📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗ-ਮਹਾਟੀਕਾ

(ਦੁਤਿਯੋ ਭਾਗੋ)

੧੨. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਭਿਞ੍ਞਾਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੫. ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ¶ ¶ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਾਧਿਕਥਾਯ ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾ’’ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਯੋਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਪਯੋਜਨਵਿਸੇਸੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਥਿਰਤਰਭਾਵੋ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਸੁਖਤਾ ਚ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਯ ਆਨਿਸਂਸੋ ਏਵ, ਤਥਾਪਿ ਪਞ੍ਚ ਲੋਕਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਯ ਆਨਿਸਂਸਭਾਵੇਨ ਪਾਕਟਾ ਪਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਤਾਸਂਯੇਵ ਵਸੇਨ ਯੋਗਿਨੋ ਅਧਿਗਤਾਨਿਸਂਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਚੁਦ੍ਦਸਧਾ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨੇਨ ਥਿਰਤਰਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਲੋਕਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਵਸੀਭਾਵੋਪਿ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸੇਵ ਵਸੀਭਾਵੋ, ਤਥਾ ਚ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫; ੪.੯੯; ੫.੧੦੭੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੦; ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੪) ਵਚਨਤੋ ¶ ‘‘ਸੁਖੇਨੇਵ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਯ ਆਨਿਸਂਸਲਾਭੋ ਥਿਰਤਰਤਾ, ਸੁਖੇਨੇਵ ਚ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਕਥਂ ਤਾਵ ਆਰਭਿਸ੍ਸਾਮ, ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਯ ਓਕਾਸੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਪੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਚ ਲੋਕਿਕਾਭਿਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨ ਚਤੁਕ੍ਕਜ੍ਝਾਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਇਧ ਸਾਸਨੇ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨਪਿ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਪਣੀਤਪਣੀਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ.

ਇਦ੍ਧਿਵਿਕੁਬ੍ਬਨਨ੍ਤਿ ¶ ਇਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਜਹਨਕਿਰਿਯਂ, ਇਦਂ ਇਦ੍ਧੀਸੁ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਯਾ ਪਧਾਨਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਦ੍ਧਿਂ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਨੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਕਾਸਕਸਿਣਵਸੇਨ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਆਲੋਕਕਸਿਣਞ੍ਚ ਓਦਾਤਕਸਿਣਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਓਦਾਤਕਸਿਣਪਰਿਯਨ੍ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਾਦਿਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਵਿਧਿਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਆਕਾਸਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਪਨ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਅਟ੍ਠ ਅਟ੍ਠਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਕਸਿਣੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਅਟ੍ਠ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਤੋਤਿ ਕਸਿਣਪਟਿਪਾਟਿਤੋ, ਪਟਿਪਾਟਿ ਚ ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਝਾਨਾਨੁਲੋਮੋ ਪਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨਪਿ. ਉਕ੍ਕਮਨਂ ਉਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਉਕ੍ਕਨ੍ਤਮੇਵ ਉਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ, ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ ਝਾਨੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ, ਤਤੋ, ਝਾਨਲਙ੍ਘਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ ਅਙ੍ਗਾਤਿਕ੍ਕਮਤੋ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਦਮੇਤਬ੍ਬਂ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਯਤ੍ਥਿਚ੍ਛਕਂ ਝਾਨਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਾਦਿਸੁਖਤ੍ਥਂ, ਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ. ਏਵਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਵਿਤਾ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ.

੩੬੬. ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਿਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਏਕੇਕਨ੍ਤਿ? ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਦਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਥ ਏਕੇਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ. ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਆਭੋਗਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਯਦਾ ਹਿ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਮੇਵ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕਸਿਣੇ ਝਾਨਾਨਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਂ, ਤਦਾ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਂ ਆਭੁਜਿਤ੍ਵਾ ਝਾਨਾਨਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਦਂ ਕਸਿਣਾਨੁਲੋਮਂ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਤਥੇਵਾਤਿ ¶ ‘‘ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਟ੍ਠਸੁ ਕਸਿਣੇਸੁ ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਉਪਸਂਹਾਰਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ. ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪਾਟਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਟਿਲੋਮਕ੍ਕਮੇਨਾ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਪਠਮਂ ਓਦਾਤਕਸਿਣੇ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਲੋਹਿਤਕਸਿਣੇਤਿ ਯਾਵ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ.

ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਬਹੁਲਾਕਾਰਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ¶ ਪਥਵੀਕਸਿਣੇਯੇਵ. ਤਤੋਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਕਾਲਂ. ਤਦੇਵਾਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਮੇਵ. ਤਤੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪਥਵੀਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਲਙ੍ਘਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਪਥਵੀਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਕਸਿਣਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣਪਕ੍ਖਿਕਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਸਿਣਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਟ੍ਠਸੁ ਕਸਿਣੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਕ੍ਕਮਨਂ ਇਧ ਕਸਿਣੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਸਿਣਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਝਾਨੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ, ਉਕ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਚ ਸਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂ ਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਂ ਪਕਾਰਂ ਸਹ ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸੇਸਕਸਿਣੇਸੁ ਅਤਿਦਿਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਆਪੋਕਸਿਣਾਦਿ…ਪੇ… ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮੂਲਕਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਝਾਨੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿਮੂਲਕਮ੍ਪਿ ਤਂ ਯਥਾਰਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਦੇਵਾਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਮੇਵ. ਕਸਿਣੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕੇਪਿ ਆਪੋਕਸਿਣਾਦਿਮੂਲਿਕਾ ਯੋਜਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਯਥਾਰਹਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿਮੂਲਿਕਾ.

ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਤੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਂ ਆਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਅਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਉਗ੍ਘਾਟਨੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੇ ਅਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਵਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਗਮਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ.

ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ. ਨ ਹਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਪਿ ਤਾਨਿ ¶ ਪਥਵੀਕਸਿਣੇ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਅਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਵਚਨੇ ‘‘ਨੀਲਕਸਿਣਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਯਥਾਲਾਭਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਪਨ ਯਥਾ ਅਙ੍ਗਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਏਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਏਵਂ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਏਵ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਝਾਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਰੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਕਸਿਣੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ.

ਯਥਾ ¶ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਕਸਿਣੇਸੂ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਇਧ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂਯੇਵ ਕਸਿਣਾਨਂ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਂ ‘‘ਏਕਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਰੁਪ੍ਪਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੀਤਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸੇ ਯਂ ਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਪੀਤਕਸਿਣਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੇਸਦ੍ਵਯੇਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਵਸੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਤਰ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਨ੍ਤਰਮੇਵ ਅਨ੍ਤਰਿਕਂ, ਏਕਜ੍ਝਂ ਅਨ੍ਤਰਿਕਂ ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਂ, ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਯਥਾ ਅਙ੍ਗਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਸੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨਾਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਨਂ ਤੇਸਂ ਅਙ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਵਸੇਨ ਅਙ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਇਦਂ ਝਾਨਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਙ੍ਗੇਸੁ, ‘‘ਇਦਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਸੁ ਏਕਜ੍ਝਂ ਤੇਸਂ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਯਂ ਵਿਧਿ ਨਾਭਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਾਦੀਸੁ ਪਟਿਲੋਮਕ੍ਕਮੇਨ, ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਭਾਵੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਮ੍ਪਿ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਉਕ੍ਕਮਨਂ ਨ ਉਦ੍ਧਟਂ, ਤੇਹਿ ਨਯੇਹਿ ਵਿਨਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਂ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਪਞ੍ਚਪਰਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਵਾ ਤੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਨਾਗਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੩੬੭. ਅਭਾਵਿਤਭਾਵਨੋ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਅਕਤਾਧਿਕਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤੋਪੀਤਿ ਕੇਚਿ. ਆਦਿਭੂਤਂ ਯੋਗਕਮ੍ਮਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਕਤਪਰਿਚਯੋ ਭਾਵਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੋਗਾਵਚਰੋ’’ਤਿ. ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਭਾਰੋਤਿ ਦੋਸਵਿਵਜ੍ਜਨਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਯਾਵ ਉਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਭਾਰੋ, ਪਗੇਵ ਇਦ੍ਧਿਵਿਕੁਬ੍ਬਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ¶ . ਤਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾਤਿ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਭਾਵਨਞ੍ਚ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ. ਨ ਹਿ ਭਾਵਨਾਯ ਵਿਨਾਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਵਡ੍ਢਨਂ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਕੇਚਿ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸਾਪਿ ਬਹੂ ਹੋਨ੍ਤੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਨਾਧਿਗਮੋ ਭਾਰੋ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪਨਾਧਿਗਮੋਤਿ ਵਾ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਧਿਗਮਮਾਹ. ਅਞ੍ਞੋਵ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ¶ , ਅਞ੍ਞੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਦਮਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਇਦ੍ਧਿਵਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਨਾਮ ਭਾਰੋ’’ਤਿ. ਖਿਪ੍ਪਂ ਨਿਸਨ੍ਤਿ ਨਿਸਾਮਨਂ ਝਾਨਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿ, ਸੀਘਤਰਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਭਾਵੋ. ਅਮ੍ਬਤਰੁਨਿਚਿਤਂ ਮਹਾਮਹਿਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਓਤਿਣ੍ਣਟ੍ਠਾਨਂ ਥੇਰਮ੍ਬਤ੍ਥਲਂ. ਯਥਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਿਜਯਾਯ ਯੋਧਾਜੀਵਾ ਨਿਮ੍ਮਲਮੇਵ ਅਸਿਤੋਮਰਾਦਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਪਿ ਕਿਲੇਸਵਿਜਯਾਯ ਨਿਮ੍ਮਲਾਵ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾ ਵਲ਼ਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੋਤਿ ਇਧ ਪਰਸ੍ਸ ਉਪਦ੍ਦਵੂਪਸਮਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਂ ਹਿ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਭਾਵਤੋਪਿ ਗਰੁਤਰਂ ਅਚ੍ਚਾਯਿਕਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਵਿਧਾਤਬ੍ਬਤੋ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਤ੍ਤਾ. ਤਂ ਪਨ ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਗਰੁਤਰੇਨ ਅਙ੍ਗਾਰਵਸ੍ਸਪਰਿਤ੍ਤਾਣੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਗਿਰਿਭਣ੍ਡਵਾਹਨਪੂਜਾਯ…ਪੇ… ਥੇਰੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਗਿਰਿਭਣ੍ਡਵਾਹਨਪੂਜਾ ਨਾਮ ਚੇਤਿਯਗਿਰਿਮਾਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਕਲਦੀਪੇ, ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਚ ਯਾਵ ਯੋਜਨਾ ਮਹਤੀ ਦੀਪਪੂਜਾ. ਪਥਵਿਂ ਮਾਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਮਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਅਙ੍ਗਾਰਵਸ੍ਸਂ ਫੁਲਿਙ੍ਗਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਯਾਵ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾਵਦੇਵ ਆਕਾਸੇ ਪਥਵਿਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ.

ਬਲਵਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਨਨ੍ਤਿ ਗਰੁਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦੀਨਂ ਹੇਤੁਭੂਤਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਏਕਚ੍ਚੇ ਮਹਾਸਾਵਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਭਾਵਨਾਨੁਕ੍ਕਮੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਂ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਠਾਨਾਠਾਨਞਾਣਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸੇਸਾਭਿਞ੍ਞਾਨਮੇਵ. ਸਾਵਕਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਠਾਨਾਠਾਨਞਾਣਾਦੀਨਿ ਪਦੇਸਵਸੇਨ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਭਾਵਨਾਨੁਕ੍ਕਮਂ ਵਿਨਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਗ੍ਗਿਧਮਨਾਦੀਹੀਤਿ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਤਾਪਨਕੋਟ੍ਟਨਾਦੀਹਿ. ਯਥਾ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਲਾਖਾਕਾਰਾਦੀਨਂ ਲਾਖਾਕੋਟ੍ਟਨਾਦਿਂ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਛਨ੍ਦ…ਪੇ… ਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਦਵਤੋ ਚੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਸਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦਂ ਸੀਸਂ ਧੁਰਂ ਜੇਟ੍ਠਂ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਛਨ੍ਦਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਭਾਵਨਾਯ ਮੁਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ. ਏਸੇਵ ¶ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੀਭਾਵਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਸੁਪਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਸਾਤਿਸਯਂ ਵਸੀਭਾਵਾਪਾਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਵਸੇਨ, ਨ ¶ ਕਤਾਧਿਕਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁ…ਪੇ… ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹਿ ਯਂ ਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਾਤਿਸਯਂ ਚਿਣ੍ਣਵਸਿਤਾਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮਤ੍ਤੇ ਚਿਣ੍ਣਵਸਿਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਨਾਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਯਦਿ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਥੇਤਰਸ੍ਸ, ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਤਿ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਯੇਨ ਵਿਧਿਨਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇ.

੩੬੮. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਚ ਤਦੇਵ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯਾ ਅਨੁਸਰਣੇਨੇਵ, ਪਾਠਸਂਵਣ੍ਣਨਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਗਤਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੋ ਯੋਗੀ’’ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਟ੍ਠਾਝਾਨਤ੍ਤਯਾਧਿਗਮਪਟਿਪਾਟਿਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਾਨਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਕ੍ਕਮਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਧਿਗਮਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਯੇਨ ਸਮਾਧਾਨਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿ ਲਦ੍ਧੋ, ਤਦੁਭਯਨਿਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮਿਨਾ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆਗਮਨਸਮਾਧਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਾਨਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸਮਾਧਿ ਏਵ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤੇ’’ਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵੇਨਾਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਜਨਿਤਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸਬ੍ਭਾਵੇਨ. ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਹਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਸਮਨੇਪਿ ਅਬ੍ਯਾਵਟਾਯ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਚ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਸੁਵਿਸਦਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਤਿਸੀਸੇਨ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ’’ਤਿ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਪਰਿਯੋਦਾਤਤਾ ਸੁਧਨ੍ਤਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਨਿਘਂਸਨੇਨ ਪਭਸ੍ਸਰਤਾ ਵਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਯੇਵ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ, ਪਭਸ੍ਸਰੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਸੁਖਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਘਾਤੇਨਾਤਿ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ, ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਰਾਗਦੋਸਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਨ. ‘‘ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਰਾਗਸ੍ਸ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਚੇਤਸੋ ਮਲਾਸੁਚਿਭਾਵੇਨ ‘‘ਅਙ੍ਗਣਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ¶ ਕਿਲੇਸਨਟ੍ਠੇਨ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਙ੍ਗਣਤ੍ਤਾਯੇਵ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਙ੍ਗਣੇਨ ਹਿ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਵਿਬਾਧੀਯਤਿ ਉਪਤਾਪੀਯਤੀਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਪਗੁਣਭਾਵਾਪਾਦਨੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤੇ’’ਤਿ, ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਨਾ ਪਞ੍ਚਧਾ, ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਨ ਵਾ ਪਰਿਦਮਨੇਨ ਵਸਵਤ੍ਤਿਤਂ ਉਪਗਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਸੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗੁਣਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਂ ਵਿਯ ਚਮ੍ਮਂ, ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾ ਵਿਯ ਚ ਲਾਖਾ ਮੁਦੁਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮੇਤਿ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਾਦਿਇਦ੍ਧਿਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮੇ. ਤਞ੍ਚ ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਮੁਦੁਤਾਕਮ੍ਮਨਿਯਦ੍ਵਯਂ.

ਨਾਹਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨ-ਕਾਰੋ ਪਟਿਸੇਧਤ੍ਥੋ. ਅਹਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਭਿਕ੍ਖਵੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਲਪਤਿ. ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਚਿਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ. ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪੀਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਂ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਯਂ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ. ਯਂ ਵਸੀਭਾਵਾਪਾਦਨੇਨ ਭਾਵਿਤਂ, ਤਥਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਰਣੇਨ ਬਹੁਲੀਕਤਂ, ਏਵਂ ਸਵਿਸੇਸਮੁਦੁਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮੁਦੁਂ, ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਤਾਯ ਕਮ੍ਮਨਿਯਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਯਥਯਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾਯ ਏਵਮਾਹਾਤਿ. ਯਥਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾਦਯੋ ਨ ਵਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸੁਭਾਵਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਅਵਟ੍ਠਿਤਂ ਇਧ ‘‘ਠਿਤਂ, ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤੇਸੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾਦੀਸੁ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਠਿਤੇ, ਠਿਤਤ੍ਤਾਯੇਵ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਿ ਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਹਿ ਲਕ੍ਖੀਯਤੀਤਿ, ਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਠਿਤੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਕਾਰਣੇਨ ਫਲਂ ਨਿਦ੍ਧਰੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਫਲੇਨਾਪਿ ਕਾਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਰੀਯਤੀਤਿ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵੇਨ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਸਾ ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਥਿਰਭਾਵੇਨ, ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਹਿ ਅਕਮ੍ਮਨਿਯਤਾਯ ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ ਸਦ੍ਧਾਦਿਬਲਾਨਂ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸੁਭਾਵਿਤਂ ਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਏਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਂਸੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਧਾਬਲੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਨਾਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਉਪਰਿ ਵਿਸੇਸਾਵਹਭਾਵੇਨੇਵ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਵੀਰਿਯਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ¶ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਵੀਰਿਯਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵਸੀਭਾਵਾਪਾਦਨਪਰਿਦਮਨਸਾਧਨੇਨ ਵੀਰਿਯੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ. ਸਤਿਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਭਾਵਨਾਬਹੁਲੀਕਾਰੇ ਅਸਮ੍ਮੋਸਸਾਧਿਕਾਯ, ਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਗਤਿਯੋ ਸਮਨ੍ਨੇਸਮਾਨਾਯ ਸਤਿਯਾ ¶ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ. ਸਮਾਧਿਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸਾਧਨੇਨ ਸਮਾਧਾਨੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ. ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ਭਾਵਨਾਯ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਂ. ਓਭਾਸਗਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣੋਭਾਸਸਹਗਤਂ. ਓਭਾਸਭੂਤੇਨ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਮਾਧਾਨਸਂਵਦ੍ਧਿਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਉਤ੍ਰਸਨ੍ਤੋ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਧਿਭਵਤਿ, ਨ ਤੇਨ ਅਭਿਭੂਯਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਿਲੇਸਨ੍ਧਕਾਰੇਨ ਨ ਇਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਏਤੇਨ ਞਾਣਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਬਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤਤਾ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾ, ਪਰਿਯੋਦਾਤਤਾ, ਅਨਙ੍ਗਣਤਾ, ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤਾ, ਮੁਦੁਭਾਵੋ, ਕਮ੍ਮਨਿਯਤਾ, ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਠਿਤਤਾ, ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੇ’’ਤਿ ਇਮਂ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਿਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਸੁਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਂ ਤਦਭਿਮੁਖਂ ਕਰਣਯੋਗ੍ਗਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ.

ਕਾਮਂ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਏਵ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਧਿਗਮੋ, ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਕੇ ਵੂਪਸਮੇ ਏਵ ਚ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਦਿਸਮਧਿਗਮੋ, ਤਥਾਪਿ ਨ ਤਥਾ ਤੇਹਿ ਦੂਰੀਭੂਤਾ ਅਪੇਤਾ ਵਾ ਯਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ, ਚੇਤਸੋ ਮਲੀਨਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਉਪ੍ਪਿਲਾਭੋਗਕਰੇਹਿ ਨੀਵਰਣਾਦੀਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਪਰਿਯੋਦਾਤਤਾ ਚ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੀਵਰਣ…ਪੇ… ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ’’ਤਿ. ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾਨਨ੍ਤਿ ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਕਾਨਂ ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾਨਂ. ਪਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਾਨਂ. ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾਨਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਾਯ ਅਵਚਰਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣਾਨਂ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਮਮੇਵ ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਮਾਨਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦੀਨਂ. ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨਾਪਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ, ਮਾਨਾਦਯੋ ਚ ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ¶ ‘‘ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ ਪਨ ਨੀਵਰਣਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾ, ਕਥਂ ਪਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ ਇਧ ਵਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ? ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਝਾਨਸ੍ਸ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਯੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾਨਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਕੋਪਅਪਚ੍ਚਯਕਆਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਪਾਠੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ ਤਥਾ ਪਾਠਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ. ਝਾਨਪਟਿਲਾਭਪਚ੍ਚਨੀਕਾ ਚ ਨੀਵਰਣਾ ਚੇਵ ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਚ ਤੇਸਂ ਦੂਰੀਭਾਵਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਭਾਵਵਿਗਮਚੋਦਨਾਯ ਅਯੁਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਅਨਙ੍ਗਣਸੁਤ੍ਤ- (ਮ. ਨਿ. ੧.੫੭ ਆਦਯੋ) ਵਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤੇਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੭੦ ਆਦਯੋ) ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂਯੇਵ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਅਧਿਗਤਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾਯੇਵ ਤੇ ਗਹਿਤਾ, ਅਙ੍ਗਣੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪਦਿਸਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨਾਤਿ. ਅਵਸ੍ਸਂ ਚੇ ਤਮੇਵਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ ਅਧਿਗਤਜ੍ਝਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਇਚ੍ਛਾਵਚਰਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ.

ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾਵੂਪਗਮੇਨਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦਕਭਾਵਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵਸ੍ਸ ਉਪਗਮਨੇਨ. ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾਤਿ ਇਤੋ ਪਰਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਵਸੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਭਾਵਨਾਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤ੍ਤਾ. ਪਣੀਤਭਾਵੂਪਗਮੇਨਾਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਨੀਤਤਾਯ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ, ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਟ੍ਠੇਨ ਚ ਪਣੀਤਭਾਵਸ੍ਸ ਉਪਗਮਨੇਨ. ਉਭਯਞ੍ਚੇਤਂ ਠਿਤਿਯਾ ਕਾਰਣਵਚਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯ ਭਾਵਨਾਯ ਪਣੀਤਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਠਿਤੇ’’ਤਿ. ‘‘ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਠਿਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਠਿਤੇ’’ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਠਿਤੇ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਉਭਯਮੇਕਂ ਅਙ੍ਗਂ, ‘‘ਸਮਾਹਿਤੇ’’ਤਿ ਪਨ ਇਦਮ੍ਪਿ ਏਕਮਙ੍ਗਂ. ਤੇਨੇਵਸ੍ਸ ਪਠਮਵਿਕਪ੍ਪਤੋ ਵਿਸੇਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਦਸਇਦ੍ਧਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੩੬੯. ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਸਿਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ. ਪਟਿਲਾਭਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਾਪੁਣਨਟ੍ਠੇਨ. ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਿਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ. ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯਾਵ ਝਾਨਮਗ੍ਗਾ ¶ ਇਧ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ. ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਾਪੁਣੀਯਤਿ. ਪਟਿਹਰਤੀਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਹਰਤਿ ਅਪਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਹਰਤੀਤਿ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਦਿ, ਪਟਿਹਾਰਿਯਮੇਵ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਯਥਾ ‘‘ਵੇਕਤਂ, ਵੇਸਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ.

ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ. ਉਪਾਯਸਮ੍ਪਦਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਉਪਾਯਸ੍ਸ, ਞਾਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਪਸਵੇਤਿ. ਸੀਲਵਾਤਿ ਆਚਾਰਸੀਲੇਨ ਸੀਲਵਾ. ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨ ¶ ਸੁਨ੍ਦਰਧਮ੍ਮੋ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਸੀਲਵਾ. ਦਾਨਾਦਿਸੇਸਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ. ਪਣਿਦਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਤ੍ਥੇਸ੍ਸਤਿ.

ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਵਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਉਕ੍ਕਂਸਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾਤਿਸਯਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨਪਟਿਲਾਭਸਿਜ੍ਝਨਬੁਦ੍ਧਿਅਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਦਸਵਿਧਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਇਦ੍ਧਿਯੋ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਇਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬਹੁਭਾਵਾਦਿਕਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ. ਵਿਵਿਧਂ ਰੂਪਨਿਮ੍ਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੁਬ੍ਬਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਾ. ਮਨੋਮਯਾਤਿ ਝਾਨਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ ਮਨੋਮਯਾ. ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਫਾਰੋ ਵੇਗਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਞਾਣਵਿਪ੍ਫਾਰਾ. ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਾ. ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਤੋ ਜਾਤਾ ਇਦ੍ਧਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਾ. ਸਾਤਿਸਯਪੁਞ੍ਞਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿ ਪੁਞ੍ਞਵਤੋ ਇਦ੍ਧਿ. ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਾ ਇਦ੍ਧਿ ਜਾਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਾ ਯਦਾ ਤਦਾ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਪਚ੍ਚਨਕਾਲੇਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਇਮਾਸਂ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਥਬ੍ਬਨਵਿਜ੍ਜਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵਿਜ੍ਜਾਮਯਾ. ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗੋ ਉਪਾਯਪਯੋਗੋ ਞਾਯਾਰਮ੍ਭੋ.

੩੭੦. ਪਕਤਿਯਾ ਏਕੋਤਿ ਸਭਾਵੇਨ ਏਕੋ. ਬਹੁਕਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ. ਤੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਨੇਕਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਤਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਵਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਆਭੋਗੇਨ ਆਭੁਜਤਿ ਭਾਵਿਰੂਪੇ ਤੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਤਥਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਬਹੁਕੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹੇਵ ਬਹੁਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਬਹੁਭਾਵਾਪਾਦਕਂ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਚ ਤਥਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ¶ ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੦) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤ੍ਤਾ.

੩੭੧. ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਸਣ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਕਤਿਕਰੂਪਂ. ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਵਿਜਹਨਵਿਕਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਵਿਜਹਨਪੁਬ੍ਬਕਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣਾਦਿਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ.

੩੭੨. ਇਮਮ੍ਹਾ ਕਾਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ‘‘ਇਮਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਕਰਜਕਾਯਾ. ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਇਦ੍ਧਿਮਯਂ ਕਾਯਂ. ਤਤੋ ਏਵ ਇਦ੍ਧਿਮਯਰੂਪਵਨ੍ਤਤਾਯ ਰੂਪਿਂ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਮਨੇਨ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਮਯਂ. ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨਵਸੇਨ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਸ੍ਸ ਹਿ ਯਥਾ ਮਨੋਮਯੋ ਕਾਯੋ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਮਯਮੇਵ ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧੀਤਿ? ਰੁਲ਼੍ਹੀਵੇਸਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਯਥਾ ‘‘ਮਨੋਮਯੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ’’ਤਿ, ਯਥਾ ਵਾ ‘‘ਗੋਸਮਞ੍ਞਾ ਵਿਸਾਣਾਦਿਮਤਿ ਪਿਣ੍ਡੇ’’. ਅਥ ਵਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ, ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ ਚ ਏਕਨ੍ਤਸਦਿਸੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਸੁਪਾਕਟੋ ਮਨਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਭਾਵੋਤਿ ਯਥਾ ਸਾਤਿਸਯੋ ਮਨੋਮਯਵੋਹਾਰੋ, ਨ ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧੀਸੁ ਸਮਞ੍ਞਨ੍ਤਰਵਨ੍ਤਾਸੂਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੩੭੩. ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ, ਤਤੋਪਿ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨ੍ਤਿਮਭਵਿਕਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ. ਪਚ੍ਛਾ ਵਾ ਯਾਵ ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ. ਤਙ੍ਖਣੇ ਵਾ ਮਗ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮਯੇ. ਞਾਣਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ, ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚ ਆਲੋਕਕਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਿਯ ਤਸ੍ਸੇਵ ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਹਾਨਭਾਵੇਤਬ੍ਬਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਵਿਸੇਸੋ. ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਤਾਵਸੇਨ ਆਗਤਾਨਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾ ਬਲਵਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਪਕਿਣ੍ਣਕਸਮ੍ਮਸਨਵਾਰੇ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਯ ਪਹਾਨਟ੍ਠੋ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਕਾਮਂ ਏਤ੍ਤਕਾਯ ਸਙ੍ਖੇਪਕਥਾਯਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋਵ ¶ , ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਯ ਪਨ ਵਿਭੂਤਤਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਗਬ੍ਭਗਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਅਨਾਦਰੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਭਵਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

ਦਾਰੁਭਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਦਾਰੁਭਾਰਂ ਸਕਟੇ ਕਤ੍ਵਾ, ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਓਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ. ਸਕਟਮੂਲੇਤਿ ਸਕਟਸਮੀਪੇ. ਵਾਲ਼ਯਕ੍ਖਾਨੁਚਰਿਤੇਤਿ ਕੁਰੁਰੇਹਿ ਯਕ੍ਖੇਹਿ ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਬ੍ਬੇ. ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਞ੍ਹਿ ਰਾਜਗਹਨਗਰਂ.

੩੭੪. ਸਮਾਧਿਤੋਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦਿਸਮਾਧਿਤੋ. ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਣੇ. ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਣ੍ਣਪਰਿਯਨ੍ਤੇ. ਤਙ੍ਖਣੇਤਿ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕ੍ਖਣੇ. ਸਮਥਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਝਾਨੇ ਸਮਾਧਿਤੇਜੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਨੀਵਰਣਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਸਞ੍ਞਾਵੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਪਰਿਸ੍ਸਯਸਹਨਾਦਿਕੋ ਵਿਸੇਸੋ.

ਕਪੋਤਕਨ੍ਦਰਾਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੇ ਅਰਞ੍ਞਵਿਹਾਰੇ. ਜੁਣ੍ਹਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਚਨ੍ਦਾਲੋਕਵਤਿਯਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ. ਨਵੋਰੋਪਿਤੇਹਿ ਕੇਸੇਹੀਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਹਾਰਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਭਾਵਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਹਰਨ੍ਤੇ ਏਵ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਹਰਣਸਮਯੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਸੀ’’ਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੩੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮੇ ਪਨ ਥੇਰਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਸਮਕਾਲਂ ਤੇਨ ਪਹਾਰੋ ਦਿਨ੍ਨੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸਞ੍ਜੀਵਤ੍ਥੇਰਨ੍ਤਿ ਕਕੁਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੁਤਿਯਂ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਂ ਮਹਾਥੇਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸੋ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਰਞ੍ਞਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਦਿਵਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਚੀਵਰੇ ਅਂਸੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਝਾਯਿਤ੍ਥ, ਸਰੀਰੇ ਕਾ ਕਥਾ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਥੇਰੋ ‘‘ਸਞ੍ਜੀਵੋ’’ ਤ੍ਵੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ. ਅਯਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਞ੍ਜੀਵਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਯੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਗ੍ਗਿਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾਵੋ, ਅਯਂ ਸਮਾਧਿਵਿਪ੍ਫਾਰਾ ¶ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਕਥਂ ਪਨ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਸਮਾਧਿਵਿਪ੍ਫਾਰਸਮ੍ਭਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.

ਪਠਮਂ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡਕਸ੍ਸ. ਤਞ੍ਹਿ ਗਹਣਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਂ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇ ਕਾਲੇ ਗਤੇ ਵੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ. ਭੀਤਾ ਵਿਰਵਿਂਸੂਤਿ ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰੇ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਪਿਸਾਚੋ ਉਟ੍ਠਹਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ. ਏਤ੍ਤਕੇਹਿ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਕੇਹਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟੋ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰੋ ‘‘ਅਹੋ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ, ਅਹੋ ਵਿਵੇਕਵਾਸੀ’’ਤਿ ਚ ਥੇਰਗਤੇਨ ਪਸਾਦੇਨ.

ਤਤ੍ਤਤੇਲਕਟਾਹਨ੍ਤਿ ਆਧਾਰਸੀਸੇਨ ਆਧੇਯ੍ਯਮਾਹ, ਕਟਾਹੇ ਤਤ੍ਤਤੇਲਂ ਕਟਾਹੇਨ ਆਸਿਞ੍ਚੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਿਵਟ੍ਟਮਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਲਗ੍ਗਨਵਸੇਨ ਭਸ੍ਸਨ੍ਤਂ.

ਸਪਰਿਵਾਰਾਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਇਤ੍ਥਿਸਤੇਹਿ ਸਪਰਿਵਾਰਾ. ਰਾਜਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਫਰੀਤਿ ਓਦਿਸ੍ਸਕਮੇਤ੍ਤਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ¶ ਰਾਜਾਨਂ ਫੁਸਿ. ਖਿਪਿਤੁਨ੍ਤਿ ਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ. ਓਰੋਪੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਰਸਨ੍ਨਾਹਂ ਪਟਿਸਂਹਰਿਤੁਂ.

੩੭੫. ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਦੀਸੂਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ. ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਹਿ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਂ, ਅਮਨੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ‘‘ਪਟਿਕ੍ਕੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਰਮ੍ਮਣੇ. ਉਪੇਕ੍ਖਕੋਤਿ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਪਟਿਕ੍ਕੂਲਭੇਦੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ. ਸਤੋਤਿ ਸਤਿਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿਮਾ. ਸਮ੍ਪਜਾਨੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਦਿਵਤ੍ਥੂਸੁ ਅਪਟਿਕ੍ਕੂਲਸਞ੍ਞੀਵਿਹਾਰਾਦਿਕਾ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚੇਤੋਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ…ਪੇ… ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ.

ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤੇ ਮੇਤ੍ਤਾਫਰਣਂ ਵਾ ਧਾਤੁਸੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਯ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਂ ਵਾ ਗੂਥਾਦਿਕੇ ਧਾਤੁਮਨਸਿਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਟਿਕ੍ਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਹਿਤੇਸਿਤਾਯ, ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚਿਨ੍ਤਨਾਯ ਚ ਨ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੇਨ ਵਿਹਰਤਿ. ਇਟ੍ਠੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਕੇ. ਕੇਸਾਦਿਅਸੁਚਿਕੋਟ੍ਠਾਸਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਅਸੁਭਫਰਣਂ ਵਾ ਅਸੁਭਮਨਸਿਕਾਰਂ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੋਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ¶ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਪਟਿਕ੍ਕੂਲੇਸੂਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰਤ੍ਥ. ਯਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਠਮਂ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਤੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤਮੇਵ ਪਚ੍ਛਾ ਅਪਟਿਕ੍ਕੂਲਤੋ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਅਪਟਿਕ੍ਕੂਲਤੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤਮੇਵ ਪਚ੍ਛਾ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਤੋ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਦੁਭਯੇਪਿ ਖੀਣਾਸਵੋ ਸਚੇ ਆਕਙ੍ਖਤਿ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਪਟਿਕ੍ਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਵਾ ਵਿਹਰੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਸਞ੍ਞੀ ਵਾਤਿ ਅਯਮਰਿਯਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾਤਿ ਕਾਰਣਵਸੇਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰੇਨ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ, ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਾ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ, ਦ੍ਵਾਰਭੂਤੇਨ ਵਾ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ. ਨੇਵ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸਾਯਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਕ੍ਖਿਕਾਯ ਕਿਰਿਯਾਸੋਮਨਸ੍ਸਵੇਦਨਾਯ. ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਾਪਾਥੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪਕਤਿਭਾਵਾਵਿਜਹਨਲਕ੍ਖਣਂ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਂ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੭੬. ਪਕ੍ਖੀਆਦੀਨਨ੍ਤਿ ¶ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੇਵਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਵੇਹਾਸਗਮਨਾਦਿਕਾਤਿ ਪਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਸੁਦ੍ਧਿਆਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾਪਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸੁਖਸਮੁਸ੍ਸਯਤੋ ਵਿਨਿਪਤਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾਨਂ. ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਿ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾ ਉਬ੍ਬੇਗਪੀਤਿਸਹਿਤਾ ਆਕਾਸੇ ਲਙ੍ਘਾਪਨਮਤ੍ਤਾਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਮਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਨਬ੍ਬਸੁਮਾਤਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੩੭੭. ਵੇਹਾਸਨ੍ਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਵਾ. ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤੀ ਹਿ ਚਕ੍ਕਰਤਨਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਵਨਤੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇਨੇਵ ਸਿਨੇਰੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਕਲਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਂ ਅਨੁਸਂਯਾਯਤੀਤਿ. ਅਸ੍ਸਬਨ੍ਧਾਤਿ ਅਸ੍ਸਪਾਲਾ, ਯੇ ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਯਵਦਾਯਕਾ. ਤਥਾ ਗੋਬਨ੍ਧਾ.

ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪੁਞ੍ਞਿਦ੍ਧਿਯਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਯਮਾਨਾਯ ਅਤਿਪਪਞ੍ਚੋ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਵਤੋ ਇਦ੍ਧਿਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤੇ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰੇ ਇਜ੍ਝਨਕਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ¶ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਜੋਤਿਕਾਦੀਨਂ ਪੁਞ੍ਞਿਦ੍ਧਿਂ ਏਕਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਵਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸੁਵਣ੍ਣਮਯੋ ਪਬ੍ਬਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਗਹਿਤਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਓਧਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਕਸੀਤਾਮਤ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੀਤਾ ਨਾਮ ਕਸਨਵਸੇਨ ਨਙ੍ਗਲਸ੍ਸ ਗਤਮਗ੍ਗੋ. ਤੁਮ੍ਬਂ ਨਾਮ ਆਲ਼੍ਹਕਂ. ਚੁਦ੍ਦਸ ਮਗ੍ਗਾਤਿ ਚਤੁਦ੍ਦਸ ਕਸਨਮਗ੍ਗਾ.

੩੭੮. ਵਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਜਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਗਨ੍ਧਾਰੀਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਜ੍ਜਂ ਕਤੂਪਚਾਰਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਮਨ੍ਤਪਠਨਕ੍ਕਮੇਨ ਪਠਿਤ੍ਵਾ.

੩੭੯. ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗੇਨਾਤਿ ਉਪਾਯਪਯੋਗੇਨ, ਯਥਾ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਞਾਯਾਰਮ੍ਭੇਨ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਏਤ੍ਥ ਚਾਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਯੋਗਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਇਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਇਦ੍ਧੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੮) ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦਸਮਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ. ਪੁਰਿਮਪਾਲ਼ਿਸਦਿਸਾਵਾ’’ਤਿ ਸਮਾਧਿਵਿਪ੍ਫਾਰਇਦ੍ਧਿਆਦੀਨਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਦਿਸਾਵ. ਸਕਟਬ੍ਯੂਹਾਦਿਕਰਣਵਸੇਨਾਤਿ ਸਕਟਬ੍ਯੂਹਚਕ੍ਕਬ੍ਯੂਹਪਦੁਮਬ੍ਯੂਹਾਦੀਨਂ ਸਂਵਿਧਾਨਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਵਿਸੇਸੋਤਿ ¶ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਗਣਿਤਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਦਿ ਸਿਪ੍ਪਕਮ੍ਮਂ. ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਕਾਦਿ ਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ. ਇਰੁਬ੍ਬੇਦਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵੇਦਾਨਂ.

‘‘ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੩੮; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੭; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮੩੪; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੦੨; ੩.੧੦) ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿਯਾ ਏਵ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਇਦ੍ਧਿਯੇਵ ਆਗਤਾ’’ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਿਸਂਸਸਙ੍ਖਾਤੇ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ.

੩੮੦. ‘‘ਏਕਵਿਧੇਨ ਞਾਣਵਤ੍ਥੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੭੫੧) ਕੋਟ੍ਠਾਸਤ੍ਥੋ ਵਿਧਸਦ੍ਦੋ, ‘‘ਵਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੩) ਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਕੋਟ੍ਠਾਸਾਯ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਕਪ੍ਪਾਯ ਵਾ’’ਤਿ. ਇਦ੍ਧਿ ਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਏਕੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ, ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਹਿ ਭੇਦੇਹਿ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦਾ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੁਦ੍ਦਸਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਸ੍ਸ ਸਮਾਹਿਤਤਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ. ‘‘ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਯਾ’’ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਦਾਨਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਧਿਗਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ. ‘‘ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਸਮਾਨਸਨ੍ਤਾਨਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਭਿਮੁਖਂ ਪੇਸੇਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਯਂ ਹਿ ‘‘ਸਤਂ ਹੋਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਂ, ਤਦੇਵਸ੍ਸ ਅਭਿਨੀਹਰਣਂ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਾਭਿਮੁਖਪੇਸਨਞ੍ਚ ਤਥੇਵ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮਨਂ ਇਧ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧੇ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਇਦ੍ਧਿਪੋਣਂ ਇਦ੍ਧਿਪਬ੍ਭਾਰਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ. ਇਧ ਪਚ੍ਚਨੁਭਵਨਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯਾ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਸ੍ਸ.

ਏਕੋਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਬਹੁਭਾਵਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਹਿਸ੍ਸ ਪਟਿਯੋਗੀ ‘‘ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਬਹੁਭਾਵਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਵ ਏਕਭਾਵੂਪਗਮੋ. ਯਥਾਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਪਨ ਸਰਸੇਨੇਵ ਏਕਭਾਵੂਪਗਮੋ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਅਨਿਦ੍ਧਿਨਿਮ੍ਮਾਨਭਾਵਤੋ. ਤਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੋਯੇਵਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਵਾਯਂ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਏਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਏਕਭਾਵਂ ਉਪਾਦਾਯ ¶ ‘‘ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਬਹੁਭਾਵਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬਹੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਬਹੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾਨਂ ਬਹੂਨਂ ਸਮੀਪੇ, ਤੇਹਿ ਪਰਿਵਾਰਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵੁਤ੍ਤਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਥੇਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ‘‘ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ.

੩੮੧. ਭਵਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧੀਤਿ ਭੂਮਿਯੋ, ਝਾਨਾਨਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਚ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਵਿਵੇਕਤੋ ਜਾਤਾ ਭੂਮਿ ਵਿਵੇਕਜਭੂਮਿ. ਵਿਵੇਕਜਂ ਹਿ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਨੀਵਰਣਵਿਵੇਕਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਪੀਤਿਸੁਖਭੂਤਾ ਭੂਮਿ ਪੀਤਿਸੁਖਭੂਮਿ. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਞ੍ਹਿ ਪੀਤਿਸੁਖਭੂਮਿਭੂਤਞ੍ਚੇਵ ਪੀਤਿਸੁਖਸਞ੍ਜਾਤਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਵਸੇਨ. ਉਪਰਿ ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਦ੍ਧਿਲਾਭਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਗਮਾਯ. ਇਦ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਲਭਮਾਨਾਯ, ਬਹੁਲੀਕਰਣਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦ੍ਧਿਵਿਕੁਬ੍ਬਨਤਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਵਿਵਿਧਰੂਪਕਾਰਣਾਯ, ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ¶ . ਇਦ੍ਧਿਵਿਸਵਿਤਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਵਿਵਿਧਾਨਿਸਂਸਪਸਵਨਾਯ. ਇਦ੍ਧਿਵਸਿਤਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਖਿਪ੍ਪਨਿਸਨ੍ਤਿਆਦਿਭਾਵਾਵਹਵਸੀਭਾਵਤ੍ਥਾਯ. ਇਦ੍ਧਿਵੇਸਾਰਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਦੂਰੀਭਾਵੇਨ ਵਿਗਤਸਂਕਿਲੇਸਤਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਸਾਰਦਭਾਵਾਯ. ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਤਾਵ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਭੂਮਿ ਹੋਤੁ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਇਤਰਾਨਿ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਸਮ੍ਭਾਰਭੂਮਿਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਸੁਖਫਰਣੇਨ, ਪਠਮਦੁਤਿਯੇਸੁ ਪੀਤਿਫਰਣੇਨ ਸੁਖਫਰਣੇਨ ਚ ਹੇਤੁਭੂਤੇਨਾਤਿ ਯਥਾਰਹਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ. ਫਰਣਂ ਚੇਤ੍ਥ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸੁਭਾਵਿਤਭਾਵੇਨ ਸਾਤਿਸਯਾਨਂ ਪੀਤਿਸੁਖਾਨਂ ਵਸੇਨ ਝਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਦਿਨਾ ਸਹਜਾਤਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਂ, ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਚ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਪਣੀਤਰੂਪੇਹਿ ਪਰਿਪ੍ਫੁਟਤਾ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ ਅਭਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਸਨ੍ਦੇਤਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਪਰਿਪ੍ਫਰਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੨੭). ਸੁਖਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਝਾਨਸੁਖੇਨ ਸਹਗਤਂ ਸਞ੍ਞਂ. ਲਹੁਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲਹੁਤਾਸਹਗਤਂ ਸਞ੍ਞਂ. ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਝਾਨੇਸੁ ਸਾਤਿਸਯਾਯ ਲਹੁਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਖਂ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਯੋਗੀ ਤਂ ਸਮੋਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹਿ ਲਹੁਤਾ ਵਿਨਾਪਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਕਾਸਂ ਲਙ੍ਘਾਪਨਪ੍ਪਮਾਣਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਲਹੁਭਾਵਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵਾਪਿ ਗਹਿਤਾ ਏਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲਹੁਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਕਾਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਇਮਿਨਾ ¶ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਝਾਨਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨੇਨ ਸੁਖਲਹੁਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਨਾਮਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨੇ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸੁਖੇਨੇਵ ਇਦ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ. ਪਕਤਿਭੂਮਿਯਾ ਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਭੂਮਿਯੋ ਪਾਕਾਰਸ੍ਸ ਨੇਮਿਪ੍ਪਦੇਸੋ ਵਿਯਾਤਿ.

੩੮੨. ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ, ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਾ ਵੁਦ੍ਧਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿ. ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਾਦੋਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਇਦ੍ਧਿਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਤਿਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ. ਪਾਦੋਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਅਧਿਗਮੂਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਹਿ ਉਪਰੂਪਰਿਵਿਸੇਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਠਮੋ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਦੁਤਿਯੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ¶ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪਾਦ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਕੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋਵ. ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਵ ਇਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀ, ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਚ ਇਦ੍ਧਿ ਪਜ੍ਜਨਕਰਣੇਨ ਪਾਦੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਾ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਥਾ ਇਦ੍ਧਿਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਾਵ ਵੁਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਇਦ੍ਧਿ ਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਰਣਾਨਂ ਨ ਅਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਦੁਤਿਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਸਮਾਸੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਾਮਿਵਚਨਸਮਾਸੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ, ਦੁਤਿਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ਇਦ੍ਧਿ ਏਵ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤਿ ਸਮਾਸੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਵਾ, ਪਾਦਸ੍ਸ ਇਜ੍ਝਮਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸਇਜ੍ਝਨਕਰਣੂਪਾਯਭਾਵਤੋ.

ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਛਨ੍ਦਵਸੇਨ ਛਨ੍ਦਹੇਤੁਕੋ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਛਨ੍ਦਵਸੇਨ ਛਨ੍ਦਾਧਿਕੋ. ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਏਵ ਪਨ ਸਹਜਾਤਛਨ੍ਦਸ੍ਸਾਪਿ ਅਧਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਛਨ੍ਦਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਲਭਤਿ ਸਮਾਧਿਂ, ਲਭਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਂ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿਸਮਾਧਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀਤਿ ਅਧਿਪਤਿ-ਸਦ੍ਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮਾਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਧਿਪਤਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਛਨ੍ਦਹੇਤੁਕੋ ਛਨ੍ਦਾਧਿਕੋ ਵਾ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਛਨ੍ਦਂ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਧਾਨਭੂਤਾਤਿ ਵੀਰਿਯਭੂਤਾਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਪਧਾਨਗ੍ਗਹਣਂ. ਅਥ ਵਾ ਤਂ ਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵੀਰਿਯਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਪਧਾਨਗ੍ਗਹਣਂ. ਪਧਾਨਭੂਤਾ ਸੇਟ੍ਠਭੂਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸ ਪਨ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯੋ ਪਨ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਾਦੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਮਾਸਯੋਜਨਾਵਸੇਨ ਪਾਦਸ੍ਸ ਉਪਾਯਤ੍ਥਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤ੍ਥੋ ¶ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਪਟਿਲਾਭਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਰਣਿਦ੍ਧਿਭਾਵਂ ‘‘ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੪੫੭) ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਹਿ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਾਯ ਵੁਦ੍ਧਿਯਾ ਕਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਭਾਵਂ, ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਕਰਣਿਦ੍ਧਿਭਾਵਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਵੀਰਿਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦੇ ‘‘ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵੀਰਿਯਂ ਆਗਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਂ ਸਮਾਧਿਵਿਸੇਸਨਂ ਵੀਰਿਯਾਧਿਪਤਿ ਸਮਾਧਿ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧੀਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਂ. ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਹਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮਾਧਿ ¶ , ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ. ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਸਮਾਧਿਵਿਸੇਸਨਾਨਿ, ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਨ ਪਧਾਨਵਚਨੇਨੇਵ ਵਿਸੇਸਿਤੋ, ਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹੀਤਿ ਨ ਇਧ ਵੀਰਿਯਾਧਿਪਤਿਤਾ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਵੀਰਿਯਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਂ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਮੇਵ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਪਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਵੀਰਿਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਸਮਾਧਿ, ਤਥਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨੇਵ ਚ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸੇਸਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਵਿਸੇਸਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੋ ਚ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਤਂਤਂਅਵਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਥ ਵਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਸ੍ਸਯਟ੍ਠੇਪਿ ਪਾਦ-ਸਦ੍ਦੇ ਉਪਾਯਟ੍ਠੇਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਉਤ੍ਤਰਚੂਲ਼ਭਾਜਨੀਯੇ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੪੫੭) ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਮੇਵ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕੇ ਚ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾਵ (ਵਿਭ. ੪੬੨) ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ਪੁਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂਯੇਵ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ਉਪਾਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਵ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਿਦ੍ਧਿਪਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ.

੩੮੩. ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠਾਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿ ਵੀਮਂਸਾਸਮਾਧੀਤਿ ਏਵਂ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ. ਕਾਮਂ ਚੇਤ੍ਥ ਚਤੂਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਸਮਾਧਿ ਸਮਾਧਿ ਏਵ, ਤਥਾਪਿ ਇਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮਤਾਛਨ੍ਦਸਹਿਤੋਵ ਸਮਾਧਿ ਇਦ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਕੇਵਲੋ. ਏਵਂ ਵੀਰਿਯਸਮਾਧਿਆਦਯੋਪਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਛਨ੍ਦਾਦਿਸਹਿਤਾ ਏਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਸਮਾਧੀ, ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਅਟ੍ਠ ਪਜ੍ਜਤਿ ਇਦ੍ਧਿ ਏਤੇਹਿ ਪਾਪੁਣੀਯਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਦਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿਆਦਿ, ਤਂ ਯਦਿਪਿ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਸਮਾਧਿਸਹਿਤਾਵ ਇਦ੍ਧਿਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਸੁਂ ¶ ਨੇਸਂ ਪਦਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਕਤੋ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਵ, ਨ ਏਕੇਕੋ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਵਾਤਿ ਸਹਿਤੋ ਏਵ, ਨ ਵਿਯੁਤ੍ਤੋ.

੩੮੪. ਅਨੋਨਤਨ੍ਤਿ ਨ ਓਨਤਂ, ਵੀਰਿਯੇਨ ਪਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਲੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੋਸਜ੍ਜੇ ਨ ਇਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ, ਕੋਸਜ੍ਜਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਚਲਤੀਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਦ੍ਧਂ ਨਤਂ ਉਨ੍ਨਤਂ, ਉਦ੍ਧਤਂ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ. ਨ ਉਨ੍ਨਤਂ ਅਨੁਨ੍ਨਤਂ, ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇ ਨ ਇਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਸਙ੍ਗਵਸੇਨ ਨਤਂ ਅਭਿਨਤਂ, ਨ ਅਭਿਨਤਂ ਅਨਭਿਨਤਂ, ਅਰਤ੍ਤਂ. ਅਪਗਮਨਵਸੇਨ ਨਤਂ ਅਪਨਤਂ, ਕੋਧਵਸੇਨ ਵਿਮੁਖਂ. ਨ ਅਪਨਤਂ ਅਨਪਨਤਂ, ਅਦੁਟ੍ਠਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ‘‘ਅਹਂ, ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤਂ. ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਸੇਨ ਨ ਪਟਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ. ਰਾਗੋ ਕੇਵਲਂ ਆਸਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਪਨ ਬਹਲਕਿਲੇਸੋ. ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ਦੂਰੇ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਟਿਬਦ੍ਧਮੇਵ. ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਮੁਤ੍ਤਂ. ਝਾਨਾਨਂ ਕਾਮਰਾਗਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਆਹ ‘‘ਕਾਮਰਾਗੇ’’ਤਿ. ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਤ੍ਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸਤੋ, ਨ ਵਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਚਤੂਹਿਪਿ ਯੋਗੇਹਿ. ਵਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤਂ ਕਿਲੇਸਮਰਿਯਾਦਾਯ, ਯਥਾ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਮਰਿਯਾਦਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ. ਏਕਤ੍ਤਗਤਨ੍ਤਿ ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਉਪਗਤਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਸਮਾਹਿਤਂ. ਤਤੋ ਏਵ ਨਾਨਤ੍ਤਕਿਲੇਸੇਹਿ ਨਾਨਾਸਭਾਵੇਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ.

ਏਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਕੋਸਜ੍ਜਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨੇਞ੍ਜਨਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਏਵ ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਭੂਮਿਪਾਦਪਦਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਮੂਲਾਨਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਮੂਲਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਪੁਰਿਮੋਤਿ ‘‘ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਛਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯੋ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਧੁਨਾ ਸੋਲ਼ਸਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯੋ. ਸੁਤ੍ਤਨਯੇ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਯੇ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਦਸ੍ਸਿਤੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਭਯਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ.

੩੮੫. ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਪਨਾਯਂ ਏਵਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ, ਨ ਇਤਰਾਨਿ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਸਤਂ ਹੋਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ਚਿਨ੍ਤਨਮੇਵੇਤ੍ਥ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ, ਤਥਾਵਜ੍ਜਨਮੇਵ ਚ ਆਵਜ੍ਜਨਂ. ਦੁਤਿਯਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ, ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਪੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਝਾਨਭਾਵਨਾ, ਏਵਮਭਿਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਪਿ. ‘‘ਏਕਵਾਰਂ ਦ੍ਵੇਵਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ¶ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ‘‘ਸਤਂ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸਹਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਵਣ੍ਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਵਣ੍ਣਵਸੇਨ. ਨੋ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਨ ਸਤ੍ਤਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਵਸੇਨ. ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਮਿਵਾਤਿ ਇਵਗ੍ਗਹਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸਭਾਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਨਾਭਾਵਤੋ. ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਝਾਨਵਨ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ.

੩੮੬. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਚਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਰਾਪੀਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਮ੍ਪਿ. ਆਵਜ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਬਹੁਕਂ ਆਵਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਾਠਪਦਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਆਵਜ੍ਜਨਵਸੇਨ. ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੋ ਆਨੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਯਮਧਿਟ੍ਠਾਨਕ੍ਕਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਬਹੁਕਂ ਆਵਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨਾਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਵਸੇਨ.

ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਯਮੇਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀਤਿ ਸਕ੍ਖਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

ਕੋਕਨਦਨ੍ਤਿ ਪਦੁਮਵਿਸੇਸਨਂ ਯਥਾ ‘‘ਕੋਕਾਸਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਕਿਰ ਬਹੁਪਤ੍ਤਂ, ਵਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਅਤਿਵਿਯ ਸੁਗਨ੍ਧਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਪਾਤੋਤਿ ਪਗੇਵ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਕੋਕਨਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਦੁਮਂ ਪਾਤੋ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸੁਗ੍ਗਮਨਵੇਲਾਯਂ ਫੁਲ੍ਲਂ ਵਿਕਸਿਤਂ ਅਵੀਤਗਨ੍ਧਂ ਸਿਯਾ ਵਿਰੋਚਮਾਨਂ, ਏਵਂ ਸਰੀਰਗਨ੍ਧੇਨ, ਗੁਣਗਨ੍ਧੇਨ ਚ ਸੁਗਨ੍ਧਂ ਸਰਦਕਾਲੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਆਦਿਚ੍ਚਮਿਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤੇਜਸਾ ਤਪਨ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਨਿਚ੍ਛਰਣਕਜੁਤਿਤਾਯ ਅਙ੍ਗੀਰਸਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਸ੍ਸਾਤਿ.

ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਾਰਮਿਦਂ ਸਾਸਨਂ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਮੂਲਿਕਾ, ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ¶ ਅਸਮਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਭਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ ਵਾਸਧੁਰਸ੍ਸੇਵ ਪਧਾਨਭਾਵਤੋ.

ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਵੋਹਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਭਾਵਿਨਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਉਪਾਦਾਯ ਯਥਾ ‘‘ਅਗਮਾ ਰਾਜਗਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੧੦). ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਚੋਲ਼ਖਣ੍ਡਂ ¶ . ਰਜੋ ਹਰਤੀਤਿ ਰਜੋਹਰਣਂ. ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਅਦਾਸਿ ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨਾਯਂ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਪਟਿਲਭਿਤ੍ਵਾ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਾਦਿਨਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਞਾਣਂ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਾਦਿਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਲੋਮਗੋਤ੍ਰਭੁਸਮੀਪਂ ਪਾਪੇਸਿ. ਓਭਾਸਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਪੁਬ੍ਬਿਕਾ ਭਾਸਿਤਗਾਥਾ ਓਭਾਸਗਾਥਾ.

ਰਾਗੋ ਰਜੋ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯੇ, ਨ ਚ ਪਨ ਰੇਣੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਰਜੋ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਲੀਨਭਾਵਕਰਣਤੋ. ਰਾਗਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ ‘‘ਰਜੋ’’ਤਿ. ਏਤਂ ਰਜਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰਜਂ. ਵਿਪ੍ਪਜਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਜਹਨਹੇਤੁ. ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇਤਿ ਤੇ ਪਜਹਨਕਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ. ਵੀਤਰਜਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਨਰਾਗਾਦਿਰਜਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨੇ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਮ੍ਹਿ, ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਾਣਵਾ;

ਚਿਤ੍ਤੇ ਸੁਦ੍ਧੇ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਮਹੇਸਿਨਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੭੩; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੬; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੧੦੦; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੮੮);

ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਯ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਯ ਵਿਭਾਵਿਤੇਪਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ.

ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਦਹਨਾਕਾਰੇਨ ਹਤ੍ਥਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਹਤ੍ਥਂ ਪਿਦਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਿਦਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ¶ ਸਹਸ੍ਸਧਾ. ਸਹਸ੍ਸਧਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤੋਪਿ ਸਹਸ੍ਸਵਾਰਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਅਸਤਿਪਿ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਮ੍ਬਵਨੇਤਿ ਅਮ੍ਬਵਨੇ ਕਤਵਿਹਾਰੇ. ਰਮ੍ਮੇਤਿ ਰਮਣੀਯੇ. ਯਾਵ ਕਾਲਪ੍ਪਵੇਦਨਾ, ਤਾਵ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਅਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵਣ੍ਣਾਵਯਵਸਰੀਰਾਵਯਵਪਰਿਕ੍ਖਾਰਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਾਦੀਹਿ ਨਿਯਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ. ਨਾਨਾਵਣ੍ਣੇਤਿ ਨਾਨਾਕਾਰੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧੇ. ਮਿਸ੍ਸਕਕੇਸੇਤਿ ਪਲਿਤੇਹਿ ਮਿਸ੍ਸਿਤਕੇਸੇ. ਉਪਡ੍ਢਰਤ੍ਤਵਣ੍ਣਉਪਡ੍ਢਪਣ੍ਡੁਵਣ੍ਣਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਉਪਡ੍ਢਰਤ੍ਤਚੀਵਰੇ. ਪਦਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ¶ , ਗਮਨਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਭਣਨਂ ਪਦਭਾਣਂ. ਪਰਿਕਥਾਦਿਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਥਨਂ ਧਮ੍ਮਕਥਾ. ਸਰੇਨ ਭਞ੍ਞਂ ਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਉਚ੍ਚਾਰਣਂ ਸਰਭਞ੍ਞਂ. ਅਪਰੇਪੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰਤੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਦੀਘਰਸ੍ਸਕਿਸਥੂਲਾਦਿਕੇ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੇ. ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਤਂਤਂਪਕਾਰਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਤ੍ਤਕਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸਾ ਵਣ੍ਣਾਦਿਵਸੇਨ ਤੇਸੁ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਤਤ੍ਤਕਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤੋਵ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਪਨ ਤਥਾ ਬਹੁਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾਕਾਰੇਪਿ ਵਣ੍ਣਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਕਮੇਵ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਅਯਂ ਹਿਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵੋ – ਯਥਾ ਏਕਾਵ ਚੇਤਨਾ ਨਾਨਾਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਵਪਤ੍ਥਨਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਚ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋਤਿ ਚੇ, ਇਧਾਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਚ ਇਦ੍ਧਿਵਿਸਯੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਬਹੁਭਾਵਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ.

ਇਤਿ ਅਵਿਸੇਸਂ ਅਤਿਦੇਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਮਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ’’ਤਿ ਮਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਾਵਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਏਵ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਅਤਿਦੇਸੇਨੇਵ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਏਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ. ‘‘ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਸਤਂ ਹੋਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨੇਵ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਯਮੇਵ ਏਕੋ ਹੋਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਵਣ੍ਣਵਸੇਨ ਸਯਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਸੁ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ¶ ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਤਿਵਤ੍ਤਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੩੮੭. ‘‘ਆਵਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਉਪਯੋਗਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਆਵਿਭਾਵਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ, ਨਾਮਪਦਞ੍ਚ ਕਿਰਿਯਾਪਦਾਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਸਾਮਞ੍ਞਵਾਚਿਨਾ ਕਰੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਆਵਿਭਾਵਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਿਰੋਭਾਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ ¶ . ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਨ੍ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਾਮਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ‘‘ਆਵਿਭਾਵਨ੍ਤਿ ਕੇਨਚਿ ਅਨਾਵਟਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੧) ਆਗਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਇਦਮੇਵ ਆਵਿਭਾਵਕਰਣਂ, ਤਿਰੋਭਾਵਕਰਣਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਸਪਦਾਨਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਵੇਵਚਨਾਨਿ. ਅਨ੍ਧਕਾਰਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਂ, ਦਿਵਾਪਿ ਵਾ ਬਿਲਗੁਹਾਦਿਗਤਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ. ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਕੁਟ੍ਟਕਵਾਟਾਦਿਨਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਂ. ਅਨਾਪਾਥਨ੍ਤਿ ਦੂਰਤਾਸੁਖੁਮਤਰਤਾਦਿਨਾ ਨ ਆਪਾਥਗਤਂ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਾ. ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋਪਿ ਦੂਰੇ ਠਿਤੋਪਿ ਅਤ੍ਤਾ ਵਾ ਪਰੋ ਵਾ ਯਥਾ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਆਲੋਕਜਾਤਨ੍ਤਿ ਆਲੋਕਭੂਤਂ, ਜਾਤਾਲੋਕਂ ਵਾ.

੩੮੮. ਏਤਂ ਪਨ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਆਵਿਭਾਵਪਾਟਿਹਾਰਿਯਮਾਹ. ਕੇਨ ਕਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਾਵ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਭਗਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾਵਤ੍ਥਿਵਾਸਿਕੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਥਾ ‘‘ਯਾਵ ਅਵੀਚਿਂ ਦਸ੍ਸੇਸੀ’’ਤਿ. ਆਕਾਸਗਤੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਿਮਹੇਟ੍ਠਿਮਵਿਮਾਨੇਸੁ ਉਪਰੂਪਰਿਵਿਮਾਨਂ ਬ੍ਯਵਧਾਯਕੇਸੁ ਬ੍ਯੂਹਿਯਮਾਨੇਸੁ ਤਗ੍ਗਤਂ ਆਕਾਸਂ ਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਕਾਸਞ੍ਚ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਯੂਹਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਅਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਆਵਿਭਾਵਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਤਭਾਵੋ. ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਆਵਜ੍ਜਨਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਵੇਣਿਯਾ ਅਨੁਪਾਲਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਿਵਿਕ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨਂ. ਨਯਂ ਦੇਤਿ ਯਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਅਨੁਸਾਰੇਨ ਵਾਚਨਾਮਗ੍ਗਂ ਠਪੇਸਿ.

ਚੂਲ਼ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਨਾਮ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ.

ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਂ ¶ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾਤਿ ਤਂ ਪਰਿਸਾਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਰੂਪਂਯੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ. ਨਨ੍ਤਿ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਂ.

ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖਸ੍ਸ ਓਕਾਸਲੋਕਸ੍ਸ, ਤਂਨਿਵਾਸਿਸਤ੍ਤਲੋਕਸ੍ਸ ਚ ਵਿਵਟਭਾਵਕਰਣਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਲੋਕਵਿਵਰਣਂ ਨਾਮ. ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਸਹਮ੍ਪਤਿਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ.

ਪਸ੍ਸਥ ¶ ਤਾਵ ਅਪਣ੍ਣਕਪਟਿਪਦਾਯ ਫਲਨ੍ਤਿ ਨਿਰਯਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾਨਯੇਨ ਸਗ੍ਗਸੁਖੇਨ ਪਲੋਭੇਤ੍ਵਾ, ਨ ਪਨ ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਨ੍ਨਭਾਵਾਪਾਦਨੇਨ.

੩੮੯. ਯਥਾ ਆਵਿਭਾਵਕਰਣੇ ਆਲੋਕਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਆਲੋਕਨਿਮ੍ਮਾਨਾਯ, ਏਵਂ ਤਿਰੋਭਾਵਕਰਣੇ ਅਨ੍ਧਕਾਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਯ ਨੀਲਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਨਾਗਤਂ, ‘‘ਵਿਵਟਂ ਆਵਟ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੧) ਪਨ ਵਚਨਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਗਤਮੇਵ. ਓਦਾਤਕਸਿਣਨ੍ਤੋਗਧਂ ਵਾ ਆਲੋਕਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਅਨ੍ਧਕਾਰਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰਵਨ੍ਤਂ.

੩੯੦. ਅਵਸੇਸੇ ਇਟ੍ਟਿਯਤ੍ਥੇਰਾਦਿਕੇ.

੩੯੧. ਪਾਕਟੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਾਕਟਂ, ਪਾਕਟਞ੍ਚ ਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਚਾਤਿ ਪਾਕਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਨ ਏਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਪਾਕਟੋਤਿ ਅਪਾਕਟਂ, ਅਪਾਕਟਞ੍ਚ ਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਞ੍ਚਾਤਿ ਅਪਾਕਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ ਏਵ ਹਿ ਪਾਕਟਾਪਾਕਟਭਾਵੇਨਾਯਂ ਭੇਦੋ, ਨ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸ੍ਸ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਅਪਾਕਟਂ ਅਤ੍ਥਿ.

ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਧਮ੍ਮਾ, ਤਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ. ਇਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਆਲ਼ਿਨ੍ਦੇਤਿ ਪਮੁਖੇ. ਓਕਾਸੇਹੀਤਿ ਪਕਿਰ. ਇਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਪਯੋਗਂ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਸੀਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿ, ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਲਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲ਼ੇਨਾਤਿ ਕੁਞ੍ਚਿਕਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਨ. ਅਗ੍ਗਲ਼ਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾਤਿ ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ.

ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋਤਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤੁਕਾਮੋ. ਬਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਯਥਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤ੍ਵਾ ਭਗਵਾ ਸਯਂ ਤਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਣਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਪਾਥਭਾਵਗਮਨੇਨ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ¶ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਵਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਣਸ੍ਸ ਵਚਨੋਕਾਸੋ ਮਾ ਹੋਤੂਤਿ ‘‘ਭਵੇਵਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ.

ਤਤ੍ਥ ਭਵੇਵਾਹਂ ਭਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾਤਿ ਅਹਂ ਭਵੇ ਸਂਸਾਰੇ ਜਾਤਿਜਰਾਦਿਭੇਦਂ ਭਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਏਵ. ਭਵਞ੍ਚ ਵਿਭਵੇਸਿਨਨ੍ਤਿ ਇਮਞ੍ਚ ਕਾਮਭਵਾਦਿਂ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ¶ ਸਤ੍ਤਭਵਂ, ਵਿਭਵੇਸਿਨਂ ਵਿਭਵਂ ਗਵੇਸਮਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਵੇ ਏਵ ਦਿਸ੍ਵਾ. ਭਵਂ ਨਾਭਿਵਦਿਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਵਂ ਨ ਅਭਿਵਦਿਂ ਨ ਗਹੇਸਿਂ. ਨਨ੍ਦਿਞ੍ਚ ਨ ਉਪਾਦਿਯਿਨ੍ਤਿ ਭਵਤਣ੍ਹਂ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ, ਨ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੯੨. ਅਲਗ੍ਗਮਾਨੋਤਿ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਗਮਨੇਨ ਕੁਟ੍ਟਾਦੀਸੁ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਲਗ੍ਗਮਾਨੋ. ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੁ, ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਏਵਂ ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮੇਨ ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ. ਪਾਕਾਰਪਬ੍ਬਤਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ‘‘ਸੁਸਿਰੋ, ਛਿਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਚ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਬ੍ਬੇਧਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਿਵਰਂ ਸੁਸਿਰਂ. ਤਿਰਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਛਿਦ੍ਦਂ.

ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਸਿਣੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਸਿਣੇ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੀਭਾਵੋਯੇਵ ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਦੇਵ ਹੋਤਿ. ਏਤੇਨ ਪਥਵਿਯਾ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਨਿਮੁਜ੍ਜਨੇ ਆਪੋਕਸਿਣਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ, ਉਦਕਾਦੀਸੁ ਪਥਵੀਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਪਥਵੀਕਸਿਣਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਾਦਿਗਮਨਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਰਣੇ ਆਕਾਸਕਸਿਣਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ ਅਵਸ੍ਸਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਚ੍ਛਵਿਕਭਾਵਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਕਾਸਕਸਿਣਵਸੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਵਟਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਵਿਯ ਪਥਵੀਕਸਿਣਵਸੇਨ ‘‘ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਭਾਵੋ ‘‘ਆਕਾਸੇ ਵਾ ਉਦਕੇ ਵਾ ਪਥਵਿਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਪਦਸਾ ਗਮਨਂ ਇਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਨਯੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ.

‘‘ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਬਦ੍ਧਂ ਸੁਬਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਆਕਾਸੋ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਸਚੇਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਪਬ੍ਬਤਾਦਿ ਸਿਯਾ, ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ¶ ਆਕਾਸੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਾਨਪਰਿਕਪ੍ਪਨਮਤ੍ਤਂ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੩੯੩. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਥਵਿਯਾ ਉਦਕਭਾਵਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਅਯਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਿਭਾਵਿਨੀ ਪਾਲ਼ਿ ¶ . ਪਰਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਾਲ਼ੀ’’ਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸੋਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਾ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਂ ਪਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਪਕਤਿਯਾ ਉਦਕਂ ਅਨਿਮ੍ਮਾਨਉਦਕਂ.

੩੯੪. ਵਿਪਰੀਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਉਦਕਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਨ ਸਂਸੀਦਤਿ, ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਪਥਵੀਨਿਮ੍ਮਾਨਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਥਵੀਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਂ.

੩੯੫. ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਊਰੁਬਦ੍ਧਾਸਨਂ. ਛਿਨ੍ਨਪਕ੍ਖੋ, ਅਸਞ੍ਜਾਤਪਕ੍ਖੋ ਵਾ ਸਕੁਣੋ ਡੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੧) ਪਕ੍ਖੀ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸਕੁਣੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਪਕ੍ਖੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਸਕੁਣੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਪਥਵੀ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ.

ਆਕਾਸੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਸਞ੍ਞਿਤੇ ਆਕਾਸੇ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਆਵਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਤਂ ‘‘ਆਕਾਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਨ ਪਥਵਿਯਾ ਆਸਨ੍ਨੇ ਆਕਾਸੇ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਪਕ੍ਖੀਨਂ ਅਗੋਚਰੋ, ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾਦਿਸਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਸਞ੍ਞਿਤੇ ਆਕਾਸੇ’’ਤਿ.

ਥੇਰੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤ ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਾਭਯਤ੍ਥੇਰੋ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ. ਨਨੁ ਸਮਾਹਿਤਮੇਵਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਸਮਾਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਦਾ ਵਿਯ ਅਸਮਾਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਂ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਹਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਆਕਾਸੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਕਾਸਕਸਿਣਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ¶ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਕੁਟ੍ਟਾਦਿ ‘‘ਆਕਾਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਕਾਸੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਇਧਾਪਿ ਪਬ੍ਬਤਰੁਕ੍ਖਾਦਿਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਕਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੩੯੨) ਤਤ੍ਥ ¶ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਏਤੇਨ ‘‘ਪੁਰਿਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਬਲੇਨੇਵ ਚਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਵਾ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਾ ਉਤੁਮਯੋ ਉਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਵੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਗਾਦੀਹਿ ਕਯਿਰਮਾਨੋ ਵਿਬਨ੍ਧੋ ਗਮਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਓਕਾਸੇਤਿ ਜਨਵਿਵਿਤ੍ਤੇ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ. ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ ਆਕਾਸਚਾਰੀ ਅਯਂ ਸਮਣੋਤਿ.

੩੯੬. ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣਂ ਪਠਮਕਪ੍ਪਵਸੇਨ ਕਤਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਥਵਿਯਾ ਉਸ੍ਸਿਤਭਾਵੇਨ ਤਤੋ ਕਤਿਪਯਯੋਜਨੂਨਤਾ ਸਿਯਾ, ਅਪ੍ਪਕਂ ਅਧਿਕਂ ਵਾ ਊਨਂ ਵਾ ਗਣਨੂਪਗਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੀਸੁ ਦੀਪੇਸੁ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਆਲੋਕਕਰਣੇਨਾਤਿ ਯਦਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੀਪੇ ਮਜ੍ਝੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਉਦੇਨ੍ਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਲੋਕਕਰਣੇਨ. ਅਞ੍ਞਜੋਤੀਨਂ ਵਾ ਅਭਿਭਵਨੇਨ, ਦੁਦ੍ਦਸਤਾਯ ਚ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇ. ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੀਤਪਰਿਲ਼ਾਹਵੂਪਸਮਨੇਨ, ਓਸਧਿਤਿਣਵਨਪ੍ਪਤੀਨਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨੇਨ ਚ ਮਹਾਨੁਭਾਵੇ. ਛੁਪਤੀਤਿ ਫੁਸਤਿ. ਪਰਿਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਘਂਸੇਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨ. ਏਵ-ਕਾਰੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਵਿਸੇਸਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਕਸਿਣਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਯਮੋ’’ਤਿ. ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਕਸਿਣੇ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨ ਏਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਨਿਯਮੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪਰਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਧ ਸੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੦-੧੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਹੋਤਿ ‘‘ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਂ. ਰੂਪਗਤਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤਂ ਰੂਪਗਤਂ, ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਵਾ ਰੂਪਗਤਂ. ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸ੍ਸਪਿ ਵਡ੍ਢਨਚ੍ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਣੁਮਹਨ੍ਤਭਾਵਾਪਾਦਨੇ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸ੍ਸ ਹਾਪਨਂ ਵਿਯ ਵਡ੍ਢਨਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਯਥਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਦਮਨੇਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਹਵਤ੍ਥੁਨਾ ਥੇਰਵਾਦਂ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਆਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਨ ਹੋਤਿ, ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਦ੍ਵੇ ਹਿ ਪਟਿਸੇਧਾ ¶ ਪਕਤਿਂ ਗਮੇਨ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਤਦਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯਥਾਧਿਕਤਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਖੁਦ੍ਦਕਭਾਵਾਪਾਦਨਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤੇਵ.

ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਨਾਗਦਮਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਓਲੋਕੇਸਿ ਬੁਦ੍ਧਾਚਿਣ੍ਣਵਸੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਅਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ’’ਤਿ. ਲੋਕਿਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਪਸਾਦਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਸਨਾਵਤਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਤੋ ਵਿਵੇਚੇਤ੍ਵਾ ਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ…ਪੇ… ਵਿਵੇਚੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ.

ਤਂ ਦਿਵਸਨ੍ਤਿ ਯਦਾ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿਵੁਤੋ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਾਭਿਮੁਖੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਦਿਵਸਭਾਗਂ. ਆਪਾਨਭੂਮਿਂ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੂਤਿ ਯਤ੍ਥ ਸੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭੋਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਪਰਿਵੇਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਭੋਜਨੂਪਕਰਣੂਪਨਯਨਾਦਿਨਾ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੁ ਪਟਿਯਾਦੇਸੁਂ. ਤਿਵਿਧਨਾਟਕੇਹੀਤਿ ਵਧੂਕੁਮਾਰਿਕਞ੍ਞਾਵਤ੍ਥਾਹਿ ਤਿਵਿਧਾਹਿ ਨਾਟਕਿਤ੍ਥੀਹਿ. ਓਲੋਕਯਮਾਨੋਤਿ ਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤੋ ਵਾ.

ਉਪਰੂਪਰੀਤਿ ਮਤ੍ਥਕਮਤ੍ਥਕੇ. ਭਵਨੇਨਾਤਿ ਭਵਨਪਦੇਸੇਨ. ਭੋਗੇਹੀਤਿ ਸਰੀਰਭੋਗੇਹਿ. ਅਵਕੁਜ੍ਜੇਨਾਤਿ ਨਿਕੁਜ੍ਜਿਤੇਨ. ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਸ੍ਸ ਪਦੇਸੋਪਿ ਨਾਵਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ.

ਸਿਨੇਰੁਪਰਿਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸਿਨੇਰੁਮੇਖਲਂ. ਸਿਨੇਰੁਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਬਹਲਤੋ, ਪੁਥੁਲਤੋ ਚ ਪਞ੍ਚਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਰਿਭਣ੍ਡਾਨਿ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖਾਯ ਨਾਗੇਹਿ, ਗਰੁਲ਼ੇਹਿ, ਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡੇਹਿ, ਯਕ੍ਖੇਹਿ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਰਿਭਣ੍ਡਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਰਿਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਹਿ ਕਿਰ ਸਿਨੇਰੁਸ੍ਸ ਉਪਡ੍ਢਂ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਂ.

ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰੂਪਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤ੍ਵਾ. ਬਾਧਤੀਤਿ ਖੇਦਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਭਾਵਨਿਮ੍ਮਾਨੇਨ ਨਾਗਰੂਪਂ ਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਮੁਖਂ ਵਿਵਰਿ ‘‘ਮੁਖਗਤਂ ¶ ਸਮਣਂ ਸਂਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਪਾਚੀਨੇਨ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਚਾਤਿ ਨਾਗਸ੍ਸ ਤਥਾਨਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ.

ਆਦਿਤੋ ¶ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨੀਤਿ ਤਦਾ ਥੇਰੇਨ ਕਤਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਂ ਪਨ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਨਾਸਾਵਾਤਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕਾਰਣਂ.

ਅਨੁਬਨ੍ਧੀਤਿ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਏਵਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਪਹਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਭਯੇਨ ਪਲਾਯਨ੍ਤਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ.

ਏਕਪਟਿਪਾਟਿਯਾਤਿ ਏਕਾਯ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਮੇਵਾਤਿ ਯਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਿ, ਅਯਮੇਵ. ਏਤ੍ਥ ਏਦਿਸੇ ਹਤ੍ਥਵਡ੍ਢਨਾਦਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇ ਯੁਤ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ ਚਿਤ੍ਤਤੋ, ਉਤੁਤੋ ਵਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਰੂਪਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਕਲਮੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਥਾ ਵਡ੍ਢਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਡ੍ਢਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਮੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਆਲ਼੍ਹਕਮਤ੍ਤੇ ਖੀਰੇ ਅਨੇਕਾਲ਼੍ਹਕੇ ਉਦਕੇ ਆਸਿਤ੍ਤੇ ਯਦਿਪਿ ਖੀਰਂ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਮੇਵ ਲਮ੍ਬਮਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਨ ਤਤ੍ਥ ਖੀਰਂ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਉਦਕਮੇਵ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਏਵਮੇਵਂ ਯਦਿਪਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਂ ਨ ਵਡ੍ਢਤਿ, ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਚਿਤ੍ਤਜਂ, ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਉਤੁਜਞ੍ਚ ਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸੋਤਿ ਸੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ. ਏਵਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਹਤ੍ਥਂ ਵਾ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਤੇ ਵਾ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੇ ਕਤ੍ਵਾ. ਪਾਦਟ੍ਠਪਨਾਦਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਰੋਪਿ ਇਦ੍ਧਿਮਾ. ਤਥੇਵਾਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਰਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ. ਤਥੂਪਮਮੇਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਉਦਕਪੁਣ੍ਣਾਸੁ ਨਾਨਾਪਾਤੀਸੁ ਬਹੂਹਿ ਨਾਨਾਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਸੁ ਨ ਤੇਨ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਸ੍ਸ ਗਮਨਾਦਿਉਪਰੋਧੋ, ਬਹੂਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਤਥੂਪਮਮੇਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਗਮਨਾਦਿਉਪਰੋਧਾਭਾਵਤੋ, ਬਹੂਨਞ੍ਚ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਪਯੋਗਸ੍ਸ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਨਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੩੯੭. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਭਿਵਿਧਿਵਸੇਨ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਨ ਮਰਿਯਾਦਵਸੇਨ. ਤਥਾ ਹੇਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਪਾਲ਼ੀਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ.

ਯਾਵ ¶ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਸ੍ਸੇਵ ਗਮਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨਾਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਸ੍ਸ ਗਮਨਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ¶ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ. ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਤਿ ਪਨ ਦੂਰਾਵਧਿਨਿਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਚੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਨ੍ਤਿਕੇਪਿ ਦੂਰੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਵਸਾਨੇਤਿਆਦਿਨਾ ਤਿਵਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿਸਂਸਤਾ. ਤਦੁਭਯਂ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਨੀਲਮਾਤਿਕਨ੍ਤਿ ਨੀਲਵਣ੍ਣੋਦਕਮਾਤਿਕਂ.

ਮਹਾਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਅਪਰਾਜਿਤਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਮਹਾਬੋਧਿਂ. ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਕਾਸੀਤਿ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਪਥਵਿਂ, ਸਮੁਦ੍ਦਞ੍ਚ ਸਂਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਕਾਸਿ.

ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਦਿਵਸੇਤਿ ਮਹਦਿਵਸੇ. ਚਨ੍ਦਪੂਵੇਤਿ ਚਨ੍ਦਸਦਿਸੇ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਾਕਾਰੇ ਪੂਵੇ. ਏਕਪਤ੍ਤਪੂਰਮਤ੍ਤਮਕਾਸੀਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਪਮਾਣਤੋ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਅਨ੍ਤੋਪਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ.

ਕਾਕਵਲਿਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ‘‘ਭਗਵਾ ਥੋਕਂ ਬਹੁਂ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ.

ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇਤਿ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪੇ ਗਙ੍ਗਾਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ. ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸੀਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਯਥਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਪ੍ਪਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਰੂਪਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ. ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ. ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਤਿ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਥਂ ਵਾ ਪਰਿਣਾਮਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯੇ ਆਰੋਪੇਤੀ’’ਤਿ. ਕਥਂ ¶ ਪਨ ਕਾਯੇ ਆਰੋਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਯਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਦਦਨ੍ਧਰੋਵਾਯਨ੍ਤਿ ਵਚਨਪਥਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਦਨ੍ਧਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਰੋਤੀਤਿ ¶ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਾਯਗਮਨਂ ਹਿ ਦਨ੍ਧਂ, ਦਨ੍ਧਮਹਾਭੂਤਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤੋ ਯੋਗੀ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਾਯੋ ਵਿਯ ਦਨ੍ਧਗਮਨਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਥਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਕਾਯਾਨੁਗਤਿਕਂ ਦਨ੍ਧਗਮਨਂ ਕਰੋਤਿ.

ਸੁਖਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸੁਖਸਹਗਤਂ ਸਞ੍ਞਂ, ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਲਹੁਭਾਵੇਨ ਸਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਲਹੁਸਞ੍ਞਂ. ਕਥਂ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਖਸਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ. ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸੁਖਸਞ੍ਞਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹਿ ਸਨ੍ਤਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਕਨ੍ਤਗਰੁਕੇਹਿ ਨੀਵਰਣੇਹਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਹਿ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਸਭਾਵੇਹਿ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਲਹੁਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਾਯੇਵ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਤਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਂ ਸੁਖਲਹੁਸਞ੍ਞਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਗਿਨੋ. ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾ ਏਵ ਏਤ੍ਥ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਕਾਯੇਨ ਗਮਨੇ ਯਂ ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਤਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਪਰਿਕਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਏਵ ਪਮਾਣਂ, ਤਾਵਤਾ ਗਮਨਂ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਨਿਮ੍ਮਾਨਵਾਯੁਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਵਿਨਾਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਦੇਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਸਤਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਕਾਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਕਰਜਕਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਚਿਤ੍ਤੇ ਆਰੋਪੇਤੀਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤੇ ਆਰੋਪੇਤਿ ਤਗ੍ਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਗਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ ਸੀਘਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਗਮਨਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਾਹ. ਇਦਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਾਯਪਰਿਣਾਮਨਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਚਿਤ੍ਤਗਮਨਮੇਵਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨਗਮਨਮੇਵ. ਕਥਂ ਪਨ ਕਾਯੋ ਦਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕੋ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਮਾਨਗਤਿਕੋ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਕਾਯਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਣਾਮਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਕਾਯੇਨ ਸਮਾਨਗਤਿਕਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਣੇਨ ਅਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਗਰੁਵੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਰੂਪਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਖਣੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿ. ‘‘ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਵਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ¶ ਦਨ੍ਧਗਤਿਕਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਤੋ ਯਾਵ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਕਾਯਗਤਿਅਨੁਲੋਮੇਨੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ¶ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਾਯਗਤਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਗੇਵ ਸੁਖਲਹੁਸਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਅਭਾਵਿਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਦਨ੍ਧਂ ਅਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਲਹੁਕਤਿਪਯਚਿਤ੍ਤਵਾਰੇਹੇਵ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਕਾਯੋ ਚਿਤ੍ਤਗਤਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ.

ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਵਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ ਵਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਉਪਮਾਵਚਨਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨੇਵ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਵਸ੍ਸਂ ਚੇਤਂ ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਾਠੇਹਿ, ਵਿਨਯਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਵਿਰੋਧੋ ਸਿਯਾ, ਧਮ੍ਮਤਾ ਚ ਵਿਲੋਮਿਤਾ. ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੧੧ ਆਦਯੋ) ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਗਹਣੇਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ ਅਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਾਯ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧੦-੧੧) ਚ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਤਸ੍ਸੇਵ. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਦੇਸਨ੍ਤਰਸਙ੍ਕਮਨਂ, ਨ ਚ ਸਭਾਵੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਨ ਹਿ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੇਨਚਿ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਭਾਵਞ੍ਞਥਤ੍ਤਮੇਵ ਪਨ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ. ‘‘ਤੀਸੁਪਿ ਖਣੇਸੂ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਗਮਨਾਰਮ੍ਭਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਗਮਨਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਥੇਰੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਕੋ ਥੇਰੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਦਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਪਾਠੇ. ਸਯਂ ਗਮਨਮੇਵ ਆਗਤਂ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ.

ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਵਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਸਾਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਇਮਿਨਾਵ ਭਾਵਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਅਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਰੁਚਿਵਸੇਨਾਤਿ ਇਚ੍ਛਾਵਸੇਨ. ਅਞ੍ਞਮ੍ਪੀਤਿ ਭਗਵਤਾ ਕਰਿਯਮਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੋ. ਯਦਿ ਸਾਵਕਨਿਮ੍ਮਿਤੇਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਨਾਨਾਵਣ੍ਣੇ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਯਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤਂ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਤੇ ਵਣ੍ਣਵਯਾਦਿਵਿਸੇਸਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਧ ਪਨ ਯਥਾਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਨਿਮ੍ਮਿਤਰੂਪੇ ਸਚੇ ਸਾਵਕੋ ‘‘ਇਮੇ ਵਿਸੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ¶ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋ.

ਇਦਾਨਿ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ‘‘ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੦) ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਦੂਰੇਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ¶ , ਤਤ੍ਥ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇਨ ਵਸਵਤ੍ਤਨਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ, ਤੇਨ ‘‘ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ, ‘‘ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਸਦ੍ਦਸਵਨਂ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਚਿਤ੍ਤਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸੋਤਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਕਤ੍ਤੁਕਂ ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਜਾਨਨਕਿਰਿਯਂ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸਾਤਿ ਯਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸ. ਯੋਗਿਨੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਞ੍ਚ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋ, ਵਿਸੇਸਤ੍ਥੋ ਵਾ, ਤੇਨ ਅਯਮੇਵੇਤ੍ਥ ਕਾਯੇਨ ਵਸਵਤ੍ਤਨਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਸੁ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਤਰਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਅਯਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦ੍ਧਿਮਾ, ਅਯਂ ਨੁ ਖੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ’’ਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਆਸਙ੍ਕੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ. ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਚੇਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਨੋਮਯਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਤਰਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਕਾਯੇਨ ਵਸਂ ਵਤ੍ਤੇਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਇਧ ਸੇਸਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੇਸਂ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੩੯੮. ਇਦਂ ਨਾਨਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਕਾਮਮਿਮਾਪਿ ਦ੍ਵੇ ਇਦ੍ਧਿਯੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਇਦਂ ਇਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਇਮਾਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਂ ਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਤਿਰੂਪਂ ਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ, ਪਰੇਸਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਕੁਮਾਰਕਸਣ੍ਠਾਨਂ. ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਤਥਾ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਾਗਵਣ੍ਣਂ ਵਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਹਤ੍ਥਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਹਿ ਇਧ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਵਣ੍ਣਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੩) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਕੇਚਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਵਚਨਂ ‘‘ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਂ ਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਭਾਵੇਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਵਿਜਹਨਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਤਿਰੂਪਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਨਂ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਹਤ੍ਥਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਕਤਿਵਣ੍ਣਂ ਵਿਜਹਿਤ੍ਵਾ ਹਤ੍ਥਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ¶ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਵਿਰੋਧੋ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਨ ਹਤ੍ਥਿਵਣ੍ਣੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਹਤ੍ਥਿਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਭਾਵੇਨ ਚ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋ.

ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਚ ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣਂ ਵਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੋ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸੇਵ ਕਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਬਹੂਨਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਾਤਬ੍ਬਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦੁਤਿਯੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਮਾਰਕਾਕਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣਨਿਮ੍ਮਾਨਂ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਪਥਵੀਆਦਿਵਤ੍ਥੁ ਨਿਪ੍ਫਾਦੀਯਤੀਤਿ ਕਸਿਣਨਿਯਮੇਨ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤਿਪਿ ਵਾ ਵਤ੍ਥੁਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇ ਯਥਾਰਹਂ ਤਂ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਕਸਿਣਨਿਯਮੇਨ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥੇਵ. ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣਞ੍ਹਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਨੀਲਵਣ੍ਣਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਪੀਤਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਵਣ੍ਣਂ ਵਾ. ਤਥਾ ਸਤਿ ਨੀਲਾਦਿਕਸਿਣਾਨਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਆਪਨ੍ਨੋਵ ਕਸਿਣਨਿਯਮੋ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਏਵਮਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਯਦੇਕੇ ਪਥਵੀਕਸਿਣਵਸੇਨ ‘‘ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੩੮; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੪੭; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮੪੨; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੧੦) ਭਾਵੋਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਕਸਿਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਇਧ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾਰਮ੍ਮਣਤੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਸ੍ਸ ਵਿਰੋਧਂ ਆਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਅਨੋਕਾਸੋਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣੋ, ਨ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਰਕਾਲੇ ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣੋਤਿ. ਨਾਗਾਦਿਵਣ੍ਣੇਸੁਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਬ੍ਯਾਪੀ ਏਵਾਤਿ ਯਦੇਕੇ ‘‘ਨਾਗਾਦਿਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਪੋਹਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਬਹਿਦ੍ਧਾਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿਆਦਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਕੁਮਾਰਕਵਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨਾਤਿ. ਯਂ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਵਿਧਾਨਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

੩੯੯. ਕਾਯਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰਜਕਾਯਂ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸੁਸਿਰੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰਮਾਹ. ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤੁਕਾਮੋ, ਤਂ. ਮੁਞ੍ਜਮ੍ਹਾਤਿ ਮੁਞ੍ਜਤਿਣਤੋ. ਈਸਿਕਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਣ੍ਡਂ. ਕੋਸਿਯਾਤਿ ਅਸਿਕੋਸਤੋ. ਕਰਣ੍ਡਾਯਾਤਿ ਪੇਲ਼ਾਯ, ਨਿਮ੍ਮੋਕਤੋਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਬ੍ਬਾਹਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧਰਤਿ. ਪਵਾਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯ.

ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੧੩. ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੦੦. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ¶ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਲ਼ਿਯਾ ਹਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਮੁਖੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਵਿਧਿ ਵਿਧੀਯਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨੇਤ੍ਥ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਲ਼ਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਾਸੁ ਚ ਤੀਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੂ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਪਰਾਸੂਤਿ ਚ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ. ਨ ਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾ ਇਮਿਨਾਵ ਕਮੇਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਸੇਸਾਭਿਞ੍ਞਾਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਵਾਕ੍ਯੋਪਞ੍ਞਾਸੇ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਰ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਾਠੇ. ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇ ਭਵਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਾ, ਦੇਵਾਨਂ ਸੋਤਧਾਤੁ, ਤਾਯ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਦੇਵਾਨਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾਬਹੁਲਤਾਵਿਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿਤਾਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਚਰਿਤੇਨ ਦੇਵੂਪਪਤ੍ਤਿਜਨਕੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਰੁਹਿਰਾਦੀਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾਤਰੋਗਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਾ. ਪਿਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਉਲ਼ਾਰਤਾਯ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਦੋਸਰਹਿਤਂ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਤਿਣਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤਂ ਵਿਯ ਸਸ੍ਸਂ ਉਲ਼ਾਰਫਲਂ ਅਨੁਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਚਸ੍ਸ ਫਲਂ ਤਥਾ ਵੋਹਰੀਯਤਿ, ਯਥਾ ‘‘ਸੁਕ੍ਕਂ ਸੁਕ੍ਕਵਿਪਾਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੧੨; ਮ. ਨਿ. ੨.੮੧; ਅ. ਨਿ. ੪.੨੩੩). ਦੂਰੇਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੁਖੁਮਸ੍ਸਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਮਤ੍ਥਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਸਾਦਸੋਤਧਾਤੂਤਿ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਪਸਾਦਲਕ੍ਖਣਾ ਸੋਤਧਾਤੁ.

ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਸੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਨਤੋ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕੁਸਲਭਾਵਨਾ ਵੀਰਿਯਭਾਵਨਾ, ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾਵਨਾਪਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵੀਰਿਯਭਾਵਨਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵੀਰਿਯਭਾਵਨਾਬਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਞਾਣਮਯਾ ਸੋਤਧਾਤੁ ਞਾਣਸੋਤਧਾਤੁ. ਤਾਦਿਸਾਯੇਵਾਤਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ, ਦੂਰੇਪਿ ਸੁਖੁਮਸ੍ਸਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਚ ਤਂਸਦਿਸਾ ਏਵ ¶ . ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭੂਮੀਨਂ ਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣਵਸੇਨਸ੍ਸਾ ਦਿਬ੍ਬਭਾਵਮਾਹ. ਯਂ ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ¶ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਂ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਦਿਬ੍ਬਵਿਹਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਵਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਦ੍ਦਗਹਣਟ੍ਠੇਨ. ਯਾਥਾਵਤੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦੂਪਲਦ੍ਧਿ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ ਸਵਨਂ. ਸਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦੀਸੁ ਧਾਤੁਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੇਨ ਚਾ’’ਤਿ. ਸੋਤਧਾਤੁਕਿਚ੍ਚਂ ਸਦ੍ਦਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ, ਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚ.

ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਗਮੇਨੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਯਾ’’ਤਿ. ਮਾਨੁਸਿਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਾ, ਮਂਸਸੋਤਧਾਤੁ, ਦਿਬ੍ਬਵਿਦੂਰਾਦਿਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਵਿਸੇਸੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਮਾਨੁਸਿਕਂ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਦਸਵਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਚਰਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਕਤਿਯਾ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਵਿਸਯਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਦਸਵਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਦਿਬ੍ਬੇਤਿ ਦੇਵਲੋਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ. ਤੇ ਪਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਦੇਵਾਨਂ ਕਥਾ ਸਦ੍ਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਵਾਨਂ ਸਦ੍ਦੇ’’ਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਏਤੇਤਿ ਮਾਨੁਸਾ, ਤੇ ਮਾਨੁਸੇ. ਏਵਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਸਦ੍ਦਾਨਂਯੇਵ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਦੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਕਦੇਸਗ੍ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਦੇਹਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰੇ ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ. ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਠਾਨਭੇਦਗ੍ਗਹਣਮੁਖੇਨ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ.

ਅਯਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਭੂਤਾਵੇਣਿਕਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿ ਨਾਮ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਉਪਚਾਰਾਵਤ੍ਥਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਬ੍ਬੋਲ਼ਾਰਿਕਸਦ੍ਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸੀਹਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦੋ ਪਠਮਂ ਗਹਿਤੋ. ਤਿਯੋਜਨਮਤ੍ਥਕੇਪਿ ਕਿਰ ਕੇਸਰਸੀਹਸ੍ਸ ਸੀਹਨਾਦਸਦ੍ਦੋ ਸੁਯ੍ਯਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮੇਘਸਦ੍ਦਬ੍ਯਗ੍ਘਸਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸਦ੍ਦਾਵਜ੍ਜਨਂ ਯਾਵਦੇਵ ਸੁਖੁਮਸਦ੍ਦਾਵਜ੍ਜਨੂਪਾਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਤਥਾ ਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਭਾਵਨਾਬਲੇਨ ਸੁਖੁਮਤਰਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਸਂਸਿਦ੍ਧਿਤੋ.

ਏਵਂ ¶ ਆਸਨ੍ਨਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਾਨੁਸਾਰੇਨ ਦੂਰਦੂਰਤਰਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ¶ ਦਿਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਿਸਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਮਨਸਿਕਾਰਵਿਧਿ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਯੋ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਾਕਾਰੋ, ਤਂ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸੁਖੁਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਸਮ੍ਮਤੇਸੁਪਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਸਬ੍ਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਖੁਮੇ ਞਾਣਪਰਿਚਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਦ੍ਦੋਵ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਪਕ੍ਖੋ ਞਾਯਾਗਤੋਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਵਣ੍ਣਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਞਾਣੇਨ ਨੀਲਪੀਤਾਦਿਵਣ੍ਣਾਨਂ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਭਾਵੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ. ਤੇ ਸਦ੍ਦਾਤਿ ਯੇ ਸਬ੍ਬੋਲ਼ਾਰਿਕਤੋ ਪਭੁਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸੁਖੁਮਸੁਖੁਮਾ ਸਦ੍ਦਾ ਆਵਜ੍ਜਿਤਾ, ਤੇ. ਪਾਕਤਿਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਯ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੂਤਿ ਯੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਬਹੂ ਸਦ੍ਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੁ. ਅਞ੍ਞਤਰਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਵਸੇਨ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਏਕਂ ਸਦ੍ਦਂ. ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਅਪ੍ਪਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੋਤੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਞਾਣਸੋਤੇ. ਪਤਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞਾਣਲਾਭੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਦਾਨਿਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਂ ਭਾਵਨਾਭਿਯੋਗੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਂ. ਥਾਮਜਾਤਨ੍ਤਿ ਜਾਤਥਾਮਂ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ. ਵਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਮੀਤਿ ਏਕਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਫਰਤੂ’’ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ¶ . ਸੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਤੇ ਸਦ੍ਦੇ ਆਵਜ੍ਜਤਿ, ਸੁਭਾਵਿਤਭਾਵਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਵਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਜਵਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਪੁਨਪਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਤਤੋ ਏਵ ਹਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੇਪਿ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤਿਯੇਵਾਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਵਦਤਿ. ਏਕਙ੍ਗੁਲਦ੍ਵਙ੍ਗੁਲਾਦਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸੁਖੁਮਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਕਤਂ.

ਏਵਂ ¶ ਸੁਣਨ੍ਤੋਵਾਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਸਵਨੇਨ ਵਸੀਕਤਾਭਿਞ੍ਞੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵਜ੍ਜਿਤੇ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਏਵ. ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਪਿ ਤੇ ਸਦ੍ਦੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਸਤਿ.

ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੦੧. ਪਰਿਯਾਤੀਤਿ ਸਰਾਗਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਜਾਨਾਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਧਾਤੂਨਂ ਗਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਪਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪਰਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਹਿ ਯੋ ਪਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ. ਯੋ ਅਤ੍ਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਰੋਤਿ. ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਗਤਿਯਾ ਵਾ. ‘‘ਪੁ’’ਨ੍ਤਿ ਨਰਕਂ, ਤਤ੍ਥ ਗਲਨ੍ਤਿ ਪਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਪਾਪਕਾਰਿਨੋ. ਇਤਰੇਪਿ ਸਂਸਾਰੇ ਸਂਸਾਰਿਨੋ ਤਂਸਭਾਵਾਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਂਤਂਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੂਰਣਤੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਵਸੇਨ ਗਲਨਤੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਾਤਿ ਨੇਰੁਤ੍ਤਾ.

ਏਤਞ੍ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਤਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਵਸੇਨ ਇਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ, ਏਤਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਅਧਿਗਤਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ¶ . ਹਦਯਰੂਪਨ੍ਤਿ ਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ, ਅਥ ਖੋ ਹਦਯਮਂਸਪੇਸਿ. ਯਂ ਬਹਿ ਕਮਲਮਕੁਲ਼ਸਣ੍ਠਾਨਂ, ਅਨ੍ਤੋ ਕੋਸਾਤਕੀਫਲਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਲੋਹਿਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਪਨ ਇਮਂ ਲੋਹਿਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਦਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਦਿਚਿਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਵਿਵਿਧਵਣ੍ਣਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਕੋ ਵਾ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਜਮੇਵ ਤਂ ਲੋਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਸ੍ਸਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਅਚਿਤ੍ਤਜਂ, ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਭੇਦੇਨ ¶ ਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੇਸਤਿਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਾਨਂ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਗਮਨਾਦੀਸੁ ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਾਨਿ ਉਤੁਕਮ੍ਮਾਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪੇਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਂ ਸੇਸਤਿਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਾਨਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਸਾਦਕੋਧਵੇਲਾਸੁ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਭੇਦਾਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਚ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਅਨੁਮਾਨਤੋ ਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਗਵੇਸਨ੍ਤੇਨ. ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਯੋਗਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਸ੍ਸ ਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਸ੍ਸ ਹਦਯਮਂਸਪੇਸਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਨਯਗ੍ਗਾਹਵਸੇਨਪਿ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਕਾਲਸਤਮ੍ਪਿ ਕਾਲਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਤਥੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਹਦਯਲੋਹਿਤਵਣ੍ਣਦਸ੍ਸਨਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਂ ਤਦਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਜਵਨਾਨਿ ਜਵਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਅਨ੍ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਞਾਣਂ, ਇਦਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਤ੍ਥਾਨੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ¶ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਰੂਪਂ ਵਿਯ ਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ, ਸਦ੍ਦਂ ਵਿਯ ਚ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞਾਣਂ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਰਾਗਾਦਿਵਵਤ੍ਥਾਪਨਂ ਹੋਤਿ ਨੀਲਾਦਿਵਵਤ੍ਥਾਪਨਂ ਵਿਯ. ਏਵਮਧਿਗਤਸ੍ਸ ਪਨ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਥਾਮਗਮਨਵਿਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਧਿਗਮਨਵਿਧਾਨਸਦਿਸਮੇਵਾਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ…ਪੇ… ਥਾਮਗਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਂ ਥਾਮਗਤੇ ਹੀਤਿਆਦਿ ਥਾਮਗਤਾਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਨਂ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਪਣ੍ਣਾਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਰੂਪਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਅਰੂਪਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਰਾਗਾਦਿਪਕਾਰੇਹਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਵਸੇਨਾਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਕਥਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਧ ਅਨੁਦ੍ਧਟਂ. ਤਮ੍ਪਿ ¶ ਹਿ ਉਪਰਿਮੋ, ਸਦਿਸੋ ਵਾ ਅਰਿਯੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਸ੍ਸ, ਸਦਿਸਸ੍ਸ ਚ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਜਾਨਾਤਿ ਏਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋਤਿ ਞਾਣੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ. ਏਕਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮੇਨ ਵਿਨਾ ਤਦਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਨਾਪਿ ਹਦਯਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਹਦਯਰੂਪਦਸ੍ਸਨਾਦਿਵਿਧਾਨਂ ਹਿ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇਪਿ ਵਾ. ਨ ਕਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨੁਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਕਤਾਭਿਨਿਵੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ, ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਕਥਾਤਿ ‘‘ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਕਮ੍ਮਕਥਾ.

ਅਵਸੇਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ. ਏਵਂ ਅਵਿਭਾਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਿਭਾਗਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁਭੂਮਕਂ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੀਤਰਾਗ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤਞ੍ਹਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਂਹੇਤੁਕਤਾਹਿ ਰਾਗੇਨ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਸਙ੍ਕਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਵੀਤਰਾਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਤਿ. ਸੇਸਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਰਾਗੇਨ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਨਤ੍ਥੇਵ ਸਰਾਗਤਾ, ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਕਤਾਯ ਪਨ ਸਿਯਾ ਤਂਸਹਿਤਤਾਲੇਸੋਤਿ ਨਤ੍ਥੇਵ ਵੀਤਰਾਗਤਾਪੀਤਿ ਦੁਕਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਤਾਵ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਪਦੇਸਿਕਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਕਨ੍ਤਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੇ ਅਸਤਿਪਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਭਾਵੋ ਏਵੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ ਏਕਚ੍ਚਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਸੇਸਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵੀਤਰਾਗਤਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ¶ , ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕੇਚਿ ਪਨ ਥੇਰਾ ਤਾਨਿਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਦੋਸਦੁਕੇਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਨਯੇਨਾਤਿ ਆਵੇਣਿਕਨਯੇਨ, ਤਦਞ੍ਞਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਵਿਯ ਲੋਭਦੋਸੇਹਿ ਅਮਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਮੋਹਸ੍ਸੇਵ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਕੁਸਲਮੂਲਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਸਹ ਮੋਹੇਨੇਵਾਤਿ ਸਮੋਹਂ ਪਠਮਨਯੇ, ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਪਨ ਸਹੇਵ ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਸਮੋਹਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਰਪੁਰਿਮਪਦਾਵਧਾਰਣਤੋ ਦ੍ਵੀਸੁ ਨਯੇਸੁ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਗਤਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਨੁਗਤਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਙ੍ਕੋਚਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੁਗਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਵਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੇਨ ਥਾਮਜਾਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਿਲੇਸਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ, ਵਿਪੁਲਫਲਤਾਯ, ਦੀਘਸਨ੍ਤਾਨਤਾਯ ਚ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵਂ ਗਤਂ, ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਵਾ ਉਲ਼ਾਰਚ੍ਛਨ੍ਦਵੀਰਿਯਚਿਤ੍ਤਪਞ੍ਞੇਹਿ ਗਤਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਂ. ਅਵਸੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਅਪ੍ਪਮਾਣਂ. ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੇਹਿ ਸਹ ਉਤ੍ਤਰੇਹੀਤਿ ਸਉਤ੍ਤਰਂ. ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਂ, ਲੋਕੇ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ. ਤਤੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ ¶ ਏਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ. ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਨਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਆਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮਾਹਿਤਂ. ਤਦਙ੍ਗਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ. ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਚਿਤ੍ਤਂ. ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਫਲਚਿਤ੍ਤਂ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਦੁਭਯਮੇਵ. ਕਾਮਂ ਕਾਨਿਚਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਚਿਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਪਨ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਸਕਿਚ੍ਚਾਯੋਗਤੋ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਸਰਾਗਾਦਿਭੇਦਵਸੇਨ ਚੇਵ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਭੇਦਵਸੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਮ੍ਪਿ.

ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੦੨. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਮ੍ਹਿ ਯਂ ਞਾਣਂ, ਤਦਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ¶ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿਞਾਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ ‘‘ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਅਤੀਤਭਵਵਿਸਯਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤੀਤਜਾਤੀਸੂ’’ਤਿ ਨਿਵਾਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੋ, ਖਨ੍ਧਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚ ਨਿਵਸਿਤਧਮ੍ਮੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਵੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ. ਨਿਵੁਤ੍ਥਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਸਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਤਾ, ਤਥਾਭੂਤਾ ਚ ਤੇ ਅਨੁ ਅਨੁ ਭੂਤਾ ਜਾਤਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਵੁਤ੍ਥਾਤਿ ਅਜ੍ਝਾਵੁਤ੍ਥਾ ਅਨੁਭੂਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਨਿਵਾਸ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਨਿਵੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਨਿਵੁਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਗੋਚਰਨਿਵਾਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗੋਚਰਭੂਤਾਪਿ ਹਿ ਗੋਚਰਾਸੇਵਨਾਯ ਆਸੇਵਿਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਅਨੁਭੂਤਾ ਨਿਵੁਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਤੇ ਪਨ ਦੁਵਿਧਾ ਸਪਰਵਿਞ੍ਞਾਣਗੋਚਰਤਾਯਾਤਿ ਉਭਯੇਪਿ ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਯੇ ਤੇ ਗੋਚਰਨਿਵਾਸੇਨ ਨਿਵੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਨ ਕੇਵਲਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਜਾਤਿਨਾਮਗੋਤ੍ਤਵਣ੍ਣਲਿਙ੍ਗਾਹਾਰਾਦਿਵਿਸੇਸੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਰਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਗਹਿਤਾ, ਤਥੇਵੇਤਂ ¶ ਞਾਣਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਾਪਿ ਵਾ ਨਿਵੁਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਪਰੇਸਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾਪਿ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਪਿ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਪਰੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਗਹਣੇ ਪਯੋਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤੇ ਚ ਖੋ ਯਸ੍ਮਾ ਅਭੀਤਾਸੁ ਏਵ ਜਾਤੀਸੁ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਹਿ ਤੇ ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਤੇਸਂ ਤਦਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਤੀਤੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ਞਾਯਤੀਤਿ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭੂਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦੀਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਾ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾਨੁਸ੍ਸਰਣਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਨਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਵ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ¶ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ. ਤੇਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਨਾਮ ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ, ਸਾ ਪਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਤਾਨਿ ਇਧ ਪਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞਾਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਤੇ ਪਨੇਤੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਵਿਸਯਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਵਿਪਸ੍ਸਿਂਸੁ, ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਸੁਂ, ਏਵਂ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਸਚ੍ਛਾਕਂਸੁ, ਏਵਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯੇ ਵਿਨੇਸੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਞਾਣਸ੍ਸ ਗਤਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਯਾਯ ਸਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਨੇਕਵਿਧਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਾਦਿਵਸੇਨ ਬਹੁਵਿਧਂ. ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਾਦਿਆਕਾਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਸਹਯੋਗੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਂਵਣ੍ਣਿਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਨਿਵਾਸ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਭੇਦਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਮੇਤਨ੍ਤਿ ਤੇ ਭੇਦੇ ਬ੍ਯਾਪਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਵੁਤ੍ਥਸਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਸਾਵਕਸ੍ਸੇਵੇਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ, ਨ ਸਤ੍ਥੁਨੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਵਸੇਨ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਾ’’ਤਿ. ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ. ਸਾ ਚ ਖੋ ਚੁਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਵਸੇਨ. ਕੇਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਇਰਿਯਾਪਥਪਟਿਪਾਟਿ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਞਾਣਗਤਿਯਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਤੇ ਪਨ ਕਮ੍ਮਵਾਦਿਨੋ ਕਿਰਿਯਵਾਦਿਨੋ ਤਾਪਸਾਦਯੋ. ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਮਹਾਸਾਵਕੇ ਇਤਰੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਵਕਾ ਪਕਤਿਸਾਵਕਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਸੁ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਏਵ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਆਗਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ¶ ‘‘ਨ ਤਤੋ ਪਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਯੋਗੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਬਲਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਦਿਯੇਵ ਪਞ੍ਞਾਯ ਬਲਵਕਾਰਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਨੇਸਂ ਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਂ. ਏਤ੍ਤਕੋਤਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਲਕ੍ਖਂ, ਤਦਧਿਕਂ ਏਕਂ, ਦ੍ਵੇ ਚ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਕਾਲਵਸੇਨ ਏਵਂਪਰਿਮਾਣੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਤੇਸਂ ਮਹਾਸਾਵਕਅਗ੍ਗਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਪਾਰਮਿਤਾ ਸਮਿਤਾ. ਯਦਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਵਿਭਾਗੋ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ¶ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤਾ ਆਪਨ੍ਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ‘‘ਯਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਵਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਯ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯੇ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਯਂ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵ. ਅਥ ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਕਾਰਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਾਦਿਨਾ ਸਾਤਿਸਯਤ੍ਤਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਆਨੁਭਾਵਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ. ਅਤੀਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਏਵਂ ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਯ.

ਏਵਂ ਛਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਕਾਲਵਿਭਾਗਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਤੋ ਆਨੁਭਾਵਵਿਸੇਸਤੋ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਚੁਤਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਏਵ ਗਹਣਵਸੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ, ਅਨ੍ਵਯਤੋ ਚ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਕਤਿਸਾਵਕਾ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨਪਿ ਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਬਲਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਹੇਤੁਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ, ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਕਮਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝਦਸ੍ਸਨੇ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ. ਞਾਣਬਲਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਂ ਤਂ ਪਾਕਟਮੇਵਾਤਿ ਯਥਾ ਨਾਮ ਸਰਦਸਮਯੇ ਠਿਤਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਵੇਲਾਯਂ ਚਤੁਰਤਨਿਕੇ ਗੇਹੇ ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਰੂਪਗਤਂ ਸੁਪਾਕਟਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਲੋਕਸਿਦ੍ਧਮੇਤਂ, ਸਿਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਤਰਤਿਰੋਹਿਤਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਰੂਪਗਤਸ੍ਸ ਅਗੋਚਰਤਾ. ਨਤ੍ਥੇਵ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਗੋਚਰਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਤਂ ਞਾਣਾਲੋਕੇਨ ਓਭਾਸਿਤਂ ਹਤ੍ਥਤਲੇ ਆਮਲਕਂ ਵਿਯ ਸੁਪਾਕਟਂ ਸੁਵਿਭੂਤਮੇਵ ¶ ਹੋਤਿ ਤਥਾ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਸ੍ਸ ਸੁਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਪੇਯ੍ਯਾਲਪਾਲ਼ਿਂ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਯਥਾ ਪੇਯ੍ਯਾਲਪਾਲ਼ਿਂ ਪਠਨ੍ਤਾ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਮੇਵ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਨੁਪਦਂ, ਏਵਂ ਅਨੇਕਾਪਿ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਯੋ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ. ਯਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਯਂ ¶ ਯਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤੇ ਏਵ ਞਾਣੇਨ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾ. ਸੀਹੋਕ੍ਕਨ੍ਤਵਸੇਨ ਸੀਹਗਤਿਪਤਨਵਸੇਨ ਞਾਣਗਤਿਯਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਸਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲ਼ਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਕੋਟਿਪਟਿਪਾਦਨਵਸੇਨ ਕਤਵਾਲਵੇਧਪਰਿਚਯਸ੍ਸ. ਸਰਭਙ੍ਗਸਦਿਸਸ੍ਸਾਤਿ ਸਰਭਙ੍ਗਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸਦਿਸਸ੍ਸ (ਜਾ. ੨.੧੭.੫੦ ਆਦਯੋ). ਲਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਵਸੇਨ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ. ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਪਸ੍ਸਗਮਨਵਸੇਨ ਨ ਵਿਰਜ੍ਝਤਿ.

ਖਜ੍ਜੁਪਨਕਪ੍ਪਭਾਸਦਿਸਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਵਿਯ ਅਪ੍ਪਾਨੁਭਾਵਤਾਯ ਖਜ੍ਜੋਤੋਭਾਸਸਮਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਦੀਪਪ੍ਪਭਾਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਪਾਕਤਿਕਦੀਪਾਲੋਕਸਦਿਸਂ. ਉਕ੍ਕਾਪਭਾ ਮਹਾਉਮ੍ਮੁਕਾਲੋਕੋ. ਓਸਧਿਤਾਰਕਪ੍ਪਭਾਤਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ ਪਭਾ ਏਤਾਯ ਧੀਯਤੀਤਿ ਓਸਧਿ, ਓਸਧੀਨਂ ਵਾ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਯਿਕਤ੍ਤਾ ਓਸਧੀਤਿ ਏਵਂ ਲਦ੍ਧਨਾਮਾਯ ਤਾਰਕਾਯ ਪਭਾ. ਸਰਦਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਸਦਿਸਂ ਸਵਿਸਯੇ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਵਿਧਮਨਤੋ.

ਯਟ੍ਠਿਕੋਟਿਗਮਨਂ ਵਿਯ ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਮੁਞ੍ਚਨਤੋ. ਕੁਨ੍ਨਦੀਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਾਯ ਏਕੇਨੇਵ ਰੁਕ੍ਖਦਣ੍ਡੇਨ ਕਤਸਙ੍ਕਮੋ ਦਣ੍ਡਕਸੇਤੁ. ਚਤੂਹਿ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਵਾ ਜਨੇਹਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ ਫਲਕੇ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਆਣਿਯੋ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਕਤਸਙ੍ਕਮੋ ਜਙ੍ਘਸੇਤੁ. ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਗਮਨਯੋਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਕਮੋ ਜਙ੍ਘਸੇਤੁ ਜਙ੍ਘਮਗ੍ਗੋ ਵਿਯ. ਸਕਟਸ੍ਸ ਗਮਨਯੋਗ੍ਗੋ ਸਙ੍ਕਮੋ ਸਕਟਸੇਤੁ ਸਕਟਮਗ੍ਗੋ ਵਿਯ. ਮਹਤਾ ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗੋ ਮਹਾਜਙ੍ਘਮਗ੍ਗੋ. ਬਹੂਹਿ ਵੀਸਾਯ ਵਾ ਤਿਂਸਾਯ ਵਾ ਸਕਟੇਹਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਮਗ੍ਗੋ ਮਹਾਸਕਟਮਗ੍ਗੋ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਧਿਕਾਰੇਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩, ੧੯੨; ਪੇਟਕੋ. ੨੨; ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੯) ਚਿਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਸਾਵਕਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਧਿਕਾਰੇ.

੪੦੩. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾਵਕਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਕਾਮੇਨ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਤੀਸੁ ਝਾਨੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਪੀਤਿਸੁਖੇਹਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਸਮ੍ਪੀਨਨਾਯ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਮੇਵ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਯਾਯ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਾਰਮ੍ਭੋ, ਸਾ ਇਧ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਾ ਨਿਸਜ੍ਜਾ. ਤਤੋ ਆਸਨਪਞ੍ਞਾਪਨਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਪੁਰਿਮਕਂ ਆਸਨਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ¶ . ਭੋਜਨਕਾਲੋਤਿਆਦੀਸੁ ਕਾਲਸੀਸੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਕਤਕਿਚ੍ਚਮਾਹ. ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਵਨ੍ਦਨਕਾਲੋਤਿ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣੇਸੁ ਚੇਤਿਯਬੋਧੀਨਂ ਵਨ੍ਦਨਕਾਲੋ. ਸਕਲਂ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿਵਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ.

ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਚ੍ਚਂ. ਏਤ੍ਤਕੇਨਾਤਿ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨੇਨ. ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥਕਸ੍ਸ ਵਿਯ ਨਿਸਾਨਸਿਲਾ ਸਤਿਪਞ੍ਞਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਸਿਤਭਾਵਾਵਹਂ. ਯਂ ਤਸ੍ਸ, ਤਾ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨੇਨ ਪਰਮਨੇਪਕ੍ਕਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੀਪੇ ਜਲਿਤੇ ਵਿਯ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪੁਰਿਮਭਵੇਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ. ਪਵਤ੍ਤਿਤਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਨਾਮਰੂਪਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਠਮਂ ਰੂਪਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਾਮਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਪਠਮਂ ਨਾਮਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਪਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਨਾਮ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਯ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ.

‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਭਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਰਭਾਵਤੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਏਕਭਵੇਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮੇਵ ਨਾਮਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਰੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਮਰਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਇਧ;

ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਦਿਸਾ ਖਨ੍ਧਾ, ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ’’ਤਿ. (ਮਹਾਨਿ. ੩੯);

ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਹੁਨ੍ਦਰਿਕਨ੍ਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਉਪਰਿ ਚ ਘਨਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਬਾਧਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਨ੍ਧਤਮਮਿਵਾਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾ ਵਿਯ.

ਕੂਟਾਗਾਰਕਣ੍ਣਿਕਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਕੂਟਾਗਾਰਸ੍ਸ ਕੂਟਤ੍ਥਾਯ. ਕੂਟਾਗਾਰਸ੍ਸ ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਵਿਯ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ, ਮਹਾਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਭਵੇ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਨਾਮਰੂਪਂ, ਸਾਖਾਪਲਾਸਾ ਵਿਯ ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਫਰਸੁਧਾਰਾ ਵਿਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਭਾਵਨਾ ¶ , ਕਮ੍ਮਾਰਸਾਲਾ ਵਿਯ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਟ੍ਠਫਾਲਕੋਪਮਾਪਿ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮ ਬਲਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਓਦਨਪਚਨਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਂ ਫਾਲੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਤਚਫੇਗ੍ਗੁਮਤ੍ਤਫਾਲਨੇ ਫਰਸੁਧਾਰਾਯ ਵਿਪਨ੍ਨਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਰੁਂ ਫਾਲੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਕੇਸੋਹਾਰਕੂਪਮਾ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣਂ ¶ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ ਅਤੀਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਨਿਵੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਭਾਵਾ. ਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਨਿਸਜ੍ਜਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਾਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸਮਾਧਿਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞਾਣਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਞਾਣਂ. ਤਂ ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਂ ਤੇਸਂ ਵਚਨਂ ਅਤੀਤਂਸਞਾਣਂ ਚੇ, ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਞਾਣਸ੍ਸ ਕਾਮਾਵਚਰਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਰਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਓਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਆਰਬ੍ਭ ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਾ ਆਗਤਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਯੇਸਂ ਜਵਨਾਨਂ ਪੁਰਿਮਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਯਦਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਾਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਨਾਮਾਤਿ ਕਾਮਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਚੁਤਿਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤਨਾਮਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਞਾਣਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਜੋਤਿਤਭਾਵਤੋ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਤਤੋ ਨਾਮਰੂਪਤੋ ਪਭੁਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਾ ਖਨ੍ਧਾ, ਖਨ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚ ਸਬ੍ਬੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸੋ, ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀ’’ਤਿ.

੪੦੪. ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਨ੍ਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਭਵਂ. ਸੋ ਹਿ ਏਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦੋ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਇਧ ਜਾਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਕਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਹਾਯਮਾਨੋਤਿ ਖੀਯਮਾਨੋ ਵਿਨਸ੍ਸਮਾਨੋ. ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪੋ. ਸੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਕਾਲੋ, ਤਦਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਡ੍ਢਮਾਨੋ ਵਿਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯੋ ਪਨ ‘‘ਕਾਲਂ ਖੇਪੇਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਕਾਲੋ ਘਸਤਿ ਭੂਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਸਹਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ (ਜਾ. ੧.੨.੧੯੦) ਚ ਆਦੀਸੁ ਕਾਲਸ੍ਸਾਪਿ ਖਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਅਨਿਟ੍ਠਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਸਂਵਟ੍ਟਨਂ ਵਿਨਸ੍ਸਨਂ ਸਂਵਟ੍ਟੋ, ਸਂਵਟ੍ਟਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਤਥਾ ਠਾਯੀ ਸਂਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀ. ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ. ਵਿਵਟ੍ਟਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ, ਵਡ੍ਢਨਂ ਵਾ ਵਿਵਟ੍ਟੋ.

ਤੇਜੋਸਂਵਟ੍ਟੋ ਆਪੋਸਂਵਟ੍ਟੋ ਵਾਯੋਸਂਵਟ੍ਟੋਤਿ ਏਵਂ ਸਂਵਟ੍ਟਸੀਮਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟੇਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਤਥਾ ¶ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਆਪੋਸਂਵਟ੍ਟੋ ਤੇਜੋਸਂਵਟ੍ਟੋ ¶ ਵਾਯੋਸਂਵਟ੍ਟੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਂਵਟ੍ਟਕਮਹਾਭੂਤਦੇਸਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਸਂਵਟ੍ਟਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਆਪੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟੋ ਆਪੋਸਂਵਟ੍ਟੋ. ਸਂਵਟ੍ਟਸੀਮਾਤਿ ਸਂਵਟ੍ਟਮਰਿਯਾਦਾ.

ਸਂਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਸਦਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ, ਤੀਸੁਪਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਾਲੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਖੇਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਧ ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਤਿਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਞਾਣਾਨੁਭਾਵੋ ਪੁਞ੍ਞਫਲਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤੋ ਸਰਸੇਨੇਵ ਪਥਵੀ ਵਿਜਮ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਙ੍ਕੁਰਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਰਿਯਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਨੁਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਧ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਚੇਤੋਵਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਆਣਾਖੇਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਠਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਂ ਗਤੋਪਿ ਕਤਪਰਿਤ੍ਤੋ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਏਕਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇ ਠਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤੇ ਕਤੇ ਆਣਾਖੇਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਾਤ੍ਵੇਵ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨੁਭਾਵੋ ਤਤ੍ਥ ਦੇਵਤਾਹਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਣਾਯ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਯਂ ਵਿਸਯਖੇਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ ਸਰੇਨ ਅਭਿਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਯਾਵਤਾ ਵਾ ਪਨ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੮੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਨਨ੍ਤਾਪਰਿਮਾਣੇ ਵਿਸਯਖੇਤ੍ਤੇ. ਯਂ ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ ਆਕਙ੍ਖਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਆਕਙ੍ਖਾਮਤ੍ਤਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ. ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਵਟ੍ਟਮਾਨਂ ਜਾਯਮਾਨਂ.

੪੦੫. ਗੋਖਾਯਿਤਕਮਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਗੋਹਿ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਮਾਣੇਸੁ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ. ਪੁਪ੍ਫਫਲੂਪਜੀਵਿਨਿਯੋ ਚ ਦੇਵਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਵਸ੍ਸੂਪਜੀਵਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਪਟਿਲਦ੍ਧਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਝਾਨਪ੍ਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਦਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲੋਕਂ ਬ੍ਯੂਹੇਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਨ੍ਤੀਤਿ ਲੋਕਬ੍ਯੂਹਾ. ਤੇ ਕਿਰ ਦਿਸ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਾਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਪਿ ਸਂਵੇਗਜਾਤਾ, ਸਮ੍ਭਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ¶ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਆਸਨ੍ਨੇ ਠਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ. ਸਿਖਾਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਮੁਤ੍ਤਸਿਰਾ. ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਵਿਧੂਯਮਾਨਕੇਸਤਾਯ ਵਿਕਿਣ੍ਣਕੇਸਾ. ਲੋਕਵਿਨਾਸਭਯੇਨ ਸੋਕਵਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਰੂਪਵੇਸਧਾਰਿਨੋ. ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਦੇਵਾਨਂ ¶ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰੋ. ਕਥਂ ਪਨੇਤੇ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ? ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਸਞ੍ਚੋਦਿਤਾਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਤਾਦਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਏਕੇ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇਵਤਾਹਿ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਅਪਰੇ.

ਮੇਤ੍ਤਾਦੀਨੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਮਨਸਿਕਾਰਾਦੀਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਪੁਞ੍ਞਾਨਿ. ਦੇਵਲੋਕੇਤਿ ਕਾਮਦੇਵਲੋਕੇ. ਦੇਵਾਨਂ ਕਿਰ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਵਾਤਗ੍ਗਹਣਪਰਿਚਯੇਨ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇ ਝਾਨਾਨਿ ਸੁਖੇਨੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਾਯੋਕਸਿਣੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਝਾਨਂ ਪਟਿਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਦਞ੍ਞੇ ਪਨਾਤਿ ਆਪਾਯਿਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਦੇਵਲੋਕੇ.

ਦੁਤਿਯੋ ਸੂਰਿਯੋਤਿ ਦੁਤਿਯਂ ਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਂ. ਸਤ੍ਤਸੂਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਸੂਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵਸੁਤ੍ਤਂ. ਪਕਤਿਸੂਰਿਯੇਤਿ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਕਾਲਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸੂਰਿਯਵਿਮਾਨੇ. ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਕਾਲੇ ਪਨ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਾ, ਏਵਂ ਸੂਰਿਯਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੂਰਿਯਮਣ੍ਡਲਂ ਪਨ ਪਭਸ੍ਸਰਤਰਞ੍ਚੇਵ ਤੇਜਵਨ੍ਤਤਰਞ੍ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਪਰੇ. ਗਙ੍ਗਾ ਯਮੁਨਾ ਸਰਭੂ ਅਚਿਰਵਤੀ ਮਹੀਤਿ ਇਮਾ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਨਦਿਯੋ.

ਪਭਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ. ਹਂਸਪਾਤਨੋਤਿ ਮਨ੍ਦਾਕਿਨਿਮਾਹ.

ਨ ਸਣ੍ਠਾਤੀਤਿ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਸਿਨੇਹਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਸਿਨੇਹਂ. ਯਾਯ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਆਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਾ ਛਸੂਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਥਾ ਚਿਦਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਚ ਇਦਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਂ. ਏਵਂ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਨਿਪੀਤਿ ਵਿਪਤ੍ਤਿਮਹਾਮੇਘੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਅਤਿਦਿਸਤਿ.

ਪਲੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾਤਿ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਨ੍ਤਿ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਪ੍ਪਭੇਦਂ ਸਙ੍ਖਾਰਜਾਤਂ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਕ੍ਖਯਾਤਿ ਝਾਪੇਤਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਕ੍ਖਯਾ. ਸਯਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਸਮਾਨਂ ਇਨ੍ਧਨਾਭਾਵਤੋ ਛਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਅਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਡ੍ਡਹਿਤ੍ਵਾ ਵੂਪਸਮਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਪ੍ਪਿ…ਪੇ… ਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀ’’ਤਿ.

੪੦੬. ਦੀਘਸ੍ਸ ¶ ਅਦ੍ਧੁਨੋਤਿ ਸਂਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦੀਘਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ¶ . ਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਾਕਸਾਲਾਦਿਰੁਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਘਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਿਸਰਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਿਤਂ ਕਰੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਰਿਵਟੁਮ’’ਨ੍ਤਿ, ਵਟ੍ਟਭਾਵੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ. ਤਨ੍ਤਿ ਉਦਕਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾਤਸ੍ਸ. ਵਿਵਰਂ ਦੇਤੀਤਿ ਯਥਾ ਘਨਂ ਕਰੋਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ, ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਂ ਦੇਤਿ. ਪਰਿਕ੍ਖਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਯਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਏਕੋਘਭੂਤੇਨ ਵਾਤੇਨ ਪਰਿਸੋਸਿਯਮਾਨਤਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਪਾਤੁਭਵਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋਤਿ ਚ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਮਾਹ. ਉਪਰਿ ਚਤੁਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਯਾਮਦੇਵਲੋਕਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨੇ. ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਾਨਂ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਥਵੀਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਨ ਤਾਵ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ.

ਰੁਨ੍ਧਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨ ਭਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤਿ.

‘‘ਪਠਮਤਰਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਆਯੁਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਂ, ਤੇਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਵਾ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤੋਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ. ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾਪਿ ਹਿ ਆਭਸ੍ਸਰਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਯਂਪਭਾ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਲੁਪ੍ਪਕਾਰਕਨ੍ਤਿ ਆਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਆਲੁਪ੍ਪਨਂ ਵਿਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਹਟ੍ਠਾ ਉਪ੍ਪਿਲਾਵਿਤਚਿਤ੍ਤਾ. ਨਾਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਥਾ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ.

ਸਿਨੇਰੁਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਹਿਮਵਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੀਪਸਮੁਦ੍ਦਾਪੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਨਿਨ੍ਨਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮੁਦ੍ਦਾ, ਸਮਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਦੀਪਾ’’ਤਿ. ਥੂਪਥੂਪਾਤਿ ਉਨ੍ਨਤੁਨ੍ਨਤਾ.

ਅਤਿਮਞ੍ਞਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੨੩) ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਨਯੇਨੇਵ. ਪਦਾਲਤਾਤਿ ਏਵਂਨਾਮਿਕਾ ਲਤਾਜਾਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਪਾਰਾਸਵਜਾਤਿ ਗਲ਼ੋਚੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਕਟ੍ਠੇ ਏਵ ਭੂਮਿਪ੍ਪਦੇਸੇ ਪਚ੍ਚਨਕੋ ਅਕਟ੍ਠਪਾਕੋ. ਅਕਣੋਤਿ ਕੁਣ੍ਡਕਰਹਿਤੋ.

ਸੁਮਨਸਙ੍ਖਾਤਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸੋ ¶ ਸੁਮਨਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸੋ. ਯੋ ਯੋ ਰਸੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂਯਂਰਸੋ, ਓਦਨੋ, ਤਂ ਯਂਯਂਰਸਂ, ਯਾਦਿਸਰਸਵਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰਸਪਥਵੀ, ਭੂਮਿਪਪ੍ਪਟਕੋ, ਪਦਾਲਤਾ ਚ ¶ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਾ ਸੁਧਾਹਾਰੋ ਵਿਯ ਖੁਦ੍ਦਂ ਵਿਨੋਦੇਤ੍ਵਾ ਰਸਹਰਣੀਹਿ ਰਸਮੇਵ ਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਸੁਖੁਮਭਾਵੇਨ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਾ, ਸੁਖੁਮਭਾਵੇਨੇਵ ਗਹਣਿਨ੍ਧਨਮੇਵ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਓਦਨੋ ਪਨ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤੋ ਰਸਂ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋਪਿ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਭਾਵੇਨ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਾਵਂ, ਕਸਟਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਂ ਸਞ੍ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮਤ੍ਤਭਾਵੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਯਾਵ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਾਮਰਾਗਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵੇਗੋ ਨ ਸਮਿਤੋ, ਨ ਤਾਵ ਬਲਵਕਾਮਰਾਗੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ. ਯਦਾ ਪਨਸ੍ਸ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਯ ਬਲਵਕਾਮਰਾਗੋ ਲਦ੍ਧਾਵਸਰੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਦਾ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇਸੁ ਸਞ੍ਜਾਯਿਂਸੁ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ…ਪੇ… ਪਾਤੁਭਵਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਸੁਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਅਲਸਜਾਤਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਜ੍ਜੁਕਮੇਵ ਤਣ੍ਡੁਲਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਦਿਵਸਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਗਹਣੇਨ ਅਲਸਪਕਤਿਕਸ੍ਸ.

ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਸੋਚਨ੍ਤਿ. ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਸਮਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯਾਮ. ਨੋਤਿ ਅਮ੍ਹੇਸੁ. ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਯਥਾਰਹਂ. ਖੀਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਖੀਯਨਾਰਹਂ ਨਿਨ੍ਦਨੀਯਂ. ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਹੀਲ਼ੇਤਬ੍ਬਂ.

ਅਯਮੇਵ ਭਗਵਾ ਪਟਿਬਲੋ ਪਗ੍ਗਹਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਰਞ੍ਜੇਤੀਤਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਰਮੇਤਿ ਪੀਣੇਤਿ.

ਵਿਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਸਙ੍ਗਹਂ. ਵੀਸਤਿਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਸਙ੍ਗਹਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਸੇਸਾਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਾਲਤੋ ਤੇਨ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣਾਨੇਵ.

੪੦੭. ਮਹਾਧਾਰਾਹੀਤਿ ਤਾਲਸਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਮਾਣਾਹਿ ਮਹਤੀਹਿ ਖਾਰੁਦਕਧਾਰਾਹਿ. ਸਮਨ੍ਤਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ. ਪਥਵਿਤੋਤਿ ਪਥਵਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਨ੍ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ. ਤੇਨ ਹਿ ਖਾਰੁਦਕੇਨ ਫੁਟ੍ਠਫੁਟ੍ਠਾ ਪਥਵੀਪਬ੍ਬਤਾਦਯੋ ਉਦਕੇ ¶ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਲੋਣਸਕ੍ਖਰਾ ਵਿਯ ਵਿਲੀਯਨ੍ਤੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰੁਦਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੂਦਕਮੇਵ ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਪਰੇ ‘‘ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਂ ਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧਞ੍ਚ ਉਦਕਸਨ੍ਧਾਰਕਂ ਵਾਯੁਕ੍ਖਨ੍ਧਞ੍ਚ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਯਮੇਵ ਏਕੋਘਭੂਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਤਯੋਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਆਭਸ੍ਸਰਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ, ਤਯਿਦਂ ‘‘ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਆਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਛਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਸੁਭਕਿਣ੍ਹੇਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ¶ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਾ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ. ਪਰਿਤ੍ਤਾਸੁਭਅਪ੍ਪਮਾਣਾਸੁਭੇਪਿ ਹਿ ਆਹਚ੍ਚ ਉਦਕਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਆਭਸ੍ਸਰੇ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਪ੍ਪਵਿਨਾਸਕਉਦਕਂ. ਉਦਕਾਨੁਗਤਨ੍ਤਿ ਉਦਕੇਨ ਅਨੁਗਤਂ ਫੁਟ੍ਠਂ. ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵਿਲੀਯਾਪੇਤ੍ਵਾ.

ਇਦਮੇਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਂਵਟ੍ਟਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ.

੪੦੮. ਥੂਲਰਜੇ ਅਪਗਤੇ ਏਵ ਪਥਵੀਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਸਣ੍ਹਰਜਂ ਅਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੋ ਸਣ੍ਹਰਜ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਵਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਮਹਾਰੁਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਮ੍ਪੀਤਿ ਮਹਾਪਥਵਿਯਾ ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇਨੇਵ ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਮ੍ਪਿ ਵਾਤੋ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਖਿਪਤਿ. ਤੇ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤਾਦਯੋ. ਅਭਿਹਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਘਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਹਿਮਵਨ੍ਤਸਿਨੇਰੁਂ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਾਦੀਹੀਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਾਗਮਵਸੇਨ ਘਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਗਤਨ੍ਤਿ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕਉਦਕਂ, ਤਂਸਨ੍ਧਾਰਕਵਾਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ ਵਿਨਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾਭਾਵਤੋ.

੪੦੯. ਯਦਿਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਹੇਤੁਕੋ ਸਰਸਨਿਰੋਧੋ ਵਿਨਾਸਕਾਭਾਵਤੋ, ਸਨ੍ਤਾਨਨਿਰੋਧੋ ਪਨ ਹੇਤੁਵਿਰਹਿਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਯਥਾ ਤਂ ਸਤ੍ਤਕਾਯੇਸੂਤਿ. ਭਾਜਨਲੋਕਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹੇਤੁਕੇਨ ਵਿਨਾਸੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਏਵਂ ਲੋਕੋ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਇਤਰੋ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਬਲੇਨ ਪਠਮਂ ਲੋਕੋ ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ, ਏਵਂ ਤੇਸਂ ਪਾਪਬਲੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਕੁਸਲਮੂਲਕਾਰਣਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਯਥਾ ਹਿ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਅਧਿਕਭਾਵੇਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਰੋਗਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪੋ, ਸਤ੍ਥਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪੋ, ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪੋਤਿ ਇਮੇ ਤਿਵਿਧਾ ¶ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾ ਵਿਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯਿਮ੍ਹਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਤਯੋ ਸਂਵਟ੍ਟਾ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਧਿਕਭਾਵੇਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਸੁ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨੇ. ਦੋਸੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਅਧਿਕਤਰਦੋਸੇਨ ਵਿਯ ਤਿਕ੍ਖਤਰੇਨ ਖਾਰੁਦਕੇਨ ਵਿਨਾਸੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੋਸੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਉਦਕੇਨ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਪਾਕਟਸਤ੍ਤੁਸਦਿਸਸ੍ਸ ਦੋਸਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਿਸਦਿਸਤਾ, ਅਪਾਕਟਸਤ੍ਤੁਸਦਿਸਸ੍ਸ ਰਾਗਸ੍ਸ ਖਾਰੁਦਕਸਦਿਸਤਾ ਚ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਦੋਸੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਅਗ੍ਗਿਨਾ, ਰਾਗੇ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਰੇ ਉਦਕੇਨਾ’’ਤਿ ¶ ਕੇਚਿਵਾਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਰਾਗੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬਹੁਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਰਾਗਵਸੇਨ ਬਹੁਸੋ ਲੋਕਵਿਨਾਸੋ.

੪੧੦. ਏਵਂ ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟਾਦਿਕੇ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਧਿਕਤਂ ਨੇਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ.

‘‘ਅਮੁਮ੍ਹਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੪) ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕਤਿਪਯਂ ਕਾਲਂ ਭਵਾਦੀਸੁ ਸਂਸਰਣਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਵਾ ਵਟ੍ਟਮਾਨੇਸੁ ਭਵਾਦੀਸੁ ਇਮਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਮੁਮ੍ਹਿ ਸਂਵਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤੇਨ ਚ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੇਨ ਇਤਰਾਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਭਵੇ ਵਾਤਿਆਦੀਸੁ ਕਾਮਾਦਿਭਵੇ ਵਾ ਅਣ੍ਡਜਾਦਿਯੋਨਿਯਾ ਵਾ ਦੇਵਾਦਿ ਗਤਿਯਾ ਵਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਆਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਵਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਵਾ. ਆਸਿਨ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿਂ. ਵਣ੍ਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਣ੍ਣਵਿਪਤ੍ਤਿਂ ਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸਾਲਿਮਂਸੋਦਨਾਹਾਰੋ ਵਾ ਗਿਹਿਕਾਲੇ. ਪਵਤ੍ਤਫਲਭੋਜਨੋ ਵਾ ਤਾਪਸਾਦਿਕਾਲੇ. ਸਾਮਿਸਾ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਦਯੋ. ਨਿਰਾਮਿਸਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸਿਤਾ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਵੇਕਜਸਮਾਧਿਜਸੁਖਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ.

‘‘ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਂ ਯਾਵਦਿਚ੍ਛਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯਂ, ਬ੍ਯਾਪਨਿਚ੍ਛਾਲੋਪੋ ਵਾ, ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਆਰੋਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾਵਦਿਚ੍ਛਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ¶ ਆਰੋਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਞਾਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਆਰੋਹਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾਨੁਸ੍ਸਰਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ, ਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ. ਇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਯਥਾਰਹਤੋ, ਨ ਯਥਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਣ੍ਣਾਦੀਹੀਤਿ ਵਣ੍ਣਾਹਾਰਵੇਦਯਿਤਾਯੁਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਹਿ. ਓਦਾਤੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਵਾ, ਤੇਨ ਏਵਮਾਦਿ ਏਵਂਪਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੧੧. ਚੁਤਿਯਾਤਿ ¶ ਚਵਨੇ. ਉਪਪਾਤੇਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨੇ. ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ, ਚੁਤਿਕ੍ਖਣਸਾਮਨ੍ਤਾ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣਸਾਮਨ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਯੇ ਪਨ ਆਸਨ੍ਨਚੁਤਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੧੧). ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਚ ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੋਤਧਾਤੂ’’ਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਆਲੋਕਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਧ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਲੋਕਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਮਹਾਜੁਤਿਕਤ੍ਤਾਪਿ ਦਿਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ, ਕਸਿਣਾਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸਯਂ ਞਾਣਾਲੋਕਫਰਣਭਾਵੇਨ ਚ ਮਹਾਜੁਤਿਕਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਹਾਜੁਤਿਕਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਮਿਦਂ ਬ੍ਯਮ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ. ਮਹਾਗਤਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਮਹਨੀਯਗਮਨਤ੍ਤਾ, ਵਿਮ੍ਹਯਨੀਯਪਵਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਮ੍ਹਯਨੀਯਾ ਹਿਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਾਦਿਗਤਰੂਪਦਸ੍ਸਨਤੋ. ‘‘ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ਹੀਨੂਪਮਾਦਸ੍ਸਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਤੋਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭਾਯ ਯੋਗਿਨੋ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਸ੍ਸ ਵਿਜਯਿਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭੀ ਚ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਦੇਵਤਾਨਂ ਵਚਨਗ੍ਗਹਣਕ੍ਖਮਨਧਮ੍ਮਦਾਨਵਸੇਨ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਵਿਯ ਦਾਨਗ੍ਗਹਣਲਕ੍ਖਣੇ, ਵੋਹਾਰੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਵਂ ਵਿਹਾਰਵਿਜਯਿਚ੍ਛਾਵੋਹਾਰਜੁਤਿਗਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਵਸੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ¶ . ਸਦ੍ਦਵਿਦੂ ਚ ਤੇਸੁ ਏਵ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਵੁ-ਸਦ੍ਦਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ. ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਮਵਿਸਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਦਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਸਯਮੇਵ ਤਤੋ ਸਾਤਿਸਯਂ ਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਕਾਰੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਚਕ੍ਖੁਮਿਵਾਤਿਪਿ ਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਰਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਏਤ੍ਥੇਵਾਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਏਵਮਿਤਰੇਪੀਤਿ. ਨਵਸਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾਵਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਲਾਭੀ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਵਿਯ. ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਾਵਧਾਰਣਂ, ਨ ਪੁਰਿਮਪਦਾਵਧਾਰਣਂ. ਏਵਂ ਹਿ ਜਯਦ੍ਦਿਸਜਾਤਕਾਦੀਹਿ ਅਵਿਰੋਧੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ.

ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ¶ ਇਦਨ੍ਤਿ ਮਾਨੁਸਕਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਗੋਚਰਭੂਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਨ ਦਿਬ੍ਬਤਿਰੋਹਿਤਾਤਿਸੁਖੁਮਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕਂ. ਏਵਰੂਪਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਵਿਸਯਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਵਿਸਯੀਮੁਖੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਾਨੁਸਕਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਮਂਸਚਕ੍ਖਾਤਿਕ੍ਕਮੋ ਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਨਪਿ. ਦਟ੍ਠੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਖਣਸ੍ਸ ਅਤਿਇਤ੍ਤਰਤਾਯ ਅਤਿਸੁਖੁਮਤਾਯ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਰੂਪਸ੍ਸ. ਅਪਿਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ, ਨ ਚ ਆਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਨਾ ਮਹਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਾ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚੁਤੂਪਪਾਤਕ੍ਖਣੇ ਰੂਪਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਟ੍ਠੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਸੁਵੁਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਯਦਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਰੂਪਦਸ੍ਸਨਤੋ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤ੍ਤਗਹਣਸ੍ਸ ਵਾ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਕੇਚਿ. ਤੇ ਚਵਮਾਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਰੂਪੇਤਿ ਨ ਚੁਤੂਪਪਾਤਕ੍ਖਣਸਮਙ੍ਗਿਨੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਮੋਹੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਹੀਨਂ ਨਿਹੀਨਫਲਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮੋਹਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹੀਲ਼ਿਤਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਪਰੀਤੇ ¶ , ਅਹੀਲ਼ਿਤੇ ਅਨੋਹੀਲ਼ਿਤੇ ਅਨੋਞ੍ਞਾਤੇ ਅਨਵਞ੍ਞਾਤੇ ਚਿਤ੍ਤੀਕਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਵਣ੍ਣੇਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਵਣ੍ਣੇ. ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇਤਿ ਅਸੁਨ੍ਦਰਵਣ੍ਣੇ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਦੋਸਦੋਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਦੋਸਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਗਤਿਂ ਗਤਾ ਸੁਗਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਗਤਿਗਤੇ’’ਤਿ, ਸੁਗਤਿਂ ਉਪਪਨ੍ਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਲੋਭਜ੍ਝਾਸਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਦਞ੍ਞੂ ਵਿਗਤਮਚ੍ਛੇਰਾ ਅਲੋਭੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਸੁਭਗਾ ਸਮਿਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਲੋਭਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਅਡ੍ਢੇ ਮਹਦ੍ਧਨੇ’’ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਗਤਿਂ ਗਤਾ ਦੁਗ੍ਗਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਤੇ’’ਤਿ. ਲੋਭਜ੍ਝਾਸਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਲੁਦ੍ਧਾ ਮਚ੍ਛਰਿਨੋ ਲੋਭੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਦੁਗ੍ਗਤਾ ਦੁਰੁਪੇਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਲੋਭਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਾ ਦਲਿਦ੍ਦੇ ਅਪ੍ਪਨ੍ਨਪਾਨੇ’’ਤਿ.

ਉਪਚਿਤਨ੍ਤਿ ਫਲਾਵਹਭਾਵੇਨ ਕਤਂ. ਯਥਾ ਕਤਂ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਫਲਦਾਨਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤਂ ਉਪਚਿਤਂ. ਚਵਮਾਨੇਤਿਆਦੀਹਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਸਯਮੁਖੇਨ ਵਿਸਯੀਬ੍ਯਾਪਾਰਮਾਹ. ਪੁਰਿਮੇਹੀਤਿ ਵਾ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦੀਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ¶ . ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ…ਪੇ… ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮੇਹਿ, ‘‘ਚਵਮਾਨੇ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਿਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਪਦੇਨਾਤਿ ‘‘ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਾਕ੍ਯੇਨ. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਲਾਭੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੋ ਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਲਾਭੀ ਨੇਰਯਿਕੇ ਚ ਸਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਦਿਸ੍ਵਾ ਠਿਤੋ. ਏਵਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਨੇਰਯਿਕਾਨਂ ਨਿਰਯਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਞਾਤੁਕਾਮਤਾਵਸੇਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ. ਕਿਂ ਨੁ ਖੋਤਿਆਦਿ ਮਨਸਿਕਾਰਵਿਧਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਵਂ ਪਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਜਵਨਾਨਿ ਜਵਨ੍ਤੀਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ‘‘ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਨ ਵਿਨਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਗਤਭਾਵੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾ. ਦੇਵਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਨੇਰਯਿਕਦੇਵਗ੍ਗਹਣਂ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਹਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭੀ ¶ ਅਞ੍ਞਗਤਿਕੇਸੁਪਿ ਏਵਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਪਾਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੧੧), ‘‘ਸੁਗਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਗਤਿਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੧੧) ਚ. ਤਂ ਨਿਰਯਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਂਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਫਾਰੁਸਕਵਨਾਦੀਸੂਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਿਤ੍ਤਲਤਾਵਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ.

ਯਥਾ ਚਿਮਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਚ ਇਮਸ੍ਸ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸਪੀਤਿ ਵਿਸੁਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਭਾਵਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਾਦਕਾਨੇਵ ਹਿ ਇਮਾਨੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭੀ ਨਿਰਯਾਦਿਅਭਿਮੁਖਂ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ, ਨੇਰਯਿਕਾਦਿਕੇ ਸਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਯੂਹਿਤਂ ਨਿਰਯਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਾਦਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਤਾਦਿਸੇਨ ਸਮਾਦਾਨੇਨ, ਤਜ੍ਜੇਨ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਏਵਂ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾ ਅਨਾਗਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਞਾਤੁਕਾਮੋ ਤਂ ਤਂ ਓਦਿਸ੍ਸ ਆਲੋਕਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਤੀਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਆਯੂਹਿਤਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਅਨਾਗਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਞਾਤੁਕਾਮੋ ਤਾਦਿਸੇਨ ਸਮਾਦਾਨੇਨ, ਤਜ੍ਜੇਨ ਚ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਾਤਿ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਤਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ¶ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇਸੁ. ਏਤਂ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ ਨਾਮ. ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਦ੍ਵਯਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇ ਸਤਿਯੇਵ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਨਾਸਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਹੇਵ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਕਾਯੇਨ ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਂ, ਕਾਯਤੋ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਪੂਤਿਕਤ੍ਤਾ ਦੁਟ੍ਠਂ ਚਰਿਤਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਾਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਚੋਪਨਕਾਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ. ਇਤਰੇਸੂਤਿ ਵਚੀਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਸੁ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤੂਪਚਿਤਂ, ਅਸਤਿਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੁਪਚ੍ਛੇਦੇ ਵਿਪਾਕਾਰਹਭਾਵਸ੍ਸ ਅਵਿਗਚ੍ਛਨਤੋ ਸੋ ਤੇਨ ਸਹਿਤੋਯੇਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਵਿਯ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਵਿਯ ਚ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਰਹਕਾ ਉਪਵਾਦਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਨੇਨਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਗੁਣਾਨਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨੇਨ, ਵਿਨਾਸਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚ ¶ ਅਨ੍ਤਿਮਵਤ੍ਥੁਨਾਪਿ ਉਪਵਾਦੋ ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਨਮੇਵਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ. ਗੁਣਾਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਝਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਸੀਲਪਰਿਧਂਸਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮਣਧਮ੍ਮੋਤਿ ਚ ਸੀਲਸਂਯਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਜਾਨਂ ਵਾਤਿ ਯਂ ਉਪਵਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਭਾਵਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਵਾ. ਅਜਾਨਂ ਵਾਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਵਾ. ਜਾਨਨਂ ਅਜਾਨਨਂ ਚੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ, ਅਰਿਯਭਾਵੋ ਏਵ ਪਮਾਣਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਭਯਥਾਪਿ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦੋਵ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਅਰਿਯੋ’’ਤਿ ਪਨ ਅਜਾਨਤੋ ਅਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯਗੁਣਾਭਾਵਂ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਤੇਕਿਚ੍ਛਂ ਪਨ ਹੋਤਿ ਖਮਾਪਨੇਨ, ਨ ਅਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਵਿਯ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛਂ.

ਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਤੁਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਥੇਰਂ, ਤਂ ਵਾ ਕਿਰਿਯਂ. ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏਵ ਥੇਰੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ, ਆਵੁਸੋ, ਪਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ. ਇਤਰੋਪਿ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋ ਸਾਸਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ. ਥੇਰੋ ਤਂ ਕਰੁਣਾਯਮਾਨੋ ‘‘ਖੀਣਾਸਵੋ ਤਯਾ ਉਪਵਦਿਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਵਿਕਾਸਿ.

ਸਚੇ ਨਵਕਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ. ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਅਖਮਾਪੇਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਪੁਰਤੋ ਖਮਾਪਨੇ ਅਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੇਪਿ. ‘‘ਅਖਮਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਤਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਮਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪੂਜਾਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਸਮਾਦਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ¶ ਸਮਾਦਾਨਾਨਿ, ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸਮਾਦਾਨਾਨਿ ਯੇਸਂ, ਤੇ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ, ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਪਰੇ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮਾਦਾਪਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ. ਤਯਿਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿਆਦਿ ਪਰਿਪਕ੍ਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਟ੍ਠੇ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ. ਏਵਂਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਅਵਸ੍ਸਮ੍ਭਾਵੀ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਵਾਚਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਰਿਯੂਪਵਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪੁਨ ਏਵਰੂਪਿਂ ਵਾਚਂ ਨ ਵਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਵਾਚਂ ਪਜਹਤਿ ਨਾਮ, ‘‘ਪੁਨ ਏਵਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਹਤਿ ਨਾਮ, ‘‘ਪੁਨ ਏਵਰੂਪਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨੇਵ ਪਜਹਤਿ, ਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਭਤਂ ¶ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਨਿਰਯੇਤਿ ਯਥਾ ਨਿਰਯਪਾਲੇਹਿ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰਯੇ ਠਪਿਤੋ, ਏਵਂ ਨਿਰਯੇ ਠਪਿਤੋਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਪਾਪਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਤੋ ਸਂਸਾਰਖਾਣੁਭਾਵੋਪਿ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ.

‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਯਞ੍ਚੇਵ ਕਾਯੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੪੭) ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਇਧ ਕਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਵਿਸਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾ’’ਤਿ. ਅਵੀਤਰਾਗਸ੍ਸ ਮਰਣਤੋ ਪਰਂ ਨਾਮ ਭਵਨ੍ਤਰੂਪਾਦਾਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਂ ਮਰਣਾਤਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਗ੍ਗਹਣੇ’’ਤਿ. ਯੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦੇਨੇਵ ਕਾਯੋ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦਾ’’ਤਿ.

ਏਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਅਯੋ, ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਮਤਾ ਅਯਾ’’ਤਿ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਸੁਖਾਨੀਤਿ ਆਯੋ, ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਦਿਸੁਖਸਾਧਨਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੁਖਾਨਂ ਵਾ ਆਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ’’ਤਿ. ਇਯਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦਿਯਤੀਤਿ ਅਯੋ, ਅਸ੍ਸਾਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਸਞ੍ਞਿਤੋ ਅਯੋ’’ਤਿ.

ਨਾਗਰਾਜਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੁਪਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਅਸੁਰਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਪੇਤਾਸੁਰਸਦਿਸਂ. ਸੋਤਿ ਅਸੁਰਕਾਯੋ. ਸਬ੍ਬਸਮੁਸ੍ਸਯੇਹੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮੁਸ੍ਸਯੇਹਿ. ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਂ, ਸੋਭਨਂ ਵਾ ਚਰਿਤਂ ਅਨਵਜ੍ਜਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ.

ਨਿਗਮਨਵਚਨਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪੁਨ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋਤਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ…ਪੇ… ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ.

੪੧੨. ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਸਿਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ‘‘ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਭੂਮਿਪਾਦਪਦਮੂਲਸਮ੍ਪਾਦਨੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਮਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਾਭਿਮੁਖਂ ਪੇਸਨਾਰਹਂ ਪੇਸਨਯੋਗ੍ਗਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਆਸਨ੍ਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮੀਪਭੂਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਂ ਪਗੁਣਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਵਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਗੋਚਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਡ੍ਢਿਤੇ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣੇ. ਅਪ੍ਪਨਾਤਿ ਝਾਨਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾ. ਨ ਹਿ ਅਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾ ਇਜ੍ਝਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਨਿਸ੍ਸਯਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਂ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਪਸ੍ਸਯੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸਤਿ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਇਮੇਸੂਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤੇਜੋਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਕਸਿਣੇਸੁ. ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ. ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਕਸਿਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ.

ਅਨ੍ਤੋਯੇਵ ਰੂਪਗਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ ਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾਰੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਇਧ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਚਾਰਜ੍ਝਾਨਂ, ਤਂ ਰੂਪਗਤਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਕਸਿਣਾਲੋਕਵਸੇਨ ਚ ਰੂਪਗਤਦਸ੍ਸਨਂ, ਕਸਿਣਾਲੋਕੋ ਚ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਤੋ ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੇ ਰੂਪਗਤਮ੍ਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਰੂਪਗਤਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾਰੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਞਾਣਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਰੂਪਗਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਥਂ ਪਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਥਾਨੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਆਲੋਕਸ੍ਸ ਫਰਣਵਸੇਨ ਆਲੋਕੋ ਥਾਮਗਤੋ ਹੋਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਾਯੀ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸੁਚਿਰਮ੍ਪਿ ਰੂਪਗਤਂ ਪਸ੍ਸਤੇਵ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਆਲੋਕੋ…ਪੇ… ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਤਿਣੁਕ੍ਕੂਪਮਾਯ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਰਤ੍ਤਿਂ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵੇਸਨਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਂ. ਥਾਮਗਤਾਲੋਕਸ੍ਸ ¶ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕਸਿਣਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ, ਥਾਮਗਤਸ੍ਸ ਆਲੋਕਸ੍ਸ ਤਤ੍ਤਕਂ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ.

ਅਨਾਪਾਥਗਤਨ੍ਤਿ ਆਪਾਥਗਮਨਯੋਗ੍ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਾਦਿ ਪਨ ਤਦਭਾਵਤੋ ਤੇਨ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਮੇਵ. ਤਦੇਵਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਮੇਵ ¶ . ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਰੂਪਮਾਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਸੁ. ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਸਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਭਾਵਨਸਮਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਿਪਿ ਨ ਯਾਥਾਵਤੋ ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਯ.

ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ. ਪਰਿਪਨ੍ਥੋਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ. ਝਾਨਵਿਬ੍ਭਨ੍ਤਕੋਤਿ ਝਾਨੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਝਾਨਭਾਵਨਾਮੁਖੇਨ ਉਮ੍ਮਾਦਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁ ਮਯਾ ਅਧਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤੋਸਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨੁਯੋਗਵਸੇਨ ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਵਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਏਵਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਾਨਾਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇਵ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇਵ.

ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੧੩. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੪-੨੪੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੪, ੪੩੧-੪੩੩; ਪਾਰਾ. ੧੨-੧੪) ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਪਾਲ਼ਿਗਤਿਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਵਿਵਰਣਨਯਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ. ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਵਿਯ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ. ਤਦੁਭਯੇ ਚ ਸਭਾਵਤੋ, ਸਮੁਦਯਤੋ, ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਤੋ, ਅਸ੍ਸਾਦਤੋ, ਆਦੀਨਵਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਅਵੇਦਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ¶ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿ ਪਵੇਦੇਸਿ ਵਾਤਿ ਸਾਤਿਸਯੇਨ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਵਬੋਧੇਨ ਭਗਵਾਵ ਥੋਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਦੂ’’ਤਿ. ਞਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਾਸੂਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ. ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚ ਪਰਿਭਣ੍ਡਞਾਣਾਨਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤਾਸੁ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਭਣ੍ਡਞਾਣਾਨੀਤਿ ਪਰਿਵਾਰਞਾਣਾਨਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਿਨੇਰੁਸ੍ਸ ਪਰਿਵਾਰਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਯਾਨਿ ਤਂਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਮੇਖਲਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਰਿਭਣ੍ਡਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਇਮਾਨਿਪਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਭਣ੍ਡਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਇਧਾਗਤਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਧਾਤਿ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤੋ ¶ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਦੀਸੁ ਮਨੋਮਯਞਾਣਮ੍ਪਿ ਵਿਸੁਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਭਾਵੇਨ ਆਗਤਂ.

‘‘ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਂ ਕਿਂ ਤਿਕਾਨਂ, ਉਦਾਹੁ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਿ? ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਦਿ ਤਿਕਾਨਂ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਤਿਕੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਭਵਤੁ ਤਾਵ ਤਿਕਾਨਂ, ਨਨੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਿਕੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਨਾਯਂ ਵਿਰੋਧੋ ਤਿਕਵੋਹਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂਯੇਵ ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਪਨ ਹੋਤੁ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ, ਨਨੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਨ ਦੋਸੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਨੇਵਾਤਿ.

੪੧੪. ਅਸਤਿਪਿ ਵਤ੍ਥੁਭੇਦੇ ਭੂਮਿਕਾਲਸਨ੍ਤਾਨਭੇਦਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ. ਤਿਕਵਸੇਨ ਹੇਸ ਭੇਦੋ ਗਹਿਤੋ. ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਇਧ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਤਿਕੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਂ. ਕਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਉਪਯੋਗਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਉਪਯੋਗਵਚਨਂ. ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਯਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰੂਪਕਾਯਾਰਮ੍ਮਣਤੋ’’ਤਿ, ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਾਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਦੇਵ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਦੇਵ ਕਾਯਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਣਾਮਨੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ. ਰਾਮਗਾਮੇ ਚੇਤਿਯਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਚੇਤਿਯੇਸੁ ਧਾਤੁਯੋ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਗਹੇ ਭੂਮਿਘਰਮਣ੍ਡਪੇ ਕਤਂ ਮਹਾਧਾਤੁਨਿਧਾਨਂ. ‘‘ਇਮੇ ਗਨ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਗਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾਪਿ ਅਸੁਸ੍ਸਨਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ¶ ਅਨਾਗਤਮੇਵ ਨੇਸਂ ਰੂਪਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ ਅਨਾਗਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ. ਵਤ੍ਤਨਿਯਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ ਵਿਞ੍ਝਾਟਵਿਯਂ ਵਿਹਾਰੋ. ਦਧਿਰਸਨ੍ਤਿ ਦਧਿਮਣ੍ਡੋ, ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਂ ਦਧਿਵਣ੍ਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਤੋ.

ਸਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ.

੪੧੫. ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਕਾਮਾਵਚਰਭਾਵਤੋ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਂਯੇਵ.

੪੧੬. ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ¶ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਵੇਣਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਾਵ ਅਰਹਤੋ ਨੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਾਗਾਮੀ ਅਰਹਤੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਨੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਅਨਰਿਯਾਨਂ. ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਚ ਉਪਰਿਮੋ ਅਨਾਗਾਮਿਆਦਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਸ੍ਸ ਸਕਦਾਗਾਮਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਅਤੀਤਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਨਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਇਤਰੋ ਯਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਾਵ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਤਿਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਂ, ਠਿਤਿਂ, ਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਂ, ਖਣਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਏਕਦ੍ਵੇਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ ਏਕਦ੍ਵੇਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਲੋਕਟ੍ਠਾਨਤੋ ਓਵਰਕਂ ਪਵਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਗੇਵ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਯਾਵ ਰੂਪਗਤਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਡ੍ਢਵੇਲਾ ਅਵਿਭੂਤਵਾਰਾ, ਉਪਡ੍ਢਵੇਲਾ ਵਿਭੂਤਵਾਰਾ, ਤਦੁਭਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਯਿਦਂ ਨ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਂ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸੀਘਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਏਕਦ੍ਵੇਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ’’ਤਿ ਏਕਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਕਤਂ, ਅਤਿਪਰਿਤ੍ਤਸਭਾਵਉਤੁਆਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ ਏਕਦ੍ਵੇਸਨ੍ਤਤਿਵਾਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤੀਰੇ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਉਦਕਲੇਖਾ ਨਾਮ ਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਂ ਗਤਾ ਤੀਰਸਮੀਪੇ ਉਦਕਰਾਜਿ. ਯਾਵ ਨ ਵਿਪ੍ਪਸੀਦਤੀਤਿ ¶ ਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਵਿਗਮੇਨ ਯਾਵ ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਤਿਨ੍ਤੇ ਤੀਰੇ ਅਲ੍ਲਪਾਦੇਨ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਯਾਵ ਪਾਦੇ ਉਦਕਲੇਖਾ ਨ ਵਿਪ੍ਪਸੀਦਤਿ, ਨ ਸਂਸੀਦਤਿ, ਨ ਵੂਪਸਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਪਨੇਤੇ ਕਿਰਿਯਾਭੇਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕਾਲਵਿਸੇਸਾ, ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮਸਮਾ, ਊਨਾਧਿਕਭਾਗਵਨ੍ਤੋਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਦ੍ਵੇ ਤਯੋ ਜਵਨਵਾਰਾ ਕਾਮਾਵਚਰਜਵਨਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਇਤਰਜਵਨਵਸੇਨ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਪਰਿਮਿਤਕਾਲਾ, ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਵਤ੍ਤਭਵਙ੍ਗਾਦਯੋਪਿ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਦੁਭਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਦ੍ਵਯਂ.

ਏਕਭਵਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚੁਤਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ. ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਏਤਰਹੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ. ਮਨੋਤਿ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮਾਹ. ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ. ਮਨੋਤਿ ਵਾ ਮਨਾਯਤਨਂ. ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ¶ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਉਭਯਮੇਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਉਭਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਨਿਕਨ੍ਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਵਸੇਨ ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਹਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ. ਤਥਾਭੂਤੋ ਚ ਵਤ੍ਥੁਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਂਹੀਰਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਆਕਡ੍ਢੀਯਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਂ ‘‘ਏਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮੪) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੋ, ਨ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤੇ…ਪੇ… ਸਂਹੀਰਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਯੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵਿਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭੨, ੨੮੫) ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ. ‘‘ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ.

ਕੇਚੀਤਿ ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸਿਨੋ. ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮਕਾਲਮੇਵ ਪਰਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਥਾ ਆਕਾਸੇਤਿਆਦਿ ਸਦਿਸੂਦਾਹਰਣਂ. ਤਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਵਚਨਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਮਗ੍ਗਫਲਵੀਥਿਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਠਾਨੇ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੋਸਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿਵਚਨਂ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ¶ . ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਜਵਨਵਾਰੇਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸਕਲੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧੁਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਦੀਪਨਾਤਿਆਦਿ ਜਵਨਵਾਰਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਦੀਪਨਮੁਖੇਨ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਦੀਪਨਂ. ਇਤਰਾਨੀਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਕੇਚੀ’’ਤਿ ਯਦਿਪਿ ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸਿਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤੇ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਯੇ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਸ੍ਸ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ‘‘ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਵਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਸਮੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣਦ੍ਵਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਾਮਾਤਿ. ਠਿਤਿਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਏਕਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਏਕਦੇਸਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਰਾਸਿਵਸੇਨ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ¶ ਚਿਤ੍ਤੇ ਆਵਜ੍ਜਿਤੇ’’ਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਹਾਜਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਰੇ ਅਨੇਕਪੁਗ੍ਗਲਾਤਿ ‘‘ਪਰੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ. ਅਥਾਪਿ ਪਰਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਰਾਸਿਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਰਾਸਿਆਵਜ੍ਜਨਂ ਏਕਦੇਸਾਵਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤੀਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਹਿ ‘‘ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇ ਆਵਜ੍ਜਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਯਂ ਪਨ ਤੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਇਦ੍ਧਿਮਸ੍ਸ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਲਾਭੀ ਪਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਾਤੁਕਾਮੋ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਤਿਣ੍ਣਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਪਰਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਰੂਪਂ ਵਿਯ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ. ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਕਾਮਾਵਚਰਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਰਾਗਾਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਹੋਤਿ ਨੀਲਾਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਵਿਯ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਟ੍ਠਹਦਯਵਤ੍ਥੁਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖੀਭੂਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਯਮਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਅਭਿਮੁਖੀਭੂਤਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਵਜ੍ਜੇਤਿ. ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ਚ ਤਂ ਤਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਜਾਨਨਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਂ ਤੇਨ ਸਹ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਗ੍ਗਹਣਤੋ ਏਕਤ੍ਤਵਸੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ, ਯਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਨ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਮਗ੍ਗਫਲਵੀਥਿਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਏਵਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਧ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਤੀਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਅਤੀਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰ ¶ …ਪੇ… ਅਨੁਲੋਮਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਚਨਤੋ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੫) ਨ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸ੍ਵੇਵ ਚ ਅਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਅਤੀਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ. ਨ ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮਮਾਤਿਕਾਯਂ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੮-੧੯) ਆਗਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਦਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਦਤ੍ਥਤਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਹਿ ਇਦ੍ਧਿਮਸ੍ਸ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਦਾ ਪਨ ‘‘ਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਜਾਨਾਮਿ. ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਆਵਜ੍ਜਨਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਞ੍ਚ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨੇਨੇਵ ਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ.

ਯੇ ਪਨ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਪਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤੁਕਾਮੋ ਆਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਸਹ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਜਵਨਾਨਿ, ਯੇਸਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤਦੇਵ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਨਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਪਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਭਾਵੋ ਵਿਯ ਏਕਦ੍ਵਿਤਿਚਤੁਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਨਾਗਤੇਸੁਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਆਵਜ੍ਜਿਤੇਸੁ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਅਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਪਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਨ ਸਿਯਾ. ਤੇਨ ਚਤੁਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਨਾਗਤੇ ਆਵਜ੍ਜਿਤੇ ¶ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਂ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਸਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਵਾਦੋ ‘‘ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਅਨੁਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ, ਗਣਨਾਯ ਚ ‘‘ਆਸੇਵਨੇ ਤੀਣੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੯.੩੯) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਮਹਗ੍ਗਤਂ ਅਨਾਸੇਵਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਵਾਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨਿਰੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤਾਵਚਨਸ੍ਸ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ‘‘ਯਂ ਪਵਤ੍ਤਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਗਹਣੇ ਆਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਗ੍ਗਹਣਾਭਾਵਂ, ਤਦਭਾਵਾ ਜਵਨਾਨਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਗ੍ਗਹਣਾਭਾਵਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯੇਵ ਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਦਾ ਹਿ ਭਵਙ੍ਗਚਲਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਅਭਿਮੁਖੀਭੂਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇ ਆਵਜ੍ਜਨਜਾਨਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹਟ੍ਠਾਨਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਾਸਿਏਕਦੇਸਾਵਜ੍ਜਨਪਟਿਵੇਧੇ ¶ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਵਜ੍ਜਨਜਾਨਨੇ ਚ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਠਾਨੇ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਪਤ੍ਤਿਂ, ਕਾਲਵਸੇਨ ਚ ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਵਜ੍ਜਨਜਵਨਾਨਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਤਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਪੁਰਿਮਵਾਦਿਨੋ ਨਾਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਹਿ ਸਤਿ ‘‘ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਕੁਸਲਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟ੍ਠਾ ੧.੧.੪੧੭) ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਪਦਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਵਿਧਾਨਤੋ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਆਵਜ੍ਜਨਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਵਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵਿਚਾਰਿਤਾ, ਨਨੁ ‘‘ਅਤੀਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੨) ਏਤੇਸਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇਸੁ ‘‘ਅਤੀਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਨਾਗਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਚ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਨੋ ਖਨ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੭.੩) ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੩) ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੩), ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਚ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ¶ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੭.੨) ਏਤ੍ਤਕਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਵਿਯ ਇਤਰੇਸੁ ਚ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨਯਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਨ ਤਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ.

‘‘ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ¶ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੯.੨੦-੨੨) ਏਤੇਸਂ ਹਿ ਵਿਭਙ੍ਗੇਸੁ ‘‘ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੯.੨੦-੨੨) ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਯਂ ਵਿਚਾਰਣਾ ਕਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੪੧੭. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਞਾਣੇਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਖਨ੍ਧਂ ਵਾ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਵਾ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਾਦਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਪਨ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਚੇਤਨਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ‘‘ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਮੇਵ. ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਵਿਸਯੀਕਤਤ੍ਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ ‘‘ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵਯਿਂਸੁ, ਫਲਂ ਸਚ੍ਛਾਕਂਸੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਂਸੂਤਿ ਛਿਨ੍ਨਵਟੁਮਕਾਨੁਸ੍ਸਰਣਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤੋਪਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪੨੧). ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਫਲਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਤਾਵ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲੇਸੁ ਞਾਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਾਣਧਮ੍ਮੇਸੁ ਞਾਣੇਸੂਤਿ ਮਗ੍ਗਾਦਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਤਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ ਖਨ੍ਧਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ¶ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਇਚ੍ਚੇਵ (ਪਟ੍ਠਾ. ੯.੧੨.੫੮) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣੇਨ ਏਵ ਮਗ੍ਗਫਲਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕਿਚ੍ਚੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਾ.

ਕੁਸਲਾ ¶ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨਾਗਤਂਸਞਾਣਾਪੇਕ੍ਖੋ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਨ ਚੇਤੋਪਰਿਯਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਾਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਤੇਸਂ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਸ੍ਸ ਅਸਾਧਕੋਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਚ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੬.੭੨), ‘‘ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੬.੭੩) ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਾਪੇਕ੍ਖਾਪਿ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਨ, ਤਤ੍ਥ ਅਵਚਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਕਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣੇਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮਸਂਸਟ੍ਠਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਕਮ੍ਮਮੁਖੇਨ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਥਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਂ ਪੁਰਿਮਪਰਿਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਵਿਭਾਗਂ, ਸਰਾਗਾਦਿਵਿਭਾਗਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਵਿਭਾਗਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਪਨ ਸਮੁਦਾਯਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਕੇ ਵਿਭਾਗਕਰਣੇ ਤਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ. ਇਦਂ ਪਨਸ੍ਸ ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਠਨ੍ਤਿ ਏਵ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਭਾਗਂ ਵਿਯ ਸਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਵਿਭਾਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਂ. ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸੁਚਰਿਤਵਿਭਾਵਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਲੋਭਾਦਿਅਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗਵਿਭਾਗਵਿਸੇਸਵਿਭਾਵਨਂ ਹੋਤੀਤਿ.

‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਾਨੁਸ੍ਸਰਣਕਾਲੇ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਪਨ ਖਨ੍ਧੂਪਨਿਬਨ੍ਧੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਿਦ੍ਧੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥੋ, ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਨਂ ‘‘ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ.

੪੧੯. ਕਾਮਾਵਚਰੇ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਜਾਨਨਮਾਹ.

੪੨੦. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕਵਸੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਵਿਚਾਰੇ. ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚੇਵ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ¶ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ਤਂ ‘‘ਕਾਲੇਨ…ਪੇ… ਹੋਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਵਿਸੁਂ ਏਕਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਪਿ ਤਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਤਿਕੋ ਏਵ ਨ ਪੂਰਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯਾਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ, ਨ, ਪਕਾਰਭੇਦਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੇ ਏਵ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰੇਪਿ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇ ਏਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੇਪਿ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਤੇ ਏਵ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਿਪ੍ਪਕਾਰੇ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਪਕਾਰਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਾ ਅਯਂ ਤਿਕਦੇਸਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਂ ਦੇਸਨਾ ਯਥਾਰਹਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਯੋਗਪ੍ਪਹਾਨਸਿਕ੍ਖਾਭੂਮਿਆਰਮ੍ਮਣਪ੍ਪਭੇਦਨਿਯਮਕਾਲਾਦਿਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਾ, ਨ ਏਵਮਯਂ ਜਾਤਿਆਦਿਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਾ, ਨਾਪਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਿਕਹੇਤੁਦੁਕਾਦਿਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਸਭਾਵਾਦਿਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਾ, ਅਥ ਖੋ ਪਕਾਰਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਾ. ਪਞ੍ਚੇਵ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਰਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ, ਤਦੁਭਯਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੩੫). ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਭਾਵਤੋ, ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਤਤਿਯੋ ਰਾਸਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ. ਯਦਿਪਿ ਹਿ ਪਠਮਪਦੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਪਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨੇਵ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਧਮ੍ਮੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹਣਵਸੇਨ ਤਤਿਯਪਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਤਤਿਯੋ ਰਾਸਿ. ਨ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਅਵਯਵੋ ਹੋਤਿ, ਭਿਨ੍ਨਵਤ੍ਥੁਕੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੇਦਂ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹਣਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਾਲੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਕਾਲੇਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਜਾਨਨਕਾਲੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਤੇਰਸਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੧੪. ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਞ੍ਞਾਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੨੧. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ¶ ¶ ਉਪਚਾਰਾਕਾਰੋ, ਅਪ੍ਪਨਾਕਾਰੋ, ਵਸੀਭਾਵਾਕਾਰੋ, ਵਿਤਕ੍ਕਾਦਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਕਾਰੋ, ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਵਿਰਜ੍ਜਨਾਕਾਰੋ, ਚੁਦ੍ਦਸਧਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਦਮਨਾਕਾਰੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਆਨਿਸਂਸਾਧਿਗਮਾਕਾਰੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬੇਨ ਭਾਵਨਾਕਾਰੇਨ.

ਤਦਨਨ੍ਤਰਾਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੇਨ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾ. ਪਞ੍ਞਾ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਤਿਸਙ੍ਖੇਪਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵਾ ‘‘ਸਮਾਧਿਸਿਲਾਯਂ ਸੁਨਿਸਿਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਤਿਵਿਯ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਯਂ ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਮ੍ਪਿ ਤਾਵ ਨ ਸੁਕਰਾ. ਭਾਵਨਾਵਿਧਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਪਗੇਵ ਭਾਵੇਤੁਂ ਨ ਸੁਕਰਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪੁਚ੍ਛਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਹਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ, ਪਞ੍ਹਾਵ ਕਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਹਾਕਮ੍ਮਂ, ਪੁਚ੍ਛਨਪਯੋਗੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਰੂਪਪੁਚ੍ਛਾ. ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਕੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਕਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਪਞ੍ਞਾ ਸਭਾਵਤੋ, ਕਿਚ੍ਚਤੋ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਤੋ, ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤੋ ਚ ਕਥਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਨਸ੍ਸਾ ਲਕ੍ਖਣਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾਨੀ’’ਤਿ. ਕਤਿਵਿਧਾਤਿ ਪਭੇਦਪੁਚ੍ਛਾ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਂਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਯ ਤਾਵ ਪਞ੍ਞਾਯ ਨਤ੍ਥੇਵ ਸਂਕਿਲੇਸੋ. ਅਸਤਿ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਤੋ ਵੋਦਾਨਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਲੋਕਿਯਾਯ ਪਨ ਤਾਨਿ ਭਾਵਨਾਵਿਧਾਨੇ ਏਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ¶ , ਸਮਾਧਿਭਾਵਨਾਯਂ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਦਿਟ੍ਠਾਨਿਸਂਸੇ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਯ ਕੋ ਆਨਿਸਂਸੋ’’ਤਿ.

੪੨੨. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਪਞ੍ਹਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਵਿਵਰਣਂ. ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਵਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਗੂਲ਼੍ਹੋ ਮੁਟ੍ਠਿਯਂ ਕਤੋ ਵਿਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਸ ¶ ਵਿਵਰਣਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਵਿਭੂਤਭਾਵਕਰਣਤੋ. ਕਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਕਾਮਞ੍ਚਾਯਂ ਸਰੂਪਪੁਚ੍ਛਾ, ਵਿਭਾਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਭਾਗੋ ਤਾਵ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਂਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਅਯਮਾਦੀਨਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾ ਬਹੁਵਿਧਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਵਿਧਾਤਿ ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਾ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥਜਾਪਿਕਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਸੁਤਮਯਞਾਣਾਦਿਭੇਦੇਨ ਚ ਨਾਨਾਵਿਧਾ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਨਵਸੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਭਾਗਂ. ਨ ਸਾਧੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਗ੍ਗਭਾਵਨਾ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ. ਤਾਯ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਜਟਾਵਿਜਟਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਨ ਸਾਧੇਯ੍ਯ. ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦੇ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਮਾਨੇ ‘‘ਏਕਵਿਧੇਨ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਕੋ (ਵਿਭ. ੭੫੧) ਸਬ੍ਬੋ ਞਾਣਵਤ੍ਥੁ ਵਿਭਙ੍ਗੇ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦੋ. ਸਕਲੋਪਿ ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੋ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬੋ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਇਧ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾਵਿਧਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਯ ਓਕਾਸੋਵ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਕਿਞ੍ਚ ਯ੍ਵਾਯਂ ਠਾਨਾਠਾਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਾਦਿਵਿਸਯੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦੋ, ਸੋਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਫਲਾਫਲਭੇਦੇਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਸੋ ਚ ਪਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਤਂ ਅਵਿਸਯੇ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿ ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਦਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੇਸਕੁਸਲਪਞ੍ਞਾ.

੪੨੩. ਸਞ੍ਜਾਨਨਵਿਜਾਨਨਾਕਾਰਵਿਸਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾਕਾਰਵਿਜਾਨਨਾਕਾਰੇਹਿ ਸਾਤਿਸਯਂ. ਯਤੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਜਾਨਨਂ ਜਾਨਨਭਾਵੋ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਾਕਾਰੋ. ਸੋ ਹਿ ਨੇਸਂ ਸਮਾਨੋ, ਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾਦਿਆਕਾਰੋ. ਪੀਤਕਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ‘‘ਲੋਹਿਤਕਂ ਓਦਾਤਂ ਦੀਘਂ ਰਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੇ ਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਞ੍ਜਾਨਨਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ ਨਾਮ ‘‘ਨੀਲਂ ਪੀਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਾ ਸਞ੍ਞਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜਾਨਨਂ. ਤਥਾ ਹੇਸਾ ਪੁਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਪਚ੍ਚਯਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਰਸਾ. ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇਨ ਵਿਜਾਨਨਪਜਾਨਨਾਕਾਰੇ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਏਵ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਤੇ ਵਿਸੇਸਾ ¶ ਨਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ¶ . ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਸਞ੍ਞਾ ਕੁਤੋ ਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ’’ਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਗ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਤਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾ ਵਿਯ ਨੀਲਪੀਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਨਨਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਂ ਪਾਪੇਤੀਤਿ? ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਮਗ੍ਗੇਨ. ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਹਿ ਅਨੇਕਵਾਰਂ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਗੁਣਭਾਵਤੋ ਪਰਿਚਯਵਸੇਨ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਪਗੁਣਸ੍ਸ ਗਨ੍ਥਸ੍ਸ ਸਜ੍ਝਾਯਨੇ ਞਾਯਾਗਤਾਪਿ ਵਾਰਾ ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ. ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਨ੍ਤਿ ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਂ. ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਆਯੂਹਿਤ੍ਵਾ. ਮਗ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵਂ ਪਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਅਸਮ੍ਬੋਧਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਞ੍ਚ ਪਾਪੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇਨ ਆਨੁਭਾਵੇਨ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਮਗ੍ਗਪਾਤੁਭਾਵਞ੍ਚ ਪਾਪੇਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਜਾਤਬੁਦ੍ਧੀਤਿ ਅਸਞ੍ਜਾਤਬ੍ਯਵਹਾਰਬੁਦ੍ਧਿ. ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗਾਰਹਂ, ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗਵਤ੍ਥੂਨਂ ਪਟਿਲਾਭਯੋਗ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਛੇਕੋਤਿ ਮਹਾਸਾਰੋ. ਕੂਟੋਤਿ ਕਹਾਪਣਪਤਿਰੂਪਕੋ ਤਮ੍ਬਕਂਸਾਦਿਮਯੋ. ਅਦ੍ਧਸਾਰੋਤਿ ਉਪਡ੍ਢਗ੍ਘਨਕੋ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਪਾਦਸਾਰ ਸਮਸਾਰਪਰੋਪਾਦਸਾਰਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਤੇ ਪਕਾਰੇਤਿ ਇਨ੍ਦਜਾਲਾਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇ ਚੇਵ ਛੇਕਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇ ਚ.

ਸਞ੍ਞਾ ਹੀਤਿਆਦਿ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ. ਸਞ੍ਞਾ ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਵਸੇਨੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗਹਣਤੋ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਕਹਾਪਣਦਸ੍ਸਨਸਦਿਸੀ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ‘‘ਯਥਾਉਪਟ੍ਠਿਤਵਿਸਯਪਦਟ੍ਠਾਨਾ’’ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਏਕਚ੍ਚਵਿਸੇਸਗਹਣਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਗਾਮਿਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕਹਾਪਣਦਸ੍ਸਨਸਦਿਸਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਞਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨਵਸੇਸਵਿਸੇਸਾਵਬੋਧਤੋ ਹੇਰਞ੍ਞਿਕਸ੍ਸ ਕਹਾਪਣਦਸ੍ਸਨਸਦਿਸੀ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ¶ ਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਤੇਸਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਵਬੋਧੋ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫).

ਯਤ੍ਥਾਤਿ ¶ ਯਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ. ਨ ਤਤ੍ਥ ਏਕਂਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਪਞ੍ਞਾ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਨ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਦੁਹੇਤੁਕਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਵਿਯੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਹੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਸੁਖਂ ਪੀਤਿਯਾ ਨ ਨਿਯਮਤੋ ਅਵਿਯੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਯਮਤੋ ਅਵਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਪੀਤਿ ਸੁਖੇਨ ਨਿਯਮਤੋ ਅਵਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਨਿਯਮਤੋ ਅਵਿਯੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤੇਸੁ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤੇਸਂ ਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਦੁਕ੍ਕਰੋਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਜਨਾਨਂ ਕਹਾਪਣਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਤਂਯੇਵ ਵਚਨਨ੍ਤਰੇਨਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਤਾਵ ਨਾਨਾਨਦੀਨਂ ਉਦਕਸ੍ਸ, ਨਾਨਾਤੇਲਸ੍ਸ ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਮਥਿਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਦਂ ਅਸੁਕਾਯ ਨਦਿਯਾ ਉਦਕਂ, ਇਦਂ ਅਸੁਕਤੇਲ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਅਰੂਪੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੪੨੪. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਕੋ ਭਾਵੋ, ਸਮਾਨੋ ਚ ਭਾਵੋ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੇਨ ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਸਲਕ੍ਖਣਂ ਗਹਿਤਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਚ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ. ਘਟਪਟਾਦਿਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਦੀਪਾਲੋਕਾਦਿ ਵਿਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਸ੍ਸ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਾ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਏਵ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਲੋਕੋ ਹਦਯਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮੇਨ੍ਤੋ ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਵਾ ਸਯਂ ਫਲਭੂਤਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਮਾਧਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਨਿਬਨ੍ਧਨਭਾਵੇਨ ਆਗਤਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫, ੯੯; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੭੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੦; ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੧੪).

ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੨੫. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧੋ ¶ ਨਾਮ ਪਞ੍ਞਾਯ ਆਵੇਣਿਕੋ ਸਭਾਵੋ, ਨ ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਕੋਚਿ ਵਿਭਾਗੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਤਾਵ ਏਕਵਿਧਾ’’ਤਿ. ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਲੋਕੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਟ੍ਟਂ, ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਲੋਕੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਵਿਦਿਤਾਤਿ ਲੋਕਿਯਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਰਾ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਪਿ ¶ ਹਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਰਿਯਾਯੋਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਲਬ੍ਭਤੇਵਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਸਹ ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਸਾਸਵਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨਪਿ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਆਸਵਾਤਿ ਅਨਾਸਵਾ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਾਸਵਦੁਕਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨਾਤਿ ਨਾਮਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ, ਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਚ. ਪਠਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਤੋ ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ, ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਸਯਮ੍ਪਿ ਵਾ ਭਵਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਯ ਅਪਾਤੁਭਾਵਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿ, ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ. ਸੇਸਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾਵਨਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ਭੂਮਿ ਚਾਤਿ ਭਾਵਨਾਭੂਮਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਭਾਵਨਾਭੂਮਿਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੁਤਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚਿਨ੍ਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾ. ਏਵਂ ਸੁਤਮਯਾ, ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਚ. ਮਯਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਯੇ ਵਡ੍ਢਿਯਂ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਆਯਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਾਯੇ ਅਵਡ੍ਢਿਯਂ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਉਪਾਯੇ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾਰਣੇ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਕੋਸਲ੍ਲਪਦਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਾ. ਏਵਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਭਿਨਿਵੇਸਾ, ਉਭਯਾਭਿਨਿਵੇਸਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੪੨੬. ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਆਦਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਚਤੁਕ੍ਕਸਙ੍ਗਹਿਤਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਸਮੁਦਾਯੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾ ਤਦੇਕਦੇਸੇਸੁਪਿ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਮ੍ਪਿ ਵਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਮਗ੍ਗਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪਿ ¶ ਪਦਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨ ਦੁਕ੍ਕਰਵਚਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨੇਸਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵਾ’’ਤਿ. ਆਸਵਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਾਸਵਦੁਕਾਦੀਸੁਪਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਓਘਨੀਯਓਘਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਓਘਨੀਯਾਦਿਦੁਕਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਾਦਿਜ੍ਝਾਨਿਕਾਨਿ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਸੋਲ਼ਸਸੁ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੇਸੁ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਮਹਗ੍ਗਤਪਞ੍ਞਾ ਨ ਗਹਿਤਾ.

੪੨੭. ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਨਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨੇ ਪਰੋਪਦੇਸੇਨ ਵਿਨਾ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਾਯਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨੇਵ. ਸੁਤਵਸੇਨਾਤਿ ਯਥਾਸੁਤਸ੍ਸ ਪਰੋਪਦੇਸਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾਤਿ ਪਰਤੋ ਉਪਦੇਸਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵਾ ਅਸੁਤ੍ਵਾ ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਭਾਵਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ. ‘‘ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤਭਾਵਨਾਮਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ‘‘ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਵ ਭਾਵਨਾਮਯਾ’’ਤਿ.

ਯੋਗਵਿਹਿਤੇਸੂਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਹਿਤੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਣਾਮਿਤੇਸੁ ਉਪਾਯਸਮ੍ਪਾਦਿਤੇਸੁ. ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਮੇਵ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਂ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਤਂ ਆਯਤਨਞ੍ਚ ਆਜੀਵਾਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਸੁਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਵਿਧਂ ਕਮ੍ਮਂ ਹੀਨਞ੍ਚ ਵਡ੍ਢਕੀਕਮ੍ਮਾਦਿ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਕਸਿਵਾਣਿਜਾਦਿ. ਸਿਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੀਨਞ੍ਚ ਨਲ਼ਕਾਰਸਿਪ੍ਪਾਦਿ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਮੁਦ੍ਦਾਗਣਨਾਦਿ. ਵਿਜ੍ਜਾਵ ਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਂ ਧਮ੍ਮਿਕਮੇਵ ਨਾਗਮਣ੍ਡਲਪਰਿਤ੍ਤਫੁਧਮਨਕਮਨ੍ਤਸਦਿਸਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਾਨਿ ਪਨੇਤਾਨਿ ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸਦਿਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਂ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤਾ ਨੇਵ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਕਰਿਯਮਾਨਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਾ ਕਤਾਨਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਖੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਚਿਨ੍ਤਾਯ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਚਿਨ੍ਤਾਯ ਕਤਾਨਿਪਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਸਦਿਸਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਕਂ, ਇਦਂ ਨੋ ਸਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਜਾਨਨਞਾਣਂ. ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ. ਤਂ ਹਿ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਨਤੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਨਿਪਿ ¶ ਗਹਿਤਾਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਭਾਵਤੋ. ਯਂ ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਦਨਤ੍ਤਾਤਿ. ਯਂ ਏਵਰੂਪਿਨ੍ਤਿ ਯਂ ਏਵਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਭਾਵਂ. ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਖਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਞ੍ਞਾਵੇਵਚਨਾਨਿ. ਸਾ ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨੁਲੋਮਨਤੋ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਚਰਿਯਾਯ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਚ ਅਵਿਲੋਮਨਤੋ ਅਨੁਲੋਮੇਤੀਤਿ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾ. ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਏਤਾਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਖਮਤਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਖਨ੍ਤਿ. ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿ. ਰੋਚੇਤੀਤਿ ਰੁਚਿ. ਮੁਨਾਤੀਤਿ ਮੁਤਿ. ਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਪੇਕ੍ਖਾ. ਤੇ ਚ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤਾਯ ਨਿਜ੍ਝਾਯਮਾਨਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਖਨ੍ਤਿ. ਪਰਤੋ ਅਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪਦੇਸਵਚਨਂ ਅਸੁਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ¶ ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਞਾਣਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂਯੇਵ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਿਮਭਵਿਕਾਨਂ, ਸੇਸਪਞ੍ਞਾ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪੂਰਿਤਪਾਰਮੀਨਂ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਪਰਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਪਰੇਨ ਕਰਿਯਮਾਨਾਨਿ ਵਾ ਕਤਾਨਿ ਵਾ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਪਰਸ੍ਸ ਕਥਯਮਾਨਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾਪਿ ਆਚਰਿਯਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾਪਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬਾ ਪਰਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾਵ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ ਇਧ ‘‘ਭਾਵਨਾਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਸਾਤਿ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੫੩) ਵੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞਾ. ਲੋਕਿਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਲੋਕਿਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾ. ਸਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਸਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਪਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਿਚ੍ਚਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣਂ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਨ ਆਵਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਿਯਤ੍ਤਾ ਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵੋਹਾਰਂ ਲਭਤਿ.

ਅਯਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਆਯੋ, ਵੁਦ੍ਧਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੋਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਤ੍ਥਹਾਨਿਅਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣੇ ਆਯੇ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਕੁਸਲਤਾ ਨਿਪੁਣਤਾ.

ਤਂ ¶ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਆਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯਾ ਇਮੇਸਂ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਹਾਨੇਸੁ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਿਤੀਸੁ ਪਞ੍ਞਾ, ਇਦਂ ਆਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਵੁਦ੍ਧਿਲਕ੍ਖਣਾ ਆਯਤੋ ਅਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਪਾਯੋ, ਅਵੁਦ੍ਧਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੋਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਹਾਨਿਅਨਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣੇ ਅਪਾਯੇ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਕੁਸਲਤਾ ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯਾ ਇਮੇਸਂ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਨਿਰੁਜ੍ਝਨੇਸੁ, ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਿਤੀਸੁ ਪਞ੍ਞਾ, ਇਦਂ ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਆਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਤਾਵ ਪਞ੍ਞਾ ਹੋਤੁ, ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਕਥਂ ਪਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾਤਿ? ਏਵਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ‘‘ਅਪਾਯੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਹਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਏਵਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ¶ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸੋ ਏਵਂ ਞਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਕੁਸਲੇ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਜਹਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕੁਸਲੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਪਾਪੇਤਿ. ਏਵਂ ਅਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾ ਏਵਾਤਿ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਂਤਂਹਿਤਸੁਖਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਤਙ੍ਖਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਾਯਿਕੇ ਕਿਚ੍ਚੇ ਵਾ ਭਯੇ ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਸ੍ਸ ਤਿਕਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਂ. ਠਾਨੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ, ਠਾਨਸੋ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਂ. ਤਤ੍ਰੁਪਾਯਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਕਰਣੀਯੇ ਉਪਾਯਭੂਤਾ.

ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਉਭਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਉਭਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਵਿਭਾਗੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਿਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ.

੪੨੮. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਸਮ੍ਮੋਹਵਿਧਂਸਨਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਂ. ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਥਾ ਸੇਸਪਦਦ੍ਵਯੇਪਿ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ ਹਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਞਾਣਂ ਨਾਮ, ਤਤਿਯਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਇਤਰਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਮੇਵ.

‘‘ਅਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਪਭੇਦਗਤਾਨਿ ਞਾਣਾਨੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨੇਵ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਯਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ, ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਨਾਮ. ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਹਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਪਟਿਭਾਨਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਵਵਤ੍ਥਾਨਕਰਣਸਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਭਾਨੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਭਾਨਪ੍ਪਭੇਦਾ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਦਿਭੇਦੇਹਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ¶ ਸਮ੍ਪਾਪਕਹੇਤੁਅਨੁਸਾਰੇਨ ਅਰੀਯਤਿ, ਅਧਿਗਮ੍ਮਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚਹੇਤੁਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਾਰੇਸੁ ਆਗਤਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਾਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਵਾਰੇ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਵਿਪਾਕੋ, ਕਿਰਿਯਾ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਦਹਤੀਤਿ ਵਿਦਹਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਹੇਤੁਆਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਮੇਤਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ. ਤਦਤ੍ਥਂ ਪਨ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਵਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮੋ ਅਤ੍ਥੋ ਮਗ੍ਗਵਜ੍ਜੇਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਵਬੋਧਨਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਭਾਸਿਤਤ੍ਥੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਤਰੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਏਵਂ ਤਿਵਿਧੋ ਹੋਤਿ.

‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ ਹੇਤੂ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਚ੍ਚਹੇਤੁਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਾਰੇਸੁ ਆਗਤਾਨਿ ਸਮੁਦਯਾਦੀਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਾਰੇਸੁ ਮਗ੍ਗੋ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਵਾਰੇ ਭਾਸਿਤਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ¶ ਮਗ੍ਗੋ ਸਮ੍ਪਾਪਕੋ, ਭਾਸਿਤਂ ਞਾਪਕੋ, ਇਤਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋਤਿ ਏਵਂ ਤਿਵਿਧੋ ਹੇਤੁ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਅਵਿਪਾਕਤਾਯ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਵਿਪਾਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਭਾਵੋਪਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ? ਨ, ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਤੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਨ ਪਧਾਨਹੇਤੁਤਾਯ ਪਾਕਟਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਏਵ ਤੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਕਮ੍ਮਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਹੇਤੁਭਾਵਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਪਿਚ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤਂ ਭੇਦਮਕਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ, ਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਧਮ੍ਮੇ ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਯਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਞ੍ਚਧਾ ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਯਮੇਵ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

‘‘ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਭਾਵਵਾਚਕੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਅਵਿਪਰੀਤਨਿਰੁਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰੀ ਵੋਹਾਰੋ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਬੋਧਨੇ ਪਟਿਨਿਯਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਦ੍ਦਵੋਹਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦਭਿਲਾਪੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਿਤਸ੍ਸ ¶ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਅਭਿਲਾਪਨੇ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਮਾਗਧਭਾਸਾ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਯਦਿ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਭਾਵਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਭਿਲਪਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਚ ਵਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਭਿਲਪਿਤਬ੍ਬਂ ਉਚ੍ਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਅਥ ਫਸ੍ਸਾਦਿਵਚਨੇਹਿ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਂ ਅਭਿਲਪਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਚ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਫਸ੍ਸਂ ਫਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਨ ਚ ਅਵਚਨਂ ਏਵਂਪਕਾਰਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਚਨਭੂਤਾਯ ਏਵ ਤਸ੍ਸਾ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਲਾਪੇ ਉਚ੍ਚਾਰਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਪਭੇਦਗਤਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ‘‘ਏਵਮਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ¶ ਨਾਮ ਜਾਤਾ, ਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੭੧੮) ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਪਰਤੋ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੪੯) ਚ ਵਚਨਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਜਾਨਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਞਾਣਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਸਦ੍ਦਭੇਦਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਤਂਤਂਸਦ੍ਦਵਿਭਾਵਕਂ, ਏਵਂ ਸਭਾਵਾਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਂਵਿਭਾਵਕਂ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਕੋਚਿ ਪਾਲ਼ਿਵਿਰੋਧੋ. ‘‘ਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨ ਨਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਮੇਵ ਤਂਤਂਸਦ੍ਦਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਂਤਂਪਭੇਦਨਿਚ੍ਛਯਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਭੇਦਗਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਞਾਣਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਅਤ੍ਥਾਦੀਸੁ, ਤੀਸੁ, ਚਤੂਸੁਪਿ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਭੂਤਾਯ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਤੀਸੁ ਏਵ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਗੋਚਰਕਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਸਗੋਚਰਸ੍ਸ, ਕਿਚ੍ਚਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ‘‘ਇਦਂ ਞਾਣਂ ਇਦਂ ਨਾਮ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ¶ ਕਿਚ੍ਚੇਨਾ’’ਤਿ ਜਾਨਨਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਲਕ੍ਖਣਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਭੂਮਿਆਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਞਾਣਾਨਿ ਇਦਮਤ੍ਥਜੋਤਕਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ.

੪੨੯. ਪਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਤੇਸਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਤਂਤਂਪਭੇਦਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਮਹਾਸਾਵਕਾਨਞ੍ਚ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਪਭੇਦਂ ਗਤਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਮਤ੍ਥਂ ਅਪਵਾਦੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੁਂ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ.

ਏਤਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ. ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਪਭੇਦਗਮਨਂ ਅਪ੍ਪਵਿਸਯਂ, ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਬਹੁਵਿਸਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਗਮੋ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਸਾਤਿਸਯਂ ਵਾ ਅਧਿਗਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਕ੍ਖੇਨ ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਇਮਾਸਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸਦਭਾਵਾਧਿਗਮੋਤਿ ¶ . ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਵਿਯ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਰਹਤੋਪਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਸਦਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਯੋਗਂ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਸਦਤਾਯ ਕਾਰਣਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਅਨਵਸੇਸਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਵਿਸਯਾ ਏਵ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਆਦਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਜ੍ਝਾਯੋ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ, ਤਦਤ੍ਥਸਵਨਂ ਸਵਨਂ, ਪਰਿਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਾ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਅਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਗਣ੍ਠਿਪਦਅਤ੍ਥਪਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ’’ਤਿ, ਪਦਤ੍ਥਤੋ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਤੋ ਚ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਤਂ ਗਣ੍ਠਿਪਦਂ, ਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਪਦਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇ ਕਥਾਮਗ੍ਗੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗਸਹਿਤਂ ਗਤਂ, ਪਚ੍ਚਾਗਤਞ੍ਚ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕਭਾਵੇਨ. ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਯਾਵ ਗੋਚਰਗਾਮੋ, ਤਤੋ ਚ ਯਾਵ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਾਵ ਅਨੁਲੋਮਗੋਤ੍ਰਭੁਸਮੀਪਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਮਾਹ. ਤਞ੍ਹਿ ਤੇਸਂ ਸਮੀਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ.

ਸਤ੍ਥੇਸੂਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜੇਸੁ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਾਵਹੇਸੁ ਗਨ੍ਥੇਸੁ. ਤਥਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ ਏਕਸਤਰਾਜੂਨਂ ਦੇਸਭਾਸਾ ਏਕਸਤਵੋਹਾਰਾ. ਧਮ੍ਮਪਦੇ (ਧ. ਪ. ੧ ਆਦਯੋ) ਯਮਕਵਗ੍ਗੋ ਓਪਮ੍ਮਵਗ੍ਗੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੨੫ ਆਦਯੋ; ੪੩੯ ਆਦਯੋ) ਯਮਕਵਗ੍ਗੋ ਓਪਮ੍ਮਵਗ੍ਗੋ ਏਵਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਸੁਤਪਟਿਭਾਨਬਹੁਲਾਨਨ੍ਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਪਟਿਭਾਨਵਨ੍ਤਾਨਂ.

ਸਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ¶ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ, ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਪਿ ਵਾ. ਸੇਕ੍ਖਫਲਵਿਮੋਕ੍ਖਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਭਵਾ ਸੇਕ੍ਖਫਲਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਾ. ਠਾਨਾਠਾਨਞਾਣਬਲਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇਸੁ ਸਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਾਕਟਤਰਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਸ ਬਲਾਨਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਵਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾ ਅਸੇਕ੍ਖਫਲਵਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਾ ਏਵ.

ਪਞ੍ਞਾਭੂਮਿ-ਮੂਲ-ਸਰੀਰਵਵਤ੍ਥਾਨਵਣ੍ਣਨਾ

੪੩੦. ਇਮਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ. ਭੂਮਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਹਾਰਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਏਵਂ ਬਹੁਧਮ੍ਮਾ ਭੂਮਿਭਾਵੇਨ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨਨੁ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਏਕੇਨਾਪਿ ¶ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ, ਤਿਵਿਧਸਤ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਖਨ੍ਧਾਦਿਤ੍ਤਯਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹੋ ਨ ਕਤੋ ਸਿਯਾ. ਤਿਵਿਧਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਅਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਉਭਯਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾਤਿ. ਤੇਸੁ ਯੇ ਅਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਗਹਣਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚਤੁਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯੇ ਰੂਪਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਦ੍ਧੇਕਾਦਸਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯੇ ਪਨ ਉਭਯਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਧਾਤੂਨਂ ਉਭਯੇਸਮ੍ਪਿ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੇਦੇਨ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਸਂਖਿਤ੍ਤਰੁਚੀ ਮਜ੍ਝਿਮਰੁਚੀ ਵਿਤ੍ਥਾਰਰੁਚੀਤਿ ਚ ਤਿਵਿਧਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਯ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਖਨ੍ਧਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਗਹਣਂ ਪਨ ਕਾਮਂ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਇਸ੍ਸਰਾ ਵਿਯ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਂ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਸੀਭਾਵੋ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਾ ਏਤੇ ਅਵਸਵਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਦੁਭਯਹੇਤੁਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਮੇਵ ਉਪਕਾਰਾਵਹਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਸਚ੍ਚਾਦਿਦ੍ਵਯਂ ਗਹਿਤਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਹਿਤਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਮੂਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵਤੋ. ਸਤਿ ਹਿ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਂ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਞ੍ਚ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਾ ਮੂਲਜਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤੀਤਿ. ਸਰੀਰਂ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਾਦਪਾਣਿਸੀਸਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਆਦਿਕਾ ਇਮਾ ਪਞ੍ਚ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਅਵਯਵੇਨ ਸਮੁਦਾਯੂਪਲਕ੍ਖਣਨਯੇਨ ‘‘ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੪੩੧. ਪਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਨ ਨ ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਨ ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋ ਰਾਸਟ੍ਠੋ ‘‘ਮਹਾਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੫੧; ੬.੩੭) ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਭਿਨ੍ਨਂ ¶ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਰਾਸਿਵਸੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪਮੇਵ ਖਨ੍ਧੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਸਮਾਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਇਣਂ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕੋਟ੍ਠਾਸਟ੍ਠੇ ਪਨ ਖਨ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਖਨ੍ਧਨ੍ਤਰਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਾਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਏਕਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਪਠਮੇਨਤ੍ਥੇਨ ਰੂਪਰਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ. ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਖਨ੍ਧਾ ਪਞ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ ਇਮਿਨਾ ਏਵ ਚ ਕਮੇਨਾਤਿ? ਭਾਜਨਭੋਜਨਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਤ੍ਤਕਾਰਕਭੁਞ੍ਜਕਵਿਕਪ੍ਪਦਸ੍ਸਨਤੋ ¶ , ਯਥੋਲ਼ਾਰਿਕਯਥਾਸਂਕਿਲੇਸੂਪਦੇਸਤੋ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਵਾਦਮੂਲਹੇਤੁਭਾਵਂ ਸਂਸਾਰਹੇਤੁਤਂ, ਕਮ੍ਮਹੇਤੁਤਞ੍ਚ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਂ ਖਨ੍ਧਭਾਵੇਨ ਦੇਸਿਤਾ.

ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੩੨. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਯਮਨਂ. ਯਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹਿ ਸਨਿਪਾਤੇਨ ਕਿਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਗਹਿਤੇਨ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥਤਾਯ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਆਪਨ੍ਨੇ ਤਂ ਰੁਪ੍ਪਨਸਦ੍ਦੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤੇਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ. ਸੀਤਾਦੀਹੀਤਿ ਸੀਤੁਣ੍ਹਜਿਘਚ੍ਛਾਪਿਪਾਸਾਦੀਹਿ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਧਮ੍ਮੋ ਏਵ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸੀਤਾਦਿਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਮਾਗਮੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਪਨ ਵਿਭੂਤਤਰਂ. ਵਿਭੂਤਤਰਂ ਹੇਤ੍ਥ ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਸੀਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਕਥਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਰੂਪਸਮਞ੍ਞਾ? ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਤਂਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਹੋਤਿਯੇਵ ਰੂਪਸਮਞ੍ਞਾ, ਅਨੁਗ੍ਗਾਹਕਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਵਾ. ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਭਿਨ੍ਨੇ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੋ, ਤਂ ਰੁਪ੍ਪਨਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਰੂਪਯਤਿ ਵਿਕਾਰਂ ਆਪਾਦੇਤੀਤਿ ਰੂਪਂ, ਪੁਰਿਮਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ. ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਰੁਪ੍ਪਨਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਕੇਚਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰੂਪਸਮਞ੍ਞਾਯ ਪਸਙ੍ਗੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਾਭਾਵਤੋ. ਪਟਿਘਾਤੋ ਰੁਪ੍ਪਨਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਰਾਸਟ੍ਠਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ.

ਭੂਤੋਪਾਦਾਯਭੇਦਤੋਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਭਵਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਨ੍ਤਿ ਭੂਤਂ. ਭੂਤਾਨਿ ਉਪਾਦਿਯਤੇਵ, ਨ ਪਨ ਸਯਂ ਤੇਹਿ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਵਾ ਉਪਾਦੀਯਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਯਂ.

ਕਾਮਂ ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਵਚਨਤ੍ਥਾਦਿਤੋਪਿ ਭੂਤਾਨਿ ਵਿਭਾਵਿਤਾਨੇਵ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਿਭਾਵਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲਕ੍ਖਣਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਦਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਪਦਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਵਚਨਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬਾਪੀਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਧਾਤੁਯੋ. ਆਪੋਸਙ੍ਗਹਿਤਾਯ ਤੇਜੋਨੁਪਾਲਿਤਾਯ ਵਾਯੋਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਾਯ ¶ ਏਵ ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਸਾ ਸੇਸਭੂਤਤ੍ਤਯਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਏਵਮਿਤਰਾਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਸੇਸਧਾਤੁਤ੍ਤਯਪਦਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ.

ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਬਲਰੂਪਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਹਿ ਅਯਂ ਚਕ੍ਖਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਧੁਂ ਚਕ੍ਖਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਚਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਅਸ੍ਸਾਦਨਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰੂਪਾਰਾਮਂ ਰੂਪਰਤਂ ਰੂਪਸਮੁਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੦੯). ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਰੂਪੇਸੁ ਆਵਿਞ੍ਛਨਰਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੩੩; ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੬੦੦). ਸਤਿਪਿ ਸੋਤਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸਨੇ ਏਵ ਚਕ੍ਖੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਪਦੁਮਾਦੀਸੁ ਪਙ੍ਕਜਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਮਵਿਸਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਵਦਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਚਾ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੫੪) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਤਾਪਿ ਚਕ੍ਖਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਣਾਤਿ ਏਤੇਨ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਸਯਂ ਵਾ ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਸੋਤਂ. ਘਾਯਤਿ ਏਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਘਾਯਤੀਤਿ ਘਾਨਂ. ਰਸਗ੍ਗਹਣਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਹਾਰਰਸੋ ਜੀਵਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਤਂ ਅਵ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਾਸਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਹੇਤੁਭਾਵਂ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਕਾਮਰਾਗਨਿਦਾਨਕਮ੍ਮਜਨਿਤੇਸੁ, ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯੇਸੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਾਸਵਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸੁਖਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਮ੍ਪਿ ਸੇਵਨ੍ਤਿ. ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਤ੍ਥੁਕਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਬਲਵਕਾਮਾਸਵਾਦਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਾਸਵਾਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਾਸਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੋਤਿ ਕਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਰੂਪਯਤੀਤਿ ਰੂਪਂ, ਰੂਪਮਿਵ ਪਕਾਸਂ ਕਰੋਤਿ ਸਵਿਗ੍ਗਹਮਿਵ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਵਾ ਧਾਤੂਨਂ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥੋ ਏਵ ਰੂਪਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸਦ੍ਦੋ, ਉਦਾਹਰੀਯਤਿ, ਸਕੇਹਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਪ੍ਪੀਯਤਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਉਪਨੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਨ੍ਧਯਤੀਤਿ ਗਨ੍ਧੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਸੂਚਯਤਿ ਅਪਾਕਟਂ ‘‘ਇਦਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ ¶ , ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਫਲਾਦਿਂ ‘‘ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰਸਨ੍ਤਿ ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਰਸੋ, ਅਸਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਤ੍ਥਿਯਾਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਤਥਾ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਤਿ ਜੀਵਿਤਂ, ਤਦੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਹਦਯਞ੍ਚ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁ ਚ, ਹਦਯਸ੍ਸ ਵਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ. ਚੋਪਨਕਾਯਭਾਵਤੋ ਕਾਯੋ ਚ ਸੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਚੋਪਨਵਾਚਾਭਾਵਤੋ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਞ੍ਞਾਪਨਤੋ ਚ ਵਚੀ ਚ ਸਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਵਿਗ੍ਗਹਾਭਾਵਤੋ ਨ ਕਸ੍ਸਤਿ, ਕਸਿਤੁਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਨ ਵਾ ਕਾਸਤਿ ਦਿਬ੍ਬਤੀਤਿ ਅਕਾਸਂ, ਅਕਾਸਮੇਵ ਆਕਾਸਂ, ਤਦੇਵ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੇਨ ਆਕਾਸਧਾਤੁ. ਰੂਪਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਰੂਪਸ੍ਸ. ਲਹੁਭਾਵੋ ਲਹੁਤਾ. ਸਯਂ ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾਯ ‘‘ਰੂਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਕਮ੍ਮਨਿ ਸਾਧੁ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ. ਪਠਮਂ, ਉਪਰਿ ਚ ਚਯੋ ਪਵਤ੍ਤਿ ਉਪਚਯੋ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਤਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਿਨੋ ਭਾਵੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ. ਕਬਲਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ. ਆਹਰਤੀਤਿ ਆਹਾਰੋ. ਏਵਂ ਤਾਵ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਮਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਮੂਲਭੂਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਂ ਭੂਤਰੂਪਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਇਤਰੇਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਮਞ੍ਞਾਯ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਆਦਿਤੋ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਤੇਸਂ ਵਿਸਯੀਨਂ ਇਮੇ ਵਿਸਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ. ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਪਨ ਅਨੁਪਾਦਾਰੂਪਤ੍ਤਾ, ਭੂਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਇਮੇਹਿ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦ੍ਵਯਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ‘‘ਇਮਿਨਾ ਜੀਵਤੀ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਸ੍ਸ ਇਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਦਿਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ. ਤਸ੍ਸ ਇਮਾਸਂ ਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਂ. ਇਮਾਯ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਅਞ੍ਜਸੋ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਆਕਾਸਧਾਤੁ. ਇਮੇਹਿਸ੍ਸ ਸੁਖਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਯੋ ¶ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਲਹੁਤਾਦਯੋ. ਸਬ੍ਬੋ ਚਾਯਂ ਚਤੁਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨੋ ਇਮਿਨਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੇ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੪੩੩. ਇਦਾਨਿ ¶ ਯਥਾਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹਭੂਤਪ੍ਪਸਾਦਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਉਪਾਦਾਰੂਪੇਸੁ. ਰੂਪੇ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਾ ਅਭਿਘਾਤੋ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤੋ, ਤਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹੋ, ਰੂਪਾਭਿਘਾਤੋ ਹੋਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ ਏਵਂਸਭਾਵੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ਪਸਾਦੋ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹਭੂਤਪ੍ਪਸਾਦੋ, ਏਵਂਲਕ੍ਖਣਂ ਚਕ੍ਖੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਹਿਤੋ ਏਵ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੋ ਰੂਪਾਭਿਹਨਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਕੇਵਲੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਂਸਭਾਵਤਾਵ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਵਿਪਾਕਾਰਹਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਘਾਤੋ ਚ ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਭਿਮੁਖੀਭਾਵੋ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸਾਵਟ੍ਠਾਨਂ ਅਭਿਘਾਤੋ ਵਿਯਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਸੋ ਰੂਪੇ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਂ ਚਕ੍ਖੁ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਰੂਪਮ੍ਹਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਟਿਘਮ੍ਹਿ ਪਟਿਹਞ੍ਞਿ ਵਾ’’ਤਿ, ‘‘ਯਮ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਮ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਟਿਘਮ੍ਹਿ ਰੂਪਂ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਪਟਿਹਞ੍ਞਿ ਵਾ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ ਵਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੯੭) ਚ ਆਦਿ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਤ੍ਤਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭੂਤਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਚ ਤਦਾਯਤਨਿਕਭਵਪਤ੍ਥਨਾਭਾਵਤੋ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਦਿਵੋਹਾਰਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਦੁਤਿਯਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਨਿਦਾਨਕਮ੍ਮਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਨਿਦਾਨਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਏਵਂਵਿਧਾਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ਪਸਾਦੋ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾ…ਪੇ… ਪਸਾਦੋ, ਏਵਂਲਕ੍ਖਣਂ ਚਕ੍ਖੁ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਵਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਾਯਤਨਵਿਸਯਾਪਿ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਦਿਵੋਹਾਰਾਰਹਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਤਿ ਹਿ ਦਟ੍ਠੁਮਿਚ੍ਛਾ, ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਯ, ਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਤਂਤਂਅਤ੍ਤਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕ੍ਖਣਤੋ ਸਤਿ ਪੁਰਿਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸਤਿ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਭਾਵੋਯੇਵ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਤੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਕਾਰਣਲਾਭੇ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ ਅਤ੍ਥਿਤਾ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਬਹੁਲੀਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ¶ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇਵ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੫੬), ‘‘ਸਨ੍ਤਂ ¶ ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੮੨; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੫) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ.

ਰੂਪੇਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਾ ਆਵਿਞ੍ਛਨਰਸਂ. ਆਧਾਰਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਨਿਦਾਨਕਮ੍ਮਜਭੂਤਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਯੇਸਂ ਭੂਤਾਨਂ ਪਸਾਦੋ, ਤੇਵਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਂਤਂਅਤ੍ਤਭਾਵਨਿਪ੍ਫਾਦਕਸਾਧਾਰਣਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਚਕ੍ਖੁਲਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ‘‘ਏਵਰੂਪਂ ਨਾਮ ਮੇ ਚਕ੍ਖੁ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਆਵੇਣਿਕਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਪਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਸਾਦਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ ਸਵਿਸਯਾਵਭਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਸਾਦਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਸਾਦਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਤਿਪਿ ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ, ਏਕਤ੍ਤੇ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣਭੇਦੇਨ ਭੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੋਤਾਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਕਿਂ ਏਕਕਮ੍ਮੁਨਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਨਾਨਾਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ? ਉਭਯਥਾਪੀਤਿ ਪੋਰਾਣਾ. ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਕਮ੍ਮੁਨਾ ਤਾਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਸੇਸੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਏਕਕਮ੍ਮੁਨਾ ਪਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕਥਂ ਨੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ? ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਤਂਤਂਭਵਪਤ੍ਥਨਾਭੂਤਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾ ਤਂਤਂਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਯਤਨਾਭਿਲਾਸਤਾਯ ਸਯਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਰੂਪਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੇਨ ਤਂਤਂਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਚਿਤ੍ਤਭੇਦਤਂ ਵਿਦਹਤਿ. ਯਤੋ ਤਦਾਹਿਤਵਿਸੇਸਂ ਤਂ ਤਥਾਰੂਪਸਮਤ੍ਥਤਾਯੋਗੇਨਾਨੇਕਰੂਪਾਪਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਅਨੇਕਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸਭਾਵਂ ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਸਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸੇਨ ਆਹਿਤਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨਯੋਗ੍ਯਤਾਮਤ੍ਤਤੋ. ਅਯਞ੍ਚ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੇਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਹੇਤੁਤਾਵਿਸੇਸਯੋਗੋ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ, ਆਗਮਨਤੋ ਚ ਪਰਤੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਪਿਚ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਲ਼ਸਾਦਿਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਲੋਕੇਪਿ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਸਾਲਿਬੀਜਸ੍ਸ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਣ੍ਡੁਲਆਤਣ੍ਡੁਲਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾ ਦਿਸ੍ਸਤੇਵ, ਕਿਂ ਵਾ ਏਤਾਯ ਯੁਤ੍ਤਿਚਿਨ੍ਤਾਯ. ਯਤੋ ਕਮ੍ਮਫਲਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ, ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੋ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋਤਿ.

੪੩੪. ਕੇਚੀਤਿ ¶ ਮਹਾਸਙ੍ਘਿਕੇਸੁ ਏਕਚ੍ਚੇ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਵਸੁਧਮ੍ਮੋ ਏਵਂ ਵਦਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਤੇਜੋ ਅਧਿਕਂ, ਸੋਤੇ ਵਾਯੁ, ਘਾਨੇ ਪਥਵੀ, ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਆਪੋ, ਕਾਯੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮਾ’’ਤਿ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਤੇਜਾਦਿਅਧਿਕਤਾ ਨਾਮ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ ਤਦਧਿਕਤਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਜਾਧਿਕਾਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ¶ ਪਸਾਦੋ ਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਕਾਯੋ ਸਬ੍ਬੇਸਨ੍ਤਿ ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ, ਨਨੁ ਤੇਜਾਦਿਅਧਿਕਾਨਞ੍ਚ ਭੂਤਾਨਂ ਪਸਾਦਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਮਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਾਧਿਕਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਵਾਰਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਜਾਦੀਨਂ ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਧਿਕਭਾਵੇ ਵਿਯ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਾ ਅਧਿਕਭਾਵੇਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਧਿਕਭਾਵੇਨੇਵ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਯ ਓਮਤ੍ਤਤਾਯਪਿ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਾਕਟੋਯਮਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਭੂਤਾਨਂ ਸਮਭਾਵੇਨ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਸਮਭਾਵਦੀਪਕੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤੇਜਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਪਦੀਪਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਤੇਜਸ੍ਸ ਓਭਾਸਰੂਪੇਨ, ਵਾਯੁਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੇਨ, ਪਥਵਿਯਾ ਗਨ੍ਧੇਨ, ਖੇਲ਼ਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਉਦਕਸ੍ਸ ਰਸੇਨਾਤਿ ਪੁਰਿਮਵਾਦੇ, ਪਚ੍ਛਿਮਵਾਦੇ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਤਂਤਂਭੂਤਗੁਣੇਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਯ੍ਹਭਾਵਤੋ, ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਗਹਣੇ ਉਪਕਾਰਿਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਲੋਕਾਦਿਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਸਹਿਤਾਨਂਯੇਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਦਿਅਵਭਾਸਨਸਮਤ੍ਥਤਾ, ਵਿਵਰਸ੍ਸ ਚ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਗੁਣੋਤਿ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿ. ਤੇਜਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਪਨ ਵਿਵਰਸ੍ਸ ਭੂਤਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਯਥਾਯੋਗ-ਗ੍ਗਹਣਂ. ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਵਿਯ ਵਿਵਰਮ੍ਪਿ ਭੂਤਗੁਣੋਤਿ ਪਰਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਤੇਜਸ੍ਸ ਆਲੋਕਰੂਪੇਨ, ਆਕਾਸਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਵਿਵਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੇਨ, ਵਾਯੁਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੇਨ, ਉਦਕਸ੍ਸ ਰਸੇਨ, ਪਥਵਿਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਯਥਾਯੋਗਂ ਤਂਤਂਭੂਤਗੁਣੇਹੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਅਧਿਕਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤੋਤਿ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਭਸ੍ਸਰਸ੍ਸ, ਵਾਯੁਮ੍ਹਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਭਾਵੇਨ ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਪਥਵਿਯਾ ਸੁਰਭਿਆਦਿਨੋ ਗਨ੍ਧਸ੍ਸ, ਆਪੇ ਚ ਰਸਸ੍ਸ ਮਧੁਰਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ‘‘ਰੂਪਾਦਯੋ ਤੇਸਂ ਗੁਣਾ’’ਤਿ ਪਠਮਵਾਦੀ ਆਹਾਤਿ. ਤਸ੍ਸੇਵ ‘‘ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਤ੍ਤਰਮਾਹ. ਇਮਿਨਾਵ ਉਪਾਯੇਨ ਦੁਤਿਯਵਾਦਿਨੋਪਿ ਨਿਗ੍ਗਹੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਰੂਪਾਦਿਵਿਸੇਸਗੁਣੇਹਿ ਤੇਜਆਕਾਸਪਥਵੀਆਪਵਾਯੂਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਕਤਾਨੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਣਾਦਸ੍ਸ ਵਾਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ¶ ਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ‘‘ਅਥਾਪਿ ਵਦੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਆਸਵੇ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਗਨ੍ਧੋ ਪਥਵਿਯਾ ਆਪੋਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਕਪ੍ਪਾਸਤੋ ਵਿਸਦਿਸਾਯਾਤਿ ਨ ਕਪ੍ਪਾਸਗਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਧਿਕਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਅਨਭਿਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਆਸਵੇ ਹਿ ਉਦਕਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਪਥਵੀ ਉਦਕੇਨ ਅਭਿਭੂਤਾ, ਨ ਕਪ੍ਪਾਸਪਥਵੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਏਵ ਗਨ੍ਧੇਨ ਅਧਿਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਉਣ੍ਹੋਦਕਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਉਪਲਬ੍ਭਨੀਯੋ ਮਹਨ੍ਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੋ ਵਿਯ ਵਣ੍ਣੋਪਿ ਪਭਸ੍ਸਰੋ ਉਪਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਣ੍ਹੋਦਕੇ ਵਣ੍ਣਤੋ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸੀਤੋਦਕਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣੋ ਪਰਿਹਾਯੇਥ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਉਭਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ. ਤਦਭਾਵੇਨ ਹਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਤੇਜਾਦਿਵਿਸੇਸਗੁਣਤਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਾ. ਤਨ੍ਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨ ‘‘ਤੇਜਾਦੀਨਂ ਗੁਣੇਹਿ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਯ੍ਹਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਾਰਣਂ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ¶ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਉਭਯਾਭਾਵੋ ਵਿਸੇਸਪਰਿਕਪ੍ਪਨਪਹਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਪਹਾਯੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਏਕਕਲਾਪੇਪਿ ਰੂਪਰਸਾਦਯੋ ਵਿਸਦਿਸਾ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਨਾਨਾਕਲਾਪੇ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਭੂਤਵਿਸੇਸਾਭਾਵੇਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਰੂਪਰਸਾਦਿਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਦਿ ਭੂਤਵਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਿਂ ਪਨ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਿਕਤ੍ਤਭਾਵਭਵਪ੍ਪਤ੍ਥਨਾਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਿਸੇਸਹੇਤੁਤਾਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚ ਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸੋਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਯੇਨ ਵਿਸੇਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤੇਨੇਵ ਸੋਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਰਾਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਮਹਗ੍ਗਤਾ ਚੇਤਨਾ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੨.੭੮) ਵਚਨੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਂ ਏਕਾ ਚੇਤਨਾ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਨਾਨਾਚੇਤਨਾਯ ਹਿ ਤਦਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਨ ਚੇਕਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਨੇਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਨੇਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ.

੪੩੫. ਅਨਲ੍ਲੀਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਲ੍ਲੀਨਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਰੂਪਸਦ੍ਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਵਿਸਯੋ. ਗਨ੍ਧਰਸਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਅਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ¶ ਤੇ ਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਅਲ੍ਲੀਨਾ. ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਸਯਂ ਕਾਯਨਿਸ੍ਸਯਅਲ੍ਲੀਨਂ ਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਨਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਗ੍ਗਾਹਕਾਨਿ ਸਾਨ੍ਤਰੇ, ਅਧਿਕੇ ਚ ਵਿਸਯੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਸੋਤਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਗ੍ਗਾਹੀਤਿ ਕੇਚਿ. ਯਦਿ ਸੋਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿ, ਚਿਤ੍ਤਜੋ ਸਦ੍ਦੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਚ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕਿਞ੍ਚ ਦਿਸਾਦੇਸਵਵਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯਿਪਦੇਸਸ੍ਸ ਏਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਗਨ੍ਧੋ ਵਿਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਦ੍ਦੋ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਠਿਤੋ. ਸਚੇ ਸੋਤਪਥੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਨੁ ਦੂਰੇ ਠਿਤੇਹਿ ਰਜਕਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਚਿਰੇਨ ਸੁਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ? ਨ ਦੂਰਾਸਨ੍ਨਾਨਂ ਯਥਾਪਾਕਟੇ ਸਦ੍ਦੇ ਗਹਣਵਿਸੇਸਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਦੂਰਾਸਨ੍ਨਾਨਂ ਵਚਨਸਦ੍ਦੇ ਯਥਾਪਾਕਟੇ ਗਹਣਵਿਸੇਸਤੋ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹਣਂ, ਗਹਣਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਰਜਕਾਦਿਸਦ੍ਦੇਪਿ ਆਸਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਾਵ ਅਵਸਾਨਾ ਕਮੇਨ ਪਾਕਟੀਭੂਤੇ, ਦੂਰਸ੍ਸ ਚ ਅਵਸਾਨੇ, ਮਜ੍ਝੇ ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਪਾਕਟੀਭੂਤੇ ਨਿਚ੍ਛਯਗ੍ਗਹਣਾਨਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾ ਪਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਲਹੁਕਂ ਸੁਤੋ ‘‘ਚਿਰੇਨ ਸੁਤੋ’’ਤਿ ਅਧਿਮਾਨੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਸਦ੍ਦੋ ਯਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਸੋਤਸ੍ਸ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ¶ . ਯਦਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭੂਤਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਥਂ ਪਟਿਘੋਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਦੂਰੇ ਠਿਤੋਪਿ ਸਦ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਟਿਘੋਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਭਾਜਨਾਦਿਚਲਨਸ੍ਸ ਚ ਅਯੋਕਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਅਯੋਚਲਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੪੩੬. ਪੁਬ੍ਬੇ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਨਾ ਵਿਭਾਵਿਤਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਾਦਿਤੋ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁ ਸਾਧਯਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਚ-ਕਾਰੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਮੇਵ ਵਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਯਥਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਰੂਪੇਸੁ. ‘‘ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੇ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਵਸੇਸਂ ਕਣ੍ਹਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਸ੍ਨੇਹਮਿਵ ਸਤ੍ਤ ਅਕ੍ਖਿਪਟਲਾਨਿ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਹੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਹਿ ਚਤੂਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਕਤੂਪਕਾਰਂ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੇਹੇਵ ਆਯੁਵਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਅਨੁਪਾਲਿਤਂ ਪਰਿਵਾਰਿਤਂ ਤਿਸਨ੍ਤਤਿਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੇਹਿ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਹਾਰੇਹਿ ¶ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਯਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਸਤ੍ਤਅਕ੍ਖਿਪਟਲਬ੍ਯਾਪਨਵਚਨੇਨੇਵ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਨੇਕਕਲਾਪਗਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਮਾਣਤੋ ਊਕਾਸਿਰਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਊਕਾਸਿਰਮਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਵਸਾਨਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂ ਸਮਵਸਰਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਚਕ੍ਖੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੇਦਤੋ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਨੇਕਕਲਾਪਗਤਭਾਵਤੋ ਅਨੇਕਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਏਕਤ੍ਤਾ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਚ ਕਿਚ੍ਚਕਰਤ੍ਤਾ ਏਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਬਹੂਸੁ ਕਥਮੇਕਸ੍ਸੇਵ ਕਿਚ੍ਚਕਰਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਦਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹਂ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਵਿਸੇਸੋ ਵਿਯ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇ.

ਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ, ਅਥ ਵਾ ਮਨੂਤਿ ਮਚ੍ਚੋ.

ਅਙ੍ਗੁਲਿਵੇਧਕਂ ਅਙ੍ਗੁਲੀਯਕਂ.

ਵਿਸਮਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਚਕ੍ਖੁ ਵਮ੍ਮਿਕਛਿਦ੍ਦਾਭਿਰਤਸਪ੍ਪੋ ਵਿਯ, ਬਿਲਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਸੋਤਂ ਉਦਕਬਿਲਾਭਿਰਤਕੁਮ੍ਭੀਲੋ ਵਿਯ, ਆਕਾਸਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਘਾਨਂ ਅਜਟਾਕਾਸਾਭਿਰਤਪਕ੍ਖੀ ਵਿਯ, ਗਾਮਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਜਿਵ੍ਹਾ ਗਾਮਾਭਿਰਤਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਵਿਯ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਕਾਯੋ ਆਮਕਸੁਸਾਨਾਭਿਰਤਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਵਿਯ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਮ੍ਮਿ…ਪੇ… ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਵਿਸਮਜ੍ਝਾਸਯਤਾ ਚ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਿਸਮਜ੍ਝਾਸਯਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ¶ ਅਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਸਮਜ੍ਝਾਸਯਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਪਪਞ੍ਚੋ ਸੋਤਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੪੩੭. ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਹਨਨਂ ਚਕ੍ਖੁਪਟਿਹਨਨਂ, ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਪਟਿਹਨਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਪਟਿਹਨਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਭਿਘਾਤੋਵ. ਵਿਸਯਭਾਵੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਕਾਮਂ ਸਾ ਏਵ ਗੋਚਰਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਸਯਗੋਚਰਾਨਂ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ – ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥਭਾਵੋ, ਤਬ੍ਬਹੁਲਚਾਰਿਤਾ ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ. ਵਿਸਯਭਾਵੇ ਚਸ੍ਸ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਕੇ.

੪੩੮. ਇਤ੍ਥਿਯਾ ¶ ਭਾਵੋ, ‘‘ਇਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਾ ਭਵਤਿ ਏਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਭਿਧਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਤੋ ਏਵ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਂਸਹਿਤਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਤਿ ਪਕਾਸਨਰਸ’’ਨ੍ਤਿ. ਵਟ੍ਟਂਸਤਾ ਅਵਿਸਦਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਤਾ ਚ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ. ਥਨਮਂਸਾਵਿਸਦਤਾ, ਨਿਮ੍ਮਸ੍ਸੁਦਾਠਿਤਾ, ਕੇਸਬਨ੍ਧਨਂ, ਵਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਦਹਰਕਾਲੇਪਿ ਸੁਪ੍ਪਕਮੁਸਲਕਾਦੀਹਿ ਕੀਲ਼ਾ, ਮਤ੍ਤਿਕਤਕ੍ਕੇਨ ਸੁਤ੍ਤਕਨ੍ਤਨਾਦਿ ਚ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਂ, ਇਤ੍ਥਿਕਿਰਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਸਦਟ੍ਠਾਨਗਮਨਾਦਿਕੋ ਆਕਾਰੋ ਇਤ੍ਥਾਕਪ੍ਪੋ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰਣਂ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ. ਸਰਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਸਦਟ੍ਠਾਨਗਮਨਨਿਸਜ੍ਜਾਖਾਦਨਭੋਜਨਾਦਿਕਾ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਂ. ਇਤ੍ਥਿਸਣ੍ਠਾਨਂ ਇਤ੍ਥਾਕਪ੍ਪੋ. ਇਮਾਨਿ ਚ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਯਥਾਸਕਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਹਿਤੇ ਏਵ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਤਂਤਦਾਕਾਰਾਨਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਨਿਮਿਤ੍ਤਕੁਤ੍ਤਾਕਪ੍ਪਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਏਵ ਚ ਕਾਰਣਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ ਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਹਿਤੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦਿਆਕਾਰਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਚ ਤੇਸਂ ਰੂਪਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਾਵਦਸਕੇਪਿ ਰੂਪਾਨਂ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਨ ਜਨਕਂ, ਨਾਪਿ ਅਨੁਪਾਲਕਂ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਵਾ, ਨ ਚ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਕਲਾਪਰੂਪਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵਿਯ ਸਕਲਾਪਰੂਪਾਨਂ, ਆਹਾਰੋ ਵਿਯ ਵਾ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਾਧੀਨਾਨਿ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ, ਤਂਸਦਿਸੇਸੁ ਮਤਚਿਤ੍ਤਕਤਰੂਪੇਸੁਪਿ ਤਂਸਣ੍ਠਾਨਤਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਪਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਸਦਿਸਂ, ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ¶ . ਤਯਿਦਂ ਦ੍ਵਯਂ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਹ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਯਮ. ੩.ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕ.੧੮੮) ਵਚਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਸ੍ਸਾਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਸਰੀਰੇਕਦੇਸਵੁਤ੍ਤਿ ਭਾਵਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਬ੍ਯਾਪਕਮੇਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਙ੍ਕਰੋ ਸਿਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਚ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਦਿਪਿ ¶ ਸਕਲਸਰੀਰਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਅਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸੇ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਠਿਤੋਕਾਸੇ ਠਿਤਨ੍ਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਯਮੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ. ‘‘ਰੂਪਰਸਾਦਯੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮਾਨਨਿਸ੍ਸਯੇਸੁਪਿ ਨਾਮ ਸਙ੍ਕਰੋ ਨਤ੍ਥਿ ਲਕ੍ਖਣਭੇਦਤੋ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨਨਿਸ੍ਸਯਸਭਾਵੇਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੪੩੯. ਸਹਜਰੂਪਾਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹਜਾਤਰੂਪਾਨਂ ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਮ੍ਮਜਤ੍ਤਾ ਸਹਜ-ਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਅਨੁਪਾਲੇਤਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਜਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਕਮ੍ਮਜ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਂ. ਯਥਾਸਕਂ ਖਣਮਤ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋਪਿ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਤਂ ਅਨੁਪਾਲਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਹਜਰੂਪਾਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਨ ਹਿ ਕਮ੍ਮਜਾਨਂ ਕਮ੍ਮਂਯੇਵ ਠਿਤਿਹੇਤੁ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤਿ ਆਹਾਰਜਾਦੀਨਂ ਆਹਾਰਾਦਿ ਵਿਯ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਤਙ੍ਖਣਾਭਾਵਤੋ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਹਜਰੂਪਾਨਂ. ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਯਾਪਨਂ. ਠਪਨਂ ਠਿਤਿਹੇਤੁਤਾ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨੁਪਾਲਨਵਸੇਨ ਯਾਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਯਾਪਯਿਤਬ੍ਬਭੂਤਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣਾਦਿਮ੍ਹੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਰਸਾਦਿਮੇਵ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਤ੍ਥਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵਾਤਿ ਅਨੁਪਾਲੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵ. ਅਸਤਿ ਅਨੁਪਾਲੇਤਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਲਾਦਿਮ੍ਹਿ ਕਿਂ ਉਦਕਂ ਅਨੁਪਾਲੇਯ੍ਯ. ਯਦਿ ਕਮ੍ਮਜਾਨਂ ਠਿਤਿਹੇਤੁਮਨ੍ਤਰੇਨ ਠਿਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਕੋ ਠਿਤਿਹੇਤੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਕਮ੍ਮਜਾਨਂ ਠਾਨਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਟਿਬਦ੍ਧਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਨ ਠਪੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਭਙ੍ਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਲਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋ. ਤਂ ਸਾਧਨਞ੍ਚ ਜੀਵਮਾਨਤਾਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਸ੍ਸ ਹਿ ਮਤਰੂਪਤੋ ਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ, ਤਦਨੁਬਨ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਚ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਤੋ ਵਿਸੇਸੋ, ਨ ਕੇਵਲਂ ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਏਵ, ਪਬਨ੍ਧਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸਾਪਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਥਾ ਆਯੁਕ੍ਖਯਤੋ ਮਰਣਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ.

੪੪੦. ਮਨੋਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਲਕ੍ਖਣਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੂਤਿ ਕਥਮੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਆਗਮਤੋ, ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਚ. ‘‘ਯਂ ਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਚ ¶ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਰੂਪਂ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਚ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ¶ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੮) ਏਵਮਾਦਿ ਆਗਮੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ ਤਂ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਤਤ੍ਥ ਅਵਚਨਂ ਅਞ੍ਞਕਾਰਣਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ਦੇਸਨਾਭੇਦੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ, ਨ ਏਵਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ. ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਸੇਨ ਚ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕਾਦਿਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੫੮੪). ਯਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਸੁਪਿ ਨ ਤਦਨੁਗੁਣਾ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾਦਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾ ਭਿਨ੍ਨਗਤਿਕਾ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ ਏਕਰਸਾ ਦੇਸਨਾ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਏਕਰਸਞ੍ਚ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਇਧ ਸਤ੍ਥੁ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਯੁਤ੍ਤਿ ਪਨ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਉਪਾਦਾਯਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਂ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ. ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ, ਓਜਾਯ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਤੋ ਬਹਿਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨ ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਤਦੁਭਯਰਹਿਤੇਪਿ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨ ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸਾਪਿ ਅਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏਵਾਤਿ ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ, ਤੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਸਕ੍ਕਾ ਹਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਉਪਾਦਾਯਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਂ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਰੂਪਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਯਂ ਯਞ੍ਹਿ ਰੂਪਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਉਪਾਦਾਯਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਯਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ. ‘‘ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ’’ਤਿ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਵਸੇਨ ਕਤਂ. ਮਨੋਧਾਤੁ ਪਨ ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਨਤ੍ਥੇਵ. ਨਨੁ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਸ੍ਸਯਤਾਯਪਿ ਸਾਧਨਤੋ ਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਹੇਤੁ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ ਦਿਟ੍ਠਬਾਧਨਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੇਤਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਯ ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਮਨ੍ਦਤਿਕ੍ਖਾਦਿਅਨਨੁਵਿਧਾਨਂ. ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਤਦਨੁਵਿਧਾਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਬਾਧੀਯਤਿ. ਹੋਤੁ ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ, ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਞ੍ਚ, ਏਤਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਟਿਨਿਯਤਕਿਚ੍ਚਂ, ਹਦਯਪਦੇਸੇ ਠਿਤਮੇਵਾਤਿ ਕਥਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਭਾਵਤੋ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਯ, ਤਤੋ ਏਵ ¶ ਪਟਿਨਿਯਤਕਿਚ੍ਚਂ, ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਭਾਵਤੋਤਿ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਦਯਸ੍ਸ ਖਿਜ੍ਜਨਤੋ ਤਤ੍ਥੇਤਮਵਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਾਸਞ੍ਞੇਵ ਧਾਤੂਨਨ੍ਤਿ ਮਨੋਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂਯੇਵ ¶ . ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ ਉਪਰਿ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵਹਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਉਬ੍ਬਹਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

੪੪੧. ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤੇ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਕ੍ਕਮਸਮਿਞ੍ਜਨਪਸਾਰਣਉਕ੍ਖੇਪਨਅਵੇਕ੍ਖੇਪਨਾਦਿਕਾ ਸਬ੍ਬਾ ਕਿਰਿਯਾ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਤੇਸਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਯਸ੍ਸਾ ਸਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਕਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਵਾਯੋਧਾਤੁ. ਤਸ੍ਸਾ ਯਂ ਸਹਜਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਥਮ੍ਭਨਸਨ੍ਧਾਰਣਚਲਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭੂਤੋ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦਿ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਆਕਾਰਵਿਕਾਰੋਤਿ? ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਵਾਯੋਧਾਤੁਅਧਿਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਜਮਹਾਭੂਤਾਨਂ. ਕਿਂ ਤਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ? ਚਿਤ੍ਤਜਤਾ, ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਤਾ ਚ. ਅਥ ਵਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਆਕਾਰਵਿਕਾਰੋ ਸਹਜ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਭਾਵੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਂ ਏਕਭੂਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਤ੍ਥਿ. ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਕਾਰੋ ਚਤੂਸੁ ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਹੋਤਿ ਚਤੁਸਾਧਾਰਣਧਨਂ ਵਿਯ. ਵਾਯੋਧਾਤੁਅਧਿਕਤਾਯ ਚ ਕਲਾਪਸ੍ਸ ‘‘ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਏਵਂ ਅਧਿਕਤਾ ਚ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ, ਨ ਪਮਾਣਤੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਵੁਤ੍ਤਿਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਏਵਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪਤਾ ਦੁਰੁਪਪਾਦਾ. ਨ ਹਿ ਏਕਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਹਤ੍ਥਚਲਨਾਦੀਸੁ ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰਮਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਨ੍ਤਰੇਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਜਵਨੇਨ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਵਿਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਕਥਮੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਨ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਰਹਿਤੇਸੁ ਰੁਕ੍ਖਚਲਨਾਦੀਸੁ ‘‘ਇਦਮੇਸ ਕਾਰੇਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ¶ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਹਤ੍ਥਚਲਨਾਦੀਸੁ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਵਿਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਞਾਪਕੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਞਾਪਕੋ ਚ ਹੇਤੁ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਸਯਂ ਗਹਿਤੋ ਏਵ ਞਾਪੇਤਿ, ਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਅਨੁਮਾਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਵਿਸਯਤ੍ਤਮਨਾਪਨ੍ਨਾ, ਸਦ੍ਦਾ ਨੇਵਤ੍ਥਬੋਧਕਾ;

ਨ ਸਤ੍ਤਾਮਤ੍ਤਤੋ ਅਤ੍ਥੇ, ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਤਾ ਪਕਾਸਕਾ’’ਤਿ.

ਯਦਿ ¶ ਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਕਾਰਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਸਙ੍ਕੇਤਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਕੇਵਲਂ ਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਅਥ ਖੋ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਸਮ੍ਬਨ੍ਧਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਇਮਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਥਮ੍ਭਨਸਨ੍ਧਾਰਣਚਲਨਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਸਹਿਤਾਯ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਂ ਸਬ੍ਬਾਵ ਵਾਯੋਧਾਤੂ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ. ਸਤ੍ਤਮਜਵਨਸਮ੍ਭੂਤਾ ਹਿ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਪੁਰਿਮਜਵਨਸਮ੍ਭੂਤਾ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯੋ ਉਪਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯੇ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਚਲਯਤਿ ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪਂ, ਨ ਇਤਰਾ. ਇਤਰਾ ਪਨ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਨਸਨ੍ਧਾਰਣਮਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੋ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਕਾਰਾਯ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਚਲਨਨ੍ਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੋ ਸਮਾਰੋਪਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾ, ਖਣਿਕਤਾ ਚ ਨ ਸਿਯਾ. ਸਤ੍ਤਹਿ ਯੁਗੇਹਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬਸਕਟਮੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਜਰੂਪੇ ਪਨ ਚਲਨ੍ਤੇ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਉਤੁਕਮ੍ਮਾਹਾਰਜਰੂਪਮ੍ਪਿ ਚਲਤਿ ਨਦੀਸੋਤੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੁਕ੍ਖਗੋਮਯਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਕਿਂ ਚਲਨਕਰਾ ਏਵ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਸਹਿਤਾਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ, ਤਥਾ ਚਲਯਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣਨ੍ਤਿਯੋਪਿ ਥਮ੍ਭਨਸਨ੍ਧਾਰਣਮਤ੍ਤਕਰਾ ਪਠਮਜਵਨਾਦਿਸਮ੍ਭੂਤਾਪਿ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯੋ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਸਹਿਤਾ ਏਵਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਯੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗੇਨਾਯਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਾਦਿਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਦਭਿਮੁਖਵਿਕਾਰਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਹਭਾਵੀ ਹਿ ਵਿਕਾਰੋ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਵਚਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਮੁਖੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਪ੍ਪਕਾਸਨਰਸਾ’’ਤਿ.

ਕਾਯਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਸ੍ਸ ¶ ਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਵਿਕਾਰਭਾਵਤੋ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਕਾਯਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਹੇਤੁਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਵਾਯੋਧਾਤੁਪਦਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਚ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਯਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਞ੍ਞਾਪਨਹੇਤੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕਾਯਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨੇਨ ਕਰਣਭੂਤੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ? ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ. ਕੇਨ? ਕਾਯੇਨ. ਕੀਦਿਸੇਨ? ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨੇਨਾਤਿ. ਦੁਤਿਯਨਯੇ ਪਨ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਯੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਅਤ੍ਥਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥੋ ਵਚੀਵਿਸੇਸੋ ਵਚੀਭੇਦੋ. ਤੇਨ ਵਾਯੁਵਨਪ੍ਪਤਿਨਦੀਘੋਸਾਦਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਯਸ੍ਸਾ ਸਾ ਵਚੀਭੇਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਕਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਪਥਵੀਧਾਤੁ. ਤਸ੍ਸਾ ਯਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ¶ ਅਕ੍ਖਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਘਟ੍ਟਨਸਞ੍ਞਿਤਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭੂਤੋ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋ ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵਚੀਭੇ…ਪੇ… ਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਆਕਾਰਵਿਕਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਸੇਸੋ – ਯਥਾ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਫਨ੍ਦਮਾਨਵਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਾਨਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧ ‘‘ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਸਦ੍ਦਸਵਨਾਨਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਧ ਚ ਥਮ੍ਭਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਤਮਜਵਨਸਮ੍ਭੂਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਯੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਘਟ੍ਟਨਞ੍ਚ ਪਠਮਜਵਨਾਦੀਸੁਪਿ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਘਟ੍ਟਨਂ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਭੂਤਕਲਾਪਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਸਨ੍ਨਤਰੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਚਲਨਂ ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਦੇਸਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਾਦਪਰਮ੍ਪਰਤਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਯਥਾ ਚ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਚਲਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਏਵਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਘਟ੍ਟਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਘਟ੍ਟਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਯਥਾ ਹੀਤਿਆਦਿ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਅਨੁਮਾਨਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਬਦ੍ਧਗੋਸੀਸਾਦਿਰੂਪਾਨਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਨ੍ਤਰਾਯ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵੀਥਿਯਾ ਗੋਸੀਸਾਦੀਨਂ ਉਦਕਸਹਚਾਰਿਪ੍ਪਕਾਰਸਞ੍ਞਾਣਾਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਦਕਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਸਮੁਚ੍ਚਾਰਿਯਮਾਨਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਨ੍ਤਰਾਯ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵੀਥਿਯਾ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਸਮ੍ਬਨ੍ਧਗਹਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਹਿਤਾਯ ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਵਿਕਾਰਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ.

੪੪੨. ਰੂਪਾਨਿ ¶ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਸਯਂ ਵਾ ਤੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਰੂਪਾਨਂ ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਤ੍ਤਂ ਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਲਕ੍ਖਣਾ. ਅਯਂ ਹਿ ਆਕਾਸਧਾਤੁ ਤਂ ਤਂ ਰੂਪਕਲਾਪਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰੂਪਪਰਿਯਨ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਰਸਾ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਰੂਪਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪਮਰਿਯਾਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਭੂਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹੇਵ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਹਿ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤਾਨਂ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤੇਹਿ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੇ ਤਂਤਂਭੂਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾ ਰੂਪਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਯੇਸਂ ਸੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਸੋ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੋਵ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾ ਨ ਸਿਯਾ ਤੇਸਂ ਭੂਤਾਨਂ ਬ੍ਯਾਪਿਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਾ ਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਤਾ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੬੩੭, ੭੨੪). ਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਦ੍ਦਮੁਖਵਿਵਰਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਛਿਦ੍ਦਵਿਵਰਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ. ਯੇਸਂ ਰੂਪਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਤੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਯਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁਯਾ ਤਂਤਂਕਲਾਪਾਨਂ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰੇਹਿ ਅਸਙ੍ਕਰਕਾਰਣਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੪੪੩. ਅਦਨ੍ਧਤਾਤਿ ¶ ਅਗਰੁਤਾ. ਵਿਨੋਦਨਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਨਂ, ਅਪਨਯਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥਦ੍ਧਤਾਤਿ ਅਕਥਿਨਤਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਦੁਭਾਵੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸੁ ਅਵਿਰੋਧਿਤਾ. ਮੁਦੁ ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਤੀਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਅ-ਕਾਰੋ ਦਨ੍ਧਤਾਦਿਹੇਤੂਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਲਹੁਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਪਟਿਸੇਧੇ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਰੀਰੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਕੂਲਤਾਸਙ੍ਖਾਤਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਰੀਰਕਿਰਿਯਾਨੁਕੂਲਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾ. ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਅਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਲਹੁਤਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਵਿਜਹਨੇਨ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਾਨਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂਤਂਵਿਕਾਰਾਧਿਕਰੂਪੇਹਿ ਤਂਨਾਨਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭੋ ਵਾਤਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਪਕੋਪੋ, ਰਸਾਦਿਧਾਤੂਨਂ ਵਾ ਵਿਕਾਰਾਵਤ੍ਥਾ. ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਧਾਤੂਨਂਯੇਵ ਵਿਕਾਰੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਾ ਸਪ੍ਪਾਯਉਤੁਆਹਾਰਾਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ. ਤੇ ਚ ਤਂਤਂਵਿਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ¶ ਸਬ੍ਬੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਯਤੋ ਨੇਸਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਵਿਜਹਨਂ, ਇਦ੍ਧਿਵਲ਼ਞ੍ਜਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਵਸਵਤ੍ਤਨਂ ਮਦ੍ਦਵਪ੍ਪਕਾਰੋ. ਸੁਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਚਮ੍ਮਸੁਧਨ੍ਤਸੁਵਣ੍ਣਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਮੁਦੁਕਮ੍ਮਞ੍ਞਸਦਿਸਰੂਪਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਮੁਦੁਤਾਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨੇ ਲਹੁਤਾਦੀਨਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧੇਪਿ ਰੂਪਭਵੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਦਨ੍ਧਤ੍ਤਕਰਾਦਿਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਾਭਾਵਤੋ. ਸਤਿ ਹਿ ਤਾਦਿਸੇ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭੇ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਚ੍ਚਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਹਿ ਲਹੁਤਾਦੀਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਅਕਾਰਣਂ. ਨ ਹਿ ਵੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨੀਕਾਪੇਕ੍ਖੋ ਤਬ੍ਬਿਰੋਧਿਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਸਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਕਾਯਲਹੁਤਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੋਵ ਸਿਯਾ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪੇਸੁ ਲਹੁਤਾਦਯੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਬ੍ਬਦਾਭਾਵੀਹਿ ਲਹੁਤਾਦੀਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ.

੪੪੪. ਆਦਿ ਚਯੋ, ਈਸਂ ਵਾ ਚਯੋਤਿ ਆਚਯੋ, ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਗਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਚਯੋਤਿ ਵਾ ਆਚਯੋ, ਤਦੁਭਯਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਚਯੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਚਯਲਕ੍ਖਣੋ. ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਚਯੋ ਪਠਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਵਡ੍ਢਿ ਚ ‘‘ਉਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਉਪਸਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਉਪ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਠਮੂਪਰਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਤੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ, ਅਨਾਗਤਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਅਨਾਗਤਕ੍ਖਣਤੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਾਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਾਪਨਰਸੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਸੋ ‘‘ਇਮੇ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਤਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਾ ‘‘ਉਪਰਿਚਯੋ ਉਪਚਯੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ¶ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਵਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਰੂਪਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਨਰਸਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਸੇਨ ਅਨੁ ਅਨੁ ਪਬਨ੍ਧਨਕਿਚ੍ਚਾ. ਤਤੋ ਏਵ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

ਉਭਯਮ੍ਪੀਤਿ ਉਪਚਯੋ ਸਨ੍ਤਤੀਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ. ਜਾਤਿਰੂਪਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸੇਵ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤੋ’’ਤਿ, ਜਾਤਿਰੂਪਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਭੇਦਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੇਨੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਵਿਭਜ੍ਜਕਥਨੇ ਕਾਰਣਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਨਾਨਤ੍ਤਤੋ ਜਾਤਿਰੂਪਸ੍ਸ ਭੇਦੋ, ਨ ਸਭਾਵਤੋਤਿ ¶ ? ਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਆਯਤਨਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਡ੍ਢੇਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਾਨਂ ਆਦਿਚਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਆਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੋ ਏਵ ਉਪਚਯੋ ਪਠਮੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਤੋ ਉਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਠਮਤ੍ਥੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਯੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਉਪਰਿ ਚਯਤ੍ਤਾ ਉਪਚਯੋ, ਸਾ ਏਵ ਸਨ੍ਤਤਿ ਅਨੁਪਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯੋ ਆਯਤਨਾਨਂ ਆਚਯੋ ਪਠਮਭਾਵੇਨ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਸੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਉਪਰਿ ਚਯਤ੍ਤਾ ਉਪਚਯੋ, ਵਡ੍ਢੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਚਯੋ ਵਡ੍ਢਿਭਾਵੇਨ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਸਾ ਏਵ ਸਨ੍ਤਤਿ ਪਬਨ੍ਧਾਕਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਏਵਂ ਕਿਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੋ ਆਯਤਨਾਨਂ ਆਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੬੪੧) ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਕਥਿਤਂ ਹੋਤਿ? ਆਯਤਨੇਨ ਆਚਯੋ ਕਥਿਤੋ. ਆਚਯੁਪਚਯਸਨ੍ਤਤਿਯੋ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਆਚਯੋ ਏਵਾਤਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਆਚਯਾਦੀਨਂ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਹਿ ਆਚਯੋ ਕਥਿਤੋ. ਆਯਤਨਾਨਂ ਆਚਯਾਦਿਵਚਨੇਨੇਵ ਆਚਯਸਭਾਵਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨੀਤਿ ਆਚਯੇਨ ਤਂਪਕਤਿਕਂ ਆਯਤਨਂ ਕਥਿਤਂ. ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਨ ਰੂਪਰੂਪਨ੍ਤਿ.

ਰੂਪਪਰਿਪਾਕੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਿਣ੍ਣਤਾ. ਉਪਨਯਨਰਸਾਤਿ ਭਙ੍ਗੁਪਨਯਨਕਿਚ੍ਚਾ. ਸਭਾਵਾਨਪਗਮੇਪੀਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤਾਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਵਿਗਮੇਪਿ. ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਹਿ ਜਰਾ, ਨ ਚ ਤਦਾ ਧਮ੍ਮੋ ਸਭਾਵਂ ਵਿਜਹਤਿ ਨਾਮ. ਨਵਭਾਵੋ ਉਪ੍ਪਾਦਾਵਤ੍ਥਾ, ਤਸ੍ਸ ਅਪਗਮਭਾਵੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਵਭਾਵਾਪਗਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਜਰਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਖਣਿਕਜਰਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਏਵ, ਯਾ ਅਵੀਚਿਜਰਾਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਸ ਵਿਕਾਰੋਤਿ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਕਾਰਮਾਹ. ਸੋ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਯਾ ਅਵੀਚਿਜਰਾ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ¶ ਏਸ ਵਿਕਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਜਰਾਯ ਵੀਚੀਤਿ ਅਵੀਚਿਜਰਾ, ਨਵਭਾਵਤੋ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਰਜਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਰਿਤੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ‘‘ਭਿਜ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਰਿਭੇਦਲਕ੍ਖਣਾ. ਨਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਧੁਵਂ, ਰੂਪਂ ਪਨ ਖਣਭਙ੍ਗਿਤਾਯ ਯੇਨ ਭਙ੍ਗੇਨ ਨ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਾਵੋਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ. ਸਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ਵਿਨਾਸਭਾਵੇਨ ¶ ਸਂਸੀਦਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂਸੀਦਨਰਸਾ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਙ੍ਗਭਾਵਤੋ ਖਯਵਯਾਕਾਰੇਨੇਵ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖਯਵਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ.

੪੪੫. ਓਜਾਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨੁਸਾਰਿਨੋ ਰਸਸ੍ਸ ਸਾਰੋ ਉਪਥਮ੍ਭਬਲਕਰੋ ਭੂਤਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਏਕੋ ਵਿਸੇਸੋ ਓਜਾ. ਕਬਲ਼ਂ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ. ਆਹਰੀਯਤੀਤਿ ਆਹਾਰੋ, ਕਬਲ਼ਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਪਨ ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ ਓਜਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬਾਹਿਰਂ ਆਹਾਰਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਏਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਹਾਰੋ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਰੂਪਂ ਆਹਰਤੀਤਿ ਆਹਾਰੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਰੂਪਾਹਰਣਰਸੋ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਏਵ ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਉਪਥਮ੍ਭਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਓਜਾਯ ਰੂਪਾਹਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਬਾਹਿਰਾਧੀਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਹਰਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ.

੪੪੬. ਬਲਰੂਪਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਬਲਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਮ੍ਭਵੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਰੋਗੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ‘‘ਜਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੯੧) ਵਚਨਤੋ ਜਾਤਿ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ ਵਿਨਾ ਅਭਾਵਤੋ ਉਪਾਦਾਯਰੂਪੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਕਚ੍ਚਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸੀਨਂ. ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਮਿਦ੍ਧਂ ਰੂਪਮੇਵ ਨ ਹੋਤਿ ਨੀਵਰਣੇਸੁ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਨੀਵਰਣੇਸੁ ਦੇਸਨਾ, ਤਂ ਨ ਰੂਪਂ ਯਥਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ. ਸਿਯਾ ਪਨੇਤਂ ਦੁਵਿਧਂ ਮਿਦ੍ਧਂ ਰੂਪਂ, ਅਰੂਪਞ੍ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਅਰੂਪਂ, ਤਂ ਨੀਵਰਣੇਸੁ ਦੇਸਿਤਂ ‘‘ਨ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ? ਤਂ ਨ, ਵਿਸੇਸਵਚਨਾਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਮਿਦ੍ਧਂ ਨੀਵਰਣੇਸੁ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਤਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨੀਵਰਣਭਾਵਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੁਂ. ਸਕ੍ਕਾ ਹਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਤਂ ਅਰੂਪਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਮਿਦ੍ਧਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨੀਵਰਣਂ ਮਿਦ੍ਧਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਇਤਰਂ ਮਿਦ੍ਧਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ.

ਭਵਤੁ ¶ ਨੀਵਰਣਂ, ਕੋ ਵਿਰੋਧੋਤਿ ਚੇ? ਨੀਵਰਣਞ੍ਚ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ. ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣੇ ਪਹਾਯ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਮੁਨੀਸਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਨੀਵਰਣਾ ਤਵਾ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੫੪੬) ਵਚਨਤੋ. ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਰੂਪਂ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕੁਸਲਂ, ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਵਿਪਾਕੋ, ਤੀਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ. ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ¶ (ਧ. ਸ. ੧੪੦੭) ਵਚਨਤੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ‘‘ਰੂਪਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਤਂ ਪਜਹਥਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੪) ਵਿਯ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਤਥਾ ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਮਿਦ੍ਧਂ ਰੂਪਂ. ਯਦਿ ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਰੂਪਭਾਵਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਥ, ਕਥਂ ਭਗਵਤੋ ਨਿਦ੍ਦਾ. ਮਿਦ੍ਧਞ੍ਹਿ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਾਪਚਲਾਯਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਦ੍ਦਾਤਿ? ਨ ਮਿਦ੍ਧਂ ਨਿਦ੍ਦਾ, ਨਿਦ੍ਦਾਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਪਨ ਤਂ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਾ’’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਦਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਨਿਦ੍ਦਾਹੇਤੁਨੋ ਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਕਥਂ ਭਗਵਤੋ ਨਿਦ੍ਦਾਤਿ? ਨਿਦ੍ਦਾ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰਗਿਲਾਨਿਯਾ, ਨ ਮਿਦ੍ਧੇਨ. ਸਾ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਪਿਟ੍ਠਿ ਮੇ ਆਗਿਲਾਯਤਿ, ਤਮਹਂ ਆਯਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੨) ਵਚਨਤੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਏਵਮਵਧਾਰਣਂ ਮਿਦ੍ਧਮੇਵ ਨਿਦ੍ਦਾਹੇਤੂਤਿ, ਨਿਦ੍ਦਾਹੇਤੁ ਏਵ ਮਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਏਵਮਵਧਾਰਣਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਨਿਦ੍ਦਾਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਨ ਸੋਤਿ? ਸਰੀਰਗਿਲਾਨਿਯਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਾ ਭਗਵਤੋ ਸਰੀਰਗਿਲਾਨਿਯਾ, ਨ ਮਿਦ੍ਧੇਨਾ’’ਤਿ.

ਨਿਦ੍ਦਾ ਚ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨ…ਪੇ… ਦਿਵਾ ਸੁਪਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੭) ਵਚਨਤੋ. ਇਤੋਪਿ ਨ ਮਿਦ੍ਧਂ ਰੂਪਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਵਚਨਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀਵਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣੇਨ ਨੀਵਰਣਞ੍ਚੇਵ ਨੀਵਰਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੧੧੭੬). ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਯਥਾਲਾਭਭਵਨਂ? ਸਕ੍ਕਾ ਪਚ੍ਚੇਤੁਂ ‘‘ਸਕ੍ਖਰਕਥਲਿਕਮ੍ਪਿ ਮਚ੍ਛਗੁਮ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਤਾਯ ਰੂਪਭਾਵਸ੍ਸ. ਸਿਦ੍ਧੇ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਭਾਵੇ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯਥਾਲਾਭਪਚ੍ਚਯੋ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਇਤੋਪਿ ਨ ਰੂਪਂ ਮਿਦ੍ਧਂ ਆਰੁਪ੍ਪੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਨੀਵਰਣਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਨੀਵਰਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੮.੮) ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀਵਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀਵਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨੀਵਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨ ਮਿਦ੍ਧਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇਵ.

ਇਤਰੇਸੂਤਿ ¶ ਬਲਰੂਪਾਦੀਸੁ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਰੋਗਸ੍ਸ ਵਿਸਭਾਗਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭੋ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ, ਪਗੇਵ ਇਤਰਸ੍ਸ. ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਕਾਰਾਵਤ੍ਥਾਠਿਤਿਭਙ੍ਗਕ੍ਖਣੇਸੁ ਏਵ ਸਿਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੋਗਰੂਪਂ ਜਰਤਾਅਨਿਚ੍ਚਤਾਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਉਪਚਯਸਨ੍ਤਤਿਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿ ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੂਪੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਉਪਾਦਾਵਤ੍ਥਾਯ ¶ ਚ ਅਞ੍ਞਾ ਜਾਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੇਵ. ਸਮ੍ਭਵੋ ਕਾਮਧਾਤੁਯਂ ਏਕਚ੍ਚਿਯਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯੋ ਆਪੋਧਾਤੁਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਭਵਰੂਪਂ ਆਪੋਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਕਾਯਬਲਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪ੍ਫਾਰਭਾਵਤੋ. ਯਤੋ ਨਂ ‘‘ਪਾਣਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬਲਰੂਪਂ ਵਾਯੋਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਅਯਥਾਕ੍ਕਮਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਕਤੋਤਿ? ਵਿਸੁਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਨਾਦਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਮਿਦ੍ਧਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਵਾ ਮਹਾਪਞ੍ਹੋਤਿ ਪਠਮਂ ਕਤੋ. ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਪਟਿਲੋਮਨਯੇਨ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਅਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

‘‘ਇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਕ੍ਕਮੇਨ ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਅਨੂਨਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਨਧਿਕਭਾਵੋ ਪਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਏਵ.

੪੪੭. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਰਾਸਿ ਹਿਨੋਤਿ ਏਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤੀਹਿ ਹੇਤੁ, ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਲੋਭਾਦਿਕੋ, ਅਲੋਭਾਦਿਕੋ ਚ, ਤਾਦਿਸੋ ਹੇਤੁ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨਹੇਤੁ. ਨਾਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਹੇਤੁਕਂ, ਸਹੇਤੁਕਪਟਿਯੋਗਿਭਾਵਤੋ ਹੇਤੁਨਾ ਸਹ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਹੇਤੁਕਮੇਵ ਹੇਤੁਨਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਹੇਤੁਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਨਾਨਤ੍ਤਾਭਾਵੇਪਿ ਹਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਵਸੇਨ ਦੁਕਨ੍ਤਰਦੇਸਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦੁਕਪਦਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਹ ਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਲੋਕੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਦਿਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਲੋਕਿਯਂ. ਆ ਭਵਗ੍ਗਂ, ਆ ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ ਵਾ ਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਵਾ, ਸਹ ਆਸਵੇਹੀਤਿ ਸਾਸਵਂ, ਆਸਵੇਹਿ ਆਲਮ੍ਬਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਸਂਯੋਜਨੀਯਂ ਓਘਨੀਯਂ ਯੋਗਨੀਯਂ ਨੀਵਰਣੀਯਂ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਂ ਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ਅਚੇਤਸਿਕਂ ਚਿਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਨਰੂਪਾਵਚਰਂ ਨਅਰੂਪਾਵਚਰਂ ਨਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਅਨਿਯਤਂ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਆਹਿਤੋ ਅਹਂ ਮਾਨੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ¶ , ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸੁ ਭਵਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ, ਚਕ੍ਖਾਦਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਯਥਾ ਵੇਨਯਿਕੋਤਿ ¶ (ਅ. ਨਿ. ੮.੧੧; ਪਾਰਾ. ੮) ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਂ ਤੇਵੀਸਤਿਵਿਧਂ. ‘‘ਤਤੋ ਬਾਹਿਰਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਲਕ੍ਖਣਾਭਾਵਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਘਟ੍ਟਨਵਸੇਨਾਤਿ ਵਿਸਯੀ, ਵਿਸਯੋ ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਵਸੇਨ. ਸੇਸਂ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਂ. ਵਿਪਰੀਤਤ੍ਤਾਤਿ ਘਟ੍ਟਨਵਸੇਨ ਅਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁਖੁਮਭਾਵੇਨ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨੇ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦੂਰੇ. ਤੇਰਸ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ. ਸਭਾਵੇਨੇਵਾਤਿ ‘‘ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰੋ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਸੇਸਂ ਦਸਵਿਧਂ. ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਤਾਯਾਤਿ ਸਭਾਵੇਨ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਸੋਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਨੋ ਵਿਯ ਪਸਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਏਵ ਯਥਾਸਕਂ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦਿ…ਪੇ… ਪਸਾਦਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ. ਵਿਪਰੀਤਤ੍ਤਾਤਿ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਤਾਵ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ ਤੇਸਂ ਪਟੁਮਨ੍ਦਭਾਵਾਨੁਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਸਕਿਚ੍ਚੇ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਸਹਜਰੂਪਾਨੁਪਾਲਨੇ. ਤਦੁਭਯਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਮਮੇਤਂ ਫਲਂ’’ਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਗਹਿਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ ਅਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ.

੪੪੮. ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਕਮ੍ਮਜਾਦੀਨਂ ਤਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ, ਕਮ੍ਮਜਾਦਿਤ੍ਤਿਕਾਨਞ੍ਚ. ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪੇ. ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਯਤਨਂ. ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਹ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਪਟਿਹਨਨਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਹ ਪਟਿਘੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ, ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਤਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਞ੍ਚਾਤਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਗੋਚਰਭਾਵੋਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵੋ. ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਯਤਨਤੋ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਵਿਸੇਸੇਤੁਂ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਹ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਧਮ੍ਮਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਹਿ ਏਕੀਭੂਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯੋ ਨਾਨਤ੍ਤਕਰੋ ਵਿਸੇਸੋ, ਸੋ ਅਞ੍ਞੋ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਚਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਹਿ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਾਵਬੋਧੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਯੋ ਸਯਂ, ਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਮੁਖਭਾਵੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਤਨਂ, ਸੋ ਪਟਿਹਨਨਭਾਵੋ, ਯੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਦਿਵਿਕਾਰਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਹਿਤੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ¶ ਵਿਸਯੇਸੁ ਵਿਕਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਸੇਸਂ ਏਕਾਦਸਵਿਧਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ. ਉਭਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਅਪ੍ਪਟਿਘਂ. ਕਮ੍ਮਤੋ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਏਕਨ੍ਤਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਟ੍ਠਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਹਦਯਞ੍ਚਾਤਿ ਨਵਵਿਧਂ ਰੂਪਂ, ਯਞ੍ਚ ਨਵਵਿਧੇ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਵਵਿਧਮੇਵ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ¶ ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਕਮ੍ਮਜਂ. ਯਞ੍ਹਿ ਜਾਤਞ੍ਚ ਯਞ੍ਚ ਜਾਯਤਿ ਯਞ੍ਚ ਜਾਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ਦੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ. ਤਦਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਤੋ ਜਾਤਂ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਾਹਾਰਜਂ. ਨਕੁਤੋਚਿਜਾਤਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਰੂਪਮਾਹ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਂ, ਸਦ੍ਦੋ, ਆਕਾਸਧਾਤੁ, ਲਹੁਤਾਦਿਤ੍ਤਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪਾਨੀਤਿ ਏਤਂ ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਚਿਤ੍ਤਜਂ. ਆਕਾਸਧਾਤੁ, ਲਹੁਤਾਦਿਤ੍ਤਯਂ, ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪਾਨੀਤਿ ਏਤਂ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਆਹਾਰਜਂ. ਏਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤੇਰਸਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਉਤੁਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਉਤੁਜਂ. ਸੇਸਂ ਕਮ੍ਮਜਤਿਕੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੪੪੯. ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨ, ਰੂਪਰੂਪਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨ, ਵਤ੍ਥਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਵਸੇਨਾਤਿ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਚਤੁਕ੍ਕਸਦ੍ਦੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਅਦਕ੍ਖਿ ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਯਂ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ ਯਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਦਿਟ੍ਠਸਭਾਵਾਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਯਥਾ ਦੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਦਸ੍ਸਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ. ਸਵਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ. ਗਨ੍ਧਰਸਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਧੋ ਰਸੋ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਤਯਂ. ਮੁਤਂ ਨਾਮ ਮੁਤ੍ਵਾ ਪਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਕਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.

ਕਿਮਿਦਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਮਾਤਿ? ਪਥਵੀਤੇਜੋਵਾਯੋਧਾਤੁਤ੍ਤਯਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਪੋਧਾਤੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਨਨੁ ਸੀਤਤਾ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਸਾ ਚ ਆਪੋਧਾਤੂਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਾ ਆਪੋਧਾਤੁ. ਕਿਞ੍ਚਰਹੀਤਿ? ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਏਵ. ਮਨ੍ਦੇ ਹਿ ਉਣ੍ਹਭਾਵੇ ਸੀਤਬੁਦ੍ਧਿ. ਨ ਹਿ ਸੀਤਂ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਗੁਣੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਉਣ੍ਹਭਾਵਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਤਾਯ ਸੀਤਤਾਭਿਮਾਨੋ. ਕਥਮੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸੀਤਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਯਥਾ ਪਾਰਾਪਾਰੇ. ਤਥਾ ਹਿ ਘਮ੍ਮਕਾਲੇ ਆਤਪੇ ਠਿਤਾਨਂ ਛਾਯਂ ਪਵਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਤਬੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਪਨ ਪਥਵੀਗਬ੍ਭਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਉਣ੍ਹਬੁਦ੍ਧਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਸੀਤਤਾ ਆਪੋਧਾਤੁ ਸਿਯਾ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਉਣ੍ਹਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨ ਆਪੋਧਾਤੁ ਸੀਤਤਾਤਿ ¶ . ਇਦਞ੍ਚ ਭੂਤਾਨਂ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਂ, ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭੂਤਾਨਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਕਿਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਭਾਗਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਾਧਿਤਾਯ ਉਤ੍ਤਰਮੇਵ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਵਾਯੋਧਾਤੁਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਸੀਤਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਇਦਮੇਵ ਉਤ੍ਤਰਂ. ਯਦਿ ਹਿ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਸੀਤਤਾ ਸਿਯਾ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਉਣ੍ਹਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੀਤਤਾ ਉਪਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨ ਵਾਯੋਧਾਤੁ ਸੀਤਤਾਤਿ. ਯੇਸਂ ਪਨ ਦ੍ਰਵਤਾ ਆਪੋਧਾਤੁ, ਸਾ ਚ ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ ¶ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਦ੍ਰਵਭਾਵੋਪਿ ਫੁਸੀਯਤੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਮਾਨਮਤ੍ਤਂ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪੁਰਾਤਨੇਹਿ –

‘‘ਦ੍ਰਵਤਾ ਸਹਵੁਤ੍ਤੀਨਿ, ਤੀਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮ੍ਫੁਸਂ;

‘ਦ੍ਰਵਤਂ ਸਮ੍ਫੁਸਾਮੀ’ਤਿ, ਲੋਕੋਯਮਭਿਮਞ੍ਞਤਿ.

‘‘ਫੁਸਂ ਭੂਤਾਨਿ ਸਣ੍ਠਾਨਂ, ਮਨਸਾ ਗਣ੍ਹਤੇ ਯਥਾ;

‘ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਫੁਸਾਮੀ’ਤਿ, ਞਾਤਬ੍ਬਾ ਦ੍ਰਵਤਾ ਤਥਾ’’ਤਿ.

ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਦਿਸਤ੍ਤਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਏਕਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਰੂਪਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ. ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤੇ ਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਤਰੂਪਤਾਤਿ ਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਰੂਪਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਰੂਪਰੂਪਂ ਨਾਮਾਤਿ ਯਦੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਵਿਧੇ ਰੂਪੇ ‘‘ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ, ਤਦੇਵ ਰੂਪਲਕ੍ਖਣਯੋਗਤੋ ਰੂਪਂ. ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਰੂਪਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯਥਾ ਅਰਿਸਸੋਤਿ, ਰੂਪਗੁਣਯੋਗਤੋ ਵਾ ਯਥਾ ਨੀਲਗੁਣਯੋਗਤੋ ਨੀਲਂ ਵਤ੍ਥਨ੍ਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਰੂਪਸਦ੍ਦੋ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਅਤਂਸਭਾਵੇਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਪਰੇਨ ਰੂਪਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਿਲਤੇਲਂ, ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੩੯) ਚ, ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਆਕਾਸਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਕਥਂ ਰੂਪਭਾਵੋਤਿ? ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਰੂਪਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਿਕਾਰਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ ਤਗ੍ਗਤਿਕਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਵਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁ, ਚਿਤ੍ਤਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਧਾਰਭੂਤਂ ਰੂਪਂ. ਤਂ ਪਨ ਛਬ੍ਬਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਦਯਰੂਪਂ ਵਤ੍ਥੁ ਏਵ ਮਨੋਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ. ਨ ਦ੍ਵਾਰਂ ਅਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿ ਵਿਯ. ਯਥਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ¶ ਏਵਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਹਦਯਰੂਪਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਨ ਦ੍ਵਾਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਭਾਵਤੋ. ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਨ ਵਤ੍ਥੁ. ਪਸਾਦਰੂਪਂ ਵਤ੍ਥੁ ਚੇਵ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਕਸ੍ਸ, ਦ੍ਵਾਰਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦਿਕਸ੍ਸ. ਸੇਸਂ ਏਕਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਰੂਪਂ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਨੇਵ ਵਤ੍ਥੁ ਨ ਚ ਦ੍ਵਾਰਂ.

੪੫੦. ਏਕਤੋ ¶ ਏਵ ਜਾਤਂ ਏਕਜਂ. ਨਨੁ ਚ ਏਕਤੋ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਰੂਪਜਨਕਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਏਕਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਰੂਪਜਨਕਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤਿ. ਦ੍ਵਿਜਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਇਮੇਸਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਭੇਦਾਨਂ ਵਸੇਨ. ਕਮ੍ਮਜਮੇਵਾਤਿ ਕਮ੍ਮਤੋ ਏਵ ਜਾਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਜਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਉਤੁਤੋ ਚ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕਾਲੇਨ ਚਿਤ੍ਤਤੋ, ਕਾਲੇਨ ਉਤੁਤੋਤਿ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਉਤੁਤੋ ਚ ਜਾਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਂ ਦ੍ਵਿਜਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਜਾਤਨ੍ਤਿ. ਪਰਤੋ ਦ੍ਵੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਜਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ, ਤਂ ਸਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਮੇਵਾਤਿ ਏਕੇ. ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਸਦ੍ਦੋਤਿ ਪੋਰਾਣਾ.

ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਸਦ੍ਦੋ ਨ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਹਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਨਾਪਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ‘‘ਕਾਯਵਾਚਾਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਜੇਨਾਪਿ ਸਦ੍ਦਨਵਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਚ ਵਾਦੋ ‘‘ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵਿਰੁਦ੍ਧਮੇਵੇਤਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਵਾਦਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਜਿਵ੍ਹਾਤਾਲੁਚਲਨਾਦਿਕਂ ਵਿਤਕ੍ਕਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਹਜਮੇਵ ਸੁਖੁਮਸਦ੍ਦਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤੇਨ ਸੁਤ੍ਵਾ ਆਦਿਸਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ, ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਪ੍ਫਾਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਤਂ ਚਤੁਜਂ. ਅਵਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਕਾਸਧਾਤੁਮਾਹ.

ਲਕ੍ਖਣਰੂਪਂ ¶ ਪਨ ਨਕੁਤੋਚਿਜਾਤਨ੍ਤਿ ਕੁਤੋਚਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਨ ਜਾਤਂ, ਨਾਪਿ ਸਯਮੇਵ ਜਾਤਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਵਿਨਾ ਸਯਮੇਵ ਜਾਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਾਵਤੋ. ਕਥਂ ਪਨੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਲਕ੍ਖਣਰੂਪਂ ਨ ਜਾਯਤੀਤਿ? ਲਕ੍ਖਣਾਭਾਵਤੋ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਹਿ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਨ ਜਾਯਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਿਯਾ ਪਨੇਤਂ ‘‘ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਤਂ ਨ, ਕਸ੍ਮਾ? ਤਥਾ ਸਤਿ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਾਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਜਾਤਿਆਦਿਮਨ੍ਤਾਨਿ ਸਿਯੁਂ, ਤਾਨਿਪਿ ਜਾਤਿਆਦਿਮਨ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿਪਿ ਜਾਤਿਆਦਿਮਨ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ¶ ਨ ਜਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਪਾਕਭੇਦਮਤ੍ਤਂ ਇਤਰਦ੍ਵਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਾਭਾਵਮਾਹ. ਅਸਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਕੁਤੋ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਮਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾਭਾਵਮ੍ਪਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਜਾਤਿਯਾ ਕੁਤੋਚਿ ਜਾਤਤਾਵਚਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਭਾਵਕ੍ਖਣੇ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ਯੇ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਦਯੋ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯਾ, ਤੇਸਂ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਪਤਿ ਅਨੁਪਰਤਬ੍ਯਾਪਾਰਾਨਂ ਯੋ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੂਪਲਕ੍ਖਣੀਯੋ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਭਾਵਕ੍ਖਣੋ, ਤਦਾ ਜਾਯਮਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਕਾਰਭਾਵੇਨ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਜਾਤਿਯਾ ਕੁਤੋਚਿ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਜਾਤਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਯਥਾ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾਦਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦੀਨਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੇਹਿ ਰੂਪਾਦਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੂਪਗਮਨਕ੍ਖਣੇ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ਤਤੋ ਪੁਰੇ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਤਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਜਾਤਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਜਾਤਿਯਾ ਕੁਤੋਚਿ ਜਾਤਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ਜਾਯਮਾਨਧਮ੍ਮਵਿਕਾਰਭਾਵੇਨ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਵਿਯ ਉਪਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੋਵ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਤੋਚਿ ਜਾਤਭਾਵੋ, ਨ ਏਵਮੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਵਿਕਾਰਭਾਵੇਨ. ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨਾ’’ਤਿ.

ਤਦਾ ਕਿਰ ਸੋਤੂਨਂ ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ‘‘ਅਯਂ ਜਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਭਵੋ, ਸਯਞ੍ਚ ਨ ਕੁਤੋਚਿ ਜਾਯਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ ਪਕਤੀ’’ਤਿ, ਤਂ ¶ ਨੇਸਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਂ ਵਿਧਮੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਉਪਚਯੋ ਸਨ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਕੁਤੋਚਿ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਜਾਤਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਸਿ, ਨ ਪਨ ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਭਾਵਕ੍ਖਣੇ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਵੁਤ੍ਤਂ? ਯਸ੍ਮਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕਭਙ੍ਗਤਾਯ ਤੇਸੁ ਸਨ੍ਤੇਸੁ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਸਨ੍ਤੇਸੁ. ਨ ਹਿ ਅਜਾਤਂ ਪਰਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਮਭਵਾਦੀਸੁ ਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਯੋਨਿਵਿਭਾਗਤੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਪਰਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾਯਂ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਇਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਵਣ੍ਣਨਾ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੫੧. ਯਂ ¶ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਦੀਪਕੇਨ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਵੇਦਯਿਤਸ੍ਸ ਬਹੁਭੇਦਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਰਾਸਟ੍ਠਂ ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਤਿ. ਵੇਦਯਿਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਂ. ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਧਿਕਾਰਤੋ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਵਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਰਾਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ. ਨੀਲਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ, ‘‘ਨੀਲਂ ਪੀਤਂ ਦੀਘਂ ਰਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੬੧੫) ਚ ਆਦਿਨਾ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਜਾਨਨਂ ਗਹਣਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਂ ਆਯੂਹਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਨਂ ਵਾ, ਉਭਯਥਾਪਿ ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਤਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੨੧) ਚੇਤਨਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਮਿਨਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਂ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਿਨਮਾਨੋ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਯੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾਕਾਰਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਵਿਸਯਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਿਜਾਨਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਇਤਰੇ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭਾਵਤੋ, ਸਮਾਨਜਾਤਿਆਦਿਵਿਭਾਗਤੋ ਚ.

ਅਤ੍ਤਨਾ ¶ ‘‘ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਯਦਿਦਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾਵਸਾਧਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਕਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਂ ਵਿਜਾਨਨਟ੍ਠੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਦੇਵ ਚਿਨ੍ਤਨਾਦਿਅਤ੍ਥੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਨਨਟ੍ਠੇਨ ਮਨੋਤਿ ਪਰਿਯਾਯਤੋਪਿ ਨਂ ਬੋਧੇਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਖਨ੍ਧਤੋ, ਭੇਦਤੋ, ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਭਾਵਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸਦਿਸਾਪਿ ਸਦਿਸਾਕਾਰਾਤਿ ਜਾਤਿ, ਸਮਾਨਾਕਾਰੋ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਜਾਤਿ ਕਾਮਂ ਅਨੇਕਵਿਧਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਤਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮੇਵ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਸਲਂ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ. ਕੋਯਂ ਕੁਸਲਟ੍ਠੋ ਨਾਮ? ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੋ ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੋ ਸੁਖਵਿਪਾਕਟ੍ਠੋ. ਆਰੋਗ੍ਯਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ਹਿ ਕੁਸਲਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਭੋਤੋ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੪੬; ੨.੨੦.੧੨੯). ਅਨਵਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ‘‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਸਲੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ? ਯੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ ¶ , ਅਨਵਜ੍ਜੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੬੧). ਸੁਖਵਿਪਾਕਟ੍ਠੇਨਾਪਿ ‘‘ਕੁਸਲਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੮੦). ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਚੇਤਸਿਕਰੋਗਾਨਂ ਅਵਜ੍ਜਸਭਾਵਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ, ਸੁਖਵਿਪਾਕਵਿਪਚ੍ਚਨਤੋ ਚ ਅਰੋਗਂ, ਅਨਵਜ੍ਜਂ, ਸੁਖਵਿਪਾਕਞ੍ਚਾਤਿ.

ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਸਲਯਤਿ ਚਲਯਤਿ ਕਮ੍ਮੇਤਿ ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤੀਤਿ ਕੁਸਲਂ. ਕੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਵਾ ਆਕਾਰੇਨ ਸਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਾ, ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ, ਤੇ ਕੁਸੇ ਲੁਨਾਤਿ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਕੁਸਲਂ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਾਨਤੋ ਤਨੁਕਰਣਤੋ ਞਾਣਂ ਕੁਸਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਲਾਤਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਂ. ਯਥਾ ਵਾ ਕੁਸੋ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਹਤ੍ਥਪਦੇਸਂ ਲੁਨਾਤਿ, ਏਵਮਿਦਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਸੇਨ ਉਭਯਭਾਗਗਤਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਂ ਲੁਨਾਤਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਸੋ ਵਿਯ ਲੁਨਾਤੀਤਿ ਕੁਸਲਂ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਾਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਲਨਤੋ ਸਂਵਰਣਤੋ ਕੁਸਲਂ. ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਹਿ ਅਕੁਸਲਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਣੇਨ, ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਾਪਾਦਨੇਨ ਚ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠੇਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵੁਤਾ ਪਿਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ ਵਾ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਸਲਯਤਿ ਕਮ੍ਪੇਤਿ ਅਪਨੇਤੀਤਿ ਕੁਸਲਂ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ¶ ਸਾਨਤੋ ਨਿਸਾਨਤੋ ਤੇਜਨਤੋ ਕੁਸਾ, ਦੋਸਲੋਭਾਦਯੋ. ਦੋਸਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਵਸੇਨ ਚੇਤਨਾਯ ਤਿਕ੍ਖਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ, ਤੇ ਕੁਸੇ ਲੁਨਾਤਿ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਕੁਸਲਂ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਵਾ ਸਾਨਤੋ ਅਨ੍ਤਕਰਣਤੋ ਵਿਨਾਸਨਤੋ ਕੁਸਾਨਿ, ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਲਾਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਂ. ‘‘ਕੁ’’ ਇਤਿ ਵਾ ਭੂਮਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ ਤਂਸਦਿਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਰੂਪਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਅਨੁਦਹਨੇਨ ਵਿਨਾਸਨਤੋ ਕੁਂ ਸਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਕੁਸਾ, ਰਾਗਾਦਯੋ, ਤੇ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਲਵਨਤੋ ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ ਕੁਸਲਂ. ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਾਦਿਤਾ ਹਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਰਣੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ.

ਨ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਂ, ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਹਿ ਕੁਸਲਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਅਕੁਸਲਪਦਸ੍ਸ ਅਵਯਵਭੇਦੇਨ ਅਤ੍ਥੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਯਥਾ ਯਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਨ ਅਰੋਗਂ, ਨ ਅਨਵਜ੍ਜਂ, ਨ ਸੁਖਵਿਪਾਕਂ, ਨ ਚ ਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਤਂ ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਯਂ ਨ ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਲਨਸਭਾਵਂ, ਨ ਕੁਸਾਨਂ ਲਵਨਸਭਾਵਂ, ਨ ਕੁਸੇਨ ਕੁਸੇਹਿ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਕੁਸੋ ਵਿਯ ਲਵਨਕਂ, ਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਕੁਸਲਂ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤਂ, ਯਤੋ ਚੇਤਸਿਕਰੋਗਪਟਿਪਕ੍ਖਾਦਿਭਾਵਤੋ ਅਰੋਗਾਦਿਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ¶ ਬੋਧਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਂ ਪਨ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਹਾਯਕਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਨ ਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਭਾਵੇਨ ਅਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਖਵਿਪਾਕਟ੍ਠੋ. ਅਕੁਸਲਭਾਵੋ ਸਾਵਜ੍ਜਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਟ੍ਠੋ, ਤਦੁਭਯਭਾਵੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਤੇਨੇਵ ਅਰੋਗਸਰੋਗਾਦਿਭਾਵੇਨ ਚ ਅਵੁਤ੍ਤਤਾ ਵਣ੍ਣਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਕੁਸਲਂ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਭਾਵੇਨੇਵ ਅਵੁਤ੍ਤਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ. ਅਵੁਤ੍ਤਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਨ ਤਥਾ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਮਤ੍ਤੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਭਾਵਤਾਯ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹੇਤਂ ‘‘ਅਵਿਪਾਕਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੪੫੨. ਭੂਮਿਭੇਦਤੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਭੂਮਿ, ਠਾਨਂ, ਅਵਤ੍ਥਾ ਚ. ਅਵਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਅਵਤ੍ਥਾਵਨ੍ਤਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਏਵਂ ਨੇਸਂ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ¶ . ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਾ ਭੂਮਿ ਠਾਨਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਅਵਤ੍ਥਾਵਸੇਨ. ਲੋਕਿਯਾ ਵਾ ਠਾਨਾਵਤ੍ਥਾਵਸੇਨ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਅਵਤ੍ਥਾਵਸੇਨੇਵ. ਕਾਮਾਵਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਾ. ਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਕਾਮੀਯਨ੍ਤੀਤਿ, ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੇਤੀਤਿ. ਤੇ ਦ੍ਵੇਪਿ ਸਹਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯਤ੍ਥ ਅਵਚਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ਏਕਾਦਸਵਿਧੋ ਕਾਮਭਵੋ. ਇਦਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਅਵਚਰਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਏਕਸ੍ਸ ਅਵਚਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਏਵਂ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪਂ, ਅਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਅਰੂਪਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ, ਅਵਚਰਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਵਚਰਂ, ਕਾਮਸ੍ਸ ਅਵਚਰਂ ਕਾਮਾਵਚਰਂ. ਏਵਂ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਰਤੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ.

ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਭੇਦੋ ਤਾਵ ਯੁਤ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦੋ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਕਤੋ ਭੇਦੋਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦੋ, ਸੋ ਚ ਤੇਸਂ ਭਾਵਾਭਾਵਕਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਸੋਭਨਂ ਮਨੋ, ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਵਾ ਮਨੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਮਾਨਸਿਕਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ, ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਭਙ੍ਗਾ ਸਹਗਤਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਤਾ ਚਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਲੋਭਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ, ਕਥਂ ¶ ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਕਨ੍ਤਿਕਂ ਇਟ੍ਠੇਪਿ ਆਭੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਚਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਸਮਾਯੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ਯੋਨਿਸੋਵ ਆਭੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਕੁਸਲਮੇਵ ਚ ਮਯਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਕਰਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਯਮਿਤਂ, ਅਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕੁਸਲਕਰਣੇ ਏਵ ਪਰਿਣਾਮਿਤਂ, ਅਭਿਣ੍ਹਕਰਣਵਸੇਨ ਚ ਸਮੁਦਾਚਰਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ.

ਞਾਣੇਨ ¶ ਸਮਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਏਵ ਚੇਤ੍ਥ ਪਕਾਰਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮੂਪਪਤ੍ਤਿਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਕਾਰਣਂ. ਯੋ ਹਿ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਿ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਕਮ੍ਮਾਯਤਨਵਿਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਪਞ੍ਞਾਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਦਾ ਪ੍ਲਵਨ੍ਤਿ, ਦਨ੍ਧੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਸਤ੍ਤੋ ਖਿਪ੍ਪਂਯੇਵ ਵਿਸੇਸਭਾਗੀ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੯੧) ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਦਸਕਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਯੇਨ ਪਨ ਕਿਲੇਸਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਯੋਗਾ ਵੇ ਜਾਯਤੇ ਭੂਰਿ, ਅਯੋਗਾ ਭੂਰਿਸਙ੍ਖਯੋ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੮੨). ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਜਨਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਙ੍ਖਰਣਂ ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਂ. ਤੇਨ ਪਨ ਸਹ ਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਂ. ਞਾਣੇਨ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਵੇਦਯਮਾਨਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਕਾਰਸਣ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਉਪੇਤਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਾ ਇਕ੍ਖਾ ਅਨੁਭਵਨਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ. ਅਥ ਵਾ ਇਟ੍ਠੇ ਚ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਕ੍ਖਪਾਤਾਭਾਵੇਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਤਿ ਅਨੁਭਵਤੀਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਤਾਯ ਸਹਗਤਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਂ. ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਏਵਂ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਦਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੇਸਕਾਲਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਞ੍ਞਂ ਵਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਹੇਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਦ੍ਧਾਬਹੁਲਤਾ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਯ ਆਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਾਵਿਤਾ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਤਾ, ਏਕਾਦਸ ¶ ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੧; ੨.੯੫) ਨਵਨ੍ਨਂਯੇਵ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਤ੍ਥੂਨਂ ਗਹਣਂ, ਅਥ ਖੋ ਧਮ੍ਮਵਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ¶ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਹਜਾਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਵਸੇਨ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੧-੨) ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਅਸਂਸੀਦਨ੍ਤੋਤਿ ਸਿਲੋਕਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਿਵਸੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯਂ ਸਂਸੀਦਂ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗਤਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਿਤੋਤਿ ਕੇਨਚਿਪਿ ਨ ਉਸ੍ਸਾਹਿਤੋ. ਸਰਸਤੋ ਹਿ ਪੁਞ੍ਞਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਮਿਦਂ. ਪਰੇਹੀਤਿ ਪਨ ਪਾਕਟੁਸ੍ਸਾਹਨਦਸ੍ਸਨਂ.

ਦਾਨਾਦੀਨੀਤਿ ਦਾਨਂ ਸੀਲਂ ਯਾਵ ਦਿਟ੍ਠਿਜੁਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਦਸ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ, ਦਾਨਾਦੀਨੀਤਿ ਵਾ ਦਾਨਸੀਲਭਾਵਨਾਮਯਾਨਿ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਏਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ. ਯਤ੍ਥ ਸਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਨਨ੍ਤਿ, ਪੁਜ੍ਜਂ ਭਵਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ. ਅਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਚੇਤਨਾਸਮਙ੍ਗਿਨੋ. ਅਮੁਤ੍ਤਚਾਗਤਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਸਾਪੇਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤਤਾ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੀਲਸਮਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਅਨਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਦੇਵਾਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਦਿਨਾ ਸਦਿਸਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦਿਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਤਦੇਵਾ’’ਤਿ ਵੋਹਰੀਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਸਾ ਏਵ ਤਿਤ੍ਤਿਰੀ, ਤਾਨਿਯੇਵ ਓਸਧਾਨੀ’’ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥੇਤਿ ਲੀਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸਾਹਨਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਤ੍ਥੇ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ ਏਤਂ ਪਦਂ. ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯਂ ਸਙ੍ਕੋਚੇ ਜਾਯਮਾਨੇ ਤਤੋ ਵਿਵੇਚੇਤ੍ਵਾ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪਯੋਗਸ੍ਸ, ਪੁਬ੍ਬਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਸੋ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੧; ੨.੯੫) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਬਾਲ-ਗ੍ਗਹਣਂ. ਸਂਸੀਦਨੁਸ੍ਸਾਹਨਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਹਸਾ-ਗਹਣਂ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਰਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਹੇਤੂਨਂ ਅਭਾਵਂ ਆਗਮ੍ਮਾਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਥਾਰੂਪਚੇਤੋਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਤਾਯ ਕਾਰਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ.

ਏਵਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ. ਤਯਿਦਂ ਅਟ੍ਠਵਿਧਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਵਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ¶ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਯਦਾ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਸੋਲ਼ਸ ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ¶ ਫਲਨ੍ਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਦੁਹੇਤੁਕਂ, ਤਦਾ ਦ੍ਵਾਦਸ ਤਿਹੇਤੁਕਵਜ੍ਜਾਨਿ. ਅਹੇਤੁਕਂ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਤਿਹੇਤੁਕਾਨਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੇਵ, ਦੁਹੇਤੁਕਾਨਿ ਪਨ ਦੁਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਕਾਲੇ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦਾਨਕਾਲੇ ਅਟ੍ਠ ਫਲਨ੍ਤਿ. ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਦੁਹੇਤੁਕੇਹਿ ਨ ਹੋਤਿਯੇਵ. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਫਲਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚੇਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਜਨਕਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ‘‘ਸਹੇਤੁਕਂ ਭਵਙ੍ਗਂ ਅਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੧.੧੦੨) ਵਚਨਤੋ ਸਹੇਤੁਕਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਂ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚ ਪਕ੍ਖੇ ਬਲਵਤਾ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਂ, ਦੁਬ੍ਬਲੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੇ ਪਨ ਆਗਮਨਤੋ ਚ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਾਰਸਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਅਟ੍ਠ ਚ ਫਲਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਤਿਧਾ ਫਲਂ ਦਦਨ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਯਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ, ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤੀਸੁ ਭੋਗਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ. ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਯਂ ਦੇਵਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸਂ ਭੋਗਜਾਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਸ੍ਸੇਵ ਫਲਂ. ਨ ਹਿ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਂ ਫਲਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ.

ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਪਨਾਤਿ ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਜੋਤਕੋ. ਤੇਨ ਯਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨਮਤ੍ਤਕਰਂ, ਨ ਏਵਮਿਦਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਕਰਂ. ਯਥਾ ਵਾ ਤਂ ਵੇਦਨਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦਤੋ ਅਟ੍ਠਧਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਏਵਮਿਦਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਾਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ, ਸਾਸਵਂ, ਵਿਨੀਵਰਣਞ੍ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਵਤ੍ਥੁਕਂ ਏਵਾ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ‘‘ਸਾਸਵ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਠਮਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ, ‘‘ਵਿਨੀਵਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਘਸਹਿਤਦ੍ਵਯਂ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਞ੍ਚ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਤੀਣਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਦ੍ਵੇ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਪਰਾਨਿ ਦ੍ਵੇਤਿ ਏਵਂ ਝਾਨਙ੍ਗਯੋਗਭੇਦਤੋ ਪਞ੍ਚਵਿਧਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਝਾਨਕਥਾਯਂ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੭੯ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਤਯਿਦਂ ਭਾਵਨਾਮਯਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਕਂ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਰਹਂ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਹੀਨਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਂ ਪਨੇਤਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਸੋਲ਼ਸਸੁਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਨਾ ¶ ਸਮਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਂ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮਾਧਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਹਿ. ਕਰਣੇ ਹਿ ਏਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਅਰੂਪਾਨਂ ਵਾ ਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਕਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਯੋਗੋ ਯੋਗਭੇਦੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਰੁਪ੍ਪਕਥਾਯਂ ¶ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੨੭੫ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਪਠਮਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਾਨਿਮਾਨਿ ਭਾਵਨਾਮਯਾਨੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਂ, ਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨਤ੍ਥਿਭਾਵਂ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਚਤੂਸੁ ਅਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਦਾਯੀਨਿ. ਸੇਸਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਛਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਸਮਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਰਤੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ. ਚਤੁਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਭਾਵਨਾਮਯਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਨਾਮੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਤ੍ਤਭਵਾਦਿਭਵੂਪਪਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਕਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੪੫੩. ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਿਯਾ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਮਤਿਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਕਾਮਾਵਚਰਗ੍ਗਹਣਂ. ਮਹਗ੍ਗਤਭੂਮਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਂ ਦੇਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਵਧਾਰਣਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵਾਤਿ? ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਕਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ? ‘‘ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪਤੋ, ਅਵਚਰਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਵਚਰਂ, ਕਾਮਸ੍ਸ ਅਵਚਰਂ ਕਾਮਾਵਚਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਵਿਸਯਤਾ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਭਾਵਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ’’ ਵੁਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਰੂਪਾਰੂਪਤਣ੍ਹਾਵਿਸਯਤਾ ‘‘ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਭਾਵਸ੍ਸ’’. ਏਕਂਸੇਨ ਚੇਤਂ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਬ੍ਯਾਪਿਲਕ੍ਖਣਂ ਨ ਸਿਯਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਆਲਮ੍ਬਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਭੂਮਿਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਵਿਪਾਕਦਾਨਵਸੇਨ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਵਿਪਾਕਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਆਲਮ੍ਬਣਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਨ ਲੋਕਤੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਤਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤਾ, ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਾਭਾਵਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਤਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ¶ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਰਿਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਆਪਨ੍ਨਾ, ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਕਤਮਾ? ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾ ਕਤਮੇ? ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਵਿਸਯਾਤਿ ਇਤਰੇਤਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਾਦੋਸੋਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ਅਵੀਚਿਆਦਿਏਕਆਦਸੋਕਾਸਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਕਞ੍ਚਿ ਤਣ੍ਹਂ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਂਸਭਾਵਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ¶ ਕਾਮਾਵਚਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇਪਿ (ਧ. ਸ. ੯੮੫ ਆਦਯੋ) ‘‘ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਵੀਚਿਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਕਾਸਾਯ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਸਯਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਦੋਕਾਸਤਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਮੂਲਤੋ ਤਿਵਿਧਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਲੋਭਾਦੀਨਿ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਤਂਸਹਿਤਮ੍ਪਿ ਤਿਵਿਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਮੂਲਮਿਵਾਤਿ ਮੂਲਾਨਿ, ਲੋਭੋ ਮੂਲਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲੋਭਮੂਲਂ. ਅਸਾਧਾਰਣੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯਥਾ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦੋ, ਯਵਙ੍ਕੁਰੋਤਿ. ਤਥਾ ਦੋਸਮੂਲਂ. ਮੋਹੋ ਏਵ ਮੂਲਂ ਇਮਸ੍ਸ, ਨਾਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਮੋਹਮੂਲਂ.

ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦਤੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਭੇਦਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਭੇਦਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਭੇਦਸਦ੍ਦੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ‘‘ਗੂਥਗਤਂ, ਮੁਤ੍ਤਗਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੧੯; ਅ. ਨਿ. ੯.੧੧) ਯਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਤਮੇਵ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁ ਤਥਾ ਸਭਾਵਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ. ਤਯਿਦਂ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੭, ੨੦੨, ੨੦੩, ੪੨੭; ੩.੨੭-੨੯) ਅਭਿਨਿਵੇਸਭਾਵਤੋ ਲੋਭੇਨੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਦੋਸੇਨ.

ਯਦਾਹੀਤਿਆਦਿ ਲੋਭਮੂਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ. ਤਾਯ ਹਿ ਵਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਚਿਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਤਾਵਕੋ ਜੀਵਵਿਸਯੋ ਯਾਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰੋ’’ਤਿ ਪਰਲੋਕਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨਵੋ’’ਤਿ ਯਥਾ ਤਥਾ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਏਸ ਪਨ੍ਥੋ ਪਗੇਵ ਵਿਹਿਤੋ ਦੇਵਯਾਨੇ, ਯੇਨ ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਵਨ੍ਤੋ ਵਿਸੋਕਾ. ਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਸਵੋ, ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਚ, ਤੇਨ ਤੇ ਮਾਤਰਿਪਿ ਮਿਥੁਨਂ ਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਮੁਖਦਸ੍ਸਨਂ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਕਾਮੇ ¶ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸੁਵਣ੍ਣਹਰਣਮੇਵ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਇਤਰਂ ਅਨਵਜ੍ਜਂ. ਗਰੂਨਂ, ਗੁਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ, ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਵਾਹਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦੋ ਅਨਵਜ੍ਜੋ, ਇਤਰੋ ਸਾਵਜ੍ਜੋ. ਗਰੁਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸੁਞ੍ਞਹਰਣਂ ਅਨਵਜ੍ਜਂ, ਇਤਰਂ ਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਭਾਰਤਯੁਦ੍ਧਸੀਤਾਹਰਣਾਦਿਕਥਾ ਪਾਪਵੂਪਸਮਾਯ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੇ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਾਦੀਨੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤਮਙ੍ਗਲਾਨਿ. ਸਭਾਵਤਿਕ੍ਖੇਨਾਤਿ ਲੋਭਸ੍ਸ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ¶ ਵਾ ਵਸੇਨ ਸਰਸੇਨੇਵ ਤਿਖਿਣੇਨ ਕੁਰੂਰੇਨ. ਮਨ੍ਦੇਨਾਤਿ ਦਨ੍ਧੇਨ ਅਤਿਖਿਣੇਨ. ਤਾਦਿਸਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਸ੍ਸਾਹਿਤੇਨਾ’’ਤਿ. ਪਰਭਣ੍ਡਂ ਵਾ ਹਰਤੀਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਨਕਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਾਮਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਭੁਯ੍ਯਮਾਨਾਨਂ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਵਾ ਅਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤਾਯ ਯਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਗਹਣਾਦਿਕਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਦੁਵਿਧਮੇਵ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਭੇਦਾਭਾਵਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਂ ਪਟਿਘਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਅਸਾਧਾਰਣਧਮ੍ਮੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਸੂਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਨਾਦੀਸੁ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮੁਸਾਵਾਦਪੇਸੁਞ੍ਞਫਰੁਸਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਬ੍ਯਾਪਾਦੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਭਾਵਤਿਕ੍ਖਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸਙ੍ਖਾਰਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਇਤਰਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਤਿਕ੍ਖਮਨ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ’’ਤਿ. ਮਨ੍ਦਂ ਪਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਏਕਂਸੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਮੇਵਾਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ਯਂ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਮਨ੍ਦਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਮੋਹੇਕਹੇਤੁਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੂਲਨ੍ਤਰਵਿਰਹਤੋ ਅਤਿਮੂਲ਼੍ਹਂ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਯੋਗਤੋ ਚਞ੍ਚਲਞ੍ਚਾਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿਪਿ ਸਭਾਵਤਿਕ੍ਖਤਾ ਅਤ੍ਥਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਹਿ ਸਂਸਪ੍ਪਨਵਸੇਨ, ਵਿਕ੍ਖਿਪਨਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਕੀਦਿਸੇ ਕਿਚ੍ਚੇ ਸਭਾਵਤਿਕ੍ਖਤਾਯ, ਉਸ੍ਸਾਹੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਵਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਏਤ੍ਥੇਵ ਬਲਵਂ, ਤਤੋ ਏਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਧਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਦਮੇਵ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਧ. ਸ. ੪੨੭) ਇਧ ਸਰੂਪਤੋ ¶ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਆਗਤਂ, ਏਵਂ ਅਸਾਧਾਰਣਪਧਾਨਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਮੋਹਮੂਲਂ ‘‘ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਂਸਯੋ. ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅਵੂਪਸਮੋ, ਭਨ੍ਤਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਯਿਦਂ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਯਂ ਵਾ ਤਂ ਵਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਾਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਵਸੇਨ ਯਥਾਰਹਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨ ਚੇਵ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਸੇਸਂ ਏਕਾਦਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਚਤੂਸੁਪਿ ਅਪਾਯੇਸੁ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦੇਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਂ ਸੁਗਤਿਯਮ੍ਪਿ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਮੇਵਾਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਸਬ੍ਬਦੁਬ੍ਬਲਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦੇਤਿ, ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਤਤੋ ਬਲਵਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ? ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਦੇਨ੍ਤਂ ਅਪਾਯੇਸੁ ਦਦੇਯ੍ਯ, ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਦਾਨਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੇ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੩੦ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) ਵਚਨਤੋ.

ਅਪਰੇ ਪਨਾਹੁ – ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਂ ਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਸਹਾਯਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਉਭਯਵਿਪਾਕਮ੍ਪਿ ਦੇਤਿ, ਨ ਸੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਦਭਾਵਤੋਤਿ. ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਯਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਦਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਤਂ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਉਦਾਹੁ ਨੋਤਿ? ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਾਵ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ, ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕੇ ‘‘ਨੇਵਦਸ੍ਸਨੇਨਨਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬ’’ਮਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਯਦਿ ਤਬ੍ਬਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤਾਯ ਤਤ੍ਥ ਨ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ਤਸ੍ਸ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ (ਧ. ਸ. ੩੬੫ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਯੋਗਤੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ, ਯਥਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਅਤੀਤਾਦੀਨਂ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਮੇਤਸ੍ਸਾਪਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ¶ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ, ਸਾਵਜ੍ਜਤੋ ਚ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਸਙ੍ਗਦੋਸੋ. ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ ਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਪਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਵੇਕਲ੍ਲਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਕਤਂ, ਨ ਕੋਚਿਪਿ ਭਾਵੋ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਤਂ ਤਸ੍ਸ ਆਪਾਦਿਤੋਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਭਾਵਾਪੇਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਵਚਨਨ੍ਤਿ ਤਦਭਾਵਤੋ ਤਂ ਵਿਭਜਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

੪੫੪. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਵਿਪਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿਕੋ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਅਧਿਕਤਾਬ੍ਯਾਕਤਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਦੁਵਿਧਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਰੂਪਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵਤੋ ¶ ਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭਾਵੋ ਕੁਸਲੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਹੇਤੁਕਤਾ ਸਹੇਤੁਕਤਾ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਹੇਤੁਵਸੇਨ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਹੇਤੁਵਸੇਨ. ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਹਿ ਸਹੇਤੁਕਤਾ ਸਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨਾਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਹੇਤੁਵਸੇਨੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਹੇਤੁਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਹੇਤੁਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਅਹੇਤੁਕੋ ਵਿਪਾਕੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਕਿਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਯਥਾ ਅਲੋਭਾਦਿਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਏਵਂ ਮਨ੍ਦਤਰਮਨ੍ਦਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਨ੍ਤੀਰਣੇਸੂਤਿ ਹੇਤੂਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋਪਿ ਨੇਸਂ ਅਹੇਤੁਕਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਿਸਿਟ੍ਠਮਨਨਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਮਨੋਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਮਨੋਧਾਤੁ.

ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਰੂਪਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਚਨੇਨ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਵਿਜਾਨਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੇ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨਿਸ੍ਸਯਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਉਭਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਨ੍ਧਾਪਿ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਚ ਨੀਲਾਦਿਰੂਪਂ ਨਾਮ ਨ ਸਿਯਾ, ਦੇਸਾਦਿਨਿਯਮੇਨ ਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਤ੍ਥੇਵ ਚ ਨਿਯਮੋ, ਏਕਨ੍ਤਸਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਨਾ ਨੀਲਾਦਿਆਭਾਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ¶ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਾਦੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪, ੪੦੦; ੩.੪੨੧, ੪੨੫; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੪; ੪.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫).

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਚਨਭੇਦੋ ਕਤੋਤਿ? ਏਕਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਂ ਪਨ ਅਨੇਕਮੇਵ ਸਂਹਤਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਰੂਪਂ ਪਨ ਅਨੇਕਮੇਵਾਤਿ? ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਵਿਸੇਸਤੋ. ਚਕ੍ਖੁ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਤੋ, ਅਸਤਿ ਅਭਾਵਤੋ. ਯਤੋ ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਚਸ੍ਸ ਨ ਏਕਦੇਸੇਨ ਅਲ੍ਲੀਯਨਵਸੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ ਅਰੂਪਭਾਵਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਗਰੁਰਾਜਾਦੀਸੁ ਸਿਸ੍ਸਰਾਜਪੁਰਿਸਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ. ਇਤਰੇ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਾ ਤੇਨ ¶ ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਕਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ.

ਰੂਪਂ ਪਨ ਯਦਿਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਪੁਰੇਜਾਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਪੁਰੇਤਰਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਅਨੇਕਮੇਵ ਸਂਹਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ. ਯਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਂ ਸਭਾਵਭੂਤਂ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਾਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਤਾਯ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨਾਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਓਲੁਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤਾਯ ਆਲਮ੍ਬਨੀਯਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਤਥਾ ਸਭਾਵੂਪਲਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਲਾਭੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵੂਪਲਦ੍ਧਿ, ਨ ਏਕਦ੍ਵਿਕਲਾਪਗਤਵਣ੍ਣਵਸੇਨ ਹੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਕਤਿਪਯਕਲਾਪਗਤਵਣ੍ਣਵਸੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਆਭੋਗਾਨੁਰੂਪਂ ਆਪਾਥਗਤਵਣ੍ਣਵਸੇਨਾਤਿ ਅਨੇਕਮੇਵ ਰੂਪਂ ਸਂਹਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਰੂਪੇ ਚਾ’’ਤਿ ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿ.

ਯਂ ¶ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੨) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤਮ੍ਪਿ ਯਾਦਿਸਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਦਿਸਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੀਦਿਸਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ? ਸਮੁਦਿਤਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟੋਯਮਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਯਦੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਆਯਤਨਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਨ ਦਬ੍ਬਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾ’’ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮੁਦਾਯਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਆਸਙ੍ਕਿਤਬ੍ਬਾ ਸਮੁਦਾਯਾਭੋਗਸ੍ਸੇਵਾਭਾਵਤੋ. ਸਮੁਦਿਤਾ ਪਨ ਵਣ੍ਣਧਮ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾ ਸਮੁਦਿਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਾ ਸਮੁਦਿਤਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਕਨ੍ਤਿਕਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਸਿਵਿਕਾਵਹਨਾਦੀਸੁ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਕੇਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਠਾਨੇ ਸਮੁਦਿਤਾਨਂ ਵਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਤੇਸਂ ਸਂਹਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾ. ਏਤੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਮਾਣੁਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਉਦਾਹੁ ਤਂਸਮੁਦਾਯੋਤਿਆਦਿਕਾ ਚੋਦਨਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸੋਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਦ੍ਦੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪, ੪੦੦; ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬) ਏਸੇਵ ¶ ਨਯੋ. ਏਵਂ ਉਭਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਕਤਾਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਵਿਭਾਵਨਂ ਕਤਂ, ਏਵਂ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਰੂਪਮਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਰਸਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਯਤਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਰਸਂ. ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਰਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਏਵਂ ਰੂਪਾਯਤਨੇਪਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇ ਏਕਚ੍ਚੇ ਵਿਸੇਸੇ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਣ੍ਣਮਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਸੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਤਦਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਨਨ੍ਤਰਵਿਗਤਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਿਓਕਾਸਦਾਨੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਕਾਰਕਾ ਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਅਪਗਮਪਦਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਗਹਿਤਂ ¶ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਅਪਰਿਪਤਨ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪਾਦਿਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਰਸਾ’’ਤਿ. ਤਥਾਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਤਥਾਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਕਦਾਚਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਵਾ ਕਤਿਪਯਾਨਂ ਵਿਜਾਨਨਸਭਾਵਾਪਿ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਂਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਛਸ੍ਵੇਵ ਵਾ ਇਤਰੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ. ਸਨ੍ਤੀਰਣਾਦਿਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਿਚ੍ਚਾ ਵਾ, ਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭਵਙ੍ਗਚੁਤਿਕਿਚ੍ਚਾ ਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਇਮਾਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਨ ਤਂਤਂਅਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਪਗਮਪਦਟ੍ਠਾਨਾਤਿਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿਯੇਵ. ਤਸ੍ਸਾ ਭੇਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ‘‘ਦੁਵਿਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਦੁਵਿਧਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭੇਦੋ. ਏਕਨ੍ਤਮਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਇਟ੍ਠੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ, ਅਤਿਵਿਯ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਚੇਵ ਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਲ਼ਂ ਠਾਨਂ, ਇਤਰਤ੍ਰ ਜਵਨਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਠਾਨਾ ਹੋਤਿ. ਇਤਰਾਯਪਿ ਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕਾਲੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਠਾਨਂ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਕਾਲੇ ਪਨ ਚੁਤਿਭਵਙ੍ਗਾਨਂ ¶ ਅਨ੍ਤਰਾਲ਼ਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਵਜ੍ਜਨਾਨਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਵਜ੍ਜਨਾਨਂ ਜਵਨਾਵਜ੍ਜਨਾਨਂ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਵਜ੍ਜਨਾਨਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਲ਼ਂ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਜਵਨਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਲ਼ਂ ਚੁਤਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਛਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਂ ਨਾਤਿਇਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਭੂਤਾਨਂ ਪਟਿਘਟ੍ਟਨਾਨਿਘਂਸਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵਤੋ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੁਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਨਂਯੇਵ ਘਟ੍ਟਨਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਨਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੇਸਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਂ ਛਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ.

ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਾ ਚੇਵ ਅਲੋਭਾਦੋਸਾ ਚ ਅਲੋਭਾਦਯੋ, ਤੇਹਿ ਅਲੋਭਾਦੀਹਿ ਵਿਪਾਕਹੇਤੂਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਲੋਭਾਦਿਵਿਪਾਕਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਂ ਵਿਯ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦਤੋਤਿ ਯਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਭੇਦਤੋ ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪੀਤਿ ਅਟ੍ਠਵਿਧਤਾਯ ਸਦਿਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰਭਾਵਤੋ ਹੀਨਾਦਿਤੋ, ਯੋਨੀਸੁ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਸਦਿਸਮੇਵ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤੋ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਚ ਵਿਸਦਿਸਂ. ਤਥਾ ¶ ਹਿ ਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਇਦਂ, ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਅਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਜਨਕਤ੍ਤਾ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਮਹਾਵਿਪਾਕਾਨਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਯਥਾ ਪਨ ਕੁਸਲਂ ਗਤਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧਞ੍ਚ, ਨ ਏਵਮਿਦਂ ਤਦੇਕਦੇਸੇ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਏਕਚ੍ਚਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਚ ਵਿਸਦਿਸਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੂਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਅਤੀਤਾਦਿਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ.

ਆਗਮਨਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਆਗਮਨਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਮਤੇਨ ਮੁਖੇ ਚਲਿਤੇ ਆਦਾਸਤਲੇ ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚਲਨਂ ਵਿਯ ਅਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਅਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਸਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਏਵਂ ਆਗਮਨਵਸੇਨ. ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਪਨ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਮਤੇਨ ਬਲਵਨ੍ਤੇਹਿ ਵਿਭੂਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਦੁਬ੍ਬਲੇਹਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਆਗਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਤੇਸਂ ਹਿ ਵਸੇਨ ਕੁਸਲਤੋ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵੋ. ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਨਾਮ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮਾਨਸਨ੍ਤਾਨੇ ¶ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ, ਸੋ ਵਿਪਾਕੇਸੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਂ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਂ. ਕੁਸਲੇਸੁ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਵਸਪਵਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਤਂ ਸਉਸ੍ਸਾਹਂ.

ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਏਕਨ੍ਤਸਾਵਜ੍ਜਤਾਯ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਹੇਤੁਕਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਪਾਕਭਾਵੋ, ਅਲੋਭਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਅਨਵਜ੍ਜਸਭਾਵਾਨਂ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਤਾਯ ਨਤ੍ਥੇਵ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ ਅਹੇਤੁਕਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਅਤਿਇਟ੍ਠੇ, ਇਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵੇਦਨਾਭੇਦਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਦੁਵਿਧਾ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਅਤਿਅਨਿਟ੍ਠੇ, ਅਨਿਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵੇਦਨਾਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਏਕਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਤਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਭੇਦੇ ਅਤਿਅਨਿਟ੍ਠੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਪਟਿਘੇਨ ਵਿਨਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਹਗਤਤਾ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਹੀਨਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਨਿਹੀਨਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਭਾਵਤੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਹੀਨਾ ਏਵ ਦੁਕ੍ਖਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ¶ ਨਾਤਿਤਿਖਿਣਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤਿਵਿਯ ਤਿਖਿਣਂ ਕਟੁਕਂ, ਨ ਏਵਮਯਂ, ਤਥਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸਭਾਵੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਅਦੁਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਭਾਵੋ ਚਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾ ਬਾਧਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪ੍ਪਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤੇਨ ਕਰਿਯਮਾਨਬਾਧਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਇਤਰੇਸੂਤਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਸੁ.

ਰੂਪਾਵਚਰਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਵਿਪਾਕਕਥਾ ਹੇਸਾਤਿ. ਕੁਸਲਂ ਵਿਯਾਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਂ ਵਿਯ. ਨ ਹਿ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਤਦਞ੍ਞਕੁਸਲਸਦਿਸੋ. ਅਪਿਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਸਦ੍ਦਾ ਏਤੇ, ਯਦਿਦਂ ‘‘ਕੁਸਲਂ, ਵਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ‘‘ਮਾਤਰਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਾਤਰਨ੍ਤਿ ਅਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵੇਤਂ, ਏਵਂ ਇਧਾਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲਂ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੁਸਲਸਦਿਸਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਯੇ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਕੁਸਲੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਵਿਪਾਕੇਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਕੁਸਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਯਂ ਵਿਪਾਕੋਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ? ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਆਨਿਸਂਸਭੂਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਞ੍ਹਿ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਨ੍ਤਂ ਰੂਪਾਵਚਰਮੇਵ ਦਦੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਂ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਨ ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ ਆਰਬ੍ਭ ¶ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮਸਮ੍ਭਵੋ. ਝਾਨਸ੍ਸ ਆਨਿਸਂਸਭੂਤਞ੍ਚ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭੋ ਵਿਯਾਤਿ.

ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪਨ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥੇਵ ਭੇਦੋਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੁਸਲਂ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਲਂ ਵਿਯ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਭੇਦਤੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ. ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੋਵ ਜਵਨਵਸੇਨ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ.

ਚਤੁਮਗ੍ਗਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਫਲਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤੂਹਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਫਲਤ੍ਤਾ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਗ੍ਗਵੀਥਿਯਂ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਪਰਿਮਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਧਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਤੇਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਂ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਂ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਂ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮੇਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ ਛਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

ਭੂਮਿਭੇਦਤੋ ¶ ਤਿਵਿਧਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞ੍ਹਿ ਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਵਿਪਾਕਦਾਯਿਭਾਵਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਸਮਾਧਿਮਾਨਨ੍ਤਰਿਕਞ੍ਞਮਾਹੂ’’ਤਿ (ਖੁ. ਪਾ. ੬.੫; ਸੁ. ਨਿ. ੨੨੮). ਹੋਤੁ ਤਾਵ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਕੁਸਲਂ ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਭਾਵੂਪਨਯਨਤੋ ਸਫਲਂ, ਅਰਹਤੋ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਭਾਵੂਪਨਯਨਤੋ ਨਿਪ੍ਫਲਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਭਾਵੋ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ? ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਯਦਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ, ਸਕਿਂਯੇਵ ਪਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ਅਰਹਤੋਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ, ਨ ਚੇਤਂ ਅਤ੍ਥਿ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕਿਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਕਿਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚ ਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਵਿਯ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਪਾਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਕਿਰਿਯਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨਕਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਯਦੇਤਂ ਆਵਜ੍ਜਨਦ੍ਵਯਂ, ਤਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਮੂਲੇਪਿ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਨਾਸੇਵਨਤਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾਵਤੋ ਅਬੀਜਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਯ ਪੁਪ੍ਫਂ ਅਫਲਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਮੂਲਾਯਂ ਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਵਿਧਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾਯ ਲਤਾਯ ਪੁਪ੍ਫਂ ਵਿਯ ਫਲਦਾਯਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ¶ ਕਿਰਿਯਹੇਤੁਨਾ ਨਾਮ ਅਲੋਭਾਦਿਨਾਵ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਲੋਭਾਦਿਕਿਰਿਯਹੇਤੁਵਿਰਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਪੁਰੇਚਰਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪੁਰੇਚਰਰੂਪਾਦਿਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਅਯਂ ਪਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਮਨਨਕਿਚ੍ਚਾਭਾਵੇਨ ਮਨੋਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਤਿ ਮਨੋਧਾਤੁ. ਤਥਾ ਹੇਸਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੧੭) ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ. ਆਵਜ੍ਜਨਰਸਾਤਿ ਆਭੋਗਰਸਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਵਾ ਪੁਰਿਮਾਕਾਰਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਓਣੋਜਨਰਸਾ. ਭਵਙ੍ਗਵਿਚ੍ਛੇਦਪਦਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਭਵਙ੍ਗਸਨ੍ਤਾਨਵਿਚ੍ਛੇਦਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਪੁਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਕਿਦੇਵ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬਥਾ ਵਿਸਯਰਸਂ ਅਨੁਭਵਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਇਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯੁਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ.

ਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾ. ਅਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਂਯੇਵ ਆਵੇਣਿਕਾ. ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਵਜ੍ਜਨਰਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਸਨ੍ਤੀਰਣੇਨ ਗਹਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਰਸਾ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ¶ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਰਸਾ. ਤਥਾਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਾਵਜ੍ਜਨਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਤਥਾਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਕਾਲੇ ਸਨ੍ਤੀਰਣਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਅਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਪਗਮੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਹੇਤੁਕ…ਪੇ… ਪਦਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ.

ਅਰਹਤਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤਂਯੇਵ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵਤੋ. ਅਨੁਲ਼ਾਰੇਸੂਤਿ ਅਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਖਲਿਕਪੇਤਰੂਪਾਦੀਸੁ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਵਾ ਅਪ੍ਪਣੀਤੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ. ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਨਰਸਾਤਿ ਹਸਿਤਸ੍ਸੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦਨਰਸਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਨ’’ਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਾਵਤੋ. ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਹਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਯਥਾਰਹਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਕਾਨਿ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਚਾਰਣਪਞ੍ਞਾਵਿਰਹਿਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਪ੍ਪਣੀਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਭਗਵਤੋਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਤੀਤਂਸਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਵਚਨਤੋ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਕੇ ¶ . ਤਤ੍ਥ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਸਿਤਕਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਨਾਗਤਂਸਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਏਵਂ ਪਨ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਭਾਵੇ ਸਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਪਾਲ਼ਿਅਟ੍ਠਕਥਾਨਂ ਵਿਰੋਧੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਞਾਣਾਨਂ ਚਿਣ੍ਣਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚ ਏਤਂ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਸ੍ਸ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਸ੍ਸ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਂ ਆਪਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ. ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ.

ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਯਂ ਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ, ਅਰਹਤਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਦਭਾਵੋਤਿ ਉਭਯੇਸਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮੁਪਲਕ੍ਖਿਤੋ ਏਤ੍ਥ ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਵਿਸੇਸੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਵੇਕਲ੍ਲੇਨ ਅਵਿਪਾਕਸ੍ਸਾਪਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ¶ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਪਰਤੋ ਕੁਸਲਤੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

੪੫੫. ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਬ੍ਯਾਕਤਾਨਿ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਭਵਨ੍ਤਰਪਟਿਸਨ੍ਧਾਦਿਨਾ ਆਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ. ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਆਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ. ਕਤੂਪਚਿਤਂ ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾਵਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ. ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸੇਸੂਤਿ ਛਸੁ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵੇਸੁ ਚੇਵ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ. ਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕਤੂਪਚਿਤਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਵਿਪਾਕਦਾਨਾਯ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕ੍ਖਣੇ ਚੇਤਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਦਿ. ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਯਂ ਗਤਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ. ਪਣ੍ਡਕਾਦਿਭਾਵਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਕਮੂਗਮਮ੍ਮਨਾਦਿਭਾਵਂ. ਦੁਬ੍ਬਲਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਹੇਤੁਕਕੁਸਲਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਭੂਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਹੇਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਦੁਬ੍ਬਲ…ਪੇ… ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ. ਨੇਸਨ੍ਤਿ ਭਾਵਿਤਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ. ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮੇਵ.

ਏਵਂ ¶ ਤਾਵੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਭਵਾਲਮ੍ਬਨਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਪਨ ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾਯਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ.

ਤਂ ਤਨ੍ਤਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ, ਤਂ ਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਮਾਨਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਭੂਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇਵਾਤਿ ਕਮ੍ਮਾਦਿਕੇ ਏਵ. ਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇ, ਅਥ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਦਿਸਮੇਵਾਤਿ ਯਾਦਿਸਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੇਤੁਤੋ, ਸੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਤਾਦਿਸਮੇਵ. ਸਨ੍ਤਾਨਵਿਨਿਵਤ੍ਤਕੇਤਿ ਭਵਙ੍ਗਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਨਕੇ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਆਵਜ੍ਜਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ. ਕਿਰਿਯਮਯਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਸੁਪਿਨਦਸ੍ਸਨਂ ¶ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਪਿਨਂ ਅਪਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ. ਅਪਰਿਮਾਣਸਙ੍ਖ੍ਯਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵ, ਤਥਾ ਹਿਦਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ‘‘ਭਵਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤੇਸਞ੍ਞੇਵਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭੂਤਾਨਂਯੇਵ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਗਹਣਕ੍ਖਮਾਨੀਤਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾਨਿ. ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਗਤਕਾਲੇ ਵਿਯ ਹਿ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਕਾਲੇਪਿ ਨ ਤਾਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਕਿਚ੍ਚਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਨ ਵਿਸਦਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਏਵ ਸਕਿਚ੍ਚਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਇਧ ਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਪਾਥਗਤੇਤਿ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸਾਵਟ੍ਠਿਤੇ. ਤਮੇਵ ਯੋਗ੍ਯਦੇਸਾਵਟ੍ਠਿਤਂ ਰੂਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਘਟ੍ਟਨਾ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਦ੍ਧਾ. ਘਟ੍ਟਨਾਤਿ ਪਟਿਘਾਤੋ, ਯੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਦਿਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਹਿਤੇ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਿਸਯੇ ਵਿਕਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਸਯਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਭਾਵੇਨ ਅਨੁਗ੍ਗਹੋ, ਉਪਘਾਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋਤਿ ਘਟ੍ਟਨਾਨਨ੍ਤਰਂ. ਘਟ੍ਟਨਾਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਘਟ੍ਟਨਾਬਲੇਨ. ਭਵਙ੍ਗਚਲਨਨ੍ਤਿ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਮ੍ਪਨਂ, ਤਥਾ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸਦਿਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੂਪਗਮਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਾਵਤ੍ਥਾਯ ਭਿਨ੍ਨਾਵਤ੍ਥਾਹੇਤੁਤਾਯ ਚਲਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ‘‘ਚਲਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਭਾਵਸਿਦ੍ਧਾਯ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖੀਭਾਵੇਨ ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਤਾਵ ਘਟ੍ਟਨਾ ਹੋਤੁ, ਅਞ੍ਞਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਚਲਨਂ ਕਥਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਤੋ. ਭੇਰਿਤਲੇ ਠਪਿਤਾਸੁ ਸਕ੍ਖਰਾਸੁ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸਕ੍ਖਰਾਯ ਘਟਿਤਾਯ ਤਦਞ੍ਞਸਕ੍ਖਰਾਯਂ ਠਿਤਮਕ੍ਖਿਕਾ ਚਲਨਂ ਚੇਤ੍ਥ ਉਦਾਹਰਣਨ੍ਤਿ. ਤਦੇਵ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਤਦੇਵ ਭਵਙ੍ਗਚਲਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਆਪਾਥਗਤਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ. ਭਵਙ੍ਗਂ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਮਾਨਾ ਵਿਯਾਤਿ ਭਵਙ੍ਗਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ ¶ ਵਿਯ. ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਤੋ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਤਾਨਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਾਨਂ ਆਵਜ੍ਜਨਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ.

ਆਵਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਰਂ. ਯੇ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦਿਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਨਾਨੁਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਯ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿ ਆਗਤਾ. ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਪਾਲ਼ਿਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤੁਂ.

‘‘ਸਚੇ ¶ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਜਵਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚੁਦ੍ਦਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਞ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਮਿਧ ‘‘ਮਹਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਤਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਤੀਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਪਾਥਗਮਨਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਥਾਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੇਤਿ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਕਤਵਵਤ੍ਥਾਪਨੇ. ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ, ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਸ੍ਸ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਵਸੇਸਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਛ ਸਤ੍ਤ ਵਾਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੁਤ੍ਤਮੁਚ੍ਛਿਤਾਦਿਕਾਲੇ ਹਿ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਵਨਾਨਿ ਜਵਨ੍ਤੀਤਿ.

ਤਾਨਿਯੇਵਾਤਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੫੫) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਕੂਨਤਿਂਸ ਕਾਮਾਵਚਰਜਵਨਾਨਿਯੇਵ. ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਕਾਰਗ੍ਗਹਣਂ. ‘‘ਗੋਤ੍ਰਭੂਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਟ੍ਠਾਨਿਯਾਨਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਵੋਦਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ, ਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨੋ ਏਵ. ਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਕਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਯਂ ਯਂ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਯਂ ਜਵਨਂ ਰੂਪਾਵਚਰਜਵਨਾਦਿਵਸੇਨ ਗੋਤ੍ਰਭੁਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਂ.

ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੋਲ਼ਸਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ. ਵਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਸੁਪਾਕਟਂ, ਤਞ੍ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਮੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰਜਵਨਾਵਸਾਨੇਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਜਵਨਸ੍ਸੇਵ ਅਵਸਾਨੇ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਾਨੁਤ੍ਤਰਜਵਨਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ ਅਜਨਕਤ੍ਤਾ, ਜਨਕਾਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਚ. ਯਥਾ ਗੇਹਤੋ ਬਹਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਤਰੁਣਦਾਰਕੋ ਜਨਕਂ, ਜਨਕਸਦਿਸਂ ਵਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਂ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪਿ ¶ . ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾ ਜਵਨਾ ਸਬ੍ਬਂ ਜਵਨੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਨਿਯਮੋ – ਪਰਿਤ੍ਤਕੁਸਲਲੋਭਮੋਹਮੂਲਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਨਨ੍ਤਰਂ ਅਤਿਮਹਤਿ ਵਿਸਯੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਿਤ੍ਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਕਿਰਿਯਜਵਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਇਟ੍ਠਇਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਯਿਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵੇਦਨਾਪਰਿਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਨ ¶ ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਮੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਜਨੇਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ. ਤਂ ਪਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਯਿਨਾ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤੋ ਵਿਸਦਿਸਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ. ‘‘ਜਵਨਚਿਤ੍ਤਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਜਵਨੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਤਰਸ੍ਸ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਯੋ ਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਲਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਯੋ ਯੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਮਵੇਤੋ ਹੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖਣਨ੍ਤਰਂ. ਉਦਕਮਿਵਾਤਿ ਪਟਿਸੋਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਉਦਕਮਿਵ.

ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਕਿਂ ਵਾਤਿ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਵਾ ਦਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੮.੧੧; ਪਾਰਾ. ੧੧) ਵਿਯ. ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂਯੇਵ ਪਨ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਆਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਚ ਵਿਦੂਰਤ੍ਤਾ, ਮੂਲਭਵਙ੍ਗਾਦਿਭਵਙ੍ਗਸਾਮਞ੍ਞਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਨਾਰਹਂ ਸਮਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਜਵਨਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਂ, ਓਟ੍ਠਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕੇਚਿ ‘‘ਪਟ੍ਠਾਨੇ ‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੬) ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਵ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਵਨ੍ਤਂ ਹਿ ਜਵਨਂ ਨਾਵਂ ਵਿਯ ਨਦੀਸੋਤੋ ਭਵਙ੍ਗਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਨ ਪਨ ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਵਤੋ ਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਕਿਰਿਯਜਵਨਂ ਪਣ੍ਣਪੁਟਂ ਵਿਯ ਨਦੀਸੋਤੋਤਿ. ਤਯਿਦਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਕੇਨਚਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਵਚਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾ ਤਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇ ਅਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਅਧਿਪਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣਪੁਟਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੇਨ ਨ ਸਮਾਨਂ. ਨਾਵਾਪਣ੍ਣਪੁਟਾਨਞ੍ਹਿ ਨਦੀਸੋਤਸ੍ਸ ਆਵਟ੍ਟਨਂ, ਗਤਿ ਚ ਵਿਸਦਿਸੀਤਿ ਨਾਵਾਯ ਨਦੀਸੋਤਸ੍ਸ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨਂ, ਪਣ੍ਣਪੁਟਸ੍ਸ ਅਨਨੁਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਕਿਰਿਯਜਵਨੇਤਰਜਵਨਾਨਂ ਭਵਙ੍ਗਸੋਤਸ੍ਸ ¶ ਆਵਟ੍ਟਨਂ, ਗਤਿ ਚ ਸਦਿਸੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨਨੁਬਨ੍ਧਨਂ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ.

ਭਵਙ੍ਗਮੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਭਵਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਇਧ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਵਸਾਨੇ ਚੁਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਘਾਯਨਸਾਯਨਫੁਸਨਾਨਿ. ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਭਵਙ੍ਗਮੇਵ, ਭਵਙ੍ਗਤੋ ਆਵਜ੍ਜਨਮੇਵਾਤਿ ¶ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਵਸੇਨੇਵ. ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਿਯ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਿਧਮੇਵ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦਾਭਾਵਤੋ.

ਭਵਗਤਿਠਿਤਿਨਿਵਾਸੇਸੂਤਿ ਤੀਸੁ ਭਵੇਸੁ, ਪਞ੍ਚਸੁ ਗਤੀਸੁ, ਸਤ੍ਤਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ, ਨਵਸੁ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇਸੁ ਚ. ਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ, ਸੋ ਇਧ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਥਾਭਾਵਤੋ. ‘‘ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਂਸਰਮਾਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਏਤੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਂਸਰਮਾਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਯੋ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮਨ੍ਵਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਭਾਵਤੋ.

ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਵਣ੍ਣਨਾ.

ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੫੬. ਵੇਦੇਨ ਅਨੁਭਵਨਾਕਾਰੇਨ ਅਯਿਤਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੇਦਨਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਵੇਦਨਾਵਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਵੇਦਯਿਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਪ੍ਪਨਾਸਿਦ੍ਧਂ ਭੇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸਵਸੇਨਾਪਿ ਵੇਦਨਾਵ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਵੇਦਨਾਵਾ’’ਤਿ. ਵੇਦਯਤਿ ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਵਚਨਂ ਵੇਦਨਾਯ ਸਵਿਸਯੇ ਅਭਿਣ੍ਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਕਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਇਤੀਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਖੋਤਿ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰਮਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਿਯਮਨਂ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

‘‘ਕੁਸਲਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ¶ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕੁਸਲਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਬ੍ਬਾ ਸਾ ਕੁਸਲੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਸਲਭਾਵਸਂਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਨ ਹਿ ਕੁਸਲੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਕੁਸਲਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਕੁਸਲਭਾਵੋ, ਅਥ ¶ ਖੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਕਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜਾਤਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਅਕੁਸਲਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਥਾ ਪਨ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਤਿਵਿਧਾ, ਏਵਂ ਯਾਵ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿਵਿਧਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਭਾਵਭੇਦਤੋਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭੂਮਿਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਭੇਦਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਸਭਾਵਕਤਭੇਦਤੋ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਞ੍ਚਵਿਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਯਤੀਤਿ ਸੁਖਂ, ਕਾਯਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਦੇ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਾ ਖਾਦਤਿ, ਖਣਤਿ ਵਾ ਕਾਯਿਕਂ ਆਬਾਧਨ੍ਤਿ ਸੁਖਂ. ਸੁਕਰਂ ਓਕਾਸਦਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਦੁਕ੍ਖਯਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਕਾਯਂ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਚ ਵਿਬਾਧਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਟ੍ਠੁ ਵਾ ਖਾਦਤਿ, ਖਣਤਿ ਵਾ ਕਾਯਿਕਂ ਅਸ੍ਸਾਦਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਓਕਾਸਦਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਮਾਨਸੇਤਰਸਾਤਾਸਾਤਵਸੇਨ ਸੁਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਮਾਨਸੀ, ਇਤਰਾ ਚ ਏਕਧਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਭੇਦਾਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਨੁਗ੍ਗਹੂਪਘਾਤਕਤਾਯ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਮੁਪਘਾਤਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਮਨਸੋ, ਨ ਏਵਮੁਪੇਕ੍ਖਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਭੇਦਾਭਾਵਤੋ ਏਕਧਾਵ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਸਭਾਵਭੇਦੇਨ ਵੇਦਨਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਸੁਪਾਕਟਾ ਹੋਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਅਧਿਕਰਣੀਮਤ੍ਥਕੇ ਕਪ੍ਪਾਸਪਿਚੁਪਿਣ੍ਡਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਯੋਕੂਟੇਨ ਪਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਚੁਪਿਣ੍ਡਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਕੂਟਂ ਅਧਿਕਰਣਿਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਨਿਘਂਸੋ ਬਲਵਾ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਪਟਿਘਟ੍ਟਨਾਨਿਘਂਸਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵਤੋ ਇਟ੍ਠੇ, ਇਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸੁਖਸਹਗਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਨਿਟ੍ਠੇ, ਅਨਿਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਹਗਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਸਲ…ਪੇ… ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ, ਸੇਸਾਨਿ ਤੇਰਸ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਿ, ਅਟ੍ਠ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਿ, ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ, ਯਥਾਰਹਂ ¶ ਚੇਤੋਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਪਾਦਕਾਦਿਵਸੇਨ ¶ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਅਕੁਸਲਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਚੇਤੋਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਸੇਨ.

ਅਵਸੇਸਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਾਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਛਸਟ੍ਠਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਾਯ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਾਯ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਕਪ੍ਪਕਾਨਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਿਚੁਪਿਣ੍ਡਾਨਂ ਵਿਯ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਨਂ ਘਟ੍ਟਨਾਨਿਘਂਸਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਭਾਵਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਬਲਵਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਤੇਸਞ੍ਚ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਅਪੁਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਨਿਸ੍ਸਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਨਿ ਆਵਜ੍ਜਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ, ਅਸਦਿਸਾਨਨ੍ਤਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਕਿਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਆਦਿਭੂਤਂ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ, ਕਾਯਦੁਕ੍ਖਪਧਾਨਤਾਯ ਅਕੁਸਲਫਲਸ੍ਸ ਤਦੁਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿ, ਇਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਨਿਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਵਿਪਾਕਾਨੁਭਵਨਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਤਿ ਚ ਵਿਪਾਕਭੂਤਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਯ ਇਟ੍ਠਭਾਵੋ, ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਯ ਅਨਿਟ੍ਠਭਾਵੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਵਸਿਟ੍ਠਾਨਿ ਪਨ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਚੇਤੋਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਪਾਦਕਾਦਿਵਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਸਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੋ ਸਭਾਵੋ, ਅਨੁਭਵਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਵੇਦਨਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਟਿਨਿਯਤੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਇਟ੍ਠਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਭਿਚਾਰਾਭਾਵਤੋ. ਭੁਸਂ ਬ੍ਰੂਹਨਂ ਵਡ੍ਢਨਂ ਉਪਬ੍ਰੂਹਨਂ. ਤਯਿਦਂ ਕਾਮਞ੍ਚ ਚੇਤਸਿਕਸੁਖੇਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਸਵਿਕਪ੍ਪਕਂ ਚੇਤੋਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨਾਪਿ ਹੋਤਿ. ਇਦਨ੍ਤੁ ਨਿਬ੍ਬਿਕਪ੍ਪਕਂ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਸਾਤਿਸਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਬ੍ਰੂਹਨਰਸ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਦਿਯਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਸੁਖਾਵੇਦਨਾ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦੋ’’ਤਿ ¶ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੬). ਕਾਯਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯੇ ਭਵੋ ਕਾਯਿਕੋ, ਸੋ ਏਵ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਤਥਾ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਕਾਯਿਕਅਸ੍ਸਾਦਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨਞ੍ਞਵਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ.

ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਸਭਾਵਤੋ ¶ , ਪਰਿਕਪ੍ਪਤੋ ਵਾ ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਂ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰਸਮ੍ਭੋਗਰਸ’’ਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਭੂਤੇਨ ਵਾ ਅਯਥਾਭੂਤੇਨ ਵਾ ਇਟ੍ਠਾਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਂਭੁਞ੍ਜਨਰਸਂ, ਪਚ੍ਚਨੁਭਵਨਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧੨) ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਨਿਰਾਮਿਸਸੋਮਨਸ੍ਸਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੋਮਨਸ੍ਸੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਕਾਮਧਾਤੁਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਤਾ ਤਤੋ ਵਿਸੇਸੋ.

ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਵੇਦਯਿਤਂ ਅਨੁਭਵਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਦਯਿਤਲਕ੍ਖਣਾ. ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨੁਭਵਨਤੋ ਏਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਤਿਉਪਬ੍ਰੂਹਨਮਿਲਾਪਨਰਸਾ. ‘‘ਸਨ੍ਤਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਨਵਜ੍ਜਾਯ ਨਿਰਾਮਿਸਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਾਯ.

ਇਤਿ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਵਣ੍ਣਨਾ.

ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੫੭. ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਸਞ੍ਞਾਵਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਾਮਂ ਵੇਦਨਾਯਪਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਸਭਾਵਤੋ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਾਯਚਿ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਯਚਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਯ ਪਨ ਈਦਿਸਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ… ਸਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਾਵਾਤਿ ਚਤੁਭੂਮਿਕਾਪਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਵੇਦਨਾ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਭੇਦਨਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਏਵਮਯਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਵ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ¶ . ਨੀਲਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਜਾਨਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਤੋ ¶ ਪਚ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਣਰਸਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਪੁਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚਾ ਪਚ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾਣਰਸਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਵਡ੍ਢਕਿਸ੍ਸ ਦਾਰੁਮ੍ਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਾਭਿਜਾਨਨਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਦੇਵੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪੁਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪੁਨਸਞ੍ਜਾਨਨਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਦੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪੁਨ…ਪੇ… ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਂ, ਪੁਨ…ਪੇ… ਕਰਣਂ, ਪੁਨਸਞ੍ਜਾਨਨਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਂ ਪੁਨ…ਪੇ… ਕਰਣਂ, ਤਦਸ੍ਸਾ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪੁਨਸਞ੍ਜਾਨਨਪਚ੍ਚਯਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਰਸਾ. ਪੁਨਸਞ੍ਜਾਨਨਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾਰਿਕਾਯ, ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਬ੍ਬਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਮਾਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਕਰਣਂ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੭, ੨੦੨, ੨੦੩, ੪੨੭; ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭-੨੯) ਸਞ੍ਞਾਭਿਨਿਵੇਸਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਉਪਟ੍ਠਿਤਵਿਸਯਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਅਵਿਕਪ੍ਪਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਞ੍ਞਾ ਞਾਣਮੇਵ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸਕਾਰਿਕਾ, ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਚ ਨ ਹੋਤਿ. ਏਤੇਨੇਵ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਅਚਿਰਟ੍ਠਾਨਤਾ ਚ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਰਾਗਾਦਿਅਨੁਵਤ੍ਤਿਕਭਾਵੋਤਿ.

ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਵਣ੍ਣਨਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੪੫੮. ਰਾਸਿਕਰਣਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਆਯੂਹਨਰਸਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਤਾਯ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਯੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਤਮਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪ੍ਫਾਰਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਪ੍ਫਾਰੋ ਨਾਮ ਵਿਪ੍ਫਾਰਵਨ੍ਤਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਨਿਯਮੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਨਿਯਤਾ. ਸਰੂਪੇਨ ਆਗਤਾਤਿ ਏਵਂ ਪਿਟ੍ਠਿਵਤ੍ਤਕੇ ਅਕਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਆਗਤਾ. ਕਦਾਚਿਦੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਨ ਨਿਯਤਾਤਿ ਅਨਿਯਤਾ. ਯਦਿਪਿ ਅਨਿਯਤਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ¶ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਤਾਯ ‘‘ਛਤ੍ਤਿਂਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਚ ਨ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੪੫੯. ਫੁਸਤੀਤਿ ¶ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਫਸ੍ਸੋ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਤਂ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਸਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਫੁਸਨਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਸਾਧਨਤ੍ਤਯਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੇਵ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਤ੍ਤੁਕਰਣਸਾਧਨਵਚਨਂ ਤਦਾਕਾਰਸਮਾਰੋਪਨਤੋ ਪਰਿਯਾਯਕਥਾ, ਭਾਵਸਾਧਨਵਚਨਮੇਵ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਕਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਹੀਤਿਆਦਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਦਿਸਮਤ੍ਥਨਂ. ਯਦਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਚੇਤਸਿਕੋ, ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੋ ਸਮਾਨੋ ਕਥਂ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸਾਦਿਕੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਲੀਨਂ ਚੋਦਨਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸੋਧਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੋਪਿ ਸਮਾਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਫੁਸਨਾਕਾਰੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਰੂਪਸ੍ਸਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਭਾਵੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਫੁਸਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਮ੍ਬਿਲਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਦਿਂ ਖਾਦਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਸ੍ਸ ਖੇਲ਼ੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਪਰਂ ਵਿਬਾਧਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਦਯਾਲੁਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰਕਮ੍ਪਨਂ, ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਗ੍ਗੇ ਦੁਟ੍ਠਿਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਭੀਰੁਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਜਙ੍ਘਚਲਨਂ, ਪਿਸਾਚਾਦਿਭਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਊਰੁਖਮ੍ਭੋਤਿ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ.

ਏਕਦੇਸੇਨਾਤਿ ਕਟ੍ਠਦ੍ਵਯਾਦਿ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਕਪਸ੍ਸੇਨ. ਅਨਲ੍ਲੀਯਮਾਨੋਪੀਤਿ ਅਸਂਸਿਲਿਯਮਾਨੋਪਿ. ਰੂਪਸਦ੍ਦੇਹਿ ਸਹ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਅਨਲ੍ਲੀਯਮਾਨਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਮੇਵ, ਨ ਵਿਸਯਭਾਵੋ. ਯਥਾ ਰੂਪਸਦ੍ਦਾ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਨਿ ਅਨਲ੍ਲੀਯਮਾਨਾ ਏਵ ‘‘ਫੁਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਫੁਸਨਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਾਨੀਤਿ. ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨਭਾਵੋ ਏਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਮਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਤੀ’’ਤਿ. ਕਿਚ੍ਚਟ੍ਠੇਨ ਰਸੇਨ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਵਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਪਾਣੀ ਵਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਿ. ਪ. ੨.੩.੮) ਪਾਣਿਸ੍ਸ ਪਾਣਿਮ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਂ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਭੂਤਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਂ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਭੂਤੋ ਏਕੋ ਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩-੪੪; ੪.੬੦) ਵਚਨਤੋ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ¶ ਸਙ੍ਗਤਿਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਤਿਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤੋ ਤਦਨੁਰੂਪੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ ਤਜ੍ਜਾਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਤਦਭਿਮੁਖਭਾਵੋ, ਆਵਜ੍ਜਨਾਯ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਂ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖਤਤਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਨਿਚ੍ਚਮ੍ਮਾ ਗਾਵੀ ਯਂ ਯਂ ਠਾਨਂ ਉਪਗਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਏਵਂ ਫਸ੍ਸੇ ਸਤਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇਵ. ਵੇਦਨਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸਲ੍ਲਾਦਿਸਭਾਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵੇਦਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਪਨ ਨਿਚ੍ਚਮ੍ਮਗਾਵੀ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੪੬੦. ਅਭਿਸਨ੍ਦਹਤਿ ¶ ਪਬਨ੍ਧਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਚੇਤਨਾਭਾਵੋ ਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੋ. ਆਯੂਹਨਂ ਚੇਤਯਨਂ ਈਰਿਯਨਂ. ਸਂਵਿਦਹਨਂ ਵਿਚਾਰਣਂ. ਆਯੂਹਨਰਸਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਸਕਂ ਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾ ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਕਿਚ੍ਚਸਾਧਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਜੇਟ੍ਠਸਿਸ੍ਸੋ ਪਰੇ ਸਜ੍ਝਾਯਨੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਸਯਮ੍ਪਿ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ. ਮਹਾਵਡ੍ਢਕਿਮ੍ਹਿ ਵਡ੍ਢਕਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਮਾਰਦ੍ਧੇ ਇਤਰੇਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਉਸ੍ਸਾਹਨਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਦਰਕਰਣਭਾਵੇਨ. ਸਾ ਹਿ ਸਯਂ ਆਦਰਭੂਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਆਦਰਯਤੀਤਿ. ਆਯੂਹਨਵਸੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਵੀਰਿਯੁਸ੍ਸਾਹਵਸੇਨ.

੪੬੧. ਵੀਰਭਾਵੋਤਿ ਯੇਨ ਵੀਰੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਧਿਨਾ ਈਰੇਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾ ਵੀਰਿਯਂ, ਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਤਂਤਂਕਿਚ੍ਚਸਮਾਰਮ੍ਭੋ, ਪਰਕ੍ਕਮੋ ਵਾ. ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖੇ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਧਾਰਣਂ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਵਾ. ਸਂਸੀਦਨਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਸਂਸੀਦਨਂ, ਨ ਸਂਸੀਦਨਾਭਾਵਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਸਂਸੀਦਨਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸਂਸੀਦਨਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਂਵੇਗਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਸਂਵੇਗਪੁਬ੍ਬਿਕਾਯ (ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੪੧੮) ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਯ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਮਗ੍ਗੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਗਤੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਗਿਲਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਚਿਰਵੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ, ਗਾਮਂ ਵਾ ਨਿਗਮਂ ਵਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਵਿਚਰਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ ਵਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ ਵਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ, ਲਭਤਿ…ਪੇ… ਪਾਰਿਪੂਰਿ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਤਾਨਿ ਅਨੁਰੂਪਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਸਹਿਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਤਂਮੂਲਕਾਨਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਿ.

੪੬੨. ਅਤ੍ਤਨਾ ¶ ਅਨੁਪਾਲੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪਾਲਨਂ ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ, ਤਞ੍ਚ ਨੇਸਂ ਜੀਵਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾ’’ਤਿ. ਤਮ੍ਪਿ ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਤੋ ਜੀਵਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਜੀਵਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

੪੬੩. ਆਧਿਯਤੀਤਿ ਠਪੇਤਿ. ਅਵਿਸਾਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਅਵਿਸਰਣਸਭਾਵੋ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤਾ. ਯੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ. ਅਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮਨਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਉਪਸਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ. ਸੁਖਵਿਰਹਿਤੋਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥਿ ਸਮਾਧੀਤਿ. ਦੀਪਚ੍ਚਿਨਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨਠਿਤਿਭਾਵਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੪੬੪. ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਿ ¶ ਏਤਾਯਾਤਿ ਸਦ੍ਦਹਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਆਧਿਪਚ੍ਚਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਚ੍ਚਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਥਾਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਦਹਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤਿ. ਸਦ੍ਦਹਨਂ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਪਤ੍ਤਿਯਾਯਨਂ, ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਦ੍ਦਹਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਓਕਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਅਨੁਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਏਵਮੇਤਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਮਲਂ ਵਿਧਮੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਪਸਾਦਨਂ ਅਨਾਵਿਲਭਾਵਕਰਣਂ ਰਸੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਪਸਾਦਨਰਸਾ. ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨੁਪਵਿਸਨਂ. ਅਕਾਲੁਸਭਾਵੋ ਅਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਂ, ਅਨਾਵਿਲਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਸਾਦਨੀਯਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਸਾਦਵਿਪਰੀਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਂ, ਮਿਚ੍ਛਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਨੀਕੋਵ ਪਸਾਦਭੂਤੋ ਵਤ੍ਥੁਗਤੋ ਨਿਚ੍ਛਯੋ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਨ ਯੇਵਾਪਨਕਾਧਿਮੋਕ੍ਖੋ. ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ, ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮਫਲਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁ. ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇਵਨਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਯਙ੍ਗਾਨਿ. ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਾਨੇ ਹਤ੍ਥਂ ਵਿਯ, ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਵਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ, ਅਮਤਕਸਿਫਲਫਲਨੇ ਬੀਜਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੪੬੫. ਸਰਨ੍ਤਿ ਤਾਯਾਤਿ ਸਰਣਕਿਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਆਧਿਪਚ੍ਚਭਾਵੇਨ ਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਥਾਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸਤਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਰਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਹੋਤਿ. ਉਦਕੇ ਅਲਾਬੁ ਵਿਯ ਪਿਲਵਿਤ੍ਵਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਪਾਸਾਣਸ੍ਸ ਵਿਯ ਨਿਚ੍ਚਲਸ੍ਸ ¶ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਠਪਨਂ ਸਰਣਂ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਤਾਕਰਣਂ ਅਪਿਲਾਪਨਂ. ਸਮ੍ਮੋਸਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਸਮ੍ਮੋਸੋ, ਨ ਸਮ੍ਮੋਸਾਭਾਵਮਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸਤਾਰਕ੍ਖੇਨ ਚੇਤਸਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੦) ਵਚਨਤੋ ਆਰਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਞ੍ਞਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸਯੇ ਅਭਿਮੁਖੋ ਭਵਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਵਿਸਯਾਭਿਮੁਖਭਾਵੋ, ਸਤਿ. ਸਤਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਕਾਯਾਦਯੋਵ ਕਾਯਾਦਿਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਸਤਿ ਏਵ ਵਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ.

੪੬੬. ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਹੀਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਹਿਰਿਯਤੀਤਿ ਲਜ੍ਜਾਕਾਰੇਨ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ. ਤੇਹਿਯੇਵਾਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਹਿਯੇਵ. ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤੀਤਿ ਉਬ੍ਬਿਜ੍ਜਤਿ. ਹਿਰੀ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ਗੂਥਂ ਵਿਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਾਪਤੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਲਕ੍ਖਣਾ ਹਿਰੀ’’ਤਿ. ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਤੇ ਉਣ੍ਹਂ ਵਿਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਸਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਤ੍ਤਾਸਲਕ੍ਖਣਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਲਜ੍ਜਾਕਾਰੇਨ, ਉਤ੍ਤਾਸਾਕਾਰੇਨ ਚ. ਅਤ੍ਤਗਾਰਵਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਹਿਰੀ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾਯ, ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਤਾਯ ਚ. ਪਰਗਾਰਵਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤਾਯ, ਲੋਕਾਧਿਪਤਿਤਾਯ ਚ. ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਤਾ ਚ ਹਿਰਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨੇਤੇਸਂ ਕਦਾਚਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਪ੍ਪਯੋਗਾ. ਨ ਹਿ ਲਜ੍ਜਨਂ ਨਿਬ੍ਭਯਂ, ਪਾਪਭਯਂ ਵਾ ਅਲਜ੍ਜਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਲੋਕਪਾਲਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੯; ਇਤਿਵੁ. ੪੨) ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿ, ਲੋਕਾਧਿਪਤਿਭਾਵੇ ਚ ‘‘ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ, ਸੋ ਲੋਕਂਯੇਵ ਅਧਿਪਤਿਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੪੦) ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ.

੪੬੭. ਯਸ੍ਮਾ ਲੋਭਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਲੋਭੋਤਿ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਨ ਲੁਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਸਯਂ ਕਦਾਚਿਪਿ ਨ ਲੁਬ੍ਭਤੇਵ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਾ ਅਲੁਬ੍ਭਨਾਕਾਰੋ ਏਵ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਲੁਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ ‘‘ਨ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਰਕਤ੍ਤਯਯੋਜਨਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ. ਅਗੇਧੋ ਅਗਿਜ੍ਝਨਂ ਅਨਭਿਕਙ੍ਖਨਂ. ਅਲਗ੍ਗਭਾਵੋ ਅਨਾਸਤ੍ਤਤਾ. ਅਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਮਮਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹੋ. ਅਨਲ੍ਲੀਨੋ ਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਲ੍ਲੀਨਭਾਵੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਉਪਮਾਯ ਸਮੇਤਿ.

੪੬੮. ਚਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ¶ ਭਾਵੋ ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ, ਕੋਪੋ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ. ਅਵਿਰੋਧੋ ਅਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਅਨੁਕੂਲਮਿਤ੍ਤੋ ਅਨੁਵਤ੍ਤਕੋ. ਵਿਨਯਰਸੋਤਿ ਵਿਨਯਨਰਸੋ. ਸੋਮ੍ਮਭਾਵੋ ਮੇਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਹਿਲਾਦਨੀਯਤਾ.

੪੬੯. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯੋ ਯੋ ਸਭਾਵੋ ਯਥਾਸਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧੋ. ਅਕ੍ਖਲਿਤਂ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵੇਧੋ ਅਕ੍ਖਲਿਤਪਟਿਵੇਧੋ. ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਓਭਾਸਨਂ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਸਮ੍ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰਵਿਧਮਨਂ ਵਿਸਯੋਭਾਸਨਂ. ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਵਿਸਯੇ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨਾਕਾਰੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਵਾ ਤਦਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਾਨਂ ਮੂਲਭੂਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭੂਤਾ, ਨ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਭਾਵਸਾਧਨੇਨ. ਯਦਿ ਹਿ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਕੁਸਲਮੂਲਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਸਿਯਾ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪੇਸੁ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧). ਯਥਾ ਚ ਕੁਸਲਭਾਵੋ, ਏਵਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵੋਪਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੂਲਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਸਤਿ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ¶ ਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾ, ਅਕੁਸਲੇਸੁ ਚ ਯਤ੍ਥ ਏਕਂਯੇਵ ਮੂਲਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਭਾਵੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਮੂਲਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ, ਅਥ ਖੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧੋ. ਤੇਸਂ ਪਨ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨਾਨਿ ਮੂਲਾਨੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

੪੭੦. ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਂ ਦਰਥਵੂਪਸਮੋ. ਕਾਯਸਦ੍ਦੋ ਸਮੂਹਵਾਚੀ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਵੇਦਨਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਯੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ? ਯਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੪੦). ਦਰਥੋ ਸਾਰਮ੍ਭੋ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਧਿਕਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ, ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਦਰਥਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੇਨ ਪਰਿਲ਼ਾਹਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਵਿਰਹਿਤੋ ਸੀਤਿਭਾਵੋ ਅਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਸੀਤਿਭਾਵੋ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਪ੍ਪਧਾਨਾ ਕਿਲੇਸਾ ¶ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਦਿਕਿਲੇਸਾ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਵਾ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਗਰੁਭਾਵੋ ਦਨ੍ਧਤਾ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾਧਿਕਾਨਂ, ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਦਨ੍ਧਤਾਯ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਦਨ੍ਧਤਾ, ਨ ਦਨ੍ਧਤਾਯ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਂ.

ਥਦ੍ਧਭਾਵੋ ਥਮ੍ਭੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਧਿਕਾਨਂ, ਤਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਮੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਥਦ੍ਧਭਾਵਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਤੋ ਏਵ ਕਤ੍ਥਚਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਘਾਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਘਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

ਕਮ੍ਮਨਿ ਸਾਧੁ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ, ਨ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵੋ, ਦਾਨਸੀਲਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯਂ ਅਯੋਗ੍ਯਤਾ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ, ਤਪ੍ਪਧਾਨਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਕੁਸਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਭਾਵੇਨੇਵ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ, ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ ਅਵਸੇਸਨੀਵਰਣਾਦਯੋ. ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੇਨ ਸੁਖਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾਯ ਪਸਾਦਨੀਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਪਸਾਦਾਵਹਾ. ਸੁਵਣ੍ਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਵਿਯਾਤਿ ਯਥਾ ਸੁਵਣ੍ਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕਾ ਅਲਙ੍ਕਾਰਵਿਕਤਿਵਿਨਿਯੋਗਕ੍ਖਮਾ, ਏਵਮਯਮ੍ਪਿ ਸਂਕਿਲੇਸਵਿਗਮੇਨ ਹਿਤਕਿਰਿਯਾਵਿਨਿਯੋਗਕ੍ਖਮਾ.

ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗੇਲਞ੍ਞਂ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦਿ, ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਚ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ. ਗੇਲਞ੍ਞਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਅਗੇਲਞ੍ਞਂ ¶ , ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਾਸਨ੍ਤਿ ਅਗੇਲਞ੍ਞਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੇਲਞ੍ਞਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੇਨੇਵ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਾਸਂ ਆਦੀਨਵੋ ਦੋਸੋ, ਨ ਵਾ ਏਤਾ ਆਦੀਨਂ ਕਪਣਂ ਵਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਰਾਦੀਨਵਾ, ਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਰਾਦੀਨਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

ਕਾਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ, ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਚ ਉਜੁਭਾਵੋਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਅਜ੍ਜਵਲਕ੍ਖਣਾ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਙ੍ਗਲਸੀਸਚਨ੍ਦਕੋਟਿਗੋਮੁਤ੍ਤਵਙ੍ਕਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਕੁਟਿਲਭਾਵਾਨਂ ਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਤੋ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਕੁਟਿਲਭਾਵਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨਰਸਾ. ਤਤੋ ਏਵ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਜਿਮ੍ਹਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਅਜਿਮ੍ਹਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਜਿਮ੍ਹਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ‘‘ਸਨ੍ਤਦੋਸਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਲਕ੍ਖਣਾ ਮਾਯਾ, ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾਵਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ¶ ਅਕੁਸਲਾ ਖਨ੍ਧਾ, ਤਦੇਕਟ੍ਠਾ ਚ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ ਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦਿਕਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆਦੀਹਿ ਚਿਤ੍ਤਮੇਵ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਂ, ਲਹੁ, ਮੁਦੁ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ, ਪਗੁਣਂ, ਉਜੁ ਚ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਰੂਪਕਾਯੋਪਿ. ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੁਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

੪੭੧. ਛਨ੍ਦਨਂ ਛਨ੍ਦੋ, ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਤਾ. ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੫੬੪) ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ ਵਾਯਮਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੪੩੨) ਵੀਰਿਯਮ੍ਪੀਤਿ ਤਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਰਣਿਚ੍ਛਾ. ਚੇਤਸਿਕਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਕਰਣਿਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਆਲਮ੍ਬਨਸ੍ਸ ਆਲਮ੍ਬਿਤੁਕਾਮਤਾਮੁਖੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਿਚ੍ਛਾਲਕ੍ਖਣੋ ਛਨ੍ਦੋ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਲਕ੍ਖਣੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੇਸਨਰਸੋ, ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਚ. ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਰਿਯੇਸਨਰਸੋ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿਯੇਵ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਤੇਨ ਤੇਸਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣੇ ਚਾਯਂ ਚੇਤਸੋ ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ’’ਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ.

੪੭੨. ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਸਾਦਨਵਸੇਨ. ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਚ੍ਛਯਨਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਂ ਅਨਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਸੁ, ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਾ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਨ ਪਸਾਦਨੀਯੇਸੁ ਪਸਾਦਾਧਿਮੋਕ੍ਖਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ ਪਨ ਯਥਾ ਸਨ੍ਤੀਰਿਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਚ੍ਛਯਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਏਕਂਸੇਨੇਵ ਸਂਸਪ੍ਪਨਾਕਾਰਸ੍ਸ ¶ ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਵਿਯ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਂਸਪ੍ਪਨਸ੍ਸ ‘‘ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਕਿਰਿਯਾ ਅਸਂਸਪ੍ਪਨਂ, ਯੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਅਯਂ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਅਧਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮੋ ਏਵ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ.

੪੭੩. ਕਿਰਿਯਾ ¶ ਕਾਰੋਤਿ ਕਾਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਵਸਾਧਨਤਮਾਹ. ਮਨਮ੍ਹਿ ਕਾਰੋਤਿ ਮਨਸਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕਰਣਂ. ਯੇਨ ਹਿ ਮਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਕਰੀਯਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨਸ੍ਸ ਸਂਯੋਜਨਤੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਤੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਮ੍ਪਿ ਮਨਸਿ ਕਰੀਯਤੀਤਿ. ਪੁਰਿਮਮਨਤੋਤਿ ਭਵਙ੍ਗਮਨਤੋ. ਵਿਸਦਿਸਮਨਨ੍ਤਿ ਵੀਥਿਜਵਨਂ ਮਨਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੀਥਿਜਵਨਪਟਿਪਾਦਕੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਂ ਸਾਰੇਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਸਾਰਣਲਕ੍ਖਣੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੁਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਿਸਯਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਾ, ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਪਾਦਕਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਵਚਨਂ ਇਤਰਮਨਸਿਕਾਰਾਨਂ ਤਦਞ੍ਞਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਮਤ੍ਤਂ ਜੋਤੇਤੀਤਿ ਤਥਾਜੋਤਿਤਂ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵੀਥਿਪਟਿਪਾਦਕੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪੭੪. ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤੇਪਿ ਹਿ ਤੇਸੁ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇਸੁ ਉਦਾਸਿਨਭਾਵਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮਵਾਹਿਤਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਸਮਂ ਅਵਿਸਮਂ ਯਥਾਸਕਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਲਕ੍ਖਣਾ. ਉਦਾਸਿਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਹੇਸਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾਸਕਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਅਤ੍ਥਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੇ ਯਥਾਸਕਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਲੀਨਾਨੁਦ੍ਧਤਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾ ਊਨਾਧਿਕਤਾਨਿਵਾਰਣਰਸਾ, ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਸਹਜਾਤਾਧਿਪਤਿਨੋ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਚ੍ਚਮੇਵ. ਯਂ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਥਾਪਵਤ੍ਤਨਮੇਵਾਤਿ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ‘‘ਇਦਂ ਨਿਹੀਨਕਿਚ੍ਚਂ ਹੋਤੁ, ਇਦਂ ਅਤਿਰੇਕਤਰਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਕ੍ਖਪਾਤਵਸੇਨ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਕ੍ਖਪਾਤੋ, ਤਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

‘‘ਅਨਿਯਤੇਸੁ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚੇਤਸਿਕਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਦੋਸੋਯੇਵ ਮੇਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ¶ ਹਿ ਸੋਯੇਵ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾ ਮੇਤ੍ਤਾਯਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੨) ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਤਤ੍ਰਮਜ੍ਝਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਯੇਵ.

੪੭੫. ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਵਤ੍ਥੂਨਨ੍ਤਿ ¶ ਪਰਪਾਣਪਰਧਨਪਰਇਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ. ਅਮਦ੍ਦਨਂ ਮਦ੍ਦਨਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੋ. ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਵਤ੍ਥੁਤੋ ਸਙ੍ਕੋਚਨਕਿਰਿਯਾਪਦੇਸੇਨ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਤੋ ਏਵ ਸਙ੍ਕੋਚਨਕਿਰਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਵਿਰਤਿਯੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਤ੍ਥੁਨੋ ਅਕਿਰਿਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ, ਵਿਰਤੀਨਞ੍ਚ ਸੋਰਚ੍ਚਵਸੇਨ ਸਙ੍ਕੋਚਨਂ, ਅਕਿਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

੪੭੬. ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤੇ ਹਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਯਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਦੁਤਿਯੇ ਸਸਙ੍ਖਾਰਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ. ਅਵਸੇਸਾ ਪਠਮੇ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ.

ਅਵਸੇਸਾ ਪਞ੍ਚਮੇਨ ਸਮ੍ਪਯੋਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ? ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਤੋ. ਅਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ.

ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਾਨਵਸੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਸੋਧਨਵਸੇਨ, ਨਾਪਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਦੁਰਾਜੀਵਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਵਸੇਨਾਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਵਿਰਤੀਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਰਤਿਤ੍ਤਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤੋਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਪਠਮੇ ਵੁਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਤੋ. ਤੇਯੇਵਾਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਪਞ੍ਚਮੇ ਵੁਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਏਵ. ਯਦਿ ਏਵ ਰੂਪਾਵਚਰਤੋ ਕੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਰੂਪਾਵਚਰਭਾਵੋਯੇਵ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ’’ਤਿ.

ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕੇਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਵਤਿ. ਮਗ੍ਗਵਿਞ੍ਞਾਣੇਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਪਿ ਮਗ੍ਗਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕਾਦਿਭੇਦੇ ਮਗ੍ਗਵਿਞ੍ਞਾਣੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਕਿਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਚੋਦਨਾਯਨੇ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ, ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾਨਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਨ ਤਾਸਂ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵੋ. ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਪਾਦਕਾਦਿਨਿਯਮੇਨ ¶ ਕਦਾਚਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਵਿਰਹੋ ਸਿਯਾ ¶ , ਨ ਪਨ ਵਿਰਤਿਵਿਰਹੋ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਵਸੇਨੇਵ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਨਿਯਤਵਿਰਤਿਤਾ.

੪੭੮. ਨ ਹਿਰਿਯਤਿ ਨ ਲਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਹਿਰਿਕੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੋ ਵਾ. ‘‘ਅਹਿਰਿਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਏਕਸ੍ਸ ਕਕਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਹਿਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਮਾਹ. ਅਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ ਅਹੀਲ਼ਨਂ. ਅਲਜ੍ਜਾ ਅਵਿਰਿਲ਼ਾ. ਤੇਹੇਵਾਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਹਿ ਏਵ. ਅਸਾਰਜ੍ਜਂ ਨਿਬ੍ਭਯਤਾ. ਅਨੁਤ੍ਤਾਸੋ ਅਸਮ੍ਭਮੋ. ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨਾਤਿ ਅਲਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਾਪਾਨਂ ਕਰਣਰਸਂ ਅਹਿਰਿਕਂ, ਅਨੁਤ੍ਤਾਸਾਕਾਰੇਨ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ, ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨੇਵ ਪਾਪਤੋ ਅਸਙ੍ਕੋਚਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨਿ, ਪਰੇਸੁ ਚ ਅਗਾਰਵਪਦਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਗਾਮਸੂਕਰਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਸੁਚਿਤੋ ਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਤੋ ਅਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ ਅਹਿਰਿਕੇਨ ਹੋਤਿ, ਸਲਭਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਗ੍ਗਿਤੋ ਪਾਪਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਾਸੋ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੪੭੯. ਲੁਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਲੁਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਗਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਂ ‘‘ਮਮ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਭਿਨਿਵੇਸਵਸੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ, ਨ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਮਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਸਙ੍ਗੋ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਆਸਤ੍ਤਿ. ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਅਵਿਜਹਨਂ, ਦੁਮ੍ਮੋਚਨੀਯਤਾ ਵਾ. ਅਸ੍ਸਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਦਿਟ੍ਠਿ. ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੨, ੫੪, ੫੭) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪੮੦. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਭਾਵੋ. ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਞਾਣਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਸਮ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧੋ. ਯਥਾ ਞਾਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਮੋਹਸ੍ਸ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਚ੍ਛਾਦਨਂ. ਅਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਵਾ ਅਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ. ਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਕਰਣਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

੪੮੧. ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਪਰੀਤਂ, ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯੋਨਿਸੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਅਨੁਪਾਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਉਪ੍ਪਥਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ¶ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਆਮਸਨਂ ¶ ਪਰਾਮਾਸੋ. ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹਵਸੇਨ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੭, ੨੦੨, ੨੦੩; ੩.੨੭-੨੯) ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੋ.

੪੮੨. ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਤਂ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵਾ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ. ਅਵੂਪਸਮੋਤਿ ਅਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਭਾਵਮਾਹ. ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਰਸਨ੍ਤਿ ਚਲਨਕਿਚ੍ਚਂ. ਭਨ੍ਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਾਕਾਰਂ. ਚੇਤਸੋ ਅਵੂਪਸਮੇਤਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਪਯੋਜਨੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਅਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਾ ‘‘ਅਵੂਪਸਮੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਨਿਹੀਨਤਾਯ ‘‘ਅਕੁਸਲਭਾਵੇਨ ਚ ਲਾਮਕਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪੮੩. ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਮੇਤ੍ਥ ਅਨਿਯਤਂ, ਨ ਮਾਨਾਦੀਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਤਾ ਚ ਏਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਚਿਤ੍ਤੇ ਪਠਮਾਕੁਸਲਤੋ ਵਿਸੇਸੋ.

ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਨਾਵਸੀਦਨਭਾਵੇਨ ਸਂਹਤਭਾਵੋ ਥਿਨਂ, ਤੇਨ ਯੋਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਥਿਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋਤਿ ਥਿਨਤਾ. ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਵਿਘਾਤਵਸੇਨ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਮਿਦ੍ਧਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਏਵ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਮੇਧਿਤਾ ਵਿਹਤਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਮਿਦ੍ਧਨਤਾ ਮਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਪਟਿਪਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣਂ. ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਵਨੋਦਨਂ ਖਿਪਨਂ ਵੀਰਿਯਾਵਨੋਦਨਂ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਂਸੀਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਂਸੀਦਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਸਂਸੀਦਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਮਂ ਥਿਨਮ੍ਪਿ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਸਭਾਵਮੇਵ, ਤਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਮਿਦ੍ਧਂ ਵੇਦਨਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਥਿਨਂ? ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਲਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਮਿਦ੍ਧਂ? ਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਲਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧੬੨-੧੧੬੩) ਚ ਆਦਿਨਾ ਇਮੇਸਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਵਤ੍ਤੋ. ਓਨਹਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਦ੍ਵਾਰਾਨਂ ਪਿਦਹਨਂ. ਲੀਨਤਾ ਲੀਨਾਕਾਰੋ ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣੇ ਸਙ੍ਕੋਚੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਥਿਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਂਹਨਨਂ ਹੋਤਿ, ਮਿਦ੍ਧੇਨ ਪਨ ਵੇਦਨਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਵਿਯ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸਾਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪਚਲਾਯਿਕਾਨਿਦ੍ਦਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਪਚਲਾਯਿਕਾਨਿਦ੍ਦਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰਤਿ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੇਸੁ, ਅਧਿਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਅਰੋਚਨਾ. ਵਿਜਮ੍ਭਿਕਾ ਵਿਜਮ੍ਭਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕਾਯਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਅਰਤਿਵਿਜਮ੍ਭਿਕਾਦੀਸੂਤਿ ¶ ਚ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਨ੍ਦਿਆਦੀਨਂ ਗਹਣਂ. ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਪਯੋਜਨੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ.

ਅਵਸੇਸਾ ¶ ਸੋਲ਼ਸ. ਮਾਨੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਿਯਤੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਰਸੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਹਿ ‘‘ਸਂਯੋਜਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਂਯੋਜਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਾਮਰਾਗੇਨ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਟਿਘੇਨ ਚ ਮਾਨੋ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਭਵਰਾਗੋਤਿ ਤਯੋਪੇਤੇ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਦਸਵਿਧਾ ਯੋਜਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਦਸਵਿਧਾਯ ਯੋਜਨਾਯ ‘‘ਕਾਮਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਮਾਨਸਂਯੋਜਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੪.੧) ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਮਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੪.੧) ਤਥਾ ‘‘ਮਾਨਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਵਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ ੩.੪.੧) ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਭਵਰਾਗਸਂਯੋਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੪.੧) ਚ ਏਵਮਾਗਤਾਹਿ ਯੋਜਨਾਹਿ ਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਭਾਵੋ ਪਕਾਸਿਤੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਮਾਨੋ ਨਿਯਤੋ ਸਿਯਾ, ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਮਾਨਰਹਿਤਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਭਵਰਾਗਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚਤੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਾਮਰਾਗੇਨ ਯੋਜਨਾ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂਯੇਵ ਸਿਯਾ. ਭਵਰਾਗਮੂਲਿਕਾ ਚ ਨ ਸਿਯਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨੇਹਿ ਅਟ੍ਠਵਿਧੇਨ ਯੋਜਨਾ ਸਿਯਾ, ਨ ਦਸਵਿਧੇਨ. ਦਸਵਿਧਾਵ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ. ਸੇਯ੍ਯਾਦਿਵਸੇਨ ਉਚ੍ਚਤੋ ਨਮਨਂ ਉਨ੍ਨਤਿ. ਉਨ੍ਨਮਨਵਸੇਨੇਵ ਸਂਪਗ੍ਗਹਰਸੋ. ਨ ਵੀਰਿਯਂ ਵਿਯ ਤਂਤਂਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨੇ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨਵਸੇਨ. ਓਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੇਤੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਧਜੋ, ਇਧ ਪਨ ਕੇਤੁ ਵਿਯਾਤਿ ਕੇਤੁ, ਉਲ਼ਾਰਤਮਾਦਿਭਾਵੋ. ਤਂ ਕੇਤੁਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕੇਤੁਂ ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਕੇਤੁਕਮ੍ਯਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕੇਤੁਕਮ੍ਯਂ, ਸਾ ਕੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾ. ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਮਾਨਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਸਦਿਸੀ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਤ੍ਤਸਿਨੇਹਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਲੋਭਪਦਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ.

੪੮੫. ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਕੁਜ੍ਝਨਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ, ਵਿਰੂਪਸਂਸਪ੍ਪਨਕਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਚ ਵਿਸਪ੍ਪਨਰਸੋ. ਕਾਯਸ੍ਸ ¶ ਵਿਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਾਪਾਦਨਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਯਦਹਨਰਸੋ. ਦੁਸ੍ਸਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਉਪਭੋਗਫਲਕਾਲੇਸੁ ਅਨਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਵਿਸਸਂਸਟ੍ਠਪੂਤਿਮੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੪੮੬. ਯਂ ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਸੁ ਇਸ੍ਸਾਕਰਣਂ, ਸਾ ਇਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਇਸ੍ਸਾਯਨਾ ਇਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ¶ . ਉਸੂਯਨਂ ਅਸਹਨਂ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਪਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਸੁ ਏਵ. ਅਭਿਰਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਇਸ੍ਸਾਯ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਨ ਅਭਿਰਤਿਯਾ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਭਿਰਤਿਰਸਾ’’ਤਿ.

੪੮੭. ਮਚ੍ਛਰਯੋਗੇਨ ‘‘ਮਚ੍ਛਰੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਮਚ੍ਛਰਿਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਮਚ੍ਛਰਭਾਵੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਨ ਮਾ ਇਦਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਹੋਤੁ, ਮਯ੍ਹਮੇਵ ਹੋਤੂਤਿ ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪੋਰਾਣਾ. ਤਂ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਸਙ੍ਕੋਚਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਰੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵਕਰਣੇਨ ਸਙ੍ਕੋਚਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਟੁਕਾਕਾਰਗਤਿ ਕਟੁਕਞ੍ਚੁਕਤਾ. ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਆਵਾਸਾਦਿ.

੪੮੮. ਕੁਕਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਕਤਮ੍ਪਿ ਕੁਕਤਮੇਵ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਂ ਮਯਾ ਨ ਕਤਂ, ਤਂ ਕੁਕਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਕਤਾਕਤਾਨੁਸੋਚਨਰਸ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਕਤਾਕਤਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਸੁਚਰਿਤਞ੍ਚ ਕੁਕਤਂ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਂਸਹਚਰਿਤਤਾਯ ਇਧ ‘‘ਕੁਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਚ੍ਛਾ ਅਨੁਤਾਪਨਂ ਵਿਬਾਧਨਂ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪੋ. ਯਥਾਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤਾਕਤਾਕਾਰਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸੋਚਨਵਸੇਨ ਵਿਰੂਪਂ ਪਟਿਸਰਣਂ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ. ਪਰਾਯਤ੍ਤਤਾਹੇਤੁਤਾਯ ਦਾਸਬ੍ਯਮਿਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਦਾਸਬ੍ਯੇ ਸਤਿ ਦਾਸੋ ਪਰਾਯਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇ ਸਤਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਕੁਸਲੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਕਤਾਕਤਾਕੁਸਲਕੁਸਲਾਨੁਸੋਚਨੇ ਆਯਤ੍ਤਤਾਯ ਤਦੁਭਯਵਸੇਨ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਦਾਸਬ੍ਯਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਨਿਯਤੇਸੁ ਇਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸਮ੍ਭਵੋਵ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ.

੪੯੦. ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਿਤਿਮਤ੍ਤੋਤਿ ¶ ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਮਤ੍ਤੋ. ‘‘ਨਿਵਾਤੇ ਦੀਪਚ੍ਚੀਨਂ ਠਿਤਿ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਹਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਿ ਵਿਯ ਸਨ੍ਤਾਨਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥੋ ਨਿਚ੍ਛਯਾਭਾਵੇਨ ਅਸਣ੍ਠਹਨਤੋ ਚੇਤਸੋ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਮਤ੍ਤਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਿਤਿਮਤ੍ਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਸਮਾਧੀ’’ਤਿ. ਵਿਗਤਾ ਚਿਕਿਚ੍ਛਾਤਿ ਚਿਕਿਚ੍ਛਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਕਰਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਕਿਚ੍ਛਾਭਾਵਤੋਤਿ ਤਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ, ਨਨੁ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਂਸਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਸੇਤੀਤਿ ਸਂਸਯੋ. ਕਮ੍ਪਨਰਸਾਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਪਨਕਿਚ੍ਚਾ. ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤਾਕਾਰੇ ¶ ਏਵ ਠਤ੍ਵਾ ਭਮਤੀਤਿ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਪਨ ਯਦਿਪਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ, ਨਨੁ ਖੋ, ਇਦਂ ਨੁ ਖੋ, ਅਞ੍ਞਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ ਅਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਕਮ੍ਪਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦ੍ਵੇਲ਼੍ਹਕਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਨੇਕਂਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਾਨਾਸਭਾਵਸ੍ਸ ਗਹਣਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਨੇਕਂਸਗਾਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

੪੯੧. ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ. ਨਨੁ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਰਮ੍ਮਣਾਪਿ ਵਿਪਾਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹਿ ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾ’’ਤਿ. ਵਿਰਤਿਯੋਪਿ ਵਿਪਾਕੇਸੁ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਨਨੁ ਕੇਸੁਚਿ ਵਿਪਾਕੇਸੁ ਵਿਰਤਿਯੋਪਿ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ ਕੁਸਲਾਯੇਵਾਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕੇਸੁ ਵਿਰਤਿਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾਦਿਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ. ਜਨੇਤਬ੍ਬਜਨਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਹਿ ਇਦਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ.

੪੯੨. ਤੇਤਿ ਤੇ ਅਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮਾਨਾ ਅਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਸਨ੍ਤੀਰਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮਾਨਾ ਹਸਿਤੁਪ੍ਪਾਦਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਸਨ੍ਤੀਰਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮਾਨਾ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਕੁਸਲ…ਪੇ… ਸਮਾਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਦ੍ਵਯੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੀਰਿਯਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ ਹੋਤਿ ‘‘ਵੀਰਿਯਨ੍ਤਂ ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.

ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤੀਹਿ ¶ ਏਵ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਰਮਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਵਿਰਤਿਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਰਤਿਯੋ’’ਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰਸਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲੇਹਿ ਵਿਰਤਿਕਤੋ ਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਹਗ੍ਗਤੇਸੁ ਪਨ ਤਾਦਿਸੋਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਪੀ’’ਤਿ, ਧਮ੍ਮਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਪਕਾਰੇਨਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਵਣ੍ਣਨਾ.

ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਭਿਧਮ੍ਮਨ੍ਤੋਗਧਮ੍ਪਿ ¶ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੋ ਏਵ, ਏਕਨ੍ਤਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੋ ਪਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਦਭਾਜਨੀਯਨਯੇਨਾ’’ਤਿ.

੪੯੩. ਭਗਵਤਾ ਪਨ ਏਵਂ ਖਨ੍ਧਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਾਯਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਅਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਂ. ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਪਕਾਰਭੇਦਂ ਆਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਯਮਦਸ੍ਸਨਂ. ਉਭਯੇਨਾਪਿ ਅਤੀਤਂ ਵਾ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਵਾ ਅਪ੍ਪਂ ਵਾ ਬਹੁਂ ਵਾ ਯਾਦਿਸਂ ਵਾ ਤਾਦਿਸਂ ਵਾ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸਾਰਹਂ ਸਬ੍ਬਂ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸਾਰਹੇਸੁ ਪਸਙ੍ਗਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਂ ਅਤਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਯਮਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਚ ਯਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਏਕਂ ਪਦਂ, ਸਨਿਪਾਤਂ ਕਿਂ-ਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਏਕਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨਿਯਮੇਕਤ੍ਥਦੀਪਨਤੋ ‘‘ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਾਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ. ਅਤੀਤਾਦਿਨਾ ਵਿਭਾਗਂ ਆਰਭਤਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ.

੪੯੪. ਅਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਤਿਸਮਯਖਣਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਕਾਲੇ ਅਦ੍ਧਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਦ੍ਦੇਕਰਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਅਤੀਤਂ ਨਾਨ੍ਵਾਗਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭੨, ੨੭੫, ੨੭੬, ੨੭੭) ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨੇਵ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਤਯੋਮੇ, ¶ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਦ੍ਧਾ, ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੩) ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਖਣਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਰੂਪਂ ਜਾਤਂ…ਪੇ… ਪਾਤੁਭੂਤਂ. ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੬੨) ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਦਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਤੀਤਾਦਿਕੋ ਅਦ੍ਧਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸੋ ਏਵ ਇਧਾਪਿ ‘‘ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਸੀਤਂ ਸੀਤਸ੍ਸ ਸਭਾਗੋ, ਤਥਾ ਉਣ੍ਹਂ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ. ਯਂ ਪਨ ਸੀਤਂ, ਉਣ੍ਹਂ ਵਾ ਸਰੀਰੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਂ ¶ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਅਨੂਨਂ ਅਨਧਿਕਂ ਏਕਾਕਾਰਂ, ਤਂ ਏਕੋ ਉਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਭਾਗਉਤੁਨੋ ਅਨੇਕਤ੍ਤਾ ਏਕ-ਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਏਵਂ ਆਹਾਰੇਪਿ. ਏਕਵੀਥਿਏਕਜਵਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਛਟ੍ਠਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਸਮਯਕਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸਕਾਨਂ ਉਪਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਕਥਿਤਾ. ਜਨਕੋ ਹੇਤੁ, ਉਪਥਮ੍ਭਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਞ੍ਚ ਕਿਚ੍ਚਂ. ਯਥਾ ਬੀਜਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਰੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਪਥਵੀਆਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਆਹਾਰਾਦੀਨਂ ਤਦੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ, ਏਵਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਕਲਾਪਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚ ਜਨਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਨਞ੍ਚ ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਉਤੁਆਦੀਨਂ ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਂ ਅਵਤ੍ਵਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਬਲਵਤਾ ਅਕੁਸਲੇਨ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਦੁਬ੍ਬਲੇਨ ਕੁਸਲੇਨ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਭਵਤਿ. ਦੁਬ੍ਬਲੇਨ ਚ ਅਕੁਸਲੇਨ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਬਲਵਤਾ ਕੁਸਲੇਨ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਭਵਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਵਿਸਭਾਗਤਾਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕੋਤਿ ਨ ਗਹਿਤੋ.

ਤਂਤਂਸਮਯਨ੍ਤਿ ਏਕਮੁਹੁਤ੍ਤਾਦਿਕੋ ਸੋ ਸੋ ਸਮਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਂਤਂਸਮਯਂ, ਰੂਪਂ, ਤਂਤਂਸਮਯਵਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤੋ ¶ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਤਤੋ ਖਣਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ. ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਨਾਗਤਂ. ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ. ਖਣਤ੍ਤਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਂ. ਯਸ੍ਸ ਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ, ਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਨਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਤੀਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲਤ੍ਤਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਞ੍ਚਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੀਸੁਪਿ ਖਣੇਸੁ ਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਂ. ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਸਨ੍ਧਾਰਣਾਦਿਕਂ, ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਫੁਸਨਾਦਿਕਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਰਣਕ੍ਖਣੋ ਸਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੋ, ਸਹ ਵਾ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਕਿਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪਂ ਵਾ ਅਰੂਪਂ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਸਕਿਚ੍ਚਕ੍ਖਣੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਖਣਾਦਿਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਾਗਤਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਅਤੀਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਭੇਦਾਭਾਵਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਂ. ਅਦ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾ ਅਞ੍ਞੇ ਅਨਾਗਤਾ ਅਞ੍ਞੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ਨਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਤੋ ਭੇਦੋ, ਕਾਲਤੋ ਏਵ ਭੇਦੋ. ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਾਗਤੋ ¶ , ਖਣਤ੍ਤਯੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਤੀਤੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਾ, ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਦਿ ਵਿਯ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤੀਤਮਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਤੋ.

੪੯੫. ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨਯੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਅਪਰਿਤੁਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਯਦਿਪਿ ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਦ੍ਦਾਨਂ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਬਾਹਿਰਸਦ੍ਦਾਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਭੇਦੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਸਦ੍ਦੋ ਸਪਰਸਨ੍ਤਾਨਿਕੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਬਾਹਿਰਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਸਨ੍ਤਾਨਿਕੇਸ੍ਵੇਵ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਸੁ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇ. ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਮੇਵ, ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਿਕਮ੍ਪਿ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਬਾਹਿਰਮੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੪੯੬. ਹੀਨਪਣੀਤਭੇਦੋ ਪਰਿਯਾਯਤੋ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਦੇਵ ਸੁਦਸ੍ਸੀਨਂ ਰੂਪਂ. ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤੇ. ਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਹੀਨਂ ਅਨਿਟ੍ਠਭਾਵਤੋ. ਯਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਂ, ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਇਟ੍ਠਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੋ ਸਯਂ ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਇਟ੍ਠੇ, ਏਵਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕੋਪਿ ਸਯਂ ਇਟ੍ਠੋ ਇਟ੍ਠੇ ਏਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਨਿਟ੍ਠੇ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –

‘‘ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨ ¶ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਪਨ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਞ੍ਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੬) ਚ.

ਤਤ੍ਥ ਮਨਾਪਾਨਿਪਿ ਕਾਨਿਚਿ ਹਤ੍ਥਿਰੂਪਾਦੀਨਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਤਾਨਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇਵ ਹਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤੇਨ ਕੁਸਲੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਕੁਸਲੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਜਾਨਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਤਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾਰਹਾ ਸਿਯਾ. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ, ਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਇਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ, ਤੇਨ ¶ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਮ੍ਪਿ ਸੋਭਨਂ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਟ੍ਠਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵਾਤਿ.

ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਪਨ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰੂਪਂ ਅਮਨਾਪਂ, ਯਤੋ ਤੇ ਦਿਸ੍ਵਾਵ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ ਦੇਵਤਾਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਭਾਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਨ ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਤਿ ਹੋਤਿ. ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਚ ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ. ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਪਨ ਵੋਮਿਸ੍ਸਕਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਕਂ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਜਂ ਬਹੁਲਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਂ ਨ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਵਿਪਾਕਂ ਪਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਞ੍ਚੇਤੁਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਵਸੇਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਰੂਪਾਦਿਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਕਾਮਗੁਣਸਦਿਸਤਾਯ ਤਂਸਦਿਸੇਸੁ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਟ੍ਠਾਨੇਵ ਹਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ‘‘ਕਾਮਗੁਣਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੪-੧੬੫, ੧੭੭-੧੭੮, ੨੮੭; ੨.੧੫੫, ੨੮੦; ੩.੫੭, ੧੯੦; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੦) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਕਾਮਗੁਣਵਿਸਭਾਗਾ ਵਾ ਰੂਪਾਦਯੋ ‘‘ਕਾਮਗੁਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਸਿਵੇ ਸਿਵੋਤਿ ਵੋਹਾਰੋ ਵਿਯ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਕਾਮਗੁਣਾ ਏਵ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਰੂਪਾ ਲੋਕੇ ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੩). ਅਤਿਸਯੇਨ ਪਨ ਕਮਨੀਯਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਕਾਮਗੁਣਾਤਿ ਇਟ੍ਠਰੂਪਾਦੀਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵਾਤਿ ¶ ਅਭਿਦੇਸੇਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਓਕਾਸਤੋਪੇਤ੍ਥ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰੂਪਂ ਓਕਾਸਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮ, ਕਿਤ੍ਤਕਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੂਰੇ ਨਾਮ? ਪਕਤਿਕਥਾਯ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸ ਹਤ੍ਥਾ ਸਵਨੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਓਰਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਪਰਤੋ ਦੂਰੇ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖੁਮਰੂਪਂ ਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋਪਿ ਓਕਾਸਤੋਪਿ ਦੂਰੇ ਹੋਤਿ, ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਪਨ ਓਕਾਸਤੋਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤਿ, ਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ. ਓਲ਼ਾਰਿਕਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਤੋਪਿ ਓਕਾਸਤੋਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤਿ, ਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤਂ ਓਕਾਸਤੋਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ. ‘‘ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਮ, ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰਸ੍ਸ ਦੂਰੇ. ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਗਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਬਹਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦੂਰੇਤਿ ¶ ਏਵਂ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭਪਮੁਖਪਰਿਵੇਣਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸੀਮਾਗਾਮਖੇਤ੍ਤਜਨਪਦਰਜ੍ਜਸਮੁਦ੍ਦਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ੇਸੁ ਤਦਨ੍ਤੋਗਤਬਹਿਗਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੪੯੭. ਤਦੇਕਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਏਕਤੋ. ਅਭਿਸਂਯੂਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਂਹਰਿਤ੍ਵਾ, ਸਮੂਹਂ ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾ. ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ…ਪੇ… ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਰੂਪਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਸਮਾਸਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਰੂਪਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ.

੪੯੮. ਰਾਸਿਭਾਵੂਪਗਮਨੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ, ਖਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਦ੍ਧਾਸਮਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਅਵਚਨਂ ਸੁਖਾਦਿਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਨ ਹਿ ਸੁਖਾ ਏਵ ਅਦ੍ਧਾਵਸੇਨ, ਸਮਯਵਸੇਨ ਚ ਅਤੀਤਾਦਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਏਵ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਏਵ ਚ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਾਦਿਭਾਵੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਨ ਵੇਦਨਾਸਮੁਦਾਯੋ ਅਦ੍ਧਾਸਮਯਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨੇਕਦੇਸਾ ਪਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਸਨ੍ਤਤਿਖਣੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਪਨ ਸੁਖਾਦੀਸੁ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਯੋ ਭੇਦੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਏਕਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ¶ ਪਾਕਟਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਿਕਾ ਤਂਸਹਿਤਦ੍ਵਾਰਾਲਮ੍ਬਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਕੇਕਵਿਧਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਚ ਸਨ੍ਤਤਿ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਭੇਦਨ੍ਤਰਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਭਾਵੇਨ ਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ ਵਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿਖਣਵਸੇਨੇਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਕਵਿਧਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਿਵਸਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਸਦ੍ਧਾਦਿਸਹਿਤਵੇਦਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਮਜ੍ਝਤ੍ਤਗਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੪੯੯. ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਸਉਸ੍ਸਾਹਸਵਿਪਾਕਤਾ ਕੁਸਲਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਾਵਜ੍ਜਕਿਰਿਯਹੇਤੁਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਵਜ੍ਜਕਿਰਿਯਹੇਤੁਤੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਗਾਰਯ੍ਹਕਿਰਿਯਾਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ. ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਭਾਵਤੋਤਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ ਸਦਰਥਭਾਵਤੋ ¶ . ਵੂਪਸਨ੍ਤਸਭਾਵਾਯ ਕੁਸਲਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋਤਿ ਸਈਹਤੋ. ਤੇਨ ਯਥਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯਸ੍ਸਾ ਵਿਪਾਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਯੋਗ੍ਯਤਮਾਹ. ਸਉਸ੍ਸਾਹਤੋਤਿ ਸਸਤ੍ਤਿਤੋ, ਤੇਨ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਂ. ਸਵਿਪਾਕਤੋਤਿ ਵਿਪਾਕਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇਨਸ੍ਸਾ ਵਿਪਾਕਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ. ਤੀਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਂਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਬ੍ਯਾਪਾਰਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਵਾ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋ, ਜਵਨੁਸ੍ਸਾਹਵਸੇਨ ਸਉਸ੍ਸਾਹਤੋ, ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਵਸੇਨ ਸਵਿਪਾਕਤੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਪਾਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਪਿ ਕਿਰਿਯਾ ਕੁਸਲਾ ਵਿਯ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਾ, ਸਉਸ੍ਸਾਹਾ ਏਵ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਵਾਰੇ ‘‘ਸਵਿਪਾਕਤੋ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਤੋਤਿ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਦੁਕ੍ਖਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯਤੋਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਕਿਰਿਯਹੇਤੁਤੋ, ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਾਭਾਵਤੋ, ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਤੋ ਚ ਵੂਪਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਕੁਸਲਾਯ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸਤੋ. ਯਥਾਯੋਗਨ੍ਤਿ ਯੋਗਾਨੁਰੂਪਂ. ਤੀਸੁ ਕਾਰਣੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਯਸ੍ਸਾ ਯਸ੍ਸਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵੇਦਨਾਹਿ ਵਿਪਾਕਬ੍ਯਾਕਤਾਯ ਤੀਹਿਪਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾਯ ਸਵਿਪਾਕਤੋ ਸਵਿਪਾਕਤਾਵਿਸਿਟ੍ਠਸਬ੍ਯਾਪਾਰਸਉਸ੍ਸਾਹਤੋ ਵਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਵਿਪਾਕਬ੍ਯਾਕਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤੋ ¶ , ਅਨੁਸ੍ਸਾਹਤੋ, ਅਵਿਪਾਕਤੋ ਚ ਤਾਹਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵੇਦਨਾਹਿ ਸੁਖੁਮਾ. ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਅਵਿਪਾਕਤੋ, ਅਵਿਪਾਕਤਾਵਿਸਿਟ੍ਠਸਬ੍ਯਾਪਾਰਸਉਸ੍ਸਾਹਤੋ ਵਾਤਿ ਏਵਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਯ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ. ਕਮ੍ਮਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਹਿ ਕਮ੍ਮਪਟਿਬਿਮ੍ਬਭੂਤਾ ਚ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਰਹਤੋ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਾ ਵਿਪਾਕਾ. ਸਉਸ੍ਸਾਹਾ ਚ ਕਿਰਿਯਾ ਅਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ. ਸਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਸਗਬ੍ਭਾ ਵਿਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿ.

੫੦੦. ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਤੋਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦਾਭਾਵਤੋ ਸੁਖਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ. ਸਵਿਪ੍ਫਾਰਤੋਤਿ ਸਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤੋ, ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਭਵਨਤੋਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਣਤੋ. ਸੁਖਾਯ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸਾਤਤਾ. ਸਨ੍ਤਤਾਦਯੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਖੁਪੇਕ੍ਖਾਸੁ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਯਥਾਯੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਕਟਤੋਤਿ ਸੁਖਿਤੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋਤਿ ਦਿਸ੍ਵਾਪਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵਿਭੂਤਭਾਵਤੋ. ਸਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ.

੫੦੧. ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਸਮਾਪਨ੍ਨ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਭੂਮਿਵਸੇਨਾਪਿ ਵੇਦਨਾਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਇਤਰਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ.

ਓਘਨਿਯਤੋਤਿ ¶ ਓਘੇਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਤਥਾ ਯੋਗਨਿਯਤੋ, ਗਨ੍ਥਨਿਯਤੋ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਗਨ੍ਥੋਵ ਗਨ੍ਥਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਤੋਤਿ ਗਨ੍ਥਨਿਯਂ. ਏਵਂ ਨੀਵਰਣਿਯਂ, ਉਪਾਦਾਨਿਯਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਂਕਿਲੇਸੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਵਾ ਅਰਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ. ਸਾ ਅਨਾਸਵਾ.

੫੦੨. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾਯ. ਸਮ੍ਭੇਦੋਤਿ ਸਙ੍ਕਰੋ. ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਪੁਨ ਸੁਖੁਮੋਲ਼ਾਰਿਕਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਦੋਸੋ ਯਥਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਿਹਰਿਤਬ੍ਬੋ. ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਸੁਖੁਮਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਭਾਵਪੁਗ੍ਗਲਲੋਕਿਯਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤਂ ਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸੁਖਾਦਯੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਕੁਸਲਾ ਵੇਦਨਾ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਭਾਵਵਸੇਨ ਸੁਖੁਮਾ. ਕੁਸਲਜ੍ਝਾਨਸਹਗਤਾ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਗ੍ਗਲਵਸੇਨ ਸੁਖੁਮਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਜਾਤਿਆਦਯੋ ¶ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਵੋਮਿਸ੍ਸਕਾ ਏਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਭੇਦਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਰੋ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੁਖੇਨ, ਏਵਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੁਖੇਨਪਿ, ਯਥਾ ਚ ਜਾਤਿਮੁਖੇਨ, ਏਵਂ ਸਭਾਵਾਦਿਮੁਖੇਨਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਅਤਿਦਿਸਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਜਾਤਿਆਦਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁਪਿ ਮਿਥੋ ਅਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਉਪਾਦਾਯੁਪਾਦਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ‘‘ਨਿਸ੍ਸਯਦਹਨਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦੋਸਸਹਗਤਾਯ ਪਾਕਟਂ ਕੁਰੂਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਯਤਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨ ਨਿਯਤਾ, ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਨਕਵਿਪਾਕਤਾਯ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਦੇਵਦਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਿਯ. ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ ਸਭਾਵਤਿਖਿਣਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਸਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਤਤੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕਾ, ਤਤੋ ਅਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਤਿ ਤਿਵਿਧਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂਯੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਤਰਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਦੋਸਸਹਗਤਾ, ਲੋਭਸਹਗਤਾਤਿ ਅਭੇਦੇਨ. ਅਕੁਸਲਾ ਬਹੁਵਿਪਾਕਾ ਦੋਸੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਤਥਾ ਕੁਸਲਾ ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾ. ਮਨ੍ਦਦੋਸਤ੍ਤਾ ਅਕੁਸਲਾ ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾ ਸੁਖੁਮਾ. ਤਥਾ ਕੁਸਲਾ ਬਹੁਵਿਪਾਕਾ.

ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਨਿਕਨ੍ਤਿਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦੀਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਤਾ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੁਮਾਵ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਵਿਭਾਗਂ ਪਰਤੋ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਭਾਵਨਾਮਯਾਪੀਤਿ ਭਾਵਨਾਮਯਾਯ ਭੇਦਨੇਨ ¶ ਦਾਨਸੀਲਮਯਾਨਮ੍ਪਿ ਭੇਦਨਂ ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਭਾਵਨਾਯ ਪਗੁਣਬਲਵਕਾਲਾਦੀਸੁ ਕਦਾਚਿ ਞਾਣਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਾਵਨਾਮਯਾਪਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ’’ਤਿ. ਤਂਤਂਭੂਮਿਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਵੇਦਨਾਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਵਿਪਾਕਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾਵ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਾ ਨੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਰੂਪਾਵਚਰਕਿਰਿਯਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ ਚ ‘‘ਦਾਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ, ਸੀਲਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਸੁਖੁਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾਵ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾ ਨੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚ ਜਾਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਯਂ ਵਿਭਾਗੋ, ਏਵਂ ਸਭਾਵਕੋਟ੍ਠਾਸਾਦੀਸੁਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਬ੍ਬੋ ¶ ਚਾਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਲਕ੍ਖਣਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਓਕਾਸਵਸੇਨ ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸੁਖਾਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਭੂਮੀਸੁ. ਯਥਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਾ ਯਾ ਵੇਦਨਾ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਂ. ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨਾਤਿ ਯਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਵੇਦਨਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਪਿ. ਹੀਨਵਤ੍ਥੁਕਾਤਿ ਹੀਨਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਙ੍ਗੁਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾ ਹੀਨਵਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ. ਸਾਲਿਮਂਸੋਦਨਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਣੀਤਵਤ੍ਥੁਕਤਾਯ ਸੁਖੁਮਾਤਿ.

੫੦੩. ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਂ ਆਮਸਤਿ. ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਅਸਮਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸਤਾ ਵਿਸਭਾਗਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਸਦਿਸਕਿਚ੍ਚਤਾ ਅਸਂਸਟ੍ਠਤਾ, ਨ ਅਸਮ੍ਪਯੋਗੋ. ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਦੂਰਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਂਸਟ੍ਠਤਾ ਸਨ੍ਤਿਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਚ ਵੇਦਨਾਯ ਵੇਦਨਾਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਸਨ੍ਤਿਕਪਦਵਣ੍ਣਨਾਯ ਚ ‘‘ਸਭਾਗਤੋ ਚ ਸਰਿਕ੍ਖਤੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਸਦਿਸਸਭਾਵਤਾ ਅਸਰਿਕ੍ਖਤਾ. ਸਬ੍ਬਵਾਰੇਸੂਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਭੇਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਵਾਰੇਸੁ. ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਸਮਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸਤਾ ਸਭਾਗਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ਸਦਿਸਸਭਾਵਤਾ ਸਰਿਕ੍ਖਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਪਨ…ਪੇ… ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ.

ਇਤਿ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਵਣ੍ਣਨਾ.

ਕਮਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੦੪. ਏਤਨ੍ਤਿ ¶ ਏਵਂ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਂ. ਞਾਣਭੇਦਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਤ੍ਥਂ. ਕਮਤੋਤਿ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਤੋ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਯਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਕਤੋ, ਤਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ਭੇਦਤੋ, ਖਨ੍ਧੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਭਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨੂਨਾਧਿਕਤੋਤਿ ਪਞ੍ਚਭਾਵਤੋ. ਉਪਮਾਤੋਤਿ ਉਪਮਾਹਿ ਉਪਮੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਞਾਣੇਨ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਤੋ. ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋਤਿ ¶ ਯਥਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ. ਵਿਭਾਵਿਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਵਤਾ.

ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋਤਿ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਪਟਿਪਾਟਿ. ‘‘ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੮, ੯) ਪਠਮਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਤਿਯਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਦੁਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ. ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਤਤੋ ਪਰਾਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ…ਪੇ… ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਣੀਤਾ ਭੂਮਿਯੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਅਯਂ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕੋ (ਵਿਭ. ੩੫੫) ਏਕਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਵਤੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਚ. ਦਾਨਕਥਾਦਯੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੁਕ੍ਕਂਸਤੋ ਕਥਿਤਾ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵਤੋ ਪਨ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਇਧ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਵਚਨਂ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਹੇਤੁਕਤਾਯ ਹਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਕਲਲਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੫; ਕਥਾ. ੬੯੨) ਦੇਸਨਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਕਮਭਾਵੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵੇਨ ਪਨ ਅਨੇਕੇਸਂ ਵਚਨਾਨਂ ਸਹਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਦੇਸਨਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਮੋ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾਤਿ ਪਠਮਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਤਤੋ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ. ਸਤਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੇਨ ਨੇਸਂ ਦੇਸਨਾ ਸਿਯਾ. ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨੀਯਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ. ‘‘ਚਤੁਭੂਮਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਅਨਿਯਤਭੂਮਿਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਿਯਤਭੂਮਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ.

ਅਭੇਦੇਨਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਭੇਦਂ ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਏਕਜ੍ਝਂ ਪਿਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣੇਨ. ਅਤ੍ਤਗਾਹਪਤਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਗਾਹਸਙ੍ਖਾਤੇ ਦਿਟ੍ਠੋਘੇ ਨਿਪਤਿਤਂ. ਸਮੂਹਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਰੂਪਤੋ ਅਰੂਪਂ ਵਿਵੇਚੇਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮੂਹੇ ¶ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੁਜ੍ਜਨਦਸ੍ਸਨੇਨ. ਚਕ੍ਖੁਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯਭੂਤਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸੇਨ ਸਮੁਦਾਯਭੂਤਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਵਦਤਿ. ਯਾ ਏਤ੍ਥ ਇਟ੍ਠਂ, ਅਨਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਰੂਪਂ ਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਰੂਪਸਂਵੇਦਨਿਕਂ ਵੇਦਨਂ ਦੇਸੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਇਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਅਨਿਟ੍ਠਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ. ਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਿਤਾਕਾਰੇ ¶ ਵਿਸਯੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਕੇ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ, ਨ ਤਥਾ ਵੇਦਨਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਪ. ੧-੨), ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੬੨), ਛਦ੍ਵਾਰਾਧਿਪਤਿ ਰਾਜਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧੮੧ ਏਰਕਪਤ੍ਥਨਾਗਰਾਜਵਤ੍ਥੁ) ਵਚਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਧਿਪਤਿ.

੫੦੫. ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ‘‘ਸਾਸਵਂ ਉਪਾਦਾਨਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਨਾਸਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਤਂਸਭਾਵਤਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ, ਨ ਅਨਾਸਵਰੂਪਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ.

ਅਨਾਸਵਾਵ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ, ਅਨਾਸਵਾ ਖਨ੍ਧੇਸ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧ ਪਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਖਨ੍ਧਾਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਪਿ.

੫੦੬. ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾਨਂ ਸਭਾਗੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਸਭਾਗੇਕਸਙ੍ਗਹੋ. ਸਭਾਗਸਭਾਵੇਨ ਹਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਮਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਸਭਾਗਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਤਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਆਯੂਹਨਰਸਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਨ੍ਤਿ ਸਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਰੁਪ੍ਪਨਾਦਿਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਰਹਿਤਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਸਙ੍ਖਤਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਸਾਮਞ੍ਞੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਫੁਸਨਾਦਯੋ ਪਨ ਸਭਾਵਾ ਵਿਸੁਂ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਞ੍ਞੁਨਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਫਸ੍ਸਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇ ਏਵ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਸੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹਸ੍ਸ ਏਤਪ੍ਪਰਮਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਤੇਨ ਚ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਚ ਖਨ੍ਧੇ ਏਵ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਸੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਖਨ੍ਧਨਿਬ੍ਬਾਨਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਮਾਹ. ਵੇਦਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ‘‘ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫) ਵਚਨਤੋ ¶ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਾਨਂ ¶ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਨ ਪਞ੍ਚੇਵਾਤਿ ਚੋਦਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਦਵਰੋਧਤੋ’’ਤਿ.

੫੦੭. ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਵਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਤੋ’’ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨ ਵੇਦਨਾਯ ਆਬਾਧਕਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਆਕਾਰਗਾਹਿਕਾ ਤਂਤਂਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮੂਲਭੂਤਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਿਤ੍ਤਾਦਿ ਵਿਯ ਰੋਗਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਉਤੁਭੋਜਨਵਿਸਮਤਾਵਿਸਮਪਰਿਹਾਰਾਦਿ ਵਿਯ ਮੂਲਕਾਰਣਂ ਨਿਦਾਨਂ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਭੂਤਾ ਚੇਤਸਿਕਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਗਿਲਾਨੂਪਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੁਟ੍ਠਰੋਗਵਤੋ ਸਿਨਿਯ੍ਹਨਂ ਤਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾਵਾਯ ਵਿਯ ਬਾਲਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਦੁਕ੍ਖਾਵਹਾ ਅਸਪ੍ਪਾਯਸੇਵਨਸਦਿਸੀ. ਵੇਦਨਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਵੇਦਨਾਸਭਾਵਤ੍ਥਂ, ਵੇਦਨਤ੍ਤਲਾਭਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਰਣਟ੍ਠਾਨਤਾਯ, ਭੋਜਨਾਧਾਰਤਾਯ ਚ ਚਾਰਕੂਪਮਂ, ਭਾਜਨੂਪਮਞ੍ਚ ਰੂਪਂ. ਸੁਭਸਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਵੇਦਨਾਕਾਰਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ, ਵੇਦਨਾਭੋਜਨਸ੍ਸ ਛਾਦਾਪਨਤੋ ਚ ਅਪਰਾਧੂਪਮਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੂਪਮਾ ਚ ਸਞ੍ਞਾ. ਵੇਦਨਾਹੇਤੁਤੋ ਕਾਰਣਕਾਰਕੂਪਮੋ, ਪਰਿਵੇਸਕੂਪਮੋ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਭਤ੍ਤਕਾਰੋ ਏਵ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਰਿਵਿਸਤੀਤਿ ਪਰਿਵੇਸਕਗ੍ਗਹਣਂ. ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਬਾਧਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਚ ਅਪਰਾਧਿਕੂਪਮਂ, ਭੁਞ੍ਜਕੂਪਮਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੦੮. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਵਧਕਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਾਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਸੀਵਿਸੂਪਮੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੮) ਵਧਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਭਾਰੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾਰਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੨) ਭਾਰਾਤਿ, ‘‘ਅਤੀਤਮ੍ਪਾਹਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਏਵਮੇਵ ਰੂਪੇਨ ਖਜ੍ਜਿਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਏਤਰਹਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਰੂਪੇਨ ਖਜ੍ਜਾਮਿ. ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਅਨਾਗਤਂ ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਾਹਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਏਵਮੇਵ ਰੂਪੇਨ ਖਜ੍ਜੇਯ੍ਯਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ…ਪੇ… ਖਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯) ਖਜ੍ਜਨੀਯਪਰਿਯਾਯੇ ਖਾਦਕਾਤਿ, ‘‘ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੫) ਯਮਕਸੁਤ੍ਤੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਕਾਤਿ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਬਾਹੁਲ੍ਲੇਨ ਪਨ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਭੂਮਿਵਿਚਾਰੋ ਹੇਸੋਤਿ.

ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ¶ ਵਿਯਾਤਿਆਦੀਸੁ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਏਵਂ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡਾਦਿਸਦਿਸਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਯਥਾ ਫੇਣਪਿਣ੍ਡੋ ¶ ਨਿਸ੍ਸਾਰੋ ਪਰਿਦੁਬ੍ਬਲੋ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗੋ; ਗਹਿਤੋਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ, ਛਿਦ੍ਦਾਵਛਿਦ੍ਦੋ ਅਨੇਕਸਨ੍ਧਿਸਙ੍ਘਟਿਤੋ ਬਹੂਨਂ ਪਾਣਕਾਨਂ ਆਵਾਸੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੂਪਚਿਤੋ ਸਬ੍ਬਾਵਤ੍ਥਨਿਪਾਤੀ ਅਵਸ੍ਸਂਭੇਦੀ, ਏਵਂ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦਿਵਿਰਹਤੋ ਨਿਸ੍ਸਾਰਂ ਫੇਗ੍ਗੁ ਵਿਯ, ਸੁਖਭਞ੍ਜਨੀਯਤੋ ਦੁਬ੍ਬਲਂ, ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਾ ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਹਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਛਿਦ੍ਦਂ ਅਸੀਤਿਸਤਸਨ੍ਧਿਸਙ੍ਘਟਿਤਂ ਅਨੇਕਕਿਮਿਕੁਲਾਵਾਸਂ ਕਲਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੂਪਚਿਤਂ ਕਲਲਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਾਸੁਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਅਵਸ੍ਸਮੇਵ ਚ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੯੫; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੬ ਕਮਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ) ਪਨ ਪਰਿਮਦ੍ਦਨਾਸਹਨਮੇਵ ਉਪਮੂਪਮੇਯ੍ਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ ਨਿਸ੍ਸਾਰੋ ਪਰਿਦੁਬ੍ਬਲੋ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗੋ, ਗਹਿਤੋਪਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ, ਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ, ਤਥਾ ਵੇਦਨਾਪਿ. ਯਥਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ੋ, ਉਦਕਤਲਂ, ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਂ, ਉਦਕਜਲ੍ਲਿਕਂ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਪੁਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਹਣਵਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਜਾਯਤਿ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਪਿ ਵਤ੍ਥੁਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਕਿਲੇਸਜਲ੍ਲਂ, ਫਸ੍ਸਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਉਦਕਤਲੇ ਬਿਨ੍ਦੁਨਿਪਾਤਜਨਿਤੋ ਵਾਤੋ ਉਦਕਜਲ੍ਲਿਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਦਕਲਸਿਕਂ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਪੁਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੁਲ਼ਂ ਨਾਮ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਪਾਥਗਮਨਜਨਿਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਕਿਲੇਸਜਲ੍ਲਂ ਸਹਕਾਰੀਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਂ ਨਾਮ ਕਰੋਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮੂਲਕਾਰਣਭੂਤੇਹਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਾਦਨਭੂਤੇਹਿ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਵਟ੍ਟਗਤਂ ਵੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਊਨੇਹਿਪਿ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੇਵ. ਇਧ ਮੁਹੁਤ੍ਤਰਮਣੀਯਤਾ ਉਪਮੋਪਮੇਯ੍ਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਯਥਾ ਪਨ ਮਰੀਚਿਕਾ ਅਸਾਰਾ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਾ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਤੁਂ ਵਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਵਾ ਭਾਜਨਂ ਵਾ ਪੂਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਏਵਂ ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਅਸਾਰਾ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਾ. ਯਥਾ ਚ ਮਰੀਚਿਕਾ ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਮਾਨਾ ਸਞ੍ਜਾਤੂਮਿਵੇਗਾ ਵਿਯ ਖਾਯਨ੍ਤੀ ਮਹਾਜਨਂ ਵਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬੇਤਿ, ਏਵਂ ਸਞ੍ਞਾਪਿ ‘‘ਨੀਲਂ ਪੀਤਂ ਦੀਘਂ ਰਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਭਾਵਮਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਸੁਭਂ ਸੁਖਂ ਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਲੋਕਂ ਵਿਪ੍ਪਲਮ੍ਬੇਤਿ.

ਯਥਾ ¶ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਸਾਰੋ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗੋ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗੋਪਾਨਸੀਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਪਨੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਉਪਨੀਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਵਟ੍ਟਿਸਮੋਧਾਨੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਿ ¶ ਅਸਾਰੋ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗੋ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨੋ ਚ. ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਹਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਚੇਤਨਾਦੀਨਂ, ਤੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਯਥਾ ਚ ਮਾਯਾ ਅਸਾਰਾ ਅਗਯ੍ਹੁਪਗਾ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਇਤ੍ਤਰਾ ਲਹੁਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਅਮਣਿਆਦਿਮੇਵ ਮਣਿਆਦਿਰੂਪੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਮਹਾਜਨਂ ਵਞ੍ਚੇਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਅਸਾਰਂ ਇਤ੍ਤਰਂ ਲਹੁਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਨੇਵ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਵਿਯ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਵਿਯ, ਠਿਤਂ ਵਿਯ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਗਾਹਾਪੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਦੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਗਮਨੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਗਮਨਾਦੀਸੂਤਿ. ਏਵਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਾਯਾਸਦਿਸਂ.

ਪਞ੍ਚਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਸੁਭਾਦਿਸਭਾਵਾ ਏਵ ਸਂਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਵਤ੍ਥੁਭਾਵਾਦਿਤੋਤਿ ਅਸੁਭਾਦਿਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਏਵ, ਤਥਾਪਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣੀਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤੁਵਿਪਲ੍ਲਾਸਪ੍ਪਹਾਨਕਰਾਤਿ ਤੇਸਂ ਗੋਚਰਭਾਵੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਸੁਭਾਦਿਭਾਵੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

੫੦੯. ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਨ ਵਿਹਞ੍ਞਤਿ ਪਰਿਵਿਦਿਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਵਿਪਸ੍ਸਕੋਪਿ ਤੇਸਂ ਵਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨ ਦੁਕ੍ਖਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਖੀਣਾਸਵੇਸੁ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇ ਹਿ ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਨ ਬਾਧੀਯਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ‘‘ਆਹਾਰਸਮੁਦਯਾ ਰੂਪਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੬,੫੭) ਵਚਨਤੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਰੂਪੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਭੂਤੇ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੇਪਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਰੂਪਂ ਪਨ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਹੋਤੀਤਿ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਤਯੇ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਇਮੇ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਦਯੋ ਵਿਧਮੀਯਨ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸੁਭੇ ਸੁਭਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਪਜਹਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਰਾਗਭੂਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਸੁਭਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਹਿ ਕਾਮਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ ¶ , ਕਾਮਰਾਗਮੁਖੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਲੋਭਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵਦਤਿ. ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਤਿ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ.

‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩੯; ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੪) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੇਦਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇ ਫਸ੍ਸਾਹਾਰੇਪਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਹਾਰਪਰਿਜਾਨਨੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਫਸ੍ਸਪਰਿਜਾਨਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਵੇਦਨਾਯ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਪਜਹਤਿ. ਸੁਖਤ੍ਥਮੇਵ ਭਵਪਤ੍ਥਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਭਵੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ. ਤਤੋ ਏਵ ਭਵਯੋਗੇਨ ਵਿਸਂਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਭਵਾਸਵੇਨ ਚ ਅਨਾਸਵੋ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਵੇਦਨਂ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰੇਨ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ, ਸੁਖਂ ਵਾ ਵਿਨਾਸਿਤਂ ਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਤਤੋ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੩੭; ਵਿਭ. ੯੦੯) ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਸੁਖਬਹੁਲੇ ਸੁਗਤਿਭਵੇ ਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗੋਸੀਲਗੋਵਤਾਦੀਹਿ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਸੁਖਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨੇਵ ਪਰਾਮਸਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਯ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋਪਿ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਯ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤੀਰੇਤਿ ਚਾਤਿ ‘‘ਸਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਖਾਰੇ…ਪੇ… ਪਰਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਯੋਪਿ ਵਿਧਮਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦਿਟ੍ਠੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ…ਪੇ… ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਮੁਖੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਤੀਹਿਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਪਜਹਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਗ੍ਗਾਹਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਘਨਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜੋਘਂ ਉਤ੍ਤਰਤਿ. ਤਤੋ ਏਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯੋਗੇਨ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੇਨ ਅਨਾਸਵੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਮੋਹਬਲੇਨੇਵ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤਂ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਕਾਯਗਨ੍ਥਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਯਞ੍ਚ ¶ ਖੋ ਇਦਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਤਿਪਿ, ਮਨੋ ਇਤਿਪਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਇਤਿਪਿ, ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਨਾਲਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਿਤੁਂ, ਨਾਲਂ ਵਿਰਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਨਾਲਂ ਵਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਂ ਮਮਾਯਿਤਂ ¶ ਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੨) –

ਵਚਨਤੋ ਯਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਏਵਂ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਮਹਾਨਿਸਂਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਦਿਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਵਿਧਮਨੁਪਾਯਭਾਵਤੋ ਏਵਂ ਵਿਪੁਲੁਦਯਂ. ਵਧਕਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਵਧਕਾਦਿਵਸੇਨ. ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ.

ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੧੫. ਆਯਤਨਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਯਤਨਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੧੦. ‘‘ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ ¶ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਆਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਰਤੋ ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨੇਸਂ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ.

ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ, ਭਾਵਤ੍ਥੋ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਮੇਵ. ਸੋ ਪਨ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਦੁਵਿਧੋ – ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਸਾਧਾਰਣੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ, ਸਾਧਾਰਣੋ ਆਯਤਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ.

ਤੇਸੁ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਤਾਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਤੋ, ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਤ੍ਥਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸ੍ਸਾਦੇਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਧੁਂ ਚਕ੍ਖਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਚਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਰਸਸਾਯਨਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਰੂਪਾਰਾਮਂ ਰੂਪਰਤਂ ਰੂਪਸਮ੍ਮੁਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੦੯) ਵਚਨਤੋ ਚਕ੍ਖੁ ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਸੋਤਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਾਰਾਮਤਾਦਿਭਾਵੇ ਯੋ ‘‘ਯਂ ਚਕ੍ਖੁ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਸਾਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੫੯੭) ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ‘‘ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹਭੂਤਪ੍ਪਸਾਦਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੬੦੦; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੩੩) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਏਵ ਚਕ੍ਖੁਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਗਵਾਦੀਸੁ ਗੋਸਦ੍ਦਾਦਿ ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਚਾਤਿ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਚਕ੍ਖਤੀਤਿ ਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸਮਵਿਸਮਵਿਭਾਵਨਮੇਵ ¶ ਆਚਿਕ੍ਖਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਭਾਵੇਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਵਾ ਧਾਤੂਨਂ ਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਤਾ ਚ ਚਕ੍ਖਤਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਰਤ੍ਤਦੁਟ੍ਠਾਦਿਕਾਲੇਸੁ ਕਕਣ੍ਟਕਰੂਪਂ ਵਿਯ, ਉਦ੍ਦਰੂਪਂ ਵਿਯ ਚ ਵਣ੍ਣਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਹਦਯਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਰੂਪਯਤਿ ਰੂਪਮਿਵ ਪਕਾਸਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਵਿਗ੍ਗਹਮਿਵ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਣਂ ਵਾ ¶ ਰੂਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਣਞ੍ਚ ਪਕਾਸਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਵਾ ਧਾਤੂਨਂ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥੋ ਏਵ ਰੂਪਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵਣ੍ਣਵਾਚਕਸ੍ਸ ਰੂਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰੂਪਯਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ, ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਵਾਚਕਸ੍ਸ ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਉਦਾਹਰੀਯਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਵਚਨਸਦ੍ਦੋ ਏਵ ਗਹਿਤੋ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਵਚਨਸਦ੍ਦੋ ਏਵੇਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ. ਸਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸਕੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਪ੍ਪੀਯਤਿ, ਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਗਮੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੂਚਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਪਾਕਟਂ ਗਨ੍ਧਵਸੇਨ ‘‘ਇਦਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪੁਪ੍ਫਾਦਿਵਤ੍ਥੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਮਤ੍ਥਿ, ਚਮ੍ਪਕਾਦਿਫਲਮਤ੍ਥਿ, ਅਮ੍ਬਾਦੀ’’ਤਿ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਰਸਗ੍ਗਹਣਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਆਹਾਰਰਸੇ ਨਿਨ੍ਨਤਾਯ ਜੀਵਿਤਂ ਅਵ੍ਹਯਤੀਤਿ ਜਿਵ੍ਹਾ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣੇਨ. ਕੁਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਸਾਸਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯੋਤਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਹੇਤੁਭਾਵਂ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਕਾਮਰਾਗਨਿਦਾਨਕਮ੍ਮਜਨਿਤੇਸੁ, ਕਾਮਰਾਗਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯੇਸੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਤਰਸਾਸਵਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ. ਤੇਨ ਹਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸੁਖਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਮ੍ਪਿ ਸੇਵਨ੍ਤਿ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਤ੍ਥੁਕਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਬਲਵਕਾਮਾਸਵਾਦਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸਾਸਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਮੁਨਾਤੀਤਿ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਮਿਨਮਾਨੋ ਵਿਯ, ਮਹਾਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨਤੇ ਇਤਿ ਵਾ ਮਨੋ, ਤਂ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਕ੍ਖਣਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣੇਨ ਆਯਤਨਸਦ੍ਦਪਰਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਤੇ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਮਨੋਗੋਚਰਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਏਕਾਯਤਨਭਾਵਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਮਨਨਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਭਾਵੇਹਿ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਪਾਕਟਾਨਿ, ਤਥਾ ਅਪਾਕਟਾ ਚ ਅਞ੍ਞੇ ਮਨੋਗੋਚਰਾ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਨ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥੋ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ. ਧਾਰੀਯਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਰੂਪੇਨ ਅਵਧਾਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਰੂਪਾਦਯੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਏਵ ਯਥਾਸਕਂ ¶ ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ ¶ , ਨ ਏਵਮੇਤੇ, ਏਤੇ ਪਨ ਅਨੇਕਧਮ੍ਮਭਾਵਤੋ, ਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋਪਿ ਮਨਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ.

੫੧੧. ਸੇਨ ਸੇਨਾਤਿ ਸਕੇਨ ਸਕੇਨ. ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਉਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਵਾਯਮਨ੍ਤੀਤਿ ਉਸ੍ਸਹਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਚ੍ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਆਯਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਯਤਨਾਨੀਤਿ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋ ਆਯਤਨਸਦ੍ਦੋ, ਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਸੁ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਤੇ ਚਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕੇ ਧਮ੍ਮੇ. ਤੇ ਹਿ ਤਂਤਂਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਯਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯਾ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਲੀਨਾਨਿ ਅਪਾਕਟਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਤ੍ਥਰੇਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ. ਨ ਨਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਵਸੇਨ ਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਆਯਤਨਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਆਮੇਡਿਤਵਚਨਂ ਅਸ੍ਸਾ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

੫੧੨. ਏਵਂ ਅਵਯਵਭੇਦਵਸੇਨ ਆਯਤਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯਤੋਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਸਾਧੁਫਲਭਰਿਤਤਾਯ, ਅਪਰਿਸ੍ਸਯਤਾਯ ਚ ਮਨੋਰਮ੍ਮੇ.

ਤਤ੍ਥ ਨਿਵਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਵਸਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾ’’ਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਸੁਵਣ੍ਣਰਤਨਾਦੀਨਿ ਨਿਵੁਤ੍ਥਾਨਿ ਵਿਯ ਆਕਿਣ੍ਣਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਪਦੇਸੋ ਤੇਸਂ ਆਕਰੋ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੂਤਿ ਤੇ ਤੇਸਂ ਆਕਰੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚ…ਪੇ… ਆਕਰੋ’’ਤਿ. ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੋ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਅਨੇਕੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਤਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਸਮੋਸਟਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਸਮੋਸਰਣਤੋ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਲੇਸੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਞ੍ਜੋ ਨਤ੍ਥਿ ਅਨਾਗਤੇ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੦). ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਤੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਏਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇ ਚਕ੍ਖਾਦਿਕੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਚਾਰਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੇਸੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਵਾ ਤੇ ¶ ਤੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ. ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਮਨ੍ਤਰੇਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਆਧਾਰਾਧੇਯ੍ਯਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਪਧਾਨਤਾਯ ਕਾਰਣਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ‘‘ਤੇਸਂ ਅਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ’’ ਇਚ੍ਚੇਵਾਹ, ਨ ‘‘ਭਾਵੇ ਭਾਵਤੋ’’ਤਿ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ¶ ‘‘ਚਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਆਯਤਨਤੋ ਆਯਾਨਂ ਤਨਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ. ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬਹੁਭਾਵਤੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਤੇ ਬਹੂ ਏਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਿਚ੍ਚਕਰਾਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਤੇ ਆਯਤਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

੫੧੩. ਤਥਾ ਤਥਾ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਾ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਭਾਵੋ.

ਤਾਵਭਾਵਤੋਤਿ ਤਤ੍ਤਕਤੋ, ਤੇਨ ਅਨੂਨਾਧਿਕਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਧਿਕਭਾਵਤੋ ਚੋਦਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਲਕ੍ਖਣਧਾਰਣਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਊਨਚੋਦਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਭਵਙ੍ਗਮਨਸਙ੍ਖਾਤੋਤਿ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਲਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਭਵਙ੍ਗਮਨਸਙ੍ਖਾਤੋ. ਚਲਨਵਸੇਨ ਭਵਙ੍ਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਏਵ ਆਵਜ੍ਜਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਤਿ ਆਵਜ੍ਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਰਣਭੂਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਵਙ੍ਗਮਨਸਙ੍ਖਾਤੋ…ਪੇ… ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ. ਸਤਿਪਿ ਅਸਾਧਾਰਣਭਾਵੇ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਹਿ ਵਾ ਅਸਾਧਾਰਣਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਸਾਧਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੧੪. ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਾਦੀਸੁ ਅਯੁਤ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਦਾਚਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਕਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਯਮ. ਅਟ੍ਠ. ਆਯਤਨਯਮਕ ੧੮-੨੧). ਤਸ੍ਮਾ ਆਯਤਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਤਾਵ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਹਾਨਕ੍ਕਮੋ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤੋ, ਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨੀਯਤੋ ¶ , ਨ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ ਅਡ੍ਢੇਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਕਾਮਾਵਚਰਤ੍ਤਾ, ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਚਤੁਭੂਮਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭਾਵਤੋ ਚਾਤਿ. ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਹੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਭਾਵੇਨ, ਵਿਸਯੀਭਾਵੇਨ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਸੁਪਿ ਪਠਮਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਪਠਮਤਰਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਦੇਸਿਤਨ੍ਤਿ.

ਤਤੋ ਘਾਨਾਯਤਨਾਦੀਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬਹੁਪਕਾਰਤ੍ਤਾਭਾਵੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤੇਹਿ ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਅਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸਹ ਵਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਏਕੇਨ ਕਮੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਘਾਨਾਦਿਕ੍ਕਮੇਨ ਦੇਸਿਤਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ¶ . ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਹਿ ਦੇਸਿਤੇਸੁ ਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਚੋਦੇਤੁਂ, ਨ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਨ ਦੇਸੇਤੁਨ੍ਤਿ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਸੁਪਾਕਟਾਨੀਤਿ, ਮਨਾਯਤਨਂ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਚ੍ਚੁਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ…ਪੇ… ਕਿਞ੍ਚਿ ਯਾਵ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਤੋ ਭੂਤਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁਪਿ ਦੂਰਤਰੇ ਦੂਰੇ, ਸੀਘਤਰਂ ਸੀਘਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਦ੍ਵਯਞ੍ਹਿ ਦੂਰਗੋਚਰਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚਕ੍ਖੁ ਦੂਰਤਰਗੋਚਰਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਦੂਰਤਰੇ ਨਦੀਸੋਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਸੋਤਪਟਿਘਾਤਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ. ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਸੁਪਿ ਘਾਨਂ ਸੀਘਤਰਵੁਤ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪੁਰਤੋ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੋ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ. ਯਥਾਠਾਨਂ ਵਾ ਤੇਸਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਰੀਰੇ ਸਬ੍ਬੁਪਰਿ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਧੋ ਸੋਤਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਅਧੋ ਘਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਅਧੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ, ਤਥਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤੋ, ਮਨੋ ਪਨ ਅਰੂਪਿਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਾ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਂਤਂਗੋਚਰਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਇਮੇਸਂ ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਗੋਚਰੋ ਵਿਸਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਗੋਚਰਵਿਸਯੋ, ਮਨੋ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਗੋਚਰੋ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋ? ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਿਤਭਾਵਤੋ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਏਤੇਨ ਚਕ੍ਖਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਰੂਪਾਦਿਵਚਨਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਮਾਹ.

੫੧੫. ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਗਣਨਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਜਾਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਚਕ੍ਖੁਭਾਵਸਮਾਨਤਾਵਸੇਨ. ਪਚ੍ਚਯਭੇਦੋ ਕਮ੍ਮਾਦਿਭੇਦੋ. ਦਾਨਾਦਿਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ¶ ਹਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾਨਂ, ਬਾਹਿਰਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਭੇਦੇਨ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਵਿਸਦਿਸਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਨਿਰਯਾਦਿਕੋ, ਅਪਦਾਦਿਗਤਿਨਾਨਾਕਰਣਞ੍ਚ ਗਤਿਭੇਦੋ ਗਤੀਨਂ, ਗਤੀਸੁ ਵਾ ਭੇਦੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦਿਕੋ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਕੋ ਚ ਨਿਕਾਯਭੇਦੋ. ਤਂਤਂਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਭੇਦੋ ਪੁਗ੍ਗਲਭੇਦੋ. ਯਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਏਵ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਭੇਦੋ ਤਾਦਿਸਭੇਦਾਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤਤੋ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਝਾਨਵਿਰਹਿਤਂ ਨਾਮ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਏਕਾਸੀਤਿਯਾ ਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਏਕਵੀਸੁਤ੍ਤਰਸਤਪ੍ਪਭੇਦਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਤ੍ਥੁ. ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਨ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦਂ. ਪਟਿਪਦਾ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾਦਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਝਾਨਾਧਿਪਤਿਭੂਮਿਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨੀਲਂ ਨੀਲਸ੍ਸ ਸਭਾਗਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਸਭਾਗਂ. ਪਚ੍ਚਯੋ ਕਮ੍ਮਾਦਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਕੁਸਲਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਤਾ, ਸੀਤਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਤਾ ¶ ਚ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਗਤਿਨਿਕਾਯਭੇਦੋ. ਸਭਾਵਨਾਨਤ੍ਤਭੇਦਤੋਤਿ ਸੁਖਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ ਸਭਾਵਭੇਦੋ. ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸੋਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ.

੫੧੬. ‘‘ਅਨਾਗਮਨਤੋ ਅਨਿਗ੍ਗਮਨਤੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸਰੂਪਤ੍ਤਾ ਉਦਯਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੁਤੋਚਿ ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਵਯਤੋ ਚ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਕ੍ਖਣੇਪਿ ਇਤ੍ਤਰਕਾਲਤਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਈਹਨਂ ਈਹਾ, ਚਿਨ੍ਤਨਵਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਰਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ, ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਂ ਏਵਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਈਹਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਚ ਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਪਨ ਈਹਾ ਚ ਹੋਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਚਾਤਿ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਵਚਨਂ. ਧਮ੍ਮਤਾਵਾਤਿ ਸਭਾਵੋ ਏਵ, ਕਾਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਾ ਈਹਾਬ੍ਯਾਪਾਰਰਹਿਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਾਦਿਭਾਵੋ ਧਮ੍ਮਤਾ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਭਵਨਵਿਸੇਸਨਂ ਯਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ‘‘ਸੁਞ੍ਞੋ ਗਾਮੋਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੮) ਵਚਨਤੋ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮੋ ਵਿਯ ¶ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਨ੍ਨਪਾਨਸਹਿਤਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤੇ ਸੁਞ੍ਞਗਾਮੇ ਯਂ ਯਦੇਵ ਭਾਜਨਂ ਪਰਾਮਸੀਯਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਰਿਤ੍ਤਕਂਯੇਵ ਪਰਾਮਸੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਧੁਵਾਦਿਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਨਿ ਯੋਨਿਸੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਯਮਾਨਾਨਿ ਰਿਤ੍ਤਕਾਨੇਵ ਏਤਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਧੁਵਸੁਭਸੁਖਤ੍ਤਭਾਵਵਿਰਹਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਚਕ੍ਖਾਦਿਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਕਭਾਵੇਨ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਭਿਘਾਤਕਾਨੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਹਿਸੁਸੁਮਾਰਪਕ੍ਖੀਕੁਕ੍ਕੁਰਸਿਙ੍ਗਾਲਮਕ੍ਕਟਾ ਛ ਪਾਣਕਾ. ਵਿਸਮਬਿਲਾਕਾਸਗਾਮਸੁਸਾਨਵਨਾਨਿ ਤੇਸਂ ਗੋਚਰਾ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਮਾਦਿਅਜ੍ਝਾਸਯੇਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਵਿਸਮਭਾਵਬਿਲਾਕਾਸਗਾਮਸੁਸਾਨਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਦਿਸੂਪਾਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਵਨਭਾਵੇਹਿ ਅਭਿਰਮਿਤਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਵਿਸਮਾਦਿਸਦਿਸਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਇਤਿ ਆਯਤਨਾਨਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਮੁਖਵਣ੍ਣਨਾ.

ਧਾਤੁਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੧੭. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਕਾਮਂ ਰੂਪਾਲੋਕਮਨਸਿਕਾਰਾਦਯੋਪਿ ¶ ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ, ਤੇ ਪਨ ਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਂ, ਚਕ੍ਖੁ ਅਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣੇਨਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯਥਾ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦੋ, ਯਵਙ੍ਕੁਰੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁ ਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਾਸਾਧਾਰਣਂ, ਨੀਲਾਦਿਸਬ੍ਬਰੂਪਸਾਧਾਰਣਞ੍ਚਾਤਿ ਸਾਮਿਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ.

ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਏਵਂ ਏਵਞ੍ਚ ਤਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਿਨਿਯੁਞ੍ਜਮਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਦਹਤੀਤਿ ਚ ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਦੀਪੀਯਤੀਤਿ ਵਿਨਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਨ ਧਾਤੂਤਿ ਏਸ ਸਦ੍ਦੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਭਾਵਕਰਣਾਧਿਕਰਣੇਸੁ ਚ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਅਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਧਾਤੁਯੋ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਵਿਦਹਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਵਿਧਂਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਲੋਕਿਯਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਂ. ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਅਵਤ੍ਥਿਤਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਾ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਾ. ਸੁਵਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਧਾਤੁਯੋ ਸੁਵਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਬੀਜਭੂਤਾ ਸੇਲਾਦਯੋ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ‘‘ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਸੁ ਧਾਤੂਸੁ ਯੋ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲੋਕਿਯਾ ਹਿ ਧਾਤੁਯੋ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਚੇਤਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਨ ਧਾਤੁਵਸੇਨ ¶ . ਕਾਮਂ ਪਞ੍ਚਪਿ ਅਤ੍ਥਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਯਦਾ ਕਤ੍ਤੁਵਚਨਿਚ੍ਛਾ, ਨ ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਭਾਵੋ. ਯਦਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾ, ਨ ਤਦਾ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪੀਤਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਗ੍ਗਹਣਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ.

੫੧੮. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਧਾਤੀਤਿ ਧਾਤੂਤਿ ਪਦਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਧਾਰਣਤ੍ਥੋ ਧਾ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੋਪਿ ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਸਦਿਸੋ ਵਿਧਾਨਧਾਰਣਤ੍ਥਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਸਭਾਵਮਤ੍ਤਧਾਰਣਞ੍ਚ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਧਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਧਾਤੁਯੋ ਵਿਯ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੀਹਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਕੇਸਰਿਮ੍ਹਿ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਾ ਪੁਰਿਸੇ ਸੇਲਾਵਯਵੇਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਞਾਣਞ੍ਚ ਞੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਅਵਯਵਾ ਤਪ੍ਪਭੇਦਭੂਤਾ ਧਾਤੁਯੋ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਾਵਯਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦੋ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਏਕਦੇਸੋ, ਞੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭੇਦੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਪੀਤਿ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਾਵਯਵਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬੋ ਸਭਾਵੋ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯੋ, ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਹਿ ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ, ਵਿਸਭਾਗਲਕ੍ਖਣਾਵਯਵੇਸੁ ਰਸਾਦੀਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਤਾਦਿਸੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਵਯਵੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਉਪਚਰਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਰਸਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁਪਿ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਏਵ. ‘‘ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਪਦਤ੍ਥੇ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਛਧਾਤੁਰੋ. ਯੋ ਲੋਕੇ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੋ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਛਧਾਤੁਰੋ ਛਨ੍ਨਂ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਨਿਜ੍ਜੀਵਮਤ੍ਤਾਨਂ ਸਭਾਵਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯਮਤ੍ਤੋ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਜੀਵੋ ਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੫੧੯. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਕਮੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਧੇਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਧਾਤੂਨਂ ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਫਲਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੋ ਏਵ, ਮਨੋਧਮ੍ਮਧਾਤੂਨਞ੍ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ, ਵਿਪਾਕਮਨੋਧਾਤੁ ਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਨਾਪਿ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ¶ ਚ, ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਪਨ ਵੇਦਨਾਦਿਕਾ ਸਹਜਾਤਾ ਸਹਜਾਤਾਦਿਨਾ, ਅਸਹਜਾਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਨਾ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ, ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨਾ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਮਨੋਵਸੇਨ ਵਾ. ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਮਨੋਪਿ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਮਨੋਧਾਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਵਾ ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੂਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਫਲਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿ.

੫੨੦. ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵਸੇਨਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਭਾਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਾਯ ਧਾਤੂਨਂ ਵਸੇਨ. ਅਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾਵਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਸਭਾਵੇਸੁ ਨ ਕਦਾਚਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਚਨ੍ਦਾਭਾਸੂਰਿਯਾਭਾਦਿਕਾ ਵਣ੍ਣਨਿਭਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਧਾਤੁਯੇਵ ਹਿ ਆਭਾਧਾਤੂ’’ਤਿ. ਰੂਪਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਰਾਗਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਰੂਪਾਦਯੋ ਏਵਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਵਚਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਤਿਪਿ ਰਾਗਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਰਮ੍ਮਣਂ ਸੁਭਧਾਤੂਤਿ ਦੁਤਿਯੋ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸੇਸਾਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਨਿਰੋਧਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਨਿਰੋਧਮਤ੍ਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾਰੁਪ੍ਪਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਭਾਵਤੋ. ਤਦਞ੍ਞਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ ਵਿਯ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਮਨੋਧਾਤੂਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਲਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਧਾਤੁਦ੍ਵਯਗ੍ਗਹਣਂ.

‘‘ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਮਰਾਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਵਾ ਕਾਮਗੁਣੋਪਸਂਹਿਤੋ. ਯਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇਤਿ ਯੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਵੀਚਿਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਓਕਾਸੇ. ਓਗਾਲ਼੍ਹਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਧੋਭਾਗੇ ਚ ਓਕਾਸੇ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਵਚਰਾ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚਰਨ੍ਤਾਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਏਵ ਠਾਨੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ.

ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਧਾਤੁ ¶ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਏਵ ਵਿਤਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦਾਨਮਯਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਤੋ, ਸੀਲਮਯਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਤੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਾ. ਵਿਹਿਂਸਾਧਾਤੁ ਚੇਤਨਾ, ਪਰਵਿਹੇਠਨਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ. ਅਵਿਹਿਂਸਾ ਕਰੁਣਾ.

ਹੀਨਾਤਿ ¶ ਹੀਲ਼ਿਤਾ. ਪਣੀਤਾਤਿ ਸਮ੍ਭਾਵਿਤਾ. ‘‘ਨਾਤਿਹੀਲ਼ਿਤਾ ਨਾਤਿਸਮ੍ਭਾਵਿਤਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ’’ਤਿ ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤਾ ਹੀਨਦੁਕਤੋ ਏਵ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਧਾਤੁ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਉਭੋਪੀਤਿ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਯਦਿਪਿ ਛਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਪਚ੍ਛਾਚਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਸਙ੍ਖੇਪੋਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਅਨੇਕੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦੀਨਂ, ਤਾਸੁ ਚ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਾਯ ਨਾਨਾਧਾਤੂਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨੇਕਧਾਤੁ ਨਾਨਾਧਾਤੁ ਲੋਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਪ੍ਪਭੇਦਮਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ.

੫੨੧. ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਮਨੋਧਾਤੁਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭੇਦੇਨਾਤਿ ਬਹੂਸੁ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਲਿਖਿਤਂ, ਕੇਸੁਚਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਮਨੋਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭੇਦੇਨਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਕੇਵਲੇਨ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਵਿਜਾਨਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਪਭੇਦਵਚਨਤੋ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਗਹਣਾਨਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ ਸਨ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਾ ਵਾ ਮਨੋਧਾਤੁਗਹਣਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਕਾਯਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤੁਲ੍ਯਯੋਗੇ ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸਾਭਾਵਤੋ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਠੋ ਸਿਯਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਕਾਯਵਿਞ੍ਞਾਣਮਨੋਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਭੇਦੇਨਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ ਤਸ੍ਸ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦ੍ਵਯਤਂ, ਨਿਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੇਕਤਾਨਿਚ੍ਚਤਾਪਕਾਸਨਂ ਤੇਸਂ ਜੀਵਸਞ੍ਞਾਸਮੂਹਨਨਾਯ ਹੋਤਿ. ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਦੇਸਨਾ ਸਙ੍ਖੇਪਦੇਸਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੇਸਨਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਾ, ਤਦੁਭਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਅਨਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ (ਵਿਭ. ੧੭੨ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾ ਅਤਿਸਙ੍ਖੇਪਦੇਸਨਾ, ਆਭਾਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਅਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਾ, ਤਦੁਭਯਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਅਨਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਾ.

ਅਸ੍ਸ ¶ ਭਗਵਤੋ. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਤੇਜਸਾ ਵਿਹਤਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਤੇਜਵਿਹਤਂ.

੫੨੨. ਸਙ੍ਖਤੋਤਿ ¶ ਗਣਨਤੋ. ਜਾਤਿਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਜਾਤਿਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦੋ’’ਤਿ. ਵੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਅਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣਤੋ. ਸੇਸਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਵਿਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿ.

੫੨੩. ਤਾ ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦਯੋ ਪਞ੍ਚਪਿ.

ਪੁਰਿਮੇਹੇਵਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਏਵ. ਜਵਨਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਪਨ ਜਵਨਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਧਾਤੂਤਿ ਪਨ ਸਹਜਾਤੋ ਵੇਦਨਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਹਜਾਤ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਅਵਿਗਤਾਦੀਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਯਥਾਰਹਂ ਹੇਤੁਅਧਿਪਤਿਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਾਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਝਾਨਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਬਹੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਏਕਚ੍ਚਾ ਚ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਸੁਖੁਮਰੂਪਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਨਨ੍ਤਰਭਾਵਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇ ਯੋਗ੍ਯਾ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਪਾਕਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਾਯ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਪਨ ਵਿਪਾਕਾਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਏਕਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਾਯ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਂ ਕਾਮਾਵਚਰਕਿਰਿਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਦ੍ਵਯਂ ਆਰੁਪ੍ਪਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਏਵਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਪਾਕਟੋਯਮਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਤੋ ਅਤਿਰੇਕੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਕੇਵਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਲੋਕਾਦਯੋਤਿ ਆਲੋਕੋ ਨਾਮ ਸੂਰਿਯਾਲੋਕਾਦਿ. ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਂ ਸੇਸਾਨਿਪਿ.

ਵਿਵਰਂ ਨਾਮ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸੋਤਬਿਲਂ. ਵਾਯੁ ਗਨ੍ਧੂਪਸਂਹਰਣਕਵਾਤੋ. ਆਪੋ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਆਹਾਰਸ੍ਸ ਤੇਮਨਕਉਦਕਂ. ਪਥਵੀ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ. ਭਵਙ੍ਗਮਨਂ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਲਿਤਂ ਭਵਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਆਵਜ੍ਜਨਮਨਸਿਕਾਰੋ.

੫੨੪. ਅਵਿਸੇਸਤੋ ¶ ¶ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਕਾਰਸ੍ਸ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਏਵਾ’’ਤਿ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਭੂਮਿਵਿਚਾਰੋ ਏਸੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਖਤਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਂ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋਨਾਮ ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਅਪਰਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਅਨਾਗਤੋ. ਉਭਯਤ੍ਥ ਚ ਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁਯੋ ਸਭਾਵਵਿਵਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ ਵਾ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਦਯੋ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ. ਅਪਰਨ੍ਤੋ ਵਯੋ ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤੋਤਿ ਪਾਕਾਭਾਵਤੋ ਵਿਦ੍ਧਂਸਾਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਭੇਰਿਤਲਂ ਵਿਯ ਚਕ੍ਖੁਦਾਤੁ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ. ਆਦਾਸਤਲਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਨ੍ਤਂ ਨਾਮ ਉਚ੍ਛੁਯਨ੍ਤਂ. ਚਕ੍ਕਯਟ੍ਠੀਤਿ ਤਿਲਮਨ੍ਥਂ ਆਹ. ਸੋ ਹਿ ਅਚਕ੍ਕਬਨ੍ਧੋਪਿ ਤਂਸਦਿਸਤਾਯ ਚਕ੍ਕਯਟ੍ਠੀਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਚਕ੍ਕਬਨ੍ਧਮੇਵ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਮਾਹਿ ਚ ਉਪਮਾਹਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨ. ਭੇਰਿਤਲਦਣ੍ਡਾਦੀਨਂ ਸਮਾਯੋਗੇ, ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਂ ਸਮਾਯੋਗੇ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਕਾਰਣਫਲਾਨਂ ਧਾਤੁਮਤ੍ਤਤਂ, ਕਾਰਕਵੇਦਕਵਿਰਹਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯਾਤਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕੇਚਿ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਨੋਧਾਤੁਯੇਵ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਣਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਣ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਯਪਿ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾਭਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪੁਬ੍ਬਕਾਲਾਪਰਕਾਲਤਾਯ ਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਾ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਛਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਅਨੇਕਾਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਭਾਵਤੋ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਤਾਭਾਵਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਮਨਸਿਕਾਰਮਨ੍ਤਰੇਨਾਪਿ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣੂਪਲਦ੍ਧਿ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਵਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੋ ਵਿਯ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਨ ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ, ਨ ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ, ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਭਿਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਿ, ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਞ੍ਚ ਸਵਨਾਦੀਨਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਦਸ੍ਸਨਾਦੀਨਂ, ਪਨ ਸਨ੍ਤੀਰਮਣਸ੍ਸ ਚ ਅਭਿਨ੍ਨਵਿਸਯਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨ ਮਨਾਵਿਞ੍ਞਾਣਦਾਤੁ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ਨਿਯਤਾਨਿਯਤਵਿਸਯਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਵਿਸਯਭਾਵੁਪਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਦਿ ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਕਾਚਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਸਾਪਿ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਦ੍ਵਾਰਤਾਯ ¶ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਏਵ ਸਿਯਾ, ਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਤਤੋ ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਵਿਧੁਰਂ ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਮਨਨਨ੍ਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨਨਕਿਚ੍ਚਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਵਿਯ ਦਸ੍ਸਨਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ਦਸ੍ਸਨਵਿਞ੍ਞਾਣਭਾਵਤੋ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਾ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ.

ਯਥਾ ਪਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਤਤੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ, ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਤਤੋ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਦਸ੍ਸਨਧਾਤੁਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਮਨਸੋ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਾਵਤ੍ਥਾ ਮਨਨਮਤ੍ਤਤਾਯ ਮਨੋਧਾਤੁ, ਏਵਂ ਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਾਵਤ੍ਥਾ ਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨਧਾਤੁ ਸਿਯਾ. ਤਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੂਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਰੂਪਵਿਸਯਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਦਾਦਿਵਿਸਯਾਭੋਗਾਭਾਵਤੋ ਸਵਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵੋ. ਤਤੋ ਚ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਪਸੁਤਮੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਿਯਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵਿਯ ਦਸ੍ਸਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਸਮਾਨਵਤ੍ਥੁਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ, ਅਞ੍ਞਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਨ ਚੇਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਬ੍ਯਵਧਾਯਿਕਾ ਮਨੋਧਾਤੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਨ ਚਸ੍ਸਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਿਯ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਤਾ ਅਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਮਨਨਤਾ, ਅਤ ਖੋ ਮਨਨਕਿਚ੍ਚਾਵਿਸੇਸਤੋ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸਭਾਗਤਾ. ਮਨੋ ਹਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਵਿਸਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਉਸੁਮਮਤ੍ਤੇ ਮਨਨਮਤ੍ਤੇ ਠਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਞ੍ਞਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੇ ਚ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਉਸੁਮਮਤ੍ਤੇ ਉਟ੍ਠਹਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਪਵਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਚ ਮਨਨਮਤ੍ਤਾਨਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਅਨ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਾਨਞ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰਮ੍ਮਨਪਟਿਘਾਤਜਤਾਯ ਅਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ, ਮਨਨਲਕ੍ਖਣਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਸਯਵਿਚਿਨ੍ਤਨਾਸਮ੍ਭੂਤਤਾਯ ਤਦਨੁਰੂਪਾਚਿਨ੍ਤਨਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਿਨਿਪਾਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਘਟ੍ਟਨਾਨਿਘਂਸਬਲੇਨ ਭਵਙ੍ਗਲਕ੍ਖਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਲਨਾਵਤ੍ਥਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਚਿਨ੍ਤਨਾਵਿਸੇਸਵਿਰਹਤੋ ਅਭਿਨਿਪਾਤਾਨੁਗੁਣਂ ਚਿਨ੍ਤਨਾਵਸਾਨਂ ਮਨਨਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਪਿ ¶ ਅਭਿਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ ਦੁਤਿਯਂ ਖਣਂ ਅਨਤਿਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨੁਗੁਣਂ ਚਿਨ੍ਤਨਾਮਨਨਸਮਞ੍ਞਾਵਿਰਹਤੋ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਅਭਿਨਿਪਾਤਵਿਸੇਸਵਿਚਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਾਦਿਨਾ ਸਮਾਨਂ ਚਿਨ੍ਤਨਾਦਿਮਨਨਮਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਤ੍ਥੁਕਿਚ੍ਚੇਹਿ ਤਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਸਙ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਮਨੋਧਾਤੁ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਨਿਕ੍ਖਮਪਵੇਸਭੂਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਰੇ ਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤਰਮਨਸਿਕਾਰਤਬ੍ਬਿਸਯਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਭਾਵੇਨ ¶ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪੁਰੇਚਰਾ, ਅਨੁਚਰਾਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਸਤਿਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਭਾਵੇ ਮਨਸੋ ਸਮ੍ਭੂਯ ਵਿਸਿਟ੍ਠਮਨਨਕਿਚ੍ਚਾਭਾਵਤੋ ਧਾਤੁਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਮਨੋਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਮਨੋਧਾਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨੇਵ ਚ ਹੇਤੁਨਾ ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਯੋਗਤੋ ਮਨੋਮਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਕਾਯਸਙ੍ਗਹੋਪਿ ਚਸ੍ਸਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏਵ. ਅਞ੍ਞਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਪਨ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਚ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਵਿਸੇਸਨਂ ਮਨੋਗਹਣਂ. ਧਾਤੁਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥੇ ਚ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਗ੍ਗਹਣੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵਿਸੇਸਨਂ ਦ੍ਵਾਰਭੂਤਮਨੋਦਸ੍ਸਨਮੇਵਾਤਿ ਦ੍ਵਾਰਸਮਞ੍ਞਾਰਹਤ੍ਤਾ ਨ ਮਨੋਧਾਤੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਨ੍ਤੋਗਧਂ, ਨ ਚ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਪੁਰੇਚਰਾਨੁਚਰਨ੍ਤਿ ਮਨਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ, ਮਨਸੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਸਮਞ੍ਞਾਰਹਂ, ਸਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਮਨਨਕਿਚ੍ਚਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚਾਤਿ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਮਨ੍ਤਰੇਨ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ, ਨਿਜ੍ਜੀਵਭਾਵਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਸਲ੍ਲਮਿਵ ਸੂਲਮਿਵ ਤਿਵਿਧਦੁਕ੍ਖਤਾਸਮਾਯੋਗਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵੇਦਨਾਸਲ੍ਲਸੂਲਯੋਗਾਤਿ ਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸਲ੍ਲਸੂਲਯੋਗਤੋ. ਆਤੁਰਾ ਵਿਯਾਤਿ ਤੇਨ ਆਤੁਰਿਭੂਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਵਿਯ. ਆਸਾਯੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਸਾਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਸਾਵਿਘਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ. ਸਞ੍ਞਾ ਹਿ ਅਸੁਭਾਦਿਕਮ੍ਪਿ ਸੁਭਾਦਿਤੋ ਸਜ੍ਜਾਨਨ੍ਤੀ ਆਸਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਵਿਘਾਤਂ ਆਸੀਸਿਤਸੁਭਾਦਿਅਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਜਨੇਤੀਤਿ. ਵਨਮਿਗੋ ਤਿਣਪੁਰਿਸਂ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਅਯਥਾਭੂਚ੍ਚਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਕੋ, ਤਥਾ ਸਞ੍ਞਾਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਨਮਿਗੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਕਮ੍ਮਪਧਾਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਮਾਨੇਨ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਾ. ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤਿ ਹਿ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਪਦੁਮਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਖੁਰਚਕ੍ਕਂ ਵਿਯ ਰੂਪਮ੍ਪਿ ¶ ਇਤ੍ਥਿਆਦਿਭਾਵੇਨ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਨਾਨਾਵਿਧੁਪਦ੍ਦਵਂ ਜਨੇਤਿ. ਸਬ੍ਬੇ ਅਨਤ੍ਥਾ ਰਾਗਾਦਯੋ, ਜਾਤਿਆਦਯੋ ਚ ਵਿਸਯਭੂਤਾ, ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਾ, ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਾ ਚਾਤਿ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ ਅਮਤਾਦਿਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਵਵਤ੍ਥਾਨਾਭਾਵੋ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਇਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮਾਭਾਵੋ, ਤੇਨ ਯਥਾ ਅਰਞ੍ਞਮਕ੍ਕਟੋ ਕੇਨਚਿ ਅਨਿਵਾਰਿਤੋ ਗਹਿਤਂ ਏਕਂ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤੋ ਪਰਿਬ੍ਭਮਤਿ, ਏਵਂ ਗਹਿਤਂ ਏਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਤਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾ ਚ ਮਕ੍ਕਟਸਮਾਨਤਾਤਿ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਟ੍ਠਿਵੇਧਵਿਦ੍ਧੋਪਿ ਉਪ੍ਪਥਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸੋ ਅਸ੍ਸਖਲ਼ੁਙ੍ਕੋ. ਯਤ੍ਥਕਾਮਨਿਪਾਤਿਤੋਤਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਇਚ੍ਛਿਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਪਾਤਿਭਾਵਤੋ. ਨਾਨਾਵੇਸਧਾਰੀ ਰਙ੍ਗਨਟੋ.

ਆਯਤਨਦਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਪਨ੍ਨਰਸਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੧੬. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੨੫. ਬਾਵੀਸਤੀਤਿ ¶ ¶ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿਆਦਿ ਤੇਸਂ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵੇ ਤਂਦ੍ਵਾਰਿਕੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਨ੍ਦਭਾਵਂ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰਭਾਵਂ ਕਾਰਯਤੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ ਰੂਪਗ੍ਗਹਣੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤੇ ਚ ਤਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਤਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਦ੍ਵਾਰੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ. ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਇਤ੍ਥਿਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ, ਪਰਿਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ, ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣੇ, ਸੁਖਲਕ੍ਖਣੇ, ਦੁਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਲਕ੍ਖਣੇ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਲਕ੍ਖਣੇ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਲਕ੍ਖਣੇ, ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਲਕ੍ਖਣੇ, ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੇ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣੇ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਲਕ੍ਖਣੇ, ਦਸ੍ਸਨਲਕ੍ਖਣੇ, ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇ ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣੇ, ਞਾਤਾਨਂ ਏਵ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਨ ਆਜਾਨਨੇ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਭਾਵੇ ਇਨ੍ਦਟ੍ਠਂ ਕਾਰੇਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ.

ਵਿਜਾਨਿਯਾਤਿ ਵਿਜਾਨੇਯ੍ਯ. ਭੂਮਿਤੋ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵੁਤ੍ਤਸਮ੍ਪਿਪਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਤਾਵਤ੍ਵਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਤਾਵਤ੍ਵਂ ਪਰਤੋ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਅਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਾ.

ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ. ਅਨਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਨ ਅਧਿਗਤਂ. ਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਮਤਂ ਭਙ੍ਗੋ, ਨ ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਗਤੇ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਅਮਤਂ, ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਦਞ੍ਚਾਤਿ ਅਮਤਪਦਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ‘‘ਏਵਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਵਸੇਨੇਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਏਵਂ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਜਾਨਨਤੋਤਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਮਰਿਯਾਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਵ ਜਾਨਨਤੋ. ਯੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ¶ , ਸੋ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਭਾਵੋ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਜਾਨਨਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਭਾਵਭੂਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ‘‘ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਲਿਙ੍ਗੇਤਿ ਗਮੇਤਿ ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ, ਲਿਙ੍ਗੀਯਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ. ਕਿਂ ਲਿਙ੍ਗੇਤਿ, ਕਿਂ ਵਾ ਲਿਙ੍ਗੀਯਤੀਤਿ? ਇਨ੍ਦਂ, ਇਨ੍ਦੋ ਵਾ. ਇਨ੍ਦਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਂ, ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਤਂਸਭਾਵੋ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੋ, ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਮੇਵ ਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ¶ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਇਨ੍ਦਲਿਙ੍ਗਟ੍ਠੋ. ਸਜ੍ਜਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਸਿਟ੍ਠਂ, ਇਨ੍ਦੇਨ ਸਿਟ੍ਠਂ ਇਨ੍ਦਸਿਟ੍ਠਂ. ਜੁਟ੍ਠਂ ਸੇਵਿਤਂ. ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ, ਤੇਨ ਚ ਸਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਕਮ੍ਮਜਾਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾਨਿ, ਤੇ ਚ ਦ੍ਵੇ ਅਤ੍ਥਾ ਕਮ੍ਮੇ ਏਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਇਤਰੇ ਚ ਭਗਵਤਿ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਯੋਗ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਤਿ ਭਗਵਤੋ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਇਨ੍ਦਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ. ਉਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਨ੍ਤਿ ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ ਫਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤੀਹਿ ਕਾਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਅਵਬੋਧਤੋ. ‘‘ਸੋ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸੇਵਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੯.੩੫) ਗੋਚਰਕਰਣਮ੍ਪਿ ਆਸੇਵਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਾਨਿਚਿ ਗੋਚਰਾਸੇਵਨਾਯਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਗੋਚਰਿਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਕਾਨਿਚੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਵਿਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਬਹੁਲਂ ਮਨਸਿਕਰਣੇਨ ਅਨਾਸੇਵਨੀਯਤ੍ਤਾ. ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ਤੇਸੁ ਹੋਤੀਤਿ. ‘‘ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇਵਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੭੦) ਭਾਵਨਾ ਆਸੇਵਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਕਾਨਿਚਿ ਭਾਵਨਾਸੇਵਨਾਯਾ’’ਤਿ.

ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਅਸਤਿਪਿ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਤਂਸਹਿਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਞ੍ਞਾਕਾਰੇਨ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਭਾਵੇ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਇਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਰਿਮਿਸ੍ਸਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਚ੍ਚੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤੇਨ ਨਯੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਜੀਵਿਤਾਦੀਨਂ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤੀਸੁ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਯਥਾਰਹਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਅਮੋਹੋਯੇਵ ਨ ਵਿਸੁਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕਥਾਯਂ ਵਿਭਾਵਿਤਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਤੇਸਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸੇਸਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਅਰੂਪੇਨੇਵ ਆਗਤਾਨਿ.

੫੨੬. ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਰਿਯਭੂਮਿਪਟਿਲਾਭੋ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਾਧਾਰਣਂ, ਪਦਾਨਞ੍ਚ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ¶ ਆਹ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸਤਿਪਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ ਮੂਲਭਾਵਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਾਤਿਸਯਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦਿਯਾਦੀਨੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੧੯). ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ¶ ਇਧਾਪਿ ‘‘ਤਤੋ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕਦੇਸਨਾਯ (ਯਮ. ੩.ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਯਮਕ.੧ ਆਦਯੋ) ਸਮੇਤਿ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਭਙ੍ਗੇ (ਵਿਭ. ੨੧੯ ਆਦਯੋ) ਪਨ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਂ ਅਨੁਪਾਲਕਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਤੇਸ ਮਜ੍ਝੇ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਯਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਯਾਵ ਚ ਦੁਵਿਧਤ੍ਤਭਾਵਾਨੁਪਾਲਕਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਦੁਕ੍ਖਭੂਤਾਨਂ ਏਤੇਸਂ ਵੇਦਯਿਤਾਨਂ ਅਨਿਵਤ੍ਤੀਤਿ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ, ਤੇਨ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਤਾਯ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਂ ਞਾਪੇਤਿ. ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸੇਵ. ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਭਾਵਨਾਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਸ੍ਸਨਾਨ੍ਤਰਾ ਹਿ ਭਾਵਨਾਤਿ.

ਭੇਦੋਤਿ ਇਧ ਸਭਾਵਤੋ ਭੇਦੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਭੂਮਿਪੁਗ੍ਗਲਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੇਸਾਨਂ ਅਭੇਦੋ’’ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਲਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸਭਾਵੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਅਭੇਦੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਰੂਪਾਰੂਪਸਭਾਵਕਤੋ ਭੇਦੋ ਗਹਿਤੋ, ਨ ਏਵਂ ਸੇਸਾਨਂ ਕੋਚਿ ਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭੇਦੋਤਿ ਭੇਦਾਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾ, ਪਞ੍ਞਾ ਚ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਨ, ਯਥਾ ਦੇਸਿਤੇਸੁ ਬਾਵੀਸਤਿਯਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਭੇਦਾਭੇਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ.

੫੨੭. ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ ਸਤਿਪਿ ਪੁਰੇਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਮੇਵ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਥਾਯ ਚ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਿਕ੍ਖਮਨ੍ਦਾਦਿਆਕਾਰੋ ਅਤ੍ਤਾਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਵਤ੍ਤਾਪਨਂ ਅਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਵਤ੍ਤਾਪਨਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਿਕ੍ਖਮਨ੍ਦਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਅਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਵਤ੍ਤਾਪਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਿਕ੍ਖਮਨ੍ਦਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਵਤ੍ਤਾਪਨਂ ਤਿਕ੍ਖ…ਪੇ… ਵਤ੍ਤਾਪਨਂ. ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਤਾਕਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਾਵਭਾਸਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਹਿ ਰੂਪਾਭਿਹਨਨਯੋਗ੍ਯਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇ ਰੂਪਾਵਭਾਸਨਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇ ਅਸਤਿ ਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਸੁਪਿ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਭਾਵੇਨ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਵਸਾਵਤ੍ਤਾਪਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਤਬ੍ਬਸੇਨੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਿਕਭਾਵਤੋ ¶ , ਨ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ¶ . ਅਯਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਕਾਰੋ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਤਿਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨੇ, ਅਨੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੇ ਚ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਅਨੁਵਿਧਾਨਂ.

ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਫਰਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਜੋਤ੍ਥਰਿਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ, ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਵਸੇਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਬਾਵਪ੍ਪਤਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਥਾਸਕਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਪਣੀਤਸ੍ਸਪਿ ਅਕੁਸਲਤਬ੍ਬਿਪਾਕਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਰਹਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਮਾਨਜਾਤਿਯੇਹਿ ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭਵਨਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭਵਨਂ. ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਾਦਾਤਿ ਪਸਨ੍ਨਪਗ੍ਗਹਿਤਉਪਟ੍ਠਿਤਸਮਾਹਿਤਦਸ੍ਸਨਾਕਾਰਾਨੁਪਾਪਨਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ. ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਤਂਸਂਯੋਜਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਤਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਮਤਾਭਿਮੁਖਮੇਵ ਤਬ੍ਭਾਵਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਤਰਾਨਿ ਵਿਯ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਰਪਸੁਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਮਤਾਭਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚਾ’’ਤਿ.

੫੨੮. ਭੂਮਿਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥੋ ਏਵ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏਤਾਨਿ ਏਵ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ? ਆਧਿਪਚ੍ਚਟ੍ਠਵਸੇਨ, ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਇਸ੍ਸਰਿਯਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ. ਤਯਿਦਂ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚੇ, ਫਲੇ ਚਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ? ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਕਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਸਿਯਾ ਫਲਹੇਤੁਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਾਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਤਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮਾਧਿਪਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੧੯) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤੋਯੇਵ. ਅਪਿਚ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੇ ਯਾਯਂ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਸੇਸਨਿਸ੍ਸਯੋ ‘‘ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਤਾਨਿ ਤਾਵ ਆਧਿਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ…ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਤੋ (ਵਿਭ. ੨੧੯) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਇਮੇਸਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਸਮਞ੍ਞਂ ਲਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ¶ ਭਾਵਦ੍ਵਯਂ. ਤਯਿਮੇ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾ ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਤੇਸਂ ਠਿਤਿਹੇਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਸਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤੋ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੋ ਪਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਇਮਾਹਿ ਵੇਦਨਾਹਿ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ¶ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੇਦਨਾਪਞ੍ਚਕਂ. ਤਤੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਕਾਮਾਨਂ ਵੋਦਾਨਸਮ੍ਭਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਦ੍ਧਾਦਿਪਞ੍ਚਕਂ. ਸਮ੍ਭਵਵੋਦਾਨਸਮ੍ਭਾਰਾ ਇਮੇਹਿ ਵਿਸੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਕਿਚ੍ਚਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਆਧਿਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹਣਂ.

ਅਥ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਏਤਾਨਿਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮੂਲਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਿ ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਾਨਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਛਸੁ ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੭੧). ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਵਿਸਭਾਗਵਤ੍ਥੁਸਰਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਤ੍ਤਕਾਯਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਅਵਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਮਾਤਾ ਚ ਉਤੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੮; ਮਿ. ਪ. ੪.੧.੬). ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਤੇਨ ਅਨੁਪਾਲੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਯੁ ਠਿਤਿ ਯਪਨਾ ਯਾਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੧੯). ਉਪਭੋਗੋ ਵੇਦਨਾਹਿ. ਵੇਦਨਾਵਸੇਨ ਹਿ ਇਟ੍ਠਾਦਿਸਬ੍ਬਵਿਸਯੂਪਭੋਗੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਵੇਦਯਤਿ ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੦). ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਸ੍ਸਯਸਮੁਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿਸਮ੍ਭੋਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਯਾਵ ਉਪੇਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ. ਯਥਾ ਚੇਤਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਏਵਂ ਇਤਰਾਨਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ. ਵਿਵਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਸ੍ਸਯੋ. ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ, ਉਪਭੋਗੋ ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਅਗ੍ਗਫਲਸਮੁਪਭੋਗਤੋ. ਖੀਣਾਸਵਾਹਿ ਵਿਸਵਿਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਸੁਖਂ ਪਰਿਭੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਏਤਾਨਿ ਏਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦੇਸਿਤਾਨਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹਣਂ. ਇਮਿਨਾਵ ਨੇਸਂ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋਪਿ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਸਚ੍ਚਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੨੯. ਅਰਿਯਸਦ੍ਦੇਨ ¶ ¶ ਵਿਸੇਸਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਧਿਟ੍ਠਾਨਿਪਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਆਦ. ਸਮਾਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਵਿਸੇਸਤ੍ਥਿਨਾ ਚ ਵਿਸੇਸੋ ਅਨੁਪਯੁਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ ਵਾ ਵਿਚਾਰਿਤੇਸੁ ਇਤਰਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਿਚਾਰਿਤਾਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਚ ਭੂਮਿਭੂਤਾਨਿ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੇਵਾਤਿ ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਾਸਨਕ੍ਕਮੋਤਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾ ਵਾ. ਸਕਲਞ੍ਹਿ ਸਾਸਨਂ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਤਦੁਭਯਹੇਤੁਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਕਮਤਿ, ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ਸਾਸਨਂ ਏਤੇਸੁ ਕਮਤਿ, ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਮੋ, ਕਿਂ ਕਮਤਿ? ਸਾਸਨਂ. ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਕਮੋ ‘‘ਸਾਸਨਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਾਸਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਂਦੇਸਨਾ ਚ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੇਨਾਤਿ.

ਤਥਾਤਿ ਤਂਸਭਾਵਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਸਭਾਵਾ. ਅਵਿਤਥਾਤਿ ਅਮੁਸਾਸਭਾਵਾ ਬਾਧਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਭੂਤਸਭਾਵਾ. ਅਨਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਰਹਿਤਾ ਅਬਾਧਨਾਦਿਆਕਾਰਵਿਵਿਤ੍ਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ. ਸਮੇਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਯ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਭਾਵੋ ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ. ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਹਿ ਪਰਿਦਹਨਂ, ਕਿਲੇਸਦਾਹਸਮਾਯੋਗੋ ਵਾ ਸਨ੍ਤਾਪਟ੍ਠੋ. ਜਰਾਯ, ਮਰਣੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇਦਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਤਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਰਸੇਨੇਵ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰੋ, ਇਤਰੇ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰਾਤਿ ਅਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ. ਤਤ੍ਰਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਨਵਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਿਤ੍ਵਾ ਊਹਨਂ ਰਾਸਿਕਰਣਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਆਯੂਹਨਂ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਸਮੁਦਯਤੋਤਿ ਵਾ ਆਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਸ ਊਹਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਆਯੂਹਨਂ, ਅਯਂ ਸਰਸੇਨੇਵ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰੋ. ਨਿਦਦਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਿਦਾਨਂ, ‘‘ਇਦਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਨਿਦਾਨਟ੍ਠੋ ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰੋ. ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਂਯੋਜਨਂ ਸਂਯੋਗਟ੍ਠੋ ¶ . ਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਨਨਿਵਾਰਣਂ ਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠੋ. ਇਮੇ ਚ ਸਂਯੋਗਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠਾ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰਾ. ਨਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥ, ਸਯਮੇਵ ਵਾ ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਭਾਵਤੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਰਨਂ. ਅਯਮਸ੍ਸ ¶ ਸਭਾਵੇਨ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰੋ, ਇਤਰੇ ਵਿਵੇਕਾਸਙ੍ਖਾਤਾਮਤਟ੍ਟਾ, ਸਮੁਦਯਕ੍ਖਰਅਪਚ੍ਚਯਅਵਿਨਾਸਿਤਾ ਵਾ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰਾ.

ਸਂਸਾਰਤੋ ਨਿਗ੍ਗਮਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ. ਅਯਮਸ੍ਸ ਸਰਸੇਨ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰੋ. ਪਰਿਬੋਧੂਪਚ੍ਛੇਦਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮੋਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਹੇਤੁਟ੍ਠੋ. ਪਞ੍ਞਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਚਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਂ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਚਤੁਸਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇ, ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਪਵੂਪਸਮਨੇ ਚ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਸੋ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਾ ਆਲਮ੍ਬਨਾਧਿਪਤਿਭੂਤਾ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੬) ਵਚਨਤੋਤਿ ਸੋ ਤੇਸਂ ਆਕਾਰੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠੋ. ਏਤੇ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਟ੍ਠਾ ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਆਵਿਭਵਨਾਕਾਰਾ. ਏਵਮਾਦਿ ਆਹਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠੋ. ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਸਯਭੂਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋ. ਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੇਨ ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੫੩੦. ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਗਾਰਯ੍ਹਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਸਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਸਮਾਗਮੋ ਸਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਆਗਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਏਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗੇ ਸਂਯੋਗਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨਤੋ, ਸਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਸਂਯੋਗੇ ਉਪਲਬ੍ਭਨਤੋ ‘‘ਸਂਯੋਗਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ ਅਨ੍ਵਯਤੋ, ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਕਤਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਦਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਅਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਤਿਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੋਵਿਯ ਕਾਰਣਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਅਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਤਿ ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਾ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਯੋਤਿ, ਸਂਯੋਗੇ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਸਮੁਦਯੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੁਂ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗਸਦ੍ਦਾ ਸਧਾਤੁਕਂ ਸਂਯੋਗਤ੍ਥਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਤ੍ਥਞ੍ਚ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਕਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਅਭਾਵੋ ¶ ਏਤ੍ਥ ਰੋਧਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਵਿਵਿਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਮਧਿਗਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਦਧਿਗਮਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਰੋਧਾਭਾਵੋ ਪਵਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਰੋਧਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਅਭਾਵੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਰੋਧਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਰੋਧੋ ਇਚ੍ਚੇਵ ਪਦਸਮਾਸੋ. ਦੁਕ੍ਖਾਭਾਵੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਏਵ ਨਿਰੋਧੋ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੋ. ਆਯਤਿਂ ਭਵਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਭਙ੍ਗੋਤਿ ਭਙ੍ਗਵਾਚਕਂ ਨਿਰੋਧਸਦ੍ਦਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਵਾਚਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਕਾਰਣੇ ਫਲੂਪਚਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਰੋਧਪਚ੍ਚਯੋ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਪਟਿਪਦਾ ਚ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਦਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਨਨੁ ਚ ਸਾ ਏਵ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਦਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਏਵ ਸਾ ਪਟਿਪਦਾਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ, ਯੇਹਿ ਸੋ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਪਟਿਪਦਾਭਾਵੇਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸਚ੍ਛਿ ਕਿਰਿਯਾਸਚ੍ਛਿਕਰਣਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਭਾਵੇਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਧਮ੍ਮਭਾਵੇਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਫਲਂ, ਸਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭੂਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਸਮਯਭੂਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਦਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੫੩੧. ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਵੋਹਾਰਂ ‘‘ਅਗਮਾ ਰਾਜਗਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੧੦) ਵਿਯ ਭਾਵਿਨਿ ਭੂਤੇ ਵਿਯ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਪੁਰਿਮਕਾਲੇਪਿ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਗਤੇਨ ਹਿ ਸਯਂ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਪਵੇਦਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਧਿਗਮਨੀਰਤ੍ਤਾ ਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਰਿਯਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰਿਯਸਾਧਕਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਰਿਯਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਤਥਭਾਵੇਨ ਅਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਾਨਿ, ਅਰਿਯਸਮਞ੍ਞਾ ਵਾ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੇ ਅਵਿਤਥੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

੫੩੨. ਬਾਧਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਉਦਯਵਯਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਭਾਵੋ ਵਾ ਬਾਧਨਂ. ਭਵਾਦੀਸੁ ਜਾਤਿਆਦਿਵਸੇਨ, ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਦਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਮੇਵ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਪਨਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਰਸੋਤਿ ਸਨ੍ਤਾਪਨਰਸਂ. ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤੀਸੁ ਸਂਸਾਰਵਿਮੋਕ੍ਖੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਭਵਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਪੁਰਿਮਭਵੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਭਵੋ ਘਟਿਤੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਭਾਵੋ. ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾਨੁਸਯੇ ਅਨੂਹਤੇ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੩੩੮; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੦) ਏਵਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਕਰਣਂ. ਭਵਨਿਸ੍ਸਰਣਨਿਵਾਰਣਂ ਪਲਿਬੋਧੋ. ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਦਿਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਤਾ ਸਨ੍ਤਿ. ਅਚ੍ਚੁਤਿਰਸਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚੁਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਅਚਵਨਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ. ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚ ਚਵਨਾਭਾਵਂ ¶ ਕਿਚ੍ਚਮਿਵ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਚਵਨਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸਭਾਵਾਪਰਿਚ੍ਚਜਨਂ ਅਵਿਕਾਰਿਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਅਵਿਗ੍ਗਹਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਨੁਸਯਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇਨ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਤੋ ਨਿਗ੍ਗਮਨੂਪਾਯਭਾਵੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ. ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਨਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਕਰਣਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ, ਪਵਤ੍ਤਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਵੁਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ.

੫੩੩. ਅਸੁਵਣ੍ਣਾਦਿ ਸੁਵਣ੍ਣਾਦਿ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਮਾਯਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਸਬ੍ਭਾਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪਰੀਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਦਕਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾ ਪਨ ਮਰੀਚਿ ਉਪਗਤਾਨਂ ਤੁਚ੍ਛਾ. ਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਮਰੀਚਿਮਾਯਾਅਤ੍ਤਵਿਧੁਰੋ ਭਾਵੋ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੋ. ਅਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਵਿਤਥਗ੍ਗਾਹਕਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ, ਤੇਨ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਸਂ ਗੋਚਰਭਾਵੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਗ੍ਗਿਲਕ੍ਖਣਂ ਉਣ੍ਹਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਟ੍ਠਾਦਿਉਪਾਦਾਨਭੇਦੇ ਵਿਸਂਵਾਦਕਂ, ਵਿਪਰੀਤਂ, ਅਭੂਤਂ ਵਾਕਦਾਚਿਪਿ ਨ ਹੋਤਿ. ‘‘ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾ ਜਰਾਧਮ੍ਮਾ, ਅਥੋ ਮਰਣਧਮ੍ਮਿਨੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੩.੩੯; ੫.੫੭) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਆਦਿਕਾ ਲੋਕਪਕਤਿ. ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਤਿਰਿਯਂ ਦੀਘਤਾ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਉਦ੍ਧਂ ਦੀਘਤਾ, ਵੁਦ੍ਧਿਨਿਟ੍ਠਂ ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਨ ਅਵਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਚ ਲੋਕਪਕਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੇਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਤਥਤਾ. ਪਠਮੋ ਅਵਿਤਥਤਾ, ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਅਨਞ੍ਞਤਤਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ,

ਦੁਕ੍ਖਾ ¶ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਬਾਧਕ ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤਣ੍ਹਾਪਿ ਜਾਤਿ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਬਾਧਿਕਾਤਿ? ਨ, ਬਾਧਕਪ੍ਪਭਵਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਵਮ੍ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਚ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਬੋਧਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ, ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾ ਚ ਬਾਧਕਤਾ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਭਵਤਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਭਵਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਂ ਗਹਿਤਾਯ ਬਾਧਕਭਾਵਪਸਙ੍ਗੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਬਾਧਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਬਾਧਕਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਬਾਧਕਮੇਵ, ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਬਾਧਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਬਾਧਕਤ੍ਤਾਵਧਾਰਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬਾਧਕਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨਾਤਿ ਹਿ ਬਾਧਕਸ੍ਸ, ਬਾਧਕਤ੍ਤੇ ਚ ਨਿਯਾਮੇਨ. ਯਤਾ ਬਾਧਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਯਤਤਾ, ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਬਾਧਕਤ੍ਤੇ ਨਿਯਤਤਾਤਿ.

ਤਂ ਵਿਨਾ ਨਾਞ੍ਞਤੋਤਿ ਸਤਿਪਿ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਅਵਸੇਸਾਕੁਸਲਸਾਸਵਕੁਸਲਮੂਲਾਵਸੇਸਸਾਸਵਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ¶ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭਾਵੇ ਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਵਿਨਾ ਤੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਵਿਨਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਹਿ ਵਿਨਾ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾਦਿਕੁਸਲੇਹਿ ਵਿਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦੀਹਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ. ਸਨ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ, ਸਨ੍ਤਭਾਵੇ ਵਾ ਨਿਯਾਮੋ ਸਨ੍ਤਭਾਵਨਿਯਾਮੋ, ਤੇਨ ਸਨ੍ਤਭਾਵਨਿਯਾਮੇਨ. ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਨਿਯਾਮੇਨ ਤਚ੍ਛੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੋ ਏਤਸ੍ਸ, ਨ ਮਿਚ੍ਛਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਪਰੀਤਤਾਯ, ਨ ਲੋਕਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਅਤਚ੍ਛੋਤਿ ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੋ, ਮਗ੍ਗੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਚ੍ਛਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਨਿਯਾਮੇਨ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਰੀਤਭੂਤਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਤਿ ਤਚ੍ਛਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ’’ਤਿਆਦਿ.

੫੩੪. ਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਉਦ੍ਧਰਣਂ, ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੇ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰੋ. ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚੇਤਿ ਮੁਸਾਵਾਦਵਿਰਤਿਯਂ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਵਿਰਤੀਸੁ ਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚਂ ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਨ ਸਮਾਦਾਨਮਤ੍ਤਂ ਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚਂ, ਅਥ ਖੋ ਸਮਾਦਾਨਾਵਿਸਂਵਾਦਨਂ. ਤਂ ਪਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਸਚ੍ਚਂ ਮੁਸਾਵਾਦਵਿਰਤਿਯੇਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੭, ੨੦੨-੨੦੩, ੪੨੭; ੩.੨੭-੨੯) ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ‘‘ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਚ੍ਚਂ. ਅਮੋਸਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਂ. ‘‘ਅਮੋਸਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਦਰਿਯਾ ਸਚ੍ਚਤੋ ਵਿਦੂ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੭੬੩) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਸ੍ਸ ¶ ਚ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਜਾਨਨਾ ਪਟਿਵੇਧੋ ਅਵਿਵਾਦਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਏਕਂ ਹਿ ਸਚ੍ਚਂ ਨ ਦੁਤਿਯਮਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਜਾ ਨੋ ਵਿਵਦੇ ਪਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੦; ਮਹਾਨਿ. ੧੧੯) ਗਾਥਾਯ ‘‘ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੩੫. ‘‘ਨੇਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖਅਰਿਯਸਚ੍ਚਭਾਵੇ ਅਵਿਪਰੀਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਬਾਧਕਭਾਵਤੋ. ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦੁਕ੍ਖਅਰਿਯਸਚ੍ਚਭਾਵਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਯਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥਭਾਵਤੋ. ਸਚੇਪਿ ਕਥਞ੍ਚਿ ਕੋਚਿ ਏਵਂਚਿਤ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਪਨ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਞਾਪਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਹਮੇਤਂ…ਪੇ… ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਅਨਞ੍ਞਥਤਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਤਤਾਭੂਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਠਾਨਾਭਾਵੋ. ਸਚੇਪਿ ਕੋਚਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਆਗਚ੍ਛਤੁ, ਠਾਨਂ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤੇਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ¶ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਟਿਲਾਭੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਪਤ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾਵੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾ ਚ ਪਠਮਤਾ, ਯਤੋ ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਪਠਮਂ ਦੇਸਿਤਂ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾ ਦੁਤਿਯਤਾ, ਤਦੁਪਸਮਤਾ ਤਤਿਯਤਾ, ਤਂਸਮ੍ਪਾਪਕਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

‘‘ਏਤਪਰਮਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਚਤੂਹਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਮਾਹ. ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਕਾਮੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਚ ਏਤਪਰਮਾਨੇਵਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿਯੇਵ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵੀਨਂ ਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਆਦੀਨਂ ਏਤਪਰਮਤਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਆਲਯੇ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤੇ, ਸਕਲਵਤ੍ਥੁਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤੇ, ਭਵਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵੀਨਂ ਵਸੇਨ ਆਲਯਾਦੀਨਂ ਏਤੇਪਰਮਤਾਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੩੬. ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵਸ੍ਸ ਪਚੁਰਜਨਪਾਕਟਤਾਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਰਿਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ. ਤਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ. ਅਕਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ, ਅਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਕਾਰਣੇ ਹਿ ਸਿਦ੍ਧੇ ਫਲਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ. ‘‘ਨੇਵ ਅਕਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਅਹੇਤੁਵਾਦਂ ¶ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ‘‘ਨ ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਪਕਤਿਕਾਲਾਦਿਵਾਦੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਸਹੇਤੁਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਦੁਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨੇਨ ਜਨਿਤਸ੍ਸ ਸਂਵੇਗਸ੍ਸ ਸਂਵਡ੍ਢਨਮਾਹ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਿ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵਸਵਸੇਨ ਬਲਵਸਂਵੇਗੋ ਜਾਯਤਿ ਯਾਵਾਯਂ ਹੇਤੁ, ਤਾਵ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਸਜਨਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਸਂਵੇਗਜਾਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਜਨੇਤੁਂ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਮਾਹ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹਿ ਨਿਰੋਧਕਥਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਤਿਵਿਯ ਅਤਿਵਿਯ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਸਞ੍ਜਨੇਤਿ.

੫੩੭. ਯੇ ਤੇ ਜਾਤਿਆਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਧਿ ਨ ਗਹਿਤੋਤਿ? ਅਨੇਕਨ੍ਤਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਕਦਾਚਿ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਚ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਤਯੋ ਰੋਗਾ ਪੁਰੇ ਆਸੁਂ, ਇਚ੍ਛਾ ਅਨਸਨਂ ਜਰਾ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੩੧੩). ਬਾਕੁਲਤ੍ਤੇਰਾਦੀਨਂ ਸੋ ਨਾਹੋਸਿਯੇਵ, ਦੁਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਯਾਧਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿਤੋਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਹਿ ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਪਚ੍ਚਯਂ ਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਬ੍ਯਾਧੀਤਿ. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ ਏਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਅਞ੍ਞੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਭੇਦੇ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਏਕਰੂਪੇਨ ਗਹਿਤਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਾ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਰਹਿਤਾ ਕੇਵਲਂ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਭੂਤਾ ਚਾਤਿ ਤਿਧਾਵ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਯਮੇਵ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਭਾਵੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਸਭਾਵਤੋ ਭਿਨ੍ਨਾ ਏਵ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ.

ਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਦੁਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਜਾਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਭਵੇਤਿ ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਖੇਪਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਭਵੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ. ਸੋ ਹਿ ਜਾਯਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋਨਿਗਤਿਆਦਿਵਿਭਾਗੋਤਿ ਜਾਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮਾਨਨ੍ਵਯਾਤਿ ਜਾਤਿ, ਨਿਕਾਯੋ. ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣੇਤਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇ. ਸੋ ਹਿ ਜਨਨਟ੍ਠੇਨ ਜਾਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ¶ . ਸਮ੍ਪਾਤਿਜਾਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਾਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਜਾਯਨਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਪਸੂਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਜਾਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜਾਯਤਿ ਏਤਾਯ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਜਾਤਿ, ਕੁਲਂ.

੫੩੮. ਸਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸੇਯ੍ਯਾ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਗਬ੍ਭੋ ਸੇਯ੍ਯਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾ, ਅਣ੍ਡਜਾ, ਜਲਾਬੁਜਾ ਚ. ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਸਂਸੇਦਜਾਨਂ, ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਞ੍ਚ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਚਾਤਿ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਖਨ੍ਧੇਸ੍ਵੇਵਾ’’ਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੁਤ੍ਤਕਥਾਪਿ, ਪਗੇਵ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਕਥਾਯਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਪਠਮਪਾਤੁਭਾਵੋ ਜਾਤੀ’’ਤਿ.

ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਕ੍ਖਮਾਨਵਿਭਾਗਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਚਿਤ੍ਤਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ.

੫੩੯. ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿ ਵਦਤੋ ਚੋਦਕਸ੍ਸਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਰਯੇ ਤਾਵ ਜਾਤਿਦੁਕ੍ਖਾ ਹੋਤੁ, ਅਞ੍ਞਾਸੁਪਿ ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਤੀਸੁ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸੁਖਸਂਵਤ੍ਤਨਿਯਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਸੁ ¶ ਪਨ ਸੁਗਤੀਸੁ ਕਥਨ੍ਤਿ. ਇਤਰੋ ‘‘ਨਾਯਂ ਜਾਤਿ ਸਭਾਵਦੁਕ੍ਖਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਹਿ ਕਾਚਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨੇਕੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਦੁਕ੍ਖਸਭਾਵਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਭਾਵਂ ਦੁਕ੍ਖਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਰੂਪਰੂਪਨ੍ਤਿ.

ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋਤਿ ‘‘ਅਹੁ ਵਤ ਮੇ, ਤਂ ਵਤ ਨਾਹੋਸੀ’’ਤਿ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ.

‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫, ੪੫, ੭੬, ੭੭, ੮੫; ੨.੪.੧, ੪) ਵਚਨਤੋ ਤੇਭੂਮਕਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਉਦਯਬ੍ਬਯਪ੍ਪਟਿਪਾਲ਼ਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਚਾਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਤੇਭੂਮਕਗ੍ਗਹਣਂ.

ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸੇ ਵਦਤਿ. ‘‘ਜਾਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੧੯੦) ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਆਗਤਂ.

ਭਗਵਤਾਪੀਤਿ ¶ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਵਤਾ ਅਚ੍ਚਰਿਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਦੇਸਨਾਕੋਸਲ੍ਲਵਤਾ ਭਗਵਤਾਪਿ. ਉਪਮਾਵਸੇਨਤਿ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾਦਿਉਪਮਾਵਸੇਨ.

੫੪੦. ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਦੀਸੂਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਮਣਿਕਨਕਰਜਤਪਵਾਲ਼ਾਦਿਰਤਨਸਨ੍ਨਿਚ੍ਚਯੇ, ਨਾਪਿ ਅਣ੍ਡਜਮੇਣ੍ਡਜਵਾਯਜਾਤਿਕੇ ਸੁਭਮਨੁਞ੍ਞਸਯਨਤਲੇ, ਨਾਪਿ ਰਤਨਮਯਕੁਟ੍ਟਿਮਮਨੋਹਰੇ ਪਾਸਾਦਤਲੇ, ਨਾਪਿ ਸਿਤ੍ਤਸਮ੍ਮਟ੍ਠਕੁਸੁਮੋਪਹਾਰਵਤਿ ਪਾਸਾਦੂਪਚਾਰੇ, ਨਾਪਿ ਮੁਤ੍ਤਾਜਾਲਸਦਿਸਵਾਲਿਕਾਵਿਕਿਣ੍ਣੇ ਵਿਵਿਟਙ੍ਗਣੇ, ਨਾਪਿ ਹਰਿਤਕਮ੍ਬਲਸਦਿਸਮੁਦੁਸਦ੍ਦਲਸਮੋਤਲੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਰਮਸਮ੍ਬਾਧੇਤਿ ਅਤਿਵਿਯ ਸਮ੍ਬਾਧੇ. ਤਿਬ੍ਬਨ੍ਧਕਾਰੇਤਿ ਬਹਲਨ੍ਧਕਾਰੇ. ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਪੁਬ੍ਬਰੁਹਿਰਗੂਥੋਦਰਿਯਾਦਿ ਨਾਨਾਕੁਣਪਸਮ੍ਬਾਧੇ. ਮਾਤਾ ਯਦਿ ਵੀਸਤਿਵਸ੍ਸਾ, ਅਥ ਤਿਂਸ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਦਿਵਸ੍ਸਾ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਧੋਤਵਚ੍ਚਕੂਪਸਦਿਸਤਾਯ ਅਧਿਮਤ੍ਤਜੇਗੁਚ੍ਛੇ. ਪੂਤਿਮਚ੍ਛਾ ਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਸਦਿਸੂਪਮ੍ਮਂ ਤਸ੍ਸ ਵਾਤਾਦਿਵਸੇਨ ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾਪਗਮਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਦਸ ਮਾਸੇਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਤਤ੍ਥਾਵਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਭਵਤੋ ¶ . ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧੋਮੁਖਂ ਠਪਿਤਸਙ੍ਕੁਚਿਤਹਤ੍ਥਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਸ੍ਸੇਵ ਨਿਸੀਦਤੋ ਸਮਿਜ੍ਜਨਪ੍ਪਸਾਰਣਾਦਿਰਹਿਤੋ.

ਅਭਿਮੁਖਂ ਕਡ੍ਢਨਂ ਆਕਡ੍ਢਨਂ. ਪਰਿਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਕਡ੍ਢਨਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਨਂ. ਹੇਟ੍ਠਾ ਧੁਨਨਂ ਓਧੂਨਨਂ. ਨਿਧਾਯ ਨਿਧਾਯ ਧੂਨਨਂ ਨਿਦ੍ਧੂਨਨਂ. ਆਕਡ੍ਢਨਾਦਿਸਦਿਸਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਆਕਡ੍ਢਨਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਰੁਣਵਣਸਦਿਸਂ ਅਤਿਵਿਯ ਸੁਖੁਮਾਲਂ ਗਬ੍ਭਗਤਂ ਸਰੀਰਂ ਸੀਤਾਦਿਅਪ੍ਪਕਮ੍ਪਿ ਨ ਸਹਤੀਤਿ ਸੀਤਨਰਕੂਪਪਨ੍ਨਤਾਦਿ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਵਿਯ ਸੀਤਂ, ਅਤਿਵਿਯ ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਸਰੀਰਂ ਵਾਸਿਯਾਦੀਹਿ ਤਚ੍ਛੇਤ੍ਵਾ ਖਾਰਾਵਸੇਚਨਕਰਣਂ ਖਾਰਾਪਟਿਚ੍ਛਕਂ. ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਗਬ੍ਭਾਸਯਸਞ੍ਞਿਤਂ ਤਤਿਯਂ ਆਵਟ੍ਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਅਧੋਸੀਸਭਾਵੇਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ. ਇਦਂ ਵਿਜਾਯਨਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯੇਨ ਮਰਣਦੁਕ੍ਖੇਨ ਚ ਅਟ੍ਟਿਤਾ ਵੇਦਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਕਤਿਪਯਮਾਸਮਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਵਿਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ, ਮਹਨ੍ਧਕਾਰਂ ਮਹਾਵਿਦੁਗ੍ਗਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਵਧੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਸੋਚਨਪਰਿਦੇਵਨਸੀਸਪਟਿਹਨਨਾਦਿਨਾ ਬਾਧੇਨ੍ਤਸ੍ਸ. ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾ ਹਿ ਆਤਪਾਵਟ੍ਠਾਨਾਦਿਨਾ ਚ ਆਤਾਪਨਂ. ਪਞ੍ਚਗ੍ਗਿਤਾਪਨਾਦਿਨਾ ਪਰਿਤਾਪਨਂ.

ਇਮਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਵਿਧਸ੍ਸ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਗਬ੍ਭਕਾਲਾਦੀਸੁ ਤਾਪਨਮਦ੍ਦਨਾਦਿਨਿਰਯਗ੍ਗਿਦਾਹਾਦਿਸਞ੍ਜਨਿਤਸ੍ਸ ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ. ਵਤ੍ਥੁਮੇਵ ਹੋਤਿ ਤਦਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਜਾਯੇਥ ਨੋ ਚੇ’’ਤਿਆਦਿ.

੫੪੧. ਵਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਧਂ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਵਾ.

ਇਤਿ ਜਾਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਜਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੨. ਸਙ੍ਖਾਤਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ¶ ‘‘ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੮; ਅ. ਨਿ. ੩.੪੭; ਕਥਾ. ੨੧੪) ਵੁਤ੍ਤਂ ਖਣਿਕਜਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਸਮ੍ਮਤੋਤਿ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਪਾਲਿਚ੍ਚਵਲਿਤ੍ਤਚਤਾਦਿਨਾ ਸਮਞ੍ਞਤੋ. ਸਾਤਿ ਖਨ੍ਧਪੁਰਾਣਭਾਵਸਞ੍ਞਿਤਾ ਪਾਕਟਜਰਾ. ਖਨ੍ਧਪਰਿਪਾਕੋ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪੁਰਾਣਭਾਵੋ.

ਇਤਿ ਜਰਾਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਮਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੩. ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਯਸਞ੍ਞਿਤਂ ਖਣਿਕਮਰਣਮਾਹ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਯਂ ਖਣਿਕਮਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ‘‘ਜਰਾਮਰਣਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੭੧) ਏਤ੍ਥ ‘‘ਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਚੇਦਸਞ੍ਞਿਤਂ ਪਾਕਟਮਰਣਂ. ‘‘ਚਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਚੁਤਿਲਕ੍ਖਣਂ. ਵਿਯੋਗਰਸਨ੍ਤਿ ਯਥਾਧਿਗਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਵਿਯੋਜਨਰਸਂ. ਯਥੂਪਪਨ੍ਨਾਯ ਗਤਿਯਾ ਵਿਪ੍ਪਵਾਸਵਸੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਗਤਿਵਿਪ੍ਪਵਾਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ.

ਪਾਪਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਪਯੋਗੇਨ ਪਾਪਸ੍ਸ, ਉਪਚਿਤਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਪਕਮ੍ਮਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਰਣਕਾਲੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ¶ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਰਮ੍ਮਣਂ. ਤਮ੍ਹਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ. ਭਦ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਭਦ੍ਦਕਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਕਤਕੁਸਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਮਂ ਇਟ੍ਠਮੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੁਕਂ ਪਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੁਕਂ ਪਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯੋਗਂ ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਕ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ਪਾਪਸ੍ਸ, ਭਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ‘‘ਅਵਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਤਂ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਖੀਣਾਸਵਾਨਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਵਿਤੁਜ੍ਜਮਾਨਮਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਾਵਚ੍ਛੇਦਕਵਾਯੁਨਾ ਵਿਜ੍ਝਿਯਮਾਨਮਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਂ.

ਇਤਿ ਮਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਸੋਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੪. ਸੋਤਿ ¶ ਸੋਕੋ. ਅਤ੍ਥਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਹੋਤਿ ਚੇਤਸਿਕਨ੍ਤਰਾਭਾਵਤੋ. ਦੋਮਨਸ੍ਸਵਿਸੇਸੋ ਪਨ ਹੋਤਿ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸੇ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ਤਂ ਵਿਸੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਪਰਿਜ੍ਝਾਪਨਂ ਰਾਗਦੋਸਪਰਿਲ਼ਾਹਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਦਹਨਂ. ਕਤਾਕਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਸਯਂ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੋਚਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦਿਵਿਸਯਂ ਕੇਵਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥਾਪਭੂਤਂ ਅਨੁਸੋਚਨਂ ਸੋਕੋਤਿ ਅਨੁਸੋਚਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤੇਪਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਵਿਸਪੀਤਂ ਸਲ੍ਲਂ ਵਿਸਸਲ੍ਲਂ. ਸੋਕਵਸੇਨ ਅਤਿਸਾਰਾਦਿ ਬ੍ਯਾਧਿਪਿ ਹੋਤਿ, ਸੋਕਬਹੁਲਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇਵ ਜੀਰਤਿ, ਬਲਵਸੋਕਾਭਿਭੂਤੋ ਮਰਣਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਵਹਤਿ ਚ ਬ੍ਯਾਧਿਜਰਾਮਰਣਭੇਦਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਸੋਕਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਪਰਿਦੇਵਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੫. ਵਚੀਪਲਾਪੋਤਿ ਵਾਚਾਵਿਪ੍ਪਲਾਪੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵ. ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਸੋਕਦੁਕ੍ਖਤੋ ਉਪਰਿ. ਸੋਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਹਿ ਪਰਿਦੇਵੋ.

ਇਤਿ ਪਰਿਦੇਵਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਦੁਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੬. ਜਾਤਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ¶ ਯਥਾਰਹਂ ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਹਿ ਸਤਿਪਿ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਵਸੇਨ ਇਦਂ ਸਵਿਸੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਦੋਮਨਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੭. ਮਨੋਵਿਘਾਤਰਸਨ੍ਤਿ ¶ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਮਨਸੋ ਵਿਹਞ੍ਞਨਕਿਚ੍ਚਂ. ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਸਮਪ੍ਪਿਤਾਤਿ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖਸਮਙ੍ਗਿਨੋ. ਆਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਆਮੁਖਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਯਂਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਪਤਿਤਾ, ਤਂਦਿਸਾਭਿਮੁਖਾ ਏਵ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਪਰਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ. ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਪਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧਂਮੁਖਪਾਦਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਤਨ੍ਤਿ. ਸਤ੍ਥਂ ਆਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਵਿਜ੍ਝਨਭੇਦਨਵਸੇਨ ਸਤ੍ਥਂ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਉਪਾਯਾਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੮. ਦੋਸੋਯੇਵਾਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਆਯਾਸਨਵਸੇਨ ਦੋਸਸ੍ਸੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਯਤੋ ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋਤਿ ਉਪਾਯਾਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ਭੁਸਮਾਦਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ. ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਅਕੁਸਲਚੇਤਸਿਕੇਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਏਕੋ ਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮੋ, ਯਂ ‘‘ਵਿਸਾਦੋ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਨਿਤ੍ਥੁਨਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨਰਸੋ, ਕਾਯੇ ਵਾ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨਕਰਣਕਿਚ੍ਚੋ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਸੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਾਤਿਸਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਹਨਤੋ, ਕਾਯਵਿਸਾਦਨਤੋ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ.

ਏਤੇ ਚ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵੁਪਾਯਾਸਾ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਨਾ, ਸਹ ਚ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਾਕੋ ਵਿਯਾਤਿ ਰਜਨਾਦਿਨੋ ਪਚਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਨੋ ਪਾਕੋ ਵਿਯ.

ਇਤਿ ਉਪਾਯਾਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੪੯. ਸਮੋਧਾਨਂ ¶ ¶ ਸਮਾਗਮੋ. ਕਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤਵਿਘਾਤਾਦਿਅਨਤ੍ਥਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਅਨਤ੍ਥਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਾਨਂ ਕਾਯਿਕਵਾਚਸਿਕਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੋ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਤਦੁਪਕ੍ਕਮੋ, ਤਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਤਦੁਪਕ੍ਕਮਸਮ੍ਭੂਤੋ.

ਇਤਿ ਅਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੫੦. ਉਪਦ੍ਦਵਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਬ੍ਯਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

ਇਤਿ ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੫੧. ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭੋ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਅਲਾਭੋ. ‘‘ਯਮ੍ਪਿਚ੍ਛਂ ਨ ਲਭਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਨ ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਚ੍ਛਾਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਾਸਹਿਤੋ ਅਲਾਭੋਵਾਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਪ੍ਪਰਿਯੇਸਨਰਸਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੂਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨਰਸਾ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਲਾਭੋ.

ਇਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਾਲਾਭਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ.

ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

੫੫੨. ਯਂ ¶ ਵੁਤ੍ਤਮਿਧਾਤਿ ਇਧ ਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਧ ਸਰੂਪਤੋ ਅਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਇਮੇ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਨਾ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਬਾਧਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਨ੍ਦਨਮਿਵ ਪਾਵਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ¶ ਵਾ ਲਕ੍ਖਂ ਪਹਰਣਪਹਾਰਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ, ਏਵਂ ਖਨ੍ਧਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਯਥਾ ਚ ਗੋਰੂਪਂ ਡਂਸਮਕਸਾਦਿਵਿਬਾਧਾਯ, ਯਥਾ ਚ ਖੇਤ੍ਤਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਸਸ੍ਸਲਾਯਨਸ੍ਸ, ਗਾਮੋ ਚ ਗਾਮਘਾਤਕਵਿਬਾਧਾਯ, ਏਵਂ ਖਨ੍ਧਾ ਜਾਤਿਆਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਲਕ੍ਖਮਿਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਲੋਕੇ ਵਿਬਾਧਕਾ ਵਿਬਾਧੇਤਬ੍ਬਾਧੀਨਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਪਨ ਵਿਬਾਧੇਤਬ੍ਬਾਧੀਨਾ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਿਣਲਤਾਦੀਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਂ ਅਨਾਦਿਮਤਿ ਸਂਸਾਰੇ ਆਦਿ ਨਾਮ ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਭਵਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਨ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਦਿਦੁਕ੍ਖਂ ਜਾਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਰਿਯੋਸਾਨਦੁਕ੍ਖਂ ਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਮਰਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਮਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਿਕੇ ਆਸਨ੍ਨੇ ਜਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਮਾਰਣਨ੍ਤਿਕਦੁਕ੍ਖਂ. ਪਰਿਦਯ੍ਹਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੋ. ਲਾਲਪ੍ਪਨਂ ਅਤਿਵਿਯ ਵਿਪ੍ਪਲਾਪੋ. ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਜ੍ਝਾਯਨਂ. ਏਕਮੇਕਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਂ, ਜਾਤਿਆਦੀਨਮੇਵ ਵਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਾਨਂ ਵਾ ਏਕਮੇਕਂ. ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮਾਸੇਤ੍ਵਾ, ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍ਵਾ.

ਇਤਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ.

ਸਮੁਦਯਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੫੩. ਪੁਨਬ੍ਭਵਕਰਣਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨ, ਯਥਾ ਵਾ ਅਪੂਪਭਕ੍ਖਨਸੀਲੋ ਆਪੂਪਿਕੋ, ਏਵਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਕਰਣਸੀਲਾ, ਪੁਨਬ੍ਭਵਂ ਵਾ ਫਲਂ ਅਰਹਤਿ, ਸੋ ਵਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾ. ਨਨ੍ਦਨਤੋ, ਰਞ੍ਜਨਤੋ ਚ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਭਾਵਂ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗਸਹਗਤਾ. ਤਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵਾਦਿਕੇ ਕਿਮਿਕੀਟਪਟਙ੍ਗਾਦਿਅਤ੍ਤਭਾਵੇਪਿ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਭੂਤਾਯ ਰਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਨ੍ਦੀਰਾਗੇਨ ਸਹਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਬ੍ਭਾਵਤ੍ਥੋ ਹਿ ਏਸ ਸਹਗਤਸਦ੍ਦੋ. ਕਾਮਭਵਵਿਭਵਭੇਦਵਸੇਨ ¶ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਭਵਤਣ੍ਹਾ, ਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਦਿਭੇਦਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਤਣ੍ਹਾਭਾਵੇਨੇਵ ਏਕਭਾਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੇਨਚਿ ਸਦਿਸਤਾਭਾਵਤੋ ਤਂਤਂਵਿਚਿਤ੍ਤਭਾਵਜਨਕਕਮ੍ਮਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ¶ ਅਤਿਵਿਚਿਤ੍ਤਸਭਾਵਾ ਸਕਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਵ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਵਿਸੇਸਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹਿ ਭਵੇਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤੀ, ਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਨਿਵਿਸਮਾਨਂ ਤਣ੍ਹਂ ਅਭਿਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀ ਦੋਸਾਦਯੋਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਣ੍ਹਾ ਪਨ ਤਂਤਂਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਕੁਲਭੋਗਿਸ੍ਸਰਿਯਾਦਿਵਿਚਿਤ੍ਤਤਂ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੀ, ਕਮ੍ਮਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸਹਾਯਭਾਵਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਭਵਾਦਿਵਿਚਿਤ੍ਤਤਂ ਨਿਯਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਉਪਾਦਾਨਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੩੩; ੩.੩੭੪) ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ (ਵਿਭ. ੨੦੩) ਚ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਕੁਸਲਮੂਲਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੂਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਵ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਤਿ ਸਮੁਦਯਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ.

ਨਿਰੋਧਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੫੪. ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸਾਯੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ. ਸਤਿ ਹਿ ਪਧਾਨਹੇਤੁਨਿਰੋਧੇ ਤਦਞ੍ਞਹੇਤੂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਵੂਪਸਮਨੇਨ ਬ੍ਯਾਧਿਵੂਪਸਮੋ ਵਿਯ ਹੇਤੁਨਿਰੋਧੇਨ ਫਲਨਿਰੋਧੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਦਯਨਿਰੋਧੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ. ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਿਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਨੁਪਦ੍ਦਵੇਤਿ ਪਾਣਕਵਿਜ੍ਝਨਸਤ੍ਥਪ੍ਪਹਾਰਾਦਿਉਪਦ੍ਦਵਰਹਿਤੇ. ਤਤੋ ਏਵ ਦਲ਼੍ਹੇ ਥਿਰੇ. ਸਾਖਾਦਿਛੇਦਨੇਨ ਛਿਨ੍ਨੋਪਿ. ਤਣ੍ਹਾਨੁਸਯੇਤਿ ਕਾਮਰਾਗਭਵਰਾਗਾਨੁਸਯੇ. ਅਨੂਹਤੇਤਿ ਅਸਮੁਪਘਾਟਿਤੇ.

ਯਥਾ ਸੀਹੋ ਯੇਨਤ੍ਤਨਿ ਸਰੋ ਖਿਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਸਰੇ, ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਰਣੇ ¶ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਫਲੇ. ਯਥਾ ਪਨ ਸਾਰਮੇਯ੍ਯਾ ਕੇਨਚਿ ਲੇਡ੍ਡੁਪ੍ਪਹਾਰੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਭੁਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਲੇਡ੍ਡੁਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਨ ¶ ਪਹਾਰਦਾਯਕੇ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਰੋਧੇਤੁਕਾਮਾ ਕਾਯਚ੍ਛੇਦਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਕਿਲੇਸਨਿਰੋਧਨਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੫੫੫. ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ ਪਲੁਜ੍ਜਤਿ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਸਮੁਦਯੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਰਾਗੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਗ੍ਗੋ. ਵਿਰਜ੍ਜਨਂ ਪਲੁਜ੍ਜਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਵਿਰਾਗੋਤਿ ਪਹਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਹਾਨਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਰਾਗਸਦ੍ਦੋ, ਨਿਰੋਧਸਦ੍ਦੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ. ਅਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਤੋ ਅਸੇਸੋ ਵਿਰਾਗੋ ਅਸੇਸੋ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ. ਚਾਗਾਦਿਪਦਾਨਿਪਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਦਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇਵ ਏਤਾਨੀਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾਦਿਪਦਾਨਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਵੇਵਚਨਾਨੀਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਵਿਰਾਗਾਦਿਪਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮਾਤਿ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਪਤ੍ਵਾ. ਤਣ੍ਹਾ ਵਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਰਾਗਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾ ਵਿਰਜ੍ਜੀਯਤਿ. ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਨਿਰੋਧੀਯਤਿ, ਤੇਨ ਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਸਾਧਨਤਮਾਹ. ਤਦੇਵਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ. ਚਾਗਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਚਾਗਾਦਿਹੇਤੁਂ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਵਦਤਿ. ‘‘ਕਾਮਗੁਣਾਲਯੇਸੂ’’ਤਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ‘‘ਕਾਮਗੁਣਾਲਯਾਦੀਸੂ’’ਤਿ ਪਨ ਪਾਠੋ.

੫੫੬. ਤਯਿਦਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨ ਪੋਰਾਣਪਾਠੋ, ਸਚ੍ਚਤ੍ਥਦੀਪਨੇ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨ ਤਤੋ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਾ ਠਪਿਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਨਿ ਪੁਨਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਮਾਨਸਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਕਰਣਰਸਂ. ਰਾਗਾਦਿਸਬ੍ਬਪਪਞ੍ਚਵੂਪਸਮਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ.

੫੫੭. ਨਤ੍ਥੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਪਿ ਅਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਸਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਵਿਰੋਧੋ. ਅਥ ਪਰਾਭਿਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਿਅਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਤੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਾਸਿਦ੍ਧੋ ਹੇਤੁ. ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨੀਯਤੋਤਿ ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਨੁਮਾਨਤੋ? ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਤਾ, ਦੁਤਿਯਸ੍ਮਿਂ ਪਰਂ ਪਤਿ ਅਸਿਦ੍ਧੋ ਹੇਤੁ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ, ਉਪਾਯੇਨ ਉਪਲਬ੍ਭਨੀਯਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਲਾਭਿਨੋ ਏਵ ਅਰਿਯਾ ਪਰੇਸਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਅਰਹਾ ਏਵ ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਨ ਸਬ੍ਬੇ, ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ¶ ¶ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭੂਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ ਚੇਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਯੋਗਵਚਨਂ. ਤਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

੫੫੮. ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਰਿਯੇਹਿ ਉਪਲਬ੍ਭਨੀਯਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਂਸਾਰਤੋ ਸਂਵਿਗ੍ਗਮਾਨਸਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸਮਯਸਿਦ੍ਧੋਯਂ ਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਾਸਨਿਕਮੇਵ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਦਤਿ ‘‘ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਞ੍ਚੁਭਾਵਾਪਜ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਸਤਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪੁਰੇਜਵਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਚਸ੍ਸਾ ਪਧਾਨਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ਪਠਮਂ ਦੇਸਨਾਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਨ ਚਾਯਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵਞ੍ਝਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਾਪਨਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਪਕਤੋ. ਤਵ ਮਤੇਨ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ ਵਞ੍ਝਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਅਭਾਵਪਾਪਕਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਿਲੇਸਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਮੁਖੇਨ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਭਾਵਸਮ੍ਪਾਪਕਭਾਵਤੋ, ਨ ਵਞ੍ਝਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਚੇ ਵਦੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਇਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ. ਯਂ ਤਯਾ ‘‘ਅਭਾਵਪਾਪਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਖਨ੍ਧਾਭਾਵੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਨ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਭਾਵੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਭਾਵੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਗਤਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾ, ਸੋ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਨਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ਤਿਯਦ੍ਧਗਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਭਾਵੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਏਕਦੇਸਾਭਾਵੋ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਚੇ, ਨ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਚੇ, ਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਤਿ ‘‘ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ, ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਮੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ, ਤੇਸਂ…ਪੇ… ਪਜ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਯਦਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਭਾਵੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯਦਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਅਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਤ੍ਤਮਾਨ…ਪੇ… ਦੋਸਤੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਨ ਮਯਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਅਵਤ੍ਤਮਾਨਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਦਾਮ. ਕਿਞ੍ਚਰਹੀਤਿ, ਤਦਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਦੋਸੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾਵੋਤਿ? ਯਦਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਵਤ੍ਤਮਾਨਤਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਭਾਵੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ¶ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤਦਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਾਰਣਮੇਤਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨੀਯਤਾ, ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਤਾ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਞ੍ਝਭਾਵੋ, ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਾਭਾਵੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮੋ ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਅਭਾਵੋਪਿ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ¶ , ਪਗੇਵ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਵਤ੍ਤਮਾਨਤਾ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ ਨਿਰਤ੍ਥਕਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨੀਯਤੋ, ਅਭਾਵਪਾਪਕਤ੍ਤਾ, ਤਦਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਚ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਕਾਰਣਮੇਤਂ, ਅਯੁਤ੍ਤਿਰੇਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੫੫੯. ਆਦਿਵਚਨਤੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਜਮ੍ਬੁਖਾਦਕਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸਂ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੧੪ ਆਦਯੋ), ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ, ਆਵੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਤਮਂ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ, ਇਦਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਜਮ੍ਬੁਖਾਦਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੧੪ ਆਦਯੋ), ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ? ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੮੪) ਆਯਤਨਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਰਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ ਅਸਙ੍ਖਤਸਭਾਵੋ ਧਮ੍ਮੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ, ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ, ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਆਗਮ੍ਮਾਤਿ ਚ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਨਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾ ਵਿਵਟ੍ਟਿਤਮਾਨਸਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਮਾਨਞ੍ਹਿ ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਭਾਵੇਨ ਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਪਰਮਗਤਿਭਾਵੇਨ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਖਯਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੇਪੇਤੀਤਿ ਤਂਸਚ੍ਛਿਕਰਣਾਭਾਵੇ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਗਮਨਾਭਾਵਾ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਕਂਸੇਨ ਚੇਤਂ ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਥਾ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਬਹੂ ਦੋਸਾ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰਹਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਗ੍ਗਫਲਪਮੁਖਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾਤਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਖਯਮਤ੍ਤਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ…ਪੇ… ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖੀਣਨ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ‘‘ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਗਾਦਯੋ ਖੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ¶ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯਮਤ੍ਤਤਾਯ ਬਹੂਦੋਸਾ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ.

ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਤਰਕਾਲਾਦਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੋਸਤੋਤਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖਯਮਤ੍ਤਤਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਕਾਲਤਾ, ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਤਾ, ਪਯੋਗੇਨ ਵਿਨਾ ਸਰਸੇਨੇਵ ਅਧਿਗਨ੍ਧਬ੍ਬਤਾ, ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਅਪਰਿਮੁਤ੍ਤਤਾ, ਆਦਿਤ੍ਤਤਾ, ਦੁਕ੍ਖਤਾ, ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਤਾ, ਬਹੁਭਾਵੋ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਤਾ, ਗੋਤ੍ਰਭੁਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਦੋਸਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ¶ . ਰਾਗਸ੍ਸੇਵ ਖਯੋ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ, ਨ ਦੋਸਾਦੀਨਂ. ਤਥਾ ਦੋਸਕ੍ਖਯਾਦਯੋਪੀਤਿ ਅਞ੍ਞੋ ਰਾਗਕ੍ਖਯੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਦੋਸਕ੍ਖਯੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਮੋਹਕ੍ਖਯੋਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਂ ਖਯਭੂਤਾਨਿ ਤੀਣਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਖਯੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਨੀਵਰਣਾਨਂ ਖਯੇ ਪਞ੍ਚ, ਛਨ੍ਨਂ ਤਣ੍ਹਾਕਾਯਾਨਂ ਖਯੇ ਛ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਨੁਸਯਾਨਂ ਖਯੇ ਸਤ੍ਤ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾਨਂ ਖਯੇ ਅਟ੍ਠ, ਨਵਨ੍ਨਂ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾਨਂ ਖਯੇ ਨਵ, ਦਸਨ੍ਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਖਯੇ ਦਸ, ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਖਯੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਬਹੂਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯੋ ਨਾਮ ਅਨ੍ਧਬਾਲਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਕਟੋ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦੀਪਿਮਿਗਮਕ੍ਕਟਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਗੋਤ੍ਰਭੁਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਚ ਅਖੀਣਤ੍ਤਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸ੍ਸ ਚ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵ. ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਵਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਵਤੋ. ਯਤੋ ਖਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬੋ ਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਖਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ’’ਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਯੋ ਪਚ੍ਛਿਮਭਵਤੋ ਤਤਿਯਤ੍ਤਭਾਵੇਯੇਵ ਰਾਗਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਝਾਨਭਾਵਨਾਯ ਤੇ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਕਾਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਤਤ੍ਥ ਯਾਵਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍ਵਾ ਇਧਾਗਤੋਪਿ ਕਾਮੇਸੁ ਵੀਤਰਾਗੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ਪਠਮਵਯੇ ਏਵ ਰਾਗਾਦਿਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਤੇ ਚ ਝਾਨੇਨ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮਵਯੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤੇਸਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਨਿਰੋਧਸਦਿਸਤਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਨਿਰੋਧੋ. ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਖਯਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਵੋ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਇਤ੍ਤਰਕਾਲਤਾਦਿਦੋਸਸਮਾਯੋਗੋ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਾਵੇਪਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ¶ .

ਯਦਿ ‘‘ਖਯੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਤੋ ਖਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਖਯਮਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਖਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੪੨; ੧੩੮੨) ‘‘ਖਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਯਥਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਪੀਤਿ ਅਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਨਿਰੋਧਸਦਿਸਤਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਨਿਰੋਧੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧੋ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਖੇਪੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ, ਯਦਿਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾਪਾਦਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਖਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਤਂ ਇਤਰਖਯਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਨ ਖਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਤਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਖਯਸ੍ਸ ¶ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਕ੍ਖਯਕਰਸ੍ਸ ਹਿ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਤਿ. ਤਦੁਪਚਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਫਲਭੂਤਖਯਵੋਹਾਰੇਨ. ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਹਿ ਕਾਰਣਂ ਵੋਹਰੀਯਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਆਯੁ ਘਤਂ, ਸੇਮ੍ਹੋ ਗੁਲ਼ੋ’’ਤਿ ਚ.

ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ. ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਠਾਨਂ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੪, ੬੬-੬੭; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭-੮) ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੋ ਭਗਵਤੋ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਭਾਵਾਵਹਨਤੋ. ‘‘ਤਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਅਰਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੇਨ ਤ੍ਵਂ ਅਰਿਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੨੧੮) ਵਚਨਤੋ ਅਰਿਯੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ.

੫੬੦. ਯਦਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ ਚ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ ਸਭਾ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਾ ਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਅਸਾਧਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪੁਰਿਮਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਭਵਂ. ਮਗ੍ਗਭਾਵੇਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇ. ਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤੋ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਤੋ.

ਅਣੁਆਦੀਨਨ੍ਤਿ ਅਣੁਪਕਤਿਕਾਲਪੁਰਿਸਾਦੀਨਂ. ਨਿਚ੍ਚਭਾਵਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਕੂਟਟ੍ਠਨਿਚ੍ਚਤਾ ਹਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਹੇਤੁਨੋ ਅਭਾਵਾਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਧਨਹੇਤੁਨੋ ਅਭਾਵਾ. ਨਿਚ੍ਚਾ ਤੇ ਅਣੁਆਦਯੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ¶ ਨਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾਤਿ ਅਪੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਾਨੁਪਪਤ੍ਤਿ. ‘‘ਅਣੁਆਦੀਨਂ ਅਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਾ ਅਣੁਆਦਯੋ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਿਅਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਤੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਾਸਿਦ੍ਧੋ ਹੇਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੫੬੧. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਯੁਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਭਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਅਪ੍ਪਭਵਤਾ ਚਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਭਾਵੋ. ‘‘ਰੂਪਸਭਾਵਾਤਿਕ੍ਕਮਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵੋ, ਪਟਿਘਾਤਵਨ੍ਤਤਾਯ ਕਲਾਪਸੋ ਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਦੇਸਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚ ਸਭਾਵੋ, ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਟਿਘਾਤੋ, ਸਪ੍ਪਦੇਸਤਾ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਅਸੁਕਦਿਸਾਯ, ਅਸੁਕਦੇਸੇ’’ਤਿ ਵਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ, ਯਤੋ ਤਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਮੇਵਾਤਿ.

‘‘ਅਸਿਥਿਲ ¶ …ਪੇ… ਗਮਨੀਯਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਿਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਵਚਨਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਅਨੁਮਾਨਸਿਦ੍ਧਤਂ, ਤਦੁਭਯੇਨ ‘‘ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਨੀਯਤੋ’’ਤਿ ਪਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨੋ ਅਸਿਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਰਮਤ੍ਥੇਨ ਨਾਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਯਥਾਰਦ੍ਧਮਤ੍ਥਂ ਨਿਗਮੇਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਸਾਧਨਂ ਆਗਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿ-. ਆਦਿਮਾਹ.

ਤਤ੍ਥ ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ (ਉਦਾ. ੭੩; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੧) ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਪਦਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵੇਵਚਨਾਨਿ. ਅਥ ਵਾ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਨ ਜਾਤਂ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਜਾਤਂ. ਕਾਰਣੇਨ ਵਿਨਾ, ਸਯਮੇਵ ਚ ਨ ਭੂਤਂ ਨ ਪਾਤੁਭੂਤਂ ਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਭੂਤਂ. ਏਵਂ ਅਜਾਤਤ੍ਤਾ, ਅਭੂਤਤ੍ਤਾ ਚ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਕਤਂ. ਜਾਤਭੂਤਕਤਭਾਵੋ ਚ ਨਾਮ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਵਾ ਸਮੇਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਯ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਂ, ਤਥਾ ਨ ਸਙ੍ਖਤਂ ਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਚ ਅਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਅਨੇਕੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਭਾਵੇ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੇ ‘‘ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ ਪਕਤਿ ਵਿਯ ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ ਏਕੇਨੇਵ ਕਾਰਣੇਨ ਏਤਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯਂ ਕੇਨਚਿ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਅਪਚ੍ਚਯਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ‘‘ਸਯਮੇਵ ਨੁ ਖੋ ਇਦਂ ਭੂਤਂ ਪਾਤੁਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ¶ ਆਸਙ੍ਕਾਯਂ ਤਂ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਞ੍ਚੇਤਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖਤਾਕਤਾਭੂਤਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਜਾਤਿਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਪਵੇਦੇਸਿ. ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੋ ਚ ‘‘ਅਹਂ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਣਾਮਤ੍ਤੇਨ ਪਵੇਦੇਸਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਪਦਪਰਮੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋਪਿ ਪਵੇਦੇਸਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਨੋ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਂ, ਨਯਿਧ ਜਾਤਸ੍ਸ ਭੂਤਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯੇਥ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਸ੍ਸ ਭੂਤਸ੍ਸ ਕਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੭੩; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੧).

ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ¶ – ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯਦਿ ਅਜਾਤਾਦਿਸਭਾਵਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ ਨ ਅਭਵਿਸ੍ਸ ਨ ਸਿਯਾ, ਇਧ ਲੋਕੇ ਜਾਤਾਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਰੂਪਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਅਨਵਸੇਸਵੂਪਸਮੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਉਪਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਅਨਵਸੇਸਂ ਸਂਕਿਲੇਸੇ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਪਗਮੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਏਵਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਨੁਗਮਨਵਸੇਨਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਨਿਗਮੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੭-੮). ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਦਾਯਤਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਨੇਵ ਪਥਵੀ (ਉਦਾ. ੭੧). ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਠਾਨਂ ਸੁਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਯਦਿਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੪, ੬੭; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭-੮). ਅਸਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਅਸਙ੍ਖਤਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੬੬) ਅਨੇਕੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਉਦਾ. ੭੩; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੧) ਇਮਿਨਾ ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਬ੍ਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਯਦਿਪਿ ਕਤ੍ਥ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਾਰੀਨਮ੍ਪਿ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸਂਸਯੋ ਨਤ੍ਥਿਯੇਵ. ਯੇ ਪਨ ਪਰਨੇਯ੍ਯਬੁਦ੍ਧਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਤੇਸਂ ਵਿਮਤਿਵਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਨਿਦ੍ਧਾਰਣਮੁਖੇਨ ਯੁਤ੍ਤਿਵਿਚਾਰਣਾ.

ਯਥਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਸਉਤ੍ਤਰਾਨਂ ਕਾਮਾਨਂ, ਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਏਵਂ ਸਭਾਵਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੇਨ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਸਭਾਵੇਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਞ੍ਚ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਸਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ – ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਵਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ, ਅਪਿਚ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ ਕਿਲੇਸੇ ਤਦਙ੍ਗਵਸੇਨ ਪਜਹਤਿ, ਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਜਹਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ਤਥਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਞਾਣਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨੇਵ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ. ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਸਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਤੇਸਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਕਰਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਤਦੁਭਯਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ.

ਤਥਾ ¶ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਜਾਤਂ ਅਭੂਤਂ ਅਕਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਉਦਾ. ੭੩; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੪੧) ਏਵਮਾਦਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਜੋਤਕਵਚਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਞ੍ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਤਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥਂ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫੩, ੩੫੬; ਧ. ਪ. ੨੭੭-੨੭੯; ਥੇਰਗਾ. ੬੭੬-੬੭੮; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੫), ਤਥਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਦ੍ਦੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਸਯੇ ਯਥਾਭੂਤਪਰਮਤ੍ਥਵਿਸਯੋ ਉਪਚਾਰਵੁਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੀਹਸਦ੍ਦੋਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਨਯੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਿਤੋਪਿ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਦਿ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਮੇਵ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰੋ ਨਿਪੁਣੋ ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੪, ੬੭; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭-੮) ਗਮ੍ਭੀਰਾਦਿਤਾ, ‘‘ਅਸਙ੍ਖਤਞ੍ਚ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੬੬) ਅਸਙ੍ਖਤਾਦਿਤਾ, ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਚ੍ਚਯਾਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮਾਦਿਤਾ ਚ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਅਭਾਵਸ੍ਸ ¶ ਕੋਚਿ ਸਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੇਨ ਸੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾਸਙ੍ਖਤਾਦਿਆਕਾਰਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ. ਅਭਾਵੋ ਹਿ ਅਭਾਵੋ ਏਵ, ਕੁਤੋ ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਾਸਙ੍ਖਾਤਾਦਿਭਾਵਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਿਞ੍ਚਾਯਮਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਾਨਂ ਏਕੋ ਵਾ ਭਵੇਯ੍ਯ ਅਨੇਕੋ ਵਾ. ਯਦਿ ਏਕੋ, ਏਕੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ ਕਤੋ, ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ ਚਾਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾਤਿ ਨ ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਬਹੁਤਾ, ਏਕਜ੍ਝਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਿਯਾ ਪਨੇਵਂ ਏਕੋ ਏਵ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਞ੍ਞਿਤੋ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ, ਸੋ ਪਨ ਨ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਨਤੋਤਿ ਏਕੋਪਿ ਮਗ੍ਗੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਅਸਤਿ ਚ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਨਤੋ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾ ਸਿਯਾ, ਅਥ ਪਨ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਗਤਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਯਪ੍ਪਹਾਨਾਦਿਪਟਿਨਿਯਤਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਚਤੂਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਕਿਲੇਸਾਭਾਵੋ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਭਾਵਪਭੇਦੇਨ ਵਿਨਾ ਨ ਬਹੁਭਾਵੋਤਿ ਸੋ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਏਵ ਸਿਯਾ.

ਯੇਸਂ ਅਭਾਵੋ, ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਨ ਅਭਾਵੇ ਭੇਦੋਪਚਾਰੋਤਿ ਚੇ? ਯੇਸਂ ਅਭਾਵੋ, ਤੇਸਂ ਸਸਭਾਵਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵੋਪਚਾਰੋਪਿ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਚ ਤੇ ਸਂਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਤਤਾਦਿਤੋ ਕਿਲੇਸਸਙ੍ਖਤਤਾਦਿਉਪਚਾਰਾਪਿ ¶ ਸਿਯੁਂ. ਨੋ ਚੇ ਤੇ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਨ ਭੇਦੋਪਚਾਰੋਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ. ਨ ਚ ਪਹੋਤਿ ਉਪਚਰਿਤੋ ਬਹੁਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਬਹੁਭਾਵਾਯ. ਨ ਹਿ ਜਲਂ ਅਨਲਨ੍ਤਿ ਉਪਚਰਿਤਂ ਦਹਤਿ, ਪਚਤਿ ਵਾ. ਏਕਤ੍ਤਪਞ੍ਹਮ੍ਪਿ ਚਾਯਮਭਾਵੋ ਅਸਭਾਵਤਾਯ ਨ ਸਹਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਭੇਦਵੋਹਾਰੋ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪੋਤਿ. ਏਕਤ੍ਤੇ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਵ ਦੋਸਾ, ਬਹੁਭਾਵੇ ਪਨ ਸਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧਾ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤਾ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤ੍ਤੇਪਿ ਚ ਬਹੁਭਾਵੋ ਵਿਯ ਭਾਵਂ ਭਾਵੋਪਿ ਬਹੁਭਾਵਂ ਨ ਬ੍ਯਭਿਚਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁਭਾਵਪਸਙ੍ਗੋ ਸਿਯਾਤਿ ਚੇ? ਨ ਬਹੁਭਾਵਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਯਥਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤਾ ਭਾਵਂ, ਏਵਂ ਭਾਵੋਪਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤਂ ਨ ਬ੍ਯਭਿਚਰੇਯ੍ਯ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਭਾਵਾਨਂ ਪਥਵੀਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਕੁਤੋ ਭਾਵਸ੍ਸ ਬਹੁਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਵੋਹਾਰਾਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਯਦਿਪਿ ਬਹੁਤਾ ਭਾਵਾਪੇਕ੍ਖਾ, ਭਾਵਤਾ ਪਨ ਨ ਬਹੁਤਾਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਨ ਭਾਵਸ੍ਸ ਸਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਬਹੁਭਾਵੋ ‘‘ਏਕਾ ਨਿਟ੍ਠਾ ¶ ਨ ਪੁਥੁ ਨਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਚ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਦ੍ਵਯਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ.

ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਭਾਵੇ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਨਿਯਤਂ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਸਙ੍ਖਤਤਾਦਿਦੋਸਾਨਤਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵ, ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵਾ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾਵੋ. ਤਸ੍ਸ ਚ ਏਕਤ੍ਤੇ ਨ ਮਗ੍ਗਬਹੁਤਾ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਮਗ੍ਗਬਹੁਭਾਵੋ ਚ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਪਾਟਵਪਾਟਵਪਾਟਵਤਰਪਾਟਵਤਮਭਾਵੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਭੇਦੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤ੍ਤੇ ਏਵ ਸਿਯਾ. ਅਭਾਵੋਪਿ ਚ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਕਿਚ੍ਚਕਤਾਯ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਏਵ ਸਿਯਾ, ਨ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਕੋ ਹਿ ਸਭਾਵੋ ਅਭਾਵਸ੍ਸ? ਯੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਸੋ ਚੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਏਕੇਨੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾਵੋ ਏਕੋ ਅਭਿਨ੍ਨੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਆਪਨ੍ਨੋ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾਵੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਵਿਸੇਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਚ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਮਗ੍ਗਬਹੁਤਾ ਸਿਯਾ. ਬਹੁਭਾਵੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਸੋ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤਾ. ਖਯਾਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਪਨੇਤਂ ‘‘ਖਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਖਯੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੪੨; ੧੩੮੨) ਹਿ ਵਚਨਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਖਯੋ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਚੇਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਖਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਨਿਰੋਧਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ.

ਮਗ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੬੨. ਅਟ੍ਠ ¶ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ‘‘ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੨੦੫) ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤਾ, ਤਮੇਵ ਚ ਪਾਲ਼ਿਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਉਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਇਧ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਕਾਸਿਤਾ, ਨ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਦਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਕਾਸਿਤਾ, ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਂ ਪਨ ਇਧ ਕਥਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਧ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਵਿਰਤਿਯੋ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਾ ਏਵ ¶ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੇਸਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਵਿਸੇਸਾਵਬੋਧਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਸਮੁਗ੍ਘਾਤਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਮਗ੍ਗਕਥਾ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ. ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਪੂਰਣਵਸੇਨ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਯੋਗਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਯੋਗਿਨੋ. ਕਾਮਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੇ ਤਦੇਕਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਨਂ ਲੇਸੋਪਿ ਨਾਵਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਰਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਧਾਤੁਪ੍ਪਕਾਸਨਰਸਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਪਕਾਸਨਰਸਾ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਵਿਭਾਵਨਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਿਧਮਨਾਕਾਰੋ ਸਾਤਿਸਯਂ ਪਾਕਟੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕਤਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਕਾਰਵਿਦ੍ਧਂਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਨੋਤਿ ਯਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਨੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਪਨ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਚਨੇਨੇਵ ਬੋਧਿਤਾ. ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਿਘਾਤਕਨ੍ਤਿ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਮੁਚ੍ਛੇਦਕਂ. ਅਪ੍ਪਨਾਰਸੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਪ੍ਪਨਾਕਿਚ੍ਚੋ.

ਤਥਾ ਪਸ੍ਸਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕਯਤੋ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪਯਤੋ. ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਕਾਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਪਿ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਿਕਾ. ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੂਖਾਨਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ¶ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸਭਾਵਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ. ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨਂ ਘਟਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਰਤਿਪਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਭਾਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾਯ ਭਾਰੁਕ੍ਖਿਪਨਂ ਵਿਯ.

ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਗਿਨੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨਤੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਭੂਤਾ. ਜੀਵਮਾਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵੋਦਾਨਂ, ਆਜੀਵਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ¶ . ਞਾਯਾਜੀਵਸ੍ਸ ਅਬੁਦ੍ਧਪਟਿਕੁਟ੍ਠਾਯ ਸਮ੍ਮਾਜੀਵਿਕਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾਯ ਞਾਯਾਜੀਵਪਵਤ੍ਤਿਰਸੋ. ਇਮਸ੍ਸ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵੋ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ.

ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਵਿਦ੍ਧਂਸਕੋਪਿ ਸਮ੍ਮਾਵਾਯਾਮੋ ਉਜੁਪਟਿਪਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਕੋਸਜ੍ਜਸਮੁਚ੍ਛੇਦਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖਤੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਪਗ੍ਗਹੋ. ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਸੁਭਾਦਿਆਕਾਰੁਪਧਾਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸੁਭਸਞ੍ਞਾਦਿਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਅਕੁਸਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿਵਿਨਿਦ੍ਧੁਨਨੋ. ਅਸਮ੍ਮੋਸੋਤਿ ਸਮ੍ਮੋਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਤੋ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਯਥਾਸਭਾਵਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਆਰਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ, ‘‘ਸਤਾਰਕ੍ਖੇਨ ਚੇਤਸਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੪੮) ਚ ਵਚਨਤੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤਿਯਾ ਸਂਰਕ੍ਖਿਯਮਾਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

੫੬੩. ਸਚ੍ਚਞਾਣਸ੍ਸਾਤਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਨਕਞਾਣਸ੍ਸ, ਨ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਂ ਵਿਯ ਸਕਿਦੇਵ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਨੁ ਅਨੁ ਬੋਧੋ ਅਨੁਬੋਧੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਅਨੁਗਤੋ ਵਾ ਬੋਧੋ ਅਨੁਬੋਧੋ, ਤਦੇਵ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਨੁਬੋਧਞਾਣਂ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ਕਪ੍ਪਨਮੁਖੇਨ ਬੁਜ੍ਝਤਿ. ਕਿਚ੍ਚਤੋਤਿ ਪਰਿਜਾਨਨਾਦਿਤੋ. ਤਂਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨੇਵ ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਤਾਨਿਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਟਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵਿਵਟ੍ਟਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪਤਿਲੀਯਮਾਨਮਾਨਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਗਤਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਂ ਪਜਹਤਿ, ਨਿਰੋਧਞ੍ਚ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ ਫੁਸਤਿ. ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਵਿਯ ਪਭਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦੀਹਿ ਸਹ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾਵੇਤਿ, ਨ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਞਾਣੇਨ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਤਂ ਞਾਣਂ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ¶ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੋਹਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨਾਤਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਕਪਟਿਵੇਧੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਾਲਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ‘‘ਯੋ ਨੁ ਖੋ, ਆਵੁਸੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੦੦) ਏਕਦਸ੍ਸਿਨੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਯਦਸ੍ਸਿਤਾਵਿਚਾਰਣਾਯਂ ਤਂਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ¶ ਗਵਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨੀਤਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਞ੍ਚ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਯਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਮਯੇ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਮੁਦਯਾਦਿਦਸ੍ਸਿਨੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਦਸ੍ਸਿਤਾ ਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ. ਯੋਜਿਤਾ ਚ ਸਾ ‘‘ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੧੦੦). ਲੋਕਿਯਂ ਸਚ੍ਚਞਾਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਞਾਣੇ. ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਭਿਭਵੋ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਭਿਭਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਸੁਦ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ‘‘ਲੋਕਸਮੁਦਯਂ ਖੋ, ਕਚ੍ਚਾਨ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੋ ਯਾ ਲੋਕੇ ਨਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫) ਵਚਨਤੋ ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਨਂ ਹੇਤੁਫਲਪਬਨ੍ਧਾਵਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤੋ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਭਿਭਵਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ‘‘ਲੋਕਨਿਰੋਧਂ ਖੋ…ਪੇ… ਪਸ੍ਸਤੋ ਯਾ ਲੋਕੇ ਅਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫) ਵਚਨਤੋ ਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨਂ ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਫਲਨਿਰੋਧਦਸ੍ਸਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਕਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਦਸ੍ਸਨਤੋ ਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਕਾਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਕਾਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਕਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿਕਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ, ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ…ਪੇ… ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ, ਅਹੇਤੂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੦੧, ੨੨੭; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੧੨) ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਇਧ ਅਕਿਰਿਯਾਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਸਾਪਿ ਹਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ. ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣਂ ਸਮੁਦਯਫਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਵਾਦਿਭਾਵਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਫਲੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ.

ਇਸ੍ਸਰੋ ਲੋਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਸਜ੍ਜੇਤਿ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ ਸਂਹਰਤੀਤਿ ਇਸ੍ਸਰਕਾਰਣਿਨੋ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਧਾਨਤੋ ਲੋਕੋ ਆਵਿ ਭਵਤਿ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਚ ਪਤਿਲੀਯਤੀਤਿ ਪਧਾਨਕਾਰਣਿਨੋ.

‘‘ਕਾਲੋ ¶ ਕਰੋਤਿ ਭੂਤਾਨਿ, ਕਾਲੋ ਸਂਹਰਤੀ ਪਜਾ;

ਕਾਲੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਤਿ, ਕਾਲੋ ਹਿ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ. –

ਕਾਲਵਾਦਿਨੋ. ਕਣ੍ਟਕਸ੍ਸ ਤਿਖਿਣਭਾਵੋ ਵਿਯ, ਕਪਿਟ੍ਠਫਲਾਦੀਨਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਤਾ ਵਿਯ, ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਸਰੀਸਪਾਦੀਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਤਾ ਵਿਯ ਚ ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਲੋਕੋ ਸਮ੍ਭੋਤਿ, ਵਿਭੋਤਿ ਚਾਤਿ ਸਭਾਵਵਾਦਿਨੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਣੂਹਿ ¶ ਲੋਕੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁ, ਲੋਕੋ ਨਿਯਤੋ ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾਵੁਤਾਭੇਜ੍ਜਮਣਿਸਦਿਸੋ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪੁਰਿਸਕਾਰੋਤਿ ਨਿਯਤਿਵਾਦਿਨੋ.

‘‘ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਨਿਵਤ੍ਤਰੇ;

ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਦਿਚ੍ਛਕੀ ਪਜਾ’’ਤਿ. –

ਯਦਿਚ੍ਛਾਵਾਦਿਨੋ, ਯੇ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਦਿਨੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਏਵਮਾਦਿਅਕਾਰਣਵਾਦਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਰਾਮੁਦਕਆਲ਼ਾਰਾਦੀਨਂ ਵਿਯ, ਅਰੂਪਲੋਕੇ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਚ ਲੋਕਥੂਪਿਕਾਯਂ ਅਪਵਗ੍ਗੋ ਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਗਹਣਂ ਅਪਵਗ੍ਗਗਾਹੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਗੁਣਵਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕਤ੍ਤਨਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਲੋਕਤਾ, ਸਮੀਪਤਾ, ਸਂਯੋਗੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਾਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਮਹਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਅਪਰਿਣਾਮੋ, ਅਨਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿ ਵਾ. ‘‘ਅਹਮਞ੍ਞੋ, ਪਕਤਿ ਅਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਪਕਤਿਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰਜਾਨਨੇਨ ਅਤ੍ਤਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮੋਹੇਸੁ ਅਵਿਭਾਗਗ੍ਗਹਣੇ ਕਿਰ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਧਾਨਂ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਕਾਪਿਲਾ. ਗੁਣਵਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਸੁਖਦੁਕ੍ਖਇਚ੍ਛਾਦੋਸਪ੍ਪਯਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਨਵਹਿ ਅਤ੍ਤਗੁਣੇਹਿ ਵਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਣਾਦਮਤਾਨੁਸਾਰਿਨੋ. ਸਲੋਕਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਮਾਨਲੋਕਤਾ. ਸਮੀਪਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ. ਸਂਯੋਗੋ ਤੇਨ ਏਕੀਭਾਵੂਪਗਮਨਂ. ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਪ੍ਪਨਪੁਤ੍ਤਮੁਖਦਸ੍ਸਨਾਦੀਹਿ ਵਿਨਾ ਅਪਵਗ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋ. ਅਨਸਨਕੇਸਲੁਞ੍ਚਨਾਦਿਤਪਚਰਿਯਾਯ ਨਗ੍ਗਸੀਲਗੋਸੀਲਕੁਕ੍ਕੁਰਸੀਲਾਦੀਹਿ ਚ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨੇਨ ਮੋਕ੍ਖੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥੋ.

ਸ੍ਵਾਯਂ ਸਬ੍ਬੋ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਸਚ੍ਚਞਾਣੇ ਸਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨ ਲਭਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਲੋਕੇ ਲੋਕਪ੍ਪਭਵੇ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹਾਤਿ.

ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੬੪. ਸੇਸਾ ¶ ¶ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸੇਸਾ ਏਕਾਸੀਤਿ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਾ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਦ੍ਵਾਦਸਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਕਾਮਭਵਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸਤਿਕਾ ਛਤ੍ਤਿਂਸ ਤਣ੍ਹਾਵਿਚਰਿਤਾਨਿ, ਖੁਦ੍ਦਕਵਤ੍ਥੁਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵਾ ਆਗਤਨਯੇਨ ਕਾਲਵਿਭਾਗਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਦਾਮਸਨੇ ਹਿ ਅਟ੍ਠਸਤਂ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਏਕਕਤ੍ਤਾ ਕੇਨਚਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ, ਕੁਤੋ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਪ੍ਪਭੇਦੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵੀਮਂਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਦੀਨਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਕਿਚ੍ਚਨਾਨਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮੁਖੇਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਤਯੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਵਿਤਕ੍ਕਾਦਯੋਤਿ ਲੋਕਿਯਕ੍ਖਣੇ ਅਲੋਭਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਭਿਨ੍ਨਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਲੋਭਬ੍ਯਾਪਾਦਵਿਹਿਂਸਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਵਸੇਨ ਤਯੋਤਿ ਏਕੋਪਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਸੁ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਪਨ ਭਾਵੇ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀਵਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਭਵਨ੍ਤਰੇਪਿ ਜੀਵਿਤਹੇਤੁਪਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦਿਸੀਲਾਨਂ ਗਹਣੇਨ ਯੇਨ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੇਨ ਤਾਨਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸੋ ਸਦ੍ਧਾਹਤ੍ਥੋ ਗਹਿਤੋ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤੋ ਅਨਞ੍ਞਾਨਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਧਾਬਲਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਛਨ੍ਦੋ ਪਨ ਸਦ੍ਧਾਨੁਗੁਣੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦਸ੍ਸਾਪਿ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਦ੍ਧਾਬਲਛਨ੍ਦਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਤੋ ਤਿਵਿਧੇਨਾਪਿ ਸੀਲੇਨ ਤੇ ਤਯੋਪਿ ਗਹਿਤਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ. ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਵਦਤਿ. ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩, ੧੯੨; ਪੇਟਕੋ. ੨੨; ਮਿ. ਪ. ੨.੧.੯) ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਮੁਖੇਨ ਸਮਾਧਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮਾਧਿਮੁਖੇਨ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦਭਾਵਨਾਯ ਪਨ ਸਮਾਧਿਪਿ ਅਧਿਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੀਮਂਸਿਦ੍ਧਿਪਾਦਾਦਿਵਚਨਂ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤਿਦ੍ਧਿਪਾਦੋਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਇਧ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੬੬; ੩.੩੫੯; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੬; ਅ. ਨਿ. ੩.੯੬; ੧੧.੧੨) ਵਚਨਤੋ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਾ ਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਕਤੋ, ਤਂਸਦਿਸਕਿਚ੍ਚਤੋ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਸੀਸੇਨ ਏਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਪਭੇਦਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੬੫. ਭਾਰੋ ¶ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਵਿਘਾਤਕਤ੍ਤਾ, ਸਂਹਰਣੀਯਵਸੇਨ ਵਿਹਨ੍ਤਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਾਰਾਦਾਨਮਿਵ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਵਿਘਾਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਭਾਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਮਿਵ ਪਵਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਭਾਵਤੋ ¶ . ਰੋਗੋ ਵਿਯ, ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਮਿਵ ਚ ਬਾਧਕਤ੍ਤਾ. ਰੋਗਨਿਦਾਨਂ ਵਿਯ, ਦੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਚ ਪਭਵਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਦੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠੀਤਿ ਚ ਅਵਸ੍ਸਨਂ ਵਾ ਅਤਿਵਸ੍ਸਨਂ ਵਾ. ਰੋਗਵੂਪਸਮੋ ਵਿਯ, ਸੁਭਿਕ੍ਖਮਿਵ ਚ ਸਨ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਭਾਵਤੋ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੨੦੩-੨੦੪) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਭੇਸਜ੍ਜਮਿਵ, ਸੁਵੁਟ੍ਠਿ ਵਿਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਛੇਦਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਪਗਮੂਪਾਯਭਾਵਤੋ. ਨਿਯ੍ਯਾਨਲਕ੍ਖਣਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਅਨਿਟ੍ਠਭਾਵਤੋ, ਸਾਸਙ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤੋ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਰਿਵਿਸਰੁਕ੍ਖਭਯਓਰਿਮਤੀਰੂਪਮਂ. ਵੇਰਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਭਾਵੋ ਵਾ. ਵੇਰਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ ਵੇਰਵੂਪਸਮੋ ਮੇਤ੍ਤਾ. ਵੇਰਸਮੁਗ੍ਘਾਤੁਪਾਯੋ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਨਿ.

ਉਪਮਾਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੬੬. ਏਸ ਨਯੋ ਸਮੁਦਯਾਦੀਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਸਮੁਦਯੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਮੁਦਯੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੇਵ ਸਮੁਦਯੋ ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਸੇਸਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਪਹਾਤਬ੍ਬਾਸਙ੍ਖਤਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵਾਭਾਵਤੋ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਮਾਹ. ਸਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਯ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ’’ਤਿ. ਤਥਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤਥਸਭਾਵੇਨ, ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ਤਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ‘‘ਸਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਸਿਯਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦਪਰਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦਾਨਪੇਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਸਦ੍ਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿਪਦਸਙ੍ਗਹੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਪਦਸਙ੍ਗਹੋ.

ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਯਥਾ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਦਯੋ ਏਕਙ੍ਗਵਿਕਲਾ, ਏਵਂ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਯੋਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਤਾਯ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਤਾਯ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਣ੍ਹਾਯਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾਤਿ ਤਂਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਣ੍ਹਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਸੁਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਭਾਵਤੋ. ਸਮੁਦਯਾਦੀਸੁ ਅਵਸੇਸਕਿਲੇਸਾਦਯੋ ਪਭਵਟ੍ਠੇਨ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ¶ . ਨਿਰੋਧੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਸਮੁਦਯੋ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਸਿਯਾ ਸਮੁਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ, ਨ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਤੇਨ, ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾਸਮੁਦਯੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ. ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ, ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਚ ਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਤੇਨ ਨੇਵ ਸਮੁਦਯੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ, ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਨਿਰੋਧੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਸਮੁਦਯੋ ¶ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਨਿਰੋਧੋ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਸਿਯਾ ਨਿਰੋਧੋ ਖਣਨਿਰੋਧਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਨ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਤੇਨ. ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਾਤੁ ਨਿਰੋਧੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਤੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਮਗ੍ਗਾਨਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ. ਨਿਰੋਧੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਨ ਮਗ੍ਗੋ. ਇਤਰਂ ਪਨ ਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਂ ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗੋ ਭਵਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਭਾਵਤੋ, ਨ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਯ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਵੁਸ੍ਸਤਿ ਤਥਤ੍ਤੇਨ, ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਨ ਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾ ਮਗ੍ਗੋ ਚੇਵ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਞ੍ਚ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

ਚਤੁਕ੍ਕਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫੬੭. ਸੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਵੇਦਕਾਦੀਹਿ ਬਾਹਿਰਕਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਹਿ ਵੇਦਨੀਯਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਂ ਵੇਦਕਰਹਿਤਂ, ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦੇਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ.

‘‘ਦੁਕ੍ਖਮੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਕੋਚਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਰਿਯਾਵ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵਦਤਿ. ਪੁਰਿਮਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਸਙ੍ਗਹਤੋ ਕਾਰਕਸ੍ਸ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸਭਾਵਮਾਹ. ਕਾਤਬ੍ਬਾਪਿ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾ ਕਾਰਕਰਹਿਤਾ ਕੇਵਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਿਤੇ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨਿਬ੍ਬੁਤਗਮਕੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ‘‘ਮਗ੍ਗੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਮਗ੍ਗਮਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਓਕਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਗਮਕੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਗਨ੍ਤਾ.

ਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਪਗ੍ਘਰਣਟ੍ਠੇਨ ਸਾਸਵਤਾ ਅਸੁਭਤਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨਾਸਵਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾ ਸੁਭਾ ਏਵ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮੁਦਯਾਦਿਭਾਵੋ ਚ ਅਤ੍ਥਿ ¶ , ਨ ਪਨ ਨਿਰੋਧਭਾਵੋ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਵਾ ਨ ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਭਾਵੋਤਿ ਨਿਰੋਧਾਵਸੇਸਤ੍ਤਯਾਨਂ ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮਙ੍ਗਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਰੋਧਸੁਞ੍ਞਾਨਿ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਸਮੁਦਯੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋਤਿ ਪੋਨੋਭਵਿਕਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪੁਨਬ੍ਭਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਵਾ ਪਕਤਿਵਾਦੀਨਂ ਵਿਕਾਰਾ ਅਵਿਕਾਰਿਭਾਵਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਤਿਪਲੀਨਾ ਚ ਪਕਤਿਭਾਵੇਨੇਵ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਸਮੁਦਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਯਭਾਵੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮੁਦਯੇ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ¶ . ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਥਾ ਅਵਿਭਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਕਾਰੇਹਿ ਮਹਾਹਙ੍ਕਾਰਤਮ੍ਮਤ੍ਤਵਿਸੇਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੂਤਵਿਸੇਸੇਹਿ ਪਕਤਿਭਾਵੇਨੇਵ ਠਿਤੇਹਿ ਪਕਤਿ ਸਗਬ੍ਭਾ ਇਚ੍ਛਿਤਾ ਪਕਤਿਵਾਦੀਹਿ, ਏਵਂ ਨ ਫਲੇਨ ਸਗਬ੍ਭੋ ਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾਨਂ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ਅਸਮਵਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੇਤੁਸਮਵੇਤਂ ਹੇਤੁਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਧ ਤਨ੍ਤੂਸੁ ਪਟੋ, ਕਪਾਲੇਸੁ ਘਟੋ, ਬੀਰਣੇਸੁ ਕਟੋ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਣੂਸੁ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਧ ਵੁਦ੍ਧਿਵੋਹਾਰਜਨਕੋ ਅਵਿਸੁਂ ਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਮਵਾਯੋ, ਤੇਨ ਸਮਵਾਯੇਨ ਕਾਰਣੇਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਣੂਸੁ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕਂ ਫਲਂ ਸਮਵੇਤਂ ਏਕੀਭੂਤਮਿਵ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧਂ, ਤੀਸੁ ਅਣੂਸੁ ਤਿਅਣੁਕਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਮਹਾਪਥਵੀਮਹਾਉਦਕਮਹਾਅਗ੍ਗਿਮਹਾਵਾਤਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਫਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਣੇਸੁ ਸਮਵੇਤਨ੍ਤਿ ਸਮਵਾਯਵਾਦਿਨੋ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤੇਹਿ ਅਪਰਿਮਾਣੇਸੁ ਕਾਰਣੇਸੁ ਮਹਾਪਰਿਮਾਣਂ ਏਕਂ ਫਲਂ ਸਮਵੇਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਗਬ੍ਭਂ ਅਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮਿਧ ਸਮਵਾਯਾਭਾਵਾ ਫਲੇ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਤੁਸੁਞ੍ਞਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਮਗ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ.

ਏਕਵਿਧਾਦਿਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੬੮. ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋਤਿ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਚਤੁਆਹਾਰਭੇਦਤੋਤਿ ਚਤੁਆਹਾਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਤੋ. ਏਤੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਦਿਆਹਾਰਵਿਸੇਸੇ, ਅਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਵਤ੍ਥੁ, ਸਲ਼ਾਯਤਨ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੇ ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ¶ , ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪ, ਵੇਦਨਾ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣ, ਨਾਮਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤੇ ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੇ ਚ.

ਪਵਤ੍ਤਕਭਾਵਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ. ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਭੇਦੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿਅਭਿਨਨ੍ਦਨਭੇਦੋ, ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਸੇਨਾਪੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਨੇਕਭੇਦਤ੍ਤਾ ਛ ਤਣ੍ਹਾਕਾਯਾ, ਤੇਸਂ ਭੇਦਤੋ.

ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਉਪਾਦੀਯਤੀਤਿ ਉਪਾਦਿ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ. ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਰਣਭੂਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਵੂਪਸਮੋ ਤਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਯਾਵ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਾਵ ਸੇਸਤਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਨਵਸੇਸਤਞ੍ਚ ¶ ਉਪਾਦਾਯ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ, ਨਿਰੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵੋਹਰੀਯਤਿ. ਯਥਾ ਚਾਯਂ ਭੇਦੋ ਵੋਹਾਰਤੋ, ਏਵਮਿਤਰੇਪੀਤਿ ਤੇ ਕਤਿਪਯੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਿਵਿਧੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਏਕਸ੍ਸ ਸਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਕੁਤੋ ਭੇਦੋਤਿ.

ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭੇਦਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਇਤਰੇ ਸਮਥਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੀਲਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਮਥਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਸਮਥਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਾਨਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਲਦ੍ਧੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਮਥੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਆਗਮਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ. ਸਪ੍ਪਦੇਸਤ੍ਤਾਤਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਏਕਦੇਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕਦੇਸੋ ਹਿ ਪਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਵਯਵਭਾਵੇਨ ਅਪਦਿਸੀਯਤੀਤਿ ਪਦੇਸੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੁਦਾਯਂ ਪਤਿ ਸਹ ਪਦੇਸੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਦੇਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੯), ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੀਲਾਦਿਸਙ੍ਗਾਹਕਾ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਏਵਾਤਿ ਤਦੇਕਦੇਸੋ ਹੋਤਿ.

ਸਜਾਤਿਤੋਤਿ ਸਮਾਨਜਾਤਿਤੋ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿਆਦਿਭੇਦੇਸੁ ਸਮਾਨਾਯ ਸੀਲਜਾਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਓਨਤਸਹਾਯੋ ਵਿਯ ਵਾਯਾਮੋ ਪਗ੍ਗਹਕਿਚ੍ਚਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਅਂਸਕੂਟਂ ਦਤ੍ਵਾ ਠਿਤਸਹਾਯੋ ਵਿਯ ਸਤਿ ਅਪਿਲਾਪਨਵਸੇਨ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾਵਕਰਣਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਸਜਾਤਿਤੋਤਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਸਵਿਚਾਰਾਦਿਭੇਦੇਸੁ ਸਮਾਨਾਯ ਸਮਾਧਿਜਾਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਰਿਯਤੋਤਿ ਸਮਾਧਿਅਨੁਰੂਪਕਿਰਿਯਤੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਹਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ¶ ਸਮਾਧਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬) ਸਤਿਵਾਯਾਮਾਨਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਆਕੋਟੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯਾਤਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਸਦਿਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਕੋਟੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ, ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਭਯਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੮) ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ਚ ਆਦਾਯ ਊਹਿਤ੍ਵਾ ਦਿਨ੍ਨਮੇਵ ਪਞ੍ਞਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਕਾਲਤ੍ਤੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਾਲਸ੍ਸ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਸਜਾਤਿਤੋਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮) ਸਮਾਨਾਯ ਪਞ੍ਞਾਜਾਤਿਯਾ. ਕਿਰਿਯਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਸਦਿਸਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ‘‘ਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ ਸਮਾਧਿਉਪਕਾਰਕਂ ਤਦਨੁਰੂਪਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ.

‘‘ਸਬ੍ਬਂ ¶ , ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੪੬) ਵਚਨਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ.

੫੬੯. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਭਾਗਾਨੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮਾਨਭਾਗਾਨਿ, ਸਦਿਸਰੂਪਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵਤਰਨ੍ਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵਿਤੁਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਰਂ, ਸਤ੍ਤਿਵਿਘਾਤੇਨ ਦੁਰਧਿਗਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸਨਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਡਂ. ਅਤਿਪਾਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਖਿਪੇਯ੍ਯ. ਕੋਟਿਯਾਤਿ ਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਾ ਵਾਲਗ੍ਗੇਨ. ਕੋਟਿਨ੍ਤਿ ਵਾਲਸ੍ਸੇਵ ਕੋਟਿਂ. ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਟਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ.

ਬਾਧਕਪਭਵਸਨ੍ਤਿਨਿਯ੍ਯਾਨਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਨਂ. ਦੁਰਵਗਾਹਤ੍ਥੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਆਹਾਰਾਦੀਸੁ ਚ ਅਭਿਲਾਸੋ ਪਾਕਟੋ. ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਆਯੂਹਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਓਗਾਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾ ਸਭਾਵਤੋ ਏਵ ਗਮ੍ਭੀਰਟ੍ਠੇਨ ਦੁਰਵਗਾਹਾ. ਤੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮਗ੍ਗੇ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਨਵਗਾਹੋਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਪਦਿਸੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਫਲਾਪਦੇਸਤੋ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੯). ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਪਕਭਾਵਤੋ ‘‘ਹੇਤੂ’’ਤਿ ¶ ਅਪਦਿਸੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਅਪਦੇਸਤੋ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੯).

ਇਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਇਤਿ ਵਿਜਞ੍ਞਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਇਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਜਾਨਨਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਂ ਪਕਾਰੇਹੀਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਜਾਨਨਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਏਵ.

ਸਭਾਗਵਿਸਭਾਗਤੋਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਸੋਲ਼ਸਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੧੭. ਪਞ੍ਞਾਭੂਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੭੦. ਇਮਿਸ੍ਸਾ ¶ ¶ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯਥਾਧਿਗਤਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਭੂਮਿਭੂਤੇਸੂਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਸੁ. ਕਾਮਞ੍ਚਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਮਞ੍ਞਾ ਪਿਤਾਪੁਤ੍ਤਸਮਞ੍ਞਾ ਵਿਯ ਅਪੇਕ੍ਖਾਸਿਦ੍ਧਾ, ਹੇਤੁਫਲਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਵਾਤਿ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭੇਦਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ. ਅਵਸੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਨ ਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਜਰਾਮਰਣਾਦਯੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ? ਯਤੋ ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਸ ਸਮਨਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

ਨ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਸਮੇਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਯ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਂ. ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਹਿਤਮੇਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ. ਖਯਨਸਭਾਵਂ ਖਯਧਮ੍ਮਂ. ਵਯਨਸਭਾਵਂ ਵਯਧਮ੍ਮਂ. ਵਿਰਜ੍ਜਨਸਭਾਵਂ ਪਲੁਜ੍ਜਨਸਭਾਵਂ ਵਿਰਾਗਧਮ੍ਮਂ. ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਸਭਾਵਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਂ. ਸੇਸਂ ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

੫੭੧. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ. ਸਙ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥਸਙ੍ਖੇਪੋ.

ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਜਾਤਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ. ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਧਾਤੂਤਿ ਯਾਯਂ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਧਾਤੁ ਏਸ ਸਭਾਵੋ. ਸਾ ¶ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਅਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ, ਨ ਤਥਾਗਤੇਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਤੋ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ ਠਿਤਾ ਏਵ. ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ¶ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨਤੋ, ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਧਿਗਤੋ’’ਤਿ ਪਵੇਦਨਤੋ ਚ ਤਥਾਗਤੋ ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਅਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਤੋ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿ. ਸਾ ਏਵ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਭਾਵਤੋ ਏਵਂ ਅਵਬੁਜ੍ਝਮਾਨਸ੍ਸ ਏਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਨੋ ਵਾ ਤਥੇਵ ਭਾਵਤੋ ਠਿਤਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ. ਜਾਤਿ ਵਾ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿ ਪਵਤ੍ਤਆਯੂਹਨਸਂਯੋਗਪਲਿਬੋਧਸਮੁਦਯਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤੀਤਿ ਤਦੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਭਾਵੇਨਸ੍ਸਾ ਠਿਤਤਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ’’ਤਿ ਫਲਂ ਪਤਿਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਹੇਤੁਮੇਵ ਵਦਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਧਾਰੀਯਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ, ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਫਲਨ੍ਤਿ ਠਿਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿ. ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵਾ ਕਾਰਣਂ, ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿਸਭਾਵੋ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਸਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿ, ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੫). ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿ ਏਵ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ. ਸਾ ਏਵ ਧਾਤੁ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਭਾਵਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਨੋ ਵਾ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਨ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਨਿਯਾਮਤਾ ਵਵਤ੍ਥਿਤਭਾਵੋਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾ. ਫਲਸ੍ਸ ਵਾ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵੋ ਧਮ੍ਮੇ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਠਿਤਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਤਾ. ਅਸਤਿ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਯਤਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮਤਾਤਿ ਏਵਂ ਫਲੇਨ ਹੇਤੁਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਤਂ ‘‘ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਵੁਤ੍ਤਂ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਨ ਅਭਿਮੁਖਂ ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨਂ. ਆਦਿਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਉਦ੍ਦਿਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਮੇਵ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਦੇਸੇਤਿ. ਯਥਾਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨਵਸੇਨ ਪਕਾਰੇਹਿ ਞਾਪੇਨ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ. ਪਕਾਰੇਹਿਯੇਵ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟ੍ਠਪੇਤਿ. ਯਥਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦਿਸਨਵਸੇਨ ਵਿਵਰਤਿ ਵਿਭਜਤਿ, ਵਿਵਟਞ੍ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਹੇਤੁਧਾਰਣਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤਿ. ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਥਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਥਾਤਿ ਚਾਹ.

੫੭੨. ਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਲਕ੍ਖਣੋ, ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵਾ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ¶ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾਪਨਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਬਨ੍ਧਨਰਸੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਥਭਾਵਤੋ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ.

ਸੋ ¶ ਪਨਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਯਾਵਤ੍ਤਕੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਯਂ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਂ, ਅਵਿਕਲੇਹੇਵ ਤੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਦਞ੍ਞੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੂਨਾਧਿਕੇਹੇਵਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਤਂ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਲੋਕਮਨਸਿਕਾਰੇਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ, ਏਤੇਨ ਤਂਤਂਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਤਪ੍ਪਰਤਾ ਤਥਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਾਮਗ੍ਗਿਨ੍ਤਿ ਸਮੋਧਾਨਂ, ਸਮਵਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸਮ੍ਭਵਾਭਾਵਤੋਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨੇ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਤਥਤਾ ਸਿਯਾ. ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇਹੀਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਫਲਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ. ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਫਲਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਨ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਲੋਕਮਨਸਿਕਾਰੇਹਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਅਞ੍ਞਥਤਾ ਨਾਮ ਸਿਯਾ, ਨ ਚੇਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਅਨਞ੍ਞਥਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚਯਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਪਚ੍ਚਯਸਮੂਹਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

੫੭੩. ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਤਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢਿਤਂ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਂ ਯਥਾ ਦੇਵੋ ਏਵ ਦੇਵਤਾਤਿ. ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਾ ਸਮੂਹੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਸਮੂਹਤ੍ਥਂ ਤਾ-ਸਦ੍ਦਮਾਹ ਯਥਾ ‘‘ਜਨਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਜਨਤਾ’’ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਸਤਾ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥੀਤਿਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯਂ. ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੬) ਜਾਤਿਸਦ੍ਦਪਚ੍ਚਯਸਦ੍ਦਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣੇਨ ਕਿਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਦਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੇਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਜਰਾਮਰਣਸਮ੍ਭਵਪੁਚ੍ਛਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਵਿਦਿਤਭਾਵਤੋ, ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ, ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਪੁਚ੍ਛਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਪਚ੍ਚਯ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾਯ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਪੁਚ੍ਛਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸਾ ਚ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਸਮਾਸੇਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਵਚਨਿਚ੍ਛਾਭਾਵੇ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸੋ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਸਾਮਿਵਚਨਸਮਾਸੇ ਪਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਕਥਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸਸਮ੍ਭਵੋਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ ਵਚਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਰਭਾਵਤੋ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਚਨਿਚ੍ਛਾ ਹੇਸਾ ‘‘ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਮਤ੍ਤਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਸੇਸਨਤਾ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਨਤਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਸਮਾਸਵਿਕਪ੍ਪੋ ਏਤ੍ਥ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਨ ਸਮਾਸਨ੍ਤਰਦਸ੍ਸਨਂ ਸਾਮਿਵਚਨਸਮਾਸਬਾਧਕਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥਾਪਿ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸੋ ਨ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ? ਹੇਤੁਪ੍ਪਭਵਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਹਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਰਾਮਰਣਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤੋਤਿ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤੋ ਅਭਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਸਮਾਸੋ ਏਵ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਨ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਏਵ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਤਾਨੁਪਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਭਾਵਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ.

ਅਥ ਵਾ ਪਨ ਹੋਤੁ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ. ਭਾਵੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਵਿਨਾਭਾਵਿਫਲਂ ਪਤਿ ਹੇਤੁਨੋ ਸਤ੍ਵਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ. ਤਞ੍ਚ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸਤ੍ਵਂ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਅਞ੍ਞਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਸਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਸਤ੍ਵਂ ਸਂ ਨਾਮ, ਯਸ੍ਸ ਸਤੋ ਭਾਵੋ, ਤਂ ਅਸਂ ਨਾਮ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਸਤ੍ਵਂ ਸਭਾਵਂ ਸਤ੍ਵਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤੋ ਭਾਵੋ ਸਤ੍ਵਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਚ ਸਂ-ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਅਸਂ ਸਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਪਗੇਵ ਸਂ-ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ. ਅਸਤਿ ਚ ਸਦਿਤਿਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹੋਤਿ ਨ ਗਹਣਤੋ ਸਂਸਿਦ੍ਧਿ. ਸਦਿਸਕਪ੍ਪਨਾਯਞ੍ਚ ਮਾਣਵਕਸ੍ਸ ਸੀਹਭਾਵੋ ਵਿਯ ਨ ਅਸਤੋ ਸਂ-ਸਭਾਵਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਵਂ, ਨ ਅਸਤ੍ਵਂ. ਨਾਪਿ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਸਤ੍ਵਂ, ਤਦਸਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸਰੂਪਂ ਸਭਾਵਨ੍ਤਰੇਹਿ ਵਿਨਿਵਤ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਮਸ੍ਸਾਯਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਾਸਮ੍ਭਵੋ.

ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਭਾਵਤੋ ਜਾਤਿਆਦਿਪਦਾਨਂ ਏਵਮੇਵ ਹੇਤੁਭਾਵਵਾਚਕਤਾਯ ਹੇਤੁਪਧਾਨਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ ਹੇਤੁਪ੍ਪਭਵਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ¶ . ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਦਸਬਲਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਚਤੂਹਿ ਵੇਸਾਰਜ੍ਜੇਹਿ ¶ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਆਸਭਂ ਠਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਪਰਿਸਾਸੁ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ ਯਾਵ ‘ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀ’’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧-੨੨) ਅਨੇਨ ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋ ਏਵਮਤ੍ਥੋ. ‘‘ਕਿਂ ਵਾਦੀ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਮਕ੍ਖਾਯੀ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰੇਨ –

‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਪ੍ਪਭਵਾ, ਤੇਸਂ ਹੇਤੁਂ ਤਥਾਗਤੋ ਆਹ;

ਤੇਸਞ੍ਚ ਯੋ ਨਿਰੋਧੋ, ਏਵਂਵਾਦੀ ਮਹਾਸਮਣੋ’’ਤਿ. (ਮਹਾਵ. ੬੦; ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੨੮੬) –

ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ਹੇਤੁਪ੍ਪਭਵਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ. ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਰਤੋ ਆਵਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

੫੭੪. ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਤਂ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ. ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਹਿ ਕਾਰਣਤੋ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਵਿਪਰੀਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯ…ਪੇ… ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ. ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੩੮; ਅ. ਨਿ. ੩.੪੭; ਕਥਾ. ੨੧੪) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਤਲਕ੍ਖਣਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਖਣਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣੋ ਏਕੋ ਆਕਾਰੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਤੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤੇ ‘‘ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਹੇਤਵੋ ਜਾਤਿਆਦਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾਵਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਗਮ੍ਭੀਰਨਯਾਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਾਨਂ ਨਯਾਨਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸਦ੍ਦਭੇਦਤੋਤਿ ਸਦ੍ਦਵਿਨਾਸਤੋ ਸਦ੍ਦਾਯੋਗਤੋ. ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਵੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਸੁਤ੍ਤਪਦੇਹਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧, ੨੦) ਉਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਯਮੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਇਦਾਨਿਪਿ ਦਸ੍ਸੀਯਤਿ. ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤਂ. ਵਿਹਰਾਮਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਿਹਰਾਮੀਤਿ ਵਾ ਕਾਲਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਹਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੇ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ. ਇਧ ਪਨ ਵੇਦਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤੇਨਾਹ ¶ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਵੇਦਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਵੇਦਨਾਨਂਯੇਵ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਿਹਾਰੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਮੇਵ ਪਸ੍ਸਤੋ ਵਿਹਾਰੋਤਿ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਪਦੇਸਵਿਹਾਰੋ ਜਾਤੋ, ਅਨਨ੍ਤਨਯਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਵਿਹਾਰੋ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਪਦੇਸਵਿਹਾਰਸੁਤ੍ਤਵਿਰੋਧੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਮਨਸਿਕਾਰਵਿਭਾਵਨਤੋ.

ਲੋਕੋ ਸਮੁਦੇਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਲੋਕਸਮੁਦਯੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਗਣੋ, ਨ ਲੋਕਸਮੁਦਯਮਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਭਾਵੋ, ਨਰਨ੍ਵਯਵਿਨਾਸੋ ਉਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਤ੍ਥਿਤਾਸਹਚਰਣਤੋ ਪਨ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਪਰਮੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਤੀਤਹੇਤੁਪਞ੍ਚਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਏਤਰਹਿਫਲਪਞ੍ਚਕਂ ਵਿਯ ਹੇਤੁਪਞ੍ਚਕਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਏਤਰਹਿਹੇਤੁਪਞ੍ਚਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਆਯਤਿਂਫਲਪਞ੍ਚਕਮ੍ਪਿ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਪਰਮੇ ਫਲਾਨੁਪਰਮਤੋ’’ਤਿ.

ਤਂ ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ. ਏਕਤ੍ਤਨਯਾਦਯੋ ਨਯਾ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇ ਕਥਞ੍ਚਿਪਿ ਨ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਯਚਤੁਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ.

੫੭੫. ਸਮਾਨੇ ਕਤ੍ਤਰੀਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਤ੍ਤਰਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਯ ਯੋ ਕਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਪਚ੍ਚਯਨਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ‘‘ਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਭੁਤ੍ਵਾ ਸਯਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ’’ਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਤ੍ਵਾਸਦ੍ਦਨ੍ਤਾਨਂ ਪਦਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪੁਰਿਮਕਾਲਕਿਰਿਯਾਯ ਦੀਪਨਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਇਧ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਕਾਲਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਚਨਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦੇਯ੍ਯ. ਅਥ ਵਾ ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਸਮਕਾਲਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚਯਨਕਿਰਿਯਾਯ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਫਲਕਿਰਿਯਾਯ ਹੇਤੁਕਿਰਿਯਾ ਪੁਰਿਮਕਾਲੋ ਵਿਯ ਵੋਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਫਲਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਸੁਪਾਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਉਪਚਾਰਸਿਦ੍ਧਂ ਪੁਰਿਮਕਾਲਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਕਰੋਤਿ ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਥਪਟਿਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਰੋ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਥਾਵਬੋਧੋ ਇਧ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦੋ ਉਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ¶ ਸਮਾਨਸ੍ਸ ‘‘ਕਤ੍ਤੁ ਅਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪, ੪੦੦; ੩.੪੨੧, ੪੨੫-੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩-੪੪; ੨.੪.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫) ਪਚ੍ਚਯਨਕਿਰਿਯਾਯ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਕਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮਾਨਕਤ੍ਤੁਕਤਾ ਲਬ੍ਭਤਿ.

‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਵਸਾਧਨਤਾਯ ਕਿਰਿਯਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮਾਨਕਤ੍ਤੁਲਕ੍ਖਣੋ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਦ੍ਦਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ, ਅਪਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਰਾਵਰਯੋਗੋ (ਪਾਣਿਨੀ ੩.੪.੨੦) ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਵਾ ਨਦਿਂ ਪਬ੍ਬਤੋ, ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਤਂ ਨਦੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਨਾਪਿ ਲਕ੍ਖਣਹੇਤੁਆਦਿਪਯੋਗੋ ‘‘ਸੀਹਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਯਂ ਹੋਤਿ, ਘਤਂ ਪਿਵਿਤ੍ਵਾ ਬਲਂ ਜਾਯਤੇ, ‘ਧ’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦਣ੍ਡੋ ਪਤਿਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਨੇਵੇਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਭੇਦੋ. ਨ ਹਿ ਹਤ੍ਥਤਲੇ ਆਮਲਕਂ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾਨਂ ਮਹੇਸੀਨਂ ਵਚਨੇ ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਲਾਪੋ ਅਵਸਰਂ ਲਭਤਿ. ਲਭਤੁ, ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਥੇਨ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ‘‘ਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਗਮਨਂ, ਭੁਤ੍ਵਾ ਸਯਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯਾਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਨ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਦਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਥੋ ਪਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਸਦਾਲ਼ਿਮਾਦਿਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਵਿਯ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਥਤਾਯ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਨਾਮਪਦੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਹੋਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਕਿਰਿਯਾਪਦਾਨਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਞਾਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਹੋਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ. ਇਮੇਸੂਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦੇਸਨਾਪਟਿਞ੍ਞਾਪੁਚ੍ਛਾਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਦੇਸੁ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ, ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੇਵ ਸਾਧੁਕਂ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਾਰੋਤਿ. ਯਦਿਦਂ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੭; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੩੭; ਸ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭). ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚਾਯਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੫; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੦) ਏਵਮਾਦੀਸੁਪਿ ਏਕੇਨਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਯੋਗਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਨ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਵਿਨਾਸਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਦੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਯੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਉਪ੍ਪਾਦਵਾ, ਸੋਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਾਤਿ ¶ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਹੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਕਥਂ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਪਾਤੁਭਾਵੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਧ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਚੋਦਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਹੋਤਿ, ਜਾਯਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਚੋਦਨਾ ਕਤਾ ਸਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

੫੭੬. ਇਮੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਭਾਵੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ¶ . ਕੋ ਪਨ ਸੋ ਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਾਵੋ ਚ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਾਤੁਭਾਵਹੇਤੂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਿਸੇਸੇ ਵਿਕਾਰੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਅਯਂ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿ. ਤੇਸਂ ਵਾਦੀਨਂ ਤਂ ਮਞ੍ਞਨਂ. ਹੇਤੁਵਚਨਤੋਤਿ ਹੇਤੁਭਾਵਵਚਨਤੋ.

੫੭੭. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਦੇ. ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਧਾਨਵਚਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਸਸਤ੍ਤਿਕੋ ਹੇਤੁ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਵਸਾਧਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਤਥਾ ਇਧਾਪਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦੋਯੇਵਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਹੇਤੂਤਿ ਯਾ ਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾ ਇਮਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਦਸ੍ਸ ਏਵਂ ਇਦਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਾ ਵਿਨੋਦੇਤਬ੍ਬਾ.

ਦ੍ਵੇਧਾਤਿ ਗਾਥਾਯ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚੋ ਚ ਸੋ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਵਾ ਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਏਵਾਤਿ ਚ ਏਵਂ ਦ੍ਵੇਧਾ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੋਪਿ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਪਚ੍ਚਯਤਾਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮੂਹਤੋ. ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ. ਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੋ. ਪਤੀਯਮਾਨੋਤਿ ਞਾਣਗਤਿਯਾ ਅਭਿਮੁਖਂ ਉਪੇਯਮਾਨੋ, ਅਭਿਸਮਿਯਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਚਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਹਿਤਾਯ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸੁਖਾਯ ਚ. ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿਪਿ ¶ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਹੇਤੁਤੋ, ਵਿਸਮਹੇਤੁਤੋ ਚ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਅਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਧਮ੍ਮਸਮੁਦਾਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਨ ਵਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋ ਹੇਤੁਸਮੂਹੋ. ‘‘ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਚ੍ਚਯੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ ਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਲੋਕੇ ‘‘ਪਿਤ੍ਤਂ ਮਥਿਤਂ, ਸੂਰਾ ਦਧਿ, ਤਿਪੁਸਂ ਜਰੋ, ਸੇਮ੍ਹੋ ਗੁਲ਼ੋ, ਆਯੁ ਘਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਵਂ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੫੭੮. ਪਟਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇ ¶ ਪਟਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਭਿਮੁਖਤ੍ਥੋ, ਇਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਮ੍ਮਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਮੁਖਮਿਤੋ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਪਟਿਮੁਖਂ, ਕੇਨ ਵਾ ਇਤੋ, ਕੋ ਵਾ ਇਤੋਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਤਯੇ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਹੇਤੁਸਮੂਹੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇ ਹੇਤੁਸਮੂਹੋ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਟਿਮੁਖਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਚ ਇਤੋਤਿ ਵਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਹਿਤੇਤਿ ਸਮੁਦਿਤੇ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੁਤ੍ਤੇ. ਸੋਤਿ ਹੇਤੁਸਮੂਹੋ. ਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਪਾਤੁਭਾਵਾਯਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ. ਕਾਮਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧; ਮਹਾਵ. ੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੪; ਵਿਭ. ੨੨੫) ਅਵਿਜ੍ਜਾਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਪਿ ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਏਕਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਵਤ੍ਥੁਆਰਮ੍ਮਣਾਦਯੋ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਯੋ, ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਦਯੋ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰਹਂ ਸਙ੍ਖਾਰੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਏਕੇਕਹੇਤੁਸੀਸੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੇਤੁਸਮੂਹੋ’’ਤਿ. ਸਾਧਾਰਣਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਤਂਸਮੂਹਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਭਾਵੇਨ. ਅਵੇਕਲ੍ਲਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਨੂਨਭਾਵੇਨ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਹੇਤੁਸਮੂਹੇ ਏਕਚ੍ਚਾਸਾਧਾਰਣਞ੍ਚੇਤਂ ਫਲਂ, ਏਕਚ੍ਚੇਹੇਵ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਟਿਮੁਖਗਮਨਾਭਾਵਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਤ੍ਥੋ ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਸਾਮਗ੍ਗਿਅਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਅਙ੍ਗਭੂਤਾਨਂ, ਸਮੂਹੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ¶ . ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਚੇਤਂ ਸਾਮਿਵਚਨਂ. ਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਹਿਤਤਾ ਨਾਮ ਵਿਸੁਂ ਅਭਾਵੋ, ਨ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਵੁਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ.

੫੭੯. ਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਸਮੂਹੋ. ਅਞ੍ਞੋਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ. ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਲਦ੍ਧਾ. ਸਮਨ੍ਤਿ ਅਵਿਸਮਂ ਅਵੇਕਲ੍ਲੇਨ. ਸਹਾਤਿ ਏਕਜ੍ਝਂ. ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇ. ਯਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤਤੋਪਿ ਤਸ੍ਮਾਪਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਮੁਨਿਨਾ ਭਗਵਤਾ ਭਾਸਿਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਨ ਅਪਟਿਚ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਗਾਥਾਯਂ ਏਵ-ਕਾਰੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਕੇਕਦੇਸਨ੍ਤਿ ਫਲਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੇਕਦੇਸਂ, ਭਾਗਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਭਾਵੇਨਾਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ¶ . ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਰੂਪਾਰੂਪਕਲਾਪੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰਵੋਹਾਰਕੁਸਲੇਨਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨੁਗਤਵੋਹਾਰਨਿਪੁਣੇਨ.

੫੮੦. ਪੁਰਿਮੇਨ ਪਦੇਨਾਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਸਸ੍ਸਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਾਦੀਨਂ, ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਾ. ਸਸ੍ਸਤਸਹਚਰਿਤਾ ਹਿ ਵਾਦਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਦੇਸਨਾ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. ਉਚ੍ਛੇਦਾਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਵਿਘਾਤੋ ਵਿਨਾਸੋ, ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਞਾਯੋਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਵਿਰਹਿਤਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ.

ਪਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੧) ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੦੧, ੨੨੭; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੧੨) ਅਹੇਤੁਵਾਦੋ. ਪਕਤਿ ਅਣੁਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਲੋਕੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਸਮਹੇਤੁਵਾਦੋ. ਇਸ੍ਸਰਪੁਰਿਸਪਜਾਪਤਿਵਾਦਾ ਵਸਵਤ੍ਤਿਵਾਦਾ. ਅਹੇਤੁਵਾਦਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਸਭਾਵਨਿਯਤਿ ਯਦਿਚ੍ਛਾਵਾਦਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਏਵ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੋ ਵਿਸਮਹੇਤੁਵਾਦੋ. ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਵਾਦੋ ਅਹੇਤੁਵਾਦਨ੍ਤੋਗਧੋ. ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾਦੋ ‘‘ਵਸਵਤ੍ਤਿਵਾਦੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ¶ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਦੇਨ ਪਰਿਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਪਰਿਦੀਪਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਵਿਪਰੀਤਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਹਤਾਤਿ ਅਬ੍ਭਾਹਤਾ. ‘‘ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਨਿਵਤ੍ਤਕਂ ਹੇਤੁਫਲਪਬਨ੍ਧਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕੁਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦੋ’’ਤਿ. ਉਚ੍ਛੇਦਾਭਾਵਕਥਨੇਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਸ੍ਸਾਪਿ ਅਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ. ਸਨ੍ਤਤਿਂ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਹੇਤੁਫਲਪਬਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇਨ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਂ ਅਨੁਪਗ੍ਗਮ੍ਮ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਨੁਰੂਪਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਇਧ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਸ੍ਸ, ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਚ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਭਿਨ੍ਨਕਾਲਤ੍ਤਾ ਚ ਸੋ ਕਰੋਤਿ ਸੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਵਾਦਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਹਿ ਕਾਰਕਵੋਹਾਰੋ, ਵਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵੇਦਕਵੋਹਾਰੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ¶ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਤਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਕਰੋਤਿ ਅਞ੍ਞੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਵਾਦਪ੍ਪਹਾਨਂ. ਨ ਹਿ ਕਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ, ਅਕਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਬ੍ਭਾਗਮੋ ਅਤ੍ਥਿ. ‘‘ਇਤ੍ਥੀ, ਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰੇਨ ਜਨਪਦਨਿਰੁਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾਪਿ ਲੋਕੇ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਆਨੇਤੁ, ਨਾਮਰੂਪਂ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਪੁਰਿਸੋਤ੍ਵੇਵ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਏਵਾਯਂ, ਪੁਰਿਸੋ ਏਵਾਯਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਵਤ੍ਥੁਕਾਨਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਵਿਦ੍ਦਸੁਨੋ ਪਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤੋ ਤਤ੍ਥ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਜਨਪਦਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਭਿਨਿਵੇਸੋ’’ਤਿ. ਸਮਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ. ਅਨਤਿਧਾਵਨਨ੍ਤਿ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨਂ. ‘‘ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਰੂਪਂ, ਉਦਾਹੁ ਵੇਦਨਾਦਯੋ’’ਤਿ ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਵਸੇਨੇਵ ਲੋਕਿਯੇਹਿ ਵਿਯ ਲੋਕਿਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮਞ੍ਞਂ ਅਵਿਲਙ੍ਘਨ੍ਤੇਨ ਵੋਹਰਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਪਚ੍ਚੇਤੁਮਰਹਤੀਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚੋ. ਯੋ ਹਿ ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ, ਸਹ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਮੇਵ ¶ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਨ ਵਿਕਲਂ. ਯੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਸਹੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਨ ਏਕੇਕਂ. ਇਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚੋ ਚ ਸੋ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਟਿਮੁਖਂ ਇਤ੍ਵਾ ਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਹਿਤੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਪਟਿਮੁਖਗਮਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵ. ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਨ ਵਿਨਾ ਤਾਯ ਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ, ਅਙ੍ਗਭਾਵਂ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤੇਨ ਕਾਰਣਬਹੁਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ‘‘ਸਹਿਤੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਬਹੁਤਾ. ਉਭਯੇਨਾਪਿ ‘‘ਏਕਂ ਨ ਏਕਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੧੭) ਪਰਤੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਾਸਨਨਯੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨ ਵਿਨਾ ਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ (ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧). ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪ੍ਪਧਾਨਵਚਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਸਸਤ੍ਤਿਕੋ ਹੇਤੂਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਿਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਪਟਿਗਨ੍ਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਭਾਵੇਨ ਤਪ੍ਪਟਿਲਾਭਗਤਿਯਾ ਪਤ੍ਵਾ. ਕਥਂ ਨ ਵਿਨਾ ਤੇਨ? ਸਤਿ ਏਵ ਤਸ੍ਮਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਏਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਅਸਤਿ, ਨਿਰੋਧਤੋ ਚਾਤਿ ¶ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਿਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਭੁਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਜੋਤਨੀਯੇਨ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਸ੍ਸ ਹੇਤੁਮਤੋ ਹੇਤੁਆਯਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਭਾਵੁਪ੍ਪਾਦੁਤ੍ਤਰਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖੇਨ ਯਾਯਸ੍ਸ ਤਦਾਯਤ੍ਤਤਾ, ਤਾਯ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਹੇਤੁਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ-ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਵਚਨੀਯੇਨ ਤਂਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਨਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁਹੇਤੁਮਤੋ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਨੇਨ ਹੇਤੁਆਯਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦੁਤ੍ਤਰਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖੇਨ ਯਾਯਸ੍ਸ ਤਦਾਯਤ੍ਤਤਾ, ਤਾਯ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਹੇਤੁਮਾਹ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੬) ਸਙ੍ਖਾਰਪਿਟਕੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨਾਦਿਭਾਵੋ. ਸੋ ਚ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਿਫਲਂ ਪਤਿ ਸਤ੍ਵਮੇਵ. ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਚ ਸਂਯੋਜਨਾਨੁਰੂਪਤਾਵਸੇਨ ਜਾਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ. ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਥਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਨਨੁ ਸਮਾਨਕਤ੍ਤੁਕਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲੇ ਈਦਿਸੋ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਯੋਗੋਤਿ? ‘‘ਭੁਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਸਿਤ੍ਵਾ ਵਪਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ¶ ਸਮਾਨਾਪਰਕਾਲੇ, ਅਸਮਾਨਕਤ੍ਤੁਕੇ ਚ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਸਮਾਨਕਾਲੇ ਤਾਵ –

‘‘ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਨਿਹਨ੍ਤ੍ਵਾਨ, ਉਦਿਤਾਯਂ ਦਿਵਾਕਰੋ;

ਵਣ੍ਣਪਞ੍ਞਾਵਭਾਸੇਹਿ, ਓਭਾਸੇਤ੍ਵਾ ਸਮੁਗ੍ਗਤੋ’’ਤਿ. –

ਉਦਾਹਰਣਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਮੁਖਂ ਬ੍ਯਾਦਾਯ ਸਯਤਿ, ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਿ. ਅਪਰੇ ‘‘ਨਿਸਜ੍ਜ ਅਧੀਤੇ, ਠਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਾਦਾਨਪਰਿਵਤ੍ਤਨੁਤ੍ਤਰਕਾਲਭਾਵਿਸਯਨਦਸ੍ਸਨਕਿਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਾ ਪੁਬ੍ਬੁਤ੍ਤਰਕਾਲਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਚ ਭੇਦਾਨੁਪਲਕ੍ਖਣਾ ਕੇਹਿਚਿ ਨ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ. ‘‘ਨਿਸਜ੍ਜ ਅਧੀਤੇ, ਠਤ੍ਵਾ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਚ ਸਮਾਨਕਾਲਤਾਯਪਿ ਅਜ੍ਝੇਨਕਥਨੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਪੁਬ੍ਬੁਤ੍ਤਰਕਾਲਤਾ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮਾਨਿਯੇਵ ਉਦਾਹਰਣਾਨਿ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਉਦਯਸਮਕਾਲਮੇਵ ਹਿ ਤਨ੍ਨਿਵਤ੍ਤਨਿਯਨਿਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਕਾਲੇ ‘‘ਦ੍ਵਾਰਮਾਵਰਿਤ੍ਵਾ ਪਵਿਸਤਿ, ਆਵਰਿਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤੀ’’ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਡਕ੍ਕਚ੍ਚ ਪਤਿਤੋ ਦਣ੍ਡੋ’’ਤਿ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਘਾਤਭੂਤਸਹਜਾਤਾਯ ਪਨ ਅਭਿਘਾਤਜਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਮਾਨਕਾਲਤਾ ਏਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਾਨਿਯੇਵ ਉਦਾਹਰਣਾਨਿ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਪੁਰਿਮਤਾਵਚਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨੇਵ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਹੇਤੁਕਿਰਿਯਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣਹੇਤੁਭਾਵਵਚਨਿਚ੍ਛਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ ਪੁਰਿਮਕਾਲੋ ਇਚ੍ਚੇਵ ‘‘ਨਿਹਨ੍ਤ੍ਵਾਨਾ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਇਚ੍ਛਿਤਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਨਕਿਰਿਯਾ ¶ ਸਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪੁਰਿਮਿਕਾਵਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਕਤ੍ਤੁਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਇਧ ਪਨ ਤਦਭਾਵਤੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਇਧਾਪਿ ਅਨੁਮਾਨਤੋ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਕੋ ਕਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥੇਵ ‘‘ਞਤ੍ਵਾ ਕਿਰਿਯਤੋ ਵਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਪਯੋਗਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਵਸ੍ਸਂ ਅਨੁਮਿਯਮਾਨੇਨ ਕਤ੍ਤੁਨਾ ਈਦਿਸੋ ਸਦ੍ਦਪਯੋਗੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਸਮਾਨੇ ਪਨ ਕਤ੍ਤਰਿ ‘‘ਪਿਸਾਚਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਭਯਂ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭੧; ੨.੧੮੨; ਪੁ. ਪ. ੨੦੪) ਏਵਮਾਦਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਿਸਾਚਦਸ੍ਸਨਾਦਿਪੁਰਿਸਬ੍ਯਾਪਾਰੋ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯਨਂ ਪਚ੍ਚਯਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਸਤ੍ਵਂ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਵਾਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਨਸ੍ਸ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਹੇਤੁਤਾਯ ਗਮਕੋ ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁ ਅਭਾਵੇਪਿ ਪਟਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਦਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਕਥਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ? ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਚਾਰਿਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਅਪਿਚ ਯੋਯਂ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦ-ਸਦ੍ਦਵਿਭਾਵਿਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦਵਿਭਾਵਿਤੋ ਸਸਤ੍ਤਿਕੋ ਹੇਤੁ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਭਿਮੁਖਤਾਯ ਪਧਾਨਵਚਨਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਧਾਨੇਨ ਵਚਨੇਨ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ਸਹੇਤੁਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਏਵਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਵਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ. ਕਥਂ? ਯਥਾਹ –

‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਵੀਮਂਸਮਾਨੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਤਿ ‘ਯਂ ਖੋ ਇਦਂ ਅਨੇਕਵਿਧਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਜਰਾਮਰਣਂ, ਇਦਂ ਨੁ ਖੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਕਿਂ ਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂ ਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂ ਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂ ਪਭਵਂ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤੀ’ਤਿ. ਸੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਮਾਨੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ‘ਯਂ ਖੋ ਇਦਂ…ਪੇ… ਇਦਂ ਖੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਜਾਤਿਨਿਦਾਨ’’’ਮਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੧) –

ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ ਪਰਿਵੀਮਂਸਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਜਾਨਨਞ੍ਚ ਨਿਦਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਚਾਹ –

‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਾ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘ਕਿਚ੍ਛਂ ¶ ਵਤਾਯਂ ਲੋਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ ਜਾਯਤਿ ਚ ਜੀਯਤਿ ਚ ਮੀਯਤਿ ਚ ਚਵਤਿ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਅਥ ਚ ਪਨਿਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ. ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸਾ’ਤਿ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਹੁ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿਸਮਯੋ ‘ਜਾਤਿਯਾ ਖੋ ਸਤਿ ਜਰਾਮਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੦) –

ਆਦਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਵੀਮਂਸਾਭਿਸਮਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਚ੍ਚਯੋ ਹਿ ਞਾਤਬ੍ਬੋ. ਤਦਭਿਸਮਯਾਯਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਪਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਯੋ ਚ ਞਾਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਪਵੇਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਦੋ ਯਂ ਯਦਿਦਂ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸਦ੍ਦਵਿਭਾਵਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚੇਵ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਵਤਿ ਹਿ ਞਾਤੁਂ, ਪਵੇਦੇਤੁਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਿਤਭਾਵੇਨ ਪਧਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਕੇਨਚਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਯਥਾ ¶ ‘‘ਕੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ, ਯਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪਹੀਨਾਨਿ. ਕੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਯਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਤਰਾਨਿ ਗੇਹਾਨੀ’’ਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯਨਪਵੇਦਨਟ੍ਠੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੇਨ ਪਚ੍ਚਨੀਯਤਾਯ ਞਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਯੋ ਚਾਯਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸੋ ਚ ਸਕਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਮੂਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਵੇਦਨਾਯ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਪਿ ‘‘ਏਵਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਤਂਸਮੁਦਯਾਭਿਮੁਖੇ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਗਮਿਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਪਟਿਪਦਾਸੁਤ੍ਤੇਪਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩) ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ…ਪੇ… ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਂ, ਅਥ ਖੋ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਭੂਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ. ਯਥਾ ਚ ‘‘ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੫), ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫) ਅਙ੍ਗਞਾਣਪਟਿਵੇਦਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਪਧਾਨੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਅਙ੍ਗਞਾਣਪਟਿਵੇਦਨਂ ਕਤਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਧਾਨੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਵੇਦਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੫੮੧. ਯਾ ਪਨਾਯਂ ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਠਪਿਤਾ, ਦੇਸਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤਨਨਤੋ ਤਨ੍ਤਿ, ਗਨ੍ਥੋ. ‘‘ਕਿਂ ਵਾਦੀ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ¶ ‘‘ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ; ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕਾ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋ. ਤੇ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਵੇਨਯਿਕਾਦਿਭਾਵਂ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਵਦਨ੍ਤਿ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਦੀਨਂ, ਚੀਵਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਭਾਵਂ. ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇ ਵਾ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੧) ਠਪਨੀਯਾਨਂ ਠਪਨਤੋ, ਰਾਗਾਦਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਸ੍ਸ, ਰਾਗਾਦਿਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਉਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਚ ਵਚਨਤੋ, ਨ ਪਨ ਏਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਾਦਿਕੇ ਤਯੋ ਪਞ੍ਹੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜ੍ਜਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਮੇਵ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀਨਂ ਮਣ੍ਡਲਂ ਸਮੂਹੋ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਮਣ੍ਡਲਂ. ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਸਾ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਵਿਭਜ੍ਜ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦੇ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਭੂਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦੇਸਨਤੋ ਭਗਵਾ, ਤਦਨੁਵਾਦਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਵਕਾ ਚ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਨੋਤਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਂ.

ਓਤਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ¶ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ, ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀ ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਸਯਂ ਅਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀ ਸਮਾਨੋ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਠਾਨਮਤ੍ਤੇਨ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦਿਮਣ੍ਡਲਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਅਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰੀਤਤ੍ਥਦੀਪਨੇਨ ਤੇ ਨਅਬ੍ਭਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਮ੍ਪਿ ਹੇਤੁ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ, ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦਾਦਿਕੇ ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ਸਕਸਮਯਂ ਵੋਕ੍ਕਮਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਅਵੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ. ਪਰਸਮਯਂ ਦੋਸਾਰੋਪਨਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਰਹੇਨ ਅਨਾਯੂਹਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਸਮਯਂ ਅਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੯੬) ਵਦਨ੍ਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਅਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਯੇਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਭਗਵਤਾ, ਤੇ ਪਟਿਸੇਵਤੋ ਨਾਲਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੪; ਪਾਚਿ. ੪੧੭, ੪੧੮), ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਕਤੋ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਵਿਨਯਂ ਪਟਿਲੋਮੇਤਿ ਨਾਮ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਂ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੇਨ. ਪਟਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋ ਹਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਤਞ੍ਚ ਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋ ਕੁਤੋ ਕਿਲੇਸਵਿਨਯਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ. ਸੁਤ੍ਤੇ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੭ ਆਦਯੋ; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੮੦) ਵੁਤ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਪਦੇਸੇ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਆਚਰਿਯਵਾਦਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਮਹਾਪਦੇਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੇਨ. ਤਦੋਲੋਕਨੇਨ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ, ਵਿਨਯੇ ਚ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਾਤਿਧਾਵਤਿ.

ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਾਲ਼ਿਂ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ. ਹੇਤੁ, ਹੇਤੁਫਲਾਨਿ ਵਾ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁ ਧਮ੍ਮੋ, ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਹੇਤੁਫਲਂ ਅਤ੍ਥੋਤਿ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਧਮ੍ਮਤਂ. ਯਥਾ ਏਕੇ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਠਿਤਾਵ ਸਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਸੁਤ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਾਹੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਧਮ੍ਮਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਦੀਪੇਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਪਤਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਵਵਤ੍ਥਿਤਸਭਾਵਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੇਨ. ਯਥਾ ਚ ਏਕੇ ‘‘ਅਨਿਰੋਧਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਾਹੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਗਾਹੇ ਅਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਗਾਹੇਨ੍ਤੇਨ. ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ (ਧ. ਸ. ੧੦੬੭) ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨ ¶ . ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਵੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਣ੍ਹਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਕਤਿਯਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਧਾਨਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਮੇਵ.

ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ. ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤਵੋਹਾਰੋ, ਸਤ੍ਤਤ੍ਥਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿ ਚ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਮੇਵ ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਏਵ ਚ, ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ. ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਯ ਕਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਦੁਕ੍ਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾ ਸੁਕਰਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭੂਤਂ ਤਂ ਨਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਞਾਣਬਲੇਨ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਨ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਸਨਂ ਪਨਿਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਇਧ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਧਮ੍ਮਮਾਹ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੇਵ ਵਾ. ਸੋ ਹਿ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਾਦਿਨਾਨਾਦੇਸਨਾਨਯਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਮਗ੍ਗੋ. ‘‘ਤਂ ਸੁਣਾਥ ਸਮਾਹਿਤਾ’’ਤਿ ਆਦਰਜਨਨੇ, ਉਸ੍ਸਾਹਨੇ ਚ ਕਿਂ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਚੇ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਟ੍ਠਿ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਯਥਾ ਵਾ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਿਗਤਂ ਵਿਯ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਤੋ ਅਪਰਕਾਲੇ ਭਵਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਂ. ਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਪਠਮਾਰਮ੍ਭਤੋ ਪਭੁਤਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਞਾਣਵਿਸੇਸਂ, ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਲਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੫੮੨. ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋਤਿ ਦੇਸਨਾਵਿਸੇਸਤੋ. ਅਤ੍ਥਤੋ, ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ, ਏਕਵਿਧਾਦਿਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਲਕ੍ਖਣੇਕਵਿਧਾਦਿਤੋ ¶ . ਅਙ੍ਗਾਨਞ੍ਚ ਵਵਤ੍ਥਾਨਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਦਸ੍ਸਨਤੋ.

ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਾਨਂ ਮੂਲਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਆਦਿਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਮੂਲਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਲ੍ਲਿਯਾ ਮੂਲੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਵਲ੍ਲਿਹਰਣਂ ਵਿਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਮੂਲੇ ਦਿਟ੍ਠੇ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾਤਿ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਇਦਮੇਵ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਇਦਂ ਅਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਵਿਭਜਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਮੂਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਨ ਵਲ੍ਲਿਹਰਣਂ ਵਿਯ ਮੂਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ¶ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਵਾ ਬੋਧੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਮੂਲਾਦਿਦਸ੍ਸਨਸਾਮਞ੍ਞਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਸ੍ਸਾਤਿ –

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਕੁਮਾਰੋ ਵੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਵਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕਮਨ੍ਵਾਯ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤੋ…ਪੇ… ਰਜਨੀਯੇਹਿ. ਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਕਾਯਸਤਿ ਚ ਵਿਹਰਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਚੇਤਸੋ, ਤਞ੍ਚ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ, ਸੋ ਤਂ ਵੇਦਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿਵਦਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੮) –

ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਏਵਂ ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁਪਿ. ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੋਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਨਨ੍ਦਤੋ. ਅਭਿਵਦਤੋਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ, ਅਹੋ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚੀਭੇਦਕਰਣਪਵਤ੍ਤਾਯ ਬਲਵਤਣ੍ਹਾਯ ‘‘ਅਹਂ, ਮਮਾ’’ਤਿ ਅਭਿਵਦਤੋ. ਤਤੋ ਬਲਵਤਿਯਾ ਮੋਚੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੋ. ਤਤੋਪਿ ਬਲਵਤੀ ਪਨ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਨਨ੍ਦੀ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨਨ੍ਦਿਵਚਨੇਨ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਨਨ੍ਦਿਤਾਤਦਵਿਪ੍ਪਯੋਗਤਾਹਿ, ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਨ੍ਦਨਭਾਵੇਹਿ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿਆਦਿਕਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਮਹਾਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯਸੁਤ੍ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਭੂਤੇ ¶ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤਿਫਸ੍ਸਾਦਿਕੇ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਓਜਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਟ੍ਟੂਪਥਮ੍ਭਕਾ ਪਨ ਇਤਰੇਪਿ ਆਹਾਰਾ ਤਣ੍ਹਾਪਭਵੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ.

੫੮੩. ਤਤੋ ¶ ਤਤੋਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਸੁ ਦੇਸਨਾਸੁ ਤਤੋ ਤਤੋ ਦੇਸਨਤੋ. ਞਾਯਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਞਾਯੋਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਸੋ ਏਵ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ‘‘ਅਰਿਯੋ ਚਸ੍ਸ ਞਾਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੧; ੫.੧੦੨੪) ਵਚਨਤੋ. ਸਯਮੇਵ ਹਿ ਸੋ ਸਮਨ੍ਤਭਦ੍ਦਕਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤਾਯ ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਵੇਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਧਿਗਮਨੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਮਨ੍ਤਭਦ੍ਦਕਤਾ, ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਨਂ ਸਮਾਨਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਆਹ ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ, ਅਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਵਿਭਾਗੋ ਅਵਿਭਤ੍ਤਸਭਾਵਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋਵ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਗਹਿਤਾਨਂ ਪਕਤਿਆਦੀਨਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਕਾਰਣਤਾ, ਕਾਰਣਤਾ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਾ ਕੇਚਿ ਅਕਾਰਣਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਯਥਾਸਕੇਹਿ ਅਨੁਰੂਪੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਆਦੀਨਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਆਦਿ, ਤਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ. ਇਤਰਾਸਂ ਤਦਤ੍ਥਤਾਸਮ੍ਭਵੇਪਿ ਨ ਤਾਸਂ ਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਤਦਤ੍ਥਾ ਏਵਾਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਤਦਤ੍ਥਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਨੁਵਿਲੋਕਯਤੋ ਯੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਵਬੋਧਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਵੇਧੋ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਤਦਨੁਗਮੇਨ ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦਿਕਾਰਣਂ ਯਂ ਅਧਿਗਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਵਿਲੋਕਯਤੋ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਭਗਵਾ ਕਿਚ੍ਛਾਪਨ੍ਨਂ ਲੋਕਂ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗ…ਪੇ… ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦੇਸੇਸੀਤਿ. ਆਹਾਰਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਅਤੀਤਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ¶ ‘‘ਯਾਵ ਅਤੀਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤਿਹਰਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਆਹਾਰਾ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਭਾਵੇਤਬ੍ਬਾ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ¶ , ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਅਤੀਤੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਪਨ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਫਲਕਾਰਣਪਰਮ੍ਪਰਦਸ੍ਸਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਆਹਾਰਾ ਪੁਰਿਮਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਤਣ੍ਹਾਦਯੋ ਅਤੀਤੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਿਜ੍ਜਾ ਤਤੋਪਿ ਅਤੀਤਤਰੋ ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਅਨਾਦਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਯਾਵ ਅਤੀਤਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਯਾਵ ਅਤੀਤਤਰਂ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਆਹਾਰਕਾ ਵਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ‘‘ਆਹਾਰੇਤੀਤਾਹਂ ਨ ਵਦਾਮਿ…ਪੇ… ਏਵਂ ਪਨ ਮਂ ਅਵਦਨ੍ਤਂ ਯੋ ਏਵਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ‘ਕਿਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ’ਤਿ, ਏਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ, ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਲਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੨) ਵਚਨਤੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫਸ੍ਸਚੇਤਨਾਨਂ, ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਚ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ. ਤੇਨ ਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ, ਤਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਵਿਞ੍ਞਾਣਾਯੂਹਨਂ ਹੋਤਿ. ਭੋਜਨਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ, ਰਾਗਾਦੀਨਞ੍ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਆਹਾਰਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਯਾਯੇ ਪੁਰਿਮੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਤ੍ਤੋ.

ਅਤੀਤਦ੍ਧਤੋ ਪਭੁਤਿ ‘‘ਇਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨) ਅਤੀਤੇ, ਤਤੋ ਪਰਞ੍ਚ ਹੇਤੁਫਲਪਟਿਪਾਟਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਾਨਂ ਆਹਾਰਾਨਂ ਨਿਦਾਨਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਆਰੋਹਿਤ੍ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਨੇਨ ਵਿਨਾ ਅਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਤਂਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਹੇਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਭੁਤੀਤਿ ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ. ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧੁਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਹੇਤੁਫਲਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ, ਪਰਿਯੋਸਾਨਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਆਦਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਾ, ਤਤੋ ਏਵ ਤਿਸਨ੍ਧਿ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਾ. ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਆਦਿ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾ ਦ੍ਵਿਸਨ੍ਧਿ ਤਿਸਙ੍ਖੇਪਾ. ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ ਛਲ਼ਙ੍ਗਾ ਦ੍ਵਿਸਨ੍ਧਿ ਤਿਸਙ੍ਖੇਪਾ. ‘‘ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੩, ੫੭) ਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ ਏਕਸਨ੍ਧਿ ਦ੍ਵਿਸਙ੍ਖੇਪਾ. ਏਵਂ ਅਯਂ ਅਨੇਕਙ੍ਗਾ ਏਵ ¶ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾ ਆਗਤਾ. ਏਕਙ੍ਗਵਸੇਨਾਪਿ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਂਯੇਵ ਸਾਧੁਕਂ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ¶ ਕਰੋਤਿ ‘ਇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’ਤਿ. ਸੁਖਵੇਦਨਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਵੇਦਨਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੨) –

ਆਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੋ ਏਵ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ ‘‘ਏਕਙ੍ਗਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤਿ ਇਦਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕਂ ਫਲਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕਂ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵਸ੍ਸ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਚ ਵਚਨੇਨ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣੇ ਨਿਯਮੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਏਵ, ਨ ਅਸਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਏਵ, ਨ ਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਨਿਯਮਂ ਇਧ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਵਿਰਾਗਾਧਿਗਮੇਨ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੩). ਨਿਰੋਧਵਿਰੋਧੀ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਯੇਨ ਸੋ ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਰੋਧਿਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਨਿਰੋਧੋ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਨਾਮ, ਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਹਿ ਲਕ੍ਖਣਂ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰੇਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਪਰੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਵਿਸੇਸਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਧਰਮਾਨਤਂਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵਞ੍ਚਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਾ ਇਦਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੨) ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਤ੍ਵੇਵ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੩) ਨਿਰੋਧੋ ¶ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੋਪਿ ਨਿਰੋਧੋ ਏਵਾਤਿ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਅਨਿਰੋਧੋਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਅਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਤਤੋ ਨ ਇਧ ਅਤ੍ਤਲਾਭਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਅਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ ਚਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ¶ ਏਵਮੇਤਂ ਲਕ੍ਖਣਦ੍ਵਯਵਚਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਸਾਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕੋ ਪਨਾਯਂ ਅਨਿਰੋਧੋ ਨਾਮ, ਯੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ? ਅਪ੍ਪਹੀਨਭਾਵੋ, ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਫਲਤਾਪ੍ਪਹੀਨਾਰਹਤਾਹਿ ਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨਾਰਹਤਾ ਚ. ਯੇ ਤੇਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਭਾਵੋ, ਯੇ ਪਨ ਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਯਾਨਿ ਤੇਸੁ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਅਖੀਣਾਸਵਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤਾ ਚ. ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਾਨੁਸਯਤਾਯ ਹਿ ਸਸਂਯੋਜਨਾਖਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ –

‘‘ਯਾਯ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿਵੁਤਸ੍ਸ ਬਾਲਸ੍ਸ, ਯਾਯ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸਮੁਦਾਗਤੋ, ਸਾ ਚੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਬਾਲਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ, ਸਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਅਚਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਾਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਕਾਯੂਪਗੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਕਾਯੂਪਗੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣੇਨਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯) –

ਆਦਿ. ਖੀਣਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ, ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਉਪਾਦਾਨਭਵਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵੋਤਿ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਛਨ੍ਨਨ੍ਤ੍ਵੇਵ, ਫਗ੍ਗੁਨ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਅਸੇਸਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ, ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ ਵੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੨) –

ਆਦਿ. ਨ ਹਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਯਾਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿਤਾ, ਨਿਰੋਧਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਾ, ਖੀਣਸਂਯੋਜਨਤਾਤਿ ਨਿਰੋਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਪਿਚ ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਫਲਤਾਯ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਰਹਤਾਯ ਚ ਫਲਾਰਹਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਫਲਂ, ਨਾਪਿ ¶ ਪਹੀਨਾਰਹਨ੍ਤਿ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਫਲਾਰਹਭਾਵੋ ਅਨਿਰੋਧੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨੇਵ ਹਿ ਯੇਨ ਵਿਨਾ ਫਲਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਅਤੀਤਾਦਿਪਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਵੁਸਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਅਨਾਪਨ੍ਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਾਦੋ ਕਾਲਭੇਦਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਤਾਯ ¶ ਏਵ ‘‘ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪਗੇਵ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਯਾ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਭਿਮੁਖਤਾ, ਸਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਦਾ ਹਿ ਤਤੋ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਦਵਤ੍ਥਂ ਕਾਰਣਂ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤਦਵਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਦਵਤ੍ਥਤਾ ਉਪ੍ਪਾਦੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਪ੍ਪਾਦਾਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ, ਅਸਬ੍ਬਕਾਲਭਾਵਿਤਂ, ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਭਿਮੁਖਤਞ੍ਚ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸਤਿ, ਨ ਅਸਤਿ, ਉਪ੍ਪਾਦਾ, ਨ ਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿ ਪਨ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇਹਿ ਭੁਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨੇਹਿ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਨਿਦਾਨਸਮੁਦਯਜਾਤਿਪਭਵਭਾਵਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨੇ ਯਸ੍ਸ ਭਾਵੇਨ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਿਫਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਥਾ ਅਧਨਾਨਂ ਧਨੇ ਅਨਨੁਪ੍ਪਦੀਯਮਾਨੇ ਦਾਲਿਦ੍ਦਿਯਂ ਵੇਪੁਲ੍ਲਮਗਮਾਸਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੯੧), ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੇ ਸਸ੍ਸੇ ਸੁਭਿਕ੍ਖਂ ਜਾਯਤੀਤਿ ਚ. ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਤਾ ਫਲਸ੍ਸ ਪਭਵੇ ਪਕਤਿਯਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਯਥਾ ‘‘ਕਲਲਾ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਂ, ਅਬ੍ਬੁਦਾ ਜਾਯਤੇ ਪੇਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੫; ਕਥਾ. ੬੯੨), ‘‘ਹਿਮਵਤਾ ਗਙ੍ਗਾ ਪਭਵਤਿ, ਸਿਙ੍ਗਤੋ ਸਰੋ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ ਚ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਭਾਵੇਨ ਚ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਭਾਵੋ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਪਭਵਨ੍ਤਿ, ਪਕਰੀਯਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਤੇਸਂ ਪਭਵੋ, ਪਕਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਾ ਭੁਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਕਤਾ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਚ ਤੇਸਂ ¶ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚ ਅਨਿਵਤ੍ਤਸਭਾਵਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਉਦਯਾਵਤ੍ਥਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਾ ‘‘ਸਤਿਯੇਵ, ਨ ਅਸਤਿ, ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਏਵ, ਨ ਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਧਨਿਯਮੇਹਿ ਵਚਨੇਹਿ ਪਕਾਸਿਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯੇਪਿ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਆਗਤਾ ਹੇਤੁਆਦਯੋ ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਤੇਪਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਯ੍ਵਾਯਂ ਮੂਲਹੇਤੁਨਿਦਾਨਸਮ੍ਭਵਪਭਵਾਦਿਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ¶ , ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿ ਪਵਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਟ੍ਠਿਤਿ ਆਯੂਹਨਟ੍ਠਿਤਿ ਸਂਯੋਗਟ੍ਠਿਤਿ ਪਲਿਬੋਧਟ੍ਠਿਤੀਤਿਆਦਿਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਚ ਪਕਾਸਿਤੋ ਕਾਰਣਤ੍ਥੋ, ਸੋਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੫੮੪. ਮੂਲਕਾਰਣਸਦ੍ਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਨ ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਕਾਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਕਾਰਣਂ ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤਂ ਸਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਤਿ. ਪਰਿਯਾਯੋ ਕਾਰਣਂ. ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਸੀਸਭਾਵੋ ਵਟ੍ਟਹੇਤੁਨੋ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁਭਾਵੋ. ਤਤ੍ਥ ਭਵਤਣ੍ਹਾਯਪਿ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨਵੇ ਭਵੇ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੀਸਭੂਤਾਤਿ ‘‘ਮੂਲਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਪੁਰਿਮਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਰਹਤੋ ਨਿਚ੍ਚਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਚੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਤੇਨ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਪਞ੍ਞਾਯਨਤੋ ਪੁਰਿਮਕੋਟਿਅਪਞ੍ਞਾਯਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੫੮੫. ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਹੇਤੁਕ੍ਕਮੇਨ ਫਲੇਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ‘‘ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਦ੍ਦਲਕ੍ਖਣਾਵਿਰੋਧਨਤ੍ਥਂ. ਪੂਜਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦੇ ਪੁਬ੍ਬਨਿਪਾਤੋ. ਸਵਰਾ ਕਿਰ ਮਂਸਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਿਨਾ ਅਲਗ੍ਗਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍ਵਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਪਾਯੇਤ੍ਵਾ ਵਿਰਿਤ੍ਤਂ ਸੂਨਂ ਅਟ੍ਠਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਂਸਂ ਗਾਵਿਂ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਵਜ੍ਝਗਾਵੀ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਉਣ੍ਹੋਦਕਪਾਨਂ ਆਰਭਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਸਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਪਾਨੇ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਸੀਤੁਦਕਪਾਨਂ ਆਰਭਤਿ, ਏਵਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਾਤਿਬਲਵਭਾਵਤੋ ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮੇ ਆਦੀਨਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ¶ ਸੁਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਆਰਭਤਿ. ਦੁਕ੍ਖੇ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਤਣ੍ਹਾ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੁਖੇ ਤਣ੍ਹਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ.

੫੮੬. ਕਤ੍ਥਚਿ ਸੁਤ੍ਤੇ. ਏਕਧਮ੍ਮਮੂਲਿਕਂ ਦੇਸਨਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਸੁ ਏਕੋਯੇਵ ਧਮ੍ਮੋ ਮੂਲਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਧਮ੍ਮਮੂਲਿਕਾ, ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਏਕਂ ਏਵ ਧਮ੍ਮਂ ਮੂਲਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਨਿਸੀਦਤਿ ਫਲਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਪਨਿਸਾ, ਕਾਰਣਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪਨਿਸਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜੂਪਨਿਸਾ. ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋਤਿ ਉਪਾਦਾਨਿਯੇਸੁ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਸਯਭੂਤੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਬ੍ਬਤੋ ਅਸ੍ਸਾਦਸਞ੍ਞਿਤਂ ¶ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਸੀਲਸ੍ਸ. ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜਤਾਯ ਬਾਲਲਕ੍ਖਣਯੋਗੇਨ ਬਾਲਸ੍ਸ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਵੁਤਤ੍ਤਾ, ਤਣ੍ਹਾਸਂਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਅਯਂ ਕਾਯੋਤਿ ਅਯਂ ਮਮਞ੍ਚੇਵ ਤੁਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤੋ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਕਾਯੋ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ. ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੧) ਵਚਨਤੋ ਫਸ੍ਸਕਾਰਣਞ੍ਚੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਯਤਨਚ੍ਛਕ੍ਕਂ ਵਾ. ਸਮੁਦਾਗਤੋਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਵਿਞ੍ਞਾਣਕਕਾਯੋ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਿ ਵਾ. ਇਤ੍ਥੇਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਂ ਏਤਂ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਦ੍ਵਾਰਾਲਮ੍ਬਨਭਾਵੇਨ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਨਿ ਦ੍ਵਯਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਨਿ ਦ੍ਵਯਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਮਹਾਦ੍ਵਯਂ ਨਾਮ ਕਿਰੇਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪, ੪੦੦; ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੪; ੪.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫) ਚਕ੍ਖੁ ਚੇਵ ਰੂਪਾ ਚ…ਪੇ… ਮਨੋ ਚੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍ਵਯਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨ ‘‘ਅਯਞ੍ਚੇਵ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯੇ ਸੇਸਧਮ੍ਮੇ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਏਵ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਖਾਦਿਕਾਯਂ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ, ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਏਕਤ੍ਤੇਨੇਵ ‘‘ਬਾਹਿਰਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਫਸ੍ਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਦ੍ਵਯਮੇਤਨ੍ਤਿ.

ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਛਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਚਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ¶ ਪਰੇਸਂ. ਤਥਾ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਰੇਸਂ ਬਾਹਿਰਾਨੀਤਿ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਮਤ੍ਤੇ ਏਵ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨਾਨੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਦੀਪਨਾ ਨ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਸਲ਼ੇਵਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਸਲ਼ੇਵ ਫਸ੍ਸਕਾਰਣਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਕਾਰਣਭੂਤੇਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਬਾਲੋ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯) ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਏਵ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਾਮਰੂਪਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਨਂ ਫਸ੍ਸਂ ਤਂਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਅਤੀਤਦ੍ਧਾਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕੋ ਵੇਦਨਾਨ੍ਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪੁਨ ਚ ਬਾਲਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ –

‘‘ਯਾਯ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿਵੁਤਸ੍ਸ ਬਾਲਸ੍ਸ, ਯਾਯ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸਮੁਦਾਗਤੋ, ਸਾ ਚੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਬਾਲਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ, ਸਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ. ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਨ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਬਾਲੋ ਅਚਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਤਸ੍ਮਾ ਬਾਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਕਾਯੂਪਗੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਕਾਯੂਪਗੋ ਸਮਾਨੋ ਨ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤਿਯਾ…ਪੇ… ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੯) –

ਵੇਦਨਾਪਭਵਂ ਸਾਵਿਜ੍ਜਂ ਤਣ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਉਪਾਦਾਨਭਵੇ ਚ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਾਯੂਪਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਜਾਤਿਆਦਿਕੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਹੇਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਭਯਮੂਲਵਸੇਨ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਹੇਤੁਪਰਿਕ੍ਖਯਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਭਯਮੂਲਕੋ ਪਟਿਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿ.

੫੮੭. ਪੂਰੇਤੁਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੁਂ, ਉਪਚਿਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਗ੍ਗਤਿਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ‘‘ਅਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਵਿਨ੍ਦਿਯਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਵਿਨ੍ਦਿਯਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਚ. ਅਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਆਯਤਨਂ. ਸਮ੍ਮੋਹਭਾਵੇਨੇਵ ਅਨਭਿਸਮਯਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਦਿਤਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਕਰੋਤਿ. ਅਨ੍ਤਵਿਰਹਿਤੇ ਜਵਾਪੇਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣਾਗਮਵਿਪਰਿਯਾਯਵਿਕਾਰਵਿਨਾਸਧਾਤੁਅਤ੍ਥਵਿਸੇਸਯੋਗੇਹਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧਸ੍ਸ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅ-ਕਾਰ ਵਿ-ਕਾਰ ਜ-ਕਾਰੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਵਣ੍ਣਾਨਂ ਲੋਪਂ, ਜ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸਾਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਭਾਵਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ‘‘ਇਦਂ ਵਤ੍ਥੁ, ਇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਞਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਛਾਦਨਤੋ ਏਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਸ੍ਸ, ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਛਾਦਨਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਚ੍ਛਾਦਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤਿ ¶ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਅਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ. ਉਪਕਾਰਕਟ੍ਠੋ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਯਥਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਦਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ.

ਸਙ੍ਖਤਮਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਸਙ੍ਖਤਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਗਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਯਦਿਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਾ, ਤੇ ਪਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਪਧਾਨਾਤਿ ਵਿਸੁਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਵਿਧਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਸਙ੍ਖਾਰਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞੇ ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਤਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਵਾ ਸਮੁਦਾਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਦੇਕਦੇਸਾ ਚ ਇਧ ਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਪਠਮਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੪) ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਸਞ੍ਞਾਵੇਦਨਾਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸਞ੍ਚੇਤਨਾਦਯੋ.

ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਾਮ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾ. ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਤਭਾਵੇ ‘‘ਮਮੇਤਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੇਨ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਤੇਭੂਮਕਵਿਪਾਕਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪੇਸੁ ਸਾਤਿਸਯੋ ਸਙ੍ਖਤਭਾਵੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੮੭) ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਤਥਾ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਤੇਪਿ ¶ …ਪੇ… ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਵਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਉਭੁਆਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਪਿ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਤੋ. ਕਾਯਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਵੀਰਿਯਂ ਕਾਯਿਕਵੀਰਿਯਂ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪਯੋਗਵੇਗਸ੍ਸ.

ਵਾਚਂ ਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਕਾਯੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਤੀਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਖਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਟ੍ਠਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਦਿਮਾਹ.

ਨਮਤੀਤਿ ਏਕਨ੍ਤਸਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਂ ਨਮਤਿ. ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਿਪਾਸਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਾਪਤਾਯ ਵਾ ਵਿਚਲਤਿ. ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਆਦਿਯਤਿ. ਭਵਤੀਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਭਾਵਯਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਂ. ਚੁਤਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕ੍ਖਾ ਵੇਦਨਾ ¶ ਉਪ੍ਪਾਦਦੁਕ੍ਖਾ, ਠਿਤਿਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵੇਧਾ ਖਣਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਯਾਸੋ ਪਰਿਸ੍ਸਮੋ ਵਿਸਾਦੋ.

ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨਯਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਵਿਧਿਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਂ. ਕੇਵਲ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਵਾਚਕੋ ਚ ਹੋਤਿ ‘‘ਕੇਵਲਾ ਸਾਲਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਨਿਰਵਸੇਸਵਾਚਕੋ ਚ ‘‘ਕੇਵਲਾ ਅਙ੍ਗਮਗਧਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਰਹਿਤਸ੍ਸ. ਨ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਸਕਲਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਭਵਾਦਿਗਤਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਚ.

੫੮੮. ‘‘ਲਕ੍ਖਣੇਕਵਿਧਾਦਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਰਿਸਮਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ’’ਤਿ. ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ, ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਾ ਸਮ੍ਮੋਹਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਨਰਸਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਸਭਾਵਸ੍ਸ ਛਾਦਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਛਾਦਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩) ਵਚਨਤੋ ਆਸਵਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਨਤ੍ਥਂ ਆਯੂਹਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਯੂਹਨਰਸਾ. ਰਾਸਿਕਰਣਂ ਵਾ ਆਯੂਹਨਂ. ਚੇਤਨਾਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਚੇਤਨਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਰਸਂ. ਪੁਰਿਮਭਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਘਟਨਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਹ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗਰਸਂ. ਸਮਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੋਗੋ ¶ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ. ਵਿਸੁਂ ਅਭਾਵੋ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ. ਰੂਪਂ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਵਿਕਿਰਤੀਤਿ ਵਿਕਿਰਣਰਸਂ. ਤਤੋ ਏਵ ਹਿ ਪਿਸਿਯਮਾਨਾ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦਯੋ ਵਿਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਚੁਣ੍ਣੀਭੂਤਾ ਵਿਦ੍ਧਂਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਮਸ੍ਸ ਕਦਾਚਿ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਤੋ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਚੇਤਨੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੩੧੧; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੭੩) ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਆਯਤਨਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਘਟ੍ਟਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਆਯਾਨਂ ਤਨਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾ. ਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਯਥਾਸਕਂ ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਰਣਤੋ ਦਸ੍ਸਨਰਸਂ. ‘‘ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਵਤ੍ਥੁਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖਾਦਿਪਞ੍ਚਕਾਪੇਕ੍ਖਂ. ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੁਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਨਿਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ, ਇਤਰਾਯ ਇਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਸੁਖੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਤ੍ਤਾ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਾ ਤਣ੍ਹਾ. ‘‘ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰਾਭਿਨਨ੍ਦਿਨੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੯੧, ੪੬੦; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਵਿਭ. ੨੦੩; ਮਹਾਵ. ੧੪) ਵਚਨਤੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਰਸਾ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਾ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਤਿਤ੍ਤਭਾਵੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਅਤਿਤ੍ਤਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਮੁਞ੍ਚਨਰਸਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਵਸੇਨ. ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ ¶ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਮ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਸੇਨ ਭਵਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਾਦਯੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

੫੮੯. ਮੋਹਾਦਿਭਾਵਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਨੁਬੋਧਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਅਸੁਭਾਦੀਸੁ ਸੁਭਾਦਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸਵਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਦ੍ਵਾਰਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਛਸੁ ਦ੍ਵਾਰੇਸੁ, ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਚ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਯਂ ਪਨ ਵਿਭਾਗੋ ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਵ, ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗੇਸੁ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁਪੀ’’ਤਿ.

ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨੇਵਸੇਕ੍ਖਾਨਾਸੇਕ੍ਖਸਂਯੋਜਨਿਯਾਦਿਭਾਵੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਚਤੁਯੋਨਿਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਚਤੁਯੋਨਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਭਾਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ.

ਲੋਕਿਯਵਿਭਾਗਾਦਿਭਾਵਤੋਤਿ ¶ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭਾਵੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਹੇਤੁਕਾਹੇਤੁਕਾਦਿਤੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਭੇਦੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਕਾਮਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਏਵਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਮ੍ਪੀਤਿ ਅਦ੍ਧਦ੍ਵਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਨਯਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤੀਤਾਦਿਤੋ ਤਿਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸਞ੍ਜਾਤਿਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਵਤ੍ਤਿਦੇਸਭਾਵਤੋ. ‘‘ਭੂਤਪ੍ਪਸਾਦਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਤੋ’’ਤਿ ਪਨ ਪਠਨ੍ਤਿ. ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇ ਸਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਨੋਭਯਗੋਚਰਨ੍ਤਿ ਮਨਾਯਤਨਮਾਹ. ਨ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਸਵਸੇਨ ਆਸਨ੍ਨਤਾ, ਦੂਰਤਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥਿ ਅਵਿਗ੍ਗਹਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਗੋਚਰੋ ਮਨਾਯਤਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਵਾਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸੋ ਤਾਵ ਫੁਸਨਸਭਾਵਤੋ, ਲੋਕਿਯਸਾਸਵਾਦਿਭਾਵਤੋ ਚ ਏਕਵਿਧੋ. ਪਟਿਘਸਮ੍ਫਸ੍ਸਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਭੇਦਤੋ, ਸਹੇਤੁਕਾਦਿਭਾਵਤੋ ਚ ਦੁਵਿਧੋ. ਭਵਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ, ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ¶ , ਅਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਤਿਹੇਤੁਕਤੋ ਚ ਤਿਵਿਧੋ. ਯੋਨਿਗਤਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ, ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਚ.

ਵੇਦਨਾ ਅਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਤੋ, ਲੋਕਿਯਸਾਸਵਾਦਿਭਾਵਤੋ ਚ ਏਕਵਿਧਾ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਭੇਦਤੋ ਦੁਵਿਧਾ. ਸੁਖਾਦਿਭੇਦਤੋ ਤਿਵਿਧਾ. ਯੋਨਿਗਤਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਚ. ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਭੇਦਤੋ ਛਬ੍ਬਿਧਾ.

ਤਣ੍ਹਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਭਾਵਤੋ ਏਕਵਿਧਾ. ਦੁਵਿਧਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵਤੋ. ਤਿਵਿਧਾ ਕਾਮਭਵਵਿਭਵਤਣ੍ਹਾਭੇਦਤੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਚਤੁਮਗ੍ਗਪਹੇਯ੍ਯਤੋ. ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਰੂਪਾਭਿਨਨ੍ਦਨਾਦਿਭਾਵਤੋ. ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਛਤਣ੍ਹਾਕਾਯਭੇਦਤੋ.

ਉਪਾਦਾਨਂ ਏਕਵਿਧਂ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹਭਾਵਤੋ. ਦੁਵਿਧਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਭੇਦਤੋ. ਤਿਵਿਧਂ ਭਵਤ੍ਤਯੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਤੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਾਦਿਭੇਦਤੋ. ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਪਞ੍ਚਗਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋ.

ਭਵੋ ¶ ਏਕਵਿਧੋ ਲੋਕਿਯਸਾਸਵਾਦਿਭਾਵਤੋ. ਦੁਵਿਧੋ ਕਮ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿਭੇਦਤੋ. ਤਿਵਿਧੋ ਕਾਮਭਵਾਦਿਭੇਦਤੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਚਤੁਰੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਤੋ. ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਪਞ੍ਚਗਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਕਾਮਕਮ੍ਮਭਵਾਦਿਭੇਦਤੋ. ਸਤ੍ਤਵਿਧੋ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਙ੍ਗਹਤੋ. ਅਟ੍ਠਵਿਧੋ ਚਤੁਰੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਕਮ੍ਮਭਵਾਦਿਭੇਦਤੋ. ਨਵਵਿਧੋ ਕਾਮਭਵਾਦਿਭੇਦਤੋ.

ਜਾਤਿ ਏਕਵਿਧਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ. ਦੁਵਿਧਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਤੋ. ਤਿਵਿਧਾ ਭਵਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ. ਯੋਨਿਗਤਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਚ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਜਰਾਮਰਣਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੫੯੦. ਸੋਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਙ੍ਗਬਹੁਤ੍ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸੇਵਾ’’ਤਿ ਅਙ੍ਗਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਸੋਕਾਦਯੋ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਫਲੇਨ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਮੂਲਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਜਰਾਮਰਣਬ੍ਭਾਹਤਸ੍ਸ ਹਿ ਬਾਲਸ੍ਸ ਤੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਜਰਾਮਰਣਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ‘‘ਕਾਯਿਕਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਜਰਾਮਰਣਬ੍ਭਾਹਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੇ ਸਾਧਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਜਰਾਮਰਣੇਨੇਵ ¶ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਏਕਸਙ੍ਖੇਪੋ ਕਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਜਰਾਮਰਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਕਸਙ੍ਖੇਪੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ. ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਜਰਾਮਰਣਂ ¶ , ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਜਰਾਮਰਣਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਅਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਂ. ਸੋਕਾਦਯੋ ਪਨ ਰੂਪਭਵਾਦੀਸੁ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਾ ਕੇਵਲਂ ਪਾਕਟੇਨ ਫਲੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਗਹਿਤਾ. ਤੇਨ ਅਨਾਗਤੇ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤਿ ਤਤੋ ਪਰਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਹੇਤੁਹੇਤੁਭੂਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਨ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਬਾਲਸ੍ਸ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਮਤ੍ਤਸ੍ਸ. ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ’’ਤਿ ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਚ ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ ਜਰਾਮਰਣਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਾਨਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ? ਸੋਕਾਦੀਨਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਜਰਾਮਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਸੋਕਾਦਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ, ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਦਞ੍ਞੇਨਪਿ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਹੀਨਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸਾਪਿ ਤੇਸਂ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨ ਏਕਂਸਿਕਾਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਜਰਾਮਰਣਗ੍ਗਹਣੇਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਪਾਕੋ ਹਿ ਆਯੁਨੋ ਸਂਹਾਨਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕੋ ਚ ਜਰਾ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਭੇਦੋ ਮਰਣਨ੍ਤਿ. ਸਤਿ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਤਤ੍ਥ ਕਤੁਪਚਿਤਂ, ਪੋਰਾਣਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਕਮ੍ਮਾਦਿਉਪਟ੍ਠਾਨੇ ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਰਾਮਰਣਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਸਙ੍ਗਹਤੋ ਚ ‘‘ਜਰਾਮਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਤਾਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਤਾ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਅਯਂ ਤਾਵਾਤਿ ‘‘ਦੇਸਨਾਭੇਦਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾਸਙ੍ਖਾਰਪਦਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੯੧. ਅਯਂ ਪਨਾਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ. ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩) ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਚਤੁਟ੍ਠਾਨਿਕਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ (ਧ. ਸ. ੧੧੦੬) ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਥਿਤਾਯ ਏਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਜਾਤਿਤੋ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਤਦਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵਨਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਭਜਨਞ੍ਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇਸੂਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੇਸੁ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦੀਸੁ ਚ. ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨਾਪਿ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੇ ਪਾਠੇ. ਸਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਸਮੂਹਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਪਗੇਵ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰਸਿਤਬ੍ਬੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਸਭਾਵੋ ਰਸੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਸੋ ਸਰਸੋ, ਯਾਥਾਵੋ ਯਥਾਭੂਤੋ ਸਰਸੋ ਯਾਥਾਵਸਰਸੋ, ਯੋ ‘‘ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੮) ਵੁਤ੍ਤੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭੇਦਾ ਏਵ ਚ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦਯੋ, ਸੋ ਏਵ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਯਾਥਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ.

ਤਦੁਭਯਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਅਪਰਨ੍ਤਞ੍ਚ ਅਤੀਤਂ, ਅਨਾਗਤਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਭਾਗਵਨ੍ਤਤਾਯ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਦ੍ਧਭੂਤੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੋ. ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ. ਯਦਿਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨਪਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਤੇ ਜਾਨਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਵਸੇਨ, ਅਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗੇਸੁ ਨਿਰੋਧਮਗ੍ਗਗ੍ਗਹਣਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਤੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁਪੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਵਸੇਨੇਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ’’ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਾਦਿਵਿਸਯੋ ਅਨ੍ਧਤਮਕਰੋ, ਲੋਭਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਨ੍ਧਤਮਕਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੋ ਅਦਸ੍ਸਨਾਕਾਰੋ ਅਞ੍ਞਾਣਂ.

੫੯੨. ਪੁਞ੍ਞਾਦਯੋਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪੁਞ੍ਞਫਲਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਸਂਕਿਲੇਸਤੋ ਚ ਸੋਧੇਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਂ. ਹਿਤਸੁਖਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤਨ੍ਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਕਾਰਕਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਪੁਜ੍ਜਭਵਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਂ. ਇਤਿ ਪੂਰਕੋ, ਪੁਜ੍ਜਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ ਚ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਟ੍ਠੇਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਾਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਪੁਞ੍ਞਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਾਧਿਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਅਤਿਦੂਰਤਾਯ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਅਨਿਞ੍ਜਞ੍ਚ ¶ ਭਵਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਕਾਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਕਾਯਤੋ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਵਚੀਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਤ੍ਤਿਕੋ ਪਰਿਵੀਮਂਸਨਸੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਂ ਚੇ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤਿ, ਪੁਞ੍ਞੂਪਗਂ ਹੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੧) ਆਗਤਂ. ਦੁਤਿਯਤ੍ਤਿਕੋ ਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੮) ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨਾਤਿਆਦਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਸਰੂਪਤੋ, ਪਭੇਦਤੋ ਚ ਵਿਭਾਵਨਂ. ਭਾਵਨਾਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਨ ਦਾਨਸੀਲਵਸੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਚੇਤਨਾਪਿ ‘‘ਭਾਵਨਾਵਸੇਨੇਵ ¶ ਪਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇ ਪਨ ‘‘ਭਾਵਨਾਵਸੇਨੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਦਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਵਿਯ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਚ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਅਸਙ੍ਗਹੋ ਏਵ ਸਿਯਾ, ਨ ਚ ਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾਨਂਯੇਵ ਗਹਣਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਨਵਸੇਸਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਇਤਰੇਸੁ ਪਨਾਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਸੁ. ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਇਮੇਹਿ ਦ੍ਵਾਰੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵਾਰਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ‘‘ਸਮਵੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਯਦਿ ਕਾਯਵਚੀਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿਯੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯਪਿ ਕੁਸਲਾਯ ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਾਯਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇ, ਕਾਯਵਚੀਸਞ੍ਚੇਤਨਾਗ੍ਗਹਣੇ ਵਾ. ਨ ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨ ਗਹਿਤਾ ‘‘ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਨੁ ਸਾਪਿ ਕੁਸਲਾ, ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ ਚਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਪਨ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਸਲਤਾ, ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ. ਸਾ ਪਨ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀ ਰੂਪਾਵਚਰਮੇਵ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਂ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਾਰਮ੍ਮਣਂ ਤਿਟ੍ਠਾਨਿਕਮੇਵ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸਦਿਸਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸੇਵ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਚ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ ¶ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਵ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਕਸਿਣੇਸੁ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਆਨਿਸਂਸਭੂਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੪-੨੪੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੪-੩੮੬, ੪੩੧-੪੩੩; ਪਾਰਾ. ੧੨). ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਫਲਸਦਿਸਾ ਸਾ, ਨ ਚ ਫਲਂ ਦੇਤਿ. ਦਾਨਸੀਲਾਨਿਸਂਸਭੂਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭੋ ਵਿਯਾਤਿ ਸਾਪਿ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ.

‘‘ਯਥਾ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾ, ਏਵਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਪਿ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਧਮ੍ਮੇ ਵਿਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਿਪਾਕੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੨੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ¶ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਾ ਪਨ ਵਿਚਾਰਣਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਅਕੁਸਲਕਥਾਯਂ ਵਿਚਾਰਿਤਾ ਏਵਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਯਦੇਕੇ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਨਂ ਅਭਾਵੇਪਿ ਯੇਸਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ, ਸੇਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਸਂ ਤਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਤੇਹਿ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਅਕੁਸਲਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਨ ਭਾਵਨਾਯ ਅਭਾਵਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਚਿਨ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਪਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਨ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ, ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਨਚਿ ਕਦਾਚਿ ਆਰਮ੍ਮਣਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ? ਨ ਚ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ. ਤੇਨੇਵ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਖੇਟਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮੁਕ੍ਖੇਟਿਤਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਹੀਨਤਾਯ ਏਵ ਸੋਮਨਸ੍ਸਹੇਤੁਭੂਤਾ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਹੇਤੁਭੂਤਾ ਚ ਨ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਤੇ ਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਭਾਵਂ, ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਹੀਨੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਰਿਯੋ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ.

ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ…ਪੇ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੮੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੇਤ੍ਤਗੂਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੨੭). ਨ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ, ਇਤਰੇਸਂ ਨ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ, ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਆਰਬ੍ਭ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ¶ , ਦਿਟ੍ਠਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੭) ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੫) ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਹਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤੀਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤੇਪਿ ਯਾਦਿਸਾਨਂ ਤਾਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾ ਆਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ, ਤੇਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਸੇਕ੍ਖੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਭਾਵਨਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਤਾਯ ਪਹਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ.

ਤੇਸੁ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਸਹਾਯਵਿਰਹਾ ਵਿਪਾਕਂ ਨ ਜਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਚੇਤਨਾਯ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਰਹਿਤਾਨਂ ਪਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦੀਨਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਚ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਤਯਤਦੇਕਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਾਯ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਸਹਾਯਾਨਂ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਸੇਧਿਤੁਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ, ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਭਾਵਨਾਰਹਿਤਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਨੇਵਦਸ੍ਸਨੇਨ-ਨਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ‘‘ਨੇਵਦਸ੍ਸਨੇਨ-ਨਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੯) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਵਿਰੁਦ੍ਧਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਚ ਅਕੁਸਲਾਨਂ.

ਏਵਮ੍ਪਿ ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੇ ‘‘ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਣ੍ਡੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ ਕਾਲਵਸੇਨ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਅਤੀਤਾ ‘‘ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਰੂਪਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੇਸੁ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤੇਸੁ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾ ਨਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਕੋਚਿ ਨਿਯੋਗਤੋ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਵਿਯ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਭਜਾਪੇਤਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਭਜਾਪੇਤਿ ‘‘ਸਿਯਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੪੨੨). ਤਦਭਾਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਿਕੇ, ਇਧ ਚ ਤਥਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਥ ¶ ਵਾ ਯਥਾ ਸਪ੍ਪਟਿਘੇਹਿ ਸਮਾਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਸਪ੍ਪਟਿਘਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦ੍ਵੇ ਮਹਾਭੂਤਾ, ਦ੍ਵੇ ਮਹਾਭੂਤੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ¶ , ਏਵਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸਮਾਨਸਭਾਵਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਪਸਙ੍ਗੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦਯੋ ਪਰਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦੀਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ, ਰਾਗੋ ਚ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਸਪ੍ਪਟਿਘਾ, ਏਵਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾਵਨਾਰਹਿਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਕਭਣ੍ਡੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਾਦਯੋ ਨ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨ ਚ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯੇ ਹਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਾ ਕਿਲੇਸਾ, ਨ ਤੇ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਪਿ ਪਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਵੇਕਲ੍ਲਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਕਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਕੋਚਿ ਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਾਦਿਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇਵ ਸਤਿ ਸਹਾਯੇ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਵਚਨਂ, ਅਸਤਿ ਚ ਵਿਪਾਕਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਵਚਨਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ.

ਤਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਸਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਅਹੋਪੁਰਿਸਿਕਾਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਕਸ੍ਮਾ? ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੦੬). ਯਦਿ ਹਿ ਤਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਸਿਯਾ, ਯਥਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਿਕੇ ‘‘ਨਿਯੋਗਾ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੪੩੩) ਵਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜ੍ਜ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਨਿਯੋਗਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੋ ਸਿਯਾ ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ. ਯਾ ਚ ਤਂ ਸਮਤ੍ਥੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਦਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯੁਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਸਾਪਿ ਅਯੁਤ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਏਵ ਇਚ੍ਛਿਤੋਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਦ੍ਧਰਣਂ ਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਸਾਵਸੇਸਪਾਠਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਤੀਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਅਨਾਗਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ¶ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੨) ਏਤੇਸਂ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਗ੍ਗਹਣਂ ¶ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨ ਉਦ੍ਧਟਂ.

ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਦਾਨਂ ਪਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਂ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿ ਵਿਯ ਦਾਨਸੀਲਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਯੇਵ ਵਿਪਾਕਦਾਨਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ ਠਾਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਭਾਵਨਾਯਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਹਾਯਭਾਵਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਕਿਲੇਸਾ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਂ ਪਤੀਤਿ? ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਤਾਵ ਪੁਰਿਮੋ ਪਕ੍ਖੋ ਪਹੀਨਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਹਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੇਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ ਭਾਵਨਾਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਮਾਨੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਦਾਨਾਦਿ ਵਿਯ. ਅਥ ਦੁਤਿਯੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਚਾਰਿਤਨਯੇਨੇਵ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਦਾਨਂ ਪਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਅਵਿਰੁਜ੍ਝਨਵਸੇਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਾਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਚੇਤਨਾਪਿ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਤਿ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ. ਯਦਿ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਮਵੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਪੇਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯ ਸਹ ਏਕਵੀਸਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ, ਤਥਾ ਅਵਚਨਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਕਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਤਂ ਪਨ ਇਤਰਾਵਚਨਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਰੂਪਾਯ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਅਵਚਨੇ ਯਂ ਕਾਰਣਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਕਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਯਪਿ ਅਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਂ ਤਿਕੋਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਿਕੋ. ਪੁਰਿਮਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਿਕਂ. ਪਵਿਸਤੀਤਿ ਕਥਂ ਪਵਿਸਤਿ. ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਾਮਾਵਚਰਚੇਤਨਾਪਭੇਦੋ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਤੋ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਤੋ ਵਿਰਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤੇਰਸਪਿ ਚੇਤਨਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ. ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਪਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਿਯਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਿਯਾ ਵਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵਾਰਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਸਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਦੁਤਿਯਤ੍ਤਿਕੋ ਪੁਰਿਮਤ੍ਤਿਕਮੇਵ ¶ ਪਵਿਸਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂਯੇਵ ਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ.

੫੯੩. ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਵੇ ¶ ਭਾਵਤੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਸਤਿ ਕਦਾਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨਿਰੋਧੋ ਇਧ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਨ ਧਰਮਾਨਤਾ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਭਾਵਿਤੋਯੇਵ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਮਿਨਾ ਞਾਣਾਭਾਵਾਦਿਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਅ-ਕਾਰੋ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੨) ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੋ ਆਵਾਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼ਵ. ੭੬) ਤਂਯੋਗਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਅਭਾਵੋ ਹੇਤ੍ਥ ਦੀਪਿਤੋ. ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੭) ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਾਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਾ ਏਤ੍ਥ ਜੋਤੀਯਤਿ. ‘‘ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੯) ਤਂਸਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਤਾ. ਅਥ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਤਥਾ ‘‘ਅਨਾਸਵਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੫). ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਘਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੦), ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੫੫) ਤਂਕਿਚ੍ਚਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਅਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੧), ਅਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੫੭) ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਤਦਞ੍ਞਥਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਕਾਸੀਯਤਿ. ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੨੧) ਤਬ੍ਭਾਵਮਤ੍ਤਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਦਿਸਤਾ ਹੇਤ੍ਥ ਸੂਚੀਯਤਿ. ‘‘ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਸਮਣਪਟਿਞ੍ਞੋ (ਅ. ਨਿ. ੩.੧੩, ੨੭; ਪੁ. ਪ. ੯੧, ੧੨੪), ਅਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਤਥਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨੀਯਗੁਣਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਗਰਹਾ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਭੋਤੋ ਅਨਾਮਯਂ (ਜਾ. ੧.੧੫.੧੪੬; ੨.੨੦.੧੨੯), ਅਨੁਦਰਾ ਕਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਤਦਨਪ੍ਪਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੭) ਤਂਸਦਿਸਭਾਵਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਤੀਤਾਨਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਉਪ੍ਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੇਕਦੇਸਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਭਾਵਾ, ਕਾਲਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਕੂਲਤਾ, ਪਗੇਵ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਧੁਰਭਾਵੋ ਏਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੧) ਤਦਪਰਿਯੋਸਾਨਨਿਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਤਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਪਕਾਸੀਯਤਿ. ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਪਾਰਿਸੇਸੇਨ ਯਥਾ ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ, ਏਵਂ ਵਿਜ੍ਜਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਞਾਣਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ¶ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਹਿ ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ, ਏਤੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਰਭਤੀਤਿ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ‘‘ਸੁਖਂ ਸੁਭ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਙ੍ਖਤੇ ਪਰਿਕ੍ਖਤੇ, ਅਲਙ੍ਕਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਣ੍ਹਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਬਾਲੋ ‘‘ਅਹੋ ਵਤਾਹਂ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੨) ਪਰਿਤਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪਰਿਕ੍ਖਰੋਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਤਿ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਰਿਵਾਰਭੂਤੇ. ਤਣ੍ਹਾਵਤ੍ਥੁਂ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਂ, ਰੂਪਾਦਿਞ੍ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍ਵਾ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਰਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਨੇਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਵਾਰਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਗਤਿਵਿਸੇਸੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਦਿਕੇ. ਅਨੇਕਸਤਪਸੁਬਦ੍ਧਭਿਂਸਨੋ ਵਾਜਪੇਯ੍ਯਾਦਿਕੋ ਯਞ੍ਞੋ. ਅਮਰਣਤ੍ਥਾਤਿ ਗਹਿਤਾ ਦੁਕ੍ਕਰਕਿਰਿਯਾ ਅਮਰਤਪੋ. ਅਮਰੋ ਵਾ ਦੇਵੋ ਵਾ ਭਵੇਯ੍ਯਂ, ਦੇਵਞ੍ਞਤਰੋ ਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾ ਵਤਚਰਿਯਾ ਅਮਰਤਪੋ. ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਵਾ ਮਰੋ ਮਾਰਕੋ ਤਪੋ ਅਮਰਤਪੋ. ਦਿਟ੍ਠੇ ਅਦਿਟ੍ਠਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਮਰੇ ਅਮਰਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਜਾਤਿਆਦਿਪਪਾਤਦੁਕ੍ਖਜਨਨਤੋ ਮਰੁਪ੍ਪਪਾਤਸਦਿਸਤਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਮਹਾਪਰਿਲ਼ਾਹਜਨਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨੁਦਹਨਟ੍ਠੇਨ ਤਿਣੁਕ੍ਕਾਸਦਿਸਤਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਤਞ੍ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਧਿਕੁਟ੍ਟਨਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝਨਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਪਲਿਭਞ੍ਜਨਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਸਭਾਵਸ੍ਸ ਸੁਗਤਿਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ. ਰਮਣੀਯਭਾਵੇਨ ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਭਾਵੇਨ ਚ ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਫਲਂ ਦੀਪਸਿਖਾਮਧੁਲਿਤ੍ਤਸਤ੍ਥਧਾਰਾਸਦਿਸਂ. ਤਦਤ੍ਥੋ ਚ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਤਂਨਿਪਾਤਲੇਹਨਸਦਿਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸੁਖੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਤਰੁਣਾਯ ਮੁਦੁਕਾਯ ਲੋਮਸਾਯ ਬਾਹਾਯ ਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੬੯) ਸੁਖਸਞ੍ਞਾਯ ਅਸੁਭਭਾਵਸ੍ਸ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਨੇਵ ਏਕਚ੍ਚਕਾਮਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਬਾਲੋ ਵਿਯ ਗੂਥਕੀਲ਼ਨਂ, ਕਿਲੇਸਾਭਿਭੂਤਤਾਯ ਕੋਧਾਰਤਿਅਭਿਭੂਤੋ ਅਸਵਸੋ ਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਵਿਯ ਵਿਸਖਾਦਨਂ ਸਮ੍ਪਤਿ ਕਿਰਿਯਾਖਣੇ, ਆਯਤਿਂ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਚ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਆਰਭਤਿ. ਲੋਭਸਹਗਤਸ੍ਸ ਵਾ ਗੂਥਕੀਲ਼ਨਸਦਿਸਤਾ, ਦੋਸਸਹਗਤਸ੍ਸ ਵਿਸਖਾਦਨਸਦਿਸਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਸਭਯਸ੍ਸਾਪਿ ਪਿਸਾਚਨਗਰਸ੍ਸ ਕਾਮਗੁਣਸਮਿਦ੍ਧਿਯਾ ਸੁਖਵਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ ਆਰੁਪ੍ਪਵਿਪਾਕਾਨਂ ¶ ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾਯ, ਅਨੁਪਲਕ੍ਖਿਯਮਾਨਉਪ੍ਪਾਦਵਯਾਨਂ ਦੀਘਸਨ੍ਤਾਨਤਾਯ ਅਗਯ੍ਹਮਾਨਵਿਪਰਿਣਾਮਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਭੂਤਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾਵੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਿਸਾਚਨਗਰਸਦਿਸਤਾ, ਤਦਭਿਮੁਖਗਮਨਸਦਿਸਤਾ ਚ ਆਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਾਵਤੋਵ ਸਙ੍ਖਾਰਭਾਵੋ, ਨ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਅਨ੍ਵਯਤੋ, ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤਪਦਂ ਆਭਤਂ ¶ . ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਦ੍ਵਾਤਿ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਪਟ੍ਠਾਨਪਚ੍ਚਯਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੫੯੪. ਤਾਵਾਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖੋ ਨਿਪਾਤੋ, ਤੇਨ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਾਵ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਅਪਰਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਇਦਂ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਯਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਯੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਦੁਭਯੇਸਂ ਬਹੁਭਾਵਤੋ ਅਨੇਕਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਪਿ ਤਂ ਆਸਙ੍ਕਨ੍ਤੋ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਕਤਮੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਥਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ, ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ ਬਹੂ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਧਾਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ. ਯਦਿਪਿ ‘‘ਕਤਮੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾ ਆਰਦ੍ਧਾ, ਏਕਦੇਸੇਨ ਪਨ ਸਮੁਦਾਯੋਪਲਕ੍ਖਣਮੇਤਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਂ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਤਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਵਿਸਜ੍ਜੇਤੁਕਾਮੋ ਪਚ੍ਚਯੇ ਤਾਵ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਭਗਵਤਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਭਗਵਤਾ ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

‘‘ਹੇਤੁ ਚ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਵਚਨੇਨ ਹੇਤੁਨੋ, ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਾਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਚ ਗਹਣਂ ਸਿਯਾਤਿ ਤਂ ਨਿਵਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਸੋ ਏਵ ਦੋਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪੁਨ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨ ਨ ਇਧ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣਂ ¶ ਕਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਹੇਤੁ ਚ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ, ਹੇਤੁ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁ…ਪੇ… ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧) ਤੇਨ ਤੇਨ ਹੇਤੁਭਾਵਾਦਿਉਪਕਾਰੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਯੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵਾ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਚ੍ਚਯੁਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ), ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਉਪਕਾਰਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਚ੍ਚਯੁਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ) ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਧਮ੍ਮਪਟ੍ਠਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ¶ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਧਮ੍ਮਸਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਧਮ੍ਮੇਹੇਵ ਧਮ੍ਮਸਤ੍ਤਿਵਿਭਾਵਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਧਾਪਿ ਵਾ ‘‘ਹੇਤੁ ਚ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨੇਵ ਧਮ੍ਮਸਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਹਿ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਕੋ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਕੁਸਲਾਦਿਉਦ੍ਦੇਸੋ ਵਿਯ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੋ, ਅਥ ਖੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਕਾਰਕਭਾਵਪ੍ਪਧਾਨੋਤਿ.

‘‘ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਬ੍ਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਅਤਿਦਿਸਤਿ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਤਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਮਤ੍ਤਂ.

੫੯੫. ਵਚਨਾਵਯਵੋਤਿ ਸਾਧਨਾਵਯਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਵਚਨਸਭਾਵਞ੍ਹਿ ਸਾਧਨਂ ਪਰੇਸਂ ਅਵਿਦਿਤਤ੍ਥਞਾਪਨਤੋ ਲੋਕੇ ਸਾਧਨਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਂ ਪਞ੍ਞਾਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਂ ਅਵਯਵਲਕ੍ਖਣਂ, ਵਚਨਸਭਾਵਞ੍ਚ ਸਾਧਨਂ, ਅਵਯਵਪਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਵਚਨਾਨਿ ਸਾਧਨਨ੍ਤਿ ਚ ਞਾਯਵਾਦਿਨੋ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਹੇਤੂਤਿਆਦੀਸੂਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਹੇਤੁ, ਉਦਾਹਰਣ, ਉਪਨਯ, ਨਿਗਮਨਾਨਿ. ਉਦਾਹਰਣਸਾਧਮ੍ਮਿਯਾ ਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਂ ਹੇਤੁ. ਵਿਰੂਪੋ ਹੇਤੂਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਕਾਰਣਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਲਕ੍ਖਣਂ, ਸਮ੍ਪਾਪਕਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਵਾ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਾਯ, ਞਾਪਕਲਕ੍ਖਣਂ ਪਨ ਵਚਨਾਵਯਵਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਂ. ਕਾਮਂ ਮੂਲਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਲਕ੍ਖਣਂ ਕਾਰਣਮੇਵ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੁ ਗਹਿਤੋ. ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਹੇਤੂਤਿ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਮੂਲਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ. ਏਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਿਤੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਵਚਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਵਾ’’ਤਿ. ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਠਿਤਿਯਾ ਏਵ ਉਪਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ ਯਥਾ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ¶ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਯਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਕੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਉਭਯਸ੍ਸ ਯਥਾ ਹੇਤੁਆਦਯੋ.

ਉਪਕਾਰਕਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਚ ਧਮ੍ਮੇਨ ਧਮ੍ਮਸਤ੍ਤਿਂ ਉਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਹਿਨੋਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਹੇਤੁ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਸਦ੍ਦਾਨਂ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਮੂਲਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਪਤਿਟ੍ਠਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਹਿਨੋਤਿ ਵਾ ਏਤੇਨ ਕਮ੍ਮਨਿਦਾਨਭੂਤੇਨ ਉਦ੍ਧਂ ਓਜਂ ਅਤਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਮੂਲੇਨ ਵਿਯ ਪਾਦਪੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਫਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਵੁਦ੍ਧਿਂ ਵਿਰੁਲ਼੍ਹਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਹੇਤੁ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਾਰਣਂ. ਨਿਦਦਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਦਾਨਂ. ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਤਂ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸਮ੍ਭਵੋ. ਪਭਵਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਪਭਵੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੁਸਦ੍ਦੇਹਿ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਕਾਰਣਵਿਸੇਸਵਿਸਯੋ ¶ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੋ, ਕਾਰਣਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸਯੋ ਪਚ੍ਚਯਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮੂਲਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਪਞ੍ਚਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਂ ਸਙ੍ਖਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ…ਪੇ… ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ.

ਯਥਾ ਸਾਲਿਵੀਹਿਬੀਜਾਦੀਨਿ ਤਂਤਂਓਸਧੀਨਂ ਸਾਲਿਵੀਹਿਆਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ਸਾਧਕਾਨਿ, ਮਣਿਆਦਿਪ੍ਪਭਾਵਤ੍ਥੂਨਿ ਚ ਨੀਲਾਦਿਵਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਾਦਿਪ੍ਪਭਾਸਾਧਕਾਨਿ, ਏਵਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਯਥਾਰਹਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਸ੍ਸ ਸਾਧਕੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸੋ ਸਾਲਿਆਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਆਚਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਰੇਵਤਾਚਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਯਦਿ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਸਾਧਕੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ. ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਯਥਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਹੇਤੁ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਭਾਵਾਯ ਨ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋਪਿ ਹੇਤੁ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵਾਯ. ਸਭਾਵੇਨੇਵ ਹਿ ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹਿ ਸੋ ਤੇਸਂ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਂ ਸਾਧੇਤੀ’’ਤਿ. ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਤੇਸਂ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮਤ੍ਥੇਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਨਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਏਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵਸਾਧਕੇਨ ਵਿਨਾ ਅਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

‘‘ਯੋਨਿਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇਵ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਵਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੬੭) ਵਚਨੇਹਿ ਕੁਸਲਭਾਵਸ੍ਸ ¶ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਕੁਸਲਭਾਵੋ’’ਤਿ. ਏਤੇਨੇਵ ਅਕੁਸਲਅਬ੍ਯਾਕਤਭਾਵਾਪਿ ਕੁਸਲਭਾਵੋ ਵਿਯ ਨ ਹੇਤੁਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਕੇ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯੁਂ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਹੇਤੁਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਭਾਵੋ ਵਿਯ ਸਹੇਤੁਕਹੇਤੂਨਮ੍ਪਿ ਸਭਾਵਤੋਵ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਹੇਤੁਪਟਿਬਦ੍ਧੋ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਯਦਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲੋ ਵਾ ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਵਾਤਿ ਯਦਿ ਅਲੋਭੋ ਸਭਾਵਤੋ ਕੁਸਲੋ, ਸੋ ਕੁਸਲਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲੋ ਨ ਸਿਯਾ ਅਲੋਭਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਦੋਸਤ੍ਤਾਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਉਭਯਥਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਉਭਯਥਾ ਹੋਨ੍ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹੇਤੁਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਂ ਪਰਿਯੇਸੇਥ, ਨ ਸਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਹੇਤੂਸੁਪਿ ਕੁਸਲਾਦਿਤਾ ਅਞ੍ਞਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਭਾਵਤੋਤਿ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਹੇਤੂਸੁ ਸਭਾਵਤੋਵ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ’’ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਪਰਿਯੇਸਿਯਮਾਨਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ¶ ਹੋਤੀਤਿ ਹੇਤੂਸੁ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੋ, ਨ ਹੇਤੁਪਟਿਬਦ੍ਧੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਵਿਰੁਲ਼੍ਹਮੂਲਾ ਵਿਯਾਤਿ ਏਤੇਨ ਮੂਲਾਨਿ ਵਿਯ ਮੂਲਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾਵਸਾਧਨੇਨਾ’’ਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ. ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤੁਕਿਚ੍ਚਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧), ਤਤ੍ਥ ਪਠਮੋ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦੁਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਸੇਸਨਂ, ਤੇਨ ਨ ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਥ ਖੋ ਹੇਤੁਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਮੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ¶ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯੇ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਹੇਤੂ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ? ਨਾਯਮੇਕਨ੍ਤੋ. ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਬ੍ਯਾਵਟੋ ਯਦਾ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਨ ਤਦਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਗਹਿਤਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਅਰੂਪਿਨੋ ਆਹਾਰਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਅਰੂਪਿਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦੁਤਿਯੇਨ ਆਹਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਵਿਨਾਪਿ ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਵ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯੇ ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਗਹਣੇ ਅਸਤਿਪਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਵ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਨ ਕਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਦੁਤਿਯਂ ਹੇਤੁਗ੍ਗਹਣਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਸੋ ਏਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਹੇਤੂਤਿ ਵਿਸੇਸਨਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਯੋ ਕੋਚਿ ਹੇਤੁ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸੇਵ ਹੇਤੁਨੋ ਪੁਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਤਦਤ੍ਥਮੇਵ ਹਿ ਵਿਨਾਪਿ ਦੁਤਿਯੇਨ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੇਨ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵੇ ਸਿਦ੍ਧੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਕਤਂ.

ਅਥ ਵਾ ਅਸਤਿ ਦੁਤਿਯੇ ਹੇਤੁਸਦ੍ਦੇ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਪਨ ਹੇਤੂਨਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਸਿਯਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵਂ ਯੇ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ¶ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਹੇਤੂਨਂ, ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਹੇਤੁਝਾਨਮਗ੍ਗਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਮਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਅਞ੍ਞਧਮ੍ਮਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ, ਨ ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਵਿਯ ਸਾਪੇਕ੍ਖਾ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਸ੍ਵੇਵ ਦੁਤਿਯਂ ਹੇਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਪਨ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬਈਸਿਤਬ੍ਬਾਪੇਕ੍ਖਾ ਏਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਵਿਨਾਪਿ ਦੁਤਿਯੇਨ ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਏਵ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬੇ, ਈਸਿਤਬ੍ਬੇ ਚ ਆਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੂਤੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਨ ਕਤਂ. ਇਧ ਚ ਦੁਤਿਯੇਨ ਹੇਤੁਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਹੇਤੁਨਾ, ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਨੇਵ ਚ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਹੇਤੂਨਂ, ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ‘‘ਕੁਸਲਾ ¶ ਹੇਤੂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਦੁਤਿਯਂ ਹੇਤੁਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੫੯੬. ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨਾਤਿ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ, ਆਲਮ੍ਬਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਰਭਿਤ੍ਵਾਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਰੂਪਾਯਤਨਾਦਿਮਤ੍ਤੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਯਂ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ ੧.੧.੨) ਅਨਿਯਮੇਨ ਸਬ੍ਬਰੂਪਾਯਤਨਾਨਂ…ਪੇ… ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾਨਞ੍ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਰੂਪਾਦਿਭੇਦੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧੇਸੁ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਭਾਵਿਤੋ ਏਵ. ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ. ਏਕਨ੍ਤਸਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ ਅਨਾਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਰਬ੍ਭੇਵਾ’’ਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਨਵਪ੍ਪਕਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੫੯੭. ਜੇਟ੍ਠਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪਮੁਖਭਾਵੇਨ. ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਾਨਞ੍ਹਿ ਪਤਿਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਪਤਿ. ਸੋ ਤੇਸਂ ਪਮੁਖਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ‘‘ਛਨ੍ਦਵਤੋ ਕਿਂ ਨਾਮ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਪੁਰਿਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ ਛਨ੍ਦਾਦਯੋ ਧੁਰਭੂਤਾ ਜੇਟ੍ਠਕਭੂਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਸਾਧਯਮਾਨਾ ਵਸੇ ਵਤ੍ਤਯਮਾਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਚ ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹੀਨਾਦਿਭਾਵੇਨ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਤੇਨ ਤੇ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਦਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਸੇ ਵਤ੍ਤਯਮਾਨਂ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਾਨਂ ਪਤਿਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤੀਤਿ ਛਨ੍ਦਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਧਿਪਤਿ, ਛਨ੍ਦਂ ਧੁਰਂ ਛਨ੍ਦਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਥਾ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ¶ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਮਿਧ ‘‘ਅਧਿਪਤੀ ਅਧਿਪਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੩) ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਏਕਕ੍ਖਣੇ ¶ ਅਭਾਵਤੋ. ਹੇਤਵੋ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਤਯੋਪਿ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮੂਲਟ੍ਠੇਨ ਉਪਕਾਰਕਭਾਵਸ੍ਸ ਅਵਿਜਹਨਤੋ. ਅਧਿਪਤਿ ਪਨ ਜੇਟ੍ਠਕਟ੍ਠੇਨ ਉਪਕਾਰਕੋ, ਨ ਚ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਬਹੂ ਜੇਟ੍ਠਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਅਧਿਪਤੀ ਅਧਿਪਤਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਛਨ੍ਦਾਧਿਪਤਿ ਛਨ੍ਦਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਂ ਯਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਂ ਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਂ. ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਗਰੁਕਾਰਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਵਸੇਨ ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦਨਵਸੇਨ ਵਾ ਗਰੁਕਾਰਿਕਂ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਅਵਿਜਹਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨਵਞ੍ਞਾਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਤੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਤੇ ਤੇ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤਂਤਂਗਰੁਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੇਨ. ਸ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ, ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨੇਵ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤੇਨੇਵਾਤਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤੇਨੇਵ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾ ਤਯੋ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨੇਵ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੂਲਾ ਤਯੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸਪ੍ਪਕਾਰੋ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਤ੍ਤਧਾ ਸਹਜਾਤਾਧਿਪਤਿ, ਸਤ੍ਤਧਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੫੯੮. ਅਨ੍ਤਰਾਯਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਂ, ਬ੍ਯਵਧਾਯਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਾਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰੋ, ਅਨਨ੍ਤਰੋ ਚ ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ. ‘‘ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਰਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ, ਕਾਲਾਨਨ੍ਤਰਤਾ ਸਮਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬਹੁਧਾ ਪਪਞ੍ਚਯਨ੍ਤਿ, ਅਸਾਰਂ ਗਨ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾ ਪਵਤ੍ਤਿਓਕਾਸਦਾਨਵਿਸੇਸਭਾਵੇਨ ਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਏਵਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾ, ਏਤੇ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮਹੇਤੁਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਹਿ ਏਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿਆਦਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਯਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਨ੍ਤੀਰਣਾਨਨ੍ਤਰਾ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਂ, ਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਯਂ ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਦਨਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਾਦਨਿਯਮੋ ਤਂਤਂਸਹਕਾਰਿਪਚ੍ਚਯਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ਇਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਰਤਾਯਾਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੇਨ ਕੇਨਚਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਤਾਯ. ਕਾਲਾਨਨ੍ਤਰਤਾਯਾਤਿ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਤਾਯ ¶ . ਆਚਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਇਧਾਪਿ ਰੇਵਤਾਚਰਿਯਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲਾਨਨ੍ਤਰਤਾਯ ਸਮਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਰੋਧੇ. ਭਾਵਨਾਬਲੇਨ ਪਨ ਵਾਰਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵੇਧੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਪੁਪ੍ਫਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਪੁਪ੍ਫਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਵੇਧੇ ਪਨ ਅਪਨੀਤੇ ਤਾਯ ਏਵ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਪੁਪ੍ਫਨਂ ਹੋਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਭਾਵਨਾਬਲੇਨ ਵਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਅਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਪਗਤੇ ਤਾਯ ਏਵ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਮ੍ਪਿ ਵਚਨਂ ਕਾਲਾਨਨ੍ਤਰਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਦਿਨਾ ਕਾਲੇਨ ਅਨ੍ਤਰਿਤਭਾਵਤੋ. ਏਤਦੇਵ ‘‘ਕਾਲਨ੍ਤਰਿਤਤਾ ਅਤ੍ਥਿ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵਦਾਮ. ਨਨੁ ਚ ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਕਾਲਾਨਨ੍ਤਰ…ਪੇ… ਲਦ੍ਧੀ’’ਤਿ.

ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤਤੋਵੇਤ੍ਥ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਉਪਚਯਸਨ੍ਤਤਿਅਧਿਵਚਨਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਂ ਵਿਯ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਮਤ੍ਤਤੋ ਨਾਨਾਕਰਣਂ, ਨ ਵਚਨੀਯਤ੍ਥਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨੇਵ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਵਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਨਿਰੋਧੁਪ੍ਪਾਦਨ੍ਤਰਾਭਾਵਤੋ ਨਿਰਨ੍ਤਰੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਰੂਪਕਲਾਪਾਨਂ ਵਿਯ ਸਣ੍ਠਾਨਾਭਾਵਤੋ, ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਹਾਵਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਇਦਮਿਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਉਦ੍ਧਂ, ਤਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਭਾਗਾਭਾਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਏਕਤ੍ਤਮਿਵ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਨਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਸਮਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਉਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਤਿ ਚ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਦਾਕਾਰੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ, ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਵਾ ਸਤਿ ਤਂਤਂਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੋਵ ਆਕਾਰੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਕਾਲਵੋਹਾਰੋਤਿ ਨਿਰੋਧਾ ਵੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ¶ ਅਸਞ੍ਞਭਵਾ ਚਵਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪੁਰਿਮਚੁਤਿਪਚ੍ਛਿਮਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾਯ ਕਾਲਨ੍ਤਰਤਾ ਨਤ੍ਥਿ. ਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਉਪਾਦਾਯ ਕਾਲਨ੍ਤਰਤਾ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਰੂਪਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰਂ ਕਰੋਤਿ ਅਞ੍ਞਸਨ੍ਤਾਨਤ੍ਤਾ. ਰੂਪਾਰੂਪਸਨ੍ਤਤਿਯੋ ਹਿ ਦ੍ਵੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਸਦਿਸਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੂਪਕਾਰਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਵਿਸੁਂਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਤਂਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਅਨ੍ਤਰਕਾਰਕਂ ਹੋਤਿ. ਤਾਦਿਸਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਚ ਅਭਾਵੋ ਅਨ੍ਤਰਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ ਅਭਾਵਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਜਵਨਸ੍ਸ ਵਿਯ, ਭਵਙ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਚ ਨਿਰਨ੍ਤਰਤਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਨਨ੍ਤਰਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਥਾ ਉਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਚੁਤੀਨਮ੍ਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਪਾਕਟੋਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ ¶ . ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਗਹਿਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਚਨਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਅਤੀਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੪) ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨ ਸੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਨ ਹਿ ਕੁਸਲਾਦਿਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਗ੍ਗਹਣਂ ਅਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ. ਯਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਏਵ ਗਹਣਂ ਸਿਯਾ. ਤੇਨੇਵ ਚ ਅਤੀਤਤ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਚ੍ਚਵਾਰਾਦਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਤਸ੍ਸ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੫੯੯. ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋਵ ਸਹ ਉਪ੍ਪਾਦਨਭਾਵੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਪਾਕਟੇਨ ਠਿਤਿਯਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਦੀਪਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਪਦੀਪੋ ਹਿ ਪਭਾਸਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ. ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਹਜਾਤਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਹਿ ਖਣੇ ਨਾਮਰੂਪਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਰਲੋਕਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਇਧ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਆਦਿਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਖਣੋ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕ੍ਖਣੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਾਮਸ੍ਸ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਅਭਾਵਤੋ. ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਤੇਨ ਖਣਨ੍ਤਰੇ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨ ਨਿਵਾਰਿਤੋਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਮਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇਤਿ ਕੇਚਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਕੇਚਿ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾਲੇਤਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ¶ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਿਵਾਰਿਤਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ’’ਤਿ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਤਥਾ ਅਵਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਉਪਯੋਗੇਕਵਚਨਂ. ‘‘ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਬਹੁਵਚਨਂ ਜਾਯਤਿ. ‘‘ਕਾਲੇ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਭੁਮ੍ਮੇਕਵਚਨਨ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਚ ‘‘ਏਕੋ ਖਨ੍ਧੋ, ਵਤ੍ਥੁ ਚ ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੯) ਆਦਿਵਚਨੇਨ ਨਾਮਸਹਿਤਂ ਏਵ ਵਤ੍ਥੁ ਨਾਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਆਪਨ੍ਨੇ ਇਤਰੇਨ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਚ ਤਥਾਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ¶ , ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੧੯) ਨਵਵਿਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੬੦੦. ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਕਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ਤਿਦਣ੍ਡਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਤਾਵਸੇਨੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਹਜਾਤਤਾਦਿਵਸੇਨ. ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੋਯੇਵ ਹਿ ਕੋਚਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਨਾ ਇਮਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤੋਯੇਵ ਹਿ ਕੋਚਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਯਦਿ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਕਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਤਾਮਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਯਾ, ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਾ ਵਤ੍ਥੁਖਨ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਾ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਤਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਸੇਨੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਠਿਤਿਯਾ ਚ ਉਪਕਾਰਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਤਿਵਿਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੬੦੧. ਤਰੁਆਦੀਨਂ ਪਥਵੀ ਵਿਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੇਨ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਸੇਸਧਾਤੂਨਂ, ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਉਪਕਾਰਕਾ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਾਦਯੋ ਵਿਯ ਨਿਸ੍ਸਯਾਕਾਰੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਤਂਤਂਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ. ਪਥਵੀਧਾਤੁਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਏਵ ਹਿ ਸੇਸਧਾਤੁਯੋ ਉਪਾਦਾਰੂਪਾਨਿ ਵਿਯ ਯਥਾਸਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ.

ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ¶ ਆਧਾਰਾਕਾਰੇਨ. ਆਧਾਰਾਕਾਰੋ ਚੇਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਸਾਤਿਸਯਂ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਤੋ ਭੂਤਾਨਿ ਅਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਵਿਸੇਸਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੋ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਦੇਸਕਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਯਂ ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਯੇ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਭਾਵੋ. ਯੇਨ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਵਿਸੇਸੇਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਪਟੁਮਨ੍ਦਭਾਵੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਤਦਨੁਵਿਧਾਨਾਕਾਰੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸ੍ਵਾਯਮਿਧ ਤੇਸਂ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਸਿਦ੍ਧੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ ਸਤਿਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਤੋ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਨਯੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਕਾਸਿਤੋਵ. ਛਟ੍ਠੋ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਰੂਪਿਨੋ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਅਰੂਪੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤਿ ‘‘ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਕੇਚੀ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਏਵ ਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ. ਯਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਤੇਰਸਵਿਧੋ. ਕਥਂ? ਸਹਜਾਤਤੋ ਕੁਸਲਮੂਲਾ ਤਯੋ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੂਲੇਸੁ ਪਨ ਪੁਰੇਜਾਤਂ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਹਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਰੇਜਾਤਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਮੇਵ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਤੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਸਹਜਾਤਤੋ ਏਵ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਤੇਰਸ.

੬੦੨. ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੇਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਭੁਸੋ ਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ. ਬਲਵਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਵਸੇਨ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਨੁਰੂਪਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਵਸੇਨ, ਕੇਵਲਞ੍ਚ ਬਲਵਨ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪਕਾਰਕੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਂ ਦਤ੍ਵਾਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਚਜਿਤ੍ਵਾ. ਯਾਯ ਵਾ ਚੇਤਨਾਯ ਸੋ ਦਿਯ੍ਯਤਿ, ਸਾ ਚੇਤਨਾ ਦਾਨਂ. ਦਤ੍ਵਾਤਿ ਤਂ ਚੇਤਨਂ ਪਰਿਯੋਦਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾਤਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਦਸਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਚ੍ਚਸੀਲਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ. ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਦਾਨਵਿਰਤਿਯੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਰਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤਿਯੋ ਪਨ ਲੋਕੇ ‘‘ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ¶ ਪਨ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂਯੇਵ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਇਤਰੇਸਂ. ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਾਣਂ ਨ ਹਨੇ, ਨ ਚਾਦਿਨ੍ਨਮਾਦਿਯੇ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੦੨) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਉਪੋਸਥਸੀਲਂ. ਤਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਤਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਂ ਸੇਕ੍ਖੋਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋਪਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਅਰਹਾਪਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤੇਵ. ਅਰਹਤੋਪਿ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਂ ਕੁਸਲਂ ਕੁਸਲਮੇਵ. ਯੇਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ, ਤਂ ਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਾਰੇ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਚਿਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ‘‘ਦਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਹਿ ਆਸਨ੍ਨਕਤਾਨਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਇਮਿਨਾ ਨ ਆਸਨ੍ਨਕਤਾਨੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਦਾਨਾਦੀਹਿ ਵਾ ਸੇਸਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਕੁਸਲਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਝਾਨਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਝਾਨਤੋ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ. ‘‘ਝਾਨਂ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ. ਸੇਕ੍ਖਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁਨ੍ਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਹਿ ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਤਿ. ‘‘ਵੋਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵੋਦਾਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸੇਕ੍ਖਾਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ¶ . ਮਗ੍ਗਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾਤਿ ਮਗ੍ਗਫਲਭਵਙ੍ਗਾਤਿਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗਾ ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ, ਸੁਦ੍ਧਮਗ੍ਗਤੋਯੇਵ ਪਨ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਕੁਸਲਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੦੪) ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਦਿਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਅਕਤ੍ਵਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਨੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਇਤਰੋ ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨਪੀਤਿ ਸੋਪਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕੀਭਾਵਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿਆਦਿ ਅਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਥਾ ਹੀਤਿਆਦਿ ਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਂ.

ਪਕਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪ-ਕਾਰੋ ਉਪਸਗ੍ਗੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁਕਤਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਕਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਰਣਞ੍ਚ ਦੁਵਿਧਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ, ਉਪਸੇਵਨਞ੍ਚਾਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤੋ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ¶ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਸਮੋਧਾਨੇਨ ਫਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ. ਉਪਸੇਵਨਂ ਪਨ ਕਾਯੇ ਅਲ੍ਲੀਯਾਪਨਵਸੇਨ ਉਪਯੋਗੂਪਸੇਵਨਂ, ਵਿਜਾਨਨਸਞ੍ਜਾਨਨਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਸੇਵਨਞ੍ਚ. ਤੇਨੇਵ ਅਨਾਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਉਤੁਸਮ੍ਪਦਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਸੇਵਨੇਨ ਉਪਸੇਵਿਤਾਨਂ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਪਗੇਵ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਤੁਭੋਜਨਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੧੮.੮) ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ. ਪਕਤਿਯਾ ਏਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨੇਵ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਬਲਵਕਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਪਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ਆਗਤਨਯੇਨ. ਪਚ੍ਚਯਵਾਰੇ ਪਨ –

‘‘ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ, ਕੁਸਲਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ, ਅਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ, ਅਕੁਸਲਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਕੁਸਲਾਨਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ¶ , ਪੁਗ੍ਗਲੋਪਿ, ਸੇਨਾਸਨਮ੍ਪਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੯).

ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਪੁਰਿਮਾ ਯੇਸਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕਦਾਚਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਸੁ ਪਦੇਸੁ ਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੇਸੁ ‘‘ਕੇਸਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇ ਪਨ ਪੁਰਿਮਾ ਯੇਸਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਾ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤੇਸਂ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯੇਸਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਬਨ੍ਧਕਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯੇਸੁ ਪਦੇਸੁ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੇਸੁ ‘‘ਕੇਸਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਿਦ੍ਧਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਸਂ ‘‘ਕੇਸਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਸਿਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾਭਾਵਤੋ ਏਕਚ੍ਚਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮੋ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਅਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤੋ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਰਾਸਿ ਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਰੂਪਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ¶ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੬੦੩. ਪਠਮਤਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤੋ ਪੁਰੇਤਰਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਯੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਤ੍ਤਮਾਨਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕੋ’’ਤਿ. ਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਾਕਾਰਾਦੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਪੁਰੇਜਾਤਭਾਵੇਨ ਵਿਨਾ ਉਪਕਾਰਕਭਾਵਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਰੇਜਾਤਾਕਾਰੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਏਵਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧੇ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ.

ਯਂ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇਨ’’ ਇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾਲਵਸੇਨ. ਯਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤੇਨ ਵਿਨਾ ਨ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਯਂ ਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਂ ਸੇਕ੍ਖਾ ਵਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ¶ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੪). ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੪) ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੂਲਕਾ ਤਯੋਵ ਵਾਰਾ. ਤੇ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਵਤ੍ਥੁਪੁਰੇਜਾਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ.

੬੦੪. ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਰੇਤਰਂ ਸਿਦ੍ਧਭਾਵੇ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਰੇਜਾਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਦਿ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਜਾਤਾ, ਕਥਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ. ਪਚ੍ਛਾਜਾਤੇਨ ਹਿ ਵਿਨਾ ਸਨ੍ਤਾਨਾਵਿਚ੍ਛੇਦਹੇਤੁਭਾਵਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯੇ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਕਾਰੇਨ ਉਪਕਾਰਕਾ, ਤੇਸਂ ਸਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਕਾਰਾਦੀਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ¶ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਾਕਾਰਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਗਿਜ੍ਝਪੋਤਕਸਰੀਰਾਨਂ ਆਹਾਰਾਸਾਚੇਤਨਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾਹਾਰਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਆਹਾਰਾਸਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਅਵਤ੍ਵਾ ਚੇਤਨਾਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਭੂਤੁਪਾਦਾਯਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ. ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ. ਸੋ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲੋ, ਅਕੁਸਲੋ, ਵਿਪਾਕੋ, ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੬੦੫. ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇਨ ਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਰਣਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਆਸੇਵਨਟ੍ਠੋ, ਅਤ੍ਤਸਦਿਸਸਭਾਵਤਾਪਾਦਨਂ ਵਾਸਨਂ ਵਾ. ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਾਭਿਯੋਗੋ ਵਿਯਾਤਿ ਉਗ੍ਗਹਣਸਵਨਧਾਰਣਾਦਿਪੁਰਿਮਾਪੁਰਿਮਾਸੇਵਨਾ ਵਿਯ. ਤੀਸੁ ਪਨ ਏਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾਤਿ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾਤੀਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇ ਵਿਯ ‘‘ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਿਨ੍ਨਜਾਤਿਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨ ਕਤੋਤਿ? ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਤਿਂ ਗਾਹੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਭਿਨ੍ਨਜਾਤਿਕਾ ਹਿ ਭਿਨ੍ਨਜਾਤਿਕਾਨਂ ਆਸੇਵਨਗੁਣੇਨ ਪਗੁਣਬਲਵਭਾਵਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋਵ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗਤਿਂ ਗਾਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਯੇ ਯੇਸਂ ਵਾਸਨਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਆਸੇਵਨਗੁਣੇਨ ਪਗੁਣਬਲਵਭਾਵਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲਾਦਿਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗਤਿਂ ਗਾਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ, ਤੇਸਂ ਤੇਹਿ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇਹੇਵ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਥ ¶ ਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਗਹਿਤਂ? ਆਸੇਵਨਾਭਾਵਤੋ. ਵਿਪਾਕਾਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਿਪਾਕਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਪਰਿਣਾਮਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਸਨ੍ਤਂ ਆਸੇਵਨਗੁਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵਂ ਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਨੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਪਾਕਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਨ ਚ ਪੁਰਿਮਵਿਪਾਕਾਨੁਭਾਵਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਕਮ੍ਮਵੇਗਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਪਤਿਤਂ ਵਿਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਵਿਪਾਕੇ ਆਸੇਵਨਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਕਮ੍ਮਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਆਸੇਵਨਗੁਣਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਕੁਸਲਾਦਯੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨਾਨਾਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾਪਿ ਚੇਤੇ ਤਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਾਧਾਨਂ ਨ ¶ ਕਰੋਨ੍ਤੇਵ. ਭੂਮਿਤੋ, ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਵਾ ਨਾਨਾਜਾਤਿਕਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾ ਮਹਗ੍ਗਤਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਨਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਞ੍ਚ ਕੁਸਲਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਸ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ ਆਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੬) ਤਿਧਾਵ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਵਜ੍ਜਨਵਜ੍ਜਿਤਾ ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ.

੬੦੬. ਚਿਤ੍ਤਪਯੋਗੋ ਚਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾ, ਆਯੂਹਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੋ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਚਿਤ੍ਤਪਯੋਗੋ ਚੇਤਨਾ. ਤੇਨ ਹਿ ਸਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਰਿਯਤਾਵਿਸਿਟ੍ਠੇ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯਸਮਾਗਮੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਵਿਪਾਕਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਨੇਵ ਸਨ੍ਤਾਨਵਿਸੇਸੇਨ ਕਿਰਿਯਾਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਿਕਾ ਹੋਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾਭਾਵਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ. ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਪਨ ਆਯੂਹਨਕਿਰਿਯਾਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਉਪਕਾਰਿਕਾਤਿ ਕਿਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚ ਚੇਤਨਾਕਮ੍ਮਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਨ ਹਿ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਭਾਵੇ ਚੇਤਨਾਵਜ੍ਜਾਨਂ ਅਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਾਪਿ ਚੇਤਨਾ ਸਹਜਾਤਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਸ੍ਵਾਯਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

੬੦੭. ‘‘ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਉਸ੍ਸਾਹੇਹਿ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮੇਹਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਹਿ ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨ ਸਦਿਸਾਨਮ੍ਪਿ ਅਸਦਿਸਂ ਵਿਪਾਕਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਪਯੋਗੇਨ ਅਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਪਯੋਗੇਨ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਾ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਟਤ੍ਤਾ ਏਵ ਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੋ ਸਨ੍ਤਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਿਲੇਸਵੂਪਸਨ੍ਤਭਾਵੋ. ਤਥਾਸਨ੍ਤਭਾਵਤੋ ਏਵ ਹਿ ਭਵਙ੍ਗਾਦਯੋ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇਪਿ ਹਿ ਜਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਗਹਿਤਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਭਿਨਿਪਾਤਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਨ੍ਤੀਰਣਮਤ੍ਤਾ ਪਨ ਵਿਪਾਕਾ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਏਵ. ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਭਾਵਾਯਾਤਿ ¶ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਸਨ੍ਤਭਾਵਤ੍ਥਾਯ. ਏਤੇਨ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਵਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਾਕਾਨੁਕੂਲਂ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਵਤ੍ਤੇਤਿਆਦਿ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਚ੍ਚਵਾਰੇ ਪਨ ‘‘ਵਿਪਾਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ¶ ਖਨ੍ਧਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧੪) ਆਗਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯੇਸਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵਿਪਾਕੋ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਨਯਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਕਾਮਰੂਪਭੂਮੀਸੁ ਵਿਯ ਵਿਪਾਕੋ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

੬੦੮. ਸਤਿਪਿ ਜਨਕਭਾਵੇ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਂ ਆਹਾਰਾਨਂ ਪਧਾਨਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ. ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਸਤਿਪਿ ਜਨਕਤ੍ਤੇ ਅਰੂਪੀਨਂ ਆਹਾਰਾਨਂ, ਆਹਾਰਜਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਰੂਪਾਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਹੋਤਿ. ਅਸਤਿਪਿ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕਰੂਪੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਰੂਪਾਹਾਰਸ੍ਸ, ਅਸਤਿ ਪਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇ ਆਹਾਰਾਨਂ ਜਨਕਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਂ ਪਧਾਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਜਨਯਮਾਨੋਪਿ ਆਹਾਰੋ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਜਨੇਤੀਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਭਾਵੋ ਏਵ ਆਹਾਰਭਾਵੋਤਿ ‘‘ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਾਹਾਰੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਜਨਿਤਸ੍ਸ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਜਨਿਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇਨਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਂ ‘‘ਆਹਾਰੋ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤੋ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਰੁਦ੍ਧਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ ਨਾਨੁਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਰੂਪਾਹਾਰੋ ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਵ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਅਰੂਪਾਹਾਰਾ ਪਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਨ ਕੇਵਲਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਮੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਕਦਾਚਿ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੬੦੯. ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਅਧਿਪਤਿਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਾਰਕੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨੇਨ ਗਰੁਭਾਵੋ ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੋ, ਅਥ ਖੋ ਦਸ੍ਸਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ, ਜੀਵਨੇ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪੇਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਜੀਵਨ੍ਤੇਹਿ, ਮਨਨੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਸੁਖਿਤਾਦਿਭਾਵੇ ਸੁਖਿਤਾਦੀਹਿ, ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਪਗ੍ਗਹੂਪਟ੍ਠਾਨਾਵਿਕ੍ਖੇਪਪਜਾਨਨੇਸੁ, ‘‘ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਞਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਆਜਾਨਨੇ, ਅਞ੍ਞਾਤਾਵਿਭਾਵੇ ਚ ਸਦ੍ਧਾਦਿਸਹਜਾਤੇਹੀਤਿ ਏਵਂ ਤਂਤਂਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਤਾ. ਤੇਸੁ ਹਿ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਞ੍ਚ ਤਦਨੁਵਤ੍ਤਨੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦ੍ਵਯਂ ਨ ਗਹਿਤਂ, ਨਨੁ ਚੇਤਮ੍ਪਿ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤੀਯਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤੀਯਤਿ, ਨ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਜੀਵਿਤਾਹਾਰਾ ¶ ਯੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਨੁਪਾਲਕਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾ ¶ , ਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਭਾਵਾ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਉਪਕਾਰਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਤੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਿਯੁਂ, ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਯਥਾਸਕੇਹਿ ਏਵ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਯਥਾ ਇਤ੍ਥਿਆਦਿਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨਾਕਾਰੇਨ ਤਂਸਹਿਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਹਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨੀਯਤਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾ ਚ ਤੇਸਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਚਕ੍ਖਾਦਯੋ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦੁਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ.

੬੧੦. ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਜ੍ਝਾਨਭੂਤਾਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਨਾਦਿਵਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਪੇਕ੍ਖਨਂ, ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂਯੇਵ ਆਵੇਣਿਕੋ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨਟ੍ਠੋ. ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਦ੍ਵਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਅਝਾਨਙ੍ਗਾਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਨਂ ਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧੇ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਦ੍ਵਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ? ਵੇਦਨਾਭੇਦੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਝਾਨਙ੍ਗਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਝਾਨਙ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਸਤਿਪਿ ਵਾ ਝਾਨਙ੍ਗਵੋਹਾਰੇ ਵੇਦਨਾਭੇਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਨਂ ਪਨ ਯਦਿਪਿ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਝਾਨਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਪਨ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਸਤ੍ਤ ਝਾਨਙ੍ਗਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੀ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ, ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਗਤਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯੇਸਂ ਪਨ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਵੇਦਨਾਤ੍ਤਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ, ਤੇਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਵਿਚਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੬੧੧. ਯਤੋ ਤਤੋ ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਮਿਚ੍ਛਾ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ਪਨਾਤਿਆਦਿ ਯਦਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਞਾਪਿਤੋ ਏਵ, ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ਪਨ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇ ਪਨ ਦ੍ਵੇਪਿ…ਪੇ… ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਥਾਸਙ੍ਖ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵੇਪਿ ਝਾਨਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਕਥਮਵਿਰੋਧੋਤਿ? ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਵਸੇਨ ¶ . ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਏਵ ਝਾਨਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੂਤਿ ਸਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਲਾਭਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਲਾਭਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਕਤ੍ਥਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਲਾਭੋ ਨ ਨਿਵਾਰਿਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਨ ਸਵਿਤਕ੍ਕਾਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਯੇਨ ਅਲਾਭੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿਯਂ ¶ ਮਨੋਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਸੁਞ੍ਞਤਵਾਰੇਸੁ ਝਾਨਂ ਨ ਉਦ੍ਧਟਂ, ਤਂ ਅਲਾਭਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਪਿ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਅਲਾਭੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਵਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਂ ਸਹਜਾਤੇ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਏਕਤ੍ਤਗਤਭਾਵਕਰਣਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਬਲਵਾ, ਨ ਤਥਾ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਸੂਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬਲਮ੍ਪਿ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨਂ ਯਦਿ ਕਿਞ੍ਚਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਤੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕਾਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਝਾਨਪਚ੍ਚਯਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਏਤੇ ਪਨ ਦ੍ਵੇਪਿ ਝਾਨਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਾਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਚ੍ਚਯੁਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਚਯਕਥਾ ਨਾਮ ਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਨਿਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਨਿਸ੍ਸਿਤਾਤਿ.

੬੧੨. ਸਮਂ ਅਵਿਸਮਂ, ਸਮ੍ਮਾ, ਸਹ ਵਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਏਕੀਭਾਵੂਪਗਮੇਨ ਵਿਯ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਕਾ ਪਨ ਸਾ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਏਕਾਰਮ੍ਮਣਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤੇਨਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾ, ਤੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪੇਸੁ ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤਂ ਸੇਸਮਹਾਭੂਤੁਪਾਦਾਰੂਪਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਤਾਨਿ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ, ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਨਿ ਵਾ ਭੂਤਾਨਿ ਏਕਂ ਵਤ੍ਥੁ ਏਤੇਸੁ ਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਂ. ਯੇ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਾ, ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚ, ਤੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਾਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਨ੍ਤੀਰਣਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਗ੍ਗਹਣਂ. ਯੇ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕੇਕਾਰਮ੍ਮਣੇਕੁਪ੍ਪਾਦਾ, ਤੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਂ ਪਨ ਨਾਨਾਨਿਰੋਧਾਪਿ ਏਵਂਤਿਵਿਧਲਕ੍ਖਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਏਵਾਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾਯਂ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਏਵ ਏਵਂਲਕ੍ਖਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਕਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪਟਿਲੋਮਤੋ ਵਾ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਰੂਪਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਤਾਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਂ. ਯੇ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਾ, ਤੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕੇਸੁ ਏਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਨਾਨਾਵਤ੍ਥੁਕੇਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਗ੍ਗਹਣਂ. ਯੇ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕੇਕਾਰਮ੍ਮਣੇਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧਾ, ਤੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚੇਤਂ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਗ੍ਗਹਣਂ. ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਯੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕੁਤੋ ਏਕਵਤ੍ਥੁਕਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਵਸਰੋ.

੬੧੩. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ¶ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਯੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਵਿਸਂਸਟ੍ਠਤਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤੂਪਗਮੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਅਯਞ੍ਚ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਥ ਖੋ ਵਿਸੁਂਯੇਵ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਤਾਯ ਸਮਧੁਰਂ, ਇਧ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਜਾਤਿਯਤਾਯ ਵਿਧੁਰਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ…ਪੇ… ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਵਤ੍ਥੁਸਹਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਸੇਨ ਅਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਥਾ ਹਿ ‘‘ਵਤ੍ਥੁ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਹਜਾਤਾ ਕੁਸਲਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾ ਕੁਸਲਾ ਖਨ੍ਧਾ ਪੁਰੇਜਾਤਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੩੪) ਵਤ੍ਥੁਨਾ, ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਸੇਨ ਚ ਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਨ ਏਵਂ ਅਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਰੂਪਾਨਂ ਰੂਪੇਹਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਰੂਪਾਨਂ ਰੂਪੇਹਿ ਸਤਿਪਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੇ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਵਿਯ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ (ਧਾਤੁ. ੩) ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਤੇਸਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਚਤੂਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ, ਚਤੂਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ’’ਤਿ. ਸਮ੍ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨਾਨਞ੍ਹਿ ਅਰੂਪਾਨਂ ਰੂਪੇਹਿ, ਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਤੇਹਿ ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਸਙ੍ਕਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਰੂਪਾਨਂ ਪਨ ਰੂਪੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਤੇਸਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਰੂਪੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਅਰੂਪਿਨੋਪਿ ਰੂਪੀਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਰੂਪਗ੍ਗਹਣਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਏਵ ਖਨ੍ਧਾ ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਾਨਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਨ ਯਥਾ ¶ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ. ‘‘ਚਤੂਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਗੋ, ਚਤੂਹਿ ਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੩) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਮੇਵ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ‘‘ਸਹਜਾਤਾ ਕੁਸਲਾ ਖਨ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੩੪). ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਚੇਤਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਚੇਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹਿ ਛ ਵਤ੍ਥੂਨਿਯੇਵ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ. ਰੂਪਾਯਤਨਾਦਯੋ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ, ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਪਨ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਸਙ੍ਕਾਭਾਵਤੋ. ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਆਸਙ੍ਕਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਮੇ ਇਮੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਉਦਾਹੁ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ? ਆਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਂ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਸਙ੍ਕਾਤਿ ¶ ਨ ਤੇ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਸਮ੍ਪਯੋਗਾਸਙ੍ਕਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਵਤ੍ਥੂਨਿਯੇਵ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ‘‘ਵਤ੍ਥੁ ਕੁਸਲਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਵਤ੍ਥੁ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ‘‘ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਤੋ ਕੁਸਲੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਤੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਵਤ੍ਥੁਪੁਰੇਜਾਤਤੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਨ ਕੁਸਲਂ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਮੂਲਮੇਕਂ, ਅਕੁਸਲਮੂਲਮੇਕਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਮੂਲਾਨਿ ਤੀਣੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੬੧੪. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਲਕ੍ਖਣੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸਭਾਵੇਨ. ਤੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ (ਪੁ. ਪ. ਚਤੁਕ੍ਕਉਦ੍ਦੇਸ ੨੪) ਚ ਏਵਮਾਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੂਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾਲਕ੍ਖਣਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਜਨਕਤ੍ਤੇ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਪ੍ਪਧਾਨਾ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਸਹਜਾਤਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਸਤ੍ਤਧਾ ਮਾਤਿਕਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਏਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਅਰੂਪਿਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਹਜਾਤਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋਦਸ੍ਸਿਤੋ ¶ , ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਰੇਜਾਤਵਸੇਨ, ‘‘ਯਂ ਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਵਸੇਨ. ਏਵਮਯਂ ਪਾਠੋ ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵ ਆਗਤੋ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਆਗਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਞ੍ਹਾਵਾਰੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਂ ਤੇਨ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਪੁਰਿਮਪਾਠੇ ਪਨ ਸਾਵਸੇਸਾ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਤਿ ਚ ਯੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਏਕਤੋ, ਪੁਰੇਤਰਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾਭਾਵਤੋ ਆਹਾਰੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞ੍ਚ ਸਹਜਾਤਾਦਿਭੇਦਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤਦਭਾਵੋ ਚ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਵਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ ‘‘ਸਹਜਾਤਤੋ ਕੁਸਲੇਨ ਕੁਸਲਂ, ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਤੋ ਕੁਸਲੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਸਹਜਾਤਤੋ ਏਵ ਕੁਸਲੇਨ ਕੁਸਲਾਬ੍ਯਾਕਤਨ੍ਤਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾ ਤਯੋ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾ. ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤੋ ਪਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਨ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਤੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇਨ ਕੁਸਲਂ, ਤਥਾ ਅਕੁਸਲਂ. ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਤੋ ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤੋ ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸ, ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਤੋ ਅਕੁਸਲਞ੍ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਸਹਜਾਤਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਹਾਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤੋ ¶ ਅਕੁਸਲਞ੍ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਤਞ੍ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਤੇਰਸਵਿਧੋ. ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਰੂਪਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਯੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਾਭਾਵੇਨ ਅਨੁਪਕਾਰਕੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਉਪਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਾਭਾਵੇਨ ਅਨੁਪਕਾਰਕਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਲਾਭੇਨ ਉਪਕਾਰਕਂ ਹੋਤੀਤਿ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੋਪਕਾਰਕਤਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਉਪਕਾਰਕਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

੬੧੫. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਫੁਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਸਹਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਫਸ੍ਸਾਦਿਸਮੁਦਾਯੇ ਸਤਿ ਦੁਤਿਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਸਤਿ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਨ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਨਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਸਤਿਪਿ ਪੁਰਿਮਤਰਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੇ ਨ ਤੇਨ ਤਾਨਿ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਉਪਕਾਰਕਾਨਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਓਕਾਸਂ ¶ ਅਲਭਮਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵੇਨ ਓਕਾਸਂ ਦਦਮਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪਕਾਰਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਵਤ੍ਤਿਓਕਾਸਦਾਨੇਨ ਉਪਕਾਰਕਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਪਟੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ.

‘‘ਤੇ ਏਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤੋ ਵਿਸੇਸਾਭਾਵਮਾਹ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਓਕਾਸਦਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਤਾ, ਸਭਾਵਾਵਿਗਮੇਨ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਭਾਵਵਿਗਮੇਨ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਤਾ. ਨਤ੍ਥਿਤਾ ਚ ਨਿਰੋਧਾਨਨ੍ਤਰਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾ, ਵਿਗਤਤਾ ਨਿਰੋਧਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਏਵ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਅਥ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾਪੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਯਦਿਪਿਮੇ ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਾ, ਤਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਸਸਭਾਵਤਾਯ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਤਾ, ਸਭਾਵਾਵਿਗਮੇਨ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਕਾਰਕਤਾ ਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਤਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਵਿਸੇਸੋ ਧਮ੍ਮਾਵਿਸੇਸੇਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਹਿ ਸਮਤ੍ਥਤਾਵਿਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਚਤੁਵੀਸਤਿਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮਿਮ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਵਂ ਵਿਸੇਸਾ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਸੁਤਮਯਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਚਿਨ੍ਤਾਭਾਵਨਾਮਯੇਹਿ ਤਦਭਿਸਮਯਾਯ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਆਸੇਵਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ, ਇਤਰੇ ਚੁਦ੍ਦਸ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ.

ਹੇਤੁਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਾਸੇਵਨਪਚ੍ਛਾਜਾਤਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਝਾਨਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਏਵ, ਪੁਰੇਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਮੇਵ, ਉਭਯਂ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਾ, ਤੇ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਭਾਵਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਾਸੇਵਨਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾ ਅਤੀਤਾ ਏਵ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਤਿਕਾਲਿਕਾ, ਕਾਲਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਚ. ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਕਾਲਿਕੋ. ਸੇਸਾ ਪਞ੍ਚਦਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਵ.

ਤਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯਾ, ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ, ਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯਾ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਪਚ੍ਚਯਾ ਜਨਕਾ ਏਵ, ਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾ. ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕੋ ਏਵ, ਨ ਜਨਕੋ ¶ . ਸੇਸਾ ਜਨਕਾ ਚ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾ ਚਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾਸਙ੍ਖਾਰਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੧੬. ਪਚ੍ਚਯੇਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਦੁਵਿਧਾ ਦ੍ਵਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਅਨੇਕਧਾਤਿ ਸਤ੍ਤਰਸਧਾ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਦਿਵਸੇਨ.

ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਚੇਤੋਪਰਿਯਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਾਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨ. ਸਮੋਹਚਿਤ੍ਤਜਾਨਨਕਾਲੇਤਿ ਪਰੇਸਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਮੋਹਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਨਨਕਾਲੇ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਅਕੁਸਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯੋ ਯਾ ਕਾਚਿ ਵਿਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਮੋਹਮੂਲਿਕਾਤਿ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮਤਿਕ੍ਕਮਤ੍ਥਾਯ ਵਿਵਟ੍ਟਾਭਿਪਤ੍ਥਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾਤਿ ਭਵਾਦੀਨਵਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਤਾਨੇਵ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਤਾਨੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਕਾਮਾਵਚਰਰੂਪਾਵਚਰਪੁਞ੍ਞਾਨਿ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਰਾਗਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ¶ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਰਾਗਾਦਿਅਸ੍ਸਾਦਨਕਾਲੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਦਨਂ ਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਏਵ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਸ੍ਸਾਦਨਞ੍ਚ ਰਾਗੋ, ਤਦਵਿਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦਨਵਚਨੇਨੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨਾਦੀਨਵਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਸੁ ਨ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਿਨੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ, ਪਠਮਜਵਨਸ੍ਸ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਵਚਨੇਸੁ ਅਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਆਹ.

ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

੬੧੭. ਕਿਂ ਪਨਾਯਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚੋਦਕਸ੍ਸ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ¶ , ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯਾਭਾਵੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਾਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਏਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਸ੍ਸ ਤਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਅਵਧਾਰਣਫਲਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇਪਿ ਅਯਂ ਦੋਸੋ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਲੋਭਾਦਿਕਮ੍ਮਨਿਦਾਨਉਪਾਦਾਨਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਮਨਸਿਕਾਰਾਦਯੋ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਾਤਿ ਅਸਹਾਯਾ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਰਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਭੂਤਾ. ਦੋਸਮੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਚੋਦਕੋ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਞਤ੍ਵਾ ਆਚਰਿਯੋ ਆਹ ‘‘ਕਿਂ ਪਨੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰੇਨ ਰਹਿਤਭਾਵੇ ਚ ਸਹਿਤਭਾਵੇ ਚ ਕਿਂ ਪਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਸਮਤ੍ਤਾ ਤੇ ਚੋਦਨਾ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਤਾਵ ਕਥੇਹੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਨਿਟ੍ਠੋ ਹਿ ਏਕਕਾਰਣਵਾਦੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਮ੍ਭਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਏਕਸਦਿਸਾਸਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ.

ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਂ ਨ ਏਕਤੋਤਿਆਦੀਸੁ ਤੀਸੁ ਪਕਾਰੇਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਪਾਰਿਸੇਸੇਨ ਅਨੇਕਤੋ ਅਨੇਕਮੇਵਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਏਵ ਪਕਾਰੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਏਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨੇ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਨੁਪਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਏਕਂ ਫਲਂ ਏਕਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨੇਕਮ੍ਪਿ ਏਕਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਨੇਕਤੋਪਿ ਏਕਂ ਫਲਂ ਨੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ¶ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਕਹੇਤੁਦੀਪਨਂ, ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਫਲਦੀਪਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਂ ਕਤਂ.

ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਤੋਤਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਤੋ. ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਹੇਤੁਨੋ, ਫਲਸ੍ਸ ਚ ਦੀਪਨਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਤੋ ਵਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਤੋ ਵਾ. ਤਦੁਭਯਸ੍ਸ ਪਨੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਧਾਨਤਾ, ਪਾਕਟਤਾ, ਅਸਾਧਾਰਣਤਾ ਚ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਤੇ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਥੇ ਬਹੂਸੁਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇਸੁ ਯਥਾਰੁਚਿਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਾਨੁਰੂਪਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੇ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਬੋਧਨਂ, ਸਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਤਾ.

ਯਥਾਫਸ੍ਸਂ ¶ ਵੇਦਨਾਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋਤਿ ‘‘ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਫਸ੍ਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੧੨੯), ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪, ੪੦੦; ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩-੪੪; ੨.੪.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫, ੪੬੭) ਚ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਫਸ੍ਸਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਿਅਨੁਰੂਪੇਨ ਸੁਖਵੇਦਨਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ. ਸਮਾਨੇਸੁਪਿ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦੀਸੁ ਫਸ੍ਸਵਸੇਨ ਸੁਖਾਦਿਵਿਪਰਿਯਾਯਾਭਾਵਤੋ, ਸਮਾਨੇਸੁ ਰੂਪਮਨਸਿਕਾਰਾਦੀਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦਿਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਵਿਪਰਿਯਾਯਾਭਾਵਤੋ, ਅਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਵਸੇਨ ਸੁਖਾਦਿਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦੀਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਸੁਖੁਮਾਦਿਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸੁਖਾਦੀਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਏਵ ਯਥਾਵੇਦਨਂ ਫਸ੍ਸਵਵਤ੍ਥਾਨਂ. ਕਾਰਣਫਲਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਫਲਕਾਰਣਵਿਸੇਸਨਿਚ੍ਛਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਕਮ੍ਮਾਦਯੋਤਿ ਕਮ੍ਮਆਹਾਰਉਤੁਆਦਯੋ ਅਪਾਕਟਾ ਸੇਮ੍ਹਪਟਿਕਾਰੇਨ ਰੋਗਵੂਪਸਮਨਤੋ. ਸੇਮ੍ਹਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਭਾਵਾਦਿਨਾ ਚ ਸੇਮ੍ਹਂਯੇਵ ਪਾਕਟਂ ਕਾਰਣਂ. ਅਯਮਿਧ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਦੀਪਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਵਚਨਤੋਤਿ ‘‘ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੩) ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪੁਨ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਾ ਆਸਵਸਮੁਦਯੋਤਿ ਚ ਵਚਨਤੋ’’ਤਿ ਆਹ ¶ . ਤਣ੍ਹਾ ਵਾ ਚਤੁਰੁਪਾਦਾਨਭੂਤਾ ਕਾਮਾਸਵਦਿਟ੍ਠਾਸਵਾ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਹੇਤੁਕਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਦ੍ਵਯੇਨਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਾਕਟਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੩) ਹਿ ਵਚਨੇਨ ਭਵਾਦੀਨਵਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਕਿਚ੍ਚਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਦ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵਸ੍ਸ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਅਵਿਦ੍ਦਸੁਭਾਵੋਵ ਸਙ੍ਖਾਰਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਖੀਣਾਸਵਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਭਾਵਤੋ, ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਾਨਿ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨੀਤਿ ¶ ਪੁਞ੍ਞਭਵਾਦੀਨਵਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਕਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤੇਨੇਵ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧; ਮਹਾਵ. ੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੪) ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ, ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ, ਅਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾਤਿ ਏਕੇਕਹੇਤੁਫਲਦੀਪਨਪਰਿਹਾਰਵਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ, ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬੋਧਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਯੋਜਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੬੧੮. ‘‘ਏਕਨ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਫਲਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵਂ, ‘‘ਸਾਵਜ੍ਜਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜਾਤਿਯਭਾਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਜੋਤੇਤਿ. ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹਿ ਇਟ੍ਠਵਿਪਾਕਤਾਯ, ਅਨਵਜ੍ਜਸਭਾਵਤਾਯ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਵਿਜਾਤਿਯਾ ਚਾਤਿ. ਕਥਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦਿ ਸਮਾਧਾਨਂ, ਤੇਨ ਯ੍ਵਾਯਂ ਏਕਨ੍ਤਾਨਿਟ੍ਠਫਲਤਾਦਿਹੇਤੁਪਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਯਂ ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਾਯਂ ਤਯਾ ਚੋਦਨਾ ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਤਾ, ਸਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਪਤਿ. ਨ ਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਵੇਪਕ੍ਕਂ ਕਾਰਣਂ ਇਟ੍ਠਂ ਫਲਤਿ, ਇਟ੍ਠਵੇਪਕ੍ਕਂ ਵਾ ਅਨਿਟ੍ਠਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਲਕ੍ਖਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਧਮ੍ਮਤਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਤ੍ਰ ਚਾਯਂ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਚਿਤ੍ਤਰੂਪਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਠਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦੀਨਿਠਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਤਿ ‘‘ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਨਯਿਦਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਸਿਯਾ. ਭਵਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਹਿ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ, ਜਵਨਂ ਜਵਨਸ੍ਸ, ਨ ਚ ਸਿਪ੍ਪਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਕਮ੍ਮਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਮਨਰੁਪ੍ਪਨਵਿਰੋਧਾ, ਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਿਰੋਧਾ ਚ ਸਭਾਵਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ¶ . ਖੀਰਾਦੀਨਿ ਦਧਿਆਦੀਨਂ ਮਧੁਰਮ੍ਬਿਲਰਸਾਦਿਸਭਾਵਵਿਰੋਧਾ. ਅਵਿਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚੋ ਆਲੋਕੋ ਵਿਜਾਨਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ. ਅਮਦਨਕਿਚ੍ਚਾ ਚ ਗੁਲ਼ਾਦਯੋ ਮਦਨਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਆਸਵਸ੍ਸ.

ਗੋਲੋਮਾਵਿਲੋਮਾਦੀਤਿਆਦੀਸੁ ਗੋਲੋਮਾਵਿਲੋਮਾਨਿ ਦੁਬ੍ਬਾਯ, ਅਵੀਤਿ ਚ ਰਤ੍ਤਾ ਏਲ਼ਕਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਸਾਣਂ ਸਰਸ੍ਸ. ਦਧਿਤਿਲਪਿਟ੍ਠਗੁਲ਼ਾਨਿ ਭੂਤਿਣਕਸ੍ਸ. ਸੇਵਾਲਂ ਤਣ੍ਡੁਲੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸ, ਖਰਵਲ਼ਵਾ ਅਸ੍ਸਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਪਾਕਾ ਏਵ ਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾਯਪਿ ¶ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਦੁਕ੍ਖਵਿਪਾਕਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨੇਞ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਦਵਿਪਾਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸਾਵਜ੍ਜਤਾਯ ਤਦਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਤਂਸਦਿਸਾਨਞ੍ਚ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਮੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਇਤਰੇਸਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਸਙ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚਾਵਿਰੁਦ੍ਧੋ ਚ, ਸਦਿਸਾਸਦਿਸੋ ਤਥਾ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤਿ ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੬੧੯. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ ਮਰਣਨ੍ਤਿ ਚੁਤਿਂ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਤਿ ਇਧ ਚੁਤਿ ਨਾਮ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵਾਦੀਸੁ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਮਰਣਸਞ੍ਞਿਤੋ ਚਰਿਮੋ ਭੇਦੋਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ. ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇਵ. ਦੇਹਨ੍ਤਰਸਙ੍ਕਮਨਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਯੇਨ ਸਮਾਗਮੋ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਵਾਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ. ਨਵਸਰੀਰਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਇਧ ਜਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਰਲੋਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨਵਕਾਯਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ. ਯਥੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ –

‘‘ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਜਿਣ੍ਣਾਨਿ ਯਥਾ ਪਹਾਯ,

ਨਵਾਨਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨਰੋ ਪਰਾਨਿ;

ਨਿਕ੍ਖਿਪ੍ਪ ਦੇਹਂ ਇਧ ਜਿਣ੍ਣਮੇਵਂ,

ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਵਂ ਸੁਖੇਸੀ’’ਤਿ.

ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਸਾਮੀ, ਨਿਵਾਸੀ, ਕਾਰਕੋ, ਵੇਦਕੋ ਚਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸਤ੍ਤੋ ¶ ਮਰਤਿ, ਸਤ੍ਤੋ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤੀਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਕੁਤ੍ਤਾਦਿਵਿਕਪ੍ਪਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ’ਰੁਪ੍ਪਨਾਨੁਭਵਨਾਦਿਂ, ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਸਭਾਵਮੇਵ ਵਾ. ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਂ. ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਤ੍ਤਨਿਯਤੋਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਏਕਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਤਤੋ, ਤਦਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਨਿਯਤੋ.

ਅਤ੍ਤਾ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ ਕਾਪਿਲਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾਤਿ ਕਾਣਾਦਾਜੀਵਿਕਾਦਯੋ ਵਿਯ. ਕਾਣਾਦੋਪਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਾ ਸਭਾਵੇਨ ਨ ਜਾਨਾਤਿ. ਯਦਾ ਬੁਦ੍ਧਿਗੁਣੇਨ ਸਂਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਦਾ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਇਚ੍ਛਤਿ. ਸੋ ਏਵ ਕਰੋਤਿ ਚ ਕਾਰੇਤਿ ਚਾਤਿ ਯੋ ਪਰਤ੍ਥ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਸੋ ਏਵ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਂ ਸਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਾਰੇਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ¶ . ਸਣ੍ਠਪੇਨ੍ਤਾਤਿ ਦ੍ਵਿਅਣੁਕਾਦਿਉਪ੍ਪਾਦਨਵਸੇਨ, ਇਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਾ. ਸੋਤਿ ਅਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤੋ ਸਤ੍ਤੋ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਤੇਨ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਹੇਤਂ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬ੍ਯਾਪਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਵਿਮੁਯ੍ਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾਵੁਤਾਭੇਜ੍ਜਮਣੀਨਂ ਵਿਯ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨਿਯਤਿ, ਨਿਯਤਿਯਾ, ਨਿਯਤਿ ਏਵ ਵਾ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਮਾਗਮੋ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿ, ਤਾਯ ਭਾਵੇਸੁ ਪਰਿਣਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਦੇਵਵਿਹਙ੍ਗਾਦਿਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾ. ਨਿਯਤਿਯਾ, ਸਙ੍ਗਤਿਯਾ, ਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਭਾਵੇਨ ਚ ਪਰਿਣਤਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵਪਰਿਣਤਾਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਏਤੇਹਿ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪਨੇਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਪੁਞ੍ਞਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਨ੍ਧੀਕਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ.

ਅਪਰਿਣਾਯਕੋਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਕਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਾਵਸਾਨਂ ਵਾ ਞਾਣਂ ਸਮਵਿਸਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਯਤੀਤਿ ਪਰਿਣਾਯਕਂ, ਤੇਨ ਰਹਿਤੋ ਅਪਰਿਣਾਯਕੋ. ਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਸ੍ਸਯੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਕਂ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨੇਵ ਵਾ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਵਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਵਾ. ਤਂਜਾਨਨਾਯਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸੇਸਸਚ੍ਚਤ੍ਤਯਾਭਿਸਮਯਂ ¶ ਸਮਾਨਕਾਲਮ੍ਪਿ ਤਂ ਪੁਰਿਮਕਾਲਂ ਵਿਯ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜੂਪਸਮਾ ਉਪਸਨ੍ਤੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਂ ਠਿਤੋ ਯਾਵ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਪਤ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਚਰਿਯਾਯ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਪਵਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰੇਹਿ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾਵਿਞ੍ਞਾਣਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੨੦. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮੇਵ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ‘‘ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਪਨ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਸਙ੍ਗਹਿਤਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੇਨ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾਯ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ¶ ਧਮ੍ਮਾ ਕਤਿਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ…ਪੇ… ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ? ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਖਨ੍ਧਤੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨ, ਏਕਾਦਸਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ, ਏਕਾਦਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਕਤਿਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ? ਚਤੂਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ, ਸਤ੍ਤਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੪੬੬) ਵਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬਵਿਞ੍ਞਾਣਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਫਸ੍ਸਵੇਦਨਾ ਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਸਿਯੁਂ, ‘‘ਵਿਪਾਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੩) ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਿਸਜ੍ਜਨਂ ਸਿਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯੇ (ਵਿਭ. ੨੪੩) ਚਤੁਭੂਮਕਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਸੋ ਏਵ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਭਵੋ ਪਨ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ਕਮ੍ਮੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਵਸੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਭਵੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧਾਤੁ. ੬੬) ਨਯੇਨ ਭਵੋ ਉਦ੍ਧਟੋ.

ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਬਾਵੀਸਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹੀਤਿ ਯਥਾਅਧਿਕਤੇਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ਛਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਪਨ ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਨ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਧਾਤੁਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧਾਤੁ. ੩੬੨) ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਵਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ? ਤਂ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨਤ੍ਤਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਵਿਪਾਕਤ੍ਤਿਕੇ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੩) ਵਿਯ ਅਨਵਸੇਸਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਪਨ ਯਥਾਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਯੋ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਕਥਾਯਂ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਨ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਗਹਿਤਾਨੀ’’ਤਿ.

ਯਥਾ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਫਲਦਾਨੇ ਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤਂ ‘‘ਉਪਚਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਿਪਾਕਦਾਨਯੋਗ੍ਯਮੇਵ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਪਚਿਤਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ’’ਤਿ ਆਹ. ਹੇਤੁ ਨਾਮ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਪ੍ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਾਵ-ਗ੍ਗਹਣਂ, ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇ ਸਤਿ ਭਾਵਤੋ, ਅਸਤਿ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ¶ . ਯਥਾ ਪਨਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਤਾ ਨ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਨ ਏਵਂ ਵਿਪਾਕਭਾਵੋ. ਸੋ ਪਨ ਸਿਦ੍ਧੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਪਾਕਂਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਾਧਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਉਪਚਿਤਕਮ੍ਮਾਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਵਿਪਾਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯਦਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਦਿ ਕਮ੍ਮਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਵਿਪਾਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਘਾਨਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਮਹਾਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਅਨੋਕਾਸੇ ਠਿਤਾਨਮ੍ਪਿ. ਵਿਪਾਕਾਨੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਬ੍ਬਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਬਹੂ ਏਕੂਨਤਿਂਸਚੇਤਨਾਭੇਦਤੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਚ ਬਹੂਨਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਤ੍ਤਾ, ਨ ਚ ਸਬ੍ਬਤੋ ਸਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਤਰਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਕਤਰਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਚੇ’’ਤਿ. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸਾਮਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਂ ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੫੧ ਆਦਯੋ) ਇਮਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ, ਤਂ ਪਨ ਅਤਿਸਂਖਿਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਨੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਤਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾਤਿ ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਞ੍ਚ ਭਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣੇਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੂਮ੍ਮਂ. ਮਹਾਵਿਪਾਕਾਨੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਮਹਾਵਿਪਾਕਾਤਿ ਪਨ ਪਾਠੇ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ.

੬੨੧. ਯਂਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ. ਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਂ ਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਉਭਯਤ੍ਥ ਆਮੇਡਿਤਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣਭਾਵੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਪਵੇਦਿਤਂ, ਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਆਹ ¶ . ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਾਦਿਆਪਾਥਗਮਨੇ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਕਦਾਚਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਤੇਰਸ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵੋਕਾਰੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰੋ, ਸੋ ਏਵ ਭਵੋ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ. ਹੋਤਿ ਹਿ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਾਨਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਯਥਾ ‘‘ਉਰਸਿਲੋਮੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਵੋਕਰੀਯਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰੋ, ਸੋ ਏਵ ਭਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਯ.

‘‘ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਞੇਵ ¶ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਿਤੁਂ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ.

‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਲੋਭਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਜਵਨਾਵਸਾਨੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਟਿਘਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ, ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ… ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਕੁਸਲੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਇਟ੍ਠਂ ਚੇ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਜਵਨੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਨਿਯਮੇ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਨੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ, ਤਂ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਕੁਸਲਾਕੁਸਲਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਕਿਰਿਯਾਜਵਨਾਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਹਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਿਹੇਤੁਕਜਵਨਾਵਸਾਨੇ ਚ ਕਦਾਚਿ ਅਹੇਤੁਕਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕਂ ਜਵਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਤਤ੍ਥ ਏਕਮੇਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਕਿਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਾਮ ਜਵਨਾਰਮ੍ਮਣਾਨੁਭਵਨਕਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕੇ ਤਥਾ ਆਸਨ੍ਨਭੇਦੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਕਿਂ ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤਾਦਿ ਵਿਯ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮੇਵ ਪਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ‘‘ਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੫੦) ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਦਿਰਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਤਿਰਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਾ’’ਤਿ ਇਧ ਪਨ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕਿਂ ਏਵ ਚ ਕਦਾਚਿ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਕਿਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਂ ਸਕਿਂ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਣਨਾਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੇ ਦ੍ਵੇ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭) ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਣਨਾਯਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਕਥਾਯਂ ਬਲਵਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਣਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਦ੍ਵੇਵ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਾਰਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ¶ . ਤਦੇਵ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣੇ ਦ੍ਵੇ ਚਿਤ੍ਤਵਾਰਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨਿਯਤਾਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭) ਦ੍ਵਾਰਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਏਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਸਹੇਤੁਕਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਦਿਸਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਾਤੁਕਾਮਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਹੇਤੁਕਦ੍ਵਯਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਭਵਙ੍ਗਭੂਤਾਨਂ ਸਯਮੇਵ ਦ੍ਵਾਰਤ੍ਤਾ, ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਭਵਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਦ੍ਵਾਰੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨਿਯਤਂ, ਅਨਿਯਤਂ ਵਾ ਦ੍ਵਾਰਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ.

ਅਹੇਤੁਕਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਿਯਤਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਿਯਤਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠਾਨਕਿਚ੍ਚਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਮਹਾਵਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾਨਂ ਦ੍ਵਾਰਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਦ੍ਵਾਰਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ.

ਏਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤੋ ਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕੋ ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਨਿਯਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਇਤਰਾਨਿ ਆਰੁਪ੍ਪਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ. ਨਿਯਤਂ ਅਵਤ੍ਥੁਕਾਨੀਤਿ ਨਿਯਤਾਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ. ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਾਦੀਸੁਯੇਵ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਨਿਯਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ. ਤੇ ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ.

੬੨੨. ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਰੂਪਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾਤਿ ਅਨੁਰੂਪੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਿਚ੍ਚੇਨ. ਤਂ ਪਨ ਅਨੁਰੂਪਤਂ ਸਯਮੇਵ ਵਕ੍ਖਤਿ. ਭਵਨ੍ਤਰੇਨ ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਧਾਨਂ ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਤਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾਪਿ ‘‘ਕਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾ. ‘‘ਕੇਨ ਕਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਸੁ. ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਯ ਅਹੇਤੁਕਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾਤਿ ¶ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਤ੍ਥਿ ਦੇਵੇਸੁ ਅਹੇਤੁਕਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਨਪੁਂਸਕਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ¶ ਮਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਅਵਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਥੋਕਂ ਵਿਚਾਰਣਪਕਤਿਕਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸਾਨਮ੍ਪਿ ਇਧ ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖੇਪਤੋਤਿ ਸਮਾਸਤੋ, ਅਸੁਕਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਅਸੁਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾ ਪਞ੍ਚ, ਪਠਮਤਤਿਯਾਰੁਪ੍ਪਾ ਦ੍ਵੇਤਿ ਇਮਾਸਂ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਂ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਰਮ੍ਮਣੇ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੂਤਿ ਅਤੀਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਵਸੇਨ ਦ੍ਵੀਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ.

੬੨੩. ਤਾਨੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਆਸਨ੍ਨਮਰਣਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ. ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੀਤਿ ਸਾਯਨ੍ਹੇ ਮਹਨ੍ਤਾਨਂ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾਨਂ ਛਾਯਾ ਵਿਯ ਭੂਮਿਯਂ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਵਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ ਉਪਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਮਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇਵ. ਤਦੇਵਾਤਿ ਤਂਯੇਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਜਵਨਵੀਥਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਦੀਸੁ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸ੍ਵੇਵ ਕਮ੍ਮਾਦਿਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਰਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਬਲਵਿਨਾਮਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਹਿ ਵਿਨਾਮਿਤੇ ਤਦੇਕਦੇਸਭੂਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਿਨਾਮਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਏਕਦੇਸਵਿਨਾਮਿਤਭਾਵੇਨ ਵਿਨਾ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਵਿਨਾਮਿਤਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਿਨ੍ਨਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਜਵਨਾਨਿ ਅਕੁਸਲਾਨਿ, ਇਤਰਾਯ ਚ ਕੁਸਲਾਨੀਤਿ ਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਂ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਚੇ ਸਮਯੇ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਠਾਨਮੇਤਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਗਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਨਿਰਯਂ ਵਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ ਵਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੫) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ, ਕੁਸਲਞ੍ਚ ਸੁਗਤਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਰਹਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਸਬ੍ਬਭਵੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾਯ ਕਮ੍ਮਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ, ਤਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਅਲਦ੍ਧਸਹਾਯਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਨ ਜਨੇਤਿ.

ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਕਮ੍ਮਵਸੇਨਾਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਵਸੇਨ, ਤਦੁਪਟ੍ਠਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਨਰਕਾਦੀਸੁ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਵਣ੍ਣਾਦਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤਂਸਦਿਸਤਾਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ¶ ਹਿ ਸੋ ਏਵ ਨਿਰਯਗ੍ਗਿਵਣ੍ਣਾਦਿ ਤਦਾ ਤਸ੍ਸ ¶ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਵਣ੍ਣਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੇਤ੍ਤਰਣੀਸਿਮ੍ਬਲਿਅਸਿਪਤ੍ਤਵਨਾਦਿਵਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਨਰਕਾਦੀਸੂਤਿ ਪਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੇਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਨਿਬਦ੍ਧਸਞ੍ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਵਣ੍ਣਂ. ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਪਿਤਵਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਿਯ ਚ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਏਵ ਗੋਚਰਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਏਕਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ, ਪਞ੍ਚ ਜਵਨਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨੀਤਿ ਤੀਣਿ ਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ.

ਰਾਗਾਦਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਹੀਨਮਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਨਿਟ੍ਠਮਾਰਮ੍ਮਣਮਾਹ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਰਾਗਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਜਨਕਕਮ੍ਮਸਹਜਾਤਾਨਂ ਵਾ ਤਂਸਦਿਸਾਸਨ੍ਨਚੁਤਿਜਵਨਚੇਤਨਾਸਹਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਏਵ ਹੀਨਤਾ. ਤਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪਜਨਕਕਮ੍ਮਾਨਮਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਚ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੋ ਨ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੋ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੋ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ.

ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਚ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਸਨ੍ਨਕਤਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਂਸਦਿਸਞ੍ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਤਦੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਟ੍ਠਾਪਕਂ, ਤਦੇਵ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਨ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਉਪਚਾਰਭੂਤਾਨਿ ਵਿਯ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਤਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਾਨਿ ਵਿਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਾਨਿ ਜਵਨਾਨਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਾਨਿ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ. ‘‘ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੪੩੧) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਦਾ ਚ ਤਂਸਮਾਨਵੀਥਿਯਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਿ ਕਥਂ ਕਤੂਪਚਿਤਾਨਿ ਸਿਯੁਂ? ਤਦਾ ਨ ਅਸ੍ਸਾਦਿਤਾਨਿ. ਨ ਚ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਵਿਯ ਸਮਾਨਵੀਥਿਫਲਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਮਰਣਕਾਲੇ ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ. ਤੇਨ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੩) ਸੁਤ੍ਤੇ ਮਰਣਕਾਲੇ ਸਮਤ੍ਤਾਯ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਸਹਜਾਤਚੇਤਨਾਯ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲੇਹਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨੇਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ¶ ਵਾ ਸਮਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਨੋਦਨਿਯਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਹੇਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਪਟਿਵਿਜਾਨਨਾਦਿਚਵਨਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕੇਨਾਤਿ ¶ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਪੇਤਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਕਰਣੇ ਸਹਜਵਨਕਾਨਿ ਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੭੬੬).

ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਪ. ੧-੨) ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਂ ਵਾ ਅਕੁਸਲਂ ਵਾ ਨ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੇਸਂ ਪਟਿਵਿਭਾਵਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਨ੍ਵੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਞ੍ਚ ਤਾਦਿਸਮੇਵਾਤਿ. ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਨ ਚਵਨਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਾ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਹਜਵਨਕਵੀਥਿਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਇਧ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰਾ ਚੁਤਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਸੇਸਪਞ੍ਚਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਰੂਪਾਦਿਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ, ਅਵਸੇਸਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਾਯੁਕੇ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਵਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

੬੨੪. ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਅਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਨਰਕਾਦੀਸੁ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਵਣ੍ਣਾਦਿਕਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਸੁਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਸਦਿਸਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਵਣ੍ਣਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਦੇਵਲੋਕੇ ਵਾ ਉਯ੍ਯਾਨਵਿਮਾਨਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾਦਿਵਣ੍ਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੁਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯਾਤਿ ਕਮ੍ਮਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਵਣ੍ਣਾਦਿਸੁਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ.

੬੨੫. ਤਞ੍ਚ ਖੋਤਿ ਯਦੇਤਂ ‘‘ਅਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿ ਅਨਿਯਮਨਂ ਕਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ. ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ਮਹਗ੍ਗਤਵਿਪਾਕਸ੍ਸ. ਸੁਦ੍ਧਾਯ ਵਾਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਜਵਨਵੀਥਿਯਾ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਰਹਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਾ ਪਨ ਜਵਨਵੀਥਿ ਮਹਗ੍ਗਤਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਵਿਯ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ਤਞ੍ਚ ਵੀਥਿਂ ਮਹਗ੍ਗਤਾਵਸਾਨਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਰੂਪਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ, ਆਰੁਪ੍ਪੇਸੁ ¶ ਚ ਪਠਮਂ, ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾ ਪਨ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਵਚਨੇਨੇਵ ਗਹਿਤਾ.

ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਵਣ੍ਣਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਣ੍ਣੋ ਏਵ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਆਗਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਸੁਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਨਾਗਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਗਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਪਨ ਅਨਾਗਮਨੇ ਕਾਰਣਂ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਯਂ ਤਾਤ ਤਵਤ੍ਥਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾ ਕਰੀਯਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬਚੇਤਨਾਵਸੇਨ ਪੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮਜਵਨੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੬੨੬. ‘‘ਏਤੇਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਹਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਸੁਗਤਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕੇ ਏਵ ਨਯੇ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਵਰੁਦ੍ਧਾਤਿ? ਨ, ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾਯ ਏਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਪਥਵੀਕਸਿਣਾਦਿਕਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਹਗ੍ਗਤਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਨਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਯਾ ਏਵ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਥਾਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਯੋਜਨਾਯ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਵਰੁਦ੍ਧਾ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਰੂਪਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਰੂਪਾਵਚਰੇ ਚ ਉਪਰੂਪਰਿ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਾਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਤੇਨ ਤਤੋ ਤਤ੍ਥੇਵ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਕਾਮਾਵਚਰੇ ਚ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ. ਇਤਰਾਹਿ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਅਤੀਤਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾ ਆਰੁਪ੍ਪਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਚ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਕਤਂ.

੬੨੭. ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਏਕਵਿਧਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਦੁਵਿਧਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਦੁਵਿਧਾ ਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਕਾਮਾਵਚਰਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਦ੍ਵਿਏਕਦ੍ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਕਾਮਰੂਪਾਰੂਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ ਸੁਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ¶ , ਰੂਪਾਵਚਰਚੁਤਿਯਾ ਤਥੇਵ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਦੁਵਿਧਾਯ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਾਮਾਰੁਪ੍ਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧਾ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ¶ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਪਨ ਏਕਵਿਧਾਯ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਦੁਵਿਧਾ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਪਨ –

ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚਾਥ ਪਞ੍ਚਟ੍ਠ, ਦ੍ਵੇ ਭਵਾਲਮ੍ਬਭੇਦਤੋ;

ਚੁਤਿਯਾ ਤਾਦਿਸਾਯੇਤਾ, ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਸਨ੍ਧਿਯੋ. (ਵਿਭ. ਮੂਲਟੀ. ੨੨੭);

੬੨੮. ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੪੩੧) ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਸ੍ਸਿਤਪ੍ਪਕਾਰੋਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਨ ਰੂਪੇਨ ਸਹਪਵਤ੍ਤਿਯੇਵੇਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਤੇਨ ਮਿਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਦਭਾਵੋ ਅਮਿਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਜਾਤਿਸਮਨ੍ਵਯੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮਿਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਨਿਯੋ. ਸੁਚਰਿਤਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਗਤਿਯੋ. ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਠਿਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ. ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਤਿਆਦਿਆਵਾਸੋ ਏਵ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਆਵਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੋ. ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਵਾਸਸ੍ਸ ਇਧ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੬੨੯. ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਜਾਤਿਪਣ੍ਡਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾਪੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਸਾਪਿ ਹਿ ਭਾਵੇਨ ਵਿਨਾਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਓਮਤੋਤਿ ਅਵਮਤੋ, ਅਵਕਂਸਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਦਿਨਾਤਿ ‘‘ਮਿਸ੍ਸਂ ਅਮਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇਨ ਮਿਸ੍ਸਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ. ਓਮਤੋ ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਦਸਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਨ ਅਨੇਕੇ ਕਲਾਪਾ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾਵੇਪਿ ਹਿ ਅਨੇਕਗਾਵੁਤਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅਨੇਕੇ ਕਲਾਪਾ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਤਿਂਸਤੋ ਅਧਿਕਾਨੇਵ ਰੂਪਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਦਹੁਜਾਤਏਲ਼ਕਸ੍ਸ ਲੋਮਂ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਹਿਮਵਨ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਏਲ਼ਕਲੋਮਂ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾਤਿ ਅਪਰੇ. ਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਏਲ਼ਕਲੋਮਂ ਜਾਤਿਉਣ੍ਣਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ਇਮਾਸੁ ਗਤੀਸੁ ਇਮਾ ਯੋਨਿਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਇਮਾਸੁ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਯੋਨੀਨਂ ਗਤਿਵਸੇਨ ਸਮ੍ਭਵਭੇਦੋ.

੬੩੦. ਭੁਮ੍ਮਵਜ੍ਜੇਸੂਤਿ ¶ ਭੁਮ੍ਮਦੇਵਾਨਂ ਵਜ੍ਜਨਂ ਯੋਨਿਵਿਭਾਗਂ ਪਤਿ ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਦਿਸਤ੍ਤਾ. ਯੋਨਿਯੋ ¶ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਨਿਤ੍ਤਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਯੋਨਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਪਨ੍ਨਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਗਤਿਤ੍ਤਯੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਸਞ੍ਞਿਤੇ ਗਤਿਤ੍ਤਯੇ. ਤਞ੍ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਾਮਟ੍ਠਂ.

ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਿਕਪੇਤੇਸੁ ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯੋਨਿਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਤਾਸਞ੍ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਾਤੁਰਭਾਵਤੋ ਕਾਮਸੇਵਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਤਾ ਅਣ੍ਡਜਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਤਾਸਂ ਗਬ੍ਭੋ ਨਾਵਤਿਟ੍ਠਤਿ ਜਾਲਸਬ੍ਭਾਵਤੋਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾਯ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਮਾਨਸਰੀਰਾ ਏਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਲ੍ਲਟ੍ਠਾਨੇਸੁ, ਪੁਪ੍ਫਾਦੀਸੁ ਚ ਸਮ੍ਭਵਾਭਾਵਤੋ ਸਂਸੇਦਜਤਾਪਿ ਤਾਸਂ ਨਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਏਵ ਹਿ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸੁ ਤਾਵ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਕੇਸੂਤਿ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਕੇਹਿ ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ. ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸੂਤਿ ਹਿ ਅਧਿਕਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਓਪਪਾਤਿਕੇਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ. ਤੇਨ ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਕੇਸੂ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤਰਾਸਿਤੋ ‘‘ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਤਦੇਕਦੇਸਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ, ਜੀਵਿਤਨਵਕਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਤ੍ਥੁਸਤ੍ਤਕਾਨਂ, ਜੀਵਿਤਛਕ੍ਕਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਲਾਪਾਨਂ ਵਸੇਨ ਰੂਪਭਵੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਹ ਸਤ੍ਤਵੀਸਤਿ ਰੂਪਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧਰਸਾਹਾਰਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਂ ਸਮਤ੍ਥੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ‘ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚ ਧਾਤੁਯੋ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੦੧੫-੧੦੧੬) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ‘ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਨਵ ਧਾਤੁਯੋ’ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਹਕਵਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਯਤਨਧਾਤੁਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਚ ਘਾਨਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ‘ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਘਾਨਾਯਤਨਨ੍ਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਨ੍ਤਿ? ਨ ਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਕਥਾ. ੫੨੦). ਨ ਚ ਅਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਾਨਂ ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਵਿਯ ਅਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਾਨਂ ਗਨ੍ਧਰਸਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੋ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਫੁਸਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਥਵੀਆਦਿਸਭਾਵਸ੍ਸ ਵਿਯ ਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਭਾਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਰਸਸਭਾਵਸ੍ਸ ¶ ਅਭਾਵਾ. ਯਦਿ ਚ ਘਾਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘ਆਯਤਨਾਨੀ’ਤਿ ਤੇ ਨ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯੁਂ, ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀਵਵਾਚਕੋਤਿ ‘ਗਨ੍ਧਧਾਤੁ ਰਸਧਾਤੂ’ਤਿ ਅਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਧਮ੍ਮਭਾਵੋ ਚ ਤੇਸਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਸਭਾਵਧਾਰਣਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ. ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਆਯਤਨਭਾਵੋ ਏਕਨ੍ਤਿਕੋ ¶ ਯਮਕੇ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘ਧਮ੍ਮੋ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ’ਤਿ (ਯਮ. ੧.ਆਯਤਨਯਮਕ.੧੩). ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਭਾਵਾਭਾਵੇਪਿ ਕੋਚਿ ਆਯਤਨਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਯਦਿ ਚ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਥਵੀਆਦਿਭਾਵੋ ਵਿਯ ਗਨ੍ਧਰਸਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ ਸਭਾਵੋ ਸਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਸਙ੍ਗਹੋ. ਗਨ੍ਧਰਸਭਾਵੇ ਪਨ ਆਯਤਨਭਾਵੇ ਚ ਸਤਿ ‘ਗਨ੍ਧੋ ਚ ਸੋ ਆਯਤਨਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ, ਰਸੋ ਚ ਸੋ ਆਯਤਨਞ੍ਚ ਰਸਾਯਤਨ’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮਾਪਨ੍ਨਮੇਵਾਤਿ ਗਨ੍ਧਰਸਾਯਤਨਭਾਵੋ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ. ‘ਤਯੋ ਆਹਾਰਾ’ਤਿ ਚ ਵਚਨਤੋ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਅਭਾਵੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਵਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਰੂਪਗਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਤਾ ਨ ਵਿਲੋਮਿਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਘਾਨਜਿਵ੍ਹਾਯਤਨਾਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਗਨ੍ਧਰਸਾ ਆਯਤਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੦੧੫), ‘‘ਛ ਆਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੯੯੨) ਚ ਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਤਯੋ ਆਹਾਰਾ’’ਤਿ ਚ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਓਜਟ੍ਠਮਕਰੂਪਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਕਰਣਤੋ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਗਨ੍ਧਰਸਾਨਂ, ਓਜਾਯ ਚ ਅਭਾਵਤੋ. ਇਤਿ ਵਿਸਯਿਨੋ, ਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵੇਨ ਵਿਸਯੋ, ਕਿਚ੍ਚਵਾ ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਭਵੇ ਵਿਸਯੀ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਂਹੇਤੁਕੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਆਯਤਨਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਚਨਂ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਰੂਪਭਵੇ ਪਥਵੀਤੇਜੋਵਾਯੋਧਾਤੂਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਭਾਵੇਨ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਯੀਸਬ੍ਭਾਵਹੇਤੁਕੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਯਤਨਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਰੂਪਾਯਤਨਸ੍ਸ.

ਯਦਿ ਵਿਸਯੀਸਬ੍ਭਾਵਹੇਤੁਕੋ ਵਿਸਯਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਯਤਨਭਾਵੋ, ਕਥਮਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦ੍ਵੇ ਆਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀਤਿ, ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ¶ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਚਕ੍ਖਾਯਤਨਭਾਵੇਨ ਚ ਨੇਸਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਵਿਸਯੋਤਿ? ਨਾਯਂ ਵਿਰੋਧੋ. ਯੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਸਞ੍ਞੀਨਂ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਵਚਨਂ, ਤੇਨ ਰੂਪਾਯਤਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਸਞ੍ਞੀਨਂ ਏਕਂ ਆਯਤਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾਸਕਞ੍ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰਭਾਵਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਯੇਸਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਆਯਤਨਭਾਵੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਸੁ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨੇਸੁ ਤਦਭਾਵਤੋ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਸਞ੍ਞੀਨਂ ਗਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ਵਿਸੁਂ ਆਯਤਨਭਾਵੇਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਨ੍ਤੋਗਧੇ ਕਤ੍ਵਾ ¶ ‘‘ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੧੦੧੫) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤਦਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਨਾਮਕਰਣਂ, ਪਿਟ੍ਠਿਵਟ੍ਟਕਾਨਿ ਵਾ ਤਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯੇਨ ਚ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਸਞ੍ਞੀਨਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਸਞ੍ਞੀਨਮ੍ਪਿ ਗਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੇਵਾਨਂ ਦ੍ਵੇ ਆਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੦੧੭) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਤਿਪਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਰੂਪਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਾਯਤਨਸਭਾਵਾਤਿਕ੍ਕਮੋ ਨਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਤਂ ਰੂਪਾਯਤਨਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਚ ਨਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਗਨ੍ਧਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਞ੍ਞੀਨਂ ਅਟ੍ਠ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਅਸਞ੍ਞੀਨਂ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਞ੍ਚੇਤਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਰੂਪਲੋਕੇ ਫੁਸਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਵਚੀਘੋਸੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾ. ਨ ਹਿ ਪਟਿਘਟ੍ਟਨਾਨਿਘਂਸਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਚ ਫੁਸਨਸਭਾਵਾਨਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਫੁਸਨਭਾਵਤਾ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਚ ਭੂਤਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇ ਰੂਪਭਵੇ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵ ਨ ਸਿਯਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਫੁਸਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯਪਿ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਭਾਵੇਨ ਤੇਸਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਭਾਵੋ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਵਚਨਞ੍ਚ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਏਕਂ ਮਹਾਭੂਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਦ੍ਵੇ ਮਹਾਭੂਤਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੨.੨੨.੨੦).

ਪਟਿਘੋ ਚ ਨਾਮ ਭੂਤਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਂ ਪਤਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਘਟ੍ਟਨਾਦ੍ਵਾਰੇਨ ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੋ, ਇਧ ਪਨ ਤਂਸਭਾਵਤਾ. ਸੋ ਚ ਫੁਸਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸਭਾਵਸ੍ਸ ਘਟ੍ਟਨਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਤਤ੍ਥ ਅਸਤਿਪਿ ਵਿਸਯਿਨਿ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਆਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨਯਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਵਾਯਮਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਯਤਨਸ੍ਸੇਵ ਵਚਨਂ ਕਦਾਚਿ ਅਞ੍ਞਭੂਮਿਕਾਨਂ ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ਨ ਪਨ ਇਤਰੇਸਂ ਅਭਾਵਤੋ, ਨਾਪਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਆਯਤਨਭਾਵਾਭਾਵਤੋ. ਅਸਞ੍ਞੀਨਞ੍ਹਿ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਸਮਾਨਤਲਵਾਸੀਨਂ ਵੇਹਪ੍ਫਲਾਨਂ, ਉਪਰਿਭੂਮਿਕਾਨਞ੍ਚ ਸੁਦ੍ਧਾਵਾਸਾਨਂ ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਪਨ ਗਨ੍ਧਰਸਾਤਿ ਤੇਸਂਯੇਵ ਤਤ੍ਥ ਅਵਚਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਚ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਟਿਸੇਧੋ ਕਤੋ.

ਯਦਿਪਿ ¶ ਚੇਤਂ ਵਚਨਂ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਦੀਪਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਅਞ੍ਞਵਚਨਂ ਨਤ੍ਥੇਵਾਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਤਤ੍ਥ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਂ ਪਾਲ਼ਿ ਵਿਯ ਪਮਾਣਭੂਤਂ ਅਗਰਹਿਤਾਯ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਯਾਵਜ੍ਜਤਨਾ ਆਗਤਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਯਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਚਨਂ, ਤਂ ਪਮਾਣਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਵਂ, ਯਥਾ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾਨਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤੋ ਧਾਤੁਦੇਸਨਾਤਿ ਆਯਤਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂਯੇਵ ਧਾਤੁਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ਧਾਤੁਭਾਵਸ੍ਸਾਪਿ ਤੇਸਂ ਅਵਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏਵ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਵਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਾਦਿਵਸੇਨ ਇਧ ਰੂਪਗਣਨਾ ਕਤਾਤਿ ਨ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤਾਵਿਲੋਮਨਾਸਙ੍ਕਾਯ ਓਕਾਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਂਸੇਦਜਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਕੇਸੂਤਿ ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਪਨ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਓਪਪਾਤਿਕੇਸੁ, ਸਂਸੇਦਜੇਸੁ ਚਾਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਓਪਪਾਤਿਕਵਿਸੇਸਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਗ੍ਗਹਣਂ, ਨ ਸਂਸੇਦਜਵਿਸੇਸਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸਤਿ ਹਿ ਸਮ੍ਭਵੇ, ਬ੍ਯਭਿਚਾਰੇ ਚ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤਾ ਹੋਤਿ. ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵੇਸੁ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤੀਸੁ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਰੂਪਾਨਂ ਲਬ੍ਭਨਤੋ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਾਨਿ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਦੇਵੇਸੂ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਕਦਾਚਿਪਿ ਵਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ, ਅਭਾਵਕਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਚਕ੍ਖੁ ਨੇਸਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕੋ ਨਾਮ, ਅਸਾਧਾਰਣੇਨ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲਕ੍ਖਿਤੋ ਦਸਕੋ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕੋ. ਏਵਂ ਸੇਸਾਤਿ ਯਥਾ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਏਵਂ ਸੇਸਾਪਿ ਦਸਕਾ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਂਸੇਦਜੂਪਪਾਤਯੋਨੀਸੁ ¶ , ਅਵਕਂਸਤੋ ਤਿਂਸਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਵਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਵਕਂਸਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨ ਸਮੇਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਾਮਾਵਚਰਾਨਂ ਸਂਸੇਦਜੋਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਅਘਾਨਕਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ਹਿ ‘‘ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਕਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਪਰਾਨਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਵਾਯਤਨਾਨਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੧੦੦੭). ਯਦਿ ਹਿ ਅਘਾਨਕਸ੍ਸਾਪਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ ‘‘ਨਵਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ. ਏਕਾਦਸਾਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਵਜ੍ਜਾਨਿ ਏਕਾਦਸ ਆਯਤਨਾਨਿ. ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਵਜ੍ਜਾਨਿ. ਅਪਰਾਨਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ¶ ਬਧਿਰਸ੍ਸ ਸੋਤਾਯਤਨਵਜ੍ਜਾਨਿ. ਨਵਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਧਬਧਿਰਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਾਯਤਨਵਜ੍ਜਾਨਿ. ਸਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਰੂਪਗਨ੍ਧਰਸਕਾਯਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਮਨੋਧਮ੍ਮਾਯਤਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਦਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਵਿਕਲੋਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੇਵਾਯਤਨਾਨਿ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥੇਵ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਵਿਕਲੋ. ਸਤਿ ਚ ਅਘਾਨਕੂਪਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪੁਨਪਿ ‘‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਯਥਾ ਅਨ੍ਧਬਧਿਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਵਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਕਵਾਰਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਅਨ੍ਧਾਘਾਨਕਸ੍ਸ, ਬਧਿਰਾਘਾਨਕਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ ‘‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਪਰਾਨਿ ਨਵਾਯਤਨਾਨਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਪਰਾਨਿਪਿ ਨਵਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਧਾਤੁਪਾਤੁਭਾਵਾਦਿਪਞ੍ਹਾਨਿਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋਥ ਰੂਪਾਨੀ’’ਤਿ ਪਦਂ ‘‘ਸਂਸੇਦਜੂਪਪਾਤਯੋਨੀਸੂ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋਨਿਦ੍ਵਯਵਸੇਨ ਯੋਜੀਯਤਿ, ਨ ਏਵਂ ‘‘ਅਵਕਂਸਤੋ ਤਿਂਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ. ਇਦਂ ਪਨ ਸਂਸੇਦਜਯੋਨਿਵਸੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਕਯੋਗਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾਪਿ ਏਕਦੇਸੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਲਭਤੀਤਿ ਸਂਸੇਦਜਸ੍ਸ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਬਧਿਰਅਘਾਨਕਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਂਸ ਰੂਪਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਓਪਪਾਤਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਯੇ ¶ ਪਨ ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਸ੍ਸ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਬਧਿਰਅਘਾਨਕਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਜਿਵ੍ਹਾਕਾਯਵਤ੍ਥੁਦਸਕਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਂਸ ਰੂਪਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਹਿ ਪਮਾਦਪਾਠੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਆਯਤਨਯਮਕਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ‘‘ਕਾਮਧਾਤੁਯਂ ਪਨ ਅਘਾਨਕੋ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਨਤ੍ਥਿ. ਯਦਿ ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਟ੍ਠਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਯਮ. ਅਟ੍ਠ. ਆਯਤਨਯਮਕ ੧੮-੨੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰੇ ਪਨਾਹੁ ‘‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਕਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਯਾਵ ‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਵਾਯਤਨਾਨੀ’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ ਓਪਪਾਤਿਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਵਿਰੋਧੋ ਸਿਦ੍ਧੋ. ਤਥਾ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਯਮਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਸਮੇਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਂਸੇਦਜਾਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਹਦਯਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏਕਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤੀ’ਤਿਆਦੀਨਂ (ਵਿਭ. ੧੦੦੭) ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਂ ਪੇਤਾਨ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੧੦੦੯) ਓਪਪਾਤਿਕਗ੍ਗਹਣਮੇਵ ਕਤਂ, ਨ ਸਂਸੇਦਜਗ੍ਗਹਣ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂਯੇਵ ਸਂਸੇਦਜਾਨਂ ਓਪਪਾਤਿਕੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਂਸੇਦਜਯੋਨਿਕਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਭਾਵੇਨ ਓਪਪਾਤਿਕਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਪਧਾਨਾਯ ¶ ਵਾ ਯੋਨਿਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਯੋਨਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਓਪਪਾਤਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ, ਇਧ ਪਨ ਯੋਨਿਦ੍ਵਯਂ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਪਕਾਸੇਤੁਂ, ਸਂਸੇਦਜਯੋਨਿਵਸੇਨੇਵ ਚ ਅਵਕਂਸਤੋ ਰੂਪਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਓਪਪਾਤਿਕਯੋਨਿਯਾ ਇਤਰਂ ਅਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਂਸੇਦਜੂਪਪਾਤਯੋਨੀਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਵੀਮਂਸਿਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸਾਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰੇਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਤਿ, ਤਿਂਸਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ. ਅਨੁਰੂਪਤੋ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਛ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਾਭਾਵਤੋ, ਤਥਾ ਬਧਿਰਸ੍ਸ ਸੋਤਦਸਕਾਭਾਵਤੋ, ਅਨ੍ਧਬਧਿਰਸ੍ਸ ਪਨ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਦਸਕਾਭਾਵਤੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ.

੬੩੧. ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਨਂ ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮਾਨਤਾ ਅਭੇਦੋ. ਅਸਮਾਨਤਾ ਭੇਦੋ.

ਆਰਮ੍ਮਣਤੋਪਿ ¶ ਅਭਿਨ੍ਨਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਆਰੁਪ੍ਪੇਸੁ ਤਤੋ ਤਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥੇਵ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਰੂਪਭਵੇ ਵਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਰੂਪਭੂਮਿਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਕਾਮਭਵੇ ਏਵ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਏਵ. ਰੂਪਭਵਤੋ ਪਨ ਚੁਤੋ ਦੁਹੇਤੁਕੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਮਹਗ੍ਗਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਮਹਗ੍ਗਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਰੁਪ੍ਪਪਟਿਸਨ੍ਧਿ. ਏਵਂ ਨਯਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਰੂਪਭੂਮੀਸੁਯੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ. ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਾਨਂ ਉਪਚਾਰਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾਯ ਤਤੋ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਂ ਮਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਾ ਤਿਹੇਤੁਕਾਦਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਿਕਭਾਵੇਨ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਚ ਸਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਏਵਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਅਪਾਯਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਏਵ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਦੁਵਿਧਾ ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਂਯੇਵ ਗਹੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ. ਅਹੇਤੁਕਚੁਤਿਯਾ ਸਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਦੁਹੇਤੁਕਾ ਚ ਤਿਹੇਤੁਕਾ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਮਣ੍ਡੂਕਦੇਵਪੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਹਿ ਅਹੇਤੁਕਚੁਤਿਯਾ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਿ ਹੋਤੀਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ¶ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰੀਤਤੋ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸੁਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਭੇਦਵਿਸੇਸੇਸੁ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਚੁਤਿਯਾ ਏਕਚ੍ਚਦੁਗ੍ਗਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਂ ਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੁਜ੍ਜਮਾਨਮਤ੍ਤਾਪੇਕ੍ਖਨਵਸੇਨ ਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾ ਭਾਵਤ੍ਥਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਮਹਗ੍ਗਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਮਹਗ੍ਗਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਵਿਪਰੀਤਯੋਜਨਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਮਹਗ੍ਗਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਅਰੂਪਭੂਮੀਸੁ ਅਮਹਗ੍ਗਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਅਤ੍ਥਿ. ‘‘ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਆਰੁਪ੍ਪਚੁਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਾਮਾਵਚਰਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਪਰਿਯਾਯੋ ਸਯਮੇਵ ਯੋਜਿਤੋ. ‘‘ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਚੁਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀ’’ਤਿ ¶ ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਪਰਿਯਾਯੋ ਨਤ੍ਥਿ ਏਵ. ਭੇਦਵਿਸੇਸੋ ਏਵ ਚ ਏਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਅਭੇਦਵਿਸੇਸੋ ਪਨ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਭੇਦੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋਜਨਾਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਕਾਮਾਵਚਰਚੁਤਿਯਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ…ਪੇ… ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਾਯ ਅਵਿਤਕ੍ਕਾਵਿਚਾਰਾ’’ਤਿ. ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਯ ਪਨ ਚਤੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਸਯਮੇਵ ਯੋਜਿਤਾ. ਏਤੇਨੇਵ ਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਭੇਦਵਿਸੇਸੋ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ.

੬੩੨. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਏਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਸਹਿਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਲਦ੍ਧਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ. ਬਾਹਿਰਕਕਪ੍ਪਿਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪਤਿਟ੍ਠਨਕਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨ ਸਤ੍ਤੋ ਨ ਜੀਵੋ’’ਤਿ. ਉਪੇਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਥਾਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਭਵਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤੋ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਂ ਵਿਨਾ. ਮਨੁਸ੍ਸਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਚੁਤਿਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮੇਨ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਪਾਕਟਗ੍ਗਹਣਂ ਉਭਯਵਿਸੇਸਨਂ ਹੋਤਿ. ਪਾਕਟਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਤਦਾਸਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਚਵਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੭) ਵਿਯ. ਮਨੁਸ੍ਸਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਚੁਤਿਤੋ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਕਮੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ ਵਾ ਅਨਾਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ ਵਾ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੩੨).

ਸਰਸੇਨਾਤਿ ਸਭਾਵੇਨ, ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਯੁਸਙ੍ਖਾਰਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ, ਪਰੇਨ ਵਾ ਕਤੇਨ ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਨਾਦਿਉਪਕ੍ਕਮੇਨ. ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਨ੍ਧੀਨਂ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਛੇਦਕਾਨਂ. ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਨ੍ਤਿ ਪਤਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਹਦਯਪ੍ਪਦੇਸੋਪਿ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ¶ ਸੁਸ੍ਸਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਾਵਸੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਪਗੇਵ ਕਾਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮੇਨ ਉਪਸੁਸ੍ਸਮਾਨੇ ਸਰੀਰੇ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਙ੍ਖਣਾਵਸੇਸਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੂ’’ਤਿ ਇਦਂ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਿਯ ਨਿਰੋਧੋਪਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਤਿਮਨ੍ਦਭਾਵੂਪਗਮਨਤਂ ਵਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਅਨਵਸੇਸਨਿਰੋਧਂ. ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚੁਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਯਮਕੇ ਚ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਨਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਆਮਨ੍ਤਾ. ਯਸ੍ਸ ¶ ਵਾ ਪਨ ਮਨਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ? ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਨਂ ਅਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਚਵਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮਨਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਨੋ ਚ ਤੇਸਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਸਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਚਵਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਞ੍ਚ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਯਮ. ੧.ਆਯਤਨਯਮਕ.੧੨੦) ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਨਿਰੋਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤੇਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਪਦੇਸਮਤ੍ਤੇ. ਨ ਹਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਪਿ ਤਦਾ ਆਤਪੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਹਰਿਤਤਾਲਪਣ੍ਣਂ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਾਵਸੇਸਂ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਤਙ੍ਖਣਾਵਸੇਸਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਤਰਵਤ੍ਥੂਨਂ ਪਨ ਸਕਿਚ੍ਚਾਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਕੇਵਲਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ, ਤਦਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਙ੍ਖਣਾਵਸੇਸਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਾਤੁਘਾਤਾਦਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਮਞ੍ਞਂ ਵਾ ਤਾਦਿਸਂ ਗਰੁਕਂ ਨਾਮ. ਸਮਾਸੇਵਿਤਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ ਕਤਂ. ਆਸਨ੍ਨਂ ਮਰਣਕਾਲੇ ਕਤਂ, ਯਦਾ ਤਦਾ ਵਾ ਕਤਮ੍ਪਿ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਂ. ਪੁਬ੍ਬਕਤਂ ਅਪਰਾਪਰਿਯਾਯਵੇਦਨੀਯਂ. ਲਦ੍ਧੋ ਅਵਸੇਸੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਕੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਦ੍ਧਾਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਏਤੇਨ ਵਿਪਚ੍ਚਿਤੁਂ ਕਤੋਕਾਸਂ ਯਥੂਪਚਿਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਮਾਹ. ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਯਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਆਯੂਹਨਕਾਲੇ ਕਮ੍ਮਂ ਆਯੂਹਤਿ, ਤਂ. ਅਤੀਤੇ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇਪਿ ਹਿ ਕਮ੍ਮੇ ਕਤੇ ਵਿਪਚ੍ਚਨਕਾਲੇ ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ. ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਕਓਕਾਸੇ ਏਕੋ ਵਣ੍ਣੋ. ਸੋ ਚ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਰਹਸ੍ਸ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਵਣ੍ਣਾਦਿਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨਵੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਵਿਸਯੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇ.

ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਵ, ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਤਥਾਪਰਿਣਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਟ੍ਠਾਨਾਭਿਮੁਖਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਨਾਮੇਤੀ’’ਤਿ. ਸਹਜਾਤਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ¶ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਜਵਨਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਜਾਤਾ ਚੇਤਨਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਕਮ੍ਮਾਦਿਵਿਸਯੇ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਖਿਪਨ੍ਤਿ. ਖਿਪਨ੍ਤਾ ਵਿਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸਯੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਤਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਤਦਾਸਨ੍ਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਉਪਨੀਤੇਕਤ੍ਤਂ ¶ . ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਾਮਿਯਮਾਨਂ…ਪੇ… ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਨਮਨਖਿਪਨਪੁਰਿਮਨਿਸ੍ਸਯਜਹਨਅਪਰਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸਾਦਨਨਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤਪਵਤ੍ਤਨਾਨਿ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸੇਵੇਕਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨਾਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੯੬) ਇਮਞ੍ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਸਤਿ ਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯੇ ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤਨਯੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਓਰਿਮਤੀਰਰੁਕ੍ਖਵਿਨਿਬਦ੍ਧਰਜ੍ਜੁ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਭਵਤ੍ਤਭਾਵਵਿਨਿਬਦ੍ਧਂ ਕਮ੍ਮਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਿਕਾਤਿਕ੍ਕਮਨਿਚ੍ਛਾ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾ, ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਪਯੋਗੋ ਵਿਯ ਖਿਪਨਕਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਯਥਾ ਚ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਰਤੀਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਮਾਨੋ ਪਰਤੀਰਰੁਕ੍ਖਵਿਨਿਬਦ੍ਧਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨੋ ਵਾ ਅਨਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨੋ ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਪਥਵਿਯਂ ਸਕਬਲਪਯੋਗੇਹੇਵ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਵਮਿਦਮ੍ਪਿ ਭਵਨ੍ਤਰਤ੍ਤਭਾਵਵਿਨਿਬਦ੍ਧਂ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇ ਅਨਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਂ ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮੇਹੇਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਾਦਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਂ, ਪਟਿਲਭਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਭਵਨ੍ਤਰਾਦਿਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਭਵਸ੍ਸ ਆਦਿਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਭਾਵਤੋ. ਭਵਨ੍ਤਰਾਦਯੋ ਵਾ ਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਨ੍ਤਰਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਾਪਿ ਇਧਾਗਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਭਵੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਚੁਤਿਆਸਨ੍ਨਜਵਨਵਿਞ੍ਞਾਣਸਹਗਤਾ ਖਿਪਨਕਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਨਤੀਤਿ ਨਮਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਣ੍ਹਾ. ਵਿਸਯੋ ਕਮ੍ਮਾਦਿ.

੬੩੩. ਸਦ੍ਦਪਟਿਘੋਸਾਦੀਨਂ ਸਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧੋ ਨ ਪਾਕਟੋਤਿ ਤੇਸਂ ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਭਾਵਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਅਨਾਗਮਨਾਤੀਤਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਦ੍ਦਾਦਿਹੇਤੁਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਘੋਸੋ ਸਦ੍ਦਹੇਤੁਕੋ. ਪਦੀਪੋ ਪਦੀਪਨ੍ਤਰਾਦਿਹੇਤੁਕੋ. ਮੁਦ੍ਦਾ ਲਞ੍ਛਨਹੇਤੁਕਾ. ਛਾਯਾ ਆਦਾਸਾਦਿਅਭਿਮੁਖਮੁਖਾਦਿਹੇਤੁਕਾ. ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਸਦ੍ਦਾਦਿਪਚ੍ਚਯਦੇਸਂ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਦ੍ਦਾਦਿਹੇਤੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਾਵਾ. ਏਵਂ ਇਦਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਹੇਤੁਦੇਸਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਂਹੇਤੁਕਂ ਹੋਤਿ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਾਵਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਇਦਂ ਹੇਤੁਦੇਸਤੋ ¶ ਪੁਰਿਮਭਵਤੋ ਇਧਾਗਤਂ ਪਟਿਘੋਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਸਦ੍ਦਾਦਿਦੇਸਤੋ, ਨਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਨਾ ਵਿਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਦਾਦੀਹਿ ਵਿਨਾ ¶ ਪਟਿਘੋਸਾਦਯੋ ਵਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਚ੍ਚਯਦੇਸੇ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਭਾਵਾ, ਨਾਪਿ ਸਦ੍ਦਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਇਦਮ੍ਪੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਨਤ੍ਥਿ ਏਕਤਾ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨੇਕਤ੍ਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਾਤੁਭਵਨਤੋ. ਨਾਪਿ ਨਾਨਤਾ ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧਤੋ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ. ਖਣਿਕਾਯ ਹਿ ਪਦੀਪਜਾਲਾਯ ਸਨ੍ਤਾਨੇਕਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸੋ ਏਵਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਤ੍ਥਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ ਸਾਧੇਤਿ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਯਦਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧੇ ਏਕਨ੍ਤਂ ਏਕਤਾਯ, ਨਾਨਤਾਯ ਚ ਅਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤਂ, ਗਹਣੇ ਚ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋਤਿ ਅਤਿਦੇਸੇਨ ਬੀਜਙ੍ਕੁਰਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਹਿ ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਮੇਕਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਨ ਮਨੁਸ੍ਸਗਤਿਤੋ ਦੇਵਗਤਿ ਸਮ੍ਭੂਤਾ ਸਿਯਾ. ਏਕਨ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤੇ ਨ ਕਮ੍ਮਵਤੋ ਫਲਂ ਸਿਯਾ, ਤਤੋ ‘‘ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੀਜਂ ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ ਵਿਯ ‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੋਹਿਤਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਇਸਿ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਸ੍ਸ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੦੭) ਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਾਨਬਨ੍ਧੇਸੁ ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਨ ਏਕਨ੍ਤਮੇਕਤਾ ਵਾ ਨਾਨਤਾ ਵਾ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਏਕਨ੍ਤਏਕਤਾਪਟਿਸੇਧੇਨ ‘‘ਸਯਂਕਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ਮੂਲਟੀ. ੨੨੭) ਇਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਏਕਨ੍ਤਨਾਨਤਾਪਟਿਸੇਧੇਨ ‘‘ਪਰਂਕਤਂ ਸੁਖਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ਮੂਲਟੀ. ੨੨੭), ਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਵਚਨੇਨ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ਮੂਲਟੀ. ੨੨੭) ਇਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਵਾਰੇਤਿ.

੬੩੪. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ. ਅਞ੍ਞਤੋਤਿ ਯਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤੋ. ‘‘ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਭਵਨ੍ਤਰਮੁਪੇਤੀ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੩੨; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੭; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨੭; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੧੦੫) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇ ਚ ਅਸਤਿ ਕਸ੍ਸ ਤਂ ਫਲਂ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਯੋਗੇ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨੇ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਨ੍ਤਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸਾਤਿ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਤੇਪਿ ਤੇਨੇਵ ¶ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਂ ਫਲਂ ‘‘ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ. ਚਤੁਮਧੁਰਅਲਤ੍ਤਕਰਸਾਦਿਭਾਵਨਾ ਅਮ੍ਬਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਾਦਿਬੀਜਾਨਂ ¶ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਬੀਜਂ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਵਾ ਸਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਂ, ਬੀਜਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਰਾਦਿਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਧੁਰਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਕੇਸਰਸ੍ਸ ਵਾ ਫਲਸ੍ਸ ਵਾ ਤਸ੍ਸੇਵ ਬੀਜਸ੍ਸ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਭਾਵੋ ਵਿਯ ਕਮ੍ਮਕਾਰਕਸ੍ਸੇਵ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਤਂਕਮ੍ਮਤੋ ਏਵ ਚ ਫਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਬਾਲਸਰੀਰੇ ਕਤਂ ਵਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ, ਸਿਪ੍ਪਸਿਕ੍ਖਨਂ, ਓਸਧਪ੍ਪਯੋਗੋ ਚ ਨ ਵੁਡ੍ਢਸਰੀਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਚ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਿਜ੍ਜਾਪਾਟਵਂ ਸਿਪ੍ਪਜਾਨਨਂ, ਅਨਾਮਯਤਾ ਚ ਵੁਡ੍ਢਸਰੀਰੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਂਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਏਵ ਵੁਡ੍ਢਸਰੀਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ, ਨ ਚ ਯਥਾਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਪੁਣਨਾਦਿਨਾ ਵਿਨਾ ਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਦਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਇਧਾਪਿ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਯਂ ਫਲਂ, ਏਤਂ ਨਾਞ੍ਞਸ੍ਸ. ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਤੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤੇਨ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਭਾਵੇ ਫਲਾਭਾਵਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਨਿਵਾਰਣਂ ਕਰੋਤਿ.

ਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਵਦਾਮਾਤਿ ਵਚਨਸੇਸੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇ ਅਸਤਿ ਸਿਦ੍ਧਾ ਭੁਞ੍ਜਕਸਮ੍ਮੁਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਫਲਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਫਲਤਿਸਮ੍ਮੁਤਿ.

ਰੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਾਨਂ ਭੂਤੁਪਾਦਾਯਧਮ੍ਮਾਨਂ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਪਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਕਤ੍ਤੁਵੋਹਾਰੋ, ਏਵਂ ਤਸ੍ਸ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਸੁਖਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਤੀ’’ਤਿ ਉਪਭੁਞ੍ਜਕਵੋਹਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਏਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੇਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਉਪਭੁਞ੍ਜਕੇਨ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ.

੬੩੫. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਪਾਤੁਭਾਵੇ ਤਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਪਰਿਹਰਣੇ ਸਤਿ, ਸਿਦ੍ਧੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਏਵ. ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕ੍ਖਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਯ ਸਮਾਨਤ੍ਤਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਚ੍ਛਾ ਚਾਤਿ ਵਿਪਚ੍ਚਨਪ੍ਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਚ.

ਅਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਚੇ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਵਿਪਕ੍ਕਵਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਕਤਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਫਲਾਵਹਤਾ ਸਿਯਾਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਆਹ ‘‘ਨ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ ਫਲਾਵਹਾ’’ਤਿ.

‘‘ਨ ¶ ¶ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵੁਤ੍ਤਦੋਸੇ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਾਟਿਭੋਗਕਿਰਿਯਾਯ, ਭਣ੍ਡਕੀਣਨਕਿਰਿਯਾਯ, ਇਣਗ੍ਗਹਣਕਿਰਿਯਾਯ ਵਾ ਕਰਣਮਤ੍ਤਂ ਤਂਕਿਰਿਯਾਕਰਣਮਤ੍ਤਂ, ਤਦੇਵ ਤਦਤ੍ਥਨਿਯ੍ਯਾਤਨੇ ਪਟਿਭਣ੍ਡਦਾਨੇ, ਇਣਦਾਨੇ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਫਲਿਤਨਿਯ੍ਯਾਤਨਾਦਿਫਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੬੩੬. ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਘਾਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸਾਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਸੁ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਪਵਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਵਿਭਜ੍ਜ ਅਵਿਭਾਵਿਤੇ ਪਵਤ੍ਤਨਕਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸ ਅਪਨਯਨਤ੍ਥਂ.

ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਿਹੇਤੁਕੋ ਤਿਹੇਤੁਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਭੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ, ਪਿਣ੍ਡਵਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਬਲਵਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਟ੍ਠਾਨਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਮੇਤਂ. ਰੂਪਾਵਚਰਪਞ੍ਚਕੁਸਲਚੇਤਨਾਭੇਦੋਤਿ ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਕਥਾਯ ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਸ੍ਸ ਪਸਙ੍ਗਾਭਾਵਤੋ. ਅਭਿਞ੍ਞਾਚੇਤਨਾਯ ਹਿ ਅਵਿਪਾਕਤਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ ਏਵ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਮਨੋਧਾਤੁਯਾ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਤੀਰਣਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਨਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ. ਤਥੇਵਾਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਏਵ. ਕਥਂ ਪਨ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਕਾਨਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਰਯੇ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਥੇਰੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਵਸ੍ਸਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍ਵਾ ਕਤਿਪਯਂ ਵੇਲਂ ਨਿਰਯਗ੍ਗਿਂ ਵੂਪਸਮੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ.

ਸ੍ਵੇਵ ਕਾਮਾਵਚਰੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ, ਰੂਪਾਵਚਰਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਦ੍ਵਾਦਸਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਭੇਦੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚੇਤਨਾਯ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਏਕਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਤਥੇਵ ¶ ਪਚ੍ਚਯੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਨੋ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਨਿਯਮੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਨੋ ਪਵਤ੍ਤੇ. ਪਵਤ੍ਤੇ ਹਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਰੂਪਭਵੇ ¶ ਚਤੁਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਨ੍ਤੀਰਣਾਨਂ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ, ਰੂਪਭਵੇ ਚ ਕਥਂ ਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਸਮਾਯੋਗੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋ ਚ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਤਥਾ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਲੋਕੇਪਿ ਅਨਿਟ੍ਠਰੂਪਾਦਯੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬਹੁਲਞ੍ਹਿ ਤੇਸਂ ਇਟ੍ਠਾ ਏਵ ਰੂਪਾਦਯੋ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਅਨਿਟ੍ਠਂ. ਦੇਵਾਨਞ੍ਹਿ ਕੇਸਞ੍ਚਿਦੇਵ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾਵਕਾਲਾਦੀਸੁ ਮਿਲਾਤਮਾਲਾਦਿਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਸਮਾਯੋਗੋ ਹੋਤੀਤਿ.

੬੩੭. ਯਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਕਤਂ, ਤਤੋ ਭਵਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮੁਖਮਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਆਹ ‘‘ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ‘‘ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਵੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਕੇਚਿ ਅਣ੍ਡਜਾ, ਸਂਸੇਦਜਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦਪੇਕ੍ਖਾਯ ‘‘ਚਤੂਸੁ ਯੋਨੀਸੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਾਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਝਾਨਭੂਮਿਕਾਪਿ ਅਸਞ੍ਞਾਰੁਪ੍ਪਵਜ੍ਜਾ ਚਤੁਤ੍ਥਿਂਯੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਂ ਭਜਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ‘‘ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ. ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿਕਾਮਾਵਚਰਰੂਪਾਵਚਰਕੁਸਲਵਿਪਾਕੇਸੁ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇ ਏਵਾਤਿ ਅਯਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵੋ.

ਤਾਦਿਸੇਯੇਵਾਤਿ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਸਙ੍ਖਾਤੇਯੇਵ.

ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਭਵਾਦਯੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੂਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਨਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤੀਸੁ ਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤੀਸੁ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਵਿਞ੍ਞਾਣਕੇ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਹੇਤੁਕਤ੍ਤਂ ਲਬ੍ਭਤੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਂ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਿਕਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਮੁਖਮਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਆਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਭਵੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾਨਾਮਰੂਪਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੩੮. ਵਿਭਾਗਾ ¶ ਨਾਮਰੂਪਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਮਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਪਭੇਦਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਸ੍ਸ ਤਾਵ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਕਾਮਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਨਾਮਮੇਵ, ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਨ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਂ ਨਮਨਤੋ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਤਯੋ ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਿਕਥਾਯਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ, ਨਮਨਟ੍ਠਾਭਾਵਤੋ ਚ ਪਸਙ੍ਗੋ ਏਵ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਾਮਨਟ੍ਠੇਨ ਹਿ ਤਂ ਨਾਮਂ, ਨ ਨਮਨਟ੍ਠੇਨ. ਤੇਸਂ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਸੁਖਾਦਿਵਸੇਨ, ਪਥਵੀਆਦਿਵਸੇਨ ਚ ਵਿਭਾਗੋ.

ਏਕਂ ਸਤ੍ਤਾਵਾਸਨ੍ਤਿ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਵਾਸਂ. ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ, ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾਵਾਸੇ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ.

ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਜਲਾਬੁਜਾ ਗਹਿਤਾਤਿ ‘‘ਅਣ੍ਡਜਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਣ੍ਡਜਾਨਞ੍ਚ ਅਭਾਵਕਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਾਨੀਤਿ ਕਲਾਪਸਨ੍ਤਾਨਮੂਲਾਨਿ. ਯਦਿਪਿ ਵਿਕਾਰਰੂਪਾਨਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਰੂਪਾਨਿ ਪਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਵਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਰੂਪਤੋ’’ਤਿ. ਫਸ੍ਸਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਨੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਵੀਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਤਿ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਗਤੇ ਪਥਵੀਆਦਿਕੇ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ.

ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਦੀਨਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨਾਤਿ ਚਤੂਸੁਪਿ ਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸੇਸੁ ਰੂਪਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖਿਪਨੇਨ.

ਕਾਮਭਵੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸੇਸਓਪਪਾਤਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਾਮਭਵੇ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਨ ਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਅਣ੍ਡਜਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕੇਹਿ ਪਨ ਓਪਪਾਤਿਕਸਂਸੇਦਜਾ ਸੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਸਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਦਿਕੇਹਿ ਓਪਪਾਤਿਕੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸੇਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੇਸਓਪਪਾਤਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਤੇ ਪਨ ਅਰੂਪਿਨੋਪਿ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਕਾਮਭਵੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਾਨਂ ਪਨ ਨਾਮਰੂਪਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਰੂਪਮਿਸ੍ਸਕਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਗਣਨਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਉਤੁਤੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪੇਸੁ ਤੇਜੋਧਾਤੁਤੋ. ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਤਙ੍ਖਣੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਦੁਬ੍ਬਲਤਾ. ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤਾਹਾਰੇਨ ਅਨੁਗਤੇ ਸਰੀਰੇ ¶ ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠਦ੍ਧਕਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਨਰੋਤਿ ਤੇਨੇਵ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਗਤਭਾਵੇਨ ਤਿਰੋਕ੍ਖੋ. ਅਵਕਂਸਤੋ ਦ੍ਵੇ ਅਟ੍ਠਕਾਨੇਵ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਸਦ੍ਦਕਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਨਵਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤਤਿਦ੍ਵਯਾਦਿਕਂ ਸਤ੍ਤਕਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਰੂਪਂ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ¶ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਤੀਸੁ ਖਣੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ…ਪੇ… ਸਤ੍ਤਤਿਵਿਧ’’ਨ੍ਤਿ. ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਤਨ੍ਤਿ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਸਦ੍ਦਂ.

ਸਣ੍ਠਾਤੁਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਨਿਯਭਾਵੇਨ ਠਾਤੁਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਖਣਮਤ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤੇਵ. ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਟ੍ਠਸੀਸਾ ਮੂਲੇਨ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਲਿਙ੍ਗੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਾ ਭਿਨ੍ਨਵਾਹਨਿਕਾ ਵਿਯ ਚ.

੬੩੯. ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਜਨਕਕਮ੍ਮਜਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲਂ, ਸਹਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਦਾ ਹਿ ਤਤੋ ਨਾਮਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਪਨ ਤਦਾਪਿ ਉਭਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰੂਪਂ ਉਪਤ੍ਥਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਸਞ੍ਞੇਸੂਤਿਆਦਿ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਭਵਙ੍ਗਾਦਿਜਨਕਕਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲਂ, ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾਲਂ, ਭਵਙ੍ਗਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲਤੋ ਅਞ੍ਞਕਾਲਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਭਵਙ੍ਗਾਦਿਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਹਿ ਤਂਜਨਕੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਰੂਪਂ, ਸੋ ਚ ਵਿਪਾਕੋ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਸਹਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾਨਪੇਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਰੂਪਂ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਨ ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਪੇਕ੍ਖਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ. ਸਹਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਕਮ੍ਮਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਮਰੂਪਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਕਦੇਸੇਨ ਨਾਮਸਦ੍ਦੇਨ ਨਾਮਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਰੂਪੋ, ਰੂਪਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਰੂਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਰੂਪਾਨਂ ਏਕਸੇਸੋਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸੋ, ਨਾਮਰੂਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਠਾਨਂ ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵਿਪਾਕਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਵਿਪਾਕਂ. ਯਤੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਮਤਂ, ਤਤੋ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਇਦਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਕੁਸਲਾਦਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਤਿ ¶ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਕੁਸਲਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਵਿਯ ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਪਿ ਵਿਪਾਕਾਜਨਕਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਉਭਯਞ੍ਚ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਤਾਦਿਸਵਿਪਾਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕੁਸਲਾਦਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੬੪੦. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯਤੋਤਿ ¶ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਰੂਪਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਯਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਤਿ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਿਦਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਭਵੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣੂਪਨਿਸਂ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਨਪਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯੇ ਚ ਵਨਪਤ੍ਥਗਾਮਨਿਗਮਨਗਰਜਨਪਦਪੁਗ੍ਗਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਇਰਿਯਾਪਥਵਿਹਾਰੋ, ਤਤੋ ਚ ਚੀਵਰਾਦੀਨਂ ਜੀਵਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਸਿਰੇਨ, ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਚ ਸਮੁਦਾਗਮਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚ ਵਨਪਤ੍ਥਾਦਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਭਾਵਂ ਇਰਿਯਾਪਥਾਨਂ, ਚੀਵਰਾਦਿਸਮੁਦਾਗਮਨਸ੍ਸ ਚ ਭਜਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਨਾ ਅਭਾਵੋ ਏਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਕਾਲੇ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਯਤੋ ਏਕਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਸਂਸਯਸ੍ਸ ਹਿ ਰੂਪਸ੍ਸੇਤਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਨਾਮਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ.

ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਅਪਾਕਟਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ. ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਨਾਮਂ, ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਰੂਪਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯੁਤ੍ਤਿਤੋ ਸਾਧੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਵਿਯ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧, ੩੯; ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੧) ਭਾਸਮਾਨੇਨ ਭਗਵਤਾ ਯਸ੍ਮਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਸਤ੍ਤੋ, ਨ ਜੀਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੇਨਚਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੁਞ੍ਞਤਪ੍ਪਕਾਸਨਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਤਾਵਚਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਮਤ੍ਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿਰੋਧੋ, ਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾ ਚ ¶ ਪਕਾਸਿਤਾ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਅਹੇਤੁਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਅਨਿਰੁਜ੍ਝਨਕਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵਾ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਚ ਉਪਾਯੇਨ ਵਿਨਾ ਅਨਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ.

ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾਸਲ਼ਾਯਤਨਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੧. ਤਨ੍ਤਿ ¶ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ. ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਕਤੇਕਸੇਸਸ੍ਸੇਵ.

ਇਧਾਪਿ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸ੍ਸੇਵ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਨਿਯਮਤੋਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭੂਤਾਨਂ, ਛਨ੍ਨਂ ਵਤ੍ਥੂਨਂ, ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਨਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਪਨ ਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਾਨੁਪਾਲਨਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਾਦਿਭਾਵੋ ਚ ਤੇਸਂ ਨ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਮੇਵ, ਨ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇਵਾਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ਨਿਯਮਤੋ…ਪੇ… ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿਪਿ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸਲ਼ਾਯਤਨਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਤੋ ਸਰੂਪਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਲ਼ਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋਵ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਤੋਪਿ ਹਿ ਸਰੂਪਾਨਂ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ‘‘ਵਙ੍ਕੋ ਚ ਕੁਟਿਲੋ ਚ ਕੁਟਿਲਾ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਏਕਸੇਸੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਨਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਮਨਾਯਤਨਞ੍ਚ ਮਨਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਕਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਮੇਵ ਏਕਸੇਸਂ ਨਾਮਮਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਚ ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਕਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਕਤੇਕਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਏਕਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਞ੍ਚ ਸਲ਼ਾਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਕਤੋ ਨਾਮ ¶ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਚ ਏਕਸੇਸੇ ਕਤੇ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੇਕਸੇਸਾਨਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਾਦਿਸਦ੍ਦਵਚਨੀਯਤਾਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

‘‘ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਅਭਾਵੇ ਤਂ ਤਂ ਆਯਤਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਯਨ੍ਤਿ ¶ ਯਂ ਯਂ ਨਾਮਂ, ਰੂਪਞ੍ਚ. ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਆਯਤਨਸ੍ਸ. ਯਥਾਤਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਨਾ ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ. ਨੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਞੇਯ੍ਯਂ.

ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਆਦਿਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਉਕ੍ਕਂਸੋ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਤਤੋ ਨਵਧਾ, ਤਤੋ ਦਸਧਾਤਿ ਅਯਂ ਉਕ੍ਕਂਸੋ. ਅਵਕਂਸੋ ਪਨ ਦਸਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਨਵਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਤਤੋ ਅਟ੍ਠਧਾ, ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਧਾਤਿ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਨ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਏਵ ਦ੍ਵੇਪਿ ਉਕ੍ਕਂਸਾਵਕਂਸਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਤੋ ਅਵਕਂਸਾਭਾਵਤੋਤਿ.

ਵਿਪਾਕਂ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਸਹਜਾਤਾਦਿਵਸੇਨ, ਸਤ੍ਤਧਾ, ਹੇਤੁਆਦਿਵਸੇਨ ਚ. ਇਤਰਨ੍ਤਿ ਅਵਿਪਾਕਂ ਨਾਮਂ.

‘‘ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨੋ ਸਹਾਯਂ ਹੁਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰੂਪੇ ਵਿਯ ਅਸਹਾਯਂ ਨਾਮਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਚ ਨਾਮੇਨ ਸਹ ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਯਥਾ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਾਮਮ੍ਪੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਵਤ੍ਥੁ ਹਿ ਨਾਮਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਾਮਂ. ਨਾਮਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਤ੍ਥੂਤਿ. ਪਵਤ੍ਤੇ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਜਰੂਪਸ੍ਸ ਠਿਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਯੋ ਏਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਤਤ੍ਥੇਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਪਵਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥੇਵ ਹਿ ਪਵਤ੍ਤੇ’’ਤਿ. ‘‘ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ’’ਤਿ ਪਨ ਇਦਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦੀਪਿਤਮੇਵਾਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਜਨਿਤਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਹੋਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਦਿਸਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਤ੍ਥੁਨੋਪਿ ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ.

ਰੂਪਤੋਤਿ ¶ ਰੂਪੇਸੁ. ਯਂ ਯਂ ਆਯਤਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਅਣ੍ਡਜਜਲਾਬੁਜਾਨਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ ਕਾਯਾਯਤਨਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਇਤਰੇਸਂ ਯਥਾਰਹਂ ਇਤਰਾਨਿਪਿ.

ਅਵਸੇਸਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਭਵੇ ਪਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ¶ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਅਵਸੇਸਂ ਮਨਾਯਤਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਾਦਿਸਾਧਾਰਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਦਿਅਸਾਧਾਰਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਪਞ੍ਚਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਵਸੇਨ, ਸੋ ਪਨ ਅਪਚੁਰਭਾਵਤੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾਫਸ੍ਸਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੨. ਬਾਵੀਸਤਿਯਾ ਲੋਕਿਯਵਿਪਾਕਵਿਞ੍ਞਾਣੇਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਬਾਵੀਸਤਿਲੋਕਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਤਤੋ ਏਵ ਬਾਵੀਸਤਿ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨੇ, ਤੇਸੁ ਛਸੁ ਆਯਤਨੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮੇਵ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਰੂਪਾਦੀਨਿ, ਪਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਾਨਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਵਿਯ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮਾਚਰਿਯਵਾਦੇ ਨ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਦੁਤਿਯਾਚਰਿਯਵਾਦੇ ਪਨ ਯਥਾ ਤਥਾ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ ਸਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਜ੍ਜੇਤੁਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸਪਦੇ. ਯੇ ਤਾਵ ਆਚਰਿਯਾ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋਵ ਯਥਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਏਵਂ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਫਸ੍ਸਂ, ਵੇਦਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ, ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਮੇਵ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਪਾਲ਼ਿ (ਵਿਭ. ੨੪੩) ਆਰੁਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਛਟ੍ਠਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਅਨੁਸਾਰਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ ਨ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਯਦਿ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯ, ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ¶ , ਅਥਾਪਿ ਏਕਮ੍ਹਾ ਆਯਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਫਸ੍ਸਸਮ੍ਭਵਤੋ ਆਯਤਨਭੇਦੇਨ ਫਸ੍ਸਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਤਦਭੇਦਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਥਾ ਪਨ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੋਦੇਤਿ ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ¶ . ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਪਿ ਵਾ ਅਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਧਾਨਸ੍ਸ ਬੋਧਨਤ੍ਥਮੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਾਪਿ ਏਕਮ੍ਹਾ ਆਯਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਭੋਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮੇਵ ਪਨ ਏਕਫਸ੍ਸਵਚਨਸ੍ਸਾਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਦੀਪਕਂ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ ਏਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਾਪਿ ਏਕਮ੍ਹਾ ਆਯਤਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਨ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕੋ ਫਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਭੋਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਸ੍ਸ ਵਚਨਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਰਿਹਾਰਂ ਪਨ ਅਨੇਕਾਯਤਨੇਹਿ ਏਕਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਸੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾ ਫਸ੍ਸਵਜ੍ਜਿਤਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ.

ਏਕੋਪਿ ਅਨੇਕਾਯਤਨਪ੍ਪਭਵੋ ਏਕੋਪਨੇਕਾਯਤਨਪ੍ਪਭਵੋ.

ਛਧਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵਯੇ, ਏਕਂ ਨਵਧਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ, ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨਾ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤੇ ਵਿਭਾਵਯੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਅਨੇਕਭੇਦਸ੍ਸਾਤਿ ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਾਦਿਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਵਿਞ੍ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਜ੍ਜਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਫਸ੍ਸਸ੍ਸ. ਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦੀਨਿ. ‘‘ਮਨੋ ਚ ਨੇਸਂ ਗੋਚਰਵਿਸਯਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੫੫) ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਰੂਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾਵੇਦਨਾਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੩. ਦ੍ਵਾਰਤੋ ਸਲ਼ੇਵਾਤਿ ਪਭਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਏਕਵਿਧਾਪਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦ੍ਵਾਰਤੋ ਛ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਛਲ਼ੇਵ ਵੇਦਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਚਿਤ੍ਤਭੇਦੇਨ ਏਕੂਨਨਵੁਤਿਵਿਧਾਪਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਏਵ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਵੇਦਨਾਸੁ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਸੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਯਦਿਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਾਦੀਨਂ ਪਨ ¶ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੀਰਣਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਞ੍ਚ ਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦ੍ਵਾਰੇ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ¶ ਸਹਜਾਤਾ ਫਸ੍ਸਾ ਸਕਸਕਵੀਥੀਸੁ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵੇਦਨਾਨਂ, ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਭੂਮਕਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਹਜਾਤਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸੋ ਫਸ੍ਸੋ ਅਟ੍ਠਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਵਸੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਕਾਮਾਵਚਰਾਪਿ ਏਕਚ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਤੇਭੂਮਕਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਨਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਹਜਾਤਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਅਟ੍ਠਧਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਂ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕੇਚਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਯਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਞ੍ਚ ਮੁਖਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ, ਅਨਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਪਾਕਵੇਦਨਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾਤਣ੍ਹਾਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੪. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਸਾਸਨੇ ਛ ਤਣ੍ਹਾ ਦੀਪਿਤਾ. ਇਧਾਤਿ ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾਪਦੇ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਾਸੁ ਛਸੁ ਤਣ੍ਹਾਸੁ.

ਏਕੇਕਾਯ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਾਯ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਸਹਗਤਾਯ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਦਭਿਨਨ੍ਦਨਾਨੁਗੁਣੋ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋ, ਕੇਵਲਂ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾਕਾਰਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਤੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਿਵਿਧਤਾ.

ਮਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਨੇਨ, ਅਸ੍ਸਾਦਨਤਣ੍ਹਾਯ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਖੀਰਾਦਯੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ ਰੂਪਾਦਯੋ, ਖੀਰਾਦਿਦਾਯਿਕਾ ਧਾਤਿ ਵਿਯ ਰੂਪਾਦਿਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਦਾਯਕਾ ਚਿਤ੍ਤਕਾਰਾਦਯੋ ਛ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਵਤ੍ਥਦਾਯਕੋ ਤਨ੍ਤਵਾਯੋ, ਵੇਜ੍ਜੋ ਰਸਾਯਤਨੋਜਾਵਸੇਨ, ਤਦੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਜੀਵਿਤਵਸੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਾਯਕੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬਾਪੇਸਾ ਅਟ੍ਠਸਤਪ੍ਪਭੇਦਾਪਿ.

ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਦਕੋਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਕਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸੇਵ ਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਧਾਵਾ’’ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਾ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ¶ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਤੇਨ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਤਂਸਭਾਗੋ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਵਿਪਾਕਸੁਖਵੇਦਨਾ ਏਵ, ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਪਨ ਵੇਦਨਾ ਵਿਪਾਕਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਇਤਰਾ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸੁਖਮਿਚ੍ਚੇਵ ਭਾਸਿਤਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਪਿ ਭਿਯ੍ਯੋ ਇਚ੍ਛਨਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕਭੂਤਾ ਅਨਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਵਰੋਧੇਤਬ੍ਬਾ, ਇਤਰਾ ਇਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੁਖੇਤਿ ਸਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਯ, ਸੁਖਂ ਵਿਯ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਵਤੋ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਤਣ੍ਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਤਨ੍ਨਿਵਾਰਣਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਨਨੁ ‘‘ਅਨੁਸਯਸਹਾਯਾ ਵੇਦਨਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗਨਿਵਤ੍ਤਿਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ? ਨ, ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਚ ਅਨੁਸਯਵਿਰਹੇ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨੁਸਯਸਹਿਤਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਅਨੁਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸਯਸਹਿਤਾਵ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਤਣ੍ਹਾ, ਨ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਨਾਤਿ ਅਯਂ ਨਿਯਮੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ, ਨ ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤਿਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਏਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ.

ਵੁਸੀਮਤੋਤਿ ਵੁਸਿਤਵਤੋ, ਵੁਸਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਾ ਵੁਸੀਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਸੀਮਾ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਅਰਹਾ. ਅਗ੍ਗਫਲਂ ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤਵਾਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਵੁਸੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਸੀਮਾ.

ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾਉਪਾਦਾਨਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੫. ਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਭਜਨਾ. ਵਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਾਮਨ੍ਤਿ ਕਾਮਗੁਣਸਞ੍ਞਿਤਂ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਮਾਹ. ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਕਾਮਵਸੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾਮਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੋ ਕਾਮਸਦ੍ਦੋ ¶ , ਕਾਮੋ ਚ ਸੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤੁਸਾਧਨੋ ਕਿਲੇਸਕਾਮਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਉਪਾਦਾਨਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਕਤ੍ਤੁਸਾਧਨੋਵ. ਦਲ਼੍ਹਤ੍ਥੋ ਭੁਸਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋ ¶ ਉਪਾਯਾਸੋ, ਭੁਸਂ ਕੁਟ੍ਠਂ ਉਪਕੁਟ੍ਠਂ, ਏਵਂ ਇਧਾਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਾਯਾਸਉਪਕੁਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਂ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਆਕਾਰੇਨ ਵਾ ਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਤੇਨੇਵ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਤਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੧) ਇਦਂ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਏਸਾ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਵਸੇਨ ਪੁਰਿਮਂ ਉਤ੍ਤਰਾ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਪੀਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੫; ੨.੯੪; ੩.੯੧, ੧੧੬, ੧੩੬; ਧ. ਸ. ੧੨੨੧; ਵਿਭ. ੯੩੮). ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨ ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਗਹਣਂ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਭੂਤਂ ਇਧ ਪੁਰਿਮਦਿਟ੍ਠਿਉਤ੍ਤਰਦਿਟ੍ਠਿਵਚਨੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਗੋਸੀਲਾਦਿਸਮਾਦਾਨਵਸੇਨ ਸੀਲਂ, ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਵਤਂ. ਉਭਯਥਾਪਿ ਵਾ ਸੀਲਂ, ਤਪੋਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤਾਯ ਵਤਂ, ਗਵਾਦਿਪਕਤਿਭਾਵਨਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਗਵਾਦਿਭਾਵਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਲਂ, ‘‘ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਕ੍ਖੇਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਮੁਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਵਾਦਿਕਿਰਿਯਾਕਰਣਂ ਵਤਂ. ਤਂਤਂਅਕਿਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਤੋ ਵਾ ਨਿਵਤ੍ਤਿ ਸੀਲਂ, ਤਂਸਮਾਦਾਨਵਤੋਵੇਸ ਭੋਜਨਕਿਚ੍ਚਕਰਣਾਦਿਵਿਸੇਸਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵਤਂ, ਤਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਂ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਤਥਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤੋ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਤਂ ਗਾਹਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੀਲਬ੍ਬਤਸਹਚਰਿਤਂ ਪਰਾਮਾਸਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਸੀਲਬ੍ਬਤਞ੍ਚ ਤਂ ਉਪਾਦਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਗੋਸੀਲਗੋਵਤਾਦੀਨੀਤਿ ਚ ਤਥਾਭੂਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਵਦਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਯਮੇਵ ਉਪਾਦਾਨਾਨੀ’’ਤਿ. ਅਭਿਨਿਵੇਸਤੋਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਭਾਵਤੋ, ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਤੋ ਵਾ. ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਾਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ, ਗਹਣਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਵਾਦਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਹਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਾ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਵਾਦਮਤ੍ਤਮੇਵ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ¶ . ਅਤ੍ਤਵਾਦਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਮੇਵਾਹ. ਵਾਚਾਵਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਮੇਵ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾਤਿ.

‘‘ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰੇ ਪਨ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ, ਸੇਸੁਪਾਦਾਨਤ੍ਤਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਸਮੁਦਾਯਤੋ ਤਦਵਯਵਭੂਤਂ ਸਙ੍ਖੇਪਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੀਤਿ. ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਾਮੇਸੂਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ¶ . ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਛਨ੍ਦੋ, ਨ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੋ, ਨ ਚ ਧਮ੍ਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ. ਕਾਮਨਵਸੇਨ, ਰਞ੍ਜਨਵਸੇਨ ਚ ਕਾਮੋਯੇਵ ਰਾਗੋ ਕਾਮਰਾਗੋ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਾਮਤ੍ਥਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮੋ ਏਵ ਨਨ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਨਨ੍ਦੀ, ਤਣ੍ਹਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮੋਯੇਵ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਸਿਨੇਹਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮੋ ਏਵ ਕਾਮਸ੍ਨੇਹੋ, ਪਰਿਦਯ੍ਹਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਮੁਚ੍ਛਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਮੁਚ੍ਛਾ, ਗਿਲਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਟ੍ਠੇਨ ਕਾਮਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਪਤ੍ਥਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਭਾਵਤੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹਭਾਵਤੋ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਣ੍ਹਾ ਵਿਸਯਾਭਿਮੁਖਭਾਵਤੋ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਉਪਾਦਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਰਿਚ੍ਛਤਾਭਾਵਤੋ. ਪਰਿਯੇਸਨਦੁਕ੍ਖਮੂਲਾ ਤਣ੍ਹਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਪਤ੍ਥਨਾਭਾਵਤੋ, ਆਰਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਭਾਵਤੋ.

ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਦਾਨਮਾਹ, ਤਂ ਅਫਲਤ੍ਤਾ ਰੂਪਂ ਵਿਯ ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਯਿਟ੍ਠਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਮਹਾਵਿਜਿਤਯਞ੍ਞਸਦਿਸੋ ਮਹਾਯਾਗੋ. ਹੁਤਨ੍ਤਿ ਆਹੁਨਪਾਹੁਨਮਙ੍ਗਲਕਿਰਿਯਾ. ਤਤ੍ਥ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਹਵਨਂ ਦਾਨਂ ਆਹੁਨਂ, ਪਾਹੁਨਾਨਂ ਅਤਿਥੀਨਂ ਅਤਿਥਿਕਿਰਿਯਾ ਪਾਹੁਨਂ, ਆਵਾਹਾਦੀਸੁ ਮਙ੍ਗਲਤ੍ਥਂ ਦਾਨਂ ਮਙ੍ਗਲਕਿਰਿਯਾ, ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਸੁਕਤਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਾਮ, ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਾਮ, ਫਲਂ ਵਿਪਾਕੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਾਦਿਫਲਞ੍ਚੇਵ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਵਿਪਾਕੋ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਫਲਵਿਪਾਕਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋਤਿ ਪਰਲੋਕੇ ਠਿਤੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਇਮਂ ਹਿ ਲੋਕਂ ਅਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਰਲੋਕੋ, ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਅਵੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਲੋਕੋ ਹੋਤਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਚਾਤਿ ਪਰਲੋਕਤੋ ਇਧਾਗਮਨਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਲੋਕੇ ਠਿਤੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪਰਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਲੋਕੋਤਿ ਇਧਲੋਕੇ ¶ ਠਿਤੋ ਪਰਲੋਕਂ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਸਂਸਰਣਪ੍ਪਦੇਸੋ ਇਧਲੋਕੋ, ਪਰਲੋਕੋ ਚ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਨਤ੍ਥਿ ਸਂਸਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨਤੋਤਿ.

ਪੁਰਿਮਭਵਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਭਵੇ ਉਪਪਤਨਂ ਉਪਪਾਤੋ, ਸੋ ਯੇਸਂ ਸੀਲਂ, ਤੇ ਓਪਪਾਤਿਕਾ. ਤੇ ਪਨ ਚਵਨਕਉਪਪਜ੍ਜਨਕਸਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣ…ਪੇ… ਪਵੇਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ¶ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ, ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਏਵ ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦਨਸਮਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਪਕਤਿਅਣੁਆਦੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਚ ਤੇਸਂ ਗਾਹਾਨਂ ਸਾਮਿਭੂਤੋ ਕੋਚਿ ਸਸ੍ਸਤੋ, ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ ਕਦਾਚਿ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਅਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਖਨ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣੋ ਏਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਦਿਪਿ ਭਵਰਾਗਜਵਨਵੀਥਿ ਪਠਮਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਗਹਿਤਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਭਵਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਪਨ ਭਵਰਾਗੋ ਤਣ੍ਹਾਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਠਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਹ.

ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਨ ਵਿਭਾਗਸ੍ਸ ਅਕਰਣੇ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਕਰਣੇਪਿ ਵਾ ਕਾਮਰਾਗਤੋ ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਤਣ੍ਹਾ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਿਸਯੋ. ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਲਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਰਮਤੀਤਿ ਆਲਯਰਾਮਾ, ਪਜਾ. ਤੇਨੇਵ ਸਾ ਆਲਯਰਾਮਤਾ ਸਸਨ੍ਤਾਨੇ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ. ਕਾਮਾਨਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਾਨਂ. ‘‘ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲਾਦਿਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ. ਸਾ ਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲਾਦਿਬਹੁਲਤਾ. ਅਸ੍ਸ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਵਤੋ. ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ, ਅਨਤ੍ਤਨਿ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਤਰਧਮ੍ਮੁਪਾਦਾਨਤਾਯ ਸੁਖੁਮਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਚਨੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਨ੍ਤਰਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ¶ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ.

ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾਭਵਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੪੬. ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥਤੋ. ਧਮ੍ਮਤੋਤਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤੋ. ਸਾਤ੍ਥਤੋਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਪੁਨ ਵਚਨਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਯੋਜਨਤੋ. ਭੇਦਸਙ੍ਗਹਾਤਿ ਭੇਦਤੋ ਸਙ੍ਗਹਤੋ, ਵਿਭਾਗਤੋ ਚੇਵ ਵਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਿਪਨਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਂ ਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਯਂ ਯਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਭਵਤੀਤਿ ¶ ਭਵੋਤਿ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਨਿਬ੍ਬਚਨਮੇਵ ਹਿ ਦ੍ਵਯਸ੍ਸਪਿ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਭਵਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਤਿ ਵਾ. ਦੁਤਿਯੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਨਬ੍ਭਵਭਾਵੇਨ ਸਵਿਸੇਸਂ ਭਵਤੀਤਿ ਭਵੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਨ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ, ਤਂਹੇਤੁਨੋ ਵਾ ਭਵਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ. ਦੁਵਿਧੇਨਾਤਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਵਿਧੇਨਾਤਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਦੁਵਿਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ.

੬੪੭. ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ‘‘ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾ. ਪਰਿਤ੍ਤਭੂਮਕੋਤਿ ਕਾਮਭੂਮਕੋ. ਮਹਾਭੂਮਕੋਤਿ ਮਹਗ੍ਗਤਭੂਮਕੋ. ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨਵਸੇਸਂ. ਭਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਮੇਤਿ ਚਾਤਿ ਭਵਗਾਮਿ. ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਚ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਵਸੇਨ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਭਵਾਭਿਮੁਖਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਮੇਵ ਵਾ ਗਮਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ‘‘ਭਵਗਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ਏਤੇਨ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਵਟ੍ਟਕਥਾ, ਤਞ੍ਚ ਵਿਵਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ. ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਦ੍ਵਾਦਸ ਚੇਤਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚੇਤਨਾਯਪਿ ਗਹਣਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਮਹਾਵ. ੧; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੪) ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਸਾਪਿ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ. ਮਨ੍ਦਬਹੁਵਿਪਾਕਤਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਹਾਵਿਪਾਕਤਾ.

‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਆਚਯਗਾਮਿਤਾਯ ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ¶ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵਦਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਨ ਚੇਤਨਾਵ ਕਮ੍ਮਭਵੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਤੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨ ਏਕੇਨਾਯਤਨੇਨ ਏਕਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਕੇਹਿਚਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਧਾਤੁ. ੨੪੪). ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਤੀਹਿਪਿ ਤਿਕੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧੋਵ. ਯਥਾਹ ‘‘ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ… ਕਾਮਭਵੋ… ਸਞ੍ਞਾਭਵੋ… ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਧਾਤੁ. ੬੭). ਯਦਿ ਹਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਸਿਯਾ, ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਆਯਤਨੇਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ. ਕਾਮਤਣ੍ਹਾਯ ਕਾਮੇਤਬ੍ਬਤੋ ਕਾਮਨਿਸ੍ਸਯਤਾਯ ਭੋਗਾ ਵਿਯ, ਕਾਮਸਹਚਰਿਤਤਾਯ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਿਯ, ਕਾਮਾਰਮ੍ਮਣਤਾਯ ‘‘ਸੁਖਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਯ, ਕਾਮਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ‘‘ਸੁਖੋ ਸਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਵਿਯ ਕਾਮਾਤਿ ਅਵੀਚਿਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸਵਤ੍ਤਿਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ¶ . ਰੂਪਾਵਿਰਾਗਤੋ ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਦੁਪਚਾਰੇਨ ‘‘ਮਞ੍ਚਾ ਘੋਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਿਯ, ‘‘ਫਨ੍ਦਨਦੇਵਤਾ’’ਤਿ ਵਿਯ ਚ ‘‘ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਕਨਿਟ੍ਠਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ.

ਰੂਪਮੇਵ ਭਵੋ ਰੂਪਭਵੋ, ਤਥਾ ਅਰੂਪਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਭਵਗ੍ਗਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਰੂਪਮੇਵ ਭਵੋ ਅਰੂਪਭਵੋ. ਕਾਮੋ ਏਵ ਭਵੋਤਿ ਕਾਮਭਵੋ, ਸੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਤ੍ਥੇਨ ‘‘ਕਾਮੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਾਮਾਵਚਰਸਞ੍ਞਿਤੋ ਵਾ ਭਵੋ ‘‘ਕਾਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਭਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਸ ਨਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੂ’’ਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਵਤਂ ਭਵੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਨ੍ਤੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ ਅਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਞ੍ਞਭਵੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵੋਕਿਣ੍ਣੋਤਿ ਏਤੇਨ ਵੋਕਾਰਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨਤਮਾਹ. ਵੋਕਿਰੀਯਤਿ ਪਸਾਰੀਯਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੀਯਤੀਤਿ ਵੋਕਾਰੋ, ਵੋਕਿਰਣਂ ਵਾ ਵੋਕਾਰੋ, ਸੋ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕੋ ਵੋਕਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਪਸਟੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੬੪੮. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੩੪) ਇਮਿਨਾ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋਵਾਤਿ ਪਨ ਅਵਧਾਰਣਂ ¶ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸੇਪਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਭਵਗ੍ਗਹਣੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਵ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਭਵਾਨਂ ਧਮ੍ਮਭੇਦਤੋ ਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਏਵ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸਾਤ੍ਥਕਮੇਵਿਦਂ ਪੁਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ, ਭਵੇਕਦੇਸਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਭਵੋਤਿ ਪੁਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਪਰੇਨ ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਨਵਚਨਂ ਚੋਦਿਤਨ੍ਤਿ ਚੋਦਕਾਭਿਲਾਸਵਸੇਨ ‘‘ਸਾਤ੍ਥਕਮੇਵਿਦਂ ਪੁਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੬੪੯. ਕਾਮਭਵਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਮਭਵਾਦਿਭਾਵੋ ਫਲਵੋਹਾਰੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਸਹਜਾਤਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਪਿ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਹੇਤੁਕਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੩੪) ਵਚਨਤੋ ਭਵਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਉਪਾਦਾਨਹੇਤੁਕਂ ਵਿਪਚ੍ਚਨਾਯ ਕਤੋਕਾਸਮੇਵ ਭਵੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਯਂ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਰੂਪਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ, ਅਰੂਪਭਵਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਸੋ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਤਦਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਸ ਨਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੂ’’ਤਿ ਅਤਿਦਿਸਤਿ. ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਭਵਾਤਿ ¶ ਕਾਮਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਕਾਮੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਤਿ ਦ੍ਵੇ ਕਾਮਭਵਾ. ਏਵਂ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਭਵਾ, ਦ੍ਵੇ ਅਰੂਪਭਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਅਨ੍ਤੋਗਧੇ ਹਿ ਵਿਸੁਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੇ ਏਵ ਕਤ੍ਵਾ ਕਾਮਭਵਾਦਿਕੇ ਕਮ੍ਮੂਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਸੇਨ ਦੁਗੁਣੇ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਛ ਭਵਾ’’ਤਿ.

ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਭੇਦਂ ਅਕਤ੍ਵਾ. ਉਪਾਦਾਨਭੇਦਾਕਰਣੇਨੇਵ ਚ ਦ੍ਵਾਦਸਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਤੋ ‘‘ਛ ਭਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪਗਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੬੫੦. ਗੋਸੀਲੇਨ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਸੀਲੇਨ ਚ ਸਮਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੇਨ ਗੁਨ੍ਨਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਨਞ੍ਚ ਸਹਬ੍ਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਵਤੋ ਝਾਨਭਾਵਨਾ ਨ ਇਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਤੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕੇਚਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਪਨ ਪਕਾਰੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ‘‘ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਚ ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਪਰਾਮਸਨਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਪਰਾਮਸਨੇਨ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਸੇਤਵਧਯਜ੍ਜਂ ਆਲਭਤੇ ਭੂਤਿਕਾਮੋ’’ਤਿ ਆਦਿਨ੍ਨਅਨੁਸ੍ਸਵਵਸੇਨ, ਯਥਾ ਇਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਕਾਮਾ ਸਮਿਦ੍ਧਾ, ਏਵਂ ਦੇਵਲੋਕੇ ¶ ਇਤੋ ਸਮਿਦ੍ਧਤਰਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵਾ. ਪੁਰਾਣਭਾਰਤਸੀਤਾਹਰਣਪਸੁਬਨ੍ਧਵਿਧਿਆਦਿਸਵਨਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਅਕਤਪੁਞ੍ਞਤਂ, ਅਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਪਣਿਧਿਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਂ ਕਾਮਾਨਂ ਅਨੁਪਾਯਭੂਤਾਨਿਪਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਤਿ, ਚਿਰਸਗ੍ਗਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਯੁਦ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੇ ਵਾ ਪਨ ਰਜ੍ਜਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਦਿਸਙ੍ਗਹੇ ਕਾਮੇ. ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ, ਸੁਚਰਿਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਚ ਕਾਮਭਵੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਚ ਸਞ੍ਞਾਭਵਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਾਨਂ ਏਕਦੇਸੇਨ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਤੇ ਨਿਰਵਸੇਸਾ ਕਾਮਭਵੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ.

ਸਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਗਤਿਦੁਗ੍ਗਤਿਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਵਤੋ.

ਕਾਮਾਵਚਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਪਠਮਦੁਤਿਯਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਵਸੇਨ, ਰੂਪਭਵੇ ਤਤਿਯਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਵਸੇਨ, ਅਰੂਪਭਵੇ ਸੇਸਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਵਸੇਨ ਅਯਮਤ੍ਤਾ ਸੁਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦੁਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਯਂ ¶ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸਮੁਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਅਪੁਨਬ੍ਭਵੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਠਮਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸੇਸਂ ਇਤਰਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਵਸੇਨ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੯੩ ਆਦਯੋ) ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਵਸੇਨੇਵ ਉਪਰਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਾ ਆਗਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਪਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਤਥਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਤੀਤਿ ਅਰੂਪਭਵਗ੍ਗਹਣਂ, ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਝਾਨਸਙ੍ਗਹਤੋ ਅਰੂਪਭਵਗ੍ਗਹਣਂ, ਸਨ੍ਤਸੁਖਤਾਯ ਵਾ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਸੁਖਿਤਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ. ਵਿਗਤਪਰਿਲ਼ਾਹੋਤਿ ਯਥਾਭਿਲਾਸਿਤਵਿਸਯੂਪਹਾਰੇਨ, ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਵੂਪਸਨ੍ਤਕਾਮਰਾਗਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਦਿਟ੍ਠੇਵ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਿਯਂ ਸੀਲਂ, ਝਾਨਞ੍ਚ ਸੀਲਬ੍ਬਤਮਿਚ੍ਚੇਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਕਮੇਨ ਅਵਤ੍ਵਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਭਵਪਚ੍ਚਯਤਾਵਚਨਂ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਅਸਮੁਦਾਚਾਰਤੋ, ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ.

ਕਮ੍ਮਭਵੇਤਿ ¶ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਪ੍ਪਭੇਦੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਾਦੀਨਿ ਹਿ ਸਹਜਾਤਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਸਹਜਾਤਾਦੀਸੁ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਂ ਅਪਨੀਯ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਾਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਕਦਾਚਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਦਿਨਾਪਿ, ਤਂ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨੇਵਾ’’ਤਿ.

ਭਵਪਚ੍ਚਯਾਜਾਤਿਆਦਿਪਦਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੫੧. ਜਾਤੀਤਿਆਦੀਸੂਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇਵਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਮਹਾਵ. ੧; ਉਦਾ. ੧; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੪) ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਜਾਤਿਆਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ¶ ਜਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ’’ਤਿ. ਜਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਜਾਤਿ ਜਾਤੀਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਪਿ ਅਸਤਿ ਅਭਾਵਾ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਜਾਯਮਾਨਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਤਾਪਿ ਹਿ ਰੂਪਜਾਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪਚਿਤਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਉਪਚਯੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਰੂਪਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਸਨ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੬੪੧).

ਜਾਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਞ੍ਞਾਤਤਾ, ਅਭਿਮਤਤਾ ਚ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾ. ਅਨਿਟ੍ਠਞ੍ਹਿ ਹੀਨਂ, ਇਟ੍ਠਂ ਪਣੀਤਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸੁਵਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਹੀਨੁਤ੍ਤਮਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਮਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤਨ੍ਤਿ ਯਮਕਭਾਵੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਾਨਂ. ਸੋ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਿਕਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਸਤਿ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਪਸਙ੍ਗਸ੍ਸ ਦੁਨ੍ਨਿਵਾਰਣਤੋ ਕਾਰਣੇ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੇ ਫਲਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਯੁਜ੍ਜਮਾਨਕਤ੍ਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਭਵਹੇਤੁਕੋਵਾ’’ਤਿ.

ਤੇਨ ਤੇਨਾਤਿ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦਿਨਾ ਜਰਾਮਰਣਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇਨ. ਜਰਾਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੋਕਾਦਯੋ ਜਰਾਮਰਣਾਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ, ਤਦਞ੍ਞੇ ਅਨਭਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂਸੇਨ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਲੇਸੇਨਾਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਯੋ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਨੇ ਅਨਾਗਤੋ ਸਤਿ ਭਾਵਾ, ਅਸਤਿ ਚ ਅਭਾਵਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਸੋ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਮਹਾਪਦੇਸੋ ਕਿਰੇਸੋ, ਯਦਿਦਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ.

ਭਵਚਕ੍ਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੫੨. ਨ ਕੇਵਲਂ ਸੋਕਾਦੀਨਂਯੇਵ ਜਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੇਸਨਾਯਂ. ਅਵਿਦਿਤਾਦਿ ਮਿਦਨ੍ਤਿ ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ. ਸਤਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਯਾਵ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਾ. ਸਮਿਤਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਤਂ, ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤੇਸੂਤਿ ਸੋਕਾਦੀਸੁ. ਸਿਦ੍ਧੇਸੂਤਿ ਲਬ੍ਭਮਾਨੇਸੁ. ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਅਵਿਨਾਭਾਵਤੋ.

ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ¶ ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਕਾਮੋ ਵਾ ਯਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਮਯਾਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਮਵਸੇਨ ਯਾਯਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਛਨ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ਜਾਤਤਣ੍ਹਾਛਨ੍ਦਸ੍ਸ. ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸੋਕਾਦਿਨਾ ਕੁਪ੍ਪਤਿ.

ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨਸੀਲੋ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਯੀ. ‘‘ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਯਿਨੋ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਯੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਪਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ‘‘ਮਾਲਾ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕਚ੍ਛੇਹਿ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਾਯੇ ਵੇਵਣ੍ਣਿਯਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਦੇਵੋ ਦੇਵਾਸਨੇ ਨਾਭਿਰਮਤੀ’’ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੮੩) ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਮਰਣਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਾਨਿ ਹਿ ਦਿਸ੍ਵਾ ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਭਵਚ੍ਛਨ੍ਦਬਲੇਨ ਦੇਵਾਨਂ ਬਲਵਸੋਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਬਾਲੋਤਿ ਅਵਿਦ੍ਵਾ. ਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਿਵਿਧਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪਕਥਾਸਵਨ, ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾਦਸ੍ਸਨ, ਮਰਣਕਾਲਕਮ੍ਮੋਪਟ੍ਠਾਨਨਿਦਾਨਂ ਸੋਕਾਦਿਦੁਕ੍ਖਂ.

ਆਸਵੇ ਸਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਵੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ ਬੋਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਂ ¶ ਸਤੀਤਿ ਏਵਂ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਵਿਦਿਤਾਦਿਤਾਯ ਅਨਾਦਿਭਾਵੇ ਸਤਿ. ਆਦਿਮਤ੍ਤਕਥਨਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਸੇਨ ਆਦਿਸਬ੍ਭਾਵਕਥਨਂ. ਆਦਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਹਿ ਆਦਿਮਂ, ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਦਿਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਥਨਂ ਆਦਿਮਤ੍ਤਕਥਨਂ. ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਵਾ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੋ, ਸਤਿ ਅਨਾਦਿਭਾਵੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ, ਮਜ੍ਝੇ, ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਿਯਾਤਿ ਆਦਿਮਤ੍ਤਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਕਥਨਂ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਧਾਨਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨੇਨ, ਅਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾਵਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਮ੍ਮਾਦੀਨੀਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਾਨਿ. ਪਲਿਬੋਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨਾਨਾਦੁਕ੍ਖਪਰਿਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੇ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕੇ ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤਿ. ਤੇਹੀਤਿ ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟੇਹਿ. ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਧਾਨਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਕਥਿਤਾ.

ਤਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਤੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਜਾਪਤਿਸ੍ਸਰਪੁਰਿਸਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਵਦਤੀਤਿ ¶ ਵਦੋ, ਤਂ ਤਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੇਦੇਤਿ, ਵੇਦਿਯਤੀਤਿ ਵਾ ਵੇਦੇਯ੍ਯੋ, ਸੁਖਾਦਿਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਸਬ੍ਬਵਿਸਯੇ ਵਾ ਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਸੁਖਿਤੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ, ਪਰੇਹਿ ਚ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਯਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਨਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਾਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਾਰਕਵੇਦਕਰਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਸਮਾਸਂ.

ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਸੁਞ੍ਞਤਾਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਸੁਞ੍ਞਸਭਾਵਾਨਂ ਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਸੁਞ੍ਞਂ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਸੁਞ੍ਞਤਾਸੁਞ੍ਞਂ, ਧੁਵਭਾਵਾਦਿਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਵਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਏਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਾਦਸਙ੍ਗਗਤਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਾਤਿ ਤਾਯ ਦ੍ਵਾਦਸਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੬੫੩. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਹਰਣਤੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਤੋ ਅਤੀਤਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਆਹਰਣਤੋ. ਵੇਦਨਾਵਸਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਏਕਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਹੋਤਿ. ਭਵਚਕ੍ਕੇਕਦੇਸੋਪਿ ਹਿ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵੇਦਨਾ ਵਾ ਤਣ੍ਹਾਸਹਾਯਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਨਾਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਮ੍ਬਜ੍ਝਨਤੋ ਵੇਦਨਾਵਸਾਨਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮੇਵਾਤਿ ¶ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਨਿ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ. ਸਙ੍ਖਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਭਵੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾਨਿ, ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਗਹਿਤਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾਵਸਾਨਂ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਵੇਤਂ. ਏਵਂ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕੇ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨੁਪ੍ਪਵੇਸੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੀ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੇ ਸਂਸਾਰੇ ਨਯਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਂਸਾਰਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਵਤ੍ਤਿਂ ਨਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਸਂਸਾਰਨਾਯਿਕਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾਨਂ ਸਂਸਾਰਨਾਯਿਕਾਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ.

ਪਠਮਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਏਵ ਵਾ. ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹਿ ਇਧ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਅਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਰਿਮਭਵੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੇਤੂਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਫਲਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨਂ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਪਕਾਸਨਸ੍ਸ ਵਾ ਕਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਰਿਮਭਵਚਕ੍ਕਂ ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ ਹੇਤੂਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭੂਤਾਯ ਪਠਮਸ੍ਸ ਭਵਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਹੇਤੂਨਂ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਮੇਵ ਵਾ ਫਲਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਹੇਤੂਨਂ ਫਲਂ ਅਜਨੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਮੇਵ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਹੇਤੂਨਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਮੇਵ ਪਕਾਸੇਤਿ ਪਠਮਂ ਭਵਚਕ੍ਕਂ, ਨ ਦੁਤਿਯਂ ਵਿਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨਮ੍ਪੀਤਿ ‘‘ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੇਤੂਨਂ ¶ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਵਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧) ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਕਲਲਰੂਪਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋਤਿ ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋ, ਭਵਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੀਪਨਤੋ. ਨ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮੇ ਵਿਯ ਭਵਚਕ੍ਕੇ ਆਯਤਨਾਨਂ ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

੬੫੪. ਹੇਤੁਆਦਿਪੁਬ੍ਬਕਾ ਤਯੋ ਸਨ੍ਧੀ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਹੇਤੁਫਲਹੇਤੁਪੁਬ੍ਬਕਤਿਸਨ੍ਧਿ, ਭਵਚਕ੍ਕਂ. ਹੇਤੁਫਲਹੇਤੁਫਲਵਸੇਨ ਚਤੁਪ੍ਪਭੇਦੋ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਭੇਦਸਙ੍ਗਹਂ. ਸਰੂਪਤੋ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਗਹੇ ਆਕਿਰੀਯਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਹਿ ਪਕਾਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਾ. ਅਤੀਤਹੇਤੁਆਦੀਨਂ ਵਾ ਪਕਾਰਾ ਆਕਾਰਾ. ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਾ ਵਿਪਾਕਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਵਟ੍ਟਨਾਮਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਿਵਟ੍ਟ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਟ੍ਟੇਕਦੇਸਤ੍ਤਾ ਵਾ ‘‘ਵਟ੍ਟਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ.

ਸਨ੍ਧੀਨਂ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਸਨ੍ਧੀਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਵਤ੍ਥਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਕਰਣਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਦਲ਼੍ਹਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵੇ ਸਤਿ.

ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਭਾਵੋ ਕਰਿਯਮਾਨਤਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਭਵੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਮੋਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਆਦੀਨਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ ਮੋਹੋ. ਆਯੂਹਨਾਤਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਕਾ ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨਕਾ. ਏਕਂ ਆਵਜ੍ਜਨਂ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਾਵਜ੍ਜਨਾ, ਤੇਸੁ ਏਕਾਵਜ੍ਜਨੇਸੁ. ਸਤ੍ਤਮੇ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ. ‘‘ਯਾ ਕਾਚਿ ਵਾ ਪਨ ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਆਯੂਹਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਭਾਜਨੀਯੇ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੫) ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਚੇਤਨਾ ਭਵੋ’’ਤਿ ਆਗਤਾ. ਭਵਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ‘‘ਸਾਤ੍ਥਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਚੇਤਨਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਭਵੋ ਪਨ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ? ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ¶ ਚੇਤਨਾਭਾਵੋ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੨੨੬) ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਸਵਿਪਾਕੇਨ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸਙ੍ਖਤਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੩੪) ਭਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਭਵਗਾਮਿਭਾਵਤੋ, ਕਮ੍ਮਸਂਸਟ੍ਠਸਹਾਯਤਾਯ ਕਮ੍ਮਭਾਵਤੋ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਂ ਭਾਵੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਭਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਭਾਵਨਾਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਚੇਤਨਾਯ ਸਾਤਿਸਯਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚੇਤਨਾ ‘‘ਭਵੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਭਵਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਚੇਤਨਾਯ ਸਾਤਿਸਯਨ੍ਤਿ ਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੨੨੬) ਚੇਤਨਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ¶ ਉਭਯਂ ਉਭਯਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਵਿਰੋਧੋ. ਤਸ੍ਸ ਫਲੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਨਿਕਾਮਨਾਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਹੋਤਿ ‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ’ਤਿ’’ਆਦਿਸੁਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਭਾਵਿਨਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੇ ਅਭਿਕਙ੍ਖਨਾ. ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਕਿਚ੍ਚੇਨਾਹ. ਪਰਾਮਸਨਨ੍ਤਿ ਇਤਰਾਨਿ. ਆਯੂਹਨਾਵਸਾਨੇਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਯੂਹਨਸ੍ਸ ਅਵਸਾਨੇ.

ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਵੇ. ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਤੀਤਭਵਸ੍ਸ ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਵੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਂ ਭਵਨ੍ਤਰਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਂ, ਭਵਨ੍ਤਰਭਾਵੇਨ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਂ ਭਵਨ੍ਤਰਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ. ਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘‘ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਗਬ੍ਭੇਤਿ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ, ਗਬ੍ਭਾਵਤ੍ਥਾਯਂ ਵਾ.

ਦ੍ਵੀਸੁ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤੇ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਰੇ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਤਿਯੇ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਵੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਗਹਿਤਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਦਹਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਭਵਙ੍ਗਬਹੁਲਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਵਨ੍ਤਰਜਨਕਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਇਧ ਪਟਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਆਯਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇਵ.

‘‘ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਏਤਰਹਿ ਪਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ, ਏਤਰਹਿ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾਤਿ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਂ, ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਵਿਪਾਕੋ, ਇਤਿ ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਂ, ਦ੍ਵੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਵਿਪਾਕੋ, ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪੋ ਚ ਵਿਪਾਕਸਙ੍ਖੇਪੋ ¶ ਚ, ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਚ ਵਿਪਾਕਭਵੋ ਚ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਞ੍ਚ, ਕਮ੍ਮਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ ਵਿਪਾਕਪਵਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਕਮ੍ਮਸਨ੍ਤਤਿ ਚ ਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਤਿ ਚ, ਕਿਰਿਯਾ ਚੇਵ ਕਿਰਿਯਾਫਲਞ੍ਚਾਤਿ –

‘‘ਏਵਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮਿਦਂ ਸਹੇਤੁਕਂ,

ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਚਲਮਿਤ੍ਤਰਦ੍ਧੁਵਂ;

ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਪਭਵਨ੍ਤਿ ਹੇਤੁਸੋ,

ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾਵ ਪਰੋਵ ਵਿਜ੍ਜਤਿ.

‘‘ਧਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮੇ ਸਞ੍ਜਨੇਨ੍ਤਿ, ਹੇਤੁਸਮ੍ਭਾਰਪਚ੍ਚਯਾ;

ਹੇਤੂਨਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧਾਯ, ਧਮ੍ਮੋ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤੋ.

‘‘ਹੇਤੂਸੁ ¶ ਉਪਰੁਦ੍ਧੇਸੁ, ਛਿਨ੍ਨਂ ਵਟ੍ਟਂ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ;

ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਧ ਵਿਜ੍ਜਤਿ;

ਸਤ੍ਤੇ ਚ ਨੁਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤੇ, ਨੇਵੁਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਸਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ. (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੪੨);

ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਾਨੇਵ ਵਿਪਾਕਂ ਸਮ੍ਭਰਨ੍ਤਿ ਵਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰਭਵਾ, ਤਦੁਪਕਾਰਕਾਨਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਯਕੋ ਵਾ ਭਵੋ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਦੂਪਕਾਰਕਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਆਯੂਹਨਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾ ਚ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ ਏਕਸੇਸਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਾਰਗ੍ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋਪਿ ਕਮ੍ਮਸਹਾਯਤਾਯ ਕਮ੍ਮਸਰਿਕ੍ਖਕਾ, ਤਦੂਪਕਾਰਾ ਚਾਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਙ੍ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਕਮ੍ਮਂ, ਵਿਪਾਕੋ ਚ. ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖਿਪੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚ. ਸਙ੍ਖੇਪਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਪਨ ਏਕਵਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਸਙ੍ਖੇਪਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਭਾਗਾਧਿਵਚਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਭਾਗੋ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪੋ.

ਏਵਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਤੋਪਿ ਵਿਪਾਕੋ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਿਸਨ੍ਧਿਆਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਇਦਂ ਭਵਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਗਮਨਧਮ੍ਮਂ, ਵਿਨਸ੍ਸਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਵਨ੍ਤਤਾਦੀਪਕੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਸਦ੍ਦੇਨ, ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਦੀਪਕੇਨ ਚਲਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਅਦੀਪਿਤਂ ਕਾਲਨ੍ਤਰਟ੍ਠਾਯਿਤਾਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਅਦ੍ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਥਿਰਭਾਵਾਭਾਵਨਿਸ੍ਸਾਰਤਂ. ਹੇਤੁ ਏਵ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਭਾਰਾ. ‘‘ਠਾਨਸੋ ਹੇਤੁਸੋ’’ਤਿ (ਕਥਾ. ੩੫੫; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੪) ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਵਾ ਠਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਂ ਕਾਰਣਂ ਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਹੇਤੁ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਹੇਤੁਤੋ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵੇ, ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਚ ਵਟ੍ਟਚ੍ਛੇਦੇ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਤਂਨਿਰੋਧਾਯ ਦੇਸਿਤੇ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਇਧ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਧ ਸਤ੍ਤੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਏਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਹੇਤੁਆਯਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵੇ ਸਤ੍ਤੋ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਉਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤੇ ਸਸ੍ਸਤੋ, ਉਚ੍ਛੇਦੋ ਵਾ ਸਿਯਾਤਿ ਨੁਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨੇਵ ਉਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

੬੫੫. ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਵਤੋਤਿ ਸਚ੍ਚਤੋ, ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਵਾ ਪਭਵਤੋ ਚ.

ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ¶ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਟ੍ਟਕਥਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਸਾਸਵਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਚੇਤਨਾ ਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾ ਚ…ਪੇ… ਅਵਸੇਸਾ ਚ ਸਾਸਵਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੨੦੮-੨੧੦) ਹਿ ਚੇਤਨਾਚੇਤਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਵਿਸੇਸਂ ਵਾ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਚ੍ਚਵਿਭਙ੍ਗੇ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ‘‘ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਂ ਪਭਵੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਪਭਵਂ. ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵੋਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ, ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਚ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਠਮਦੁਤਿਯਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯ’’ਨ੍ਤਿ.

੬੫੬. ਵਤ੍ਥੂਸੂਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ, ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਵਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ. ਸਮ੍ਮੋਹੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਅਦੇਨ੍ਤੀ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮੋਹੇਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਇਧ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਿਨਾ ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਦ੍ਵੇ ਨਲ਼ਕਲਾਪਾ ਵਿਯ. ਸਵਿਸਯੇਤਿ ਯਥਾਸਕਂ ਵਿਸਯੇ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦਿਕੇ. ਜਾਯਮਾਨਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਵਿਕਾਰਭਾਵੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਜਾਤਿ ਤੇ ਜਨੇਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖਨ੍ਧੇ ਚ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤੇਸਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਪਾਕਭੇਦਭਾਵਞ੍ਚ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਖਨ੍ਧੇ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਪਾਕਭੇਦਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿਚ੍ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ¶ . ਪਚ੍ਚਤੀਤਿ ਪਾਕੋ, ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਭੇਦੋ, ਪਾਕੋ ਚ ਭੇਦੋ ਚ ਪਾਕਭੇਦਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਂ ਪਚ੍ਚਨਂ, ਭਿਜ੍ਜਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਤੇਹਿ ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਹਿਤੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਰਪਾਤੁਭਾਵਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਭਵਨ੍ਤਰਪਾਤੁਭਾਵਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਪਨ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਰਹਿਤਂ ਭਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਸਹਾਯਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਸੋਕਾਦੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਦ੍ਵੇਧਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰਸੇਨ, ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਦ੍ਵੇਧਾ. ਬ੍ਯਾਪਨਿਚ੍ਛਾਲੋਪੇਨ ਹਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ.

੬੫੭. ‘‘ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਤੀਤਿ ਏਸ ਨੋ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਕਾਰਕਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਂ. ਅਤ੍ਤਾ ਭਵਤੋ ਭਵਨ੍ਤਰਂ ਸਙ੍ਕਮਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਤ੍ਤਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨ ਨਿਵਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਭੇਦਤੋ ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹਣਂ ਘਨਸਞ੍ਞਾ, ਤਂ ਯਮਕਤਾਲਕਨ੍ਦਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨ ਵਿਯ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਨਿਵਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਏਵਮਾਦਿਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਸੋਚਤਿ ਪਰਿਦੇਵਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਮਾਹ. ਸੋਕਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਾ ਅਵਸਵਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕ…ਪੇ… ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧) ਏਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਨਿਵਾਰਣਤੋਪੀਤਿ ਕਾਰਕਦਸ੍ਸਨਾਦਿਨਾਨਾਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਨਿਵਾਰਣਤੋਪਿ.

੬੫੮. ‘‘ਸਲਕ੍ਖਣਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਦਸ੍ਸਨਮਾਹ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਉਪਕ੍ਖਲਨਂ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤੋ. ਪਤਨਂ ਵਿਯ ਭਵਨ੍ਤਰਪਪਾਤਤੋ. ਗਣ੍ਡਪਾਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਤਾਸੂਲਯੋਗਤੋ, ਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਪਗ੍ਘਰਣਤੋ ਚ. ਗਣ੍ਡਭੇਦਪੀਲ਼ਕਾ ਵਿਯਾਤਿ ਭੇਦਨਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਚਮਾਨੇ ਗਣ੍ਡੇ ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਜਾਯਮਾਨਾ ਖੁਦ੍ਦਕਪੀਲ਼ਕਾ ਵਿਯ, ਗਣ੍ਡਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨੇਕਧਾਭੇਦੇ ਪੀਲ਼ਕਾ ਵਿਯ. ਘਟ੍ਟਨਂ ਵਿਯ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸਤਾਯ ਫਸ੍ਸੋ. ਘਟ੍ਟਨਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਯਾਤਿ ਘਟ੍ਟਨਤੋ ਜਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਤਿਵਿਧਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵਤੋ. ਪਟਿਕਾਰਾਭਿਲਾਸੋ ਵਿਯਾਤਿ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨਾਹ. ਅਸਪ੍ਪਾਯਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ ਬਹੁਵਿਧਾਨਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ. ਅਸਪ੍ਪਾਯਲੇਪਨਂ ਵਿਯ ਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਨੋ ਸਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਧਾਪਨਤੋ. ਗਣ੍ਡਵਿਕਾਰਪਾਤੁਭਾਵੋ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਭਾਵਗਣ੍ਡਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰਭਾਵਤੋ ¶ , ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸੂਨਭਾਵਾਦਿਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸੂਨਤਾਸਰਾਗਪੁਬ੍ਬਗ੍ਗਹਣਾਦਯੋ ਹਿ ਗਣ੍ਡਵਿਕਾਰਾ. ਸਰਸਤੋ ਗਣ੍ਡਸ੍ਸ ਭਿਜ੍ਜਨਂ ਪਾਕੇਨ ਵਿਨਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਭੇਦਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵਸ੍ਸ ਪਾਕੋਪਿ ਗਹਿਤੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਗਣ੍ਡਭੇਦੋ ਵਿਯ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਗਣ੍ਡਸ੍ਸ ਵਾ ਵਿਸਦਿਸਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਜ੍ਜਨਞ੍ਚ ਗਣ੍ਡਭੇਦੋ, ਤਤ੍ਥ ਵਿਸਦਿਸਾਪਤ੍ਤਿ ਪਾਕੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਉਪਮਾਹਿ ¶ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਏਕਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਉਪਮਾਵਿਸੇਸੇਹਿ ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਨਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਲਾਭਿਭੂਤਚਕ੍ਖੁਕੋ ਰੂਪਾਨਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਵਿਪਰੀਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਭਿਭੂਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਵਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਟਲਂ ਵਿਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾ. ਕੋਸਕਾਰਕਿਮਿ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਕਤਤ੍ਤਾ, ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਏਵ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚ ਕੋਸਪ੍ਪਦੇਸਾ ਵਿਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾ. ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਵਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਮਾਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਰਿਣਾਯਕਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਵਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਵਿਯਾਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨ ਵਿਨਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਲਾਭੋ ਏਤ੍ਥ ਉਪਮੋਪਮੇਯ੍ਯਸਾਮਞ੍ਞਂ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਮਾਹ. ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਤੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਤੋ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਵਿਤਕ੍ਕਨਤੋ. ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਮਿਗਵਿਹਙ੍ਗਾਦਿਵਿਵਿਧਪ੍ਪਕਾਰਤਾਯ ਮਾਯਾ ਵਿਯ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਪਤਿਟ੍ਠਾਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਦ੍ਧਿਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੋ ਵਿਯ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ. ਆਯਤਨਾਨਂ ਵਿਸਯਿਵਿਸਯਭੂਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਭਿਮੁਖਭਾਵੋ ਆਯਤਨਘਟ੍ਟਨਂ. ਤਤੋ ਆਯਤਨਘਟ੍ਟਨਤੋ ਦ੍ਵਯਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਵੇਦਨਾਦੁਕ੍ਖਹੇਤੁਤੋ ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਫਸ੍ਸੋ. ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਤੋ ਦਾਹੋ ਵਿਯ ਵੇਦਨਾ. ਉਪਰੂਪਰਿ ਤਣ੍ਹਾਪਵਡ੍ਢਨਤੋ ਲੋਣੂਦਕਪਾਨਂ ਵਿਯ ਵਿਸਯਾਨੁਭਵਨਂ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਾਤੁਕਮ੍ਯਤਾਭਾਵਤੋ ਪਿਪਾਸਾ ਵਿਯ ਤਣ੍ਹਾ. ਤਦਸ੍ਸੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਭਿਲਾਸਕਰਣਂ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਨ੍ਦਨਂ ਅਸ੍ਸ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ, ਤਦਸ੍ਸ ਵਾ ਭਵੇਯ੍ਯ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਬ੍ਯਸਨਾਵਹਤਾਯ ਅਜਾਨਨਤੋ ਭਵੁਪਾਦਾਨਂ ਮਚ੍ਛਸ੍ਸ ਬਲ਼ਿਸੁਪਾਦਾਨਂ ਵਿਯ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਕੋਸਪ੍ਪਦੇਸਪਰਿਣਾਯਕਾਦੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਦ੍ਵੀਹਿ ਸਦਿਸਤਾਯ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਉਪਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੬੫੯. ਕੋਚਿ ਅਗਮ੍ਭੀਰੋ ਏਵ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਵਿਯ ਖਾਯਤਿ ਪੁਰਾਣਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦਿਭਰਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤਸਙ੍ਖੇਪੇ ਜਲਾਸਯੋ ਵਿਯ, ਨ ਏਵਮਯਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਗਮ੍ਭੀਰੋਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਓਭਾਸਤਿ ਪਕਾਸਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਾਵਭਾਸੋ. ਯਥਾਰਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਾਦਿਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ.

ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਨ ਹੋਤਿ, ਹੋਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ‘‘ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ¶ ਜਾਤਿਤੋ, ਅਞ੍ਞਤੋਪੀ’’ਤਿ ਆਸਙ੍ਕਾਯਂ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਨ ਚ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਗ੍ਗਹਣਂ ਜਾਤਿਯਾ ਪਟਿਯੋਗੀਵਿਸਯਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਮਤ੍ਤਵਿਸਯਂ ¶ ‘‘ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਨਾਞ੍ਞਂ ਜਾਤਿਯਾ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਭੂਤਂ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਇਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਕਾਰਂ, ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਆਗਤਭਾਵੋ, ਅਨੁਪ੍ਪਵਤ੍ਤਟ੍ਠੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ. ‘‘ਨ ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਇਤ੍ਥਞ੍ਚ ਜਾਤਿਤੋ ਸਮੁਦਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ, ਯਾ ਯਾ ਜਾਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਨ ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਅਵਿਤਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਨ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ, ‘‘ਇਤ੍ਥਞ੍ਚ ਜਾਤਿਤੋ ਸਮੁਦਾਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਥਤਂ. ਤੇਨ ਚ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇ, ਤਥਾ ਅਵਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ, ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਪਿ ਤਬ੍ਭਾਵੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ‘‘ਹੇਤੁਫਲੇ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੋ ਕਥਂ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਾਸਪਦਸ੍ਸ ਅਵਯਵਪਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਫਲੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥੇ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਫਲੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਤੁਫਲਅਤ੍ਥਸਦ੍ਦਾ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਞਾਣਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਸਾਧਿਤੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੋ.

ਯੇਨਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੇਨ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਸਿਦ੍ਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੇਨ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾਕਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਮੋਘਰਾਜਮਾਣਵਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸ ੮੫). ਯਦਵਤ੍ਥਾਤਿ ਯਾਯ ਅਵਤ੍ਥਾਯ ਅਵਤ੍ਥਿਤਾ. ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੇਨ ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੋ, ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯਪਿ ਅਨੁਪਚਿਤਕੁਸਲਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਦੁਰਵਬੋਧਤੋ ਏਵ ਞਾਣੇਨ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠੋ ¶ ¶ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ…ਪੇ… ਗਮ੍ਭੀਰੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ, ਅਵਤ੍ਥਾਯ ਚ. ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੇਤੁਨੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯਤਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ. ਤੇਨ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਬੁਜ੍ਝਨਾਨੁਗੁਣਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸਨਪ੍ਪਕਾਰੇ. ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਤੋਤਿ ਨਯਿਧ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਾਦਾ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਾਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਨੁਲੋਮਂ, ਪਚ੍ਚਯਨਿਰੋਧਾ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨਿਰੋਧਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚ ਪਟਿਲੋਮਮਾਹ. ਆਦਿਤੋ ਪਨ ਅਨ੍ਤਗਮਨਮਨੁਲੋਮਂ, ਅਨ੍ਤਤੋ ਚ ਆਦਿਗਮਨਂ ਪਟਿਲੋਮਮਾਹ. ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾਯ, ਅਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾਯ ਚ ਤਿਸਨ੍ਧਿਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਂ. ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਕਿਂਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੧) ਵੇਮਜ੍ਝਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਲੋਮਦੇਸਨਾਯ, ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪, ੪੦੦; ਮ. ਨਿ. ੩.੪੨੧, ੪੨੫-੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩-੪੫; ੨.੪.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫, ੪੬੭) ਅਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾਯ ਚ ਦ੍ਵਿਸਨ੍ਧਿਤਿਸਙ੍ਖੇਪਂ. ‘‘ਸਂਯੋਜਨੀਯੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਵਿਹਰਤੋ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੩, ੫੭) ਏਕਸਨ੍ਧਿਦ੍ਵਿਸਙ੍ਖੇਪਂ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਏਕਙ੍ਗੋਪਿ ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਿਤੋ, ਸੋ ‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਸੁਤਵਾ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੨) ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਏਵ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੀਯਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋ. ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ). ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਨ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤੋ ਅਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੋ. ਯੇਨ ਪਨੇਸਾ ਦੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਯਾਥਾਵਸਰਸਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਚ੍ਚਾਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧਟ੍ਠੋ. ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਕਦੇਸੋ ਸਰਾਗੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਵਿਰਾਗੋ. ਰਾਗਸ੍ਸ ਵਾ ਅਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਰਾਗਪਵਡ੍ਢਕੋ ਅਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਸਰਾਗੋ, ਇਤਰੋ ¶ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਵਿਰਾਗੋ. ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਂ ਮਮਾਯਿਤਂ ਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੨) ਅਤ੍ਤਪਰਾਮਾਸਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਤ੍ਥੁ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਟ੍ਠੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ. ਅਤ੍ਤਾ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਸਂਸਰਤੀਤਿ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਬਲਵਤਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰਟ੍ਠਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਾਤੁਭਾਵਟ੍ਠਾ ¶ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕ੍ਖਣੇ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯਥਾਰਹਂ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਨਾਮਸ੍ਸ ਰੂਪੇਨ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮੇਨ ਅਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ, ਨਾਮਸ੍ਸ ਨਾਮੇਨ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਰੂਪੇਨ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚੇਨ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਨਿਰੋਧੇ ਹਿ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਸੋ ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਏਕਕਲਾਪਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਏਕਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵੇਸੁ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਅਸਹਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ, ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਸਹਵਤ੍ਤਨਤੋ ਅਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਧਿਪਤਿਯਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਇਧ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ. ‘‘ਲੋਕੋਪੇਸੋ ਦ੍ਵਾਰਾਪੇਸਾ ਖੇਤ੍ਤਮ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੫੯੮-੫੯੯) ਵੁਤ੍ਤਾ ਲੋਕਾਦਿਅਤ੍ਥਾ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸਾਪਿ ਲੁਜ੍ਜਨਤੋ, ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਾਰਖੇਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਚ ਏਤੇ ਅਤ੍ਥਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਏਵ. ਆਪਾਥਗਤਾਨਂ ਰੂਪਾਦੀਨਂ ਪਕਾਸਨਯੋਗ੍ਯਤਾਲਕ੍ਖਣਂ ਓਭਾਸਨਂ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਵਿਸਯਿਭਾਵੋ, ਮਨਾਯਤਨਸ੍ਸ ਵਿਜਾਨਨਂ. ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਟ੍ਠੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ, ਇਤਰੇ ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਫੁਸਨਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸਭਾਵੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਂ ਰਸੋ, ਇਤਰੇ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਾਨੁਭਵਨਟ੍ਠੋ ਰਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਵੇਦਯਿਤਟ੍ਠੋ ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਭਾਵਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਾ ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾਯ ਨਿਜ੍ਜੀਵਟ੍ਠੋ ਵੇਦਨਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰੋ. ਨਿਜ੍ਜੀਵਾਯ ਵਾ ਵੇਦਨਾਯ ਵੇਦਯਿਤਂ ਨਿਜ੍ਜੀਵਵੇਦਯਿਤਂ, ਨਿਜ੍ਜੀਵਵੇਦਯਿਤਮੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਜ੍ਜੀਵਵੇਦਯਿਤਟ੍ਠੋ. ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਟ੍ਠੋ, ਬਲਵਤਰਤਣ੍ਹਾਯ ਗਿਲਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਂ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਟ੍ਠੋ. ਇਤਰੋ ਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਦਾਨਗ੍ਗਹਣਾਭਿਨਿਵੇਸਟ੍ਠਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਸਮਾਨਾ, ਪਰਾਮਾਸਟ੍ਠੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਾਦੀਨਮੇਵ, ਤਥਾ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਟ੍ਠੋ. ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੩੯੨) ਹਿ ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਤਾ, ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਤ੍ਤਾ ¶ ਵਾ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਟ੍ਠੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਤਾਯਪਿ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਮੁਦ੍ਦਟ੍ਠੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯੋਨਿਗਤਿਠਿਤਿਨਿਵਾਸੇਸੁਖਿਪਨਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਸ੍ਸ ਅਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਤੇਨ ਆਯੂਹਨਾਭਿਸਙ੍ਖਰਣਪਦਾਨਂ ਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿ. ਜਰਾਮਰਣਙ੍ਗਂ ਮਰਣਪ੍ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਮਰਣਟ੍ਠਾ ਏਵ ਖਯਾਦਯੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਨਵਨਵਾਨਞ੍ਹਿ ਖਯੇਨ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਾਦਿਪਰਿਪਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਜਰਾਤਿ, ਖਯਟ੍ਠੋ ਵਾ ਜਰਾਯ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਨਵਭਾਵਾਪਗਮੋ ਹਿ ਖਯੋਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ. ਵਿਪਰਿਣਾਮਟ੍ਠੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ. ਸਨ੍ਤਤਿਵਸੇਨ ਵਾ ਜਰਾਯ ਖਯਵਯਭਾਵੋ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਖਣਿਕਵਸੇਨ ਮਰਣਸ੍ਸ ਭੇਦਵਿਪਰਿਣਾਮਤਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

੬੬੦. ਅਤ੍ਥਨਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਨਯਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਅਤ੍ਥੇਹਿ ਏਕਤ੍ਤਾਦੀ ਸਕੇਨ ਭਾਵੇਨ ਨਯਨ੍ਤਿ ਗਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ¶ ਏਕਤ੍ਤਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਨਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਹਿ ਨਯਾਤਿ. ਅਤ੍ਥਾ ਏਵ ਵਾ ਏਕਤ੍ਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਨੀਯਮਾਨਾ ਞਾਯਮਾਨਾ ਅਤ੍ਥਨਯਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਵਾ ਨਯਾ, ਏਕਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਚ ਅਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਤ੍ਤਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਨਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਨਯਾ.

ਅਙ੍ਕੁਰਾਦਿਭਾਵੇਨਾਤਿ ਅਙ੍ਕੁਰਪਤ੍ਤਨਾਲ਼ਖਨ੍ਧਸਾਖਾਪਲ੍ਲਵਪਲਾਸਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਅਵਯਵੇ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੇਨ ਬੀਜਂ ਰੁਕ੍ਖਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਞ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਯਥਾ ਏਕਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਇਧਾਪਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਹੇਤੁਹੇਤੁਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਤਿਤਤਾ ਏਕਤ੍ਤਨਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਹੇਤੁਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਹਿ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭੇਦੇ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ, ਫਲਭਾਵੇਨ ਚ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵੋਯੇਵੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋ, ਯਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਕਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ, ਅਕਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਾਗਮੋ ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ. ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਤੋਤਿ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਭੇਦਂ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਹੇਤੁਂ, ਫਲਞ੍ਚ ਅਭਿਨ੍ਨਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਏਕਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭੇਦਸ੍ਸ ਗਹਣੇਨ. ‘‘ਤਦੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

ਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਹੇਤੁਨੋ, ਫਲਸ੍ਸ ਚ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਤਾਵਬੋਧੋ. ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਰਹਿਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਤੋ ¶ ਅਞ੍ਞੋ ਮਤੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਤਰੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਤਰੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਭਾਵੋ ਅਨਭਿਸਨ੍ਧਿਤਾਯ ਅਬ੍ਯਾਵਟਤਾ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਨਿਰੀਹਾ ਨਿਜ੍ਜੀਵਾ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ. ਸਭਾਵੋ ਏਵ ਨਿਯਮੋ ਸਭਾਵਨਿਯਮੋ ‘‘ਸਸਮ੍ਭਾਰਗ੍ਗਿਨੋ ਉਦ੍ਧਮੁਖਤਾ, ਸਸਮ੍ਭਾਰਵਾਯੁਨੋ ਤਿਰਿਯਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਵਿਯ. ਤੇਨ ਸਿਦ੍ਧੋ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ. ‘‘ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਅਭਾਵਾ ਨ ਕਾਚਿ ਕਿਰਿਯਾ ਫਲਪਬਨ੍ਧਿਨੀ’’ਤਿ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਤਿ.

‘‘ਖੀਰਤੋ ਦਧਿ, ਨ ਉਦਕਤੋ, ਤਿਲਤੋ ਤੇਲਂ, ਨ ਵਾਲਿਕਤੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਤੋ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਭਵਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿਂ ਹੇਤੁਅਨੁਰੂਪਮੇਵ ਫਲਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ. ਯਤੋ ਕੁਤੋਚੀਤਿ ਯਦਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ, ਵਾਲਿਕਤੋ ਤੇਲਸ੍ਸ, ਉਚ੍ਛੁਤੋ ਖੀਰਸ੍ਸ ¶ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਕੋਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੇਤੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਯਤਤਾਯ ਤਿਲਗਾਵੀਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਦੀਹਿ ਤੇਲਖੀਰਸਰੀਰਾਦੀਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਯਤਿਵਾਦਞ੍ਚ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਰਹਂ.

੬੬੧. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਇਦਞ੍ਹਿ ਭਵਚਕ੍ਕਂ ਅਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਂਸਾਰਭਯਮਤੀਤੋ ਨ ਕੋਚਿ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਰੇਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਗਾਧਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਦੁਰਤਿਯਾਨਂ ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮਂ. ਅਸਨਿਵਿਚਕ੍ਕਮਿਵਾਤਿ ਅਸਨਿਮਣ੍ਡਲਮਿਵ. ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਮ੍ਮਥਨਮੇਵ, ਨਾਨਿਮ੍ਮਥਨਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਭਵਚਕ੍ਕਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨਤੋਵ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਨਿਮ੍ਮਥਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਞਾਣਾਸਿਨਾ ਅਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ ਸਂਸਾਰਭਯਮਤੀਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਾਧਕਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਨ੍ਤੂਨਂ ਆਕੁਲਕਂ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਂ, ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਮਿਵ ਜਾਤਾ ਤਨ੍ਤਾਕੁਲਕਜਾਤਾ, ਕਿਲੇਸਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕੇਹਿ ਅਤਿਵਿਯ ਜਟਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੁਲਿਯਾ ਸਕੁਣਿਯਾ ਨੀਡਂ ਕੁਲਿਕਂ, ਤਂ ਵਿਯ ਜਾਤਾ ਕੁਲਿਕੁਣ੍ਡਿਕਜਾਤਾ. ਮੁਞ੍ਚਾ ਵਿਯ, ਪਬ੍ਬਜਾ ਵਿਯ ਚ ਭੂਤਾ ਜਾਤਾ ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਭੂਤਾ. ਤਦੁਭਯਂ ¶ ਕਿਰ ਤਿਣਂ ਆਕੁਲਂ ਜਟਿਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਡ੍ਢਤਿ. ਵਡ੍ਢਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਅਪਾਯਂ, ਦੁਕ੍ਖਗਤਿਭਾਵਤੋ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ, ਸੁਖਸਮੁਸ੍ਸਯਤੋ ਵਿਨਿਪਤਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਨਿਪਾਤਞ੍ਚ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਪਾਯਂ ‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੧੯; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੯੫ ਆਪਸਾਦਨਾਵਣ੍ਣਨਾ; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨.੬੦; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪.੧੯੯; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੬ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸ; ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੨੩; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩੯; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪, ੫੮; ਥੇਰਗਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੬੭, ੯੯; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧.੧੧੭; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੬; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੮) ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਂਸਾਰਞ੍ਚ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ. ਸਂਸਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਸਬ੍ਬੋ ਇਧ ਵਡ੍ਢਿਅਪਗਮਾਦਿਅਤ੍ਥੇਹਿ ਅਪਾਯਾਦਿਨਾਮਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਕੇਵਲਂ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਭਾਵਤੋ.

ਪਞ੍ਞਾਭੂਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਰਸਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੧੮. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੬੨. ਯਾ ¶ ¶ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਇਮੇਸੁ ਯਥਾਵਿਚਾਰਿਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਭੂਮਿਭੂਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਗਨ੍ਥਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣਂ ਉਗ੍ਗਹੋ, ਪਰਿਤੋ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਞਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ, ਸਵਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਾਰਵਿਧਿ, ਤਦੁਭਯਵਸੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥਪਿ ਞਾਣਂ ਸ੍ਵਾਸੇਵਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਞਾਣਪਰਿਚਯਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਸੁਤਮਯਂ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰਿਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਪਿ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿ ਵਿਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਉਪਚਾਰਾ’’ਤਿ. ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਵਿਦਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਾਧਿਗਮਵਸੇਨ ਅਨੁਭਵਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਕੇਵਲੇਨ ਜਾਨਨਮਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਅਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ.

ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਯਾਥਾਵਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਨਾਮਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਵਿਭਜ੍ਜ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਨਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤੇਭੂਮਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਗਹਣਂ, ਨ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਨਾ, ਨਾਪਿ ‘‘ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੪, ੩੫੨; ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੦੯) ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੬੬੩. ਯਾਤਿ ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਯਾਨਂ, ਸਮਥੋਵ ਯਾਨਂ ਸਮਥਯਾਨਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਮਥਯਾਨਿਕੋ. ਝਾਨੇ, ਝਾਨੂਪਚਾਰੇ ਵਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ, ਤੇਨ ਸਮਥਯਾਨਿਕੇਨ ¶ . ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਭਵਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਦੁਪ੍ਪਰਿਗ੍ਗਹਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਲਕ੍ਖਣਰਸਾਦਿਵਸੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਵਿਧਿ ਪਨ ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੪੨੧ ਆਦਯੋ) ਵੁਤ੍ਤਾ ਏਵਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਨਮਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਵਿਨਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਨਮਨਟ੍ਠੇਨ, ਨਾਮਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ¶ ਵਾ. ਵੇਦਨਾਦਯੋ ਹਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦਿਨਾਮਕਤ੍ਤਾ ਪਥਵੀਆਦਯੋ ਵਿਯ ਕੇਸਕੁਮ੍ਭਾਦਿਨਾਮਨ੍ਤਰਾਨਾਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਕਤਨਾਮਤਾਯ ਨਾਮਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਧਿਵਚਨਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਵਿਯ ਅਧਿਵਚਨਂ ਨਾਮਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਅਨੁਪਚਿਤਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਗਹਣਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਨਾਮਾਯਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਤਾਯ ਵੇਦਨਾਦਯੋ ‘‘ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਂ ਪਨ ਵਿਨਾਪਿ ਨਾਮਸਵਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਪ੍ਪਨਸਭਾਵੇਨੇਵ ਗਹਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਵਵਤ੍ਥਾਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ, ਰੂਪੇਨ ਚ ਅਮਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਨਾਮ ਯਾਵਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਰੂਪਮੇਵ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਰੁਪ੍ਪਨਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰੁਪ੍ਪਨਟ੍ਠੋ ‘‘ਸੀਤਾਦਿਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਮਹਾਟੀ. ੨.੪੩੨) ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਏਵਂ ਵਿਸੁਂ ਨਾਮਪਰਿਗ੍ਗਹਂ, ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤੋ ਨਮਨਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੬੬੪. ਇਤਿ ਅਰੂਪਮੁਖੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਰੂਪਮੁਖੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਿਕੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਥਯਾਨਿਕਸ੍ਸ ਸਮਥਮੁਖੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਿਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮਥਂ ਅਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਿਕੋ’’ਤਿ, ਸਮਥਭਾਵਨਾਯ ਅਮਿਸ੍ਸਿਤਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾਨਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਮੇਵ ਵਾ ਸਮਥਯਾਨਿਕੋਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋ ਸਮਥਯਾਨਿਕੋ ਏਵ ਵਾ. ਤੇਨ ਸਮਥਯਾਨਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਰੂਪਮੁਖੇਨ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਅਰੂਪਮੁਖੇਨੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਾਤੁਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਂ ਥਦ੍ਧਲਕ੍ਖਣਂ, ਅਯਂ ਪਥਵੀਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੩੦੮) ਸਙ੍ਖੇਪਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤੇਰਸਸੁ ਧਾਤੁਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖੇਸੁ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨੋ ਨਾਮ ਕੇਸੋ ਚਮ੍ਮਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੋ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇ ਕੇਸੇ. ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਸ੍ਸ ਵਿਯ ਭਾਵਸ੍ਸਾਪਿ ਸਕਲਸਰੀਰਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ‘‘ਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪੁਨ ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕੇਸਸਞ੍ਞਿਤੇ ਰੂਪਸਮੁਦਾਯੇ. ਅਪਰਾਨਿਪੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵੀਸਤਿ, ਇਮਾਨਿ ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿ ¶ ਰੂਪਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸ, ਤਞ੍ਚ ¶ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸਨ੍ਤਤਿਸੀਸਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾ’’ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਤੋ ਰੂਪਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਂ ਸਸਦ੍ਦਮੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਕੇਸੇ, ਏਵਂ ਲੋਮਾਦੀਸੁ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਿਕੇਸੁ. ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੂਤਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਯ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਵਕ੍ਖਮਾਨੇ ਅਟ੍ਠ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ. ਸੇਦਾਦੀਨਂ ਆਤਪੂਪਤਾਪਾਦਿਨਾ, ਚਿਤ੍ਤਵਿਕਾਰੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਤੇ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟ੍ਠਾਸਗਤੇਸੁ ਰੂਪੇਸੁ ਪਾਕਟੇਸੁ ਜਾਤੇਸੁ ਤਦਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਪਾਕਟਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਨਿਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਰੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਪਰੇ ਦਸ ਆਕਾਰਾਤਿ ਤੇਜੋਵਾਯੋਕੋਟ੍ਠਾਸਵਸੇਨ ਅਪਰੇ ਦਸ ਆਕਾਰਾ. ਕਮ੍ਮਜੇਤਿ ਭੂਤਕਥਨਂ, ਨ ਵਿਸੇਸਨਂ ਅਸਿਤਾਦਿਪਰਿਪਾਚਕਸ੍ਸ ਤੇਜਸ੍ਸ ਅਕਮ੍ਮਜਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਜੇਤਿ ਚ ਏਕਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਨਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ, ਤਂ ਨ, ਅਚਿਤ੍ਤਜਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤੁਜਭਾਵਤੋ. ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਟ੍ਠਾ ਏਵ ਹਿ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਜਾ, ਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਜੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਸੇਸਨਮੇਵ, ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਆਨਾਪਾਨਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਸੇਸੇਸੂਤਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚੇਵ ਉਦ੍ਧਙ੍ਗਮਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁ ਤੇਜੋਵਾਯੋਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ.

ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਾਦੀਸੁ ਪਧਾਨਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖਾਦਯੋਤਿ ਤੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਭਾਵਂ ਅਵਯਵਕਿਚ੍ਚਂ ਸਮੁਦਾਯੇ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਤ੍ਥੁਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਾਦਯੋ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਦਸਕਞ੍ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਏਕਯੋਗਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕਦੇਸੋ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਨਿਪੀਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗਣਨਾਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਵੁਤਿਚਤੁਸਤਾਧਿਕਾਨਿ ਸਹਸ੍ਸਰੂਪਰੂਪਾਨਿ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਾਵਯਵਾਨਂ ਪਨ ਤਦਵਯਵਕਲਾਪਾਨਞ੍ਚ ਭੇਦੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਅਤਿਵਿਯ ਤਤੋ ਬਹੁਤਰੋ ਰੂਪਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਭੇਦੋ ਇਧ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਦੁਪ੍ਪਰਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ.

ਕਾਮਂ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨਾਪਿ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਅਨਾਕੁਲੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ¶ . ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਾਸੀਤਿ ਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਲਾਭਿਨੋ ਏਵ ਪਨ ਮਹਗ੍ਗਤਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਪਾਕਟਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਵਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ਸਾਧਾਰਣਤੋ. ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤ ਚੇਤਸਿਕਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਸਾਧਾਰਣਾ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇਤਿ ਏਕਾਸੀਤਿ ਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਾਦਯੋਤਿ ¶ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਦਿਵਿਭਾਗੇਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਭੇਦੇ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਤਤੋ ਬਹੁਤਰੋ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ.

੬੬੫. ਅਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਪਨ ਚਤਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਸਹਜਾਤਰੂਪਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਪਸਾਦਸ੍ਸ ਇਚ੍ਚੇਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਸਮ੍ਭਾਰਚਕ੍ਖੁਪਦੇਸੇ. ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਰੂਪਾਨੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਰੂਪਾਨਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਰੂਪਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਕਮ੍ਮਜਰੂਪਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਾਨੀਤਿ ਪਠਮਂ ਚਕ੍ਖੁਨੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਸੇਸਾਨਿ, ਤੇਨ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਪਞ੍ਞਾਸ ਰੂਪਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਚਕ੍ਖੁਦਸਕਾਦੀਸੁ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਅਵਸੇਸਾਨਿ ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਰੂਪਾਨੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਰੂਪਾਨੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਉਤੁਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇ ਦ੍ਵੇ ਸਦ੍ਦੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿਵਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ.

ਅਵਸੇਸਰੂਪਾਨੀਤਿ ‘‘ਦਸ ਧਾਤੁਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦ੍ਵਾਦਸ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਅਵਸੇਸਾਨਿ ਛ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਰੂਪਾਨਿ. ਰੂਪਰੂਪਾਨੇਵ ਹਿ ਇਧ ਪਰਿਗ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਿਕਾਰਲਕ੍ਖਣਾਨਿ. ਚਕ੍ਖੁਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ, ਚਿਤ੍ਤਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਚ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਤਾਯ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਸੋਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥਪਿ ‘‘ਏਕਾ’’ਤਿ ਪਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਏਕਾ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂ’’ਤਿ. ਅਡ੍ਢੇਨ ਏਕਾਦਸ ਅਡ੍ਢੇਕਾਦਸ, ਅਡ੍ਢਂ ਵਾ ਏਕਾਦਸਮਂ ਏਤਾਸਨ੍ਤਿ ਅਡ੍ਢੇਕਾਦਸ. ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

੬੬੬. ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ‘‘ਯਂ ਲੋਕੋ ਸੇਤਕਣ੍ਹਮਣ੍ਡਲਵਿਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੬੫) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

੬੬੭. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰੇਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਭਾਵਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਰਸ ¶ ਰੂਪਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਮ੍ਮਸਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਾਨਿ, ਸਮ੍ਮਸਨੀਯਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਕਾਰ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਿਕਾਰ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲਹੁਤਾਦਿਤ੍ਤਯਂ, ਇਤਰੇਨ ਆਕਾਸਧਾਤੂਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਆਕਾਰ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਵਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦ੍ਵਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਲਕ੍ਖਣਰੂਪਮਾਹ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਦਿਆਕਾਰਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਤਂਤਂਕਲਾਪਾਨਂ ਅਸਙ੍ਕਰਕਾਰਣਤਾਯ ਅਨ੍ਤਰਭੂਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ¶ . ਯਦਿ ਨ ਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਾਨਿ, ਆਕਾਰਾਦਿਮਤ੍ਤਾਨਿ ਚ, ਕਥਂ ਰੂਪਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪਿਚ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ.

੬੬੮. ਏਵਂ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਏਵ ਨਾਮਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਵਿਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਸਂਖਿਤ੍ਤਤਰਸਂਖਿਤ੍ਤਤਮਵਸੇਨ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਧਾਤੁਵਸੇਨ, ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਵਸੇਨ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਅਤਿਸਂਖਿਤ੍ਤਨਯੇਨਾਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਥਾ ਚ ਧਾਤੁਆਦਿਵਸੇਨ, ਏਵਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕਥਂ? ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ ਤਾਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ, ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਰੂਪਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਚ ਵੇਦਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚਾਤਿ ਏਕਾਦਸ ਨਾਮਂ, ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਨਾਮਂ, ਇਤਰਾਨਿ ਇਧ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਤ੍ਤਾ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਆਦਿਤੋ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਨਾਮਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਾਨਿ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਛਟ੍ਠਸਤ੍ਤਮਅਟ੍ਠਮਨਵਮਾਨਿ ਨਾਮਂ, ਦਸਮਂ ਨਾਮਞ੍ਚੇਵ ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਸੇਨਪਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਵਿਭਾਗੇਨ ਕਥਨੇ ਪਯੋਜਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

੬੬੯. ਕਾਮਂ ਵੇਦਨਾਦੀਸੁ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਾ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਾ ਸੁਖੁਮਾ, ਤਥਾਪਿ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਵਿਕਾਰਆਪਜ੍ਜਨਕੇ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਸੁਖੁਮਾ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਖੁਮਤ੍ਤਾ ਅਰੂਪਂ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ. ਸਮ੍ਮਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ. ਮਨਸਿਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਰਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ. ਵਵਤ੍ਥਪੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਗਿਨੋ ¶ . ਸੁਵਿਕ੍ਖਾਲਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਵਿਸੋਧਿਤਂ. ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਹਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਤੇ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਸਮ੍ਮੋਹਬਲੇਨ ਅਭਿਭੂਤਾ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਭਾਵਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਜਟਿਤਾ. ਯਦਾ ਪਨ ਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਤਂ ਵਿਭੂਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਤੇ ਸੁਵਿਕ੍ਖਾਲਿਤਾ, ਨਿਜ੍ਜਟਾ ਚ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਥਾ ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੇਨ ¶ ਗਹਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਤਸ੍ਸੇਵਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਰੂਪਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਵਸੇਨ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨਾਤਿ.

ਇਦਾਨਿ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਉਪਾਯੋ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਚਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਹਿ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮੁਖਸ੍ਸ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਯੋਗਾਵਚਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਯੋਗਿਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਞਾਣਂ, ਆਦਾਸਂ ਵਿਯ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਆਦਾਸਸ੍ਸ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਲੋ ਵਿਯ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਅਵਿਕ੍ਖਾਲਿਤਕਾਲੋ, ਤਦਾ ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਞ੍ਞਾਯਨਂ ਵਿਯ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਆਦਾਸਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨਂ ਵਿਯ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਵਿਸੋਧਨਂ, ਸੁਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤੇ ਆਦਾਸੇ ਸੁਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਯਨਂ ਵਿਯ ਸੁਵਿਕ੍ਖਾਲਿਤੇ ਨਿਜ੍ਜਟੇ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤੇਲਤ੍ਥਿਕੋਪਮਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਿਲਪਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਤਿਲਚੁਣ੍ਣਂ. ਕਤਕਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਕਤਕਬੀਜਂ. ਕਲਲਕਦ੍ਦਮਨ੍ਤਿ ਤਨੁਕਦ੍ਦਮਂ.

ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਨੀਕਕਿਲੇਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਬਨ੍ਧਭਾਵੇਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ ਸਮ੍ਮੋਹਾਦਿਕਿਲੇਸਾ. ਉਚ੍ਛੁਆਦਿਉਪਮਾਸੁ ਇਦਂ ਮੁਖਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ – ਯਥਾ ਉਚ੍ਛੁਰਸਂ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਉਚ੍ਛੂਨਿ ਉਚ੍ਛੁਯਨ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਏਕਵਾਰਂ ਦ੍ਵਿਵਾਰਂ ਯਨ੍ਤਕ੍ਕਮਨਮਤ੍ਤੇਨ ਉਚ੍ਛੁਰਸੇ ਅਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਨ ਉਚ੍ਛੂਨਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਥਾ ਵਾ ਚੋਰੇ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਹਿ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਜਾਨਿਤੁਕਾਮੋ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸੁ ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਕਥੇਨ੍ਤੇਸੁ ਨ ਤੇ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਗੋਦਮ੍ਮਕੋ ਗੋਣਂ ਦਮੇਤੁਕਾਮੋ ਧੁਰੇ ਤਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਏਕਵਾਰਂ ਦ੍ਵਿਵਾਰਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਥੇਨ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਯਥਾ ¶ ਚ ਦਧਿਂ ਮਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਨਵਨੀਤਂ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਦਧਿਕਲਸਿਯਂ ਮਨ੍ਥਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਕਿਂ, ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ ਮਨ੍ਥਸ੍ਸ ਭਮਨਮਤ੍ਤੇਨ ਨਵਨੀਤੇ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਨ ਦਧਿਂ ਛਡ੍ਡੇਤਿ, ਯਥਾ ਵਾ ਪਨ ਮਚ੍ਛੇ ਪਚਿਤ੍ਵਾ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮੋ ਏਕਵਾਰਂ ਦ੍ਵਿਵਾਰਂ ਅਗ੍ਗਿਦਾਨਮਤ੍ਤੇਨ ਮਚ੍ਛੇਸੁ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇਸੁ ਨ ਤੇ ਛਡ੍ਡੇਤਿ. ‘‘ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਉਚ੍ਛੁਯਨ੍ਤੇ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਪਮਤ੍ਥੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ.

ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭੦. ਆਕਿਰੀਯਨ੍ਤਿ ¶ ਅਭਿਮੁਖਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਆਕਾਰਾ, ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਮੁਖਭੂਤਾ ਫੁਸਨਾਨੁਭਵਨਵਿਜਾਨਨਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਤੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕੇਸੁ ਅਸਤਿਪਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਿਯੇ ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਅਭਿਨਿਪਤਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਠਮਾਭਿਨਿਪਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਫੁਸਨਾਕਾਰੇਨ ਸੁਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਫਸ੍ਸੇ ਪਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਭਵਨਲਕ੍ਖਣਾ ਵੇਦਨਾ, ਸਞ੍ਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਆਯੂਹਨਲਕ੍ਖਣਾ ਚੇਤਨਾ, ਪਟਿਵਿਜਾਨਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਇਮੇਪਿ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਂ ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਫਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ ਕੇਸੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੇਸੇ ਪਥਵੀਧਾਤੂਤਿ ਕੇਸਸਙ੍ਖਾਤੇ ਪਥਵੀਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਥਵੀਧਾਤੁ. ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਤ੍ਤਿਤੋ ਹਿ ਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ.

ਪੁਨਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਨਾਮੁਖੇਨ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਰਸਾਨੁਭਵਨਕਵੇਦਨਾਤਿ ਥਦ੍ਧਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨੁਭਵਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵੇਦਨਾ.

ਅਪਰਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਥਦ੍ਧਤਾਸਙ੍ਖਾਤਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ. ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਾਭਿਨਿਹਤਂ, ਕੇਵਲਂ ਵਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਜਵਨਵਿਞ੍ਞਾਣਮਾਹ. ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਪਥਵੀਧਾਤੁ ¶ ਕਕ੍ਖਲ਼ਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ ਪਟਿਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਕਕ੍ਖਲ਼ਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵਿਜਾਨਨਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ.

ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨਾਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਸਲਕ੍ਖਣਸਙ੍ਖੇਪਤੋ, ਸਲਕ੍ਖਣਵਿਭਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸਾਦਿਮੁਖੇਨ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨੁਪਾਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਏਤੇਨੇਵ ਉਪਾਯੇਨ. ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਕੇਸੇਤਿ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਕੇਸਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਕੇਸੇ. ਕਕ੍ਖਲ਼ਲਕ੍ਖਣਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ‘‘ਪਗ੍ਘਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਆਪੋਧਾਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧਾਤ੍ਵਨ੍ਤਰਾਨਿਯੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭੇਦਾਨਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸਨ੍ਤਰਾਨਿਪੀਤਿ ¶ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਧਾਤੁਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੂ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਨਯਭੇਦਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਯ੍ਵਾਯਂ ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਧਾਤੁਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਪਥਵੀਧਾਤੁਆਦੀਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਨਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨਯਭੇਦਂ ਨਯਵਿਸੇਸਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦੀਸੁ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖੇਸੁ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਯੋਜਨਾਮੁਖਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ – ਏਕਸ੍ਸ ਤਾਵ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ ਰੂਪਾਭਿਘਾਤਾਰਹਭੂਤਪ੍ਪਸਾਦਲਕ੍ਖਣਾ, ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਨਿਦਾਨਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭੂਤਪ੍ਪਸਾਦਲਕ੍ਖਣਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੬੦੦) ਨਯੇਨ ਧਾਤੁਯੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਪਠਮਾਭਿਨਿਪਾਤੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾਯ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਯਾ ਰਸਾਨੁਭਵਨਕਵੇਦਨਾ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ‘‘ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਾ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੂ’’ਤਿ, ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵਿਜਾਨਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਆਯਤਨਾਦਿਵਸੇਨ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

੬੭੧. ਯਥਾ ਨਾਮ ਹੇਟ੍ਠਿਮਝਾਨਂ ਸੁਭਾਵਿਤਂ ਵਸੀਭਾਵਂ ਪਾਪਿਤਮੇਵ ਉਪਰਿਝਾਨਸ੍ਸ ਪਾਦਕਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧੋ ਨਿਜ੍ਜਟੋ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬੋ ਏਵ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਪਾਦਕਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਾਰੂਪਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੇਪਿ ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤੇ ਸੋ ਅਵਿਸੁਦ੍ਧੋ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਪਗੇਵ ਬਹੂਸੁ ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤੇਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਚੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪਬ੍ਬਤੇਯ੍ਯਾ ਗਾਵੀ ਵਿਯ ਬਾਲਾ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤਾ ਅਖੇਤ੍ਤਞ੍ਞੂ.

ਖਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ¶ ਖਗ੍ਗਗ੍ਗੇਨ. ਸਮੁਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਜੂਸਾਸਦਿਸਂ ਮਹਾਸਮੁਗ੍ਗਂ. ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਵਿਭਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮਰੂਪਂ ਵਿਭਤ੍ਤਸਭਾਵਮੇਵ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਵਿਭਾਗੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹੇਸੁ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤੀਤਿ ਚ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਮੁਗ੍ਗਵਿਵਰਣਂ, ਯਮਕਤਾਲਕਨ੍ਦਫਾਲਨਞ੍ਚ ਨਿਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਮਕਤਾਲਕਨ੍ਦਞ੍ਹਿ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਭਿਨ੍ਨਂ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਵਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇਭੂਮਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਯਕੋ, ਨਾਮਰੂਪਭਾਵੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਧੁਰੋਤਿ ਨ ਤਦੁਭਯਂ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਯੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਦੇਤ੍ਥ ਨਮਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਂ ਨਾਮਂ. ਯਂ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਨ੍ਤੋਯੇਵ ਚ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ¶ ਤਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਭਾਵੇ ਸਿਦ੍ਧੇ ‘‘ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਾਮਰੂਪਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਤੋ ਉਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇਭੂਮਕੇ ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਸਮਨੁਪਗਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਏਕਂਸਤੋ ਵਿਰਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਮੋਚੇਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਨਭਿਜਾਨਂ ਅਪਰਿਜਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਵਿਰਾਜਯਂ ਅਪ੍ਪਜਹਂ ਅਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਜਾਨਂ ਪਰਿਜਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਰਾਜਯਂ ਪਜਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੬-੨੭).

ਯਦਿ ਤੇਭੂਮਕਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਗਹਿਤਂ ‘‘ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਇਤੋ ਬਾਹਿਰਕੇਹਿ ਪਦਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਕਤਿਆਦਿ ਦ੍ਰਬ੍ਯਾਦਿ ਜੀਵਾਦਿ ਕਾਯਾਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਥਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸਦਿਸੇ ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪਵੇਦਿਤੇ ਕਾ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਤੇਪਿ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤੋਗਧਭਾਵਾਭਾਵਵਸੇਨ ਨਿਚ੍ਛਿਤਾ ਏਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ? ਪਕਤਿ, ਮਹਾ, ਅਹਂਕਾਰੋ, ਤਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਭੂਤਾਨਿ, ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਏਤੇ ਪਕਤਿਆਦਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਰਜਤਮਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮੋਹਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯੋ ਪਕਤਿ, ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਤ੍ਤਮਤ੍ਤਸਮ੍ਪਵੇਦਨੀਯੋ ਮਹਾ, ਬੁਦ੍ਧੀਤਿ ਕੇਚਿ. ਸਤ੍ਤਰਜਾਦੀਸੁ ¶ ਅਭਿਮਾਨੋ ਅਹਂਕਾਰੋ, ਅਸ੍ਮਿਮਤ੍ਤਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਸਦ੍ਦਫਸ੍ਸਰੂਪਰਸਗਨ੍ਧਾ ਤਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਏਕੁਤ੍ਤਰਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਏਕੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਤਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵਿਜ੍ਝਵਾਸਿਏਕਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਤਮ੍ਮਤ੍ਤੇਹਿ ਏਕਲਕ੍ਖਣਾ ਵਿਸੇਸਾ ਸਜਿਯਨ੍ਤਿ, ਸੁਖੁਮਭਾਵੇਨ ਪਨ ਨੇਸਂ ਸਮ੍ਪਵੇਸਨਤੋ ਏਕੁਤ੍ਤਰਤਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਸੋਤਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸਵਨਾਦਿਵੁਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਵਚਨਾਦਾਨਵਿਚਰਣੁਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨਨ੍ਦਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਵਾਚਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ. ਮਨੋ ਅਨ੍ਤੋਕਰਣਂ, ਇਤਰਂ ਬਾਹਿਰਕਰਣਂ. ਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਆਰਦ੍ਧਾਨਿ ਪਥਵੀਉਦਕਅਗ੍ਗਿਵਾਯੁਆਕਾਸਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ, ਚੇਤਨਾਸਭਾਵੋ ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਏਵਂ ਪਕਤਿਆਦੀਨਿ ਸਰੂਪਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਕਤਿ ਤਾਵ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮੋਹਮਤ੍ਤਤਾਯ ਨਾਮਂ, ਸਮਵਿਸਮਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ, ਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਆਪਨ੍ਨਾ. ਮਹਾਪਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਅਲਿਙ੍ਗਤੋ ਲਿਙ੍ਗਵਿਸੇਸਾਮਤ੍ਤੋ ਮਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਭਾਵਾਨੁਜਾਨਨਤੋ ਚ ਨਾਮਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਸਙ੍ਖਤਮੇਵ ਚ ਆਪਨ੍ਨਂ. ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ¶ ਮਹਤੋ ਛ ਵਿਸੇਸਾ ਸਜਿਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਤੇ ਵਚਨਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਗਹਣਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵਾਨੁਜਾਨਨੇਨ ਅਹਂਕਾਰੋ ਅਭਿਮਾਨੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਨਾਮਂ, ਤਤੋ ਏਵ ਅਨਿਚ੍ਚਸਙ੍ਖਤਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ ਚਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਾ. ਇਤਰਂ ਤਮ੍ਮਤ੍ਤਪਞ੍ਚਕਂ ਗਨ੍ਧਰਸਰੂਪਫਸ੍ਸਸਦ੍ਦਭਾਵਾਨੁਜਾਨਨਤੋ ਰੂਪਂ, ਅਰੂਪਨ੍ਤਿ ਪਨ ਕਾਪਿਲਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਮਤ੍ਤਂ. ਤੇ ਹਿ ਸੋਲ਼ਸ ਵਿਸੇਸਾ ਪਞ੍ਚ ਭੂਤਾਨਿ, ਏਕਾਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭੂਤੇਹਿ ਭੂਤਵਿਸੇਸਾਨੀਤਿ ਗਨ੍ਧਾਦਿਤਮ੍ਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ ਪਥਵੀਆਪੋਤੇਜੋਵਾਯੋਆਕਾਸਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਇਚ੍ਛਿਤਾਨਿ. ‘‘ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਾ ਚ ਨਾਨਾਜਾਤਿਕਾ ਅਹਂਕਾਰਤੋ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸੋਤਕਾਯਚਕ੍ਖੁਜਿਵ੍ਹਾਘਾਨਵਾਚਾਪਾਣਿਪਾਦਪਾਯੂਪਤ੍ਥਾਨਿ ਚੇਵ ਮਨੋ ਚਾਤਿ ਏਕਾਦਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਮਨੋ ਨਾਮਂ, ਇਤਰਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਰੂਪਂ. ਵਾਚਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਾਵਜੋਤਕਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਰਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਗਹਣਂ. ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਿਨੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾਵ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਪਰਿਣਾਮਪਕ੍ਖੇ, ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਪਕ੍ਖੇਪਿ ਯਦਿ ਤਬ੍ਬਿਸਯਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਸਿਦ੍ਧਾਵ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ, ਅਥ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਥੇਵ. ਅਕ੍ਖਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਪਨ ਸਿਯਾਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਦਿਸਾਮਤ੍ਤਂ. ਦ੍ਰਬ੍ਯਗੁਣਕਮ੍ਮਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਸਮਵਾਯਾ ਦ੍ਰਬ੍ਯਾਦਿਕਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਥਵੀ ਆਪੋ ¶ ਤੇਜੋ ਵਾਯੁ ਆਕਾਸੋ ਕਾਲੋ ਦਿਸਾ ਅਤ੍ਤਾ ਮਨੋਤਿ ਨਵ ਦ੍ਰਬ੍ਯਾਨਿ. ਸਦ੍ਦ ਰੂਪ ਰਸ ਗਨ੍ਧ ਫਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾ ਪਰਿਮਾਣਾਨਿ ਪੁਥੂਤ੍ਵ ਸਂਯੋਗ ਵਿਯੋਗ ਪਰਤ੍ਵਾ ਪਰਤ੍ਵ ਬੁਦ੍ਧਿ ਸੁਖ ਦੁਕ੍ਖ ਇਚ੍ਛਾ ਦੋਸ ਪਯਤ੍ਤ ਗੁਰੁਤ੍ਵ ਦ੍ਰਵਤ੍ਵ ਸ੍ਨੇਹ ਵੇਗਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦਿਟ੍ਠਾ ਚੇਤਿ ਏਵਮੇਤੇ ਤੇਵੀਸਤਿ ਗੁਣਾ. ਉਕ੍ਖੇਪਨਂ ਅਵਕ੍ਖੇਪਨਮਾਕੁਚਨਂ ਪਸਾਰਣਂ ਗਮਨਮਿਤਿ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਿਟ੍ਠੇਸੁ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਮਭਿਧਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਸਂ-ਇਤਿ ਯਤੋ ਦ੍ਰਬ੍ਯਗੁਣਕਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾ ਅਤ੍ਥਿ ਏਵਾਤਿ ਏਤਂ ਮਹਾਸਾਮਞ੍ਞਂ. ਪਥਵੀਆਦੀਸੁ ਅਨੁਵਤ੍ਤਿਬ੍ਯਾਵੁਤ੍ਤਿਬੁਦ੍ਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦ੍ਰਬ੍ਯਤ੍ਵਾਦਿ, ਤਂ ਯਥਾ ਦ੍ਰਬ੍ਯਤ੍ਵ ਗੁਣਤ੍ਵ ਕਮ੍ਮਤ੍ਵ ਘਟਤ੍ਵਾਦਿ, ਏਸੋ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸੋ. ਇਹ ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਪਟੋ, ਕਪਾਲੇਸੁ ਘਟੋਤਿ ਇਹੇਤਿ ਯਤੋ ਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਮਵਾਯੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸਮਵਾਯੋਤਿ ਏਵਮੇਤੇ ਦ੍ਰਬ੍ਯਾਦਿਕਾ.

ਤਤ੍ਥ ਪਥਵੀ ਆਪ ਤੇਜ ਵਾਯੂ ਭੂਤਰੂਪਂ, ਆਕਾਸਂ ਤੇਸਂ ਅਭਾਵਮਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਾ, ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਾਦਿਪਰਿਵਤ੍ਤਨਂ, ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਕਾਲੋ. ਤਥਾ ਦਿਸਾ, ਅਤ੍ਤਾ ਚ. ਮਨੋ ਨਾਮਂ. ਸਦ੍ਦਰੂਪਰਸਗਨ੍ਧਾ ਰੂਪਮੇਵ. ਤਥਾ ਫਸ੍ਸੋ ਭੂਤਤ੍ਤਯਸਭਾਵਤੋ. ਸਙ੍ਖਾ ਏਕਾਦਿਕਾ ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਅਵਯਵਸਮੁਦਾਯੇ ਗੁਣਵਿਸੇਸਵਸੇਨ, ਸਣ੍ਠਾਨਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦੀਘਂ, ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯਤੋ ਅਣੁ ਰਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਨ੍ਨਲਕ੍ਖਣਦੇਸੇਸੁ ਪੁਥੁਤ੍ਵਨ੍ਤਿ. ਭਿਨ੍ਨਦੇਸਜਾਨਂ ਸਹਭਾਵੇ ਸਂਯੋਗੋਤਿ. ਤਦਪਾਯੇ ਵਿਯੋਗੋਤਿ. ਸਮਾਨਦਿਸਾਦੇਸਗਤਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਮਹਦਬ੍ਬਨ੍ਤਰਾਨਂ ਵਸੇਨ ਪਰਮਪਰਨ੍ਤਿ ¶ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਬੁਦ੍ਧਿਸੁਖਦੁਕ੍ਖਇਚ੍ਛਾਦੋਸਪਯਤ੍ਤਾ ਨਾਮਮੇਵ. ਗੁਰੁਤ੍ਵ ਦ੍ਰਵਤ੍ਵ ਸ੍ਨੇਹਵੇਗਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰਾ. ਇਤਰੋ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ. ਅਦਿਟ੍ਠੋਪਿ ਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਭਾਵਤੋ ਨਾਮਮੇਵ. ਉਕ੍ਖੇਪਨਂ ਅਵਕ੍ਖੇਪਨਂ ਆਕੁਚਨਂ ਪਸਾਰਣਂ ਗਮਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਸਦਿਸਾਸਦਿਸਤਾਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾ, ਅਯੁਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਮਵਾਯਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਦ੍ਰਬ੍ਯਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ.

ਜੀਵਾਜੀਵਬਨ੍ਧ ਪੁਞ੍ਞ ਪਾਪਾਸਵ ਸਂਵਰਨਿਜ੍ਜਰਵਿਮੋਕ੍ਖਾ ਜੀਵਾਦਿਕਾ. ਤਤ੍ਥ ਜੀਵੋਤਿ ਅਤ੍ਤਾ. ਪੁਗ੍ਗਲਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਾਕਾਸਕਾਲੇਸੁ ਅਜੀਵਸਞ੍ਞਾ. ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਦਫਸ੍ਸਰੂਪਰਸਗਨ੍ਧਸਣ੍ਠਾਨਬਨ੍ਧਭੇਦਸੁਖੁਮਪਰਅਪਰਾਘਾਤਪ੍ਪਭਾਚ੍ਛਾਯੋਜ੍ਜਾਕਤਮਾਨਿ ਪੁਗ੍ਗਲਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਰੂਪਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਮਤ੍ਤਤੋ. ਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਾ ਜੀਵਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਗਤਿਟ੍ਠਿਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਤਦਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ¶ . ਆਕਾਸਕਾਲਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਬਨ੍ਧੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲਨ੍ਤਰਸਂਯੋਗੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਤੇਹਿ ਅਨਞ੍ਞੋ. ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਾਨਿ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਮੇਵ. ‘‘ਕਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲਾਨਮਾਸਵੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਵੇ ਆਸਵਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਤਤੋ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਆਸਵੋ. ‘‘ਆਸਵਨਿਰੋਧੋ ਸਂਵਰੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਨ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਨਿਰੋਧੋ ਸਂਵਰੋ. ‘‘ਕਮ੍ਮਫਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਜਰੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਵਿਪਾਕਨਿਰੋਧਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਿਜ੍ਜਰੋ. ਮੋਕ੍ਖੋਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਵਿਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲਜੀਵਵਿਯੋਗੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਦ੍ਦਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਰੂਪਮਤ੍ਤਤਾ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਮਤ੍ਤਤਾਯ ਅਰੂਪਤਾ. ਜੀਵੋ ਚ ਅਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਅਯਂ ਦ੍ਰਬ੍ਯਮੋਕ੍ਖੋ. ਭਾਵਮੋਕ੍ਖੋ ਪਨ ਜੀਵਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਭਾਵਾਪਰਿਣਾਮੋ ਰਾਗਾਦਯੋ ਨਾਮਮੇਵਾਤਿ ਜੀਵਾਦਯੋਪਿ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤੋਗਧਾ ਏਵ.

ਕਾਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਗਤਿਜਾਤਿਬਨ੍ਧਾਪਵਗ੍ਗਾ ਕਾਯਾਦਿਕਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਥਵੀਆਪਤੇਜਵਾਯੁਅਤ੍ਤਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਕਾਯਸਮਞ੍ਞਾ. ਤਦਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਪਵਤ੍ਤਿਗਤਿਜਾਤਿਬਨ੍ਧਾਪਵਗ੍ਗਾ, ‘‘ਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਾਯੋਤਿ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਾਯਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ. ‘‘ਪਵਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਾ ਕਿਰਿਯਾਸਂਯੋਗਵਿਭਾਗੇਸੂ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਗਤਿਆਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਥਵੀਆਦਯੋ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਿ ਉਪਚਾਰੋ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਕਾਯਤੋ ਅਨਞ੍ਞਾ ਸੁਰਮਨੁਜਪੇਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਨਰਕੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ ਗਤਿਯੋ. ਤਾਸੁ ਪੁਰਿਮਾਪੁਰਿਮਾਵਿਸਿਟ੍ਠੋ ਗਤੀਸੁ ਜਾਤਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਛਯੋਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਅਨਞ੍ਞਾ ਕਣ੍ਹਨੀਲਰਤ੍ਤਪੀਤਸੁਕ੍ਕਅਤਿਸੁਕ੍ਕਸਙ੍ਖਾਤਾ ਜਾਤਿਯੋ. ਤਾ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਅਞ੍ਞਾਣਮੋਹਰਾਗਦੋਸਤਤ੍ਵਾਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਾਯਾ ਸੁਕ੍ਕਜਾਤਿ, ਅਨ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਵਗਾਹਿਤਤ੍ਵਾ ਚਾਤਿ ਸੁਕ੍ਕਜਾਤਿ ¶ . ‘‘ਦੋਸੇਸੁ ਬਨ੍ਧਸਮਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞਾਣਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਜੀਵਤੋ ਅਨਞ੍ਞਤਾ. ਅਞ੍ਞਾਣਾਦਿਦੋਸਾਭਾਵਤੋ ਅਪਵਗ੍ਗਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਕਾਯਾਦਯੋਪਿ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵ.

ਯੋਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਾ ਜੀਵੋ’’ਤਿਆਦਿਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਪਦਤ੍ਥੋ, ਸੋਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇਪਿ ਨਾਮਰੂਪਨ੍ਤੋਗਧਭਾਵਾਭਾਵਵਸੇਨ ਨਿਚ੍ਛਿਤਾ ਏਵਾ’’ਤਿ.

ਸਮ੍ਬਹੁਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਸਂਸਨ੍ਦਨਾਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭੨. ਸੋਤਿ ¶ ਸੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਕਮ੍ਮਿਕੋ ਯੋਗਾਵਚਰੋ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਪਰਾਮਸਨਂ. ਯਾਥਾਵਸਰਸਤੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਤੋ. ਨਾਮਰੂਪਂ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯਪਿ ਪਹਾਨਤ੍ਥਾਯ, ਪਗੇਵ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ ਜੀਵੋ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਕਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਤਾਯ ਅਵਿਨਿਚ੍ਛਤਤ੍ਤਾ, ਸਨ੍ਤਾਨਾਦਿਘਨਭੇਦਸ੍ਸ ਚ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸੇਨ ਵਿਨਾ ਸਮੂਹੇਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਸਤ੍ਤਸਮ੍ਮੋਹੋ. ਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਭੂਮਿ. ਸਮ੍ਬਹੁਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਯਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਹਿਦਂ, ਮਹਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸ, ਨਯਿਦਂ ਰੂਪਂ ਆਬਾਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੫੯; ਮਹਾਵ. ੨੦) ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ. ‘‘ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਏਤਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਾਤਿ ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਹੇਤੁ. ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਤਂ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਸਤਿ ਏਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ.

ਅਗਾਰਨ੍ਤ੍ਵੇਵਾਤਿ ਯਥਾ ਕਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਸਂ ਨਾਮਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਅਗਾਰਮਿਚ੍ਚੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਸਮਞ੍ਞਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਂ ਅਟ੍ਠਿਆਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਸਂ ਨਾਮਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਰੂਪਂ ਸਰੀਰਮਿਚ੍ਚੇਵ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਸਮ੍ਭੋਤੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਭੇਦਂ ਤਿਵਿਧਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਦੇਵ ਦੁਕ੍ਖਂ ਖਣਟ੍ਠਿਤਿਪਬਨ੍ਧਟ੍ਠਿਤਿਵਸੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਚੇਵ ਖਣਨਿਰੋਧਆਯੁਕ੍ਖਯਨਿਰੋਧਾਦਿਵਸੇਨ ¶ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਮੇਵਾਤਿ ਏਵਕਾਰੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਯੋ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਜੀਵੋ’’ਤਿ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਾਵਾ ਕੁਤੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋਤਿ.

ਉਪਮਾਹਿਨਾਮਰੂਪਵਿਭਾਵਨਾਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭੩. ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤੇਸੂਤਿ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਸਨ੍ਨਿਵਿਟ੍ਠੇਸੁ ਰਥਸਮਞ੍ਞਾ, ਤੇਨ ਏਕੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਸਮਵਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਏਕਜ੍ਝਂ ਰਾਸਿਕਤੇਸੁ ¶ . ਏਵਮੇਵਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਵੇਸਵਿਸਿਟ੍ਠੇ ਅਵਯਵਸਮੁਦਾਯੇ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਯਥਾ ‘‘ਰਥੋ ਗੇਹਂ ਮੁਟ੍ਠਿ ਵੀਣਾ ਸੇਨਾ ਨਗਰਂ ਰੁਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਰਥਾਦਿ ਨਾਮ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਮੇਵਂ. ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੂਤਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸਞ੍ਞਿਤੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮੁਦਿਤੇਸੁ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ‘‘ਸਤ੍ਤੋ ਜੀਵੋ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤੋ ਵਾ ਜੀਵੋ ਵਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯਾਥਾਵਤੋ ਜਾਨਨਂ. ਇਦਂ ਯਥਾਭੂਤਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੬੭੪. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ. ਵਿਨਾਸਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਂ. ਅਵਿਨਾਸਨ੍ਤਿ ਅਵਿਨਸ੍ਸਨਂ, ਨਿਚ੍ਚਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦ੍ਵਯਵਸੇਨੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ ਠਿਤਾ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਾ, ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋਪਿ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਮਵਰੁਦ੍ਧੋਤਿ. ਅਵਿਨਾਸਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਆਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਨਾਸਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਧਮ੍ਮੀ ਨਿਚ੍ਚੋ ਕੂਟਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਨਾਸਾਭਾਵਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋ. ਸਸ੍ਸਤੇਤਿ ਸਸ੍ਸਤਗਾਹੇ. ਪਤਤਿ ਕਤਵਿਨਾਸਅਕਤਬ੍ਭਾਗਮਾਦਿਦੋਸਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਖੀਰਨ੍ਵਯਸ੍ਸਾਤਿ ਖੀਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਵਯਭੂਤਸ੍ਸ, ਫਲਭੂਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਦਨ੍ਵਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨ੍ਵਯਭੂਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾਵਤੋ. ਓਲੀਯਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੇਨ ਭਵਾਭਿਰਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭਵਨਿਰੋਧਤੋ ਸਙ੍ਕੋਚਨਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਭਵੇਯੇਵ ਨਿਲੀਯਤਿ ਨਾਮ. ਅਤਿਧਾਵਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਹਿ ਭਵੇ ਅਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੀ ‘‘ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸਨ੍ਤਂ ਭਵਂ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਅਤਿਧਾਵਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਿਲੇਸਨਿਰੋਧੇ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਵਿਪਚ੍ਚਨਤੋ ਭਵਨਿਰੋਧੇ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੇ ਤਥਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਂ ਤਂ ਭਵਵਿਸੇਸਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਤ੍ਤਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਵਂ ਭਵਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਤਿਧਾਵਤਿ ਨਾਮ.

ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ¶ ਅਭਿਭੂਤਾ. ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਞਾਣਚਕ੍ਖੁਨਾ ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ.

ਕਾਮਭਵਾਦਿਭੇਦੋ ਭਵੋ ਆਰਮਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਆਰਾਮੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਭਵਾਰਾਮਾ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵੇ ਰਤਾ ਅਭਿਰਤਾਤਿ ਭਵਰਤਾ. ਭਵੇ ਸਮ੍ਮੋਦਂ ਆਪਨ੍ਨਾਤਿ ਭਵਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ. ਤੀਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਭਵਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਭਵਸ੍ਸਾਦਗਧਿਤਤ੍ਤਾ ਏਵ ਭਵਨਿਰੋਧਾਵਹੇ ਧਮ੍ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਵਿਸਤਿ. ਨਪ੍ਪਸੀਦਤੀਤਿ ਨ ਓਕਪ੍ਪਤਿ. ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਹਤਿ. ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਨ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਟ੍ਟੀਯਮਾਨਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪਿਯਮਾਨਾ. ਹਰਾਯਮਾਨਾਤਿ ਲਜ੍ਜਮਾਨਾ. ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਾਤਿ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤਾ. ਵਿਭਵਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਂ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਯਤੋ ਕਿਰ ਭੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਜਾਤਤ੍ਤਾ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਚ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭੂਤਤੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਤੋ, ਸਲਕ੍ਖਣਤੋ, ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਤੋ ਚ.

੬੭੫. ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਗਾਹਤੋ ਅਵਲੀਯਨਾਤਿਧਾਵਨਦੋਸੇ, ਯਥਾਭੂਤਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਦਿਗੁਣੇ ਚ ਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤੇਪਿ ਗਮਨਾਦਿਅਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਗਾਹਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤੋ ਸਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਥਮਿਧ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤੇ ਗਮਨਾਦਿਅਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਦਾਰੁਯਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾ ਨਿਜ੍ਜੀਵੇ ਦਾਰੁਮਯਯਨ੍ਤੇ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਜੀਵਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਈਹਸ੍ਸ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਤੋ, ਏਵਂ ਨਿਜ੍ਜੀਵੇ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸਤੋ ਗਮਨਾਦਿਅਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਸਈਹਸ੍ਸ ਸਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸਚ੍ਚਤੋਤਿ ਭੂਤਤੋ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਞ੍ਞਂ ਜੀਵੇਨ ਯਨ੍ਤਮਿਵ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਜੋ ਨਿਚ੍ਚਾਤੁਰਤਾਯ ਤਿਣਕਟ੍ਠਸਦਿਸੋ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਤਂ ਨਾਮਰੂਪਂ.

ਯਮਕਨ੍ਤਿ ¶ ਯੁਗਲ਼ਕਂ. ਸੋ ਚ ਖੋ ਯਮਕਭਾਵੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਭਾਵੇਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਭੋ ਅਞ੍ਞੋਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਿਤਾ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਮਿਂ ਉਭੋ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਰੂਪੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਅਰੂਪਂ ਅਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਂ, ਅਰੂਪੇ ਵਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਰੂਪਂ ਅਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ. ਸ੍ਵਾਯਂ ਭਙ੍ਗੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਪਚ੍ਚਯਨਿਰੋਧੇਨੇਵ, ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਾਪਿ ਉਭੋ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੬੭੬. ਦਣ੍ਡਾਭਿਹਤਨ੍ਤਿ ¶ ਵਿਸੇਸਨੇਨ ਦਣ੍ਡਂ, ਦਣ੍ਡਾਭਿਘਾਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪੁਰਿਸਵਾਯਾਮਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਭੇਰਿਯਾ ਪਨ ਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਤਾ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਤਾਯ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਾ ਭੇਰੀ’’ਤਿ ਭੇਰੀਯੇਵ ਗਹਿਤਾ, ਨ ਦਣ੍ਡਾਦਯੋ. ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨਰੂਪਤਾਯ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਮਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਮੇਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਕਰੋਤਿ.

ਨ ਚਕ੍ਖੁਤੋ ਜਾਯਰੇਤਿ ਨ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਤੋ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਨਵਸੇਨ ਜਾਯਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਪਦੇਸਵਨ੍ਤੋ, ਯੇਨ ਤੇ ਤਤੋ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪੁਞ੍ਜੋ ਨਤ੍ਥਿ ਅਨਾਗਤੇ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੦). ਨ ਰੂਪਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ‘‘ਨੋ ਚ ਉਭਿਨ੍ਨਮਨ੍ਤਰਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਦੇਸਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੋ, ਤਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਹੇਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਭਵਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਾ’’ਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਲੋਕਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਭੇਦਂ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ਕਾਰਣਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤੇਹਿ ਸਮੇਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਯ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਤਾ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਾਕਟਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾਪਿ ਸਦ੍ਦੋ ਪਹਟਾਯ ਭੇਰਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਾਕਟਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ. ਸੇਸਗਾਥਾਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਵਤ੍ਥੁਰੂਪਾਤਿ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਤੋ. ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬਹੁਭੇਦਤ੍ਤਾ ਸਾਮਞ੍ਞਵੋਹਾਰੇਨ ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੬੭੭. ਨਿਤ੍ਤੇਜਨ੍ਤਿ ਤੇਜਹੀਨਂ ਆਨੁਭਾਵਰਹਿਤਂ. ਯਥਾ ਪਨ ਤਂ ਨਿਤ੍ਤੇਜਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਖਾਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਦ੍ਦਹਨੁਸ੍ਸਹਨਾਦੀਸੁ ਨਾਮਂ ‘‘ਨਿਤ੍ਤੇਜ’’ਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ, ਨਾਪਿ ਰੂਪਂ ਸਨ੍ਧਾਰਣਾਬਨ੍ਧਨਾਦੀਸੁ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਨਿਤ੍ਤੇਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਥ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਵਸੇਨਾਪਿ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਨਿਤ੍ਤੇਜਤਂਯੇਵ ¶ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਹਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਵਿਭਾਵਨਮੇਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾ, ਨਿਰੀਹਤਾ, ਬ੍ਯਾਪਾਰਵਿਰਹਤਾ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਥਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਸਮੁਦਿਤਭਾਵੇ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਹੋਤਿ? ਅਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਅਹੇਤੂਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਮ੍ਪਿ ਅਹੇਤੁਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ¶ ਦਟ੍ਠੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਧਾਨਂ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਸਮੁਦਿਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਂ ਉਪਮਂ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਉਪਮਾਯਪਿ ਅਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਉਪਮਾਯਪਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਵਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸਾ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੭). ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠੋਤਿ ਯਦਿਪਾਹਂ ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀਯਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਪਾਦਕਰਣੀਯਂ ਪਨ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀਯਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਹਿਤਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਦੇਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠੋ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋਤਿਆਦਿ ਉਪਮੋਪਮੇਯ੍ਯਸਂਸਨ੍ਦਨਂ. ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਲਾਭੋ ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧੋਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਲਾਭਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਮੇਵ ਅਤ੍ਥਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਸਕੇਨ ਤੇਜੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵਾ ਨ ਚ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧਪੀਠਸਪ੍ਪਿਉਪਮਾਯ ਸਾਧਿਤਮਤ੍ਥਂ ਨਿਗਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਅਹੇਤੂਨਂ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਮ੍ਪਿ ਅਹੇਤੁਕਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨੋ ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਪਰਧਮ੍ਮਵਸਾਨੁਵਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਪਰੇਸਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਸੀਲਾ. ਅਤ੍ਤਦੁਬ੍ਬਲਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਅਸਮਤ੍ਥਾ. ਪਰਪਚ੍ਚਯਤੋਤਿ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਏਤੇਨ ਜਨਕਪਚ੍ਚਯਂ ਵਦਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਜਾਯਰੇ’’ਤਿ. ਪਰਆਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵਤੋ. ਏਤੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯਂ ਵਦਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਗ੍ਗਹਣਂ ਵਾ ਰੂਪਾਪੇਕ੍ਖਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਮਾਪੇਕ੍ਖਂ. ‘‘ਪਰਧਮ੍ਮੇਹੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਪੁਰਿਮਤ੍ਥੇਨ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਚ੍ਛਿਮਤ੍ਥੇਨ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਤਿ. ਪਭਾਵਿਤਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ.

ਨਾਵਾਯਨ੍ਤਿਕੂਪਮਾਯਪਿ ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਅਵਸਵਤ੍ਤਿਤਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ. ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਨੇਤੁਭੂਤੇ ਨਿਯਾਮਕਕਮ੍ਮਕਾਰਕਾਦਿਮਨੁਸ੍ਸੇ ਅਪਸ੍ਸਾਯ. ਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਅਰਣਗ੍ਗਹਣਲਙ੍ਕਾਰਸਣ੍ਠਾਪਨਉਦਕੁਸ੍ਸਿਞ੍ਚਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਯ ¶ ਵਿਨਾ ਨਾਵਾ ਇਚ੍ਛਿਤਦੇਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਉਭੋਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਾਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਨਾਨਾਨਯੇਹੀਤਿ ਪਠਮਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਉਪਚਾਰਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਚੁਦ੍ਦਸ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖਾਨਿ, ਚਤੁਧਾਤੁਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਤੇਰਸਨ੍ਨਂ ਧਾਤੁਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖਾਨਂ ਧਾਤਾਯਤਨਖਨ੍ਧਮਹਾਭੂਤਵਸੇਨ, ਇਧ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਚ੍ਚਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਮਵੀਸਤਿ ਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ‘‘ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਸਮ੍ਮੁਖਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਗੁਣਿਤਾਨਿ ਸਮਸਟ੍ਠਿ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਅਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਮੁਖਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਚਤੁਸਤ੍ਤਤਿਯਾ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਨਯੇਹਿ ਚੇਵ ਸਮ੍ਬਹੁਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰਥਗੇਹਮੁਟ੍ਠਿਵੀਣਾਸੇਨਾਰੁਕ੍ਖਦਾਰੁਯਨ੍ਤਨਲ਼ਕਲਾਪਿਭੇਰਿਜਚ੍ਚਨ੍ਧਪਙ੍ਗੁਲ਼ਨਾਵਾਮਨੁਸ੍ਸੂਪਮਾਹਿ ਚ ਨਾਮਰੂਪਪਮਤ੍ਤਤਾਵਵਤ੍ਥਾਪਨਨਯੇਹਿ ਚ. ਸਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨਾਦਿਕਾਲਭਾਵਿਤਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕੇ ਅਤ੍ਤਗਾਹਂ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ. ਨਾਮਰੂਪਾਨਂ ਯਾਥਾਵਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮਂ, ਨ ਇਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋ. ਇਦਂ ਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪਂ, ਨ ਇਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਚ ਤੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਮੁਖੇਨ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਂ. ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਮਲਵਿਸੋਧਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤਸ੍ਸੇਵਾਤਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸੇਵ.

ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੧੯. ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭੮. ਅਨਨ੍ਤਰਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਯ ¶ ¶ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਤਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਦਞ੍ਞਤੋ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਸੇਵ ਅਭਾਵਤੋ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵਾ ਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਹੋਤੁ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨਾਮਰੂਪਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਹੇਤੁ ਹਿਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਤ੍ਤਯਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ, ਕਰਣੇ ਵਾ ਏਤਂ ਕਰਣਵਚਨਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਸਾਧਕਤਮਭਾਵਤੋ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਕਿਰਿਯਾਯ. ਯਦਾ ਹਿਸ੍ਸ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਨਿਜ੍ਜਟੋ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬੋ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਦਾਨੇਨ ਕਙ੍ਖਾ ਵਿਤਰੀਯਤੀਤਿ. ਵਿਤਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂ ਪਨ ਞਾਣਂ ਤਥਾਧਿਗਤਂ ਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ ਵਿਯ ਯੋਗਿਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਠਿਤਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਨ੍ਤਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਂ. ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਾਥਾਵਤੋ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਤਿਵਿਧਦੁਕ੍ਖਤਾਯੋਗਤੋ ਰੋਗੋ ਵਿਯ. ਪਚ੍ਚਯਾ ਚਸ੍ਸ ਰੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਯ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮ…ਪੇ… ਪਰਿਯੇਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਨਿਮੁਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਤਤੋ ਵਿਮੋਚੇਤੁਕਾਮਤਾਵਸੇਨ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤਬ੍ਬਤਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਵਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮੇਵ ਠਿਤੇ ਯਦੇਕੇ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨੁਕਮ੍ਪੇਤਬ੍ਬਕੁਮਾਰਕਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤੁਆਵਜ੍ਜਨਂ ਇਧ ਅਨੁਦਾਹਰਣਂ ਨਿਰੋਧੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਤੋ’’ਤਿ, ਤਦਪਾਹਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚੇਤਂ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਤ੍ਥੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾਪਵਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ. ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਤਾਯ ਮਨ੍ਦਂ. ਵੁਡ੍ਢਤਰੋਪਿ ਕੋਚਿ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤੋ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕੁਮਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯੋ ਕੋਚਿ ਪਠਮਵਯੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ‘‘ਕੁਮਾਰੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਤਤੋ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਦਹਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯੋ ਆਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਵਿਚਾਰਣਕੋ ਤਰੁਣਦਾਰਕੋ, ਸੋਪਿ ¶ ‘‘ਦਹਰੋ’’ਤਿ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਤਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੂਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਕਰੁਣਾਯਿਤਬ੍ਬਤਂਯੇਵ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਰੋਤਿ.

ਯਥਾ ਪਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਪਰਿਯੇਸਨਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਮੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਸਾਧਿਤੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਾਧਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਹੇਤੁਕਭਾਵਂ ਤਾਵ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਤਾਵਿਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਅਹੇਤੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਹੇਤੁਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵੇ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਅਭਾਵੋ ਸਮਾਨੋਤਿ ਸਬ੍ਬਸਮਾਨਤਾ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਸੋਤਪਦੇਸਾਦੀਸੁ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਹੇਤੁਅਭਾਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਰਿਭੇਦਤੋ ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਹੇਤੁਅਭਾਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ ਚ ਅਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਰੂਪੀਨਂ, ਅਸਞ੍ਞੀਨਞ੍ਚ ਹੇਤੁਅਭਾਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਹੇਤੁਅਭਾਵਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਤਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਏਕਸਦਿਸਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ. ਨਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਹੀ’’ਤਿ. ਯਤ੍ਤਕਾ ਲੋਕੇ ਵਿਸੇਸਾ, ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਞ੍ਚ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਕਤਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਹੇਤੁਕਭਾਵੇ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਾਯ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਏਕਸਦਿਸਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਏਕਸਦਿਸਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਸਦਿਸਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਅਹੇਤੁਭਾਵੇ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧੇ ਵਿਸਮਹੇਤੁਵਾਦੀ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਨ ਇਦਂ ਅਹੇਤੁਕਂ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਸਹੇਤੁਕਂ, ਕੇਨ ਪਨ ਹੇਤੁਨਾ ਸਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿ? ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਨਾ’’ਤਿ.

ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਤਿਪੁਰਿਸਪਜਾਪਤਿਕਾਲਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਨ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਹੇਤੁਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਨ ਨਾਮਰੂਪਂ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਹੇਤੁਕਂ ਨਾਮਰੂਪਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਪਕਤਿਆਦਿਨਮੇਵ ਅਭਾਵਤੋ. ਯਦਿ ਪਨ ਅਸਤੋ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਤੋ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਸਾ ਏਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਸਦਿਸਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ. ਅਥ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮੇਵ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਹੇਤੁਕਂ, ਨਾਮਰੂਪਞ੍ਚ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਂ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਚ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਸ੍ਸਰਾਦੀਹਿਪਿ ਤਾਦਿਸੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਚ ਤਦਪਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਸਙ੍ਖਤਮੇਵਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ¶ ਤਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਹੇਤੁਕਤਾ ਤਸ੍ਸ ਆਪਨ੍ਨਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਹੇਤੁਕਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਨ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਹੇਤੁਕਂ ਨਾਮਰੂਪਂ. ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਕਮੇਨ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਯਦਿ ਹਿ ਏਵਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ¶ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਸਞ੍ਞਿਤਂ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਕਾਰਣਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇਵ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ, ਯਤ੍ਤਕੇਹਿ ਤਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾਵਤੋ. ਯਦਿ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਾਸਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਾਨਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕੋ ਵਿਬਨ੍ਧੋ. ਅਥ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚੇ? ਤਦੇਵ ਹੇਤੁ ਕਾਰਣਂ, ਕਿਮਞ੍ਞੇਨ ਅਦਿਟ੍ਠਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਨ ਪਯੋਜਨਂ? ਦਿਟ੍ਠਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ ਤਦਞ੍ਞਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਪਿ ਤਦਭਾਵੇ ਅਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਰੂਪਾਲੋਕਮਨਸਿਕਾਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁਨੋ ਅਭਾਵੇ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ, ਭਾਵੇ ਚ ਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਯ੍ਵਾਯਂ ਯਮਕਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਾਨਂ ਜਨਕਜਨਨੀਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਾਦਿਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯਸਮਭਾਵੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾਦਿਵਿਸੇਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਚ ਸਸਨ੍ਤਾਨੇ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹੇਤੁਨੋ ਅਭਾਵਾ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਹੇਤੁਕੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨ ਏਵਮਿਸ੍ਸਰਾਦਿਕਸ੍ਸ. ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਹਿ ਭਾਵਾਭਾਵੇ ਫਲਸ੍ਸ ਭਾਵਾਭਾਵੇਹਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯੇਯ੍ਯ. ਨ ਚ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇ ਤਦਕਾਰਣਸ੍ਸ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਵੇਕਲ੍ਲੇਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਾਰਣਮਿਸ੍ਸਰੋ.

ਅਥਾਪਿ ਸਗ੍ਗੋ ਏਵਂ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਹੇਤੁਕੋ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਸੋਪਿ ਸਗ੍ਗਪ੍ਪਕਾਰੋ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ. ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਕਾਰਣਸ੍ਸ ਫਲਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਾ. ਨਿਚ੍ਚੇ ਚ ਸਤਿ ਅਞ੍ਞਨਿਰਪੇਕ੍ਖਕਾਰਣੇ ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਦਿਯੇਵ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਯਾਵ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਕਂ ਕਾਰਣਂ, ਤਾਵ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪ੍ਪਸਙ੍ਗਤੋ. ਅਥਾਪਿ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇਵ, ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਕਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਯਦੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਯਦਿ ਪਰੋ ਵਦੇਯ੍ਯ ‘‘ਇਧ ਬੁਦ੍ਧਿਪੁਬ੍ਬੋ ਭਾਵਾਨਂ ਰਚਨਾਵਿਸੇਸੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਯਥਾ ਤਂ ਘਟਗੇਹਾਦੀਨਂ. ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰਾਨਂ ਸਰੀਰਪਦੁਮਾਦੀਨਂ ਰਚਨਾਵਿਸੇਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਿਪੁਬ੍ਬੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਸ ਚ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਿਪੁਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਨਾਮਰੂਪਸਞ੍ਞਿਤਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਯਿਦਂ ਅਸਿਦ੍ਧਂ, ਰਚਿਤਾ ਸਰੀਰਪਦੁਮਾਦਯੋਤਿ ¶ ਤਤ੍ਥੇਵ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਵੇਸਵਸੇਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਟ੍ਠਪਨਂ ‘‘ਰਚਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਨੇਕਨ੍ਤਿਕੋ ਚਾਯਂ ਅਬੁਦ੍ਧਿਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਦਿਟ੍ਠੋ ਹਿ ਨ੍ਹਾਰੁਆਦੀਨਂ ਅਗ੍ਗਿਸਂਯੋਗੇਨ ਰਚਨਾਵਿਸੇਸੋ, ਤਥਾ ਵਿਸੁਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਚਮ੍ਮਾਦੀਨਂ. ਯਦਿ ਪਨਾਯਮਿਸ੍ਸਰਾਦਿਕੋ ਗਵਸ੍ਸਜਗਦ੍ਰਭਾਦੀਨਂ ਕਰੀਸਾਵਤ੍ਤੇ ਪਟਿਮਹੁਤਂ ਰਚੇਯ੍ਯ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੋ ਵਿਯ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਲੋਕਂ ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ ਵਾ ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਲੋਕਤ੍ਥਂ ਵਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਚ ਯਦਿ ਪੁਰਿਮੋ ਮਕ੍ਖੋ ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ ਨ ਸਿਯਾ ਲੋਕੇਨ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਤੋ. ਅਥ ਦੁਤਿਯੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਵਹਂ ਪਾਪਂ ਨਿਰਯਾਦਿਂ, ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਞ੍ਚ ਸਜਤਿ? ਅਥ ਤਦੁਭਯਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾ ਕੀਲ਼ਤ੍ਥਂ ਸਜਤਿ. ਕੀਲ਼ਾ ਚ ਨਾਮ ਰਤਿਅਤ੍ਥਾ ਹੋਤਿ. ਵਿਨਾ ਕੀਲ਼ਾਯ ਰਤਿਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਰਤਿਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਕੀਲ਼ਮਾਰਭਨ੍ਤੋ ਰਤਿਯਂ ਇਸ੍ਸਰੋ ਅਨਿਸ੍ਸਰੋ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਪਯੋਜਨਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਜੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਚਾਯਂ ਸਜਨਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਹੇਤੁਕਾ ਵਾ ਸਿਯਾ ਸਹੇਤੁਕਾ ਵਾ. ਅਹੇਤੁਕਾ ਚੇ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਿਯਾ ਸਹੇਤੁਕਾ ਵਾ. ਅਹੇਤੁਕਾ ਚੇ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਸਹੇਤੁਕਾ, ਸੋ ਚਸ੍ਸ ਹੇਤੁ ਪਰਤੋ ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਸਿਯਾ ਅਤ੍ਤਤੋ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਤੋ ਚੇ ਸਮ੍ਭੂਤੋ, ਯਦਸ੍ਸ ਸੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਵੇਯ੍ਯਾਵਚ੍ਚਕਰਸਦਿਸੋ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਅਤ੍ਤਤੋ ਤਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਯਂ ਕੀਦਿਸੋ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮਿਦਂ ਆਲੁਨਵਿਸਿਣਂ ਆਕੁਲਬ੍ਯਾਕੁਲਂ ਗੋਯੂਥੇਨ ਗਤਮਗ੍ਗਸਦਿਸਫੇਣਪਿਣ੍ਡਸਮਂ ਅਵਿਮਦ੍ਦਕ੍ਖਮਂ ਅਸਾਰਂ. ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਪਸਙ੍ਗੋ, ਯਥਾਧਿਕਤਮੇਵ ਵਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਇਦਂ ਨਾਮਰੂਪਂ ਨ ਅਹੇਤੁਕਂ, ਨਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰਾਦਿਵਿਸਮਹੇਤੁਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਤੇਤਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾ.

੬੭੯. ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ, ਸੁਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸੁਕਰੋਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਤਾਵ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਠਮਂ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਵਿਧਿਂ ਆਰਭਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਅਹੇਤੁਵਿਸਮਹੇਤੁਵਾਦਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਵਿਰਾਗਾਵਹਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਰਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਤਂ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਸੁਚਿਭਾਵਪਟਿਸੇਧਨਮੁਖੇਨ ਅਸੁਚਿਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਨਿ ਅਸੁਚਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ¶ ਸਯਂ ਸੁਚਿਸਮ੍ਮਤਾਨੇਵਾਤਿ ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗ੍ਗਹਣਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ –

‘‘ਯਥਾ ਸਙ੍ਕਾਰਧਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਉਜ੍ਝਿਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਪਥੇ;

ਪਦੁਮਂ ਤਤ੍ਥ ਜਾਯੇਥ, ਸੁਚਿਗਨ੍ਧਂ ਮਨੋਰਮ’’ਨ੍ਤਿ. (ਧ. ਪ. ੫੮);

‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਵਤ੍ਤੀਸੁ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹਾਰਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯਤਾਵਚਨਂ, ਉਦਰਪਟਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਕਰਣਾਦਿਵਚਨਂ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਜੇਗੁਚ੍ਛਪਟਿਕ੍ਕੂਲਤਾਵਚਨਞ੍ਚ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਮਵਟ੍ਠਿਤੇ ਯਦੇਕਚ੍ਚੇਹਿ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਪੁਰਤੋ ਚ ਕਰਣਂ ਕਿਂ ਸਿਯਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾਲੇਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ¶ ਅਪਾਹਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਬੀਜਂ ਵਿਯ ਅਙ੍ਕੁਰਸ੍ਸ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਰੂਪਕਾਯਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਤਾਯ ਹੇਤੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਅਙ੍ਕੁਰਸ੍ਸ ਪਥਵੀਸਲਿਲਪਾਰਿਸਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਆਹਾਰੋ ਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਤਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਯਥਾਰਹਂ ਹੇਤੁ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਵੇਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਦੋਸਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਪਤ੍ਥਨਾ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਭਵਾਨਂ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਜਨਕਸਹਾਯਤਾਯ ਭਵਨਿਕਨ੍ਤਿ ਤਂਸਹਜਾਤਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾ, ਅਪਸ੍ਸਯਭੂਤਾ ਚਾਤਿ ‘‘ਮਾਤਾ ਵਿਯ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾ ਪਿਤੁ ਜਨਿਤਸੁਕ੍ਕੇ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪਿਤਾ ਜਨਕੋ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕਤ੍ਤਾ ਜਨਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਧਾਤਿ ਜਾਤਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਪੋਸਨਵਸੇਨ ਸਨ੍ਧਾਰਿਕਾ, ਏਵਂ ਆਹਾਰੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਨ੍ਧਾਰਕੋ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਟਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਵਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਚ੍ਚਯਜਾਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਰੂਪੇ ਚਾਤਿ ਪਨ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾ ਬਹੁਲਂ ਬਾਹਿਰਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਬਾਹਿਰਂ ਪਚ੍ਚਯਜਾਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ ¶ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪੁਰੇਜਾਤਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪੁਰੇਜਾਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ, ਇਤਰੇਸਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਸਹਜਾਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਚਨਭੇਦੇ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਸਹਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿਆਦਿਪਾਠਸ੍ਸ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ੩.੪੨੧, ੪੨੫-੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩-੪੫; ਕਥਾ. ੪੬੫, ੪੬੭) ਵਿਯ ‘‘ਸੋਤਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਠਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨਾਮਂ ਸਹਪਚ੍ਚਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਾਮਕਾਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ.

ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾਤਿ ਏਤਰਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍ਵਾ. ਏਵਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਂ, ਅਥ ਖੋ ਯਾਦਿਸੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਏਤਰਹਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਾਦਿਸੇਹਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਹੇਵ ਅਤੀਤੇਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤ੍ਥਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਦਿਸਤਾਪਿ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੬੮੦. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤੀਤਂ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਬਨ੍ਧਕੋਟ੍ਠਾਸਂ. ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ. ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਕਾਰਂ, ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਤੀਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਞ੍ਚ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਲਿਙ੍ਗੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਨੁ ਖੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦੀਸੁ ਗਹਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਦੇਵਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਕਥਂ ਨੁ ਖੋਤਿ ਸਣ੍ਠਾਨਾਕਾਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਦੀਘੋ ਨੁ ਖੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਰਸ੍ਸਓਦਾਤਕਾਲ਼ਪਮਾਣਿਕਅਪ੍ਪਮਾਣਿਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ’’ਤਿ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਇਸ੍ਸਰਨਿਮ੍ਮਾਨਾਦਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਪਕਾਰੇਨ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਕਾਰਤੋ ਕਙ੍ਖਤੀਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਿਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਿਂ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਆਦਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨੁ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਹੋਸਿਂ…ਪੇ… ਦੇਵੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨੁ ਖੋ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪਰਾਪਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇਵ ਚ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਲਾਧਿਵਚਨਂ. ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਕਾਰਂ, ਉਚ੍ਛੇਦਾਕਾਰਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਨਾਗਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਞ੍ਚ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਏਤਰਹਿ ਵਾ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਵਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮਾਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚੁਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਂ. ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਥਂਕਥੀ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਹੋਤਿ. ਅਹਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਅਯੁਤ੍ਤਂ ¶ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ. ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾ ਏਤ੍ਥ ਚਿਨ੍ਤਾ. ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਵਿਯ ਹਿ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਨੋ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਤ੍ਥਿਭਾਵਂ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਕਿਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮੀਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯੋਵ ਸਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਤ੍ਤਿਯਭਾਵਂ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ. ਕਥਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ. ਕੇਵਲਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਜੀਵੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਦੀਘਾਦਿਭਾਵਂ ਕਙ੍ਖਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਕਙ੍ਖਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਕੁਤੋ ਆਗਤੋ, ਸੋ ਕੁਹਿਂ ਗਾਮੀ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਆਗਤਿਗਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਙ੍ਖਤਿ. ਸਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਹੀਯਤੀਤਿ ਸਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਾਪਿ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਸੇਨ ਪਹੀਯਤਿ.

੬੮੧. ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਤੋ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਨਾਮਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ, ਤਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਕੋ ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਤੋ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕੁਸਲਾਦਿਭੇਦਤੋਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਭੇਦਤੋ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਾਦਿਅਞ੍ਞਤਰਭੇਦਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸਾਪਿ. ਯਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਛਦ੍ਵਾਰਿਕਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਛਦ੍ਵਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਗਹਿਤਂ ਯਥਾ ਛਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣੇਨਾਤਿਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸਾਪੀ’’ਤਿ. ਤਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਰੂਪਾਦਿਤੋ. ਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਕੋਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਕੋ ¶ , ਕਮ੍ਮਭਵਙ੍ਗਾਦਿਕੋ ਚ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਦ੍ਵਾਰਚ੍ਛਕ੍ਕਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਾਮਸ੍ਸੇਵ ਸਾਧਾਰਣੋ, ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਪਨ ਅਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕਨਾਮਸ੍ਸ, ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ ਚੇਤਸਿਕਨਾਮਸ੍ਸ, ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਸਾਧਾਰਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਨਾਮਸ੍ਸ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਚ ਤਦਞ੍ਞਨਾਮਰੂਪਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਥਾ ਸਭਾਗੋ, ਉਤੁਸਭਾਗੋ ਚ ਆਹਾਰੋ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਰੂਪਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਦਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣੋਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸਾਪਿ ਸਾਧਾਰਣੋ, ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਨਾਮ ਅਨਧਿਗਤਾਰਹਤ੍ਤੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਤਦਪੇਕ੍ਖਾਯ ‘‘ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਦਿਕੋ ਕੁਸਲਸ੍ਸੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ, ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਵਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਵਿਪਰੀਤੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸਾਤਿ ਵਚਨਤੋ ਯਥਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਿਪਰੀਤੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸੇਵ ¶ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਥਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿ ਕੁਸਲਸ੍ਸੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਸ੍ਸ ਵਾ ਕੁਸਲਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਕੁਸਲਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਿ ਵਾ, ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਮੇਤਂ. ਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਯ ਗਤਿਕਾਲਾਦਯੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਭਵਙ੍ਗਾਦਿਕੋਤਿ ਭਵਙ੍ਗਸਨ੍ਤੀਰਣਪਰਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾਰਹਤ੍ਤਾਦਿਕੋ. ਤਤ੍ਥ ਭਵਙ੍ਗਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਮਨੋਦ੍ਵਾਰਾਵਜ੍ਜਨਕਿਰਿਯਾਨਂ, ਸਨ੍ਤੀਰਣਂ ਵੋਟ੍ਠਬ੍ਬਨਸ੍ਸ, ਪਰਿਤ੍ਤਕਿਰਿਯਾ ਯਥਾਰਹਂ ਪਰਿਤ੍ਤਮਹਗ੍ਗਤਕਿਰਿਯਾਨਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਆਵਜ੍ਜਨਵਜ੍ਜਾਨਂ ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚੇਤਨਾਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਸਾ ਚ ਖੋ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਵਿਪਾਕਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੪੨੭). ਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ. ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ‘‘ਹੇਤੂ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੧). ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਰੂਪਜਨਕਪਚ੍ਚਯੇਸੁ. ਅਤੀਤਤੋ ਏਵ ਕਮ੍ਮਤੋ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਂ ਅਤੀਤਮੇਵ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਹਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤੋ ਕਮ੍ਮਤੋ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਆਯੂਹਨਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਫਲੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਮਿਚ੍ਛਿਤਂ ਵਾ. ਨ ਹਿ ਲੋਕੇ ਕੁਦਾਚਨਂ ਕਰਿਯਮਾਨਮੇਵ ਕਮ੍ਮਂ ਫਲਂ ਦੇਨ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਥਾਰੂਪੋ ਵਾ ਆਗਮੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਇਦਮਪਿ ਨ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਯਂ ਵਿਨਟ੍ਠਤੋ ਹੇਤੁਤੋ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਮਤੋ ਵਾ ਕੁਕ੍ਕੁਟੋ ਵਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮਦਿਟ੍ਠਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਬਨ੍ਧਵਿਚ੍ਛੇਦੇ, ਇਦਂ ਪਨ ਅਰੂਪਂ ਪਬਨ੍ਧੋਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਪਮਾ ਨ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਕਮ੍ਮਤੋ ਹਿ ਅਤੀਤਤੋ ¶ ਏਵ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ, ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਫਲਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਕਾਮਾਵਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਵਿਪਾਕਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਸ. ੪੩੧). ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਲਾਭਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇ ਏਵ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬਲਵਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਰੂਪਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਰੂਪਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਬਲਵਤਾ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਲਾਭਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਤੁਆਹਾਰਾ…ਪੇ… ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਬਾਹਿਰਂ ਉਤੁਂ, ਆਹਾਰਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਿਕ੍ਖਣੇ ਉਤੁਆਹਾਰਾ ਰੂਪਂ ਜਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਵਨ੍ਤਿ ¶ ‘‘ਸਾਧਾਰਣਾਸਾਧਾਰਣਵਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ.

੬੮੨. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ. ਭਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਮਰਣਂ. ਜਰਾਮਰਣਂ ਨਾਮ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤੀਤਿਆਦਿ ਫਲਦਸ੍ਸਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯਾ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਕ੍ਕਮੇਨ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸੁਕਰੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਭਵੇ ਸਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵੇ ਸਤਿ.

੬੮੩. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਅਨੁਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨਾਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਲੋਮਨਯੇਨ ਆਦਿਪਾਪਨਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਅਨੁਲੋਮਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ. ‘‘ਅਸਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਨਤ੍ਥਿ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪) ਹਿ ਪਟਿਲੋਮਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਯਸ੍ਸ ਅਭਾਵੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ, ਅਨ੍ਵਯਤੋ ਚ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸੁਕਰੋਤਿ.

੬੮੪. ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਮਿਂ ਮੋਹੋਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ. ਕਮ੍ਮਸਹਾਯਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਂ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਵਸੇਨਾ’’ਤਿ.

੬੮੫. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਫਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ. ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਵਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਫਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਪਜ੍ਜਵੇਦਨੀਯਂ. ਅਪਰਾਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਾਨਾਗਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਯਾਯੇ ਅਤ੍ਤਭਾਵਪਰਿਵਤ੍ਤੇ. ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿ ਏਵ ਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕੋ ਅਹੋਸਿ, ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਵਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ. ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਹਿ ਅਨਭਿਭੂਤਤਾਯ, ਪਚ੍ਚਯਵਿਸੇਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਵਿਸੇਸਤਾਯ ਚ ਬਲਵਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ¶ ਪੁਬ੍ਬਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਾਤਿਸਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਠਮਜਵਨਚੇਤਨਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਫਲਦਾਯਿਨੀ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਾ ਨਾਮ. ਸਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ ਬਲਵਤਿ ਜਵਨਸਨ੍ਤਾਨੇ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪਕਾਰਾਪਕਾਰਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ, ਆਸੇਵਨਾਲਾਭੇਨ ਅਪ੍ਪਵਿਪਾਕਤਾਯ ਚ ਪਠਮਜਵਨਚੇਤਨਾ ਇਤਰਦ੍ਵਯਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੁਪਰਮਾਪੇਕ੍ਖਂ, ਓਕਾਸਲਾਭਾਪੇਕ੍ਖਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਧੇਵ ਪੁਪ੍ਫਮਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਪਾਕਮਤ੍ਤਂ ਫਲਂ ਦੇਤਿ. ਤਥਾ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਦਾਨਂ ਨਾਮ ਉਪਧਿਪਯੋਗਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਦਭਾਵਤੋ ¶ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਂ ਦਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਸਾਧਿਕਾਤਿ ਦਾਨਾਦਿਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਕਾ. ਕਾ ਪਨ ਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਮਜਵਨਚੇਤਨਾ’’ਤਿ. ਸਾ ਹਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਵਿਸੇਸਾ, ਪੁਰਿਮਜਵਨਚੇਤਨਾਹਿ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਾ ਚ ਸਮਾਨਾ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਭਾਵੇ ਵਿਪਾਕਦਾਯਿਨੀ ਉਪਪਜ੍ਜਵੇਦਨੀਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ. ‘‘ਸਤਿ ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਸਤਿ ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਪਕ੍ਖੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਵਿਪਚ੍ਚਨੋਕਾਸਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ.

੬੮੬. ਯਂ ਗਰੁਕਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਕੁਸਲਂ ਮਹਾਨੁਭਾਵਂ ਕਮ੍ਮਂ. ਯਂ ਬਹੁਲਨ੍ਤਿ ਯਂ ਬਹੁਲਂ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ ਕਤਂ ਸਮਾਸੇਵਿਤਂ. ਮਰਣਕਾਲੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਭਾਵੇਨ ਮਰਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਕਾਲੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਂ. ਆਸਨ੍ਨਕਾਲੇ ਕਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਯਂ ਬਹੁਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਤੋ ਵਿਸੇਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਵੇਦਨੀਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਆਕਡ੍ਢਨਾਨੁਜਾਨਨਤੋ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਜਨਕਵਸੇਨ ਹਿ ਗਰੁਕਾਦਿਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਗਰੁਕਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਂ ਗਰੁਕਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗਰੁਕੇ ਅਸਤਿ ਬਹੁਲੀਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਆਸਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਸਤਿ ‘‘ਕਟਤ੍ਤਾ ਵਾ ਪਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਮਜਾਤੀਸੁ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ. ਬਹੁਲਾਸਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਕਤੇਸੁ ਚ ਬਲਾਬਲਂ ਵਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਾਪਤੋ ਪਾਪਨ੍ਤਰਂ, ਕਲ੍ਯਾਣਞ੍ਚ, ਕਲ੍ਯਾਣਤੋ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਨ੍ਤਰਂ, ਪਾਪਞ੍ਚ, ਬਹੁਲੀਕਤਤੋ ਚ ਮਹਤੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬਕਤਾਦਿ, ਅਪ੍ਪਞ੍ਚ. ਬਹੁਲਾਨੁਸ੍ਸਰਣੇਨ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਜਨਨਤੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਕਮ੍ਮਸੇਸਸ੍ਸ ਵਾ ਅਪਰਾਪਰਿਯਾਯੇ ਵੇਦਨੀਯਸ੍ਸ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤਾਯ ਸਨ੍ਤਤਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮਵਿਸੇਸਤੋਤਿ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਆਹਿਤਬਲਂ ਪਠਮਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ. ਮਹਾਨਾਰਦਕਸ੍ਸਪਜਾਤਕੇ ਵਿਦੇਹਰਞ੍ਞੋ ਸੇਨਾਪਤਿ ਅਲਾਤੋ, ਬੀਜਕੋ ਦਾਸੋ, ਰਾਜਕਞ੍ਞਾ ਰੁਚਾ ਚ ਏਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ ¶ , ਯ੍ਵਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ ¶ , ਮਰਣਕਾਲੇ ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਤ੍ਤਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਨ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਵਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਸੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜ ਵਾ ਅਪਰੇ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯੇ.

‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਮਰਣਕਾਲੇ ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਤ੍ਤਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਨ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਸੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜ ਵਾ ਅਪਰੇ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯੇ.

‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਸੁਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਮਰਣਕਾਲੇ ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਤ੍ਤਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਨ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਸੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜ ਵਾ ਅਪਰੇ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯੇ.

‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯ੍ਵਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ…ਪੇ… ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਵਾਸ੍ਸ ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨੀਯਂ, ਮਰਣਕਾਲੇ ਵਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਤ੍ਤਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਨ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ¶ …ਪੇ… ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਞ੍ਚ ਖੋ ਸੋ ਇਧ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ… ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ¶ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੇ ਵਾ ਧਮ੍ਮੇ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜ ਵਾ ਅਪਰੇ ਵਾ ਪਰਿਯਾਯੇ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੩).

ਕਿਂ ਬਹੁਨਾ ਯਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਕਮ੍ਮਵਿਭਙ੍ਗਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਸੇਵਾਯਂ ਵਿਸਯੋ, ਯਦਿਦਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤੇਨ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਪਾਕਤਾ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ.

੬੮੭. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਜਨਕਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਮ੍ਪਿ ਪਵਤ੍ਤੇਪਿ ਰੂਪਾਰੂਪਵਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ. ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ, ਨਾਮਰੂਪਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਵਾ ਚਿਰਤਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ. ਉਪਪੀਲ਼ਕਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਸਣਿਕਂ ਸਣਿਕਂ ਤਂ ਹਾਪੇਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪੀਲ਼ੇਤਿ ਬਾਧਤਿ, ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀ’’ਤਿ. ਘਾਤੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਪਟਿਬਾਹਨਮੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਓਕਾਸਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ. ਵਿਪਚ੍ਚਨਾਯ ਕਤੋਕਾਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਕ੍ਕਮੇਵ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਤੇ ਓਕਾਸੇ ਤਂ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਉਪਪੀਲ਼ਕਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨ ਸਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ. ਉਪਘਾਤਕਂ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਬਵ੍ਹਾਬਾਧਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੂਪਨਿਪਾਤੇਨ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਵਿਬਾਧਕਂ ਉਪਪੀਲ਼ਕਂ, ਤਥਾ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਉਪਚ੍ਛੇਦਕਂ ਉਪਘਾਤਕਂ. ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਘਾਤੇਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਓਕਾਸਕਰਣੇਨ ਵਿਪਚ੍ਚਨੇ ਸਤਿ ਜਨਕਮੇਵ ਸਿਯਾ, ਜਨਕਾਦਿਭਾਵੋ ਨਾਮ ਵਿਪਾਕਂ ਪਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਕਮ੍ਮਂ ਪਤੀਤਿ ਵਿਪਾਕਸ੍ਸੇਵ ਉਪਘਾਤਕਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਵੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸੋ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਬਲਾਬਲਭੇਦੋ. ਵਿਪਾਕਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਵਿਪਾਕਵਿਸੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਹੀਨਪਣੀਤਤਾਦਿਭੇਦੋ. ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇ ਕਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ, ਪਵਤ੍ਤੇ ਚ ਵਿਪਾਕਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਜਨਕਂ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਤੇ ਅਞ੍ਞੇਨ ਜਨਿਤਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਾ ਅਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਵਾ ਫਲਸ੍ਸ ਵਿਬਾਧਕਵਿਚ੍ਛੇਦਕਪਚ੍ਚਯਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਉਪਬ੍ਰੂਹਨਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਜਨਕਾਨੁਭਾਵਾਨੁਰੂਪਂ ਪਰਿਪੋਸਚਿਰਤਰਪ੍ਪਬਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ. ਜਨਕੇਨ ¶ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ ਕੁਸਲਫਲਂ ਵਾ ਅਕੁਸਲਫਲਂ ਵਾ ਯੇਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤੇਨ ਰੋਗਧਾਤੁਸਮਤਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਬਾਧੀਯਤਿ, ਤਂ ਉਪਪੀਲ਼ਕਂ ¶ . ਯੇਨ ਪਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਜਨਕਸਾਮਤ੍ਥਿਯਵਸੇਨ ਚਿਰਤਰਪ੍ਪਬਨ੍ਧਾਰਹਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਫਲਂ ਵਿਚ੍ਛੇਦਕਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਹਞ੍ਞਤਿ ਵਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਉਪਘਾਤਕਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਕੁਸਲਭਾਵਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਗਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਦੀਘਾਯੁਕਤਾਸਂਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਕੁਸਲਭਾਵਂ ਬਵ੍ਹਾਬਾਧਅਪ੍ਪਾਯੁਕਤਾਸਂਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਦੇਵਦਤ੍ਤਾਦੀਨਂ, ਪਨ ਨਾਗਾਦੀਨਂ, ਇਤੋ ਅਨੁਪਦਿਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪਨਕਪੇਤਾਨਞ੍ਚ ਨਰਕਾਦੀਸੁ ਅਕੁਸਲਵਿਪਾਕੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੁਪਪੀਲ਼ਨੁਪਘਾਤਕਾਨਿ ਨ ਨ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਾਕੁਸਲਭਾਵੋ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਾਵੇਣਿਕਤਾਯ ਅਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸੇਵ ਞਾਣਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭਾਵਤੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਾਦਿ ‘‘ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਸਾਵਕੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਦੇਸਤੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਜਾਨਨੇ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਨ ਪਰਿਪੂਰਤੀਤਿ.

੬੮੮. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਵਿਪਾਕਪ੍ਪਬਨ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮੇਕਦੇਸਤਾਯ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਿਲੇਸਵਟ੍ਟਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਸਹਾਯਤਾਯ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਪਕ੍ਖਿਕਮੇਵ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਯਾਦਿਸਤੋ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸਤੋ ਏਵ ਇਤਰਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਦ੍ਵਯੇਤਿ ਯਥਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਨਯਂ ਨੇਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਵਸੇਨੇਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਏਵ-ਸਦ੍ਦਂ ‘‘ਏਤਰਹਿ ਅਤੀਤੇਪੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਦ੍ਧਤ੍ਤਯੇਪਿ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਫਲਮਤ੍ਤਤਾਦਸ੍ਸਨਪਰਤ੍ਤਾ ਚੋਦਨਾਯ. ਇਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇਵਾਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪਰਾਪਰਂ ਵਟ੍ਟਨਟ੍ਠੇਨ ਵਟ੍ਟਂ. ਤਥਾ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਪਵਤ੍ਤਂ. ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਸਨ੍ਤਤਿ, ਪਬਨ੍ਧੋ. ਕਰਣਟ੍ਠੇਨ, ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਕਿਰਿਯਾ.

ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਕਮ੍ਮਤੋ. ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸਮ੍ਭਵੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਭਵੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭਵੋ, ਵਿਪਾਕੋ.

ਕਾਰਣਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਦਾਨਾਦੀਹਿ ਸਾਧਿਤਕਿਰਿਯਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਕਾਰਣਮਤ੍ਤੇ ਕਤ੍ਤੁਵੋਹਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੇਵ ਕਾਰਣਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਕਾਰਕਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਕਰੋਤੀਤਿ ਹਿ ਕਾਰਕਂ. ਵਿਪਾਕਪਟਿਸਂਵੇਦਕਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ¶ . ਕਾਮਂ ਬਾਲਾਪਿ ‘‘ਕਾਰਕੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦਕੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਨ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸਵਸੇਨਾਪਿ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਵੋਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

੬੮੯. ਏਵੇਤਨ੍ਤਿ ¶ ਏਵਂਵਿਧਂ ਏਤਂ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਂ, ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਬੀਜਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕਾਨਂਵਾਤਿ ਯਥਾ ਬੀਜਤੋ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਪੁਨ ਬੀਜਨ੍ਤਿ ਅਨਾਦਿਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ ਬੀਜਰੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਪਾਕੋ, ਵਿਪਾਕਪਚ੍ਚਯਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਨਾਦਿਕਾਲਿਕਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਅਣ੍ਡਂ, ਅਣ੍ਡਤੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟੀ, ਪੁਨਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯਾ ਅਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਸਂਸਾਰੇਤਿ ਯਥਾ ਅਤੀਤੇ, ਏਵਂ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੧੯; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੯੫ ਅਪਸਾਦਨਾਵਣ੍ਣਨਾ; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨.੬੦; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪.੧੯੯; ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੬ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸ; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੨੩; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩੯; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪, ੫੮; ਥੇਰਗਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੬੭, ੯੯; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੧.੧੧੭; ਚੂਲ਼ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੬; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੫੮) ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਂਸਾਰੇ ਸਤਿ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਾਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੬੮੯) ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ. ਅਸਯਂਵਸੀਤਿ ਨ ਸਯਂਵਸਿਨੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਪਰਵਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਰੋਧਿਤਾਤਿ ਇਤਰੀਤਰਵਿਰੋਧਿਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਨ ਵਿਰੋਧਿਤਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾ.

ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣਗੋਚਰਤਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਂ. ਤਥਾ ਨਿਪੁਣਂ. ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਯ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਭਾਵਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚ ਸੁਞ੍ਞਂ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਵੇਧੇਨੇਵ ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਪਾਕਮ੍ਹੀਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਪਚ੍ਚਯਸੁਞ੍ਞਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਨ ਸੂਰਿਯੇ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੂਰਿਯਾਦੀਨਂ. ਸੋਤਿ ਅਗ੍ਗਿ. ਸਮ੍ਭਾਰੇਹੀਤਿ ਆਤਪਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ.

ਯਦਿ ¶ ਚ ਹੇਤੁ ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਰਹਿਤਂ, ਕਥਂ ਹੇਤੁਤੋ ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਖੋ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ. ਨ ਕੇਵਲਂ ਕਮ੍ਮਫਲਮੇਵ ਸੁਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਤੁਰਹਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ ਕਾਰਕਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਦੇਵੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਹੇਤੁਸਮ੍ਭਾਰਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਹੇਤੁਸਮੂਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ.

੬੯੦. ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ¶ ਵਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਵਟ੍ਟਵਿਪਾਕਵਟ੍ਟਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਨ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਸੁ ਪਹੀਨਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਭਵੇਸੁ ਚ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਨੁਪਦਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਤਥਾਪਰਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ. ਸਾਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਯਾਯ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਏਤ੍ਤਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਞਾਤਵਤੀ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾ.

ਇਦਾਨਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਦ੍ਧਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਾ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਏਵਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਵਨ੍ਤਰਸਙ੍ਕਮੋ ਨਾਮ ਨ ਕਦਾਚਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਜ੍ਝਾਯ ਮਨ੍ਤੋਦਕਪਾਨ ਮੁਖਮਣ੍ਡਨ ਪਦੀਪਸੀਖੂਪਮਾਹਿ ਤਮੇਵ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਕਮਾਭਾਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਅਪਿਚ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਮਨੋਧਾਤੁਅਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ. ਨ ਚੇਵ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁਤੋ ਨ ਚੇਵ ਆਗਤਂ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁਯਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ. ਨਾਪਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਮਨੋਧਾਤੁਤੋ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਲਾਭੇਨ ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਪਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਥਾਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤਥੇਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤਤੇ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿ, ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨਾਪਿ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਵਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਨ੍ਤਤਿਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੁਤੋਚਿ ਆਗਮਾਭਾਵਮੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਤੀਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਰਿਮਂ ਭਿਜ੍ਜਤੇ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਪੁਰਿਮਨ੍ਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ. ਭਿਜ੍ਜਤੇਤਿ ¶ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ. ਤਤੋਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਜਾਯਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਦੂਰੇਪਿ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇਵ ਜਾਯਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਿਕਾ ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਯਵਧਾਯਕਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਤ੍ਥਿ. ਵੀਚਿ ਤੇਸਂ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਇਤੋਤਿ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨ ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਿਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਂ ਤਥੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ. ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਚਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮੇਵ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਜਾਯਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੁਨਪਿ ਸਙ੍ਕਮਾਭਾਵਮੇਵ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਗਮੇਤਿ.

੬੯੧. ਨਾਮਰੂਪਗ੍ਗਹਣੇਨ ¶ , ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਵਿਦਿਤਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਗਤਾ. ਥਾਮਗਤਂ ਹੋਤਿ ਅਨੇਕਾਕਾਰਵੋਕਾਰਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਵਿਧਿਨੋ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ. ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਪਹੀਯਤਿ ਤਿਯਦ੍ਧਗਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਗਤਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਤਾ. ਸਾ ਏਵਾਤਿ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਾ ਕਙ੍ਖਾ ਏਵ. ਯਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ, ਸਙ੍ਘੋ, ਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਚ ਕਙ੍ਖਾਯ ਗੋਚਰਭੂਤਾ ਲੋਕਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਨ ਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਿਲੇਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤੀਤਾ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਯੋ. ਅਪਰਨ੍ਤੋਤਿ ਅਨਾਗਤਾ. ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੋਤਿ ਤਦੁਭਯਂ, ਅਦ੍ਧਾਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਤਦੁਭਯਭਾਗਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਗਹਿਤੋ ਅਟ੍ਠਮੋ ਕਙ੍ਖਾਵਿਸਯੋ ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਂ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਗਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਲ਼ਸਵਤ੍ਥੁਕਾਯ ਕਙ੍ਖਾਯ ਪਹੀਨਾਯ ਅਟ੍ਠਵਤ੍ਥੁਕਾ ਕਙ੍ਖਾ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਕੇਵਲਞ੍ਚ…ਪੇ… ਪਹੀਯਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ.

ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਸਮੁਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਯਮਾਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇਵ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭੀਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਹਿ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੮; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਸੋਲ਼ਸਵਤ੍ਥੁਕਾ ਕਙ੍ਖਾ, ਸਾ ਏਵ ਚ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸਵਤ੍ਥੁਕਾਨਿ ਚ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਵਤ੍ਥੁਕਾ ਚ ਕਙ੍ਖਾ ਤਦੇਕਟ੍ਠਾਤਿ. ਧਰੀਯਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ, ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਫਲਨ੍ਤਿ ਠਿਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਿਤਿ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮੋ. ਅਥ ਵਾ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਾਰਣਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਵਿਭ. ੭੧੮ ਆਦਯੋ) ਵਿਯ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਸਭਾਵੋ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞੋ ਸਭਾਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿ, ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਂ ਯਂ ਭੂਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿ ਯਥਾਭੂਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਂ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਂ.

ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹੇਤੁਆਦਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਤੋ ਏਵ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਉਭੋਪੇਤੇਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਆਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਾਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਉਭਯੇਪਿ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ. ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਂ.

ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ¶ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ. ਤੇ ਹਿ ਘਨਸਞ੍ਞਾਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਸਵਿਗ੍ਗਹਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ ਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਨਾਮ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਾਕਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੇਸਸ੍ਸਾਪਿ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਤਞ੍ਚ ਞਾਣਂ ਅਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਂ. ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨਾ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਵਿਯ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਸੁਪਿ ਨਯਂ ਨੇਨ੍ਤੇਨ ਤੇ ਸੁਪਰਿਵਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਚ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤੋ, ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ ਸਿਜ੍ਝਮਾਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤੀ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਙ੍ਖਪ੍ਪਹਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ…ਪੇ… ਪਹੀਯਤੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਦਨ੍ਵਯੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨੁਗਮਨੇਨ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦਿਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਪਵਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਸਨ੍ਤਾਨਸਞ੍ਞਿਤੇ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇ ਨਾਮਰੂਪੇ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾ ਏਕਾਵ ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ‘‘ਯਥਾਭੂਤਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਤਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਨ ‘‘ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਾ’’ਤਿਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੋ ਪਾਦਪੋ ਤਰੂ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ¶ ਸਾਸਨੇ ਅਸ੍ਸਾਸੋ ਨਾਮ ਅਰਿਯਫਲਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਨਾਮ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਪਨ ਅਨਧਿਗਤਮਗ੍ਗਫਲੋਪਿ ਤਦਧਿਗਮੁਪਾਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸੋ ਵਿਯ, ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠੋ ਵਿਯ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸੋ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠੋ’’ਤਿ. ਅਪਰਿਹੀਨਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਕੋ ਵਿਪਸ੍ਸਕੋ ਲੋਕਿਯਾਹਿ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਸੁਗਤਿਪਰਾਯਣੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਯਤਗਤਿਕੋ’’ਤਿ. ਤਤੋ ਏਵ ਚੂਲ਼ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹਿ ਖੀਣਾਪਾਯਦੁਗ੍ਗਤਿਵਿਨਿਪਾਤੋਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਮਧਿਗਮੇਨ. ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾਦਿਕੇ ਸਭਾਵਸਰਸਤੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨੇ ਧਮ੍ਮੁਪਸਂਹਿਤਪਾਮੋਜ੍ਜਪ੍ਪਟਿਲਾਭੇਨ ਲਦ੍ਧਸ੍ਸਾਸੋ ਹੋਤਿ. ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠੋ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਸਮਧਿਗਮੇਨ. ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਹਿ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਦਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕੋ ਵਿਨਿਦ੍ਧਤਅਹੇਤੁਵਿਸਮਹੇਤੁਵਾਦੋ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹੇਵ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਸਾਸਨੇ ¶ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸਦ੍ਧੋ ਲਦ੍ਧਪਤਿਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਪਰਭਾਗੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇ ਨਿਰੋਧੇ ਏਕਂਸੇਨੇਵ ਨਿਨ੍ਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਲੋਕਿਯੇਨੇਵ ਞਾਣੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਭੂਮਿਯਂ ਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਯਤਗਤਿਕੋ’’ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚੂਲ਼ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਵਂ ਮਹਾਨਿਸਂਸਮੇਤਂ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਸਦਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚੇਵ ਦਿਵਾ ਚ. ਸਬ੍ਬਸੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਹੇਤੁਆਦਿਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ.

ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਵਿਸੁਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਇਤਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਣ੍ਣਨਾ.

੨੦. ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਮ੍ਮਸਨਞਾਣਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੯੨. ਏਵਂ ¶ ¶ ਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਅਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਞਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਵੀਥਿਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਓਭਾਸਾਦਿਭੇਦੋ ਦਸਵਿਧੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਨ ਮਗ੍ਗੋਤਿ ਏਵਂ ਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਅਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਯਾਥਾਵਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਠਿਤਂ ਞਾਣਂ.

ਅਤੀਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕਲਾਪਤੋ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਅਯਂ ਕਿਰ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਂ ਅਭਿਲਾਪੋ. ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੬੧; ੨.੧੧੩; ੩.੮੬; ਅ. ਨਿ. ੪.੧੮੧) ਨਯੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਅਯਂ ਕਿਰ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਵਾਸੀਨਂ ਅਭਿਲਾਪੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਨਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ. ਤਾਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਬਹੁਭੇਦਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਬਹੁਭਾਵਤੋ ਹਿ ਤੇਸਂ ਪਠਮਂ ਨਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਯੋਗਾਰਮ੍ਭਂ ਅਨੁਸਾਸਤਿ ‘‘ਨਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਤਾਵ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਚੋਦਕਵਚਨਂ. ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਦਿ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਦਿਤੋ ਯੋਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਇਤਰੋ ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਤਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣੇ ਸਤਿ ਓਭਾਸਾਦਿਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਸਮ੍ਭਵੋ, ਤਤੋ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਵਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਆਦਿਤੋਵ ਆਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਠਮਂ ਆਰਦ੍ਧਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਪਠਮਂ ਨਯਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਚ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਦੀ’’ਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਸੁਕਰਂ ਸਮ੍ਮਸਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਭੂਤਂ.

ਤਸ੍ਮਾਤਿ ¶ ਆਦਿਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ…ਪੇ… ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਦਿ, ਤਸ੍ਮਾ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਂ. ਅਪਿਚਾਤਿਆਦਿ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸੇਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਦਿਭਾਵੇ ਉਪਚਯਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ¶ ਏਵ ਚ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣੇ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਯਾ’’ਤਿ. ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨੇ ਤਾਵ ਯੋਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਠਮਾਰਮ੍ਭੇ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਂ ਨਾਮ ਏਕਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਮ੍ਪਿ ਨ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਤਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਵ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਚਾਰਂ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕਦੇਸੇਨ, ਅਨਵਸੇਸਤੋ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਮਨਸਿਕਾਰਸੁਕਰਤਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਦਿਭਾਵੇਨ ਠਪਿਤਂ. ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਓਭਾਸਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਸਮ੍ਭਵੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਯਂ ਵਿਚਾਰੋ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੬੯੩. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਰਭਾਵੇ, ਤਾਸੁ ਵਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਸੁ. ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਸਰੂਪਤੋ, ਕਿਚ੍ਚਤੋ, ਭੂਮਿਤੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਪਿ ਪੁਰਿਮਸ੍ਮਿਂ ਸਚ੍ਚਦ੍ਵਯੇ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਤਿਵਿਧਾਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਕਿਚ੍ਚਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ‘‘ਲੋਕਿਯਪਰਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਲਕ੍ਖਣਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਤੋ ਞੇਯ੍ਯਅਭਿਮੁਖਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾ. ਞਾਤਟ੍ਠੇਤਿ ਞਾਤਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਜਾਨਨਹੇਤੁ ‘‘ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ. ਤੀਰਣਟ੍ਠੇਤਿ ਸਮ੍ਮਸਨਭਾਵਹੇਤੁ. ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਾਤਿ ਪਹਾਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਪਜਹਨਪਞ੍ਞਾ. ਵੇਦਯਿਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਵਿਧੁਰਤਾਯ ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਸਂਯੇਵ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ. ਯਥਾ ਪਥਵੀਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਫੁਸਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਤੀਸੁਪਿ ਖਣੇਸੁ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਟਿਨਿਯਤਰੂਪਤਾਯ ਸਭਾਵਸਿਦ੍ਧਾਨੇਵ ਹੁਤ੍ਵਾ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਮਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਾਨਿ. ਤਾਨਿ ਪਨ ਭਙ੍ਗੁਦਯਬ੍ਬਯਪੀਲ਼ਾਵਸਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰਮੁਖੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸਮਾਰੋਪਿਤਰੂਪਾਨਿ ਵਿਯ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਲੋਕਿਯਪਰਿਞ੍ਞਾਨਂਯੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ ‘‘ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਸਙ੍ਖਾਰਪਟਿਚ੍ਛੇਦਤੋਤਿ ਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨਤੋ, ਯਾ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਭੂਮਿਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਿਚਾਰੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸੇਵ ਆਧਿਪਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹਪਞ੍ਞਾਨਂ ਤੀਰਣਪਹਾਨਾਸਮਤ੍ਥਤਂ ¶ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ¶ . ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਪਨ ‘‘ਨਮਨਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾਮਂ, ਰੁਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰੂਪਰੂਪਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਕਾਰਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਤੀਰਣਪਰਿਯਾਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਕਙ੍ਖਾਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨੇਨ ਪਹਾਨਪਰਿਯਾਯੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸਿਯਾ ਤੀਰਣਪਹਾਨੇਸੁਪਿ ਆਧਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਪਨ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾਵ ਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤਾ, ਏਵਂ ਲਕ੍ਖਣਾਰਮ੍ਮਣਿਕਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਏਵ ਤੀਰਣਪਹਾਨਕਿਚ੍ਚਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਙ੍ਕਾਰੋ ਸਿਯਾ. ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭੂਮਿ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸਨ੍ਤੀਰਣਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤਸ੍ਮਿਂ…ਪੇ… ਆਧਿਪਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਾਮਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਞਾਣਮ੍ਪਿ ਕਞ੍ਚਿ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਪਜਹਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਥਾਮਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਾਤਿਸਯਂ ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਪਰਿ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭੂਮੀ’’ਤਿ. ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਕਾਰਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ. ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੇ ਨਿਚ੍ਚਾ ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਸਞ੍ਞਂ. ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਚਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਸਮ੍ਭੂਤਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ. ਨਨ੍ਦਿਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਤਣ੍ਹਂ. ਵਿਰਜ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਵਿਰਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਯਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਰਾਗੋ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ. ਤਥਾਭੂਤੋ ਹਿ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਯਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇਵ, ਨ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭਵਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ. ਤਥਾਭੂਤੋ ਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਮੁਦਯਂ ਪਜਹਤਿ ਨਾਮ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾਪਾਦਨਤੋ. ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਯਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨ ਪੁਨ ਆਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਵੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਆਦਾਨਂ ਪਜਹਤੀ’’ਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਗਹਣਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾਧਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਇਤਰਾਤਿ ਤੀਰਣਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ. ਏਵਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾਕ੍ਕਮਵਸੇਨਪਿ ਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਾਨਨ੍ਤਰਂ ‘‘ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨੇ ਯੋਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਯ੍ਵਾਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਨਿਗਮਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇਵ.

੬੯੪. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨੇ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੇ, ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਆਦਿਭਾਵੇ. ਅਯਂ ਪਾਲ਼ੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ¶ ਏਕਤੋ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬੇ ਤਂਸਾਧਨੀਯਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਸਮ੍ਮਸਨੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਵਸੇਨ ਤੀਰਣੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਾ ਕਥਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਸਮ੍ਮਸਨੇਤਿ ਚ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ¶ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇਵ. ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀਤਿਆਦੀਨਿ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਤੋ ਵਣ੍ਣਿਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥੇਵ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਵਯਿਸ੍ਸਾਮ.

ਪਾਲ਼ਿਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਪਨ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਮਨਸਿਕਾਰਸੁਖਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਮੁਖੇਨ ਗਹਿਤਾ, ਤੇ ਪਨ ਖਨ੍ਧਾ ਯਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਿਭਾਗਂ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਦ੍ਵਾਰਛਕ੍ਕਾਦਿਵਸੇਨ ਦਸ ਛਕ੍ਕਾ ਗਹਿਤਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਦੁਕ੍ਖਵਿਭਾਗਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਵਿਭਾਵਨਾਯ ਛ ਧਾਤੁਯੋ ਗਹਿਤਾ. ਤਤੋ ਯੇਸੁ ਕਸਿਣੇਸੁ ਇਤੋ ਬਾਹਿਰਕਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਭਿਨਿਵੇਸੋ, ਤਾਨਿ ਇਮੇਸਂ ਝਾਨਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਭਾਵੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰਮਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦਸ ਕਸਿਣਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਪਰਿਵਾਰਭਾਵੇਨ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਕਾਰਵਸੇਨ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਗਹਿਤਾ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਗਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ ਚ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਚ ਗਹਿਤਾ. ਤੇਸੁ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਤਿਪਿ ਸੁਞ੍ਞਨਿਰੀਹਅਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਤੋ ਆਧਿਪਚ੍ਚਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਏਵਂ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਪਿਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭੂਮਿਤ੍ਤਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਤਿਵਿਧਾਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ ਗਹਿਤਾ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਾਮਭਵਾਦਯੋ ਨਵ ਭਵਾ ਗਹਿਤਾ. ਏਤ੍ਤਕੇ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸੇ ਪਵਤ੍ਤਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲੇਨ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਮਹਗ੍ਗਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਝਾਨਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਰੁਪ੍ਪਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਝਾਨਾਨਿ ਨਾਮ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ. ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਭਾਗਤੋ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਙ੍ਗਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਮਨਸਿਕਾਰੋ ਹਿ ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਂ ਸੁਖੇਨ, ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਗਹਿਤੋ. ਏਵਮੇਤੇ ਸਮ੍ਮਸਨੀਯਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾ ¶ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿਵਿਧਾ. ਪਭੇਦਤੋ ਪਨ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਂ ਅਨਾਮਸਿਤ੍ਵਾਵ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਦ੍ਵੀਹਿ ਊਨਾਨਿ ਦ੍ਵੇਸਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤੀਤਿਆਦਿਕੋ ਪਠਮੋ ਲਕ੍ਖਣਵਵਤ੍ਥਾਪਨਵਾਰੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿਆਦਿਕੋ ਦੁਤਿਯੋ ਹੇਤੁਵਾਰੋ ਲਕ੍ਖਣਾਨਂ ਹੇਤੁਕਿਤ੍ਤਨਤੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿਆਦਿਕੋ ਪਨ ਹੇਤੁਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਾਰੋ ¶ ਪਾਕਟਭਾਵਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਤੋ. ਖਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਹਿ ਖਯਸਭਾਵਤੋ ਯਸ੍ਮਾ ਰੂਪਂ ਖਯਸਭਾਵਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਖਯਂ ਵਯਂ ਭੇਦਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਭਾਵਤੋ ਯਸ੍ਮਾ ਰੂਪਂ ਪਭਙ੍ਗੁਰਤਾਯ ਭਯਾਨਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩੦.੧੫, ੪੫, ੪੬, ੭੬, ੮੫; ੨.੪.੧੪; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੦). ਅਸਾਰਕਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਸਾਰਕਭਾਵਤੋ, ਅਤ੍ਤਸਾਰਵਿਰਹਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤਿਯਵਾਰੇ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਸਮੇਚ੍ਚ ਸਮ੍ਭੂਯ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤਂ, ਅਨੁਰੂਪੇ ਚ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਨ ਵਿਨਾ ਤੇਹਿ ਸਮਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਖਯਵਯਵਿਰਾਗਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਅਨਿਰੁਜ੍ਝਨਕਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਯਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਜਾਤਂ ਭੂਤਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਲੋਕਧਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਵਤ ਮਾ ਪਲੁਜ੍ਜੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੯). ਏਤੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਪਥਵੀਧਾਤੁ ਪਚ੍ਚਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਵਿਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਧਮ੍ਮੇਸੁਪਿ.

ਇਦਾਨਿ ਅਨ੍ਵਯਤੋ, ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਚ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸੇਵ ਚੇਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤੇ ਸੇਸਲਕ੍ਖਣਦ੍ਵਯਸ੍ਸਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ.

ਇਮਿਨਾ ਪੇਯ੍ਯਾਲੇਨ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਰਾਸਯੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੪੬) ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ… ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੪੮) ਪਨ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਠਮਂ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍ਵਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਤਥਾਦਸ੍ਸਨੇ ਕਾਰਣਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਕਸ੍ਮਾ ¶ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਰਾਸਯੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਆਗਤਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਂ ਤਤ੍ਥ…ਪੇ… ਸਂਖਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ. ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾ ਆਗਤਾ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ¶ ਸੁਨ੍ਦਰਂ. ਸਮ੍ਮਸਨੁਪਗਾ ਏਵ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ਗਹਿਤਾ ਸਮ੍ਮਸਨਵਾਰਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਨ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੪੬) ਵਿਯ ਸਬ੍ਬੇਵ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਯੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ. ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਗਿਨੋ. ਤੇਸੁ ਤੇਨ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਰਭਿਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾਪਾਕਟਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿਵੇਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਅਨੁਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇਪਿ ਉਪਾਯੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਅਨਵਸੇਸਤੋਵ ਸਮ੍ਮਸਿਤਬ੍ਬਾ.

੬੯੫. ‘‘ਅਤੀਤਂ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਅਤੀਤਾਦਿਵਿਭਾਗਾ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕਾਦਸਹਿ ਓਕਾਸੇਹੀ’’ਤਿ. ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਂ ਨਾਮ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਸਤੀ’’ਤਿ.

ਕਥਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਸਨਾਕਾਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਤਂ ਪਰਤੋ ਇਧੇਵ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦੁਤਿਯਵਾਰੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹੀ-ਤਿ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖੇਪੋਯੇਵਾਤਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤੀਤੇਤਿ ਅਤੀਤੇ ਭਵੇ. ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਹਿ ਇਦਂ ਸਮ੍ਮਸਨਵਿਧਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਵਵਸੇਨ ਅਦ੍ਧਾਭੇਦੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਯਿਮਂ ਭਵਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਂ ਅਤੀਤਭਵੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ, ਤਂ ਅਤੀਤੇਯੇਵ ਭਵੇ ਖੀਣਂ, ਤਤੋ ਨ ਇਮਂ ਭਵਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨ ਖਯਸਭਾਵਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮ੍ਮਸਤੀਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਯਂ ਅਨਾਗਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ.

ਯਂ ¶ ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਏਵ ਖੀਯਤਿ, ਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ, ਯਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੇਵ ਖੀਯਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਖਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਦਂ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਸਨਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਏਕਾਦਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਏਕਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮ੍ਮਸਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ.

ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏਕਾਦਸਵਿਧਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ. ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਤਾਯਾਤਿ ਭਯਾਨਕਤਾਯ. ਭਯਾਵਹਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸ੍ਸ ¶ ‘‘ਅਹਂ ਵਿਨਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਵਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਯਜਨਕਂ ਹੋਤਿ. ਸੀਹੋਪਮਸੁਤ੍ਤੇ ਦੇਵਾਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਸੀਹੋਪਮਸੁਤ੍ਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਦੇਵਾਨਂ ਵਿਯ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ –

‘‘ਯਦਾ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ…ਪੇ… ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ. ਇਤਿ ਵੇਦਨਾ… ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ… ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ… ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ, ਇਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’ਤਿ. ਯੇਪਿ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਦੇਵਾ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੋ ਸੁਖਬਹੁਲਾ ਉਚ੍ਚੇਸੁ ਵਿਮਾਨੇਸੁ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ, ਤੇਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਯਂ ਸਂਵੇਗਂ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾਵ ਕਿਰ ਭੋ ਮਯਂ ਸਮਾਨਾ ਨਿਚ੍ਚਮ੍ਹਾਤਿ ਅਮਞ੍ਞਿਮ੍ਹ, ਅਦ੍ਧੁਵਾਵ…ਪੇ… ਅਸਸ੍ਸਤਾਵ ਕਿਰ ਭੋ ਮਯਂ ਸਮਾਨਾ ਸਸ੍ਸਤਮ੍ਹਾਤਿ ਅਮਞ੍ਞਿਮ੍ਹ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰ ਭੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਅਦ੍ਧੁਵਾ ਅਸਸ੍ਸਤਾ ਸਕ੍ਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ’’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੮; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੩) –

ਏਵਂ ਦੇਵਾਨਂ ਭਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਆਗਤਾ.

ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਂ, ਤਦੇਕਦੇਸੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਵਾਦੀਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੀਯਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਤੀਸੁ ਦੁਕ੍ਖਤਾਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਵ ਬ੍ਯਾਪਿਨੀ, ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਵਾ ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਂ ਵਾ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਕਾਰਕੋ ਵੇਦਕੋ ਸਯਂਵਸੀ’’ਤਿ ਏਵਂਭੂਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਬਾਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਂ ਅਯੁਜ੍ਜਮਾਨਕਂ ਸਿਯਾ. ਯਥਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਭੇਦਤੋ ਤਿਵਿਧਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ, ਭੇਦਤੋ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਵਿਧਂ, ਏਵਂ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁਪੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਸ ਨਯੋ’’ਤਿ ¶ ਅਤਿਦਿਸਤਿ. ਤੇਨ ਖਨ੍ਧਵਸੇਨ ਤਾਵ ਭੇਦਤੋ ਪਞ੍ਚਸਟ੍ਠਿਅਧਿਕਾ ਸਤਂ ਸਮ੍ਮਸਨਵਾਰਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਦ੍ਵਾਰਛਕ੍ਕਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਮ੍ਮਸਨਭੇਦੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੬੯੬. ਨਿਯਮਤੋ ਸਙ੍ਖਤਾਦਿਭੇਦਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏਕਂਸੇਨ ਸਙ੍ਖਤਤਾਦਿਵਿਸੇਸਵਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਅਸਙ੍ਖਤਾਦਿਸਭਾਵੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ. ਪਰਿਯਾਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਵੇਵਚਨਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਪਨ ‘‘ਖਯਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ. ਨ ਹਿ ¶ ਤਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਸਙ੍ਖਤਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਦਾਨਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ਪਾਕਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਪਾਕਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਸਾਧਨਪਕ੍ਖੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਪਰਿਯਾਯਤਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਨਾਨਾਕਾਰੇਹਿ ਵਾ’’ਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨ੍ਤਰਂ ਗਹਿਤਂ. ਮਨਸਿਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੀਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਉਪਬ੍ਰੂਹਨਮਨਸਿਕਾਰਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ.

ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਾਕਾਰਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੬੯੭. ਸੋਤਿ ਯੋਗਾਵਚਰੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੇਦਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ. ਥਿਰਭਾਵਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਦਲ਼੍ਹਭਾਵਤ੍ਥਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਆਕਾਰਸ੍ਸ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਵਿਯ ਬਹੁਲੀਕਾਰਭਾਵਤੋ. ਯਂ ਤਂ ਭਗਵਤਾ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਭਙ੍ਗੇ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਮ੍ਮਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਨੁਲੋਮਿਕਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਅਨੁਕੂਲਂ. ਖਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਞਾਣਖਨ੍ਤਿਂ. ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਵਿਸਯਸਭਾਵਂ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨੇ ਖਮਤਿ ਸਹਤੀਤਿ ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ. ਸੋ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਸਮ੍ਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇਵ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾਯ ਨਿਯਾਮੋ ਚਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਖਨ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਸੁਖਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੮) ਏਵਮਾਦਿਕੋ ਪਾਠਸੇਸੋ ਰੋਗਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਯੋਜਨਾਵਸੇਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਰੋਗਤਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸੁਖਾਰੋਗ੍ਯਾਦਿਭਾਵੋ ‘‘ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਦੀਪਿਤੋਤਿ. ਅਵਸੇਸੋ ਸਬ੍ਬੋ ਪਾਠੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਏਵ ਹੋਤੀਤਿ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤਂ ¶ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣੇ ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਵਿਧਾਨਂ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੇਨ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਕਤਪਰਿਚਯਸ੍ਸੇਵ ਕਿਚ੍ਚਾਵਹਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਧਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਨ ਕੇਵਲਂ ਕਲਾਪਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸੇਵ, ਅਥ ਖੋ ਯਥਾਦਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਪ੍ਪਭੇਦਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸਪਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਅਨੁਲੋਮਿਕਖਨ੍ਤਿਪਟਿਲਾਭਾਯ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮੋਕ੍ਕਮਨਾਯ ਚ ਸਂਵਤ੍ਤਨਤੋ ਏਕਂਸਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –

‘‘ਸੋ ਵਤ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਯ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਨੁਲੋਮਿਕਾਯ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ¶ ਅਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਮਾਨੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਵਾ…ਪੇ… ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਵਾ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਵਤ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੯੮; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੬) –

ਆਦਿ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ‘‘ਸੋ ਵਤ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਸੁਖਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ, ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਤੋ, ਅਨਤ੍ਤਤੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੩.੩੬) ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬੋ.

੬੯੮. ਏਕੇਕਂ ਖਨ੍ਧਂ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ‘‘ਏਕੇਕਂ ਖਨ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤਾਯਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤਾਭਾਵਤੋ, ਅਸਸ੍ਸਤਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਸ੍ਸਤਞ੍ਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਂ ਪਰਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ. ਆਦਿਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੋਟਿਵਨ੍ਤਤਾਯ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਧਮ੍ਮਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

ਅਨਿਚ੍ਚਤੋਤਿ ਚ ਅਦ੍ਧੁਵਤੋ. ਏਤਞ੍ਹਿ ਨ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਖਣਿਕਤਾਯ ਅਸਦਾਭਾਵਿਤਾਯ ਵਾ ਨ ਇਚ੍ਚਂ ਨ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਂ. ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਤਾਯਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ, ਵਯੇਨ ਚ ਪਤਿ ਪਤਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਵਿਬਾਧਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ, ਤੇਹਿ ਵਾ ਸਯਮੇਵ ਵਿਬਾਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ. ਉਦਯਬ੍ਬਯਵਨ੍ਤੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਤੇਹਿ ਪਟਿਪੀਲ਼ਿਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਾ ਪੀਲ਼ਨਾ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਵਤ੍ਥੁਤਾਯਾਤਿ ¶ ਤਿਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ. ਪਚ੍ਚਯਯਾਪਨੀਯਤਾਯਾਤਿ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਯਾਪੇਤਬ੍ਬਤਾਯ. ਰੋਗਮੂਲਤਾਯਾਤਿ ਮੂਲਬ੍ਯਾਧਿ ਵਿਯ ਅਨੁਬਨ੍ਧਬ੍ਯਾਧੀਨਂ ਮੂਲਭਾਵਤੋ, ਪਦਦ੍ਵਯੇਨਾਪਿ ਯਾਪ੍ਯਰੋਗਸਦਿਸਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਾਪ੍ਯਬ੍ਯਾਧਿ ਹਿ ਰੋਗੋ ਇਤਰੋ ਆਬਾਧੋਤਿ. ਦੁਕ੍ਖਤਾਸੂਲਯੋਗਿਤਾਯਾਤਿ ਤਿਵਿਧਦੁਕ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਰੁਜ੍ਜਨੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਾਯ. ਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਪਗ੍ਘਰਣਤਾਯਾਤਿ ਯਥਾਰਹਮਾਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਮਵਸੇਨ ਚ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਾਸੁਚਿਵਿਸ੍ਸਨ੍ਦਨਤੋ. ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਤਾ.

ਅਨ੍ਤੋਤੁਦਨਤਾਯਾਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਤੁਦਨਤੋ. ਦੁਕ੍ਖਵੇਦਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਹਿ ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤਾ ਏਵ ਉਦਯਬ੍ਬਯਵਸੇਨ ਤੁਦਨ੍ਤਿ. ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸਣ੍ਡਾਸੇਨ ਵਿਨਾ ਨੀਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਦੁਨ੍ਨੀਹਰਣੀਯਤਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਦਲ਼੍ਹਭਾਵਤੋ. ਅਘਨ੍ਤਿ ਪਾਪਂ ਵਿਯ ਅਰਿਯਜਨੇਹਿ ¶ ਵਿਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਥਜਨਨਤੋ ਅਵਡ੍ਢਿਆਵਹਂ, ਪਾਪਸ੍ਸ ਚ ਵਤ੍ਥੁਭੂਤਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਗਰਹ…ਪੇ… ਅਘਤੋ’’ਤਿ. ਅਸੇਰਿਭਾਵਜਨਕਤਾਯਾਤਿ ਪਰਵਸਤਾਜਨਨਤੋ. ਯਥਾ ਗਿਲਾਨੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਂਵੇਸਨਵੁਟ੍ਠਾਪਨਾਦਿਨਾ ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਸਰੀਰਵੁਤ੍ਤਿਕੋ ਅਸੇਰੀ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਅਸੇਰਿਭਾਵਜਨਕਾ. ਅਵਸਤਾਯਾਤਿ ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਯਥਾ ਪਰੋਸਤਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਰਸ੍ਸ ਵਸਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਵਂ ਸੁਭਸੁਖਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਸੇ ਵਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤੋ. ਅਵਿਧੇਯ੍ਯਤਾਯਾਤਿ ‘‘ਮਾ ਜੀਰਥ, ਮਾ ਮੀਯਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਧਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤੋ. ਪਲੁਜ੍ਜਨਤਾਯਾਤਿ ਬ੍ਯਾਧਿਆਦੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਛਿਜ੍ਜਨਤੋ ਵਿਨਸ੍ਸਨਤੋ. ਤੇਹਿ ਏਵ ਵਾ ਆਬ੍ਯਸਨਤੋ. ਬ੍ਯਸਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਲੋਕਸਦ੍ਦੋ, ਪਸਦ੍ਦੋ ਭੁਸਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਬ੍ਯਾਧਿਆਦੀਹਿ ਚ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਬ੍ਯਸਨਨ੍ਤਿ. ਬ੍ਯਸਨਾਵਹਭਾਵੇਨ ਏਤੀਤਿ ਈਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਬ੍ਯਸਨਹੇਤੂਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਏਦਿਸਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੇਕਬ੍ਯਸਨਾਵਹਤਾਯ ਈਤਿਤੋ’’ਤਿ.

ਉਪਦ੍ਦਵਤੀਤਿ ਉਪਦ੍ਦਵੋ, ਅਨਤ੍ਥਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਅਭਿਭਵਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਰਾਜਦਣ੍ਡਾਦੀਨਂ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਏਦਿਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਵਿਦਿਤਾਨਂ…ਪੇ… ਉਪਦ੍ਦਵਤੋ’’ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਭਯਾਵਹਤੋ, ਅਭਯਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਚ ਖਨ੍ਧਾ ਭਯਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਭਯਾਨਂ…ਪੇ… ਭਯਤੋ’’ਤਿ. ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦੀਹਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਅਨਤ੍ਥੇਹਿ ਉਪਸਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ, ਉਪਸਗ੍ਗਸਦਿਸਤਾਯ ¶ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗੋ. ਉਪਸਗ੍ਗੋਤਿ ਚ ਦੇਵਤੂਪਸਂਹਾਰਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਬ੍ਯਾਧਿਆਦਿਅਨਤ੍ਥੋ. ਸੋ ਅਤ੍ਥਕਾਮੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨੇਕੇਹਿ…ਪੇ… ਉਪਸਗ੍ਗਤੋ’’ਤਿ. ਦੋਸੂਪਸਟ੍ਠਤਾਯਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ, ਸਮ੍ਪਯੋਗਤੋ ਚ ਰਾਗਾਦਿਦੋਸੇਹਿ ਉਪੇਤਤਾਯ. ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ ਲਾਭਾਦਿਹੇਤੁਕਾ ਅਨੁਨਯਪਟਿਘਾ, ਤੇਹਿ, ਬ੍ਯਾਧਿਆਦੀਹਿ ਚ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਤਾ ਪਚਲਿਤਤਾ.

ਉਪਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਵਾ ਪਯੋਗੇਨ. ਸਰਸੇਨਾਤਿ ਸਭਾਵੇਨ. ਪਭਙ੍ਗੁਪਗਮਨਸੀਲਤਾ ਭਿਦੁਰਤਾ. ਸਬ੍ਬਾਵਤ੍ਥਨਿਪਾਤਿਤਾਯਾਤਿ ਰੁਕ੍ਖਫਲਂ ਵਿਯ ਅਤਿਤਰੁਣਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਨਿਪਤਨਸੀਲਤਾਯ. ਅਨਿਪਤਸ੍ਸਪਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸਾਰਤਾਯ ਥਿਰਭਾਵਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤਾਯ. ਥਿਰਞ੍ਹਿ ਧੁਵਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਤਾਯਿਤੁਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਨ ਤਾਯਨੋਤਿ ਅਤਾਯਨੋ, ਤਬ੍ਭਾਵੋ ਅਤਾਯਨਤਾ. ਤਾਣਾਸੀਸਾਯ ਉਪਗਤਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਖੇਮਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਭੀਤਿਯਾ ਉਪਲੀਯਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਲ੍ਲੀਯਿਤੁਂ. ਦੁਕ੍ਖਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਲੇਣਕਿਚ੍ਚਂ. ਜਾਤਿਆਦਿਭਯਾਨਂ ਹਿਂਸਨਂ ਵਿਧਮਨਂ ਭਯਸਾਰਕਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੇਹੀਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ ਬਾਲੇਹਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ. ਰਿਤ੍ਤਤਾਯਾਤਿ ਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾਯ, ਵਿਰਹਿਤਤਾਯਾਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਨ੍ਤੋਸਾਰਾਭਾਵੋ ਰਿਤ੍ਤਤਾ. ਸਾ ਏਵ ਚ ਤੁਚ੍ਛਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਰਿਤ੍ਤਤਾਯੇਵ ਤੁਚ੍ਛਤੋ’’ਤਿ. ਅਪ੍ਪਕਤ੍ਤਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਲਾਮਕਤ੍ਤਾ ਵਾ. ਧੁਵਸਾਰਾਭਾਵਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤ੍ਤਸਾਰਾਭਾਵਂ ਰਿਤ੍ਤਪਦੇਨ ਵਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਮਤ੍ਤਸਾਰਾਭਾਵਮੇਵ ਸੁਞ੍ਞਪਦੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਾਮਿ…ਪੇ… ਸੁਞ੍ਞਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਕੇਨਚਿ ਸਾਮਿਆਦਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੁਞ੍ਞਾ ਏਤੇ, ਏਵਂ ਸਯਮ੍ਪਿ ਅਤਂਸਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਯਞ੍ਚ…ਪੇ… ਅਨਤ੍ਤਤੋ’’ਤਿ. ਨ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਹਿ ਅਨਤ੍ਤਾਤਿ.