📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ

ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ

ਵੀਸਤਿਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਅਭਿਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ¶ ¶ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਦਿਗਾਥਾਯ ਤਾਵ ਪਯੋਜਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਿਧਾਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਅਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਉਲ਼ਾਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨਂ ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰੀਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਪਰੇਸਂ ਵਿਵਿਧਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਪ੍ਪਯੋਜਨਾਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸਾਪਿ ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਵਿਸੋਸਨਤ੍ਥਤਾ ਵਿਯ ਸਤ੍ਥਰਿ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਰੇਸਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖਪ੍ਪਟਿਲਾਭਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਸਦ੍ਧਾਰਤਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਤਾਪਿ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਪਤਮਾਨੇ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨੋਪਿ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ¶ ਇਧ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਵਿਸਯੋ. ਸਂਵਣ੍ਣੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾ.

ਤਿਵਿਧਯਾਨਮੁਖੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾਰਹਮਨੁਸਾਸਤੀਤਿ ਸਤ੍ਥਾ. ਪਣਮਨਂ ਪਣਾਮੋ, ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਨਿਨ੍ਨਤਾ. ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ, ਪਣਾਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਪਣਾਮਕਰਣਂ, ਵਨ੍ਦਨਾਪਯੋਗੋ. ਸੋ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਪਣਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਪਣਾਮਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਕਰੁਣਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਥੋਮਨਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ਸਤ੍ਥੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਕਿਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਾਵਿਨਾਭਾਵਿਨਾ ਸਂਵਣ੍ਣਿਯਮਾਨਸਂਵਣ੍ਣਨਾਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਿਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਭਾਵੇਨ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਧਮ੍ਮੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦ੍ਧਾਨਂ ਸਦ੍ਧਾਜਨਨਾਯ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯ ਹੋਤਿ. ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਚ ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਭਾਵੇਨ ਅਵਿਤਥਦੇਸਨਾਭੂਤੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਏਤੇਨ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਦਿਗੁਣਾਨਂਯੇਵ ਚ ਫਲਵਿਸੇਸਨਿਪ੍ਫਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਪਸਾਦਾਵਹਤਂ ਆਹ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਥੁਸਿਦ੍ਧਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਚ ਧਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸਤ੍ਥੁਗੁਣਤਾਯ ਸਤ੍ਥੁਗੁਣਵਿਭਾਵਨੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਣਾਮਕਰਣਸ੍ਸ ਏਕਂ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਤਦੁਭਯਪ੍ਪਸਾਦਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਨ ਹਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਧਮ੍ਮੇ ਵਾ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਿਯਮਾਨੇ ਤਦਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਾਪਿ ਸੀਲਾਦਿਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਪਰੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਆਕਙ੍ਖਾਯ ਤਥਾਰੂਪਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਚ ਵਿਨਿਯੋਜਿਤੇਨ ਸਤ੍ਥਰਿ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਸਾਦੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਣਾਮਕਰਣਂ ਵਿਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਭਗਵਤੋ ਗੁਣਸਂਕਿਤ੍ਤਨਂ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਾਨਮ੍ਪਿ ਥੋਮਨਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨੇਨੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੬). ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਵਾ ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪੂਜੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਪਰੇਸਂ ਵਿਞ੍ਞੂਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ. ਅਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਤਾਯ ਅਭਾਜਨਤਾਯ ਚ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਗਹਣਂ. ਤੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸਗਾਰਵਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭੂਤਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਸੋਤਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਧਾਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਚ ਨਂ ਅਨੁਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਾ ਤਦਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਪਸਾਦਵਿਞ੍ਞਾਪਨਾਦਿਮੁਖੇਨਪਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਆਕਙ੍ਖਾਯ ਪਵੇਦਿਤਤ੍ਤਾ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਪਠਮੋ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੋ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀਨਂ. ਪਠਮੋ ਵਾ ਅਸਂਸਿਦ੍ਧਸਤ੍ਥੁਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਸਂਸਿਦ੍ਧਸਤ੍ਥੁਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਤਥਾ ਪਠਮੋ ਪਠਮੇ ਰਤਨੇ ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾਦਸ੍ਸਨਪਰੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪੀਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਣਾਮੋ ਕਰੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਪਣਾਮਕਰਣਂ, ਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦਿਕਾ ਚੇਤਨਾ. ਸਾ ਹਿ ਖੇਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਭੂਤਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ¶ ਬਲਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਵੇਮਜ੍ਝੇ ਆਯਨ੍ਤਿ ਆਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਨਂ ਰੋਗਾਦਿਅਨਤ੍ਥਾਨਂ ਵਿਧਾਯਕਸ੍ਸ ਉਪਪੀਲ਼ਕਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦਕਸ੍ਸ ਵਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨਸਮਤ੍ਥੋ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮ…ਪੇ… ਵਿਸੇਸਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵਵਚਨੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਪਯੋਗਵਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਥਲਾਭਾਦਿਵਚਨੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਤਾਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਭਾਵਸ੍ਸ, ‘‘ਸਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝਾਯ ਪਜਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ੧੧.੧੧) ਵਚਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਖਵਿਹਾਰਿਤਾਯ ਚ ਪਕਾਸਨਂ ਮਹਾਨਾਮਸੁਤ੍ਤਂਯੇਵ ਉਦਾਹਟਂ.

ਗੁਣਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਤਿਪਿ ਕਾਯਮਨੋਪਣਾਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਵਿਸੋਸਨਸਮਤ੍ਥਭਾਵੇ ਤੇਹਿ ਪਣਾਮਵਿਸਯਸ੍ਸ ਪਣਾਮਾਰਹਭਾਵਵਿਭਾਵਨੇਨ ਸਾਤਿਸਯੋ ਵਚੀਪਣਾਮੋ ਵਿਹਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਗੁਣਵਿਸੇਸਵਾ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਪਤ੍ਤਕਾਰਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦੇਸਨਾ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਨੁ ਵਿਨਯਪਿਟਕਸ੍ਸਪਿ ਦੇਸਨਾਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਵਿਨਯਪਿਟਕਾਨਂ ਭੇਦਵਚਨਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ; ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਸਮੁਦਾਯਦੇਸਨਾਯ ਅਵਯਵਦੇਸਨਾਨਂ ਆਧਾਰਭਾਵਤੋ. ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਵਾ ਮਨਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਵਿਨਯਤਨ੍ਤਿਯਾ ਵਿਨਯਪਿਟਕਭਾਵਤੋ ਤਦਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸਨਾਭਾਵਤੋ ਭੇਦਵਚਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਦੇਸੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਦੇਸਨਾ, ਦੇਸਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਨਯਪਿਟਕਵਿਸਯੋ ਕਰੁਣਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਚ ਸੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਭੇਦਵਚਨੋਪਪਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਕਥਂ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇਸੁ ਚ ਪਞ੍ਞਾਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ਯਤੋ ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਯਨ੍ਤਗਤਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੋਪਿ ਭਗਵਾ ਲੋਕਿਯਸਾਧੁਜਨੇਹਿਪਿ ¶ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ‘‘ਸਿਖਰਣੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਵਚਨਾਨਿ ਯਥਾਪਰਾਧਞ੍ਚ ਗਰਹਵਚਨਾਨਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਦੇਸਨਾਯਂ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਮਹਾਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਅਭਾਸਿ, ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਰਣਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵੇਰਞ੍ਜਾਦੀਸੁ ਸਾਰੀਰਿਕਞ੍ਚ ¶ ਖੇਦਮਨੁਭੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭੂਮਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸਮਯਨ੍ਤਰਕਥਾਨਂ ਵਿਯ ਵਿਨਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਤਿਸਯਕਿਚ੍ਚਵਤੀ, ਤਤੋਪਿ ਕਰੁਣਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਧਿਕਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਨਯਪਿਟਕੇ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ’’ਤਿ. ਕਰੁਣਾਬ੍ਯਾਪਾਰਾਧਿਕਤਾਯ ਹਿ ਦੇਸਨਾਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਤਾ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਤਦਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਮਤ੍ਥਪਦਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸੀਤਿ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਤਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਪਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵਪ੍ਪਹੋਨਕੋ ਰੂਪਾਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਨੁਰੋਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਤਾ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਨਾਨੁਰੂਪਤਂਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਥੋਮਨਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਕੁਸਲਾ ਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਦਸ ਦਾਲ਼ਿਮਾਦਿ ਸਮੂਹਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਾਨਵਬੋਧਨਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਅਤ੍ਥਾਵਬੋਧਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋ ਅਤ੍ਤਪਰਾਧੀਨੋ ਕੇਵਲੋ ਅਤ੍ਥਪਦਤ੍ਥਕੋ, ਸੋ ਪਦਤ੍ਥਵਿਪਰਿਯੇਸਕਾਰਿਨਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਦਪਦਤ੍ਥਕੋ ਜਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਰੁਣਾ ਵਿਯਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਤੇਨ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਯਥਾ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਰੁਣਾ ਵਿਯਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਧਾਰਵਿਸਯਬ੍ਯਾਪਾਰੇਹਿ ਸਵਿਸੇਸਨੇਹਿ ਸਹ ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਤਤ੍ਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਵਯਵਭੇਦਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਰਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਨਂ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਗਤਿਯਾ ਵਾ ਸਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੇਕਸਾਮਞ੍ਞਾਕਾਰਵਨ੍ਤਤਾਯ ‘‘ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਪਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਞਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ. ਏਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਕਿਚ੍ਛਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਆਹ. ਯਥੇਵ ਹਿ ‘‘ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਤਾਵਿਰਹਸਂਸੂਚਨਤ੍ਥਂ ਪਰੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਪਟਿਸੇਧਨੇਨ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਞੇਯ੍ਯਾ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਏਵਂ ‘‘ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ¶ ਚ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਆਕਙ੍ਖਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਯ ਅਕਿਚ੍ਛਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਪਟਿਸੇਧਨੇਨ ਞੇਯ੍ਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਵਿਸੇਸਿਤਾਤਿ. ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭੇਦਾਭੇਦਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਞੇਯ੍ਯਾ ਚ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਾ ਯਾਤਿ ਯਥਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਬ੍ਯਾਪਨਿਚ੍ਛਾਯਞ੍ਹਿ ਅਯਂ ਯਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ.

ਭਗਵਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾਵਾਤਿ ਇਦਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਉਪਮਾਨੋਪਮੇਯ੍ਯਤ੍ਥਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਾਧਾਰਤਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾਧਾਰਸ੍ਸ ਚ ਉਪਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਇਧ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭਗਵਤੋ ਕਰੁਣਾਯ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵੋ ਸਤ੍ਤੇ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਤੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨਪਿ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਤਾਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਤੋ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਕੋਸੋਹਿਤਵਤ੍ਥਗੁਯ੍ਹਪਹੂਤਜਿਵ੍ਹਾਵਿਦਂਸਨਮ੍ਪਿ ਕਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਯਦਿਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇਨ ਰਹਦਮਿਵ ਸੀਤਲਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਮ੍ਪਿ ਸਮੋਗਾਹੇਯ੍ਯ. ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਉਦ੍ਧਟਾਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਮਹੋਘਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਕਾਮਾਦਿਮਹੋਘਪਕ੍ਖਨ੍ਦੇ ਸਤ੍ਤੇ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਟਾ ਨਤ੍ਥਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਮਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤੋ ਯਥਾ ਭਗਵਤੋ ਕਰੁਣਾਯ ਆਵਿਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਥਾਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਯਦਿਪਿ ਪਰੇ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਥਾਪਿ ਨ ਤੇਸਂ ਭਗਵਤੋ ਵਿਯ ਕਰੁਣੋਕ੍ਕਮਨਂ ਅਤ੍ਥਿ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਮਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਨਾਵਰਣਾ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ, ਅਸਾਧਾਰਣਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਰਵਸੇਸਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਵਸੇਨ ਤੇਸਞ੍ਚ ਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਾਦਿਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਾਦਿਪਰਿਜਾਨਨੇਨ ਆਯੂਹਨਵੇਲਾਯਮੇਵ ਤਂਤਂਕਮ੍ਮਾਨਂ ਤਂਤਂਫਲਵਿਸੇਸਹੀਨਮਜ੍ਝਿਮਪਣੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧੇਸੁ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧੇਸੁ ਚ ਅਤਿਸੁਖੁਮਤਿਰੋਹਿਤਵਿਦੂਰਵੁਤ੍ਤਿਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਂਤਂਕਾਰਣਸਮਵਾਯਵਿਭਾਵਨੇਨੇਵ ਤਂਤਂਫਲੇਸੁ ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਗਨ੍ਧਰਸਫਸ੍ਸਾਦਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਭਗਵਤੋ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਲੋਕਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਾਦਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਰਾਗਗ੍ਗਿਆਦੀਹਿ ¶ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸਸ੍ਸ ਆਦਿਤ੍ਤਤਾਦਿਆਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ ਭਗਵਤੋ ਮਹਾਕਰੁਣੋਕ੍ਕਮਨੁਪਾਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨ ਬਹੁਕੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ¶ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਓਕ੍ਕਮਤਿ. ‘‘ਆਦਿਤ੍ਤੋ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੋ…ਪੇ… ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤੋ…ਪੇ… ਪਯਾਤੋ…ਪੇ… ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ…ਪੇ… ਉਪਨੀਯਤਿ ਲੋਕੋ ਅਧੁਵੋ…ਪੇ… ਅਤਾਣੋ ਲੋਕੋ ਅਨਭਿਸ੍ਸਰੋ…ਪੇ… ਅਸ੍ਸਕੋ ਲੋਕੋ ਸਬ੍ਬਂ ਪਹਾਯ ਗਮਨੀਯਂ…ਪੇ… ਊਨੋ ਲੋਕੋ ਅਤਿਤ੍ਤੋ ਤਣ੍ਹਾਦਾਸੋਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਓਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੧੭) ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ਪਰੋਸਤਂ ਆਕਾਰੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਸਂਵਣ੍ਣਯਿਤੁਞ੍ਚ ਉਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ਮਹਾਕਰੁਣਾਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗਵਸੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਆਸਯਾਨੁਸਯ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਾਨਿ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ. ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਿਭਙ੍ਗੋ ‘‘ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੧੧) ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਅਤਿਦਿਸਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸਚ੍ਚਞਾਣਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯਾ ਕਰੁਣਾ ਵਿਯ ਭਗਵਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਿ ਇਧ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯਾ ਨਿਰਵਸੇਸਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕਤਿਪਯਭੇਦਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਯਤੋ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਭੇਦਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇ ਪਨ ਸੀਲਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨ, ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਤਦੁਕਧਮ੍ਮ, ਬਾਵੀਸਤਿਤਿਕਧਮ੍ਮ, ਚਤੁਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲ ਅਰਿਯਵਂਸਾਦਿ, ਪਞ੍ਚਗਤਿ ਪਞ੍ਚਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਸਮਾਧਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਬਲ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣੀਯਧਾਤੁ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾਦਿ, ਛਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਟ੍ਠਾਨ ਅਗਾਰਵਗਾਰਵ ਨਿਸ੍ਸਾਰਣਿਯਧਾਤੁ ਸਤਤਵਿਹਾਰ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਪਞ੍ਞਾਦਿ, ਸਤ੍ਤਅਪਰਿਹਾਨਿਯਧਮ੍ਮ ਅਰਿਯਧਨ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਜਰਵਤ੍ਥੁ ਸਞ੍ਞਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਖੀਣਾਸਵਬਲਾਦਿ, ਅਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤ ਲੋਕਧਮ੍ਮ ਅਰਿਯਾਨਰਿਯਵੋਹਾਰ ਆਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁ ਕੁਸੀਤਵਤ੍ਥੁ ਅਕ੍ਖਣ ਮਹਾਪੁਰਿਸਵਿਤਕ੍ਕ ਅਭਿਭਾਯਤਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾਦਿ, ਨਵਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਧਮ੍ਮਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗ ¶ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁ ਆਘਾਤਪਟਿਵਿਨਯ ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਾਦਿ, ਦਸਨਾਥਕਰਧਮ੍ਮ ਕਸਿਣਾਯਤਨ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤ ਅਰਿਯਵਾਸ ਦਸਬਲਞਾਣ ਅਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਦਿ, ਏਕਾਦਸਮੇਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸ ਸੀਲਾਨਿਸਂਸ ਧਮ੍ਮਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁ, ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਾਕਾਰ, ਤੇਰਸਧੁਤਗੁਣ, ਚੁਦ੍ਦਸਬੁਦ੍ਧਞਾਣ, ਪਞ੍ਚਦਸਚਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਧਮ੍ਮ, ਸੋਲ਼ਸਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਸਚ੍ਚਾਕਾਰ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਭੇਦਕਰਵਤ੍ਥੁ, ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣ, ਚਤੁਵੀਸਤਿਪਚ੍ਚਯ, ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨ, ਪਣ੍ਣਾਸਉਦਯਬ੍ਬਯਦਸ੍ਸਨ, ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸਕੁਸਲਧਮ੍ਮ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਗਤ, ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਦਿਭੇਦਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਦੇਸਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ, ਯੇ ਚ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਞ੍ਚਾਰਿਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾ, ਯੇ ਚ ਅਨਨ੍ਤਨਯਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਪਵਿਚਯਦੇਸਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ, ਯੇ ਚ ਅਨਨ੍ਤਾਸੁ ¶ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਨਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਚਰਿਤਾਦਿਵਿਭਾਵਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਭਗਵਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਇਧ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਯਤੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕੋ ਹਿ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭਗਵਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਭੇਦੇ ਅਨੁਪਦਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਂ ਪਤਿਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਿਚ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯੋ ਵਿਦਿਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੪੬) ਆਹਾਤਿ.

ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਤੋ ਸਨ੍ਤਾਰਣਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤੇਹਿ ਪਯੋਜਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਅਸਤਿਪਿ ਤੇਸਂ ਤਥਾਵਿਧੇ ਅਭਿਸਨ੍ਧਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਾ ਹਿ ਮਹਾਬੋਧਿਂ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਮਹਾਬੋਧਿਮੂਲਾਦਿਦਸ੍ਸਨੇਨ. ਅਪਗਮਨਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਜਾਤਸਂਵਦ੍ਧਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਅਨਾਦਿ ਅਨਿਧਨੋ ਚ ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਦਾ ਪਟਿਸੇਧਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਮਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਸਤ੍ਤੇ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਸਤਿਪਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵੋਹਾਰਸੂਚਨਤੋ. ਕਰੁਣਾ ਆਦਿਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਮ੍ਭਰਣਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਕਾਲਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਨ੍ਤਤਾਯ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਭਾਵਤੋ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਸੋ ਏਵ ਹਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਦਸ੍ਸਨੁਪਾਯੋ ਯਦਿਦਂ ਨਯਗ੍ਗਾਹਣਂ. ਪਰਧਨਹਰਣਾਦਿਤੋਪਿ ਵਿਰਤਿ ਪਰੇਸਂ ਅਨਤ੍ਥਪਰਿਹਰਣਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਸਿਯਾ ਕਰੁਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਂ ਸੀਲਂ. ਤਤੋ ਏਵ ‘‘ਤਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਿਰਤਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨. ਯਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਦਯਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਥੋਮਨਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਯੋਜਨਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਬਹਿਭੂਤਂ ਬਾਹਿਰਂ. ਦਯਾਤਿ ਕਰੁਣਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਨਂ ਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਞ੍ਚ ਅਨੁਯੋਗਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਾਯ ਹਿ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਤੋ, ਨ ਮੇਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਆਹ. ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਉਪਮਾਭਾਵੇਨ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਾ ਚਰਿਤਤ੍ਥਤਾਯ. ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਨਾਰਹਤਿ ਪਧਾਨਾਪਧਾਨੇਸੁ ਪਧਾਨੇ ਕਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ…ਪੇ… ਵਤੋਤਿ ਕਰੁਣਾਵਾਚਿਨਾ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਏਕਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਵਿਸਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਪਰਿਯਾਯਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੋ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇ ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਨਾ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਸਾਧੀਯਤਿ, ਸਾ ਚ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠਵਿਭਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮਾਨਵਿਭਤ੍ਤਿਤਾਯਪਿ ਤਮੇਵ ਸਾਧੀਯਤੀਤਿ ‘‘ਦਯਾ…ਪੇ… ਚਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਦਯਾਯ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਪਧਾਨਤਾਯ ਹਿ ¶ ਸਾਮਞ੍ਞਤਾਯ ਚ ਸਾ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾ ਜਾਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਤਦਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਕਰੁਣਾਨਂ ਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ਸਾਮਞ੍ਞਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ‘‘ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ‘‘ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਪਨ ਕੇਵਲਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਦਯਾਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਧਾਨਾਯਪਿ ਕਰੁਣਾਯ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਧਾਨਤਾ ਚ ਕਰੁਣਾਯ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਯ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਪਧਾਨਾ ਏਵ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਯਾਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਨੀਤਿ ਪਧਾਨਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੨).

ਕਥਂ ਪਨ…ਪੇ… ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਞ੍ਞੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਚੋਦੇਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਗਣ੍ਹਸਿ. ਮੇਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਸੇਨ ਨ ਦਯਾ ਕਰੁਣਾ ¶ , ਏਵਂ ‘‘ਨਿਕ੍ਕਰੁਣਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਸੇਨ ਨ ਦਯਾ ਮੇਤ੍ਤਾਤਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਹਿ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦਂ ਦਾਨਗਤਿਰਕ੍ਖਣੇਸੁ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਨਂ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਾਕਾਰਵੁਤ੍ਤੀਨਂ ਸਮਾਨਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਤ੍ਥ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨ੍ਤੋਨੀਤਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ, ਰੁਕ੍ਖਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਧਵਖਦਿਰਾਦੀਨਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪਨ ‘‘ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਕਰੁਣਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਮੇਤ੍ਤਾਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਮੇਤ੍ਤਾਪਿ ਹਿ ਕਰੁਣਾ ਵਿਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਵਿਰਤਿਯਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਦਯਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਅਵਿਹਿਂ ਸਜ੍ਝਾਸਯਤ੍ਤਾ ਪਰੇਸਂ ਵਿਹੇਸਾਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਨੇਤਿ ਨਿਕ੍ਕਰੁਣਤਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਿਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਵਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਅਵਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਯਦਿ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਨਂ ਵਾਚਕੋ, ਏਵਮ੍ਪਿਕਥਂ ਪਨ ਕਰੁਣਾ ‘‘ਦਯਾ’’ਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗੋ ਤਦਵਤ੍ਥੋ ਏਵਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕਰੁਣਾ ਚ ਦੇਸਨਾਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ਕਰੁਣਾਯ ਏਵ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਮਾਹ.

ਨਨੁ ਤਾਯਾਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋਪਿ ਪਕਰਣਂ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਪਕਰਣਵਸੇਨੇਵ ਕਰੁਣਾਵਿਸਯਸ੍ਸ ਞਾਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਂ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਯ ਸਪ੍ਪਦੇਸਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਤ੍ਤਵਿਸਯਾਯ ਕਰੁਣਾਯ ਗਹਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਯਥਾਰੁਚਿਪਵਤ੍ਤਿ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨੇਕੇਸੁ ਚ ਇਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਇਧ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤਂ ਗਹੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਿਦ੍ਧੇ ਸਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ ਞਾਪਕਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਨ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ¶ ਵਚਨਂ ਇਮਮਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਬੋਧੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਦੇਵੇਸੁਯੇਵਾਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਦਯਾਸਾਧਨਸ੍ਸ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਭਾਵੇ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਲਦ੍ਧੇਪਿ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਤ੍ਤਵਿਸਯਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਇਮਂ ਵਿਸੇਸਂ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਪਰਿਸਾਦਿਪਰਿਦੀਪਨਂ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਲਾਦੀਨਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਸਾਨਮ੍ਹਿ ਵਸਨ੍ਤੋ ਤਿਦਸਾਲਯੇਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ¶ ਅਵਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਨ੍ਤਾਨੇਪਿ ਰਾਗਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗੇਸੁ ਸਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ ਵਿਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਨ੍ਤਾਨੇ ਰਾਗਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਦਭਾਵੇਪਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਰੁਲ਼੍ਹੀਵਸੇਨ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਹਰਣਵਸੇਨ ਯੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਜਾਤਾ ਅਚੇਲਕਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ ਵਿਯ, ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਭਾਵਾਦਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਚ੍ਚਕਾਦਯੋ ਵਿਯ.

੩ . ਸੀਤਪਬ੍ਬਤਾ ਨਾਮ ‘‘ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਯੁਗਨ੍ਧਰੋ…ਪੇ… ਗਿਰਿ ਬ੍ਰਹਾ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੩੭; ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧ ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਪਬ੍ਬਤਾ.

੪-੫. ਸਬ੍ਬਸੋ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਗਮ੍ਮ ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਤਯੋ ਵਿਕਪ੍ਪਾ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਦਸਹਿ ਦਸਹੀਤਿ ਪਨ ਅਨਿਟ੍ਠਸਾਧਨਤੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ. ਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੇਤਿ ਯੇ ਵਜ੍ਜੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ‘‘ਅਤਿਸਮ੍ਮੁਖਾ ਅਤਿਸਮੀਪਂ ਉਨ੍ਨਤਪ੍ਪਦੇਸੋ’’ਤਿ, ਏਤੇ. ਇਤਰੇ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸਾਯ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੇਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ.

‘‘ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯ…ਪੇ… ਸਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਾਤਿ ਵਚਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਕਾਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸਾਮਿਨਾਪਿ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਸਚ੍ਚਾ ਏਵ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ. ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਤਾਦਿਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਬਲਂ. ਤੇਸਂ ਗਹਣਸਮਤ੍ਥਤਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਅਧਿਕਵਚਨਮਞ੍ਞਮਤ੍ਥਂ ਬੋਧੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੬. ਤਥਾਗਤੋ ਵਨ੍ਦਨੀਯੋਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਾਨਂ ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਾਨੁਰੋਧੇਨ ¶ ਪਵਤ੍ਤਿਤਮਾਹ. ਸਰੀਰਸੋਭਗ੍ਗਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਵਾਕ੍ਕਰਣਤਾਆਧਿਪਚ੍ਚਪਰਿਵਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ.

੭. ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਨਿਰੋਧੇਤ੍ਵਾ. ਨਿਰੋਧਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਕਹੇਤੁਪਰਿਹਰਣਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ ‘‘ਸੋਸੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਯ ਅਪਰਕਾਲਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੮. ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਂ ¶ ਦੀਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਦੁਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਤਥਾਅਭਿਯਾਚੇਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਾਰਾਜਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਨਂ ਸੀਲਵਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਆਚਾਰਵਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਆਚਾਰਸੀਲਾਨਂ ਤਥਾ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾ, ਤਥਾ ਚਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਸ੍ਸ ਆਚਾਰਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਇਤਰਂ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਾ. ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਚਾਰਾਦਿਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਂ ਸਾਦਰਂ ਅਭਿਯਾਚਿਤੇਨ ਤੇਨ ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਮਾਣਿਤੇਨ ਤਬ੍ਬਿਮੁਖਭਾਵੋ ਨ ਸੁਕਰੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੯. ਦੇਵਦੇਵ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਪਟ੍ਠਾਨਸਂਵਣ੍ਣਨਾਟੀਕਾਯਂ ਵਿਪਞ੍ਚਿਤੋਤਿ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ.

੧੩. ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਸਙ੍ਗੀਤਾਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਾ ਭਗਵਤੋ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨ ਪਾਠੋ ਵਿਯ ਭਗਵਂਮੂਲਿਕਾਵਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤਦਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨ ਤਮੇਵ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਦਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ. ਆਵੁਤ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ.

੧੬. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਝਾਨਙ੍ਗਵਿਸੇਸਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰਵਾਦੋ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਮੋਰਵਾਪਿਵਾਸਿਮਹਾਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਾਭਯਤ੍ਥੇਰਵਾਦਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨੇਵਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨੇਵ. ਸੋਤਿ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਤਥਾਤਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਾਨਾਕੁਲਭਾਵੇਨ. ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਾਨਾਕੁਲਭੂਤੋ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਸਨ੍ਤਕਭਾਵੇਨ, ਏਤੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨੇਵ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਇਧ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨੇਵਾਤਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਾਨਾਕੁਲਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨੇਵ ¶ . ਸੋਤਿ ਪਕਾਸਿਯਮਾਨੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਤਿ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਭਾਵੇਨ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘‘ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਅਨਾਕੁਲਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ.

੧੭. ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ¶ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤੋਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਨ ਤੇਨ ਤੋਸਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ ਯੋਜਨਾ.

ਵੀਸਤਿਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਭਾਵੋ. ਸਨ੍ਨਿਵੇਸੋ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਕਰਣਾਨਂ ਤਦਵਯਵਾਨਞ੍ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ. ਸਾਗਰੇਹਿ ਤਥਾ ਚਿਨ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਵਿਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਗਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਜਲਸਾਗਰਾਦੀਹਿ ਸਹ ਨਯਸਾਗਰਵਿਚਾਰੋ. ‘‘ਸਤਭਾਗੇਨ ਸਹਸ੍ਸਭਾਗੇਨ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਨਾਭੇਦੇਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਕਥਾ ਦੇਸਨਾਹਿ ਗਮ੍ਭੀਰਤਾ.

‘‘ਏਵਂ ਤੇਮਾਸਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਯਾਪਿਤਾਕਾਰਵਿਚਾਰੋ ਦੇਸਨਾ…ਪੇ… ਗਹਣਂ. ਤਥਾ ਥੇਰਸ੍ਸ…ਪੇ…ਪਿ ਚਾਤਿ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਤਾ ਤਸ੍ਸ ਚ ਤੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਤਾ. ਯੋ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਦੇਵਤਾਨਂ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰੋ, ਸੋ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਵਾਰਨਯਤਨ੍ਤਿਤਾਯ ਅਨਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਮਾਣੋ ਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਵਾਚਨਾਯੋਗ੍ਗੋ, ਯੋ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰੋ, ਸੋ ਅਤਿਸਂਖਿਤ੍ਤਤਾਯ. ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਨਾਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭੂਤੋ ਪਨ ਪਾਠਨਯੋ ਥੇਰਪ੍ਪਭਾਵਿਤੋ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗੋਤਿ.

ਵਚਨਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿਆਦਿਪਦਾਨਞ੍ਞੇਵ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮਾਹ. ‘‘ਯੇ ਤੇ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਦੇਸਿਤਾ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ¶ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ…ਪੇ… ਸਿਕ੍ਖਿਤਂ ਸਿਕ੍ਖਿਂਸੁ ਦ੍ਵੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਨਾਨਾਵਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਸਮਾਧਿਆਦੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਏਵ ਪਨ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਧਿਕਾ ਪਾਲ਼ੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਬ੍ਯਭਿਚਾਰਭਾਵੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ ਵਿਯ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਯੋ ¶ ਵੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੬) ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਨੁ ਚ ਅਤਿਰੇਕਵਿਸੇਸਟ੍ਠਾ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਾ ਯਤੋ ਤੇ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਅਧਿਕਵਿਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਬੋਧਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਤਿਰੇਕਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਟ੍ਠੇਹੀ’’ਤਿ ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਏਕਵਚਨੇਨਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ’’ਤਿ.

ਪਯੋਗਮੇਵ ਨਾਰਹਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਧਾਤੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਪੁਰਤੋ ਪਯੋਜਨੀਯਤ੍ਤਾ. ਅਥਾਪਿ ਪਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਤਿਮਾਲਾਦੀਸੁ ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਥਾ ‘‘ਅਤਿਮਾਲਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਾਸਵਸੇਨ ਅਨਾਵਿਭੂਤਾਯ ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ ਵਿਸੇਸਕੋ ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਮਾਲਾਯ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਕੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਪਿ ਹਿ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਰੁਲ਼੍ਹੀਵਸੇਨ, ਅਤ੍ਥੇ ਉਪਸਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਾ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਸਞ੍ਞਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤਿਛਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਹਿ ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਉਪਸਗ੍ਗੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਪੂਜਿਤੋ ਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤਿਪੁਰਿਸੋਤਿ ਭਵਤਿ, ਏਵਂ ਅਤਿਰੇਕਵਿਸੇਸਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣਪੂਜਿਤਤ੍ਥਭਾਵਸਮ੍ਭਵਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਵਾ ਪੂਜਿਤਂ ਵਾ ਛਤ੍ਤਂ ਅਤਿਛਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਨਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਲ੍ਯਾਣਪੂਜਿਤਭਾਵਾ ਹਿ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ. ਗੁਣਵਿਸੇਸੋ ਚੇਸ ਯਦਿਦਂ ਪਮਾਣਾਤਿਰੇਕੋ ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਤਰੂਪਤਾ ਚ. ਏਵਞ੍ਚ ਪਨ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਕਿਰਿਯਾਯਪੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਭਵਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਤਿਛਤ੍ਤਾਦੀਸੁ, ਏਵਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੇਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿ. ਤਬ੍ਭਾਵਦੀਪਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤਿਰੇਕਵਿਸੇਸਭਾਵਦੀਪਕਤ੍ਤਾ.

ਏਕਤੋ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਏਕਤੋ ਆਗਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ‘‘ਛ ਇਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੪੯੫-੪੯੬) ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਸੇਨ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਵੇਨ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਏਕਸੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਅਨਾਗਤਾਨਂ ਬਾਵੀਸਤਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ¶ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਏਕਤੋ ਆਗਮਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਏਕਤੋ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਅਨਾਗਤਾ ਹਿ ਭੂਮਨ੍ਤਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਕਤੋ ਆਗਤਾਨਿ ਚ ¶ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਤਥਾ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ. ਵੇਰਮਣੀਨਂ ਵਿਯ ਪਨ ਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਭਾਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਬਾਵੀਸਤਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਸਮਾਨੋ ਵਿਭਜਨਪ੍ਪਕਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਸਿਯਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ.

ਯਦਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋ ਹੇਤੁਆਦਿਭਾਵੋ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਚ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਗੁਣੀਭੂਤਾ ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਭੂਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ. ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਂਯੇਵ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਨ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗੀਤਿਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਦਿਕੇ. ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ…ਪੇ… ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ ਵੇਰਮਣੀਤਿ ਏਵਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਅਞ੍ਞੋ ਪਨ ਵੇਰਮਣੀਨਂ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਇਦਂ ਅਤੀਤਾਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਵੇਰਮਣੀਨਂ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਤਬ੍ਬਸੇਨੇਵ ਵਿਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਤੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਵਿਧੁਰੋ ਵੇਰਮਣੀਨਂ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਚ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ…ਪੇ… ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਦਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮਸਨਕਥਾਯਂ ਨ ਵੇਰਮਣਿਯੋ ਉਦ੍ਧਟਾ.

ਨਨੁ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਧਾਤੁਕਥਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਸੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤਿਰੇਕਵਿਸੇਸਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਸੋ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਤੇਨ ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸੋਪਿ ਸਬ੍ਬੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕੇਹਿ ਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਪਞ੍ਹਵਾਰਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਾਲ਼ਿਨਯਾ. ਏਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਏਵ. ਅਪੇਕ੍ਖਾਵਸਿਕਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਹਨ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਯਤੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾ ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗਵਚਨਵਸੇਨ ਅਵਸੇਸਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਧਮ੍ਮਹਦਯੇ ਆਗਤਤਨ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਹਦਯ…ਪੇ… ਆਗਤਤਨ੍ਤਿਤੋ ਰੂਪਕਣ੍ਡਧਾਤੁਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਆਗਤਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ¶ . ਅਥ ਧਾਤੁਕਥਾਯ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਧਮ੍ਮਹਦਯੇ ਆਗਤਤਨ੍ਤਿਤੋ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਾਧਾਤੁਕਥਾਯ ਆਗਤਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾਵਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ, ਨੁਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਂ ਨਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਾਦਿਅਨਾਮਸਨੇਨ ਰੂਪਾਦਿਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਮੇਵ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਗਹਿਤਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ, ਤਥਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਯਦਿ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨ, ਅਥ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯੋ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠੋਤਿ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਨਿਸ੍ਸਯਂ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਿ. ਏਤੇਹੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਵਚਨੇਹਿ. ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਦੇਸਕਾਲਪ੍ਪਦੇਸੇਹਿ ਕਥਂ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਪਦੇਸੋ ਏਕਦੇਸਭੂਤੋ ਸਬ੍ਬੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ? ਪਦੇਸਾਨਂ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੂ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਭੇਦਾਮਸਨਵਸੇਨ ਚਾਯਂ ਪਞ੍ਹੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਨ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਅਵਸੇਸੋ.

ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਿ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣਪਟਿਕ੍ਖੇਪਗ੍ਗਹਣਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋ ਪਟਿਞ੍ਞਾਠਪਨਨਿਗ੍ਗਹਪਾਪਨਾਰੋਪਨਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਤਨ੍ਤਿ ਪਠਮਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਏਕਂ ਅਙ੍ਗਂ ਏਕੋ ਅਵਯਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਨੇਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਭਾਵਂ ਇਚ੍ਛਤੋ ਸਕਵਾਦਿਨੋ ‘‘ਤ੍ਵਂ ਚੇ ਪਨ ਮਞ੍ਞਸਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੩) ਪਟਿਞ੍ਞਾਠਪਨੇਨ, ਤੇਨ ‘‘ਤਵ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਹੇਵਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਹੇਵਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੇ ਅਥ ਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਹਞ੍ਚਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੨) ਪਰਵਾਦਿਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾ ਸਕਵਾਦੀ ਨ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤਿ, ਏਵਂ ਕਰਣਂ ਪਟਿਕਮ੍ਮਵੇਠਨਂ. ਪਰਵਾਦਿਨੋ ਪਟਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦੁਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਭਾਵਂ ਇਚ੍ਛਤੋ ਸਕਵਾਦਿਨੋ ਤਂਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਏਸੋ ਚੇ ਦੁਨ੍ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੇਵ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ, ‘‘ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ…ਪੇ… ਪਰਮਤ੍ਥੇਨਾਤਿ (ਕਥਾ. ੧). ਨੋ ਚ ਮਯਂ ਤਯਾ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਹੇਵਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਹੇਵਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਅਮ੍ਹੇ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਸਿ ਦੁਨ੍ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਚ ਹੋਮਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਹਞ੍ਚਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੫) ਨਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਦੁਨ੍ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ¶ ਅਨਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਕਰਣਂ ਨਿਗ੍ਗਹਨਿਬ੍ਬੇਠਨਂ. ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਯਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਸਿ ਹਞ੍ਚਿ ¶ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਯੇ ਕਤੇ ਨਿਗ੍ਗਹੇ ਸੇ ਨਿਗ੍ਗਹੇ ਦੁਕ੍ਕਟੇ ਸੁਕਤੇ ਪਟਿਕਮ੍ਮੇ ਸੁਕਤਾ ਪਟਿਪਾਦਨਾ’’ਤਿ ਸਕਵਾਦਿਨੋ ਨਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ, ਅਨਿਗ੍ਗਹਭਾਵਾਰੋਪਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੁਪਟਿਕਮ੍ਮਭਾਵਕਰਣੇਨ ਚ ਸਕਵਾਦਿਨੋ ਨਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਛੇਦੋ ਵਿਨਾਸਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦਨਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਅਨੁਲੋਮਨਵਸੇਨ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਤਬ੍ਬਿਲੋਮਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਕਪਞ੍ਚਕੋ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਦੁਤਿਯਪਞ੍ਚਕੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਦਾਧਾਰੋਤਿ ਤੇ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਆਧਾਰਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਦਾਧਾਰੋ. ਏਤੇਨ ‘‘ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਸਂ ਵਾ ਆਧਾਰਭੂਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰੋ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਵਾ ਤੇਹੀਤਿ ਤੇਹਿ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਵਿਨਾ. ਆਧਾਰਾਧੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵੇਨ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਵਿਸੁਂਯੇਵ ਵਿਨਾ. ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਅਵੋਕਿਣ੍ਣੋ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ. ਤਂਸਾਮਿਭੂਤਤਾਯ ਵਾ ਤਦਧੀਨਭਾਵੇਨ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਵਾ ਤੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੂਪਵਾ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਨਞ੍ਞੋਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰੋ. ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਸਭਾਵੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਦਿਸਭਾਵੋ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ. ਰੂਪਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਨਞ੍ਞੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਚ ਤਦਾਧਾਰਾਦਿਭੂਤੋ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਤਿ ਸਕਵਾਦੀ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਰੂਪਾਦਿ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਅਨੁਮਾਨਤੋ ਵਾ ਗਾਹਯਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਕਵੇਦਕਭਾਵਸ੍ਸ ਅਯੁਜ੍ਜਮਾਨਕਤ੍ਤਾ. ਨਾਪਿ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਰੁਪ੍ਪਨਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਦਿਸਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ ਚ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਨ ਵਿਨਾ ਇਨ੍ਧਨੇਨ ਅਗ੍ਗਿ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਤਿ, ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਇਨ੍ਧਨਤੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਜਾਨਿਤੁਂ, ਨਾਪਿ ਅਨਞ੍ਞਂ. ਯਦਿ ਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਸਿਯਾ, ਨ ਉਣ੍ਹਂ ਇਨ੍ਧਨਂ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਅਨਞ੍ਞੋ, ਨਿਦ੍ਦਹਿਤਬ੍ਬਂਯੇਵ ਦਾਹਕਂ ਸਿਯਾ. ਏਵਮੇਵ ਨ ਵਿਨਾ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞੋ, ਨਾਪਿ ਅਨਞ੍ਞੋ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋਤਿ ਲਦ੍ਧਿਯਂ ਠਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦੀ ‘‘ਨ ਹੇਵਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਨ੍ਧਨੋਪਮਾ ਤਾਵ ਯਦਿ ਲੋਕਵੋਹਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਪਲ਼ਿਤ੍ਤਂ ਕਟ੍ਠਾਦਿਇਨ੍ਧਨਂ ਨਿਦ੍ਦਹਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ, ਪਲ਼ਿਤ੍ਤਂ ਭਾਸੁਰੁਣ੍ਹਂ ਅਗ੍ਗਿ ਦਾਹਕਞ੍ਚ, ਤਞ੍ਚ ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਕਾਲਿਕਂ ¶ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਯਦਿ ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਚ ਆਪਨ੍ਨੋ. ਅਥ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਟ੍ਠਾਦਿਕੇ ਪਲ਼ਿਤ੍ਤੇ ਯਂ ਉਸੁਮਂ ਸੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਤਂਸਹਜਾਤਾਨਿ ਤੀਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਇਨ੍ਧਨਂ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਲਕ੍ਖਣਭੇਦਤੋ ਅਗ੍ਗਿਨ੍ਧਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਇਨ੍ਧਨਤੋ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਚ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਬ੍ਯਾਹਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪੁਗ੍ਗਲੋ ¶ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ‘‘ਆਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਏਕਤ੍ਤਾਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਕਤ੍ਤਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ, ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੇ ਤਦਭਿਨਿਵੇਸੋਪਿ ਅਯਾਥਾਵਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦਿਨੋ ਗਹਿਤਾਕਾਰਸੁਞ੍ਞਤਾਵਿਭਾਵਨੇਨ ਸਕਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚਾਵਿਤੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਗ੍ਗਲਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਪੁਗ੍ਗਲੋਯੇਵ ਵਾ ਤਥਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ. ‘‘ਸਾਮੀ ਨਿਵਾਸੀ ਕਾਰਕੋ ਵੇਦਕੋ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁਵੋ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਵਿਸਯਭੂਤੋ ਹਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤਿ, ‘‘ਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵੋਹਾਰਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਅਨਨੁਯੋਗੋ ਆਕਾਸਕੁਸੁਮਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਨੀਲਾਦਿਭਾਵਵਿਚਾਰਣਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਨੁਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਚੋਦਨਾਯ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ਪੁਨ ‘‘ਨ ਹੇਵਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਆਪਜ੍ਜਨਲੇਸੋ. ਵਞ੍ਝਾਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਦੀਘਰਸ੍ਸਤਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞਾਨਞ੍ਞਤਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਅਨਨੁਯੋਗਭਾਵੋ ਏਵ ਇਧ ਅਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥੋ.

ਯਂਕਾਰਣਾਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਯਤੋਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਜ੍ਝਾਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਯੋ ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਯਥਾਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਵਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਜ੍ਝੋਸਾਨਾਨਿ, ਤੀਹਿਪਿ ਅਭਿਵਦਨਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਤੀਹਿਪਿ ਤਯੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥ ਚੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵਸੂਚਨੇਨ ਫਲੂਪਚਾਰਤੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦੀਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਭੂਤਂ ਮਗ੍ਗਫਲਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਞ੍ਚ ਏਸੇਵਾਤਿ ਇਦਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿ…ਪੇ… ਫਲਂ ਵਾ’’ਤਿ.

‘‘ਞਾਯਤੀਤਿ ਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਿਵਿਜਾਨਨੇਨ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਞੇਯ੍ਯਜਾਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਯ ਜਾਨਾਤਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਕਰਣਂ ਭਵਿਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ¶ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਪਕਰਣਵਸੇਨ, ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਵਾ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਪਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਹਿ ਕਾਮਰੂਪਪਰਿਞ੍ਞਾਵਾਦਿਨੋ. ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਜਾਨਾਤਿਯੇਵ ਭਗਵਾ ਅਨਾਗਾਮਿਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਹਿ ਤਂਪਰਿਞ੍ਞਾਵਾਦਿਤਾਯ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੩, ੧੭੫ ਆਦਯੋ) ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ. ਞਾਣਭੂਤੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਥ ਵਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਆਦਿਕਂ ¶ ਪਞ੍ਚਵਿਧਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਂ ਭੂਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ. ਏਵਂ ਞਾਣਭੂਤੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾਯ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਾਤਿਸਯੋ ਭਗਵਤੋ ਵਤ੍ਤੁਆਦਿਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇ ਵਦਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਪਕਟ੍ਠਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਿਰਂ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਨੇਤਾ ਨਿਨ੍ਨੇਤਾ.

‘‘ਏਕੂਨਨਵੁਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸਹਚਰਿਯਾਯ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਾਲ਼ਿਪਦੇਸਾਨਂ ਏਕੇਕਂ ਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾਪਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਪਦਾਨਿਯੇਵ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ, ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇਨ ਪਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਸੇਸਤ੍ਤਿਕਦੁਕਪਦਾਨਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਨਯਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਇਤਰਤ੍ਤਿਕਦੁਕਪਦਾਨਿਪਿ ਉਦ੍ਧਟਾਨੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਮਾਤਿਕਾਗ੍ਗਹਣਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਭਵਤਿ.

ਸੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ‘‘ਤਯੋ ਕੁਸਲਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੦) ਪੁਰਿਮਾਯ ਪੁਰਿਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਅਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਮਾਨੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਪਟਾਯਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਦ੍ਦਨਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਾਨਕਰਣਞ੍ਚ ਊਨਪਕ੍ਖਿਪਨੇਨ ਅਧਿਕਾਪਨਯਨੇਨ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਇਧ ਊਨਪਕ੍ਖਿਪਨੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਾਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ‘‘ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮਾਨੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ.

ਬਲਵਤਾ ਞਾਣਵੇਗੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਨ. ਬਲਵਤੋ ਞਾਣਵੇਗਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਕ੍ਖੇਪਨਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਗਮ੍ਭੀਰਮੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਗਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਨਿਰਵਸੇਸੇਨਾਤਿ ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਅਵਸੇਸੇਤ੍ਵਾ. ਪਞ੍ਚਖੀਲਰਹਿਤੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚਚੇਤੋਖੀਲਰਹਿਤੇਨ.

ਏਕਾਧਿਕੇਸੁ ¶ ਅਟ੍ਠਸੁ ਕਿਲੇਸਸਤੇਸੂਤਿ ‘‘ਜਾਤਿਮਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਏਕਕਵਸੇਨ ਆਗਤਾ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਕੋਧੋ ਚ ਉਪਨਾਹੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਕਵਸੇਨ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ‘‘ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਿਕਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਂ ਸਤਂ, ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸ, ‘‘ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਚਕਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਸਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਛ ਵਿਵਾਦਮੂਲਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਛਕ੍ਕਵਸੇਨ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ, ‘‘ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਤ੍ਤਕਵਸੇਨ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ, ‘‘ਅਟ੍ਠ ਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਅਟ੍ਠਕਵਸੇਨ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ, ‘‘ਨਵ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਵਕਵਸੇਨ ਏਕਾਸੀਤਿ, ‘‘ਦਸ ਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸਕਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਸਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਏਕਾਧਿਕੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਕਿਲੇਸਸਤੇਸੁ. ਸੇਸਾ ਤੇਨਵੁਤਾਧਿਕਂ ਛਸਤਂ ਕਿਲੇਸਾ. ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਾਗਤਾਹਿ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਹ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਾਧਿਕਂ ਸਤ੍ਤਸਤਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਚੁਦ੍ਦਸੇਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲਾ, ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਸਾਧਾਰਣਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸਾਧਾਰਣਾ, ਉਪਚਯਾਦਿਦ੍ਵਯਂ ਏਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਵੀਸਤਿ ਰੂਪਾਨਿ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਅਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਮੇਸੁ ਭਾਵਦ੍ਵਯੇ ਏਕਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਏਕੂਨਾਸੀਤਿ, ਬਾਹਿਰਾ ਏਕੂਨਾਸੀਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸਾਧਿਕਂ ਸਤਂ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਮੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਸੀਤਿਅਧਿਕਂ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਤੇਪਞ੍ਞਾਸ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਰੂਪਰੂਪਾਨਿ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ, ਲਕ੍ਖਣਰੂਪਾਨਿ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚਸਤ੍ਤਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਭੇਦਤੋ ਪਞ੍ਞਾਸਸਤਂ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦਸ ਦਸ ਕਿਲੇਸਾਤਿਪਿ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ. ਤਥਾ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਂ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਰੂਪਰੂਪਾਨਿ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚਸਤ੍ਤਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨੂਪਗਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਭੇਦਤੋ ਪਞ੍ਞਾਸਸਤਂ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦਸ ਦਸ ਕਿਲੇਸਾਤਿਪਿ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਦ੍ਵਾਦਸਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਪਠਮੇ ਛ ਕਿਲੇਸਾ, ਦੁਤਿਯੇ ਸਤ੍ਤ, ਤਤਿਯੇ ਛ, ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤ, ਪਞ੍ਚਮੇ ਛ, ਛਟ੍ਠੇ ਸਤ੍ਤ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਛ, ਅਟ੍ਠਮੇ ਸਤ੍ਤ, ਨਵਮੇ ਪਞ੍ਚ, ਦਸਮੇ ਛ, ਏਕਾਦਸਮੇ ਪਞ੍ਚ, ਦ੍ਵਾਦਸਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਦ੍ਵਾਸਤ੍ਤਤਿ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ¶ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਸਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਟ੍ਠਿਅਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਪਨ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਸਤ੍ਤਤਿ ਦ੍ਵਾਸਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਦ੍ਵਾਨਵੁਤਿਅਧਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਵਿਸਯਤਾਯ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਅਧਿਕਂ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ, ਅਵਸੇਸਰੂਪਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਕਾ ਸੇਸਾ ਚਾਤਿ ਦਸ, ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਭੇਦਤੋ ਵੀਸਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿਯਾ ¶ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਦ੍ਵਾਸਤ੍ਤਤਿ ਦ੍ਵਾਸਤ੍ਤਤਿ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਾਧਿਕਂ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਦ੍ਵਾਦਸਸੁ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਪਠਮੇ ਵੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਦੁਤਿਯੇ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ, ਤਤਿਯੇ ਵੀਸਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ, ਪਞ੍ਚਮੇ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ, ਛਟ੍ਠੇ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ, ਅਟ੍ਠਮੇ ਏਕਵੀਸਤਿ, ਨਵਮੇ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ, ਦਸਮੇ ਏਕਵੀਸਤਿ, ਏਕਾਦਸਮੇ ਸੋਲ਼ਸ, ਦ੍ਵਾਦਸਮੇ ਸੋਲ਼ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ, ਇਮੇ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਛਤ੍ਤਿਂ ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਸੋਲ਼ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਚ ਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨਂ ‘‘ਅਤੀਤਾਨਿ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਾਮਸਨਤੋ. ਖੇਪਨੇਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇ. ‘‘ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਖੇਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤੀਤਾਦੀਨਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਾਮਸਨਾ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਖੇਪਨੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਿਕੇ, ਤਥਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤੀਤਤਿਕਤਿਕੇ ‘‘ਅਤੀਤਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਤੀਸੁ ¶ ਕਾਲੇਸੁ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਪਹਾਤਬ੍ਬਵਚਨਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਅਤੀਤਾਦੀਨਂ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਤਾਯ ਚ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬੇਹਿ ਨਿਰਤਿਸਯਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵਚਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਕਥਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵਚਨਂ, ਏਵਂ ਵਿਸਯਪ੍ਪਯੋਜਨਾਦਿਵਚਨਮ੍ਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ. ‘‘ਨ ਹਞ੍ਞਦਤ੍ਥਤ੍ਥਿਪਸਂਸਲਾਭਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਤ੍ਥੋ ਵਾ ਪਰਤ੍ਥੋ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯) ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਪਨ ਏਕੋਪਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੋ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੂਚੇਤੀ’’ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵਚਨਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ. ਪੁਰਿਮਕਾ ਹਿ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਾ, ਤਤੋ ਪਰੇ ਛ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਾ ਪਨ ਉਭਯਸਭਾਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਰਧਿਗਮਤਾਯ ਵਿਭਾਵਨੇ ਅਲਦ੍ਧਗਾਧੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਨ ਵਿਵਟੋ ਗੁਲ਼੍ਹੋ, ਮੂਲੁਦਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ਪਂਸੁਨਾ ਅਕ੍ਖਰਸਨ੍ਨਿਵੇਸਾਦਿਨਾ ਤਿਰੋਹਿਤੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਨੇਯ੍ਯੋ, ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਨੀਤੋ. ਅਨਵਜ੍ਜਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਾ ਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ¶ . ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਏਵ ਵਾ. ਸਾਤਿਸਯਂ ਪਕਾਸਿਤਾਨਿ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੇਨ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੨੪੨), ‘‘ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਹਿਤਸਮ੍ਪਾਪਨੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੋ ਚ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਲੋਮਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਿਪ੍ਪਕਾਸਨਪਧਾਨਤਾਪਿ. ਇਤਰੇਹੀਤਿ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਹਿ.

ਰਤ੍ਤਿਆਦੀਸੂਤਿ ਰਤ੍ਤਿਰਾਜਵਿਨਯੇਸੁ ਵਿਸਯਭੂਤੇਸੁ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਭਿਰਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਰਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿ ਚ ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਕੋ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ? ਨ, ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਞਾਤਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦਾਨਂ ਰਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ¶ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਾਚਕਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਨਿਪਾਤਾਨਂ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਕਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦਤ੍ਥਜੋਤਕੋ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਲਕ੍ਖਣੇ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਯੋ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਅਭਿਵਿਨਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਅਭਿਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਮਾਸਸਿਦ੍ਧਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਭੇਦੋ ਚ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਪਯੋਗਵਿਸਯੋਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੇਸਨਾਦਯੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਆਣਾਦਯੋ ਪਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਦੇਸਕਾਦਿਅਧੀਨਾਤਿ ਤਂਤਂਵਿਸੇਸਯੋਗਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਭੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਆਣਾਵਿਧਾਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਆਣਾਰਹਾਧੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਕੋਸਲ੍ਲਯੋਗਤੋ, ਏਵਂ ਵੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਵਿਧਾਨਾਨਿ ਚ ਵਿਧਾਯਕਾਧੀਨਾਨੀਤਿ ਆਣਾਦਿਵਿਧਿਨੋ ਦੇਸਕਾਯਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਪਰਾਧਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਯ ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਥਾਵਿਨੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਾਸਿਤਬ੍ਬ…ਪੇ… ਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਵਿਯ ਵਿਨਿਵੇਠੇਤਬ੍ਬਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਪਿ ਕਥਨਂ ਸਤਿ ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਨਾਸਤੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਦਧੀਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ…ਪੇ… ਕਥਾ’’ਤਿ. ਉਪਾਰਮ੍ਭਾਦੀਤਿ ਉਪਾਰਮ੍ਭਨਿਸ੍ਸਰਣਧਮ੍ਮਕੋਸਰਕ੍ਖਣਾਨਿ. ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਾਦੀਤਿ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਸੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯੋ.

ਤਨ੍ਤਿਸਮੁਦਾਯੋ ਅਵਯਵਤਨ੍ਤਿਯਾ ਆਧਾਰੋ ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ’’ਤਿ. ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਮੁਖੇਨ, ਵਿਸਯਵਿਸਯਿਮੁਖੇਨ ਵਾ ਵਿਨਯਾਦੀਨਂਯੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਵਿਸਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਵਿਸਯਾ ਚ ਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾਤਿ. ‘‘ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਞ੍ਚ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਞ੍ਚ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਸਵਿਸਯਵਿਭਾਵਨਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਯਤੋ ‘‘ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਦੇਸਨਾਸਦ੍ਦਸਭਾਵਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਤਂਤਂਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ. ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਵਾਚਕੋਤਿ ਵਚਨਵਚਨੀਯਂ ¶ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂਤਂਵਚਨੀਯਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਤਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਪਿ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਕਭਾਵੇਨ ਞਾਤੋ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਰੇਸਂ ਅਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਤਦਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਵਚਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਾਹ. ਸੋ ਹਿ ਵਚਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਂ ਵਾ ਏਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤੀਯਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਦੇਸੀਯਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਦੇਸਨਾ. ਪਕਾਰੇਹਿ ਞਾਪੀਯਤਿ ਏਤੇਨ, ਪਕਾਰਤੋ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਅਭਿਸਮੀਯਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਭਿਸਮਯਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਨ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਟਿਵੇਧੋਯੇਵਾਤਿ.

ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਤਂਦੇਸਨਾਯ ਪਟਿਵੇਧਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਵਿਸਯਿਕਰਣਾਨਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਾਰਣੇ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਾਰਮ੍ਭ…ਪੇ… ਹੇਤੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਉਪਾਰਮ੍ਭਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ. ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਕਥਨਵਸੇਨ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਆਰਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਉਦ੍ਦਾਨਸਙ੍ਗਹਾਦਿਭੇਦੋ ਸਙ੍ਗੀਤੋਤਿ ਪਾਠੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ’’ਤਿ ਪਨ ਲਿਖਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਿਮਂ ਵਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾਤਿ ਭਾਵੇਨ ਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਅਧਿਕਰਣੇ. ਪਿਟਕਾਦੀਤਿ ਪਿਟਕਨਿਕਾਯਙ੍ਗਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਮੇਵ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ; ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ; ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ, ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਵਾ ਸਿਯਾ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਸਗਾਥਾਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ, ਤਥਾ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪਦੇਸਾਨਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ –

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ, ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਪਰੇ;

ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ, ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ ਨਾਞ੍ਞਤੋ. (ਨੇਤ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠ. ਸਙ੍ਗਹਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ);

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਨੇਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਨਵਵਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਗਹਵਾਰ). ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ (ਪਾਚਿ. ੧੨੪੨) ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਏਵਮਾਦਿ ਚ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ, ਤਦੇਕਦੇਸੇਸੁ ਪਨ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਗੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਂ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਸਸਿਲੋਕਂ ਸਗਾਥਕਂ ਵਾ ਚੁਣ੍ਣਿਯਗਨ੍ਥਂ ‘‘ਗੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਪਨ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ. ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਹਿ ਬ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਬ੍ਯਾਕਰਣਮੇਵ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਗਾਥਕਾਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਹਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਦਿਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਨੋਕਾਸਭਾਵਤੋ ‘‘ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਪਨ ਸਤੀ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਸੁ ਕੇਵਲਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਸੁ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਗਾਥਾਉਦਾਨਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਸਤਿਪਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਭਾਵੇ ਭਗਵਤੋ ਅਤੀਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਕੇਸੁ ਜਾਤਕਸਞ੍ਞਾ. ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਹਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੇ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇ ਚ ਕੇਸੁਚਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਵੇਦਸ੍ਸ ਲਭਾਪਨਤੋ ਵੇਦਲ੍ਲਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਏਵਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ¶ ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਤੋ ਪਰੇ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦਯੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਂ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਪਰਿਹਾਰੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ.

ਨਨੁ ਚ ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਚੋਦਨਾ ਤਦਵਤ੍ਥਾਤਿ? ਨ, ਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਸੋਧਿਤਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਂ ¶ ਨ, ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਪਦਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਗਾਥਾਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਾਨਿ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨੇਵ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਕਨ੍ਤਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਵਾ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਦਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ. ਸਹ ਗਾਥਾਹੀਤਿ ਸਗਾਥਕਂ, ਸਹਭਾਵੋ ਚ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਗਾਥਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ‘‘ਸਹ ਗਾਥਾਹੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਦਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਦਪਿ ਨ, ਅਞ੍ਞਤੋ. ਅਞ੍ਞਾ ਏਵ ਹਿ ਤਾ ਗਾਥਾ ਜਾਤਕਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਅਤੋ ਨ ਤਾਹਿ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਭਾਵੋਤਿ ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਜਿਨਸਾਸਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ. ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਵੇਧਭੂਮਿ ਪਟਿਵੇਧਾਵਤ੍ਥਾ, ਪਟਿਵੇਧਹੇਤੁ ਵਾ. ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਮਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧-੧੨) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਮਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤਂ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧-੧੨). ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਹੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਭਾਵਵੂਪਸਮਤਦੁਪਾਯਾਦੀਹਿ. ਪਰਵਾਦਿਚੋਦਨਂ ਪਤ੍ਵਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਂ ਪਰਵਾਦਿਚੋਦਨਂ ਪਤ੍ਵਾ. ਅਧਿਗ…ਪੇ… ਰੂਪੇਨਾਤਿ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਚ ਸੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਦੇਸੇਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਏਵ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਦਨੁਰੂਪੇਨ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨਤ੍ਤਾ ਯਥਾਧਿਗਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਭਾਵਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿ ਅਧਿਗਮਨਿਦਾਨਂ. ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਯੇਵ ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਂ. ਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਦੇਸਨਾਨਿਦਾਨਂ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਵਿਸੇਸੇਨ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤੇ ਵਾ ਦੇਸਿਤੇਹਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਹਿ ਸਕਲਾਭਿਧਮ੍ਮਪਦਤ੍ਥਸਙ੍ਗਹਤੋ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭੂਤਾਨਂ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਤਕਾਨਂਯੇਵ ਦੇਸਨਾਰੁਲ਼੍ਹਤਾਯ ਅਡ੍ਢਛਕ੍ਕੇਸੁ ਜਾਤਕਸਤੇਸੁ ਪਰਿਪਾਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਏਤ੍ਤਕਾਸੁ ਏਵ ਜਾਤੀਸੁ ਪੁਞ੍ਞਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ ¶ , ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਵ ਜਾਤਿਯੋ ਦੇਸਿਤਾਤਿ? ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ.

ਸੁਮੇਧਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ¶ ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸੇਯ੍ਯਤੋ ਵਾ ਸਦਿਸਤੋ ਵਾ ਦਹਨ੍ਤੋ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਸੁਮੇਧਪਣ੍ਡਿਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਅਪਰਿਹਾਨਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਾਪਸੇਹਿ ਅਸਮੋ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਨਿਚ੍ਚਾਭਿਮਤਂ ਅਵਿਪਰੀਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਤਥਾਭਾਵੇਨ ‘‘ਸਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਵਿਪਰੀਤਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਉਪਪਾਰਮੀਆਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਤਾ. ਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਾਦਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਞਾਣਤੇਜੇਨਾਤਿ ਪਾਰਮੀਪਵਿਚਯਞਾਣਪ੍ਪਭਾਵੇਨ. ਮਹਾਨੁਭਾਵਞ੍ਹਿ ਤਂ ਞਾਣਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਅਨਾਵਰਣਂ ਅਨਾਚਰਿਯਕਂ ਮਹਾਬੋਧਿਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਰੂਪਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸਭਾਵਾਦਿਆਧਾਰਮੇਵ ਜਾਤਂ. ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾਦਿਭਾਵੇਨ ਸੁਦ੍ਧਗੋਚਰਾ. ‘‘ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਲੀਨਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਲੀਨਤਾਤਿ ਚ ਸਙ੍ਕੋਚੋ ਵੀਰਿਯਹਾਨਿ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਸਾ ਮੇ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮੀ’’ਤਿ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡਂ

ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਤੇਨਾਤਿ ¶ ¶ ਵੇਦਨਾਸਦ੍ਦੇਨ. ਸਬ੍ਬਪਦੇਹੀਤਿ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਹੋਤਿ ਅਵਯਵਧਮ੍ਮੇਨਾਪਿ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਮਂ ਚੁਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਚੋਦਕੋ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮਤ੍ਥਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਵਿਭਤ੍ਤਿਅਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਦਭਾਵਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਨੁ ਸੁਖਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੋਦੇਤਿ. ਇਤਰੋ ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਕਾਰਤ੍ਥਗਮਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਤੇਨ ‘‘ਵਾਕ੍ਯਂ ਇਧ ਪਦਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਹੇਤੁਪਦਸਹੇਤੁਕਪਦਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਹੇਤੁਪਦਅਹੇਤੁਕਪਦਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਹੇਤੁਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਦਮ੍ਪਿ ਵਾ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਉਭਯੇਕਪਦਵਸੇਨਾਤਿ ਉਭਯਪਦਵਸੇਨ ਹੇਤੁਦੁਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਕਪਦਵਸੇਨ ਸਹੇਤੁਕਦੁਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਥਾਤਿ ਉਭਯੇਕਪਦਵਸੇਨ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਹੇਤੁਕਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕਾਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਪਠਮਦੁਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਦੁਕਾ, ਪਠਮਦੁਕਦੁਤਿਯਦੁਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਚਤੁਤ੍ਥਛਟ੍ਠਦੁਕਾ, ਪਠਮਦੁਕਤਤਿਯਦੁਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਞ੍ਚਮੋ ਦੁਕੋ, ਏਵਂ ਆਸਵਗੋਚ੍ਛਕਾਦੀਸੁਪੀਤਿ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਕ੍ਕਾ ਹਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਤੇਸੁਪਿ ਦੁਕਨ੍ਤਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਆਸਵਗੋਚ੍ਛਕਾਦੀਸੁ ਦੁਤਿਯਦੁਕਤਤਿਯਦੁਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਓਸਾਨਦੁਕੋ, ਕਿਲੇਸਗੋਚ੍ਛਕੇ ਚ ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਦੁਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਵਸੇਸਨਿਰਵਸੇਸਭਾਵੇਨ ਤਿਕਦੁਕਾਨਂ ਸਪ੍ਪਦੇਸਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੇਹਿ ਤਿਕਦੁਕਾ ਸਾਵਸੇਸਾਤਿ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਾਪਦੇਸੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ? ਏਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਪਦਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮੁਦਾਯੋਤਿ ਪਦੇਸੋ, ਅਵਯਵੋ. ‘‘ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ.

ਅਨਵਜ੍ਜਤ੍ਥੋ ¶ ਅਵਜ੍ਜਵਿਰਹਤ੍ਥੋ. ਨਾਮਂ ਸਞ੍ਞਾ, ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ, ਪਯੋਜਨਂ ਰਥਰਥਙ੍ਗਵਿਭਾਵਨੇਨ ਤੇਸਂ ਪਕਾਰਤੋ ਯੋਜਨਂ. ਕੁਸੇਨ ਞਾਣੇਨ ਲਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕੁਸਲਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਤਾਵ ਹੋਤੁ, ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ¶ ਹਿ ਞਾਣੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਹਿਤਸੁਖਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ‘‘ਯਦਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸਲਵਨਂ ਪਾਕਟਂ ਸਿਯਾ, ਕੁਸਾ ਵਿਯ ਲੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਕੋਚਿ ਵਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਦ੍ਵਯਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ.

ਨ ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਪ੍ਪਨਾਸਿਦ੍ਧੋ ਏਵ ਪਨ ਭੇਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾਵਿਞ੍ਞਾਤੇਤਿ ਯੇਸਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਸਭਾਵਾ, ‘‘ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਸਙ੍ਖਤਵਸੇਨ, ਤਤਿਯੋ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕੁਸਲਪਟਿਸੇਧਨਂ ਕੁਸਲਾਭਾਵੋ ਏਵ. ਅਭਾਵੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਪਟਿਸੇਧੋਤਿ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ. ਅਕੁਸਲਵਚਨੇਨ ਨ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਬੋਧਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਥ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਵਚਨੇਨ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਬੋਧਕਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਅਨਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਤੋ ਚਾਯਂ ਚਤੁਕ੍ਕੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਤਿਕੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਦੁਕਚਤੁਕ੍ਕਭਾਵੋ ਅਨਬ੍ਯਾਕਤਵੋਹਾਰੋ ਚ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਵਚਨੇ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਧਾਰੀਯਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹੀ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਞੇਯ੍ਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੇਨਾਯਂ ਦੋਸੋਤਿ ਨਨੁ ਅਞੇਯ੍ਯਪਰਿਯਾਯੇਪਿ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੇ ਨ ਕੋਚਿ ਦੋਸੋਤਿ? ਨ, ਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ.

ਪਾਰਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਨੁ ਅਯਮਕਾਰੋ ਨ-ਅਤ੍ਥਤ੍ਤਯਸ੍ਸੇਵ ਜੋਤਕੋ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੋ ਆਵਾਸੋ’’ਤਿ ਤਂਯੋਗਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ, ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਾ ਏਤ੍ਥ ਜੋਤੀਯਤਿ. ‘‘ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਂਸਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ. ਅਥ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਗ੍ਗਯ੍ਹਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਥਾ ‘‘ਅਨਾਸਵਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਘਾ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਂਕਿਚ੍ਚਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ‘‘ਅਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਚੇਤਸਿਕਾ ¶ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਦਞ੍ਞਤਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਾਸੀਯਤਿ. ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਤਬ੍ਭਾਵਮਤ੍ਤਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਦਿਸਤਾ ਹੇਤ੍ਥ ਸੂਚਿਯਤਿ. ‘‘ਅਸਮਣੋ ਸਮਣਪਟਿਞ੍ਞੋ ਅਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਤਂਸਮ੍ਭਾਵਨਗੁਣਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਗਰਹਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯਾ, ਅਨੁਦਰਾ ਕਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਤਦਪ੍ਪਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਂਸਦਿਸਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਅਤੀਤਾਨਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਉਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੇਕਦੇਸਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਤੋ ਕਾਲਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਕੂਲਤਾ, ਪਗੇਵ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਭਾਵੋ ਏਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਦਪਰਿਯੋਸਾਨਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਂਨਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਪਕਾਸੀਯਤੀਤਿ ਏਵਮਨੇਕੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਜੋਤਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਵੁਚ੍ਚਤੇ ਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਮੇਵ ਵਤ੍ਵਾ ਪਾਰਿਸੇਸੇਨਾਤਿ? ਇਤਰੇਸਂ ਏਤ੍ਥ ਸੁਵਿਦੂਰਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕੁਸਲਭਾਵੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਅਕੁਸਲਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਾਰਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ‘‘ਵਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਵਿਰੋਧਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ, ਵਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤ੍ਤੇਪਿ ਵਿਨਾਸਕਵਿਨਾਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਸੁ ਨਿਯਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਪ੍ਪਹੇਯ੍ਯਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਇਤਰਥਾ ਕੁਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕੁਸਲਮੂਲਤ੍ਤਾ ਅਪਾਯਪੂਰਕਾ ਏਵ ਸਤ੍ਤਾ ਸਿਯੁਂ. ਯਂ ਪਨ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਰੂਪਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਤਂ ਪਜਹਥਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੩) ਵਿਯ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ ੧).

ਫਸ੍ਸਾਦਿਵਚਨੇਹਿ ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇਹਿ. ਤਬ੍ਬਚਨੀਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਤੇਹਿ ‘‘ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ. ਯਥਾ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਾਦਿਅਤ੍ਥਾ ਕੁਸਲਾਦਿਵਚਨੇਹਿ, ਏਵਂ ਅਵਿਪਾਕਤ੍ਥਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਚਨੇਨ ਬੋਧਿਤਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਚਨੇਨੇਵ ਚਾ’’ਤਿ. ਕਾਰਣਂ ਅਵਤ੍ਵਾਤਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਰਣਂ ਅਵਤ੍ਵਾ. ਅਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਨਿਵਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਭਾਵਾਨਂ ¶ ਤਦੁਭਯਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸਦ੍ਦੋ ਬੋਧਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਵਿਪਾਕਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਕੁਸਲਵਚਨਞ੍ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤੋ ਅਵਿਪਾਕਵਚਨਸ੍ਸ ਅਧਿਕਤਭਾਵੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਚ ਤਬ੍ਬਚਨੀਯਭਾਵੇਨ ਅਕਥਿਤਭਾਵੋ ¶ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤਾਤਿ ਅਯਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵੇ ਯੋਜਨਾ.

ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਨਿਵਤ੍ਤਨਮਾਹ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਸੁਖਵਿਪਾਕਾਨਵਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਵਜ੍ਜਾ ਹਿ ਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਤਾਯ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ? ਨ, ਸੁਖਵਿਪਾਕਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਸੁਖਵਿਪਾਕਵਚਨੇਨ ਹਿ ਕੁਸਲਭਾਵੇ ਸਮਤ੍ਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਨਵਜ੍ਜਵਚਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਨਂ ਅਗਰਹਿਤਬ੍ਬਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਞ੍ਚਿ ਵਿਸੇਸਮਾਹ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਸੁਖਤਾਦਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵਂ ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਵਿਸੇਸਭੂਤਾ ਫਲਧਮ੍ਮਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਵਜ੍ਜਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਾਚਾਰਤ੍ਤਯਵਸੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਰਹਿਤਾਵਜ੍ਜਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਜ੍ਜਵਿਨਾਸਨਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਜ੍ਝਘਾਤਕਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਯਤਤ੍ਤਾ. ਸਵਿਪਾਕਤਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ. ਸੁਖੋ ਵਿਪਾਕੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਸੇਨ ਕੁਸਲਾਨਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕਵਨ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਚ ਨੇਸਂ ਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਅਸਹਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਖਵਿਪਾਕਵਿਪਚ੍ਚਨਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ. ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਨ੍ਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦਾਭਾਵੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਵਚਨੀਯਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭੇਦੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥਭੂਤੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਪਚਾਰੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਭੇਦਵਚਨਂ. ਭਵਤਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਭੇਦਵਚਨਂ ਯਥਾ ‘‘ਸਿਲਾਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ.

ਵਿਨਾਪਿ ਭਾਵਾਭਿਧਾਯਿਨਾ ਸਦ੍ਦੇਨ ਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨਵਜ੍ਜਵਚਨੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਤ੍ਤਂ ਆਹਾ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ – ਨ ਅਵਜ੍ਜਂ ਅਨਵਜ੍ਜਂ, ਅਵਜ੍ਜਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਅਗਰਹਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵੋ. ਸੁਖੋ ਵਿਪਾਕੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕਂ, ਸੁਖਵਿਪਾਕਵਿਪਚ੍ਚਨਸਮਤ੍ਥਤਾ. ਅਨਵਜ੍ਜਞ੍ਚ ਤਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕਞ੍ਚਾਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਂ, ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਾ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ ਅਨਵਜ੍ਜਂ, ਵਿਪਚ੍ਚਨਂ ਵਿਪਾਕੋ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਸੁਖਵਿਪਾਕੋ, ਅਨਵਜ੍ਜਞ੍ਚ ਸੁਖਵਿਪਾਕੋ ¶ ਚ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਂ ਏਕਤ੍ਤਵਸੇਨ. ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਾ. ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਪਦਦ੍ਵਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ, ਨਨੁ ਏਕੇਨੇਵ ਪਦੇਨ ਇਟ੍ਠਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਿ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਅਵਜ੍ਜਰਹਿਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਕ੍ਖੇ ਅਬ੍ਯਾਕਤਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਸੁਖਵਿਪਾਕਗ੍ਗਹਣੇ ਪਨ ਕਤੇ ਅਨਵਜ੍ਜਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ. ‘‘ਅਵਜ੍ਜਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਨਵਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ¶ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਕ੍ਖੇ ਸੁਖਵਿਪਾਕਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਅਨਵਜ੍ਜਵਚਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਸੁਖਸੁਖਵਿਪਾਕਤਾਅਤ੍ਤਸੁਦ੍ਧਿਵਿਸੁਦ੍ਧਵਿਪਾਕਤਾਅਕੁਸਲਅਬ੍ਯਾਕਤਸਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਵਿਸੇਸਦੀਪਨਤੋ ਏਵਂ ਵਿਪੁਲਪ੍ਪਯੋਜਨਤ੍ਥੋ ਪਦਦ੍ਵਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਖ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਪਰਿਯਾਯਤਾ ਵਿਯ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਮਂ ਸੁਖਂ (ਧ. ਪ. ੨੦੩-੨੦੪), ਸੁਖਾ ਵਿਰਾਗਤਾ ਲੋਕੇ (ਉਦਾ. ੧੧), ਤੇਸਂ ਵੂਪਸਮੋ ਸੁਖੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੧, ੨੭੨) ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖੂਪਸਮਪਰਿਯਾਯਤਾਪਿ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਂਅਵਿਪਾਕਤਾਯ ਪਨ ਇਧ ਸੁਖਵਿਪਾਕਭਾਵੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖਾ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਵਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖੂਪਸਮਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਕਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਪਨ ਅਵਿਪਾਕਭਾਵਤੋ ਨ ਏਤੇਨ ਪਦੇਨ ਕੁਸਲਾਨਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਵਿਪਕ੍ਕਭਾਵਮਾਪਨ੍ਨੇਸੁ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ‘‘ਯਦਿ ਪਨਾ’’ਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਵਦਤਿ.

ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਸਹ ਅਵਜ੍ਜੇਨਾਤਿ ਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਭਾਵਯੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਾ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਤਿ ਸਾਵਜ੍ਜਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਤਾਪਤ੍ਤਿਦੋਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਵਚਨਮਾਹ. ਅਵਜ੍ਜ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗਾਦੀਸੁ ਏਕਨ੍ਤਾਕੁਸਲੇਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਤਂਸਹਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਵ ਸਾਵਜ੍ਜਭਾਵੇ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤੇਹਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਸਾਵਜ੍ਜਵਚਨੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਹਿ ਪਨ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਸਵਿਪਾਕਤਾਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਲਕ੍ਖਣੇ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤੋ ਪਰਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੋ ਵਿਪਾਕੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਖਵਿਪਾਕਅਨਵਜ੍ਜਕੁਸਲਪਦਾਨਂ ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਸਾਵਜ੍ਜਅਕੁਸਲਪਦਾਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ¶ . ਯੋਜਨਾ ਚ ਸਾਵਜ੍ਜਵਚਨੇਨ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਖਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਵਚਨੇਨ ਵਿਪਾਕਦੁਕ੍ਖਤਂ. ਪੁਰਿਮਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਸਭਾਵਵਸੇਨ ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯਾਤਿ. ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਵਿਪਾਕਤਂ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚ ਅਕੁਸਲੇ ਕੁਸਲਸਭਾਵਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸਭਾਵਤੋ ਸਵਿਪਾਕਤ੍ਤਦੀਪਕਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਅਵਜ੍ਜਵਨ੍ਤਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਕਿਚ੍ਚਟ੍ਠੇਨ ਰਸੇਨ ਅਨਤ੍ਥਜਨਨਰਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਵਿਪਾਕਰਸਤਂ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਟ੍ਠੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਫਲਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਂ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ¶ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤਤੋ ਹਿ ਤੇ ਸਾਵਜ੍ਜਾ ਜਾਤਾਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤੇ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਦੁਕ੍ਖ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਟ੍ਠਪਰਿਯਾਯਵਚਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨਿਟ੍ਠਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਪਾਕਾ ਹਿ ਅਕੁਸਲਾ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਵਿਪਾਕਾਵ. ਵਿਪਾਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਫਲਪਰਿਯਾਯਭਾਵੇ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਵਿਪਾਕੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪੇਨਪਿ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾਪਟਿਸੇਧਵਸੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਅਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਸਭਾਵਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਵਂਪਕਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਛਹਿ ਪਦੇਹਿ ਤਿਕੇਸੁ, ਚਤੂਹਿ ਦੁਕੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਛ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਛਕ੍ਕਭਾਵੋ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕਭਾਵਾਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯਤ੍ਤਾ ਚੋਦਿਤੋਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਥਭੇਦੋ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤੀਹਿ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਅਭਿਨ੍ਨੋ ਏਵ ਸੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ? ਨ, ਜਾਤਿਆਦਿਭੇਦੇਨ ਭੇਦਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਭੇਦਕਾ ਹਿ ਜਾਤਿਆਦਯੋ. ਮਾਸਪਦਤ੍ਥਤਾਯਾਤਿ ਮਾਸ-ਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ. ਤਬ੍ਬਚਨੀਯਭਿਨ੍ਨਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਕਾਲਸਦ੍ਦਾਦੀਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤ੍ਥਾਨਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਯਥਾ ਕਾਲਸਦ੍ਦਾਦਿਅਭਿਧੇਯ੍ਯਾਨਂ ਕਾਲਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਾਨਮ੍ਪਿ ਮਾਸ-ਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਅਭੇਦੋ, ਏਵਂ ਜਾਤਿਆਦਿਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਭੇਦੋ’’ਤਿ. ਵਿਨਿ…ਪੇ… ਮਾਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰੂਪਾਭੇਦੇਪਿ ਭੇਦਕਾਰਣਮਾਹ. ਭਿਨ੍ਨਜਾਤਿਯਤ੍ਥਵਚਨੀਯਤਾਯ ਹਿ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਭੇਦੋਤਿ.

ਸਾਧੇਤੁਨ੍ਤਿ ¶ ਬੋਧੇਤੁਂ. ਹੋਤੁ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਕਾ ਨੋ ਹਾਨੀਤਿ ਕਦਾਚਿ ਵਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਾ…ਪੇ… ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਚਾਤਿ ਸਭਾਵਧਾਰਣਪਚ੍ਚਯਧਰਿਯਮਾਨਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਸ੍ਸ ਅਪੇਕ੍ਖਾਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਪੇਕ੍ਖਾਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞੇ ਕੁਸਲਜਾਤਿਆਦਿਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਤਸ੍ਸ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਥਤਾ ਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਚਨਸਿਲੇਸਵਸੇਨ ਵਾ. ਅਥ ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਭਾਵਤ੍ਤਂ ਅਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਾਨਤ੍ਥਤਾਭਾਵਦੋਸਂ ਪਰਿਹਰਤਿ.

ਞਾਪਕਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਇਧ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਯੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਪੁਨਰੁਤ੍ਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਨੁ ‘‘ਕੁਸਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ¶ ? ਸਚ੍ਚਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਸਾ ਪਨ ਅਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਏਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵਚੋਦਨਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ. ਭੇਦਾਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵਸ੍ਸ ਸੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਨਿਯਮੇਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਭਿਨ੍ਨੇਸੁਯੇਵ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਅਵਿਵਟਸਦ੍ਦਤ੍ਥਵਿਵਰਣਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਅਮਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਭਵਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣਾਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕੋ, ਇਨ੍ਦਤੀਤਿ ਇਨ੍ਦੋ, ਪੁਰਿਮੇ ਦਦਾਤੀਤਿ ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋਤਿ ਏਵਂ ਕਿਰਿਯਾਗੁਣਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹਵਿਸੇਸੇਨ.

ਭੇਦਾਭੇਦਵਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਵਿਸੇਸਸਾਮਞ੍ਞਵਨ੍ਤੇਸੁ. ਨੀਲ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਉਪ੍ਪਲਸਦ੍ਦਸਮਾਯੋਗੋ ਰਤ੍ਤੁਪ੍ਪਲਸੇਤੁਪ੍ਪਲਾਦਿਉਪ੍ਪਲਜਾਤਿਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨੀਲਗੁਣਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਉਪ੍ਪਲਜਾਤਿਵਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਉਪ੍ਪਲ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਨੀਲ-ਸਦ੍ਦਸਮਾਯੁਤ੍ਤੋ ਭਮਰਙ੍ਗਾਰਕੋਕਿਲਾਦਿਗਤਨੀਲਗੁਣਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਵਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਲਵਤ੍ਥੁਗਤਮੇਵ ਨੀਲਗੁਣਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤਤਾ ਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਇਤਰਤ੍ਰਾਪਿ ਭੇਦਾਭੇਦਵਨ੍ਤਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਾਯ ਤਾਯ ਅਨੁਮਤਿਯਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਙ੍ਕੇਤੇਨ. ਤੇ ਤੇ ਵੋਹਾਰਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਰਿਯਾਯਭਾਵੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਭਿਨ੍ਨੇ ਯਥਾਸਕਂ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਭਾਵੇਨ ਭੇਦਾਭੇਦਵਨ੍ਤੇ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਤਾ ਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਸਿਦ੍ਧਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ¶ . ਸਮਾਨੇਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ. ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਨ੍ਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤਸਲਨਾਦਿਭਾਵਂ. ਅਭਿਧਾਨਤ੍ਥੋਪਿ ਹਿ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਾਦਿਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਵਿਯ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸੇਤੀਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਤਿਕਾ ਏਵ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਦੁਕਾ, ਤਿਕੇਸੁਪਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੋਵ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ’’ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤੋ ਅਪ੍ਪਭੇਦਤੋ ਚ ਤਿਕਾ ਏਵ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਤਿਕੇਹਿ ਬੋਧਿਤੇ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦੇ ਤਬ੍ਬਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨਾ ਹੇਤੁਆਦਯੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਤਯੋ ਕੁਸਲਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੁਸਲਾਦਿਮੁਖੇਨ ਹੇਤੁਆਦਯੋ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਕਤਿਪਯਭੇਦਾ ਚ ਤਿਕਾ ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿਪਰਿਮਾਣਤ੍ਤਾ.

ਤੇਸੁ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਅਸਙ੍ਕਰਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਭਾਵੇਨ ਪਠਮਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਰਵਸੇਸਾ ਹਿ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਨ ਤਥਾ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਾਦੀਹਿ. ਨਨੁ ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਿਕਾਦੀਹਿਪਿ ਨਿਰਵਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤੇਸੁ ਪਨ ਅਨਵਜ੍ਜਸਾਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾ ਨ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ. ਨਨੁ ਚ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਸਂਕਿਲੇਸਿਕਤ੍ਤਿਕਾਦੀਸੁਪਿ ¶ ਤੇ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਏਵਮੇਤਂ, ਤੇ ਪਨ ਅਕਲ੍ਯਾਣਭੂਤੇ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਏਵਮਯਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਕਲ੍ਯਾਣਭੂਤੇ ਪੁਜ੍ਜਭਵਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕੇ ਪੁਞ੍ਞਧਮ੍ਮੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤਿ ਭਗਵਾ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਂ ਰੂਪਾਰੂਪਦੇਸਨਂ ਆਰਭਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਅਸਙ੍ਕਰਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਗੁਣਯੋਗਤੋ ਪਠਮਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਕਿਞ੍ਚ ਤਦਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਮੁਖੇਨ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਾਦਯੋ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ.

ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇਪਿ ਚ ਪਧਾਨਪਾਸਂਸਉਭਯਹਿਤਭਾਵਤੋ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕੁਸਲਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਖਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਾ ਅਵਜ੍ਜਵਿਧਮਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥਾਵਹਾ ਨਿਸ੍ਸਰਣਾਵਹਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਧਾਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਕੁਸਲਾ, ਤਦੁਭਯਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕੁਸਲਵਸੇਨ ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਅਕੁਸਲਵਸੇਨ ਆਦੀਨਵੋ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦਿਕ੍ਕਮੇਨ, ਕੁਸਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਅਕੁਸਲੇ ਪਜਹਨ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮਭੂਤਮਗ੍ਗਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਠਪਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੇਕ੍ਖਤ੍ਤਿਕਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਸਰੂਪਤੋ ਪੁਰਿਮਪਦਦ੍ਵਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਤਤਿਯਪਦਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨੇਵਕੁਸਲਾ ਨਾਕੁਸਲਾ’’ਤਿ? ਵਿਸੇਸਦੀਪਨਤ੍ਥਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਸਭਾਵੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕੋਚਿਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਤਦੁਭਯਸਭਾਵੇਨ ਕੇਨਚਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਦਾਚਿ ਅਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖਤ੍ਤਿਕੇ ਪਦਦ੍ਵਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ‘‘ਨੇਵਸੇਕ੍ਖਾ ਨਾਸੇਕ੍ਖਾ’’ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਏਵਂ ਇਧ. ਇਧ ਪਨ ਕੁਸਲਸਭਾਵਾ ਏਵ ਧਮ੍ਮਾ ਅਗ੍ਗਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਥਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਚਨਮਤ੍ਤੇ ਏਵ ਵਾ ਇਦਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਨੇਵਕੁਸਲਾ ਨਾਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਬੋਧਿਤਤ੍ਤਾਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਕੁਸਲੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇਹਿ, ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਹਿ ਵਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤਂਤਂਅਵਸਿਟ੍ਠਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲੇਨ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਅਬ੍ਯਾਕਤਵਿਸੇਸੇਨ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਦੀਨਵੋ, ਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵਤੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਧਾਰਣਪਧਾਨਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਾ, ਤੇਸਂ ਪਨ ¶ ਕੁਸਲਾਦਿਵਿਸੇਸੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਤਾਦਿਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧੮੩; ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੦) ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਤੋ ਹਿ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਾਦਿਦਸ੍ਸਨਪਰਂ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਉਪਾਯੋ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਫਲਂ, ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾ ਦੇਸਨਾ ਆਣਤ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ.

ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੋਸਲ੍ਯਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਕੁਸਲਾ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਕੁਸਲਾ, ਤਦੁਭਯਵਿਪਰੀਤਤੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨੁਪਦਵਿਚਿਨਨਂ ਵਿਚਯੋ ਹਾਰੋ.

ਪੁਜ੍ਜਭਵਫਲਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਕੁਸਲੇਹੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ, ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲੇਹੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਫਲਤ੍ਤਾ, ਤਦੁਭਯਫਲਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਹੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਾ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਖਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਕੁਸਲਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਯੇ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਅਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ…ਪੇ… ਅਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਬੋਧਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਯੇ ਸਾਵਜ੍ਜਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ…ਪੇ… ਸਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਬੋਧਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਯੇ ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਾ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੇਵਵਿਪਾਕਨਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਅਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ…ਪੇ… ਅਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਬੋਧਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਲਕ੍ਖਣੋ ਹਾਰੋ.

‘‘ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ¶ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਸਲਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਕੁਸਲਾਦਿਮੁਖੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਸਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਗਿਨੋ ਭਵੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਨਿਦਾਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦੇਨ ਬੁਜ੍ਝਨਕਸਤ੍ਤਾ. ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪਨ ਪਾਕਟਮੇਵ. ਪਠਮਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾ ਵਿਚਾਰਿਤਾਯੇਵਾਤਿ ਅਯਂ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਸਕਲਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮਾਵਤ੍ਤਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਚ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਅਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਪਕ੍ਖੋ ਯਥਾਰਹਮਾਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਯਂ ਆਵਤ੍ਤੋ ਹਾਰੋ.

ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾ ਭੂਮਿਤੋ ਚਤੁਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਾਦਿਤੋ ਪਨ ਅਨੇਕਧਾ. ਅਕੁਸਲਾ ਭੂਮਿਤੋ ਏਕਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਤੋ ਅਨੇਕਧਾ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਪਨ ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਰੂਪਨਿਬ੍ਬਾਨਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਭੂਮਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਤੋ ਅਨੇਕਧਾ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਾ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਚ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਾਯ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਸੁ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਨਿਸ੍ਸਰਣਾਯਾਤਿ ਅਯਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੋ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਾ ਅਨਵਜ੍ਜਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ਅਕੁਸਲਾ ਸਾਵਜ੍ਜਾ ਅਪੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯ ਵਚਨਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਾ ਨੇਵਆਚਯਗਾਮੀ ਨਅਪਚਯਗਾਮੀਨੋਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵੇਵਚਨੋ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਾਦਯੋ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਭਵਭੂਮਿਵੇਵਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹਾਰੋ.

ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਲਨਂ ਕੁਸਾਨਂ ਵਿਯ ਕੁਸਾਨਂ ਵਾ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਲਵਨਂ ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੁਖੇਨ ਅਵਤਰਣਂ, ਤਥਾ ਕੁਸੇਨ ਲਾਤਬ੍ਬਾ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਾ ਚਾਤਿ ¶ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦ…ਪੇ… ਅਵਤਰਣਂ, ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਵਾ ਆਦਿਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਾ ਚਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਮੁਖੇਨ ਅਵਤਰਣਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਏਵ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਤਾਮੁਖੇਨ ਅਵਤਰਣਂ, ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੇਨ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾਮੁਖੇਨ ਅਵਤਰਣਂ, ਏਵਂ ਕੁਸਲਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਦ੍ਵਾਯਤਨਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਧਾਤੁਯੋਤਿਆਦਿਨਾ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤਾਦਿਮੁਖੇਨਪਿ ਅਵਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤੇਸੁਪਿ ਅਵਤਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਅਵਤਰਣੋ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਾਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ, ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਨ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਸੋਧਨੋ ਹਾਰੋ.

ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ. ਤਥਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ. ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ ਅਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਵਮੋ ਖਣੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਾਨਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਹੇਤੁ, ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੂਤਿ ਅਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰੋ.

ਕੁਸਲਾਤਿ ¶ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਵ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ. ਅਕੁਸਲਾਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਵ ਪਹਾਤਬ੍ਬਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਵ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ. ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰਗ੍ਗਹਣਂ. ਤੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪ੍ਪਹਾਨਭਾਵਨਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣਾਨਿ ਦੀਪਿਤਾਨੀਤਿ ਤਦਙ੍ਗਾਦਿਵੀਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਾਨਿ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਚ ਭਾਵਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਅਯਂ ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰੋ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਕਥਨਂ, ਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਸਮਯੋ ਨਿਯਮਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਸਮਥੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ. ਤਥਾ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ¶ , ਅਬ੍ਯਾਕਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਪਰਿਵਾਰਾ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

ਤਥਾ ਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮੂਲਭਾਵਵਿਸੇਸਤੋ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਚ ਅਦੋਸੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਅਲੋਭੇਨ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਅਮੋਹੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨੀਯਤਿ. ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਚ ਲੋਭੇਨ ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਤਥਾ ਦੋਸਮੋਹੇਹਿ ਤਂਤਦੇਕਟ੍ਠਾ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾ ਨੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

ਤਥਾ ਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਯਤੋ ਕੋਸਲ੍ਲਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਾ ਕੁਸਲਾ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਂਸਹਜਾਤਾ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਚ ਸਦ੍ਦਹਨੁਸ੍ਸਹਨਾਪਿਲਾਪਾਵਿਕ੍ਖੇਪਾ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ. ਤੇਹਿ ਚ ਸਬ੍ਬੇ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਕੋਸਲ੍ਲਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨਵੇਸੁ ਕਾਯਵੇਦਨਾਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸੁਭਸੁਖਨਿਚ੍ਚਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਭੂਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਾਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਭੂਤਾਨਿ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਬੋਧਿਤਾਨੀਤਿ ਅਯਂ ਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮੀਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਨਯਾ.

ਤੇਹਿ ਚ ਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਦ੍ਵੇ ਕਮ੍ਮਨਯਾਪਿ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਤਿਕੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਿਤਸਬ੍ਬਭਾਗਿਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਦਂ ਸਾਸਨਪਟ੍ਠਾਨਂ.

ਅਯਂ ਤਾਵ ਨੇਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਵਣ੍ਣਨਾ.

ਏਵਂ ¶ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਧਾਰਣਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਸੋਲ਼ਸ ਹਾਰਾ ਪਞ੍ਚ ਨਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਪਨ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਾਮ. ਸਕ੍ਕਾ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਤਿਕਦੁਕੇਸੁ ਤਂਤਂਹਾਰਨਯਯੋਜਨਾਨੁਰੂਪਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਧਾਰਣਵਸੇਨ ਤੇ ਤੇ ਹਾਰਨਯਾ ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਨ੍ਤਿ.

੨. ਤਞ੍ਚ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਏਵ ਹੋਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭੇਦਪਰਿਯਾਦਾਨਤੋ, ਭੇਦਸ੍ਸ ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਵਿਸੇਸਸਾਮਞ੍ਞਾਨਿ ਅਵਯਵਸਮੁਦਾਯਾ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਤੋ ਭਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨ ਪਨ…ਪੇ… ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਨੇਸਂ ਭਿਨ੍ਨਤਤ੍ਵਂ ¶ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਸੁਖਹੇਤੂਨਂ ਕਾਰਣਂ. ਤੇਨ ਸੁਖਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਸੁਖਹੇਤੁ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਕਾਰਣਕਾਰਣਂ ਸੁਖਮੂਲਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਖਹੇਤੂਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਤੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਾਰਣਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਖਮੂਲਸੁਖਹੇਤੂਸੁ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ, ਸੁਖਾਰਮ੍ਮਣਸੁਖਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਖਸਹਚਰਿਯਾਯ, ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਿਬ੍ਬਾਨੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਾਪਗਮਭਾਵੇਨ ਸੁਖਪਰਿਯਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਟ੍ਠਾਸੂਤਿ ਸੁਖੁਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਾਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਯ ਅਨਿਟ੍ਠਭਾਵੋਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਮੇਵ ਵਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਨਂ ਕਤਂ. ਸਾ ਹਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਭੂਤਾ ਅਨਿਟ੍ਠਾਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਏਵਮਾਦੀਸੂਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸੋਵਗ੍ਗਿਕਂ ਸੁਖਵਿਪਾਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੩) ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਇਟ੍ਠਪਰਿਯਾਯੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਖ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ.

ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਠਿਤਿਸੁਖਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸੁਖਵੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਅਨਿਟ੍ਠਪਰਿਯਾਯੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਆਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਖਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਪਾਕਾਵਿਪਾਕਭੇਦਾਯ ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ਸੁਖਵੇਦਨਾਯ ਵਸੇਨ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦੁਭਯਾਨੁਕੂਲਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਭਾਵਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਾਕਾ ਸਭਾਵਤੋ ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਇਤਰਾ ਸਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਤੋ ਚ ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਸਮਾਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ¶ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਸਮਾਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਾਤਿਸਯਾਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਿਵਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ‘‘ਸਮਾਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਸਮਾ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਤੇਨ ਤਾਨਿ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਵਿਕਪ੍ਪੇ ਏਕਂ ਵਤ੍ਥੁ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ, ਨ ਏਕਂਯੇਵ ਵਤ੍ਥੂਤਿ. ਏਕੇਕਭੂਤਸ੍ਸ ਭੂਤਤ੍ਤਯਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚਤੁਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਨਂ. ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਨ ਏਕਂਯੇਵ ਵਤ੍ਥੁ ਏਤੇਸੁ ਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਨਿਸ੍ਸਯਨਿਸ੍ਸਿਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤਉਪਕਾਰੋਪਕਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵਦੀਪਨਂ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਮਹਾਭੂਤਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾ. ਇਤਰਥਾ ਏਕਂ ਵਤ੍ਥੁ ਏਤੇਸੂਤਿ ਸਮਾਸਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾਭਿਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁਕਾ ਚਾਤਿ ਪਾਕਟੋਯਮਤ੍ਥੋਤਿ. ਸਨ੍ਤੀਰਣਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ¶ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਜਵਨਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਏਤਾਨਿ ਚ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਾਨਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਤਦੁਦ੍ਧਂ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਾਨਿ ਪਨ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ. ਛਸੁ ਵਾ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਏਕਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਯੇਵ ਵਤ੍ਥੁ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਤੋ ਇਤਰੇਸਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ ਸਿਯਾਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੋਵ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ? ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਯਮਨੁਯੋਗੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਪਿਚ ਅਵਯਵਾਨਂ ਅਨੇਕਭੇਦਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾ ਤਿਕਨ੍ਤਰਦੇਸਨਾ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਹਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਿਧਾ ਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਦਵਯਵਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਵੇਦਨਾਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਭਾਗਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਸਿਯਾ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਿਯਾ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਰਹਾਤਿ. ਏਵਂ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ¶ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵੇਦਨਾਭੇਦੇਨ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵਿਪਾਕਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਸਿਯਾ ਵਿਪਾਕਾ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ, ਸਿਯਾ ਨੇਵਵਿਪਾਕਨਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ. ਤਥਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਿਯਾ ਵਿਪਾਕਾ, ਸਿਯਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਵਸੇਸਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਦੁਕਾਨਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਵਚਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ.

੩. ਵਿਪਾਕਨਿਰੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਵਿਪਾਕਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਕ੍ਕਕਣ੍ਹਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਕਣ੍ਹਅਸੁਕ੍ਕਫਸ੍ਸਾਦਿਭਾਵੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ. ਸਤਿ ਪਨ ਪਾਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਫਲਪਰਿਯਾਯਭਾਵੇ ਰੂਪਂ ਵਿਯ ਨ ਨਿਹੀਨੋ ਪਕ੍ਕਂ ਵਿਯ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਪਾਕੋਤਿ ਵਿਪਾਕੋਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਤਿ ਸਉਸ੍ਸਾਹਤਾ. ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਿਰਿਯਾਭਾਵੇਨ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਵਿਸੇਸਮਾਹ ‘‘ਯਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ, ਤਂਸਨ੍ਤਾਨੇ ਏਵ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਦ੍ਵਯਂ ਵਿਪਾਕਞ੍ਚ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ‘‘ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮਾਨੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਕਿਰਿਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਉਭਯੇਨਪਿ ਅਨੁਸਯਸਹਾਯਸਉਸ੍ਸਾਹਤਾਲਕ੍ਖਣਾ ¶ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਨੁਸਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਤੋ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ? ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ…ਪੇ… ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੩੪੨) ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਕਾਸਿਤਾ. ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾ ਵਿਪਾਕਾ, ਉਭਯਵਿਪਰੀਤਲਕ੍ਖਣਾ ਨੇਵਵਿਪਾਕਨਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਤਿ.

ਅਭਿਞ੍ਞਾਦਿਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਹੋਸਿ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਹੋਸਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੩੪) ਇਮਿਨਾ ਤਿਕੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਗਤਿਉਪਧਿਕਾਲਪਯੋਗਾਭਾਵੇਨ ਅਵਿਪਾਕਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਵੇਦਨੀਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਪਰਾਪਰਿਯਵੇਦਨੀਯਂ ਪਨ ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਂ ਨ ਭਜਤਿ. ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਗਤਿਉਪਧਿਕਾਲਪਯੋਗਾਭਾਵੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਪਾਕਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ¶ ਅਨੁਜਾਨਨਤੋ. ਯੇਸਂ ਪਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਅਵਿਪਾਕਾ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਸ੍ਸੇਵ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੪. ‘‘ਕਥਮਾਦਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਹੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ‘‘ਫਲਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਹਿ ਆਦਾਨਪ੍ਪਕਾਰਵਚਨਂ. ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦੀਨਂ ਉਪੇਤਕਿਰਿਯਭੂਤਾਨਂ ਤਂਕਤ੍ਤੁਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਉਪੇਤਬ੍ਬਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਤੋ ਤਦਭਿਧਾਯਿਨੋਪਿ ਸਦ੍ਦਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਏਵਾਤਿ ‘‘ਉਪੇਤਸਦ੍ਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪੇਤਨ੍ਤਿ ਹਿ ਉਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਵਸ੍ਸਂ ਉਪੇਤਕਿਰਿਯਾ ਉਪੇਤਾ ਚ ਞਾਯਤੀਤਿ. ‘‘ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਖੋ ਪਨ, ਗਹਪਤਿ, ਯੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯੋ ਰਾਗੋ ਯਾ ਨਨ੍ਦੀ ਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਯੇ ਉਪਯੁਪਾਦਾਨਾ, ਚੇਤਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸਾ ਅਨੁਸਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਉਪਯੋ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਯ…ਪੇ… ਦਿਟ੍ਠੀਹੀ’’ਤਿ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥੇਸੁ ਯੋ ਯੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਯੋਜੇਤੁਂ, ਸੋ ਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਵਚਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤਂ ਉਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤੇਭੂਮਕਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ. ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਿਨਾ ਚ ਵਿਸੇਸੋ ਅਨੁਪਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਉਪੇਤਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਪਾਚਰਿਯੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਗਤੋ ਆਚਰਿਯੋ ਪਾਚਰਿਯੋਤਿ ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਗਤਂ ¶ ਦੀਪੇਤਿ, ਏਵਂ ਉਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ ਏਵ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਗਤਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਯੋਗੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ. ਅਤਿਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯਾਤਿ ਚ ਇਦਂ ਸਸਾਧਨਕਿਰਿਯਾਦੀਪਨਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਰਿਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਸਹਜਾਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਹਜਾਤੋਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ ਪੁਰਿਮਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਵੋਹਰੀਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤਾ’’ਤਿ, ‘‘ਏਕਂ ਖਨ੍ਧਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੫੩) ਚ. ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਕਤਿਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਨ ਕੇਹਿਚਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੬੭) ਏਵਮਾਦਿਂ ¶ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਾਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਸਦ੍ਦਾਨਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਅਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ. ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਉਪਾਦਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ, ਉਪਾਦਾਤੁਂ ਵਾ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ, ਉਪਾਦਾਨੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਿਯਾ ਕ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਯ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ.

੫. ਵਿਬਾਧਨਂ ਪੀਲ਼ਨਂ ਕਿਲਮਨਂ ਉਪਤਾਪੋ ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਭਾਵੋ. ਵਿਦੂਸਿਤਾ ਮਲੀਨਾ ਚ ਯਤੋ ਕੇਚਿ ਅਕਿਲੇਸਸਭਾਵਾਪਿ ਅਨਿਟ੍ਠਫਲਾ ਗਾਰਯ੍ਹਾ ਚ ਜਾਤਾ.

੬. ‘‘ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਂ, ਪਰਂ ਵਿਯ ਮਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਮਤ੍ਤਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਮਾਣਵਾਚਕਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਮਰਿਯਾਦਵਾਚਕੋ ਵਾ ਮਤ੍ਤਾ-ਸਦ੍ਦੋ. ਵਿਚਾਰੋ ਹੇਤ੍ਥ ਝਾਨਙ੍ਗੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਰਿਯਾਦੋ, ਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਵਿਯ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਸਾ ਪਨ ਵਿਚਾਰਮਰਿਯਾਦਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾਭਾਵੇਨ ਏਤੇਸਂ ਜਾਤਾਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਵਿਤਕ੍ਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਚਾਰਮਰਿਯਾਦਝਾਨਙ੍ਗੇਸੁ ਵਿਚਾਰਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਕਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਈਸਦਤ੍ਥੋ ਮਤ੍ਤਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਤ੍ਤਾਸੁਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੯੦) ਵਿਯ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਵਿਤਕ੍ਕਰਹਿਤਾ ਭਾਵਨਾਯ ਅਤਿਸੁਖੁਮਭੂਤਵਿਚਾਰਤ੍ਤਾ ਈਸਂ ਵਿਚਾਰਾ ਚ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾਤਿ. ਨ ਹਿ ਇਤੋ ਪਰਂ ਵਿਚਾਰੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਯਦਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਸੇਸਰਹਿਤਾ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਚਨਂ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਵਚਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਚਨਂ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਾ ਚ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਅਵਿਚਾਰਾਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਚ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਨਂ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਾ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾਵਿਤਕ੍ਕਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾਕਾਮਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਇਚ੍ਛਾਨੁਰੂਪਂ ¶ . ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾਵਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਪਦਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੋ.

ਅਵਿਤਕ੍ਕਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ ਚ ਸਵਿਚਾਰਾ ਅਵਿਚਾਰਾ ਚਾਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਾਸਵਿਚਾਰਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ ਅਵਿਚਾਰਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਉਭਯੇਕਦੇਸਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਉਭਯਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਯਦਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਪਕਾਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ¶ ਇਦਂ ਯਥਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਤਾਯ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਵਿਚਾਰੋ ‘‘ਸਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰੋ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਾਭਾਵੇਨ ਏਤੇ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਂਯੇਵ ਮਤ੍ਤਾ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾਤਿ ਹਿ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਵਨ੍ਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਵਿਸੇਸਵਿਰਹਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਸੇਸਵਿਰਹਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਵਿਤਕ੍ਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਨ੍ਨਿਧਾਪਿਤੋ ਵਿਸੇਸੇਤਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਧਮ੍ਮੇਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਨ ਵਿਚਾਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿ.

੭. ਵੇਦਯਮਾਨਾਤਿ ਅਨੁਭਵਮਾਨਾ. ਸੁਖਾਕਾਰੇਤਿ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰੇ, ਇਟ੍ਠਾਨੁਭਵਨਾਕਾਰੇ ਵਾ. ਉਦਾਸਿਨਾਤਿ ਨਤਿਅਪਨਤਿਰਹਿਤਾ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਤੇਸਂ ਬ੍ਯਵਧਾਯਿਕਾਭਾਵਤੋ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਵਿਯ ਹਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਬ੍ਯਵਧਾਯਿਕਾਭੂਤਾ ਨ ਤੇਹਿ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਨ ਪਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ‘‘ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਇਧ ਉਪੇਕ੍ਖਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੁਪੇਕ੍ਖਾਪਰਿਯਾਦਾਨਤੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨ ਹਿ ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਉਪੇਕ੍ਖਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾਯੇਵ ਨ ਸੁਖਸਹਗਤਾ, ਸੁਖਸਹਗਤਾਪਿ ਨ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ ਏਵਾਤਿ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ ਸੁਖਸਹਗਤਾ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭਿਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਤਿਪਿ ਸੁਖਸਹਗਤਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪੀਤਿਸਹਗਤਭਾਵੇ ਯੇਨ ਸੁਖੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਸੁਖਸਹਗਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ, ਤਂ ਸੁਖਂ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕਸੁਖਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ ਇਮਿਨਾ ਤਿਕੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪੀਤਿਸਹਗਤਾਤਿ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਸਾਵਸੇਸਂ ਨਿਰਵਸੇਸਞ੍ਚ ਸੁਖਪੀਤਿਯੋ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਪਠਮਦੁਤਿਯਪਦੇਹਿ ਯੋ ਪੀਤਿਸਹਗਤੋ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੋ, ਤਂ ਸੁਖਂ, ਯੋ ਚ ਸੁਖਸਹਗਤੋ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੋ, ਸਾ ਪੀਤੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਟ੍ਠਭਾਵੇ ਪਦਨ੍ਤਰਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾਵਦੀਪਨਤੋਸਿਦ੍ਧੋ ਞਾਤੋ ਵਿਦਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸੁਖਂ ਅਤਿਪਣੀਤਸੁਖਨ੍ਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਙ੍ਗਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਪਣੀਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਯਂ ¶ ਤਿਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦੇਤਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸੁਖਵੇਦਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਇਧ ‘‘ਸੁਖਸਹਗਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸੁਖਭੂਮਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੨੮੩) ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਤੋ ¶ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੫੯੮) ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ.

੮. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਂ, ਇਤਰਥਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ ਅਚੋਦਨੀਯਾ ਸਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਨੁ ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋਵ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਿਵਿਜਾਨਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਾਵਾਤਿ? ਨ, ਦਸ੍ਸਨਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸੇਵ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸਨਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਕਰਣਾਨਞ੍ਚ ਭੇਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਿਪਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੨) ਵਿਯ ਅਭਿਨ੍ਨਕਾਲਸ੍ਸਪਿ ਭਿਨ੍ਨਕਾਲਸ੍ਸ ਵਿਯ ਭੇਦੋਪਚਾਰਦਸ੍ਸਨਤੋ ਭੇਦਵਚਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਦਸ੍ਸਨਵਿਸੇਸੇ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਦਸ੍ਸਨਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਂ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸਾਮਞ੍ਞਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚੋਦਨਾ ਕਤਾਤਿ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਮਗ੍ਗਾਨਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਪਰਿਯਾਯਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ‘‘ਭਾਵਨਾਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਭਾਵਨਾ ਵਡ੍ਢਨਾ. ਸਾ ਚ ਬਹੁਲਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤੀਤਿ ‘‘ਉਭਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ. ਨਨੁ ਲੋਕਿਯਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਿ ਯਥਾਬਲਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਪਹਾਯਕਾ, ਤਤ੍ਰ ਕਥਮਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਪਹਾਯਕੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ.

੯. ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਮਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਮਤ੍ਤੇਸੁ. ਸਬ੍ਬੋ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮੋ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਸੋ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ. ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤਤਿਯਰਾਸਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਥੋ ਤੇਸਂ. ਉਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਦ੍ਵੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਸਦ੍ਦਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਨੇਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਵਚਨਂ. ਤੇਹਿ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਪਦੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਪਦੇਨ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਪਦੇਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਪਦਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜਨਤੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਪੁਰਿਮਪਦਦ੍ਵਯ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਨਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ. ‘‘ਹੇਤੁ…ਪੇ… ਸਿਯਾ’’ਤਿ ¶ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਹੇਤੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਭਾਵਂ ¶ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਏਵਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥੋ.

੧੦. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਮਤ੍ਤੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ. ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤੇਨ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ? ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਚ ਅਪਚਯਗਾਮਿਭਾਵਤੋ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੦੨੧) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨੇਵ ਵਾ ਵਿਸੇਸੁਪਲਕ੍ਖਣਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਿਸੇਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਿਵਿਜਾਨਨੇਨ ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਵੋਦਾਨਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਹੇਤੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਪਾਪਕਹੇਤੁਭਾਵੇਨ. ਞਾਪਕੋ ਕਾਰਕੋ ਸਮ੍ਪਾਪਕੋਤਿ ਤਿਵਿਧੋ ਹਿ ਹੇਤੁ, ਤਥਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾਦਿਭਾਵੇਨ ਫਲਂ. ਯਥਾ ਨਿਰਯਾਦਿਮਨੁਸ੍ਸਭਾਵਾਦਿਗਾਮਿਪਟਿਪਦਾਭਾਵਤੋ ਅਕੁਸਲਲੋਕਿਯਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ‘‘ਆਚਯਗਾਮਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਲੋਕਿਯਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਧਮ੍ਮਾ ਏਵ, ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਪਟਿਪਦਾਭਾਵਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ‘‘ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਏਵਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਪਟਿਪਦਾਭਾਵੋ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਪਚਯਗਾਮਿਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸੇਸਧਮ੍ਮੇ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਚਯੇ ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਜਾਨਨਾਦਿਨਾ ਸਾਤਿਸਯਂ ਗਮਨਂ ਯੇਸਨ੍ਤੇ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗਾ ਏਵ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ਪਠਮਪਦਦੁਤਿਯਪਦਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਜਯਂ ਵੇਰਂ ਪਸਵਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੦੧), ਚਰਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਤਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਇਤਿਵੁ. ੮੬, ੧੧੦; ਸੁ. ਨਿ. ੧੯੫) ਵਿਯ ਸਾਨੁਨਾਸਿਕੋ ਆਚਯ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ‘‘ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਆਚਿਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਆਚਯ’’ਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਚਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਅਪਚਿਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪਚਯਾ, ਅਪਚਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੧੧. ਲੋਕਿਯੇਸੁ ¶ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਵਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ –

‘‘ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਧਿਸੀਲਮ੍ਪਿ ¶ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਅਧਿਪਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੮੬). ਯੋਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਤਿ ‘ਅਜ੍ਜ ਵਾ ਸ੍ਵੇ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਅਧਿਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਸੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ –

ਵਚਨਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸਪਿ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ? ਨ, ਪਰਿਯਾਯਭਾਵਤੋ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਹਿ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਭਾਵੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏਵਾਤਿ ਲੋਕਿਯੇਸੁ ਸੇਕ੍ਖਭਾਵਾਸਙ੍ਕਾਭਾਵਤੋ ਅਸੇਕ੍ਖਭਾਵਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸੀਲਸਮਾਧੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਧਮ੍ਮਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਫਲਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਫਲਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਜਾਤਾਤਿਆਦਿਅਤ੍ਥੇਹਿ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸਿਯੁਂ, ਹੇਟ੍ਠਿਮਫਲਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵਾ ਸਿਕ੍ਖਾਫਲਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਅਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖਾਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਫਲੇਸੁ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਤਂ ਏਵ ਸਾਲਿਂ ਭੁਞ੍ਜਾਮਿ, ਸਾ ਏਵ ਤਿਤ੍ਤਿਰੀ, ਤਾਨਿ ਏਵ ਓਸਧਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਤਂਸਦਿਸੇਸੁ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤੇਨ ਚ ਸੇਕ੍ਖਸਦਿਸਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ‘‘ਅਰਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਦ੍ਧਿਅਤ੍ਥੇਪਿ ਅ-ਕਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

੧੨. ਕਿਲੇਸਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯਾਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮਤ੍ਥਤਾਪਿ ਹੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਅਕੁਸਲਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਸਾਤਿਸਯਕਿਚ੍ਚਯੁਤ੍ਤਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਮਹਗ੍ਗਤਾਨਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਲੇਸਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯੇਸੁ ਦੀਘਸਨ੍ਤਾਨਤਾਵ, ਨ ਕਿਲੇਸਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਿਪੁਲਫਲਤਾ ਚਾਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਵਿਪੁਲਂ ਫਲਂ ਵਿਪੁਲਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਵਿਪਾਕੇਸੁਪਿ ਵਿਪੁਲਫਲਤਾ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਸੋਪਿ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਗਤਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣੋਤਿ. ਗੁਣਤੋ ਅਯਂ ਏਤ੍ਤਕੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮਾਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਿਲੇਸਾ ‘‘ਪਮਾਣਕਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਹਿ ਪਰਿਤੋ ਖਣ੍ਡਿਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾ. ਸਤਿਪਿ ਕੇਹਿਚਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤੇ ਮਹਾਪਮਾਣਭਾਵੇਨ ਗਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ¶ . ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਰਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸੁਖੁਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਗੋਚਰਭਾਵਤੋ ਤੇਹਿ ਨ ਕਥਞ੍ਚਿਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ, ਯਤੋ ਤੇ ‘‘ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ.

੧੪. ਤਿਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਨੇਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਤਰਤਾਯ ਅਸੇਚਨਕਭਾਵਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪਮਾਣਕਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੋ ‘‘ਅਤਪ੍ਪਕਤ੍ਥੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਹੀਨਤ੍ਤਿਕਪਦਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਰਤੋ ਬਹੂਸੁ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਲਿਖੀਯਤਿ, ਯਥਾਠਾਨੇ ਏਵ ਪਨ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ.

੧੫. ਲੋਕਿਯਸਾਧੁਜਨੇਹਿਪਿ ਅਤਿਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯੇਸੁ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਿਨਾ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਬਲਵਭਾਵੇਨ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਵਿਪਰਿਯਾਸਦਲ਼੍ਹਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਵਿਪਾਕਦਾਨੇ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਤਿਪਿ ਕਾਲਨਿਯਮੇ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਸਾਸਙ੍ਕਵਚਨੇਨ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਨਿਯਤਤਾਯ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਦੁਨ੍ਨਿਵਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ. ਬਲਵਤਾ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਅਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇਨ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨੀਯਵਿਪਾਕਤਂ, ਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇਨ ਚ ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਅਵਿਹਨ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰਿਕਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਤੋ ਤੇਸਂ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ ਵਿਯ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਾ ਨਿਯਤਾਨਨ੍ਤਰਿਯਤਾ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ…ਪੇ… ਦਾਨਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਅਸਮਾਨਜਾਤਿਕਾਦੀਹਿ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨੀਯਫਲਤਂ ਏਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਚੋਦਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਨੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਮੇਵ ਚੋਦੇਤਿ. ਇਤਰੋ ‘‘ਨਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਏਕਨ੍ਤੇਤਿ ਅਵਸ੍ਸਮ੍ਭਾਵਿਨਿ. ਸਨ੍ਨਿਯਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦਨੇ ਜਨਨੇ ਨਿਯਤਭਾਵਤੋ. ਉਪਰਤਾ ਅਵਿਪਚ੍ਚਨਸਭਾਵਾਸਙ੍ਕਾ ਯੇਸੁ ਤਾਨਿ ਉਪਰਤਾਵਿਪਚ੍ਚ…ਪੇ… ਸਙ੍ਕਾਨਿ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਉਪ…ਪੇ… ਸਙ੍ਕਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ‘‘ਨ ਸਮਤ੍ਥਤਾਵਿਘਾਤਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਬਲਵਤਾਪਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਨ ਅਨੁਪਹਨ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਹ. ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਨਿ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਯਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇਪਿ ਅਮੋਘਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਆਹ.

੧੬. ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿ. ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਲੋਭਾਦੋਸਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਮਗ੍ਗਹੇਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਖਨ੍ਧਸੇਸਮਗ੍ਗਙ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਨਯਾਨਂ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੇਤੁਬਹੁਤਾਵਸੇਨਾਤਿ ਬਹੁਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਪਠਮਨਯਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਬਹੁਹੇਤੁਕਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਪਾਲ਼ਿਯਂ ਤਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋ ਇਧ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦੁਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾਸਕਂ ¶ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਨਿਰੀਹਕੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਭਾਵੋ ਨ ਕੇਵਲਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਤੋਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਪੁਰਿਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇਨਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਹਿ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰੇਸੁ ਵਿਸੇਸਾਧਾਨਂ ਭਾਵਨਾਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ. ਅਨੁਵਤ੍ਤਯਮਾਨੋਤਿ ਗਰੁਕਾਰਯਮਾਨੋ. ਉਦਾਹਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ, ਨ ਨਿਰਵਸੇਸਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਾਠਨ੍ਤਰੇਨ ਸਾਧੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਯੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਪਤਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਸਮਾਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਸਤਿਪਿ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਸਮਾਸਤ੍ਥਭੇਦੇ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥਭੇਦਾਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੭. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਪਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤੋ ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾਚਕੋ, ਨ ਪੁਰਿਮਾਨਂਯੇਵਾਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੋ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾ. ਤੇਨ ਅਤੀਤਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੋ’’ਤਿ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਭਾਵੋ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਧਮ੍ਮਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚ ਧਾਰੀਯਤਿ, ਸੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਭਾਵੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਯਥਾਧਿਗਤਪਟਿਸੇਧਨਨ੍ਤਿ ਕਥਮਿਦਂ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਦਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕੇਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਪਦੇਨ ਅਤੀਤਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਯਦਿ ਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਯ ਤੇਪਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ ¶ , ਨ ਚ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਿਕੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ. ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਤਂ, ਨ ਚ ਨਿਯੋਗਤੋ ਅਤੀਤਾ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਾ ਕੇਚਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੇ ਇਧ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ. ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਪੁਰੇਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਇਧ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਵਾ’’ਤਿ. ਯਤੋ ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਫਲਮ੍ਪਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੨੦. ਯਸ੍ਸ ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਤੇਨਾਨਨ੍ਦਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਲ਼ਿਂ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿ –

‘‘ਕਥਞ੍ਚਾਨਨ੍ਦ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸਾਦੇਤਿ ਏਕੋਦਿਂ ਕਰੋਤਿ ਸਮਾਦਹਤਿ. ਇਧਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ…ਪੇ… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਏਵਂ ਖੋ…ਪੇ… ਸਮਾਦਹਤਿ. ਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਖੋ ਮੇ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ, ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਂ…ਪੇ… ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸੁਞ੍ਞਤਂ…ਪੇ… ਸੋ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ…ਪੇ… ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ, ਇਤਿਹ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੮੮).

ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਦੀਸੂਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਆਨੇਞ੍ਜੇ ਚ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਦਕਭੂਤਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ. ਅਪਗੁਣਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ. ਤਤੋ ‘‘ਪਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨੁ ਖੋ ਕਥ’’ਨ੍ਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਥਪਿ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ. ਤਤੋ ‘‘ਕਾਲੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ, ਕਾਲੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨੁ ਖੋ ਕਥ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਥਪਿ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ. ਤਤੋ ਉਭਤੋਭਾਗਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨੁ ਖੋ ਕਥ’’ਨ੍ਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਥਪਿ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠਵੀਰਿਯੇਨ ਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਪਨ ਸਾਧੁਕਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਮਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਫਰਸੁਮ੍ਹਿ ਅਵਹਨ੍ਤੇ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਸਿਤਨਿਸਿਤਂ ਕਾਰੇਤ੍ਵਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਿਜ੍ਜੇ ਫਰਸੁ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਵਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਅਸਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਨੁ ਯੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਨਿਦ੍ਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤਾਵਿਸੇਸਮੁਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਯਤੋ ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ‘‘ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਵਿਭਾਵਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਇਧ ਉਦਾਹਰਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਦੁਕੇ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਨ ਏਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਤੋ ਅਸਮਾਨਤਾਪਿ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾਯੇਵ ¶ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ. ਤਂਵਾਚਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਜ੍ਝਤ੍ਤਵਾਚਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਸਬ੍ਭਾਵਤੋ.

‘‘ਨ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਭਤਿ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਤੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੮੬) ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਸਾਰੁਪ੍ਪਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਾਦਿਨਿਕਾਮਲਾਭਿਤਾਯ ਅਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਾਯ, ‘‘ਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭਿਰਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਞ੍ਞਥਾਭਾਵਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਸੋਕਪਰਿ…ਪੇ… ਉਪਾਯਾਸਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੮੬) ਏਵਂ ਰੂਪਾਦਿਰਤਿਯਾ ਚ ਆਦੀਨਵਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਜਾਤਿਕੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਖੇਤ੍ਤੇ ਪਵਿਟ੍ਠਾ ਗਾਵਿਯੋ ਵਿਯ ਅਮ੍ਹੇਯੇਵ ਗਣਤੋ ਨੀਹਰਤਿ, ਏਕੀਭਾਵੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ, ਸਯਂ ਪਨ ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਪਰਿਵੁਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਚਨੋਕਾਸੁਪਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਏਕਕੋਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਪਨਾ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਿਹਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਤਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ¶ . ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਸਯਜ੍ਝਤ੍ਤਂ. ਸੁਞ੍ਞਤਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਪਰਿਯਾਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਚ੍ਚਕਸੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਮਹਾਸਚ੍ਚਕਸੁਤ੍ਤੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ –

‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਅਨੇਕਸਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਾ, ਅਪਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਏਕਮੇਕੋ ਏਵਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ‘ਮਮੇਵਾਰਬ੍ਭ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’ਤਿ. ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਾਵਦੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ, ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਕਥਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਪੇਮਿ ਸਨ੍ਨਿਸਾਦੇਮਿ, ਏਕੋਦਿਂ ਕਰੋਮਿ, ਸਮਾਦਹਾਮਿ ‘ਯੇਨ ਸੁਦਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੭) –

ਆਗਤਨ੍ਤਿ.

੨੨. ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਸਿਲਾਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਰੂਪਾਯਤਨਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਧਮ੍ਮਸਭਾਵੋ ¶ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਤੋ ਚ ਰੂਪਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ਕਤੋਤਿ ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਕਰੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੋ ਰੂਪਾਯਤਨਤੋ ਅਨਞ੍ਞੋਪਿ ਅਞ੍ਞੋ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਤ੍ਥਭੇਦੋ. ਸਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਾਨਂ ਗਨ੍ਧਰਸਾਨਞ੍ਚ, ਇਤਰੇਸਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਤਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ, ਯੇਨ ਪਟਿਹਨਨਭਾਵੇਨ. ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਦੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾਵਾਯੋਧਾਤੁਵਿਪ੍ਫਾਰਵਸੇਨ ਅਕ੍ਖਿਪਟਲਾਦੀਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਪਰਿ ਚ ਸਂਸੀਦਨਲਙ੍ਘਨਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਾਹ. ਵਿਕਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਭਾਵੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਹੋ ਉਪਘਾਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧-੬. ਸਮਾਨਦੇਸਗ੍ਗਹਣਾਨਂ ¶ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਂ, ਏਕਵਤ੍ਥੁਵਿਸਯਾਨਂ ਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਮਾਨਦੇਸਾਨਂ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਸਮਾਨਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾਵਾਨਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਸਹਗਤਾ, ਤੇ ਹੇਤੂਹਿ ਸਹ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਯੋ ਚ ਤੇਸਂ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵੋ, ਸੋ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ ਹੇਤੂਹਿ ਕਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਾ…ਪੇ… ਸਬ੍ਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨਾਦਿਹੇਤੁਬ੍ਯਾਪਾਰੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਕੀਭਾਵੂਪਗਮਨਨ੍ਤਿ ਏਕਕਲਾਪਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਸਂਸਟ੍ਠਤਾਯ ਸਮੂਹਘਨਭਾਵੇਨ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਾਕਰਣਤਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪੀਤਿ ਸਭਾਵਤ੍ਥਭੇਦਾਭਾਵੇਪਿ. ਪਦਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਨਾਨਾਪਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਤਾਭੇਦੇਨ. ਏਤੇਨ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖਂ ਦੁਕਨ੍ਤਰਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਤਿਕੇਸੁਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯੇਸਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਯੇਹਿ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਭਾਵਨੇ ਕਤੇ ਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਪ੍ਪਕਾਰਭੇਦੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਭਾਵਨਂ. ਯੇਸਂ ਪਨ ਯੇਨ ਏਕੇਨੇਵ ਪਕਾਰੇਨ ਵਿਭਾਵਨੇ ਪਟਿਵੇਧੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਨਿਰਵਸੇਸਪ੍ਪਕਾਰਵਿਭਾਵਨਞ੍ਚ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਨਨੁ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਦਞ੍ਞਪ੍ਪਕਾਰਵਿਭਾਵਨਂ ਅਫਲਂ ¶ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ. ਤੇ ਪਕਾਰਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਤਪ੍ਪਕਾਰਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵਿਭਾਵਨਂ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਚ ਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਯਥਾ ਪਠਮਦੁਕੇਕਦੇਸੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਦੁਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਛਟ੍ਠਦੁਕਨਯੇ ਯੋਜਨਾ ‘‘ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕਾਪੀ’’ਤਿਆਦਯੋ ਤਯੋ ਦੁਕਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਦੁਕੇਕਦੇਸੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਠਮਦੁਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾਯ ‘‘ਸਹੇਤੁਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੂਪਿ ਨ ਹੇਤੂਪਿ, ਅਹੇਤੁਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੂਪਿ ਨ ਹੇਤੂਪਿ, ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੂਪਿ ਨ ਹੇਤੂਪਿ, ਹੇਤੁਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੂਪਿ ਨ ਹੇਤੂਪੀ’’ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੁਕਾ ¶ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਕ੍ਕਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤੇਹਿ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਨਿਨ੍ਨਾਨਾਕਰਣਤੋ ਏਤੇ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਨ੍ਨਿਵੇਸਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਨਿਨ੍ਨਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਦੁਕੇਸੁ ਯਥਾਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਦੁਕਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਅਵਰੋਧਨੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤੇਸੁ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਏਤੇਨ ਵਾ ਗਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨਨਯੇਨ ‘‘ਹੇਤੂ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੇਤੁਕਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੇ ਸਤਿ ਏਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ. ਯਤੋ ਵਾ ਦੁਕਤੋ ਪਦਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕਨ੍ਤਰਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨ ਸਤਿ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤੇ ਦੁਕਨ੍ਤਰਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੁਕੇਹੀਤਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਸਹੇਤੁਕਦੁਕਤੋ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਸਹੇਤੁਕਦੁਕਤੋ ਚ ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕਸ੍ਸ ਪਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਭਾਵਤ੍ਥਤੋ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਹੇਤੁਕਹੇਤੁਸਹੇਤੁਕਦੁਕੇ ਵਤ੍ਵਾ ਇਤਰੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕਾਦੀਹਿ ਸਭਾਵਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪਿ ਪਦਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪਿ ਪਦਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਦੁਕਨ੍ਤਰਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਹੇਤੁਸਹਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਹੇਤੁਸਹਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਹੇਤੁਸਹਜਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਹੇਤੁਸਹਜਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਹੇਤੁਸਂਸਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਹੇਤੁਵਿਸਂਸਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਹੇਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਹੇਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਹੇਤੁਸਹਭੁਨੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਨ ਹੇਤੁਸਹਭੁਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ, ਤਥਾ ‘‘ਹੇਤੂ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਸਹਗਤਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ, ‘‘ਨ ਹੇਤੂ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਸਹਗਤਾਪਿ, ਨ ਹੇਤੁਸਹਗਤਾਪੀ’’ਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਦੁਕਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਏਤੇਨ ਵਾ ਗਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਆਸਵਗੋਚ੍ਛਕਾਦੀਸੁਪਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਾਦਿਂ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਞ੍ਚ ¶ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸਾਮਿਨਾ ਯਤ੍ਤਕਾ ਦੁਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਤਕੇਸੁ ਠਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਦ੍ਧਾ ਹਿ ਤੇ ਦੁਕਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਯੇ ਭਗਵਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਦੁਕੋ ਛਟ੍ਠਦੁਕੇਨ ਨਿਨ੍ਨਾਨਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਸੂਤਿ ਪਠਮਦੁਕਤਤਿਯਦੁਕੇਸੁ. ਯਦਿ ਦੁਕਨ੍ਤਰੇਹਿ ਦੁਕਨ੍ਤਰਪਦੇਹਿ ਚ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਏਤੇਸਂ ਦੁਕਾਨਂ ਦੁਕਨ੍ਤਰਪਦਾਨਞ੍ਚ ਅਵਚਨਂ ¶ , ਏਵਂ ਸਤਿ ਛਟ੍ਠਦੁਕੇ ਪਠਮਪਦਮ੍ਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਚਤੁਤ੍ਥਦੁਕੇ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚ ਛਟ੍ਠਦੁਕੋਯੇਵ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਦੁਕੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਦੁਕਪੂਰਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੇਸਨਾਵਿਸੇਸੋ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਤਾਭਾਵੇਪਿ ਪਕਾਰਭੇਦਹੇਤੁਕਂ ਦੁਕਨ੍ਤਰਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਤਿ. ਏਤੇਨ ਗਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਾਭਾਵੇਪਿ ਛਟ੍ਠਦੁਕਪੂਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਯਦਸ੍ਸਨੇਨ. ਪਠਮਦੁਕੇ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮੇਹਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤੇਹਿ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ, ਇਧ ਦਸ੍ਸਿਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ. ਤੇਸੂਤਿ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਦੁਕੇਸੁ. ਪਠਮਦੁਕਪਕ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਛਟ੍ਠਦੁਕੇਨ ਇਤਰਤ੍ਰ ਚ ਇਤਰਦੁਕੇਹੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੭-੧੩. ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਮਤ੍ਤੇਨ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਸਭਾਵਤਾਵ ਅਤ੍ਥਿਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਨਿਰੋਧੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤਾ ਅਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਫਲਤਾ ਕਾਰਣਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤੇਨ ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਰਹਤਾ ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਯੇਨ ਵਿਨਾ ਯਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਤੀਤਾਦਿਪਿ ਕਾਰਣਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਸਹੇਤੁ…ਪੇ… ਕਾਲਾਨਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਸਮੇ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤਿ ਸਮੇਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਯ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ. ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਵਨ੍ਤਤਾ ਅਨੇਕਪਚ੍ਚਯਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਤਾ ਚ ਦੁਕਦ੍ਵਯੇ ਪੁਰਿਮਪਦਤ੍ਥਾਨਂ ਭੇਦੋ, ਇਤਰੇਸਂ ਪਨ ਪੁਰਿਮਪਦਸਙ੍ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਵਿਧੁਰਸਭਾਵਤਾਯਾਤਿ. ਅਵਿਨਿ…ਪੇ… ਠਪਨਤੋਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ’’ਤਿ ਪਭੇਦਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਧਾਰਣਵਸੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਮਾਤਿਕਾਯਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਮਾਤਿਕਾਯਂ ਪਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਸਰੂਪਸਙ੍ਖਾਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਯੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ‘‘ਪਥਵੀਆਦਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕਹੇਤੁਕੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਹੇਤੂਨਂ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵੋ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਰੂਪਿਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਰਿਮ…ਪੇ… ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਤੇਸੁ ਨਿਯਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਂਸਾਮਿਭਾਵੋਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵਾ ਲੁਜ੍ਜਤਿ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਲੋਕੋਤਿ ਤਂਗਹਣਰਹਿਤਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਭਾਵੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੁਕਬਹੁਤਾ ¶ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਵੀਸਤਿ ਦੁਕਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ‘‘ਅਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਯਥਾਲਾਭਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਦੁਕਬਹੁਤਾ ¶ ਇਚ੍ਛਿਤਾ ਏਵਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਂਯੇਵ ਪਨ ਦੁਕਬਹੁਤਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਵਮਾਹ. ਅਪਿਚ ਦੁਕਬਹੁਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਭੇਦਾਨੁਸਾਰਿਨੀ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਤੋ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਥਾ ਮਹਾਕਿਰਿਯਤੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾਨਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਅਨਾਮਸਨਤੋ ਨ ਬ੍ਯਾਪਿਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦੁਕਬਹੁਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਬ੍ਯਾਪਿਭਾਵੇ ਪਨ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾ ਚ…ਪੇ… ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਂ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਨਿਕ੍ਖੇਪਰਾਸਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ‘‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਦੁਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਵਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਰਾਸਿਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ. ਯੋ ਚ ਪਟਿਸੇਧੋ ਕਤੋ ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਦੁਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਸਮ…ਪੇ… ਸੇਧੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਦੇਸੁ ਦੁਕਪਦਦ੍ਵਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਏਵ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਥੇਵਾਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਕੇਚਿਨ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਨਿਯਮਤੋ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯਵੋਹਾਰੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਕੋ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵੋਯੇਵ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ. ਰੂਪਾਯਤਨਮੇਵ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਤੋ ‘‘ਕੇਨਚਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਕੇਨਚਿ ਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਦੁਕਬਹੁਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਨ ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਭੇਦੇਨਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਵਿਸੇਸੇਨ, ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਕਦੇਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਕਭੇਦੋਤਿ ਦੁਕਵਿਸੇਸੋ, ਕੇਨਚਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਦੁਕੋ, ਤਪ੍ਪਭੇਦੋਯੇਵ ਵਾ. ਸਮਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਤ੍ਤਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਤਤ੍ਤਕਾ ਦੁਕਾਤਿ ਦੁਕਭੇਦਾਪਜ੍ਜਨਪ੍ਪਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਰੂਪਾਯਤਨਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਭੇਦਾਭਾਵਤੋ ਕਥਮਯਂ ਦੁਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਨਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹੇ ਦੁਕੋਸਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਰਾਸਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਥਂ ਨੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਪਨ ਯਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਸਤਿਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ¶ ਬਹੁਭਾਵੇ ਯਤ੍ਤਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਤ੍ਤਕਾ ਦੁਕਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕਬਹੁਤਾ ਦੁਕਸਙ੍ਗਹਿਤਧਮ੍ਮੇਕਦੇਸੇਸੁ ਦੁਕਪਦਦ੍ਵਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵਤੋ. ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਦੁਕੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਪਿ ਯਤ੍ਤਕਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ, ਤਤ੍ਤਕਾ ਦੁਕਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕਬਹੁਤਾ ਦੁਕਸਙ੍ਗ…ਪੇ… ਭਾਵਤੋ ਏਵ. ਨ ਹਿ ਏਕਂਯੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘‘ਕੇਨਚਿ ਕੇਨਚੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਅਪਰਮ੍ਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਗਹੇ ਦੁਕੋ ਸਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿ ਦੁਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵਿਯ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਪਿ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਾਗਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਅਤੀਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧਵਿਸੇਸੇਨ ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਸੁ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਭੇਦੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਆਲਮ੍ਬਨਾਨਾਲਮ੍ਬਨਵਸੇਨ ਦੁਕਪਦਦ੍ਵਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪਨ ਕੇਨਚਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਞ੍ਚੇਵ ਅਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਅਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਯਥਾਲਾਭਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਭੂਮਿਭੇਦਵਸੇਨ ਯਥਾਲਾਭਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਨਾਮਟ੍ਠਵਿਸੇਸਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸਾਮਞ੍ਞਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਲ਼ਿ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਨਯਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਆਗਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯ ‘‘ਕੇਨਚੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅਨਿਯਮੇਨ ਸਬ੍ਬਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਗਾਹਕਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਚ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਹਿ ਦੁਕਪਦਦ੍ਵਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਹਿ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਾਭਾਵਤੋ. ਕਿਞ੍ਚ ‘‘ਯੇ ਵਾ ਪਨਾ’’ਤਿ ਪਦਨ੍ਤਰਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤੋਪਿ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ…ਪੇ… ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧੦੧) ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਦੁਕਪਦਦ੍ਵਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਪਦਨ੍ਤਰਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਯੇਵਾਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਕੁਸਲਮੂਲਾ. ਯੇ ਵਾ ਪਨ ਕੁਸਲਮੂਲਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਯਮ. ੧.ਮੂਲਯਮਕ.੧). ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ. ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ ਅਭਵਿਸ੍ਸ. ਯਂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ…ਪੇ… ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦ੍ਵੇ ¶ ਦੁਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਦਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤੇਨ ਪਾਲ਼ਿਪਟਿਸੇਧਨਞ੍ਚ ਨਿਵਾਰਿਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਪਟਿਸੇਧਨਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਯਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਭਾਵੇਨ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕੇਨਚੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋਯੇਵ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਵਿਜਾਨਨਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ‘‘ਕੇਨਚੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ¶ ਤਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨੇ ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਅਯਂ ਪਦਤ੍ਥੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਵਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੧੪-੧੯. ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਜਞ੍ਞਮਲੀਨਭਾਵਕਰਣਤੋ ਕਣ੍ਹਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਹੇਤੁਤੋ ਚ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਸੁਚਿਭਾਵੇਨ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਵਣੇ. ਪਗ੍ਘਰਣਕ…ਪੇ… ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਏਤੇਨ ਆਸਵੋ ਵਿਯ ਆਸਵੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਗੋਤ੍ਰਭੁ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਏਤੇਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਗ੍ਗਹਣਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ ਯਥਾ ‘‘ਕਾਕੇਹਿ ਸਪ੍ਪਿ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਗੋਤ੍ਰਭੁਸਦਿਸਾ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਗੁਣਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਥਾਨਂ ਏਕੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਵਚਨੀਯਤ੍ਤਾ ਵੋਦਾਨਾਦਯੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ. ਅਥ ਵਾ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਏਕਸੇਸੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵਾ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਵਿਧਿਵਿਸਯਂ ਅਵਧਿਨ੍ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਆਸਵੇਹਿ ਤਂਸਹਿਤਤਾ ਆਸਵਸਹਿਤਤਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਸਹੇਤੁਕਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਹੇਤੂਹਿ ਸਹੇਤੁਕਤਾ, ਨ ਏਵਂ ਸਾਸਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਆਸਵੇਹਿ ਸਾਸਵਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹੀਤਿ. ਦੁਕਨ੍ਤਰੇ ਅਵੁਤ੍ਤਪਦਭਾਵੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਦੁਕਯੋਜਨਾਯ ਞਾਯਾਗਤਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਗੋਚ੍ਛਕੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਠਮੇ ਦੁਕੇ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇਪੇ ਏਕੋਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਦੁਕਮਾਹ. ਪਠਮੇ ਦੁਕੇ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇਪੇ ਦ੍ਵੇਤਿ ‘‘ਆਸਵਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚ, ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਨੋ ਚ ਆਸਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਮਦੁਕਮਾਹ. ਪਠਮਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯੇ ਦੁਕੇ ਪਕ੍ਖੇਪੇ ਏਕੋਤਿ ‘‘ਨੋ ਆਸਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਸਵਾਪਿ ਅਨਾਸਵਾਪੀ’’ਤਿ ਅਯਮੇਕੋ. ਤਤਿਯੇ ਪਠਮਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇਪੇ ਦ੍ਵੇਤਿ ‘‘ਆਸਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ¶ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ, ਨੋ ਆਸਵਾਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ. ਤਤਿਯੇ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇਪੇ ਏਕੋਤਿ ‘‘ਸਾਸਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਏਕੋ. ਦੁਤਿਯੇ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇਪੇ ਏਕੋਤਿ ਛਟ੍ਠਦੁਕਮਾਹ. ਤੀਹੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠੇਹਿ. ਇਤਰੇਤਿ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ. ਤੇ ਪਨ ਪਠਮੇ ਤਤਿਯਦੁਕਦੁਤਿਯਪਦਪਕ੍ਖੇਪੇ ਏਕੋ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਠਮਦੁਕਦੁਤਿਯਪਦਪਕ੍ਖੇਪੇ ਏਕੋ, ਤਤਿਯੇ ਪਠਮਸ੍ਸ ਏਕੇਕਪਦਪਕ੍ਖੇਪੇ ਦ੍ਵੇ, ਤਤਿਯੇ ਦੁਤਿਯਦੁਕਪਠਮਪਦਪਕ੍ਖੇਪੇ ਏਕੋਤਿ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਾਸਵਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਾਪਿ ਨੋ ਆਸਵਾਪਿ. ਆਸਵਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਾਪਿ ਨੋ ਆਸਵਾਪਿ. ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਾਪਿ ਨੋ ਆਸਵਾਪੀ’’ਤਿ ਏਤੇਸਮ੍ਪਿ, ‘‘ਆਸਵਸਹਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੋ ਆਸਵਸਹਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਗਹਣਨਯੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਏਸ ¶ ਨਯੋਤਿ ਯੋ ਏਸ ਪਠਮਦੁਕੇ ਦੁਤਿਯਦੁਕਪਕ੍ਖੇਪਾਦਿਕੋ ਉਪਾਯੋ ਇਧ ਆਸਵਗੋਚ੍ਛਕੇ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਸ ਨਯੋ ਸਂਯੋਜਨਗੋਚ੍ਛਕਾਦੀਸੁ ਦੁਕਨ੍ਤਰਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਨਾਗਤਦੁਕਾ ਸਂਯੋਜਨਗੋਚ੍ਛਕੇ ਤਾਵ ‘‘ਸਂਯੋਜਨਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚ, ਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਨੋ ਚ ਸਂਯੋਜਨਾ, ਸਂਯੋਜਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਯੋਜਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ, ਨੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਯੋਜਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ, ਨੋ ਸਂਯੋਜਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਯੋਜਨਿਯਾਪਿ ਅਸਂਯੋਜਨਿਯਾਪਿ, ਸਂਯੋਜਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਯੋਜਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਸਂਯੋਜਨਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਥਓਘਯੋਗਉਪਾਦਾਨਗੋਚ੍ਛਕੇਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਞ੍ਚ. ਨੀਵਰਣਗੋਚ੍ਛਕੇ ਪਨ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਨੀਵਰਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਨੋ ਨੀਵਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਿਯਾਪਿ ਅਨੀਵਰਣਿਯਾਪਿ, ਨੋ ਨੀਵਰਣਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਨੀਵਰਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ, ਨੀਵਰਣਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਨੀਵਰਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਤਯੋ. ਤਥਾ ਪਰਾਮਾਸਗੋਚ੍ਛਕੇ ‘‘ਨੋ ਪਰਾਮਾਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਾਮਟ੍ਠਾਪਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾਪਿ, ਨੋ ਪਰਾਮਾਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਾਮਾਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਪਰਾਮਾਸਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ, ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਾਮਾਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਪਰਾਮਾਸਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ. ਕਿਲੇਸਗੋਚ੍ਛਕੇ ‘‘ਨੋ ਕਿਲੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਪਿ ਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਪਿ, ਨੋ ਕਿਲੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਪਿ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਪਿ, ਨੋ ਕਿਲੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਕਿਲੇਸਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ, ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ¶ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਪਿ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾਪਿ, ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਕਿਲੇਸਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ, ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਪਿ ਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਪੀ’’ਤਿ ਛ ਦੁਕਾਤਿ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

੨੦-੨੫. ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਏਵ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਾਦੀਨਂ ਵਟ੍ਟਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਕਾਮਰਾਗਾਦੀਨਂਯੇਵ ਸਂਯੋਜਨਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਤਿ ਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ. ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯੁਦ੍ਧਂਭਾਗਿਯਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਓਰ…ਪੇ… ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਤੇਹਿ ਕਾਮਰਾਗਾਦੀਹਿ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਹਿ. ਕਾਮਕਮ੍ਮਭਵਾਦੀਨਂ ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਪਿ ਨਿਯਮੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਤਂਤਂ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਭਾਵੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਿਯਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵਾਨਂ ਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਦਭਾਵੇ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਬਨ੍ਧਨਂ ਅਸੇਰਿਭਾਵਕਰਣਂ ਅਨ੍ਦੁਬਨ੍ਧਨਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਗਨ੍ਥਕਰਣਂ ਅਵਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਕਰਣਂ. ਚਕ੍ਕਲਕਂ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਰਜ੍ਜੁਮਣ੍ਡਲਂ. ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਚੁਰਜਨਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਤਂ ਆਹ. ਤਿਵਿਧੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਕੋਚਿ ¶ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਿਦ੍ਧੋ ਯੋ ਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵੇਦਨੀਯੋ ਅਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕੋਚਿ ਅਨੁਮਾਨਸਿਦ੍ਧੋ ਯੋ ਘਟਾਦੀਸੁ ਪਟਾਦੀਸੁ ਚ ਪਸਿਦ੍ਧੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਘਟਪਟ-ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਆਕਾਰੋ, ਕੋਚਿ ਓਕਪ੍ਪਨਸਿਦ੍ਧੋ ਯੋ ਪਚੁਰਜਨਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਦਿਟ੍ਠੋ ਸਦ੍ਧਾਵਿਸਯੋ ਸਗ੍ਗਨਿਬ੍ਬਾਨਾਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਵਚਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਿਦ੍ਧੇ ਅਨੁਮਾਨਸਿਦ੍ਧੇ ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਨ ਵਿਸਂਵਾਦੇਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਵਚਨੇਨ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਤਥਾਰੂਪੋ ਚ ਭਗਵਾਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵ…ਪੇ… ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ਏਵਰੂਪੇਸੁ.

੨੬-੩੭. ਯਥਾ ਸਰਭੇਹਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਾ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਿ ਸਰਭਨਿਯਾ, ਏਵਂ ਓਘਨਿਯਾਤਿ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

੫੦-੫੪. ਵਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹੋ ਪਰਾਮਸਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਰਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਮਤ੍ਤਂ ਪਰਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਤੋਤਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ’’ਤਿ.

੫੫-੬੮. ਯਦਿ ¶ ਸਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਕਥਮਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਚਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਿਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਨਿਰਨ੍ਤਰਭਾਵੂਪਗਮਨਂ ਸਂਸਟ੍ਠਭਾਵੋਤਿ ‘‘ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਂਸਟ੍ਠਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ. ਇਤਰੇਹਿ ਰੂਪਨਿਬ੍ਬਾਨੇਹਿ. ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਸਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਾਨਂ ਏਕਕਲਾਪਭੂਤਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮੇਵ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਟ੍ਠਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਥਾਭੂਤਾਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਸ ਹਿ ਤੇਸਂ ਸਭਾਵੋ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਯਦਿਪਿ ਕੇਚਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਵਿਸੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਸਂਸਟ੍ਠਭਾਵੋ ਤਦਭਾਵੋ ਚ ਇਤਰੇਸਂ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮੂਹਘਨਤਾਯ ਵਾ ਦੁਬ੍ਬਿਭਾਗਤਰਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋਤਿ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਂਸਟ੍ਠਤਾ. ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ.

੮੩-੧੦੦. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ਯਥਾ ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪਂ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਤਣ੍ਹਾਨਂ ਵਿਸਯਭਾਵੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਤਾਯ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚੇਤਮੇਵਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭਾਵੋ ¶ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਸਯੋ ਸਿਯਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਆਲਮ੍ਬਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਭੂਮਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਵਿਪਾਕਦਾਨਵਸੇਨ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਵਿਪਾਕਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਭੂਮਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭਾਵੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਸਯੋ ਸਿਯਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਭਾਵੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਭੂਮਿਤਾ. ਅਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਤਾ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਦੋਸਂ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਤਾ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤਿਬ੍ਯਾਪਿਤਦੋਸਂ. ਨਨੁ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਕਤਮਾ, ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾ ਕਤਮੇ, ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਵਿਸਯਾਤਿ ਇਤਰੀਤਰਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਦੋਸੋਤਿ? ਨ, ਅਵੀਚਿਆਦਿਏਕਾਦਸੋਕਾਸਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿ ਤਣ੍ਹਂ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਂਸਭਾਵਾਯ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ.

ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਠੇਨ ਸਮਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਯ ਆਲਮ੍ਬਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਾਮਧਾਤੁਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾ ਚ ਕਾਮਭਵਸਙ੍ਖਾਤੇ ¶ ਕਾਮੇ ਓਗਾਲ਼੍ਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਿਨਾ ਵਿਸੇਸੋ ਅਨੁਪਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਲੋਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨਿਚ੍ਛਯਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਭਗਵਤੋ ਤਦੁਚ੍ਚਾਰਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਤਦਤ੍ਥਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਪੇਕ੍ਖਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਤਿ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਰਿਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭਾਵਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਪਰਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਉਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਸਸਾਧਨਂ ਕਿਰਿਯਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਨਿਯ੍ਯਾਨਕਰਣਸੀਲਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਪੂਪਭਕ੍ਖਨਸੀਲੋ ਆਪੂਪਿਕੋ’’ਤਿ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਸੀਲਾ ਏਵ ਵਾ. ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਞਾਯਤਿ, ਇਤਰਥਾ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਤਾਵਚਨਂ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਸਿਯਾ. ‘‘ਰਣੋਹਤਾ ਨ ਜੋਤਨ੍ਤਿ, ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਾ ਸਤਾਰਕਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਰਣ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰੇਣੁਪਰਿਯਾਯਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਮ੍ਪਹਾਰਪਰਿਯਾਯਤ੍ਤਾ ਯੁਦ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਹਾਰੋ ਚ ਪਹਰਿਤਬ੍ਬਾਧਾਰੋਤਿ ਅਕੁਸਲਸੇਨਾਵ ‘‘ਸਰਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਫਲਭੂਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਘਾਤਉਪਾਯਾਸਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਸਭਾਗਭੂਤਾਯ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾਯ. ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸਭਾਵਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਸਰਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੧-੧੦੮. ਵਿਜ੍ਜਾਸਭਾਗਤਾਯ ¶ , ਨ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਵਿਯ ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪਕਾਰਕਭਾਵਤੋ. ‘‘ਅਭੇਜ੍ਜਂ…ਪੇ… ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਅਨਵਸੇਸਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗੇਹਿਪਿ ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਕਿਲੇਸਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਅਨਵਸੇਸਮੇਵ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤੇ ਲੋਭਾਦਿਕਿਲੇਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪੁਨ ਵਿਰੁਲ਼੍ਹਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਨ ਏਵਂ ਅਵਸਿਟ੍ਠਾਭਾਵਤੋ. ਤਦੁਪਚਾਰੇਨ ਨਿਸ੍ਸਯਵੋਹਾਰੇਨ. ਕੁਸਲੇਹਿ ਤਾਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਾ ਤਪਨਿਯਾ, ਤਦਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਬਾਧਿਤਬ੍ਬਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਨਤ੍ਥਾਨਿ ਅਧਿਵਚਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਾਦਿਭਾਵਤੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਵਚਨਪਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਵਚਨਾਦੀਨਂ ਵਿਸਯਭਾਵੇ ਨ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਵਜ੍ਜਿਤੋ, ਵਚਨਭਾਵੋ ਏਵ ਚ ¶ ਅਧਿਵਚਨਾਦੀਨਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਨਯੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਵਚਨਂ ਅਧਿਵਚਨਾਦਿਭਾਵਂ ਭਜਤੀ’’ਤਿ.

੧੦੯-੧੧੮. ਅਞ੍ਞਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਕਰਣਸਭਾਵੋ ਨਾਮਕਰਣਟ੍ਠੋਤਿ, ਤੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਓਪਪਾਤਿਕਨਾਮਤਾਯ ਪਥਵੀਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਨਾਮਭਾਵੋ ਸਿਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨਾਮਨ੍ਤਰਾਨਾਪਜ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਨ ਹਿ ਵਿਨਾ ਪਥਵੀਆਦਿਨਾਮੇਨਪਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਕੇਸਾਦਿਨਾਮੇਹਿ ਵਿਨਾ ਵੇਦਨਾਦਿਨਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਨਾਮੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਿਣ੍ਡਾਕਾਰਤੋ ਵੋਹਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਪਰਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਂ ਨਾਮਕਰਣਨ੍ਤਿ ਨਾਮਕਰਣਸਭਾਵਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਨਾਮਾਦਿਕਰਣਾਨਂ ਨਾਮਭਾਵੋ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਚਞ੍ਞੇਹਿ ਨਾਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਕਰਣਸਭਾਵਤਾਯ ਅਭਾਵੋਯੇਵਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਨਾਮਭਾਵੋ. ਯੇ ਪਨ ਅਨਾਪਨ੍ਨਨਾਮਨ੍ਤਰਾ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਨਾਮਾ ਚ, ਤੇ ਵੇਦਨਾਦਯੋਵ ਨਾਮਂ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਤਾ ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਵਿਨਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ, ਸੋ ਨਾਮਮਨ੍ਤਰੇਨ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਪਾਕਟੋਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਕਾਸਕਪਕਾਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨਪਿ ਹਿ ਵਿਨਾਪਿ ਨਾਮੇਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪਕਾਸਕਪਕਾਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਵਿਸਯਿਵਿਸਯਭਾਵੋ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵੋ, ਸੋ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵੇ ਸਾਮਞ੍ਞੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੧੧੯-੧੨੩. ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ ਵਿਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾਪਿ ¶ ਝਾਨਲਾਭੀਨਂਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਪ੍ਪਨਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਪਞ੍ਞਾ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸੀਲਵਿਸੋਧਨਾਦਿਨਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਜਾਨਨਕਪਞ੍ਞਾ ਸਹ ਪਰਿਕਮ੍ਮੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਜਾਨਨਕਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ. ਵੁਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਵਸਿਤਾ. ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ.

੧੨੪-੧੩੪. ਸੋਭਨੇ ਰਤੋ ਸੁਰਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਰਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋਭਨਕਮ੍ਮਰਤਤਾ’’ਤਿ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਾ ਓਰਤੋ ਵਿਰਤੋ ਸੋਰਤੋ ¶ , ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਰਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਏਵ. ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਮੋਹੋ. ਕੁਸਲਭਾਵਨਾ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਡ੍ਢਨਾ. ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਵਿਗ੍ਗਹਂ ਸਬਿਮ੍ਬਕਂ. ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾਯ ਹਿ ਪਹਾਨਵੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਚ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ.

੧੩੫-੧੪੨. ਕਾਰਣਸੀਲਂ ਲੋਕਿਯਂ. ਫਲਸੀਲਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਤੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ, ਲੋਕਿਯਸ੍ਸਪਿ ਵਾ ਸੀਲਸ੍ਸ ਕਾਰਣਫਲਭਾਵੋ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਵੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਮੂਹਸ੍ਸ. ਅਕੁਸਲਾ ਸੀਲਾ ਅਕੁਸਲਾ ਸਮਾਚਾਰਾ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸੀਲਗੁਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਸ੍ਸ ਞਾਣਪ੍ਪਧਾਨਤਂ ਆਹ, ਨ ਪਨ ਞਾਣਸ੍ਸ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਸਹਿਤਤਾਮਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਰਹਿਤਂ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਅਭਿਰਤਿਵਸੇਨ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਾਪਵਤ੍ਤਿ. ਨਿਸ੍ਸਟਤਾ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਨਿਸ੍ਸਟਤਾਵਚਨੇਹਿ ਤਦੁਭਯਪਰਿਯਾਯਾ ਦ੍ਵੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਇਧ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਤਬ੍ਭੂਤੇ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਤਿ ਠਾਨਫਲੇਹਿ ਅਰਿਯਫਲਮੇਵ ਉਪਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਪਦਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧. ਅਪ੍ਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ¶ ਨਿਗਮੇਤੁਂ. ‘‘ਪਦਭਾਜਨੀਯਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਭਾਜਨੀਯਾਵਚਨੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਵਰੋਧਂ ਸਾਧੇਤ੍ਵਾ ਪਦਭਾਜਨੀਯਾਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਰੂਪੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਾਨਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਤਿਯੇਨ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨਾ’’ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਪ੍ਪਦੇਸਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਾਵਰੋਧੋ ਸਮਤ੍ਥਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਞਾਤੁਂ ¶ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਨ ਕੇਨਚੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੇਨ, ਇਤਰੇਨ ਵਾ. ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋ ਹਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੁਲਨਤੀਰਣਾਨਿ. ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਆਹਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸਾਤਿ. ਤਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਕਤਨ੍ਤਿ. ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਜੋਤੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ. ਵਿਮਤਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾਤਿ ਏਤਾਸਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨਂ, ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਤੋ ਪਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਭੇਦੋ, ਵਿਸੇਸੋ, ਤੇਨ ਪਭੇਦੇਨ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਸਨਨ੍ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਮਯਭੂਮਿਜਾਤਿਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨਵਸੇਸਪ੍ਪਭੇਦਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸਦੇਸਨਾਵ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਕੁਸਲਾਦਿਮਾਤਿਕਾਪਦਸਙ੍ਗਹਿਤਵਿਸੇਸੋਯੇਵ ਇਧ ਪਭੇਦੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਭੇਦ…ਪੇ… ਦੇਸਨਂ ਆਹਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕੁਸਲ…ਪੇ… ਦੀਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ). ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਪਭੇਦਵਨ੍ਤੋਵ ਸਾਤਿਸਯਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਨ ਪਨ ਮਾਤਿਕਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੋਤਿ ਪਭੇਦਵਨ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਪਭੇਦੇ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਮਾਹ. ਯਦਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਵ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾ ਚ, ਕਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿ ਪਭੇਦਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ ਹਿ ਪਭੇਦੇਹਿ ਵਿਨਾ ਪਭੇਦਵਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਾ’’ਤਿ ਚ ਆਦਿਨਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਪੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹੀਤਿ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾਵ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਤੇ ਚ ਕੁਸਲਾ…ਪੇ… ਭੇਦਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ ¶ , ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਯੋਜਨਾ. ਧਮ੍ਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਵੋਹਾਰਦੇਸਨਾਤੋ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਦਿਞਾਣਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ‘‘ਇਤਿ ਏਵਂ ਅਯਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ ਚਾ’’ਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਵਿਧੇਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ, ਤਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਇਤਿ…ਪੇ… ਯੁਤ੍ਤੋ ¶ , ਤਸ੍ਸ ਵਿਧੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਤਾ ਪਭੇਦਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੋ ਕਤੋ. ਪੁਚ੍ਛਾ ਸਂਸਯਿਤਪ੍ਪਧਾਨਾ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤਨਿਚ੍ਛਯਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਗਤਸਂਸਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਸਂਸਯਾਪਨ੍ਨੇਹਿ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੇਦੋ ਵਿਯ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੇਨ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦੋ ਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਨਿਯਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨਿਚ੍ਛਯਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਨੁ ਖੋ ਅਕੁਸਲਾ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਂਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦੋ ਪਨ ਸਂਸਯਿਤੋ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਪਨ ਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ਏਕਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਛਿਤੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਚ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਸਂਸਯਿਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਸਂਸਯਿਤੋ ਨਿਚ੍ਛੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਪਧਾਨੋ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਭਾਵੋ, ਨ ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਮਯੇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸਮਯੇ. ‘‘ਅਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਥ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ. ਭੋਜਨਗਮਨਾਦੀਹਿ ਸਮਯੇਕਦੇਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮਵਾਯਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸਿਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਨਿਯਮਿਤਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮਯਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਾਨਂ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬੋਪਿ ਸਮਯੋ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਵਿਸੇਸੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਯਂ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਭੂਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਸਮਯਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ…ਪੇ… ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਉਪਕਾਰੋਤਿ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਵਚ੍ਛੇਦਕਾਵਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪੁਰਿਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਙ੍ਗਸਮਕਾਲਂ, ਭਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾ ਕੇਨਚਿ ਅਨਨ੍ਤਰਿਤਤਾ. ਯਾਯ ਭਾਵਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤੋ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਪਕ੍ਖੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਤਦੇਵੇਤਨ੍ਤਿ ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਚੁਰਜਨੋ ਵਿਪਰਿਯੇਸਿਤੋ, ਸੋਯਮਤ੍ਥੋ ¶ ਅਲਾਤਚਕ੍ਕੇਨ ਸੁਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਕੀਭੂਤਾਨਮਿਵਾ’’ਤਿ ¶ . ਏਕਸਮੂਹਵਸੇਨ ਏਕੀਭੂਤਾਨਮਿਵ ਪਵਤ੍ਤਿ ਸਮੂਹਘਨਤਾ, ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਕਿਚ੍ਚਭੇਦਵਸੇਨ ਏਕੀਭੂਤਾਨਮਿਵ ਪਵਤ੍ਤਿ ਕਿਚ੍ਚਘਨਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਾਲਸਭਾਵਬ੍ਯਾਪਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਦੁਬ੍ਬਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭੇਦਤਾਯ ਏਕੀਭੂਤਾਨਮਿਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਨ੍ਤਤਿਘਨਤਾਦਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਸਨ੍ਨਿਜ੍ਝਂ ਸਮੇਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮਵੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮਵਾਯਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਸਮੇਤਿ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਤਦਾਧਾਰਪੁਗ੍ਗਲੇਹੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਖਣੋ. ਸਮੇਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ ਵਾ, ਸਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਵਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਕਾਲੋ. ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੂਤੋਪਿ ਹਿ ਕਾਲੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਰਣਂ ਵਿਯ ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਰੂਪੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ਸਮਂ, ਸਹ ਵਾ ਅਵਯਵਾਨਂ ਅਯਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮੂਹੋ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਾਯੋ’’ਤਿ. ਅਵਯਵਸਹਾਵਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਹਿ ਸਮੂਹੋ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਾਗਮੇ ਏਤਿ ਫਲਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਹੇਤੁ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ. ਸਮੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਏਤਿ ਸਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਵਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਯ ਬਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਮਯਨਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਮੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਟਿਲਾਭੋ. ਸਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਯਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਯਾਨਂ ਅਪਗਮੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਹਾਨਂ. ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਬ੍ਬੋ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੋ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਭਾਵੋ ਅਭਿਸਮਯੋ. ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਏਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਅਵਿਰਾਧੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗਾਨਂ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕੋ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਾਤਿ ਸਉਪਸਗ੍ਗੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਾਨੇਵਾਤਿ ਪੀਲ਼ਨਾਦੀਨੇਵ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾ ਸੇਰਿਭਾਵੇਨ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਉਸ੍ਸਾਹਨਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ.

ਕੇਸੁਚੀਤਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਦੀਸੁ. ਖਣਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਤੇਨ ਵਿਨਾਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਨੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਧਮ੍ਮੇਨੇਵਾਤਿ ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਰਰਹਿਤੇਨ. ਤਂਯੇਵ ਹਿ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਥਾ ਵਾ ਤਥਾ ਵਾਤਿ ਕਾਲੇਨ ਲੋਕੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਾ ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਨਲਕ੍ਖਣੋ ਭਾਵਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਓਕਾਸਦਾਯਕੋਤਿ ¶ ਵਾ ਯੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ. ਇਧ ਉਤ੍ਤਮਹੇਤੁਨੋ ਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਾਧਾਰਣਹੇਤੂਯੇਵ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਂ ਅਨੇਕਪਚ੍ਚਯਤਂ.

ਪਕਤਿਸ੍ਸਰਵਾਦਗ੍ਗਹਣਂ ¶ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਕਾਲਵਾਦਾਦਯੋਪਿ ‘‘ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ’’ਤਿ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਵਯਵ…ਪੇ… ਦਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਵਯਵਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਯਥਾ ‘‘ਸਮਂ ਚੁਣ੍ਣਂ, ਅਲਙ੍ਕਤੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ. ਅਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਾਭਾਵੋ ਅਹੇਤੁਭਾਵੋ. ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸੇਪਿ ਸਮਾਗਤੇ ਨਤ੍ਥੇਵ ਸਮਤ੍ਥਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਾਯਤ੍ਤਾ ਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨਾ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਨਿਬ੍ਯਾਪਾਰੇਸੁ ਅਬ੍ਯਾਵਟੇਸੁ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਮੇਡਿਤਵਚਨਸ੍ਸ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਤਿ ਚ ਆਮੇਡਿਤੇ ਸਿਦ੍ਧੋ ਬਹੁਭਾਵੋਤਿ. ਅਨ੍ਧਸਤਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨ੍ਧਸਤੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਥਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਸੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾ ਜੋਤਿਤਾਤਿ ਅਨ੍ਧਸਤਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮੁਦਿਤਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨ੍ਧਸਤਂ ਸਹਿਤਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਸਾ…ਪੇ… ਸਿਦ੍ਧੋ ਸਿਵਿਕੁਬ੍ਬਹਨਾਦੀਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੋ. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਅਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨਾਤਿ ਯੋਯਂ ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯੋ ਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਲ੍ਲਭਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਲ੍ਲਭਤਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖਣਤ੍ਥੋ ਵਾ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਤੇਨ ਉਪਾਯਭੂਤੇਨ ਨਯਭੂਤੇਨ. ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਯੋਜਨਾ – ਸਮਵਾਯ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤਿ ਸਯਂ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਭਾਵਤੋ, ਸਮਵਾਯਤ੍ਥੋ ਵਾ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮਯੋ. ਸੋ ਯਾਯ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਸਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੇਕਹੇਤੁਤੋ ਵੁਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਕਾਲ…ਪੇ… ਪਰਿਤ੍ਤਤਂ ਦੀਪੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤਤਾਯ. ਸਮੂਹ…ਪੇ… ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤਿ ਸਯਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯਭਾਵਤੋ. ਹੇਤੁ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਦੀਪੇਤਿ ਸਤਿ ਏਵ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਾਨਂ ¶ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ. ਅਤ੍ਥਪਕ੍ਖੇ ਚ ਸਦ੍ਦਪਕ੍ਖੇ ਚ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੇ ਯਮ੍ਹਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਸਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਞਾਪਨਵਸੇਨ ਤਦਾਧਾਰਾਯ ਤਦਧੀਨਾਯ ਚ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਾਧੀਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤੀਤਿ.

ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾਤਿ ਦਲ਼੍ਹਧਨੁਨੋ ਇਸ੍ਸਾਸਾ. ਦਲ਼੍ਹਧਨੁ ਨਾਮ ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਥਾਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਥਾਮਨ੍ਤਿ ਚ ਯਸ੍ਸ ਆਰੋਪਿਤਸ੍ਸ ਜਿਯਾਬਦ੍ਧੋ ਲੋਹਸੀਸਾਦੀਨਂ ਭਾਰੋ ਦਣ੍ਡੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਕਣ੍ਡਪ੍ਪਮਾਣਾ ¶ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਥਵਿਤੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਿਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਦਸਦ੍ਵਾਦਸਵਸ੍ਸਾਨਿ ਆਚਰਿਯਕੁਲੇ ਉਗ੍ਗਹਿਤਸਿਪ੍ਪਾ. ਕਤਹਤ੍ਥਾਤਿ ਧਨੁਸ੍ਮਿਂ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀਭਾਵਾ. ਕੋਚਿ ਸਿਪ੍ਪਮੇਵ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਕਤਹਤ੍ਥੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਨ ਤਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਤੁਪਾਸਨਾਤਿ ਰਾਜਕੁਲਾਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤਸਿਪ੍ਪਾ. ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਠਿਤਾ ਅਸ੍ਸੂਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਦੇਸੇ ਥਮ੍ਭਂ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂਯੇਵ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾਭਿਮੁਖਾ ਠਿਤਾ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਜਵਨਪੁਰਿਸਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਏਵਰੂਪੋ ਪੁਰਿਸੋ ਕੋਚਿ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ. ਸੋ ਹਿ ਜਵਨਹਂਸਕਾਲੇ ਏਵਰੂਪਮਕਾਸਿ. ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਅਭੂਤਪਰਿਕਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਉਪਮਾਮਤ੍ਤਂ ਆਹਟਂ. ਤਪ੍ਪਰਭਾਵਾਤਿ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵਤੋ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ ਪਰਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨੇ ਏਕਨ੍ਤਬ੍ਯਾਵਟਸਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੋ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੋ ਹੇਤੁਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਮਯਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਰਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਸਮੁਦਾਯਾਯਤ੍ਤਤਾਦੀਪਨੇ ਤਪ੍ਪਰੋ, ਤਦੇਕਦੇਸਾਯਤ੍ਤਤਾਦੀਪਨੇ ਤਪ੍ਪਰੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤਪ੍ਪਰਭਾਵਤੋ’’ਤਿ.

ਨਨੁ ਚ ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਕਾਲੋ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਕੋ, ਸੋ ਕਥਂ ਆਧਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਲੋਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਲਕ੍ਖਣਂ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ, ਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਕਿਰਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਹਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਲਕ੍ਖਣਭੂਤਭਾਵਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਲਕ੍ਖਣਕਿਰਿਯਾਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਭੂਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ.

ਉਦ੍ਦਾਨਤੋਤਿ ਯਦਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚ ਅਵਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋਪਿ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਸਮਵਰੁਦ੍ਧੋ ਞਾਣਂ ਵਿਯ ਞੇਯ੍ਯੇਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਏਕੋਯੇਵ ਕਾਮੋ ¶ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਹਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਸਯਵਿਸਯਿਭਾਵੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ. ‘‘ਉਦ੍ਦਾਨਤੋ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਾ’’ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਕਾਮਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਪਾਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਕਿਲੇਸਭੂਤੋ ਕਾਮਰਾਗੋ ਇਧ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋਤਿ ਗਹਿਤੋਤਿ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚੋਦਕੋ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਨੁ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਤਿ. ਇਤਰੋ ਪਨ ‘‘ਬਹਲਕਿਲੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਵਰਤਿ.

ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਮਾਨਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਪਰਿਤ੍ਤਕੁਸਲਾਦੀਸੁ ਵਾ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਪਾਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵਾਤਿ? ਨ, ‘‘ਉਦ੍ਦਾਨਤੋ ¶ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਕਾਮਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਪਿ ਹਿ ਕਾਮਸਮੁਦਾਯੇ ਯਥਾ ਤਦੇਕਦੇਸੋਵ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦੁਵਿਧੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਾਮਰਾਗੋ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕੋ ਰਾਗੋ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਵਿਸਯਾ ਤਣ੍ਹਾ. ਨਿਰੋਧਤਣ੍ਹਾ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ. ਇਧਾਤਿ ਏਕਾਦਸਵਿਧੇ ਪਦੇਸੇ. ਯਦਿ ਅਨਵਸੇਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ‘‘ਦੁਵਿਧੋਪੇਸੋ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਇਧ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਅਨੁਯੋਗੇਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯਭਾਵਤੋ ਅਨਵਸੇਸੋ ਵਿਯ ਅਨਵਸੇਸੋਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਨਵਸੇਸਸਦਿਸਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਸਭਾਵਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਕਿਲੇਸਕਾਮਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾਵੇਨ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਸਦ੍ਦੇ ਹੇਤੁਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵਿਸਯੇਤਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਰਹੇਤਿ ਏਤੇਨ ਰੁਲ਼੍ਹੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾ ਵਿਭਾਗਕਰਣਾਯ, ਨ ਅਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕੁਸਲਭਾਵਨ੍ਤਿ ਜਾਤਕਬਾਹਿਤਿਕਸੁਤ੍ਤਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਥਿਤਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕਭਾਵਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਖਸਦ੍ਦੋ ਇਟ੍ਠਪਰਿਯਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਂ ਸਞ੍ਞਾਣਕਰਣਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਾਨਿ, ਤਦੁਭਯਵਿਧੁਰਾ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਲਦ੍ਧਿ ‘‘ਵਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਗਹਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤੋਪਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਕਿਚ੍ਚਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਸੋ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਤਥਾ ਦੁਰਵਬੋਧੋ, ਯਥਾ ¶ ਸਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਵਿਸਿਟ੍ਠਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਮਾਹ. ਅਨਨ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਗੁਣਬਲਵਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਚਿਨੋਤਿ ਨਾਮ. ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿ ਚ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਚਿਨੋਤੀ’’ਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤਕਤਮੇਵਾਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਕਤਮੇਵ. ਨਾਨਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਅਸਙ੍ਕਰਭਾਵੋ. ਤੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਨਿਚ੍ਛਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਚ੍ਛਿਤਤਾ’’ਤਿ. ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਾਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਸਣ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਥੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ. ਦੇਵਾਦਿਭੇਦੇ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਦਿਸਸਭਾਵਸ੍ਸ ਦੇਸਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗੇ. ਲਿਙ੍ਗਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਵਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ¶ ਨਾਨਤ੍ਤਾਦੀਨਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ ਹਿ ਤਾਨੀ’’ਤਿ. ਅਪਦਾਦਿਨਾਨਾਕਰਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਲਿਙ੍ਗਨਾਨਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਏਵਾਤਿ ਆਵਤ੍ਤਤਿ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਨਾਗ…ਪੇ… ਘਟੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਾਦਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਧਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਵੇਸਵਿਸੇਸੋ. ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵੋਹਾਰਵਚਨੇਨ ਚ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵੋਹਰਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾ, ਯਾ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਅਭਿਨਿਵੇਸਹੇਤੂਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਲਿਙ੍ਗਾਦਿ…ਪੇ… ਯੋਸਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ.

‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਭਾਗਿਯਾ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੫੬-੫੭), ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧, ੨) ਚ ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਹੇਤੁਕਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਸਙ੍ਖ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਤੋ ਲਿਙ੍ਗਂ ਲਿਙ੍ਗਤੋ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਪੁਰਿਮਵਿਕਪ੍ਪੇ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਤੋ ਲਿਙ੍ਗਸਞ੍ਞਾ ਲਿਙ੍ਗਤੋ ਲਿਙ੍ਗਸਞ੍ਞਾਤਿ ਉਭਯਤੋ ਉਭਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ. ‘‘ਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵਾ’’ਤਿ ਭੇਦਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵੋਹਰਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਇਧ ਭੇਦੋਤਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਵੋਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਦ੍ਧਦ੍ਵਯਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਦ੍ਵਯਵਸੇਨ. ਗੁਣਾਭਿਬ੍ਯਾਪਨਂ ¶ ਕਿਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਤ੍ਥਟਯਸਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਕਰਣੇਨ ਵਿਨਾ ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਨਾਕਾਰਣਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਜੇਹਿ…ਪੇ… ਨਾਨਾਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਪਚ੍ਚਨੋਕਾਸੋ ਅਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ, ਗਤਿਕਾਲੋਪਿ ਵਾ. ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਂ ਜਨੇਤ੍ਵਾ ਅਨੋਕਾਸਤਾਯ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਜਨੇਨ੍ਤਂ ਏਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਚ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕਰਣਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵੇਕਲ੍ਲੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਜਨਕਂ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਵਿਕਲੇ ਅਨੋਗਧਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਦਪਿ ਕਾਲਗਤਿਪਯੋਗਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਵਿਕਲਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਓਕਾਸਮੇਵ ਨ ਲਭਤਿ, ਇਤਰਂ ਵਿਪਾਕੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਨ੍ਤਿ, ਇਦਮੇਤੇਸਂ ਨਾਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਓਕਾਸਲਾਭੇ ਸਤਿ ਸਹਾਯਕਾਰਣਵਿਕਲਤਾਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਭਵਤੁ ਤਾਵ ਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਪਗਤਂ ਭੂਤਾਪਗਤਂ, ਅਨੁਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਪਗਤਂ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਭੂਤਭੂਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨ ਅਨੁਭੂਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭੂਤ-ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਵਾਚਕੋ, ਨ ਅਨੁ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਨੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਜੋਤਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਸਦਿਸਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤੋਪਸਗ੍ਗਾਤਿ. ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਉਪਸਗ੍ਗਾਨਂ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਾਨਂ ਤੇਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਜੋਤਨਭਾਵੇਨੇਵ ਅਵਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਅਭਿਧਾਤਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਾ, ਤੇਸਂ ¶ ਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਅਵਿਸੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਪਨਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਜੋਤਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਮਞ੍ਞ…ਪੇ… ਵਿਸੇਸੀਯਤੀ’’ਤਿ. ਅਨੁਭੂਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਲਂ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਏਵ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਇਧ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥਵਾਚਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨੁਭੂਤਸਦ੍ਦੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਸਵੇਦਯਿਤਭਾਵਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੁਭਵਨੇ, ਸਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇ ਪਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਸਾਤਿਸਯੋ ਵਿਸਯਾਨੁਭਵਨਾਕਾਰੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਭੂਤਾਪਗਤਭਾਵਾਭਿਧਾਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਕਡ੍ਢਨੁਪਾਯਮਾਹ.

ਉਪ੍ਪਤਿਤਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਉਪ੍ਪਤਿਤਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਤਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋਤਿ ਅਨਾਗਤਸ੍ਸਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤਾਯ ਕਾਰਣਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਰਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਂ ਸਾਤਿਸਯਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਞ੍ਚ ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਂ ਭੂਤਾਪਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਵਿਪਾਕਾਨੁਭਵਨਵਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਅਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਵਿਗਤਤ੍ਤਾ ਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਤਾਮਤ੍ਤਵਸੇਨਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭੂਤਾਪਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਤਤ੍ਥ ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਮੇਵਾਹ. ਇਧ ਪਨ ਕਮ੍ਮਮ੍ਪੀਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਭਵਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਜਾਤਨ੍ਤਿ ਭੂਮੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਅਗ੍ਗਿਆਹਿਤੋ ਵਿਯਾਤਿ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਉਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤੇਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮਂ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਪਾਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਵਿਨੋਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਸਭੂਮਿਯਨ੍ਤਿ ਸਕਭੂਮਿਯਂ. ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ. ਖਣਤ੍ਤਯੇਕਦੇਸਗਤਂ ਖਣਤ੍ਤਯਗਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਾਹਰਣਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਭਾਵਮਾਹ. ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਉਦਾਹਰਣਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਧਾਨੇਨਾਤਿ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ. ਦੇਸਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਭਗਵਤਾ ਉਚਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਯਂ ਸਭਾਵੋ ਯਦਿਦਂ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਜੇਟ੍ਠਕਾ ਚਿਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਤਥਾਦੇਸਨਾਯ ਕਾਰਣਮਾਹ, ਸਬ੍ਬੇ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਵਜ੍ਜਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੇਚੀਤਿ ਪਦਕਾਰਾ. ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਰਾਗਾਦਯੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਕਾਲਭੇਦਾਭਾਵੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪੁਰਿਮਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ ਵਿਯ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਨੁਪਚਰਿਤਮੇਵਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਮਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਖੀਣਾ ਭਵਨੇਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੫; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੧੪) ਨੇਤ੍ਤਿਭੂਤਾਯ ¶ ਤਣ੍ਹਾਯ ਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਯਕਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿ.

‘‘ਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਸਾਤਸਭਾਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਭਾਵਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮਧੁਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਰਸਵਿਸੇਸਪਰਿਯਾਯੋ, ਇਟ੍ਠਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਇਧ ਉਪਚਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿਆਹ ‘‘ਮਧੁਰਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਤਣ੍ਹਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੋ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਭਾਵੋ ਵਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਨ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਸਹਗਤਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ, ‘‘ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਹਗਤਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਸਹਗਤਸਦ੍ਦੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਭਾਵਂ ਜੋਤੇਤੀ’’ਤਿ. ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ ਵਾ ¶ ਸਹ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਸਬ੍ਬਾਸੁਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਭਾਵਾਵਿਜਹਨਦੀਪਨਵਸੇਨ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਭਾਵਂ ਗਤਾ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਹਗਤਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਭਾਵਤੋ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਭਾਵਾ ਤਣ੍ਹਾ ‘‘ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਹਗਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਸਭਾਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਪੀਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਦੇਤਿ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਦੇ. ਅਯਮੇਵਤ੍ਥੋਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਏਵ. ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਸਂਸਟ੍ਠਸਦ੍ਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਆਗਤਸਂਸਟ੍ਠਸਦ੍ਦੋ. ਸਹਜਾਤੇਤਿ ਸਹਜਾਤਤ੍ਥੇ.

ਕਾਲਵਿਸੇਸਾਨਪੇਕ੍ਖੋ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੋ ਆਭਟ੍ਠ-ਸਦ੍ਦੋ ਭਾਸਿਤਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਭਾਸਿਤਬ੍ਬਤਾ ਅਨਾਭਟ੍ਠਤਾ’’ਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਨ੍ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਾਲ਼ਿਯਂ. ਅਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਏਵਾਤਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਭਾਵਸ੍ਸ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਕਾਰਣਪਰਿਯਾਯਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਥੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਰਂ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵਤ੍ਥੁ ਵਿਯ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਾ ਸਹ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵਾਰੇਨ…ਪੇ… ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਕਿਚ੍ਚਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਭਾਵੇਨ, ਕਿਚ੍ਚਸਹਿਤਤਾਯ ਵਾ. ਅਞ੍ਞਾਸਾਧਾਰਣੋਤਿ ਸ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਸਕੋ ਹਿ ਰਸੋ ਸਰਸੋਤਿ.

ਅਨਨ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਹਜਾਤਚਿਤ੍ਤਫਸ੍ਸਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦ੍ਵਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਵੇਦੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਚੇਤੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੯੩) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸੁਖੁਮਰਜਾਦਿਰੂਪਨ੍ਤਿ ¶ ਅਣੁਤਜ੍ਜਾਰਿਰੂਪਮਾਹ. ਪਰਮਾਣੁਰੂਪੇ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਵਤ੍ਥੁਪਰਿਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਅਨੇਕਕਲਾਪਗਤਾਨਿ ਬਹੂਨਿਯੇਵ ਰੂਪਾਯਤਨਾਨਿ ਸਮੁਦਿਤਾਨਿ ਸਂਹਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾਯ ਸਿਵਿਕੁਬ੍ਬਹਨਞਾਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਏਕਂ ਕਤਿਪਯਾਨਿ ਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮੁਦਾਯਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਮੇਵ ਹਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਿਤਂ, ਸਤਿ ¶ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਾਯੋਗੇ ਤਤ੍ਤਕਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਞਾਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਅਵਿਕਪ੍ਪਕਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ. ਤਦਭਿਨਿਹਟਂ ਪਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਕਪ੍ਪਨਾਵਸੇਨ ਸਮੂਹਾਕਾਰੇਨ ਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਆਕਾਰੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਿਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਏਕਂ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਉਦਾਹੁ ਅਨੇਕਾਨੀਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਿਸਯੇ ਯੁਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘਾਤਕ੍ਖਣੇਨ ਅਨੇਕਕੋਟਿਸਙ੍ਖਾਯ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਮਾਨੇਪਿ ਘਟਸਰਾਵਾਦਿਵਣ੍ਣਾਨਂ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸਾਵਟ੍ਠਾਨੇ ਪੁਰਿਮਮਨਸਿਕਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ‘‘ਘਟੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਸਰਾਵੋ’’ਤਿ ਵਾ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਏਕੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਇਤਰੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਬ੍ਯਵਹਿਤੇਨਾਤਿ ਅਵਿਸੇਸਵਿਦੁਤਾਯ ਪਨ ਘਟਸਰਾਵਾਦਿਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭੇਦਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਤਿ. ਈਦਿਸੀਪੇਤ੍ਥ ਚੋਦਨਾ ਅਚੋਦਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਖਣਪਰਿਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਪਬਨ੍ਧਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਰਤਾਯ. ਪਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਵਿਰੋਧਿਅਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਮਾਯੋਗੇ ਲਹੁਂ ਦਨ੍ਧਞ੍ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ ਪਰਿਤ੍ਤਕਾਲਾ ਦੀਘਕਾਲਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਨ ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ ਏਵਾਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਰੂਪਾਯਤਨਂ, ਏਵਂ ਇਤਰਾਨਿਪਿ. ਸਦ੍ਦਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਵਤ੍ਥੁਪਰਿਤ੍ਤਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨਾਦਿਤਾਯਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਾਵਜ੍ਜਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਵਿਸਯਿਧਮ੍ਮਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਿਨੋਤਿ ਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਵਿਸਯੋਤਿ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥਭਾਵਾਪੇਕ੍ਖੋ ਵਿਸਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸਯੋ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ. ਗਾਵੋ ਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਗੋਚਰੋ ਵਿਯਾਤਿ ਗੋਚਰੋਤਿ ਸਮ੍ਬਹੁਲਚਾਰਿਤਾਪੇਕ੍ਖੋ ਗੋਚਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਗੋਚਰੋ ਤਤ੍ਥ ਚਰਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਬਹੁਲਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ਰੂਪਾਦਯੋ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨਾਤਿ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ. ‘‘ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤੇਸਂ ਗੋਚਰਵਿਸਯਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀਤਿ ਵਚਨਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾਤਿ? ਨ, ਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਭਿਨਿਹਟਂਯੇਵ ਮਨੋ ਇਧ ‘‘ਮਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮਹੇਤੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿ, ਏਤਂਯੇਵ ਵਾ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਏਵਂਵਣ੍ਣੋਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਅਤੀਤਾਨਾਗਤਂਸਞਾਣਾਦਯੋਪਿ ਇਧ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਇਤਰਥਾਤਿ ਰੂਪਂ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਭੋਜਨ ¶ …ਪੇ… ਉਸ੍ਸਾਹਾਦੀਹੀਤਿ ਇਦਂ ਯਾਯ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਯ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਭੋਜਨੇ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਣਤੇ ਸਪ੍ਪਾਯੇ ਚ ਉਤੁਭੋਜਨੇ ਸਮ੍ਮੁਪਯੁਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਵੀਰਿਯੇ ਚ ਸਮਾਰਦ੍ਧੇ ਲਹੁਤਾਦਿਸਬ੍ਭਾਵੇਨ ਕਾਯੋ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਨੁਕੂਲੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਭੋਜਨ…ਪੇ… ਉਸ੍ਸਾਹਾਦੀਹੀਤਿ ਇਦਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਤਾਯ ਵਿਯ ਉਪਦ੍ਦੁਤਤਾਯਪਿ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਵਿਸਮਭੋਜਨਾਪਰਿਣਾਮਾਦਿਤੋ ਹਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਉਪਦ੍ਦਵਕਰਾ ਵਾਤਾਦਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਜਯਂ ਵੇਰਂ ਪਸਵਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੦੧) ਵਿਯ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਜਾਗਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਇਧ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਪਕਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨ ਆਪਾਥਗਮਨੁਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਕਲ੍ਯਤਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਯਿਕਸੁਖਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਕਾਯਕਲ੍ਯਤਾਦਿਂ ਅਨਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਭੋਗਾਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਆਪਾਥਗਮਨਂ ਨ ਸਿਯਾਤਿ. ਯਥਾਨੁਭੂਤੇ ਰੂਪਾਦਿਵਿਸਯੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਪਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਚਿਤ੍ਤਪਣਿਦਹਨਂ. ਯਥਾਨੁਭੂਤੇਨ ਰੂਪਾਦਿਨਾ ਸਦਿਸਂ ਅਸਦਿਸਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਞ੍ਚ ਸਦਿਸਾਸਦਿਸਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿ ਸਦਿਸਾਸਦਿਸਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨਾਦਿ, ਚਿਤ੍ਤਪਣਿਦਹਨਞ੍ਚ ਸਦਿਸਾਸਦਿਸ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨਾਦਿ ਚ ਚਿਤ੍ਤ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨਾਦਯੋ ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੇਵਤੂਪਸਂਹਾਰਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਂਸਦਿਸਤਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਸਦਿਸਤਾ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾ. ਕੇਨਚਿ ਵੁਤ੍ਤੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਂ ਆਹ. ਆਕਾਰਵਿਚਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਵਿਚਾਰਣਂ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਤ੍ਥੇ.

ਨਿਯਮਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕੁਸਲਮੇਵ ਮਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨਿਯਮਿਤਸ੍ਸ. ਪਸਾਦਸਿਨੇਹਾਭਾਵੋ ਦੋਸਬਹੁਲਤਾਯ ਹੋਤੀਤਿ ਲੂਖਪੁਗ੍ਗਲਾ ਦੋਸਬਹੁਲਾਤਿ ਆਹ.

ਆਯਤਨਭਾਵਤੋਤਿ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ.

ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਵਿਨਾਪਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਦਾਨਮਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਤਿਧਾਵਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ.

ਧਮ੍ਮਸਵਨਸ੍ਸ ¶ ¶ ਘੋਸਨਂ ਧਮ੍ਮਸਵਨਘੋਸਨਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਵਤ੍ਥੂਨਂ ਠਾਨਕਰਣਭੇਰਿਆਦੀਨਂ ਸਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣਸ੍ਸ. ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨਂ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ. ਅਪਰਤ੍ਥਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਦੇਸੁ. ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ‘‘ਪਰਿਭੋਗਰਸੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਰਤੋ ਬਹੂਸੁ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਲਿਖੀਯਤਿ, ਯਥਾਠਾਨੇਯੇਵ ਪਨ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਅਞ੍ਞਾਯਤਨਤ੍ਤਾ ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਾਨਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਏਕਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ਨ ਅਞ੍ਞਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਏਕਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਰਿਯੋਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਕਮ੍ਮਸਾਮਞ੍ਞਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਉਦਾਹਰਣਂ ਨ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਅਸਦਿਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਉਦਾਹਟਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਥਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਭੂਤਂ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਛਸੁਪਿ ਵਿਸਯੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਨਿਬਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਦਿਸੂਦਾਹਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਯ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਚਰਣੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਤਬ੍ਬਹੁਲਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦ੍ਵਾਰਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਏਕਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਏਕਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਪਨ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤੇਨੇਵਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਮੇਵ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਨਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੇਸੋ ਏਵ ਗਹਿਤੋ, ਨ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞਂ. ‘‘ਨਨੁ ਚ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਾ’’ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਅਨਿਯਮੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਯਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤੇਨ ਵਿਨਾ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਿਕਾਦਿਭੇਦਂ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਨ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਗਹਿਤਂ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਮੇਵ ਨਿਬਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਂ

ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ¶ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਰੂਪਂ ਪਕਾਸਨੁਪਾਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਯਤਰੂਪਰੂਪਵਸੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨਿਯਤਰੂਪਰੂਪਵਸੇਨ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਕਾਯੇ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕਾਯੋ ਇਧ ਗਹਿਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਭਾਵੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਚ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਜੀਵਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਵਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ.

ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਚਲਨਾਕਾਰਾਵ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਸਹਿਤਾਤਿ ਕਦਾਚਿ ਆਸਙ੍ਕੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਠਮਜਵਨਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਚਾਲੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚਲਨਂ, ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੋ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਖਣਿਕਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਦਭਿਮੁਖਭਾਵਵਿਕਾਰਵਤੀਤਿ ਤਂਦਿਸਮਭਿਮੁਖੋ ਤਦਭਿਮੁਖੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਤਦਭਿਮੁਖਭਾਵੋ, ਸੋ ਏਵ ਵਿਕਾਰੋ, ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੀ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਤਦਭਿਮੁਖਭਾਵਵਿਕਾਰਵਤੀ. ਇਦਾਨਿ ਤਦਭਿਮੁਖਭਾਵਵਿਕਾ ਰਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਹਭਾਵੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯ ਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ. ਯਤੋ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿਆਦਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਸੇਧੇਤੁਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਥਮ੍ਭਨਚਲਨਸਙ੍ਖਾਤਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇ ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭਾਵਮਾਹ. ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਤਾਦਯੋ ਵਿਯ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਂ ਸੋ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਬ੍ਭਾਵੇ ਨਕੁਤੋਚਿਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਆਪਨ੍ਨਂ. ਨ ਹਿ ਰੂਪਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਚ ਸਤਿ ਨਿਚ੍ਚਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਜ੍ਜੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ¶ ਨਿਚ੍ਚੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਵਿਯਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਉਪਾਦਾਰੂਪਭਾਵੋ ਉਪਚਾਰਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਕਰਣਭੂਤਾਯ. ਯਂ ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਬ੍ਯਾਪਾਰਂ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਦਮੇਸ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਯਦੇਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਭਾਵਨਂ, ਏਤਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਰਹਿਤੇਸੁ ਰੁਕ੍ਖਚਲਨਾਦੀਸੁ ਨ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਹਤ੍ਥਚਲਨਾਦੀਸੁ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਵਿਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਯਿਕਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਞਾਪਕੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਞਾਪਕੋ ਚ ਹੇਤੁ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਸਯਂ ਞਾਤੋਯੇਵ ਞਾਪੇਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਭਾਵਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਸਯਭਾਵਮਾਪਨ੍ਨੋ ਏਵ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਨੇਤਰੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਾਨਂ ਚਲਨਾਕਾਰੋ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਤੇਨਪਿ ਸਾ ਗਹਿਤਾ ਸਿਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦਿਰੂਪਾਨੀਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਤਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨੇਵ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਾਦਿਨੋ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਤਂਸਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰੋ ਤਂਸਞ੍ਞਾਣਾਕਾਰੋ, ਉਦਕਾਦਿਸਹਚਾਰਿਪ੍ਪਕਾਰੋ ਚ ਸੋ ਤਂਸਞ੍ਞਾਣਾਕਾਰੋ ਚਾਤਿ ਉਦਕਾ…ਪੇ… ਕਾਰੋ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ. ਤਦਾਕਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦਕਾਦਿਞਾਪਨਾਕਾਰਸ੍ਸ. ਯਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਂਯੇਵ ਕਾਰਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਸਙ੍ਕੇਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਕੇਵਲਂ ਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਕਿਞ੍ਚਰਹੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਥ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਮਾਨੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯ…ਪੇ… ਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਹਿਤਵਿਕਾਰੇਨ ਸਹਜਾਤਵਣ੍ਣਾਯਤਨਗ੍ਗਹਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਵਤ੍ਥਾਪਕਸ੍ਸ ਤਤਿਯਵਾਰੇ ਜਵਨਸ੍ਸ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਹਭੂ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਕਾਰਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਮਿਨੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਨੁਮਿਤਮਤ੍ਥਂ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਦਕਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵਾਤਿ ਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰੇਨ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਉਦਕਾਦੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਵਿਜਾਨਨੇਨੇਵ. ਯਥਾ ਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਉਦਕਾਦਿਸਹਚਾਰਿਪ੍ਪਕਾਰਤਂ ¶ ਸਞ੍ਞਾਣਾਕਾਰੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ ਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰੇਨ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾਦਿਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਜਾਨਨੇਨੇਵ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਤਿ ਤਦਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਉਪਮਾਯੋਜਨਾ.

ਸਭਾਵਭੂਤਨ੍ਤਿ ¶ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਭੂਤਂ. ਦ੍ਵਿਧਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤੋ ਚ. ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਭਾਵੋ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ ਤਾਯ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਚਤੁਵੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਸਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਕਾਯਕਮ੍ਮਭੂਤਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਵਸੇਨ ‘‘ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਵਸੇਨ ‘‘ਤੇਨ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਾਮਲਾਭਤੋ’’ਤਿ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਭਾਵੋ ਨਿਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ‘‘ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਚਾਰਿਨੋਤਿ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਕਾ. ਦ੍ਵਾਰਸਮ੍ਭੇਦਾਤਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਸਙ੍ਕਰਣਤੋ. ਦ੍ਵਾਰਾਨਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਦਿਭਾਵੋ, ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਚ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਦਿਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਕਰੋ ਸਿਯਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭੇਦੋਪੀ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ…ਪੇ… ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਯਦਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਚਾਰੀਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਚੀਕਮ੍ਮਾਦਿਕਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭੇਦਾ ਦ੍ਵਾਰਸਮ੍ਭੇਦੋਪੀ’’ਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਚਰਣੇ ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ. ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਚਰਣਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰੂਪਲਕ੍ਖਣਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਚਰਣਂ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦ੍ਵਾਰੇ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ. ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮਾਨਿ. ਅਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਅਞ੍ਞਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮਾਨਿ. ਦ੍ਵਾਰੇ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਨ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਂ ਵਾ ਨ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਚਤੁਵੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਤਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਏਵ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਸਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਚੇਤਨਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਹੀ’’ਤਿ. ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ¶ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਮ੍ਮਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ’’ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮੇਹਿਪਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਨੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਪਿ ਸਿਦ੍ਧੋਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਦ੍ਵਾਰਚਾਰੀਹੀਤਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਸਯਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਭਾਵਮਾਹ, ਨ ਪਨ ਅਵਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਵਵਤ੍ਥਾਨਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਪੇਕ੍ਖਾਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਯਨਿਯਮਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਯੋ ਵਿਯ ਦ੍ਵਾਰਨਿਯਮਿਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਨਿਯਮਿਤਾਨੀਤਿ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ.

ਏਵਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਦ੍ਵਾਰਭੂਤੇਹਿ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣੀਯਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਆਣਤ੍ਤਿ…ਪੇ… ਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਾਨਂ ਵਚੀਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਪਕਾਸੇਤਬ੍ਬਤਂ ਆਹ. ਕਾਯਾਦੀਹੀਤਿ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਚਰਨ੍ਤਾਨਿਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸਕੇਨ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਾਨੇਵ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਨਾਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਚਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਤਨਿਯਸ੍ਸ. ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਮੇਵਾਤਿ ਸਕਦ੍ਵਾਰਮੇਵ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸਕਸਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਯਦਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਨਿ, ‘‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਥਂ ਨੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਸਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ. ਤਂਸਹਜਾਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਭਾਵੇਯੇਵ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵੋ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਿਯਮੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇ ਬ੍ਯਭਿਚਾਰਾਭਾਵਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਿਯਮੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਵਵਤ੍ਥਾਨਯੁਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਿਯਮੇਨ. ਦ੍ਵਾਰਚਰਣੇਤਿ ਅਞ੍ਞਦ੍ਵਾਰਚਰਣੇ.

ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂਯੇਵ ਭਾਸਤਿ, ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ. ਧਮ੍ਮਂਯੇਵ, ਪਿਯਂਯੇਵ, ਸਚ੍ਚਂਯੇਵ ਭਾਸਤਿ, ਨੋ ਅਲਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੩; ਸੁ. ਨਿ. ਸੁਭਾਸਿਤਸੁਤ੍ਤ) ਯਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਚੇਤਨਾਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਭਾਸਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁਭਾਸਿਤਭਾਸਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਸਹ ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸਹੇਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਰਹਿਤਾ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਯਾ ਤਾਯ ਵਾਚਾਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਾਚਾਗਿਰਾ ਬ੍ਯਪਥੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੬੩੬) ਨਾਤਿਸੁਖੁਮਂਯੇਵ ਸਦ੍ਦਵਾਚਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਾ ਤਾਯ ਵਾਚਾਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਵਿਯ ਵਤ੍ਥੁਪਰਿਤ੍ਤਤਾਦਿਨਾ ¶ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਮ੍ਪਿ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਯਾ ਤਾਯ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਇਦਾਨਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਸਦ੍ਦੋ ਨ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਙ੍ਗਹਕਾਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸੇਧੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਸਹੇਵ ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਘਟ੍ਟਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਚਿਤ੍ਤਜਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਘਟ੍ਟਨੇ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਏਕੋ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਦਾਕਾਰਤ੍ਤਾ ਹਿ ਤੇਸਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਘਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ‘‘ਤਬ੍ਬਿਕਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਿਧਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਾਨਂ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਾਨਂ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੇਸਨ੍ਤਰੇ ਪਾਰਮ੍ਪਰਿਯੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਾਦਨਪਰਮ੍ਪਰਤਾ. ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨੇਨਾਤਿ ਲਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ. ਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ. ‘‘ਸਤ੍ਤ ਜਵਨਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਏਕਜਵਨਵਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਏਕਮਕ੍ਖਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਘਟ੍ਟਨਾ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਬਹੁਸੋ ਪਵਤ੍ਤਨੇਨ ¶ ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਪੁਰਿਮਜਵਨਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਹਿ ਘਟ੍ਟਨਾਹਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨੇਨ ਸਤ੍ਤਮਜਵਨੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ ਘਟ੍ਟਨਾ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਮਕ੍ਖਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਲਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਪਨ ਪਠਮਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਘਟ੍ਟਨਾ ਬਲਵਤੀ ਹੋਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ¶ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਮਨੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂਦ੍ਵਾਰਵਨ੍ਤਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਂ ਮਨੋ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਤਿਵਿਧਚਤੁਬ੍ਬਿਧਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵਤੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਵਚੀਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਵਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵਤੋ ਵਟ੍ਟਹੇਤੁਭੂਤਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮਨੋ ਏਵ ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਚੇਤਨਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਆਰਦ੍ਧਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤਂ ਤਂ ਸਕਿਚ੍ਚਂ ਆਰਭਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾ ਨੇ ਸਕਿਚ੍ਚੇ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀ ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣੇ ਕਰੋਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰੇਤਿ ਚਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਂ ਆਯੂਹਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਪਾਦਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਰਣਂ ਚੇਤਯਨਨ੍ਤਿ ਆਯੂਹਨਚੇਤਯਨਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਥਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚੇ ਪਸੁਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਕਰਣਂ. ਤੇਨੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਬ੍ਯਾਪਾਰਣਾਕਾਰੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਣਂ ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਤ੍ਤਾਤਿ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਮਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਤੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ ਲੋਕਿਯਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਮ੍ਮਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਮਾਨਕਾਲਾਪਿ ¶ ਕਾਰਣਫਲਕਿਰਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕਾਲਾ ਵਿਯ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਯੇਵ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚੋਪਨਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਂ ਆਹ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਕਾਯਸਦ੍ਦਵਾਚਾਹਿ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਏਵ ਵਾ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਾਹਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਾਯਵਾਚਾਹਿ ਚੋਪਨਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਬ੍ਬਿਕਾਰਾਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਕਾਯਵਾਚਾਹੀਤਿ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ¶ . ਚੋਪਨਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਥਮ੍ਭਨਚਲਨਕਿਰਿਯਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਘਟ੍ਟਨਕਿਰਿਯਞ੍ਚ. ਏਸਾ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾ ‘‘ਰੂਪਕਾਯਂ ਥਮ੍ਭੇਤੁਂ ਚਾਲੇਤੁਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ‘‘ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਘਟ੍ਟਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਚੋਪਨਕਿਰਿਯਾਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਕਾਯਵਾਚਾ’’ਤਿ, ‘‘ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਕਰਣਭੂਤੇਹਿ ਚੋਪਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦਿਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਵਾਸਿਆਦੀਹਿ ਵਿਯ ਛੇਦਨਾਦਿ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਭਵਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਧਰਮਾਨਤਾਵ ਸਬ੍ਭਾਵੋ, ਅਥ ਖੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਿਰੋਧਿਤੇਵਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾ ਚ ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਕਿਲੇਸਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਕਰਣਭੂਤੇਹਿ ਚੋਪਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦਿਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਚੋਪਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦਿਕਿਰਿਯਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰੇਨ ਚੇਤਨਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਏਵਞ੍ਚ…ਪੇ… ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਯੇ ਸਤਿ ਵਾਚਾਯ ਸਤੀਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਅਨੁਲੋਮਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯਾਤਿ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਨ ਕਾਯਾਦੀਨਂ ਚੋਪਨਾਭਿਜ੍ਝਾਦਿਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਚੇਤਨਾਹੇਤੁਕਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਸਭਾਵਤੋ ਉਪਕਾਰਕਤੋ ਮਗ੍ਗੇ ਸਤਿ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਮਗ੍ਗੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰੇ ਸਂਸਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤਿਪਿ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯਥਾਸਕਂ ਦ੍ਵਾਰੇਹੇਵ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਰੋਧੋ. ਦੁਤਿਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰੇ ਸਂਸਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾਦਯੋ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਾਸਂ ਤੇਨ ਤੇਨੇਵ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ. ਤਂ ਪਨ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਪਕ੍ਖਿਕਭਾਵਕਰਣਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਵਰੋਧਨਨ੍ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਪਤ੍ਤਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚੇਤਨਾ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾਮਮੇਵ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ. ਤਾ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਨੇਵ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਮਂ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਹਿ ਤੇਸਂ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਪਕ੍ਖਿਕਕਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਪਥਂ, ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾਯ ਪਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੇਵਲਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਤਿਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਚੇਤਨਾਯ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਯੇਭੁਯ੍ਯਤਬ੍ਬਹੁਲਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਵਵਤ੍ਥਾਪਨਂ ¶ ਕਾਯਾਦਿਕਸ੍ਸ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਭਾਵਵਵਤ੍ਥਾਪਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਭੇਦਨਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਭਾਵੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਆਣਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇਸੂ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਅਨੇਕੇਸਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵਾਰਸਂਸਨ੍ਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਕਮ੍ਮਪਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਿਕਚੇਤਨਾਯ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਵੋਹਾਰਲਾਭਾ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਣਾਮਨਵਸੇਨ ‘‘ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਹਞ੍ਞਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਵੋਹਾਰਵਿਰਹਾ, ਅਚੇਤਨਾਸਭਾਵਤੋ ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਭਾਵੇ.

ਦਸਵਿਧਾ ਇਦ੍ਧਿ…ਪੇ… ਤਬ੍ਬਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਤੇਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ‘‘ਨ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤੇਨ ਉਪੋਸਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਟਨ੍ਤਿ? ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਆਹਟਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਪਨ ਸੋ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਅਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

‘‘ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤੀਸੁ ਉਪਪਜ੍ਜਨਂ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਤੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਖਨ੍ਧਸਿਵਾਦੀਹਿ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ… ਪਰਿਭਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਿਪਧਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦੀਸੁ ਯਦਾ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਚੇਤਨਾ ¶ ਬਲਵਤੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਤਰੇ, ਤਦਾ ਪਧਾਨਭਾਵਤੋ ਚੇਤਨਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚ ਵੋਹਾਰਂ ਲਭਤਿ. ਸੋ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਪਧਾਨਭਾਵੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਤੇਸੁਯੇਵ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਚੇਤਨਾ, ਤਦਾ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਚੇਤਨਾ ਅਪਧਾਨਭਾਵਤੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚ ਵੋਹਾਰਂ ਨ ਲਭਤਿ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਪਨ ਪਧਾਨਭਾਵਤੋ ਸਤਿਪਿ ਕਾਯਙ੍ਗਵਾਚਙ੍ਗਚੋਪਨੇ ਸਕੇਨ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨ ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਤੀਸੁਪਿ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੇਨ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦ੍ਵਾਰਤ੍ਤਯੇਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਮਨੋਕਮ੍ਮੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਚੇਤਨਾ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਂ ਪਧਾਨਸਭਾਵਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਚੇਤਨਾਯ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਕਮ੍ਮਭਾਵਤੋ ਪਰਿਯਾਯਕਮ੍ਮੇ ਅਨਵਰੋਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਪਨ ਸਾ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਚੇਤਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਕਥਾ. ੫੩੯). ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੇਤਨਾਯੇਵ ਪਧਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਸਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਥ ਵਾ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਹਿ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਸਹਜਾਤਾ ਚੇਤਨਾ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤਮਨੋਕਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ. ਯਦਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਪਧਾਨਾ, ਨ ਚੇਤਨਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਚੇਤਨਾ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਿਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ ਸਾ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਤਿਵਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਚੇਤਨਾਪਿ…ਪੇ… ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਏਵ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਚੇਤਨਾਯ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਹਿ ਮਨੋਕਮ੍ਮਭਾਵੇ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਚੇਤਨਾ…ਪੇ… ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਨਾਕਮ੍ਮਂ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਚੇਤਨਾਯ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਭਾਵੋ ਸਿਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਅਕੁਸਲਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਵਿਰਤਿਵਿਸਿਟ੍ਠਾਤਿ ਵਿਰਤਿਤੋ ਚੇਤਨਾਯ ਪਧਾਨਭਾਵਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਵਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੫੩੯) ਆਗਮਮ੍ਹਿ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ’’ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚੇਤਨਾਵ ‘‘ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਵਿਰਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ‘‘ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ‘‘ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਵਵਤ੍ਥਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ, ਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਰਕ੍ਖਣਭਿਨ੍ਦਨਾਨਿ ਅਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਚ ਕਥਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ.

ਕਮ੍ਮਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤਤਿਯੋ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਪਠਮਚਤੁਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰੇਸੁਯੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਇਤਰਤ੍ਥ ‘‘ਸੋਤਂ ਘਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਥਾਪਿ ਵਾ ਅਵਿਭਤ੍ਤਿਕੇ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਯਤੋ ਸਂਵਰਵਸੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸੀਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਚੇਤਨਾ’’ਤਿ. ਇਤਰਾ ਸਂਵਰਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਯੁਤ੍ਤਾ ਤਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਾ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ¶ . ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਵੋਸ੍ਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਪਮਾਦੋ. ਵੀਰਿਯਪਨੋਦਨਭਾਵਤੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ‘‘ਕੋਸਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਪ੍ਪਧਾਨੋ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ.

ਅਸੁਦ੍ਧਤਾਤਿ ਅਕੇਵਲਤਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤਾ. ਦ੍ਵਾਰਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਿਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਂ ਹੋਨ੍ਤਂ ਤੇਨ ਮਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਨੋਪਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਾ’’ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮਾਨਨ੍ਤਰਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਨੇਕਸ੍ਸਪਿ ਜਵਨਵਾਰਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਬਨ੍ਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਕੁਸਲਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵੇਨ ਅਵਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਅਸਂਵਰਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਾਚਾਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਚਨਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੂਪਲਕ੍ਖਿਤੋ ਅਸਂਵਰੋ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਪਵਤ੍ਤੋਪਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਿਕੋ ਏਵਾਤਿ ਏਵਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਸਤਿ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਵਿਰੁਜ੍ਝਨਾਕਾਰਂ ‘‘ਅਸਂਵਰੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਸਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦ੍ਵਾਰੇ. ਅਸਂਵਰੋ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਵਾਚਾਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਪਿ ਕਾਯਿਕੋ ਅਸਂਵਰੋ ਚੋਪਨਕਾਯਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ. ਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਚਰਣਂ ਪਾਕਟਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਂ ¶ ਸਤੀਤਿ ਚੋਪਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਾਯਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰੇ ਅਸਂਵਰੋਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ ਏਵ ਗਹਿਤੇ. ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਮ੍ਮਭਾਵੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾਯ ਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਾਨੁਪਲਕ੍ਖਿਤਂ. ਤਥਾ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਕ੍ਖਾਮਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਸਂਸਨ੍ਦਨੇ ਵਕ੍ਖਾਮ. ‘‘ਸੋ ਹਿ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਕਮ੍ਮਪਥਸਂਸਨ੍ਦਨਕਥਾ) ‘‘ਚੋਪਨਕਾਯਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਵਚੀਕਮ੍ਮਾਦੀਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸਂਵਰਭੂਤਾਨਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵੇ ਆਪਨ੍ਨੇ ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪਵਾਦੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਤਿ ਏਵਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਾਨਂ ਞਾਣਵੀਰਿਯੇਹਿ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਰਸੇਨ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨ. ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਉਪਕ੍ਕਮਕਰਣਹੇਤੁ ਤਂਮਹਾਭੂਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਮਹਾਭੂਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਤਾਦਿਸਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਨਾਮ. ਲਦ੍ਧੁਪਕ੍ਕਮਾਨਿ ਹਿ ਭੂਤਾਨਿ ਨ ਪੁਰਿਮਭੂਤਾਨਿ ਵਿਯ ਵਿਸਦਾਨੀਤਿ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਾਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ਕਾਰਣਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਹਸਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਵਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚਸਾਧਿਕਾਯ ਬਹੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਜਵਨੇਹਿ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਾਯ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਵਸੇਨ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ. ਸਤਿਪਿ ਕਦਾਚਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚੇਵ ਮਹਨ੍ਤੇ ਚ ਪਾਣੇ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਮਭਾਵੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ ਤਿਬ੍ਬਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਭਾਵੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਯੋਗ…ਪੇ… ਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਵਿਪਰਿਯਾਯੇਪੀਤਿ ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੁਆਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਮਹਤ੍ਤੇਪਿ. ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯੇਹੀਤਿ ਗੁਣਵਨ੍ਤਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਹਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਹਨ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਗੁਣਵਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਵਤ੍ਥੁਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਮਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮੁਦੁਤਾਯ ਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਚ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਪਾਣੋ ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਤਾ ਵਧਕਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਉਪਕ੍ਕਮੋ ¶ ਵਧਕਚੇਤਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ, ਪਞ੍ਚਸਮ੍ਭਾਰਵਤੀ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਚੇਤਨਾਤਿ ਸਾ ਪਞ੍ਚਸਮ੍ਭਾਰਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ.

ਮਨ੍ਤਪਰਿਜਪ੍ਪਨੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਹਰਣਂ ਵਿਜ੍ਜਾਮਯੋ, ਵਿਨਾ ਮਨ੍ਤੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਹਿ ਆਕਡ੍ਢਨਂ ਤਾਦਿਸਇਦ੍ਧਿਯੋਗੇਨ ਇਦ੍ਧਿਮਯੋ ਪਯੋਗੋਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸਪਿ ਛ ਪਯੋਗਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਨ ਤਥਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਚ੍ਛਨ੍ਦਭਾਵੇ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਸਤਿਪਿ ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨੇ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੇਵਨਾਭਿਸਨ੍ਧਿਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਹੋਤਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਯੋਗਾਭਾਵੋ ਨ ਪਮਾਣਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸੇਵਨਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਭਾਵਤੋ. ਪੁਰਿਸਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸੇਵਨਪ੍ਪਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰੇਤਰਂ ਸੇਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍ਵਾ ਨਿਪਨ੍ਨਾਯਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰਿਸਕਿਚ੍ਚਕਰਣਕਾਲੇ ¶ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਪਿ ਸੇਵਨਪ੍ਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ, ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਤੀਣੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਫਰੁਸਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਫਰੁਸਚੇਤਨਾ ਫਰੁਸਵਾਚਾ. ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਪਨ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤਦਭਾਵੇਸੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਯਂ ਪਤਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਪਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾਵ ਸੀਸਂ ਏਤਿ. ‘‘ਪਰਮ੍ਮੁਖੇਪਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਯਦਿ ਚੇਤਨਾਯ ਸਬ੍ਬਦਾ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਅਨਿਯਤੋ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੋਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਅਵਚਨਂ, ਨਨੁ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਅਨਿਯਤੋ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੋਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਯਂ ਅਵਚਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਮ੍ਮਪਥਤਾਤਂਸਭਾਗਤਾਹਿ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਚੇਤਨਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਸਾ ਪਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਕਾਤਿ ਪਾਕਟੋ ਤਸ੍ਸਾ ¶ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੋਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਚੇਤਨਾਯ ਹਿ ‘‘ਚੇਤਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਦਾਮਿ,’’‘‘ਤਿਵਿਧਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਕਮ੍ਮਭਾਵੋ ਦੀਪਿਤੋ. ਕਮ੍ਮਂਯੇਵ ਚ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤੀਨਂ ਤਦੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਪਥਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਪਥੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਪਾਕਟੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੋ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਂ ਪਨ ਚੇਤਨਾਸਮੀਹਨਭਾਵੇਨ ਸੁਚਰਿਤਦੁਚ੍ਚਰਿਤਭਾਵੋ, ਚੇਤਨਾਜਨਿਤਤਂਬਨ੍ਧਤਿਭਾਵੇਨ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਤਦੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਥਭਾਵੋ ਚਾਤਿ ਨ ਤਥਾ ਪਾਕਟੋ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੋਤਿ ਤੇ ਏਵ ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਤਥਾਜਾਤਿਯਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚੇਤਨਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਿਯਾ. ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੇਵ ਤਬ੍ਬਿਰਤਿਆਰਮ੍ਮਣਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਏਵਾਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧਂ ਚੋਦੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤੋਯੇਵ ਹਿ ਵੇਰਮਣੀ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸਯਮੇਵ ਪਰਿਹਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਿਭਙ੍ਗੇ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਕਵਣ੍ਣਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਦੁਗ੍ਗਤਤਾਦੀਨੀਤਿ ¶ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਲਦ੍ਧਾਲਾਭੋ ਲਦ੍ਧਵਿਨਾਸੋ ਇਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਭੋਗਾਨਂ ਕਿਚ੍ਛਪਟਿਲਾਭੋ ਰਾਜਾਦੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗਤਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਹਾਰੋ ਸਾਸਙ੍ਕਵਿਹਾਰੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਭੋਗਜਾਨਿਆਦਯੋ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਾਸਞ੍ਚ ਵਿਰਤੀਨਂ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾਦ੍ਵਾਰੇਨ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਤਦੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪਥਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਕਮ੍ਮਪਥਸਂਸਨ੍ਦਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਥਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ. ਕੇਚੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਿਰਿਤ੍ਥੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸੋ ਹਿ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਦੀਨਂ ਸੁਸੀਲ੍ਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਪਥੇਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਾਦੀਹਿ ਅਵਿਰੋਧਭਾਵੇਨ ਦੀਪਨਂ ਕਮ੍ਮਪਥਸਂਸਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਵਦਤਿ. ਕਮ੍ਮਪਥਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸਂਵਰਸਂਵਰਾਨਂ ¶ ਤੇਸਂ ਵਾਦੇ ਕਮ੍ਮਪਥਸਂਸਨ੍ਦਨੇ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਸਙ੍ਗਹਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਗਹਣੇ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਿਵਿਧ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਪੁਰਿਮਪਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦੋਸਂ ਵਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਪਕ੍ਖੇਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਨ ਚ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨ ਯੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸੁਚਰਿਤਅਸਂਵਰਸਂਵਰਾ ਅਨੁਚਰੀਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਤਾ ਵਿਧੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਪਞ੍ਚਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸਂਵਰੋ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਾਭਾਵਮਾਹ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥ…ਪੇ… ਵਦਨ੍ਤੇਹਿ ‘‘ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਛਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਦਿ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨੇਵ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਦੀਨਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਏਵਂ ਵਦਨ੍ਤੇਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ ਮਨੋਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਛਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂਤਂਕਮ੍ਮਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਂ (ਵਿਭ. ੯੧੩) ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮਮੇਵ ਸਿਯਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਚੀਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਮਾਸਙ੍ਕਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਸਂਵਰਾਨਂ ਸਂਵਰਾਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਪਥਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਪਥੇਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਚ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ¶ ਦੀਪਿਤਾ, ਨ ਚਾਯਂ ਵਿਧਿ ਨਿਰਵਸੇਸਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾ, ਕਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਕਰੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਰੋਧੋ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਨਨਾਮਤਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਤਾ. ਸਾਮਞ੍ਞਨਾਮਾਵਿਜਹਨਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਾਵਿਜਹਨਂ. ਉਭਯੇਸਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਾਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯਵਚਨਾਭਾਵਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਅਸਂਵਰਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਤੇ ਵਿਚਾਰਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਚਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਦੁਤਿਯਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਕਾਯੇ ਵਾਚਾਯ ਚ…ਪੇ… ਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਚੋਪਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਤੋ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਭਾਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਕਾਯਵਚੀਗਹਣਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਏਵ ਵਿਭਾਵੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇ ਚ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇ ¶ ਵੁਤ੍ਤੇ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਛਫਸ੍ਸਦ੍ਵਾਰਿਕਕਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਮਨੋਕਮ੍ਮਤਾਵਿਸੇਸਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਨਿਯਮਸ੍ਸ ਏਵ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਮੇਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਇਦਾਨਿ ਨਿਯਮਾਕਰਣੇਨ ਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

‘‘ਨਿਯਮਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਰਿਮਨਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਵਤ੍ਤੁਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਨੁਰੋਧਿਨੀ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਸਮਾਸਪਦੇ ਏਕਦੇਸੋਪਿ ਆਕਡ੍ਢੀਯਤਿ ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਕਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਏਤ੍ਥ ਪਦਕਾਰਮਤਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਭੂਤਚੇਤਨਾਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ. ਸਤਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਾਨਂ. ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਕਮ੍ਮਪਥਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਕਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਦਾ, ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਅਕਮ੍ਮਪਥਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾ ਚ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਕਮ੍ਮਪਥਾ ਚ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਕਮ੍ਮਪਥਾਤਿ ‘‘ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਅਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂ ਸਂਵਰਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਨ ਸਭਾਵੇਨਾਤਿ ਮਨੋਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਨ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਮਿਧਾਪੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਜਨਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਚਿਤ੍ਤੇਪਿ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭੂਤਮਨੋਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ.

ਦ੍ਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਮਾਭਾਵਨਿਯਮਾਭਾਵੇ ¶ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਨ ਹਿ…ਪੇ… ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਧਾਨੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਪ੍ਪਧਾਨਂ ਅਧਿਕਰੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾ

ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਤਾਦਿਦਸ੍ਸਨੇ ਨ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੋ, ਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇ ਏਵ ਪਨ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਹਿ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾਭਾਵੇਨਾਤਿ ¶ ਚਿਤ੍ਤਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇਨ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਮੇਵ. ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਨਿਪਾਤਕਾਰਣਂ ਫਸ੍ਸੋ ਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਫਸ੍ਸੋ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਫੁਸਨਾਕਾਰੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਫੁਸਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਸਾਖਗ੍ਗੇ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭੂਮਿਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਵੀਰਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਜਙ੍ਘਚਲਨਂ, ਅਮ੍ਬਿਲਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਦਿਂ ਖਾਦਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮੁਖੇ ਖੇਲ਼ੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਦਯਾਲੁਕਸ੍ਸ ਪਰਂ ਹਞ੍ਞਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਸਰੀਰਕਮ੍ਪਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਭੂਤਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਤਿ ਯਥਾ ਪਟਿਹਨਨਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਸਨ੍ਨਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਰੂਪਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੇਸੁ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਪਰਿਯਾਯੋ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਵਿਸਯਕਰਣਵਿਸਯਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਹਨਨਾਕਾਰੇਨ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੋ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਯਦਾਹ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ ਫਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕੋਵ, ਨ ਇਤਰੋ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਉਪਚਾਰਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਸ੍ਸ. ਇਤਰਥਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਸ੍ਸਪਿ ਤਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਨਸਿਕਾਰੇਸੁ ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਤਂਤਂਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿਯੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵਕਰਣਂ.

‘‘ਯਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਅ. ਨਿ. ੯.੩੪) ਸੁਖਵੇਦਨਾਵ ਅਸ੍ਸਾਦੋਤਿ ਆਹ ¶ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਫੁਸਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਂ ਏਕਦੇਸਾਨੁਭਵਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਚਰਿਤਮੇਵ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਅਨੁਭਵਨਕਿਚ੍ਚਮਾਹ.

ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਨੀਲਾਦਿਨਾ ਦੀਘਾਦਿਨਾ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ. ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨਾਤਿ ਯਥਾ ਞਾਣਪ੍ਪਧਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਞ੍ਞਾ ਞਾਣਮਨੁਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਸਮਾਧਿਪ੍ਪਧਾਨੇ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚੇ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਵਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਵਾਚੀ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਚ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨੇਨ ਵਿਨਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ¶ ਨ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਮਵਟ੍ਠਿਤੇ ਹੋਤਿ-ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤੇਨ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਯੋਜਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਵਨਂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਾ, ਸਤ੍ਤਾ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਨਾ ਸਮਙ੍ਗਿਤਾਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਖਣਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਭਾਵੋ ਉਪ੍ਪਾਦਸਮਙ੍ਗੀ, ਨ ਸੋ ਨ ਹੋਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਾ ਨ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਬ੍ਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਿ ਪਨ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਖਣਤ੍ਤਯਵੀਤਿਵਤ੍ਤੇਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤਾਸਬ੍ਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਪਾਕਟਕਰਣਭਾਵਤੋ. ਇਤਰਥਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਕਿਂ ਪੁਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਸਵਿਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਵਚਨਂ. ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਵਿਭਜਨਂ, ਨ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਿਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਰੁਲ਼੍ਹਸਬ੍ਬਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਵਿਭਜਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਚ੍ਚਲੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਮਗ੍ਗਾਦਯੋ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਵਿਯ ਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਹਿ ਸਹ ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਾਧਾਰਣਰਾਸਿਯਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਝਾਨਙ੍ਗਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਿਤਕ੍ਕਨਨ੍ਤਿ ¶ ਵਿਤਕ੍ਕਨਕਿਰਿਯਾ, ਸਾ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਸਵਤ੍ਤਿਭਾਵਨਿਵਾਰਣਾਯ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਤਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਯੋਗ੍ਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਆਕੋਟੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਆਕੋਟਨਲਕ੍ਖਣਤਾ ਪਰਿਯਾਹਨਨਰਸਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਦਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਂ ਕਿਚ੍ਚਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਹਿ ਸਭਾਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਕਾਚਿ ਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਥਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ. ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਜਨਾਨੁਰੋਧੇਨ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਏਕਸਭਾਵੋਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨੇਹਿ ਵਿਯ ਸਮਾਰੋਪਿਤਰੂਪੇਹਿ ਬਹੂਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਕਾਸੀਯਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਵਿਪ੍ਫਾਰੋ ¶ ਨਾਮ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨੋਲੀਨਤਾ ਅਸਙ੍ਕੋਚੋ, ਸੋ ਪਨ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਭਾਵਤੋ ਚਲਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਵਿਪ੍ਫਾਰਵਾਤਿ ਵਿਚਲਨਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਸੁ ਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾ ਅਪੁਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਠਮਾਭਿਨਿਪਾਤਭੂਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਵਿਪ੍ਫਾਰਵਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ, ਨਾਤਿਵਿਪ੍ਫਾਰਵਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਹੋਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਾਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਲੋ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ.

‘‘ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੨੭) ਪੀਤਿਯਾ ਫਰਣਂ ਕਾਯਵਿਸਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਣੀਤਰੂਪੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਸਾਰਸ੍ਸ ਬ੍ਯਗ੍ਗਭਾਵਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਸਭਾਵੋ ਅਵਿਸਾਰੋ, ਨ ਵਿਸਾਰਾਭਾਵਮਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਸਾਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਾਨਂ ਸਮਾਧਾਨਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵੇਪਿ ਸਮੁਖੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੁਖੇਨ ਚ ਉਭਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਵਿਸਾ…ਪੇ… ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ਅਤਿਸਯੇਨਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੁਖਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ‘‘ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੯; ਅ. ਨਿ. ੩.੯੬; ੬.੧੦; ੧੧.੧੨) ਵਚਨਤੋ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ਸਦ੍ਦਹਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ. ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਦਹਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਆਹਿਤਵਿਸੇਸਾਨਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਦ੍ਦਹਨਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਮੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਅਵਯਵਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯੇ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਪਸਾਦਨੀਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਪ੍ਪਸਾਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮੇਵ ਅਕੁਸਲਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਪ੍ਪਸਾਦਨੀਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਸਾਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਧਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਪੂਰਣਾਦੀਸੁ ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਤਮਾਹ. ਪਸਾਦਭੂਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਅਪ੍ਪਸਾਦਭੂਤਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਗਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਿਚ੍ਛਾਧਿਮੋਕ੍ਖਂ. ‘‘ਪਸਾਦਭੂਤੋ ਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਵਿਭਾਵਿਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਯੇਵਾਪਨਕਾਧਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਂ ਪਸਾਦੋ, ਤਂ ਪਨ ਅਸਙ੍ਖੋਭਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਨਾਵਿਲਭਾਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵਿਦਹਨ੍ਤੀ ਸਦ੍ਧਾ ਅਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਏਵਮੇਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ¶ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਕਮ੍ਮਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ’’ਤਿ, ‘‘ਸਦ੍ਧੀਧ ਵਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੬; ਸੁ. ਨਿ. ੧੮੪), ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਬੀਜਂ ਤਪੋ ਵੁਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੯੭; ਸੁ. ਨਿ. ੭੭) ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਤੋ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਾਨਾਦੀਸੁ ਹਤ੍ਥਾਦਯੋ ਵਿਯ ਸਦ੍ਧਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤਿ ‘ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸੁਕਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਵੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾ’’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੫) –

ਆਦਿਕਾ ਅਨੁਰੂਪਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ.

ਤਂਮੂਲਕਾਨੀਤਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗਾਦਿਮੂਲਕਾਨਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕਰਣਾਦਿਕਾਲੇ ਵਿਯ ਚਿਰਕਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਭੂਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ ਸਤਿ ਤਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ ¶ ਅਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ. ਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਂ, ਤਂ ਪਿਲਵਿਤ੍ਵਾ ਗਤਂ ਵਿਯ ਚਲਿਤਂ ਵਿਯ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਪਨ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਦਕੇ ਅਲਾਬੁ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਸਰਨ੍ਤਿ ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਸਰਣਕਿਰਿਯਾਯ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਆਧਿਪਚ੍ਚਭਾਵੇਨ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸਤਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਰਿਤਾ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਕਤਾ ਅਪਿਲਾਵਿਤਾਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਇਮੇਹਿ ਨਾਮ ਹੇਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ‘‘ਇਮਂ ਨਾਮ ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਫਲਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨੇਨ ਵਿਪਚ੍ਚਨੇਨ ਚ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ.

ਸਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣੇ ਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਰੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਗਾਹਿਨੋਤਿ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਪਲਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੇਤਸਿਕੇਸੁ ਹਿ ਕੇਚਿ ਵਿਸਯਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਤ੍ਤੇਯੇਵ ¶ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ ਵਿਸਯਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਆਸਙ੍ਕਿਤਬ੍ਬਾ, ਤੇਸੁ ਤਦਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਵਿਜ੍ਝਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਦਂ ਪੀਤਿ ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਤੁਲ੍ਯਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ‘‘ਆਜਞ੍ਞਰਥੋ’’ਤਿ ਵਿਯ ਪੀਤਿਯੁਤ੍ਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਭਾਵੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਨ ਪੀਤਿਯਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਧਾਨੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪ੍ਪਧਾਨਂ ਉਪਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਪੀਤਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪੀਤਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਾਵਤੋ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚ ਕਤਂ, ਨ ਚ ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਗਹੋ. ਰੁਲ਼੍ਹੀਸਦ੍ਦੇਸੁ ਕਿਰਿਯਾਯ ਅਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਭਾਵਤੋ. ਪੀਤਿਯਾ ਪਨ ਉਪਲਕ੍ਖਣਭਾਵੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪੀਤਿਉਪਲਕ੍ਖਿਤਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਪਵਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਂ. ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਨੁਪਾਲੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਪਬਨ੍ਧਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸਪਿ ਜੀਵਿਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਆਯੁਕ੍ਖਯਮਰਣਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸਾਨਪੇਕ੍ਖੇਨ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ. ਯਦਿਪਿ ਅਰੂਪਾਸਞ੍ਞਭਵੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਭਵੇਸੁ ਚਰਿਮਪਠਮਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯੇਨ ਅਬ੍ਯਵਹਿਤਤਾਯ ਨਿਰਨ੍ਤਰਾਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਯਾਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪਾਲਨਾਦਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੁਪਾਲਨਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠਪਨਾਨਿਯੇਵ ¶ ਵਦਤਿ. ਜੀਵਮਾਨਵਿਸੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋਤਿ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਜੀਵਮਾਨਤਾਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ ਮਤਰੂਪਤੋ ਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਚ ਉਤੁਜਾਦਿਤੋ ਵਿਸੇਸੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਤੋਤਿ.

ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਵਿਪਰੀਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਸਮ੍ਮਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ-ਆਦਿਸਦ੍ਦਾਨਞ੍ਚ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਅਵਿਸੇਸਭੂਤਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥੋ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਥੋਤਿ. ਅਵਿਪਰੀਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿ. ਏਵਮੇਵਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵੇਨ.

ਬਲਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਤਿਸ੍ਸਵੋ ¶ ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਵਂ ਪਤਿਸ੍ਸਵਭੂਤਂ ਤਂਸਭਾਗਞ੍ਚ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਾਰਵ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਕਟਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤੇਸੁ ਜਾਤਿਯਾਦੀਸੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭੂਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਆਦੀਸੁ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਸਸਮ੍ਭਾਰਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਵਿਯ ਵਿਭੂਤਕਿਚ੍ਚਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਮੂਲਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਏਵਞ੍ਹਿ ਉਪਮਾਯ ਸਮੇਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਸੁਚਿਮ੍ਹਿ ਪਤਿਤਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਤਿਪਿ ਕਾਯੇਨ ਅਲ੍ਲੀਯਨੇ ਭਾਵੋ ਅਨਲ੍ਲੀਨੋ, ਏਵਂ ਅਲੋਭੋਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਗਹਿਤੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਲਗ੍ਗਭਾਵੇਨ ਅਨਲ੍ਲੀਨਭਾਵੋ ਅਨਲ੍ਲੀਨਾਕਾਰੋ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਏਵਂਸਭਾਵੋ ਹਿ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਦੋਸਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਦੋਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੋਸਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਂ ਦੋਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਅਦੋਸੋ ਦੋਸਸ੍ਸੇਵ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕੋ, ਤਂਮੁਖੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ…ਪੇ… ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾਵਨਾਤਿ ਯੋ ਸੋ ਏਕਤ੍ਤੁਪਗਤੋ ¶ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਆਸਨ੍ਨੂਪਚਾਰਾਹਿਤਵਿਸੇਸੋ ਨੀਵਰਣਾਦਿਪਰਿਪਨ੍ਥਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੋ, ਤਦਾਵਰਣਵਿਸਯਵਿਰਹੇਨ ਚ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵ ਤਤ੍ਥੁਪਗਮਨੇਨ ਤਤ੍ਥ ਚ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ, ਵਿਸੋਧੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਤੋ ਵਿਸੋਧਨਸਮਾਧਾਨਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਰਹੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਮਥਪਟਿਪਤ੍ਤਿਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੇ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਰੂਪਾਯ ਸਹਜਾਤਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਜਾਤਾ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ. ਤੇ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਭਾਵਨਾ ਬ੍ਰੂਹਨਾ. ਤਥਾ ਯਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨਾਨਾਕਿਲੇਸੇਹਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸੇਨ ਏਕਰਸਾਨਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ. ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਦੁਪਗਂ, ਤੇਸਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਏਕਰਸਭਾਵਾਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਵੀਰਿਯਂ ਵਾਹੀਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤੀਯਤਿ, ਯਾ ਚਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਗੁਣਬਲਵਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਆਸੇਵਨਾ. ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਤੇਸਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਭਾਵਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਨਾ ਵਡ੍ਢਨਾ, ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ…ਪੇ… ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾਵਨਾ ਨਾਮ.

ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨਾਯਂ ਭਾਵਨਾਕਾਰੋ ‘‘ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੫੮) ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤੋ ਏਵ, ਞਾਣੇਨ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨੇਸੁ ਤਂ ਤਂ ਆਦੀਨਵਂ ਆਨਿਸਂਸਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਥਾ ਤਥਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਸਾਧਨਾਯ ਭਾਵਨਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਸਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਭਾਵਨਾ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਨਾਪਰਾਮਸਨੇਨ ਅਭਾਵਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮੋਹੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ ਅਕੁਸਲਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਪਮਾਦਵਿਸੇਸੋ ਵਾ ਅਭਾਵਨਾ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਕੁਸਲਾਨਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਾਸੇਵਨਾ ਅਭਾਵਨਾ ਅਬਹੁਲੀਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ.

ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਜਰਾਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੭੩) ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਅਲੋਭਾਨੁਭਾਵੇਨ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ, ਅਮੋਹਾਨੁਭਾਵੇਨ ਚਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਿਦ੍ਧਿ ਪਾਕਟਾਯੇਵਾਤਿ ਅਪਾਕਟਂ ਅਦੋਸਾਨੁਭਾਵੇਨ ਵੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਿਦ੍ਧਿਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਖਵਿਪਰਿਣਾਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਯਞ੍ਚ ਯੋਜਨਾ ਅਲੋਭਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਤਾ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ¶ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਸਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਤੋ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਸਹਨਵਸੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦੋਸੋ ਤਂਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਨ ਰਾਗੋ ਵਿਯ ਦੂਰਪਟਿਪਕ੍ਖੋ.

ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਵਿਯ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋਪਿ ਨ ਏਕਨ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਪਥਭੂਤਾਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਪਥਤਾਤਂਸਭਾਗਤਾਹੀ’’ਤਿ. ਮਨੋਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਕਮ੍ਮਭਾਵਤੋ ਹਿ ਏਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਨ ਸਬ੍ਬਦਾ ਕਮ੍ਮਪਥਾਯੇਵਾਤਿ. ਤੇਨ ਯੋ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਅਨਿਯਤੋ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵੇਨ ਪਾਕਟੋ ਚ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਤਾਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾਦਿਯੁਗਲਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਮਨ੍ਤਿ ¶ ਸਮ੍ਮਾ. ਚੇਤਿਯਵਨ੍ਦਨਾਦਿਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚੇਤਿਯਵਨ੍ਦਨਾਦਿਹੇਤੁ. ਸਮਥਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਤਬ੍ਭੇਦਵਸੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨਾਭਿਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਮੁਦੁਮਜ੍ਝਿਮਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾਦਿਭੇਦਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਯੋਗੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਾਦਿਕਾਲਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਦਾ ਹਿਤਾਹਿਤਧਮ੍ਮੂਪਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਪਟਿਵੇਧਭਾਵਤੋ ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਨਂ ਪਾਰਿਬਨ੍ਧਕਹਰਣਭਾਵਨਾਵਡ੍ਢਨਾਨਿ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਯਥਾ ਅਪ੍ਪਨਾਕੋਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਨਾ ਸਮਥੋ ਸਮਥਮਨ੍ਤਰੇਨ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਾ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ, ਏਵਂ ਪਟਿਵੇਧੇ ਏਕਕ੍ਖਣਿਕਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਹਿ ਸਾਤਿਸਯਂ ਅਵਭਾਸਿਯਮਾਨੇ ਵਿਸਯੇ ਸਮਾਧਿ ਏਕਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਪਞ੍ਞਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਵਿਸਦਾ ਵਹਤੀਤਿ. ਸਮਂ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨੇਨ ਸਮਂ ਅਵਿਸਮਂ ਏਕਰਸਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਯੋਗਿਨੋ ਮਨੋਰਥਧੁਰਾਕਡ੍ਢਨੇ ਰਥਧੁਰਾਕਡ੍ਢਨੇ ਵਿਯ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਯੁਗੋ ਯੁਗਲਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਤਿਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਨਦ੍ਧਾ ਬਦ੍ਧਾ ਵਿਯਾਤਿ ਵਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ. ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਯੋ ਸਮਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਾਪਿ ਤੇ ਪੁਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਯੋਜਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨ ਸਮਾਧਿਵੀਰਿਯਯੋਗਸ੍ਸ ਵਿਭਾਵਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਯੋਗਵਚਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਆਹ.

ਯੇਵਾਪਨਕਵਣ੍ਣਨਾ

ਯਥਾ ¶ ਤਥਾ ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਮਿਚ੍ਛਾ ਵਾ. ਅਨਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਹੇਤੁਕੇਨ ਪਯੋਗਕਾਲਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਅਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤੋ. ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ. ਸਂਸਪ੍ਪਨਂ ਸਂਸਯੋ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਆਸਪ੍ਪਨਾ ਪਰਿਸਪ੍ਪਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਸਤਿਪਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰੇ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਯ ਸਤਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਅਨੂਨਾਨਧਿਕਤਾਯ ਅਲੀਨਅਨੁਦ੍ਧਤਤਾਯ ਚ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾ ਤੇਸਂ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਊਨਾਧਿਕਭਾਵਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ ਵਿਯਾਤਿ ਊਨਾਧਿਕਨਿਵਾਰਣਰਸਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਯੇਵ ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਝਾਨਪਦਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਝਾਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਤੇਸੂਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ. ਪਞ੍ਚ ਹਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਝਾਨਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਇਦਂ ਸਂਵਣ੍ਣਿਯਮਾਨਤ੍ਤਾਯੇਵ ਇਮਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਪਞ੍ਚੇਵ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ. ਪਦਸਮੂਹੋ ਵਾਕ੍ਯਂ, ਪਦਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਵਾ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਾਦਿ ਧਮ੍ਮਰਾਸਿ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਪੂਰਿਤਨ੍ਤਿ ਛਪਣ੍ਣਾਸਾਦਿਤਾਯ ਪੂਰਣਵਸੇਨ. ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ ‘‘ਫੁਟ੍ਠੋ ਵੇਦੇਤਿ, ਫੁਟ੍ਠੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੯੩) ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਯਦਿਪਿ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਰਾਸਿਕਿਚ੍ਚਾਭਾਵਤੋ ਤੇਸੁ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਵਿਸੁਂ ਰਾਸਿਅਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਪਨ ਸਰੂਪਤੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਂ

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨. ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨਾਕਾਰੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਫੁਸਨਂ ਵਿਸਯੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਚਿਨ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਨਨਟ੍ਠੇਨ ਮਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਚਿਤ੍ਤਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਚਿਨ੍ਤਨਾਦਿਬ੍ਯਾਪਾਰਮੁਖੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਲੋਕੇ ਵਿਕਤਮੇਵ ਵੇਕਤਂ, ਵਿਸਯੋ ਏਵ ਵੇਸਯਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਮਨੋ ਏਵ ਮਾਨਸਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤਵਿਸੇਸੋ. ਨੀਲਾਦਿ-ਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਵਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵਨਿਬਨ੍ਧਨਾ ਪਣ੍ਡਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਕਾਯਿਕਂ ਸਾਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਵਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸਾਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚੇਤੋਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸਾਤਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਕਕ੍ਖਣਿਕਾ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤੀਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ‘‘ਨ ਲੁਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਭਾਵੇਨ ਅਲੁਬ੍ਭਨਾਤਿ ਅਲੋਭੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਭਾਵਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਅਲੁਬ੍ਭਨਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਲੁਬ੍ਭਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਲੁਬ੍ਭਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਾਵਭੂਤਤਾਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਤ੍ਤੁਕਰਣਭਾਵਾਦਯੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਰੋਪਨਵਸੇਨੇਵ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ¶ , ਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਨ ਅਜ੍ਝਾਰੋਪਨਾਨਪੇਕ੍ਖੋ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਰਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਨਿਜ੍ਜੀਵਭਾਵਗਿਭਾਵਤੋ ਸਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਇਦਂ ਫੁਸਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਦੀਪਨਂ ਸਭਾਵਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋ ਫੁਸਨਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਫੁਸਨਕਿਰਿਯਾ ਫੁਸਨਾਕਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮ੍ਫੁਸਨਾਤਿ ਸਂ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਸਮਾਗਮਤ੍ਥਦੀਪਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਗਮਫੁਸਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਫੁਸਾਮਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੭੨) ਪਟਿਲਾਭੋਪਿ ਫੁਸਨਾ ਸਮ੍ਫੁਸਨਾਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਪਟਿਲਾਭਸਮ੍ਫੁਸਨਾ’’ਤਿ.

ਅਪਰੇਨ ਵੇਵਚਨੇਨ. ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਭਾਵਸਮ੍ਪਾਦਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਪਰਿਯਾਯੋ. ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਦਕ੍ਖਤਾਭੂਤਾਯ ਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਤਿਕ੍ਖਸੁਖੁਮਾਯ ਨੇਪੁਞ੍ਞਪਰਿਯਾਯੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿਯਾ ਵੇਭਬ੍ਯਾਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸੇਸੁ ਤੇ ਤੇ ਪਰਿਯਾਯਵਿਸੇਸਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸਾਨਂ ਨਾਨਾਕਾਲੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਤਰੇਪਿ ਅਨੁਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਦਿਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੇਨ. ਕੋਧੋ ਕੁਜ੍ਝਨਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਸਭਾਵਾਕਾਰਭਾਵਦੀਪਨਵਸੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਸੇਨੇਵ ਵਿਭਾਗਵਚਨਂ. ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਯੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸਨਿਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਿਭਾਗਵਚਨਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਏਵਮਾਕਾਰੋ ਪਨਾਤਿ ਪੁਰਿਮਾਕਾਰਤੋ ਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਭਤ੍ਤਿਗਮਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ¶ ਪਟਿਸੇਧਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਨ ਕੋਧਗਰੁਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਕੋਧਗਰੁਤਾਦਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੋਧਾਦੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਭਿਨ੍ਨੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਟਿਸੇਧਨਂ ਕੋਧਾਦਿਵਿਸਿਟ੍ਠਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਕੋਧਗਰੁਤਾਦਿਯੇਵ, ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਨਾਨਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕੋਧਗਰੁਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਮਕ੍ਖਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਗਰੁਤਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਵਿਸੇਸੇਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ ਤਬ੍ਭਾਵੇਨ ¶ ਏਕੀਭੂਤਾਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਗਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕੋਧੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦੋਸੋਯੇਵ. ਮਕ੍ਖੋ ਦੋਸਪ੍ਪਧਾਨਾ ਪਰਗੁਣਵਿਦ੍ਧਂਸਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਕੁਸਲਾ ਖਨ੍ਧਾ. ਤਗ੍ਗਰੁਤਾ ਚ ਤੇਸਂ ਸਾਦਰਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਮੇਵ. ਲਾਭਗਰੁਤਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਰਗਰੁਤਾ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਸੁਸਙ੍ਖਤਾਨਂ ਲਦ੍ਧਕਾਮਤਾ. ਤਦੁਭਯੇਸੁ ਚ ਆਦਰਕਿਰਿਯਾ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾ ਇਚ੍ਛਾਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਗਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਇਚ੍ਚੇਵ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ. ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘‘ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ’’ਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ ਏਵ ਵਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਨਾਨਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕੋਧਮਕ੍ਖਗਰੁਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਮੇਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਗਰੁਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾ ਸਨ੍ਤੋਸਾ. ਤੇਨ ਕੋਧਗਰੁਤਾ ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਤਿ ਕੋਧਗਰੁਤਾ ਕਾਯਚਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਮਕ੍ਖਗਰੁਤਾਦੀਸੁਪਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ ਨ ਕੋਧਗਰੁਤਾ…ਪੇ… ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾਰਗਰੁਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੪੪) ਆਗਤਤਨ੍ਤਿਪਿ ਸਮਤ੍ਥਿਤਾ ਭਵਤਿ. ਲੋਭੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਲੋਭੋ ਲੁਬ੍ਭਨਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਲੁਬ੍ਭਨਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ ਅਲੋਭੋਤਿਆਦੀਨਂ ਲੋਭਾਦਿਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕੇਹਿ ਵਿਸਦਿਸਭਾਵਤੋ ‘‘ਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਫਸ੍ਸਾਦੀਹੀਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਲੁਬ੍ਭਨਾਦਯੋਪਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ‘‘ਲੋਭਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਲੋਭੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇਵ. ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਾਨਂ ਵਿਧੁਰਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਚ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਦਿਸੋ ਲੋਭਾਦਿਵਿਸਿਟ੍ਠਪਟਿਕ੍ਖੇਪਭਾਵੇਨ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਲੋਭਾ…ਪੇ… ਯੋਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਬਹੂਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਤਾ ਮਹਤ੍ਥਤਾ. ਆਦਰਵਸੇਨ ਸੋਤੂਨਂ.

੩. ਯਦਿਪਿ ¶ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਂਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਛਸੁਪਿ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਰਹਤ੍ਤਾ ‘‘ਤੇਹਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ. ਜਾਤਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਫਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਚੇਤਸਿਕਸਾਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ¶ ਸਹੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਤਦਨੁਰੂਪਫਸ੍ਸਸਹਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਤਜ੍ਜਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾਦਯਤੀਤਿ ਅਧਿਗਮਾਸੀਸਾਯ ਅਨਞ੍ਞਨਿਨ੍ਨਂ ਕਰੋਤਿ.

੫. ਨ ਤਸ੍ਸਾ ਤਜ੍ਜਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਾ’’ਤਿ ਵਾ ਉਭਯਥਾਪਿ ਤਜ੍ਜਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਫਸ੍ਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਜ੍ਜਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਤਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਨ ਚ ਤਦੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਜਾਤਾ ਤਜ੍ਜਾਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਜ੍ਜਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਨ ਤਜ੍ਜਤਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਕਿਂ ਵਾ ਏਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਤਥਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤਂ ਆਹ.

੭. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਨਯਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਤਤ੍ਥ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਕਡ੍ਢਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੮. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨੁਮਜ੍ਜਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਚਾਰੋ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚਰਣਂ ਵਿਚਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧. ਤਥਾ ਅਵਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਭਾਵਤੋਤਿ ਪਾਣਵਧਾਦਿਸਾਧਨਅਵਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਭਾਵਤੋ, ਨ ਬਲਵਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੧੪. ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ ਜੋਤਤਿ ਚ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਜੋਤਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਜੋਤਨਞ੍ਚ ਸਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ.

੧੬. ਸਣ੍ਹਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸੁਖੁਮਟ੍ਠੇਨ.

੩੦. ਭਾਵੋਤਿ ਹਿਰਿਯਨਂ ਵਦਤਿ.

੩੩. ਨ ¶ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਤਂ ਆਹ.

੪੨-੪੩. ਯਦਿ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੀਘਸੀਘਪਰਿਵਤ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਲਹੁਤਾ, ਸਾਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤੇਸਂ ਭਾਵੋ ¶ ਗਰੁਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਨਖਣਤ੍ਤੇ ਮੋਹਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਤਿਸਯੋ ਦਨ੍ਧੋ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਦਨ੍ਧਾਕਾਰੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ.

੪੪-੪੫. ਅਪ੍ਪਟਿਘਾਤੋ ਅਵਿਲੋਮਨਂ.

੪੬-੪੭. ਕਿਲਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਵਸ੍ਸੁਤਂ.

੫੦-੫੧. ਪਚ੍ਚੋਸਕ੍ਕਨਂ ਮਾਯਾ ਯਾ ਅਚ੍ਚਸਰਾਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਰੁਮਕ੍ਖਨਂ ਵਣਾਲੇਪਨਂ. ਵੇਲ਼ੁ ਏਵ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਵੇਲ਼ੁਦਾਨਂ ਨਾਮ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੮-੧੨੦. ਤੇਤਿ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਾਦਯੋ. ਸਙ੍ਗਹਗਮਨੇਨੇਵਾਤਿ ਸਾਧਾਰਣਤਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਸਦਿਸਤਾਲੇਸੇਨ, ਨ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਵਿਸੁਂ ਧਮ੍ਮਭਾਵੇਨੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਅਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਸਰੂਪੇਨ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿਪਿ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰੇਸੁਪਿ ਸਰੂਪੇਨ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਰਾਸੀਸੁ ਪਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂਨਿਦ੍ਦੇਸੇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਧਾਤਾਯਤਨਭਾਵੇ ਬ੍ਯਭਿਚਾਰਾਭਾਵਤੋ ਅਖਨ੍ਧਭਾਵਨਿਵਾਰਣੇਨ ਅਨਾਯਤਨਾਧਾਤੁਭਾਵਨਿਵਾਰਣਮ੍ਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਯੇਵਾਪਨਕਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਖਨ੍ਧਾਦਿਰਾਸਿਅਨ੍ਤੋਗਧਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਪਨ ‘‘ਯੇਵਾਪਨਾਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਤਥਾਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਯੇਵਾਪਨਕੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਰੂਪੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ¶ ਖਨ੍ਧਾਦਿਭਾਵੋ ਨ ਵਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਨ ਯੇਵਾਪਨਕਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨਾਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ. ਸੋ ਚ ਆਹਾਰਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਜਨਕਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ. ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪਸ੍ਸ ਹਿ ਵੇਦਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਆਹਾਰਣਤੋ ਤੇਸਂ ਜਨਕਤ੍ਤਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਯਦਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕੋ ਇਧ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ ਤਾਵ ਹੋਤੁ, ਇਤਰੇਸਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ¶ . ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਤਿ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇ ਵਦਤਿ, ਮਹਾਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵਾ, ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇਨ ਉਪਕਾਰਕਭਾਵਮਾਹ. ਸੋ ਏਵ ਚ ਨੇਸਂ ਆਹਰਣਕਿਚ੍ਚਂ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਚੇਤਨਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਸਾਤਿਸਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ.

ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਕਾਰਣਫਲਾਨਂ ਅਭੇਦੂਪਚਾਰੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਯੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਪੁਰਿਮਕਾਲਭੂਤਾ ਅਭੇਦੋਪਚਾਰਸਿਦ੍ਧਾ ਆਗਮਨਾਵਤ੍ਥਾ ਤਤੋ ਨਾਤਿਵਿਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਭਾਗ…ਪੇ… ਦੀਪਿਤਾ’’ਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾ ਵਿਜਾਨਨਭਾਵਵਿਸੇਸਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਜਾਨਨਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਦ੍ਵਾਯਤਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਮਨਾਯਤਨਾਦਯੋਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਭਾਵਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਕਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਝਾਨਮਗ੍ਗਫਲਹੇਤੁਯੋ ਯਤ੍ਤਕਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ‘‘ਏਕੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ.

ਕੋਟ੍ਠਾਸਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੧੨੧-੧੪੫. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ¶ ਸਮਯੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸਮੂਹੇ.

੧੪੬. ਉਸ੍ਸਾਹਨਂ ਪੇਸਨਂ ਨਿਯੋਜਨਂ.

੧੫੬-੧੫੯. ਨਾਤਿਸਮਾਹਿਤਾਯਾਤਿ ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨੂਪਚਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਯੇਵਾਪਨਕੇਹਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ.

ਕਾਯਵਚੀਕਿਰਿਯਾ ਕਾਯਵਚੀਪਵਤ੍ਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਾ. ਅਸਮਤ੍ਤਭਾਵਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਮਾਹ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਂ

ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੋ

ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੦. ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪਭਵੋ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੪੮; ੩.੩੧੨; ਧ. ਸ. ੨੪੮; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੨੦੯), ਰੂਪਰਾਗੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੩੬੩) ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਾਦਿਤਸ੍ਸ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਰੂਪਭਵਾਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸਪਿ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ ਯਥਾ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਅਯਂ ਨਿਯਮੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਵਿਕਲਤਾਦੀਹਿ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕਸ੍ਸਪਿ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਤੋ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗੋ ਏਵਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਿਯਮੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਯਦੇਵ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਭਾਵੋ, ਨ ਅਨਭਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ¶ ਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕੁਸਲਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞਸਦ੍ਦੋਪਿ ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਕੁਸਲਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਭਾਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਜਨਕਸਭਾਵੋ ਰੂਪਭਵਵਿਪਚ੍ਚਨਸਭਾਵੋਤਿ ਤਸ੍ਸਪਿ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਭਾਵੇ ਸਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਾਧਾਰਣਂ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਂ ‘‘ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਉਦਾਹਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾਮਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਭਿਨ੍ਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਸਮਾਨੋਤਿ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਵਿਕਲਤਾਦੀਹਿ ਅਨਿਪ੍ਫਾਦਕਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਯਥਾਧਿਗਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣੋ. ਏਤੇਨ ਉਤ੍ਤਰਪਦਾਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਸਜਾਤਿਯਾ ਸਾਧਾਰਣੋ ਅਞ੍ਞਜਾਤਿਵਿਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੋ ਇਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਤਰੇ ਦ੍ਵੇ ਸਦ੍ਧਾ ਹਿਰੀ ਚ. ਯਦਿ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਭਾਵੇਨ੍ਤੇਨ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਂ. ਪਟਿਪਦਾਰਹਿਤੇਸੁ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੇਸਞ੍ਚੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੇਸਞ੍ਚੀਤਿ ਸਮਥਭਾਵਨਾਯ ਕਤਾਧਿਕਾਰਾਨਂ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਯੋ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨੇਵ ਤਾਨਿ ਸਮਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਅਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿ. ਤੇਸੁਪੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਦਾਰਹਿਤੇਸੁਪਿ. ਨਨੁ ਚ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਪਟਿਪਦਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ. ਇਤਰਥਾ ‘‘ਨ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਵਿਯ ਵਿਨਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ¶ , ‘‘ਬਹੁਤਰਂ ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਵਿਨਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਇਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਨ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਗਹਣਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਚ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਮਿਜ੍ਝਨਕਞ੍ਹਿ ਝਾਨਂ ਕਸ੍ਸਚਿਦੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਰਂ ਬਹੁਤਰਂ ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਅਕਤਾਧਿਕਾਰਸ੍ਸ ਨ ਵਿਨਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਵਿਯ ਕੁਸਲੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ਅਤਬ੍ਬਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਚ ਨ ਮਗ੍ਗਾਗਮਨਵਸੇਨ ਪਟਿਪਦਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਮਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾਵਿਰਹੋ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿਕਨਵਕਦੇਸਨਾਪਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨੀਤਾ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕਥਾਯਂ ‘‘ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੨੭੭).

ਵਟ੍ਟਾਸਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਨੁਕਰਣਵਸੇਨ ਵਿਵਟ੍ਟਾਸਯਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਸੋਧਨੇਨ ਆਸਯਪੋਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਸਯਪੋਸਨਨ੍ਤਿ ਚ ਝਾਨਭਾਵਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ¶ ਸਿਦ੍ਧਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸਮ੍ਪਦਾ. ਸਾ ਪਨ ਤਣ੍ਹੁਪਤਾਪਵਿਗਮੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਸੋਧਨੇਨਾ’’ਤਿ.

ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨਂ. ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਪਹਾਯਕਂ.

ਤਂਸਦਿਸੇਸੂਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਭਾਵਾਦਿਨਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਸਦਿਸੇਸੁ.

ਪੀਤਿਸੁਖਵਨ੍ਤਂ ਝਾਨਂ ਪੀਤਿਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ਅਰਿਸਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪੀਤਿਸੁਖ…ਪੇ… ਅਕਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਪਿ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਤਥਲਕ੍ਖਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਸਮ੍ਮੋਸਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਵਿਨਾਸਭਾਵਂ.

ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੧-੧੬੨. ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਵਸ੍ਸ ਤਂਤਂਝਾਨਕ੍ਖਣੇ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਤਾਪਾਦਨਂ ਵੂਪਸਮਨਂ ਵਿਰਜ੍ਜਨਂ ਪਹਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋਯੇਵ ਝਾਨਙ੍ਗਭੂਤਾ ਤਥਾ ਕਰੀਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਾਦਯੋਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂਯੇਵ ਵੂਪਸਮਾਦਿਵਚਨਂ ਞਾਯਾਗਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਏਤੇਨ ਏਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਵਾ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਤਂਸਹਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਵੂਪਸਮਾਦਿਕੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਦੀਨਂਯੇਵ ਵੂਪਸਮਾਦਿਕਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ‘‘ਅਧਿਕਵਚਨਮਞ੍ਞਮਤ੍ਥਂ ਬੋਧੇਤੀ’’ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਸੇਸਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇਹਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਿਸੁਂ ¶ ਵਿਸੁਂ ਠਿਤਾਨਿਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਸਮਤਿਕ੍ਕਮਵਚਨਾਦੀਨਿ ਪਹੇਯ੍ਯਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮੂਹਤੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਵਯਵੇਨ ਸਮੁਦਾਯੋਪਲਕ੍ਖਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਸਂ…ਪੇ… ਤਂ ਦੀਪਕਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਇਦਾਨਿ ਅਵਯਵੇਨ ਸਮੁਦਾਯੋਪਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਨਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮਵਚਨੇਨ ਪੀਤਿਵਿਰਾਗਾਦਿਵਚਨਾਨਂ ਸਵਿਸਯੇ ਸਮਾਨਬ੍ਯਾਪਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਸ੍ਸਿਤੇਤਿ ‘‘ਯਾ ਸਦ੍ਧਾ ਸਦ੍ਦਹਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਝਾਨਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ. ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨੇਵਾਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਉਦ੍ਦੇਸਪਦੁਦ੍ਧਾਰਾਦੀਸੁ ਸਦ੍ਧਾਝਾਨਾਨਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਸਾਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਾਧਿਕਰਣਤਾਵਚਨੇਨੇਵ.

ਓਲ਼ਾਰਿਕਙ੍ਗਮੁਖੇਨ ¶ ‘‘ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਤਾ ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਤਂਤਂਝਾਨਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮਵਚਨਾਦੀਹਿ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪ੍ਪਹਾਨਂ ਏਤੇਸਂ ਵੂਪਸਮਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੯੯). ਯਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਸੁ ਵਿਰਤ੍ਤਭਾਵਦੀਪਕਂ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮਵਚਨਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਾਭਾਵਦੀਪਨਂ ਪੁਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੩. ਵੀਰਿਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਗ੍ਗਹਨਿਗ੍ਗਹੇਸੁ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਕਰਣੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਿਯਤੀ’’ਤਿ. ਗਹਣੇ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਉਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਵਿਸਯਤੋ ਪਭੇਦੋ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੫੭) ਯਸ੍ਸਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ ਇਧ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਆਯੂਹਨਨ੍ਤਿ ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਆਯਤਿਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ. ਗਤਿਨ੍ਤਿ ਯਾਯ ਗਤਿਯਾ ਸਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਪਾਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ. ਜਾਤਿਨ੍ਤਿ ਜਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿਂ. ਜਰਾਮਰਣਾਦਯੋ ਪਾਕਟਾ ਏਵ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੇਸਾ ਤੇਸਂ ਵੇਵਚਨਵਸੇਨ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ¶ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਇਦਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਚ ਵੇਵਚਨਂ. ‘‘ਗਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦ੍ਵਯਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਜਰਾਦਯੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ.

ਭੂਤਸ੍ਸਾਤਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ. ਏਤੇਹੀਤਿ ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਿਤਰੂਪੇਹਿ.

ਚਤੁਕ੍ਕਨਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚਕਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੧੬੭. ਆਕਾਰਭੇਦਨ੍ਤਿ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਂ. ਅਨੇਕਾਕਾਰਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਚ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ¶ ਯਾਥਾਵਤੋ ਭਗਵਤਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫; ਪਟਿ. ੩.੫). ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਪਕ੍ਖਿਕਂ ਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਪਕ੍ਖਿਕਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਨਯਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨੁਪ੍ਪਵੇਸਿਨੋ. ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਕਿਂ ਸਵਿਚਾਰਤਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਪਕ੍ਖਿਕਂ ਉਦਾਹੁ ਅਵਿਤਕ੍ਕਤਾਯ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਪਕ੍ਖਿਕਨ੍ਤਿ ਸਿਯਾ ਆਸਙ੍ਕਾਤਿ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਮਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਸੁ ਚ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਇਧੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਸੁਪੀਤਿ ਦੇਸਨਨ੍ਤਰੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਪਕ੍ਖਿਕਤ੍ਤਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਭਜਨਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕਵੂਪਸਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਪਿ ਪਞ੍ਚਕਨਯਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਨਨੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿਯੇਵ ਝਾਨਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ ਨਤ੍ਥਿਯੇਵਾਤਿ? ਨ, ‘‘ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਾਧਿਤ੍ਤਯਾਪਦੇਸੇਨ ਪਞ੍ਚਕਨਯਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਚਤੁਕ੍ਕਨਯਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਪਨ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋਤਿ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾਤਿ ਹਿ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਥਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵਿਨਾ ਸਹ ਚ ਵਿਚਾਰੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਹ ਵਿਨਾ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਚਾਰਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਵਿਚਾਰਨ੍ਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਞ੍ਚਾਤਿ ਵਾ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ.

ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ¶ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕਰਹਿਤੇ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਦ੍ਵਯਰਹਿਤੇ ਚ ਞਾਯਾਗਤਾ ਦੇਸਨਾ. ਦੁਤਿਯਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਰਹਿਤੇਪਿ ਦ੍ਵਯਪ੍ਪਹਾਨਾਧਿਗਤਸਮਾਨਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਕਨਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦੁਤਿਯੇ ਵੂਪਸਨ੍ਤੋਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਤਂਸਹਾਯਵਿਚਾਰਾਵੂਪਸਮੇਨ ਨ ਸਮ੍ਮਾਵੂਪਸਨ੍ਤੋਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਦ੍ਵਯਰਹਿਤੇ ਵਿਯ ਵਿਚਾਰਵੂਪਸਮੇਨੇਵ ਤਦੁਪਸਮਂ ਸੇਸਧਮ੍ਮਸਮਾਨਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਵੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵਂ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਅਵਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਚਤੁਕ੍ਕਨਯੇ ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਂ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਪਿ ਸਹਾਯਵਿਰਹੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਅਵਿਤਕ੍ਕਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾਪਿ ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਦ੍ਵਯਰਹਿਤਂ ਵਿਯ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ¶ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਂ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇ ਵਾ ਸਹਚਾਰੀਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰੇਸੁ ਏਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਟ੍ਠਮੇਵ ਦੋਸਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਸਹਾਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਕਨਯੇ ਤਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਤਿਯਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਪਠਮਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਪਨਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਭਾਵੋ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਰੂਪਤੋ ਪਞ੍ਚਕਨਯੋ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋਤਿ? ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਤੋ. ਯਥਾਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ.

ਪਟਿਪਦਾਚਤੁਕ੍ਕਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੧੭੬-੧੮੦. ਤਦਨੁਰੂਪਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਾਦਿਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਸਭਾਵਾ. ਯਥਾਲਦ੍ਧਜ੍ਝਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤੋ ਪਣੀਤਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਾ ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਵਾ ਤਦਾਰਕ੍ਖਭੂਤਾ ਸਤਿਯੇਵ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਤਾਯ ‘‘ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਤਾ ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਕਦਾਚੀਤਿ ਯਦਾ ਪਠਮਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨਿਸਿਨ੍ਨੋਯੇਵ ਵਿਨਾ ਪਯੋਗਨ੍ਤਰਂ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਈਦਿਸੇ ਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੮੬. ਕੁਸਲਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਕਸਿਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੩. ਆਰੁਪ੍ਪਪਾਦਕਤਾ ¶ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਵਿਨਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਆਰੁਪ੍ਪਪਾਦਕਤਾਯ ਵਿਨਾ ਨਿਰੋਧਪਾਦਕਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਨਿਮ੍ਮਾਨਵਸੇਨ ਖਿਪ੍ਪਂ ਨਿਸਨ੍ਤਿ ਨਿਸਾਮਨਂ ਆਲੋਚਨਂ ਅਧਿਗਮੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿ. ਤਬ੍ਭਾਵੋ ‘‘ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਭਾਵੋ’’ਤਿ ਆਹ ‘‘ਖਿਪ੍ਪਦਸ੍ਸਨਂ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਤਾ’’ਤਿ.

ਕਸਿਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੦੪. ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਂ ¶ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਯਤਨਂ ਕਾਰਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸਿਣਾਯਤਨਂ, ਝਾਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਫਰਣਟ੍ਠੇਨ ਕਸਿਣਞ੍ਚ ਤਂ ਆਯਤਨਞ੍ਚ ਯੋਗਿਨੋ ਸੁਖਵਿਸੇਸਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਮਨਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨਭਾਵਤੋ ਚਾਤਿ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ ਕਸਿਣਾਯਤਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਤਿਪਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਂ ਕਸਿਣਾਯਤਨਤ੍ਤੇ’’ਤਿ. ਭਾਵਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਤਾ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਨੀਲਾਦਿਤਾ ਚ, ਤਦੇਵ ਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਭਾਵਨਾ ਏਵ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭੂਤਾ ਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਂ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਾ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸਤੋ ਨਾਨਾਸਭਾਵਾਤਿ. ਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵਨਕਭਾਵਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਂ ਕਸਿਣ…ਪੇ… ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਤਤੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ ਭੂਤਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ, ਭੂਤਕਸਿਣੇਸੁ ਚ ਯਂ ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਾ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਪਠਮਤਤਿਯਾਭਿਭਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ ਵਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥੇਹਿ ਪਞ੍ਚਮਾਦੀਨਂ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਾਦੀਨਿ ਵਣ੍ਣਤੋ ਰਮਣੀਯਤਰਾਨਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਤਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪੁਰਿਮਾਨਿਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਟ੍ਠ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਸੁ ਕਸਿਣੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵਿਮੋਕ੍ਖੇਸੁ ਚ ਪਠਮਦੁਤਿਯਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਟ੍ਠ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾ. ਤਤਿਯੋ ਵਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣੋ. ਪਠਮਦੁਤਿਯਾਪਿ ਵਾ ਵਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾ ਏਵ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨੀਲਕਸਿਣਾਦਿਰੂਪਾਨਿ ¶ ਝਾਨਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਮਨੁਞ੍ਞਤਾਯ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਗ੍ਗਤਿਤਭਾਵੇਨ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਇਤਰੇਹਿ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਸੁਭਾਕਾਰਾਭੋਗੋ. ਤਤਿਯੋ ਏਵ ਹਿ ਸੁਭਨ੍ਤਿ ਆਭੁਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਇਤਰੇਤਿ.

ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਨਾਪਞ੍ਞਾ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪੀਤਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਿਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਤਾ ਅਭਿਭਵਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਅਭਿਭਾਯਤਨੇਸੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਨੁ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗਸਹਿਤਾਨਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ? ਨ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਆਗਮੇਸੁ. ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨੀਤਿ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਾਨਿ ਚ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗੇਨ ਰਹਿਤਾਨਂ ਸਹਿਤਾਨਞ੍ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ? ਨ ਏਕਜ੍ਝਂ, ਵਿਸੁਂਯੇਵ ¶ ਪਨ ਤੇਸੁ ਮਨਸਿਕਾਰੋ. ਯਦਿ ਵਿਸੁਂ ਕਥਮੇਕਨ੍ਤਿ? ਪਰਿਤ੍ਤਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਂ ਅਤਿਰਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ, ਨਾਤਿਰਿਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਹਿ ਏਸੋ ਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਿਦਂ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗਜਨਿਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਾਨਿ ਚੇ ਕਦਾਚਿ ਵਣ੍ਣਵਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਾਨਿ ਸਹਿਤਾਨਿ ਚ ਵਿਸੁਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਪਰਿਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨੇ ਤਂ ਸਹਿਤਪਰਿਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨੇ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਿਭਵਨਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ, ਏਸੋ ਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਾਠਵਿਸੇਸਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਰੋਧਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਾਠਾਨਂ ਅਵਿਰੋਧਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਭਾਵਨੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਵਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਾਨਿ ਸਹਿਤਾਨਿ ਚ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਉਭਯਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਆਗਤਸ੍ਸ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਆਗਤਂ. ਅਵਚਨਤੋਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਵਚਨਤੋ. ਯਦਿਪਿ ਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਵਿਸੁਂ ਦੇਸਿਤਾ, ਕਸਿਣਾਯਤਨਭਾਵੋ ਵਿਯ ਪਨ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਕਿਚ੍ਚਤਾਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਇਧਾਪਿ ਸਙ੍ਕਰੋ ਦੁਨ੍ਨਿਵਾਰੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ¶ ‘‘ਸਬ੍ਬਵਿਮੋਕ੍ਖਕਿਚ੍ਚਸਾਧਾਰਣਵਚਨਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਯਥਾ ਅਭਿਭਾਯਤਨਦੇਸਨਾਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਵਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਦੇਸਨਾਯਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖਕਿਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਇਧ ਤੇਸਂ ਅਸਙ੍ਕਰੋਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਯੇ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਾਠਭੇਦੇ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨਨੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਾਨਂ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯਤੋ’’ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਨ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਇਧ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੬੫) ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿਯੇਵ ਹਿ ਅਭਿਭਵਨੀਯਾਨੀਤਿ. ਅਞ੍ਞਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਭਿਭਵਨੀਯਹੇਤੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਞ੍ਞਹੇਤੁਕਂ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਅਰੂਪਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਏਵ, ਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਭੂਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਞਾਣੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਸਹ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਭਿਭਵੋ ਨ ¶ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਭੂਤਭਾਵਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਨੁ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਾਠਦ੍ਵਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ ਹਿ ਨਾਮ ਵਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਵਿਭਾਵਨਂ ਨ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਨਿਬਨ੍ਧਨਮਾਹ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਹਿ ਪੁਰਤੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ.

ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਵਿਮੋਕ੍ਖਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੪੮. ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਕੇਸਾਦਿਵਣ੍ਣਮਾਹ. ਤਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਖਲਮਣ੍ਡਲਾਦਿ ਵਿਯ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਝਾਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਯੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਰੂਪਵਿਸੇਸੇਨ. ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਤਿਸਯਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੬੦ ਆਦਯੋ; ਵਿਭ. ੬੨੫) ਵਿਯ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ ¶ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਰੂਪਝਾਨੇਨ. ‘‘ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਅਤਿਸਯਰੂਪਯੁਤ੍ਤੋ ਰੂਪੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੪੯੯) ਝਾਨਾਨਮੇਵ ਕਸਿਣਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਕਸਿਣਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੬੦; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੫).

ਵਿਮੋਕ੍ਖਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੫੧. ਅਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾ ਅਞ੍ਞਾਣੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾ, ਅਞ੍ਞਾਣੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿਪਿ ਏਤਾਸਂਯੇਵ ਨਾਮਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੯੪੭) ਹਿ ¶ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਂ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤੇਪਿ ਏਕਂ ਕਤਿਪਯੇ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਓਦਿਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਰੂਪਾਦਿਉਪਾਦਾਨਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਥਮਪ੍ਪਮਾਣਗੋਚਰਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਥਾ ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾਤਿ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਪਾਦਾਨਵਸੇਨ, ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਤਾਪਿ ਸਿਯਾਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸਉਪਾਦਾਨਗ੍ਗਹਣਾਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਪਰਾਮਾਸਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਸੁਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੬੩. ‘‘ਏਕਾਹਮਤਂ ਵਾ ਦ੍ਵੀਹਮਤਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੯; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੨) ਵੁਤ੍ਤਾਸੁ ਨਵਸੁ ਸਿਵਥਿਕਾਸੁ ਵਣ੍ਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਜ੍ਝਾਨਂ ਸਿਵਥਿਕਾਵਣ੍ਣਜ੍ਝਾਨਂ. ਨਨੁ ਚੇਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਕਸਿਣੇਹਿ ਗਹਣਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਸੁਭੇਹੀਤਿ? ਨ, ਸਿਵਥਿਕਾਵਣ੍ਣਂ ਉਪਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇ ਪਟਿਕੂਲਤ੍ਤਂ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਵ ਵਣ੍ਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ¶ . ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਟਿਕੂਲਮਨਸਿਕਾਰਸਾਮਞ੍ਞੇਨਾ’’ਤਿ. ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਵਥਿਕਾਵਣ੍ਣਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਅਸੁਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੨੬੫. ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਹੇਤੁ ਰੂਪਾਧਿਕਰਣਂ. ਰੂਪਾਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਚ. ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਜ੍ਝਾਨੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ¶ ਵਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਾਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਰੂਪਾਦੀਸੂਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਤਦਾਰਮ੍ਮਣਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਰੂਪਪਟਿਬਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ. ਅਨਾਵਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਦਿਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਰਹਾਨਂ…ਪੇ… ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾਪਾਦਨੇਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਾਨਂ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯੇਹਿ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨਧਿਗਤਭਾਵਤੋ. ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਅਰੂਪਭਾਵਨਾਯ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਕੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਰੂਪਭਾਵਨਾਯ ਅਭਾਵੇ ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਰਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਯਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠਪਰਿਤ੍ਤਵਿਪਾਕਸਞ੍ਞਾਦਯੋ.

ਆਨੇਞ੍ਜਸਨ੍ਤਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਾਨੁਭਵਨਭਵਵਿਸੇਸੂਪਪਜ੍ਜਨਾਦਯੋ ਆਰੁਪ੍ਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ… ਨ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਇਧ ਉਗ੍ਘਾਟਿਤਕਸਿਣਵਸੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਤਾ ਹੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਪਰਿਤ੍ਤਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਤੇ ਕਥਮਾਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਚਨਨ੍ਤਿ? ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਫਰਣਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਫਰਣਤਾਸਬ੍ਭਾਵੇ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਫਰਣਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਝਾਨਭਾਵਨਾਕਾਰਮਾਹ.

੨੬੬. ਉਗ੍ਘਾਟਭਾਵੋ ਉਗ੍ਘਾਟਿਮਂ. ਯਥਾ ਪਾਕਿਮਂ.

੨੬੮. ਆਕਾਸੇ ¶ ਪਵਤ੍ਤਿਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਤਿਕ੍ਕਮਤੋ ਤਤਿਯਾਤਿ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਆਗਮਤੋ ਚ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਤਦਤਿਕ੍ਕਮਤੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਆਰੁਪ੍ਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਦੋਸਦਸ੍ਸਨਂ ਤਦੇਵ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਭਾਵਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਵਿਗਮਨਂ ਅਪਨਯਨਂ ਵਿਭਾਵਨਾ. ਪਾਲ਼ਿਯਨ੍ਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇ. ਨਨੁ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਤਞ੍ਞੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨ ਤਞ੍ਞੇਵਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਵਚਨੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਵਣ੍ਣਨਾ

੨੬੯. ਸਤ੍ਤਹਿ ¶ ਮਹਾਵਾਰੇਹੀਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਨਿਸ੍ਸਯਸਂਸਟ੍ਠਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇਹਿ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਾਦਿਨਯਾ ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਨਯਾ. ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਗੋਤਮਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਲੋਕੇ ਗੋਤ੍ਤਾਨਿ ਮੂਲਭੂਤਾਨਿ, ਤਥਾ ਕਟ੍ਠਕਲਾਪਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸੇਵ ਚਰਣਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਬ੍ਬਾਭਬ੍ਬਾਨਂ. ਦ੍ਵਾਰਸੀਸੇਨ ਦ੍ਵਾਰਵਨ੍ਤਾਨਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਵਾ ਕਾਯਾਦੀਨੀ’’ਤਿ. ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰੇਨ ਵਾ ਕਤਂ ਹੀਨਂ, ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨੇਨ ਕਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਤਂ ਪਣੀਤਂ. ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਾਦਿਹੇਤੁ ਵਾ ਕਤਂ ਹੀਨਂ, ਪੁਞ੍ਞਫਲਕਾਮਤਾਯ ਕਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਮਿਚ੍ਚੇਵ ਅਰਿਯਭਾਵੇ ਠਿਤੇਨ ਕਤਂ ਪਣੀਤਂ. ਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਲੋਭੇਨ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਹੀਨਂ, ਅਲੋਭਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ, ਪਰਹਿਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਪਣੀਤਂ. ਪਰਿਤ੍ਤਕਤਂ ਵਾ ਹੀਨਂ, ਮਤ੍ਤਸੋ ਕਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਸੋ ਕਤਂ ਪਣੀਤਂ. ਮਹਗ੍ਗਤੇਸੁ ਪਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਤ੍ਤਂ ਹੀਨਂ, ਨਾਤਿਸੁਭਾਵਿਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ, ਸੁਭਾਵਿਤਂ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ. ਇਮੇਸੁਪਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਹੀਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਨਾਨਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਹੀਨਾਦਿਭੇਦੋ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਭਾਵਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਭਾਵੋ, ਸੋ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਵਣ੍ਣਨਾ

੨੭੭. ‘‘ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ¶ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਚਨਂ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੪੩) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਆਭਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਲੋਕਂ ਤਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਤਂ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਲੋਕਂ ਤਰਤੀਤਿ ਏਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਗਮਨਾਦਿਤਾਯ ਮਗ੍ਗਾਦੀਸੁਪਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਮਗ੍ਗੇਯੇਵ ਵਾ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਤਾ ਤਦੁਪਗਵੀਰਿਯਵਾਹਨਂ ਆਸੇਵਨਾਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਭਾਵਨਾਵਿਸੇਸੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤੇ ਭਾਵਨਾਵਿਸੇਸਾ ਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨੇਸੁ ਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਚ ਤਂਤਂਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਨਭੂਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਞ੍ਞਾਯ ¶ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤੇਨ ਞਾਣਵਿਸੇਸੇਨ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ…ਪੇ… ਵਡ੍ਢੇਤੀ’’ਤਿ.

ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਸਾਖਾਯ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਫਲਞਾਣਫਲਙ੍ਗਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਵਚਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤਤੋਯੇਵ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵਤੋ. ਅਰਿਯਫਲਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਹਿ ਅਰਿਯਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਸਬ੍ਬਭਵਾਪਿ ਚਿਰਤਰਂ ਲੋਕੇ ਪਰਹਿਤਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਓਧਿਸੋ ਪਜਹਨਕਾਪਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਨਂ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਅਞ੍ਞਮਗ੍ਗਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਕੇਨਚਿ ਪਹਾਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਪਹਾਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤਰੇਸਂ ਵਿਜ੍ਜੁਤੋਭਾਸੇਨ ਵਿਯ ਤਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਯੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਞਾਣਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜੂਪਮਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਾ ਕਿਲੇਸਾ ਇਤਰੇਤਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਨ ਤੇਸਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਚਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਨਮਗ੍ਗੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਏਵ ਤੇ ਸਿਯੁਂ. ਅਥ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਯੇਨ ‘‘ਵਿਜ੍ਜੁਤੋਭਾਸੇਨ ਵਿਯ ਤਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਏਵ ਸਿਦ੍ਧਂ ਨ ਚ ਯੁਤ੍ਤਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤੀਤਿ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ, ਅਨੁਲੋਮਞਾਣੇਨੇਵ ਤਸ੍ਸ ਸਾਤਿਸਯਂ ਸਾਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਪਨ ਪਠਮਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਾ ਏਵ ਕਿਲੇਸਾ ਇਤਰੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤੇਸਂ ਇਤਰਭਾਵੋਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਅਨਪਾਯਗਮਨੀਯਾ ¶ ਨਾਮ ਕਿਲੇਸਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਪਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਾ ਕਿਲੇਸਾ ਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜੁਤੋਭਾਸੇਨ ਵਿਯ ਤਮੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋਯਂ ‘‘ਇਤਰੇਸਂ…ਪੇ… ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ’’ਤਿ. ਲੋਕਿਯਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਵਿਨਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਨੇਤਬ੍ਬਂ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਕਤਾਧਿਕਾਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਚ ਸਪ੍ਪਦੇਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਕਤਾਧਿਕਾਰਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਮਾਨਮ੍ਪਿ ਝਾਨਂ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਦਾਵਸੇਨ ਪਟਿਪਦਾਸਹਿਤਮੇਵਾਤਿ. ਨ ਵਿਨਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਤੇਨੇਤਂ ਵਚਨਂ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਮੇਵਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਤਾਧਿਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਤਾ ਪਾਲ਼ਿਤੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤ…ਪੇ… ਕਤਾ’’ਤਿ.

‘‘ਯੋ ਕੋਚੀਤਿ ਅਵਿਸੇਸਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਕਿਂ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮਾਹ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣਂ ਪਰਿਜਾਨਨਂ. ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਪਨਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਪਨਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਨਿਕਨ੍ਤਿਪਰਿਯਾਦਾਨਾਨਂ ¶ . ਕਿਚ੍ਛਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਪਨਾਦੀਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾ ਕਿਚ੍ਛਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਦੁਤਿਯਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ. ਸੁਖਸਿਦ੍ਧਿਯਮ੍ਪੀਤਿ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਪਨਾਦੀਨਂ ਕਿਚ੍ਛਸਿਦ੍ਧਿ ਮਗ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵਦਨ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਗਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਮਨ੍ਦਤਾ ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਤਦਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਦਾਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਚਿਰਾਚਿਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਖਿਪ੍ਪਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪੁਰਿਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਵਾਰਾਨਂ, ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਾਦੀਨਂਯੇਵ ਵਾ. ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਿਲੇਸਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇ ਸਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾਭਾਵੋ, ਨ ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਾਰਤਾਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਉਕ੍ਕਂਸਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਸਂਵਾਦਨਭੇਦਨਾਨਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਨਿਯੋਜਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਿਨੇਹਵਿਰਹੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੂਖਤਾ ਚ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਯ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭਾਵਤਾ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸਭਾਵਤਾ ¶ . ਸਦ੍ਧਾਵਿਸੇਸਯੋਗਤੋ ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਜੀਵਮਾਨੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਵੋਦਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਯਂ ਵਾ ਵੋਦਾਯਤੀਤਿ ਵੋਦਾਨਂ.

੨੮੫. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਆਯੂਹਨਾ. ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਆਯੂਹਨਾ. ਲੀਨਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਕਾਮਸੁਖਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾ. ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਆਯੂਹਨਾਤਿ ਓਘਤਰਣਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਸੁ ਇਧ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਥ ਵਾ ਕਿਲੇਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਣ੍ਹਾਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਗਹਿਤਾ ਤਂਸਭਾਗਤਾਯ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਚ. ਤਥਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਕਾਮਸੁਖਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਹਿ ਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨੇ ਵਤ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ਤਦੁਭਯਵਸੇਨਪਿ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾ. ਨਯਦਸ੍ਸਨਂ ਵਾ ਏਤਂ ਤਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮਿਤਰੇਪਿ ਪਕਾਰਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ¶ . ‘‘ਚਤੂਹਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੪.੧੧੨, ੧੧੪) ਅਙ੍ਗ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਥਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੨੯੯. ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਿ ਭਾਸਮਾਨੋ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ ਕਿਂ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਕਿਰਿਯਂ, ਕਾ ਪਨ ਸਾਤਿ? ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਕਿਰਿਯਾਤਿ ਵਿਦਿਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੩੦੧. ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਪਚ੍ਚਯਾਨਨ੍ਤਿ ਚੀਵਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ. ਕੁਹਨਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਪਾਪਿਚ੍ਛਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲੂਖਚੀਵਰਾਦਿਸੇਵਨਵਸੇਨ ‘‘ਯੋ ਤੇ ਵਿਹਾਰੇ ਵਸਤਿ, ਸੋ ਅਰਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ. ੨੨੪) ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਰਿਯਗੁਣਸਾਮਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਣਨਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਲਾਭਿਨੋ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਹਰਣਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਪਰੇਸਂ ਵਿਮ੍ਹਾਪਨਕਾਰਣਾਨਿ ਕੁਹਨਵਤ੍ਥੂਨਿ.

੩੪੩. ਸਤਿਪਿ ¶ ਸਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਮਲਾਭੇ ਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਮਿਕਾਤਿ ਆਗਮਨਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਮਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਪਨ ਸਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ…ਪੇ… ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਗਮਨਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਗੁਣਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਤਂਨਾਮਾਭਾਵੋ ਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਤ੍ਤਯਪਾਰਿਪੂਰਿਹੇਤੁਆਗਮਨਤੋ ਨਾਮਲਾਭੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨਾਮਸਿਦ੍ਧਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਾਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਾਨਂ. ਨਾਮਤ੍ਤਯਯੋਗੋਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਣਿਹਿਤਾਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਮਯੋਗੋ. ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਅਸਙ੍ਕਰੋ.

੩੫੦. ਨਿਮਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਤੇਹਿ ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸਵਿਗ੍ਗਹਾ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭਾਵਿਤਭਾਵਨਸ੍ਸ ਭਾਵਿਤਭਾਵਨਸ੍ਸ ਚ ਉਪਟ੍ਠਹਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮੂਹਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨ ਚ ‘‘ਵਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੩੫੦) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਮੋਕ੍ਖੇ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਆਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਤਰਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਾਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਭਾਵੋ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਾਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਮਦਾਨਾਭਾਵੋ’’ਤਿ ਚ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਾਮਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ¶ , ਪਰਿਯਾਯਸਿਦ੍ਧਂਯੇਵ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਸੋਧਨਵਸੇਨਾਯਮਨੁਯੋਗੋ ਕਤੋ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਵਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਾਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿਵਿਰੁਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਉਪਮੋਪਮਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮਾਹ. ਨ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਪਤਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਤਿ ਛਨ੍ਦਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਚ ਤੇਹਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਛਨ੍ਦਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਪਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਤੇਸਂ ਛਨ੍ਦਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਮਗ੍ਗਙ੍ਗਤ੍ਤਾ.

ਝਾਨਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਾਦਿਨਾਮਕਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਸੁਞ੍ਞਤਾਦਿਨਾਮਕਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਾਮਸਨੇ ¶ ਨ ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਤਂ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ਸਰਸਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਰਸਪ੍ਪਧਾਨੋ’’ਤਿ. ਦ੍ਵੀਹੀਤਿ ਸਰਸਪਚ੍ਚਨੀਕੇਹਿ. ਅਞ੍ਞਨਿਰਪੇਕ੍ਖੇਹੀਤਿ ਆਗਮਨਨਿਰਪੇਕ੍ਖੇਹਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਰਸਤੋਵ ਨਾਮਲਾਭੇ ਅਵਵਤ੍ਥਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਨਾਮਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਤ੍ਤਾਭਿ…ਪੇ… ਮਗ੍ਗਾਤਿ ਤੇਨ ਆਗਮਨਤੋ ਨਾਮਲਾਭਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨੀਕਤੋ ਨਾਮਲਾਭਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਰਸਨ੍ਤਰੇਤਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਾਦਿਕੇ. ਪਚ੍ਚਨੀਕਸਹਿਤੇਨ ਸਰਸੇਨਾਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪ੍ਪਣਿਹਿਤਭਾਵੇਹਿ ਤਦਾਗਮਨੇਹਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਾਨਿਵਾਰਣਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਅਨਿਸੇਧਨਤੋ. ਸੁਞ੍ਞਤਾਪ੍ਪਣਿਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ ਇਧ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਸਿਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਏਵ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧੋ ਨ ਸਿਯਾ ਅਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਹਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਾਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਵੋਹਾਰੋ.

ਆਕਾਰਵਨ੍ਤੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਤਦਾਕਾਰੋਪਿ ਗਹਿਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਲਕ੍ਖਣਾਨਿਪਿ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਦਾਕਾਰਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣਤੋ’’ਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾਵ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ. ਵਿਸੁਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ.

ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਂ

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਞ੍ਚਧਾ ¶ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਦੁਕਵਸੇਨ ਰੂਪਦੁਕਵਸੇਨ ਚ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਵਚਨੇਨੇਵ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਤਾਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਵ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਿਧਾ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਤਾਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨੇਵ ਨਿਗਮੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਿਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਝਾਨਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਅਸਦਿਸਤਂ. ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾ ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾ. ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਦਿਕਸ੍ਸ. ਅਤਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਮਗ੍ਗਾਸਨ੍ਨਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਤ੍ਤੇ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਾਦਿਜ੍ਝਾਨਿਕਤਾ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਤ੍ਤੇ ¶ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਿਕਤਾ ਏਵ ਚ ਤਬ੍ਬਸੇਨ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿਯਮੇ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਪਧਾਨਕਾਰਣਞ੍ਚ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਨ ਏਵਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਦਯੋਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਅਪਾਦਕਪਠਮਜ੍ਝਾਨਪਾਦਕਾਨਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਸਙ੍ਖਾਰਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਨਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਭਾਵਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਏਕਨ੍ਤਿਕੋ ਪਧਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੇਨੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਇਤਰੇਤਿ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕਾਦਿਮਗ੍ਗਾ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਤਾਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਭੂਤਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨੇਨ ਆਹਿਤਵਿਸੇਸਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਵਿਸੇਸਨਿਯਾਮਿਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਯਮੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨੇਨ, ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤੇਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨੇਨ ਉਭਯਸਬ੍ਭਾਵੇ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਆਹਿਤਵਿਸੇਸਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਸੇਸਵਾਦੇਸੁਪਿ…ਪੇ… ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਸੂਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ. ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੩੫੦) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂਤਂਵਿਰਾਗਾਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਵਿਰਜ੍ਜਨਾਵਿਰਜ੍ਜਨਭਾਵਨਾਭਾਵੇਨ. ਤੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵਿਸੇਸਾਧਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤਮਾਹ.

ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨਾਨਿਯੇਵ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਦਿਵਿਸੇਸਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਮਸਿਤਜ੍ਝਾਨੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ¶ , ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵੇ. ਤਦਭਾਵਾਭਾਵਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਭਾਵਤੋ.

ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਪਾਦਕਂ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਵਜ੍ਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਙ੍ਗਾਤਿਕ੍ਕਮਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਯੋ. ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹੀਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਝਾਨਙ੍ਗੇਹਿ. ‘‘ਤਂਤਂਵਾਦੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਾਨਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਵਾਦਸਹਚਾਰਿਤਾਯ ‘ਵਾਦਾ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਤਯੋਪੇਤੇ ਵਾਦੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਵਾ ਵਾਦਕਰਣਭੂਤਾਨਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਵਾਦਾ.

ਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ…ਪੇ… ¶ ਸੁਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤੇਨ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਸੇਸਾਧਾਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਯਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ, ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਥ.

ਪੁਰਿਮਾਨੁਲੋਮਂ ਵਿਯ ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਲੋਮਤੋ ਪੁਰਿਮਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ ਤਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਲੋਮਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਏਵਂ. ਤਦਪੀਤਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਲੋਮਞਾਣਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਮੇਵ ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਸਾ ਭੂਮੀਤਿ ਸਾ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਭੂਮਿ. ਏਕੋ ਭਵੋਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਤ੍ਤ ਭਵੇ ਦ੍ਵੇ ਭਵੇਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ਨੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਂ, ਨ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਏਕਵਾਰਂ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵੇਸੁ ਏਕਵਾਰਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੂਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਮਿਸ੍ਸਿਤੂਪਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਤੇਸੁ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਏਵ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਯਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਯਂ ਪਨ ‘‘ਨ ਤੇ ਭਵਂ ਅਟ੍ਠਮਮਾਦਿਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ੬.੯; ਸੁ. ਨਿ. ੨੩੨) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਭਵਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਮਹਗ੍ਗਤਭਵਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਭਵੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਭਵਾਨਂ ਮਿਸ੍ਸਕਵਸੇਨੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਮਧਾਤੁਯਂ ਯੇ ਦ੍ਵੇ ਭਵਾਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਵਸੇਨ ਯੇ ਦ੍ਵੇ ਭਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਰਿਮਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲਭੇਦੇਨ ਪਟਿਪਦਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਚਲਤੀਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਨ ਚਲਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਲਤਿ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੩੫੦ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) ‘‘ਯਥਾ ਚ ਪਟਿਪਦਾ, ਏਵਂ ਅਧਿਪਤਿਪਿ ਚਲਤਿ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਟਿਪਦਾਸੁ ਅਭੇਦੇਨ ਗਹਿਤਾਸੁ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਚਲਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ‘‘ਚਲਤਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਨ ਚਲਤੀ’’ਤਿ ਤਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੋ ਚਲਨਾਵਧਾਰਣੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਠਮਮਗ੍ਗਵੀਸਤਿਮਹਾਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

੩੫੭. ਝਾਨਮਗ੍ਗਾਦਿਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ¶ ਕਥਿਤੇ ਬੋਜ੍ਝਨਕਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ‘‘ਝਾਨਂ ਭਾਵੇਮਿ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਮੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੩੫੮. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨਾਤਿ ¶ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਨ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਦਨੁਰੂਪਬਲਾਤਿ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਲਾਭੇਨ ਸਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਯੋਗਮਾਹ. ਯਦਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੋ, ਕਿਮਤ੍ਥਮੇਤੇਯੇਵ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਨੁ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਾਤਿਸਯਮਨੁਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਭਾਵਰਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਸਦ੍ਧਾਦਯੋਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਯਨ੍ਤਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਮਧੁਰੇਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਵਿਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਭਾਵੋ ਨ ਤੇਸਂ ਯਥਾ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਤੇਯੇਵ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਹਜਾਤਾਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

ਚਤੁਮਗ੍ਗਨਯਸਹਸ੍ਸਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੨. ਮਾਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਸਦਿਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਅਧਿਪਤਿ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਾਧਿਪਤਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਏਕਦੇਸ…ਪੇ… ਉਪਮਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਸਾਮਞ੍ਞੇਨ, ਇਤਰਥਾ ਸੂਰਿਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰਾਵਤ੍ਥਰਣਂ ਵਿਯ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਤਿਰੋਧਾਨੇ ਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਤਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞੇ. ‘‘ਆਨੀਤਂ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਨ ਉਪਮਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਨ ਉਪਮਾਯ ਵੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਨਯੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਪਮਾਯ ਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਵਯਵਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇਨ ਤੇ ਚੇਤਸਿ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤੇਤਿ ਚ ਚੇਤਸਿਕਾਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ‘‘ਫਸ੍ਸਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕੁਸਲਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਕੁਸਲਪਦਂ

ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰੋ

ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੫. ਖਣਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ¶ ਅਕੁਸਲੇਸੁ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸਮਵਾਯਕਾਲਹੇਤੁਸਮੂਹਤ੍ਥੋ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੋ. ਲੋਭਾਭਿਭੂਤਾਯ ਏਵ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਮਿਂ ਇਤਰਤ੍ਰ ¶ ਚ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਭਾਵੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਥਾਨੁਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਿਲੇਸਾਤੁਰਤਾਯ ਅਨਾਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਕਿਲੇਸਵਜ੍ਜਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਸਾਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਭੂਤਤਾਯ ਅਕੋਸਲ੍ਯਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਸਾਵਜ੍ਜਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਨਤ੍ਥਜਨਨਰਸਂ, ਸਂਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਗਾਰਯ੍ਹਭਾਵਤੋ ਵਾ ਸਾਵਜ੍ਜਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਵਰਸਂ, ਅਨਿਟ੍ਠਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਦਟ੍ਠਾਨਮੇਵਾ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਨੁਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਗਤਂ ਗਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਤਮਤ੍ਤਂ ਗਤਿਮਤ੍ਤਂ ਗਹਣਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਹਿ ਗਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ. ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾਤਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਤਾਯ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਵਿਯ ਹਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨਹੇਤੁ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤਿਪਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਾਦਿਕਾਰਣੇ ਅਯੋਨਿਸੋ ਅਨਾਵਜ੍ਜਿਤੇ ਅਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਅਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਯੋਨਿਸੋ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਸੀਤਾਦਿਖਮਨਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨਂ ਖਮਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਸਤਿਸਂਵਰੋਤਿ ਇਧ ਖਨ੍ਤਿਸਂਵਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਹਾਨਸਂਵਰੋਤਿ ਵੀਰਿਯਸਂਵਰੋ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿਵਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੬; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੪; ੬.੫੮) ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਕਾਰੋ ਮੋਹੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਗ੍ਗਹਣਾਕਾਰੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਨਿਵੁਤਾ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਵਿਸੇਸਯੋਗੋ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਿ.

ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਮੋਹੋ. ਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਰਹਿਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਹਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਨੁਵਿਧਾਯਕਤ੍ਤਾ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਣਨ੍ਤਿ. ਅਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਸਦ੍ਦਹਨੀਯੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ. ਸਾਨੁਨਯੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ¶ ਮੋਹਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਦ੍ਧਾਪਤਿਰੂਪਤਮਾਹ. ਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਮੋਹਾਦੀਹਿ ਪਮਜ੍ਜਨਤੋ ਅਹਿਰਿਕਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ. ਆਰਕ੍ਖਰਹਿਤਚਿਤ੍ਤੇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿਵਿਰਹਤਂਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਰਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਹਿ ਸਤੀਤਿ. ਏਤੇਨ ‘‘ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਚਿਤ੍ਤੇ ਅਨ੍ਧਬਾਲਚਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ. ਉਪਨਾਹਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ¶ ਰਾਗਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਸਭਾਵਤਾਯ ‘‘ਅਵਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਇਧਾਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ. ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਪਯੋਜਨੇ ਭੁਮ੍ਮਂ ‘‘ਚਮ੍ਮਸ੍ਮਿਂ ਦੀਪਿਨਂ ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਵਜਿਰ. ਟੀ. ੧੭-੧੮ ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ) ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ਅਵੂਪਸਮੋ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ‘‘ਸੇਮ੍ਹੋ ਗੁਲ਼ੋ’’ਤਿ ਵਿਯ.

ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੩੯੦. ਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਵਸੇਨ ਪਕਤਿਅਤ੍ਤਾਦਿਅਸਨ੍ਤਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਸਨ੍ਤਂ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਸਮਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾਦਿਵਿਪਰਿਯੇਸਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਅਸਮਂ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਮੋਹੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੇਨ ਉਪਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਹਿਤਮੋਹਵਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਕਤੀਤਿ ਕਾਪਿਲਾਨਂ ਪਧਾਨਂ.

ਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੪੦੦. ਅਪਣ੍ਣਕਪਦਂ ਵਿਯ ਅਵਿਰਜ੍ਝਨਕਪਦਮ੍ਪਿ ਕਦਾਚਿ ਨਿਯਤਭਾਵਂ ਦੀਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਨਿਯਤਤਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਰਹਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਮਾਨੋ ਨਿਯਤੋ ਸਿਯਾ, ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਮਾਨਰਹਿਤਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਭਵਰਾਗਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚਤੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਯੋਜਨਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂਯੇਵ ਸਿਯਾ, ਭਵਰਾਗਮੂਲਿਕਾ ਚ ਨ ਸਿਯਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਅਟ੍ਠਵਿਧੇਨ ਯੋਜਨਾ ਸਿਯਾ, ਨ ਦਸਵਿਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਹਿ ਯੋਜਨਾਹਿ ਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਭਾਵੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਮਾਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਪਣ੍ਣਕਙ੍ਗਾਨਿ, ਕਿਂ ਪਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਾਯਂ ਯੇਵਾਪਨਕਾਤਿ ਵਿਦਿਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਯੇਵਾਪਨਕਾਨਞ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਭਾਵੋ ਇਧ ਵਿਧੀਯਤਿ, ਨ ਅਪਣ੍ਣਕਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਸੋ ਯਥਾ ਹੋਤਿ ¶ , ਤਥਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਲੇਸਦੁਕੇ ਪਟਿਚ੍ਚਵਾਰਾਦੀਸੁ ‘‘ਕਿਲੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਿਲੇਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਲੋਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮੋਹੋ ਮਾਨੋ ਥਿਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ. ਲੋਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮੋਹੋ ਮਾਨੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ¶ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ. ਲੋਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮੋਹੋ ਥਿਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ. ਲੋਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮੋਹੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅਹਿਰਿਕਂ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਥਾ ਕਿਲੇਸਦੁਕੇਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਸਙ੍ਖਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਹਿ ਅਯਂ ਪਾਠਭੇਦੋਤਿ.

‘‘ਕਾਮਰਾਗੋ ਚਤੁਧਾ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਘੋ ਤਿਧਾ, ਮਾਨੋ ਏਕਧਾ, ਤਥਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਭਵਰਾਗੋਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਰਾਗੋ ਮਾਨਸਂਯੋਜਨਅਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਚੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਾਨੋ ਭਵਰਾਗਾਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਵਰਾਗੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੮੫) ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਇਧ ਚ ਵਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥੇਵ ‘‘ਲੋਭੋ ਛਧਾ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਘੋ ਦ੍ਵੇਧਾ, ਤਥਾ ਮੋਹੋ’’ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਲੋਭੋ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕੋ ਮੋਹਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕੋ ਏਵ ਮੋਹਮਾਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕੋ ਏਵ ਚ ਮੋਹਮਾਨਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਤਥਾਦਸਵਿਧਾ ਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਣਤਾਯ ਅਵਂਕਤ੍ਵਾ ਗਹਣਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਚਤੁਤ੍ਥਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੪੦੨. ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਨ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਏਵ ਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਨ ਵੀਰਿਯੁਸ੍ਸਾਹੋਤਿ.

ਨਵਮਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੪੧੩. ਵਿਸਪ੍ਪਨਾਨਿਟ੍ਠਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਯੇਨ ਕੁਪਿਤਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਕੁਪਿਤਾਕਾਰੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਰਸੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਵਿਸਪ੍ਪਨਰਸੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਟਿਘੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਤੇਨ ਕਿਚ੍ਚਤ੍ਥੋ ਰਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

੪੧੮. ਵਚਨਤ੍ਥਮੇਵ ¶ ਵਚਨਪਰਿਯਾਯਮੇਵ.

ਏਕਾਦਸਮਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੪੨੪. ਨਿਚ੍ਛਯਾਭਾਵਾਤਿ ¶ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਾਭਾਵਾ. ਅਸਣ੍ਠਹਨਤੋਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਤੋ.

ਦ੍ਵਾਦਸਮਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੪੨੯. ਸਹਜਾਤਾਧਿਪਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ‘‘ਛਨ੍ਦਵਤੋ ਚੇ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਾ. ਅਨੁਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤਾ, ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨੇ ਅਵਚਨਮ੍ਪਿ ਅਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ.

ਅਵਚਨਤੋਤਿ ਅ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤਦਞ੍ਞਵਚਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤੇਨ ਚ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਅਭਾਵਵਚਨੇਨ ਕਾਰਣਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਫਲਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਮੇਵ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਨਾਕਡ੍ਢਨਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਤਂਸਭਾਵਤਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਤਤੋ ਚ ‘‘ਬਲਵਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਨਾਕਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਸਭਾਵੇਸੁ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਸਭਾਵੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਕਡ੍ਢਨੇ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਨਾਕਡ੍ਢਨਂ ਸਾਧੇਤਿ ‘‘ਯਦਿ ਹਿ ਆਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਾਗਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਕਡ੍ਢਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਨਾਕਡ੍ਢਨਤੋ ਅਨਾਗਮਨਂ ਸਾਧੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਾਯਂ ਗਮੇਤੀਤਿ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਂ, ਤਂਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਕਡ੍ਢਨੇ ਸਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਂ ਸਿਯਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੪੨੯) ‘‘ਇਤਰਸ੍ਸਾਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਂ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਕੁਸਲਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਸੁਗਤਿਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ‘‘ਚਤੂਹਿ ਅਪਾਯੇਹਿ ਚ ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ (ਖੁ. ਪਾ. ੬.੧੧; ਸੁ. ਨਿ. ੨੩੪) ਅਵਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ (ਸ. ਨਿ. ੨.੪੧; ੫.੯੯੮, ੧੦੦੪) ਵਚਨਤੋ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਨ ਚੇਤਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯੋ ਰਾਗੋ ਦੋਸੋ ¶ ਮੋਹੋ ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨਿਯੋਗਤੋ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੦੬).

‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ¶ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੭) ਵੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਸੋ ਚ ਯਦਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂਯੇਵ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਚੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ ਆਵਤ੍ਤਤਿ.

ਸਹਜਾਤਮੇਵ ਵਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੮.੮੬) ਸਹਜਾਤਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਹਜਾਤਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਚੇਤਨਾ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਚੇਤਨਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੮.੮੯) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਪਚ੍ਚਨੀਯੇਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸਙ੍ਗਾਹਕਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੁਦ੍ਧਾਰੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ. ਇਤਰਤ੍ਥ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਪਦੇ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਹਜਾਤਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਛਾਜਾਤਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੮.੭੧) ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਤਦਭਾਵਾਤਿ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵਾ. ਨ ਚ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਂ ਵਿਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਕਡ੍ਢਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਅਨਾਕਡ੍ਢਨਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਸੇਸਾਨਿ ਏਕਾਦਸੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ. ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਸ੍ਸਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਪਾਕੋ ਪਵਤ੍ਤਿਏਕਦੇਸਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਭੂਤੋ ਵਾ ਵਿਪਾਕੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਂ, ਕਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਸ. ਅਥ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਪਾਕੋ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਨਾਨਾ…ਪੇ… ਯੋ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ…ਪੇ… ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਂ ਵਿਨਾ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ.

ਇਦਾਨਿ ¶ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਾਨਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਲਾਭਿਤਾਯ ਆਹਚ੍ਚਭਾਸਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਿਪਾਕਦਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ‘‘ਯਦਿ ਭਾਵਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਤਰੋ ਵਿਪਾਕਦਾਨਾਭਾਵੇਪਿ ਸਿਦ੍ਧੋ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਲਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਵੇਦਨੀਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਇਦਂ ਸਹਾਯਪਚ੍ਚਯਲਾਭਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਨ੍ਤਾਨਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਤਦਭਾਵਾ ਸੇਕ੍ਖਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਞ੍ਚ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਇਦਂ ਪਨ ਠਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦੀਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਯਤਦੇਕਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਯ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਸਹਾਯਾਨਂ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇਵ ਸਤਿ ਸਹਾਯੇ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਵਚਨਂ, ਅਸਤਿ ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਵਚਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਦਾਯਿਕਂ ਵਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਤੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇ ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੭੨੫-੭੨੬) ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਪਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਸਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਅਕੁਸਲਪਦਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਬ੍ਯਾਕਤਪਦਂ

ਅਹੇਤੁਕਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਣ੍ਣਨਾ

੪੩੧. ਕਾਮਾਵਚਰ…ਪੇ… ਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ ‘‘ਅਸਾਧਾਰਣਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ ¶ , ਤਂ ਪਠਮਜਵਨਸ੍ਸ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਨਾਸੇਵਨਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਦਾਨਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਾਕਾਭਿਮੁਖਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਦਾਨਾਭਿਮੁਖਂ ਕਤੋਕਾਸਂ. ਕਤੋਕਾਸਤਾ ਚ ਅਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਸਂਸਾਰੇ ਅਨੇਕੇਸਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਪਰਸ੍ਸ ਪਟਿਬਾਹਨੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਡ੍ਢਿਤਤਾ ¶ ਚ ਸਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਲਦਾਨਸਮਤ੍ਥਤਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਤਾ. ਅਸਾਧਾਰਣੇਨ ਨਾਮਂ ਉਦ੍ਧਟਂ ‘‘ਭੇਰੀਸਦ੍ਦੋ ਯਵਙ੍ਕੁਰੋ’’ਤਿ ਯਥਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ. ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਕਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ.

ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਞ੍ਚ ਤਂ ਰੂਪਵਿਜਾਨਨਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਂ ਸਮਾਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਸਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵਮਾਹ. ਅਞ੍ਞਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਰੂਪਂਯੇਵਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਤਂਸਦਿਸਾਨਂ ਤਦੁਪਚਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਸਾ ਏਵ ਤਿਤ੍ਤਿਰੀ ਤਾਨਿ ਏਵ ਓਸਧਾਨੀ’’ਤਿ. ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵੇ ਨ ਝਾਨਙ੍ਗਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਉਪਚਰਿਤਝਾਨਙ੍ਗਤਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਂ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਾਦਯੋ ਝਾਨਰਾਸਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਦਿਭਾਵਤੋਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਕਗ੍ਗਤਾਭਾਵਤੋ. ਅਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵਤੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਿਂ ਏਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪੩੬. ਅਕੁਸਲਂ ਭਵਙ੍ਗਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ‘‘ਪਣ੍ਡਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਵਙ੍ਗੇ ਅਪਣ੍ਡਰੇ ਤਂਮੂਲਿਕਾ ਕੁਤੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਰਤਾਤਿ ‘‘ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਣ੍ਡਰਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਯਦਿ ਅਞ੍ਞਕਾਰਣਾ ਪਣ੍ਡਰਤਾ, ਸਭਾਵੋਵਾਯਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਿਲੇਸਸਭਾਵਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਡਰਤਾਪਤ੍ਤਿ. ਯਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸਞ੍ਞੁਨਾ ਭਗਵਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂਯੇਵ ਤਥਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੪੩੯. ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨੇਨ ਭਾਵਨਾਯ. ਪਸਾਦਘਟ੍ਟਨਂ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਸਾਦਂ ਘਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਆਪਾਥਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਸਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ, ਨਾਪਿ ਕੇਨਚਿ ਪਟਿਹਞ੍ਞੀਯਤਿ ਅਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਭੂਤਂ ਪਨ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁਤਾਯ ਵਿਸਿਟ੍ਠਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਟਿਹਤਪਟਿਘਾਤਕਭਾਵੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤਿ ¶ , ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸੁ ਸਪ੍ਪਟਿਘਵੋਹਾਰੋ. ‘‘ਉਪਾਦਾਰੂਪਂ ਘਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਚ ਉਪਚਾਰਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਹਾਭੂਤਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਪਨ ¶ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਘਟ੍ਟਿਯਮਾਨੇਸੁ ਪਸਾਦੋਪਿ ਘਟ੍ਟਿਤੋ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇਨ ਏਕਦੇਸਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਉਪਮਾਵਚਨਤੋ ਨਿਸ੍ਸਿਤਨਿਸ੍ਸਯਘਟ੍ਟਨਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਵੇ ਉਪਮਤ੍ਤੇ ਉਪਮਾਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਭਯਘਟ੍ਟਨਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

੪੫੫. ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋਤਿ ਮਨੋਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਾਦਿਤਾਯ ਸਾ ਏਤੇਸਂ ਏਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਅਨਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ. ਅਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਰਿਯਾਮਨੋਧਾਤੁਤੋਪਿ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਨਿਗ੍ਗਮਨਮੁਖਭਾਵਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਗ੍ਗਮਨਪਵੇਸਮੁਖਭਾਵਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਤਿਵਿਧੇਨਪਿ ਹਿ ਮਨੋਧਾਤੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਹਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਵਿਸੇਸੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ. ਤਤੋ ਏਵ ਵਿਜਾਨਨਵਿਸੇਸਵਿਰਹਤੋਯੇਵ. ਯਦਿ ਮਨੋਧਾਤੁ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾਤਿ ਕਥਂ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਙ੍ਗਹੋ ਏਵ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਹਿ ਏਸ ਪਰਿਯਾਯੋ ‘‘ਮਨਨਮਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਮਨਨਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿ. ਅਪਿਚ ਵਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚੇਹਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਮੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਤੋ ਅਨ੍ਤਾਦਿਭਾਵਤੋ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਨ ਸੇਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਅਤਂਸਭਾਗਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਕਤਤ੍ਤਾ ਮਨਸੋ ਸਮ੍ਭੂਯ ਵਿਸਿਟ੍ਠਮਨੋਕਿਚ੍ਚਯੁਤ੍ਤਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਤਦਭਾਵਤੋ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿਪਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਵਿਰਹਂਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਧੁਰਂ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਚ ਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਯਦਿ ਜਨਕਸਦਿਸਤਾ ਨਾਮ ਮਹਾਵਿਪਾਕੇਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਤਾ, ਤਿਹੇਤੁਕਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਤਿਹੇਤੁਕਾਨਂ, ਦੁਹੇਤੁਕਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਹੇਤੁਕਾਨਞ੍ਚ ਭਵਤੁ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਤਾ, ਤਿਹੇਤੁਕਤੋ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਦੁਹੇਤੁਕਾਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਂਸੋਤਪਤਿਤਤਾ ਨ ਸਿਯਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨਾਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਾ. ਤਤੋ ਏਵ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਸੋਤਪਤਿਤਂ ਏਵਾਨਨ੍ਤਰੇਨ ਵਚਨੇਨ ਸਮਤ੍ਥਯਤਿ. ਯਦਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ¶ ਮਨੋਧਾਤੁਆਦੀਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਵਿਯ ਅਗਣਨੂਪਗਭਾਵੋ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਕਥਂ ਤੇਸਂ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਤਾਵਚਨਂ. ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ¶ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੩੧), ‘‘ਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਿ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਿ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੩੧) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚਨੀਯੇਪਿ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਿਤਂ ਏਕਂ ਖਨ੍ਧਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੯੮) ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਏਵ ਉਦ੍ਧਟਾਨਿ, ਨ ਮਨੋਧਾਤੁਆਦੀਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਮਤ੍ਤਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਂ ਬਲਵਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵੋ ਅਧਿਕਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੪੬੯. ਸਮਾਨਵਤ੍ਥੁਕਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਤੋ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਚ ਬਲਵਭਾਵੇ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਯਥਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨੁਰੂਪਂ. ਯਦਿ ਸਮਾਨਨਿਸ੍ਸਯਤਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁਤੋ ਬਲਵਤਰਤ੍ਤਂ ਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਯ, ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ ਕਥਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਦਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਣਾਮਨਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਸੇਸਾ ਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਹਾਰਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਯ ਅਨੁਭਵਨਮੇਵ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਤਿ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਹੇਤੁਕਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਟ੍ਠਮਹਾਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

੪੯੮. ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਾਰਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਾਕੁਸਲੋ ਏਕੂਨਤਿਂਸਵਿਧੋ ਮਨੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਮਨੋਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਕਥਾ). ਪਯੋਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰੇਹਿ ਵਾ ਕਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹਨਪਯੋਗੇਨ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਿ ਵਿਯ ਯੇਸਂ ਤਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਭੂਤਂ. ਪਠਮਪਞ੍ਚਮਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਬਲਵਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵਵਿਚਾਰੇਨ ਦੁਤਿਯਛਟ੍ਠਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸੋ ਵਿਚਾਰਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਏਤੇਸੁ ਬਲਵਂ ਦੁਬ੍ਬਲਞ੍ਚ ਵਿਚਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਸਾਲਿਆਦੀਨਂ ਥਦ੍ਧਮੁਦੁਭੂਮਿਵਸੇਨ ਤਿਣਾਦੀਨਂ ¶ ਅਨੀਹਰਣਨੀਹਰਣਵਸੇਨ ਉਤੁਆਦਿਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਿਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਚ ਫਲਵਿਸੇਸਯੋਗੋ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਵਸੇਨ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਵਿਸੁਦ੍ਧਪਯੋਗਵਸੇਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ¶ ਚ ਵਿਸਿਟ੍ਠਫਲਤਾਯ ਪਰਿਣਮਨਂ, ਏਵਮੇਵ ਗਿਮ੍ਹਵਸ੍ਸਕਾਲਾਦੀਸੁ ਬੀਜਾਨਂ ਫਲਵਿਸੇਸਯੋਗੋ ਵਿਯ ਤਂਤਂਕਾਲਵਿਸੇਸੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲਵਿਸੇਸਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਲਵਸੇਨ ਪਰਿਣਮਤੀ’’ਤਿ. ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਪਚ੍ਚਯਾਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸਪਰਿਭਾਵਿਤਸਨ੍ਤਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਨਂ ਆਯੁਵਿਸੇਸਹੇਤੁਭਾਵਮਾਹ ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਵਸੇਨਪਿ ਵਣ੍ਣਾਦਿਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਯੇਨ ‘‘ਪਿਤੂਨਂ ਆਕਾਰਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਵਿਦਹਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂਮੂਲਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਾਯੁਕਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਕਮ੍ਮਮੂਲਕਾਨਂ. ਆਹਾਰਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸਮੂਪਕ੍ਕਮਾਦਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਵਿਪਾਕੁਦ੍ਧਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਯਤੋ ਤਿਹੇਤੁਕਾਦਿਕਮ੍ਮਤੋ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਠਾਨੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਵਾ. ਤਿਹੇਤੁਕਤੋ ਦੁਹੇਤੁਕਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਂ ਪਨ ਤਿਹੇਤੁਕਤੋ ਦੁਹੇਤੁਕਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਤਿ ਏਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਯਂ ਪੁਰਿਮਾਯ ਹੇਤੁਕਿਤ੍ਤਨਲਦ੍ਧਿਯਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੪੯੮).

ਯੇ ‘‘ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਾਵਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ, ‘‘ਏਕਪੁਪ੍ਫਂ ਯਜਿਤ੍ਵਾਨ, ਅਸੀਤਿ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਯੋ (ਥੇਰਗਾ. ੯੬). ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ (ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੪੬.੬੪) ਚ ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਕੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਨੇਕਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਦਿਸ੍ਵਾ ਕੁਮਾਰਂ ਸਤਪੁਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਸ੍ਸ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੦੫) ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ ਨਾਨਾਕਮ੍ਮੇਹਿ ਏਕਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾ, ਤੇਸਂ ਬੀਜਙ੍ਕੁਰੋਪਮਾਯ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਾ ਏਕਾ, ਅਨੇਕਸ੍ਮਾ ਚ ਅਨੇਕਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ ਸਾਕੇਤਪਞ੍ਹੇ ਵਿਪਾਕੁਦ੍ਧਾਰਕਥਾਯ ਉਸ੍ਸਦਕਿਤ੍ਤਨਗਹਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਪਾਕੋ ਏਵ ਅਲੋਭਲੋਭਾਦਿਗੁਣਦੋਸਾਤਿਰੇਕਭਾਵਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦਿਨ੍ਨਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਲੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਲੋਭਵਸੇਨ, ਦੋਸ, ਮੋਹ ¶ , ਲੋਭਦੋਸ, ਲੋਭਮੋਹ, ਦੋਸਮੋਹ, ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਵਸੇਨਾਤਿ ਤਯੋ ਏਕਕਾ, ਤਯੋ ਦ੍ਵਿਕਾ, ਏਕੋ ਤਿਕੋਤਿ ਲੋਭਾਦਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇਯੇਵ ਸਤ੍ਤ ਵਾਰਾ. ਤਥਾ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਅਲੋਭਾਦਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨਾਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਵਾਰਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ‘‘ਅਲੋਭਦੋਸਾਮੋਹਾ, ਅਲੋਭਾਦੋਸਮੋਹਾ, ਅਲੋਭਦੋਸਾਮੋਹਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਗਤੇਹਿ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਤਤਿਯਦੁਤਿਯਪਠਮਵਾਰੇਹਿ ਦੋਸੁਸ੍ਸਦਮੋਹੁਸ੍ਸਦਦੋਸਮੋਹੁਸ੍ਸਦਵਾਰਾ ਗਹਿਤਾ. ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਲੋਭਾਦੋਸਮੋਹਾ, ਲੋਭਦੋਸਾਮੋਹਾ, ਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਗਤੇਹਿ ਤਤਿਯਦੁਤਿਯਪਠਮਵਾਰੇਹਿ ਅਦੋਸੁਸ੍ਸਦਅਮੋਹੁਸ੍ਸਦਅਦੋਸਾਮੋਹੁਸ੍ਸਦਵਾਰਾ ਗਹਿਤਾਯੇਵਾਤਿ ਅਕੁਸਲਕੁਸਲਪਕ੍ਖੇ ਤਯੋ ਤਯੋ ਵਾਰੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠੇਵ ਵਾਰਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਯੇ ਪਨ ਉਭਯੇਸਂ ਵੋਮਿਸ੍ਸਤਾਵਸੇਨੇਵ ਲੋਭਾਲੋਭੁਸ੍ਸਦਵਾਰਾਦਯੋ ਅਪਰੇ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਵਾਰਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਤੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਏਵ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਨ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਅਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ ਲੋਭੋ ਬਲਵਾ ਅਲੋਭੋ ਚਾਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋਯੇਵ ਹਿ ਏਤੇਸਂ ਬਲਵਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵੋ, ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਤੋ ਵਾ. ਤੇਸੁ ਲੋਭਸ੍ਸ ਤਾਵ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਲੋਭੇਨ ਅਨਭਿਭੂਤਤਾਯ ਬਲਵਭਾਵੋ, ਤਥਾ ਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਅਦੋਸਾਮੋਹੇਹਿ. ਅਲੋਭਾਦੀਨਂ ਪਨ ਲੋਭਾਦਿਅਭਿਭਵਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਂ ਸਮਭਿਭੂਯ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨੇਵ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਤੋ ਬਲਵਭਾਵੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਲੋਭੋ ਬਲਵਾ, ਅਲੋਭੋ ਮਨ੍ਦੋ, ਅਦੋਸਾਮੋਹਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ, ਦੋਸਮੋਹਾ ਮਨ੍ਦਾ’’ਤਿ. ਸੋ ਚ ਤੇਸਂ ਮਨ੍ਦਬਲਵਭਾਵੋ ਪੁਰਿਮੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਆਸਯਸ੍ਸ ਪਰਿਭਾਵਿਤਤਾਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਦੁਤਿਯੇਹਿ, ਸਤ੍ਤਮਪਠਮੇਹਿ ਵਾ ਵਾਰੇਹਿ ਤਿਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਤਿਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕੋ, ਇਤਰੇਹਿ ਤਿਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਤੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦੁਹੇਤੁਕਾਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਇਧਾਤਿ ਵਿਪਾਕੁਦ੍ਧਾਰਮਾਤਿਕਾਯਂ. ਤੇਨ ਹੇਤੁਕਿਤ੍ਤਨਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਾਦਿਵਿਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮੋਹੋ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਂ ਵਾ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਵਚਨੇਨ. ਗਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿ ¶ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਕਨ੍ਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇਸੁ. ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਇਧ ਸਾਤਿਸਯੋ ਸਰਿਕ੍ਖਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਤਰਥਾ ਤਿਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਰਿਕ੍ਖਾਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇਤਨ੍ਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਵਿਯ ਅਪੁਬ੍ਬਨਿਸ੍ਸਯਪਵਤ੍ਤਿਨੀ ਵਿਜਾਨਨਵਿਸੇਸਰਹਿਤਾ ਚ ਮਨੋਧਾਤੁ ਇਟ੍ਠਾਦਿਭਾਗਗ੍ਗਹਣੇ ਨ ਸਮਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਪਾਕਟਾਯੇਵਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਸਬ੍ਬਜਵਨਵਤਾਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਸਕਲਜਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਹਿਤੇਨ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਧ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਕਾਲੇਤਿ ਅਬੁਦ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ.

ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇ. ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਆਸੇਵਨਭੂਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਨ ਮਗ੍ਗੇ ਅਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯੇ ¶ . ਸੋਪਿ ਮੋਘਵਾਰੋ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਦਿ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਮ੍ਪਿ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਯਾ, ਯਥਾ ‘‘ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਾ ਨ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੨.੩) ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੨.੧੪) ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯੇ, ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮੇ ਚ ‘‘ਸੁਖਾ…ਪੇ… ਨ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ, ਏਵਂ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਵਸੇਨ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਾਠੋ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਵਾਰਦ੍ਵਯਵਸੇਨ ਗਣਨਾਯਂ ‘‘ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਮਗ੍ਗੇ ਦ੍ਵੇ. ਨ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਆਸੇਵਨੇ ਦ੍ਵੇ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯਾਯਂ ਮੋਘਵਾਰੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਮ੍ਪਿ ਯਦਿ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਯਾ, ਦੁਤਿਯਮੋਘਵਾਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਯ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਵਾਰੇਸੁਪਿ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ…ਪੇ… ਅਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ ‘‘ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਸ੍ਸ…ਪੇ… ਅਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵਚਨਾਭਾਵਤੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਕੁਸਲਂ…ਪੇ… ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਵ. ਅਥਾਪਿ ਸਿਯਾਤਿਆਦਿ ਮਗ੍ਗਸੋਧਨਤ੍ਥਮੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮਾਨਵੇਦਨਾਨਂ ਏਵ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ‘‘ਅਸਮਾਨਵੇਦਨਾਨਂ ਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ‘‘ਆਸੇਵਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ¶ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਸਮਾਨਵੇਦਨਾਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਭਿਨ੍ਨਜਾਤਿਕਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਭਿਨ੍ਨਵੇਦਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੇਪਿ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦੀਸੁ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਪਾਲ਼ਿਪ੍ਪਦੇਸੇਸੁਪੀਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ. ਗਣਨਾਯ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਗਣਨਾਯ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਯਮਾਨਾਯ ਸਤਿ ਗਣਨਾਯ ਵਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ. ਦੁਤਿਯੋ ਮੋਘਵਾਰੋ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ਜਵਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਾਤੁਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਵਿਨਾ ਆਸੇਵਨਂ ਜਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਯਂ ਜਵਨਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਰੁਕ੍ਖਪੁਪ੍ਫਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੫੬੬) ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਮੂਲਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਭਾਵੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਵੁਤ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ ਕਿਰਿਯਾ ਨੇਵ ਕੁਸਲਾ ਨਾਕੁਸਲਾ ਨ ਚ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਜਵਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍ਵਾਤਿ ਜਵਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇ ¶ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ, ਨ ਜਵਨਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ, ‘‘ਆਸੇਵਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਆਸੇਵਨਂ ਵਿਯ ਆਸੇਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋ, ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸਤੋ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯੇਵੇਤ੍ਥ ਆਸੇਵਨਸਦਿਸਤਾ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾਯ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਤ੍ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਜਵਨਂ ਵਿਯ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਬ੍ਬਲਤ੍ਤਾ ਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨ ਇਮਸ੍ਸ ਪਾਠੇ ਆਸੇਵਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਫਲਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਂ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੋਰਾਣਕੇਹਿ ਅਸਂਵਣ੍ਣਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਧੁਕਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਵਜ੍ਜਨਾਨਂ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਭਾਵਤੋ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਾ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਟ੍ਠਾਨੇਪੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯੇਵ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ. ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਵਿਯ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨੇਵ ਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਤੁਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਮੁਞ੍ਛਾਮਰਣਾਸਨ੍ਨਵੇਲਾਦੀਸੁ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤਵੇਗਤਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਜਵਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵੋਤਿ ¶ ਆਰਮ੍ਮਣਮੁਖੇਨਪਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਜਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ…ਪੇ… ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਠਮਮੋਘਵਾਰਤੋ ਏਤਸ੍ਸ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਭਵਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਵਸੇਨ ਭੇਦੋਤਿ ‘‘ਸਹੇਤੁਕਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਅਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੧.੧੦੨) ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਹੇਤੁਕਂ ਭਵਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ.

ਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਵਾ ਫਲਭੂਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਸਭਾਵਕਿਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਦੁਹੇਤੁਕਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਏਵਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਚ ਅਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾਨਂ ਤਿਹੇਤੁਕਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਅਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂ, ਏਵਂ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਤਿਹੇਤੁਕਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਦੁਹੇਤੁਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਦੁਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਚ ਦੁਹੇਤੁਕਾਨਨ੍ਤਰਂ ਅਹੇਤੁਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਿਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਂ ਤਿਹੇਤੁਕਮ੍ਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਮ੍ਪਿ ਅਹੇਤੁਕਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੪੯੮) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਪਾਕਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਇਮਿਨਾਪਿ ਤਿਹੇਤੁਕਜਵਨਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਂਯੇਵ ਸਾਧੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਅਸਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਵਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਪਾਕਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਮੁਖਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਿਹੇਤੁਕਾਦਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤਿਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਦੁਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਾਤਿ ਏਵਂ ਸੋਲ਼ਸਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵਿਪਾਕਵਿਭਾਵਨਾਯ ਮੁਖਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ.

ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਨਾਨਾਕਮ੍ਮਤੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ…ਪੇ… ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਨ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਿਚ੍ਚਂ ਤਾਵ ਨ ਹੋਤਿ ਜਵਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨਾਲਮ੍ਬਣਤੋ, ਨਾਪਿ ਸਨ੍ਤੀਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚੁਤੀਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ¶ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਭਵਙ੍ਗਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭੂਤਂਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਵਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਪਾਥਗਤਵਿਸਯਨਿਨ੍ਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਏਤਸ੍ਸਪਿ ਸਾਵਜ੍ਜਨਤਾਯ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਤਦਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਰੋਧਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ. ਵੋਦਾਨਂ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦੀਨਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਞਾਣਂ. ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ.

ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਫਲਤੋ, ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਪ੍ਪਯੋਜਨਤੋ ਵਾ. ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ. ਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰਰਹਿਤਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੇ ਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਵਿਯ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਰੇਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ‘‘ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਰਰਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਦਿ ਵਿਪਾਕੇਨ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖੇਨੇਵ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਾਰੇ ਅਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕਾਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵ ਸਿਯਾ ਤੇਸਂ ਅਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਾਨਂ ਪਨਾ’’ਤਿ. ਅਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਮਾਹ. ਤੇ ਹਿ ਆਪਾਥਗਤੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਭਿਨਿਪਾਤਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ¶ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕੁਸਲੇਸੁ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਿਰਿਯੇਸੁਪਿ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਸਙ੍ਖਾਰਿਕਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਪਹਾਨਾਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਵਿਯਾਤਿ ਵਿਪਾਕੇਸੁ ਸਾ ਤਦਨੁਕੂਲਾ ਸਿਯਾ, ਸਾ ਪਨ ਮੂਲਾਭਾਵੇਨ ਨ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਸਵਿਸਯਾਭਿਨਿਪਤਨਮਤ੍ਤਾਦਿਵੁਤ੍ਤੀਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਵਿਰੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਭਯੇਨਪਿ ਤੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮੋ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮੇ ਖਨ੍ਧੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੩.੯੩) ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਿਕੇ ਵਿਯ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇਪਿ ਪਾਲ਼ੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੇਕ੍ਖਾ ਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਵਾ ਕੁਸਲਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਕੁਸਲਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਏਵ ਅਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਏਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ‘‘ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਵਤੋਪਿ ਕਿਰਿਯਮਯਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਕਿਰਿਯਜਵਨਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਕਿਰਿਯਭਾਵੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਸੇਧੇਤੁਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ਪਣ੍ਣਪੁਟਮੁਪਨੀਤਂ ਅਸਮਾਨਂ. ਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਭਾਵਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਵਚਨਮ੍ਪਿ ਅਕਾਰਣਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕੇਨਚਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਵਚਨਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ ਅਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਅਧਿਪਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਭਾਵੋ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਕਿਰਿਯਮਯਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਤਾਦਿਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਜਵਨਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਇਤਰੇਸਂ ਵਿਯ ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਂ, ਸਨ੍ਤਸਭਾਵਤਾਯ ਪਨ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਰਸਂ ਸਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਪੁਟਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ ਅਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਧਿਪਤਿਨੋ ਵਿਯ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸ ਅਵਚਨੇ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੪੨੯). ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯਤ੍ਤਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮੇਹਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਹਿ ਅਤਂਸਭਾਵਾਨਂ ਨਯਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅਯੁਜ੍ਜਮਾਨਕਤ੍ਤਾ. ਅਪਿਚ ਤਤ੍ਥ ਵੀਮਂਸਾਯ ਕੇਸੁਚਿ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਅਧਿਪਤੀਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਏਕਰਸਂ ਦੇਸਨਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਟੋ’’ਤਿ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਇਧ ਪਨ ਨ ਤਾਦਿਸਂ ਅਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ‘‘ਅਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਹੇਤੁਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਤਿਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਸਹੇਤੁਕੋ ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੧.੯੮) ਵਚਨਤੋ ਪਨ ਅਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਹੇਤੁਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਵਿਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਨ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਤਿਹੇਤੁਕਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਤਿ ਪਠਮਥੇਰੇਨ ਤਾਵ ਏਕੇਨ ¶ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਅਨੇਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਂ ਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸਾਭਾਵਾ ਤਂਤਂਜਵਨਸਙ੍ਖਾਤਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੇਨ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਜਵਨਵਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਵਿਧਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਪਾਕੇਨ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਕਮ੍ਮਵਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵੇਨ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਸਿਯਾਤਿ ਏਵਮਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਿਸੇਸਂ ਆਹ. ਞਾਣਸ੍ਸ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਾਦਿਦੁਗ੍ਗਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾ ਵਿਯ ਸੁਗਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਪਿ ਸਿਯਾਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਤਿਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਤੋ ਦੁਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮ੍ਪਿ ਨਾਨੁਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤੇਸੁ ਵਾਦੇਸੁ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਵਿਰੋਧਵਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਮਹਾਪਕਰਣੇ ਆਗਤਪਾਲ਼ਿਯਾਤਿ ‘‘ਸਹੇਤੁਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੧.੧੦੨) ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਸਹੇਤੁਕਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਅਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਹੇਤੁਕਾ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਸਹੇਤੁਕਦੁਕਾਦੀਸੁ ਆਗਤਪਾਲ਼ਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੯੯. ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਪਾਕਜ੍ਝਾਨੇ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਜ੍ਝਾਨਂ ਵਿਯ ਵਿਪਾਕਜ੍ਝਾਨਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪਦਾਭੇਦੋ ਵਿਯ ਕੁਸਲਾਨੁਰੂਪੋ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭੇਦੋਪਿ ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਿਕੋ ਸਿਯਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਚ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਨਾਨਾਕ੍ਖਣੇਸੁ ਨਾਨਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਯਂ ਝਾਨਂ ਯਦਧਿਪਤਿਕਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਤਂ ਝਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤਦਧਿਪਤਿਕਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਚ ਪਟਿਪਦਾ ਵਿਯ ਅਧਿਪਤਯੋ ਨ ਏਕਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਇਮਮੇਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੦੫. ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ¶ ਆਹਿਤਵਿਸੇਸਂ ਲੋਕਿਯਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪ੍ਪਣਿਹਿਤਨਾਮਰਹਿਤਸ੍ਸ. ਯੋ ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਟਿਪਦਾਯ ਵਿਭਾਵਿਤੋ, ਯੋ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸਪਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਲ਼ਞ੍ਜਨ…ਪੇ… ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ ਮਗ੍ਗਾਗਮਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਫਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਯੇਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਤਾਦਿਨਾਮਲਾਭੇ ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਆਹ. ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਮਞ੍ਚ ਲਭਤਿ ਮਗ੍ਗਾਗਮਨਤੋ ਫਲਸ੍ਸ ਨਾਮਲਾਭੇ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਾਦਿਸਾਯ ਏਵਾਤਿ ਯਾਦਿਸਾ ਮਗ੍ਗੇ ਸਦ੍ਧਾ, ਤਾਦਿਸਾਯ ਏਵ ਫਲੇ ਸਦ੍ਧਾਯ.

੫੫੫. ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ (ਧ. ਸ. ੧੨੯੫, ੧੬੦੯) ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਵਿਪਾਕੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੬੧੦) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਫਲਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਸਭਾਵਂ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਪਾਕੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪ੍ਪਹਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਤਥਾ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਭਾਵਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਚਾਤਿ ਏਤੇਨ ਮਗ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੇ ਸਬ੍ਬਵਾਰੇਸੁਪਿ ਫਲਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਯੋ ¶ ਆਗਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁਪਿ ਵਿਰਤੀਸੁ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕਾਰਾਪਕਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤਿਰੇਕਕਿਚ੍ਚਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋਪਿ ਮਗ੍ਗੋ ਉਦ੍ਧਟੋਤਿ. ਏਵਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਪੀਤਿ ਯਥਾ ਮਗ੍ਗੋ, ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਵਿਭਙ੍ਗੇਸੁ ਫਲੇਸੁ ਚ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਉਦ੍ਧਟਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੬੮. ਪੁਰਿਮਾ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਆਹ. ਤਾਯ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵੋ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਇਦਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਚਾਰਣਪਞ੍ਞਾਰਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇ, ਏਵਂ ਘਾਨਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਇਦਮਤ੍ਥਿਕਤਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਨੁਗਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਟ੍ਠਿਵਟ੍ਟਕਭਾਵੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਏਵ ਵਾ ਇਦਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਲੋਲੁਪ੍ਪ…ਪੇ… ਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਪਠਮਂ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਚਿਨੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਯੇਵ ਪਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਧਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇਵ ਤਾਦਿਸੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਂ ਲੋਲੁਪ੍ਪਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨਾਦਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਹੇਤੁ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਭੂਤਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਹਾਸੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਤ੍ਤਾ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਹਾਸੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਚ ‘‘ਹਾਸਯਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਸਿਤਕਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਅਨਾਗਤਂਸਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ¶ ਅਨੁਵਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵੇ ਸਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਪਾਲ਼ਿਅਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਵਿਰੋਧੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਞਾਣਾਨਂ ਚਿਣ੍ਣਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚ ਏਤਂ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਆਵਜ੍ਜਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਭਗਵਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਸ੍ਸਪਿ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਤ੍ਤੇ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਂ ਆਵਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ.

ਤਤੋ ਏਵਾਤਿ ਮੂਲਾਭਾਵੇਨ ਨ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਏਵ. ‘‘ਅਹੇਤੁਕਾਨਂ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਬਲਾਨਿ ਚਾ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ. ਯਦਿ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਬਲਭਾਵਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਹੇਤੁਕਦ੍ਵਯੇ ਬਲਾਨਿ ਅਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਚ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਭਾਵਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਪਟਿਭਾਗਭੂਤੋ ਵਿਪਾਕੋਪਿ ਫਲਂ ਵਿਯ ਤਂਸਭਾਵੋ ਸਿਯਾਤਿ ਸਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਕਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ‘‘ਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਮਹਾਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਸੁਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

੫੭੪. ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ¶ …ਪੇ… ਇਮਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤੇਸਂ ਞਾਣਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਤ੍ਤਾ. ਇਤਰੇਸਂ ਮਹਗ੍ਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੭੭. ਆਹਿਤੋ ਅਹਂ ਮਾਨੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਏਵ ਭਵਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਰਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋ ਵਿਯ ਨਿਚ੍ਚੋਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਭਵਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ.

ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੨. ਰੂਪਕਣ੍ਡਂ

ਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਕੇਨਚੀਤਿ ¶ ¶ ਰੂਪੇਨ ਵਾ ਅਰੂਪੇਨ ਵਾ. ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਤਾਵ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਖਣੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਾਵ ਵਾਦੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮਯੇਨ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਸਮਯਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਵਾਦੇ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਾਦੇਪਿ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਂ ਵਿਯ ਅਚਿਤ੍ਤਪਟਿ ਬਨ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਤਾਯ ਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤਬ੍ਬਸਮਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਬ੍ਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਬ੍ਯਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨੇਕਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਿਯਤੇ ਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ.

ਕੇਸਞ੍ਚੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਦੀਨਂ. ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਆਰੁਪ੍ਪੇ. ਕੇਸਞ੍ਚੀਤਿ ਵਾ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਵਿਪਾਕਾਨਂ. ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਚਰਿਮਕ੍ਖਣੇ ਚ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧) ਚਿਤ੍ਤਸਹਭਾਵਿਨਂ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਨਂ. ਯੋ ਯਸ੍ਸ ਸਹਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕੋ, ਸੋ ਏਵ ਤਸ੍ਸ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਪਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਹਜਾਤ…ਪੇ… ਤ੍ਤਨਤੋ’’ਤਿ. ਨਾਪਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕੇਸਞ੍ਚੀਤਿ ਅਕਮ੍ਮਜਾਦੀਨਂ. ਕੇਹਿਚੀਤਿ ਕਮ੍ਮਜਾਦੀਹਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸਹਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ. ਅਭਾਵਾਤਿ ਨਿਯੋਗਤੋ ਅਭਾਵਾ.

ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ¶ …ਪੇ… ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਤੇਹਿ ਅਯਾਵਭਾਵਿਤਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਸਮਯਨਿਯਮਨੇ ਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਮੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ‘‘ਤਥਾ ਵਿਭਜਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਵਿਭਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ‘‘ਵਿਭਤ੍ਤਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਆਹਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤਾਯ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ¶ ਏਕਦੇਸਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਨਿਗਮਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਅਕਤ੍ਵਾ ਪਨ ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨੇਨ ਤਥਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਆਹ ‘‘ਸਮਯਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਅਵਿਭਤ੍ਤੇਤਿ ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਵਿਯ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਭਤ੍ਤੇ. ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬੇਤਿ ਭੇਦਵਨ੍ਤਤਾਯ ਵਿਭਜਨਾਰਹੇ. ਦਸ੍ਸਿਤੇਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੇ. ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਵਿਪਾਕਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਯਨਂ ਨਯੋ, ਸੋਵ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਨਯਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਣਮੇਵ ਨਯਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ. ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨੀਯਤੀਤਿ ਨਯੋ, ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਯਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਚ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਠਮਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਕਕੇ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਪਿ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਵਿਕਪ੍ਪੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਚ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ? ਇਤਰਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਸਮਾਨਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ ਚ. ਯਥਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ, ਨ ਏਵਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ, ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੁਖੇਨ ਚ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕਾਦਿਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਯਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਸੁਪਿ ਤਦਨੁਕੂਲਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾਦਯੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਦੁਕਦੇਸਨਾ ਭਿਨ੍ਨਗਤਿਕਾ ਸਿਯੁਂ, ਸਮਾਨਗਤਿਕਾ ਚ ਤਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਭਗਵਤੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਏਸਾ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ ਪਕਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਾਗੇਨ ਅਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਾਵਿਚਾਰਪਦਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਵਿਚਾਰੋਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਪਦਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਏਵਂ ਇਤਰਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਸਮਾਨਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ ਚ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨਤੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਨ ਗਹਿਤਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੂਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਚਕ੍ਖਾਦਿਦਸਕਾ ¶ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਇਤ੍ਥਿਭਾਵਪੁਰਿਸਭਾਵਦਸਕਾ ਸਤ੍ਤ, ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਭਾਵਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾ ਸਤ੍ਤ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਸਤਿਪਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦੇ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਭੇਦੋਪਿ ¶ ਭੇਦੋਯੇਵ ਵੋਹਾਰਵਿਸਯੇਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸੋਪਾਦਿਸੇਸਾਦਿਭੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

੫੮੪. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕੁਕ੍ਕੁਟਣ੍ਡਸਣ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਚਕ੍ਕਸਣ੍ਠਾਨਤਾ ਪਨ ਵਟ੍ਟਸਣ੍ਠਾਨੇ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਟ੍ਟਪਰਿਯਾਯੋ ਸਿਯਾ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਾ ਹਿ ਸਦ੍ਦਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਵਟ੍ਟਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਿਨੇਰੁਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦੀਨਂ ਸਮੁਦ੍ਦਤੋ ਉਪਰਿਅਧੋਭਾਗਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਬ੍ਬੇਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਆਯਾਮਵਿਤ੍ਥਾਰੇਹਿਪਿ ਸਿਨੇਰੁ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣੋਵ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸਿਨੇਰੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯਾਮੇਨ, ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੬੬). ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦਯੋ, ਸਿਨੇਰੁਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਪਿ ਸੀਤਸਮੁਦ੍ਦਾ ਨਾਮ. ‘‘ਤੇ ਵਿਸਾਲਤੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਿਨੇਰੁਆਦੀਨਂ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਸਮਾਨਪਰਿਮਾਣਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਸ੍ਸੇਵ ਆਣਾਖੇਤ੍ਤਭਾਵੋ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਸ੍ਸ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਭਾਵੋ ਵਿਯ ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਕਪ੍ਪਸਮਾਨਸਮੁਚ੍ਚਯਵਿਭਾਵਨੇਸੁ ਵਿਯ ਅਵਧਾਰਣੇ ਅਨਿਯਮੇ ਚ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਤਥਾ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਾ ਹਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਤ੍ਥੋ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੋ.

ਸੀਲਾਦਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨ, ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨੇਵ ਵਾ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਵਾਯਾਮੇਨ. ਸਤਿਪਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਭੇਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਏਵ ਕਾਲੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਕਲਾਪਵੁਤ੍ਤਿਤੋ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨੀਤਿ ਵਾ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਯਥਾ ‘‘ਮਹਾਜਨੋ’’ਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਤਾਦੀਪਨਤੋ. ਉਪਾਦਾਯਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਯਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਭਵਤਿ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯਰੂਪਾਨਂ ਸਾਮਿਭਾਵੋ’’ਤਿ ਆਧਾਰਾਧੇਯ੍ਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾਵੇ ਆਧਾਰਭੂਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਂਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਖਾ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਤਿਵਿਧਰੂਪਸਙ੍ਗਹਵਣ੍ਣਨਾ

੫੮੫. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕੋ ¶ ¶ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਦੁਕਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਕ੍ਕਾ ਹਿ ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵੀਸਾਯ ਤਾਵ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕੇਸੁ ਪਠਮਦੁਕਪਞ੍ਚਕਾਦਯੋ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿਪਿ ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੁਕੇਹਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠੇਹਿ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕੇਹਿ ਪਞ੍ਚਵੀਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਦੁਕੇਹਿ ਰੂਪਧਾਤੁਦੁਕਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਾਤੁਦੁਕੇਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕੇਹਿ ਤੀਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕੇਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸਹਿਪਿ ਸੁਖੁਮਰੂਪਦੁਕੇਹਿ ਪਠਮਾਦਿਵਜ੍ਜੇਹਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠੇਹਿ ਆਯਤਨਧਾਤੁਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕੇਹਿ ਚ ਯੋਜਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਚਵੀਸਾਯ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕੇਸੁ ਪੁਰਿਮਕੋ ਦੁਕਪਞ੍ਚਕੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਉਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਸਨਿਦਸ੍ਸਨਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਦੁਕਵਜ੍ਜੇਹਿ ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੁਕੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕੇਹਿ ਰੂਪਾਯਤਨਰੂਪਧਾਤੁਦੁਕਵਜ੍ਜੇਹਿ ਆਯਤਨਧਾਤੁਦੁਕੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕਸੁਖੁਮਰੂਪਦੁਕੇਹਿ ਯੋਜਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਦੁਤਿਯਦੁਕਪਞ੍ਚਕਾਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਸਦ੍ਦਧਾਤੁਦੁਕਾਦਯੋ ਯੋਜਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਾਯਤਨਰੂਪਧਾਤੁਦੁਕਾਦਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੁਕੇਸੁ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਦੁਕਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ. ਯਥਾ ਚ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕੇਸੁ, ਏਵਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਦੁਕਪਞ੍ਚਕੇਸੁ. ਯਥਾ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕੇਸੁ, ਏਵਂ ਰੂਪਾਯਤਨਰੂਪਧਾਤੁਆਦਿਦੁਕਪਞ੍ਚਕੇਸੁ ਤਿਕਯੋਜਨਾ. ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕਾ ਸੁਖੁਮਰੂਪਦੁਕਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਦੁਕੇਹਿ ਯੋਜਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵ ਤਿਕਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਨੁ ਚਾਯਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਾ ਭਗਵਤਾ ਨ ਦੇਸਿਤਾਤਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ? ਨਯਿਦਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਭਗਵਤਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇਨ ਯੋਜਨਾਪਿ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਦੇਸਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧-੬) ‘‘ਹੇਤੂ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਅਹੇਤੁਕਾ ਚਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮ੍ਭਵੋ ਹਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚ.

ਤਿਵਿਧਰੂਪਸਙ੍ਗਹਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਦਿਰੂਪਸਙ੍ਗਹਵਣ੍ਣਨਾ

੫੮੬. ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਏਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਮੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕਾਦੀਹਿ ਸਮਾਨਗਤਿਕੋ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਦੁਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ¶ . ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤੇ ਹਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇ ਯਂ ਰੂਪਂ ¶ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਏਵ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਦੁਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਤਿ ਯਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਉਪਾਦਾ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਨੁਪਾਦਾ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋ. ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਦੁਕਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਪ੍ਪਟਿਘਮਹਾਭੂਤਦੁਕਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਦੁਕੇਨ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਦੁਕਸ੍ਸੇਵ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਦੁਕੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੁਕਾ.

ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾਦਯੋ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੁਕ੍ਕਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਯਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਯਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਬਾਹਿਰਾਯਤਨਾਦਿਲਬ੍ਭਮਾਨਦੁਕੇਹਿ ਯੋਜਨਾਯਂ ਚਤੁਕ੍ਕਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਵਸੇਸੇਹੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਬਾਹਿਰਾਯਤਨਰੂਪਧਾਤੁਦੁਕਾਦਿਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਦੁਕੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਦੁਕਰਾਸਿਤੋ ਅਵਸੇਸੇਹਿ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਉਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਦੁਕਾਨਂ. ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਦੁਕਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਾਦਾਦੁਕਾਦੀਨਂ. ਵਤ੍ਥੁਦੁਕਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਦੁਕਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਵਸੇਸੇਹਿ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਯੋਜਨਾਯ ਚਤੁਕ੍ਕਾ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਦਿਰੂਪਸਙ੍ਗਹਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਉਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਰੂਪਵਿਭਤ੍ਤਿ

ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੯੪. ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵੋ ਵਿਯ ਨ ਹੇਤੁਆਦਿਭਾਵੋਪਿ ਸਾਧਾਰਣੋਤਿ ਨ ਹੇਤੂਸੁ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਵਿਭਾਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਭਾਗਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਪਿ ਵਿਭਾਗਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਦਿਪਿ ¶ ¶ ਹਿਨੋਤਿ ਏਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਕੁਸਲਾਦਿਕੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਲੋਭਾਦਯੋ ਕੇਵਲਂ ਹੇਤੁਪਦਵਚਨੀਯਾ, ਕਾਰਣਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪਨ ਮਹਾਭੂਤਾਦਯੋਪਿ ਹੇਤੁ-ਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮੂਲਟ੍ਠਵਾਚਿਨਾ ਦੁਤਿਯੇਨ ਹੇਤੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਹੇਤੂ’’ਤਿ. ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨਤੋ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮੂਲਤ੍ਥੇਨ ਉਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਤਯੋ ਕੁਸਲਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੦੫੯-੧੦੬੦) ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਤੇਯੇਵ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮੂਲਹੇਤੁ ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੂਤਿ ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਹਿਨੋਤਿ ਏਤੇਨ, ਏਤਸ੍ਮਾ ਵਾ ਫਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਹੇਤੁ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਤਸ੍ਮਾ ਏਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਏਵਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਨਾਨਤ੍ਥਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਯਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਭੂਤਤ੍ਤਯਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਚ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਉਪਾਦਾਰੂਪਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਂ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਹੇਤੁਕਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਿ ਚ ਅਨਾਮਟ੍ਠਭੇਦਾਨਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਹੇਤੂ’’ਤਿ.

ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਾਦਾਨਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ, ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਕਤਕਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ. ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਦੀਸੁ.

‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਠਾਨਞ੍ਚ ਖੋ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕਨ੍ਤੋ ਅਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ. ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਵਚੀ…ਪੇ… ਮਨੋ…ਪੇ… ਵਿਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕਨ੍ਤੋ ਅਮਨਾਪੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੩੧; ਵਿਭ. ੮੦੯),

‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੇ ਵਿਭਜਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮੯) – ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਂ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਪਾਕਨਿਯਾਮਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਗਤਿਉਪਧਿਕਾਲਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਯੋਯੇਵ ਠਾਨਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਓਕਾਸਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਤੇਹਿ ਵਿਨਾ ਕੋਚਿ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤਿ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ‘‘ਗਤਿ…ਪੇ… ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਨਾ ਅਭਾਵਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ¶ ਤਸ੍ਸ ਪਧਾਨਂ ਕਾਰਣਂ. ਅਨਞ੍ਞਸਭਾਵਤੋਤਿ ਹੇਤੁਆਦਿਸਭਾਵਾਭਾਵਤੋ.

ਰੁਪ੍ਪਨਂ ¶ ਰੂਪਂ. ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਥਵੀਆਦਿਅਤ੍ਥੋਯੇਵ ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਰੂਪੀਰੂਪਭਾਵਤੋ’’ਤਿ. ਏਤਂ ਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਸਤਿ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾਵਂ ਰੂਪੇ ਨਿਯਮੇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਨ ਰੂਪਂ ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਅਤਂਸਭਾਵਸ੍ਸਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਨ ਰੂਪਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਯਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਨਿਯਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਂਯੇਵ ਵਿਵਰਤਿ. ਏਤਮੇਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਏਤਮੇਵ ਰੂਪੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਭਾਵਂ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਯਮੇਤਿ ਅਵਧਾਰੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਨਿਯਮੋਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਸਤਿ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੋ ਨਿਯਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ‘‘ਨਿਯਮੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਰੂਪੇ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵ ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਵਿਸਿਟ੍ਠਕਾਲਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਅਵਧਾਰਣਂਯੇਵ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਨਿਯਮੋ, ਸੋ ਰੂਪੇ ਅਤ੍ਥਿਯੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿਯੇਵ, ਨ ਅਰੂਪੇ ਵਿਯ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਾਲਭੇਦਨ੍ਤਿ ਕਾਲਵਿਸੇਸਂ. ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨਾਮਟ੍ਠਕਾਲਭੇਦਂ ਤਤੋਯੇਵ ਅਰੂਪੇਹਿ ਸਮਾਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾਵਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਲਭੇਦਾਮਸਨੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤਿ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਮੇਵਾ’’ਤਿ.

ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਿਕਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤਸਭਾਵਂ, ਤਂ ਯਥਾਸਕਂ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾਵਮੇਵ, ਨ ਤੇਹਿ ਅਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ. ਨਾਪਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇਵ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾਵਂ ਏਕਨ੍ਤਲਕ੍ਖਣਨਿਯਮਾਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਪਰੀਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਵਿਭਾਵਿਤੇਪਿ ਚੋਦਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਨੁ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤਾਪਤ੍ਤਿਂ ਚੋਦੇਤਿ. ਇਤਰੋ ‘‘ਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਏਕੀਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ. ਏਕਨ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾਵੋਯੇਵ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵਿਸਯਨ੍ਤਰੇ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤਾ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਪਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ ਯਥਾਸਕਂ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਵ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਏਕਤੋ ਸਙ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਂ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਦਿਬ੍ਬਸੋਤਾਦਿਅਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਅਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇਪਿ ਏਕਨ੍ਤਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਏਕੀਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਤੋ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਂ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਅਰੂਪਤੋ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਸਯਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਪ੍ਪ ¶ …ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੋ ਰੂਪੇ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ਰੂਪਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਨਿਯਤਦੇਸੋ ਚ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਟ. ੫੯੪) ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਮੇਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ਛਹਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਮੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਮਾਹ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵਾਤਿ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਾਨਯੋਜਨੇਨ ਕਾਚਿ ਇਟ੍ਠਸਿਦ੍ਧਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਨਿਟ੍ਠਸਿਦ੍ਧਿਯੇਵ ਸਬ੍ਬਰੂਪਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਲਕ੍ਖਣਨਿਯਮਾਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ. ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਨਿਯਮੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਉਪ੍ਪ…ਪੇ… ਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤੋ ਚ ਸੋਤਪਤਿਤਤਾਯਪਿ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਰੂਪਤੋ ਵਿਧੁਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਞਾਣਂ ਵਤ੍ਥੁਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਞਾਣਵਤ੍ਥੁ. ‘‘ਸਜਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸ-ਕਾਰੋ ਸਮਾਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਾਨਜਾਤਿਤਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਨਂ ਸੀਲਨਤ੍ਥੋ ਏਵ. ਏਤੇਨ ਸਮਾਨਸਭਾਵਤਾ ਸਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚੇਤਸੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨੁਸ੍ਸਾਹਨਾਨਿ ਵਿਯ ਤੇਸਂ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਪਿ ਅਤਿਸਯੇਨ ਉਪਕਾਰਕੋਤਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੋਪਕਾਰਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏਤੇਸਂਯੇਵ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਯਂ ਪਨ ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮੯) ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਾਦੀਸੁ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੬੮) ਚ ‘‘ਵਾਯਾਮਸਤਿਯੋ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਸਮਾਧਿਸਭਾਵਤਂ ਤੇਸਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਮਾਧਿਯੇਵੇਤ੍ਥ ਸਜਾਤਿਤੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੬੮; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮੯) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਸਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਤਦੁਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਅਵਿਰਾਧੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸਯਸਭਾਵਾਵਗ੍ਗਹਣਂ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਅਪ੍ਪਨਾ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਦਲ਼੍ਹਨਿਪਾਤੋ ਤਦਵਗਾਹੋਯੇਵਾਤਿ ‘‘ਪਟਿਵੇਧਸਦਿਸਂ ਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਤਦਾਹਨਨਪਰਿਯਾਹਨਨਮਨੁਗੁਣਤਾਯ ¶ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਸਰਿਕ੍ਖਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

ਉਪਾਦਾਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ

੫੯੬. ਸਮਨ੍ਤਤੋ ¶ ਸਬ੍ਬਸੋ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮਾਦਿਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ, ਞਾਣਂ ਉਦਪਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧੫; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦) ਹਿ ਪਾਲ਼ਿ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ. ਆਕਾਰੇਨਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧੇਨ ਆਕਾਰੇਨ. ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਭਾਵਤੋ. ‘‘ਞਾਣਚਕ੍ਖੁ ਸਹਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਨ੍ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਪਨ ਸਹ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਮਂਸਪਿਣ੍ਡੇ ਸਸਮ੍ਭਾਰੇ ਚਕ੍ਖੁਵੋਹਾਰੋ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਚਤੁ…ਪੇ… ਸਮ੍ਭਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਣ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਮੇਵਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਸਨ੍ਨਿਵਿਟ੍ਠੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਤਂਤਂਸਣ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਸ੍ਸੇਵ ਸਣ੍ਠਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਨਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਦੀਘਾਦੀਨਿ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ, (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਟ. ੬੧੬) ‘‘ਦੀਘਾਦਿਸਨ੍ਨਿਵੇਸਂ ਭੂਤਸਮੁਦਾਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਮੂਲਟੀ. ੬੧੬) ਚ. ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਭਵਸਣ੍ਠਾਨਾਨਂ ਆਪੋਧਾਤੁਵਣ੍ਣਾਯਤਨੇਹਿ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਭਾਵੇਪਿ ਤੇਹਿ ਵਿਸੁਂ ਵਚਨਂ ਤਥਾਭੂਤਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਭੂਤਾਨਂ ਸਣ੍ਠਾਨਭੂਤਾਨਞ੍ਚ. ਏਤੇਨ ਆਪੋਧਾਤੁਵਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋ ਸਮ੍ਭਵੋ ਸਣ੍ਠਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵੋ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕੋ ਸੋਲ਼ਸਵਸ੍ਸਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਵਸੇਨ ਠਾਨਾ ਵਚਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਤਥਾਭੂਤਾਨਂ ¶ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭੂਤਾਨਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਭਾਰਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖਾਤੇ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋਵੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਆਪੋਧਾਤੁਵਿਸੇਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਵੋ ਆਪੋਧਾਤੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਆਪੋਧਾਤੁਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਨਿਸ੍ਸਿਤੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਧਾਤੁਨਿਸ੍ਸਿਤਤਾਯ ਅਵਿਰੋਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਹਾਰੇਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਗਤਾ ਉਤੁਆਹਾਰਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਨੇਕਕਲਾਪਗਤਭਾਵਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਯਤੋ ਉਪਦ੍ਦੁਤਪਟਲੇ ਨਿਰਾਕਰਣੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ¶ . ਪਟਿਘਟ੍ਟਨਂ ਵਿਸਯਾਭਿਮੁਖਭਾਵੋ ਨਿਘਂਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਨਿਘਂਸੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ. ਯਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ‘‘ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਨੇਕਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਅਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਨ ਹੇਤੁਕਿਰਿਯਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਭਾਵਸ੍ਸ. ਸੋ ਪਨ ਅਪੇਕ੍ਖਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਏਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਹੇਤੁਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਾ ਹਿ ਫਲਕਿਰਿਯਾਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਾਨੁਪਗਮਨੇਪਿ ਤਂਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਥ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦਸ੍ਸਨਪਰਿਣਾਯਕਟ੍ਠੋ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠੋਯੇਵਾਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਹਿ ਇਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਸ੍ਸਰੋਪਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚੇ ਪਰਿਣਾਯਨ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖੁ ਤਂਸਹਜਾਤੇ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਣਾਯਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ‘‘ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ… ਪਰਿਣਾਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚੇ ਪਰਿਣਾਯਨ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖੁ ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਕੇ ਪਰਿਣਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਾਯਂ ਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ… ਣਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ‘‘ਪਰਿਣਾਯਤਿ ਪਕਾਸੇਤੀ’’ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਣ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪਾਯਤਨਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਸਮਵਿਸਮਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਏਵ ਵਲ਼ਞ੍ਜਨਤ੍ਥੋ.

੫੯੯. ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਾ…ਪੇ… ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਿ ਬਲਵਾਰਮ੍ਮਣੇ ਜਵਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਵਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇ ਵਾ ਸਨ੍ਤੀਰਣੇ ਵਾ ਠਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਤਂ. ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਤਂਪਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨ. ਤਂਸਦਿਸਾਨਨ੍ਤਿ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦਨਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਰਹਿਤਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨਸਦਿਸਾਨਂ ਮਨੋਧਾਤੁਸਨ੍ਤੀਰਣਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਨਂ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਾਨਂ ¶ ਅਸ੍ਸਾਦਨਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਨਾਭਿਨਨ੍ਦਨਭੂਤਾਨੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਪਿਟ੍ਠਿਵਟ੍ਟਕਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਨਾਭਿਨਨ੍ਦਨਭਾਵੇਨ ਰੂਪਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿ ਚਕ੍ਖੁਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੬) ਰੂਪਧਮ੍ਮੋਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ¶ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ. ਗਣਨਾਯ ਚ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਨ੍ਤਿ ਏਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੪੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸਪਿ ਸਿਯਾ, ਦ੍ਵੇਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਤਾਨੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਜਵਨਾਨਿ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਜਵਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਿ. ਯਦਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ‘‘ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ਸਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵਦੇਯ੍ਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਰੂਪਂ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਤੋ ਅਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸਪਿ ਦੀਪਕ’’ਨ੍ਤਿ.

੬੦੦. ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵੋਹਾਰੋਤਿ ਸੋਤਸ੍ਸ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਸੁਣਾਤੀ’’ਤਿ. ਜੀਵਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਹਾਰਰਸੋ ਜੀਵਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਤਂ ਅਵ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾਤਿ ਏਵਂ ਸਿਦ੍ਧੇਨ ਜਿਵ੍ਹਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਯਮਾਨਾ ਰਸਾਵ੍ਹਾਯਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਾਯਨਕਿਰਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜਿਵ੍ਹਾਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾ ਕਿਰਿਯਾਸਾਯਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਜੀਵਿਤਮਵ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੫੪). ਆਯੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋ. ਪਸਾਦਕਾਯਸ੍ਸ ਕਾਯਿਕਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਸੁਖਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਇਤਰੇਸਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਆਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯਾਤਿ ਬ੍ਯਾਪਿਭਾਵੇ, ਬ੍ਯਾਪਿਭਾਵੇਨ ਵਾ. ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਭਾਵੋਤਿ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਸਬ੍ਭਾਵੋ. ਅਨੁਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋ, ਸਂਸਟ੍ਠਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯਾਵਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ¶ ਕਾਯੇ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਪਵਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਾਯਾਯਤਨਂ ਕਪ੍ਪਾਸਪਟਲੇ ਸ੍ਨੇਹੋ ਵਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਪਣ੍ਡਰਸਭਾਵਾ ਪਸਾਦਾ ਆਪਾਥਗਤਂ ਵਿਸਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਵਿਸਯਾਵਭਾਸਨਕਿਚ੍ਚਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਮਾਨਨਿਸ੍ਸਯਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ. ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿ ਰੂਪਰਸਾਦੀਸੁ ਯਂਨਿਸ੍ਸਯਂ ਰੂਪਂ, ਤਂਨਿਸ੍ਸਯੋ ਏਵ ਰਸਾਦੀਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਭਾਵਾਨੁਪਗਮੇਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵਮਾਹ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਹਿਤੋਯੇਵ ਚਕ੍ਖੁਪ੍ਪਸਾਦੋ ਰੂਪਾਭਿਹਨਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਰਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤੋ ਹੋਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ ਹੋਤੁ, ਏਵਂਸਭਾਵੋ ਸੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਵਿਪਾਕਾਰਹਸਭਾਵਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ’’ਤਿ. ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੋ ਅਭਿਘਾਤੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਭਿਘਾਤੋ, ਸੋ ਰੂਪੇ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ¶ , ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਵਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪੇ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਾ ਅਭਿਘਾਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਯਮ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਟਿਘਮ੍ਹਿ ਰੂਪਂ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਪਟਿਹਞ੍ਞਿ ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੯੭), ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਰੂਪਮ੍ਹਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਟਿਘਮ੍ਹਿ ਪਟਿਹਞ੍ਞਿ ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੯੮) ਚ ਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਂਤਂਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਵਿਗਤਰਾਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਨਿਪ੍ਫਾਦਕਸਾਧਾਰਣਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਚਕ੍ਖੁਲਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਦੂਰਸੁਖੁਮਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਗਹਣਸਮਤ੍ਥਮੇਵ ਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤੂਤਿ ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਆਵੇਣਿਕਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਸਾਦਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ ਸਵਿਸਯਾਵਭਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਸਾਦਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਸਾਦਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਤਿਪਿ ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣਭੇਦੇਨ ਭੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਂ.

ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਕਾਮਭਵੇ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਥਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾਯਤਨਵਿਸਯਾਪਿ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਦਿਵੋਹਾਰਾਰਹਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਤਿ ਹਿ ਦਟ੍ਠੁਮਿਚ੍ਛਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਸੇਸਾਸੁਪੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਦੀਨਂ ਤਂਤਂਅਤ੍ਤਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕ੍ਖਣਤੋ ਸਤਿ ਪੁਰਿਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਭਾਵੇਨੇਵ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਤੋ ¶ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਅਤ੍ਥਿਤਾਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤਿ’’ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੫੭), ‘‘ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੮੨; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੫) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਕਿਂ ਏਕਕਮ੍ਮੁਨਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਨਾਨਾਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ? ਉਭਯਥਾਪੀਤਿ ਪੋਰਾਣਾ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਕਮ੍ਮੁਨਾ ਤਾਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਏਕਕਮ੍ਮੁਨਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਯੇਵ. ਤਂਤਂਭਵਪਤ੍ਥਨਾਭੂਤਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾ ਤਂਤਂਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਯਤਨਾਭਿਲਾਸਤਾਯ ਸਯਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਰੂਪਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਤਂਤਂਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਚਿਤ੍ਤਭੇਦਤਂ ਵਿਦਹਤਿ. ਯਤੋ ਤਦਾਹਿਤਵਿਸੇਸਂ ਤਂ ਤਥਾਰੂਪਸਮਤ੍ਥਤਾਯੋਗੇਨ ਅਨੇਕਰੂਪਾਪਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਅਨੇਕਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸਭਾਵਂ ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਨੇਸਂ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਤ੍ਥਤਾਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸੇਨਾਹਿਤਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨਯੋਗ੍ਯਤਾਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤਿ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੇਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਹੇਤੁਤਾਵਿਸੇਸਯੋਗਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਆਗਮਤੋਪਿ ਪਰਤੋ ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸਾਦਿਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਲੋਕੇਪਿ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਸਾਲਿਬੀਜਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਣ੍ਡੁਲਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਿਂ ਵਾ ਏਤਾਯ ਯੁਤ੍ਤਿਚਿਨ੍ਤਾਯ, ਨ ਚਿਨ੍ਤਿਤਬ੍ਬਮੇਵੇਤਂ. ਯਤੋ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ ਚ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਞਾਣਫਲਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸਯੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰਤਾਯ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ ਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਭਾਗੀ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭) ਆਦੀਨਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਆਵਿਞ੍ਛਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਾ ਤਂਨਿਨ੍ਨਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੁਭਾਵੋ.

ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਕਰਣਤੋ ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਵਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਚੋਦੇਤਿ. ਇਤਰੋ ਤੇਜਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਧਿਕਭਾਵੇ ਵਿਯ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਾ ਅਧਿਕਭਾਵੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਧਿਕਭਾਵੇਨੇਵ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਯ ਓਮਤ੍ਤਤਾਯਪਿ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਕਰਣਤੋ ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਭੂਤਾਨਂ ਸਮਭਾਵੇਨ ਕਾਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਸਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਸਮਭਾਵਦੀਪਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਞਾਯੇਨ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਵਾਚਕਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨੁਵਤ੍ਤ…ਪੇ… ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਏਕਦੇਸਾਧਿਕਭਾਵਨਿਵਾਰਣੇਨੇਵ ਹਿ ਏਕਦੇਸੋਮਤ੍ਤਤਾਨਿਵਾਰਣਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ. ਏਕਦੇਸੋ ਅਵਯਵੋ. ਚਤੁਧਾਤੁਸਮੁਦਾਯਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਹਿ ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਤਦੇਕਧਾਤੁਅਧਿਕਤਾ ਅਵਯਵਾਧਿਕਤਾ ਹੋਤੀਤਿ.

‘‘ਪੁਰਿਮਾ ਚੇਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇਪਿ ਵਾਦਿਨੋ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਆਲੋਕਾਦਿਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਸਹਿਤਾਨਂਯੇਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਦਿਅਵਭਾਸਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਿਵਰਸ੍ਸ ਚ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਗੁਣੋਤਿ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਤਂਤਂਭੂਤਗੁਣੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਜਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਵਿਵਰਸ੍ਸ ਭੂਤਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਯਥਾਯੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਵਿਯ ਵਿਵਰਮ੍ਪਿ ਭੂਤਗੁਣੋਤਿ ਪਰਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਂਤਂਭੂਤਗੁਣੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਜਸ੍ਸ ਪਨ ਆਲੋਕਰੂਪੇਨ, ਆਕਾਸਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਿਵਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੇਨ, ਵਾਯੁਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੇਨ, ਉਦਕਸ੍ਸ ਰਸੇਨ, ਪਥਵਿਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ¶ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਯਥਾਯੋਗਂ ਤਂਤਂਭੂਤਗੁਣੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਰੂਪਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਤਿ ਰੂਪਾਦਿਵਿਸਯੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਕੇ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਕਰਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭੂਤੇਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੂਤਗੁਣੇਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇ ਉਪਕਰਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਸਭਾਵੇਨ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਕੇਨਚਿ ਅਨੁਚ੍ਚਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਘਟ੍ਟਨਂ ਪਨ ਵਿਨਾ ਵਾਯੁਸਦ੍ਦੋਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਵਾਯੁਮ੍ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਸਭਾਵੇਨ ਸੁਯ੍ਯਤੀਤਿ ਆਪੇ ਰਸੋ ਮਧੁਰੋਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦੁਤਿਯਵਾਦਿਸ੍ਸਪਿ ਨਿਗ੍ਗਹੋ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਸਪਿ ਤੇਜਾਦਿਗੁਣਾ ਰੂਪਾਦਯੋਤਿ ਏਵਂਲਦ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ.

ਰੂਪਾਦਿਵਿਸੇਸਗੁਣੇਹੀਤਿ ਰੂਪਾਦਿਵਿਸੇਸਗੁਣਯੁਤ੍ਤੇਹਿ. ਤੇਜ…ਪੇ… ਵਾਯੂਹੀਤਿ ਸਹਾਕਾਸੇਹਿ ਤੇਜਾਦਿਪਰਮਾਣੂਹਿ. ਕਪ੍ਪਾਸਤੋ ਵਿਸਦਿਸਾਯਾਤਿ ¶ ਕਪ੍ਪਾਸਪਥਵਿਤੋ ਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਾਯ ਤਤੋ ਅਧਿਕਸਾਮਤ੍ਥਿਯਯੁਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਕਪ੍ਪਾਸਪਥਵਿਯਾਯੇਵ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿਪਿ ਅਵਿਸੇਸਭੂਤਾਨਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵ ਗਨ੍ਧੋ ਅਧਿਕਤਰੋ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭੂਤਸ੍ਸ ਅਧਿਕਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੬੦੦) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਵਾਦਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਣਾਦਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਮਤੇਨ ਕਣਾਦਕਪਿਲਾਦਯੋ ਕੇਵਲਂ ਪਥਵਾਦਿਦ੍ਰਬ੍ਯਮੇਵਾਤਿਆਦਿ ਲਦ੍ਧਿ. ਕਣਾਦਸਾਸਨਾਯ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਸਨੇ ਅਨਵਗਾਲ਼੍ਹਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਯਂ ਵਾਦੋ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਤਸ੍ਸੁਭਯਸ੍ਸਾਤਿ ਆਸਵਗਨ੍ਧਤੋ ਕਪ੍ਪਾਸਗਨ੍ਧੋ ਅਧਿਕੋ ਸੀਤੁਦਕਵਣ੍ਣਤੋ ਉਣ੍ਹੋਦਕਵਣ੍ਣੋ ਚ ਅਧਿਕੋਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਉਭਯਸ੍ਸ. ਤੇਜਾਦਿਅਧਿਕੇਸੁ ਚ ਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨ ਰੂਪਾਦਯੋ ਤੇਜਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਗੁਣੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਭਾ…ਪੇ… ਤ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਨ ਰੂਪਂ ਤੇਜਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਗੁਣੋ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਤੇਜਾਦਿਕੇ ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਵਿਸੇਸੇਨ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਯੋ ਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਗੁਣੋ, ਨ ਸੋ ਤਦਧਿਕੇ ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ਪਥਵੀਅਧਿਕੇ ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਨਾਨਾਕਲਾਪੇਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪਿ ਮੂਲਕਾਰਣਨਾਨਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਅਸਙ੍ਘਾਤੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਤੋ ਪਰਮਰਣਾਦਿਕਿਰਿਯਾਸਮਤ੍ਥਤਾ ਨੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿਯੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਏਕਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੇਕਸ੍ਮਿਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਿਕਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਤ੍ਥਨਾ ਯਾ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਾਯ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ. ਏਤੇਨ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸੇਨ ਫਲਵਿਸੇਸਮਾਹ. ਨ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥਯਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਂ. ਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣੇਨ ਆਹਿਤਾਤਿਸਯੇਨ ¶ . ਤੇਨੇਵ ਸੋਤਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨੇਵ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨ ਅਨੇਕਸਭਾਵੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਆਹਿਤਵਿਸੇਸਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਨੇਕਸਭਾਵਂ ਫਲਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਵਿਸੇਸਾਭਾਵੇ ¶ ਦੋਸਮਾਹ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਰਾਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਕਾਰਣਵਿਸੇਸਾਭਾਵੇ ਫਲਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯਂ ਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਵਿਸੇਸਾਭਾਵੇ ਤਦਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪ੍ਪਾਦਕਤਾਪਿ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਤਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਸਿਯਾ. ਏਵਮਿਤਰਤ੍ਥਾਪਿ. ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਂਤਂਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਸਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਸਭਾਵੋਵ.

ਅਨੇਕਾਹਿ ਮਹਗ੍ਗਤਚੇਤਨਾਹਿ ਏਕਾਯ ਵਾ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਨਾਸਹਿਤਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਾਨਾਚੇਤਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ‘‘ਪਟਿਸ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿ ਨਾਨਾਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਕਮ੍ਮੇਨ ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਕਮ੍ਮੇਨ ਚ ਤਂਤਂਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚੇਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਚੇਤਨਾ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੨.੭੮) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨਾਪਿ ਤਂਤਂਭਵਨਿਯਤਰੂਪਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਵਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾ ਗਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਮਹਗ੍ਗਤਾਹਿ ਏਵ ਨਾਨਾਚੇਤਨਾਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਨ ਚੇਕਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਨੇਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਨਿਚ੍ਛਿਤਞ੍ਹੇਤਂ ਸਾਕੇਤਪਞ੍ਹੇਨਾਤਿ. ਏਵਂ ਏਕੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤਕਮ੍ਮੁਨਾ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਹਦਯਵਤ੍ਥੂਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਞਾਪਕੇਨ ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮੁਨਾਪਿ ਏਕੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਿਦ੍ਧਮੇਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਨੇਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋਯੇਵ ਨਾਮ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਕਰਣਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਟਿ…ਪੇ… ਨਕਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤਿਸੁਖੁਮਭਾਵਤੋ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਅਗੋਚਰੇਨ ਰੂਪਾਯਤਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸਙ੍ਘਾਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚ ‘‘ਵਾਯੁ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਸਿਯਾ ਧਾਤੁਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ…ਪੇ… ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੨) ਚ ‘‘ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨਨੁ ਚਿਰੇਨ ਸੁਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਦੂਰੇ ਠਿਤਾਨਂ ਲਹੁਕਂ ਸਵਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾ ਲਹੁਕਂ ਸਵਨੇਨ ਦੂਰਾਸਨ੍ਨਭਾਵਾਨਂ ¶ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ¶ , ਦੂ…ਪੇ… ਤੋਤਿ ਨ ਦੂਰੇ ਠਿਤੇਹਿ ਰਜਕਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਚਿਰੇਨ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸੁਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਸਵਨੂਪਚਾਰੇ ਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਦੂਰੇ ਆਸਨ੍ਨੇ ਚ ਠਿਤਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਸਦ੍ਦੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਤੋ ਗਹਣਵਿਸੇਸਤੋ ਚਿਰੇਨ ਸੁਤੋ ਸੀਘਂ ਸੁਤੋਤਿ ਅਭਿਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਿਚ੍ਛਯ…ਪੇ… ਅਭਿਮਾਨੋ ਹੋਤਿ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਨ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਸਮਾਨਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ਪਨ ਸਦ੍ਦੋ…ਪੇ… ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ. ਯਦਿ ਧਾਤੁਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਸਦ੍ਦੋ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਕਥਂ ਪਟਿਘੋਸਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੂਰੇ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਆਗਤਾਨੀਤਿ ਏਤੇਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਪਿ ਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਦੇਸਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਘਟ੍ਟਨਸਭਾਵਾਨੇਵਾਤਿ ਤੇਸਂ ਭੂਤਾਨਂ ਸਦ੍ਦਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਮਾਹ. ਸੋਤਪਦੇਸਸ੍ਸਾਤਿ ਸੋਤਦੇਸਸ੍ਸ, ਸੋਤਦੇਸੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨਾਤਿ ਚਿਤ੍ਰਵਿਚਿਤ੍ਰਰੂਪਾਯਤਨੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਸ੍ਸ ਅਨੁਕਡ੍ਢਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਣ੍ਣਕੂਪਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਏਤੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਵਾਦਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਦੇਸੇ ਏਵ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵਤ੍ਤਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚਾਦਿਪ੍ਪਯੋਗਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਸਤਿਪਿ ਪਨਸ੍ਸ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਨ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣੇ ਸਮਤ੍ਥਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਿਦਹਨੇਪਿ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਂ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਹੇਤੁਤੋ ਚਾਤਿ ਕਣ੍ਣਕੂਪਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਯੇਵ ਠਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਾ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ.

ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਸਹਚਰਿਤਾਯ ਗਨ੍ਧੋਪਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਗਨ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਗਨ੍ਧੋ ਸਹਕਾਰੀਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਖੇਲ਼ਾਦਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਪਥਵੀਤਿ ਸਹਕਾਰੀਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਭੂਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾ ਪਥਵੀ ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣੇ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਧਾਰਭੂਤਾਤਿ ਤੇਜੋਵਾਯੋਧਾਤੂਨਂ ਆਧਾਰਭੂਤਾ. ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਆਪੋਤੇਜੋਵਾਯੋਧਾਤੂਨਂ. ਸਬ੍ਬਦਾਤਿ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ਨਕਾਲੇ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪੀਲ਼ਨਕਾਲੇ ਚ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਪਭੇਦੇ ਉਪਰਿਮਕਾਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਰੂਪਸਮੂਹੇ. ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਂ ਇਦਂ ਕਾਯਦਸਕਂ ਇਦਂ ਭਾਵਦਸਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਕਲਾਪਤੋਪਿ ਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਂ.

੬੧੬. ਦੀਘਾਦੀਨਂ ¶ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਇਦਂ ਦੀਘਾਦੀਨਂ ਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਗੋਚਰਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦੀਘਾਦਿਵੋਹਾਰਰੂਪਾਦੀਨਂ ਪਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਪਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨਪਿ ¶ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੀਘਾਦਿਸਨ੍ਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਦੀਘਾਦਿਸਨ੍ਨਿਵੇਸਵਨ੍ਤਂ. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਤਿ ਛਾਯਾਤਪਾਨਂ ਆਲੋਕਨ੍ਧਕਾਰਾਨਞ੍ਚ ਅਸਹਟ੍ਠਾਯਿਤਂ ਆਹ. ਕਥਂ ਪਨ ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਤੀਤਿ? ‘‘ਆਲੋਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਮਾਨਕਾਲਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਅਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਕਮੇਨ ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਕੇਚਿ. ਸਹ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ ਨਿਰੋਧਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ਤਂਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਤਾਦਿਸੇ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਆਲੋਕਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਵਿਨਾ ਆਲੋਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਪਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਮੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਤਂਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨਕਏਕਕਲਾਪਭੂਤੋਪਾਦਾਰੂਪਾਨਂ ਸਹੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ. ਪਦੀਪਸਿਖਾਮਣਿਰਂਸਿਯੋ ਵਿਯ ਪਥਵੀਪਾਕਾਰਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਮਨ੍ਦਂ ਪਨ ਪਾਕਾਰਾਦਿਆਧਾਰਰਹਿਤਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਬਹਲਂ ਆਧਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੬੨੦. ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅ-ਕਾਰੋ ਨ ਮਨੁਸ੍ਸਤਾਮਤ੍ਤਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਸਦਿਸਭਾਵਦੀਪਨਤਾਯ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਮਨੁਸ੍ਸਤੋ ਪਨ ਅਨਞ੍ਞਤਾਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸ…ਪੇ… ਟ੍ਠਾਦਯੋਪੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਥਾ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘‘ਵਂਸਫਾਲਨਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ.

੬੩੨. ਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਦਿਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਤੁਆਹਾਰੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਂਤਦਾਕਾਰਾਨੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦਿਆਕਾਰਾਨਿ. ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਾਨਿਪਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਹਿਤੇ ਏਵ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਬ੍ਭਾਵਾ ਇਤਰਤ੍ਥ ਚ ਅਭਾਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਹੇਤੁਕਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦਿਆਕਾਰਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਭਾਵੇ ਵਾ. ਇਤ੍ਥਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਇਤ੍ਥੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਤੇਸਂ ਰੂਪਾਨਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦਿਆਕਾਰਰੂਪਾਨਂ. ਯਦਿ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦਿਆਕਾਰਰੂਪਾਨਂ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਤੇਸਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨੇਵ ਤਂ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਤਬ੍ਭਾਵਭਾਵਿਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

੬੩੩. ਲਿਙ੍ਗਂ ¶ ਪਰਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪੁਰਿਮਲਿਙ੍ਗਾਧਾਰਜਾਤਿਅਨੁਰੂਪਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤੇਪੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਸ…ਪੇ… ਨੋਤਿ ਆਦਿਵਚਨਤੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਯਸ੍ਸ ¶ ਵਾ ਪਨ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨੋ’’ਤਿ (ਯਮ. ੩.ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕ.੧੮੮) ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

੬੩੫. ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਆਸਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਪਸਾਦਵਿਸੇਸੇ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇਪਿ ਕਾਯਵੋਹਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਸਭਾਵਤਾਯ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਥਮ੍ਭਨਂ ‘‘ਵਾਯੋਧਾਤੁਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵੋਯੇਵਾਤਿ. ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਆਕਾਰੋ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

੬੩੬. ਵਿਤਕ੍ਕ…ਪੇ… ਗਹਿਤਾਤਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਾਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਿਕਾਯ ਵਾਚਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਾ ਹਿ ਸਾ ਤੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਅਕ੍ਖਰਸ੍ਸ ਅਨੇਕੇਹਿ ਜਵਨੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨਤਾਯ ਅਸਮਤ੍ਥਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਵਿਸੇਸਾ ਨ ਭਿਨ੍ਨਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਵ…ਪੇ… ਭਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ. ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣੇਤਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠੇ. ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯੇ ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਚਵਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਚ ਤੇਸਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੮੮) ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੂਪਪਜ੍ਜਨਕਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਵਚਨੇਨ ਖੀਣਾਸਵੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ –

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੧੦੮),

‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੧੦੮) ਚ,

‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਤੇਸਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੧੧੩) –

ਆਦਿਵਚਨਤੋ ¶ ¶ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਸੋਲ਼ਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਤੋ ਓਰਿਮੇਨ ਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਤੇਸਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਨ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਚੁਤਿਤੋ ਪੁਰਿਮੇਨ ਸਤ੍ਤਰਸਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਚੁਤਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦੁਤਿਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭੂਤਸ੍ਸਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ. ਅਨਨ੍ਤਰਾਤਿ ਹਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ ਵਿਨਾ, ਯਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਇਤਰੇਸਂ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਯਮ. ੨.ਸਙ੍ਖਾਰਯਮਕ.੮੮) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਥਾਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਤਤਿਯਚਿਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗੀਨਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਜਨਕਤਾਭਾਵੇ ਆਗਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭਗਮਨਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦਕਨਿਮੁਗ੍ਗਅਸਞ੍ਞੀਭੂਤਕਾਲਕਤਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਨ੍ਨਰੂਪਾਰੂਪਭਵਸਮਙ੍ਗੀਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

੬੩੭. ਅਨੇਕੇਸਂ ਕਲਾਪਾਨਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕਘਨਪਿਣ੍ਡਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤਾਨਂ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤੇਹਿ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਤੋ ਤੇਸਂ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋ. ਤਂਤਂਭੂਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਭੂਤਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤਭਾਵੋ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤੇਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਸਭਾਵਤਾ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾ ਰੂਪਾਨਂ ਓਸਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਰੂਪਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਤਂਤਂਭੂਤਸੁਞ੍ਞਤਾ. ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਆਕਾਸੋ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਤਾਯ ਤੇਹਿ ਸੁਞ੍ਞਭਾਵੋਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਸੋ ਭੂਤਨ੍ਤਰੇਹਿ ਵਿਯ ਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵਾਭਾਵੇ.

੬੩੮. ਤਂਤਂਵਿਕਾਰਾਧਿਕਰੂਪੇਹੀਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਚਮ੍ਮਸੁਵਣ੍ਣੇਸੁ ਮੁਦੁਤਾਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਨਨੁ ਲਹੁਤਾਦਿਵਿਕਾਰਾ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪੇ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧੇ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਤਂਸਦਿਸੇਸੁ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤੂਲਪਿਚੁਆਦੀਸੁ ਗਰੁਭਾਵਾਦਿਹੇਤੂਨਂ ¶ ਭੂਤਾਨਂ ਅਧਿਕਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਲਹੁਆਦਿਵੋਹਾਰੋ. ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਯਰੂਪੇ ਏਵ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਂਤਂਵਿਕਾਰਾਧਿਕਰੂਪੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਲਹੁਤਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਵਿਜਹਨਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੬੪੧. ਆਚਯਸਦ੍ਦੇਨੇਵਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਆਚਯਸਦ੍ਦੇਨੇਵ. ਯੋ ਆਯਤਨਾਨਂ ਆਦਿਚਯਤ੍ਤਾ ਆਚਯੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ, ਸੋਵ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਰਿਚਯਤ੍ਤਾ ਉਪਚਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਠਮਤ੍ਥੋ ‘‘ਦਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣ੍ਡਿਤੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੩.੪੫) ਵਿਯ. ਉਪਰਿਅਤ੍ਥੋਚ ‘‘ਸਮ੍ਮਟ੍ਠੇ ਉਪਸਿਤ੍ਤੇ ਚ, ਤੇ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ ਮਣ੍ਡਪੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਉਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਗਹਣੇ.

੬੪੩. ਫਲਵਿਪਚ੍ਚਨਪਕਤਿਯਾਤਿ ਫਲਵਿਪਚ੍ਚਨਸਭਾਵੇਨ. ਫਲਮੇਵ ਵਾ ਪਕਤੀਤਿ ਆਯੁਸਂਹਾਨਾਦਿਨਾ ਫਲਸਭਾਵੇਨ ਜਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਪਰਿਣਤਰੂਪਪਰਿਪਾਕਕਾਲੇ ਹਾਨਿਦਸਕਾਦੀਸੁ.

੬੪੫. ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤੋਤਿ ਮੂਲਫਲਾਦੀਨਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਆਹਾਰਵਤ੍ਥੂਨਂ ਮੁਖੇਨ ਅਸਨਾਦਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤੋ. ਵਿਸਭੂਤੇ ਸਙ੍ਘਾਤੇ ਓਜਾ ਮਨ੍ਦਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਵਿਸਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ਸੁਖੁਮਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਰਸਸ੍ਸ ਸਾਰੋਤਿ ਰਸਹਰਣੀਧਮਨਿਜਾਲਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸਰੀਰਾਵਯਵੇ ਅਨੁਪ੍ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਹਾਰਰਸਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਹਾਰਪਚ੍ਚਯੋ ਸ੍ਨੇਹੋ, ਯੋ ਲੋਕੇ ਰਸਧਾਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਉਪਾਦਾਭਾਜਨੀਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨੋਉਪਾਦਾਭਾਜਨੀਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੬. ‘‘ਏਕਂ ¶ ਮਹਾਭੂਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੫੩) ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤਂ ਅਵਸੇਸਮਹਾਭੂਤੇ ਨਿਸ੍ਸਯਤਿ, ਤੇਹਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪੇਨ ਚ ਨਿਸ੍ਸੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਯਤਿ ਚ ਨਿਸ੍ਸੀਯਤਿ ਚਾ’’ਤਿ.

੬੪੭. ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ¶ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਵਿਜਹਨਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕਲਾਪੇ ਅਨੇਕਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਭਾਵੇਸੁਯੇਵ ਅਨੇਕੇਸੁਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਆਪਾਥਗਤੇਸੁ ਆਭੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ਏਕਂਯੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਵਿਚਾਰੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਪਨ ਯਥਾਯੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਰਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਾਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਲ੍ਲੀਯਿਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਸਤਿਪਿ ਅਨੇਕੇਸਂ ਰਸਾਨਂ ਆਪਾਥਗਮਨੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਪ੍ਪਕਾਰਂਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਜਿਵ੍ਹਾਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਗਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਰੂਪਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਪਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਵਾਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸੇ ਅਵਟ੍ਠਿਤਾਨਿ ਯਤ੍ਤਕਾਨਿ ਸਹਕਾਰੀਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਗਤਂ ਉਪਕਾਰਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਾਨਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਗ੍ਘੋਸਾਦਿਕੋ ਅਨੇਕਕਲਾਪਗਤੋ ਤਥਾ ਵਣ੍ਣੋਪਿ ਸਿਵਿਕੁਬ੍ਬਹਨਨਿਯਾਮੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਆਭੁਜਿਤਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਮਤ੍ਤਤਾਵਸੇਨ ਅਨੇਕਕਲਾਪਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਪਸਾਦਾਧਿਮਤ੍ਤਤਾ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਵਿਬਨ੍ਧਾਭਾਵੇਨ ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਤਾ. ਕਥਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਏਕਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਤਿ.

੬੫੧. ਤਾਦਿਸਾਯਾਤਿ ਯਾ ਪਚੁਰਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨ ਗਹਿਤਾ. ਸਨ੍ਤੀ ਸਮਾਨਾ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸਸਮ੍ਭਾਰੁਦਕਂ ਸਸਮ੍ਭਾਰਪਥਵਿਯਾ ਆਬਨ੍ਧਕਂ, ਏਵਂ ਪਰਮਤ੍ਥੁਦਕਂ ਪਰਮਤ੍ਥਪਥਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਦਨੁਰੂਪਪਚ੍ਚਯੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਬਨ੍ਧਨਾਨੁਗੁਣੇਹਿ ਆਬਨ੍ਧਿਯਮਾਨੇਹਿ ਸਨ੍ਧਾਰਣਾਦਿਕਿਚ੍ਚੇਹਿ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਚ ਪਥਵੀਆਦੀਹਿ. ਅਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ, ਅਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਆਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਫੁਸਿਤਬ੍ਬਫੁਸਨਕਭਾਵੋ ਆਪੋਧਾਤੁਯਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਸੇਨ ਉਭਯਧਮ੍ਮਤਂ ਆਹ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਤਾ. ਅਥ ਵਾ ¶ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਤਾ ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਤਾ. ਯਦਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੂਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਤਾ, ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਾਦਿਸਭਾਵੋ ਏਵ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵੋਤਿ ਤਬ੍ਬਿਰਹੇਨ ਕਥਂ ਤੇਸਂ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਵੁਤ੍ਤੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਸੂਤਿ ਏਤੇਨ ਉਪਾਦਾਰੂਪਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਧਾਤੂਨਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਵੁਤ੍ਤੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਂਯੇਵ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਪਿ ਸਹਜਾਤੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਫੁਸਨਂ ਤਾਵ ਏਕਕਲਾਪਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਫੁਸਨਂ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਏਕਕਲਾਪਗਤਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਵਿਸੁਂ ਸਿਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਹਿ ਵਿਸਯਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇਸੁ ਫੁਸਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਝਾਯਤੀਤਿ ¶ ਪਰਿਪਚ੍ਚਤਿ. ਨ ਉਣ੍ਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਸਭਾਵਾ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਜੋਸਭਾਵਤਂਯੇਵ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਣ੍ਹਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਸੀਤਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਤਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸੀਤਤਾਸਙ੍ਕਾ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਸੀਤਤ੍ਤਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਜੋਸਭਾਗਤਂਯੇਵ ਵਾ ਸੀਤਤਾਯਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਸੀਤਤ੍ਤਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤੇਜੋ ਏਵ ਹਿ ਸੀਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਨ੍ਦੇ ਹਿ ਉਣ੍ਹਭਾਵੇ ਸੀਤਬੁਦ੍ਧੀਤਿ ਤੇਜੋ ਏਵ ਹਿ ਸੀਤਂ. ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ਸੀਤਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਵਵਤ੍ਥਿਤਭਾਵਤੋ ਪਾਰਾਪਾਰਂ ਵਿਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਆਤਪੇ ਠਤ੍ਵਾ ਛਾਯਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਤਬੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਥਵੀਗਬ੍ਭਤੋ ਨਿਗ੍ਗਤਾਨਂ ਉਣ੍ਹਬੁਦ੍ਧੀਤਿ. ਯਦਿ ਤੇਜੋਯੇਵ ਸੀਤਂ, ਉਣ੍ਹਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੀਤਭਾਵੋਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਉਪਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੀਤੁਣ੍ਹਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਣ੍ਹਸੀਤਕਲਾਪੇਸੁ ਸੀਤੁਣ੍ਹਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਆਪੋਧਾਤੁਵਾਯੋਧਾਤੂਨਂ ਸੀਤਭਾਵੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਹਿ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਸੀਤਭਾਵੇ ਉਣ੍ਹਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਸੀਤਭਾਵੋ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਆਪੋਧਾਤੁਅਧਿਕੇ ਵਾਯੋਧਾਤੁਅਧਿਕੇ ਵਾ ਕਲਾਪੇ ਸੀਤਭਾਵੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਤਾਦਿਸੇਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਲਾਪੇ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸੀਤਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ. ਖਰਤਾਦਿਸਭਾਵਾਧਿਕਸ੍ਸ ਭੂਤਸਙ੍ਘਾਤਸ੍ਸ ਦਵਤਾਦਿਸਭਾਵਾਧਿਕਤਾਪਤ੍ਤਿ ਭਾਵਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨ ਯਥਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਚ੍ਚ…ਪੇ… ਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

੬੫੨. ਏਕਨ੍ਤਨਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਤਿ ¶ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਏਕਨ੍ਤਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪੁਰਿਮਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ‘‘ਯਂ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਵਚਨਤੋ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਨਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਸੋਤਾਯਤਨਾਦੀਨਂ. ਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਤ੍ਤਾਭਾਵਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਤ੍ਤਾਭਾਵਂ ਨਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ. ਏਕਨ੍ਤਾਕਮ੍ਮਜਾਦੀਸੂਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਏਕਨ੍ਤਾਚਿਤ੍ਤਜਂ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਤਾ ਜਰਤਾਅਨਿਚ੍ਚਤਾ. ਅਨੇਕਨ੍ਤੇਸੁ ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਕਮ੍ਮਜੇਸੁ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਅਚਿਤ੍ਤਜੇਸੁ ਚ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਤ੍ਤਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤੇਸੁ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੬੬੬. ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਸਭਾਵਤੋ ਅਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਸ੍ਸ.

ਨੋਉਪਾਦਾਭਾਜਨੀਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੬੬. ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ ਰੂਪਂ ਮਨਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਦਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਕਤਮਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਕਤਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਚਤੁਕ੍ਕਭਾਵੋ ਕਥਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਗ੍ਗਹਣਵਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿ. ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਵਨਂ ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਜਾਨਨਂ ਵਿਜਾਨਨਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਗ੍ਗਹਣਵਿਸੇਸਤੋ. ਏਤੇਨ ਗਾਹਕਭੇਦੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਭੇਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਸਮੁਖੇਨਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਭੇਦੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਾ…ਪੇ… ਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਞ੍ਚਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੯੬੯. ਤਦਿਦਂ ਨਯਕਰਣਂ ਛਬ੍ਬਿਧਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਸਙ੍ਗਹੇਸੁ ਯੋਜਿਤਂ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੯੭੫. ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਨੀਵਰਣਤ੍ਤਾ ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਨੀਵਰਣਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਨੀਵਰਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਚ ਰੂਪਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਇਧ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ‘‘ਨਾਮਕਾਯਰੂਪਕਾਯਗੇਲਞ੍ਞਸਭਾਵਤੋ ਦੁਵਿਧਂ ਮਿਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਂ ‘ਨੀਵਰਣਾ’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰਂ ਰੂਪਸਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਤਂ ਅਰੂਪਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਮਿਦ੍ਧਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨੀਵਰਣਂ ਮਿਦ੍ਧਸਭਾਵਤੋ ਇਤਰਂ ਮਿਦ੍ਧਂ ਵਿਯਾਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨੀਵਰਣਭਾਵਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੁਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਵਚਨਸ੍ਸ ਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨ ਵਿਰੋਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਚ ਰੂਪਕਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਥ ਵਾ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਸੋਪ੍ਪਨਸਭਾਵਤੋ ਸੋਪ੍ਪਸ੍ਸ ਚ ਮਿਦ੍ਧਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਿ ਮਿਦ੍ਧਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਉਤ੍ਤਰਮਾਹ ‘‘ਨ ਚ ਰੂਪਕਾਯਗੇਲਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਮਿਦ੍ਧਮੇਵ ਸੋਪ੍ਪਹੇਤੂਤਿ ਨਾਯਂ ਅਵਧਾਰਣਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਸੋਪ੍ਪਹੇਤੁ ਏਵ ਮਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਪਨ ਇਚ੍ਛਿਤਾਤਿ ਮਿਦ੍ਧਤੋ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਸੋਪ੍ਪਹੇਤੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਕੋ ਪਨ ਸੋ? ਰੂਪਕਾਯਗੇਲਞ੍ਞਂ. ਨ ਚ ਰੂਪ…ਪੇ… ਵਚਨਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਵਚੀਘੋਸਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੁਂਕਾਰਾਦਿਸਦ੍ਦੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਅਙ੍ਗੁਲਿਫੋਟਾਦਿਸਦ੍ਦੋ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋਯੇਵ, ਚਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਪਨ ਹੋਤਿ. ਰੂਪਭਾਵਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸਭਾਵਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਤਂਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਨ ਜਾਤਿਆਦਿਧਮ੍ਮਵਨ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਸਯਂ ਸਭਾਵਵਨ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ. ਯਥਾ ¶ ਜਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਚ ਰੂਪਭਾਵਮਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਜਾਤਿਪੀਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਰੂਪਭਾਵਮਤ੍ਤਤਾਯ ਉਪਸਂਹਰਣਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ.

ਤੇਸਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਸਙ੍ਖਾਤਾਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ-ਸਦ੍ਦੋਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਿਕੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨਧਮ੍ਮਕ੍ਖਣਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮਪੀਤਿ ਯਦਿਪਿ ਜਿਰਣਭਿਜ੍ਜਨਭਾਵਾ ਜਿਰਣਾਦਿਸਭਾਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਾਨੁਭਾਵਕ੍ਖਣੇ ਅਭਾਵਤੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਵੋਹਾਰਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਵੋਹਾਰਞ੍ਚ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਪਿ ਤੇਸਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਤਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਤਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਯਦਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਕਾ ਜਾਤਿਆਦਯੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ. ‘‘ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤੇਸੁ ਕੇਵਲੋ ਉਪਾਦਾਯਵੋਹਾਰੋਤਿ ਉਪਾਦਾਯੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਪਿ ਅਪਰੇਨ ਉਪਾਦਾਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਕਾਰਣਕਾਰਣੇਪਿ ਕਾਰਣੇ ਵਿਯ ਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤਿ ¶ ‘‘ਚੋਰੇਹਿ ਗਾਮੋ ਦਡ੍ਢੋ’’ਤਿ ਯਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭੂਤ…ਪੇ… ਤ੍ਤਨਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਇਦਾਨਿ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਵਿਨਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਨਂ ਭੂਤਪਟਿਬਦ੍ਧਭਾਵਂ ਸਹ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਵੋਚ. ਵਿਕਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਪਿ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਵਿਕਾਰਾਦਿਭਾਵੇ ਭੂਤਪਟਿਬਦ੍ਧਭਾਵਾਵਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਏਕੇਕਾਵ ਵਿਕਾਰਾਦਯੋਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵਿਯ ਕਲਾਪਾਨੁਪਾਲਕਂ ਕਲਾਪਵਿਕਾਰਾਦਿਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਾਨਿ’’ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਵਿਕਾ…ਪੇ… ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ.

ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਸਭਾਵਵਤੋ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾਯ ਸਸਵਿਸਾਣਂ ਵਿਯ ਕੇਨਚਿ ਨ ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਵਿਕਾਰਾਦਿਭਾਵਤੋ ਰੂਪਭਾਵੋ ਵਿਯ ਰੂਪੇ ਸਤਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਸਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸਾਧਿਤਾ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਖਤਭਾਵਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੀ ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵਂ ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਜਾਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਰੂਪਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੩. ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਂ

ਤਿਕਨਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੯੮੫. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਾਦਿਰਾਸਿਕਿਚ੍ਚਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ¶ ¶ ਕੇਚਿ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਸੁਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੋਵਚਸ੍ਸਤਾਦਿਅਵੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ‘‘ਯੇਵਾਪਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੇਵਾਪਨਕਾਨਂ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਰਹਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਤਥਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਰਹਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਖੁਮੁਪਾ…ਪੇ… ਹਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਸੁਖੁਮਭਾਵੇਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਸਭਾਵਾਨਿ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਾਨਿ ਆਧਿਪਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਪਾਕਟਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਤਂਸਭਾਵਂ ਸੁਖੁਮੁਪਾਦਾਯਰੂਪਨ੍ਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਪਦਭਾਜਨੇ ਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਰਹਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੁਖੁਮਭਾਵਤੋਯੇਵ ਹਿ ਤਂ ਮਹਾਪਕਰਣੇਪਿ ‘‘ਯਂ ਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਚ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੮) ਨਿਸ੍ਸਿਤਧਮ੍ਮਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯੇਨ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਦੁਵਿਧੇਨ ਰੂਪਸਙ੍ਗਹਾਦੀਸੁ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਰੂਪਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵਿਭਾਵਿਤੋ ਏਵਾਤਿ. ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੂਲਾਦਿਵਸੇਨ ਹਿ ਦੇਸਿਤਾ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾ ਤਂਤਂਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਵਸੇਨਪਿ ਦੇਸਿਤਾ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਂਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ.

ਮੂਲਵਸੇਨਾਤਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨਵਸੇਨ. ਏਤਾਨਿ ਹੇਤੁਪਦਾਦੀਨਿ ਹਿਨੋਤਿ ਫਲਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਹੇਤੁ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਤਸ੍ਮਾ ਏਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਜਨੇਤੀਤਿ ਜਨਕੋ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋਤਿ ਸੇਸਾਨਂ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ‘‘ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਮੂਲਭਾਵੋ ਮੂਲਟ੍ਠੋ, ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨੀਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਮੂਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ? ਨ, ਮੂਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਮੂਲਟ੍ਠੋ ¶ , ਸੋ ਏਵ ਮੂਲਟ੍ਠੋਤਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨਟ੍ਠੇਨ ਮੂਲਸਭਾਵਾਨਂ ਅਲੋਭਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਧਮ੍ਮਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮੂਲਾਨਂ ਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਅਤ੍ਥਵਸੇਨ, ਨ ਗਾਥਾਯ ਵੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨ ਸੋ ਮੂਲਟ੍ਠੋਯੇਵ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਲੋਭਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਲੋਭਾਦਯੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋਪਿ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇ ਕੁਸਲਮੂਲਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਤੇਹਿ ਅਲੋਭਾਦੀਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇ ਕੁਸਲਮੂਲਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧) ਵੁਤ੍ਤਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਭਾਵਤੋ ਕੁਸਲੇ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਾਤਿ ਕੁਸਲਂ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ. ਮੂਲੇਹਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾਯ ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਨ ਮੂਲਾਨਂ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਨਵਜ੍ਜਭਾਵਸਾਧਕਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾਯ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਕਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਮੂਲੇਹਿ ਕਤੋ ਕੁਸਲਾਨਂ ਅਨਵਜ੍ਜਭਾਵੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਸੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਮੂਲਾਨਂ ਵਾ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਹੋਤਿ ਚ ਸੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧.). ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਕੁਸਲਾਨਂ ਵਿਯ ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਮੂਲਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਅਹੇਤੁਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ, ਨ ਮੂਲਪਟਿਬਦ੍ਧੋ, ਮੂਲਾਨਿ ਪਨ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਹੇਤੁਕਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਰੁਲ਼੍ਹਮੂਲਾ ਵਿਯ ਪਾਦਪਾ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਥਿਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਅਹੇਤੁਕਾਤਿ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੋਗਕਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਨ ਅਨਵਜ੍ਜਸਭਾਵਸ੍ਸ ਤਂਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨਵਜ੍ਜਸਭਾਵਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਹਿ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨਵਜ੍ਜਭਾਵੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਜਾਯਤਿ, ਨ ਅਹੇਤੁਕਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਵਿਯ ਨ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਨ ਤੇਸਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਿਯਾ? ਨ, ਅਧਿਕਾਰਤੋ ਕੁਸਲਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਕਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾਵਾਚਿਨੋ ਨ ਮੂਲਕ੍ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਾ, ਸੋ ਚ ਇਧ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਸੁਖਵਿਪਾਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ. ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਤਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਅਨਵਜ੍ਜਹੇਤੁਸਭਾਵਸੁਖਵਿਪਾਕਭਾਵਨਿਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਅਵਜ੍ਜਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਇਟ੍ਠਵਿਪਾਕਤਾਵਸੇਨਪਿ ਨਿਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ¶ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਤੋ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਅਲੋਭਾਦਿਮੂਲਕਾ, ਅਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਚ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਸੁਖਵਿਪਾਕਾਵ ਜਾਤਾਤਿ.

੯੮੬. ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਚੋਦਕੋ ‘‘ਨਨੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਇਤਰੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੋਹਸ੍ਸ ਇਧ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤਂ ‘‘ਸਚ੍ਚਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਹਾਰਮਾਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ‘‘ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਪਦੇਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੋਹੋ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਨ ਗਹਿਤੋ, ਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਤਾਯ ਪਨ ਗੁਣਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਭਾਵਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਭਾਵਾ. ਨ ਹਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੋ ਮੋਹੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਾਦਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਨਾ ਹੋਤੀਤਿ.

੯੮੭. ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਵਿਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਅਨਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਪਨ ਤਦਵਤ੍ਥਧਮ੍ਮਵਿਕਾਰਭਾਵਤੋ ਤਂਤਂਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਯੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੭੧), ‘‘ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਚਯੋ’’ਤਿ ਚ ਆਦਿ. ਕੇਸਕੁਮ੍ਭਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨਾਮਂ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਿਉਪਾਦਾਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਾਦਿਗੋਚਰਾ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਂਤਂਭੂਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵਨਾਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਝਾਨਗੋਚਰਵਿਸੇਸੋ ਕਸਿਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਪਰਮਤ੍ਥੇ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਵੋਹਰਿਯਮਾਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਹਾਰਮਞ੍ਚਾਦਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦਿਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਤੋ ਤਾ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਪਟਿਪੀਲ਼ਨਅਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਕਾਰਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਭੂਤਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਿਯੁਂ, ਤਾਨਿ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਯਾਨਪੇਕ੍ਖਂ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਭਾਵਾਨੇਵ ਤਜ੍ਜਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤਘਟਾਦਿਤੋ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ. ਨ ਹਿ ਕੋ…ਪੇ… ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾ.

੯੮੮. ਭਵਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਭੂਮਿ, ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਸੁਖਸ੍ਸ ਭੂਮਿ ਸੁਖਭੂਮਿ. ਸੁਖਵੇਦਨਾਸਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸ ਭੂਮਿਭੇਦੇਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ¶ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਏਕਦੇਸਭੂਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਾਯਭਾਵਤੋ ਆਧਾਰਣਭਾਵੇਨ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਂਸਮਾਨਭੂਮਿ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਖਭੂਮਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰੇ’’ਤਿ ਦ੍ਵੇਪਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਾਨਿ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਗਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਖਭੂਮੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਯੋਪਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਖੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਭੂਮਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਸੁਖਭੂਮਿਯਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਂ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਂ. ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਦੇਵ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਤਦਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਨੇਨਾਤਿ ਤਿਕਦੁਕਾਨਂ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਲਨਾਦਿਅਤ੍ਥਦੀਪਕੇਨ.

੯੯੪. ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਅਰਹਤੋ ਖਨ੍ਧੇ ਏਕਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਾਤੁਲਤ੍ਥੇਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਯੇਵ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਤਂਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਕਾ ਪਨ ਕਥਾ ਖਨ੍ਧੇ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ. ਏਤੇਨ ਨਤ੍ਥਿ ਮਗ੍ਗੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਨ ਮਗ੍ਗਾਦਿਵਿਸਯਾ ਤਂਤਂਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਸਯਾਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ.

੯੯੮. ਏਵਂ ਸਂ…ਪੇ… ਲੇਸਿਕਾਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਨਿਯੇਹਿ ਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਨਂ ਭੇਦਾਭਾਵਮਾਹ.

੧੦੦੬. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਚ ਸੋ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਪਰਿਯਾਸਾਕਾਰੋ ਚਾਤਿ ਅਵਿ…ਪੇ… ਸਾਕਾਰੋਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਕਾਰੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤੇਪਿ ਨ ਤਦਾਕਾਰੋ ਵਿਯ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਅਥ ਖੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ¶ ਕਾਯੋ ਸਕ੍ਕਾਯੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਪਰਿਯਾਸਾਕਾਰਤੋ ਵਿਸੇਸਨਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਨ ਇਦਂ ਵਿਸੇਸਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਕਾਯੋ ਸਕ੍ਕਾਯੋ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਥੁ ਅਵਿਸੇਸਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਤੀ ਕਾਯੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੂਹਤ੍ਥਤਾਯ ਅਨਾਮਸਿਤਵਿਸੇਸਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਸਾਦਕਾਯੋ ਵਿਯ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਕਾਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁ ਵਿਸੇਸਿਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਪਿ ਅਪਨੀਤਾ. ਨ ਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ‘‘ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ. ਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾਤਿ ਗੋਸੀਲਾਦਿਨਾ, ਲੋਕਿਯਸੀਲੇਨ ਵਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੀਲਸ੍ਸ ਅਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ. ‘‘ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਤਾਸਤਤਂਚਰਿਤਬ੍ਬਤਾਹਿ ਵਾ ਸੀਲਂ, ਤਪੋਚਰਣਭਾਵੇਨ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਤਾਯ ਵਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਵਾਦਿਭਾਵਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਲਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਯੇਵ ਭਕ੍ਖਨਾਦਿਗਵਾਦਿਕਿਰਿਯਾਕਰਣਂ ¶ ਵਤਂ. ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਭਿਮਤਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਵਾ ਸੀਲਂ, ਤਂਸਮਾਦਾਨਵਤੋ ਵੇਸਭੋਜਨਕਿਚ੍ਚਚਰਣਾਦਿਵਿਸੇਸਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਸੀਲਬ੍ਬਤਾਨਂ ਵਿਸੇਸਂ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੧੦੦੭. ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਨ ਜਨਨਮਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਨਿਰੋਧੋਪੀਤਿ ‘‘ਅਵਿਘਾਤਂ ਜਨਸਦ੍ਦੋ ਵਦਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਜਨ-ਸਦ੍ਦੇ ਨਯੋ, ਜਨਿਤਾਤਿ ਜਨਾ, ਅਵਿਹਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਥੂ ਜਨਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਤਿ ਪੁਥੁਸਤ੍ਥੁਮਾਨਿਨੋ ਸਤ੍ਤਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਵਾ ਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ. ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਸਵਨਾਧੀਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਸਵਨਾਭਾਵਦੀਪਕਂ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ ਅਨ੍ਧਤਂ ਵਦਤਿ.

ਕਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰੇਹਿ ਚ ਕਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਤੇਹਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਪਰੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਹਿ ਕਤਂ ਉਪਕਾਰਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਬ੍ਯਾਧਿਆਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਅਰਿਯਕਰਧਮ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਪੁਰਿਮਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਯੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਪਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਯੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਵਸੇਨਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾਦਯੋ ਵਾ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾ ਕਿਲੇਸਸੋਤਂ. ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨਂ. ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੇਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਾਦਿਤਤਾਯ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ¶ ਅਪ੍ਪਵੇਸਾਰਹਾਨਿ ‘‘ਸਂਵੁਤਾਨਿ ਪਿਹਿਤਾਨੀ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਖਮਨਾਕਾਰੇਨ. ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਾ ਏਤਾਯ ਨਿਜ੍ਝਾਯਂ ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ ਖਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਭਾਵਤੋ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਅਦੋਸਪ੍ਪਧਾਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਅਦੋਸੋ ਏਵ ਵਾ’’ਤਿ ਤਤਿਯੋ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ‘‘ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੋਸੋ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਅਨ੍ਤਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਦਿਗਾਹੋ ਤਪ੍ਪਟਿਲੋਮਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਪਟਿਲੋਮਭਾਵੋ. ਚਰਿਮਾਨੁਲੋਮਞਾਣਵਜ੍ਝਤਣ੍ਹਾਦਿਕੋ ਕਿਲੇਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਵਿਯ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਕਿਲੇਸਵਿਸਯਾਤਿਲਙ੍ਘਨਭਾਵੇਨ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰ…ਪੇ… ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਦਿਟ੍ਠਿਯਾਦੀਨਂ ¶ ਸਮੁਦਯਸਭਾਗਤਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਕੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭਾਵੋ, ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਏਵਞ੍ਹਿ ਯਥਾਤਕ੍ਕਿਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਤਕ੍ਕਦਸ੍ਸਨੇਨ ਯਥੋਪਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਰੂਪਾਯਤਨਮੇਵ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ. ਇਮਿਸ੍ਸਾਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਭੂਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਰੂਪੇ…ਪੇ… ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਤਂਸਭਾਵੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ. ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿਯਅਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤਅਤ੍ਤਾਧਾਰਤਾਗਹਣਂ. ਵਣ੍ਣਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣਰੁਕ੍ਖਪੁਪ੍ਫਮਣੀਨਂ. ਨਨੁ ਚ ਰੁਕ੍ਖਪੁਪ੍ਫਮਣਿਯੋ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਦੁਪਾਦਾਨਂ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਂ ਸਮੁਦਿਤਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਇਧ ਰੁਕ੍ਖਾਦਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਾਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਪਿ ਨ ਦੋਸੋ ਛਾਯਾਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਂਸਾਮਿਭਾਵਾਦਿਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ.

੧੦੦੮. ਜਾਤਿਆਦਿਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਭਵਾਦੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਦਿਸਭਾਵਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ.

੧੦੦੯. ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ‘‘ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਕਿਲੇਸਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੦੧੦), ਪਰਤੋ ‘‘ਅਵਸੇਸੋ ਲੋਭੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਧ. ਸ. ੧੦੧੧) ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਵਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾਯ ਸਤਿਪਿ ਆਗਤਤ੍ਤੇ ਸਰੂਪੇਨ ਪਭੇਦੇਨ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਲੋਭਾਦਯੋ ‘‘ਅਨਾਗਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਧ ¶ …ਪੇ… ਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਲੋਭਾਦੀਹਿ ਸਹਜਾਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਏਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਕਿਲੇਸਭਾਵਤੋ. ਇਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸਂਯੋਜਨਕਿਲੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾਰਹਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਚ. ਸਂਯੋਜਨਰਹਿਤੇਹੀਤਿ ਸਂਯੋਜਨਭਾਵਰਹਿਤੇਹਿ ਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਥਿਨਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ ਵਾ.

੧੦੧੩. ਏਕਦੇ…ਪੇ… ਵਦਤਿ ਅਵਯਵੇਨਪਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਹੇਤੁ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਾ ਹੇਤੁਕਾ. ਅਨਿਯਤੋਤਿ ਨ ਅਵਧਾਰਿਤੋ. ਪੁਰਿਮਪਦਾਵਧਾਰਣਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਵਿਵਰਣੀਯਤ੍ਥਵਾ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਤਯੋ ਕੁਸਲਹੇਤੂ ਅਲੋਭੋ ਅਦੋਸੋ ਅਮੋਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੦) ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਧਮ੍ਮੇਯੇਵ ਹੇਤੁਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਭੇਦਤੋ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੦੨੯. ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੁਤ੍ਤਵਜ੍ਜਾਨਂ ¶ ਮਹਗ੍ਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਭਾਵਾ ‘‘ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤੀਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਕਾਮਾਵਚਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਚੇਤੋ…ਪੇ… ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ.

੧੦੩੫. ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਫਲਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨਕਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ, ਤਂ ਸੀਲਾਨੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੇਕੇਸੁ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਸੁ ਕਤੇਸੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਬਲਵਤੋਯੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਂ, ਨ ਇਤਰੇਸਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਨ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਤੇਨੇਵ ਕਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਨ ਇਤਰਾਨਿ ਤੇਨ ਨਿਵਾਰਿਤਫਲਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਸੁ ਕੁਸਲੇਸੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਨਿਵਾਰਣੀਯਫਲਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਨੇਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਅਨੇਕੇਸੁ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੇਸੁ ਕਤੇਸੁ ਬਲਵਂਯੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਯਕਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਇਤਰੇਸਂ ਵਿਪਾਕੋ ਪਟਿਬਾਹਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਕਤ੍ਤਂ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਵਿਚਾਰਿਤਮੇਵ.

ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਹੇਤੁਕਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਰਿਮਵਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭੇਦਂ ਪਨ ਸਮ੍ਭਾਰਕਮ੍ਮਂ ਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਖਹੇਤੂਤਿ ਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਖਹੇਤੁਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਂ ਪਨ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਵਿਪਾਕੋਪਿ ਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਖਹੇਤੂਤਿ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਉਭਯਂ ਪਟਿਬਾਹਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੭੦-੧੭੨) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੇਨਪਿ ਵਿਪਾਕੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੇਨਪਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਯੋਪਿ ਏਤੇ ਵਾਦਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਭਯਪਟਿਸੇਧਕਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਅਹੇਤੁਕਵਾਦਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਵਿਨਿਚ੍ਛਯਪਸੁਤਸ੍ਸ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਰਹੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਜਵਨਾਨਿ ਜਵਨ੍ਤਿ. ਪਠਮਜਵਨੇ ਸਤੇਕਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁ. ਸਤ੍ਤਮੇ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਯਾ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਭਾਵਾ ਅਨਿਯਤਾ.

੧੦੩੯. ਸਹਜਾਤ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞ ਨਿਸ੍ਸਯ ਅਤ੍ਥਿ ਅਵਿਗਤਾਦਿਵਿਸਿਟ੍ਠਭਾਵੇਪਿ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਸਿਟ੍ਠਤਾਦੀਪਨੇਨੇਵ ਸਹਜਾਤਾਦਿਵਿਸਿਟ੍ਠਤਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਗ੍ਗ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ਨ ਪਨ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਭਾਵਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਸਤੀਤਿ ਯਦਿ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਲਾਭਿਤਾਯ ਪਕਾਸਨੋ ਪਠਮਨਯੋ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ. ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿਪਿ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਮਗ੍ਗਸਭਾਵਾਨਂ ਅਲੋਭਾਦੀਨਂ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਤਦੁਭਯਸਭਾਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਦੀਪਨੇ ਤਤਿਯਨਯੇ ਵਿਯ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇ.

ਦੁਤਿਯਨਯੇਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਠਮਨਯਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਨਯਦ੍ਵਯੇ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵਦਸ੍ਸਨੋ ਤਤਿਯਨਯੋ ਆਰਦ੍ਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤਿਯਨਯੇ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚੋਦਕੋ ‘‘ਕਥਂ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ ਚੋਦੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਨੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਵਰਤਿ. ਇਤਰੋ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਹਜੇਕਟ੍ਠਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਸਙ੍ਗਹੋ ¶ ਵਿਯ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਯਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਭਾਵੋਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਹੇਤੁਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਲੋਭਾਦੋਸਸ੍ਸੇਵ. ਅਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗੋ ਹੇਤੂ’’ਤਿ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ. ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਨਂਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂਯੇਵ ਆਵੇਣਿਕੇਨ ਮਗ੍ਗਹੇਤੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਸਾਧਾਰਣੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਹੇਤੂਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸਭਾਵਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣੇਨ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਮਗ੍ਗਹੇਤੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਹੇਤੂਨਂ. ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ. ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਵਸੇਨ. ਅਮੋਹੇਨ ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹੇਹਿ ਚ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਨਯਾ ‘‘ਸਰੂਪਤੋ ਹੇਤੁਹੇਤੁਮਨ੍ਤਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾਅਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ ਸਰੂਪੇਨ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਅਤ੍ਥੇਨ…ਪੇ… ਗਮਨਤੋਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੦੩੯) ਵਚਨਤੋ ਮਗ੍ਗਸਭਾਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਹੇਤੁਹੇਤੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਞਾਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੧੦੪੦. ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਪਟ੍ਠਾਨਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਪਟ੍ਠਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩) ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿ ਜਾਤਿਭੇਦਤੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਰੂਪਨਿਬ੍ਬਾਨਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧੋ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਮਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਮਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ¶ ਪਹਾਯ. ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ. ਅਧਿ…ਪੇ… ਵਸ੍ਸਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ. ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕਥਾਯ ਚ ਪਞ੍ਞਾਧੁਰਤ੍ਤਾ ਵੀਮਂਸਾਧਿਪਤਿਸ੍ਸ ਸੇਸਾਧਿਪਤੀਨਂ ਪਧਾਨਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੧੦੪੧. ਪਦੇਸਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਠਮਵਿਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਸਕਲਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਪਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਂ ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਂ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਅਵਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਤਦਪਿ…ਪੇ… ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਅਲਦ੍ਧਤ੍ਤਲਾਭਤਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕ੍ਖਣਂ ¶ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਪਾਕਟਭਾਵਾਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਰੂਪਭਵਙ੍ਗੇ.

ਅਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਸਮਵਾਯਾਲਾਭੇਨ ਅਕਤੋਕਾਸਂ ਵਿਪਾਕਾਭਿਮੁਖਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਲਦ੍ਧੋ…ਪੇ… ਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਓਕਾਸੋ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਤੇਨ ਅਪਚਯਗਾਮਿਕਮ੍ਮਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਓਕਾਸਾਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਕਾਸੋ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ ਕਮ੍ਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਕਾਸਾਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਵਿਪਾਕਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਓਕਾਸੋ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਧੁਵਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਭੂਤੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਮਹਗ੍ਗਤਕਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਯਤਸਭਾਵਤਾਭਾਵਾ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ‘‘ਬਲਵਵਿਰਹੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਵਿਸੇਸਨਧੁਵਵਿਪਾਕਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਾਨੀ’’ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾਪਿ ਧੁਵਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਯੋ ਵਿਪਾਕੋ ਨਿਯੋਗਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਕਾਲੇਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਵੋਹਾਰਂ ਲਭਤਿ. ਸੋ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਿਵੋਹਾਰੋ ਆਯੂਹਿਤਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਭਾਵਿਨਾ ਆਯੂਹਿਤਭਾਵੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਆਯੂਹਿਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੦੫੦. ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਆਦਿਨ੍ਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਞ੍ਞੇਤਿ ਉਪਾਦਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਅਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਦਿਕੇਨ ਗਹਣੇਨਾਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਫਲਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਗਹਣੇਨ. ਇਦਾਨਿ ਉਪੇਤਤ੍ਥਦੀਪਕਸ੍ਸ ਉਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ¶ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਨਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਾਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਇਤਰੇਹੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਪਦਾਦੀਹਿ.

ਤਿਕਨਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕਨਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੬੨. ਮੇਤ੍ਤਾਯ ¶ ਅਯਨਂ ਉਪਗਮਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਲਾਭੋ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਪਗਮੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਮਜ੍ਜਨਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾ, ਮੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਿਨੇਹਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ.

੧੦੬੫. ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਂਰਞ੍ਜਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਰਞ੍ਜਨਂ. ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਏਸਨਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਪੁਲਤਾ ਵਿਸਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਰੂਪਾਦਿਕਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਗਹਣਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਹੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਰਹਿਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਭਾਵਾਤਿ ਉਪਚਾਰਵਸੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਮਾਹ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਵਿਸਂਵਾਦਿਕਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਾਕਟੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਯਥਾਰੁਤਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ਵਿਸਤ੍ਤਿਕਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਸਤਸਭਾਵੋ ‘‘ਪਧਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ ਪਾਸੋ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਚਰਤਿ ਮਾਨਸੋ. ਤੇਨ ਤਂ ਬਾਧਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੧; ਮਹਾਵ. ੩੩) ਮਾਰੇਨ ਗਹਿਤਤਾਯ.

੧੦੬੬. ਅਨਤ੍ਥਚਰਣਾਦਿਅਨਭਿਸਨ੍ਧਾਨਕਤਾਯ ਅਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਸੁ ਚ ਵਸ੍ਸਵਾਤਾਦਿਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੋਪੋ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਥਾਚਰਣਾਦਿਨਾ ਆਰੋਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਸੁਯੇਵ ਤਦਜ੍ਝਾਰੋਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਯਦਿਪਿ ਅਨਾਯਤਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਟ੍ਠਾਨਾਘਾਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਅਟ੍ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਸਿਯਾ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਟ੍ਠਾਨਕੋਪੋ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਟਿਘਾਦਿਪਦਾਨਂ ਘਟ੍ਟਨਾਪੁਰਿਮਯਾਮਵਿਕਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮਞ੍ਞਾਦੀਸੁਪਿ ¶ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ‘‘ਪਟਿਵਿਰੋਧਾਦਿਪਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੦੯੧. ਦ੍ਵੇ ਧਮ੍ਮਾ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਤੋ ਬਹੁਵਚਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ‘‘ਅਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਬਹੁਵਚਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸਕਰਣਂ ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਵਿਧਾਯਿਨੀ ਹਿ ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਕਤਮੇ ਵਾ ਤਯੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਵ ਪੁਚ੍ਛਾ ¶ ਕਰੀਯਤੀਤਿ. ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਮਤ੍ਤਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯਂ ਸਭਾਵਭੂਮਿਕਾਰਣਫਲਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਪਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਅਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਦਤੋ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਬਹੁਵਚਨੇਨੇਵ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ, ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਤਥਾ ਉਦ੍ਦਿਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਸੋਤਪਤਿਤਤਾਯ ਭੇਦਾਭਾਵੇਪਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸੋਪਾਦਿਸੇਸਨਿਰੁਪਾਦਿਸੇਸਰਾਗਕ੍ਖਯਾਦਿਅਸਙ੍ਖਤਾਦਿਵਚਨਵਚਨੀਯਭਾਵੇਨ ਉਪਚਰਿਤਭੇਦੇਗਹਿਤੇ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਚਿ ਭੇਦਮਤ੍ਤਾਤਿ ਅਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ. ਉਦ੍ਦੇਸਾਨੁਸਾਰੀਨਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨਿਗਮਨਾਨੀਤਿ ਤਾਨਿਪਿ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ. ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸਭਾਵਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ ਇਚ੍ਚੇਵ ਕਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦਾਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਥੇਤੁਕਾਮਤਾਵਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਸ ਕਥੇਤਿ, ਤੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਰਣਤੋ ਤਗ੍ਗਤਂ ਅਜਾਨਨਂ ਸਂਸਯਂ ਵਾ ਅਨੁਵਿਧਾਯਯੇਵ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ‘‘ਸਭਾਵ…ਪੇ… ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਰੀਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿਂਯੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

੧੧੦੧. ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ. ਰੂਪਾਵ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਮਹਾਕਿਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਮਸਨਵਸੇਨ ਯਥਾਯੋਗਂ ਮਹਗ੍ਗਤਪ੍ਪਮਾਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਰੂਪਰਾਗਾਰੂਪਰਾਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਅਕੁਸਲਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸਨਅਸ੍ਸਾਦਨਵਸੇਨ ਤਂਤਂਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਤਂਤਂਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨੇਨ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕੇਨ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾ ਨ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ. ਇਤਰੇਨਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇਨ. ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨਪਿ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯੋਜਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਿਕੇਨ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍ਵਾਰਭੇਦਵਸੇਨ ¶ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਤਰਨ੍ਤਿ ਇਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਮਨਿਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਰੂਪਾਵਚਰਾਦਯੋ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾਦੀਹੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਲੋਕੁਤ੍ਤਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕੇਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਕਾਮਾਵਚਰਤੋ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕੁਸਲਕਿਰਿਯੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਚ ਅਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਜਾਨਨਸਭਾਵੋ ਏਵ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵੋ.

੧੧੦੨. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਕਮ੍ਮੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ¶ ਦਿਟ੍ਠਿਰਹਿਤੋ ਲੋਭੋ ਭਵਾਸਵੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਹਿਤੋ ਸਬ੍ਬਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਵਿਸਯੋ ਚ ਲੋਭੋ ਕਾਮਾਸਵੋ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਵਾਸਵਂ…ਪੇ… ਸਿਯਾ’’ਤਿ. ਕਾਮਾਸਵਭਵਾਸਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਲੋਭਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡਪਾਲ਼ਿਯਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ‘‘ਕਾਮਾਸਵੋ ਅਟ੍ਠਸੁ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ‘‘ਭਵਾਸਵੋ ਅਟ੍ਠਸੁ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਤੂਸੁਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੬੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਵਾਸਵੋ…ਪੇ… ਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਾਵਧਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਭਵਾਸਵੋ ਚਤੂਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਧਾਵ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੭੩). ਸੋਪਿ ਰਾਗੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ. ਕਾਮਭਵਪਤ੍ਥਨਾ ਵਿਯ ਕਾਮਾਸਵੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਰਾਗਕਾਮਭਵਪਤ੍ਥਨਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਭਵਾਸਵੋਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਪਰਿਯਾਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤੋ ਰਾਗੋ ਭਵਰਾਗਵਸੇਨ ਪਤ੍ਥਨਾ ਭਵਾਸਵੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤੇਸਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਭਵਾਸਵਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਰੂਪਾਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਮ੍ਮਤੋ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਦੁਵਿਧੇਪਿ ਭਵੇ ਆਸਵੋ ਭਵਾਸਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਭਵਪਤ੍ਥਨਾਯ ਤਾਵ ਕਾਮਾਸਵਭਾਵੋ ਹੋਤੁ, ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸਸਹਗਤਰਾਗਸ੍ਸ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸਯੇ ਕਾਮਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਕਾਮਾਸਵੋਯੇਵ ਨਾਮ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਤੇਭੂਮਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਕਮਨੀਯਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਾਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭਸ੍ਸ ਭਵਾਸਵਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਂ ਉਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚੇਤਮੇਵਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਥਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਸ੍ਸਪਿ ਲੋਭਸ੍ਸ ਭਵਾਸਵਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਕਾਮਾਸਵਾਦਯੋ ਏਵ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਸਵਭਾਵੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

੧੧੦੩. ਇਧ ਪਾਲ਼ਿਯਾਪਿ ਭਵਾਸਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਲੋਭਸ੍ਸ ਕਾਮਾਸਵਭਾਵੋ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਯੋਜੇਤੁਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਮਾਸਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਸਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ.

੧੧੦੫. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸ੍ਵੇਵ ¶ ¶ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਜੀਵਗ੍ਗਹਣਵਿਸਯਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਭਾਵਾ. ਰੂਪੇ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਵਾ ਪਨ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਮਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਸਯਂ ਸਮਾਰੋਪਿਤਸ੍ਸ ਤੇਸੁ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਵੇਸਨਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ. ਵੇਦਨਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਤੋਤਿ ਵਾ ਸਰੀਰਸਙ੍ਖਾਤਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ. ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੋਤੀਤਿ ਭਵਤਿ ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਇਸ੍ਸਰਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਂ.

ਅਰੂਪਭਵੋ ਵਿਯ ਰੂਪਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਰੂਪਭਵੋ ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕੋ ਰਾਗੋ ਪਹੀਯਤਿ, ਨ ਵਿਮਾਨਾਦੀਸੁ ਰਾਗੋਤਿ ਸੋ ਅਕਾਮਰਾਗੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਮਾਸਵੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਟੀਕਾਕਾਰੇਹਿ ਪਨ ਕਾਮਾਸਵਭਵਾਸਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਲੋਭਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਵਿਮਾਨਾਦਿਰਾਗਸ੍ਸਪਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾਰੂਪਭਵਰਾਗਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬੋ ਲੋਭੋ ਕਾਮਾਸਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਿਯਾ ਆਸਵਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਭਵਰਾਗੇਨ ਵਾ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ, ਸਿਯਾ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਤਦਞ੍ਞਰਾਗੇਨ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਚਤੂਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਕਾਮਾਸਵਭਵਾਸਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਲੋਭਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਮਾਸਵੋ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਰਾਗਸ੍ਸ ਕਾਮਾਸਵਭਾਵਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਪਹਾਤਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਪਹਾਨੇਤਿ ਪਹਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ.

੧੧੨੧. ਜਾਤਿਯਾਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਸਭਾਵਾਦਿਜਾਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਗੋਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਗੋਤਮਗੋਤ੍ਤਾਦਿਉਕ੍ਕਟ੍ਠਗੋਤ੍ਤੇਨ. ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨਾਤਿ ਮਹਾਕੁਲਭਾਵੇਨ. ਵਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯਾਤਿ ਵਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਰੀਰਤਾਯ. ‘‘ਪੋਕ੍ਖਰ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਸਰੀਰਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਮਾਨਂ ਜਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਕਰੋਤਿ. ਪਵਤ੍ਤੋ ਮਾਨੋ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ. ਪੁਗ੍ਗਲਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿਆਦਿਭੇਦਂ ਪੁਗ੍ਗਲਵਿਸੇਸਂ. ਸੇਯ੍ਯਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਸੇਯ੍ਯਮਾਨੋ. ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ. ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨਨਂ ਪਗ੍ਗਹੋ ਮਾਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿਆਦਿਪਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਆਦਿਕਿਚ੍ਚਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ.

੧੧੪੦. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ¶ ਲੋਭੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਸਭਾਵੋਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਆਸਵਦ੍ਵਯਸਭਾਵਾ, ਕਾਮਰਾਗੋ ਕਾਮਾਸਵਸਭਾਵੋ ਏਵਾਤਿ ਆਸਵਦ੍ਵਯਏਕਾਸਵਭਾਵੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਮਰਾਗਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ¶ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਞ੍ਚ ਨੋਆਸਵਸਭਾਵਾ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚ ਆਸਵਦ੍ਵਯਸਭਾਵਾ ਏਵ, ਨਅਭਿਜ੍ਝਾਸਭਾਵੋ ਚ ਲੋਭੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਨੋਆਸਵਲੋਭਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵੋ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਗਣਨਾਯ ਹੇਤੁਯਾ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰਪਾਠਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਆਸਵੋ ਧਮ੍ਮੋ ਆਸਵਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਆਸਵੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨੋਆਸਵਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਆਸਵੋ ਧਮ੍ਮੋ ਆਸਵਸ੍ਸ ਚ ਨੋਆਸਵਸ੍ਸ ਚ. ਨੋਆਸਵੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨੋਆਸਵਸ੍ਸ. ਨੋਆਸਵੋ ਧਮ੍ਮੋ ਆਸਵਸ੍ਸ. ਨੋਆਸਵੋ ਧਮ੍ਮੋ ਆਸਵਸ੍ਸ ਚ ਨੋਆਸਵਸ੍ਸ ਚ. ਆਸਵੋ ਚ ਨੋਆਸਵੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਨੋਆਸਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੩.੧੬) ਇਮੇਸਂ ਵਾਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਗਣਨਾਯ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਿ ਨੋਆਸਵਸਭਾਵੋਪਿ ਲੋਭੋ ਸਿਯਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਆਸਵੋ ਚ ਨੋਆਸਵੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਮੋਹਯਥਾਵੁਤ੍ਤਲੋਭਾ ਆਸਵਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਮੋ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਸਵੋ ਚ ਨੋਆਸਵੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਆਸਵਸ੍ਸ ਚ ਨੋਆਸਵਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਨਵਮੋ ਪਞ੍ਹੋ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭਸ੍ਸ ਨੋਆਸਵਭਾਵਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਤਰਸ੍ਸਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੧੬੨. ਯਥਾਰੂਪੇ ਰੂਪਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਿਸੀਦਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਵਿਸਦਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਰਿਯਾਪਥੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ. ਤਂ ਪਨ ਕੁਸਲਤੋ ਕਿਰਿਯਤੋ ਚ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾਸ ਜਵਨਾਨਿ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸਵਿਧਂ. ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵਕਰਤ੍ਤਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸਦਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਪੇਤਿ ਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਰਿਯਾਪਥਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੧੧੬੩. ਵਿਪਕ੍ਖੇਪਿ ਭਾਵਤੋ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਰੂਪਤ੍ਤਾਸਾਧਕਤ੍ਤਂ. ਗਰੁਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਲਹੁਤਾਵਿਰਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਤਿਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਲਹੁਤਾਵਿਰਹੇ ¶ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਲਹੁਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣਾਨੁਰੂਪਤ੍ਤਾ ਚ ਫਲਸ੍ਸ ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸਮੁਟ੍ਠਿਤਰੂਪੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਜਾਗਰ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਾਮਕਾਯੇ ਸੁਪਨਸ੍ਸ ਅਸਿਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਫਲਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਿਦ੍ਧਂਯੇਵ ਨਿਦ੍ਦਾਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਨਾਯਂ ਨਿਯਮੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਨਿਦ੍ਦਾਕਾਰਣਮੇਵ ਪਨ ਮਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯ ਮਿਦ੍ਧਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ.

ਛਾਦਨਂ ¶ , ਅਵਤ੍ਥਰਣਂ ਵਾ ਓਨਾਹੋ, ਸੋ ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਸਭਾਵੋਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਆਸਙ੍ਕਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਤੇਨ ਸਹ ਵੁਤ੍ਤਾ ਓਨਾਹਪਰਿਯੋਨਾਹਾ ਚਾ’’ਤਿ. ਅਸਙ੍ਕੋਚਵਸੇਨ ਵਿਸਦਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਭਾਵੋ. ਆਵਰਣਭਾਵੋ ਵਿਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਆਵਰਣਸਭਾਵਤ੍ਤੇਪਿ ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰੋ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਓਨਹਨਾਦਿਭਾਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਞ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਆਵਰਣਸਭਾਵੋਤਿ ਆਵਰਣਭਾਵਸਦਿਸਸ੍ਸ ਓਨਹਨਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ਨਾਮਕਾਯੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਪਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਯੋਗੋਤਿ ਚ ਤਂਕਿਰਿਯਾਸਾਧਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਸੁਰਾਪਾਨਸ੍ਸ ਸੁਰਾ…ਪੇ… ਯੋਗਸ੍ਸ ਚ ਅਕੁਸਲਭਾਵੇਨ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸੁਰਾਮੇਰਯਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਂ ਪਾਨਂ ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗੋ ਚਾ’’ਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨੀਵਰਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨੀਵਰਣਸਭਾਵਾਨਂ ਨੀਵਰਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਪਰਾਯ ਚੋਦਨਾਯ ਨੀਵਰਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਦਿਟ੍ਠਪਯੋਗਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਯਥਾਲਾਭਤੋ ਗਹਣਂ ਞਾਯੋਯੇਵ ਨ ਹੋਤਿ, ਸਿਦ੍ਧਨੀਵਰਣਭਾਵਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਭਾਵਾਨਂਯੇਵ ਪਨ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਤਂਸਭਾਵਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਯੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਥਿਨਂ ਵਿਯ ਮਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਅਰੂਪਮੇਵਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਯਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਵਚਨੇਨ. ਅਸਮ੍ਭਵਵਚਨਤੋਤਿ ਅਸਮ੍ਭਵਵਚਨਭਾਵਤੋ.

ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਰਾਗਸ੍ਸ ਪਹਾਨਵਚਨੇਨ. ਰੂਪਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਰੂਪੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਕਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਤਂ ਪਜਹਥਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ¶ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ ਦੂਰਙ੍ਗਮਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਵਿਬਨ੍ਧਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ. ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨੇਨ ਕੁਸਲਵਾਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ‘‘ਚੋਰਾ ਮਗ੍ਗੇ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਂਸੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ.

੧੧੭੬. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਞ੍ਚ ਸਹ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਪੁਚ੍ਛਾਨਿਗਮਨੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇਨ ਵਿਨਾਭਾਵਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਨੀਵਰਣਾ ਚੇਵ ਨੀਵਰਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨੀਵਰਣਤਾ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਭਾਵੋ. ਸੋ ਹਿ ਰੂਪਰਾਗਾਰੂਪਰਾਗਪ੍ਪਕਾਰਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ¶ ਉਪਾਦਾਯ ਤਤੋ ਤਿਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ‘‘ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨੀਵਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਲੋਭੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਚ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਨੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਚਤੁਤ੍ਥਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੋ ਲੋਭੋ ਅਨੀਵਰਣਸਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਦਿ…ਪੇ… ਸਿਯਾ’’ਤਿ. ਨੋਨੀਵਰਣੋ ਰੂਪਰਾਗਾਰੂਪਰਾਗਪ੍ਪਕਾਰੋ ਲੋਭਧਮ੍ਮੋ ਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਸ੍ਸ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਨੋਨੀਵਰਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਚ ਨੋਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਨੀਵਰਣੋ ਚ ਨੋਨੀਵਰਣੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਨੀਵਰਣੋ ਚ ਨੋਨੀਵਰਣੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਨੋਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਨੀਵਰਣੋ ਚ ਨੋਨੀਵਰਣੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਚ ਨੋਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੮.੨੫) ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨੀਵਰਣਪਦਮੂਲਕਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਨੋਨੀਵਰਣਮੂਲਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਨੀਵਰਣਨੋਨੀਵਰਣਤਦੁਭਯਮੂਲਕਾਨਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਸੇਨ ਨਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਨਯਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਭਾਵਾ ਨੋਨੀਵਰਣਲੋਭਾਭਾਵਾ.

੧੨੧੯. ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਆਕਾਰੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇਨ. ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਂ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਂ ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਵਚਨਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਰਹਿਤੇਹਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਂ ਗਗਨਕੁਸੁਮਾਦਿਲੋਕਵੋਹਾਰਵਚਨਾਨਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਾਚਾ…ਪੇ… ਵਾ’’ਤਿ.

੧੨੨੧. ਚਿਤ੍ਤੇਨ ¶ ਪਰਲੋਕੇ ਠਿਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਸਯਂ ਠਿਤੋ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਲੋਕਂ ਪਰਲੋਕੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ.

੧੨੩੬. ਨ ਹਿ ਪੁਰਿਮੇਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਪਠਮਮਗ੍ਗਾਦੀਹਿ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਅਪਾਯਗਮਨੀਯਭਾਵਾਦਿਕਾ ਏਵ ਰਾਗਾਦਯੋ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦੀਹਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੧੨੮੭. ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਕੇ ਨ ਤਥਾ ਤਿਬ੍ਬੋ ਲੋਭੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਥਾ ਸੁਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਕੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਬਲਵਨਿਕਨ੍ਤਿਵਿਰਹੇਨਾ’’ਤਿ.

੧੩੦੧. ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਯ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਹਪਵਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠੇਨ ਰਾਗਰਣੇਨ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਮੋਹਸ੍ਸ ਸਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਹਿ ਯੋ ਮੋਹੋ ਸਹਜਾਤੋ ਭਵੇ, ਸੋਪਿ ਰਾਗੇਨ ਸਰਣੋ ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਭਾਵਤੋਤਿ ¶ . ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਤਦੇਕਟ੍ਠਕਿਲੇਸਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਕਮ੍ਮਭੇਦਤੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪਿ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਸਰਣਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਅਰਣਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤੇਨਪਿ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸਂਸਨ੍ਦਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਰਣਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਪ੍ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਾ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਪਰਂ, ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਰਣਭਾਵਪਟਿਸੇਧਨਪਰਨ੍ਤਿ ਅਰਣਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਿਰੋਧੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯਕਥਾਭਾਵਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਸਰਣਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਰਣਭਾਵੋਪਿ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵਾਤਿ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਨ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਤਵਿਰੋਧੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਦੁਕਨਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩੧੩. ਅਹਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਹਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਅਤ੍ਥਾਵਬੋਧਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋ. ਅਤ੍ਥਪਰਾਧੀਨੋ ਕੇਵਲੋ ਅਤ੍ਥਪਦਤ੍ਥਕੋ, ਸੋ ਪਦਤ੍ਥਵਿਪਰਿਯੇਸਕਾਰਿਨਾ ਪਨ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਤੋ ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਦਪਦਤ੍ਥਕੋ ਜਾਯਤਿ ਯਥਾ ਗਾਵੀਤਿ ਅਯਮਾਹਾਤਿ ਗੋ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਹਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਸਹਿਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ¶ ਵੋਹਾਰੋ ਲੋਕਿਯਸੋਤੇ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੩੪੭) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਚਨਭਾਵਂ ਸਾਧਯਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤੇ ਦੋਸਮਾਹ. ਅਧਿਵਚਨਾਦਿਤਾ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਅਧਿਵਚਨਾਦੀਨਂ ਅਧਿਵਚਨਪਥਾਦਿਤੋ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਦੁਕੋਯੇਵ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਸਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਰੂਪਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮੂਹਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਚ ਏਕਤ੍ਤਵਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਹਨ੍ਤਿ ਵੋਹਰਿਯਮਾਨਾ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਯਤਿ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤਥਾ ਸੇਸੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਦਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਅਹਂ-ਸਦ੍ਦਾਦਿਪਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਸ੍ਸ, ਪਰਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾ. ਅਧਿਵਚਨਂ ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਵਦਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਸਯਂ ਞਾਤੋ ਏਵ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਸਞ੍ਞੇਨਾ’’ਤਿ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਞਾਯਤੀਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਸਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਤਂ ਆਹ.

ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਇਦਂ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤਿ. ਨਾਮਭੂਤਂ ਵਚਨਮੇਵ ਤਂ ਤਂ ¶ ਅਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਹੇਤੁਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਯਤਿ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਾਮਮਿਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਪਥਵੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਥਵੀਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀ-ਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਂ.

ਆਚਰਿਯਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਕਾ ਆਚਰਿਯਾ, ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵਦਤਿ. ਮਾਤਿਕਾਯਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾਯਂ. ਤੇਨਾਤਿ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾਵਚਨੇਨ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਏਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਵਾਦਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧੋ ਸਿਯਾ, ਤਮੇਵ ਵਿਰੋਧਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਵਚਨਪਥਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਕਾਸਕਸ੍ਸ ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਸਹਿਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਵਚਨਮਤ੍ਤਂ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਆਦਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਸਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਕਿਚ੍ਚਰਹਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਸਭਾਵਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਨੁਪਲਦ੍ਧਸਭਾਵਸ੍ਸ.

ਦੁਵਿਧਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਕਿਚ੍ਚਰਹਿਤਾਤਿਆਦਿਪ੍ਪਕਾਰਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਣ੍ਣਨਾਯਂ. ਨਨੁ ¶ ਚ ਤਤ੍ਥ ਉਪਨਿਧਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਯੋ ਅਪਰਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਛ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਾ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਛਸੁ ਏਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਯੋ ਛ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਦਿ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਚ ਸਤ੍ਤਰਥਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਇਤਰੇਹੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਵਸੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ, ਰੂਪਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਰਥਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਞਾਪਨਤੋ ਤਂਤਂਵਾਚਕੋ ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਵਿਸਯਭੇਦਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਭੇਦਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਦੀਹਿ ਦਸਹਿ ਪਦੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਪੁਰਿਮੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਚ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਗਤੋ ਉਜੁਕੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਦਿ ਚਾਤਿਆਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾਦਿਕਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਚ ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਤੇਸਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਲਦ੍ਧੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਚੋਦਨੇਨ ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚ ਸਤ੍ਤਰਥਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਵਿਯ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਅਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਸਯਮੇਵ ਕਾਰਣਮਾਸਙ੍ਕਤਿ. ‘‘ਨਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਸਿਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਨਾਮਾਦੀਹਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਵਚਨਗ੍ਗਹਣਂ ਵਚਨੁਚ੍ਚਾਰਣਂ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣਵਚਨਗ੍ਗਹਣਾਨਂ. ਅਸਮਤ੍ਥਤਾ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਤਮੇਵ ਅਸਮ੍ਭਵਂ ‘‘ਯਦਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਪਨੇਤਿ ਯਾਯ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਰੂਪਾਦਯੋ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਨ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਸਨ੍ਤਾਨਾਨਨ੍ਤਰਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਗਹਿਤਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਕੇਤੇਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਸਾ ਅਯਂ ਨਾਮਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ¶ ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਠਪਨੇ. ਅਥ ਵਾ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਸਨ੍ਤਾਨਾਨਨ੍ਤਰਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਗਾਹਾਪਨੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇ. ਤਸ੍ਸਾ ਅਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਞਾਪਨੇ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣਵਚਨਗ੍ਗਹਣਾਨਂ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ. ਤਤੋ ਅਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਕੇਵਲਾਨਿ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣਵਚਨਗ੍ਗਹਣਾਨਿ ਅਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਞਾਪਨੇਪਿ ਅਸਮਤ੍ਥਾਨਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਞਾਤਾਯੇਵ ਤੇਸਂ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਤਂਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨਨ੍ਤਰਪਰਿਕਪ੍ਪਨੇ ਚ ਅਨਵਤ੍ਥਾਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯ.

ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਹੋਤਿ, ਭੂਤਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਾਵਨਾਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਵੋਹਰਿਯਮਾਨਾ ਕਸਿਣਾਦਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਤਂ ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਿਤਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਕੇਤਕਰਣਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਿਕਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਪਿ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵੋਚ. ਨਨੁ ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਾਸਮ੍ਭਵਚੋਦਨੇਨੇਵ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣਾਭਵੋਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਸਙ੍ਕੇਤੇ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਮਤਿਭੇਦੋ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਪਕ੍ਖਿਕੋ ਅਯਂ ਦੋਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਚਨਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾਵਚਨਤ੍ਥਾ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਾ ਚ, ਤਦਭਿਧਾਯਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਬ੍ਬਵੋਹਾਰੋ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਵਚਨ…ਪੇ… ਜਨਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਚਨਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਪਟਿਹਨਨਸੋਤਬ੍ਬਤਾਦੀਪਕਤ੍ਤਾ ¶ ਤੇਸਂ ਪਾਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਕੇਚਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵੋਹਾਰਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾਯ ਵਿਰੋਧੋ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਵੁਤ੍ਤਤਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਨਨੁਗਮੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਪਦਸ੍ਸ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ, ਅਨਵਤ੍ਥਾਨਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਾਸਮ੍ਭਵੋਤਿ ਅਨੇਕੇ ਦੋਸਾ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਸਹਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾਵੋ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਾਠਪ੍ਪਦੇਸਾਨਞ੍ਚ ਅਨੁਲੋਮਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਪਾਲ਼ਿ…ਪੇ… ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

ਯਦਿ ¶ ਸਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਨਾ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਵਿਰੋਧਮਾਹ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੇ ਯਦਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਨਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਏਵ ਸਿਯਾ, ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਦਯੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵੋ ਏਵ ਸਿਯਾ. ਵੁਤ੍ਤਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਇਤਰੋ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਰੋਧਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਤਾਦਿਵਿਸਯਸ੍ਸ ਕੇਨਚਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਅਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵਂਯੇਵ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਿ ‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਵਾਦੋ’’ਤਿ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਏਵ ਸਤ੍ਤਾਦਯੋ ਰੂਪਾਦਿਸਭਾਵਾਭਾਵਵਸੇਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਭਾਵੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਰੂਪੋ ਵਾਦੋ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਹੇਵਤ੍ਥਿ ਹੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਸੇਵਤ੍ਥਿ ਸੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਨ ਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ. ਸੇਵਤ੍ਥਿ ਸੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਆਮਨ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਟ੍ਠੋ ਨਤ੍ਥਟ੍ਠੋ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ੩੦੬) ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਹੇਵਤ੍ਥਿਕਥਾਯ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਰੂਪਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਾਦਿਸਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਥਿ, ਵੇਦਨਾਦਿਸਭਾਵੇਨ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਮੇਵਿਦਂ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਵਂਲਦ੍ਧਿਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਸਕਵਾਦਿਸ੍ਸ. ‘‘ਹੇਵਤ੍ਥਿ ਹੇਵ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਪਰਵਾਦਿਸ੍ਸ. ਅਥ ਨਂ ਸਕਵਾਦੀ ਯਦਿ ਰੂਪਮੇਵ ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਲਦ੍ਧਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥਿ ਸੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ ਨਾਮਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੇਵਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਇਤਰੋ ਤੇਨੇਵ ਸਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਥਿਤਂ, ਤੇਨੇਵ ਨਤ੍ਥਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਕਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਥਿਤਂ, ਪਰਭਾਵੇਨ ਨਤ੍ਥਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ. ਤਤੋ ਸਕਵਾਦੀ ‘‘ਅਤ੍ਥਟ੍ਠੋ ਨਤ੍ਥਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥਿਤਾ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿਤਾ ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਨਾ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਅਸਮ੍ਭਵਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਂ ਏਕਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ¶ ਪਰਵਾਦਿਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ. ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਚ ‘‘ਰੂਪਂ ‘ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਹੇਵਤ੍ਥਿ, ਰੂਪਂ ‘ਵੇਦਨਾ’ਤਿ ਹੇਵ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੩੦੬) ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਰੂਪਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਕਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਪਰਭਾਵੇਨ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਚ ਪਟਿਸੇਧਨੇਨ ਸਤ੍ਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਤਥਾਭਾਵੋ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਰੂਪਾਦਯੋ ¶ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਾਦਿਸਭਾਵਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਤਥਾਤਿ ਸਮੂਹਸਨ੍ਤਾਨਾਦਿਵਸੇਨ. ਵਿਚਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਦਿ ਸਤ੍ਤਰਥਾਦਿਸਞ੍ਞਾਵਲਮ੍ਬਿਤੋ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਨੁ ਸਤ੍ਤਰਥਾਦਿਅਭਿਲਾਪਾ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾ ਜਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਤੇ ਅਭਿਲਾਪਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਹੋਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਕਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵੋਹਾਰਂ ਲਭਤਿ. ਇਮਿਨਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਤਿਆਦਿ ‘‘ਸਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਚਤੁਕ੍ਕਂ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੨੧) ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਕਥਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਖਨ੍ਧਸਮੂਹਸਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਸਮੂਹਸਨ੍ਤਾਨਂ. ਤਦੁਪਾਦਾਨਭੂਤਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਗਹਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਂ. ਯਦਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸਞ੍ਞਾਯ ਸੇਵਮਾਨਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਪੁਗ੍ਗਲਦਸ੍ਸਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਭਾਵੇ ਵਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਾਹ. ਇਦਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਨੁਮਾਨਂ. ਨ ਰੂਪਾਦਯੋ ਵਿਵੇਚੇਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹਣੇ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਸੇਵਨਾਦਯੋ ਵਿਯਾਤਿ. ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਯੋ ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਪੁਗ੍ਗਲੋਵ ਪਟਿਸੇਧਿਤੋ, ਨ ਵੋਹਾਰਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਟਿਸੇ…ਪੇ… ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਗਾਥਾਯ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਰੂਪਂ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ ਚੇਤਨਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸੁ ਕਂ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਜਾਨਾਸਿ ਨੁ, ਏਤੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਥ ਏਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਏਕੋ ਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਸਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਮਾਰ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਨੁ ਤੇ. ਨੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਮੇਵੇਤਿ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰਪੁਞ੍ਜੋਯਂ. ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਤਿ ‘‘ਨਯਿਧ ਸਤ੍ਤੂਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਵਾ ਅਨੁਮਾਨਤੋ ਵਾ ਅਨੁਪਲਦ੍ਧਿਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਸਤ੍ਤੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਦਿ ਸਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਥਂ ਸਤ੍ਤੋ ਸਂਸਾਰਮਾਪਾਦੀਤਿਆਦਿ ਨੀਯਤੀਤਿ. ਕਿਮੇਤ੍ਥ ¶ ਨੇਤਬ੍ਬਂ, ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਵੋਹਾਰਸਤ੍ਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੋਹਾਰੇ ¶ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਤੋ ਅਕ੍ਖਚਕ੍ਕਈਸਾਦਿਅਙ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਮੁਪਾਦਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਵੋਹਾਰੋ.

ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਸਸਵਿਸਾਣਾਦਿਕਸ੍ਸ. ਯਦਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਕਥਂ ਤਂ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਲੋਕਸਞ੍ਞਾਤਂ ਘਟਾਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਥਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਂਸਨ੍ਤਤਿਪਤਿਤਾਨਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸੁਪਤਾਪਾਭਾਵੇਨ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਭਾਵਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਰਹਿਤਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਸਨਕਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਨਕਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਰਹਿਤਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਵੋਹਾਰਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਗਹਿਤਾਯੇਵ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਸਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਵਾਰੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਪਕਾਰਤੋ ਞਾਪਨਭਾਵੇਨ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਞਾਪਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਯੇਵ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਸਭਾਵਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿ ਸਰੂਪਤੋ ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਚਨੀਯਭਾਵਂ ਭਜਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਨੇਸਂ ਕਾਲਦੇਸਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਅਞ੍ਞਜਾਤਿਯਕੋ ਸਜਾਤਿਯਸਾਧਾਰਣੋ ਪੁਬ੍ਬਸਙ੍ਕੇਤਾਨੁਰੂਪਂ ਅਜ੍ਝਾਰੋਪਸਿਦ੍ਧੋ ਸਾਮਞ੍ਞਾਕਾਰੋ ਵਚਨੀਯੋ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਵਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੋ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧੋ ਤਂਤਂਵਚਨਤ੍ਥਨਿਯਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਾਕਾਰਵਿਸੇਸੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾ. ਸੋ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਾਮਸਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਨਾਮਂ, ਪਕਾਰੇਹਿ ਞਾਪਨਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ.

ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸੋ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੇਕਾਕਾਰਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥਾਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਵਚਨਞ੍ਚ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਭਵਤਿ, ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚ ਏਤਮੇਵਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਚਨਵਚਨੀਯਭੇਦਾਨਂ ਸਙ੍ਕਰੋ ਸਿਯਾ, ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯੋ, ਸਬ੍ਬੋ ਚ ਸਦ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕੋਤਿ ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤੇਸੁ ਏਵ ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ.

ਅਪਰੇ ¶ ਪਨ ‘‘ਯਥਾ ਧੂਮਤੋ ਅਗ੍ਗਿਅਨੁਮਾਨੇ ਨ ਕੇਵਲੇਨ ਧੂਮੇਨੇਵ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਧੂਮਸ੍ਸ ਪਨ ¶ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਅਵਿਨਾਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ ਧੂਮੇਨ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਏਵਂ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨੇ ਨ ਕੇਵਲੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਦਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਂਤਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਵਿਨਾਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨਪਿ ਸਦ੍ਦਸਵਨਮਤ੍ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਯੋ ਯਮੇਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਰੂਪੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾਪਨਭਾਵੇਨ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਭਾਵਾ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਵਸੇਨ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤੋਤਿ ਵਾ ਸਿਦ੍ਧੋ ਞਾਤੋਤਿ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧੋਤਿ, ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਯਮਾਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਅਧਿਗਮਹੇਤੁਤਾਯ ਪਕਾਰਤੋ ਞਾਪਨਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ.

ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇ ਘਟਾਦਿਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਾ ਵਿਯ ਪਥਵੀਫਸ੍ਸਾਦਿਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯੋਪਿ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਵੋਹਾਰਲੋਪੋ ਸਿਯਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਤਂਤਂਵਿਸੇਸਾਕਾਰਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੇਵਲਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਤੇ ਸਣ੍ਠਾਨਸਮੂਹਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਾਕਾਰਾ ਯਦਿਪਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤਂਤਂਗਹਣਾਨੁਰੂਪਂ ਤਂਤਂਅਭਿਲਾਪਾਧਿਕਰਣਂ ਭਵਤਿ. ਉਪਾਦਾਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਤੋ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਾ ਅਨਞ੍ਞਾਤਿ ਚ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਤ੍ਥਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਚ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਤਯੋਪਿ ਹਿ ਏਤੇ ਸਨ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਏਵਂ ਤਾਵ ਮਾਤਿਕਾਵਣ੍ਣਨਾਯ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋ. ਸਙ੍ਖਾਯਤਿ ਸਂਕਥੀਯਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਕਥੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਵਚਨਤ੍ਥੇਯੇਵ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਨ ਵਚਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵਚਨਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਜੁਕਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਵਚਨਪਕ੍ਖੋਯੇਵ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਗਤੋ, ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਗਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਕੁਤੋ ਪਨੇਤਂ ਲਬ੍ਭਾ. ਨ ਹਿ ਅਨੀਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਾਲ਼ਿਅਨਨੁਗਤੋ, ਨਾਪਿ ਸਬ੍ਬਾ ਪਾਲ਼ਿਨੀਤਤ੍ਥਾ ਏਵਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਦੁਵਿਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਛਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਯਦਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਤਾਪਟਿਸੇਧੋ, ਇਟ੍ਠਮੇਤਂ. ਅਥ ਵੋਹਾਰਤੋ, ਸਤ੍ਤਰਥਘਟਾਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਰਥਾਦਿਵਚਨਪ੍ਪਯੋਗੋਯੇਵ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਨ ¶ ਹਿ ਵਚਨੀਯਰਹਿਤੋ ਵਚਨਪ੍ਪਯੋਗੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਭੂਤਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾ ਅਧਿਵਚਨਾਦਿਦੁਕਤ੍ਤਯਦੇਸਨਾਤਿ ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ. ਨ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਾਨਂ ਅਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇਵ ਪਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੇ ਸਿਯਾ ਕਾਚਿ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਾ. ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਨ ਸਬ੍ਬੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਪਦਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ ¶ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਤਰਥਾ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਥਭਾਵੋਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਦਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਵਿਭਤ੍ਤਾਯੇਵ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ‘‘ਪੁਰਿਸੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਥਾਪਿ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਉਪਾਦਾਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਭਾਵਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤਾਪਿ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਾ ਸਯਂ ਞਾਤਾਯੇਵ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਗਹਿਤਸਰੂਪਤਾਯ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ ਰੂਪਗਤਵਿਧਂਸਨੇਤਿ ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨ੍ਤਰਪਰਿਕਪ੍ਪਨੇਨ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਪਞ੍ਞਾਪਨੇ, ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਪਨ ਉਪਾਦਾਨਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਉਪਾਦਾਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਤਂਤਂਵਚਨਵਚਨਤ੍ਥਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਾ ਏਵ. ਨ ਚ ਅਨਵਤ੍ਥਾਨਦੋਸੋ ਤਂਤਂਵਚਨਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨੇ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਪਟਿਨਿਯਤਸਰੂਪਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਨ ਸਙ੍ਕੇਤਗ੍ਗਹਣਾਭਾਵੋਪਿ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤਥਾ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵੋ. ਦਸ੍ਸਿਤਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਹਿ ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ.

‘‘ਵੋਹਾਰੋ ਲੋਕਿਯਸੋਤੇ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸੋਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਤਬ੍ਬਿਸਯਭੂਤਾ ਵੋਹਾਰਾਦਯੋ ਪਟਿਹਨਨਸੋਤਬ੍ਬਤਾਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰਾਦਿਸਹਚਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਏਕਰਸਾ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਸੁਖਾਪਿ ਵੇਦਨਾ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਸੁਖਾ, ਦੁਕ੍ਖਾਪਿ ਸੁਖਾਤਿ, ਏਵਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਦੁਵਿਧਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਧਿਵਚਨਾਦਿਪਾਠਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ. ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ.

੧੩੧੬. ਸਤਿਪਿ ਪਰੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਾਦਿਨਾਮਕਾਰਕਾਨਂ ਨਾਮਕਰਣਭਾਵੇ ਪਰਾਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਤਤੋ ਅਤਿਵਿਯ ਯੁਤ੍ਤੋ ਇਧ ਨਾਮਕਰਣਸਭਾਵੋ ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ¶ ਨਾਮਕਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਾਮਕਰਣਸਭਾਵਤਾ ਨ ਹੋਤਿ ਅਸਭਾਵਿਕਤਾਯ ਕਦਾਚਿਦੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਵੇਦਨਾਦਿਨਾਮਕਰਣਧਮ੍ਮਤਂ ਆਹ. ਯਦਿ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਕੇਨਚਿ ਅਕਤਂ ਸਕਨਾਮਂ ਆਦਾਯਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਓਪਪਾਤਿਕਨਾਮਾਨਂ ਨਾਮਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਨਾਮਭਾਵੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਥਵੀਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਨਾਮਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਥਵੀਆਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਪਥਵੀਆਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਕਦੇਸਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਹਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇਨ ਉਪਮਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਸਾਮਞ੍ਞੇਨਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਦਿ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਨਾਮਤ੍ਤਾ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਨਾਮਂ, ਪਥਵੀਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਨਿਵਤ੍ਤਨੀਯੋ ¶ ਨਾਮਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨ ਯਂਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ ਨਾਮਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਸਤਿਪਿ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਯੋਗੇ ਗੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਦਿਸਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤੋ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਨੇਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੇਸੁ ਤੇਸਂਯੇਵ ਨਾਮਵੋਹਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਨਾਮਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕੇਸਕੁਮ੍ਭਾਦਿਨਾਮਨ੍ਤਰਾਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਏਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਸਮੂਹਾਦਿਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵਤੋ ਵੇਦਨਾਦਿਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਪਿਣ੍ਡਾਕਾਰੇਨ ਗਹਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਾਤਿਪਰਿਕਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਏਕਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ, ਨ ਸਮੂਹਵਸੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਨ…ਪੇ… ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ.

ਪਕਾਸਕਪਕਾਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਵਿਸਯਿਵਿਸਯਭਾਵੋ ਏਵ. ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ. ਸੋ ਨਾਮਮਨ੍ਤਰੇਨ ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਪਾਕਟੋਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਮੇਵ ਨਾਮਭਾਵੋ ਸਿਯਾ, ਨ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਗਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ. ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਵਿਸਯੀਵਿਸਯਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਫਸ੍ਸਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋਪਿ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਵਿਭੂਤਾਕਾਰੋ, ਤਤੋ ਨਾਮਾਯਤ੍ਤਗਹਣਿਯਭਾਵੋ ਨਾਮਸ੍ਸੇਵਾਤਿ. ਅਰੂਪਤਾਯ ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਚ ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰਵਸੇਨ ਨਾਮਭਾਵਮਾਹ. ਪਚ੍ਛਿਮਪੁਰਿਮਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤਿਪਿ ਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਾਮਵੋਹਾਰਹੇਤੁਂ ¶ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਏਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ, ਯਤੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਵਿਸਯਵਿਨਿਸ੍ਸਟਂ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਭਾਵੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਯਂ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ.

੧੩੧੮. ਵਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਆਦੀਨਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤੋ ਤਦਸ੍ਸਾਦਨਾਭਿਨਨ੍ਦਨਤੋ ਚ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਪਧਾਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਟ੍ਟਮੂਲਂ.

੧੩੨੦. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪਾਦਿਕੇ ਯਥਾਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਹਂਮਾਨਾਧਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਤਬ੍ਬਿਪਾਕਲੋਕਾਧਾਰਤਞ੍ਚ ਸਮਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਵਿਸੇਸੋ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਿਵਿਸਮਾਨਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਅਤਿਚ੍ਚਪਰਾਮਸਨਾਕਾਰੇਨੇਵ ਨਿਵਿਸਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

੧੩੩੨. ਚੇਤਨਾਪ੍ਪਧਾਨੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੩੩੩. ਦੁਨ੍ਨਾਮਂ ¶ ਗਾਰਯ੍ਹਨਾਮਂ. ਅਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਨਾ ਸੇਵਨਭਜਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸਮਾਹ.

੧੩੩੬. ਆਪਤ੍ਤਿਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਜਾਨਨੂਪਾਯਦਸ੍ਸਨਂ ਸਹ ਵਤ੍ਥੁਨਾ ਸਹ ਕਮ੍ਮਵਾਚਾਯਾਦਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਵੀਤਿਕ੍ਕਮਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਕੁਸਲਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੧੯) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਾਰਣਜਾਨਨੇਨ ਫਲਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਞਾਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੧੩੪੨. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰਕੁਸਲਤਾਯ.

੧੩੪੪. ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨੇਵ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨੇਵ.

੧੩੪੮. ਅਕਰਣੇਨ ਅਨਾਦਰਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੧੩੫੦. ਫੇਗ੍ਗੁਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਿਗ੍ਗੁਆਦਿਕਸ੍ਸ.

੧੩੫੨. ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਸਂਵਰਸ੍ਸਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਸਂਵਰਣਸ੍ਸ. ਅਸਂਵੁਤਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੇਵ ਹੇਤੂਤਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਿਕਸ੍ਸ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਿਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ¶ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਧਾਨਕਾਰਣਂ. ਸਤਿ ਹਿ ਅਸਂਵੁਤਤ੍ਤੇ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਤੇ ਤੇ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸਂਵਰਿਯਮਾਨਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਹੇਤੁਕੋ ਸੋ ਅਸਂਵਰੋ ਤਥਾਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਪਕਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਕਥਂਵਿਧਸ੍ਸ ਕਥਂਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਸਰੂਪੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਪੁਨ ਸਰੂਪਪੁਚ੍ਛਾਯ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵਨ੍ਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ. ਤਦੁਪਲਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਵਾਸ੍ਸਵੂਪਲਕ੍ਖਿਤਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂਵੁਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਸਂਵਰੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ, ਸੇਸਾਸਂਵਰੋ ਛਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਤੋ ਸਿਯਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਵੀਤਿਕ੍ਕਮਭੂਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਾਨਂ ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਤ੍ਤਾਤਿ ਤਮੇਵ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਰਤਿ.

ਯਥਾ ਕਿਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਜਵਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਸਂਵਰੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਅਸਂਵਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ¶ , ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਨਿਯਮਿਤਾਦਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਜਵਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਂ ਤਂਯੇਵਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ, ਪੁਨ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਦ੍ਵਾਰੇ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਜਵਨਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਤਿ. ਪੁਨ ਵਾਰੇ ਪਸਾਦਰਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੇਨ ਜਵਨਂ ਜਵਤਿ. ਪੁਨ ਯਦਿ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂਸਦਿਸਮੇਵ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਜਵਨਂ ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਵਮੇਵ ਜਵਨੇ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਂਵਰੇ ਸਤਿ ਦ੍ਵਾਰਮ੍ਪਿ ਅਗੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਯੋ ਪਰਿਚਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਪਰਿਚਿਤੇ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਦ੍ਵਾਰਭਵਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਜਵਨੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਸਤਿ ਦ੍ਵਾਰਭਵਙ੍ਗਾਦਿਕੇਤਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਪੁਰਿਮਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਜਵਨਕਾਲੇ ਅਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭਵਙ੍ਗਾਦਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿ ਵਿਯ ਫਲਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਧਰਮਾਨਂਯੇਵ ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਬਾਹਿਰਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਜਵਨਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਭਾਵੇ ਇਤਰਸ੍ਸ ਚ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਭਾਵੇ ਅਸਤਿਪਿ ‘‘ਪਭਸ੍ਸਰਮਿਦਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਅ. ਨਿ. ੧.੪੯) ਆਗਨ੍ਤੁਕਭੂਤਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿ ਕਦਾਚਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਜਵਨਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਭਾਵੋ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵਸ੍ਸ ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਭਾਵੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਸਂਵਰਹੇਤੁਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਅਸਂਵਰਹੇਤੁਭਾਵਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪਾਕਟਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਹਿ ਅਸਂਵਰੇ ਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ. ਦ੍ਵਾਰਭਵਙ੍ਗਾਦਿਮੂਸਨਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਰਭਵਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਮੂਸਨਂ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇ ਅਸਂਵਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵਾਰਾਦੀਨਂ ਸਂਵਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕੁਸਲਭਣ੍ਡਵਿਨਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਂਵਰੋ, ਸਂਵਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਂਵਰਣੁਪਾਯੋ, ਯਤੋ ਚ ਸੋ ਸਂਵਰੋ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਸੋ ਸਂਵਰੋਤਿ ਇਮਂ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ? ‘‘ਰਕ੍ਖਤਿ…ਪੇ… ਸਂਵਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਂਵਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਤਿਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ. ਚਕ੍ਖਾਦਿ ਸਂਵਰਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀਤਿ ਸਂਵਰਣੁਪਾਯੋ. ‘‘ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਂਵਰਣਾਵਧਿ. ਰੂਪਾਦਯੋ ਸਂਵਰਵਿਸਯੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਭਾਵਨਾਬਲਸਙ੍ਗਹਿਤਭਾਵੇਨ ਦੁਵਿਧੋਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰੋ? ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਿਸਯੇਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਂ, ਇਤਰੇਨ ਆਦੀਨਵਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਇਤਰੇਨ ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ¶ . ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੋ ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਿਤੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੧੩੫੩. ਦਵਤ੍ਥਾਦਿਅਭਿਲਾਸੋਤਿ ਦਵੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਵਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤੇ ਦਵਤ੍ਥਾਦਯੋ. ਤੇਸੁ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਅਭਿਲਾਸੋ, ਦਵੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਵਤ੍ਥੋ, ਤਦਾਦਿਕੋ ਦਵਤ੍ਥਾਦਿ, ਕੋ ਪਨ ਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਲਾਸੋ’’ਤਿ. ਆਹਾਰਪਰਿਭੋਗੇ ਅਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਨਾਤਿ ਆਹਾਰਪਰਿਭੋਗੇ ਅਤਿਤ੍ਤਿ. ਬਹੁਨੋ ਉਲ਼ਾਰਸ੍ਸ ਚ ਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਭਿਯ੍ਯੋਕਮ੍ਯਤਾ ਅਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਨਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੧੩੫੫. ਮਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਮਾਨਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਮਾਨੋਵ ਮਾਨਮਦੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਜਾਤਿਮਦਾਦਯੋ ‘‘ਮਾਨੋ ਮਞ੍ਞਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਾਨਭਾਵੇਨੇਵ ¶ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ. ਖੁਦਾ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਜਤੇਜੋ. ਤਂ ਪਨ ਅਭੁਤ੍ਤੇ ਭੁਤ੍ਤੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਆਮਾਸਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਦੇਸਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਤੋ ਵਿਹਿਂਸਾਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਂ, ਤਦੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਞ੍ਚ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਤ੍ਤੇਨ ਖੁਦਾ ਵਿਸੇਸਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਖੁਦਾਯ ਵਿਸੇਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਤੇਜਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ਖੁਦਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾਤਿ ਵਿਸੇਸਨਮੇਵ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭੂਤਤ੍ਥਕਥਨੇ ਵਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਪੁਰਾਣਵੇਦਨਾਪਟਿਹਨਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਾਸਂ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਾ, ਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਾਤਿ ਦ੍ਵੇਪਿ ਚੇਤਾ ਵੇਦਨਾ ਯਾਵਤਾ ਅਨਾਗਤਾਯੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਤਿਪਿ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤੇ ਪੁਰਿਮਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦਿਸੀ, ਇਤਰਾ ਪਨ ਅਤਂਸਦਿਸੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਵਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪੁਰਿਮਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਪੁਰਾਣਵੇਦਨਾ ਨਾਮ. ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦਿਅਯੁਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਪਚ੍ਚਯਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਦਿਯੁਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਤੋ ਆਯਤਿਂ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਭੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵੇਦਨਾ ਨਵਵੇਦਨਾ ਨਾਮ. ਵਿਹਿਂਸਾਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾ ਵਿਹਿਂਸਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾ.

ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਯਾਪਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਯਾਪਨਕਾਰਣਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸਪਿਯਾਪਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਾਪਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੇਵ ਯਾਪਨਕਾਰਣਮਾਹਾਰੋ, ਅਥ ਖੋ ਠਾਨਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਸ੍ਸਪਿ ¶ ਯਾਪਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਂਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਯਾਤ੍ਰਾਤਿ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਯਾਪਨਾ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਰਿਯਾਪਥਾਨਂ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤਾ ਯਾਪਨਾ ਯਾਤ੍ਰਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਟ੍ਠਾਨਯੋਜਨਅਪਰਿਭੋਗਦੁਪ੍ਪਰਿਭੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਨਂ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਵਿਨਿਪਾਤਨਂ. ਯੇਨਾਤਿ ਗਣਭੋਜਨਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥੂਪੀਕਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ. ਸਾਵਜ੍ਜਂ ਸਨਿਨ੍ਦਂ ਪਰਿਭੋਗਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਰਿਯਾ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੁਖਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਇਰਿਯਾਪਥੇਹਿ ਤੇਸਂ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੁਞ੍ਜਨਪਿਵਨਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਿ ਇਰਿਯਾਪਥਕਤ੍ਤੁਕਾਨਿ ਵਿਯ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਹਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ¶ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭੧; ੨.੧੮੨) ਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਖਯਹੇਤੁਤਾ, ‘‘ਘਤਂ ਪਿਵਿਤ੍ਵਾ ਬਲਂ ਭਵਤਿ, ਸੀਹਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਯਂ ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਚ ਪਾਨਦਸ੍ਸਨਾਨਂ ਬਲਭਯਹੇਤੁਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਭੁਞ੍ਜਨਪਿਵਨਾਨਂ ਇਰਿਯਾਪਥਸੁਖਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸੁਲਭਾਨਵਜ੍ਜਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਭਾਵੋਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਰਮਸਲ੍ਲੇਖਵੁਤ੍ਤੀਨਂ ਸੁਖਵਿਹਾਰਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋਤਿ ਚੀਵਰਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਪ੍ਪਭਾਵੁਕ੍ਕਂਸਾਨੁਜਾਨਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਹਿ ਅਨਨ੍ਤਰਗਾਥਾਹਿ ਇਧਾਪਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਸੁਖਵਿਹਾਰਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਭਾਵੁਕ੍ਕਂਸੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ‘‘ਪੁਨਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਭੁਤ੍ਵਾਨਾ’’ਤਿ ਪਾਠਂ ਸਮਤ੍ਥਯਤਿ.

੧੩੬੮. ਸਤਿਆਦਿਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਤਿਪਞ੍ਞਾਸਮਾਧਿਵੀਰਿਯਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਧਮ੍ਮਾ, ਯੇ ਛਹਿ ਦੁਕੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ.

੧੩੭੩. ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੇਹਿ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਸਯੇਨਪਿ ਹਿ ਵਿਸਯੀ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਹਚਰਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ –

‘‘ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾਨ ਸਂਵੇਗਂ, ਦੁਕ੍ਖੇਨਸ੍ਸ ਚ ਹੇਤੁਨਾ;

ਵਡ੍ਢਯਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍ਵਾ, ਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਮਬ੍ਰਵੀ’’ਤਿ

‘‘ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ’’ਤਿ ਚ.

ਯਥਾ ¶ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਤੇ ਅਵਿਲੋਮੇਤ੍ਵਾ ਅਵਿਰੋਧੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਨਾਮ, ਏਵਂ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਮ੍ਪਿ ਯਥਾਬਲਂ ਤੇ ਅਵਿਲੋਮੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯੋ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਵਿਨਾ ਉਪਚਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਉਪਚਾਰੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾ ਸੇਸਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਨਂ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਂ ਸਮੁਦਾਯਾਨੁਲੋਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚੇਕਦੇਸਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਾ.

੧੩੮੦. ਖਯਸਮਯੇਤਿ ਖਯਸਮੂਹੇ. ‘‘ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਖਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੧੩੮੧. ਅਪਰਿਬਨ੍ਧਭਾਵੇਨ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਾ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਰਤਿਭਾਵੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਿ…ਪੇ… ਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ.

੧੩੮੨. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਉਤ੍ਤਰਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਫਲਞਾਣਂ ਤਂਤਂਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਕਿਲੇਸਾਨਂ ਖਯਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਖੀਣਨ੍ਤੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਠਾਨਸੋ ਖੀਣੇਸੁ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਤੇਸਂ ਖੀਣਭਾਵਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਖੀਣਭਾਵਾਨਂ ਪਠਮਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਦੁਕਨਿਕ੍ਖੇਪਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੪. ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡਂ

ਤਿਕਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩੮੪. ਨਯਗਮਨਨ੍ਤਿ ¶ ¶ ਨੀਯਤਿ, ਨੇਤਿ, ਨੀਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਨਯੋ, ਗਮ੍ਮਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਗਮਨਂ, ਨਯੋਵ, ਨਯਸ੍ਸ ਵਾ ਗਮਨਂ ਨਯਗਮਨਂ. ਗਤਿ ਏਵ ਵਾ ਗਮਨਂ. ਪਠਮੇਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਾਦਿਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਾਦਿਏਕਕਾਦਿਸੁਦ੍ਧਿਕਸਚ੍ਛਿ ਕਟ੍ਠਾਦਿਮੂਲਮੂਲਾਦਿਕਾ ਪਞ੍ਚਪਕਰਣਿਕਾ ਨਯਗਤਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਅਨੁਲੋਮਾਦੀਤਿ ਪਨ ਪਚ੍ਚਨੀਯਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਪਕਾਰਾ ਏਕਮੂਲਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਚ. ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਨਿਚ੍ਛਿਤੇਸੂਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਭੂਮਨ੍ਤਰਵਿਸੇਸਯੋਗਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਮਾਤਿਕਾਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਸੁ.

ਪਞ੍ਹੁਦ੍ਧਾਰਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੨੫) ਕੁਸਲਪਦਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਕੁਸਲਾਦਿਕਾ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਨ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਾ ਏਕਾਤਿ ਕੁਸਲਾਦਿਕਾ ਸਤ੍ਤ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਾਦਿਕਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਦਿਕਾ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਦਿਕਾ, ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਦਿਕਾ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਦਿਕਾ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਦਿਕਾਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਤ੍ਤਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਤਥਾ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸੇਸਤਿਕੇਸੁ ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਨੀਯਾਦੀਸੁ ਚ. ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਿਯਾ ਹੇਤੁਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੧.੧) ‘‘ਹੇਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁ, ਹੇਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨਹੇਤੁ, ਹੇਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁ ਚ ਨਹੇਤੁ ਚ. ਨਹੇਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨਹੇਤੁ, ਨਹੇਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁ, ਨਹੇਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁ ਚ ਨਹੇਤੁ ਚ. ਹੇਤੁਞ੍ਚ ਨਹੇਤੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁ, ਹੇਤੁਞ੍ਚ ਨਹੇਤੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨਹੇਤੁ, ਹੇਤੁਞ੍ਚ ਨਹੇਤੁਞ੍ਚ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੇਤੁ ਚ ਨਹੇਤੁ ਚਾ’’ਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਦੀਸੁ ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯੇ ਨਵ ਨਵ ਪੁਚ੍ਛਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਨਵਸੁ ਨਵਸੁ ਪਞ੍ਹੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਤਾਵ ਪਟਿਚ੍ਚਵਾਰੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇ ‘‘ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ, ਕੁਸਲਂ ਏਕਂ ¶ ਖਨ੍ਧਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੫੩) ਕੁਸਲੇਨ ਕੁਸਲਂ, ਕੁਸਲੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਕੁਸਲੇਨ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਅਕੁਸਲੇਨ ਅਕੁਸਲਂ, ਅਕੁਸਲੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਅਕੁਸਲੇਨ ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਿ ਨਵਨ੍ਨਂ ਨਵਨ੍ਨਂ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਰਣਂ, ਤਥਾ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯਵਾਰਤ੍ਤਿਕਾਦੀਸੁ. ਤੇਸੁਯੇਵਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਏਵ ਪਞ੍ਹੇਸੁ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯਥਾਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਹਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਂ ‘‘ਹੇਤੁਯਾ ਨਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਣਨਾਠਪਨਂ. ਪਸਟੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਯਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਣ੍ਡਦ੍ਵਯੇ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧) ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣੇ ਮੁਤ੍ਤਪੁਪ੍ਫੇ ਵਿਯ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ. ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਯਦਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਰੂਪਕਣ੍ਡੇਸੁ ਚਤੁਭੂਮਿਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਦਿਪਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਵਿਤ੍ਥਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਨਭਾਵਤੋਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਤੋ ਹਿ ਤਦਭਿਧੇਯ੍ਯਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਜਾਤਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਤਾਹੀਤਿ ਭੂਮੀਨਂ ਵਿਸੇਸਨਲਕ੍ਖਣਯੋਗਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਕੁਸਲਪਦੇਨ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਾ, ‘‘ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਭੂਮੀਹਿ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਪਦਂ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਸਤਿਪਿ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਫਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦੇ ਤਦਨਪੇਕ੍ਖਂ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲਾਕਾਰਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਤ੍ਤਮੇਵ ਉਪਾਦਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਤਾਯ ਏਕਸਭਾਵਾਯੇਵਾਤਿ.

੧੩੮੫. ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਭੂਮੀਹਿ ਆਧਾਰਭੂਤਾਹਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸਮਯਫਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਾਕਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਵਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਤੀਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ.

ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਚੇਤਸਿਕਾ. ਤੇ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਾ. ਯਥਾ ¶ ਚ ਚੇਤਸਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਦਾਭਿਧੇਯ੍ਯਤਂ ਨ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਉਪ੍ਪਾਦਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਯਦਾਹ ‘‘ਅਵਯਵੇਨ ਸਮੁਦਾਯੋਪਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਨਗਤਿਕਸ੍ਸ ਇਧ ਚਿਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ‘‘ਦ੍ਵੇਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨੀ’’ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਚਿਤ੍ਤ…ਪੇ… ਗਹਣਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ.

੧੪੨੦. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤਾਨਂ. ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਨੁਭਵਨਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਾਭਾਵਮਾਹ. ਤਤੋ ਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਵਿਪਾਕੋ ਪਰਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਤਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਮਰਹਤਿ, ਨ ਮਹਗ੍ਗਤਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਮਾਧਿਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸਪਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਾਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਸਦਿਸਵਿਪਾਕਤਾਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਸੇਸਿਤਂ. ਵਣ੍ਣਲਕ੍ਖਣਾਦਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸਞ੍ਞਾਨੁਰੋਧੇਨੇਵ ਗਹਿਤੇ ਪਥਵਾਦਿਕੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾਯ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਞ੍ਞਾਵਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਸਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਤਾਦਿਸੇਨੇਵਾਤਿ ਸਮਾਧਿਪ੍ਪਧਾਨਤਾਯ ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਯ ਸਞ੍ਞਾਵਸਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਚ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸੇਨੇਵ. ਸੋਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮਾਨਭੂਮਿਕਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯਪਿ ਵਿਪਾਕੋ ਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪੋਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਮਹਗ੍ਗਤਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਤਾਯ ਚ ਅਨੇਕਰੂਪਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਸਦਿਸਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਗਤਜਵਨਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਨੁਬਨ੍ਧਕਂ ਪਰਿਚਯਾਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਾਹਿ ਅਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨੇ ਮਹਗ੍ਗਤਪ੍ਪਮਾਣੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਰਿਚਯਾਭਾਵਤੋ ਪਰਿਤ੍ਤਵਿਪਾਕੋ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਪਨ ਜਾਯਮਾਨੋ ਪਰਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਤੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ¶ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਭੂਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ¶ ਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤਿ. ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਤ੍ਤਵਿਪਾਕਾ ਏਵ ਇਧ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਕਣ੍ਡੇ.

ਸਤਿਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤਿਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਾਸਨਾਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵੀਤਰਾਗਾਨਂ ਅਪਰਿਤ੍ਤੇਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਿਯਾ ਚੇਤਸੋ ਉਪ੍ਪਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਿਲੇਸਵਿਰਹੇ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਰਾਕਰਣਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਆਦਰਾਕਰਣਮਤ੍ਤਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਮੇਵ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾ. ਕੋਸਜ੍ਜਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੋਸਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਆਦਰਾਕਰਣਂ ਨਿਰੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾ ਏਵਾਤਿ ਆਦਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਿਰੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕਭਾਵੇਨੇਵ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਆਦਰਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਨ ‘‘ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਸਰੀਰਤਾਯ ਅਞ੍ਞਵਿਹਿਤਤਾਯ ਚ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਦਾਨਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਅਨਾਦਰਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੧੪੨੧. ਅਤਿਪਗੁਣਾਨਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾਵਿਤਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ. ਏਵਂ ਪਗੁਣਜ੍ਝਾਨੇਸੁਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਣੁਸ੍ਸਾਹਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨੀਤਿ ਅਹਨ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਪਰਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਚ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਭਾਵਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਰੀਯਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਮ੍ਮਤਿ ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਯਤੋ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਾਦੋ ਹੇਵਤ੍ਥਿਕਵਾਦੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਥਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤੇ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਯੋ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਭਾਵਂ ਨਿਸੇਧੇਤਿ.

ਵਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਪ੍ਪਦਾਨਂ. ਦੁਤਿਯਾਦਿਮਗ੍ਗਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪੁਰੇਚਾਰਿਕਞ੍ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਞਾਣਂ ¶ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਿਯਤਾਯ ਚ ਪਠਮਮਗ੍ਗਪੁਰੇਚਾਰਿਕਞਾਣੇਨ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗੋਤ੍ਰਭੁਵੋਦਾਨੇ ਗੋਤ੍ਰਭੂਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਪਾਦਕਨ੍ਤਿ ¶ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ, ਪਯੋਜਨੇ ਵਾ ਭੁਮ੍ਮਂ ‘‘ਚੇਤਸੋ ਅਵੂਪਸਮੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਤੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਤੀਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਕਾਮਾਵਚਰਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦੀਸੁ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤੀਤਸਤ੍ਤਦਿਵਸਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਾਵ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਤਾਵ ਵਿਸਯੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਤੀਤਸਤ੍ਤਦਿਵਸੇਸੁਪਿ ਖਨ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮੇਹਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸੀਘਗਮਨੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਰਿਕਮ੍ਮੇਹਿ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਟ੍ਠਾਨਪਾਪੁਣਨਤ੍ਥਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸੀਘਗਮਨੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਕਰਜਕਾਯਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਭਵਙ੍ਗੇ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਰੂਪਕਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਨੁਲੋਮਾਨਿ ਚ. ਤਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਮੇਵਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਨਾਯਂ ਕਿਂ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਵਾਤਿ? ਤੀਸੁ ਖਣੇਸੁ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤੇ. ਸਮੋਦਹਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਗਤਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਸੀਘਗਮਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਅਤਿਦੂਰੇਪਿ ਵਿਸਯਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸਪਿ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵਾਪਾਦਨਂ ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਾਯਪਰਿਣਾਮਨਂ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦਨ੍ਧਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨ ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵਸ੍ਸ ਆਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਾਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਸੁਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਲਹੁਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੩੯੭). ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਹਿ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਸਯੋਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ ¶ ਰੂਪਕਾਯੇ ਸਮੋਦਹਿਤਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਦਨ੍ਧਗਮਨਕਰਣਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਕਰਜਕਾਯੇ ਆਰੋਪਿਤਂ ਤਦਨੁਗੁਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਵਿਯ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਨ੍ਧਗਮਨਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਂ ਓਤਰਿਤ੍ਵਾ ਭਵਙ੍ਗਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਭਵਙ੍ਗੇ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਨੁਲੋਮਾਨਿ ਚ. ਤਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਮੇਵਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁਪਿ ਅਪਤਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚ ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਪਥਵੀਕਸਿਣਵਸੇਨ ਆਕਾਸੇ ਮਗ੍ਗਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਪਦਸਾ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਵਾਯੋਕਸਿਣਵਸੇਨ ਵਾਯੁਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਤੂਲਪਿਚੁ ਵਿਯ ਵਾਯੁਨਾ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਅਪਿਚ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾਵ ਏਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ. ਸਤਿ ਹਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਏਵਂ ਕਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਵੇਸੋ ਇਸ੍ਸਾਸਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਸਰੋ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਸੇ ਮਗ੍ਗਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਵਿਨਾਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਪਕਤਿਪਥਵਿਯਂ ਵਿਯ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਪਦਸਾ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਾਯੁਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਸਮੁਟ੍ਠਿਤਵਾਯੋਧਾਤੁਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਵਨਰਾਮਣੀਯਕਾਦੀਨਿ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਆਪਾਥਗਤੇ ਸਦ੍ਦੇ ਚ ਸੁਣਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਗਮਨੇ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਪਦਸਾ ਵਾਯੁਨਾ ਚ ਗਮਨੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਿਤਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਪ੍ਫਾਰੇਨ ਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਪਰੇ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕਾਯਵਸੇਨ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਰਿਣਾਮਨਭੂਤਂ ਰੂਪਕਾਯਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਭਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਅਧਿਟ੍ਠਾਨਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ. ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਲਹੁਸਞ੍ਞਾਭਾਵਤੋਤਿ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਲਹੁਸਞ੍ਞਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਤਬ੍ਭਾਵਂ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾਯੇਵ ਚ ਸਞ੍ਞਾ ਨੀਵਰਣੇਹਿ ਚੇਵ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕੇਹਿ ਚ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਲਹੁਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਾਹਿ ਸਮੋਕ੍ਕਨ੍ਤਾਹਿ ਰੂਪਕਾਯੋਪਿ ਤੂਲਪਿਚੁ ਵਿਯ ਸਲ੍ਲਹੁਕੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਵਾਤਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤੂਲਪਿਚੁਨਾ ¶ ਵਿਯ ਸਲ੍ਲਹੁਕੇਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਚ ਕਾਯੇਨ ਯਥਾਰੁਚਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ.

‘‘ਮੁਤ੍ਤੋ ਵਤਮ੍ਹਿ ਤਾਯ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਯ, ਸਾਧੁ ਵਤਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੭) ਪਵਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤੋ ਚੇਤੋਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਮਾਰੋ ‘‘ਅਮੁਤ੍ਤਭਾਵਮਸ੍ਸ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ,

‘‘ਤਪੋਕਮ੍ਮਾ ¶ ਅਪਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਯਂ ਨ ਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਮਾਣਵਾ;

ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਮਞ੍ਞਸਿ ਸੁਦ੍ਧੋ, ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਾ ਅਪਰਦ੍ਧੋ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੭) –

ਆਹਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਮਾਰਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤਜਾਨਨਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾ…ਪੇ… ਞਾਤੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾ…ਪੇ… ਞਾਤੇਸੂਤਿ ਇਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯੇ ਵਿਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਵਿਸਯਵਿਸਯੇਪਿ ਕਦਾਚਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਦੀਪਕੋ ਕੋਚਿ ਪਾਠੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਿਚ੍ਚੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਤਿ ਰੁਲ਼੍ਹਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਾਦੀਨਂ ਅਤੀਤਾਨਂ ਪਤਿ ਪਤਿ ਅਵੇਕ੍ਖਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂਯੇਵ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤੋ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਖਨ੍ਧੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਮਹਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੨.੫੮) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ਚ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾਧਮ੍ਮੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇਸੁ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਖਨ੍ਧਾ ¶ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਅਨਾਗਤਂਸਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੨੦.੨੯) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ. ਚੇਤੋਪਰਿਯਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦਿਞਾਣੇਹਿ ਸਹ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਚੇ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਭਜਨਾਰਹਂ ਸਹ ਵਿਭਜਤੀਤਿ? ਨ, ਅਵਚਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਕਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਯਾਨਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਅਵਿਸਯੋ ਏਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਫਲਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਚ੍ਛਿਕਤਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਇਮੇਹਿ ਞਾਣੇਹਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਾਧਾਰਣੇਨ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਾਦੀਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ¶ . ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਜਾਨਨਮਾਹ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕ੍ਖਨ੍ਧਜਾਨਨਂ. ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਕਿਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਤਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸਪਿ ਅਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੪੨੯. ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇ ਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਬੋਧਿਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾਯੇਵ ਕੇਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾਯੇਵ ਪਨ ਕਦਾਚਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਏਕਮੇਵ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਯੋਪਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਤੋਪਿ ਏਵਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ, ‘‘ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾਭਾਵਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਅਸਹਜਾਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਹੇਤੁਵਚਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਕਾਲੇ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਗਰੁਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਕਾਲੇਪਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗਰੁਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਾਲੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵ. ਤਦਾ ਚ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਸਿਦ੍ਧੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ.

੧੪੩੪. ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਵਾਤਿ ਉਦ੍ਧਟਂ, ‘‘ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਪਾਠੋ ਬਹੂਸੁ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਙ੍ਗਵਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਵਿਭ. ਅ. ੨੨੭) ‘‘ਮਰਣਸਮਯੇ ਞਾਤਕਾ ‘ਅਯਂ, ਤਾਤ, ਤਵਤ੍ਥਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾ ਕਰੀਯਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਹੀ’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਸਂਹਰਣਂ ਤਤ੍ਥ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਂ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ¶ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਕੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵੇ ਭਵਙ੍ਗਾਨਿ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਮਰਣਸ੍ਸਾਸਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤਵੇਗਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਕਾਦਸ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਵਸਿਟ੍ਠਾਯੁਕੇ’’ਤਿ. ਇਤਰਤ੍ਥਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ‘‘ਇਤਰਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਦਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚੁਤਿਯਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਰੂਪਾ…ਪੇ… ਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਉਦਾਹਟਂ. ਛ ਭਵਙ੍ਗਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਵ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾ ਅਤੀਤਾਤਿ ਸਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਵਸਿਟ੍ਠਾਯੁਕੇ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ¶ ਕਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਏਤੇਨ ਸੁਖਲਹੁਸਞ੍ਞੋਕ੍ਕਮਨੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸੇਵ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਰੂਪਸਙ੍ਘਾਤਸ੍ਸ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵਾਪਾਦਨਂ, ਨ ਭਾਵਿਨੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਤਿ ਅਪਾਕਟਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਾਕਟਕਾਲੋ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੀਘਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਨ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਕਦ੍ਵੇਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ’’ਤਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ, ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਗਹਿਤੇ ਏਕੋ ਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਅਪਾਕਟਕਾਲਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਾਕਟਕਾਲਤੋ ਓਰਭਾਵੋ ਏਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਾਕਟਕਾਲਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਸੁਪਾਕਟਕਾਲੋ ਏਕੋਤਿ ਏਤੇ ਦ੍ਵੇ ਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਭੇਦਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਮਾਨਭਾਵਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਦਿਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਦੀਪਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਸਦਿਸਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਹਿ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਦਾਹ ‘‘ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ਅਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਂਹੀਰਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਆਕਡ੍ਢਨੀਯਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਯੋ ਚਾਵੁਸੋ, ਮਨੋ ਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਿਸਯਿਵਿਸਯਭੂਤਾ ਏਕਭਵਭੂਤਾ ਚ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਤਿ ਪਨ ਵਿਭਾਗਕਰਣੇ ¶ ਖਣਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਉਭਯਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ. ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਸਮਾਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਾਨਂ ਅਯਂ ਪਾਲ਼ਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨੀਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਏਵਂ ਅਭਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਂ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਇਧ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਅਞ੍ਞਪਦਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਅਭੇਦਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ ਅਵਿਨਾਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕਪਾਲ਼ਿ, ਇਮਾਯ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕਪਾਲ਼ਿਯਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਤੋਯੇਵ ਅਭਿਨ੍ਨੋ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਸਮੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ, ਜਵਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ ¶ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਨ ਸਿਯਾ ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਜਵਨਵੀਥਿਯਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਅਨਾਗਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੀਣੀਤਿ ‘‘ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੯.੩੪) ਪਦਨ੍ਤਰਸਙ੍ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਾਨਪੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤੀਣਿ ਪਞ੍ਹਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਾਸੇਵਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਸੇਵਨਲਾਭੇ ਸਤਿ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨੇ ਅਵਚਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਵਚਨੇਨ ਤਤ੍ਥ ਇਤਰੇਸਂ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਪਟਿਸੇਧੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਏਤਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇਪਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਸਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾਦਸ੍ਸ. ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਜੋਤਕਭਾਵੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ¶ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨਿਰੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤਾਵਚਨਸ੍ਸ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਲਵਿਸੇਸਂ ਆਮਸਤਿ, ਅਨਾਗਤਾਯੇਵ ਚ ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਯਿਦਂ ਯੁਜ੍ਜਮਾਨਕਂ. ਅਥ ‘‘ਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਵਤ੍ਤਿ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਦੋਸਾਪਜ੍ਜਨੇਨ, ਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵਾ. ਰਾਸਿਏਕਦੇਸਾਵਜ੍ਜਨਪਟਿਵੇਧੇਤਿ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਪੁਰਿਮਵਾਦਿਪਕ੍ਖਮਾਹ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਵਜ੍ਜਨਜਾਨਨੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਪਕ੍ਖਂ. ਪੁਰਿਮਵਾਦਿਨੋ ਨਾਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਦਤ੍ਥਤਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਮਾਤਿਕਾਯਂ ਆਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਦਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਠਤ੍ਵਾ ਨਾਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਤਿਪਿ ਸਭਾਵਭੇਦੇ ਆਕਾਰਭੇਦਾਭਾਵਤੋ ਏਕਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮਾਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਵਾਦੀਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਭਾਵਨਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਭਾਵਭੇਦੇ ਸਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਦੋਸਾਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ’’ਤਿ ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਵਾਦੇਸੁ ਯਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਚ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਮਾਨਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਜੋਤਨੋ ਪਾਠੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਕਾਰਣੇਨ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਞਾਣੇਸੂਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਸੁ ¶ . ਕਮ੍ਮਮੁਖੇਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣੇਨ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਇਚ੍ਚੇਵ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਵਿਭਾਗਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਸੇਸੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਭਾਵੋ, ਅਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਸੇਸੇਨ ਚ ਸੁਚਰਿਤਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸੁਚਰਿਤਾਨਿ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਂ ਲੋਭਾਦਯੋਪਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿਯੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਚ੍ਚਰਿਤ…ਪੇ… ਭਾਵਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

੧੪੩੫. ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮੁਪਾਦਾਨਤਾਯ ਸਿਯਾ ਕੋਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੋ, ਨ ਪਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਵ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਭਾਵ…ਪੇ… ਅਹੋਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਵਸੇਨ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਅਹਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ ¶ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ? ਨ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਯਦਾਹ ‘‘ਅਸਭਾ…ਪੇ… ਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਾਵਜ੍ਜਨਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਉਪਚਾਰਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਕਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਅਸ੍ਸਾਦਨਾਦਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਲੇਸਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸਸਾਰੁਪ੍ਪੇਨ ਸਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸੇਵ ਵਚਨਂ. ਲਿਸ੍ਸਤਿ ਸਿਲਿਸ੍ਸਤਿ ਏਕਦੇਸੇਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤੀਤਿ ਹਿ ਲੇਸੋ. ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮਹਾਕਿਰਿਯਾਵਜ੍ਜਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਭੇਦਸ੍ਸ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਚ. ਏਵਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੂਤਿ ਯੇਸਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਏਕਮੇਵ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਤਰਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸਹੇਤੁਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏਕਮੇਵ ਵਤ੍ਵਾ ਇਤਰਂ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਅਭਾਵਨਾਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਭਾਵਨਾਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਨਾਕਾਰਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਂਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਭਾਵਸ੍ਸ ਵਾ ਉਕ੍ਕਂਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਾਨੀਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੇਨ ਸਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਅਭਾਵਨਾਸਾਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਅਸ੍ਸਾਦਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਾਵਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਨ, ਅਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਭਾਵੀਯਤੀਤਿ ਹਿ ਅਭਾਵਨਂ, ਨ ਨ ਭਾਵੇਤੀਤਿ.

ਗਹਣਵਿਸੇਸਨਿਮ੍ਮਿਤਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਦਿਪਿ ਭਾਵਨਾਞਾਣਨਿਮ੍ਮਿਤਾਕਾਰਮਤ੍ਤੇਸੁ ਸਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਵਿਸਯੇਸੁ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਕਾਰਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਨ ਕਸਿਣਾਦੀਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭਾਵੋਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸਿਣਾਨਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਡ੍ਢਿਤਕਸਿਣਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਵਿਞ੍ਞਾਣਾਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨ ਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾਕਾਰੋ, ਨਾਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰੋਤਿ ¶ ਉਭਯਾਕਾਰਵਿਧੁਰੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਮੇਵ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਇਤਰੇ ਇਤਰਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਵਿਪਾਕਂ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਾਦਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਾਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨੀਹਰਣਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਕੁਸਲਮੇਵ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਪਾਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤ੍ਤੇਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਕਾਰੇਨ ਗਹਣੀਯਭਾਵਤੋ ਕਸਿਣਾਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭਾਵੋ ਵਿਯ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਇਧ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮੁਪਾਦਾਨਤਾਯ ਅਹਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਖਨ੍ਧਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਧਾਤੁਆਯਤਨਾਦਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ‘‘ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਵਣ੍ਣਨਾਨੀਤਿਂ ਆਹ. ਪਰੇਸਂ ਖਨ੍ਧਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਤਿ ਪਰੇਸਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਕਥਨੇ ਉਚ੍ਚਾਰਣੇ. ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਆਹ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਤਿਕਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੪੭੩. ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਏਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਨਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਵਿਰਹੇ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਸਦਿਸੀ ਯੋਜਨਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਭਵਰਾਗਾਦੀਸੂਤਿ ਭਵਰਾਗਮੂਲਿਕਾਦੀਸੁ ਯੋਜਨਾਸੁ.

੧੫੧੧. ਦ੍ਵੇਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਾਨਿ. ਤੀਣੀਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸੁ ਏਕੇਕੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਾਨਿ. ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤੀਣਿ ਵਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤਂ ਆਹ. ਅਥ ਵਾ ਨਿਪਾਤਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਪਿ ਨਾਮਪਦਾਦੀਹਿ ਏਵ ਸਮੁਚ੍ਚਯਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਨਿਪਾਤਪਦੇਹਿ ਤੇਸਂ ਅਵਾਚਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰੇਨਪਿ ਨਿਪਾਤਪਦਂ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਥਾ ਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵ ਹੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਤੀਣੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤ੍ਥ ¶ ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਤੀਣੀ’’ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਵਚਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਮਤ੍ਥਮਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸਗੋਚ੍ਛਕੇ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਕਿਲੇਸਦ੍ਵਯਸਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦ੍ਵਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਕਿਲੇਸਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਰੂਪੇਨ ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ.

ਯਦਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸਪਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਕੋ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਸ੍ਸਪਿ ਤਥਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੋਦੇਤਿ. ਇਤਰੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨੀਵਰਣਸ੍ਸੇਵ ਤਥਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਤਥਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨੀਵਰਣੇਸੂਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣੇਨ ਨੀਵਰਣਸਹਿਤਤਂ ਆਸਙ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਨੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੨੪) ਅਵਿਜ੍ਜਾ ‘‘ਨੀਵਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਬਹੁਲਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚੇਵ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵੁਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਏਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਥਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਨਿ ਦੁਬ੍ਬਲਾਨਿਪਿ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੮.੧) ‘ਨੀਵਰਣਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨੀਵਰਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਾ. ਅਰੂਪੇ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀਵਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨੀਵਰਣ’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡੇ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡੇ ਪਨ ਝਾਨਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਨਿਯੇਵ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨੀਵਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨੀਵਰਣਸ੍ਸ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਾਨੁਸਾਰੇਨ ਕਤਂ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂਯੇਵ ਤਾਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਵਾਦੋ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨੀਵਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਵਚਨਂ ਞਾਪਕਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਂ ਵਿਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਤਿ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪਟ੍ਠਾਯੀਨਿਯੇਵ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਕਣ੍ਡੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਵਚਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਦ੍ਵੇਤੀਣਿਵਚਨਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਬ੍ਬਨੀਵਰਣਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸਪ੍ਪਕਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ¶ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਞਾਪਕਂ ਨ ਭਵਤੀਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਹਿ ਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਗਵੇਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਨਿਗਮੇਤਿ.

੧੫੭੭. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਲੋਭਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ. ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਕਥਂ ਦਸ੍ਸਿਤਾ? ਮਾਨੋ ਤਾਵ ਲੋਭਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਥਿਨਂ ਲੋਭਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਮਾਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਦੋਸਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਲੋਭਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਥਿਨਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਮਾਨਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਮਾਨਥਿਨਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਥਿਨਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਦੋਸਮੋਹਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਦੋਸਮੋਹਥਿਨਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਮੋਹਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਮੋਹਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਯਥਾ ਚ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਏਵਂ ਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਿ ਚ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਥਂ? ਅਹਿਰਿਕਂ ਲੋਭਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਮਾਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਮਾਨਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਦੋਸਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਦੋਸਮੋਹਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ, ਮੋਹਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ ¶ , ਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਹਿ ਚ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਲੋਭਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਦਿਟ੍ਠਿਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਮਾਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਮਾਨਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਲੋਭਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਦੋਸਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਦੋਸਮੋਹਥਿਨਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ, ਮੋਹਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ ¶ , ਮੋਹਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਹਿਰਿਕੇਹਿ ਚ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਮਾਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇਵ.

ਅਟ੍ਠਕਥਾਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਮੂਲਟੀਕਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪਦਵਣ੍ਣਨਾ

ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ ਸਮਤ੍ਤਾ.