੋ. ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਧਾਰਣਵਸੇਨ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਕੁਸਲਸਨ੍ਤਾਨਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਿਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਨਿਕ੍ਕਮੋ ਚੇਸੋ ਕਾਮਾਨਂ ਪਨੁਦਨਾਯ, ਪਰਕ੍ਕਮੋ ਚੇਸੋ ਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਾਯ, ਉਯ੍ਯਾਮੋ ਚੇਸੋ ਓਘਨਿਤ੍ਥਰਣਾਯ, ਵਾਯਾਮੋ ਚੇਸੋ ਪਾਰਙ੍ਗਮਨਟ੍ਠੇਨ, ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚੇਸੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਟ੍ਠੇਨ, ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਚੇਸੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ, ਥਾਮੋ ਚੇਸੋ ਪਲਿਘੁਗ੍ਘਾਟਨਤਾਯ, ਧਿਤਿ ਚੇਸੋ ਅਵਟ੍ਠਿਤਿਕਾਰਿਤਾਯਾਤਿ.

‘‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅਵਸਿਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੨, ੨੩੭; ਅ. ਨਿ. ੨.੫; ਮਹਾਨਿ. ੧੯੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੫੪) ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਅਸਿਥਿਲਪਰਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਅਸਿਥਿਲਪਰਕ੍ਕਮਤਾ; ਥਿਰਪਰਕ੍ਕਮੋ, ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਵੀਰਿਯਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਕਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਛਨ੍ਦਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਧੁਰਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਓਤਾਰੇਤਿ, ਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਅਨੋਸਕ੍ਕਿਤਮਾਨਸਤਂ ਆਵਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਛਨ੍ਦਤਾ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਤਜ੍ਜਾਤਿਕੇ ਉਦਕਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਧੁਰਵਾਹਗੋਣਂ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਜਣ੍ਣੁਨਾ ਭੂਮਿਂ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍ਵਾਪਿ ਧੁਰਂ ਵਹਤਿ, ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਵੀਰਿਯਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਕਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਧੁਰਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਧੁਰਸਮ੍ਪਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਕੋਸਜ੍ਜੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਵੀਰਿਯਬਲਂ. ਯਾਥਾਵਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕੁਸਲਵਾਯਾਮਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ.

੧੪. ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਰਣਕਵਸੇਨ ਸਤਿ. ਇਦਂ ਸਤਿਯਾ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਰਣਤੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ. ਅਭਿਮੁਖਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਸਰਣਤੋ ਪਟਿਸਰਣਵਸੇਨ ਪਟਿਸ੍ਸਤਿ. ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਾ ਵਡ੍ਢਿਤਮਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਸਰਣਾਕਾਰੋ ਸਰਣਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਰਣਤਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਰਣਾਨਮ੍ਪਿ ਨਾਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤੁਂ ਪੁਨ ਸਤਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਸਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਰਣਤਾਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਤਪਰਿਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਾਰਣਭਾਵਤੋ ਧਾਰਣਤਾ. ਅਨੁਪਵਿਸਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਓਗਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਅਪਿਲਾਪਨਭਾਵੋ ਅਪਿਲਾਪਨਤਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਲਾਬੁਕਟਾਹਾਦੀਨਿ ਉਦਕੇ ਪ੍ਲਵਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਨੁਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਹੇਸਾ ਅਨੁਪਵਿਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪਿਲਾਪਨਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਚਿਰਕਤਚਿਰਭਾਸਿਤਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮੁਸ੍ਸਨਭਾਵਤੋ ਅਸਮ੍ਮੁਸ੍ਸਨਤਾ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੇ ਜੋਤਨਲਕ੍ਖਣੇ ਚ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਪਮਾਦੇ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਸਤਿਬਲਂ. ਯਾਥਾਵਸਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਤਿ ਕੁਸਲਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ.

੧੬. ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾ. ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਾਤੀਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਇਦਮਸ੍ਸਾ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਪਜਾਨਨਾਕਾਰੋ ਪਜਾਨਨਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਵਿਚਿਨਾਤੀਤਿ ਵਿਚਯੋ. ਪਵਿਚਯੋਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇ ਵਿਚਿਨਾਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਾ. ਸਾਯੇਵ ਪੁਨ ਉਪਸਗ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਉਪਲਕ੍ਖਣਾ ਪਚ੍ਚੁਪਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ. ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕੋਸਲ੍ਲਂ. ਨਿਪੁਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਨੇਪੁਞ੍ਞਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਵੇਭਬ੍ਯਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਚਿਨ੍ਤਨਕਵਸੇਨ ਚਿਨ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤਾਪੇਤੀਤਿਪਿ ਚਿਨ੍ਤਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾ. ਭੂਰੀਤਿ ਪਥਵਿਯਾ ਨਾਮਂ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਣ੍ਹਟ੍ਠੇਨ ਵਿਤ੍ਥਟਟ੍ਠੇਨ ਚ ਭੂਰੀ ਵਿਯਾਤਿ ਭੂਰੀ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਭੂਰੀ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਥਵੀ. ਤਾਯ ਪਥਵੀਸਮਾਯ ਵਿਤ੍ਥਟਾਯ ਵਿਪੁਲਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੋਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੨੭). ਅਪਿਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ ਭੂਰੀ’’ਤਿ. ਭੂਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਰਮਤੀਤਿਪਿ ਭੂਰੀ. ਅਸਨਿ ਵਿਯ ਸਿਲੁਚ੍ਚਯੇ ਕਿਲੇਸੇ ਮੇਧਤਿ ਹਿਂਸਤੀਤਿ ਮੇਧਾ. ਖਿਪ੍ਪਂ ਗਹਣਧਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਮੇਧਾ. ਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਯਾਥਾਵਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧੇ ਪਰਿਨੇਤੀਤਿ ਪਰਿਣਾਯਿਕਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਉਪ੍ਪਥਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਸਿਨ੍ਧਵੇ ਵੀਥਿਆਰੋਪਨਤ੍ਥਂ ਪਤੋਦੋ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਥੇ ਧਾਵਨਕਂ ਕੂਟਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਥਿਆਰੋਪਨਤ੍ਥਂ ਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਤੋਦੋ ਵਿਯ ਪਤੋਦੋ. ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨ ਕਮ੍ਪਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ. ਕਿਲੇਸਚ੍ਛੇਦਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਸਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥਂ. ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਪਾਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਸਾਦੋ.

ਆਲੋਕਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਆਲੋਕੋ ਪਞ੍ਞਾਆਲੋਕੋ. ਓਭਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਓਭਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਓਭਾਸੋ. ਪਜ੍ਜੋਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਵ ਪਜ੍ਜੋਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ. ਪਞ੍ਞਵਤੋ ਹਿ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਏਕਾਲੋਕਾ ਏਕੋਭਾਸਾ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਾ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ਏਕਪਦੇਨਪਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੇ, ਯਾਨਿ ਪਨੇਤਾਨਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਲੋਕਾ. ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਚਨ੍ਦਾਲੋਕੋ ਸੂਰਿਯਾਲੋਕੋ ਅਗ੍ਯਾਲੋਕੋ ਪਞ੍ਞਾਲੋਕੋ. ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਲੋਕਾ. ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਲੋਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪਞ੍ਞਾਲੋਕੋ’’. ਤਥਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਓਭਾਸਾ…ਪੇ… ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਜ੍ਜੋਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੪੪) ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ, ਤਦਨੁਰੂਪੇਨੇਵ ਇਧਾਪਿ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ. ਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਵਿਭਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸੁਵਿਭਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਅਞ੍ਞੋਤਿ.

ਰਤਿਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਰਤਿਦਾਯਕਟ੍ਠੇਨ ਰਤਿਜਨਕਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਟ੍ਠੇਨ ਦੁਲ੍ਲਭਪਾਤੁਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਤੁਲਟ੍ਠੇਨ ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਞ੍ਞਾਵ ਰਤਨਂ ਪਞ੍ਞਾਰਤਨਂ. ਨ ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨ ਮੁਯ੍ਹਤੀਤਿ ਅਮੋਹੋ. ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਮੋਹਸ੍ਸ ਮੋਹਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ – ਯ੍ਵਾਯਂ ਅਮੋਹੋ ਸੋ ਨ ਕੇਵਲਂ ਮੋਹਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਮੋਹਸ੍ਸ ਪਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਮੋਹੋ ਨਾਮ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਯਾਥਾਵਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕੁਸਲਦਿਟ੍ਠਿ.

੧੯. ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯੋ ਤੇਸਂ ਅਰੂਪੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੂਤਿ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯੋ ਆਯਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯੁ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਯੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਯੁਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਤਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਯਪੇਨ੍ਤਿ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ ਇਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਲਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਿਤੀਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ – ਏਤਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਠਿਤਿ. ਯਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯਪਨਾ. ਤਥਾ ਯਾਪਨਾ. ਏਵਂ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤਂ. ਏਤਾਯ ਇਰਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਇਰਿਯਨਾ. ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਨਾ. ਪਾਲਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਲਨਾ. ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਜੀਵਿਤਂ. ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

੩੦. ਹਿਰਿਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ. ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਹਿਰਿਯਿਤਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਹਿਰਿਯਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਧਮ੍ਮਂ ਹਿਰਿਯਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਾਨਂ. ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਾਭਂ ਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵਂ ਹਿਰਿਯਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੧. ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਤਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕੇਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ਭਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੨. ਅਲੋਭਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਲੁਬ੍ਭਨਕਵਸੇਨ ਅਲੋਭੋ. ਨ ਲੁਬ੍ਭਤੀਤਿਪਿ ਅਲੋਭੋ. ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਅਲੁਬ੍ਭਨਾਤਿ ਅਲੁਬ੍ਭਨਾਕਾਰੋ. ਲੋਭਸਮਙ੍ਗੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲੁਬ੍ਭਿਤੋ ਨਾਮ. ਨ ਲੁਬ੍ਭਿਤੋ ਅਲੁਬ੍ਭਿਤੋ. ਅਲੁਬ੍ਭਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਲੁਬ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ. ਸਾਰਾਗਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਨ ਸਾਰਾਗੋਤਿ ਅਸਾਰਾਗੋ. ਅਸਾਰਜ੍ਜਨਾਤਿ ਅਸਾਰਜ੍ਜਨਾਕਾਰੋ. ਅਸਾਰਜ੍ਜਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਸਾਰਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ. ਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ. ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਨ੍ਤਿ ਅਲੋਭਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਸਲਮੂਲਂ. ਅਲੋਭੋ ਹਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮੂਲਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਮੂਲਂ. ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ ਮੂਲਞ੍ਚਾਤਿਪਿ ਕੁਸਲਮੂਲਂ.

੩੩. ਅਦੋਸਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਦੁਸ੍ਸਨਕਵਸੇਨ ਅਦੋਸੋ. ਨ ਦੁਸ੍ਸਤੀਤਿਪਿ ਅਦੋਸੋ. ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਦਂ. ਅਦੁਸ੍ਸਨਾਤਿ ਅਦੁਸ੍ਸਨਾਕਾਰੋ. ਅਦੁਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਂ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਕੋਧਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੋ. ਅਦੋਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ. ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ.

੪੦-੪੧. ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਕਾਯੋਤਿ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ, ਵਿਗਤਦਰਥਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਸਮਸ੍ਸਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ. ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਾਕਾਰੋ. ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿਪਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਏਵ ਕਥਿਤਾ. ਦੁਤਿਯਨਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਕਥਿਤਾ.

੪੨-੪੩. ਲਹੁਤਾਤਿ ਲਹੁਤਾਕਾਰੋ. ਲਹੁਪਰਿਣਾਮਤਾਤਿ ਲਹੁਪਰਿਣਾਮੋ ਏਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਲਹੁਪਰਿਣਾਮਾ; ਤੇਸਂ ਭਾਵੋ ਲਹੁਪਰਿਣਾਮਤਾ; ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਦਨ੍ਧਨਤਾਤਿ ਗਰੁਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨਮੇਤਂ; ਅਭਾਰਿਯਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਤ੍ਥਨਤਾਤਿ ਮਾਨਾਦਿਕਿਲੇਸਭਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਅਥਦ੍ਧਤਾ. ਏਵਂ ਪਠਮੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਲਹੁਤਾਕਾਰੋ ਕਥਿਤੋ. ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਲਹੁਤਾਕਾਰੋ ਕਥਿਤੋ.

੪੪-੪੫. ਮੁਦੁਤਾਤਿ ਮੁਦੁਭਾਵੋ. ਮਦ੍ਦਵਤਾਤਿ ਮਦ੍ਦਵਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ, ਮਟ੍ਠਂ; ਮਦ੍ਦਵਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਮਦ੍ਦਵਤਾ. ਅਕਕ੍ਖਲ਼ਤਾਤਿ ਅਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾਵੋ. ਅਕਥਿਨਤਾਤਿ ਅਕਥਿਨਭਾਵੋ. ਇਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਮੁਦੁਤਾਕਾਰੋਵ ਕਥਿਤੋ.

੪੬-੪੭. ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿ ਸਾਧੁਤਾ; ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਯ ਵਿਨਿਯੋਗਕ੍ਖਮਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਾਪਿ ਹਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਨਿਯਾਕਾਰੋਵ ਕਥਿਤੋ.

੪੮-੪੯. ਪਗੁਣਤਾਤਿ ਪਗੁਣਭਾਵੋ, ਅਨਾਤੁਰਤਾ ਨਿਗ੍ਗਿਲਾਨਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਇਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਿਲਾਨਾਕਾਰੋਵ ਕਥਿਤੋ.

੫੦-੫੧. ਉਜੁਕਤਾਤਿ ਉਜੁਕਭਾਵੋ, ਉਜੁਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਜੁਕਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਭਾਵੋ ਉਜੁਕਤਾ. ਅਜਿਮ੍ਹਤਾਤਿ ਗੋਮੁਤ੍ਤਵਙ੍ਕਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਵਙ੍ਕਤਾਤਿ ਚਨ੍ਦਲੇਖਾਵਙ੍ਕਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਕੁਟਿਲਤਾਤਿ ਨਙ੍ਗਲਕੋਟਿਵਙ੍ਕਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ.

ਯੋ ਹਿ ਪਾਪਂ ਕਤ੍ਵਾਵ ‘ਨ ਕਰੋਮੀ’ਤਿ ਭਾਸਤਿ, ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚੋਸਕ੍ਕਨਤਾਯ ‘ਗੋਮੁਤ੍ਤਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਪਾਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਵ ‘ਭਾਯਾਮਹਂ ਪਾਪਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਭਾਸਤਿ, ਸੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕੁਟਿਲਤਾਯ ‘ਚਨ੍ਦਲੇਖਾਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਪਾਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਵ ‘ਕੋ ਪਾਪਸ੍ਸ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਭਾਸਤਿ, ਸੋ ਨਾਤਿਕੁਟਿਲਤਾਯ ‘ਨਙ੍ਗਲਕੋਟਿਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਤੀਣਿਪਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਅਸੁਦ੍ਧਾਨਿ, ਸੋ ‘ਗੋਮੁਤ੍ਤਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਦ੍ਵੇ, ਸੋ ‘ਚਨ੍ਦਲੇਖਾਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ. ਯਸ੍ਸ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ, ਸੋ ‘ਨਙ੍ਗਲਕੋਟਿਵਙ੍ਕੋ ਨਾਮ.

ਦੀਘਭਾਣਕਾ ਪਨਾਹੁ – ਏਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਵਯੇ ਏਕਵੀਸਤਿਯਾ ਅਨੇਸਨਾਸੁ, ਛਸੁ ਚ ਅਗੋਚਰੇਸੁ ਚਰਤਿ, ਅਯਂ ‘ਗੋਮੁਤ੍ਤਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ. ਏਕੋ ਪਠਮਵਯੇ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ, ਲਜ੍ਜੀ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਮਜ੍ਝਿਮਵਯਪਚ੍ਛਿਮਵਯੇਸੁ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸੋ, ਅਯਂ ‘ਚਨ੍ਦਲੇਖਾਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ. ਏਕੋ ਪਠਮਵਯੇ ਮਜ੍ਝਿਮਵਯੇਪਿ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਲਜ੍ਜੀ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਵਯੇ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸੋ. ਅਯਂ ‘ਨਙ੍ਗਲਕੋਟਿਵਙ੍ਕੋ’ ਨਾਮ.

ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵਙ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਜਿਮ੍ਹਤਾ ਵਙ੍ਕਤਾ ਕੁਟਿਲਤਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਾਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਅਜਿਮ੍ਹਤਾਦਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਖਨ੍ਧਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਵ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ. ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਏਤਾ ਅਜਿਮ੍ਹਤਾਦਿਕਾ, ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਾਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰੂਪੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਤਾਯ ਉਜੁਤਾਕਾਰੋਵ ਕਥਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਇਦਾਨਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਯੇਵਾਪਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾਵਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ‘ਯੇਵਾਪਨਕਾਨਂ’ਯੇਵ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਸਮਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅਪ੍ਪਨਾਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਚਤੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਹਿ, ਪੁਚ੍ਛਾ ਸਮਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸੋ ਅਪ੍ਪਨਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਚਤੂਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਹੀਤਿ ਅਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਵਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋਵ ਹੋਤਿ.

ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰੋ

੫੮-੧੨੦. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਗਹਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਸੋ ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ ਉਦ੍ਦੇਸੋ. ਕਤਮੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ’ਤਿਆਦਿਕੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਕਤਮੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿਆਦਿਕੋ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿਆਦਯੋ ਤੇਵੀਸਤਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਪਠਮਂ ਮਹਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਯੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਯੇਵਾਪਨਕੇ, ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਾ ਅਤਿਰੇਕਪਣ੍ਣਾਸਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਆਯਤਨਟ੍ਠੇਨ ਦ੍ਵੇ ਆਯਤਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਟ੍ਠੇਨ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਦ੍ਵੇਵ ਧਾਤੁਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਆਹਾਰਟ੍ਠੇਨ ਤਯੋਵੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾ ਆਹਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਵਸੇਸਾ ਨੋ ਆਹਾਰਾ.

‘ਕਿਂ ਪਨੇਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਾ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ? ‘ਨੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਮੇ ਪਨ ਤਥਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚਾਤਿ ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਅਤਿਰੇਕਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਥਂ? ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰੋ, ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਸੇਸਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਵੇਦਨਾ ਆਹਰਤਿ. ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰੋ ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਤਯੋ ਚ ਭਵੇ ਆਹਰਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਆਹਰਤੀ’ਤਿ. ‘ਨਨੁ ਚ ਸੋ ਵਿਪਾਕੋਵ ਇਦਂ ਪਨ ਕੁਸਲਵਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕੁਸਲਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਂਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਇਮੇ ਤਯੋ ਆਹਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਮੇ ਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੋ ਵਿਯ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਰੂਪਿਨੋ ਆਹਾਰਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧੫).

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੋ ਚ ਇਮੇ ਚ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਆਹਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹਿ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਭਕ੍ਖਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ; ਨਾਮਕਾਯੇ ਵੇਦਨਾਯ ਫਸ੍ਸੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ, ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ, ਆਹਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨਾਹਾਰੋ ਨੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੮੩). ਤਥਾ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧).

ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਅਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਵਸੇਸਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਹੇਤ੍ਵਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਞ੍ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤੇ ਪਨ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਰਤਿਯੋ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘ਨਨੁ ਚ ‘‘ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਰਿਯਸ੍ਸੇਤਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੪੫) ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ‘ਯਥੇਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗੋਪਿ ਤਥੇਵ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ’ਤਿ ਯਥਾਗਤਵਚਨੇਨ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਿਤਤ੍ਤਾ, ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗੇਨਾਪਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾ. ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਆਜੀਵੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੩੧). ਅਯਂ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾ. ਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਰਤਿਯੋ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ’ਵ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਸਤ੍ਤੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਬਲਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਤਯੋਵ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੂ. ਫੁਸਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਫਸ੍ਸੋ. ਵੇਦਯਿਤਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਵੇਦਨਾ. ਸਞ੍ਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਸਞ੍ਞਾ. ਚੇਤਯਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਚੇਤਨਾ. ਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚੇਵ ਵੇਦਯਿਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਞ੍ਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਚੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਆਯਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕਮੇਵ ਮਨਾਯਤਨਂ. ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕਮੇਵ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਭਾਵਸੁਞ੍ਞਤਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਵਸੇਸਾ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਵਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਮੇਵ, ਏਕਾ ਚ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ.

ਯੇ ਵਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਨਾਵਾਰੇਨ ਇਧਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਯੇਵਾਪਨਕਾਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਯਥਾ ਚ ਇਧ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਇਤੋ ਪਰਞ੍ਹਿ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਨ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਸਙ੍ਗਹਵਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰੋਤਿਪਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ.

ਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰੋ

੧੨੧-੧੪੫. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਸੋ ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਵਤ੍ਥਿਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ‘ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਚ ‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ’ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸਙ੍ਗਹਵਾਰੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਯੇਵ ਹਿ ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੋ ਵਾ ਭਾਵੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਵਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਵ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾ ਅਸਾਰਾ ਅਪਰਿਣਾਯਕਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਪਠਮਂ ਮਹਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਤਿਰੇਕਪਣ੍ਣਾਸਧਮ੍ਮਾ ਸਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਧਮ੍ਮਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਤੋ ਵਾ ਭਾਵੋ ਵਾ ਪੋਸੋ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਵਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਖਨ੍ਧਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਝਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਝਾਨਙ੍ਗਂ, ਮਗ੍ਗਤੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ‘ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਹਿ ਝਾਨਮੇਵ ਹੇਤ੍ਵਟ੍ਠੇਨ ਮਗ੍ਗੋਵ ਹੋਤਿ. ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਤੋ ਵਾ ਭਾਵੋ ਵਾਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥੋਯੇਵਾਤਿ.

ਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਚ ਤੀਹਿ ਮਹਾਵਾਰੇਹਿ ਮਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ

ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ.

ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ

੧੪੬. ਇਦਾਨਿ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਨ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਯੋ ਤਯੋ ਮਹਾਵਾਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਮਹਾਵਾਰਾ ਏਵ, ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਅਪੁਬ੍ਬਪਦਵਣ੍ਣਨਂਯੇਵ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਾਵ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾਤਿ ਇਦਮੇਵ ਅਪੁਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਹ ਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾਤਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਤੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਸਉਪਾਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਗਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੇਨ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯਗਣੇਨ ਪਠਮਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਸਉਪਾਯੇਨ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਵਸਮਾਨੋ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਵੇਲਾਯ ਵਾ ਥੇਰੁਪਟ੍ਠਾਨਵੇਲਾਯ ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਯ, ਧਮ੍ਮਸਵਨਦਿਵਸੇ ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੋ ਅਤਿਦੂਰਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ – ‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਾਮ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਵਾ ਥੇਰੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਵਨਂ ਵਾ ਅਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਂ, ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਯੋਗੇਨ ਵਾ, ਪਰੇਨ ਵਾ ਵਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੇ ਚ ਆਦੀਨਵਂ ਕਰਣੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਓਵਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਨਿਗ੍ਗਹਵਸੇਨੇਵ ਵਾ ‘ਏਹਿ, ਇਦਂ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯਗਣੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ.

ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ.

ਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ

੧੪੭-੧੪੮. ਤਤਿਯੇ ਞਾਣੇਨ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਕਞਾਣਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਦਹਰਕੁਮਾਰਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਮਯ੍ਹ’ਨ੍ਤਿ ਵਨ੍ਦਨਕਾਲੇ, ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਚੇਤਿਯਵਨ੍ਦਨਧਮ੍ਮਸਵਨਕਾਲਾਦੀਸੁ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ. ਸੇਸਂ ਪਾਕਤਿਕਮੇਵਾਤਿ.

ਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤਂ.

ਚਤੁਤ੍ਥਚਿਤ੍ਤਂ

੧੪੯. ਚਤੁਤ੍ਥਚਿਤ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਦਂ ਪਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਦਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਦਹਰਕੁਮਾਰਕੇ ਸੀਸੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚੇਤਿਯਾਦੀਨਿ ਵਨ੍ਦਾਪੇਨ੍ਤਿ ਤੇ ਚ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ ਸਮਾਨਾਪਿ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਾਵ ਵਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਰੂਪੇ ਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚਤੁਤ੍ਥਚਿਤ੍ਤਂ.

ਪਞ੍ਚਮਚਿਤ੍ਤਂ

੧੫੦. ਪਞ੍ਚਮੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਕਞਾਣਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਝਾਨਚਤੁਕ੍ਕੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹੋਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਕੇ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾਦਿਪਦਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਾਤਾਸਾਤਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਦੇਸਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਵੇਦਨਾ ਕਥਿਤਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਤ੍ਤਕਰਣਵਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਦਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪੀਤਿ ਪਰਿਹੀਨਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਾ ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਸਬ੍ਬਵਾਰੇਸੁ ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਞ੍ਚਮਚਿਤ੍ਤਂ.

ਛਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾਦਿ

੧੫੬-੯. ਛਟ੍ਠਸਤ੍ਤਮਅਟ੍ਠਮਾਨਿ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਇਮੇਸੁ ਵੇਦਨਾਪਰਿਵਤ੍ਤਨਞ੍ਚੇਵ ਪੀਤਿਪਰਿਹਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਸੇਸਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਤਾਦਿਸਮੇਵ. ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਾਲੇਪਿ ਹਿ ਇਮੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਏਵ. ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ.

ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥਾਦਿਕਥਾ

ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਦਸਹਿ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਹਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਥਂ? ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ, ਸੀਲਮਯਂ… ਭਾਵਨਾਮਯਂ… ਅਪਚਿਤਿਸਹਗਤਂ… ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਸਹਗਤਂ… ਪਤ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਂ… ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨਂ… ਦੇਸਨਾਮਯਂ… ਸਵਨਮਯਂ… ਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦਸ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਨਿ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਮੇਵ ਦਾਨਮਯਂ. ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾ ਚ ਸਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਆਨਿਸਂਸਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁ ਚਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਚੀਵਰਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ, ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵਾ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ, ਅਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਵਾ ਦਸਸੁ ਦਾਨਵਤ੍ਥੂਸੁ, ਤਂ ਤਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ, ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਕਾਲੇ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਕਾਲੇ ਚਾਤਿ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ‘ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ.

ਪਞ੍ਚਸੀਲਂ ਅਟ੍ਠਸੀਲਂ ਦਸਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ‘ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਸ੍ਸ, ‘ਮਨੋਰਥਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਵਤ’ਮ੍ਹਿ, ‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੂ’ਤਿ ਆਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਚੀਵਰਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਆਪਾਥਗਤੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਿ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਆਜੀਵਂ ਸੋਧੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ‘ਸੀਲਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ.

ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗੇਨ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਮਨਂ… ਰੂਪੇ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮੇ… ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ,… ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਵੇਦਨਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਵੇਦਨਂ, …ਪੇ… ਰੂਪਸਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ, ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਪ੍ਪਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚੇਤਨਾ ‘ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ.

ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਪਨ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਪਤ੍ਤਚੀਵਰਪਟਿਗ੍ਗਹਣਅਭਿਵਾਦਨਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਦਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ‘ਅਪਚਿਤਿਸਹਗਤਂ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਵੁਡ੍ਢਤਰਾਨਂ ਵਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਰਣਵਸੇਨ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਸਂਹਰਣਵਸੇਨ, ‘ਗਚ੍ਛ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਤਾਹਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਕਾਯਵੇਯ੍ਯਾਵਟਿਕਕਾਲੇ ‘ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਸਹਗਤਂ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੂ’ਤਿ ਵਾ, ‘ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹੋਤੂ’ਤਿ ਵਾ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਦਤੋ ‘ਪਤ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਂ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਂ ਪਨੇਵਂ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਏਕਂ ਦੀਪਂ ਜਾਲੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਦੀਪਸਹਸ੍ਸਂ ਜਾਲੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਦੀਪੋ ਖੀਣੋਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ; ਪੁਰਿਮਾਲੋਕੇਨ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਲੋਕੋ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤਿਮਹਾ ਹੋਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਦਤੋ ਪਰਿਹਾਨਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਵੁਡ੍ਢਿਯੇਵ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਰੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਯ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯ ‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੂ’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਨਵਸੇਨ ‘ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨਂ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਕੋ ‘ਏਵਂ ਮਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋਤਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਇਚ੍ਛਾਯ ਠਤ੍ਵਾ ਲਾਭਗਰੁਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਂ ਨ ਮਹਪ੍ਫਲਂ. ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਗੁਣਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਇਦਂ ‘ਦੇਸਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ.

ਏਕੋ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ‘ਇਤਿ ਮਂ ਸਦ੍ਧੋਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਂ ਨ ਮਹਪ੍ਫਲਂ. ਏਕੋ ‘ਏਵਂ ਮੇ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਹਿਤਫਰਣੇਨ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਇਦਂ ‘ਸਵਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ.

ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘ਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ. ਦੀਘਭਾਣਕਾ ਪਨਾਹੁ – ‘ਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨਿਯਮਲਕ੍ਖਣਂ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਜੁਕਭਾਵੇਨੇਵ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ.

ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਦਾਨਮਯਂ ਤਾਵ ‘ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਾਨਂ ਦਦਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ‘ਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬਚੇਤਨਂ ਮੁਞ੍ਚਨਚੇਤਨਂ ਅਪਰਚੇਤਨਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਚੇਤਨਾ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸੀਲਮਯਮ੍ਪਿ ‘ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੀਲਪੂਰਣਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ‘ਪੂਰਿਤਂ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਸੀਲਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ‘ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਜੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ‘ਦਿਟ੍ਠਿ ਮੇ ਉਜੁਕਾ ਕਤਾ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਤੀਣਿਯੇਵ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਨਿ ਆਗਤਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਚਿਤਿਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਾਨਿ ਹਿ ਸੀਲਮਯੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਪਤ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨਾਨਿ ਦਾਨਮਯੇ. ਦੇਸਨਾਸਵਨਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਾਨਿ ਭਾਵਨਾਮਯੇ. ਯੇ ਪਨ ‘ਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨਿਯਮਲਕ੍ਖਣ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤਂ ਤੀਸੁਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਮੇਤਾਨਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤੀਣਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤੇਸੁ ‘ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨੇਵ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ; ਦਦਮਾਨੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਦੇਤਿ; ‘ਦਾਨਂ ਮੇ ਦਿਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ; ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪੂਰੇਤਿ, ‘ਸੀਲਂ ਮੇ ਪੂਰਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘ਭਾਵਨਂ ਭਾਵੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ; ਭਾਵੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਭਾਵੇਤਿ; ‘ਭਾਵਨਾ ਮੇ ਭਾਵਿਤਾ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ.

‘ਜੇਟ੍ਠਾਪਚਿਤਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਕਰੋਤਿ, ‘ਕਤਂ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘ਕਾਯਵੇਯ੍ਯਾਵਟਿਕਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ, ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ, ‘ਕਤਂ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ, ਦਦਨ੍ਤੋਪਿ, ‘ਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ, ‘ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਸੇਸਕੁਸਲਂ ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ; ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਅਨੁਮੋਦਤਿ, ‘ਅਨੁਮੋਦਿਤਂ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਦੇਸੇਤਿ, ‘ਦੇਸਿਤੋ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਸੁਣਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਸੁਣਾਤਿ, ‘ਸੁਤੋ ਮੇ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਜੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਉਜੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਕਰੋਤਿ, ‘ਦਿਟ੍ਠਿ ਮੇ ਉਜੁਕਾ ਕਤਾ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ – ਆਕਾਸੋ ਅਨਨ੍ਤੋ, ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਿ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਅਨਨ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਨ੍ਤਂ. ਆਕਾਸਸ੍ਸ ਹਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮੁਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣਾਸੁ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਵਾ ਯੋਜਨਸਤਾਨਿ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਵਾ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਿਨੇਰੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਯੋਕੂਟਂ ਪਥਵਿਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਖਿਤ੍ਤਂ ਭਸ੍ਸੇਥੇਵ, ਨੋ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭੇਥ, ਏਵਂ ਆਕਾਸਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਨਾਮ.

ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤੇਹਿ ਵਾ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਭਵਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਦਲ਼੍ਹਥਾਮਧਨੁਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਲਹੁਕੇਨ ਸਰੇਨ ਤਿਰਿਯਂ ਤਾਲਚ੍ਛਾਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਮਤ੍ਤੇਨ ਕਾਲੇਨ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਜਵੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ‘ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਤੇਨ ਜਵੇਨ ਧਾਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਦਿਸ੍ਵਾਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯੁਂ, ਏਵਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਿ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ.

ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਪਨ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਉਦਕਟ੍ਠਕਥਲਟ੍ਠਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਅਨਨ੍ਤੋ ਨਾਮ. ਤਤੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਂ ਅਨਨ੍ਤਮੇਵ.

ਏਵਂ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਏਕਸ੍ਸ ਬਹੂਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਬਹੂਨਮ੍ਪਿ ਬਹੂਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਟ੍ਠੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਟ੍ਠੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਏਕਮੇਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਤਿਹੇਤੁਕਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਤਥਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਂ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਿਹੇਤੁਕਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਮਹਾਤੁਲਾਯ ਤੁਲਯਮਾਨੋ ਵਿਯ, ਤੁਮ੍ਬੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਿਨਮਾਨੋ ਵਿਯ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ‘ਅਟ੍ਠੇਵੇਤਾਨੀ’ਤਿ ਸਰਿਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨ ਅਟ੍ਠੇਵ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ.

ਪੁਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਛਬ੍ਬਿਧੇਨ ਪੁਞ੍ਞਾਯੂਹਨਂ ਨਾਮ ਗਹਿਤਂ. ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਿ ਸਯਂਕਾਰਂ ਅਤ੍ਥਿ ਪਰਂਕਾਰਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਅਤ੍ਥਿ ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਕਤਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਕਤਂ ‘ਸਯਂਕਾਰਂ’ ਨਾਮ. ਪਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਤਂ ‘ਪਰਂਕਾਰਂ’ ਨਾਮ. ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਕਤਂ ‘ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ’ ਨਾਮ. ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਾਰਿਤਂ ‘ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ’ ਨਾਮ. ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਤਂ’ ਨਾਮ. ਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਫਲਮ੍ਪਿ ਅਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ‘ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਕਤਂ’ ਨਾਮ. ਤੇਸੁ ਸਯਂਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਇਮੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨੇਵ ਕਰੋਤਿ. ਪਰਂਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ, ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ, ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਇਮੇਸਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨੇਵ ਕਰੋਤਿ. ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਰਣਂ ਪਨ ਚਤੂਹਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਹੋਤਿ. ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਕਰਣਂ ਚਤੂਹਿ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ.

ਅਪਰਾਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਗਹਿਤਾ – ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਿਕਤਾ, ਚੇਤਨਾਮਹਤ੍ਤਂ, ਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਗੁਣਾਤਿਰੇਕਤਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ‘ਧਮ੍ਮਿਕਾ’ ਨਾਮ. ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍ਵਾ ਓਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਦਦਤੋ ਪਨ ‘ਚੇਤਨਾਮਹਤ੍ਤਂ’ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਭਾਵੋ ‘ਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ’ ਨਾਮ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸੇਵ ਨਿਰੋਧਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਭਾਵੋ ‘ਗੁਣਾਤਿਰੇਕਤਾ’ ਨਾਮ. ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਦਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ. ਪੁਣ੍ਣਕਸੇਟ੍ਠਿਕਾਕਵਲਿਯਸੁਮਨਮਾਲਾਕਾਰਾਦੀਨਂ (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੨੫ ਪੁਣ੍ਣਦਾਸੀਵਤ੍ਥੁ) (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੬੭ ਸੁਮਨਮਾਲਾਕਾਰਵਤ੍ਥੁ) ਵਿਯ.

ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਨੇਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ‘ਚਿਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਏਕਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਞਾਣਵਿਭਤ੍ਤਿਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਮਹਾਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ, ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ, ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਞ੍ਚਾਤਿ. ਏਵਂ ਞਾਣਵਿਭਤ੍ਤਿਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਪਨੇਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਸਸਙ੍ਖਾਰਵਿਭਤ੍ਤਿਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਨੀਤਿ ਅਟ੍ਠੇਵ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਾਨਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਞਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਗਣੀਵਰੋ ਮੁਨਿਸੇਟ੍ਠੋ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ ਦੇਸੇਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਵਿਵਰਤਿ ਵਿਭਜਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤੀਤਿ.

ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸਮਤ੍ਤੋ.

ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਵਣ੍ਣਨਾ

ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ

੧੬੦. ਇਦਾਨਿ ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਰੂਪਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਭਵੋ. ਉਪਪਤ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਜਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਿ. ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਉਪਾਯੋ. ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ – ਤਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਮਗ੍ਗਤਿ ਗਵੇਸਤਿ ਜਨੇਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਰੂਪਭਵੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਜਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਿ, ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀਤਿ. ਕਿਂ ਪਨੇਤੇਨ ਨਿਯਮਤੋ ਰੂਪਭਵੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਾਵੇਥ, ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫; ੪.੯੯; ੫.੧੦੭੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੦; ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੫) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੇਨ ਰੂਪਭਵਾਤਿਕ੍ਕਮੋਪਿ ਹੋਤਿ. ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀ’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਚਾਯਂ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਚੇਤਨਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਚੇਤਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ. ‘‘ਨਿਰਯਞ੍ਚਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪਜਾਨਾਮਿ ਨਿਰਯਗਾਮਿਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੩) ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ.

‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਹਿਰਿਯਂ ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਦਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾ ਏਤੇ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨੁਯਾਤਾ;

ਏਤਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਂ ਦਿਵਿਯਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਦੇਵਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੮.੩੨);

ਏਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ. ‘‘ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਪਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੬੧ ਆਦਯੋ) ਚੇਤਨਾਪਿ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ‘ਝਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਝਾਨਚੇਤਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੇਤਨਾਪਿ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿਯੇਵ.

ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਜਨੇਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਇਧ ਭਾਵਨਾਯ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾ ਪਰਿਭਾਵਨਾ ਵਿਭਾਵਨਾਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਧੁਦਾਯਿ ਮਮ ਸਾਵਕਾ ਅਧਿਸੀਲੇ ਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ – ਸੀਲਵਾ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ, ਪਰਮੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੪੩) ਅਯਂ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾ ਨਾਮ; ਓਕਪ੍ਪਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸੀਲਪਰਿਭਾਵਿਤੋ ਸਮਾਧਿ ਮਹਪ੍ਫਲੋ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸੋ, ਸਮਾਧਿਪਰਿਭਾਵਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾ, ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਭਾਵਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਆਸਵੇਹਿ ਵਿਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੬) ਅਯਂ ਪਰਿਭਾਵਨਾ ਨਾਮ; ਵਾਸਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਇਙ੍ਘ ਰੂਪਂ ਵਿਭਾਵੇਹਿ, ਵੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਭਾਵੇਹੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਭਾਵਨਾ ਨਾਮ; ਅਨ੍ਤਰਧਾਪਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਦਾਯਿ, ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਮਯਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾ, ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾਵੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੪੭), ਅਯਂ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨਵਡ੍ਢਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾਵਨਾ ਨਾਮ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਠਾਨੇ ਅਯਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘ਭਾਵੇਤੀਤਿ ਜਨੇਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀ’ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ, ਯਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਧਮ੍ਮਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ ਤਥਾ ਅਕਤ੍ਵਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਕਤਾਤਿ? ਪਟਿਪਦਾਯ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਚਤੂਸੁ ਪਟਿਪਦਾਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਂ; ਨ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਵਿਯ ਵਿਨਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਪਟਿਪਦਾ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੇ ਸਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਦੇਸਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀ’ਤਿ ਆਹ.

ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ, ਅਪਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ. ਯੋ ਪਨਾਯਮੇਤ੍ਥ ‘ਏਵ’-ਕਾਰੋ ਸੋ ਨਿਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਿਯਮਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਣਸਮਯੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਂ, ਕਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨੇਵ ਚਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਕਥਂ? ‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀ’ਤਿ ਏਵਞ੍ਹਿ ਨਿਯਮੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਨੂਨਿਮਸ੍ਸ ਕਾਮਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ ਯੇਸੁ ਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਸਤਿ ਪਦੀਪੋਭਾਸੋ ਵਿਯ? ਤੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨੇਵ ਚਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮੋ ਹੋਤਿ ਓਰਿਮਤੀਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਪਾਰਿਮਤੀਰਸ੍ਸੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਯਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ? ਕਿਂ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਵਿਵਿਚ੍ਚਾਪਿ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਂਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਏਸ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਾਮਧਾਤੁਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਚ ਇਦਂ ਝਾਨਂ ਕਾਮਾਨਮੇਵ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਕਾਮਾਨਮੇਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੭੨; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੩). ਉਤ੍ਤਰਪਦੇਪਿ ਪਨ, ਯਥਾ ‘‘ਇਧੇਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ, ਇਧ ਦੁਤਿਯੋ ਸਮਣੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੯; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪੧) ਏਤ੍ਥ ‘ਏਵ’-ਕਾਰੋ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਨੀਵਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਵਿਵਿਚ੍ਚ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਧਾਰਣਵਚਨੇਨ ਤਦਙ੍ਗਵਿਵੇਕਾਦਯੋ ਕਾਯਵਿਵੇਕਾਦਯੋ ਚ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਿਵੇਕਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਕਾਯਵਿਵੇਕੋ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕੋ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕੋਤਿ ਤਯੋ ਏਵ ਇਧ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਦੇਨ ਯੇ ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਕਤਮੇ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾ? ਮਨਾਪਿਯਾ ਰੂਪਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੧) ਨਯੇਨ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਯੇ ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮੋ, ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਕਾਮੋ; ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਾਮੋ, ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਰਾਗੋ ਕਾਮੋ; ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧; ਵਿਭ. ੫੬੪) ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਇਚ੍ਚੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇਹਿਪਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨ ਕਾਯਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇਹਿ ਵਾ ਵਿਵਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਵਚਨਤੋ ਏਵ ਕਾਮਸੁਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਕਿਲੇਸਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਕਵਚਨਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮਵਿਵੇਕਵਚਨਤੋਯੇਵ ਚ ਏਤੇਸਂ ਪਠਮੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ; ਪਠਮੇਨ ਲੋਲਭਾਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਬਾਲਭਾਵਸ੍ਸ; ਪਠਮੇਨ ਚ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਆਸਯਪੋਸਨਂ ਵਿਭਾਵਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਤਾਵ ਨਯੋ ‘ਕਾਮੇਹੀ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਕਾਮੇਸੁ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਪਕ੍ਖੇ.

ਕਿਲੇਸਕਾਮਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ‘ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਚ ਰਾਗੋ’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕਭੇਦੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਯੇਵ ਕਾਮੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਚ ਅਕੁਸਲਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੫੬੪) ਝਾਨਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਿਲੇਸਕਾਮਤ੍ਤਾ ਵਾ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਕੁਸਲਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਪਦੇ. ਅਨੇਕਭੇਦਤੋ ਚਸ੍ਸ ‘ਕਾਮਤੋ’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘ਕਾਮੇਹੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕੁਸਲਭਾਵੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ? ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਉਪਰਿਝਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨੀਵਰਣਾਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਹਿ ਝਾਨਙ੍ਗਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਿ. ਤੇਸਂ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨੇਵ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਿ, ਵਿਦ੍ਧਂਸਕਾਨਿ, ਵਿਘਾਤਕਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸਮਾਧਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਪੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ, ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਸੁਖਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਵਿਚਾਰੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯਾ’’ਤਿ ਪੇਟਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹੀ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ‘ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨੀਵਰਣਾਨਂ. ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਪਠਮੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸੇਸਨੀਵਰਣਾਨਂ; ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਤੀਸੁ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਸੁ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਭੇਦਵਿਸਯਸ੍ਸ ਲੋਭਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਭੇਦਾਦਿਵਿਸਯਾਨਂ ਦੋਸਮੋਹਾਨਂ. ਓਘਾਦੀਸੁ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਠਮੇਨ ਕਾਮੋਘਕਾਮਯੋਗਕਾਮਾਸਵਕਾਮੁਪਾਦਾਨਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥਕਾਮਰਾਗਸਂਯੋਜਨਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਵਸੇਸਓਘਯੋਗਾਸਵਉਪਾਦਾਨਗਨ੍ਥਸਂਯੋਜਨਾਨਂ. ਪਠਮੇਨ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ. ਅਪਿਚ ਪਠਮੇਨ ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸੇਸਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਵੇਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਤਾਵ ‘ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਹਾਨਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਰੂਪਾਵਚਰਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਚੇਵ ਵਿਚਾਰੇਨ ਚ ਸਹ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਪੁਪ੍ਫੇਨ ਚ ਫਲੇਨ ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਝਾਨਂ ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਵਿਚਾਰਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਇਮਿਨਾ ਚ ਵਿਚਾਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੫੬੫) ਨਯੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ. ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਤਤ੍ਰਪਿ ਏਵਮੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਵਿਵੇਕਜਨ੍ਤਿ – ਏਤ੍ਥ ਵਿਵਿਤ੍ਤਿ ਵਿਵੇਕੋ. ਨੀਵਰਣਵਿਗਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਵਿਤ੍ਤੋਤਿ ਵਾ ਵਿਵੇਕੋ, ਨੀਵਰਣਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਰਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਵੇਕਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਵੇਕੇ, ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਵਿਵੇਕਜਂ. ਪੀਤਿਸੁਖਨ੍ਤਿ – ਏਤ੍ਥ ਪੀਤਿਸੁਖਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਕਾਸਿਤਾਨੇਵ. ਤੇਸੁ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਯਾ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢਮਾਨਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਯੋਗਂ ਗਤਾ ਫਰਣਾਪੀਤਿ – ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਪੀਤੀਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਪੀਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਅਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਝਾਨੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਇਦਂ ਝਾਨਂ ਪੀਤਿਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੀਤਿ ਚ ਸੁਖਞ੍ਚ ਪੀਤਿਸੁਖਂ, ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਝਾਨੇ, ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਝਾਨਂ ਏਵਂ ਪੀਤਿਸੁਖਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਵੇਕਜਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਪਦੇਨੇਵ ‘ਵਿਵੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ ਸੁਖਂ ਇਮਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਏਵਮੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਪਠਮਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿ – ਏਤ੍ਥ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਪਠਮਂ. ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ. ਪਠਮਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਮਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਨ ਏਕਨ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ. ਚਿਣ੍ਣਵਸੀਭਾਵੋ ਹਿ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਮਤ੍ਥਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਦਿਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋਪਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਪਠਮਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ.

ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਝਾਨਂ – ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਥਵਿਕਸਿਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਨਤੋ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਤਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨ ਇਜ੍ਝਨਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ. ਫਲਂ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਨਾਮ. ਤੇਸੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਜ੍ਝਾਪਨਤੋ ਵਾ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾਤਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਪਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾਤਿ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੭੦) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਵਮੇਵਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੇਨ ਇਤਿਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਇਰਿਯਨਂ ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਪਾਲਨਂ ਯਪਨਂ ਯਾਪਨਂ ਚਾਰਂ ਵਿਹਾਰਂ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇ – ‘‘ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਇਰਿਯਤਿ ਵਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ ਵਿਹਰਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੧੨, ੫੭੧).

ਪਥਵਿਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਥਵਿਮਣ੍ਡਲਮ੍ਪਿ ਸਕਲਟ੍ਠੇਨ ਪਥਵਿਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ. ਪਥਵਿਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਝਾਨਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਥਵਿਕਸਿਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਥਵਿਕਸਿਣੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਕਿਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਆਦਿਤੋ ਤਾਵ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸੀਲਾਨਿ ਵਿਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ, ਯ੍ਵਾਸ੍ਸ ਆਵਾਸਾਦੀਸੁ ਦਸਸੁ ਪਲਿਬੋਧੇਸੁ ਪਲਿਬੋਧੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਦਾਯਕਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਰਿਯਾਨੁਕੂਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਸਚਸ੍ਸ ਇਦਂ ਪਥਵਿਕਸਿਣਂ ਅਨੁਕੂਲਂ ਹੋਤਿ, ਇਦਮੇਵ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਭਾਵਨਾਯ ਅਨਨੁਰੂਪਂ ਵਿਹਾਰਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਰੂਪੇ ਵਿਹਾਰੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਖੁਦ੍ਦਕਪਲਿਬੋਧੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖਣਸਤ੍ਤਅਸਪ੍ਪਾਯਪਰਿਵਜ੍ਜਨਸਤ੍ਤਸਪ੍ਪਾਯਸੇਵਨਦਸਵਿਧਅਪ੍ਪਨਾਕੋਸਲ੍ਲਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਾਵਨਾਵਿਧਾਨਂ ਅਪਰਿਹਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਝਾਨਾਧਿਗਮਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੫੧ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਹਿ ਭਾਵਨਾਵਿਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ. ਕਿਂ ਤੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਨ ਨਂ ਪੁਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਾਮ. ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਨਾਗਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਪਰਿਹਾਪੇਨ੍ਤਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਅਨੁਪਦਵਣ੍ਣਨਮੇਵ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਣਸਮਯੇ. ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮੇ ਕਾਮਾਵਚਰਪਠਮਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਪਦਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਛਪਣ੍ਣਾਸ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤੇ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਇਮੇ ਭੂਮਨ੍ਤਰਵਸੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ. ਸੇਸਂ ਤਾਦਿਸਮੇਵ. ਯੇਵਾਪਨਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰਾ ਪਾਕਤਿਕਾ ਏਵਾਤਿ.

ਪਠਮਂ.

ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ

੧੬੧-੧੬੨. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਚ ਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵੂਪਸਮਾ, ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ; ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ ਅਪਾਤੁਭਾਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਧਮ੍ਮਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਯੇਵ ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਅਞ੍ਞੇ ਇਧ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਰੇਸਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਧਿਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਧ – ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੭੩) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਜਾਤਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਦ੍ਧਾ. ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਯੋਗਤੋ ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ, ਨੀਲਵਣ੍ਣਯੋਗਤੋ ਨੀਲਵਤ੍ਥਂ ਵਿਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਤਂ ਝਾਨਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਕ੍ਖੋਭਵੂਪਸਮਨੇਨ ਚ ਚੇਤੋ ਸਮ੍ਪਸਾਦਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ’ਤਿ ਏਵਂ ਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘ਚੇਤਸੋ’ਤਿ ਏਤਂ ਏਕੋਦਿਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ – ਏਕੋ ਉਦੇਤੀਤਿ ਏਕੋਦਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਹਿ ਅਨਜ੍ਝਾਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਅਗ੍ਗੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠੋਪਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਏਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵਿਰਹਤੋ ਵਾ ਏਕੋ ਅਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਉਦਾਯਤੀਤਿ ਉਦਿ. ਉਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ ਚ ਸੋ ਉਦਿ ਚਾਤਿ ਏਕੋਦਿ. ਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਇਤਿ ਇਮਂ ਏਕੋਦਿਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ. ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਏਕੋਦਿ ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤਸੋ, ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨ ਜੀਵਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ‘ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਸਦ੍ਧਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਏਕੋਦਿਨਾਮਕੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਞ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ‘ਅਦੁਞ੍ਹਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਕ੍ਖੋਭੇਨ ਵੀਚਿਤਰਙ੍ਗਸਮਾਕੁਲਮਿਵ ਜਲਂ ਨ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਯਾਪਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਪਿ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਾਕਟੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੋਦਿਭਾਵਨ੍ਤਿਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਝਾਨੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪਲਿਬੋਧਾਭਾਵੇਨ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਾ ਬਲਵਤੀ ਸਦ੍ਧਾ, ਬਲਵਸਦ੍ਧਾਸਹਾਯਪਟਿਲਾਭੇਨੇਵ ਸਮਾਧਿਪਿ ਪਾਕਟੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ‘‘ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਨ੍ਤਿ ਯਾ ਸਦ੍ਧਾ ਸਦ੍ਦਹਨਾ ਓਕਪ੍ਪਨਾ ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਦੋ; ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਨ੍ਤਿ ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੭੪-੫੭੫) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਪਨੇਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਯਥਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਚੇਵ ਸਮੇਤਿ ਚ, ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਏਤਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ. ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਅਵਿਚਾਰਂ. ਵਿਭਙ੍ਗੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਯਞ੍ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ ਵਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਨਨੁ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ? ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਨ ‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰ’ਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਏਵਮੇਤਂ, ਸਿਦ੍ਧੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਨੇਤਂ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਕਂ. ਨਨੁ ਅਵੋਚੁਮ੍ਹ – ‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਰੇਸਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਸਮਧਿਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਇਦਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ, ਨ ਕਿਲੇਸਕਾਲੁਸਿਯਸ੍ਸ; ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ, ਨ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਮਿਵ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਾ; ਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮਿਵ ਚ ਅਙ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵਾਤਿ ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਏਕੋਦਿਭਾਵਾਨਂ ਹੇਤੁਪਰਿਦੀਪਕਮਿਦਂ ਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਇਦਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ, ਨ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਵਿਯ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਚ, ਅਭਾਵਾਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਰਿਦੀਪਕਞ੍ਚ, ਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਭਾਵਮਤ੍ਤਪਰਿਦੀਪਕਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਭਾਵਮਤ੍ਤਪਰਿਦੀਪਕਮੇਵ ਪਨ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਂ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਪੁਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ.

ਸਮਾਧਿਜਨ੍ਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਤੋ ਵਾ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਤੋ ਜਾਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਯਮੇਵ ਸਮਾਧਿ ‘ਸਮਾਧੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਕ੍ਖੋਭਵਿਰਹੇਨ ਅਤਿਵਿਯ ਅਚਲਤ੍ਤਾ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਂ ਇਦਮੇਵ ਸਮਾਧਿਜਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੀਤਿਸੁਖਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਦੁਤਿਯਂ. ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿਪਿ ਦੁਤਿਯਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਝਾਨਪਞ੍ਚਕੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪਦਾਨਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਚਕੇ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਪਦਂ ਪਰਿਹੀਨਂ. ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਕਾਵਿਭਤ੍ਤਿਕਪਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰੇਪਿ ਤਿਵਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਗਤਂ. ਸੇਸਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ.

ਦੁਤਿਯਂ.

ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ

੧੬੩. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾਤਿ ਵਿਰਾਗੋ ਨਾਮ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ ਵਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋ ਵਾ. ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਾ ‘ਚ’-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਵੂਪਸਮਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਵੂਪਸਮਮੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ ਤਦਾ ਪੀਤਿਯਾ ਵਿਰਾਗਾ ਚ, ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ‘ਵੂਪਸਮਾ’ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਯੋਜਨਾਯ ਵਿਰਾਗੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਯਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਾ ਚ ਵੂਪਸਮਾ ਚਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ ਤਦਾ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਵਿਰਾਗਾ ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾ’ਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਯੋਜਨਾਯ ਵਿਰਾਗੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਯੇਵ ਵੂਪਸਨ੍ਤਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਝਾਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਇਦਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਨੂਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮੋ ਮਗ੍ਗੋ ਇਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸਾਤਿ? ਯਥਾ ਚ ਤਤਿਯੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੨) ਏਵਂ ਪਹਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਵਣ੍ਣਭਣਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਧਿਗਮਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਕਂ, ਏਵਮੇਵ ਇਧ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਵਣ੍ਣਭਣਨਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ – ‘ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾ’ਤਿ.

ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤੀਤਿ – ਏਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ. ਸਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਪਕ੍ਖਪਤਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਯ ਵਿਸਦਾਯ ਵਿਪੁਲਾਯ ਥਾਮਗਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਦਸਵਿਧਾ ਹੋਤਿ – ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵੀਰਿਯੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨੇਵ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧; ਮਹਾਨਿ. ੯੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੮; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੭) ਏਵਮਾਗਤਾ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਾਪਾਥੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਕਤਿਭਾਵਾਵਿਜਹਨਾਕਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫੫੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੭੭) ਏਵਮਾਗਤਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭; ੩.੨੪੭) ਏਵਮਾਗਤਾ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੦੩) ਏਵਮਾਗਤਾ ਅਨਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਨਾਤਿਸਿਥਿਲਵੀਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਵੀਰਿਯੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ‘‘ਕਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਮਥਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ? ਅਟ੍ਠ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸਮਥਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦਸ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੫੭) ਏਵਮਾਗਤਾ ਨੀਵਰਣਾਦਿਪਟਿਸਙ੍ਖਾਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੫੦) ਏਵਮਾਗਤਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸਙ੍ਖਾਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਅਯਂ ‘ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ‘‘ਯਦਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਭੂਤਂ, ਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਪਟਿਲਭਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੭੧; ਅ. ਨਿ. ੭.੫੫) ਏਵਮਾਗਤਾ ਵਿਚਿਨਨੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ਪਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ਯੇਵਾਪਨਕੇਸੁ ਆਗਤਾ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਸਮਵਾਹਿਤਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਅਯਂ, ‘ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੬੩; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੩੦) ਏਵਮਾਗਤਾ ਅਗ੍ਗਸੁਖੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਪਕ੍ਖਪਾਤਜਨਨੀ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਯਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਗਤਾ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨੀਕਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚਨੀਕਵੂਪਸਮਨੇਪਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ‘ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਾ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਵਤ੍ਥਾਭੇਦੇਨ ਪਨਸ੍ਸਾ ਅਯਂ ਭੇਦੋ. ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਯੁਵਥੇਰ ਸੇਨਾਪਤਿਰਾਜਾਦਿਵਸੇਨ ਭੇਦੋ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਸੁ ਯਤ੍ਥ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨ ਤਤ੍ਥ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਦਯੋ, ਯਤ੍ਥ ਵਾ ਪਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨ ਤਤ੍ਥ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਥਾ ਚੇਤਾਸਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੀਭਾਵੋ, ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾਨਮ੍ਪਿ. ਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਹਿ ਏਸਾ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਾਯਂ ਗੇਹਂ ਪਵਿਟ੍ਠਂ ਸਪ੍ਪਂ ਅਜਪਦਦਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨਸ੍ਸ ਤਂ ਥੁਸਕੋਟ੍ਠਕੇ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਸਪ੍ਪੋ ਨੁ ਖੋ ਨੋ’ਤਿ ਅਵਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਵਤ੍ਥਿਕਤ੍ਤਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬੇਮਤਿਕਸ੍ਸ ‘ਸਪ੍ਪੋ, ਨ ਸਪ੍ਪੋ’ਤਿ ਵਿਚਿਨਨੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਹੋਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਯਾ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਭਾਵਾਦਿਵਿਚਿਨਨੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ‘ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾ’. ਯਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਜਪਦਦਣ੍ਡਕੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਸਪ੍ਪਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਕਿਨ੍ਤਾਹਂ ਇਮਂ ਸਪ੍ਪਂ ਅਵਿਹੇਠੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਇਮਿਨਾ ਅਡਂਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਮੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਮੁਞ੍ਚਨਾਕਾਰਮੇਵ ਪਰਿਯੇਸਤੋ ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਹੋਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਯਾ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਵਿਯ ਤਯੋ ਭਵੇ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ, ਅਯਂ ‘ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ’. ਇਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਪਿ ਸਿਦ੍ਧਾਵ ਹੋਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਪਨੇਸਾ ਵਿਚਿਨਨਗ੍ਗਹਣੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾਤਿ. ਵਿਰਿਯੁਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਵੇਦਨੁਪੇਕ੍ਖਾ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਅਵਸੇਸਾਹਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਭਿਨ੍ਨਾਯੇਵਾਤਿ.

ਇਮਾਸੁ ਦਸਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁ ‘ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ’ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਸਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾ ਅਨਾਭੋਗਰਸਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਪੀਤਿਵਿਰਾਗਪਦਟ੍ਠਾਨਾਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਵ ਹੋਤਿ? ਸਾ ਚ ਪਠਮਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤੀ’ਤਿ ਏਵਮਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ. ਸਾ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਅਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਅਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪੀਤੀਹਿ ਅਨਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਿਰਾ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾ ਜਾਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ

ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ.

ਇਦਾਨਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਰਤੀਤਿ ਸਤੋ. ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ. ਇਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਸਤਿ, ਅਸਮ੍ਮੁਸ੍ਸਨਰਸਾ, ਆਰਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਸਮ੍ਮੋਹਲਕ੍ਖਣਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਤੀਰਣਰਸਂ, ਪਵਿਚਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਦਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਪੁਰਿਮਜ੍ਝਾਨੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਿ – ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਹਿ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਗੇਵ ਅਪ੍ਪਨਾ – ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਝਾਨਾਨਂ, ਭੂਮਿਯਂ ਵਿਯ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਤਿ ਸੁਖਾ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਂ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਨ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਖੁਰਧਾਰਾਯਂ ਵਿਯ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਧੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ? ਯਥਾ ਧੇਨੁਪਗੋ ਵਚ੍ਛੋ ਧੇਨੁਤੋ ਅਪਨੀਤੋ ਅਰਕ੍ਖਿਯਮਾਨੋ ਪੁਨਦੇਵ ਧੇਨੁਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਮਿਦਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸੁਖਂ ਪੀਤਿਤੋ ਅਪਨੀਤਮ੍ਪਿ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਰਕ੍ਖੇਨ ਅਰਕ੍ਖਿਯਮਾਨਂ ਪੁਨਦੇਵ ਪੀਤਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਸਿਯਾ. ਸੁਖੇ ਵਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਅਤਿਮਧੁਰਂ ਸੁਖਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਸੁਖਾਭਾਵਾ. ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੁਖੇ ਅਸਾਰਜ੍ਜਨਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਇਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਦਮਿਧੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਦਾਨਿ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਸੁਖਪਟਿਸਂਵੇਦਨਾਭੋਗੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ, ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਨਾਮਕਾਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਨਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤਿਪਣੀਤੇਨ ਰੂਪੇਨ ਰੂਪਕਾਯੋ ਫੁਟੋ, ਯਸ੍ਸ ਫੁਟਤ੍ਤਾ ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋਪਿ ਸੁਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀ’ਤਿ ਆਹ.

ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂਝਾਨਹੇਤੁ ਯਂਝਾਨਕਾਰਣਾ ਤਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ‘‘ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ ਵਿਵਰਨ੍ਤਿ ਵਿਭਜਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇ’’ਨ੍ਤਿ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਕਿਨ੍ਤਿ? ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ – ਤਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਤੇ ਏਵਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ? ਪਸਂਸਾਰਹਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤਿਮਧੁਰਸੁਖੇ ਸੁਖਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੇਪਿ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਾਭਿਸਙ੍ਗੇਨ ਆਕਡ੍ਢੀਯਤਿ, ‘ਯਥਾ ਚ ਪੀਤਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ’ ਏਵਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸਤਿਤਾਯ ਸਤਿਮਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਂ ਅਰਿਯਜਨਸੇਵਿਤਮੇਵ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਸੁਖਂ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪਸਂਸਾਰਹੋ; ਇਤਿ ਪਸਂਸਾਰਹਤੋ ਨਂ ਅਰਿਯਾ ਤੇ ਏਵਂ ਪਸਂਸਾਹੇਤੁਭੂਤੇ ਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਾ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤਿਯਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਤਤਿਯਂ. ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿਪਿ ਤਤਿਯਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਝਾਨਪਞ੍ਚਕੇ ਪੀਤਿਪਦਮ੍ਪਿ ਪਰਿਹੀਨਂ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵਸੇਨ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਕਾਵਿਭਤ੍ਤਿਕਪਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰੇਪਿ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਗਤਂ. ਸੇਸਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ.

ਤਤਿਯਂ.

ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ

੧੬੫. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾਤਿ ਕਾਯਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ. ਪੁਬ੍ਬੇਵਾਤਿ ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾਤਿ ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ; ਪਹਾਨਾ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਦਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ? ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਪਹੀਯਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਸੁਖਾਨਿ ਪਠਮਦੁਤਿਯਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇਸੁ. ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਦਿ ਪਨੇਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤ੍ਥ ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਕਤ੍ਥ ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ… ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ… ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੫੧੦) ਏਵਂ ਝਾਨੇਸ੍ਵੇਵ ਨਿਰੋਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਅਤਿਸਯਨਿਰੋਧਤ੍ਤਾ. ਅਤਿਸਯਨਿਰੋਧੋ ਹਿ ਤੇਸਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ, ਨ ਨਿਰੋਧੋਯੇਵ. ਨਿਰੋਧੋਯੇਵ ਪਨ ਉਪਚਾਰਕ੍ਖਣੇ, ਨਾਤਿਸਯਨਿਰੋਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨੇ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੁਪਚਾਰੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਡਂਸਮਕਸਾਦਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਵਾ, ਵਿਸਮਾਸਨੁਪਤਾਪੇਨ ਵਾ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਅਨ੍ਤੋਅਪ੍ਪਨਾਯਂ. ਉਪਚਾਰੇ ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਮ੍ਪੇਤਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਵਿਹਤਤ੍ਤਾ. ਅਨ੍ਤੋਅਪ੍ਪਨਾਯਂ ਪਨ ਪੀਤਿਫਰਣੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਕਾਯੋ ਸੁਖੋਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੁਖੋਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਵਿਹਤਤ੍ਤਾ. ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨੇਯੇਵ ਚ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੁਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਸ੍ਸ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਪਚ੍ਚਯੇਪਿ ਕਾਯਕਿਲਮਥੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪਘਾਤੇ ਚ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਭਾਵੇ ਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਭਾਵੇ; ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ ਏਵ ਚ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੁਪਚਾਰੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਤਿ ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ, ਪਹੀਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੁਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪੀਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪਣੀਤਰੂਪਫੁਟਕਾਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਹਿ ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਤਿ. ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੁਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ, ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਵੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਚ ‘ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘ਅਥੇਵਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸੁਪਚਾਰੇ ਪਹੀਨਾਪਿ ਏਤਾ ਵੇਦਨਾ ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ਸਮਾਹਟਾ’ਤਿ? ‘ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ’. ਯਾ ਹਿ ਅਯਂ ‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖ’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨ ਗਹੇਤੁਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਨਾਮ ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਗੋਣਸ੍ਸ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਗੋਪੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਜੇ ਸਬ੍ਬਾ ਗਾਵੋ ਸਮਾਹਰਤਿ, ਅਥੇਕੇਕਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਗਤਂ ‘ਅਯਂ ਸੋ, ਗਣ੍ਹਥ ਨ’ਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਗਾਹਾਪਯਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਭਗਵਾ ਸੁਖਗਹਣਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਏਤਾ ਸਮਾਹਰੀਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਮਾਹਟਾ ਏਤਾ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਯਂ ਨੇਵ ਸੁਖਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਵੇਦਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਏਸਾ ਗਾਹਯਿਤੁਂ.

ਅਪਿਚ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਪਿ ਏਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਾਦਯੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਇਧਾਵੁਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ, ਇਮੇ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੮). ਯਥਾ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਹੀਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਤਤਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਂ ਤਤ੍ਥ ਪਹੀਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਵਣ੍ਣਭਣਨਤ੍ਥਮ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸੇਤਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਚ੍ਚਯਘਾਤੇਨ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਰਾਗਦੋਸਾਨਂ ਅਤਿਦੂਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪੇਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤਾਸੁ ਹਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਰਾਗਸ੍ਸ; ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦੋਸਸ੍ਸ. ਸੁਖਾਦਿਘਾਤੇਨ ਚ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਰਾਗਦੋਸਾ ਹਤਾਤਿ ਅਤਿਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਭਾਵੇਨ ਅਦੁਕ੍ਖਂ, ਸੁਖਾਭਾਵੇਨ ਅਸੁਖਂ. ਏਤੇਨੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਸੁਖਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਤਤਿਯਵੇਦਨਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਸੁਖਾਭਾਵਮਤ੍ਤਂ. ਤਤਿਯਵੇਦਨਾ ਨਾਮ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਪਰੀਤਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਰਸਾ, ਅਵਿਭੂਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਸੁਖਨਿਰੋਧਪਦਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਜਨਿਤਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਝਾਨੇ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਸਤਿ. ਯਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਸਤਿਯਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਕਤਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਭਙ੍ਗੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਯਂ ਸਤਿ ਇਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਿਸਦਾ ਹੋਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤਾ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੫੯੭). ਯਾਯ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਏਤ੍ਥ ਸਤਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ ਸਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਾਯ ਸਤਿਯੇਵ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਅਪਿਚ ਖੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ. ਸਤਿਸੀਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹੇਟ੍ਠਾਪਿ ਤੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਤਿ – ਯਥਾ ਪਨ ਦਿਵਾ ਸੂਰਿਯਪ੍ਪਭਾਭਿਭਵਾ ਸੋਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਸਭਾਗਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਲਾਭਾ ਦਿਵਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਚਨ੍ਦਲੇਖਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ ਅਪਰਿਯੋਦਾਤਾ – ਏਵਮਯਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਚਨ੍ਦਲੇਖਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਤੇਜਾਭਿਭਵਾ ਸਭਾਗਾਯ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਲਾਭਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਪਠਮਾਦਿਜ੍ਝਾਨਭੇਦੇਸੁ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਦਿਵਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਚਨ੍ਦਲੇਖਾਯ ਪਭਾ ਵਿਯ ਸਹਜਾਤਾਪਿ ਸਤਿਆਦਯੋ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੀ’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਤੇਜਾਭਿਭਵਾਭਾਵਾ ਸਭਾਗਾਯ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਲਾਭਾ ਅਯਂ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਚਨ੍ਦਲੇਖਾ ਅਤਿਵਿਯ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਚਨ੍ਦਲੇਖਾਯ ਪਭਾ ਵਿਯ ਸਹਜਾਤਾਪਿ ਸਤਿਆਦਯੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੋਦਾਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇਵ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚਤੁਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ. ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ. ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਕੇ ਤਾਵ ਵੇਦਨਾਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਝਾਨਪਞ੍ਚਕਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਅਟ੍ਠਕੇਸੁ ਪਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹੋਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਹੋਤੀਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੬੫) ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਸੇਸਾਨਿ ਤਤਿਯੇ ਪਰਿਹੀਨਪਦਾਨਿ ਇਧਾਪਿ ਪਰਿਹੀਨਾਨੇਵ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰੇਪਿ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਤਿਯਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ.

ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ

੧੬੭. ਇਦਾਨਿ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿ ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਚੇਵ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਚ. ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਦੇਵਪਰਿਸਾਯ ਕਿਰ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਏਵ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ, ਵਿਚਾਰਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਨ੍ਤਤੋ. ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਨਾਮ ਭਾਜੇਸਿ. ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਵਿਚਾਰੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ, ਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਨ੍ਤਤੋ. ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਤਿਵਙ੍ਗਿਕਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਨਾਮ ਭਾਜੇਸਿ. ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਪੀਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ, ਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਨ੍ਤਤੋ. ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਾਮ ਭਾਜੇਸਿ. ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਸੁਖਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਨ੍ਤਤੋ. ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਂ ਨਾਮ ਭਾਜੇਸਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ‘ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੋ’.

ਯਸ੍ਸਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ – ਸਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ – ਤਸ੍ਮਾ ਞਾਣਮਹਤ੍ਤਤਾਯ ਦੇਸਨਾਵਿਧਾਨੇਸੁ ਕੁਸਲੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਯਂ ਯਂ ਅਙ੍ਗਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯਥਾ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਦੇਸਨਂ ਨਿਯਾਮੇਤੀਤਿ ਸੋ ਇਧ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਭਾਜੇਸਿ, ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ, ਭਾਜੇਸਿ ਤਿਵਙ੍ਗਿਕਂ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ, ਭਾਜੇਸਿ ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ, ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਮੇਵ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਂ ਭਾਜੇਸਿ. ਅਯਂ ‘ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ’ ਨਾਮ.

ਅਪਿਚ ਯੇ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਾਧੀ – ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫) ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਯੋ ਸਮਾਧੀ ਦੇਸਿਤਾ, ਤੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਚ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮ੍ਪਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ ਆਰਦ੍ਧੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਫਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰੇ ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਦਿਸਮੇਵ. ਯਾਨਿ ਚ ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੇ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਤਾਨੇਵ ਇਧ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਾਨਿ. ਤੇਸਂ ਅਧਿਗਮਪਟਿਪਾਟਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ –

ਏਕੋ ਕਿਰ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ ਜਨਪਦਤੋ ਨਗਰਂ ਆਗਤੋ. ਸੋ ਏਕਦਿਵਸਮੇਵ ਰਾਜਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਾਨਬ੍ਯਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਭਵਜਾਤਂ ਨਾਸੇਸਿ. ਤਂ ਏਕਦਿਵਸਂ ਸੁਰਾਮਦਮਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚੋਲ਼ਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜਿਣ੍ਣਕਟਸਾਰਕਮਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਾਨਾਗਾਰਤੋ ਨੀਹਰਿਂਸੁ. ਤਮੇਨਂ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਂ ਏਕੋ ਅਙ੍ਗਵਿਜ੍ਜਾਪਾਠਕੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬੋ ਏਸੋ’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਥੂਲਸਾਟਕਯੁਗਂ ਨਿਵਾਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਖੁਮੇਨ ਦੁਕੂਲਯੁਗਲ਼ੇਨ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਭੋਜਨਂ ਭੋਜੇਤ੍ਵਾ ‘ਏਵਂ ਨਂ ਪਰਿਚਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਪਟਿਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ. ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਸਯਨਂ ਆਰੋਪੇਸੁਂ. ਪਾਨਾਗਾਰਗਮਨਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਤਾਵ ਜਨਾ ਚਤੂਸੁ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ. ਏਕੋ ਪਾਦੇ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿ. ਏਕੋ ਤਾਲਵਣ੍ਟਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਬੀਜਿ. ਏਕੋ ਵੀਣਂ ਵਾਦਯਮਾਨੋ ਗਾਯਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ.

ਸੋ ਸਯਨੁਪਗਮਨੇਨ ਵਿਗਤਕਿਲਮਥੋ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹਤ੍ਥਪਾਦਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਨਂ ਅਸਹਮਾਨੋ ‘ਕੋ ਮੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤਿ? ਅਪਗਚ੍ਛਥਾ’ਤਿ ਤਜ੍ਜੇਸਿ. ਤੇ ਏਕਵਚਨੇਨੇਵ ਅਪਗਚ੍ਛਿਂਸੁ. ਤਤੋ ਪੁਨ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਪਾਦਪਰਿਮਜ੍ਜਨਂ ਅਸਹਮਾਨੋ ‘ਕੋ ਮੇ ਪਾਦੇ ਪਰਿਮਜ੍ਜਤਿ? ਅਪਗਚ੍ਛਾ’ਤਿ ਆਹ. ਸੋਪਿ ਏਕਵਚਨੇਨੇਵ ਅਪਗਚ੍ਛਿ. ਪੁਨ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਵਾਤਵੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਾਤਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ ‘ਕੋ ਏਸ? ਅਪਗਚ੍ਛਤੂ’ਤਿ ਆਹ. ਸੋਪਿ ਏਕਵਚਨੇਨੇਵ ਅਪਗਚ੍ਛਿ. ਪੁਨ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਕਣ੍ਣਸੂਲਂ ਵਿਯ ਗੀਤਵਾਦਿਤਸਦ੍ਦਂ ਅਸਹਮਾਨੋ ਵੀਣਾਵਾਦਕਂ ਤਜ੍ਜੇਸਿ. ਸੋਪਿ ਏਕਵਚਨੇਨੇਵ ਅਪਗਚ੍ਛਿ. ਅਥੇਵਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਹੀਨਕਿਲਮਥੁਪ੍ਪੀਲ਼ਨਪਰਿਮਜ੍ਜਨਵਾਤਪ੍ਪਹਾਰਗੀਤਵਾਦਿਤਸਦ੍ਦੁਪਦ੍ਦਵੋ ਸੁਖਂ ਸਯਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ. ਰਾਜਾਪਿਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਮਦਾਸਿ. ਸੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਯੋ ਜਾਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ਪਾਨਬ੍ਯਸਨੇਨ ਪਾਰਿਜੁਞ੍ਞਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸੋ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਨੇਕਬ੍ਯਸਨਪਾਰਿਜੁਞ੍ਞਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਘਰਾਵਾਸਗਤੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਙ੍ਗਵਿਜ੍ਜਾਪਾਠਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਤਥਾਗਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ‘ਅਯਂ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਅਰਹਤੀ’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ‘ਅਯਂ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਕਰਣਂ.

ਅਥਸ੍ਸ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਤ੍ਤੇਨ ਨ੍ਹਾਪਨਂ ਵਿਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪਟਿਲਾਭੋ. ਅਥਸ੍ਸ ਥੂਲਸਾਟਕਨਿਵਾਸਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਦਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਖਾਤਸੀਲਵਤ੍ਥਨਿਵਾਸਨਂ. ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੋਦਕਨ੍ਹਾਪਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਾਦਿਸੀਲਗਨ੍ਧੋਦਕਨ੍ਹਾਪਨਂ. ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਦੁਕੂਲਯੁਗਲ਼ਚ੍ਛਾਦਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਦਾਸਙ੍ਖਾਤਦੁਕੂਲਚ੍ਛਾਦਨਂ.

ਦੁਕੂਲਚ੍ਛਾਦਿਤਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਾਰੋਪਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੁਕੂਲਚ੍ਛਾਦਿਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਪਾਸਾਦਾਰੋਹਨਂ. ਤਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸੁਭੋਜਨਭੁਞ੍ਜਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਕਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਦਿਧਮ੍ਮਾਮਤਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਂ.

ਭੁਤ੍ਤਭੋਜਨਸ੍ਸ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਚਾਰਕੇਹਿ ਸਯਨਾਰੋਪਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਾਰੋਪਨਂ. ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਨਾਗਾਰਗਮਨਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦੁਪ੍ਪੀਲ਼ਨਕਪੁਰਿਸਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਭਿਮੁਖਗਮਨਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪੀਲ਼ਨਕੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਪਰਿਮਜ੍ਜਕਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਮਜ੍ਜਨਕੋ ਵਿਚਾਰੋ. ਤਸ੍ਸ ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਾਤਦਾਯਕੋ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਚੇਤਸੋ ਸੀਤਲਭਾਵਦਾਯਿਕਾ ਪੀਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਸੋਤਾਨੁਗ੍ਗਹਕਰੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਾਹਕਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਤਸ੍ਸ ਸਯਨੁਪਗਮਨੇਨ ਵਿਗਤਕਿਲਮਥਸ੍ਸ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦੁਪਗਮਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਿਗਤਨੀਵਰਣਕਿਲਮਥਸ੍ਸ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੁਪਗਮਨਂ.

ਅਥਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਦੁਪ੍ਪੀਲ਼ਨਾਸਹਨੇਨ ਹਤ੍ਥਪਾਦੁਪ੍ਪੀਲ਼ਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜਨਂ ਤੇਸਞ੍ਚ ਅਪਗਮਨੇਨ ਪੁਨ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦੁਪਗਮਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪੀਲ਼ਕਵਿਤਕ੍ਕਾਸਹਨੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਦੋਸਦਸ੍ਸਨਂ, ਵਿਤਕ੍ਕਪ੍ਪਹਾਨਾ ਚ ਪੁਨ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੁਪਗਮਨਂ.

ਤਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਕਮੇਨ ਪਾਦਪਰਿਮਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਅਸਹਨੇਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਾਦਪਰਿਮਜ੍ਜਕਾਦੀਨਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜਨਂ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਞ੍ਚ ਅਪਗਮਨੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦੁਪਗਮਨਂ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦੁਤਿਯਾਦੀਹਿ ਝਾਨੇਹਿ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਨਂ ਵਿਚਾਰਾਦੀਨਂ ਅਸਹਨੇਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਵਿਚਾਰਾਦਿਦੋਸਦਸ੍ਸਨਂ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕ ਪਹੀਨਸੋਮਨਸ੍ਸਜ੍ਝਾਨੁਪਗਮਨਂ.

ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਯਨਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਿਯਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਂ ਉਪਗਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਸ ਬਹੂਨਂ ਜਨਾਨਂ ਅਵਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਹੂਨਂ ਅਵਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਹਿ ਏਸ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ.

ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਨਯਦ੍ਵਯਭੇਦੋ ਸੁਦ੍ਧਿਕਨਵਕੋ ਨਾਮ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨੇਸ ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਚਤੁਕ੍ਕਨਯਸ੍ਸ ਪਵਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਝਾਨਪਞ੍ਚਕੋ ਏਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਟਿਪਦਾਚਤੁਕ੍ਕਂ

੧੭੬-੧੮੦. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਝਾਨਂ ਨਾਮ ਪਟਿਪਦਾਕਮੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਨ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ. ਦਨ੍ਧਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ. ਇਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਵਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਥਵੀਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਤੀਣਿਪਿ ਝਾਨਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਾਨਿ. ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਝਾਨਭਾਵਨਾ ‘ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਉਪਚਾਰਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਪ੍ਪਨਾ ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ‘ਅਭਿਞ੍ਞਾ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਪਟਿਪਦਾ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾ ਹੋਤਿ. ਨੀਵਰਣਾਦਿਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਚਾਰਗਹਨਤਾਯ ਕਿਚ੍ਛਾ ਅਸੁਖਸੇਵਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਤਦਭਾਵੇਨ ਸੁਖਾ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਿ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਦਨ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਮ