📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ

ਵਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ

੧. ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋਤਿ ¶ ¶ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਮਾਹਟਾਨਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਪਸ੍ਸੀਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ. ਸਤਿਪਿ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇ ਅਨਞ੍ਞਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਦਸਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਚ ਪਸਾਰਿਤਭਾਵੇਨ ਸੁਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ’’ਤਿ ਥੋਮਨਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ¶ . ਨਾਥਤੀਤਿ ਨਾਥੋ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਆਸੀਸਤਿ ਪਤ੍ਥੇਤਿ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨਗਤਂ ਵਾ ਕਿਲੇਸਬ੍ਯਸਨਂ ਉਪਤਾਪੇਤਿ, ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਅ. ਨਿ. ੮.੭) ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਯਾਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਵਾ ਗੁਣੇਹਿ ਈਸਤਿ ਅਭਿਭਵਤੀਤਿ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਨਾਥੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਗਾਰਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੋਤਬ੍ਬਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਵਨੇ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਨਯਂ ਵਿਗਾਹਿਤ੍ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਸਵਨੇ ਚ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਗਾਰਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਥੋਮਨਮੇਵ ਚਤੁਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮਾਨਗਣਨਦਸ੍ਸਨਗੁਣੇਨ, ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪੇਤੋ’’ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਾਰਸਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮਾਨਗਣਨਗੁਣੇਹੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਨਿਰਤਿਸਯੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨ ਭਗਵਾ ਚਤੁਧਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾ ਵਿਭਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਸਮਤ੍ਥਤਾਸਮ੍ਪਾਦਕਗੁਣਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ ਉਪੇਤੋ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਪਰੀਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੇ ਉਗ੍ਗਹਾਦੀਸੁ ਨਿਯੋਜੇਤਿ, ਨਿਟ੍ਠਾਨਗਮਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਯਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸਵਨੇ ਚ ਆਦਰਂ ਉਪ੍ਪਾਦਯਤਿ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣਰਹਿਤੇਨ ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਸਾਤਿਸਯਂ ਗਾਰਵਂ ਜਨਯਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਞ੍ਚ ਰਤਨਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣੇ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਾਕਟਾਨੇਵ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਅਤੀਤਂਸੇ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਂ ਞਾਣਂ, ਅਨਾਗਤਂਸੇ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂਸੇ…ਪੇ… ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ…ਪੇ. … ਸਬ੍ਬਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ਇਮੇਹਿ ਛਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਹਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਹਾਨਿ. ਇਮੇਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਦਵਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਰਵਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਫੁਟਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਵੇਗਾਯਿਤਤ੍ਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਵਟਮਨੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਨਤ੍ਥਿ ਦਵਾਤਿ ਖਿਡ੍ਡਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਿਰਿਯਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਰਵਾਤਿ ਸਹਸਾ ਕਿਰਿਯਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਅਫੁਟਨ੍ਤਿ ਞਾਣੇਨ ਅਫੁਸਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਵੇਗਾਯਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੁਰਿਤਕਿਰਿਯਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਵਟਮਨੋਤਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣੁਪੇਕ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਹਾਨੀ’’ਤਿ ਅਲਿਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਹਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਲਿਖਨ੍ਤਿ.

੧. ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕੁਸਲਾਦਿਕੇ ਤਿਕਦੁਕੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇ ਏਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਿਭਜਿਤੁਂ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ¶ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਵਿਭਜਨਂ ਵਿਭਙ੍ਗੋ. ਸੋ ਸੋ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਪਕਤੋ ਅਧਿਕਤੋ ਯਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ, ਸਾ ‘‘ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਧਿਕਤੋਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਸ੍ਸ ਆਦਿਭੂਤੇ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਾਮ. ਨਨੁ ਨ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਜੋਤਕੇਨ ਪਕਾਰਤ੍ਥਜੋਤਕੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਏਵਂਪਕਾਰਂ ਵਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਏਕਦੇਸੇਨ ਸਮੁਦਾਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪਬ੍ਬਤਸਮੁਦ੍ਦਾਦਿਨਿਦਸ੍ਸਕੋ ਵਿਯ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਜ੍ਜਾਨਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਚ ਆਯਤਨਾਦੀਹਿ ਅਪ੍ਪਕਤਰਪਦਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਨ ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਵੇਦਯਿਤਾਦਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾਵੇ ਅਤੀਤਾਦਯੋ ਰਾਸੀ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਸ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਭਾਵਾ ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਣਨੇਸੁ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਾਵਸੇਸਭਾਵਂ, ਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਣਨਮਤ੍ਤਾਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਨ ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ‘‘ਨ ਉਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਨ ਹਿ ਸਵਿਭਾਗਧਮ੍ਮੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਟਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਰਹਿਤਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਰਾਸਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ‘‘ਰਾਸਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਸਹਿਤਂ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਗੁਣੇ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਂ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸਯਮੇਵ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਂ. ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਞ੍ਹਿ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਂ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਰਾਸਟ੍ਠਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਗੁਣਟ੍ਠੋ ਏਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਪਨ ਪੁਥੁਲਾਯਤੇ ਦਾਰੁਮ੍ਹਿ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਪਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ¶ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਰੁਲ਼੍ਹੀ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ, ਸਮੁਦਾਯੇ ਪਨ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਦੇਕਦੇਸੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਤਾਯ ਏਵ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਂ ਨਿਪਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਰਾਸਿਤੋ ਗੁਣਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ ਵਿਸਯਸ੍ਸੇਵ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਰਾਸਿਤੋ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਵਸੇਨਪਿ ¶ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਞ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਪਿਣ੍ਡਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਟ੍ਠੇ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੇ ਛਟ੍ਠੇਨਪਿ ਖਨ੍ਧੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਛਟ੍ਠੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਰਾਸਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਸਂ ਵਾ ਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਂ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਤਂਤਂਕੋਟ੍ਠਾਸਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਭੇਦਰਹਿਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਟ੍ਠੇਨ ਚ ਖਨ੍ਧਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾ…ਪੇ… ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਕਤ੍ਥਾਤਿ ਚੇ? ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਵਿਭਜਨਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਵਿਭਜਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਨ੍ਤਿਆਦਿਵਿਭਜਨਞ੍ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁਪਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਨ ਏਕਾਦਸੋਕਾਸੇਸੁ ਪੁਰਿਮੇ ਓਕਾਸਪਞ੍ਚਕੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਵਿਸੇਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਮਨੋਧਾਤੁ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਵਿਭਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਂ ਪਨ ਦ੍ਵਯਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੁ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ.

੧. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਨਿਯਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਭੇਦਂ ਆਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਯਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਉਭਯੇਨਪਿ ਅਤੀਤਂ ਵਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਬਹੁਂ ਵਾ ਯਾਦਿਸਂ ਵਾ ਤਾਦਿਸਂ ਵਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸਾਰਹਂ ਸਬ੍ਬਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ¶ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸਾਰਹੇਸੁ ਪਸਙ੍ਗਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਂ ਅਤਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਯਂਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਸਨਿਪਾਤਂ ਯਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਕਿਂ-ਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਅਨਿਯਮੇਕਤ੍ਥਦੀਪਨਵਸੇਨ ਏਕਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਵਦੇਥਾਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਰੂਪਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵਦੇਥ, ਤਂ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਵਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਥ ਵਾ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਰੂਪਂ, ਤਂ ਕਾਰਣਂ ¶ ਵਦੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥੇਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੇਸੁ ਭਗਵਾ ਆਹ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸੀਤਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਸਦਿਸਸਨ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪੁਰਿਮਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਭੇਦੋ ਚ ਵਿਸਦਿਸਤਾਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਸੀਤਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਸਦਿਸਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਅਤਿਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤੋ ਯਥਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਸਮਾਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਉਤੁਨੋ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਸਨ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਨ ਹੋਤਿ ਆਹਾਰਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਾ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮਾਗਮੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਚ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਰੁਪ੍ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਪਾਕਟਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ ਚ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਜਿਘਚ੍ਛਾਪਿਪਾਸਾਹਿ ਰੁਪ੍ਪਨਞ੍ਚ ਉਦਰਗ੍ਗਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਰੂਪਪਦਸਿਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਘਟ੍ਟੀਯਤਿ ਪੀਲ਼ੀਯਤੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ. ਕੋਪਾਦਿਕਿਰਿਯਾਯੇਵ ਹਿ ਰੁਪ੍ਪਨਕਿਰਿਯਾਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤੋ ਕਮ੍ਮਭੂਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੇ ਰੂਪਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਕਾਰੋ ਹਿ ਰੁਪ੍ਪਨਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੇਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਘਟ੍ਟੀਯਤਿ ਪੀਲ਼ੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਹਿ ਚ ਪਦੇਹਿ ਪਦਤ੍ਥੋ ਪਾਕਟੋ ਕਤੋਤਿ. ‘‘ਕੇਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗਵਸੇਨ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋਯੇਵ ਰੁਪ੍ਪਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਰੂਪਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਮੁਚ੍ਛਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ ਛੇਦਨਵਸੇਨ ਵਾ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਖਾਰੇਨ ਸੀਤੋਦਕੇਨਾਤਿ ਅਤਿਸੀਤਭਾਵਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਖਾਰਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਤਂ ¶ ਕਪ੍ਪਸਣ੍ਠਾਨਂ ਉਦਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਰਂ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਂ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਉਦਕਂ ਵਿਯ ਖਾਰਂ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤਿ ਪਥਵੀ ਵਿਲੀਯੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਅਵੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯੇਤਿ ਸਉਸ੍ਸਦਂ ਅਵੀਚਿਨਿਰਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੇਤ੍ਤਿ…ਪੇ… ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂਵਿਧਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਏਵਂਵਿਧਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ. ਏਵਂ ਕਾਲਕਞ੍ਜਿਕਾਦੀਸੁਪੀਤਿ. ਸਰਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਰੀਸਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ.

ਅਭਿਸਞ੍ਞੂਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਸਮੂਹਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਸਮਾਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਰੂਪਤੋ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ.

੩. ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਾਦਸੋਕਾਸੇਸੁ ਰੂਪਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਮਾਤਿਕਂਯੇਵ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤਿਕਾ ਠਪਿਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਪਕਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ…ਪੇ… ਏਤ੍ਥੇਵ ਗਣਨਂ ਗਤਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਤੀਤਂਸੇਨਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਗਣਨਂ ਗਤਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਮਹਾਭੂਤੁਪਾਦਾਯਰੂਪਭਾਵੋ ਅਤੀਤਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਗਣਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਤੀਤਂਸਾਨਂ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ‘‘ਯਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਾਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਪ੍ਪਕਾਰਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਕਾਰਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਅਤੀਤਂਸਵਚਨੇਨ ਤਂਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ. ਅਥ ਪਨ ਯਂ ਅਤੀਤਂਸੇਨ ਗਣਿਤਂ, ਤਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ…ਪੇ… ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਗਣਿਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਗਣਨਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ ਇਦਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਅਤੀਤਂਸੇਨ ਗਣਿਤਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਂਦਸ੍ਸਨੇ ਪਨ ਸਤਿ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਰੂਪਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਤੀਤਂਸੇ ਗਣਿਤਂ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਆਪਨ੍ਨਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਏਵਂਸਭਾਵਤਾ ਅਤੀਤਂਸੇ ਗਣਿਤਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ ਏਵਂਸਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤੇਸੁ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖਾਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਅਤੀਤਂਸੇ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਨਯੋ ਏਵ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁਪਿ ਤਾਦਿਸੋ ਏਵਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯਤੋਤਿ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਤ੍ਤਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਦੇਸੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ¶ – ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਨ੍ਵਾਗਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਨਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭੨, ੨੭੫; ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੫.੨੪੪) ਸਿਯਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਮ੍ਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਵਿਚਿਨਿਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨੇਵ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ.

ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਸਮਯਖਣਵਸੇਨਾਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਕਾਲੇ ਅਦ੍ਧਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦ੍ਧਾ. ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੬੩; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫) ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੨) ਖਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਜਾਤਂ ਪਾਤੁਭੂਤਂ, ‘ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੨) ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਨ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੩) ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤੀਤਾਦਿਕੋ ਅਦ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸੋ ਏਵ ਇਧਾਪਿ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੀਤਂ ਸੀਤਸ੍ਸ ਸਭਾਗੋ, ਤਥਾ ਉਣ੍ਹਂ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ. ਯਂ ਪਨ ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ ਵਾ ਸਰੀਰੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਂ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਅਨੂਨਂ ਅਨਧਿਕਂ ਏਕਾਕਾਰਂ, ਤਂ ਏਕੋ ਉਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਭਾਗਉਤੁਨੋ ਅਨੇਕਨ੍ਤਸਭਾਵਤੋ ਏਕਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਏਵਂ ਆਹਾਰੇਪਿ. ਏਕਵੀਥਿਏਕਜਵਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਛਟ੍ਠਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਸਮਯਕਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸਕਾਨਂ ਉਪਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਕਥਿਤਾ.

ਨਿਟ੍ਠਿਤਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਮਨਿਟ੍ਠਿਤਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ, ਉਭਯਕਿਚ੍ਚਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਸਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਜਨਕੋ ਹੇਤੁ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਞ੍ਚ ਕਿਚ੍ਚਂ. ਯਥਾ ਬੀਜਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਰੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਪਥਵੀਆਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਆਹਾਰਾਦੀਨਂ ਤਦੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ, ਏਵਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਕਲਾਪਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚ ਜਨਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਨਞ੍ਚ ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਤੀਸੁਪਿ ਖਣੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ. ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਸਨ੍ਧਾਰਣਾਦਿਕਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਫੁਸਨਾਦਿਕਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਕ੍ਖਣੋ ਸਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੋ. ਸਹ ਵਾ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਕਿਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪਂ ਵਾ ਅਰੂਪਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਸਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ.

੬. ਏਤ੍ਤਕਮੇਵਾਤਿ ¶ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਮੇਡਿਤਵਚਨੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਾਪਨਤ੍ਥੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ‘‘ਅਪਰਸ੍ਸ ਅਪਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਦੀਪਨਂ ਅਪਰਦੀਪਨਂ. ਪਰਿਯੇਸਤੂਤਿ ¶ ਏਤੇਨ ਪਰਿਯੇਸਨਾਯ ਅਨਿਟ੍ਠਨਾਮਨਿਵਤ੍ਤਨਸ੍ਸ ਅਕਾਰਣਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਦੋਸੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸਦੋਸੇਨ ਚ ਗੂਥਭਕ੍ਖਪਾਣਾਦਯੋ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦਯੋ ਚ ਪਰਿਯੇਸੇਯ੍ਯੁਂ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਚ ਯੋਨਕਾਦਯੋ ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਅਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਪਨ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠਮਿਚ੍ਚੇਵ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਰਹਤੋਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਫਲਤਾ ਸਮਿਦ੍ਧਸੋਭਨਤਾ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਬ੍ਬਿਰਹਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਤਂ ਨ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਸੋਭਨਾਨਿ ਚ ਕਾਨਿਚਿ ਹਤ੍ਥਿਰੂਪਾਦੀਨਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ ਨ ਤੇਸਂਯੇਵ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤੇਨ ਕੁਸਲੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਕੁਸਲੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਜਾਨਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾਰਹਾ ਸਿਯਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਇਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਮ੍ਪਿ ਸੋਭਨਂ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਪਨ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰੂਪਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਯਤੋ ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾਵ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ ਦੇਵਤਾਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਾਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਨ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਸੋਭਨਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ. ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਪਨ ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਕਂ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਬਹੁਲਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਂ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ਵਿਪਾਕਂ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਞ੍ਚੇਤੁਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਇਟ੍ਠਾਨੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੬; ੨.੧੫੫; ੩.੧੯੦; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੦) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਇਟ੍ਠਾਨੇਵ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ‘‘ਕਾਮਗੁਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ? ਕਾਮਗੁਣਸਦਿਸੇਸੁ ¶ ਕਾਮਗੁਣਵੋਹਾਰਤੋ, ਸਦਿਸਤਾ ਚ ਰੂਪਾਦਿਭਾਵੋਯੇਵ ¶ , ਨ ਇਟ੍ਠਤਾ. ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵਚਨੇਨ ਅਕਾਮਗੁਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਕਾਮਗੁਣਵਿਸਭਾਗਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ‘‘ਕਾਮਗੁਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਸਿਵੇ ‘‘ਸਿਵਾ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਵਿਯ. ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਕਾਮਗੁਣਾਯੇਵ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਰੂਪਾ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੩; ਵਿਭ. ੨੦੩). ਅਤਿਸਯੇਨ ਪਨ ਕਾਮਨੀਯਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ‘‘ਕਾਮਗੁਣਾ’’ਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ.

ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਪਦੇਸੁ ‘‘ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਯਞ੍ਚਤ੍ਥੋ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਯਵਯੋਗੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਜਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਪਨ ਤੇਹਿ ਤੇਹੀਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਤੇਸਂ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ, ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਵਾ, ਨ ਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨੇਵ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਾਕਟੇਹਿ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਮਨਾਪਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਨਾਪਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਮਰਿਯਾਦਾਭੂਤਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਵਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ? ਯਸ੍ਮਾ ਤੇ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਮਨਾਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਮਨਾਪਾ, ਯਸ੍ਸ ਯੇਵ ਮਨਾਪਾ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਵ ਪਰਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ ਪਰਮਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਭਾਵਤੋ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਸ੍ਸਾਦਨਕੁਜ੍ਝਨਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਭਾਵਤੋ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ‘‘ਇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਣਤੋ ਚ, ਇਟ੍ਠਂ ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਣਤੋ ਚ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪਟਿਵਿਭਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ. ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਖੀਰਸਕ੍ਕਰਾਦੀਸੁ ਦੋਸੁਸ੍ਸਦਸਮੁਟ੍ਠਿਤਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਤਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਨਾਪਪਰਿਯਨ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵਿਭਤ੍ਤਂ ¶ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਤਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਪਕਾਸਿਤਞ੍ਚ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਇਦਂ ਇਟ੍ਠਂ ¶ ਅਨਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਸ੍ਸ ਪਨਿਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਚ ਗਹਣੇ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋਵ ਕਾਰਣਂ, ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਵਸੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋਪੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੀਤੁਦਕਂ ਘਮ੍ਮਾਭਿਤਤ੍ਤਾਨਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਹੋਤਿ, ਸੀਤਾਭਿਭੂਤਾਨਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ. ਤੂਲਪਿਚੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਵਣੇ ਦੁਕ੍ਖੋ ਨਿਵਣੇ ਸੁਖੋ, ਮੁਦੁਤਰੁਣਹਤ੍ਥਸਮ੍ਬਾਹਨਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਹਰਣਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪੀਤਿਆਦਿਨਾ ਸਤਿਪਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਬੁਦ੍ਧਰੂਪਦਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਗੂਥਦਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਚ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤੇਨ ਵਿਪਾਕੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਪਾਕਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਕਤਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨਪੀਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ਵਿਪਾਕੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚ ਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਮਣਿਰਤਨਾਦਿਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਣਿਕਂ ਫੁਸਨੇ ਪੋਥਨੇ ਚ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ.

ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੬) ਚ ਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਨਾਪਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਤਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਮਨਾਪਂ, ਤਂ ਪਨ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਵਵਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਤੋਵ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਨੇਰਯਿਕਾਦੀਹਿਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਮਨਾਪਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਮਨਾਪਂ ‘‘ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਵੇਮਾਨਿਕਪੇਤਰੂਪਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਦਿਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਰੂਪਤੋ ਹੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੭. ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਾਨਂ ¶ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਘਾਤਵਸੇਨ ਸੁਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤਾ, ਸੁਖੁਮਾਨਂ ਤਥਾ ਅਭਾਵਤੋ ਦੁਪ੍ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤਾ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਦੁਪ੍ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨੇਵ ਲਕ੍ਖਣਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਦਸਵਿਧਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਨ ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰੇ ਹੋਤਿਯੇਵ.

ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋਤਿ ¶ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ… ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭) ਏਵਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸਹਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਓਕਾਸਤੋ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਨਯੋ. ਸੋ ਲਕ੍ਖਣੋਕਾਸਵਸੇਨ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕੇਨ ਸਹ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਤ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋ ਮਿਸ੍ਸਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਗਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋਤਿ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਯੇਵਾਪਨਕੇਨ ਓਕਾਸਤੋਤਿ ਏਵਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਓਕਾਸਤੋ ਚ ਵਿਸੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਦੂਰਾਨਂ ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਕਰਣੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦੂਰਭਾਵਂ, ਦੂਰਭਾਵਞ੍ਚ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋ ਗਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨਾਤਿ ‘‘ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨ ਰੂਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਇਧ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਂ ਓਕਾਸਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਕਰਣੇਨ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਭਗਵਾ, ਨ ਚ ਓਕਾਸਦੂਰਤੋ ਵਿਸੁਂ ਕਰਣੇਨ, ਨਾਪਿ ਓਕਾਸਦੂਰੇਨ ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਂ ਪਨ ਕਰੋਤੀਤਿ? ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰਮੇਵ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਤਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨ ਹਿ ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਤੇਨ ਵਾ ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਨ੍ਤਿ. ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰਸ੍ਸ ਪਨ ਓਕਾਸਤੋਵ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਕਰਣਂ ਇਧ ‘‘ਭੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਧ ਪਨ ਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵਾ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਤਿਧਾ ਭੇਦਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਦੂਰਾਨਂ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਤੋਵ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਾਕਰਣਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਸ੍ਸ ਅਭੇਦਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪੁਰਿਮਨਯੋ ਵਿਯ ਅਯਂ ਨਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਞ੍ਞਥਾ ਭੇਦਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਭੇਦਨਂ ਇਧ ਚ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮. ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ¶ ਪਸਾਦਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਮਨੋਮਯਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਕਾਯਵੋਹਾਰਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਬ੍ਬਤ੍ਥੁਕਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ‘‘ਕਾਯਿਕਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਕਾਯਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਕਾਯਪਸਾਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਦ੍ਧਾਸਮਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ¶ ਅਵਚਨਂ ਸੁਖਾਦਿਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਨ ਹਿ ਸੁਖਾਯੇਵ ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ ਸਮਯਵਸੇਨ ਚ ਅਤੀਤਾਦਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਚ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾ. ਤੇਨ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ ਅਦ੍ਧਾਸਮਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨੇਕਦੇਸਾ ਪਨ ਏਤ੍ਥ ਗਹਿਤਾਤਿ ਤੇ ਸਨ੍ਤਤਿਖਣੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਪਨ ਸੁਖਾਦਿਅਨੇਕਭੇਦਸਬ੍ਭਾਵੇਨ ਤੇਸੁ ਯੋ ਭੇਦੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਏਕਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਪਾਕਟਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਤਂਸਹਿਤਦ੍ਵਾਰਾਲਮ੍ਬਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕੇਕਵਿਧਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਚ ਸਨ੍ਤਤਿ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭੇਦਨ੍ਤਰਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਭਾਵੇਨ ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਖਣਵਸੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਮਜ੍ਝਗਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੧੧. ਕਿਲੇਸਗ੍ਗਿਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਸਦਰਥਾ. ਏਤੇਨ ਸਭਾਵਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਵਿਪਾਕਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਕਮ੍ਮਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਪਟਿਬਦ੍ਧਭੂਤਾ ਚ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਰਹਤੋ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਾ ਵਿਪਾਕਾ, ਸਉਸ੍ਸਾਹਾ ਚ ਕਿਰਿਯਾ ਅਵਿਪਾਕਾ. ਸਵਿਪਾਕਾ ਚ ਸਗਬ੍ਭਾ ਵਿਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿ ਤਬ੍ਬਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਸਾਤਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਮਧੁਰਟ੍ਠੇਨ. ਤੇਨ ਸਾਤਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਨਿਟ੍ਠਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮਟ੍ਠੇਨ. ਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਪਨਕਿਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਸਾ ਪਣੀਤੇ ਸੁਖੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੮੮; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੬੭) ਵਚਨਤੋ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਫਰਣਸਭਾਵਵਿਰਹਤੋ ਅਸਨ੍ਤਾਨਂ ਕਾਮਰਾਗਪਟਿਘਾਨੁਸਯਾਨਂ ¶ ਅਨੁਸਯਨਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਾ, ਸੁਖੇ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਨੀਤਾਤਿ ਪਣੀਤਾਤਿ. ਤਥਾ ਅਨਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਜਾਤਿਆਦਿਸਙ੍ਕਰਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਕੇ ਸਮਾਨਭੇਦੇ ਸੁਖਤੋ ਪਣੀਤਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਉਪਬ੍ਰੂਹਿਤਾਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸੁਖਾ ਖੋਭੇਤਿ ਵਿਬਾਧਿਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾ ਚ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਕਾਯਂ ਬ੍ਯਾਪੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਫਰਤਿ. ਮਦਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਮਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ. ਛਾਦਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਂ, ਅਵਤ੍ਥਰਮਾਨਂ ਵਾ. ਘਮ੍ਮਾਭਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਤੋਦਕਘਟੇਨ ਆਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾ ਕਾਯੋ ਉਪਬ੍ਰੂਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸੁਖਸਮਙ੍ਗਿਨੋਪੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਸਿਞ੍ਚਮਾਨਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇਯੇਵਾਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਕੇ ¶ ਏਕਸਭਾਵੇ ਏਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ. ਚਰਤੀਤਿ ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨੇ ਜਵਨੇ ਵੇਦਨਾ ਵਿਯ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾ.

ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਅਕੁਸਲਤਾਯ ਅਕੋਵਿਦੋ. ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ…ਪੇ… ਆਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵੇਦਨਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ. ਭੂਮਨ੍ਤਰਭੇਦੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਇਮਿਨਾ ਨੀਹਾਰੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਖਤੋ ਕਾਮਾਵਚਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਭਾਵਾਦਿਭੇਦੇਨ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਭਾਵਂ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇਵ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਨ੍ਤਪਣੀਤੇ ਹੀਨਪਣੀਤਾਨਂ ਉਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ ਏਵਮੇਵ ਏਕਨ੍ਤਹੀਨੇ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਤਦੁਦ੍ਧਰਣੇ ਨ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦੀਹਿ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤਸ੍ਸ ਅਪਰਿਵਤ੍ਤਨੀਯਭਾਵੇਨ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋ ਨ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂਤਂਵਾਪਨਵਸੇਨ ਕਥਨੇਪਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋ ਨ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯਸ੍ਸ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਪਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਨਯੋ ਨ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਬਹੁਵਿਪਾਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਦੋਸੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾ ਕੁਸਲਾ. ਮਨ੍ਦਦੋਸਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਤਥਾ ਬਹੁਵਿਪਾਕਾ ਕੁਸਲਾ ਚ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਨਿਕਨ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦੀਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ¶ . ਸਾਪੀਤਿ ਭਾਵਨਾਮਯਾਯ ਭੇਦਨੇਨ ਦਾਨਮਯਸੀਲਮਯਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਭੇਦਨਂ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਾਪੀਤਿ ਵਾ ਤਿਵਿਧਾਪੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

੧੩. ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਅਸਮਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸਤਾ ਵਿਸਭਾਗਟ੍ਠੋ. ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਸਦਿਸਕਿਚ੍ਚਤਾ, ਅਸਦਿਸਸਭਾਵਤਾ ਵਾ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠੋ, ਨ ਅਸਮ੍ਪਯੋਗੋ. ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਦੂਰਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਵੇਦਨਾਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਸਨ੍ਤਿਕਪਦਵਣ੍ਣਨਾਯ ਚ ‘‘ਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਸਰਿਕ੍ਖਟ੍ਠੇਨ ਚਾ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਨ ¶ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਯਥਾ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਅਕੁਸਲਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਦੂਰੇਤਿ ਉਦ੍ਧਰੀਯਤਿ, ਤਥਾ ਤਤੋ ਦੂਰਤੋ ਕੁਸਲਤੋ ਕੁਸਲਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ? ਨ ਸਕ੍ਕਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤਿ ਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਏਵ ਉਦ੍ਧਰਿਤਾ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕਸਨ੍ਤਿਕਤਰਤਾਵਚਨਮੇਵ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਤਾਵ ਇਧ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੂਰਤੋ ਦੂਰੁਦ੍ਧਰਣਂ ਵਿਯ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੁਦ੍ਧਰਣਞ੍ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ ਦੂਰਦੂਰਤਰਤਾਯ ਵਿਯ ਸਨ੍ਤਿਕਸਨ੍ਤਿਕਤਰਤਾਯ ਚ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਪਨ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਨ ਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਾਯ ਏਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਥ ਖੋ ਯਤੋ ਸਾ ਦੂਰੇ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਕੁਸਲਾਯਾ’’ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿ. ਨ ਹਿ ਅਕੁਸਲਾਯ ਕੁਸਲਾ ਕਦਾਚਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਅਥਾਪਿ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਸਾ ਤਤੋ ਦੂਰਤੋ ਕੁਸਲਤੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ, ਤਦਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਨ ਹਿ ਕੁਸਲੇ ਅਕੁਸਲਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਾ ਤਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਯੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੂਰਸ੍ਸ ਦੂਰਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਨਿਧ ਵੁਤ੍ਤੇ ਭਿਨ੍ਨੇ ਤਤ੍ਥੇਵ ਦੂਰਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਪਨ ਦੂਰਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਦੂਰਤੋ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ. ਲੋਭਸਹਗਤਾਯ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਦੂਰੇ ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋਵ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਦੋਸਸਹਗਤਾਯ ਲੋਭਸਹਗਤਾ ਦੂਰੇ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ¶ ਸਭਾਗਤੋ ਸਭਾਗਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ‘‘ਲੋਭਸਹਗਤਾਯ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਦੂਰੇ ਸਾ ਏਵ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਦੋਸਸਹਗਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਸ੍ਸ ਅਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਸਭਾਗਤਾ ਭੇਦਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਭਾਗਾਬ੍ਯਾਪਕਤ੍ਤਾ ਦੂਰਤਾਯ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੁਦ੍ਧਰਣਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ. ਨ ਹਿ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਅਕੁਸਲਸਭਾਗਂ ਸਬ੍ਬਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਸਭਾਗਤਾ ਪਨ ਭੇਦਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਿਸਭਾਗਬ੍ਯਾਪਕਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਦੂਰੁਦ੍ਧਰਣਂ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ. ਅਕੁਸਲਤਾ ਹਿ ਲੋਭਸਹਗਤਾਦਿਸਬ੍ਬਵਿਸਭਾਗਬ੍ਯਾਪਿਕਾਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ¶ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿਪਿ ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਫਸ੍ਸਤੋ ਚ ਸਞ੍ਞਾਯ, ਵਤ੍ਥੁਵਿਸਿਟ੍ਠਫਸ੍ਸੇਨ ਪਨ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸਞ੍ਞਾ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਚ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਬ੍ਬਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਤੋ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯਥਾ ਫਸ੍ਸੋ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਘਟ੍ਟਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਥਾ ਤਤੋ ਜਾਤਸਞ੍ਞਾਪੀਤਿ ‘‘ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਟਿਘਜੋ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਪਟਿਘਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਵਾ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇ ਵਚਨਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਵਚਨਾਧੀਨਾ ਵਾ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਅਧਿਵਚਨਂ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਪਕਾਸਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਅਧਿਵਚਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਤੋਜੋ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਯੇਵ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਅਧਿਵਚਨੋ ਚ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਅਧਿਵਚਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਵਾ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਤਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਜਾਤਾ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਤੋਜਾਪਿ ਸਞ੍ਞਾ ‘‘ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞਪ੍ਪਕਾਰਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਅਯਂ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਆਵੇਣਿਕਪ੍ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਯਦਿ ¶ ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤੋ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਸਞ੍ਞਾਵ ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮਂ ਯਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਾਯ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ਏਵ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਸਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਯੋ ਹਿ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਨਾਮਂ ਤਿਣ੍ਣਂਯੇਵ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ. ਤੇ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਦਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਤਯੋ ਹਿ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਸਞ੍ਞਾ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾਪਿ ਜਾਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਇਦਂ ਤੇਨ ਤੇਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਹਤ੍ਥਵਿਕਾਰਾਦਿਕਰਣੇ ਤਦਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਜਾਨਨਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਰਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਓਲੋਕਨਾਦੀਸੁ ਰਤ੍ਤਤਾਦਿਵਿਜਾਨਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਸਯਸਮਾਗਮੇ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯਪਿ ਤਥਾਪਾਕਟਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਰਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ¶ ਓਲੋਕਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਾਕਟਾ ਜਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੇਨ ਚਿਨ੍ਤਿਤਂ ਞਾਤਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦. ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਧਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਉਪਰਿਮਕੋਟਿਯਾ ਤਂ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਰਿਮਕੋਟਿਗਤਭਾਵੇਨ ਵਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਗਤਭਾਵਾਭਾਵਤੋ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਬ੍ਯਾਪਿਕਾਤਿ. ਦੁਤਿਯੇ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਆਗਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਰਿਮੇਪਿ ਵਾ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਕਰਣੇਨ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਪ੍ਪਭੇਦੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਆਹ. ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਮੁਗ੍ਗਮ-ਸਦ੍ਦੋ ¶ ਸਞ੍ਜਾਤਿਯਂ ਆਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯਸਮਾਯੋਗੇ ਹਿ ਪੁਰਿਮਭਵਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪੁਰਿਮਨ੍ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਨਂ ਸਮੁਗ੍ਗਮੋ, ਸਨ੍ਧਿਯਂ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਉਗ੍ਗਮੋ ਸਮੁਗ੍ਗਮੋ. ਸੋ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਸਮੁਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਖਨ੍ਧਸਮੁਗ੍ਗਮੋ ਏਕਵੋਕਾਰਚਤੁਵੋਕਾਰੇਸੁ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਧਿਗਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਹ ਉਗ੍ਗਮੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਮੁਗ੍ਗਮੋ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਵਿਕਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਹਿਮਵਨ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਏਲ਼ਕਲੋਮਂ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾ. ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡਬਿਨ੍ਦੂਤਿ ਏਵਂ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਬਿਨ੍ਦੁ-ਸਦ੍ਦੋ ¶ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂਵਣ੍ਣਪ੍ਪਟਿਭਾਗਨ੍ਤਿ ਏਵਂਵਣ੍ਣਂ ਏਵਂਸਣ੍ਠਾਨਞ੍ਚ. ਪਟਿਭਜਨਂ ਵਾ ਪਟਿਭਾਗੋ, ਸਦਿਸਤਾਭਜਨਂ ਸਦਿਸਤਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂਵਿਧੋ ਵਣ੍ਣਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਂਵਣ੍ਣਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ.

ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨੀਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਮੂਲਾਨਿ, ਸਨ੍ਤਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਵਾ. ਅਨੇਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਾਹਾਰਭਾਵਤੋ ਹਿ ਪਧਾਨਙ੍ਗਂ ‘‘ਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਅਨੇਕਰੂਪਸਮੁਦਾਯਭੂਤਾ ‘‘ਸੀਸਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ.

ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਗਣਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਂ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪਵੇਣਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਹਾਰਜਪਵੇਣੀ ਚ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਪਨ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਕਥੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਜਪਵੇਣੀ ਚ ਨ ਸਬ੍ਬਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਓਪਪਾਤਿਕਸਮੁਗ੍ਗਮੋ ਨਾਮ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਵਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਪਰਿਹੀਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਹਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋਤਿ ਅਯਂ ਵਿਚਾਰਣਾ ਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨੇਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਪਚ੍ਛਾਅਪੁਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੂਤਿ ਏਤੇਨ ਸਂਸਯਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਹਿ ਇਦਮੇਵ ਪਠਮਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਅਦਸ੍ਸਿਤਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋ’’ਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਵਿਚਾਰਣਾਯ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ¶ ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਪਠਮਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਕ੍ਖਣੇ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਪਿ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਵਿਚਾਰਣਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਪਠਮਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਾਰਣਾਯ ਕਰਿਯਮਾਨਾਯ ਅਰੂਪਸ੍ਸ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਵਿਚਾਰਣਾਵ ਇਧ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਵਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਦੁਬ੍ਬਲਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਾ ਹਿ ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯਰਹਿਤਂ ਆਹਾਰਾਦੀਹਿ ਚ ਅਨੁਪਤ੍ਥਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਇਦਂ ਸਤਿਪਿ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਜਭਾਵੇ ਸਾਯਂ ਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਪੁਰਿਮਭਵਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਖਿਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਤੋ ਪਰਞ੍ਚ ਸਮਾਨਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਂ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਵੇਣੀ ਘਟਿਯਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਤਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਏਵ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਘਟਿਯਤਿ, ਨ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਯਵਤ੍ਥੂਨਂ ਵਿਯ ਵਿਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਙ੍ਗਤੋਤਿ ਝਾਨਙ੍ਗਤੋ. ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਅਨੁਬਲਦਾਯਕਾਨਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਤੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਵਿਸੇਸਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਾਨਿ ਚੇਤਨਾਦੀਨਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨੇ ਅਙ੍ਗਭਾਵਂ ਸਹਾਯਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਬਲਦਾਯਕੇਹਿ ਝਾਨਙ੍ਗਾਦੀਹਿ ਅਪਰਿਹੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋ ਪਰਿਹੀਨਤ੍ਤਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ. ਯੋ ਪਨ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਜਾਤਵਤ੍ਥੁ ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਚ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਪੁਰੇਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਾਭਾਵਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣਦ੍ਵਯੇ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੂ’’ਤਿ, ਤਂ ਨਿਵਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਦਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁਪਿ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁ ਪੁਰੇਜਾਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵੇਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿ ਤਦਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ, ਤਵ ਮਤੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ, ਤਦਾ ਪਨ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਦਾ ਚ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਤਵ ਮਤੇਨਪਿ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲਮੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਪੁਰੇਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ¶ ਉਟ੍ਠਹਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਸਵੇਗਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਬਲਾਨਮੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ.

ਅਵਿਸਯਤਾਯਾਤਿ ਅਗਤਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਆਗਨ੍ਤੁਕਸ੍ਸ ਅਵਿਸਯਭਾਵਤੋ. ਅਪ੍ਪਹੁਤਤਾਯਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਸ੍ਸਰਭਾਵਤੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨ…ਪੇ… ਠਿਤਾਨੀਤਿ ਇਦਂ ਯੇਹਾਕਾਰੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਸਮਤਿਂਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਟ੍ਟਮੂਲਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਤਰੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਿਯ ਨ ਭਵਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਟ੍ਟਮੂਲਸ੍ਸ ਵੂਪਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਾ.

ਰੂਪਸ੍ਸ ¶ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯਾਤਿ ਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਤਾ ਅਰੂਪਸ੍ਸ, ਵਿਰਾਗਵਸੇਨ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪੋਕਾਸੇ ਵਾ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਅਰੂਪਂ ਪਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਤਦੇਵ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਰਿਮਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਤਿਸਦਿਸਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ.

ਉਤੁ ਪਨ ਪਠਮਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਉਤੁ ਨਾਮ ਚੇਸ ਦਨ੍ਧਨਿਰੋਧੋਤਿਆਦਿ ਉਤੁਸ੍ਸ ਠਾਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇ ਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕਾਲਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਨ੍ਧਨਿਰੋਧਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸੋ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਬਲਵਾਤਿ ਤਦਾ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਰਨ੍ਤੇ ਏਵ ਖਿਪ੍ਪਨਿਰੋਧਤ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਤੁਨਾ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇ ਰੂਪੇ ਪੁਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਰਨ੍ਤੇ ਏਵ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ਵਚਨੇਨ ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣਾ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਗਹਿਤਾ, ‘‘ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਥੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੋਵ ਗਹਿਤੋ, ‘‘ਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕ’’ਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਗਹਿਤੋ, ‘‘ਅਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕ’’ਨ੍ਤਿ, ਯਦਿ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣਾ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਨ ਗਹਿਤਾ, ‘‘ਅਧਿਕਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘ਤੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਨਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਿ ਤਸ੍ਸ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਗਹਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਗਹਿਤੋਤਿ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਅਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ, ਗਹਿਤੇ ਵਾ ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਓਜਾ ਖਰਾਤਿ ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ ਓਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸਭਾਵਤੋ ਸੁਖੁਮਾਯ ਹਿ ਓਜਾਯ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਪਿ ਪਨ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧). ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਚੇਤਨਂ ਵਿਯ ਏਕਧਮ੍ਮਮੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤੂਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਵਚਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਾਭਾਵਤੋ.

ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋਤਿ ¶ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਤ੍ਤਰਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਾ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਸਮੋ ਭਾਗੋ ਅਰੂਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਸੋ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇਤਿ ਇਦਂ ਨਯਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਨ ਪਨੇਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਅਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁਪਿ ਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਅਸਮਾਨਕਾਲਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਂ ਤਦਤ੍ਥਂ ਅਨਾਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਸਹੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਪਨ ਅਸਮਾਨਕਾਲਤਾ ਸੁਖਦੀਪਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂਦੀਪਨਤ੍ਥਮੇਵ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਗ੍ਗਹਣਂ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਅਸਮਾਨਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਰੂਪਂ ਓਹਾਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾ ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਕਪ੍ਪਮਾਣਾਵਾਤਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਸੁ ਅਰੂਪਰਹਿਤਂ ਰੂਪਂ, ਰੂਪਰਹਿਤਂ ਵਾ ਅਰੂਪਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਚ ਕਥਾ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰੇ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਭਾਗਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਹਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਪਦੇ ਪਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਦੇ ਏਵ ਪਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਲਹੁਂ ਲਹੁਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੋਹਾਯਾਤਿ ਯਾਵ ਚੁਤਿ, ਤਾਵ ¶ ਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ, ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਸਹੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚਦ੍ਧਾਨੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨੋਹਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚੁਤਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਏਤੇਸਂ ਅਦ੍ਧਾਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਵਕਂਸਤੋ ਅਦ੍ਧਾਪਕਾਰਂ ਇਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋਤਿ ਏਤਂ ਦ੍ਵਯਮਪਿ ਸਹ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ‘‘ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋ’’ਤਿ ਏਕੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ ਨਾਨਾਨਿਰੋਧੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੋਲ਼ਸਕੇ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਚਨਤੋ. ਯਦਿ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਾ ਦ੍ਵੇਪਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਤਦਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪਵੇਣੀ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ‘‘ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਾਨਿ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯੋਜਨਾ ¶ ਕਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਰੂਪਂ ਅਰੂਪੇਨ, ਅਰੂਪਞ੍ਚ ਤੇਨ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਲਿਕਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਵੇਣੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕਮ੍ਮਜਿਯਵਚਨਂ ਕਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਕਮ੍ਮਜਿਯਵਚਨਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ.

ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦ…ਪੇ… ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤੇਨ ਸੁਦੀਪਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇਨ ਹਿ ਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਪਿ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਤਂ ਅਰੂਪੇਨ, ਅਰੂਪਞ੍ਚ ਤੇਨ ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਂ ਏਕਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਪਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ, ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਕਂ ਅਰੂਪਞ੍ਚ ਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਤਂ ‘‘ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਤੋ ਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਕਰੂਪੇਨ ਹਿ ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤਾਦੀਪਨਾ ਏਤ੍ਥ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਨਯਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਮਤਿਂਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪੇਸੁ ਏਵ ਠਿਤਸ੍ਸਪਿ ਗਬ੍ਭੇ ਗਤਸ੍ਸ ਮਰਣਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤੇਸਂ ਏਵ ਵਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਪਿ ਯੋਜਿਤਂ. ਅਮਰਾ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਕਸ੍ਮਾ? ਯਥਾ ਛਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ¶ , ਏਵਂ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਕਮ੍ਮੇਨੇਵ ਭਵਙ੍ਗਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਬ੍ਬਤ੍ਥੁਕਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੇਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਜੇਸੁ ਏਕਚ੍ਚਂ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਨ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਯੁਉਸ੍ਮਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਜੀਵਿਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨੂਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਮਰਾ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ, ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ, ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ, ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿਯੇਵ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ‘‘ਤਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੬ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ? ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਸਮਾਨਾਯੁਕਤਾਯ ਭਵਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਥਾ ਪਨ ਏਤੇਹਿ ਯੋਜਿਤਂ, ਤਥਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤਾ ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਤਾ ਚ ਨਤ੍ਥਿਯੇਵ.

ਯਾ ਪਨ ਏਤੇਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਯਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਤਤਿਯਭਾਗਾਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ, ਸਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭) ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ¶ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਏਕਾਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਞ੍ਚਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਥਾਵਸੇਸਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਯੇਵਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੇਨ ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਭਾਵੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਰੂਪਂ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤਿ ਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਏਕਾਦਸ ਵਾ ਪਞ੍ਚਦਸੇਵ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਅਤਿਰੇਕਏਕਾਦਸਪਞ੍ਚਦਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਿਪਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਮੇਵ ਰੂਪਂ ਪਸਾਦਂ ਘਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਪਿ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਨ ਹਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਅਤੀਤਾਦੀਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਪਾਥਂ ਨਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਚ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਾਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ, ਅਥਾਵਸੇਸਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭).

ਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਚਿਤ੍ਤਯਮਕੇ (ਯਮ. ੨.ਚਿਤ੍ਤਯਮਕ.੧੦੨) ਹਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਨ੍ਤਿ? ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨੋ ¶ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ? ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਨੋ ਚ ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਂ, ਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਂ ਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਅਨਾਗਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ ਅਵਚਨਂ, ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਲਵਾਰੇ ਚ ‘‘ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ ਵੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ ਅਵਚਨਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਾਭਾਵਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤਿ. ਸੁਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਹਿ ‘‘ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੮; ਅ. ਨਿ. ੩.੪੭) ਏਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਸਾ ਸਨ੍ਤਤਿਠਿਤੀ’’ਤਿ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਾ ਖਣਦ੍ਵਯਸਮਙ੍ਗਿਂ ਠਿਤਨ੍ਤਿ.

ਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਚ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਯਮ. ੧.ਸਚ੍ਚਯਮਕ.੧੩੬). ਯੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਨਿਰੋਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਚ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ? ਨੋਤਿਆਦਿ (ਯਮ. ੩.ਧਮ੍ਮਯਮਕ.੧੬੩) ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਕਤੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ¶ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਧਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪੇਸ੍ਵੇਵ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਦਿ ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕੇ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਵਚਨਤੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇਵੇਤ੍ਥ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਕਾਰਣਂ. ਨ ਹਿ ਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਅਞ੍ਞਰੂਪਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਸਹਨਿਰੋਧਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਕਤੋ, ਨਾਪਿ ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਾਨੁਜਾਨਨਂ, ਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵਨਿਵਾਰਣਞ੍ਚ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਾਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨਿਵਾਰਿਤਾਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵਾਨਂ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਸਹਨਿਰੋਧਾਦਿਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਜਾਦੀਨਂ ਏਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੋਧੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਮ੍ਮਜਾਦੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੋਧਂ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਯਮਕਪਾਲ਼ਿਅਨੁਸ੍ਸਰਣੇ ਚ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਨਨ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਚ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਨਾਪਿ ਚ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਉਤੁ ਤਦਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਹ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਤੋਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਤਿਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਨ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਤਂ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਨੋ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੧੨੮), ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਾਰਮ੍ਭਾਭਾਵਤੋਤਿ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਅਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਅਰੂਪਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਾਲਾਭਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਦੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਯਪਿ ਸਙ੍ਗਹਕਥਾਯ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪੁਰਿਮਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ‘‘ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪਵੇਣੀ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਹ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ ਚੁਤਿਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਰੂਪਂ ਪਨ ਰੂਪੇਨ ਸਹਾਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਤਾ ਰੂਪਾਨਂ ਅਰੂਪੇਹਿ, ਅਰੂਪਾਨਂ ਰੂਪੇਹਿ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਰੂਪਾਨਂ ਰੂਪੇਹੇਵ, ਅਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਅਰੂਪੇਹਿ ਯੋਜਿਤਾ.

ਸਰੀਰਸ੍ਸ ¶ ਰੂਪਂ ਅਵਯਵਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਘਨਭੂਤੋ ਪੁਞ੍ਜਭਾਵੋ ਘਨਪੁਞ੍ਜਭਾਵੋ, ਨ ਤਿਲਮੁਗ੍ਗਾਦਿਪੁਞ੍ਜਾ ਵਿਯ ਸਿਥਿਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਾਨਂ ਪੁਞ੍ਜੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਤਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਤਯੋ ਪਕਾਰੇ ਆਹ.

ਹੇਟ੍ਠਾਤਿ ਰੂਪਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਯਂ. ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਕਾਰਰੂਪਾਦੀਨਞ੍ਚ ਰੂਪਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾਪਰਿਯਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਂ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤੋ ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਹਤੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ, ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਪਨ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋਪਿ ਹੋਤਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਸਮਾਪਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਯਮਾਨੋਤਿ. ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਪਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਤਦੇਕਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਮਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਦਸ੍ਸਨੇਨ ¶ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪਠਮਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਤਿਯਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਣੀਤਾ ਭੂਮਿਯੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਤਾਸਂ ਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾਯ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕੋ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੨, ੩੮੨, ੩੮੩; ਵਿਭ. ੩੫੫) ਏਕਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਵ. ਦਾਨਕਥਾਦਯੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੁਕ੍ਕਂਸਤੋ ਕਥਿਤਾ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਤੋ ਪਨ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਇਧ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਵਚਨਂ. ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਤੋ ਅਨੇਕੇਸਂ ਵਚਨਾਨਂ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਤੇਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਦੇਸਨਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਮੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਭੇਦੇਨ ਹੀਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਭੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖੁਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯਭੂਤਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਸਮੁਦਾਯਭੂਤਂ ਵਦਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਛਦ੍ਵਾਰਾਧਿਪਤਿ ਰਾਜਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.ਏਰਕਪਤ੍ਤਨਾਗਰਾਜਵਤ੍ਥੁ) ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧-੨) ਚ ਵਚਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਧਿਪਤਿ.

ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ¶ ‘‘ਸਾਸਵਂ ਉਪਾਦਾਨਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਨਾਸਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਤਂਸਭਾਵਤਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ, ਨ ਅਨਾਸਵਰੂਪਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ. ਅਨਾਸਵਾਵ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਅਨਾਸਵਾ ਖਨ੍ਧੇਸ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾਨਂ ਸਭਾਗੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਸਭਾਗੇਕਸਙ੍ਗਹੋ. ਸਭਾਗਸਭਾਗੇਨ ਹਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਮਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ‘‘ਸਭਾਗਾ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਤਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਆਯੂਹਨਰਸਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਸਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਸਙ੍ਖਤਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਸਾਮਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਫੁਸਨਾਦਯੋ ਪਨ ਸਭਾਵਾ ਵਿਸੁਂ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਵਿਞ੍ਞੁਨਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਫਸ੍ਸਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ. ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ ਸਸ੍ਸਤਂ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇਯੇਵ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਏਤਪਰਮਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਏਤੇਨ ਚ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਚ ਖਨ੍ਧੇ ਏਵ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ¶ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਸੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਖਨ੍ਧਨਿਬ੍ਬਾਨਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਾਨਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਨ ਪਞ੍ਚੇਵਾਤਿ ਏਤਂ ਚੋਦਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਤਦਵਰੋਧਤੋ’’ਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨ ਵੇਦਨਾਯ ਆਬਾਧਕਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਆਕਾਰਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਤਂਤਂਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮੂਲਭੂਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਰੋਗਸ੍ਸ ਪਿਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਤੁਭੋਜਨਵੇਸਮਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਨਿਦਾਨਂ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਙ੍ਗਭੂਤਾ ਚੇਤਸਿਕਾ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਿਲਾਨੂਪਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਵੇਦਨਾਕਾਰਣਾਯ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਵੇਦਨਾਭੋਜਨਸ੍ਸ ਛਾਦਾਪਨਤੋ ਚ ਸਞ੍ਞਾ ਅਪਰਾਧੂਪਮਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੂਪਮਾ ਚ, ‘‘ਪਞ੍ਚ ਵਧਕਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਸਿਵਿਸੂਪਮੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੮) ਵਧਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਭਾਰੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾਰਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੨) ਭਾਰਾਤਿ, ‘‘ਅਤੀਤਂਪਾਹਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਰੂਪੇਨ ਖਜ੍ਜਿਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਾਹਂ ਏਤਰਹਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਰੂਪੇਨ ਖਜ੍ਜਾਮਿ, ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਨਾਗਤਂ ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਾਗਤੇਨਪਾਹਂ ਰੂਪੇਨ ਖਜ੍ਜੇਯ੍ਯਂ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੇਤਰਹਿ ਖਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਖਜ੍ਜਨੀਯਪਰਿਯਾਯੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਖਾਦਕਾਤਿ ¶ , ‘‘ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਮਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੫) ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਕਾਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਬਾਹੁਲ੍ਲੇਨ ਪਨ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਦੇਸਿਤਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾਤਿ ਦੇਸਿਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਾ, ਦੇਸਿਤਾਨਿ ਵਾ. ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਂ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੋ, ਨਿਕਾਰਲੋਪੋ ਵਾ ਕਤੋ.

ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਰੂਪੇਨ ਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਫਲਕਸਦਿਸੋ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੋ ਖਰਭਾਵਾਭਾਵਾ ਫਲਕਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਫਲਕਂ ਵਾ ਆਸਨਂ ਵਾ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਨ ਤਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਕਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਵਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਿਜ੍ਜਨਤੋ ਗਹਿਤਾਕਾਰਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤਿ ਇਦਂ ¶ ਨ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਂ, ਬਹੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਪਨੇਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਉਦਕਜਲ੍ਲਕਨ੍ਤਿ ਉਦਕਲਸਿਕਂ. ਯਥਾ ਉਦਕਤਲੇ ਬਿਨ੍ਦੁਨਿਪਾਤਜਨਿਤੋ ਵਾਤੋ ਉਦਕਜਲ੍ਲਕਂ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਪੁਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਪ੍ਫੁਲ਼ਂ ਨਾਮ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਪਾਥਗਮਨਜਨਿਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਜਲ੍ਲਂ ਸਹਕਾਰੀਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਂ ਨਾਮ ਕਰੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤੇਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾਦਨਭੂਤੇਹਿ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਵਟ੍ਟਗਤਵੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਊਨੇਹਿਪਿ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇਵ.

ਨਾਨਾਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਵਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਨਾਨਾਸਭਾਵੋ. ਮਾਯਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਰੂਪਂ ‘‘ਮਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਸੁਭਾਦਿਸਭਾਵਾ ਏਵ ਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਵਤ੍ਥੁਭਾਵਾਦਿਤੋਤਿ ਅਸੁਭਾਦਿਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਏਵ. ਤਥਾਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣੀਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤੁਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਕਰਾਤਿ ਤੇਸਂ ਗੋਚਰਭਾਵੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਸੁਭਾਦਿਵਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਨ ਵਿਹਞ੍ਞਤਿ ਪਰਿਵਿਦਿਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਕੋਪਿ ਹਿ ਤੇਸਂ ਵਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਖੀਣਾਸਵੇਸੁ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇ ਹਿ ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਨ ਬਾਧੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ¶ . ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ‘‘ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ ਰੂਪਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੬-੫੭) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਰੂਪੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਭੂਤੇ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੇਪਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਂ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਰੂਪਂ ਪਨ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਮ੍ਪਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਉਦਯਵਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਹੋਤੀਤਿ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਮਰਾਗਭੂਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਸੁਭਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਾਮਰਾਗਮੁਖੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਲੋਭਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵਦਤਿ. ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਪਰਿਜਾਨਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਫਸ੍ਸਪਰਿਜਾਨਨਞ੍ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਸੁਖਤ੍ਥਮੇਵ ਭਵਪਤ੍ਥਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਭਵੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਵੇਦਨਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰੇਨ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ, ਸੁਖਂ ¶ ਵਾ ਵਿਨਾਸਿਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦਿਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਸੁਖਬਹੁਲੇ ਸੁਗਤਿਭਵੇ ਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗੋਸੀਲਗੋਵਤਾਦੀਹਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨੇਵ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ. ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਵ, ਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ ਏਵ, ਤਞ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਤੀਰੇਤਿ ਚਾਤਿ ‘‘ਸਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ…ਪੇ… ਪਰਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਘਨਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ. ਮੋਹਬਲੇਨੇਵ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਤਿਪਿ ਮਨੋ ਇਤਿਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਇਤਿਪਿ, ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਨਾਲਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਿਤੁਂ, ਨਾਲਂ ਵਿਰਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਨਾਲਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਦੀਘਰਤ੍ਤਂਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਂ ਮਮਾਯਿਤਂ ਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੧) –

ਵਚਨਤੋ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਤਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ.

ਕਮਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪. ਏਵਂ ਯਾ ਏਕਵਿਧਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾਨਂ ਭੂਮਿਵਸੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤਾ, ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤਾਦਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਂ ਵਤ੍ਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਟ੍ਠਵਿਧੇਨ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦੇਨੇਵ ਯੋਜਨਾ ਛਬ੍ਬਿਧਭੇਦੇਨ ਯੋਜਨਾਯ ਸਤਿ ਅਟ੍ਠਵਿਧਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ.

ਪੂਰਣਤ੍ਥਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸਵਿਧਤਾਪੂਰਣਤ੍ਥਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਨਵਵਿਧਭੇਦੇ ਵਿਯ ਨਯਦਾਨਤ੍ਥਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤਤ੍ਥ ਨਯਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਹਿ ਭੇਦਨਂ ਨਯਦਾਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਕਤਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੋ, ਏਵਂ ‘‘ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ¶ ਵੇਦਨਾ ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਖਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਪੂਰਣਤ੍ਥਮੇਵਾਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ ਅਟ੍ਠਵਿਧਭੇਦੇ ਨਯਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ.

ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਵਡ੍ਢਨਂ ਗਹਣਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨ, ਨ ਪੁਰਿਮਗਹਿਤੇ ਠਿਤੇ ਅਞ੍ਞੁਪਚਯਵਸੇਨ. ਵਡ੍ਢਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਛੇਦਨਤ੍ਥੋ ਕੇਸਵਡ੍ਢਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਵਡ੍ਢਨਂ, ਦੁਕਤਿਕਾਨਂ ਉਭਯੇਸਂ ਵਡ੍ਢਨਂ ਉਭਯਵਡ੍ਢਨਂ, ਉਭਯਤੋ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਡ੍ਢਨਂ ਉਭਯਵਡ੍ਢਨਂ, ਤਦੇਵ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਨਕਂ, ਤੇਨ ਨਯਨੀਹਰਣਂ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਨਕਨੀਹਾਰੋ. ਵਡ੍ਢਨਕਨਯੋ ਵਾ ਵਡ੍ਢਨਕਨੀਹਾਰੋ, ਉਭਯਤੋ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਡ੍ਢਨਕਨੀਹਾਰੋ ਉਭਤੋਵਡ੍ਢਨਕਨੀਹਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਕਮੂਲਕਤਿਕਮੂਲਕਉਭਤੋਵਡ੍ਢਨਕੇਸੁ ਦੁਵਿਧਤਿਵਿਧਭੇਦਾਨਂਯੇਵ ਹਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਅਞ੍ਞੇ ਭੇਦਾ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਤਥਾਪਿ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਭੇਦਜਨਨਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਞਾਤਿਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਨਿਰਤ੍ਥਕਵਿਤਕ੍ਕਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਇਮਞ੍ਚ ਪਾਲ਼ਿਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੁਪਸਂਹਿਤਪਾਮੋਜ੍ਜਜਨਨਤ੍ਥਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਵਾਰਸ੍ਸ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਮੁਖਭਾਵਤੋ ਚ ਦੁਵਿਧਤਿਵਿਧਭੇਦਨਾਨਤ੍ਤਵਸੇਨ ਇਤਰੇਪਿ ਭੇਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖੇਸੁ ¶ ਏਕਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਭਾਵਤੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਏਕਵਿਧੋਵ, ਅਥ ਖੋ ਦੁਵਿਧੋ ਚ. ਨ ਚ ਏਕਦੁਵਿਧੋਵ, ਅਥ ਖੋ ਤਿਵਿਧੋਪਿ. ਨਾਪਿ ਏਕ…ਪੇ… ਨਵਵਿਧੋਵ, ਅਥ ਖੋ ਦਸਵਿਧੋਪੀਤਿ ਹਿ ਏਵਞ੍ਚ ਤੇ ਭੇਦਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੋ ਭੇਦੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਯਮਾਨੇ, ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੇ ਅਞ੍ਞਭੇਦੇ ਵਿਸੇਸੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਤੇਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਸਤ੍ਤਵਿਧੇਨਾਤਿਆਦਯੋ ਅਞ੍ਞਪ੍ਪਭੇਦਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਕੇਵਲਂ ਬਹੁਪ੍ਪਕਾਰਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਤੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ‘‘ਬਹੁਵਿਧੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਹਾਵਿਸਯੋ ਰਾਜਾ ਵਿਯ ਸਵਿਸਯੇ ਭਗਵਾਪਿ ਮਹਾਵਿਸਯਤਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤੋ ਯਥਾ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਯੋਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕੇ ਵਤ੍ਵਾ ਤਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਿਕਾ ਦੁਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਦੁਕਾ ਪਨ ਕਥਂ ਤਿਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ? ਪਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ਅਪੇਕ੍ਖਕਾਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਵਸੇਨ ਦੁਕਾਨਂ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ.

ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ¶ ਕੋਚਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯੇ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਵੇਦਨਾਵ ਚਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਪਟਿਘਾਤੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਸੋ ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਸਿਯਾ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਜਾਤਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸਾ ਇਧ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨ ਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ. ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਚ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ ਅਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਆਵਜ੍ਜਨਵੇਦਨਂ ਵਿਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਿਕਾ ਸਾ ਤਪ੍ਪਯੋਜਨਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਰਤੋਵ ਵੇਦਨਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਤੇਸਂ ਸਯਮੇਵ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬਭਵਙ੍ਗਮਨੋ ਹਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਂ, ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ ਚ ਤਤੋ ਅਨਞ੍ਞਾਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਭੇਦੇ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਦਿਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਚਤੁਵੀਸਤਿਕਾ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਆਗਤਾਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਅਨੁਪਾਦਾਨਿਯੋ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕੋ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਾਨਾਵੀਥਿਗਤਾਨਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸਪਿ ਨਾਨਾਵੀਥਿਯਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਦਿਕਤਾ ਏਕਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਪਨ ਅਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਨ ਹਿ ਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂਯੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭਾਵਨਾਹਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਹੋਤਿ. ਤਿਧਾਪਿ ਚ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਏਤਾਨੀਤਿ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਕੁਸਲਾਦੀਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਦਤਿ, ਵੇਦਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਚ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਥੇਤੁਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਕਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦੇ ਤਿਕਭੂਮਿਵਸੇਨ, ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਭੇਦੇ ਦ੍ਵਾਰਤਿਕਵਸੇਨ, ਤਿਂਸਵਿਧਭੇਦੇ ਦ੍ਵਾਰਭੂਮਿਵਸੇਨ, ਬਹੁਵਿਧਭੇਦੇ ਦ੍ਵਾਰਤਿਕਭੂਮਿਵਸੇਨ ਦੀਪਿਤਾਨੀਤਿ ‘‘ਤੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ¶ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਦੀਪਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੂਮਿਵਸੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਾ ਚ ਭੂਮਿਯੋ ਤਿਂਸਵਿਧਭੇਦੇ ਸਯਮੇਵਾਗਤਾ, ਨ ਚ ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦੇ ਵਿਯ ਦ੍ਵਾਰਂ ਅਨਾਮਟ੍ਠਂ, ਅਤਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ ਏਤ੍ਥ ਸਮਾਨਾਸਮਾਨਵੀਥੀਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾਤਿ ਤਿਂਸਵਿਧੇ…ਪੇ… ਸੁਖਦੀਪਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਿਂਸਵਿਧਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਦੀਪਯਿਂਸੁ, ਨਨੁ ਦ੍ਵਾਰਤਿਕਭੂਮੀਨਂ ਆਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਬਹੁਵਿਧਭੇਦੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ? ਨ, ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤੋ. ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦੋ ਹਿ ਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਅਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਦੀਪਨਾਯ ਅਟ੍ਠਾਨਂ, ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਭੇਦੇ ਆਮਟ੍ਠਦ੍ਵਾਰਤਿਕਾ ਨ ਭੂਮਿਯੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਾ, ਤਿਂਸਵਿਧਭੇਦੇ ਆਮਟ੍ਠਦ੍ਵਾਰਭੂਮਿਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇ ਚ ਠਪਿਤਾ, ਤੇ ਚੇਤ੍ਥ ਤਿਕਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਰਹਿਤਾ ਕੇਵਲਂ ਭੂਮੀਹਿ ਸਹ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਾਵ. ਤੇਨੇਦਂ ਦੀਪਨਾਯ ਠਾਨਂ, ਤਦਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਨ ਠਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਦ੍ਧਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦਾਨਂ ਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੩) ਨਾਨਾਵੀਥਿਯਂ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਕਵੀਥਿਯਂ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਤਦਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ ਜਾਤਿ ਵਿਯ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਲੇਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਕਸਿਣਰੂਪਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦਿਵੇਦਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਨਾਵੀਥਿਯਂ ਗਤਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨੀਤਿ ਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਲੇਸੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿ, ਬਲਵਬਲਵਾਨਂ ਪਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਦਿਭੂਤੋ ¶ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿ. ‘‘ਵਾਲਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਹਿ ਆਦਿ, ਅਵਯਵੋ ਵਾ ਕੋਟਿ. ਕਸਿਣਰੂਪਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਵਾ ਨ ਬਲਵਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਭਾਵੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਘਾਨਾਦਿਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਤੀਸੁ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਇਧ ਸਮਾਨਵੀਥਿ ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਾਨਿ ਵਿਯ ਹਿ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਘਾਯਨਾਦੀਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦਲਾਭੋ ਦੀਪਿਤੋਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਵਾਯੋਕਸਿਣਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਪੁਰਿਮੇਨ ਪਨ ਸਵਨੇਨ ਵਿਨਾ ਤਂ ਫੁਸਨਂ ਸਯਮੇਵ ਮੂਲੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ¶ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਗਤੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਞ੍ਚੇਵ ਮਹਨ੍ਤਞ੍ਚ ਵਤ੍ਤਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾ ਕਤਂ ਵਤ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਕਤਂ ਪਟਿਵਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਹ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿਪਿ ਪਨ ਕਸਿਣਰੂਪਦਸ੍ਸਨਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਤੇਨ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਾਦਸ੍ਸਨਂ ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾ. ‘‘ਅਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਸ੍ਸ. ਸਭਾਵਨ੍ਤਰਾਮਸਨਵਸੇਨ ਪਰਾਮਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪਰਾਮਟ੍ਠਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗਹਣਵਸੇਨ ਅਨੁ ਅਨੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਤਾਯ ਥਿਰਭਾਵਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਥਾਮਗਤਸ੍ਸ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਾਮਰਾਗਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਾ. ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਠਿਤੋਤਿ ਵੀਮਂਸਾਯ ਠਿਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ਮੋਹਾਦੀਨਂ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਪਾਕਟੇਨ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵਿਚਾਰਣਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਲੇਸਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਹੇਤੁਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਏਵ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਕਥਿਤੋ, ਤਥਾ ‘‘ਭਾਵਨਾਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ.

ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨੇਨ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਕਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ, ਤਂਮੂਲਕਂ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਦਿਭੂਤੇ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ¶ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਭਾਵਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਦਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਕਿਂਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਵਿਯ ਯੋਜਨਾਯ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਮਹਾਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਜਾਤਿ…ਪੇ… ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਭਯਤੋ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਤੇਸਂ ਭਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ¶ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਜਾਤਿਆਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਰਾਗਾਦਿਵਤ੍ਥੁਭੂਤੇ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇ. ਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖੇਨ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਤਦੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸੇਵ ਫਲਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਫਲਸਙ੍ਕਰਭਾਵੇਨ ਸੋਤੂਨਂ ਸਮ੍ਮੋਹਜਨਕਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਸਹਜਾਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ੩.੪੨੦, ੪੨੫-੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੬੦) ਵਚਨਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯਾ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਤਥਾ ਫਸ੍ਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯਾ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਵਚਨਂ ਨ ਅਰਹਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਭਾਵੋ ਨ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੦. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਰੂਪਵਸੇਨ ¶ ਤਂ ਤਂ ਸਮੁਦਾਯਂ ਏਕੇਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਸੁ ਰਾਗਾਦਯੋ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸੀਲਾਦਯੋ ਚ ਪਞ੍ਚ ਸਂਵਰਾ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਪਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਏਵ. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਤੋ ਸਤਿਸਂਵਰੋ ਞਾਣਵੀਰਿਯਸਂਵਰਾ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਿਗ੍ਗਹਵਚਨੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤੇਯੇਵਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸਮਾਨੇ ਦੇਸਿਤਬ੍ਬੇ ਦੇਸਨਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਵਟ੍ਟਨਂ ਪਰਿਵਟ੍ਟੋ. ਤੀਸੁਪਿ ਪਰਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਊਨਂ ਅਧਿਕਂ ਵਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਏਕੋਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ’’ਤਿ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੨. ਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ¶ ¶ ਆਯਤਨ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸ੍ਸਾਦੇਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਧੁਂ ਚਕ੍ਖਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਚਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਰਸਸਾਯਨਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰੂਪਾਰਾਮਂ ਰੂਪਰਤਂ ਰੂਪਸਮ੍ਮੁਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੦੯) ਵਚਨਤੋ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਸੋਤਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਰਤਿਭਾਵੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿਯੇਵ ਚਕ੍ਖੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਪਦੁਮਾਦੀਸੁ ਪਙ੍ਕਜਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਚਾਤਿ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਯਨਸ੍ਸ ਚ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਮਵਿਸਮਵਿਭਾਵਨਮੇਵ ਆਚਿਕ੍ਖਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਵਾ ਧਾਤੂਨਂ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਤਾ ਚਕ੍ਖੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਰਤ੍ਤਦੁਟ੍ਠਾਦਿਕਾਲੇਸੁ ਕਕਣ੍ਟਕਰੂਪਂ ਵਿਯ ਉਦ੍ਦਰੂਪਂ ਵਿਯ ਚ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਰੂਪਯਤਿ ਰੂਪਮਿਵ ਪਕਾਸਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਵਿਗ੍ਗਹਮਿਵ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਣਂ ਵਾ ਰੂਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਣਞ੍ਚ ਪਕਾਸਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਕਾਸੇਤੀ’’ਤਿ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਵਾ ਧਾਤੂਨਂ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥੋਯੇਵ ਰੂਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਵਣ੍ਣਵਾਚਕਸ੍ਸ ਰੂਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰੂਪਯਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਰੂਪਵਾਚਕਸ੍ਸ ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਉਦਾਹਰੀਯਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ-ਅਤ੍ਥੇ ਵਚਨਮੇਵ ਗਹਿਤਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਵਚਨ-ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਏਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਸਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸਕੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਪ੍ਪੀਯਤਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਗਮੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੂਚਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਗਨ੍ਧਵਸੇਨ ਅਪਾਕਟਂ ‘‘ਇਦਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ ¶ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਾਦਿਵਤ੍ਥੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਂ ਅਤ੍ਥਿ ਚਮ੍ਪਕਾਦਿ, ਫਲਮਤ੍ਥਿ ਅਮ੍ਬਾਦੀ’’ਤਿ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰਸਗ੍ਗਹਣਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਜ੍ਝੋਹਰਣਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਆਹਾਰਰਸੇ ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਜੀਵਿਤਂ ਅਵ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣੇਨ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਾਸਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੋਤਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਹੇਤੁਭਾਵਂ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਕਾਮਰਾਗਨਿਦਾਨਕਮ੍ਮਜਨਿਤੇਸੁ ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ¶ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯੇਸੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤਰਸਾਸਵਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਮ੍ਪਿ ਸੇਵਨ੍ਤਿ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਤ੍ਥੁਕਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਬਲਵਕਾਮਾਸਵਾਦਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ‘‘ਸਾਸਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਧਾਰਯਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣੇਨ ਆਯਤਨਸਦ੍ਦਪਰਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਤੇ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਮਨੋਗੋਚਰਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਏਕਾਯਤਨਤ੍ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਮਨਨਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਵਿਸਯਵਿਸਯਿਭਾਵੇਹਿ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਪਾਕਟਾਨੀਤਿ ਤਥਾ ਅਪਾਕਟਾ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਮਨੋਗੋਚਰਾ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਨ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥੋ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ.

ਵਾਯਮਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਚ੍ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋ ਆਯਤਨ-ਸਦ੍ਦੋ, ਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਸੁ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਤੇ ਚਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮੇ. ਤੇ ਹਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਆਯਨ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯਾਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਲੀਨਾਨਿ ਅਪਾਕਟਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਸਾਰੇਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਰੁਲ਼੍ਹੀਵਸੇਨ ਆਯਤਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨੇਸਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥਤੋ, ਨ ਵਚਨੀਯਤ੍ਥਤੋ. ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਚਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਨ ਵਚਨੀਯਤ੍ਥੋ ‘‘ਯਂ ਚਕ੍ਖੁ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਸਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੫੯੭) ਵਿਯਾਤਿ.

ਤਾਵਤ੍ਵਤੋਤਿ ਅਨੂਨਾਧਿਕਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਧਿਕਭਾਵਤੋ ਚੋਦਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਲਕ੍ਖਣਧਾਰਣਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਊਨਚੋਦਨਾ ¶ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ. ਸਤਿਪਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਹਿ ਵਾ ਅਸਾਧਾਰਣਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਸਾਧਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ¶ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਅਯੁਤ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਹੀਤਿ ਏਤੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਭਾਵੇਨ ਵਿਸਯਿਭਾਵੇਨ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਪਠਮਤਰਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਦੇਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਘਾਨਾਯਤਨਾਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬਹੂਪਕਾਰਤ੍ਤਾਭਾਵੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤੇਹਿ ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਅਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਹ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਏਕੇਨ ਕਮੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਘਾਨਾਦਿਕ੍ਕਮੇਨ ਦੇਸਿਤਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਹਿ ਦੇਸਿਤੇਸੁ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਚੋਦੇਤੁਂ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਨ ਦੇਸੇਤੁਨ੍ਤਿ. ਗੋਚਰੋ ਵਿਸਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਗੋਚਰਵਿਸਯੋ, ਮਨੋ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਗੋਚਰੋ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋਤਿ? ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਰੂਪਾਦਿਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਮਾਹ.

ਪਚ੍ਚਯਭੇਦੋ ਕਮ੍ਮਾਦਿਭੇਦੋ. ਨਿਰਯਾਦਿਕੋ ਅਪਦਾਦਿਗਤਿਨਾਨਾਕਰਣਞ੍ਚ ਗਤਿਭੇਦੋ. ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦਿਕੋ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਕੋ ਚ ਨਿਕਾਯਭੇਦੋ. ਤਂਤਂਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਭੇਦੋ ਪੁਗ੍ਗਲਭੇਦੋ. ਯਾ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਅਨਨ੍ਤਭੇਦਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੋਯੇਵ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਚ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ. ਤਤੋ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾਦਿਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਦਿਭੇਦਤੋ ਚ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪਗਮਨਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਾਸੀਤਿਭੇਦਤਾ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ. ਨੀਲਂ ਨੀਲਸ੍ਸੇਵ ਸਭਾਗਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਸਭਾਗਂ, ਏਵਂ ਕੁਸਲਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭੇਦੇਸੁ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਜ੍ਜਂ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਈਹਨਂ ਈਹਾ. ਚਿਨ੍ਤਨਵਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਰਕਰਣਂ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਈਹਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਪਨ ਈਹਾ ਚ ਹੋਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਚਾਤਿ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਵਚਨਂ. ਧਮ੍ਮਤਾਵਾਤਿ ਸਭਾਵੋਵ, ਕਾਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਾ. ਈਹਾਬ੍ਯਾਪਾਰਰਹਿਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਾਦਿਭਾਵੋ ਧਮ੍ਮਤਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਯਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਭਵਨਵਿਸੇਸਨਂ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ‘‘ਸੁਞ੍ਞੋ ¶ ਗਾਮੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੮) ਵਚਨਤੋ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਨ੍ਨਪਾਨਸਮੋਹਿਤਨ੍ਤਿ ¶ ਗਹਿਤੇ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮੇ ਯਞ੍ਞਦੇਵ ਭਾਜਨਂ ਪਰਾਮਸੀਯਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਰਿਤ੍ਤਕਂਯੇਵ ਪਰਾਮਸੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਧੁਵਾਦਿਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਨਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਯਮਾਨਾਨਿ ਰਿਤ੍ਤਕਾਨੇਵ ਏਤਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਚਕ੍ਖਾਦਿਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਕਭਾਵੇਨ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਭਿਘਾਤਕਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਹਿਸੁਸੁਮਾਰਪਕ੍ਖਿਕੁਕ੍ਕੁਰਸਿਙ੍ਗਾਲਮਕ੍ਕਟਾ ਛ ਪਾਣਕਾ. ਵਿਸਮਬਿਲਾਕਾਸਗਾਮਸੁਸਾਨਵਨਾਨਿ ਤੇਸਂ ਗੋਚਰਾ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਮਾਦਿਅਜ੍ਝਾਸਯੇਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਵਿਸਮਭਾਵਬਿਲਾਕਾਸਗਾਮਸੁਸਾਨਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਦਿਸੁਪਾਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਵਨਭਾਵੇਹਿ ਅਭਿਰਮਿਤਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸਮਾਦਿਸਦਿਸਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਇਤਰੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਕਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਾਕਾਰੋ ਏਵ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਤ੍ਤਾਕਾਰਾਦਯੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਰਿਮਨ੍ਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾਪੁਬ੍ਬਕਂ ਮਜ੍ਝੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਵਚਨੇਨ ਮਜ੍ਝੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਪੁਬ੍ਬਕਂ, ਅਪਰਨ੍ਤੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ, ਉਭਯੇਨਪਿ ਸਦਾ ਅਭਾਵੋ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਭਾਵਵਿਜਹਨਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ, ਜਰਾਭਙ੍ਗੇਹਿ ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ, ਸਨ੍ਤਾਨਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਸਦਾ ਅਭਾਵੇਪਿ ਚਿਰਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਯਾਤਿ ਤਂਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਾਵਕਾਲਿਕਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਞ੍ਞਥਤ੍ਤਰਹਿਤਂ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਨ ਇਤਰਥਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਨਿਚ੍ਚਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਤਾਦੀਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਤਾ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਂ. ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਚ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ, ਸਯਂ ਵਾ ਜਰਾਦੀਹਿ ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਿਕਸ੍ਸਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ’’ਤਿ ਪੁਰਿਮਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਮਂ. ਸੁਖਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਖਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਵਚਨਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸੁਖਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ.

ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸਵਤ੍ਤਨਕੋ, ਨਾਪਿ ਇਦਂ ਵਸਵਤ੍ਤਨਕਨ੍ਤਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਕਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਸ੍ਮਿਂ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਸਵਤ੍ਤਨਭਾਵੋ ਵਾ ਵਸਵਤ੍ਤਨਕਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਕਂ, ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਕਸ੍ਸ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਕੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਸਭਾਵੋ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਕਟ੍ਠੋ, ਇਦਞ੍ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੇਨ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਸੁਞ੍ਞਤੋਤਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ¶ ਵਿਸੇਸਨਂ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਵਾ ਏਤਂ…ਪੇ… ਮਾ ਪਾਪੁਣਾਤੂ’’ਤਿ ਏਵਂ ਚਿਨ੍ਤਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਸਵਤ੍ਤਨਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਞ੍ਞਂ ਤਂ ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਇਦਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਮਕਾਰਿਯਂ, ਨਾਪਿ ਏਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਮਕਾਰਿਯਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਕਾਮਕਾਰਿਯਂ. ਏਤੇਨ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵਿਭਵਗਤਿ ਵਿਨਾਸਗਮਨਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਭਵਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਭਵਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਗਮਨਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰਵਿਜਹਨਂ ਪਕਤਿਭਾਵਵਿਜਹਨਂ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਚਕ੍ਖੁਅਨਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਏਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨਂ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਚੋਦਨਾਯ ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਵਾਚਕਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਏਕਦੇਸਸਮੁਦਾਯਬੋਧਨਵਿਸੇਸਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਕਿਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਚਾਰਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਕਿਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਕਤਮਾ ਚਾਨਨ੍ਦ, ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ? ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ ਵਾ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ ‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ…ਪੇ… ‘ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ. ਇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਛਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੦) ਅਵਿਸੇਸੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ, ਫਲਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਫਲਮਤ੍ਤਤਾਯ ਅਨਤ੍ਤਤਾਯ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਾਯ ਆਯਤਨਦੇਸਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਏਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਚ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮੇਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵੇਤਿ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮਾਪਨਤ੍ਥੋ. ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾਸਮਾਪਿਤਸ੍ਸ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬਦੋਸਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਾਦੇ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਚ੍ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਇਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਰਵਾਦਿਸ੍ਸ ਦੋਸਲਕ੍ਖਣਾਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਦੋਸਗਮਨਪ੍ਪਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ. ਰੂਪੇ ਅਤ੍ਤਨਿ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਰੂਪਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇ ਵਿਯ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਮਮ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਮਮ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਹਿ ਗਹਿਤਂ ਰੂਪਂ ਵਸਵਤ੍ਤਿਤਾਯ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਯਮਾਨਞ੍ਚ ਤਥੇਵ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਇਚ੍ਛਤੋਪਿ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਅਵਸਵਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ. ਆਬਾਧਾਯਾਤਿ ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨ. ਪਞ੍ਞਾਪਨਨ੍ਤਿ ¶ ਪਰੇਸਂ ਞਾਪਨਂ. ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਦੀਪਕਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਅਵਿਸਯਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਪਨ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾਪਨਤਾ ਏਤੇਸਂ ਦੁਰੂਪਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਨੁਪਟ੍ਠਹਨਕਾਰਣਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਸ੍ਸ. ਧਾਤੁਮਤ੍ਤਤਾਯ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਮੂਹਤੋ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਨਂ ਨਾਨਾਧਾਤੁਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ. ਘਨੇਨਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਘਨਾਨਿ ਘਨਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯੇਵ ਸਨ੍ਤਤਿਵਿਕੋਪਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਾਥਾਵਸਰਸਤੋਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤੋ. ਸਭਾਵੋ ਹਿ ਰਸਿਯਮਾਨੋ ਅਵਿਰਦ੍ਧਪਟਿਵੇਧੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਰਸੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਵਚਨਂ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਰੂਪਾਦਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵਾ. ਨ ਹਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਤ੍ਤੇਨ ਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਯੋ ਚ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਆਕਾਰਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤੇ ਪਨਾਕਾਰਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੩੫੦) ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਮਤ੍ਤੇ ਠਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਨਾਤਿਧਾਵਿਤੁਂ. ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇ ਇਤਰਸ੍ਸਾਗਹਣਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਗ੍ਗਹਣਾਨਿ ਚ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਿਨਿਵਤ੍ਤਨਕਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਧਿਕਾਨਿ ਤਿਵਿਧਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਭੂਤਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਸਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਸੇਸੋ ਚ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੭. ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਥਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਯਯੁਗਲ਼ਵਸੇਨ ਅਕਥੇਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਵਸੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਅਬ੍ਬੋਕਾਰਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਕਥਿਤਾਨਿ. ਆਗਮ੍ਮਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਨਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾ ਵਿਵਟ੍ਟਿਤਮਾਨਸਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਮਾਨਞ੍ਹਿ ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਞ੍ਚ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇ ਚ ਤਮ੍ਹਿ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਭਾਵੇਨ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਚ ਗਤਿਭਾਵੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਖਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੇਪੇਤੀਤਿ ਤਂਸਚ੍ਛਿਕਰਣਾਭਾਵੇ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਗਮਨਾਭਾਵਾ ‘‘ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ. ਅਞ੍ਞੋ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਮਾਤਰਂ ਪਿਤਰਂ ਹਨ੍ਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੯੪-੨੯੫) ਵਿਯ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹੇਵ ਨੀਤੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਕਂ ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਚੁਣ੍ਣਿਤਂ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਵਾ ਕਰਣਂ, ਚੁਣ੍ਣੀਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਬਹੁਮਾਨੇਨ ਵਦਤਿ. ਨ ਤ੍ਵਂ ਏਕਂ ਨਾਨਂ ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਕਿਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਤ੍ਵਮੇਵ ਨ ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਞਾਤੇਤਿ ‘‘ਯਦਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨ ਞਾਤਂ, ਅਧੁਨਾਪਿ ਞਾਤੇ ਨਨੁ ਸਾਧੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਨਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਨਿਬਨ੍ਧਤਿ. ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਕ੍ਖਰਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਲੀਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖਯੋ ਨਾਮ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤੋ, ਨ ਚ ਅਭਾਵਸ੍ਸ ਬਹੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਰਾਗਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਾਦੀਨਂ ਖਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਦੋਸਕ੍ਖਯਾਦਯੋ ਚ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖਯਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਆਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਬਹੁਨਿਬ੍ਬਾਨਤਾ ਆਪਨ੍ਨਾ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸੋ ਚ ਨਾਮ ਨਿਸ੍ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਸਭਾਵਤਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ. ਨਵ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ ‘‘ਤਣ੍ਹਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੦੩; ੩.੩੫੯; ਅ. ਨਿ. ੯.੨੩; ਵਿਭ. ੯੬੩) ਆਦਯੋ, ਤੇਸੁ ਪਰਿਯੇਸਨਾਦਯੋ ਚ ਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਕਰਕਿਲੇਸਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਨਿਦਾਨਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਓਲ਼ਾਰਿਕਤਾਯ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤਿਸੁਖੁਮਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਭਾਵਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬੋ, ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਵਾ. ਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਮੇਥੁਨਂ. ਅਚ੍ਛਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਨੁ ‘‘ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਿਨਾਸੋ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ, ਅਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਪਵਤ੍ਤਿ ਹਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਭਾਵੋਯੇਵਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਸਵਿਸੇਸਂ ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇਹਿਪਿ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਵਿਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਥੂਲਂ. ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਕਣ੍ਣੇ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਤੋਪਿ ਵਾ ਥੂਲਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ¶ ਗੋਤ੍ਰਭੁਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਨਸ੍ਸ ਆਪਨ੍ਨਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਆਹ ‘‘ਤ੍ਵਂ ਅਖੀਣੇਸੁਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਨੁ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ¶ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਦਿਸਬ੍ਬਂ ਆਲਮ੍ਬੇਤਿ, ਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਪਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ? ਨ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਞਾਣਾਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਤਿਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਆਲਮ੍ਬਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੇਨ ਤਿਕਾਲਿਕਸਭਾਵਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਮਤ੍ਤਤਂ ਵਾ ਇਚ੍ਛਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੁਤੋ ਪੁਰੇਤਰਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੇਨ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੇਨ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤ੍ਵਂ ਅਖੀਣੇਸੁਯੇਵ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇ ਹਿ ਸਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਤੋ ਪੁਰੇਤਰਚਿਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਆਲਮ੍ਬੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ.

ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਗ੍ਗੋਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਰਿਮਪੁਚ੍ਛਾਦ੍ਵਯਮੇਵ ਵਿਵਰਤਿ.

ਨ ਚ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਕਦਾਚਿ ਹੋਤਿ, ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਦੇਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਦੇਵ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਕਦਾਚਿ ਨ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੮. ਨ…ਪੇ… ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਯਥਾ ਸਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਲਮ੍ਬਨਤੋ ਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਭਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭੨. ਯਦਿਪਿ ¶ ¶ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ‘‘ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਤਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ? ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੮੫) ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਆਗਤਾ, ਤਾ ਪਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਚ ਆਗਤਾਤਿ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਆਗਤੇ ਤਯੋ ਧਾਤੁਛਕ੍ਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਾ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਪਿ. ਸੁਞ੍ਞੇ ਸਭਾਵਮਤ੍ਤੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਧਾਤੂਤਿ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੭੩. ਪਥਵੀਧਾਤੁਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੋ ਕਤੋ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵੇਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਤ੍ਥੋ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਵ. ਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਪਨ ਪਾਠੇ ਸਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਦ੍ਵੇ ਅਵਯਵਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍ਵਯਂ, ਪਥਵੀਧਾਤੂਨਂ ਦ੍ਵਯਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁਦ੍ਵਯਂ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਥਵੀਧਾਤੂਨਂ ਸਮੁਦਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਵਾ ਅਵਯਵਾ ਸਮੁਦਿਤਾ ਦ੍ਵਯਂ, ਪਥਵੀਧਾਤੁਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ? ਪਥਵੀਧਾਤੁਦ੍ਵਯਂ, ਏਸਾ ਪਥਵੀਧਾਤੂ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਅਤ੍ਥਿ ਬਾਹਿਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰ-ਸਦ੍ਦਾ ਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਦੁਕੇ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਯਤਨਵਾਚਕਾ, ਨਾਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਸਮਾਨਤ੍ਥਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਵਾਚਕਾ ਪਨ ਏਤੇ. ਤੇਨ ‘‘ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਜਾਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਜਾਤਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਤਾਯ. ਸਭਾਵਾਕਾਰਤੋਤਿ ਆਪਾਦੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਸਭਾਵਭੂਤੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ.

ਕੇਸਾ ¶ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤਾਧਿਕਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਪਥਵੀਕੋਟ੍ਠਾਸਮਤ੍ਤੋ ਸੁਞ੍ਞੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਂ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਵਿਸੁਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਮਿਨਾਤਿ ¶ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ ਕੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਯੋਗਂ ਵੀਰਿਯਂ ਆਯੂਹਨਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭੋਗਕਾਮੇਨ ਕਸਿਯਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਅਰਹਤ੍ਤਕਾਮੇਨ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਪਲਿਬੋਧਾਤਿ ਆਵਾਸਾਦਯੋ ਦੀਘਕੇਸਾਦਿਕੇ ਖੁਦ੍ਦਕਪਲਿਬੋਧੇ ਅਪਰਪਲਿਬੋਧਾਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਵਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਸੇਨ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਧਾਤੁਪਟਿਕੂਲਵਣ੍ਣਮਨਸਿਕਾਰਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਵਸਾਨੇ ਏਵਂ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾਤਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਚ ਫਲਸ੍ਸ ਚ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਯ ਧਾਤੁਮਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਵਮੇਵ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਕਾਰਣਾਨਿ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ. ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਖਰਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵੇਕਨ੍ਤਕਂ ਏਕਾ ਲੋਹਜਾਤਿ. ਨਾਗਨਾਸਿਕਲੋਹਂ ਲੋਹਸਦਿਸਂ ਲੋਹਵਿਜਾਤਿ ਹਲਿਦ੍ਦਿਵਿਜਾਤਿ ਵਿਯ. ਤਿਪੁਤਮ੍ਬਾਦੀਹਿ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਕਰਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਿਤ੍ਤਿਮਲੋਹਂ. ਮੋਰਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਏਵਂਨਾਮਾਨੇਵੇਤਾਨਿ. ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਨ ਮੁਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤਾ ਏਵ.

੧੭੪. ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਆਪੋ, ਆਬਨ੍ਧਨਵਸੇਨ ਸੇਸਭੂਤਤ੍ਤਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਿਲੇਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੂਸਭੂਤੋਤਿ ਰਸਭੂਤੋ. ਵਕ੍ਕਹਦਯਯਕਨਪਪ੍ਫਾਸਾਨਿ ਤੇਮੇਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਕਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਪੂਰਣੇਨ, ਇਤਰਾਨਿ ਤੇਸਂ ਉਪਰਿ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਪਗ੍ਘਰਣੇਨ ਤੇਮੇਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਲੇਡ੍ਡੁਖਣ੍ਡਾਨਿ ਤੇਮਯਮਾਨੇਤਿ ਤੇਮਕਤੇਮਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯੇਵ ਉਪਮਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਨ ਠਾਨਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ. ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਲੋਹਿਤੇਨ ਤੇਮੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਪਰਿ ਠਿਤਤਞ੍ਹਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ, ਯਕਨਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੋ ‘‘ਠਿਤਂ ਮਯਿ ਲੋਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਵਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ‘‘ਅਮ੍ਹੇ ਤੇਮਯਮਾਨਂ ਲੋਹਿਤਂ ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾ ¶ ਪਨ ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨਿਯਮੋ ਅਤ੍ਥਿ ‘‘ਯੇਸਂ ਮਂਸਂ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤੇਸਂ ਖੀਰ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਿਧ ਨਤ੍ਥਿ.

੧੭੫. ਤੇਜਨਵਸੇਨਾਤਿ ਨਿਸਿਤਭਾਵੇਨ ਤਿਕ੍ਖਭਾਵੇਨ. ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਪਕਤਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਉਣ੍ਹਭਾਵੋ ਸਨ੍ਤਾਪੋ, ਸਰੀਰਦਹਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ¶ ਮਹਾਦਾਹੋ ਪਰਿਦਾਹੋ. ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਯੇਨ ਜੀਰੀਯਤੀਤਿ ਏਕਾਹਿਕਾਦਿਜਰਰੋਗੇਨ ਜੀਰੀਯਤੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸਤਵਾਰਂ ਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਟਸਪ੍ਪਿ ਸਤਧੋਤਸਪ੍ਪੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਰਸਸੋਣਿਤਮੇਦਮਂਸਨ੍ਹਾਰੁਅਟ੍ਠਿਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਾ ਰਸਾਦਯੋ. ਕੇਚਿ ਨ੍ਹਾਰੁਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਸੁਕ੍ਕਂ ਸਤ੍ਤਮਧਾਤੁਂ ਅਵੋਚੁਨ੍ਤਿ. ਪਾਕਤਿਕੋਤਿ ਖੋਭਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ. ਪੇਤਗ੍ਗਿ ਮੁਖਤੋ ਬਹਿ ਨਿਗ੍ਗਤੋਵ ਇਧ ਗਹਿਤੋ.

੧੭੬. ਵਾਯਨਵਸੇਨਾਤਿ ਸਵੇਗਗਮਨਵਸੇਨ, ਸਮੁਦੀਰਣਵਸੇਨ ਵਾ.

੧੭੭. ਇਮਿਨਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਕਾਸੇ…ਪੇ… ਤਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਸ੍ਸ ਅਕਥਿਤਤਂ, ਅਜਟਾਕਾਸਸ੍ਸ ਚ ਕਥਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੭੯. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਫਰਣਭਾਵੋ ਸਰੀਰਟ੍ਠਕਉਤੁਸ੍ਸ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਯਥਾਬਲਂ ਸਰੀਰੇਕਦੇਸਸਕਲਸਰੀਰਫਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਜਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨੇਨ ਤਥੇਵ ਫਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾਯ. ਏਵਂ ਏਤੇਸਂ ਸਰੀਰਫਰਣਤਾਯ ਏਕਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਇਤਰਂ ਪਹਰਤਿ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਚ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਨ ਸਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਪਕ੍ਖਓਲ਼ਾਰਿਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਫਰਣਂ. ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਚ ਪਬਨ੍ਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾਨਿ ਫਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਉਭਯਵਤੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਯਂ ਸਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਸੁਖਦਸ੍ਸਨੀਯਤ੍ਤਾ.

੧੮੧. ਕਿਲੇਸਕਾਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਾਮੋ ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਜਿਤਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੋਪਿ ਹਿ ਵਿਬਾਧਤਿ ਉਪਤਾਪੇਤਿ ਚਾਤਿ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਥਵਸਮ੍ਭਵਤੋ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵਾ. ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਮਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਕਾਮਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਵਾ. ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਚ ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕੇਯੇਵ ਕਾਮੋਪਪਦੋ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ¶ ਕਾਮਪ੍ਪਸਙ੍ਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਤਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੁਆਦੀਸੁ. ਪਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਾਯਨਂ ਵਿਹਿਂਸਾ. ਵਿਹਿਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਹਨ੍ਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

੧੮੨. ਉਭਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਸਂਯੋਗੇਨ ਕਮ੍ਮਪਥਜਨਨਤੋ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਕਮ੍ਮਪਥਭਿਨ੍ਦਨਤੋ ਚ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ¶ . ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਪਨਾਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਚਨੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਧਾਤੂਤਿ. ਤਥਾ ਵਿਹਿਂਸਾਯ ਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯਾ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਸੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਤਿਕੇਸੁ. ਸਬ੍ਬਕਾਮਾਵਚਰਸਬ੍ਬਕੁਸਲਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਇਤਰੇ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਥਨਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਕਥਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਨ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਛਕ੍ਕੇਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਕਾਮਧਾਤੁਵਚਨੇਨ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁਆਦੀਨਞ੍ਚ ਗਹਣਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ.

ਲਭਾਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤਾਦਿਭਾਵਂ ਲਭਮਾਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਲਭਾਪੇਤਬ੍ਬਾ. ਚਰਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਚਾਰੋ, ਕਿਂ ਚਰਤਿ? ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਚਾਰੋ ਸਮ੍ਮਸਨਚਾਰੋ, ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੩. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ਅਸਾਧਾਰਣਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਾਸਾਧਾਰਣਂ ਨੀਲਾਦਿਸਬ੍ਬਰੂਪਸਾਧਾਰਣਞ੍ਚ. ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਏਵਂ ਏਵਞ੍ਚ ਤਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਿਨਿਯੁਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਚ ਧਾਤੁਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਦੀਪਿਤੋਤਿ ਵਿਨਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਧਾਤੂਤਿ ਏਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਭਾਵਕਰਣਅਧਿਕਰਣੇਸੁ ਧਾਤੁਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਪਿ ਏਤੇ ਅਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਧਾਤੁਯੋ ਸੁਵਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਬੀਜਭੂਤਾ ਸੇਲਾਦਯੋ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਧਾਤੀਤਿ ਧਾਤੂਤਿ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ¶ ਏਵ ਹਿ ਧਾਰਣਤ੍ਥੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋਪਿ ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਸਦਿਸੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਸਭਾਵਮਤ੍ਤਧਾਰਣਞ੍ਚ ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਧਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਧਾਤੁਯੋ ਵਿਯ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੀਹ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਕੇਸਰਿਮ੍ਹਿ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਪੁਰਿਸੇਸੁ, ਸੇਲਾਵਯਵੇਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਉਪਚਰਿਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਞਾਣਞ੍ਚ ਞੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਅਵਯਵਾ ਤਪ੍ਪਭੇਦਭੂਤਾ ਧਾਤੁਯੋ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਾਵਯਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਏਕਦੇਸੋ, ਞੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭੇਦਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਪੀਤਿ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਾਵਯਵਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਯੋ ¶ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਸਭਾਵੋ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਵਿਪਰੀਤਤੋ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯੋ, ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਹਿ ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ. ਵਿਸਭਾਗਲਕ੍ਖਣਾਵਯਵੇਸੁ ਰਸਾਦੀਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਾਦਿਸੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਵਯਵੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਉਪਚਰਿਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਰਸਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਵ. ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਪਦਤ੍ਥੇ ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਛਧਾਤੁਯੋ, ਯੋ ਲੋਕੇ ‘‘ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਛਧਾਤੁਰੋ ਛਨ੍ਨਂ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਸਭਾਵਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯਮਤ੍ਤੋ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਜੀਵੋ ਪੁਰਿਸੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਕਮੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਧ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਾਤੂਨਂ ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਫਲਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੋਵ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਫਲਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਮਨੋਧਾਤੁਧਮ੍ਮਧਾਤੂਨਞ੍ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਮਨੋਵਸੇਨ ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ.

ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਭਾਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਾਯ ਧਾਤੂਨਂ ਵਸੇਨ. ਅਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾਵਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾਵੇਸੁ ਨ ਕਦਾਚਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਚਨ੍ਦਾਭਾਸੂਰਿਯਾਭਾਦਿਕਾ ਵਣ੍ਣਨਿਭਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਧਾਤੁਯੇਵ ਹਿ ਆਭਾਧਾਤੂ’’ਤਿ. ਰੂਪਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਰਾਗਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਰੂਪਾਦਯੋਵਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਵਚਨਂ ਆਹ. ਅਸਤਿਪਿ ਰਾਗਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇ ‘‘ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸੁਭਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ ਚੇਤਨਾ, ਪਰਵਿਹੇਠਨਛਨ੍ਦੋ ਵਾ. ਅਵਿਹਿਂਸਾ ਕਰੁਣਾ.

ਉਭੋਪੀਤਿ ¶ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ. ਹੀਨਾਦੀਸੁ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਹੀਲ਼ਿਤਾ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਹੀਨਾ, ਸਮ੍ਭਾਵਿਤਾ ਪਣੀਤਾ, ਨਾਤਿਹੀਲ਼ਿਤਾ ਨਾਤਿਸਮ੍ਭਾਵਿਤਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾਤਿ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਆਗਤਹੀਨਦੁਕਤੋਯੇਵ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਧਾਤੁ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਯਦਿਪਿ ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਪਚ੍ਛਾਚਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ¶ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ…ਪੇ… ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖੇਪੋਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਅਨੇਕੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦੀਨਂ, ਤਾਸੁ ਚ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਾਯ ਨਾਨਾਧਾਤੂਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਲੋਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਪ੍ਪਭੇਦਮਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ.

‘‘ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਮਨੋਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭੇਦੇਨਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਲਿਖਿਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਕੇਵਲੇਨ ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਵਿਜਾਨਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਪਭੇਦਵਚਨਤੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਗਹਣਾਨਿ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਕਾਯਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤੁਲ੍ਯਯੋਗੇ ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸਾਭਾਵਤੋ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਠੋ ਸਿਯਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਮਨੋਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭੇਦੇਨਾ’’ਤਿ.

ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਦੇਸਨਾ ਸਙ੍ਖੇਪਦੇਸਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੇਸਨਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਾਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾ. ਅਥ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਵੁਤ੍ਤਧਾਤੁਦੇਸਨਾ ਅਤਿਸਙ੍ਖੇਪਦੇਸਨਾ, ਆਭਾਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਅਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਾਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ‘‘ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ’’ਤਿ.

ਭੇਰੀਤਲਂ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ. ਏਤਾਹਿ ਚ ਉਪਮਾਹਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨਂ ਭੇਰੀਤਲਦਣ੍ਡਾਦੀਨਂ ਸਮਾਯੋਗੇ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਂ ਸਮਾਯੋਗੇ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਕਾਰਣਫਲਾਨਂ ਧਾਤੁਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਾਰਕਵੇਦਕਭਾਵਵਿਰਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯਾਤਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕੇਚਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨੋਧਾਤੁਯੇਵ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਣਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਣਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਭਾਵੇ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਾਪਰਕਾਲਤਾਯ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਲ੍ਲਮਿਵ ਸੂਲਮਿਵ ਤਿਵਿਧਦੁਕ੍ਖਤਾਸਮਾਯੋਗਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਆਸਾਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਸਾਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਸਾਵਿਘਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ. ਸਞ੍ਞਾ ਹਿ ਅਭੂਤਂ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਸੁਭਾਦਿਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੀ ਤਂ ਆਸਂ ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਵਿਘਾਤਂ ¶ ਆਸੀਸਿਤਸੁਭਾਦਿਅਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਜਨੇਤੀਤਿ. ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨੇਨ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ ਹਿ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਪਦੁਮਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਵਿਯ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾਦਿਭਾਵੇਨ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਨਾਨਾਵਿਧੁਪਦ੍ਦਵਂ ਜਨੇਤਿ. ਸਬ੍ਬੇ ਅਨਤ੍ਥਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਜਾਤਿਆਦਯੋ ਚ ਵਿਸਭੂਤਾ ਅਸਨ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਾ ਚਾਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਮਤਾਦਿਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਮਕ੍ਕਟਸ੍ਸ ਗਹਿਤਂ ਸਾਖਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਪਿ ਆਕਾਸੇ ਠਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਿਯ ਗਹਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਮਕ੍ਕਟਸਮਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਟ੍ਠਿਵੇਧਵਿਦ੍ਧੋਪਿ ਦਮਥਂ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸੋ ਅਸ੍ਸਖਲ਼ੁਙ੍ਕੋ. ਰਙ੍ਗਗਤੋ ਨਟੋ ਰਙ੍ਗਨਟੋ.

੧੮੪. ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਏਕਵਚਨਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਏਕਨਾਨਾਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਂ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਗਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਏਕਨਾਨਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਚ.

ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਾ ਪਦੇਸਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਸਮਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਮਨੋਧਾਤੁਯਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਸਮਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮਨੋਧਾਤੁ ਵਿਯ ਮਨੋਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਾਵ ਅਞ੍ਞਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਨ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਮਨੋਧਾਤੁਕ੍ਕਮਨਿਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹਿ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਨ ਅਨਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵੇ ਏਕਤ੍ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਨੁਪਨੀਤੇਪਿ ਏਕਤ੍ਤੇ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨੇ ¶ ਚ ਸਤਿ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾਪਿ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਤਜ੍ਜਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ¶ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨੋਧਾਤੁਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਸ੍ਸਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਨ ਹਿ ਯਂ ਚੋਦੀਯਤਿ, ਤਦੇਵ ਪਰਿਹਾਰਾਯ ਹੋਤੀਤਿ.

ਮਨੋਧਾਤੁਯਾਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾਪੀਤਿ ਮਨਦ੍ਵਯਵਚਨੇਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਧੁਰਸਭਾਵਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਤੇਨੇਵ ਮਨੋਧਾਤਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵੋ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਵਿਧੁਰੋ ਮਨੋਧਾਤੁਸਭਾਵੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਾ ਪਨ ਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸਾ ਸਬ੍ਬਾਪੀਤਿ ਏਤਂ ਮੁਖਮਤ੍ਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਨ ਹਿ ਜਵਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਏਵ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿਪਿ ਪਨ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਮਨੋਧਾਤੁਵਿਸਿਟ੍ਠਸਭਾਵਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਸਾਤਿਸਯਂ ਜਵਨਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਦਿ ਪਨ ਛਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਜਵਨਾਵਸਾਨਾਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਇਧ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਗਯ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭਵਙ੍ਗਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਵਸੇਸਾ ਦੇਸਨਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਛਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਵਾ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਮਨੋ ਚ ਨੇਸਂ ਗੋਚਰਵਿਸਯਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੫) ਵਿਸੁਂ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤਾਕਰਣਂ ਵਿਯ ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਸਙ੍ਖਾਤਭਵਙ੍ਗਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇਵਾਤਿ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

ਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੯. ਸਾਸਨਕ੍ਕਮੋਤਿ ¶ ¶ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾ ਵਾ. ਸਕਲਞ੍ਹਿ ਸਾਸਨਂ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਕਮਤਿ, ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਸਾਸਨਂ ਏਤੇਸੁ ਕਮਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਮੋ, ਕਿਂ ਕਮਤਿ? ਸਾਸਨਂ, ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਕਮੋ ਸਾਸਨਕ੍ਕਮੋਤਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਾਸਨਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਂਦੇਸਨਾ ਚ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨਾਤਿ.

ਤਥਾਤਿ ਤਂਸਭਾਵਾਵ. ਅਵਿਤਥਾਤਿ ਅਮੁਸਾਸਭਾਵਾ. ਅਨਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਰਹਿਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਤਾ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ, ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਪਰਿਦਹਨਂ, ਕਿਲੇਸਦਾਹਸਮਾਯੋਗੋ ਵਾ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਪੁਗ੍ਗਲਹਿਂਸਨਂ ਵਾ ਪੀਲ਼ਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਤਿਖਿਣਭਾਵੋ ਸਨ੍ਤਾਪਨਂ ਸਨ੍ਤਾਪੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਰਸੇਨੇਵ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰੋ, ਇਤਰੇ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰਾਤਿ ਅਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਨਵਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਊਹਨਂ ਰਾਸਿਕਰਣਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਆਯੂਹਨਂ, ਸਮੁਦਯਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵਾ ਆਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ. ਤਸ੍ਸ ਊਹਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਆਯੂਹਨਂ, ਸਰਸਾਵਿਭਾਵਨਾਕਾਰੋ ਏਸੋ. ਨਿਦਦਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਿਦਾਨਂ, ‘‘ਇਦਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚਾਯਂ ਨਿਦਾਨਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ. ਸਂਯੋਗਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠਾ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਹਿ, ਤੇ ਚ ਸਂਸਾਰਸਂਯੋਜਨਮਗ੍ਗਨਿਵਾਰਣਾਕਾਰਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ, ਸਯਮੇਵ ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬੁਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਭਾਵਤੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਅਯਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵੇਨ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰੋ. ਵਿਵੇਕਾਸਙ੍ਖਤਾਮਤਟ੍ਠਾ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਾਵਿਭਵਨਾਕਾਰਾ, ਸਮੁਦਯਕ੍ਖਯਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਅਵਿਨਾਸਿਤਾ ਵਾ. ਸਂਸਾਰਤੋ ਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ. ਅਯਮਸ੍ਸ ਸਰਸੇਨ ਪਕਾਸਨਾਕਾਰੋ, ਇਤਰੇ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਹਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਲਿਬੋਧੁਪਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮੋਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾ ¶ ਹੇਤ੍ਵਟ੍ਠੋ. ਪਞ੍ਞਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਪਵੂਪਸਮਨੇ ਚ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਸੋ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਭੂਤਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ਸੋ ਤੇਸਂ ਆਕਾਰੋ ਅਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ. ਏਵਮਾਦਿ ਆਹਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ, ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਸਯਭੂਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ, ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ, ਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੇਨ ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ‘‘ਸਮਾਗਮੋ ਸਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਆਗਮ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗੇ ਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨਤੋ ਸਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗੇ ਉਪਲਬ੍ਭਨਤੋ ‘‘ਸਂਯੋਗਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ, ਏਵਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਅਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਤਿਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧੋ ਹੇਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਕਾਰਣਂ ਦੀਪੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਅਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਤਿ ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਾ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਯੋਤਿ, ਸਂਯੋਗੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੁਂ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗ-ਸਦ੍ਦਾ ਸਧਾਤੁਕਂ ਸਂਯੋਗਤ੍ਥਂ ਉਪ੍ਪਾਦਤ੍ਥਞ੍ਚ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਕਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਭਾਵੋ ਏਤ੍ਥ ਰੋਧਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਵਿਵੇਕਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮਧਿਗਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਦਧਿਗਮਵਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਰੋਧਾਭਾਵੋ ਪਵਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਰੋਧਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚਤ੍ਥੇ ਅਭਾਵੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਰੋਧਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਰੋਧੋਇਚ੍ਚੇਵ ਪਦਸਮਾਸੋ. ਦੁਕ੍ਖਾਭਾਵੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਏਵ ਨਿਰੋਧੋ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੋ. ਆਯਤਿਭਵਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਭਙ੍ਗੋਤਿ ਭਙ੍ਗਵਾਚਕਂ ਨਿਰੋਧ-ਸਦ੍ਦਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਵਾਚਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਕਾਰਣੇ ਫਲੋਪਚਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਪਚ੍ਚਯੋ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਟਿਪਦਾ ਚ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਨਨੁ ਸਾ ਏਵ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ਸਾ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ, ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਯੇਹਿ ਸੋ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਸਂ ¶ ਕਾਰਣਭੂਤਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਪਟਿਪਦਾਭਾਵੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪਿ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਭਾਵੇਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ¶ ਕਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਦਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਵੋਹਾਰਂ ‘‘ਅਗਮਾ ਰਾਜਗਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੧੦) ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਕਾਲੇਪਿ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਰਿਯਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਰਿਯਾ ਇਮਨ੍ਤਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਗਤੇਨ ਹਿ ਸਯਂ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਤੇਨੇਵ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਧਿਗਮਨੀਯਤ੍ਤਾ ਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਰਿਯਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਸਾਧਕਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਰਿਯਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਤਥਭਾਵੇਨ ਅਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਾਨਿ, ਅਰਿਯਵੋਹਾਰੋ ਵਾ ਅਯਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੋ ਅਵਿਤਥਰੂਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਬਾਧਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਬਾਧਨਾ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪੀਲ਼ਿਤਤਾ ਵਾ. ਭਵਾਦੀਸੁ ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਮੇਵ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਪਨਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਰਸੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤੀਸੁ ਸਂਸਾਰਮੋਕ੍ਖੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਭਵਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ ਪੁਰਿਮਭਵੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਭਵੋ ਘਟਿਤੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਭਵੋ. ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਨੁਸਯੇ ਅਨੂਹਤੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੩੩੮) ਏਵਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਕਰਣਂ. ਭਵਨਿਸ੍ਸਰਣਨਿਵਾਰਣਂ ਪਲਿਬੋਧੋ. ਰਾਗਕ੍ਖਯਾਦਿਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਤਾ ਸਨ੍ਤਿ. ਅਚ੍ਚੁਤਿਰਸਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚੁਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ. ਚਵਨਂ ਵਾ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਦਭਾਵਂ ਕਿਚ੍ਚਮਿਵ ਵੋਹਰਿਤ੍ਵਾ ਅਚ੍ਚੁਤਿਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਚਵਨਞ੍ਚ ਸਭਾਵਸ੍ਸਾਪਰਿਚ੍ਚਜਨਂ ਅਵਿਕਾਰਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਅਵਿਗ੍ਗਹਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਨੁਸਯੁਪਚ੍ਛੇਦਨਵਸੇਨ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਤੋ ਨਿਗ੍ਗਮਨੂਪਾਯਭਾਵੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਪਵਤ੍ਤਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ.

ਅਸੁਵਣ੍ਣਾਦਿ ¶ ¶ ਸੁਵਣ੍ਣਾਦਿ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਮਾਯਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਸਬ੍ਭਾਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪਰੀਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਦਕਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾ ਪਨ ਮਰੀਚਿ ਉਪਗਤਾਨਂ ਤੁਚ੍ਛਾ ਹੋਤਿ, ਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਮਰੀਚਿਮਾਯਾਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਪਕ੍ਖੋ ਭਾਵੋ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੋ. ਅਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸਾਤਿ ਅਵਿਤਥਗਾਹਕਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ, ਤੇਨ ਪਟਿਵੇਧਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਗੋਚਰਭਾਵੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤਾਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਗ੍ਗਿਲਕ੍ਖਣਂ ਉਣ੍ਹਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਟ੍ਠਾਦਿਉਪਾਦਾਨਭੇਦੇਪਿ ਵਿਸਂਵਾਦਕਂ ਵਿਪਰੀਤਂ ਅਭੂਤਂ ਵਾ ਕਦਾਚਿ ਨ ਹੋਤਿ. ‘‘ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮਾ ਜਰਾਧਮ੍ਮਾ, ਅਥੋ ਮਰਣਧਮ੍ਮਿਨੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੩੯; ੫.੫੭) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਆਦਿਕਾ ਲੋਕਪਕਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਦ੍ਧਂ ਦੀਘਤਾ, ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਤਿਰਿਯਂ ਦੀਘਤਾ, ਵੁਦ੍ਧਿਨਿਟ੍ਠਂ ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਨ ਅਵਡ੍ਢਨਂ ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਚਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੇਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਤਥਤਾ, ਪਠਮੋ ਅਵਿਤਥਤਾ, ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਅਨਞ੍ਞਥਤਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਬਾਧਕਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਜਾਤਿ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਬਾਧਿਕਾਤਿ? ਨ, ਬਾਧਕਪਭਵਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਵਿਯ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾ ਚ ਬਾਧਕਤਾ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਭਵਕਤਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਭਵਕਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਯ ਬਾਧਕਤ੍ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਬਾਧਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਬਾਧਕਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਬਾਧਕਮੇਵ, ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਬਾਧਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਬਾਧਕਤ੍ਤਾਵਧਾਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਵਿਨਾ ਨਾਞ੍ਞਤੋਤਿ ਸਤਿਪਿ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਅਵਸੇਸਾਕੁਸਲਸਾਸਵਕੁਸਲਮੂਲਾਵਸੇਸਸਾਸਵਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭਾਵੇ ਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਨਾ ਤੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਵਿਨਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਵਿਨਾ ਅਕੁਸਲੇਹਿ, ਰੂਪਾਵਚਰਾਦੀਹਿ ਵਿਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦੀਹਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ. ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਨਿਯਮੇਨ ਤਚ੍ਛੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੋ ਏਤਸ੍ਸ, ਨ ਮਿਚ੍ਛਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਪਰੀਤਤਾਯ, ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਅਤਚ੍ਛੋਤਿ ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੋ, ਮਗ੍ਗੋ. ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਨਿਯਮੇਨ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤਿ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਸਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ¶ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਉਦ੍ਧਰਣਂ, ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੇ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੋ. ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚੇਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦਵਿਰਤਿਯਂ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਵਿਰਤੀਸੁ ਸਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ. ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਚ੍ਚਂ. ‘‘ਅਮੋਸਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ¶ , ਤਦਰਿਯਾ ਸਚ੍ਚਤੋ ਵਿਦੂ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੭੬੩) ਅਮੋਸਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਚ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਜਾਨਨਾ ਪਟਿਵੇਧੋ ਅਵਿਵਾਦਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਏਕਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਤਿਯਮਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਜਾ ਨੋ ਵਿਵਦੇ ਪਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੦; ਮਹਾਨਿ. ੧੧੯) ਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖਅਰਿਯਸਚ੍ਚਭਾਵੇ ਅਵਿਪਰੀਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦੁਕ੍ਖਅਰਿਯਸਚ੍ਚਭਾਵਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਯਤਤਂ. ਸਚੇਪਿ ਕਥਞ੍ਚਿ ਕੋਚਿ ਏਵਂਚਿਤ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਪਨ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਹਮੇਤਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਅਨਞ੍ਞਥਤਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਠਾਨਾਭਾਵੋ. ਸਚੇਪਿ ਕੋਚਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਆਗਚ੍ਛਤੁ, ਠਾਨਂ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤੇਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾ ਚ ਪਠਮਤਾ, ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾ ਦੁਤਿਯਤਾ, ਤਦੁਪਸਮਤਾ ਤਤਿਯਤਾ, ਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਕਾਮੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਧਮ੍ਮਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਚ ਏਤਪ੍ਪਰਮਾਨੇਵਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵੀਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਆਦੀਨਂ ਏਤਂਪਰਮਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਆਲਯੇ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤੇ, ਸਕਲਵਤ੍ਥੁਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤੇ, ਭਵਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵੀਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਆਲਯਾਦੀਨਂ ਏਤਂਪਰਮਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਹੇਤੁਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਤਿਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੁਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਨ ¶ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਵਿਯ ਸਕਿਦੇਵ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਨੁ ਅਨੁ ਬੁਜ੍ਝਨਤੋ ਅਨੁਬੋਧੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਅਨੁਗਤੋ ਵਾ ਬੋਧੋ ਅਨੁਬੋਧੋ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ. ਕਿਚ੍ਚਤੋਤਿ ਪਰਿਜਾਨਨਾਦਿਤੋ. ਤਂਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨੇਵ ਹਿ ਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਟਾਨਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪਤਿਲੀਯਮਾਨਮਾਨਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਗਤਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਫੁਸਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਵਿਯ ਪਭਾਯ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਹਿ ਸਹ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਨ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਞਾਣੇਨ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਤਂ ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੋਹਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਾਲਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੦੦) ਏਕਦਸ੍ਸਿਨੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਯਦਸ੍ਸਿਤਾਵਿਚਾਰਣਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਗਵਂਪਤਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਹਰਿਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੇਕਞ੍ਚ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਯਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਮਯੇ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਮੁਦਯਾਦਿਦਸ੍ਸਿਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤਾ ਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾਤਿ. ਸੁਦ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ‘‘ਲੋਕਸਮੁਦਯਂ ਖੋ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੋ ਯਾ ਲੋਕੇ ਨਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨਂ ਹੇਤੁਫਲਪ੍ਪਬਨ੍ਧਾਵਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ‘‘ਲੋਕਨਿਰੋਧਂ ਖੋ…ਪੇ… ਪਸ੍ਸਤੋ ਯਾ ਲੋਕੇ ਅਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫) ਵਚਨਤੋ ਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨਂ ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਫਲਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਕਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਤੋ ਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਕਾਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਕਾਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਕਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿਕਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਪਜਹਤਿ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ, ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ…ਪੇ… ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਇਧ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਾਪਿ ਹਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਞਾਣਂ ¶ ਸਮੁਦਯਫਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧੁਵਾਦਿਭਾਵਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਫਲੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ‘‘ਇਸ੍ਸਰੋ ਲੋਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਇਸ੍ਸਰਕਾਰਣਿਨੋ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਪਧਾਨਤੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਚ ਪਤਿਲੀਯਤੀਤਿ ਪਧਾਨਕਾਰਣਿਨੋ. ‘‘ਕਾਲਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਕਾਲਵਾਦਿਨੋ. ‘‘ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਵਿਭੋਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਸਭਾਵਵਾਦਿਨੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਣੂਹਿ ਲੋਕੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੂਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਅਕਾਰਣਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਰਾਮੁਦਕਾਲ਼ਾਰਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਅਰੂਪਲੋਕੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਲੋਕਥੁਪਿਕਾਯ ਅਪਵਗ੍ਗੋ ਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਗਹਣਂ ¶ . ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਗੁਣਵਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕਤ੍ਤਨਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਲੋਕਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਗੁਣਵਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਸੁਖਦੁਕ੍ਖਇਚ੍ਛਾਦੋਸਪਯਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਨਵਹਿ ਅਤ੍ਤਗੁਣੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਣਾਦਭਕ੍ਖਵਾਦੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਪ੍ਪਨਪੁਤ੍ਤਮੁਖਦਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਵਿਨਾ ਅਪਵਗ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਨਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਦ੍ਵਾਦਸਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਕਾਮਭਵਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸ ਤਿਕਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨਿ. ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਾ ਆਗਤਨਯੇਨ ਕਾਲਵਿਭਾਗਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਵੀਮਂਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਦਯੋ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮੁਖੇਨ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ. ਤਯੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋਤਿ ਲੋਕਿਯਕ੍ਖਣੇ ਅਲੋਭਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਲੋਭਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਤਯੋਤਿ ਏਕੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਸੁ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਪਨ ਭਾਵੇ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਭਵਨ੍ਤਰੇਪਿ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਪਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਸੀਲਾਨਂ ਗਹਣੇਨ ਯੇਨ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੇਨ ਤਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸੋ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੋ ਗਹਿਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤੋ ਅਨਞ੍ਞਾਨਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਧਾਬਲਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਧਾਬਲਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਤੋ ਤਿਵਿਧੇਨਪਿ ਸੀਲੇਨ ਤੇ ਤਯੋਪਿ ਗਹਿਤਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ. ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਵਦਤਿ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩, ੧੯੨) ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਮੁਖੇਨ ਸਮਾਧਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮਾਧਿਮੁਖੇਨ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾਵਨਾਯ ਪਨ ਸਮਾਧਿਪਿ ਅਧਿਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੀਮਂਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਦਿਵਚਨਂ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦਵਚਨਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਇਧ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੯; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਅ. ਨਿ. ੩.੯੬; ੧੧.੧੨) ਵਚਨਤੋ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਾ ਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਕਤੋ ਤਂਸਦਿਸਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਵਸੇਨ ਏਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਭਾਰੋ ਵਿਯ ਵਿਘਾਤਕਤ੍ਤਾ. ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਮਿਵ ਬਾਧਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੧੫, ੨੧੭; ਧ. ਪ. ੨੦੩, ੨੦੪) ਸੁਖਭਾਵਤੋ ¶ ਸੁਭਿਕ੍ਖਮਿਵ. ਅਨਿਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਸਾਸਙ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਰੀਵਿਸਰੁਕ੍ਖਭਯਓਰਿਮਤੀਰੂਪਮਂ.

ਤਥਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਤਥਸਭਾਵੇਨ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਸਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਸਿਯਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਪਰਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਾਨਪੇਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖ-ਸਦ੍ਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿਪਦਸਙ੍ਗਹੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਦਪੇਕ੍ਖਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਪਦਸਙ੍ਗਹੋ. ਸਮੁਦਯਾਦੀਸੁ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਦਯੋ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਨਿਰੋਧੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਤੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨੀਯਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਂ ਵੇਦਕਰਹਿਤਂ, ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦੇਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਇਤਰੇਸੁਪਿ.

ਕਿਰਿਯਾਵ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮੁਦਯਮੇਵ ਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ. ਮਗ੍ਗੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਮਗ੍ਗਮਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਓਕਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਗਮਕੋਤਿ ਗਨ੍ਤਾ. ਸਾਸਵਤਾ ਅਸੁਭਤਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾ ਸੁਭਾ ਏਵ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮੁਦਯਾਦਿਭਾਵੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਨ ਨਿਰੋਧਭਾਵੋ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਭਾਵੋਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮਙ੍ਗਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਰੋਧਸੁਞ੍ਞਾਨਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮੁਦਯੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋਤਿ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਵਾ ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ ਵਿਕਾਰਾਵਿਭਾਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਟਿਪ੍ਪਲੀਨਾ ਚ ਪਕਤਿਭਾਵੇਨੇਵ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ¶ ਸਮੁਦਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਯਭਾਵੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਦਯੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਅਵਿਭਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਕਾਰੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੂਤਵਿਸੇਸੇਹਿ ਪਕਤਿਭਾਵੇਨੇਵ ਠਿਤੇਹਿ ਪਕਤਿ ਸਗਬ੍ਭਾ ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ, ਏਵਂ ਨ ਫਲੇਨ ਸਗਬ੍ਭੋ ਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾਨਂ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ਅਸਮਵਾਯਾਤਿ ਏਤਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੇਤੁਸਮਵੇਤਂ ਹੇਤੁਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਧ ਤਨ੍ਤੂਸੁ ਪਟੋ, ਕਪਾਲੇਸੁ ਘਟੋ, ਬਿਰਣੇਸੁ ਕਟੋ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਣੂਸੁ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਧ ਬੁਦ੍ਧਿਵੋਹਾਰਜਨਕੋ ਅਵਿਸੁਂ ਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਮਵਾਯੋ, ਤੇਨ ਸਮਵਾਯੇਨ ਕਾਰਣੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਣੂਸੁ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕਂ ਫਲਂ ਸਮਵੇਤਂ ਏਕੀਭੂਤਮਿਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ, ਤੀਸੁ ਅਣੂਸੁ ਤਿਅਣੁਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਮਹਾਪਥਵਿਮਹਾਉਦਕਮਹਾਅਗ੍ਗਿਮਹਾਵਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਫਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣੇਸੁ ਸਮਵੇਤਨ੍ਤਿ ਸਮਵਾਯਵਾਦਿਨੋ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤੇਹਿ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਕਾਰਣੇਸੁ ਮਹਾਪਰਿਮਾਣਂ ¶ ਏਕਂ ਫਲਂ ਸਮਵੇਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਗਬ੍ਭਂ ਅਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮਿਧ ਸਮਵਾਯਾਭਾਵਾ ਫਲੇ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਤੁਸੁਞ੍ਞਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋਤਿ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਚਤੁਆਹਾਰਭੇਦਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਭੇਦੇ ਤੇਹਿ ਭਿਨ੍ਨੇ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਭੇਦੇ ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਭੇਦੋ ਰੂਪਾਦਿਖਨ੍ਧਵਸੇਨ, ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਵਾ. ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਉਪਾਦੀਯਤੀਤਿ ਉਪਾਦਿ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਤਂਨਿਸ੍ਸਰਣਭੂਤਂ ਤਸ੍ਸ ਵੂਪਸਮੋ ਤਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਯਾਵ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਾਵ ਸੇਸਤਂ, ਤਤੋ ਪਰਞ੍ਚ ਅਨਵਸੇਸਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂ’’ਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਇਤਰੇ ਸਮਥੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੀਲਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਮਥਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਸਮਥਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਾਨਦ੍ਵਯਵਸੇਨ ਲਦ੍ਧੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਮਥੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾਤਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਏਕਦੇਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੀਲਾਦਿਸਙ੍ਗਾਹਕਾ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋਯੇਵਾਤਿ ਤਦੇਕਦੇਸੋ ਹੋਤਿ.

ਓਨਤਸਹਾਯੋ ਵਿਯ ਵਾਯਾਮੋ ਪਗ੍ਗਹਕਿਚ੍ਚਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਅਂਸਕੂਟਂ ਦਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸਹਾਯੋ ਵਿਯ ਸਤਿ ਅਪਿਲਾਪਨਵਸੇਨ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵਕਰਣਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਸਜਾਤਿਤੋਤਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾਦਿਭੇਦੇਸੁ ਸਮਾਨਾਯ ਸਮਾਧਿਜਾਤਿਯਾਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਰਿਯਤੋਤਿ ਸਮਾਧਿਅਨੁਰੂਪਕਿਰਿਯਤੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਹਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਸਮਾਧਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨) ਸਤਿਵਾਯਾਮਾਨਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਆਕੋਟੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯਾਤਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਸਦਿਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆਕੋਟੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਯਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਚ ਆਦਾਯ ਊਹਿਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਮੇਵ ਪਞ੍ਞਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਕਾਲਤ੍ਤੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਾਲਸ੍ਸ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਸਜਾਤਿਤੋਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮਾਨਾਯ ਪਞ੍ਞਾਜਾਤਿਯਾ. ਕਿਰਿਯਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਸਦਿਸਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਕਂ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੪੬) ਵਚਨਤੋ ¶ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ.

ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਨ੍ਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵਿਤੁਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਰਂ, ਸਤ੍ਤਿਵਿਘਾਤੇਨ ਦੁਰਧਿਗਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬਾਧਕਪਭਵਸਨ੍ਤਿਨਿਯ੍ਯਾਨਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ. ਦੁਰਵਗਾਹਤ੍ਥੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਹਾਰਾਦੀਸੁ ਚ ਅਭਿਲਾਸੋ ਪਾਕਟੋ, ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਆਯੂਹਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਓਗਾਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ, ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾ ਸਭਾਵਤੋ ਏਵ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਦੁਰਵਗਾਹਾ, ਤੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮਗ੍ਗੇ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਨਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਨਵਗਾਹੋਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਪਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਫਲਾਪਦੇਸਤੋ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੯). ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਪਕਭਾਵਤੋ ਹੇਤੂਤਿ ਅਪਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਅਪਦੇਸਤੋ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੯). ਇਤਿ ਵਿਜਞ੍ਞਾਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਜਾਨਨਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਜਾਨਨਕਾਰਣਭੂਤੇ ਨਯੇ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

ਜਾਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੦. ਤਤ੍ਥ ¶ …ਪੇ… ਅਯਂ ਮਾਤਿਕਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਜਾਤਿਆਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤੇਸਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਥਨਤ੍ਥਾਯ, ਤੇਸੁ ਵਾ ਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਤੇਸਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੇ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਥਨਤ੍ਥਾਯ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ. ‘‘ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਥਨਤ੍ਥਾਯ ਮਾਤਿਕਾਤਿ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਮਾਤਿਕਾਭਾਵਂ ¶ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਂ ਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਸਭਾਵਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਯਿਤਸਭਾਵਤੋ. ਨਾਮਤੋਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਭਾਵੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮਤੋ. ਤੇਨ ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ, ਅਥ ਖੋ ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਸਭਾਵੇਨ ਨਾਮਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਨਾਮਤੋਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਵਨ੍ਤਤਾਯ ਲਦ੍ਧਨਾਮਤੋ. ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਉਦਯਬ੍ਬਯਵਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਸਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਨ ਏਵਂ ਇਦਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਭੂਤਮੇਵੇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮੇਨ ਦੁਕ੍ਖ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਵਨ੍ਤਤਾਯ ਸੁਖਂ ਅਨਿਟ੍ਠਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ’’ਤਿ. ਕਣ੍ਣਸੂਲਾਦੀਹਿ ਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾਯਪਿ ਕਿਂ ਤਵ ਰੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਵ ਕਣ੍ਣਸੂਲਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਦੁਕ੍ਖਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਚ ਪਾਕਟਭਾਵਤੋਤਿ ਕਾਰਣਾਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਪਾਕਟਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸਭਾਵਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ. ਕਥੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ ਯਥਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਙ੍ਖੇਪੋ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸੇ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਉਭਯਥਾਪਿ ਕਥੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ ਜਾਤਿਆਦਿਕੋ, ਵਿਸੇਸੋ ਚ ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਰਨਿਵਤ੍ਤਕੋਤਿ ਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਜਰਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਿਪਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨੇਵ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ.

੧੯੧. ‘‘ਅਪਰਸ੍ਸ ¶ ਅਪਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਦੀਪਨਂ ਅਪਰਤ੍ਥਦੀਪਨਂ. ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇਪਿ ਹਿ ਅਪਰਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਾਮਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਭੁਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਆਹ ‘‘ਅਪਰਤ੍ਥਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪਰਸ੍ਸ ਅਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਜਾਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਂ ਅਪਰਤ੍ਥਦੀਪਨਂ. ਪਞ੍ਚਗਤਿਵਸੇਨ ਏਕੇਕਾਯਪਿ ਗਤਿਯਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਭੁਮ੍ਮਦੇਵਾਦਿਹਤ੍ਥਿਆਦਿਜਾਤਿਵਸੇਨ ਚਾਤਿ ਗਤਿਜਾਤਿਵਸੇਨ.

ਤਿਣਾਕਾਰੋ ਤਿਣਜਾਤਿ, ਸੋ ਚ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਦੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਤਂ ਪਠਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਾਦਾਯ ਅਯਂ ਜਾਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕੁਤੋਚਿ ਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਉਪਾਦਾਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਏਵਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਵਸ੍ਸ ਜਾਤਿ ਪਠਮਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਸਜਾਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ¶ ਸਾਵਸ੍ਸ ਜਾਤਿ ਪਠਮਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਮੁਖੇਨ ਚ ਪਞ੍ਚਪਿ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਣਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਜਾਤਿਆਦੀਨਿਪਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਕਾਰਵਿਕਾਰਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਕਾ ਸਹਵਿਕਾਰਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਜਾਯਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿਆਦਿ ਆਯਤਨਵਸੇਨ ਯੋਨਿਵਸੇਨ ਚ ਦ੍ਵੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਮਨਯੇ ਪਨ ਏਕੇਕੇਨੇਵ ਪਦੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪੁਰਿਮਨਯੇ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇ ਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਪਨ ਕਤ੍ਤਰਿ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਾ ਜਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਿ. ਪਾਕਟਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ…ਪੇ… ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਥਾ.

ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਏਕਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇਸੁ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਸੇਸੇ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ, ਕਾਮਧਾਤੁਯਂ ਵਿਕਲਾਵਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪੁਨ ਦਸਨ੍ਨਂ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਆਯਤਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਭੂਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ. ਤਮੇਵ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਰਸਾ. ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਏਵ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਦੁਕ੍ਖਰਾਸਿਸ੍ਸ ਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਵਿਸੇਸਾ ਵਾ ਤਦਵਯਵਾ, ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਫਲਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

ਪਰਿਯਾਯਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ¶ ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਜਾਤਿ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵੋਯੇਵ ਤਸ੍ਸਾ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠੋ. ਯਦਿ ਅਕ੍ਖਾਨੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਭਗਵਾ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ. ਭਗਵਤਾਪਿ –

‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਤਮੋ ਨੁ ਖੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ? ਯੋ ਚਾਯਂ ਮਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਪਾਣਿਮਤ੍ਤੋ ਪਾਸਾਣੋ ਗਹਿਤੋ, ਯੋ ਚ ਹਿਮਵਾ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾਤਿ. ਅਪ੍ਪਮ…ਪੇ… ਗਹਿਤੋ, ਹਿਮਵਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾਨਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਕਲਭਾਗਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ. ਏਵਮੇਵ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤੀਹਿ ਸਤ੍ਤਿਸਤੇਹਿ ਹਞ੍ਞਮਾਨੋ ¶ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਤਂ ਨੇਰਯਿਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ ਸਙ੍ਖਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਉਪਨਿਧਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੫੦) –

ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਪਕਾਸਿਤਂ ਆਪਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਂ. ਸੁਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਾਨਿ ਸੁਚੀਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਨੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣੇਨ ਜਾਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ ਗਬ੍ਭਪਰਿਹਰਣੂਪਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਨਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸਮ੍ਭਵਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮੂਲਕਂ ਅਞ੍ਞਾਨਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਉਪਕ੍ਕਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਰਿਹਰਣਮੂਲਕਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਮਤ੍ਤਾਨਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਮੁਖਂ ਕਡ੍ਢਨਂ ਆਕਡ੍ਢਨਂ, ਪਰਿਤੋ ਸਬ੍ਬਤੋਭਾਗੇਨ ਕਡ੍ਢਨਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਨਂ. ਅਧੋ ਧੁਨਨਂ ਓਧੁਨਨਂ, ਤਿਰਿਯਂ, ਸਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਧੁਨਨਂ ਨਿਧੁਨਨਂ. ਤਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਖਾਰਪਕ੍ਖਿਪਨਂ ਖਾਰਾਪਟਿਚ੍ਛਕਂ.

ਸਕਲਸਰੀਰਨ੍ਹਾਪਨਂ ਨ੍ਹਾਪਨਂ, ਏਕਦੇਸਧੋਵਨਂ ਧੋਵਨਂ, ਸੂਰਿਯਾਭਿਮੁਖਪਵਤ੍ਤਨੇਨ ਆਤਾਪਨਂ, ਪਞ੍ਚਗ੍ਗਿਤਾਪੇਨ ਪਰਿਤਾਪਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੋਯੇਵ ਵਾ ਤਾਪੋ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਕੁਹਿਂ ਨੁ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਲਭੇਥ, ਜਾਤਿਯਾ ਵਿਨਾ ਨ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਵਾ ਵਿਨਾ ਸੋ ਸਤ੍ਤੋ ਕੁਹਿਂ ਨੁ ਪਤਿਟ੍ਠਂ, ਕਤ੍ਥ ਨੁ ਪਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਲਭੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ਕਥਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਵੇਯ੍ਯ ਤਹਿਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ. ਨ ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਚੇ ਅਸ੍ਸ. ਨਨੁ ਨੇਵਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਨਨੁ ਆਹਾਤਿ ਵਾ. ਯਦਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨੇਵਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਜਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੨. ਜੀਰਣਮੇਵ ¶ ਜੀਰਣਤਾ, ਜੀਰਣਸ੍ਸ ਵਾ ਆਕਾਰੋ ਤਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਯਥਾਪੁਰੇ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੇਤਿ ਗਾਰਵਕਰਣਉਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੇ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ¶ ਸਤਿਸੁਤਵੀਰਿਯਪਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਹਿ ਅਪਸਾਦਨੀਯਤੋ. ਅਵਸਵਤ੍ਤਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਤਾਯ ਸੁਚਿਅਸੁਚਿਆਦਿਵਿਚਾਰਣਵਿਰਹੇਨ ਚ ਬਾਲਕੁਮਾਰਕਕਾਲੋ ਵਿਯ ਜਿਣ੍ਣਕਾਲੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਿਯ੍ਯੋ ਬਾਲਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ.

ਮਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੩. ‘‘ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ ਯਾ ਲੋਕੇ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਾ ਚੁਤਿ, ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਵਨਕਾਲੋਯੇਵ ਵਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਾਲੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਚੁਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਮਚ੍ਚੁ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਮਾਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਯੋ ਮਚ੍ਚੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਭੇਦੋ, ਯਞ੍ਚ ਮਰਣਂ ਪਾਣਚਾਗੋ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਯਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਭੇਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਮਤੋ, ਫੁਸ੍ਸੋ ਮਤੋ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਯ ‘‘ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਬਨ੍ਧਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਚ ‘‘ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਰਣਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਕਥਾ ਵਟ੍ਟਕਥਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਭਾਵਤੋ ਤਦੇਕਦੇਸਭਾਵਤੋ ਚ ਮਰਣ-ਸਦ੍ਦਬਹੁਤ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੁਤਿਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਵਨਤਾ’’ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਚਵਨਲਕ੍ਖਣਮੇਵ ਵਦਤਿ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵਖਨ੍ਧੇਹਿ ਵਿਯੋਜੇਤੀਤਿ ਵਿਯੋਗਰਸਂ, ਵਿਯੋਗਕਿਰਿਯਾਭੂਤਤਾਯ ਵਾ ‘‘ਵਿਯੋਗਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਭਵਤੋ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ.

ਮਰਣਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਮਰਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਾ. ਯਦਿ ਮਰਣਂ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ.

ਪਾਪਕਮ੍ਮਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਪਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਤਦੁਪਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਹਿ ‘‘ਅਕਤਂ ਵਤ ਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਭਦ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਚ ਯੇਸਂ ਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਯੇਵ ਸਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਾ ‘‘ਵਿਤੁਜ੍ਜਮਾਨਮਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਨ੍ਧੀਨਂ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ¶ , ਤੇਸਂ ਛੇਦਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ‘‘ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ, ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਨਮੂਲਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਾਦਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਾਲ਼ਾਦੀਹਿ ਕਤੇ ਹਿ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਾਦਨੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ.

ਸੋਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੪. ਸੁਖਕਾਰਣਂ ਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਫਲਂ ਸੁਖਂ. ਞਾਤਿਕ੍ਖਯੋਤਿ ਭੋਗਾਦੀਹਿ ਞਾਤੀਨਂ ਪਰਿਹਾਨਿ ਮਰਣਞ੍ਚ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਾਦਿਪਦਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਾਦੀਸੁ ਸਮਾਸਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਞਾਤਿਭੋਗਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਿਨਾਸਾਵਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਂਯੇਵ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੪੭ ਆਦਯੋ) ਚ ‘‘ਦਸ ਰੂਪਾਨਿ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਯਞ੍ਹਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੯੭੫ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਨਿ ‘‘ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾਤਿ.

ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਨਾ’’ਤਿ. ਝਾਮਨ੍ਤਿ ਦਡ੍ਢਂ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਦਿਕਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਸੋਕੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਲਕ੍ਖਣਾਦਯੋ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ, ਤਥਾਪਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ਸੋਕਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਲਕ੍ਖਣਾਦਯੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਿਸਾਰਰਹਿਤਂ ਅਨ੍ਤੋ ਏਵ ਸਙ੍ਕੁਚਿਤਂ ਚਿਨ੍ਤਨਂ, ਸੁਕ੍ਖਨਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਨਂ. ਪਰਿਨਿਜ੍ਝਾਯਨਂ ਦਹਨਂ. ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦਿਅਨੁਰੂਪਂ ਸੋਚਨਂ ਅਨੁਸੋਚਨਂ, ਤਂ ਤਂ ਵਾ ਗੁਣਂ ਦੋਸਞ੍ਚ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸੋਚਨਂ ਤਪ੍ਪਨਂ ਅਨੁਸੋਚਨਂ.

ਜਵਨਕ੍ਖਣੇਤਿ ¶ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਜਵਨਕ੍ਖਣੇ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵੀਥਿਯਮ੍ਪਿ ਪਨ ਜਵਨਕ੍ਖਣੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਏਵ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਜਵਨਕ੍ਖਣੇ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਕਾਯਵਤ੍ਥੁਕਮਨੋਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ.

ਤੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ¶ ‘‘ਤੁਦਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਬ੍ਯਤ੍ਤਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪਰਿਦੇਵਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੫. ਆਦੇਵਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਦੇਵੋਤਿ ਆਦੇਵਨ-ਸਦ੍ਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸੁਵਿਮੋਚਨਾਦਿਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਤਬ੍ਬਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਕਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਵੀਹਿਪਲਾਪਾਦਯੋ ਵਿਯ ਤੁਚ੍ਛਂ ਵਚਨਂ ਪਲਾਪੋ. ਗੁਣਦੋਸੇ ਕਿਤ੍ਤੇਤਿ ਬੋਧੇਤੀਤਿ ਗੁਣਦੋਸਕਿਤ੍ਤਨਰਸੋ ਲਾਲਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਤ੍ਥਾਨਤ੍ਥੇ ਹਿਰਿਯਿਤਬ੍ਬਜਨੇ ਚ ਅਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਮਭਾਵੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਦੇਵਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਭਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋਕਵਤ੍ਥੁਅਵਿਘਾਤੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਭਮੋ, ਨ ਉਤ੍ਤਾਸਸਮ੍ਭਮੋ, ਸੋ ਚ ਪਰਿਦੇਵਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਿਦੇਵੋ ‘‘ਸਮ੍ਭਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਸੋਕਾਭਿਭੂਤੋ ਪਰਿਦੇਵਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮੁਟ੍ਠਿਪੋਥਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਦੇਵਨਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਚ ਞਾਤਿਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਾਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤੀਤਿ ਪਰਿਦੇਵਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਯੇਨ ਵਿਨਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਿਦੇਵਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਦੋਮਨਸ੍ਸਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਤੋ ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋ, ਕਣ੍ਠੋਟ੍ਠਤਾਲੁਆਦਿਸੋਸਜਤੋਪਿ ਵਾ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਤਂਨਿਦਾਨਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੬-੭. ਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਕਾਯਿਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਿਤੁਂ ¶ ਨ ਲਭਾਮੀਤਿ ਬਲਵਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਤ੍ਥੁਤਾ ਹੋਤਿ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪੀਲ਼ੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਵਾ.

ਆਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਵਿਯ ਲੁਧਨ੍ਤਿ. ਮੂਲਚ੍ਛਿਨ੍ਨਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਛਿਨ੍ਨਪਪਾਤਂ ਪਪਤਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਦਯ੍ਹਮਾਨਚਿਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਵਿਗਤੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇ ਤਥਾਚਿਨ੍ਤਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ.

ਉਪਾਯਾਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੮. ਸਬ੍ਬਵਿਸਯਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣਵਸੇਨ ¶ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸੀਦਨਂ ਸਂਸੀਦਨਂ, ਉਟ੍ਠੇਤੁਮ੍ਪਿ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਕਰਣਵਸੇਨ ਅਤਿਬਲਵਂ, ਵਿਰੂਪਂ ਵਾ ਸੀਦਨਂ ਵਿਸੀਦਨਂ. ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਸਯਂ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਸੁ ਵਿਰੂਪੋ ਆਸਙ੍ਗੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਵਬਨ੍ਧਤਾ ਬ੍ਯਾਸਤ੍ਤਿ. ਨਿਤ੍ਥੁਨਨਕਰਣਤੋ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨਰਸੋ. ਵਿਸੀਦਨਂ ਵਿਸਾਦੋ.

ਸਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖੋ ਦੋਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਯੇ ਪਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਉਪਾਯਾਸੋਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇ ‘‘ਉਪਾਯਾਸੋ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਕੇਹਿਚਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੨੪੯) ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਸਾਦਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਕਾਰਣਂ ਅਗਣਯਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਾਯਾਸੋ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ, ਵਿਸਾਦਨਵਸੇਨੇਵ ਞਾਤਿਵਿਨਾਸਾਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਾਨਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਉਪਾਯਾਸੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਦਹਤਿ, ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾਕਰਣਵਸੇਨ ਕਾਯਂ ਵਿਸਾਦੇਤਿ, ਤਦੁਭਯਕਰਣੇਨੇਵ ਤਤੋ ਪਰਂ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਜਨਯਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੯. ਨ ਅਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਗਮਿਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਵੇਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਸਨਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ. ਅਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਂ. ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ¶ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾਤਿਆਦਿ ਅਸਮਤ੍ਥਸਮਾਸੋਪਿ ਯੋਜਿਤੋ. ‘‘ਅਸੂਰਿਯਪਸ੍ਸਾਨਿ ਮੁਖਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਹਿ ਯੇਨ ਸਮਾਸੋ, ਨ ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਪਟਿਸੇਧਕੋ ਅ-ਕਾਰੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਨਿਬ੍ਭਯੇ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਦੁਕ੍ਖਯੋਗਤੋ ਖੇਮਤ੍ਤਾ.

ਸਙ੍ਗਤਿਆਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦਯੋ ਭੋਜਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਵਾ ਸਹਕਰਣਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍ਵਯਂ ਤਦਤ੍ਥਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵਾ ਯਂ ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਯਥਾ ਲਬ੍ਭਤਿ ਸਙ੍ਗਤਿਆਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਥਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਹਿ ਸਙ੍ਗਤਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਂਯੋਗੋ ¶ ਹੋਤਿ, ਆਗਤੇਹਿ ਚ ਤੇਹਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਹਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸੁ ਚ ਮਿਸ੍ਸੀਭਾਵੋਤਿ. ਅਨਤ੍ਥਭਾਵੋ ਉਪਦ੍ਦਵਭਾਵੋ.

ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਆਪਾਥਗਮਨਮਤ੍ਤਂ ਤਂਗਹਣਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੋ, ਨ ਪਨ ਪਥਵਿਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਨਾਮ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਿ ਕਣ੍ਟਕਾਦੀਨਿ ਅਮਿਤ੍ਤਾ ਚ ਉਸੁਆਦੀਹਿ ਵਿਜ੍ਝਨਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ.

ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਾ ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦੁਕ੍ਖੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੦. ਮਿਨਨ੍ਤੀਤਿ ਨਾਲ਼ਿਯਾਦੀਸੁ ਧਞ੍ਞਂ ਵਿਯ ਅਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਨ ਬਹਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਮਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਹਭਾਵਦੀਪਕੋ. ਞਾਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਇਚ੍ਚੇਵ. ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦਿਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਬ੍ਯਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਸੋਕੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨੇਵ ਸਰੀਰਂ ਸੋਸੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਕਿਸਮ੍ਪਿ ਨਿਰੋਜਤਾਕਰਣੇਨ ਮਿਲਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਚ ਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸੋਕਸਰਸਮਪ੍ਪਿਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਵਿਤੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਇਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੧. ਯਸ੍ਮਿਂ ¶ ਕਾਲੇ ਜਾਤਿਯਾ ਨ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਕਾਲਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇਸੁ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਜਾਤਿਯਾ ਅਨਾਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਮ੍ਪੀਤਿ ਯੇਨਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਦਾਪਿ ਪਨ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਇਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਤਦਾਪਿ ਅਲਾਭਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਇਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ‘‘ਨ ਲਭਤੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਤਦਾ ਇਚ੍ਛਾਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਅਲਾਭੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾਪਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਇਚ੍ਛਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਅਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਸਾ ਇਚ੍ਛਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ.

ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਗਣੇਨਾਤਿ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜੇਨ ਧੁਤ੍ਤਗਣੇਨ, ਕਪ੍ਪਟਿਕਗਣੇਨ ਵਾ.

ਵਿਘਾਤਮਯਨ੍ਤਿ ¶ ਚਿਤ੍ਤਵਿਘਾਤਮਯਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਚਿਤ੍ਤਵਿਘਾਤਤੋ ਏਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਬ੍ਬਨ੍ਧਨਜਰਾਤਿਸਾਰਾਦਿਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ. ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਨ੍ਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਇਚ੍ਛਮੇਵ ਵਦਤਿ.

ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੨. ਵਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਵਿਤ੍ਥਾਰਗਤਂ ਪਨ ਦੇਸਨਾਵਿਤ੍ਥਾਰਂ ਪਹਾਯ ਯਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਯ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਸਬ੍ਭਾਵਾ.

ਦੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਾਯਿਕਪੁਰਿਸੋ ਦੇਸਕੋ. ਭਗਵਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦੇਸਕੋ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਦੇਸਕੇਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਕ੍ਖਾਯਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਾਵਕਾਦਯੋ ਯਥਾ ਇਨ੍ਧਨਾਦੀਨਿ ਬਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਬਾਧਯਮਾਨਾ. ਮਾਰਣਨ੍ਤਿਕਦੁਕ੍ਖਾਭਿਘਾਤੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤਿਪਾਕਟੇਨ ਜਾਤਿਜਰਾਦੁਕ੍ਖਵਿਘਾਤਜਸੋਕਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤੋਤਿ ਪਰਿਦੇਵਤੋ ਉਦ੍ਧਂ. ਕਣ੍ਠ ਸੋਸਾਦਿ ਸਨ੍ਧਿ ਬਨ੍ਧਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿ ਜਨਕ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭ ਸਮਾਯੋਗਤੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਬਾਧਨਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯੇਸੁ ਕੇਸੁਚੀਤਿ ਤਿਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਾ ਫੁਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਗਤਂ ਏਵਂਪਕਾਰਮੇਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੩. ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪੁਨਬ੍ਭਵਕਰਣਂ ਪੁਨੋਬ੍ਭਵੋ’’ਤਿਆਹ. ‘‘ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨੋ ਵਿਯ ਚ ਪੁਰਿਮਪਦਸ੍ਸ ਓਕਾਰਨ੍ਤਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ਸੀਲਟ੍ਠੇਨ ਇਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਮਿਯਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਾਵਾਚਕਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਪੂਪਭਕ੍ਖਨਸੀਲੋ ਆਪੂਪਿਕੋ’’ਤਿ. ‘‘ਤਦ੍ਧਿਤਾ’’ਇਤਿ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਵਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਤਦ੍ਧਿਤਾਨਂ ਅਭਿਧਾਨਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ¶ ਵਾ ‘‘ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਸਹਜਾਤਾ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਦੇਤਿ, ਕਮ੍ਮਸਹਾਯਭੂਤਾ ਤਦਸਹਜਾਤਾ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸ ਦਾਯਿਕਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾਯੇਵਾਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਤੀਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਦਾਯਿਕਾਪਿ ਅਦਾਯਿਕਾਪਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਦੇਤਿਚ੍ਚੇਵ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾਤਿ ਸਮਾਨਵਿਪਾਕਾਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਤਿ ਸਮਾਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਦਾਨੁਭਾਵਤ੍ਤਾ ਚ. ਏਵਂ ਇਤਰੇਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਧਿਮ੍ਹਿ ਯਥਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਵਿਪਚ੍ਚਨਕਮ੍ਮਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ. ਨਨ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਨਨ੍ਦੀ, ਰਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਰਾਗੋ. ਯੋ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੋ, ਯਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾ, ਉਭਯਮੇਤਂ ਏਕਤ੍ਥਂ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਤ੍ਤਂ ਗਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਰਾਗਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਰਾਗੋ ਵਿਸੁਂ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਕਾਮਭਵੇ ਏਵ ਭਵਪਤ੍ਥਨਾਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਿਯਰੂਪੇ ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ‘‘ਨਿਵਿਸਤੀ’’ਤਿ, ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਨੁਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਵੇਸਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਸੋਭਗ੍ਗੇ ਦੇਵਤ੍ਤੇ ਚ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ ਚਕ੍ਖੁਮਾਹ, ਸਪਸਾਦਂ ਵਾ ਮਂਸਪਿਣ੍ਡਂ. ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਪਞ੍ਚਪਸਾਦਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤਕਣ੍ਹਓਦਾਤਵਣ੍ਣਪਸਾਦਂ. ਰਜਤਪਨਾਲ਼ਿਕਂ ਵਿਯ ਛਿਦ੍ਦਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਓਦਾਤਤ੍ਤਾ. ਪਾਮਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਲਮ੍ਬਕਣ੍ਣਬਦ੍ਧਂ. ਤੁਙ੍ਗਾ ਉਚ੍ਚਾ ਦੀਘਾ ਨਾਸਿਕਾ ਤੁਙ੍ਗਨਾਸਿਕਾ, ਏਵਂ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਾਨਂ. ‘‘ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰਾ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਤੁਙ੍ਗਾ ਨਾਸਿਕਾ ਯੇਸਂ, ਤੇ ਤੁਙ੍ਗਨਾਸਿਕਾ. ਏਵਂ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰਾ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਜਿਵ੍ਹਂ…ਪੇ… ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣਾ ਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚ. ਮਨਂ…ਪੇ… ਉਲ਼ਾਰਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਾਦਿਅਤ੍ਥਵਿਚਿਨਨਸਮਤ੍ਥਂ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਨੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਰੀਰਗਨ੍ਧਾਦੀਨਿ ¶ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਵਿਲੇਪਨਗਨ੍ਧਾਦੀਨਿ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਯਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹਿਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਸਯਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ. ਨ ਹਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸੇਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਤੋ ਫਲਭਾਵੇਨ ‘‘ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਤੇਨ ਉਪਯੋਜਿਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ.

ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੪. ਅਨੂਹਤੇਤਿ ¶ ਅਨੁਦ੍ਧਤੇ, ਅਪ੍ਪਹੀਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੀਹੋ ਵੇਧਕੇ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਉਸੁਮ੍ਹਿ, ਸੁਵਾਨੋ ਲੇਡ੍ਡੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਹਾਰਕੇ. ਖਯਗਮਨਵਸੇਨ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਮਨਵਸੇਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਚਜਨਵਸੇਨ ਹਾਨਿਵਸੇਨ ਚ ਚਜੀਯਤਿ, ਪੁਨ ਯਥਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਥਾ ਦੂਰਖਿਪਨਵਸੇਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੀਯਤਿ, ਬਨ੍ਧਨਭੂਤਾਯ ਮੋਚਨਵਸੇਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਸਂਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ. ਆਯੂਹਨਂ ਸਮੁਦਯੋ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਅਨਾਯੂਹਨਂ.

ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਪਞ੍ਞਾਪਨਂ, ‘‘ਤਿਤ੍ਤਅਲਾਬੁ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰਾਭਾਵਂ ਵਾ. ਤਿਤ੍ਤਅਲਾਬੁਵਲ੍ਲਿਯਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦਨਂ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨਂ. ਤਦਾਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭੂਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦੁਤਿਯੂਪਮਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍ਵਾਰਂ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਚੋਰਘਾਤਕਾ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਪੁਰਿਮਾ ਵਾ ਉਪਮਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯ ਪਿਯਰੂਪਸਾਤਰੂਪੇਸੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯਪਿ.

ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੫. ਅਞ੍ਞਮਗ੍ਗਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ¶ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਭਾਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਾ ਮਗ੍ਗਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅਞ੍ਞਮਗ੍ਗਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਰਿਯੋ, ਅਰਿਯਫਲਪਟਿਲਾਭਕਰਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਂ ਲਭਾਪੇਤਿ ਜਨੇਤੀਤਿ ਅਰਿਯੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਫਲਵਸੇਨ ਚ ਅਰਿਯਨਾਮਲਾਭੋ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਟ੍ਠ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨਿ ਅਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ’’ਤਿ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ¶ ਵਾਚਾ ਜਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਤਬ੍ਬਿਪਕ੍ਖਵਿਰਤਿਸਭਾਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਭੇਦਕਰਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਪਹਾਨੇਨ ਜਨੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕਿਚ੍ਚਵਤੀ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਚੀਵਰਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਿ, ਤਂਤਂਕਿਰਿਯਾਨਿਪ੍ਫਾਦਕੋ ਵਾ ਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਪਾਦਚਲਨਾਦਿਕਂ ਕਿਰਿਯਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਏਵਂ ਸਾਵਜ੍ਜਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਰਵਜ੍ਜਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਕਿਚ੍ਚਵਾ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਲਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਾਯਵਾਚਾਨਂ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਭੂਤਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀਵਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵੋ ‘‘ਵੋਦਾਪਨਲਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਕਿਲੇਸਾ ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ. ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਙ੍ਗੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਤਥੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਨੀਕਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਿਚ੍ਚਤੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਞਾਣੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਇਧ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ, ਇਮਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਞਾਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਪ੍ਪਕਾਸਨਕਿਚ੍ਚਤੋ. ਤੀਣਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੭੦੩ ਆਦਯੋ) ‘‘ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਧਾਨਾਨਂ ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਵਿਰਤਿਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤਨਾਯੋਪੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਹਿ ਵਿਰਮਣਕਾਲੇ ਵਾ ਵਿਰਤਿਯੋ ਸੁਭਾਸਿਤਾਦਿਵਾਚਾਭਾਸਨਾਦਿਕਾਲੇ ਚ ਚੇਤਨਾਯੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਵਿਰਤਿਯੋਵ ¶ ਚੇਤਨਾਨਂ ਅਮਗ੍ਗਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਏਕਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਞਾਣਤਾ ਵਿਯ ਏਕਾਯ ਵਿਰਤਿਯਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਵਿਰਤਿਭਾਵੋ ਵਿਯ ਚ ਏਕਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਯਸਾਧਨਸਭਾਵਾਭਾਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਭਾਵਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਤਂਸਿਦ੍ਧਿਯਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗਤ੍ਤਯਤ੍ਤਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਚ.

ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਏਵਾਤਿ ਯਦਿਪਿ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਕਾਨਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾਨੁਮਜ੍ਜਨਸਮ੍ਪਿਯਾਯਨਬ੍ਰੂਹਨਸਨ੍ਤਸੁਖਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤੂਹਿ ਝਾਨੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਵਾਯਾਮੋ ਵਿਯ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਕੁਸਲਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਦਿਚਤੁਵਾਯਾਮਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਤਿ ਵਿਯ ਚ ਅਸੁਭਾਸੁਖਾਨਿਚ੍ਚਾਨਤ੍ਤੇਸੁ ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਸੁਭਾਦਿਸਞ੍ਞਾਪਹਾਨਚਤੁਸਤਿਕਿਚ੍ਚਂ, ਏਕੋ ਸਮਾਧਿ ਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਝਾਨਸਮਾਧਿ ¶ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ ਏਵ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ, ਤਥਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਝਾਨਸਮਾਧਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ ਏਵ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵਚੀਭੇਦਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਾਵਜ੍ਜਾਨਵਜ੍ਜਵਚੀਭੇਦਨਿਵਤ੍ਤਨਪਵਤ੍ਤਨਕਰਾਯ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯਪਿ ਉਪਕਾਰਕੋ ਏਵਾਤਿ ‘‘ਸ੍ਵਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਚੀਭੇਦਨਿਯਾਮਿਕਾ ਵਾਚਾ ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾਨਿਯਾਮਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਿਕਾ. ਇਦਂ ਵੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵੀਰਿਯਂ. ਗਤਿਯੋਤਿ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯੋ, ਕਿਚ੍ਚਾਦਿਸਭਾਵੇ ਵਾ. ਸਮਨ੍ਵੇਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ.

ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗੇਸੁ ਨਿਨ੍ਨਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵੋਯੇਵ ਚ ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਕਰਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕਿਚ੍ਚਤੋਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਤੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਟਿਵੇਧਮਾਹ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਉਗ੍ਗਹਾਦਿਪਟਿਵੇਧੋ ਚ ਪਟਿਵੇਧੋਵ, ਨ ਚ ਸੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋਤਿ? ਨ, ਕੇਵਲੇਨ ਪਟਿਵੇਧ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਗ੍ਗਹਾਦਿਪਟਿਵੇਧਾਨਂ ਅਵਚਨੀਯਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਵੇਧਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਉਗ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਞਾਣਂ ‘‘ਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਟਿਵੇਧਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਵੇਧਭੂਤਮੇਵ ਪਨ ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਞਾਣਾਨਿਪਿ ਸਵਨਞਾਣੇ ਏਵ ਅਵਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਵਨਧਾਰਣਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਂ ਲੋਕਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਮੇਵ ਞਾਣਮਾਹ. ਉਗ੍ਗਹਾਦੀਹਿ ਸਚ੍ਚਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

ਪਯੋਗੋਤਿ ¶ ਕਿਰਿਯਾ, ਵਾਯਾਮੋ ਵਾ. ਤਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਤਰਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤਂ ਦੁਕ੍ਕਰਤਰਤਞ੍ਚ ਉਪਮਾਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਭਵਗ੍ਗਗਹਣਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਪਦਘਾਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਤਮਗ੍ਗੋ ‘‘ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯੇਨ ਚੁਪਾਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਗਤਮਗ੍ਗੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਘਾਤੋ ਪਦਘਾਤੋ. ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਸਨ੍ਤਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਕਤਰਪਾਲ਼ਿਯਂ? ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ ਤਾਵ ਅਟ੍ਠ ਕਸਿਣਾਨਿ ਦਸ ਅਸੁਭਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਆਰੁਪ੍ਪਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ, ਆਗਮੇਸੁ ਦਸ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਯੋ ਆਹਾਰੇ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਾ ¶ ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੂਤਿ ਕਾਮਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ.

ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਏਕਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਏਕਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਧ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਸਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕੋ ਸੇਕ੍ਖੋ. ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਤਿ ਆਜੀਵਹੇਤੁਕਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਤੋ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਰਮਣਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸਾਤਿ ਮਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਯਂ ਝਾਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸਦਿਸਸਬ੍ਬਾਸਦਿਸਏਕਚ੍ਚਸਦਿਸਤਾ ਵਿਸੇਸੋ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਧ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ, ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ ਪਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਾਮਂ ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਵਾਦਾਵਿਰੋਧਤੋ, ਇਧ ਪਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯਵਾਦਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਾਮੋ ਪਨ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞੇ ਚਾਚਰਿਯਵਾਦਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਤਾਵ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮੇਨ ਤਾਵਾ’’ਤਿ.

ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਨੁ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਯੇਸੁ ਪਨ ਸਂਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਤੇਨਤ੍ਥਤੋ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮਾਹਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਮੁਦਾਯਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਞ੍ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਨ ਲੋਕਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਹਿ ਲੋਕਿਯਂ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ¶ ਕਥਨ੍ਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਕਥਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂਝਾਨਿਕਾਵ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਜ੍ਝਾਨਿਕਂ ਪਠਮਫਲਾਦਿਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਿਕਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਂ ਤਜ੍ਝਾਨਿਕਂ ਫਲਞ੍ਚ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਅਞ੍ਞਝਾਨਿਕਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਨਿਯਾਮਿਕਾ ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਪਾਦਕਂ, ਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਫਲਸ੍ਸਪਿ ਪਾਦਕਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਦੁਕ੍ਖਞਾਣਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਦਿਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਕਸਿਣਾਦਿਤਂਤਂਕੁਸਲਾਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ¶ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਤਂਤਂਵਿਰਮਿਤਬ੍ਬਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਥਾਨੁਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਦਨੁਰੂਪੋਤਿ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਕਰਸੀਲਂ ਵਾਯਾਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਸੀਲਾਨੁਰੂਪਤਾ ਵਾਯਾਮਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਵਚਨਤੋ ‘‘ਸੀਲਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੇਤਸੋ ਅਸਮ੍ਮੋਸੋਤਿ ‘‘ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਸਤਾਰਕ੍ਖੇਨ ਚੇਤਸੋ ਰਕ੍ਖਿਤਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਤਿ…ਪੇ… ਸੁਵਿਹਿਤਚਿਤ੍ਤਾਰਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਜ੍ਜਾਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਸਵਕ੍ਖਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਮਗ੍ਗੇ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੇ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਸੀਲਸ੍ਸ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਝਾਨਾਨਂ ਚਰਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਤਰੇ ਦ੍ਵੇ ਖਨ੍ਧਾ ਚਰਣਂ. ਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਯਾਨਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ ਯਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਂ. ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਮਾਧਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਮਥਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਤ੍ਤਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚ ਸਮਥਯਾਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨੇਨ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਸਮਥਯਾਨੇਨ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਝਾਨਸੁਖਂ ਅਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਂ ਵਿਵਜ੍ਜੇਤਿ. ਪਞ੍ਞਾ ਵਿਯ ਮੋਹਸ੍ਸ, ਸੀਲਸਮਾਧਯੋ ਚ ਦੋਸਲੋਭਾਨਂ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਾ ਅਦੋਸਾਲੋਭੇਹਿ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਯੋਗਤੋ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ. ਸੀਲਾਦੀਨਿ ਹਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਿਤੋ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠੋ ਫਲਟ੍ਠੋ ਚ ਅਰਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਮਗ੍ਗਫਲਸਙ੍ਖਾਤਂ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਸਾਸਨਂ ਅਰਿਯਭੂਮਿ.

ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੬-੨੧੪. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ¶ ਸਮੁਦਯੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਰਹਿਤੇ ਏਕਨ੍ਤਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਮੁਦਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਵਸੇਸਾਕੁਸਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਚ ਸਾਸਵਕੁਸਲਮੂਲਾਵਸੇਸਸਾਸਵਕੁਸਲੇਸੂਤਿ ਸਪ੍ਪਦੇਸੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦੇ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਾ ਪਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮਤੋ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾ ਏਵ. ਨ ਹਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਵਾਰੇਸੁ ਅਪੁਬ੍ਬੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮੁਦਯਮੇਵ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਤੀਸੁਪਿ ਵਾਰੇਸੁ ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਪੁਬ੍ਬਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯਪਿ ਹਿ ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ? ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਕੇਵਲਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਪਨ ਤਂ ਤਂ ਸਮੁਦਯਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਨਿਰੋਧੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਚ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਜਾਤਿਆਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਤੋ ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਞ੍ਚ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਂ ਅਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਸਾਸਵਕੁਸਲਾਨਂ ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਪਹਾਨਵਸੇਨ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਵਾ ਪਹੀਨੇਸੁ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਤਦਧਿਗਮਨੀਯਂ ਨਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਯਦਿਪਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਆਜੀਵੋ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਮਸ੍ਸਾਯਂ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੩੧) ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਦੂਰਤਰੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤਂ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਸਾਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਆਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਤਾਯੇਵ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਯਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਯਤਿਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਪਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵਿਵਟ੍ਟਨਵਸੇਨ, ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹੀਯਮਾਨਾਯ ਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵੇਨ, ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦਰਥਸਨ੍ਤਾਪਪਰਿਲ਼ਾਹੇਸੁ ਪਹੀਯਮਾਨੇਸੁ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸੁਖੇ ਪਟਿਸਂਵੇਦਿਯਮਾਨੇ ‘‘ਯਾ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੪੩੧) ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਤਰੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਆਸਨ੍ਨਤਰੁਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਸੁਖਂ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ¶ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗਦੇਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ…ਪੇ… ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਚਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਮਿਦਂ ਵਚਨਤੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ ਦੇਸਨੁਪਾਯਸ੍ਸ ਞਾਪਕਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਵਚਨਤੋਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਚਨਾਨੁਰੂਪਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋਪਿ ਮਗ੍ਗੋ ਪਟਿਪਦਾ ਏਵਾਤਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਤ੍ਥਾਤਿ? ਦੇਵਪੁਰੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦੇਸਿਤਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਵਾਰੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨੇਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਿਸੇਸਕਾਰਣਨਿਦਸ੍ਸਕੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਪਟਿਪਦਾ ਏਵਾਤਿ ਦੇਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਖੋ ਪਨ…ਪੇ… ਵਚਨਤੋ ਪਨ…ਪੇ… ਦੇਸਿਤੋ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੇਸਿਤਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਵਾਰੋਪਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਭਗਵਤਾ ਦੇਵਪੁਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਝਾਨੇਹਿ ਦੇਸਨਾਪਵੇਸੋ, ਭਾਵਨਾਪਵੇਸੋ ਵਾ ਝਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਨਯਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਗਣਨਾਸੁਖਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿ ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸੁਞ੍ਞਤਾਦੀਸੁ ਚ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਗਮਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਵਾਰੇ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਾਰੇ ਚ ਯਥਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਧਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧੫. ਏਵਂ ¶ ਪੁਰਿਮੇਸੁਪਿ ਦ੍ਵੀਸੂਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੦੫) ‘‘ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਉਗ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ ‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਟਿਵੇਧਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਤਥਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਞ੍ਚ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ‘‘ਅਪਿਚੇਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕਕ੍ਖਣਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਏਵਂ ਪਨ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਨਾਦਿਮੁਖੇਨ ਅਰਿਯੋਵ ¶ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਟਿਵੇਧਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਏਕਮੇਵ ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਦੁਕ੍ਖਞਾਣਾਦਿਤਾ, ‘‘ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ…ਪੇ… ਏਕੋਵ ਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਗ੍ਗਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਚ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਾ, ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਲੋਕਿਯਤਾ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਵਂ ਪੁਰਿਮੇਸੁਪਿ ਦ੍ਵੀਸੂਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧੯. ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ¶ ¶ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਨ੍ਦਭਾਵਂ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰਭਾਵਂ ਕਾਰਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ ਰੂਪਗ੍ਗਹਣੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤੇ ਚ ਤਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ. ਯੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਭਾਵੋ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਜਾਨਨਂ.

ਕਤ੍ਥਚਿ ਦ੍ਵੇਤਿ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ ਖੀਣਾਸਵੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ…ਪੇ… ਅਰਿਯਾਯ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਰਿਯਾਯ ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ. ਯਾ ਹਿਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਤਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਯਾ ਹਿਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਤਦਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੫੧੬) ਦ੍ਵੇ, ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍ਵਾਜੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ…ਪੇ… ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੫੧੯), ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੯੩), ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ…ਪੇ… ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੯੨) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਤੀਣਿ, ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨਾਨਾਵਿਸਯਾਨਿ…ਪੇ… ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ… ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੫੧੨), ‘‘ਪਞ੍ਚਿ…ਪੇ… ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ… ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੫੦੧ ਆਦਯੋ), ‘‘ਪਞ੍ਚਿ…ਪੇ… ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੮੬ ਆਦਯੋ) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੁਕਾਦਿਵਚਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣੁਪਾਯਾਦਿਭਾਵਤੋ ਦੁਕਾਦੀਨਂ. ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪਨ ¶ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋਤਿ ਇਧ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਏਕਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਾਵਭੂਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ‘‘ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਲਿਙ੍ਗੇਤਿ ਗਮੇਤਿ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ, ਲਿਙ੍ਗੀਯਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ, ਕਿਂ ਲਿਙ੍ਗੇਤਿ, ਕਿਞ੍ਚ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗੀਯਤੀਤਿ? ਇਨ੍ਦਂ ਇਨ੍ਦੋ ਵਾ, ਇਨ੍ਦਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਂ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਂ, ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਤਂਸਭਾਵੋ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੋ, ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਮੇਵ ਵਾ ¶ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੋ. ਸਜ੍ਜਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਸਿਟ੍ਠਂ, ਇਨ੍ਦੇਨ ਸਿਟ੍ਠਂ ਇਨ੍ਦਸਿਟ੍ਠਂ. ਜੁਟ੍ਠਂ ਸੇਵਿਤਂ. ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ, ਤੇਨ ਚ ਸਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਕਮ੍ਮਜਾਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾਨਿ. ਤੇ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਤ੍ਥਾ ਕਮ੍ਮੇ ਏਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਇਤਰੇ ਚ ਭਗਵਤਿ ਏਵਾਤਿ ‘‘ਯਥਾਯੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨਾਤਿ ਭਗਵਤੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਇਨ੍ਦਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ. ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ ਫਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤੀਹਿ ਕਾਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਅਵਬੋਧਤੋ. ‘‘ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇਵਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੯.੩੫) ਗੋਚਰਕਰਣਮ੍ਪਿ ਆਸੇਵਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਨਿਚਿ ਗੋਚਰਾਸੇਵਨਾਯਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਗੋਚਰੀਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਕਾਨਿਚੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਵਿਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਬਹੁਲੀਮਨਸਿਕਰਣੇਨ ਅਨਾਸੇਵਨੀਯਤ੍ਤਾ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਤੇਸੁ ਹੋਤੀਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇਵਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੭੦) ਭਾਵਨਾ ‘‘ਆਸੇਵਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਾਨਿਚਿ ਭਾਵਨਾਸੇਵਨਾਯਾ’’ਤਿ. ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਅਸਤਿ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਤਂਸਹਿਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਞ੍ਞਾਕਾਰੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਭਾਵੋ, ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚਤ੍ਥੇ ਇਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਚ੍ਚੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤੇਨ ਨਯੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤੀਸੁ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਯਥਾਰਹਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਹੇਟ੍ਠਾਤਿ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ. ਅਮੋਹੋ ਏਵ, ਨ ਵਿਸੁਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮੋਹਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦੇ ਵਿਭਾਵਿਤਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਤੇਸਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੇਸਾਨਿ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਆਗਤਾਨਿ. ਨਨੁ ਚ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ? ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤੋ ਏਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ਇਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਸਮ੍ਭੋਗਰਸਂ, ਕਾਯਿਕਸ੍ਸਾਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ¶ . ਅਨਿਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਂ ਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਨਿਟ੍ਠਾਕਾਰਸਮ੍ਭੋਗਰਸਂ, ਕਾਯਿਕਾਬਾਧਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਕਾਰਾਨਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਸਮ੍ਭੋਗਰਸਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਵਿਪਰੀਤੇਪਿ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਾਕਾਰੇਨ ਚ ਸਮ੍ਭੋਗਰਸਤਾਤਿ.

ਸਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਅਰਿਯਭੂਮਿਪਟਿਲਾਭੋ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਧਾਰਣਂ ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੇਸਨਕ੍ਕਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕਦੇਸਨਾਯ ਸਮੇਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਂ ਅਨੁਪਾਲਕਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਮਜ੍ਝੇ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਾਵ ਚ ਦੁਵਿਧਤ੍ਤਭਾਵਾਨੁਪਾਲਕਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਦੁਕ੍ਖਭੂਤਾਨਂ ਏਤੇਸਂ ਵੇਦਯਿਤਾਨਂ ਅਨਿਵਤ੍ਤੀਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਤੇਨ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਤਾਯ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਂ ਞਾਪੇਤਿ. ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਸ੍ਸਨਾਨਨ੍ਤਰਾ ਹਿ ਭਾਵਨਾਤਿ.

ਸਤਿਪਿ ਪੁਰੇਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਮੇਵ ਕਿਚ੍ਚਂ ‘‘ਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ ਤਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਥਾਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਭਾਵੇਨ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਵਸਵਤ੍ਤਾਪਨਂ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞੇਸਂ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਭੂਤਾਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਿਕਤ੍ਤਾਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਅਧਿਕਾਰੋ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਅਨੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਚ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਅਨੁਵਿਧਾਨਂ. ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ ਸਹਜਾਤੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ, ਸਹਜਾਤਾ ਚ ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਸਕਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਣੀਤਸ੍ਸਪਿ ਅਕੁਸਲਤਬ੍ਬਿਪਾਕਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਂ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਞ੍ਚ. ਪਸਨ੍ਨਪਗ੍ਗਹਿਤਉਪਟ੍ਠਿਤਸਮਾਹਿਤਦਸ੍ਸਨਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤੇਨੇਵ ਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਤਂਸਂਯੋਜਨਾਨਂਯੇਵ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਮਤਾਭਿਮੁਖਮੇਵ ਤਬ੍ਭਾਵਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਤਰਾਨਿ ਵਿਯ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਰਪਸੁਤਞ੍ਚ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਮਤਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚਾ’’ਤਿ.

੨੨੦. ਏਵਂ ¶ ¶ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤੇ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦਾਦੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵੀਰਿਯਾਦੀਨਿ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦਾਦੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਕਾਲਪੁਗ੍ਗਲਪਚ੍ਚਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿਚ੍ਚੇਵ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਾਨਿ, ਨ ਯਸ੍ਸਾ ਭੂਮਿਯਾ ਯਾਨਿ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਚ ਅਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਬ੍ਬਭੂਮਿਕਤ੍ਤਗਹਣਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਤਂਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਵਚਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਦੀਪਕਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੩. ਇਧ ਅਨਾਭਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਏਕਨ੍ਤਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਂ. ‘‘ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਏਵ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਿਯਾਪਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਪਨ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਾ, ਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਚ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਿਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਸਿਯਾਪਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਨ ਏਕਦੇਸਵਸੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਸਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਞ੍ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸੇਵ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ, ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਾ ਸਾਰਮ੍ਮਣਤਂ. ਨ ਹਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਾਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਯਦਿਪਿ ਸਿਯਾ, ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਵੇਦਨਾ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਅਥਾਪਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਾਰਮ੍ਮਣੇਸ੍ਵੇਵ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਦ੍ਵਾਯਤਨਾ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਨਾਯਤਨਂ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ, ‘‘ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ, ‘‘ਸਿਯਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇ ਸਾਵਸੇਸਾ ਦੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ¶ . ‘‘ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ¶ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਕਾਲੇ ਅਰੂਪਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੬. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੫. ‘‘‘ਕਿਂਵਾਦੀ ¶ ¶ ਭਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ? ‘ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀ ਮਹਾਰਾਜਾ’’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋ. ਤੇ ਹਿ ਵੇਨਯਿਕਾਦਿਭਾਵਂ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਚੀਵਰਾਦੀਨਂ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਭਾਵਂ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇ ਵਾ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਠਪਨੀਯਾਨਂ ਠਪਨਤੋ ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਉਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਚ ਵਚਨਤੋ, ਨ ਪਨ ਏਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਾਦਯੋ ਤਯੋ ਪਞ੍ਹੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜ੍ਜਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਮੇਵ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀਨਂ ਮਣ੍ਡਲਂ ਸਮੂਹੋ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਮਣ੍ਡਲਂ, ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਸਾ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਅਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥਦੀਪਨੇਨ ਤੇ ਅਨਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦਾਦਿਕੇ ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ਸਕਸਮਯਂ ਵੋਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਅਵੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ. ਪਰਸਮਯਂ ਦੋਸਾਰੋਪਨਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਰਹੇਨ ਅਨਾਯੂਹਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਸਮਯਂ ਅਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੯੬) ਵਦਨ੍ਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਯੇਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ¶ ਭਗਵਤਾ, ਤੇ ਪਟਿਸੇਵਤੋ ਨਾਲਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੪; ਪਾਚਿ. ੪੧੮, ੪੨੯), ‘‘ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਕਤੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਵਿਨਯਂ ਪਟਿਲੋਮੇਤਿ ਨਾਮ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਂ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੇਨ. ਪਟਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਤਞ੍ਚ ਵਿਲੋਮੇਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਪਦੇਸੇ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਆਚਰਿਯਵਾਦਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਮਹਾਪਦੇਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੇਨ. ਤਂਓਲੋਕਨੇਨ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ¶ ਵਿਨਯੇ ਚ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਾਤਿਧਾਵਤਿ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਾਲ਼ਿਂ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ. ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਾਨਿ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਵੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਣ੍ਹਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞੇਸੁ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਮੇਵ ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਏਵ ਚ, ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ.

ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯ ਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਰਤ੍ਤਾ ਚ.

ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾ ਸੁਕਰਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਞਾਣਬਲੇਨ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਨ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਾਸਨਂ ਪਨਿਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਇਧ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮਮਾਹ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੇਵ ਵਾ. ਸੋ ਹਿ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਾਦਿਨਾਨਾਦੇਸਨਾਨਯਮਣ੍ਡਿਤੋ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਮਗ੍ਗੋਤਿ.

‘‘ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾ’’ਤਿ ਆਦਰਜਨਨੇ ਕਿਂ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਯਥਾ ਵਾ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਿਗਤਂ ਵਿਯ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਤੋ ਅਪਰਕਾਲੇ ਭਵਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਂ. ਪਠਮਾਰਮ੍ਭਾਦਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਞਾਣਵਿਸੇਸਂ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਲਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਾਨਂ ਮੂਲਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਆਦਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਮੂਲਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਮੂਲੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਹਰਣਂ ਵਿਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ¶ ਮੂਲੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾਤਿ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਇਤਰਂ ਅਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਭਜਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਮੂਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਨ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਹਰਣਂ ਵਿਯ ਮੂਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞਮਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਮੂਲਾਦਿਦਸ੍ਸਨਸਾਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ¶ –

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮਾਰੋ ਵੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਵਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕਮਨ੍ਵਾਯ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ…ਪੇ… ਰਜਨੀਯੇਹਿ, ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸਤੀ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ. ਸੋ ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ. ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਏਵਂ ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸੋ ਤਂ ਵੇਦਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੮) –

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ. ਅਭਿਵਦਤੋਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚੀਭੇਦਕਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਬਲਵਤਣ੍ਹਾਯ ‘‘ਅਹਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਅਭਿਵਦਤੋ. ਤਤੋ ਬਲਵਤਿਯਾ ਮੋਚੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ. ਤਤੋਪਿ ਬਲਵਤੀ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਨਨ੍ਦੀ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਨ੍ਦੀਵਚਨੇਨ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਨਨ੍ਦਿਤਾਤਦਵਿਪ੍ਪਯੋਗਤਾਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਨ੍ਦਨਭਾਵੇਹਿ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੨-੪੦੩) ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਭੂਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਓਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਟ੍ਟੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾ ਪਨ ਇਤਰੇਪਿ ਆਹਾਰਾ ਤਣ੍ਹਾਪਭਵੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋ ਤਤੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਸੁ ਦੇਸਨਾਸੁ ਤਤੋ ਤਤੋ ਦੇਸਨਾਤੋ. ਞਾਯਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਞਾਯੋਤਿ ¶ ਮਗ੍ਗੋ, ਸੋਯੇਵ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ‘‘ਅਰਿਯੋ ਚਸ੍ਸ ਞਾਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੧) ਵਚਨਤੋ. ਸਯਮੇਵ ਹਿ ਸਮਨ੍ਤਭਦ੍ਰਕਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤਾਯ ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਵੇਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਸਮਨ੍ਤਭਦ੍ਰਕਤ੍ਤਂ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਨਂ ਸਮਾਨਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ¶ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਆਹ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿ. ਅਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ, ਅਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਵਿਭਾਗੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋਵ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਗਹਿਤਾਨਂ ਪਕਤਿਆਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਕਾਰਣਤਾ ਕਾਰਣਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਕੇਚਿ ਅਕਾਰਣਂ ‘‘ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਯਥਾਸਕੇਹਿ ਅਨੁਰੂਪੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਾਸਂ ਤਦਤ੍ਥਤਾਸਮ੍ਭਵੇਪਿ ਨ ਤਾਸਂ ਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਦਤ੍ਥਾ ਏਵਾਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਤਦਤ੍ਥਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਵਤ੍ਤਿਆਦੀਨਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਆਦਿ, ਤਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ.

ਅਨੁਵਿਲੋਕਯਤੋ ਯੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਤਂਤਂਫਲਪਟਿਵੇਧੋ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਤਦਨੁਗਮੇਨ ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦਿਕਾਰਣਂ ਯਂ ਅਧਿਗਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਸ੍ਸ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਅਨੁਵਿਲੋਕਯਤੋ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਭਗਵਾ ਕਿਚ੍ਛਾਪਨ੍ਨਂ ਲੋਕਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗ…ਪੇ… ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ. ਆਹਾਰਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਅਤੀਤਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਯਾਵ ਅਤੀਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤਿਹਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਆਹਾਰਾ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਅਤੀਤੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਪਨ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਂਨਿਦਾਨਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਫਲਕਾਰਣਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਦਸ੍ਸਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹਾਰਾ ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਅਤੀਤੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਤਤੋਪਿ ਅਤੀਤਤਰੋ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਅਨਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯਾਵ ਅਤੀਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਯਾਵ ਅਤੀਤਤਰਂ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ.

ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਆਹਾਰਕਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ –

‘‘ਆਹਾਰੇਤੀਤਿ ਅਹਂ ਨ ਵਦਾਮਿ, ਆਹਾਰੇਤੀਤਿ ਚਾਹਂ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ ¶ ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਹਾਰੇਤੀ’ਤਿ. ਏਵਂ ਚਾਹਂ ਨ ਵਦਾਮਿ, ਏਵਂ ਪਨ ਅਵਦਨ੍ਤਂ ਮਂ ਯੋ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਕਿਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ’ਤਿ. ਏਸ ਕਲ੍ਲੋ ¶ ਪਞ੍ਹੋ, ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਲਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੨) –

ਵਚਨਤੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫਸ੍ਸਚੇਤਨਾਨਂ ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ. ਤੇਨ ਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ, ਤਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਾਯੂਹਨਂ ਹੋਤਿ. ਭੋਜਨਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਰਾਗਾਦੀਨਞ੍ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤੇ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਆਹਾਰਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਯਾਯੇ ਪੁਰਿਮੋਯੇਵਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਅਤੀਤਦ੍ਧੁਤੋ ਪਭੁਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩) ਅਤੀਤੇ ਤਤੋ ਪਰਞ੍ਚ ਹੇਤੁਫਲਪਟਿਪਾਟਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਆਹਾਰਾਨਂ ਨਿਦਾਨਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਆਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨ ਵਿਨਾ ਅਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਤਂਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਾਗਤਦ੍ਧੁਨੋ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧੁਨੋ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਹੇਤੁਫਲਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਮੂਲਕਾਰਣਸਦ੍ਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਅਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਅਕਾਰਣਂ ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਤਿ. ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਸੀਸਭਾਵੋ ਵਟ੍ਟਹੇਤੁਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਪਿ ਹੇਤੁਭਾਵੋ. ਤਤ੍ਥ ਭਵਤਣ੍ਹਾਯਪਿ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨਵੇ ਭਵੇ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੀਸਭੂਤਾਤਿ ‘‘ਮੂਲਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪੁਰਿਮਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਰਹਤੋ ਨਿਚ੍ਚਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਪਞ੍ਞਾਯਨਤੋ ਪੁਰਿਮਕੋਟਿਅਪਞ੍ਞਾਯਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁਕ੍ਕਮੇਨ ਫਲੇਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ‘‘ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਾਵਿਰੋਧਨਤ੍ਥਂ. ਦ੍ਵਨ੍ਦੇ ਹਿ ਪੂਜਿਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਪਾਤੋਤਿ. ਸਵਰਾ ਕਿਰ ਮਂਸਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਿਨਾ ਅਲਗ੍ਗਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਪਾਯੇਤ੍ਵਾ ਵਿਰਿਤ੍ਤਂ ਸੂਨਂ ਅਟ੍ਠਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਂਸਂ ਗਾਵਿਂ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਿ’’ਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਜ੍ਝਾ ਗਾਵੀ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਉਣ੍ਹੋਦਕਪਾਨਂ ਆਰਭਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਸਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਪਾਨੇ ¶ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ¶ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਸੀਤੁਦਕਪਾਨਂ ਆਰਭਤਿ, ਏਵਮਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮੇ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਸੁਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਆਰਭਤਿ. ਦੁਕ੍ਖੇ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਤਣ੍ਹਾ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੁਖੇ ਤਣ੍ਹਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿਵੁਤਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਂਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਅਯਂ ਕਾਯੋਤਿ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਕਾਯੋ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ, ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਫਸ੍ਸਕਾਰਣਞ੍ਚੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਯਤਨਛਕ੍ਕਂ ਵਾ. ਸਮੁਦਾਗਤੋਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਕਾਯੋ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਿ ਵਾ. ਇਤ੍ਥੇਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਂ ਏਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਨਿ ਦ੍ਵਯਨਾਮਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦ੍ਵਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਯਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ. ਮਹਾਦ੍ਵਯਂ ਨਾਮ ਕਿਰੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨.੧੯) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩) ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਚੇਵ ਰੂਪਾ ਚ…ਪੇ… ਮਨੋ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਯਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਅਯਞ੍ਚੇਵ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯੇ ਸੇਸਧਮ੍ਮੇ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਏਵ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਚਕ੍ਖਾਦਿਕਾਯਂ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਕਤ੍ਤੇਨੇਵ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਦ੍ਵਯਂ ਨਾਮੇਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਛਹਾਯਤਨੇਹਿ ਚਾਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋਵਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨.੧੯) ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਪਰੇਸਂ. ਤਥਾ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਰੇਸਂ ਬਾਹਿਰਾਨੀਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਮਤ੍ਤੇ ਏਵ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਾਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਦੀਪਨਾ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਸਲ਼ੇਵਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਸਲ਼ੇਵ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਕਾਰਣਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਬਾਲੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ.

ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ¶ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਯ ¶ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਏਵ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਕਾਯੇ ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਂ ਫਸ੍ਸਂ ਤਂਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਅਤੀਤਦ੍ਧਾਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕੋ ਵੇਦਨਾਨ੍ਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪੁਨ ਚ ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ –

‘‘ਯਾਯ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿਵੁਤਸ੍ਸ ਬਾਲਸ੍ਸ ਯਾਯ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਂਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸਮੁਦਾਗਤੋ, ਸਾ ਚੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਬਾਲਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ, ਸਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਅਚਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਾਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਕਾਯੂਪਗੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਕਾਯੂਪਗੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤਿਯਾ…ਪੇ… ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯) –

ਵੇਦਨਾਪਭਵਂ ਸਾਵਿਜ੍ਜਂ ਤਣ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਭਵੇ ਚ ਤਂਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਯੂਪਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਜਾਤਿਆਦਿਕੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਹੇਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਭਯਮੂਲੋਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਹੇਤੁਪਰਿਕ੍ਖਯਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਭਯਮੂਲਕੋ ਪਟਿਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ.

ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ‘‘ਅਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਨ੍ਦਿਯਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’ਤਿ ਚ. ਅਤ੍ਤਨਿ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਆਯਤਨਂ. ਸਮ੍ਮੋਹਭਾਵੇਨੇਵ ਅਨਭਿਸਮਯਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਨ੍ਤਵਿਰਹਿਤੇ ਜਵਾਪੇਤੀਤਿ ਚ ਵਣ੍ਣਾਗਮਵਿਪਰਿਯਾਯਵਿਕਾਰਵਿਨਾਸਧਾਤੁਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਯੋਗੇਹਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਸ੍ਸ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਤੀਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ਅ-ਕਾਰ ਵਿ-ਕਾਰ ਜ-ਕਾਰੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਵਣ੍ਣਾਨਂ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਆਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਭਾਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ‘‘ਇਦਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਇਦਮਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਞਾਤੁਂ ¶ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਚ੍ਛਾਦਨਤੋ ਏਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਸ੍ਸ, ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਛਾਦਨਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਛਾਦਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਙ੍ਖਾਰ-ਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ¶ ਆਗਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਙ੍ਖਾਰ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਯਦਿਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਾ, ਤੇ ਪਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਪਧਾਨਾਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਵਿਧਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸਙ੍ਖਾਰ-ਸਦ੍ਦੇਨਾਗਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰ-ਸਦ੍ਦੇਨਾਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਵਾ ਸਮੁਦਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਦੇਕਦੇਸੋ ਚ ਇਧ ਵਣ੍ਣਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਣ੍ਣਿਤਬ੍ਬਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਠਮਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਸਞ੍ਞਾਵੇਦਨਾਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾਦਯੋ.

ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਿਪਾਸਤਿ. ਭਵਤੀਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਭਾਵਯਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਂ. ਚੁਤਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਦੁਕ੍ਖਾ ਠਿਤਿਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੫) ਵਚਨਤੋ ਦ੍ਵੇਧਾ ਖਣਤਿ. ਆਯਾਸੋਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਮੋ ਵਿਸਾਦੋ. ਕੇਵਲ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਵਾਚਕੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਕੇਵਲਾ ਸਾਲਯੋ’’ਤਿ, ਨਿਰਵਸੇਸਵਾਚਕੋ ਚ ‘‘ਕੇਵਲਾ ਅਙ੍ਗਮਗਧਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵੇਧਾਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਰਹਿਤਸ੍ਸ. ਨ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ.

ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਵਾ ਸਮ੍ਮੋਹਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਨਰਸਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਸ੍ਸ ਛਾਦਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਛਾਦਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩) ਵਚਨਤੋ ਆਸਵਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਨਤ੍ਥਂ ਆਯੂਹਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯੂਹਨਰਸਾ, ਰਾਸਿਕਰਣਂ ਵਾ ਆਯੂਹਨਂ. ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਰਸਂ. ਪੁਰਿਮਭਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਘਟਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਹ ਸਮ੍ਪਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਰਸਂ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਰੂਪਂ ਵਿਕਿਰਤੀਤਿ ਵਿਕਿਰਣਰਸਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਪਿਸਿਯਮਾਨਾ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦਯੋ ਵਿਕਿਰਨ੍ਤਿ ਚੁਣ੍ਣੀ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ. ਨਾਮਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ ਚ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਤੋ ¶ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਅਚੇਤਨਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਆਯਤਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਘਟਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਆਯਾਨਂ ਤਨਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾ. ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਰਸਤਾ. ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਨਿਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਇਤਰਾਯ ਚ ਇਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਸੁਖੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਤ੍ਤਾ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਾ ਤਣ੍ਹਾ. ‘‘ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੩, ੪੬੦; ਵਿਭ. ੨੦੩) ਵਚਨਤੋ ¶ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਰਸਾ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਾ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਤਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਅਤਿਤ੍ਤਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਮ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਸੇਨ ਭਵਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਾਦਯੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੁਬੋਧਾਦਿਭਾਵਗ੍ਗਹਣਂ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਅਸੁਭਾਦੀਸੁ ਸੁਭਾਦਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਵ ਛਦ੍ਵਾਰਿਕਤਾ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗੇਸੁ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁਪੀ’’ਤਿ. ਨੋਭਯਗੋਚਰਨ੍ਤਿ ਮਨਾਯਤਨਮਾਹ. ਨ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਸਵਸੇਨ ਆਸਨ੍ਨਤਾ ਦੂਰਤਾ ਚ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸਣ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਗੋਚਰੋ ਨ ਮਨਾਯਤਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਭਾਵਾ ਅਙ੍ਗਬਹੁਤ੍ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸੇਵਾ’’ਤਿ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਸੋਕਾਦਯੋ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਫਲੇਨ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਮੂਲਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਜਰਾਮਰਣਬ੍ਭਾਹਤਸ੍ਸ ਹਿ ਬਾਲਸ੍ਸ ਤੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਜਰਾਮਰਣਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਾਰੀਰਿਕਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੨) ਚ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਂਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਜਰਾਮਰਣੇਨੇਵ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਏਕਸਙ੍ਖੇਪੋ ਕਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਜਰਾਮਰਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਕਸਙ੍ਖੇਪੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਜਰਾਮਰਣਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨੇਵ ਗਹਿਤਂ, ਸੋਕਾਦਯੋ ¶ ਪਨ ਰੂਪਭਵਾਦੀਸੁ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਾ ਕੇਵਲਂ ਪਾਕਟੇਨ ਫਲੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਗਹਿਤਾ. ਤੇਨ ਅਨਾਗਤੇ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤਿ ਤਤੋ ਪਰਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਹੇਤੁਹੇਤੁਭੂਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸ. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੨) ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਚ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੬. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ੯੨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਿਤਾ ਕਥੀਯਤਿ ‘‘ਦੀਘੋ ਸਾਮੋ, ਮਿਤ੍ਤੋ ਰਸ੍ਸੋ, ਓਦਾਤੋ ਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਰਸਿਤਬ੍ਬੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਸਭਾਵੋ ਰਸੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਸੋ ਸਰਸੋ, ਯਾਥਾਵੋ ਸਰਸੋ ਯਾਥਾਵਸਰਸੋ, ਸੋ ਏਵ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ? ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩) ਸੁਤ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਇਧ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਥਿਤਾਯ ਏਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਜਾਤਿਤੋ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਯਾ ਪਦੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਚ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਵਿਭਜਨਞ੍ਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ.

ਜਾਯਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਜਾਤਿ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਦਿਪਿ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਤੇ ਪਨ ਜਾਨਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਵਸੇਨ ਅਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗੇਸੁ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਗ੍ਗਹਣਕਆਰਣਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾ ਹੋਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ¶ ਚਾਤਿ. ਸਙ੍ਘਿਕਬਲਦੇਵਗੋਣਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਨਙ੍ਗਲਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਸੇਤਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਵਿਸਯਾਨਂ ਅਨ੍ਧਤ੍ਤਕਰਾਨਂ ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤਕੋ ਅਞ੍ਞਾਣਾਦਿਸਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਫਲਫਲਂ. ਆਮੇਡਿਤਵਚਨਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਪਾਕਟਕਰਣਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ. ਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਤ੍ਥੋਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵਿਪਰੀਤਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੇਨੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸਯਤਿ. ਨ ਹਿ ਞਾਣਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਕਾਰਣਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਆਕਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਾਦਿਆਕਾਰਂ. ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਵੇਸੇਤ੍ਵਾ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਵਾ ਗਹਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਨ ਅਵੇਕ੍ਖਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ. ਦੁਚ੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਚਿਨ੍ਤਿਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਬਾਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਬਾਲ੍ਯਂ. ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਜਾਨਾਤਿ. ਬਲਵਮੋਹਨਂ ਪਮੋਹੋ. ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਮੋਹਨਂ ਸਮ੍ਮੋਹੋ.

ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ ¶ ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ, ਯਾਯ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਛਾਦੇਨ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ, ਸਾ ਤੇਸਂ ਭਾਵੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਤਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਰਮ੍ਮਣਤਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਤਾ.

ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਨ ਸਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ ਸਭਾਵਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਤੋਪਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਤਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਪੁਨਾਤੀਤਿ ਸੋਧੇਤਿ ਅਪੁਞ੍ਞਫਲਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸਂਕਿਲੇਸਤੋ ਚ, ਹਿਤਸੁਖਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤਂਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਕਾਰਕਸ੍ਸਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪੂਰੇਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞੋ, ਪੂਰਕੋ ਪੁਜ੍ਜਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ ਚ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ‘‘ਪੁਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਾਧਿਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਅਤਿਦੂਰਤਾਯ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ ਨ ਚਲਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ.

ਪੁਞ੍ਞੁਪਗਨ੍ਤਿ ¶ ਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤੁਪਗਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨). ਤਞ੍ਹਿ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੨) ਪਨ ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਆਵੁਸੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਆਗਤਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਜਿਨਭਾਸਿਤੋ ਪਨ ਅਯਂ, ਨ ਪਚ੍ਚੇਕਜਿਨਭਾਸਿਤੋ, ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਏਤੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤੇ ਗਹਿਤਾ. ਕਥਂ ਪਨੇਤੇਨ ਗਹਣੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਪਿ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਪਿ ਏਕਸਦਿਸਾਵ ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਸਿਤੋਤਿ ਪਾਕਟੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਨ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਸਿਤੋਤਿ ਞਾਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ.

‘‘ਤੇਰਸਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਭਾਵਨਾਮਯਤਾ ਪਾਕਟਾਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ ¶ . ਪਥਵੀ ਪਥਵੀਤਿਆਦਿਭਾਵਨਾ ਚ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ ਮਣ੍ਡਲਕਰਣਞ੍ਚ ਭਾਵਨਂ ਭਜਾਪੇਨ੍ਤਿ.

ਦਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਦਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਪਾਰਭੂਤਾ ਆਯੂਹਨਚੇਤਨਾ ਦਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਦਾਨਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਇਤਰੇਸੁ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਨੁਮੋਦਨਾਪਵਤ੍ਤਿਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨਪਿ ਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ ਏਵਾਤਿ.

ਅਸਰਿਕ੍ਖਕਮ੍ਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖਕੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਵਿਪਾਕੇਨ ਵੇਹਪ੍ਫਲਾਦੀਸੁ ਵਿਨਾਪਿ ਅਸਞ੍ਞੇਸੁ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਂ. ਰੂਪਮੇਵ ਸਫਨ੍ਦਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਇਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਞ੍ਜਨਕਰਨੀਵਰਣਾਦੀਨਂ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤੋ, ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਇਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਤੇਨੇਵ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਅਨਿਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਮਹਾਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਿਨਮਾਨੋ ਚ ਸਮੁਦਾਯਮੇਵ ਧਾਰੇਤਿ ਮਿਨਤਿ ਚ, ਨ ਏਕੇਕਂ ਗੁਞ੍ਜਂ, ਏਕੇਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਂ ਵਾ, ਏਵਂ ਭਗਵਾਪਿ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਪਠਮਕੁਸਲਚੇਤਨਾਯੋ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਏਕਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਾਦਯੋਪੀਤਿ.

‘‘ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਦਾਨਗ੍ਗਹਣਚੋਪਨਂ ਪਾਪਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਚਨਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ ਹਿ ਆਦਾਨਾਦਿਪਾਪਨਾਤਿ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਚੇਤਨਾਯ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ ਆਦਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਗਹਣਂ, ਫਨ੍ਦਨਂ ਚੋਪਨਂ.

ਏਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ਕਾਯਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇ, ਕਾਯਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾਗਹਣੇ ਵਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ ਨ ਗਹਿਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਨੁ ਸਾਪਿ ਕੁਸਲਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ ਚਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਮਾਨੇ ਪਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਸਲਤਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ, ਸਾ ਪਨ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦਯਨ੍ਤੀ ਰੂਪਾਵਚਰਮੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਂ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਾਨਿਕਂ ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸਦਿਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਕਸਿਣੇਸੁ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਆਨਿਸਂਸਭੂਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੪-੨੪੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੪-੩੮੬). ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਫਲਸਦਿਸਾ ਸਾ, ਨ ਚ ਫਲਂ ਦੇਤੀਤਿ ਦਾਨਸੀਲਾਨਿਸਂਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭੋ ਵਿਯ ਸਾਪਿ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ, ਏਵਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੨੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਮਤਗ੍ਗਪਥਾਨੁਗਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਨਂ ਅਭਾਵੇਪਿ ਯੇਸਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਸਂ ਤਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਤੇਹਿ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਨ ਭਾਵਨਾਯ ਅਭਾਵਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਚਿਨ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਤੇ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਪਿ ‘‘ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ, ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਚਿ ਕਦਾਚਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਚ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨੇਵ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਖੇਟਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮੁਕ੍ਖੇਟਿਤਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ ¶ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਹੀਨਤਾਯ ਏਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਹੇਤੁਭੂਤਾ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਹੇਤੁਭੂਤਾ ਚ ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਤੇ ਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਭਾਵਂ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਹੀਨੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਰਿਯੋ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ…ਪੇ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ…ਪੇ… ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੮੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੨੭), ਨ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਇਤਰੇਸਂ ਨ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਆਰਬ੍ਭ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਰੁਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੯) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤੇਪਿ ਯਾਦਿਸਾਨਂ ਤਾਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾ ਆਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ, ਤੇਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਸੇਕ੍ਖੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਭਾਵਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸੁ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਸਹਾਯਵਿਰਹਾ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਜਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਚੇਤਨਾਯ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਰਹਿਤਾਨਂ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦੀਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਯਤਦੇਕਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਯ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਸਹਾਯਾਨਂ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਯਦਿ ਏਵਂ, ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਰਹਿਤਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਨੇਵਦਸ੍ਸਨੇਨਨਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੮) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਵਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾਨਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾ ¶ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਕਾਲਵਸੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਅਤੀਤਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਰੂਪਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੇਸੁ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੇਸੁ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਕੋਚਿ ਨਿਯੋਗਤੋ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਭਜਾਪੇਤਬ੍ਬੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਭਜਾਪੇਤਿ ‘‘ਸਿਯਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਦਭਾਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਇਧ ਚ ਤਥਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਸਪ੍ਪਟਿਘੇਹਿ ਸਮਾਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ‘‘ਸਪ੍ਪਟਿਘਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦ੍ਵੇ ਮਹਾਭੂਤਾ, ਦ੍ਵੇ ਮਹਾਭੂਤੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੨੨.੯). ਏਵਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸਮਾਨਸਭਾਵਾ ‘‘ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਸਙ੍ਗੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦਯੋ ¶ ਪਰਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ, ਰਾਗੋ ਚ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਪ੍ਪਟਿਘਾ, ਏਵਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾਵਨਾਰਹਿਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦਯੋ ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇ ਹਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਾ ਕਿਲੇਸਾ, ਨ ਤੇ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਪਿ ਪਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਵੇਕਲ੍ਲਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਕਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਕੋਚਿ ਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਾਦਿਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇਵ ਸਤਿ ਸਹਾਯੇ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਵਚਨਂ, ਅਸਤਿ ਚ ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ.

ਸਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਯਦਿ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਮਵੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ¶ ਸਬ੍ਬਾਪੇਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯ ਸਹ ‘‘ਏਕਵੀਸਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਨ, ਅਵਚਨਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਪਨ ਇਤਰਾਵਚਨਸ੍ਸਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਚੇਤਨਾਵਚਨਕਾਰਣਵਚਨੇਨ ਯਂ ਕਾਰਣਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਇਤਰਾਯਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਕਾਰਣਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਇਤਰਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਯਪਿ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਏਵਾਤਿ ਭੇਦਾਭਾਵਾ ਪਾਕਟੋਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਸਂਯੋਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਤਣ੍ਹਾਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਰਿਵਾਰੇ, ਤਣ੍ਹਾਯ ‘‘ਸੁਖਂ ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਖਤੇ ਵਾ ਅਲਙ੍ਕਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਣ੍ਹਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਨਂ ਵਾ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਕ੍ਖਰੋਤੀਤਿ. ਅਮਰਣਤ੍ਥਾਤਿ ਗਹਿਤਾ ਦੁਕ੍ਕਰਕਿਰਿਯਾ ਅਮਰਤਪੋ, ਦੇਵਭਾਵਤ੍ਥਂ ਤਪੋ ਵਾ, ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਵਾ ਮਰੋ ਮਾਰਕੋ ਤਪੋ ਅਮਰਤਪੋ. ਦਿਟ੍ਠੇ ਅਦਿਟ੍ਠ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਮਰੇਸੁ ਅਮਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਜਾਤਿਆਦਿਪਪਾਤਦੁਕ੍ਖਜਨਨਤੋ ਮਰੁਪਪਾਤਸਦਿਸਤਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਰਮਣੀਯਭਾਵੇਨ ¶ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਭਾਵੇਨ ਚ ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲਂ ਦੀਪਸਿਖਾਮਧੁਲਿਤ੍ਤਸਤ੍ਥਧਾਰਾਸਦਿਸਂ, ਤਦਤ੍ਥੋ ਚ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਤਂਨਿਪਾਤਲੇਹਨਸਦਿਸੋ.

‘‘ਸੁਖੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਤਰੁਣਾਯ ਮੁਦੁਕਾਯ ਲੋਮਸਾਯ ਬਾਹਾਯ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੯) ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਬਾਲੋ ਵਿਯ ਗੂਥਕੀਲ਼ਨਂ ਕਿਲੇਸਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਕੋਧਾਰਤਿਅਭਿਭੂਤੋ ਅਸਵਸੋ ਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਵਿਯ ਵਿਸਖਾਦਨਂ ਕਰਣਫਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ. ਲੋਭਸਹਗਤਸ੍ਸ ਵਾ ਗੂਥਕੀਲ਼ਨਸਦਿਸਤਾ, ਦੋਸਸਹਗਤਸ੍ਸ ਵਿਸਖਾਦਨਸਦਿਸਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਮਗੁਣਸਮਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸਭਯਸ੍ਸਪਿ ਪਿਸਾਚਨਗਰਸ੍ਸ ਸੁਖਵਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਰੂਪਵਿਪਾਕਾਨਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾਯ ਅਨੁਪਲਕ੍ਖਿਯਮਾਨਉਪ੍ਪਾਦਵਯਾਨਂ, ਦੀਘਸਨ੍ਤਾਨਤਾਯ ਅਗਯ੍ਹਮਾਨਵਿਪਰਿਣਾਮਾਨਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਭੂਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾਵੋਤਿ ਤੇਸਂ ਪਿਸਾਚਨਗਰਸਦਿਸਤਾ, ਤਦਭਿਮੁਖਗਮਨਸਦਿਸਤਾ ਚ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਤਾਵਾਤਿ ¶ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖੋ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਇਦਂ ਤਾਵ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਅਪਰਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਪੇਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਚੇਤੋਪਰਿਯਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣੇਹਿ ਪਰੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਮੋਹਚਿਤ੍ਤਜਾਨਨਕਾਲੇਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾਤਿ ਭਵਾਦੀਨਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਰਾਗਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਰਾਗਾਦਿਅਸ੍ਸਾਦਨਕਾਲੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦਨਂ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਏਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਸ੍ਸਾਦਨਞ੍ਚ ਰਾਗੋ, ਤਦਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦਨਵਚਨੇਨੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਠਮਜਵਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਚਨੇਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਹਿ ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਕਾਲੇ ¶ ਸਮ੍ਭਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਏਕਸਦਿਸਸਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ. ਯਸ੍ਮਾ ਤੀਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਪਾਰਿਸੇਸੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਏਵ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਏਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤਿ.

ਯਥਾਫਸ੍ਸਂ ਵੇਦਨਾਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ‘‘ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੨), ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ…ਪੇ… ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩) ਚ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਅਨੁਰੂਪੇਨ ਸੁਖਵੇਦਨਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ, ਸਮਾਨੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਸੁ ਫਸ੍ਸਵਸੇਨ ਸੁਖਾਦਿਵਿਪਰਿਯਾਯਾਭਾਵਤੋ, ਸਮਾਨੇਸੁ ਚ ਰੂਪਮਨਸਿਕਾਰਾਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਵਿਪਰਿਯਾਯਾਭਾਵਤੋ, ਅਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਫਸ੍ਸਵਸੇਨ ਸੁਖਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦੀਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਾਦਿਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਖਾਦੀਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ¶ ਏਵ ਯਥਾਵੇਦਨਂ ਫਸ੍ਸਵਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਕਾਰਣਫਲਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਫਲਕਾਰਣਵਿਸੇਸਨਿਚ੍ਛਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਮ੍ਮਾਦਯੋਤਿ ਕਮ੍ਮਾਹਾਰਉਤੁਆਦਯੋ ਅਪਾਕਟਾ ਸੇਮ੍ਹਪਟਿਕਾਰੇਨ ਰੋਗਵੂਪਸਮਤੋ.

‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ‘‘ਸਂਯੋਜਨੀਯੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੩-੫੪) ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਨ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋਤਿ ਵਚਨਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਣ੍ਹਾ ਵਾ ਚਤੁਰੁਪਾਦਾਨਭੂਤਾ ਕਾਮਭਵਦਿਟ੍ਠਾਸਵਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਦ੍ਵਯੇਨਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋਤਿ ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਆਦੀਨਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਕਿਚ੍ਚਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਦ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵਸ੍ਸ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁਭਾਵੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਭਾਵਤੋ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ. ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਭਵਾਦਿਆਦੀਨਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਠਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦੀਨਿ ਠਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਨ ਇਦਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਸਿਯਾ. ਭਵਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ¶ ਹਿ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ, ਜਵਨਂ ਜਵਨਸ੍ਸਾਤਿ, ਨ ਚ ਸਿਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਠਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਤਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਕਮ੍ਮਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਮਨਰੁਪ੍ਪਨਵਿਰੋਧਾ ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਿਰੋਧਾ ਚ ਸਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਖੀਰਾਦੀਨਿ ਦਧਿਆਦੀਨਂ ਮਧੁਰਮ੍ਬਿਲਰਸਾਦਿਸਭਾਵਵਿਰੋਧਾ. ਅਵਿਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚੋ ਆਲੋਕੋ ਵਿਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ, ਅਮਦਨਕਿਚ੍ਚਾ ਚ ਗੁਲ਼ਾਦਯੋ ਮਦਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਆਸਵਸ੍ਸ.

ਗੋਲੋਮਾਵਿਲੋਮਾਨਿ ਦਬ੍ਬਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਦਧਿਆਦੀਨਿ ਭੂਤਿਣਕਸ੍ਸ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਵੀਤਿ ਰਤ੍ਤਾ ਏਲ਼ਕਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਵਿਪਾਕਾਯੇਵ ਤੇ ਚ ਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾਯਪਿ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਤਦਵਿਪਾਕਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦਵਿਪਾਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸਾਵਜ੍ਜਤਾਯ ਤਦਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਂ ਤਂਸਦਿਸਾਨਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਸਙ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ, ਸਦਿਸਾਸਦਿਸੋ ਤਥਾ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤਿ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾਵੁਤਾਭੇਜ੍ਜਮਣੀਨਂ ਵਿਯ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨਿਯਤਿ, ਨਿਯਤਿਯਾ, ਨਿਯਤਿ ਏਵ ਵਾ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਮਾਗਮੋ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿ, ਤਾਯ ਭਾਵੇਸੁ ਪਰਿਣਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਦੇਵਵਿਹਙ੍ਗਾਦਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ. ਨਿਯਤਿਯਾ ਸਙ੍ਗਤਿਯਾ ਭਾਵੇਨ ਚ ਪਰਿਣਤਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਹਿ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪਨੇਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਪਰਿਣਾਯਕੋ ਬਾਲੋਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਕਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾਵਸਾਨਂ ਵਾ ਞਾਣਂ ਸਮਵਿਸਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਯਤੀਤਿ ਪਰਿਣਾਯਕਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਰਹਿਤੋ ਅਪਰਿਣਾਯਕੋ. ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਕਸੁਤ੍ਤਾਦਿਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨੇਵ ਵਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਵਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਤਂਜਾਨਨਾਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸੇਸਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਸਮਾਨਕਾਲਮ੍ਪਿ ਤਂ ਪੁਰਿਮਕਾਲਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੭. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਤਂਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ‘‘ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ (ਧਾਤੁ. ੪੬੬) ਪਨ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨਸਙ੍ਗਹਿਤਾਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ –

‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੇਨ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਯ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਤਿਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ…ਪੇ… ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ? ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਖਨ੍ਧਤੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨ ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕਾਦਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਕਤਿਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ? ਚਤੂਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਸਤ੍ਤਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ –

ਵਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬਵਿਞ੍ਞਾਣਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਸਿਯੁਂ, ‘‘ਵਿਪਾਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਰੋ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸੋ ਏਵ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਭਵੋ ਪਨ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਕਮ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਭਵੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਭਵੋ ਉਦ੍ਧਟੋ. ਵਿਪਾਕਞ੍ਹੇਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਉਪਚਿਤਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਪਾਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਜਵਨਾਵਸਾਨੇਤਿ ਜਵਨੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮੇ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਿਹੇਤੁਕਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਚ ਕਦਾਚਿ ਅਹੇਤੁਕਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਕਿਂ ਵਾਤਿ ‘‘ਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤਾ’’ਦੀਸੁ ਵਿਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮੇਵ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਦਿਰਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਿਰਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਾ’’ਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕਿਂ ¶ ਏਵ ਚ ਕਦਾਚਿ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਕਿਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਸਕਿਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਣਨਾਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਣਨਾਯਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਕਥਾਯਂ ਬਲਵਰੂਪਾਦਿਕੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਣਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਦ੍ਵੇਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਰਾ ਆਗਤਾ. ਜਵਨਵਿਸਯਾਨੁਭਵਨਞ੍ਹਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ¶ ਆਸਨ੍ਨਭੇਦੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਵਸਿਟ੍ਠਾਯੁਕੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਨੁਰੂਪਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾਤਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਪਾਯਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਂ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਅਨੁਰੂਪਾ.

ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਥਾ ਮਹਾਵਿਸਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਮੇਵ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਹੇਤੁਕਦ੍ਵਯਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਰਨਿਯਮਾਨਿਯਮਾਵਚਨਂ ਭਵਙ੍ਗਭੂਤਾਨਂ ਸਯਮੇਵ ਦ੍ਵਾਰਤ੍ਤਾ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਭਵਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨਿਯਤਂ ਅਨਿਯਤਂ ਵਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ. ਏਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਨਿਯਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਸ੍ਸ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਆਨੁਭਾਵਤੋ ਏਵ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਦ੍ਵਾਰਭੇਦੇਨ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਭੇਦਾਯਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵੀਥਿਭੇਦੇਨ ਚ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਤਿ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਵਨਂ ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਨ੍ਤੀਰਣਾਨਮ੍ਪਿ ਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਆਨੁਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ, ਨਾਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਵ ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਕਿਚ੍ਚਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਰਵੀਥਿਭੇਦੇ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਤੋ ਚਾ’’ਤਿ. ਪਠਮਕੁਸਲੇਨ ਚੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਠਮਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਜਨਕਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ ਨਾਮ, ਦੁਤਿਯਕੁਸਲਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਜਨਕਸਦਿਸਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ ਨਾਮ, ਅਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਞ੍ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਤਾਯ ਜਨਕਸਦਿਸਨ੍ਤਿ.

ਏਕਾਦਸ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਾਨਿ…ਪੇ… ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤਾਯ ‘‘ਤਦਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਨਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਜਵਨੇ ਜਵਿਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਸ੍ਸ ਜਵਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨਾਲਮ੍ਬਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰੇ ਧਮ੍ਮੇ. ਇਦਂ ਪਨ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਂ ¶ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਸਦਿਸੇਸੁ ਚੇਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਯ ਭਾਵਨਾਯ ਸਿਦ੍ਧਾ ਮਹਾਬਲਾ ਚਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਜਵਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਸਾਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤੇਸੁ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ¶ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧੇ ‘‘ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਪਕ੍ਖਾਤਿ ਬਲਵਭਾਵੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਥੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕੇਨ ਕਤ੍ਥਾਤਿ ਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ. ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਾ ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ.

ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਆਗਤਂ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਗੋਪਕਸੀਵਲੀਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਹਿਤਾਰਕ੍ਖੇ ਗੋਪਕਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਸੀਵਲਿਨਾਮਕੋ. ਕਮ੍ਮਾਦਿਅਨੁਸ੍ਸਰਣਬ੍ਯਾਪਾਰਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਕਾਲਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਰੇਨੇਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਾਦਿਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ‘‘ਪਿਸਿਯਮਾਨਾਯ ਮਕ੍ਖਿਕਾਯ ਪਠਮਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਨਾਵਟ੍ਟੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚਿਨ੍ਤਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਕਾਰਣਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦੇਤਂ ਅਕਾਰਣਂ ਭਵਙ੍ਗਵਿਸਯਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਿਨ੍ਤਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਞ੍ਞਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਕਾਲੇ ਚ ਭਵਙ੍ਗਾਵਟ੍ਟਨਸ੍ਸੇਵ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਸਿਯਾ – ‘‘ਤਾਨਿਸ੍ਸ ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪੮) ਵਚਨਤੋ ਤੀਸੁ ਜਵਨਵਾਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਕਮ੍ਮਾਦਿਉਪਟ੍ਠਾਨੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੇਕਜਵਨਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਅਜ੍ਝੋਲਮ੍ਬਨਂ ਅਭਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬਨਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਅਨਾਵਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਮੇਵ ਕਮ੍ਮਾਦਿਆਲਮ੍ਬਣਂ ਪਠਮਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਆਵਟ੍ਟੇਤਿ, ਤਤੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸ੍ਸ ਬਲਵਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਜਵਨਵਾਰਗਹਿਤੇਸ੍ਵੇਵ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਕਮੇਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਜਵਨਂ ਜਵਿਤ੍ਵਾ ਮੂਲਭਵਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਵਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਭਾਵੇ ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਮੇਵ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰੇਨ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਭਾਵੇ ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨੇਵ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਵਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਵਙ੍ਗਮੇਵ ਹਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਇਧ ‘‘ਭਵਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਿਸਯੋ ਲਹੁਕੋਤਿ ਲਹੁਕਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ…ਪੇ… ਲਹੁਕੋ’’ਤਿ. ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ¶ ਹਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋ ਲਹੁਕਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋਤਿ. ਬਲਵਤਿ ਚ ਰੂਪਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ¶ ਵਿਸਯੇ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਿਸਯੇ ਕਮ੍ਮਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਂ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਲਹੁਕਤਾ ਦੀਪਿਤਾਤਿ. ਰੂਪਾਨਂ ਵਿਸਯਾਭਾਵੇਪਿ ਵਾ ‘‘ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਯੇਸਂ ਵਿਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਲਹੁਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਲਹੁਗਹਣੀਯਤਾ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਲਹੁਕਤਾ.

ਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਭੂਮਿਚਿਤ੍ਤੁਪਾਦਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਅਨਨ੍ਤੋ ਪਭੇਦੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ ਆਹ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਦਿਕਿਲੇਸੇਸੁ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸ੍ਵੇਵ ਕਮ੍ਮਾਦਿਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਞ੍ਚਾਰਬ੍ਭ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਰਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਬਲਵਿਨਾਮਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਹਿ ਵਿਨਾਮਿਤੇ ਤਦੇਕਦੇਸਭੂਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਿਨਾਮਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਏਕਦੇਸਵਿਨਾਮਿਤਭਾਵੇਨ ਵਿਨਾ ਸਨ੍ਤਾਨਵਿਨਾਮਿਤਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਿਨ੍ਨਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਜਵਨਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿ, ਇਤਰਾਯ ਚ ਕੁਸਲਾਨੀ’’ਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਵਾ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਚੇ ਸਮਯੇ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਸਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ, ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਸੁਗਤਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਰਾਗਾਦਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਹੀਨਮਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਹ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਵਸੇਨ ਰਾਗਸ੍ਸਪਿ ਹੇਤੁ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਜਨਕਕਮ੍ਮਸਹਜਾਤਾਨਂ ਵਾ ਤਂਸਦਿਸਾਸਨ੍ਨਚੁਤਿਜਵਨਚੇਤਨਾਸਹਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਏਵ ਹੀਨਤਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪਜਨਕਕਮ੍ਮਾਨਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੋ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੋ ਭਵਿਤੁਮਰਹਤੀਤਿ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਚ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸਨ੍ਨਕਤਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਂਸਦਿਸਞ੍ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਦੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਟ੍ਠਾਪਕਂ ਤਦੇਵ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਉਪਚਾਰਭੂਤਾਨਿ ਵਿਯ ‘‘ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਤਯਾ ¶ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਪਾਦੇਨ੍ਤਾਨਿ ਵਿਯ ¶ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਾਨਿ ਜਵਨਾਨਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਾਨਿ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ. ‘‘ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੪੩੧) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਾ ਚ ਤਂਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਕਥਂ ਕਤੂਪਚਿਤਾਨਿ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਿਤਾਨਿ ਤਦਾ, ਨ ਚ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਵਿਯ ਸਮਾਨਵੀਥਿਫਲਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਮਰਣਕਾਲੇ ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਤ੍ਤਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਨ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੩) –

ਆਦਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇ ਮਰਣਕਾਲੇ ਸਮਤ੍ਤਾਯ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਸਹਜਾਤਚੇਤਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲੇਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨੇਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਵਾ ਸਮਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ. ਵਕ੍ਖਤਿ ਚ –

‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪਟਿਵਿਜਾਨਨਾਦਿਚਵਨਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪੇਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਰਣੇ ਸਹਜਵਨਕਾਨਿ ਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੭੬੬).

ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧-੨) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਂ ਵਾ ਅਕੁਸਲਂ ਵਾ ਨ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੭੬੬) ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਸਂ ਪਟਿਵਿਭਾਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਨ੍ਵੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਞ੍ਚ ਤਾਦਿਸਮੇਵਾਤਿ. ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਚਵਨਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਾ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਹਜਵਨਕਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਇਧ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਚੁਤਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਸੇਸਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਰੂਪਾਦਿਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਵ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ, ਅਵਸੇਸੇਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ¶ ਉਪਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ¶ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੯.੨੮) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੁਦ੍ਧਾਯ ਵਾਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਜਵਨਵੀਥਿਯਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਰਹਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਪਨ ਜਵਨਵੀਥਿ ਮਹਗ੍ਗਤਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਤਂ ਵੀਥਿਂ ਮਹਗ੍ਗਤਾਵਸਾਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਏਕਾਦਸਵਿਧਾ, ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਤ੍ਤਵਿਧਾ.

ਏਤੇਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਹਗ੍ਗਤਸੁਗਤਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੇ ਏਵ ਨਯੇ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਵਰੁਦ੍ਧਾਤਿ? ਨ, ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾਯ ਏਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਕਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਨਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕੇਨ ਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਯਾ ਏਵ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਥਾਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਯੋਜਨਾਯ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਵਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਰੂਪਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਰੂਪਾਵਚਰੇ ਚ ਉਪਰੂਪਰਿਚੁਤਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਾਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨ ਤਤੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਕਾਮਾਵਚਰੇ ਚ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਇਤਰਾਹਿ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਅਤੀਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਆਰੁਪ੍ਪਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਕਤਂ.

ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਏਕਵਿਧਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਦੁਵਿਧਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਦੁਵਿਧਾ ਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਦ੍ਵਿਏਕਦ੍ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਕਾਮਰੂਪਾਰੁਪ੍ਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਯਾ ਚ ਤਥੇਵ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਦੁਵਿਧਾਯ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਾਮਾਰੁਪ੍ਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧਾ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਪਨ ਏਕਵਿਧਾਯ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਦੁਵਿਧਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਪਨ –

ਦ੍ਵਿਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਪ੍ਪਕਾਰਾ ਚ, ਪਞ੍ਚਾਟ੍ਠਦੁਵਿਧਾਪਿ ਚ;

ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ, ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ.

‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਸ੍ਸ ¶ ¶ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੪੩੧, ੪੫੫, ੪੯੮) ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤਪ੍ਪਕਾਰੋਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਆਦਿਨਾ ਸਹਾਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਮਿਸ੍ਸਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਹ. ਓਮਤੋ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਦਸਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਹਿ ਅਨੇਕੇ ਕਲਾਪਾ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾਵੇਪਿ ਹਿ ਅਨੇਕਗਾਵੁਤਪ੍ਪਮਾਣੇ ਅਨੇਕੇ ਕਲਾਪਾ ਸਹੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਤਿਂਸਤੋ ਅਧਿਕਾਨੇਵ ਰੂਪਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧਰਸਾਹਾਰਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਸਤ੍ਤਕਜੀਵਿਤਛਕ੍ਕਭਾਵੇਪਿ ਤੇਸਂ ਬਹੁਤ੍ਤਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥਪਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ ਜੀਵਿਤਨਵਕਸ੍ਸ ਚ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚ ਧਾਤੁਯੋ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ‘‘ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ ਨਵ ਧਾਤੁਯੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਯਤਨਧਾਤੁਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਚ ਘਾਨਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਘਾਨਾਯਤਨਨ੍ਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਨ੍ਤਿ? ਨ ਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੫੧੯), ਨ ਚ ਅਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਾਨਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਵਿਯ ਅਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਾਨਂ ਗਨ੍ਧਰਸਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੋ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਫੁਸਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਥਵੀਆਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਯ ਗਨ੍ਧਰਸਭਾਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਰਸਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ.

ਯਦਿ ਚ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਯਤਨਾਨੀਤਿ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ, ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਵਾਚਕੋਤਿ ਗਨ੍ਧਧਾਤੁਰਸਧਾਤੂਤਿ ਅਵਚਨੇ ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਰਣਂ, ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਚ ਤੇਸਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ, ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਆਯਤਨਭਾਵੋ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਯਮਕੇ (ਯਮ. ੧. ਆਯਤਨਯਮਕ.੧੩) ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਭਾਵਾਭਾਵੇਪਿ ਕੋਚਿ ਆਯਤਨਸਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਯਦਿ ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦਿਭਾਵੋ ਵਿਯ ਗਨ੍ਧਰਸਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ ਸਭਾਵੋ ਸਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਗਨ੍ਧਰਸਭਾਵੇ ਪਨ ਆਯਤਨਭਾਵੇ ਚ ਸਤਿ ਗਨ੍ਧੋ ਚ ਸੋ ਆਯਤਨਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ, ਰਸੋ ¶ ਚ ਸੋ ਆਯਤਨਞ੍ਚ ਰਸਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਦਮਾਪਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਭਾਵੋ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ, ‘‘ਤਯੋ ਆਹਾਰਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੯੯੩) ਚ ਵਚਨਤੋ ¶ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾਵੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਵਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਰੂਪਗਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਤਾ ਨ ਵਿਲੋਮਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ.

ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾਯਾਤਿ ਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਉਣ੍ਣਾਯਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਭਵਭੇਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਭੇਦੋ. ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਿਕਾ ਕਿਰ ਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਾਤੁਰਤਾਯ ਕਾਮਂ ਸੇਵਿਤ੍ਵਾ ਗਬ੍ਭਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸੁ ਤਾਵ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਕੇਸੂਤਿ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਕੇਹਿ ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ. ‘‘ਸਂਸੇਦਜੋਪਪਾਤੀਸੁ ਅਵਕਂਸਤੋ ਤਿਂਸਾ’’ਤਿ ਏਤਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਵਕਂਸਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ, ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਸਮੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਸਂਸੇਦਜੋਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਅਘਾਨਕਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੧੦੦੭) ਹਿ –

‘‘ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਕਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਪਰਾਨਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਵਾਯਤਨਾਨਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ –

ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਅਘਾਨਕਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ ‘‘ਨਵਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਧਾਤੁਪਾਤੁਭਾਵਾਦਿਪਞ੍ਹੇਸੁ ਯਮਕੇਪਿ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਾਨਂ ਸਹਚਾਰਿਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਾਨਤਾ ਅਭੇਦੋ, ਅਸਮਾਨਤਾ ਭੇਦੋ. ਨਯਮੁਖਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਰੂਪਭੂਮੀਸੁਯੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਉਪਚਾਰਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾਯ ਤਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਂ ਮਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾ ਤਿਹੇਤੁਕਾਦਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਭਾਵੇਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾਵ ਸਾ ¶ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਏਵਾਤਿ ਤਂਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਅਪਾਯਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਏਵ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ, ਨ ¶ ਸਬ੍ਬਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਦੁਵਿਧਾ ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਂ ਏਵ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਆਹ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ. ਅਹੇਤੁਕਚੁਤਿਯਾ ਸਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਮਣ੍ਡੂਕਦੇਵਪੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਹਿ ਅਹੇਤੁਕਚੁਤਿਯਾ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਿ ਹੋਤੀਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰੀਤਤੋ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਭੇਦਵਿਸੇਸੇਸੁ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਂ ਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੁਜ੍ਜਮਾਨਮਤ੍ਤਾਪੇਕ੍ਖਨਵਸੇਨ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾ ਭਾਵਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਮਹਗ੍ਗਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਮਹਗ੍ਗਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਵਿਪਰੀਤਯੋਜਨਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਮਹਗ੍ਗਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਰੂਪਭੂਮੀਸੁ ਅਮਹਗ੍ਗਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਅਰੂਪਚੁਤਿਯਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਯਾਯੋ ਸਯਮੇਵ ਯੋਜਿਤੋ. ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਚੁਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਪਰਿਯਾਯੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ. ਭੇਦਵਿਸੇਸੋ ਏਵ ਚ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਅਭੇਦਵਿਸੇਸੋ ਪਨ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਭੇਦੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋਜਨਾਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਾਯ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ…ਪੇ… ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾਯ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾ’’ਤਿ, ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਪਨ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਯਮੇਵ ਯੋਜਿਤਾ. ਏਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਭੇਦਵਿਸੇਸੋ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ. ਤਤੋ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ.

ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਨ੍ਧੀਨਂ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਛੇਦਕਾਨਂ. ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੂਤਿ ਅਤਿਮਨ੍ਦਭਾਵੂਪਗਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚੁਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਮਕੇ ਚ (ਯਮ. ੧.ਆਯਤਨਯਮਕ.੧੨੦) –

‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਨਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਨ ਮਨਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਨਂ ਅਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਚਵਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮਨਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਨੋ ਚ ਤੇਸਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਸਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਚਵਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਞ੍ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ –

ਆਦਿਨਾ ¶ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਨਿਰੋਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਲਦ੍ਧੋ ਅਵਸੇਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਦ੍ਧਾਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨਵੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਵਿਸਯੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਵ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਪਰਿਣਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਮੁਖਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮੇਤੀ’’ਤਿ. ਸਹਜਾਤਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਜਵਨਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਜਾਤਚੇਤਨਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਕਮ੍ਮਾਦਿਵਿਸਯੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਖਿਪਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਤਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤਦਾਸਨ੍ਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਉਪਨੀਤੇਕਤ੍ਤਂ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਾਮਿਯਮਾਨਂ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਮਨਖਿਪਨਪੁਰਿਮਨਿਸ੍ਸਯਜਹਨਾਪਰਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸਾਦਨਨਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤਪਵਤ੍ਤਨਾਨਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸੇਵੇਕਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੯੬) ਇਦਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਸਤਿ ਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯੇ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤਨਯੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਓਰਿਮਤੀਰਰੁਕ੍ਖਵਿਨਿਬਦ੍ਧਰਜ੍ਜੁ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਭਵਤ੍ਤਭਾਵਵਿਨਿਬਨ੍ਧਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਿਕਾਤਿਕ੍ਕਮਨਿਚ੍ਛਾ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਪਯੋਗੋ ਵਿਯ ਖਿਪਨਕਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਯਥਾ ਚ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਰਤੀਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਮਾਨੋ ਪਰਤੀਰਰੁਕ੍ਖਵਿਨਿਬਦ੍ਧਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨੋ ਅਨਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨੋ ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਪਥਵਿਯਂ ਸਬਲਪਯੋਗੇਹੇਵ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪਿ ਭਵਨ੍ਤਰਤ੍ਤਭਾਵਵਿਨਿਬਦ੍ਧਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਅਨਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮੇਹੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਂ, ਪਟਿਲਭਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਭਵਨ੍ਤਰਾਦਿਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋਤਿ ¶ ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਆਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਤੋ, ਭਵਨ੍ਤਰਾਦਯੋ ਵਾ ਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਨ੍ਤਰਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਜਵਨਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਗਤਾ ਖਿਪਨਕਸਙ੍ਖਾਰਾ.

ਸਦ੍ਦਾਦਿਹੇਤੁਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਘੋਸੋ ਸਦ੍ਦਹੇਤੁਕੋ, ਪਦੀਪੋ ਪਦੀਪਨ੍ਤਰਾਦਿਹੇਤੁਕੋ, ਮੁਦ੍ਦਾ ਲਞ੍ਛਨਹੇਤੁਕਾ, ਛਾਯਾ ਆਦਾਸਾਦਿਗਤਮੁਖਾਦਿਹੇਤੁਕਾ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਦ੍ਦਾਦਿਪਚ੍ਚਯਦੇਸਂ ¶ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਦਾਦਿਹੇਤੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਾਵਾ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਹੇਤੁਦੇਸਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਂਹੇਤੁਕਂ ਹੋਤਿ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਾਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਇਦਂ ਹੇਤੁਦੇਸਤੋ ਪੁਰਿਮਭਵਤੋ ਆਗਤਂ ਪਟਿਘੋਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਸਦ੍ਦਾਦਿਦੇਸਤੋ, ਨਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਨਾ ਵਿਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਦਾਦੀਹਿ ਵਿਨਾ ਪਟਿਘੋਸਾਦਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚਯਦੇਸੇ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਾਵਾ, ਨਾਪਿ ਸਦ੍ਦਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਬੀਜਙ੍ਕੁਰਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਹਿ ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਮੇਕਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਨ ਮਨੁਸ੍ਸਗਤਿਕੋ ਦੇਵਗਤਿਭੂਤੋ ਸਿਯਾ, ਏਕਨ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤੇ ਨ ਕਮ੍ਮਵਤੋ ਫਲਂ ਸਿਯਾ. ਤਤੋ ‘‘ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੀਜਂ, ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਵਿਯ ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੋਹਿਤਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਇਸੀ’’ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੦੭) ਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧੇ ਸਤਿ ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਨ ਏਕਨ੍ਤਮੇਵ ਏਕਤਾ ਵਾ ਨਾਨਤਾ ਵਾ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕਨ੍ਤਏਕਤਾਪਟਿਸੇਧੇਨ ‘‘ਸਯਂਕਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਏਕਨ੍ਤਨਾਨਤਾਪਟਿਸੇਧੇਨ ‘‘ਪਰਂਕਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ, ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਵਚਨੇਨ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨੇ.

ਚਤੁਮਧੁਰਅਲਤ੍ਤਕਰਸਾਦਿਭਾਵਨਾ ਅਮ੍ਬਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਾਦਿਬੀਜਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਏਤ੍ਥ ਬੀਜਂ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਵਾ ਸਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਂ, ਬੀਜਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਰਾਦਿਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ, ਤਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਧੁਰਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਕੇਸਰਸ੍ਸ ਵਾ ਫਲਸ੍ਸ ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਬੀਜਸ੍ਸ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਭਾਵੋ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਕਾਰਕਸ੍ਸੇਵ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਂਕਮ੍ਮਤੋ ਏਵ ¶ ਚ ਫਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਬਾਲਸਰੀਰੇ ਕਤਂ ਵਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਸਿਪ੍ਪਸਿਕ੍ਖਨਂ ਓਸਧਪ੍ਪਯੋਗੋ ਚ ਨ ਵੁਡ੍ਢਸਰੀਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਚ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਿਜ੍ਜਾਪਾਟਵਂ ਸਿਪ੍ਪਜਾਨਨਂ ਅਨਾਮਯਤਾ ਚ ਵੁਡ੍ਢਸਰੀਰੇ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਤਂਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਏਵ ਵੁਡ੍ਢਸਰੀਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਨ ਚ ਯਥਾਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਪੁਣਨਾਦਿਨਾ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤਿ ਤਦਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ. ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਯਂ ਫਲਂ, ਏਤਂ ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਤੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਅਞ੍ਞਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਭਾਵੇ ਫਲਾਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਨਿਵਾਰਣਂ ਕਰੋਤਿ.

ਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਵਦਾਮਾਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇ ਅਸਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾ ਭੁਞ੍ਜਕਸਮ੍ਮੁਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਫਲਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਫਲਤਿਸਮ੍ਮੁਤਿ.

ਏਵਂ ¶ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਪਾਤੁਭਾਵੇ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਪਰਿਹਰਣੇ ਸਤਿ ਸਿਦ੍ਧੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕ੍ਖਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ. ਪਚ੍ਛਾ ਚਾਤਿ ਵਿਪਚ੍ਚਨਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਚ. ਅਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਚੇ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਕਤਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਫਲਾਵਹਤਾ ਸਿਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਫਲਾਵਹਾ’’ਤਿ. ਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸੇਵ ਪਰਿਹਰਤਿ.

ਤਸ੍ਸਾ ਪਾਟਿਭੋਗਕਿਰਿਯਾਯ, ਭਣ੍ਡਕੀਣਨਕਿਰਿਯਾਯ, ਇਣਗਹਣਾਦਿਕਿਰਿਯਾਯ ਵਾ ਕਰਣਮਤ੍ਤਂ ਤਂਕਿਰਿਯਾਕਰਣਮਤ੍ਤਂ. ਤਦੇਵ ਤਦਤ੍ਥਨਿਯ੍ਯਾਤਨੇ ਪਟਿਭਣ੍ਡਦਾਨੇ ਇਣਦਾਨੇ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਫਲਿਤਨਿਯ੍ਯਾਤਨਾਦਿਫਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਿਹੇਤੁਕੋ ਤਿਹੇਤੁਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਭੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾਵ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ, ਪਿਣ੍ਡਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਬਲਵਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲਞ੍ਹਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਮੇਵੇਤਂ ਪਟ੍ਠਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯਨ੍ਤਿ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸਹ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਦ੍ਵਾਦਸਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਭੇਦੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਾ ਕਸ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਏਕਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਤਥੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਨੋ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਨਿਯਮੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਨੋ ਪਵਤ੍ਤੇ. ਪਵਤ੍ਤੇ ਹਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਤਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕੇਪਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੇਵਾਨਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾਵਕਾਲੇ ਮਿਲਾਤਮਾਲਾਦੀਨਂ ਅਨਿਟ੍ਠਤਾ ਕਥਂ ਨ ਸਿਯਾ.

ਸ੍ਵੇਵ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕੂਨਤਿਂਸਚੇਤਨਾਭੇਦਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸ੍ਵੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦੇਕਦੇਸੋ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋਵ ਤੇਰਸਨ੍ਨਂ ਨਵਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਕਦੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਯਤ੍ਥ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਕਤਂ, ਤਤੋ ਭਵਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮੁਖਮਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਆਹ ‘‘ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ. ਤੇਨ ‘‘ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿ ਚ ਅਸਞ੍ਞਾਰੁਪ੍ਪਵਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿਯਾ ਕਾਮਾਵਚਰਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਸੁ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਏਵ. ਅਯਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵੋ.

ਚਤੁਨ੍ਨਂ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਭਵਾਦਯੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਚਤੂਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤੀਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ ਚ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਵਿਞ੍ਞਾਣਕੇ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਹੇਤੁਕਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਮੁਖਮਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਆਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਭਵੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਾਮਰੂਪਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੮. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਾਮਰੂਪਦੇਸਨਾਵਿਸੇਸੋ ਦੇਸਨਾਭੇਦੋ. ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤਂ ਯਦਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਣ੍ਡਜਾਨਞ੍ਚ ਅਭਾਵਕਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨੀਤਿ ਕਲਾਪਸਨ੍ਤਾਨਮੂਲਾਨਿ. ਯਦਿਪਿ ਵਿਕਾਰਰੂਪਾਨਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਰੂਪਾਨਿ ¶ ਪਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਰੂਪਤੋ’’ਤਿ.

ਕਾਮਭਵੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸੇਸਓਪਪਾਤਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਾਮਭਵੇ ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਨ ਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਅਣ੍ਡਜਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕੇਹਿ ਪਨ ਓਪਪਾਤਿਕਸਂਸੇਦਜਾ ਸੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਦਿਕੇਹਿ ਓਪਪਾਤਿਕੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸੇਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੇਸਓਪਪਾਤਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤੇ ਪਨ ਅਰੂਪਿਨੋਪਿ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਕਾਮਭਵੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਪਨ ਨਾਮਰੂਪਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਗਣਨਾਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਵਕਂਸਤੋ ਦ੍ਵੇ ਅਟ੍ਠਕਾਨੇਵ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਸਦ੍ਦਕਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਨਵਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਏਕੇਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ¶ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧੇਵ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਤਿਦ੍ਵਯਾਦਿਕਂ ਸਤ੍ਤਕਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤ੍ਤਤਿਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਏਕੇਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕੇਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਂਸਟ੍ਠਸੀਸਾ ਮੂਲੇਨ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਲਿਙ੍ਗੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਭਿਨ੍ਨਵਾਹਨਿਕਾ ਵਿਯ.

ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਜਨਕਕਮ੍ਮਜਂ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲਂ ਸਹਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਦਾ ਹਿ ਤਤੋ ਨਾਮਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ, ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਸਦਾਪਿ ਉਭਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰੂਪਂ ਉਪਤ੍ਥਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਸਞ੍ਞੇਸੂਤਿਆਦਿ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਭਵਙ੍ਗਾਦਿਜਨਕਕਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾਲਂ ਭਵਙ੍ਗਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲਤੋ ਅਞ੍ਞਕਾਲਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਭਵਙ੍ਗਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਹਿ ਤਂਜਨਕੇਨੇਵ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਂ, ਸੋ ਚ ਵਿਪਾਕੋ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਸਹਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾਨਪੇਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਨ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਪੇਕ੍ਖਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ. ਸਹਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨਾਮਞ੍ਚ ¶ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਮਰੂਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਕਦੇਸੇਨ ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਰੂਪੋ, ਰੂਪ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਰੂਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਰੂਪਾਨਂ ਏਕਸੇਸੋ’’ਤਿ ਨਾਮਰੂਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਵਿਪਾਕਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਵਿਪਾਕਂ. ਯਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਮਤਂ, ਤਤੋ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਇਦਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕੁਸਲਾਦਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਕੁਸਲਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਵਿਯ ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਪਿ ਵਿਪਾਕਾਜਨਕਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਭਯਞ੍ਚ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਤਾਦਿਸਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕੁਸਲਾਦਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਰੂਪਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਯਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਤਿ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਿਦਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਭਵੋ’’ਤਿ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣੂਪਨਿਸਂ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਨਪਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯੇ ਚ ਵਨਸਣ੍ਡਗਾਮਨਿਗਮਨਗਰਜਨਪਦਪੁਗ੍ਗਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੋ, ਤਤੋ ਚ ਚੀਵਰਾਦੀਨਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਸਿਰੇਨ ਚ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਚ ਸਮੁਦਾਗਮਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਵਨਸਣ੍ਡਾਦਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਭਾਵਂ ਇਰਿਯਾਪਥਾਨਂ ਚੀਵਰਾਦਿਸਮੁਦਾਗਮਨਸ੍ਸ ਚ ਭਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨਾ ਅਭਾਵੋ ਏਵ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਕਾਲੇ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯਤੋ ਏਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਸਂਸਯਸ੍ਸ ਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਤਂਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨਾਮਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ.

ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਅਪਾਕਟਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਨਾਮਂ, ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਸਾਧੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਨਾਮਰੂਪਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੇਵ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ. ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਤਾਵਚਨੇਨੇਵ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਮਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ¶ ਨਿਰੋਧੋ, ਨਿਰੋਧਗਾਮੀ ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਅਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ, ਅਨਿਰੁਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਾ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਚ ਉਪਾਯੇਨ ਵਿਨਾ ਅਨਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਨਾਮਰੂਪਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੯. ਨਿਯਮਤੋਤਿ ਚ ਇਦਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭੂਤਾਨਂ, ਛਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ, ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਨਾ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਪਨ ਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਾਨੁਪਾਲਨਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਾਦਿਭਾਵੋ ¶ ਚ ਤੇਸਂ ਨ ਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਮੇਵ, ਨ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਏਕਪ੍ਪਕਾਰੇਨੇਵਾਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਨਿਯਮਤੋ…ਪੇ… ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿਪਿ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸਲ਼ਾਯਤਨ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਤੋ ਸਰੂਪਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਲ਼ਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋਵ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਤੋਪਿ ਹਿ ਸਰੂਪਾਨਂ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ‘‘ਵਙ੍ਕੋ ਚ ਕੁਟਿਲੋ ਚ ਕੁਟਿਲਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਏਕਸੇਸੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਮਨਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਮਨਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਕਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਸਹ ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵ ਏਕਸੇਸਂ ਨਾਮਮਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਚ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਕਤੇਕਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਏਕਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਏਕਸੇਸੇ ਕਤੇ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ¶ ਕਤੇਕਸੇਸਾਨਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਦਿਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਾਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਾਰੇ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਕੁਸਲਵਾਰੇ ਕੁਸਲਵਾਰੇ ਚ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਪਨ ਵਿਪਾਕਛਟ੍ਠਾਯਤਨਮੇਵ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਾਰਮੇਵ ਸਾਧਕਭਾਵੇਨ ਉਦਾਹਟਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਚ੍ਚਯਨਯੇ ਪਨ ‘‘ਛਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ ਤਂ ਅਵਕਂਸਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਵਿਪਾਕਸ੍ਸਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਉਦ੍ਧਟੋ, ਸੋ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਉਦ੍ਧਟੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਧ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਾਰੇ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਭਾਜਨੀਯੇ ਵਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਞੇਯ੍ਯਂ. ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਉਕ੍ਕਂਸੋ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਤਤੋ ਪਨ ਨਵਧਾ ਤਤੋ ਵਾ ਦਸਧਾਤਿ ਅਯਂ ਉਕ੍ਕਂਸੋ, ਅਵਕਂਸੋ ਪਨ ਦਸਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਨਵਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਤਤੋ ਅਟ੍ਠਧਾ, ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਧਾਤਿ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਏਵ ਦ੍ਵੇਪਿ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ ਤਤੋ ਅਵਕਂਸਾਭਾਵਤੋਤਿ.

ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਸਹਾਯਂ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰੂਪੇ ਵਿਯ ਅਸਹਾਯਂ ਨਾਮਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਚ ¶ ਨਾਮੇਨ ਸਹ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਯਥਾ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਾਮਮ੍ਪੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਵਤ੍ਥੁ ਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਾਮਂ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਤ੍ਥੂਤਿ. ਪਵਤ੍ਤੇ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਯੋ ਏਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਅਵਸੇਸਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਭਵੇ ਪਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਅਵਸੇਸਮਨਾਯਤਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਦਿਸਾਧਾਰਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਅਸਾਧਾਰਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਫਸ੍ਸਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੦. ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਪਾਲ਼ਿ ਆਰੁਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਸਾਰਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮੇਵ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਪਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਪਠਮਾਚਰਿਯਵਾਦੇ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਦੁਤਿਯਾਚਰਿਯਵਾਦੇ ਪਨ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਜ੍ਜੇਤੁਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ.

ਯਦਿ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਅਥਾਪਿ ਏਕਮ੍ਹਾ ਆਯਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਫਸ੍ਸਸਮ੍ਭਵਤੋ ਆਯਤਨਭੇਦੇਨ ਫਸ੍ਸਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਦਭੇਦਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਪਨ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੋਦੇਤਿ ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਪਿ ਵਾ ਅਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਿਧਾਨਸ੍ਸ ਬੋਧਨਤ੍ਥਮੇਵ ‘‘ਨਾਪਿ ਏਕਮ੍ਹਾ ਆਯਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਭੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਪਨ ਏਕਫਸ੍ਸਵਚਨਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਦੀਪਕਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ ਏਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਾਪਿ ਏਕਮ੍ਹਾ ਆਯਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਨ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਹਾਰਂ ਪਨ ਅਨੇਕਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਕੋਪਿ ਅਨੇਕਾਯਤਨਪ੍ਪਭਵੋ ਏਕੋਪਨੇਕਾਯਤਨਪ੍ਪਭਵੋ. ਛਧਾਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਵਿਭਾਵਯੇਤਿ ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਥਾ ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਰੂਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਫਸ੍ਸਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵੇਦਨਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੧. ‘‘ਸੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਯਦਿਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਾਦੀਨਂ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਞ੍ਚ ਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤੇਭੂਮਕਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਹਜਾਤਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸੋ ਫਸ੍ਸੋ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਚ੍ਚਯਂ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕੇਚਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਯਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਮੁਖਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਨਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਵੇਦਨਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਣ੍ਹਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੨. ਮਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ¶ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਮਾਨੇਨ, ਅਸ੍ਸਾਦਨਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਖੀਰਾਦਯੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਰੂਪਾਦਯੋ, ਖੀਰਾਦਿਦਾਯਿਕਾ ਧਾਤਿ ਵਿਯ ਰੂਪਾਦਿਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਦਾਯਕਾ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰਾਦਯੋ ਛ. ਤਤ੍ਥ ਵੇਜ੍ਜੋ ਰਸਾਯਨੋਜਾਵਸੇਨ ਤਦੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਜੀਵਿਤਵਸੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਯਕੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਦਕੋਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਕਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਧਾਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ, ਤੇਨ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਤਂਸਭਾਵੋ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯਸ੍ਮਾ ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਵਿਪਾਕਸੁਖਵੇਦਨਾ ਏਵ, ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਪਨ ਵੇਦਨਾ ਵਿਪਾਕਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਇਤਰਾ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਪਿ ਭਿਯ੍ਯੋ ਇਚ੍ਛਨਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ¶ . ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਭੂਤਾ ਅਨਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਵਰੋਧੇਤਬ੍ਬਾ, ਇਤਰਾ ਇਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੁਖੇਤਿ ਸਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਸੁਖਂ ਵਿਯ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਵਤੋ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਤਂਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਨਨੁ ‘‘ਅਨੁਸਯਸਹਾਯਾ ਵੇਦਨਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ? ਨ, ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਹਿ ਅਨੁਸਯਵਿਰਹੇ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੁਸਯਸਹਿਤਾਯੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਤਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸਯਸਹਿਤਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਚ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਤਣ੍ਹਾ, ਨ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਨਾਤਿ ਅਯਂ ਨਿਯਮੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਹੋਤਿ ਏਵਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ.

ਵੁਸੀਮਤੋਤਿ ਵੁਸਿਤਵਤੋ, ਵੁਸਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਾ ‘‘ਵੁਸੀ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਸੀਮਾ. ਅਗ੍ਗਫਲਂ ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਵਾਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੁਸੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਸੀਮਾ.

ਤਣ੍ਹਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਉਪਾਦਾਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੩. ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਏਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਉਤ੍ਤਰਾ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਪੀਤਿ. ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨ ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਗਹਣਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਭੂਤਂ ਇਧ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿਵਚਨੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰੇ ਪਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ, ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸਙ੍ਖੇਪਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੀਤਿ. ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਕਤਿਅਣੁਆਦੀਨਂ ¶ ਸਸ੍ਸਤਗਾਹਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਚ ਤੇਸਂ ਸਾਮਿਭੂਤੋ ਕੋਚਿ ਸਸ੍ਸਤੋ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ ਕਦਾਚਿ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਯਦਿਪਿ ਭਵਰਾਗਜਵਨਵੀਥਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਗਹਿਤਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਭਵਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਪਨ ਭਵਰਾਗੋ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਹ. ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਨ ਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਅਕਰਣੇ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ, ਕਰਣੇਪਿ ਕਾਮਰਾਗਤੋ ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਿਸਯੋ. ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਲਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਰਮਤੀਤਿ ਆਲਯਰਾਮਾ ¶ , ਪਜਾ. ਤੇਨੇਵ ਸਾ ਆਲਯਰਾਮਤਾ ਚ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਚਨੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ.

ਉਪਾਦਾਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਭਵਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੪. ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਭਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਨਿਬ੍ਬਚਨਮੇਵ ਦ੍ਵਯਸ੍ਸਪਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਭਵਤੀਤਿ ਭਵੋ’’ਤਿ. ਭਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਫਲਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਭਵਾਭਿਮੁਖਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਮੇਵ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਗਮਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ.

ਸਞ੍ਞਾਵਤਂ ਭਵੋ ਸਞ੍ਞਾਭਵੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਨ੍ਤੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ ਅਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਞ੍ਞਭਵੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਵੋਕਿਰੀਯਤਿ ਪਸਾਰੀਯਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੀਯਤੀਤਿ ਵੋਕਾਰੋ, ਵੋਕਿਰਣਂ ਵਾ ਵੋਕਾਰੋ, ਸੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕੋ ਵੋਕਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਦੇਸਪਸਟੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ¶ ਵਾ…ਪੇ… ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਆਚਯਗਾਮਿਤਾਯ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਭਵੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾਵਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਦਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਚੇਤਨਾਵ ਕਮ੍ਮਭਵੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਕੇਹਿਚਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੨੪੪). ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਤੀਹਿਪਿ ਤਿਕੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵ. ਯਥਾਹ ‘‘ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਕਾਮਭਵੋ ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਧਾਤੁ. ੬੭). ਯਦਿ ਹਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਸਿਯਾ, ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ.

ਸਙ੍ਖਾਰਭਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਭੇਦਤੋ ਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਏਵ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸਾਤ੍ਥਕਮੇਵਿਦਂ ਪੁਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਨ ¶ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਭਵੇਕਦੇਸਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਭਵੋਤਿ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਰੇਨ ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਂ ਅਗਣੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨਵਚਨਂ ਚੋਦਿਤਨ੍ਤਿ ਚੋਦਕਾਭਿਲਾਸਵਸੇਨ ‘‘ਸਾਤ੍ਥਕਮੇਵਿਦਂ ਪੁਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਾਮਭਵਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਮਭਵਾਦਿਭਾਵੋ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਨ੍ਤੋਗਧੇ ਵਿਸੁਂ ਅਗਣੇਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੇ ਏਵ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਮਭਵਾਦਿਕੇ ਕਮ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਸੇਨ ਦੁਗੁਣੇ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਛ ਭਵਾ’’ਤਿ.

ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਭੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਾਦਾਨਭੇਦਾਕਰਣੇਨੇਵ ਚ ਦ੍ਵਾਦਸਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ‘‘ਛ ਭਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਗੋਸੀਲੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਰਸੀਲੇਨ ਚ ਸਮਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੇਨ ਗੁਨ੍ਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਨਞ੍ਚ ਸਹਬ੍ਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਵਤੋ ਝਾਨਭਾਵਨਾ ਨ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਤੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਪਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ‘‘ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਚ ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਪਰਾਮਸਨਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਪਰਾਮਸਨੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਪੁਰਾਣਭਾਰਤਸੀਤਾਹਰਣਪਸੁਬਨ੍ਧਵਿਧਿਆਦਿਸਵਨਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ¶ ਚ ਅਕਤਪੁਞ੍ਞਤਂ ਅਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਪਣਿਧਿਤਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਸੁਚਰਿਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਚ ਕਾਮਭਵੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਚ ਸਞ੍ਞਾਭਵਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾਨਂ ਏਕਦੇਸੇਨ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਨਿਰਵਸੇਸਾ ਕਾਮਭਵੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ. ਸਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਵਤੋ. ਕਮੇਨ ਚ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਭਵਪਚ੍ਚਯਭਾਵਵਚਨਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਅਸਮੁਦਾਚਰਣਤੋ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ.

ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਪ੍ਪਭੇਦੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਾਦੀਨਿ ਹਿ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਭਵਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਦਿਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੩੫. ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ¶ ਜਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ’’ਤਿ. ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਜਾਤਿ ਜਾਤੀਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਪਿ ਅਸਤਿ ਅਭਾਵਾ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਜਾਯਮਾਨਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਤਾਪਿ ਹਿ ਰੂਪਜਾਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪਚਿਤਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨੋ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੬੪੧) ਉਪਚਯੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਸਨ੍ਤਤੀ’’ਤਿ.

ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਜਾਤਾਨਂ ਉਞ੍ਞਾਤਤਾਨੁਞ੍ਞਾਤਤਾਚ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਦਿਵਿਸੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਕਾਰਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ’’ਤਿ ਆਹ.

ਤੇਨ ਤੇਨਾਤਿ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦਿਨਾ ਜਰਾਮਰਣਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂਸੇਨ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਲੇਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੋ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਅਨਾਗਤੋ ਸਤਿ ਭਾਵਾ ਅਸਤਿ ਚ ਅਭਾਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਸੋ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਦਿਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਭਵਚਕ੍ਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੨. ਸਮਿਤਨ੍ਤਿ ¶ ਸਙ੍ਗਤਂ, ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਕਾਮੋ ਯਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਕਾਮਯਾਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸੋਕੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ.

ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨਸੀਲੋ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਯੀ. ‘‘ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਯਿਨੋ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਂ, ਤੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ‘‘ਮਾਲਾ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਚ੍ਛੇਹਿ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਾਯੇ ਵੇਵਣ੍ਣਿਯਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਦੇਵੋ ਦੇਵਾਸਨੇ ਨਾਭਿਰਮਤੀ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੮੩) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਮਰਣਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਭਵਛਨ੍ਦਬਲੇਨ ¶ ਦੇਵਾਨਂ ਬਲਵਸੋਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਬਾਲੋਤਿ ਅਵਿਦ੍ਵਾ. ਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਿਵਿਧਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਕਥਾਸਵਨਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਦਸ੍ਸਨਮਰਣਕਾਲਕਮ੍ਮੋਪਟ੍ਠਾਨਨਿਦਾਨਂ ਸੋਕਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ. ਆਸਵੇ ਸਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਵੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ ਬੋਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਂ ਸਤੀਤਿ ਅਵਿਦਿਤਾਦਿਤਾਯ ਅਨਾਦਿਭਾਵੇ ਸਤਿ. ਆਦਿਮਤ੍ਤਕਥਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਦਿਮਂ, ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਦਿਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਥਨਂ ਆਦਿਮਤ੍ਤਕਥਨਂ. ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਵਾ ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ, ਸਤਿ ਅਨਾਦਿਭਾਵੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਮਜ੍ਝੇ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਿਯਾਤਿ ਆਦਿਮਤ੍ਤਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਥਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਕਥਨੇਨ, ਅਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾਵਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਮ੍ਮਾਦੀਨੀਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਾਨਿ. ਵਟ੍ਟਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਧਾਨਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਕਥਿਤਾ. ਵਦਤੀਤਿ ਵਦੋ. ਵੇਦੇਤਿ, ਵੇਦਿਯਤੀਤਿ ਵਾ ਵੇਦੇਯ੍ਯੋ, ਸੁਖਾਦਿਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਸਬ੍ਬਵਿਸਯੇ ਵਾ ਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਸੁਖਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰੇਹਿ ਚ ਜਾਨਾਤਿ ਞਾਯਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਨਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਾਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਾਰਕਵੇਦਕਰਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਸਮਾਸਂ.

ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਸੁਞ੍ਞਤਾਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਾਨਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਸੁਞ੍ਞਂ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਏਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਤਾਯ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਾਤਿ ਤਾਯ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਾਯ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਹਰਣਤੋਤਿ ¶ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਹਰਣਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਵੇਦਨਾਵਸਾਨਂ ਏਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਵਚਕ੍ਕੇਕਦੇਸੋਪਿ ਹਿ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵੇਦਨਾ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਸਹਾਯਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਤੋ ਵੇਦਨਾਵਸਾਨਂ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਏਵਂ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕੇ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੇ ਸਂਸਾਰੇ ਨਯਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਂਸਾਰਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਂ ਨਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ‘‘ਸਂਸਾਰਨਾਯਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹਿ ਇਧ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਅਦਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਪੁਰਿਮਭਵੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੇਤੂਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਫਲਂ ਅਜਨੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਰਿਮਭਵਚਕ੍ਕਂ ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਹੇਤੂਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਪਠਮਸ੍ਸ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਹੇਤੂਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਮੇਵ ਵਾ ਫਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਹੇਤੂਨਂ ਫਲਂ ਅਜਨੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਮੇਵ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਹੇਤੂਨਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨਮੇਵ ਪਕਾਸੇਤਿ ਪਠਮਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ, ਨ ਦੁਤਿਯਂ ਵਿਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ‘‘ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੂਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਕਲਲਰੂਪਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਵਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਆਯਤਨਾਨਂ ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ’’ਤਿ.

ਹੇਤੁਆਦਿਪੁਬ੍ਬਕਾ ਤਯੋ ਸਨ੍ਧੀ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਹੇਤੁਫਲਹੇਤੁਪੁਬ੍ਬਕਤਿਸਨ੍ਧਿ, ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਹੇਤੁਫਲਹੇਤੁਫਲਵਸੇਨ ਚਤੁਪ੍ਪਭੇਦੋ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਭੇਦਸਙ੍ਗਹਂ. ਸਰੂਪਤੋ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਗਹੇ ਆਕਿਰੀਯਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਹਿ ਪਕਾਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਾ, ਅਤੀਤਹੇਤੁਆਦੀਨਂ ਵਾ ਪਕਾਰਾ ਆਕਾਰਾ. ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਾ ਵਿਪਾਕਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਵਟ੍ਟਨਾਮਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਿਵਟ੍ਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਟ੍ਟੇਕਦੇਸਤ੍ਤਾ ਵਾ ‘‘ਵਟ੍ਟਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਸਨ੍ਧੀਨਂ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਸਨ੍ਧੀਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਯਾ ¶ ਕਾਚਿ ਵਾ ਪਨ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ, ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਭਾਜਨੀਯੇ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੭) ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਆਗਤਾਤਿ. ਭਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ‘‘ਸਾਤ੍ਥਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਚੇਤਨਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਭਵੋ ਪਨ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ? ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਚੇਤਨਾਭਾਵੋ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੨੨੬) ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਸਵਿਪਾਕੇਨ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਙ੍ਖਤਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੨੩੪) ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ’’ਤਿ ਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਭਵਗਾਮਿਭਾਵਤੋ ਕਮ੍ਮਸਂਸਟ੍ਠਸਹਾਯਤਾਯ ਕਮ੍ਮਭਾਵਤੋ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੀਤਿ ਭਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਭਾਵਨਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਸਾਤਿਸਯਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਂ ਚੇਤਨਾ ‘‘ਭਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਭਵਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਚੇਤਨਾਯ ਸਾਤਿਸਯਨ੍ਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੇਤਨਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਭਯਂ ਉਭਯਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਵਿਰੋਧੋ ¶ . ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚੇਨਾਹ. ਪਰਾਮਸਨਨ੍ਤਿ ਇਤਰਾਨਿ. ਆਯੂਹਨਾਵਸਾਨੇਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਸ੍ਸ ਅਵਸਾਨੇ.

ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤੇ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਰੇ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਤਿਯੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਦਹਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਭਵਙ੍ਗਬਹੁਲਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਵਨ੍ਤਰਜਨਕਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਇਧ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਸਮ੍ਮੋਹੋਤਿ ਏਤੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਕਮ੍ਮਾਨੇਵ ਵਿਪਾਕਂ ਸਮ੍ਭਰਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਭਵਾ, ਤਦੁਪਕਾਰਕਾਨਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਯਕੋ ਵਾ ਭਵੋ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਦੁਪਕਾਰਕਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ ਏਕਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋਪਿ ਕਮ੍ਮਸਹਾਯਤਾਯ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕਾ ਤਦੁਪਕਾਰਕਾ ਚਾਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸਙ੍ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕੋ ਚ. ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕੋਤਿ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਿਪੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚ. ਸਙ੍ਖੇਪਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਙ੍ਖੇਪਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਭਾਗਾਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਭਾਗੋ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪੋ.

ਏਵਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਤੋ ਵਿਪਾਕੋ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਏਵਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਇਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਗਮਨਧਮ੍ਮਂ, ਵਿਨਸ੍ਸਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਵਨ੍ਤਤਾਦੀਪਕੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਦੀਪਕੇਨ ਚਲ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਅਦੀਪਿਤਂ ਕਾਲਨ੍ਤਰਟ੍ਠਾਯਿਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਅਧੁਵਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਥਿਰਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਰਤਂ. ਹੇਤੂ ਏਵ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਭਾਰਾ. ‘‘ਠਾਨਸੋ ਹੇਤੁਸੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਠਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਾਰਣਂ ਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਹੇਤੁ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਹੇਤੁਤੋ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵੇ ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਚ ਵਟ੍ਟੁਪਚ੍ਛੇਦੇ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਤਂਨਿਰੋਧਾਯ ਦੇਸਿਤੇ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਇਧ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਧ. ਸਤ੍ਤੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ¶ ਹੇਤੁਆਯਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵੇ ਸਤ੍ਤੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤੇ ਸਸ੍ਸਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦੋ ਵਾ ਸਿਯਾ, ਨੁਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨੇਵੁਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਤੋਤਿ ਸਚ੍ਚਤੋ, ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਵਾ ਪਭਵਤੋ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਾਸਵਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਤਿ ਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ‘‘ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਚ…ਪੇ… ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਸਾਸਵਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਹਿ ਚੇਤਨਾਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਵਿਸੇਸਂ ਵਾ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵਤ੍ਥੂਸੂਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ. ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਤੇਹਿ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਹਿਤੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਰਪਾਤੁਭਾਵਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਰਪਾਤੁਭਾਵਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ¶ . ਤਂ ਪਨ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਰਹਿਤਂ ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਦ੍ਵਿਧਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਸਰਸੇਨ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਏਸ ਨੋ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਕਾਰਕਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਨ੍ਤਿ. ਏਵਮਾਦਿਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਸੋਚਤਿ ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਮਾਹ. ਸੋਕਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਾ ਅਵਸਵਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕ…ਪੇ… ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਗਣ੍ਡਭੇਦਪੀਲ਼ਕਾ ਵਿਯਾਤਿ ਗਣ੍ਡਭੇਦਨਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚਮਾਨੇ ਗਣ੍ਡੇ ਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪਰਿ ਜਾਯਮਾਨਖੁਦ੍ਦਕਪੀਲ਼ਕਾ ਵਿਯ, ਗਣ੍ਡਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੇਕਧਾਭੇਦੇ ਪੀਲ਼ਕਾ ਵਿਯ. ਗਣ੍ਡਵਿਕਾਰਾ ਸੂਨਤਾਸਰਾਗਪੁਬ੍ਬਗਹਣਾਦਯੋ.

ਪਟਲਾਭਿਭੂਤਚਕ੍ਖੁਕੋ ਰੂਪਾਨਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਚ ਵਿਪਰੀਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਿਭੂਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਵਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਟਲਂ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ¶ , ਕਿਮਿਨਾ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਕੋਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਵਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਮਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਰਿਣਾਯਕਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਵਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਵਿਯਾਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਵਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਲਾਭੋ ਏਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞਂ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਮਾਹ. ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਤੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਤੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਨਤੋ. ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਮਿਗਵਿਹਙ੍ਗਾਦਿਵਿਵਿਧਪ੍ਪਕਾਰਤਾਯ ਮਾਯਾ ਵਿਯ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਡ੍ਢਿਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੋ ਵਿਯ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ. ਆਯਤਨਾਨਂ ਵਿਸਯਿਵਿਸਯਭੂਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਭਿਮੁਖਭਾਵਤੋ ਆਯਤਨਘਟ੍ਟਨਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਕੋਸਪ੍ਪਦੇਸਪਰਿਣਾਯਕਾਦੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਸਦਿਸਤਾਯ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਉਪਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਓਭਾਸਤਿ ਪਕਾਸਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਾਵਭਾਸੋ. ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਆਗਤਭਾਵੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ. ‘‘ਨ ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ¶ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤ੍ਥਞ੍ਚ ਜਾਤਿਤੋ ਸਮੁਦਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ, ਯਾ ਯਾ ਜਾਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋਤਿ ਇਧ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਾਦਾ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਾਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਨੁਲੋਮਂ, ਨਿਰੋਧਾ ਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਟਿਲੋਮਞ੍ਚਾਹ. ਆਦਿਤੋ ਪਨ ਅਨ੍ਤਗਮਨਂ ਅਨੁਲੋਮਂ, ਅਨ੍ਤਤੋ ਚ ਆਦਿਗਮਨਂ ਪਟਿਲੋਮਮਾਹਾਤਿ. ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਕਿਂਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੧) ਵੇਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾਯ, ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩-੪੪; ੨.੪.੬੦) ਅਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾਯ ਚ ਦ੍ਵਿਸਨ੍ਧਿਤਿਸਙ੍ਖੇਪਂ, ‘‘ਸਂਯੋਜਨੀਯੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੩-੫੪) ਏਕਸਨ੍ਧਿਦ੍ਵਿਸਙ੍ਖੇਪਂ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੀਯਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ). ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਕਦੇਸੋ ਸਰਾਗੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਵਿਰਾਗੋ, ਰਾਗਸ੍ਸ ਵਾ ਅਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ¶ ਰਾਗਪ੍ਪਵਡ੍ਢਕੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸਰਾਗੋ, ਇਤਰੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਵਿਰਾਗੋ. ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਂ ਮਮਾਯਿਤਂ ਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੨) ਅਤ੍ਤਪਰਾਮਾਸਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਵਤ੍ਥੁ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਟ੍ਠੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਅਤ੍ਤਾ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਸਂਸਰਤੀਤਿ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਅਭਿਨਿਵੇਸਬਲਵਤਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਟ੍ਠਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਾਤੁਭਾਵਟ੍ਠਾ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਾ, ਨਾਮਸ੍ਸ ਰੂਪੇਨ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮੇਨ ਅਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ, ਨਾਮਸ੍ਸ ਨਾਮੇਨ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧੇਹਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਰੂਪੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਏਕਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇਸੁ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਅਸਹਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ, ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਸਹਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੋ ¶ ਨਾਮ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ‘‘ਲੋਕੋਪੇਸੋ ਦ੍ਵਾਰਾਪੇਸਾ ਖੇਤ੍ਤਮ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੯੮-੫੯੯) ਵੁਤ੍ਤਾ ਲੋਕਾਦਿਅਤ੍ਥਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸਪਿ ਲੁਜ੍ਜਨਤੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਰਖੇਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਚ ਏਤੇ ਅਤ੍ਥਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੇਵ. ਆਪਾਥਗਤਾਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਪਕਾਸਨਯੋਗ੍ਯਤਾਲਕ੍ਖਣਂ ਓਭਾਸਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਸਯਿਭਾਵੋ, ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਂ. ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਟ੍ਠੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ, ਇਤਰੇ ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਫੁਸਨਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਭਾਵੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਂ ਰਸੋ, ਇਤਰੇ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਟ੍ਠੋ ਰਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਵੇਦਯਿਤਟ੍ਠੋ ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ. ਅਤ੍ਤਾ ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾਯ ਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੋ ਵੇਦਨਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰੋ. ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਵੇਦਯਿਤਂ ਨਿਜ੍ਜੀਵਵੇਦਯਿਤਂ, ਨਿਜ੍ਜੀਵਵੇਦਯਿਤਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਜ੍ਜੀਵਵੇਦਯਿਤਟ੍ਠੋ.

ਆਦਾਨਟ੍ਠੋ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਸਮਾਨੋ, ਗਹਣਟ੍ਠੋ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ, ਇਤਰੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਾਦਿਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੋਪੀਤਿ. ਦਲ਼੍ਹਗਹਣਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਯੋਨਿਗਤਿਠਿਤਿਨਿਵਾਸੇਸੁਖਿਪਨਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਸ੍ਸ ਅਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਆਯੂਹਨਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਪਦਾਨਂ ਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿ. ਜਰਾਮਰਣਙ੍ਗਂ ਮਰਣਪ੍ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਮਰਣਟ੍ਠਾ ਏਵ ਖਯਾਦਯੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਨਵਨਵਾਨਞ੍ਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਯੇਨ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਪਰਿਪਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਜਰਾਤਿ, ਖਯਟ੍ਠੋ ਵਾ ਜਰਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨਵਭਾਵਾਪਗਮੋ ਹਿ ਖਯੋਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਜਰਾਯ ਖਯਵਯਭਾਵੋ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਖਣਿਕਵਸੇਨ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭੇਦਵਿਪਰਿਣਾਮਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਅਤ੍ਥਨਯਾਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਨਯਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਅਤ੍ਥੇਹਿ ਏਕਤ੍ਤਾਦੀ ਸੇਨ ਭਾਵੇਨ ਨੀਯਨ੍ਤਿ ਗਮ੍ਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏਕਤ੍ਤਾਦਯੋ ਤੇਸਂ ਨਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਹਿ ਨਯਾਤਿ. ਅਤ੍ਥਾ ਏਵ ਵਾ ਏਕਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨੀਯਮਾਨਾ ਞਾਯਮਾਨਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਨਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਵਾ ਨਯਾ, ਏਕਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਚ ਅਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਤਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਨਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਨਯਾ. ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੇਨ ਬੀਜਂ ਰੁਕ੍ਖਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਏਕਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਏਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ¶ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਰਹਿਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਤੋ ਸਤ੍ਤਨ੍ਤਰੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਤਨ੍ਤਰੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਮੁਪਾਦਿਯਤਿ.

ਯਤੋ ਕੁਤੋਚੀਤਿ ਯਦਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ, ਵਾਲਿਕਤੋ ਤੇਲਸ੍ਸ, ਉਚ੍ਛੁਤੋ ਖੀਰਸ੍ਸ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਕੋਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੇਤੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਯਤਤਾਯ ਤਿਲਗਾਵੀਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਦੀਹਿ ਤੇਲਖੀਰਸਰੀਰਾਦੀਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਯਤਿਵਾਦਞ੍ਚ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਇਦਞ੍ਹਿ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਅਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਂਸਾਰਭਯਮਤੀਤੋ ਨ ਕੋਚਿ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਰੇਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਦੁਰਭਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਂ. ਅਸਨਿਵਿਚਕ੍ਕਮਿਵਾਤਿ ਅਸਨਿਮਣ੍ਡਲਮਿਵ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਮ੍ਮਥਨਮੇਵ, ਨਾਨਿਮ੍ਮਥਨਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਭਵਚਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਨਿਮ੍ਮਥਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਞਾਣਾਸਿਨਾ ਅਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਂਸਾਰਭਯਂ ਅਤੀਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਨ੍ਤੂਨਂ ਆਕੁਲਕਂ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਂ, ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਮਿਵ ਜਾਤਾ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਜਾਤਾ, ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇਹਿ ਅਤੀਵ ਜਟਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗੁਣਾਯ ਸਕੁਣਿਯਾ ਨੀਡਂ ਗੁਣਾਗੁਣ੍ਡਿਕਂ. ਵਡ੍ਢਿਅਭਾਵਤੋ ਅਪਾਯਂ ਦੁਕ੍ਖਗਤਿਭਾਵਤੋ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਸੁਖਸਮੁਸ੍ਸਯਤੋ ਵਿਨਿਪਾਤਤ੍ਤਾ ਵਿਨਿਪਾਤਞ੍ਚ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਪਾਯਂ, ‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਂਸਾਰਞ੍ਚ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਸਂਸਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਸਬ੍ਬੋ ਇਧ ਵਡ੍ਢਿਅਪਗਮਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥੇਹਿ ਅਪਾਯਾਦਿਨਾਮਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਕੇਵਲਂ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਭਾਵਤੋ.

ਭਵਚਕ੍ਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੩. ਪਥਵੀਆਕਾਸਾ ¶ ਵਿਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਮਹਾਪਤ੍ਥਟਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਵਸੇਨ ਕਥਿਤੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਪਤ੍ਥਟਂ ਅਵਿਤ੍ਥਤਞ੍ਚ ਪਥਵਿਂ ਆਕਾਸਞ੍ਚ ਪਤ੍ਥਰਨ੍ਤੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚ ਏਕੇਕਚਿਤ੍ਤਾਵਰੁਦ੍ਧਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ¶ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਪਤ੍ਥਟਵਿਤ੍ਥਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇਨ ਭਗਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨਾਤਿ ਅਸਹਜਾਤਾਨਂ ਸਹਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤਗਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਵ ਮੂਲਪਦਾਨਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਵਮੂਲਪਦਾ, ਨਯਾ. ‘‘ਏਕੇਕੇਨ ਨਯੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਾਰਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਤ੍ਥ ‘‘ਏਕੇਕੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕੇਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਨਯਚਤੁਕ੍ਕਵਾਰਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਨਯਭਾਵਾਤਿ.

੧. ਪਚ੍ਚਯਚਤੁਕ੍ਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਅਙ੍ਗਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚਯਸਹਿਤਾਨਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਙ੍ਗਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਵਿਭ. ੨੨੬) ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯਵਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਾਤਿ. ਤੀਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਪਠਮਪਠਮਵਾਰੋ ਦੁਤਿਯਵਾਰਾਦੀਸੁ ਪਵਿਸਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਾਦਿਸਬ੍ਬਨਾਨਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਤੇ ਵਾਰਵਿਸੇਸੇ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਠਮਵਾਰੋ ਏਵ ਹਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਨਾਮਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨਾਮਂ ਵਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੇਨ ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਙ੍ਗਂ ਪਰਿਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ਚ ਪਵੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮੋਰੋਧਤੋ.

ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾਰਚਤੁਕ੍ਕੇ ਏਕੇਕਵਾਰੇ ਚ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁਪਿ ਚ ਵਾਰੇਸੁ ਚਤੂਸੁਪਿ ਸੋਕਾਦਯੋ ਅਵੁਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਇਧ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਸਾਧਾਰਣਤੋਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਵਾਰਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਸਬ੍ਬਵਿਞ੍ਞਾਣਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਵਸਾਧਾਰਣਤੋ ਵਾ. ਵਿਨਾ ਅਭਾਵੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਫਲਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩) ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਫਲਂ, ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਰਣਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ¶ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਪ੍ਪਮਾਣਰਹਿਤਾਨਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਹੇਤੁਕਾਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਹੇਤੁਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਹੇਤੁਕ-ਸਦ੍ਦਸਹਚਰਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਹੇਤੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਹੇਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਤਿਸੂਚਕੋ ਅਵਿਗਤਤਾ ਚ ਵਿਗਤਤਾਨਿਵਾਰਣਵਸੇਨ ਗਤਿ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਹੇਤੁਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਿਧਾ ਚਤੁਧਾ ਪਞ੍ਚਧਾ ਵਾਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਛਧਾ ਵਾ’’ਤਿਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਮਾਧਿ ਹਿ ਸਾਧਾਰਣੇਹਿ ਤੀਹਿ ਝਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ. ਉਪਾਦਾਨਂ ਭਵਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤਧਾਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਵਜ੍ਜਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਦਤਿ. ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਪਨ ਯਥਾ ਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਕਾਰੋ ਤਣ੍ਹਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਚਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯਥਾਸਕੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵ ਪਨ ਇਮਸ੍ਸ ਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਵਾਰੋਤਿ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕੋਤਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਭਵਾਦੀਨਂ ਤਥਾ ਅਭਾਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਜਾਤਿ ਚ ਮਰਣਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਵਿਗਤਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਸੁ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ ਭਵਹੇਤੁਕਾ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਵਾਦੀਨਂ ਅਵਿਗਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਅਭਾਵਤੋ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਪਚ੍ਚਯਵਚਨਮੇਵ ਹਿ ਤੇਸਂ ਸਹਜਾਤਸੂਚਕਂ ਆਪਨ੍ਨਂ ਅਵਿਗਤਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਇਧ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਸੂਚਕਸ੍ਸ ਵਚਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ, ਨ ਚ ਤਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਭਵਾਦਯੋ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵਾਯਂ ਚਤੁਕ੍ਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੇਸਪਚ੍ਚਯਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਭਵਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ¶ ਸਹ ਅਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਹਜਾਤੇਨ ਸਹ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਸੂਚਕਸ੍ਸ ਵਚਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਸਹਜਾਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵਾਯਂ ਚਤੁਕ੍ਕੋ ¶ ਆਰਦ੍ਧੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਤੇ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਯਂ ਤਥਾ ਆਰਦ੍ਧੋਤਿ.

‘‘ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਏਕਾਦਸਙ੍ਗਿਕੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੭) ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਆਗਤੇ ਨਾਮਰੂਪੇ ਏਕਧਾ ਗਹਿਤੇ ਨਵਙ੍ਗਿਕੋ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਗਹਿਤੇ ਦਸਙ੍ਗਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਦ੍ਧਤ੍ਤਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਯੋਜਿਯਮਾਨੇਸੁ ਏਕਾਦਸਙ੍ਗਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਹਾਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਰੂਪੇ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਨਾਮੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਰਵਸੇਸਰੂਪਪਚ੍ਚਯਂ ਵਿਯ ਨਿਰਵਸੇਸਨਾਮਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਂਦੇਸਨਾਪਰਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਂ ਨਾਮਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦੇਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ, ਨ ਪੁਰਿਮਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਯੋਨਿਵਸੇਨ ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਂਸੇਦਜਯੋਨਿਕਾਪਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਭਾਵੇਨ ਓਪਪਾਤਿਕਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਪਧਾਨਾਯ ਵਾ ਯੋਨਿਯਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਯੋਨਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਙ੍ਗਹਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਵ ਹਿ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੇਪਿ (ਵਿਭ. ੧੦੦੯) ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਪੇਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਓਪਪਾਤਿਕਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਕਤਂ, ਨ ਸਂਸੇਦਜਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ. ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਛਹਾਯਤਨੇਹਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਚੇਕਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਵਜ੍ਜਂ ਆਯਤਨਂ ਸਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਪੁਰਿਮਯੋਨਿਦ੍ਵਯੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਕਲਲਾਦਿਕਾਲੇ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ‘‘ਸਦਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ’’ਤਿ ¶ ਆਹ. ਪਚ੍ਛਿਮਯੋਨਿਦ੍ਵਯੇ ਪਨ ਯੇਸਂ ¶ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਦਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਇਤੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਚਤੁਕ੍ਕਤੋ, ਨਯਤੋ ਵਾ, ਯੋ ਵਿਸੇਸੋ.

ਪਚ੍ਚਯਚਤੁਕ੍ਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਹੇਤੁਚਤੁਕ੍ਕਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੪. ਜਾਤਿਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤੇ ਏਵ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਭਵੇ ਉਪਾਦਾਨਹੇਤੁਕਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਂ, ਅਭਾਵਤੋ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਭਵਹੇਤੁਕਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਯਾਵ ਵਤ੍ਥੁ, ਤਾਵ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਨਕਮ੍ਪਿ, ਏਵਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਭਵਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ, ਭਵੋ ਚ ਜਾਤਿਯਾ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਨ ਸਿਯਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਮਸ੍ਸ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਅਤਕ੍ਖਣਿਕਸਮ੍ਭਵਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਇਧ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹੇਤੁਕਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਵ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਤਾਵ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭੋ, ਜਾਤਿਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤੇ ਏਵ ਭਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਚ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ. ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਪਨ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਵੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਹੇਤੁਆਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਭਵਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਂ ਨ ਨਿਯਮੇਨ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ, ਭਵੋ ਪਨ ਜਾਤਿਯਾ, ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਨੇਵ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਅਭਾਵਤੋ ਚ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਭਵਾਦੀਸੁ ਹੇਤੁਕਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ.

ਨਨੁ ਏਵਂ ‘‘ਨਾਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਹੇਤੁਕਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਂ ਨਾਮਹੇਤੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਨਾਮਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ? ਨ, ਤੇਸਂ ਨਾਮੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਨਮਨਕਿਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਨਾਮਂ, ਤਞ੍ਚ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਭੂਤਾ ਏਵ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ ‘‘ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਕਗ੍ਗਹਣਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਭਵਤੀਤਿ ਭਵੋ, ਨ ਚ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਜਾਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਯੋਜਨਤੋ ¶ , ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਰਣਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵਿਯ ਭਵਨਤੋ ਭਵੇ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਨਿਯਮਾਭਾਵਾਭਾਵੇਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਹੇਤੁਕਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ.

ਕੇਚਿ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਰੇਵਤਤ੍ਥੇਰਮਤਂ ਵਦਤਿ. ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹਿ ਇਧ ਭਵੋਤਿ ਆਗਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੪੯).

‘‘ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਦੇਸਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਤਿਪਿ ਪਨ ਪਦੇਸੇ ਉਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਸਭਾਵਾਨਿ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਠਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਭਾਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਏਵ ਠਪਨਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਜਾਯਮਾਨਾਨਂ ਪਨ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੨੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਪਨ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਾਮਂ? ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੫੯), ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮਂ ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਾਮਂ? ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਾਮਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਰੂਪਂ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਯਞ੍ਚ ਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੬੧) ਚ ਯਂ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਦੇਸੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਏਵਂ ਯੋ ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਠਪੇਤਬ੍ਬਗਹੇਤਬ੍ਬਵਿਸੇਸੇ ਸਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਦੇਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ.

ਹੇਤੁਚਤੁਕ੍ਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਚਤੁਕ੍ਕਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੬. ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾ ਭਵੇਨ ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਵੋ ¶ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਨਾਮਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭੂਤਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਞ੍ਚ ਸਪ੍ਪਦੇਸਮੇਵ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਥਾ ਪਨ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਂ, ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੧੫੦-੧੫੪) ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਾਮਂ ¶ ਗਹਿਤਂ, ਏਵਂ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਧਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਭਵਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਨਿਯਮਾਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਨਿਯਮਾਭਾਵੋ ਭਵੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਸਿਯਾ. ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਵਤ੍ਥੁ ਅਕੁਸਲਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਰੇਜਾਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨੁਪਚਯਾਦੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਚਤੁਕ੍ਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਮੂਲਕਨਯਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੭. ‘‘ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਭਵਮੂਲਕਨਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਾਦਿਮੂਲਕਾ ਚ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ. ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ਨਾਮਵਿਸੇਸਾਨਂ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਾਦਿਮੂਲਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਦੇਵ ਪਨ ਨਾਮਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਦੇਵ ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਸੇਸੋ ਕੋਚਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪੁਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਭਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਇਧ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਂਉ, ਨ ਜਾਤਿਆਦੀਨੀਤਿ ਅਪੁਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿਪਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਯਥਾ ਪਨ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਗਹਣਤੋ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਵਨਵਸੇਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਭਵ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਨ ਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤੇਨ ਭਵਮੂਲਕਨਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਭਵੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਭਵੇਕਦੇਸੇ ਵਿਸੁਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਭਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚਯਸੋਧਨਤ੍ਥਂ ਆਦਿਤੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨਿਰਵਸੇਸਬੋਧਕੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ. ਏਵਂਸਭਾਵਾ ਹਿ ਏਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਨਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਭਵਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾ ਭਵਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਜਾਯਮਾਨਾਨਂ ਪਨ ਜਾਤਿ, ਨ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਯਮਾਨਾ, ਜੀਯਮਾਨਮੀਯਮਾਨਞ੍ਚ ਜਰਾਮਰਣਂ, ਨ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਜੀਯਮਾਨਮੀਯਮਾਨਾਤਿ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਏਵ ਤਮ੍ਮੂਲਕਾ ਨਯਾ ਨ ਗਹਿਤਾ, ਪਚ੍ਛੇਦੋਪਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੮-੨੪੯. ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨਨੁ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ, ਤਞ੍ਚ ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨਾਮੇ ਵਿਯ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ਚ ਉਪਾਦਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਯਂ ਦੋਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਏਕਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਵਿਯ ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਸੁਂ ¶ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਸਤਿਪਿ ਵਾ ਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸਪਿ ਗਹਣੇ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੨੫੨. ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦਿਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਸ੍ਸ ¶ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਜਨਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨੁਪਚਯਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਦਜਨਕਮ੍ਪੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਹੀਤਿ ਉਤੁਆਹਾਰਜਸਨ੍ਤਤੀਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੨੫੪. ਯਥਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਮਹਾਭੂਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਨਾਮਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਏਸਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਤਾ.

੨੬੪. ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਾਮਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

੨੭੨. ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਵਚਨੇ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੨੮੦. ਯਸ੍ਮਾ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਦਾਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਹੀਨਮੇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਬਲਵਕਿਲੇਸੇਨ ਪਨ ਪਦਪੂਰਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਾਵੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮੇਵ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ. ਹੇਟ੍ਠਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡਾਦੀਸੁ.

ਅਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੯੨. ਪਸਾਦੋਤਿ ¶ ਸਦ੍ਧਾ.

੩੦੬. ‘‘ਅਲੋਭੋ ਨਿਦਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਅ. ਨਿ. ੩.੩੪) ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਾਨਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਦਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਸੁ ¶ ਵਿਪਾਕੇਸੁ ਅਲੋਭਾਦਿਸਹਗਤਕਮ੍ਮਪਟਿਬਿਮ੍ਬਭੂਤਾ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਲੋਭਾਦਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਵਿਯ ਨਿਦਾਨਰਹਿਤਤਾ ਸੋਤਪਤਿਤਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਨਿਦਾਨਰਹਿਤਾਇਚ੍ਚੇਵ ਪਰਿਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਏਵਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨੁਪਚਯਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਦੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਨ ਵਸੇਨ ਤਦਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਸਹਜਾਤਨਾਮਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਭੂਤਚਕ੍ਖਾਦਿਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰਾ ਨ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੩੪. ਸਮ੍ਮੋਹਵਸੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਫਲੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤਾਯ ਸਭਯੇ ਸਾਦੁਰਸਵਿਸਰੁਕ੍ਖਬੀਜਸਦਿਸੇ ਤਂਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕੁਸਲੇ ਚ ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਿਤਾਵਸੇਨ. ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਤ੍ਥਂ ਭਾਵਨਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭਾਵਨਾ, ਤਦਙ੍ਗਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭੂਤਾ ਵਾ ਭਾਵਨਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭਾਵਨਾ.

ਤਥਾ ਇਧ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਗਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਅਵਿਗਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜਨਾ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਵਿਗਤਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਨਿਪਿ ਨ ਇਧ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਯਥਾਲਾਭਯੋਜਨਾਯ ਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕੁਸਲਮੂਲਕਵਿਪਾਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪੩. ‘‘ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇ ¶ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਕੁਸਲਮੂਲਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਯ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਏਕੀਭਾਵਮਿਵ ਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਵਿਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਜਨੇਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਮੇਨ ਏਕੀਭੂਤਾਨਿ ਸਂਸਟ੍ਠਾਨਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਜਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਸਾਤਿ ਏਸ ਕੁਸਲਮੂਲਪਚ੍ਚਯੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਂ ਵਿਯ ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕਾਨਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਮਨਸਿਕਾਰੋਪਿ ਜਵਨਵੀਥਿਪਟਿਪਾਦਕਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਿ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਂ ਭਵਙ੍ਗਾਵਟ੍ਟਨਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜਾਨਞ੍ਚ ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਨੇਵੁਪ੍ਪਾਦਿਕਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਨ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੩), ‘‘ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮੋ ਨੇਵਵਿਪਾਕਨਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੩.੧੦੩) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਨ ਉਦ੍ਧਟਾਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕੋ ਕੁਸਲਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲਕੋ ¶ ਵਿਪਾਕਨਯੋ, ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਨੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਨ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਣਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਂਮੂਲਕੋ ਕਿਰਿਯਾਨਯੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਨੇਕਭੇਦਤੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਮੂਲਪਦਾਨਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਾਨਂ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤੇ ਪਠਮਨਯੇ ਸਹਜਾਤਾਦਿਅਨੇਕਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਵਾਦਿਮੂਲਪਦਾਨਂ ਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ, ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਨ ਵਿਪਾਕੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਸੁ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਵਿਪਾਕੇ ਚਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮੇਸੁ ਹਿ ਨਯੇਸੁ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ¶ ‘‘ਅਨੇਕਭੇਦਤੋ ਏਕਧਾਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇ ਕੁਸਲੇ ਅਨੇਕਭੇਦਤੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਏਕਧਾਵਾ’’ਤਿ. ਏਕਧਾਵਾਤਿ ਚ ਮੂਲਪਦੇਕਪਚ੍ਚਯਤਾਵਸੇਨ, ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਨਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਏਕਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨਾਤਿ ਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭੇਦੇਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਭੇਦੇ ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦਿਪਚ੍ਚਯਭੇਦੇ, ਤਂਤਂਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਮਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਂ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਕ੍ਖਣਿਕਾਵਿਜ੍ਜਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੇਦੇ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਕਮੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ…ਪੇ… ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਪਰਿਯਾਪੁਣਨਤਦਤ੍ਥਸਵਨਪਾਲ਼ਿਅਤ੍ਥਚਿਨ੍ਤਨਾਨਿ ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਸਙ੍ਖਤਂ…ਪੇ… ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਾਵਨਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਕਮੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕਮ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਤੋਤਿ ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਜਨਕਤੋ ਕਮਤੋ. ਅਞ੍ਞਂ ਕਰਣੀਯਤਰਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਦਾਯਤ੍ਤਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਤਿ.

ਕੁਸਲਮੂਲਕਵਿਪਾਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੩੫੫. ਤਯੋ ¶ ¶ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਂ. ਆਦੀਸੁ ਹਿ ਸਤਿਗੋਚਰੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯੋ, ਨਾਮਰੂਪਸਮੁਦਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਦਯਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੦੮) ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤਿਗੋਚਰਾਨਂ ਦੀਪਕੇ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਅਵਸੇਸਪਾਲ਼ਿਪ੍ਪਦੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਦਾਨਾਦੀਨਿਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਕਸਿਣਾਦੀਨਿ ਚ ਸਤਿਯਾ ਠਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਪਧਾਨਂ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਪਧਾਨਤ੍ਥਦੀਪਕੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਰਿਯੋਤਿ ਅਰਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਮਾਹ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਤ੍ਤੇਕਦੇਸੇਨ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ –

‘‘ਤਯੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਯਦਰਿਯੋ…ਪੇ… ਅਰਹਤੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਹਿਤੇਸੀ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘ਇਦਂ ਵੋ ਹਿਤਾਯ ਇਦਂ ਵੋ ਸੁਖਾਯਾ’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਵੋਕ੍ਕਮ੍ਮ ਚ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਨ ਚੇਵ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਂ ¶ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ. ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਠਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਦਰਿਯੋ…ਪੇ… ਅਰਹਤਿ.

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਤ੍ਥਾ…ਪੇ… ਇਦਂ ਵੋ ਸੁਖਾਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚੇ ਸਾਵਕਾ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਸਾਵਕਾ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤਿ ¶ …ਪੇ… ਨ ਚ ਵੋਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਨ ਚੇਵ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨਤਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ. ਨ ਚੇਵ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਮਨਤਞ੍ਚ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਞ੍ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਅਭਿਨਿਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ. ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਤਿਯਂ…ਪੇ….

‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ… ਸੁਖਾਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਸੁਸ੍ਸੂਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਚੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਮਨਤਞ੍ਚ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਅਨਵਸ੍ਸੁਤੋ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ. ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੧੧) –

ਏਵਂ ਪਟਿਘਾਨੁਨਯੇਹਿ ਅਨਵਸ੍ਸੁਤਤਾ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸਤਿਤਾ, ਤਦੁਭਯਵੀਤਿਵਤ੍ਤਤਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਮੇਵ ਕਿਰ ਨਿਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸਤਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਨ੍ਤਿ.

ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਰਮ੍ਭਂ ਜੋਤੇਤਿ, ਆਰਮ੍ਭੋ ਚ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਪਵਤ੍ਤਯਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਸਤਿਯਾ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਨ-ਸਦ੍ਦਞ੍ਹਿ ਬਹੁਲਂ-ਵਚਨੇਨ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ, ਤਥੇਵ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਨ ਤਤਿਯਨਯੇ ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਭੁਸਤ੍ਥਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ‘‘ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਪੁਨ ਭਾਵਤ੍ਥੇ ਸਤਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਪਟ੍ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨ ਪੁਰਿਮਤ੍ਥੇ ਸਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਟ੍ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ.

ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਾਯੋ ਚ ਵੇਦਨਾ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਤੇਸਂ ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੂਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਾਨਂ ਅਸੁਭਦੁਕ੍ਖਤਾਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਮਨ੍ਦਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੇਹਿ ਸੁਕਰਾਨੀਤਿ ਤਾਨਿ ਤੇਸਂ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨਤ੍ਤਤਾਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨਾਤਿਪਭੇਦਾਤਿਪਭੇਦਗਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਤਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਮਨ੍ਦਤਿਕ੍ਖਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾਨਂ ਸੁਕਰਾਨੀਤਿ ¶ ਤੇਸਂ ਤਾਨਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋਤਿ. ਤਿਕ੍ਖੋ ਸਮਥਯਾਨਿਕੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵੇਦਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਸਣ੍ਠਹਨਤੋ’’ਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਿਕਸ੍ਸ ¶ ਸੁਖੁਮੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਦਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਤਂਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਯੋਜਨਾ. ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਸਵਿਸੇਸਾ ਕਾਯੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਾਯੋ ਕਾਮੋਘਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ, ਭਵੇ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਭਵਸ੍ਸਾਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਭਵੋਘਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ, ਸਨ੍ਤਤਿਘਨਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠੋਘਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਤਾਯ ਚ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜੋਘਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਤ੍ਥਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ ਅਨੁਸੇਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਭੂਤਾ ਵੇਦਨਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ, ਚਿਤ੍ਤੇ ਨਿਚ੍ਚਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਸਸ੍ਸਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧੀਤਿਆਦਿਪਰਾਮਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਭੂਤਂ ਭੂਤਤੋ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਵਵਿਭਵਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਇਦਂਸਚ੍ਚਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਸੁਖਵੇਦਨਾਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ ਪਰਲੋਕਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਰਾਮਾਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ. ਸਨ੍ਤਤਿਘਨਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਸਰਾਗਾਦਿਚਿਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਮੋਹਾਗਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਨਵਬੋਧੇਨ ਭਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਭਯਾਗਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ… ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ ਕਾਯਸਮੁਦਯੋ, ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਯੋ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੦੮), ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧) ਵਚਨਤੋ ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਸਮੁਦਯਭੂਤਾ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਫਸ੍ਸਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰਾ ਕਾਯਾਦਿਪਰਿਜਾਨਨੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਹਾਰਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਕਰਣਨਯੋਤਿ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਭਾਸਾਯ ਵਣ੍ਣਨਾਨਯੋ. ਨੇਤ੍ਤਿਪੇਟਕਪ੍ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਯੋਜਨਾਨਯੋਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਧਾਰਣਤਾਵਸੇਨ. ਸਰਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਏਕਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸਮਾਗਮੋ ਏਕਤ੍ਤਸਮੋਸਰਣਂ. ਏਤਦੇਵ ਹਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਕਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਵੇਸਹੇਤੁਭੂਤੋ ਵਾ ਸਮਾਨਤਾਯ ਏਕੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਭਾਵੋ ¶ ¶ ਏਕਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਸਮੋਸਰਣਂ ਤਂਸਭਾਗਤਾ ਏਕਤ੍ਤਸਮੋਸਰਣਂ. ਏਕਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਵੇਸਹੇਤੁਭਾਵਂ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਰਣੇਕਤ੍ਤਸਮੋਸਰਣਾਨਿ ਸਹ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਕਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ, ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸੁਂ. ਸਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਵਾ ਗਮਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਤਦੇਵ ਗਮਨਂ ਸਮੋਸਰਣਨ੍ਤਿ ਸਮੋਸਰਣੇ ਵਾ ਸਤਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਧਾਰਣਤਾਵ ਸਤੀਤਿ ਸਤਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਭਾਵਾ ਪੁਰਿਮਂ ਸਤਿਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਏਕਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮੋਸਰਣੇਪਿ ਸਹਿਤਾਨੇਵ ਤਾਨਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਕਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾਨਿ.

ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੨ ਆਦਯੋ; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੫ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਨਾਪਾਨਪਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਟ੍ਠਾਨਕਭਣ੍ਡਸਦਿਸਤਾ ਤਂਤਂਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾਨੁਭਾਵਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਭਿਕ੍ਖੁਗੋਚਰਾ ਹਿ ਏਤੇ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਗੋਚਰੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਰਥ ਸਕੇ ਪੇਤ੍ਤਿਕੇ ਵਿਸਯੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੨; ਦੀ. ਨਿ. ੩.੮੦).

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ‘‘ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਤਂਨਿਯਮਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ’’ਤਿ.

ਸਮਂ ਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਾਯਾਦਿਵਿਸਮਚਰਿਯਂ ਪਹਾਯ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਸਮਂ ਚਰੇਯ੍ਯ. ਰਾਗਾਦਿਵੂਪਸਮੇਨ ਸਨ੍ਤੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮਨੇਨ ਦਨ੍ਤੋ, ਚਤੁਮਗ੍ਗਨਿਯਮੇਨ ਨਿਯਤੋ, ਸੇਟ੍ਠਚਾਰਿਤਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ. ਕਾਯਦਣ੍ਡਾਦਿਓਰੋਪਨੇਨ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ. ਸੋ ਏਵਰੂਪੋ ਬਾਹਿਤਪਾਪਸਮਿਤਪਾਪਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਤਾਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਿਸਮਞ੍ਞੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤੋਤਿ ਵੇਦਨਾਦਯੋਪਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਤਾ, ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਕਾਯੇ ਵੇਦਨਾਦਿਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਪਸਙ੍ਗੇਪਿ ਆਪਨ੍ਨੇ ਤਦਮਿਸ੍ਸਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਯਵੀਗਾਹਸਮਞ੍ਞਾਤਿਧਾਵਨਸਾਰਾਦਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਕਾਯਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਹਿ, ਤਾਨਿ ਚ ਕੇਸਾਦੀਹਿ, ਕੇਸਾਦਿਕੇ ਚ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਰੂਪੇਹਿ ¶ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ¶ ‘‘ਤਥਾ ਨ ਕਾਯੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਾਸਾਦਾਦਿਨਗਰਾਵਯਵਸਮੂਹੇ ਅਵਯਵੀਵਾਦਿਨੋਪਿ ਅਵਯਵੀਗਾਹਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਨਗਰਂ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਨ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿਧਾਵਨਂ ਸਿਯਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾਤਿਧਾਵਨੇ ਨਗਰਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਂ ਵਾ ਪੁਰਿਸਂ ਵਾ, ਨਨੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਦਸ੍ਸਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਪੁਰਿਸਂ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਵਸੇਨ ‘‘ਯਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨੇ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਵਾ ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਂ ਕੇਸਾਦਿਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ, ਕੇਸਾਦਿਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਭੂਤਤੋ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਸਭਾਵਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਅਸੁਭਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਥਵੀਕਾਯਨ੍ਤਿ ਕੇਸਾਦਿਪਥਵਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੂਹਤ੍ਤਾ ਕਾਯੋਤਿ ਵਦਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਪਥਵਿਮੇਵ ਵਾ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਸਕਲਸਰੀਰਗਤਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਮੂਹਵਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯੋਤਿ ਵਦਤਿ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਧਮ੍ਮਾਨਂ ਘਟਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਏਕਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਘਟਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਇਦਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ ਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਭਵਤ੍ਤਯਵਿਸਯਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭਵਂ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਲੀਨੇ ਉਦ੍ਧਟੇ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਵਾ ਲੀਨੇ ਉਦ੍ਧਟੇ ਚ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਤ੍ਥਿਕਾ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਾ. ਅਨ੍ਤੋਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਓਲੀਯਨਾ ਕੋਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਦ੍ਵੀਹਿਪਿ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਏਕੇਕੇਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ, ‘‘ਵਿਨੇਯ੍ਯ ਨੀਵਰਣਾਨੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਨਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਾਦੀਨਂ ¶ ਪਹਾਨਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ. ਕਾਯਭਾਵਨਾਯਾਤਿ ¶ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤੇਨਾਤਿ ਅਨੁਰੋਧਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾ ਮਰਣਸ੍ਸਤਿ ਅਸੁਭਭਾਵਨਾ ਚ. ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਏਤੇਨ ਯੋਗਿਨਾ ਪਰਿਹਰਿਯਮਾਨਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸਤਿਯਾ ਵਾ ਸਮਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ.

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਕੇਵਲਂ ਪਨਿਧਾਤਿਆਦਿਨਾ ਇਧ ਏਤ੍ਤਕਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਦ੍ਦਮਦਕ੍ਖੀਤਿ ਦ੍ਵੇਪਿ ਏਕਤ੍ਥਾ. ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਸੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਕੋ.

ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਤੋਪਿ ਚਾਤਿ ਸੁਖਾਦੀਨਂ ਠਿਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮਞਾਣਸੁਖਤਾਯ, ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠਿਤਿਅਞ੍ਞਾਣਦੁਕ੍ਖਤਾਯ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਚ ਸੁਖਤੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਚ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਛਨ੍ਦਾਦਿਅਧਿਪਤਿਞਾਣਾਦਿਸਹਜਾਤਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੂਮਿਨਾਨਤ੍ਤਭੇਦਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਤਬ੍ਬਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਨਾਨਤ੍ਤਭੇਦਸ੍ਸ ਚ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਸਙ੍ਖਾਰਿਕਸਵਤ੍ਥੁਕਾਵਤ੍ਥੁਕਾਦਿਨਾਨਤ੍ਤਭੇਦਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੁਞ੍ਞਤਾਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੨੧) ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਾਰੇ ਆਗਤਸੁਞ੍ਞਤਾਸਭਾਵਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਪਹਾਨਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਏਕਤ੍ਥ ਪਹੀਨਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਚੋਦਨਾਯ ਨਾਨਾਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਹਾਰੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਨਾਨਾਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਪਰਿਹਾਰੋ. ਲੋਕਿਯਭਾਵਨਾਯ ਹਿ ਕਾਯੇ ਪਹੀਨਂ ਨ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਨ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਨਾਯ ¶ ਤਤ੍ਥ ਸਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਨ ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵਾਤਿ. ਉਭਯਤ੍ਥ ਵਾ ਉਭਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਤ੍ਥ ਪਹੀਨਂ ¶ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਂ, ਲੋਕਿਯਭਾਵਨਾਯ ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਞ੍ਚਪਿ ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਹਿ ਚਤੂਸੁਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੫੬. ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਵਚਨੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪਕਾਰਾ ਚ ਗਹਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਚੁਦ੍ਦਸ ਪਕਾਰਾ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕੇਸਾਦਿਵਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਲੋਕਿਯਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਚਾਤਿ ਤੇਪਿ ਗਹਿਤਾ ਏਵ. ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਹਿ ਏਕਪ੍ਪਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਕਤਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਬਾਹਿਰੇਸੁਪਿ ਏਕਦੇਸਸਮ੍ਭਵਤੋ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਿਰਿਯਂ ਤਚਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਨੁ ਕੇਸਲੋਮਨਖਾਨਂ ਅਤਚਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾ ਤਚਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਯਦਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਚਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਬਹੁਲਤਾਯ ਪਨ ਤਚਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਚੋ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ਵਚਨੇਨ ਕਾਯੇਕਦੇਸਭੂਤੋ ਤਚੋ ਗਹਿਤੋ ਏਵ. ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚ ਕੇਸਾਦਯੋ ਤਦਨੁਪਵਿਟ੍ਠਮੂਲਾ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਸਮੂਹੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਕਾਯੋ ਤਚਪਰਿਯਨ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਪੂਰਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕੇ ਪਨ ਤੇ ਪਕਾਰਾ? ਯੇਹਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਅਸੁਚਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕੇਸਾ ਲੋਮਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਤੇ ਕੇਸਾਦਯੋ ਆਕਾਰਾ’’ਤਿ. ਆਕਾਰਾ ਪਕਾਰਾਤਿ ਹਿ ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ¶ ਯਾਵ ਅਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਿਸਜ੍ਜਾਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਾਵਤਾ ਉਟ੍ਠਾਤਿ ਵਾ, ਤਾਵ ਏਕੋ ਨਿਸਜ੍ਜਵਾਰੋ. ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਉਗ੍ਗਹੇ ਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਸਤ੍ਤਵਿਧੋ ਵਿਧਿ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਕੋਸਲ੍ਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਵਾ ਞਾਣਂ.

ਪਥਵੀਧਾਤੁਬਹੁਲਭਾਵਤੋ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਸ੍ਸ ਕਰੀਸਾਵਸਾਨੇ ਤਨ੍ਤਿਆਰੋਪਨਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਮਂਸਂ…ਪੇ… ਵਕ੍ਕਂ…ਪੇ… ਕੇਸਾਤਿ ਏਵਂ ਵਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਾਦੀਸੁ ¶ ਅਨੁਲੋਮਸਜ੍ਝਾਯਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲੋਮਸਜ੍ਝਾਯੋ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਯੇ ਪਰਤੋ ਵਿਸੁਂ ਤਿਪਞ੍ਚਾਹਂ, ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਏਕਤੋ ਤਿਪਞ੍ਚਾਹਨ੍ਤਿ ਛਪਞ੍ਚਾਹਂ ਸਜ੍ਝਾਯਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ, ਤੇਸੁ ਆਦਿਅਨ੍ਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਸਜ੍ਝਾਯੇਪਿ ਹਿ ਪਟਿਲੋਮਸਜ੍ਝਾਯੋ ਅਨ੍ਤਿਮੋਤਿ. ਸਜ੍ਝਾਯਪ੍ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਂ ਵਾ ਏਤਮ੍ਪੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਹਤ੍ਥਸਙ੍ਖਲਿਕਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਨ੍ਤਿ. ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸੁਭਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ, ਧਾਤੁਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਵਾ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗੋ ਸਭਾਗੋ, ਸਭਾਗੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਸਭਾਗਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਹੇਟ੍ਠੁਪਰਿਤਿਰਿਯਨ੍ਤੇਹਿ ਸਕਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਕੇਸਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੋ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੪੨ ਆਦਯੋ) ਪੁਕ੍ਕੁਸਾਤਿਸੁਤ੍ਤਂ. ਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧੇ ਸਬ੍ਬ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਵਣ੍ਣਕਸਿਣਵਸੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਿਕਸਮਥਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

ਓਕ੍ਕਮਨਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬੇ ਮਗ੍ਗੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਭਾਦਿਵਸੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਕੇਸਾਦਯੋਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠੁਕ੍ਕਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਯੇਵ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ ਏਕਤ੍ਥ ਕਤਾਯ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਯਾ ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਤਾਲੇਸੁ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਤਾਲਂ ਆਦਿਤਾਲਞ੍ਚ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਕਤਾਯ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਯਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤੇਨ, ਭਾਵੇਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਾਕਾਰੋ ਸਮਾਧਿਯੇਵ. ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਧਿਕਾਰਣਂ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕੋਸਜ੍ਜਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਏਤਸ੍ਸ ਸਂਵਤ੍ਤਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਵਾ ਮਨਸਿਕਰਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕੋਸਜ੍ਜਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਚ ਪਭਙ੍ਗੂਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਯਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਚ ਪਭਿਜ੍ਜਨਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਆਲਿਮ੍ਪੇਤੀਤਿ ਆਦੀਪੇਤਿ ਜਾਲੇਤਿ. ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਤਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਵਿਕਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਯੋਜਨਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਕਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਭੋਤਿ ਸਮ੍ਭੋਤਿ ਸਾਧੇਤਿ ¶ . ਅਸ੍ਸ ਵਾ ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸੁਵਣ੍ਣਕਾਰੋ ਅਨੁਭੋਤਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ.

ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦਿਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਪਚ੍ਚਨੁਭਵਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਸਕ੍ਖਿ, ਸਕ੍ਖਿਨੋ ਭਬ੍ਬਤਾ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਾ, ਸਕ੍ਖਿਭਵਨਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਕ੍ਖਿ ਚ ਸੋ ਭਬ੍ਬੋ ਚਾਤਿ ਵਾ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦੀਨਂ ਭਬ੍ਬੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਕ੍ਖੀਤਿ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਕ੍ਖਿਭਬ੍ਬਤਾ, ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਆਯਤਨੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤਾਦਿਕੇ ਕਾਰਣੇ ਸਤਿ.

ਸੀਤਿਭਾਵਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਦਰਥਵੂਪਸਮਂ ਵਾ. ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤੀਤਿ ਸਮਪਵਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਤੋਸੇਤਿ ਉਤ੍ਤੇਜੇਤਿ. ਯਦਾ ਵਾ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵਨਾਯ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ, ਤਦਾ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਸਂਵੇਗਵਤ੍ਥੂਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤਿ.

ਤਿਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਕਥਂ? ਦ੍ਵੇ ਕੇਸਾ ਏਕਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਆਸਯੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਖਾ ਤਿਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਨਖਾ ਏਕਤੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹਾਤਿ.

ਸੁਖੁਮਮ੍ਪੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਓਲ਼ਾਰਿਕਚਮ੍ਮਤੋ ਸੁਖੁਮਂ ਅਨ੍ਤੋਮੁਖਚਮ੍ਮਾਦਿ. ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਵਾ ਤਚੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਯਂ ਦੁਰੁਪਲਕ੍ਖਣੀਯਂ, ਤਂ ‘‘ਸੁਖੁਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਤਚਂ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਤਾਲਗੁਲ਼ਪਟਲਂ ¶ ਨਾਮ ਪਕ੍ਕਤਾਲਫਲਲਸਿਕਂ ਤਾਲਪਟ੍ਟਿਕਾਯ ਲਿਮ੍ਪਿਤ੍ਵਾ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਪਟਲਂ.

ਏਵਂ ਤਿਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਏਵਂ-ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਗੋਪ੍ਫਕਟ੍ਠਿਕਾਦੀਨਿ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੀਲ਼ਾਗੋਲ਼ਕਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਘਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਨਗੋਲ਼ਕਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਜਣ੍ਣੁਕਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨ ਅਟ੍ਠਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਯਂ ਕਟਿਟ੍ਠਿਨੋ, ਤਂ ਅਗ੍ਗਛਿਨ੍ਨਮਹਾਪੁਨ੍ਨਾਗਫਲਸਦਿਸਂ. ਸੀਸਕਪਟ੍ਟਵੇਠਕਂ ਵੇਠੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਸੀਸਮਯਂ ਪਟ੍ਟਕਂ. ਸੁਤ੍ਤਕਨ੍ਤਨਸਲਾਕਾਵਿਦ੍ਧਾ ¶ ਗੋਲ਼ਕਾ ਵਟ੍ਟਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਵਟ੍ਟਨਾਨਂ ਆਵਲਿ ਵਟ੍ਟਨਾਵਲਿ. ਅਵਲੇਖਨਸਤ੍ਥਕਂ ਉਚ੍ਛੁਤਚਾਵਲੇਖਨਸਤ੍ਥਕਂ.

ਵਕ੍ਕਭਾਗੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵਕ੍ਕਪਰਿਯਨ੍ਤਭਾਗੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ.

ਸਕ੍ਖਰਸੁਧਾਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਮਰੁਮ੍ਪੇਹਿ ਕਤਸੁਧਾਵਣ੍ਣਂ. ‘‘ਸੇਤਸਕ੍ਖਰਸੁਧਾਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਾਠਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੇਤਸਕ੍ਖਰਾਵਣ੍ਣਂ ਸੁਧਾਵਣ੍ਣਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਯਤ੍ਥ ਅਨ੍ਨਪਾਨਂ ਨਿਪਤਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਵਿਸਮਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਲਾਪੋ ਵਿਸਮਂ ਉਦਕਂ ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਰੀਰਂ ਕੇਸਕੂਪਾਦਿਵਿਵਰੇਹਿ ਉਪਰਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਵਿਸਮਂ ਪਗ੍ਘਰਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵਿਸਮਚ੍ਛਿਨ੍ਨ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਕਰੋਤਿ.

ਅਤਿਕਟੁਕਅਚ੍ਚੁਣ੍ਹਾਦਿਕੋ ਵਿਸਭਾਗਾਹਾਰੋ ਉਣ੍ਹਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਵਿਸਭਾਗਤ੍ਤਾ.

ਏਕਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਬਲੇਨੇਵ ਵਾਤਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਨੀਵਰਣੇਨ ਸੁਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਵਿਰਹੇਨ ਏਕਸਭਾਵਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਟ੍ਠਹਮਾਨਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਭਿਰਤਿਂ, ਸਾਤਿਸਯਂ ਫਰਣਪੀਤਿਂ, ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਾਨੁਭਵਨਞ੍ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਭਿਰਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਵਿਨਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਪੀਤਿਸੁਖਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ.

ਅਵਿਸੇਸਤੋ ¶ ਪਨ ਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਪਟਿਕੂਲਧਾਤੁਵਣ੍ਣਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਿਵਿਧੇਨਾਤਿ ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਨ. ਛ ਮਾਸੇਤਿ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ ਊਨੇਪਿ ਮਾਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਸਜ੍ਝਾਯੇ ਛ ਮਾਸਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਮਾਸਨ੍ਤਰਗਮਨਨਿਵਾਰਣਞ੍ਹਿ ਛਮਾਸਗ੍ਗਹਣਂ, ਨ ਸਕਲਛਮਾਸੇ ਪਰਿਵਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਆਚਰਿਯਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ.

ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਧਾਤੁਪਟਿਕੂਲਲਕ੍ਖਣਂ. ਜਨਂ ਨ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਜਞ੍ਞਾ, ਜਨੇ ਪਵੇਸੇਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਟ੍ਠੀਨੀਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਕੋਟਿਯਾ ਠਿਤਾਨਿ. ਨ ਏਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਏਵ ਅਟ੍ਠਿਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤੋ ਏਵਾਯਂ ਸਙ੍ਘਾਟੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ¶ . ਅਨੇਕਸਨ੍ਧਿਯਮਿਤੋਤਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਸਨ੍ਧੀਹਿ ਯਮਿਤੋ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧੋ ਸੋ ਅਟ੍ਠਿਪੁਞ੍ਜੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਕੇਹਿਚੀਤਿ ਯਮੇਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਚੋਦਿਤੋ ਜਰਾਯ ਮਰਣਾਭਿਮੁਖਗਮਨੇਨ ਚੋਦਿਤੋ.

ਮਹਾਭੂਤਂ ਉਪਾਦਾਰੂਪੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ‘‘ਨੀਲਂ ਪੀਤਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਉਪਾਦਾਰੂਪਂ ਮਹਾਭੂਤੇਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਤੋ ਬਹਿ ਅਭਾਵਾ. ਛਾਯਾਤਪਾਨਂ ਆਤਪਪਚ੍ਚਯਛਾਯੁਪ੍ਪਾਦਕਭਾਵੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਤਾ. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਆਯਤਨਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਯਤਨਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਚ ਆਯਤਨਦ੍ਵਾਰਾਨੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਾ, ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਮਾਨੋ ਵਾ ਸਦਿਸੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ.

ਏਤ੍ਤਕੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਪਗੁਣੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ. ਉਗ੍ਗਹੋਵ ਉਗ੍ਗਹਸਨ੍ਧਿ. ਵਣ੍ਣਾਦਿਮੁਖੇਨ ਹਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤ੍ਥ ਸਨ੍ਧੀਯਤਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਤੀਤਿ ‘‘ਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣਾਦਿਵਸੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਤਿ ਨਾਤਿਦੂਰਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨਗਮਨਾਗਮਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਕਙ੍ਗਂ, ਦਿਵਾ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਨ੍ਤਿ ਏਕਂ, ਅਪ੍ਪਡਂਸਮਕਸਵਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ¶ ਏਕਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੀਵਰ…ਪੇ… ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਤਿ ਏਕਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਤਿ ਏਕਂ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੧). ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਾਸਾਠੇਯ੍ਯਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਵੀਰਿਯੇਹਿ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ.

ਉਟ੍ਠਾਨਕਦਾਯਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਖੇਤ੍ਤੇਹਿ ਉਟ੍ਠਾਨਕਂ, ਤੇਹਿ ਦਾਤਬ੍ਬਧਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਟ੍ਠਕੁਮ੍ਭਦਾਯਕਖੇਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਮੁਖਧੋਵਨਕਿਚ੍ਚਂ, ਸੋਲ਼ਸਕੁਮ੍ਭਦਾਯਕਂ ਵਿਯ ਖਾਦਨਭੁਞ੍ਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਲਹੁਕਗਰੁਕਭਾਵਤੋ. ਤਤੋ ਪਨ ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਚ ਨਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ਏਕਦਿਵਸਂ ਤਿਂਸ ਵਾਰੇ ਮਨਸਿਕਾਰਟ੍ਠਪਨੇਨ.

ਸਹਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰਂ ¶ ਸਾਧੇਤ੍ਵਾਤਿ ਸਹਸ੍ਸਵਡ੍ਢਿਤਂ ਇਣਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ. ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਉਦ੍ਧਾਰੋਤਿ ਹਿ ਵਡ੍ਢਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਦਿਕਿਲੇਸਵਿਰਹਿਤਚਿਤ੍ਤੇਨ. ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਤਚੇ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਾ ਸੁਚ੍ਛਵਿਚਮ੍ਮਂ ਤਚੋਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਾਦਿਵਣ੍ਣੋ ਮੇ ਤਚੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਤੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਏਕਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਾਦਿਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਾਨਂ ਚੋਰਸਦਿਸਤਾ ਅਨਤ੍ਥਾਵਹਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾਵਨਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਭਾਵਨਾਯ ਠਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਪ੍ਪਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਅਪ੍ਪਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਮਾਨਜਾਤਿਕੋਤਿ ਏਤੇਨ ਲਙ੍ਘਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯੋਗੇਨ ਉਪਸਮਰਹਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤਥਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਵਡ੍ਢਿਤਂ ਉਪਸਮਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਹਤ੍ਥੇ ਗਹਿਤਪਞ੍ਹਵਤ੍ਥੁ ਪਾਕਤਿਕਮੇਵਾਤਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਮਾਲਕਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਦੀਘਭਾਣਕਅਭਯਤ੍ਥੇਰਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਆਵੁਸੋ ਅਭਯ, ਇਮਂ ਤਾਵ ¶ ਪਞ੍ਹਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘ਮਾਲਕਤ੍ਥੇਰੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਪਠਮਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ, ਸਚੇ ਰਤ੍ਤਿਂ ਏਕਂ, ਦਿਵਾ ਏਕਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਤਿਰੇਕਡ੍ਢਮਾਸੇਨ ਪੁਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਦੇਵਸਿਕਂ ਏਕਮੇਵ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਤਿਰੇਕਮਾਸੇਨ ਪੁਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’’ਤਿ.

ਇਦਂ ਪਨ ਏਕਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਂ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਆਨੀਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਾਨੀਤਿ ਏਤੇਨ ਚੇਤਿਯਪਬ੍ਬਤਵਾਸੀ ਮਹਾਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਵਿਯ, ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰੁਪਟ੍ਠਾਕਸਾਮਣੇਰੋ ਵਿਯ ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਪਕ੍ਖੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦਸਵਿਧਾਸੁਭਵਸੇਨ ਜੀਵਮਾਨਕਸਰੀਰੇਪਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿਸ੍ਸ ਕਾਯੇ’’ਤਿ ਪਨ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਯਥਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ¶ ਕਾਯੇ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤ-ਗ੍ਗਹਣਰਹਿਤੇ ਅਹਂਕਾਰਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾਹਂਕਾਰੇ ਸਦਾ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇ ਪਾਕਟੇ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਪ੍ਪਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਆਦੀਨਵਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਵ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਅਸੁਭਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ.

੩੫੭. ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸੇਵਨਾ ਆਸੇਵਨਾ, ਵਡ੍ਢਨਂ ਭਾਵਨਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਰਣਂ ਬਹੁਲੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

੩੬੨. ਵਤ੍ਥੁਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿਜਾਨਨੇਨ. ਅਪ੍ਪਿਤਾਤਿ ਗਮਿਤਾ, ਸਾ ਚ ਵਿਨਾਸਿਤਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਾਸਿਤਾ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਠਪਿਤਾਤਿਪਿ ਅਪ੍ਪਿਤਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵਿਗਤਨ੍ਤਾ ਕਤਾਤਿ ਇਦਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਅਨ੍ਤੋ ਏਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਗਤਨ੍ਤਾ, ਏਵਂਭੂਤਾ ਕਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਮ੍ਮੇ ਵਾ ਠਾਨਂ ਭਾਵਨਾਰਮ੍ਭੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੩. ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ¶ ਵੇਦਿਯਨਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਵੇਦਿਯਨਂ. ਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਮਾਹ, ਤੇਨ ਵਤ੍ਥੁ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਆਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਸਮਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਸੁਖਂ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਾਮੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਧਿਵਾਸਨਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਮਤਾਯ ਉਭਯਂ ਸਹ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ. ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਸਹ. ਲੋਕਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਵਾ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਤਤ੍ਥ ਸਮਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮਸੀਸੀਤਿ ਵਾਰਸਮਸੀਸੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਾਰਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਵਾਰੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਖੇਪਮਨਸਿਕਾਰਵਸੇਨ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਮਨਸਿਕਾਰਵਸੇਨ ਰਾਹੁਲੋਵਾਦਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ.

ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕੇਯੇਵਾਤਿ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤੀਸੁਪਿ ਮੁਖੇਸੁ ਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਸਮਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਨਿਰਵਸੇਸਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਕਰਜਕਾਯੋ’’ਤਿ ਆਹ, ਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਛਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ. ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਏਤ੍ਥ ਸਿਤਂ, ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੩੫; ਮ. ਨਿ. ੨.੨੫੨) ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਭਤਂ.

ਫਸ੍ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਾਕਟਤਾ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਹੋਤੀਤਿ ਯੇਸਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਫਸ੍ਸਵਸੇਨ ਵਾ ਹਿ…ਪੇ… ਨ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਵੇਦਨਾ ਪਾਕਟਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਪਨ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਤਧੋਤਸਪ੍ਪਿ ਨਾਮ ਸਤਵਾਰਂ ਵਿਲਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਲਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਸਪ੍ਪਿ.

ਵਿਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਸਮੁਦਾਯਤੋ ਵਿਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ. ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਠਮਂ ਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਅਰੂਪਰਾਸਿਤੋ, ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤੋ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਰਾਸਿਤੋ ਵਾ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਯੇਸੁ ਪਠਮਂ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਂ ¶ . ਯੇਸੁ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਂ ਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਕਥਿਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਇਟ੍ਠਾਨਂ ਕਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੬) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਛਗੇਹਸ੍ਸਿਤਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾਮਿਸਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਛ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾ’’ਤਿ.

ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੫. ਕਿਲੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੇਹਿਚਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੇਪਿ ਸਤਿ ਯੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਹਿ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਵੇਨ ਸਦਿਸੇਹਿ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਇਤਰੇਹਿਪਿ ਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਪਚ੍ਛਿਮਪਦਂ ਭਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਦੁਵਿਧਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵਚਨਂ ਸਰਾਗਸਦੋਸੇਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ. ਅਵਿਪਸ੍ਸਨੁਪਗਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਧ ਓਕਾਸੋਵ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

ਕ. ਨੀਵਰਣਪਬ੍ਬਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੭. ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਜਾਨਨਕਾਲੇ ਅਭਾਵਾ ‘‘ਅਭਿਣ੍ਹਸਮੁਦਾਚਾਰਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਸੁਭਮ੍ਪੀਤਿ ¶ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਪਿ. ਸੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਾਕਾਰੇਨ ‘‘ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ. ਆਕਙ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਹਿਤਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਯਭੂਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਨੁਪਾਯਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤੇ ਚ ਦੁਵਿਧੇਪਿ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤੇ.

ਅਸੁਭਮ੍ਪੀਤਿ ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ. ਤਂ ਪਨ ਦਸਸੁ ਅਸੁਭੇਸੁ ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਚ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਹਿ ਸਞ੍ਞਾ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾਤਿ ਗਿਰਿਮਾਨਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਪਿ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਰਵਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਸੁ ਪਨ ਅਸੁਭੇ ਸੁਭਨ੍ਤਿ ਅਸੁਭਨ੍ਤਿ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਦਨੁਕੁਲਤ੍ਤਾ ਵਾ ਇਤਰੇਪੀਤਿ.

ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਭਿਭਵਾਭਾਵਾ ਓਤਾਰਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਪਹੀਯਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਭੋਜਨਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਪਨ ਆਹਾਰੇਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਂ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਣਾਮਸ੍ਸ ਤਦਾਧਾਰਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਸ੍ਸ ਅਸੁਭਤਾਦਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਤਾਦਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸੋ ¶ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਪਹੀਯਤੇਵ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਲੋਭੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿ.

ਓਦਿਸ੍ਸਕਾਨੋਦਿਸ੍ਸਕਦਿਸਾਫਰਣਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਗਰੁਅਤਿਪ੍ਪਿਯਸਹਾਯਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵਸੇਨ ਓਦਿਸ੍ਸਕਤਾ, ਸੀਮਾਭੇਦੇ ਕਤੇ ਅਨੋਦਿਸ੍ਸਕਤਾ, ਏਕਦਿਸਾਫਰਣਵਸੇਨ ਦਿਸਾਫਰਣਤਾ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਉਗ੍ਗਹਣੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਹਾਰਰਚ੍ਛਾਗਾਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਓਦਿਸ੍ਸਕਦਿਸਾਫਰਣਂ, ਵਿਹਾਰਾਦਿਉਦ੍ਦੇਸਰਹਿਤਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਦਿਦਿਸਾਵਸੇਨ ਅਨੋਦਿਸ੍ਸਕਦਿਸਾਫਰਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਦ੍ਵਿਧਾ ਉਗ੍ਗਹਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਓਦਿਸ੍ਸਕਾਨੋਦਿਸ੍ਸਕਦਿਸਾਫਰਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਗ੍ਗਹੋ ਚ ਯਾਵ ਉਪਚਾਰਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਉਗ੍ਗਹਿਤਾਯ ਆਸੇਵਨਾ ਭਾਵਨਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪਾਣਾ ਭੂਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਅਵੇਰਾ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ, ਅਨੀਘਾ, ਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਤੁਧਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਵੀਸਤਿਵਿਧਾ ਵਾ ਅਨੋਧਿਸੋਫਰਣਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪੁਰਿਸਾ ਅਰਿਯਾ ਅਨਰਿਯਾ ਦੇਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤੋਧਿਕਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਵਿਧਾ, ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਵਿਧਾ ਵਾ ਓਧਿਸੋਫਰਣਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਦਸਹਿ ਦਿਸਾਹਿ ਦਿਸੋਧਿਕਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਸਵਿਧਾ ਚ ਦਿਸਾਫਰਣਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਏਕੇਕਾਯ ਵਾ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾਦਿਇਤ੍ਥਿਆਦਿਅਵੇਰਾਦਿਯੋਗੇਨ ਅਸੀਤਾਧਿਕਚਤੁਸਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਅਨੋਧਿਸੋਓਧਿਸੋਫਰਣਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਾਯਵਿਨਾਮਨਾਤਿ ¶ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਵਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਨਾਮਨਾ.

ਅਤਿਭੋਜਨੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਅਤਿਭੋਜਨੇ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ, ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਭੁਤ੍ਤੇ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਕੇ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਂ ਵੀਰਿਯਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਧੁਤਙ੍ਗਨਿਸ੍ਸਿਤਸਪ੍ਪਾਯਕਥਾਯਪੀ’’ਤਿ.

ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕਤਾਕਤਾਨੁਸੋਚਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇਨ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਅਵੂਪਸਮਸਭਾਵਮੇਵਾਤਿ ਚੇਤਸੋ ਅਵੂਪਸਮੋ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਥਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਵਿਚਿਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਸੋ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨ ਹੋਤਿ ਯਥਾਵਿਧਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਪਤਿਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਕਤਾਕਤਾਨੁਸੋਚਨਞ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਬਾਹੁਸਚ੍ਚੇਨਪਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਵੁਡ੍ਢਸੇਵਿਤਾ ਚ ਵੁਡ੍ਢਸੀਲਿਤਂ ਆਵਹਤੀਤਿ ਚੇਤੋਵੂਪਸਮਕਰਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪ੍ਪਹਾਨਕਾਰਿਤਾ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵੁਡ੍ਢਤਂ ਪਨ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਧਰਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਵਿਨੋਦਕਾ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਠਾਨੀਯਾ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਠਾਨੀਯਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਠਾਨੀਯਾ. ਠਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਾ ਠਾਨੀਯਾ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਠਾਨੀਯਾ ਏਤੇਸੂਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਠਾਨੀਯਾ.

ਕਾਮਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਤਾਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਤਾਹਿ ਅਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਾਪਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਪਹੀਯਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਮੂਲਿਕਾ ਸੇਸਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਤੀਣਿ ਰਤਨਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ. ਵਿਨਯੇ ਪਕਤਞ੍ਞੁਤਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਕਙ੍ਖਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੦੦੮; ਵਿਭ. ੯੧੫) ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਪਹਾਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਯੇ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀਭਾਵਸ੍ਸਪੀ’’ਤਿ. ਓਕਪ੍ਪਨਿਯਸਦ੍ਧਾਸਙ੍ਖਾਤਅਧਿਮੋਕ੍ਖਬਹੁਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੁਪਵਿਸਨਸਦ੍ਧਾਸਙ੍ਖਾਤਅਧਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਬਹੁਲਸ੍ਸ. ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਞ੍ਚ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਧਾਯ ਵਾ ਨਿਨ੍ਨਤਾ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ.

ਨੀਵਰਣਪਬ੍ਬਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਖ. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪਬ੍ਬਵਣ੍ਣਨਾ

ਖਨ੍ਧਾਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ¶ ਅਤ੍ਥੋ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਖਨ੍ਧ…ਪੇ… ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਬਹੁਲਤਾ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ, ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾਦੀਸੁ ਆਪੋਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਵਿਯ ਵੀਰਿਯਾਦੀਨਂ ਸਕਿਚ੍ਚੇ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਪਤ੍ਤਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋਵ ਤਂ ਸੁਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤੇਨ ਅਸ੍ਸੋਸੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਪਸਾਦਸਿਨੇਹਾਭਾਵੇਨਾਤਿ ਪਸਾਦਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਿਨੇਹਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ. ਗਦ੍ਰਭਪਿਟ੍ਠੇ ਲੂਖਰਜੋ ਲੂਖਤਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤਿਲੂਖਤਾਯ ਤਂਸਦਿਸੇ.

ਸਂਵੇਜਨਪਸਾਦਨੇਹਿ ਤੇਜਨਂ ਤੋਸਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਤਿ.

ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪਬ੍ਬਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਸੇਨ ¶ ਪਠਮਸ੍ਸ ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮਾਤਿ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਦੇਸਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਆਦੀਨਂ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਦੇਸਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਏਕਸ੍ਸ ਅਨੇਕਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਅਨੇਕਸਤਿਸਮ੍ਭਵਾਵਬੋਧਪਸਙ੍ਗਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਨ ਆਮਸਿਤ੍ਵਾ ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਕਿਚ੍ਚਭੇਦੇਨ ਏਕਿਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤਿਯਾ ਅਨੇਕਨਾਮਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਾਯੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਾ ਏਵਾਤਿ ਧਮ੍ਮਭੇਦੇਨ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਆਦਿਪੁਗ੍ਗਲਭੇਦੋਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਨ ਧਮ੍ਮਭੇਦੇਨ ਤਸ੍ਸ ਭੇਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਾਵ ਸਤਿ ਚਤੁਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਭੂਤਾ ਮਗ੍ਗੇ ਸਮਿਦ੍ਧਾ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਤਪ੍ਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਭੇਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੩੭੪. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ¶ ‘‘ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਵਿਹਰਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ…ਪੇ… ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ, ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤਾਨਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ…ਪੇ… ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਆਗਮਵਿਸੇਸਨਞ੍ਚ ਅਕਤ੍ਵਾ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕੇਕਸਤਿਵਸੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿਕਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਨਯਦ੍ਵਯੇ ਵਿਸੇਸੋ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੮. ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੩੯੦. ਕਾਰਣਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ¶ ¶ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਾਪਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਅਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਗਹਿਤਾ ਤਥੇਵ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕੋ ਸਮ੍ਮਾ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਾਪਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਨੋ ਕਾਰਣਭੂਤਾ, ਪਧਾਨਕਾਰਣਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਾਯਯੋਨਿਸੋਅਤ੍ਥਦੀਪਕਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਪਾਯਪ੍ਪਧਾਨਾ ਯੋਨਿਸੋਪਧਾਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੋਤਿ ਭਾਵਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ. ਭੁਸਂ ਯੋਗੋ ਪਯੋਗੋ, ਪਯੋਗੋਵ ਪਰਕ੍ਕਮੋ ਪਯੋਗਪਰਕ੍ਕਮੋ. ਏਤਾਨੀਤਿ ‘‘ਵਾਯਮਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ‘‘ਆਸੇਵਮਾਨੋ ਵਾਯਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗ੍ਗਹਿਤਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ.

੩੯੧. ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵੀਰਿਯਚ੍ਛਨ੍ਦਾ ਵਿਯ ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਥ ਖੋ ਛਨ੍ਦਨਿਯਸਭਾਵੋ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਭਾਵਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯੋ ਕਾਮੇਸੁ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੧੦੩) ਤਣ੍ਹਾ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇਵ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤਵਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੬੬) ਏਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਪਮਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਛਨ੍ਦਤਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਤਾ’’ਤਿ ਵੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣੇਤਿ.

੩੯੪. ਵਾਯਮਤਿ ¶ ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤੀਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵੀਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਵੀਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ’’ਤਿ.

੪੦੬. ਸਬ੍ਬਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਤਿ ਸਬ੍ਬਮਗ੍ਗਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ. ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਤਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਭਾਵਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਟ੍ਟਾਨਤ੍ਥਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.

ਮਹਨ੍ਤਂ ¶ ਗਾਰਵਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਗਾਰਵੇਨ ਯਥਾਰੁਚਿ ਵਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਹ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ. ਅਤਿਮਨ੍ਦਾਨਿ ਨੋਤਿ ਨਨੁ ਅਤਿਮਨ੍ਦਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਨ੍ਤਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਨਕਾਰਣਂ ਬਲਵਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਿਹੀਨਾ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਨ ਹਿ ਮਹਾਰਜ੍ਜੁਮ੍ਹਿ ਛਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤੂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਮਥੇ ਵਤ੍ਥੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ…ਪੇ… ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧਾਯ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਕਥਾਯ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਤੇਯੇਵਾਤਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯੇਵ.

ਚੁਦ੍ਦਸ ਮਹਾਵਤ੍ਤਾਨਿ ਖਨ੍ਧਕੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਆਵਾਸਿਕਗਮਿਕਅਨੁਮੋਦਨ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗ ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕ ਆਰਞ੍ਞਿਕ ਸੇਨਾਸਨ ਜਨ੍ਤਾਘਰਵਚ੍ਚਕੁਟਿ ਆਚਰਿਯਉਪਜ੍ਝਾਯਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕਵਤ੍ਤਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ. ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਪਨ ਕਦਾਚਿ ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਤਾਦਿਕਾਲੇ ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਾਦਿਕਾਲੇ ਚ ਚਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਕਥਿਤਾਨਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਚਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਵਤ੍ਤੇ ਅਗਣਿਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ… ਨ ਛਮਾਯਂ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇ ਚਙ੍ਕਮੇ ਚਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੭੬) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਕਤਤ੍ਤੇ ਚਰਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਤਾਵਸਾਨਾਨਿ ਛਸਟ੍ਠਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਾਰਿਵਾਸਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਵੁਡ੍ਢਤਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਮੂਲਾਯਪਟਿਕਸ੍ਸਨਾਰਹੇਨ, ਮਾਨਤ੍ਤਾਰਹੇਨ, ਮਾਨਤ੍ਤਚਾਰਿਕੇਨ, ਅਬ੍ਭਾਨਾਰਹੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਆਵਾਸੇ ਵਤ੍ਥਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੮੨) ਪਕਤਤ੍ਤੇ ਚਰਿਤਬ੍ਬੇਹਿ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ¶ ਅਗਣੇਤ੍ਵਾ ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਵੁਡ੍ਢਤਰਾਦੀਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚਰਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਏਕਸਤ੍ਤਤਿ ਵਤ੍ਤਾਨਿ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਕਮ੍ਮਕਤਵਤ੍ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਪਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਪਕਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਭਿਵਾਦਨਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਂ…ਪੇ… ਨਹਾਨੇ ਪਿਟ੍ਠਿਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੭੫) ਇਦਂ ਅਭਿਵਾਦਨਾਦੀਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਿਯਨਂ ਏਕਂ, ‘‘ਨ ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲਵਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ (ਚੂਲ਼ਵ. ੫੧) ਚ ਦਸਾਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਸ੍ਵੇਵ ਕਾਨਿਚਿ ਤਜ੍ਜਨੀਯਕਮ੍ਮਕਤਾਦਿਵਤ੍ਤਾਨਿ, ਕਾਨਿਚਿ ਪਾਰਿਵਾਸਿਕਾਦਿਵਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਦ੍ਵਾਸੀਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਇਧ ¶ ਵਿਪਾਕਾਨੁਭਵਨਵਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਵਿਗਤਤ੍ਤਾ ਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਮਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ‘‘ਭੁਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧) ਵਿਯ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੁਭੁਤ੍ਵਾਪਗਤਂ ਜਵਨਂ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਤਾਵਸੇਨ ਭੂਤਾਪਗਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੇਸਸਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ‘‘ਭੂਤਾਪਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਮੇਵ ਵਦਤਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਮ੍ਪੀਤਿ. ਅਨੁਸਯਿਤਕਿਲੇਸਾਤਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਤੀਤਾ ਵਾ…ਪੇ… ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਮ੍ਬਤਰੁਣੋਪਮਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਦਿਤਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਆਹਤਖੀਰਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਵਸੇਨ ਅਧਿਗਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਨਾਹਤਖੀਰਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਤਾਯ ਅਨ੍ਤੋਗਧਕਿਲੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਕਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਕਿਲੇਸਾ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਆਹਤਾਨਾਹਤਖੀਰਰੁਕ੍ਖਸਦਿਸਾ. ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਵਿਯ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ.

ਪਾਲ਼ਿਯਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੨੧). ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਾਨਮੇਵ ਤਿਧਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਪਾਕਟਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ਅਜਾਤਫਲਰੁਕ੍ਖੋ ਆਭਤੋ, ਅਤੀਤਾਦੀਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ‘‘ਜਾਤਫਲਰੁਕ੍ਖੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਰਹਾਨਿ ਫਲਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨੇ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਨ ਕਦਾਚਿ ਸਸਭਾਵਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ ਹੋਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਏਵਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਾ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਯਥਾ ਚ ਛੇਦੇ ਅਸਤਿ ਫਲਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਤਿ ਚ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਛੇਦਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਕਤਾ, ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾਯ ਚ ਸਾਤ੍ਥਕਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੪੨੭. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇ ¶ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵੀਰਿਯਜੇਟ੍ਠਿਕਾਯ ਪਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਨੀਤਿ ਵਾ ਨ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਨੀਤਿ ਵਾ’’ਤਿ, ਏਤ੍ਥ ‘‘ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਨੀ’’ਤਿ ¶ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਏਵ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਨਮਗ੍ਗਭੂਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਨੋ ਤਦਾ ਅਭਾਵਾ ‘‘ਨ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਨੀ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਨ੍ਦਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ ਨਮਗ੍ਗਭੂਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਾਧਿਪਤਿਨੋ ਅਭਾਵਾਤਿ ਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਤਦਾ ਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਅਧਿਪਤਿਭਾਵਤੋ ਵਾ ‘‘ਨ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਨੀ’’ਤਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੯. ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੪੩੧. ਇਦ੍ਧਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ¶ ¶ ਪਠਮੋ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਾਦ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਕੋ ਕਰਣਮੇਵਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਵ ਇਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀ ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਚ ਇਦ੍ਧਿ ਪਜ੍ਜਨਕਰਣੇਨ ਪਾਦੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਾ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਤਥਾ ਇਦ੍ਧਿਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਾ ਚ ਵੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਇਦ੍ਧਿ ਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਰਣਾਨਂ ਨ ਅਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਦੁਤਿਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਛਨ੍ਦਂ ਚੇ…ਪੇ… ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿ ਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀਤਿ ਅਧਿਪਤਿ-ਸਦ੍ਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਧਿਪਤਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਛਨ੍ਦਹੇਤੁਕੋ ਛਨ੍ਦਾਧਿਕੋ ਵਾ ਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਧਾਨਭੂਤਾਤਿ ਵੀਰਿਯਭੂਤਾਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਪਧਾਨਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਵੀਰਿਯਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਪਧਾਨਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਭੂਤਾ ਸੇਟ੍ਠਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸ ਪਨ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਦੁਵਿਧਤ੍ਥਾਯਪਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥੇਨ. ਪਾਦਭੂਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਸੁਂ ਸਮਾਸਯੋਜਨਾਵਸੇਨ ਪਨ ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤ੍ਥੋ ਪਾਦ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਾਯਤ੍ਥਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਯੁਤ੍ਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਰਣਿਦ੍ਧਿਭਾਵਂ, ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼ਭਾਜਨੀਯੇ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ¶ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਹਿ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਕਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਭਾਵਂ, ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਞ੍ਚ ਕਰਣਿਦ੍ਧਿਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਵੀਰਿਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵੀਰਿਯਂ ਆਗਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਂ ਸਮਾਧਿਵਿਸੇਸਨਂ ‘‘ਵੀਰਿਯਾਧਿਪਤਿ ਸਮਾਧਿ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧੀ’’ਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਂ. ਦ੍ਵੇਯੇਵ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮਾਧਿ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ, ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਸਮਾਧਿਵਿਸੇਸਨਾਨਿ, ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ¶ ਪਨ ਪਧਾਨਵਚਨੇਨੇਵ ਵਿਸੇਸਿਤੋ, ਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹੀਤਿ ਨ ਇਧ ਵੀਰਿਯਾਧਿਪਤਿਤਾ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਵੀਰਿਯਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਮੇਵ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਪਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵੀਰਿਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਸਮਾਧਿ, ਤਥਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨੇਵ ਚ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਵਿਸੇਸਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੋ ਚ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਤਂਤਂਅਵਸ੍ਸਯਨਵਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ…ਪੇ… ਇਦ੍ਧਿਪਾਦ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਥੇਪਿ ਪਾਦ-ਸਦ੍ਦੇ ਉਪਾਯਤ੍ਥੇਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼ਭਾਜਨੀਯੇ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਮੇਵ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇ ਚ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਵ (ਵਿਭ. ੪੬੨) ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਪੁਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂਯੇਵ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋਤਿ. ਉਪਾਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੪੩੩. ਰਥਧੁਰੇਤਿ ਰਥਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ. ਹੀਨਜਾਤਿਕੋ ਚਣ੍ਡਾਲੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਗੁਣਯੋਗੇਪਿ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਾਤਿਂ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ…ਪੇ… ਜਾਤਿਂ ਅਵਸ੍ਸਯਤੀ’’ਤਿ. ਅਮਨ੍ਤਨੀਯੋਤਿ ਹਿਤਾਹਿਤਮਨ੍ਤਨੇ ਨ ਅਰਹੋ.

ਰਟ੍ਠਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਛਨ੍ਦੇ ਸਤਿ ਕਥਂ ਨਾਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤਪਿ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਛਨ੍ਦਮੇਵ ਅਵਸ੍ਸਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਟ੍ਠਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ.

ਮੋਘਰਾਜਤ੍ਥੇਰੋ ਵੀਮਂਸਂ ਅਵਸ੍ਸਯੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਾ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਲੋਕਂ ਅਵੇਕ੍ਖਸ੍ਸੂ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੧੨੫) ਸੁਞ੍ਞਤਾਕਥਂ ¶ ਕਥੇਸਿ, ਪਞ੍ਞਾਨਿਸ੍ਸਿਤਮਾਨਨਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਞ੍ਚ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਪਞ੍ਹਂ ਨ ਕਥੇਸਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਛਨ੍ਦੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਤੋਸਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਦਿਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਥਾਮਭਾਵਤੋ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸੂਰਤ੍ਤਸਦਿਸਤਾ, ‘‘ਛਦ੍ਵਾਰਾਧਿਪਤਿ ਰਾਜਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੮੧ ਏਰਕਪਤ੍ਤਨਾਗਰਾਜਵਤ੍ਥੁ) ਵਚਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਜਾਤਿਸਦਿਸਤਾ.

ਅਭੇਦਤੋਤਿ ¶ ਛਨ੍ਦਾਦਿਕੇ ਤਯੋ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ, ਇਦ੍ਧਿਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ਅਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵਾ ਕਥਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯਾਦਯੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਾਪੀਤਿ.

ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦਸਮਾਧਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਦਯੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਪਾਦੋ ਸਬ੍ਬਿਦ੍ਧੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਸ੍ਵੇਵ ਪਵੇਸਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੇ ਚ ਪਵੇਸਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਪਾਦੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ, ਚਤੂਸੁ ਛਨ੍ਦਾਦਿਕੇਸ੍ਵੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਛਨ੍ਦਵਤੋ ਕੋ ਸਮਾਧਿ ਨ ਇਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਮੁਖੇਨ ਭਾਵਿਤਾ ਸਮਾਧਿਭਾਵਿਤਾ.

ਏਤ੍ਥ ਪਨਾਤਿ ਭੇਦਕਥਾਯਂ ਅਭੇਦਕਥਨਤੋ ਅਭਿਨਵਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੇ ਹਿ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭੇਦਕਥਾਯਂ ਇਦ੍ਧਿਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਏਵ ਭੇਦਕਥਾਯਂ ਇਦ੍ਧੀਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਪਿ, ਸੇਸਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਏਵਾਤਿ ਏਵਂ ਅਭਿਨਵਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਮੇ ਹਿ ਤਯੋ…ਪੇ… ਨ ਵਿਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਸਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਇਜ੍ਝਨੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਤੇ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਏਵਮਿਦਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਇਦ੍ਧਿਤਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾਵ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਇਮੇ ਹਿ ਤਯੋ…ਪੇ… ਨ ਵਿਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦ੍ਧਿ. ਇਜ੍ਝਮਾਨਾ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕੇਹਿ ਸਹੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਿਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਇਦ੍ਧਿਭਾਵਪਰਿਯਾਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਤੂਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਤਾ, ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ, ਪੁਨਪਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ‘‘ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ¶ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ‘‘ਇਦ੍ਧਿ ਨਾਮ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਾਦਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ.

ਪਟਿਲਾਭਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸੇਵ ਚ ਇਦ੍ਧਿਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾਵਚਨਂ ਅਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧਿ, ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਾਦੋ’’ਤਿ. ਪਟਿਲਾਭੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ¶ ਚਾਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ. ਉਪਾਯੋ ਚ ਉਪਾਯਭਾਵੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨੇਵ ਪਾਦੋ’’ਤਿ. ਛਨ੍ਦੋਯੇਵ…ਪੇ… ਵੀਮਂਸਾਵ ਵੀਮਂਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤਿ ਕਥਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮਾਨਕਾਲਿਕਾ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਾ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਜੇਟ੍ਠਕਭੂਤਾ ਪਨ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਏਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਚ ਸਮਾਧਿਵਿਸੇਸਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਉਪਾਯਭੂਤਾਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼ਭਾਜਨੀਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕੇਚੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਥੇਰਾ ਕਿਰ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੪੪੪. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤਿ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੋ…ਪੇ… ਪਗ੍ਗਾਹੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੪੪੭) ਇਦ੍ਧਿਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਗ੍ਗਾਹਾਵਿਕ੍ਖੇਪਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾ ਚ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਇਦਂ ਸਾਧਿਪਤਿਵਾਰਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਂ ਅਭਾਵਾ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਅਧਿਪਤੀਨਂ ਅਧਿਪਤਯੋ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਏਕੇਕੋ ਅਧਿਪਤਿਵਾਰੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸੋਲ਼ਸ ਸੋਲ਼ਸ ਨਯਸਤਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਨੁ ¶ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਅਧਿਪਤਯੋ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਨ ਅਧਿਪਤਯੋ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਨ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋਪਮਾਪਿ ਹਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ? ਨ, ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਨੋ ਅਭਾਵਤੋ ਏਵ, ‘‘ਨ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋਪਮਾ ਅਧਿਪਤਿਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਨ ਅਧਿਪਤੀਨਂ ਸਹਭਾਵਂ. ਤਂ ਕਥਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਟ੍ਠਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩) ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਥਾ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧ ‘ਅਧਿਪਤੀ ਅਧਿਪਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ? ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਅਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਸਤਿ ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਧਿਪਤੀਨਂ ਸਹਭਾਵੇ ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਵੀਮਂਸਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ ਅਵੀਮਂਸਾਧਿਪਤਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ. ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਧਿਪਤਿਕਰਣਭਾਵੇ ਚ ‘‘ਵੀਮਂਸਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਵੀਮਂਸਾਧਿਪਤਿਕਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ, ਸਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੨੯) ਏਵਮਾਦੀਹਿਪਿ ਅਧਿਪਤੀਨਂ ਸਹਭਾਵੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏਵਾਤਿ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੦. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

ਪਠਮਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੪੬੬. ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਾ ¶ ¶ ਓਘਤਰਣਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੧) –

‘‘ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਤਥਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਆਯੂਹਨਾ. ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਆਯੂਹਨਾ. ਲੀਨਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਕਾਮਸੁਖਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ’’ਤਿ –

ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਇਧ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤਿ, ਤਦਾਕਾਰੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਕਿਚ੍ਚਾਧਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਕ੍ਕਮਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਯੋਜਨਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਪਚ੍ਛਿਮਕਾਰਣਭਾਵੋ.

੪੬੭. ਬਲਵਤੀ ¶ ਏਵ ਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਬਲਵਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾ ਗਹਿਤਾ, ਨ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮ੍ਪਧਾਰਣਸਤਿ, ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਸ੍ਸ ਪਨ ਸਰਣਂ ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਤ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਤ੍ਤਸੀਸੇ ਠਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਤ੍ਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਸਨ੍ਨਾ ਚ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂਚਿਤ੍ਤੋ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ, ਅਹੋ ਵਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਤ੍ਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਆਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਚ ਪਨ ਤਥਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਅਨੁਦ੍ਦਯਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵਿਯ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਸੀਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਹੇਵ ਖੋ ¶ ਸਤ੍ਥਾ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾਰਣਪਧਾਨਭਾਵੇ ਠਤ੍ਵਾ. ਚਿਰਕਤਵਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਅਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਭਾਵਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਏਵ ਵਾ ਕਤਭਾਸਿਤ-ਸਦ੍ਦਾ ਕਿਰਿਯਾਭੂਤਸ੍ਸ ਅਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸ ਵਾਚਕਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ…ਪੇ… ਕੋਟ੍ਠਾਸ’’ਨ੍ਤਿ.

ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਤਾ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਨ੍ਤਰਿਕਸ੍ਸ, ਪਰੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਾ ਤਂਤਂਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਮਲੋਕਵਟ੍ਟਾਮਿਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕੋ ਚ ਰਾਗੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਕਾਮਾਮਿਸਂ, ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲੋਕਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਲੋਕਾਮਿਸਂ, ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ ਵਾ, ਵਟ੍ਟਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਂਸਾਰਜਨਕੋ ਰਾਗੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਂ. ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾ.

ਪਠਮਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਤਿਯਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੪੬੮-੪੬੯. ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ, ਦ੍ਵੇ ਧਾਤੁਯੋ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨਿ, ਛ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ, ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾ, ਦਸ ਨਿਜ੍ਜਰਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ ਏਵਂਪਭੇਦਾ ਧਮ੍ਮਾ ¶ , ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੪੬) ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਚ. ਵਾਨਨ੍ਤਿ ਵਿਨਨ੍ਧਨਂ ਭਵਾਦੀਨਂ, ਗਮਨਂ ਵਾ ਪਿਯਰੂਪਸਾਤਰੂਪੇਸੁ.

ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਵੀਰਿਯਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਗਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਕੇਨਾਤਿ ‘‘ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ. ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਲਮਤੀਤਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਸ੍ਸ ਲੋਕਿਯਤ੍ਤਾ ਅਚੋਦਨੀਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਲਬ੍ਭ…ਪੇ… ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰੇ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਕਂ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਪਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾ ਪੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ‘‘ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਮਾਵਚਰੇ ¶ ਵਾ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਕਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਂ ਪੀਤਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਾਵ ਪੀਤਿਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭੂਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰੋ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਿਤਮਗ੍ਗੋ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਵਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕੇਸੁ ਕਸਿਣਾਦਿਝਾਨੇਸੁ ਸਤਿਆਦੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਤ੍ਤਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਦ੍ਧਰਨ੍ਤਾ ਪਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਵਿਯ ਬੋਧਿਯਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਝਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਥਾ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਕਾਰਣਂ, ਨ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਯ ਝਾਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਦਾਯਤ੍ਤਾਨਿ ਆਰੁਪ੍ਪਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਅਵਚਨਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਾਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ.

ਦੁਤਿਯਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਤਿਯਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੪੭੦-੪੭੧. ਤਦਙ੍ਗਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਵੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਚਨਂ ‘‘ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੮੨; ਵਿਭ. ੪੭੧) ਇਧ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਭਾਵਿਤਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸ੍ਸ ਹਿ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ ਫਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ¶ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤ੍ਥੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤਦਙ੍ਗਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਭਾਵਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਚ. ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ, ਪਰਿਣਤਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ.

ਤਤਿਯਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੪੭੨. ਉਪੇਕ੍ਖਨਵਸੇਨਾਤਿ ¶ ਸਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਹਾਪਨਵਡ੍ਢਨੇਸੁ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲੋਕਿਯਉਪੇਕ੍ਖਨਾਯ ਅਧਿਕਾ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਇਧ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਏਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੧. ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੋ

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੪੯੦. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ¶ ¶ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇਪਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੩੩੭) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਧਾਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਦੇਸਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਅਰਿਯੋਪਪਦਤਂ ਨ ਕਰੋਤਿ.

੪੯੩. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਲੋਕਿਯਕਾਲੇਨ ਏਤੇਸਂ ਅਤਿਰੇਕਕਿਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਰਤਿਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਦੀਨਿ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਜਹਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ‘‘ਕਾਰਾਪਕਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਕਿਰਿਯਾ ਹਿ ਵਿਰਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਏਤਾਨਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਿਰਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਰਮਣਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ, ਨ ਕਾਰਾਪਕਭਾਵੇਨ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੇਨ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਂ…ਪੇ… ਕਿਚ੍ਚਾਤਿਰੇਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕ੍ਖਣੇਪਿ ਇਮਾਨੇਵ ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਕਾਰਾਪਕਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਾਦਿਕਾ ਦਸ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ਚ ਦਸਾਤਿ ਵੀਸਤਿ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਯਾ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦਿਕਾ ਦਸ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਕੁਸਲਾ ਦਸਾਤਿ ਵੀਸਤਿ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਯਾ ਚ ਮਹਾਚਤ੍ਤਾਰੀਸਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੩੬) ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਏਤਂ ਨਾਮਂ.

ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਿਯਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਭਵਾ, ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਕਦੇਸਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖਨ੍ਧੋਪਧਿਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਵਿਪਚ੍ਚਤੀਤਿ ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ.

ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ¶ ‘‘ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਹ ਪਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਏਕਤੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਤ੍ਤਾ ਨ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਵਾਰੇ ਏਵ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਕਾਰਾਪਕਙ੍ਗੇਸੁ ਏਕੇਕਮੁਖਾਯ ਭਾਵਨਾਯ ਮਗ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਾਚਾਦੀਨਿ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੇਨਾਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੨. ਝਾਨਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੦੮. ਝਾਨਸ੍ਸ ¶ ¶ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਕਰਣੀਯਸਮ੍ਪਦਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਾਦਿ. ਅਸੁਭਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਚ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਾ ਸਮਣੇਭੀਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੯; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੪੧) ਵਚਨੇਨ ਸਮਣਭਾਵਕਰਪੁਬ੍ਬਭਾਗਕਰਣੀਯਸਮ੍ਪਦਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਨਾਮਕਾਯਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵਚਨਾਨਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੇਸੁ, ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਣਵਸੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੇਸੁ ਸਾ ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਿਕ੍ਖਾਦਿਕਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਕਦੇਸਭੂਤਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਰਿਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸਨ੍ਤੋਸਾਦਿਵਸੇਨ ਇਤਰੀਤਰਸਨ੍ਤੋਸਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਣ੍ਣਵਾਦਿਤਂ, ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਨਂ, ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਅਗਧਿਤਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਏਤੇ ਗੁਣੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਝਾਨਭਾਵਨਾਯ ਕਾਰਕੋਤਿ ਪਰਿਦੀਪਨਂ ਕਾਰਕਭਾਵਪਰਿਦੀਪਨਂ. ਅਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਪਭੇਦਂ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਰਾਦੀਨਵਤਂ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੇਨਾਸਨਪ੍ਪਭੇਦੇ…ਪੇ… ਪਰਿਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੦੯. ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇਹਿ ¶ ਦਿਟ੍ਠਿ-ਸਦ੍ਦਾਦੀਹਿ ਸਾਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਭਾਵਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਟ੍ਠੇਨ. ਸਿਕ੍ਖਿਯਮਾਨੋ ਕਾਯਾਦੀਨਿ ਵਿਨੇਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਵਿਨਯੋ’’ਤਿ, ਵਿਨਯੋ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ¶ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ, ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਿਨਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਵਿਨਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਤ੍ਥੁ ਅਨੁਸਾਸਨਦਾਨਭੂਤਂ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਦਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤਿਸ੍ਸੋ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਪਰਿਪੂਰਤੀਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੬੯) ਵਚਨਤੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਂ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯੇ ਫਲਕਾਰਣੋਪਚਾਰੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਕਦੇਸਭੂਤੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਭਗਵਤੋ ਵਿਨਯਨਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨਯੋ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਂ, ਤਂ ਪਨ ਵਿਨਯਨਂ ਧਮ੍ਮੇਨੇਵ ਅਵਿਸਮਸਭਾਵੇਨ, ਦੇਸਨਾਧਮ੍ਮੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ, ਨ ਦਣ੍ਡਾਦਿਨਾਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਰਮਾਨਵਜ੍ਜਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਂ, ਅਕੁਪ੍ਪਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਂ ਵਾ. ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦੀਸੁ ਅਭਿਜਾਨਨਾਦਿਕਾਰਣਂ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਇਮਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਨਿਯਮਕਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਏਵ-ਸਦ੍ਦਲੋਪੋ ਵਾ ਕਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਯਮੋ ਕਤੋ’’ਤਿ.

੫੧੦. ਭਿਕ੍ਖੁਕੋਤਿ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥੇਨ ਕ-ਕਾਰੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਨਧਮ੍ਮਤਾਯਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਭਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਪਨ ਪਾਠੇ ਭਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜਲ੍ਲਿਕਂ ਰਜਮਿਸ੍ਸਂ ਮਲਂ, ਅਮਿਸ੍ਸਂ ਮਲਮੇਵ. ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਸ੍ਸ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਚ ਓਧਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਓਧਿਸੋ, ਅਰਹਾ ਪਨ ਤਦਭਾਵਾ ਓਧਿਰਹਿਤੋਤਿ ‘‘ਅਨੋਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਓਧਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਏਕਦੇਸੇ ¶ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬਮਗ੍ਗਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾ ਚ ਅਰਹਤਾ ਭਾਵਿਤਾ ਪਹੀਨਾ ਚ ‘‘ਓਧੀ’’ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਪਹਾਨਾਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਭੇਦਨਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੇਕ੍ਖੋਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਭਿਕ੍ਖੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਗੁਣਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਨ ‘‘ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨਵਸੇਨ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਬ੍ਬਚਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸਤ੍ਤ ਸੇਕ੍ਖਾ ਕਥਿਤਾ, ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਪਕਾਨਂ…ਪੇ… ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਖੀਣਾਸਵੋਵ ਕਥਿਤੋਤਿ ਇਦਂ ਦ੍ਵਯਂ ‘‘ਸੇਕ੍ਖੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਾ, ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਫਲਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦ੍ਵਯੇਨ ਨ ਸਮੇਤਿ, ਤਦਿਦਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦਸ੍ਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਾਦਯੋ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸੀਲੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਜ੍ਝਾਨਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ.

ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮਕਰਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਠਾਨਂ, ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਠਾਨਾਰਹਂ, ਅਨੂਨਞਤ੍ਤਿਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਂ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੫੧੧. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤਿਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਵਿਰਤਿਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚੇਤਸਿਕਸੀਲਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਸੀਲਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨਗਰਵਡ੍ਢਕੀ ਵਤ੍ਥੁਵਿਜ੍ਜਾਚਰਿਯੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਆਹਾਰੋ ਅਸਿਤਾਦੀਨਿ, ਭਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਲੇਹਿਤਬ੍ਬਚੁਬਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾ.

ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਪਿਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਹੋਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸੁਚਰਿਤਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਾਹਾਰਤ੍ਤਾ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੇਨ ਪਿਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਸਂਵੁਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਸਂਵੁਤੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਿਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਚ ਸਂਵਰੇਨ ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸੀਲਂ ਕਾਯਿਕਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦੁਤਿਯੋ ਪਨਤ੍ਥੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ.

੫੧੩. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ¶ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਚ ਗਹਿਤਾਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਮਨਸਾਪਿ ਆਚਰਤਿ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਕਾਯਿਕਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨਾਚਾਰੇਸੁ. ਗਰੁਭਣ੍ਡਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਰੋਪਿਮੋਤਿ ¶ ਸਙ੍ਘਿਕਭੂਮਿਯਂ ਉਟ੍ਠਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਫਾਤਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਗਰੁਭਣ੍ਡਨ੍ਤਰਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਮਾਹ. ਸਿਨਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਿਨਾਨਂ, ਚੁਣ੍ਣਾਦਿ.

ਸਚ੍ਚਾਲੀਕੇਨ ਪਿਯਵਾਦੀ ‘‘ਚਾਟੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਚਾਟੁਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਚਾਟੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਚਾਟੁਕਮ੍ਯਤਾ. ਮੁਗ੍ਗਸੂਪਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਿਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਾਹਾਰੇਹਿ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਰਿਭਟਤਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਪੋਸੇਤਿ ਵਾਤਿ ਪਰਿਭਟੋ, ਅਥ ਵਾ ਪਰਿਵਾਰਭੂਤੋ ਭਟੋ ਸੇਵਕੋ ਪਰਿਭਟੋ.

ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਕਮ੍ਮਂ ਗਿਹੀਨਂ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਿਣ੍ਡਦਾਨਂ, ਪਿਣ੍ਡਂ ਦਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪਿਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣਂ ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਪਟਿਪਿਣ੍ਡਂ. ਸਙ੍ਘਭੋਗਚੇਤਿਯਭੋਗਾਨਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਵਿਚਾਰਣਂ ਸਙ੍ਘੁਪ੍ਪਾਦਚੇਤਿਯੁਪ੍ਪਾਦਪਟ੍ਠਪਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇ ਵਿਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ.

੫੧੪. ਗਾਵੋ ਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਗੋਚਰੋ ਵਿਯਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਚਰਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ. ਗਾਵੋ ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਚਰਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ ਗੋਚਰੋ. ਅਯੁਤ੍ਤੋ ਗੋਚਰੋ ਅਗੋਚਰੋਤਿ ਤਦਞ੍ਞੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਗੋਚਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਧੁਨਨਤ੍ਥੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਿਦ੍ਧੁਤਕਿਬ੍ਬਿਸਾਨਿ ਵਾ’’ਤਿ.

੫੧੫. ਅਵਰਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਮਤ੍ਤਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਓਰਮਤ੍ਤਕਾਨਿ. ਸਂਯਮਕਰਣੀਯਾਨੀਤਿ ਕਾਯਵਾਚਾਸਂਯਮਮਤ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਟਿਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਵਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾ. ‘‘ਪੁਨ ਨ ਏਵਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਂਵਰਮਤ੍ਤੇਨ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੇਨੇਵ ਵਾ ਕਰਣੀਯਾਨਿ ਸਂਵਰਕਰਣੀਯਾਨਿ. ਦਿਵਿਵਿਹਾਰਜਨਪਦਵਾਸੀ ਦਿਵਿਵਿਹਾਰਵਾਸੀ. ਮਨਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਵਿਕਮ੍ਮਂ. ਦੇਸਨਾ ਇਧ ‘‘ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਵਿਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਰਣੀਯਾਨਿ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ¶ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਾਨਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਗਮਨੀਯਾਨਿ ਵਜ੍ਜਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਪਰਾਨੁਵਾਦਦਣ੍ਡਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਸ੍ਸ.

੫੧੬. ‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੇਸਸਿਕ੍ਖਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਭਿਕ੍ਖੁਗ੍ਗਹਣਂ ¶ ਪਨ ਅਗ੍ਗਪਰਿਸਾਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਜ੍ਝਾਨਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਂ. ਗੁਣਤੋ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇਨ ਸਮਾਦਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਸਮਾਦਾਨਕਿਚ੍ਚਕਰਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਮਾਦਾਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਅਨੇਕੇਸੁ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਦੇਸਨਾਵੁਟ੍ਠਾਨਵਤ੍ਤਚਰਣਾਦਿਆਕਾਰੇਨ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਸੇਸਸ੍ਸਪਿ ਨਿਸ੍ਸੇਸਤਾਕਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੫੧੯. ਆਵਰਣੀਯੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਸੋਧਨਭਾਵਨਾ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਭਾਵਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੁਪ੍ਪਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਂ ਨਾਮ ਇਦਂ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਤੋ ਪਰਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਂ.

੫੨੦-੫੨੧. ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਰਮ੍ਭਮਾਨੋ. ਸਾਤਚ੍ਚਂ ਨੇਪਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਯਮਾਨੋ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੫੨੨. ਲੋਕਿਯਾਯਪਿ…ਪੇ… ਆਹਾਤਿ ਇਦਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਹ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਿਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸ੍ਵੇਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹਿ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਦ੍ਧਾਬਲਞ੍ਚ ਗਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ ‘‘ਸਦ੍ਧੂਪਨਿਸਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੩) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਪਞ੍ਚੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੫੨੩. ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਸਮ੍ਮਾ, ਸਮਂ ਵਾ ਸਾਤ੍ਥਕਾਦਿਪਜਾਨਨਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਂ, ਤਦੇਵ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਸਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਸਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਸਾਤ੍ਥਕਾਨਂ ¶ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਨਂ ਸਾਤ੍ਥਕਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਏਵਂ ਸਪ੍ਪਾਯਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਗੋਚਰੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁ ਅਵਿਜਹਿਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਗੋਚਰੇ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ. ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਮੇਵ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ.

ਦ੍ਵੇ ¶ ਕਥਾਤਿ ਵਚਨਕਰਣਾਕਰਣਕਥਾ ਨ ਕਥਿਤਪੁਬ੍ਬਾ. ਵਚਨਂ ਕਰੋਮਿ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਬ੍ਬਚਤ੍ਤਾ ਪਟਿਵਚਨਂ ਦੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੀਸੇਨੇਵਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗੇਨੇਵ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ‘‘ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਚੇਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਥਾਪਰਿਹਰਿਯਮਾਨਂ ਵਾ ਅਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਯੇਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਭਯੇਤਿ ਪਰਚਕ੍ਕਾਦਿਭਯੇ.

ਅਵਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਯਾਗੁਅਗ੍ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ. ਠਾਨਚਙ੍ਕਮਨਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਭੋਜਨਾਦਿਕਾਲੇ ਅਵਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨਿਸਜ੍ਜਾਯਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ.

ਥੇਰੋ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋ –

‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਬਾਹਿਯ, ਏਵਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਤੇ ਮੁਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ. ਯਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਬਾਹਿਯ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੁਤੇ ਮੁਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤਮਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਬਾਹਿਯ, ਨ ਤੇਨ, ਯਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਬਾਹਿਯ, ਨ ਤੇਨ. ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਬਾਹਿਯ, ਨ ਤਤ੍ਥ, ਯਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਬਾਹਿਯ, ਨ ਤਤ੍ਥ. ਤਤੋ ਤ੍ਵਂ, ਬਾਹਿਯ, ਨੇਵਿਧ ਨ ਹੁਰਂ ਨ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨ. ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੧੦) –

ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ.

ਖਾਣੁਆਦਿਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸੇਨ ਹਰਣਂ ਵੀਤਿਹਰਣਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਾਵ ¶ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦੋ, ਤਾਵ ਆਹਰਣਂ ਅਤਿਹਰਣਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਹਰਣਂ ਵੀਤਿਹਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਅਵੀਚਿਨ੍ਤਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ.

ਪਠਮਜਵਨੇਪਿ…ਪੇ… ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸੋਤਿ ਰਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਆਵਜ੍ਜਨਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਨਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਆਵਜ੍ਜਨਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠੇ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਾਦਿਮ੍ਹਿ ਲੋਭੋ, ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਚ ਪਟਿਘੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸੋਤਿ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ¶ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਜਵਨਂ ਮੂਲਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਸਬ੍ਬਂ ਭਵਙ੍ਗਾਦਿ. ਏਵਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਜਵਨਸ੍ਸ ਮੂਲਵਸੇਨ ਮੂਲਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਆਗਨ੍ਤੁਕਤਾਵਕਾਲਿਕਤਾ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਜਵਨਸ੍ਸੇਵ ਅਪੁਬ੍ਬਤਿਤ੍ਤਰਤਾਵਸੇਨ. ਮਣਿਸਪ੍ਪੋ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਏਕਾ ਸਪ੍ਪਜਾਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਚਲਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਪਨਂ.

ਅਤਿਹਰਤੀਤਿ ਯਾਵ ਮੁਖਾ ਆਹਰਤਿ. ਵੀਤਿਹਰਤੀਤਿ ਤਤੋ ਯਾਵ ਕੁਚ੍ਛਿ, ਤਾਵ ਹਰਤਿ, ਕੁਚ੍ਛਿਗਤਂ ਵਾ ਪਸ੍ਸਤੋ ਹਰਤਿ. ਅਲ੍ਲਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨੁਪਾਲੇਤੀਤਿ ਵਾਯੁਆਦੀਹਿ ਅਤਿਵਿਸੋਸਨਂ ਯਥਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਾਲੇਤਿ. ਆਭੁਜਤੀਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨਜ੍ਝੋਹਰਣਜਿਣ੍ਣਾਜਿਣ੍ਣਤਾਦਿਂ ਆਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂਤਂਵਿਜਾਨਨਨਿਪ੍ਫਾਦਕੋਯੇਵ ਹਿ ਪਯੋਗੋ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਾਗਮ੍ਮ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਭੁਜਨਕੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਜਾਨਨਂ ਆਭੁਜਨਂ.

ਅਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਮਨੁਸ੍ਸਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੇ ਅਯੁਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਖੇਤ੍ਤਦੇਵਾਯਤਨਾਦਿਕੇ. ਤੁਮ੍ਬਤੋ ਵੇਲ਼ੁਨਾਲ਼ਿਆਦਿਉਦਕਭਾਜਨਤੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਉਦਕਂ.

ਗਤੇਤਿ ਗਮਨੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਿਕ੍ਕਮਪਟਿਕ੍ਕਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਮਨੇਪਿ ਪੁਰਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਤਿਹਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਗਮਨਮੇਵ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਵਕ੍ਖਮਾਨੋ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਏਤ੍ਤਕੇਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਰਿਯਾਪਥਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਗੋਚਰਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਨ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਵਿਭੂਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨਟ੍ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਸੁ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾਯਾਦਿਕਿਰਿਯਾਮਯਤ੍ਤਾ ¶ ਆਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਜਵਨਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਾ ਛਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਕਿਰਿਯਾਮਯਪਵਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਵਿਰਹਾ ‘‘ਤੁਣ੍ਹੀਭਾਵੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੫੨੬. ਉਪਾਸਨਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਇਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪਾਸਨਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋਗਕਰਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਉਪਾਸਨਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋਗਪਥ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹਾਤਿ. ਸੀਸਂ ਧੋਵਤੀਤਿ ਇਚ੍ਛਾਦਾਸਬ੍ਯਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਤਂ ਞਾਪਯਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇਹਿ ਵਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਯਸਰਜਂ ਧੋਵਤਿ.

੫੨੯. ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ¶ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਾਰਾਜਿਕੇ ਆਗਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਰਞ੍ਞਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਿਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਵਿਨਯਪਰਿਯਾਯਿਕੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਵਸਨਤੋ ‘‘ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

੫੩੦. ‘‘ਨਿਤੁਮ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ‘‘ਨਦੀਕੁਞ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਯਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਨ੍ਦਰਨ੍ਤਿ ਅਪਬ੍ਬਤਪਦੇਸੇਪਿ ਵਿਦੁਗ੍ਗਨਦੀਨਿਵਤ੍ਤਨਪਦੇਸਂ ਕਨ੍ਦਰਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੫੩੧. ਭਾਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਤਂ ਅਨ੍ਤੇ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੫੩੩. ਰਹਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਰਹਸ੍ਸਂ, ਤਂ ਅਰਹਤਿ ਤਸ੍ਸ ਯੋਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ. ਵਿਚਿਤ੍ਤਾ ਹਿ ਤਦ੍ਧਿਤਾਤਿ. ਰਹਸਿ ਵਾ ਸਾਧੁ ਰਹਸ੍ਸਂ, ਤਸ੍ਸ ਯੋਗ੍ਗਂ ਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ.

੫੩੬. ਪਣਿਹਿਤੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਠਪਿਤੋ.

੫੩੭. ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨਿਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨਿਯ੍ਯਾਨਸਭਾਵਂ, ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਸਭਾਵਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਯਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹਣਂ ਞਾਣਂ ਵਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਤਂ-ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭੂਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੫੪੨-੫੪੩. ਵਿਕਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਸੇਨਾਤਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਗਤਸਬ੍ਬਕੋਧਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਸੇਨ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੫੪੬. ਇਦਂ ¶ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ. ਏਕਵਚਨੇਨ ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਸਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਭੇਦੋ, ਬਹੁਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਰੋਧਸਨ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਵਚਨਂ ਅਙ੍ਗਸਨ੍ਤਤਾਯ, ਸਭਾਵਸਨ੍ਤਤਾਯ ਵਾ ਸਨ੍ਤਤਾਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ.

੫੫੦. ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਵਿਕਾਰਵਿਰਹਾ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

੫੫੩. ‘‘ਵਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ, ‘‘ਆਲੋਕਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚ ‘‘ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦਾਨਿ ¶ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਯਾਨਿ ਯੇਸਂ ਵੇਵਚਨਾਨਿ, ਤਾਨੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵੇਵਚਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਸਾਰਮ੍ਭਂ ਅਭਿਭਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਰਾਵਰਣਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਭੁਜਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਨਿਰਾਵਰਣਾਭੋਗਾ, ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਵਿਵਟਾ.

੫੫੬. ‘‘ਵਿਕਾਲੋ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਯਤਾਯ ਕਤਵਤ੍ਥੁਜ੍ਝਾਚਾਰਮੂਲਕੋ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਵਤ੍ਥੁਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਕਾਰਣਵੋਹਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੫੬੨. ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਕਿਲੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਦਰਥਭਾਵੇਨ ਸਯਮੇਵ ਵਾ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਿਲੇਸਰਹਿਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ.

੫੬੪. ਇਧੇਵ ਚ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਉਪੇਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

੫੮੮. ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ? ਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ. ‘‘ਇਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ…ਪੇ… ਇਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਸਮੁਪੇਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਯਾਵ ਵਾ ‘‘ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ, ਤਾਵ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ‘‘ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ’’ਤਿਆਦਿਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ‘‘ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ’’ਤਿਆਦਿਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਕਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ’’ਤਿ ਕਾਰਣਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਨਾਵਸੇਨ ¶ ਹਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ‘‘ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ’’ਤਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਵਿਵਰਨ੍ਤਿ, ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ‘‘ਇਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਸਮੁਪੇਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਵਿਭਜਨ੍ਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਕ-ਸਦ੍ਦਨ੍ਤੋਗਧਾਯ ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ ‘‘ਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਇਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ¶ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਿਭਾਗੋ. ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਞ੍ਞਾਤਤਾ ਨਿਕੁਜ੍ਝਿਤਭਾਵੋ, ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤੇਪਿ ਨਿਰਵਸੇਸਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਾਭਾਵੋ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ.

੬੦੨. ਉਪਰਿਭੂਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦੀਨਿਪਿ ਵਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਉਪਰਿਭੂਮਿਯੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੬੧੦. ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਂਯੇਵ ਆਕਾਸਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਫੁਟਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤਂ ਫਰਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਏਤਂ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਤਂਯੇਵ ਆਕਾਸਂ ਫੁਟਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਿਰ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਵਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ – ਤਂਯੇਵ ਆਕਾਸਂ ਫੁਟਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ – ਤਂਯੇਵ ਆਕਾਸਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਫੁਟਂ ਤੇਨ ਗਹਿਤਾਕਾਰਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਨ੍ਤਂ ਫਰਤੀਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਆਕਾਸਂ ਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਸਮਙ੍ਗੀ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਨਨ੍ਤਂ ਫਰਤਿ, ਤਂ ਫਰਣਾਕਾਰਸਹਿਤਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਾਰੁਪ੍ਪਸਮਙ੍ਗੀ ਅਨਨ੍ਤਂ ਫਰਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

੬੧੫. ਤਂਯੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਾਵੇਤੀਤਿ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਤਂ, ਤਂਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਪਠਮੇਨ ਵਿਯ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯੇਨਾਰੁਪ੍ਪੇਨ ਅਭਾਵੇਤੀਤਿ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੬੨੩. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ¶ ਪਞ੍ਚਕਨਯਦਸ੍ਸਨੇ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਝਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਆਦਿਨਾ ਉਦ੍ਧਟਂ. ਉਦ੍ਧਟਾਨਂਯੇਵ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਠਮਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਸੇਵ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੦. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਪਨੇਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ਏਤੇਸੁ ਤੀਸੁਝਾਨੇਸੁ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਾ ਪਨ ਮਗ੍ਗਕਾਲੇ, ਫਲਕਾਲੇ ਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੂਤਾ ਏਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਕਾਸਕਸਿਣਾਲੋਕਕਸਿਣਾਨਾਪਾਨਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਾਦਕਚਤੁਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ.

ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਖੀਣਾਸਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਯਿਂਸੁ, ਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਂਸੂਤਿ, ਭਾਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਚ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੁਸਲਤੋ ਤੇਰਸਸੁ ਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥੇਸੁ ਅਯਂ ਕਥਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਕੁਸਲਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ.

‘‘ਕਿਰਿਯਤੋ ਤੇਰਸਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਤੁਤ੍ਥਂ ਕਿਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਕੁਸਲਤੋ ਵਾ ਤੇਰਸਸੁ ਸੇਕ੍ਖਫਲਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਰਿਯਤੋ ਤੇਰਸਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਸਹ ਵਦਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਾਦਕਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਯਾਨਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਦਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਾਦਕਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਵਟ੍ਟਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਕਾਸਕਸਿਣਚਤੁਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਵਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਾਦਕਸਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਾਦਕਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰਾ ¶ ਨਾਮ ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੨੦.੨੮) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਵਿਯ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਂ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮੇਵ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਸਨ੍ਤਾਨਗਤਮ੍ਪਿ ਪਨ ਅਪਾਕਟਂ ਰੂਪਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਅਪਾਕਟਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਜਾਨਨਕਾਲੇ’’ਤਿ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਝਾਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੩. ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੨. ਸਬ੍ਬਧੀਤਿ ¶ ¶ ਦਿਸਾਦੇਸੋਧਿਨਾ ਅਨੋਧਿਸੋਫਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤੋਧਿਨਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੋਧਿਸੋ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨੁਵਤ੍ਤਕਂ ਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਤਸ੍ਸ ਫਰਣਨ੍ਤਰਾਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਨ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੬੪੩. ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨੁਪਾਲਿਤਾ ਮੇਤ੍ਤਾ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤਿ ਆਸਨ੍ਨਸਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਿਨੇਹਸ੍ਸ ਚ ਵਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੬੪੫. ਅਧਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਸਾਰੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਧਿਕਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਬਲਵਤਾ ਵਾ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ.

੬੪੮. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵਾਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖਂ, ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਿਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਝਾਨਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੫੧੬) ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਅਵਧਿਨਾ ਅਤ੍ਤਸਮਤਾਯ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਲੋਕਂ, ਸਬ੍ਬਾਵਧਿਦਿਸਾਦਿਫਰਣਾਕਾਰੇਹਿ ਸਬ੍ਬਂ ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੬੫੦. ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਵਿਘਾਤਵਸੇਨਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਆਸਨ੍ਨਦੂਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਘਾਤਵਸੇਨ. ਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਸੋ ਅਵੇਰੋਤਿ ਸੋ ਅਵੇਰਭਾਵੋਤਿ ਅਯਂ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ.

੬੫੩. ਨਿਰਯਾਦਿ ¶ ਗਤਿ, ਚਣ੍ਡਾਲਾਦਿ ਕੁਲਂ, ਅਨ੍ਨਾਦੀਨਂ ਅਲਾਭਿਤਾ ਭੋਗੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਾਦਿ ਗਹਿਤਂ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੬੯੯. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ¶ ਪਨ…ਪੇ… ਕਥਿਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਕਥਿਤਾਨਂ ਲੋਕਿਯਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਹਿ ਵਿਸੇਸੇਤੀਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਨਂ ਕਥਿਤਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੪. ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੭੦੩. ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ¶ ¶ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਚ ਓਕਾਸਭਾਵੇਨ. ਪਿਟ੍ਠਪੂਵਓਦਨਕਿਣ੍ਣਨਾਨਾਸਮ੍ਭਾਰੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਤਾ ਸੁਰਾ ਨਾਮ. ਮਧੁਕਾਦਿਪੁਪ੍ਫਪਨਸਾਦਿਫਲਉਚ੍ਛੁਮੁਦ੍ਦਿਕਾਦਿਨਾਨਾਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਰਸਾ ਚਿਰਪਰਿਵਾਸਿਤਾ ਮੇਰਯਂ ਨਾਮ, ਆਸਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੭੦੪. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਰਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ.

ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਏਵਾਤਿ ਅਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣੇਸੁ ਝਾਨਾਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਕਮ੍ਮਪਥਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਰਾਪਾਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਸੁਰਾਪਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਆਸੇਵਿਤਂ…ਪੇ… ਨਿਰਯਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੪੦) ਵਿਸੁਂ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੇਨ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਏਕਾਦਸ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਸਿਯੁਂ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਕਮ੍ਮਪਥੇਸੁ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਸਭਾਗਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਨੁਪਵੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਸਤ੍ਤਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਤਥਾਗਹਿਤਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਹਿ ਏਤਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੇਰਚੇਤਨਾਹਿ ਏਵ ਵਿਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੭੦੪) ਚ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ.

ਗੋਰੂਪਸੀਲਕੋ ਪਕਤਿਭਦ੍ਦੋ. ਕਾਕਣਿਕਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿਆਦਿ ਲੋਭਵਸੇਨ ਮੁਸਾਕਥਨੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੋਸਵਸੇਨ ਮੁਸਾਕਥਨੇ ਚ ਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਗਹਿਤੋ. ਦੋਸਵਸੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਬ੍ਯਸਨਤ੍ਥਾਯ ਮੁਸਾਕਥਨੇ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਮਨ੍ਦਾਧਿਮਤ੍ਤਬ੍ਯਸਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ¶ ਚ. ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਥਾਵਰਵਿਜ੍ਜਾਮਯਿਦ੍ਧਿਮਯਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕੇਸ੍ਵੇਵ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਗਹਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਾ ਏਵਾਤਿ ਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਰਿਯਾਯਸੀਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਰਤਿਸੀਲਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪਨਾਤਿ ਸੇਸਸੀਲਾਨਂ.

੭੧੨. ‘‘ਕੋਟ੍ਠਾਸਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਾਰੇ ਪਹੀਨਪਞ੍ਚਾਭਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਰਹਤੋ ਵਿਰਮਿਤਬ੍ਬਵੇਰਸ੍ਸ ¶ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਭਾਵਾ ਕਿਰਿਯੇਸੁ ਵਿਰਤਿਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਉਦ੍ਧਟਾ, ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਪਹੀਨਪਞ੍ਚਵੇਰਤ੍ਤੇਪਿ ਤਂਸਭਾਗਤਾਯ ਵੇਰਭੂਤਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਵੇਰਨਿਦਾਨਾਨਂ ਲੋਭਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਭਾਵਾ ਵਿਰਤੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਕੁਸਲਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਨਿ ਚ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਤੇਸਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਵੇਰਾਨੇਵ, ਤੇਹਿ ਚ ਤੇਸਂ ਵਿਰਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੇਵ, ਯਤੋ ਨਫਲਭੂਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਤਾ ਹੋਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਾਵਾਰੇ ਚ ਅਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਫਲਧਮ੍ਮਾਪਿ ਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਨਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਾਤਿ ਨ ਕੇਚਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਉਦ੍ਧਟਾ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੭੧੪. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਰਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਯਥਾਵਿਰਮਿਤਬ੍ਬਤੋ ਵਿਰਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੫. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

੧. ਸਙ੍ਗਹਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੭੧੮. ਏਸੇਵ ¶ ¶ ਨਯੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵ ਨਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਭਾਨਪ੍ਪਭੇਦਾ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਦਿਭੇਦੇਹਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚਹੇਤੁਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਾਰੇਸੁ ਆਗਤਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਾਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਵਾਰੇ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਵਿਪਾਕੋ ਕਿਰਿਯਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਾ ਚ.

ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਹੇਤੁਆਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਪਨ ਵਿਭਾਵੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਚੇਵ ਪਾਪੇਤਿ ਚਾ’’ਤਿ. ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮੋ ਅਤ੍ਥੋ ਮਗ੍ਗਵਜ੍ਜੇਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਵਬੋਧਨਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ. ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਛਿਮੋ.

ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਭਾਵਵਾਚਕੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਯਾ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਅਵਿਪਰੀਤਨਿਰੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸਾ ਅਭਿਲਾਪੇਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਚਨਭੂਤਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਲਾਪੇਤਿ ਕੇਚਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਭਿਲਪਿਤਬ੍ਬਾ ¶ , ਨ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚ ਵਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਭਿਲਪਿਤਬ੍ਬਂ ਉਚ੍ਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥਾਪਿ ਫਸ੍ਸਾਦਿਵਚਨੇਹਿ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਂ ਅਭਿਲਪਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਵਜ੍ਜਂ ਤੇਹਿ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਚ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਫਸ੍ਸਂ ਫਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ, ਨ ਚ ਅਵਚਨਂ ਏਵਂਪਕਾਰਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਚਨਭੂਤਾਯ ਏਵ ਤਸ੍ਸਾ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਲਾਪੇ ਉਚ੍ਚਾਰਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਪਰਤੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ¶ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨਂ ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਜਾਨਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞਾਣਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਸਦ੍ਦਪ੍ਪਭੇਦਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਤਂ ਤਂ ਸਦ੍ਦਵਿਭਾਵਕਂ, ਏਵਂ ਸਭਾਵਾਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਂਵਿਭਾਵਕਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਪਾਲ਼ਿਵਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਪਵਤ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਞਾਣਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਂਯੇਵ ਤਂਤਂਸਦ੍ਦਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਂਤਂਪਭੇਦਨਿਚ੍ਛਯਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚ ਪਭੇਦਗਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀਤਿ ਮਾਗਧਭਾਸਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸਕ੍ਕਟਨਾਮਾਦਿਸਦ੍ਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਪਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦਮਾਹ.

ਕਥਿਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਬੋਧਿਮਣ੍ਡ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨੇ ਏਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਨ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ. ਸੁਵਣ੍ਣਸਲਾਕਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਸਲਾਕਂ, ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਸਲਾਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਠਿਤੇਨ ਪਵਾਰਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਪਕਾਰੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ ਨ ਸਕ੍ਕਟਭਾਸਾਜਾਨਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਇਦਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਮਾਗਧਭਾਸਾਯ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਤਾਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਵਾਰਣ (ਜਾ. ੧.੧੬.੯੭ ਆਦਯੋ) -ਤਿਤ੍ਤਿਰਜਾਤਕਾਦੀਸੁ (ਜਾ. ੧.੪.੭੩ ਆਦਯੋ) ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ਚ ਮਾਗਧਭਾਸਾ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ, ਨ ਓਟ੍ਟਕਾਦਿਭਾਸਾ ਸਕ੍ਕਟਂ ਵਾ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ਮਾਗਧਸੇਸਭਾਸਾਸੁ. ਸੇਸਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚ. ਮਾਗਧਾ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਦਾਚਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਪਿ ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਥਾ ਚ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸੇਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿਯੇਵਾਤਿ ‘‘ਅਯਮੇਵੇਕਾ ਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਪਞ੍ਚੋਤਿ ਚਿਰਾਯਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਮੇਵ ਚੇਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋ, ਤੇਨੇਵ ‘‘ਨੇਲਙ੍ਗੋ ਸੇਤਪਚ੍ਛਾਦੋ’’ਤਿ ਗਾਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ‘‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ? ‘ਏਵਂ ਗਹਪਤੀ’ਤਿ. ‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਆਗਮੇਥ, ਯਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪੇਕ੍ਖਾਮੀ’’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੭) ਆਹਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਞਾਣਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਞਾਣਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਚਤੂਸੁਪਿ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਭੂਤਾਯ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਤੀਸੁ ਏਵ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ਇਦਮਤ੍ਥਜੋਤਕਾਨੀਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਸੇਕ੍ਖੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਵਿਯ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਰਹਤੋਪਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਸਦਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਸਦਤ੍ਤਕਾਰਣਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਪਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ‘‘ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਗਰੁਤਾਯ ਲਾਭਂ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤੇਨ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਬਲਂ ਵਾਸਿਯਾ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭਣ੍ਡਕਰਣਂ ਮਯਾ ਕਤਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਲਾਭਗਰੁਨੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਰਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਵ ਭਵਿਤੁਂ ਨ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵਿਸਦਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸਦਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਏਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਪਭੇਦੋ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਅਧਿਗਤਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਪਭੇਦਗਮਨਂ. ਅਧਿਗਮੋ ਤੇਹਿ ਪਟਿਲਾਭੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ, ਪਭੇਦੋ ਕਾਮਾਵਚਰੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨ ਪਨ ਤਥਾਤਿ ਯਥਾ ਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਪਭੇਦਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾਦੀਨਂ ਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵਂ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਸ੍ਸ ਚ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਵਨਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਧਿਗਮੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਦਾਨਿ ¶ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਧਿਗਮਾ ਹਿ ਦ੍ਵੇਪਿ ਵਿਸਦਕਾਰਣਾਤਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਸਙ੍ਗਹਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਸਚ੍ਚਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੭੧੯. ਹੇਤੁਵਾਰੇ ¶ ਕਾਲਤ੍ਤਯੇਪਿ ਹੇਤੁਫਲਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ, ਧਮ੍ਮਵਾਰੇ ਵੇਨੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਂਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾ ਚ ‘‘ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਇਦਮੇਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਾਰਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ.

ਸਚ੍ਚਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੭੨੫. ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਅਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਵਿਪਾਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਭਾਵੋ ਚ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਨ, ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਚੇ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਨਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੋ, ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਨ ਪਧਾਨਹੇਤੁਤਾਯ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋਵ ਤੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਅਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਭੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਚ ਸਭਾਵਤੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚ ਹੋਤੀਤਿਪਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ¶ . ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਾਰੇਸੁ ਚ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਸਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਂ ਸਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨੇਵ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਨ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਫਲਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਕਾਨਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਵਾਰੇ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਿਪਚ੍ਚਨਕੇ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਭਾਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨ ਸਤ੍ਤਾਦਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਵਿਪਰੀਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ. ਖੋਭੇਤ੍ਵਾਤਿ ਲੋਮਹਂਸਜਨਨਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨਾਦੀਹਿ ਖੋਭੇਤ੍ਵਾ. ਪੁਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇ ¶ ਜਾਨਿਸ੍ਸਥਾਤਿ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਵਾਰਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਤਦੇਵ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੭੪੬. ਭੂਮਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਚ ਭੂਮਿ ‘‘ਭੂਮੀ’’ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੭੪੭. ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਞ੍ਚਾਤਿ ਵਚਨੇਹਿ ਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯਂ, ਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲੇਸੁ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕੇਸੁ ਚ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਸਬ੍ਬਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਸਤਿ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ‘‘ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੨੬) ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਨ ਸਬ੍ਬਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਪਨ ‘‘ਞਾਣੇਸੁ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਸਿਯਾ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਕਥਨਂ ਨਿਰਵਸੇਸਕਥਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਵਿਸਯਵਚਨਵਸੇਨ ‘‘ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ¶ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਾਰਮ੍ਮਣਤਂ ਨ ਪਟਿਸੇਧੇਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਸਯਾਨਂ ਨ ਨਿਰਵਸੇਸੇਨ ਕਥਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ, ਏਵਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਸਯਸ੍ਸਪੀਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਸਬ੍ਬਞਾਣਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਿਯਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੪੯) ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਯਦਿਪਿ ‘‘ਸਿਯਾ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੪੯) ਵਚਨਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸ੍ਵੇਵ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਨਯੋ ਪਵਤ੍ਤੋ. ਨ ਹਿ ਮਗ੍ਗੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਵਿਸਯਾ ਏਵ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ. ਏਵਮਪਿ ਦ੍ਵੇਪਿ ਏਤਾ ਪਾਲ਼ਿਯੋ ਵਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਾਸੁ ਬਲਵਤਰਾਯ ਠਤ੍ਵਾ ¶ ਇਤਰਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਮਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਪਟਿਵੇਧੋਪਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਭਾਵਪਟਿਵੇਧਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਏਕਨ੍ਤਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਪਟਿਵੇਧੋਪਿ ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਭਾਵਪਟਿਵੇਧਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਏਕਨ੍ਤਿਕਅਤ੍ਥਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨ ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਭੂਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਞੇਯ੍ਯਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਞਾਣੇ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਦ੍ਵੇਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯੋ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਸ੍ਸ ਅਭਿਲਾਪਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਭਾਵਾਤਿ. ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਚ ਸੋ ਏਵ ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੬. ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਏਕਕਮਾਤਿਕਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੭੫੧. ਓਕਾਸਟ੍ਠੇਨ ¶ ¶ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚਾਪਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ. ਯਾਥਾਵਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਾਵਨਾਤਿ ਨਹੇਤਾਦਿਅਵਿਤਥੇਕਪ੍ਪਕਾਰਵਤ੍ਥੁਵਿਭਾਵਨਾ. ਯਥਾ ਏਕਂ ਨਹੇਤੁ, ਤਥਾ ਏਕਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਅਵਿਤਥਸਾਮਞ੍ਞਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਯਾਥਾਵਕਵਤ੍ਥੁ. ਯਾਥਾਵਕੇਨ ਵਾ ਅਵਿਤਥਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵਤ੍ਥੁਵਿਭਾਵਨਾ ਯਾਥਾਵਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਾਵਨਾ.

ਦੁਕਾਨੁਰੂਪੇਹੀਤਿ ਦੁਕਮਾਤਿਕਾਨੁਰੂਪੇਹੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਓਸਾਨਦੁਕਸ੍ਸ ਪਨ ਦੁਕਮਾਤਿਕਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕਭਾਵਾਨੁਰੂਪੇਹੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਤਿਕਾਨੁਰੂਪੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਓਸਾਨਦੁਕੇ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਫਲਂ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਾਨਂ ਤਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਜਾਪਿਕਾ, ਕਾਰਣਗਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਜਾਪਿਤੋ ਜਨਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਜਾਪਿਤਤ੍ਥਾ, ਕਾਰਣਪਞ੍ਞਾਸਦਿਸੀ ਫਲਪ੍ਪਕਾਸਨਭੂਤਾ ਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ.

੧੦. ਦਸਕਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ

੭੬੦. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਖੋ ਇਮਾ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਯੋਨਿਯੋ. ਕਤਮਾ…ਪੇ… ਯੋ ਖੋ ਮਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਏਵਂ ਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੨) ਵਚਨੇਨ ਚਤੁਯੋਨਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਨਿਰਯਞ੍ਚਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੩) ਪਞ੍ਚਗਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਂ. ‘‘ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਆਗਤਾਨਿ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨਿ, ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਨਿਦਾਨਵਗ੍ਗੇ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਆਗਤਾਨਿ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਰੀਸਞ੍ਚ, ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਪਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ਸੁਤਮਯਾਦੀਨਿ ਆਗਤਾਨਿ ¶ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇਤਿ. ਅਞ੍ਞਾਨਿਪੀਤਿ ਏਤੇਨ ਇਧ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਸੁ ਚ ‘‘ਤਯਿਦਂ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤਿ ‘ਇਮਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਏਵਂ ਗਹਿਤਾਨੀ’ਤਿ’’ਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨੇਕਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਾਥਾਵਪਟਿਵੇਧਤੋ ਸਯਞ੍ਚ ਅਕਮ੍ਪਿਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਞ੍ਚ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਅਧਿਬਲਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਟ੍ਠੇਨ ਚਾ’’ਤਿ.

ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ¶ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ. ਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਅਭਿਮੁਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਟ੍ਠ ਵਾ ਪਰਿਸਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਭਾ, ਬੁਦ੍ਧਾ. ਇਦਂ ਪਨਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਮੇਵ ਵਦਤਿ. ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋਵਾਤਿ ਅਵਦਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋਵ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਨੇਕਸਤਂ ਖਤ੍ਤਿਯਪਰਿਸਂ…ਪੇ… ਤਤ੍ਰ ਵਤ ਮਂ ਭਯਂ ਵਾ ਸਾਰਜ੍ਜਂ ਵਾ ਓਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੧) ਵਚਨੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਅਕਮ੍ਪਿਯਞਾਣਯੁਤ੍ਤੋ ਦਸਬਲੋਹਨ੍ਤਿ ਅਭੀਤਨਾਦਂ ਨਦਤਿ. ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤੇਨ ਖਨ੍ਧਕਵਗ੍ਗੇ ਆਗਤੇਨ.

‘‘ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੧) ਸੁਤ੍ਤਸੇਸੇਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਸ੍ਸਯਾਦੀਨਂ ਫਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਪੁਰਿਮਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਸ੍ਸਯਾਦਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਚ੍ਛਿਮਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਸ੍ਸਯਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਤ੍ਥ ਚ ਚਕ੍ਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਟਿਵੇਧਨਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ‘‘ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਪਰਸ੍ਸ ਬੁਜ੍ਝਨਮਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਯਾਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਦੇਸਨਾਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਤਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ ਚਕ੍ਕਰਤਨਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ.

ਸਮਾਦੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਾਦਾਨਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਨ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਕਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਕਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਵਾ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮਾਦਾਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਪੁਬ੍ਬਤ੍ਥਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਮੁਤ੍ਤਗਤ-ਸਦ੍ਦੇ ਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਯ.

ਅਗਤਿਗਾਮਿਨਿਨ੍ਤਿ ¶ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾਹਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪਜਾਨਾਮਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੩).

ਹਾਨਭਾਗਿਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਹਾਨਭਾਗਿਯਸਭਾਵਂ, ਕਾਮਸਹਗਤਸਞ੍ਞਾਦਿਧਮ੍ਮਂ ਵਾ. ਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਕਤਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਂ.

‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਹ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਕਿਲੇਸਾਵਰਣਂ ਤਦਭਾਵਞ੍ਚਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾਵਰਣਾਭਾਵਂ. ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਵਰਣਂ ਅਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਦਭਾਵੋ ਠਾਨਂ. ਅਨਧਿਗਮਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਵਰਣਂ ਠਾਨਂ, ਤਦਭਾਵੋ ¶ ਅਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਦਭਾਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਠਿਤਿਂ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਾਯ ਠਾਨਾਭਾਵਞ੍ਚ ਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਇਮਿਨਾ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਗਮਾਨਧਿਗਮਾਨਂ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ ਕਿਲੇਸਾਵਰਣਤਦਭਾਵੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਭਗਵਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਲੋਕਿਯਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਠਿਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਠਾਨਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਧਿਗਮਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਉਪਰਿ ਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨੇਵ ਵਿਪਾਕਾਵਰਣਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਞਾਣੇਨ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਧਾਤੁਵੇਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤਾਦਿਵਸੇਨ ਤਂਸਹਿਤਾਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਵੇਮਤ੍ਤਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋ, ‘‘ਅਯਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਧਾਤੁਯਾ ਅਧਿਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਰਾਗਚਰਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਰਿਯਾਹੇਤੂਨਂ ਵਾ, ਰਾਗਾਦਯੋ ਏਵ ਵਾ ਪਕਤਿਭਾਵਤੋ ਧਾਤੂਤਿ ਰਾਗਾਦਿਵੇਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਯੋਗਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਮਹਾਮਤ੍ਤਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਿਵਸੇਨ ਪਯੋਗਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ.

(੧.) ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੬੧. ਨ ਹੇਤੁਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਨ ਹੇਤੂ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਵਸੇਨ ਪਨ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਮ-ਕਾਰੋ ਚ ਕਤੋ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ. ਇਮਿਨਾਪਿ ਨਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਹੇਤੁਭਾਵਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਨ ਨਹੇਤੁਧਮ੍ਮਾਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਚੁਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੁਤਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਏਕਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਭਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨਵਧਾ ਵੁਤ੍ਤਭਵਸ੍ਸ. ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤਾਯ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵਾਤਿ ¶ ‘‘ਨ ਰੂਪਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਰੂਪਤੋ ਏਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸਨਂ ਕਰੋਤਿ.

੭੬੨. ਕਪ੍ਪਤੋ ਕਪ੍ਪਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਕਦਾਚਿ ਤਥਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਖੀਰਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਏਤੇਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਵਿਲਕ੍ਖਣਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੭੬੩. ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾਤਿ ਲੋਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ. ਏਤੇਨ ਮਹਤ੍ਤੇਪਿ ਅਵਿਭਾਵਕਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਨ ਵਿਭਾਵੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ¶ ਵਾਦਪਥਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੇ ਮਮ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਸਯੋਤਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੭੬੪. ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਅਬ੍ਯਵਹਿਤਾ, ਅਨਨ੍ਤਰਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਟਿਪਾਟਿਨਿਯਮੋ ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਨ੍ਤਰਤਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਤਾ ਏਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੭੬੫. ਸਮਨਨ੍ਤਰਤਾਤਿ ਚ ਸਮਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਤਾ.

੭੬੬. ਆਭੁਜਨਤੋਤਿ ਆਭੁਗ੍ਗਕਰਣਤੋ, ਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਇਚ੍ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾ ਅਨਾਭੋਗਾ’’ਤਿ ਆਭੋਗਸਭਾਵਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ ਆਵਟ੍ਟਨਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਆਵਟ੍ਟਨਭਾਵੋ ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਭਿਨਿਪਤਨਂ ਤੇਹਿ ਸਮਾਗਮੋ ਤੇਸਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਅਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਵਾ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਅਭਿਨਿਪਤਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਹਿ ਰੂਪਾਦੀਨੀਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਹਿ ਅਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਪਟਿਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਯ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਜਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਧਮ੍ਮੇਨ ਪਟਿਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਏਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਮਤ੍ਤਤੋ ¶ ਪਨ ਮੁਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਾ ਏਤੇਸਂ ਕੁਸਲਾਦਿਪਟਿਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਰਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ.

ਅਵਿਪਾਕਭਾਵੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸਾਮਞ੍ਞਂ ਅਨਿਵਾਰੇਨ੍ਤੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਕਰੋਤੀਤਿ ਚਵਨਪਰਿਯੋਸਾਨਞ੍ਚ ਕਿਚ੍ਚਂ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹਜਵਨਕਾਨਿ ਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਪਟਿਸੇਧਨੇ ਅਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ‘‘ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਦੁਟ੍ਠੇਨ…ਪੇ… ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਭਾਸਤਿ ਵਾ ਕਰੋਤਿ ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧-੨) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਾਸਨਕਰਣਕਰਾ, ਤਂਸਦਿਸਾ ਚ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਕਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਛਟ੍ਠਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਏਵ ਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਨ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨੇਨ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਦੁਬ੍ਬਲਾਨਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਤਤ੍ਥ ਨ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂ ‘‘ਨ ¶ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਜਨਕਸ੍ਸੇਵ ਪਟ੍ਠਪਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ ਮਨੋਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮੀਤਿ, ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਚ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਮਾਦਾਨਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨੇਨ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਚੁਤਿ ਚ ਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹੋਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਯਾ ਪਨਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਆਪਾਥਮਤ੍ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਨ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਨ ਹਿ ਰੂਪਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਚ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ. ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸ੍ਸਪਿ ਰੂਪਨੀਲਾਦਿਆਕਾਰਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਸਾਤਿਸਯਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਜਵਨੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਸ੍ਸ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਾ. ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਆਪਾਥਗਮਨੇ ਨਿਦ੍ਦਾਪਟਿਬੋਧੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ, ਪਠਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਲੋਭੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਚਸੁਪਿਨੇਨ.

ਅਬ੍ਯਾਕਤੋਯੇਵ ਆਵਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤੇਹਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਜਵਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਸਾ ¶ ਏਵ ਵਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਸੇਨ ਏਕਵਿਧੇਨ ਞਾਣਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤੀਤਿ ਚ, ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ.

ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੨.) ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੬੭. ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਭਾਵਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਧਿਕਰਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਧਿਕਰਣਵਸੇਨ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਜਾਪਿਤਾ ¶ ਚ ਸਾ ਅਤ੍ਥਾ ਚਾਤਿ ਜਾਪਿਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੩.) ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੬੮. ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਣਾਮਿਤੇਸੂਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਪਾਚਿਤੇਸੁ. ‘‘ਯੋਗਵਿਹਿਤੇਸੂਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ ਹੋਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਯੋਗਵਿਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਸਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਿਪ੍ਪਂ, ਇਤਰਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਵਡ੍ਢਕੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚ ਅਸਿਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਥੂਲਕਮ੍ਮਂ ‘‘ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਸਿਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਾਗਮਣ੍ਡਲਂ ਨਾਮ ਮਣ੍ਡਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪੇ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍ਵਾ ਬਲਿਂ ਦਤ੍ਵਾ ਵਿਸਾਪਨਯਨਂ. ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਰਕ੍ਖਾ, ਯੇਨ ‘‘ਫੂ’’ਤਿ ਮੁਖਵਾਤਂ ਦਤ੍ਵਾ ਵਿਸਂ ਅਪਨਯਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਉਣ੍ਣਨਾਭਿਆਦਿਮਨ੍ਤੋ ਫੁਧਮਨਕਮਨ੍ਤੋ. ‘‘ਅ ਆ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਮਾਤਿਕਾ ‘‘ਕ ਕਾ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਤਪ੍ਪਭੇਦੋ ਚ ਲੇਖਾ.

ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਕਂ, ਇਤਰਂ ਨੋਸਕਂ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਤਪ੍ਪਟਿਵੇਧਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਅਨੁਲੋਮਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਯੋਗਵਿਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪੁਨ ਤਸ੍ਸਾ ਵੇਵਚਨਵਸੇਨ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਖਨ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਅਨੁ…ਪੇ… ਪਞ੍ਞਾਵੇਵਚਨਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਵਰੂਪਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਾਯਤਨਾਦਿਵਿਸਯਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਸਭਾਵਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਚ ਭੂਮਿਸਭਾਵਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਖਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਪਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਂ ਓਲੋਕਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਪਞ੍ਞਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੭੬੯. ਅਸਂਵਰਂ ਮੁਞ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮਾਦਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਰਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਨਾ ‘‘ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਦਾਨਸੀਲਮਯਤਾਵਚਨਤੋ ਮੁਞ੍ਚਅਪਰਚੇਤਨਾਵਸੇਨ ‘‘ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਚੇਤਨਾਵਸੇਨ ‘‘ਅਧਿਕਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਧਿਕਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੭੭੦. ਪਞ੍ਚਸੀਲਦਸਸੀਲਾਨਿ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਜਾਤਿਯਾ ਚ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਭਵੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨੀਤਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ. ਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸੀਲਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਸਤਿਪਿ ਸਵਨੇ ਨ ਤਥਾਗਤਦੇਸਨਾਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਅਥ ਵਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੁ, ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ ਪਞ੍ਞਾ.

੭੭੧. ਅਪਾਯੁਪ੍ਪਾਦਨਕੁਸਲਤਾ ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਸਿਯਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ’’ਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਪਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਞਵਾਯੇਵ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਰੁਪਾਯਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਉਪਾਯਭੂਤਾ. ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ. ਕਿਂ ਤਂ? ਕਾਰਣਜਾਨਨਂ, ਭਯਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਠਾਨੇ ਲਹੁਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੪.) ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੭੯੩. ਨ ¶ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ‘‘ਅਪਿ ਨਾਮ ਮੇ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦੀਨਿ ਸਿਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਪਤ੍ਥੇਤਿ, ਤਦਭਾਵੇਨ ਵਾ ਨ ਉਤ੍ਤਸਤਿ.

੭੯੬. ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇਤਿ ਪਰੇਨ ਨਪਤ੍ਤਿਯਾਯਿਤਬ੍ਬੇ. ਧਮ੍ਮੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਵਿਸਯਂ ਞਾਣਂ. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ ਹਿ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਤੇਸਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ. ਸਙ੍ਖਤਪਵਰੋ ਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਤਸ੍ਸ ਚ ਫਲਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾ ਤਂਸਹਗਤਾ ਧਮ੍ਮੇ ਞਾਣਂ. ਨ ਅਞ੍ਞਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਨਯਨਯਨਂ, ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਪਨ ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਯ ਚ ਮੂਲਂ, ਕਾਰਣਞ੍ਚ ਨਯਨਯਨਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਵਿਧੇਨਪਿ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਞਾਤਤ੍ਤਾ, ਮਗ੍ਗਫਲਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਸਮ੍ਪਯੋਗਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ਨਯਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਨ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ¶ ਞਾਣਵਿਸਯਭਾਵੇਨ, ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਵਾ ਞਾਤੇਨਾਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਯਦਿਪਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਸਵਿਸੇਸੇ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਤਞ੍ਞੇਵ ਇਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਅਦਿਟ੍ਠੇਨ ਨਯਤੋ ਨਯਨਞਾਣਂ, ਅਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤਾਯ ਕਾਰਣਭੂਤਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣਞਾਣਂ, ਅਨੁਰੂਪਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਵਾ ਕਾਰਣ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਮ੍ਮੁਤਿਮ੍ਹਿ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਸਾਤਿਸਯਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਵਿਸਯੋਭਾਸਨਮਤ੍ਤਜਾਨਨਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ, ਅਵਸੇਸਂ ਪਨ ਇਤਰਞਾਣਤ੍ਤਯਵਿਸਭਾਗਂ ਞਾਣਂ ਤਬ੍ਬਿਸਭਾਗਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਞਾਣਮ੍ਹਿ ਪਵਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਞਾਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ.

੭੯੭. ਕਿਲੇਸਮੂਲਕੇ ਚਾਤਿ ਨੀਵਰਣਮੂਲਕੇ ਚ ਕਾਮਭਵਧਮ੍ਮੇ.

੭੯੮. ਸਾ ਹਿਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋ ‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਵੀਤਰਾਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਸ੍ਸ ¶ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸ੍ਵੇਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਮੇਸੁ ਵੀਤਰਾਗਭਾਵਨਾਵਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਗਹਣੇ ਪਵਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਮੇਸੁ ਵੀਤਰਾਗੋ ਸਮਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੁਤ੍ਥਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ ਛਟ੍ਠਾਭਿਞ੍ਞਾਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ ਨਾਮ, ਇਤਰਾ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਵਾ ਆਸਵਕ੍ਖਯਭਾਵਤੋ, ਫਲੇ ਵਾ ਆਸਵਕ੍ਖਯੇ ਸਤਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਤਂਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਚਤੂਸੁਪਿ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਛਟ੍ਠਂ ਅਭਿਞ੍ਞਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੭੯੯. ਕਾਮਸਹਗਤਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਚੋਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਮਾਭਿਮੁਖਂ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਾ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਪੁਬ੍ਬਤ੍ਥਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਤਦਨੁਰੂਪਸਭਾਵਾ’’ਤਿ. ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ, ਨਿਕਨ੍ਤਿਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਵਾ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਸਤੀ’’ਤਿ ਵਦਤਿ. ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮੇ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਾਰਮ੍ਮਣਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਸਹਗਤਾ.

੮੦੧. ਅਧਿਗਮਭਾਵੇਨ ¶ ਅਭਿਮੁਖਂ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਞ੍ਚ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੮੦੨. ਵਸਿਤਾਪਞ੍ਚਕਰਹਿਤਂ ਝਾਨਂ ਅਪ੍ਪਗੁਣਂ. ਏਤ੍ਥ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਪਦਾਰਮ੍ਮਣੁਦ੍ਦੇਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਸਾ ਏਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ.

ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੫.) ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੦੪. ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ ਸਮਾਧਿਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਪੀਤਿਫਰਣਤਾਦਿਵਚਨੇਨ ਹਿ ਤਮੇਵ ਵਿਭਜਤਿ, ‘‘ਸੋ ਇਮਮੇਵ ਕਾਯਂ ਵਿਵੇਕਜੇਨ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੨੭) ਨਯੇਨ ਪੀਤਿਯਾ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਫਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪੀਤਿਫਰਣਤਾਸੁਖਫਰਣਤਾਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਠਤ੍ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ‘‘ਪਾਦਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਦੁਤਿਯਪਞ੍ਚਕੇ ¶ ਚ ‘‘ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ’’ਤਿ ਸਮਾਧਿਮੁਖੇਨ ਪਞ੍ਚਞਾਣਾਨੇਵ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਚਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਲੋਕਿਯਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਿ ਨੀਵਰਣਪਠਮਜ੍ਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਞ੍ਞੇ ਕਿਲੇਸਾ ਵਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਤ੍ਤਾ ਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਵਾਰੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਚ ਅਪ੍ਪਯੋਗੇਨੇਵ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਚ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਚ, ਅਪਰਿਹਾਨਿਵਸੇਨ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹਵਾਰਿਤਗਤੋ. ਸਤਿਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯਪਿ ਸਤਿਯਾ ਸਤਿਬਹੁਲਤਾਯ ਸਤੋ ਏਵ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਸਤਿਯਾ ਸਤੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੬.) ਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੦੫. ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੂਰ…ਪੇ… ਰਮ੍ਮਣਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਚ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਂ ਸੋਤਧਾਤੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਞਾਣਂ. ‘‘ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ‘‘ਪਰਚਿਤ੍ਤੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਟਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਕਦੇਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਵਣ੍ਣਧਾਤੁਆਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੁਦ੍ਧਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੭.) ਸਤ੍ਤਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੦੬. ਤਦੇਵ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਛਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਸਹ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣੇਨਾਤਿ ਛਪਿ ਞਾਣਾਨਿ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ. ਖਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਹਿ ਪਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਞਾਣਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਨ ਤਂ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਞਾਣਵਚਨੇਨ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਨ ਹਿ ਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਤਂਞਾਣਗ੍ਗਹਣੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਞਾਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਖਯਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਚਾਤਿ.

ਸਤ੍ਤਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੮.) ਅਟ੍ਠਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੦੮. ਵਿਹਾਰਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ.

ਅਟ੍ਠਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੧੦.) ਦਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

ਪਠਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੦੯. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ¶ ਠਾਨਂ ਅਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਸ ‘‘ਅਨਵਕਾਸੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਨਯੋ. ਤਦਤ੍ਥਨਿਗਮਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ‘‘ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਨ੍ਤਿ. ਅਸੁਖੇ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋਵ ਇਧ ਸੁਖਤੋ ਉਪਗਮਨਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਕਨ੍ਤ…ਪੇ… ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਪਧਾਨਦਿਟ੍ਠਿਮਾਹ. ਭੇਦਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਸਾਵਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾਵਨਂ, ਭੇਦਾਨੁਰੂਪੇਨ ਵਾ ਵਚਨੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ.

ਲਿਙ੍ਗੇ ¶ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇ ਚ ਸੋ ਏਵ ਏਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਭਵਙ੍ਗਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਚ, ਨਾਞ੍ਞੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਲਿਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋਤਿ ਞਾਪਨਿਚ੍ਛਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਥਾ.

ਸਙ੍ਗਾਮਚਤੁਕ੍ਕਂ ਸਪਤ੍ਤਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਂ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਾਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਭਾਵੇ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸੇਵ ਤਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਥਾ ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਬਨ੍ਧਵਿਚ੍ਛੇਦਨਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਚਾਗਚੇਤਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਚਜਿਤਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਜਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਸਕਕਰਣਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਚਜਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਸਕਂ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਦਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਸਣ੍ਠ…ਪੇ… ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸੇਯੇਵ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਇਦਂ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਸਮੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬੫੪-੬੫੭) ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਪਾਯਿਕੋਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਯਂ ਸੋ ਏਕਂ ਕਪ੍ਪਂ ਅਸੀਤਿਭਾਗੇ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਏਕਭਾਗਮਤ੍ਤਂ ਕਾਲਂ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਆਯੁਕਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸੇਯੇਵਾਤਿ ਪਨ ਆਯੁਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸੇਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਰੋਧੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤੇਤਿ ਇਦਂ ਸ੍ਵੇ ਵਿਨਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਯ ਅਭੂਤਪਰਿਕਪ੍ਪਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਦਿਵਸਮੇਵ ਪਚ੍ਚਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਕਪ੍ਪਾਭਾਵੇਨ ਆਯੁਕਪ੍ਪਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਅਵਿਰੋਧਤੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਪਕਤਤ੍ਤੋਤਿ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਸਮਾਨਸਂਵਾਸਕੋਤਿ ਅਪਾਰਾਜਿਕੋ.

ਕਿਂ ¶ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ ਯੋ ਸੋ ‘‘ਨਿਯਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਕਿਂ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਯਥਾਪੁਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਨਿਯਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਯਥਾਪੁਚ੍ਛਿਤਞ੍ਚ ਨਿਯਾਮਕਹੇਤੁਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤ੍ਵਾ ਯੇਨ ‘‘ਨਿਯਤੋ’’ਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾਦਿਕੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਜਾਤਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਸ੍ਸ ਨਾਮਮਤ੍ਤਮੇਤਂ ਨਿਯਤਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾਦਿਕਂ, ਨਿਯਤਾਨਿਯਤਭੇਦਂ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁ ਨਿਯਾਮਕੋ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਚ ਨਿਯਤੋਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਤਸ੍ਸਪਿ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਸਿਯਾ, ਸੋ ਚ ਨਿਯਾਮਕੋਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਵ ਨਿਯਤੋ ਸਿਯਾ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ¶ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਨਾ ਅਹੇਤੁਕਤਾ ਆਪਨ੍ਨਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਹੇਤੁ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ.

ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ, ਤੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾਦਿਨਿਯਮੇ ਸਤਿ ਸਤ੍ਤਮਭਵਾਦਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਨਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲਭੂਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਤੇਨੇਵ ਖੀਣਾਤਿ ਉਪਰਿ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਅਕਿਚ੍ਚਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਉਪਰਿ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾਦਿਕਂ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਕਿਚ੍ਚਕਤਾ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਂ ਪਹਾਨੇਨ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾਦਿਤਾਯ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਾ ਚੁਪਰਿਮਗ੍ਗੇਹਿ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤਮਭਵਾਦਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਤੇਨ ਵਿਨਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਤੇਨ ਵਿਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਵ ਕਿਲੇਸਾ ਖੇਪੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਨਾਮਕਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਨਿਯਾਮਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਚ ਨਾਮਕਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਤਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਇਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਗਹਿਤਨਾਮਮਤ੍ਤਮੇਵ ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਨ ਮੇ ਆਚਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਦਿਸੋ ਮੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੫; ੨.੩੪੧; ਮਹਾਵ. ੧੧; ਕਥਾ. ੪੦੫) ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਠਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾਵੁਸੋ ¶ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਤ੍ਥੇਤਰਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਸਮਸਮਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪੁਟ੍ਠਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨੋਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੬੧) ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਦ੍ਵੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੯) ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਕ੍ਖੇਤ੍ਤਭੂਤਂ ਇਮਂ ਲੋਕਧਾਤੁਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਮਾਤਿਕਾ, ਤਾਯ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯ ਨਿਦਾਨੁਦ੍ਦੇਸਸਙ੍ਖਾਤੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਸਮ੍ਪਦਾਕਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਸਾਸਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਤਦੁਭਯਾਭਾਵੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ, ਤਾਸੁ ਚ ਸਾਸਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਓਸਕ੍ਕਿਤਂ ਨਾਮਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਪਟਿਵੇਧਸੀਲਭੇਦਦ੍ਵਯਂ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਵਿਨਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਾਤਿ ਰਸ੍ਮਿਯੋ. ਕਾਰੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨਕਾਰੁਞ੍ਞਂ.

ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਦ੍ਵੀਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਅਚ੍ਛਰਿਯਤ੍ਤਾਭਾਵਦੋਸਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਵਾਦਭਾਵਤੋਤਿ ਵਿਵਾਦਾਭਾਵਤ੍ਥਂ ਦ੍ਵੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਏਕਬੁਦ੍ਧਧਾਰਣੀ. ਏਤੇਨ ਏਵਂਸਭਾਵਾ ਏਤੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ, ਯੇਨ ਦੁਤਿਯਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ ਅਯਂ ਲੋਕਧਾਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਧਾਰੇਤੁਨ੍ਤਿ. ਸਮਂ ਉਦ੍ਧਂ ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮੁਪਾਦਿਕਾ, ਉਦਕਸ੍ਸੋਪਰਿ ਸਮਂ ਗਾਮਿਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪੀਤਿ ਦ੍ਵੇਪਿ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਾ ਸਰੀਰਭਾਰਂ. ਛਾਦੇਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰੋਚਯਮਾਨਂ. ਸਕਿਂ ਭੁਤ੍ਤੋਵਾਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਆਲੋਪਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤ੍ਵਾਵ ਮਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਤਿਧਮ੍ਮਭਾਰੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਨਾਮ ਪਥਵੀ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਕਿਂ ਤੇਨੇਵ ਚਲਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪੁਨ ਥੇਰੋ ‘‘ਰਤਨਂ ਨਾਮ ਲੋਕੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤਂ ਅਭਿਮਤਞ੍ਚ ਲੋਕੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਰੁਸਭਾਵਤਾਯ ਸਕਟਭਙ੍ਗਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਅਤਿਭਾਰਭੂਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ. ਏਵਂ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਹਿਤਸੁਖਵਿਸੇਸੇਹਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਅਭਿਮਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਗਮ੍ਭੀਰਾਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਗਰੁਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਅਤਿਭਾਰਭੂਤੋ ਪਥਵੀਚਲਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ¶ ‘‘ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦ੍ਵੇ ਸਕਟਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਕਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਾ, ਏਕਸ੍ਸ ਵਾ ਸਕਟਸ੍ਸ ਰਤਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਟਤੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਓਸਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਪਵੇਸਿਤਂ ਆਹਟਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਭਾਵਪਕਤਿਕਾਤਿ ਅਕਿਤ੍ਤਿਮਪਕਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਰਣਮਹਨ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਪਾਰਮਿਤਾਕਾਰਣੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਥਵੀਆਦਯੋ ਮਹਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਏਕੇਕਾਵ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਮਹਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਏਕੋ ਏਵ. ਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋ? ਯਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯਂ, ਏਵਂ ਆਕਾਸੋ ਵਿਯ ਅਨਨ੍ਤਵਿਸਯੋ ਭਗਵਾ ਏਕੋ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਲੋਕਧਾਤ੍ਵਨ੍ਤਰੇਸੁਪਿ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਆਯੂਹਨਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਚੇਤਨਾਵਸੇਨ ਚੇਤਨਾਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਨ੍ਤਤਿਖਣਵਸੇਨ ਵਾ. ਵਿਪਾਕਾਰਹਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯਭਵਾਦੀਸੁ ਵਿਪਚ੍ਚਨਪਕਤਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਚਲਤੀਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਸੁਨਖੇਹਿ ਵਜਨਸੀਲੋ ਸੁਨਖਵਾਜਿਕੋ.

ਪਠਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਤਿਯਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੧੦. ਗਤਿਤੋ ¶ ਅਞ੍ਞਾ ਗਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਗਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਮਹਾਸੁਦਸ੍ਸਨਾਦਿਸੁਰਾਜਕਾਲੋ ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਾਦਿਸੁਮਨੁਸ੍ਸਕਾਲੋ ਚ ਕਾਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ.

ਏਕਨ੍ਤਂ ਕੁਸਲਸ੍ਸੇਵ ਓਕਾਸੋਤਿ ਇਦਂ ਯਦਿਪਿ ਕੋਚਿ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤਂ ਬਾਧੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਪਨ ਬਾਧਨਂ ਬਾਧਕਸ੍ਸੇਵ ਇਸ੍ਸਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹੇਨ ਜਾਤਂ. ਸਾ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਸੁਖਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਕ੍ਕਟੋ ਭਤ੍ਤਪੁਟਂ ਬਨ੍ਧਟ੍ਠਾਨੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਿਨਾਸੇਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਪਾਯਞ੍ਞੂਪਿ ਭੋਗੇ. ਸੁਸਾਨੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਘਾਤੇਤ੍ਵਾ ਛਡ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਪਾਯਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

‘‘ਪਚ੍ਚਰੀ’’ਤਿਪਿ ¶ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਤੇਨ ਏਤ੍ਥ ਕਤਾ ‘‘ਮਹਾਪਚ੍ਚਰੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਉਦਕੇ ਮਰਣਂ ਥਲੇ ਮਰਣਞ੍ਚ ਏਕਮੇਵਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਸਕ੍ਕੇਨ ‘‘ਸਮੁਦ੍ਦਾਰਕ੍ਖਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਾਯ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁ ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਥ ਵਾ ਉਦਕੇਤਿ ਨਾਗਦੀਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਥਲੇਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਂ.

ਥੇਰੋ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਕਥਮਹਂ ਏਤੇਨ ਞਾਤੋ, ਕੇਨਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਨ ਅਦਾਸਿ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਮਯਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ…ਪੇ… ਥੇਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਅਨਾਯਤਨੇਤਿ ਨਿਕ੍ਕਾਰਣੇ, ਅਯੁਤ੍ਤੇ ਵਾ ਨਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ. ਤੁਵਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਯਂ ਪਨ ਮਹਲ੍ਲਕਤ੍ਤਾ ਕਿਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਮਹਲ੍ਲਕਤ੍ਤਾ ਏਵ ਚ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਨਾਗਾਮਿਤ੍ਤਾ ਵਾ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਓਵਦਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਸ੍ਸ ਗਤਮਗ੍ਗੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਭੂਤਮਤ੍ਥਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭੂਤੋਪਮਂ ਕਥਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਾਦਿਨਿਯੁਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਹਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ.

ਦੁਤਿਯਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਤਿਯਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੧੧. ਅਞ੍ਚਿਤਾਤਿ ਗਤਾ. ਪੇਚ੍ਚਾਤਿ ਪੁਨ, ਮਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਬਹੁਲਤਾਯ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੂਰਤਾਦੀਹਿ ਵਾ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਦਿਬ੍ਬਨ੍ਤੀਤਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ.

ਸਞ੍ਜੀਵਕਾਲ਼ਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਘਾਤਰੋਰੁਵਮਹਾਰੋਰੁਵਤਾਪਨਮਹਾਤਾਪਨਅਵੀਚਿਯੋ ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਨਿਰਯਾ. ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ, ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਗੂਥਨਿਰਯਾਦਯੋਤਿ ਏਵਂ ਸੋਲ਼ਸ ਉਸ੍ਸਦਨਿਰਯੇ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ.

ਸਕ੍ਕਸੁਯਾਮਾਦਯੋ ¶ ਵਿਯ ਜੇਟ੍ਠਕਦੇਵਰਾਜਾ. ਪਜਾਪਤਿਵਰੁਣਈਸਾਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਦੁਤਿਯਾਦਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਕਾਰਕੋ ਪਰਿਚਾਰਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ.

ਤਤਿਯਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਤੁਤ੍ਥਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੧੨. ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾਭੂਤਗ੍ਗੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਬੀਜਾਦਿਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਿਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚਤੁਤ੍ਥਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੧੩. ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੂਤਿ ¶ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਭਾਵੋ. ਯਥਾ ਗੂਥਾਦੀਨਂ ਧਾਤੁਸਭਾਵੋ ਏਸੋ, ਯਂ ਗੂਥਾਦੀਹੇਵ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸੇਵੇਸ ਸਭਾਵੋ, ਯਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾਦਯੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾਦਿਕੇਹੇਵ ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਆਹਂਸੂਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਹਂਸੁ. ਆਵੁਸੋ ਇਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਯਥਾਸਭਾਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਾ ਅਮ੍ਹੇ ਸਭਾਗਾਸਭਾਗੇ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਹੀਨਜ੍ਝਾਸਯਪਣੀਤਜ੍ਝਾਸਯਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਧਾਤੁਸਂਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਵਂ ਸਭਾਗਵਸੇਨੇਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁਸਭਾਗਵਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਪਞ੍ਚਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਛਟ੍ਠਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਸੁਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪਰਜਂ ਅਕ੍ਖਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ, ਅਪ੍ਪਰਜਂ ਅਕ੍ਖਿਮ੍ਹਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਾਤਿਪਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਸਯਜਾਨਨਾਦਿਨਾ ਯੇਹਿ ¶ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਪਰੋਪਰੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਕਲ੍ਯਾਣਪਾਪਾਸਯਾਦਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਜਾਨਨਂ ਵਿਭਾਵੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਅਸਾਧਾਰਣਤਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾਞਾਣਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਬਲਤਾ ਚ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ.

੮੧੫. ਯਦਰਿਯਾਤਿ ਯੇ ਅਰਿਯਾ. ਆਵਸਿਂਸੂਤਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਸਿਂਸੁ. ਕੇ ਪਨ ਤੇ? ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਵਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ ਛਲ਼ਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨੋ ਪਨੁਣ੍ਣਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚੋ ਸਮਵਯਸਟ੍ਠੇਸਨੋ ਅਨਾਵਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਵਿਮੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੮; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੯) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਵਿਪ੍ਪਹੀਨਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚਪਨੋਦਨਏਸਨਾਸਮਵਯਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇਵਤਿ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ ਵਿਨੋਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੬੮) ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਪਸ੍ਸੇਨੇਸੁ ਵਿਨੋਦਨਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਾਨੇਵ, ਇਤਰੇ ਚ ਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਸਮਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ.

੮੧੬. ਆਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਸਯਨੇਸੁ ¶ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੁਸਯਨੇਨ ਅਨੁਸੇਤਿ. ਆਚਿਣ੍ਣਸਮਾਚਿਣ੍ਣਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਵੇਠੇਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਠਿਤਭਾਵੇਨ ਅਨੁਸਯਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਭਵਸ੍ਸਪਿ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਤ੍ਤਾ, ਰਾਗਵਸੇਨ ਵਾ ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਵਰਾਗਾਨੁਸਯੋ…ਪੇ… ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ.

੮੧੮. ‘‘ਪਣੀਤਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਇਤਰੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ.

੮੧੯. ਪਹਾਨਕ੍ਕਮਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਜਹਨਕ੍ਕਮੋ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਤੇਨੇਵ ਪਹਾਨੇਨ ਪਠਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤੋ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਾ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ.

੮੨੦. ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ.

੮੨੬. ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਛਨ੍ਦਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਛਨ੍ਦਿਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਭਵਙ੍ਗੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਤਂਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਕਂ.

ਛਟ੍ਠਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਤ੍ਤਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੨੮. ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ¶ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਮ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨੀਵਰਣਾਦੀਹਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਮਞ੍ਜੂਸਾ, ਸਮਾਧਿ ਵਾ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤੁਂ. ਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਾਨਂ ਅਪਗਮੋ ਏਵ ਅਪਗਮਵਿਮੋਕ੍ਖੋ.

ਸਞ੍ਞਾਮਨਸਿਕਾਰਾਨਂ ਕਾਮਾਦਿਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਾਨਿ ‘‘ਹਾਨਭਾਗਿਯਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ¶ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਝਾਨਾਨਂ ਤਂਸਭਾਵਤਾ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਗੁਣਭਾਵਵੋਦਾਨਂ ਪਗੁਣਵੋਦਾਨਂ. ਤਦੇਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਹਿ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿਅਧਿਗਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵੋਦਾਨਮ੍ਪਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਾਯ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਨਿਰੋਧਤੋ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇ ‘‘ਨਿਰੋਧਾ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੭) ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਟਿਸੇਧੇਤਬ੍ਬਾ.

ਸਤ੍ਤਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦਸਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੩੧. ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਚੇਤਸੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਸਮਾਧਿ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਵ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚੇਤਨਾਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਧਮ੍ਮੇ ਨਿਰਯਾਦਿਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਭੂਤੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਅਟ੍ਠਮਨਵਮਬਲਾਨਿ ਵਿਯ, ਤਂਸਦਿਸਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਂ ਵਿਯ ਵਿਕੁਬ੍ਬਿਤੁਂ. ਏਤੇਨ ਦਸਬਲਸਦਿਸਤਞ੍ਚ ਵਾਰੇਤਿ, ਝਾਨਾਦਿਞਾਣਂ ਵਿਯ ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਵਿਕੁਬ੍ਬਿਤੁਞ੍ਚ. ਯਦਿਪਿ ਹਿ ਝਾਨਾਦਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਸਤ੍ਤਮਬਲਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਝਾਨਾਦੀਹਿ ¶ ਵਿਨਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਝਾਨਾਦਿਸਹਗਤਂ ਞਾਣਂ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਝਾਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਵਿਯ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਬਲਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਞ੍ਹਿ ਝਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਇਦ੍ਧਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਕੁਬ੍ਬਿਤੁਞ੍ਚ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਬਲਸ੍ਸ ਝਾਨਇਦ੍ਧਿਭਾਵਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਦਸਮਬਲਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੭. ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਏਕਕਮਾਤਿਕਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੮੩੨. ‘‘ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਤਿ ¶ ¶ ਤਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇ ਪਨ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸ. ਤਥਾ ‘‘ਪੁਰਿਸਮਲਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠ ਨਵਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇ ਪਨ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਆਦਯੋ ਨਵ. ਯੇ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਾ’’ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਏਵ ‘‘ਇਤਿ ਅਤੀਤਾਨਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਯੋ ਛਤ੍ਤਿਂਸਕਾ ਕਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਛ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਾ’’ਤਿ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨੇਵ ਇਧ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ.

ਏਕਕਮਾਤਿਕਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੧.) ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੪੩-੮੪੪. ਅਤ੍ਥਿ ਪਟਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮਾਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਥਾ ਇਧ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਜਾਤੀਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ. ਯੇਸੁ ਪਨ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਸਨ੍ਤੇਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਸਮ੍ਮੁਤਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਵ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਜਾਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਇਧ ਪਟਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸੇਣਿਯਾਤਿ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਞ੍ਹਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਸੁ ¶ ਪੁਰਤੋ ਕਰਣਂ ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ. ਨਿਕ੍ਖੇਪਰਾਸੀਤਿ ਨਿਧਾਨਰਾਸਿ. ਪਤ੍ਥਟਾਕਿਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਵਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣਾਕਿਤ੍ਤਿਨੋ. ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਦੋਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਞੁਤਾਮਦੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਚਿਰਰਤ੍ਤਿਜਾਤੇਨ, ਚਿਰਰਤ੍ਤਿਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਵਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ, ਰਤ੍ਤੀਨਮੇਵ ਵਾ ਜਾਨਨਮਦੋ. ਉਪਟ੍ਠਾਪਕਮਾਨੋਤਿ ਆਣਾਕਰਣਮਾਨੋ. ਆਣਾਕਰਣਞ੍ਹਿ ਵਿਚਾਰਣਂ ਇਧ ‘‘ਯਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤ੍ਤਭਾਵਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਮਾਨੋ ਪਰਿਣਾਹਮਦੋ. ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਮਦੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਮਦੋ.

੮੪੫. ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਵਿਨਾਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਵਤ੍ਥੁਕਂ, ਨ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਅਭਾਵਾ.

੮੪੬. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿਤੋ ਮੁਚ੍ਚਨਂ, ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਸੁ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਂ ਵਾ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ. ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੋਤਿ ਕੁਸਲਕਰਣੇ ਅਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਮਾਦਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਂ ਕੋਧੇ ਉਪਨਾਹੇਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ ਪਰਿਯਾਯੋ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਤਦਤ੍ਥਤਪ੍ਪਰਿਯਾਯਪ੍ਪਕਾਸਕੋ ਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਦਿਕੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਯਾਯੋ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਏਵਰੂਪੋਤਿ ਇਦਂ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਬ੍ਬਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਕਾਰੋਤਿ ਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੮੪੭. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥਦ੍ਧਤਾ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਮਾਨਵਿਸੇਸੋ ਵਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇ ਵਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨੇਵ ਚਰਤਿ.

੮੪੮. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਆਵੁਸੋ, ਤ੍ਵਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸੇਵ ਉਪਰਿ ਖਿਪਨਵਸੇਨ ‘‘ਪਟਿਪ੍ਫਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਦਲਿਦ੍ਦੇ, ਅਕੁਸਲੇ ਵਾ ਇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਅਹਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਇਧ ਪਟਿਪ੍ਫਰਣਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਰਣਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣੁਤ੍ਤਰਿਯਂ. ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਏਸਾਤਿ ਸਾਰਮ੍ਭੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੮੪੯. ਅਤਿਚ੍ਚ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤਿਚ੍ਚਿਚ੍ਛੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਤਿਚ੍ਚਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਚ੍ਚਿ-ਕਾਰਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾਤਿ ਚ ਸਾ ਏਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਿਕਵਿਧਾਨੇਨ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਰ ਅਤ੍ਰ ਇਚ੍ਛਨਂ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾ, ਸਾ ਏਵ ਰ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤਿਚ੍ਛਂ, ਅਤ੍ਰ ਵਾ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ. ਕੇਨ? ਅਤਿਲੋਭੇਨ ਅਤਿਲੋਭਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਤਿਲੋਭਮਦੇਨ ਚ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹਾਯਤਿ ਜੀਰਤਿ, ਆਦਿਣ੍ਣੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਪਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾ, ਨਂ ਜੀਰਤਿ ਚਨ੍ਦਕਿਨ੍ਨਰਿਂ ਪਤ੍ਥਯਿਤ੍ਵਾ ਅਸਿਤਾਭੂਦੇਵਿਯਾ ਵਿਹੀਨੋ ਵਿਯ.

ਇਚ੍ਛਾਹਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਚ੍ਛਾਯ ਉਪਦ੍ਦੁਤਸ੍ਸ, ਮੁਦ੍ਦਿਤਸ੍ਸ ਵਾ.

ਅਤਿਹੀਲ਼ਯਾਨੋਤਿ ਅਵਮਞ੍ਞਮਾਨੋ. ਮਲਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕਂ ਜਨਪਦਂ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਵਾ. ਕੋਦਣ੍ਡਕੇਨਾਤਿ ਕੁਦਣ੍ਡਕੇਨ ਰਸ੍ਸਦਣ੍ਡਕੇਨ. ਗਦ੍ਦੁਲੇਨਾਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਰੁਹਿਰਮਕ੍ਖਿਤਙ੍ਗੋਤਿ ਰੁਹਿਰਸਿਨ੍ਨਗਤ੍ਤੋ.

੮੫੦. ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ¶ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਚੋਦੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਯੇਤਿ ਉਪਾਦਾਨਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇ.

੮੫੧. ਯੇ ਪਤਿਰੂਪੇਨ ਵਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਗਣ੍ਠਿਕਾ, ਦੁਰਾਚਾਰੇਨ ਵਾ ਗਣ੍ਠਿਭੂਤਾ. ਗਣ੍ਠਿਕਪੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਗਣ੍ਠਿਕਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਵਿਹਾਰਿਕਾ ਗਣ੍ਠਿਕਭਾਵੇਨ ‘‘ਥੇਰੋ…ਪੇ… ਦੀਘਚਙ੍ਕਮੇ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਵਟ੍ਟਤਿ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਏਕੋ ਪਕਾਰੋ, ਲਾਭਿਨਾ ਏਵ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਤਂ ਸੂਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਂ ਨਾਮ ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੧ ਆਦਯੋ). ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਵਦਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਤ੍ਤਯਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

੮੫੨. ਸਿਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਰਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਜ੍ਝਨਤੋ ਸਮਾਸੇਵਿਤਤਾਯ ਸੀਸੇ ਪਰਿਕ੍ਖਤਂ ਸੁਨਿਖਤਂ ਵਿਸਾਣਂ ਵਿਯ, ਥਿਰਤ੍ਤਾ ਚ ਸਿਙ੍ਗਂ ਵਿਯਾਤਿ ਸਿਙ੍ਗਂ, ਤਂ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਰਾਗੋ.

੮੫੩. ਤੇਮਨਕਰਣਤ੍ਥੇ ਤਿਨ੍ਤਿਣ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਖੀਯਨਨ੍ਤਿ ਚ ਯੇਨ ਲੋਭੇਨ ਪਰਂ ਮਮਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਂ ਖੀਯਤਿ, ਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਖੀਯਨਂ ਭਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਿਨ੍ਤਿਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਲੋਲੁਪ੍ਪਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਞ੍ਞਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਏਸੋ ਲੋਲੁਪ੍ਪਵਾਚਕੋਤਿ.

੮੫੪. ਊਰੁਪ੍ਪਮਾਣਾਪੀਤਿ ¶ ਏਤੇਨ ਮਹਨ੍ਤਘਨਭਾਵੇਨ ਅਪੂਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਚੀਵਰਮਣ੍ਡਨਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਨਾਨਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਵਾ ਪੂਤਿਕਾਯਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਾਨਂ ਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਮਣ੍ਡਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਚੀਵਰੇਨ ਹਿ ਮਣ੍ਡਨਾ ਚੀਵਰਮਣ੍ਡਨਾ, ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਵਾ ਮਣ੍ਡਨਾ ਚੀਵਰਮਣ੍ਡਨਾ, ਏਵਂ ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਨਾ ਸੇਨਾਸਨਮਣ੍ਡਨਾ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਊਨਟ੍ਠਾਨਪੂਰਣਂ ਛਵਿਰਾਗਸੁਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਕਰਣਞ੍ਚ ਚੀਵਰਾਦੀਸੁ ਕਾਯੇ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਦਹੁਜਾਤਦਾਰਕੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਦਾਰਕਚਾਪਲ੍ਯਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੮੫੫. ਸਦਿਸਾ ਅਨੁਰੂਪਾ ਭਤ੍ਤਿ ਸਭਾਗੋ, ਨ ਸਭਾਗੋ ਅਸਭਾਗੋ, ਮਾਨਥਦ੍ਧਤਾ, ਵਿਰੋਧੋ ਵਾ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਮਾਤਾਦੀਸੁ ਵਤ੍ਤਨਂ ਅਸਭਾਗਵੁਤ੍ਤਿਤਾ. ਏਵਂਵਿਧਾਨਂ ਮਾਨਾਧਿਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਮਿਦਂ ਨਾਮਂ.

੮੫੬. ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ¶ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਨਾ, ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਯਨਾ.

੮੫੭. ਕੁਸਲਕਰਣੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾ ਲੀਨਤਾ ਜਾਤਿਆਲਸ੍ਯਂ, ਨ ਰੋਗਉਤੁਭੋਜਨਾਦੀਹਿ ਕਾਯਗੇਲਞ੍ਞਂ ਤਨ੍ਦੀ ਨਾਮ, ਅਥ ਖੋ ਪਕਤਿਆਲਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਯਾਲਸਿਯਨ੍ਤਿ ਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸ ਆਲਸਿਯਂ, ਤਦੇਵ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੮੫੮. ਅਚ੍ਚਸਨਾਦੀਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਲਸਿਯਂ ਵਿਜਮ੍ਭਿਤਾ.

੮੫੯. ਭਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਲਸ੍ਯਂ ਭਤ੍ਤਸਮ੍ਮਦੋ.

੮੬੦. ਇਮੇਹਿ ਪਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾਦੀਹਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨਾਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਕਾਰਣਾਨਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੮੬੧. ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਤੋ ਅਪੇਤੋ ਕਤੋਤਿ ਅਪਕਤੋ. ਸੋ ਆਜੀਵੁਪਦ੍ਦਵੇਨ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਉਪਦ੍ਦੁਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਯ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਪਾਪਣਿਕਾਨੀਤਿ ¶ ਆਪਣਤੋ ਛਡ੍ਡਿਤਾਨਿ. ਨਨ੍ਤਕਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾਨਿ, ਚੀਰਾਨਿ ਵਾ. ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਭੇਸਜ੍ਜਸਙ੍ਖਾਤਾ ਜੀਵਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ. ਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਸ੍ਸ ਅਪੁਰਾਣਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਗੋਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਪੂਤਿਭਾਵੇਨ ਛਡ੍ਡਿਤੋਸਧਨ੍ਤਿਪਿ ਕੇਚਿ.

ਅਗਬ੍ਭਿਕਾ ਏਕਦ੍ਵਾਰਾ ਦੀਘਸਾਲਾ ਕਿਰ ਉਦ੍ਦਣ੍ਡੋ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਰਜਭੂਤਾਯ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਾਯਵਚੀਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕੋਰਜਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕੋਰਜਿਕੋ, ਅਤਿਵਿਯ ਕੋਰਜਿਕੋ ਕੋਰਜਿਕਕੋਰਜਿਕੋ. ਅਤਿਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤੋਤਿ ਕੇਚਿ. ਮੁਖਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋਤਿ ਕੋਰਜਿਕਕੋਰਜਿਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵਚਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਮਤ੍ਤੇਨ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ. ਸੋ ਏਵਰੂਪੋ ਏਵਰੂਪਤਾਯ ਏਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ’’ਤਿਆਦਿਂ ਕਥੇਤਿ.

ਪਣਿਧਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਰਹਾਤਿ ਮਂ ਜਾਨਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ, ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਵਾ. ਆਪਾਥਕਜ੍ਝਾਯੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਆਪਾਥਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ ਆਪਾਥਕੇ ਜਨਸ੍ਸ ਪਾਕਟਟ੍ਠਾਨੇ ਝਾਯੀ.

ਅਞ੍ਞਂ ¶ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪੇ ਭਣਨਂ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਿਤਂ. ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਠਪਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਹਨਂ ਕੁਹੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਯਨਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਕੁਹਾਯਨਾ, ਕੁਹਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਯਨਾ ਗਤਿਕਿਰਿਯਾ ਕੁਹਾਯਨਾ.

੮੬੨. ਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਕੋ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਕੋ ਰਾਜਪੂਜਿਤੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸ. ਨਹਨਾਤਿ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਰਿਵੇਠਨਾ.

੮੬੩. ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਚਰਨ੍ਤੋ ਜੀਵਨ੍ਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾਰਕੋ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਚ੍ਛਾਯ ਪਕਾਸਨਂ ਓਭਾਸੋ. ਕੋ ਪਨ ਸੋਤਿ? ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਜਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਾ. ਇਚ੍ਛਿਤਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਕਥਨਂ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਾ.

੮੬੪. ਬਹਿ ਛਡ੍ਡਨਂ ਉਕ੍ਖੇਪਨਾ. ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਖਾਦਨਸੀਲੋ ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਤਾ.

੮੬੫. ਨਿਕਤ੍ਤੁਂ ¶ ਅਪ੍ਪੇਨ ਲਾਭੇਨ ਬਹੁਕਂ ਵਞ੍ਚੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਇਚ੍ਛਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋ, ਤਂਸਹਜਾਤਂ ਵਾ ਗਵੇਸਨਕਮ੍ਮਂ.

੮੬੬. ਵਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੋਕ੍ਖਰਂ ਵਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੋ ਪੁਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਵਣ੍ਣਪਾਰਿਪੂਰੀ ਵਾ ਵਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥਜਾਪਿਕਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਜਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਚਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਵਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ.

੮੬੭. ਸੇਯ੍ਯਸਦਿਸਮਾਨਾ ਉਨ੍ਨਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੮੬੮. ਹੀਨਮਾਨੋ ਪਨ ਓਨਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਕੇਵਲੇਨ ਮਾਨਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਓਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੮੭੪) ਵੁਤ੍ਤਂ.

੮੭੨. ਰਾਜਭੋਗੇਨ ਰਟ੍ਠਭੁਞ੍ਜਨਕੋ ਰਾਜਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਰਟ੍ਠਿਯੋ.

੮੭੯. ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾ ਸੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਮਾਨਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ‘‘ਪਰੇਹਿ ਸੇਯ੍ਯਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਹਤੀ’’ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ¶ ਆਮਟ੍ਠੋ, ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਮਾਨਭਾਵੇਪਿ ਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਕਪੁਗ੍ਗਲਵਿਸੇਸਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਰੇ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ’’ਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਞਨਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤਿਮਾਨੋਤਿ.

੮੮੦. ਪੁਰਿਮਮਾਨਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਾਨੋ ਮਾਨਾਤਿਮਾਨੋ, ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਰਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪੁਰਿਮਮਾਨਂ ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਮਾਨੋ ਮਾਨਾਤਿਮਾਨੋ.

੮੮੧. ਪਕ੍ਖਿਜਾਤੀਸੁ ਵਾਯਸੋ ਅਨ੍ਤੋ ਲਾਮਕੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਕਜਾਤਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੮੮੨. ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਦੋਸਚਰਿਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਦਿਤੋਵ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਖੀਣਾਸਵਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਉਪਾਯੇਨ ਕਥੇਸੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਦੋਸਚਰਿਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਖਿਪ੍ਪਂ ਤਤਿਯਪਦਵਾਰੇ ਵਿਰਾਗਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੮੮੩. ਮਾਨਂ ¶ ਅਨੁਗਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਮਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਛਨ੍ਦੋ, ਮਾਨਸਭਾਵਂ ਅਨੁਗਤੋ ਮਾਨਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ.

੮੮੪. ‘‘ਵਿਲਮ੍ਬਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਮ੍ਮਾਨਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਦਿਵਿਲਮ੍ਬਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਮੁਤ੍ਤਸਿਲਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਭਾਨਂ ਵਿਲਮ੍ਬਨਪਟਿਭਾਨਂ.

੮੮੭. ਅਮਰਵਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਮਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦੇਵਭਾਵਤ੍ਥਾਯ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਮਰਵਿਤਕ੍ਕੋ.

੮੮੮. ਪਰੇਸੁ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾ ਰਾਗਵਸੇਨ ਅਨੁਦ੍ਦਯਕਰਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾ, ਪਰੇਸੁ ਵਾ ਅਨੁਦ੍ਦਯਸ੍ਸੇਵ ਸਹਨਨ੍ਦਿਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾ, ਤਾਦਿਸੋ ਰਾਗੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਸਂਸਟ੍ਠਵਿਹਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੮੯੦. ਅਨਵਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਅਨਵਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ ਕਾਮਗੁਣੇ ਚ ਪਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਕਾਮ…ਪੇ… ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੨.) ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮੯੧. ਉਪਨਯ੍ਹਤੀਤਿ ¶ ਬਨ੍ਧਤਿ. ਅ-ਕਾਰੋ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਥਵਾਚਕੋ, ਮਰਿਯਾਦਵਾਚਕਸ੍ਸ ਵਾ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਪਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਟ੍ਠਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰੋ ਮਰਿਯਾਦਾ, ਤਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਵਸੇਨ ਠਪਨਾ ਮਰਿਯਾਦਟ੍ਠਪਨਾ. ਪਕਤਿਟ੍ਠਪਨਾਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਵਿਸੇਸਨਰਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੮੯੨. ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਂ ਖੇਲ਼ਪਾਤਨਂ, ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਂ ਵਿਯ ਨਿਟ੍ਠੁਰਿਯਂ. ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ. ਤੇਨ ¶ ਪਨ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਲ਼ਾਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਲ਼ਾਸਸ੍ਸ ਆਯਨਾਤਿ ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਸਮਭਾਵਦਹਨਂ ਜਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਆਹਰਣਤੋ ਆਹਾਰੋ. ਧੁਰਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ ਨ ਦੇਤਿ.

੮੯੪. ਕਾਯੇਨ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਾਦਿਵਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਦ੍ਧੋ ਕਥਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਰੇਸਂ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਅਤਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਚ੍ਚਯਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਆਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨੇ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੋਨਾਮੇਵਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵੋਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਚ੍ਛਾਦਨਾ ਵਾ ਵੋਚ੍ਛਾਦਨਾ.

ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਾਸਿਤਾਤਿ ਯੋ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਾਸਤਿ, ਸੋ ਸਠੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕੁਚ੍ਛਿ ਵਾ ਪਿਟ੍ਠਿ ਵਾ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾਵਨੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਕਿਰਿਯਾਵਿਰਹਤੋ ‘‘ਏਵਂਚਿਤ੍ਤੋ ਏਵਂਕਿਰਿਯੋ’’ਤਿ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਜੋ ਏਵ ਅਜਾਮਿਗੋ. ਨੇਲਕੋਤਿ ਤਰੁਣਵਚ੍ਛੋ. ਯਥਾ ਸੋ ਯਕ੍ਖੋ ਤਾਦਿਸਂ ਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਜਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਆਗਤਾਗਤੇ ਖਾਦਤਿ, ਏਵਮਯਮ੍ਪਿ ਤਂਤਂਸਦਿਸਗੁਣਸਮ੍ਭਾਵਨੇਨ ਤੇ ਤੇ ਵਞ੍ਚੇਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਮਾਯਾਤੋ ਬਲਵਤਰਾ ਵਞ੍ਚਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੯੦੮. ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੇਪਿ ਯਂ ਸਂਯੋਜਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਂਯੋਜਨਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭੂਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨਂ ਨਾਮ.

ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੩.) ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੦੯. ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨੇਵ ¶ ਵਟ੍ਟਮੂਲਾਨੀਤਿ ਤੇਹਿ ਕਥਿਤੇਹਿ ਵਟ੍ਟਮੂਲਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਕਥਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੀਹਿ…ਪੇ… ਕਥਿਤੋ’’ਤਿ.

੯੧੯. ਸਸ੍ਸਤੋ ¶ ਲੋਕੋਤਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਉਤ੍ਤਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੇਸੁ ਸਾਤਿਸਯੋ ਭਵਰਾਗੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

੯੨੦. ਕਥਂਵਿਧਨ੍ਤਿ ਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਆਕਾਰਸਣ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਾਨਠਪਨਾਤਿ ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ਮਾਨੇਨ ਠਪਨਾ, ਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਠਪਨਾ.

੯੨੧. ਚੇਤਸੋ ਉਤ੍ਰਾਸੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਦੋਸੋ ਵਾ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚੇਤਨਾਦਯੋ.

੯੨੨. ਦੇਸਨਾਸੁਖਤਾਯਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਦੇਸਨਾ ਸੁਖਾ ‘‘ਕਙ੍ਖਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਥਾ ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਣ੍ਣਾਦਿਭੇਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾਤਿ ਕੇਚਿ ਕਿਰ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਖਤ੍ਤਿਯਜੀਵੋ ਪਣ੍ਡੁਵਣ੍ਣੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸੋ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਰਮਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਚ ਛਾਯਾ ਪਣ੍ਡੁਵਣ੍ਣਾ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵੇਸ੍ਸਸੁਦ੍ਦਜੀਵਾ ਓਦਾਤਪੀਤਕਾਲ਼ਵਣ੍ਣਾ. ਤੇ ਹਿ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਸਾਯਨ੍ਹਰਤ੍ਤੀਸੁ ਓਦਾਤਪੀਤਕਾਲ਼ਛਾਯਾ ਕਾਲ਼ਤਮਕਾਲੇਸੁ ਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਵਣ੍ਣਭੇਦਂ, ‘‘ਬ੍ਯਾਪੀ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਸਣ੍ਠਾਨਭੇਦਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਵਾ.

੯੨੩. ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਏਕਪਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨਾਯਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਥਾ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਪਦਨ੍ਤਰਮੇਵ ਵਾ ਇਦਂ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਚਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਵ, ਨ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯੁਤ੍ਤੋਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ‘‘ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਟ੍ਠਸੁ ਆਬਾਧੇਸੂਤਿ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਵਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਉਤੁਵਿਪਰਿਣਾਮਜਓਪਕ੍ਕਮਿਕਵਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਸਨ੍ਨਿਪਾਤਜਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਸੁ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਤਰਕਮ੍ਮਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਵੇਦਨੀਯਞ੍ਚ ਕਿਰ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ. ਆਣਤ੍ਤਿਮੂਲਕੇਨ ਵਾਤਿ ਯੋਪਿ ਆਣਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਧਬਨ੍ਧਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਂਮੂਲਕਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਮੂਲਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੯੨੪. ਮੋਹਸ੍ਸ ¶ ਅਨੁਦਹਨਂ ਦਾਹਕਾਰਣਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਭਾਵਤੋਪਿ ਪਨ ਅਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧੋ ਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋ ਏਵਾਤਿ ਅਨੁਦਹਨਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਞਾਣਸੁਖਾ ਅਞ੍ਞਾਣਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੫) ਵੁਤ੍ਤਾ.

੯੨੬. ਪੁਥੁਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇਸੂਤਿ ¶ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪੁਥੁਨਿਮਿਤ੍ਤਸਭਾਵੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ, ਪੁਥੁਸਭਾਵੇਸੁ ਵਾ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ. ਕੋਸਜ੍ਜਪਮਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਤੇਪਿ ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਲੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾ ਕੋਸਜ੍ਜਂ, ਸਤਿਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਮਜ੍ਜਨਂ ਪਮਾਦੋਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ.

੯੩੧. ਸਗਰੁਵਾਸਨ੍ਤਿ ਸਓਤ੍ਤਪ੍ਪਵਾਸਮਾਹ, ਸਜੇਟ੍ਠਕਵਾਸਨ੍ਤਿ ਸਹਿਰਿਵਾਸਂ. ਅਨਾਦਿਯਨਾ ਅਨਦ੍ਦਾ ਓਵਾਦਅਗ੍ਗਹਣਂ, ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਕ੍ਖਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਨਲ੍ਲਤਾ, ਅਮੁਦੁਤਾ ਵਾ ਅਨਦ੍ਦਾ. ਅਸੀਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਖਸੀਲਤਾ ਅਮੁਦੁਤਾ ਏਵ.

੯੩੪. ਉਪਾਰਮ੍ਭੋ ਦੋਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸਿਯਾ.

੯੩੬. ‘‘ਇਧ ਪਾਸਾਣਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਠਪਨਤ੍ਥੇਪਿ ਕਰੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਰੋਤੀਤਿ ਠਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚਾਯਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਥੂਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਦਨੁਕੂਲਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਵਾ.

ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੪.) ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੩੯. ਇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਭਵਾਭਵਹੇਤੂਤਿਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਵਨ੍ਤਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਭਵੋ, ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਭੇਸਜ੍ਜਂ. ਭਵੋ ਏਵ ਪਣੀਤਤਰੋ ਅਭਿਵੁਦ੍ਧੋ ਅਭਵੋ. ਭਾਵਨਾਰਾਮਤਾਅਰਿਯਵਂਸਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਵਾ ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾਤ੍ਤਯਵਜ੍ਜਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਭਵਾਭਵਹੇਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤਾਯਾਤਿ ¶ ਛਨ੍ਦਾਦਿਅਗਤਿਯਾ. ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਿਨਾਤਿ ਛਨ੍ਦਾਦਿਨਾ ਅਗਤਿਗਮਨੇਨ. ਛਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਨਿਨ੍ਨੋ, ਤੇਨ ਗਮਨਂ ਯਥਾਨਿਨ੍ਨਗਮਨਂ.

‘‘ਰਾਜਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਰਾਜਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਊਮਿਆਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸੋ ਊਮਿਆਦਿਭਯਂ, ‘‘ਊਮਿਭਯਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੋਧੁਪਾਯਾਸਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੬੨; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੨੨; ਇਤਿਵੁ. ੧੦੯) ਕੋਧੁਪਾਯਾਸਓਦਰਿਕਤ੍ਤਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਮਾਤੁਗਾਮਾ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਮਾਤੁਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਛਨ੍ਦਰਾਗਗ੍ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਓਦਰਿਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਲੋਭੋਵ. ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਵਿਨਯਦਣ੍ਡਂ.

‘‘ਅਥ ਖੋ ਤਿਮ੍ਬਰੁਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਯੇਨ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਏਤਦਵੋਚ ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਯਂਕਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ? ਮਾ ਹੇਵਂ ਤਿਮ੍ਬਰੁਕਾਤਿ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦਾਨਵਗ੍ਗੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੮) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਮ੍ਬਰੁਕਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੫.) ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੪੦. ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਪਨ ਨ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਗਮਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੯੪੧. ਅਵਦੇਹਨਤੋਤਿ ਪੂਰਣੇਨ ਮਂਸੂਪਚਯਹੇਤੁਤਾਯ ਚ ਉਪਚਯਨਤੋ. ਗਿਮ੍ਹਕਾਲੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਉਤੁਸੁਖਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਯਨਿਰਿਯਾਪਥਸੁਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਤਨ੍ਤਿ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ. ਤਪੋਤਿ ਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਾਨਿ, ਵੀਰਿਯਂ ਵਾ. ਸੀਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਖਨ੍ਧਕਵਤ੍ਤਮੇਥੁਨਵਿਰਤੀਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਤਪਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਞ੍ਞਸੀਲਤੋ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਤਪਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਂ ਦੇਵਤ੍ਤਕਾਰਣਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਬਾਹਿਰਾਨਞ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਵਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਅਵਿਹਿਂਸਾਦਿਗੋਵਤਾਦਿਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਮੇਥੁਨਵਿਰਤਿਯੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸੀਲਾਦੀਨਿ, ਤਾਨਿ ਚ ਤੇ ਦੇਵਨਿਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਸਦ੍ਧਾਰੁਚਿਆਦੀਹਿ ‘‘ਯਤੋ ¶ ਖੋ ਭੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਰੂਪੀ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਸਮ੍ਭਵੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮੫) ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ.

੯੪੨. ਬ੍ਯਸਨੇਸੁ ¶ ਞਾਤਿਭੋਗਰੋਗਬ੍ਯਸਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸੋਕਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਦਸ੍ਸਨਸਵਨੇਸੁ ਪਟਿਕੂਲਤਾ ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਪਟਿਕੂਲਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਦੀਨਵੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯੇਵ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਥਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਮੂਲਕਾ ਵਾ ਅਪ੍ਪਿਯਤਾਦਿਹੇਤੁਭੂਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਤਾਦਿਦੋਸਾ.

ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਰਣਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਯਂ ‘‘ਆਜੀਵਕਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਆਜੀਵਿਕਾਭਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਪਾਠੇ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਆਜੀਵਿਕਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਸਿਲੋਕਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਸਿਲੋਕਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਗਰਹਭਯ’’ਨ੍ਤਿ.

੯੪੩. ਉਪ੍ਪਿਲਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਉਦਗ੍ਗਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਵੂਪਸਮਭਾਵੋ, ਅਵੂਪਸਮਹੇਤੁਭੂਤੋ ਵਾ ਪੀਤਿਯਾ ਆਕਾਰੋ.

ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੬.) ਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੪੪. ‘‘ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੋਧਾਦਿਹੇਤੁਕਾ ਉਪਨਾਹਾਦਯੋ ਕੋਧਾਦੀਨਂ ਸਹਾਯਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕੋਧਾਦਯੋ ਏਵ ਵਿਵਾਦਮੂਲਾਨਿ, ਤੇਨੇਤ੍ਥ ਤੇ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਸਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਂ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਤਾ.

੯੪੫. ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਪਤਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇਹਿ ਗਰੂਹਿ ਵਿਰਹਿਤੋ. ਅਪ੍ਪਮਾਦਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਸਤਿਅਵਿਪ੍ਪਵਾਸਂ ਕੁਸਲਾਨੁਯੋਗਸਾਤਚ੍ਚਂ ਵਾ.

ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤਤਾਤਿ ¶ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਵਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯੁਤ੍ਤਤਾ. ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾ. ਇਤ੍ਥਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਾਸਵਨੇ ਇਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦਸਵਨੇ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਸਵਨਸਂਸਗ੍ਗੋ. ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਾਨਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸਾਦੋ ਪਰਿਭੋਗਸਂਸਗ੍ਗੋ.

੯੪੬. ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਵਿਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪਵਿਚਾਰਾਤਿ ਅਕੁਸਲਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ ਰੂਪਵਿਚਾਰਾਦਯੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਉਪੇਕ੍ਖੁਪਵਿਚਾਰਾ ਚ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਚਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ¶ ਗਹਿਤੋਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇਨ ‘‘ਉਪਵਿਤਕ੍ਕੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੯੪੭. ਅਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਮੋਹੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਪਿ ਪਨ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾ ਨ ਨ ਹੋਤਿ.

੯੪੮. ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕੋ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਰੂਪਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਨ ਸੋ ਜਾਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਜਾਤੂ’’ਤਿ ਅਯਂ ਨਿਪਾਤੋ ਉ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਓ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜਾਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਵਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ਨਿਪਾਤਨ੍ਤਰਂ ਏਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਾਸਵਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਸਵਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਗਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ.

ਛਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੭.) ਸਤ੍ਤਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੫੧. ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਸਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਸਤ੍ਤ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਾ ਏਵ ਇਧ ਤਥਾ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸਤ੍ਤਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੮.) ਅਟ੍ਠਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੫੨. ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ¶ ਖੋ ਮੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਓਸੀਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਕੋਸਜ੍ਜਕਾਰਣਾਨਿ, ਕੋਸਜ੍ਜਮੇਵ ਵਾ ਕੋਸਜ੍ਜਨ੍ਤਰਕਾਰਣਤਾਯ ਕੋਸਜ੍ਜਕਾਰਣਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਮਾਸਾਚਿਤਂ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਚਿਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਿਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਮਞ੍ਞੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਵਿਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਤਿਨ੍ਤਮਾਸੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ, ਮਾਸਚਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ.

੯੫੭. ਫਰਤੀਤਿ ਫੁਸਤਿ, ਘਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਤਯਾ ਵਿਕਾਲੇ ਭੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਤ੍ਵਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ¶ ਮਯਾ ਕਾਲੇ ਭੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨਾਹਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਯੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਯਥਾ ਤਂ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ, ਤਥਾ ਕਥਾਯ ਅਪਨਯਨਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਪਨਾਮਨਾ.

੯੫੮. ਅਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇਹਿ ਵਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸੇਹਿ ਅਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾ. ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸਾਦਿਂ.

ਅਟ੍ਠਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੯.) ਨਵਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੬੦. ਦਸਮਸ੍ਸ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨੇਵ ਕਥਿਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੯੬੩. ਸੁਖਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨ੍ਤਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਸੁਖਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਂ. ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾਤਿ ਇਦਂ –

‘‘ਸਾਤਂ ¶ ਅਸਾਤਨ੍ਤਿ ਯਮਾਹੁ ਲੋਕੇ,

ਤਮੂਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਹੋਤਿ ਛਨ੍ਦੋ;

ਰੂਪੇਸੁ ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਿਭਵਂ ਭਵਞ੍ਚ,

ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਜਨ੍ਤੁ ਲੋਕੇ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੮੭੩; ਮਹਾਨਿ. ੧੦੨) –

ਏਤਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਇਧ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਾ ਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸਭਾਵੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹੇਪਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੫੭) ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭਾਵੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੋ ਏਵ ਆਗਤੋਤਿ ਏਵਂ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਭਾਵਂ ਤਸ੍ਸੇਵ ਇਧ ਗਹਿਤਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਬਲਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਬਲਵਤਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ.

੯੬੪. ਸਤਿਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਸਙ੍ਖਤਭਾਵੇ ਅਹਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਚ ਸਾਤਿਸਯਾ ਮਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਤਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਾਨੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ¶ ‘‘ਅਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਙ੍ਖਰਣਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਤਂ. ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਵਿਸੇਸਵਤੀਤਿ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਇਞ੍ਜਿਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਨਵਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੧੦.) ਦਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੭੦. ਜਾਲਕ੍ਖਿਪਸਂਵਿਧਾਨਾਦਿਕੁਸਲਤਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਂ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਤਦਾਕਾਰੋ ਮੋਹੋ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਥਾਕਤੇ ਪਨ ਪਾਪੇ ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਤਦਾਕਾਰਂ, ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਂ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਕਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮੋਹੋਤਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਾਤਿ ¶ ਅਧਿਮਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤਾਸਞ੍ਜਾਨਨਂ. ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਫਲਂ ਵਿਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤੇ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ, ਸਮਾਧਿ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ.

ਦਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੭੩. ਸਮੂਹਗਾਹਤੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਗ੍ਗਹਣਤੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਇਤ੍ਥਂ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਪਨ ਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ ਸਮੂਹਗਾਹੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞਂ ਆਕਾਰਨ੍ਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨਗਤਂ ਆਕਾਰਂ. ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਦਾ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਦਤੀਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਸਂਸਯਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਸਿਯਂ, ਨ ਸਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨ. ਪਤ੍ਥਨਾਕਪ੍ਪਨਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਪਿ ਨਾਮ ਸਾਧੁ ਪਨਾਹਂ ਸਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਕਪ੍ਪਨਵਸੇਨ.

ਸੁਦ੍ਧਸੀਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਸੀਸਾ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਸੀਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਸੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਸੀਸਸੀਸਮੂਲਕੇਹਿ ¶ ਮਾਨਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਯਮੇਵ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਮੇਤੇ…ਪੇ… ਤਣ੍ਹਾ ਵਿਚਰਿਤਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨੇਸੁਪਿ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗੀਨਂ ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾਵ ਤਪ੍ਪਧਾਨਤਾਯ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੯੭੪. ਅਵਕ੍ਕਰੀਤਿ ਨਿਪਾਤੋ ਨਾਨਾਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਨਾਨਾਕਰਣਂ ਅਨਵਕ੍ਕਰਿ, ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਅਵਕ੍ਕਰਿ ਵਾ ਅਕਤ੍ਵਾ ਅਨਵਕ੍ਕਰਿ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਨਵਕਾਰਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਵਕਿਰਣਂ ਵਿਕ੍ਖੇਪਨਂ ਸਮੂਹਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਾਨਂ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਨਂ ਅਵਕਾਰਿ, ਤਂ ਅਵਕਾਰਿਂ ਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਖਨ੍ਧੇ ਸਮੂਹਤੋ ਏਕਤ੍ਤੇਨੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸਿਤਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗਿਤਾਯਾਤਿ ਦਾਤ੍ਤੇਨ ਕਾਜੇਨ ਚਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ, ਅਸਿਤਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗੀਹਿ ਲਵਨਵਹਨਕਿਰਿਯਾ ਵਾ ‘‘ਅਸਿਤਬ੍ਯਾਭਙ੍ਗੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

੯੭੬. ਅਵਕਾਰਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਅਤ੍ਤਤੋ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਰੂਪੇਨ…ਪੇ… ਇਮਿਨਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦਂ ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਮਿਨਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤੇਨ ਰੂਪਾਦਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਤਤੋ ਹਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਬਹਿਕਤਾਨਿ ਅਹਮਿਚ੍ਚੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਤੋ ਚ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤਾਨਿ ਬਹਿਕਤਾਨਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਬਾਹਿਰਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ. ਖਗ੍ਗੇਨ ਵਾ ਛਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਹਂ ਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਅਭਿਮਙ੍ਗਲਸਮ੍ਮਤੇਨ ਖਗ੍ਗਾਦਿਨਾ ਮਮ ਵਿਨਾਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕੇਕਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਅਨਨ੍ਤੇ ਚ ਸਂਸਾਰੇ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਸੁ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਯਪਿ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯਥਾਲਾਭਵਸੇਨਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧੮. ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੯੭੮. ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ¶ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਧਾਤੁਸਮ੍ਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਪਾਤੁਭਾਵ ਭੂਮਨ੍ਤਰਤੀਸੁ ਧਾਤੂਸੁਉਪ੍ਪਾਦਕਦਾਨਾਦਿਕੁਸਲ ਕਮ੍ਮਤਬ੍ਬਿਪਾਕਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕਦ੍ਵਯਦਿਟ੍ਠਾਦਿਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦਿਤਿਕਪਞ੍ਚਕਰੂਪਲੋਕਿਯਦੁਕਦ੍ਵਯਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਵਾਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਵੇਸਤੋ ਸਬ੍ਬਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਠਮੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਾਰੋ ਨਾਮ, ਦੁਤਿਯੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਵਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਕਤਿ ਖਨ੍ਧਾ ਕਤਿ ਆਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੯੯੧) ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਯੋਗੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਵਤਿ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਤੋ, ਤੇਨਾਯਂ ‘‘ਸਮ੍ਭਵਾਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਵਾਰੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਵਾਰੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਾਤੁਭਾਵਾਪਾਤੁਭਾਵਵਚਨਤੋ.

੯੭੯. ਯਥਾਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਂ ਅਵਿਤਥਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਪਰੇਹਿ ਕਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਵਚਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬ੍ਯਾਕਰਣਮੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨਾ ਏਵ ਕਤੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੨. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੯੯੧. ਕਾਮਧਾਤੁਸਮ੍ਭੂਤਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਰੂਪਧਾਤੁਗਤਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਘਾਨਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿ ਤਦਭਾਵੇਨ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਆਯਤਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ¶ , ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਆਯਤਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ. ਤਤੋ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਦ੍ਵਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਓਕਾਸਾ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ‘‘ਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਯੇਸੁ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਸੁ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਸਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇ ¶ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਾ ਚ, ਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋਕਾਸੋ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ‘‘ਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਓਕਾਸਵਸੇਨ ਵਾ ਸਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਾਤੁ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਾ ਓਕਾਸਸਤ੍ਤਲੋਕਦ੍ਵਯਂ ਸਹ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਾਦਿਸਾਯ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਾਤੁਯਾ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਵਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਵਸੇਨ ਤਂਤਂਭਵਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਤਂਤਂਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਦਿਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ਧਾਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਾਤੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩. ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੯੯੯. ਭਵਵਸੇਨ ਓਕਾਸਵਸੇਨ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਤਂਤਂਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੬. ਉਪ੍ਪਾਦਕਕਮ੍ਮਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਵਾਰੋ

(੧.) ਉਪ੍ਪਾਦਕਕਮ੍ਮਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੨੧. ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਧਾਤੁਸਮ੍ਭਵਾਦਿਵਸੇਨ ਪਭੇਦਂ ਵਤ੍ਵਾ ਯੇ ਸਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਪ੍ਪਭੇਦਵਨ੍ਤੋ, ਯਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕਕਮ੍ਮਂ, ਯੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਯੋ ਦੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਛਟ੍ਠਵਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਏਵ ਹਿ ਧਾਤੁਤ੍ਤਯਭੂਤਦੇਵਵਸੇਨ ਦਾਨਾਦਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਤਂਤਂਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਚ ਭਿਨ੍ਨਾਤਿ. ਚਤੁਦੋਣਂ ਅਮ੍ਬਣਂ, ਛਦੋਣਨ੍ਤਿ ਏਕੇ.

ਉਪ੍ਪਾਦਕਕਮ੍ਮਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

(੨.) ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੨੪. ਤਯੋਪਿ ¶ ਜਨਾਤਿ ਤਯੋ ਜਨਸਮੂਹਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੧੦੨੫. ਆਭਾਤਿ ਸੋਭਨਾ ਪਭਾ.

੧੦੨੬. ਕਞ੍ਚਨਪਿਣ੍ਡੋ ਵਿਯ ਸਸ੍ਸਿਰਿਕਾ ਕਞ੍ਚਨਪਿਣ੍ਡਸਸ੍ਸਿਰਿਕਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਸੋਭਨਪਭਾਯ ਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਭਾਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਆ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ¶ ਅਨ੍ਤਿਮਣ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਹ-ਕਾਰਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਪਨ ਸੁਭੇਨ ਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਣਾ. ਪੁਰਿਮਪਦੇਸੁਪਿ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਸੁਭਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸੁਭਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸੁਭਾਤਿ ਸੁਭ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਸੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ.

੧੦੨੭. ਆਰਮ੍ਮਣਮਨਸਿਕਾਰਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਨ ਕਥਿਤਾਤਿ ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਨਾਯ ਆਵਜ੍ਜਨੇਨ ਚ ਝਾਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਮਨਸਿਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਾਯ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਵਜ੍ਜਨੇਨ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਾਯ ਵਸੇਨ ਹਿ ਝਾਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਤਂਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਨ ਤਂਤਂਕਸਿਣਾਵਜ੍ਜਨੇਨ ਤਂਤਂਮਨਸਿਕਾਰਨ੍ਤਿ. ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਪਨ ਅਪ੍ਪਨਾਕ੍ਖਣੇਪਿ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਣਿਧੀਤਿ ਨ ਤਣ੍ਹਾਪਤ੍ਥਨਾ, ਅਥ ਖੋ ਛਨ੍ਦਪਤ੍ਥਨਾਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ ਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯੇਵ. ਯਦਿ ਪਨ ਭਵਛਨ੍ਦਭਵਪਤ੍ਥਨਾਦਯੋ ਤਂਤਂਭਵਵਿਸੇਸਨਿਯਾਮਕਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ‘‘ਅਪ੍ਪਨਾਯਪਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਞ੍ਞਾਵਿਰਾਗਾਦੀਹਿ ਪਨ ਵਿਸੇਸਿਯਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ ਭਵਵਿਸੇਸਨਿਯਾਮਕੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋਵ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਮਨਸਿਕਾਰਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਨ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਪੁਲਾ ਫਲਾਤਿ ਵਿਪੁਲਸਨ੍ਤਸੁਖਾਯੁਵਣ੍ਣਾਦਿਫਲਾ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਮਂਸਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚ.

੧੦੨੮. ‘‘ਯਾਵ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੫੦) ਵਚਨਤੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਮੇਵ ¶ ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਅਬ੍ਬੁਦਾਦਿਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਕਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਨਿਲੀਯਨੋਕਾਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਤਿ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇਨ ਅਚ੍ਛਰਾਗਣੇਨ ਸਬ੍ਬਦਾ ਪਰਿਵਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਾਮਗੁਣਾਕਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਿਰਹਿਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਿਂ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਕਿਂ ਝਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਦਯੋ ਨਵਪਿ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ. ਮਤ੍ਥਕੇਤਿ ਵੇਹਪ੍ਫਲੇਸੂਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਟ੍ਠਭਵਾ ਨਾਮਾਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਗਮਨਤੋ ਉਤ੍ਤਮਭਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨੇਵ ਭਵਸੀਸਾਨੀਤਿ ਗਹਿਤਾ. ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੂਤਿ ਵੇਹਪ੍ਫਲਾਦਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਏਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੇਹਪ੍ਫਲਤੋ ਪਨ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਨਵਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਅਨਾਗਾਮੀ ਅਰੂਪਧਾਤੁਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਚੁਤਸ੍ਸ ਅਰੂਪਧਾਤੁਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਞ੍ਚ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਤਯੋ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਅਨੁਸਯਯਮਕ.੩੧੧) ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੇਹਪ੍ਫਲਾਦੀਸੁ ਉਪਪਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਵਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਅਰਿਯਸਾਵਕਾਨਂ ਤਤ੍ਰੂਪਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਏਤੇਨ ਹੇਟ੍ਠੂਪਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਨਿਵਾਰਿਤਾ, ਨ ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਉਪਰੂਪਰਿ ਵੇਹਪ੍ਫਲੇ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਅਰੂਪਧਾਤੂਪਪਤ੍ਤਿ ਚ. ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਨਾਗਾਮੀ ਨਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਸੋਧੇਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਥਕੇ ਠਿਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਆਰੋਹਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰੂਪਧਾਤੁਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨਿਵਾਰਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਯੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਰੂਪਰਾਗੋ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਨਵਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਅਰਿਯਸਾਵਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਨਾਗਾਮੀ’’ਤਿ, ‘‘ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਅਨਾਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪਰਾਗੇ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੇ ਪੁਨ ਭਵਾਭਿਲਾਸੋ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਰੂਪਰਾਗੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਚ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿਯੇਵ. ਯੋ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਅਰੂਪੇਹਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਰੂਪਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਵਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਤਭਵਾਭਿਲਾਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯਮਕਪਾਲ਼ਿ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਸਿਯਾ.

ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੭. ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੩੦. ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ ¶ ¶ ਰੂਪਂ, ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਸਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਯਾਵ ਅਨੁਲੋਮਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮਗ੍ਗਾ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ.

ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਤਾਵ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਾਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਹੇਤੁਆਦੀਨਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਾਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਾ ਲੀਨਤ੍ਥਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ ਸਮਤ੍ਤਾ.

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ

ਵਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ

੧. ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਚਤੁਸਚ੍ਚਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ¶ ¶ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਗਾਥਾਯਂ ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ’’ਤਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਏਵ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਹਟਾਨੀਤਿ ਸਮਾਨੀਤਾਨਿ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਏਕਤੋ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਸਮਾਹਟਾਨੀ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਨ ਸਮਾਹਾਰੇ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਸ੍ਸ ਕਤੇਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ¶ ‘‘ਤਿਵਟ੍ਟ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਪਤ੍ਤਾਦਿਪਕ੍ਖੇਪੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਨ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਤਾ ਯਥਾ ਪਞ੍ਚਪਤ੍ਤਂ, ਚਤੁਯੁਗਂ, ਤਿਭੁਵਨਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਪਸ੍ਸਿ ਅਦਕ੍ਖਿ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਹਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਾਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇਸੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇਸੁ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਸਾਵਕੇਹਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਚ ਸਾਧਾਰਣੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਥੋਮੇਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਸਤਿਪਿ ਸਾਵਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਨਞ੍ਞਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਾਵਕੇਹਿ, ‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਚ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਤਂ, ਨਿਰਤਿਸਯਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਪਸਾਰਿਤਭਾਵੇਨ ਸੁਪਾਕਟਤ੍ਤਾਤਿ ਦੇਸਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਭਾਵੇਨ ਯਾਵ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਨਾਥਸਦ੍ਦਂ ਲੋਕੇ ¶ ਯਾਚਨੁਪਤਾਪਿਸ੍ਸਰਿਯਾਸੀਸਾਸੁ ਪਠਨ੍ਤੀਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਾਥਤੀਤਿ ਨਾਥੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਸੁਖਾਸੀਸਾਯ ਕਿਲੇਸਬ੍ਯਸਨੁਪਤਾਪਨਸ੍ਸ, ਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾਚਨਸ੍ਸ ਚ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤੇਨੇਵ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਨਾਥਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਆਸੀਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ’’ਤਿ ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੋ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਾਨੁਭਾਵੋ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ‘‘ਨਾਥੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਕਰੁਣਾਨੁਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਗਵਾ ਨਾਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਥਾ ਪਰਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਗੁਣੇਹਿ ਈਸਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯੇਨਾਤਿ ਅਰਿਯਿਦ੍ਧਿਆਦਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਸੀਭਾਵੇਨ. ਗੁਣੇਹਿ ਈਸਤੀਤਿ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂਭੂਤੋ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਭਿਭੂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿਭਵਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਸਦੇਵਕੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਲੋਕੇ…ਪੇ… ਅਭਿਭੂ ਅਨਭਿਭੂਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਤਥਾਗਤੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੮). ਦੁਵਿਧੇਨਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰਿਯਤ੍ਥਂ ਨਾਥਸਦ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਟ੍ਠਾਰਸਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਥੋਮਨਮੇਵਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਸਮਾਨਗਣਨਗੁਣੇਹੀਤਿ ਸਮਾਨਗਣਨੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਕਰਣਭੂਤੇਹਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਿਰਤਿਸਯੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ, ਦਸਬਲੇਸੁ ਵਸੀਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਨ. ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮ੍ਬੋਧੇਨ ਹਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਛਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਸਾਤਿਸਯਂ ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਘਨਪ੍ਪਭੇਦੇਨ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਵੇਣਿਕੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨੇਨ ਸਮ੍ਭੂਤੇਨ ਭਗਵਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਵ ¶ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਫਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡਾਦਿਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਂ ਚਤੁਧਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ. ਤਥਾ ਅਤੀਤਂਸੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਤਾਦਿਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਗਵਾ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਤੋ ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ…ਪੇ… ਵਿਭਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਵਿਭਙ੍ਗਾਨਂ ¶ ਅਨ੍ਵਯਤੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਦਿਤਤਞ੍ਞੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣੇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਰਤਨਾਨਂ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤਾ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਤਿ.

ਨਨੁ ਚ ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਗਵਤੋਵ ਗੁਣਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਾਨਮ੍ਪਿ ਗੁਣਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਭਵਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਥਾਭਾਵਤੋ, ਤਦਪਦੇਸੇਨ ਵਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਦਾਧਾਰੋ ਚ ਸਙ੍ਘੋ ਵੁਤ੍ਤੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ…ਪੇ… ਵਿਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿ.

ਅਤੀਤਂਸੇਤਿ ਅਤੀਤਕੋਟ੍ਠਾਸੇ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਨ੍ਤਿ ਨਪ੍ਪਟਿਹਤਂ, ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਘਾਤੋ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਾ ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ. ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਭਗਵਤੋ ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਪਹੀਨਂ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਅਤੀਤਂਸੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਮੇਵ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਾਨਿ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਵਿਸੁਂ ਞਾਣਾਨਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਤੀਤਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਕਞਾਣਾਨਿ ਏਵ? ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਾਨਿ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਭਗਵਤੋ ਤੀਣਿ ਞਾਣਾਨੇਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਕਂਯੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ. ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ. ਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿ ਞਾਣਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ. ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨਕਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਯਪਯੋਗਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਞਾਣਸਹਿਤਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਛਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਯੋਗਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤੇਸਿਤਾਯ ਹਿਤਕਿਰਿਯਾਛਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ. ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪਟਿਭਾਨਤਾਯ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਕਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾਪਿ ਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਉਪਰੂਪਰਿ ਵਡ੍ਢਤੇਵ. ਵੀਰਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਉਸ੍ਸਾਹਸ੍ਸ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਫਲਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਮਾਧਿਆਦੀਨਂ ਅਹਾਨਿ ਤਂਤਂਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਵਾਸਨਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਪਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਯੋਗਤੋਪਿ. ਸੇਸਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵ.

੧. ਤੇ ¶ ¶ ਏਵ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਤੇ ਏਵ ਕੁਸਲਾਦਿਕੇ ਤਿਕਦੁਕੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਭਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਨਨੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਸੇਨ ਤੇ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਯਦਿਪਿ ਸਰੂਪਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਜਰਾਮਰਣੇ ਞਾਣਂ, ਜਰਾਮਰਣਸਮੁਦਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩੩) ਪਨ ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਾਦੀਸੁ ਞਾਣਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦) ਵਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਸੇਨਪਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ. ਸਙ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਸਮਾਸੇਨ. ਉਦ੍ਦੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਦੇਸਿਤਾ, ਨ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਨਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੫੮) ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਵਿਭਜੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗੋ, ਤੇ ਏਵ ਪਕਿਰੀਯਨ੍ਤਿ ਪਟ੍ਠਪੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾਤਿ ਪਕਰਣਂ, ਵਿਭਙ੍ਗੋ ਚ ਸੋ ਪਕਰਣਞ੍ਚਾਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥਜੋਤਕੇਨਾਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਵਾ, ਇਤਿ ਏਵਰੂਪਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੩) ਵਿਯ ਆਦਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਦੀਪਕੇਨ. ਪਕਾਰਤ੍ਥਜੋਤਕੇਨਾਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਬਾਲੋ, ਅਪ੍ਪਟਿਭਯੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧) ਵਿਯ ਪਕਾਰਤ੍ਥਵਿਭਾਵਕੇਨ. ‘‘ਏਕਦੇਸੇਨ ਸਮੁਦਾਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋਪਿ ਹਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਖੋ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਅਯਮੇਕੋ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫; ੩.੯੦). ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥੋ ਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਭਵਥ, ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਮੇ ਸਾਵਕਾ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਨੋ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’ਤਿ’’ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਪਰਿਸਮਾਪਨਞ੍ਹੇਤਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਦਸ੍ਸਨੇਨ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਤਾਵ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣੇ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਜ੍ਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਜ੍ਜਾਨਂ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪਕਤਰਪਦਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨਨੁ ਸਹ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਚ ਆਯਤਨਾਦੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਚ ਅਪ੍ਪਕਤਰਪਦਤ੍ਤਾ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ¶ ? ਨ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਏਕਦੇਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਏਵ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ? ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੯੦; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੮੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੨੦; ੩.੩੭੩). ਇਧ ਪਨ ਅਨਵਸੇਸਤੋਵ ਖਨ੍ਧਾ ¶ ਵਿਭਜੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਜ੍ਜਾਨਂ…ਪੇ… ਅਪ੍ਪਕਤਰਪਦਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਅਪਿਚ ਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਅਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਉਭਯਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾਤਿ ਤਿਵਿਧਾ ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਤਥਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਰੁਚਿਨੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਰੁਚਿਨੋ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਰੁਚਿਨੋ, ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤਿ ਚ. ਤੇਸੁ ਅਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾਨਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਖਨ੍ਧਦੇਸਨਾ, ਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾਨਂ ਆਯਤਨਦੇਸਨਾ, ਉਭਯਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾਨਂ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾ. ਤਥਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਰੁਚੀਨਂ ਖਨ੍ਧਦੇਸਨਾ, ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਰੁਚੀਨਂ ਆਯਤਨਦੇਸਨਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਰੁਚੀਨਂ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾ. ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਖਨ੍ਧਦੇਸਨਾ, ਮਜ੍ਝਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਆਯਤਨਦੇਸਨਾ, ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਯੋਜਨੇਨ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗਾਨਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਖਨ੍ਧਾਦਿਤ੍ਤਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਦੁਭਯਹੇਤੁਮੁਖੇਨੇਵ ਞਾਯਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧਾਯ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਸੋ ਚ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠੋ ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਭੂਤਾਨਂ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਵਿਸੇਸੇਨੇਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਭਾਗਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨੀ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਮਾਮਨਸਿਕਾਰੇਨਾਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਇਦ੍ਧਿਪਾਦਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਮਾਮਨਸਿਕਾਰੋ ਇਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਝਾਨਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ, ਸਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਇਮੇ ਆਨਿਸਂਸਾਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ, ਤੇ ਚਿਮੇ ਞਾਣਵਿਸੇਸਾ ਇਮੇਸੁ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਪਹੀਯਨ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਕਿਲੇਸਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ, ਏਵਂ ¶ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦੇਸਿਤੇ ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋਪਿ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਮਹਾਵਿਭਙ੍ਗਾਨਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਕਾਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਰੂਪਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ. ਵੇਦਯਿਤਾਦਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾਭਾਵਾਤਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਅਨੁਭਵਨਸਞ੍ਜਾਨਨਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਾਦਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾਭਾਵਾ. ਨ ਹਿ ਰੂਪਂ ਵੇਦਯਿਤਾਦਿਸਭਾਵਂ, ਵੇਦਨਾਦਿ ਵਾ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਸਭਾਵਂ. ਯਤੋ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਵੇਦਨਾਸਮਵਰੋਧਨੇਨ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਖਨ੍ਧਾ ੦੬ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਭਾਵਾਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਾਨੁਭਵਨਾਦਿਸਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਰਾਸਿਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਂਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ. ਨ ਹਿ ਚੇਤਸਿਕਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵੋ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਣਨੇਸੂਤਿ ਪਞ੍ਚਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਣਨੇਸੁ. ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਹਿ ਕਤਿਪਯੇ, ਏਕਮ੍ਪਿ ਵਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਅਨਵਸੇਸਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਿਨੀ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਰਾਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਵਿਭਾਗਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਸਪ੍ਪਭੇਦਧਮ੍ਮੇਹਿ.

‘‘ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਸਹਿਤਂ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਰਾਸਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਯ ਰਾਸਟ੍ਠੇ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾਚਕਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਭਾਵਤੋ. ਗੁਣਾਦੀਸੁ ਪਨ ਕੇਵਲਂ ਤਬ੍ਬਿਸਯਪਯੋਗਭਾਵੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਨ ਵਾਚਕਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਗੁਣੇ…ਪੇ… ਨ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋਤਿ ਸੀਲਾਦਿਸਦ੍ਦੇ ਸਨ੍ਨਿਧਾਪਿਤੋ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਰਾਸਟ੍ਠਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਕੇਚੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫) ਏਤ੍ਥ. ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਸੋ ਏਵ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿਪਿ ਏਤ੍ਥ ਗੁਣਤ੍ਥਤਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ ਏਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿਆਦੀਸੁ ਗੁਣਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਨੁ ਚ ਕੇਵਲੋਪਿ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ, ਮਾਣਵ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਣ੍ਣਵਾਦੀ, ਨ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ ਵਿਸਾਖ, ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੨) ਚ ਆਦੀਸੁ ਸੀਲਾਦਿਵਾਚਕੋ ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ? ਨ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਧਿਕਾਰਾਦਿਵਚ੍ਛੇਦਕਵਸੇਨੇਵਸ੍ਸ ਸੀਲਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਨ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਵੋਹਾਰਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ¶ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋਤਿ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਯਮ. ੧.ਖਨ੍ਧਯਮਕ.੩੨) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦੋ. ਸਮੁਦਾਯੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿਸਂਯੂਹਨੇਨ ਰਾਸਿਕਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮੂਹੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਤਾਯ ਏਵ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਤਾਯ ਸਮੁਦਾਯੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਾਯ ਤਦਵਯਵੇ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਵਿਯ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮੁਦਾਯੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਤਦੇਕਦੇਸੇਪਿ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਯੁਤ੍ਤੇ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇਵ ਵਿਸਯੇ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਚਿਰਕਾਲਤਾਵਸੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਰਹੇਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਰੁਲ਼੍ਹਿ ¶ ਨਾਮ, ਯਥਾ ਮਹਿਯਂ ਸੇਤੀਤਿ ਮਹਿਂਸੋ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਗਾਵੋਤਿ, ਏਵਂ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸਾਪਿ ਰੁਲ਼੍ਹਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਰਾਸਿਤੋ ਗੁਣਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ. ਪਿਣ੍ਡਟ੍ਠੋਤਿ ਸਙ੍ਘਾਤਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚੇਵ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕੋਟ੍ਠਾਸਟ੍ਠੇ ਚ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਛਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਖਨ੍ਧੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਰਾਸਟ੍ਠੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯੇਸਂ ਵਾ ਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਭਾਵੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਤਬ੍ਬਿਭਾਗਰਹਿਤਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਰਾਸਟ੍ਠਤਾ ਵਿਯ ਕੋਟ੍ਠਾਸਟ੍ਠਤਾਪਿ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੇ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਨਵਰੋਧੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾ ਵਿਸੁਂ ਖਨ੍ਧਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ? ਵਿਵਾਦਮੂਲਤਾਦਿਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਗਹਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਵਿਵਾਦਕਾਰਣਂ ਕਾਮਜ੍ਝੋਸਾਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਮਹੇਤੁ ਕਾਮਨਿਦਾਨਂ ਕਾਮਾਧਿਕਰਣਂ ਕਾਮਾਨਮੇਵ ਹੇਤੁ ਮਾਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਵਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਮਾਤਰਾ ਵਿਵਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੮, ੧੭੮). ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਯੇ ਦਿਟ੍ਠਿਮੁਗ੍ਗਯ੍ਹ ਵਿਵਾਦਯਨ੍ਤਿ, ‘ਇਦਮੇਵ ¶ ਸਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੩੮; ਮਹਾਨਿ. ੬੭) ਚ ਵਾਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਸੁ ਕਾਮਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਵੇਦਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਹੋਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ. ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਾਨਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋਤਿ. ਤਥਾ ਵੇਦਨਾਨੁਗਿਦ੍ਧੋ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਸਞ੍ਞੋ ਚ ਸਂਸਰਤਿ. ਵੇਦਨਾਨੁਗਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਆਵਟ੍ਟਤਿ ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੮੦) ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਤੋ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋਵ. ਇਤਿ ਵਿਵਾਦਕਾਰਣਾਨਂ ਕਾਮਜ੍ਝੋਸਾਨਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵੋ ਸਂਸਾਰਹੇਤੁਭਾਵੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਵਾਦਮੂਲਤਾਦਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਨਵਰੋਧੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾ ਵਿਸੁਂ ਖਨ੍ਧਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਓਕਾਸੇਸੂਤਿ ¶ ਵਿਭਜਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਅਤੀਤਾਦਯੋ ਓਕਾਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਤਿਸਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ‘‘ਉਪਾਦਾਯਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਇਤਿਸਦ੍ਦੇਨ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਉਦਾਹਰਣਤ੍ਥੇਨ. ਸਬ੍ਬੋਤਿ ਸਕਲੋ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਵਿਭਜਨਨਯੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਵਿਭਜਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾ…ਪੇ… ਉਪਾਦਾਯਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਭਤ੍ਤਂ ਇਦਞ੍ਚ ਵਿਭਜਨਂ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਦੀਸੂਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਹੀਨਪਣੀਤਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕੇਸੁ. ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਨ੍ਤਿਆਦਿਵਿਭਜਨਞ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ…ਪੇ… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਂ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ… ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਰੂਪਾ ਸਦ੍ਦਾ ਗਨ੍ਧਾ ਰਸਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਿਭਜਨਞ੍ਚ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾਰਹਂ. ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਯਂ ਯਤ੍ਥ ਵਿਭਜਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁਪੀਤਿ ਯਥਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਜਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਏਕਾਦਸਸੁ ਓਕਾਸੇਸੁ ਵਿਭਜਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਤਾਵ ਪੁਰਿਮੇ ਓਕਾਸਪਞ੍ਚਕੇ ਸੁਖਾਦਿਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਸਮਾਪਨ੍ਨਦੁਕਸਾਸਵਦੁਕਵਸੇਨ. ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਨ ਪੁਰਿਮੇ ਓਕਾਸਪਞ੍ਚਕੇ ਛਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ, ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਦੁਕੇ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਦੁਕਵਸੇਨ ਚੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦਿਵਸੇਨ ¶ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਸੇਸੇਸੁ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦਿਵਸੇਨੇਵ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਦੁਕੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੇਵ. ਚੇਤਨਾਯ ਏਵ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚੇਤਨਾਪ੍ਪਧਾਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਵਿਭਜਨੇ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ਤਂ ਪਨ ਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਮਨੋਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਦ੍ਵਯਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਦੇਸਨਾਯਂ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੁ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ਦ੍ਵਯਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਂ ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਦੇਸਨਾਯਂ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨਾਤਿ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨ. ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ, ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਆਗਤੇਨ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ.

੧. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨. ‘‘ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਭੇਦਂ ਆਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਯਮਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਉਭਯੇਨਾਤਿ ਪਕਾਰਭੇਦਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਆਮਸਿਤ੍ਵਾ ¶ ਚ ਅਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ. ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ. ਅਤਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ. ਪਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਨਿਯਮਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ.

‘‘ਕਿਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਦੀਪਕੋ, ਕਰਣੇ ਚੇਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ, ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਵਦੇਥਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਕਿਂ-ਸਦ੍ਦਂ ‘‘ਵਦੇਥਾ’’ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਉਪਯੋਗਵਸੇਨ ਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ ‘‘ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਵਦੇਥਾ’’ਤਿ.

ਪੁਰਿਮਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਭੇਦਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਂ, ਵਿਨਾਸਾਪਦੇਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਾਦਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਵਿਸਦਿਸਸਨ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ’’ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਪਨ ਨ ਪਾਕਟਤਰਾ, ਪਾਕਟਤਰਾ ਚ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸੀਤਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਚਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਸੀਤੇਨਪਿ ਰੁਪ੍ਪਤਿ, ਉਣ੍ਹੇਨਪਿ ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯). ਇਦਾਨਿ ਭੇਦ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਜੁਕਮੇਵ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਂ ਵਦਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭੇਦੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ ¶ . ਵਿਸਦਿਸਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ, ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾਵੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨ ਕਾਪਿਲਿਯਂ ਪਰਿਣਾਮਵਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਯਦਿ ਪੁਰਿਮਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਭੇਦੋ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਂ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਸੀਤਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾ ਉਣ੍ਹਜਿਘਚ੍ਛਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਆਹਾਰਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਸਮਾਗਮੇਨ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਆਹਾਰਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਾ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਥਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਸਮਾਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮਾਗਮੋ ਨਤ੍ਥਿ ਅਤਿਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਪਾਕਟਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ ਚ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਸਾਧਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਘਟ੍ਟੀਯਤਿ ਪੀਲ਼ੀਯਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਏਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕੋਪਾਦਿਕਿਰਿਯਾਤਿ ਕੋਪਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਪੀਲ਼ਨਕਿਰਿਯਾ. ਕੋਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਖੋਭਪਰਿਯਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਤ੍ਤੁਭੂਤੋ ਕਮ੍ਮਭੂਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਸਾਧਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੇਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ਯਦਾ ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥੋ ਰੁਪ੍ਪਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਦਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਤਦਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ, ਤਦਾ ‘‘ਸੀਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ¶ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਯਦਾ ਪਨ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਵਾ, ਤਦਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਯਂ ਪਨ ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਕੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਵਚਨਾਨਂ ਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੭; ੨.੮) ਸਭਾਵਪਰਿਯਾਯੋਪਿ ਹੋਤਿ, ‘‘ਕੇਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਪਰਿਯਾਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੇਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗਵਸੇਨ ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ, ਰੁਪ੍ਪਨਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋਯੇਵ ਰੁਪ੍ਪਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿ ਵਿਯ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਹਿ ਤਨ੍ਤਿ, ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਦੀਨਂਯੇਵ ਪਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਵਿਧੁਰੋ ਸਭਾਵਵਿਸੇਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਮੁਚ੍ਛਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ¶ ਮੁਚ੍ਛਾਯ ਮੋਹਸ੍ਸ ਆਪਜ੍ਜਨੇਨ. ਕਪ੍ਪਸਣ੍ਠਾਨਂ ਉਦਕਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਸਣ੍ਠਾਪਕਮਹਾਮੇਘਵੁਟ੍ਠਂ ਉਦਕਂ. ਤਥਾਤਿ ਤਪ੍ਪਕਾਰਤਾਯ ਖਾਰਭਾਵੇ ਸਤਿ ਉਦਕੇਨ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਵਿਯ ਪਥਵੀ ਵਿਲੀਯੇਯ੍ਯ. ਲੋਕਨ੍ਤਰਿਯਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਪਾਪਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਅਖਾਰੇਪਿ ਖਾਰੇ ਵਿਯ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਵਿਲੀਯਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਸਉਸ੍ਸਦਨਿਸ੍ਸਯਨਿਰਯਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਨ ਹਿ ਅਵੀਚਿਮ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਬਨ੍ਧਨਾਦਿਕਮ੍ਮਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ.

੩. ਪਕਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤਿਕਾ ਠਪਿਤਾਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਹਾਭੂਤੁ…ਪੇ… ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਤਪ੍ਪਕਾਰਭਾਵੇਨ ਅਤੀਤਂਸੇ ਗਣਨਂ ਗਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਤਾ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਤਾ ਚ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਗਹਣਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਂਦਸ੍ਸਨੇਤਿ ਗਣਨਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨੇ. ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਸਭਾਵੋ ਅਤੀਤਂਸਗਣਿਤਤਾਯ ਤਂਸਭਾਵਸ੍ਸਪਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਤਂਸਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਤਥਾ ਗਣਿਤਤ੍ਤਾ ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ…ਪੇ… ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਨ ਕੇਵਲਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਵ ਦੋਸੋ, ਅਥ ਖੋ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤੋਪਿ ਦੋਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦੇਤਂ ਪਨ ਅਕਾਰਣਂ ਕਾਰਣਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਰੂਪਭਾਵੋ ਅਤੀਤਂਸੇ ਗਣਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਯਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ.

‘‘ਕਿਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਯਂ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਰੂਪਪੁਚ੍ਛਾ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ, ਨ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਯਂ ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ…ਪੇ… ਅਤੀਤਂਸੇਨ ¶ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਅਤੀਤਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਗਣਨਂ ਗਤਂ, ਤਂ ਕਿਨ੍ਤਿ ਚੇ? ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ…ਪੇ… ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਵਿਸੇਸਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਤ੍ਤਕਾ ਹਿ ਇਧ ਵਿਸੇਸਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦਯੋ, ਤੇਸਮਿਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਨਯਤੋ ਅਵਿਸੇਸੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਤਾਮਤ੍ਤਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਤੀਤਰੂਪਮ੍ਪਿ ਭੂਤਾਨਿ ਚੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਧ ਪਨ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਵਿਸੇਸਵਿਭਾਵਨਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਦੋਸੋਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨੋਕਾਸੋਵ, ਯਂ ਰੂਪਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਕਿਨ੍ਤਿ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ…ਪੇ… ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਸਭਾਵਤੋ ਪਰਿਯਾਯਨਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਉਜੁਕਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਪਰਿਯਾਯਭੂਤਾ ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਲੇਸਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਭਾਵਕਥਨਂ, ਨ ਉਜੁਨਿਪ੍ਪਦੇਸਭਾਵਕਥਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਂ ਨਾਮ. ਤੇਨੇਵ ਤਂ ‘‘ਯਥਾਨੁਲੋਮਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਪਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਉਜੁਨਿਪ੍ਪਦੇਸਕਥਨਨ੍ਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਂ ਨਾਮ, ਯਤੋ ‘‘ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਦੇਸੋਤਿ ਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਕਥਨਂ. ਤਥਾ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭੨ ਆਦਯੋ) ਵਿਯ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੋ ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ ਇਧਾਪਿ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਤ੍ਤਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮਾਗਤਂ. ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਸ੍ਸ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣਤਾਯ ਅਨੂਨਂ ਅਨਧਿਕਂ, ਤਤੋ ਏਵ ਏਕਾਕਾਰਂ. ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲਵਸੇਨ ਵਾ ਅਨੂਨਂ ਅਨਧਿਕਂ, ਸਮਾਨਸਭਾਵਤਾਯ ਏਕਾਕਾਰਂ. ਤੇਨ ਵਿਸਭਾਗਉਤੁਨਾ ਅਨਨ੍ਤਰਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਆਹਾਰੇਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸਭਾਗਾਹਾਰੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਿਤੋ ਅਨੇਕਵਾਰਂ ਅਨੇਕਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਭੁਤ੍ਤੋ ਸਭਾਗੇਕਾਹਾਰਂ ਨਾਮ. ‘‘ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਸਭਾਗਉਤੁਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤੀਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਕਾਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਯੋਜਨਾ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਯਾਵ ਜਵਨਂ, ਯਾਵ ਵਾ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ, ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿ ਏਕਵੀਥਿ. ਏਕਜਵਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਜਵਨਵਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਮਯਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਵ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ, ਸਨ੍ਤਤਿਞ੍ਚ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਵ ਸਮਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ¶ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਨਂ. ਕਲਾਪਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਕਲਾਪਸ੍ਸ. ਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਾਦੀਤਿ ਕਮ੍ਮਾਦਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਾਦੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਆਹਾਰਾਦਿਨੋ ਚ ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਨੋ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਜਨਕਭਾਵੇ ਯੋਜਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਵਸੇਨ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਸੇਨ, ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਸਹਜਾਤਵਸੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ¶ . ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਤਿ ਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੇ. ਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਰਣਂ, ਤਞ੍ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਤੀਸੁਪਿ ਖਣੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

੬. ਅਨਿਟ੍ਠਨਾਮਨਿਵਤ੍ਤਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਨਾਮਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਕਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਇਟ੍ਠਨਾਮਲਾਭਾਪਨਸ੍ਸ ਅਕਾਰਣਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਭਵੇ. ਸਮਿਦ੍ਧਸੋਭਨਤਾਤਿ ਅਭਿਵੁਦ੍ਧਸੋਭਨਤਾ. ਤਤੋ ਏਵਾਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਰਹਤੋ ਏਵ, ਅਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਾਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਰੂਪਾਦੀਨਂ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਅਕੁਸਲੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚਮਤਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸੇਧਦ੍ਵਯੇਨ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਭਾਵੋ ਨਿਯਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਮੇਵ ਇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵਾ’’ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਨਿਯਮੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਿਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਸੋਭਨਂ, ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਇਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾ? ਯਦਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸੁਗਤਿਯਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਕੁਸਲਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਵਿਰੂਪਰੂਪਤਾ ਵਿਯ ਕੁਸਲਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ, ਕਥਂ ਤਸ੍ਸਾ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਤਾ. ਅਥ ਪਨ ਯਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਮਨਾਪਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਮਨਾਪਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਥਾ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਦੀਨਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਰੂਪਂ ਅਮਨਾਪਤੋ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਇਟ੍ਠਮੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਮਨਾਪਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ ¶ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨਿਟ੍ਠਮੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਅਟ੍ਠਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੩੧) ਵਿਰੋਧੋ ਸਿਯਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ¶ . ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਇਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਪਨ ਨਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਸੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਤੇਨ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਮੇਵ ਇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦਾਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਚ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ, ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਞ੍ਚ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋਵਾਯਂ ਨਯੋਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਮਿਸ੍ਸਿਤੇ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਮਨਾਪਤਾਵ ਸਣ੍ਠਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇਨ…ਪੇ… ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਵਿਪਾਕੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਹਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤੀਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ.

‘‘ਅਨਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਇਟ੍ਠਤਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਦਿਸਤਾ ਚ ਰੂਪਾਦਿਭਾਵੋਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਇਟ੍ਠਾਨੇਵ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਕਾਮਗੁਣਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਮਿਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਇਟ੍ਠਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਨਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠਾਤਿ…ਪੇ… ਵੋਹਾਰੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੩; ਵਿਭ. ੨੦੩) ਵਚਨਤੋ ਕਥਂ ਅਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਕਾਮਗੁਣਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਪਿਯਰੂਪਭਾਵਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਇਟ੍ਠਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਪਦਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੬; ੨.੧੫੫; ੩.੫੭; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੦) ਨੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤਿਸਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਹੀਨਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਹੀਨਪਣੀਤਪਦੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਯਵਯੋਗੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ, ਨ ਕਤ੍ਤਰੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਕਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਹਿ ਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਸੁ ‘‘ਏਵਂ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁਪੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਤਿਦੇਸੋ ਕਤੋ ¶ . ‘‘ਤੇਹਿ ਤੇਹੀਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਤਰਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ ਆਸਙ੍ਕਤਿ. ਤਥਾ ਸਤਿ ਵਿਸਯੇ ਵਾ ਸਾਮਿਵਚਨੇ ਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਕਮ੍ਮਜਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਮਰਿਯਾਦਾਭੂਤਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਮਰਿਯਾਦਾਭੂਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਯੇਵ ਮਨਾਪਾ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਵ ਪਰਮਾ’’ਤਿ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਕਾਮਗੁਣਾਨਂ. ਸਭਾਵਤੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਤੋ.

‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਸ੍ਸਾਦਨਕੁਜ੍ਝਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਯੇਵ ਰੂਪਾਦਯੋ ਏਕੋ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਿਵਰਣਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਭਾਵੇ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਵਿਯ ਅਨਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣਂ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਵਿਭਾਗੋ ਨਾਮ ਅਸਙ੍ਕਰੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਚਾਤਿ ‘‘ਵਿਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ, ਪਕਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤਿਅਡ੍ਢਦਲਿਦ੍ਦਾਨਂ. ਇਦਂ ਇਟ੍ਠਂ, ਅਨਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਂ, ਇਟ੍ਠਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ‘‘ਇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਣੇ ਯਥਾਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਯੋਜਨਾ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪੁਰੇਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨਾਪਿ ਹਿ ਵਿਨਾਵ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਇਟ੍ਠਂ ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਨਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ‘‘ਇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ.

ਤੇਨ ਵਿਪਾਕੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਨ. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਰੂਪਾਦਿਕਸ੍ਸ ਗੂਥਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਇਟ੍ਠਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਤਞ੍ਚ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਪਾਕਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕੋਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੋਵਾਤਿ ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਪਾਕਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਂ ਇਟ੍ਠਂ ਨਾਮ. ਯਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਨਿਯਾਮਿਤੋ ਹਿ ਵਿਪਾਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਯਾਮਕੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ¶ ¶ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਸੁਖਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ, ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ ਵਿਪਾਕੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ.

੭. ਦੁਪ੍ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾ, ਏਵਂ ਸੁਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਲਕ੍ਖਣਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ ਅਕਥਿਤਸ੍ਸ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਖੁਮਰੂਪਂ.

‘‘ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਿਸ੍ਸਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭੇਦਨਂ ਵਿਭਾਗਕਰਣਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਵਿਸੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਤਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਨ ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋਤਿ ਵਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦੂਰਭਾਵਂ, ਦੂਰਭਾਵਞ੍ਚ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਸਨ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਂ ਅਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਦੂਰਭਾਵਂ ਕਾਤੁਂ, ਤਥਾ ਇਤਰਸ੍ਸਾਪਿ. ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਕਰਣੇਨ ਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਨ ਵਿਨਾਸੇਤਿ, ਨ ਚ ਓਕਾਸਦੂਰਤੋ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਂ ਵਿਸੁਂ ਕਰਣੇਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਵਿਭਾਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਓਕਾਸਦੂਰੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਂ ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਕਰਣੇਨ ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਤਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਵਿਸੁਂ ਕਰੋਤਿ, ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਰੋਤਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਏਤ੍ਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾ ‘‘ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰਮੇਵ ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਓਕਾਸਤੋ ਦੂਰਸ੍ਸ ਓਕਾਸਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਕਰਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਵਿਨਾਸਨਂ ਭੇਦਨਂ, ਏਵਂ ‘‘ਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਭਾਵਾਕਰਣਂ ਅਭੇਦਨਂ ਅਵਿਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਕਰਣਵਿਭਾਗਕਰਣਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਮਾਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਞ੍ਞਥਾ ਭੇਦਨਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇ ਵਿਨਾਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਭੇਦਨਂ ਇਧ ਚ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵੋਚ.

ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੮. ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ¶ ¶ ਪਸਾਦਾਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਪਸਾਦਾ, ਮਨੋਮਯਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਪ੍ਪਸਾਦਾ ਚ. ਕਾਯਵੋਹਾਰਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਯਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਕਾਯੇਕਦੇਸਤ੍ਤਾ ਚ ਕਾਯੋਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ. ਕਾਯੋਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧; ੩.੧੫੫), ਕਰਜਕਾਯੋਪਿ ‘‘ਸੋ ਇਮਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੪). ਤਬ੍ਬਤ੍ਥੁਕਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਕਾਯਿਕਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਚੇਤਸਿਕਾਵ. ਯਥਾਹ ‘‘ਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਜ੍ਜਾਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਨੇਵ ਸਾਤਂ ਨਾਸਾਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵੇਦਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੧੫੨). ‘‘ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਯਪਸਾਦਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਵੇਦਨਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਾਯਿਕਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਾਦਿਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਦਿਭਾਵਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਸੁਖਾਦਿਵੇਦਨੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਾਸਮਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਾਭਾਵੇਨ. ਕੇਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯਤ੍ਤਾ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ, ਏਕਮੁਹੁਤ੍ਤਾਦਿਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦੀਸੁ ਉਤੁਆਦਿਨਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਭਾਗੋ ਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਸਮਯਵਸੇਨ ਚ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦੋ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮੂਹਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਾਯੋ’’ਤਿ. ਤੇਹੀਤਿ ਅਦ੍ਧਾਸਮਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਹਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇ. ਤੇਤਿ ‘‘ਵੇਦਨੇਕਦੇਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾ ਸੁਖਾਦਿਵੇਦਨਾਵਿਸੇਸਾ. ਯਦਿ ਵੇਦਨੇਕਦੇਸਾ ਏਤ੍ਥ ਗਹਿਤਾ, ਖਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਵ ਤੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਸੂਤਿ ਸੁਖਾਦਿਭੇਦੇਸੁ. ਭੇਦੋਤਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਾਦਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ‘‘ਤਂਸਹਿਤਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੁਖਾਦਿਵਿਸੇਸੋ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਨ੍ਤਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਨ੍ਤਤਿਖਣਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਅਦ੍ਧਾਸਮਯਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਮਜ੍ਝਗਤਾ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਾ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਂ ਪਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ¶ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਮਜ੍ਝਗਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਿਰਿਯਵੇਦਨਾਨਂ ¶ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਯ, ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਵਿਯ ਚ ਅਯਂ ਨਾਮ ਜਨਕਹੇਤੂਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ ਹੇਤੂਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ.

੧੧. ਸਨ੍ਤਾਪਨਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਰਿਡਹਨਕਿਚ੍ਚਂ. ਜਾਤਿਆਦਿਸਙ੍ਕਰਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਸਭਾਵਪੁਗ੍ਗਲਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤੋ ਸਙ੍ਕਰਂ ਸਮ੍ਭੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ. ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਕਜਾਤਿਯਂ. ਸੁਖਤੋ ਤਜ੍ਜਾਤਿਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਪਣੀਤਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਮਾਨਭੇਦੇਤਿ ਭੂਮਨ੍ਤਰਾਦਿਸਮਾਨਵਿਭਾਗੇ. ਉਪਬ੍ਰੂਹਿਤਾਨਂ ਧਾਤੂਨਨ੍ਤਿ ਉਲ਼ਾਰਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨੇਨ ਪਣੀਤਾਨਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਵਿਬਾਧਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਿਤਾਨਂ ਮਿਲਾਪਿਤਾਨਂ. ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਦਿਦ੍ਵਯਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਖੋਭਨਾ, ਆਲੁਲ਼ਨਾ ਚ ਕਾਯਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਭਿਸਨ੍ਦਨਾ ਝਾਨਸੁਖਸ੍ਸ. ਮਦਯਨਾ ਕਾਮਸੁਖਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਛਾਦਨਾ. ਆਸਿਞ੍ਚਨਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ. ਛਾਦਨਾ ਆਸਿਞ੍ਚਨਾ ਵਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਭਾਵਾਦਿਭੇਦੇਨ ਚਾਤਿ ਸਭਾਵਪੁਗ੍ਗਲਲੋਕਿਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਚ. ਏਕਨ੍ਤਪਣੀਤੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇ ਹੀਨਪਣੀਤਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ. ਏਕਨ੍ਤਹੀਨੇ ਅਕੁਸਲੇ ਛਨ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਾ ਹੀਨਾ. ਯਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਸਾ ਪਣੀਤਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੧). ਅਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ਦੋਸਸਹਗਤਾਦਿਅਨ੍ਤਰਭੇਦਵਸੇਨ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਤਂਤਂਵਾਪਨਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂਤਂਵਾਪਨਵਸੇਨ ਕਥਨੇਪਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਦੋਸੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾਧਿਕਤਾਯ. ਤਥਾਤਿ ਦੋਸੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯ. ਕਥਂ ਪਨ ਕੁਸਲੇਸੁ ਦੋਸੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾ? ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ, ਕਿਲੇਸਾਧਿਕੇਹਿ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸਮ੍ਬਾਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਿਣਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਬਾਧਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਯ ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਵਿਪੁਲਫਲਉਲ਼ਾਰਫਲਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਥਾਤਿ ਮਨ੍ਦਦੋਸਤਾਯ. ਕੁਸਲਾਨਂ ਮਨ੍ਦਦੋਸਤਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਨਿਕਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਵਿਸੇਸਂ ਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾਸਾਮਞ੍ਞਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਹੇਤ੍ਥ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋਲ਼ਾਰਿਕਤਰੋਲ਼ਾਰਿਕਤਮਾ ¶ ਨਿਕਨ੍ਤਿਯੋ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਸੁਖੁਮਸੁਖੁਮਤਰਸੁਖੁਮਤਮਾ ਸੁਖੁਮਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ. ਸੁਖੁਮਤਮਨਿਕਨ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਯਾਵ ਭਵਗ੍ਗਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੩. ਯਦਿ ਸਿਯਾਤਿ ਯਦਿ ਅਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠੋ ਸਿਯਾ.

ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ¶ ਅਕੁਸਲਤੋਤਿ ਅਕੁਸਲਭਾਵੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਲੋਭਸਹਗਤਾਦਿਅਕੁਸਲਵੇਦਯਿਤਤੋ. ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਦੋਸਸਹਗਤਾਦਿਅਕੁਸਲਵੇਦਨਾ ਦੂਰੇਤਿ ਯਥਾ ਉਦ੍ਧਰੀਯਤਿ. ਤਤੋ ਦੂਰਤੋ ਕੁਸਲਤੋਤਿ ਤਤੋ ਅਕੁਸਲਤੋ ਦੂਰਤੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਕੁਸਲਵੇਦਯਿਤਤੋ ਕੁਸਲਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਕੁਸਲਵੇਦਨਾ. ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੁਦ੍ਧਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੁਦ੍ਧਰਣਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਇਧ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੁਦ੍ਧਰਣਞ੍ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ, ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਨਨੁ ਚ ਅਤਿਸਯਵਚਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੇਵ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਦੂਰਦੂਰਤਰਤਾਯ ਵਿਯ ਸਨ੍ਤਿਕਸਨ੍ਤਿਕਤਰਤਾਯ ਚ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਯਾਤਿ ਅਕੁਸਲਵੇਦਨਾ. ਤਤੋਤਿ ਕੁਸਲਵੇਦਯਿਤਤੋ. ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੂਰਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਹਿ ਵੇਦਨਾਹਿ ਦੂਰੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੧੩) ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੂਰਸ੍ਸ. ਦੂਰਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਸਭਾਗਤ੍ਤਾਤਿ ਯਤੋ ਯਂ ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਾ ਵੇਦਨਾ ਯਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਦੂਰੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਏਵ ਤਸ੍ਸਾ ਕੇਨਚਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਨ ਉਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵੇਦਨਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਭਿਨ੍ਨੇਤਿ ਲੋਭਸਹਗਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੇ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥੇ ਏਵ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਅਕੁਸਲਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਅਕੁਸਲਾਯ ਵੇਦਨਾਯਮੇਵ ਲੋਭਸਹਗਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾਯ ਦੂਰਭਾਵੋਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪੀਤਿ.

ਯਦਿ ¶ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਦੂਰਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਦੂਰਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਦੂਰਤੋ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਂ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਦੂਰਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਯਦਿਪਿ ਤਂ ਵਿਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨੇਵ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋਵ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਟਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਦੂਰਤਾ, ਸਭਾਗਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ. ਲੋਭਸਹਗਤਾਯ ਦੋਸਸਹਗਤਾ ਵਿਸਭਾਗਤਾਯ ਦੂਰੇ ਸਮਾਨਾ ਕਥਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਨੁ ਤਾਸਂ ਅਕੁਸਲਸਭਾਗਤਾ ਲਬ੍ਭਤੇਵਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਰਮਾਹ ‘‘ਵਿਸਭਾਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਭੇਦਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਭੇਦਂ ਵਿਸੇਸਂ ਅਸਦਿਸਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਵਿਸਭਾਗਤਾ. ਦੂਰਤਾਯਾਤਿ ¶ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਯ ਦੂਰਤਾਯ ਸਭਾਗਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਪਕਤ੍ਤਾ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੁਦ੍ਧਰਣਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ. ਸਤਿ ਹਿ ਸਭਾਗਬ੍ਯਾਪਕਤ੍ਤੇ ਸਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾਤਿ ਦੂਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੁਦ੍ਧਰਣਂ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ. ਸਭਾਗਤਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਂ. ਭੇਦਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਂ. ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾਵਾਤਿ ਅਭਿਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾਵ. ਵਿਸਭਾਗਬ੍ਯਾਪਕਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾਯਾਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਵਿਸਭਾਗਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਤੋ ਦੂਰੁਦ੍ਧਰਣਂ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ. ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਕੁਸਲਤਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ.

ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭. ਤਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯਪਿ. ਤਬ੍ਬਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ. ਪਟਿਘਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਟਿਘਤੋ ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ ਪਟਿਘਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ.

ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇ, ਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ, ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਚਨਾਧੀਨਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਪਤਿ ਸਦ੍ਦਾਧੀਨਾ, ਨਾਮਾਯਤ੍ਤਗਹਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਨਾਮਰੂਪਦੁਕੇ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੧੦੧-੧੦੮) ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਧਿਵਚਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਕਾਸਕਂ ¶ ਞਾਪਕਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਵਚਨਾ ਯਥਾ ਅਰਿਸਸੋਤਿ. ਤਤੋਜੋਤਿ ਅਧਿਵਚਨਸਙ੍ਖਾਤਤੋ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਜਾਤੋ. ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਯੇਵ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਫਸ੍ਸੇ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਫਸ੍ਸੇਪਿ ‘‘ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇ ਵਚਨਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਧਿਵਚਨਾ’’ਤਿਆਦਿਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ. ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਤਤੋਜਾਪੀਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਫਸ੍ਸਜਾਤਾਪਿ. ਅਞ੍ਞਪ੍ਪਕਾਰਾਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਆਵੇਣਿਕਂ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਤਾ. ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਂ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਤਾ.

ਯਦਿ ¶ ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਫਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ‘‘ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਅਰੂਪਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਾਵ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ. ਅਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਵਚਨਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਧਿਵਚਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਤਾਵਸੇਨ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮਂ. ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣੋਪਿ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਵੋਹਾਰੋ ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਯ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸੋ ਤਦਞ੍ਞਾਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸਾਧਾਰਣੋ ਸਞ੍ਞਾਯ ਨਿਵੇਸਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਰਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਓਲੋਕਨਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਓਲੋਕਨਾਦਿ ਵਿਯ ਰਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਸਵਨਾਦਿਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾਸੋਤਾਵਧਾਨਾਦਿਨੋਪਿ ਰਤ੍ਤਤਾਦਿਵਿਜਾਨਨਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਸਞ੍ਞਾਯ ਪਨ ਪਾਕਟਭਾਵਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਓਲੋਕਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਸਯਸਮਾਗਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਓਲੋਕਨਸ੍ਸ ਅਪਾਕਟਭਾਵੇ ਰਤ੍ਤਤਾਦਿਵਿਜਾਨਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਾਕਟਭਾਵੇ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਸਾਦਵਤ੍ਥੁਕਾ ਏਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੇਨ ਕਥਿਤਂ, ਕਾਯੇਨ ਵਾ ਪਕਾਸਿਤਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦. ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਠਮਂ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭੁਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਧਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾਵ ਪਧਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਦਿ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੋਦੇਤਿ. ਇਤਰੋ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਪਧਾਨਮੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਨਿਯਮੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਪਰਿਮਕੋਟਿਗਤਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਪਧਾਨਸ੍ਸੇਵ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਧਾਨੇ ਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਅਪ੍ਪਧਾਨਮ੍ਪਿ ¶ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਨ ਤਾਯ ਗਹਿਤਾਯ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਉਪਰਿਮਕੋਟਿਯਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਬ੍ਯਾਪਿਕਾ’’ਤਿ. ਦੁਤਿਯੇ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਆਗਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਆਗਮਨਕਿਰਿਯਾ ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਕਰਣਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਆਗਮਨਕਿਰਿਯਾਯ, ਏਵਂ ਵਚਨਕਿਰਿਯਾਯਪਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਕਰਣਭਾਵੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਰਿਮੇਪਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਪ੍ਪਭੇਦੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਪਾਲ਼ਿਆਗਤਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਰਿਮਕੋਟਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਵਾਪਨਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਰਿਮਕੋਟਿਯਾ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾਯ ‘‘ਤੇਪਞ੍ਞਾਸਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਾ’’ਤਿ.

ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਮੁਗ੍ਗਮ-ਪਦਸ੍ਸ ਤਤ੍ਵਤੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਞ੍ਜਾਤਿਯਂ ਆਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਭੇਦਤੋ ਪਨ ਸਮਾਯੋਗੇ ਉਗ੍ਗਮਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੇਨ ਸਮਾਯੋਗੇ, ਕੁਤੋ, ਕਥਞ੍ਚ ਉਗ੍ਗਮਨਨ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾਯਂ ਆਹ ‘‘ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯਸਮਾਯੋਗੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਏਵ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਸਮੁਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਧਿਗਤਾਨਂ ਅਧਿਗਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਓਪਪਾਤਿਕਸਮੁਗ੍ਗਮੇਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਸਂਸੇਦਜਸਮੁਗ੍ਗਮੋਪਿ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾਨਂ ¶ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਂਸੇਦਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇ ਨ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਮੇਤੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ. ਸੁਖੁਮਜਾਤਿਯਲੋਮਾ ਏਵ ਕਿਰ ਕੇਚਿ ਏਲ਼ਕਾ ਹਿਮਵਨ੍ਤੇ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਲੋਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਏਲ਼ਕਲੋਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤਿਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਲੋਮਾਨਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਜਪਾਕਤਿਕੇਲ਼ਕਾਦੀਹਿ ਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਏਲ਼ਕਵਿਸੇਸਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਲ਼ਕਸ੍ਸ ਲੋਮਂ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਙ੍ਖਣਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਏਵਂਸਣ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਂਸੁਨੋ ਪਗ੍ਘਰਿਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗੇ ਠਿਤਤੇਲਬਿਨ੍ਦੁਸਣ੍ਠਾਨਂ. ਵਣ੍ਣਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋਤਿ ਰੂਪਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਸਣ੍ਠਾਨਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਚ.

ਸਨ੍ਤਤਿਮੂਲਾਨੀਤਿ ¶ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਮੂਲਭੂਤਾਨਿ. ਅਨੇਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਾਹਾਰਭਾਵਤੋਤਿ ਯਥਾਰਹਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਅਨੇਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਙ੍ਘਾਤਭਾਵਤੋ. ਪਧਾਨਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਂ ਸਿਰੋ.

ਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਂ, ਤਂਤਂਖਨ੍ਧੇਕਦੇਸਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਂ. ਪਰਿਹੀਨਾਯਤਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਹੀਨਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਦਿਆਯਤਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਵਸੇਨ, ਬਧਿਰਸ੍ਸ ਸੋਤਦਸਕਵਸੇਨ, ਅਨ੍ਧਬਧਿਰਸ੍ਸ ਉਭਯਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਹਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਪਨ ਭਾਵਹਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਤਥਾ ਅਨ੍ਧਬਧਿਰਾਘਾਨਕਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਵਸੇਨ. ਤਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਜੀਵਿਤਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨੀਤਿ ਇਤਰੇਸਂ ਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਹਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ. ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਚ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੂ’’ਤਿ ਅਯਂ ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤੇ. ‘‘ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਸਯਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਇਧਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਂ. ਰੂਪਾਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਨ੍ਤਿ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਂ ਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਂ ਅਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਞ੍ਚ. ‘‘ਵਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣਂ ਏਵ, ਨਾਪਿ ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਂ ਏਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਦੁਬ੍ਬਲਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਦਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ. ‘‘ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਕਮ੍ਮਜਤਾਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ¶ ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪਰਂ. ਸਦਿਸਸਨ੍ਤਾਨੇ ਯਥਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਨ ਤਥਾ ਵਿਸਦਿਸਸਨ੍ਤਾਨੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਨਸਨ੍ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਙ੍ਗਭਾਵਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਭਾਵਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਹਾਯਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਤਦਾਤਿ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਲਾਭੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵੋ, ਨ ਇਤਰਤ੍ਰ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਦਾ ਚ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ.

ਯੇਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ¶ ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਾਦਿਆਕਾਰੇਹਿ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਆਹਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਆਹਾਰਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੯).

ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ. ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਤਰੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਯਥਾ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਆਸਨ੍ਨੇਹਿ ਪੁਰਿਮਤਰੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਭਵਨ੍ਤਰੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਪਿ ਵਟ੍ਟਮੂਲੇਤਿ ਅਕਾਰਣਂ ਵਟ੍ਟਮੂਲਾਵੂਪਸਮੋ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਆਰੁਪ੍ਪਸ੍ਸ.

ਉਤੁਨਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਉਤੁਨਾ. ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇ ਰੂਪੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਠਮਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਉਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸੋਲ਼ਸਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਆਦਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ, ਸੋਲ਼ਸਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੋ ਚਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਏਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਤੁਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਯਦਿ ਗਹਿਤਾ, ‘‘ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਸੋਲ਼ਸਹੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਧਰਮਾਨਤਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਤੁਨੋ ¶ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੋ ਅਥ ਗਹਿਤੋ, ‘‘ਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਸਹਿਤੇਨ ਚ ਏਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਬਹਿਕਤਤ੍ਤਾ.

ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਚ ਸੋਲ਼ਸਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ, ਤਤੋ ਅਧਿਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਚ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਪਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੂਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਤੁਨੋ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸੋਲ਼ਸਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਤੁਨੋ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਧਰਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਗਹਿਤੋਤਿ ¶ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ‘‘ਰੂਪੇ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇਵ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੬ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਗਹਿਤੇ ਵਾ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਭਵਙ੍ਗਾਨਿ, ਆਵਜ੍ਜਨਂ, ਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ, ਸਨ੍ਤੀਰਣਂ, ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ, ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ, ਏਕਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਥਾਵਸੇਸਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭), ਤਥਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ, ‘‘ਏਕਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਦਵਸਾਨੇ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇਵ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਕੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭) ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾਯਪਿ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’’ਤਿ. ਤਥਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਚਲਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਓਜਾਯ ਸਭਾਵਸੁਖੁਮਤਾ ਉਪਾਦਾਰੂਪਭਾਵਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਾਤਰਾ ਅਜ੍ਝੋਹਟਾ ਓਜਾ ਬਾਹਿਰਬ੍ਭਞ੍ਜਨਂ ਵਿਯ ਗਬ੍ਭਮਲ੍ਲਿਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਪਵੇਣਿਯਾ ਓਜਾਯ ਵਿਯ ਸੇਸਤਿਸਨ੍ਤਤਿਓਜਾਯ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨਨ੍ਤਿ ਉਦਰਿਯੇ ਓਜਾ ਰੂਪਂ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਟ੍ਠਾਨੇ ਏਵ ਪਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਰਸਹਰਣੀਹਿ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਾਯਾਨੁਸਟਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵਾਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਯੋਗੀਨਂ ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ, ਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧) ਵਿਯ, ਨ ਕਮ੍ਮਚੇਤਨਂ ਵਿਯ ਏਕਧਮ੍ਮਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਯਥਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਹੇਤੁਆਦਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਾਵ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਰਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਣਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਾ ਅਦ੍ਧੁਨੋ. ਨਯਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ¶ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਏਵਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਂ ‘‘ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਪਾਤੁਭਾਵੋ’’ਤਿਪਿ ਨਿਯਮੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂਦੀਪਨਤ੍ਥਮੇਵਾਤਿ ਅਸਮਾਨਕਾਲਤਾਦੀਪਨਤ੍ਥਮੇਵ, ਨ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਥਾ ਹਿ ਅਯਨ੍ਤਿ.

ਯਦਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਫਲਪਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਵਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਯਦਿ ਦਨ੍ਧਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ. ਅਸਮਾਨਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤੁਲ੍ਯਕਾਲਤ੍ਤਾ. ਨਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਸੂਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਵਰੇਸੁ. ਤੇਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਏਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਥਾ. ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਾਦੀਨਂ ਨ ਤਥਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿ. ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨਂ ਵਾ ਇਤਰੇਸਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਤਾਯ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਭਾਗਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਦੇ ਪਦਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਲਕੁਣ੍ਡਕਪਾਦਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਪਦਸਮੀਪੇ ਪਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ. ਯੋ ਹਿ ਸੀਘਪਦਵਿਕ੍ਕਮੋ ਲਕੁਣ੍ਡਕਪਾਦੋ, ਸੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਲਹੁਂ ਲਹੁਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਸਹੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਂ ਕਮ੍ਮਜਮਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਤੁਜਂ ਪਨ ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਵ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ, ਅਰੂਪਸ੍ਸ ਤਤੋ ਏਕਭਾਗੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਮੂਲਟੀ. ੨੦ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ.

ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਤੋਤਿ ਸਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਤੋ. ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਏਕ-ਸਦ੍ਦੋ. ਏਕੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਕਾਰੋਤਿ ਏਕੋ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ¶ ਸੋਲ਼ਸਾਕਾਰਾ ਸਿਯੁਂ, ਇਤਰਥਾ ਵੀਸਤਿ, ਤਤੋ ਅਧਿਕਾ ਵਾ ਏਤੇ ਆਕਾਰਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੋਲ਼ਸਕੇਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਸੋਲ਼ਸਕਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤਸੋਲ਼ਸਕੇ. ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਨਾਨਾਨਿਰੋਧਭਾਵਂ ਵਿਯ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਠਪਨੇ ਕਾਰਣਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਦਿ ਪਨਾ’’ਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਵਦਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਂ ਏਕਨਿਰੋਧਂ. ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਂ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਤਦਾ ਨਤ੍ਥਿ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਰੂਪੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਓਰਂ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਤਾ, ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਾਨਾਨਿਰੋਧਤਾ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁ ¶ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਾਨਿ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਰੂਪੇਨ. ‘‘ਸਙ੍ਖਲਿਕਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਇਧ ‘‘ਪਵੇਣੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਵਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਵੇਣੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ. ਨ ਹਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਗਹਣੇ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਾਵ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਕਮ੍ਮਜਿਯਵਚਨਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ.

ਸੁਦੀਪਨਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁਖਦੀਪਨਤ੍ਤਾ, ਨਯਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ਵਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਦੀਪਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਤੇਨ ਹਿ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਰੂਪੇਨ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਕਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਤੋ ਪੁਰੇਤਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਕਰੂਪੇਨਾਤਿਆਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹਗਮਨਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਤਾਦੀਪਨੇ. ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇਤਿ ਅਰੂਪਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਅਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਏਵ ਏਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਅਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਕਮ੍ਮਜੇਨ ਦੀਪਨਾਯਂ ਸਮਤਿਂਸਕਮ੍ਮਜਰੂਪਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਤਿਂਸ…ਪੇ… ਯੋਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਕਮ੍ਮਤੋ ਜਾਤਾ ਤਂਕਮ੍ਮਜਾ, ਤੇਸੁ. ਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਜੀਵਿਤਞ੍ਚ ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਾਤਿ ਜੀਵਿਤਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਆਯੁ. ਜੀਵਿਤੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਜੀਵਿਤਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਉਸ੍ਮਾਦਯੋ.

ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ¶ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਤਿ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਰਸਮਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ, ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਾਲ਼ਿ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਾ ਤਾਯ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁ…ਪੇ… ਭਵਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਯੋ ਚਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ…ਪੇ… ਕਮ੍ਮਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਯਮੇਵ ਖਣਨਿਯਮੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੬ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ). ਏਤੇਹੀਤਿ ਯਥਾਨੀਤੋ ਯਮਕਪਾਠੋ, ‘‘ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਪਦੇਸੋਤਿ ਏਤੇਹਿ ¶ . ਨਤ੍ਥਿਯੇਵ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਦੀਪਨਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਪੁਨ ‘‘ਏਤੇਹੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਏਕਨਿਰੋਧਦੀਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਪਦੇਸਾ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਵਾ ਏਤੇਹਿ ਆਚਰਿਯੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤਿਯੋ ਭਾਗੋ, ਤੇਨ ਅਧਿਕਾ ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਤਤਿਯ…ਪੇ… ਯੁਕਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤਿਯ ਭਾਗੋਤਿ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪਾਦਾਯ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਏਕਾਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ, ਅਵਸੇਸਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾ, ਅਵਸੇਸਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਉਭਯਞ੍ਚੇਤਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਚ ਆਪਾਥਗਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਖੋ ਪਨੇਵਂ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਤੀਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭) ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਞ੍ਚਦਸਾਤਿ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਤ੍ਥ ਖਣੇਕਦੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਨ ਰੂਪਂ ਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਂ, ਨਾਪਿ ਤਤਿਯਭਾਗਾਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਂ, ਅਥ ਖੋ ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨੇਤ੍ਥ ਰੂਪਮੇਵ ਸਮਾਨੇਪਿ ਅਨਿਚ੍ਚਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭਾਵੇ ਚਿਰਾਯੁਕਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ? ਦਨ੍ਧਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚਿਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ, ਤੇ ਯਥਾਬਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ, ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏਵਂ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ, ਯਦਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੮). ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਾ ਚ ਨੇਸਂ ਵੋਹਾਰਾਨੁਗੁਣਾ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਨ੍ਧਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਾਯ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਹਿ ਨਿਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਰੂਪਮੇਵੇਤ੍ਥ ਚਿਰਾਯੁਕਂ ਜਾਤਂ. ਕਿਞ੍ਚ – ਲਹੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਸਯਸਨ੍ਤਤਿਮਤ੍ਤਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਤਿਣ੍ਣਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਲਦ੍ਧਿਮਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਾ, ਦਨ੍ਧਮਹਾਭੂਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਪਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਦਨ੍ਧਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਾ. ਨਾਨਾਧਾਤੂਸੁ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਵ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਚ ਰੂਪਮੇਵ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਨ ਏਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ¶ ਰੂਪਾਰੂਪਂ ਸਮਾਨਾਯੁਕਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਰੂਪਮੇਵ ਚਿਰਾਯੁਕਨ੍ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਯਥਾ ਚ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਰਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ, ਤਤਿਯਭਾਗਾਧਿਕਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਤਾ ਵਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਯ੍ਵਾਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਮੇਵ ਤਾਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਚੇਤ੍ਥ…ਪੇ… ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਯਮਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਵਾਰਾਦਿਪਾਲ਼ਿਂ ਆਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਯਮਕੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਯਮਕਪਦਂ ਅਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕਤਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ. ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਅਨਾਗਤਞ੍ਚਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਨਾਗਤਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਾਭਾਵਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਵਾਰਾਦੀਸੁ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ ਅਵਚਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ਬੋਧੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸ ਅਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਕੇਵਲਮਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਵਚਨਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਾਭਾਵਜੋਤਕਂ, ਅਪਿਚ ਖੋ ¶ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਲ਼ਿਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਤੇਸੁਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਸੇਸੋ. ਖਣਦ੍ਵਯਸਮਙ੍ਗਿਂ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਠਿਤਭਾਵਮਾਹ. ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇਯੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਕੇਚਿ ‘‘ਯਥਾਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਿਂ ਤਥਾਭੂਤੋਵ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਥਾਭੂਤੋ? ਯਦਿ ਤਥਾਭੂਤੋਵ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਜਰਤਾਯ ਸਮ੍ਭਵੋ. ਅਥ ਅਞ੍ਞਥਾਭੂਤੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਏਵ ਸੋਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋਯੇਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਧਮ੍ਮਾਧਾਰਭਾਵੇਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਾਨਂ ਅਞ੍ਞੋਵ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਾਵਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੋ, ਨਿਰੋਧਾਵਤ੍ਥਂ ਉਪਾਦਾਯ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਾਵਤ੍ਥਾਯ ਚ ਭਿਨ੍ਨਾ ਨਿਰੋਧਾਵਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਞ੍ਞੋਵ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਨਿਰੋਧਾਵਤ੍ਥਾਯ ਵਿਯ ਨਿਰੋਧਾਭਿਮੁਖਾਵਤ੍ਥਾਯਪਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਾ ਠਿਤਿ, ਜਰਤਾ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੋਧੇਨ ਨਯਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿ ਗਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੋਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ‘‘ਉਪਚਯੋ, ਸਨ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋ. ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕਾਦਿਦੇਸਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਵਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਨੋ’’ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਦਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਨੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਤਯਿਦਮਕਾਰਣਂ. ਅਰੂਪਲੋਕਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਂ ਵਾ ‘‘ਨੋ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਯਮਕਦੇਸਨਾਯ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਯੋਜਨਾ. ਏਤੇਨ ‘‘ਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਮੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਞਾਯੇਨ ਯਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤੇਨ ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਨੋ’’ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ.

ਸਹੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਵਚਨਤੋਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੭੯) ਏਵਂ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਸਹਨਿਰੋਧਵਚਨਤੋ. ਤੇਨ ਵਚਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਨ. ਅਞ੍ਞਰੂਪਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ਕਮ੍ਮਉਤੁਆਹਾਰਜਰੂਪਾਨਂ. ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਸਹਨਿਰੋਧਾਦਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਹੁਪ੍ਪਾਦਸਹਨਿਰੋਧਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਾਨਾਨਿਰੋਧਅਨਿਵਾਰਿਤਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵਾਨਂ ਕਮ੍ਮਜਾਦੀਨਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕੇਨ (ਯਮ. ੩.ਧਮ੍ਮਯਮਕ.੧੬੩) ਪਾਠੇਨ, ‘‘ਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਮੇਵਾ’’ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨ ਚ. ਯਮਕਪਾਲ਼ਿਅਨੁਸ੍ਸਰਣੇਤਿ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਯਮਕਪਾਲ਼ਿਯਾ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ. ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਨਾਮ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਤਾ ਠਿਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਸਹਾਯਭਾਵਂ ਨਾਪਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਥਿਭਾਵਾਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਾਭਾਵਤੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਲਾਭੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤੀਤਿ ਏਵਞ੍ਚ ਉਤੁਨਾਪਿ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨੇ ਸਤਿ. ਤਂਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖਣੇ, ਖਣਦ੍ਵਯੇਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਅਤਿਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨੇਵ. ਅਥ ਵਾ ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਦਨ੍ਧਪਰਿਵਤ੍ਤਿਕਤਾਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਕਲਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵੇਨੇਵ. ਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਸਹਜਾਤਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਉਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਦਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ. ਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ. ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਸਕਲਂ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਂ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ¶ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਰਮ੍ਭੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ, ਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਾਰਮ੍ਭਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹੁਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖਣੇ. ਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ. ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ. ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਾਲਾਭਨ੍ਤਿ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬੋ ਯੋ ਵਿਸੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਲਾਭਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਦੂਰੇ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ…ਪੇ… ਏਤੇਨ ਸਹ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂਸਦ੍ਦੇਨ ਚੁਤਿਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚੁਤਿਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਨਤ੍ਥੀਤਿ ¶ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਯਦਿਪਿ ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਤਾ ਰੂਪਾਨਂ ਅਰੂਪੇਹਿ, ਅਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪੇਹਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਯੋ ਪਕਾਰੇ ਆਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਤੇਸਂਯੇਵ ਰੂਪਾਨਂ ਕਾਯਵਿਕਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਕਾਰਾਦਿਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਖਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾਪਰਿਯਾਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਪਾਤੁਭਾਵਵਿਦ੍ਧਂਸਭਾਵਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਵਾ. ‘‘ਅਯਂ ਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਾਮਕਰਣਂ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ. ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਮੇਵ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਤ੍ਤਕਸਿਣਾਦਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਯਮਾਨੋਤਿ ਸਾਧਿਯਮਾਨੋ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਮਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ¶ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇਵਾਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿਆਦਿਕੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੁਕ੍ਕਂਸਤੋਤਿ ਦਾਨਸੀਲਕਾਮਾਦੀਨਵਾਦਿਦਸ੍ਸਨਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਕਥਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਕਥਾਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੁਕ੍ਕਂਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਕ੍ਕਮੋ ਨਾਮਾਯਂ ਵਿਸੁਂ ਕਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾਪਿ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਾਵਰੋਧਨੇ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਹਾਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭੂਮਿਕ੍ਕਮੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚਰੂਪਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਦੇਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਕਦੇਸੇਨਾਤਿ ਬਾਹਿਰੋਲ਼ਾਰਿਕਾਯਤਨੇਹਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਯਂ ਵੇਦਯਤਿ, ਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

ਤਂਸਭਾਵਤਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨਾਸਵਧਮ੍ਮਸਭਾਵਤਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ. ਅਨਾਸਵਾ ਖਨ੍ਧੇਸ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਾਸਵਾਨਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਅਨਾਸਵਧਮ੍ਮੋ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਖਨ੍ਧਾਧਿਕਾਰੇ ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਏਵ ਅਨਾਸਵਾ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ.

ਯਥਾ ¶ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਦਨੁਗੁਣਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਙ੍ਖਤਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਸਭਾਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਮਵਰੁਦ੍ਧਾ, ਨ ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨੀਤਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਤਾਨਿ ਵਿਸੁਂ ਖਨ੍ਧਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਏਤੇਨ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਵਿਸੁਂ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਾਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਫੁਸਨਾਦਯੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਰੂਪੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤਿ ਰੂਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਂਯੋਜਨਾਭਿਨਿਵੇਸਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾ. ਵੇਦਨਾਯ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਾਯ… ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ… ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਸਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਂਯੋਜਨਾਭਿਨਿਵੇਸਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫੮), ਤਥਾ ‘‘ਅਹਂ ਰੂਪਂ, ਮਮ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਯੀ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧) ਚ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਸੁਤ੍ਤੇਨ. ਵਕ੍ਖਮਾਨਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਚਾਤਿ ‘‘ਰੂਪੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੬ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਸੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਖਨ੍ਧੇ ਏਵ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਗੇਵ ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵੇਦਨਾਕਾਰਣਾਯਾਤਿ ¶ ਵੇਦਨਾਯਾਤਨਾਯ. ਛਾਦਾਪਨਤੋਤਿ ਰੋਚਾਪਨਤੋ. ਬਾਹੁਲ੍ਲੇਨਾਤਿ ਬਹੁਲਭਾਵੇਨ. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹਿ ਬਾਹੁਲ੍ਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਾ, ਨ ਇਤਰੇ.

ਪੁਟਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਛਤ੍ਤਸਦਿਸਂ ਪੁਟਂ ਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹੀਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ. ਵਟ੍ਟਗਤਵੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾ ਹਿ ਇਧ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵੇ ਠਿਤਾ. ਊਨੇਹੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁਨਾ, ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਚ ਊਨੇਹਿ.

ਮਾਯਾਯਾਤਿ ਇਨ੍ਦਜਾਲਾਦਿਮਾਯਾਯ ਪਯੋਗੋ ਮਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਮਾਯਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਰੂਪਂ ‘ਮਾਯਾ’ਤਿ ਆਹਾ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਾਦਿਤੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ. ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਸੁਭਾਦਿਕੋਵ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਰੂਪਸ੍ਸ. ਯਸ੍ਸ ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਾਮਰਾਗਮੁਖੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਲੋਭਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ. ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮੁਦਯਭੂਤੇ ¶ ਫਸ੍ਸੇਪਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਯੋਜਨਾ ਪਾਕਟਾ ਏਵ.

ਤਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨਸੁਖਵਿਨਾਸਨਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰਂ ਞਾਤਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਤੀਰੇਤਿ.

ਤਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ. ਪਰਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪਰਾਮਾਸਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹਿਤਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ, ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੯੬) ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ.

ਕਮਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੩੪. ਤਂ ¶ ਵਤ੍ਵਾਤਿ ਤਂ ਭੂਮਿਵਸੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਵਾ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤਾਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੇਤੁਜਾਤਿਭੂਮਿਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਭੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਯਦਿਪਿ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਥਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਪਚ੍ਚਾਮਸਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ ਇਤਰਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠ…ਪੇ… ਯੋਜਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਵਿਧਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਂ ਅਸਮ੍ਭਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪੂਰਣਤ੍ਥਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਪੁਬ੍ਬਤਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਗਹਣਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨਾਤਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨ. ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕਥਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥਨਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਵਡ੍ਢਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ‘‘ਪੁਰਿਮਗਹਿਤੇ ਅਞ੍ਞੁਪਚਯਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਡ੍ਢਨਸਦ੍ਦੋ ਛੇਦਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯਥਾ ਅਸਿਵਾ ‘‘ਸਿਵਾ’’ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਯਨੀਹਰਣਨ੍ਤਿ ਨੀਯਤੀਤਿ ਨਯੋ, ਦੇਸਨਾ, ਤਸ੍ਸ ਨੀਹਰਣਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਵਡ੍ਢਨਕਨਯੋਤਿ ¶ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਡ੍ਢਨਕਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਦੇਸਨਾਨਯੋ. ਅਞ੍ਞੇ ਭੇਦਾਤਿ ਏਕਵਿਧਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਦਯੋ ਭੇਦਾ. ਯਦਿ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਭੇਦਜਨਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਵਿਸਯਾਯ ਪਭੇਦਗਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ, ਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਵਿਭਾਗਤਾਯ ਸਮ੍ਮਸਨਵਾਰਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਵਾਰਸ੍ਸ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਮੁਖਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਇਤਰੇਪਿ ਭੇਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦੁਵਿਧਤਿਵਿਧਭੇਦਾਨਂ ਯਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਇਤਰੇ ਭੇਦਾ ਅਨਾਨਤ੍ਤਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨ ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭੇਦਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪੇਕ੍ਖਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਸਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਯਥਾ ਦੁਕਮੂਲਕਾਦੀਸੁ ਭੇਦਾ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਭੇਦਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖਾ, ਨ ਏਵਮੇਤੇ. ਏਤੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧਾਦਿਭੇਦਾ ਪਭੇਦਨ੍ਤਰਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਕੇਵਲਂ ਬਹੁਵਿਧਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਪ੍ਪਭੇਦਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਦੁਕਤਿਕਪਦਤ੍ਥਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ¶ ਯਥਾ ਦੁਕੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ, ਏਵਂ ਤਿਕਦੁਕਪਦਤ੍ਥਾਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕੇ ਵਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਤਿਕੇਸੁ ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਤੋ…ਪੇ… ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.

ਸਮਾਨਵੀਥਿਯਨ੍ਤਿ ਏਕਵੀਥਿਯਂ. ਚਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਾਯਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਪਟਿਘਾਤੇਨ. ਸੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਪਟਿਘਾਤੋ. ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਿਕਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਿਕਾ. ਸਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਵੇਦਨਾ. ਨਨੁ ਚ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯੋ ਫਸ੍ਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਤਿ? ਨ, ਵੇਦਨਾਸੀਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਤਪ੍ਪਯੋਜਨਤ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਯੋਜਨਤ੍ਤਾ. ਪਯੋਜਯਤੀਤਿ ਪਯੋਜਨਂ, ਫਲਂ.

ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਵਿਪਾਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇ ਹਿ ਇਧ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤੇਸਂ ਸਯਮੇਵ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਭੂਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤੋਤਿ ਭਵਙ੍ਗਤੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਦਿਕੁਸਲਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮੇਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਕੁਸਲਾਦਯੋ. ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਅਟ੍ਠਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂਯੇਵ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ¶ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਵੇਦਨਾਪੀਤਿਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਿਕਵਜ੍ਜਾਨਂ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਤਿਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਚਤੁਵੀਸਤਿਕਾ. ਯਦਿ ਅਸਮਾਨਵੀਥਿਯਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂਯੇਵ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਅਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾਯੇਵ.

ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਵੇਦਨਾਯ ਕਥਨਂ. ਤਿਕਭੂਮਿਵਸੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦਿਤਿਕਵਸੇਨ, ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੂਮਿਵਸੇਨ ਚ. ਦ੍ਵਾਰਤਿਕਵਸੇਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ, ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦਿਤਿਕਵਸੇਨ ਚ. ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ. ਨ ਚ ਦ੍ਵਾਰਂ ਅਨਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧਭੇਦਤੋ ਤਿਂਸਵਿਧਭੇਦੇ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਭੂਮਿਯੋ ਆਗਤਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਾਦਿਭੂਮਿਆਮਸਨੇਨ ਪਨ ਅਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ ਏਤ੍ਥ ਸਮਾਨਾਸਮਾਨਵੀਥੀਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ’’ਤਿ. ਸੁਖਦੀਪਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਰਭੂਮਿਆਮਸਨਮੁਖੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਭੂਮਿਯੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਾਤਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਭੂਮਿਯੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ¶ ਨ ਠਪਿਤਾ, ਭੂਮਿਵਿਭਾਗੇਨ ਨ ਕਥਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਰਹਿਤਾਤਿ ਦ੍ਵਾਰਭੂਮੀਨਂ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਆਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਦ੍ਵਾਰਾਦਿਵਿਸੇਸਰਹਿਤਾ.

‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਦ੍ਧਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ. ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਵਾ ਗਹਣਂ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਲਾਮਕੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ. ਯਦਿ ਘਾਯਨਾਦੀਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨੇਵ ਸਿਯੁਂ. ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚ ਨਾਨਾਵੀਥਿਯਂਯੇਵਾਤਿ ਤਦਲਾਭਵਚਨਂ ਇਧ ਨਾਨਾਵੀਥਿਜੋਤਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਘਾਨਾਦਿਦ੍ਵਾਰੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਡ੍ਢਨਾਦੀਨਂ. ਤਦਲਾਭੋਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਲਾਭੋ, ਸੋ ਚ ਘਾਯਨਾਦੀਹਿ ਪਰੇਸਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਜਾਨਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ. ਅਨ੍ਤਿਮਭਵਿਕਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸਵਨੇਨ ਵਿਨਾ ਤਂਫੁਸਨਂ ਸਿਯਾ ਮੂਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯੋਤਿ ¶ ਵਿਵਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ. ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਸਿਣਰੂਪਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ.

ਥਾਮਗਮਨਂ ਨਾਮ ਕਾਮਰਾਗਾਦੀਨਂਯੇਵ ਆਵੇਣਿਕੋ ਸਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਾਮਰਾਗਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਰਾਗਪਟਿਘਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਚਾਰਣਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਨੇਸਂ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸੋਤਿ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਪਵਤ੍ਤਾ ਵੇਦਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ. ਤਥਾ ਭਾਵਨਾਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਚਤੁਭੂਮਿਕਵੇਦਨਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਏਵ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਕਥਿਤੋਤਿ ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ. ਭਾਵਨਾਯੇਵੇਤ੍ਥ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਂ.

ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਭਾਵਨਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਵ.

ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਇਤਰੀਤਰਸ੍ਸ, ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਚ ਵਸੇਨ.

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ¶ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ, ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਜਾਤਿਆਦਿਕੇ ਭਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਾਵਚਰਞਾਣਸ੍ਸ.

ਤਦੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸੇਵ ਫਲਭਾਵੇਨਾਤਿ ‘‘ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਫਲਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਫਲਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਹੇਤੁਫਲਸਙ੍ਕਰਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਯਦਿਪਿ ਫਸ੍ਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੦. ਤਂ ¶ ਤਂ ਸਮੁਦਾਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਙ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯਂ, ਅਨਵਸੇਸਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯਞ੍ਚ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਚੋਪਨਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸਂਵਰੋ ਛਟ੍ਠਦ੍ਵਾਰੇ, ਇਤਰੋ ਛਸੁਪੀਤਿ ਏਵਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ. ਤਤੋਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਦਿਤੋ. ਯਥਾਯੋਗਨ੍ਤਿ ਯੋ ਸਂਵਰਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਦਨੁਰੂਪਂ.

ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਤੇ ਏਵ ਪਰਿਵਟ੍ਟੇ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵਦਤਿ. ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਵਾ ਤੇਸੁ ਪਰਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਪਿ ਪਦੇਸੇ. ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਅਪ੍ਪਕਮ੍ਪਿ. ਏਕੋਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਨ ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਨਾਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੪. ਅਸਾਧਾਰਣਤੋਤਿ ¶ ¶ ਆਵੇਣਿਕਤੋ. ਤਂ ਨੇਸਂ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵਂ ਵਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਉਦਾਹਰਣਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਆਯਤਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਵਿਸੇਸਿਤੋ ਆਯਤਨਤ੍ਥੋਤਿ ਤਂ ਤਾਦਿਸਂ ਆਯਤਨਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਆਯਤਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ’’ਤਿ.

ਯਦਿ ਵਿਸਯਸ੍ਸਾਦਨਤ੍ਥੋ ਚਕ੍ਖੁ-ਸਦ੍ਦੋ, ਸੋਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਦੁਤਿਯੇ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਮਵਿਸਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਵਿਯ, ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਵਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰੂਪਮਿਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਵਿਯ ਸਵਿਗ੍ਗਹਮਿਵ ਸਬਿਮ੍ਬਕਂ ਵਿਯ ਵਣ੍ਣਵਾਚਕੋ ਰੂਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰਣਂ ਵਾ ਰੂਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਵਚਨਮੇਵਾਤਿ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਸਦ੍ਦਮੇਵ. ਗਮੀਯਤੀਤਿ ਉਪਨੀਯਤਿ. ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਸ੍ਸ ਰਸਗ੍ਗਹਣਮੂਲਤਾਵਚਨੇਨ ਰਸਸ੍ਸ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰਸਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਰਸਗ੍ਗਹਣਂ, ਰਸਗ੍ਗਹਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਂ, ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਜੀਵਿਤਨ੍ਤਿ. ਰਸਗ੍ਗਹਣਮੂਲਤਾ ਚ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਪਦਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤੇਨ ਫਲਨ੍ਤਿ ਦੇਸੋ, ਹੇਤੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਮਨੋਗੋਚਰਭੂਤਾਤਿ ਮਨਸੋ ਏਵ ਗੋਚਰਭੂਤਾ. ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੇਨੇਵਾਤਿ ਅਨੁਭਵਨਾਦਿਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ¶ . ਏਕਾਯਤਨਤ੍ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਦਸ ਏਕਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਾ. ਦ੍ਵਾਰਾਲਮ੍ਬਨਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾ ਹਿ ਆਯਤਨਦੇਸਨਾਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਤੋਤਿ ਪੁਰਿਮਭਾਗਤੋ ਪਾਕਭਾਵਤੋ. ਪਾਕਭਾਵੋ ਹਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ, ਵਿਦ੍ਧਂਸਾਭਾਵੋ ਅਪਰਨ੍ਤੋ.

ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਆਯਤਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਆਯਤਨਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਪਦਤ੍ਥਵਿਵਰਣਮੁਖੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਵਘਰਾਦਿਕੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਾਯ ਏਵਮਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨ ਆਯਤਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਨੋਤਿ ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਮਨੋ ¶ . ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯਸਦਿਸੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਸਦਿਸਤਾ ਚ ਫਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਵਚਨੀਯਤ੍ਥੋ ਭਾਵਤ੍ਥੋ.

ਤਾਵਤ੍ਵਤੋਤਿ ਤਤ੍ਤਕਤੋ. ਊਨਚੋਦਨਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਤੋ ਊਨਾਨਿ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਚੋਦਨਾ. ਯਦਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਭਾਵੋ ਸਿਯਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਹੀਤਿ ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨੇਵ ਅਸਾਧਾਰਣਂ, ਅਥ ਖੋ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ.

ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦੀਹੀਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਦਾਚਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਕਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਯਤਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਤਾਵ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ, ਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਅਕੁਸਲਾਨਂ, ਏਕਚ੍ਚਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨੀਯਤੋ, ਨ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ ਅਡ੍ਢੇਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਕਾਮਾਵਚਰਤ੍ਤਾ, ਇਤਰੇਸਂ ਚਤੁਭੂਮਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾਵਤੋ ਚ. ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਅਯੁਤ੍ਤਿਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾ, ਤੇ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਚਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਕਸਿਨੇਹਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਯਥਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਤਾਯ, ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਕਰਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾ ਚ ਪਧਾਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਭਾਵੇਨ, ਵਿਸਯਿਭਾਵੇਨ ਚਾ’’ਤਿ. ਘਾਨਾਦਿਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਘਾਨਂ ਜਿਵ੍ਹਾ ਕਾਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਮੇਨ.

ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਮਨੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ¶ , ਕਿਞ੍ਚਿ ਯਾਵਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਤੋ ਭੂਤਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਦੂਰਤਰੇ ਦੂਰੇ, ਸੀਘਤਰਂ ਸੀਘਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਦ੍ਵਯਞ੍ਹਿ ਦੂਰਗੋਚਰਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਦੂਰਤਰਗੋਚਰਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਦੂਰਤਰੇ ਨਦਿਸੋਤਂ ਨ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ. ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਸੁਪਿ ਘਾਨਂ ਸੀਘਤਰਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ¶ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਤੋ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੋ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ. ਯਥਾਠਾਨਂ ਵਾ ਤੇਸਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਰੀਰੇ ਸਬ੍ਬੁਪਰਿ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਧੋ ਸੋਤਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਅਧੋ ਘਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਅਧੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ, ਤਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ, ਮਨੋ ਪਨ ਅਰੂਪੀਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਂਤਂਗੋਚਰਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਇਮੇਸਂ ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤੋਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਭੇਦਤੋ. ਯਞ੍ਹਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਕਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਤਦੇਵ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ. ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਕੁਸਲਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕੁਸਲਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਸਭਾਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਸਭਾਵੋਤਿ ਵਿਸਯਿਵਿਸਯਭਾਵੋ, ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਯੋਗ੍ਯਤਾ. ਕਾਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਦ੍ਵਾਰਾਦਿਭਾਵੋਤਿ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇ ਦ੍ਵਾਰਵੁਤ੍ਤਿਭਾਵੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥੇ. ਯਸ੍ਮਾਤਿ ਯਾਯ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਯੇਨ ਦ੍ਵਾਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ. ਸਮ੍ਭਵਨਵਿਸੇਸਨਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰਾਮਸਨਮਾਹ. ਯਂ ਸਮ੍ਭਵਨਂ, ਧਮ੍ਮਤਾਵੇਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰਿਤ੍ਤਕਾਨੇਵਾਤਿ ਧੁਵਾਦਿਭਾਵਰਿਤ੍ਤਕਾਨੇਵ. ਵਿਸਮਾਦੀਸੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਿਸਮਾਦਿਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨਿ, ਵਿਸਮਾਦਿਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨਿ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਸਮਾਦਿਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨਿ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ. ਵਿਸਮਭਾਵ…ਪੇ… ਵਨਭਾਵੇਹੀਤਿ ਵਿਸਮਭਾਵਾਦਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਅਹਿਆਦਿਸਦਿਸੁਪਾਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿ, ਵਨਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮਕ੍ਕਟਸਦਿਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਅਭਿਰਮਿਤਤ੍ਤਾ. ਵਨਭਾਵੋਤਿ ਹਿ ਵਨਜ੍ਝਾਸਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪੁਰਿਮਨ੍ਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਿਰਹੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪੁਰਿਮਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਹਿ ਇਧ ਪੁਰਿਮਨ੍ਤੋ. ਅਪਰਨ੍ਤੇਤਿ ਅਪਰਭਾਗੇ, ਭਙ੍ਗਤੋ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਹਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨਿਧਾਨਗਤਾ ਭਗ੍ਗਾ, ਪੁਞ੍ਜੋ ਨਤ੍ਥਿ ਅਨਾਗਤੇ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੦). ਸਦਾ ਅਭਾਵੋਤਿ ਨ ਸਦਾ ਅਭਾਵਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਦਾਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਭਾਵਵਿਜਹਨਨ੍ਤਿ ਭਙ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਹ ¶ . ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਜਰਾਵਤ੍ਥਾਹਿ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਨਾ ਨ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਤਾਨਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿ.

ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਤਾਦੀਹੀਤਿ ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਾਦਿਸਭਾਵਤਾਹਿ. ਅਨਿਟ੍ਠਤਾਤਿ ਨ ਇਟ੍ਠਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਰਿਮਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ. ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਮਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਵਚਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਵਚਨਂ.

‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਸਵਤ੍ਤਕੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਨਾਪਿ ਇਦਂ ਵਸਵਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਨ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋਤਿ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਪਰਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ. ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਰਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਵਸਵਤ੍ਤਕਂ ਏਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਤੇਨ ਚਤੁਕੋਟਿਕਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਸੁਞ੍ਞਂ ਤਂ ਤੇਨ ਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਭਯਥਾਪਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇ ਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੇ ਤਤ੍ਥ ਤਾਵ ਏਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਤਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਮਿ ਏਵ ਸਾਮਿਕੋ, ਨ ਸਾਮਿਕੋ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕੋਤਿ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਤਾਯ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਾਮਕਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾਕਾਮਕਰਣੀਯਂ. ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਮਾਸਦ੍ਵਯਤ੍ਥਸਙ੍ਗਹਤੋ.

ਸਸਨ੍ਤਾਨੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਧ ਭਾਵਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਗਮਨਂ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਭਾਵਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪੁਰਿਮਾਕਾਰਵਿਗਮੋ ਪਕਤਿਭਾਵਵਿਜਹਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰਵਿਜਹਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਭਵਤੀਤਿ ਵਾ ਭਾਵੋ, ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਮਨਂ ਭਾਵਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣਂ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਪਤ੍ਵਾ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਵਤ੍ਥਾਯ ਜਰਾਵਤ੍ਥਂ, ਤਤੋ ਭਙ੍ਗਾਵਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਕਮਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਕਮਤੋ ਚ ਅਤ੍ਤਲਾਭਕ੍ਖਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਜਰਾਮਰਣੇਹਿ ਤਂਸਭਾਵਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਪਕਤਿਭਾਵਵਿਜਹਨਨ੍ਤਿ ਖਣਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨਾਤਿ ¶ ਚ ਖਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਏਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵਾਨਂ ਏਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਚਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਯਂ ਚਕ੍ਖੁ, ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਚਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਪਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨਂ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ.

ਤੇਹਿ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਚ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮੇਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫, ੪੫, ੭੬, ੮੫; ੨.੪.੧, ੨; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੦) ਵਿਯ. ਦੋਸਲਕ੍ਖਣਾਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋਤਿ ਦੋਸਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਕ੍ਖਿਰੋਗਾਦਿਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਬਾਧਤਾਯ. ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਦੀਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਤਾਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਜੋਤਕਾਨਂ ਉਪਾਯਭੂਤਾਨਂ. ਨ ਹਿ ਘਟਭੇਦਕਣ੍ਟਕਵੇਧਾਦਿਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਤਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤਾਧਿਗਮਹੇਤੂ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਕਮ੍ਮਾਦਿਮਹਾਭੂਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤੀਨਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨਿ, ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ, ਏਵਂਭੂਤਾਨਿ ਚ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਨਤ੍ਤਕਾਨੀਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਠਿਤੇਹਿ ਸਮੁਪਚਿਤਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ.

ਕਥਂ ਪਨੇਤੇਸਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਤਂ ਕਥਂ ਞਾਯਤੀਤਿ? ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ. ਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤੀਤਿ? ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਯਦਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਬਹਿਪਚ੍ਚਯਭੇਦੇ ਯਦਿਦਂ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ, ਤਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਤਾਦਿਸਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਸਤਿ ਬਹਿਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੇ ਕਥਂ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਭਵਤਿ ਚ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਿ ਨੇਸਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਯਂ ਸਣਿਕਂ ਸਣਿਕਂ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਾਕਟਤਰਂ ਜਾਯਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਤਾਵ ਆਨਾਪਾਨਾਨਂ ਅਨਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਪਰਿਸ੍ਸਮਤੋ ਚ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਅਨਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਵਾਤਾ ਵਾਰੇਨ ਵਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਅਸ੍ਸਸਿਤੇ ਵਾ ਪਸ੍ਸਸ੍ਸਿਤੇ ਵਾ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਕੋਚਿ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਨ ਨੇਸਂ ¶ ਕੋਚਿ ਭੇਦੋ ਸਿਯਾ, ਦਿਟ੍ਠੋ ਚ ਸੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਸਿਤਂ ਸਰੀਰਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਨ੍ਤਂ ਕਮੇਨ ਤਾਦਿਸਂ ਅਵਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਯਾ ਪਸ੍ਸਾਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਪਸ੍ਸਸਿਤੇ ਚ ਪੁਨ ਤਥੇਵ ਅਸ੍ਸਾਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਨਾਪਾਨਾਨਂ ਅਨਵਤ੍ਥਾਨਤੋਪਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ¶ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਪਰਿਸ੍ਸਮੋਪਿ ਅਸਤਿ ਵਿਸੇਸੇ ਪਚ੍ਛਾ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਨ ਸਿਯਾ, ਯੇਨਾਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥਨ੍ਤਰਾਦੀਨਿ ਸੇਵਨੇਨ ਪਰਿਸ੍ਸਮਵਿਨੋਦਨਂ ਕਰੋਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਾਦਿਭੇਦਤੋਪਿ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਰੂਪਗਨ੍ਧਰਸਫਸ੍ਸਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਯੋ ਸਰੀਰੇ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧੇਸੁ ਚ ਖੀਰੂਦਕਵਤ੍ਥਪੁਪ੍ਫਫਲੋਸਧਿਧਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਛਾ ਵਿਸੇਸੋ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਸੋ ਅਸਤਿ ਬਹਿਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੇ ਨੇਸਂ ਜਰਾਦਿਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਵਣ੍ਣਬਲਾਦਿਭੇਦੋ, ਰਸਵੀਰਿਯਵਿਪਾਕਾਨੁਭਾਵਭੇਦੋ ਚ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾ ਕਥਮੁਪਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ. ਯਂ ਪਨ ਤਂ ਧਮ੍ਮਤਾਰੂਪਂ ਸਿਲਾਦਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸੀਤੁਣ੍ਹਸਮ੍ਫਸ੍ਸਭੇਦਤੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਤਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਵਿਨਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਸਤਿ ਚ ਰੂਪਾਦਿਭੇਦੇ ਸਿਦ੍ਧੋਵ ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਮਹਾਭੂਤਭੇਦੋਪਿ. ਨ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯਮਹਾਭੂਤਭੇਦੇਨ ਵਿਨਾ ਨਿਸ੍ਸਿਤਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਤੋ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ.

ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭੇਦੇਨ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਤੇ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਚ ਯਥਾਸਕਂ ਖਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਪਦੀਪਾਦਿਉਦਾਹਰਣੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞੇ ਏਵ ਹਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਰੂਪਾਦਯੋ ਪਦੀਪਜਾਲਾਯ, ਤਥਾ ਖੀਰਧਾਰਾਦੀਸੁ ਪਤਨ੍ਤੀਸੁ, ਵਾਯੁਮ੍ਹਿ ਚ ਪਹਰਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ. ਯਥਾ ਚੇਤੇਸਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਭੇਦਤੋ, ਸਦ੍ਦਵਿਸੇਸਤੋਪਿ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਪਗੁਣਞ੍ਹਿ ਗਨ੍ਥਂ ਸੀਘਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ¶ ਭੇਦੋ ਦਿਟ੍ਠੋ. ਨ ਹਿ ਕਾਰਣਭੇਦੇਨ ਵਿਨਾ ਫਲਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਥਾ ਤਂ ਵਾਦਿਤਸਦ੍ਦਾਨਂ, ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭੇਦੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ. ਤੇਨੇਵ ਨੇਸਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਜਾਤਿਭੂਮਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਭੇਦੇਨ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸਗ੍ਗਹਣਤੋ ਖਣੇ ਖਣੇ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿ. ਯਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਏਵ ਅਭਿਣ੍ਹਸਮ੍ਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ, ਤਤੋ ਚ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਨਤ੍ਤਕਾਨਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫, ੪੫, ੭੬, ੮੫; ੨.੪.੧, ੨; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੦).

ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ¶ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਸਦ੍ਦਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ. ਧਾਤੁਮਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਧਾਤੁਮਤ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਸਮੂਹਤੋਤਿ ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖਾਦਿਪਿਣ੍ਡਤੋ. ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਮੂਹਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ, ‘‘ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਘਨਾਨੀਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਘਨਾਨਿ. ਪਵਤ੍ਤਰੂਪਾਦਿਗ੍ਗਹਣਤੋਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ ਤਂ ਰੂਪਾਦਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਰੂਪਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ, ਤਤੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵਾਤਿ ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਿਞਾਣਤੋ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਞਾਣਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਸਤਿਪਿ ਰੂਪਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਭਾਵੇ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਭਾਵਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ਭੇਦਮਾਹ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਭੇਦਂ ਞਾਤਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਵਿਸਯਤਾਯ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਾਤਿਧਾਵਿਤੁਨ੍ਤਿ ਇਧ ਲਕ੍ਖਣਲਕ੍ਖਣਵਨ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤਾਵਚਨੇਨ ਅਭਿਨ੍ਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਰੋਧਾਪਾਦਨੇਨ ਅਤਿਧਾਵਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੇ? ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇ ਪਨਾਕਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਰੂਪਾਦਿਆਕਾਰਮਤ੍ਤਤਾਵਿਭਾਵਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਭਾਵਤੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋਯੇਵ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦੀਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਭੇਦੋ, ਏਵਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਤਿਪਿ ਲਕ੍ਖਣਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ ਨਾਨਾਞਾਣਗੋਚਰਤਾਯ, ਨਾਨਾਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ, ਨਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਧਿਕਤਾਯ ਚ ਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਤ੍ਤਯਭੂਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਭੇਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੫੫. ਪਚ੍ਚਯਯੁਗਲ਼ਵਸੇਨਾਤਿ ¶ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯਦ੍ਵਯਵਸੇਨ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਵਸੇਨ ਅਬ੍ਬੋਕਾਰਤੋਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਵਸੇਨ ਚੇਵ ਬਾਹਿਰਵਸੇਨ ਚ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ.

੧੬੭. ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਨਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੋਣਸ੍ਸ. ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਮੁਤ੍ਤੀਹਿ ਸਮੁਖੇਨ, ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਭਾਵੇਨ, ਗਤਿਭਾਵੇਨ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਰਹਤੋ ਗਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ੩੩੯) ਹਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਠਿਤਿਭਾਵੇਨਾਤਿ ਚ ਪਾਠੋ. ਤਂਸਚ੍ਛਿਕਰਣਾਭਾਵੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣਾਭਾਵੇ. ਨੀਤੋਤਿ ਪਾਪਿਤੋ, ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਚੁਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਭੇਦਿਤਂ. ਤ੍ਵਮੇਵ ਕਿਂ ਨ ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਏਕਂ ਨਾਨਂ ਜਾਨਾਸਿ, ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ ਏਵਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਪਰਵਾਦਿਂ ‘‘ਨਨੁ ਞਾਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਕਵਾਦੀ ਨਿਬਨ੍ਧਤਿ. ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖੀਣਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਭਾਵਤ੍ਥਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ. ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਸਸਭਾਵਤਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਆਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਮਤ੍ਤਤਂ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਤੋ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਏਵਂ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਮਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਖੇਪੇਤਬ੍ਬਾ ਕਿਲੇਸਾ ਬਹੁਵਿਧਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਓਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਕਤਮਂ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਤਮੇ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤੀ’’ਤਿ ਪੁਰਿਮਪੁਚ੍ਛਾਦ੍ਵਯਮੇਵ ਵਦਤਿ. ਤਦੇਵਾਤਿ ਯਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਦੇਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਾਯਂ ‘‘ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੋਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤਾਚੋਦਨਾ, ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਆਗਮਤੋ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਚਸ੍ਸ ਭਾਵਾਭਾਵਵਿਭਾਵਨਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਉਦਾ. ੭੩; ਇਤਿਵੁ. ੪੩).

‘‘ਅਤ੍ਥਿ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਦਾਯਤਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਨੇਵ ਪਥਵੀ ਨ ਆਪੋ ਨ ਤੇਜੋ ਨ ਵਾਯੋ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੭੧) –

ਚ ਆਦਿਨਾ, ਤਥਾ –

‘‘ਗਮ੍ਭੀਰੋ ¶ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰੋ ਨਿਪੁਣੋ ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭-੮) –

‘‘ਅਸਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਅਸਙ੍ਖਤਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦਂ, ਅਨਤਂ, ਅਨਾਸਵਂ, ਸਚ੍ਚਂ, ਪਾਰਂ, ਨਿਪੁਣਂ, ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਅਜਜ੍ਜਰਂ, ਧੁਵਂ, ਅਪਲੋਕਿਤਂ, ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਂ, ਸਨ੍ਤਂ, ਅਮਤਂ, ਪਣੀਤਂ, ਸਿਵਂ, ਖੇਮਂ, ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯਂ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ, ਅਨੀਤਿਕਂ, ਅਨੀਤਿਕਧਮ੍ਮਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ, ਵਿਰਾਗਂ, ਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਮੁਤ੍ਤਿਂ, ਅਨਾਲਯਂ, ਦੀਪਂ, ਲੇਣਂ, ਤਾਣਂ, ਸਰਣਂ, ਪਰਾਯਣਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਪਰਾਯਣਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੭੭) –

ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੭), ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਰੂਪਂ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦੀਹਿ (ਧ. ਸ. ੧੧੯੨, ੧੧੯੮, ੧੨੦੦) ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਦੇਸੇਹਿ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਭਾਵੇਨੇਵ ਦੇਸਿਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਭਾਵਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਾਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭਾਵੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵੋ ਚ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਵੁਤ੍ਤੋ ਚ ਸੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ.

ਅਪਿ ਚਾਯਂ ਅਭਾਵਵਾਦੀ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ਯਦਿ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸ੍ਵਾਯਮਭਾਵੋ ਏਕੋ ਵਾ ਸਿਯਾ ਅਨੇਕੋ ਵਾ? ਯਦਿ ਏਕੋ, ਏਕੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਕਤੋ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਉਪਰਿਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਏਕਂ ਅਨੇਕੇਹਿ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਂ ਦਿਟ੍ਠਂ. ਅਥ ਸਿਯਾ ਏਕੋਵ ਸੋ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ, ਨ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਨਤੋ. ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵਂ ਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ¶ ਕਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਯ੍ਯ, ਅਥ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਯਪ੍ਪਹਾਨਾਦਿਪਟਿਨਿਯਤਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਪਹਾਯਕਵਿਭਾਗੇਨ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵਭੇਦੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਵਿਨਾ ਸਭਾਵਭੇਦਂ ਬਹੁਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਬਹੁਭਾਵਤਾਪਦੇਸੇਨਸ੍ਸ ਸਸਭਾਵਤਾ ਆਪਨ੍ਨਾ. ਅਥਾਪਿ ਸਿਯਾ ‘‘ਯੇਸਂ ਅਭਾਵੋ, ਤੇਸਂ ਬਹੁਭਾਵੇਨ ਬਹੁਭਾਵੋਪਚਾਰੋ’’ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੇਸਂ ਅਭਾਵੋ, ਤੇਸਂ ਸਭਾਵਤਾਯ ਸਸਭਾਵੋਪਚਾਰੋਪਿ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਤਾਦਿਤਾਯ ਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭਾਵਾ ਚ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚੇਤਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਤੇਸਂ ਬਹੁਭਾਵੋਪਚਾਰੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਏਕਭਾਵੋਪਿ ¶ ਚਸ੍ਸ ਅਸਭਾਵਤਾਯ ਏਵ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ, ਅਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਭੇਦਸਮਞ੍ਞਾਯ ਏਕਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸਤਿ ਚ ਏਕਤ੍ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਨਤਿਵਤ੍ਤਿ.

ਬਹੁਭਾਵੇ ਚ ਸਸਭਾਵਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਯਦਿਪਿ ਸਿਯਾ ਯਥਾ ਬਹੁਭਾਵੋ ਸਸਭਾਵਤਂ, ਏਵਂ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਸਭਾਵਤਾ ਬਹੁਭਾਵਂ ਨ ਬ੍ਯਭਿਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਸਭਾਵਪਕ੍ਖੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਤਂ ਨ, ਕਸ੍ਮਾ? ਤਥਾ ਸਾਮਞ੍ਞਾਭੇਦਤੋ. ਨ ਹਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਲਬ੍ਭਾ ਯਥਾ ਖਰਭਾਵੋ ਸਸਭਾਵਤਂ ਨ ਬ੍ਯਭਿਚਰਤਿ, ਏਵਂ ਸਸਭਾਵਤਾਪਿ ਖਰਭਾਵਂ ਨ ਬ੍ਯਭਿਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਤਦਞ੍ਞਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਭਾਵੋ ਸਸਭਾਵਤਾਪੇਕ੍ਖੋ, ਨ ਸਸਭਾਵਤਾ ਬਹੁਭਾਵਾਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਨ ਸਸਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਏਕਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਤੀਯਮਤ੍ਥਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੦; ਮਹਾਨਿ. ੧੧੯), ਏਕਾ ਨਿਟ੍ਠਾ ਨ ਪੁਥੁਨਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ.

ਅਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ ਨਾਮ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੋ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਏਕਤ੍ਤੇ ਏਕੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤਾ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਮਗ੍ਗਵਿਭਾਗੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਇਚ੍ਛਿਤੋ ਚ ਸੋ ਓਧਿਸੋਵ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਸੋ ਚ ਮਗ੍ਗਵਿਭਾਗੋ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਨਾਤਿਤਿਕ੍ਖਤਿਕ੍ਖਤਿਕ੍ਖਤਰਤਿਕ੍ਖਤਮਭਾਵੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਯੋਗ੍ਯਭਾਵੇ ¶ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਸਭਾਵਤਾਯਯੇਵ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਅਭਾਵੋ ਪਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ ‘‘ਮਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ, ਨ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਕੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵੋ, ਯੋ ਤੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਯੇਯ੍ਯ. ਸੋ ਚ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ ਏਕੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਨ ਚਤੂਹਿ ‘‘ਮਾ ਚਤੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਾਨਤਾਪਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਮਗ੍ਗਵਿਭਾਗੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ.

ਯਦਿ ਚ ਅਭਾਵੋ ਭਾਵਸ੍ਸ ਸਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਧਮ੍ਮਤਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਯਥਾ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਤਾਪਿ ਆਪਨ੍ਨਾ, ਏਵਂ ਬਹੂਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਬਹੁਭਾਵਾਦਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋਪਿ ਦੁਨ੍ਨਿਵਾਰੋਤਿ ਅਤਂਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸੇਕਸ੍ਸ ਸਸਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯਦਿ ¶ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੧੫, ੩੩੦) ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਖਯੇਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਖਯੋ ਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਖਯੇ ਞਾਣਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੪੨). ਤੇਨ ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਪਰਮਤ੍ਥਂ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਨਿਪੁਣਂ ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਦੁਰਨੁਬੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰਾਗਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਮੁਖੇਨ ਵਾ ਤਥਾ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਦਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੋ ਪਿਪਾਸਵਿਨਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੪; ਇਤਿਵੁ. ੯੦).

ਅਪਿਚ ਯਥਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਸਉਤ੍ਤਰਾਨਂ ਕਾਮਾਨਂ ਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਏਵਂ ਸਸਭਾਵਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੇਨ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵੇਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਸਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਅਪਿ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ ਕਿਲੇਸੇ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਜਹਤਿ, ਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ¶ ਪਜਹਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤਥਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਞਾਣਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨੇਵ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ. ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਤੇਸਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਕਰਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਤਦੁਭਯਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ. ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਉਦਾ. ੭੩; ਇਤਿਵੁ. ੪੩) ਇਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਜੋਤਕਂ ਵਚਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥਂ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੭੭-੨੭੯; ਥੇਰਗਾ. ੬੭੬-੬੭੮; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੫), ਤਥਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਸਯੇ ਯਥਾਭੂਤਪਰਮਤ੍ਥਵਿਸਯੋ ਉਪਚਾਰਵੁਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੀਹ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇਵ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ ਇਤਰਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ‘‘ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਵੇਦਨਾ ਚਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਨਯੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋਪਿ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੮. ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ¶ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ. ਆਲਮ੍ਬਨਤੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਤੋ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ¶ ¶ ਚ ਆਗਤਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇਸੁ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਚ ਦੇਸਨਾਰੁਲ਼੍ਹਾ. ਯਥਾ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਚ ਆਗਤਾ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੇਸਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤਾਦਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਆਗਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤੇ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਦੇਸਿਤਾ, ਧਾਤੂਨਂ ਪਨ ਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਾਤੁਛਕ੍ਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਇਧ ਦੇਸਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸ੍ਵੇਵ…ਪੇ… ਵਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਧਾਤੁਯੋ ਛਹਿ ਛਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਕਥਂ ਪਨ ਛਸੁ ਛਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਸਮਵਰੋਧੋਤਿ? ਸਭਾਵਨਿਸ੍ਸਯਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੋਗਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਛਕ੍ਕੇ ਤਾਵ ਪਥਵੀਤੇਜੋਵਾਯੋਧਾਤੁਯੋ ਸਭਾਵਤੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੁ. ਆਪੋਧਾਤੁਆਕਾਸਧਾਤੁਯੋ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਏਕਦੇਸੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ. ਚਤੁਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਕਾ ਨਿਸ੍ਸਯਾਪਦੇਸੇਨ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯੋ ਸਮਵਰੁਦ੍ਧਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਏਕਦੇਸੋਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਧਾਤੁਸਮਵਰੋਧੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਦੁਤਿਯੇ ਛਪਿ ਧਾਤੁਯੋ ਸਭਾਵਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ, ਯਥਾਰਹਂ ਤੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਯਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ ਅਵਸਿਟ੍ਠਧਾਤੁਯੋ ਸਮਵਰੁਦ੍ਧਾ. ਤਤਿਯਛਕ੍ਕੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਛਸੁ ਛਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਸਮਵਰੋਧੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਧਾਤੁਯੋ ਛਹਿ ਛਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਸੁਞ੍ਞੋਤਿ ¶ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞੋ, ਤੇਨ ਸਸਭਾਵਤਾਯ ਚ ਇਧ ਧਾਤੁਵੋਹਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਞ੍ਞੇ ਸਭਾਵਮਤ੍ਤੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ. ਤਂਤਂਭੂਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾ ਰੂਪਪਰਿਯਨ੍ਤੋਵ ਆਕਾਸੋਤਿ ਯੇਹਿ ਵਿਵਿਤ੍ਤੋ, ਯੇਸਞ੍ਚ ¶ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਤਾ ਤੇਸਂ ਬ੍ਯਾਪਕਭਾਵੇ ਸਤਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਭਾਵੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਵੁਤ੍ਤੀਨਿ ਹਿ ਭੂਤਾਨੀਤਿ.

੧੭੩. ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਰਿਮਤ੍ਥਂ ਅਸਮ੍ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮੁਦਾਯੇਨ ਵਿਨਾ ਦੁਤਿਯਤ੍ਥਮਾਹ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਜਾਤਤਨ੍ਤਿ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਤਂ.

ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਵਾ ਲੋਮਾਦਿਇਤਰਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸੋ ਵਿਸੁਂ ਏਕੋ ਪਥਵੀਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਯੋਗਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਾਪਯੋਗਂ. ਵੀਰਿਯਨ੍ਤਿ ਭਾਵਨਾਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ. ਆਯੂਹਨਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਸਂ ਚੇਤਨਂ.

ਧਾਤੁਪਟਿਕ੍ਕੂਲਵਣ੍ਣਮਨਸਿਕਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਕ੍ਕੂਲਮਨਸਿਕਾਰਵਣ੍ਣਮਨਸਿਕਾਰਾਨਂ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਹਮੇਤਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਮਿ, ਮਮ ਏਸਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਾ’’ਤਿ ਚੇਤਨਾਰਹਿਤਤਾਯ. ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਭੋਗਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ.

ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾਤਿ ਸਭਾਵਵਸੇਨ. ਸੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਖਰਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਖਰਿਗਤਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਵੇਕਨ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਲੋਹਚ੍ਛੇਦਨਸਮਤ੍ਥਂ ਲੋਹਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਵਿਕਨ੍ਤਤਿ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵਿਕਨ੍ਤਂ, ਵਿਕਨ੍ਤਮੇਵ ਵੇਕਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਲੋਹਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਲੋਹਾਕਾਰਂ ਲੋਹਮਲਂ ਵਿਯ ਘਨਸਹਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਾਲ਼ਿਤਂ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨਂ ਛਿਨ੍ਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਸਰਤਿ, ਮੁਦੁ ਮਟ੍ਠਂ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਵਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ‘‘ਲੋਹਵਿਜਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਤਿਪੁਤਮ੍ਬਾਦੀਹੀਤਿ ਤਿਪੁਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਕਂਸਲੋਹਂ, ਸੀਸਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਵਟ੍ਟਲੋਹਂ, ਜਸਦਤਮ੍ਬੇ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਂ ਆਰਕੂਟਂ ¶ . ਯਂ ਪਨ ਕੇਵਲਂ ਜਸਦਧਾਤੁਵਿਨਿਗ੍ਗਤਂ, ਯਂ ‘‘ਪਿਤ੍ਤਲ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਿਸ੍ਸਕਮੇਵ ਪਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਤ੍ਤਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਜਾਤਿਤੋ ਅਨੇਕਭੇਦਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਂ ਵਰਾਹਦਾਠਂ ਭੁਜਙ੍ਗਸੀਸਂ ਵਲਾਹਕੂਟਂ ਵੇਣੁਪਬ੍ਬਂ ਮਚ੍ਛਸਿਰੋ ਸਙ੍ਖੋ ਸਿਪ੍ਪੀਤਿ ¶ ਅਟ੍ਠ ਮੁਤ੍ਤਾਯੋਨਿਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਿਕੁਮ੍ਭਜਾ ਪੀਤਵਣ੍ਣਾ ਪਭਾਹੀਨਾ. ਵਰਾਹਦਾਠਜਾ ਵਰਾਹਦਾਠਵਣ੍ਣਾਵ. ਭੁਜਙ੍ਗਸੀਸਜਾ ਨੀਲਾਦਿਵਣ੍ਣਾ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਵਟ੍ਟਲਾ ਚ. ਵਲਾਹਕਜਾ ਭਾਸੁਰਾ ਦੁਬ੍ਬਿਭਾਗਰੂਪਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਦੇਵੂਪਭੋਗਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵੇਣੁਪਬ੍ਬਜਾ ਕਾਰਫਲਸਮਾਨਵਣ੍ਣਾ, ਨ ਭਾਸੁਰਾ, ਤੇ ਚ ਵੇਲ਼ਵੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗੋਚਰੇ ਏਵ ਪਦੇਸੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ. ਮਚ੍ਛਸੀਸਜਾ ਪਾਠੀਨਪਿਟ੍ਠਿਸਮਾਨਵਣ੍ਣਾ, ਵਟ੍ਟਲਾ, ਲਘਵੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਭਾਵਿਹੀਨਾ, ਤੇ ਚ ਮਚ੍ਛਾ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇਯੇਵ ਜਾਯਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਜਾ ਸਙ੍ਖੋਰਚ੍ਛਵਿਵਣ੍ਣਾ, ਕੋਲਪ੍ਪਮਾਣਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਭਾਵਿਹੀਨਾਵ. ਸਿਪ੍ਪਿਜਾ ਪਨ ਪਭਾਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਸਣ੍ਠਾਨਾ. ਏਵਂ ਜਾਤਿਤੋ ਅਟ੍ਠਵਿਧਾਸੁ ਮੁਤ੍ਤਾਸੁ ਯਾ ਮਚ੍ਛਸਙ੍ਖਸਿਪ੍ਪਿਜਾ, ਤਾ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ. ਭੁਜਙ੍ਗਜਾਪਿ ਕਾਚਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਾ ਅਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਨ ਮੁਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤਾ ਏਵਾ’’ਤਿ. ਬਹੁਲਤੋ ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਏਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਮੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਬਹੁਲਞ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਸਾਮੁਦ੍ਦਿਕਾਵ ਮੁਤ੍ਤਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਸਿਪ੍ਪਿਜਾਵ, ਇਤਰਾ ਕਦਾਚਿ ਕਾਚੀਤਿ.

੧੭੪. ਇਧ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਯਮੋ ਕੇਵਲਂ ਦ੍ਰਵਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ.

੧੭੫. ਨਿਸਿਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਸਨ੍ਤਾਪਨਾਦਿਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਤਿਖਿਣਭਾਵੇਨ. ਉਸ੍ਮਾਕਾਰਞ੍ਹਿ ਨਿਸਾਨਂ ਇਧ ਨਿਸਿਤਭਾਵੋ. ਪਾਕਤਿਕੋਤਿ ਸਾਭਾਵਿਕੋ ਕਾਯੁਸ੍ਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸਦਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਯਾਵ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਪੇਤਗ੍ਗਿ ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਿਕਪੇਤਗ੍ਗਿ. ਇਧਾਤਿ ਬਾਹਿਰਤੇਜੋਧਾਤੁਕਥਾਯਂ.

੧੭੬. ਵਾਯਨਂ ਬੀਜਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਥਾਮਸਾ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਵੇਗਗਮਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਸਮੁਦੀਰਣਂ ਅਲ੍ਲਪਰਿਸੋਸਨਂ, ਭੂਤਸਙ੍ਘਾਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵਾ.

੧੭੭. ਭਿਤ੍ਤਿਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਦਿਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਅਜਟਾਕਾਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਕਾਸਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਜਟਾਕਾਸਸ੍ਸ ਚ ਕਥਿਤਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੧੭੯. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ¶ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਭੂਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਰੀਰਟ੍ਠਕਉਤੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ¶ . ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਚ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਤੇਨ ਹਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮਤ੍ਥਤਾ ਹੋਤੀਤਿ. ‘‘ਤਥੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਯਥਾਬਲਂ ਸਰੀਰੇਕਦੇਸਸਕਲਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਨੁਕਡ੍ਢਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੂਪਚਾਰਸਿਦ੍ਧੇਨ ਫਰਣਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਦੀਨਂ. ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਾ ਫਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਰੁਪਚਾਰਂ ਏਤੇਸਂ ਫਰਣਟ੍ਠਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਭਯਵਤੋਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਵਤੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਵਤੋ ਚ, ਫਰਣਾਫਰਣਟ੍ਠਾਨਵਤੋ ਵਾ.

੧੮੧. ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿਕੇ (ਮਹਾਨਿ. ੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਜਿਤਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮) ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋਵ ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਰਾਗੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੬.੬੩; ਕਥਾ. ੫੧੩) ਵਿਯ. ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਸ੍ਸ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਤੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਪੁਰਿਮੋ ਏਵਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਚੇ, ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ ਸਿਯਾ, ‘‘ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਥਵਸਮ੍ਭਵਤੋ’’ਤਿ ਚ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਪਰਤੋ ਚ ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਚਨੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਤਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ ਕਿਲੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਾਮਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੧੮੨. ਉਭਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਤ੍ਤਾਕਾਰੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਕਾਰੋਤਿ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਭਯਾਕਾਰਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਕਮ੍ਮਪਥਵਿਸੇਸੋ, ਕਮ੍ਮਪਥਵਿਨਾਸਕੋ ਚ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾਸਂਯੋਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਵਿਹਿਂਸਾਯ ਵਿਹਿਂਸਾਵਿਤਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਵਿਹਿਂਸਾਯਾਤਿ ਚ ਵਿਹਿਂਸਾਵਚਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮੁਸਾਵਾਦਪੇਸੁਞ੍ਞਫਰੁਸਵਾਚਾਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਬ੍ਬ…ਪੇ… ਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਕਾਮਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੂਹਿ. ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯੋ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਅਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁਯੋ ਚ. ‘‘ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਾਨਂ ਸਙ੍ਕਰਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪੁਰਿਮਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਮੁਖੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੩. ਆਵੇਣਿਕਤ੍ਥੋ ¶ ¶ ਅਤਿਸਯਤ੍ਥੋ ਚ ਵਿਸੇਸਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਾਸਾਧਾਰਣਂ, ਨੀਲਾਦਿਸਬ੍ਬਰੂਪਸਾਧਾਰਣਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣੇਨਾਪਿ ਹਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਭੇਰਿਸਦ੍ਦੋ, ਯਵਙ੍ਕੁਰੋ’’ਤਿ. ਅਤਿਸਯਕਾਰਣੇਨਪਿ ਯਥਾ ‘‘ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਂ ਠਾਨਸੋ ਹੇਤੁਸੋ ਵਿਪਾਕਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ੩੫੫; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੪੪). ਧਾਤੁਅਤ੍ਥੋ ਏਵਾਤਿ ‘‘ਧਾਤੁ’’ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਾਤੁਵਚਨੀਯੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਜੋਤੀਯਤਿ.

ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਸਦਿਸੋ ਵਿਧਾਨਧਾਰਣਤ੍ਥਾਨਂ ਪਾਕਟੋ ਭੇਦੋਤਿ. ਵਿਸਭਾਗਲਕ੍ਖਣਾ ਵਿਸਦਿਸਸਭਾਵਾ ਅਵਯਵਾ ਭਾਗਾ, ਤੇਸੁ.

ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਮਨੋਧਾਤੁ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ, ਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁ ਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਨਾਪਿ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾਵ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਪਨ ਵੇਦਨਾਦਿਕਾ ਸਹਜਾਤਾ ਸਹਜਾਤਾਦਿਨਾ, ਅਸਹਜਾਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਨਾ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨਾ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਏਵਂ ਮਨੋਧਾਤੁਧਮ੍ਮਧਾਤੂਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਮਨੋਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਮਨੋਵਸੇਨ ਵਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਪੁਰਿਮਨਯੇਨਾਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਦੁਤਿਯਨਯਸ੍ਸ ਹੀਨਤ੍ਤਿਕਵਸੇਨੇਵ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨਾਨਾਧਾਤੂਨਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦੀਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਨ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ ਸਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂਯੇਵ ਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਾਦਿਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਂ ਤੇਸਂ ਬਹੁਲਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ. ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾ ਪਨ ਅਤਿਸਂਖਿਤ੍ਤਭਾਵਤੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਬਹਿਕਤਾ.

ਨਿਜ੍ਜੀਵਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਦੀਪਨਤ੍ਥਾ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਮਨਯੋ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਕਮਵੁਤ੍ਤੀਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ¶ ¶ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੁਯੇਵ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਤਿਯਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਭਾਵੇਤਿ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾਭਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾਵੇਪਿ ਕੇਵਲਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪੁਬ੍ਬਕਾਲਅਨਨ੍ਤਰਾਪਰਕਾਲਤਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਸਾਰਮ੍ਮਣਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਨਾ ਸਯਮੇਵ ਨੀਲਾਦਿਆਭਾਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਾਦਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ.

੧੮੪. ਏਕਨਾਨਾਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਂ ਅਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ, ਨਾਨਾਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਏਕਨਾਨਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਏਕੇਕਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ, ਨੀਲਾਦਿਅਨੇਕਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ.

ਚਕ੍ਖਾਦਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਾਦਿ ਪਨ ਅਨੇਕਮੇਵ ਸਂਹਤਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਸੁ ਵਚਨਭੇਦੋ ਕਤੋ. ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਾਦਿ ਪਨ ਅਨੇਕਮੇਵਾਤਿ? ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਵਿਸੇਸਤੋ. ਚਕ੍ਖੁ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨੇਵ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਤੋ, ਅਸਤਿ ਅਭਾਵਤੋ, ਯਤੋ ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਚਸ੍ਸ ਨ ਏਕਦੇਸੇਨ ਅਲ੍ਲੀਯਨਵਸੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਅਰੂਪਭਾਵਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਗਰੁਰਾਜਾਦੀਸੁ ਸਿਸ੍ਸਰਾਜਪੁਰਿਸਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ. ਇਤਰੇ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ.

ਰੂਪਂ ਪਨ ਯਦਿਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਪੁਰੇਜਾਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਪੁਰੇਤਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਅਨੇਕਮੇਵ ਸਂਹਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ. ਯਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਂ ਸਭਾਵਭੂਤਂ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਾਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ¶ ਵਾ ¶ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਤੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨਾਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਓਲੁਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤਾਯ ਆਲਮ੍ਬਨੀਯਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਯਥਾ ਸਭਾਵੂਪਲਦ੍ਧਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਲਾਭੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵੂਪਲਦ੍ਧਿ ਨ ਏਕਦ੍ਵਿਕਲਾਪਗਤਵਣ੍ਣਵਸੇਨੇਵ ਹੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਕਤਿਪਯਕਲਾਪਵਣ੍ਣਵਸੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਆਭੋਗਾਨੁਰੂਪਂ ਆਪਾਥਗਤਵਣ੍ਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਨੇਕਮੇਵ ਰੂਪਂ ਸਂਹਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਰੂਪੇ ਚਾ’’ਤਿ ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿ.

ਯਂ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤਮ੍ਪਿ ਯਾਦਿਸਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਾਦਿਸਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੀਦਿਸਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ਸਮੁਦਿਤਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟੋਯਮਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਯਦੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਯਤਨਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਨ ਦਬ੍ਯਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮੁਦਾਯਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਆਸਙ੍ਕਿਤਬ੍ਬਾ ਸਮੁਦਾਯਾਭੋਗਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ, ਸਮੁਦਿਤਾ ਪਨ ਵਣ੍ਣਧਮ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ ਸਮੁਦਿਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਾ ਸਮੁਦਿਤਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਕਨ੍ਤਿਕਂ ਵਿਸੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਸਿਵਿਕਾਵਹਨਾਦੀਸੁ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਕੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਠਾਨੇ ਸਮੁਦਿਤਾਨਂ ਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਤੇਸਂ ਸਂਹਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਨ ਕਿਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਮਾਣੁਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਉਦਾਹੁ ਤਂਸਮੁਦਾਯੋਤਿਆਦਿਕਾ ਚੋਦਨਾ ¶ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸੋਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਦ੍ਦੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਅਯਮੇਵ ਨਯੋ.

ਏਵਮ੍ਪਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੁਯਾਪੀ’’ਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਜਵਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੇਵ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੀਯਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭਵਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਾਪਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੀਯਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮਨੋਧਾਤੁਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਓਰਂ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਤਾਦਸ੍ਸਨੇ ਸਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਮਨਸੋ ਸਮ੍ਭੂਤਭਾਵੇ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਨ ਹੋਤਿਯੇਵ ਤਂਸਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਹਿ ਵਿਸਦਿਸਸਭਾਵੇਨ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚਾਤਿ ਮਨੋਧਾਤੁਕਿਰਿਯਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦੀਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚ. ਇਦਾਨਿ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਨਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨੁਪਨੀਤੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨਾਤਿ ਸਦਿਸਤਾਵਸੇਨ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਅਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਮਨੋਧਾਤੁਭਾਵਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਨ ਹਿ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਤਜ੍ਜਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਧਾਤੁਭਾਵਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਸਿਦ੍ਧੇ ਹਿ ਮਨੋਧਾਤੁਭਾਵੇ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤਕਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਦੀਪਕਂ ਵਚਨਂ ਤਾਦਿਸਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਮੇਵ ਦੀਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਥਂ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਵਤ੍ਤਕਂ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਯਂ ਚੋਦੀਯਤਿ, ਤਦੇਵ ਪਰਿਹਾਰਾਯ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੁਯਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਮਨੋਧਾਤੂਹਿ ਚ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਸਭਾਵੋ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣ…ਪੇ… ਸਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਭਵਙ੍ਗਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜਵਨਾਵਸਾਨਾਨੀਤਿ ਵਾ ਜਵਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਛਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਵਿਸੁਂ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਯਦਿਪਿ ਰੂਪਾਦਿਵਿਸਯਂ ਹੋਤਿ, ਜਵਨਂ ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਂ ਪਨ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਏਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਵਿਸੁਂ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਮਨੋ ¶ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਨ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਹੇਟ੍ਠਾ ¶ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੫੦; ੧੬੮) ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨੇ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਰੂਪਵਸੇਨ ਤਂ ਤਂ ਸਮੁਦਾਯਂ ਏਕੇਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ਮੂਲਟੀ. ੧੫੦) ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੮੯. ਸਚ੍ਚਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ¶ ¶ ਨਤ੍ਥਿ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਦੁਭਯਹੇਤੁਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਕਮਤੀਤਿ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਵਿਸਯਭੂਤੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਵਿਸਯਾ ਹਿ ਦੇਸਨਾਤਿ. ਏਤੇਸੁ ਕਮਤੀਤਿ ਏਤੇਸੁ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ‘‘ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਸਭਾਵਂ ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਂ ਕਮਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ. ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਤਦੁਪਚਾਰੇਨ. ਏਤੇਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥਸਭਾਵਂ ਸਾਸਨਂ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਚਨਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਂਸਭਾਵਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਸਭਾਵਾ. ਅਮੁਸਾਸਭਾਵਾਤਿ ਬਾਧਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਭੂਤਸਭਾਵਾ. ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਰਹਿਤਾਤਿ ਅਬਾਧਨਾਦਿਆਕਾਰਵਿਵਿਤ੍ਤਾ. ਦ੍ਵਿਧਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਹਿ. ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਕਿਲੇਸਦਾਹੋ. ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾਕਰਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਹਿਂਸਨਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਤਿਖਿਣਭਾਵੋਤਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਰੁਜਾਵਹਤਿਕ੍ਖਭਾਵੋ. ਸਰਸੇਨੇਵਾਤਿ ਸਭਾਵੇਨੇਵ. ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ, ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਰਹਿਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ, ਅਵਿਪਰਿਣਾਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਯਥਾਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸਨ੍ਤਾਪਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠਾ ਆਵਿ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤਰੇ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰਾ’’ਤਿ. ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਭਵਾਦੀਸੁ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਚ ਵਿਸਟਾ ਹੁਤ੍ਵਾ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ ‘‘ਊਹਨਂ ਰਾਸਿਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਕਵੋਕਾਰਭਵੇਪਿ ਹਿ ਰਾਸਿਭੂਤਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ ਅਨੇਕਧਮ੍ਮਸਮੂਹਤੋ ¶ , ਪਗੇਵ ਚਤੁਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇਸੁ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਬ੍ਯਾਪਨਤ੍ਥਂ ਆਕਾਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਯ-ਕਾਰਾਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥਂ ਆਯੂਹਨਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਦਦਾਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਜਨੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਦੁਕ੍ਖ…ਪੇ… ਆਵਿ ਭਵਤਿ ਰੋਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਯ ਰੋਗਨਿਦਾਨਂ. ਸਂਯੋਗ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨੇਹੀਤਿ ਸਂਯੋਗਟ੍ਠੋ ਵਿਸਂਯੋਗਸਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ, ਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਆਵਿ ਭਵਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਤਿ ਸਂਯੋਗਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠਾ.

ਏਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤੇ ਸਤਿ. ਸਮੁਦਯਤੋ ਵਿਵੇਕੋ ਵਿਵੇਕਟ੍ਠੋ. ਨਿਰੋਧੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯਭਾਵਤੋ ਸਮੁਦਯਤੋ ਵਿਵਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਵੇਕਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਵਿਵੇਕਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਹੇਤੁਭੂਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਸਙ੍ਖਤਭਾਵਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ, ਤਥਾ ਮਰਣਧਮ੍ਮਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਮਰਣਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਮਤਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਵਿਵੇਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਇਤਰੇ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਨਾਯਂ ਹੇਤੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਾਯ, ਅਯਂ ਪਨ ਹੇਤੂ’’ਤਿ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ. ਤਥਾ ਪਰਮਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸ ਨਿਪੁਣਤਰਸ੍ਸ ਦੁਦ੍ਦਸਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ ਸੁਖੁਮਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਯ, ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਨ ਅਨੇਕਰੋਗਾਤੁਰਕਪਣਜਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਇਸ੍ਸਰਜਨਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਭਾਵੋ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ.

ਤੇ ਪਨੇਤੇ ਹੇਤੁਟ੍ਠਾਦਿਕੇ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਲਿਬੋਧੁਪਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਲਿਬੋਧੁਪਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮੁਦਯਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ. ‘‘ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤਿਪਿ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਭਾਵੇ ‘‘ਝਾਨਾਧਿਪਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਤਿਸਯੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਭਾਵੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਭੂਤਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਤੇਸਂ ਆਕਾਰੋਤਿ ਯੋ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਆਕਾਰੋ, ਸੋ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ. ਪੁਰਿਮੋ ਪਨ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ ਸਹਜਾਤਾਧਿਪਤਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪੀਲ਼ਨਾਦਿਅਤ੍ਥਮੇਵ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ. ਤੇਨ ਅਭਿਸਮਯਸਦ੍ਦਂ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸਾਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ. ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋਤਿ ਪਰਿਜਾਨਨਾਦਿਵਿਸੇਸਾਕਾਰੋ. ਸੋ ਹਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ¶ ਸਿਦ੍ਧੋ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦਿਨਾ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਆਕਾਰੋਪਿ ਞਾਣੇਨ ਅਰਣੀਯਤੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਵਿਸਯਵਿਭਾਗੇਨਪਿ ਵਿਸਯਿਵਿਭਾਗੋ ਹੋਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ, ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੭).

ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ¶ ਖਨ੍ਤਿ ਗਰਹਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਸਾਰਂ. ‘‘ਸਮਾਗਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨ੍ਵਯਤੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਸਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਂਯੋਗਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤਮਾਹ. ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਪਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਇਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨਤੋ, ਉ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗੇ ਉਪਲਬ੍ਭਨਤੋ ਸੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਦਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪੀ’’ਤਿ. ਵਿਸੁਂ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਆਗਮ-ਇਤ-ਪਦੇਹਿ ਵਿਨਾ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨਾ. ਸਧਾਤੁਕਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤੇਨ ਧਾਤੁਨਾ ਸਧਾਤੁਕਂ. ਤੇਨੇਵ ਤੇ ‘‘ਉਪਸਗ੍ਗਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਦੁਕ੍ਖਵਿਵੇਕਭਾਵਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਵਿਵਿਤ੍ਤਤਂ. ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ. ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਨਵਸੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ. ਨਿਰੋਧਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਪੁਗ੍ਗਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਧਮ੍ਮਭਾਵੇਹੀਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਚ. ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਫਲਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾਯ ਫਲਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਸਮਯਭੂਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਦਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਕਾਲੇ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਏਵਾਤਿ ਤੇਨ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਏਵ.

ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਜਾਤਿਆਦਿ ਵਿਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੋ, ਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਵਿਯ ਪਭਵਭਾਵੇਨ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਪੀਲ਼ਿਤਭਾਵੋ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾ. ਪਵਤ੍ਤਨਮੇਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਕਿਚ੍ਚਂ ਰਸੋਤਿ ਰਸਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤੀਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਅਵਿਕਾਰਤਾ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵੋ ਨਿਚ੍ਚਤਾ.

ਮਰੀਚਿਮਾਯਾਅਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਮਰੀਚਿਯਾ ਮਾਯਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਿਯਾਨਂ ਞਾਣਸ੍ਸ. ਤੇਨ ਅਰਿਯਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਕਞਾਣਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਵਿਤਥਗਾਹਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ¶ . ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਟਿਵੇਧਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤਾ ਗੋਚਰਭਾਵੋ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ. ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਵਾ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭਾਵੋ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋਵ.

ਬਾਧਕਪ੍ਪਭਵਭਾਵੇਨਾਤਿ ਬਾਧਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਤਣ੍ਹਾ ਬਾਧਕਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾ ਪਵਤ੍ਤਿਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੂਨਂ ਅਸਙ੍ਕਰਵਸੇਨ ਬੋਧਨਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ ¶ . ਯਦਿਪਿ ਏਵਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਬਾਧਕ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮਾਨੁਪਪਤ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਯਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਚਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਵਿਯ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਬਾਧਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਾਧਕਤ੍ਤੇ ਚ ਨਿਯਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਬਾਧਕਤ੍ਥਾਵਧਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਬਾਧਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਯਤਤਾ, ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਬਾਧਕਤ੍ਤੇ ਨਿਯਤਤਾਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਤਣ੍ਹਾਯ ਏਵ ਸਮੁਦਯਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਨਿਯਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਹੇਸਾਤਿ. ‘‘ਕੁਸਲੇਹਿ ਵਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਧਾਨਭਾਵਮਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ਕਮ੍ਮਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਹੇਤੁਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਨਿਯਮੇਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗੋਵ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਮੇਵ ਚ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਦ੍ਵਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਨਿਯਮੇਨ.

ਵਚੀਸਚ੍ਚਂ ਸਚ੍ਚਵਾਚਾ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚੇਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦਵਿਰਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚਂ ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਨ ਸਮਾਦਾਨਮਤ੍ਤਂ ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਮਾਦਾਨਾਵਿਸਂਵਾਦਨਂ. ਤਂ ਪਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਮੁਸਾਵਾਦਵਿਰਤਿਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਵਿਰਤੀਸੁ ਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾਵਬੋਧੇ ਯਾਵਦੇਵ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਤ੍ਥਾ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍ਵਯਸ੍ਸੇਵ ਸਚ੍ਚਤ੍ਥਂ ਸਾਤਿਸਯਂ, ਤਦਧਿਗਮਸ੍ਸ ਚ ਅਵਿਵਾਦਹੇਤੁਕਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵਿਭਾਵਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਠਾਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾਵੋ ਚ ਜਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਤਾ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾ ਚ ਪਠਮਤਾ’’ਤਿ. ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਵਾ ਪਠਮਾਦਿਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਪਰਿਜਨਨਾਦੀਹੀਤਿ ¶ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਹਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਾਵਨਾਹਿ, ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਞ੍ਚੇਤਂ ਅਞ੍ਞਸਦ੍ਦਪੇਕ੍ਖਾਯ. ਧਮ੍ਮਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਕਿਚ੍ਚਂ. ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਏਤਪ੍ਪਰਮਾਨੇਵਾਤਿ ਇਤੋ ਪਰਂ ਨੇਯ੍ਯਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤਂ ਵਾ ਸਵਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਵੋ. ਸੁਤਾਨੁਸਾਰੇਨ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਾਕਾਰਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਯਥਾਵਿਤਕ੍ਕਿਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਮਨਂ ਰੋਚਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ¶ . ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਵਿਯ ਪਭਾਯ ਨਿਰੋਧਂ ਫੁਸਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਕਾਲਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯਂ ਵਦਤਿ. ਏਕਦਸ੍ਸਿਨੋਤਿ ਏਕਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਿਨੋ. ਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾਯਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਰਪਰਮਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਪਰਮੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸਚ੍ਚਾਨਞ੍ਚ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯੇ ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗਾਦਿਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਯਾਦੀਨਂ ਏਕਦੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਏਕਦੇਸਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਟ੍ਠਤਾ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੇਨ ਫਲੇਨ ਏਕਦੇਸਸੋਤਾਪਨ੍ਨਤਾ ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਚ ਨਾਨਾਭਿਸਮਯੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਸਮਯੋਪਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਨ ਮਗ੍ਗੋ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋ ਸਿਯਾ. ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਆਲਮ੍ਬੀਯਤੀਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋਵਾਤਿ ਚੇ? ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਆਲਮ੍ਬਿਤੋ, ਸੋਪਿ ਅਞ੍ਞੇਨ, ਸੋਪਿ ਅਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵੇਧਤੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਕਿਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸਮੁਚ੍ਛੇਦਭਾਵਨਾ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਅਨਿਸ੍ਸਟਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਵਿਨਿਸ੍ਸਟਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ ਹੇਤੁਬ੍ਯਾਪਾਰੋਵ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.

ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਸਜ੍ਜਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਹੇਤੁ ਹੋਤਿ. ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਸਂਹਰਤਿ ਪਲਯਂ ਗਮੇਤਿ, ਪਲੋਕਤਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਮੋਕ੍ਖਹੇਤੁ ਹੋਤਿ. ਪਧਾਨਤੋਤਿ ਪਕਤਿਤੋ, ਯਂ ‘‘ਅਬ੍ਯਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

‘‘ਕਾਲੋ ¶ ਕਰੋਤਿ ਭੂਤਾਨਿ, ਕਾਲੋ ਸਂਹਰਤੀ ਪਜਾ;

ਕਾਲੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਤਿ, ਕਾਲੋ ਹਿ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ. –

ਏਵਂਵਾਦਾ ਕਾਲਵਾਦਿਨੋ. ‘‘ਕਣ੍ਟਕਸ੍ਸ ਤਿਖਿਣਤਾ, ਕਪਿਟ੍ਠਫਲਾਦੀਨਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤਾ, ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਸਰੀਸਪਾਦੀਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਕੇਨ ਕਾਰਿਤਾ? ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਮਕਾਰੋ’’ਤਿ ਏਵਂਵਾਦਾ ਸਭਾਵਵਾਦਿਨੋ. ‘‘ਲੋਕੋ ਨਿਯਤੋ ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾਵੁਤਾਭੇਜ੍ਜਮਣਿਸਦਿਸੋ ¶ , ਨ ਏਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪੁਰਿਸਕਾਰੋ’’ਤਿ ਏਵਂਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ ਨਿਯਤਿਵਾਦਿਨੋ, –

‘‘ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਰੇ;

ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਿਚ੍ਛਤੀ ਪਜਾ’’ਤਿ. –

ਏਵਂਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ ਯਦਿਚ੍ਛਾਵਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਦਿਨੋ ਚ ਏਤ੍ਥ ਸਭਾਵਵਾਦੇ ਏਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਣੂਹਿ ਲੋਕੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਜੀਵਕਵਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸੋ ਹਿ ਅਕਾਰਣਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ਕਣਾਦਵਾਦੋ ਪਨ ਇਸ੍ਸਰਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਅਣੂਨਂ ਸਂਯੋਗਵਿਯੋਗਤੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਂ ਵਦਤਿ. ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਮਹਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਅਪਰਿਣਾਮੋ, ਅਨਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿ ਵਾ. ‘‘ਅਹਮਞ੍ਞੋ, ਪਕਤਿ ਅਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਪਕਤਿਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਜਾਨਨੇਨ ਅਤ੍ਤਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮੋਹੇਸੁ ਅਵਿਭਾਗਗ੍ਗਹਣੇ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤੇ ਕਿਰ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਧਾਨਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਕਾਪਿਲਾ. ਏਵਮਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਮੀਪਤਾ, ਸਂਯੋਗੋਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਕਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕਭਾਵਤੋ ਏਕੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਯੋਤਿ ਕਿਚ੍ਚਵਿਭਾਗੇਨ. ਤਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਸੀਲਾਨਿ. ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਹਨਾਨੁਕੂਲਾਪਿ ਛਨ੍ਦਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਧਾਬਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਾਦਿਸੇ ਕਾਲੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨੇਨ ਉਪਕਾਰਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮਵਾਹਿਤਾਵਸੇਨ ਤਾਦਿਸਕਿਚ੍ਚਾਵ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਵਿਘਾਤਕਤ੍ਤਾਤਿ ਸਂਹਰਣੀਯਵਸੇਨ ਵਿਹਨ੍ਤਭਾਵਤੋ.

ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ. ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ¶ ਏਵ. ਆਦਿਪਦਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਆਦਿਪਦੇ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਤਦਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਸਦ੍ਦਂ. ਚਤੁਤ੍ਥਪਦਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ‘‘ਨੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਦਯੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਵਜ੍ਜਕਿਲੇਸਾ ਅਵਸੇਸਾਕੁਸਲਾ, ਸਾਸਵਾਨਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਸਾਸਵਾ ਚ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ. ਤੇ ਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਸਮੁਦਯਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਫਲਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਅਤ੍ਥਿ ¶ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਸਮੁਦਯੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਮੁਦਯੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੇਵ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਂ. ਨਿਰੋਧੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਸਮੁਦਯੋ, ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ, ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਭਾਵਤੋ ਨੇਵ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਇਤਰਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਭਾਵਕਟ੍ਠੇਨ ਸਿਯਾ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਥੇਨ. ਇਤਰਚਤੁਕ੍ਕਦ੍ਵਯੇਪਿ ਆਦਿਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਸੇਸੇਸੁ ਸਮੁਦਯੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਨਿਰੋਧੋ, ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਨਿਰੋਧੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ, ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚ ਯਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਥੇਨ ਨੇਵ ਨਿਰੋਧੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਇਤਰਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਤਾਯ ਸਿਯਾ ਨਿਰੋਧੋ, ਨ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਥੇਨ. ਤਥਾ ਨਿਰੋਧੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਮਗ੍ਗੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ, ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚ ਯਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਥੇਨ ਨੇਵ ਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਇਤਰਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਭਾਵਤੋ, ਨ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਥੇਨ.

ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਂ. ਏਵਂ ਇਤਰੇਸੁਪੀਤਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਪਿ ਕਿਰਿਯਾ ਕਾਰਕਰਹਿਤਾ ਕੇਵਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗੀ ਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਗਮਕੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਸਾਸਵਤਾ ਅਸੁਭਤਾ ਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਪਗ੍ਘਰਣਤੋ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਾਨਂ. ਸਮੁਦਯਾਦਿਭਾਵੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਭਾਵੋ, ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਦੁਕ੍ਖਭਾਵੋ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਭਾਵੋ ਚ, ਨ ਪਨ ਨਿਰੋਧਭਾਵੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮਙ੍ਗਿਤਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ¶ ਇਤਰੀਤਰਸਭਾਵਯੋਗੋ. ਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਆਧਾਰੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਨਭਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਕਾਪਿਲਾਨਂ. ਵਿਕਾਰਾਤਿ ਮਹਤਾਦਯੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤਾ. ਵਿਭਾਵਤੋਤਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਤੋ, ਪਰਿਣਾਮਤੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ. ਪਟਿਪ੍ਪਲੀਨਾ ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਪਕਤਿਯਂ ਪਲਯਂ ਗਤਾ ਵੇਸਮ੍ਮਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਦਿਸਮਭਾਵੇਨ ਅਨ੍ਤੋ ਸਮੋਰੁਦ੍ਧਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਕਤਿਭਾਵੇਨੇਵ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਪਕਤਿਭਾਵੇਨੇਵਾਤਿ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਭਾਵੇਨੇਵ ¶ . ਸਮੁਦਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਪਭਵਭਾਵੇਨ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਮੁਦਯਭਾਵੋ ਲਬ੍ਭਤੇਵਾਤਿ. ਅਵਿਭਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਵੇਸਮ੍ਮਵਿਰਹੇਨ ਪਕਤਿਭਾਵਂ ਗਤੇਹਿ. ‘‘ਵਿਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਹਨ੍ਤੋਤਿ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਾਪਿਲਾ ‘‘ਮਹਾਅਜ੍ਝਾਸਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ. ਰੂਪਤਮ੍ਮਤ੍ਤਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਤਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਅਹਂਕਾਰੋ ਚਾਤਿ ਛ ਅਵਿਸੇਸਾ. ਚਕ੍ਖੁ ਸੋਤਂ ਘਾਨਂ ਜਿਵ੍ਹਾ ਕਾਯੋ ਵਾਚਾ ਪਾਣਿ ਪਾਦੋ ਪਾਯੁ ਉਪਤ੍ਥਂ ਮਨੋਤਿ ਏਕਾਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਪਥਵੀ ਆਪੋ ਤੇਜੋ ਵਾਯੋ ਆਕਾਸਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਭੂਤਵਿਸੇਸਾ, ਤੇਹਿ. ‘‘ਪਕਤਿਭਾਵੇਨੇਵ ਠਿਤੇਹੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਅਵਿਭਤ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਸਗਬ੍ਭਾਤਿ ਸਬੀਜਾ ਅਸੁਞ੍ਞਤਾ. ਤਨ੍ਤੂਸੂਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਮਵਾਯਿਕਾਰਣਭੂਤੇਸੁ. ਤਥਾ ਕਪਾਲੇਸੁ. ਤਿਵਿਧਞ੍ਹਿ ਤੇ ਕਾਰਣਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਾਨਕਾਰਣਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾਰਣਂ ਸਮਵਾਯਿਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੁਰਿਵੇਮਸਲਾਕਾਦਯੋ ਉਪਾਦਾਨਕਾਰਣਂ. ਤਨ੍ਤਵਾਯੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾਰਣਂ. ਤਨ੍ਤਵੋ ਸਮਵਾਯਿਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਣੂਸੂਤਿ ਪਥਵੀਭੂਤੇਸੁ ਵਾ ਆਪੋਤੇਜੋਵਾਯੋਭੂਤੇਸੁ ਵਾ ਦ੍ਵੀਸੁ ਪਰਮਾਣੂਸੁ. ਇਧਬੁਦ੍ਧਿਵੋਹਾਰਜਨਕੋਤਿ ‘‘ਇਧ ਤਨ੍ਤੂਸੁ ਪਟੋ, ਇਧ ਕਪਾਲੇਸੁ ਘਟੋ, ਇਧ ਬੀਰਣੇਸੁ ਘਟੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭੂਤੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਧਬੁਦ੍ਧਿਵੋਹਾਰਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਗੋਵਿਸਾਣਾਨਂ ਵਿਯ ਅਵਿਸੁਂ ਸਹਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਮਵਾਯੋ. ਖਾਣੁਸੇਨਾਨਂ ਵਿਯ ਪਨ ਵਿਸੁਂਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਂਯੋਗੋ. ਤੀਸੁ ਅਣੂਸੁ ਤਿਅਣੁਕਂ ਫਲਂ ਸਮਵੇਤਂ ਏਕੀਭੂਤਮਿਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਸਮਵੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਕੀਭੂਤਮਿਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਂ. ਮਹਾਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਮਹਨ੍ਤਪਰਿਮਾਣਂ ਮਹਾਪਥਵੀਆਦਿਕਂ ਏਕਂ ਫਲਂ, ਯਂ ਤੇ ‘‘ਕਾਰਿਯਂ ਦ੍ਰਬ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਆਰਦ੍ਧਂ ਕਾਰਿਯਦ੍ਰਬ੍ਯਂ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਨਿ ਏਵ ਤਾਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹੀ’’ਤਿ. ਸਤਿ ਸਮਵਾਯੇ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਫਲਂ ਸਮਵੇਤਨ੍ਤਿ ਫਲੇ ਹੇਤੁ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਮਵਾਯਾਭਾਵਾ ਫਲੇ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਤੁਸੁਞ੍ਞਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ.

ਆਹਾਰਭੇਦੇਤਿ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਦਿਆਹਾਰਵਿਸੇਸੇ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਭੇਦੇਤਿ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਵਤ੍ਥੁਸਲ਼ਾਯਤਨਅਵਿਜ੍ਜਾਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੇ, ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪਵੇਦਨਾਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤੇ ¶ ਵਾ ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੇ, ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਭੇਦਾ ¶ . ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਵਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਯਾਨਦ੍ਵਯਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਦ੍ਵਯਵਸੇਨ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾਵ, ਯਥਾ ਪਨ ਸੁਞ੍ਞਤਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾ, ਏਵਂ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮਞ੍ਞਾਪਿ ਆਗਮਨਤੋ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਧਿਕਂ, ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਸਮਥੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਸਮਾਧਿਜਾਤਿ ਸਮਾਧਾਨਟ੍ਠੋਵ. ਤਤੋ ਏਵਾਤਿ ਸਮਾਧਿਅਨੁਗੁਣਕਿਰਿਯਤ੍ਤਾਵ.

ਆਦਾਯ ਊਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਨਂ. ਪੁਰਿਮਕਾਲਸ੍ਸ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯਥਾ ‘‘ਏਕਂ ਖਨ੍ਧਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ, ‘‘ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤਾ’’ਤਿ ਚ.

ਓਗਾਹਿਤੁਨ੍ਤਿ ਞਾਣੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ. ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਸਣ੍ਹਤ੍ਤਂ. ਸੁਖੁਮਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਂ. ਇਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਇਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਜਾਨਨਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਜੋਤਿਯਮਾਨੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਰ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ‘‘ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਜਾਨਨਕਾਰਣਭੂਤੇ ਨਯੇ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤੀਤਿ ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਵਸੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਦਮਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਏਵਂ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਇਦਂਪਕਾਰੇਹਿ, ਈਦਿਸੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

ਜਾਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੦. ‘‘ਜਾਤਿਆਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਾਤਿ ¶ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਸੇਸਾਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸੋ. ਪਦਦ੍ਵਯੇਤਿ ‘‘ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਂ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦਦ੍ਵਯੇ.

ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ¶ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਤਂ ਵਦਤਿ. ਸਭਾਵੇਨ ਨਾਮਂ ਵਿਸੇਸੇਤੀਤਿ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਸਞ੍ਞਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਸਭਾਵਦੁਕ੍ਖਵਾਚਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਦ੍ਦੇਨ. ਸੋ ਹਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਅਵਚ੍ਛੇਦਕਭਾਵਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਗਹੇਤਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਅਵਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨਾਤਿ ਵਿਪਰਿਣਾਮਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਦਿਪਕਾਰਵਿਸੇਸੇਨ.

ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਿਪਨਂ ਇਧ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਸੋ ਚ ਤਬ੍ਬਿਭਾਗਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪੋ ਸਾਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਾ. ਉਭਯਥਾਪੀਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋਪਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋਪਿ. ਸਾਧਾਰਣਭਾਗਾਨਂ ਵਿਭਜਨਂ ਵਿਭਾਗੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ. ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਰਨਿਵਤ੍ਤਕੋਤਿ ਵਿਭਾਗਨ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਾਹਕੋ.

੧੯੧. ਅਪਰਤ੍ਥਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇ ਯਥਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਦਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਮਿਅਤ੍ਥੇਪਿ ਹਿ ਅਪਰਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਸਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ. ਸਿਦ੍ਧਿ ਪਨ ‘‘ਇਤਰਾਹਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਏਵਂ ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਾਮਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਭੁਮ੍ਮਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਪਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਗਤਿ, ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਭੂਤਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਜਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਗਤਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਿਣਾਕਾਰੋਤਿ ਤਿਣਵਿਕਪ੍ਪੋ, ਤਿਣਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਠਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਾਤੁਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ. ਤਦੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ. ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਰਿਯਭਾਵਕਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਕਰੋਤੀਤਿ ਹਿ ਕਰਣਂ. ਅਰਿਯਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਰਿਯਸੀਲਂ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ ਅਰਿਯਸੀਲਸਦਿਸਂ. ਆਕਾਰਵਿਕਾਰਾਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਦਿਆਕਾਰਵਿਕਤਿਯੋ. ਸਹੁਪ੍ਪਾਦਕਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਸਹਿਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਵਤ੍ਥਾ ਖਨ੍ਧਾ. ਆਯਤਨਵਸੇਨਾਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਵਸੇਨ. ਯੋਨਿਵਸੇਨਾਤਿ ਅਣ੍ਡਜਾਦਿਯੋਨਿਵਸੇਨ. ਏਕੇਕੇਨੇਵ ਪਦੇਨਾਤਿ ਯਥਾ ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਜਾਤਿਆਦਿਪਦੇਸੁ ਦ੍ਵੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਯੋਨਿਵਿਭਾਗੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਜਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਏਵਮਿਧ. ਇਧ ¶ ਪਨੇਤੇਸੁ ਏਕੇਕੇਨੇਵ ਪਦੇਨ ਅਵਿਭਾਗਤੋ ¶ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਤਿ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਨਯੇਸੁ ਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋਵ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਅਨਭਿਹਿਤੇ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਂ, ਨਾਭਿਹਿਤੇਤਿ. ਪਾਕਟਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ.

ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਕਵੋਕਾਰਭਵੇ ਰੂਪਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਮਨਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ. ਸੇਸੇਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਮਨੋਰੂਪਧਮ੍ਮਾਯਤਨਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਰੂਪਭਵੇ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਕਾਮਧਾਤੁਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਵਿਕਲਾਵਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨੇਵ ਹਿ ਆਯਤਨਾਨਂ ਵੇਕਲ੍ਲਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪੁਨਪਿ ਦਸਨ੍ਨਂ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯਮਨੋਰੂਪਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਯਤਨਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ. ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਵਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਸਦ੍ਦਾਯਤਨਵਜ੍ਜਾਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ. ਅਨ੍ਧਬਧਿਰਵਸੇਨ ਹਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਦ੍ਦਵਜ੍ਜਾਨਂ. ਪੁਨ ਦਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸੋਤਸਦ੍ਦਵਜ੍ਜਾਨਂ. ਅਨ੍ਧਵਸੇਨ, ਬਧਿਰਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਜ੍ਜਾਨਂ.

ਤਂਦੁਕ੍ਖਭਾਵੋਤਿ ਪਰਿਯਾਯਦੁਕ੍ਖਭਾਵੋ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣੇਨਾਤਿ ਉਪ੍ਪਲਪਦੁਮਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਅਭਾਵਕਥਨੇਨ. ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣੇਤਿ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁਭੂਤੇ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ.

ਮਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੩. ਖਨ੍ਧਭੇਦਸ੍ਸਾਤਿ ਖਨ੍ਧਵਿਨਾਸਸ੍ਸ. ਸੋਤਿ ਖਨ੍ਧਭੇਦੋ. ਪਬਨ੍ਧਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ. ਤਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਭਾਵਤੋ. ਤਦੇਕਦੇਸਭਾਵਤੋਤਿ ਤਦਵਯਵਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਏਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਪਬਨ੍ਧਵਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵਤੋ. ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਰਣਮੇਵ ਹਿ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਮਰਣਂ, ਤਂ ਪਨ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਮਰਣਂ ਉਪਕ੍ਕਮਮਰਣਂ, ਸਰਸਮਰਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਰਸਮਰਣਮ੍ਪਿ ਆਯੁਕ੍ਖਯਮਰਣਂ, ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖਯਮਰਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਤਦੇਕਦੇਸਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਕ੍ਕਮਮਰਣਂ, ਤਂ ਅਕਾਲਮਰਣਂ. ਸਰਸਮਰਣਂ ਕਾਲਮਰਣਂ. ਮਰਣੇਨ ਸਤ੍ਤਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧਅਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਵਿਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਵਿਯੋਜੇਤੀ’’ਤਿ.

ਕਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ¶ ¶ ਮੂਲਤ੍ਥੋ. ਮੂਲਞ੍ਹਿ ‘‘ਆਦੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਉਜੁਕਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੬੯). ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਚ੍ਛੇਦਮੂਲਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਫਲਕਿਰਿਯਾਗਬ੍ਭਾ ਈਦਿਸੀ ਹੇਤੁਕਿਰਿਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ’’ਤਿ. ਬ੍ਯਸਨਸ੍ਸ ਹਿ ਆਪਾਦਕੇਹਿ ਆਪਾਦਨਂ ਆਪਾਦੇਤਬ੍ਬਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹੇਵ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ.

ਸੋਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੪. ਸੁਖਂ ਹਿਨੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸੁਖਕਾਰਣਂ ਹਿਤਂ. ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਾਦਿਪਦਤ੍ਥਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਂ, ਸੀਲਬ੍ਯਸਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਭੋਗਸੀਲਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ. ਸਮਾਸਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੋਗੋਯੇਵ ਬ੍ਯਸਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਵ ਬ੍ਯਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਵਸੇਨ ਸਮਾਸਵਿਸੇਸਂ. ਅਨ੍ਨਪਾਨਵਤ੍ਥਯਾਨਾਦਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਭੋਗੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਸੋ ਚ ਧਮ੍ਮਸਮੂਹਭਾਵੇਨ. ਤਬ੍ਬਿਨਾਸਾਤਿ ਞਾਤਿਭੋਗਬ੍ਯਸਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਤੇ ਵਿਕਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਾ. ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ. ਅਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ, ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਆਹਾ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਕੇਨਚਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੀਯਤਿ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੇ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਵੋਹਾਰੋ ਆਗਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਂਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ‘‘ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਨ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਮੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨਾਪਿ ਸਬ੍ਬੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤ੍ਤੇਪਿ ਕੇਨਚਿ ਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦੀਯਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.

ਸਙ੍ਕੁਚਿਤਂ ਚਿਨ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ, ਦੋਸਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨਭਿਰਤਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਾਹ. ਅਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਹਨਵਸੇਨ ਵਾ ਝਾਨਂ ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਨਂ. ਸਤਿਪਿ ਅਨੁਸੋਚਨਭਾਵੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਾਕਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਸਯੋ ਮਨੋਵਿਲੇਖਭੂਤੋ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਸੋਕੋਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਜਵਨਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਮਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਜਵਨੇਸੁਪਿ ¶ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਅਸੋਚਨਾਕਾਰਸ੍ਸ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਸੋਚਨਾਕਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਵਾ ਨਾਨਾਵੀਥਿਕਸ੍ਸ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਮੇਵਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਜਵਨੇ ਏਵ ਗਹਿਤੇ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਕਾਯਵਤ੍ਥੁਕਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕੇਸੁ.

ਪਰਿਦੇਵਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੫. ਆਦੇਵਨਸਦ੍ਦਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਆਦੇਵਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਲਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਮਭਾਵੋਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ. ਸਮ੍ਭਮਂ ਵਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤਂ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਪਾਕਟਭਾਵਕਰਣੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਭਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

ਮੁਟ੍ਠੀਹਿ ਪੋਥਨਾਦੀਨਿ ਮੁਟ੍ਠਿਪੋਥਨਾਦੀਨਿ.

ਯੇਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਤੋਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਨ੍ਧਂ ਮੁਟ੍ਠੀਹਿ ਪੋਥੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਤੋ. ਤਂਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨਿਦਾਨਂ.

ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੬-੭. ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਪਤਿਕਾਰਾਭਿਲਾਸਾਯ ਤਾਦਿਸਦੁਕ੍ਖਾਵਹਪਯੋਗਕਾਲਾਦੀਸੁ ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਅਨਾਥਤਾਹਤ੍ਥਪਾਦਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿਦੁਕ੍ਖੇਨ.

ਉਪਾਯਾਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੮. ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਦੁਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੧੯੯. ਅਞ੍ਞਸਾਪੇਕ੍ਖਸਦ੍ਦੋ ¶ ਅਸਮਤ੍ਥਸਮਾਸੋਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯੇਨ ਸਮਾਸੋ, ਨ ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਪਟਿਸੇਧਕੋ ਅ-ਕਾਰੋ’’ਤਿ.

ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਮੋਧਾਨਂ ਮਿਸ੍ਸੀਭਾਵੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ. ਤਦਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮੋਧਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਮਿਸ੍ਸੀਭਾਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਆਗਤੇਹਿ ਚ ਤੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਂਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਤਂਗਹਣਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਪਾਥਗਤਾਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤਂ.

ਇਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੧. ਤਂ ¶ ਕਾਲਨ੍ਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਨਿਰੋਧਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਕਾਲਂ. ‘‘ਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੇਨਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਯਂ ਇਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਦਾ ਇਚ੍ਛਾਪੇਕ੍ਖੋ, ਤਦਾ ‘‘ਨ ਲਭਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਲਾਭਪਧਾਨਾਭਾਵਤੋ ਇਚ੍ਛਾ ਵਿਸੇਸੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਲਾਭਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਇਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਇਚ੍ਛਂ ਨ ਲਭਤਿ ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਭੂਤੋ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਦਾ ‘‘ਨ ਲਭਤੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗੁਣਭੂਤਾ ਇਚ੍ਛਾ, ਪਧਾਨਭੂਤੋ ਅਲਾਭੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਾ ਇਚ੍ਛਾਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਅਲਾਭੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਰਹਿਤਾ ਛਿਨ੍ਨਿਕਾ, ਧੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਗਣੇਨਾਤਿ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜੇਨ ਧੁਤ੍ਤਗਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਕਪ੍ਪਟਿਕਾ ਸਿਬ੍ਬਿਤਪਿਲੋਤਿਕਧਾਰਿਨੋ.

ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਇਚ੍ਛਂ.

ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੨. ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਸਬ੍ਭਾਵਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਨਵਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਅਤਿਪਾਕਟੇਨ ¶ ਅਤਿ ਵਿਯ ਪਕਾਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੩. ਮਨੋ ਵਿਯਾਤਿ ਮਨੋ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਇਕ-ਸਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ‘‘ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ. ਗਮਿਯਤ੍ਥਤ੍ਤਾਤਿ ਞਾਪਿਤਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਕਰਣਸੀਲਤਾ ਹਿ ਇਧ ਸੀਲਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਚ ਇਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਕਿਰਿਯਾਵਾਚਕਸ੍ਸ ਕਰਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਅਪ੍ਪਯੋਗੋ. ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਞ੍ਹਿ ਅਪ੍ਪਯੋਗੋ. ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸ ਦਾਯਿਕਾ, ਤਦਭਾਵੇ ਅਦਾਯਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਦਾਯਿਕਾਪਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਦੇਤਿਚ੍ਚੇਵਾ’’ਤਿ ਤਂਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਮਾਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਤਦਾਨੁਭਾਵਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਭਾਵੋ ਤਣ੍ਹਾਯਨਂ. ਆਨੁਭਾਵੋ ¶ ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ. ਇਤਰੇਸੂਤਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਦੀਸੁ. ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਦਾਯਿਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਉਪਧਿਵੇਪਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਧਿਮ੍ਹਿ ਯਥਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ. ਨਨ੍ਦਨਂ ਸਂਉਪ੍ਪਿਲਾਵਨਂ ਅਭਿਤਸ੍ਸਨਂ. ਰਞ੍ਜਨਂ ਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਯ ਰਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਨਂ, ਰਮਾਪਨਂ ਵਾ. ਰਾਗਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਰਾਗਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਰਾਗੋ ਵਿਸੁਂ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਕ੍ਖਤਿ-ਕਿਰਿਯਾਪਦਂ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ ਚਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਕਲਂ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਮਾਹ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖੁਂ. ਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਣਸ੍ਸ ਛਿਦ੍ਦਪਦੇਸਂ. ਕਣ੍ਣਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਣਪਾਲ਼ਿ. ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਤੋ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਟਲਂ ਵਿਯ, ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਮੁਦੁਸਿਨਿਦ੍ਧਮਧੁਰਰਸਦਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਵਿਸਯੇਨ ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਾ. ਵਿਸਯਵਿਸਿਟ੍ਠਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਿਸਯਵਿਸਿਟ੍ਠਾ. ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮੁਦਾਯਾਵਯਵੇਹਿ ਵਿਯ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸੇਹਿ ਨ ਨਾਨਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ ਨ ਹੋਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਿਂਸਪਾ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੋ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਿਂਸਪਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਾਭੇਦਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ‘‘ਸਯਾਨਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਧਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਾਯ ਲਕ੍ਖਣਤਾ, ਇਤਰਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ¶ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾਯ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਮਾਹ. ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਸਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਇਤਰੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਫਲਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਹਿ ਤੇਨ ਉਪਯੋਜਿਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸੀਲਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸਭਾਵੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥੇਵ ਚਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸੀਲਤਾ ਸਕ੍ਕਾਯਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ, ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇਨ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾ, ਯਤੋ ਕਦਾਚਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਨਿਵਿਸਮਾਨਾ ਨਿਵਿਸਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੪. ਤਣ੍ਹਾਯ ¶ ਵਿਰਜ੍ਜਨਂ ਹਲਿਦ੍ਦਿਰਾਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਲੁਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਖਯਗਮਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਮਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਚਜਨਂ ਛਡ੍ਡਨਂ, ਹਾਪਨਂ ਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਚਜਨਵਸੇਨ, ਹਾਨਿਵਸੇਨ ਚਾ’’ਤਿ.

ਤਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਿਤ੍ਤਅਲਾਬੁਵਲ੍ਲਿਯਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਿਯ. ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੧੫, ੩੩੦). ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਤ੍ਤਂ, ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯਪਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਿਯਰੂਪਸਾਤਰੂਪੇਸੁ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਸਾਧਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪੁਰਿਮਾ ਵਾ ਉਪਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਮਾਦ੍ਵਯਂ ਉਭਯਤ੍ਥ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯੋਜਿਤਂ, ਉਭਯਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਪਨ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇਵ.

ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੫. ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ¶ ਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਕਤਿਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਞਾਣਾਦਿਕਸ੍ਸ. ਅਰਿਯਂ ਲਭਾਪੇਤੀਤਿ ਅਰਿਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਲਭਾਪੇਤਿ.

ਤਬ੍ਬਿਪਕ੍ਖਵਿਰਤਿਸਭਾਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਵਿਪਕ੍ਖਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਯ ਵਿਰਤਿਸਭਾਵਾ. ਭੇਦਕਰਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਵਸੇਨ ਭੇਦਕਰੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਭੇਦਕਰਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਪਹਾਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਹਿ ਲੂਖਾਨਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸਭਾਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸੁਭਾਸਿਤਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇ ਜਨੇ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜਨੇ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕਿਚ੍ਚਵਤੀ’’ਤਿ. ਚੀਵਰਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋ ਤਾਦਿਸੋ ਪਯੋਗੋ. ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਚੀਵਰਰਜਨਾਦਿਕਂ. ਨਿਰਵਜ੍ਜਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਕਿਚ੍ਚਵਾਤਿ ਨਿਰਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ, ਨਿਰਵਜ੍ਜਾਕਾਰੇਨ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਕਿਚ੍ਚਵਾ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ ¶ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਗੁਣਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਮੇਵ, ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਵਾ ਨੇਸਂ ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾਯ ਭਾਰੁਕ੍ਖਿਪਨਂ ਵਿਯ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਆਜੀਵਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਵਿਸੋਧਨਂ ਵੋਦਾਪਨਂ.

ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹਜਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਾ, ਪਠਮਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨੇਵ ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ. ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੋ ਮਾਨੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਿਯੋ. ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਕਿਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਙ੍ਗੇਨਾਤਿ ਤੇਨੇਵ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗੇਨ. ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿਤੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ, ਤੇਨ ਵਾ ਕਾਰਣੇਨ. ਅਙ੍ਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਮਗ੍ਗੇ, ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਵਾ.

ਇਮਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸੇਵ. ਯਦਿਪਿ ਵਿਰਮਿਤਬ੍ਬਤੋ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇਵ, ਵਿਰਤਿਯਾ ਏਵ ਪਨ ਤਦਾ ਪਧਾਨਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਰਮਣਕਾਲੇ ਵਾ ਵਿਰਤਿਯੋ’’ਤਿ. ਸੁਭਾਸਿਤਾਦੀਤਿ ਅਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾਦਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪਿਸੁਣਾਦਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਭਾਸਨਾਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿ. ਅਮਗ੍ਗਙ੍ਗਤ੍ਤਾਤਿ ਅਮਗ੍ਗਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਤਮੇਵ ਚੇਤਨਾਯ ਅਮਗ੍ਗਸਭਾਵਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਸ੍ਸ ¶ ਞਾਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਯਂ ਨਾਮ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ, ਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾ ਚ ਤਂਸਭਾਵਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਂਸਿਦ੍ਧਿਯਨ੍ਤਿ ਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਯਸਿਦ੍ਧਿਯਂ. ਯਥਾ ਪਨਸ੍ਸਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸੁਭਾਸਿਤਵਾਚਾਦਿਭਾਵੋ, ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸਿਯਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਤਿਕਿਚ੍ਚਤਾ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਏਕੇਕਾਨਂ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਤਾ, ਏਵਂ ਏਕਾ ਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਸਾਧਿਕਾ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਮਗ੍ਗੇ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਛਲ਼ਙ੍ਗਿਕੋ ਚ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਸਿਯਾਤਿ ਤਯਿਦਮਾਹ ‘‘ਏਕਾਯ ਚੇਤਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਤਾਵਚਨਤੋ ਚ ਨ ਚੇਤਨਾਯ ਮਗ੍ਗਭਾਵੋਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਵਿਰਤਿਯੋਵ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਯੋ.

ਬ੍ਰੂਹਨਂ ਸੁਖਂ. ਸਨ੍ਤਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ. ਸਾ ਹਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤਾ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੪੪; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੩੨) ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤੇਯੇਵ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾਦਯੋ ਪਾਕਟਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵਤੋ ¶ ਵਚੀਭੇਦਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ‘‘ਸਾਵਜ੍ਜਾ…ਪੇ… ਉਪਕਾਰਕੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਚੀਭੇਦਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਨਂ ਵਿਯ ਵਿਰਤਿਯਾਪਿ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਚੀਭੇਦਨਿਯਾਮਿਕਾ ਵਾਚਾਤਿ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿਮਾਹ. ਸਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਭੂਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਾਸੁ ਸਂਯਮਿਨੀ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਵਾਚਤੋ ਅਵਿਰਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਤੋਪਿ ਨ ਵਿਰਮਤੇਵ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਏਕਂ ਧਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ਅਕਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੭੬). ਤਥਾ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਨਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਠਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪੂਰੇਤਿਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਚੀਭੇਦ…ਪੇ… ਉਪਕਾਰਿਕਾ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਟ੍ਠਾਭਾਵਤੋ ਯਥਾ ਗਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਰਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਿਚ੍ਚਾਦਿਸਭਾਵੇ ਵਾ’’ਤਿ.

ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਵਸੇਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਂ.

ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣਂ ਉਗ੍ਗਹੋ, ਅਤ੍ਥਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਸਵਨਾਧੀਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਵਨਞਾਣੇ ਏਵ ਅਵਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਪਯੋਗਸ੍ਸ.

ਸੋਤਿ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤੋ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ. ਗਤਂ ਗਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਯੋਤਿ ਗਤਮਗ੍ਗੋ.

ਪਹਾਤਬ੍ਬਏਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾਸਾਮਞ੍ਞਂ.

ਮਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਏਕਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਦਿਸਤਾ, ਤਥਾ ਅਸਦਿਸਤਾ ਚ ਏਕਚ੍ਚਸਦਿਸਤਾ ਚ ਝਾਨਙ੍ਗਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਸਦਿਸਸਬ੍ਬਾਸਦਿਸਏਕਚ੍ਚਸਦਿਸਤਾ, ਸੋ ਏਵ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਾਮਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਧ ਪਨਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਂ. ਸਮ੍ਮਸਿ…ਪੇ… ਨਿਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਪਠਮਤ੍ਥੇਰਵਾਦਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਤਦਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ ਵਦਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਰਥਾ ਇਤਰਵਾਦਾਪੇਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਏਵਾਤਿ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮਨ੍ਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ¶ …ਪੇ… ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਇਧ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤਾ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕੇਚਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਯਾਮੇਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ. ਇਧਾਪੀਤਿ ਇਧ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਯਾਮੇਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਾਮੋ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਪਠਮਤ੍ਥੇਰਵਾਦੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਾਮੋ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤੋਤਿ? ਵਾਦਤ੍ਤਯਾਵਿਧੁਰਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਅਞ੍ਞੇ ਚਾਚਰਿਯਵਾਦਾਤਿ ਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯਵਾਦਾ.

‘‘ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਨ ਲੋਕਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਥੇਰਵਾਦੇ ਆਗਤਂ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ. ਯੇਸੂਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਜ੍ਝਾਨਵਜ੍ਜਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਸਂਸਯੋ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ. ‘‘ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਸਾਸਵਾਨਾਸਵਂ ਅਪੇਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਗਹੇਤਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਵਚਨੇਨੇਤ੍ਥ ਸਾਸਵਤੋ ਅਵਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਞ੍ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨ ਲੋਕਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਦਾਯਞ੍ਚ…ਪੇ… ਆਹਾ’’ਤਿ. ਇਤਰਥਾ ਬ੍ਯਭਿਚਾਰਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ¶ ਸਿਯਾ. ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾਤਿ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦਯੋ. ਤਜ੍ਝਾਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਿਕਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦਿਂ. ਅਞ੍ਞਝਾਨਿਕਾਪੀਤਿ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਝਾਨਿਕਾਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਿਕਾਪਿ ਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਜ੍ਝਾਨਿਕਾਪਿ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇਪਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਿਕਭਾਵੇ ਕੇਨਸ੍ਸ ਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਨਿਯਾਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਨਿਯਾਮਿਕਾ ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਪਾਦਕਭੂਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਧਮ੍ਮਵਿਰਾਗਭਾਵੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰੀ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਵਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਾਦਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤਬ੍ਬਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਨਿਯਾਮਿਕਾ ਸਮ੍ਮਸਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਇਤਰਤ੍ਥ ਚ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ. ਫਲਸ੍ਸਪੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਿਕਫਲਸ੍ਸਪਿ.

ਦੁਕ੍ਖਞਾਣਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਞਾਣਾਨਂ. ਤਂਤਂਕੁਸਲਾਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਯੇਨ ਕੁਸਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਂਤਂਕੁਸਲਾਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਾ ¶ , ਤਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਤਂਤਂਵਿਰਮਿਤਬ੍ਬਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਨਵਤ੍ਥੁਆਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤੋ ਏਵ ਹਿ ਵਿਰਤੀਤਿ. ‘‘ਅਙ੍ਗਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ਅਵਯਵੇਨ ਵਿਨਾ ਸਮੁਦਾਯਾਭਾਵਤੋ. ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਭਿਨ੍ਨਸੀਲਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸ ਵਾ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਮਾਧਾਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਾਯਾਮਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਯਦਿਪਿ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਸੀਲਵਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਸਹਜਾਤਵਸੇਨਾਪਿ ਪਨ ਲਬ੍ਭਤੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਹਜਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮ੍ਮੋਸੋ ਪਮਾਦੋ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਸਮ੍ਮੋਸੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ, ਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਚੇਤਸੋ ਰਕ੍ਖਿਤਤਾ’’ਤਿ.

ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚ. ਖਨ੍ਤਿਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਦੋਸਸਾਧਨਤਾ, ਨੀਵਰਣਜੇਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾਵਤੋ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਲੋਭਸਾਧਨਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਵੇਧਸਾਸਨਂ, ‘‘ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੬-੨੧੪. ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਰਹਿਤੇ ¶ ਏਕਨ੍ਤਪਹਾਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤਣ੍ਹਾਯਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਤਾਵਚਨੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਥੇਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਨਿਵਿਸਮਾਨਾ ਨਿਵਿਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੩; ਵਿਭ. ੨੦੩). ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤਾ ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ. ਏਕਨ੍ਤਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਚ ਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਵਸੇਸਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਯਿਕਾ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੯੯) ਤਣ੍ਹਾਵਜ੍ਜੇ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੇ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਨ ਤਥਾ ਤਣ੍ਹਾਯ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਨ ‘‘ਯਾਯਂ ਤਣ੍ਹਾ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੨੦੩; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੯੧, ੪੬੦; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੪; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੪) ਸਮੁਦਯਭਾਵੋ ¶ ਵਿਯ ਸਾਤਿਸਯਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਰਹਿਤੇ ਏਕਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਪਦੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਸਪ੍ਪਦੇਸੋ, ਏਕਦੇਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦੇ. ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਸਮੁਦਯਤ੍ਥੋ. ‘‘ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸੇਵੇਤ੍ਥ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨਿਰੋਧੋ ਚ. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਂ ਵਿਯ. ਧਮ੍ਮਤੋਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਤੋ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾ ਏਵ. ‘‘ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਨਾਭੇਦੋ ਏਵ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਪੁਬ੍ਬੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਪੁਬ੍ਬੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਤੀਸੁਪਿ ਵਾਰੇਸੂਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਭੇਦੇਸੁ ਮਹਾਵਾਰੇਸੁ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧੇਸੁ ਚ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ. ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ. ਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਸਮੁਦਯਤਾਵਚਨਂ ਇਧ ਅਪੁਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਯਦਿਪਿ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਵਾਰੇਸੁ ਵਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਪਨ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਉਪਰੂਪਰਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਮੁਦਯਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਂ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਪੁਬ੍ਬਾਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯੇਵ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਾਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ, ਪਠਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇਪਿ ਵਾ ਕਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾ ਗਹਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪੁਬ੍ਬਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕੇਵਲਾਯਾਤਿ ਤਦਞ੍ਞਕਿਲੇਸਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾਯ. ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯਂ ¶ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਕਥਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਸਮੁਦਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਭਿਮਤਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ, ਪਚ੍ਚਯਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਵਾ.

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਹਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁਨਿਰੋਧੇਨ ਫਲਨਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਵਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦). ਇਤਿ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਕੁਸਲਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਤਦਭਾਵਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ¶ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਂ. ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੋਤਿ ਯੋ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਦਿਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ, ਤਂ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਕਾਯਕਮ੍ਮਵਚੀਕਮ੍ਮਆਜੀਵਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਦੂਰਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਤਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਞਾਪਕਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਞਾਪਕਭਾਵਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਏਤੇਨ ‘‘ਵਚਨਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਚਨਤੋਤਿ ਵਾ ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਪਟਿਪਦਾਯ ਏਕਦੇਸੋਪਿ ਪਟਿਪਦਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਸਙ੍ਗਾਯਨਵਸੇਨ.

ਝਾਨੇਹਿ ਦੇਸਨਾਪਵੇਸੋ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੨੭੭) ਝਾਨਸੀਸੇਨ ਦੇਸਨਾਵ. ਤਥਾ ਭਾਵਨਾਪਵੇਸੋ. ਪਾਲ਼ਿਗਮਨਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਪਵਤ੍ਤਿ ਪਾਠਦੇਸਨਾ. ਯਥਾਵਿਜ੍ਜਮਾਨਧਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਧਮ੍ਮਵਸੇਨ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧੫. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਪਨਾਤਿ ‘‘ਅਪਿਚੇਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ¶ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸ੍ਸੇਵ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਭਾਵਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸੇਵ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧੯. ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਤਿ ¶ ¶ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਹੇਤੁ. ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕੇਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਨਕੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕੇਹਿ. ਤੇ ਹਿ ‘‘ਤਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਵਤ੍ਤਿਓਕਾਸਭੂਤਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਾ. ਨਨੁ ਚ ਤਬ੍ਬਤ੍ਥੁਕੇਹਿਪਿ ਤਂ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਿਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਮਨ੍ਦੇ ਚ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ’’ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਤਬ੍ਬਤ੍ਥੁਕਾਪਿ ਪਨ ਇਧ ‘‘ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਾ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂਯੇਵ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁ ਨਿਸ੍ਸਯਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠੋ ਪਾਕਟੋਤਿ ‘‘ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਨ੍ਦਟ੍ਠੋ ਪਰੇਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਤਾ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰਭਾਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਞ੍ਹਿ…ਪੇ… ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਂ. ਤੇਤਿ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕੇ. ਕਿਰਿਯਾਨਿਟ੍ਠਾਨਵਾਚੀ ਆਵੀ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਵਿਜਿਤਾਵੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੮; ੨.੩੩; ੩.੧੯੯) ਵਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਛ ਇਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਕਤਮਾਨਿ ਛ? ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ… ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੯੫-੪੯੯) ਏਵਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਛਪਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਆਗਤਾਨਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਵਿਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਿਸ੍ਸਰਣੂਪਾਯਾਦਿਭਾਵਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਸੁ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਇਤਰਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਫਲਂ, ਵਿਵਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣੂਪਾਯੋ, ਇਤਰੇਸੁ ਕਾਨਿਚਿ ਪਵਤ੍ਤਿਭੂਤਾਨਿ, ਕਾਨਿਚਿ ਪਵਤ੍ਤਿਉਪਾਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਾਵਭੂਤੋਤਿ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਯ ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸੇਵ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ.

ਦ੍ਵੇ ¶ ਅਤ੍ਥਾਤਿ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਇਨ੍ਦਸਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨਾਤਿ ਯਥਾਸਕਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ. ਤਂਸਹਿਤਸਨ੍ਤਾਨੇਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਹਿਤੇ, ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਹਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਤਾਨੇ. ਅਞ੍ਞਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਆਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਆਕਾਰੇਨ. ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਭਾਵੋ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਆਧਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚਤ੍ਥੇਤਿ ਆਧਿਪਚ੍ਚਤ੍ਥੇ.

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ¶ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ. ਯਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਕਾਰਸਮ੍ਭੋਗਰਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਏਕਚ੍ਚਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਪਰਿਕਪ੍ਪਵਸੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਯਦਿਪਿ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇਪਿ (ਧ. ਸ. ੫੮੪) ਦੇਸਿਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਇਧ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੁਕ੍ਕਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਯਮਕਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕਦੇਸਨਾਯ ਸਮੇਤੀ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ, ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਬਾਹਿਰਾਨਂ. ਤੇਸਂ ਮਜ੍ਝੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਉਭਯੇਸਂ ਉਪਕਾਰਕਤਾਦੀਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨ ਏਵਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਨ੍ਤਰਾਨੁਰੋਧੇਨ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਕ੍ਕਮਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਤੋ ਪਨ ਕਿਚ੍ਚਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਨਿਯਾਮੇਨੇਵ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਵਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਭਾਵੇਨ, ਯਥਾਰਹਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਭਾਵੇਨ. ਦੁਵਿਧਤ੍ਤਭਾਵਾਨੁਪਾਲਕਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਲਕਸ੍ਸ. ਰੂਪਾਰੂਪਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਹਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਇਧ ਗਹਿਤਂ. ‘‘ਪਵਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਰਸੇਨ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਵੇਦਯਿਤਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ‘‘ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਫਲਭੂਤਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਭਾਵਨਾਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕਾ ਅਵਤ੍ਤੁਂ. ‘‘ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਭਾਵਨਾਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋਵ. ਦਸ੍ਸਨਾਨਨ੍ਤਰਾਤਿ ਸਮਾਨਜਾਤਿਭੂਮਿਕੇਨ ਅਬ੍ਯਵਹਿਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਨ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਂ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ. ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਪਕਰਣਤੋਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਥਾਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਭਾਵਾਨਮ੍ਪਿ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਯੇਹਿ ¶ ਤੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਸਵਤ੍ਤਾਪਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਥਾ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਸਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਸਯਞ੍ਚ ਤੇ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਤੇਸਂ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠੋਤਿ? ‘‘ਸੁਖਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਵਿਧਾਪਨਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ¶ . ‘‘ਚੇਤਸਿਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਧਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤੋ ਹਿ ‘‘ਚੇਤਸਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਵਸਵਤ੍ਤਾਪਨਂ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨੁਪਾਲਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯਾਵ ਅਮਤਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇ, ਅਨੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਚ ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਪਦਤ੍ਥੋ ਸਬ੍ਭਾਵਂ ਬ੍ਯਭਿਚਰਤੀਤਿ ਜਨਕੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ. ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਕਾਰਰੂਪਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇ ਕਾਰਣਭਾਵੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਯਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਤਿ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਅਨੁਵਿਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨੁਵਿਧਾਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਯਾਤਿ ਸਯਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਯ, ਸੁਖਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਚ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸਨ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ ਅਞ੍ਞਾਣੁਪੇਕ੍ਖਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਅਕੁਸਲੂਪੇਕ੍ਖਾਯ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਹਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੂਪੇਕ੍ਖਾਯ, ਕੁਸਲਸੁਖਤੋ ਕੁਸਲੂਪੇਕ੍ਖਾਯ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਭੂਮਿਵਿਭਾਗੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਵਿਭਾਗੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ. ਸਂਯੋਜਨਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਏਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਰਾਪਸੁਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਤਾ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਅਬ੍ਯਾਪੀਭਾਵਤੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸਾਪਿ ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨੁਦ੍ਧਟਂ. ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਞ੍ਹਿ ਫਲਂ ‘‘ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਵੂਪਸਨ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੫੦੫) ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਇਤਰਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਰਿਯਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਿਲੇਸਦਰਥਾ ਸਿਯੁਂ. ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਸੁ ਸਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ ਵਿਯ ਰੁਲ਼੍ਹਿਵਸੇਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਕਿਚ੍ਚਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਤ੍ਤਕਾਨੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਤਾਨਿ ਏਵ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ? ਆਧਿਪਚ੍ਚਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਚੇ. ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਇਸ੍ਸਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਤਯਿਦਂ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚੇ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਕਾ ¶ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ¶ . ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਤੇਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤੀਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚ ਤੇ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮਾਧਿਪਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੧੯) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯੇਵ.

ਅਪਿਚ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੇ ਯਾਯਂ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਸੇਸਨਿਸ੍ਸਯੋ ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨੀਤਿ ਤਾਨਿ ਤਾਵ ਆਧਿਪਚ੍ਚਤ੍ਥਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ… ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਤੇਸਂ ਠਿਤਿਹੇਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਜੀਵਿਤਂ. ਤਯਿਮੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਮੇਸਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ, ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਵੋਹਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਭਾਵਦ੍ਵਯਂ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਸਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤੋ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੋ ਪਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਇਮਾਹਿ ਵੇਦਨਾਹਿ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੇਦਨਾਪਞ੍ਚਕਂ. ਤਤੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਵੋਦਾਨਸਮ੍ਭਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਦ੍ਧਾਦਿਪਞ੍ਚਕਂ. ਤਤੋ ਵੋਦਾਨਸਮ੍ਭਾਰਾ ਇਮੇਹਿ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੇ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਆਧਿਪਚ੍ਚਤ੍ਥਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹਣਂ.

ਅਥ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਏਤਾਨਿ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮੂਲਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਿ ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਛਸੁ ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੭੧). ਤਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ. ਵਿਸਭਾਗਵਤ੍ਥੁਸਰਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਤ੍ਤਕਾਯਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਇਧ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾ ਚ ਉਤੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਗਬ੍ਭੋ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੮; ੨.੪੧੧; ਮਿ. ਪ. ੪.੧.੬). ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਤੇਨ ਅਨੁਪਾਲੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਯੁ ਠਿਤਿ ਯਪਨਾ ਯਾਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਪਭੋਗੋ ਵੇਦਨਾਹਿ ¶ . ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਹਿ ਇਟ੍ਠਾਦਿਸਬ੍ਬਵਿਸਯੁਪਭੋਗੋ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਵੇਦਯਤਿ ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯). ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਸ੍ਸਯਸਮੁਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਸਮ੍ਭੋਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਯਾਵ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ. ਯਥਾ ਚੇਤਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਏਵਂ ਇਤਰਾਨਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਵਿਵਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ¶ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਸ੍ਸਯੋ. ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ. ਉਪਭੋਗੋ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਅਗ੍ਗਫਲਸਮੁਪਭੋਗਤੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਏਤਾਨਿ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹਣਂ. ਏਤੇਨਾਪਿ ਨੇਸਂ ਦੇਸਨਾਨੁਕ੍ਕਮੋਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੨੨੦. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵੀਰਿਯਾਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਸਲਸਮਾਧਿਆਦੀਨਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਵੀਰਿਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੇਸਾਰਮ੍ਮਣਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵੀਰਿਯਾਦੀਨਿ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਇਚ੍ਚੇਵਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾਨਿ ਵੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਪਦਾਨਿ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਪਦਾਨਿ ਚ. ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭੂਮਿਵਿਭਾਗਕਥਨੇਨ. ਤਨ੍ਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਬ੍ਬਭੂਮਿਕਤ੍ਤਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨ. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਸਂ ਭੂਮਿਯਂ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤਾ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਏਕਨ੍ਤਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਆਭਟ੍ਠਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਨ ਭਾਸਿਤਂ. ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ਅਨਾਭਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਕਤਸਮਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣਿਤਤਂ. ਅਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਅਰੂਪਭਾਵੇਨ ਸਿਯਾਪਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤਸ੍ਸ ¶ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਰੂਪਾਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਸਿਯਾਪਕ੍ਖਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ. ਕਥਂ ਪਨ ਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨਸ੍ਸਾਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਅਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ¶ . ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੂਤਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ. ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਰਹਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਸਿਯਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਸਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪਿ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੨੨੩) ਵਿਯ ਨ ਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸੇਵ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਨ ਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸੇਵ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਰਿਯਾਯੋ, ਅਥ ਖੋ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਯਮਾਭਾਵੋ. ਏਵਂ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਾ ਸਾਰਮ੍ਮਣਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਸ ਨ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਸੁਖਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ, ਨ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਅਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਥਾਪਿ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਿਯਾ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਸਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਦਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣੇਸ੍ਵੇਵ ਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਚੇਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵਚਨੇ ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇ ਸਾਵਸੇਸਾ ਦੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਵਤ੍ਤਤੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਾਪਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਕਾਲੇ ਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਵਿਞ੍ਞਾਣਾਭਾਵਮਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸੇਵ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਨਾਪਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ¶ ‘‘ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤੀਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਪਾਲ਼ਿਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨੇਨ ‘‘ਸਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪਿ ‘ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪਿ ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪੀ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ…ਪੇ… ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ.

ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੬. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੋ

੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੫. ‘‘ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ¶ ¶ ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਂ ਕਿਂ ਲਕ੍ਖਣਂ? ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਤਂਹੇਤੁਕੋ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ. ਤਿਵਿਧੋ ਹਿ ਹੇਤੁ ਞਾਪਕੋ, ਕਾਰਕੋ, ਸਮ੍ਪਾਪਕੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਞਾਪਕਹੇਤੁ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਮਹਾਥੇਰੇਨ ‘‘ਕਿਂ ਵਾਦੀ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਤਦਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨੇਨ ਞਾਯਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਕਿਂ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋ’’ਤਿ. ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਵਿਨਯਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਮਿ ਰਾਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਯਂ ਤ੍ਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੫-੯) ਵੇਰਞ੍ਜਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਗਵਤਾ ਵੇਨਯਿਕਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਂ ਅਨੁਵਦਨ੍ਤਾ ਸਾਵਕਾਪਿ ਤਥਾ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇ ਹਿ ਵੇਨਯਿਕਾਦਿਭਾਵਂ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਚੀਵਰਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਾਨਿਪਿ ਹਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਪਰਿਸਾ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਯਥਾ ਤਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਚਰਿਯੇ ਅਨਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਕਸਮਯਾਵੋਕ੍ਕਮਾਦਿ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਤਦੋਤਾਰੋ. ‘‘ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਤ੍ਥਿ ਅਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਾ, ਯਾਯ ਨਿਵੁਤਾ ਖੀਣਾਸਵਾਪਿ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਏਕਚ੍ਚਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਿਯਾ. ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦਿਂ ਵਦਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਉਪਲਕ੍ਖਣਞ੍ਹੇਤਂ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ¶ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ, ਅਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਂ, ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰੂਪਭਾਵਂ ਦੁਸ੍ਸਿਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਰਸਮਯਾਯੂਹਨਂ ਪਰਸਮਯੇ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਸਕਸਮਯੇਨ ਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਦੀਪਨੇਨ ਸਿਯਾ, ਪਰਸਮਯੇ ਵਾਦਾਰੋਪਨੇਨ ਵਾ ¶ . ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮਂ ‘‘ਆਚਰਿਯੇ ਅਨਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪਨੀਤਨ੍ਤਿ ਇਤਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਪਰਸਮਯਂ…ਪੇ… ਅਨਾਯੂਹਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ. ਅਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਉਪਚਯਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਆਯੂਹਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਉਪਚਯਤ੍ਥੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕੇਚਿਵਾਦੋ ਨ ਸਾਰਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵਿਨਯਂ ਅਵਟ੍ਠਾਨੇਨ. ਸਾਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾਦੀਪਨਾਦਿਨਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਵਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋ, ਆਲੋਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮਤਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਵਿਲੋਮੇਤਿ ਵਿਪਰੀਤਤੋ ਦਹਤਿ. ਮਹਾਪਦੇਸੇਤਿ ਮਹਾਅਪਦੇਸੇ, ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਮਹਨ੍ਤੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਅਪਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਮਹਾਕਾਰਣਾਨਿ. ਮਹਾਪਦੇਸੇਤਿ ਵਾ ਮਹਾਓਕਾਸੇ, ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ – ਅਪਦਿਸੀਯਤੀਤਿ ਅਪਦੇਸੋ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਪਦੇਸੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਪਦੇਸੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਚਾਯਂ ਮਹਾਪਦੇਸੋ ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਆਭਤਸ੍ਸ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨੇ ਕਾਰਣਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤੋਤਰਣਾਦਿ ਏਵ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ? ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਪਦਾਯੋ ਭਗਵਾ, ਸਾਵਕਾ ਚ. ਤੇਸੁ ਸਾਵਕਾ ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਾ. ਏਵਂ ‘‘ਅਮੁਮ੍ਹਾ ਮਯਾ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਭੇਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਨੇਤ੍ਤਿਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਪਦੇਸੋ ਸਙ੍ਘਾਪਦੇਸੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਤ੍ਥੇਰਾਪਦੇਸੋ ਏਕਤ੍ਥੇਰਾਪਦੇਸੋ’’ਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਆਚਰਿਯਵਾਦਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਮਹਾਪਦੇਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਸੂਚਨਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਏਵ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਪਦੇਸਾ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਗਾਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਤਾਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਆਚਰਿਯਵਾਦੋ. ਨਯਗ੍ਗਾਹੇਨ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਤ੍ਤਆਚਰਿਯਵਾਦਅਤ੍ਤਨੋਮਤੀਨਮ੍ਪਿ ਕੇਨਚਿ ਆਭਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਵਿਨਿਚ੍ਛਯਨੇ ਕਾਰਣਭਾਵਸਭਾਵਤੋ ਮਹਾਪਦੇਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੋ, ਅਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋ ਚ. ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤਿਧਾਵਤਿ. ਏਕਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪੁਨ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ¶ ਵਾ ਅਪਰੇਹਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਨਾਮ ਯਥਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ¶ ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪੁਨ ਫਲਭਾਵੇਨ ਵਚਨਂ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪੁਨਰਾਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨਂ ਯਥਾ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇਵ ਵਿਪਾਕੋ ਚ. ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਤਿਵਿਧਾਦਿਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਂ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪੁਨਰਾਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ. ਯੇ ਹਿ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮੂਹਭੂਤੇ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਉਪਾਦਾਯ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਨਾਞ੍ਞਥਾਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਯਾਥਾਵਤੋ ਸਙ੍ਗਹਣਂ, ਬੋਧਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਤਾਯਂ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਂ ਪਤਿ ਹੇਤੁਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਆਚਰਿਯੇ ਅਨਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਨ ਗਰੁਤਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਵਦਤਿ.

ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤੇਪਿਟਕਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਾਲ਼ਿਂ.

ਅਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਹਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਯਥਾਯਂ ਹਿਤਾਵਹੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਕਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਸੁਤਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾਦਿਂ ਞਾਣਵਿਸੇਸਂ. ਤਦਙ੍ਗਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾਦਿਨਾ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਵਿਸੇਸਂ.

ਭਵਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤੋ, ਬਲਵੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤੋ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਚ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਆਦਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨਵੇ ਏਵ ਵਿਸਯੇ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਮੂਲਾਦਿਦਸ੍ਸਨਸਾਮਞ੍ਞਞ੍ਚਾਤਿ ¶ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਮੂਲਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਤਂਦਸ੍ਸਨਸਾਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤੇਪਿ ¶ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਦੇਸਨਾਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਤਾਵਸੇਨ ਏਕਦੇਸਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ.

ਦਿਟ੍ਠਿਸਹਿਤਾਯ ਮਾਨਸਹਿਤਾਯ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਾਯ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਵਦਤੋ. ‘‘ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਤੋ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਅਭਿਵਦਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਤੋ ਬਲਵਤਰਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਸਹਿਤਾਯ ਮਾਨਸਹਿਤਾਯ ਵਾ. ‘‘ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਤਤੋਪਿ ਬਲਵਤਮਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਸਹਿਤਾਯ, ਕੇਵਲਾਯ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਗਿਲਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਂ. ਕਥਂ ਪਨ ਨਨ੍ਦਿਵਚਨੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਨ੍ਦਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਨ੍ਦਿਤਾਤਦਵਿਪ੍ਪਯੋਗਤਾਹੀਤਿ ਨਨ੍ਦਿਭਾਵੇਨ ਸਭਾਵਤੋ ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਂ, ਤਾਯ ਨਨ੍ਦਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਅਵਿਨਾਭਾਵੇਨ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਨ੍ਦਨਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਪਿ ਨਨ੍ਦਿਭਾਵਮਾਹ.

ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਫਸ੍ਸਾਦਯੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਫਸ੍ਸਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ. ‘‘ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਭੂਤੇ’’ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਪਵਤ੍ਤਵਿਸੇਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਟ੍ਟੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਤਿ ਵਟ੍ਟਤ੍ਤਯੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ. ਇਤਰੇਤਿ ਅਕਮ੍ਮਜਾ. ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਆਹਾਰਚਤੁਕ੍ਕੇ. ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਯਥਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਵਜ੍ਜਿਤਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਞਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਞਾਯੋਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਸੋਯੇਵ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਵੇਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਵੇਧੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੂਪਚਾਰਵਸੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਰਿਯਭਾਵਕਰਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ. ਪਕਤਿਆਦਯੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਹੇਤੁਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਏਵ. ਅਕਾਰਣਂ ‘‘ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਕਾਪਿਲਾਦਯੋ. ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਅਞ੍ਞੇ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਇਤਰਾਸਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਦੇਸਨਾਦੀਨਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ. ਤਦਤ੍ਥਤਾਸਮ੍ਭਵੇਪੀਤਿ ਯਥਾਸਕੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਤਾਸਮ੍ਭਵੇਪਿ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਸਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਰਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੫) ‘‘ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ¶ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਤਕਾਰਣਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਆਹਾਰਨਿਦਾਨਵਵਤ੍ਥਾਪਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਯਾਵ ਅਤੀਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ¶ ਅਤੀਤਦ੍ਧਤੋ ਪਭੁਤਿ ਹੇਤੁਫਲਪਟਿਪਾਟਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਹੇਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਤੀਣਿ ਪਯੋਜਨਾਨਿ.

ਤਂਤਂਫਲਪਟਿਵੇਧੋਤਿ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਤਂਤਂਫਲਾਵਗਮੋ. ਅਨੁਵਿਲੋਕਯਤੋਤਿ ਪੁਰਿਮੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕਨਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਦੇਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਸੇਸਾਹਾਰਾਨਂ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਹਾਰਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਾਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਆਹਾਰਤਣ੍ਹਾਦਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਆਹਾਰੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨਾਗਤਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਹਾਰਾ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ਪਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਯਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ. ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਫਲਭੂਤੇ ਆਹਾਰੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਂਨਿਦਾਨਂ ਤਣ੍ਹਂ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਫਲਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਕਾਰਣਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਚ ਦਸ੍ਸਨਂ ਤਥਾਬੁਜ੍ਝਨਕਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮਤੋ, ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਵਿਲੋਮਨਤੋ ਚ ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਯਦਿ ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾਤਿ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਤੇ ਗਹਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਤਤੋਪਿ ਅਤੀਤਤਰੋ ਅਦ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਅਨਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤੀਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤੀਤਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਤੀਤਤਰਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਆਹਾਰਕਾਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੂਪਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ. ਇਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ ਤਾਵ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁ, ਇਤਰੇ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਆਹਾਰਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਕਾਲੇ, ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਗਧਿਤਸ੍ਸ ਭੋਜਨਾਦਿਕਾਲੇ. ਤੇਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਾਯੂਹਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਆਹਾਰਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਪੁਰਿਮੋਯੇਵਤ੍ਥੋਤਿ ¶ ‘‘ਆਹਾਰਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥੋ. ਅਤੀਤੇਤਿ ਅਤੀਤੇ ਅਦ੍ਧਨਿ. ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਅਤੀਤਦ੍ਧਤੋ ਪਰਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਨਾਗਤੇ ਚ ਅਦ੍ਧਨਿ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਾਨਂ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤਰਹਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਕਂ ਆਹਾਰਾਦੀਨਂ ਹੇਤੁਂ.

ਸੁਤ੍ਤਂ ¶ ਆਹਰਤਿ ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩). ਵਟ੍ਟਹੇਤੁਨੋਤਿ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਹੇਤੁਨੋ, ਸਕਲਵਟ੍ਟਹੇਤੁਨੋ ਵਾ. ਅਕੁਸਲਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ‘‘ਭਵਤਣ੍ਹਾਯਪਿ ਹੇਤੁਭੂਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਮਾਹ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਟ੍ਟਸੀਸਾਨਮ੍ਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਦਸ੍ਸਨਾਪਦੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਫਲਪਰਮ੍ਪਰਾਵਿਚ੍ਛੇਦਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਪਞ੍ਞਾਯਨਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਤਣ੍ਹਾ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ ਤਣ੍ਹਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਤਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਬਲਵਭਾਵਮਾਹ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਿਭੂਤਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸਤਿਪਿ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇ ਏਕਨ੍ਤਾਨਤ੍ਥਸਞ੍ਞਿਤਂ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਦੁਕ੍ਖਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਣ੍ਹਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸੁਖੇ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਤਤੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਬਲਵਭਾਵਮਾਹ. ਯਦਿਪਿ ਸਾਵਜ੍ਜਸੁਖਾਨੁਭਵੇ ਬਲਵਤੀਯੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਆਦੀਨਵਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤੀ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਣ੍ਹਾ ਪਨ ਤਤੋਪਿ ਬਲਵਤਰਤਾਯ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਪੁਲਾਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤੇ ਅਨਰਿਯੇ ਸੁਖੇ ਨਿਯੋਜੇਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਆਯਤਨਛਕ੍ਕਂ ਵਾ ਕਾਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯੇ ਸੇਸਧਮ੍ਮੇਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇ, ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇ ਚ ਸਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ. ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਏਵ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤੇ ਕਤ੍ਵਾ. ਚਕ੍ਖਾਦਿਕਾਯਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੂਹਂ ਪਰੇਸਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਂ. ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਸਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸੁਖਵੇਦਨਿਯੇਨ, ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਿਯੇਨ ਚ ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ. ਫਸ੍ਸੇ ਹਿ ਤਥਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਫੁਟ੍ਠੋਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਯਥਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਯਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਂ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ¶ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਸ੍ਸਿਤਂ. ਅਤੀਤਦ੍ਧਾਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕੋਤਿ ਅਤੀਤਦ੍ਧਭੂਤਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕੋ. ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਕਾਯੂਪਗੋਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਕਾਯਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੋ ਗਹਿਤੋ. ਤਦੁਪਗਤਾ ਉਪਪਜ੍ਜਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਂ. ਉਭਯਮੂਲੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮੂਲੋ.

ਅਨਭਿਸਮਯਭੂਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਤਿ.

ਗਹਣਨ੍ਤਿ ¶ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤੇਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਧਾਨਤਾਯ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਗੋਬਲੀਬਦ੍ਦਞਾਯੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ. ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਸਙ੍ਖਾਰਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਤਰੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਣੁਦ੍ਧਰਿਤਬ੍ਬਤਾਦ੍ਵਯਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਇਧ ਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਤਿ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਤਦੇਕਦੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਇਧ ਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਪਧਾਨਾਤਿ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਾ, ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਤੇ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਮ੍ਪਿ ਪਧਾਨਭਾਵਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਗਯ੍ਹਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਾ’’ਤਿ.

ਯੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਆਯੂਹਨਂ, ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਮਾਨੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ… ਆਯੂਹਨਰਸਾ’’ਤਿ. ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰਾਸਿਕਰਣਂ, ਆਯੂਹਨਨ੍ਤਿ ਚ ਰਾਸਿਭੂਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸੇਵ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੀ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਯਤਨਂ, ਘਟਨਨ੍ਤਿ ਚ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਮੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਨਨੁਬੋਧਾਦਯੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਸਣ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਵਿਗ੍ਗਹਤ੍ਤਾ.

ਸੋਕਾਦੀਨਂ ¶ ਸਬ੍ਭਾਵਾਤਿ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸੋਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਅਙ੍ਗਬਹੁਤ੍ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਂ ਬਹੁਭਾਵੇ ਆਪਨ੍ਨੇ. ਦ੍ਵਾਦਸੇਵਾਤਿ ਕਥਂ ਦ੍ਵਾਦਸੇਵ, ਨਨੁ ਸੋਕਾਦਯੋਪਿ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਭੂਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਫਲੇਨਾਤਿ ਫਲਭੂਤੇਨ ਜਰਾਮਰਣਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹਿਤੇਨ ਸੋਕਾਦਿਨਾ. ਮੂਲਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾਯ ਮੂਲਭੂਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਙ੍ਗਂ ਸੋਚਨਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਪਤ੍ਤਿਕਥਨੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤੇ ਸੋਕਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਜਰਾਮਰਣਂ ਕਾਰਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਜਰਾਮਰਣਕਾਰਣਾ ¶ , ਸੋਕਾਦਯੋ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਜਰਾਮਰਣਕਾਰਣਤਾ. ਜਰਾਮਰਣਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸੋਕਾਦੀਨਂ. ਤਤੋ ਪਰਾਯਾਤਿ ਅਨਾਗਤੇ ਦੁਤਿਯਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਪਰਾਯ ਤਤਿਯਤ੍ਤਭਾਵਾਦੀਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ. ਹੇਤੁਹੇਤੁਭੂਤਾਤਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਕਾਰਣਂ, ਤੇਸਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨, ੧੭; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੧; ਧ. ਸ. ੧੦੦੭) ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਿਭਵਨਦੀਪਨਿਯਾ ਤਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਚਨਤੋ. ‘‘ਨ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਨ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਨ ਚ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਜਰਾਮਰਣੇਨ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਏਕਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਦਸੇਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਾ ਏਵ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਕਿਂ ਤਤੋ ਪਰਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਹਿ ਕਮ੍ਮਤੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਭੂਤਾਯ ਚ ਚੁਤਿਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੁਪਰਮਭੂਤਂ ਜਰਾਮਰਣਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵਤੋ ਜਾਤਿਯਾ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਵ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਨ ਪੁਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਏਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ¶ ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ. ਸਤਿ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟੇ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਤਤੋ ਪੁਨਬ੍ਭਵੂਪਪਤ੍ਤਿ, ਅਸਤਿ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਜਰਾਮਰਣਪਰਿਯੋਸਾਨਾਵ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਅਮਰਣਾ ਜਰਾ ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਾਕਾਨਨ੍ਤਰਭੇਦਤੋ, ਨ ਚਾਜਰਂ ਮਰਣਂ ਅਪਾਕਭੇਦਾਭਾਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਮੇਕਮਙ੍ਗਂ ਕਤਂ, ਨ ਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਯ ਉਭਯਟ੍ਠਾਨੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਵਿਯ ਵਾ ਆਯਤਨਭਾਵੇਨ ਕਿਚ੍ਚਸਮਤਾਯ. ਯਾ ਪਨਾਯਂ ਓਸਾਨਂ ਗਤਾ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾ, ਤਾਯ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ, ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ ਤਦਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਏਵ ਵਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਟ੍ਟਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਜਰਾਗਹਣੇਨ ਪਰਿਪਕ੍ਕਪਰਿਪਕ੍ਕਤਰਾਦਿਕ੍ਕਮੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਨਾਮਰੂਪਾਦਿ, ਸੋਕਾਦਿ ਚ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਤਥਾਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਕਾਲਵਤ੍ਤਿਨੀ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਸ ¶ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮਾਰੋ ਵੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਵਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕਮਨ੍ਵਾਯ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ ਪਰਿਚਾਰੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਰੂਪੇਹਿ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਹਿ…ਪੇ… ਰਜਨੀਯੇਹਿ. ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੮).

ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪਰਿਪਕ੍ਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਸਰਾਗਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਿਤਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਜਾਨਨੇ ਚ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਕਾਸਿਤਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਪਿਯਪ੍ਪਭਵਾ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਾਮਾਸਵਭਵਾਸਵੇਹਿ, ‘‘ਤਸ੍ਸ ‘ਅਹਂ ਰੂਪਂ, ਮਮ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਯਿਨੋ…ਪੇ… ਰੂਪਵਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧) ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਾਸਵਤੋ, ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵਤੋ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਹੇਤੁਤਾਯ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ ਆਸਵਾ. ਤੇਸਂ ਸਯਞ੍ਚ ਜਰਾਸਭਾਵਤਾਯ ਜਰਾਗਹਣੇਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਚ ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਆਸਵਨਿਮਿਤ੍ਤਾਯ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਜਰਾਗਹਣੇਨ ਗਹਣਂ. ਤਤੋ ਚ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਆਵਟ੍ਟਤਿ ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਅਪਿਚ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨਪਿ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਵੁਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਭਯਤ੍ਥ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਰਿਬ੍ਭਮਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋਤਿ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਾਪਿ ਦੇਸਨਾ ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਂ ਸੂਚੇਤਿ ਅਤਦਤ੍ਥਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਪੁਨ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਏਕਤ੍ਰੇਵ ਤਦੁਭਯਦੇਸਨਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਹੇਤੁਕਂ, ਤਂ ਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁਕਮ੍ਪਿ. ਯਂ ਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁਕਂ, ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਹੇਤੁਕਮ੍ਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਭਵਮੂਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਵਿਰਹਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਹੇਤੁਕਂ ਕਮ੍ਮਭਵਸਙ੍ਖਾਰਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਨ ਵਿਨਾ ਭਵਤਣ੍ਹਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਤਮੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਨ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਭਵਤਣ੍ਹਾ ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ. ਤਤੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ¶ , ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਾਦਯੋ ਚ, ਤਥਾ ਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨਾਮਰੂਪਾਦੀਤਿ ਏਵਮੇਤੇਸਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੬. ਪਿਤਾ ¶ ਕਥੀਯਤੀਤਿ ਅਸੁਕੋ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਪਿਤਾਤਿ ਪਿਤੁਭਾਵੇਨ ਕਥੀਯਤਿ. ਕਥਿਯਮਾਨੋ ਚ ਅਸਨ੍ਦੇਹਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਮਿਤ੍ਤਦਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਕਥੀਯਤੀਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਦੀਘੋ…ਪੇ… ਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਯਾਥਾਵੋਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤੋ. ਕਿਚ੍ਚਜਾਤਿਤੋਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਕਿਚ੍ਚਤੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚ.

ਗਹਣਕਾਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਵਸੇਨ. ਅਞ੍ਞਸੇਤਾਦੀਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤਕਾਨੀਤਿ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਛਾਦੇਨ੍ਤਿਯਾਤਿ ਛਾਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿਯਾ. ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਨਹੇਤੁ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਅਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਦੁਦ੍ਦਸਭਾਵਕਰਣੀ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਨਂ. ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਣੀਤਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਦਿਭਾਵੇ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸੋਧੇਤਿ ¶ ਅਪੁਞ੍ਞਫਲਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਦੁਕ੍ਖਵਿਵਿਤ੍ਤਤਂ ਆਹ, ‘‘ਦੁਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਵਿਵਿਤ੍ਤਤਂ, ‘‘ਸਂਕਿਲੇਸਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਵਿਵਿਤ੍ਤਤਂ. ‘‘ਅਪੁਞ੍ਞਫਲਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਹਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਂਕਿਲੇਸਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਿਹਿਤਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿਸੁਖਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਂਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨਾਤਿ ਹਿਤਸੁਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨ. ਪੁਜ੍ਜਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ ਪੁਜ੍ਜਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ.

‘‘ਏਵਮਿਦਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪੁਞ੍ਞਫਲਮ੍ਪਿ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਞ੍ਞੁਪਗਨ੍ਤਿ ਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤੁਪਗ’’ਨ੍ਤਿ.

ਆਦਿਭਾਵਨਾਤਿ ‘‘ਪਥਵੀ ਪਥਵੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਸਿਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਭਾਵਨਾ. ਪਥਵੀ ਪਥਵੀਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਵਾ. ਤੇਨ ¶ ਇਤਰਕਸਿਣਾਨਂ ਗਹਣਂ. ਆਦਿਭਾਵਨਾਤਿਆਦਿਭੂਤਾ ਭਾਵਨਾ. ਸਾ ਹਿ ‘‘ਪਰਿਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਮਣ੍ਡਲਕਰਣਂ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲਕਰਣਂ.

ਦਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਸੇਨ. ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਦਾਨਂ ਦਿਯ੍ਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕੇਸੁ. ਦਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਤੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ. ਯਥਾ ਵਾ ਸੋ ਨਿਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ. ਅਧਿਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਯਥਾ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾ ਦਾਨਕਿਰਿਯਾ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਅਧਿਕਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਥਾ ਕਤ੍ਵਾ. ਚੇਤਨਾਵਸੇਨੇਵ ਹਿ ਦਾਨਾਦਿਕਮ੍ਮਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ. ਇਤਰੇਸੂਤਿ ‘‘ਸੀਲਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ.

ਅਸਰਿਕ੍ਖਕਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਸਦਿਸਮ੍ਪਿ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵਿਨਾਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਵਿਪਾਕੇਨ. ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਰੂਪਤਣ੍ਹਮਾਹ. ਗੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਗੁਞ੍ਜਫਲਪਰਿਮਾਣਂ ਧਾਰਣੀਯਵਤ੍ਥੁਂ. ਤਥਾ ਤਣ੍ਡੁਲਂ.

‘‘ਵਚਨਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਾਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਾਭਾਵਮਾਹ ‘‘ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ¶ ਏਵ ਹਿ ਆਦਾਨਾਦਿਪਾਪਨਾ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਕਥਨਤੋ ਦ੍ਵਾਰੂਪਲਕ੍ਖਣਂ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮੇਨਾਤਿ ‘‘ਆਦਾਨਾ’’ਦਿਵਚਨੇਨ.

ਕਾਯਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਕਾਯਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾਗਹਣੇਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ. ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ‘‘ਕੁਸਲਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨ ਇਤਰਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਵਾ ਤਦਞ੍ਞਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਯਿਦਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਾਯ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਂ. ਨ ਹਿ ਸਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਥ ਵਿਪਾਕਦਾਯਿਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮੇਨ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਂ. ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਕੁਸਲਤਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ ਚਾ’’ਤਿ. ਕੇਵਲਞ੍ਹਿ ਯਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਾ ਸਉਸ੍ਸਾਹਾ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਦਾਕਾਰਾਵਸ੍ਸਾ ਅਪ੍ਪਹੀਨਕਿਲੇਸੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ, ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਦਿ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ, ਕਥਂ ਅਵਿਪਾਕਾਤਿ? ਅਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਤਂ ¶ ਅਸਮ੍ਭਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ ਹਿ ਯਦਿ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਸਭੂਮਿਕਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਸ੍ਸ ਤਾਵ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਾਭਾਵਤੋ, ਤਥਾ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਭੂਮਿਕਂ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ, ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਸਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ. ਤਥਾ ਏਕਨ੍ਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਯਮਸਮ੍ਭਵੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਾਨਿਕਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭਵਙ੍ਗਚੁਤਿਵਸੇਨ ਠਾਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਤਂ. ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਂ ਆਪੋਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੁਸਲੇਨ ਅਭਿਨ੍ਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਦੇਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਰੂਪਾਵਚਰਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਕੁਸਲਤੋ ਚ ਵਿਪਾਕਤੋ ਚ ਕਿਰਿਯਤੋ ਚ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਪਿ ‘ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪਿ ‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ’ਤਿਪੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਏਕਨ੍ਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਮਸਮ੍ਭਵੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯ ਵਿਪਾਕਾਭਾਵਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ¶ . ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਪਿ ਹਿ ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਬ੍ਯਾਪੀਤਿ ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਤਸ੍ਸਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਸਿਣੇਸੁ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਮਾਧਿਵਿਜਮ੍ਭਨਭੂਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਆਨਿਸਂਸਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਮਾਧਿਫਲਸਦਿਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਿਕੁਬ੍ਬਨਦਿਬ੍ਬਸਦ੍ਦਸਵਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਯਦਿਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ, ਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰਫਲਾ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਵਿਯ ਨਾਪਿ ਵਿਪਾਕਫਲਾ, ਅਥ ਖੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਆਨਿਸਂਸਫਲਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਮਾਨਭੂਮਿਕਤੋ ਆਸੇਵਨਲਾਭੇਨ ਬਲਵਨ੍ਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨੀਤਿ ਤਾਨਿ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਝਾਨਭਾਵੇ ਤਦਭਾਵਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਵਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਅਕਾਰਣਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਪਿ ਵਸੀਭਾਵਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਯਂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਾਨਸਭਾਵੇਹਿ ਜਵਨੇਹਿ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨੇ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ¶ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾਦਿਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਸਾਤਿਸਯੇ ਜਾਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਾਸਞ੍ਚ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਤ੍ਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਕੋ ਏਵ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣੇਨ ਬਲਵਤਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨੇਨੇਵ ਕਤੋਕਾਸੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਨੋਕਾਸਤਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਨ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਤੀ’’ਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਅਕਾਰਣਂ ਅਵਿਪਾਕਭਾਵਤੋ ਤਾਸਂ. ਸਤਿ ਹਿ ਵਿਪਾਕਦਾਯਿਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਨੋਕਾਸਚੋਦਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਪਾਕਤਾ ਚ ਤਾਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾ ਏਵ.

ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ‘‘ਵਿਪਾਕੇ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨਂ ਨ ਵਿਪਾਕਾਰਹਤਾਮਤ੍ਤਵਾਚਕੋ, ਅਥ ਖੋ ਵਿਪਾਕਸਬ੍ਭਾਵਵਾਚਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਹਿ ‘ਵਿਪਾਕੇ’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਵਚਨਂ ਵਿਯ ਵਿਪਾਕਾਰਹਤਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਯਸ੍ਮਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਮੇਵ ਦੇਤਿ, ਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਪਾਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਿਪਾਕੋ ਉਦ੍ਧਟੋ. ਉਭਯਵਿਪਾਕਦਾਯਿਕਾਯ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਤਦਭਾਵਤੋ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਤਸ੍ਸਾ ਸੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੬ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਏਵਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਪਿ ¶ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤਾਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਅਵਿਰੋਧੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਯ ਵਿਪਾਕਦਾਨੇ. ਅਮਤਗ੍ਗਪਥੇਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੇ ਪਕਰਣੇ. ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਕੁਸਲਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਸੇਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨੇ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇ ਪਵਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਸਂਯੋਜਨਾਦੀਨਂ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਰਿਯਾਯਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਦਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਆਗਮਤੋ ਚ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੇਸਞ੍ਚੀਤਿ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦੀਨਂ. ਕੇਚੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ. ਕਦਾਚੀਤਿ ਅਤੀਤਾਦਿਕੇ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ. ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿ ¶ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇ ਕਤ੍ਵਾ.

ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਨਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ. ਨ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਗ੍ਗਹਣੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਗਹਿਤੋ, ਨ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਮਤ੍ਥੇ ਸਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ. ‘‘ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਅਨਾਗਤਾ ਏਵ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ? ਨ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਨਾਗਤਾ ਨਾਮ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਪਨ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ਭਾਵਿਤਂ ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗਂ ਉਪਨਿਧਾਯ. ਸਹਾਯਵਿਰਹਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਤਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਾਭਾਵਤੋ. ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਜਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕਲਕਿਲੇਸਪਰਿਕ੍ਖਯੇ ਵਿਯ ਏਕਚ੍ਚਪਰਿਕ੍ਖਯੇਪਿ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਤਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਵਿਪਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਅਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਕੁਸਲਾਨਂ. ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਸਭਾਵਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ. ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਵਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤਾ ਸਾਵਜ੍ਜਤਾ. ‘‘ਏਵਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਦੋਸਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਤੇਨ ਯਦਿਪਿ ਤੇਸਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ਤਤਿਯਪਦਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਪਨ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਤਿਕਦੁਕੇਸੁ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਨਾਪਜ੍ਜਨਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਣਤੋ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ. ਨਿਯੋਗਤੋਤਿ ਨਿਯਮਤੋ ਏਕਨ੍ਤਤੋ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਦਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਵਿਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ¶ ਪਠਮਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ. ਯਥਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ, ਇਤਰੇ ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਰਾਸਿਤ੍ਤਯਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਭਜਾਪਿਤਾ ਤਂਤਂਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਕਤਾ, ਏਵਂ. ਤਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਕੋਟ੍ਠਾਸੇਪਿ. ਭਜਾਪੇਤਬ੍ਬੇਤਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵਂ ਭਜਾਪੇਤਬ੍ਬੇ. ਤਦਭਾਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ. ਤਥਾਤਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ.

ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਅਤੀਤਾ, ਇਧ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਅਕੁਸਲਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨਾਰਹਿਤਾਪਿ ਤਂਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਤ੍ਤਿਦੋਸਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਉਦਾਹਰਣਂ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ¶ ਵਾ ਯਥਾ ਸਪ੍ਪਟਿਘੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂਸਭਾਵੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਵਜ੍ਜਤਾਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵਾਭਾਵੋ. ‘‘ਏਵਞ੍ਚ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਅਮੁਖ੍ਯਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਅਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਥਾ ਚ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭੋਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਚ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਯੇ ਹਿ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨ ਤੇ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਾ ਕਿਲੇਸਾ, ਤੇ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਕ੍ਖਿਕਾ ਏਵਾਤਿ ਤੇਸਂ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਰਿਯਾਯੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਥਂ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਯੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਤੇ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ. ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਸੇਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨੇ, ਨ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਦਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਾ ਕਿਲੇਸਾ ਦਸ੍ਸਨਪਕ੍ਖਿਕਾ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਕਥਂ ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਰਾਗਵੀਤਰਾਗਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਸਹਾਯਵੇਕਲ੍ਲੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਾਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ ਵਿਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸੇਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਵਿਪਾਕਾਵਿਪਾਕਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ. ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਭਾਵੇਨ ਏਕਸਭਾਵਸ੍ਸ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਂ ‘‘ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਅਮਤਗ੍ਗਪਥੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਕਾਰਣਂ, ਕਸ੍ਮਾ? ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਹ ¶ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੫੮੩). ਯਦਿ ਹਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇ ‘‘ਨਿਯੋਗਾ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ¶ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਤੋ ਦਸ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਨਿਯੋਗਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸਿਯਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿਪਿ ‘ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ’ਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਾ ਚ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਾਦੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਦਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੁਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾਪਿ ਅਯੁਤ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ.

ਯਞ੍ਚ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਦ੍ਧਰਣਂ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਕਾਰਣਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਸਾਵਸੇਸਪਾਠਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਤੀਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੨) ਏਤੇਸਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਮ੍ਪਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਂ.

ਸਹਾਯਭਾਵੋ ਚ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਦਾਨਂ ਪਤਿ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿ ਵਿਯ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਵਿਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਪਾਦਨੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਕਿਲੇਸੋ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨੇ ਸਤੀਤਿ, ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਪੁਰਿਮਨਯੋ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਿਸੇਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨੇ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਹਾਯਵੇਕਲ੍ਲੇਨ ਅਵਿਪਾਕਸਭਾਵਤਾਯ ਆਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਖੀਣਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਮਾਨੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਦਾਨਾਦਿ ਵਿਯ. ਅਥ ਦੁਤਿਯੋ, ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਭਿਮਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨੇ ਸਤਿ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ¶ ਚ ਅਵਿਰੁਜ੍ਝਨਵਸੇਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਾਤਿ ¶ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਤਿ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ. ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਵਿਕਲਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨਾਧਿਕਾਰੇ ਤਦਭਾਵਤੋ ਯਦਿਪਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ. ਸਬ੍ਬਾਪੀਤਿ ਵੀਸਤਿਪਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਕਵੀਸਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯ ਅਗ੍ਗਹਣਂ, ਤਂ ਕਾਰਣਂ. ਇਤਰਾਵਚਨਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਵਚਨਸ੍ਸਾਪਿ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਂ? ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਾਭਾਵੋ ਏਵ. ਭੇਦਾਭਾਵਾਤਿ ਕਾਯਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਵਿਭਾਗਾਭਾਵਤੋ. ਸਂਯੋਗੋਤਿ ਤਿਕਨ੍ਤਰਪਦਵਸੇਨ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਣਂ ਅਸ੍ਸਾਦਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ. ਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸ੍ਸਾਦਨਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਹੇਤੁਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ. ‘‘ਰਥੋ ਸੇਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪) ਪਰਿਵਾਰਤ੍ਥੋਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਰਿਵਾਰੇ’’ਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਵਾਰੇਤਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਟ੍ਠੋ ਸਙ੍ਖਾਰਟ੍ਠੋ ਵਿਯ ਭੂਸਨਟ੍ਠੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਖਤੇ ਅਲਙ੍ਕਤੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਰਿਕ੍ਖਰੋਤਿ ਯਥਾ ਫਲਦਾਨਸਮਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਰੋਤਿ. ਅਮਰਣਤ੍ਥਾਤਿ ਅਮਤਤ੍ਥਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕ੍ਕਰਕਿਰਿਯਾਤਿ ਪਞ੍ਚਾਤਪਤਪ੍ਪਨਾਦਿਦੁਕ੍ਕਰਚਰਿਯਾ. ਦੇਵਭਾਵਾਯ ਤਪੋ ਦੇਵਭਾਵਤ੍ਥਂ ਤਪੋ. ਮਾਰੇਤੀਤਿ ਮਰੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਮਙ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਮਙ੍ਗਲਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ ਮਙ੍ਗਲਿਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੇ ਅਦਿਟ੍ਠਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਅਸਿਵੇ ਸਿਵਾ’’ਤਿ.

ਪਪਾਤਂ ਪਤਨਦੁਕ੍ਖਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜਾਤਿਆਦਿਪਪਾਤਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਨ੍ਦਦੁਦ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕੂਟਸਞ੍ਞਿਤਪਬ੍ਬਤਸਿਖਰਪ੍ਪਪਾਤੋ ਮਰੁਪਪਾਤੋ. ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲਂ ਅਤ੍ਥੋ ਪਯੋਜਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਦਤ੍ਥੋ.

ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ¶ ਤਰੁਣਿਯਾ. ਅਸਵਸੋ ਅਸੇਰਿਵਿਹਾਰੀ. ਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਪਗ੍ਘਰਣੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਂ. ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ, ਕਟੁਕਵਿਪਾਕਤਾਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਆਰਭਤਿ ਕਰੋਤਿ. ਸਭਯਸ੍ਸਾਪਿ ਪਿਸਾਚਨਗਰਸ੍ਸ ਕਾਮਗੁਣਸਮਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸੁਖਵਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਭਿਨ੍ਨਜਾਤਿਯੇਨ ਅਵੋਮਿਸ੍ਸਤਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾ. ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਚ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ.

‘‘ਨ ¶ ਤਾਵਾਹਂ ਪਾਪਿਮ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ‘‘ਤਾਤ ਏਹਿ, ਤਾਵ ਇਦਂ ਰਜ੍ਜਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਦਿਪਿ ਪਰਿਮਾਣਨਿਯਮਨਕਮਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਤਾਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾਪੇਕ੍ਖੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਾਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖੋ ਨਿਪਾਤੋ’’ਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਵਿਰੁਜ੍ਝਨਮਾਹ.

ਰਾਗਾਦਿਅਸ੍ਸਾਦਨਕਾਲੇਸੂਤਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਨਕਾਲੇਸੁ. ‘‘ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰਾਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਤਾਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਯੋਜਨਾ ਹੋਤੁ ਰਾਗਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਨਭਾਵਤੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠੀ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇ, ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਕੇ ਚ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਨਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਅਨਾਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਚਨੇਸੂਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਵਚਨੇਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ, ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਚਨੇਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਜਵਨਸ੍ਸ, ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਾਦਿਜਵਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਲਾਭਿਨੋ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਨਾ, ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਆਦਿਨਾ, ਅਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮਤਿਕ੍ਕਮਤ੍ਥਾਯ ਅਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਅਰੂਪਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਤ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਤਾਨੇਵ ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਯੇਨ, ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ¶ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਯਥਾ ਪਕਤਿਇਸ੍ਸਰਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਕਾਲਾਦਿਵਾਦਾ. ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਲੋਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤੇ ਸਤਿ ਤਤੋ ਸਕਲਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਵਸੇਸਤੋ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਨ ਚੇਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਕਮੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਕਾਰਣਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਪਨ ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਅਪਹਤੋ ਸਿਯਾ ਏਕਸ੍ਸ ਚ ਅਨੇਕਸਭਾਵਤਾਭਾਵਾ. ਯਤ੍ਤਕਾ ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਤੇਹਿ ਸਮਾਨਸਭਾਵੇਹੇਵ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਵਿਸਦਿਸੇਹਿ, ਇਤਰਥਾ ਤਸ੍ਸ ਏਕਭਾਵੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ…ਪੇ… ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚਾ’’ਤਿ. ਪਾਰਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਏਕਤੋ ਏਕਂ, ਏਕਤੋ ਅਨੇਕਂ, ਅਨੇਕਤੋ ਏਕਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨੇਸੁ ਪਾਰਿਸੇਸਞਾਯੇਨ. ਅਨੇਕਤੋ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਏਵ ਚ ¶ ਪਕਾਰੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ. ਯਦਿਦਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਏਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਂ, ਤਂ ਏਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ, ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਧਾਨਪਾਕਟਾਸਾਧਾਰਣਭਾਵਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਂ ਨ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਯਥਾਫਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਤਂਤਂਫਸ੍ਸਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਖਵੇਦਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਵੇਦਨਾਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮਾਨੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਨੇਸੂਤਿ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੇਸੁ. ਫਸ੍ਸਵਸੇਨਾਤਿ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਾਦਿਫਸ੍ਸਵਸੇਨ. ਵਿਪਰਿਯਾਯਾਭਾਵਤੋਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਯਾਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਵੇਦਨੀਯਂ ਵਾ ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਸੁਖਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਦੀਨਂ, ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦੀਨਞ੍ਚ ਵੇਦਨਾਨਂ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੀਨਪਣੀਤਾਦਿਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਉਪਾਦਾਯ ਯਾ ਵੇਦਨਾ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਹੀਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਤਂਯੇਵ ਉਪਾਦਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਕਦਾਚਿਪਿ ਸੁਖੁਮਤਾ ਪਣੀਤਤਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਾਦਿਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਾਦਿਫਸ੍ਸਸ੍ਸ. ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਫਸ੍ਸਤੋਯੇਵ ਸੁਖਵੇਦਨਾ, ਨ ਇਤਰਫਸ੍ਸਤੋ. ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਫਸ੍ਸਤੋ ਸੁਖਵੇਦਨਾਵ, ਨ ਇਤਰਵੇਦਨਾ. ਤਥਾ ਸੇਸੇਸੁਪੀਤਿ ਉਭਯਪਦਨਿਯਮਵਸੇਨ ਯਥਾਫਸ੍ਸਂ ਵੇਦਨਾਵਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਯਥਾਵੇਦਨਂ ਫਸ੍ਸਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਕਾਰਣਨ੍ਤਰਾਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾ ਫਲਸ੍ਸ, ਫਲਨ੍ਤਰਾਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾ ¶ ਚ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਪਠਮਪਕ੍ਖੇ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਤਾਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਦੁਤਿਯਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇਨ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸੇਨ ਫਲਵਿਸੇਸੋ, ਫਲਵਿਸੇਸੇਨ ਚ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸੋ ਨਿਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਯਥਾਵਵਤ੍ਥਿਤਭਾਵਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਉਤੁਆਦਯੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸਮਾਚਾਰਾ ਪਿਤ੍ਤਵਾਤਾਦਯੋਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦੋਸੇ ਕੁਪਿਤੇ ਇਤਰੇਪਿ ਖੋਭਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਤੇਸੁ ਸੇਮ੍ਹਪਟਿਕਾਰੇਨ ਰੋਗਵੂਪਸਮਤੋ ਸੇਮ੍ਹੋ ਪਾਕਟੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਭਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਪਕਾਰਣਂ, ਕਾਰਣਮੇਵ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯਪਿ. ਤਣ੍ਹਾ ਹਿ ਕਾਮਾਸਵੋ ਭਵਾਸਵੋ ਚ. ਕਾਮਾਸਵਭਵਾਸਵਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਾਸਵੋ ਇਤਰੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁਰੁਪਾਦਾਨਭੂਤਾ ¶ ਕਾਮਭਵਦਿਟ੍ਠਾਸਵਾ’’ਤਿ. ਤੇ ਚ ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚ, ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾ. ਅਨਸ੍ਸਾਦਨੀਯੇਸੁ ਅਨੇਕਾਦੀਨਵਵੋਕਿਣ੍ਣੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਿਨਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਭਾਵਤੋਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵੋਵ ਵਿਦ੍ਦਸੁ. ਏਤੇਨ ਬਾਲਾਨਂ ਏਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ਹਿ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ. ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਭਵਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਭਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਪੁਞ੍ਞਭਵੋਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਹੇਤੁਕੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣਟ੍ਠਾਨਭੇਦੇਨ ਕਿਚ੍ਚਵਤੀ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਨ ਹਿ ਯਦਵਤ੍ਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਤਦਵਤ੍ਥਾ ਏਵ ਇਤਰੇਸਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਵਾਦੀਨਵਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਤਂਤਂਭਵਸਙ੍ਖਾਤਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਸਭਾਵਾਨਭਿਸਮਯਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾ.

ਠਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ਧਰਮਾਨਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਠਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ. ਠਾਨਾਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦਯੋ. ‘‘ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਠਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ ਉਦਾਹਟੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਇਦਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਪਰਤੋ ਠਾਨਾਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਉਦਾਹਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਪੁਰਿਮਸਿਪ੍ਪਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾ ਹਿ ਪਚ੍ਛਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸਿਪ੍ਪਾਦਿਕਿਰਿਯਾਨਂ ਸਮੋਧਾਨਾਸਮ੍ਭਵਾ ਠਾਨਵਿਰੋਧੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਚ ਸਿਪ੍ਪਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਠਾਨਂ. ਇਧਾਤਿ ਠਾਨਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਮਿਸਨ੍ਤਾਨਾਦਿਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਤੇ ਚ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸ, ਗੋਤ੍ਰਭੁਤੋ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਮਨਰੁਪ੍ਪਨਵਿਰੋਧਾ ਸਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਨਮਨਰੁਪ੍ਪਨਨ੍ਤਿ ਅਰੂਪਰੂਪਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਂ ਚੇਤਨਾਸਭਾਵਂ, ਰੂਪਂ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧਂ. ਮਧੁਰਮ੍ਬਿਲਰਸਾਦੀਤਿ ਖੀਰਂ ਮਧੁਰਰਸਂ ਪਿਤ੍ਤੁਪਸਮਨਂ ਮਧੁਰਵਿਪਾਕਸਭਾਵਂ, ਦਧਿ ਅਮ੍ਬਿਲਰਸਂ ਪਿਤ੍ਤਬ੍ਰੂਹਨਂ ਕਟੁਕਵਿਪਾਕਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਅਤੋ ਸਭਾਵਵਿਰੋਧਾ.

ਦਧਿਆਦੀਨੀਤਿ ਦਧਿਪਲਾਲਾਨਿ. ਭੂਤਿਣਕਸ੍ਸਾਤਿ ਭੂਤਿਣਕਨਾਮਕਸ੍ਸ ਓਸਧਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ. ਅਵੀ ¶ ਨਾਮ ਏਲ਼ਕਾ, ਤਾ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਰਤ੍ਤਲੋਮਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤ੍ਤਾ ਏਲ਼ਕਾ’’ਤਿ. ਵਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ, ਅਵਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਤੋ ਨ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਵਿਪਾਕਾਪੇਕ੍ਖਾ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਪਾਕਾਯੇਵ ਤੇ ਚ ਨਾ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਦਵਿਪਾਕਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਵਿਪਾਕਭੂਤਾਨਂ. ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਦਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਤਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਂ.

ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯਪਵਤ੍ਤਿਗਤਿਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਪਨ ਕੇਨਚਿ ਅਕਟਾ ਅਕਟਵਿਧਾ ਪਟਿਨਿਯਤਸਭਾਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਨਿਯਤਿਵਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਆਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾਵੁਤਾਭੇਜ੍ਜਮਣੀਨਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਸਙ੍ਗਤੀਤਿ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਯਾਦਿਚ੍ਛਿਕਤਾ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਯਦਿਚ੍ਛਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਾਵੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤਾ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਣ੍ਟਕਸ੍ਸ ਕੋਟਿਤਿਖਿਣਭਾਵਂ, ਕਪਿਟ੍ਠਫਲਸ੍ਸ ਵਟ੍ਟਭਾਵਂ, ਮਿਗਪਕ੍ਖੀਨਂ ਵਾ ਵਿਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਤਂ ਕੋ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧੋਵਾਯਂ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾ ¶ , ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਜੀਵਾ ਅਵਸਾ ਅਬਲਾ ਅਵੀਰਿਯਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮). ਏਤੇਹਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨੇਹੀਤਿ ਚੁਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤਾਯ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ ਮਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਿਕਪ੍ਪਨੇਹਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਹਿ. ਅਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਤ੍ਵਾ.

ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਗੇਯ੍ਯਾਦਿਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਧਧਮ੍ਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਜਾਨਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਸਮਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੨੨੭. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਵੇਦਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ¶ ਏਤਰਹਿ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਭੂਤਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਧਾਤੁਕਥਾਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਵਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬਵਿਞ੍ਞਾਣਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਧਾਤੁਕਥਾਯਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਸਪ੍ਪਦੇਸਾਤਿ ਸਾਵਸੇਸਾ, ਵਿਪਾਕਾ ਏਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਹਿ ਵਿਪਾਕੇਸੁਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇਸੁ ਯਥਾ –

‘‘ਵਿਪਾਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਖਨ੍ਧਤੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਤੇਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਕਤਿਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ? ਨ ਕੇਹਿਚਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਨ ਕੇਹਿਚਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੪੭੭) –

ਵਿਪਾਕਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਪਾਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਾਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਗਹਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨਾਤਿ ¶ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਰੋਧਂ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਯਦਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਧਾਤੁਕਥਾਪਾਲ਼ਿ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਮਭਵੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਰੂਪਭਵੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਾਯਤਨੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧਾਤੁ. ੬੭-੬੮) ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਭਵੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਭਵੋ ਪਨ…ਪੇ… ਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ. ਵਿਪਾਕਞ੍ਹੇਤਨ੍ਤਿ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਪਾਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਨ ਦੁਹੇਤੁਕਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਜਵਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ¶ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੪੯੮ ਵਿਪਾਕੁਦ੍ਧਾਰਕਥਾ) ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਨ ਸਨ੍ਤੀਰਣਮ੍ਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਞ੍ਹਿ ਅਭਿਇਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਤਥਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣੇਨ ਕਦਾਚਿ ਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਵਿਪਾਕਂ ਪਨ ਯਥਾਸਭਾਵਤੋਵ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਅਨੁਭਵਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਪਾਕਂ ਵਞ੍ਚੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਂ ਪਨ ਵਿਸਯਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵਤੋ ਤਦਨਨ੍ਤਰਾਨਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਯਥਾਵਿਸਯਂ ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਤਦਨੁਗੁਣਤਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ. ਯੇ ਪਨ ਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਂ ਪਨ ‘‘ਜਵਨੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕੁਸਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਿਹੇਤੁਕਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਚ ਦੁਹੇਤੁਕਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਚਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੁਸਲਜਵਨਾਵਸਾਨੇਪਿ ਅਹੇਤੁਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਲੋਭਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬਹੁਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਕਿਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਵਾ ਦਸ ਵਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਤਿ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਪਨ ਵਾਸਾਦਿਕੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇ ਦਿਰਤ੍ਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਿਰਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਸੁਂ ਨ ਯੋਜੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਮਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਵਲਂ ‘‘ਤਿਰਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਵਾਸਾਦਿਨਾ ਅਨ੍ਤਰਿਤਮ੍ਪਿ ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਦਿਰਤ੍ਤਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਪਨ ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਤੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਿਤਮੇਵ ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਿਰਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਾ’’ਤਿ. ਬਲਵਰੂਪਾਦਿਕੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਅਤਿਮਹਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇ. ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇਪਿ ਵਿਸਯੇ ਕਦਾਚਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਸਕਿਂ ਏਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੇ ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਨੁਰੂਪਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਕਿਚ੍ਚੇਨ.