📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ

ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨੀ ਨਾਮ

ਵਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ

੧. ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ ¶ ¶ ¶ ਨਾਥੋ, ਚਤੁਧਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਂ;

ਪਕਾਸਯਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਮਨਨ੍ਤਰਂ.

ਉਪੇਤੋ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਨਾਯਕੋ;

ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦਿ-ਵਿਭਙ੍ਗਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯਂ.

ਵਿਭਙ੍ਗਂ ¶ ਦੇਸਯੀ ਸਤ੍ਥਾ, ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੋ;

ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ.

ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਵਿਗਾਹੇਤ੍ਵਾ, ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਨਯਂ;

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਗਾਰਵਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾਤਿ.

੧. ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ – ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਇਦਂ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਆਦਿਭੂਤੇ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਤੇਨ ਨ ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ – ਰਾਸਿਮ੍ਹਿ, ਗੁਣੇ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਂ, ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਨ ਸੁਕਰਂ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪਮਾਣਂ ਗਹੇਤੁਂ – ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਉਦਕਾਲ਼੍ਹਕਾਨੀਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਉਦਕਾਲ਼੍ਹਕਸਤਾਨੀਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਉਦਕਾਲ਼੍ਹਕਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਉਦਕਾਲ਼੍ਹਕਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਵਾ, ਅਥ ਖੋ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਮਹਾਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤ੍ਵੇਵ ¶ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ¶ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੫੧; ੬.੩੭) ਹਿ ਰਾਸਿਤੋ ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ. ਨਹਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕਂ ਉਦਕਂ ਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਬਹੁਕਮੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਨ ਪਰਿਤ੍ਤਕੋ ਰਜੋ ਰਜਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਾ ਗਾਵੋ ਗਵਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਬਲਂ ਬਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਬਹੁਕਮੇਵ ਹਿ ਰਜੋ ਰਜਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਬਹੁਕਾਵ ਗਵਾਦਯੋ ਗਵਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਬਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫) ਪਨ ਗੁਣਤੋ ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ. ‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੇਨ ਵੁਯ੍ਹਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੪੧). ਏਤ੍ਥ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਤੋ ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ. ‘‘ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੬੩, ੬੫) ਰੁਲ਼੍ਹਿਤੋ ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧ ਰਾਸਿਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਪਿਣ੍ਡਟ੍ਠੋ ਪੂਗਟ੍ਠੋ ਘਟਟ੍ਠੋ ਰਾਸਟ੍ਠੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਰਾਸਿਲਕ੍ਖਣਾ ਖਨ੍ਧਾ’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਟ੍ਠੋਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ; ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਇਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨਾ ‘ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਦਸ੍ਸਾਮ, ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ‘ਕੋਟ੍ਠਾਸਲਕ੍ਖਣਾ ਖਨ੍ਧਾ’ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਰੂਪਰਾਸਿ ਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੋ, ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਵੇਦਨਾਰਾਸਿ ਵੇਦਨਾਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ¶ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ‘ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸਾ’ਤਿ ਚ ‘ਛਨ੍ਨਵੁਤਿ ਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸਾ’ਤਿ ਚ ਏਵਂਪਭੇਦੋ ਰੂਪਰਾਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਯੋ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ ਤੇਸੁਯੇਵ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾਰਾਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਯੋ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਤੇਸੁਯੇਵ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਚਤੁਭੂਮਿਕਸਞ੍ਞਾਰਾਸਿ ¶ , ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਯੋ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਤੇਸੁਯੇਵ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਚਤੁਭੂਮਿਕਚੇਤਨਾਰਾਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਯੋ ¶ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਮਨੋਧਾਤੁ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ਤੇਸੁਯੇਵ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਚਤੁਭੂਮਿਕਚਿਤ੍ਤਰਾਸਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸਿ.

ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਂ ਰੂਪਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਕਾਮਾਵਚਰਅਟ੍ਠਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਏਕੂਨਨਵੁਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੧. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨. ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ. ਕਤਮੋਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ. ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਯਮਨਂ. ਏਵਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਾਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਨ੍ਤਿ? ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਕਿਞ੍ਚ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਵਦੇਥ? ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ? ਸੀਤੇਨਪਿ ਰੁਪ੍ਪਤਿ, ਉਣ੍ਹੇਨਪਿ ਰੁਪ੍ਪਤਿ, ਜਿਘਚ੍ਛਾਯਪਿ ਰੁਪ੍ਪਤਿ, ਪਿਪਾਸਾਯਪਿ ਰੁਪ੍ਪਤਿ, ਡਂਸਮਕਸਵਾਤਾਤਪਸਰਿਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨਪਿ ਰੁਪ੍ਪਤਿ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯).

ਤਤ੍ਥ ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਪੁਚ੍ਛਾ; ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਰੂਪਂ ਵਦੇਥ, ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤਂ ਰੂਪਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤੀਤਿ ਕਾਰਣੁਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਰੁਪ੍ਪਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਘਟ੍ਟੀਯਤਿ ਪੀਲ਼ਿਯਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਇਮਿਨਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਠਾਨੇਨ ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਰੂਪਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਞ੍ਹੇਤਂ.

ਸੀਤੇਨਪਿ ¶ ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਸੀਤੇਨ ਤਾਵ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਲੋਕਨ੍ਤਰਿਕਨਿਰਯੇ ਪਾਕਟਂ. ਤਿਣ੍ਣਂ ਤਿਣ੍ਣਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਕੇਕੋ ਲੋਕਨ੍ਤਰਿਕਨਿਰਯੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਅਟ੍ਠਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਮਾਣੋ, ਯਸ੍ਸ ਨੇਵ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਥਵੀ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਉਪਰਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਦੀਪਮਣਿਆਲੋਕੋ, ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਧਕਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਿਗਾਵੁਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਵਗ੍ਗੁਲਿਯੋ ਵਿਯ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਦੀਘਪੁਥੁਲੇਹਿ ਨਖੇਹਿ ਲਗ੍ਗਿਤ੍ਵਾ ਅਵਂਸਿਰਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਯਦਾ ਸਂਸਪ੍ਪਨ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਥ ‘ਭਕ੍ਖੋ ਨੋ ਲਦ੍ਧੋ’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਵਟਾ ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸਨ੍ਧਾਰਕੇ ਉਦਕੇ ਪਤਨ੍ਤਿ, ਸੀਤਵਾਤੇ ਪਹਰਨ੍ਤੇਪਿ ਪਕ੍ਕਮਧੁਕਫਲਾਨਿ ਵਿਯ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇ ਪਤਨ੍ਤਿ. ਪਤਿਤਮਤ੍ਤਾਵ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਖਾਰੇਨ ਸੀਤੋਦਕੇਨ ਛਿਨ੍ਨਚਮ੍ਮਨ੍ਹਾਰੁਮਂਸਅਟ੍ਠੀਹਿ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ ਤਤ੍ਤਤੇਲੇ ਪਤਿਤਪਿਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਿ ਵਿਯ ਪਟਪਟਾਯਮਾਨਾ ਵਿਲੀਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸੀਤੇਨ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਲੋਕਨ੍ਤਰਿਕਨਿਰਯੇ ਪਾਕਟਂ. ਮਹਿਂਸਕਰਟ੍ਠਾਦੀਸੁਪਿ ਹਿਮਪਾਤਸੀਤਲੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਏਤਂ ਪਾਕਟਮੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸੀਤੇਨ ਭਿਨ੍ਨਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਰੀਰਾ ਜੀਵਿਤਕ੍ਖਯਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ.

ਉਣ੍ਹੇਨ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਅਵੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯੇ ਪਾਕਟਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਤਤ੍ਤਾਯ ਲੋਹਪਥਵਿਯਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਬਨ੍ਧਨਾਦਿਕਰਣਕਾਲੇ ਸਤ੍ਤਾ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਿ.

ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯੇ ਚੇਵ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਕਾਲੇ ਚ ¶ ਪਾਕਟਂ. ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵੇ ਤੀਣਿ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਾਨਿ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਆਮਿਸਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ¶ . ਅਨ੍ਤੋਉਦਰਂ ਆਦਿਤ੍ਤਸੁਸਿਰਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੇ ਕਞ੍ਜਿਕਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਲਭਿਤ੍ਵਾ ਮਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮਾਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ.

ਪਿਪਾਸਾਯ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਕਾਲਕਞ੍ਜਿਕਾਦੀਸੁ ਪਾਕਟਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵੇ ਤੀਣਿ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਾਨਿ ਹਦਯਤੇਮਨਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਤੇਮਨਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਂ ਲਦ੍ਧੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ. ‘ਪਾਨੀਯਂ ਪਿਵਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਨਦਿਂ ਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨਦੀ ਵਾਲਿਕਾਤਲਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੋ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਬਲਵਦੁਕ੍ਖਪੀਲ਼ਿਤਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ.

ਏਕੋ ¶ ਕਿਰ ਕਾਲਕਞ੍ਜਿਕਅਸੁਰੋ ਪਿਪਾਸਂ ਅਧਿਵਾਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਯੋਜਨਗਮ੍ਭੀਰਵਿਤ੍ਥਾਰਂ ਮਹਾਗਙ੍ਗਂ ਓਤਰਿ. ਤਸ੍ਸ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਉਦਕਂ ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਧੂਮੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਤੇ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਚਙ੍ਕਮਨਕਾਲੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਵਿਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਰਤ੍ਤਿ ਵਿਭਾਯਿ. ਅਥ ਨਂ ਪਾਤੋਵ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾ ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍ਵਾ – ‘‘ਕੋ ਨਾਮ ਤ੍ਵਂ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ. ‘‘ਪੇਤੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ. ‘‘ਕਿਂ ਪਰਿਯੇਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਾਨੀਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ. ‘‘ਅਯਂ ਗਙ੍ਗਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ, ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਨ ਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਙ੍ਗਾਪਿਟ੍ਠੇ ਨਿਪਜ੍ਜ, ਮੁਖੇ ਤੇ ਪਾਨੀਯਂ ਆਸਿਞ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਸੋ ਵਾਲਿਕਾਪੁਲ਼ਿਨੇ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਨਿਪਜ੍ਜਿ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਉਦਕਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਮੁਖੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਂਸੁ. ਤੇਸਂ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਵੇਲਾ ਉਪਕਟ੍ਠਾ ਜਾਤਾ. ਤਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ; ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ ਅਸ੍ਸਾਦਮਤ੍ਤਾ ਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ. ਪੇਤੋ ‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾਨਂ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤੇਹਿ ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਆਸਿਤ੍ਤਉਦਕਤੋ ਅਡ੍ਢਪਸਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਰਗਲਗਤਂ, ਪੇਤਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਮੋਕ੍ਖੋ ਮਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਵਂ ਪਿਪਾਸਾਯ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯੇ ਪਾਕਟਂ.

ਡਂਸਾਦੀਹਿ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਡਂਸਮਕ੍ਖਿਕਾਦਿਸਮ੍ਬਬਹੁਲੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਪਾਕਟਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਡਂਸਾਤਿ ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾ, ਮਕਸਾਤਿ ਮਕਸਾਵ ਵਾਤਾਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਵਾਤਪਿਟ੍ਠਿਵਾਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਰੀਰਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ¶ ਵਾਤਰੋਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਿ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਾਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਖੁਜ੍ਜਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੀਠਸਪ੍ਪਿਂ ਕਰੋਤਿ. ਆਤਪੋਤਿ ਸੂਰਿਯਾਤਪੋ. ਤੇਨ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਮਰੁਕਨ੍ਤਾਰਾਦੀਸੁ ਪਾਕਟਂ. ਏਕਾ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥੀ ਮਰੁਕਨ੍ਤਾਰੇ ਰਤ੍ਤਿਂ ਸਤ੍ਥਤੋ ਓਹੀਨਾ ਦਿਵਾ ਸੂਰਿਯੇ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਵਾਲਿਕਾਯ ਤਪ੍ਪਮਾਨਾਯ ਪਾਦੇ ਠਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਸੀਸਤੋ ਪਚ੍ਛਿਂ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਕਮਿ. ਕਮੇਨ ਪਚ੍ਛਿਯਾ ਉਣ੍ਹਾਭਿਤਤ੍ਤਾਯ ¶ ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਰਿ ਸਾਟਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਕਮਿ. ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਙ੍ਕੇਨ ਗਹਿਤਂ ਪੁਤ੍ਤਕਂ ਅਧੋਮੁਖਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਂ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਠਾਨੇ ਉਣ੍ਹਾਭਿਤਤ੍ਤਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ.

ਸਰੀਸਪਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਦੀਘਜਾਤਿਕਾ ਸਰਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਆਸੀਵਿਸਦਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਦਾਨਿ ¶ ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਂਗਹਿਤਂ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸਛਨ੍ਨਵੁਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਤਦੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਦੁਕਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਦੁਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਏਕਾਦਸਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਰੂਪਂ ਏਕਤੋ ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦੇਕਜ੍ਝਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਤਦੇਕਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏਕਜ੍ਝਂ; ਅਭਿਸਞ੍ਞੂਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਭਿਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾ; ਅਭਿਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾ; ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਰੂਪਂ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਏਕਵਿਧਭਾਵੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੇ ਰਾਸਿਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਰੂਪਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਥਾ ਚ ਰੂਪਂ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਦਯੋਪਿ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁ ਰਾਸਿਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ. ਨ ਹਿ ਵੇਦਨਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ.

੩. ਇਦਾਨਿ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਮਾਤਿਕਾਯ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਨਯੇਨ ਠਪਿਤਾਯ ਮਾਤਿਕਾਯ ਯਂ ਅਤੀਤਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ? ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪੁਚ੍ਛਾਸੁ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤੀਤਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੦੪੪) ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਤਿ ਇਦਂ ਅਤੀਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਰੂਪਸ੍ਸ ਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਤੀਤਰੂਪਮ੍ਪਿ ਭੂਤਾਨਿ ਚੇਵ ਭੂਤਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਰੂਪਞ੍ਚ, ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ¶ . ਨ ਹਿ ਭੂਤੇਹਿ ਚੇਵ ਭੂਤਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤਰੂਪਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਰੂਪਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਅਤੀਤਂਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਏਤ੍ਥੇਵ ਗਣਨਂ ਗਤਂ. ਕਿਨ੍ਤਿ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ¶ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦਾਨਿਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ.

ਇਦਂ ਪਨ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇ ਭਵੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤੀਤਭਵੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ, ਅਨਨ੍ਤਰਭਵੇ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਤੀਤਮੇਵ ਨਾਮ. ਚੁਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨਾਗਤਭਵੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਰੂਪਂ, ਅਨਨ੍ਤਰਭਵੇ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਾਗਤਮੇਵ ਨਾਮ. ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਨਨ੍ਤਰੇ ਪਵਤ੍ਤਰੂਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ਖਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ. ਤਯੋ ਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਖਣਾ – ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਠਿਤਿ, ਭਙ੍ਗੋਤਿ. ਇਮੇ ਤਯੋ ਖਣੇ ਪਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਰੂਪਂ, ਸਮਨਨ੍ਤਰਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਾ ਹੋਤੁ ਅਤੀਤੇ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਤੀਤਮੇਵ ਨਾਮ. ਤਯੋ ਖਣੇ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ, ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਵਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਾਗਤਮੇਵ ਨਾਮ. ਇਮੇ ਤਯੋ ਖਣੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨੇਵ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਇਦਞ੍ਹਿ ਰੂਪਂ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਸਮਯਖਣਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਅਤੀਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ ਤਾਵ ਏਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਨਾਗਤਂ, ਉਭਿਨ੍ਨਮਨ੍ਤਰੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਸਭਾਗਏਕਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਾਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਸਭਾਗਉਤੁਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਜਂ ਏਕਵੀਥਿਏਕਜਵਨਏਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਸਞ੍ਞੇਵ ਪਨ ਉਤੁਆਹਾਰਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਯਵਸੇਨ ਏਕਮੁਹੁਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਾਯਨ੍ਹਰਤ੍ਤਿਦਿਵਾਦੀਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ¶ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਂ ਤਂ ਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ. ਖਣਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ¶ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ.

ਅਪਿਚ ਅਤਿਕ੍ਕਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤੀਤਂ. ਨਿਟ੍ਠਿਤਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਉਭਯਕਿਚ੍ਚਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਨਾਗਤਂ. ਸਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਖਣਾਦਿਕਥਾਵ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾ, ਸੇਸਾ ਸਪਰਿਯਾਯਾ. ਤਾਸੁ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਦੁਕਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੦੫੦) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਦੀਨਿ ਰੂਪਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੬੭੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ.

੬. ਹੀਨਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਬਹੂਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਪਰਸ੍ਸਾਪਿ ਅਪਰਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵਦੇਯ੍ਯ. ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦ੍ਵੀਹੇਵ ਪਦੇਹਿ ਅਨਵਸੇਸੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਪਰਦੀਪਨਂ ¶ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਉਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਅਵਮਤਂ. ਅਵਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਵਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਞਾਤਂ. ਰੂਪਨ੍ਤਿਪਿ ਨ ਵਿਦਿਤਂ. ਹੀਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਅਗਹੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਖਿਤ੍ਤਂ ਛਡ੍ਡਿਤਂ, ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਕਿਮੇਤੇਨਾਤਿ ਵਾਚਾਯ ਪਰਿਭਵਿਤਂ. ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤਨ੍ਤਿ ਨ ਗਰੁਕਤਂ. ਹੀਨਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਂ. ਹੀਨਮਤਨ੍ਤਿ ਹੀਨਨ੍ਤਿ ਮਤਂ, ਲਾਮਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਞਾਤਂ. ਹੀਨਸਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿ ਹੀਨਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਸਮ੍ਮਤਂ, ਹੀਨੇਹਿ ਵਾ ਸਮ੍ਮਤਂ, ਗੂਥਭਕ੍ਖੇਹਿ ਗੂਥੋ ਵਿਯ. ਅਨਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਿਯਂ, ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਵਾ ਅਪਰਿਯੇਸਿਤਂ. ਸਚੇਪਿ ਨਂ ਕੋਚਿ ਪਰਿਯੇਸੇਯ੍ਯ, ਪਰਿਯੇਸਤੁ. ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏਤਦੇਵ ਨਾਮਂ. ਅਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਕਾਮਿਤਂ, ਨਿਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਵਾ. ਅਮਨਾਪਨ੍ਤਿ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਅਪ੍ਪਿਤਂ. ਤਾਦਿਸਞ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਅਪ੍ਪੀਯਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਮਨਂ ਅਪ੍ਪਾਯਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਮਨਾਪਂ, ਨ ਮਨਾਪਂ ਅਮਨਾਪਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਰਹਤੋ. ਤਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਕਨ੍ਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਅਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਅਮਨਾਪਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਰੂਪਾ ਸਦ੍ਦਾਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵਦੀਪਨਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਦੇ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਪਨ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵ.

ਪਣੀਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ¶ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਦੇ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਞ੍ਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ¶ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵ. ਯਥਾ ਚ ਕਮ੍ਮਜੇਸੁ ਏਵਂ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁਪਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਾ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਕਥਾ. ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦੀ ਪਨਾਹ – ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਰੁਚਿਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ.

ਯਥਾਹ –

‘‘ਮਨਾਪਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਤੇਵ, ਮਹਾਰਾਜ, ਰੂਪਾ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਮਨਾਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਮਨਾਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਵ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਦ੍ਦਾ, ਗਨ੍ਧਾ, ਰਸਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਮਨਾਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਮਨਾਪਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ¶ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੩).

ਏਵਂ ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਯੇਵ ਰੂਪਾਦਯੋ ਏਕੋ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਲੋਭਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਏਕੋ ਕੁਜ੍ਝਤਿ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਏਕਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ, ਏਕਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਅਕਨ੍ਤਾ ਅਮਨਾਪਾ. ਏਕੋ ਚੇਤੇ ‘ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ’ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏਕੋ ‘ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਅਕਨ੍ਤਾ ਅਮਨਾਪਾ’ਤਿ ਵਾਮਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਵਾਸੀਨਞ੍ਹਿ ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦਾਪਿ ਇਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਵਾਸੀਨਂ ਅਤਿਜੇਗੁਚ੍ਛਾ. ਤੇਸਞ੍ਚ ਮੋਰਮਂਸਾਦੀਨਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ ਤਾਨਿ ਅਤਿਜੇਗੁਚ੍ਛਾਨੀਤਿ.

ਸੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍ਵਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਦਾਮਿ. ਪੁਨ ਤਥੇਵ ਯਾਵਤਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਹੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਇਟ੍ਠਂ ਉਦਾਹੁ ਅਨਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ? ਜਾਨਮਾਨੋ ‘‘ਇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਸਚੇਪਿ ਨ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਮਾ ਵਦਤੁ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਇਟ੍ਠਮੇਵ. ‘‘ਨਨੁ ਏਕੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣੇ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ – ‘ਤ੍ਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਕਥੇਸਿ, ਕਿਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਨਪਾਨਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਸਯਨਚ੍ਛਾਦਨਸਮਿਦ੍ਧਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘ਅਲਂ ਤਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨਾ’ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣੇ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਉਭੋ ਕਣ੍ਣੇ ਥਕੇਤੀਤਿ ਇਟ੍ਠੇਤਂ. ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ¶ ਵਸੇਨ ਤਵ ਵਾਦੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ¶ . ਨ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸੋ ਹਿ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾਯ ਕਥੇਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਚ ਤਦੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਕਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠਂ’’.

ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਨ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਵਿਭਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਮਜ੍ਝਿਮਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਨ ਅਤਿਇਸ੍ਸਰਾਨਂ ਮਹਾਸਮ੍ਮਤਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨਧਮ੍ਮਾਸੋਕਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਦਿਬ੍ਬਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਮਨਾਪਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਨ ਅਤਿਦੁਗ੍ਗਤਾਨਂ ਦੁਲ੍ਲਭਨ੍ਨਪਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਕਣਾਜਕਭਤ੍ਤਸਿਤ੍ਥਾਨਿਪਿ ਪੂਤਿਮਂਸਰਸੋਪਿ ਅਤਿਮਧੁਰੋ ਅਮਤਸਦਿਸੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਮਜ੍ਝਿਮਕਾਨਂ ਪਨ ¶ ਗਣਕਮਹਾਮਤ੍ਤਸੇਟ੍ਠਿਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਵਾਣਿਜਾਦੀਨਂ ਕਾਲੇਨ ਇਟ੍ਠਂ ਕਾਲੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਲਭਮਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਏਵਰੂਪਾ ਹਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ‘‘ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਨ ਜਵਨਵਸੇਨ. ਜਵਨਂ ਪਨ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਰਜ੍ਜਤਿ, ਇਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦੁਸ੍ਸਤਿ; ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦੁਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਵਿਪਾਕਵਸੇਨੇਵ ਪਨੇਤਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਂ ਵਞ੍ਚੇਤੁਂ. ਸਚੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਇਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਚੇ ਅਨਿਟ੍ਠਂ, ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਵਾ ਸਙ੍ਘਂ ਵਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਾਦੀਨਿ ਵਾ ਉਲ਼ਾਰਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪਿਦਹਨ੍ਤਿ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਕਣ੍ਣੇ ਥਕੇਨ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਪਨ ਨੇਸਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਗੂਥਸੂਕਰਾਦਯੋ ਗੂਥਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍ਵਾ ‘ਖਾਦਿਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਗੂਥਦਸ੍ਸਨੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਘਾਯਨੇ ਘਾਨਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਰਸਸਾਯਨੇ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਵਰਸਯਨੇ ਸਯਾਪਿਤਸੂਕਰੋ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਰਵਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਜਵਨਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਤਾਯ.

ਅਪਿਚ ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨਾਪਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਞ੍ਹਿ ਗੂਥਕਲਲਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਘਾਨਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ¶ ਅਨਿਟ੍ਠਂ, ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਇਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ. ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ ਮਣਿਰਤਨੇਨ ¶ ਪੋਥਿਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਸੁਵਣ੍ਣਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸਿਤਸ੍ਸ ਚ ਮਣਿਰਤਨਸੁਵਣ੍ਣਸੂਲਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਇਟ੍ਠਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤੋ. ਏਵਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਵਿਪਾਕੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਨਾਪਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਮਨਾਪਂ ਪਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂਤਂਵਾਪਨਵਸੇਨੇਵ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨੇਰਯਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਰੂਪਂ ¶ ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੀਨਂ ਨਾਮ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਂ ਰੂਪਂ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪੇਤਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਜਾਨਪਦਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਗਾਮਭੋਜਕਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਜਨਪਦਸਾਮਿਕਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਦੇਸਰਾਜੂਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਰਞ੍ਞੋ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹੀਨਂ; ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਾਵਤਿਂਸਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਰੂਪਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ…ਪੇ… ਅਕਨਿਟ੍ਠਦੇਵਾਨਂ ਪਨ ਰੂਪਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਨਾਮ.

੭. ਦੂਰਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨੇਵ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦੁਕੇ ਦੁਪ੍ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਲਕ੍ਖਣਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾਯ ਸੁਖੁਮਰੂਪਂ ਦੂਰੇਤਿ ਕਥਿਤਂ. ਸੁਖਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਲਕ੍ਖਣਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ. ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ‘ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਂ ਦੂਰੇ’ਤਿ ਨ ਨੀਯ੍ਯਾਤਿਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਦੁਵਿਧਞ੍ਹਿ ਦੂਰੇ ਨਾਮ – ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਚ ਓਕਾਸਤੋ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰੇਤਿ ਨ ਕਥਿਤਂ, ਤਂ ਓਕਾਸਤੋ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੂਰੇਤਿ ਅਕਥਿਤਂ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਂ ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍ਵਾਵ ਯਂ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਨ੍ਤਿਕਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਸਨ੍ਨੇਤਿ ਨ ਆਸਨ੍ਨੇ, ਅਨੁਪਕਟ੍ਠੇਤਿ ਨਿਸ੍ਸਟੇ, ਦੂਰੇਤਿ ਦੂਰਮ੍ਹਿ, ਅਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਂ ਦੂਰੇਤਿ ਇਦਂ ਪਣ੍ਣਰਸਵਿਧਂ ਸੁਖੁਮਰੂਪਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰੇ, ਦਸਵਿਧਂ ਪਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਂ ਯੇਵਾਪਨਕਵਸੇਨ ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰੇਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਨ੍ਤਿਕਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥੋਯੇਵ.

ਇਦਂ ¶ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਇਦਂ ਦਸਵਿਧਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਂ ਪਨ ਸੁਖੁਮਰੂਪਂ ਯੇਵਾਪਨਕਵਸੇਨ ਓਕਾਸਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਤ੍ਤਕਤੋ ¶ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਰੂਪਂ ਓਕਾਸਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮ? ਕਿਤ੍ਤਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੂਰੇ ਨਾਮਾਤਿ? ਪਕਤਿਕਥਾਯ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਹਤ੍ਥੋ ਸਵਨੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਓਰਤੋ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਪਰਤੋ ਦੂਰੇ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖੁਮਰੂਪਂ ਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋਪਿ ਓਕਾਸਤੋਪਿ ਦੂਰੇ ਹੋਤਿ; ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਪਨ ਓਕਾਸਤੋਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤਿ, ਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋਪਿ ਓਕਾਸਤੋਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤਿ; ਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਓਕਾਸਤੋਵ ਦੂਰੇ ਹੋਤਿ, ਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ.

ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਹਿ ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋ ਗਤੋ. ਇਧ ਪਨ ਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰਮੇਵ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਞ੍ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮ; ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰਸ੍ਸ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਠਿਤਸ੍ਸ ਦੂਰੇ. ਏਕਮਞ੍ਚੇ ਸਯਿਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਪਮੁਖੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਪਰਿਵੇਣੇ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਪਰਿਵੇਣੇ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਸੀਮਾਯ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਗਾਮਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਜਨਪਦੇ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਜਨਪਦੇ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਰਜ੍ਜਸੀਮਾਯ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਰਜ੍ਜਸੀਮਾਯ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਸਮੁਦ੍ਦੇ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਸਮੁਦ੍ਦੇਰੂਪਂ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ; ਬਹਿਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਦੂਰੇਤਿ.

ਅਯਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

੨. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੮. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਂ ਪਹਾਯ ਅਪੁਬ੍ਬਮੇਵ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵੇਦਨਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ. ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਵੇਦਨਂ ਸਭਾਵਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਯਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਤਸਿਕਾ ¶ . ਤਥਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਪਨ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਪਸਾਦਕਾਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਯਿਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਤਸਿਕਾ’. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕਾਯਿਕਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ. ਤਥਾ ਚੇਤਸਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ¶ . ਚੇਤਸਿਕਾ ਸੁਖਾ ਪਨ ਤੇਭੂਮਿਕਾ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਚਤੁਭੂਮਿਕਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਾਯਪਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ, ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਏਕਵੀਥਿਏਕਜਵਨਏਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਏਕਵਿਧਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਾ. ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਖਣਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਮਜ੍ਝਗਤਾ ਸਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਕੁਰੁਮਾਨਾ ਵੇਦਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੧. ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾਤਿਆਦੀਨਿ ਜਾਤਿਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿਆਦੀਨਿ ਸਭਾਵਤੋ. ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਤਿਆਦੀਨਿ ਪੁਗ੍ਗਲਤੋ. ਸਾਸਵਾਤਿਆਦੀਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਕੁਸਲਾ ਤਾਵ ਸਦਰਥਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਕੁਸਲਾ ਨਿਦ੍ਦਰਥਟ੍ਠੇਨ ਸੁਖਵਿਪਾਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੁਖੁਮਾ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਟ੍ਠੇਨ ਅਵਿਪਾਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੁਖੁਮਾ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਸਉਸ੍ਸਾਹਟ੍ਠੇਨ ਸਵਿਪਾਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸੁਖੁਮਾ.

ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਸਾਤਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਸੁਖਾ ਸਾਤਟ੍ਠੇਨ ਸੁਖਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੁਖੁਮਾ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਸਨ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਪਣੀਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੁਖੁਮਾ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾ ਖੋਭਨਟ੍ਠੇਨ ਫਰਣਟ੍ਠੇਨ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਸੁਖਵੇਦਨਾਪਿ ਹਿ ਖੋਭੇਤਿ ਫਰਤਿ. ਤਥਾ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਪਿ. ਸੁਖਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਖੋਭੇਨ੍ਤਂ ਆਲੁਲ਼ੇਨ੍ਤਂ ਅਭਿਸਨ੍ਦਯਮਾਨਂ ਮਦ੍ਦਯਮਾਨਂ ਛਾਦਯਮਾਨਂ ਸੀਤੋਦਕਘਟੇਨ ਆਸਿਞ੍ਚਯਮਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਤਤ੍ਤਫਾਲਂ ਅਨ੍ਤੋ ਪਵੇਸਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯ ਬਹਿ ਝਾਪਯਮਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸੁਖੁਮਾ. ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ¶ . ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ ਏਕਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇਯੇਵ ਚਰਤੀਤਿ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਸਵਾ ਆਸਵੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਆਸਵਚਾਰੋ ¶ ਨਾਮ ਏਕਨ੍ਤਓਲ਼ਾਰਿਕੋ. ਅਨਾਸਵਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੁਖੁਮਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਏਕੋ ਨੇਵ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਕੋਵਿਦੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੇ. ਸੋ ‘ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ; ‘ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਏਕੋ ‘ਤਿਕਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀ’ਤਿ ਭੂਮਨ੍ਤਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਏਕੋ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਏਕੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ – ਨ ਸਬ੍ਬਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾ ਹਿ ਕੁਸਲਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੋ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੋ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨੋ.

ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿ ਯਂ ਪਨ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਏਕੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ – ਨ ਸਬ੍ਬਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾ ਹਿ ਸੁਖਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੋ ਰਕ੍ਖਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੋ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨੋ. ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਲਕ੍ਖਣੇਨ, ਸੁਖਾਦੀਨਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਲਕ੍ਖਣੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮ.

ਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥੇਕੋ ‘ਕੁਸਲਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵੇਦਨਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਨਾਮ, ਵਿਪਾਕਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਜਾਤਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਸੁਖੁਮਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਵਦਤਿ. ਸੋ ਏਵਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵੇਦਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਨਾਮ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਹੇਤੁਕਂ ਹੀਨਂ ਜਲ਼ਂ ਵੇਦਨਂ ਸੁਖੁਮਂ ਨਾਮ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘ਤਿਕਂ ਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਭੂਮਨ੍ਤਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭੂਮਿਯਂ ਕੁਸਲਂ ਪਨ ਤਂਤਂਭੂਮਿਵਿਪਾਕੇਨੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾ ਹਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ; ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ ¶ . ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਾ ¶ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ; ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨੀਹਾਰੇਨ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮ.

ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ‘‘ਅਕੁਸਲੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਨਾਮ ਨ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਓਲ਼ਾਰਿਕਮੇਵ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਨ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੁਮ’’ਨ੍ਤਿ ¶ . ਇਮਂ ਕਥਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਾਭਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਥਯਿਂਸੁ – ਏਵਂ ਥੇਰੇਨ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ. ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਾਭਯਤ੍ਥੇਰੋ ਆਹ – ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਵਾ ਏਕਪਦਸ੍ਸਾਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਯਂ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਯੋ ਅਦਿਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਯਂ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਯੋ ਅਕਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਇਧ ਪਨੇਕਚ੍ਚੋ ‘ਆਚਰਿਯੋ ਅਸ੍ਮੀ’ਤਿ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਂ ਉਦ੍ਧਰਮਾਨੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤਾ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿ – ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਟਿਪਦਾ ਉਭਯੇਨੇਵ ਹੀਨਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ – ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਦਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੫੨). ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾ.

ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਂਤਂਵਾਪਨਵਸੇਨੇਵ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਦੁਵਿਧਾ ਹਿ ਅਕੁਸਲਾ – ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਦੋਸਸਹਗਤਾਪਿ ਦੁਵਿਧਾ – ਨਿਯਤਾ ਅਨਿਯਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਯਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਨਿਯਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਨਿਯਤਾਪਿ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਨੋਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾਪਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਲੋਭਸਹਗਤਾਪਿ ਦ੍ਵਿਧਾ – ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਨਿਯਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਨਿਯਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ.

ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਅਕੁਸਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਯਾ ਵਿਪਾਕਂ ਬਹੁਂ ਦੇਤਿ ਸਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਯਾ ਅਪ੍ਪਂ ਸਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਕੁਸਲਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਬਹੁਵਿਪਾਕਾ ¶ ਸੁਖੁਮਾ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਕੁਸਲੇ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਾ ਸੁਖੁਮਾ ¶ . ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਭੂਮੀਸੁ ਅਭੇਦਤੋ ਨਯੋ.

ਭੇਦਤੋ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਦਾਨਸੀਲਭਾਵਨਾਮਯਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਾ. ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਮਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸੀਲਮਯਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਤਿਹੇਤੁਕਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਤਿਹੇਤੁਕਾਪਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਭੇਦਤੋ ¶ ਦੁਵਿਧਾ. ਤਤ੍ਥ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਰੂਪਾਵਚਰੇ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ…ਪੇ…. ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਜਾਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸਹਜਾਤਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ…ਪੇ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸਹਜਾਤਾ ਸੁਖੁਮਾ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਵਿਪਾਕੇ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ…ਪੇ… ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਅਭੇਦਤੋ.

ਭੇਦਤੋ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾ ਅਤ੍ਥਿ ਅਹੇਤੁਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਹੇਤੁਕਾ. ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਿਹੇਤੁਕਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਹੇਤੁਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਹੇਤੁਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਿਪਾਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ…ਪੇ… ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਕਦਾਗਾਮਿ…ਪੇ… ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ.

ਤੀਸੁ ¶ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਅਭੇਦਤੋ. ਭੇਦਤੋ ਪਨ ਅਹੇਤੁਕਾਦਿਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾਯ ਅਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾ ¶ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਹੇਤੁਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ ਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਤਿਯੇ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਸਾਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾ…ਪੇ… ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਸਾ ਹੀਨਾ. ਯਾ ਸੁਖੁਮਾ ਸਾ ਪਣੀਤਾ.

੧੩. ਦੂਰਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਅਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਵਿਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਹਿ ਦੂਰੇ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਦੂਰਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਅਕੁਸਲਾਦਿਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਚ ਤਯੋ ਤਯੋ ਜਨਾ ਏਕਮਞ੍ਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਾ ਵੇਦਨਾ ਵਿਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਦੂਰੇਯੇਵ ਨਾਮ. ਸਮਾਪਨ੍ਨਵੇਦਨਾਦਿਸਮਙ੍ਗੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਕੁਸਲਾ ਪਨ ਅਕੁਸਲਾਯ ਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਸਰਿਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਅਕੁਸਲਾਦਿਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀਸੁ ਤੀਸੁ ਜਨੇਸੁ ਏਕੋ ਕਾਮਭਵੇ, ਏਕੋ ਰੂਪਭਵੇ, ਏਕੋ ਅਰੂਪਭਵੇ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਾ ਵੇਦਨਾ ਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਸਰਿਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇਯੇਵ ਨਾਮ. ਕੁਸਲਾਦਿਵੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਵਾਪਨਵਸੇਨੇਵ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਚ ਨ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਪਨ ਦੂਰਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਂ. ਦੁਵਿਧਾ ਹਿ ਅਕੁਸਲਾ – ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਲੋਭਸਹਗਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮ, ਦੋਸਸਹਗਤਾਯ ਦੂਰੇ ਨਾਮ. ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਦੋਸਸਹਗਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮ, ਲੋਭਸਹਗਤਾਯ ਦੂਰੇ ਨਾਮ. ਦੋਸਸਹਗਤਾਪਿ ਨਿਯਤਾ ਨਿਯਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮਾਤਿ. ਏਵਂ ਅਨਿਯਤਾ. ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਭੇਦਂ ਲੋਭਸਹਗਤਾਦੀਸੁ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਵਸੇਨ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਕੋਟ੍ਠਾਸਵੇਦਨਾ ¶ ¶ ਤਂਤਂਕੋਟ੍ਠਾਸਵੇਦਨਾਯ ਏਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਇਤਰਾ ਇਤਰਾਯ ਦੂਰੇਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

੩. ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੪. ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਸਞ੍ਞਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਞ੍ਞਂ ਸਭਾਵਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਜਾਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਨਾਮ. ਸੇਸਾਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ ¶ . ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾਵ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਕਾਪਿ ਅਵਤ੍ਥੁਕਾਪਿ. ਸਬ੍ਬਾ ਚਤੁਭੂਮਿਕਸਞ੍ਞਾ.

੧੭. ਓਲ਼ਾਰਿਕਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਸਪ੍ਪਟਿਘੇ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਯੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਟਿਘੇ ਰੂਪਾਦਯੋ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਫਸ੍ਸੋ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ. ਤਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਜਾਤਾ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਨਾਮ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਨਾਮਂ. ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਞ੍ਞਾਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਨਾਮਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਨਾਮਂ. ਸਪ੍ਪਟਿਘਾਨਿ ਹਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਸਪ੍ਪਟਿਘਾਨਿ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਏਸਾ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਮਨੋ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਜਾਤਾਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ. ਤਥਾ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਜਾਤਾਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ.

ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤਯੋ ਹਿ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸਯਂ ਪਿਟ੍ਠਿਵਟ੍ਟਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿਪਿ ਨਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਸਞ੍ਞਾ ¶ , ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਸਞ੍ਞਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਸਞ੍ਞਾ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾਪਿ ¶ ਜਾਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਰਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘ਰਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀ’ਤਿ, ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਂ ‘ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀ’ਤਿ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾਵ ਜਾਨਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਤ੍ਥੁ – ਦ੍ਵੇ ਕਿਰ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਂ ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਦਹਰੇਸੁ ਗਾਮੇ ਚਰਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕੇਸਿ. ਇਤਰਾ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘ਕਸ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਤਂ ਏਸੋ ਓਲੋਕੇਸੀ’ਤਿ? ‘ਨ ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਂ ਵਿਸਭਾਗਚਿਤ੍ਤੇਨ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਕਨਿਟ੍ਠਭਗਿਨੀਸਞ੍ਞਾਯ ਪਨ ਓਲੋਕੇਸੀ’ਤਿ. ਤੇਸੁਪਿ ਗਾਮੇ ਚਰਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਇਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘ਤਯਾ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਓਲੋਕਿਤਾ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਓਲੋਕਿਤਾ’. ‘ਕਿਮਤ੍ਥਾਯਾ’ਤਿ? ‘ਮਯ੍ਹਂ ਭਗਿਨੀਸਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਤਂ ਓਲੋਕੇਸਿ’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਸਞ੍ਞਾ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾਪਿ ¶ ਜਾਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਾ ਏਵ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਜਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਏਕਮਞ੍ਚੇ ਵਾ ਏਕਪੀਠੇ ਵਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤਞ੍ਚ ‘ਕਿਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਕਿਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਸੀ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਵਸੇਨੇਵ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸੁਖੁਮਾ. ਸੇਸਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ.

ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

੪. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੦. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਭਾਵਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਚੇਤਨਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਹਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਚੇਤਨਾ ਪਧਾਨਾ ਆਯੂਹਨਟ੍ਠੇਨ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮੇਵ ਗਹਿਤਾ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਨ ਤਾਯ ਗਹਿਤਾਯ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਾ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾਵ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਕਾਪਿ ਅਵਤ੍ਥੁਕਾਪਿ. ਸਬ੍ਬਾ ਚਤੁਭੂਮਿਕਚੇਤਨਾ. ਸੇਸਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ.

ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

੫. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੬. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ¶ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚਤੁਭੂਮਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਭਾਵਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ¶ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾਨੇਵ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਕਮ੍ਪਿ ਅਵਤ੍ਥੁਕਮ੍ਪਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਚਤੁਭੂਮਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਸੇਸਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ.

ਅਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ

ਇਦਾਨਿ ਪਞ੍ਚਸੁਪਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਮੁਗ੍ਗਮਤੋ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋ, ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ, ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋ, ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਤੋ, ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਤੋ, ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋ, ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਤੋ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤੋ, ਹੀਨਪਣੀਤਤੋ, ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਤੋ, ਪਚ੍ਚਯਤੋ, ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤੋ, ਸਙ੍ਖਤਤੋਤਿ ਸੋਲ਼ਸਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧੋ ਸਮੁਗ੍ਗਮੋ – ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਸਮੁਗ੍ਗਮੋ, ਓਪਪਾਤਿਕਸਮੁਗ੍ਗਮੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਸਮੁਗ੍ਗਮੋ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਪਚ੍ਛਾਅਪੁਰੇ ਏਕਤੋ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਾਤੁਭੂਤਾ ਕਲਲਸਙ੍ਖਾਤਾ ਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਖੁਦ੍ਦਕਮਕ੍ਖਿਕਾਯ ਏਕਵਾਯਾਮੇਨ ਪਾਤਬ੍ਬਮਤ੍ਤਾਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘ਅਤਿਬਹੁਂ ਏਤਂ, ਸਣ੍ਹਸੂਚਿਯਾ ਤੇਲੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਪਗ੍ਘਰਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗੇ ਠਿਤਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘ਏਕਕੇਸੇ ਤੇਲਤੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪਗ੍ਘਰਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗੇ ਠਿਤਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕੇਸੇ ਅਟ੍ਠਧਾ ਫਾਲਿਤੇ ਤਤੋ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਪ੍ਪਮਾਣੋ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾਨਂ ਕੇਸੋ; ਤਸ੍ਸ ਪਸਨ੍ਨਤਿਲਤੇਲਤੋ ਉਦ੍ਧਟਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗੇ ਠਿਤਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘ਏਤਂ ਬਹੁ, ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾ ਨਾਮ ਸੁਖੁਮਾ; ਤਸ੍ਸਾ ਏਕਅਂਸੁਨੋ ਪਸਨ੍ਨਤਿਲਤੇਲੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਟਸ੍ਸ ਪਗ੍ਘਰਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗੇ ਠਿਤਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ¶ ਅਚ੍ਛਂ ਹੋਤਿ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਂ ਅਨਾਵਿਲਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਸਨ੍ਨਤਿਲਤੇਲਬਿਨ੍ਦੁਸਮਾਨਵਣ੍ਣਂ ¶ . ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

ਤਿਲਤੇਲਸ੍ਸ ¶ ਯਥਾ ਬਿਨ੍ਦੁ, ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡੋ ਅਨਾਵਿਲੋ;

ਏਵਂ ਵਣ੍ਣਪਟਿਭਾਗਂ, ਕਲਲਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਯ ਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਤੀਣਿ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਵਤ੍ਥੁਦਸਕਂ, ਕਾਯਦਸਕਂ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਭਾਵਦਸਕਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ, ਤਂਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੋਜਾ, ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਿ – ਇਦਂ ਵਤ੍ਥੁਦਸਕਂ ਨਾਮ. ਕਾਯਪਸਾਦੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੋਜਾ, ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਿ – ਇਦਂ ਕਾਯਦਸਕਂ ਨਾਮ. ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਇਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੋਜਾ, ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਿ – ਇਦਂ ਭਾਵਦਸਕਂ ਨਾਮ.

ਏਵਂ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਮਤਿਂਸ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਸਹਜਾਤਾ ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ. ਏਵਂ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਨਪੁਂਸਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਭਾਵਦਸਕਂ ਹਾਯਤਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦਸਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਮਵੀਸਤਿ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਏਵਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਪ੍ਪਵੇਣੀ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਤਂ ਪਨ ਅਕਥੇਤ੍ਵਾ ‘ਓਪਪਾਤਿਕਸਮੁਗ੍ਗਮੋ’ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤੀਣਿ, ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਦਸਕਾਨਿ ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਾਦੀਨਿ ਕਾਯਦਸਕਸਦਿਸਾਨੇਵ. ਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਪਨ ਭਾਵਦਸਕਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਸਮਸਤ੍ਤਤਿ ਚੇਵ ¶ ਸਮਸਟ੍ਠਿ ਚ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਏਵਾਤਿ. ਏਵਂ ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ‘ਓਪਪਾਤਿਕਸਮੁਗ੍ਗਮੋ’ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ‘ਸਮੁਗ੍ਗਮਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋ’ਤਿ ¶ ਏਵਂ ਪਨ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਅਪਚ੍ਛਾਅਪੁਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਕਿਂ ਰੂਪਂ ¶ ਪਠਮਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਉਦਾਹੁ ਅਰੂਪਨ੍ਤਿ? ਰੂਪਂ ਰੂਪਮੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਰੂਪਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਰੂਪਜਨਕਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰੂਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾਨੀਤਿ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਤਾਯ ਆਗਨ੍ਤੁਕਤਾਯ ਚ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਹਜਾਤਂ ਵਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪਪਾਤੇ ਪਤਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏਵਂ ਏਤਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਪਾਤੇ ਪਤਮਾਨਂ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਇਤਿ ਕਮ੍ਮਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤਾਯਪਿ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਪਚ੍ਛਾਅਪੁਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ ਪੁਰੇਜਾਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ. ਯਤ੍ਰਾਪਿ ਵਤ੍ਥੁ ਪੁਰੇਜਾਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਪਵੇਣੀ ਘਟਿਯਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਤੋ ਅਪਰਿਹੀਨਂਯੇਵ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਾਨਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ. ਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣਦ੍ਵਯੇ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮਕੁਲਂ ਪਥਵਿਤੋ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਂ ਪਂਸੁਚੁਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਵ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰੇਜਾਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾਵ ਉਟ੍ਠਹਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਚ ਵਤ੍ਥੁ ਪੁਰੇਜਾਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਤਾਯਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਯਥਾ ਚ ਆਗਨ੍ਤੁਕਪੁਰਿਸੋ ਅਗਤਪੁਬ੍ਬਂ ਪਦੇਸਂ ਗਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ¶ – ‘ਏਥ ਭੋ, ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਵੋ ਅਨ੍ਨਪਾਨਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਵਿਸਯਤਾਯ ਅਪ੍ਪਹੁਤਤਾਯ, ਏਵਮੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕਤਾਯਪਿ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਮਤਿਂਸ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਨਂ ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨੀਤਿਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਪਨ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਵਟ੍ਟਮੂਲਸ੍ਸ ਵੂਪਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਬ੍ਬਭਵੇਸੁ ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਂ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵੇ ਪਵੇਣੀ ਨਾਮ ¶ ਨਤ੍ਥਿ. ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਸਤ੍ਤ ਭਵੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਮੇਵ ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ ਵੂਪਸਨ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਸੁ ਭਵੇਸੁ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ¶ , ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਦ੍ਵੀਸੁ, ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਭਵੇਸੁ ਵਟ੍ਟਮੂਲਸ੍ਸ ਵੂਪਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨੇਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਪਨ ਝਾਨਙ੍ਗਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਤਾਨਿ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰੂਪਵਿਪਾਕਾਨਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਤਾਨੇਵ, ਯਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਨਿ, ਦਸ ਅਕੁਸਲਾਨਿ, ਨਵ ਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਆਰੁਪ੍ਪਕੁਸਲਾਨਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਕਿਰਿਯਾ, ਤੀਣਿ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਦ੍ਵੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿਪਿ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਏਵ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਉਤੁ ਪਨ ਪਠਮਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਕੋ ਏਸ ਉਤੁ ਨਾਮਾਤਿ? ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਮਤਿਂਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁ. ਸਾ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਉਤੁ ਨਾਮ ਚੇਸ ਦਨ੍ਧਨਿਰੋਧੋ; ਚਿਤ੍ਤਂ ਖਿਪ੍ਪਨਿਰੋਧਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇਵ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਠਮਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਾ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਦ੍ਦਨਵਕਂ ਨਾਮ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੋਪਿ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਵਾ ¶ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਕੁਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੋਤਿ? ਮਾਤਿਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –

‘‘ਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ਭੁਞ੍ਜਤੀ ਮਾਤਾ, ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਞ੍ਚ ਭੋਜਨਂ;

ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾਪੇਤਿ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਗਤੋ ਨਰੋ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੫);

ਏਵਂ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੋ ਦਾਰਕੋ ਮਾਤਰਾ ਅਜ੍ਝੋਹਟਅਨ੍ਨਪਾਨਓਜਾਯ ਯਾਪੇਤਿ. ਸਾਵ ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸਾ ਓਜਾ ਖਰਾ? ਵਤ੍ਥੁ ਸੁਖੁਮਂ? ਕਥਂ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ? ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ; ਏਕਸ੍ਸ ਵਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਂ ਗਤਕਾਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਤਤੋ ਪਨ ਪੁਰੇ ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੁ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ; ਯਦਾ ਮਾਤਰਾ ਅਜ੍ਝੋਹਟਅਨ੍ਨਪਾਨਓਜਾ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਾ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਓਪਪਾਤਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ¶ ¶ ਪਕਤਿਪਟਿਯਤ੍ਤਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤੋ ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਓਜਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਏਕੋ ਅਨ੍ਨਪਾਨਰਹਿਤੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਮਹਾਛਾਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋਵ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਖੇਲ਼ਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਗਿਲਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਪਿਸ੍ਸ ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਓਜਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ.

ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਯਾ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਦ੍ਵੇਵ ਰੂਪਾਨਿ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ – ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੋ ਚ. ਅਰੂਪੇਪਿ ਦ੍ਵੇਯੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ – ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਕਮ੍ਮਚੇਤਨਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਚ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲਂ, ਠਾਨਕ੍ਖਣੇ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਠਾਨਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਾਨਕ੍ਖਣੇ ਚ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਚੇਤਨਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਤੀਤੇ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇਪਿ ਹਿ ਆਯੂਹਿਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਏਤਰਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਏਤਰਹਿ ਆਯੂਹਿਤਂ ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿਯੋਸਾਨੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਂ ‘ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ’ਤਿ ਰੂਪਂ ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ? ਅਰੂਪਂ ਕਿਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ? ਰੂਪਂ ਗਰੁਪਰਿਣਾਮਂ ਦਨ੍ਧਨਿਰੋਧਂ. ਅਰੂਪਂ ਲਹੁਪਰਿਣਾਮਂ ਖਿਪ੍ਪਨਿਰੋਧਂ. ਰੂਪੇ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇਵ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤਂ ¶ ਪਨ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸੋ ‘ਫਲਂ ਪਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਮੁਗ੍ਗਰੇਨ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਂ ਪਹਰੇਯ੍ਯ, ਫਲਾਨਿ ਚ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਵਣ੍ਟਤੋ ਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਤ੍ਥ ਫਲਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਰਿਕਤਾਯ ਪਠਮਤਰਂ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਲਹੁਕਤਾਯ ਪਚ੍ਛਾ. ਏਵਮੇਵ ਮੁਗ੍ਗਰਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਪਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਫਲਾਨਞ੍ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਵਣ੍ਟਤੋ ਮੁਤ੍ਤਕਾਲੋ ਵਿਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਪਾਤੁਭਾਵੋ; ਫਲਾਨਂ ਭਾਰਿਕਤਾਯ ਪਠਮਤਰਂ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਨਂ ਵਿਯ ਰੂਪੇ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇਵ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਂ; ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਲਹੁਕਤਾਯ ਪਚ੍ਛਾ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਨਂ ਵਿਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਂ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਰੂਪਂ ਦਨ੍ਧਨਿਰੋਧਂ ਗਰੁਪਰਿਣਾਮਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਖਿਪ੍ਪਨਿਰੋਧਂ ਲਹੁਪਰਿਣਾਮਂ, ਰੂਪਂ ਪਨ ਅਰੂਪਂ ਅਰੂਪਂ ਵਾ ਰੂਪਂ ਓਹਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਪ੍ਪਮਾਣਾਵ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਉਪਮਾ – ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਲਕੁਣ੍ਟਕਪਾਦੋ, ਏਕੋ ਦੀਘਪਾਦੋ. ਤੇਸੁ ਏਕਤੋ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਯਾਵ ਦੀਘਪਾਦੋ ¶ ਏਕਪਦਵਾਰਂ ਅਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਾਵ ਇਤਰੋ ਪਦੇ ਪਦਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸੋਲ਼ਸਪਦਵਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਦੀਘਪਾਦੋ ਲਕੁਣ੍ਟਕਪਾਦਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸ ਪਦਵਾਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਂ ਅਞ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ¶ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮੇਵ ਪਦਵਾਰਂ ਕਰੋਤਿ. ਇਤਿ ਏਕੋਪਿ ਏਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਗਮਨਂ ਏਕਪ੍ਪਮਾਣਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਲਕੁਣ੍ਟਕਪਾਦਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਅਰੂਪਂ; ਦੀਘਪਾਦਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਰੂਪਂ; ਦੀਘਪਾਦਸ੍ਸ ਏਕਂ ਪਦਵਾਰਂ ਅਕ੍ਕਮਣਕਾਲੇ ਇਤਰਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸਪਦਵਾਰਅਕ੍ਕਮਨਂ ਵਿਯ ਰੂਪੇ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇਵ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਂ; ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਲਕੁਣ੍ਟਕਪਾਦਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸ ਪਦਵਾਰੇ ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਂ ਅਞ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਏਕਪਦਵਾਰਕਰਣਂ ਵਿਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਂ; ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨੋਹਾਯ ਏਕਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵ ਗਮਨਂ ਵਿਯ ਅਰੂਪਸ੍ਸ ਰੂਪਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਰੂਪਂ ਅਨੋਹਾਯ ਏਕਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ‘ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋ’ਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਠਮਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਤਿਯਂ ¶ ਭਵਙ੍ਗਂ, ਤਤਿਯਂ ਭਵਙ੍ਗਂ…ਪੇ… ਸੋਲ਼ਸਮਂ ਭਵਙ੍ਗਂ. ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਤਯੋ ਤਯੋ ਖਣਾ. ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਤੀਸੁ ਖਣੇਸੁ ਸਮਤਿਂਸ ਸਮਤਿਂਸ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਂ ਸਤ੍ਤਰਸਮਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ; ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਇਤਿ ਸੋਲ਼ਸ ਤਿਕਾ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪਵੇਣੀ ਨਾਮ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਮਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨਦੀਸੋਤੋ ਵਿਯ ਏਕਨ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਯੇਵਾਤਿ. ਏਵਂ ‘ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਤਾ’ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਆਯੁਸਂਖਾਰਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾਰੇ ਸਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਸੋਲ਼ਸਕਂ ਉਪਰਿਸੋਲ਼ਸਕਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਏਕਤੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਹੇਟ੍ਠਾਸੋਲ਼ਸਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸਮਤਿਂਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪਂ ਉਪਰਿਸੋਲ਼ਸਕਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ¶ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਸੋਲ਼ਸਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਸੋਲ਼ਸਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸਮਤਿਂਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ; ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪਵੇਣੀ ¶ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਯਦਿ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਕ੍ਖਯਾ ਅਵਯਾ ਅਜਰਾ ਅਮਰਾ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਦੇਤਂ ‘ਸਤ੍ਤਰਸਮਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ‘ਏਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੭੯) ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਕਥਂ? ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਵਾਤੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਾਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤੇਸਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਇਤਿ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ; ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਨਾਪਿ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਸਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਨਿਯਮਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ ‘‘ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਖਣਨਿਯਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਯਮੇਵ ਖਣਨਿਯਮੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਂ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮਸ੍ਸ ਠਾਨਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਪਵੇਣੀਯੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ‘ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਝਾਪੇਥਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ‘ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਤੋ’ਤਿ ਰੂਪਂ ਪਨ ਰੂਪੇਨ ਸਹ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਂ ਏਕਨਿਰੋਧਂ. ਅਰੂਪਂ ਅਰੂਪੇਨ ਸਹ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਂ ਏਕਨਿਰੋਧਂ. ਏਵਂ ‘ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤਾ’ ¶ ਪਨ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਸ੍ਸ ਹਿ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਂ ਘਨਪੁਞ੍ਜਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿਸ੍ਸ ਨ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਤਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾ ਪਨ ਉਪਚਿਕਰਾਜਿ ਵਾ ਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਰਾਜਿ ਵਾ ਓਲੋਕਿਯਮਾਨਾ ਏਕਾਬਦ੍ਧਾ ਵਿਯ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧਾ. ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਹਿ ¶ ਸੀਸਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਸੀਸਮ੍ਪਿ ਉਦਰਮ੍ਪਿ ਪਾਦਾਪਿ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਉਦਰਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਸੀਸਮ੍ਪਿ ਉਦਰਮ੍ਪਿ ਪਾਦਾਪਿ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਪਾਦਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਸੀਸਮ੍ਪਿ ਉਦਰਮ੍ਪਿ ਪਾਦਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ¶ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਹੋਤਿ ਠਿਤਿਪਿ ਭਙ੍ਗੋਪਿ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਹੋਤਿ ਠਿਤਿਪਿ ਭਙ੍ਗੋਪਿ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਹੋਤਿ ਠਿਤਿਪਿ ਭਙ੍ਗੋਪਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤਾ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘ਅਤੀਤਾਦੀਨਿ’ ਪਨ ਦੂਰਦੁਕਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨੇਵ. ‘ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ’ਪਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਂ, ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਂ, ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੯੭੫) ਨਯੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਥਿਤਾਨਿਯੇਵ. ਪਞ੍ਚਪਿ ਪਨ ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ; ਸਙ੍ਖਤਾਵ ਨੋ ਅਸਙ੍ਖਤਾ; ਅਪਿਚ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵੇਕਂ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਞ੍ਚ. ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਪਨ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਾਤਿ ਵਾ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਤਿ ਵਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਪਨ ਹੋਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਤਥਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਸਾਪਿ ਹਿ ਲੋਕਿਯਾਦਿਭੇਦਂ ਨ ਲਭਤਿ; ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਪਨ ਹੋਤਿ ਨੋ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ; ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਞ੍ਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਵ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ.

ਕਮਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ

ਏਵਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਤੋ ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਏਤੇਸੁਯੇਵ –

ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਞਾਣਭੇਦਤ੍ਥਂ, ਕਮਤੋਥ ਵਿਸੇਸਤੋ;

ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋ ਚੇਵ, ਉਪਮਾਤੋ ਤਥੇਵ ਚ.

ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਏਵਂ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ;

ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ ਸਮ੍ਮਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਭਾਵਿਨਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ¶ ‘ਕਮਤੋ’ਤਿ ਇਧ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ, ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਤਿ ਬਹੁਵਿਧੋ ਕਮੋ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਠਮਂ ਕਲਲਂ ਹੋਤਿ, ਕਲਲਾ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੫) ਏਵਮਾਦਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੮) ਏਵਮਾਦਿ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੫੯; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੪੧) ਏਵਮਾਦਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਾ ¶ , ਰੂਪਾਵਚਰਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੪੫) ਵਾ ‘‘ਦਾਨਕਥਂ ਸੀਲਕਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੬੯; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੯੮) ਵਾ ਏਵਮਾਦਿ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਤੇਸੁ ਇਧ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਤਾਵ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਕਲਲਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ; ਨ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ; ਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨੀਯਤੋ; ਨ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਚਤੁਭੂਮਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ.

ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਪਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਭੇਦੇਨ ਹਿ ਯਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਪਤਿਤਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨਂ ਸਮੂਹਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਤੋ ਮੋਚੇਤੁਕਾਮੋ ਭਗਵਾ ਹਿਤਕਾਮੋ ਤਸ੍ਸ ਜਨਸ੍ਸ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਖੁਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯਭੂਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਪਠਮਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਤਤੋ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਰੂਪਸਂਵੇਦਿਤਂ ਵੇਦਨਂ, ਯਂ ਵੇਦਯਤਿ ਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਵਿਸਯਸ੍ਸ ਆਕਾਰਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਸਞ੍ਞਂ, ਸਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਤੇਸਂ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਧਿਪਤਿਭੂਤਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵ ‘ਕਮਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਵਿਸੇਸਤੋ’ਤਿ ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸਤੋ. ਕੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ? ਖਨ੍ਧਾ ਤਾਵ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਾਸਵਉਪਾਦਾਨੀਯਭਾਵੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਪਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਖਨ੍ਧੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਚ, ਤਂ ਸੁਣਾਥ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ …ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਕਤਮੇ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ? ਯਂ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ ਸਾਸਵਂ ਉਪਾਦਾਨਿਯਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰੂਪੂਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ ਸਾਸਵਂ ਉਪਾਦਾਨਿਯਂ – ਅਯਂ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਇਮੇ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੪੮).

ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਅਨਾਸਵਾਪਿ ਸਾਸਵਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਏਵਂ ਰੂਪਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਖਨ੍ਧਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਾਸਵਟ੍ਠੇਨ ਚ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਪਨ ਅਨਾਸਵਾਵ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾਸਵਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ. ‘ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪਾਦਾਨਗੋਚਰਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋ’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਚੇਵ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨੂਨਾ ਅਨਧਿਕਾਤਿ? ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਸਭਾਗੇਕਸਙ੍ਗਹਤੋ, ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗ੍ਗਾਹਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਏਤਪ੍ਪਰਮਤੋ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਤਦਵਰੋਧਤੋ. ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਭਾਗਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਰੂਪਂ ਰੂਪਸਭਾਗਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਏਕੋ ਖਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਵੇਦਨਾ ਵੇਦਨਾਸਭਾਗਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਏਕੋ ਖਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਞ੍ਞਾਦੀਸੁਪਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਸਭਾਗਸਙ੍ਗਹਤੋ ਪਞ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਤਪਰਮਞ੍ਚੇਤਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗ੍ਗਾਹਵਤ੍ਥੁ ਯਦਿਦਂ ਰੂਪਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਰੂਪੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਰੂਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੦੭). ਵੇਦਨਾਯ… ਸਞ੍ਞਾਯ… ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ…. ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਸਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗ੍ਗਾਹਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਏਤਪਰਮਤੋਪਿ ਪਞ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇਪਿ ਚਞ੍ਞੇ ਸੀਲਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥੇਵ ਅਵਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਦਵਰੋਧਤੋਪਿ ਪਞ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਉਪਮਾਤੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਗਿਲਾਨਸਾਲੂਪਮੋ ਰੂਪੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ¶ ਗਿਲਾਨੂਪਮਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ¶ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਗੇਲਞ੍ਞੂਪਮੋ ¶ ਵੇਦਨੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਆਬਾਧਕਤ੍ਤਾ, ਗੇਲਞ੍ਞਸਮੁਟ੍ਠਾਨੂਪਮੋ ਸਞ੍ਞੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾਸਮ੍ਭਵਾ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਸੇਵਨੂਪਮੋ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵੇਦਨਾਗੇਲਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਤ੍ਤਾ. ‘‘ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਨਤ੍ਤਾਯ ਸਙ੍ਖਤਮਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ‘‘ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੫੬). ਗਿਲਾਨੂਪਮੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵੇਦਨਾਗੇਲਞ੍ਞੇਨ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚ ਚਾਰਕਕਾਰਣਅਪਰਾਧਕਾਰਣਕਾਰਕਅਪਰਾਧਿਕੂਪਮਾ ਏਤੇ ਭਾਜਨਭੋਜਨਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਵੇਸਕਭੁਞ੍ਜਕੂਪਮਾ ਚਾਤਿ, ਏਵਂ ‘ਉਪਮਾਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋ ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ. ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਹਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਸਿਵਿਸੂਪਮੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੮) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਤੋ, ਭਾਰਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੨) ਭਾਰਤੋ, ਖਜ੍ਜਨੀਯਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਖਾਦਕਤੋ, ਯਮਕਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੫) ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਸਙ੍ਖਤਵਧਕਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਵਿਯ ਰੂਪਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਉਦਕਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾ, ਮਰੀਚਿਕਾ ਵਿਯ ਸਞ੍ਞਾ, ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਮਾਯਾ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੂਪਮਂ ਰੂਪਂ, ਵੇਦਨਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੂਪਮਾ;

ਮਰੀਚਿਕੂਪਮਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਕਦਲੂਪਮਾ;

ਮਾਯੂਪਮਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਦੇਸਿਤਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੯੫);

ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਾਦੀਹਿ ਏਵਂ ਸਦਿਸਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਯਥਾ ਹਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਨਿਸ੍ਸਾਰੋਵ ਏਵਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਧੁਵਸਾਰਅਤ੍ਤਸਾਰਵਿਰਹੇਨ ਨਿਸ੍ਸਾਰਮੇਵ. ਯਥਾ ਚ ਸੋ ‘ਇਮਿਨਾ ਪਤ੍ਤਂ ਵਾ ਥਾਲਕਂ ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਗਹਿਤੋਪਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤੇਵ; ਏਵਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ¶ ‘ਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘ਧੁਵ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘ਅਹ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘ਮਮ’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ¶ ਸਕ੍ਕਾ, ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਸੁਭਞ੍ਞੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਂ ‘ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਮੇਵ’ ਹੋਤਿ.

ਯਥਾ ¶ ਵਾ ਪਨ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਛਿਦ੍ਦਾਵਛਿਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਸਨ੍ਧਿਘਟਿਤੋ ਬਹੂਨ੍ਨਂ ਉਦਕਸਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਪਾਣਾਨਂ ਆਵਾਸੋ, ਏਵਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਛਿਦ੍ਦਾਵਛਿਦ੍ਦਂ ਅਨੇਕਸਨ੍ਧਿਘਟਿਤਂ. ਕੁਲਵਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਸੀਤਿ ਕਿਮਿਕੁਲਾਨਿ ਵਸਨ੍ਤਿ. ਤਦੇਵ ਤੇਸਂ ਸੂਤਿਘਰਮ੍ਪਿ ਵਚ੍ਚਕੁਟਿਪਿ ਗਿਲਾਨਸਾਲਾਪਿ ਸੁਸਾਨਮ੍ਪਿ. ਨ ਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਗਬ੍ਭਵੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ. ਯਥਾ ਚ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਆਦਿਤੋਵ ਬਦਰਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਮਤ੍ਤੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਆਦਿਤੋ ਕਲਲਮਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗੋਮਹਿਂਸਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਤਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ. ਯਥਾ ਚ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ਉਟ੍ਠਿਤਮਤ੍ਤੋਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ, ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਤ੍ਵਾ ਪਨ ਅਵਸ੍ਸਮੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਕਲਲਭਾਵੇਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਬ੍ਬੁਦਾਦਿਭਾਵੇ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਅਭੇਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਸ੍ਸਸਤਾਯੁਕਾਨਂ ਵਸ੍ਸਸਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਵਸ੍ਸਮੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਮਰਣਮੁਖੇ ਚੁਣ੍ਣਵਿਚੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਦਿਸਂ.

ਯਥਾ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਅਸਾਰੋ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਪਿ. ਯਥਾ ਚ ਸੋ ਅਬਲੋ, ਅਗਯ੍ਹੁਪਗੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਫਲਕਂ ਵਾ ਆਸਨਂ ਵਾ ਕਾਤੁਂ, ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਿਤੋਪਿ ਭਿਜ੍ਜਤੇਵ; ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਪਿ ਅਬਲਾ, ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਾ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ‘ਨਿਚ੍ਚਾ’ਤਿ ਵਾ ‘ਧੁਵਾ’ਤਿ ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ, ਗਹਿਤਾਪਿ ਨ ਤਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਏਵਂ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਤਾਯਪਿ ਵੇਦਨਾ ‘ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਸਦਿਸਾ’. ਯਥਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਮ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਚ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਚ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਏਕਚ੍ਛਰਕ੍ਖਣੇ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਉਦਕਤਲਂ, ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਂ ¶ , ਉਦਕਜਲ੍ਲਕਂ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਪੁਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਹਣਵਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਪਿ ਵਤ੍ਥੁਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਕਿਲੇਸਜਾਲਂ, ਫਸ੍ਸਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਸਦਿਸਾ.

ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨ ‘ਮਰੀਚਿਸਦਿਸਾ’. ਤਥਾ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਟ੍ਠੇਨ; ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਿਵਿਤੁਂ ਵਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਵਾ ਭਾਜਨਂ ਵਾ ਪੂਰੇਤੁਂ. ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਮਰੀਚਿ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤਿ, ਸਞ੍ਜਾਤੂਮਿਵੇਗੋ ¶ ਵਿਯ ਖਾਯਤਿ; ਏਵਂ ਨੀਲਸਞ੍ਞਾਦਿਭੇਦਾ ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਨੀਲਾਦਿਅਨੁਭਵਨਤ੍ਥਾਯ ਫਨ੍ਦਤਿ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਮਰੀਚਿ ਮਹਾਜਨਂ ਵਿਪ੍ਪਲਮ੍ਭੇਤਿ ¶ , ‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਾਪੀ ਵਿਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨਦੀ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਵਦਾਪੇਤਿ; ਏਵਂ ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਵਿਪ੍ਪਲਮ੍ਭੇਤਿ, ‘ਇਦਂ ਨੀਲਕਂ ਸੁਭਂ ਸੁਖਂ ਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਾਪੇਤਿ. ਪੀਤਕਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਂ ਵਿਪ੍ਪਲਮ੍ਭਨੇਨਾਪਿ ਮਰੀਚਿਸਦਿਸਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨ ‘ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਾ’. ਤਥਾ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਟ੍ਠੇਨ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗੋਪਾਨਸੀਆਦੀਨਮਤ੍ਥਾਯ ਉਪਨੇਤੁਂ, ਉਪਨੀਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤਥਾ ਹੋਤਿ; ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹੇਤੁਂ, ਗਹਿਤਾਪਿ ਨ ਤਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਬਹੁਵਟ੍ਟਿਸਮੋਧਾਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਿ ਬਹੁਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨੋ. ਯਥਾ ਚ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਨਾਲਕ੍ਖਣੋ, ਅਞ੍ਞੋਯੇਵ ਹਿ ਬਾਹਿਰਾਯ ਪਤ੍ਤਵਟ੍ਟਿਯਾ ਵਣ੍ਣੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਤਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਨਂ; ਏਵਮੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਿ ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਚੇਤਨਾਦੀਨਂ. ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸੋ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨ ‘ਮਾਯਾਸਦਿਸਂ’. ਤਥਾ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਟ੍ਠੇਨ. ਯਥਾ ਚ ਮਾਯਾ ਇਤ੍ਤਰਾ ਲਹੁਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਏਵਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਤਤੋਪਿ ਇਤ੍ਤਰਤਰਞ੍ਚੇਵ ਲਹੁਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਰਞ੍ਚ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਤੋ ਵਿਯ, ਗਤੋ ਵਿਯ, ਠਿਤੋ ਵਿਯ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਚਾਗਮਨਕਾਲੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਗਮਨਕਾਲਾਦੀਸੁ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਾਯਾਸਦਿਸਂ. ਮਾਯਾ ਚ ਮਹਾਜਨਂ ਵਞ੍ਚੇਤਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ‘ਇਦਂ ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਰਜਤਂ ਮੁਤ੍ਤਾ’ਤਿਪਿ ਗਹਾਪੇਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ¶ ਮਹਾਜਨਂ ਵਞ੍ਚੇਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਵਿਯ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਵਿਯ, ਠਿਤਂ ਵਿਯ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਗਾਹਾਪੇਤਿ. ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਚ ਆਗਮਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਗਮਨਾਦੀਸੁ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਾਯਾਸਦਿਸਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਚ ਸੁਭਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਰੂਪਂ ਅਸੁਭਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵੇਦਨਾ ਤੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖਤਾਹਿ ਅਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਧੇਯ੍ਯਤੋ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਧਮ੍ਮਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ’ਤਿ ਏਵਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਸ੍ਸਤੋ ਯਾ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਾਵ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਨ ਵਿਹਞ੍ਞਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਾਦਿਸਦਿਸਭਾਵੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਅਸਾਰੇਸੁ ਸਾਰਦਸ੍ਸੀ ਹੋਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਰੂਪਂ ¶ ਅਸੁਭਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ ¶ , ਅਸੁਭੇ ਸੁਭਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਪਜਹਤਿ, ਕਾਮੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ, ਕਾਮਯੋਗੇਨ ਵਿਸਂਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਕਾਮਾਸਵੇਨ ਅਨਾਸਵੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਵੇਦਨਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਪਜਹਤਿ, ਭਵੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ, ਭਵਯੋਗੇਨ ਵਿਸਂਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਭਵਾਸਵੇਨ ਅਨਾਸਵੋ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਸਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਚ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਨਿ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਪਜਹਤਿ, ਦਿਟ੍ਠੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗੇਨ ਵਿਸਂਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੇਨ ਅਨਾਸਵੋ ਹੋਤਿ, ਇਦਂ ਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿਵੇਸਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯੋਗੇਨ ਵਿਸਂਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੇਨ ਅਨਾਸਵੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

ਏਵਂ ਮਹਾਨਿਸਂਸਂ, ਵਧਕਾਦਿਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਨਂ ਯਸ੍ਮਾ;

ਤਸ੍ਮਾ ਖਨ੍ਧੇ ਧੀਰੋ, ਵਧਕਾਦਿਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੩੨. ਇਦਾਨਿ ¶ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੩੪. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਏਕਵਿਧੇਨਾਤਿ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ. ਫਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ. ਸਹੇਤੁਕਦੁਕੇ ਸਹੇਤੁਕਾ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ, ਅਹੇਤੁਕਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਵ. ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਕੁਸਲਪਦਾਦੀਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵੇਦਨਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚਾਯਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਏਕਵਿਧੇਨ ਫਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਦੁਵਿਧੇਨ ਸਹੇਤੁਕਾਹੇਤੁਕਤੋ, ਤਿਵਿਧੇਨ ਜਾਤਿਤੋ ¶ , ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਭੂਮਨ੍ਤਰਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨੇਵ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਛਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਂ ਵਾ ਅਵਤ੍ਥੁਕਂ ਵਾ ਤੇਭੂਮਕਂ ¶ . ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਛਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਚਤੁਪ੍ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਂ ਛਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਂ ਅਵਤ੍ਥੁਕਞ੍ਚ ਚਤੁਭੂਮਕਂ. ਛਬ੍ਬਿਧੇਨ ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾ ਪਞ੍ਚ ਵੇਦਨਾ ਪਞ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਵ ਛਟ੍ਠਾ ਅਵਤ੍ਥੁਕਾ ਵਾ ਸਵਤ੍ਥੁਕਾ ਵਾ ਚਤੁਭੂਮਿਕਾ.

ਸਤ੍ਤਵਿਧੇਨ ਤਤ੍ਥ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਅਟ੍ਠਵਿਧੇਨ ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਭੇਦਤੋ, ਨਵਵਿਧੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਭੇਦਤੋ, ਦਸਵਿਧੇਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧਭੇਦੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਭੇਦਤੋ. ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦੇ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਮਨੋਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ. ਅਟ੍ਠਵਿਧਭੇਦੇ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਪਿ ਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ. ਨਵਵਿਧਭੇਦੇ ਸਤ੍ਤਵਿਧੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ ਤਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ. ਦਸਵਿਧਭੇਦੇ ਅਟ੍ਠਵਿਧੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਤਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ.

ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕੇਵਲਂ ਪੂਰਣਤ੍ਥਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਤ੍ਤਵਿਧਅਟ੍ਠਵਿਧਨਵਵਿਧਭੇਦੇਸੁ ਪਨ ਨਯਂ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ¶ ਨਯੋ ਦਿਨ੍ਨੋ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਪਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਨਯਂ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਯੋ ਅਦਿਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਦੁਕਮੂਲਕੇ ਏਕੋ ਵਾਰੋ.

ਸਤ੍ਥਾ ਹਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਭਾਜੇਨ੍ਤੋ ਤਿਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿ, ਦੁਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਿਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿ, ਤਿਕੇ ਚ ਦੁਕੇ ਚ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਨਨੀਹਾਰੇਨ ਆਹਰਿ; ਸਤ੍ਤਵਿਧੇਨ, ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧੇਨ, ਤਿਂਸਵਿਧੇਨ, ਬਹੁਵਿਧੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਬਹੁਵਿਧੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਚੇਵ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਚ. ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਦੇਵਪਰਿਸਾਯ ਹਿ ਯੇ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਾ ਤਿਕੇ ਆਦਾਯ ਦੁਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਕਥਿਯਮਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਤਥਾ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸਿ. ਯੇ ਇਤਰੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਕਥਿਯਮਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤੇਹਾਕਾਰੇਹਿ ਦੇਸੇਸੀਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ‘ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੋ’. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਹਾਵਿਸਯਤਾਯ ਤਿਕੇ ਵਾ ਦੁਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ, ਦੁਕੇ ਵਾ ਤਿਕੇਸੁ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਨੇਨ ਵਾ, ਸਤ੍ਤਵਿਧਾਦਿਨਯੇਨ ਵਾ, ਯਥਾ ¶ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਇਮੇਹਾਕਾਰੇਹਿ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ‘ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ’.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਤਿਕੇ ਆਦਾਯ ਦੁਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਵਾਰੋ ਦੁਕਮੂਲਕੋ ਨਾਮ. ਦੁਕੇ ਆਦਾਯ ਤਿਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਵਾਰੋ ਤਿਕਮੂਲਕੋ ਨਾਮ. ਤਿਕੇ ਚ ਦੁਕੇ ਚ ਉਭਤੋ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤਵਾਰੋ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਿਤਕੋ ਨਾਮ. ਅਵਸਾਨੇ ਸਤ੍ਤਵਿਧੇਨਾਤਿਆਦਿਵਾਰੋ ਬਹੁਵਿਧਵਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਮੇ ਤਾਵ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਵਾਰਾ.

ਤਤ੍ਥ ਦੁਕਮੂਲਕੇ ਦੁਕੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇਨ ਏਕੇਕੇਨ ਦੁਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਕੇਸੁ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨੇ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਪੀਤਿਤ੍ਤਿਕਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਿਕੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ, ਸੇਸੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕੇ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਤਿਕੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ, ਦੁਤਿਯਦੁਕਪਠਮਤ੍ਤਿਕਯੋਜਨਵਾਰਾਦੀਨਿ ਨਵਵਾਰਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਸਞ੍ਚ ਵਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਂਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਿਕਮੂਲਕੇਪਿ ਤਿਕੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇਨ ਏਕੇਕੇਨ ਤਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੁਕੇਸੁ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨੇ ਪਠਮਦੁਕਾਦਯੋ ਦੁਕੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ, ਸੇਸੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕੇ ਸਹੇਤੁਕਦੁਕਾਦਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸ ਦੁਕੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ, ਪਠਮਤ੍ਤਿਕਦੁਤਿਯਦੁਕਯੋਜਨਵਾਰਾਦੀਨਿ ਨਵਵਾਰਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਸਞ੍ਚ ¶ ਵਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਿਤਕੇ ਦੁਵਿਧਭੇਦੇ ਦੁਤਿਯਦੁਕਂ ਤਿਵਿਧਭੇਦੇ ਚ ਪਠਮਤਿਕਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇਹਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਦੁਕੇਹਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਤਿਕੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਦੁਕਪਠਮਤਿਕਯੋਜਨਵਾਰਾਦਯੋ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਸ ਦੁਕਤਿਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਿਤਤ੍ਤਾ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਿਤਕੋ ਨਾਮ ਤਤਿਯੋ ਮਹਾਵਾਰੋ.

ਬਹੁਵਿਧਵਾਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਵਿਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇਸੁ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਤਿਕੇਸੁ ਏਕੇਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧਵਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਤਿਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਬਹੁਵਿਧਵਾਰੇ ਚਾਤਿ ¶ . ਤਿਂਸਵਿਧਵਾਰੋ ਏਕੋਯੇਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸ ਵਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਵਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਵਣ੍ਣਨਾ.

ਇਦਾਨਿ ¶ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਵਿਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਤਾਵ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥੋਯੇਵ. ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੋਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਅਟ੍ਠਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਅਕੁਸਲੋਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਨੋਧਾਤੁਯੋ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਵਿਪਾਕਾਨਿ, ਦਸ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾਤਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠ ਕੁਸਲਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਚ ਜਵਨਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਦ੍ਵੇ ਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁਯੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਵਸੇਨ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ ਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ, ਕਿਰਿਯਾਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਵਸੇਨ, ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ, ਨਵ ਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਜਵਨਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੋਤਿ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਕੁਸਲੋਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਅਕੁਸਲਵਸੇਨ. ਅਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋਤਿ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾਨਂ, ਦਸਨ੍ਨਂ ਕਿਰਿਯਾਨਂ ¶ , ਨਵਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਞ੍ਚੇਵ ਅਕੁਸਲਞ੍ਚ ਜਵਨਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਕਿਰਿਯਤੋ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੇਨ, ਏਕਾਦਸ ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ, ਤੇਭੂਮਕਕਿਰਿਯਾ ਚੇਵ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚ ਜਵਨਵਸੇਨੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ਤਿਂਸਵਿਧੇ ਪਨ ਠਤ੍ਵਾ ਦੀਪਿਯਮਾਨਾਨਿ ਸੁਖਦੀਪਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਿਂਸਵਿਧਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਦੀਪਯਿਂਸੁ.

ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ, ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ, ਭਾਵਨਾਵਸੇਨਾਤਿ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਸੁਪਿ. ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਪਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ, ਭਾਵਨਾਵਸੇਨਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹੇਵਾਕਾਰੇਹਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਥਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਹਾਰਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤ’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ¶ ‘ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪੁਨ ‘ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਏਵਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਝਾਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ‘ਭਾਰਿਯਂ ਏਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘ਮਯਾਪਿ ਏਸ ਗੁਣੋ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਏਸ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ, ਆਦਿਤੋਵ ਵੀਰਿਯਂ ਕਾਤੁਂ ਸੀਲਂ ਸੋਧੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸੀਲਂ ਸੋਧੇਤਿ. ਤਤੋ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਦਸ ਪਲਿਬੋਧੇ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ, ਤਿਚੀਵਰਪਰਮੇਨ ਸਨ੍ਤੋਸੇਨ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ, ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਵਤ੍ਤਪਟਿਵਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ, ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵੇਦਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਦਨਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਵੇਦਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ¶ ਪਨ ਰੂਪੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ‘ਇਟ੍ਠੇ ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਪਟਿਘੋ, ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾਯ ਮੋਹੋ, ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਮੇ ਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਪਰਾਮਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਵਿਕ੍ਖੇਪਗਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਅਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਥਾਮਗਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਯੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਠਿਤੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍ਵਾ ‘ਇਮੇ ਮੇ ਕਿਲੇਸਾ ਵਡ੍ਢਮਾਨਾ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਹਨ੍ਦ ਨੇ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘ਨ ਖੋ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ; ਆਦਿਤੋਵ ਵੀਰਿਯਂ ਕਾਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਸੀਲਂ ਸੋਧੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵੇਦਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਦਨਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਵੇਦਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਏਵਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਤਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਰੂਪੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਏਕੋ ਏਵਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ – ‘ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ? ਤਤੋ ਨਂ ‘ਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪਞ੍ਚ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤੋ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਰਿਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ¶ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵੇਦਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਦਨਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਵੇਦਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਏਵਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਤਿ ਅਯਂ ਵੇਦਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ‘ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੋ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਣਾਤਿ – ‘ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਿਰ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀ’ਤਿ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ‘ਭਾਰਿਯਂ ਏਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘ਮਯਾਪਿ ਏਸ ਗੁਣੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵੇਦਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਦਨਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਵੇਦਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਏਵਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਸਦ੍ਦੇ ਆਪਾਥਗਤੇਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਤਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਸਦ੍ਦੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਏਕੋ ਏਵਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ – ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਤਿ ਅਯਂ ਵੇਦਨਾ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ‘ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਪਨ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਆਪਾਥਗਤੇਸੁ ‘ਇਟ੍ਠੇ ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਤਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ਤੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਘਾਨਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਪਨ ਗਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਆਪਾਥਗਤੇਸੁ ਏਕੋ ਏਵਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ – ‘ਅਯਂ ਗਨ੍ਧੋ, ਅਯਂ ਰਸੋ, ਇਦਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਤਿ ¶ ਅਯਂ ਵੇਦਨਾ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ‘ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਤੀਹਿਪਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਜਾਤਿਂ ਭਯਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਜਰਂ ਬ੍ਯਾਧਿਂ ਮਰਣਂ ਭਯਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਭਯਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣੇਹਿ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਖੋ ¶ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇਨ ਜਾਤਿਆਦੀਹਿ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ, ਆਦਿਤੋਵ ਵੀਰਿਯਂ ਕਾਤੁਂ ਸੀਲਂ ਸੋਧੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵੇਦਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਦਨਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਵੇਦਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਏਵਂ ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਂ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ¶ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ਤਾਵ ‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਗਤਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ‘ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਏਕੋ ਏਵਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ – ‘ਏਤਂ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਵਤ੍ਥੁ ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪਞ੍ਚ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤੋ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵੇਦਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਦਨਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਵੇਦਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਤਿ ਅਯਂ ਵੇਦਨਾ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ. ਏਵਂ ‘ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ’ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਯਾ ਪਨੇਤਾ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਾਦੀਨਂ ਵਾਰਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਵੇਦਨਾ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਵੇਦਨਾਤਿ ਛ ਛ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋਪਿ ¶ ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਿਕੇਸੁ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਪੀਤਿਤ੍ਤਿਕਾਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਦੁਕੇਸੁ ਚ ਸੁਖਸਹਗਤਦੁਕਾਦਯੋਪਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਫਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕੇਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਦੁਕਾਦਯੋਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਤਿਕਾ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦਿਸਾ ਏਵ ¶ . ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਭਾਵਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ. ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵ. ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਯੇਵ ¶ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ ਅਤਿਰੇਕਤਿਕਦੁਕਾ ਲਦ੍ਧਾ. ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਵਾਰਪ੍ਪਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੦. ਇਦਾਨਿ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਨੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ‘‘ਕਤਿਕੁਸਲਾ? ਕਤਿਅਕੁਸਲਾ? ਕਤਿਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ‘‘ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤਦੇਵ ਉਦ੍ਧਟਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਚ ‘ਏਕੋ ਖਨ੍ਧੋ’ਤਿ ਵਾ ‘ਦ੍ਵੇ ਖਨ੍ਧਾ’ਤਿ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਨ੍ਤਿ ਠਪਿਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਸੋ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੯੮੫) ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ.

ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਵੀਸਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ.

ਤੇਯੇਵ ¶ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਕਾਲੇ ਸਹਜਾਤਹੇਤੁਨਾ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ, ਮਗ੍ਗਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਨਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ ¶ , ਵੀਰਿਯਜੇਟ੍ਠਕਂ ਵਾ ਵੀਮਂਸਜੇਟ੍ਠਕਂ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਧਿਪਤਿਨਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ, ਛਨ੍ਦਜੇਟ੍ਠਕਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਜੇਟ੍ਠਕਂ ਵਾ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਤੀਤਾਨਿ ਪਨ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਗਤਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ¶ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਰੇਸਂ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਯੇਵ, ਕਾਲੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਲੇਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਤਿ ਭਗਵਾ ਇਮਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਾਦਿਵਸੇਨ ਤਯੋ ਪਰਿਵਟ੍ਟੇ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਭਾਜੇਨ੍ਤੋ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਤੀਸੁਪਿ ਹਿ ਪਰਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਏਕੋਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਾਮਾਵਚਰੋਯੇਵ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਚਤੁਭੂਮਕਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾਤਿ.

ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਾ ਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੪. ਇਦਾਨਿ ¶ ¶ ¶ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕੇਨ ਤਾਵ ਨਯੇਨ –

ਅਤ੍ਥਲਕ੍ਖਣਤਾਵਤ੍ਵ, ਕਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ;

ਤਥਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋ ਚੇਵ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਾਵ ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁ; ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ, ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਯਤੀਤਿ ਰੂਪਂ; ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਸੋਤਂ. ਸਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸਦ੍ਦੋ; ਉਦਾਹਰਿਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਘਾਯਤੀਤਿ ਘਾਨਂ. ਗਨ੍ਧਯਤੀਤਿ ਗਨ੍ਧੋ; ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਸੂਚਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜੀਵਿਤਂ ਅਵ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾ. ਰਸਨ੍ਤਿ ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਰਸੋ; ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਾਸਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੋਤਿ ਕਾਯੋ. ਆਯੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋ. ਫੁਸੀਯਤੀਤਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਨਤੀਤਿ ਮਨੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਧਾਰਯਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ.

ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਆਯਤਨਤੋ, ਆਯਾਨਂ ਤਨਨਤੋ, ਆਯਤਸ੍ਸ ਚ ਨਯਨਤੋ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਸੁ ਹਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸੇਨ ਸੇਨ ਅਨੁਭਵਨਾਦਿਨਾ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ ਵਾਯਮਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇ ਚ ਪਨ ਆਯਭੂਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਏਤਾਨਿ ਤਨੋਨ੍ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਤੀਵ ਆਯਤਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਯਾਵ ਨ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ ਤਾਵ ਨਯਨ੍ਤੇਵ, ਪਵਤ੍ਤਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ¶ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਯਤਨਤੋ ਆਯਾਨਂ ਤਨਨਤੋ ਆਯਤਸ੍ਸ ਚ ਨਯਨਤੋ ‘ਆਯਤਨਂ ਆਯਤਨ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ, ਆਕਰਟ੍ਠੇਨ, ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ¶ , ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਟ੍ਠੇਨ, ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨ ਚ ਆਯਤਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ‘‘ਇਸ੍ਸਰਾਯਤਨਂ ਵਾਸੁਦੇਵਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ¶ . ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਰਜਤਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਕਰੋ. ਸਾਸਨੇ ਪਨ ‘‘ਮਨੋਰਮੇ ਆਯਤਨੇ ਸੇਵਨ੍ਤਿ ਨਂ ਵਿਹਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੩੮) ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ ਗੁਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੫.੨੩) ਕਾਰਣਂ.

ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਸੁ ਚਾਪਿ ਤੇ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਨੇਸਂ ਨਿਵਾਸਨਟ੍ਠਾਨਂ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚ ਤੇ ਆਕਿਣ੍ਣਾ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਨੇਸਂ ਆਕਰੋ. ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚ ਨੇਸਂ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਸਮੋਸਰਣਤੋ. ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚ ਨੇਸਂ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ; ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚ ਨੇਸਂ ਕਾਰਣਂ, ਤੇਸਂ ਅਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋਤਿ. ਇਤਿ ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ, ਆਕਰਟ੍ਠੇਨ, ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ, ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸਟ੍ਠੇਨ, ਕਾਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ‘ਆਯਤਨਂ ਆਯਤਨ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਤਂ ਆਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਤੇ ਆਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਥਤੋ’ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਲਕ੍ਖਣਤੋ’ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋਪੇਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਤਾਨਿ ਚ ਪਨ ਨੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਰੂਪਕਣ੍ਡਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

‘ਤਾਵਤ੍ਵਤੋ’ਤਿ ਤਾਵਭਾਵਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਚਕ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਵ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਮਿਚ੍ਚੇਵ ਅਵਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਚੇ? ਛ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ. ਇਧ ਛਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਅਯਮੇਵ ਤੇਸਂ ਭੇਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਮੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਂ, ਰੂਪਾਯਤਨਮੇਵ ਚਾਰਮ੍ਮਣਂ ¶ ¶ . ਤਥਾ ਇਤਰਾਨਿ ਇਤਰੇਸਂ. ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਨ ਭਵਙ੍ਗਮਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਨਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਂ, ਅਸਾਧਾਰਣਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ¶ . ਇਤਿ ਛਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਤਾਵਤ੍ਵਤੋ’ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਕਮਤੋ’ਤਿ ਇਧਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਹਿ ਆਯਤਨੇਸੁ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਪਾਕਟਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਂ. ਤਤੋ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਵਿਸਯਾਨਿ ਸੋਤਾਯਤਨਾਦੀਨਿ. ਅਥ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸਵਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਸੋਤਾਯਤਨਾਨਿ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਾਨਿ. ਤਤੋ ਘਾਨਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਗੋਚਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤੇ ਮਨਾਯਤਨਂ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਨ ਗੋਚਰਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਨਿ ਬਾਹਿਰੇਸੁ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਿ. ਅਪਿਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਪਿ ਅਯਮੇਵ ਤੇਸਂ ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੨੧) ਏਵਂ ‘ਕਮਤੋ’ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਹਿ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮੇਨ, ਤਦਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਆਯਤਨਾਨਂ ਰੂਪੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਪਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਤਾਵ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਪਚ੍ਚਯਗਤਿਨਿਕਾਯਪੁਗ੍ਗਲਭੇਦਤੋ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਂ. ਤਥਾ ਸੋਤਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ. ਮਨਾਯਤਨਂ ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਭੇਦੇਨ ਏਕਾਸੀਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ, ਵਤ੍ਥੁਪਟਿਪਦਾਦਿਭੇਦਤੋ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਂ. ਰੂਪਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਾਨਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭੇਦਤੋ ਚਤੁਪ੍ਪਭੇਦਾਨਿ, ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਦ੍ਵਿਪ੍ਪਭੇਦਂ. ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਭੇਦਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਾਨਿ. ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁਤੇਜੋਧਾਤੁਵਾਯੋਧਾਤੁਵਸੇਨ ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ, ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚਤੁਪ੍ਪਭੇਦਂ, ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤੋ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਂ. ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋ’ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵੇਤਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਅਨਾਗਮਨਤੋ ਅਨਿਗ੍ਗਮਨਤੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਦਯਾ ਕੁਤੋਚਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਉਦ੍ਧਂ ਵਯਾ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਅਥ ਖੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਦਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਭਾਵਾਨਿ, ਉਦ੍ਧਂ ¶ ਵਯਾ ਪਰਿਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਾਨਿ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਵੇਮਜ੍ਝੇ ¶ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਅਵਸਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਗਮਨਤੋ ਅਨਿਗ੍ਗਮਨਤੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਥਾ ਨਿਰੀਹਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋ ਚ. ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹੋ ਵਤ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਵਾ ਈਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਬ੍ਯਾਪਾਰਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ; ਅਥ ਖੋ ਧਮ੍ਮਤਾਵੇਸਾ ਯਂ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਰੀਹਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਪਿਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ ਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਭਾਵਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਗਾਮਘਾਤਕਚੋਰਾ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਅਭਿਘਾਤਕਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਹਞ੍ਞਤਿ ਮਨਾਪਾਮਨਾਪੇਹਿ ਰੂਪੇਹੀਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਅਪਿਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਛ ਪਾਣਕਾ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ, ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਤੇਸਂ ਗੋਚਰਾ ਵਿਯਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ‘ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋ’ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਵਿਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਤਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ – ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਵਨ੍ਤਤੋ, ਵਿਪਰਿਣਾਮਤੋ, ਤਾਵਕਾਲਿਕਤੋ, ਨਿਚ੍ਚਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋਤਿ.

ਤਦੇਵ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਏਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਿਤਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਠਿਤਿਯਂ ਜਰਾਯ ਕਿਲਮਤਿ, ਜਰਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਵਸ੍ਸਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਮਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤੋ, ਸੁਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਏਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਿਤਿਂ ਮਾ ਪਾਪੁਣਾਤੁ, ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਮਾ ਜਿਰਤੁ, ਜਰਪ੍ਪਤਂ ਮਾ ਭਿਜ੍ਜਤੂਤਿ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਸਵਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਤੇਨ ਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੇਨ; ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਞ੍ਞਤੋ, ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਤੋ, ਅਕਾਮਕਾਰਿਯਤੋ, ਅਤ੍ਤਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਨਤ੍ਤਾ.

ਵਿਭਵਗਤਿਕਤੋ ¶ , ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨ ਭਵਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਗਮਨਤੋ, ਪਕਤਿਭਾਵਵਿਜਹਨਤੋ ਚ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਂ. ਇਦਂ ਅਨਿਚ੍ਚਵੇਵਚਨਮੇਵ. ਰੂਪਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਂ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਨੋ ਚਕ੍ਖੁ. ਚਕ੍ਖੁ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁ ਚੇਵ ਅਨਿਚ੍ਚਞ੍ਚ. ਤਥਾ ¶ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਨੋ ਚਕ੍ਖੁ. ਚਕ੍ਖੁ ¶ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁ ਚੇਵ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ. ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਨੋ ਚਕ੍ਖੁ. ਚਕ੍ਖੁ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁ ਚੇਵ ਅਨਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ. ਰੂਪਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਤਥਾਗਤੇਨ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ? ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚੇਨ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਵਾ, ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ, ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਵਯੋਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਵਯੋਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਵੇਤਿ ਚਾ’ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਵਮਾਗਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ – ਚਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋ ਵਦੇਯ੍ਯ ਇਤਿ ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੨੨). ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨਿਚ੍ਚੇਨ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ‘‘ਰੂਪਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਤ੍ਤਾ. ਰੂਪਞ੍ਚ ਹਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨ ਯਿਦਂ ਰੂਪਂ ਆਬਾਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ; ਲਬ੍ਭੇਥ ਚ ਰੂਪੇ – ਏਵਂ ਮੇ ਰੂਪਂ ਹੋਤੁ, ਏਵਂ ਮੇ ਰੂਪਂ ਮਾ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਂ ਆਬਾਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ; ਨ ਚ ਲਬ੍ਭਤਿ ਰੂਪੇ – ਏਵਂ ਮੇ ਰੂਪਂ ਹੋਤੁ, ਏਵਂ ਮੇ ਰੂਪਂ ਮਾ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੯; ਮਹਾਵ. ੨੦) ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ‘‘ਰੂਪਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ, ਯਦਨਤ੍ਤਾ ਤਂ ਨੇਤਂ ਮਮ, ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫) ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ.

ਹਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਤਟ੍ਟਕੇ ਵਾ ਸਰਕੇ ਵਾ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਵਾ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਭਿਨ੍ਨੇ ‘ਅਹੋ ਅਨਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਪਾਕਟਂ ਨਾਮ. ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਗਣ੍ਡਪਿਲ਼ਕਾਦੀਸੁ ਵਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾਸੁ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾਦੀਹਿ ਵਾ ਵਿਦ੍ਧਾਸੁ ‘ਅਹੋ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਕਟਂ ਨਾਮ. ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਅਪਾਕਟਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਅਵਿਭੂਤਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਂ ਦੁਦ੍ਦੀਪਨਂ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ¶ . ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ. ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਯੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਹਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾ ਤਾਪਸਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਸਰਭਙ੍ਗਸਤ੍ਥਾਰਾਦਯੋਪਿ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ‘ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ. ਸਚੇ ਹਿ ਤੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿਵੇਧੋ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਪਞ੍ਞਾਪਨਞ੍ਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਵਿਸਯੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾਨਮੇਵ ਵਿਸਯੋ. ਏਵਮੇਤਂ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਅਪਾਕਟਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਥਾ ¶ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ¶ ਅਨਿਚ੍ਚੇਨ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਵਾ, ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਵਾ. ਇਧ ਪਨ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਕਿਸ੍ਸ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ, ਕੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ? ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ ਤਾਵ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ, ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਸ੍ਸ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ, ਇਰਿਯਾਪਥੇਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਨਾਧਾਤੁਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਸ੍ਸ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ, ਘਨੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਪਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਵਿਕੋਪਿਤਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ ਯਾਥਾਵਸਰਸਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਂ ਮਨਸਿਕਤ੍ਵਾ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਉਗ੍ਘਾਟਿਤੇ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ ਯਾਥਾਵਸਰਸਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਨਾਨਾਧਾਤੁਯੋ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੇ ਕਤੇ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਯਾਥਾਵਸਰਸਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਨਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਞ੍ਞਥਤ੍ਤਭਾਵਾ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਤੋ ਵਾ; ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਂ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਕਾਰਵਿਕਾਰੋ ਵਾ. ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਤਦੇਵ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ; ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਾਕਾਰੋ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ. ‘‘ਯਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਨ ਵਚਨਤੋ ਤਦੇਵ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤੋ; ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ. ਇਤਿ ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਨਿ. ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ ਨਾਮ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਕਾਰਵਿਕਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਨੀਤਿ.

ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਤੇਭੂਮਕਾਨਿ. ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਸਮ੍ਮਸਨਚਾਰੋ ਕਥਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੫. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ¶ ¶ ਯਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਪਸ੍ਸਕਾਨਂ ਉਪਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਯੁਗਲਤੋ ਆਯਤਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਥਾ ਅਵਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਸੋਤਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਵਵਤ੍ਥਾਨਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

੧੫੬. ਤੇਸਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

੧੬੭. ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ? ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਰਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੂਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਸਭਾਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਕਥਾ.

ਵਿਤਣ੍ਡਵਾਦੀ ਪਨਾਹ – ‘ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੋਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’ਨ੍ਤਿ. ‘ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾ’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ; ਕਤਮਂ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਜਮ੍ਬੁਖਾਦਕਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ‘ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੋਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਸੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਕਿਂ ਪਨ ਯਥਾ ਚੇਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਤਥਾ ਅਤ੍ਥੋ’ਤਿ? ਅਦ੍ਧਾ ਵਕ੍ਖਤਿ – ‘ਆਮ ¶ , ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ’ਤਿ. ਤਤੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਇਦਂ ਤਾਵ ਤੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਭਤਂ; ਅਨਨ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾ’ਤਿ. ਅਨਨ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ; ਕਤਮਂ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੧੫) ਇਦਂ ਤਸ੍ਸੇਵਾਨਨ੍ਤਰਂ ਆਭਤਸੁਤ੍ਤਂ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਨਂ ਆਭਤੇ ਆਹਂਸੁ – ‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ¶ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋਪਿ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਮੇਵ ਆਹ. ਕਿਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਚ ਏਕਂ ਉਦਾਹੁ ਨਾਨ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਏਕਂ ¶ ਵਾ ਹੋਤੁ ਨਾਨਂ ਵਾ. ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਤਯਾ ਅਤਿਬਹੁਂ ਚੁਣ੍ਣੀਕਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ’? ‘ਨ ਤ੍ਵਂ ਏਕਂ ਨਾਨਂ ਜਾਨਾਸੀਤਿ. ਨਨੁ ਞਾਤੇ ਸਾਧੁ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਵਞ੍ਚੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖੀਣਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਤਤੋ ਨਂ ਆਹਂਸੁ – ‘ਮਹਾਕਮ੍ਮਂ ਤੇ ਕਤਂ. ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍ਵਾਪਿ ਤਂ ਵਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਏਤਦੇਵ ਵਦਾਪੇਯ੍ਯ. ਯਥੇਵ ਚ ਤੇ ਏਤਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਕਥਿਤਂ, ਏਵਂ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਹਿ – ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਣਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੀਣਿਪਿ ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਧਿਵਚਨਾਨੀ’ਤਿ.

ਸਚੇ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ; ਨੋ ਚੇ, ਬਹੁਨਿਬ੍ਬਾਨਤਾਯ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਏਵਂ ਤਾਵ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਰਾਗਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ ਉਦਾਹੁ ਦੋਸਮੋਹਾਨਮ੍ਪਿ? ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਦੋਸਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ ਉਦਾਹੁ ਰਾਗਮੋਹਾਨਮ੍ਪਿ? ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਮੋਹਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ ਉਦਾਹੁ ਰਾਗਦੋਸਾਨਮ੍ਪੀ’ਤਿ? ਅਦ੍ਧਾ ਵਕ੍ਖਤਿ – ‘ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਰਾਗਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ, ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਦੋਸਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ, ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਮੋਹਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ’ਤਿ.

ਤਤੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਤਵ ਵਾਦੇ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਏਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਏਕਂ, ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ ਏਕਂ; ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਂ ਖਯੇ ਤੀਣਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਖਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਖਯੇ ਪਞ੍ਚ, ਛਨ੍ਨਂ ਤਣ੍ਹਾਕਾਯਾਨਂ ਖਯੇ ਛ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਨੁਸਯਾਨਂ ਖਯੇ ਸਤ੍ਤ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਨਂ ਖਯੇ ਅਟ੍ਠ, ਨਵਨ੍ਨਂ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ¶ ਖਯੇ ਨਵ, ਦਸਨ੍ਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਖਯੇ ਦਸ, ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਖਯੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਬਹੂਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਣਾਤਿ ਏਕਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੀਣਿਪਿ ਹੇਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਧਿਵਚਨਾਨੀਤਿ ਗਣ੍ਹ’.

ਸਚੇ ¶ ਪਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਤਾਯ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ‘ਅਨ੍ਧਬਾਲਾ ਹਿ ਅਚ੍ਛਦੀਪਿਮਿਗਮਕ੍ਕਟਾਦਯੋਪਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾ ਵਤ੍ਥੁਂ ਪਟਿਸੇਵਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਨੇਸਂ ਪਟਿਸੇਵਨਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਕਿਲੇਸੋ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤਿ. ਤਵ ਵਾਦੇ ਅਚ੍ਛਦੀਪਿਮਿਗਮਕ੍ਕਟਾਦਯੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਵਤ ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਥੂਲਂ, ਕਣ੍ਣੇਹਿ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ¶ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਣਾਤਿ ਏਕਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੀਣਿਪਿ ਹੇਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਧਿਵਚਨਾਨੀਤਿ ਗਣ੍ਹ’.

ਸਚੇ ਪਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ, ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾਪਿ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਏਵਂ ਤਾਵ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਤ੍ਵਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦੇਸੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਵਦਾਮੀ’ਤਿ. ‘ਗੋਤ੍ਰਭੁਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਾ ਖੀਣਾ, ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਖੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ? ਨ ਖੀਣਾ, ਨ ਖੀਯਨ੍ਤਿ; ਅਪਿਚ ਖੋ ਖੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ‘ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਪਨ ਕਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤੀ’ਤਿ? ‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ’. ‘ਤਵ ਗੋਤ੍ਰਭੁਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਾ ਨ ਖੀਣਾ, ਨ ਖੀਯਨ੍ਤਿ; ਅਥ ਖੋ ਖੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤ੍ਵਂ ਅਖੀਣੇਸੁਯੇਵ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਅਪ੍ਪਹੀਨੇਸੁ ਅਨੁਸਯੇਸੁ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ. ਤਂ ਤੇ ਨ ਸਮੇਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਣਾਤਿ ਏਕਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੀਣਿਪਿ ਹੇਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਧਿਵਚਨਾਨੀਤਿ ਗਣ੍ਹ’.

ਸਚੇ ਪਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਿ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਏਵਂ ਤਾਵ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਤ੍ਵਂ ਮਗ੍ਗਂ ਨਾਮ ਵਦੇਸੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਵਦੇਮੀ’ਤਿ. ‘ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਾ ਖੀਣਾ, ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਖਿਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ? ਜਾਨਮਾਨੋ ਵਕ੍ਖਤਿ – ‘ਖੀਣਾਤਿ ਵਾ ਖੀਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਖੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ¶ ਵਟ੍ਟਤੀ’ਤਿ. ‘ਯਦਿ ਏਵਂ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਕਤਮਂ? ਮਗ੍ਗੇਨ ਖੀਯਨਕਕਿਲੇਸਾ ਕਤਮੇ? ਮਗ੍ਗੋ ਕਤਮਂ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਤਮੇ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤਿ? ਤਸ੍ਮਾ ਮਾ ਏਵਂ ਗਣ੍ਹ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਨ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਣਾਤਿ ਏਕਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੀਣਿਪਿ ਹੇਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਧਿਵਚਨਾਨੀ’ਤਿ.

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਏਵਮਾਹ – ‘ਤ੍ਵਂ ਆਗਮ੍ਮ ਆਗਮ੍ਮਾਤਿ ਵਦੇਸੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਵਦੇਮੀ’ਤਿ. ‘ਆਗਮ੍ਮ ਨਾਮਾਤਿ ਇਦਂ ਤੇ ਕੁਤੋ ਲਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਲਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ ¶ . ‘ਆਹਰ ਸੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ, ਤਮ੍ਹਿ ਖੀਣਾ, ਤਮ੍ਹਿ ਭਗ੍ਗਾ, ਨ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਦਾਚੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪਰਵਾਦੀ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵਂ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ.

ਇਧਾਪਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਪਨ ਚਤੁਭੂਮਕਾਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੮. ਇਧਾਪਿ ¶ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਯਞ੍ਚ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਵਸੇਨੇਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ; ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਇਧ, ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇਸੁ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਧ ਪਨ ਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਰੂਪਭਾਵੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਿਯ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਵ ਸਙ੍ਖਤਾਵ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਪਨ ‘‘ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ, ਸਿਯਾ ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਚ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸੁਖੁਮਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਨ-ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਭਜਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਨ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ. ਸੇਸਂ ਤਾਦਿਸਮੇਵ. ਇਧਾਪਿ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਵਿਯ ਦ੍ਵਾਯਤਨਾ ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ.

ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਾ ਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭੨. ਇਦਾਨਿ ¶ ¶ ¶ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸਬ੍ਬਾ ਧਾਤੁਯੋ ਛਹਿ ਛਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤੀਹਿ ਛਕ੍ਕੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਛ ਧਾਤੁਯੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਛਾਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿਆਦੀਸੁ ਧਾਤ੍ਵਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਸਭਾਵਟ੍ਠੋ, ਸਭਾਵਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਸੁਞ੍ਞਤਟ੍ਠੋ, ਸੁਞ੍ਞਤਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਟ੍ਠੋਤਿ ਏਵਂ ਸਭਾਵਸੁਞ੍ਞਤਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਪਥਵੀਯੇਵ ਧਾਤੁ ਪਥਵੀਧਾਤੁ. ਆਪੋਧਾਤੁਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਪਦਸਮਾਸਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਧਾਤੁ. ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ ਆਬਨ੍ਧਨਧਾਤੁ. ਤੇਜੋਧਾਤੂਤਿ ਪਰਿਪਾਚਨਧਾਤੁ. ਵਾਯੋਧਾਤੂਤਿ ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਧਾਤੁ. ਆਕਾਸਧਾਤੂਤਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਧਾਤੁ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਵਿਜਾਨਨਧਾਤੁ.

੧੭੩. ਪਥਵੀਧਾਤੁਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਦ੍ਵੇ ਅਯਂ. ਅਯਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਨਾਮ ਨ ਏਕਾ ਏਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਭੇਦੇਨ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਧਾਤੁਯੋ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਅਤ੍ਥਿ ਬਾਹਿਰਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਾ. ਬਾਹਿਰਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਾਧਿਵਚਨਮੇਵ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਸਭਾਵਾਕਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਕ੍ਖਲ਼ਨ੍ਤਿ ਥਦ੍ਧਂ. ਖਰਿਗਤਨ੍ਤਿ ਫਰੁਸਂ. ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾਵੋ. ਕਕ੍ਖਲ਼ਭਾਵੋਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਸਭਾਵੋ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ. ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਸਰੀਰਟ੍ਠਕਂ. ਸਰੀਰਟ੍ਠਕਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ ਹੋਤੁ ਮਾ ਵਾ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ; ਆਦਿਨ੍ਨਗ੍ਗਹਿਤਪਰਾਮਟ੍ਠਵਸੇਨ ¶ ਪਨ ¶ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਪਥਵੀਧਾਤੁਂ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਾ ਸਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਸਾ ਕਤਮਾ? ਯਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਨਾਮ ਤਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ? ਕੇਸਾ ਲੋਮਾਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਕੇਸਾ ਨਾਮ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾ ਸਰੀਰਟ੍ਠਕਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ¶ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ. ਲੋਮਾ ਨਾਮ…ਪੇ… ਕਰੀਸਂ ਨਾਮ. ਇਧ ਪਨ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪) ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਂ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਨਾਮ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ ਸਰੀਰਟ੍ਠਕਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ. ਪਰਤੋ ਆਪੋਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਿਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ? ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਕਾਮੇਨ ਕਿਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ? ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੀਲਵਤੋ ਹਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੋਧਨਵਿਧਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੇਨ ਪਨ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਦਸ ਪੁਬ੍ਬਪਲਿਬੋਧਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨਵਿਧਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਛਿਨ੍ਨਪਲਿਬੋਧੇਨ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਚਰਿਯੇਨਾਪਿ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧਂ ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਂ ਦਸਵਿਧਞ੍ਚ ਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੇਨਾਪਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਬਹੁਵਾਰੇ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਪਗੁਣਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ – ‘‘ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਜਰਾਮਰਣਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮੇਨ ਸਤ੍ਤਹਾਕਾਰੇਹਿ ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਦਸਹਾਕਾਰੇਹਿ ਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਵਚਸਾ, ਮਨਸਾ, ਵਣ੍ਣਤੋ, ਸਣ੍ਠਾਨਤੋ, ਦਿਸਤੋ, ਓਕਾਸਤੋ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਾਕਾਰੇਹਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ‘ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਂ’ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋ, ਨਾਤਿਸੀਘਤੋ, ਨਾਤਿਸਣਿਕਤੋ, ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਬਾਹਨਤੋ ¶ , ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਤੋ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਮੁਞ੍ਚਨਤੋ, ਲਕ੍ਖਣਤੋ, ਤਯੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦਸਹਾਕਾਰੇਹਿ ‘ਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਂ’ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਰਤੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੇ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਸੇਨਾਸਨਦੋਸੇ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਸੇਨਾਸਨੇ ਵਸਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ ਵਿਵਿਤ੍ਤੋਕਾਸਗਤੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚ ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਦਿਸੋਕਾਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ¶ ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਵਸਾਨੇ ਏਵਂ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ – ਇਮੇ ਕੇਸਾ ਨਾਮ ਸੀਸਕਟਾਹਪਲਿਵੇਠਨਚਮ੍ਮੇ ਜਾਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤੇਸੁ ਕੁਣ੍ਠਤਿਣੇਸੁ ਨ ਵਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਕੁਣ੍ਠਤਿਣਾਨਿ ਜਾਤਾਨੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਕੁਣ੍ਠਤਿਣਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਵਮ੍ਮਿਕਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤਾਨੀ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸੀਸਕਟਾਹਪਲਿਵੇਠਨਚਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਕੇਸਾ ਜਾਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਕੇਸਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਸੀਸਕਟਾਹਪਲਿਵੇਠਨਚਮ੍ਮੇ ਜਾਤਾ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਕੇਸਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਲੋਮਾ ਸਰੀਰਵੇਠਨਚਮ੍ਮੇ ਜਾਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤੇਸੁ ਦਬ੍ਬਤਿਣੇਸੁ ਨ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਦਬ੍ਬਤਿਣਾਨਿ ਜਾਤਾਨੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਦਬ੍ਬਤਿਣਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤਾਨੀ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸਰੀਰਵੇਠਨਚਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਲੋਮਾ ਜਾਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਲੋਮਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਸਰੀਰਵੇਠਨਚਮ੍ਮੇ ਜਾਤਾ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਲੋਮਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਨਖਾ ਅਙ੍ਗੁਲੀਨਂ ਅਗ੍ਗੇਸੁ ਜਾਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਕੁਮਾਰਕੇਸੁ ਦਣ੍ਡਕੇਹਿ ਮਧੁਕਟ੍ਠਿਕੇ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇਸੁ ਨ ਦਣ੍ਡਕਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਮਧੁਕਟ੍ਠਿਕਾ ਠਪਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਮਧੁਕਟ੍ਠਿਕਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਦਣ੍ਡਕੇਸੁ ਠਪਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਗ੍ਗੇਸੁ ਨਖਾ ਜਾਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਨਖਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਅਙ੍ਗੁਲੀਨਂ ਅਗ੍ਗੇਸੁ ਜਾਤਾ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ¶ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਨਖਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਦਨ੍ਤਾ ਹਨੁਕਟ੍ਠਿਕੇਸੁ ਜਾਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਡ੍ਢਕੀਹਿ ਪਾਸਾਣਉਦੁਕ੍ਖਲੇਸੁ ਕੇਨਚਿਦੇਵ ਸਿਲੇਸਜਾਤੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਥਮ੍ਭੇਸੁ ਨ ਉਦੁਕ੍ਖਲਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਥਮ੍ਭਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਥਮ੍ਭਾ ¶ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਉਦੁਕ੍ਖਲੇਸੁ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਹਨੁਕਟ੍ਠਿਕਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਦਨ੍ਤਾ ਜਾਤਾ’ਤਿ ¶ , ਨਾਪਿ ਦਨ੍ਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਹਨੁਕਟ੍ਠਿਕੇਸੁ ਜਾਤਾ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਦਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਤਚੋ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਲ੍ਲਗੋਚਮ੍ਮਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਾਯ ਮਹਾਵੀਣਾਯ ਨ ਮਹਾਵੀਣਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਅਲ੍ਲਗੋਚਮ੍ਮੇਨ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਅਲ੍ਲਗੋਚਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਮਹਾਵੀਣਾ ਪਰਿਯੋਦ੍ਧਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸਰੀਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਤਚੇਨ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਤਚੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਸਰੀਰਂ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਤਚੋ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਮਂਸਂ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਟਂ ਅਨੁਲਿਮ੍ਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਮਹਾਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਲਿਤ੍ਤਾਯ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਭਿਤ੍ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਮਹਾਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਲਿਤ੍ਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਮਹਾਮਤ੍ਤਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਮਹਾਭਿਤ੍ਤਿ ਲਿਤ੍ਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਟੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਨਵਮਂਸਪੇਸਿਸਤਪ੍ਪਭੇਦੇਨ ਮਂਸੇਨ ਲਿਤ੍ਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਮਂਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਅਟ੍ਠਿਸਙ੍ਘਾਟੋ ਲਿਤ੍ਤੋ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਮਂਸਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਨ੍ਹਾਰੁ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਆਬਨ੍ਧਮਾਨਾ ਠਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਲ੍ਲੀਹਿ ਵਿਨਦ੍ਧੇਸੁ ਕੁਟ੍ਟਦਾਰੂਸੁ ਨ ਕੁਟ੍ਟਦਾਰੂਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਵਲ੍ਲੀਹਿ ਵਿਨਦ੍ਧਾਨੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਵਲ੍ਲਿਯੋ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕੁਟ੍ਟਦਾਰੂਨਿ ਵਿਨਦ੍ਧਾਨੀ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਨ੍ਹਾਰੂਹਿ ਆਬਦ੍ਧਾਨੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਨ੍ਹਾਰੂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਆਬਦ੍ਧਾਨੀ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ¶ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਨ੍ਹਾਰੁ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਅਟ੍ਠੀਸੁ ਪਣ੍ਹਿਕਟ੍ਠਿ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿ ਊਰੁਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਊਰੁਟ੍ਠਿ ਕਟਿਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ¶ . ਕਟਿਟ੍ਠਿ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕਂ ¶ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੋ ਗੀਵਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ. ਗੀਵਟ੍ਠਿ ਸੀਸਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਸੀਸਟ੍ਠਿ ਗੀਵਟ੍ਠਿਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਗੀਵਟ੍ਠਿ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੋ ਕਟਿਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ. ਕਟਿਟ੍ਠਿ ਊਰੁਟ੍ਠਿਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਊਰੁਟ੍ਠਿ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿ ਪਣ੍ਹਿਕਟ੍ਠਿਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਇਟ੍ਠਕਦਾਰੁਗੋਮਯਾਦਿਸਞ੍ਚਯੇਸੁ ਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਉਪਰਿਮੇ ਉਪਰਿਮੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਉਪਰਿਮਾ ਉਪਰਿਮਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਪਣ੍ਹਿਕਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਊਰੁਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਊਰੁਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਕਟਿਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਕਟਿਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਗੀਵਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨ ਗੀਵਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਸੀਸਟ੍ਠਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਸੀਸਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਗੀਵਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਗੀਵਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਕਟਿਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨ ਕਟਿਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਊਰੁਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਊਰੁਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਪਣ੍ਹਿਕਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਅਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਸੁ ਸਿਨ੍ਨਵੇਤ੍ਤਗ੍ਗਾਦੀਸੁ ¶ ਨ ਵੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬਾਦੀਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਵੇਤ੍ਤਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਵੇਤ੍ਤਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਵੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬਾਦੀਸੁ ਠਿਤਾਨੀਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਅਟ੍ਠੀਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਵਕ੍ਕਂ ¶ ਗਲਵਾਟਕਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਏਕਮੂਲੇਨ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨੇਨ ਥੂਲਨ੍ਹਾਰੁਨਾ ਵਿਨਿਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਹਦਯਮਂਸਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਣ੍ਟੁਪਨਿਬਦ੍ਧੇ ¶ ਅਮ੍ਬਫਲਦ੍ਵਯੇ ਨ ਵਣ੍ਟਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਅਮ੍ਬਫਲਦ੍ਵਯਂ ਉਪਨਿਬਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਅਮ੍ਬਫਲਦ੍ਵਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਵਣ੍ਟੇਨ ਉਪਨਿਬਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਥੂਲਨ੍ਹਾਰੁ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਵਕ੍ਕਂ ਉਪਨਿਬਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਵਕ੍ਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਥੂਲਨ੍ਹਾਰੁਨਾ ਉਪਨਿਬਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਵਕ੍ਕਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਹਦਯਂ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਉਰਟ੍ਠਿਪਞ੍ਜਰਮਜ੍ਝਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਜਿਣ੍ਣਸਨ੍ਦਮਾਨਿਕਪਞ੍ਜਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਪਿਤਾਯ ਮਂਸਪੇਸਿਯਾ ਨ ਜਿਣ੍ਣਸਨ੍ਦਮਾਨਿਕਪਞ੍ਜਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਂਸਪੇਸਿ ਠਪਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਮਂਸਪੇਸਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਜਿਣ੍ਣਸਨ੍ਦਮਾਨਿਕਪਞ੍ਜਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਉਰਟ੍ਠਿਪਞ੍ਜਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹਦਯਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਹਦਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਉਰਟ੍ਠਿਪਞ੍ਜਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਹਦਯਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਯਕਨਂ ਅਨ੍ਤੋਸਰੀਰੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਥਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਉਕ੍ਖਲਿਕਪਾਲਪਸ੍ਸਮ੍ਹਿ ਲਗ੍ਗੇ ਯਮਕਮਂਸਪਿਣ੍ਡੇ ਨ ਉਕ੍ਖਲਿਕਪਾਲਪਸ੍ਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਯਮਕਮਂਸਪਿਣ੍ਡੋ ਲਗ੍ਗੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਮਕਮਂਸਪਿਣ੍ਡੋ ¶ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਉਕ੍ਖਲਿਕਪਾਲਪਸ੍ਸੇ ਲਗ੍ਗੋ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਥਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਯਕਨਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਕਨਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਥਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਯਕਨਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਕਿਲੋਮਕੇਸੁ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਿਲੋਮਕਂ ਹਦਯਞ੍ਚ ਵਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ, ਅਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਿਲੋਮਕਂ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਚਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਮਂਸਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪਿਲੋਤਿਕਪਲਿਵੇਠਿਤੇ ਮਂਸੇ ਨ ਮਂਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਪਲਿਵੇਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਪਿਲੋਤਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਮਂਸਂ ਪਲਿਵੇਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਵਕ੍ਕਹਦਯਾਨਿ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਮਂਸਞ੍ਚ ¶ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਕਿਲੋਮਕੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਕਿਲੋਮਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਾ ਵਕ੍ਕਹਦਯਾਨਿ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਮਂਸਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ¶ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਕਿਲੋਮਕਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਪਿਹਕਂ ਹਦਯਸ੍ਸ ਵਾਮਪਸ੍ਸੇ ਉਦਰਪਟਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਕੋਟ੍ਠਕਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾਯ ਗੋਮਯਪਿਣ੍ਡਿਯਾ ਨ ਕੋਟ੍ਠਕਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਗੋਮਯਪਿਣ੍ਡਿ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਗੋਮਯਪਿਣ੍ਡਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਕੋਟ੍ਠਕਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਉਦਰਪਟਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਪਿਹਕਂ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਪਿਹਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਉਦਰਪਟਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਪਿਹਕਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਥਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਹਦਯਞ੍ਚ ਯਕਨਞ੍ਚ ਉਪਰਿਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਂ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਜਿਣ੍ਣਕੋਟ੍ਠਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਓਲਮ੍ਬਮਾਨੇ ਸਕੁਣਕੁਲਾਵਕੇ ਨ ਜਿਣ੍ਣਕੋਟ੍ਠਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਸਕੁਣਕੁਲਾਵਕੋ ਓਲਮ੍ਬਮਾਨੋ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਸਕੁਣਕੁਲਾਵਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਜਿਣ੍ਣਕੋਟ੍ਠਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਓਲਮ੍ਬਮਾਨੋ ਠਿਤੋ’ਤਿ ¶ , ਏਵਮੇਵ ਨ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਓਲਮ੍ਬਮਾਨਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਏਵਰੂਪੇ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਓਲਮ੍ਬਮਾਨਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਅਨ੍ਤਂ ਗਲਵਾਟਕਤੋ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਲੋਹਿਤਦੋਣਿਕਾਯ ਓਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤੇ ਛਿਨ੍ਨਸੀਸਧਮਨਿਕਲ਼ੇਵਰੇ ਨ ਲੋਹਿਤਦੋਣਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਧਮਨਿਕਲ਼ੇਵਰਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਧਮਨਿਕਲ਼ੇਵਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਲੋਹਿਤਦੋਣਿਕਾਯਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਅਨ੍ਤਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਅਨ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਅਨ੍ਤਂ ਨਾਮ ¶ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ¶ ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਰੇ ਏਕਵੀਸਤਿ ਅਨ੍ਤਭੋਗੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਰਜ੍ਜੁਮਣ੍ਡਲਕਂ ਸਿਬ੍ਬੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੇਸੁ ਰਜ੍ਜੁਕੇਸੁ ਨ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਰਜ੍ਜੁਮਣ੍ਡਲਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਰਜ੍ਜੁਕਾ ਮਂ ਸਿਬ੍ਬੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਰਜ੍ਜੁਕਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਰਜ੍ਜੁਮਣ੍ਡਲਕਂ ਸਿਬ੍ਬੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਅਨ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਮਂ ਆਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਅਨ੍ਤਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਉਦਰਿਯਂ ਉਦਰੇ ਠਿਤਂ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਸੁਵਾਨਦੋਣਿਯਂ ਠਿਤੇ ਸੁਵਾਨਵਮਥੁਮ੍ਹਿ ਨ ਸੁਵਾਨਦੋਣਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਸੁਵਾਨਵਮਥੁ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਸੁਵਾਨਵਮਥੁ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਸੁਵਾਨਦੋਣਿਯਂ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਉਦਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਉਦਰਿਯਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਉਦਰਿਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਉਦਰੇ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਉਦਰਿਯਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਕਰੀਸਂ ¶ ਪਕ੍ਕਾਸਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਵੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬਸਦਿਸੇ ਅਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬੇ ਓਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਸਣ੍ਹਪਣ੍ਡੁਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਨ ਵੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਪਣ੍ਡੁਮਤ੍ਤਿਕਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਪਣ੍ਡੁਮਤ੍ਤਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਵੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬੇ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਪਕ੍ਕਾਸਯੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਕਰੀਸਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਕਰੀਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਪਕ੍ਕਾਸਯੇ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਕਰੀਸਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਸੀਸਕਟਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪੁਰਾਣਲਾਬੁਕਟਾਹੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਪਿਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਿਯਾ ਨ ਲਾਬੁਕਟਾਹਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਪਿਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਿ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਪਿਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਲਾਬੁਕਟਾਹੇ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸੀਸਕਟਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਜਾਨਾਤਿ ¶ ‘ਅਹਂ ਸੀਸਕਟਾਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਥਦ੍ਧੋ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ.

ਯਂ ¶ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਪੋਕੋਟ੍ਠਾਸਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਅਨੁਗਤਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁਂ ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਯੇਵਾਪਨਕਂ ਪਥਵਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਬਾਹਿਰਪਥਵੀਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਯੋਤਿ ਕਾਲ਼ਲੋਹਂ. ਲੋਹਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਲੋਹਂ, ਵਿਜਾਤਿਲੋਹਂ, ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਂ, ਪਿਸਾਚਲੋਹਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਯੋ, ਸਜ੍ਝੁ, ਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਤਿਪੁ, ਸੀਸਂ, ਤਮ੍ਬਲੋਹਂ, ਵੇਕਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਜਾਤਿਲੋਹਾਨਿ ਨਾਮ. ਨਾਗਨਾਸਿਕਲੋਹਂ ਵਿਜਾਤਿਲੋਹਂ ਨਾਮ. ਕਂਸਲੋਹਂ, ਵਟ੍ਟਲੋਹਂ, ਆਰਕੂਟਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਾਨਿ ਨਾਮ. ਮੋਰਕ੍ਖਕਂ, ਪੁਥੁਕਂ, ਮਲਿਨਕਂ, ਚਪਲਕਂ, ਸੇਲਕਂ, ਆਟਕਂ, ਭਲ੍ਲਕਂ, ਦੂਸਿਲੋਹਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਪਿਸਾਚਲੋਹਾਨਿ ਨਾਮ. ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਲੋਹਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ. ਤਮ੍ਬਲੋਹਂ, ਵੇਕਨ੍ਤਕਲੋਹਨ੍ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਦ੍ਵੀਹਿ ਜਾਤਿਲੋਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਇਧ ਲੋਹਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਿਪੂਤਿ ਸੇਤਤਿਪੁ. ਸੀਸਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਤਿਪੁ. ਸਜ੍ਝੂਤਿ ¶ ਰਜਤਂ. ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਮੁਤ੍ਤਾ. ਮਣੀਤਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਆਗਤੇ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯਾਦਯੋ ਸੇਸੋ ਜੋਤਿਰਸਾਦਿਭੇਦੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਮਣਿ. ਵੇਲ਼ੁਰਿਯੋਤਿ ਵਂਸਵਣ੍ਣਮਣਿ. ਸਙ੍ਖੋਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਸਙ੍ਖੋ. ਸਿਲਾਤਿ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾ, ਪਣ੍ਡੁਸਿਲਾ, ਸੇਤਸਿਲਾਤਿਆਦਿਭੇਦਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਿਲਾ. ਪਵਾਲ਼ਨ੍ਤਿ ਪਵਾਲ਼ਮੇਵ. ਰਜਤਨ੍ਤਿ ਕਹਾਪਣੋ. ਜਾਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਂ. ਲੋਹਿਤਙ੍ਕੋਤਿ ਰਤ੍ਤਮਣਿ. ਮਸਾਰਗਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਕਬਰਮਣਿ. ਤਿਣਾਦੀਸੁ ਬਹਿਸਾਰਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਯੋਪਿ ਤਿਣਂ ਨਾਮ. ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦਾਰੁਖਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਕਟ੍ਠਂ ਨਾਮ. ਸਕ੍ਖਰਾਤਿ ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਤੋ ਯਾਵ ਮੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣਾ ਮਰੁਮ੍ਬਾ ਸਕ੍ਖਰਾ ਨਾਮ. ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਤੋ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਾਲਿਕਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਠਲਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਪਾਲਂ. ਭੂਮੀਤਿ ਪਥਵੀ. ਪਾਸਾਣੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਮੁਟ੍ਠਿਯਂ ਅਸਣ੍ਠਹਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਨਾਮ. ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਉਪਰਿ ਪਬ੍ਬਤੋ ¶ ਨਾਮ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਾਲਟ੍ਠਿ-ਨਾਲ਼ਿਕੇਰ-ਫਲਾਦਿਭੇਦਂ ਸੇਸਪਥਵਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਾ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਯਾ ਚ ਬਾਹਿਰਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦ੍ਵੇਪਿ ਪਥਵੀਧਾਤੁਯੋ ਕਕ੍ਖਲ਼ਟ੍ਠੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਏਕਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੧੭੪. ਆਪੋਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਪੋ ਆਪੋਗਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਬਨ੍ਧਨਵਸੇਨ ਆਪੋ. ਤਦੇਵ ਆਪੋਸਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਆਪੋਗਤਂ ਨਾਮ. ਸ੍ਨੇਹਵਸੇਨ ਸ੍ਨੇਹੋ. ਸੋਯੇਵ ਸ੍ਨੇਹਸਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਸ੍ਨੇਹਗਤਂ ਨਾਮ. ਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਭਾਵੋ. ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿਪਿ ¶ ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਦਿਸੋਕਾਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ¶ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਾਤੁਵਸੇਨੇਵ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – ਪਿਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ, ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਪਿਤ੍ਤਕੋਸਕੇ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪੂਵਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੇ ਤੇਲੇ ਨ ਪੂਵਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਤੇਲਂ ਮਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਤੇਲਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਪੂਵਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸਰੀਰਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਮਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਸਰੀਰਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਵਸ੍ਸੋਦਕੇਨ ਪੁਣ੍ਣੇ ਕੋਸਾਤਕੀਕੋਸਕੇ ਨ ਕੋਸਾਤਕੀਕੋਸਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਵਸ੍ਸੋਦਕਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਵਸ੍ਸੋਦਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਕੋਸਾਤਕੀਕੋਸਕੇ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਪਿਤ੍ਤਕੋਸਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ਮਯਿ ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਠਿਤਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਪਿਤ੍ਤਕੋਸਕੇ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਪਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਸੇਮ੍ਹਂ ਏਕਪਤ੍ਥਪੂਰਪ੍ਪਮਾਣਂ ਉਦਰਪਟਲੇ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਉਪਰਿ ਸਞ੍ਜਾਤਫੇਣਪਟਲਾਯ ਚਨ੍ਦਨਿਕਾਯ ਨ ਚਨ੍ਦਨਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਫੇਣਪਟਲਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਫੇਣਪਟਲਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਚਨ੍ਦਨਿਕਾਯ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਉਦਰਪਟਲਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਸੇਮ੍ਹਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਸੇਮ੍ਹਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਉਦਰਪਟਲੇ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਸੇਮ੍ਹਂ ¶ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬੋ ਅਨਿਬਦ੍ਧੋਕਾਸੋ, ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੇਵ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਪ੍ਪਹਰਣਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾਦੀਹਿ ਅਭਿਹਟੇ ਸਰੀਰਪ੍ਪਦੇਸੇ ਲੋਹਿਤਂ ਸਣ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਤਿ, ਗਣ੍ਡਪੀਲ਼ਕਾਦਯੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਫਰਸੁਪ੍ਪਹਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਪਗ੍ਘਰਿਤਨਿਯਾਸੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਨ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਫਰਸੁਪ੍ਪਹਾਰਾਦਿਪ੍ਪਦੇਸਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਨਿਯ੍ਯਾਸੋ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਨਿਯ੍ਯਾਸੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਫਰਸੁਪ੍ਪਹਾਰਾਦਿਪ੍ਪਦੇਸੇਸੁ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾਦੀਹਿ ਅਭਿਹਟਪ੍ਪਦੇਸਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬੋ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਤੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਠਿਤੋ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ¶ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਲੋਹਿਤੇਸੁ ਸਂਸਰਣਲੋਹਿਤਂ ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ. ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਲੋਹਿਤਂ ਯਕਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਏਕਪਤ੍ਤਪੂਰਣਪ੍ਪਮਾਣਂ ਵਕ੍ਕਹਦਯਯਕਨਪਪ੍ਫਾਸਾਨਿ ਤੇਮੇਨ੍ਤਂ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਂਸਰਣਲੋਹਿਤੇ ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਸਦਿਸੋਵ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਯਥਾ ਜਜ੍ਜਰਕਪਾਲਟ੍ਠੇ ਉਦਕੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਲੇਡ੍ਡੁਖਣ੍ਡਾਨਿ ਤੇਮਯਮਾਨੇ ਨ ਲੇਡ੍ਡੁਖਣ੍ਡਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਂ ਉਦਕੇਨ ਤੇਮਿਯਮਾਨਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਉਦਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਲੇਡ੍ਡੁਖਣ੍ਡਾਨਿ ਤੇਮੇਮੀ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਯਕਨਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਟ੍ਠਾਨਂ ਵਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਵਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਮਯਿ ਲੋਹਿਤਂ ਠਿਤਂ, ਅਮ੍ਹੇ ਵਾ ਤੇਮਯਮਾਨਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਲੋਹਿਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਯਕਨਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਵਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਤੇਮਯਮਾਨਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਲੋਹਿਤਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਸੇਦੋ ¶ ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਾਦਿਕਾਲੇਸੁ ਕੇਸਲੋਮਕੂਪਵਿਵਰਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚੇਵ ਪਗ੍ਘਰਤਿ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਉਦਕਾ ਅਬ੍ਬੂਲ਼੍ਹਮਤ੍ਤੇਸੁ ਭਿਸਮੁਲ਼ਾਲਕੁਮੁਦਨਾਲ਼ਕਲਾਪੇਸੁ ਨ ਭਿਸਾਦਿਕਲਾਪਵਿਵਰਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਉਦਕਂ ਪਗ੍ਘਰਤੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਭਿਸਾਦਿਕਲਾਪਵਿਵਰੇਹਿ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਂ ਉਦਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਭਿਸਾਦਿਕਲਾਪਵਿਵਰੇਹਿ ਪਗ੍ਘਰਾਮੀ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਕੇਸਲੋਮਕੂਪਵਿਵਰਾਨਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸੇਦੋ ਪਗ੍ਘਰਤੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਸੇਦੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਕੇਸਲੋਮਕੂਪਵਿਵਰੇਹਿ ਪਗ੍ਘਰਾਮੀ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਸੇਦੋ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਮੇਦੋ ਥੂਲਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਕਿਸਸ੍ਸ ਜਙ੍ਘਮਂਸਾਦੀਨਿ ¶ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤੋ ਪਤ੍ਥਿਨ੍ਨਸ੍ਨੇਹੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਹਲਿਦ੍ਦਿਪਿਲੋਤਿਕਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜੇ ਨ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹਲਿਦ੍ਦਿਪਿਲੋਤਿਕਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਹਲਿਦ੍ਦਿਪਿਲੋਤਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਮਂਸਪੁਞ੍ਜਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਜਙ੍ਘਾਦੀਸੁ ਵਾ ਮਂਸਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮੇਦੋ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਮੇਦੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਜਙ੍ਘਾਦੀਸੁ ਵਾ ਮਂਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤੋ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਮੇਦੋ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ¶ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਪਤ੍ਥਿਨ੍ਨਸ੍ਨੇਹੋ ਪਤ੍ਥਿਨ੍ਨਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਅਸ੍ਸੁ ਯਦਾ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ ਤਦਾ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕੇ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਾ ਪਗ੍ਘਰਤਿ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਉਦਕਪੁਣ੍ਣੇਸੁ ਤਰੁਣਤਾਲਟ੍ਠਿਕੂਪਕੇਸੁ ਨ ਤਰੁਣਤਾਲਟ੍ਠਿਕੂਪਕਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਉਦਕਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਉਦਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਤਰੁਣਤਾਲਟ੍ਠਿਕੂਪਕੇਸੁ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਅਸ੍ਸੁ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਅਸ੍ਸੁ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਅਕ੍ਖਿਕੂਪਕੇਸੁ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਅਸ੍ਸੁ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਵਸਾ ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਾਦਿਕਾਲੇ ਹਤ੍ਥਤਲਹਤ੍ਥਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦਤਲਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਨਾਸਪੁਟਨਲਾਟਅਂਸਕੂਟੇਸੁ ਠਿਤਵਿਲੀਨਸ੍ਨੇਹੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤੇਲੇ ਆਚਾਮੇ ¶ ਨ ਆਚਾਮੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਤੇਲਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਤੇਲਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਆਚਾਮਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਹਤ੍ਥਤਲਾਦਿਪ੍ਪਦੇਸੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਵਸਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਵਸਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਹਤ੍ਥਤਲਾਦਿਪ੍ਪਦੇਸੇ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਵਸਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਖੇਲ਼ੋ ਤਥਾਰੂਪੇ ਖੇਲ਼ੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤਿ ਉਭੋਹਿ ਕਪੋਲਪਸ੍ਸੇਹਿ ਓਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਉਦਕਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇ ਨਦੀਤੀਰਕੂਪਕੇ ਨ ਕੂਪਤਲਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਉਦਕਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਉਦਕਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਕੂਪਤਲੇ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਾਮੀ’ਤਿ ¶ , ਏਵਮੇਵ ਨ ਜਿਵ੍ਹਾਤਲਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਉਭੋਹਿ ਕਪੋਲਪਸ੍ਸੇਹਿ ਓਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਖੇਲ਼ੋ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਖੇਲ਼ੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਉਭੋਹਿ ਕਪੋਲਪਸ੍ਸੇਹਿ ਓਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾਤਲੇ ਠਿਤੋ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਖੇਲ਼ੋ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਯਦਾ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ ਤਦਾ ਨਾਸਾਪੁਟੇ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਾ ਪਗ੍ਘਰਤਿ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ¶ ਪੂਤਿਦਧਿਭਰਿਤਾਯ ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਯ ਨ ਸਿਪ੍ਪਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਪੂਤਿਦਧਿ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਪੂਤਿਦਧਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਯ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਨਾਸਾਪੁਟਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਨਾਸਾਪੁਟੇਸੁ ਠਿਤਾ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਲਸਿਕਾ ਅਟ੍ਠਿਕਸਨ੍ਧੀਨਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਅਸੀਤਿਸਤਸਨ੍ਧੀਸੁ ਠਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਤੇਲਬ੍ਭਞ੍ਜਿਤੇ ਅਕ੍ਖੇ ਨ ਅਕ੍ਖੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਂ ਤੇਲਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਤੇਲਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਅਕ੍ਖਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਅਸੀਤਿਸਤਸਨ੍ਧਯੋ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘ਲਸਿਕਾ ਅਮ੍ਹੇ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ¶ ਠਿਤਾ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਲਸਿਕਾ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਅਸੀਤਿਸਤਸਨ੍ਧਯੋ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਲਸਿਕਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ.

ਮੁਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦਨਿਕਾਯ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅਧੋਮੁਖੇ ਰਵਣਘਟੇ ਨ ਰਵਣਘਟੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਚਨ੍ਦਨਿਕਾਰਸੋ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਨਾਪਿ ਚਨ੍ਦਨਿਕਾਰਸੋ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਰਵਣਘਟੇ ਠਿਤੋ’ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਨ ਵਤ੍ਥਿ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਮਯਿ ਮੁਤ੍ਤਂ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਪਿ ਮੁਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ‘ਅਹਂ ਵਤ੍ਥਿਮ੍ਹਿ ਠਿਤ’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਇਤਿ ਮੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਯੂਸਭੂਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਕਾਰੋ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਅਵਸੇਸੇਸੁ ਤੀਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਆਪੋਧਾਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਬਾਹਿਰਆਪੋਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਮੂਲਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਰਸੋ ਮੂਲਰਸੋ ਨਾਮ. ਖਨ੍ਧਰਸਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਖੀਰਾਦੀਨਿ ਪਾਕਟਾਨੇਵ. ਯਥਾ ਪਨ ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਏਵਮਿਧ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖੀਰਂ ਖੀਰਮੇਵ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਭੁਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਆਵਾਟਾਦੀਸੁ ਠਿਤਉਦਕਾਨਿ. ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਾਨੀਤਿ ਪਥਵਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਵਸ੍ਸੋਦਕਾਨਿ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਹਿਮੋਦਕਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਉਦਕਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਾਦੀਨਿ ਇਧ ਯੇਵਾਪਨਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾਨਿ.

੧੭੫. ਤੇਜੋਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਤੇਜਨਵਸੇਨ ਤੇਜੋ. ਤੇਜੋਵ ਤੇਜੋਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਤੇਜੋਗਤਂ. ਉਸ੍ਮਾਤਿ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰੋ. ਉਸ੍ਮਾਵ ਉਸ੍ਮਾਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਉਸ੍ਮਾਗਤਂ. ਉਸੁਮਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਉਸੁਮਂ. ਤਦੇਵ ਉਸੁਮਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਉਸੁਮਗਤਂ. ਯੇਨ ਚਾਤਿ ਯੇਨ ਤੇਜੋਗਤੇਨ ਕੁਪ੍ਪਿਤੇਨ. ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ਏਕਾਹਿਕਜਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਉਸੁਮਜਾਤੋ ਹੋਤਿ. ਯੇਨ ਚ ਜੀਰੀਯਤੀਤਿ ਯੇਨ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਜੀਰੀਯਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਕਲ੍ਲਤਂ ਬਲਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਵਲਿਪਲਿਤਾਦਿਭਾਵਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯੇਨ ਚ ਪਰਿਡਯ੍ਹਤੀਤਿ ਯੇਨ ਕੁਪ੍ਪਿਤੇਨ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਡਯ੍ਹਤਿ, ਸੋ ਚ ¶ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ‘ਡਯ੍ਹਾਮਿ ਡਯ੍ਹਾਮੀ’ਤਿ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸਤਧੋਤਸਪ੍ਪਿਗੋਸੀਤਚਨ੍ਦਨਾਦਿਲੇਪਨਞ੍ਚੇਵ ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਾਤਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤਿ. ਯੇਨ ਚ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਯੇਨੇਤਂ ਅਸਿਤਂ ਵਾ ਓਦਨਾਦਿ, ਪੀਤਂ ਵਾ ਪਾਨਕਾਦਿ, ਖਾਯਿਤਂ ਵਾ ਪਿਟ੍ਠਖਜ੍ਜਕਾਦਿ, ਸਾਯਿਤਂ ਵਾ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਰਸਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਿਵੇਕਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾ ਤਯੋ ਤੇਜੋਧਾਤੂ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋਵ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਪਦਸਂਵਣ੍ਣਨਾ.

ਇਦਂ ਪਨ ਮਨਸਿਕਾਰਵਿਧਾਨਂ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਯੇਨ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਪਰਿਪਾਚਨਾਕਾਰੋ ਤੇਜੋਧਾਤੂ’ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ; ‘ਯੇਨ ਜੀਰੀਯਤਿ, ਯੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ, ਯੇਨ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ¶ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਪਰਿਪਾਚਨਾਕਾਰੋ ਤੇਜੋਧਾਤੂ’ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਕਤਿਕੋ ਏਕੋ ਉਤੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਯੇਵਾਪਨਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠੋ.

ਬਾਹਿਰਤੇਜੋਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਟ੍ਠਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ ਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨੋ ਅਗ੍ਗਿ ਕਟ੍ਠਗ੍ਗਿ ਨਾਮ. ਸਕਲਿਕਗ੍ਗਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਙ੍ਕਾਰਗ੍ਗੀਤਿ ਕਚਵਰਂ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਜਾਲਾਪਿਤੋ ਕਚਵਰਗ੍ਗਿ. ਇਨ੍ਦਗ੍ਗੀਤਿ ਅਸਨਿਅਗ੍ਗਿ. ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪੋਤਿ ਜਾਲਾਯ ਵਾ ਵੀਤਚ੍ਚਿਕਙ੍ਗਾਰਾਨਂ ਵਾ ਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਸੂਰਿਯਸਨ੍ਤਾਪੋਤਿ ਆਤਪੋ. ਕਟ੍ਠਸਨ੍ਨਿਚਯਸਨ੍ਤਾਪੋਤਿ ਕਟ੍ਠਰਾਸਿਟ੍ਠਾਨੇ ਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਪੇਤਗ੍ਗਿ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਗ੍ਗਿ ਨਿਰਯਗ੍ਗਿਆਦਯੋ ਇਧ ਯੇਵਾਪਨਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ.

੧੭੬. ਵਾਯੋਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵਾਯਨਵਸੇਨ ਵਾਯੋ. ਵਾਯੋਵ ਵਾਯੋਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਵਾਯੋਗਤਂ. ਥਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪਸ੍ਸ ਥਮ੍ਭਿਤਭਾਵੋ. ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾ ਵਾਤਾਤਿ ਉਗ੍ਗਾਰਹਿਕ੍ਕਾਦਿ ਪਵਤ੍ਤਕਾ ਉਦ੍ਧਂ ਆਰੋਹਨਵਾਤਾ ¶ . ਅਧੋਗਮਾ ਵਾਤਾਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾਵਾਦਿਨੀਹਰਣਕਾ ਅਧੋ ਓਰੋਹਨਵਾਤਾ. ਕੁਚ੍ਛਿਸਯਾ ਵਾਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਂ ਬਹਿਵਾਤਾ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਯਾ ਵਾਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਵਾਤਾ. ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਵਾਤਾਤਿ ਧਮਨਿਜਾਲਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਅਨੁਸਟਾ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾ ¶ ਵਾਤਾ. ਸਤ੍ਥਕਵਾਤਾਤਿ ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਕਤ੍ਤਰਿਯਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਵਾਤਾ. ਖੁਰਕਵਾਤਾਤਿ ਖੁਰੇਨ ਵਿਯ ਹਦਯਂ ਫਾਲਨਵਾਤਾ. ਉਪ੍ਪਲਕਵਾਤਾਤਿ ਹਦਯਮਂਸਮੇਵ ਉਪ੍ਪਾਟਨਕਵਾਤਾ. ਅਸ੍ਸਾਸੋਤਿ ¶ ਅਨ੍ਤੋਪਵਿਸਨਨਾਸਿਕਾਵਤੋ. ਪਸ੍ਸਾਸੋਤਿ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਮਨਨਾਸਿਕਾਵਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਵ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਦਵਣ੍ਣਨਾ.

ਇਦਂ ਪਨ ਮਨਸਿਕਾਰਵਿਧਾਨਂ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾਦਿਭੇਦੇ ਵਾਤੇ ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾਦਿਵਸੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾ ਵਾਤਾ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤੋ ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਾਕਾਰੋ ਵਾਯੋਧਾਤੂ’ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਸੇਸੇ ਵਾਯੋਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਨੁਗਤਾ ਵਾਤਾ ਇਧ ਯੇਵਾਪਨਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ.

ਬਾਹਿਰਵਾਯੋਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਵਾਤਾਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਤੋ ਆਗਤਾ ਵਾਤਾ. ਪਚ੍ਛਿਮੁਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਰਜਾ ਵਾਤਾਤਿ ਸਹ ਰਜੇਨ ਸਰਜਾ. ਅਰਜਾ ਵਾਤਾਤਿ ਰਜਵਿਰਹਿਤਾ ਸੁਦ੍ਧਾ ਅਰਜਾ ਨਾਮ. ਸੀਤਾਤਿ ਸੀਤਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਸੀਤਵਲਾਹਕਨ੍ਤਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ. ਉਣ੍ਹਾਤਿ ਉਣ੍ਹਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਉਣ੍ਹਵਲਾਹਕਨ੍ਤਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ. ਪਰਿਤ੍ਤਾਤਿ ਮਨ੍ਦਾ ਤਨੁਕਵਾਤਾ. ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਤਿ ਬਲਵਵਾਤਾ. ਕਾਲ਼ਾਤਿ ਕਾਲ਼ਵਲਾਹਕਨ੍ਤਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ, ਯੇਹਿ ਅਬ੍ਭਾਹਤੋ ਛਵਿਵਣ੍ਣੋ ਕਾਲ਼ਕੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਸਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿਪਿ ਏਕੇ. ਵੇਰਮ੍ਭਵਾਤਾਤਿ ਯੋਜਨਤੋ ਉਪਰਿ ਵਾਯਨਵਾਤਾ. ਪਕ੍ਖਵਾਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਕ੍ਖਿਕਾਯਪਿ ਪਕ੍ਖਾਯੂਹਨਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ ਵਾਤਾ. ਸੁਪਣ੍ਣਵਾਤਾਤਿ ਗਰੁਲ਼ਵਾਤਾ. ਕਾਮਞ੍ਚ ਇਮੇਪਿ ਪਕ੍ਖਵਾਤਾਵ ਉਸ੍ਸਦਵਸੇਨ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਾ. ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਾਤਾਤਿ ਤਾਲਪਣ੍ਣੇਹਿ ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਮਣ੍ਡਲਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਾ ਵਾਤਾ. ਵਿਧੂਪਨਵਾਤਾਤਿ ਬੀਜਨਪਤ੍ਤਕੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਾ ਵਾਤਾ. ਇਮਾਨਿ ਚ ਤਾਲਵਣ੍ਟਵਿਧੂਪਨਾਨਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਾਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਆਗਤੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਵਾਤਾ ਯੇਵਾਪਨਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ.

੧੭੭. ਆਕਾਸਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਅਪ੍ਪਟਿਘਟ੍ਟਨਟ੍ਠੇਨ ਨ ਕਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਕਾਸੋ. ਆਕਾਸੋਵ ਆਕਾਸਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਆਕਾਸਗਤਂ. ਅਘਟ੍ਟਨੀਯਤਾਯ ¶ ਅਘਂ. ਅਘਮੇਵ ਅਘਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਅਘਗਤਂ ¶ . ਵਿਵਰੋਤਿ ਅਨ੍ਤਰਂ. ਤਦੇਵ ਵਿਵਰਭਾਵਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਵਿਵਰਗਤਂ. ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹੀਤਿ ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਟਂ. ਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਣਸ੍ਮਿਂ ਛਿਦ੍ਦਂ ਵਿਵਰਂ ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਵਿਵਰੇਨ ਏਤਂ ਅਸਿਤਾਦਿਭੇਦਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤਿ, ਅਨ੍ਤੋ ਪਵੇਸੇਤਿ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੋਉਦਰਪਟਲਸਙ੍ਖਾਤੇ ਓਕਾਸੇ ਏਤਦੇਵ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਵਿਵਰੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਵਿਪਕ੍ਕਂ ਕਸਟਭਾਵਂ ਆਪਨ੍ਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਤਂ ਉਦਰਪਟਲਤੋ ਯਾਵ ਕਰੀਸਮਗ੍ਗਾ ਵਿਦਤ੍ਥਿਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਛਿਦ੍ਦਂ ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਆਕਾਸਧਾਤੂਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਂ ਵਾ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਮਂਸਨ੍ਤਰਂ ਨ੍ਹਾਰੁਨ੍ਤਰਂ ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਤਰਂ ਲੋਮਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯੇਵਾਪਨਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਂ.

ਬਾਹਿਰਕਆਕਾਸਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹੀਤਿ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਭਿਤ੍ਤਿਛਿਦ੍ਦਕਵਾਟਛਿਦ੍ਦਾਦਿਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਿਨਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਕਾਸੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਥਿਤਂ.

੧੭੮. ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾ ਧਾਤੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਸੇਸਾਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਤਿ ਇਮਾਸੁ ਛਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਪਥਵੀਤੇਜੋਵਾਯੋਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਾਵ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤਿ, ਆਪੋਧਾਤੁਆਕਾਸਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਪਚ੍ਛਾਚਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦਯੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਾ ਏਵ. ਸੇਸਾ ਨਵ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ ¶ . ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਰੂਪਧਾਤੁ ਚ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੋਤਧਾਤੁਆਦਯੋਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਪਿ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਾਸੁ ਦਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਤ੍ਤਹਿ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸਿਯਾ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਸਿਯਾ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ਇਤਿ ਅਡ੍ਢੇਕਾਦਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਧਾਤੂਹਿ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਤਂ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ. ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ¶ . ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ. ਤਂਪਜਾਨਨੋ ਮਗ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਵਸੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਨਿਗਮਨਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੭੯. ਇਦਾਨਿ ¶ ਦੁਤਿਯਛਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਪਰਾਪਿ ਛ ਧਾਤੁਯੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਧਾਤੁ ਦੁਕ੍ਖਧਾਤੂਤਿ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਸਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਯੁਗਲ਼ਕਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ. ਸੁਖਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਖਸ੍ਸ. ਯਤ੍ਤਕਂ ਸੁਖੇਨ ਫਰਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਤਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਫਰਤਿ. ਯਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਫਰਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਤਤ੍ਤਕਂ ਸੁਖਂ ਫਰਤਿ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਧਾਤੁ ਦੋਮਨਸ੍ਸਧਾਤੂਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਥੇਵ ਯੁਗਲ਼ਕਂ ਕਤਂ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ. ਯਤ੍ਤਕਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਫਰਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਤਤ੍ਤਕਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਫਰਤਿ. ਯਤ੍ਤਕਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਫਰਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਤਤ੍ਤਕਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਫਰਤਿ.

ਉਪੇਕ੍ਖਾਧਾਤੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਧਾਤੂਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਦ੍ਵਯਂ ਸਰਿਕ੍ਖਕਵਸੇਨ ਯੁਗਲ਼ਕਂ ਕਤਂ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਅਵਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਰਿਕ੍ਖਕਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਕਾਯਧਾਤੁ, ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੁ ਚ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਮਨੋਧਾਤੁਯੋ ¶ , ਤਾਸਂਯੇਵ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਰੂਪਧਾਤੁਆਦਯੋ ਚ ਗਹਿਤਾਤਿ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਾਸੁ ਦਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਨਿਗਮਨਂ ਕਥਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸੁਖਧਾਤੁ ਯਂ ਕਾਯਿਕਂ ਸਾਤਨ੍ਤਿ ਆਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੇਵ.

੧੮੧. ਤਤਿਯਛਕ੍ਕੇ ਕਾਮੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਾ – ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਚ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਕਾਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਕਾਮਧਾਤੁ, ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਾਮੋਯੇਵ ਧਾਤੁ ਕਾਮਧਾਤੁ, ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾਨਮੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਵ ਧਾਤੁ ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਦਸਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਕਸ੍ਸ ¶ ਪਟਿਘਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਵਿਹਿਂਸਾ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ, ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਵਿਹਿਂਸਾਯੇਵ ਧਾਤੁ ਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ, ਪਰਸਤ੍ਤਵਿਹੇਸਨਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਾਦਿਵਿਭਾਗਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਵਿਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤੇ, ਵਿਹਿਂਸਨਂ ਵਾ ਏਤਂ ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਵਿਹਿਂਸਾ. ਸਾ ਵਿਹੇਠਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਕਰੁਣਾਪਟਿਪਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਾ ਵਾ; ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਬ੍ਬੇਗਜਨਨਰਸਾ, ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਰੁਣਾਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਾ ਵਾ; ਦੁਕ੍ਖਾਯਤਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ; ਪਟਿਘਪਦਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਲੋਭਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਲੋਭੋ, ਨੀਵਰਣੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਂ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਮੇਵ ਧਾਤੁ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋਵ ਧਾਤੁ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਮੇਤ੍ਤਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਅਵਿਹਿਂਸਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ, ਅਵਿਹਿਂਸਾ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸੇਤਂ ¶ ਨਾਮਂ. ਅਵਿਹਿਂਸਾਵ ਧਾਤੁ ਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ, ਕਰੁਣਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ.

੧੮੨. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਕਾਮਧਾਤੂਤਿ ਪਦਭਾਜਨਂ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਂਪਯੋਗਵਸੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ. ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿਆਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਵਿਹੇਠੇਤੀਤਿ ਬਾਧੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤਿ. ਹੇਠਨਾਤਿ ਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰਾਦੀਹਿ ਬਾਧਨਾ, ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨਾ. ਬਲਵਹੇਠਨਾ ਵਿਹੇਠਨਾ. ਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਹਿਂਸਨਾ. ਬਲਵਹਿਂਸਨਾ ਵਿਹਿਂਸਨਾ. ਰੋਸਨਾਤਿ ਘਟ੍ਟਨਾ. ਵਿਰੋਸਨਾਤਿ ਬਲਵਘਟ੍ਟਨਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਾ ‘ਵਿ’ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਉਪਹਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਉਪਘਾਤੋ, ਪਰੇਸਂ ਉਪਘਾਤੋ ਪਰੂਪਘਾਤੋ.

ਮੇਤ੍ਤਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਿ. ਮੇਤ੍ਤਾਯਨਾਕਾਰੋ ਮੇਤ੍ਤਾਯਨਾ. ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਅਯਿਤਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਭਾਵੋ ਮੇਤ੍ਤਾਯਿਤਤ੍ਤਂ. ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਸੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾਪਿ ਅਪ੍ਪਨਾਪਤਾਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾ ਕਥਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਪਤ੍ਤਾਵ.

ਕਰੁਣਾਯਨ੍ਤਿ ¶ ਏਤਾਯਾਤਿ ਕਰੁਣਾ. ਕਰੁਣਾਯਨਾਕਾਰੋ ਕਰੁਣਾਯਨਾ. ਕਰੁਣਾਯ ਅਯਿਤਸ੍ਸ ਕਰੁਣਾਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਭਾਵੋ ਕਰੁਣਾਯਿਤਤ੍ਤਂ. ਵਿਹਿਂਸਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਸੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਪਰਿਯੋਸਾਨਪਦੇ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਤਿ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁਪਿ. ਉਭਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋਵ. ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਯੇਵ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਇਤਰੋ. ਵਿਹਿਂਸਾਯਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਦੁਵਿਧਾ ਕਥਾ – ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾ ਚੇਵ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾ ਚ. ਕਾਮਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯੋਪਿ ਗਹਿਤਾ. ਕਾਮਧਾਤੁਯਾਯੇਵ ਪਨ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇਪਿ ਏਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਕਥਾ ¶ . ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯੋ ਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ¶ ਕਾਮਧਾਤੁ ਏਵਾਤਿ. ਅਯਂ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਕਥਾ ਨਾਮ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨਾਪਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯੋ ਗਹਿਤਾਯੇਵ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁਤੋ ਪਨ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਕਥਾ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯੋ ਅਵਸੇਸਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੂਤਿ ਅਯਂ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਕਥਾ ਨਾਮ.

ਇਮਾਹਿ ਚ ਛਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਹਿ ਤਾ ਕਾਮਧਾਤੁਤੋਵ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਲਭਾਪੇਤਬ੍ਬਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਛਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਛਕ੍ਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਸੋਲ਼ਸ ਧਾਤੁਯੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਦ੍ਵੇ ਤੇਭੂਮਿਕਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਸਨਚਾਰੋਵ ਕਥਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੩. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ¶ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ – ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ ਰੂਪਧਾਤੂਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਤਾਵ –

ਅਤ੍ਥਤੋ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ, ਕਮਤਾਵਤ੍ਵਸਙ੍ਖਤੋ;

ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਥ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਥਤੋ’ਤਿ ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁ. ਰੂਪਯਤੀਤਿ ਰੂਪਂ. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਤਾਵ ਨਯੇਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਵਿਦਹਤਿ, ਧੀਯਤੇ, ਵਿਧਾਨਂ, ਵਿਧੀਯਤੇ ਏਤਾਯ, ਏਤ੍ਥ ਵਾ ਧੀਯਤੀਤਿ ਧਾਤੁ. ਲੋਕਿਯਾ ਹਿ ਧਾਤੁਯੋ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਧਾਤੁਯੋ ਵਿਯ ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਂ ¶ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਦਹਨ੍ਤਿ ¶ ; ਭਾਰਹਾਰੇਹਿ ਚ ਭਾਰੋ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਧੀਯਨ੍ਤੇ ਧਾਰੀਯਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਵਿਧਾਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਚੇਤਾ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਏਤਾਹਿ ਚ ਕਰਣਭੂਤਾਹਿ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਵਿਧੀਯਤਿ; ਤਥਾਵਿਹਿਤਞ੍ਚੇਤਂ ਏਤਾਸ੍ਵੇਵ ਧੀਯਤਿ ਠਪੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਦਹਤਿ ਧੀਯਤੇਤਿਆਦਿਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਧਾਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਸਭਾਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਏਵਮੇਤਾ. ਏਤਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਧਾਤੁਯੋ. ਯਥਾ ਚ ਲੋਕੇ ਵਿਚਿਤ੍ਤਾ ਹਰਿਤਾਲਮਨੋਸਿਲਾਦਯੋ ਸਿਲਾਵਯਵਾ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤਾਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ਵਿਯ ਧਾਤੁਯੋ. ਵਿਚਿਤ੍ਤਾ ਹੇਤਾ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਾਵਯਵਾਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਸਰੀਰਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਭੂਤੇਸੁ ਰਸਸੋਣਿਤਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਸਭਾਗਲਕ੍ਖਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਧਾਤੁਸਮਞ੍ਞਾ, ਏਵਮੇਤੇਸੁਪਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਵਯਵੇਸੁ ਧਾਤੁਸਮਞ੍ਞਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਭਾਗਲਕ੍ਖਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੇਤੇ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋਤਿ. ਅਪਿਚ ਧਾਤੂਤਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਾ – ‘‘ਛ ਧਾਤੁਰੋ ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੪੩-੩੪੪) ਜੀਵਸਞ੍ਞਾਸਮੂਹਨਤ੍ਥਂ ਧਾਤੁਦੇਸਨਂ ਅਕਾਸੀਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਤਂ ਧਾਤੁ ਚਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ ¶ …ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਤਂ ਧਾਤੁ ਚਾਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ’ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਪੇਤ੍ਥ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਤਾਨਿ ਚ ਪਨ ਤੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

‘ਕਮਤੋ’ਤਿ ਇਧਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਚ ਪਨਾਯਂ ਹੇਤੁਫਲਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ ਰੂਪਧਾਤੂਤਿ ਇਦਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਯਂ ਹੇਤੁ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਫਲਂ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਮਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਤਾਵਤ੍ਵਤੋ’ਤਿ ਤਾਵਭਾਵਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਦੇਸੇਸੁ ਆਭਾਧਾਤੁ, ਸੁਭਧਾਤੁ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਧਾਤੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਧਾਤੁ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਧਾਤੁ ¶ , ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਧਾਤੁ, ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਧਾਤੁ, ਕਾਮਧਾਤੁ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁ, ਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ, ਸੁਖਧਾਤੁ, ਦੁਕ੍ਖਧਾਤੁ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਧਾਤੁ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਧਾਤੁ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਧਾਤੁ ¶ , ਅਵਿਜ੍ਜਾਧਾਤੁ, ਆਰਮ੍ਭਧਾਤੁ, ਨਿਕ੍ਕਮਧਾਤੁ, ਪਰਕ੍ਕਮਧਾਤੁ, ਹੀਨਧਾਤੁ, ਮਜ੍ਝਿਮਧਾਤੁ, ਪਣੀਤਧਾਤੁ, ਪਥਵੀਧਾਤੁ, ਆਪੋਧਾਤੁ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ, ਵਾਯੋਧਾਤੁ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ, ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ, ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਲੋਕੋਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵਸੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਕਤੋਤਿ ਚੇ? ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬਧਾਤੂਨਂ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ. ਰੂਪਧਾਤੁਯੇਵ ਹਿ ਆਭਾਧਾਤੁ. ਸੁਭਧਾਤੁ ਪਨ ਰੂਪਾਦਿਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸੁਭਧਾਤੁ. ਤਞ੍ਚ ਰੂਪਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਰਮ੍ਮਣਾ ਵਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਏਵ ਸੁਭਧਾਤੂਤਿ ਰੂਪਾਦਿਮਤ੍ਤਮੇਵੇਸਾ. ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਧਾਤੁਆਦੀਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ. ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਧਾਤੁ ਪਨ ਸਭਾਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ; ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਨਿਰੋਧਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਸਾ. ਕਾਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਕਾਮਧਾਤੁ? ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕੋ …ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ; ਅਟ੍ਠਾਰਸਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ¶ ਵਾ, ਯਥਾਹ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਅਵੀਚਿਨਿਰਯਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਤੋ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤਿਦੇਵੇ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾ, ਰੂਪਾ, ਵੇਦਨਾ, ਸਞ੍ਞਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਧਾਤੂ’’ਤਿ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਏਵ; ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵਾ ਵਚਨਤੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਪਿ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਅਬ੍ਯਾਪਾਦਅਵਿਹਿਂਸਾਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਅਵਿਜ੍ਜਾਆਰਮ੍ਭਨਿਕ੍ਕਮਪਰਕ੍ਕਮਧਾਤੁਯੋ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯੇਵ.

ਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮਪਣੀਤਧਾਤੁਯੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਹੀਨਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਹੀਨਧਾਤੁ. ਮਜ੍ਝਿਮਪਣੀਤਾ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਚੇਵ ਪਣੀਤਾ ਚ ਧਾਤੂ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਅਕੁਸਲਾ ¶ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ ਹੀਨਧਾਤੁ. ਲੋਕਿਯਾ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਉਭੋਪਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦਯੋ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਧਾਤੁ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ ਪਣੀਤਧਾਤੁ. ਪਥਵੀਤੇਜੋਵਾਯੋਧਾਤੁਯੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੁਯੇਵ. ਆਪੋਧਾਤੁ ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਚ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯੇਵ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਙ੍ਖੇਪੋਯੇਵ. ਸਤ੍ਤਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਏਕਦੇਸੋ ਚ ਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ. ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਪਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਏਕਦੇਸੋਵ. ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਲੋਕੋ ਪਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਪ੍ਪਭੇਦਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ. ਇਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬਧਾਤੂਨਂ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਅਪਿਚ ਵਿਜਾਨਨਸਭਾਵੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਜੀਵਸਞ੍ਞੀਨਂ ਜੀਵਸਞ੍ਞਾਸਮੂਹਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ ¶ . ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਜਾਨਨਸਭਾਵੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਜੀਵਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਤੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭੇਦੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨੇਕਤ੍ਤਂ, ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਤਞ੍ਚ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਤਂ ਜੀਵਸਞ੍ਞਂ ਸਮੂਹਨਿਤੁਕਾਮੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਪਕਾਸਿਤਾ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ? ਤਥਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ; ਯੇ ਚ ਇਮਾਯ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਤਦਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਚ ਅਟ੍ਠਾਰਸੇਵ ਪਕਾਸਿਤਾ.

ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ ¶ ਤਥਾ ਤਥਾ ਹਿ,

ਧਮ੍ਮਂ ਪਕਾਸਯਤਿ ਏਸ ਯਥਾ ਯਥਾਸ੍ਸ;

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਤੇਜਵਿਹਤਂ ਵਿਲਯਂ ਖਣੇਨ,

ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਹਦਯੇਸੁ ਤਮੋ ਪਯਾਤੀਤਿ.

ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਤਾਵਤ੍ਵਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਸਙ੍ਖਤੋ’ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ ਤਾਵ ਜਾਤਿਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਵਸੇਨ. ਤਥਾ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਰੂਪਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਧਾਤੁਯੋ ਸੋਤਪਸਾਦਾਦਿਵਸੇਨ. ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੁ ਪਨ ਪਥਵੀਤੇਜੋਵਾਯੋਵਸੇਨ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਥਾ ¶ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ. ਮਨੋਧਾਤੁ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਵਸੇਨ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਸੁਖੁਮਰੂਪਾਨਂ, ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਚ ਧਾਤੁਯਾ ਵਸੇਨ ਵੀਸਤਿਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਸੇਸਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ ਛਸਤ੍ਤਤਿਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਸਙ੍ਖਤੋ’ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਪਚ੍ਚਯਾ’ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦੀਸੁ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਸੋ ਪਨੇਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

‘ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ’ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋਪੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਾ ਏਵ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁਯੋ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤੋ, ਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਭਾਵਸੁਞ੍ਞਤੋ, ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭੇਰਿਤਲਂ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਦਣ੍ਡੋ ਵਿਯ ਰੂਪਧਾਤੁ, ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ¶ . ਤਥਾ ਆਦਾਸਤਲਂ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਮੁਖਂ ਵਿਯ ਰੂਪਧਾਤੁ, ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਅਥ ਵਾ ਉਚ੍ਛੁਤਿਲਾਨਿ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਯਨ੍ਤਚਕ੍ਕਯਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਰੂਪਧਾਤੁ, ਉਚ੍ਛੁਰਸਤੇਲਾਨਿ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਤਥਾ ਅਧਰਾਰਣੀ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਉਤ੍ਤਰਾਰਣੀ ਵਿਯ ਰੂਪਧਾਤੁ, ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੋਤਧਾਤੁਆਦੀਸੁਪਿ.

ਮਨੋਧਾਤੁ ਪਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਲ੍ਲਮਿਵ ਸੂਲਮਿਵ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ¶ ; ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਵੇਦਨਾਸਲ੍ਲਸੂਲਯੋਗਾ ਆਤੁਰਾ ਵਿਯ; ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਵਾ ਸਞ੍ਞਾ ਆਸਾਦੁਕ੍ਖਜਨਨਤੋ ਰਿਤ੍ਤਮੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ, ਅਯਥਾਭੁਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਕਤੋ ਵਨਮਿਗੋ ਵਿਯ; ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਨਤੋ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਂ ਖਿਪਨਕਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ, ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਨਤੋ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾਨੁਬਨ੍ਧਚੋਰਾ ਵਿਯ, ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਵਹਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਤੋ ਵਿਸਰੁਕ੍ਖਬੀਜਾਨਿ ਵਿਯ; ਰੂਪਂ ਨਾਨਾਵਿਧੂਪਦ੍ਦਵਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਪਨ ਧਾਤੁ ਅਮਤਤੋ ਸਨ੍ਤਤੋ ਖੇਮਤੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ¶ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਵ ਪਵਤਨਤੋ ਵਨਮਕ੍ਕਟੋ ਵਿਯ, ਦੁਦ੍ਦਮਨਤੋ ਅਸ੍ਸਖਲ਼ੁਙ੍ਕੋ ਵਿਯ, ਯਤ੍ਥਕਾਮਨਿਪਾਤਿਤੋ ਵੇਹਾਸਂ ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਵਿਯ, ਲੋਭਦੋਸਾਦਿਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਿਲੇਸਯੋਗਤੋ ਰਙ੍ਗਨਟੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ.

੧੮੪. ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚਾਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਦ੍ਵਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਿਰਿਯਾਮਨੋਧਾਤੁਞ੍ਚੇਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁ ਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਯੋ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਸਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮ. ਸੋਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਨਿਰੁਦ੍ਧਸਮਨਨ੍ਤਰਾਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾ. ਤਜ੍ਜਾ ਮਨੋਧਾਤੂਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਜਾਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਤੋ ਦੁਵਿਧਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਕਿਚ੍ਚਾ. ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਾ ਪਨ ਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋਤਿ ਏਤੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ; ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ¶ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤੇਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਕਿਚ੍ਚਾ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਮਨੋਧਾਤੁਯਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਸਮਨਨ੍ਤਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਕਾਰੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾਪੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨ ਯਾ ਚ ਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸਨ੍ਤੀਰਣਕਿਚ੍ਚਾ ਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਯਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਕਿਚ੍ਚਾ ਕਿਰਿਯਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਯਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯ ¶ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਵਨਕਿਚ੍ਚਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕਥਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਭਵਙ੍ਗਮਨਂ. ਧਮ੍ਮੇ ਚਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਹਾਵਜ੍ਜਨਕਂ ਜਵਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹਿਤਪਞ੍ਹਂ ਨਾਮ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ. ਮਹਾਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਨਾਮ ਦੀਘਭਾਣਕਾਭਯਤ੍ਥੇਰਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਹ – ‘ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਨਾਮ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ¶ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਵਿਸੁਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਭਵਙ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਤਕਮੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਮਨੋਤਿ ਸਹਾਵਜ੍ਜਨਕਂ ਭਵਙ੍ਗਂ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਜਵਨਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਸੋਲ਼ਸ ਧਾਤੁਯੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਦ੍ਵੇ ਚਤੁਭੂਮਿਕਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੫. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਪਨ ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਚ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦ੍ਵੇ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਮਨਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਾ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਸੋਲ਼ਸ ਧਾਤੁਯੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਦ੍ਵੇ ਚਤੁਭੂਮਿਕਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾ. ਏਵਮਯਂ ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੋਪਿ ਤੇਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾਵ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋਤਿ.

ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਾ ਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੯. ਇਦਾਨਿ ¶ ¶ ¶ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ –

ਵਿਭਾਗਤੋ ਨਿਬ੍ਬਚਨ-ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਤੋ;

ਅਤ੍ਥਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਤੋ ਚੇਵ, ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋ ਤਥਾ.

ਕਮਤੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ, ਯਂ ਞਾਣਂ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਤੋ;

ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਪਭੇਦੋ, ਉਪਮਾਤੋ ਚਤੁਕ੍ਕਤੋ.

ਸੁਞ੍ਞਤੇਕਵਿਧਾਦੀਹਿ, ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤੋ;

ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ ਸਾਸਨਕ੍ਕਮੇ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਵਿਭਾਗਤੋ’ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਤ੍ਥਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਅਵਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ, ਯੇ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤੇਹਿ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਹ, ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ, ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ, ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ, ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ – ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠਾ ਤਥਾ ਅਵਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ. ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਟ੍ਠੋ, ਨਿਦਾਨਟ੍ਠੋ, ਸਂਯੋਗਟ੍ਠੋ, ਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠੋ…ਪੇ… ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਟ੍ਠੋ, ਵਿਵੇਕਟ੍ਠੋ, ਅਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ, ਅਮਤਟ੍ਠੋ…ਪੇ… ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਟ੍ਠੋ, ਹੇਤ੍ਵਟ੍ਠੋ, ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ, ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ – ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾ ਤਥਾ ਅਵਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੮). ਤਥਾ ¶ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ, ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ, ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ, ਵਿਪਰਿਨਾਮਟ੍ਠੋ, ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੧) ਏਵਮਾਦਿ. ਇਤਿ ਏਵਂ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਵਿਭਾਗਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਨਿਬ੍ਬਚਨਲਕ੍ਖਣਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਤੋ’ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘ਨਿਬ੍ਬਚਨਤੋ’ ਤਾਵ ਇਧ ‘ਦੁ’ਇਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ; ਕੁਚ੍ਛਿਤਞ੍ਹਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਦੁਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘ਖਂ’ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਤੁਚ੍ਛੇ; ਤੁਚ੍ਛਞ੍ਹਿ ਆਕਾਸਂ ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਪਠਮਸਚ੍ਚਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਨੇਕਉਪਦ੍ਦਵਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਤੁਚ੍ਛਂ ਬਾਲਜਨਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਭਾਵਵਿਰਹਿਤਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਤੁਚ੍ਛਤ੍ਤਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘ਸਂ’ਇਤਿ ਚ ਅਯਂ ¶ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਮਾਗਮੋ ਸਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੧੯੯; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੯੬) ਸਂਯੋਗਂ ਦੀਪੇਤਿ; ‘ਉ’ਇਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੧੭੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੪੧) ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ‘ਅਯ’ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਇਦਞ੍ਚਾਪਿ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਂ ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਸਮਾਯੋਗੇ ਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ. ਇਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਂਯੋਗੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਤਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ‘ਨਿ’ਸਦ੍ਦੋ ਅਭਾਵਂ ‘ਰੋਧ’ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਚਾਰਕਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਾਵੋ ਏਤ੍ਥ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਰੋਧਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਗਤਿਸੁਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਸਮਧਿਗਤੇ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਰੋਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਹੋਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥਸਚ੍ਚਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਤਦਭਿਮੁਖੀਭੂਤਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਪਦਾ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਚਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੭). ਕਤਮਾਨਿ…ਪੇ… ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਅਰਿਯਾ ਇਮਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਸਦੇਵਕੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕੇ…ਪੇ… ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ¶ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ‘ਅਰਿਯੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਅਰਿਯਾਨਿ ¶ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ; ਅਰਿਯਾਨੀਤਿ ਤਥਾਨਿ ਅਵਿਤਥਾਨਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਤਥਾਨਿ ਅਵਿਤਥਾਨਿ ਅਨਞ੍ਞਥਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਚਨਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਥਂ ‘ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਤੋ’? ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਬਾਧਨਲਕ੍ਖਣਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਸਨ੍ਤਾਪਨਰਸਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਭਵਲਕ੍ਖਣਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਕਰਣਰਸਂ, ਪਲਿਬੋਧਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਨ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਂ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਅਚ੍ਚੁਤਿਰਸਂ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ¶ . ਨਿਯ੍ਯਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ, ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਕਰਣਰਸਂ, ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਪਿਚ ਪਵਤ੍ਤਿਪਵਤ੍ਤਕਨਿਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਕਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਤਤਣ੍ਹਾਅਸਙ੍ਖਤਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਚਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਅਤ੍ਥਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਤੋ ਚੇਵਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਾਵ ਕੋ ਸਚ੍ਚਟ੍ਠੋਤਿ ਚੇ? ਯੋ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਮਾਯਾਵ ਵਿਪਰੀਤਕੋ, ਮਰੀਚੀਵ ਵਿਸਂਵਾਦਕੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਵ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਸਭਾਵੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ; ਅਥ ਖੋ ਬਾਧਨਪਭਵਸਨ੍ਤਿਨਿਯ੍ਯਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੇਨ ਅਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਗੋਚਰੋ ਹੋਤਿਯੇਵ; ਏਸ ਅਗ੍ਗਿਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਯ, ਲੋਕਪਕਤਿ ਵਿਯ ਚ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੋ ਸਚ੍ਚਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਮੇਤਂ ਅਵਿਤਥਮੇਤਂ ਅਨਞ੍ਞਥਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੦) ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਅਪਿਚ –

ਨਾਬਾਧਕਂ ਯਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਬਾਧਕਂ;

ਬਾਧਕਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨ, ਤਤੋ ਸਚ੍ਚਮਿਦਂ ਮਤਂ.

ਤਂ ਵਿਨਾ ਨਾਞ੍ਞਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਹੋਤਿ ਨ ਚ ਤਂ ਤਤੋ;

ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਨਿਯਾਮੇਨ, ਇਤਿ ਸਚ੍ਚਂ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾ.

ਨਾਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਸਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਂ ਨ ਚ ਨ ਤਂ ਯਤੋ;

ਸਨ੍ਤਭਾਵਨਿਯਾਮੇਨ, ਤਤੋ ਸਚ੍ਚਮਿਦਂ ਮਤਂ.

ਮਗ੍ਗਾ ¶ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਅਨਿਯ੍ਯਾਨੋ ਨ ਚਾਪਿ ਸੋ;

ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਇਤਿ ਸੋ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤੋ.

ਇਤਿ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸ-ਭੂਤਭਾਵਂ ਚਤੂਸੁਪਿ;

ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸ੍ਵਵਿਸੇਸੇਨ, ਸਚ੍ਚਟ੍ਠਂ ਆਹੁ ਪਣ੍ਡਿਤਾਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ‘ਅਤ੍ਥਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਥਂ ‘ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਤੋ’? ਇਧਾਯਂ ‘ਸਚ੍ਚ’ਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਣੇ, ਨ ਕੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੨੪) ਵਾਚਾਸਚ੍ਚੇ. ‘‘ਸਚ੍ਚੇ ਠਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੨.੨੧.੪੩੩) ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚੇ. ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਨੁ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ¶ ਵਦਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾ, ਪਵਾਦਿਯਾਸੇ ਕੁਸਲਾਵਦਾਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੧) ਦਿਟ੍ਠਿਸਚ੍ਚੇ. ‘‘ਏਕਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਤਿਯਮਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੦) ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚੇਵ ਮਗ੍ਗੇ ਚ. ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਕਤਿ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੨੧੬) ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇ. ਸ੍ਵਾਯਮਿਧਾਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਤੋ’ਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋ’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਨੂਨਾਨਿ ਅਨਧਿਕਾਨੀਤਿ ਚੇ? ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨਪਨੇਯ੍ਯਭਾਵਤੋ; ਨ ਹਿ ਏਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਅਧਿਕਂ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਭੋਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ‘ਨੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਯਂ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਦੇਸਿਤਂ. ਅਹਮੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਚਾਹ – ‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘ਨੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਠਮਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਯਂ ਸਮਣੇਨ ਗੋਤਮੇਨ ਦੇਸਿਤਂ. ਅਹਮੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਠਮਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਠਮਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੬).

ਅਪਿਚ ਪਵਤ੍ਤਿਮਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਸਹੇਤੁਕਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ, ਨਿਵਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਸਉਪਾਯਂ. ਇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਦੁਭਯਹੇਤੂਨਂ ¶ ਏਤਪ੍ਪਰਮਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਥਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਤਣ੍ਹਾਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੁਪਾਯਾਨਂ, ਆਲਯਾਲਯਰਾਮਤਾਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੂਪਾਯਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨਾਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਕਮਤੋ’ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਪਠਮਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਫਲਨਿਰੋਧੋਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਤਦਧਿਗਮੁਪਾਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੇ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਭਵਸੁਖਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਵੇਗਜਨਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਦੁਕ੍ਖਮਾਹ. ਤਂ ਨੇਵ ਅਕਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਤੋ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ¶ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮੁਦਯਂ. ਤਤੋ ਸਹੇਤੁਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਸਂਵਿਗ੍ਗਮਾਨਸਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਗਵੇਸੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਜਨਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਂ. ਤਤੋ ਨਿਰੋਧਾਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਕਮਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ ਯਂ ਞਾਣਂ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਤੋ’ਤਿ ਸਚ੍ਚਞਾਣਕਿਚ੍ਚਤੋਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਵਿਧਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਞਾਣਂ – ਅਨੁਬੋਧਞਾਣਞ੍ਚ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਬੋਧਞਾਣਂ ਲੋਕਿਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧੇ ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਨਿਰੋਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੦੦) ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਲੋਕਿਯਂ, ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਞਾਣਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਭਿਭਵਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਸਮੁਦਯਞਾਣਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਨਿਰੋਧਞਾਣਂ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਂ; ਦੁਕ੍ਖਞਾਣਂ ਵਾ ਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਭਾਵਰਹਿਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਭਾਵਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਫਲੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ, ਸਮੁਦਯਞਾਣਂ ਇਸ੍ਸਰਪ੍ਪਧਾਨਕਾਲਸਭਾਵਾਦੀਹਿ ਲੋਕੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਕਾਰਣੇ ਕਾਰਣਾਭਿਮਾਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ, ਨਿਰੋਧਞਾਣਂ ਅਰੂਪਲੋਕਲੋਕਥੂਪਿਕਾਦੀਸੁ ਅਪਵਗ੍ਗਗ੍ਗਾਹਭੂਤਂ ਨਿਰੋਧੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ, ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਪ੍ਪਭੇਦੇ ¶ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਗ੍ਗਾਹਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਉਪਾਯੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਲੋਕੇ ¶ ਲੋਕਪ੍ਪਭਵੇ, ਲੋਕਤ੍ਥਗਮੇ ਸਿਵੇ ਚ ਤਦੁਪਾਯੇ;

ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਤਿ ਤਾਵ ਨਰੋ, ਨ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਯਾਵ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ.

ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਤੋ’ਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਪਭੇਦਾ’ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਞ੍ਚੇਵ ਅਨਾਸਵਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ; ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚੇ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨਿ; ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ; ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮੁਖੇਨ ਵੀਮਂਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਞ੍ਞਾਬਲਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਪਦੇਸੇਨ ਤਯੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਪਦੇਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਚੀਸੁਚਰਿਤਾਨਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਪਦੇਸੇਨ ਤੀਣਿ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਨਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਮੁਖੇਨ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ¶ ਚ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀਵਾਨਂ ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਸੀਲਤ੍ਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਚ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਚ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਤੋ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਧਾਬਲਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਾਪਦੇਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੀਰਿਯਬਲਵੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਅਪਦੇਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤਿਬਲਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਅਪਦੇਸੇਨ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾਦਯੋ ਤਯੋ ਤਯੋ ਸਮਾਧੀ, ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਾਧਿਬਲਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨੀਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਪਭੇਦਾ’ਪਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਉਪਮਾਤੋ’ਤਿ ਭਾਰੋ ਵਿਯ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਭਾਰਾਦਾਨਮਿਵ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਭਾਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਮਿਵ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਭਾਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨੂਪਾਯੋ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ; ਰੋਗੋ ਵਿਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਰੋਗਨਿਦਾਨਮਿਵ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਰੋਗਵੂਪਸਮੋ ਵਿਯ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਭੇਸਜ੍ਜਮਿਵ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ; ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਮਿਵ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਦੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਸੁਭਿਕ੍ਖਮਿਵ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ¶ , ਸੁਵੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਅਪਿਚ ਵੇਰੀਵੇਰਮੂਲਵੇਰਸਮੁਗ੍ਘਾਤਵੇਰਸਮੁਗ੍ਘਾਤੁਪਾਯੇਹਿ, ਵਿਸਰੁਕ੍ਖਰੁਕ੍ਖਮੂਲਮੂਲੁਪਚ੍ਛੇਦਤਦੁਪਚ੍ਛੇਦੁਪਾਯੇਹਿ, ਭਯਭਯਮੂਲਨਿਬ੍ਭਯਤਦਧਿਗਮੁਪਾਯੇਹਿ, ਓਰਿਮਤੀਰਮਹੋਘਪਾਰਿਮਤੀਰਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਵਾਯਾਮੇਹਿ ਚ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾਪੇਤਾਨਿ ਉਪਮਾਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਉਪਮਾਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਚਤੁਕ੍ਕਤੋ’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇਵ ¶ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਮੁਦਯਾਦੀਸੁ. ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚ ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫) ਵਚਨਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਨਿਰੋਧੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਸਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਨ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਥੇਨ. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਣ੍ਹਾਯ. ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚ ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਥੇਨ ਨੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਏਵਂ ਸਮੁਦਯਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ‘ਚਤੁਕ੍ਕਤੋ’ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਸੁਞ੍ਞਤੇਕਵਿਧਾਦੀਹੀ’ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਤਾਵ ਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਕਕਾਰਕਨਿਬ੍ਬੁਤਗਮਕਾਭਾਵਤੋ ਸੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਹਿ ਨ ਕੋਚਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਕਾਰਕੋ ਨ ਕਿਰਿਯਾਵ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪੁਮਾ, ਮਗ੍ਗਮਤ੍ਥਿ ਗਮਕੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਅਥ ਵਾ –

ਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਂ, ਪੁਰਿਮਦ੍ਵਯਮਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਮਮਤਪਦਂ;

ਧੁਵਸੁਖਅਤ੍ਤਵਿਰਹਿਤੋ, ਮਗ੍ਗੋ ਇਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਤੇਸੁ.

ਨਿਰੋਧਸੁਞ੍ਞਾਨਿ ¶ ਵਾ ਤੀਣਿ, ਨਿਰੋਧੋ ਚ ਸੇਸਤ੍ਤਯਸੁਞ੍ਞੋ. ਫਲਸੁਞ੍ਞੋ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਹੇਤੁ ਸਮੁਦਯੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋ ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ, ਨ ਫਲੇਨ ਸਗਬ੍ਭੋ ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ ਪਕਤਿ ਵਿਯ. ਹੇਤੁਸੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਫਲਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾਨਂ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ਅਸਮਵਾਯਾ, ਨ ਹੇਤੁਸਮਵੇਤਂ ਹੇਤੁਫਲਂ ਹੇਤੁਫਲਸਮਵਾਯਵਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕਾਦੀਨਿ ਵਿਯ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਤਯਮਿਧ ਨਿਰੋਧਸੁਞ੍ਞਂ, ਤਯੇਨ ਤੇਨਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾ;

ਸੁਞ੍ਞੋ ਫਲੇਨ ਹੇਤੁ, ਫਲਮ੍ਪਿ ਤਂ ਹੇਤੁਨਾ ਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਤਾਵ ‘ਸੁਞ੍ਞਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਏਕਵਿਧਾਦੀਹੀ’ਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਏਕਵਿਧਂ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਦੁਵਿਧਂ ਨਾਮਰੂਪਤੋ, ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪੂਪਪਤਿਭਵਭੇਦਤੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਚਤੁਆਹਾਰਭੇਦਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਭੇਦਤੋ. ਸਮੁਦਯੋਪਿ ਏਕਵਿਧੋ ਪਵਤ੍ਤਕਭਾਵਤੋ, ਦੁਵਿਧੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤੋ, ਤਿਵਿਧੋ ਕਾਮਭਵਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਭੇਦਤੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਚਤੁਮਗ੍ਗਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਭੇਦਤੋ, ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਛਤਣ੍ਹਾਕਾਯਭੇਦਤੋ. ਨਿਰੋਧੋਪਿ ਏਕਵਿਧੋ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਭਾਵਤੋ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਦੁਵਿਧੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਤੋ, ਤਿਵਿਧੋ ਭਵਤ੍ਤਯਵੂਪਸਮਤੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਚਤੁਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਨੀਯਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਪਞ੍ਚਾਭਿਨਨ੍ਦਨਵੂਪਸਮਤੋ, ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਛਤਣ੍ਹਾਕਾਯਕ੍ਖਯਭੇਦਤੋ. ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਏਕਵਿਧੋ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਦੁਵਿਧੋ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਭੇਦਤੋ ਵਾ ¶ , ਤਿਵਿਧੋ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਭੇਦਤੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾ ਨਗਰਂ ਵਿਯ ਰਜ੍ਜੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਹਿ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਅਰਿਯੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤੀਹਿ ਚ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਯਾ ਚਾਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ; ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ; ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ¶ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨).

ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਯੋ ਤਯੋ ਸੀਲਮੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਸਜਾਤਿਤੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਤਿ ਭੁਮ੍ਮੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਕਰਣਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਸਮਾਧਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਏਕਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਵੀਰਿਯੇ ਪਨ ਪਗ੍ਗਹਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੇ ਸਤਿਯਾ ਚ ਅਪਿਲਾਪਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿਯਾ ਲਦ੍ਧੂਪਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਕ੍ਕੋਤਿ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਉਪਮਾ – ਯਥਾ ਹਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠੇਸੁ ਤੀਸੁ ਸਹਾਯੇਸੁ ਏਕੋ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਚਮ੍ਪਕਰੁਕ੍ਖਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਪਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ. ਅਥਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯੋ ¶ ਓਨਮਿਤ੍ਵਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਦਦੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਤ੍ਵਾਪਿ ਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ. ਅਥਸ੍ਸ ਇਤਰੋ ਅਂਸਕੂਟਂ ਉਪਨਾਮੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਏਕਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਸ ਅਂਸਕੂਟਂ ਓਲੁਬ੍ਭ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ੇਯ੍ਯ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਕਤੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ ਤਯੋ ਸਹਾਯਾ ਵਿਯ ਹਿ ਏਕਤੋ ਜਾਤਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਾਦਯੋ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਚਮ੍ਪਕਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਹਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਪਿ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਏਕਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਦਤ੍ਵਾ ਓਨਤਸਹਾਯੋ ਵਿਯ ਵਾਯਾਮੋ, ਅਂਸਕੂਟਂ ਦਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸਹਾਯੋ ¶ ਵਿਯ ਸਤਿ. ਯਥਾ ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਸ ਅਂਸਕੂਟਂ ਓਲੁਬ੍ਭ ਇਤਰੋ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਵੀਰਿਯੇ ਪਗ੍ਗਹਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੇ ਸਤਿਯਾ ਚ ਅਪਿਲਾਪਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿਯਾ ਲਦ੍ਧੂਪਕਾਰੋ ਸਮਾਧਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਏਕਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਯੇਵੇਤ੍ਥ ਸਜਾਤਿਤੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਵਾਯਾਮਸਤਿਯੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਸੁਪਿ ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਚ੍ਛੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕੇ ਪਨ ਆਕੋਟੇਤ੍ਵਾ ਆਕੋਟੇਤ੍ਵਾ ਦੇਨ੍ਤੇ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਕਥਂ? ਯਥਾ ਹਿ ਹੇਰਞ੍ਞਿਕੋ ਕਹਾਪਣਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਭਾਗੇਸੁ ¶ ਓਲੋਕੇਤੁਕਾਮੋ ਸਮਾਨੋਪਿ ਨ ਚਕ੍ਖੁਤਲੇਨੇਵ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਬ੍ਬੇਹਿ ਪਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਨ ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਚ੍ਛੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਪਨ ਆਹਨਨਪਰਿਯਾਹਨਨਰਸੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਆਕੋਟੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਚ ਆਦਾਯ ਆਦਾਯ ਦਿਨ੍ਨਮੇਵ ਨਿਚ੍ਛੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਧਾਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਸਜਾਤਿਤੋ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਨ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਮਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਿਵਿਧੋ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਭੇਦਤੋ’’ਤਿ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ.

ਅਪਿਚ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏਕਵਿਧਾਨਿ ਅਵਿਤਥਤ੍ਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਵਾ, ਦੁਵਿਧਾਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤੋ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਤੋ ਚ, ਤਿਵਿਧਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ਨੇਵਪਹਾਤਬ੍ਬਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ¶ ਚ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਨਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭੇਦਤੋਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਏਕਵਿਧਾਦੀਹਿ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤੋ’ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਚ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਭਾਗਾਨਿ ਅਵਿਤਥਤੋ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤੋ ਦੁਕ੍ਕਰਪਟਿਵੇਧਤੋ ਚ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਤਮਂ ਨੁ ਖੋ ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਂ ਵਾ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਂ ਵਾ – ਯੋ ਦੂਰਤੋਵ ਸੁਖੁਮੇਨ ਤਾਲਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲ਼ੇਨ ਅਸਨਂ ਅਤਿਪਾਤੇਯ੍ਯ ਪੋਙ੍ਖਾਨੁਪੋਙ੍ਖਂ ਅਵਿਰਾਧਿਤਂ, ਯੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤਧਾ ¶ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਤਦੇਵ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਞ੍ਚੇਵ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਞ੍ਚ – ਯੋ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਰਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਯੇ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੧੫).

ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਸਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵੇ ਸਭਾਗਾਨਿ ਦੁਰਵਗਾਹਤ੍ਥੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਲੋਕਿਯਤ੍ਤਾ ਸਾਸਵਤ੍ਤਾ ਚ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਫਲਹੇਤੁਭੇਦਤੋ ¶ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ ਚ. ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿਪਿ ਦ੍ਵੇ ਸਭਾਗਾਨਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥੇਨ ਦੁਰਵਗਾਹਤ੍ਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਅਨਾਸਵਤ੍ਤਾ ਚ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਭੇਦਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤੋ ਚ. ਪਠਮਤਤਿਯਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਫਲਾਪਦੇਸਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਤੋ. ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਹੇਤੁਅਪਦੇਸਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਏਕਨ੍ਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਤੋ. ਪਠਮਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਸਙ੍ਖਤਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤੋ. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਾਨਿ ਚਾਪਿ ਸਭਾਗਾਨਿ ਨੇਵਸੇਕ੍ਖਾਨਾਸੇਕ੍ਖਭਾਵਤੋ, ਵਿਸਭਾਗਾਨਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ.

ਇਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰੇਹਿ, ਨਯੇਹਿ ਚ ਵਿਚਕ੍ਖਣੋ;

ਵਿਜਞ੍ਞਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ, ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤਨ੍ਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਜਾਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੦. ਇਦਾਨਿ ¶ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਜਾਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਜਰਾ, ਮਰਣਂ, ਸੋਕੋ ¶ , ਪਰਿਦੇਵੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਉਪਾਯਾਸੋ, ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੋ, ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਇਚ੍ਛਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਇਚ੍ਛਾਯ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਖਨ੍ਧਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਥਨਤ੍ਥਾਯ ਅਯਂ ਮਾਤਿਕਾ – ਇਦਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਅਨੇਕਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ, ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਂ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ, ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ ਸਭਾਵਤੋ ਚ ਨਾਮਤੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ‘ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ’ ਨਾਮ. ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਨ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ ‘ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਂ’ ਨਾਮ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾ ਚੇਵ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਤੇਭੂਮਕਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪੀਲ਼ਿਤਤ੍ਤਾ ‘ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਂ’ ਨਾਮ. ਤਥਾ ਪੀਲ਼ਨਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਣ੍ਣਸੂਲਦਨ੍ਤਸੂਲਰਾਗਜਪਰਿਲ਼ਾਹਦੋਸਜਪਰਿਲ਼ਾਹਾਦਿ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕੋ ਆਬਾਧੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ ¶ ਉਪਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਚ ਅਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ’ ਨਾਮ, ਅਪਾਕਟਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਆਬਾਧੋ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਵ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ ਉਪਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਚ ਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ‘ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਂ’ ਨਾਮ, ਪਾਕਟਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ ਸੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਆਗਤਂ ਜਾਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ‘ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ’ ਨਾਮ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਂ ‘ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ’ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋਪਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋਪਿ. ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਪਿ ਕਥੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ¶ . ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨੇਵ ਕਥੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ. ਤਂ ਇਦਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨੇਵ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਤਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ? ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਜਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਜਾਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਤਾਵ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਜਾਤਿ? ਯਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਜਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਪਦਭਾਜਨੀਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

੧੯੧. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ¶ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ – ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਾ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿ, ਯਾ ਸੋਮਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤੀਤਿ ਏਵਞ੍ਹਿ ਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਨੇਵ ਸਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਤ੍ਥਦੀਪਨਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਨ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਤੋ ਅਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪਰਤ੍ਥਦੀਪਨਂ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਯਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹੀਤਿ ਅਯਂ ਜਾਤਿਗਤਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਕਾਯੇ, ਸਤ੍ਤਘਟਾਯਂ ਸਤ੍ਤਸਮੂਹੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਜਾਤੀਤਿ ਅਯਂ ਜਾਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ, ਦ੍ਵੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ੧੨; ਮ. ਨਿ. ੨.੨੫੭) ਏਤ੍ਥ ਭਵੇ ਆਗਤੋ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਵਿਸਾਖੇ ¶ , ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਨਾਮ ਸਮਣਜਾਤਿਕਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੭੧) ਏਤ੍ਥ ਨਿਕਾਯੇ. ‘‘ਤਿਰਿਯਾ ਨਾਮ ਤਿਣਜਾਤਿ ਨਾਭਿਯਾ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਭਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਿਤਾ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੫.੧੯੬) ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਜਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੭੧) ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣੇ. ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਪਠਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਾਤੁਭੂਤਂ, ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਸਾਵਸ੍ਸ ਜਾਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧੨੪) ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ‘‘ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭) ਏਤ੍ਥ ਪਸੂਤਿਯਂ. ‘‘ਅਨੁਪਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ ਜਾਤਿਵਾਦੇਨਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੩੧) ਏਤ੍ਥ ਕੁਲੇ. ‘‘ਯਤੋਹਂ, ਭਗਿਨਿ, ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੫੧) ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਸੀਲੇ. ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਸਵਿਕਾਰੇਸੁ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਯਮਾਨਕਵਸੇਨ ਜਾਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਸਞ੍ਜਾਯਨਵਸੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤੀਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਓਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ. ਜਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਜਾਤਿ, ਸਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਵਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਸਞ੍ਜਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਿ, ਸਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਵਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਓਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੇਨ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਅਣ੍ਡਜਜਲਾਬੁਜਵਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਤੇ ਹਿ ਅਣ੍ਡਕੋਸਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥਿਕੋਸਞ੍ਚ ¶ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾਪਿ ਪਵਿਸਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਸਾ ਸਂਸੇਦਜਓਪਪਾਤਿਕਵਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਤੇ ਹਿ ਪਾਕਟਾ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਥਾ.

ਇਦਾਨਿ ¶ ਪਰਮਤ੍ਥਕਥਾ ਹੋਤਿ. ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਖਨ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਵੋਕਾਰਭਵੇ ਏਕਸ੍ਸ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਆਯਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯਤਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਟਿਲਾਭੋਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋਯੇਵ; ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਾਨੇਵ ਹਿ ਤਾਨਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤੀਤਿ ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾ, ਨੀਯ੍ਯਾਤਨਰਸਾ, ਅਤੀਤਭਵਤੋ ਇਧ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਫਲਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ.

ਇਦਾਨਿ ‘ਜਾਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਅਯਞ੍ਹਿ ਜਾਤਿ ਸਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਤਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਨਾਯਂ ਵਤ੍ਥੂਤਿ? ਯਂ ਤਂ ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੬ ਆਦਯੋ) ਭਗਵਤਾਪਿ ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਪਕਾਸਿਤਂ ਆਪਾਯਿਕਂਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਞ੍ਚ ਸੁਗਤਿਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਾਦਿਭੇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸਾ ਵਤ੍ਥੁ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਾਦਿਭੇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ – ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨੋ ਨ ਉਪ੍ਪਲਪਦੁਮਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਦੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਮਾਸਯਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਪਕ੍ਕਾਸਯਸ੍ਸ ਉਦਰਪਟਲਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਡਕਾਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਪਰਮਸਮ੍ਬਾਧੇ ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰੇ ਨਾਨਾਕੁਣਪਗਨ੍ਧਪਰਿਭਾਵਿਤੇ ਅਸੁਚਿਪਰਮਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਪਵਨਵਿਚਰਿਤੇ ਅਧਿਮਤ੍ਤਜੇਗੁਚ੍ਛੇ ਕੁਚ੍ਛਿਪ੍ਪਦੇਸੇ ਪੂਤਿਮਚ੍ਛਪੂਤਿਕੁਮ੍ਮਾਸਚਨ੍ਦਨਿਕਾਦੀਸੁ ਕਿਮਿ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ. ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਦਸ ਮਾਸੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸਮ੍ਭਵੇਨ ਉਸ੍ਮਨਾ ਪੁਟਪਾਕਂ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਿਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਿ ਵਿਯ ਸੇਦਿਯਮਾਨੋ ਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਾਦਿਰਹਿਤੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀਤਿ. ਇਦਂ ਤਾਵ ‘ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਂ’ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਪਨ ਸੋ ਮਾਤੁ ਸਹਸਾ ਉਪਕ੍ਖਲਨਗਮਨਨਿਸੀਦਨਉਟ੍ਠਾਨਪਰਿਵਤ੍ਤਨਾਦੀਸੁ ਸੁਰਾਧੁਤ੍ਤਹਤ੍ਥਗਤੋ ਏਲ਼ਕੋ ਵਿਯ ਅਹਿਗੁਣ੍ਠਿਕਹਤ੍ਥਗਤੋ ਸਪ੍ਪਪੋਤਕੋ ਵਿਯ ਚ ਆਕਡ੍ਢਨਪਰਿਕਡ੍ਢਨਓਧੁਨਨਨਿਦ੍ਧੁਨਨਾਦਿਨਾ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭਵਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਮਾਤੁ ਸੀਤੁਦਕਪਾਨਕਾਲੇ ਸੀਤਨਰਕੂਪਪਨ੍ਨੋ ¶ ਵਿਯ, ਉਣ੍ਹਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦਿਅਜ੍ਝੋਹਰਣਕਾਲੇ ਅਙ੍ਗਾਰਵੁਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣੋ ਵਿਯ, ਲੋਣਮ੍ਬਿਲਾਦਿਅਜ੍ਝੋਹਰਣਕਾਲੇ ਖਾਰਾਪਟਿਚ੍ਛਕਾਦਿਕਮ੍ਮਕਾਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਤਿਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨੁਭੋਤਿ – ਇਦਂ ‘ਗਬ੍ਭਪਰਿਹਰਣਮੂਲਕਂ’ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ¶ ਪਨਸ੍ਸ ਮੂਲ਼੍ਹਗਬ੍ਭਾਯ ਮਾਤੁਯਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਸੁਹਜ੍ਜਾਦੀਹਿਪਿ ਅਦਸ੍ਸਨਾਰਹੇ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਛੇਦਨਫਾਲਨਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਇਦਂ ‘ਗਬ੍ਭਵਿਪਤ੍ਤਿਮੂਲਕਂ’ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਵਿਜਾਯਮਾਨਾਯ ਮਾਤੁਯਾ ਕਮ੍ਮਜੇਹਿ ਵਾਤੇਹਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਰਕਪਪਾਤਂ ਵਿਯ ਅਤਿਭਯਾਨਕਂ ਯੋਨਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਾਤਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ¶ ਪਰਮਸਮ੍ਬਾਧੇਨ ਯੋਨਿਮੁਖੇਨ ਤਾਲ਼ਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲ਼ੇਨ ਵਿਯ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਮਹਾਨਾਗਸ੍ਸ ਨਰਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਚ ਸਙ੍ਘਾਟਪਬ੍ਬਤੇਹਿ ਵਿਚੁਣ੍ਣਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਇਦਂ ‘ਵਿਜਾਯਨਮੂਲਕਂ’ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਪਨ ਜਾਤਸ੍ਸ ਤਰੁਣਵਣਸਦਿਸਸ੍ਸ ਸੁਕੁਮਾਰਸਰੀਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਨ੍ਹਾਪਨਧੋਵਨਚੋਲ਼ਪਰਿਮਜ੍ਜਨਾਦਿਕਾਲੇ ਸੂਚਿਮੁਖਖੁਰਧਾਰਵਿਜ੍ਝਨਫਾਲਨਸਦਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਇਦਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ‘ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਮੂਲਕਂ’ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਚੇਲਕਵਤਾਦਿਵਸੇਨ ਆਤਾਪਨਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਕੋਧਵਸੇਨ ਅਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਬ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ – ਇਦਂ ‘ਅਤ੍ਤੂਪਕ੍ਕਮਮੂਲਕਂ’ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਯਂ ਪਨ ਪਰਤੋ ਵਧਬਨ੍ਧਨਾਦੀਨਿ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਇਦਂ ‘ਪਰੂਪਕ੍ਕਮਮੂਲਕਂ’ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਜਾਯੇਥ ਨੋ ਚੇ ਨਰਕੇਸੁ ਸਤ੍ਤੋ,

ਤਤ੍ਥਗ੍ਗਿਦਾਹਾਦਿਕਮਪ੍ਪਸਯ੍ਹਂ;

ਲਭੇਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨੁ ਕੁਹਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਂ,

ਇਚ੍ਚਾਹ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਮੁਨੀਧ ਜਾਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਿਰਚ੍ਛੇਸੁ ਕਸਾਪਤੋਦ-

ਦਣ੍ਡਾਭਿਘਾਤਾਦਿਭਵਂ ਅਨੇਕਂ;

ਯਂ ¶ ਤਂ ਕਥਂ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਂ,

ਵਿਨਾ ਤਹਿਂ ਜਾਤਿ ਤਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ.

ਪੇਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ-

ਵਾਤਾਤਪਾਦਿਪ੍ਪਭਵਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ;

ਯਸ੍ਮਾ ਅਜਾਤਸ੍ਸ ਨ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ,

ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਮੁਨਿ ਜਾਤਿਮਾਹ.

ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰੇ ¶ ਚ ਅਸਯ੍ਹਸੀਤੇ,

ਲੋਕਨ੍ਤਰੇ ਯਂ ਅਸੁਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਂ;

ਨ ਤਂ ਭਵੇ ਤਤ੍ਥ ਨ ਚਸ੍ਸ ਜਾਤਿ,

ਯਤੋ ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਤਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ.

ਯਞ੍ਚਾਪਿ ¶ ਗੂਥਨਰਕੇ ਵਿਯ ਮਾਤੁਗਬ੍ਭੇ,

ਸਤ੍ਤੋ ਵਸਂ ਚਿਰਮਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਞ੍ਚ;

ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮਤਿਘੋਰਮਿਦਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ,

ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਇਤਿਪਿ ਜਾਤਿਰਯਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾ.

ਕਿਂ ਭਾਸਿਤੇਨ ਬਹੁਨਾ ਨਨੁ ਯਂ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ,

ਅਤ੍ਥੀਧ ਕਿਞ੍ਚਿਦਪਿ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਕਦਾਚਿ;

ਨੇਵਤ੍ਥਿ ਜਾਤਿਵਿਰਹੇ ਯਦਤੋ ਮਹੇਸੀ,

ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਇਮਮਾਹ ਜਾਤਿਨ੍ਤਿ.

ਜਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੨. ਜਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਜਰਾਤਿ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਜੀਰਣਤਾਤਿ ਆਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਯੋ ਤਯੋ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਾ. ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਦ੍ਵੇ ਪਕਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਜਰਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਸਭਾਵਤੋ ਦੀਪਿਤਾ, ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਇਦਂ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਜੀਰਣਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰਤੋ ¶ , ਤੇਨਸ੍ਸਾਯਂ ਆਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਦਨ੍ਤਨਖਾਨਂ ਖਣ੍ਡਿਤਭਾਵਕਰਣਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਪਾਲਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕੇਸਲੋਮਾਨਂ ਪਲਿਤਭਾਵਕਰਣਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਵਲਿਤ੍ਤਚਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਂਸਂ ਮਿਲਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਚੇ ਵਲਿਤ੍ਤਭਾਵਕਰਣਕਿਚ੍ਚਤੋ ਦੀਪਿਤਾ. ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਇਮੇ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਦਯੋ ਤਯੋ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਾ. ਤੇਹਿ ਇਮੇਸਂ ਵਿਕਾਰਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਾਕਟੀਭੂਤਾਤਿ ਪਾਕਟਜਰਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਉਦਕਸ੍ਸ ਵਾ ਵਾਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਗ੍ਗਿਨੋ ਵਾ ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਂਸਗ੍ਗਪਲਿਭਗ੍ਗਤਾਯ ਵਾ ਝਾਮਤਾਯ ਵਾ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਸੋ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਤਾਨੇਵ ਉਦਕਾਦੀਨਿ, ਏਵਮੇਵ ਜਰਾਯ ਦਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ਪਾਕਟੋ, ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍ਵਾਪਿ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਨ ਚ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦੀਨੇਵ ਜਰਾ; ਨ ਹਿ ਜਰਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਹੋਤਿ.

ਆਯੁਨੋ ¶ ਸਂਹਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਪਦੇਹਿ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮੇਯੇਵ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾਯ ਆਯੁਕ੍ਖਯਚਕ੍ਖਾਦਿਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਕਤਿਯਾ ਦੀਪਿਤਾ. ਤੇਨਸ੍ਸਿਮੇ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਦ੍ਵੇ ਪਕਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਜਰਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਯੁ ਹਾਯਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਜਰਾ ‘‘ਆਯੁਨੋ ਸਂਹਾਨੀ’’ਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਦਹਰਕਾਲੇ ਸੁਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਿ ਸੁਖੁਮਮ੍ਪਿ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯਂ ਸੁਖੇਨੇਵ ਗਣ੍ਹਨਸਮਤ੍ਥਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਜਰਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਪਕ੍ਕਾਨਿ ਆਲੁਲ਼ਿਤਾਨਿ ਅਵਿਸਦਾਨਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯਂ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਏਵਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਜਰਾ ਪਾਕਟਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਜਰਾ ‘ਪਾਕਟਜਰਾ’ ਨਾਮ. ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਨ ਜਰਾ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਜਰਾ’ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਯ੍ਵਾਯਂ ਖਣ੍ਡਾਦਿਭਾਵੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਦਨ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਵਣ੍ਣੋਯੇਵ. ਤਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਦਨ੍ਤਾ ਜਰਾਯ ਪਹਟਾ’’ਤਿ ਜਰਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਦਕਟ੍ਠਾਨੇ ਬਦ੍ਧਾਨਿ ਗੋਸਿਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਜਾਨਨਂ ਵਿਯ. ਪੁਨ ਅਵੀਚਿ ਸਵੀਚੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਯਂ ਜਰਾ ਦੁਵਿਧਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਣਿਕਨਕਰਜਤਪਵਾਲ਼ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਾਦੀਨਂ ਮਨ੍ਦਦਸਕਾਦੀਸੁ ਪਾਣੀਨਂ ਵਿਯ ਚ ਪੁਪ੍ਫਫਲਪਲ੍ਲਵਾਦੀਸੁ ਅਪਾਣੀਨਂ ਵਿਯ ਚ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸਾਦੀਨਂ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਜਰਾ ‘ਅਵੀਚਿਜਰਾ’ ਨਾਮ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਜਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸਾਦੀਨਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਜਰਾ ‘ਸਵੀਚਿਜਰਾ’ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਸਵੀਚਿਜਰਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਵਸੇਨ ਏਵਂ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾ – ਦਹਰਕੁਮਾਰਕਾਨਞ੍ਹਿ ਪਠਮਮੇਵ ਖੀਰਦਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਥਿਰਾ. ਤੇਸੁ ਪਨ ਪਤਿਤੇਸੁ ਪੁਨ ਦਨ੍ਤਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਪਠਮਮੇਵ ਸੇਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਜਰਾਵਾਤੇਨ ਪਨ ਪਹਟਕਾਲੇ ਕਾਲ਼ਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕੇਸਾ ਪਨ ਪਠਮਮੇਵ ਤਮ੍ਬਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਕਾਪਿ ਸੇਤਾਪਿ. ਛਵਿ ਪਨ ਸਲੋਹਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਾਨਂ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਾਨਂ ਓਦਾਤਾਨਂ ਓਦਾਤਭਾਵੋ, ਕਾਲ਼ਕਾਨਂ ਕਾਲ਼ਕਭਾਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਜਰਾਵਾਤੇਨ ਪਨ ਪਹਟਕਾਲੇ ਵਲ਼ਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸਂ ਵਪਿਤਕਾਲੇ ਸੇਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਨੀਲਂ, ਜਰਾਵਾਤੇਨ ਪਨ ਪਹਟਕਾਲੇ ਪਣ੍ਡੁਕਂ ਹੋਤਿ. ਅਮ੍ਬਙ੍ਕੁਰੇਨਾਪਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਏਵ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਜਰਾਤਿ ਅਯਂ ¶ ਜਰਾ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ¶ ਖਨ੍ਧਪਰਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਾ, ਮਰਣੂਪਨਯਨਰਸਾ, ਯੋਬ੍ਬਨਵਿਨਾਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

‘ਜਰਾਯ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਤਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ? ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚੇਵ ਦੋਮਨਸ੍ਸਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ. ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਹਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਜਰਸਕਟਂ ਵਿਯ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਹੋਤਿ, ਠਾਤੁਂ ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਵਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਵਾ ਵਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਂ ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇ ਯਥਾਪੁਰੇ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚ –

ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਸਿਥਿਲਭਾਵਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਿਕਾਰਤੋ;

ਯੋਬ੍ਬਨਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੇਨ, ਬਲਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤਤੋ.

ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਾ ਸਤਾਦੀਨਂ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ;

ਅਪਸਾਦਨੀਯਤੋ ਚੇਵ, ਭੀਯ੍ਯੋ ਬਾਲਤ੍ਤਪਤ੍ਤਿਯਾ.

ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਯਂ ਮਚ੍ਚੋ, ਕਾਯਿਕਂ ਮਾਨਸਂ ਤਥਾ;

ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਜਰਾਹੇਤੁ, ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਜਰਾ ਦੁਖਾਤਿ.

ਮਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੩. ਮਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਵਨਕਵਸੇਨ ਚੁਤਿ; ਏਕਚਤੁਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਮੇਤਂ. ਚਵਨਤਾਤਿ ਭਾਵਵਚਨੇਨ ਲਕ੍ਖਣਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਭੇਦੋਤਿ ਚੁਤਿਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭਙ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਿਦੀਪਨਂ ¶ . ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਨ੍ਤਿ ਘਟਸ੍ਸ ਵਿਯ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਚੁਤਿਖਨ੍ਧਾਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਠਾਨਾਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਂ. ਮਚ੍ਚੁ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਰਣਂ. ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਮਰਣਂ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਦੀਪੇਤੁਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾਯੇਵ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਮਰਤਿ. ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਪਨ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤੋ ਮਰਤਿ ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮਤੋਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਤੁਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ, ਏਕਵੋਕਾਰਵਸੇਨ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ; ਚਤੁਵੋਕਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ, ਸੇਸਦ੍ਵਯਵਸੇਨ ¶ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ¶ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਭਵਦ੍ਵਯੇਪਿ ਰੂਪਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇਵ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਤੋ ਮਰਣਂ ‘‘ਕਲ਼ੇਵਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਸ੍ਸੇਵ ਮਰਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘ਸਸ੍ਸਂ ਮਤਂ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਮਤੋ’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਵਚਨਾਨਿ ਸਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਖਯਵਯਭਾਵਮੇਵ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਮਰਣਂ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ.

ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਖਣਿਕਮਰਣਂ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਂ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਮਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ‘ਖਣਿਕਮਰਣਂ’ ਨਾਮ ਪਵਤ੍ਤੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭੇਦੋ. ‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਤੋ, ਫੁਸ੍ਸੋ ਮਤੋ’ਤਿ ਇਦਂ ‘ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਂ’ ਨਾਮ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ ‘ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਮਰਣਂ’ ਨਾਮ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਮਰਣਂ, ਉਪਕ੍ਕਮਮਰਣਂ, ਸਰਸਮਰਣਂ, ਆਯੁਕ੍ਖਯਮਰਣਂ, ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯਮਰਣਨ੍ਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ. ਤਯਿਦਂ ਚੁਤਿਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਿਯੋਗਰਸਂ, ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ.

‘ਮਰਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਰਣਨ੍ਤਿਕਾਪਿ ਹਿ ਸਾਰੀਰਿਕਾ ਵੇਦਨਾ, ਪਟਿਵਾਤੇ ਗਹਿਤਾ ਆਦਿਤ੍ਤਤਿਣੁਕ੍ਕਾ ¶ ਵਿਯ, ਸਰੀਰਂ ਨਿਦਹਨ੍ਤਿ. ਨਰਕਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਬਲਵਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿ ਚ –

ਪਾਪਸ੍ਸ ਪਾਪਕਮ੍ਮਾਦਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਨੁਪਸ੍ਸਤੋ;

ਭਦ੍ਦਸ੍ਸਾਪਸਹਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਵਿਯੋਗਂ ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਕਂ.

ਮੀਯਮਾਨਸ੍ਸ ¶ ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਮਾਨਸਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋ;

ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਸਨ੍ਧਿ-ਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿਕਂ.

ਵਿਤੁਜ੍ਜਮਾਨਮਮ੍ਮਾਨਂ, ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਰੀਰਜਂ;

ਅਸਯ੍ਹਮਪ੍ਪਟਿਕਾਰਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਤਸ੍ਸਿਦਂ ਯਤੋ;

ਮਰਣਂ ਵਤ੍ਥੁ ਤੇਨੇਤਂ, ਦੁਕ੍ਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ¶ ਇਮਾਨਿ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ਨਾਮ ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧਕਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਓਤਾਰਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤਾਨਿ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਓਤਾਰਾਪੇਕ੍ਖੇਸੁ ਵਿਚਰਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਹਂ ਅਸੁਕਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਾਮ ਵਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਏਤਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯੋ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਅਹਂ ਤਵ ਏਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਤਕਾਲੇ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਤਤਿਯੋ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘‘ਤਯਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲੇ ਕਤੇ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਨਂ ਨਾਮ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਰੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ. ਤੇ ਏਵਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ.

ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਤਕਾਲੋ ਵਿਯ ਸੁਹਜ੍ਜਞਾਤਿਮਣ੍ਡਲਤੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਪਨਂ ਨਾਮ ਜਾਤਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚਂ. ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪੋਥੇਤ੍ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਲਕਰਣਂ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਪਰਾਧੀਨਮਞ੍ਚਪਰਾਯਣਭਾਵਕਰਣਂ ਜਰਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ. ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਨਂ ਵਿਯ ਜੀਵਿਤਕ੍ਖਯਪਾਪਨਂ ਮਰਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਂ ਸਾਦੀਨਵਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰਪ੍ਪਵੇਸੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਜਰਾਦੁਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਨਪਾਨਰਹਿਤਸ੍ਸ ¶ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਰਣਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ ਇਰਿਯਾਪਥਪਵਤ੍ਤਨੇ ਵਿਹਤਪਰਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਵਾਲ਼ਾਦੀਹਿ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਾਦਨਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਸੋਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੪. ਸੋਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਬ੍ਯਸਤੀਤਿ ਬ੍ਯਸਨਂ; ਹਿਤਸੁਖਂ ਖਿਪਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਞਾਤੀਨਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਂ; ਚੋਰਰੋਗਭਯਾਦੀਹਿ ਞਾਤਿਕ੍ਖਯੋ ਞਾਤਿਵਿਨਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟਸ੍ਸ ਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਭੋਗਾਨਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਂ; ਰਾਜਚੋਰਾਦਿਵਸੇਨ ਭੋਗਕ੍ਖਯੋ ਭੋਗਵਿਨਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੋਗੋਯੇਵ ਬ੍ਯਸਨਂ ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਂ; ਰੋਗੋ ਹਿ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਬ੍ਯਸਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਬ੍ਯਸਨਂ. ਸੀਲਸ੍ਸ ਬ੍ਯਸਨਂ ਸੀਲਬ੍ਯਸਨਂ; ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਿਨਾਸਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਬ੍ਯਸਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਿ ਤਿਲਕ੍ਖਣਬ੍ਭਾਹਤਾਨਿ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਤੀਣਿ ਨੇਵ ਕੁਸਲਾਨਿ ਨ ਅਕੁਸਲਾਨਿ. ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨਦ੍ਵਯਂ ਅਕੁਸਲਂ.

ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨਾਤਿ ¶ ਗਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਬ੍ਯਸਨਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ. ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਨੁਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਪਰਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ. ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸੋਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਨਾ. ਸੋਕੋਤਿ ਸੋਚਨਕਵਸੇਨ ਸੋਕੋ; ਇਦਂ ਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਉਪਜ੍ਜਨਕਸੋਕਸ੍ਸ ਸਭਾਵਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਸੋਚਨਾਤਿ ਸੋਚਨਾਕਰੋ. ਸੋਚਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੋਚਿਤਭਾਵੋ. ਅਨ੍ਤੋਸੋਕੋਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸੋਕੋ. ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਉਪਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਵਡ੍ਢਿਤਂ. ਸੋ ਹਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਪਰਿਸੁਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਸੋਕੋ ਅਨ੍ਤੋਪਰਿਸੋਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਜ੍ਝਾਯਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਯਨਾਕਾਰੋ. ਸੋਕੋ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਝਾਪੇਤਿ ਪਰਿਦਹਤਿ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੇ ਝਾਮਂ, ਨ ਮੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਭਾਤੀ’’ਤਿ ਵਦਾਪੇਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਮਨੋ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਸੋਕੋਵ ਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਸੋਕਸਲ੍ਲਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੋਕੋਤਿ ਅਯਂ ਸੋਕੋ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ. ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾਵ ¶ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ¶ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਨਿਜ੍ਝਾਯਨਰਸੋ, ਅਨੁਸੋਚਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

‘ਸੋਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਯਂ ਸਭਾਵਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਚੇਵ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਤਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ? ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚੇਵ ਜਵਨਕ੍ਖਣੇ ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਸੋਕਵੇਗੇਨ ਹਿ ਹਦਯੇ ਮਹਾਗਣ੍ਡੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਪਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਮੁਖਤੋ ਵਾ ਕਾਲ਼ਲੋਹਿਤਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਬਲਵਂ ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਮੇ ਞਾਤਯੋ ਖਯਂ ਗਤਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਮੇ ਭੋਗਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਬਲਵਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨਪੇਸ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ –

ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਦਯਂ ਸੋਕੋ, ਸਲ੍ਲਂ ਵਿਯ ਵਿਤੁਜ੍ਜਤਿ;

ਅਗ੍ਗਿਤਤ੍ਤੋਵ ਨਾਰਾਚੋ, ਭੁਸਞ੍ਚ ਡਹਤੇ ਪੁਨ.

ਸਮਾਵਹਤਿ ਚ ਬ੍ਯਾਧਿ-ਜਰਾਮਰਣਭੇਦਨਂ;

ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਵਿਵਿਧਂ ਯਸ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਪਰਿਦੇਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੫. ਪਰਿਦੇਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਧੀਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਏਵਂ ਆਦਿਸ੍ਸ ਆਦਿਸ੍ਸ ਦੇਵਨ੍ਤਿ ਰੋਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਦੇਵੋ. ਤਂ ਤਂ ਵਣ੍ਣਂ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦੇਵਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਰਿਦੇਵੋ. ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਪਦਾਨਿ ਪੁਰਿਮਦ੍ਵਯਸ੍ਸੇਵ ਆਕਾਰਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਵਾਚਾਤਿ ਵਚਨਂ. ਪਲਾਪੋਤਿ ਤੁਚ੍ਛਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਵਚਨਂ. ਉਪਡ੍ਢਭਣਿਤਅਞ੍ਞਭਣਿਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਰੂਪੋ ਪਲਾਪੋ ਵਿਪ੍ਪਲਾਪੋ. ਲਾਲਪ੍ਪੋਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਲਪਨਂ. ਲਾਲਪ੍ਪਨਾਕਾਰੋ ਲਾਲਪ੍ਪਨਾ. ਲਾਲਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਲਾਲਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਿਦੇਵੋਤਿ ਅਯਂ ਪਰਿਦੇਵੋ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ. ਸੋ ਲਾਲਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਗੁਣਦੋਸਪਰਿਕਿਤ੍ਤਨਰਸੋ, ਸਮ੍ਭਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

‘ਪਰਿਦੇਵਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖੋ, ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਰਿਦੇਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਨ੍ਧਂ ਮੁਟ੍ਠੀਹਿ ¶ ਪੋਥੇਤਿ, ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਉਰਂ ਪਹਰਤਿ ¶ ਪਿਂਸਤਿ, ਸੀਸੇਨ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਬਲਵਂ ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਮੇ ਞਾਤਯੋ ਖਯਂ ਵਯਂ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਗਤਾ’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਬਲਵਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ –

ਯਂ ਸੋਕਸਲ੍ਲਵਿਹਤੋ ਪਰਿਦੇਵਮਾਨੋ,

ਕਣ੍ਠੋਟ੍ਠਤਾਲੁਤਲਸੋਸਜਮਪ੍ਪਸਯ੍ਹਂ;

ਭਿਯ੍ਯੋਧਿਮਤ੍ਤਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ,

ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਤੇਨ ਭਗਵਾ ਪਰਿਦੇਵਮਾਹਾਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੬-੭. ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਣ੍ਣਿਤਤ੍ਤਾ ਪਾਕਟਾ ਏਵ. ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਪਨ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ.

‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਸਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਨਞ੍ਹਿ ਕਣ੍ਣਨਾਸਿਕਾਨਞ੍ਚ ਛੇਦਨਦੁਕ੍ਖੇਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ¶ , ਅਨਾਥਸਾਲਾਯਂ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਪਾਲਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਵਣਮੁਖੇਹਿ ਪੁਲ਼ੁਵਕੇਸੁ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇਸੁ ਬਲਵਂ ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਨਾਨਾਰਙ੍ਗਰਤ੍ਤਵਤ੍ਥਮਨੁਞ੍ਞਾਲਙ੍ਕਾਰਂ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਂ ਮਹਾਜਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਬਲਵਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ –

ਪੀਲ਼ੇਤਿ ਕਾਯਿਕਮਿਦਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਮਾਨਸਂ ਭਿਯ੍ਯੋ;

ਜਨਯਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ, ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਪਨ ਕੇਸੇ ਪਕਿਰਿਯ ਉਰਾਨਿ ਪਤਿਪਿਸੇਨ੍ਤਿ, ਆਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਵਿਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਛਿਨ੍ਨਪਪਾਤਂ ਪਪਤਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਨ੍ਤਿ, ਵਿਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਉਬ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ ¶ . ਤਂ ਤਂ ਵਿਪਰੀਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਿਨੋ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨਚਿਤ੍ਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ –

ਪੀਲ਼ੇਤਿ ਯਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਪੀਲ਼ਨਂ ਸਮਾਵਹਤਿ;

ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਤਤੋ ਅਹੂਤਿ.

ਉਪਾਯਾਸਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੮. ਉਪਾਯਾਸਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਆਯਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਆਯਾਸੋ; ਸਂਸੀਦਨਵਿਸੀਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕਿਲਮਥਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਬਲਵਂ ਆਯਾਸੋ ਉਪਾਯਾਸੋ. ਆਯਾਸਿਤਭਾਵੋ ਆਯਾਸਿਤਤ੍ਤਂ. ਉਪਾਯਾਸਿਤਭਾਵੋ ਉਪਾਯਾਸਿਤਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਪਾਯਾਸੋਤਿ ਅਯਂ ਉਪਾਯਾਸੋ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ. ਸੋ ਪਨੇਸ ਬ੍ਯਾਸਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣੋ, ਨਿਤ੍ਥੁਨਨਰਸੋ, ਵਿਸਾਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

‘ਉਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖੋ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕੁਪਿਤੇਨ ਹਿ ਰਞ੍ਞਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਹਤਪੁਤ੍ਤਭਾਤਿਕਾਨਂ ਆਣਤ੍ਤਵਧਾਨਂ ਭਯੇਨ ਅਟਵਿਂ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਲੀਨਾਨਂ ਮਹਾਵਿਸਾਦਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਬਲਵਂ ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਨੋ ਞਾਤਕਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਭੋਗਾ ਨਟ੍ਠਾ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਾਨਂ ਬਲਵਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਪਿਚ –

ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਪਰਿਦਹਨਾ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਸਾਦਨਾ ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ;

ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਮੁਪਾਯਾਸੋ, ਜਨੇਤਿ ਦੁਕ੍ਖੋ ਤਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਨ੍ਦਗ੍ਗਿਨਾ ਅਨ੍ਤੋਭਾਜਨੇਯੇਵ ਤੇਲਾਦੀਨਂ ਪਾਕੋ ਵਿਯ ਸੋਕੋ. ਤਿਕ੍ਖਗ੍ਗਿਨਾ ਪਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਭਾਜਨਤੋ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਵਿਯ ਪਰਿਦੇਵੋ. ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਵਸੇਸਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਭਾਜਨੇਯੇਵ ਯਾਵ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਪਾਕੋ ਵਿਯ ਉਪਾਯਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੧੯੯. ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇ ਅਸ੍ਸ. ਅਨਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਪਰਿਯੇਸਿਤਾ. ਪਰਿਯੇਸਿਤਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਪਰਿਯੇਸਿਤਾ ਵਾ, ਨਾਮਮੇਵੇਤਂ ਅਮਨਾਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ. ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕਨ੍ਤਾ. ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਨ ਅਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਾ ਮਨਂ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮਨਾਪਾ. ਰੂਪਾਤਿਆਦਿ ਤੇਸਂ ਸਭਾਵਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਨਤ੍ਥਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ. ਅਹਿਤਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਹਿਤਕਾਮਾ. ਅਫਾਸੁਕਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਹਾਰਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਫਾਸੁਕਕਾਮਾ. ਚਤੂਹਿ ¶ ਯੋਗੇਹਿ ਖੇਮਂ ਨਿਬ੍ਭਯਂ ਵਿਵਟ੍ਟਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਭਯਂ ਵਟ੍ਟਮੇਵ ਨੇਸਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾ.

ਅਪਿਚ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਵੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ ਤੇਸਂਯੇਵ ਹਾਨਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ. ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂਯੇਵ ਉਪਾਯਭੂਤਸ੍ਸ ਹਿਤਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ ਸਦ੍ਧਾਹਾਨਿਆਦੀਨਂ ਉਪਾਯਭੂਤਸ੍ਸ ਅਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਹਿਤਕਾਮਾ. ਫਾਸੁਕਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ ਅਫਾਸੁਕਵਿਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਫਾਸੁਕਕਾਮਾ. ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਿਬ੍ਭਯਸ੍ਸ ਅਕਾਮਨਤੋ ਭਯਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਨਤੋ ਅਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਸਙ੍ਗਤੀਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਂਯੋਗੋ. ਸਮਾਗਮੋਤਿ ਆਗਤੇਹਿ ਸਂਯੋਗੋ. ਸਮੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਸਹਭਾਵੋ. ਮਿਸ੍ਸੀਭਾਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਸਹਕਰਣਂ. ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ. ਸੋ ਅਨਿਟ੍ਠਸਮੋਧਾਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਘਾਤਕਰਣਰਸੋ, ਅਨਤ੍ਥਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

ਸੋ ¶ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਕੇਵਲਂ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਿ ਹਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਸਮੋਧਾਨਗਤਾਨਿ ਵਿਜ੍ਝਨਛੇਦਨਫਾਲਨਾਦੀਹਿ ਕਾਯਿਕਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਉਬ੍ਬੇਗਜਨਨਤੋ ਮਾਨਸਮ੍ਪਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਦਿਸ੍ਵਾਵ ਅਪ੍ਪਿਯੇ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਪਠਮਂ ਹੋਤਿ ਚੇਤਸਿ;

ਤਦੁਪਕ੍ਕਮਸਮ੍ਭੂਤ-ਮਥ ਕਾਯੇ ਯਤੋ ਇਧ.

ਤਤੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਦ੍ਵਯਸ੍ਸਾਪਿ, ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਸੋ ਮਹੇਸਿਨਾ;

ਦੁਕ੍ਖੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਅਪ੍ਪਿਯੇਹਿ ਸਮਾਗਮੋਤਿ.

ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੦੦. ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਮਾਤਾ ਵਾਤਿਆਦਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਕਾਮੇ ਸਰੂਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਮਮਾਯਤੀਤਿ ਮਾਤਾ. ਪਿਯਾਯਤੀਤਿ ¶ ਪਿਤਾ. ਭਜਤੀਤਿ ਭਾਤਾ. ਤਥਾ ਭਗਿਨੀ. ਮੇਤ੍ਤਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮਿਤ੍ਤਾ, ਮਿਨਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਮਿਤ੍ਤਾ; ਸਬ੍ਬਗੁਯ੍ਹੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਸਹਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮਚ੍ਚਾ. ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਏਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਞਾਤੀ. ਲੋਹਿਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਤਿ ਸਾਲੋਹਿਤਾ. ਏਵਮੇਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪਿਯੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨਾਮ ਕਥਿਯਤਿ. ਸੋ ਇਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਵਿਯੋਗਲਕ੍ਖਣੋ, ਸੋਕੁਪ੍ਪਾਦਨਰਸੋ, ਬ੍ਯਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਕੇਵਲਂ ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਟ੍ਠਾਨਿ ਹਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਵਿਯੁਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਸੋਸਨਮਿਲਾਪਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਕਾਯਿਕਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ‘ਯਮ੍ਪਿ ਨੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨੋ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਅਨੁਸੋਚਾਪਨਤੋ ਮਾਨਸਮ੍ਪਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਞਾਤਿਧਨਾਦਿਵਿਯੋਗਾ, ਸੋਕਸਰਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਵਿਤੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ;

ਬਾਲਾ ਯਤੋ ਤਤੋ ਯਂ, ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਮਤੋ ਪਿਯਵਿਯੋਗੋਤਿ.

ਇਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੦੧. ਇਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਸਭਾਵਾਨਂ ਜਾਤਿਪਕਤਿਕਾਨਂ. ਇਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਹੋ ਵਤਾਤਿ ਪਤ੍ਥਨਾ. ਨ ¶ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਂ ਏਤਂ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮਯਂ ਨ ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਾਮ, ਨ ਚ ਵਤ ਨੋ ਜਾਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਹੀਨਸਮੁਦਯੇਸੁ ਸਾਧੂਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਜਾਤਿਧਮ੍ਮਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇਸੁ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਜਾਤਿਯਾ ਅਨਾਗਮਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਵਿਨਾ ਅਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਭਾਵਨਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਨ ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਇਦਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤਮ੍ਪਿ; ਉਪਰਿ ਸੇਸਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ¶ ਪਿਕਾਰੋ. ਯਮ੍ਪਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯੇਨਪਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ, ਤਂ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁਇਚ੍ਛਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਜਰਾਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ¶ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਇਚ੍ਛਾਵ ‘‘ਯਮ੍ਪਿਚ੍ਛਂ ਨ ਲਭਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁਇਚ੍ਛਨਲਕ੍ਖਣਾ, ਤਪ੍ਪਰਿਯੇਸਨਰਸਾ, ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਰਾਜਾ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਗਣੇਨ ਪਰਿਵਾਰਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤਵਿਸਮਂ ਵਾ ਵਨਗਹਨਂ ਵਾ ਪਵਿਸਤਿ. ਅਥ ਰਾਜਾ ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍ਵਾ ਬਲਕਾਯਂ ਪੇਸੇਤਿ. ਸੋ ਰਾਜਪੁਰਿਸੇਹਿ ਨਿਹਤਪਰਿਵਾਰੋ ਸਯਮ੍ਪਿ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਹਾਰੋ ਪਲਾਯਮਾਨੋ ਰੁਕ੍ਖਨ੍ਤਰਂ ਵਾ ਪਾਸਾਣਨ੍ਤਰਂ ਵਾ ਪਵਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਹਾਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰਾ ਕਾਲ਼ਵਦ੍ਦਲਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਨਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਕਾਲ਼ਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਾਦਯੋ ਪਾਣਾ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਬਲਵਕਾਯਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ‘ਮਂ ਏਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਤ੍ਤਕਾ ਞਾਤੀ ਚ ਭੋਗਾ ਚ ਵਿਨਟ੍ਠਾ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਿ ਅਯਂ ਇਚ੍ਛਾ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚ –

ਤਂ ਤਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਲਾਭਤੋ;

ਯਂ ਵਿਘਾਤਮਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਧ ਜਾਯਤਿ.

ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੂਨਂ, ਪਤ੍ਥਨਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ;

ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਜਿਨੋ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਮਬ੍ਰਵੀਤਿ.

ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੦੨. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਦੇਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਸਤਾਨੀਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ¶ ਵਾ ਸਂਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਦੇਸਨਾ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਦੇਸਨਂ ਸਙ੍ਖਿਪੇਨ੍ਤੋ ਏਵਮਾਹ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ; ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਕਤਮੇਤਿ ਚੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪੂਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਣ੍ਣਿਤੋਯੇਵ.

‘ਖਨ੍ਧਾਨਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ –

ਜਾਤਿਪ੍ਪਭੁਤਿਕਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਧ ਤਾਦਿਨਾ;

ਅਵੁਤ੍ਤਂ ਯਞ੍ਚ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਵਿਨਾ ਏਤੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨ-ਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਇਮੇ;

ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤ-ਦੇਸਕੇਨ ਮਹੇਸਿਨਾ.

ਤਥਾ ਹਿ ਇਨ੍ਧਨਮਿਵ ਪਾਵਕੋ, ਲਕ੍ਖਮਿਵ ਪਹਰਣਾਨਿ, ਗੋਰੂਪਮਿਵ ਡਂਸਮਕਸਾਦਯੋ, ਖੇਤ੍ਤਮਿਵ ਲਾਵਕਾ, ਗਾਮਂ ਵਿਯ ਗਾਮਘਾਤਕਾ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਮੇਵ ਜਾਤਿਆਦਯੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਬਾਧਯਮਾਨਾ, ਤਿਣਲਤਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਭੂਮਿਯਂ, ਪੁਪ੍ਫਫਲਪਲ੍ਲਵਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਰੁਕ੍ਖੇਸੁ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁਯੇਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਜਾਤਿ, ਮਜ੍ਝੇਦੁਕ੍ਖਂ ਜਰਾ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਦੁਕ੍ਖਂ ਮਰਣਂ. ਮਾਰਣਨ੍ਤਿਕਦੁਕ੍ਖਾਭਿਘਾਤੇਨ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨਦੁਕ੍ਖਂ ਸੋਕੋ, ਤਦਸਹਨਤੋ ਲਾਲਪ੍ਪਨਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਦੇਵੋ. ਤਤੋ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਸਙ੍ਖਾਤਅਨਿਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਮਾਯੋਗਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਬਾਧਨਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤੇਨ ਬਾਧਿਯਮਾਨਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਘੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚੇਤੋਬਾਧਨਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਸੋਕਾਦਿਵੁਡ੍ਢਿਯਾ ਜਨਿਤਵਿਸਾਦਾਨਂ ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪਾਯਾਸੋ. ਮਨੋਰਥਵਿਘਾਤਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਵਿਘਾਤਦੁਕ੍ਖਂ ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭੋਤਿ ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਯਮਾਨਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਯਦੇਤਂ ਏਕਮੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਅਨੇਕੇਹਿ ਕਪ੍ਪੇਹਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਸੇਸਤੋ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਏਕਜਲਬਿਨ੍ਦੁਮ੍ਹਿ ਸਕਲਸਮੁਦ੍ਦਜਲਰਸਂ ਵਿਯ ਯੇਸੁ ਕੇਸੁਚਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚਾਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੩. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਯਾਯਂ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਯਾ ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾ. ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵਕਰਣਂ ¶ ਪੁਨੋਬ੍ਭਵੋ, ਪੁਨੋਬ੍ਭਵੋ ਸੀਲਮਸ੍ਸਾਤਿ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ. ਅਪਿਚ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ¶ ਦੇਤਿ, ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸ ਦਾਯਿਕਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਦਾਯਿਕਾਪਿ, ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾਪਿ, ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤਾਪਿ. ਸਾ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਦਦਮਾਨਾਪਿ ਅਦਦਮਾਨਾਪਿ, ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਅਸਂਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ, ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤਾਪਿ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਏਵਾਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੇਨ ਸਹਗਤਾਤਿ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਹਗਤਾ, ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਤ੍ਤਮੇਵ ਗਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀਤਿ ਯਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ, ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ; ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ ਸਦ੍ਦਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ; ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਕਤਮਾਤਿ ਚੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਕਾਮੇ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ; ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਭਵੇ ਤਣ੍ਹਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾ; ਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਰਾਗਸ੍ਸ ਚ ਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਚੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਵਿਭਵੇ ਤਣ੍ਹਾ ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ; ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਸ੍ਸ ਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਤ੍ਥੁਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਾ ਖੋ ਪਨੇਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਜਾਯਤਿ. ਨਿਵਿਸਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ. ਯਂ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਂ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਪਿਯਸਭਾਵਞ੍ਚੇਵ ਮਧੁਰਸਭਾਵਞ੍ਚ. ਚਕ੍ਖੁਂ ਲੋਕੇਤਿਆਦੀਸੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਮਮਤ੍ਤੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਕ੍ਖੁਂ ਆਦਾਸਾਦੀਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਪਞ੍ਚਪਸਾਦਂ ਸੁਵਣ੍ਣਵਿਮਾਨੇ ਉਗ੍ਘਾਟਿਤਮਣਿਸੀਹਪਞ੍ਜਰਂ ਵਿਯ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਸੋਤਂ ਰਜਤਪਨਾਲ਼ਿਕਂ ਵਿਯ ਪਾਮਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਕਂ ਵਿਯ ਚ ¶ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੁਙ੍ਗਨਾਸਾਤਿ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰਂ ਘਾਨਂ ਵਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਹਰਿਤਾਲਵਟ੍ਟਿਂ ਵਿਯ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਜਿਵ੍ਹਂ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਟਲਂ ਵਿਯ ਮੁਦੁਸਿਨਿਦ੍ਧਮਧੁਰਰਸਦਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਕਾਯਂ ਸਾਲਲਟ੍ਠਿਂ ਵਿਯ ਸੁਵਣ੍ਣਤੋਰਣਂ ਵਿਯ ਚ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਮਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਮਨੇਨ ਅਸਦਿਸਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਂ ਸੁਵਣ੍ਣਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਾਦਿਵਣ੍ਣਂ ਵਿਯ ¶ , ਸਦ੍ਦਂ ਮਤ੍ਤਕਰਵੀਕਕੋਕਿਲਮਨ੍ਦਧਮਿਤਮਣਿਵਂਸਨਿਗ੍ਘੋਸਂ ਵਿਯ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਨਿ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ‘ਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਏਵਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾਨਂ ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਪਿਯਰੂਪਾਨਿ ਚੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਾਤਰੂਪਾਨਿ ਚ. ਅਥ ਨੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇਵ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਿਵਿਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾ – ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਲੋਕੇ ¶ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ. ਏਤ੍ਥੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਯਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਦਾ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪੀਤਿ.

ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੪. ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯੋ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਯੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੇਨੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਯਥਾਹ –

‘‘ਯਥਾਪਿ ਮੂਲੇ ਅਨੁਪਦ੍ਦਵੇ ਦਲ਼੍ਹੇ,

ਛਿਨ੍ਨੋਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਪੁਨਰੇਵ ਰੂਹਤਿ;

ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਨੁਸਯੇ ਅਨੂਹਤੇ,

ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੩੩੮);

ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਵਮਾਹ. ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਹਿ ਤਥਾਗਤਾ. ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਫਲੇ. ਸੁਵਾਨਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ. ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗੇਨ ¶ ਚੇਵ ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਫਲੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਹੇਤੁਮ੍ਹੀਤਿ. ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਤ੍ਥਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਯੋ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਯਾ ਸਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਿਵੇਸਵਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ. ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋਤਿਆਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵੇਵਚਨਾਨੇਵ ¶ . ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਆਗਮ੍ਮ ਤਣ੍ਹਾ ਅਸੇਸਾ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਆਗਮ੍ਮ ਤਣ੍ਹਾ ਚਜਿਯਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਤਿ, ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਅਲ੍ਲਿਯਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਚਾਗੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਮੁਤ੍ਤਿ ਅਨਾਲਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕਮੇਵ ਹਿ ¶ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਨਾਮਾਨਿ ਪਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾਨਂ ਨਾਮਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਅਨੇਕਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵੇਵਚਨਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧੋ, ਚਾਗੋ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਮੁਤ੍ਤਿ, ਅਨਾਲਯੋ, ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ, ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ, ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ, ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਂ, ਅਨਾਯੂਹਨਂ, ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿ, ਅਗਤਿ, ਅਜਾਤਂ, ਅਜਰਂ, ਅਬ੍ਯਾਧਿ, ਅਮਤਂ, ਅਸੋਕਂ, ਅਪਰਿਦੇਵਂ, ਅਨੁਪਾਯਾਸਂ, ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ.

ਇਦਾਨਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਾਯਪਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਯੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਾ ਖੋ ਪਨੇਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪੁਰਿਸੋ ਖੇਤ੍ਤੇ ਜਾਤਂ ਤਿਤ੍ਤਅਲਾਬੁਵਲ੍ਲਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮੂਲਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍ਵਾ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮਿਲਾਯਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਤਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੇਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਤਅਲਾਬੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਹੀਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ. ਏਵਮੇਵ ਖੇਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਤਅਲਾਬੁ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਤਣ੍ਹਾ. ਸਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਮੂਲਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਂ ਗਤਾ ਪਨ ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਖੇਤ੍ਤੇ ਤਿਤ੍ਤਅਲਾਬੁ ਵਿਯ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਟਵਿਤੋ ਚੋਰੇ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਨਗਰਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇ ਘਾਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤੋ ਅਟਵਿਯਂ ਚੋਰਾ ਮਤਾਤਿ ਵਾ ਮਾਰਿਤਾਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ; ਏਵਮੇਵ ਅਟਵਿਯਂ ਚੋਰਾ ਵਿਯ ਯਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇ ਚੋਰਾ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਨਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ. ਏਵਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਨ ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਅਟਵਿਯਂ ¶ ਚੋਰਾ ਵਿਯ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਨਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਥੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇਵਾਤਿ.

ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੫. ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਅਯਮੇਵਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਗ੍ਗਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਤ੍ਥਂ ਨਿਯਮਨਂ. ਅਰਿਯੋਤਿ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਫਲਪਟਿਲਾਭਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯੋ. ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਾ ਵਿਯ ਸੇਨਾ, ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਵਿਯ ਤੂਰਿਯਂ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ¶ ਹੋਤਿ, ਅਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਮਗ੍ਗੀਯਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਾ ਮਗ੍ਗਤਿ, ਕਿਲੇਸੇ ਵਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਨ੍ਤਿ ਸੋ ਕਤਮੋਤਿ ਚੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਦਾਨਿ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ, ਅਙ੍ਗਵਿਨਿਮ੍ਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਵੋਦਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ.

ਤੇਸੁ ਚ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਤੀਣਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਤਾਵ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹਵਿਧਮਨਵਸੇਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋਪਿ ਤਥੇਵ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਿ ਚ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ ¶ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਸਮ੍ਮਾ ਵੋਦਾਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਦਹਤਿ.

ਅਪਿਚੇਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਕਾਲੇ ਏਕਕ੍ਖਣਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਕਾਲੇ ਏਕਕ੍ਖਣਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿਆਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ¶ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਯੋ ਤਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਵਿਰਤਿਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤਨਾਯੋਪਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਵਿਰਤਿਯੋਵ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤੀਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਯਂ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਯੇਵ.

ਇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦੇਸਿਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੬, ੨੦, ੨੯, ੩੪) ਚ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸਚੋਰੇ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਖੇਮੇਨ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦੇਸਿਤਾ’’ਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਬਹੂਪਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਹੇਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਕਹਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘ਅਯਂ ਕੂਟੋ, ਅਯਂ ਛੇਕੋ’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਵਂ ਯੋਗਾਵਚਰੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਦਯੋ’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਕੋਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਂ ਤਚ੍ਛਕੋ ਵਾਸਿਯਾ ਤਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ. ਤੇਨ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਬਹੂਪਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਸ੍ਵਾਯਂ ਯਥਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯਪਿ ਉਪਕਾਰਕੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਚਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੩). ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਪਠਮਂ ਵਾਚਾਯ ਸਂਵਿਦਹਿਤ੍ਵਾ ਲੋਕੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਾਚਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਿਕਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ¶ ਪਨ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਪਹਾਯ ਉਭਯਂ ਸੁਚਰਿਤਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਯਸ੍ਮਾ ਆਜੀਵਟ੍ਠਮਕਸੀਲਂ ਪੂਰਤਿ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਏਵਂ ਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੇਨ ‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਮੇ ਆਜੀਵੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਪਰਿਤੋਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਵਿਹਰਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਇਦਂ ਵੀਰਿਯਮਾਰਭਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਤਤੋ ¶ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਨਾਪਿ ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਸਤਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਦੇਸਿਤਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਵਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਤਿਯੋ ਸਮਨ੍ਵੇਸਿਤ੍ਵਾ ਪਹੋਤਿ ਏਕਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵਟ੍ਟਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਵਿਵਟ੍ਟਂ. ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਟ੍ਟੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਵਿਵਟ੍ਟੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਚ ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ? ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਚ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ; ਇਤਰੇਸੁ ਪਨ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ‘‘ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪਂ, ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸਵਨੇਨੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏਕੇਨ ਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਏਕਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਂ ¶ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਪਟਿਵੇਧੇਨ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਪਟਿਵੇਧੇਨ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਨਾਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ; ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯੇਨ…ਪੇ… ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ.

ਏਵਮਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਸਵਨਧਾਰਣਸਮ੍ਮਸਨਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਵਨਪਟਿਵੇਧੋਯੇਵ; ਅਪਰਭਾਗੇ ਤੀਸੁ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਰੋਧੇ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵੇਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਸਵਨਧਾਰਣਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਲੋਕਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ, ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਪਨ ਪਤ੍ਤਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹੋਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਇਧ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨਾਮਿ ¶ , ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਾਮਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਮਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਮੀ’ਤਿ ਆਭੋਗਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਮਨਸਿਕਾਰਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੋਤਿ; ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਮੇਵ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਮਗ੍ਗੋ ਭਾਵਿਤੋਵ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਾਕਟਂ; ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਪ੍ਪਹਾਰਾਦੀਸੁ ‘ਅਹੋ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ¶ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਤਾਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਦਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਾਕਟਂ. ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਤੋ ਪਨ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰਂ. ਇਤਿ ਤਾਨਿ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਿ. ਇਤਰੇਸਂ ਪਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਯੋਗੋ ਭਵਗ੍ਗਗਹਣਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ, ਅਵੀਚਿਫੁਸਨਤ੍ਥਂ ਪਾਦਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ, ਸਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਵਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਂ ਪਟਿਪਾਦਨਂ ਵਿਯ ਚ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਤਾਨਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ. ਏਵਂ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਚ ਦੁਦ੍ਦਸੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਵੇਧਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਾਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਵਿਹਿਂਸਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟੋਤਿ ਅਵਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਤਤ੍ਥ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਂ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ, ਅਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਅਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਾਨਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯੋਗਾਵਚਰੋ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਨਤ੍ਥਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ. ਅਥਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਂ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਾਪੇਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਂ ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸਾਪਿ ਪਦਘਾਤਨਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸਮ੍ਮਸਤਿ; ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਦਘਾਤਨਤ੍ਥਂ ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸਮ੍ਮਸਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ¶ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤੇਸੁ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਏਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਪਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਤਾਵ ਅਸੁਭੇਸੁ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ, ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਕਰੁਣਾਯ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਸੁਭੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ¶ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਪਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਕਰੁਣਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਮੇਤੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਝਾਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ; ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨੋ ਏਕੋਵ ਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮੁਸਾਵਾਦਾ ਵਿਰਮਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞੇਨ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਦੀਹਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋਪੇਤਾ ਵੇਰਮਣਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ; ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਯ ਅਕੁਸਲਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾਵ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕੁਸਲਵੇਰਮਣੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵਿਰਮਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪੇਤਾ ਵੇਰਮਣਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾ; ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿਵਿਧਾਯ ਅਕੁਸਲਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾਵ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਕੁਸਲਵੇਰਮਣੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ. ਅਰਿਯਸਾਵਕੋਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਵਕੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਂ ਪਹਾਯਾਤਿ ਪਾਪਕਂ ਆਜੀਵਂ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੇਨਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪਸਤ੍ਥੇਨ ਕੁਸਲਆਜੀਵੇਨ. ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਜੀਵਿਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾ ਵਿਰਮਤਿ; ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਚੇਤਨਾਯ ਪਦਚ੍ਛੇਦਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਾਧਨਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਏਕਾਵ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕੁਸਲਵੇਰਮਣੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ਨਾਮ.

ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ¶ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਨੁਪਦਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਭਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ¶ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਵਾਯਾਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ; ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ; ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤੇਯੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਏਕਮੇਵ ਹਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵੀਰਿਯਂ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਟ੍ਠੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਨੁਪਦਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਾਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞੇਨ ਵੇਦਨਾਦੀਨਿ; ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤੇਯੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਏਕਾਯੇਵ ਹਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਟ੍ਠੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਨਾਨਾਮਗ੍ਗਵਸੇਨ. ਏਕਸ੍ਸ ਹਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦਯੋਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ, ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਵਾ. ਏਕਸ੍ਸ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਾਦਯੋਪਿ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਵਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਵਾ. ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਝਾਨਵਸੇਨ ਸਦਿਸਾ ਵਾ ਅਸਦਿਸਾ ਵਾ ਏਕਚ੍ਚਸਦਿਸਾ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮੇਨ ਹੋਤਿ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮੇਨ ਤਾਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਗ੍ਗੋ ¶ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਿ ਛ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾ.

ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਨੋ ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਯਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਆਰੁਪ੍ਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਯੋ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਂਝਾਨਿਕਾਵ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ¶ . ਏਵਂ ¶ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਨਿਯਾਮੇਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਥੇਰਾ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਨਿਯਾਮੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਾਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ‘‘ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਯਾਮੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਵਾਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੩੫੦) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਯਾ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਏਕਗ੍ਗਤਾ, ਅਯਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਲੋਕਿਯੋ, ਅਪਰਭਾਗੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਭਗਵਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਦੇਸੇਸਿ.

ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗੇ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੇ ਪਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਾਯ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕਂ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ. ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਤਿਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕਂ ਚੇਤਸੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਦਾਭਿਨਿਰੋਪਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ. ਤਥਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਕਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਯ ਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਤਥਾ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਮੁਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਤਿਵਿਧਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਵੋਦਾਨਭੂਤਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਕੁਹਨਾਦਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀਵਸਂਖਾਤਾਯ ਸੀਲਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸ ਤਦਨੁਰੂਪੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਵ ਕੋਸਜ੍ਜਸਮੁਚ੍ਛੇਦਕੋ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਹਾਨੁਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਸਾਧਕੋ ਚ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ. ਏਵਂ ਵਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਵ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿਵਿਨਿਦ੍ਧੁਨਨਕੋ ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਸਾਧਕੋ ਚ ਚੇਤਸੋ ਅਸਮ੍ਮੋਸੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ. ਇਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸੁਵਿਹਿਤਚਿਤ੍ਤਾਰਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਵ ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ. ਏਸ ¶ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਯੋ ਸਹ ਲੋਕਿਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ.

ਸੋ ਖੋ ਪਨੇਸ ਮਗ੍ਗੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਾਯ, ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚਰਣੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਜ੍ਜਾ ਚੇਵ ਚਰਣਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨੇਨ, ਇਤਰੇਸਂ ਸਮਥਯਾਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮਥੋ ਚੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ. ਤੇਸਂ ਵਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਅਵਸੇਸਾਨਂ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਅਧਿਸੀਲਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਹਿ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਞ੍ਚੇਵ ਸਿਕ੍ਖਾਤ੍ਤਯਞ੍ਚ ਹੋਤਿ; ਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਗਮਨਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ਚ ¶ ਪਾਦੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਿਕੋ ਵਿਯ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨੇਨ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਂ, ਸਮਥਯਾਨੇਨ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਮੋਹਕ੍ਖਨ੍ਧਂ, ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਦੋਸਕ੍ਖਨ੍ਧਂ, ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਚ ਲੋਭਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਦਾਲੇਨ੍ਤੋ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਂ, ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਂ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਤ੍ਵਾ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਰਤਨਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਿਯਭੂਮਿਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੬-੨੧੪. ਇਦਾਨਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮੁਦਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ¶ . ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ, ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੀਣਿ ਚ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਾਸਵਾਨਿ, ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਸਾਸਵਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਨ ਚ ਕੇਵਲਂ ਤਣ੍ਹਾਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਾਨੇਤਿ, ਇਮੇਪਿ ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਮੁਦਾਨੇਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਇਤਿ ਇਮੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਾਨੇਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਮੁਦਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ¶ ਚ ਨੇਸਂ ਪਠਮਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਖਨਿਦ੍ਦੇਸਤ੍ਥਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ‘‘ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਸੁਖਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਹੋਤਿ. ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹਾਨਂ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਅਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਨਯਸ੍ਸ ਮੁਖਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਯਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਂ ਉਪਰਿ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ.

ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਵ ਪਟਿਪਦਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਆਜੀਵੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੩੩) ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋਪਿ ਮਗ੍ਗੋ ਪਟਿਪਦਾ ਏਵਾਤਿ ਦੇਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਵਾਰੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗਾਵ ਪਟਿਪਦਾ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਪਨ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਞਾਸਧਮ੍ਮਾਪਿ ਪਟਿਪਦਾ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਤਿਯੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਾਰੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਵਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ. ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਦਿਸਮੇਵ.

ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਵਾਰਸ੍ਸ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਪਠਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਤਾਵ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ ਝਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸੇ ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਟਿਪਦਾ, ਸੁਦ੍ਧਿਕਸੁਞ੍ਞਤਾ, ਸੁਞ੍ਞਤਪਟਿਪਦਾ, ਸੁਦ੍ਧਿਕਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਂ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਪਟਿਪਦਾਤਿ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਵਾਰੇਸੁ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦਸ ਨਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪੀਤਿ ਵੀਸਤਿਯਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਨਯਸਤਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਚਤੂਹਿ ਅਧਿਪਤੀਹਿ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਿਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ¶ . ਇਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਸਾਧਿਪਤੀ ਅਟ੍ਠਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨਯਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ, ਏਵਂ ਸੇਸਮਗ੍ਗੇਸੁਪੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪਠਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪੀਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਵਾਰੇ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਵੀਸਤਿ ਨਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਵਾਰੇ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਾਰੇ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਸਟ੍ਠਿ ¶ ਨਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ. ਪਾਲ਼ਿ ਪਨ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਆਗਤਾ. ਏਵਮਿਦਂ ਤਿਵਿਧਮਹਾਵਾਰਂ ਪਞ੍ਚਦਸਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਸਟ੍ਠਿਨਯਸਹਸ੍ਸਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਂ ਨਾਮ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧੫. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਪਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਧਮ੍ਮੇ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ¶ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਨਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਸਹਜਾਤਹੇਤੁਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਵਾ ਵੀਮਂਸਂ ਵਾ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਕਾਲੇ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿ, ਛਨ੍ਦਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਧਿਪਤਿਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਮਗ੍ਗਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿ, ਸੇਸਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਾਨਿ. ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਅਤੀਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ. ਯਥਾ ¶ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ, ਏਵਂ ਪੁਰਿਮੇਸੁਪਿ ਦ੍ਵੀਸੁ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਹਿ ਤੀਸੁਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਾਦੀਸੁ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨੇਵ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ. ਏਵਮਯਂ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੋਪਿ ਤੇਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾਵ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ.

ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨੀਯਾ ਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧੯. ਇਦਾਨਿ ¶ ¶ ¶ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਬਾਵੀਸਤੀਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਇਤ੍ਥਿਭਾਵੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਪੁਰਿਸਭਾਵੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸੁਖਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਦੁਕ੍ਖਸੋਮਨਸ੍ਸ ਦੋਮਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇ ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਞਾਤਾਨਂਯੇਵ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਨ ਆਜਾਨਨੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਅਞ੍ਞਾਤਾਵੀਭਾਵੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਇਧ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਾਮ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਬਾਵੀਸਤਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦ੍ਵੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਤੀਣਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਞ੍ਚ. ਏਵਂ ਪਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ ਆਗਤਾਨਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਏਤੇਸੁ ਹਿ

ਅਤ੍ਥਤੋ ¶ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ, ਕਮਤੋ ਚ ਵਿਜਾਨਿਯਾ;

ਭੇਦਾਭੇਦਾ ਤਥਾ ਕਿਚ੍ਚਾ, ਭੂਮਿਤੋ ਚ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਤਾਵ ‘‘ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਪਚ੍ਛਿਮੇਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਪਠਮਂ ‘ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਅਮਤਂ ਪਦਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਂ ਆਜਾਨਨਤੋ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਤਿਯਂ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨੋ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਨਿਟ੍ਠਿਤਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ¶ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਕੋ ਪਨੇਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠੋ ਨਾਮਾਤਿ? ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠੋ, ਇਨ੍ਦਦੇਸਿਤਟ੍ਠੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠੋ, ਇਨ੍ਦਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠੋ, ਇਨ੍ਦਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠੋ, ਇਨ੍ਦਜੁਟ੍ਠਟ੍ਠੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਟ੍ਠੋ. ਸੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਇਧ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰਿਯਭਾਵਤੋ ਇਨ੍ਦੋ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਾਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਸਞ੍ਜਨਿਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਸਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਪਨੇਤਾਨਿ ਭਗਵਤਾ ਯਥਾਭੂਤਤੋ ਪਕਾਸਿਤਾਨਿ ਚ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਿ ਚਾਤਿ ਇਨ੍ਦਦੇਸਿਤਟ੍ਠੇਨ ਇਨ੍ਦਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਤੇਨੇਵ ਭਗਵਤਾ ਮੁਨਿਨ੍ਦੇਨ ਕਾਨਿਚਿ ਗੋਚਰਾਸੇਵਨਾਯ, ਕਾਨਿਚਿ ਭਾਵਨਾਸੇਵਨਾਯ ਸੇਵਿਤਾਨੀਤਿ ਇਨ੍ਦਜੁਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਅਪਿਚ ਆਧਿਪਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਏਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮਾਧਿਪਚ੍ਚਂ; ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਦੇ ਚ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਥਤੋ’ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹੀ’ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨੇਹਿਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਵਿਜਾਨਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਨਿ ਨੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੇਵ. ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਮੋਹੋਯੇਵ. ਸੇਸਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਸਰੂਪੇਨੇਵਾਗਤਾਨਿ.

‘ਕਮਤੋ’ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਵ. ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਰਿਯਭੂਮਿਪਟਿਲਾਭੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਾਨਿ. ਸੋ ਪਨਤ੍ਤਭਾਵੋ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਉਪਾਦਾਯ ਇਤ੍ਥੀਤਿ ਵਾ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ¶ ਵਾ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਸੋਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ ¶ . ਸੋ ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਯਾਵ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਤਾਵ ਏਤੇਸਂ ਵੇਦਯਿਤਾਨਂ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ. ਤਂਨਿਰੋਧਤ੍ਥਂ ਪਨ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ. ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਾਤੁਭਵਤੀਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਮੋਘਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਫਲਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਇਤੋ ਪਰਂ ਭਾਵਨਾਯ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮੋ, ਅਧਿਗਤੇ ਚ ਪਨਿਮਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ¶ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੇ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਭੂਤਂ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦੇਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਕਮੋ.

‘ਭੇਦਾਭੇਦਾ’ਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਭੇਦੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਸੇਸਾਨਂ ਅਭੇਦੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਭੇਦਾਭੇਦਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਵਿਜਾਨਿਯਾ.

‘ਕਿਚ੍ਚਾ’ਤਿ ਕਿਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਤਾਵ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਂ ਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਿਕ੍ਖਮਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਮਨ੍ਦਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਵਤ੍ਤਾਪਨਂ ਇਦਂ ‘ਕਿਚ੍ਚਂ’. ਏਵਂ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਾਨਂ. ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸਵਤ੍ਤਾਪਨਂ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨੁਪਾਲਨਂ, ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਕੁਤ੍ਤਾਕਪ੍ਪਾਕਾਰਾਨੁਵਿਧਾਨਂ, ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਸਕਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ, ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭਵਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਾਦਿਭਾਵਸਮ੍ਪਾਪਨਂ, ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਯਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ ¶ ਤਪ੍ਪਹਾਨਾਭਿਮੁਖਭਾਵਕਰਣਂ, ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਿਤਨੁਕਰਣਪਹਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸਹਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸਾਨੁਵਤ੍ਤਾਪਨਂ, ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚੇਵ ਅਮਤਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਵਿਜਾਨਿਯਾ.

‘ਭੂਮਿਤੋ’ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸੁਖਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨੇਵ ¶ . ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਸਦ੍ਧਾਵੀਰਿਯਸਤਿਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚ ਚਤੁਭੂਮਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰ-ਰੂਪਾਵਚਰ-ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਸੇਨ ਭੂਮਿਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ. ਅਵਸਾਨੇ ਤੀਣਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨੇਵਾਤਿ ਏਵਂ ਭੂਮਿਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਵਿਜਾਨਿਯਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤੋ –

ਸਂਵੇਗਬਹੁਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਠਿਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇ;

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ.

੨੨੦. ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ¶ ‘‘ਯਂ ਚਕ੍ਖੁ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਯਂ ਪਦਭਾਜਨੇ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੫੯੫ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਚ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧੀਤਿਆਦੀਨਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਾਨਿ ਹਿ ਇਧ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੇਤ੍ਥ ਦਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨੇਵ, ਤੀਣਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ, ਨਵ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾਨੀਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੨. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੧. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਪਾਲ਼ਿਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੨੨੩. ਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਪਨ ਸਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਨ ਅਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਇਧ ਅਨਾਭਟ੍ਠਂ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ; ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਦ੍ਵਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ¶ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ ¶ , ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰੇ ਪਨ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਨਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚੇਵ ਸਦ੍ਧਾਦਿਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਹਿ ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਅਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਸਿਯਾਪਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ.

ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇ ਨ ਭਜਨ੍ਤਿ. ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿ ਸਹਜਾਤਹੇਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੀਰਿਯਵੀਮਂਸਾਜੇਟ੍ਠਕਕਾਲੇ ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿ, ਛਨ੍ਦਚਿਤ੍ਤਜੇਟ੍ਠਕਕਾਲੇ ਸਿਯਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ.

ਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ¶ ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਨੋਤਿ ਸਤ੍ਤ ਰੂਪਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਤੀਣਿ ਚ ਵਿਪਾਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇਪਿ. ਤੀਣਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਨੀਤਿ ਤੀਣਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਧਮ੍ਮੇਪਿ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚੇਵ ਸਦ੍ਧਾਦਿਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਕਾਲੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ, ਨਵ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾਨੇਵ ਕਥਿਤਾਨੀਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਵ ਹੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੋ ਦ੍ਵੇਪਰਿਵਟ੍ਟਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ.

ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਾ ਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੬. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੫. ਇਦਾਨਿ ¶ ¶ ¶ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਯਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਮਣ੍ਡਲਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਆਚਰਿਯੇ ਅਨਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਸਕਸਮਯਂ ਅਵੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਪਰਸਮਯਂ ਅਨਾਯੂਹਨ੍ਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੇਨ ਵਿਨਯਂ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਪਦੇਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਗਹਨ੍ਤੇਨ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਆਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਚ ਦੁਕ੍ਕਰਾਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾ, ਯਥਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਸਤ੍ਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਮੇਵ ਚ;

ਦੁਦ੍ਦਸਾ ਚਤੁਰੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਦੇਸੇਤੁਞ੍ਚ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਾ’’ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਗਮਾਧਿਗਮਪ੍ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਨ ਸੁਕਰਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ’’ਤਿ ਪਰਿਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ –

ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹਂ ਅਜ੍ਜ, ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਣ੍ਣਨਂ;

ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਅਜ੍ਝੋਗਾਲ਼੍ਹੋਵ ਸਾਗਰਂ.

ਸਾਸਨਂ ¶ ਪਨਿਦਂ ਨਾਨਾ-ਦੇਸਨਾਨਯਮਣ੍ਡਿਤਂ;

ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਚ, ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਂ, ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਾਯਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ;

ਆਰਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਏਤਸ੍ਸ, ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾ.

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੇਹਿ –

‘‘ਯੋ ਕੋਚਿਮਂ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਣੇਯ੍ਯ,

ਲਭੇਥ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਂ ਵਿਸੇਸਂ;

ਲਦ੍ਧਾਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਂ ਵਿਸੇਸਂ,

ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛੇ’’ਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿਆਦੀਸੁ ਹਿ ਆਦਿਤੋਯੇਵ ਤਾਵ –

ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ ਅਤ੍ਥ-ਲਕ੍ਖਣੇਕਵਿਧਾਦਿਤੋ;

ਅਙ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਨਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ’ਤਿ ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਵਲ੍ਲਿਹਾਰਕਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਵਲ੍ਲਿਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ ਆਦਿਤੋ ਵਾ ਮਜ੍ਝਤੋ ਵਾ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ, ਤਥਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਤੋ ਵਾ ਮਜ੍ਝਤੋ ਵਾ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਆਦੀਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਵਲ੍ਲਿਹਾਰਕੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਪੁਰਿਸੇਸੁ ਏਕੋ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਮੂਲਮੇਵ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਮੂਲੇ ਛੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਆਦਾਯ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਏਵਂ ਭਗਵਾ ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ…ਪੇ… ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿਤੋ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੨) ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾਪਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦੇਸੇਤਿ.

ਯਥਾ ਪਨ ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਸੇਸੁ ਏਕੋ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਮਜ੍ਝਂ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਮਜ੍ਝੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਭਾਗਂਯੇਵ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਆਦਾਯ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਏਵਂ ਭਗਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਵੇਦਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋ ¶ ਅਭਿਵਦਤੋ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਨ੍ਦੀ; ਯਾ ਵੇਦਨਾਸੁ ਨਨ੍ਦੀ, ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ, ਤਸ੍ਸੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੯; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫) ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾਪਿ ਦੇਸੇਤਿ.

ਯਥਾ ਚ ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਸੇਸੁ ਏਕੋ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਅਗ੍ਗਂ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਅਗ੍ਗੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਾਨੁਸਾਰੇਨ ਯਾਵ ਮੂਲਾ ਸਬ੍ਬਂ ਆਦਾਯ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਏਵਂ ਭਗਵਾ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਜਰਾਮਰਣਂ ਨੋ ਵਾ ਕਥਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਰਾਮਰਣਂ; ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨੋ ਵਾ ਕਥਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ; ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ – ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਆਦਿਤੋਪਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦੇਸੇਤਿ.

ਯਥਾ ਪਨ ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਸੇਸੁ ਏਕੋ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਮਜ੍ਝਮੇਵ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਮਜ੍ਝੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਤਰਨ੍ਤੋ ਯਾਵ ਮੂਲਾ ¶ ਆਦਾਯ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ ¶ , ਏਵਂ ਭਗਵਾ ‘‘ਇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਕਿਂ ਨਿਦਾਨਾ, ਕਿਂ ਸਮੁਦਯਾ, ਕਿਂ ਜਾਤਿਕਾ, ਕਿਂ ਪਭਵਾ? ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਸਮੁਦਯਾ, ਤਣ੍ਹਾਜਾਤਿਕਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਭਵਾ. ਤਣ੍ਹਾ ਚਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਿਂ ਨਿਦਾਨਾ? ਵੇਦਨਾ, ਫਸ੍ਸੋ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਨਾਮਰੂਪਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਕਿਂ ਨਿਦਾਨਾ…ਪੇ… ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਦਾਨਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਜਾਤਿਕਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਭਵਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੧) ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਆਦਿਤੋ ਦੇਸੇਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਵਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ? ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਭਦ੍ਦਕਤ੍ਤਾ, ਸਯਞ੍ਚ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸਮਨ੍ਤਭਦ੍ਦਕੋ ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਤਤੋ ਤਤੋ ਞਾਯਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਚ ਭਗਵਾ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯੋਗੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ. ਸੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾਨਯੇਹੇਵ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਯਾ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾ, ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਵਿਭਾਗਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੋ ਯਥਾਸਕੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਾ.

ਯਾ ¶ ਪਰਿਯੋਸਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾ, ਸਾ ‘‘ਕਿਚ੍ਛਂ ਵਤਾਯਂ ਲੋਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ ਜਾਯਤਿ ਚ ਜੀਯਤਿ ਚ ਮੀਯਤਿ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੫੭) ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕਿਚ੍ਛਾਪਨ੍ਨਂ ਲੋਕਮਨੁਵਿਲੋਕਯਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾਨੁਸਾਰੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾਧਿਗਤਕਾਰਣਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਯਾ ਪਨ ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਆਦਿ, ਸਾ ਆਹਾਰਨਿਦਾਨਵਵਤ੍ਥਾਪਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਯਾਵ ਅਤੀਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਤੀਤਦ੍ਧਤੋ ਪਭੁਤਿ ਹੇਤੁਫਲਪਟਿਪਾਟਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਯਾ ਪਨ ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਹੇਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਾਸੁ ਯਾ ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨਸ੍ਸ ਯਥਾਸਕੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਇਧ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਆਦਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ? ਕਿਂ ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ ਪਕਤਿ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਅਕਾਰਣਂ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ? ਨ ਅਕਾਰਣਂ. ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਪਨ ਪਰਿਯਾਯੋ ਯੇਨ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਸਿਯਾ. ਕੋ ਪਨ ਸੋਤਿ? ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਸੀਸਭਾਵੋ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਵਟ੍ਟਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸੀਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥੇਸਿ – ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਵਾ ਭਵਤਣ੍ਹਂ ਵਾ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਪੁਰਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ‘ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨਾਹੋਸਿ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਭਵੀ’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੧); ਭਵਤਣ੍ਹਂ ਵਾ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਪੁਰਿਮਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਭਵਤਣ੍ਹਾਯ ‘ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਵਤਣ੍ਹਾ ਨਾਹੋਸਿ, ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਭਵੀ’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੨).

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਾ ਵਟ੍ਟਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸੀਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥੇਸੀਤਿ? ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਨੋ ਹਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਿਭੂਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਲਗੁਲ਼ਾਭਿਘਾਤਪਰਿਸ੍ਸਮਾਭਿਭੂਤਾ ਵਜ੍ਝਗਾਵੀ ਤਾਯ ਪਰਿਸ੍ਸਮਾਤੁਰਤਾਯ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਾਵਹਮ੍ਪਿ ਚ ਉਣ੍ਹੋਦਕਪਾਨਂ ਵਿਯ, ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਤੋ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਮ੍ਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਵਿਨਿਪਾਤਤੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਾਵਹਮ੍ਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਮਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਆਰਭਤਿ. ਸੁਗਤਿਗਾਮਿਨੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁ ਭਵਤਣ੍ਹਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾਭਿਭੂਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਯਥਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਗਾਵੀ ¶ ਸੀਤੁਦਕਤਣ੍ਹਾਯ ਸਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸ੍ਸਮਵਿਨੋਦਨਞ੍ਚ ਸੀਤੁਦਕਪਾਨਂ ਵਿਯ, ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਵਿਰਹਤੋ ਸਅਸ੍ਸਾਦਂ ਸੁਗਤਿਸਮ੍ਪਾਪਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਗ੍ਗਤਿਦੁਕ੍ਖਪਰਿਸ੍ਸਮਵਿਨੋਦਨਞ੍ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਵੇਰਮਣੀਆਦਿਮਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸੁਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਆਰਭਤਿ.

ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਸੀਸਭੂਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਤ੍ਥਚਿ ਭਗਵਾ ¶ ਏਕਧਮ੍ਮਮੂਲਿਕਂ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜੂਪਨਿਸਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਨਿਸਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੩). ਤਥਾ ‘‘ਉਪਾਦਾਨੀਯੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੨). ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਭਯਮੂਲਿਕਮ੍ਪਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਵਮਯਂ ਕਾਯੋ ਸਮੁਦਾਗਤੋ. ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚੇਵ ਕਾਯੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪਂ ਇਤ੍ਥੇਤਂ ¶ ਦ੍ਵਯਂ, ਦ੍ਵਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸੋ, ਸਲ਼ੇਵਾਯਤਨਾਨਿ ਯੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਬਾਲੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯). ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਦੇਸਨਾਸੁ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਅਯਮਿਧ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਸੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮਮੂਲਿਕਾ ਦੇਸਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਅਤ੍ਥਤੋ’ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪੂਰੇਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿ ਅਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨਾਮ; ਅਲਦ੍ਧਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਅਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਵਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਤੋ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿ ਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨਾਮ. ਤਂ ਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਰਾਸਟ੍ਠਂ, ਆਯਤਨਾਨਂ ਆਯਤਨਟ੍ਠਂ, ਧਾਤੂਨਂ ਸੁਞ੍ਞਟ੍ਠਂ, ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਤਥਟ੍ਠਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਵਿਦਿਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਅਨ੍ਤਵਿਰਹਿਤੇ ਸਂਸਾਰੇ ਸਬ੍ਬਯੋਨਿਗਤਿਭਵਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇ ਜਵਾਪੇਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦੀਸੁ ਜਵਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਨ ਜਵਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਅਪਿਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਛਾਦਨਤੋਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ.

ਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਲਮੇਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਨ ਵਿਨਾ ਤੇਨ; ਤਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਿ ਚ ਉਪਕਾਰਕਟ੍ਠੋ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਸਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ.

ਸਙ੍ਖਤਮਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਅਪਿਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਤਯੋ, ਕਾਯਵਚੀਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਤਯੋਤਿ ਇਮੇ ਛ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ¶ . ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਪਯੋਗਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਇਮੇ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਤਤ੍ਥ ¶ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੧, ੨੭੨; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੬; ੨.੧੪੩) ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ‘ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾ’ ਨਾਮ. ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਭੂਮਕਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ‘ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾ’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਪਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੁਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਪਨ ‘ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਸਙ੍ਖਾਰੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੧) ਆਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਂ ਪਨ ਵੀਰਿਯਂ ‘ਪਯੋਗਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ‘‘ਯਾਵਤਿਕਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਗਤਿ, ਤਾਵਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖਾਹਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਅਟ੍ਠਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੫) ਆਗਤੋ.

ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਏਤੇਯੇਵ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਠਮਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਤਤੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੪) ਨਯੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਾ ਅਨੇਕਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਤੇਸੁ ਨਤ੍ਥਿ ਸੋ ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਯੋ ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ. ਇਤੋ ਪਰਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਵੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਨਮਤੀਤਿ ਨਾਮਂ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਰੂਪਂ. ਆਯੇ ਤਨੋਤਿ, ਆਯਤਞ੍ਚ ਨਯਤੀਤਿ ਆਯਤਨਂ. ਫੁਸਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋ. ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾ. ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾ. ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਭਵਤਿ ਭਾਵਯਤਿ ਚਾਤਿ ਭਵੋ. ਜਨਨਂ ਜਾਤਿ. ਜੀਰਣਂ ਜਰਾ. ਮਰਨ੍ਤਿ ¶ ਏਤੇਨਾਤਿ ਮਰਣਂ. ਸੋਚਨਂ ਸੋਕੋ. ਪਰਿਦੇਵਨਂ ਪਰਿਦੇਵੋ. ਦੁਕ੍ਖਯਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਦ੍ਵੇਧਾ ਖਣਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਦੁਮ੍ਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋ ਉਪਾਯਾਸੋ.

ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਸੋਕਾਦੀਹੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ ‘ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਇਤਰਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯੁਂ. ‘‘ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਨ ਯੋਜਨਾਯ ਸਤਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਸਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ¶ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨਯਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹੇਵ ਕਾਰਣੇਹਿ, ਨ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦੀਹੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਕੇਵਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਕਲਸ੍ਸ ਵਾ. ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੂਹਸ੍ਸ, ਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨ ਸੁਖਸੁਭਾਦੀਨਂ. ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ’ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਞ੍ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਸਮ੍ਮੋਹਨਰਸਾ, ਛਾਦਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਆਸਵਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਆਯੂਹਨਰਸਾ, ਚੇਤਨਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਰਸਂ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ. ਨਮਨਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮਂ, ਸਮ੍ਪਯੋਗਰਸਂ, ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ ਰੂਪਂ, ਵਿਕਿਰਣਰਸਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਯਤਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਰਸਂ, ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ¶ , ਨਾਮਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ, ਸਙ੍ਗਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਦਟ੍ਠਾਨੋ. ਅਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ ਵੇਦਨਾ, ਵਿਸਯਰਸਸਮ੍ਭੋਗਰਸਾ, ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਫਸ੍ਸਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਰਸਾ, ਅਤਿਤ੍ਤਿਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਵੇਦਨਾਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਗਹਣਲਕ੍ਖਣਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਅਮੁਞ੍ਚਨਰਸਂ, ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਣ੍ਹਾਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਫਲਲਕ੍ਖਣੋ ਭਵੋ, ਭਾਵਨਭਵਨਰਸੋ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ, ਉਪਾਦਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨੋ. ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਏਕਵਿਧਾਦਿਤੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਞ੍ਞਾਣਾਦਸ੍ਸਨਮੋਹਾਦਿਭਾਵਤੋ ਏਕਵਿਧਾ, ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਦੁਵਿਧਾ ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਸਙ੍ਖਾਰਤੋ, ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਤਿਵਿਧਾ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਤੋ ¶ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ, ਗਤਿਪਞ੍ਚਕਾਦੀਨਵਚ੍ਛਾਦਨਤੋ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਛਬ੍ਬਿਧਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਾਸਵਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਤੋ ਏਕਵਿਧਾ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਤੋ ਦੁਵਿਧਾ ਤਥਾ ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਾਨਿਯਤਤੋ, ਤਿਵਿਧਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਭਾਵਤੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਚਤੁਯੋਨਿਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਪਞ੍ਚਗਤਿਗਾਮਿਤੋ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਾਦਿਭਾਵਤੋ ਏਕਵਿਧਂ, ਸਹੇਤੁਕਾਹੇਤੁਕਾਦਿਤੋ ਦੁਵਿਧਂ, ਭਵਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਅਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਤਿਹੇਤੁਕਤੋ ਚ ਤਿਵਿਧਂ, ਯੋਨਿਗਤਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਞ੍ਚ.

ਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚ ਏਕਵਿਧਂ, ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਦੁਵਿਧਂ, ਅਤੀਤਾਦਿਤੋ ਤਿਵਿਧਂ, ਯੋਨਿਗਤਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਞ੍ਚ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਸਞ੍ਜਾਤਿਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਤੋ ਏਕਵਿਧਂ, ਭੂਤਪ੍ਪਸਾਦਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਤੋ ਦੁਵਿਧਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਨੋਭਯਗੋਚਰਤੋ ਤਿਵਿਧਂ, ਯੋਨਿਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਏਕਵਿਧਾਦਿਤੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਅਙ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ¶ ਵਵਤ੍ਥਾਨਾ’ਤਿ ਸੋਕਾਦਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਜਰਾਮਰਣਬ੍ਭਾਹਤਸ੍ਸ ਹਿ ਬਾਲਸ੍ਸ ਤੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਸਾਰੀਰਿਕਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਸੋਚਤਿ ਕਿਲਮਤਿ ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਮਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੨). ਯਾਵ ਚ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਤਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਪੁਨਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਜਰਾਮਰਣੇਨੇਵ ਏਕਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਦਸੇਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਕਥਾ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੨੬. ਇਦਾਨਿ ¶ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਕਥੇਤਬ੍ਬੇ ਪਠਮਂ ਪਿਤਾ ਕਥੀਯਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ‘ਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਕਥਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਸਤ੍ਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਜਨਕਤ੍ਥੇਨ ਪਿਤੁਸਦਿਸਂ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ? ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਯਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਕਥਿਤਂ.

ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੭) ਪਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇਸੁਪਿ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਗਹਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ¶ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਅਤੀਤਾਨਿ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨਿ. ਅਪਰਨ੍ਤੇਤਿ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਅਨਾਗਤਾਨਿ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨਿ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਤਿ ਤਦੁਭਯਂ. ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਾਨਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਾਗਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ, ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਚੇਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਕਥਿਤਂ.

ਏਵਂ ਕਿਂ ਕਥਿਤਂ ਹੋਤਿ? ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚੇਵ ਜਾਤਿਤੋ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਕਥਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ ¶ ? ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਠਾਨਾਨਿ ਜਾਨਿਤੁਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਕਥਿਤਾ; ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਇਮੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਜਾਤਿਤੋਪਿ ਕਥਿਤਾ. ਏਵਂ ਕਥੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਯਂ ¶ ਏਵਰੂਪਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਪਦਾਨਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਗਹਿਤਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਇਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਪਦੇਹਿ ਕਥਿਤਾਪਿ ਪੁਨ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਯਾ ਪਦੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇ ਅਕਥਿਤੇ ਸੁਕਥਿਤਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਲਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਕਥਿਤੇਯੇਵ ਸੁਕਥਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਪੁਰਿਸੋ ਨਟ੍ਠਂ ਗੋਣਂ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘‘ਅਪਿ, ਅਯ੍ਯਾ, ਸੇਤਂ ਗੋਣਂ ਪਸ੍ਸਥ, ਰਤ੍ਤਂ ਗੋਣਂ ਪਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ? ਤੇ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰਟ੍ਠੇ ਸੇਤਰਤ੍ਤਾਨਂ ਗੋਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਿਂ ਤੇ ਗੋਣਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ? ਅਥ ਤੇਨ ‘ਸਙ੍ਘਾਟਿ’ ਵਾ ‘ਨਙ੍ਗਲਂ’ ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਗੋਣੋ ਸੁਕਥਿਤੋ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯ; ਏਵਮੇਵ ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਪਦੇਹਿ ਕਥਿਤਾਪਿ ਪੁਨ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਯਾ ਪਦੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇ ਅਕਥਿਤੇ ਸੁਕਥਿਤਾ ¶ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਲਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਕਥਿਤੇਯੇਵ ਸੁਕਥਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਨਸ੍ਸਾ ਲਕ੍ਖਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਪਦਾਨਿ ਕਥਿਤਾਨਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਞਾਣਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਂ ਕਾਰਣਕਾਰਣਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਵਿਦਿਤਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਞਾਣਪਚ੍ਚਨੀਕਤੋ ਅਞ੍ਞਾਣਂ. ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾਪਿ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਭਿਸਮਯੋਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਅਭਿਸਮੇਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਭਿਸਮੇਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਨਭਿਸਮਯੋ. ਅਨੁਬੋਧੋ ਸਮ੍ਬੋਧੋ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਤਿ ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਸਂਬੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਨਨੁਬੋਧੋ ਅਸਮ੍ਬੋਧੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧੋ. ਸਙ੍ਗਾਹਨਾਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਘਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਸਙ੍ਗਾਹਨਾ. ਪਰਿਯੋਗਾਹਨਾਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਓਗਾਹਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਓਗਾਹਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਪਰਿਯੋਗਾਹਨਾ. ਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ ¶ . ਸਾ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਸਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਪੇਕ੍ਖਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਪੇਕ੍ਖਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ. ਨਾਸ੍ਸਾ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਅਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਮ੍ਮਂ. ਦੁਮ੍ਮੇਧਭਾਵਤਾਯ ਦੁਮ੍ਮੇਜ੍ਝਂ. ਬਾਲਭਾਵਤਾਯ ਬਾਲ੍ਯਂ.

ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਂ ਕਾਰਣਕਾਰਣਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਆਕਾਰਂ ਪਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਮੋਹਨਵਸੇਨ ਮੋਹੋ. ਪਮੋਹਨਵਸੇਨ ਪਮੋਹੋ. ਸਮ੍ਮੋਹਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮੋਹੋ. ਅਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਵਿਨ੍ਦਤੀਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਓਹਨਤਿ ਓਸੀਦਾਪੇਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜੋਘੋ. ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਯੋਜੇਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯੋਗੋ. ਅਪ੍ਪਹੀਨਵਸੇਨ ¶ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ. ਮਗ੍ਗੇ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਚੋਰਾ ਅਦ੍ਧਿਕੇ ਵਿਯ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਵਿਲੁਮ੍ਪਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਥਾ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰੇ ਪਲਿਘਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਲਙ੍ਗਿਯਾ ਪਤਿਤਾਯ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬਹਿਨਗਰਗਮਨਮ੍ਪਿ ਬਹਿਨਗਰੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਪਵੇਸਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਯਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਯਨਗਰੇ ਅਯਂ ਪਤਿਤਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਞਾਣਗਮਨਂ ਪਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਲਙ੍ਗੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਅਕੁਸਲਞ੍ਚ ਤਂ ਮੂਲਞ੍ਚ, ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਵਾ ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ. ਤਂ ਪਨ ਨ ਅਞ੍ਞਂ, ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਮੋਹੋਤਿ ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਅਯਂ ਏਵਂਲਕ੍ਖਣਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਪਦਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਲਕ੍ਖਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂਲਕ੍ਖਣਾ ਪਨਾਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਹਜਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਛਾਦੇਤਿ; ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨ ਏਕਦੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਹਜਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਛਾਦੇਤਿ; ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨੇਵ ਏਕਦੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਹਜਾਤਾ, ਨ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਛਾਦੇਤਿ; ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਏਕਦੇਸੋ, ਨ ਸਹਜਾਤਾ, ਨ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਛਾਦੇਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਛਾਦੇਤਿ. ਸਮੁਦਯਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਛਾਦੇਤਿ. ਨਿਰੋਧਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਛਾਦੇਤਿ. ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨੂਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਛਾਦੇਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾ. ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਗਮ੍ਭੀਰਞ੍ਚੇਵ ਦੁਦ੍ਦਸਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਪਾਕਟਂ, ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਪਨ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ¶ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ. ਸਮੁਦਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਥਾ ਪਨ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਮਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਓਜਾਯ ਨੀਹਰਣਂ ਨਾਮ ਭਾਰੋ, ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਤੋ ¶ ਵਾਲਿਕਾਯ ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਨਾਮ ਭਾਰੋ, ਪਬ੍ਬਤਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍ਵਾ ਰਸਸ੍ਸ ਨੀਹਰਣਂ ਨਾਮ ਭਾਰੋ; ਏਵਮੇਵ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਯ ਏਵ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਿ, ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਪਨ ਅਤਿਗਮ੍ਭੀਰਞ੍ਚ ਅਤਿਦੁਦ੍ਦਸਞ੍ਚਾਤਿ. ਏਵਂ ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਚ ਦੁਦ੍ਦਸਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰਂ ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

ਸਙ੍ਖਾਰਪਦੇ ¶ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ? ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਂ, ਪੂਰੇਤਿ ਚਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ, ਪੁਜ੍ਜਞ੍ਚ ਭਵਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞੋ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ ਵਿਪਾਕਂ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਞ੍ਚਾਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਪੁਞ੍ਞੋਵ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਪੁਞ੍ਞਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਪੁਞ੍ਞੋ. ਅਪੁਞ੍ਞੋਵ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਨ ਇਞ੍ਜਤੀਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜਂ. ਆਨੇਞ੍ਜਮੇਵ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਆਨੇਞ੍ਜਞ੍ਚ ਭਵਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਕਾਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਕਾਯਤੋ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਤ੍ਤਿਕੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਨਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚੇ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਪੁਞ੍ਞੂਪਗਂ ਹੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਅਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚੇ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਅਪੁਞ੍ਞੁਪਗਂ ਹੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਆਨੇਞ੍ਜਞ੍ਚੇ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਆਨੇਞ੍ਜੁਪਗਂ ਹੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਤ੍ਤਿਕੋ ਤਦਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੨) ਗਹਿਤੋਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿਯੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤੇ ਗਹਿਤਾਤਿ? ਅਯਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ¶ ਨ ਅਧੁਨਾਕਤੋ, ਨਾਪਿ ਬਾਹਿਰਕਇਸੀਹਿ ਵਾ ਸਾਵਕੇਹਿ ਵਾ ਦੇਵਤਾਹਿ ¶ ਵਾ ਭਾਸਿਤੋ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਜਿਨਭਾਸਿਤੋ ਪਨ ਅਯਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਪਿ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਪਿ ਏਕਸਦਿਸਾਵ ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ.

ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਚਤੁਭੂਮਿਕਚੇਤਨਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾਤਿ ਨਿਯਮਿਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ, ਪਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾਤਿ ਤੇਰਸ ਚੇਤਨਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ¶ ਨਾਮ. ਦਾਨਮਯਾਤਿਆਦੀਹਿ ਤਾਸਂਯੇਵ ਚੇਤਨਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਾਵ ਦਾਨਸੀਲਮਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਪਨ ਤੇਰਸਪਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਪਗੁਣਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਮਾਨੋ ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਗਤੇਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਗੁਣਜ੍ਝਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਗੁਣਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਭਾਵਨਾ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਪਨ ਤੇਰਸਪੀ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਮਯਾਦੀਸੁ ‘‘ਦਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਦਾਨਮਧਿਕਿਚ੍ਚ ਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਤਨਾ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਯਿਤਤ੍ਤਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦਾਨਮਯੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ. ਸੀਲਂ ਆਰਬ੍ਭ…ਪੇ… ਭਾਵਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਭਾਵਨਮਧਿਕਿਚ੍ਚ ਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਤਨਾ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਯਿਤਤ੍ਤਂ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਭਾਵਨਾਮਯੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੬੯) ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਦੇਸਨਾ.

ਚੀਵਰਾਦੀਸੁ ਪਨ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵਾ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਵਾ ਦਸਸੁ ਦਾਨਵਤ੍ਥੂਸੁ ਤਂ ਤਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਕਾਲੇ ਪਚ੍ਛਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣੇ ਚਾਤਿ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ਦਾਨਮਯਾ ਨਾਮ. ਸੀਲਂ ਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਾਯ ਪਨ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਵਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਰਥਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਵਤਮ੍ਹਿ, ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੂ’ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੀਵਰਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਾਥਗਤੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਿ ਸਂਵਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਜੀਵਂ ਸੋਧੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਮਯਾ ਨਾਮ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗੇਨ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪੇ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮੇ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਵੇਦਨਂ…ਪੇ… ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਵੇਦਨਂ, ਰੂਪਸਞ੍ਞਂ ¶ …ਪੇ… ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਂ ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ.

ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਾਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ¶ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਚੇਤਨਾ ਸੇਸਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਨ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕਾਮਾਵਚਰੇਯੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਪਾਕਂ ਅਵਚਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ. ਏਤਾ ਹਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਨਿਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਟ੍ਠੇਨ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਚੇਤਨਾ ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਰੂਪਾਵਚਰਚੇਤਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਲਟ੍ਠੇਨ ਅਫਨ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਆਨੇਞ੍ਜਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਵਚਰਾ ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਅਨਿਞ੍ਜਾ ਸਮਾਨਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਰਿਕ੍ਖਕਮ੍ਪਿ ਅਸਰਿਕ੍ਖਕਮ੍ਪਿ ਸਇਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਅਨਿਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਚੇਤਨਾ ਪਨ ਅਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਚੇਤਨਾਪੀਤਿ ਏਕਾਦਸਾਪਿ ਏਤਾ ਚੇਤਨਾ ਆਨੇਞ੍ਜਾਵ ਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਪਨ ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਯਥਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਸਦਿਸਾਵ ਛਾਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਂ ਨਿਚ੍ਚਲਂ ਅਰੂਪਮੇਵ ਜਨੇਤੀਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਪੁਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਤੇਰਸ, ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਸਬ੍ਬਾਪੇਤਾ ਪਰਿਪਿਣ੍ਡਿਤਾ ਏਕੂਨਤਿਂਸ ਚੇਤਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਮਹਾਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਵਿਯ, ਨਾਲ਼ਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਿਨਮਾਨੋ ਵਿਯ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕੂਨਤਿਂਸਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਸਿ.

ਇਦਾਨਿ ¶ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਸਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਆਯੂਹਮਾਨਾ ਯੇਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਆਯੂਹਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ? ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾਤਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ ¶ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਦ੍ਵਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾਤਿ ਸਮਵੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾ; ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਆਦਾਨਗ੍ਗਹਣਚੋਪਨਂ ਪਾਪਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵੀਸਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾਤਿ ¶ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ ਤਾਯੇਵ ਵੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾ; ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਹਨੁਸਞ੍ਚੋਪਨਂ ਵਾਕ੍ਯਭੇਦਂ ਪਾਪਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਾ. ਯਥਾ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ, ਏਵਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਪਿ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਪੇਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਤਿ ਉਭੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਅਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਏਕੂਨਤਿਂਸ ਚੇਤਨਾ. ਇਤਿ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਸਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਆਯੂਹਮਾਨਾ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਆਯੂਹਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯੂਹਨਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ.

ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤਿਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਏਵਂ ਅਟ੍ਠ ਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਹੋਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਤੇਰਸ ਚੇਤਨਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ. ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਪਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਿਯਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਿਯਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋਪਿ ਹੋਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋਪਿ.

ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਨ ਸਿਯਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਿਯਾ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਨ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਤਥਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਨ ਸਿਯਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ¶ , ਸਿਯਾ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਿਯਾ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ. ਇਮੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ.

ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ – ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੇ ਤਾਵ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਚ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤੇ ਤਿਵਿਧੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਰਭਤਿ ¶ , ਸਮੁਦਯੇ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭੂਤੇਪਿ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸੁਖਹੇਤੁਤੋ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਆਰਭਤਿ, ਨਿਰੋਧੇ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਰੋਧਭੂਤੇਪਿ ਗਤਿਵਿਸੇਸੇ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞੀ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਚ ਅਮਗ੍ਗਭੂਤੇਸੁਪਿ ਯਞ੍ਞਾਮਰਤਪਾਦੀਸੁ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਯਞ੍ਞਾਮਰਤਪਾਦਿਮੁਖੇਨ ਤਿਵਿਧੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਰਭਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸੋ ਤਾਯ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜਤਾਯ ਵਿਸੇਸਤੋ ਜਾਤਿਜਰਾਰੋਗਮਰਣਾਦਿਅਨੇਕਾਦੀਨਵਵੋਕਿਣ੍ਣਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਕਾਯਵਚੀਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਦੇਵਚ੍ਛਰਕਾਮਕੋ ਵਿਯ ਮਰੁਪਪਾਤਂ; ਸੁਖਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹਜਨਕਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਂ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਤਞ੍ਚ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਮੇਵ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਸਲਭੋ ਵਿਯ ਦੀਪਸਿਖਾਭਿਨਿਪਾਤਂ, ਮਧੁਬਿਨ੍ਦੁਗਿਦ੍ਧੋ ਵਿਯ ਚ ਮਧੁਲਿਤ੍ਤਸਤ੍ਥਧਾਰਾਲੇਹਨਂ.

ਕਾਮੂਪਸੇਵਨਾਦੀਸੁ ਚ ਸਵਿਪਾਕੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਚੇਵ ਕਿਲੇਸਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਚ ਦ੍ਵਾਰਤ੍ਤਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਬਾਲੋ ਵਿਯ ਗੂਥਕੀਲ਼ਨਂ, ਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਵਿਯ ਚ ਵਿਸਖਾਦਨਂ. ਆਰੁਪ੍ਪਵਿਪਾਕੇਸੁ ਚਾਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਤਂ ਅਨਵਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭੂਤਂ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ ਦਿਸਾਮੂਲ਼੍ਹੋ ਵਿਯ ਪਿਸਾਚਨਗਰਾਭਿਮੁਖਮਗ੍ਗਗਮਨਂ.

ਏਵਂ ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਵਤੋਵ ਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵੋ, ਨ ਅਭਾਵਤੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ – ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ – ‘‘ਅਵਿਦ੍ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ. ਯਤੋ ¶ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਨਾ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਰਾਗਾ ਵਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾ ਨੇਵ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਗਣ੍ਹਾਮ ਤਾਵ ਏਤਂ ‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ’ਤਿ. ਇਦਂ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ – ‘ਕਤਮੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਥਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਪਚ੍ਚਯੋ ¶ ਹੋਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ, ਦੁਵਿਧਾਨੇਕਧਾ ਪਨ;

ਪਰੇਸਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਸਾ, ਏਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਤਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ‘ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਦੁਵਿਧਾ’ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਖਯਤੋ ਵਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨਕਾਲੇ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮੋਹਚਿਤ੍ਤਜਾਨਨਕਾਲੇ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤ੍ਥਾਯ ਪਨ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਚੇਵ ਕਾਮਾਵਚਰਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਨਿ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ; ਤਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਕਾਮਭਵਰੂਪਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਤਾਨੇਵ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ.

‘ਅਨੇਕਧਾ ਪਨ ਪਰੇਸ’ਨ੍ਤਿ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨੇਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ਏਸਾ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਆਰਬ੍ਭ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦਨਕਾਲੇ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਦੁਤਿਯਜਵਨਾਦੀਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਾਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਸੇਵਨਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਕੁਸਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹੀਤਿ ਅਨੇਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

‘ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਸਾ ਏਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਤਾ’ਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨੇਵ ਏਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਮਤਾ. ਸੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘ਕਿਂ ਪਨਾਯਮੇਕਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ? ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਦਿ ਤਾਵ ਏਕਾਵ ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ‘ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’ਤਿ ਏਕਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ –

ਏਕਂ ¶ ਨ ਏਕਤੋ ਇਧ, ਨਾਨੇਕਮਨੇਕਤੋਪਿ ਨੋ ਏਕਂ;

ਫਲਮਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਏਕ-ਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨੇ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਕਤੋ ¶ ਹਿ ਕਾਰਣਤੋ ਨ ਇਧ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ ਫਲਮਤ੍ਥਿ, ਨ ਅਨੇਕਂ. ਨਾਪਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਏਕਂ. ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਨ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਨੇਕਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਉਤੁਪਥਵੀਬੀਜਸਲਿਲਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਨੇਕਮੇਵ ਰੂਪਗਨ੍ਧਰਸਾਦਿਅਙ੍ਕੁਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਫਲਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਂ ਕਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਯੋਜਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

ਭਗਵਾ ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਸ੍ਸ ਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ ਅਨੁਰੂਪਤੋ ਏਕਮੇਵਹੇਤੁਂ ਵਾ ਫਲਂ ਵਾ ਦੀਪੇਤਿ; ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੭) ਹਿ ਏਕਮੇਵ ਹੇਤੁਂ ਫਲਞ੍ਚਾਹ. ਫਸ੍ਸੋ ਹਿ ਵੇਦਨਾਯ ਪਧਾਨਹੇਤੁ ਯਥਾਫਸ੍ਸਂ ਵੇਦਨਾਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ. ਵੇਦਨਾ ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਧਾਨਫਲਂ ਯਥਾਵੇਦਨਂ ਫਸ੍ਸਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ.

‘‘ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਬਾਧਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੫) ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਏਕਂ ਹੇਤੁਮਾਹ. ਪਾਕਟੋ ਹੇਤ੍ਥ ਸੇਮ੍ਹੋ, ਨ ਕਮ੍ਮਾਦਯੋ. ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ’’ਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਏਕਂ ਹੇਤੁਮਾਹ; ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਹਿ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਕੁਸਲਾਨਂ, ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨੀਤਿ.

ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮਿਧ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣੇਸੁ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੨) ਚ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੪) ਚ ਵਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਹੇਤੂਨਂ ਹੇਤੂਤਿ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ, ‘‘ਅਵਿਦ੍ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀ’’ਤਿ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਦੀਪਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤੇਨੇਵ ਚ ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਪਰਿਹਾਰਵਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ ¶ – ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਏਕਨ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਫਲਾਯ ਸਾਵਜ੍ਜਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਥਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ? ਨ ਹਿ ਨਿਮ੍ਬਬੀਜਤੋ ਉਚ੍ਛੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਕਥਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ? ਲੋਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ –

ਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ¶ ਚਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ, ਸਦਿਸਾਸਦਿਸੋ ਤਥਾ;

ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਵਿਪਾਕਾ ਏਵ ਤੇ ਚ ਨ.

ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਹਿ ਠਾਨਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਲੋਕੇ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਪਰਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਪੁਰਿਮਸਿਪ੍ਪਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਿਪ੍ਪਾਦਿਕਿਰਿਯਾਨਂ. ਕਮ੍ਮਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਖੀਰਾਦੀਨਿ ਚ ਦਧਿਆਦੀਨਂ. ਆਲੋਕੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਵਿਰੁਦ੍ਧੋ, ਗੁਲ਼ਾਦਯੋ ਚ ਆਸਵਾਦੀਨਂ. ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦਯੋ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਠਾਨਾਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ¶ . ਪੁਰਿਮਜਵਨਾਦਯੋ ਪਚ੍ਛਿਮਜਵਨਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਾਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਕਿਚ੍ਚਾਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਚ.

ਯਥਾ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਏਵਂ ਸਦਿਸਾਸਦਿਸਾਪਿ. ਸਦਿਸਮੇਵ ਹਿ ਉਤੁਆਹਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰੂਪਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸਾਲਿਬੀਜਾਦੀਨਿ ਚ ਸਾਲਿਫਲਾਦੀਨਂ. ਅਸਦਿਸਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਅਰੂਪਸ੍ਸ, ਅਰੂਪਞ੍ਚ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ; ਗੋਲੋਮਾਵਿਲੋਮਵਿਸਾਣਦਧਿਤਿਲਪਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਚ ਦਬ੍ਬਭੂਤਿਣਕਾਦੀਨਂ. ਯੇਸਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯੇ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਸਦਿਸਾਸਦਿਸਾ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕਾਯੇਵ. ਇਤਿ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਏਕਨ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਫਲਸਭਾਵਵਸੇਨ ਚ ਸਾਵਜ੍ਜਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਏਤੇਸਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਸਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧਾਵਿਰੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਸਦਿਸਾਸਦਿਸਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸੋ ਚਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੇ ਤਾਵ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਚ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤੇ ਤਿਵਿਧੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਰਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ.

ਅਪਿਚ ਅਯਂ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਪਰਿਯਾਯੋ –

ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਸਂਸਾਰੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣੇ;

ਯੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ-ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਵਿਮੁਯ੍ਹਤਿ.

ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ ¶ ਸੋ ਏਤੇ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਤਿਵਿਧੇ ਯਤੋ;

ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਤੇਸਂ, ਤਿਵਿਧਾਨਮ੍ਪਿ ਯਂ ਤਤੋਤਿ.

ਕਥਂ ¶ ਪਨ ਯੋ ਏਤੇਸੁ ਵਿਮੁਯ੍ਹਤਿ, ਸੋ ਤਿਵਿਧੇਪੇਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਕਰੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਚੁਤਿਯਾ ਤਾਵ ਵਿਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ ਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚੁਤਿਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘ਸਤ੍ਤੋ ਮਰਤਿ, ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨ੍ਤਰਸਙ੍ਕਮਨ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਉਪਪਾਤੇ ਵਿਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਉਪਪਾਤਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘ਸਤ੍ਤੋ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਵਸਰੀਰਪਾਤੁਭਾਵੋ’ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਸਂਸਾਰੇ ਵਿਮੂਲ਼੍ਹੋ ਯੋ ਏਸ –

‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟਿ, ਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨ ਚ;

ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ, ਸਂਸਾਰੋਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਵਣ੍ਣਿਤੋ ਸਂਸਾਰੋ. ਤਂ ਏਵਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ ਪਰਂ ਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਰਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣੇ ਵਿਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਤ੍ਤਨਿਯਤੋ ਧੁਵਤੋ ਸੁਭਤੋ ਸੁਖਤੋ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਮੂਲ਼੍ਹੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾ, ਸੋ ਏਵ ਕਰੋਤਿ ਚ ਕਾਰੇਤਿ ਚ ਸੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਣੁਇਸ੍ਸਰਾਦਯੋ ਕਲਲਾਦਿਭਾਵੇਨ ਸਰੀਰਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਫੁਸਤਿ ਵੇਦਿਯਤਿ ਤਣ੍ਹਿਯਤਿ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਘਟਿਯਤਿ, ਸੋ ਪੁਨ ਭਵਨ੍ਤਰੇ ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਨ੍ਧੀਕਤੋ ਏਵਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਨਾਮ ਅਨ੍ਧੋ ਪਥਵਿਯਂ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਅਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਥਲਮ੍ਪਿ ਨਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮਮ੍ਪਿ ਵਿਸਮਮ੍ਪਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਪੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਆਨੇਞ੍ਜਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ, ਨਰੋ ਅਪਰਿਨਾਯਕੋ;

ਏਕਦਾ ਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗੇਨ, ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੇਨਾਪਿ ਏਕਦਾ.

ਸਂਸਾਰੇ ¶ ਸਂਸਰਂ ਬਾਲੋ, ਤਥਾ ਅਪਰਿਨਾਯਕੋ;

ਕਰੋਤਿ ਏਕਦਾ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਪੁਞ੍ਞਮਪਿ ਏਕਦਾ.

ਯਦਾ ¶ ਞਤ੍ਵਾ ਚ ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮੇਸ੍ਸਤਿ;

ਤਦਾ ਅਵਿਜ੍ਜੂਪਸਮਾ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਪਦਸ੍ਮਿਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੨੭. ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾ ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਧਾਤੁਯੋ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਸਹੇਤੁਕਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾਨੀਤਿ ਬਾਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ¶ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਪਨ ਵਟ੍ਟਕਥਾਯਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ਉਪਚਿਤਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਾਭਾਵਤੋ. ਵਿਪਾਕਞ੍ਹੇਤਂ, ਵਿਪਾਕਞ੍ਚ ਨ ਉਪਚਿਤਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਬ੍ਬਵਿਪਾਕਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ; ਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ – ‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਇਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ.

ਕਤਰਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਕਤਰਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਕਾਮਾਵਚਰਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਤਾਵ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਿ ¶ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਏਕਾ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ, ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਮਹਾਵਿਪਾਕਾਨੀਤਿ ਸੋਲ਼ਸ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਵਿਪਾਕਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ¶ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੪੩੧, ੪੯੮).

ਰੂਪਾਵਚਰਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਪਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾਨਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਸ੍ਸੇਵ ਰੂਪਾਵਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੪੯੯).

ਏਵਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਏਕਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ, ਏਕਾ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਏਕਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਵਿਧਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ¶ , ਵਿਪਾਕਾ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਵਿਪਾਕਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੫੬).

ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰੂਪਵਿਪਾਕਾਨੀਤਿ ਏਵਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਰੂਪਾਵਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ…ਪੇ… ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ…ਪੇ… ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੦੧).

ਏਵਂ ਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਸਬ੍ਬਮੇਵ ਹਿ ਇਦਂ ਪਵਤ੍ਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਤ੍ਥ ¶ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਧਾਤੁਯੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੇਰਸ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਾਨਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਕਥਂ? ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਿ ਤਾਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਨ ਵਾ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਨ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਰਿਪਾਕਮੁਪਗਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਆਪਾਥਗਤਂ ਇਟ੍ਠਂ ਵਾ ਇਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਚਕ੍ਖਾਦਿਪਸਾਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਘਾਯਨਸਾਯਨਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਤੇਸਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਅਨਿਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਦਸਾਪਿ ਚੇਤਾਨਿ ਨਿਯਤਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਵਤ੍ਥੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਨਿਯਤਕਿਚ੍ਚਾਨੇਵ ਚ ਭਵਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁ ਤੇਸਞ੍ਞੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਮਾਰਬ੍ਭ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾ ¶ . ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਦ੍ਵਯਂ ਅਨਿਯਤਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਯਤਵਤ੍ਥੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਯਤਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਹੋਤਿ.

ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਪਨ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ¶ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਨ੍ਤੀਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਚ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਬਲਵਾਰਮ੍ਮਣੇ ਕਾਮਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਭਵਙ੍ਗਵੀਥਿਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਜਵਨੇਨ ਗਹਿਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਚ ਸਕਿਂ ਵਾ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਣਨਾਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੇ ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਾ ਆਗਤਾ. ਇਦਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਚ ਪਿਟ੍ਠਿਭਵਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ, ਅਨਿਯਤਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਯਤਵਤ੍ਥੁਕਂ ਅਨਿਯਤਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਤੇਰਸ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਸੇਸੇਸੁ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾ ਤਾਵ ਦ੍ਵੇ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੂਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਨ੍ਤੀਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ¶ , ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਿਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਨ੍ਨਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਸਤਿ ਭਵਙ੍ਗੁਪਚ੍ਛੇਦਕੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਭਵਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ, ਅਨ੍ਤੇ ਚੁਤਿਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਨਿਯਤਵਤ੍ਥੁਕਾ ਅਨਿਯਤਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਸਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਿਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਨ੍ਨਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਸਤਿ ਭਵਙ੍ਗੁਪਚ੍ਛੇਦਕੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਭਵਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ, ਅਨ੍ਤੇ ਚੁਤਿਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚਾਤਿ ਤੀਣਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਸਾਧਯਮਾਨਾਨਿ ਨਿਯਤਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ ਅਨਿਯਤਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਪਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਨ੍ਨਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਸਤਿ ਭਵਙ੍ਗੁਪਚ੍ਛੇਦਕੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਭਵਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ, ਅਨ੍ਤੇ ਚੁਤਿਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚਾਤਿ ਕਿਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਸਾਧਯਮਾਨਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ ਨਿਯਤਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਅਨਿਯਤਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਇਤਰਾਨਿ ਅਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ ਨਿਯਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਅਨਿਯਤਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਤੇ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਨੇਤਾਨਿ ਏਕਾਦਸ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਬੀਜਾਭਾਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਬੀਜਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਤਸ੍ਸ ਜਨਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪਭਵੇ ਅਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ; ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਆਨੁਭਾਵਤੋ ਦ੍ਵਾਰਵੀਥਿਭੇਦੇ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਤੋ ਚ.

ਯਥਾ ਚੇਤਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਤਥਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਕਾਮਾਵਚਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਨੁਬਨ੍ਧਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਜਨਕਤ੍ਤਾ ਚੇਵ ਜਨਕਸ੍ਸ ਚ ਅਸਦਿਸਤ੍ਤਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਥਾ ਨਾਮ ਗੇਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ ਬਹਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਤਰੁਣਦਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਨਕਂ ਪਿਤਰਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਪਿਤੁਸਦਿਸਂ ਹਿਤਕਾਮਂ ਞਾਤਿਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾਦਿਂ, ਤਥਾ ਏਤਮ੍ਪਿ ਭਵਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਕਾਮਂ ਸਭਾਗਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਨਕਂ ਪਿਤਰਂ ਵਾ ਪਿਤੁਸਦਿਸਂ ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਜਵਨਮੇਵ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਮਹਗ੍ਗਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਵਾ.

ਯਥਾ ¶ ਚੇਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਤਥਾ ਯਦਾ ਏਤੇ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾਪਿ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਦਾ ਤੇਪਿ ਨਾਨੁਬਨ੍ਧਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਪਰਿਚਿਤਦੇਸਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਥਾ ਪਿਤਰਂ ਵਾ ਪਿਤੁਸਦਿਸਂ ਵਾ ਞਾਤਿਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤੋਪਿ ਤਰੁਣਦਾਰਕੋ ਘਰਦ੍ਵਾਰਅਨ੍ਤਰਵੀਥਿਚਤੁਕ੍ਕਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਰਿਚਿਤੇਯੇਵ ਦੇਸੇ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਨ ਅਰਞ੍ਞਂ ਵਾ ਯੁਦ੍ਧਭੂਮਿਂ ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ; ਏਵਂ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਮਹਗ੍ਗਤਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਰਿਚਿਤੇਯੇਵ ਦੇਸੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਨ ਮਹਗ੍ਗਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁ ਕਿਰਿਯਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਤ੍ਤਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾਪੇਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਰਮ੍ਮਣੇ ¶ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇਪਿ ਨਾਨੁਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਿਂ ਵਾ ਇਮਾਯ ਯੁਤ੍ਤਿਕਥਾਯ? ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਹਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਏਕਾਦਸ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਜਵਨੇ ਜਵਿਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਜਵਨੇ ਜਵਿਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਯਾ ਬਲਵਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਜਵਨੇ ਜਵਿਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ¶ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਜਵਨੇ ਜਵਿਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਜਵਨੇ ਜਵਿਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਜਵਨੇ ਜਵਿਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰੇ ਦੁਬ੍ਬਲਾਰਮ੍ਮਣੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਬਲਵਾਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇਯੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਲਬ੍ਭਮਾਨਞ੍ਚ ਕਾਮਾਵਚਰੇਯੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ.

ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੇਸੇਸੁ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਅਤਿਸਂਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਬ੍ਬਿਜਾਨਂ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਕਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ? ਕਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ? ਕੇਨ ਕਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ? ਕਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ?

ਅਸਞ੍ਞਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ¶ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵੀਸਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨੇਵ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਯ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਅਪਾਯੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਜਾਤਿਬਧਿਰਜਾਤਿਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਏਲ਼ਮੂਗਨਪੁਂਸਕਾਦੀਨਂ. ਅਟ੍ਠਹਿ ਸਹੇਤੁਕਮਹਾਵਿਪਾਕੇਹਿ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵੇਸੁ ਚੇਵ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਪੁਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੇਹਿ ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ, ਚਤੂਹਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੇਹਿ ਅਰੂਪਲੋਕੇਤਿ. ਯੇਨ ਚ ਯਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਏਵ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨੁਰੂਪਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ.

ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਤੀਣਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ¶ , ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਆਯੂਹਿਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ. ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਯਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਆਯੂਹਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਤੀਤੇ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮੇ ਕਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਵਤ੍ਥੁ – ਗੋਪਕਸੀਵਲੀ ਕਿਰ ਨਾਮ ਤਾਲਪਿਟ੍ਠਿਕਵਿਹਾਰੇ ਚੇਤਿਯਂ ਕਾਰੇਸਿ. ਤਸ੍ਸ ਮਰਣਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚੇਤਿਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ. ਸੋ ਤਦੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਾਲਂਕਤ੍ਵਾ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਾ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਕਾਲਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਪਰਮ੍ਮੁਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਚ੍ਛਤੋ ਤਿਖਿਣੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਿਖਿਣੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਉਦਕੇ ਓਸੀਦਾਪੇਤ੍ਵਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਰੂਪੇਪਿ ਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ¶ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਂ ਲਹੁਕਮਰਣਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਨਿਖਾਦਨਦਣ੍ਡਕਮਤ੍ਥਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਨਿਲੀਨਮਕ੍ਖਿਕਂ ਮੁਗ੍ਗਰੇਨ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਿਸਨ੍ਤਿ. ਏਵਰੂਪੇਪਿ ਕਾਲੇ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਏਵਂ ਪਿਸਿਯਮਾਨਾਯ ਪਨ ਮਕ੍ਖਿਕਾਯ ਪਠਮਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਨਾਵਟ੍ਟੇਤਿ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਮੇਵ ਆਵਟ੍ਟੇਤਿ. ਅਥ ਜਵਨਂ ਜਵਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ. ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਆਵਟ੍ਟੇਤਿ. ਤਤੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ, ਸਨ੍ਤੀਰਣਂ, ਵੋਟ੍ਠਪਨਨ੍ਤਿ ਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਜਵਨਂ ਜਵਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ. ਤਤਿਯਵਾਰੇ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਆਵਟ੍ਟੇਤਿ. ਅਥ ਜਵਨਂ ਜਵਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਾਲਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ. ਇਦਂ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਆਭਤਂ? ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸਯੋ ਨਾਮ ਏਵਂ ਲਹੁਕੋਤਿ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ.

ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ¶ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਓਕਾਸੇ ਏਕੋ ਵਣ੍ਣੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਰਯੇ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭਿਸਦਿਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਕਮ੍ਬਲਯਾਨਸਦਿਸਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਦੇਵਲੋਕੇ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਵਿਮਾਨਸਯਨਾਦੀਨਿ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਤੀਣਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਤੀਣਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ? ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ¶ , ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਞ੍ਚ. ਅਸਞ੍ਞੀਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਅਤੀਤਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਦਸਨ੍ਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਅਤੀਤਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ. ਸੇਸਾਨਂ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਤੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਾ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਨ ਚੁਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਤੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਯਂ ਤਾਵ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਮ੍ਮਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ‘‘ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੮) ਮਰਣਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯਥੂਪਚਿਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੋਸਾਨਾਯ ਸੁਦ੍ਧਾਯ ਵਾ ਜਵਨਵੀਥਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਵਙ੍ਗਵਿਸਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਤਦੇਵ ਆਪਾਥਗਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਬਲਵਿਨਾਮਿਤਂ ¶ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ.

ਅਪਰਸ੍ਸ ਮਰਣਸਮਯੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਨਰਕਾਦੀਸੁ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਵਣ੍ਣਾਦਿਕਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭਵਙ੍ਗੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਏਕਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ, ਮਰਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤਵੇਗਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨੀਤਿ ਤੀਣਿ ਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਭਵਙ੍ਗਵਿਸਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਏਕਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਏਕਾਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥਾਵਸੇਸਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ.

ਅਪਰਸ੍ਸ ਮਰਣਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ¶ ਰਾਗਾਦਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਹੀਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਵਸਾਨੇ ਮਰਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤਵੇਗਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਭਵਙ੍ਗਵਿਸਯਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਦ੍ਵੇ ਭਵਙ੍ਗਾਨਿ, ਆਵਜ੍ਜਨਂ, ਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ, ਸਨ੍ਤੀਰਣਂ, ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ, ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ, ਏਕਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥਾਵਸੇਸਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ. ਏਸ ਤਾਵ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ.

ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪਚਿਤਾਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ.

ਸੁਗਤਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪਚਿਤਾਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ‘‘ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਮਰਣਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯਥੂਪਚਿਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਉਪਚਿਤਕਾਮਾਵਚਰਾਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਸ੍ਸੇਵ. ਉਪਚਿਤਮਹਗ੍ਗਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ¶ ਪਨ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੋਸਾਨਾਯ ਸੁਦ੍ਧਾਯ ਵਾ ਜਵਨਵੀਥਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਵਙ੍ਗਵਿਸਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਤਦੇਵ ਆਪਾਥਗਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਬਲਵਿਨਾਮਿਤਂ ਸੁਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ.

ਅਪਰਸ੍ਸ ¶ ਮਰਣਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਵਣ੍ਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਦੇਵਲੋਕੇ ਉਯ੍ਯਾਨਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾਦਿਵਣ੍ਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਸੁਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ¶ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਦੁਗ੍ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ.

ਅਪਰਸ੍ਸ ਮਰਣਸਮਯੇ ਞਾਤਕਾ ‘ਅਯਂ, ਤਾਤ, ਤਵਤ੍ਥਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾ ਕਰੀਯਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਹੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਧਜਪਟਾਕਾਦਿਵਸੇਨ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਤੂਰਿਯਪੂਜਾਦਿਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਧੂਮਵਾਸਗਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ‘ਇਦਂ, ਤਾਤ, ਸਾਯਸ੍ਸੁ, ਤਵਤ੍ਥਾਯ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦਿਵਸੇਨ ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ‘ਇਦਂ, ਤਾਤ, ਫੁਸਸ੍ਸੁ, ਤਵਤ੍ਥਾਯ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਚੀਨਪਟਸੋਮਾਰਪਟਾਦਿਵਸੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਪਾਥਗਤੇ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵੋਟ੍ਠਪਨਾਵਸਾਨੇ ਮਰਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤਵੇਗਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਭਵਙ੍ਗਵਿਸਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਦਵਸਾਨੇ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇਵ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਕੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ.

ਅਪਰਸ੍ਸ ਪਨ ਪਥਵੀਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਹਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਸੁਗਤਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਰਣਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਕਮ੍ਮ-ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤ-ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਕਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਪਣੀਤਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਵਸਾਨੇ ਮਰਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤਵੇਗਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਮਹਗ੍ਗਤਗਤਿਕਾਨਂ ਪਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂਯੇਵ ਭਵਙ੍ਗਵਿਸਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ . ਤਸ੍ਸਾਵਸਾਨੇ ਕਾਮਾਵਚਰਮਹਗ੍ਗਤਸੁਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸੁਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਯਥੂਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ.

ਏਤੇਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਂ ਅਤੀਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਤੀਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ.

ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ¶ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਾਪਕਮ੍ਮਿਨੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ, ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਅਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਾਵਸਾਨੇ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਯਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਤਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਏਵਂ –

ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਮ੍ਮੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿ;

ਮਿਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਚ ਭੇਦੇਹਿ, ਭੇਦਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਾਦਿਕੋ.

ਇਦਞ੍ਹਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਮ੍ਮੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿ. ਯਥਾਸਕਞ੍ਹਿ ਏਤਸ੍ਸ ਜਨਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੩). ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਮਿਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਭੇਦੇਹਿ ਦੁਵਿਧਾਦਿਕੋਪਿ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਇਦਞ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਏਕਧਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪੇਨ ਸਹ ਮਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਂ, ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਭਵਭੇਦਤੋ ਤਿਵਿਧਂ, ਅਣ੍ਡਜਜਲਾਬੁਜਸਂਸੇਦਜਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ, ਗਤਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧਂ, ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ –

ਮਿਸ੍ਸਂ ¶ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਾਵਭੇਦਾ, ਸਭਾਵਂ ਤਤ੍ਥ ਚ ਦ੍ਵਿਧਾ;

ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਦਸਕਾ, ਓਮਤੋ ਆਦਿਨਾ ਸਹ.

‘ਮਿਸ੍ਸਂ ¶ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਾਵਭੇਦਾ’ਤਿ ਯਞ੍ਹੇਤਮੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਰੂਪਭਵਾ ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਰੂਪਭਵੇ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਭਾਵੇਨ ਵਿਨਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਕਾਮਭਵੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਜਾਤਿਪਣ੍ਡਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਭਾਵੇਨ ਸਹ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਸਭਾਵਂ ਅਭਾਵਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

‘ਸਭਾਵਂ ਤਤ੍ਥ ਚ ਦ੍ਵਿਧਾ’ਤਿ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਯਂ ਸਭਾਵਂ ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਭਾਵਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਸਹ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਦੁਵਿਧਮੇਵ ਹੋਤਿ.

‘ਦ੍ਵੇ ¶ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਦਸਕਾ, ਓਮਤੋ ਆਦਿਨਾ ਸਹਾ’ਤਿ ਯਞ੍ਹੇਤਮੇਤ੍ਥ ਮਿਸ੍ਸਂ ਅਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਯੇ ਆਦਿਭੂਤਂ ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਸਹ ਵਤ੍ਥੁਕਾਯਦਸਕਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਕਾਯਭਾਵਦਸਕਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਾ ਦਸਕਾ ਓਮਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਪਰਂ ਰੂਪਪਰਿਹਾਨੀਤਿ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਓਮਕਪਰਿਮਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਣ੍ਡਜਜਲਾਬੁਜਨਾਮਿਕਾਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਯੋਨੀਸੁ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾਯ ਏਕੇਨ ਅਂਸੁਨਾ ਉਦ੍ਧਤਤੇਲਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕਲਲਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਸਙ੍ਖਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੋਨੀਨਂ ਗਤਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਭਵਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤਾਸੁ ਹਿ –

ਨਿਰਯੇ ਭੁਮ੍ਮਵਜ੍ਜੇਸੁ, ਦੇਵੇਸੁ ਚ ਨ ਯੋਨਿਯੋ;

ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਗਤਿਤ੍ਤਯੇ.

ਤਤ੍ਥ ਦੇਵੇਸੁ ਚਾਤਿ ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾ ਨਿਰਯੇ ਚ ਭੁਮ੍ਮਵਜ੍ਜੇਸੁ ਚ ਦੇਵੇਸੁ, ਏਵਂ ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਿਕਪੇਤੇਸੁ ਚ ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯੋਨਿਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਏਵ ਹਿ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੇਸੇ ਪਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਪੇਤ੍ਤਿਵਿਸਯਮਨੁਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤੇ ਗਤਿਤ੍ਤਯੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਜ੍ਜਿਤਭੁਮ੍ਮਦੇਵੇਸੁ ਚ ਚਤਸ੍ਸੋ ਯੋਨਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ –

ਤਿਂਸ ਨਵ ਚੇਵ ਰੂਪੀਸੁ, ਸਤ੍ਤਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋਵ ਰੂਪਾਨਿ;

ਸਂਸੇਦਜੋਪਪਾਤੀਸੁ, ਅਥ ਵਾ ਅਵਕਂਸਤੋ ਤਿਂਸ.

ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸੁ ¶ ਤਾਵ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਕੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ ਜੀਵਿਤਨਵਕਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਲਾਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਂਸ ਚ ਨਵ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਹ ਰੂਪਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਪਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਂਸੇਦਜਓਪਪਾਤਿਕੇਸੁ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਭਾਵਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ ¶ ਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਤਿ. ਤਾਨਿ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਦੇਵੇਸੁ. ਤਤ੍ਥ ਵਣ੍ਣੋ ਗਨ੍ਧੋ ਰਸੋ ਓਜਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਚਾਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਦਸਰੂਪਪਰਿਮਾਣੋ ਰੂਪਪੁਞ੍ਜੋ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕੋ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਸੇਸਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਕਂਸਤੋ ਪਨ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਬਧਿਰਅਘਾਨਕਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਂਸ ਰੂਪਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸਾਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਨੁਰੂਪਤੋ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ –

ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਗਤਿਹੇਤੁ-ਵੇਦਨਾਪੀਤਿਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਹਿ;

ਭੇਦਾਭੇਦਵਿਸੇਸੋ, ਚੁਤਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ.

ਯਾਹੇਸਾ ¶ ਮਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸਤੋ ਦੁਵਿਧਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਯਾ ਚਸ੍ਸਾ ਅਤੀਤਾਨਨ੍ਤਰਾ ਚੁਤਿ, ਤਾਸਂ ਇਮੇਹਿ ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਭੇਦਾਭੇਦਵਿਸੇਸੋ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਥਂ? ਕਦਾਚਿ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋਪਿ ਅਭਿਨ੍ਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਅਮਹਗ੍ਗਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਮਹਗ੍ਗਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਰੂਪਭੂਮੀਸੁਯੇਵ ਨਯੋ. ਕਦਾਚਿ ਪਨ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ. ਕਦਾਚਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਚੁਤਿਯਾ ਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਯਾ ਵਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਰੁਪ੍ਪਪਟਿਸਨ੍ਧਿ. ਏਵਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਚੁਤਿਯਾ ਅਤੀਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਹੇਤੁਕਚੁਤਿਯਾ ਸਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਦੁਹੇਤੁਕਚੁਤਿਯਾ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਚੁਤਿਯਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਪ੍ਪੀਤਿਕਚੁਤਿਯਾ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਚੁਤਿਯਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਵਿਚਾਰਚੁਤਿਯਾ ਸਵਿਚਾਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਚੁਤਿਯਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰੀਤਤੋ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਚ੍ਚਯਮਿਤਿਧਮ੍ਮ-ਮਤ੍ਤਮੇਤਂ ¶ ਭਵਨ੍ਤਰਮੁਪੇਤਿ;

ਨਾਸ੍ਸ ਤਤੋ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ ਹੋਤਿ.

ਇਤਿ ¶ ਹੇਤਂ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਭਵਨ੍ਤਰਂ ਉਪੇਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤੋ, ਨ ਜੀਵੋ. ਤਸ੍ਸ ਨਾਪਿ ਅਤੀਤਭਵਤੋ ਇਧ ਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਪਿ ਤਤੋ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ ਇਧ ਪਾਤੁਭਾਵੋ. ਤਯਿਦਂ ਪਾਕਟੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ –

ਅਤੀਤਭਵਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਰਸੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਾ ਸਮਾਸਨ੍ਨਮਰਣਸ੍ਸ ਅਸਯ੍ਹਾਨਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਕਾਨਂ ਮਾਰਣਨ੍ਤਿਕਵੇਦਨਾਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਅਸਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤਪੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਹਰਿਤਤਾਲਪਣ੍ਣਮਿਵ ਕਮੇਨ ਉਪਸੁਸ੍ਸਮਾਨੇ ਸਰੀਰੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਤਙ੍ਖਣਾਵਸੇਸਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਗਰੁਸਮਾਸੇਵਿਤਾਸਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਕਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਲਦ੍ਧਾਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਤਦੁਪਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਿਸਯਮਾਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਦੇਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਅਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨਵੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮੇਤਿ ¶ , ਸਹਜਾਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਖਿਪਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਾਮਿਯਮਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਖਿਪ੍ਪਮਾਨਂ ਓਰਿਮਤੀਰਰੁਕ੍ਖਵਿਨਿਬਦ੍ਧਰਜ੍ਜੁਮਾਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤਿਕਾਤਿਕ੍ਕਮਕੋ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਜਹਤਿ, ਅਪਰਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ ਵਾ ਅਨਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹਿਯੇਵ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਂ ਚਵਨਤੋ ਚੁਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਭਵਨ੍ਤਰਾਦਿਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਦੇਤਂ ਨਾਪਿ ਪੁਰਿਮਭਵਾ ਇਧ ਆਗਤਂ, ਨਾਪਿ ਤਤੋ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਰਨਤਿਵਿਸਯਾਦਿਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ ਪਾਤੁਭੂਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਿਯੁਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨੇਤ੍ਥ, ਪਟਿਘੋਸਾਦਿਕਾ ਅਥ;

ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਤਾ ਨਾਪਿ ਨਾਨਤਾ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚੇਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਭਵਤੋ ਇਧ ਅਨਾਗਮਨੇ ਅਤੀਤਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਹੇਤੂਹਿ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਪਟਿਘੋਸਪਦੀਪਮੁਦ੍ਦਾਪਟਿਬਿਮ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਸਿਯੁਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਪਟਿਘੋਸਪਦੀਪਮੁਦ੍ਦਚ੍ਛਾਯਾ ¶ ਸਦ੍ਦਾਦਿਹੇਤੁਕਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਕਤਾ ਨਾਪਿ ਨਾਨਤਾ’. ਯਦਿ ਹਿ ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧੇ ਸਤਿ ਏਕਨ੍ਤਮੇਕਤਾ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਖੀਰਤੋ ਦਧਿ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਸਿਯਾ. ਅਥਾਪਿ ਏਕਨ੍ਤਨਾਨਤਾ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਖੀਰਸ੍ਸਾਧੀਨੋ ਦਧਿ ਸਿਯਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕਵੋਹਾਰਲੋਪੋ ਸਿਯਾ. ਸੋ ਚ ਅਨਿਟ੍ਠੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਨ ਏਕਨ੍ਤਮੇਕਤਾ ਵਾ ਨਾਨਤਾ ਵਾ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਨਨੁ ਏਵਂ ਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਪਾਤੁਭਾਵੇ ਸਤਿ ਯੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵੇ ਖਨ੍ਧਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਫਲਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਚ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਨਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤੋ ਚ ਤਂ ਫਲਂ ਸਿਯਾ? ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇ ਚ ਅਸਤਿ ਕਸ੍ਸ ਤਂ ਫਲਂ ਸਿਯਾ? ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਮਿਦਂ ਵਿਧਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਯਂ ਫਲਂ ਏਤਂ, ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਤੋ;

ਬੀਜਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਏਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕੋ.

ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਫਲਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਏਕਨ੍ਤਂ ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤੋਤਿ ਵਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਬੀਜਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸਾਧਕੋ. ਅਮ੍ਬਬੀਜਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਕਤੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਬੀਜਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯੋ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ ਫਲਵਿਸੇਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨ ਅਞ੍ਞਬੀਜਾਨਂ ਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਨਿ ਬੀਜਾਨਿ ¶ ਤੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਾ ਫਲਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਜ੍ਜਾਸਿਪ੍ਪੋਸਧਾਦੀਹਿ ਚਾਪਿ ਬਾਲਸਰੀਰੇ ਉਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ ਵੁਡ੍ਢਸਰੀਰਾਦੀਸੁ ਫਲਦੇਹਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇ ਚ ਅਸਤਿ ਕਸ੍ਸ ਤਂ ਫਲਂ ਸਿਯਾ’ਤਿ? ਤਤ੍ਥ –

ਫਲਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ, ਸਿਦ੍ਧਾ ਭੁਞ੍ਜਕਸਮ੍ਮੁਤਿ;

ਫਲੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਫਲਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿ.

ਯਥਾ ¶ ਹਿ ਰੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਦੇਸਭੂਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਰੁਕ੍ਖੋ ਫਲਤੀਤਿ ¶ ਵਾ ਫਲਿਤੋਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਏਕਦੇਸਭੂਤਸ੍ਸ ਉਪਭੋਗਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨੇਵ ਦੇਵੋ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਵਾ ਉਪਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਵਾ ਸੁਖਿਤੋਤਿ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਨ ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇਨ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ.

ਯੋਪਿ ਵਦੇਯ੍ਯ – ‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਏਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਾ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਿਯੁਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਾ. ਯਦਿ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਨੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ, ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਫਲਾਵਹਾ ਸਿਯੁ’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ –

ਕਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਤੇ, ਨ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਫਲਾਵਹਾ;

ਪਾਟਿਭੋਗਾਦਿਕਂ ਤਤ੍ਥ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ.

ਕਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੪੩੧). ਯਥਾਰਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨ ਪੁਨ ਫਲਾਵਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ. ਏਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਭਾਵਨੇ ਇਦਂ ਪਾਟਿਭੋਗਾਦਿਕਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਥਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ਯੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਤ੍ਥਂ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਭਣ੍ਡਂ ਵਾ ਕਿਣਾਤਿ, ਇਣਂ ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਿਰਿਯਾਕਰਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਤਦਤ੍ਥਨਿਯ੍ਯਾਤਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਿਰਿਯਾਯ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਵਾ. ਨ ਚ ਤਦਤ੍ਥਨਿਯ੍ਯਾਤਨਾਦਿਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਧਾਰਕੋਵ ¶ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਾਦੀਨਂ ਕਤਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਕਤਤ੍ਤਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਫਲਦਾਨਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਫਲਾਵਹਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਮਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬੇਸ੍ਵੇਤੇਸੁ ਬਤ੍ਤਿਂਸਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਘਾਤਤ੍ਥਂ –

ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਨਂ ¶ , ਵਸੇਨੇਤੇ ਭਵਾਦਿਸੁ;

ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਯਥਾ ਯੇਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਤਯੋ ਭਵਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਯੋਨਿਯੋ, ਪਞ੍ਚ ਗਤਿਯੋ, ਸਤ੍ਤ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ, ਨਵ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਾਤਿ ਏਤੇ ਭਵਾਦਯੋ ਨਾਮ. ਏਤੇਸੁ ਭਵਾਦੀਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਏਤੇ ਯੇਸਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਯਥਾ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤ੍ਥ – ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਤਾਵ ਕਾਮਾਵਚਰਅਟ੍ਠਚੇਤਨਾਭੇਦੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਕਾਮਭਵੇ ਸੁਗਤਿਯਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਰੂਪਾਵਚਰਪਞ੍ਚਕੁਸਲਚੇਤਨਾਭੇਦੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਰੂਪਭਵੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਏਵ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਕਾਮਾਵਚਰੋ ਪਨ ਕਾਮਭਵੇ ਸੁਗਤਿਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਵਜ੍ਜਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਸ੍ਵੇਵ ਰੂਪਭਵੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਕਾਮਭਵੇ ਪਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਤ੍ਤਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ.

ਤਤ੍ਥ ਨਿਰਯੇ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਰਕਚਾਰਿਕਾਦੀਸੁ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਸਮਾਯੋਗੇ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ਪਨ ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਪੇਤਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇਸੁ ਚ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ. ਸ੍ਵੇਵ ਕਾਮਭਵੇ ਸੁਗਤਿਯਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਰੂਪਭਵੇ ਦਸਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚ.

ਦ੍ਵਾਦਸਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਭੇਦੋ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਕਾਮਭਵੇ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਨੋ ਪਵਤ੍ਤੇ; ਛਨ੍ਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ; ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚ ¶ . ਕਾਮਭਵੇ ਪਨ ਸੁਗਤਿਯਂ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ; ਰੂਪਭਵੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਕਾਮਾਵਚਰੇ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਦਸ੍ਸਨਸਦ੍ਦਸਵਨਵਸੇਨ ¶ . ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਨ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕੇਪਿ.

ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ¶ ਅਰੂਪਭਵੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਕੁਸਲਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਨਯੇਨ ਵੀਸਤਿਚੇਤਨਾਭੇਦੋਪਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਕਾਮਭਵੇ ਦਸਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਸ੍ਵੇਵ ਕਾਮਭਵੇ ਤੇਰਸਨ੍ਨਂ, ਰੂਪਭਵੇ ਨਵਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਸ੍ਵੇਵ ਕਾਮਭਵੇ ਤੇਵੀਸਤਿਯਾ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚ. ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਏਕੂਨਤਿਂਸਚੇਤਨਾਭੇਦੋਪਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਨੋ ਪਵਤ੍ਤੇ. ਸ੍ਵੇਵ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਰਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਨਵਨ੍ਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਯਾ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਤੀਸੁ ਪਨ ਭਵੇਸੁ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਯਪਿ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਭਵੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤੀਨਂ ਵਸੇਨ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਯਥਾ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਯੋਨਿਆਦੀਸੁਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮੁਖਮਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਂ – ਇਮੇਸੁ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਤਾਵ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਥਾ ਅਣ੍ਡਜਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤਾਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਏਕਤ੍ਤਕਾਯਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਏਕਤ੍ਤਕਾਯਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਸਙ੍ਖਾਤਾਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚੇਵ ਪਠਮਦੁਤਿਯਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮੀਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਚਤੂਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ. ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਪਨੇਸ ਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵਾਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਚਤੂਸੁਯੇਵ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਂ ਜਨੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ¶ ਏਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੁ, ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਚਤੂਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ, ਚਤੂਸੁ ¶ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਚ ਏਕਵੀਸਤਿਯਾ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ.

ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇਵ ਕਾਮਭਵੇ, ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਅਵਸੇਸਾਸੁ ਤੀਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ, ਤਾਦਿਸੇਯੇਵ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ¶ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਤੀਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ, ਏਕਮ੍ਹਿ ਚ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ.

ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਰੂਪਭਵੇ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਯਾ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦੇਵਗਤਿਯਾ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਚ ਚਤੂਸੁ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਭਵੇ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਯੋਨਿਯਾ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦੇਵਗਤਿਯਾ, ਤੀਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ.

ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮਭਵੇ, ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਚ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ, ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਚ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਤੇਵੀਸਤਿਯਾ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ. ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਂ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ, ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਸਤ੍ਤਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਯਥਾਯੋਗਂ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਯ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ. ਅਵਿਞ੍ਞਾਣਕੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਅਪਿਚ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੇਸੁ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ. ਏਵਂ –

ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤੀਨਂ ¶ , ਵਸੇਨੇਤੇ ਭਵਾਦਿਸੁ;

ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਯਥਾ ਯੇਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਨਾਮਰੂਪਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੨੮. ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ¶ ਨਾਮਰੂਪਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ ਸਬ੍ਬ-ਭਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ;

ਸਙ੍ਗਹਾ ਪਚ੍ਚਯਨਯਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ’ਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਰੂਪਂ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੦) ਏਵਂ ਤਾਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚ ਇਧ ਰੂਪਪਦਸ੍ਸ ਅਭੇਦਤੋ ਏਕਸਦਿਸਾ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ; ਨਾਮਪਦਸ੍ਸ ਪਨ ਭੇਦਤੋ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਾਮਂ? ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਫਸ੍ਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ‘‘ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਯਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਅਰੂਪੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੂਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਾਕਟਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਚੇਤਨਾਫਸ੍ਸਮਨਸਿਕਾਰਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਤਿਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੇਸੇਸਿ. ਇਧ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਨਾਮਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ – ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਆਹ.

ਕਿਂ ਪਨ ਇਮੇ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾਵ ਨਾਮਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਨਾਮਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਹਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਨਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਯੋਵ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ‘ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ’ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਸਬ੍ਬਭਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨਾਮਂ ਏਕਂ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸੇਸਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਰੂਪਂ ¶ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੁ, ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੁ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਪੁਰਿਮਾਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਚ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਚੇਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮਰੂਪੇ ਯਸ੍ਮਾ ਅਭਾਵਕਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਅਣ੍ਡਜਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਵਤ੍ਥੁਕਾਯਵਸੇਨ ਰੂਪਤੋ ਦ੍ਵੇ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨਿ ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ¶ ਰੂਪਰੂਪਤੋ ਵੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ¶ ਏਤੇ ਤੇਵੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਤੋ ਨਵ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਸਭਾਵਕਾਨਂ ਭਾਵਦਸਕਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਦ੍ਵਯਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਨ੍ਨਰਸ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਓਪਪਾਤਿਕਸਤ੍ਤੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਵਕਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਰੂਪਰੂਪਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨਿ ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਰੂਪਰੂਪਤੋ ਏਕੂਨਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਧਮ੍ਮਾ ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤੇ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਤ੍ਤਯਤੋ ਸਤ੍ਤਵੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਨ੍ਨਰਸ.

ਕਾਮਭਵੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸੇਸਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਵਾ ਸਂਸੇਦਜਾਨਂ ਵਾ ਸਭਾਵਕਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਰੂਪਤੋ ਸਤ੍ਤ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨਿ ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਰੂਪਰੂਪਤੋ ਸਤ੍ਤਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤੇ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਛਕ੍ਕਤੋ ਚਤੁਪਞ੍ਞਾਸ ਧਮ੍ਮੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ. ਏਸ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ. ਅਵਕਂਸੇਨ ਪਨ ਤਂਤਂਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਵਿਕਲਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਰੂਪੀਨਂ ਪਨ ਤਯੋਵ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ. ਅਸਞ੍ਞੀਨਂ ਰੂਪਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਵਕਮੇਵਾਤਿ. ਏਸ ਤਾਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਨਯੋ.

ਪਵਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੇਸੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਉਤੁਤੋ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਕਂ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਥਾ ਪਪਾਤੇ ਪਤਿਤਪੁਰਿਸੋ ਪਰਸ੍ਸ ¶ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਤ੍ਥੁਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਤ੍ਤਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਪਨ ਉਦ੍ਧਂ ਪਠਮਭਵਙ੍ਗਤੋ ਪਭੁਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਕਂ ¶ ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਕਂ. ਸਦ੍ਦਪਾਤੁਭਾਵਕਾਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਉਤੁਤੋ ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਦ੍ਦਨਵਕਂ. ਯੇ ਪਨ ਕਬਲ਼ਿਕਾਰਾਹਾਰੂਪਜੀਵਿਨੋ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਸਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ –

‘‘ਯਞ੍ਚਸ੍ਸ ¶ ਭੁਞ੍ਜਤੀ ਮਾਤਾ, ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਞ੍ਚ ਭੋਜਨਂ;

ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾਪੇਤਿ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਗਤੋ ਨਰੋ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੫);

ਵਚਨਤੋ ਮਾਤਰਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤਾਹਾਰੇਨ ਅਨੁਗਤੇ ਸਰੀਰੇ, ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਗਤਂ ਖੇਲ਼ਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਕਾਲੇ ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਕਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਨਵਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਵਿਧਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਕੇਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤ੍ਤਤਿਵਿਧਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਨਵੁਤਿਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਤਯੋ ਚ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਸਮਾਸਤੋ ਨਵਨਵੁਤਿ ਧਮ੍ਮਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਤੋ ਕਦਾਚਿਦੇਵ ਪਾਤੁਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਨਵੁਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਮਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਰਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਖਾਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਿਵਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦਿਵਾ ਚ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਏਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਪਰਤੋ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ.

ਯਂ ਪਨੇਤਮੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਂ ਤਂ ਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਰੂਪੇਨ ਅਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ, ਨਾਪਿ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਂ ਤੇਨ ਅਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧਂ. ਅਥ ਖੋ ਵਾਤਬ੍ਭਾਹਤਾਪਿ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਨਲ਼ਕਲਾਪਿਯੋ ਵਿਯ, ਊਮਿਵੇਗਬ੍ਭਾਹਤਾਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਕਤ੍ਥਚਿ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠਾ ਭਿਨ੍ਨਵਾਹਨਿਕਾ ਵਿਯ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੂਪਤ੍ਥਦ੍ਧਾਨੇਵੇਤਾਨਿ ਅਪਤਮਾਨਾਨਿ ਸਣ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਵਸ੍ਸਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ…ਪੇ… ਵਸ੍ਸਸਤਮ੍ਪਿ ਯਾਵ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਯੁਕ੍ਖਯੋ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯੋ ਵਾ ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਂ ‘ਸਬ੍ਬਭਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ’ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਸਙ੍ਗਹਾ’ਤਿ ¶ ¶ ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਂ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਪਵਤ੍ਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਸੁ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਮੇਵ, ਯਞ੍ਚ ਅਸਞ੍ਞੀਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਰੂਪਮੇਵ, ਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਨਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਸਞ੍ਞੀਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਭਾਵਾ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ ਨਾਯੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ –

ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ¶ ਯਂ ਹੇਤੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਮਤਂ;

ਵਿਪਾਕਮਵਿਪਾਕਞ੍ਚ, ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਯਤੋ ਇਦਂ.

ਯਞ੍ਹਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਂ ਵਿਪਾਕਾਵਿਪਾਕਭੇਦਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਮਤਂ. ਇਦਞ੍ਚ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੇਸੁ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਪਵਤ੍ਤਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਰੂਪਂ, ਤਥਾ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਕੁਸਲਾਦਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਇਦਂ. ਏਵਂ ‘ਸਙ੍ਗਹਤੋ’ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਪਚ੍ਚਯਨਯਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ –

ਨਾਮਸ੍ਸ ਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਵਧਾ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਸ੍ਸ ਨਵਧਾ, ਸੇਸਰੂਪਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਧਾ.

ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਹੋਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਏਕਧਾ;

ਤਦਞ੍ਞਂ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਰਹਂ.

ਯਞ੍ਹੇਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵਾ ਵਿਪਾਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਾਮਂ, ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਾ ਰੂਪਅਮਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਪਾਕਆਹਾਰਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਵਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਵਿਪਾਕਆਹਾਰਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਵਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਂ ਸੇਸਰੂਪਸ੍ਸ ਇਮੇਸੁ ਨਵਸੁ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਰੂਪਸ੍ਸ ਵਾ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰੇ ਵਾ ਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ¶ ਏਕਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਵਸੇਸਂ ਪਠਮਭਵਙ੍ਗਤੋ ਪਭੁਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਯਥਾਰਹਂ ¶ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਨਯੇ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨੇ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਟ੍ਠਾਨਕਥਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਤਂ ਆਰਭਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ਸੁਤ੍ਤਤੋ ¶ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਚ. ਸੁਤ੍ਤੇ ਹਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੬੨) ਨਯੇਨ ਬਹੁਧਾ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਪਨ –

ਚਿਤ੍ਤਜੇਨ ਹਿ ਰੂਪੇਨ, ਇਧ ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ;

ਅਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਇਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤੇ ਹਿ ਪਸਨ੍ਨੇ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇ ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਚ ਅਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨੁਮਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਧ ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪੇਨ ਅਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਤਾ ਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੫੩, ੪੧੯) ਆਗਤਾਤਿ. ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਨਯਤੋ ਪੇਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾਸਮਾਨੇਨ ਭਗਵਤਾ ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤੋ, ਨ ਪੋਸੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਮਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਵਾ ਦੇਵੇਨ ਵਾ ਮਾਰੇਨ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਵਾ ਕੇਨਚਿ ਵਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੨੯. ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

ਨਾਮਂ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਂ ਰੂਪਂ, ਭੂਤਵਤ੍ਥਾਦਿਕਂ ਮਤਂ;

ਕਤੇਕਸੇਸਂ ਤਂ ਤਸ੍ਸ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ.

ਯਞ੍ਹੇਤਂ ¶ ¶ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਂ, ਰੂਪਂ ਪਨ ਸਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਨਿਯਮਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭੂਤਾਨਿ ਛ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ¶ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਭੂਤਵਤ੍ਥਾਦਿਕਂ ਮਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਪਨ ‘‘ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਕਤੇਕਸੇਸਂ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਕਤੇਕਸੇਸਸ੍ਸੇਵ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਨਾਮਮੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸੇਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ. ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਾਰੇ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ? ਨਾਮਰੂਪਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਨਾਮਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਭਾਵੇ ਤਂ ਤਂ ਆਯਤਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਸਾ ਪਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਭਾਵੀਭਾਵਤਾ ਪਚ੍ਚਯਨਯਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇਵ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ –

ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਵਾ, ਹੋਤਿ ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਯਥਾ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨੇਯ੍ਯਂ ਵਿਭਾਵਿਨਾ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਤ੍ਥਦੀਪਨਾ –

ਨਾਮਮੇਵ ਹਿ ਆਰੁਪ੍ਪੇ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਸੁ;

ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਧਾ ਛਟ੍ਠਾ, ਹੋਤਿ ਤਂ ਅਵਕਂਸਤੋ.

ਕਥਂ? ‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ’ ਤਾਵ ਅਵਕਂਸਤੋ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਪਾਕਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਤ੍ਤਧਾ ਨਾਮਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਪਵਤ੍ਤੇ’ਪਿ ਵਿਪਾਕਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਅਵਕਂਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯਵਜ੍ਜੇਹਿ ਛਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ¶ ਭਵੇ ਨਾਮਂ, ਤਥੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ;

ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਇਤਰੇਸਂ ਤਂ, ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ.

ਆਰੁਪ੍ਪਤੋ ¶ ਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਤਂ ਵਿਪਾਕਨਾਮਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਸਹਾਯਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ¶ ਯਥਾ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਥੇਵ ਅਵਕਂਸਤੋ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਇਤਰੇਸਂ ਪਨੇਤਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਸਹਾਯਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਹਜਾਤ ਨਿਸ੍ਸਯਵਿਪਾਕਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਵਤ੍ਤੇਪਿ ਤਥਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਕਂ ਪਾਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਅਪਾਕਂ ਅਵਿਪਾਕਸ੍ਸ, ਛਧਾ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ.

ਪਵਤ੍ਤੇਪਿ ਹਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਯਥਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਤਥੇਵ ਵਿਪਾਕਨਾਮਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਵਕਂਸਤੋ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਵਿਪਾਕਂ ਪਨ ਅਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਵਕਂਸਤੋਵ ਤਤੋ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਛਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥੇਵ ਸੇਸਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ, ਵਿਪਾਕਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵੇ;

ਚਤੁਧਾ ਅਵਿਪਾਕਮ੍ਪਿ, ਏਵਮੇਵ ਪਕਾਸਿਤਂ.

ਤਤ੍ਥੇਵ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤੇ ਸੇਸਾਨਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਚਕ੍ਖੁਪ੍ਪਸਾਦਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਮ੍ਪਿ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਨਾਮਂ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਵਿਪਾਕਂ, ਅਵਿਪਾਕਮ੍ਪਿ ਏਵਮੇਵ ਪਕਾਸਿਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਨਾਮਮੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਆਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਰੂਪਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਰੁਪ੍ਪ-ਭਵੇ ਭਵਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਨ ਏਕਾਯਤਨਸ੍ਸਾਪਿ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਭਵੇ ਪਨ.

ਰੂਪਤੋ ¶ ਸਨ੍ਧਿਯਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਛਧਾ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਭੂਤਾਨਿ ਚਤੁਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋ.

ਰੂਪਤੋ ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਂ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਛਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਨ ਭੂਤਾਨਿ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਯਂ ਯਂ ਆਯਤਨਂ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ¶ ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਿਧਾ ਜੀਵਿਤਮੇਤੇਸਂ, ਆਹਾਰੋ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ;

ਤਾਨੇਵ ਛਧਾ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਵਤ੍ਥੁ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਞ੍ਚਧਾ.

ਏਤੇਸਂ ਪਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਰੂਪਜੀਵਿਤਂ ਤਿਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

‘ਆਹਾਰੋ ਚਾ’ਤਿ ਆਹਾਰੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਆਹਾਰਵਸੇਨ ਤਿਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਯੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰੂਪਜੀਵਿਨੋ, ਤੇਸਂ ਆਹਾਰਾਨੁਗਤੇ ਕਾਯੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂਯੇਵ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਨ ਪਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਵਸੇਸਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇ, ਨੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ. ਏਵਂ ਰੂਪਮੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਆਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਨੁਭਯਂ, ਹੋਤਿ ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਯਥਾ ਚ ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਵਿਭਾਵਿਨਾ.

ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਤਾਵ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਵਤ੍ਥੁਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਵਿਪਾਕਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ¶ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਮੁਖਮਤ੍ਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਬ੍ਬਂ ਯੋਜੇਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਏਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ.

ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਫਸ੍ਸਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੩੦. ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਫਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

ਛਲ਼ੇਵ ਫਸ੍ਸਾ ਸਙ੍ਖੇਪਾ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਆਦਯੋ;

ਵਿਞ੍ਞਾਣਮਿਵ ਬਤ੍ਤਿਂਸ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ.

‘ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ’ ¶ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਆਦਯੋ ਛਲ਼ੇਵ ਫਸ੍ਸਾ ਆਗਤਾ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾ ਪਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਤਿ ਦਸ, ਸੇਸਾ ਬਾਵੀਸਤਿ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਬਾਵੀਸਤੀਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਮਿਵ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ. ਤਤ੍ਥ –

ਛਟ੍ਠੇਨ ਸਹ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਚਕ੍ਖਾਦਿਂ ਬਾਹਿਰੇਹਿਪਿ;

ਸਲ਼ਾਯਤਨਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਛਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਚਕ੍ਖਣਾ.

ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਤਾਵ ‘‘ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਪਵਤ੍ਤਿਕਥਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਸਾਰਤੋ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਤੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਛਟ੍ਠੇਨ ਸਹ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਘਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇਵ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ, ਤੇ ਯਂ ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤਾ ¶ ਬਾਹਿਰਮ੍ਪਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦੇਵ ਛਟ੍ਠੇਨ ਸਹ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਾਹਿਰੇਹਿਪਿ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਏਕਸੇਸੇ ਕਤੇ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਨ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਏਕਮ੍ਹਾ ਆਯਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਏਕੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਕਸ੍ਮਾਤਿ? ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ – ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ. ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਏਕੋ ਏਕਮ੍ਹਾ ਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਨ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਪਨ ਅਨੇਕੇਹਿ ਏਕੋ; ਯਥਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾ ਰੂਪਾਯਤਨਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾ ਮਨਾਯਤਨਾ ਅਵਸੇਸਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵ ਹਿ –

ਏਕੋ ¶ ਪਨੇਕਾਯਤਨ-ਪ੍ਪਭਵੋ ਇਤਿ ਦੀਪਿਤੋ;

ਫਸ੍ਸੋਯਂ ਏਕਵਚਨ-ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨਿਧ ਤਾਦਿਨਾ.

‘ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨਾ’ਤਿ ¶ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਨੇਕੇਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਾਦਿਨਾ ਦੀਪਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਯਤਨੇਸੁ ਪਨ –

ਛਧਾ ਪਞ੍ਚ ਤਤੋ ਏਕਂ, ਨਵਧਾ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਛ;

ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਮੇਤਸ੍ਸ, ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਵਿਭਾਵਯੇ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਿਭਾਵਨਾ – ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਤਾਵ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦਤੋ ਪਞ੍ਚਵਿਧਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਛਧਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਏਕਂ ਵਿਪਾਕਮਨਾਯਤਨਂ ਅਨੇਕਭੇਦਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਵਿਪਾਕਆਹਾਰਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਨਵਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਬਾਹਿਰੇਸੁ ਪਨ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ. ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਨ ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਞ੍ਚ ਤਥਾ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਛ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਮੇਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਵੇਦਨਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੩੧. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਵੇਦਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

ਦ੍ਵਾਰਤੋ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਕਾ;

ਛਲ਼ੇਵ ਤਾ ਪਭੇਦੇਨ, ਏਕੂਨਨਵੁਤੀ ਮਤਾ.

ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਵੇਦਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਨਯੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਇਮਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਕਾ ਦ੍ਵਾਰਤੋ ਛਲ਼ੇਵ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਾ ਪਨ ਪਭੇਦੇਨ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕੂਨਨਵੁਤੀਤਿ ਮਤਾ.

ਵੇਦਨਾਸੁ ਪਨੇਤਾਸੁ, ਇਧ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਵੇਦਨਾ;

ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਯੁਤ੍ਤਾਵ, ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਭਾਸਿਤਾ.

ਅਟ੍ਠਧਾ ¶ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ, ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਸੇਸਾਨਂ ਏਕਧਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਸੋ ਤਥਾ.

ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਵਿਪਾਕਆਹਾਰਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ¶ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਸੇਸਾਨਂ ਪਨ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਏਕਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

‘ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਸੋ ਤਥਾ’ਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਹਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਨਂ ਸੋ ਸਹਜਾਤਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਤਥੇਵ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭਵਙ੍ਗਚੁਤਿਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਭੂਮਕਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਨਮ੍ਪਿ. ਯਾ ਪਨੇਤਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਾਮਾਵਚਰਵੇਦਨਾ, ਤਾਸਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਏਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਤਣ੍ਹਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੩੨. ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਛ ਤਣ੍ਹਾ ਇਧ ਦੀਪਿਤਾ;

ਏਕੇਕਾ ਤਿਵਿਧਾ ਤਤ੍ਥ, ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰਤੋ ਮਤਾ.

ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਿਤਿਤੋ ਨਾਮਵਸੇਨ ਪੁਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਇਮਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਨਾਮਵਸੇਨ ਛ ਤਣ੍ਹਾ ਦੀਪਿਤਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਕਥਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪੇ ਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਦਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਾਸੁ ਚ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਸੁ ਏਕੇਕਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਭਵਤਣ੍ਹਾ, ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਤਿ ਏਵਂ ਤਿਵਿਧਾ ਮਤਾ. ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਏਵ ਹਿ ਯਦਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਗਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਾ ¶ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਤਦੇਵਾਰਮ੍ਮਣਂ ਧੁਵਂ ਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਹਿ ਰਾਗੋ ਭਵਤਣ੍ਹਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਤਦੇਵਾਰਮ੍ਮਣਂ ‘‘ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਾ ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਹਿ ¶ ਰਾਗੋ ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾਦੀਸੁਪੀਤਿ ਏਤਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਤਣ੍ਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਤਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸ. ਇਤਿ ਅਤੀਤਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਅਨਾਗਤਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿ ਅਟ੍ਠਸਤਂ ਤਣ੍ਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਾ ਪਨ ਸਂਙ੍ਖਿਪ੍ਪਮਾਨਾ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਛ, ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਤਿਸ੍ਸੋਵ ਤਣ੍ਹਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਿਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਮਮਤ੍ਤੇਨ ਧਾਤਿਯਾ ਵਿਯ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵੇਦਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਯ ਮਮਤ੍ਤੇਨ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਦਾਯਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰਗਨ੍ਧਬ੍ਬਗਨ੍ਧਿਕਸੂਦਤਨ੍ਤਵਾਯਰਸਾਯਨਵਿਧਾਯਕਵੇਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਪੇਸਾ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤ੍ਥ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਵਿਪਾਕਸੁਖਵੇਦਨਾ;

ਏਕਾਵ ਏਕਧਾ ਚੇਸਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ.

‘ਏਕਧਾ’ਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ –

ਦੁਕ੍ਖੀ ਸੁਖਂ ਪਤ੍ਥਯਤਿ, ਸੁਖੀ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਇਚ੍ਛਤਿ;

ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤਾ.

ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਚ੍ਚਯਾ ਤਸ੍ਮਾ, ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਵੇਦਨਾ;

ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਹੇਸਿਨਾ.

ਵੇਦਨਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਚਾਪਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਨਾਨੁਸਯਂ ਵਿਨਾ;

ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਾ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵੁਸੀਮਤੋਤਿ.

ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਉਪਾਦਾਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੩੩. ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਉਪਾਦਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

ਉਪਾਦਾਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਤਾਨਿ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗਤੋ;

ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ, ਕਮਤੋ ਚ ਵਿਭਾਵਯੇ.

ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ…ਪੇ… ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਉਪਾਦਾਨਾਨਿ ਆਗਤਾਨਿ. ਤੇਸਂ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗੋ – ਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਮਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ. ਕਾਮੋ ਚ ਸੋ ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚਾਤਿਪਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ. ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਂ. ਦਲ਼੍ਹਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਉਪਸਦ੍ਦੋ ਉਪਾਯਾਸ-ਉਪਕਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਸਾ ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ¶ . ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿਆਦੀਸੁ ਹਿ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਤਥਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ. ਸੀਲਬ੍ਬਤਞ੍ਚ ਤਂ ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚਾਤਿਪਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ. ਗੋਸੀਲਗੋਵਤਾਦੀਨਿ ਹਿ ਏਵਂ ਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਸਯਮੇਵ ਉਪਾਦਾਨਾਨੀਤਿ. ਤਥਾ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾਦੋ, ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਕਿਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਵਾ? ਅਤ੍ਤਾਨਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਤ੍ਤਵਾਦਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗੋ.

‘ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰੇ’ ਪਨ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਤਾਵ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ? ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਕਾਮਨਨ੍ਦੀ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ ਕਾਮਜ੍ਝੋਸਾਨਂ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਦਲ਼੍ਹਸਮ੍ਭੂਤਾ ਉਤ੍ਤਰਤਣ੍ਹਾ ਏਵ. ਕੇਚਿ ਪਨਾਹੁ – ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਪਤ੍ਥਨਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਚੋਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਭਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਚ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ. ਤਥਾ ਪਰਿਯੇਸਨਾਰਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਮੂਲਾਤਿ. ਸੇਸੁਪਾਦਾਨਤ੍ਤਯਂ ਪਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਮੇਵ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਅਟ੍ਠਸਤਪ੍ਪਭੇਦਾਯਪਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵੋ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ. ਦਸਵਤ੍ਥੁਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ? ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ…ਪੇ… ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯਾ ¶ ਏਵਰੂਪਾ ਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਵਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੋ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੨੧; ਵਿਭ. ੯੩੮) ਸੀਲਵਤੇਹਿ ਸੁਦ੍ਧਿਪਰਾਮਸਨਂ ਪਨ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ¶ ਕਤਮਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ? ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸੀਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ, ਵਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਯਾ ਏਵਰੂਪਾ ਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਵਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੋ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੨੨; ਵਿਭ. ੯੩੮). ਵੀਸਤਿਵਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ? ਇਧ ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ…ਪੇ… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਵਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੋ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੨੩; ਵਿਭ. ੯੩੮). ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰੋ.

‘ਕਮਤੋ’ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤਿਵਿਧੋ ਕਮੋ – ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ, ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਇਮਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਭਾਵਤੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਤਤੋ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ, ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਪਰਲੋਕਨਿਰਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ, ਤਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਬ੍ਬਤਕਾਮੁਪਾਦਾਨਾਨੀਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ.

ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਾਦੀਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਤ੍ਤਾ. ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤਿ. ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ.

ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਏਤੇਸੁ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਂ. ਮਹਾਵਿਸਯਞ੍ਹਿ ਤਂ ਅਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੋਗਾ. ਅਪ੍ਪਵਿਸਯਾਨਿ ਇਤਰਾਨਿ ਚਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੋਗਾ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਆਲਯਰਾਮਤਾਯ ਪਜਾਯ ਪਾਕਟਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਨ ਇਤਰਾਨਿ. ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਵਾ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾਨਂ ਸਮਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲਾਦਿਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ. ਤਂ ਪਭਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਯੇ ਗੋਕਿਰਿਯਂ ਵਾ ਕੁਕ੍ਕੁਰਕਿਰਿਯਂ ਵਾ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ.

ਤਣ੍ਹਾ ¶ ਚ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇਤ੍ਥ, ਏਕਧਾ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ;

ਸਤ੍ਤਧਾ ਅਟ੍ਠਧਾ ਵਾਪਿ, ਹੋਤਿ ਸੇਸਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਸਾ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਏਵਂ ਦੇਸਿਤੇ ਉਪਾਦਾਨਚਤੁਕ੍ਕੇ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਏਕਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਭਿਨਨ੍ਦਿਤੇਸੁ ਵਿਸਯੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਸੇਸਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਹੇਤੁਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਧਾ ਵਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸਹ ਅਟ੍ਠਧਾ ਵਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਚ ਸਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਤਦਾ ਅਸਹਜਾਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ.

ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਭਵਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੩੪. ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਭਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

ਅਤ੍ਥਤੋ ਧਮ੍ਮਤੋ ਚੇਵ, ਸਾਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦਸਙ੍ਗਹਾ;

ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚੇਵ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਭਵਤੀਤਿ ਭਵੋ. ਦੁਵਿਧੇਨਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥਵਾ ਦੁਵਿਧੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਤੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਦੁਵਿਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਭਵੋ ਕਮ੍ਮਭਵੋ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਭਵੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਭਵਤੀਤਿ ਭਵੋ. ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਯਥਾ ਸੁਖਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਖੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੯੪) ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਭਵਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਭਵੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਕਮ੍ਮਭਵੋਤਿ ਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਯੋ ਕਮ੍ਮਭਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਕਤਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਏਵ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨਵਸੇਸਂ. ਭਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗਮੇਤਿ ਚਾਤਿ ਭਵਗਾਮਿ. ਇਮਿਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਵਟ੍ਟਕਥਾ, ਤਞ੍ਚ ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਂ.

ਕਾਮਭਵਾਦੀਸੁ ਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭਵੋ ਕਾਮਭਵੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ. ਸਞ੍ਞਾਵਤਂ ਭਵੋ, ਸਞ੍ਞਾ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਭਵੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ. ਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ¶ ਅਸਞ੍ਞਾਭਵੋ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਾ ¶ ਸੁਖੁਮਾਯ ਚ ਭਾਵਾ ਨੇਵ ਸਞ੍ਞਾ ਨਾਸਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭਵੋ. ਏਕੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਵੋਕਿਣ੍ਣੋ ਭਵੋ ਏਕਵੋਕਾਰਭਵੋ. ਏਕੋ ਵਾ ਵੋਕਾਰੋ ਅਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਵੋਕਾਰਭਵੋ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਚਤੁਵੋਕਾਰਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇਸੁ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਤਿ ਏਸ ਨਵਵਿਧੋਪਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਥਤੋ’ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਧਮ੍ਮਤੋ’ ਪਨ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਧਮ੍ਮਤੋ ਤੇਰਸ ਚੇਤਨਾ, ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਤਸ੍ਸੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚੇਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾ ਆਚਯਗਾਮਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਕਾਮਭਵੋ ਪਞ੍ਚ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਤਥਾ ਰੂਪਭਵੋ, ਅਰੂਪਭਵੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ ਚਤੁਪਞ੍ਚ, ਅਸਞ੍ਞਾਭਵੋ ਏਕੋ ¶ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭਵੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ. ਏਕਵੋਕਾਰਭਵਾਦਯੋ ਏਕਚਤੁਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਧਮ੍ਮਤੋ’ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਸਾਤ੍ਥਤੋ’ਤਿ ਯਥਾ ਚ ਭਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਥੇਵ ਕਾਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਪੁਰਿਮਾ ਅਤੀਤਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਮੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਤਿ ਪੁਨਵਚਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਮੇਵ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ? ਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਚੇਤਨਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਮੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਾਨਿ ਅਸਞ੍ਞਾਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ. ਕਿਂ ਵਾ ਬਹੁਨਾ? ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋਵ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਇਧ ਪਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ¶ ਸਾਤ੍ਥਕਮੇਵਿਦਂ ਪੁਨਵਚਨਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ‘ਸਾਤ੍ਥਤੋ’ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਭੇਦਸਙ੍ਗਹਾ’ਤਿ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਸ੍ਸ ਭੇਦਤੋ ਚੇਵ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ਚ. ਯਞ੍ਹਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਮਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਯਤਿ, ਸੋ ਕਮ੍ਮਭਵੋ. ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ. ਏਵਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਭਵਾ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਵ ਸਞ੍ਞਾਭਵਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾ; ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਭਵਾ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਵ ਸਞ੍ਞਾਭਵਅਸਞ੍ਞਾਭਵਏਕਵੋਕਾਰਭਵਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾ; ਦ੍ਵੇ ਅਰੂਪਭਵਾ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਵ ਸਞ੍ਞਾਭਵਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭਵਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਛ ਭਵਾ. ਯਥਾ ਚ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਛ ਭਵਾ ਤਥਾ ਸੇਸੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾਪੀਤਿ ਏਵਂ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭੇਦਤੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਭਵਾ.

ਸਙ੍ਗਹਤੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਭਵਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਞ੍ਚ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਏਕੋ ਕਾਮਭਵੋ, ਤਥਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਤਿ ਤਯੋ ਭਵਾ. ਤਥਾ ਸੇਸੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾਪੀਤਿ ਏਵਂ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਭਵਾ. ਅਪਿਚ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਮਭਵੂਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ. ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ. ਏਵਂ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਭਵਾ, ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਭਵਾ, ਦ੍ਵੇ ¶ ਅਰੂਪਭਵਾਤਿ ਅਪਰੇਨਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ਛ ਭਵਾ. ਕਮ੍ਮਭਵਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਭੇਦਂ ਵਾ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਕਾਮਭਵਾਦਿਵਸੇਨ ਤਯੋ ਭਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਾਮਭਵਾਦਿਭੇਦਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਕਮ੍ਮਭਵਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇ ਭਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿਭੇਦਞ੍ਚ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋਤਿ ਭਵਵਸੇਨ ਏਕੋ ਭਵੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਭੇਦਸਙ੍ਗਹਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

‘ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚੇਵਾ’ਤਿ ਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਨਂ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ¶ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਵਿਯ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਸੋ ‘ਇਦਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਅਯੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਵਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿਯੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਦੇਕਚ੍ਚੇ ‘‘ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਾ ‘‘ਕਾਮਾ ਨਾਮੇਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਚੇਵ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਕੁਲਾਦੀਸੁ ਛਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕੇ ਚ ਸਮਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਅਧਿਗਮਤ੍ਥਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਾਦੀਹਿ ਵਞ੍ਚਿਤੋ ‘ਇਮਿਨਾ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਾਮਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ¶ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿਪਿ ਕਰੋਤਿ. ਸੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਪਾਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੇ ਵਾ ਪਨ ਕਾਮੇ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧੇ ਵਾ ਗੋਪਯਮਾਨੋ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿਪਿ ਕਰੋਤਿ. ਸੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਪਾਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਸਞ੍ਞਾਭਵਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾ ਪਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ.

ਅਪਰੋ ਪਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਾਦੀਹਿ ਉਪਬ੍ਰੂਹਿਤਞਾਣੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਾਮਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ. ਸੋ ਸੁਚਰਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਦੇਵੇਸੁ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਸਞ੍ਞਾਭਵਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾ ਪਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ. ਇਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਸਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਾਨ੍ਤੋਗਧਸ੍ਸ ਕਾਮਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਅਪਰੋ ‘‘ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਤਤੋ ਸਮਿਦ੍ਧਤਰਾ ਕਾਮਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨੇਵ ¶ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਲੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਸਞ੍ਞਾਅਸਞ੍ਞਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾ ਨਾਸਞ੍ਞਾਏਕਵੋਕਾਰਚਤੁਵੋਕਾਰਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾ ਪਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ. ਇਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਸਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਸਾਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ¶ .

ਅਪਰੋ ‘‘ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕਾਮਾਵਚਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸੁਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਦੁਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਸਞ੍ਞਾਭਵਾਦਯੋ ਪਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ. ਇਤਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਸਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਸਾਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਅਪਰੋ ‘‘ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕਾਮਾਵਚਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸੁਖੀ ਹੋਤਿ, ਵਿਗਤਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨੇਨ ਤਦੁਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਸਞ੍ਞਾਭਵਾਦਯੋ ਪਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ ¶ . ਇਤਿ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ ਸਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਸਾਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਵਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਅਪਰੋ ‘‘ਇਦਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਨਾਮ ਕਾਮਾਵਚਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਤਦੁਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਸਞ੍ਞਾਭਵਾਦਯੋ ਪਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ. ਇਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਮ੍ਪਿ ਸਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਸਾਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਵਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਤਤੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਕਥਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ?

ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਨਂ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਾਦਾਨਂ;

ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿਪਿ ਤਂ, ਕਾਮਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ.

ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾਨਞ੍ਹਿ ਕਾਮਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਮਭਵੇ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸੇਵ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਏਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਾਮਭਵੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ¶ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਪ੍ਪਭੇਦੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨੇਵਾਤਿ.

ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਦਿਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

੨੩੫. ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਜਾਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਭਵੋਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਭਵੋਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਸੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚੇ? ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯਸਮਤ੍ਤੇਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾਦਿਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਬਾਹਿਰਾਨਞ੍ਹਿ ਜਨਕਜਨੇਤ੍ਤਿਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਹਾਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮਤ੍ਤੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯਮਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤਂ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾਦਿਵਿਸੇਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਸੋ ਚ ਨ ਅਹੇਤੁਕੋ ¶ , ਸਬ੍ਬਦਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਅਭਾਵਤੋ; ਨ ਕਮ੍ਮਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਹੇਤੁਕੋ, ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਹੇਤੁਕੋਵ. ਕਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹੀਨਪਣੀਤਾਦਿਵਿਸੇਸਹੇਤੁ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ – ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਭਜਤਿ ਯਦਿਦਂ ਹੀਨਪ੍ਪਣੀਤਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮੯). ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ – ‘‘ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਸਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਜਾਤਿਯਾ ਪਨ ਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਞ੍ਚੇਵ ਜਰਾਮਰਣਸਙ੍ਖਾਤਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਬਾਲਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਾਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਵਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਵਾ ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਚੇਵ ਸੋਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਾ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਏਕਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿਆਦਿਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

੨੪੨. ਏਵਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਨਂ ¶ ਅਤ੍ਥੋ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਙ੍ਗਤਿਆਦੀਨਿ ਸਮੁਦਯਵੇਵਚਨਾਨੇਵ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੋਕਾਦਯੋ ਅਵਸਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾ ਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ –

ਸੋਕਾਦੀਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਸਿਦ੍ਧਾ ਭਵਚਕ੍ਕਮਵਿਦਿਤਾਦਿਮਿਦਂ;

ਕਾਰਕਵੇਦਕਰਹਿਤਂ, ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਸੁਞ੍ਞਤਾਸੁਞ੍ਞਂ.

ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੋਕਾਦੀਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਿਦ੍ਧਾ? ਕਥਮਿਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਅਵਿਦਿਤਾਦਿ? ਕਥਂ ਕਾਰਕਵੇਦਕਰਹਿਤਂ? ਕਥਂ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਸੁਞ੍ਞਤਾਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸੋਕਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਵਿਯੋਗਿਨੋ, ਪਰਿਦੇਵੋ ਚ ਨਾਮ ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤਾਵ ਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਸਿਦ੍ਧਾਵ ਹੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਚੇਤੇ ਸੋਕਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਵਿਯੋਗੇ ਤਾਵ ਸੋਕੋ ਕਾਮਾਸਵਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ? ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਸ੍ਸ ¶ ਚੇ ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸ, ਛਨ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸ ਜਨ੍ਤੁਨੋ;

ਤੇ ਕਾਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਲ੍ਲਵਿਦ੍ਧੋਵ ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੭੭੩);

ਯਥਾ ਚਾਹ – ‘‘ਕਾਮਤੋ ਜਾਯਤੀ ਸੋਕੋ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੧੫). ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚੇਤੇ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵਸਮੁਦਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਹਂ ਰੂਪਂ, ਮਮ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਤਂ ਰੂਪਂ ਵਿਪਰਿਣਮਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਵਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧). ਯਥਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵਸਮੁਦਯਾ ਏਵਂ ਭਵਾਸਵਸਮੁਦਯਾਪਿ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਯੇਪਿ ਤੇ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ ਉਚ੍ਚੇਸੁ ਵਿਮਾਨੇਸੁ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਤੇਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਯਂ ਸਂਵੇਗਂ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੮; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩) ਪਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਰਣਭਯੇਨ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਵਿਯਾਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਭਵਾਸਵਸਮੁਦਯਾ ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਸਮੁਦਯਾਪਿ ¶ , ਯਥਾਹ – ‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਤਿਵਿਧਂ ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੬).

ਇਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਏਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਹੇਤੁਭੂਤੇ ਆਸਵੇ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ. ਆਸਵੇਸੁ ਚ ਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਸਿਦ੍ਧਾਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ‘ਸੋਕਾਦੀਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਿਦ੍ਧਾ’ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਪੁਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਹੇਤੁਫਲਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ¶ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਹੇਤੁਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਂ ‘ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਅਵਿਦਿਤਾਦੀ’ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ.

ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਆਦਿਮਤ੍ਤਕਥਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚੇ? ਨਯਿਦਂ ਆਦਿਮਤ੍ਤਕਥਨਂ, ਪਧਾਨਧਮ੍ਮਕਥਨਂ ਪਨੇਤਂ. ਤਿਣ੍ਣਞ੍ਹਿ ਵਟ੍ਟਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਧਾਨਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹਿ ਅਵਸੇਸਂ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਚ ਬਾਲਂ ਪਲਿਵੇਠੇਨ੍ਤਿ, ਸਪ੍ਪਸਿਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੇਸਂ ਸਪ੍ਪਸਰੀਰਂ ਵਿਯ ਬਾਹਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇ ਪਨ ਕਤੇ ਤੇਹਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ, ਸਪ੍ਪਸਿਰਚ੍ਛੇਦੇ ਕਤੇ ਪਲਿਵੇਠਿਤਬਾਹਾਵਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵਿਯ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਮਹਾਵ. ੧). ਇਤਿ ਯਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਬਨ੍ਧੋ ਮੁਞ੍ਚਤੋ ਚ ਮੋਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਧਾਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਥਨਮਿਦਂ, ਨ ਆਦਿਮਤ੍ਤਕਥਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਿਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਅਵਿਦਿਤਾਦੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਯਿਦਂ ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੇਟ੍ਠੋ ਸਜਿਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਨਾ ਵਾ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਕਾਰਕੇਨ ‘‘ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਵਦੋ ਵੇਦੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵੇਦਕੇਨ ਰਹਿਤਂ. ਇਤਿ ‘ਕਾਰਕਵੇਦਕਰਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਧਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ਧੁਵਭਾਵੇਨ, ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਤ੍ਤਾ ਚ ਸੁਭਭਾਵੇਨ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖਭਾਵੇਨ, ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤ੍ਤਾ ਵਸਵਤ੍ਤਨਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਚ ਸੁਞ੍ਞਾ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਿਪਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ; ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨ ਅਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ¶ , ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਵਤੀ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਿਪਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ; ਤਸ੍ਮਾ ‘ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਸੁਞ੍ਞਤਾਸੁਞ੍ਞਮਿਦਂ’ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਞ੍ਚ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ –

ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾ, ਮੂਲਮਤੀਤਾਦਯੋ ਤਯੋ ਕਾਲਾ;

ਦ੍ਵੇ ਅਟ੍ਠ ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਚ, ਸਰੂਪਤੋ ਤੇਸੁ ਅਙ੍ਗਾਨਿ.

ਤਸ੍ਸ ¶ ਖੋ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਣ੍ਹਾ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਦੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਹਰਣਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਂ ਵੇਦਨਾਵਸਾਨਂ, ਅਪਰਨ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਂ ਜਰਾਮਰਣਾਵਸਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਵਸੇਨ. ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾਨਞ੍ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾ ਸਂਸਾਰਨਾਯਿਕਾ. ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਮੁਗ੍ਘਾਤਾਯ ਵਾ ਪਠਮਂ, ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੂਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਪਕਾਸਨਤੋ; ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਮੁਗ੍ਘਾਤਾਯ ਦੁਤਿਯਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਜਰਾਮਰਣਪਕਾਸਨਤੋ; ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਵਸੇਨ ਵਾ ਪੁਰਿਮਂ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਵਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ; ਓਪਪਾਤਿਕਵਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ.

ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਾ ਚਸ੍ਸ ਤਯੋ ਕਾਲਾ. ਤੇਸੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਆਗਤਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਤੀਤਕਾਲਾਨਿ ¶ , ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਭਵਾਵਸਾਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਾਨਿ, ਜਾਤਿ ਚੇਵ ਜਰਾਮਰਣਞ੍ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਨਾਗਤਕਾਲਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਪੁਨ –

ਹੇਤੁਫਲਹੇਤੁਪੁਬ੍ਬਕ-ਤਿਸਨ੍ਧਿਚਤੁਭੇਦਸਙ੍ਗਹਞ੍ਚੇਤਂ;

ਵੀਸਤਿਆਕਾਰਾਰਂ, ਤਿਵਟ੍ਟਮਨਵਟ੍ਠਿਤਂ ਭਮਤਿ.

ਇਤਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ. ਵੇਦਨਾਯ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਫਲਹੇਤੁਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ. ਭਵਸ੍ਸ ਚ ਜਾਤਿਯਾ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਕੋ ਹੇਤੁਫਲਸਨ੍ਧੀਤਿ. ਏਵਮਿਦਂ ਹੇਤੁਫਲਹੇਤੁਪੁਬ੍ਬਕਤਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਨ੍ਧੀਨਂ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਙ੍ਗਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾ ਏਕੋ ¶ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਦੁਤਿਯੋ, ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਭਵਾ ਤਤਿਯੋ, ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋਤਿ. ਏਵਮਿਦਂ ਚਤੁਭੇਦਸਙ੍ਗਹਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਤੀਤੇ ਹੇਤਵੋ ਪਞ੍ਚ, ਇਦਾਨਿ ਫਲਪਞ੍ਚਕਂ;

ਇਦਾਨਿ ਹੇਤਵੋ ਪਞ੍ਚ, ਆਯਤਿਂ ਫਲਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ.

ਏਤੇਹਿ ਪਨ ਵੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਰੇਹਿ ਵੀਸਤਿਆਕਾਰਾਰਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਤੀਤੇ ਹੇਤਵੋ ਪਞ੍ਚਾ’ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਤਾਵ ਦ੍ਵੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ¶ ਏਵ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਵਿਦ੍ਵਾ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਪਰਿਤਸਿਤੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਭਵਾਪਿ ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਮੋਹੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਉਪਗਮਨਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੭).

ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮੇ ਕਮ੍ਮਭਵੇ, ਅਤੀਤਜਾਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਭਵੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੋਹੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਯੋ ਤਦਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਮੋਹੋ, ਯੇਨ ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੋ ਪੁਰਿਮਚੇਤਨਾਯੋ, ਯਥਾ ‘ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਮਾਸਮ੍ਪਿ ਸਂਵਚ੍ਛਰਮ੍ਪਿ ਦਾਨੂਪਕਰਣਾਨਿ ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪੁਰਿਮਚੇਤਨਾਯੋ. ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਨ ਹਤ੍ਥੇ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਯਤੋ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕਾਵਜ੍ਜਨੇਸੁ ਵਾ ਛਸੁ ਜਵਨੇਸੁ ਚੇਤਨਾ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ. ਸਤ੍ਤਮਾ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਵਾ ਪਨ ਚੇਤਨਾ ¶ ਭਵੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ. ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਫਲੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਨਿਕਾਮਨਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮ. ਉਪਗਮਨਂ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ; ‘ਇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਕਾਮੇ ਸੇਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਉਪਗਮਨਂ ਗਹਣਂ ਪਰਾਮਸਨਂ – ਇਦਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਨਾਮ. ਚੇਤਨਾ ਭਵੋਤਿ ਆਯੂਹਨਾਵਸਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾ ਭਵੋਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਇਦਾਨਿ ਫਲਪਞ੍ਚਕ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿ ਵੇਦਨਾਵਸਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਮੇਵ. ਯਥਾਹ ‘‘ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਪਸਾਦੋ ਆਯਤਨਂ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਵੇਦਯਿਤਂ ਵੇਦਨਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਇਧੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰੇਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੭). ਤਤ੍ਥ ¶ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਯਂ ਭਵਨ੍ਤਰਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਾ ਗਬ੍ਭੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਵਿਸਨਂ ਵਿਯ – ਇਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਪਸਾਦੋ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਪਞ੍ਚਾਯਤਨਵਸੇਨ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਫੁਟ੍ਠੋ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਟ੍ਠੋ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ – ਅਯਂ ਫਸ੍ਸੋ. ਵੇਦਯਿਤਂ ਵੇਦਨਾਤਿ ਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਵਾ ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵੇਦਯਿਤਂ, ਸਾ ਵੇਦਨਾਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘ਇਦਾਨਿ ਹੇਤਵੋ ਪਞ੍ਚਾ’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਵ ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਭਵਾ. ਭਵੇ ਪਨ ਗਹਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਯਾਯ ਵਾ ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਞ੍ਚ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਧ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨਂ ਮੋਹੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਉਪਗਮਨਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ. ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਇਧ ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੭). ਤਤ੍ਥ ਇਧ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪਕ੍ਕਾਯਤਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇਵ.

‘ਆਯਤਿਂ ਫਲਪਞ੍ਚਕ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ. ਤਾਨਿ ਜਾਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਨ ਤੇਸਂਯੇਵ ਜਰਾਮਰਣਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਪਸਾਦੋ ਆਯਤਨਂ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਵੇਦਯਿਤਂ ਵੇਦਨਾ. ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਆਯਤਿਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਮਿਂ ਇਧ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੭). ਏਵਮਿਦਂ ਵੀਸਤਿਆਕਾਰਾਰਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਏਤਰਹਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਏਤਰਹਿ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਂ, ਦਸ ਵਿਪਾਕੋਤਿ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਾਮਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਟ੍ਟਂ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇਵ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ ਚ. ਤਥਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਪਾਕਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪੋ ਚੇਵ ਵਿਪਾਕਸਙ੍ਖੇਪੋ ਚ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਂ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਞ੍ਚੇਵ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਪਾਕਭਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ¶ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਚੇਵ ਵਿਪਾਕਭਵੋ ਚ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਪਵਤ੍ਤਂ ¶ , ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਪਾਕਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਕਮ੍ਮਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਵਿਪਾਕਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਸਨ੍ਤਤਿ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਕਮ੍ਮਸਨ੍ਤਤਿ ਚੇਵ ਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਤਿ ਚ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਵਿਪਾਕੋ ਕਿਰਿਯਾਫਲਂ ਨਾਮਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਕਿਰਿਯਾ ਚੇਵ ਕਿਰਿਯਾਫਲਞ੍ਚਾਤਿ.

ਏਵਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮਿਦਂ ਸਹੇਤੁਕਂ,

ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਚਲਮਿਤ੍ਤਰਦ੍ਧੁਵਂ;

ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਪਭਵਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਸੋ,

ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾਵ ਪਰੋਵ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੇ ਸਞ੍ਜਨੇਨ੍ਤਿ, ਹੇਤੁਸਮ੍ਭਾਰਪਚ੍ਚਯਾ;

ਹੇਤੂਨਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧਾਯ, ਧਮ੍ਮੋ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤੋ;

ਹੇਤੂਸੁ ਉਪਰੁਦ੍ਧੇਸੁ, ਛਿਨ੍ਨਂ ਵਟ੍ਟਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ.

ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੀਧ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਸਤ੍ਤੇ ਚ ਨੂਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤੇ, ਨੇਵੁਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਸਸ੍ਸਤਂ.

ਤਿਵਟ੍ਟਮਨਵਟ੍ਠਿਤਂ ਭਮਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਭਵਾ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹੂਪਾਦਾਨਾਨਿ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਵਟ੍ਟੇਹਿ ਤਿਵਟ੍ਟਮਿਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਯਾਵ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਂ ਨ ਉਪਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ¶ ਤਾਵ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਵਟ੍ਟਨਤੋ ਭਮਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਯਿਦਮੇਵਂ ਭਮਮਾਨਂ –

ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਤੋ ਕਿਚ੍ਚਾ, ਵਾਰਣਾ ਉਪਮਾਹਿ ਚ;

ਗਮ੍ਭੀਰਨਯਭੇਦਾ ਚ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਯਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਪਠਮਸਚ੍ਚਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ਨਾਮਰੂਪਾਦੀਨਿ ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ ਪਠਮਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਪਠਮਸਚ੍ਚਂ, ਵੇਦਨਾਯ ਤਣ੍ਹਾ ਪਠਮਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਾਦਾਨਂ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਉਪਾਦਾਨਤੋ ਭਵੋ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਪਠਮਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ, ਭਵਤੋ ਜਾਤਿ ¶ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਪਠਮਸਚ੍ਚਂ, ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਠਮਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਂ ਪਠਮਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵਿਦਂ ‘ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਤੋ’ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਚ ਸਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮੋਹੇਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵਾਯ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ, ਨਾਮਰੂਪਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਮ੍ਪਿ ਸਵਿਸਯੇ ਚ ਵਤ੍ਤਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਫੁਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਵੇਦਨਾਯ, ਵੇਦਨਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਞ੍ਚ ਅਨੁਭਵਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ, ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਰਜ੍ਜਨੀਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਰਜ੍ਜਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ, ਉਪਾਦਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨੀਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਭਵਸ੍ਸ, ਭਵੋਪਿ ਨਾਨਾਗਤੀਸੁ ਚ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਜਾਤਿਯਾ, ਜਾਤਿਪਿ ਖਨ੍ਧੇ ਚ ਜਨੇਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ, ਜਰਾਮਰਣਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਾਕਭੇਦਭਾਵਞ੍ਚ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਰਪਾਤੁਭਾਵਾਯ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਵਤ੍ਤ‘ਕਿਚ੍ਚਤੋ’ਪਿ ਇਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਾਰਕਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਂ, ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਂ, ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਵਤ੍ਥੁਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤੋ ਘਨਸਞ੍ਞਾਨਿਵਾਰਣਂ, ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ… ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਫੁਸਤਿ ਵੇਦਯਤਿ ਤਣ੍ਹਿਯਤਿ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਭਵਤਿ ਜਾਯਤਿ ਜੀਯਤਿ ਮੀਯਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਤੋਪੇਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ‘ਨਿਵਾਰਣਤੋ’ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਲਕ੍ਖਣਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ¶ , ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਖਲਨਂ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਉਪਕ੍ਖਲਿਤਸ੍ਸ ਪਤਨਂ ¶ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਪਤਿਤਸ੍ਸ ਗਣ੍ਡਪਾਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਗਣ੍ਡਭੇਦਪੀਲ਼ਕਾ ਵਿਯ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਗਣ੍ਡਪੀਲ਼ਕਾਘਟ੍ਟਨਂ ਵਿਯ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਘਟ੍ਟਨਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਟਿਕਾਰਾਭਿਲਾਸੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਪਟਿਕਾਰਾਭਿਲਾਸੇਨ ਅਸਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਅਸਪ੍ਪਾਯਾਲੇਪਨਂ ਵਿਯ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਲੇਪਨੇਨ ਗਣ੍ਡਵਿਕਾਰਪਾਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਗਣ੍ਡਵਿਕਾਰਤੋ ਗਣ੍ਡਭੇਦੋ ਵਿਯ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭਵਤਿ ਪਟਲਂ ਵਿਯ ਅਕ੍ਖੀਨਿ, ਤਦਭਿਭੂਤੋ ਚ ਬਾਲੋ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਠੇਤਿ ਕੋਸਕਾਰਕਿਮਿ ਵਿਯ ਕੋਸਪ੍ਪਦੇਸੇਹਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਗਤੀਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਤਿ ਪਰਿਣਾਯਕਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਵਿਯ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਰਜ੍ਜੇ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ ਮਾਯਾਕਾਰੋ ਵਿਯ ਮਾਯਂ, ਨਾਮਰੂਪੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਵੁਦ੍ਧਿਂ ਵਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ ਵੇਪੁਲ੍ਲਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸੁਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੋ ਵਿਯ, ਆਯਤਨਘਟ੍ਟਨਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਜਾਯਤਿ ਅਰਣੀਸਹਿਤਾਭਿਮਦ੍ਦਨਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ, ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ ਪਾਤੁਭਵਤਿ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਡਾਹੋ ਵਿਯ, ਵੇਦਯਮਾਨਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾ ਵਡ੍ਢਤਿ ਲੋਣੂਦਕਂ ਪਿਵਤੋ ਪਿਪਾਸਾ ਵਿਯ, ਤਸਿਤੋ ਭਵੇਸੁ ਅਭਿਲਾਸਂ ਕਰੋਤਿ ਪਿਪਾਸਿਤੋ ਵਿਯ ਪਾਨੀਯੇ, ਤਦਸ੍ਸੁਪਾਦਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨੇਨ ਭਵਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਆਮਿਸਲੋਭੇਨ ਮਚ੍ਛੋ ਬਲ਼ਿਸਂ ਵਿਯ, ਭਵੇ ਸਤਿ ਜਾਤਿ ਹੋਤਿ ਬੀਜੇ ਸਤਿ ਅਙ੍ਕੁਰੋ ਵਿਯ, ਜਾਤਸ੍ਸ ਅਵਸ੍ਸਂ ਜਰਾਮਰਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ¶ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤਨਂ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ‘ਉਪਮਾਹਿ’ ਪੇਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਥਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮਤੋਪਿ ਦੇਸਨਾਤੋਪਿ ਪਟਿਵੇਧਤੋਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚਾਯਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾਵਭਾਸੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੫; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੦) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ¶ ‘ਗਮ੍ਭੀਰਭੇਦਤੋ’ਪੇਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤਿ, ਇਤ੍ਥਞ੍ਚ ਜਾਤਿਤੋ ਸਮੁਦਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਵਂ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦੁਰਵਬੋਧਨੀਯਤੋ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਤਥਾ ਜਾਤਿਯਾ ਭਵਪਚ੍ਚਯ…ਪੇ… ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਅਤ੍ਥਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ‘ਅਤ੍ਥਗਮ੍ਭੀਰਤਾ’ ਹੇਤੁਫਲਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਥਾਹ ‘‘ਹੇਤੁਫਲੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੨੦).

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਯਦਵਤ੍ਥਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਰਵਬੋਧਨੀਯਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ…ਪੇ… ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ‘ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਾ’ ਹੇਤੁਨੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਨਾਮਂ, ਯਥਾਹ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਤੇਨ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਪਿ ਗਮ੍ਭੀਰਾ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਞਾਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭਤਿ, ਤਥਾ ਹੇਤਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਲੋਮਤੋ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਟਿਲੋਮਤੋ; ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਵੇਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਵਾ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਵਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਿਸਨ੍ਧਿਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਦ੍ਵਿਸਨ੍ਧਿਤਿਸਙ੍ਖੇਪਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਏਕਸਨ੍ਧਿਦ੍ਵਿਸਙ੍ਖੇਪਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਦੇਸਨਾਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਗਮ੍ਭੀਰਤਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵੋ, ਯੇਨ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਲਕ੍ਖਣਤੋ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਦੁਪ੍ਪਰਿਯੋਗਾਹਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਪਟਿਵੇਧਗਮ੍ਭੀਰਂ. ਤਥਾ ਹੇਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਾਦਸ੍ਸਨਸਚ੍ਚਾਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੋ ¶ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਾਯੂਹਨਸਰਾਗਵਿਰਾਗਟ੍ਠੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਅਬ੍ਯਾਪਾਰਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਾਤੁਭਾਵਟ੍ਠੋ ¶ , ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਨਮਨਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੋ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਲੋਕਦ੍ਵਾਰਖੇਤ੍ਤਵਿਸਯਵਿਸਯੀਭਾਵਟ੍ਠੋ, ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਫੁਸਨਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਸਙ੍ਗਤਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤਟ੍ਠੋ, ਵੇਦਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਨਿਜ੍ਜੀਵਵੇਦਯਿਤਟ੍ਠੋ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਜ੍ਝੋਸਾਨਸਰਿਤਾਲਤਾਨਦੀਤਣ੍ਹਾਸਮੁਦ੍ਦਦੁਪ੍ਪੂਰਣਟ੍ਠੋ, ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਆਦਾਨਗ੍ਗਹਣਾਭਿਨਿਵੇਸਪਰਾਮਾਸਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੋ, ਭਵਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਯੋਨਿਗਤਿਠਿਤਿਨਿਵਾਸੇਸੁ ਖਿਪਨਟ੍ਠੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਿਸਞ੍ਜਾਤਿਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਪਾਤੁਭਾਵਟ੍ਠੋ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਖਯਵਯਭੇਦਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਟਿਵੇਧਗਮ੍ਭੀਰਤਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਤ੍ਤਨਯੋ, ਨਾਨਤ੍ਤਨਯੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਨਯੋ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਨਯੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਤ੍ਥਨਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ¶ , ਤਸ੍ਮਾ ‘ਨਯਭੇਦਤੋ’ਪੇਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਬੀਜਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਰੁਕ੍ਖਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ‘ਏਕਤ੍ਤਨਯੋ’ ਨਾਮ; ਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਾਵਬੋਧਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਨ ਯਥਾਸਕਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ‘ਨਾਨਤ੍ਤਨਯੋ’ ਨਾਮ; ਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਵਨਵਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਪਤਿਤਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸੇਵ ਨਾਨਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਮਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ’, ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਾ ‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਮ੍ਹੇਹੀ’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਬ੍ਯਾਪਾਰਾਭਾਵੋ ‘ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਨਯੋ’ ਨਾਮ; ਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਾਰਕਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਵਬੋਧਤੋ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਯੋ ਅਸਤਿਪਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਨਿਯਮਸਿਦ੍ਧੋ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਪਨ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵੋ ਖੀਰਾਦੀਹਿ ¶ ਦਧਿਆਦੀਨਂ ਵਿਯ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ‘ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਨਯੋ’ ਨਾਮ; ਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ¶ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਤੋ ਫਲਾਵਬੋਧਤੋ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਪਜਹਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਂ ਫਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਸਮ੍ਭਵਗ੍ਗਹਣਤੋ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚੇਵ ਨਿਯਤਵਾਦਞ੍ਚ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਏਵਮਿਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ –

ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਤੋ ਕਿਚ੍ਚਾ, ਵਾਰਣਾ ਉਪਮਾਹਿ ਚ;

ਗਮ੍ਭੀਰਨਯਭੇਦਾ ਚ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਇਦਞ੍ਹਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤੋ ਅਗਾਧਂ ਨਾਨਾਨਯਗ੍ਗਹਣਤੋ ਦੁਰਭਿਯਾਨਂ ਞਾਣਾਸਿਨਾ ਸਮਾਧਿਪਵਰਸਿਲਾਯਂ ਸੁਨਿਸਿਤੇਨ –

ਭਵਚਕ੍ਕਮਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ¶ ,

ਅਸਨਿਵਿਚਕ੍ਕਮਿਵ ਨਿਚ੍ਚਨਿਮ੍ਮਥਨਂ;

ਸਂਸਾਰਭਯਮਤੀਤੋ,

ਨ ਕੋਚਿ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਰੇਪ੍ਯਤ੍ਥਿ.

ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਭਗਵਤਾ – ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚਾਯਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾਵਭਾਸੋ ਚ. ਏਤਸ੍ਸ, ਆਨਨ੍ਦ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨੁਬੋਧਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ ਏਵਮਯਂ ਪਜਾ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਜਾਤਾ ਕੁਲਗਣ੍ਠਿਕਜਾਤਾ ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਭੂਤਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੫; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੦). ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਪਰੇਸਂ ਵਾ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਵਸੇਸਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਪਹਾਯ –

ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰ-ਪ੍ਪਭੇਦੇ ਇਧ ਪਣ੍ਡਿਤੋ;

ਯਥਾ ਗਾਧਂ ਲਭੇਥੇਵ-ਮਨੁਯੁਞ੍ਜੇ ਸਦਾ ਸਤੋਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੩. ਏਵਂ ਮਹਾਪਥਵਿਂ ਪਤ੍ਥਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਆਕਾਸਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣੋ ਸਤ੍ਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਠਿਂ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ¶ ਹੋਤਿ, ਏਕਚਿਤ੍ਤੇਪਿ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਤਾਵ ਠਪੇਸਿ. ਏਵਂ ਠਪਿਤਾਯ ਪਨ ਮਾਤਿਕਾਯ –

ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ¶ ਮੂਲੇਹਿ, ਨਵ ਮੂਲਪਦਾ ਨਵ;

ਨਯਾ ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਵਾਰਭੇਦਞ੍ਚ ਦੀਪਯੇ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਦੀਪਨਾ – ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਛਟ੍ਠਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਤਣ੍ਹਾਉਪਾਦਾਨਪ੍ਪਭੇਦੇਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਨਵਹਿ ਮੂਲਪਦੇਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਕੋ, ਨਾਮਾਦਿਕੋ, ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਾਦਿਕੋ, ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੋ, ਵੇਦਨਾਦਿਕੋ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਕੋ, ਉਪਾਦਾਨਾਦਿਕੋਤਿ ਇਮੇ ਨਵ ਮੂਲਪਦਾ ਨਵ ਨਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤੇਸੁ ਯੋ ਤਾਵ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋ ਨਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਹੇਤੁਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਚਤੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪੀਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਨਯੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਾਰਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਨਯੇ ਸੋਲ਼ਸ ਸੋਲ਼ਸ ਵਾਰਾਤਿ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਂ ਵਾਰਸਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧. ਪਚ੍ਚਯਚਤੁਕ੍ਕਂ

ਤਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕੇ ਨਯੇ ਪਚ੍ਚਯਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮੋ ਨਾਮਰੂਪਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮਸ੍ਸ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਅਙ੍ਗਦ੍ਵਯਯੁਤ੍ਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਿਕਵਾਰੋ ਨਾਮ. ਦੁਤਿਯੋ ਨਾਮਰੂਪਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮਸ੍ਸੇਵ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਏਕਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤੋ ਏਕਾਦਸਙ੍ਗਿਕਵਾਰੋ ਨਾਮ. ਤਤਿਯੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਏਕਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਿਕਵਾਰੋ ਨਾਮ. ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਪਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਿਕੋਯੇਵ.

ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਕਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤੋਯੇਵਾਤਿ? ਨ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਙ੍ਗਤ੍ਤਾ. ਫਸ੍ਸੋਯੇਵ ਹੇਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਂ, ਨ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਨਾਯਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਕਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਠਮੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਟ੍ਠੇਨ ¶ , ਦੁਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਟ੍ਠੇਨ, ਤਤਿਯੋ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਓਪਪਾਤਿਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ. ਤਥਾ ਪਠਮੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਟ੍ਠੇਨ, ਦੁਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਟ੍ਠੇਨ, ਤਤਿਯੋ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਵਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ. ਤਥਾ ਪਠਮੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਟ੍ਠੇਨ, ਦੁਤਿਯੋ ¶ ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਸੇਨ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੫ ਆਦਯੋ), ਤਤਿਯੋ ਰੂਪਭਵਵਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਕਾਮਭਵਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੋ ਇਮੇਸੁ ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਵਾਰੇਸੁ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੇਸਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਰਤੋ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਵਿਭਾਵਤ੍ਥਂ –

ਯਂ ਯਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਯਹਿਂ;

ਯਂ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯਸ੍ਸ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮੁਪਲਕ੍ਖਯੇ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਤਾਵ ਚਤੂਸੁਪਿ ਏਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨਿਯੇ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਸ੍ਮਾਤਿ? ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਇਧ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਚ ਬਹੂ ਚੇਤਨਾ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਠਮਵਾਰੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਣਤੋ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਸਾਧਾਰਣਤੋ ਚ ਰੂਪਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਸਾਧਾਰਣਞ੍ਚ, ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਏਕੋਵੇਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਆਯਤਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਮਨਾਯਤਨਂਯੇਵ ਆਹ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਹੇਤੁਫਲਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਅਙ੍ਗਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪੁਨ ਇਧ ਗਹਿਤਂ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹੇਤੁ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਨਾਮਂ ਫਲਂ. ਇਧ ਪਨਸ੍ਸ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਨਾਮਂ ਹੇਤੁ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਫਸ੍ਸੋ ਫਲਨ੍ਤਿ. ਸੋਕਾਦਯੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਚੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚ ਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਗਹਿਤਾ. ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ¶ ਪਨ ਅਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਸਮਾਨਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਅਙ੍ਗਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਂ ¶ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਏਵਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ‘ਯਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਞ੍ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਂ’ ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਂ ¶ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਵਾਰੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵਾਰੇ ਯੋ ਯੋ ਵਿਸੇਸੋ ਆਗਤੋ, ਤਂ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ.

‘ਯਂ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਛਹਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਤੋ ਹੇਤੁਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਅਵਿਗਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਤਾਨਿ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਛਹਿ, ਕਮ੍ਮਾਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚਾਤਿ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਇਧ ਪਨ ਤੇਯੇਵ ਤਯੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਧਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਛਹਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਹਾਰਾਧਿਪਤੀਹਿ ਚਾਤਿ ਨਵਧਾ. ਇਧ ਪਨ ਤਯੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਛਧਾ. ਨਾਮਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਛਹਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯਾਦੀਹੀਤਿ ਅਨੇਕਧਾ. ਇਧ ਪਨ ਤੇਯੇਵ ਤਯੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਤਿਧਾ ਚਤੁਧਾ ਪਞ੍ਚਧਾ ਵਾ. ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਯਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਛਹਿ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤਧਾ. ਇਧ ਪਨ ਤੇਯੇਵ ਤਯੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਧਾ. ਵੇਦਨਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਛਹਿ ਝਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚਾਤਿ ਅਟ੍ਠਧਾ. ਇਧ ਪਨ ਤੇਯੇਵ ਤਯੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਧਾ. ਤਣ੍ਹਾ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਭਵਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਛਹਿ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤਧਾ. ਇਧ ਪਨ ਤੇਯੇਵ ਤਯੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਧਾ. ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਜਾਤੀਤਿ ਇਧ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਥਾ ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸਾਤਿ.

ਯੇ ਪਨ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵ ਹਿ ਪਠਮਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ’’ਤਿ, ਤੇ ਭਵਾਦੀਨਂ ਤਥਾ ਅਭਾਵਂ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ¶ ਹੋਤਿ, ਨ ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ. ਯੇ ਚੇਤੇਸਂ ਸਙ੍ਖਰਾਦੀਨਂ ਅਵਸੇਸਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਪਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਛਡ੍ਡੇਤੁਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਪਠਮਵਾਰੇ ਯਂ ਯਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਯਹਿਂ, ਯਞ੍ਚ ਯਥਾ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦੁਤਿਯਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਅਯਂ ¶ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਿਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ? ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਵ ਮਹਾਨਿਦਾਨਦੇਸਨਾਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਹਿ ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਪਨ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾਯੇਵ. ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯਂ. ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ? ਇਤਿ ਚੇ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੬). ਏਵਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਏਕਾਦਸਙ੍ਗਿਕੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਤਾਵ ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ਵਿਸੇਸੋ.

ਤਤਿਯਵਾਰੇ ਪਨ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਆਗਤਮੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਮਙ੍ਗਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸ੍ਸ ਇਧ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਤਂ ਨਾਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸਕਕ੍ਖਣੇ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਥਾਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਕਕ੍ਖਣੇ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ਪੁਰੇਜਾਤਸ੍ਸ ਤਾਵ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਾ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਰੇਜਾਤਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧੧). ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੮).

ਯਦਿ ¶ ਏਵਂ, ਪੁਰਿਮਵਾਰੇਸੁ ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ? ਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੇਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੇਸੇ ਕਾਮਭਵੇ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਞ੍ਚੇਵ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਓਪਪਾਤਿਕਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਦੇਵਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤੋ. ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਰੂਪਂ ਪਨ ਹਦਯਰੂਪਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਸ ਤਤਿਯਵਾਰੇ ਵਿਸੇਸੋ.

ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰੋ ਪਨ ਯੋਨਿਵਸੇਨ ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ, ਆਯਤਨਵਸੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ, ਭਵਵਸੇਨ ਕਾਮਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ¶ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ, ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ. ਰੂਪੇ ਹਦਯਰੂਪਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤੇਹਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰੇ ਵਿਸੇਸੋ.

ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਞਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਬ੍ਬੇਸ੍ਵੇਵ ਤੇਸੁ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਠਮਕਾ ਦ੍ਵੇ ਵਾਰਾ ਅਰੂਪਭਵੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਰੂਪਭਵਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਰੂਪੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤਿਯੋ ਰੂਪਭਵੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਰੂਪਭਵਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਤਿਪਿ ਰੂਪਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤ੍ਤੇ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਕਾਮਭਵੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਾਮਭਵਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਕਲਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਤਿਯੋ ਵਾ ਰੂਪਭਵੇ ਚੇਵ ਕਾਮਭਵੇ ਚ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਅਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਵਾ ਕਾਮਭਵੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ. ਪਠਮੋ ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੇਸੇ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਦੁਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਕਾਦਸਙ੍ਗਿਕਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੋ. ਤਤਿਯੋ ਪੁਰਿਮਯੋਨਿਦ੍ਵਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪੁਰਿਮਾਸੁ ਹਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਯੋਨੀਸੁ ¶ ਸੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਦਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਪਚ੍ਛਿਮਯੋਨਿਦ੍ਵਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਾਸੁ ਹਿ ਸੋ ਦ੍ਵੀਸੁ ਯੋਨੀਸੁ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਦਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ¶ ਚ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਤੂਸੁਪਿ ਵਾਰੇਸੁ –

ਯਂ ਯਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚਾਪਿ ਯਂ ਯਹਿਂ;

ਯਂ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯਸ੍ਸ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮੁਪਲਕ੍ਖਯੇਤਿ.

ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਦੀਪਨਾ ਕਤਾ ਹੋਤਿ.

ਏਤੇਨੇਵਾਨੁਸਾਰੇਨ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਨਯਂ ਇਤੋ;

ਵਿਸੇਸੋ ਯੋ ਚ ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ, ਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁ ਪਰੇਸੁਪਿ.

੨. ਹੇਤੁਚਤੁਕ੍ਕਂ

੨੪੪. ਤਤ੍ਥ ¶ ਯੋ ਤਾਵ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤੋ ਨਯੋ, ਸੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਕਟੋਯੇਵ. ਵਿਸੇਸੋ ਪਨ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਹੇਤੁਚਤੁਕ੍ਕੇ ਤਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹੇਤੁ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਹੇਤੁਕੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਸ੍ਸ ਸਹਵਤ੍ਤਨਤੋ ਯਾਵਭਙ੍ਗਾ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾ ਗਮਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਚ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਪੁਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਹੇਤੁਕੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ਵਿਸੇਸਤੋ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਵਾਦੀਸੁ ਹੇਤੁਕਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ? ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਅਭਾਵਤੋ ਚ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ? ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ – ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਇਧ ਭਵੋਤਿ ਨਾਮਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਚ ‘‘ਜਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਧਾਤੁ. ੭੧) ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾਵ ਉਪਾਦਾਨਂ ਤਾਵ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਂ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨਤੋ ਉਪਾਦਾਨਂ ਭਵਸ੍ਸ ਨ ਨਿਯਮਤੋ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ‘‘ਯਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਆਦਿਵਚਨਤੋ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਜਾਤਿਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਅਭਾਵਤੋ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਥਾ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਕ੍ਖਣੇ ਅਭਾਵਤੋ ¶ . ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨੇਵ ਪਨ ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ. ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਅਭਾਵਤੋ ਚ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਭਵਾਦੀਸੁ ਹੇਤੁਕਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕੇਚਿ ¶ ਪਨਾਹੁ – ‘‘ਭਵੋ ਦੁਵਿਧੇਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਮਿਸ੍ਸਕੋ ਭਵੋ, ਨ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਂ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ ਉਪਾਦਾਨਹੇਤੁਕੋ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਰਤੋਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਇਧ ਉਪਪਤ੍ਤਿਮਿਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹਿ ਇਧ ਭਵੋਤਿ ਆਗਤਾ.

ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਜਾਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ਅਵਸੇਸੋ ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਜਾਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਆਮ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਦੇਸਾਭਾਵਤੋ ਪਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਦਸਮਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤੋ ਭਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਏਕਾਦਸਮਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਜਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਯੋ ਪਨ ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਦੇਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਦੇਸਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਹੇਤੁਕਾਦਿਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਏਸ ਹੇਤੁਚਤੁਕ੍ਕੇ ਵਿਸੇਸੋ.

੩. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਂ

੨੪੫. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕੇਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਰੂਪੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰਪਦੇਸੁ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਦੇਵ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਏਸ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕੇ ਵਿਸੇਸੋ.

੪. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਚਤੁਕ੍ਕਂ

੨੪੬. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਚਤੁਕ੍ਕੇਪਿ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਵੋ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੋ, ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਪ੍ਪਦੇਸਂ, ਸਪ੍ਪਦੇਸਧਮ੍ਮੋ ਚ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਧਮ੍ਮੋ ਸਪ੍ਪਦੇਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ; ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਾ ਦੇਸਨਾਯ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ¶ . ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਨਾਮਰੂਪਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਸ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰੇ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਤਦੇਵ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਏਸ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਚਤੁਕ੍ਕੇ ਵਿਸੇਸੋ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਨਯਮਾਤਿਕਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਮੂਲਕਨਯਮਾਤਿਕਾ

੨੪੭. ਇਦਾਨਿ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਮੂਲਕਨਯੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕੇ ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਚ ਵਾਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕੇ ਪਨ ਪਠਮਵਾਰਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮੂਲਕਾਦੀਸੁਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਸ੍ਵੇਵ ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਮੂਲਕਾਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਨਯੇਸੁ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਵਮੂਲਕਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਮੂਲਕਾ ਵਾ ਨਯਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ? ਕਿਂ ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨੋ ਨ ਹੋਤਿ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਸੁ ਨ ਕੋਚਿ ਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਭਵਮੂਲਕੋ ਨਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਭਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਚ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ¶ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਵ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਮੂਲਕਾਪਿ ਨਯਾ ਨ ਗਹਿਤਾ. ਅਪਿਚ ਭਵੇ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿਪਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਿ. ਨ ਚੇਤਾਨਿ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਭਵਮੂਲਕਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਮੂਲਕਾ ਵਾ ਨਯਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ.

ਅਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੮-੨੪੯. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਾਤਿਕਾਯ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਠਮਂ ਕੁਸਲਂ ਭਾਜਿਤਂ, ਤਥਾ ਇਧ ਮਾਤਿਕਾਯ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਕੁਸਲਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਮਾਤਿਕਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਪਾਟਿਯਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਿ ¶ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਅਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੩੬੫) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਦੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਭਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਨ ਚ ਤਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਜਾਤਿਆਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਪਾਲਿਚ੍ਚਂ, ਵਲਿਤ੍ਤਚਤਾ, ਚੁਤਿ, ਚਵਨਤਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੫੦. ਏਵਂ ਪਠਮਵਾਰਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਠਮਵਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਮਯੇ ਅਪਰੇਨਪਿ ਨਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵਿਸੁਂ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਵਾਰਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿਆਦਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਯਸ੍ਮਾ ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਨਾਮਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਾਮਤੋ ਨੀਹਰਣਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੫੨. ਤਤਿਯਵਾਰੇ ¶ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧਾਨਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਸ੍ਸ ਉਪਚਯੋਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਮ੍ਮਜਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇਵ ਸਨ੍ਤਤਿਯੋ ਗਹਿਤਾ, ਇਤਰਾਪਿ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਸਨ੍ਤਤਿਯੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ.

੨੫੪. ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਪਿ ਮਹਾਭੂਤਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ, ਹਦਯਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਂ, ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਸਹਜਾਤਾਦਿਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ? ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੫੬. ਦੁਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕੇ ¶ ¶ ਸਬ੍ਬਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇਵ.

੨੬੪. ਤਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕੇ ਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨੭੨. ਚਤੁਤ੍ਥਚਤੁਕ੍ਕੇ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ – ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਦੇਵ ਹਿ ਨਾਮਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ.

ਯਥਾ ਚਾਯਂ ਚਤੁਚਤੁਕ੍ਕੋ ਸੋਲ਼ਸਵਾਰਪ੍ਪਭੇਦੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕੋ ਪਠਮਨਯੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇ ਪਕਾਸਿਤੋ, ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰਮੂਲਕਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠ ਨਯਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਾਲ਼ਿ ਪਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ. ਏਵਮੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਯੇਵ ਨਵ ਨਯਾ, ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਧਿਕਞ੍ਚ ਵਾਰਸਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੨੮੦. ਇਦਾਨਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਸੇਸਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ¶ ਦਲ਼੍ਹਨਿਪਾਤਿਨਾ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਪਦਂ ਪੂਰਿਤਂ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤੇਸੁ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨੇ ਤਣ੍ਹਾ ਵਿਯ ਬਲਵਕਿਲੇਸੇਨ ਪਟਿਘੇਨ ਪਦਂ ਪੂਰਿਤਂ. ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੇਨੇਵ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵਤੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨੇ ਬਲਵਕਿਲੇਸਭੂਤਾਯ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਪਦਂ ਪੂਰਿਤਂ. ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਹੀਨਮੇਵ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨੇ ਬਲਵਕਿਲੇਸੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇਨ ਪਦਂ ਪੂਰਿਤਂ. ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੇਨੇਵ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇਵ ਚ ਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ. ਯੋ ¶ ਚਾਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਕੇਵਲਂ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ ਅਪੁਬ੍ਬੋ. ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਗਤਮੇਵ.

ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਵਸੇਨ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਵਾ ਤੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਾਯ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਾਕਾਰੋ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਾ. ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ. ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਨਯਚਤੁਕ੍ਕਵਾਰਪ੍ਪਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਉਪਾਦਾਨਮੂਲਕਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਟ੍ਠ ਨਯਾ, ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਵੀਸਾਧਿਕਞ੍ਚ ਵਾਰਸਤਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੯੨. ਇਦਾਨਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਕੁਸਲੇ ਪਠਮਂ ਮਾਤਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਨ ਤਥਾ ਇਧ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਪ੍ਪਨਾਵਾਰੇ ਨਾਨਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ਹਿ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾ ਹੋਤਿ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ‘‘ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਮਾਤਿਕਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾਵ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਵਤ੍ਵਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਯ ਅਕੁਸਲਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਮੂਲਤੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਨਞ੍ਚ ¶ ਅਭਾਵਤੋ ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨੇ ਤਣ੍ਹਾ ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਜ੍ਝੋਗਾਲ਼੍ਹੋ ਪਸਾਦੋ, ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਦਲ਼੍ਹਨਿਪਾਤੀ ਨਾਮ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਅਬ੍ਯਾਕਤਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੦੬. ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ¶ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਆਗਤਪਟਿਪਾਟਿਯਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਵਾਰੇਸੁ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਾ ਨਯਾ ਪਰਿਹੀਨਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ¶ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਹੇਤੁਕੇਸੁ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਇਧ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸੋਤੇ ਸੋਤਪਤਿਤਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਹੀਨਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨਾਰਹਸ੍ਸ ਬਲਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਸੇਸਾਹੇਤੁਕੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਪਰਿਹੀਨਂ. ਸਹੇਤੁਕੇਸੁ ਪਸਾਦਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਤਣ੍ਹਾਟ੍ਠਾਨੇ ਪਸਾਦੇਨ ਪਦਂ ਪੂਰਿਤਂ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਛਟ੍ਠਾਯਤਨਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਮੂਲਕਾ ਛ ਛ, ਸੇਸਾਹੇਤੁਕੇਸੁ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਮੂਲਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ, ਸਹੇਤੁਕੇਸੁ ਪਸਾਦਮੂਲਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਟ੍ਠ ਅਟ੍ਠ ਨਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁਪਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਆਦਿਵਾਰੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਦੁਤਿਯਵਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਟ੍ਠੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋਯੇਵ. ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਾ ਹਿ ਤੇ, ਨ ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕੇ ਦ੍ਵੇ ਵਾਰਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸੇਸਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁਪਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕੇ ਦੁਤਿਯਵਾਰੋ, ਸੇਸਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁ ਚ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਵਾਰਾ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਸਾਹੇਤੁਕਾਬ੍ਯਾਕਤੇ ਸਬ੍ਬਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਾਰਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਇਧ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਨ ਪਰਤੋ ਨ ਗਹਿਤਾ. ਸੋਤਪਤਿਤਾਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ. ਸੇਸਸਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕੇਸੁਪਿ ¶ ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾ. ਅਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵਾਰਦ੍ਵਯਮੇਵ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ.

ਅਬ੍ਯਾਕਤਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੩੪. ਇਦਾਨਿ ਅਪਰੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪੁਨ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ¶ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ.

ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਤੋਯੇਵ ਹਿ ਕੁਸਲਾਯੂਹਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ. ਤਤ੍ਥ ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲੇ ਸਮ੍ਮੋਹਵਸੇਨਪਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭਾਵਨਾਵਸੇਨਪਿ ਆਯੂਹਨਂ ਲਬ੍ਭਤਿ; ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਭਾਵਨਾਵਸੇਨਾਤਿ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਯਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਏਕੇਕਕੁਸਲੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਵ ਸੋਲ਼ਸਕਾ ਲਦ੍ਧਾ, ਤਥਾ ਇਧ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਵਿਗਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਾਭਾਵਤੋ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਮੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਪਠਮਵਾਰਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ. ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਕੁਸਲਮੂਲਕਵਿਪਾਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪੩. ਇਦਾਨਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਸੁਪਿ ਅਪਰੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਮੂਲਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਹਿ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ¶ , ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਚ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ; ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ¶ ਕਤਮਂ ਕੁਸਲਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਕੁਸਲਮੂਲਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵਿਯ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਠਮਂ ਪਚ੍ਚਯਚਤੁਕ੍ਕਮੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਪਠਮਵਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤੇ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸੇਵ ਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕੁਸਲਮੂਲਮੂਲਕੇ ਅਕੁਸਲਮੂਲਮੂਲਕੇ ਚ ਨਯੇ ਵਾਰਪ੍ਪਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਰਿਯਾਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਨੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਤਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਏਵਮੇਸ ¶ –

ਅਕੁਸਲਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤ-ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੇਕਭੇਦਤੋ ਵਤ੍ਵਾ;

ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਨ, ਵਿਪਾਕੇ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ.

ਪੁਨ ਏਕਧਾਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਵਾਦਿਪ੍ਪਵਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ;

ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਦੇ, ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਭੇਦਜਨਨਤ੍ਥਂ.

ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਵਨਚਿਨ੍ਤਨ-ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਵਿਵਜ੍ਜਿਤਾਨਞ੍ਚ;

ਯਸ੍ਮਾ ਞਾਣਪਭੇਦੋ, ਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਹੋਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ.

ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਵਨਚਿਨ੍ਤਨ-ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਤੋ ਸਦਾ ਧੀਰੋ;

ਤਤ੍ਥ ਕਯਿਰਾ ਨ ਹਞ੍ਞਂ, ਕਰਣੀਯਤਰਂ ਤਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ.

ਅਯਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਦ੍ਵੇਪਰਿਵਟ੍ਟਮੇਵ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ.

ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਾ ਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ

ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੩੫੫. ਇਦਾਨਿ ¶ ¶ ¶ ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਤੇਨ ਨ ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਤਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ – ਸਤਿਗੋਚਰੋਪਿ, ਤਿਧਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਾਵਕੇਸੁ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਟਿਧਾਨੁਨਯਵੀਤਿਵਤ੍ਤਤਾਪਿ, ਸਤਿਪਿ. ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ. ਤਂ ਸੁਣਾਥ…ਪੇ… ਕੋ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ? ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੦੮) ਹਿ ਸਤਿਗੋਚਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਕਾਯੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੋ ਸਤਿ. ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇਵ ਸਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੫). ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ? ਸਤਿ. ਸਤਿਯਾ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਧਾਨਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਟ੍ਠਾਨਂ; ਸਤਿਯਾ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਟ੍ਠਾਨਅਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਵਿਯ.

‘‘ਤਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਯਦਰਿਯੋ ਸੇਵਤਿ, ਯਦਰਿਯੋ ਸੇਵਮਾਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਗਣਂ ਅਨੁਸਾਸਿਤੁਮਰਹਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੪, ੩੧੧) ਏਤ੍ਥ ਤਿਧਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਾਵਕੇਸੁ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਟਿਘਾਨੁਨਯਵੀਤਿਵਤ੍ਤਤਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਵਤ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੇਨ ਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਤੋਤਿ? ਸਤਿਯਾ; ਸਤਿਯਾ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਭਾਵਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੪੭) ਪਨ ਸਤਿਯੇਵ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ; ਸਤਿਯੇਵ ਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ; ਅਥਵਾ ਸਰਣਟ੍ਠੇਨ ਸਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ¶ ਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਇਤਿ ਸਤਿ ਚ ਸਾ ਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚਾਤਿਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਇਦਮਿਧ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ? ਸਤਿਯਾ ਬਹੁਤ੍ਤਾ; ਆਰਮ੍ਮਣਭੇਦੇਨ ਹਿ ਬਹੁਕਾ ਤਾ ਸਤਿਯੋਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨ ਭਗਵਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਨੂਨਾ ਅਨਧਿਕਾਤਿ? ਵੇਨੇਯ੍ਯਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਸਮਥਯਾਨਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਿਕੇਸੁ ਹਿ ਮਨ੍ਦਤਿਕ੍ਖਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ, ਤਿਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਂ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਸ੍ਸਪਿ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਤਿਪ੍ਪਭੇਦਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ, ਤਿਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤਿਪ੍ਪਭੇਦਗਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਮਥਯਾਨਿਕਸ੍ਸ ਚ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਕਿਚ੍ਛੇਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ, ਤਿਕ੍ਖਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਸਣ੍ਠਹਨਤੋ ਦੁਤਿਯਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਮਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਤਿਪ੍ਪਭੇਦਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਤਿਯਂ, ਤਿਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤਿਪ੍ਪਭੇਦਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ. ਇਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਨੂਨਾ ਅਨਧਿਕਾਤਿ.

ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਅਤ੍ਤਭਾਵਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਵਾ. ਕਾਯੋ ਹਿ ਅਸੁਭੋ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਭਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਸਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਅਸੁਭਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਖਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹਿਤੇਸੁਪਿ ਚ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ ਵੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਸੁ ਚ ਸੁਖਨਿਚ੍ਚਅਤ੍ਤਭਾਵਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਾ ਸਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤੇਸਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਨਂ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਸੇਸਾਨਿ ਤੀਣਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਅਤ੍ਤਭਾਵਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਨੂਨਾ ਅਨਧਿਕਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪਹਾਨਤ੍ਥਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਚਤੁਰੋਘਯੋਗਾਸਵਗਨ੍ਥਉਪਾਦਾਨਅਗਤਿਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਹਾਰਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਥਞ੍ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਪਕਰਣਨਯੋ.

ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਰਣਵਸੇਨ ਚੇਵ ਏਕਤ੍ਤਸਮੋਸਰਣਵਸੇਨ ਚ ਏਕਮੇਵ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਏਤਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ¶ ਹਿ ਚਤੁਦ੍ਵਾਰੇ ਨਗਰੇ ਪਾਚੀਨਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਪਾਚੀਨਦਿਸਾਯ ਉਟ੍ਠਾਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਚੀਨਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਮੇਵ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ, ਉਤ੍ਤਰਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਯ ਉਟ੍ਠਾਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਮੇਵ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਗਰਂ ਵਿਯ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਹਾਨਗਰਂ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਯ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋ. ਪਾਚੀਨਦਿਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਕਾਯਾਦਯੋ.

ਯਥਾ ¶ ਪਾਚੀਨਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਪਾਚੀਨਦਿਸਾਯ ਉਟ੍ਠਾਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਚੀਨਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਮੇਵ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਮੁਖੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ¶ ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਨ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਏਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਓਸਰਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਯ ਉਟ੍ਠਾਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਮੇਵ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਮੁਖੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਨਵਵਿਧੇਨ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਏਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਓਸਰਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਪਚ੍ਛਿਮਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਾਯ ਉਟ੍ਠਾਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਮੇਵ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਮੁਖੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧੇਨ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਏਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਓਸਰਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਉਤ੍ਤਰਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਰਦਿਸਾਯ ਉਟ੍ਠਾਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਗਰਮੇਵ ਪਵਿਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਮੁਖੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਏਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਓਸਰਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਰਣਵਸੇਨ ਚੇਵ ਏਕਤ੍ਤਸਮੋਸਰਣਵਸੇਨ ਚ ਏਕਮੇਵ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਵਲੋਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ ਕਥਿਤੋ, ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਗੋਚਰਾ ਹਿ ਏਤੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਆਲਪਤਿ. ਕਿਂ ਪਨੇਤੇ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂਯੇਵ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਆਦਯੋਤਿ? ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਆਦਯੋਪਿ ¶ ਭਾਵੇਨ੍ਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਪਰਿਸਾ. ਇਤਿ ਅਗ੍ਗਪਰਿਸਤ੍ਤਾ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਆਲਪਤਿ. ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ ਏਵਮਾਹ. ਯੋ ਹਿ ਇਮਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੋ ਹਿ ਦੇਵੋ ਵਾ ਹੋਤੁ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿਯੇਵ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਲਙ੍ਕਤੋ ਚੇਪਿ ਸਮਞ੍ਚਰੇਯ੍ਯ,

ਸਨ੍ਤੋ ਦਨ੍ਤੋ ਨਿਯਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ;

ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ,

ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋ ਸਮਣੋ ਸ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੧੪੨);

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੇਤਿ ਰੂਪਕਾਯੇ. ਰੂਪਕਾਯੋ ਹਿ ਇਧ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੂਹਟ੍ਠੇਨ, ਹਤ੍ਥਿਕਾਯਅਸ੍ਸਕਾਯਰਥਕਾਯਾਦਯੋ ਵਿਯ, ਕਾਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਯਥਾ ਚ ਸਮੂਹਟ੍ਠੇਨ ਏਵਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਆਯਟ੍ਠੇਨ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਞ੍ਹਿ ਪਰਮਜੇਗੁਚ੍ਛਾਨਂ ਸੋ ਆਯੋਤਿਪਿ ਕਾਯੋ. ਆਯੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਆਯਨ੍ਤਿ ਤਤੋਤਿ ਆਯੋ. ਕੇ ਆਯਨ੍ਤਿ? ਕੁਚ੍ਛਿਤਾ ਕੇਸਾਦਯੋ. ਇਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਂ ਆਯੋਤਿ ਕਾਯੋ.

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਕਾਯਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਸੀਲੋ, ਕਾਯਂ ਵਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਕਾਯੇਤਿ ਚ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਪੁਨ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਕਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਨਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਨ ਕਾਯੇ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਾ; ਅਥ ਖੋ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਯੇਵਾਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਕਾਰਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਨ ਕਾਯੇ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਏਕਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਨਾਪਿ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਨੁਪਸ੍ਸੀ. ਯੋਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਕੋ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਾਯੋ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਏਕਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ; ਅਥ ਖੋ ਰਥਸਮ੍ਭਾਰਾਨੁਪਸ੍ਸਕੋ ਵਿਯ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਨਗਰਾਵਯਵਾਨੁਪਸ੍ਸਕੋ ਵਿਯ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਪਤ੍ਤਵਟ੍ਟਿਵਿਨਿਭੁਞ੍ਜਕੋ ਵਿਯ ਰਿਤ੍ਤਮੁਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਕੋ ¶ ਵਿਯ ਚ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇਵਾਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਸਮੂਹਵਸੇਨ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮੂਹਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕਾਯੋ ਵਾ ਇਤ੍ਥੀ ਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਵਾ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸਮੂਹਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ਪਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –

‘‘ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ;

ਅਪਸ੍ਸਂ ਬਜ੍ਝਤੇ ਮੂਲ਼੍ਹੋ, ਬਜ੍ਝਮਾਨੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਅਯਞ੍ਹਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ. ਕਿਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਯਥਾ ਅਨੁਦਕਭੂਤਾਯਪਿ ਮਰੀਚਿਯਾ ਉਦਕਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਅਸੁਭਭੂਤੇਯੇਵ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ¶ ਕਾਯੇ ਨਿਚ੍ਚਸੁਖਅਤ੍ਤਸੁਭਭਾਵਾਨੁਪਸ੍ਸੀ; ਅਥ ਖੋ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਅਸੁਭਾਕਾਰਸਮੂਹਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯ੍ਵਾਯਂ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ…ਪੇ… ਸੋ ਸਤੋਵ ਅਸ੍ਸਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੭) ਨਯੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਦਿਚੁਣ੍ਣਕਜਾਤਅਟ੍ਠਿਕਪਰਿਯੋਸਾਨੋ ਕਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਥਵੀਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾ ਆਪੋਕਾਯਂ, ਤੇਜੋਕਾਯਂ, ਵਾਯੋਕਾਯਂ, ਕੇਸਕਾਯਂ, ਲੋਮਕਾਯਂ, ਛਵਿਕਾਯਂ, ਚਮ੍ਮਕਾਯਂ, ਮਂਸਕਾਯਂ, ਰੁਧਿਰਕਾਯਂ, ਨ੍ਹਾਰੁਕਾਯਂ, ਅਟ੍ਠਿਕਾਯਂ, ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਕਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਾਯੇ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਥ ਵਾ ਕਾਯੇ ਅਹਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਵਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਕਸ੍ਸ ਨਾਨਾਧਮ੍ਮਸਮੂਹਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੫) ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਆਗਤਨਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸੇਵ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਾਦਿਨੋ ਆਕਾਰਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ¶ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋਪਿ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਤਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਂ ਕਾਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨੋ ਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨੋ ਸੁਖਤੋ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ ਨੋ ਅਤ੍ਤਤੋ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਨੋ ਨਨ੍ਦਤਿ, ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ ਨੋ ਰਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਰੋਧੇਤਿ ਨੋ ਸਮੁਦੇਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ ਨੋ ਆਦਿਯਤਿ. ਸੋ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤਿ ¶ , ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਂ ਪਜਹਤਿ, ਵਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ, ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤੀਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੫) ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਵਿਹਾਰਸਮਾਯੋਗਪਰਿਦੀਪਨਮੇਤਂ, ਏਕਂ ਇਰਿਯਾਪਥਬਾਧਨਂ ਅਪਰੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਪਤਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਹਰਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਬਹਿਦ੍ਧਾ ¶ ਕਾਯੇਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਕਾਯੇ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਕਾਯੇਤਿ ਕਾਲੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇ, ਕਾਲੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਕਾਯੇ. ਪਠਮਨਯੇਨ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯਨਯੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਕਾਯੇ, ਤਤਿਯਨਯੇਨ ਕਾਲੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਲੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਕਾਯੇ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਨ ਘਟਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਪਗੁਣਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਞ੍ਚਰਣਕਾਲੋ ਏਤ੍ਥ ਕਥਿਤੋ. ਆਤਾਪੀਤਿ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਵੀਰਿਯਸਮਾਯੋਗਪਰਿਦੀਪਨਮੇਤਂ. ਸੋ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਯਂ ਤਂ ਵੀਰਿਯਂ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਆਤਾਪਨਤੋ ਆਤਾਪੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਤਾਪੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕੇਨ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਸਤਿਮਾਤਿ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹਿ ਸਤਿਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਸਤਿਞ੍ਚ ਖ੍ਵਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੨੩੪), ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਾਤਾਪਿਨੋ ਅਨ੍ਤੋਸਙ੍ਖੇਪੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਪਾਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਨੁਪਾਯਪਰਿਵਜ੍ਜਨੇ ਚ ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ ਉਪਾਯਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਅਨੁਪਾਯਾਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਚ ਅਸਮਤ੍ਥੋਵ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਤਿ ¶ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਙ੍ਗਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਹਾਨਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਦਙ੍ਗਵਿਨਯੇਨ ਵਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਨਯੇਨ ਵਾ ਵਿਨਯਿਤ੍ਵਾ. ਲੋਕੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯ੍ਵਾਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦੋ ਕਾਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਸ੍ਵੇਵ ਇਧ ਲੋਕੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਵਿਨਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਗਹਣੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਬਲਵਧਮ੍ਮਦ੍ਵਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਵਿਸੇਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮੂਲਕਸ੍ਸ ਅਨੁਰੋਧਸ੍ਸ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯਵਿਪਤ੍ਤਿਮੂਲਕਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧਸ੍ਸ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਨਯੇਨ ਚ ਕਾਯੇ ਅਭਿਰਤਿਯਾ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯਭਾਵਨਾਯ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਨਯੇਨ ਕਾਯੇ ਅਭੂਤਾਨਂ ਸੁਭਸੁਖਭਾਵਾਦੀਨਂ ਪਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ¶ ਕਾਯੇ ਭੂਤਾਨਂ ਅਸੁਭਾਸੁਖਭਾਵਾਦੀਨਂ ਅਪਨਯਨਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਯੋਗਾਵਚਰਸ੍ਸ ਯੋਗਾਨੁਭਾਵੋ ਯੋਗਸਮਤ੍ਥਤਾ ਚ ਦੀਪਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਯੋਗਾਨੁਭਾਵੋ ਹਿ ਏਸ ਯਦਿਦਂ ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਰਤਿਰਤਿਸਹੋ, ਅਭੂਤਪਕ੍ਖੇਪਭੂਤਾਪਨਯਨਵਿਰਹਿਤੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਚੇਸ ਅਰਤਿਰਤਿਸਹੋ ਅਭੂਤਂ ਅਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਭੂਤਞ੍ਚ ਅਨਪਨੇਨ੍ਤੋ ਯੋਗਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ‘‘ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਵਿਹਾਰੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਪਰਿਹਰਣਂ. ਆਤਾਪੀਤਿਆਦੀਸੁ ਆਤਾਪੇਨ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਪਰਿਹਰਣੂਪਾਯੋ ਵਾ; ਸਤਿਯਾ ਵਾ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਮਥੋ, ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ¶ , ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯੇਨ ਭਾਵਨਾਫਲਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੁਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ.

ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੁਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਏਤੇਸੁਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ, ਪਰਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ, ਕਾਲੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਲੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਦੀਸੂਤਿ ਤਿਵਿਧੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ¶ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਪੁਨਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਵੇਦਨਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ. ਤਾ ਚ ਲੋਕਿਯਾ ਏਵ; ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਲੋਕਿਯਂ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਤੇਸਂ ਵਿਭਾਗੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਪਾਕਟੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕੇਵਲਂ ਪਨਿਧ ਯਥਾ ਵੇਦਨਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ ਤਥਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੇਦਨਾਸੁ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਕਥਞ੍ਚ ਵੇਦਨਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ? ਸੁਖਾ ਤਾਵ ਵੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਸਲ੍ਲਤੋ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਯੋ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਦ੍ਦ, ਦੁਕ੍ਖਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਸਲ੍ਲਤੋ;

ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ;

ਸ ਵੇ ਸਮ੍ਮਦਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੩);

ਸਬ੍ਬਾ ¶ ਏਵ ਚੇਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿਪਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੯). ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਤੋਪਿ ਚ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਥਾਹ – ‘‘ਸੁਖਾ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਵੇਦਨਾ ਠਿਤਿਸੁਖਾ, ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੫) ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿਚ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨਪਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੫) ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਸਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇਯੇਵ ਪਾਕਟਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਸਹਜਾਤਭੂਮਿਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਭੇਦਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਆਗਤਸਰਾਗਾਦਿਭੇਦਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ¶ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਧਮ੍ਮਾ ਸਲਕ੍ਖਣਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਆਗਤਸਨ੍ਤਾਸਨ੍ਤਾਦਿਭੇਦਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਹੀਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਦਿਲੋਕੇਸੁਪਿ ਤਂ ਪਹੀਨਮੇਵ. ਨਾਨਾਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਪਨ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤੋ ਵਾ ਏਕਤ੍ਥ ਪਹੀਨਂ, ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਪਹਾਨਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੫੬. ਇਦਾਨਿ ¶ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਛੇਕੋ ਵਿਲੀਵਕਾਰਕੋ ਥੂਲਕਿਲਞ੍ਜਸਣ੍ਹਕਿਲਞ੍ਜਚਙ੍ਕੋਟਕਪੇਲ਼ਾਪੁਟਾਦੀਨਿ ਉਪਕਰਣਾਨਿ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਏਕਂ ਮਹਾਵੇਲ਼ੁਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਧਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਏਕੇਕਂ ਵੇਲ਼ੁਖਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਫਾਲੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਉਪਕਰਣਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਛੇਕੋ ਸੁਵਣ੍ਣਕਾਰੋ ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਵਿਕਤਿਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸੁਵਣ੍ਣਘਟਿਕਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਏਕੇਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਏਵਮੇਵ ਭਗਵਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਦੇਸਨਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਏਕਮੇਵ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ¶ ਚਤੁਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਏਕੇਕਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਂ ਵਤ੍ਤੁਮਾਰਦ੍ਧੋ.

ਤਤ੍ਥ ਕਥਞ੍ਚਾਤਿਆਦਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤੁਂ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਕੇਨ ਚ ਆਕਾਰੇਨ ਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀਤਿ? ਸੇਸਪੁਚ੍ਛਾਵਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਇਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਸਾਸਨਪਰਿਦੀਪਨੋ ਅਞ੍ਞਸਾਸਨਸ੍ਸ ਤਥਾਭਾਵਪਟਿਸੇਧਨੋ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਇਧੇਵ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣੋ…ਪੇ… ਸੁਞ੍ਞਾ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਾ ਸਮਣੇਭਿ ¶ ਅਞ੍ਞੇਹੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੯; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪੧). ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਂ. ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾਤਿ ਪਾਦਤਲਤੋ ਉਪਰਿ. ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾਤਿ ਕੇਸਗ੍ਗਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ. ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਿਰਿਯਂ ਤਚਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ. ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੇਸਾਦਿਅਸੁਚਿਭਰਿਤੋ ਅਯਂ ਕਾਯੋਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਕਥਂ? ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ…ਪੇ… ਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਤਿਰਿਯਂ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਪੂਰੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ. ਕਾਯੇਤਿ ਸਰੀਰੇ. ਸਰੀਰਞ੍ਹਿ ¶ ਅਸੁਚਿਸਞ੍ਚਯਤੋ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਕੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚੇਵ ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦੀਨਞ੍ਚ ਰੋਗਸਤਾਨਂ ਆਯਭੂਤਤੋ ਕਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਕੇਸਾ ਲੋਮਾਤਿ ਏਤੇ ਕੇਸਾਦਯੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਲੋਮਾਤਿ ਏਵਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਾਦਤਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ, ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਤਚਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਿਰਿਯਨ੍ਤਤੋਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤੇ ਕਲ਼ੇਵਰੇ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਪਿ ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਨ ਕੋਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਣਿਂ ਵਾ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯਂ ਵਾ ਅਗਰੁਂ ਵਾ ਕੁਙ੍ਕੁਮਂ ਵਾ ਕਪ੍ਪੂਰਂ ਵਾ ਵਾਸਚੁਣ੍ਣਾਦਿਂ ਵਾ ਅਣੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਚਿਭਾਵਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਪਰਮਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਜੇਗੁਚ੍ਛਂ ਅਸ੍ਸਿਰੀਕਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕੇਸਲੋਮਾਦਿਭੇਦਂ ਅਸੁਚਿਂਯੇਵ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ…ਪੇ… ਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤੋ ਵਣ੍ਣਨਾ.

ਇਮਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਕਾਮੇਨ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਆਦਿਤੋਵ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸੀਲਂ ¶ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਦਸਸੁ ਪਲਿਬੋਧੇਸੁ ਪਲਿਬੋਧੋ ਅਤ੍ਥਿ ਤਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ, ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਮਨਸਿਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ, ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਾਦੀਸੁ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਾਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਕਤਪਰਿਚਯਸ੍ਸ ਤਨ੍ਤਿਆਚਰਿਯਸ੍ਸਾਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਤਥਾਰੂਪਂ ¶ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਏਕਵਿਹਾਰੇ ਅਲਭਨ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸੀਲਵਿਸੋਧਨਞ੍ਚੇਵ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੯) ਪਲਿਬੋਧੋ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੪੧) ਚ ਪਲਿਬੋਧੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਚ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਵਿਧਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਕਥਿਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਕਥਿਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਤਿਵਿਧੇਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਕਤਿਯਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਕਂ ਦ੍ਵੇ ਨਿਸਜ੍ਜਵਾਰੇ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਕੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਸਿਤ੍ਵਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਆਗਤਾਗਤਵੇਲਾਯ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਕੋ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਨਾਤਿਪਪਞ੍ਚਂ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਠਿਕਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਕਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਸਤ੍ਤਧਾ ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਂ ਦਸਧਾ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ਵਚਸਾ ਮਨਸਾ ਵਣ੍ਣਤੋ ਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਦਿਸਤੋ ਓਕਾਸਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋਤਿ ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਧਾ ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਮਨਸਿਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਯੋਪਿ ਤਿਪਿਟਕੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਪਿ ਮਨਸਿਕਾਰਕਾਲੇ ਪਠਮਂ ਵਾਚਾਯ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਹਿ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਮਲਯਵਾਸੀਮਹਾਦੇਵਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਵਿਯ. ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਯਾਚਿਤੋ ‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਇਮਂ ਏਵਂ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਥਾ’ਤਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਸਾਕਾਰਪਾਲ਼ਿਂ ਅਦਾਸਿ. ਤੇ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ ਨਿਕਾਯਾ ਪਗੁਣਾ, ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹਿਤਾਯ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਵ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਹੇਸੁਂ.

ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਆਚਰਿਯੇਨ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਵਾਚਾਯ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ. ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚ ਤਚਪਞ੍ਚਕਾਦੀਨਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਵਸੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ ਨਖਾ ਦਨ੍ਤਾ ਤਚੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ‘‘ਤਚੋ ਦਨ੍ਤਾ ਨਖਾ ਲੋਮਾ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕੇ ‘‘ਮਂਸਂ ਨ੍ਹਾਰੁ ਅਟ੍ਠਿ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ¶ ਵਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ‘‘ਵਕ੍ਕਂ ¶ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਅਟ੍ਠਿ ਨ੍ਹਾਰੁ ਮਂਸਂ ਤਚੋ ਦਨ੍ਤਾ ਨਖਾ ਲੋਮਾ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਤੋ ਪਪ੍ਫਾਸਪਞ੍ਚਕੇ ‘‘ਹਦਯਂ ਯਕਨਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਪਿਹਕਂ ਪਪ੍ਫਾਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ‘‘ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਪਿਹਕਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਯਕਨਂ ਹਦਯਂ ਵਕ੍ਕਂ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਅਟ੍ਠਿ ਨ੍ਹਾਰੁ ਮਂਸਂ ਤਚੋ ਦਨ੍ਤਾ ਨਖਾ ਲੋਮਾ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤੋ ਇਮਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪) ਆਗਤਂ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਕਰੀਸਾਵਸਾਨੇ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਪਞ੍ਚਕੇ ‘‘ਅਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਉਦਰਿਯਂ ਕਰੀਸਂ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ‘‘ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਕਰੀਸਂ ਉਦਰਿਯਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਅਨ੍ਤਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਪਿਹਕਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਯਕਨਂ ਹਦਯਂ ਵਕ੍ਕਂ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਅਟ੍ਠਿ ਨ੍ਹਾਰੁ ਮਂਸਂ ਤਚੋ ਦਨ੍ਤਾ ਨਖਾ ਲੋਮਾ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤੋ ¶ ਮੇਦਛਕ੍ਕੇ ‘‘ਪਿਤ੍ਤਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤਂ ਸੇਦੋ ਮੇਦੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ‘‘ਮੇਦੋ ਸੇਦੋ ਲੋਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਕਰੀਸਂ ਉਦਰਿਯਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਅਨ੍ਤਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਪਿਹਕਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਯਕਨਂ ਹਦਯਂ ਵਕ੍ਕਂ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਅਟ੍ਠਿ ਨ੍ਹਾਰੁ ਮਂਸਂ ਤਚੋ ਦਨ੍ਤਾ ਨਖਾ ਲੋਮਾ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤੋ ਮੁਤ੍ਤਛਕ੍ਕੇ ‘‘ਅਸ੍ਸੁ ਵਸਾ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਲਸਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਂ ਲਸਿਕਾ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਖੇਲ਼ੋ ਵਸਾ ਅਸ੍ਸੁ ਮੇਦੋ ਸੇਦੋ ਲੋਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੋ ਸੇਮ੍ਹਂ ਪਿਤ੍ਤਂ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਕਰੀਸਂ ਉਦਰਿਯਂ ਅਨ੍ਤਗੁਣਂ ਅਨ੍ਤਂ ਪਪ੍ਫਾਸਂ ਪਿਹਕਂ ਕਿਲੋਮਕਂ ਯਕਨਂ ਹਦਯਂ ਵਕ੍ਕਂ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਂ ਅਟ੍ਠਿ ਨ੍ਹਾਰੁ ਮਂਸਂ ਤਚੋ ਦਨ੍ਤਾ ਨਖਾ ਲੋਮਾ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਕਾਲਸਤਮ੍ਪਿ ਕਾਲਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਕਾਲਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਵਾਚਾਯ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਵਚਸਾ ਸਜ੍ਝਾਯੇਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤਨ੍ਤਿ ਪਗੁਣਾ ਹੋਤਿ; ਨ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਧਾਵਤਿ; ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਸਙ੍ਖਲਿਕਾ ਵਿਯ ਖਾਯਨ੍ਤਿ, ਵਤਿਪਾਦਪਨ੍ਤਿ ਵਿਯ ਚ ਖਾਯਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਪਨ ਵਚਸਾ, ਤਥੇਵ ਮਨਸਾਪਿ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਵਚਸਾ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਹਿ ਮਨਸਾ ਸਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਮਨਸਾ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧੋ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

‘ਵਣ੍ਣਤੋ’ਤਿ ਕੇਸਾਦੀਨਂ ਵਣ੍ਣੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਬ੍ਬੋ. ‘ਸਣ੍ਠਾਨਤੋ’ਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਬ੍ਬਂ ¶ . ‘ਦਿਸਤੋ’ਤਿ ¶ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇ ਨਾਭਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਉਪਰਿਮਾ ਦਿਸਾ, ਅਧੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਦਿਸਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਯਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮ ਦਿਸਾਯਾ’’ਤਿ ਦਿਸਾ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਬ੍ਬਾ. ‘ਓਕਾਸਤੋ’ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਓਕਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਬ੍ਬੋ. ‘ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ’ਤਿ ਸਭਾਗਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਿਸਭਾਗਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚ ਉਪਰਿ ਚ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਭਾਗਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਕੇਸਾ ਨ ਲੋਮਾ, ਲੋਮਾਪਿ ਨ ਕੇਸਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਮਿਸ੍ਸੀਕਤਵਸੇਨ ਵਿਸਭਾਗਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਂ ¶ ਸਤ੍ਤਧਾ ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ, ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਧਾਤੁਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੨; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੫ ਆਦਯੋ) ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਵਸੇਨੇਵ ਕਥਿਤਂ, ਮਹਾਹਤ੍ਥਿਪਦੋਪਮ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੦੦ ਆਦਯੋ) -ਮਹਾਰਾਹੁਲੋਵਾਦ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੧੩ ਆਦਯੋ) -ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੇਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੪੨ ਆਦਯੋ) ਧਾਤੁਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ. ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੫੩ ਆਦਯੋ) ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਧਾਤੁਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਵਸੇਨ ਕਥਿਤਂ ਸਮਥਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਦੇਤਂ ਇਧ ਸਮਥਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ.

ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਧਾ ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋ, ਨਾਤਿਸੀਘਤੋ, ਨਾਤਿਸਣਿਕਤੋ, ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਬਾਹਨਤੋ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਮੁਞ੍ਚਨਤੋ, ਅਪ੍ਪਨਾਤੋ, ਤਯੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਦਸਧਾ ਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋ’ਤਿ ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਜ੍ਝਾਯਕਰਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਾਯ. ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਹਿ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਨਾਮ ਅਕੁਸਲੋ ਪੁਰਿਸੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਾਯ ਆਰੋਹਨ੍ਤੋ ਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯੋ ਪਤਤਿ, ਨ ਆਰੋਹਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਭਾਵਨਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਸ੍ਸ ਅਨਧਿਗਮਾ ਕਿਲਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਤਤਿ, ਨ ਭਾਵਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਚ ‘ਨਾਤਿਸੀਘਤੋ’ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਤਿਸੀਘਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਹਿ ¶ ਯਥਾ ਨਾਮ ਤਿਯੋਜਨਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਓਕ੍ਕਮਨਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ¶ ਸੀਘੇਨ ਜਵੇਨ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਗਮਨਾਗਮਨਂ ਕਰੋਤੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਵ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਕੇਵਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਵਿਭੂਤਂ ਪਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਿਸੇਸਂ ਆਵਹਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਤਿਸੀਘਤੋ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਂ.

ਯਥਾ ਚ ਨਾਤਿਸੀਘਤੋ ਏਵਂ ‘ਨਾਤਿਸਣਿਕਤੋ’ਪਿ. ਅਤਿਸਣਿਕਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਹਿ ਯਥਾ ਨਾਮ ਤਦਹੇਵ ਤਿਯੋਜਨਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ¶ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਰੁਕ੍ਖਪਬ੍ਬਤਗਹਨਾਦੀਸੁ ਵਿਲਮ੍ਬਮਾਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦ੍ਵੀਹਤੀਹੇਨ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ.

‘ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਬਾਹਨਤੋ’ਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚੇਤਸੋ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਟਿਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਤੋ ਹਿ ਯਥਾ ਨਾਮ ਏਕਪਦਿਕਂ ਪਪਾਤਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਕ੍ਕਮਨਪਦਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਵਿਲੋਕਯਤੋ ਪਦਵਾਰੋ ਵਿਰਜ੍ਝਤਿ, ਤਤੋ ਸਤਪੋਰਿਸੇ ਪਪਾਤੇ ਪਤਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ; ਏਵਮੇਵ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਪਰਿਧਂਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਬਾਹਨਤੋ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਂ.

‘ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ’ਤਿ ਯਾ ਅਯਂ ‘‘ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ’’ਤਿ ਆਦਿਕਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਉਦਕਦੁਲ੍ਲਭਕਾਲੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਉਦਪਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦਿਕਂ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ੍ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਪਿਵਨ੍ਤਿ ਚ, ਯਦਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸਞ੍ਚਾਰੇਨ ਆਗਤਾਗਤਪਦਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ੍ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਚੇਵ ਪਿਵਨ੍ਤਿ ਚ; ਏਵਮੇਵ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ‘ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ’ਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ‘ਕੇਸਾ ਲੋਮਾ’ਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਭਾਵੇਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ.

‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਮੁਞ੍ਚਨਤੋ’ਤਿ ਯੋ ਯੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੇਨ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਮੁਞ੍ਚਨਤੋ ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਹਿ ‘ਕੇਸਾ’ਤਿ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘ਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਇਮਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸਮੇਵ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ‘ਮੁਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ‘ਕੇਸਾ’ਤਿ ਇਮਂ ਆਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸਮੇਵ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਅਥਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕੇਚਿ ¶ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਨ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਯੇ ਯੇ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਤਾਵ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਯਾਵ ਦ੍ਵੀਸੁ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਏਕੋ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ. ਏਵਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਪਨ ਤਮੇਵ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਉਪਮਾ – ਯਥਾ ਹਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਤਾਲਕੇ ਤਾਲਵਨੇ ਵਸਨ੍ਤਂ ਮਕ੍ਕਟਂ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਲੁਦ੍ਦੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਠਿਤਤਾਲਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਂ ਸਰੇਨ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ; ਅਥ ਸੋ ਮਕ੍ਕਟੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਾਲੇ ¶ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਤਾਲਮੇਵ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਤਤ੍ਥਪਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਲੁਦ੍ਦੇਨ ਤਥੇਵ ਕਤੇ ਪੁਨ ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਆਦਿਤਾਲਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਸੋ ਏਵਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠੁਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਤਾਲੇ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਮਕੁਲ਼ਤਾਲਪਣ੍ਣਸੂਚਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਝਿਯਮਾਨੋਪਿ ਨ ਉਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਯਥਾ ਹਿ ਤਾਲਵਨੇ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਤਾਲਾ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ; ਮਕ੍ਕਟੋ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਲੁਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਯੋਗਾਵਚਰੋ; ਮਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਤਾਲਕੇ ਤਾਲਵਨੇ ਨਿਵਾਸੋ ਵਿਯ ਯੋਗਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟ੍ਠਾਸਕੇ ਕਾਯੇ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਨੁਸਂਚਰਣਂ; ਲੁਦ੍ਦੇਨ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਠਿਤਤਾਲਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਂ ਸਰੇਨ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਯਾ ਕਤਾਯ ਮਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਾਲੇ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਤਾਲਗਮਨਂ ਵਿਯ ਯੋਗਿਨੋ ‘ਕੇਸਾ’ਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੇ ਆਰਦ੍ਧੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਣ੍ਠਾਨਂ; ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾਗਮਨੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ; ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਗਚ੍ਛਮਾਨਸ੍ਸ ਮਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠੁਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇ ਉਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕੇਸੁਚਿ ਕੇਸੁਚਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਅਨੁਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ; ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਤਾਲੇ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਮਕੁਲ਼ਤਾਲਪਣ੍ਣਸੂਚਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਝਿਯਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ¶ ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਅਵਸਾਨੇ ਦ੍ਵੀਸੁ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਯੋ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ ਤਮੇਵ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ.

ਅਪਰਾਪਿ ਉਪਮਾ – ਯਥਾ ਨਾਮ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕੁਲਂ ਗਾਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਸਨ੍ਤੋ ਪਠਮਗੇਹੇ ਏਵ ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖਾ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਏਕਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਪੁਨਦਿਵਸੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਦ੍ਵੇ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਤਤਿਯਦਿਵਸੇ ਆਦਿਮ੍ਹਿਯੇਵ ਪਤ੍ਤਪੂਰਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕੁਲਗਾਮੋ ਵਿਯ ਹਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰੋ; ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਵਿਯ ਯੋਗਾਵਚਰੋ; ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਗਾਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਾਸੋ ਵਿਯ ਯੋਗਿਨੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ; ਪਠਮਗੇਹੇ ¶ ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖਾ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਵਿਯ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਵਿਯ ਚ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਨੁਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ¶ ਯਾਵ ਕੋਟ੍ਠਾਸਦ੍ਵਯੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ; ਤਤਿਯਦਿਵਸੇ ਆਦਿਮ੍ਹਿਯੇਵ ਪਤ੍ਤਪੂਰਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਆਸਨਸਾਲਾਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੋਗੋ ਵਿਯ ਦ੍ਵੀਸੁ ਯੋ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ ਤਮੇਵ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ.

‘ਅਪ੍ਪਨਾਤੋ’ਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ. ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਪ੍ਪਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

‘ਤਯੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’ਤਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੀਤਿਭਾਵੋ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਕੋਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਯੋਜਨਤ੍ਥਂ ਵੇਦਿਤ�