📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨੀਪਾਠ

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭ

੧.

ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸ ¶ , ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾਪਭਙ੍ਕਰਾ;

ਲੋਕਮ੍ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਜੋਤਨ੍ਤਿ, ਨਨ੍ਤਵਣ੍ਣਪਭਸ੍ਸਰਾ.

੨.

ਅਨਨ੍ਤਵਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਵਨ੍ਦੇ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਾਰਗੁਂ;

ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਞ੍ਚ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਵਣ੍ਣਭਾਜਨਂ.

੩.

ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਮਹਾਞਾਣੀ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਾਰਞ੍ਞਕੇਸਰੀ;

ਨਦਿ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂਨਾਦਂ, ਸੋਗਤਾਰਞ੍ਞਬ੍ਯਾਪਨਂ.

੪.

ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਂ ਦੀਪਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾਨਾਰਾਸਿਂਵਿਭਾਜਯਂ;

ਓਗਾਯ੍ਹ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨਿ, ਨਵਙ੍ਗਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਨ੍ਤਿ.

੧. ਸਨ੍ਧਿਕਣ੍ਡ

ਸਞ੍ਞਾਰਾਸਿ

ਗਰੁਸਞ੍ਞਾਰਾਸਿ

ਵਣ੍ਣੋ ¶ , ਸਰੋ, ਸਵਣ੍ਣੋ, ਦੀਘੋ, ਰਸ੍ਸੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋ, ਵਗ੍ਗੋ, ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ.

੧. ਅਆਦਯੋ ਤਿਤਾਲੀਸਂ [ਤਿਤਾਲੀਸ (ਬਹੂਸੁ)] ਵਣ੍ਣਾ [ਕ. ੨; ਰੂ. ੨; ਨੀ. ੧, ੨].

ਅਆਦਯੋ ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕ੍ਖਰਾ ਵਣ੍ਣਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅ, ਆ, ਇ, ਈ, ਉ, ਊ, ਏਤ, ਏ, ਓਤ, ਓ. ਕ, ਖ, ਗ, ਘ, ਙ, ਚ, ਛ, ਜ, ਝ, ਞ, ਟ, ਠ, ਡ, ਢ, ਣ, ਤ, ਥ, ਦ, ਧ, ਨ, ਪ, ਫ, ਬ, ਭ, ਮ, ਯ, ਰ, ਲ,ਵ ਸ, ਹ, ਲ਼, ਅਂ. ਅਤ੍ਥਂ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣਾ, ਅਕ੍ਖਰਾਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨਾਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਰੂਪਤ੍ਤਾ ਨਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਖਯਵਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕ੍ਖਰਾ. ‘‘ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਨ ਜੀਰਤੀ’’ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੭੬] ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੨. ਦਸਾਦੋ ਸਰਾ [ਕ. ੩; ਰੂ. ੩; ਨੀ. ੩].

ਤੇਸੁ ਵਣ੍ਣੇਸੁ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦਸ ਵਣ੍ਣਾ ਸਰਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਯਮੇਵ ਲਦ੍ਧਸਰੂਪਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਨ੍ਤਿ ਵਿਰੋਚਨ੍ਤੀਤਿ ਸਰਾ.

੩. ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਸਵਣ੍ਣਾ.

ਤੇਸੁ ਸਰੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇਸਰਾ ਸਵਣ੍ਣਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅ, ਆ ਅਵਣ੍ਣੋ, ਇ, ਈ ਇਵਣ੍ਣੋ, ਉ, ਊ ਉਵਣ੍ਣੋ, ਏਤ, ਏ ਏਤਵਣ੍ਣੋ, ਓਤ, ਓ ਓਤਵਣ੍ਣੋ. ਸਮਾਨੋ ਵਣ੍ਣੋ ਸੁਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਵਣ੍ਣਾ, ਸਰੂਪਾਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਸਮਾਨਂ ਰੂਪਂ ਸੁਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਰੂਪਾ.

੪. ਪੁਬ੍ਬੋ ਰਸ੍ਸੋ [ਕ. ੪; ਰੂ. ੪; ਨੀ. ੪.੨੨].

ਦ੍ਵੀਸੁ ¶ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਵਣ੍ਣੇਸੁ ਯੋ ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਸੋ ਰਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਰਸ੍ਸੇਨ ਕਾਲੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਰਸ੍ਸਾ, ਰਸ੍ਸਕਾਲੋ ਨਾਮ ਅਕ੍ਖਿਦਲਾਨਂ ਉਮ੍ਮਿਸਨਨਿਮ੍ਮਿਸਨਸਮਕਾਲੋ.

ਤਤ੍ਥ ਏਤ, ਓਤ ਇਤਿ ਦ੍ਵੇ ਏਕਪਦਸਂਯੋਗੇ ਪਰੇ ਕ੍ਵਚਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਏਟ੍ਠਿ, ਸੇਟ੍ਠੋ, ਓਟ੍ਠੋ, ਸੋਤ੍ਥਿ.

ਏਕਪਦਸਂਯੋਗੇਤਿ ਕਿਂ? ਪਦਨ੍ਤਰਸਂਯੋਗੇ ਪਰੇ ਰਸ੍ਸਾ ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੂਤਿ. ਮਂ ਚੇ ਤ੍ਵਂ ਨਿਖਣਂ ਵਨੇ, [ਜਾ. ੨.੨੨.੫] ਪੁਤ੍ਤੋ ਤ੍ਯਾਹਂ ਮਹਾਰਾਜ [ਜਾ. ੧.੧.੭].

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਏਕਪਦਸਂਯੋਗੇਪਿ ਵਗ੍ਗਨ੍ਤੇਸੁ ਵਾ ਯ, ਰ, ਲ, ਵੇਸੁ ਵਾ ਪਰੇਸੁ ਰਸ੍ਸਾ ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੂਤਿ. ਏਨ੍ਤਿ, ਸੇਨ੍ਤਿ, ਏਯ੍ਯ, ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਮੇਣ੍ਡੋ, ਸੋਣ੍ਡੋ.

੫. ਪਰੋ ਦੀਘੋ [ਕ. ੫; ਰੂ. ੫; ਨੀ. ੫].

ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਸਵਣ੍ਣੇਸੁ ਯੋ ਯੋ ਪਰੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਸੋ ਦੀਘੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਦੀਘੇਨ ਕਾਲੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦੀਘਾ, ਦੀਘਕਾਲੋ ਨਾਮ ਰਸ੍ਸੇਹਿ ਦਿਗੁਣਕਾਲੋ.

੬. ਕਾਦਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ [ਕ. ੬; ਰੂ. ੮; ਨੀ. ੬].

ਤੇਸੁ ਵਣ੍ਣੇਸੁ ਕਾਦਯੋ ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਵਣ੍ਣਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਯਨ੍ਤੀਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ. ਤੇ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਾ ਅਦ੍ਧਮਤ੍ਤਿਕਾ, ਰਸ੍ਸਯੁਤ੍ਤਾ ਦਿਯਦ੍ਧਮਤ੍ਤਿਕਾ, ਦੀਘਯੁਤ੍ਤਾ ਤਿਯਦ੍ਧਮਤ੍ਤਿਕਾ.

੭. ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਕਾ ਵਗ੍ਗਾ [ਕ. ੭; ਰੂ ੯; ਨੀ. ੭].

ਤੇਸੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਕਾਦਿ-ਮਨ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਞ੍ਚਕਾ ਵਗ੍ਗਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਾਦਿ ¶ ਪਞ੍ਚਕੋ ਕਵਗ੍ਗੋ, ਚਾਦਿ ਚ ਵਗ੍ਗੋ, ਟਾਦਿ ਟਵਗ੍ਗੋ, ਤਾਦਿ ਤਵਗ੍ਗੋ, ਪਾਦਿ ਪਵਗ੍ਗੋ. ਸੇਸਾ ਅਵਗ੍ਗਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ. ਵਣ੍ਣੁਦ੍ਦੇਸੇ ਏਕਟ੍ਠਾਨਿਕਾਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਵਗ੍ਗੇ ਸਮੂਹੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਗ੍ਗਾ.

੮. ਬਿਨ੍ਦੁ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ [ਕ. ੮; ਰੂ. ੧੦; ਨੀ. ੮].

ਅਨ੍ਤੇ ਬਿਨ੍ਦੁਮਤ੍ਤੋ ਵਣ੍ਣੋ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ ਨਾਮ. ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹ ਗਯ੍ਹਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰਿਯਤੀਤਿ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ.

ਗਰੁਸਞ੍ਞਾਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵੁਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਠਾਨਂ, ਕਰਣਂ, ਪਯਤਨਂ [ਰੂ. ੨ (ਪਿਟ੍ਠੇ); ਨੀ ੬ (ਪਿਟ੍ਠੇ); ੨੩ (ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕੇ)].

ਛ ਠਾਨਾਨਿ – ਕਣ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਾਲੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਮੁਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ, ਓਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਾਸਿਕਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਯਤ੍ਥ ‘‘ਅਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਕਣ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਤ੍ਥ ‘‘ਇਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਾਲੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਤ੍ਥ ‘‘ਰਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਮੁਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਤ੍ਥ ‘‘ਸਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਪ੍ਫ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਓਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ. ਨਾਸਪਦੇਸੋ ਨਾਸਿਕਟ੍ਠਾਨਂ.

ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ਉਰਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਿਰਟ੍ਠਾਨਂ, ਜਿਵ੍ਹਾਮੂਲਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿਪਿ ਆਗਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਿਰਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਮੁਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨਮੇਵ. ਜਿਵ੍ਹਾਮੂਲਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਵਣ੍ਣਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਕਰਣਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ – ਜਿਵ੍ਹਾਮੂਲਂ, ਜਿਵ੍ਹੋਪਗ੍ਗਂ, ਜਿਵ੍ਹਗ੍ਗਂ, ਸਕਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ.

ਪਯਤਨਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ – ਸਂਵੁਟਂ, ਵਿਵਟਂ, ਫੁਟ੍ਠਂ, ਈਸਂਫੁਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਰਣਾਨਂ ਸਕਸਕਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਵਰਣਾਦਿਕੋ ਵਿਸੇਸਾਕਾਰੋ ਸਂਵੁਟਾਦਿ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਠਪਦੇਸਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਵਣ੍ਣ, ਕਵਗ੍ਗ, ਹਕਾਰਾ ਕਣ੍ਠਜਾ ਨਾਮ. ਤਾਲੁਮ੍ਹਿ ਜਿਵ੍ਹਾਮਜ੍ਝਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਇਵਣ੍ਣ, ਚਵਗ੍ਗ, ਯਕਾਰਾ ਤਾਲੁਜਾ ਨਾਮ. ਮੁਖਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮੁਦ੍ਧਮ੍ਹਿ ¶ ਜਿਵ੍ਹੋਪਗ੍ਗਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਟਵਗ੍ਗ, ਰ, ਲ਼ਕਾਰਾ ਮੁਦ੍ਧਜਾ ਨਾਮ. ਉਪਰਿ ਦਨ੍ਤਪਨ੍ਤਿਯਂ ਜਿਵ੍ਹਗ੍ਗਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤਵਗ੍ਗ, ਲ, ਸਕਾਰਾ ਦਨ੍ਤਜਾ ਨਾਮ. ਓਟ੍ਠਦ੍ਵਯਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਵਣ੍ਣ, ਪਵਗ੍ਗਾ ਓਟ੍ਠਜਾ ਨਾਮ. ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ ਨਾਸਿਕਜਂ ਨਾਮ. ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਨ੍ਤਾ ਪਨ ਨਾਸਿਕਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਸਕਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ. ਏਕਾਰੋ ਕਣ੍ਠਤਾਲੁਜੋ. ਓਕਾਰੋ ਕਣ੍ਠੋਟ੍ਠਜੋ. ਵਕਾਰੋ ਦਨ੍ਤੋਟ੍ਠਜੋ. ਅਪਿਚ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਾ ਕਣ੍ਠੇਪਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਯਦਾ ਹਕਾਰੋ ਵਗ੍ਗਨ੍ਤੇਹਿ ਵਾ ਯ, ਰ, ਲ, ਵੇਹਿ ਵਾ ਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਉਰਜੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਹੋ, ਤੁਣ੍ਹਿ, ਨ੍ਹਾਤੋ, ਵਿਮ੍ਹਿਤੋ, ਗਯ੍ਹਤੇ, ਵੁਲ੍ਹਤੇ, ਅਵ੍ਹਾਨਂ.

ਕਣ੍ਠਂ ਸਂਵਰਿਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚਾਰਿਤੋ ਅਕਾਰੋ ਸਂਵੁਟੋ ਨਾਮ. ਸਕਸਕਟ੍ਠਾਨ, ਕਰਣਾਨਿ ਵਿਵਰਿਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚਾਰਿਤਾ ਸੇਸਸਰਾ ਚ ਸ, ਹਕਾਰਾ ਚ ਵਿਵਟਾ ਨਾਮ. ਤਾਨਿਯੇਵ ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਫੁਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚਾਰਿਤਾ ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਾ ਫੁਟ੍ਠਾ ਨਾਮ. ਥੋਕਂ ਫੁਸਾਪੇਤ੍ਵਾ ਉਚ੍ਚਾਰਿਤਾ ਯ, ਰ, ਲ, ਵਾ ਈਸਂਫੁਟ੍ਠਾ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਓਟ੍ਠਜੇਸੁ ਤਾਵ ਪਵਗ੍ਗਂ ਵਦਨ੍ਤਾਨਂ ਓਟ੍ਠਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਫੁਸਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਫੁਟ੍ਠਪਯਤਨਿਕਤ੍ਤਾ ਪਵਗ੍ਗਸ੍ਸ. ਉਵਣ੍ਣਂ ਵਦਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਓਟ੍ਠਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਵਿਵਰਣਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਵਿਵਟਪਯਤਨਿਕਤ੍ਤਾ ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੂਤਿ.

ਚੂਲ਼ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇ ਰਸ੍ਸਸਰਾ ਸਂਵੁਟਾ ਨਾਮ, ਸਬ੍ਬੇਦੀਘਸਰਾ ਵਿਵਟਾ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਸਦ੍ਦਸਾਰਤ੍ਥਜਾਲਿਨਿਯਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਕ੍ਕਟਗਨ੍ਥੇ ਚ. ਇਦਂ ਯੁਤ੍ਤਤਰਂ. ਅਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨਿਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ ਸਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨ, ਕਰਣਾਨਿ ਜਹਨ੍ਤਾਪਿ ਪਯਤਨਂ ਨ ਜਹਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਨਾਵਣ੍ਣਾਨਂ ਸਂਸਗ੍ਗੇ ਪਯਤਨਾਨਂ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੋ ਯਦਿ ਣਾ-ਕਾਰਂ ਜਿਵ੍ਹਗ੍ਗੇਨ ਦਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਦਨ੍ਤਜੋ ਨਾ-ਕਾਰੋ ਏਵ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਤੁ-ਕਾਰਞ੍ਚ ਜਿਵ੍ਹੋਪਗ੍ਗੇਨ ਮੁਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨੇ ਕਤ੍ਵਾ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਮੁਦ੍ਧਜੋ ਟੁ-ਕਾਰੋ ਏਵ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਅਕ੍ਖਰਵਿਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਿਯਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ ਮੁਦ੍ਧਜਦਨ੍ਤਜੇਸੁ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਵਾਚਂ ਸਾਵੇਨ੍ਤੇਹਿ ਨਾਮ ਠਾਨ, ਕਰਣ, ਪਯਤਨੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕੁਸਲੇਹਿ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

ਸਿਥਿਲਞ੍ਚ ¶ , ਧਨਿਤਞ੍ਚ, ਦੀਘਂ, ਰਸ੍ਸਂ, ਗਰੁਂ, ਲਹੁਂ;

ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਞ੍ਚ, ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ [ਨੀ. ੯, ੧੦, ੧੧, ੧੨, ੧੩, ੧੪, ੧੫, ੧੬-੧੯, ੨੦, ੨੧ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ].

ਮੁਦੁਨਾ ਵਚੀਪਯੋਗੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਵਗ੍ਗਪਠਮ, ਤਤਿਯ, ਪਞ੍ਚਮਾ ਸਿਥਿਲਾ ਨਾਮ. ਥਦ੍ਧੇਨ ਵਚੀਪਯੋਗੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਵਗ੍ਗਦੁਤਿਯ, ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਧਨਿਤਾ ਨਾਮ. ਦੀਘ, ਰਸ੍ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਦੀਘਾ ਚੇਵ ਸਂਯੋਗਪੁਬ੍ਬਾ ਚ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਨ੍ਤਾ ਚ ਗਰੁਕਾ ਨਾਮ. ਸੇਸਾ ਲਹੁਕਾ ਨਾਮ. ਯਥਾ ਸਦ੍ਦਸਹਿਤੋ ਵਾਤੋ ਮੁਖਛਿਦ੍ਦੇਨ ਬਹਿ ਅਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਨਾਸਸੋਤਾਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਮੁਖਂ ਅਵਿਵਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ ਨਾਮ. ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਨ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ. ਸੇਸਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ. ਪਦਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਨਾਮ. ਪਦਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਵਵਤ੍ਥਿਤਂ ਨਾਮ.

ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵੁਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਲਹੁਸਞ੍ਞਾਰਾਸਿ

ਝੋ, ਲੋ, ਪੋ, ਘੋ, ਗੋ.

੯. ਯੁਵਣ੍ਣਾ [ਇਯੁਵਣ੍ਣਾ (ਬਹੂਸੁ)] ਝਲਾ ਨਾਮਸ੍ਸਨ੍ਤੇ [ਕ. ੫੮; ਰੂ. ੨੯; ਨੀ. ੨੦੫].

ਅਨਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਾ ਕਮੇਨ ਝਲਸਞ੍ਞਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੧੦. ਪਿਤ੍ਥਿਯਂ [ਕ. ੫੯; ਰੂ. ੧੮੨; ਨੀ. ੨੦੬].

ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ਨਾਮਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਾ ਪਸਞ੍ਞਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੧੧. ਘਾ [ਕ. ੬੦; ਰੂ. ੧੭੭; ਨੀ. ੨੦੭].

ਘੋ

¶ , ਆ ਇਤਿ ਦ੍ਵਿਪਦਂ. ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ਆਕਾਰੋ ਘਸਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ.

੧੨. ਗੋ ਸ੍ਯਾਲਪਨੇ [ਕ. ੫੭; ਰੂ. ੭੧; ਨੀ. ੨੧੪].

ਆਲਪਨੇ ਸਿ ਗਸਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ.

ਲਹੁਸਞ੍ਞਾਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਸਙ੍ਕੇਤਰਾਸਿ

੧੩. ਵਿਧਿ ਵਿਸੇਸਨਂ ਯਂ ਤਸ੍ਸ [ਚਂ. ੧.੧.੬; ਪਾ. ੧.੧.੭੨; ਵਿਧਿਬ੍ਬਿਸੇਸਨਨ੍ਤਸ੍ਸ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸੁਤ੍ਤੇ ਯਂ ਵਿਸੇਸਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਧਿ ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਅਤੋ ਯੋਨਂ ਟਾਟੇ’. ਨਰਾ, ਨਰੇ. ਯੋਨਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਟਾਟੇਤਿ ਵਿਧਿ.

੧੪. ਸਤ੍ਤਮਿਯਂ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ [ਰੂ. ੮ (ਪਿਟ੍ਠੇ); ਚਂ. ੧.੧.੭; ਪਾ. ੧.੧.੬੬].

ਸਤ੍ਤਮੀਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪੁਬ੍ਬਵਣ੍ਣਸ੍ਸੇਵ ਵਿਧਿ ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਸਰੋ ਲੋਪੋ ਸਰੇ’. ਲੋਕਗ੍ਗੋ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੫੭].

੧੫. ਪਞ੍ਚਮਿਯਂ ਪਰਸ੍ਸ [ਚਂ. ੧.੧.੮; ਪਾ. ੧.੧.੬੭].

ਪਞ੍ਚਮੀਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਰਸ੍ਸੇਵ ਵਿਧਿ ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਅਤੋ ਯੋਨਂ ਟਾਟੇ’. ਨਰਾ, ਨਰੇ.

੧੬. ਆਦਿਸ੍ਸ [ਚਂ. ੧.੧.੯; ਪਾ. ੧.੧.੫੪].

ਪਰਸ੍ਸ ਸਿਸ੍ਸਮਾਨੋ [ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੋ (ਮੂ)] ਵਿਧਿ ਆਦਿਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਰ ¶ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤੋ ਵਾ’. ਤੇਰਸ.

੧੭. ਛਟ੍ਠਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ [ਚਂ. ੧.੧.੧੦; ਪਾ. ੧.੧.੫੨].

ਛਟ੍ਠੀਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਧਿ ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਰਾਜਸ੍ਸਿ ਨਾਮ੍ਹਿ’. ਰਾਜਿਨਾ.

੧੮. ਙਾਨੁਬਨ੍ਧੋ [ਚਂ. ੧.੧.੧੧; ਪਾ. ੧.੧.੫੩].

ਙਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਆਦੇਸੋ ਛਟ੍ਠੀਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

‘ਗੋਸ੍ਸਾਵਙ’. ਗਵਸ੍ਸਂ.

੧੯. ਟਾਨੁਬਨ੍ਧੋਨੇਕਵਣ੍ਣੋ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ [ਚਂ. ੧.੧.੧੨; ਪਾ. ੧.੧.੫੫; ਟਾਨੁਬਨ੍ਧਾਨੇਕਵਣ੍ਣਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ (ਬਹੂਸੁ)].

ਯੋ ਚ ਟਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਆਦੇਸੋ, ਯੋ ਚ ਅਨੇਕਵਣ੍ਣੋ ਆਦੇਸੋ, ਤਦੁਭਯਂ ਛਟ੍ਠੀਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸੇਵ ਵਣ੍ਣਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਞਾਤਬ੍ਬਂ.

ਟਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ਤਾਵ –

‘ਇਮਸ੍ਸਾਨਿਤ੍ਥਿਯਂ ਟੇ’. ਏਸੁ.

ਅਨੇਕਵਣ੍ਣੇ –

‘ਅਨਿਮਿ ਨਾਮ੍ਹਿ’. ਅਨੇਨ, ਇਮਿਨਾ.

੨੦. ਞਕਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਆਦ੍ਯਨ੍ਤਾ [ਚਂ. ੧.੧.੧੩; ਪਾ. ੧.੧.੪੬].

ਞਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਆਗਮੋ ਚ ਕਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਆਗਮੋ ਚ ਕਮੇਨ ਛਟ੍ਠੀਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚ ਅਨ੍ਤੇ ਚ ਞਾਤਬ੍ਬੋ.

ਞਾਨੁਬਨ੍ਧੇ –

‘ਬ੍ਰੂਤੋ ਤਿਸ੍ਸਿਞ’. ਬ੍ਰਵਿਤਿ.

ਕਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ¶ –

‘ਭੂਸ੍ਸ ਵੁਕ’. ਬਭੁਵ.

੨੧. ਮਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਸਰਾਨਮਨ੍ਤਾ ਪਰੋ [ਚਂ. ੧.੧.੧੪; ਪਾ. ੧.੧.੪੭].

ਮਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਆਗਮੋ ਸਰਾਨਂ ਅਨ੍ਤਸਰਮ੍ਹਾ ਪਰੋ ਹੋਤਿ.

‘ਨਜ੍ਜਾਯੋ ਸ੍ਵਾਮ’. ਨਜ੍ਜਾਯੋ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ‘ਮਂ ਵਾ ਰੁਧਾਦੀਨਂ’. ਰੁਨ੍ਧਤਿ. ‘ਜਰ ਸਦਾਨਮੀਮ ਵਾ’. ਜੀਰਤਿ, ਸੀਦਤਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣੇ ਅਨੇਕਸਰਤਾ ਨਾਮ ਨਦੀ, ਪੁਰਿਸ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਲਿਙ੍ਗਪਦੇਸੁ ਏਵ ਅਤ੍ਥਿ, ਗਮੁ, ਪਚਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਧਾਤੁਪਦੇਸੁ ਨਤ੍ਥਿ. ਸਬ੍ਬਧਾਤੁਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਾਤ੍ਵਨ੍ਤਲੋਪਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਨਜ੍ਜਾਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਈ-ਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤਸਰੋ ਨਾਮ. ਤਤੋ ‘ਨਜ੍ਜਾਯੋ ਸ੍ਵਾਮ’ ਇਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਆ-ਕਾਰਾਗਮੋ. ਰੁਨ੍ਧਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਉ-ਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤਸਰੋ ਨਾਮ, ਤਤੋ ‘‘ਮਂ ਵਾ ਰੁਧਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਬਿਨ੍ਦਾਗਮੋ. ਏਵਂ ਜੀਰਤਿ, ਸੀਦਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ. ਮ੍ਰਮ੍ਮਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ‘‘ਮਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਪਦਾਨਮਨ੍ਤਾ ਪਰੋ’’ਤਿ ਪਾਠੋ, ਸੋ ਸੀਹਲ਼ਪੋਤ੍ਥਕੇਹਿ ਨ ਸਮੇਤਿ.

੨੨. ਵਿਪ੍ਪਟਿਸੇਧੇ [ਚਂ. ੧.੧.੧੬; ਪਾ. ੧.੪.੨].

ਸਮਾਨਵਿਸਯਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਧੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਸੇਧਰਹਿਤੇ ਠਾਨੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਰੋ ਵਿਧਿ ਓਕਾਸਂ ਲਭਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਾ [ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੇ] -ਏਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿਮੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਲੋਪੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਪਰਲੋਪੋ ਓਕਾਸਂ ਲਭਤਿ.

੨੩. ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਨਾਵਯਵੋਨੁਬਨ੍ਧੋ [ਚਂ. ੧.੧.੫].

ਯੋ ਵਣ੍ਣੋ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਅਵਯਵੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਕੇਤਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

‘ਗੋਸ੍ਸਾਵ’ ¶ . ਗਵਸ੍ਸਂ-ਏਤੇਨ ਪਦਰੂਪਵਿਧਾਨੇ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ ਉਪਯੋਗਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਞਾਪੇਤਿ.

੨੪. ਵਣ੍ਣਪਰੇਨ ਸਵਣ੍ਣੋਪਿ.

ਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦੋ ਪਰੋ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਵਣ੍ਣਪਰੋ, ਵਣ੍ਣਪਰੇਨ ਰਸ੍ਸਸਰੇਨ ਸਵਣ੍ਣੋਪਿ ਗਯ੍ਹਤਿ ਸਯਞ੍ਚ, ਅਵਣ੍ਣੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਆ-ਕਾਰੋਪਿ ਗਯ੍ਹਤਿ ਅ-ਕਾਰੋ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣੇਸੁ.

੨੫. ਨ੍ਤੁਵਨ੍ਤੁਮਨ੍ਤਾਵਨ੍ਤੁਤਵਨ੍ਤੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ [ਨ੍ਤੁ ਵਨ੍ਤੁਮਨ੍ਤ੍ਵਾਵਨ੍ਤੁਤਵਨ੍ਤੁ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ (ਬਹੂਸੁ)].

ਨ੍ਤੁਇਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਵਨ੍ਤੁ, ਮਨ੍ਤੁ, ਆਵਨ੍ਤੁ, ਤਵਨ੍ਤੂਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਭੂਤੋ ਨ੍ਤੁਕਾਰੋ ਗਯ੍ਹਤਿ.

‘ਨ੍ਤਨ੍ਤੂਨਂ ਨ੍ਤੋ ਯੋਮ੍ਹਿ ਪਠਮੇ’. ਗੁਣਵਨ੍ਤੋ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਯਾਵਨ੍ਤੋ, ਭੁਤ੍ਤਵਨ੍ਤੋ.

ਸਙ੍ਕੇਤਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਸਨ੍ਧਿਵਿਧਾਨ

ਅਥ ਸਨ੍ਧਿਵਿਧਾਨਂ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਲੋਪੋ, ਦੀਘੋ, ਰਸ੍ਸੋ, ਵੁਦ੍ਧਿ, ਆਦੇਸੋ, ਆਗਮੋ, ਦ੍ਵਿਭਾਵੋ, ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ.

ਲੋਪਰਾਸਿ

੨੬. ਸਰੋ ਲੋਪੋ ਸਰੇ [ਕ. ੧੨; ਰੂ. ੧੩; ਨੀ. ੩੦].

ਲੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਲੋਪੋ. ਸਰੇ ਪਰੇ ਸਰੂਪੋ ਵਾ ਅਸਰੂਪੋ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬੋ ਸਰੋ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ.

ਸਰੂਪੇ ਤਾਵ –

ਅਵਣ੍ਣੇ-ਲੋਕਗ੍ਗੋ ¶ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੫੭], ਭਵਾਸਵੋ, [ਧ. ਸ. ੧੧੦੨] ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੋ [ਧ. ਸ. ੧੧੦੨], ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ [ਵਿਭ. ੯੪੯].

ਇਵਣ੍ਣੇ-ਮੁਨਿਨ੍ਦੋ, ਮੁਨੀਰਿਤੋ, ਵਰਵਾਦੀਰਿਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ [ਵਿਭ. ੨੧੯].

ਉਵਣ੍ਣੇ-ਬਹੂਪਕਾਰੋ [ਜਾ. ੧.੨੨.੫੮੮], ਬਹੁਕਾ ਊਮਿ ਬਹੂਮਿ, ਸਰਭੁਯਾ ਊਮਿ ਸਰਭੂਮਿ, ਸਰਭੁਯਾ ਉਦਕਂ ਸਰਭੂਦਕਂ.

ਅਸਰੂਪੇ –

ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ [ਵਿਭ. ੨੧੯], ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ, ਭਵੇਸਨਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫], ਭਵੋਘੋ [ਧ. ਸ. ੧੧੫੬], ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ [ਪਾਰਾ. ੩੮੧], ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ [ਵਿਭ. ੯੪੯], ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠਂ, ਦਿਟ੍ਠੋਘੋ [ਧ. ਸ. ੧੧੫੬], ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ [ਮਹਾਵ. ੯], ਪੁਤ੍ਤਾ ਮਤ੍ਥਿ [ਧ. ਪ. ੬੨], ਉਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖੋ [ਪਾਚਿ. ੪੦੨], ਅਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ [ਧ. ਪ. ੩੦੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਲੋਪਰਾਸਿ.

੨੭. ਪਰੋ ਕ੍ਵਚਿ [ਕ. ੧੩; ਰੂ. ੧੫; ਨੀ. ੩੧].

ਪੁਬ੍ਬਸਰਮ੍ਹਾ ਸਰੂਪੋ ਵਾ ਅਸਰੂਪੋ ਵਾ ਪਰੋ ਸਰੋ ਕ੍ਵਚਿ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ.

ਸਰੂਪੇ ਤਾਵ –

ਤਂ ਕਦਾਸ੍ਸੁ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੪੪ ਆਦਯੋ; ਤਂ ਕੁਦਸ੍ਸੁ], ਕੁਦਾਸ੍ਸੁ ਨਾਮ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ [ਧ. ਪ. ੩੭੬], ਯਦਾਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੪੭੪], ਤਦਾਸ੍ਸੁ ਕਣ੍ਹਂ ਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧.੨੯] -ਕਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਮਹਾਕਣ੍ਹਗੋਣਂ, ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਹੀਨਾ, ਮਾਸ੍ਸੁ ¶ ਕੁਜ੍ਝ ਰਥੇਸਭ, ਸਤ੍ਥਹਾਰਕਂ ਵਾਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਸੇਯ੍ਯ [ਪਾਰਾ. ੧੬੭, ੧੭੧], ਆਗਤਾਤ੍ਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਸੋਤੁਕਾਮਾਤ੍ਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਮਾਯ੍ਯੋ ਏਵਰੂਪਮਕਾਸਿ, ਪਪਂ ਅਵਿਨ੍ਦੁਂ [ਜਾ. ੧.੧.੨] -ਪਵਡ੍ਢਂ ਆਪਂ ਲਭਿਂਸੂਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਨਾਲਂ ਕਬਲ਼ਂ ਪਦਾਤਵੇ [ਜਾ. ੧.੧.੨੭] -ਪ+ਆਦਾਤਵੇਤਿ ਛੇਦੋ, ਗਣ੍ਹਿਤੁਨ੍ਤਤ੍ਥੋ, ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਰੂਪਂ, ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ-ਦੀਘੋ, ਅਗ੍ਗੀਵ ਤਪ੍ਪਤਿ, ਇਤ੍ਥੀਵ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਦੀਵ ਸਨ੍ਦਤਿ, ਮਾਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਿਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਯੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ [ਚੂਲ਼ਵ. ੩੯੯] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਸਰੂਪੇ –

ਇਤਿਸ੍ਸ [ਪਾਚਿ. ੪੬੫], ਇਤਿਪਿ [ਪਾਰਾ. ੧], ਅਸ੍ਸਮਣੀਸਿ [ਪਾਰਾ. ੧੩੫], ਅਕਤਞ੍ਞੂਸਿ [ਧ. ਪ. ੩੮੩], ਵਨ੍ਦੇਹਂ, ਸੋਹਂ, ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ [ਮਹਾਵ. ੨੪੨], ਛਾਯਾਵ ਅਨਪਾਯਿਨੀ [ਧ. ਪ. ੨], ਮਾਦਿਸੇਸੁ ਕਥਾਵ ਕਾ, ਕਿਨ੍ਨੁਮਾਵ ਸਮਣਿਯੋ ਮਧੁਵਾ ਮਞ੍ਞਤਿ ਬਾਲੋ [ਧ. ਪ. ੬੯], ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ [ਵਿਭ. ੨੧੯], ਦ੍ਵੇਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਾ [ਅ. ਨਿ. ੨.੩], ਤਯੋਮੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਾ [ਅ. ਨਿ. ੩.੧੭] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਕਤਮਾ ਚਾਨਨ੍ਦ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ [ਅ. ਨਿ. ੧੦.੬੦].

ਇਤਿ ਪਰਲੋਪਰਾਸਿ.

੨੮. ਨ ਦ੍ਵੇ ਵਾ.

ਦ੍ਵੇ ਪੁਬ੍ਬਪਰਸਰਾ ਕ੍ਵਚਿ ਲੋਪਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਅਮਤਂ ਪਦਂ [ਧ. ਪ. ੨੧], ਕੋ ਇਮਂ ਪਥਵਿਂਵਿਚੇਸ੍ਸਤਿ [ਧ. ਪ. ੪੪].

ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਵੇਵ? ਸੋਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ [ਵਿਭ. ੨੧੯], ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ [ਵਿਭ. ੨੧੯],

ਵਾਤਿ ਕਿਂ ¶ ? ਕੋਮਂ ਵਸਲਿਂ ਪਰਾਮਸਿਸ੍ਸਤਿ.

ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵਸਨ੍ਧਿਕਣ੍ਡਾਵਸਾਨਾ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕ੍ਵਚਿਸਦ੍ਦੋ, ਵਾਸਦ੍ਦੋ ਚ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੇ. ਤਤ੍ਥ ਕ੍ਵਚਿਸਦ੍ਦੋ ਨਾਨਾਪਯੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਾਸਦ੍ਦੋ ਏਕਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਾਨਾਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਲੋਪਨਿਸੇਧੋ.

੨੯. ਪਰਸਰਸ੍ਸ.

ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਮ੍ਹਾ ਪਰਸਰਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਤ੍ਵਂਸਿ [ਪੇ. ਵ. ੪੭; ਜਾ. ੨.੨੨.੭੬੪], ਚਨ੍ਦਂਵ ਵਿਮਲਂ ਸੁਦ੍ਧਂ [ਧ. ਪ. ੪੧੩; ਸੁ. ਨਿ. ੬੪੨], ਚਕ੍ਕਂਵ ਵਹਤੋ ਪਦਂ [ਧ. ਪ. ੧], ਹਲਂਦਾਨਿ ਪਕਾਸਿਤੁਂ [ਮਹਾਵ. ੮], ਕਿਨ੍ਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯਂ, ਚੀਵਰਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਸਰਲੋਪਰਾਸਿ.

੩੦. ਸਂਯੋਗਾਦਿ ਲੋਪੋ.

ਸਂਯੋਗਸ੍ਸ ਆਦਿਭੂਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋ ਕ੍ਵਚਿ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪੁਪ੍ਫਂਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ [ਪਾਰਾ. ੩੬] – ਇਧ ਪੁਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਰਲੋਪੋ, ਏਵਂਸ ਤੇ ਆਸਵਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪], ਸਚੇ ਭੁਤ੍ਤੋ ਭਵੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਸਾਜੀਵੋ ਗਰਹਿਤੋ ਮਮ [ਮਿ. ਪ. ੬.੧.੫] - ਅਸ੍ਸ+ਆਜੀਵੋਤਿ ਛੇਦੋ, ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਸਰੂਪਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਲੋਪੋ – ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ [ਪਾਚਿ. ੩੨੬], ਅਗ੍ਯਾਹਿਤੋ, ਵੁਤ੍ਯਸ੍ਸ, ਵਿਤ੍ਯਾਨੁਭੂਯਤੇ, ਏਕਸਤਂ ਖਤ੍ਯਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੫੯੪], ਰਤ੍ਯੋ, ਰਤ੍ਯਾ, ਰਤ੍ਯਂ, ਸਕ੍ਵਾਹਂ ਮਾਰਿਸ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੬੮], ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਰੂਪਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ਕਿਂ? ਤਿਤ੍ਥ੍ਯਾ ਪੁਥੁਸੋ ਵਦਨ੍ਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੭], ਚਤੁਤ੍ਥ੍ਯਨ੍ਤਂ, ਛਟ੍ਠੁਨ੍ਤਂ, ਚਕ੍ਖ੍ਵਾਬਾਧਂ, ਵਤ੍ਥ੍ਵੇਤ੍ਥ.

ਇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਲੋਪਰਾਸਿ.

੩੧. ਲੋਪੋ.

ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਰੇ ਪਰੇ ਤਾਵ –

ਏਵਾਹਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਨ [ਬੁ. ਵਂ. ੨.੨੭], ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਂ ਅਦਾਸਹਂ-ਅਦਾਸਿਂ+ਅਹਨ੍ਤਿ ਛੇਦੋ, ਬਿਨ੍ਦੁਲੋਪੋ, ਪੁਨ ਪੁਬ੍ਬਸਰਲੋਪੋ, ਤੁਯ੍ਹਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਮੁਨਿ, ਤੁਯ੍ਹੇਵੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੭੮], ਤਾਸਾਹਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ [ਪਾਚਿ. ੭੦੯], ਤੇਸਾਹਂ ਏਵਂ ਵਦਾਮਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨੇਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਸਮਣ ਤ੍ਵੇਵ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੫੩ ਸਮਣ ਤੇਵ], ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਤ੍ਵੇਵ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੫੮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਤੇਵ] -ਤ੍ਵਂ+ਏਵਾਤਿ ਛੇਦੋ, ਵਿਦੂਨਗ੍ਗਮਿਤਿ.

ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਪਰੇ –

ਤਂ ਤੁਯ੍ਹਮੂਲੇ ਪਟਿਦੇਸੇਮਿ.

ਗਾਥਾਯਂ –

ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਦਸ੍ਸਨਂ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੧੧], ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨਂ [ਧ. ਪ. ੧੮੩], ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਪਟਿਪਾਟਿ, ਧਾਤੁਆਯਤਨਾਨ ਚ [ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ].

ਮਾਗਮੇ ਪਰੇ –

ਗਰੁਲ਼ੋ ਉਰਗਾਮਿਵ [ਜਾ. ੧.੪.੧੨੪ ਸੁਪਣ੍ਣੋ], ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਹਤਾਮਿਵ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੮], ਆਲੋਕੋ ਪਸ੍ਸਤਾਮਿਵ [ਸੁ. ਨਿ. ੭੬੯], ਬਕੋ ਕਕ੍ਕਟਕਾਮਿਵ [ਜਾ. ੧.੧.੩੮], ਨਭਂ ਤਾਰਕਿਤਾਮਿਵ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯੮੯ ਤਾਰਾਚਿਤਾਮਿਵ], ਪਦੁਮਂ ¶ ਹਤ੍ਥਗਤਾਮਿਵ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੩੩੬] -ਏਤੇਸੁ ਮਾਗਮੇ ਬਿਨ੍ਦੁਲੋਪੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਪੁਬ੍ਬਸਰਦੀਘੋ ਚ.

ਤਥਾ ਸਂਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਬਿਨ੍ਦੁਲੋਪੇ ਅਨ੍ਤਸਰਦੀਘੋ –

ਸਾਰਾਗੋ, ਸਾਰਤ੍ਤੋ, ਅਵਿਸਾਹਾਰੋ, ਸਾਰਮ੍ਭੋ, ਸਾਰਦ੍ਧੋ, ਸਾਕੇਤਂ ਨਗਰਂ, ਸਾਧਾਰਣਂ, ਸਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਾਮੀ.

ਸਮਾਸੇ ਤੁਮਨ੍ਤਮ੍ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਂ –

ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਬਿਨ੍ਦੁਲੋਪਰਾਸਿ.

੩੨. ਸ੍ਯਾਦਿਲੋਪੋ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸੇਕਸ੍ਸ.

ਵਿਚ੍ਛਾਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਵਿਭਤ੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤੇ ਕਤੇ ਪੁਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸ ਸ੍ਯਾਦਿਲੋਪੋ ਹੋਤਿ.

ਏਕੇਕਂ, ਏਕੇਕਾਨਿ, ਏਕੇਕੇਨ, ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਮਾਗਮੇ –

ਏਕਮੇਕਂ, ਏਕਮੇਕਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਸ੍ਯਾਦਿਲੋਪਰਾਸਿ.

ਅਪ੍ਪਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

੩੩. ਤਦਮਿਨਾਦੀਨਿ [ਚਂ. ੫.੨.੧.੨੭; ਪਾ. ੬.੩.੧੦੯; ਮੁ. ੨.੩੪; ਕਾ. ੨.੨੭].

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ, ਤਦਮਿਨਾਦੀਨਿ ਪਦਰੂਪਾਨਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਪਾਤਨੇਨ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਰਲੋਪੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ –

ਲਾਬੁ=ਅਲਾਬੁ ¶ , ਪਿਧਾਨਂ=ਅਪਿਧਾਨਂ, ਦ੍ਵਾਰਂ ਪਿਦਹਿਤ੍ਵਾ=ਅਪਿਦਹਿਤ੍ਵਾ, ਗਿਨਿ=ਅਗ੍ਗਿਨਿ, ਰਤ੍ਨਂ=ਰਤਨਂ, ਨ੍ਹਾਨਂ=ਨਹਾਨਂ, ਅਸ੍ਨਾਤਿ=ਅਸਨਾਤਿ, ਹਨ੍ਤਿ=ਹਨਤਿ, ਹਨ੍ਤਿ ਕੁਦ੍ਧੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ [ਅ. ਨਿ. ੭.੬੪], ਫਲਂ ਵੇ ਕਦਲਿਂ ਹਨ੍ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੪.੬੮], ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਾਪੁਰਿਸਂ ਹਨ੍ਤਿ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਬਹੁਵਚਨਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਕ੍ਕੋਸਮਾਨਾ ਤਿਬ੍ਬਾਹਿ, ਹਨ੍ਤਿ ਨੇਸਂ ਵਰਂ ਵਰਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੩੭੦].

ਇਵਣ੍ਣਲੋਪੇ –

ਆਰਾਮਰੁਕ੍ਖਚੇਤ੍ਯਾਨਿ=ਚੇਤਿਯਾਨਿ [ਧ. ਪ. ੧੮੮], ਅਥਤ੍ਥੇਕਸਤਂ ਖਤ੍ਯਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੫੯੪] =ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਤਿਥ੍ਯਾ ਪੁਥੁਸੋ ਵਦਨ੍ਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੭]. ਤਿਥ੍ਯਾ ਪੁਥੁਸੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੮] =ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ. ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤੋ=ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤੋ, ਉਤ੍ਰਸ੍ਤੋ=ਉਤ੍ਰਾਸਿਤੋ, ਸ੍ਨੇਹੋ=ਸਿਨੇਹੋ, ਕ੍ਲੇਸਵਤ੍ਥੂਨਿ=ਕਿਲੇਸਵਤ੍ਥੂਨਿ, ਕ੍ਰਿਯਾ=ਕਿਰਿਯਾ, ਪ੍ਲਵਨ੍ਤਿ=ਪਿਲਵਨ੍ਤਿ.

ਉਵਣ੍ਣਲੋਪੇ –

ਪਦ੍ਧਾਨਿ=ਪਦੁਮਾਨਿ, ਉਸ੍ਮਾ=ਉਸੁਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਂਯੋਗਾਦਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਲੋਪੋ ਚ –

ਪੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਵਧੋ ਦੁਖੋ, ਮਾਤਿਘੋ ਲਭਤੇ ਦੁਖਂ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਾ ਕਾਮਾ ਦੁਖਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਮਪਰਂ ਦੁਖਂ [ਜਾ. ੨.੧੯.੧੧੮], ਸੇਖੋ=ਸੇਕ੍ਖੋ, ਅਪੇਖਾ=ਅਪੇਕ੍ਖਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਖੋ=ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪੇਕ੍ਖੋ [ਮਹਾਵ. ੭੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਰੇਨ ਸਹ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਲੋਪੋ –

ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ [ਅ. ਨਿ. ੬.੫੮], ਅਕ੍ਖਾਤਿ=ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਤਿ=ਘਾਯਤਿ, ਅਭਿਞ੍ਞਾ=ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ, ਪਰਿਞ੍ਞਾ=ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਅਧਿਟ੍ਠਾ=ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ, ਪਤਿਟ੍ਠਾ=ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ, ਆਵੀਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ [ਮਹਾਵ. ੧੩੪] ¶ , ਅਸ੍ਸਵਨਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ [ਮਹਾਵ. ੮], ਵਿਪਾਕੋ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ [ਪਟ੍ਠਾ. ੩.੧.੯੮], ਦਸਾਹਪਰਮਤਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ [ਪਾਰਾ. ੪੬੨], ਨਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭੋਜਨਤ੍ਥਾ, ਤਿਲੋਦਨੋ ਹੇਹਿਤਿ [ਜਾ. ੧.੮.੧], ਵਿਸਸੇਨੋਵ ਗਾਰਯ੍ਹੋ, ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਰੁਕ੍ਖਰੋਪਕਾ [ਜਾ. ੧.੩.੫੪] =ਵਿਸਸੇਨੋਵਾਤਿ ਏਵਂਨਾਮਕੋ ਰਾਜਾ ਏਵ, ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਦੂਰਮਾਯਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੧.੩.੨੮] – ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦਰਸ੍ਸ, ਪਿਤੁ ਅਤ੍ਥਾ ਚਨ੍ਦਵਤੀ [ਜਾ. ੧.੯.੬੬], ਉਪਾਦਾਰੂਪਂ, ਅਨੁਪਾਦਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਉਪਨਿਧਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਸਂਵਿਧਾਵਹਾਰੋ, ਯਾਤਿ=ਯਾਯਤਿ, ਵਾਤਿ=ਵਾਯਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ=ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ=ਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ, ਪਹਾਤਿ=ਪਹਾਯਤਿ, ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ=ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਯੋ, ਸੁਹਦੋ=ਸੁਹਦਯੋ=ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਲੋਪੋ,

ਮੁਖਰੋ=ਮੁਖਖਰੋ, ਵਾਚਾਕਰਣੋ=ਵਾਕ੍ਕਰਣੋ, ਵਾਚਾਪਥੋ=ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋ=ਵਾਸ੍ਸ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਖੋ=ਏਵਂ ਵਿਯ ਖੋ=ਵਿਸ੍ਸ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਦੀਘੋ ਚ ਯਲੋਪੋ ਚ.

ਲੋਲੁਪੋ, ਮੋਮੁਹੋ, ਕੁਕ੍ਕੁਚੋ, ਸੁਸੁਖੋ, ਰੋਰੁਵੋਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਨ ਅਤਿਸਯਤ੍ਥਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪਦਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਅਕ੍ਖਰਲੋਪੋ.

ਪਦਲੋਪੋ ਆਦਿਮਜ੍ਝਨ੍ਤੇਸੁ –

ਦਤ੍ਤੋ=ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਅਸ੍ਸੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤੋ ਰਥੋ=ਅਸ੍ਸਰਥੋ, ਰੂਪਭਵੋ=ਰੂਪਂ, ਅਰੂਪਭਵੋ=ਅਰੂਪਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਲੋਪਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਦੀਘ, ਰਸ੍ਸਰਾਸਿ

ਅਥ ¶ ਦੀਘ, ਰਸ੍ਸਾ ਦੀਪਿਯਨ੍ਤੇ.

੩੪. ਸੇਸਾ ਦੀਘਾ.

ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ. ਲੁਤ੍ਤੇਹਿ ਵਾ ਆਦੇਸਕਤੇਹਿ ਵਾ ਵਣ੍ਣੇਹਿ ਸੇਸਾ ਰਸ੍ਸਸਰਾ ਕ੍ਵਚਿ ਦੀਘਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਪੁਬ੍ਬਲੁਤ੍ਤੇ ਤਾਵ –

ਤਤ੍ਰਾਯਮਾਦਿ ਭਵਤਿਂ [ਧ. ਪ. ੩੭੫], ਤਤ੍ਰਾਭਿਰਤਿਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ [ਧ. ਪ. ੮੮; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੯੮], ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਸਦ੍ਧੀਧ ਵਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੮੩], ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚੂਭਯਂ [ਧ. ਪ. ੪੦੪; ਸੁ. ਨਿ. ੬੩੩], ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੯], ਤਥੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਵਰਂ ਅਦੇਸਯਿ [ਖੁ. ਪਾ. ੬.੧੩], ਤੇਸਂ ਵੂਪਸਮੋ ਸੁਖੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਰਲੁਤ੍ਤੇ –

ਅਜਿਤਾਤਿ ਭਗਵਾ ਅਵੋਚ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੩੯, ੧੦੪੧], ਸੁਮੇਧੋ ਸਾਜਾਤੋ ਚਾਤਿ, ਰੁਪ੍ਪਤੀਤਿ ਰੂਪਂ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯], ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਾਧੂਤਿਪਤਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍ਵਾ [ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪ ਕਾਲ਼ਯਕ੍ਖਿਨੀਵਤ੍ਥੁ], ਕਿਂਸੂਧ ਵਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੮੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬਿਨ੍ਦੁਲੁਤ੍ਤੇ –

ਤਾਸਾਹਂ [ਪਾਚਿ. ੭੦੯], ਤੇਸਾਹਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੧੩].

ਆਦੇਸੇਸੁ –

ਮ੍ਯਾਯਂਧਮ੍ਮੋ [ਮਹਾਵ. ੭], ਸ੍ਵਾਹਂ [ਪੇ. ਵ. ੪੮੫], ਵਿਤ੍ਯਾਨੁਭੂਯਤੇ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯਦਿਪਿ ਇਮਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਉਪਰਿਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਲੁਤ੍ਤਾਦੇਸੇਸੁ ਪਨ ਨਿਚ੍ਚਮਿਵ ਦੀਘਸਿਦ੍ਧਿਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੩੫. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਦੀਘਰਸ੍ਸਾ [ਕ. ੨੫, ੨੬; ਨੀ. ੩੫, ੩੬, ੬੪, ੭੧, ੧੬੫, ੧੭੯].

ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ¶ ਪਰੇ ਰਸ੍ਸਦੀਘਾਨਂ ਕ੍ਵਚਿ ਦੀਘ, ਰਸ੍ਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਵਿਧਿ ਨਾਮ ਗਾਥਾਵਸੇਨ ਵਾ ਆਗਮਵਸੇਨ ਵਾ ਵਚਨਸੁਖਵਸੇਨ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸੁਖਵਸੇਨ ਵਾ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਗਾਥਾਵਸੇਨ ਤਾਵ –

ਮਧੁਵਾਮਞ੍ਞਤਿ ਬਾਲੋ [ਧ. ਪ. ੬੯], ਖਨ੍ਤੀ ਚ ਸੋਵਚਸ੍ਸਤਾ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੧੦], ਏਵਂ ਗਾਮੇ ਮੁਨੀ ਚਰੇ [ਧ. ਪ. ੪੯], ਸਕ੍ਕੋ ਉਜੂ ਚ ਸੁਹੁਜੂ ਚ [ਖੁ. ਪਾ. ੯.੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਆਗਮੇ –

ਉਰਗਾਮਿਵ [ਜਾ. ੧.੭.੩੦], ਅਰਹਤਾਮਿਵ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੮], ਪਸ੍ਸਤਾਮਿਵ [ਸੁ. ਨਿ. ੭੬੯] ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਗਾਥਾਵਸੇਨਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਵਚਨਸੁਖਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਸੁਖਞ੍ਚ ਪੁਰਿਮੇ ਸੇਸਦੀਘੇਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਵਚਨਸੁਖੇ –

ਛਾਰਤ੍ਤਂ ਮਾਨਤ੍ਤਂ [ਚੂਲ਼ਵ. ੯੭], ਪਕਟ੍ਠਂ ਵਚਨਂ ਪਾਵਚਨਂ, ਪਾਸਾਦੋ, ਪਾਕਾਰੋ, ਪਾਵਸ੍ਸਿ ਮੇਘੋ, ਨਗਰਂ ਪਾਵਿਸਿ, ਪਾਵੇਕ੍ਖਿ, ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਪਾਟਿਪਦੋ, ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ [ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੫੮੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬੁਦ੍ਧਿਸੁਖਂ ਨਾਮ ਪਦਚ੍ਛੇਦਞਾਣਸੁਖਂ. ਤਤ੍ਥ –

ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ [ਪਾਰਾ. ੧], ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਚਕ੍ਖੁਮਾਸ੍ਸ ਯਥਾ ਅਨ੍ਧੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬਿਨ੍ਦੁਲੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਾਰਾਗੋ, ਸਾਰਤ੍ਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਦ੍ਧਟਾਨਿਯੇਵ.

ਇਤਿ ਦੀਘਰਾਸਿ.

ਰਸ੍ਸਸਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿ ¶ ਗਾਥਾਵਸੇਨ ਤਾਵ –

ਯਿਟ੍ਠਂਵਹੁਤਂਵ ਲੋਕੇ [ਧ. ਪ. ੧੦੮], ਭੋਵਾਦਿ ਨਾਮ ਸੋ ਹੋਤਿ [ਧ. ਪ. ੩੯੬; ਸੁ. ਨਿ. ੬੨੫], ਯਥਾਭਾਵਿ ਗੁਣੇਨ ਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਆਗਮੇ ਯ, ਰ, ਦਾਗਮੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਰਸ੍ਸੋ –

ਯਥਯਿਦਂ [ਅ. ਨਿ. ੧.੧-੪], ਤਥਯਿਦਂ, ਯਥਰਿਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗਵਾ, ਤਥਰਿਵ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ, ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸਮਾਚਰੇ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੧੨], ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤੋ ਮਯਾ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੯੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਂਯੋਗਰਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਬਹੁਲਂ ਲਬ੍ਭਤਿ –

ਅਕ੍ਕਮੋ, ਪਰਕ੍ਕਮੋ, ਅਕ੍ਖਾਤੋ, ਅਞ੍ਞਾ, ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਭਗਵਾ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਸੁਗਤ, ਅਤ੍ਥਰਣਂ, ਅਪ੍ਫੋਟੇਤਿ, ਅਲ੍ਲਿਯਤਿ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਆਭਸ੍ਸਰੋ, ਪਭਸ੍ਸਰੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭਿਮ੍ਹਿ ਵਸਿਮ੍ਹਿ [ਪਾਰਾ. ੨੦੩-੨੦੪].

ਤਾ, ਤੋਪਚ੍ਚਯੇਸੁਪਿ ਰਸ੍ਸੋ –

ਕਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੁਤਾ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੁਤਾ, ਕਞ੍ਞਤੋ, ਨਦਿਤੋ, ਵਧੁਤੋ.

ਸਮਾਸੇ –

ਇਤ੍ਥਿਪੁਮਂ, ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ, ਇਤ੍ਥਿਭਾਵੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਰਸ੍ਸਰਾਸਿ.

ਦੀਘ, ਰਸ੍ਸਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਵੁਦ੍ਧਿਰਾਸਿ

ਅਥ ¶ ਵੁਦ੍ਧਿਸਨ੍ਧਿ ਦੀਪਿਯਤੇ.

੩੬. ਯੁਵਣ੍ਣਾਨਮੇਓ ਲੁਤ੍ਤਾ [ਕ. ੧੪; ਰੂ. ੧੬; ਨੀ. ੩੪].

ਲੁਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਸਰਮ੍ਹਾ ਵਾ ਪਰਸਰਮ੍ਹਾ ਵਾ ਸੇਸਾਨਂ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਾਨਂ ਕਮੇਨ ਏ, ਓਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਪਰਇਵਣ੍ਣੇ –

ਬਨ੍ਧੁਸ੍ਸੇਵ ਸਮਾਗਮੋ, ਅਤੇਵ ਮੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯੮੮], ਵਾਤੇਰਿਤਂ, ਜਿਨੇਰਿਤਂ.

ਪਰਉਵਣ੍ਣੇ –

ਗਙ੍ਗੋਦਕਂ, ਪਤ੍ਤਂ ਵੋਦਕਂ ਕਤ੍ਵਾ [ਚੂਲ਼ਵ. ੩੭੬], ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੭੫੪] ਨੋਪੇਤਿ ਵੇਦਗੂ [ਮਹਾਨਿ. ੬], ਉਦਕੋਮਿਵ ਜਾਤਂ.

ਕ੍ਰਿਯਾਪਦੇਸੁ –

ਵੇਤਿ, ਅਪੇਤਿ, ਉਪੇਤਿ, ਅਪੇਕ੍ਖਾ, ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪੁਬ੍ਬਇਵਣ੍ਣੇ –

ਰਥੇਸਭੋ, ਜਨੇਸਭੋ, ਮੁਨੇਲਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ- ਤਤ੍ਥ ਰਥੀਨਂ ਆਸਭੋ ਜੇਟ੍ਠਕੋਤਿ ਰਥੇਸਭੋ, ਰਥੀਨਨ੍ਤਿ ਰਥਵਨ੍ਤਾਨਂ ਰਥਰੁਲ਼੍ਹਾਨਂ ਯੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਜਨੀਨਂ ਆਸਭੋ ਜਨੇਸਭੋ, ਜਨੀਨਨ੍ਤਿ ਜਨਵਨ੍ਤਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰਾਨਂ. ਮੁਨੀਨਂ ਆਲਯੋ ਵਿਹਾਰੋ ਮੁਨੇਲਯੋ.

ਪੁਬ੍ਬਉਵਣ੍ਣੇ –

ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਇਤ੍ਥੀ ਸੋਤ੍ਥਿ, ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੋਤ੍ਥਿ, ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਮਙ੍ਗਲਂ.

ਵੁਦ੍ਧਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਆਦੇਸਸਨ੍ਧਿ

ਅਥਾਦੇਸਸਨ੍ਧਿ ¶ ਦੀਪਿਯਤੇ.

੩੭. ਯਵਾ ਸਰੇ [ਕ. ੧੮, ੧੯, ੨੧, ੪੫; ਨੀ. ੪੪, ੪੬, ੪੭, ੫੧, ੫੮].

ਸਰੇ ਪਰੇ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਾਨਂ ਯ, ਵਾਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਇਵਣ੍ਣੇ –

ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਵੁਤ੍ਯਸ੍ਸ [ਧ. ਪ. ੩੭੬], ਸਬ੍ਬਾ ਵਿਤ੍ਯਾਨੁਭੂਯਤੇ, ਕ੍ਯਾਹਂ ਅਪਰਜ੍ਝਾਮਿ [ਪਾਰਾ. ੩੮੩] – ਇਧ ਪਠਮਂ ਬਿਨ੍ਧੁਲੋਪੋ, ਸੁਤਾ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾਤ੍ਯਤ੍ਥ, ਸੁਤਾ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾਤ੍ਯਮ੍ਹਾ [ਜਾ. ੨.੨੧.੧੪੯], ਞਾਤੋ ਸੇਨਾਪਤੀਤ੍ਯਾਹਂ [ਜਾ. ੨.੨੧.੯੪], ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ [ਪਾਰਾ. ੪੧੧], ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਚਨੀਯਂ [ਦੀਘਨਿਕਾਯੇ], ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍ਵਾ, ਪਚ੍ਚਾਹਰਤਿ [ਪਾਰਾ. ੩੦੫-੩੦੭], ਪਚ੍ਚੇਤਿ, ਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਚ੍ਚੇਤਿ, ਅਚ੍ਚਯੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੧], ਅਚ੍ਚਾਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਖਣ੍ਡੋ [ਜਾ. ੧.੭.੩੩] – ਅਤਿਰੇਕੋ ਅਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਖਣ੍ਡੋਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਅਪੁਚ੍ਚਣ੍ਡਤਾ – ਅਪੁਤਿਅਣ੍ਡਤਾਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ, ਜਚ੍ਚਘਾਨਕੋ, ਜਚ੍ਚੇਲ਼ਕੋ, ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਬ੍ਭੇਤਿ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੯੧], ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ ਅਜ੍ਝਾਗਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਇਤਿਸ੍ਸ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ [ਪਾਚਿ. ੪੬੫], ਅਤਿਸਿਗਣੋ, ਅਧੀਰਿਤਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਇਚ੍ਚੇਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਇਤਿ, ਪਤਿ, ਅਤਿਪੁਤਿ, ਜਾਤਿ, ਅਭਿ, ਅਧਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਇਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਯਤ੍ਤਂ, ‘ਤਵਗ੍ਗ, ਵਰਣਾਨ’…ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਯਮ੍ਹਿ ਤਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਂ, ‘ਵਗ੍ਗ, ਲ, ਸੇਹਿ ਤੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ, ਅਭਿ, ਅਧਿਸਦ੍ਦੇਸੁ ਪਨ ‘ਚਤੁਤ੍ਥਦੁਤਿਯੇਸ੍ਵੇਸ’…ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਗ੍ਗਚਤੁਤ੍ਥਾਨਂ ਤਤਿਯਤ੍ਤਂ.

ਉਵਣ੍ਣੇ ¶ –

ਚਕ੍ਖ੍ਵਾਬਾਧਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਾਤ੍ਵਾਕਾਸਿ [ਮ. ਨਿ. ੨.੩੦੮], ਵਤ੍ਥ੍ਵੇਤ੍ਥ ਵਿਹਿਤਂ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਦ੍ਵਾਕਾਰੋ [ਮਹਾਵ. ੯], ਮਧ੍ਵਾਸਵੋ [ਪਾਚਿ. ੩੨੮], ਅਨ੍ਵਯੋ, ਅਨ੍ਵੇਤਿ, ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੋ [ਮਹਾਵ. ੨੬, ੬੨], ਸ੍ਵਾਕਾਰੋ [ਮਹਾਵ. ੯], ਬਹ੍ਵਾਬਾਧੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੮. ਏਓਨਂ [ਕ. ੧੭, ੧੮; ਰੂ. ੧੯, ੨੦; ਨੀ. ੪੩, ੪੪].

ਸਰੇ ਪਰੇ ਏ, ਓਨਂ ਯ, ਵਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕ੍ਯਸ੍ਸ ਬ੍ਯਪਥਯੋ ਅਸ੍ਸੁ [ਸੁ. ਨਿ. ੯੬੭], ਕ੍ਯਸ੍ਸੁ ਇਧ ਗੋਚਰਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੯੬੭] -ਕੇ+ਅਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਬ੍ਯਪਥਯੋਤਿ ਵਚਨਪਥਾ, ਯਥਾ ਨਾਮਂ ਤਥਾ ਝਸ੍ਸ-ਚੇ+ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਛੇਦੋ, ਤ੍ਯਾਹਂ ਏਵਂ ਵਦੇਯ੍ਯਂ [ਮ. ਨਿ. ੧.੩੦], ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਪਹੀਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਤ੍ਯਾਹਂ ਮਹਾਰਾਜ [ਜਾ. ੧.੧.੭], ਪਬ੍ਬਤ੍ਯਾਹਂ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੯੭], ਅਧਿਗਤੋ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ [ਮਹਾਵ. ੭], ਯ੍ਯਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਜਾ, ਯ੍ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ, ਯ੍ਯਸ੍ਸੁ ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਸਮਣੇ-ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠੇਪਿ ਵਚਨਸਦ੍ਦੇ ਯੇ+ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦਬੁਦ੍ਧਿਸੁਖਤ੍ਥਂ ‘ਯ੍ਯਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਪੋਤ੍ਥਕਾਰੋਪਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ, ਯਥਾ ਤਂ? ‘ਯਦਾਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ’ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੪੭੪] ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਕ੍ਵਤ੍ਥੋਸਿ ਜੀਵਿਤੇਨ ਮੇ, ਯਾਵਤਕ੍ਵਸ੍ਸ ਕਾਯੋ, ਤਾਵਤਕ੍ਵਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਮੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੫], ਅਥ ਖ੍ਵਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਥਿ ਖ੍ਵੇਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੩], ਯ੍ਵਾਹਂ, ਸ੍ਵਾਹਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਸੋ ਅਹਂ ਵਿਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੯੪], ਸੋ ਅਹਂ ਭਨ੍ਤੇ.

੩੯. ਯੁਵਣ੍ਣਾਨਮਿਯਙਉਵਙ [ਮੋਗ. ੫-੧੩੬ (ਯੁਵਣ੍ਣਾਨ ਮਿਯਙੁਵਙ ਸਰੇ)].

ਸਰੇ ਪਰੇ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਨ੍ਤਾਨਂ ਪਦਾਨਂ ਇਯਙ, ਉਵਙਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਙਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਅਨ੍ਤਾਦੇਸਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

ਇਧ ¶ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਰੂਪਦ੍ਵਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

ਇਵਣ੍ਣੇ –

ਤਿਯਨ੍ਤਂ ਤ੍ਯਨ੍ਤਂ – ਤਤ੍ਥ ਤਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤ੍ਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘ਯਵਾ ਸਰੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁ. ਅਗ੍ਗਿਯਾਗਾਰੇ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇ, ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਤ੍ਥੇ [ਮਹਾਵ. ੩੭] ਚਤੁਤ੍ਥ੍ਯਤ੍ਥੇ, ਪਞ੍ਚਮਿਯਤ੍ਥੇ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਤ੍ਥੇ, ਪਥਵਿਯਾਕਾਸੋ ਪਥਬ੍ਯਾਕਾਸੋ, ਵਿਯਞ੍ਜਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਵਿਯਾਕਤੋ ਬ੍ਯਾਕਤੋ, ਵਿਯਾਕਂਸੁ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ, ਵਿਯਤ੍ਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ, ਵਿਯੂਲ਼੍ਹੋ ਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਿਯੇਤਿ ਅਜ੍ਝੇਤਿ, ਪਤਿਯੇਤਿ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਪਤ੍ਤਿਯਾਯਤਿ ਵਾ, ਪਰਿਯਙ੍ਕੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ, ਵਿਪਰਿਯਾਸੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਇਧ ਏਕਰੂਪਂ ਹੋਤਿ – ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ, ਪਰਿਯਾਯੋ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਰਿਸਦ੍ਦੇ ਰਸ੍ਸ ਲਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਇਸ੍ਸ ‘ਯਵਾ ਸਰੇ’ਤਿ ਯਤ੍ਤੇ ਕਤੇ ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ.

ਉਵਣ੍ਣੇ –

ਭਿਕ੍ਖੁਵਾਸਨੇ, ਸਯਮ੍ਭੁਵਾਸਨੇ, ਇਧਪਿ ਰੂਪਦ੍ਵਯਂ ਲਬ੍ਭਤਿ – ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ=ਦ੍ਵਙ੍ਗਿਕਂ, ਭੁਵਾਦਿਗਣੋ=ਭ੍ਵਾਦਿਗਣੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੦. ਵਿਤਿਸ੍ਸੇਵੇ ਵਾ [ਰੂ. ੩੩ (ਪਿਟ੍ਠੇ)].

ਏਵਸਦ੍ਦੇ ਪਰੇ ਇਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਇ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਵੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਇਤ੍ਵੇਵ ਚੋਰੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋ, ਸਮੁਦ੍ਦੋਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ [ਉਦਾ. ੪੫] ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਹਾਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤ੍ਵੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਹਾਸਮ੍ਮਤੋਤ੍ਵੇਵ ਪਠਮਂ ਅਕ੍ਖਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੩੧], ਇਸਿਗਿਲਿਤ੍ਵੇਵ ਸਮਞ੍ਞਾ ਅਹੋਸਿ [ਮ. ਨਿ. ੩.੧੩੩].

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਇਚ੍ਚੇਵਤ੍ਥੋ, ਸਮੁਦ੍ਦੋਤੇਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ¶ ਏਵਸਦ੍ਦੇ ਪਰੇ ਅਞ੍ਞਤਿ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਂ. ਵਿਲਪਤ੍ਵੇਵ ਸੋ ਦਿਜੋ [ਜਾ. ੧.੬.੧੦੩], ਅਨੁਸੇਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਕਾਮਰਾਗੋ, ਅਨੁਸੇਤ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਰੂਪਰਾਗੋ – ਅਨੁਸੇਤਿ+ਏਵ+ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਛੇਦੋ, ਹੋਤ੍ਵੇਵ ਕਾਰਿਯਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਹੋਤੇਵ ਵਾ.

੪੧. ਏਓਨਮ ਵਣ੍ਣੇ [ਕ. ੨੭; ਰੂ ੩੯; ਨੀ. ੬੬, ੧੬੩-੪].

ਸਰਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭੂਤੇ ਵਣ੍ਣੇ ਪਰੇ ਏ, ਓਨਂ ਅਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਏਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਮ, ਦਾਗਮੇਸ੍ਵੇਵ ਹੋਤਿ.

ਅਕਰਮ੍ਹਸ ਤੇ ਕਿਚ੍ਚਂ [ਜਾ. ੧.੪.੨੯] – ਅਕਰਮ੍ਹਸੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਯਾਚਕਮਾਗਤੇ [ਜਾ. ੧.੭.੫੮; ੨.੨੨.੨੨੬੧], ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਗਤੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੭੮੩], ਯਮਾਹੁ ਨਤ੍ਥਿ ਵੀਰਿਯਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੨.੧੮.੧੬੨] – ਯੇ+ਆਹੁਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਕਦਸ੍ਸੁ – ਕੇ+ਅਸ੍ਸੁ, ਯਦੇਵ ਤੇ ਜਾਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਦੇਵ ਤੇ ਜਰਾਨਿਸ੍ਸਿਤਾਯੇ+ਏਵ, ਤੇ+ਏਵਾਤਿ ਛੇਦੋ, ਸ੍ਵੇ ਭਵੋ ਸ੍ਵਾਤਨਂ [ਪਾਰਾ. ੨੨] – ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਦੀਘੋ.

ਓਮ੍ਹਿ –

ਸ ਸੀਲਵਾ [ਧ. ਪ. ੮੪], ਸ ਪਞ੍ਞਵਾ, ਸ ਵੇ ਕਾਸਾਵਮਰਹਤਿ [ਧ. ਪ. ੧੦], ਏਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ [ਧ. ਪ. ੫], ਦਿਨ੍ਨਮਾਸਿ ਜਨਿਨ੍ਦੇਨ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੬੧ (ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਹਾਤਿ ਜਨਿਨ੍ਦੇਨ)] – ਦਿਨ੍ਨੋ+ਆਸੀਤਿ ਛੇਦੋ, ਮਗ੍ਗਮਤ੍ਥਿ [ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮੯] – ਮਗ੍ਗੋ+ਅਤ੍ਥਿ, ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੧.੪੭], ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਮੇਵ ਚ [ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੨੨੫], ਸਙ੍ਘੋ ਪਬ੍ਬਤਮਿਵ, ਸਦ੍ਦੋ ਚਿਚ੍ਚਿਟਮਿਵ, ਹਿਯ੍ਯੋ ਭਵੋ ਹਿਯ੍ਯਤ੍ਤਨਂ, ਪਾਤੋ ਅਸਨਂ ਪਾਤਰਾਸੋ, ਪਾਤਮਨੁਸਿਟ੍ਠੋ, ਕਕੁਸਨ੍ਧ ਕੋਣਾਗਮਨੋ, ਥੇਰ ਵਾਦਾਨਮੁਤ੍ਤਮੋ – ਕਕੁਸਨ੍ਧੋਤਿ ਚ ਥੇਰੋਤਿ ਚ ਛੇਦੋ, ਥੇਰਵਾਦੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ¶ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇਪਿ ਹੋਤਿ. ਤੁਵਞ੍ਚ ਧਨੁਸੇਖ ਚ [ਜਾ. ੧.੧੬.੨੩੯], ਪਚ੍ਚਯਮਹਾਪਦੇਸੋ ਹੇਸ, ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਏਸ, ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਭੇਦੋ ਏਸ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੨. ਗੋਸ੍ਸਾਵਙ [ਕ. ੨੨, ੭੮; ਰੂ. ੨੮; ਨੀ. ੫੨, ੨੨੯].

ਸਰੇ ਪਰੇ ਗੋਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਙ ਹੋਤਿ.

ਗੋ ਚ ਅਸ੍ਸੋ ਚ ਗਵਾਸ੍ਸਂ.

ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਪਿ. ਸਗਵਚਣ੍ਡੋ [ਅ. ਨਿ. ੪.੧੦੮], ਪਰਗਵਚਣ੍ਡੋ.

ਅਪ੍ਪਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਅਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ, ਓਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਪੁਥੁਭੂਤੋ-ਪੁਥੂਤਿ ਵਾ ਏਕੋ ਪਾਟਿਪਦਿਕੋ, ਪੁਥੁਨਾ ਪੁਥੁਨੀਤਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਪੇਕ੍ਖਿਯਾਨੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਯਾਨਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਅਨੁਮੋਦਿਯਾਨੋ, ਮਰੀਚਿਕੂਪਮਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨੋ, ਮਾ ਮਂ ਪਿਸਾਚਾ ਖਾਦਨ੍ਤੁ, ਜੀਵ ਤ੍ਵਂ ਸਰਦੋਸਤਂ [ਜਾ. ੧.੨.੯], ਰਤ੍ਤਿਦਿਵੋਵ ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੋ, ਮਾਨੁਸਂ ਸਰਦੋਸਤਂ-ਵਸ੍ਸਸਤਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੧], ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ-ਤਂ ਤਂ ਦਿਸਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਪਰੋਸਤਂ, ਪਰੋਸਹਸ੍ਸਂ, ਅਞ੍ਞੋਞ੍ਞਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ, ਪੋਨੋਪੁਞ੍ਞਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ, ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ ਤਣ੍ਹਾ-ਪੁਨੋਤਿ ਵਾ ਏਕੋ ਨਿਪਾਤੋ, ਪੁਨੋ ਤਸ੍ਸ ਮਹੇ ਸਿਨੋ, ਪੁਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾਨ, ਨ ਚ ਦਾਨਿ ਪੁਨੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਮ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਮੋ, ਨ ਪੁਨੋ ਅਮਤਾਕਾਰਂ, ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਮੁਖਂ ਤਵ [ਅਪ. ਥੇਰੀ ੨.੨.੨੩੫].

ਇਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ, ਉਤ੍ਤਂ, ਏਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਤਦਮਿਨਾਪੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ-ਤਂ ਏਤਂ ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਕਿਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ¶ ਸਕਦਾਗਾਮੀ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਭਾਵੋ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ, ਏਵੁਮਂ – ਏਵਂ+ਇਮਨ੍ਤਿ ਛੇਦੋ, ਤ੍ਵਂ ਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਾਮੁਨੇ, ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਵਿਦੂ ਇਸੇ.

ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਂ, ਓਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਮਾਤਿਤੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦੩], ਪਿਤਿਤੋ, ਮਾਤਿਪਕ੍ਖੋ, ਪਿਤਿਪਕ੍ਖੋ, ਮਾਤਿਘੋ [ਜਾ. ੨.੧੯.੧੧੮], ਪਿਤਿਘੋ, ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਧਨਂ [ਪਾਰਾ. ੩੪], ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਧਨਂ, ਅਪਿ ਨੋ ਲਚ੍ਛਸਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਾਪੇਥ, ਕਥਂ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਾਪੇਥ, ਸੋਤੁਕਾਮਤ੍ਥ ਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਨ ਨੋ ਸਮਂ ਅਤ੍ਥਿ [ਖੁ. ਪਾ. ੬.੩], ਨ ਹਿ ਨੋ ਸਙ੍ਕਰਨ੍ਤੇਨ [ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭੨], ਨਤ੍ਥਿ ਨੋ ਕੋਚਿ ਪਰਿਯਾਯੋ [ਜਾ. ੧.੫.੧੧੦ (ਨ ਹਿ ਨੋ ਕੋਚਿ ਪਰਿਯਾਯੋ)] – ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਨੁਸਦ੍ਦੋ ਏਕਂਸਤ੍ਥੇ, ਸੋਸਿਤੋ ਸੋਤਤ੍ਤੋ ਚੇਵ [ਜਾ. ੧.੧.੯੪ ਸੋਤਤ੍ਤੋ ਸੋਸਿਨ੍ਦੋ ਚੇਵ; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੭] – ਸੁਟ੍ਠੁ ਸੀਤਲੋ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੋਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਜਮ੍ਬੁਨਦਿਯਾ ਜਾਤਂ ਜਮ੍ਬੋਨਦਂ.

ਏਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਂ –

ਓਕਨ੍ਦਾਮਸਿ ਭੂਤਾਨਿ, ਪਬ੍ਬਤਾਨਿ ਵਨਾਨਿ ਚ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੭੩] – ਅਵਕਨ੍ਦਾਮਸੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਯਂ ਕਰੋਮਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ, ਤਦਜ੍ਜ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸਾਮ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੦], ਇਧ ਹੇਮਨ੍ਤਗਿਮ੍ਹਿਸੁ [ਧ. ਪ. ੨੮੬], ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਿਸੁ, ਚੇਤੇਹਿ ਚੇਤਪੁਤ੍ਤਿਹਿ [ਚਰਿਯਾ. ੧.੧੦੬] – ਚੇਤਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਥੋ.

ਓਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ –

ਮਨੁਞ੍ਞਂ, ਨ ਤੇਨਤ੍ਥਂ ਅਬਨ੍ਧਿਸੁ [ਜਾ. ੧.੬.੭] – ਸੋ ਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਅਬਨ੍ਧਿ ਨ ਲਭੀਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਅਵ੍ਹਾਯਨ੍ਤੁ ਸੁ ਯੁਦ੍ਧੇਨ [ਜਾ. ੨.੨੨.੮੭੧] – ਸੋ ¶ ਪਹਾਰਵਚਨੇਨ ਮਂ ਅਵ੍ਹਯਨ੍ਤੋਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਅਪਿ ਨੁ ਹਨੁਕਾ ਸਨ੍ਤਾ [ਜਾ. ੧.੧.੧੪੬] – ਨੋ ਹਨੁਕਾ ਏਕਨ੍ਤਂ ਖਿਨ੍ਨਾ ਦੁਕ੍ਖਪਤ੍ਤਾਤ੍ਯਤ੍ਥੋ.

ਵਿਕਾਰਸਨ੍ਧਿਪਿ ਆਦੇਸਸਨ੍ਧਿਰੂਪਤ੍ਤਾ ਇਧ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ.

ਇਤਿ ਸਰਾਦੇਸਰਾਸਿ.

ਕਵਗ੍ਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵਗ੍ਗਾਵਗ੍ਗਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਆਦੇਸੋ ਦੀਪਿਯਤੇ.

੪੩. ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ.

ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗੇਹਿ ਚ ਲ, ਸੇਹਿ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਯ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਤੇ ਏਵ ਵਗ੍ਗ ਲ, ਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ, ਯ-ਕਾਰੋ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਨਿਪਚ੍ਚਤੀਤਿ ਨਿਪਕੋ, ਨਿਪਕਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਨੇਪਕ੍ਕਂ, ਵਿਪਾਕੋ ਏਵ ਵੇਪਕ੍ਕਂ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾਕ੍ਕਂ, ਵਾਕ੍ਯਂ ਵਾ. ਪਮੁਖੇ ਸਾਧੁ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ – ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤੇ ਕਤੇ ਆਦਿਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮਤ੍ਤਂ, ਸੁਭਗਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਭਗ੍ਗਂ, ਦੋਭਗ੍ਗਂ, ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਭੋਗ੍ਗਂ, ਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਗ੍ਗਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਚਭਾਵੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾਚ੍ਚਂ, ਵੁਚ੍ਚਤੇ, ਪਚ੍ਚਤੇ, ਵਣਿਜਾਨਂ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾਣਿਜ੍ਜਂ, ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਭੋਜ੍ਜਂ, ਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਜ੍ਜਂ.

੪੪. ਤਵਗ੍ਗਵਰਣਾਨਂ ਯੇ ਚਵਗ੍ਗਬਯਞਾ [ਕ. ੨੬੯, ੪੧; ਨੀ. ੧੦੪, ੧੦੬, ੧੧੯, ੧੨੧-੫].

ਆਦੇਸਭੂਤੇ ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਭੂਤੇ ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇ ਵਾ ਯ-ਕਾਰੇ ਪਰੇ ਤਵਗ੍ਗਾਨਂਵ, ਰ, ਣਾਨਞ੍ਚ ਚਵਗ੍ਗ, ਬ, ਯ, ਞਾਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ.

ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞੋ, ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞਾ, ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞਂ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਏਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਂ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ [ਪਾਰਾ. ੪੧੧] ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ‘ਯਵਾ ਸਰੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਉਦਾਹਟਾਨਿ.

ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ¶ ਭਾਵੋ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਚ੍ਚਂ, ਤਥਸ੍ਸ ਭਾਵੋਤਚ੍ਛਂ, ਯਜ੍ਜੇਵਂ-ਯਦਿ+ਏਵਂ, ਨਜ੍ਜੋ, ਨਜ੍ਜਾ, ਨਜ੍ਜਂ, ਸੁਹਦਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਹਜ੍ਜਂ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਜ੍ਜਂ, ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ [ਧ. ਸ. ੧੬੦], ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਬੋਜ੍ਝਾ, ਬੋਧਿਯਾ ਵਾ, ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਬੋਜ੍ਝਂ, ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਪੋਨੋਪੁਞ੍ਞਂ, ਥਨਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਥਞ੍ਞਂ.

ਪਵਗ੍ਗੇ ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਂ –

ਵਪ੍ਪਤੇ, ਲੁਪ੍ਪਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ, ਉਸਭਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਓਸਬ੍ਭਂ, ਲਭਿਯਤੇਤਿ ਲਬ੍ਭਂ, ਲਬ੍ਭਤੇ, ਗਾਮੇ ਹਿਤਂ ਗਮ੍ਮਂ, ਓਪਮ੍ਮਂ, ਸੋਖੁਮ੍ਮਂ, ਆਗਮ੍ਮ, ਉਪਗਮ੍ਮ, ਗਮਿਯਤੇਤਿ ਗਮ੍ਮੋ, ਏਵਂ ਦਮ੍ਮੋ, ਰਮ੍ਮੋ, ਗਮ੍ਮਤੇ, ਰਮ੍ਮਤੇ.

‘ਤਵਗ੍ਗ ਵਰਣਾਨ…’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਯਮ੍ਹਿ ਰਸ੍ਸ ਯਤ੍ਤਂ –

ਕਯ੍ਯਤੇ ਕਰਿਯਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਅਰਿਯੋ.

‘ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ’ਤਿ ਲਤੋ ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਂ –

ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ, ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ, ਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ.

‘ਤਵਗ੍ਗਵਰਣਾਨ…’ਨ੍ਤਿ ਯਮ੍ਹਿ ਵਸ੍ਸ ਬਤ੍ਤਂ –

ਪੁਥਬ੍ਯਾ, ਪੁਥਬ੍ਯਂ, ਭਾਤੁ ਅਪਚ੍ਚਂ ਭਾਤਬ੍ਯੋ, ਕੋਰਬ੍ਯੋ, ਦਿਵੇ ਭਵਂ ਦਿਬ੍ਬਂ ਦਿਬ੍ਯਂ.

‘ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ’ਤਿ ਸਤੋ ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਂ –

ਰਹਸਿ ਭਵਂ ਰਹਸ੍ਸਂ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਸੋਵਚਸ੍ਸਂ, ਦੋਵਚਸ੍ਸਂ-ਮਨੋਗਣਤ੍ਤਾ ਮਜ੍ਝੇ ਸਾਗਮੋ, ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਭਸ੍ਸਂ, ਆਦਿਸ੍ਸ=ਆਦਿਸਿਤ੍ਵਾ, ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ=ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ, ਉਪਵਸ੍ਸ=ਉਪਵਸਿਤ੍ਵਾ, ਸਮ੍ਫੁਸ੍ਸ=ਸਮ੍ਫੁਸਿਤ੍ਵਾ, ਤੁਸ੍ਸਤਿ, ਦੁਸ੍ਸਤਿ, ਨਸ੍ਸਤਿਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੫. ਤਥਨਰਾਨਂ ¶ ਟਠਣਲਾ [ਰੂ. ੩ (ਪਿਟ੍ਠੇ)].

ਤਾਦੀਨਂ ਟਾਦਿਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਤਸ੍ਸ ਟਤ੍ਤਂ –

ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ, ਪਟਗ੍ਗਿ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਪਟਿਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਬ੍ਯਾਵਟੋ, ਉਦਾਹਟੋ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਥਸ੍ਸ ਠਤ੍ਤਂ –

ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ [ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੭], ਸਙ੍ਖਤਟ੍ਠੋ [ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੭], ਅਟ੍ਠਿਂਕਤ੍ਵਾ ਸੁਣੇਯ੍ਯ [ਜਾ. ੨.੧੭.੯੨], ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨਸ੍ਸ ਣਤ੍ਤਂ –

ਗਾਮਂ ਨੇਤੀਤਿ ਗਾਮਣਿ, ਸੇਨਂ ਨੇਤੀਤਿ ਸੇਨਾਣਿ, ਪਣਿਧਿ, ਪਣਿਧਾਨਂ, ਪਣਿਹਿਤਂ, ਪਣਾਮੋ, ਪਰਿਣਾਮੋ, ਓਣਾਮੋ, ਉਣ੍ਣਾਮੋ, ਕਰਣੀਯਂ, ਕਰਣਂ, ਞਾਣਂ, ਤਾਣਂ, ਪਮਾਣਂ, ਸਰਣਂ, ਗਹਣਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਰਸ੍ਸ ਲਤ੍ਤਂ –

ਪਲਿਘੋ, ਪਲਿਬੋਧੋ, ਪਲਿਪਨ੍ਨੋ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ, ਤਲੁਣੋ ਤਰੁਣੋ, ਕਲੁਨਂ ਪਰਿਦੇਵਯਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੫੧], ਮਹਾਸਾਲੋ, ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨੀ, ਨਯਸਾਲਿਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ.

ਇਦਾਨਿ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਕਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਂ –

ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਨੇਕ੍ਖਮੋ, ਰਾਜਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਖਤ੍ਤਾ, ਕਤ੍ਤਾ ਵਾ.

ਦਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਸਦਤ੍ਥਪਸੁਤੋ ਸਿਯਾ [ਧ. ਪ. ੧੬੬].

ਯਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ –

ਸਯਂ ਰਟ੍ਠਂ ਹਿਤ੍ਵਾਨ, ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਂ ਦਦਾਤੀਤਿ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਿਯੋ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨਿਕੋ, ਸਿਪ੍ਪਲਿਵਨੇ ਵਸਤੀਤਿ ਸਿਪ੍ਪਲਿਵਨਿਯੋ ਸਿਪ੍ਪਲਿਵਨਿਕੋ, ਕੁਮਾਰਿਯਾ ਕੁਮਾਰਿਕਾ.

ਖਸ੍ਸ ਗਤ੍ਤਂ –

ਏਲ਼ਮੂਗੋ ਏਲ਼ਮੂਖੋ.

ਗਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਂ –

ਲੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਲੋਕੋ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਅਭਿਸਜ੍ਜੇਤੀਤਿ ਭਿਸਕ੍ਕੋ, ਕੁਲੂਪਕੋ ਕੁਲੂਪਗੋ, ਖੀਰੂਪਕੋ ਖੀਰੂਪਗੋ, ਗੀਵੂਪਕਂ ਗੀਵੂਪਗਂ.

ਘਸ੍ਸ ਹਤ੍ਤਂ –

ਸੀਘਜਵਤਾਯ ਸੀਹੋ.

ਚਸ੍ਸ ਛਤ੍ਤਂ –

ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਰਂਸਿਯੋ ਨਿਚ੍ਛਰਨ੍ਤਿ-ਨਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਛਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਂ –

ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਹਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੧੪] -ਛਾਹਂ+ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਛੇਦੋ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ.

ਜਸ੍ਸ ਦਤ੍ਤਂ –

ਪਰਸੇਨਂ ਜਿਨਾਤੀਤਿਪਸ੍ਸੇਨਦੀ-ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਰਲੋਪੋ, ਰਸ੍ਸ ਪਰਰੂਪਂ.

ਯਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜਾਯਤੀਤਿ ਨਿਯੋ, ਨਿਯਕੋ ਵਾ, ਨਿਯਂ ਪੁਤ੍ਤਂ.

ਞਸ੍ਸਣਤ੍ਤਂ – ¶

ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਪਣ੍ਣਾਸਂ ਪਞ੍ਞਾਸਂ. ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿ ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ.

ਨਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਨਾਮਮਤ੍ਤਂ ਨ ਨਾਯਤਿ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨ ਨਾਯਰੇ [ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨੮] – ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਂ –

ਨਿਯਕੋ ਨਿਯਤੋ.

ਥਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਨਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣੋ, ਨਿਤ੍ਥਰਣਂ, ਨੇਤ੍ਥਾਰਂ.

ਨਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਜਿਨੋ, ਪਿਨੋ, ਲਿਨੋ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਿਨੋ, ਪਲ਼ਿਨੋ, ਮਲਿਨੋ, ਸੁਪਿਨੋ, ਪਹੀਨੋ, ਧੁਨੋ, ਪੁਨੋ, ਲੁਨੋ, ਆਹੁਨਂ, ਪਾਹੁਨਂ.

ਦਸ੍ਸ ਡਤ੍ਤਂ –

ਛਵਡਾਹੋ, ਦਿਸਾਡਾਹੋ, ਕਾਯਡਾਹੋ.

ਲ਼ਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਪਰਿਲ਼ਾਹੋ, ਆਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਛਵਂ ਦਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਲ਼ਹਨਂ, ਸੁਸਾਨਂ.

ਤਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਸੁਗਤੋ, ਤਥਾਗਤੋ, ਕੁਸਿਤੋ, ਉਦਤਿ ਪਸਵਤੀਤਿ ਉਤੁ.

ਧਸ੍ਸ ਦਤ੍ਤਂ –

ਏਕਮਿਦਾਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਮਯਂ [ਮ. ਨਿ. ੧.੫੦੧] -ਇਧਾਤਿ ਵਾ ਨਿਪਾਤੋ.

ਹਤ੍ਤਞ੍ਚ ¶ –

ਸਾਹੁ ਦਸ੍ਸਨਮਰਿਯਾਨਂ [ਧ. ਪ. ੨੦੬], ਸਂਹਿਤਂ, ਵਿਹਿਤਂ, ਪਿਹਿਤਂ, ਅਭਿਹਿਤਂ, ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਂ, ਪਣਿਹਿਤਂ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਵਿਦਹਤਿ, ਪਿਦਹਤਿ.

ਨਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ –

ਉਪਞ੍ਞਾਸੋ=ਉਪਨ੍ਯਾਸੋ, ਞਾਯੋ=ਨ੍ਯਾਯੋ-ਨਿਚ੍ਚਂ ਏਤਿ ਫਲਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਞਾਯੋ, ਞੇਯ੍ਯਂ=ਨੇਯ੍ਯਂ.

ਯਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਥੇਨਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਥੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਰਾਧਿਨਨ੍ਤਿ ਥੇਰਾਧੇਯ੍ਯਂ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਰਾਧੇਯ੍ਯਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ.

ਪਸ੍ਸ ਫਤ੍ਤਂ –

ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ.

ਬਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਸਮ੍ਬਹੁਲਂ=ਸਮ੍ਪਹੁਲਂ, ਬਹੁਸਨ੍ਤੋ ਨ ਭਰਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੯੮] =ਪਹੁ ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਭਰਤਿ.

ਭਸ੍ਸ ਫਤ੍ਤਂ –

ਅਨਨ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਤੋਪਫਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੯੯].

ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ –

ਚਿਰਪ੍ਪਵਾਸਿਂ [ਧ. ਪ. ੨੧੯], ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਭਿਨ੍ਨਂ [ਧ. ਪ. ੩੨੬].

ਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਤਂ –

ਦੀਘਾਵੁ ਕੁਮਾਰੋ [ਮਹਾਵ. ੪੫੯] =ਦੀਘਾਯੁ ਕੁਮਾਰੋ, ਆਯੁਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਆਵੁਧਂ=ਆਯੁਧਂ, ਆਯੁ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ‘ਆਵੁਸੋ’ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਕਸਾਵੋ=ਕਸਾਯੋ, ਕਾਸਾਵਂ=ਕਾਸਾਯਂ, ਸਾਲਿਂ ਲੁਨਾਤੀਤਿ ਸਾਲਿਲਾਯਕੋ, ਤਿਣਲਾਯਕੋ.

ਲਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਂ ¶ –

ਨੀਲਂ ਜਲਂ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾ, ਜਲਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਲਨ੍ਤਿ ਅਰਞ੍ਜਰੋ, ਸਸ੍ਸਤਂ ਪਰੇਤਿ, ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਪਰੇਤਿ-ਪਲੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ –

ਪਿਪਾਸਤਿ ਪਿਵਾਸਤਿ.

ਬਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਬ੍ਯਾਕਤੋ, ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ, ਦਿਬ੍ਬਂ, ਦਿਬ੍ਬਤਿ, ਸਿਬ੍ਬਤਿ, ਕੁਬ੍ਬਤਿ, ਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ, ਕ੍ਰੁਬ੍ਬਤਿ, ਕ੍ਰੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ, ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਵਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਬਾਲੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਸ੍ਸ ਛਤ੍ਤਂ –

ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਂ-ਅਵਸਿਟ੍ਠਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ‘‘ਦਿਬ੍ਬਾ ਸਦ੍ਦਾ ਨਿਚ੍ਛਰਨ੍ਤਿ, ਰਂਸਿਯੋ [ਵਿ. ਵ. ੭੩੦] ਨਿਚ੍ਛਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਸ੍ਸ ਛਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਪਤ੍ਤਂ ਉਪਨਾਮੇਨ੍ਤਿ [ਮਹਾਵ. ੬੪], ‘‘ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਨਂ ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਅਰਿਯਾਨ ਯਾਚਨਾ [ਜਾ. ੧.੭.੫੯]’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਹਸ੍ਸ ਘਤ੍ਤਂ –

ਨਿਚ੍ਚਂ ਦਹਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਦਾਘੋ, ਲਘੁ ਲਹੁ.

ਲ਼ਸ੍ਸ ਡਤ੍ਤਂ –

ਗਰੁਡੋ ਗਰੁਲ਼ੋ.

ਇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦੇਸਰਾਸਿ.

ਮਿਸ੍ਸਕਾਦੇਸੋ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

ਅਵਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ –

ਉਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਉਬ੍ਬਿਨਯੋ, ਉਪ੍ਪਥੋ, ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੋ, ਉਞ੍ਞਾ ਅਵਞ੍ਞਾ, ਉਞ੍ਞਾਤਂ ਅਵਞ੍ਞਾਤਂ, ਉਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞੀ.

ਓਤ੍ਤਞ੍ਚ –

ਓਨਦ੍ਧੋ, ਓਕਾਸੋ, ਓਵਾਦੋ, ਓਲੋਕਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਸ੍ਸ ਓਤ੍ਤਂ –

ਉਪੋਸਥੋ – ਉਪਵਸਥੋਤਿ ਠਿਤਿ, ਨੋਨੀਤਂ ਨਵਨੀਤਂ, ਨਿਵਤ੍ਥਕੋਚੋ ਨਿਵਤ੍ਥਕਵਚੋ, ਕੋ ਤੇ ਬਲਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਕੋ ਨੁ ਤੇ ਰਥਮਣ੍ਡਲਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੮੮੦] – ਕ੍ਵਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕੋ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠੋ ਵਾ ਸੁਤੋ ਵਾ, ਵਾਨਰੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਇਤਿ, ਕੋ ਨੁਮੇ ਗੋਤਮਸਾਵਕਾ ਗਤਾ-ਕ੍ਵ ਨੁ+ਇਮੇਤਿ ਛੇਦੋ, ਸੋਣ੍ਣਂ ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕੁਸ੍ਸ ਕ੍ਰੁਤ੍ਤਂ –

ਕ੍ਰੁਬ੍ਬਤਿ ਕੁਬ੍ਬਤਿ.

ਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤ੍ਰਤ੍ਤਂ –

ਅਤ੍ਰਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਖੇਤ੍ਰਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਜੋ, ਖੇਤ੍ਤਜੋ, ਗੋਤ੍ਰਭੂ, ਵਤ੍ਰਭੂ, ਚਿਤ੍ਰਂ, ਵਿਚਿਤ੍ਰਂ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਉਤ੍ਰਸ੍ਤਮਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੯੮], ਉਤ੍ਰਾਸੀ ਪਲਾਯੀ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯], ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਦਸ੍ਸ ਦ੍ਰਤ੍ਤਂ –

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੁਖੋ ਉਦਯੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਂ, ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਕਮ੍ਮਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੦੯], ਪਥਵੀ ਉਨ੍ਦ੍ਰਿਯ੍ਯਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੮] – ਭਿਜ੍ਜਤੀਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਮਿਤ੍ਤਦ੍ਰੁਬ੍ਭੋ ਮਿਤ੍ਤਦ੍ਦੁਬ੍ਭੋ.

ਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦ੍ਰਤ੍ਤਂ ¶ –

ਭਦ੍ਰਂ ਭਦ੍ਦਂ, ਅਸ੍ਸੋ ਭਦ੍ਰੋ [ਧ. ਪ. ੧੪੩], ਸਦਾ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੩], ਸਬ੍ਬੇ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੁ [ਜਾ. ੧.੨.੧੦੫], ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ, ਲੁਦ੍ਰਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੩] ਲੁਦ੍ਦਂ.

ਬਸ੍ਸ ਬ੍ਰਤ੍ਤਂ –

ਬ੍ਰਹਾਵਨਂ, ਬ੍ਰਹਨ੍ਤਂ ਵਾ ਵਨਪ੍ਪਤਿਂ [ਜਾ. ੧.੧.੧੪], ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ – ਬਾਹਿਤਪਾਪਤ੍ਤਾ ਅਰਹਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਵ, ਵੀਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ –

ਬ੍ਯਯੋ=ਵਯੋ-ਵਿਨਾਸੋਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਕਿਚ੍ਚਾਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਬ੍ਯਾਵਟੋ=ਵਾਵਟੋ, ਪਙ੍ਕੇ ਬ੍ਯਸਨ੍ਨੋ=ਵਿਸਨ੍ਨੋ, ਬ੍ਯਮ੍ਹਿਤੋ=ਵਿਮ੍ਹਿਤੋ, ਬ੍ਯਮ੍ਹਂ=ਵਿਮਾਨਂ-ਮਾਨਸ੍ਸ ਮ੍ਹਤ੍ਤਂ.

ਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ੍ਛਤ੍ਤਂ –

ਅਚ੍ਛਿ=ਅਕ੍ਖਿ, ਸਚ੍ਛਿ=ਸਕ੍ਖਿ-ਸਹ ਅਕ੍ਖਿਨਾ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ [ਮਿ. ਪ. ੫.੩.੧੨], ਮਚ੍ਛਿਕਾ=ਮਕ੍ਖਿਕਾ, ਲਚ੍ਛੀ=ਲਕ੍ਖੀ-ਸਿਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਅਕ੍ਖਰਸਂਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ –

ਆਚੇਰੋ ਆਚਰਿਯੋ, ਨ ਮਾਤਾਪਿਤਰਸਂਵਡ੍ਢੋ, ਅਨਾਚੇਰਕੁਲੇ ਵਸਂ [ਜਾ. ੧.੧.੯], ਆਚੇਰਮ੍ਹਿ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਾ [ਜਾ. ੧.੭.੮੨], ਬ੍ਰਹ੍ਮਚੇਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੋ, ਤਿਣ੍ਹਂ ਤਿਖਿਣਂ, ਤਣ੍ਹਾ ਤਸਿਣਾ, ਸੁਣ੍ਹਾ ਸੁਣਿਸਾ, ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ, ਪਣ੍ਹੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੋ, ਪਣ੍ਹੇ ਵਜ੍ਝੋ ਮਹੋਸਧੋ [ਜਾ. ੧.੧੫.੩੨੪], ਸੁਰਾਮੇਰਯੋ-ਸੁਰਾਮੇਰੇਯ੍ਯੋ, ਸੁਰਾਮੇਰੇਯ੍ਯਪਾਨਾਨਿ, ਯੋ ਨਰੋ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਤਿ [ਧ. ਪ. ੨੪੭]. ਕਮ੍ਮਧਾਰਯੋ= ਕਮ੍ਮਧਾਰੇਯ੍ਯੋ ¶ , ਪਾਟਿਹੀਰਂ ਪਾਟਿਹੇਰਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਅਚ੍ਛੇਰਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਮਚ੍ਛੇਰਂ ਮਚ੍ਛਰਂ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਕ੍ਖਰਵਡ੍ਢਿਪਿ ਹੋਤਿ –

ਏਕਚ੍ਚਿਯੋ ਏਕਚ੍ਚੇਯ੍ਯੋ ਏਕਚ੍ਚੋ, ਮਾਤਿਯੋ ਮਚ੍ਚੋ, ਕਿਚ੍ਚਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਪਣ੍ਡਿਤਿਯਂ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਸੁਵਾਮਿ ਸਾਮਿ, ਸੁਵਾਮਿਨਿ ਸਾਮਿਨਿ, ਸੁਵਕੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਕੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ, ਸਤ੍ਤਵੋ ਸਤ੍ਤੋ, ਤ੍ਵਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਮਸਤ੍ਤਵੋ [ਜਾ. ੨.੨੧.੭੬], ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਮਸਤ੍ਤਵੋ [ਜਾ. ੨.੨੧.੭੯] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਮਿਸ੍ਸਕਾਦੇਸਰਾਸਿ.

ਬਿਨ੍ਦਾਦੇਸੋ ਦੀਪਿਯਤੇ.

੪੬. ਵਗ੍ਗੇ ਵਗ੍ਗਨ੍ਤੋ [ਕ. ੩੧; ਰੂ. ੪੯; ਨੀ. ੧੩੮-੯].

ਵਗ੍ਗਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਪਰੇ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਸ੍ਸ ਸਕਵਗ੍ਗਨ੍ਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ, ਸਙ੍ਖਾਰੋ, ਸਙ੍ਗਹੋ, ਸਞ੍ਚਾਰੋ, ਸਞ੍ਜਾਤੋ, ਸਣ੍ਠਿਤਂ, ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ, ਪਰਨ੍ਤਪੋ, ਅਮਤਨ੍ਦਦੋ, ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ, ਸਨ੍ਧਿ, ਸਨ੍ਨਿਧਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਮ੍ਭਵੋ, ਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੋ, ਸਮ੍ਮਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਤਙ੍ਕਰੋ, ਤਂਕਰੋ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ [ਖੁ. ਪਾ. ੧.ਸਰਣਤ੍ਤਯ], ਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਸਾਧੁ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ [ਧ. ਪ. ੬੭] ਨਤ੍ਥਿ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਵਗ੍ਗਾਵਗ੍ਗੇਸੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ ਪਰਰੂਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ –

ਸਕ੍ਕਰੋਤਿ, ਸਕ੍ਕਤੋ, ਸਕ੍ਕਾਰੋ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ, ਤਕ੍ਕਤ੍ਤਾ, ਤਕ੍ਕਰੋ, ਤਕ੍ਖਣਂ ਤਙ੍ਖਣਂ ਤਂ ਖਣਂ, ਤਗ੍ਗਤਿਕਂ ਤਂ ਗਤਿਕਂ, ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੋ, ਤਪ੍ਪੋਣੋ, ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੋ, ਤਪ੍ਪਧਾਨੋ, ਏਤਪ੍ਪਰਮੋ, ਯਗ੍ਗੁਣੋ ਯਂਗੁਣੋ, ਤਲ੍ਲੇਣਾ, ਮਲ੍ਲੇਣਾ, ਸਲ੍ਲੇਖੋ, ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ, ਤਬ੍ਬਣ੍ਣਨਾ ਤਂਵਣ੍ਣਨਾ, ਤਸ੍ਸਮੋ ਤਂਸਮੋ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ¶ , ਚਿਰਪ੍ਪਵਾਸਿਂ, ਹਤ੍ਥਿਪ੍ਪਭਿਨ੍ਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਥੇ ਏਕਤ੍ਥ ਸਿਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਤਂ ਰੂਪਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਮ੍ਪਿ ਵਿਧਿਯ੍ਯਤਿ ਞਾਣਵਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਂ.

੪੭. ਮਯਦਾ ਸਰੇ [ਕ. ੩੪, ੩੫; ਰੂ. ੩੪, ੫੨; ਨੀ. ੧੪੨-੫].

ਸਰੇ ਪਰੇ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਮ, ਯ, ਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਤਤ੍ਥ ਦਾਦੇਸੋ ਯ, ਤ, ਏਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਨਪੁਂਸਕੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ –

ਯਦਬ੍ਰਵਿ [ਜਾ. ੧.੨.੧੪੩], ਤਦਨਿਚ੍ਚਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੯], ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ [ਸੁ. ਨਿ. ਦ੍ਵਯਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸੁਤ੍ਤ].

ਸਮਾਸੇ ਪਨ ਦਾਦੇਸੋ ਤਿਲਿਙ੍ਗੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ –

ਯਦਨਨ੍ਤਰਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ, ਏਤਦਤ੍ਥਾ ਕਥਾ [ਅ. ਨਿ. ੨.੬੮]. ਏਤਦਤ੍ਥਾ ਮਨ੍ਤਨਾ [ਅ. ਨਿ. ੨.੬੮] -ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾ ਯਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਵਾ ਯਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਵਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਯਦਨਨ੍ਤਰਂ.

ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਵੇਵ? ਯਮੇਤਂ ਵਾਰਿਜਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਉਪਸਿਙ੍ਘਸਿ [ਜਾ. ੧.੬.੧੧੫].

ਮਾਦੇਸੋ ਯ, ਤ, ਏਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪੁਮਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ –

ਯਮਾਹੁ ਦੇਵੇਸੁ ਸੁਜਮ੍ਪਤੀਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੫.੫੪], ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੦.੩੫], ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ [ਮਹਾਵ. ੨-੩].

ਅਞ੍ਞਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਆਦੇਸਾ ਤਿਲਿਙ੍ਗੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ –

ਸਕਦਾਗਾਮੀ, ਏਵਮੇਤਮਭਿਞ੍ਞਾਯ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੨੨੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯਾਦੇਸੋ ਇਦਂਸਦ੍ਦੇ ਪਰੇ ਤਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਏਵ ਕ੍ਵਚਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ –

ਤਯਿਦਂ ਨ ਸਾਧੁ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੭੯], ਤਯਿਦਂ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੭੯].

੪੮. ਯੇਵਹਿਸੁ ਞੋ

ਯ ¶ , ਏਵ, ਹਿਸਦ੍ਦੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਸ੍ਸ ਞੋ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ.

ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਞ੍ਞਮਾਹੁ [ਖੁ. ਪਾ. ੬.੫] – ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਂ + ਯਂ + ਆਹੂਤਿ ਛੇਦੋ, ਯਞ੍ਞਦੇਵ-ਯਂ + ਯਂ + ਏਵ, ਤਞ੍ਞੇਵ ਤਂ+ਏਵ, ਪੁਰਿਸਞ੍ਞੇਵ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ, ਤਞ੍ਹਿ, ਪੁਰਿਸਞ੍ਹਿ, ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤੋ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੋ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਹਿਤੋ ਧਮ੍ਮਸਂਹਿਤੋ.

੪੯. ਯੇ ਸਂਸ੍ਸ [ਕ. ੩੩; ਰੂ. ੫੧; ਨੀ. ੧੪੧].

ਯਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਸਂ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਸ੍ਸ ਞੋ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ.

ਸਞ੍ਞੋਗੋ ਸਂਯੋਗੋ, ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਂਯੋਜਨਂ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਸਞ੍ਞਮੋ ਸਂਯਮੋ, ਸਞ੍ਞਤੋ ਸਂਯਤੋ, ਸਞ੍ਞਮਤਿ ਸਂਯਮਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਚਿਕਾ ਸਂਯਾਚਿਕਾ ਕੁਟਿਂ [ਪਾਰਾ. ੩੪੮] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਬਿਨ੍ਦਾਦੇਸਰਾਸਿ.

ਆਦੇਸਸਨ੍ਧਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਆਗਮਸਨ੍ਧਿ

ਅਥਾਗਮਸਨ੍ਧਿ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਰਾਗਮੋ –

ਅ –

ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਅਮਾਪੇਤ੍ਵਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯੧੩], ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਅਮਾਪਿਯ [ਜਾ. ੧.੧.੧੪੮] – ਮਾਪੇਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਚੇਵਤ੍ਥੋ, ਨ ਚਾਪਿ ਅਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ, ਹਤ੍ਥਿਬੋਨ੍ਦਿਂ ਪਵੇਕ੍ਖਾਮਿ [ਜਾ. ੧.੧.੧੪੮] -ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਇਚ੍ਚੇਵਤ੍ਥੋ ¶ , ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਅਨਾਮਤਂ [ਜਾ. ੧.੨.੩੧] – ਅਮਤ ਪੁਬ੍ਬਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨਵਜ੍ਜਂ, ਅਨਮਤਗ੍ਗੋ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ, ਜਚ੍ਚਬਧਿਰੋ, ਜਚ੍ਚਮੂਗੋ, ਜਚ੍ਚਪਣ੍ਡਕੋ.

ਆ –

ਅਡ੍ਢੇ ਆਜਾਯਰੇ ਕੁਲੇ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੪੯], ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ, ਆਪੂਰਤਿ ਤਸ੍ਸ ਯਸੋ [ਪਰਿ. ੩੮੬].

ਇ –

ਧਮ੍ਮਿਕਥਂ ਕਤ੍ਵਾ [ਪਾਰਾ. ੩੯], ਸਰਨ੍ਤਾ ਸਪਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਰਿਸਪਾ.

ਈ –

ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ, ਮਨਸੀਕਾਰੋ, ਮਨਸੀਕਰੋਤਿ, ਤਪ੍ਪਾਕਟੀਕਰੋਤਿ, ਦੂਰੀਭੂਤੋ, ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ.

ਉ –

ਞਾਤਿਪਰਿਜਿਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਞਾਤਿਪਾਰਿਜੁਞ੍ਞਂ, ਏਵਂ ਭੋਗਪਾਰਿਜੁਞ੍ਞਂ- ਪਰਿਜਿਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਹਾਨਸ੍ਸ, ਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ.

ਓ –

ਪਰੋਸਤਂ, ਸਰਦੋਸਤਂ, ਦਿਸੋਦਿਸਂ [ਧ. ਪ. ੪੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘ਅਤਿਪ੍ਪਗੋ ਖੋ ਤਾਵ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁ’ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧] ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਤੋਤ੍ਥੋ ਪਗੋਸਦ੍ਦੋ ਏਵ.

ਇਤਿ ਸਰਾਗਮਰਾਸਿ.

੫੦. ਵਨਤਰਗਾਚਾਗਮਾ

ਸਰੇ ਪਰੇਵ ਨ, ਤ, ਰ, ਗਾ ਚ ਮ, ਯ, ਦਾ ਚ ਆਗਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਗੋ, ਤੋ, ਦੋ, ਨੋ, ਮੋ, ਯੋ, ਰੋ, ਵੋ,

ਤਤ੍ਥ ¶ ਗੋ –

ਅਰਿਯੇਹਿ ਪੁਥਗੇਵਾਯਂ ਜਨੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ [ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ], ਇਧ ਪਨ ਪਗੋਸਦ੍ਦੋ ਏਵ, ਪਗੇਵ ਵੁਤ੍ਯਸ੍ਸ, ਪਗੇਵ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ [ਪਾਰਾ. ੫੫].

ਤੋ –

ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੦], ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯], ਕਤਮੋ ਨਾਮ ਸੋ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਯਸ੍ਸ ਤੇਵਂ ਗਤਂ ਫਲਂ [ਜਾ. ੨.੧੮.੧੦] -ਤੇਵਨ੍ਤਿ ਏਵਂ.

ਦੋ –

ਉਦਗ੍ਗੋ, ਉਦਬ੍ਬਹਿ, ਉਦਪਾਦਿ, ਉਦਯੋ, ਉਦਾਹਟੋ, ਉਦਿਤੋ, ਉਦੀਰਿਤੋ, ਦੁਭਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ [ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ], ਦੁਭਯਾਨਿ ਵਿਚੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਰਾਨਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੫੩੧], ਤੋਦੇਯ੍ਯ, ਕਪ੍ਪਾ ਦੁਭਯੋ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੧੩੧] – ਦ੍ਵੇ ਇਸਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਿਞ੍ਚਿਦੇਵ, ਕੋਚਿਦੇਵ, ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇਵ, ਯਾਵਦੇਵ, ਤਾਵਦੇਵ, ਵਲੁਤ੍ਤੇ-ਯਾਵਦੇ, ਤਾਵਦੇਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਪੁਨਦੇਵ, ਸਕਿਦੇਵ, ਸਮ੍ਮਦੇਵ-ਦਾਗਮੇ ਰਸ੍ਸੋ, ਸਮ੍ਮਦਕ੍ਖਾਤੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੯੫], ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ [ਮ. ਨਿ. ੨.੨੩੪], ਬਹੁਦੇਵ ਰਤ੍ਤਿਂ [ਅ. ਨਿ. ੩.੧੦੧], ਅਹੁਦੇਵ ਭਯਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੯] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨੋ –

ਇਤੋ ਨਾਯਤਿ, ਚਿਰਂ ਨਾਯਤਿ, ਕਮ੍ਮੇ ਸਾਧੁ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ, ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਖਮਤੀਤਿ ਅਦ੍ਧਨਿਯਂ, ਲੋਭਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਲੋਭਨਿਯਂ ਲੋਭਨੇਯ੍ਯਂ, ਦੋਸਨਿਯਂ ਦੋਸਨੇਯ੍ਯਂ, ਮੋਹਨਿਯਂ ਮੋਹਨੇਯ੍ਯਂ, ਓਘਨਿਯਂ, ਯੋਗਨਿਯਂ, ਗਨ੍ਥਨਿਯਂ, ਨਿਦ੍ਧੁਨਨਂ, ਨਿਦ੍ਧੁਨਨਕੋ, ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ, ਸਞ੍ਜਾਨਨਕੋ, ਸਞ੍ਞਾਪਨਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਮੋ ¶ –

ਲਹੁਮੇਸ੍ਸਤਿ [ਧ. ਪ. ੩੬੯], ਗਰੁਮੇਸ੍ਸਤਿ, ਮਗ੍ਗਮਤ੍ਥਿ [ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮੯], ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੪.੩੪], ਉਰਗਾਮਿਵ [ਜਾ. ੧.੭.੩੦], ਅਰਹਤਾਮਿਵ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੮] ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ. ਤਥਾ ਕੇਨ ਤੇ ਇਧ ਮਿਜ੍ਝਤਿ [ਪੇ. ਵ. ੧੮੧], ਰੂਪਾਨਿ ਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ [ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੫੯੬], ਆਕਾਸੇ ਮਭਿਪੂਜਯੇ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੩.੪੦], ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ [ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੩], ਸਮਣਮਚਲੋ [ਅ. ਨਿ. ੪.੮੭], ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੫੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯੋ –

ਨਯਿਮਸ੍ਸ ਵਿਜ੍ਜਾ ਮਯਮਤ੍ਥਿ [ਜਾ. ੧.੩.੨੫], ਯਥਯਿਦਂ [ਅ. ਨਿ. ੧.੨੧-੨੨], ਤਥਯਿਦਂ, ਛਯਿਮੇ ਧਮ੍ਮਾ [ਅ. ਨਿ. ੬.੧੧], ਨਵਯਿਮੇ ਧਮ੍ਮਾ [ਅ. ਨਿ. ੯.੯], ਦਸਯਿਮੇ ਧਮ੍ਮਾ [ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧੬], ਮਮਯਿਦਂ, ਸੋਯੇਵ, ਤੇਯੇਵ, ਤਂਯੇਵ ਤਞ੍ਞੇਵ, ਤੇਹਿਯੇਵ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਤੇਸਞ੍ਞੇਵ, ਤਸ੍ਮਿਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧੋਯੇਵ, ਬੁਦ੍ਧੇਸੁਯੇਵ, ਬੋਧਿਯਾਯੇਵ ਕਾਰਣਾ [ਚਰਿਯਾ. ੧.੬੫], ਹੋਤਿਯੇਵ, ਅਤ੍ਥਿਯੇਵ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਿਯਨ੍ਤਂ, ਅਗ੍ਗਿਯਾਗਾਰੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੀਯਤ੍ਥੇ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਇਵਣ੍ਣਨ੍ਤਰੂਪਾਨਿ ਯਾਗਮੇਨਾਪਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇਵ.

ਰੋ –

ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ, ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ, ਨਿਰਾਹਾਰੋ, ਨਿਰਾਬਾਧੋ, ਨਿਰਾਲਯੋ, ਨਿਰਿਨ੍ਧਨੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਨਿਰੀਹਕਂ, ਨਿਰੁਦਕਂ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਰੋ, ਨਿਰੂਮਿਕਾ ਨਦੀ, ਨਿਰੋਜਂ, ਦੁਰਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭਵੋ, ਦੁਰਾਸਦਾ ਬੁਦ੍ਧਾ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੪੦.੨੭੦], ਦੁਰਾਖ੍ਯਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੬੬], ਦੁਰਾਗਤਂ, ਦੁਰੁਤ੍ਤਂ ਵਚਨਂ [ਅ. ਨਿ. ੫.੧੪੦], ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ [ਮਹਾਵ. ੮], ਪਾਤੁਰਹੁ [ਜਾ. ੧.੧੪.੨੦੨], ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ [ਅ. ਨਿ. ੩.੭੧], ਪਾਤਰਾਸੋ, ਪੁਨਰੇਤਿ, ਧੀਰਤ੍ਥੁ [ਜਾ. ੧.੧.੧੩], ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ [ਧ. ਸ. ੧੬੮], ਚਤੁਰਾਰਕ੍ਖਾ, ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਚਤੁਰਿਦ੍ਧਿਲਾਭੋ, ¶ ਚਤੁਰੋਘਾ, ਵੁਦ੍ਧਿਰੇਸਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੧], ਪਥਵੀਧਾਤੁਰੇਵੇਸਾ [ਮ. ਨਿ. ੩.੩੪੮-੩੪੯], ਆਪੋਧਾਤੁਰੇਵੇਸਾ [ਮ. ਨਿ. ੩.੩੫੦], ਸਬ੍ਭਿਰੇਵ ਸਮਾਸੇਥ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਰਾਜਾਰਿਵ ਤਾਰਕਾਨਂ, ਵਿਜ੍ਜੁਰਿਵ ਅਬ੍ਭਕੂਟੇ, ਆਰਗ੍ਗੇਰਿਵ, ਉਸਭੋਰਿਵ [ਸੁ. ਨਿ. ੨੯], ਯਥਰਿਵ, ਤਥਰਿਵ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੬੩] -ਰਾਗਮੇ ਰਸ੍ਸੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਅਤਿਰਿਵ ਕਲ੍ਲਰੂਪਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੬੮੮], ਅਤਿਵਿਯ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪਤ੍ਤੋ, ਪਰਂਵਿਯ ਮਤ੍ਤਾਯ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਇਵ, ਵਿਯਸਦ੍ਦਾ ਏਵਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਯਥਰਿਵ, ਤਥਰਿਵ, ਵਰਮ੍ਹਾਕਂ ਭੁਸਾਮਿਵ [ਜਾ. ੧.੩.੧੦੮], ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਜਤਨਾਮਿਵ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਇਵਸਦ੍ਦੋ ਏਵਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਤਿ.

ਵੋ –

ਦੁਵਙ੍ਗੁਲਂ, ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ, ਤਿਵਙ੍ਗੁਲਂ, ਤਿਵਙ੍ਗਿਕਂ, ਪਾਗੁਞ੍ਞਵੁਜੁਤਾ, ਵੁਸਿਤਂ, ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵੁਚ੍ਚਤੇ, ਆਸਨਾ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ [ਪਾਚਿ. ੫੪੭], ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਵੁਟ੍ਠਹਿਤ੍ਵਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਵਾਸਨੇ, ਪੁਥੁਵਾਸਨੇ, ਸਯਮ੍ਭੁਵਾਸਨੇ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਉਵਣ੍ਣਨ੍ਤਰੂਪਾਨਿ ਵਾਗਮੇਨਾਪਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇਵ.

੫੧. ਛਾ ਲ਼ੋ.

ਸਰੇ ਪਰੇ ਛਮ੍ਹਾ ਲ਼ਾਗਮੋ ਹੋਤਿ.

ਛਲ਼ਙ੍ਗਂ, ਛਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਛਲ਼ਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ [ਪੇ. ਵ. ੩੭੪], ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪਮੁਖਾ ਛਲ਼ੇਤੇ [ਜਾ. ੧.੧.੮੪], ਛਲ਼ੇਵਾਨੁਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ [ਅਭਿਧਮ੍ਮਤ੍ਥਸਙ੍ਗਹ], ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ [ਬੁ. ਵਂ. ੩.੫].

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਸਰੇ ¶ ਪਰੇ ਮਨਾਦੀਹਿ ਸਾਗਮੋ –

ਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਮਾਨਸਿਕੋ, ਚੇਤਸਿਕੋ, ਅਬ੍ਯਗ੍ਗਮਨਸੋ ਨਰੋ [ਅ. ਨਿ. ੧.੩੦], ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ ਅਚੇਤਸੋ, ਉਰੇ ਭਵੋ ਓਰਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਰੇ ਪਰੇ ਬਹੁਲਂ ਹਾਗਮੋ –

ਮਾਹੇਵਂ ਆਨਨ੍ਦ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੫], ਨੋਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੫-੧੮੬], ਨੋਹਿਦਂ ਭੋ ਗੋਤਮ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੬੩], ਨਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ [ਕਥਾ. ੧], ਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ, ਹੇਵਂ ਵਦਤਿ, ਉਜੂ ਚ ਸੁਹੁਜੂਚ [ਖੁ. ਪਾ. ੯.੧], ਸੁਹੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁਖਣੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਗਮਰਾਸਿ.

੫੨. ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ [ਕ. ੩੫; ਰੂ. ੨੧ (ਪਿਟ੍ਠੇ); ਨੀ. ੫੬].

ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ ਕ੍ਵਚਿ ਆਗਤਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਉਪਵਸ੍ਸਂ ਖੋ ਪਨ [ਪਾਰਾ. ੬੫੩], ਨਵਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਚੀਵਰਲਾਭੇਨ [ਪਾਚਿ. ੩੬੮], ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਅਮਤਂ ਪਦਂ [ਧ. ਪ. ੨੧], ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ [ਮਹਾਵ. ੧੫], ਅਣੁਂਥੂਲਾਨਿ [ਧ. ਪ. ੨੬੫], ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕੁਸਲਂ ਬਹੁਂ [ਧ. ਪ. ੫੩], ਅਵਂਸਿਰਾ ਪਤਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੧.੩੫], ਯਦਤ੍ਥੋ, ਤਦਤ੍ਥੋ, ਏਤਦਤ੍ਥੋ, ਤਕ੍ਕਤ੍ਤਾ, ਤਕ੍ਕਰੋ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ, ਤਥਾ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੋ, ਤਬ੍ਬਹੁਲੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਬਿਨ੍ਦਾਗਮਰਾਸਿ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਪਦਾਨਂ ਅਨ੍ਤੇ ਗਤ, ਜਾਤ, ਅਨ੍ਤ ਸਦ੍ਦਾ ਆਗਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਰੂਪਗਤਂ ¶ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੩] ਵੇਦਨਾਗਤਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੩], ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੩੩], ਗੂਥਗਤਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੧੯], ਮੁਤ੍ਤਗਤਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੧੯], ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ [ਮਹਾਵ. ੬੬], ਅਤ੍ਥਜਾਤਂ [ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ], ਧਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੋ [ਕਥਾ. ੨੨੬], ਵਨਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਆਗਮਸਨ੍ਧਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਦ੍ਵਿਭਾਵਸਨ੍ਧਿ

ਅਥ ਦ੍ਵਿਭਾਵਸਨ੍ਧਿ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਦ੍ਵਿਭਾਵੋ ਤਿਵਿਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਕਮੋ, ਪਰਕ੍ਕਮੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਰੁਕ੍ਖਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਿਞ੍ਚਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਵਿਭਤ੍ਯਨ੍ਤਪਦਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਤਿਤਿਕ੍ਖਾ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਜਗਮਾ, ਜਗਮੁ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਧਾਤੁਪਦਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ.

੫੩. ਸਰਮ੍ਹਾ ਦ੍ਵੇ [ਕ. ੨੮; ਰੂ. ੪੦; ਨੀ. ੬੭].

ਸਰਮ੍ਹਾ ਪਰਸ੍ਸ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਰਮ੍ਹਾ ਪ, ਪਤਿ, ਪਟੀਨਂ ਪਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ –

ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ, ਇਧਪ੍ਪਮਾਦੋ, ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਅਪ੍ਪਤਿਵਤ੍ਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ [ਮਹਾਵ. ੧੭], ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਰਮ੍ਹਾਤਿ ਕਿਂ? ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ.

ਕੀ, ਕੁਧ, ਕਮੁ, ਕੁਸ, ਗਹ, ਜੁਤ, ਞਾ, ਸਿ, ਸੁ, ਸਮ੍ਭੁ, ਸਰ, ਸਸ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਧਾਤੂਨਞ੍ਚ, ਉ, ਦੁ, ਨਿਪੁਬ੍ਬਾਨਂ ਪਦਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ.

ਕੀ ¶ –

ਵਿਕ੍ਕਿਨਾਤਿ, ਵਿਕ੍ਕਯੋ, ਧਨਕ੍ਕੀਤੋ.

ਕੁਧ –

ਅਕ੍ਕੁਦ੍ਧੋ, ਅਕ੍ਕੋਧੋ.

ਕਮੁ –

ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਅਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਕ੍ਕਮੋ, ਅਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਪਰਕ੍ਕਮਤਿ, ਪਰਕ੍ਕਮੋ, ਵਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਵਿਕ੍ਕਮੋ, ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ.

ਕੁਸ –

ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਅਕ੍ਕੋਸੋ.

ਗਹ –

ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਗ੍ਗਹੋ, ਵਿਗ੍ਗਹੋ, ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਅਨੁਗ੍ਗਹੋ.

ਜੁਤ –

ਉਜ੍ਜੋਤਤਿ, ਵਿਜ੍ਜੋਤਤਿ.

ਞਾ –

ਅਞ੍ਞਾ, ਪਞ੍ਞਾ, ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ, ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੂ.

ਸਿ –

ਅਤਿਸ੍ਸਯੋ, ਭੂਮਸ੍ਸਿਤੋ, ਗੇਹਸ੍ਸਿਤੋ.

ਸੁ –

ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ, ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ, ਅਸ੍ਸਵੋ, ਅਨਸ੍ਸਵੋ.

ਸਮ੍ਭੁ ¶ –

ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ.

ਸਰ –

ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਅਨੁਸ੍ਸਰੋ.

ਸਸ –

ਅਸ੍ਸਸਤਿ, ਅਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ, ਅਸ੍ਸਾਸੋ, ਪਸ੍ਸਾਸੋ.

ਸਜ –

ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਵਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ.

ਚਜ –

ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ, ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤੋ, ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਉਪੁਬ੍ਬੇ –

ਉਕ੍ਕਂਸਤਿ, ਉਕ੍ਕਂਸੋ, ਉਗ੍ਗਹੋ, ਉਚ੍ਚਾਰੇਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰੋ, ਉਚ੍ਚਯੋ, ਸਮੁਚ੍ਚਯੋ, ਉਜ੍ਜਲੋ, ਸਮੁਜ੍ਜਲੋ, ਉਣ੍ਣਮਤਿ, ਉਤ੍ਤਰਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਦੁਪੁਬ੍ਬੇ –

ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਦੁਤ੍ਤਰੋ, ਦੁਦ੍ਦਮੋ, ਦੁਨ੍ਨਯੋ, ਦੁਪ੍ਪੋਸੋ, ਦੁਬ੍ਬਲੋ, ਦੁਮ੍ਮਗ੍ਗੋ, ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨਿਪੁਬ੍ਬੇ –

ਨਿਕ੍ਕਮੋ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਨਿਗ੍ਗਤੋ, ਨਿਚ੍ਚੋਰੋ, ਨਿਜ੍ਜਰੋ, ਨਿਦ੍ਦੋਸੋ, ਨਿਪ੍ਪਾਪੋ, ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ, ਨਿਮ੍ਮਾਨੋ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਨਿਲ੍ਲੋਲੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਿਕ, ਤਯ, ਤਿਂਸਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ –

ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕਂ, ਵੇਦਨਤ੍ਤਿਕਂ, ਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਂ, ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ, ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਂ, ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਂ.

ਚਤੁ ¶ , ਛੇਹਿ ਪਰਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ –

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ, ਚਤੁਦ੍ਦਸ, ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਂ, ਚਤੁਪ੍ਪਦਂ, ਛਬ੍ਬਿਧਂ, ਛਨ੍ਨਵੁਤਿ.

ਵਾ ਤ੍ਵੇਵ? ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ, ਛਸਤਂ.

ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤੇ ਪਰਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਂ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ –

ਸਜ੍ਜਨੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਭਾਵੋ.

ਵਸ੍ਸ ਬਤ੍ਤੇ ਬਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ –

ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਵਤੁ, ਵਟੁ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ –

ਵਤ੍ਤਤਿ, ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਵਟ੍ਟਤਿ, ਵਿਵਟ੍ਟਤਿ.

ਸਂਮ੍ਹਾ ਅਨੁਨੋ ਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ –

ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ, ਸਮਨ੍ਨੇਸਤਿ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਪਿ –

ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ [ਮਹਾਵ. ੧੩੯], ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ [ਮਹਾਵ. ੧੩੮], ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ [ਮਹਾਵ. ੧੩੯], ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਚੀਵਰਚੇਤਾਪਨ੍ਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ.

ਇਤਿ ਸਦਿਸਦ੍ਵਿਤ੍ਤਰਾਸਿ.

੫੪. ਚਤੁਤ੍ਥਦੁਤਿਯੇਸ੍ਵੇਸਂ ਤਤਿਯਪਠਮਾ [ਕ. ੪੪, ੨੯; ਰੂ. ੨੪; ਨੀ. ੫੭, ੬੮, ੭੪, ੭੭-੮, ੮੦, ੮੨-੩, ੯੧, ੧੨੨].

ਵਗ੍ਗੇ ਚਤੁਤ੍ਥ, ਦੁਤਿਯੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਕਮੇਨ ਤਤਿਯ, ਪਠਮਾ ਏਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥ, ਦੁਤਿਯਾਨਂ ਦ੍ਵਿਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੁਤਿਯਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘ਸਰਮ੍ਹਾ ਦ੍ਵੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ‘ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ’ਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਵਾ ਦੁਤਿਯ, ਚਤੁਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਸਦਿਸਤ੍ਤੇ ਜਾਤੇ ਪੁਨ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ¶ ਆਦਿਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮਤ੍ਤਂ, ਆਦਿਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤਤਿਯਤ੍ਤਞ੍ਚ ਜਾਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਕਵਗ੍ਗੇ –

ਆਕ੍ਖਾਤਂ, ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਪਕ੍ਖੇਪੋ, ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭੋ, ਆਯੁਕ੍ਖਯੋ, ਨਕ੍ਖਮਤਿ.

‘ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਵਿਧਾਨੇ –

ਪਮੁਖੇ ਸਾਧੁ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਉਗ੍ਘੋਸਤਿ, ਨਿਗ੍ਘੋਸੋ.

ਚਵਗ੍ਗੇ –

ਅਚ੍ਛਾਦੇਤਿ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ-ਸਂਯੋਗੇ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਛਾਦੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਂ, ਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛਾਯਾ, ਤਥਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਤਚ੍ਛਂ, ਰਥਸ੍ਸ ਹਿਤਾ ਰਚ੍ਛਾ, ਪਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਉਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ, ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੋ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਦੁਮ੍ਮੇਧਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦੁਮ੍ਮੇਜ੍ਝਂ, ਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ, ਬੋਜ੍ਝਂ, ਪਟਿਵਿਜ੍ਝ, ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਯ, ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਟਵਗ੍ਗੇ –

ਯਤ੍ਰਟ੍ਠਿਤਂ, ਤਤ੍ਰਟ੍ਠਿਤੋ, ਉਟ੍ਠਿਤੋ, ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਥਲਟ੍ਠੋ, ਜਲਟ੍ਠੋ, ਵੁਡ੍ਢੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਵਗ੍ਗੇ –

ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ, ਯਸਤ੍ਥੇਰੋ, ਅਵਤ੍ਥਾ, ਅਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ, ਅਭਿਤ੍ਥੁਤੋ, ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ, ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਣਂ, ਉਦ੍ਧਟਂ, ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਿ, ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ, ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਂ, ਨਿਦ੍ਧਨੋ, ਨਿਦ੍ਧੁਤੋ, ਨਿਦ੍ਧੋਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਵਗ੍ਗੇ –

ਵਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਵਿਪ੍ਫਰਣਂ, ਵਿਪ੍ਫਾਰੋ, ਅਪ੍ਫੋਟੇਤਿ, ਮਹਪ੍ਫਲਂ, ਨਿਪ੍ਫਲਂ, ਮਧੁਪ੍ਫਾਣਿਤਂ, ਵਿਬ੍ਭਮਤਿ, ਵਿਬ੍ਭਮੋ, ਉਬ੍ਭਤਂ, ਨਿਬ੍ਭਯਂ, ਦੁਬ੍ਭਰੋ, ਸਬ੍ਭਾਵੋ ¶ , ਉਸਭਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਓਸਬ੍ਭਂ, ਲਬ੍ਭਤਿ, ਆਰਬ੍ਭੋ, ਆਰਬ੍ਭ, ਆਰਬ੍ਭਿਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਧਪਿ ਉ, ਦੁ, ਨਿਤੋ ਪਰਪਦਾਨਂ ਆਦਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਵਿਸਦਿਸਦ੍ਵਿਤ੍ਤਰਾਸਿ.

੫੫. ਵਿਚ੍ਛਾਭਿਕ੍ਖਞ੍ਞੇਸੁ ਦ੍ਵੇ [ਚਂ. ੬.੩-੧; ਪਾ. ੮.੧.੧, ੪].

ਵਿਚ੍ਛਾਯਂ ਅਭਿਕ੍ਖਞ੍ਞੇ ਚ ਅਨੇਕਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਪਦਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਭਿਨ੍ਨੇ ਅਤ੍ਥੇ ਕ੍ਰਿਯਾਯ ਵਾ ਦਬ੍ਬੇਨ ਵਾ ਗੁਣੇਨ ਵਾ ਬ੍ਯਾਪਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਾ ਵਿਚ੍ਛਾ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਕ੍ਰਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਖਞ੍ਞਂ.

ਵਿਚ੍ਛਾਯਂ ਤਾਵ –

ਰੁਕ੍ਖਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਸਿਞ੍ਚਤਿ. ਗਾਮੇ ਗਾਮੇ ਸਤਂਕੁਮ੍ਭਾ, ਗਾਮੋ ਗਾਮੋ ਰਮਣਿਯੋ, ਗੇਹੇ ਗੇਹੇ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਰਸਂ ਰਸਂ ਭਕ੍ਖਯਤਿ, ਕ੍ਰਿਯਂ ਕ੍ਰਿਯਂ ਆਰਭਤੇ.

ਆਨੁਪੁਬ੍ਬਿਯੇਪਿ ਵਿਚ੍ਛਾਵ ਗਮ੍ਯਤੇ –

ਮੂਲੇ ਮੂਲੇ ਥੂਲਾ, ਅਗ੍ਗੇ ਅਗ੍ਗੇ ਸੁਖੁਮਾ, ਜੇਟ੍ਠਂ ਜੇਟ੍ਠਂ ਅਨੁਪਵੇਸੇਥ, ਇਮੇਸਂ ਦੇਵਸਿਕਂ ਮਾਸਕਂ ਮਾਸਕਂ ਦੇਹਿ, ਮਞ੍ਜੂਸਕਰੁਕ੍ਖੋ ਪੁਪ੍ਫਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਪੁਪ੍ਫਤਿ, ਇਮੇ ਜਨਾ ਪਥਂ ਪਥਂ ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਇਮੇ ਅਡ੍ਢਾ, ਕਤਰਾ ਕਤਰਾ ਇਮੇਸਂ ਅਡ੍ਢਤਾ, ਕਤਮਾ ਕਤਮਾ ਇਮੇਸਂ ਅਡ੍ਢਤਾ.

ਅਭਿਕ੍ਖਞ੍ਞੇ –

ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਤਿ ਪਚਤਿ, ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸਵਤਿ ਪਸਵਤਿ, ਭੁਤ੍ਵਾ ਭੁਤ੍ਵਾ ਨਿਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਟਂ ਪਟਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਟਪਟਾਯਤਿ, ਏਕਮੇਕਂ, ਏਕਮੇਕਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਵਿਚ੍ਛਾਸੁ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਸ੍ਯਾਦਿਲੋਪੋ.

੫੬. ਸਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਵੀਤਿਹਾਰੇ.

ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ¶ ਹਰਣਂ ਅਤਿਹਾਰੋ, ਨ ਅਤਿਹਾਰੋ ਵੀਤਿਹਾਰੋ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਯੇਵ ਹਰਣਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਵੀਤਿਹਾਰਤ੍ਥੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਸਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬਨਾਮਾਨਂ ਦ੍ਵੇ ਰੂਪਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸੇਕਸ੍ਸ ਚ ਸ੍ਯਾਦਿਲੋਪੋ.

ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਜਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਾ, ਇਤਰੀਤਰਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਧਨਂ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ.

੫੭. ਯਾਵਤਾਤਾਵਂ ਸਮ੍ਭਮੇ [ਚਂ. ੬.੩.੧੪; ਪਾ. ੮.੧.੧੨; ਯਾਵਬੋਧਂ ਸਮ੍ਭਮੇ (ਬਹੂਸੁ)].

ਯਂ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾਵਂ. ਤਂ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਾਵਂ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਮਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਸਮ੍ਭਮੋ. ਤੁਰਿਤੇਨ ਵਚੀਪਯੋਗੇਨ ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਯਦੀਪਨਂ ਸਮ੍ਭਮੋ, ਆਮੇਡਿਤਮੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਮ੍ਭਮੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਯਾਵਤਾ ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਪਦੇਨ ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਪਦਂ ਪਯੁਜ੍ਜਤੇ, ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਵਾ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ ਵਾ ਉਦੀਰਿਯਤੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਬੋਧਂ ਸਮ੍ਭਮੇਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇਵਤ੍ਥੋ.

ਭਯੇ, ਕੋਧੇ, ਪਸਂਸਾਯਂ, ਤੁਰਿਤੇ, ਕੋਤੂਹਲੇ’ਚ੍ਛਰੇ.

ਹਾਸੇ, ਸੋਕੇ, ਪਸਾਦੇ ਚ, ਕਰੇ ਆਮੇਡਿਤਂ ਬੁਧੋ.

ਤਤ੍ਥ ਭਯੇ –

ਸਪ੍ਪੋ ਸਪ੍ਪੋ, ਚੋਰੋ ਚੋਰੋ –

ਕੋਧੇ –

ਵਿਜ੍ਝ ਵਿਜ੍ਝ, ਪਹਰ ਪਹਰ.

ਪਸਂਸਾਯਂ –

ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ.

ਤੁਰਿਤੇ ¶ –

ਗਚ੍ਛ ਗਚ੍ਛ.

ਕੋਤੂਹਲੇ –

ਆਗਚ੍ਛ ਆਗਚ੍ਛ.

ਅਚ੍ਛਰੇ –

ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧੋ.

ਹਾਸੇ –

ਅਭਿਕ੍ਕਮਥ ਵਾਸੇਟ੍ਠਾ ਅਭਿਕ੍ਕਮਥ ਵਾਸੇਟ੍ਠਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੦].

ਸੋਕੇ –

ਕਹਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕ ਕਹਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੧੨੦].

ਪਸਾਦੇ –

ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਭੋ ਗੋਤਮ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਭੋ ਗੋਤਮ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੦੬] ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ ‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ’’ [ਮ. ਨਿ. ੨.੩੫੭] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਪਦਵਾਕ੍ਯਦ੍ਵਿਤ੍ਤਰਾਸਿ.

ਦ੍ਵਿਭਾਵਸਨ੍ਧਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸਨ੍ਧਿ

ਅਥ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸਨ੍ਧਿ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਪਦਕ੍ਖਰਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ.

੫੮. ਹਸ੍ਸ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ.

ਯਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦਯ੍ਹਤਿ, ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ, ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਤਿ, ਵੁਯ੍ਹਤਿ, ਦੁਯ੍ਹਤਿ, ਮੁਯ੍ਹਤਿ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ ¶ ? ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਯਤਿ, ਏਵਂ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਵਾ, ਆਰੁਯ੍ਹ ਆਰੁਹਿਤ੍ਵਾ, ਓਗਾਯ੍ਹ ਓਗਾਹਿਤ੍ਵਾ. ਪਸਯ੍ਹ ਪਸਹਿਤ੍ਵਾ.

੫੯. ਵੇ ਵਾ [ਰੂ. ੪੦ (ਪਿਟ੍ਠੇ)].

ਵਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਹਸ੍ਸ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਬਵ੍ਹਾਬਾਧੋ ਬਹ੍ਵਾਬਾਧੋ, ਬਵ੍ਹੇਤ੍ਥ ਨ੍ਹਾਯਤੀ ਜਨੋ [ਉਦਾ. ੯] =ਬਹ੍ਵੇਤ੍ਥ ਨ੍ਹਾਯਤੀ ਜਨੋ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

ਯ, ਰਾਨਂ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ –

ਕੁਟਿ ਮੇ ਕਯਿਰਤਿ [ਪਾਰਾ. ੩੫੮], ਵਚਨਂ ਪਯਿਰੁਦਾਹਾਸਿ, ਗਰੁਂ ਪਯਿਰੂਪਾਸਤਿ, ਵਨ੍ਦਾਮਿ ਤੇ ਅਯ੍ਯਿਰੇ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ [ਜਾ. ੨.੧੭.੫੪] -ਯਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ.

ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਸ੍ਸ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ –

ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਅਪਚ੍ਚਿਸੁਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੬੦], ਤੇ ਮੇ ਅਸ੍ਸੇ ਅਯਾਚਿਸੁਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੮੬੩]. ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿਸੁਂ.

ਸਰਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ –

ਹਞ੍ਞਯ੍ਯੇਵਾਪਿ ਕੋਚਿ ਨਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੧੯੩] – ਹਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਠਿਤਿ, ਅਮੂਲਮੂਲਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ-ਮੂਲਮੂਲਂ ਅਗਨ੍ਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਪਰਤ੍ਰ. ਅਨੋਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ [ਪਾਰਾ ੩੮੯], ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਦ੍ਧਂ ਨ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਅਸਦ੍ਧਭੋਜਿ, ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਦਮਨੁਤ੍ਤਿਣ੍ਣਂ [ਜਾ. ੧.੧.੨੦] – ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਦਿਸ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਦਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ –

ਨਵਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਚੀਵਰਲਾਭੇਨ, ਨਾਗਕਞ੍ਞਾ ਚਰਿਤਂ ਗਣੇਨ [ਜਾ. ੧.੧੫.੨੬੮] -ਨਾਗਕਞ੍ਞਾਗਣੇਨ ਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਠਿਤਿ.

ਇਤਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਰਾਸਿ.

੬੦. ਬਹੁਲਂ [ਚਂ. ੧.੧.੧੩੦; ਪਾ. ੩.੩.੧੧੩].

ਸਨ੍ਧਿਵਿਧਾਨਂ ¶ ਨਾਮ ਬਹੁਲਂ ਹੋਤਿ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਂ. ਯਾਵਗਨ੍ਥਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਤੇ. ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨਿਟ੍ਠਨਿਵਤ੍ਤਿ ਚ ਇਟ੍ਠਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਕਤੋ ਹੋਤਿ.

ਇਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਿਯਾ ਨਾਮ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਦੀਪਨਿਯਂ

ਸਨ੍ਧਿਕਣ੍ਡੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

੨. ਨਾਮਕਣ੍ਡ

ਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਅਥ ¶ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਸ੍ਯਾਦਿਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਂ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਲਿਙ੍ਗਂ, ਨਾਮਂ, ਪਾਟਿਪਦਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਦਬ੍ਬਾਭਿਧਾਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਕਤਿਰੂਪਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਵਸੇਨ ਵਿਭਾਗਂ ਪਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਵਿਸਦਰੂਪਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਵਿਸਦਰੂਪਂ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਜ੍ਝਿਮਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਤਿਵਿਧੇਨ ਲਿਙ੍ਗਰੂਪੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਦੇਵ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਦ੍ਦਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਂ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਲਿਙ੍ਗਾਨੁਰੂਪਞ੍ਚ ਪਰਿਣਮਨ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਦੇਵ ਧਾਤੁ, ਪਚ੍ਚਯ, ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਦੇਹਿ ਚੇਵਸਦ੍ਦਪਦਤ੍ਥਕਪਦੇਹਿ ਚ ‘ਵਿਸੁਂ ਭੂਤਂ ਪਦ’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਾਟਿਪਦਿਕਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਧਾਤੁਪਦਂ ਨਾਮ ਬ੍ਰੂ, ਭੂ, ਹੂਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਚ੍ਚਯਪਦਂ ਨਾਮ ਣ, ਤਬ੍ਬ, ਅਨੀਯ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਦਂ ਨਾਮ ਸਿ, ਯੋ, ਅਂ, ਯੋ,ਤਿ, ਅਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਦ੍ਦਪਦਤ੍ਥਕਪਦਾਨਿ ਨਾਮ ਰਾਜਸ੍ਸ, ਸਖਸ੍ਸ, ਪੁਮਸ੍ਸ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਰਾਜਸ੍ਸਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਸਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇ ਸਦ੍ਦਪਦਤ੍ਥਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਯੋਗੇ ਅਤ੍ਥਪਦਤ੍ਥਕਾਨਿ. ਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਵਿਭਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ ਪਨ ਨਿਚ੍ਚਂ ਸਦ੍ਦਪਦਤ੍ਥਕਾਨਿ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਚ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਯੋਗੇਤਿ, ਇਦਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ.

ਯਦਿਏਵਂ ਭੁਸ੍ਸ, ਬ੍ਰੁਸ੍ਸ, ਭੂਤੋ, ਹੂਤੋ, ਣੇ, ਤਬ੍ਬੇ, ਸਿਮ੍ਹਿ, ਤਿਮ੍ਹਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਤੇਹਿ ਕਥਂ ਵਿਭਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ? ਅਨੁਕਰਣਪਦਾਨਿ ਨਾਮ ਤਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿਸ੍ਸ, ਕਰੋਤਿਸ੍ਸ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਚ ਰਾਜਸ੍ਸ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਚ ਅਨੁਕਰਣਲਿਙ੍ਗਭਾਵੇਨ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਕਨ੍ਤਲਿਙ੍ਗਭਾਵੇਨਾਤਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘ਧਾਤੁ- ਪਚ੍ਚਯ ¶ , ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਜ੍ਜਿਤਮਤ੍ਥਵਂ ਲਿਙ੍ਗ’ਨ੍ਤਿ ਅਵੋਚੁਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਪਦਤ੍ਥਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਰਾਜਸ੍ਸਇਚ੍ਚਾਦਿਕਂ ਸਦ੍ਦਪਦਤ੍ਥਕਂ ਵਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥਪਦਤ੍ਥਕੇ ਸਤਿ ਤਦ੍ਧਿਤ, ਸਮਾਸ, ਕਿਤਕਪਦਾਨਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਲਿਙ੍ਗਭਾਵਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਤੇਸਂ ਲਿਙ੍ਗਨਾਮਬ੍ਯਪਦੇਸਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਾਨਿ ਚ ਨਾਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਾਨਿ ਭਵਿਤੁਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਉਪਸਗ੍ਗ, ਨਿਪਾਤਪਦਾਨਿ ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਾਦਿਪਦਾਨਿ ਚ ਇਧ ਵਿਸੇਸਨਨਾਮਭਾਵੇਨ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ.

੬੧. ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇਕਾਨੇਕੇਸੁ ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਸਿ ਯੋ ਅਂਯੋ ਨਾ ਹਿ ਸ ਨਂ ਸ੍ਮਾਹਿ ਸਨਂਸ੍ਮਿਂਸੁ [ਕ. ੫੫; ਰੂ. ੬੩; ਨੀ. ੨੦੦].

ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਸਿ, ਯੋ…ਪੇ… ਸ੍ਮਿਂ, ਸੁਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਵਿਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ, ਏਕਮੇਕਂ ਪਕਤਿਨਾਮਪਦਂ ਨਾਨਾਰੂਪਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮਾਦਿਨਾਨਾਅਤ੍ਥਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤ, ਬਹੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖ੍ਯਾਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ਚ ਵਿਭਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਿ, ਲੋ ਇਤਿ ਪਠਮਾ ਨਾਮ…ਪੇ… ਸ੍ਮਿਂ, ਸੁ ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਮੀ ਨਾਮ. ਦ੍ਵੀਸੁ ਦ੍ਵੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਂ ‘ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨ’ਨ੍ਤਿ ਏਕਵਚਨਂ ਨਾਮ. ਪਰਂ ਪਰਂ ‘ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨ’ਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਵਚਨਂ ਨਾਮ. ਬਹੁਵਚਨਨ੍ਤਿ ਚ ਪੁਥੁਵਚਨਨ੍ਤਿ ਚ ਏਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ. ਸਬ੍ਬਮਿਦਂ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ.

੬੨. ਪਠਮਾਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ [ਕ. ੨੮੪; ਰੂ. ੬੫; ਨੀ. ੫੭੭; ਚਂ. ੨.੧.੯੩; ਪਾ. ੨.੩.੪੬].

ਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮਾਦਿਕਂ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਅਯਂ ਮਮ ਪੁਰਿਸੋ, ਇਮੇ ਮਮ ਪੁਰਿਸਾ.

੬੩. ਆਮਨ੍ਤਨੇ [ਕ. ੨੮੫; ਰੂ. ੭੦; ਨੀ. ੫੭੮; ਚਂ. ੨.੧.੯੪; ਪਾ. ੨.੩.੪੭].

ਆਮਨ੍ਤਨਂ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਆਲਪਨਂ. ਆਮਨ੍ਤਨਵਿਸਯੇ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ.

੬੪. ਕਮ੍ਮੇ ਦੁਤਿਯਾ [ਕ. ੨੯੭; ਰੂ. ੭੬, ੨੮੪; ਨੀ. ੫੮੦; ਚਂ. ੨.੧.੪੩; ਪਾ. ੧.੪.੪੯-੫੧].

ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਪੁਰਿਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਰਿਸੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

੬੫. ਕਤ੍ਤੁਕਰਣੇਸੁ ਤਤਿਯਾ [ਕ. ੨੮੬, ੨੮੮; ਰੂ. ੮੩; ਨੀ. ੫੯੧, ੫੯੪; ਚਂ. ੨.੧.੬੨, ੬੩; ਪਾ. ੨.੩.੧੮].

ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਕਤ੍ਤਰਿ ਚ ਕਰਣੇ ਚ ਤਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਪੁਰਿਸੇਨ ਕਤਂ, ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਕਤਂ, ਪੁਰਿਸੇਨ ਕੁਲਂ ਸੋਭਤਿ, ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਕੁਲਂ ਸੋਭਤਿ.

੬੬. ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ [ਕ. ੨੯੩; ਰੂ ੮੫, ੩੦੧; ਨੀ. ੬੦੫; ਚਂ. ੨.੧.੭੩; ਪਾ. ੨.੩.੧੩].

ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਦਾਨਤ੍ਥੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਦੇਤਿ.

੬੭. ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਾਵਧਿਸ੍ਮਿਂ [ਕ. ੨੯੫; ਰੂ. ੮੯, ੩੦੭; ਨੀ. ੬੦੭ ਚਂ. ੨.੧.੮੧; ਪਾ. ੨.੩.੨੮; ੧.੪.੨੪ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਵਧਿਸ੍ਮਾ (ਬਹੂਸੁ)].

ਅਵਧਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਪਾਦਾਨਂ. ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਅਵਧਿਅਤ੍ਥੇ ਪਞ੍ਚਮੀਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਪੁਰਿਸਸ੍ਮਾ ਅਪੇਤਿ, ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਅਪੇਤਿ.

੬੮. ਛਟ੍ਠੀ ¶ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ [ਕ. ੩੦; ਰੂ. ੯੨, ੩੧੫; ਨੀ. ੬੦੯; ਚਂ. ੨.੧.੯੫; ਪਾ. ੨.੩.੫੦].

ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਨਂ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਧਨਂ.

੬੯. ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਾਧਾਰੇ [ਕ. ੩੧੨; ਰੂ. ੯੪, ੩੧੯; ਨੀ. ੬੩੦; ਚਂ. ੨.੧.੮੮; ਪਾ. ੨.੩.੩੬; ੧.੩.੪੫].

ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਆਧਾਰਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਮੀਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਪੁਰਿਸਸ੍ਮਿਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਿਸੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

ਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਇਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ

੭੦. ਇਤ੍ਥਿਯਮਤ੍ਵਾ [ਕ. ੨੩੭; ਰੂ. ੧੭੬; ਨੀ. ੪੬੬; ਚਂ. ੨.੩.੧੫; ਪਾ. ੪.੧.੪].

ਇਤ੍ਥਿਯਂ+ਅਤੋ+ਆਤਿ ਛੇਦੋ. ਅਕਾਰਨ੍ਤਨਾਮਮ੍ਹਾ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਆਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਅਭਾਸਿਤਪੁਮੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ ਸਞ੍ਞਾਸਦ੍ਦੇਹਿ ਨਿਚ੍ਚਂ –

ਕਞ੍ਞਾ, ਪਞ੍ਞਾ, ਸਞ੍ਞਾ, ਨਾਵਾ, ਸਾਲਾ, ਤਣ੍ਹਾ, ਇਚ੍ਛਾ, ਭਿਕ੍ਖਾ, ਸਿਕ੍ਖਾ, ਗੀਵਾ, ਜਿਵ੍ਹਾ, ਵੀਸਾ, ਤਿਂਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾ, ਪਞ੍ਞਾਸਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਭਾਸਿਤਪੁਮੇਹਿਪਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਹਿ ਤਬ੍ਬਾ, ਨੀਯ, ਤਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ –

ਸਬ੍ਬਾ, ਕਤਰਾ, ਕਤਮਾ, ਅਨੁਭਵਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਨੁਭਵਨੀਯਾ, ਗਤਾ, ਜਾਤਾ, ਭੂਤਾ, ਹੂਤਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਞ੍ਞੇਹਿ ¶ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਂ –

ਕਲ੍ਯਾਣਾ, ਕਲ੍ਯਾਣੀ, ਸੁਨ੍ਦਰਾ, ਸੁਨ੍ਦਰੀ, ਸੋਭਣਾ, ਸੋਭਣੀ, ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਾ, ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੀ, ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਿਨੀ, ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ, ਅਤ੍ਥਕਾਮੀ, ਅਤ੍ਥਕਾਮਿਨੀ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਿਨੀ, ਏਕਾਕਾ, ਏਕਾਕਿਨੀ, ਦੀਪਨਾ, ਦੀਪਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਸੇ ਮਾਤੁ, ਧੀਤੁ ਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਆਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਨਨ੍ਦਮਾਤਾ, ਉਤ੍ਤਰਮਾਤਾ, ਦੇਵਧੀਤਾ, ਰਾਜਧੀਤਾ, ਅਸ੍ਸਮਣੀ ਹੋਤਿ ਅਸਕ੍ਯਧੀਤਰਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਇਤ੍ਥਿਯ’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਦ੍ਦਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ ਇਤ੍ਥਿਭਾਵੇ ਜੋਤੇਤਬ੍ਬੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਸ੍ਯਾਦਯੋ ਵਿਯ ਜੋਤਕਮਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਾਚਕਾਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ.

੭੧. ਨਦਾਦੀਹਿ ਙੀ [ਕ. ੨੩੮; ਰੂ. ੧੮੭; ਨੀ. ੪੬੭; ਨਦਾਦਿਤੋ ਵੀ (ਬਹੂਸੁ)].

ਨਦਾਦੀਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਙੀ ਹੋਤਿ. ਙਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ‘ਨ੍ਤਨ੍ਤੂਨਂ ਙੀਮ੍ਹਿ ਤੋ ਵਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥੋ.

ਨਦੀ, ਮਹੀ, ਇਤ੍ਥੀ, ਕੁਮਾਰੀ, ਤਰੁਣੀ, ਵਾਸੇਟ੍ਠੀ, ਗੋਤਮੀ, ਕਚ੍ਚਾਨੀ, ਕਚ੍ਚਾਯਨੀ, ਮਾਣਵੀ, ਸਾਮਣੇਰੀ, ਨਾਵਿਕੀ, ਪਞ੍ਚਮੀ, ਛਟ੍ਠੀ, ਚਤੁਦ੍ਦਸੀ, ਪਞ੍ਚਦਸੀ, ਸਹਸ੍ਸੀ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ, ਸਤਸਹਸ੍ਸੀ, ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੀ, ਮਾਲਕਾਰੀ, ਚਕ੍ਖੁਕਰਣੀ, ਞਾਣਕਰਣੀ, ਧਮ੍ਮਦੀਪਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੭੨. ਨ੍ਤਨ੍ਤੂਨਂ ਙੀਮ੍ਹਿ ਤੋ ਵਾ [ਕ. ੨੩੯, ੨੪੧; ਰੂ. ੧੯੦, ੧੯੧; ਨੀ. ੪੬੮, ੪੭੧].

ਨ੍ਤ, ਨ੍ਤੂਨਂ ਤੋ ਹੋਤਿ ਵਾ ਙੀਮ੍ਹਿ ਪਰੇ.

ਗਚ੍ਛਤੀ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ, ਸਤੀ, ਸਨ੍ਤੀ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ, ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ, ਗੁਣਵਤੀ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੀ, ਸਤਿਮਤੀ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੀ, ਸਬ੍ਬਾਵਤੀ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੀ, ਯਾਵਤੀ, ਯਾਵਨ੍ਤੀ, ਤਾਵਤੀ, ਤਾਵਨ੍ਤੀ, ਭੁਤ੍ਤਵਤੀ, ਭੁਤ੍ਤਵਨ੍ਤੀ.

੭੩. ਗੋਤੋ ਵਾ [ਕ. ੨੩੮; ਰੂ. ੧੮੭; ਨੀ. ੪੬੭].

ਗੋਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ¶ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਵੀ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਗਾਵੀ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਗੋਕਾਣਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਚਾਰਿਨੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਣਾਤਿ ਅਨ੍ਧਾ.

੭੪. ਯਕ੍ਖਾਦੀਹਿਨੀ ਚ [ਕ. ੨੩੮, ੨੪੦; ਰੂ. ੨੮੭, ੧੯੩; ਨੀ. ੪੬੭, ੪੬੯; ਯਕ੍ਖਾਦਿਤ੍ਵਿਨੀ ਚ (ਬਹੂਸੁ)].

ਯਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਅਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਵੀ ਚ ਹੋਤਿ ਇਨੀ ਚ.

ਯਕ੍ਖੀ, ਯਕ੍ਖਿਨੀ, ਨਾਗੀ, ਨਾਗਿਨੀ, ਮਹਿਂਸੀ, ਮਹਿਂਸਿਨੀ, ਮਿਗੀ, ਮਿਗਿਨੀ, ਸੀਹੀ, ਸੀਹਿਨੀ, ਦੀਪੀ, ਦੀਪਿਨੀ, ਬ੍ਯਗ੍ਘੀ, ਬ੍ਯਗ੍ਘਿਨੀ, ਕਾਕੀ, ਕਾਕਿਨੀ, ਕਪੋਤੀ, ਕਪੋਤਿਨੀ, ਮਾਨੁਸੀ, ਮਾਨੁਸਿਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੭੫. ਆਰਾਮਿਕਾਦੀਹਿ [ਕ. ੨੪੦; ਰੂ. ੧੯੩; ਨੀ. ੪੬੯].

ਆਰਾਮਿਕਾਦੀਹਿ ਅਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਇਨੀ ਹੋਤਿ.

ਆਰਾਮਿਕਿਨੀ, ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਿਨੀ, ਨਾਵਿਕਿਨੀ, ਓਲੁਮ੍ਬਿਕਿਨੀ, ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਿਨੀ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਿਨੀ, ਰਾਜਿਨੀ, ਏਕਾਕਿਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਞ੍ਞਾਯਂ –

ਮਾਨੁਸਿਨੀ ਮਾਨੁਸਾ ਵਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਮਾਨੁਸੀ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ.

੭੬. ਘਰਣ੍ਯਾਦਯੋ [ਕ. ੨੪੦; ਰੂ. ੧੯੩; ਨੀ. ੪੬੯].

ਘਰਣੀਇਚ੍ਚਾਦਯੋ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਨੀਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਘਰਣੀ, ਵੇਤ੍ਰਣੀ, ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ-ਏਸੁ ਨਸ੍ਸ ਣਤ੍ਤਂ. ਆਚਰਿਨੀਯਲੋਪੋ, ਆਚਰਿਯਾ ਵਾ.

੭੭. ਮਾਤੁਲਾਦਿਤ੍ਵਾਨੀ ¶ ਭਰਿਯਾਯਂ [ਕ. ੯੮; ਰੂ. ੧੮੯; ਨੀ. ੨੬੧].

ਮਾਤੁਲਾਦੀਹਿ ਅਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਭਰਿਯਾਯਂ ਆਨੀ ਹੋਤਿ.

ਮਾਤੁਭਾਤਾ ਮਾਤੁਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਮਾਤੁਲਾਨੀ, ਏਵਂ ਵਰੁਣਾਨੀ, ਗਹਪਤਾਨੀ, ਆਚਰਿਯਾਨੀ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਨੀ.

‘ਬਹੁਲਾ’ਧਿਕਾਰਾ ਖਤ੍ਤਿਯੀ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਚ.

੭੮. ਯੁਵਣ੍ਣੇਹਿ ਨੀ.

ਇਵਣ੍ਣਨ੍ਤੇਹਿ ਉਵਣ੍ਣਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਨੀ ਹੋਤਿ.

ਛਤ੍ਤਪਾਣਿਨੀ, ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਨੀ, ਦਣ੍ਡਿਨੀ, ਛਤ੍ਤਿਨੀ, ਹਤ੍ਥਿਨੀ, ਮਾਲਿਨੀ, ਮਾਯਾਵਿਨੀ, ਮੇਧਾਵਿਨੀ, ਪਿਯਪਸਂਸਿਨੀ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੀ, ਭਯਦਸ੍ਸਾਵਿਨੀ, ਅਤ੍ਥਕਾਮਿਨੀ, ਹਿਤਚਾਰਿਨੀ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ, ਖਤ੍ਤਿਯਬਨ੍ਧੁਨੀ, ਪਟੁਨੀ, ਪਰਚਿਤ੍ਤਵਿਦੁਨੀ, ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੀ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੁਨੀ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੁਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੭੯. ਤਿਮ੍ਹਾਞ੍ਞਤ੍ਥੇ [ਕ੍ਤਿਮ੍ਹਾਞ੍ਞਤ੍ਥੇ (ਬਹੂਸੁ), ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ੩੧ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕੇ].

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸੇ ਤਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਮ੍ਹਾ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਨੀ ਹੋਤਿ.

ਅਹਿਂਸਾਰਤਿਨੀ, ਧਮ੍ਮਰਤਿਨੀ, ਵਚ੍ਛਗਿਦ੍ਧਿਨੀ, ਪੁਤ੍ਤਗਿਦ੍ਧਿਨੀ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਨੀ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨੀ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੀ, ਅਤ੍ਤਗੁਤ੍ਤਿਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਧਮ੍ਮੇ ਰਤਿ ਧਮ੍ਮਰਤਿ.

੮੦. ਯੁਵਾਤਿ.

ਯੁਵਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਯੁਵਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਤਿ’ ਇਤਿ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਵੀਸ, ਤਿਂਸਤੋਪਿਤਿ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਵੀਸਤਿ, ਵੀਸਂ, ਤਿਂਸਤਿ, ਤਿਂਸਂ.

੮੧. ਉਪਮਾ ¶ ਸਂਹਿਤ ਸਹਿਤ ਸਞ੍ਞਤ ਸਹ ਸਫ ਵਾਮਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੂਰੁਤ੍ਵੂ [ਚਂ. ੨.੩.੭੯; ਪਾ. ੪.੧.੬੯, ੭੦ ਤੂਰੁਤੂ (ਬਹੂਸੁ)].

ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਤੋ+ਊਰੁਤੋ+ਊਤਿ ਛੇਦੋ.

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸੇ ਉਪਮਾਦਿਪੁਬ੍ਬਾ ਊਰੁਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਊ ਹੋਤਿ.

ਨਾਗਸ੍ਸ ਨਾਸਾ ਵਿਯ ਊਰੂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਗਨਾਸੂਰੂ, ਸਂਹਿਤਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ ਊਰੂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਂਹਿਤੋਰੂ, ਸਹਿਤਾ ਏਕਬਦ੍ਧਾ ਊਰੂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਹਿਤੋਰੂ, ਸਞ੍ਞਤਾ ਅਲੋਲਾ ਊਰੂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਞ੍ਞਤੋਰੂ, ਊਰੁਯਾ [ਊਰੁਨਾ?] ਸਹ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਹੋਰੂ, ਸਫੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਖੁਰੋ, ਸਂਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਸਫਭੂਤਾ ਊਰੂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਫੋਰੂ, ਵਾਮਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਊਰੂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾਮੋਰੂ, ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਊਰੂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣੋਰੂ.

ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

‘‘ਸਚੇ ਮਂ ਨਾਗਨਾਸੂਰੂ, ਓਲੋਕੇਯ੍ਯ ਪਭਾਵਤੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੦.੧੪] ਚ ‘‘ਏਕਾ ਤੁਵਂ ਤਿਟ੍ਠਸਿ ਸਹਿਤੂਰੂ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੬.੨੯੭] ਚ ‘‘ਸਞ੍ਞਤੂਰੂ ਮਹਾਮਾਯਾ, ਕੁਮਾਰਿ ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੧੭.੧੦੯] ਚ ‘‘ਵਾਮੋਰੂ ਸਜ ਮਂ ਭਦ੍ਦੇ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੮] ਚ ‘‘ਕਾਰਣਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਮਿ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤੋ ਲਕ੍ਖਣੂਰੁਯਾ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੪੮] ਚ ‘‘ਗਾਰਯ੍ਹਸ੍ਸਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਯਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੦੯] ਚ ਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਸਜਾ’ਤਿ ਆਲਿਙ੍ਗਾਹਿ, ‘ਗਾਰਯ੍ਹਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਅਹਂ ਗਾਰਯ੍ਹੋ ਭਵੇਯ੍ਯਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਾਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਸਭਾਵਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾ ਏਵ – ਲਹੁਤਾ, ਮੁਦੁਤਾ, ਗਾਮਤਾ, ਜਨਤਾ, ਦੇਵਤਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਥਾ ਤਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ – ਗਤਿ, ਮਤਿ, ਰਤ੍ਤਿ, ਸਤਿ, ਤੁਟ੍ਠਿ, ਦਿਟ੍ਠਿ, ਇਦ੍ਧਿ, ਸਿਦ੍ਧਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਤਥਾ ਯਾਗੁ, ਧਾਤੁ, ਧੇਨੁ, ਕਣ੍ਡੁ, ਕਚ੍ਛੁ, ਮਾਤੁ, ਧੀਤੁ ¶ , ਦੁਹਿਤੁ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਜਮ੍ਬੂ, ਵਧੂ, ਚਮੂ, ਸੁਤਨੂ, ਸਰਬੂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਚ. ਸਕ੍ਕਤਗਨ੍ਥੇਸੁ ਪਨ ਸੁਤਨੂ, ਸਰਬੂ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁਪਿ ਊਪਚ੍ਚਯਂ ਵਿਦਹਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਭੂਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ‘ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਾ ਪਿਤ੍ਥਿਯ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਸਞ੍ਞਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘ਆਕਾਰੋ ਚ ਘਾ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਨਿਚ੍ਚਂ ਘਸਞ੍ਞੋ.

ਇਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਆਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਛਬ੍ਬਿਧਂ ਆਕਾਰਨ੍ਤਂ, ਇਕਾਰਨ੍ਤਂ, ਈਕਾਰਨ੍ਤਂ, ਉਕਾਰਨ੍ਤਂ, ਊਕਾਰਨ੍ਤਂ, ਓਕਾਰਨ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਞ੍ਞਾਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਠਮਾ.

੮੨. ਗਸੀਨਂ [ਕ. ੨੨੦; ਰੂ. ੭੪; ਨੀ. ੪੪੭].

ਕੇਨਚਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਅਲਦ੍ਧਵਿਧੀਨਂ ਗਸੀਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਿਲੋਪੋ.

ਕਞ੍ਞਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

੮੩. ਜਨ੍ਤੁਹੇਤ੍ਵੀਘਪੇਹਿ ਵਾ [ਕ. ੧੧੮; ਰੂ. ੧੪੬; ਨੀ. ੨੯੩].

ਜਨ੍ਤੁ, ਹੇਤੂਹਿ ਚ ਪੁਨ੍ਨਪੁਂਸਕੇਸੁ ਈਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਘਤੋ ਚ ਪਸਞ੍ਞੇਹਿ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣੇਹਿ ਚ ਯੋਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕਞ੍ਞਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਕਞ੍ਞਾਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

ਆਮਨ੍ਤਨਤ੍ਥੇ ਪਠਮਾ, ‘ਗੋਸ੍ਯਾਲਪਨੇ’ਤਿ ਗਸਞ੍ਞਾ.

੮੪. ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਵੇ [ਕ. ੧੧੪, ੧੯੩; ਰੂ. ੧੨੨, ੧੭੮; ਨੀ. ੨੮੮; ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤੇ (ਬਹਸੁ)].

ਘਤੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤੋ ਚ ਗਸ੍ਸ ਏ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਇਸਿ, ਮੁਨਿ, ਰੇਵਤੀ, ਕਤ੍ਤੁ, ਖਤ੍ਤੁਇਚ੍ਚਾਦਿਤੋਪਿ.

ਭੋਤਿ ¶ ਕਞ੍ਞੇ, ਭੋਤਿ ਕਞ੍ਞਾ, ਭੋਤਿਯੋ ਕਞ੍ਞਾਯੋ, ਭੋਤੀ ਕਞ੍ਞਾਯੋ, ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤਿਕ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਦੁਕ੍ਕਰਾ ਪੁਤ੍ਤਿਕ’’ ਇਤਿ ਥੇਰੀਪਾਲ਼ਿ [ਥੇਰੀਗਾ. ੪੬੫], ਤਸ੍ਮਾ ਗੇ ਪਰੇ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਰਸ੍ਸੋਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕੁਸਜਾਤਕੇ ‘‘ਨ ਮੇ ਅਕਾਸਿ ਵਚਨਂ, ਅਤ੍ਥਕਾਮਾਯ ਪੁਤ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿਪਿ [ਜਾ. ੨.੨੦.੪੭] ਅਤ੍ਥਿ.

ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾ, ‘ਸਰੋ ਲੋਪੋ ਸਰੇ’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਸਰਲੋਪੋ.

ਕਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਕਞ੍ਞਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਕਞ੍ਞਾਯੋ ਪਸ੍ਸਤਿ.

ਕਤ੍ਤਰਿ ਤਤਿਯਾ.

੮੫. ਘਪਤੇਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਦੀਨਂ ਯਯਾ [ਕ. ੧੧੧, ੧੧੨; ਰੂ. ੧੭੯, ੧੮੩ ਨੀ. ੨੮੩, ੨੮੪].

ਘਤੋ ਚ ਪਸਞ੍ਞੇਹਿ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣੇਹਿ ਚ ਏਕਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਏਕਵਚਨਾਨਂ ਕਮੇਨ ਯ, ਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਞ੍ਞਾਯ ਕਤਂ, ਕਞ੍ਞਾਹਿ ਕਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਘਤੋਪਿ ਯਾਆਦੇਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਤੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਛਾਯਯਾ’’ [ਜਾ. ੧.੧੪.੧੮੨] ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਵਾਰਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਛਾਯਯਾ’’ [ਜਾ. ੧.੧੪.੧੮੯] ਤਿ ਚ ਪਾਲ਼ਿ, ਤਥਾ ‘‘ਸਕ੍ਖਰੋਪਮਯਾ ਵਦੇ’’ [ਸਚ੍ਚਸਙ੍ਖੇਪ ੧੭੬ ਗਾਥਾ], ‘‘ਬਾਲਦਾਰਕਲੀਲਯਾ’’ਤਿ [ਵਿਭਾਵਿਨੀ ੧੫੪] ਚ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਘਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸੋ.

੮੬. ਸ੍ਮਾਹਿਸ੍ਮਿਂਨਂ ਮ੍ਹਾਭਿਮ੍ਹਿ ਵਾ [ਕ. ੯੯; ਰੂ. ੮੧].

ਤੇਸਂ ਕਮੇਨ ਮ੍ਹਾ, ਭਿ, ਮ੍ਹਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਏਤੇ ਆਦੇਸਾ ਗਾਥਾਸੁ ਬਹੁਲਂ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਕਞ੍ਞਾਹਿ ਕਤਂ, ਕਞ੍ਞਾਭਿ ਕਤਂ.

ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ¶ ਚਤੁਤ੍ਥੀ, ਕਞ੍ਞਾਯ ਦੇਤਿ, ਕਞ੍ਞਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਕਞ੍ਞਾਯ ਆਭਤਂ ਵਤ੍ਥਂ, ਕਞ੍ਞਾਨਂ ਆਭਤਂ ਵਤ੍ਥਂ.

ਅਪਾਦਾਨੇ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਕਞ੍ਞਾਯ ਅਪੇਤਿ, ਕਞ੍ਞਮ੍ਹਾ ਅਪੇਤਿਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਕਞ੍ਞਾਹਿ ਕਞ੍ਞਾਭਿ ਅਪੇਤਿ.

ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਕਞ੍ਞਾਯ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਕਞ੍ਞਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ.

ਓਕਾਸੇ ਸਤ੍ਤਮੀ, ਕਞ੍ਞਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

੮੭. ਯਂ [ਕ. ੧੧੬; ਰੂ. ੧੮੦; ਨੀ. ੪੪੩].

ਘਤੋ ਚ ਪਸਞ੍ਞੇਹਿ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣੇਹਿ ਚ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਯਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕਞ੍ਞਾਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਕਞ੍ਞਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਕਞ੍ਞਾਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

ਸਦ੍ਧਾ ਮੇਧਾ ਪਞ੍ਞਾ ਵਿਜ੍ਜਾ, ਚਿਨ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤਾ ਵੀਣਾ ਤਣ੍ਹਾ.

ਇਚ੍ਛਾ ਮੁਚ੍ਛਾ ਏਜਾ ਮਾਯਾ, ਮੇਤ੍ਤਾ ਮਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਭਿਕ੍ਖਾ.

ਜਙ੍ਘਾ ਗੀਵਾ ਜਿਵ੍ਹਾ ਵਾਚਾ, ਛਾਯਾ ਆਸਾ ਗਙ੍ਗਾਨਾਵਾ.

ਗਾਥਾ ਸੇਨਾ ਲੇਖਾ ਸਾਖਾ, ਮਾਲਾ ਵੇਲਾ ਪੂਜਾ ਖਿਡ੍ਡਾ.

ਪਿਪਾਸਾ ਵੇਦਨਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਚੇਤਨਾ ਤਸਿਣਾਪਜਾ.

ਦੇਵਤਾ ਵਟ੍ਟਕਾ ਗੋਧਾ, ਬਲਾਕਾ ਪਰਿਸਾ ਸਭਾ.

ਊਕਾ ਸੇਫਾਲਿਕਾ ਲਙ੍ਕਾ, ਸਲਾਕਾ ਵਾਲਿਕਾ ਸਿਖਾ.

ਵਿਸਾਖਾ ਵਿਸਿਖਾ ਸਾਖਾ, ਗਚ੍ਛਾ ਵਞ੍ਝਾ ਜਟਾ ਘਟਾ.

ਜੇਟ੍ਠਾ ਸੋਣ੍ਡਾ ਵਿਤਣ੍ਡਾ ਚ, ਵਰੁਣਾ ਵਨਿਤਾ ਲਤਾ.

ਕਥਾ ਨਿਦ੍ਦਾ ਸੁਧਾ ਰਾਧਾ, ਵਾਸਨਾ ਸੀਸਪਾ ਪਪਾ.

ਪਭਾ ਸੀਮਾ ਖਮਾ ਜਾਯਾ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਸਕ੍ਖਰਾ ਸੁਰਾ.

ਦੋਲਾ ਤੁਲਾ ਸਿਲਾ ਲੀਲਾ, ਲਾਲੇ’ਲਾ ਮੇਖਲਾ ਕਲਾ.

ਵਲ਼ਵਾ’ ¶ ਲਮ੍ਬੁਸਾ ਮੂਸਾ, ਮਞ੍ਜੂਸਾ ਸੁਲਸਾ ਦਿਸਾ.

ਨਾਸਾ ਜੁਣ੍ਹਾ ਗੁਹਾ ਈਹਾ, ਲਸਿਕਾ ਵਸੁਧਾਦਯੋ.

੮੮. ਨਮ੍ਬਾਦੀਹਿ [ਨਮ੍ਬਾਦੀਹਿ (ਬਹੂਸੁ)].

ਗਸਞ੍ਞੇਹਿ ਅਮ੍ਬ, ਅਨ੍ਨ, ਅਮ੍ਮਇਚ੍ਚੇਤੇਹਿ ਗਸ੍ਸ ਏ ਨ ਹੋਤਿ.

੮੯. ਰਸ੍ਸੋ ਵਾ.

ਅਮ੍ਬਾਦੀਨਂ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ ਗੇ ਪਰੇ.

ਭੋਤਿ ਅਮ੍ਬ, ਭੋਤਿ ਅਮ੍ਬਾ, ਭੋਤਿ ਅਨ੍ਨ, ਭੋਤਿ ਅਨ੍ਨਾ, ਭੋਤਿ ਅਮ੍ਮ, ਭੋਤਿ ਅਮ੍ਮਾ, ਸੇਸਂ ਕਞ੍ਞਾਸਮਂ.

ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

੯੦. ਤਿ ਸਭਾਪਰਿਸਾਯ.

ਸਭਾਪਰਿਸਾਹਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋਤਿ ਹੋਤਿ. ‘ਘੋ ਸ੍ਸਂਸ੍ਸਾਸ੍ਸਾਯ ਤੀਸੂ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਤਿਮ੍ਹਿ ਰਸ੍ਸੋ.

ਸਭਤਿ, ਸਭਾਯ, ਸਭਾਯਂ, ਸਭਾਸੁ, ਪਰਿਸਤਿ, ਪਰਿਸਾਯ, ਪਰਿਸਾਯਂ, ਪਰਿਸਾਸੁ, ਤਮਦ੍ਦਸ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਹਿ ਪਰਿਸਤਿ, ਇਤਿ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਸਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਂ ਕਾਯਂ ਵਿਵਰਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫੯].

ਨਨ੍ਦਮਾਤਾ, ਰਾਜਧੀਤਾਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ‘ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਵੇ’ਤਿ ਘਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਂ.

ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ [ਅ. ਨਿ. ੭.੫੩], ਭੋਤਿ ਦੇਵਧੀਤੇ, ਭੋਤਿ ਸਕ੍ਯਧੀਤਰੇ-ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਮਾਸੇ ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਆਰਤ੍ਤਂ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਲ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤੀਸੁ ਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਸਮਾਨਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ਚ ਉਗ੍ਗਹੇਤਾ ¶ ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੋਤਾ ਚ ਪਯਿਰੂਪਾਸਿਤਾ ਚਾ’’ਤਿ ਥੇਰੀਪਾਲ਼ਿ. ਤਥਾ ਕ੍ਵਚਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਦਿਸਦ੍ਦਾਪਿ. ਤਮੋਖਨ੍ਧਂ ਪਦਾਲਯਂ, ਏਵਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਭਣਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ-ਤਤ੍ਥ ਪਦਾਲਯਨ੍ਤਿ ਪਦਾਲਯਨ੍ਤੀ, ਭਣਨ੍ਤਿ ਭਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵੀਸਾ, ਤਿਂਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾ, ਪਞ੍ਞਾਸਾ ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਆਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਇਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਸਿਲੋਪੋ. ਰਤ੍ਤਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

‘ਜਨ੍ਤੁਹੇਤ੍ਵਾ’ਦਿਸੁਤ੍ਤੇਨ ਯੋਲੋਪੇ –

੯੧. ਯੋਲੋਪਨੀਸੁ ਦੀਘੋ [ਕ. ੮੮; ਰੂ. ੧੪੭; ਨੀ. ੨੪੫].

ਤਿਲਿਙ੍ਗੇ ਯੋਨਂ ਲੋਪੇ ਚ ਨਿਆਦੇਸੇ ਚ ਰਸ੍ਸਾਨਂ ਦੀਘੋ ਹੋਤਿ.

ਰਤ੍ਤੀ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੯੨. ਯੇ ਪਸ੍ਸਿਵਣ੍ਣਸ੍ਸ.

ਵਿਭਤ੍ਤਿਭੂਤੇ ਵਿਭਤ੍ਤਾਦੇਸਭੂਤੇ ਚ ਯਕਾਰੇ ਪਰੇ ਪਸਞ੍ਞਸ੍ਸ ਇਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ. ਗਾਥਾਸੁਯੇਵ ਇਦਂ ਵਿਧਾਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਰਤ੍ਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ [ਰੂ. ੮੪ ਪਿਟ੍ਠੇ] -ਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਆਦਿਤਕਾਰਲੋਪੋ.

੬੩. ਅਯੁਨਂ ਵਾ ਦੀਘੋ [ਕ. ੮੮; ਰੂ. ੧੪੭; ਨੀ. ੨੪੫].

ਗੇ ਪਰੇ ਤਿਲਿਙ੍ਗੇ ਅਇਉਨਂ ਦੀਘੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਹੇ ¶ ਰਤ੍ਤੀ, ਹੇ ਰਤ੍ਤਿ. ਬਹੁਵਚਨੇ ਹੇ ਰਤ੍ਤੀ, ਹੇ ਰਤ੍ਤਿਯੋ, ਹੇ ਰਤ੍ਯੋ.

ਅਂਵਚਨੇ ‘ਪਰੋ ਕ੍ਵਚੀ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਪਰਸਰੇ ਲੁਤ੍ਤੇ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

ਰਤ੍ਤਿਂ, ਤਥਾ ਇਤ੍ਥਿਂ, ਧੇਨੁਂ, ਵਧੁਂ, ਅਗ੍ਗਿਂ, ਦਣ੍ਡਿਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਂ ਇਤਿ. ਰਤ੍ਤਿਯਂ, ‘ਬੁਜ੍ਝਸ੍ਸੁ ਜਿਨਬੋਧਿਯ’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ [ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧੮੨], ਰਤ੍ਤਿਨਂ ਵਾ, ‘ਯਾਵਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਤ੍ਥਂ, ਗੁਯ੍ਹਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤਿਨ’ਨ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿ [ਜਾ. ੧.੧੫.੩੩੫].

ਰਤ੍ਤੀ, ਰਤ੍ਤਿਯੋ, ਰਤ੍ਯੋ-‘ਘਪਤੇਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਦੀਨਂ ਯਯਾ’ਤਿ ਨਾਦੀਨਂ ਯਾ ਹੋਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਯਕਾਰੇ ਪਰੇ ਇਵਣ੍ਣਲੋਪੋ, ਰਤ੍ਯਾ.

੯੪. ਸੁਨਂਹਿਸੁ [ਕ. ੮੯; ਰੂ. ੮੭; ਨੀ. ੨੪੬].

ਸੁ, ਨਂ, ਹਿਸੁ ਰਸ੍ਸਾਨਂ ਦੀਘੋ ਹੋਤਿ.

ਰਤ੍ਤੀਹਿ, ਰਤ੍ਤੀਭਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਤ੍ਯਾ, ਰਤ੍ਤੀਨਂ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਤ੍ਯਾ, ਰਤ੍ਤੀਹਿ, ਰਤ੍ਤੀਭਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਤ੍ਯਾ, ਰਤ੍ਤੀਨਂ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਤ੍ਯਾ, ਰਤ੍ਤਿਯਂ, ਰਤ੍ਯਂ, ਰਤ੍ਤੀਸੁ.

ਏਤ੍ਥ ਗਰੂ ਸੁ, ਨਂ, ਹਿਸੁ ਦੀਘਤ੍ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਗਾਥਾਸੁ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਪਤ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਤਿ ਖਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਤਿ.

ਸਨ੍ਤਿ ਤਨ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸੁਦ੍ਧਿ, ਇਦ੍ਧਿ ਵੁਦ੍ਧਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਬੋਧਿ.

ਭੂਮਿ ਜਾਤਿ ਪੀਤਿ ਸੁਤਿ, ਨਨ੍ਦਿ ਸਨ੍ਧਿ ਸਾਣਿ ਕੋਟਿ.

ਦਿਟ੍ਠਿ ਵੁਡ੍ਢਿ ਤੁਟ੍ਠਿ ਯਟ੍ਠਿ, ਪਾਲ਼ਿ ਆਲ਼ਿ ਨਾਲ਼ਿ ਕੇਲ਼ਿ.

ਸਤਿ ਮਤਿ ਗਤਿ ਮੁਤਿ, ਧੀਤਿ ਯੁਵਤਿ ਵਿਕਤਿ.

ਰਤਿ ਰੁਚਿ ਰਸ੍ਮਿ ਅਸਨਿ ਵਸਨਿ ਓਸਧਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿ ਧੂਲਿ ਦੁਦ੍ਰਭਿ

ਦੋਣਿ ¶ ਅਟਵਿ ਛਵਿਆਦਯੋ ਰਤ੍ਤਾਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

੯੫. ਰਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਟੋ ਸ੍ਮਿਂਨੋ [ਕ. ੬੯; ਰੂ. ੧੮੬; ਨੀ. ੨੧੮, ੨੧੯; ਰਤ੍ਤ੍ਯਾਦੀਹਿ ਟੋ ਸ੍ਮਿਨੋ (ਬਹੂਸੁ) ਰਤ੍ਯਾਦੀਹਿ (ਕਤ੍ਥਚਿ)].

ਰਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦ, ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਟੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦਿਵਾ ਚ ਰਤ੍ਤੋ ਚ [ਖੁ. ਪਾ. ੬.੨; ਜਾ. ੧.੯.੯੨], ਆਦੋ, ਆਦਿਮ੍ਹਿ, ਪਾਦਾਦੋ, ਪਾਦਾਦਿਮ੍ਹਿ, ਗਾਥਾਦੋ, ਗਾਥਾਦਿਮ੍ਹਿ-ਆਦਿਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੋਯੇਵ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਦਿਂ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਧਾਰਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾਵ, ਰਤ੍ਯੋ ਅਮੋਘਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੦੫], ਤਿਣਲਤਾਨਿ ਓਸਧ੍ਯੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੭੪], ਤਤੋ ਰਤ੍ਯਾ ਵਿਵਸਾਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੬੮੯], ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਵਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੪੨] -ਜਚ੍ਚਾਤਿ ਜਾਤਿਯਾ, ਨ ਨਿਕਤ੍ਯਾ ਸੁਖਮੇਧਤਿ [ਜਾ. ੧.੧.੩੮], ਖਨ੍ਤ੍ਯਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੫੦].

ਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਬੋਜ੍ਝਾ ਤਪਸਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੯੮], ਯਥੇਵ ਖਲਤੀ ਭੂਮ੍ਯਾ, ਭੂਮ੍ਯਾਯੇਵ ਪਤਿਟ੍ਠਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੫੨੨], ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਮਾਤਿ, ਪਿਤਿਸਦ੍ਦਾ ਨਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਤ੍ਯਾ, ਪੇਤ੍ਯਾਤਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚ ਏਤਂ ਜਾਨਾਮਿਮਾਤਿਤੋ ਪਿਤਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚ ਕਤਂ ਸੁਸਾਧੁ [ਜਾ. ੨.੧੮.੬੧] -ਕਤਨ੍ਤਿ ਕਤਂ ਨਾਮਂ, ਸੁਸਾਧੂਤਿ ਅਤਿਸੁਨ੍ਦਰਂ. ‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਅਹਂ ਮਤ੍ਯਾ, ਸਞ੍ਚਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਾ ਅਹ’ਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੯] ਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਿ. ‘ਮਾਤੀਨਂ ਦੋਹਲ਼ੋ ਨਾਮ ਜਨਿਨ੍ਦ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੩੪੭] ਤਿ ਚ ਪਾਲ਼ਿ, ਵੀਸਤਿ, ਤਿਂਸਤਿ, ਸਟ੍ਠਿ, ਸਤ੍ਤਤਿ, ਅਸੀਤਿ, ਨਵੁਤਿ, ਕੋਟਿ, ਪਕੋਟਿ ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਇਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਈਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

੯੬. ਸਿਮ੍ਹਿ ਨਾਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ [ਕ. ੮੫; ਰੂ. ੧੫੦; ਨੀ. ੨੩੯ ਮੋਗ-ਦੁ. ੬੬; ਸਿਸ੍ਮਿਂ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸਿਮ੍ਹਿ ¶ ਪਰੇ ਅਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਪੁਮਿਤ੍ਥੀਨਂ ਦੀਘਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸੋ ਨ ਹੋਤਿ.

ਇਤ੍ਥੀ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਇਤ੍ਥੀ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੯੭. ਏਕਵਚਨਯੋਸ੍ਵਘੋਨਂ [ਕ. ੮੪; ਰੂ. ੧੪੪; ਨੀ. ੨੩੭, ੨੩੮].

ਘੋ ਚ ਓ ਚ ਘੋ, ਨ ਘੋ ਅਘੋ. ਏਕਵਚਨੇਸੁ ਚ ਯੋਸੁ ਚ ਪਰੇਸੁ ਘ, ਓਵਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦੀਘਾਨਂ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਇਥ੍ਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੯੮. ਗੇ ਵਾ [ਕ. ੨੪੫, ੨੪੬; ਰੂ. ੧੫੨, ੭੩; ਨੀ. ੪੭੬-੯].

ਗੇ ਪਰੇ ਘ, ਓਵਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦੀਘਾਨਂ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਭੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿ, ਭੋਤਿ ਇਤ੍ਥੀ, ਭੋਤਿਯੋ ਇਤ੍ਥੀ, ਭੋਤਿਯੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਭੋਤਿਯੋ ਇਥ੍ਯੋ, ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ.

੯੯. ਯਂ ਪੀਤੋ [ਕ. ੨੨੩; ਰੂ. ੧੮੮; ਨੀ. ੪੫੦].

ਯੋ ਪਸਞ੍ਞੋ ਈਕਾਰੋ, ਤਤੋ ਅਂਵਚਨਸ੍ਸ ਯਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਸ੍ਸੁ ਜਿਨਬੋਧਿਯ’’ਨ੍ਤਿ [ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧੮੨] ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਇਤ੍ਥੀ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਇਥ੍ਯੋ ¶ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ, ਇਥ੍ਯਾ, ਇਤ੍ਥੀਹਿ, ਇਤ੍ਥੀਭਿ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ, ਇਥ੍ਯਾ, ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ, ਇਤ੍ਥਿਮ੍ਹਾ, ਇਥ੍ਯਾ, ਇਤ੍ਥੀਹਿ, ਇਤ੍ਥੀਭਿ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ, ਇਥ੍ਯਾ, ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ, ਇਥ੍ਯਾ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ, ਇਥ੍ਯਂ, ਇਤ੍ਥਿਮ੍ਹਿ, ਇਤ੍ਥੀਸੁ.

ਨਦੀ ਸਨ੍ਦਤਿ, ਨਦੀ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਨਦਿਯੋ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ.

ਇਵਣ੍ਣਲੋਪੇ ਸਨ੍ਧਿਸੁਤ੍ਤੇਨ ਯਕਾਰੇ ਪਰੇ ਤਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚਵਗ੍ਗੋ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਂ [ਕ. ੯੮; ਰੂ. ੮੭ ਪਿਟ੍ਠੇ; ਨੀ. ੧੦੪; ੨੬੨-੩-੪]. ਨਜ੍ਜੋ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ [ਕ. ੯੮; ਰੂ. ੮੭ ਪਿਟ੍ਠੇ; ਨੀ. ੧੦੪; ੨੬੨-੩-੪], ਨਾਦ੍ਯੇਕਵਚਨੇਸੁ ਨਜ੍ਜਾ ਕਤਂ, ਨਜ੍ਜਾ ਦੇਤਿ, ਨਜ੍ਜਾ ਅਪੇਤਿ, ਨਜ੍ਜਾ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਨਜ੍ਜਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨਜ੍ਜਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੇਸਰੂਪਾਨਿ ਇਤ੍ਥਿਸਦਿਸਾਨਿ.

ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ, ਸਤੀ ਸਨ੍ਤੀ, ਅਸਤੀ ਅਸਨ੍ਤੀ, ਮਹਤੀ ਮਹਨ੍ਤੀ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਤੀ ਬ੍ਰਨ੍ਤੀ, ਭੋਤੀ ਭੋਨ੍ਤੀ, ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ, ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ, ਗੁਣਵਤੀ ਗੁਣਵਨ੍ਤੀ, ਸੀਲਵਤੀ ਸੀਲਵਨ੍ਤੀ, ਸਤਿਮਤੀ ਸਤਿਮਨ੍ਤੀ, ਸਿਰਿਮਤੀ ਸਿਰਿਮਨ੍ਤੀ, ਕਤਵਤੀ ਕਤਵਨ੍ਤੀ, ਭੁਤ੍ਤਾਵਤੀ ਭੁਤ੍ਤਾਵਨ੍ਤੀ, ਸਬ੍ਬਾਵਤੀ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੀ, ਯਾਵਤੀ ਯਾਵਨ੍ਤੀ, ਤਾਵਤੀ ਤਾਵਨ੍ਤੀ. ਕਮ੍ਹਿ ਆਗਮੇ ਰਸ੍ਸੋ, ਯਾਵਤਿਕਾ, ਤਾਵਤਿਕਾ.

ਗਾਵੀ, ਯਕ੍ਖੀ, ਯਕ੍ਖਿਨੀ, ਆਰਾਮਿਕਿਨੀ, ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਨੀ, ਦਣ੍ਡਿਨੀ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ, ਪਰਚਿਤ੍ਤਵਿਦੁਨੀ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਨੀ, ਘਰਣੀ, ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ, ਆਚਰਿਨੀ, ਮਾਤੁਲਾਨੀ, ਗਹਪਤਾਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ. ਨਦਾਦਿ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

੧੦੦. ਨਜ੍ਜਾ ਯੋਸ੍ਵਾਮ [ਨੀ. ੨੬੨].

ਯੋਸੁ ਪਰੇਸੁ ਨਦਿਯਾ ਅਨ੍ਤੇ ਆਮਆਗਮੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਨਜ੍ਜਾਯੋ ¶ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੨੪], ਨਜ੍ਜਾਯੋ ਸੁਪਤਿਤ੍ਥਾਯੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੪੧੪] ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਨਿਮਿਜਾਤਕੇ ਪਨ ਨਜ੍ਜੋਨੁਪਰਿਯਾਯਤਿ, ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫਦੁਮਾਯੁਤਾਤਿ ਚ ਨਜ੍ਜੋ ਚਾਨੁਪਰਿਯਾਤੀਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੫੩੭] ਚ ਪਾਲ਼ਿ, ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਿਸ੍ਸ ਓਤ੍ਤਂ.

ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਰੇਵਤੇ ਸੁਪਾਪਕਮ੍ਮੇ [ਵਿ. ਵ. ੮੬੩], ਦਾਸਾ ਚ ਦਾਸ੍ਯੋ ਚ, ਅਨੁਜੀਵਿਨੋ [ਜਾ. ੧.੧੦.੧੦੧], ਬਾਰਾਣਸ੍ਯਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਕਰਾਜਾ ਨਿਵਾਸਕੋ [ਜਾ. ੧.੩.੧੨੪], ਬਾਰਾਣਸ੍ਯਂ ਅਹੁ ਰਾਜਾ [ਜਾ. ੧.੧੬.੧੭੮], ਰਞ੍ਞੋ ਮਨੋ ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿਵਿਟ੍ਠੋ, ਉਮ੍ਮਾਦਨ੍ਤ੍ਯਾ ਰਮਿਤ੍ਵਾਨ, ਸਿਵਿਰਾਜਾ ਤਤੋ ਸਿਯਂ [ਜਾ. ੨.੧੮.੭੦], ਦਾਰਕੇਵ ਅਹਂ ਨੇਸ੍ਸਂ. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ੍ਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੧੧]. ਤਥਾ ਯੋਸੁ ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞੋ. ਨਾਦੀਸੁ ਪਥਬ੍ਯਾ, ਪੁਥਬ੍ਯਾ, ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞਾ. ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਪਥਬ੍ਯਾ, ਪਥਬ੍ਯਂ, ਪੁਥਬ੍ਯਾ, ਪੁਥਬ੍ਯਂ, ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞਾ, ਪੋਕ੍ਖਰਞ੍ਞਂ, ਵੇਤ੍ਰਞ੍ਞਾ, ਵੇਤ੍ਰਞ੍ਞਂ [ਵੇ ਤ੍ਰਰਞ੍ਞਾ, (ਨਿਸ੍ਸਯ)] ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਈਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਉਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

ਸਿਲੋਪੋ, ਧੇਨੁ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਧੇਨੁਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯੋਲੋਪੇ ਦੀਘੋ, ਧੇਨੂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭੋਤਿ ਧੇਨੁ, ਭੋਤਿ ਧੇਨੂ, ਭੋਤਿਯੋ ਧੇਨੁਯੋ, ਭੋਤਿਯੋ ਧੇਨੂ, ਧੇਨੁਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧੇਨੁਯੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧੇਨੂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧੇਨੁਯਾ, ਧੇਨੂਹਿ, ਧੇਨੂਭਿ, ਧੇਨੁਯਾ, ਧੇਨੂਨਂ, ਧੇਨੁਯਾ, ਧੇਨੁਮ੍ਹਾ, ਧੇਨੂਹਿ, ਧੇਨੂਭਿ, ਧੇਨੁਯਾ, ਧੇਨੂਨਂ, ਧੇਨੁਯਾ, ਧੇਨੁਯਂ, ਧੇਨੁਮ੍ਹਿ, ਧੇਨੂਸੁ.

ਏਵਂ ਯਾਗੁ, ਕਾਸੁ, ਦਦ੍ਦੁ, ਕਣ੍ਡੁ, ਕਚ੍ਛੁ, ਰਜ੍ਜੁ, ਕਰੇਣੁ, ਪਿਯਙ੍ਗੁ, ਸਸ੍ਸੁ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ. ਧੇਨ੍ਵਾਦਿ.

ਧਾਤੁਸਦ੍ਦੋ ¶ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੋ, ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਨਯੇ ਪੁਮਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੋ.

ਮਾਤੁ, ਧੀਤੁ, ਦੁਹਿਤੁਸਦ੍ਦਾ ਇਤ੍ਥਿ ਲਿਙ੍ਗਾ, ਤੇਸਂ ਰੂਪਂ ਪਿਤਾਦਿਗਣੇ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ.

ਉਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਊਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

ਵਧੂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਵਧੂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯੋਸੁ ਰਸ੍ਸੋ, ਵਧੁਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭੋਤਿ ਵਧੁ, ਭੋਤਿ ਵਧੂ, ਭੋਤਿਯੋ ਵਧੂ, ਵਧੁਯੋ, ਵਧੁਂ, ਵਧੂ, ਵਧੁਯੋ, ਵਧੁਯਾ, ਵਧੂਹਿ, ਵਧੂਭਿ, ਵਧੁਯਾ, ਵਧੂਨਂ, ਵਧੁਯਾ, ਵਧੁਮ੍ਹਾ, ਵਧੂਹਿ, ਵਧੂਭਿ, ਵਧੁਯਾ, ਵਧੂਨਂ, ਵਧੁਯਾ, ਵਧੁਯਂ, ਵਧੂਸੁ. ਏਵਂ ਜਮ੍ਬੂ, ਸਰਭੂ, ਸੁਤਨੂ, ਨਾਗਨਾਸੂਰੂ, ਸਂਹਿਤੋਰੂ, ਵਾਮੋਰੂ, ਲਕ੍ਖਣੂਰੂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂ, ਭੂ, ਚਮੂ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ. ਵਧਾਦਿ.

ਸਾਹਂ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਵਦਞ੍ਞੂ ਵੀਤਮਚ੍ਛਰਾਤਿ [ਵਿ. ਵ. ੬੩੪] ਚ ਕੋਧਨਾ ਅਕਤਞ੍ਞੂ ਚਾਤਿ [ਜਾ. ੧.੧.੬੩] ਚ ਪਾਲ਼ਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੀਪਚ੍ਚਯਂ ਵਿਨਾਪਿ ਕ੍ਵਚਿ ਊਕਾਰਨ੍ਤਕਿਤਕਸਦ੍ਦਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾ ਭਵਨ੍ਤਿ.

ਊਕਾਰਨ੍ਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਓਕਾਰਨ੍ਤਰਾਸਿ

ਗੋਸਦ੍ਦੋ ਦ੍ਵਿਲਿਙ੍ਗੋ. ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਦ੍ਵਿਯਤ੍ਥਵਸੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਮ੍ਪਿ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਮੇਪਿ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਿਸ੍ਸਕੇਪਿ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਕਾਨਿਚਿ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਕਾਨਿਚਿ ਪੁਮੇ. ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਯਾਨਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ ਦੀਪਿਯਨ੍ਤੇ.

ਸਿਲੋਪੋ, ਗੋਗਚ੍ਛਤਿ-ਏਤ੍ਥ ਚ ਗੋਤਿ ਅਭਿਨ੍ਨਸਦ੍ਦਲਿਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਗੋਣੋਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਗਾਵੀਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੧੦੧. ਗੋਸ੍ਸਾਗਸਿਹਿਨਂਸੁ ¶ ਗਾਵਗਵਾ [ਕ. ੭੩-੫; ਰੂ. ੧੬੯, ੧੭੦, ੧੭੪; ਨੀ. ੨੨੪].

ਗ, ਸਿ, ਹਿ, ਨਂਵਜ੍ਜਿਤਾਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਗੋਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਗਾਵ, ਗਵਾਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੧੦੨. ਉਭਗੋਹਿ ਟੋ [ਕ. ੨੦੫; ਰੂ. ੧੬੦; ਨੀ. ੪੨੧].

ਉਭ, ਗੋਹਿ ਯੋਨਂ ਟੋ ਹੋਤਿ.

ਗਾਵੋ, ਗਵੋ, ਹੇ ਗੋ, ਹੇ ਗਾਵੋ, ਹੇ ਗਵੋ, ਗਾਵਂ, ਗਵਂ.

੧੦੩. ਗਾਵੁਮ੍ਹਿ [ਕ. ੭੬; ਰੂ ੧੭੧, ੨੨੬].

ਅਂਮ੍ਹਿ ਗੋਸ੍ਸ ਗਾਵੁ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਗਾਵੁਂ, ਗਾਵੋ, ਗਵੋ, ਗਾਵੇਨ, ਗਵੇਨ.

੧੦੪. ਨਾਸ੍ਸਾ.

ਗੋਸ੍ਸ ਗਾਵ, ਗਵਾਦੇਸਤੋ ਨਾਵਚਨਸ੍ਸ ਆ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਗਾਵਾ, ਗਵਾ, ਗੋਹਿ, ਗੋਭਿ, ਗਾਵਸ੍ਸ, ਗਵਸ੍ਸ.

੧੦੫. ਗਵਂ ਸੇਨ.

ਸੇਨ ਸਹ ਗੋਸ੍ਸ ਗਵਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਗਵਂ, ਗੋਨਂ.

੧੦੬. ਗੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਨਂਨਾ [ਕ. ੮੧; ਰੂ. ੧੭੨; ਨੀ. ੨੩੦].

ਨਂਨਾ ਸਹ ਗੋਸ੍ਸ ਗੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਗਵਞ੍ਚ.

ਗੁਨ੍ਨਂ, ਗਵਂ, ਗਾਵਸ੍ਮਾ, ਗਵਸ੍ਮਾ, ਗਾਵਮ੍ਹਾ, ਗਵਮ੍ਹਾ, ਗਾਵਾ, ਗਵਾ, ਗੋਹਿ, ਗੋਭਿ, ਗਾਵਸ੍ਸ, ਗਵਸ੍ਸ, ਗਵਂ, ਗੋਨਂ, ਗੁਨ੍ਨਂ, ਗਵਂ, ਗਾਵਸ੍ਮਿਂ, ਗਾਵਮ੍ਹਿ, ਗਾਵੇ, ਗਵਸ੍ਮਿਂ, ਗਵਮ੍ਹਿ, ਗਵੇ, ਗੋਸੁ, ਗਾਵੇਸੁ, ਗਵੇਸੁ.

ਯੋਸੁ ¶ ਗਾਵ, ਗਵਾਦੇਸੇ ਕਤੇ ਅਤੋ ਯੋਨਂ ਟਾ, ਟੇ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਸਭਾ ਰੁਕ੍ਖਾ ਗਾਵਿਯੋ ਗਵਾ ਚ [ਜਾ. ੧.੧.੭੭]. ਬਲਗਵਾ ਦਮ੍ਮਗਵਾ ਵਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਪਾਰਂ ਅਗਮਿਂਸੁ. ਅਥਾਪਰੇ ਪਤਾਰੇਸਿ ਬਲਗਾਵੇ ਦਮ੍ਮਗਾਵੇ [ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫੨ (ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ)] ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਗਾਵੋ ਨੋ ਪਰਮਾ ਮਿਤ੍ਤਾ, ਯਾਸੁ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਓਸਧਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੨੯੮] ਤਿ ਚ, ਗਵਾ ਖੀਰਂ, ਖੀਰਮ੍ਹਾ ਦਧਿ, ਦਧਿਮ੍ਹਾ ਨਵਨੀਤਂ, ਨਵਨੀਤਮ੍ਹਾ ਸਪ੍ਪਿ, ਸਪ੍ਪਿਮ੍ਹਾ ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡੋਤਿ ਚ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਗਾਵਿਯੋ ਗਵਾਤਿ ਚ ਬਲਗਵਾ ਦਮ੍ਮਗਵਾ ਬਲਗਵੇ ਦਮ੍ਮਗਵੇਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫੧] ਚ ਗਾਵੁਂ ਵਾ ਤੇ ਦਮ੍ਮਿ ਗਾਵਿਂ ਵਾ ਤੇ ਦਮ੍ਮੀਤਿ ਚ ਗਵਂਵ ਸਿਙ੍ਗਿਨੋ ਸਿਙ੍ਗਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੨.੩੯] ਚ ਪੁਮੇ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਤਿਤ੍ਥੇਨੇਵ ਗਾਵੋ ਪਤਾਰੇਸਿ, ਅਥ ਖੋ ਤਾ ਗਾਵੋ ਮਜ੍ਝੇ ਗਙ੍ਗਾਯ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਿਂਸੂ [ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫੦] ਤਿ ਚ ਅਨ੍ਨਦਾ ਬਲਦਾ ਚੇਤਾ, ਵਣ੍ਣਦਾ ਸੁਖਦਾ ਚ ਤਾ, ਏਤਮਤ੍ਥਵਸਂ ਞਤ੍ਵਾ, ਨਾਸ੍ਸੁ ਗਾਵੋ ਹਨਿਂਸੁ ਤੇਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੨੯੮] ਚ ਭਦ੍ਦਵਸੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਮਿਸ੍ਸਕੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਗੁਨ੍ਨਂ ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਗਵਂ ਚੇ ਤਰਮਾਨਾਨਂ, ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਙ੍ਗਵੋ, ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਉਜੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ [ਜਾ. ੧.੪.੧੩੫; ੨.੧੮.੧੦੪] ਚ ਮਿਸ੍ਸਕੇ ਏਵ. ਬਲਗਵ, ਦਮ੍ਮਗਵਸਦ੍ਦਾ ਜਰਗ੍ਗਵ, ਪੁਙ੍ਗਵ, ਸਗਵ, ਪਰਗਵ, ਦਾਰਗਵਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਅਕਾਰਨ੍ਤਾ ਸਮਾਸਸਦ੍ਦਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਮਿਸ੍ਸਕਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਨ ਇਤ੍ਥਿਬਹੁਲਤ੍ਤਾ ਤਾ ਗਾਵੋ ਏਤਾ ਗਾਵੋਤਿਆਦਿਨਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਮੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਇਤਿ ਓਕਾਰਨ੍ਤਰਾਸਿ.

ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

ਅਕਾਰਨ੍ਤ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਪੁਰਿਸਾਦਿਰਾਸਿ

ਅਥ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਦੀਪਿਯਨ੍ਤੇ.

ਸਤ੍ਤਵਿਧਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਂ – ਅਦਨ੍ਤਂ, ਆਦਨ੍ਤਂ, ਇਦਨ੍ਤਂ, ਈਦਨ੍ਤਂ, ਉਦਨ੍ਤਂ, ਊਦਨ੍ਤਂ, ਓਦਨ੍ਤਂ.

੧੦੭. ਸਿਸ੍ਸੋ [ਕ. ੧੦੪; ਰੂ. ੬੬; ਨੀ. ੨੭੨].

ਅਤੋ ਸਿਸ੍ਸ ਓ ਹੋਤਿ ਪੁਮੇ.

ਪੁਰਿਸੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

੧੦੮. ਅਤੋ ਯੋਨਂ ਟਾਟੇ [ਕ. ੧੦੭; ਰੂ. ੬੯; ਨੀ. ੨੭੫, ੨੭੭].

ਅਤੋ ਪਠਮਾਯੋਨਂ ਦੁਤਿਯਾਯੋਨਞ੍ਚ ਕਮੇਨ ਟਾ, ਟੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪੁਂ, ਨਪੁਂਸਕੇਸੁ. ਟਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਸਬ੍ਬਾਦੇਸਤ੍ਥੋ.

ਪੁਰਿਸਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਸਿਲੋਪੋ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ‘ਅਯੁਨਂ ਵਾ ਦੀਘੋ’ਤਿ ਦੀਘੋ, ਭੋ ਪੁਰਿਸਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾ, ਪੁਰਿਸਂ, ਪੁਰਿਸੇ.

੧੦੯. ਅਤੇਨ [ਕ. ੧੦੩; ਰੂ. ੭੯; ਨੀ. ੨੭੧].

ਅਤੋ ਨਾਵਚਨਸ੍ਸ ਏਨਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਪੁਂ, ਨਪੁਂਸਕੇਸੁ.

ਪੁਰਿਸੇਨ.

੧੧੦. ਸੁਹਿਸ੍ਵਸ੍ਸੇ [ਕ. ੧੦੧; ਰੂ. ੮੦; ਨੀ. ੬੮].

ਸੁ, ਹਿਸੁ ਪਰੇਸੁ ਅਸ੍ਸ ਏ ਹੋਤਿ ਪੁਂ, ਨਪੁਂਸਕੇਸੁ.

ਪੁਰਿਸੇਹਿ, ਪੁਰਿਸੇਭਿ.

੧੧੧. ਸੁਉ ¶ ਸਸ੍ਸ [ਕ. ੬੧; ਰੂ. ੮੬; ਨੀ. ੨੦੮].

ਸਸ੍ਸ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਾਗਮੋ ਹੋਤਿ. ਉਕਾਰੋ ਉਚ੍ਚਾਰਣਤ੍ਥੋ, ਞਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਆਦਿਮ੍ਹੀਤਿ ਦੀਪਨਤ੍ਥੋ.

ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ, ‘ਸੁਨਂਹਿਸੂ’ਤਿ ਦੀਘੋ. ਪੁਰਿਸਾਨਂ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਮਾ, ਪੁਰਿਸਮ੍ਹਾ.

੧੧੨. ਸ੍ਮਾਸ੍ਮਿਂਨਂ [ਕ. ੧੦੮; ਰੂ. ੯੦; ਨੀ. ੨੭੬].

ਅਤੋ ਸ੍ਮਾ, ਸ੍ਮਿਂਨਂ ਕਮੇਨ ਟਾ, ਟੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪੁਂ, ਨਪੁਂਸਕੇਸੁ.

ਪੁਰਿਸਾ, ਪੁਰਿਸੇਹਿ, ਪੁਰਿਸੇਭਿ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਮਿਂ, ਪੁਰਿਸਮ੍ਹਿ, ਪੁਰਿਸੇ, ਪੁਰਿਸੇਸੁ.

ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ, ਸਙ੍ਘੋ, ਸਕ੍ਕੋ, ਦੇਵੋ, ਸਤ੍ਤੋ, ਨਰੋ, ਗੋਣੋ, ਪੁਙ੍ਗਵੋ, ਜਰਗ੍ਗਵੋ, ਸਗਵੋ, ਪਰਗਵੋ, ਰਾਜਗਵੋ, ਮਾਤੁਗਾਮੋ, ਓਰੋਧੋ, ਦਾਰੋਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

੧੧੩. ਕ੍ਵਚੇ ਵਾ [ਨੀ. ੨੭੭].

ਅਤੋ ਸਿਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਏ ਹੋਤਿ ਵਾ ਪੁਂ, ਨਪੁਂਸਕੇਸੁ.

ਪੁਮੇ ਤਾਵ –

ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੇ ਯਥ ਫੁਸ੍ਸਿਤਗ੍ਗੇ [ਖੁ. ਪਾ. ੬.੧੩; ਸੁ. ਨਿ. ੨੩੬], ‘‘ਕੇ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੇ ਰਕ੍ਖਸੇ ਚ ਨਾਗੇ, ਕੇ ਕਿਮ੍ਪੁਰਿਸੇ ਚਾਪਿ ਮਾਨੁਸੇ. ਕੇ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦੇ. ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਭਤ੍ਤਾ ਮੇ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ’’ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੩੫੨]. ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਕਾਰੇ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਕਾਰੇ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਕਾਰੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮], ਏਕੇ ਏਕਤ੍ਥੇ, ਸਮੇ ਸਮਭਾਗੇ, ਨਹੇਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ [ਕਥਾ. ੧], ਕੇ ਛਵੇ ਸਿਙ੍ਗਾਲੇ, ਕੇ ਛਵੇ ਪਾਥਿਕਪੁਤ੍ਤੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੯-੩੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨਪੁਂਸਕੇ ¶ ਪਨ –

ਭੋਗਵਤੀ ਨਾਮ ਮਨ੍ਦਿਰੇ, ਨਗਰੇ ਨਿਮ੍ਮਿਤੇ ਕਞ੍ਚਨਮਯੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੩੭੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਵਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬੋ.

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਪੁਰਿਸੋ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਪਠਮਾਯੋਨਞ੍ਚ ਕ੍ਵਚਿ ਟੇ ਹੋਤਿ. ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਂਸਰਿਤ੍ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮], ਕ੍ਵਚਿ ਯੋਨਂ ਪਕਤਿ ਹੋਤਿ, ਵਨੇ ਵਾਲ਼ਮਿਗਾ ਚੇਵ, ਅਚ੍ਛਕੋਕਤਰਚ੍ਛਯੋ, ਬਹੂਹਿ ਪਰਿਪਨ੍ਥਯੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੫੫], ਕ੍ਯਸ੍ਸ ਬ੍ਯਪਥਯੋ ਅਸ੍ਸੁ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੧੧੪. ਦਿਵਾਦਿਤੋ [ਕ. ੨੦੬; ਰੂ. ੧੬੫].

ਦਿਵਾਦੀਹਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਟਿ ਹੋਤਿ.

ਦਿਵਿ-ਦੇਵਲੋਕੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ.

ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸ ਭੁਵਿ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਵਾਗਮੋ. ਅਯ੍ਯਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਆਲਪਨੇ ਗ, ਯੋਨਂ ਟੋ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਭੋ ਅਯ੍ਯੋ ਅਯ੍ਯ ਵਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਯ੍ਯੋ ਅਯ੍ਯਾ ਵਾ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਸਸਮਂ.

ਪੁਰਿਸਾਦਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਮਨੋਗਣਰਾਸਿ

ਮਨੋ, ਮਨਾ, ਭੋ ਮਨ, ਭੋ ਮਨਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਮਨਾ.

੧੧੫. ਮਨਾਦੀਹਿ ਸ੍ਮਿਂਸਂਨਾਸ੍ਮਾਨਂ ਸਿਸੋਓਸਾਸਾ [ਕ. ੧੮੧-੨, ੧੮੪; ਰੂ. ੯੫-੯੭; ਨੀ. ੩੭੩-੪, ੩੭੬-੭].

ਤੇਹਿ ਸ੍ਮਿਂ, ਸ, ਅਂ, ਨਾ, ਸ੍ਮਾਨਂ ਕਮੇਨ ਸਿ, ਸੋ, ਓ, ਸਾ, ਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਮਨਂ ¶ , ਮਨੋ, ਮਨੇ, ਮਨੇਨ, ਮਨਸਾ, ਮਨੇਹਿ, ਮਨੇਭਿ, ਮਨਸ੍ਸ, ਮਨਸੋ, ਮਨਾਨਂ, ਮਨਸ੍ਮਾ, ਮਨਮ੍ਹਾ, ਮਨਸਾ, ਮਨਾ, ਮਨੇਹਿ, ਮਨੇਭਿ, ਮਨਸ੍ਸ, ਮਨਸੋ, ਮਨਾਨਂ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ, ਮਨਮ੍ਹਿ, ਮਨਸਿ, ਮਨੇ, ਮਨੇਸੁ.

ਤਮੋ, ਤਪੋ, ਤੇਜੋ, ਸਿਰੋ, ਉਰੋ, ਵਚੋ, ਰਜੋ, ਓਜੋ, ਅਯੋ, ਪਯੋ, ਵਯੋ, ਸਰੋ, ਯਸੋ, ਚੇਤੋ, ਛਨ੍ਦੋ, ਰਧਤਾ, ਅਹੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਮਨੋਗਣੋ.

ਇਦਂ ਮਨੋਗਣਲਕ੍ਖਣਂ. ਕ੍ਰਿਯਾਕਮ੍ਮੇ ਓਦਨ੍ਤੋ, ਨਾਦੀਨਂ ਸਾਦਿਤਾ, ਸਮਾਸਤਦ੍ਧਿਤਮਜ੍ਝੇ ਓਦਨ੍ਤੋ ਚਾਤਿ.

ਯੋ ਵੇ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਨ, ਅਦਾਨੇ ਕੁਰੁਤੇ ਮਨੋ [ਜਾ. ੧.੧੫.੬੧], ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਵਚੋ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਤਪੋ ਇਧ ਪਕ੍ਰੁਬ੍ਬਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੦੪], ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਜਾਨਾਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੪੨], ਸਿਰੋ ਤੇ ਬਾਧਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨ [ਧ. ਪ. ੨], ਵਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੫੫੧], ਵਚਸਾ ਮਨਸਾ ਚੇਵ, ਵਨ੍ਦਾ ਮੇ ਤੇ ਤਥਾਗਤੇ [ਪਰਿਤ੍ਤਪਾਲ਼ਿ ਆਟਾਨਾਟਿਯਸੁਤ੍ਤ]. ਏਕੂਨਤਿਂਸੋ ਵਯਸਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੪], ਤੇਜਸਾ ਯਸਸਾ ਜਲਂ [ਵਿ. ਵ. ੮੫੭], ਤਪਸਾ ਉਤ੍ਤਮੋ ਸਤ੍ਤੋ, ਘਤੇਨ ਵਾ ਭੁਞ੍ਜਸ੍ਸੁ ਪਯਸਾ ਵਾ, ਵਨ੍ਦਾਮਿ ਸਿਰਸਾ ਪਾਦੇ [ਜਾ. ੨.੨੦.੬੮], ਯੇ ਏਤਾ ਉਪਸੇਵਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਸਾ ਵਾ ਧਨੇਨ ਵਾ [ਜਾ. ੨.੨੧.੩੫੦], ਉਰਸਾ ਪਨੁਦਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੮੩੩], ਅਯਸਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਝਿਤੋ [ਅ. ਨਿ. ੩.੩੬] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਮਨਸੋ ਪਿਯੋ [ਜਾ. ੧.੧੦.੧੧], ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ [ਪਾਰਾ. ੧੮], ਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰੋ, ਸਾਧੁ ਖਲੁ ਪਯਸੋ ਪਾਨਂ, ਸਾਵਿਤ੍ਤੀ ਛਨ੍ਦਸੋ ਮੁਖਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੪੦੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਾਧੁਕਂ ¶ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩], ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਚੇਤਸਿ ਸਨ੍ਨਿਧਾਯ, ਸਿਰਸਿ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਕਤ੍ਵਾ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੪੧.੮੨], ਉਰਸਿਲੋਮੋ, ਪਾਪਂ ਅਕਾਸਿ ਰਹਸਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਮਨੋਧਾਤੁ, ਮਨੋਮਯਂ, ਤਮੋਖਨ੍ਧਂ ਪਦਾਲਯਿ, ਤਪੋਧਨੋ, ਤੇਜੋਧਾਤੁ, ਸਿਰੋਰੁਹਾ ਕੇਸਾ, ਸਰੋਰੁਹਂ ਪਦੁਮਂ, ਰਜੋਹਰਣਂ ਵਤ੍ਥਂ, ਓਜੋਹਰਣਾ ਸਾਖਾ, ਅਯੋਪਤ੍ਤੋ, ਵਯੋਗੁਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਜਹਨ੍ਤਿ, ਯਸੋਧਰਾ ਦੇਵੀ, ਚੇਤੋਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਛਨ੍ਦੋਵਿਚਿਤਿਪਕਰਣਂ, ਰਹੋਗਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਨਮਚ੍ਚਯੇ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੧੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਅਹਮ੍ਹਾ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨਿ ਚ ਉ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਦਹਨਿ, ਤਦਹੁ. ਰਹਮ੍ਹਾ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਓ ਹੋਤਿ, ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕੋ ਏਕਾਯ ਰਹੋ ਨਿਸੀਦਤਿ [ਪਾਰਾ. ੪੫੨], ਰਹੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਹੋ ਮਨ੍ਤੇਤਿ.

ਮਨੋਗਣਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਮਨਾਦਿਗਣਰਾਸਿ

੧੧੬. ਕੋਧਾਦੀਹਿ.

ਏਤੇਹਿ ਨਾਵਚਨਸ੍ਸ ਸਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕੋਧਸਾ, ਕੋਧੇਨ, ਅਤ੍ਥਸਾ, ਅਤ੍ਥੇਨ.

੧੧੭. ਨਾਸ੍ਸ ਸਾ [ਕ. ੧੮੧; ਰੂ. ੯੫; ਨੀ. ੩੭੩].

ਪਦਾਦੀਹਿ ਨਾਵਚਨਸ੍ਸ ਸਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪਦਸਾ, ਪਦੇਨ, ਬਿਲਸਾ, ਬਿਲੇਨ.

੧੧੮. ਪਦਾਦੀਹਿ ¶ ਸਿ.

ਪਦਾਦੀਹਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਸਿ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪਦਸਿ, ਪਦੇ, ਬਿਲਸਿ, ਬਿਲੇ.

ਤਤ੍ਥ ਕੋਧਾਦਿਕੋ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੋ, ਪਦਾਦਿਕੋ ਨਪੁਂਸਕੋ. ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਸਦ੍ਦਾ ਸਮਾਸ, ਤਦ੍ਧਿਤਮਜ੍ਝੇ ਓਦਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ [ਕ. ੧੮੩; ਰੂ. ੪੮; ਨੀ. ੩੭੫], ਆਪੋਧਾਤੁ, ਆਪੋਮਯਂ, ਵਾਯੋਧਾਤੁ, ਵਾਯੋਮਯਂ, ਜੀਵ ਤ੍ਵਂ ਸਰਦੋਸਤਂ [ਜਾ. ੧.੨.੯], ਅਨੁਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕੇਚਿ ਨਾਸ੍ਸ ਸਾਦੇਸਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਕੋਧਸਾ ਉਸੁਨਾ ਵਿਜ੍ਝਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੫੨], ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਥਾਮਸਾ [ਜਾ. ੧.੭.੩੦], ਪਦਸਾਵ ਅਗਮਾਸਿ, ਮਾਕਾਸਿ ਮੁਖਸਾ ਪਾਪਂ, ਸਚ੍ਚੇਨ ਦਨ੍ਤੋ ਦਮਸਾ ਉਪੇਤੋ-ਦਮਸਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮਨੇਨ, ਸੁਚਿਂ ਪਣੀਤਂ ਰਸਸਾ ਉਪੇਤਂ [ਜਾ. ੧.੭.੧੮], ਵੇਗਸਾ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾਨ, ਆਯੁਸਾ ਏਕਪੁਤ੍ਤਮਨੁਰਕ੍ਖੇ [ਖੁ. ਪਾ. ੯.੭] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕੇਚਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਸ੍ਯਾਦੇਸਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਪਦਸਿ, ਬਿਲਸਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕੇਹਿਚਿ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਨਾ, ਸ੍ਮਾਨਂ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਥਸੋ, ਅਕ੍ਖਰਸੋ, ਸੁਤ੍ਤਸੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ, ਹੇਤੁਸੋ, ਯੋਨਿਸੋ, ਉਪਾਯਸੋ, ਠਾਨਸੋ, ਦੀਘਸੋ, ਓਰਸੋ, ਬਹੁਸੋ, ਪੁਥੁਸੋ, ਮਤ੍ਤਸੋ, ਭਾਗਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘‘ਪਦਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਵਾਚੇਯ੍ਯ [ਪਾਚਿ. ੪੫], ਬਿਲਸੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਸ੍ਸ’’ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੮] ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਨ ਵਿਚ੍ਛਾਯਂ ਸੋਪਚ੍ਚਯੋ.

ਯਦਾ ਪਨ ਸਮਾਸਨ੍ਤੇ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਸਾਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਪੁਰਿਸਾਦਿਗਣੋਪਿ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਸਤ੍ਤਮਨਸੋ, ਅਬ੍ਯਗ੍ਗਮਨਸੋ [ਅ. ਨਿ. ੩.੨੯], ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ ਅਚੇਤਸੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੪], ਸੁਮੇਧਸੋ [ਅ. ਨਿ. ੪.੬੨], ਭੂਰਿਮੇਧਸੋ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੧੩੭] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਮਨਾਦਿਗਣਰਾਸਿ.

ਗੁਣਵਾਦਿਗਣਰਾਸਿ

੧੧੯. ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ [ਕ. ੧੨੪; ਰੂ. ੯੮; ਨੀ. ੨੯੯].

ਸਿਮ੍ਹਿ ¶ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ ਟਾ ਹੋਤਿ.

ਗੁਣਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

੧੨੦. ਯ੍ਵਾਦੋ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ [ਕ. ੯੨; ਰੂ. ੧੦੦; ਨੀ. ੨੪੯].

ਯੋਆਦੀਸੁ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਗੁਣਵਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੧੨੧. ਨ੍ਤਨ੍ਤੂਨਂ ਨ੍ਤੋ ਯੋਮ੍ਹਿ ਪਠਮੇ [ਕ. ੯੨; ਰੂ. ੧੦੦; ਨੀ. ੨੪੯].

ਪਠਮੇ ਯੋਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਨ੍ਤ, ਨ੍ਤੂਨਂ ਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ.

ਗੁਣਵਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੧੨੨. ਟਟਾਅਂ ਗੇ [ਕ. ੧੨੬; ਰੂ. ੧੦੧; ਨੀ. ੩੦੧-੨].

ਗੇ ਪਰੇ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਨ੍ਤ, ਨ੍ਤੂਨਂ ਟ, ਟਾ, ਅਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਭੋ ਗੁਣਵ, ਭੋ ਗੁਣਵਾ, ਭੋ ਗੁਣਵਂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਗੁਣਵਨ੍ਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਗੁਣਵਨ੍ਤੋ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਨ.

੧੨੩. ਤੋਤਾਤਿਤਾ ਸਸ੍ਮਾਸ੍ਮਿਂਨਾਸੁ [ਕ. ੧੨੭, ੧੮੭; ਰੂ. ੧੦੨, ੧੦੮; ਨੀ. ੩੦੩, ੩੮੬].

ਸ, ਸ੍ਮਾ, ਸ੍ਮਿਂ, ਨਾਸੁ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਨ੍ਤ, ਨ੍ਤੂਨਂ ਕਮੇਨ ਤੋ, ਤਾ,ਤਿ, ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਗੁਣਵਤਾ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਹਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਭਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਗੁਣਵਤੋ.

੧੨੪. ਨਂਮ੍ਹਿ ¶ ਤਂ ਵਾ [ਕ. ੧੨੮; ਰੂ. ੧੦੪; ਨੀ. ੩੦੪].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਨ੍ਤ, ਨ੍ਤੂਨਂ ਤਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਂ, ਗੁਣਵਤਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਾ, ਗੁਣਵਤਾ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਹਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਭਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਗੁਣਵਤੋ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਂ, ਗੁਣਵਤਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਗੁਣਵਤਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਸੁ.

ਏਵਂ ਭਗਵਾ, ਸੀਲਵਾ, ਪਞ੍ਞਵਾ, ਬਲਵਾ, ਧਨਵਾ, ਵਣ੍ਣਵਾ, ਭੋਗਵਾ, ਸੁਤਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਲਪਨੇ ਭਗਵਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਦੀਘੋ.

ਸਬ੍ਬਾਵਾ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੇ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੇਨ, ਸਬ੍ਬਾਵਤਾ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੇਹਿ…ਪੇ… ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੇਸੁ.

ਏਵਂ ਯਾਵਾ, ਯਾਵਨ੍ਤੋ, ਤਾਵਾ, ਤਾਵਨ੍ਤੋ, ਏਤ੍ਤਾਵਾ, ਏਤ੍ਤਾਵਨ੍ਤੋ, ਕਿਂਵਾ, ਕਿਂਵਨ੍ਤੋ, ਕਿਤ੍ਤਾਵਾ, ਕਿਤ੍ਤਾਵਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਥਾ ਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਵਾ, ਭੁਤ੍ਤਵਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਬੁਦ੍ਧਵਾ, ਬੁਦ੍ਧਵਨ੍ਤੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਵਾ, ਕਤਵਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਚ.

ਸਤਿਮਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਭੋ ਸਤਿਮ, ਭੋ ਸਤਿਮਾ, ਭੋ ਸਤਿਮਂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤਿਮਨ੍ਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਂ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇਨ, ਸਤਿਮਤਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇਹਿ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇਭਿ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਤਿਮਤੋ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ, ਸਤਿਮਤਂ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਾ, ਸਤਿਮਤਾ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇਹਿ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇਭਿ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਤਿਮਤੋ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ, ਸਤਿਮਤਂ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਸਤਿਮਤਿ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇ, ਸਤਿਮਨ੍ਤੇਸੁ.

ਏਵਂ ਮਤਿਮਾ, ਗਤਿਮਾ, ਪਾਪਿਮਾ, ਜਾਤਿਮਾ, ਭਾਣੁਮਾ, ਆਯੁਮਾ, ਆਯਸ੍ਮਾ, ਸਿਰਿਮਾ, ਹਿਰਿਮਾ, ਧਿਤਿਮਾ, ਕਿਤ੍ਤਿਮਾ, ਇਦ੍ਧਿਮਾ, ਜੁਤਿਮਾ ¶ , ਮੁਤਿਮਾ, ਥੁਤਿਮਾ, ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ, ਚਕ੍ਖੁਮਾ, ਬਨ੍ਧੁਮਾ, ਗੋਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

੧੨੫. ਹਿਮਵਤੋ ਵਾ ਓ [ਕ. ੯੪; ਰੂ. ੧੦੫; ਨੀ. ੨੫੨].

ਸਿਮ੍ਹਿ ਹਿਮਵਨ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਓ ਹੋਤਿ ਵਾ. ‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਲੋਪੋ.

ਹਿਮਵਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਤੋ [ਧ. ਪ. ੩੦੪], ਹਿਮਵਾ ਪਬ੍ਬਤੋ.

੧੨੬. ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਟ ਵਂਸੇ [ਕ. ੯੩; ਰੂ. ੧੦੬; ਨੀ. ੨੫੧].

ਅਂ, ਸੇਸੁ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਟ ਹੋਤਿ ਵਾ.

‘‘ਅਜ੍ਝੋਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਹਿਮਵ’’ਨ੍ਤਿ [ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੪੭.੫੯] ਪਾਲ਼ਿ. ਸਤਿਮਂ, ਬਨ੍ਧੁਮਂ, ਗੁਣਵਸ੍ਸ, ਸਤਿਮਸ੍ਸ, ਬਨ੍ਧੁਮਸ੍ਸ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਕ੍ਵਚਿ ਸਿਮ੍ਹਿ ਗੇ ਚ ਪਰੇ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਤੁਲੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੋ ਜੁਤਿਨ੍ਧਰੋ’’ਤਿ [ਬੁ. ਵਂ. ੨੧.੧੦] ਚ ‘‘ਗਤਿਮਨ੍ਤੋ ਸਤਿਮਨ੍ਤੋ, ਧਿਤਿਮਨ੍ਤੋ ਚ ਯੋ ਇਸੀ’’ਤਿ [ਥੇਰਗਾ. ੧੦੫੨] ਚ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਮਹਾਯਸੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਮਹਾਵੀਰ, ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤ ਜੁਤਿਨ੍ਧਰਾ’’ਤਿ [ਅਪ. ਥੇਰੀ ੨.੨.੩੮੯] ਚ ਪਾਲ਼ੀ.

ਪਠਮਾਯੋਮ੍ਹਿ ਕ੍ਵਚਿ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ ਟ ਹੋਤਿ, ਵਗ੍ਗੁਮੁਦਾਤੀਰਿਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਣ੍ਣਵਾ ਹੋਨ੍ਤਿ [ਪਾਰਾ. ੧੯੪], ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਵੁਸੋ ਸੀਲਵਾ ਹੋਥ [ਅ. ਨਿ. ੫.੧੧੪], ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਅਨ੍ਧਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਵਸਂ ਗਤਾ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩.੩੬], ਸਂਸੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲਾ ਮੁਤਿਮਾ ਭਵਨ੍ਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੮੮੭ (ਸਂਸੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲਾ ਮੁਤੀਮਾ)].

ਇਤਿ ਗੁਣਵਾਦਿਗਣਰਾਸਿ.

ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਦਿਗਣਰਾਸਿ

੧੨੭. ਨ੍ਤਸ੍ਸਂ ਸਿਮ੍ਹਿ [ਕ. ੧੮੬; ਰੂ. ੧੦੭; ਨੀ. ੩੮੨-੪; ‘ਤਸ੍ਸਂ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸਿਮ੍ਹਿ ¶ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਂ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਸਿਲੋਪੋ.

ਗਚ੍ਛਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ, ਭੋ ਗਚ੍ਛ, ਭੋ ਗਚ੍ਛਾ, ਭੋ ਗਚ੍ਛਂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ, ਗਚ੍ਛਤਾ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਭਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਗਚ੍ਛਤੋ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ, ਗਚ੍ਛਤਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ, ਗਚ੍ਛਤਾ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਭਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਗਚ੍ਛਤੋ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ, ਗਚ੍ਛਤਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ.

ਏਵਂ ਕਰਂ, ਕੁਬ੍ਬਂ, ਚਰਂ, ਚਵਂ, ਜਯਂ, ਜਹਂ, ਜਾਨਂ, ਜਿਰਂ, ਦਦਂ, ਦਹਂ, ਜੁਹਂ, ਸੁਣਂ, ਪਚਂ, ਸਰਂ, ਭੁਞ੍ਜਂ, ਮੁਞ੍ਚਂ, ਸਯਂ, ਸਰਂ, ਹਰਂ, ਤਿਟ੍ਠਂ, ਭਵਿਸ੍ਸਂ, ਕਰਿਸ੍ਸਂ, ਗਮਿਸ੍ਸਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

‘ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਟ ਵਂਸੇ’ਤਿ ਅਂ, ਸੇਸੁ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਟਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਯਞ੍ਹਿ ਰਾਜ ਭਜਤਿ, ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਅਸਂ. ਸੀਲਵਨ੍ਤਂ ਵਿਸੀਲਂ ਵਾ, ਵਸਂ ਤਸ੍ਸੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੫.੧੮੧]. ਕਿਚ੍ਚਾਨੁਕ੍ਰੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕਿਚ੍ਚਂ [ਜਾ. ੧.੨.੧੪੫] – ਅਨੁਕ੍ਰੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਨ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਪਠਮਾਯੋਮ੍ਹਿ ਚ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਂ ਹੋਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ ਲੋਕਂ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਵਿਹਰਥ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੨੫], ਕਸਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਬੀਜਂ ਵਪਂ, ਧਨਂ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਮਾਣਵਾ [ਥੇਰੀਗਾ. ੧੧੨], ਭਰਨ੍ਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਮਨੁਸ੍ਸਰਂ [ਅ. ਨਿ. ੫.੩੯].

੧੨੮. ਮਹਨ੍ਤਾਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਟਾ ਵਾ [ਨੀ. ੩੮੭, ੭੧੨].

ਸਿਮ੍ਹਿ ਏਤੇਸਂ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਟਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਮਹਾ ¶ , ਮਹਂ, ਮਹਨ੍ਤੋ, ਮਹਨ੍ਤਾ, ਮਹਨ੍ਤੋ, ਭੋ ਮਹ, ਭੋ ਮਹਾ, ਭੋ ਮਹਂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਮਹਨ੍ਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਮਹਨ੍ਤੋ, ਮਹਨ੍ਤਂ.

‘ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਟ ਵਂਸੇ’ਤਿ ਅਂਮ੍ਹਿ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਟਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸੁਮਹਂ ਪੁਰਂ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੭੯੨] ਪਾਲ਼ਿ-ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਹਨ੍ਤਂ ਬਾਰਾਣਸਿਪੁਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸਮਂ.

ਅਰਹਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ. ‘ਨ੍ਤਸ੍ਸਂ ਸਿਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਸਿਮ੍ਹਿ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਂ, ਅਰਹਂ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕੇ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੬੧], ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ [ਪਾਰਾ. ੧], ਅਰਹਨ੍ਤਾ, ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਅਰਹਨ੍ਤਂ, ਅਰਹਨ੍ਤੇ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਨ, ਅਰਹਤਾ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਭਿ, ਅਰਹਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਰਹਤੋ, ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ, ਅਰਹਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਟਾ ਹੋਤਿ ਸਿਮ੍ਹਿ, ਬ੍ਰਹਾ, ਬ੍ਰਹਨ੍ਤੋ, ਬ੍ਰਹਨ੍ਤਾ, ਬ੍ਰਹਨ੍ਤੋ, ਬ੍ਰਹਨ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹਨ੍ਤੇ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘‘ਸਾ ਪਰਿਸਾ ਮਹਾ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਸੇਨਾ ਦਿਸ੍ਸਤੇ ਮਹਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੭੭੧] ਚ ‘‘ਮਹਾ ਭਨ੍ਤੇ ਭੂਮਿਚਾਲੋ’’ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੮.੭੦] ਚ ‘‘ਮਹਾ ਤੇ ਉਪਾਸਕ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ’’ਤਿ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੧੩.ਅਕਿਤ੍ਤਿਜਾਤਕਵਣ੍ਣਨਾ] ਚ ‘‘ਮਹਾ ਮੇ ਭਯਮਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਰਜ੍ਜਂ ਨਾਮ ਮਹਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.ਮਹਾਸੀਲਵਜਾਤਕਵਣ੍ਣਨਾ] ਚ ‘‘ਮਹਾਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਿਵਾਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ, ਮਹਾਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਰਿਵਾਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੦੪] ਚ ‘‘ਮਹਾ ਵਹਨ੍ਤਿ ਦੁਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਰਾਗਨਿਸ੍ਸਿਤਾ’’ਤਿ ਚ ਪਾਲ਼ੀ. ਅਤ੍ਰ ਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ਨਿਪਾਤਪਟਿਰੂਪਕੋਪਿ ਸਿਯਾ.

੧੨੯. ਭੂਤੋ.

ਭੂਧਾਤੁਸਿਦ੍ਧਤੋ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਂ ਹੋਤਿ ਸਿਮ੍ਹਿ. ਸੁਦ੍ਧੇ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਉਪਪਦੇ ਅਨਿਚ੍ਚਂ.

ਭਵਂ ¶ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭਵਂ, ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੋ, ਤਣ੍ਹਂ ਅਭਿਭਵਂ, ਅਭਿਭਵਨ੍ਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਭਵਂ, ਪਰਿਭਵਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਭਵਨ੍ਤਾ, ਭਵਨ੍ਤੋ, ਹੇ ਭਵਨ੍ਤ, ਹੇ ਭਵਨ੍ਤਾ, ਹੇ ਭਵਨ੍ਤੋ, ਹੇ ਭਵ, ਹੇ ਭਵਾ, ਹੇ ਭਵਂ. ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਭਵਂ ਅਭਿਰਮਸਿ ਅਰਞ੍ਞੇ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੧੮.੧੮] ਪਾਲ਼ਿ.

ਹੇ ਭਵਨ੍ਤਾ, ਹੇ ਭਵਨ੍ਤੋ, ਭਵਨ੍ਤਂ, ਭਵਨ੍ਤੇ, ਭਵਨ੍ਤੇਨ, ਭਵਤਾ, ਭਵਨ੍ਤੇਹਿ, ਭਵਨ੍ਤੇਭਿ, ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਵਤੋ, ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ, ਭਵਤਂ, ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਭਵਨ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਭਵਨ੍ਤਾ, ਭਵਤਾ, ਭਵਨ੍ਤੇਹਿ, ਭਵਨ੍ਤੇਭਿ, ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਵਤੋ, ਭਵਨ੍ਤਾਨਂ, ਭਵਤਂ, ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਭਵਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਭਵਤਿ, ਭਵਨ੍ਤੇ, ਭਵਨ੍ਤੇਸੁ.

੧੩੦. ਭਵਤੋ ਵਾ ਭੋਨ੍ਤੋ ਗਯੋਨਾਸੇ [ਕ. ੨੪੩; ਰੂ. ੮, ੧੧੦; ਨੀ. ੪੮੪].

ਗ, ਯੋ, ਨਾ, ਸੇਸੁ ਭਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੋਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਅਂ, ਹਿ, ਨਂ, ਸ੍ਮਾਦੀਸੁ ਚ.

ਭੋਨ੍ਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ, ਹੇ ਭੋਨ੍ਤ, ਹੇ ਭੋਨ੍ਤਾ, ਹੇ ਭੋਨ੍ਤੋ, ਭੋਨ੍ਤਂ, ਭੋਨ੍ਤੇ, ਭੋਨ੍ਤੇਨ, ਭੋਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੇਹਿ, ਭੋਨ੍ਤੇਭਿ, ਭੋਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭੋਤੋ, ਭੋਨ੍ਤਾਨਂ, ਭੋਤਂ, ਭੋਨ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਭੋਨ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਭੋਨ੍ਤਾ, ਭੋਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੇਹਿ, ਭੋਨ੍ਤੇਭਿ, ਭੋਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭੋਤੋ, ਭੋਨ੍ਤਾਨਂ, ਭੋਤਂ, ਭੋਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਭੋਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਭੋਤਿ, ਭੋਨ੍ਤੇ, ਭੋਨ੍ਤੇਸੁ.

ਭੋ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਦ੍ਵੇ ਵੁਦ੍ਧਿਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਆਮਨ੍ਤਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤਾ ਏਵ, ਤੇਹਿ ਪਰਂ ਗ, ਯੋਨਂ ਲੋਪੋ, ਇਤੋ ਭੋ ਸੁਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛ [ਇਤਿਵੁ. ੮੩], ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਭੋ ਪੁਥੁਸਿਲੇ, ਕੁਤੋ ਨੁ ਆਗਚ੍ਛਥ ਭੋ ਤਯੋ ਜਨਾ [ਜਾ. ੧.੯.੮੭], ਪਸ੍ਸਥ ਭੋ ਇਮਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ, ਏਹਿ ਭਨ੍ਤੇ ਖਮਾਪੇਹਿ, ਸੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਖਮਾਪੇਸਿ ‘‘ਖਮਥ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਭਦ੍ਦਨ੍ਤਾਤਿ ਦ੍ਵੇ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਭਦ੍ਦਂ ਹੋਤੁ ¶ , ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਦ੍ਦਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧਾ ਆਮਨ੍ਤਨਨਿਪਾਤਾਵ, ‘‘ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯], ਤਂ ਵੋ ਵਦਾਮਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਯਾਵਨ੍ਤੇਤ੍ਥ ਸਮਾਗਤਾ [ਜਾ. ੧.੭.੧੦੮]. ਭਦ੍ਦਨ੍ਤ, ਭਦਨ੍ਤਸਦ੍ਦਾ ਪਨ ਪੁਰਿਸਾਦਿਗਣਿਕਾ ਏਵ.

ਸਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਸਮਾਨੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਇਧ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਸਮੇਤਿ ਅਸਤਾ ਅਸਂ [ਜਾ. ੧.੨.੧੬]. ਸਂ, ਸਨ੍ਤੋ, ਸਨ੍ਤਾ, ਸਨ੍ਤੋ, ਭੋਸਨ੍ਤ, ਭੋਸਨ੍ਤਾ, ਭੋਸ, ਭੋ ਸਾ, ਭੋ ਸਂ ਵਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਨ੍ਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਨ੍ਤੋ. ਯਂ ਯਞ੍ਹਿ ਰਾਜ ਭਜਤਿ, ਸਨ੍ਤਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਅਸਂ [ਜਾ. ੧.੧੫.੧੮੦]. ਸਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਤੇਨ, ਸਤਾ.

੧੩੧. ਸਤੋ ਸਬ੍ਬ ਭੇ [ਕ. ੧੮੫; ਰੂ. ੧੧੨; ਨੀ. ੩੭੮].

ਭੇ ਪਰੇ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬਆਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਨ੍ਤੇਹਿ, ਸਨ੍ਤੇਭਿ, ਸਬ੍ਭਿ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਤੋ, ਸਨ੍ਤਾਨਂ, ਸਤਂ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਸਨ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਸਨ੍ਤਾ, ਸਤਾ, ਸਨ੍ਤੇਹਿ, ਸਨ੍ਤੇਭਿ, ਸਬ੍ਭਿ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਤੋ, ਸਨ੍ਤਾਨਂ, ਸਤਂ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਸਨ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਸਤਿ, ਸਨ੍ਤੇ, ਸਨ੍ਤੇਸੁ. ਸਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਲੋਕੇ, ਦੂਰੇਸਨ੍ਤੋ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ [ਧ. ਪ. ੩੦੪], ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ [ਅ. ਨਿ. ੪.੮੫], ਪਹੁਸਨ੍ਤੋ ਨ ਭਰਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੯੧].

ਖੇਦੇ ਨਿਰੋਧੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਾਦਿਗਣਾਦਿਕੋ, ਦੀਘਂ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੋਜਨਂ [ਧ. ਪ. ੬੧], ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਦਿਗਣਰਾਸਿ.

ਰਾਜਾਦਿਯੁਵਾਦਿਗਣਰਾਸਿ

੧੩੨. ਰਾਜਾਦਿਯੁਵਾਦੀਹਾ [ਕ. ੧੮੯; ਰੂ. ੧੧੩; ਨੀ. ੩੯੦-੧].

ਰਾਜਾਦੀਹਿ ¶ ਯੁਵਾਦੀਹਿ ਚ ਸਿਸ੍ਸ ਆ ਹੋਤਿ.

ਰਾਜਾ ਗਚ੍ਛਤਿ.

੧੩੩. ਯੋਨਮਾਨੋ [ਕ. ੧੯੦; ਰੂ. ੧੧੪; ਨੀ. ੩੯੨].

ਰਾਜਾਦੀਹਿ ਯੁਵਾਦੀਹਿ ਚ ਯੋਨਂ ਆਨੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਰਾਜਾਨੋ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਚਤੁਰੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜਾ.

ਭੋ ਰਾਜ, ਭੋ ਰਾਜਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਰਾਜਾਨੋ.

੧੩੪. ਵਂਮ੍ਹਾਨਙ੍ [ਕ. ੧੮੮; ਰੂ. ੧੧੫; ਨੀ. ੩੯੩].

ਰਾਜਾਦੀਨਂ ਯੁਵਾਦੀਨਞ੍ਚ ਆਨਙ ਹੋਤਿ ਵਾ ਅਂਮ੍ਹਿ.

ਰਾਜਾਨਂ, ਰਾਜਂ, ਰਾਜਾਨੋ, ਚਤੁਰੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜੇ [ਪੇ. ਵ. ੧੧].

੧੩੫. ਨਾਸ੍ਮਾਸੁ ਰਞ੍ਞਾ [ਕ. ੧੩੭, ੨੭੦; ਰੂ. ੧੧੬, ੧੨੦; ਨੀ. ੩੧੬, ੫੪੨].

ਨਾ, ਸ੍ਮਾਸੁ ਰਾਜਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਰਞ੍ਞਾ, ਰਾਜੇਨ.

੧੩੬. ਰਾਜਸ੍ਸਿ ਨਾਮ੍ਹਿ [ਨੀ. ੩੧੬].

ਨਾਮ੍ਹਿ ਰਾਜਸ੍ਸ ਇ ਹੋਤਿ.

ਰਾਜਿਨਾ.

੧੩੭. ਸੁਨਂਹਿਸ੍ਵੁ [ਕ. ੧੬੯; ਰੂ. ੧੧੭; ਨੀ. ੩੫੭].

ਸੁ ¶ , ਨਂ, ਹਿਸੁ ਰਾਜਸ੍ਸ ਉਹੋਤਿ ਵਾ.

ਰਾਜੂਹਿ, ਰਾਜੂਭਿ, ਰਾਜੇਹਿ, ਰਾਜੇਭਿ.

੧੩੮. ਰਞ੍ਞੋਰਞ੍ਞਸ੍ਸਰਾਜਿਨੋ ਸੇ [ਕ. ੧੩੯; ਰੂ. ੧੧੮; ਨੀ. ੩੧੪].

ਸੇਪਰੇ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਰਾਜਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ, ਰਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਰਾਜਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਰਞ੍ਞੋ, ਰਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਰਾਜਿਨੋ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਰਾਜਸ੍ਸ.

ਰਾਜੂਨਂ, ਰਾਜਾਨਂ.

੧੩੯. ਰਾਜਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞਂ [ਕ. ੧੩੬; ਰੂ. ੧੧੯; ਨੀ. ੩੧੫].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਰਾਜਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਰਞ੍ਞਂ, ਰਾਜਸ੍ਮਾ, ਰਾਜਮ੍ਹਾ, ਰਞ੍ਞਾ, ਰਾਜੂਹਿ, ਰਾਜੂਭਿ, ਰਾਜੇਹਿ, ਰਾਜੇਭਿ, ਰਞ੍ਞੋ, ਰਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਰਾਜਿਨੋ, ਰਾਜਸ੍ਸ ਵਾ, ਰਾਜੂਨਂ, ਰਾਜਾਨਂ, ਰਞ੍ਞਂ.

੧੪੦. ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਰਞ੍ਞੇਰਾਜਿਨਿ [ਕ. ੧੩੮; ਰੂ. ੧੨੧; ਨੀ. ੩੧੭].

ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਰਾਜਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੇ, ਰਾਜਿਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਰਞ੍ਞੇ, ਰਾਜਿਨਿ, ਰਾਜਸ੍ਮਿਂ, ਰਾਜਮ੍ਹਿ, ਰਾਜੂਸੁ, ਰਾਜੇਸੁ.

੧੪੧. ਸਮਾਸੇ ਵਾ.

ਸਮਾਸਟ੍ਠਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਆਦੇਸਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੬], ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ [ਅ. ਨਿ. ੩.੩੭], ਦੇਵਰਾਜਾਨਂ, ਦੇਵਰਾਜਂ, ਦੇਵਰਾਜਾਨੋ, ਦੇਵਰਾਜੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜੇ ¶ , ਮਣਿਮ੍ਹਿ ਪਸ੍ਸ ਨਿਮ੍ਮਿਤਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੩੯੪], ਕਾਸਿਰਞ੍ਞਾ, ਕਾਸਿਰਾਜੇਨ, ਦੇਵਰਾਜੂਹਿ, ਦੇਵਰਾਜੇਹਿ, ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ, ਕਾਸਿਰਾਜਸ੍ਸ, ਦੇਵਰਾਜੂਨਂ, ਦੇਵਰਾਜਾਨਂ…ਪੇ… ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੇ, ਕਾਸਿਰਾਜੇ, ਦੇਵਰਾਜੂਸੁ, ਦੇਵਰਾਜੇਸੁ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਰਾਜਤੋ ਯੋਨਂ ਇਨੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾ ਨਾਮ, ਸੋਲ਼ਸਾਸਿਂਸੁ ਰਾਜਿਨੋ, ਏਕੂਨਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਇਤੋ ਸੋਲ਼ਸਰਾਜਿਨੋ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧੨.੫੪-੫੫ (ਏਕੂਨਤਿਂਸਕਪ੍ਪਮ੍ਹਿ, ਇਤੋ ਸੋਲ਼ਸਰਾਜਾਨੋ)], ਕੁਸਰਾਜਂ ਮਹਬ੍ਬਲਂ [ਜਾ. ੨.੨੦.੬੭], ਸਾਲਰਾਜਂਵ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੪੨.੮੬], ਉਲ਼ੁਰਾਜਂਵ ਸੋਭਿਤਂ, ਚਤੁਰੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜੇ [ਪੇ. ਵ. ੧੧], ਯੁਧਞ੍ਚਯੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਸਬ੍ਬਦਤ੍ਤੇਨ ਰਾਜਿਨਾ [ਜਾ. ੧.੧੧.੮੧], ਤਦਾ ਅਦਾਸਿ ਮਂ ਤਾਤੋ, ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਰਾਜਿਨੋ [ਅਪ. ਥੇਰੀ. ੨.੨.੩੨੬], ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ, ਪਥਵੀ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਥ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਿ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ, ਭੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮ, ਭੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ. ‘ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਵੇ’ਤਿ ਗਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਂ, ਭੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ.

੧੪੨. ਨਾਮ੍ਹਿ [ਕ. ੧੯੮; ਰੂ. ੧੨੩; ਨੀ. ੪੧੦].

ਨਾਮ੍ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸ ਉਹੋਤਿ ਵਾ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਨ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਹਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਭਿ.

੧੪੩. ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸੁ ਵਾ [ਕ. ੧੯੮; ਰੂ. ੧੨੩; ਨੀ. ੪੧੦].

ਸ, ਨਂਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸ ਉ ਹੋਤਿ ਵਾ.

੧੪੪. ਝਲਾ ਸਸ੍ਸ ਨੋ [ਕ. ੧੧੭; ਰੂ. ੧੨੪; ਨੀ. ੨੯੨].

ਝ, ਲਤੋ ਸਸ੍ਸ ਨੋ ਹੋਤਿ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੂਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ.

੧੪੫. ਸ੍ਮਾ ¶ ਨਾਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ [ਕ. ੨੭੦; ਰੂ. ੧੨੦; ਨੀ. ੫੪੨].

ਅਤ੍ਤਾ’ਤੁਮੇਹਿ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤੋ ਚ ਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਾ ਵਿਯ ਰੂਪਂ ਹੋਤਿ.

ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਮਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਮ੍ਹਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੂਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ. ‘ਕਮ੍ਮਾਦਿਤੋ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨਿ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਮਿਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਮ੍ਹਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਸੁ.

ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਾਨੋ, ਭੋ ਅਤ੍ਤ, ਭੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨੋ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਤਾਨੋ. ‘ਨਾਸ੍ਸੇਨੋ’ਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਨਾਸ੍ਸ ਏਨਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ, ਅਤ੍ਤੇਨ.

੧੪੬. ਸੁਹਿਸ੍ਵਨਕ [ਕ. ੨੧੧; ਰੂ. ੧੨੬; ਨੀ. ੪੩੯;. ਸੁਹਿਸੁਨਕ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸੁ, ਹਿਸੁ ਅਤ੍ਤਾ’ਤੁਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਅਨਕ ਹੋਤਿ.

ਅਤ੍ਤਨੇਹਿ, ਅਤ੍ਤਨੇਭਿ, ਅਤ੍ਤੇਹਿ, ਅਤ੍ਤੇਭਿ.

੧੪੭. ਨੋਤ੍ਤਾਤੁਮਾ [ਕ. ੨੧੩; ਰੂ. ੧੨੭; ਨੀ. ੪੪੦].

ਅਤ੍ਤਾ’ਤੁਮਤੋ ਸਸ੍ਸ ਨੋ ਹੋਤਿ.

ਅਤ੍ਤਨੋ, ਅਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਅਤ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਨਾ, ਅਤ੍ਤਨੇਹਿ, ਅਤ੍ਤਨੇਭਿ, ਅਤ੍ਤੇਹਿ, ਅਤ੍ਤੇਭਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ, ਅਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਅਤ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਅਤ੍ਤਨਿ, ਅਤ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਤੇਸੁ, ਅਤ੍ਤਨੇਸੁ.

ਸਮਾਸੇ ਪਨ ਪੁਰਿਸਾਦਿਰੂਪਂ ਹੋਤਿ, ਪਹਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਂ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਨ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਹਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਭਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਮਾ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਮ੍ਹਾ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਹਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਭਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ, ਪਹਿਤਤ੍ਤਮ੍ਹਿ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇ, ਪਹਿਤਤ੍ਤੇਸੁ.

ਆਤੁਮਾ ¶ , ਆਤੁਮਾਨੋ, ਆਤੁਮਾਨਂ, ਆਤੁਮਂ, ਆਤੁਮਾਨੋ, ਆਤੁਮਨਾ, ਆਤੁਮੇਨ, ਆਤੁਮਨੇਹਿ, ਆਤੁਮਨੇਭਿ, ਆਤੁਮਨੋ, ਆਤੁਮਸ੍ਸ, ਆਤੁਮਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਖਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

੧੪੮. ਆਯੋ ਨੋ ਚ ਸਖਾ [ਕ. ੧੯੧; ਰੂ. ੧੩੦; ਨੀ. ੩੯੪].

ਸਖਤੋ ਯੋਨਂ ਆਯੋ ਚ ਨੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ ਆਨੋ ਚ.

ਸਖਾਨੋ, ਸਖਾਯੋ.

੧੪੯. ਨੋਨਾਸੇਸ੍ਵਿ [ਕ. ੧੯੪; ਰੂ. ੧੩੧; ਨੀ. ੪੦੭].

ਨੋ, ਨਾ, ਸੇਸੁ ਸਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਖਿਨੋ.

ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਮ੍ਹਿ ਇਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸਖਿਤ੍ਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਸਖਿਤ੍ਤਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ [ਥੇਰਗਾ. ੧੦੧੭ (ਸਖਿਤਂ)] ਪਾਲ਼ੀ.

੧੫੦. ਯੋਸ੍ਵਂਹਿਸ੍ਮਾਨਂਸ੍ਵਾਰਙ [ਕ. ੧੯੫-੬; ਰੂ. ੧੩੩-੪; ਨੀ. ੪੦੮-੯; ਯੋਸ੍ਵਂਹਿਸੁਚਾਰਙ (ਬਹੂਸੁ)].

ਯੋਸੁ ਅਂ, ਹਿ, ਸ੍ਮਾ, ਨਂਸੁ ਸਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਙ ਹੋਤਿ. ‘ਟੋਟੇ ਵਾ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਆਰਾਦੇਸਤੋ ਯੋਨਂ ਕਮੇਨ ਟੋ, ਟੇ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸਖਾਰੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ‘ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਵੇ’ਤਿ ਗਸ੍ਸ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਏਤ੍ਤਂ, ਭੋ ਸਖ, ਭੋ ਸਖਾ, ਭੋ ਸਖੇ, ਹਰੇ ਸਖਾ ਕਿਸ੍ਸ ਮਂ ਜਹਾਸਿ [ਜਾ. ੧.੬.੯੪].

‘‘ਸਖਿ, ਸਖੀਤਿ ਦ੍ਵਯਂ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਸਿਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਭੋਨ੍ਤੋ ¶ ਸਖਾਨੋ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਖਾਯੋ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਖਿਨੋ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਖਾਰੋ, ਸਖਾਨਂ, ਸਖਾਰਂ, ਸਖਂ, ਸਖਾਨੋ, ਸਖਾਯੋ, ਸਖਿਨੋ, ਸਖਾਰੇ, ਸਖਾਰੋ, ਸਖਿਨਾ, ਸਖਾਰੇਨ, ਸਖੇਨ, ਸਖਾਰੇਹਿ, ਸਖਾਰੇਭਿ, ਸਖੇਹਿ, ਸਖੇਭਿ, ਸਖਿਸ੍ਸ, ਸਖਿਨੋ, ਸਖਾਰਾਨਂ, ਸਖਾਨਂ.

੧੫੧. ਸ੍ਮਾਨਂਸੁ ਵਾ [ਕ. ੧੯੪, ੧੭੦; ਰੂ. ੧੨੦, ੧੩੧; ਨੀ. ੪੦੭, ੫੪੨].

ਸ੍ਮਾ, ਨਂਸੁ ਸਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਖੀਨਂ, ਸਖਿਸ੍ਮਾ, ਸਖਿਮ੍ਹਾ, ਸਖਾ, ਸਖਿਨਾ, ਸਖਾਰਸ੍ਮਾ, ਸਖਾਰਮ੍ਹਾ, ਸਖਾਰਾ, ਸਖਾਰੇਹਿ, ਸਖਾਰੇਭਿ, ਸਖੇਹਿ, ਸਖੇਭਿ, ਸਖਿਸ੍ਸ, ਸਖਿਨੋ, ਸਖਾਰਾਨਂ, ਸਖਾਨਂ, ਸਖੀਨਂ.

੧੫੨. ਟੇ ਸ੍ਮਿਂਨੋ [ਕ. ੧੯੨; ਰੂ. ੧੩੫].

ਸਖਤੋ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਟੇ ਹੋਤਿ. ਨਿਚ੍ਚਤ੍ਥਮਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ.

ਸਖੇ, ਸਖਾਰੇਸੁ, ਸਖੇਸੁ. ‘‘ਨੇਤਾਦਿਸਾ ਸਖਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਲਬ੍ਭਾ ਮੇ ਜੀਵਤੋ ਸਖਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੭.੯] ਪਾਲ਼ਿ. ਪੁਰਿਸਾਦਿਨਯੇਨ ਯੋਨਂ ਵਿਧਿ.

ਸਮਾਸੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਸਾਦਿਰੂਪਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ‘‘ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸਖੋ, ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ ਪਾਪਸਖੋ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੫੩] ਚ ਪਾਲ਼ਿ. ਪਾਪਸਖੋ, ਪਾਪਸਖਾ, ਪਾਪਸਖਂ, ਪਾਪਸਖੇ, ਪਾਪਸਖੇਨ, ਪਾਪਸਖੇਹਿ, ਪਾਪਸਖੇਭਿ…ਪੇ… ਪਾਪਸਖਸ੍ਮਿਂ, ਪਾਪਸਖਮ੍ਹਿ, ਪਾਪਸਖੇ, ਪਾਪਸਖੇਸੁ.

ਯੁਵਾ ਗਚ੍ਛਤਿ.

੧੫੩. ਯੋਨਂ ¶ ਨੋਨੇ ਵਾ [ਕ. ੧੫੫, ੧੫੭; ਰੂ. ੧੩੭, ੧੪੦; ਨੀ. ੩੩੫, ੩੪੩].

ਯੁਵ, ਪੁਮਾਦੀਹਿ ਪਠਮਾ, ਦੁਤਿਯਾਯੋਨਂ ਕਮੇਨ ਨੋ, ਨੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

੧੫੪. ਨੋਨਾਨੇਸ੍ਵਾ [ਕ. ੧੫੭; ਰੂ. ੧੪੦; ਨੀ. ੩੪੩].

ਨੋ, ਨਾ, ਨੇਸੁ ਯੁਵਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਆ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਯੁਵਾਨੋ, ਯੁਵਾਨਾ, ਯੁਵਾ, ਹੇ ਯੁਵ, ਹੇ ਯੁਵਾ, ਹੇ ਯੁਵਾਨੋ, ਹੇ ਯੁਵਾ ਵਾ, ਯੁਵਾਨਂ, ਯੁਵਂ, ਯੁਵਾਨੇ, ਯੁਵੇ, ਯੁਵੇਨ, ਯੁਵਾਨਾ.

੧੫੫. ਯੁਵਾਦੀਨਂ ਸੁਹਿਸ੍ਵਾਨਙ [ਕ. ੧੫੭; ਰੂ. ੧੪੦; ਨੀ. ੩੩੭-੯, ੩੪੩].

ਯੁਵ, ਪੁਮਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਆਨਙ ਹੋਤਿ ਵਾ ਸੁ, ਹਿਸੁ.

ਯੁਵਾਨੇਹਿ, ਯੁਵੇਹਿ, ਯੁਵਾਨੇਭਿ, ਯੁਵੇਭਿ, ਯੁਵਸ੍ਸ.

੧੫੬. ਯੁਵਾ ਸਸ੍ਸਿਨੋ.

ਯੁਵਤੋ ਸਸ੍ਸ ਇਨੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਯੁਵਿਨੋ, ਯੁਵਾਨਂ, ਯੁਵਸ੍ਮਾ, ਯੁਵਮ੍ਹਾ.

੧੫੭. ਸ੍ਮਾਸ੍ਮਿਂਨਂ ਨਾਨੇ [ਕ. ੧੫੬-੭-੮; ਰੂ. ੧੪੦-੨-੩].

ਯੁਵ, ਪੁਮਾਦੀਹਿ ਸ੍ਮਾ, ਸ੍ਮਿਂਨਂ ਨਾ, ਨੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ. ‘ਨੋਨਾਨੇਸ੍ਵਾ’ਤਿ ਨਾਮ੍ਹਿ ਆਤ੍ਤਂ.

ਯੁਵਾਨਾ, ਯੁਵਾਨੇਹਿ, ਯੁਵਾਨੇਭਿ, ਯੁਵੇਹਿ, ਯੁਵੇਭਿ, ਯੁਵਸ੍ਸ, ਯੁਵਿਨੋ, ਯੁਵਾਨਂ, ਯੁਵਸ੍ਮਿਂ, ਯੁਵਮ੍ਹਿ, ਯੁਵੇ, ਯੁਵਾਨੇ, ਯੁਵਾਨੇਸੁ, ਯੁਵੇਸੁ.

ਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਮਘਵ, ਯੁਵਾਦੀਨਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਨਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੀਸੂ’’ਤਿ [ਰੂ. ੧੪੦; ਨੀ. ੩੪੩] ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਪੁਮਾ ¶ , ਪੁਮਾਨੋ, ਹੇ ਪੁਮ, ਹੇ ਪੁਮਾ.

੧੫੮. ਗਸ੍ਸਂ [ਕ. ੧੫੩; ਰੂ. ੧੩੮; ਨੀ. ੩੩੩].

ਪੁਮਤੋ ਗਸ੍ਸ ਅਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਹੇ ਪੁਮਂ, ਹੇ ਪੁਮਾਨੋ, ਪੁਮਾਨਂ, ਪੁਮਂ, ਪੁਮਾਨੇ, ਪੁਮੇ.

੧੫੯. ਨਾਮ੍ਹਿ [ਕ. ੧੫੯; ਰੂ. ੧੩੯; ਨੀ. ੩੪੦].

ਨਾਮ੍ਹਿ ਪੁਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪੁਮਾਨਾ, ਪੁਮੇਨ.

੧੬੦. ਪੁਮਕਮ੍ਮਥਾਮਦ੍ਧਾਨਂ ਵਾ ਸਸ੍ਮਾਸੁ ਚ [ਕ. ੧੫੭, ੧੫੯; ਰੂ. ੧੩੯, ੧੪੦; ਨੀ. ੩੩੮, ੧੪੦].

ਨਾਮ੍ਹਿ ਚ ਸ, ਸ੍ਮਾਸੁ ਚ ਪੁਮ, ਕਮ੍ਮ, ਥਾਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਉ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪੁਮੁਨਾ, ਪੁਮਾਨੇਹਿ, ਪੁਮਾਨੇਭਿ, ਪੁਮੇਹਿ, ਪੁਮੇਭਿ, ਪੁਮਸ੍ਸ, ਪੁਮੁਨੋ, ਪੁਮਾਨਂ, ਪੁਮਸ੍ਮਾ, ਪੁਮਮ੍ਹਾ, ਪੁਮਾਨਾ, ਪੁਮੁਨਾ, ਪੁਮਾਨੇਹਿ, ਪੁਮਾਨੇਭਿ, ਪੁਮੇਹਿ, ਪੁਮੇਭਿ, ਪੁਮੁਨੋ, ਪੁਮਸ੍ਸ, ਪੁਮਾਨਂ, ਪੁਮਸ੍ਮਿਂ, ਪੁਮਮ੍ਹਿ, ਪੁਮੇ.

੧੬੧. ਪੁਮਾ [ਕ. ੧੫੬; ਰੂ. ੧੪੨; ਨੀ. ੩੩੬].

ਪੁਮਤੋ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨੇ ਹੋਤਿ ਵਾ. ‘ਨੋਨਾਨੇਸ੍ਵਾ’ਤਿ ਪੁਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤ੍ਤਂ.

ਪੁਮਾਨੇ.

੧੬੨. ਸੁਮ੍ਹਾ ਚ [ਕ. ੧੫੮; ਰੂ. ੧੪੩; ਨੀ. ੩੩੯].

ਸੁਮ੍ਹਿ ਪੁਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆ ਚ ਹੋਤਿ ਆਨੇ ਚ.

ਪੁਮਾਨੇਸੁ, ਪੁਮਾਸੁ, ਪੁਮੇਸੁ.

ਸਿ ¶ , ਯੋਨਂ ਪੁਰਿਸਾਦਿਵਿਧਿ ਚ ਹੋਤਿ, ‘‘ਯਥਾ ਬਲਾਕਯੋਨਿਮ੍ਹਿ, ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਪੁਮੋ ਸਦਾ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੫੧੧], ਸੋਲ਼ਸਿਤ੍ਥਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ ਪੁਮੋ ਤਦਾ [ਚਰਿਯਾ ੩.੪੯], ਇਤ੍ਥੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਜ੍ਜ ਪੁਮੋਮ੍ਹਿ ਦੇਵੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੫੪], ਥਿਯੋ ਤਸ੍ਸ ਪਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਪੁਮਾ ਜਾਯਰੇ ਕੁਲੇ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੮.੫੪] ਪਾਲ਼ੀ.

ਮਘਵਸਦ੍ਦੋ ਯੁਵਸਦ੍ਦਸਦਿਸੋਤਿ ਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ [ਰੂ. ੬੬] ਵੁਤ੍ਤਂ, ਗੁਣਵਾਦਿਗਣਿਕੋਤਿ ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਯਂ [ਨੀ. ਪਦ. ੨੨੦] ਇਚ੍ਛਿਤੋ. ਅਘਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਪਞ੍ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਅਘਂ ਮਘਂ, ਸੁਖਂ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ, ਮਘੋ ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਂ ਨਾਮਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਘਵਾਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੫੯] ਅਤ੍ਥੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਥਾਮਸਦ੍ਦੋ ਪੁਰਿਸਾਦਿਗਣੋ, ਥਾਮੇਨ, ਥਾਮੁਨਾ, ਥਾਮਸ੍ਸ, ਥਾਮੁਨੋ, ਥਾਮਸ੍ਮਾ, ਥਾਮਮ੍ਹਾ, ਥਾਮਾ, ਥਾਮੁਨਾ, ਥਾਮਸ੍ਸ, ਥਾਮੁਨੋ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਸਸਮਂ.

ਅਦ੍ਧਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਲੋ. ਨਾਦ੍ਯੇਕਵਚਨੇਸੁ-ਦੀਘੇਨ ਅਦ੍ਧੁਨਾ, ਅਦ੍ਧਨਾ, ਅਦ੍ਧੇਨ, ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ, ਅਦ੍ਧੁਸ੍ਸ, ਅਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਅਦ੍ਧੁਨਾ, ਅਦ੍ਧੁਮ੍ਹਾ, ਅਦ੍ਧੁਸ੍ਮਾ, ਅਦ੍ਧਾ, ਅਦ੍ਧਮ੍ਹਾ, ਅਦ੍ਧਸ੍ਮਾ, ਅਦ੍ਧੁਨੋ, ਅਦ੍ਧੁਸ੍ਸ, ਅਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਅਦ੍ਧਨਿ, ਅਦ੍ਧੇ, ਅਦ੍ਧਮ੍ਹਿ, ਅਦ੍ਧਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਚੂਲ਼ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ਆਗਤਂ. ਸੇਸਂ ਯੁਵਸਦਿਸਂ.

ਉਪਦ੍ਧਵਾਚਕੋ ਅਦ੍ਧਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਏਕਂਸਤ੍ਥਵਾਚਕੋ ਚ ਨਿਪਾਤੋ ਏਵ. ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਦ੍ਧਾਨਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਵਿਸੁਂ ਸਿਦ੍ਧੋ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੋਵ.

ਮੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦੇ ‘‘ਮੁਦ੍ਧਾ ਤੇ ਫਲਤੁ ਸਤ੍ਤਧਾ, ਮੁਦ੍ਧਾ ਮੇ ਫਲਤੁ ਸਤ੍ਤਧਾ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ [ਜਾ. ੧.੧੬.੨੯੫; ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਵਤ੍ਥੁ] ਸਿਰੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੭੦] ਮਤ੍ਥਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਦੁਭਯਂ ਇਧ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਸ੍ਮਿਂਵਚਨੇ ਮੁਦ੍ਧਨੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਸੇਸਂ ਯੁਵਸਮਂ. ਬਾਲਵਾਚਕੋ ਪਨ ਪੁਰਿਸਨਯੋ. ਹਤ੍ਥਮੁਟ੍ਠਿਵਾਚਕੋ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੋ.

ਅਸ੍ਮਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਾਸਾਣੋ, ਉਸ੍ਮਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਯਗ੍ਗਿ, ਭਿਸ੍ਮਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਭਯਾਨਕੋ ਮਹਾਕਾਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਅਸ੍ਮਸਦ੍ਦੇ ‘‘ਤਂ ਤੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਭਿਨ੍ਦਾਮਿ, ਆਮਂ ਪਕ੍ਕਂਵ ਅਸ੍ਮਨਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੪੪੫], ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਚਨ੍ਦੇ ਖਲਿ ਅਸ੍ਮਨੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ੀ. ਸੇਸਂ ਯੁਵਸਮਂ. ਉਸ੍ਮਾ, ਭਿਸ੍ਮਾਸਦ੍ਦਾਪਿ ਯੁਵਸਦਿਸਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਚੂਲ਼ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ਮੁਦ੍ਧ, ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵ, ਅਣਿਮ, ਲਘਿਮਾਦਯੋ ਚ ਅਸ੍ਮਸਦਿਸਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਯਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਵਿਧਾਨਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਰੂਪਂ ਵਿਧਿਯਤਿ.

ਇਤਿ ਰਾਜਾਦਿਯੁਵਾਦਿਗਣਰਾਸਿ.

ਅਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ.

ਆਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਸਿਲੋਪੋ, ਸਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

‘ਏਕਵਚਨਯੋਸ੍ਵਘੋਨ’ਨ੍ਤਿ ਯੋਸੁ ਚ ਏਕਵਚਨੇਸੁ ਚ ਰਸ੍ਸੋ, ‘ਅਤੋ ਯੋਨ’ਮਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਵਿਧਾਨਂ, ਸਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੧੬੩. ਸਾਸ੍ਸਂਸੇ ਚਾਨਙ.

ਅਂ, ਸੇਸੁ ਗੇ ਚ ਸਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਆਨਙ ਹੋਤਿ.

ਭੋ ਸਾਨ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਾ, ਸਂ, ਸਾਨਂ, ਸੇ, ਸੇਨ, ਸਾਹਿ, ਸਾਭਿ, ਸਸ੍ਸ, ਸਾਨਸ੍ਸ, ਸਾਨਂ, ਸਸ੍ਮਾ, ਸਮ੍ਹਾ, ਸਾ, ਸਾਹਿ, ਸਾਭਿ, ਸਸ੍ਸ, ਸਾਨਸ੍ਸ, ਸਾਨਂ, ਸਸ੍ਮਿਂ, ਸਮ੍ਹਿ, ਸੇ, ਸਾਸੁ.

ਅਥ ਵਾ ‘ਸਾਸ੍ਸਂਸੇ ਚਾਨਙ’ਇਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਚਸਦ੍ਦੋ ਅਵੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋਪਿ ਹੋਤੀਤਿਕਤ੍ਵਾ ਸਿਤੋ ਸੇਸਾਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁਪਿ ਆਨਙ ਹੋਤਿ ਵਾ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਚ ਆਨਾਦੇਸਤੋ ਯੋਨਂ ਓ.

ਸਾ ¶ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਾਨੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਵਾ, ਹੇ ਸ, ਹੇ ਸਾ, ਹੇ ਸਾਨ, ਹੇ ਸਾ, ਹੇ ਸਾਨੋ, ਸਂ, ਸਾਨਂ, ਸੇ, ਸਾਨੇ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਰੂਪਂ ਵੁਚ੍ਚਤੇ –

ਸਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਸਾਨੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਭੋ ਸਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਾ, ਸਾਨੋ, ਸਾਨਂ, ਸਾਨੇ, ਸਾਨਾ, ਸਾਨੇਹਿ, ਸਾਨੇਭਿ, ਸਾਸ੍ਸ, ਸਾਨਂ, ਸਾਨਾ, ਸਾਨੇਹਿ, ਸਾਨੇਭਿ, ਸਾਸ੍ਸ, ਸਾਨਂ, ਸਾਨੇ, ਸਾਨੇਸੂਤਿ [ਨੀਤਿ. ਪਦ. ੨੧੧].

ਵਤ੍ਤਹਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤ੍ਤੋ [ਸਕ੍ਕੋ (ਅਮਰਕੋਸ, ੧-੧੪੫ ਗਾਥਾਯਂ)].

੧੬੪. ਵਤ੍ਤਹਾ ਸਨਂਨਂ ਨੋਨਾਨਂ.

ਵਤ੍ਤਹਤੋ ਸਸ੍ਸ ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨਂਵਚਨਸ੍ਸ ਨਾਨਂ ਹੋਤਿ.

ਵਤ੍ਤਹਾਨੋ ਦੇਤਿ, ਵਤ੍ਤਹਾਨਾਨਂ ਦੇਤਿ. ਸੇਸਂ ਯੁਵਸਦ੍ਦਸਮਂ.

ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਯਂ ਪਨ ਨਾ, ਸੇਸੁ ਵਤ੍ਤਹਿਨਾ, ਵਤ੍ਤਹਿਨੋਤਿ [ਨੀਤਿ. ਪਦ. ੨੧੯; (ਤਤ੍ਥ ਨਾਮ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤਹਾਨਾਤਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ)] ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾਨੋ. ‘‘ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਿਨੋ’’ਤਿਪਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੦੯] ਪਾਲ਼ਿ. ਭੋ ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾਨੋ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਿਨੋ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾਨੇ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਿਨਾ, ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੇਹਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਸਸਮਂ. ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਵਿਵਟਚ੍ਛਦਸਦ੍ਦੇ ਪਨ ਨਾਮ੍ਹਿ ਇਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੇਸਂ ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਸਮਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਦਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋਤਿ ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੦੦] ਚ ‘‘ਲੋਕੇ ਵਿਵਟਚ੍ਛਦੋ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੮] ਚ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਪੁਰਿਸਰੂਪਾ ਅਕਾਰਨ੍ਤਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਵਵੋਰੋਪਿਤਕੇਸੋ, ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾ, ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾਨੋ, ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾਨਂ, ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾਨੇ, ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾਨਾ, ¶ ਵੁਤ੍ਤਸਿਰਾਨੇਹਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਸਸਮਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਕਾਪਟਿਕੋ ਮਾਣਵੋ ਵੁਤ੍ਤਸਿਰੋ’’ਤਿਪਿ [ਮ. ਨਿ. ੨.੪੨੬] ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਰਹਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ. ਰਹਾ, ਰਹਾ, ਰਹਿਨੋ, ਰਹਾਨਂ, ਰਹਿਨੇ, ਰਹਿਨਾ, ਰਹਿਨੇਹਿ, ਰਹਿਨੇਭਿ, ਰਹਸ੍ਸ, ਰਹਿਨੋ, ਰਹਾਨਂ…ਪੇ… ਰਹਾਨੇ, ਰਹਾਨੇਸੂਤਿ [ਨੀਤਿ. ਪਦ. ੨੧੭] ਸਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਿਦ੍ਧਂ.

ਇਤਿ ਆਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ.

ਇਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਲੋਪੋ, ਮੁਨਿ ਗਚ੍ਛਤਿ.

੧੬੫. ਲੋਪੋ [ਕ. ੧੧੮; ਰੂ. ੧੪੬; ਨੀ. ੨੯੩].

ਝ, ਲਤੋ ਯੋਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ. ‘ਯੋਲੋਪਨੀਸੁ ਦੀਘੋ’ਤਿ ਦੀਘੋ.

ਮੁਨੀ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

੧੬੬. ਯੋਸੁ ਝਿਸ੍ਸ ਪੁਮੇ [ਕ. ੯੬; ਰੂ. ੧੪੮; ਨੀ. ੨੫੯].

ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇ ਯੋਸੁ ਝਸਞ੍ਞਸ੍ਸ ਇ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਮੁਨਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਝਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਰਤ੍ਤਿਯੋ, ਦਣ੍ਡਿਨੋ.

ਪੁਮੇਤਿ ਕਿਂ? ਅਟ੍ਠੀਨਿ.

ਭੋ ਮੁਨਿ, ‘ਅਯੁਨਂ ਵਾ ਦੀਘੋ’ਤਿ ਦੀਘੋ, ਭੋ ਮੁਨੀ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਮੁਨੀ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਮੁਨਯੋ, ਮੁਨਿਂ, ਮੁਨੀ, ਮੁਨਯੋ, ਮੁਨਿਨਾ, ਮੁਨੀਹਿ, ਮੁਨੀਭਿ, ਮੁਨਿਸ੍ਸ, ਮੁਨਿਨੋ, ਮੁਨੀਨਂ, ਮੁਨਿਸ੍ਮਾ, ਮੁਨਿਮ੍ਹਾ.

੧੬੭. ਨਾ ¶ ਸ੍ਮਾਸ੍ਸ [ਕ. ੨੧੫; ਰੂ. ੪੧; ਨੀ. ੪੪੨].

ਝ, ਲਤੋ ਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਨਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਮੁਨਿਨਾ, ਮੁਨੀਹਿ, ਮੁਨੀਭਿ, ਮੁਨਿਸ੍ਸ, ਮੁਨਿਨੋ, ਮੁਨੀਨਂ, ਮੁਨਿਸ੍ਮਿਂ, ਮੁਨਿਮ੍ਹਿ, ਮੁਨੀਸੁ.

ਇਸਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਸੀ, ਇਸਯੋ, ਭੋ ਇਸਿ, ਭੋ ਇਸੀ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਇਸੀ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਇਸਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਅਗ੍ਗੀ, ਅਗ੍ਗਯੋ, ਭੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਭੋ ਅਗ੍ਗੀ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗੀ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਵਂ ਕੁਚ੍ਛਿ, ਮੁਟ੍ਠਿ, ਗਣ੍ਠਿ, ਮਣਿ, ਪਤਿ, ਅਧਿਪਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਸੇਨਾਪਤਿ, ਨਰਪਤਿ, ਯਤਿ, ਞਾਤਿ, ਸਾਤਿ, ਵਤ੍ਥਿ, ਅਤਿਥਿ, ਸਾਰਥਿ, ਬੋਨ੍ਦਿ, ਆਦਿ, ਉਪਾਦਿ, ਨਿਧਿ, ਵਿਧਿ, ਓਧਿ, ਬ੍ਯਾਧਿ, ਸਮਾਧਿ, ਉਦਧਿ, ਉਪਧਿ, ਨਿਰੁਪਧਿ, ਧਨਿ, ਸੇਨਾਨਿ, ਕਪਿ, ਦੀਪਿ, ਕਿਮਿ, ਤਿਮਿ, ਅਰਿ, ਹਰਿ, ਗਿਰਿ, ਕਲਿ, ਬਲਿ, ਸਾਲਿ, ਅਞ੍ਜਲਿ, ਕਵਿ, ਰਵਿ, ਅਸਿ, ਮਸਿ, ਕੇਸਿ, ਪੇਸਿ, ਰਾਸਿ, ਅਹਿ, ਵੀਹਿਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਅਕਤਰਸ੍ਸੇਹਿਪਿ ਕੇਹਿਚਿ ਝਸਞ੍ਞੇਹਿ ਯੋਨਂ ਨੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਛ ਮੁਨਿਨੋ ਅਗਾਰਮੁਨਿਨੋ, ਅਨਗਾਰਮੁਨਿਨੋ, ਸੇਖਮੁਨਿਨੋ, ਅਸੇਖਮੁਨਿਨੋ, ਪਚ੍ਚੇਕਮੁਨਿਨੋ, ਮੁਨਿਮੁਨਿਨੋ’’ਤਿ [ਮਹਾਨਿ. ੧੪] ਚ ‘‘ਞਾਣੁਪਪਨ੍ਨਾ ਮੁਨਿਨੋ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਏਕਮੇਕਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਟ੍ਠ ਪਤਿਨੋ ਸਿਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ [ਜਾ. ੨.੨੧.੩੪੪] ‘‘ਪਤਿਨੋ ਕਿਰਮ੍ਹਾਕਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਨਾਰੀਨ’’ [ਵਿ. ਵ. ੩੨੩] ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਹਂਸਾਧਿਪਤਿਨੋ ਇਮੇ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੧.੩੮] ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਗਾਥਾਸੁ ‘ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਵੇ’ਤਿ ਮੁਨਿਤੋ ਗਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਪੋਰੋਹਿਚ੍ਚੋ ਤਵਂ ਮੁਨੇ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੫੪੦], ਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸੋ ਤਵਂ ਮੁਨੇ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੫੪੦], ਚਿਰਂ ¶ ਜੀਵ ਮਹਾਵੀਰ, ਕਪ੍ਪਂ ਤਿਟ੍ਠ ਮਹਾਮੁਨੇ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨.੧੬੮], ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹ ਮਹਾਮੁਨੇ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੪੧.੮੩]. ਤੁਯ੍ਹਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਮੁਨੇਤਿ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੩.੩੪੫].

ਤੇਹਿਯੇਵ ਅਂਵਚਨਸ੍ਸ ਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਤਮਾਹੁ ਏਕਂ ਮੁਨਿਨਂ ਚਰਨ੍ਤਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੨੧੦], ਮੁਨਿਨਂ ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਂ [ਜਾ. ੧.੮.੪੪], ਪਿਤਰਂ ਪੁਤ੍ਤਗਿਦ੍ਧਿਨਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੩੭੭], ਸਬ੍ਬਕਾਮਸਮਿਦ੍ਧਿਨਂ [ਜਾ. ੧.੧੩.੧੦੩].

ਇਸਿਸਦ੍ਦੇ ਪਨ –

੧੬੮. ਟੇ ਸਿਸ੍ਸਿਸਿਸ੍ਮਾ [ਟੇ ਸਿਸ੍ਸਸ੍ਮਾ (ਮੂਲਪਾਠੇ)].

ਇਸਿਮ੍ਹਾ ਸਿਸ੍ਸ ਟੇ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਯੋ ਨੋ’ਜ੍ਜ ਵਿਨਯੇ ਕਙ੍ਖਂ, ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਵਿਦੂ ਇਸੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੧੬੪]. ‘ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਵੇ’ਤਿ ਗਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਨਿਸੀਦਾਹਿ ਮਹਾਇਸੇ [ਜਾ. ੨.੨੦.੧੧੪], ਤ੍ਵਂ ਨੋ’ਸਿ ਸਰਣਂ ਇਸੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੩੨੬], ਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਂ ਇਸੇ [ਜਾ. ੧.੧੪.੧੦੪].

੧੬੯. ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਯੋਸ੍ਸ.

ਇਸਿਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਯੋਸ੍ਸ ਟੇ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਮਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਵਨ੍ਦੇ, ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚਰਣੇ ਇਸੇ [ਜਾ. ੧.੧੬.੩੧੪].

ਸਮਾਸੇ ਪਨ ਮਹੇਸਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਹੇਸੀ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਹੇਸਯੋ, ਮਹੇਸਿਨੋ. ਅਂਵਚਨੇ ਮਹੇਸਿਨਨ੍ਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ‘‘ਸਙ੍ਗਾਯਿਂਸੁ ਮਹੇਸਯੋ [ਵਿ. ਵ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ ਪੇ. ਵ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ], ਵਾਨਮੁਤ੍ਤਾ ਮਹੇਸਯੋ’’ਤਿ [ਅਭਿਧਮ੍ਮਤ੍ਥਸਙ੍ਗਹੇ ੧੧੩ ਪਿਟ੍ਠੇ] ਚ ‘‘ਨ ਤਂ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਯਞ੍ਞਂ, ਉਪਯਨ੍ਤਿ ਮਹੇਸਿਨੋ, ਏਤਂ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਯਞ੍ਞਂ, ਉਪਯਨ੍ਤਿ ਮਹੇਸਿਨੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੦], ਪਹਨ੍ਤਾ ਮਹੇਸਿਨੋ ਕਾਮੇ, ਯੇਨ ਤਿਣ੍ਣਾ ਮਹੇਸਿਨੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਮਹੇਸਿਂ ਵਿਜਿਤਾਵਿਨ’’ਨ੍ਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੨.੪੫੯] ਚ ‘‘ਸਙ੍ਘਞ੍ਚਾਪਿ ਮਹੇਸਿਨਂ, ਕੁਞ੍ਜਰਂਵ ਮਹੇਸਿਨਂ, ਉਪਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹੇਸਿਨਂ ¶ [ਬੁ. ਵਂ. ੯.੧], ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨਂ [ਜਾ. ੨.੧੯.੭੦], ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹੇਸਿਨ’’ਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੨.੧੯.੧੦੨] ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਅਗ੍ਗਿਸਦ੍ਦੇ –

੧੭੦. ਸਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਤੋ ਨਿ [ਕ. ੯੫; ਰੂ. ੧੪੫; ਨੀ. ੨੫੪; ‘ਸਿਸ੍ਸਾਗ੍ਗਿਤੋ ਨਿ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਅਗ੍ਗਿਤੋ ਸਿਸ੍ਸ ਨਿ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਨਿ ਜਲਤਿ, ਅਗ੍ਗੀ ਜਲਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਗਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਗ੍ਗਿ, ਗਿਨਿ, ਅਗ੍ਗਿਨੀ’’ਤਿ ਤਯੋ ਅਗ੍ਗਿਪਰਿਯਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ‘‘ਰਾਗਗ੍ਗਿ, ਦੋਸਗ੍ਗਿ, ਮੋਹਗ੍ਗੀ’’ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੭.੪੬] ਚ ‘‘ਛਨ੍ਨਾ ਕੁਟਿ ਆਹਿਤੋ ਗਿਨਿ, ਵਿਵਟਾ ਕੁਟਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਗਿਨਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੯], ਮਹਾਗਿਨਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤੋ [ਥੇਰਗਾ. ੭੦੨ (ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ਜਾਯਤੇ ਗਿਨੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੦.੫੮] ਚ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਨਿਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਪਵਿਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੬੭੫] ਚ. ਤੇਸਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਰੂਪਮਾਲਾ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਸੇਟ੍ਠਿ, ਪਤਿ, ਅਧਿਪਤਿ, ਸੇਨਾਪਤਿ, ਅਤਿਥਿ, ਸਾਰਥਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਚ ਯੋਨਂ ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਂਵਚਨਸ੍ਸ ਨਂ ਹੋਤਿ ਵਾ, ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ, ਸੇਟ੍ਠਿਨਂ, ਪਤਿਨੋ, ਪਤਿਨਂ, ਅਧਿਪਤਿਨੋ, ਅਧਿਪਤਿਨਂ, ਸੇਨਾਪਤਿਨੋ, ਸੇਨਾਪਤਿਨਂ, ਅਤਿਥਿਨੋ, ਅਤਿਥਿਨਂ, ਸਾਰਥਿਨੋ, ਸਾਰਥਿਨਨ੍ਤਿ. ਗਹਪਤਯੋ, ਜਾਨਿਪਤਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਨਿਚ੍ਚਰੂਪਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਆਦਿਸਦ੍ਦੇ –

‘ਰਤ੍ਥ੍ਯਾਦੀਹਿ ਟੋ ਸ੍ਮਿਂਨੋ’ਤਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਟੋ ਹੋਤਿ, ਆਦਿਸ੍ਮਿਂ, ਆਦਿਮ੍ਹਿ, ਆਦੋ, ਗਾਥਾਦੋ, ਪਾਦਾਦੋ. ‘‘ਆਦਿਂ, ਗਾਥਾਦਿਂ, ਪਾਦਾਦਿਂ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਨ ਆਧਾਰਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾ ਏਵ ‘‘ਇਮਂ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਇਮਂ ਦਿਵਸਂ, ਪੁਰਿਮਂ ਦਿਸਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਦਿਸਂ, ਤਂ ਖਣਂ, ਤਂ ਲਯਂ, ਤਂ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਵਿਯ.

ਇਦਾਨਿ ਸਮਾਸੇ ਝਿਸ੍ਸ ਟਾਦੇਸਾਭਾਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੧੭੧. ਇਤੋਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ¶ ਪੁਮੇ.

ਪੁਮੇ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸੇ ਇ-ਕਾਰਮ੍ਹਾ ਪਠਮਾ, ਦੁਤਿਯਾਯੋਨਂ ਕਮੇਨ ਨੋ, ਨੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਉਤ੍ਤਰਪਦਤ੍ਥਸਮਾਸੇਪਿ ਕ੍ਵਚਿ ਯੋਨਂ ਨੋ, ਨੇ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਪਠਮਾਯੋਮ੍ਹਿ –

ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੋ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਨੋ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਨੋ, ਅਸਾਰੇ ਸਾਰਮਤਿਨੋ [ਧ. ਪ. ੧੧], ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤਿਨੋ ਦੇਵਾ, ਯੇ ਦੇਵਾ ਵਸਵਤ੍ਤਿਨੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੬੮], ਅਟ੍ਠੇਤੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ, ਧਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਾਨੁਵਤ੍ਤਿਨੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੪], ਸਗ੍ਗਂ ਸੁਗਤਿਨੋ ਯਨ੍ਤਿ [ਧ. ਪ. ੧੨੬], ਤੋਮਰ’ਙ੍ਕੁਸਪਾਣਿਨੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੨੩], ਦਣ੍ਡਮੁਗ੍ਗਰਪਾਣਿਨੋ, ਅਰਿਯਵੁਤ੍ਤਿਨੋ, ਨਿਪਕਾ ਸਨ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਦੁਤਿਯਾਯੋਮ੍ਹਿ –

ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਨੇ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਨੇ, ਅਰਿਯਵੁਤ੍ਤਿਨੇ, ਤੋਮਰ’ਙ੍ਕੁਸਪਾਣਿਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ ਜਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ ਜਨੇ ਪਸ੍ਸਤਿ.

ਗਰੂ ਪਨ ‘‘ਤੋਮਰ’ਙ੍ਕੁਸਪਾਣਯੋ, ਅਤ੍ਥੇ ਵਿਸਾਰਦਮਤਯੋ’’ਤਿ [ਕ. ੨੫੩] ਰੂਪਾਨਿ ਇਧ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਧਮ੍ਮੇ.

ਪੁਮੇਤਿ ਕਿਂ? ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿਯੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਨਿ ਕੁਲਾਨਿ.

੧੭੨. ਨੇ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਕ੍ਵਚਿ [ਨੀ. ੪੫੩].

ਪੁਮੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਇਤੋ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਕ੍ਵਚਿ ਨੇ ਹੋਤਿ.

ਕਤਞ੍ਞੁਮ੍ਹਿ ਚ ਪੋਸਮ੍ਹਿ, ਸੀਲਵਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਵੁਤ੍ਤਿਨੇ [ਜਾ. ੧.੧੦.੭੮]. ਸਬ੍ਬਕਾਮਸਮਿਦ੍ਧਿਨੇ ਕੁਲੇ, ਛਤ੍ਤਪਾਣਿਨੇ, ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਨੇ, ਤੋਮਰ’ਙ੍ਕੁਸਪਾਣਿਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ¶ ਈਤੋਪਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਕ੍ਵਚਿ ਨੇ ਹੋਤਿ, ਮਾਤਙ੍ਗਸ੍ਮਿਂ ਯਸਸ੍ਸਿਨੇ [ਜਾ. ੨.੧੯.੯੬], ਦੇਵਵਣ੍ਣਿਨੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣਿਨੇ, ਅਰਹਨ੍ਤਮ੍ਹਿ ਤਾਦਿਨੇ [ਥੇਰਗਾ. ੧੧੮੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਈਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

ਈਕਾਰਨ੍ਤੇ ‘ਸਿਮ੍ਹਿ ਨਾ’ਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਿਮ੍ਹਿ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ‘ਗੇ ਵਾ’ਤਿ ਗੇ ਪਰੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਰਸ੍ਸੋ, ਯੋਸੁ ਚ ਅਂ, ਨਾ, ਸ, ਸ੍ਮਾ, ਸ੍ਮਿਂ ਸੁ ਚ ‘ਏਕਵਚਨਯੋਸ੍ਵਘੋਨ’ਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਰਸ੍ਸੋ, ਦਣ੍ਡੀ ਗਚ੍ਛਤਿ. ‘ਜਨ੍ਤੁ ਹੇਤੁ’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਯੋਨਂ ਲੋਪੋ, ਦਣ੍ਡੀ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਪਕ੍ਖੇ –

੧੭੩. ਯੋਨਂ ਨੋਨੇ ਪੁਮੇ [ਕ. ੨੨੫; ਰੂ. ੧੫੧; ਨੀ. ੪੫੨, ੪੫੩].

ਪੁਮੇ ਝਸਞ੍ਞਮ੍ਹਾ ਈ-ਕਾਰਤੋ ਪਠਮਾ, ਦੁਤਿਯਾਯੋਨਂ ਕਮੇਨ ਨੋ, ਨੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਦਣ੍ਡਿਨੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭੋਦਣ੍ਡਿ, ਭੋ ਦਣ੍ਡੀ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਦਣ੍ਡਿਨੋ, ਦਣ੍ਡਿਂ.

੧੭੪. ਨਂ ਝੀਤੋ [ਕ. ੨੨੪; ਰੂ. ੧੫੩; ਨੀ. ੪੫੧].

ਪੁਮੇ ਝਸਞ੍ਞਮ੍ਹਾ ਈ-ਕਾਰਤੋ ਅਂਵਚਨਸ੍ਸ ਨਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦਣ੍ਡਿਨਂ.

੧੭੫. ਨੋ ਵਾ [’ਨੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਪੁਮੇ ਝੀਤੋ ਦੁਤਿਯਾਯੋਸ੍ਸ ਨੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦਣ੍ਡੀ ¶ , ਦਣ੍ਡਿਨੋ, ਦਣ੍ਡਿਨੇ, ਦਣ੍ਡਿਨਾ, ਦਣ੍ਡੀਹਿ, ਦਣ੍ਡੀਭਿ, ਦਣ੍ਡਿਸ੍ਸ, ਦਣ੍ਡਿਨੋ, ਦਣ੍ਡੀਨਂ, ਦਣ੍ਡਿਸ੍ਮਾ, ਦਣ੍ਡਿਮ੍ਹਾ, ਦਣ੍ਡਿਨਾ, ਦਣ੍ਡੀਹਿ, ਦਣ੍ਡੀਭਿ, ਦਣ੍ਡਿਸ੍ਸ, ਦਣ੍ਡਿਨੋ, ਦਣ੍ਡੀਨਂ, ਦਣ੍ਡਿਸ੍ਮਿਂ, ਦਣ੍ਡਿਮ੍ਹਿ.

੧੭੬. ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨਿਂ [ਕ. ੨੨੬; ਰੂ. ੧੫੪; ਨੀ. ੪੧੬].

ਝੀਤੋ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨਿ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦਣ੍ਡਿਨਿ.

‘ਨੇ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਕ੍ਵਚੀ’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨੇ ਚ ਹੋਤਿ, ਦਣ੍ਡਿਨੇ, ਦਣ੍ਡੀਸੁ.

ਏਵਂ ਚਕ੍ਕੀ, ਪਕ੍ਖੀ, ਸੁਖੀ, ਸਿਖੀ, ਚਾਗੀ, ਭਾਗੀ, ਭੋਗੀ, ਯੋਗੀ, ਸਙ੍ਘੀ, ਵਾਚੀ, ਧਜੀ, ਭਜੀ, ਕੁਟ੍ਠੀ, ਰਟ੍ਠੀ, ਦਾਠੀ, ਞਾਣੀ, ਪਾਣੀ, ਗਣੀ, ਗੁਣੀ, ਚਮ੍ਮੀ, ਧਮ੍ਮੀ, ਸੀਘਯਾਯੀ, ਪਾਪਕਾਰੀ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਮਾਯਾਵੀ, ਮੇਧਾਵੀ, ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ, ਭਯਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਯਸਸ੍ਸੀ, ਤੇਜਸ੍ਸੀ, ਛਤ੍ਤੀ, ਪਤ੍ਤੀ, ਦਨ੍ਤੀ, ਮਨ੍ਤੀ, ਸਤ੍ਤੁਘਾਤੀ, ਸੀਹਨਾਦੀ, ਸਾਮੀ, ਪਿਯਪ੍ਪਸਂਸੀ. ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸੀ, ਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸੀ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ. ਗਾਮਣੀ, ਸੇਨਾਨੀ, ਸੁਧੀ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਨ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨਿਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਯੋਸੁ ਝੀ-ਕਾਰਸ੍ਸਪਿ ਕ੍ਵਚਿ ਟਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ,

‘‘ਹਂਸਾ ਕੋਞ੍ਚਾ ਮਯੂਰਾ ਚ, ਹਤ੍ਥਯੋ ਪਸਦਾ ਮਿਗਾ;

ਸਬ੍ਬੇ ਸੀਹਸ੍ਸ ਭਾਯਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਤੁਲ੍ਯਤਾ [ਜਾ. ੧.੨.੧੦੩].

ਪੁਰਿਸਾਲੂ ਚ ਹਤ੍ਥਯੋ, ਸਞ੍ਞਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਯੋ [ਅ. ਨਿ. ੬.੩੭], ਅਪਚੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਯੋ’’ਤਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘ਹਤ੍ਥਯੋ’ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨੋ, ‘ਪੁਰਿਸਾਲੂ’ਤਿ ਪੁਰਿਸਲੋਲਾ ਬਲਵਾਮੁਖਯਕ੍ਖਿਨਿਯੋ, ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਯੋ’ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ, ‘ਅਪਚੇ’ਤਿ ਪੂਜੇਯ੍ਯ.

ਸੁਸ੍ਸਪਿ ¶ ਕ੍ਵਚਿ ਨੇਸੁ ਹੋਤਿ, ਸੁਸੁਖਂ ਵਤ ਜੀਵਾਮ, ਵੇਰਿਨੇਸੁ ਅਵੇਰਿਨੋ [ਧ. ਪ. ੧੯੭], ਵੇਰਿਨੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, ਵਿਹਰਾਮ ਅਵੇਰਿਨੋ. ਤਤ੍ਥ ‘ਵੇਰਿਨੇਸੂ’ਤਿ ਵੇਰੀਚਿਤ੍ਤਵਨ੍ਤੇਸੁ.

ਸਮਾਸੇਪਿ ਪਠਮਾਯੋਸ੍ਸ ਨੋਤ੍ਤਂ, ਦੁਤਿਯਾਯੋਸ੍ਸ ਨੋਤ੍ਤਂ ਨੇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਨੋਤ੍ਤਾਨਿ ਪਾਕਟਾਨਿ. ਨੇਤ੍ਤਂ ਪਨ ਵੁਚ੍ਚਤੇ, ‘‘ਅਸ੍ਸਮਣੇ ਸਮਣਮਾਨਿਨੇ [ਅ. ਨਿ. ੮.੧੦], ਨਰੇ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਿਨੇ [ਇਤਿਵੁ. ੯੩], ਮਞ੍ਜੁਕੇ ਪਿਯਭਾਣਿਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੭੨੧], ਮਾਲਧਾਰਿਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੭੨੭], ਕਾਸਿਕੁਤ੍ਤਮਧਾਰਿਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯੫], ਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੇ ਯਸਸ੍ਸਿਨੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੮੨], ਚਾਪਹਤ੍ਥੇ ਕਲਾਪਿਨੇ, ਉਭੋ ਭਸ੍ਸਰਵਣ੍ਣਿਨੇ [ਜਾ. ੨.੨੧.੧੧੧], ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦੇਵਵਣ੍ਡਿਨੇ, ਸਮੁਦ੍ਧਰਤਿ ਪਾਣਿਨੇ [ਅਪ. ਥੇਰੀ ੨.੩.੧੩੭], ਏਵਂ ਜਰਾ ਚ ਮਚ੍ਚੁ ਚ, ਅਧਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਣਿਨੇ’’ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੬] ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘ਭਸ੍ਸਰਵਣ੍ਣਿਨੇ’ਤਿ ਪਭਸ੍ਸਰਵਣ੍ਣਵਨ੍ਤੇ. ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨੇਤ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਮਾਤਙ੍ਗਸ੍ਮਿਂ ਯਸਸ੍ਸਿਨੇ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ [ਜਾ. ੨.੧੯.੯੬] ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ.

ਈਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਉਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

ਭਿਕ੍ਖਾਦਿਗਣਰਾਸਿ

‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਸਿਲੋਪੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ. ਯੋਨਂ ਲੋਪੇ ਦੀਘੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ.

ਪਕ੍ਖੇ –

੧੭੭. ਲਾ ਯੋਨਂ ਵੋ ਪੁਮੇ [ਕ. ੧੧੯; ਰੂ. ੧੫੫; ਨੀ. ੨੯੪].

ਪੁਮੇ ਲਸਞ੍ਞੇਹਿ ਉਵਣ੍ਣੇਹਿ ਯੋਨਂ ਵੋ ਹੋਤਿ ਵਾਤਿ ਯੋਨਂ ਵੋ.

੧੭੮. ਵੇਵੋਸੁ ¶ ਲੁਸ੍ਸ [ਕ. ੯੭; ਰੂ. ੧੫੬; ਨੀ. ੨੬੦].

ਪੁਮੇ ਵੇ, ਵੋਸੁ ਪਰੇਸੁ ਲਸਞ੍ਞਸ੍ਸ ਉ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ ਹੋਤਿ.

ਭਿਕ੍ਖਵੋ.

ਲੁਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਸਯਮ੍ਭੁਵੋ.

ਭੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭੋ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ.

੧੭੯. ਪੁਮਾਲਪਨੇ ਵੇਵੋ [ਕ. ੧੧੬; ਰੂ. ੧੫੭; ਨੀ. ੨੯੧].

ਪੁਮੇ ਆਲਪਨੇ ਲਸਞ੍ਞਮ੍ਹਾ ਉ-ਕਾਰਤੋ ਯੋਸ੍ਸ ਵੇ, ਵੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਭੋਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਅਥ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੧], ਦੇਵਕਾਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਤੇ ਵਿਜਾਨਾਥ ਭਿਕ੍ਖਵੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੪], ਭਿਕ੍ਖੁਂ, ਭਿਕ੍ਖੂ, ਭਿਕ੍ਖਵੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ. ‘ਸੁਨਂਹਿਸੂ’ਤਿ ਦੀਘੋ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਭਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਮਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਭਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ.

ਏਵਂ ਮਙ੍ਕੁ, ਮਚ੍ਚੁ, ਉਚ੍ਛੁ, ਪਟੁ, ਭਾਣੁ, ਸੇਤੁ, ਕੇਤੁ, ਸਤ੍ਤੁ, ਸਿਨ੍ਧੁ, ਬਨ੍ਧੁ, ਕਾਰੁ, ਨੇਰੁ, ਮੇਰੁ, ਰੁਰੁ, ਵੇਲ਼ੁ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਹੇਤੁ, ਜਨ੍ਤੁ, ਕੁਰੁਸਦ੍ਦੇਸੁ ‘ਜਨ੍ਤੁਹੇਤੁ’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਯੋਨਂ ਲੋਪੋ, ਹੇਤੁ ਧਮ੍ਮੋ, ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਤੀਤੇ ਹੇਤਵੋ ਪਞ੍ਚ.

੧੮੦. ਯੋਮ੍ਹਿ ਵਾ ਕ੍ਵਚਿ [ਕ. ੯੭; ਰੂ. ੧੫੬; ਨੀ. ੨੬੦].

ਯੋਸੁ ਲਸਞ੍ਞਿਨੋ ਉ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਟ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਤੀਤੇ ਹੇਤਯੋ ਪਞ੍ਚ.

ਵਾਤਿ ¶ ਕਿਂ? ਹੇਤੁਯੋ.

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਭਿਕ੍ਖਵੋ.

ਭੋ ਹੇਤੁ, ਭੋ ਹੇਤੂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਹੇਤੂ, ਹੇਤਵੋ, ਹੇਤਯੋ, ਹੇਤੁਯੋ ਵਾ, ਹੇਤੁਂ, ਹੇਤੂ, ਹੇਤਵੋ, ਹੇਤਯੋ, ਹੇਤੁਯੋ ਵਾ. ਸੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮਂ.

ਜਨ੍ਤੁ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਜਨ੍ਤੂ, ਜਨ੍ਤਯੋ, ਜਨ੍ਤੁਯੋ ਵਾ.

੧੮੧. ਜਨ੍ਤਾਦਿਤੋ ਨੋ ਚ [ਕ. ੧੧੯; ਰੂ. ੧੫੫; ਨੀ. ੨੯੪; ‘ਜਨ੍ਤ੍ਵਾਦਿਤੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਪੁਮੇ ਜਨ੍ਤਾਦਿਤੋ ਯੋਨਂ ਨੋ ਚ ਹੋਤਿ ਵੋ ਚ.

ਜਨ੍ਤੁਨੋ, ਜਨ੍ਤਵੋ, ਭੋਜਨ੍ਤੁ, ਭੋਜਨ੍ਤੂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਜਨ੍ਤੂ, ਜਨ੍ਤਯੋ, ਜਨ੍ਤੁਯੋ, ਜਨ੍ਤੁਨੋ, ਜਨ੍ਤਵੋ, ਜਨ੍ਤੁਂ, ਜਨ੍ਤੂ, ਜਨ੍ਤਯੋ, ਜਨ੍ਤੁਯੋ, ਜਨ੍ਤੁਨੋ, ਜਨ੍ਤਵੋ. ਸੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮਂ.

ਕੁਰੁ, ਕੁਰੂ, ਕੁਰਯੋ, ਕੁਰੁਯੋ, ਕੁਰੁਨੋ, ਕੁਰਵੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਜਨ੍ਤੁਸਮਂ.

‘‘ਅਜ੍ਜੇਵ ਤਂ ਕੁਰਯੋ ਪਾਪਯਾਤੁ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੬੩੨], ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕੁਰਯੋ ਦਸ੍ਸਨੇਨ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੬੪੧], ਅਜ੍ਜੇਵ ਤਂ ਕੁਰਯੋ ਪਾਪਯਾਮੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੬੩੪] ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਲਤੋਪਿ ਅਂਵਚਨਸ੍ਸ ਕ੍ਵਚਿ ਨਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਂ ਆਹੁ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਮਾਹੁ ਮਗ੍ਗਦੇਸਿਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਮਾਹੁ ਮਗ੍ਗਜੀਵਿਂ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਰੋਗਨਿਡ੍ਡਂ ਪਭਙ੍ਗੁਨਂ, ਭੋਗਾਨਞ੍ਚ ਪਭਙ੍ਗੁਨਂ [ਧ. ਪ. ੧੩੯], ਵਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਵਿਰਾਗੁਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ. ਤਤ੍ਥ ‘ਕਿਮਤ੍ਥਿਨ’ਨ੍ਤਿ ਕਿਂਸਭਾਵਂ, ‘ਮਗ੍ਗਦੇਸਿ’ਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ, ‘ਮਗ੍ਗਜੀਵਿ’ਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗੇ ਜੀਵਨ੍ਤਂ, ‘ਰੋਗਨਿਡ੍ਡ’ਨ੍ਤਿ ਰੋਗਾਨਂ ਕੁਲਾਵਕਭੂਤਂ, ‘ਪਭਙ੍ਗੁਨ’ਨ੍ਤਿ ਪਭਿਜ੍ਜਨਸੀਲਂ, ‘ਵਿਰਾਗੁਨ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਰਜ੍ਜਨਸੀਲਂ. ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਠਮਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਨਾਗਮੋ.

ਇਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਦਿਗਣਰਾਸਿ.

ਸਤ੍ਥਾਦਿਗਣਰਾਸਿ

ਸਤ੍ਥਾਦਿਰਾਸਿ

੧੮੨. ਲ੍ਤੁਪਿਤਾਦੀਨਮਾ ਸਿਮ੍ਹਿ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੧੫੮; ਨੀ. ੪੧੧].

ਸਿਮ੍ਹਿ ¶ ਪਰੇ ਲ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਥੁ, ਕਤ੍ਤੁਇਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਪਿਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਉ-ਕਾਰੋ ਆ ਹੋਤਿ. ‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਲੋਪੋ.

ਸਤ੍ਥਾ.

੧੮੩. ਲ੍ਤੁਪਿਤਾਦੀਨਮਸੇ [ਕ. ੨੦੦; ਰੂ. ੧੫੯; ਨੀ. ੪੧੨].

ਸਮ੍ਹਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਗਣੇ ਪਰੇ ਲ੍ਤੁ, ਪਿਤਾਦੀਨਂ ਉ-ਕਾਰੋ ਆਰਙ ਹੋਤਿ.

੧੮੪. ਆਰਙਸ੍ਮਾ [ਕ. ੨੦੫; ਰੂ. ੧੬੦; ਨੀ. ੪੨੧].

ਆਰਙਤੋ ਯੋਨਂ ਟੋ ਹੋਤਿ.

ਸਤ੍ਥਾਰੋ.

੧੮੫. ਗੇ ਅ ਚ [ਕ. ੨੪੬; ਰੂ. ੭੩; ਨੀ. ੪੭੬, ੪੭੮-੯].

ਗੇ ਪਰੇ ਲ੍ਤੁ, ਪਿਤਾਦੀਨਂ ਉ-ਕਾਰੋ ਹੋਤਿ ਅ ਚ ਆ ਚ. ਭੋਸਤ੍ਥ, ਭੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ.

੧੮੬. ਟੋਟੇ ਵਾ [ਕ. ੨੦੫; ਰੂ. ੨੬੦; ਨੀ. ੪੨੧].

ਆਰਙਤੋ ਯੋਨਂ ਕਮੇਨ ਟੋ, ਟੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਾਸਦ੍ਦੋ ਸਖਸਦ੍ਦੇ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਧ੍ਯਨ੍ਤਰਸਬ੍ਭਾਵਾ. ਪੁਨ ਟੋਗ੍ਗਹਣਂ ਲਹੁਭਾਵਤ੍ਥਂ.

ਸਤ੍ਥਾਰੋ, ਸਤ੍ਥਾਰੇ.

੧੮੭. ਟਾ ¶ ਨਾਸ੍ਮਾਨਂ [ਕ. ੨੦੭, ੨੭੦; ਰੂ. ੧੬੧, ੧੨੦; ਨੀ. ੪੨, ੫੪੨].

ਆਰਙਤੋ ਨਾ, ਸ੍ਮਾਨਂ ਟਾ ਹੋਤਿ.

ਸਤ੍ਥਾਰਾ, ਸਤ੍ਥਾਰੇਹਿ, ਸਤ੍ਥਾਰੇਭਿ.

੧੮੮. ਲੋਪੋ [ਕ. ੨੦੩; ਰੂ. ੧੬੨; ਨੀ. ੪੧੮].

ਲ੍ਤੁ, ਪਿਤਾਦੀਹਿ ਸਲੋਪੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਤ੍ਥੁ, ਸਤ੍ਥੁਸ੍ਸ, ਸਤ੍ਥੁਨੋ.

੧੮੯. ਨਂਮ੍ਹਿ ਵਾ [ਕ. ੨੦੧; ਰੂ. ੧੬੩; ਨੀ. ੪੧੬].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਲ੍ਤੁ, ਪਿਤਾਦੀਨਂ ਉ-ਕਾਰੋ ਆਰਙ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਇਮੇਸਂ ਮਹਾਨਾਮ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾਨਂ ਏਕਾ ਨਿਟ੍ਠਾ ਉਦਾਹੁ ਪੁਥੁ ਨਿਟ੍ਠਾਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੩.੧੨੭]. ਸਤ੍ਥੂਨਂ.

੧੯੦. ਆ [ਕ. ੨੦੨; ਰੂ. ੧੬੪; ਨੀ. ੪੧੭].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਲ੍ਤੁ, ਪਿਤਾਦੀਨਂ ਉ-ਕਾਰੋ ਆ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਤ੍ਥਾਨਂ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ, ਸਤ੍ਥਾਰੇਹਿ, ਸਤ੍ਥਾਰੇਭਿ, ਸਤ੍ਥੁ, ਸਤ੍ਥੁਸ੍ਸ, ਸਤ੍ਥੁਨੋ, ਸਤ੍ਥੂਨਂ, ਸਤ੍ਥਾਰਾਨਂ, ਸਤ੍ਥਾਨਂ.

੧੯੧. ਟਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ [ਕ. ੨੦੬; ਰੂ. ੧੬੫; ਨੀ. ੪੨੨].

ਆਰਙਤੋ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਟਿ ਹੋਤਿ.

੧੯੨. ਰਸ੍ਸਾਰਙ [ਕ. ੨੦੮; ਰੂ. ੧੬੬; ਨੀ. ੪੨੪].

ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਆਰਙ੍ਕਤੋ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਸਤ੍ਥਰਿ, ਸਤ੍ਥਾਰੇਸੁ.

ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ¶ ਨਾ, ਸ੍ਮਾਸੁ ਸਤ੍ਥੁਨਾਤਿ ਚ ਸੁਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥੂਸੂਤਿ ਚ ਸਿਦ੍ਧਂ. ‘‘ਧਮ੍ਮਰਾਜੇਨ ਸਤ੍ਥੁਨਾ, ਪੂਜਂ ਲਬ੍ਭਤਿ ਭਤ੍ਤੁਸੂ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੫੧੭] ਪਾਲ਼ਿ. ‘ਭਤ੍ਤੁਸੂ’ਤਿ ਸਾਮੀਸੁ, ‘ਭਤ੍ਤਾਸੂ’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ.

‘ਲ੍ਤੁਪਿਤਾਦੀਨਮਸੇ’ਤਿ ਅਸੇਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤੋਮ੍ਹਿ ਆਰਙ ਹੋਤਿ [ਨੀ. ੪੧੪], ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਘਟੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ [ਮਹਾਨਿ. ੨੭] ਪਾਲ਼ਿ.

ਏਵਂ ਕਤ੍ਤਾ, ਭਤ੍ਤਾ, ਗਨ੍ਤਾ, ਜੇਤਾ, ਜਨੇਤਾ, ਛੇਤ੍ਤਾ, ਛੇਦਿਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਾ, ਉਟ੍ਠਾਤਾ, ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਾ, ਤਰਿਤਾ, ਤਾਰੇਤਾ, ਦਾਤਾ, ਦਾਪੇਤਾ, ਸਨ੍ਧਾਤਾ, ਸਨ੍ਧਾਪੇਤਾ, ਨੇਤਾ, ਨੇਤ੍ਤਾ, ਪੋਸੇਤਾ, ਭੇਤ੍ਤਾ, ਯਾਤਾ, ਵਤ੍ਤਾ, ਸੇਤਾ, ਹਨ੍ਤਾ, ਸਕਮਨ੍ਧਾਤਾ, ਮਹਾਮਨ੍ਧਾਤਾ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਮੁਚ੍ਚਤੇ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਯੋਨਂ ਆ ਹੋਤਿ, ਅਵਿਤਕ੍ਕਿਤਾ ਗਬ੍ਭਮੁਪਵਜਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੩.੧੩੮ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬ੍ਰੂਹੇਤਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਾਨਂ.

ਅਮਚ੍ਚਵਾਚੀਹਿ ਕਤ੍ਤੁ, ਖਤ੍ਤੁਸਦ੍ਦੇਹਿ ਗਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਂ, ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਕਤ੍ਤੇ ਤਰਮਾਨੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੬੯੦], ਨਤ੍ਥਿ ਭੋ ਖਤ੍ਤੇ ਪਰੋਲੋਕੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੮].

ਗੇ ਪਰੇ ਆਰਙ ਚ ਹੋਤਿ, ਪੁਚ੍ਛਾਮ ਕਤ੍ਤਾਰ ਅਨੋਮਪਞ੍ਞ, ‘‘ਕਤ੍ਤਾਰਂ ਅਨੋਮਪਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਪਿ [ਜਾ. ੧.੧੦.੨੮] ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਅਂਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਰਲੋਪੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਂ ਪਾਣਸਮਮ੍ਪਿ ਭਤ੍ਤੁਂ ਜਹਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ. ‘‘ਸੋ ਪਤੀਤੋ ਪਮੁਤ੍ਤੇਨ, ਭਤ੍ਤੁਨਾ ਭਤ੍ਤੁਗਾਰਵੋ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੧.੪੮] ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਕਤ੍ਤੁਨਾ, ਗਨ੍ਤੁਨਾ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਨੇਤ੍ਤੁਮ੍ਹਾ ¶ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਏਤ੍ਤਂ [ਨੀ. ੪੩੦], ਨੇਤ੍ਤੇ ਉਜੁਂ ਗਤੇ ਸਤਿ [ਜਾ. ੧.੪.੧੩੩], ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਤੀਸੁ ਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਸਮਾਨਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਕਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਸੋ, ਕਤ੍ਤਾ ਕੁਲਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾਦਿਰਾਸਿ.

ਪਿਤਾਦਿਰਾਸਿ

ਪਿਤਾ ਗਚ੍ਛਤਿ.

੧੯੩. ਪਿਤਾਦੀਨਮਨਤ੍ਤਾਦੀਨਂ [ਕ. ੨੦੯; ਰੂ. ੧੬੮; ਨੀ. ੪੨੫; ‘ਪਿਤਾਦੀਨਮਨਤ੍ਵਾਦੀਨਂ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਨਤ੍ਤਾਦਿਵਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਪਿਤਾਦੀਨਂ ਆਰਙਕਤੋ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਪਿਤਰੋ, ਭੋ ਪਿਤ, ਭੋ ਪਿਤਾ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਪਿਤਰੋ. ਪਿਤਰਂ, ਪਿਤੁਂ ਵਾ. ‘‘ਮਾਤੁਂ ਪਿਤੁਞ੍ਚ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੮੫੯] ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਪਿਤਰੋ, ਪਿਤਰੇ, ਪਿਤਰਾ, ਪਿਤੁਨਾ, ਪਿਤਰੇਹਿ, ਪਿਤਰੇਭਿ, ਪਿਤੂਹਿ, ਪਿਤੂਭਿ, ਪਿਤੁ, ਪਿਤੁਸ੍ਸ, ਪਿਤੁਨੋ, ਪਿਤੂਨਂ, ਪਿਤਰਾਨਂ, ਪਿਤਰਾ, ਪਿਤੁਨਾ, ਪਿਤਰੇਹਿ, ਪਿਤਰੇਭਿ, ਪਿਤੂਹਿ, ਪਿਤੂਭਿ, ਪਿਤੁ, ਪਿਤੁਸ੍ਸ, ਪਿਤੁਨੋ, ਪਿਤੂਨਂ, ਪਿਤਰਾਨਂ, ਪਿਤਾਨਂ, ਪਿਤੁਸ੍ਮਿਂ, ਪਿਤੁਮ੍ਹਿ, ਪਿਤਰਿ, ਪਿਤਰੇਸੁ, ਪਿਤੂਸੁ.

ਅਨਣੋ ਞਾਤਿਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੇਵਾਨਂ ਪਿਤੁਨਞ੍ਚ ਸੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੨੬], ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ, ਧਮ੍ਮਂ ਚਰ ਮਹਾਰਾਜ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯ [ਜਾ. ੨.੧੭.੩੯].

ਏਵਂ ਭਾਤਾ, ਭਾਤਰੋ, ਜਾਮਾਤਾ, ਜਾਮਾਤਰੋਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਨਤ੍ਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਨਤ੍ਤਾ, ਨਤ੍ਤਾਰੋ, ਨਤ੍ਤਾਰਂ, ਨਤ੍ਤਾਰੋ, ਨਤ੍ਤਾਰੇ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਥਾ ਪਨਤ੍ਤੁਸਦ੍ਦੋਪਿ.

ਮਾਤੁ ¶ , ਧੀਤੁ, ਦੁਹਿਤੁਸਦ੍ਦਾ ਪਨ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾ ਏਵ, ਮਾਤਾ, ਮਾਤਰੋ, ਭੋਤਿ ਮਾਤ, ਭੋਤਿ ਮਾਤਾ, ਭੋਤਿ ਮਾਤੇ ਵਾ, ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ’’ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੭.੫੩] ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘ਘਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿਤ੍ਵੇ’ਤਿ ਗਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਂ. ਭੋਤਿਯੋ ਮਾਤਰੋ, ਮਾਤਰਂ, ਮਾਤੁਂ, ਮਾਤਰੋ, ਮਾਤਰੇ, ਮਾਤੁਯਾ, ਮਾਤਰਾ, ਮਾਤਰੇਹਿ, ਮਾਤਰੇਭਿ, ਮਾਤੂਹਿ, ਮਾਤੂਭਿ, ਮਾਤੁ, ਮਾਤੁਸ੍ਸ, ਮਾਤੁਯਾ. ‘‘ਮਾਤੁਸ੍ਸ ਸਰਤਿ, ਪਿਤੁਸ੍ਸ ਸਰਤੀ’’ਤਿ [ਰੂ. ੧੬੯; ਨੀ. ੧੬੦ ਪਿਟ੍ਠੇ] ਸਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਬੁਦ੍ਧਮਾਤੁਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਂ, ਕਰੋਤੁ ਸੁਗਤੋਰਸੋ’’ਤਿ [ਅਪ. ਥੇਰੀ. ੨.੨.੨੫੯] ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਮਾਤੂਨਂ, ਮਾਤਾਨਂ, ਮਾਤਰਾਨਂ. ਪਞ੍ਚਮੀਰੂਪਂ ਤਤਿਯਾਸਮਂ. ਛਟ੍ਠੀਰੂਪਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀਸਮਂ. ਮਾਤੁਸ੍ਮਿਂ, ਮਾਤੁਮ੍ਹਿ, ਮਾਤਰਿ, ਮਾਤੁਯਾ, ਮਾਤੁਯਂ, ਮਾਤਰੇਸੁ, ਮਾਤੂਸੁ. ਏਵਂ ਧੀਤੁ, ਦੁਹਿਤੁਸਦ੍ਦਾ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਿਮ੍ਹਿ ਗਾਥਾਸੁ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਮਾਤੁ, ਪਿਤੁਸਦ੍ਦੇਹਿ ਨਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਏਕਵਚਨਾਨਂ ਯਾ ਹੋਤਿ, ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਪਨ ਯਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤਲੋਪੋ ਚ. ਮਤ੍ਯਾ ਕਤਂ, ਮਤ੍ਯਾ ਦੇਤਿ, ਮਤ੍ਯਾ ਅਪੇਤਿ, ਮਤ੍ਯਾ ਧਨਂ, ਮਤ੍ਯਾ ਠਿਤਂ. ਮਤ੍ਯਂ ਠਿਤਂ. ਏਵਂ ਪੇਤ੍ਯਾ ਕਤਂਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਇਧ ਵੁਦ੍ਧਿ.

ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਅਹਂ ਮਤ੍ਯਾ, ਸਞ੍ਚਤ੍ਤੋ ਪਿਤਰਾ ਅਹਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੯]. ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚ ਕਤਂ ਸੁਸਾਧੁ [ਜਾ. ੨.੧੮.੬੧], ਅਹਞ੍ਹਿ ਜਾਨਾਮਿ ਜਨਿਨ੍ਦ ਏਤਂ, ਮਤ੍ਯਾ ਚ ਪੇਤ੍ਯਾ ਚ [ਜਾ. ੨.੧੮.੫੯], ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਸਤ੍ਥੁ, ਪਿਤਾਦੀਨਂ ਸਮਾਸੇ ਵਿਧਾਨਂ ਸਮਾਸਕਣ੍ਡੇ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ.

ਇਤਿ ਪਿਤਾਦਿਰਾਸਿ.

ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾਦਿਗਣਰਾਸਿ.

ਉਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਊਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

‘ਗਸੀਨ’ਨ੍ਤਿ ¶ ਲੋਪੋ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ‘ਲੋਪੋ’ਤਿ ਯੋਨਂ ਲੋਪੋ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਪਕ੍ਖੇ –

‘ਜਨ੍ਤਾਦਿਤੋ ਨੋ ਚਾ’ਤਿ ਯੋਨਂ ਵੋ, ਨੋ, ਸਯਮ੍ਭੁਵੋ, ਸਯਮ੍ਭੁਨੋ.

‘ਗੇ ਵਾ’ਤਿ ਗੇ ਪਰੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਰਸ੍ਸੋ, ਭੋ ਸਯਮ੍ਭੁ, ਭੋ ਸਯਮ੍ਭੂ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਯਮ੍ਭੂ, ਸਯਮ੍ਭੁਵੋ, ਸਯਮ੍ਭੁਨੋ.

‘ਏਕਵਚਨਯੋਸ੍ਵਘੋਨ’ਨ੍ਤਿ ਅਮਾਦੀਸੁ ਏਕਵਚਨੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਰਸ੍ਸੋ, ਸਯਮ੍ਭੁਂ, ਗਾਥਾਯਂ ‘ਸਯਮ੍ਭੁਨ’ਨ੍ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਸਯਮ੍ਭੂ, ਸਯਮ੍ਭੁਵੋ, ਸਯਮ੍ਭੁਨੋ. ਸਯਮ੍ਭੁਨਾ, ਸਯਮ੍ਭੂਹਿ, ਸਯਮ੍ਭੂਭਿ, ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਸ, ਸਯਮ੍ਭੁਨੋ, ਸਯਮ੍ਭੂਨਂ. ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਮਾ, ਸਯਮ੍ਭੁਮ੍ਹਾ, ਸਯਮ੍ਭੁਨਾ, ਸਯਮ੍ਭੂਹਿ, ਸਯਮ੍ਭੂਭਿ, ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਸ, ਸਯਮ੍ਭੁਨੋ, ਸਯਮ੍ਭੂਨਂ. ਸਯਮ੍ਭੁਸ੍ਮਿਂ, ਸਯਮ੍ਭੁਮ੍ਹਿ, ਸਯਮ੍ਭੂਸੁ.

ਏਵਂ ਅਭਿਭੂ, ਪਰਾਭਿਭੂ, ਵੇਸ੍ਸਭੂ, ਗੋਤ੍ਰਭੂ, ਵਤ੍ਰਭੂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਸੇਸੇਸੁ ਪਨ ਯੋਨਂ ਨੋ ਏਵ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਨੋ ਧਮ੍ਮਾ [ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੬੧].

੧੯੪. ਕੂਤੋ [ਕ. ੧੧੯; ਰੂ. ੧੫੫; ਨੀ. ੨੯੪].

ਪੁਮੇ ਕੂਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇਹਿ ਯੋਨਂ ਨੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਨੋ. ਸੇਸਂ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ.

ਵਿਞ੍ਞੂ ¶ , ਵਦਞ੍ਞੂ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੂ, ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ, ਵਿਦੂ. ਇਧ ਕੂਸਦ੍ਦੇਨ ਰੂਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾਪਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਵੇਦਗੂ, ਪਾਰਗੂ. ਤਥਾ ਭੀਰੂ, ਪਭਙ੍ਗੂ, ਵਿਰਾਗੂਇਚ੍ਚਾਦਿ ਚ.

ਊਕਾਰਨ੍ਤਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਓਕਾਰਨ੍ਤੋ ਪਨ ਗੋਸਦ੍ਦੋ ਏਵ, ਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ.

ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ

ਅਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕ ਚਿਤ੍ਤਾਦਿਰਾਸਿ

ਅਥ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਂ ਦੀਪਿਯਤੇ. ਤਂ ਪਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਅਦਨ੍ਤਂ, ਇਦਨ੍ਤਂ ਈਦਨ੍ਤਂ, ਉਦਨ੍ਤਂ, ਊਦਨ੍ਤਨ੍ਤਿ.

੧੯੫. ਅਂ ਨਪੁਂਸਕੇ [ਕ. ੧੨੫; ਰੂ. ੧੯੮; ਨੀ. ੩੦੦].

ਨਪੁਂਸਕੇ ਅਤੋ ਸਿਸ੍ਸ ਅਂ ਹੋਤਿ.

ਚਿਤ੍ਤਂ.

੧੯੬. ਯੋਨਂ ਨਿ [ਕ. ੨੧੮; ਰੂ. ੧੯੬; ਨੀ. ੪੪੫].

ਨਪੁਂਸਕੇ ਅਤੋ ਯੋਨਂ ਨਿ ਹੋਤਿ. ‘ਯੋਲੋਪਨੀਸੂ’ਤਿ ਨਿਮ੍ਹਿ ਦੀਘੋ.

ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ.

੧੯੭. ਨੀਨਂ ਵਾ [ਕ. ੧੦੭; ਰੂ. ੬੯; ਨੀ. ੨੭੫; ‘ਨੀਨ ਵਾ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਅਤੋ ਨੀਨਂ ਟਾ, ਟੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਚਿਤ੍ਤਾ, ਹੇ ਚਿਤ੍ਤ, ਹੇ ਚਿਤ੍ਤਾ, ਹੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਹੇ ਚਿਤ੍ਤਾ ਵਾ, ਚਿਤ੍ਤਂ, ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਚਿਤ੍ਤੇ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਸਸਮਂ.

ਏਵਂ ¶ ਦਕਂ, ਉਦਕਂ, ਸੁਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ, ਮੁਖਂ, ਅਙ੍ਗਂ, ਲਿਙ੍ਗਂ, ਸਿਙ੍ਗਂ, ਅਘਂ, ਸਚ੍ਚਂ, ਨਚ੍ਚਂ, ਰਜ੍ਜਂ, ਪਜ੍ਜਂ, ਅਮ੍ਬੁਜਂ, ਧਞ੍ਞਂ, ਥਞ੍ਞਂ, ਅਰਞ੍ਞਂ, ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ, ਪਿਟ੍ਠਂ, ਭਣ੍ਡਂ, ਤੁਣ੍ਡਂ, ਞਾਣਂ, ਤਾਣਂ, ਲੇਣਂ, ਕਰਣਂ, ਚਰਣਂ, ਛਤ੍ਤਂ, ਖੇਤ੍ਤਂ, ਨੇਤ੍ਤਂ, ਅਮਤਂ, ਸੋਤਂ, ਪੀਠਂ, ਵਤ੍ਥਂ, ਪਦਂ, ਗਦਂ, ਆਵੁਧਂ, ਕਾਨਨਂ, ਘਾਨਂ, ਝਾਨਂ, ਦਾਨਂ, ਧਨਂ, ਵਨਂ, ਪਾਪਂ, ਦੁਮਂ, ਹਦਯਂ, ਚੀਰਂ, ਚੀਵਰਂ, ਕੁਲਂ, ਮੂਲਂ, ਬਲਂ, ਮਙ੍ਗਲਂ, ਭਿਸਂ, ਸੀਸਂ, ਲੋਹਂਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

ਇਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਦਿਰਾਸਿ.

ਕਮ੍ਮਾਦਿਰਾਸਿ

ਕਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇ –

੧੯੮. ਨਾਸ੍ਸੇਨੋ [ਕ. ੧੦੩; ਰੂ. ੭੯; ਨੀ. ੨੭੧].

ਕਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਨਾਸ੍ਸ ਏਨੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕਮ੍ਮੇਨ, ਕਮ੍ਮਨਾ.

‘ਪੁਮਕਮ੍ਮਥਾਮਦ੍ਧਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਨਾ, ਸ੍ਮਾਸੁ ਉਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਕਮ੍ਮੁਨੋ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਮਾ, ਕਮ੍ਮਮ੍ਹਾ, ਕਮ੍ਮਨਾ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਕਮ੍ਮੁਨੋ.

੧੯੯. ਕਮ੍ਮਾਦਿਤੋ [ਕ. ੧੯੭; ਰੂ. ੧੨੫; ਨੀ. ੪੦੪].

ਕਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨਿ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕਮ੍ਮਸ੍ਮਿਂ, ਕਮ੍ਮਮ੍ਹਿ, ਕਮ੍ਮਨਿ, ਕਮ੍ਮੇ. ਸੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮਂ.

ਕਮ੍ਮ ਚਮ੍ਮ ਘਮ੍ਮ ਅਸ੍ਮ ਵੇਸ੍ਮ ਅਦ੍ਧ ਮੁਦ੍ਧ ਅਹ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਅਤ੍ਤਆਤੁਮਾ ਕਮ੍ਮਾਦਿ. ਕਮ੍ਮਨਿ, ਚਮ੍ਮਨਿ. ‘‘ਕਿਂ ਛਨ੍ਦੋ ਕਿਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਏਕੋ ਸਮ੍ਮਸਿ ਘਮ੍ਮਨੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੬.੧] ਚ ‘‘ਕਿਂ ਪਤ੍ਥਯਂ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ, ਏਕੋ ਸਮ੍ਮਸਿ ਘਮ੍ਮਨੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧੩.੮੩] ਚ ‘‘ਮਾ ਤ੍ਵਂ ਚਨ੍ਦੇ ਖਲਿ ਅਸ੍ਮਨੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤਮਦ੍ਦਸ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਹਿ ਵੇਸ੍ਮਨੀ’’ਤਿ ਚ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਅਦ੍ਧਨਿ ¶ , ਮੁਦ੍ਧਨਿ, ਅਹਨਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਨਿ, ਅਤ੍ਤਨਿ, ਆਤੁਮਨਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ ਚ. ਤਤ੍ਥ ‘ਸਮ੍ਮਸੀ’ਤਿ ਅਚ੍ਛਸਿ, ‘ਘਮ੍ਮਨੀ’ਤਿ ਗਿਮ੍ਹਕਾਲੇ ਆਤਪੇ ਵਾ, ‘ਅਸ੍ਮਨੀ’ਤਿ ਪਾਸਾਣੇ, ‘ਵੇਸ੍ਮਨੀ’ਤਿ ਘਰੇ.

ਇਤਿ ਕਮ੍ਮਾਦਿਰਾਸਿ.

੨੦੦. ਅਂ ਨਪੁਂਸਕੇ [ਕ. ੧੨੫; ਰੂ. ੧੯੮; ਨੀ. ੩੦੦; ‘ਅਂਙਂ ਨਪੁਂਸਕੇ’ (ਬਹੂਸੁ)?].

ਨਪੁਂਸਕੇ ਸਿਮ੍ਹਿ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ ਅਂ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਸਿਲੋਪੋ.

ਗੁਣਵਂ ਕੁਲਂ.

ਪਕ੍ਖੇ –

ਸਿਮ੍ਹਿ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਅ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਸਿਸ੍ਸ ਅਂ ਹੋਤਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਂ ਕੁਲਂ.

‘ਯ੍ਵਾਦੋ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਯ੍ਵਾਦੀਸੁ ਨ੍ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਾ, ਹੇ ਗੁਣਵ, ਹੇ ਗੁਣਵਾ, ਹੇ ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਿ, ਹੇ ਗੁਣਵਨ੍ਤਾ, ਗੁਣਵਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਿ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇ, ਗੁਣਵਨ੍ਤੇਨ, ਗੁਣਵਤਾ ਕੁਲੇਨ. ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਸਤਿਮਂ ਕੁਲਂ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਂ ਕੁਲਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਗਚ੍ਛਂ ਕੁਲਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਕੁਲਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਅਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ.

ਇਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ

ਅਟ੍ਠਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਟ੍ਠੀ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੨੦੧. ਝਲਾ ਵਾ [ਕ. ੨੧੭; ਰੂ. ੧੯੯; ਨੀ. ੪੪੪].

ਨਪੁਂਸਕੇ ਝ, ਲਤੋ ਯੋਨਂ ਨਿ ਹੋਤਿ ਵਾ. ‘ਯੋਲੋਪਨੀਸੂ’ਤਿ ਦੀਘੋ.

ਅਟ੍ਠੀਨਿ ¶ , ਹੇ ਅਟ੍ਠਿ, ਹੇ ਅਟ੍ਠੀ, ਹੇ ਅਟ੍ਠੀਨਿ, ਹੇ ਅਟ੍ਠੀ ਵਾ, ਅਟ੍ਠਿਂ, ਅਟ੍ਠਿਨਂ, ਅਟ੍ਠੀਨਿ, ਅਟ੍ਠੀ, ਅਟ੍ਠਿਨਾ, ਅਟ੍ਠੀਹਿ, ਅਟ੍ਠੀਭਿ. ਸੇਸਂ ਮੁਨਿਸਮਂ.

ਸਮਾਸੇਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਕੁਲਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਨਿ ਕੁਲਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਯੋਨਂ ਨੋ, ਨੇ ਨਤ੍ਥਿ.

ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਮਿਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਨੇ ਕੁਲੇ, ਅਰਿਯਵੁਤ੍ਤਿਨੇ ਕੁਲੇ ਇਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਅਕ੍ਖਿ, ਅਚ੍ਛਿ, ਸਤ੍ਥਿ, ਦਧਿ, ਵਾਰਿ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

ਇਤਿ ਇਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ.

ਈਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ

ਈਕਾਰਨ੍ਤੇ ‘ਏਕਵਚਨਯੋਸ੍ਵਘੋਨ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਿਮ੍ਹਿ ਰਸ੍ਸੋ, ਦਣ੍ਡਿ ਕੁਲਂ, ਦਣ੍ਡੀਨਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਯੋਨਂ ਲੋਪੇ ਦਣ੍ਡੀ.

‘ਗੇ ਵਾ’ਤਿ ਰਸ੍ਸੋ, ਹੇ ਦਣ੍ਡਿ, ਹੇ ਦਣ੍ਡੀ ਵਾ, ਹੇ ਦਣ੍ਡੀਨਿ, ਹੇ ਦਣ੍ਡੀ, ਦਣ੍ਡਿਂ, ਦਣ੍ਡਿਨਂ, ਦਣ੍ਡੀਨਿ, ਦਣ੍ਡੀ, ਦਣ੍ਡਿਨਾ, ਦਣ੍ਡੀਹਿ, ਦਣ੍ਡੀਭਿ. ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਸਮਾਸੇਪਿ ਸੀਘਯਾਯਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੀਘਯਾਯੀਨਿ, ਸੀਘਯਾਯੀ, ਹੇ ਸੀਘਯਾਯਿ, ਹੇ ਸੀਘਯਾਯੀ ਵਾ, ਹੇ ਸੀਘਯਾਯੀਨਿ, ਹੇ ਸੀਘਯਾਯੀ, ਸੀਘਯਾਯਿਂ, ਸੀਘਯਾਯਿਨਂ, ਸੀਘਯਾਯੀਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਵਂ ਸੁਖਕਾਰਿ ਦਾਨਂ, ਚਕ੍ਕੀ, ਪਕ੍ਖੀ, ਸੁਖੀ, ਸਿਖੀ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ ਕੁਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਤਿ ਈਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ.

ਉਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ

ਆਯੁ ¶ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ‘ਝਲਾ ਵਾ’ਤਿ ਯੋਨਂ ਨਿਤ੍ਤੇ ਲੋਪੇ ਚ ਦੀਘੋ, ਆਯੂਨਿ, ਆਯੂ, ਹੇ ਆਯੁ, ਹੇ ਆਯੂ, ਹੇ ਆਯੂਨਿ, ਹੇ ਆਯੂ, ਆਯੁਂ, ਆਯੁਨਂ, ਆਯੂਨਿ, ਆਯੂ. ਸੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮਂ.

ਆਯੁਸਦ੍ਦੋ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇਪਿ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਪੁਨਰਾਯੁ ਚ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੬੯], ਆਯੁਞ੍ਚ ਵੋ ਕੀਵਤਕੋ ਨੁ ਸਮ੍ਮ [ਜਾ. ੧.੧੫.੨੦੫], ਆਯੁ ਨੁ ਖੀਣੋ ਮਰਣਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ, ਨ ਚਾਯੁ ਖੀਣੋ ਮਰਣਞ੍ਚ ਦੂਰੇ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਿ.

ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁ, ਹਿਙ੍ਗੁ, ਸਿਗ੍ਗੁ, ਜਤੁ, ਵਤ੍ਥੁ, ਮਤ੍ਥੁ, ਮਧੁ, ਧਨੁ, ਤਿਪੁ, ਦਾਰੁ, ਵਸੁ, ਅਸ੍ਸੁ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

੨੦੨. ਅਮ੍ਬਾਦੀਹਿ [ਕ. ੨੧੭; ਰੂ. ੧੯੯; ਨੀ. ੪੪੪; ‘ਅਮ੍ਬਾਦੀਹਿ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਅਮ੍ਬੁ, ਪਂਸੁਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਨਿ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਫਲਂ ਪਤਤਿ ਅਮ੍ਬੁਨਿ, ਪੁਪ੍ਫਂ ਯਥਾ ਪਂਸੁਨਿ ਆਤਪੇ ਗਤਂ. ਸੇਸਂ ਆਯੁਸਮਂ. ਚਿਤ੍ਰਗੁ, ਵਹਗੁ, ਦਿਗੁ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋਪਿ ਉਕਾਰਨ੍ਤਪਕਤਿਕਾ ਏਵਾਤਿ.

ਇਤਿ ਉਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ.

ਊਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ

ਸਿਮ੍ਹਿ ਰਸ੍ਸੋ, ਗੋਤ੍ਰਭੁ ਞਾਣਂ, ਗੋਤ੍ਰਭੂਨਿ, ਗੋਤ੍ਰਭੂ, ਹੇ ਗੋਤ੍ਰਭੁ, ਹੇ ਗੋਤ੍ਰਭੂ, ਹੇ ਗੋਤ੍ਰਭੂਨਿ, ਹੇਗੋਤ੍ਰਭੂ, ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ, ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਂ, ਗੋਤ੍ਰਭੂਨਿ, ਗੋਤ੍ਰਭੂ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ. ਏਵਂ ਸਯਮ੍ਭੁ ਞਾਣਂ, ਅਭਿਭੁ ਝਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਊਕਾਰਨ੍ਤਨਪੁਂਸਕਰਾਸਿ.

ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਸਬ੍ਬਾਦਿਰਾਸਿ

ਅਥ ¶ ਸਬ੍ਬਨਾਮਾਨਿ ਦੀਪਿਯਨ੍ਤੇ.

ਸਬ੍ਬ, ਕਤਰ, ਕਤਮ, ਉਭਯ, ਇਤਰ, ਅਞ੍ਞ, ਅਞ੍ਞਤਰ, ਅਞ੍ਞਤਮ, ਪੁਬ੍ਬ, ਪਰ, ਅਪਰ, ਦਕ੍ਖਿਣ, ਉਤ੍ਤਰ, ਅਧਰ, ਯ, ਤ, ਤ੍ਯ, ਏਤ, ਇਮ, ਅਮੁ, ਕਿਂ, ਏਕ, ਉਭ, ਦ੍ਵਿ,ਤਿ, ਚਤੁ, ਤੁਮ੍ਹ, ਅਮ੍ਹ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮਾਨਿ ਨਾਮ. ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮਾਨਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਦੋ ਸਕਲਤ੍ਥੋ.

ਕਤਰ, ਕਤਮਸਦ੍ਦਾ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਾ.

ਉਭਯਸਦ੍ਦੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਵਯਵਾਨਂ ਸਮੁਦਾਯਤ੍ਥੋ.

ਇਤਰਸਦ੍ਦੋ ਏਕਤੋ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਯੋਗੀਵਚਨੋ.

ਅਞ੍ਞਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾਧਿਗਤਮ੍ਹਾ ਅਪਰਵਚਨੋ.

ਅਞ੍ਞਤਰ, ਅਞ੍ਞਤਮਸਦ੍ਦਾ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥਾ.

ਪੁਬ੍ਬਾਦਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਦਿਸਾ, ਕਾਲਾਦਿਵਵਤ੍ਥਾਨਵਚਨਾ.

ਯਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥਵਚਨੋ.

ਤ, ਤ੍ਯਸਦ੍ਦਾ ਪਰਮ੍ਮੁਖੇ ਦੂਰਵਚਨਾ.

ਏਤਸਦ੍ਦੋ ਪਰਮ੍ਮੁਖੇ ਸਮੀਪਵਚਨੋ, ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਦੂਰਵਚਨੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਤੇਤਿ ਚਕ੍ਖੁਪਥਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਦੂਰਗਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ ੪.੧੫.੧੦੪] ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇਪਿ ਵਤ੍ਤਤਿ.

ਇਮਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਸਮੀਪਵਚਨੋ.

ਅਮੁਸਦ੍ਦੋ ਦੂਰਵਚਨੋ. ਸਮੀਪ, ਦੂਰਤਾ ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿਵਸੇਨਾਪਿ ਹੋਤਿ.

ਕਿਂਸਦ੍ਦੋ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥੋ.

ਏਕਸਦ੍ਦੋ ਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੋ ਚ.

ਉਭਸਦ੍ਦੋ ¶ ਦ੍ਵਿਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਤ੍ਯਸਦ੍ਦੋਪਿ ਬਹੁਲਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਖਿਡ੍ਡਾ ਪਣਿਹਿਤਾ ਤ੍ਯਾਸੁ, ਰਤਿ ਤ੍ਯਾਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਬੀਜਾਨਿ ਤ੍ਯਾਸੁ ਰੁਹਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੧.੧੨੦], ਕਥਂ ਨੁ ਵਿਸ੍ਸਸੇ ਤ੍ਯਮ੍ਹਿ [ਜਾ. ੧.੧੬.੨੮੮], ਅਥ ਵਿਸ੍ਸਸਤੇ ਤ੍ਯਮ੍ਹਿਇਚ੍ਚਾਦਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੪੭੪].

‘ਇਤ੍ਥਿਯਮਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਆਪਚ੍ਚਯੋ, ਘਸਞ੍ਞੋ, ਸਿਲੋਪੋ, ਸਬ੍ਬਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਸਬ੍ਬਾ, ਸਬ੍ਬਾਯੋ, ਹੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਹੇ ਸਬ੍ਬਾ, ਹੇ ਸਬ੍ਬਾਯੋ, ਸਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਾ, ਸਬ੍ਬਾਯੋ, ਸਬ੍ਬਾਯ, ਸਬ੍ਬਾਹਿ, ਸਬ੍ਬਾਭਿ, ਸਬ੍ਬਾਯ.

੨੦੩. ਘਪਾਸਸ੍ਸ ਸ੍ਸਾ ਵਾ [ਕ. ੧੭੯, ੬੨; ਰੂ. ੨੦੪, ੨੦੬; ਨੀ. ੩੬੫, ੨੦੯].

ਘ, ਪਸਞ੍ਞੇਹਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਹਿ ਸਸ੍ਸ ਸ੍ਸਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

੨੦੪. ਘੋਸ੍ਸਂਸ੍ਸਾਸ੍ਸਾਯਂਤਿਂਸੁ [ਕ. ੬੬; ਰੂ. ੨੦੫; ਨੀ. ੨੧੩].

ਸ੍ਸਮਾਦੀਸੁ ਘੋ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾ.

੨੦੫. ਸਂਸਾਨਂ [ਕ. ੧੬੮; ਰੂ. ੨੦੩; ਨੀ. ੩੫੩, ੩੬੮].

ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਨਂਵਚਨਸ੍ਸ ਸਂ, ਸਾਨਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਾਸਂ, ਸਬ੍ਬਾਸਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਾਯ, ਸਬ੍ਬਾਹਿ, ਸਬ੍ਬਾਭਿ, ਸਬ੍ਬਾਯ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾ, ਸਬ੍ਬਾਸਂ, ਸਬ੍ਬਾਸਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਾਯ, ਸਬ੍ਬਾਯਂ.

੨੦੬. ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਸ੍ਸਂ [ਕ. ੧੭੯, ੬੨; ਰੂ. ੨੦੪, ੨੦੬; ਨੀ. ੩੬੫, ੨੦੯].

ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਸ੍ਮਿਂਨੋ ਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਂ, ਸਬ੍ਬਾਸੁ.

ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਯਂ ¶ ਨਾ, ਸ੍ਮਾ, ਸ੍ਮਿਂਨਮ੍ਪਿ ਸ੍ਸਾਦੇਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋ [ਨੀ. ੩੬੬]. ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਮਾਰਿਕਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ [ਪਾਰਾ. ੪੪੩], ਕਸ੍ਸਾਹਂ ਕੇਨ ਹਾਯਾਮੀ’’ਤਿ [ਪਾਰਾ. ੨੯੦] ਪਾਲ਼ਿ. ਇਧ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਸਾਧਿਯਤਿ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾ ਕਤਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾ ਅਪੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾ ਠਿਤਂ.

ਸਬ੍ਬੋ ਪੁਰਿਸੋ.

੨੦੭. ਯੋਨਮੇਟ [ਕ. ੧੬੪; ਰੂ. ੨੦੦; ਨੀ. ੩੪੭].

ਅਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਯੋਨਂ ਏਟ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਰਿਸਾ.

ਅਤੋਤ੍ਵੇਵ? ਸਬ੍ਬਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਅਮੂ ਪੁਰਿਸਾ.

ਹੇ ਸਬ੍ਬ, ਹੇ ਸਬ੍ਬਾ, ਹੇ ਸਬ੍ਬੇ, ਸਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬੇ, ਸਬ੍ਬੇਨ.

੨੦੮. ਸਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਨਂਮ੍ਹਿ ਚ [ਕ. ੧੦੨; ਰੂ. ੨੦੨; ਨੀ. ੨੭੦].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਚ ਸੁ, ਹਿਸੁ ਚ ਸਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਅਸ੍ਸ ਏ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬੇਹਿ, ਸਬ੍ਬੇਭਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਾ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ, ਸਬ੍ਬੇਭਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਹਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ.

ਚੂਲ਼ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ਸ੍ਮਾ, ਸ੍ਮਿਂਨਂ ਆ, ਏਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਾ ਅਪੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਸਵਤਿ, ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਵਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤ੍ਯਾਹਂ ਮਨ੍ਤੇ ਪਰਤ੍ਥਦ੍ਧੋ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੮੩੫] ਚ ਪਾਲ਼ੀ. ਤਤ੍ਥ ‘ਤ੍ਯਾਹ’ਨ੍ਤਿ ਤੇ+ਅਹਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਾ ਆਯਾਦੇਸੋਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਯਾਯ ਨੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ, ਅਮ੍ਹੇ ਪਬ੍ਬਾਜਯੀ ਮੁਨਿ. ਸੋ ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ¶ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ [ਥੇਰਗਾ. ੧੭੬] ਚ ‘‘ਯਾਯੇਵ ਖੋ ਪਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਮੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਚ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੬੩] ‘‘ਨੇਵ ਮਯ੍ਹਂ ਅਯਂ ਨਾਗੋ, ਅਲਂ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਕਾਯਚੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੮੭੦] ਚ ਪਾਲ਼ੀ.

ਸਬ੍ਬਂ ਚਿਤ੍ਤਂ.

੨੦੯. ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ.

ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਨਿਸ੍ਸ ਟਾ ਨ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ਕ੍ਵਚਿ ਨਿਸ੍ਸ ਟਾ, ਟੇਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸ ਟਾ, ਟੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ- ‘‘ਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਵਰਮਾਭੁਜੇ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਰੇ [ਬੁ. ਵਂ. ੨.੮੨]. ਕਿਂ ਮਾਣਵਸ੍ਸ ਰਤਨਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੇ ਤਂ ਜਿਨਨ੍ਤੋ ਹਰੇ ਅਕ੍ਖਧੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੩੯੦]. ਏਵਂ ਕਤਰ, ਕਤਮਸਦ੍ਦਾਪਿ ਞੇਯ੍ਯਾ.

ਉਭਯਸਦ੍ਦੇ ਇਤ੍ਥਿ, ਪੁਮੇਸੁ ਉਭਯਾ, ਉਭਯੋਤਿ ਪਠਮੇਕਵਚਨਰੂਪਂ ਅਪ੍ਪਸਿਦ੍ਧਂ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਯੋਨਂ ਟੋ ਵਾ ਹੋਤਿ, ਉਭਯੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਉਭਯਂ ਇਤ੍ਥਿਂ, ਉਭਯੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਉਭਯਾਯ, ਉਭਯਾਹਿ, ਉਭਯਾਭਿ. ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸਮਂ.

ਉਭਯੋ ਪੁਰਿਸਾ, ਉਭਯੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਉਭਯਂ, ਉਭਯੋ, ਉਭਯੇ, ਉਭਯੇਨ, ਉਭਯੇਹਿ, ਉਭਯੇਭਿ, ਉਭਯਸ੍ਸ, ਉਭਯੇਸਂ, ਉਭਯੇਸਾਨਂ. ਸਬ੍ਬਸਮਂ.

ਉਭਯਂ ਕੁਲਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਉਭਯਾਨਿ, ਉਭਯਂ, ਉਭਯਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਸਮਂ. ‘‘ਏਕਰਤ੍ਤੇਨ ਉਭਯੋ, ਤੁਵਞ੍ਚ ਧਨੁਸੇਖ ਚ [ਜਾ. ੧.੧੬.੨੩੯], ਤੋਦੇਯ੍ਯ, ਕਪ੍ਪਾ ਉਭਯੋ, ਇਧੇਕਰਤ੍ਤਿਂ ਉਭਯੋ ਵਸੇਮ, ਉਭਯੇ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਉਭਯੇ ਵਸਾਮਸੇ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ.

੨੧੦. ਸ੍ਸਂਸ੍ਸਾਸ੍ਸਾਯੇਸਿਤਰੇਕਞ੍ਞੇਤਿਮਾਨਮਿ [ਕ. ੬੩; ਰੂ. ੨੧੭; ਨੀ. ੨੧੦; ‘ਸ੍ਸਂਸ੍ਸਾਸ੍ਸਾਯੇਸ੍ਵਿਤਰੇਕਞ੍ਞੇਭਿਮਾਨਮਿ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸ੍ਸਮਾਦੀਸੁ ¶ ਇਤਰਾ, ਏਕਾ, ਅਞ੍ਞਾ, ਏਤਾ, ਇਮਾਸਦ੍ਦਾਨਂ ਇ ਹੋਤਿ.

ਇਤਰਿਸ੍ਸਾ ਕਤਂ, ਇਤਰਿਸ੍ਸਾ ਦੇਤਿ, ਇਤਰਿਸ੍ਸਾ ਅਪੇਤਿ, ਇਤਰਿਸ੍ਸਾ ਧਨਂ, ਇਤਰਿਸ੍ਸਾ, ਇਤਰਿਸ੍ਸਂ ਠਿਤਂ. ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸਮਂ.

ਅਞ੍ਞਾ, ਅਞ੍ਞਾ, ਅਞ੍ਞਾਯੋ, ਅਞ੍ਞਂ, ਅਞ੍ਞਾ, ਅਞ੍ਞਾਯੋ, ਅਞ੍ਞਾਯ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਹਿ, ਅਞ੍ਞਾਭਿ, ਅਞ੍ਞਾਯ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਸਂ, ਅਞ੍ਞਾਸਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਹਿ, ਅਞ੍ਞਾਭਿ, ਅਞ੍ਞਾਯ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਸਂ, ਅਞ੍ਞਾਸਾਨਂ, ਅਞ੍ਞਾਯ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ, ਅਞ੍ਞਾਯਂ, ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਂ, ਅਞ੍ਞਾਸੁ. ਸੇਸਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸਮਂ.

‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਿਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ [ਪਾਰਾ. ੭੩] ਪਾਲ਼ਿ, ਇਧ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਸੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰ, ਅਞ੍ਞਤਮੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸਮਂ.

ਇਤਿ ਸਬ੍ਬਾਦਿਅਟ੍ਠਕਰਾਸਿ.

ਪੁਬ੍ਬਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਪੁਬ੍ਬਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਯੋ, ਪੁਬ੍ਬਂ, ਪੁਬ੍ਬਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਯੋ, ਪੁਬ੍ਬਾਯ, ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਹਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਭਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਯ, ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਸਂ, ਪੁਬ੍ਬਾਸਾਨਂ, ਸਤ੍ਤਮਿਯਂ ਪੁਬ੍ਬਾਯ, ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਯਂ, ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਂ, ਪੁਬ੍ਬਾਸੁ.

੨੧੧. ਪੁਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਛਹਿ [ਕ. ੧੬੪; ਰੂ. ੨੦੦; ਨੀ. ੩੪੭; ਚਂ. ੨.੧.੧੫; ਪਾ. ੧.੧.੩੪].

ਤੇਹਿ ਛਹਿ ਯੋਨਂ ਏਟ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪੁਬ੍ਬਾ, ਪਰੇ, ਪਰਾ, ਅਪਰੇ, ਅਪਰਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੇ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ, ਉਤ੍ਤਰੇ, ਉਤ੍ਤਰਾ, ਅਧਰੇ, ਅਧਰਾ. ਤਤ੍ਥ ‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੁਬ੍ਬਾ’ਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਭਾਗਾ, ਤਤ੍ਰਟ੍ਠਕਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥਾ, ਪੁਰਾਤਨਾ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ. ‘‘ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ, ਪੁਬ੍ਬਦੇਵਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਾ ¶ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ, ਪੁਬ੍ਬਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁ.

ਪੁਬ੍ਬੇਸਂ, ਪੁਬ੍ਬੇਸਾਨਂ, ਪਰੇਸਂ, ਪਰੇਸਾਨਂ, ਅਪਰੇਸਂ, ਅਪਰੇਸਾਨਂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਸਂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਸਾਨਂ, ਉਤ੍ਤਰੇਸਂ, ਉਤ੍ਤਰੇਸਾਨਂ, ਅਧਰੇਸਂ, ਅਧਰੇਸਾਨਂ. ਸੇਸਂ ਞੇਯ੍ਯਂ.

ਪੁਬ੍ਬਾਦੀਹੀਤਿ ਕਿਂ? ਸਬ੍ਬੇ.

ਛਹੀਤਿ ਕਿਂ? ਯੇ, ਤੇ.

੨੧੨. ਨਾਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨਾਮਪ੍ਪਧਾਨਾ [ਚਂ. ੨.੧.੧੦; ਪਾ. ੧.੧.੨੭-੨੯].

ਸੁਦ੍ਧਨਾਮਭੂਤਾ ਚ ਸਮਾਸੇ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਾਦਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਾਦਿਕਾਰਿਯਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਉਪਰਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਦਿਕਾਰਿਯਂ ਨ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧਨਾਮਭੂਤਂ ਸਬ੍ਬਾਦਿਨਾਮ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਬਾਲਵਾਚਕੋ ਅਞ੍ਞਸਦ੍ਦੋ, ਆਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਨ ਮਜ੍ਝੇਮਗ੍ਗਫਲਞਾਣਵਾਚਕੋ ਅਞ੍ਞਸਦ੍ਦੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਞਾਣਵਾਚਕੋ ਅਞ੍ਞਸਦ੍ਦੋ, ‘ਪੁਬ੍ਬੋ ਲੋਹਿਤ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬਸਦ੍ਦੋ, ਅਤਿਰੇਕਪਰਮਾਦਿਵਾਚਕੋ ਪਰਸਦ੍ਦੋ, ਦਿਸਾਕਾਲਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਦਕ੍ਖਿਣੁ’ਤ੍ਤਰਸਦ੍ਦਾ ਚ ਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥਵਾਚਿਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਏਕਸਦ੍ਦੋ ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸੁਦ੍ਧਨਾਮਂ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਾਦਿਕਾਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਅਪ੍ਪਧਾਨੇ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬ, ਗਤਪੁਬ੍ਬ, ਪਿਯਪੁਬ੍ਬ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਿਟ੍ਠੋ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੇਨ. ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਿਟ੍ਠੋ ਯੇਨਾਤਿ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਪੁਰਿਸੋ ਬੁਦ੍ਧਂ. ਏਵਂ ਗਤਪੁਬ੍ਬੋ ਮਗ੍ਗੋ ਪੁਰਿਸੇਨ, ਗਤਪੁਬ੍ਬੋ ਵਾ ਪੁਰਿਸੋ ਮਗ੍ਗਂ. ਪਿਯਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਭਰਿਯਾ, ਪਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਾ ਪੁਰਾਣਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਯਪੁਬ੍ਬੋ, ਪਿਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਤਿ, ਪਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਯਪੁਬ੍ਬਾ. ਏਤੇਹਿ ਚ ਸਬ੍ਬਾਦਿਕਾਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ.

੨੧੩. ਤਤਿਯਤ੍ਥਯੋਗੇ [ਨੀ. ੩੫੦; ਚਂ. ੨.੧.੧੧; ਪਾ. ੧.੧.੩੦].

ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਨ ¶ ਪਦੇਨ ਯੋਗੇ ਸਬ੍ਬਾਦਿਕਾਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਮਾਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਾਨਂ ਮਾਸਪੁਬ੍ਬਾਨਂ.

੨੧੪. ਚਤ੍ਥਸਮਾਸੇ [ਕ. ੧੬੬; ਰੂ. ੨੦੯; ਨੀ. ੩੪੯; ਚਂ. ੨.੧.੧੧; ਪਾ. ੧.੧.੩੧].

ਚਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਬ੍ਬਾਦਿਕਾਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਚ ਉਤ੍ਤਰਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾ ਚ ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰਪੁਬ੍ਬਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰਪੁਬ੍ਬਾਨਂ.

ਚਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾ ਚ ਯਾ ਅਨ੍ਤਰਦਿਸਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪੁਬ੍ਬਾ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਚ ਸਾ ਪੁਬ੍ਬਾ ਚਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪੁਬ੍ਬਾ, ਦਕ੍ਖਿਣਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾ, ਦਕ੍ਖਿਣਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਂ.

੨੧੫. ਵੇਟ [ਕ. ੧੬੫; ਰੂ. ੨੦੮; ਨੀ. ੩੪੮; ਚਂ. ੨.੧.੧੩; ਪਾ. ੧.੧.੩੨].

ਚਤ੍ਥਸਮਾਸੇ ਯੋਨਂ ਏਟ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕਤਰਕਤਮੇ, ਕਤਰਕਤਮਾ, ਇਤਰਿਤਰੇ, ਇਤਰਿਤਰਾ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾ, ਪੁਬ੍ਬਪਰੇ, ਪੁਬ੍ਬਪਰਾ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਮੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਾਦੀਸੁ ਸ੍ਮਾ, ਸ੍ਮਿਂਨਂ ਆ, ਏਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਾ, ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਰਾ, ਪਰੇ, ਅਪਰਾ, ਅਪਰੇ, ਦਕ੍ਖਿਣਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੇ, ਉਤ੍ਤਰਾ, ਉਤ੍ਤਰੇ, ਅਧਰਾ, ਅਧਰੇ.

ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਦਿਛਕ੍ਕਰਾਸਿ.

ਯਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਯਾ, ਯਾਯੋ, ਯਂ, ਯਾ, ਯਾਯੋ, ਯਾਯ, ਯਸ੍ਸਾ, ਯਾਹਿ, ਯਾਭਿ, ਯਾਯ, ਯਸ੍ਸਾ, ਯਾਸਂ, ਯਾਸਾਨਂ, ਯਾਯ ¶ , ਯਸ੍ਸਾ, ਯਾਹਿ, ਯਾਭਿ, ਯਾਯ, ਯਸ੍ਸਾ, ਯਾਸਂ, ਯਾਸਾਨਂ, ਯਾਯ, ਯਸ੍ਸਾ, ਯਾਯਂ, ਯਸ੍ਸਂ, ਯਾਸੁ.

ਯੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਯੇ, ਯਂ, ਯੇ, ਯੇਨ, ਯੇਹਿ, ਯੇਭਿ, ਯਸ੍ਸ, ਯੇਸਂ, ਯੇਸਾਨਂ, ਯਸ੍ਮਾ, ਯਮ੍ਹਾ, ਯੇਹਿ, ਯੇਭਿ, ਯਸ੍ਸ, ਯੇਸਂ, ਯੇਸਾਨਂ, ਯਸ੍ਮਿਂ, ਯਮ੍ਹਿ, ਯੇਸੁ.

ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਯਂ, ਯਾਨਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

੨੧੬. ਤ੍ਯਤੇਤਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਸੋ [ਕ. ੧੭੪; ਰੂ. ੨੧੧; ਨੀ. ੩੬੦].

ਅਨਪੁਂਸਕਾਨਂਤ੍ਯ, ਤ, ਏਤਸਦ੍ਦਾਨਂ ਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਸਿਮ੍ਹਿ. ਸਿਲੋਪੋ.

ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਤਾ, ਤਾਯੋ, ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਤਂ, ਤਾ, ਤਾਯੋ, ਤਾਯ.

੨੧੭. ਸ੍ਸਾ ਵਾ ਤੇਤਿਮਾਮੂਹਿ [ਕ. ੧੭੯, ੬੨; ਰੂ. ੨੦੪, ੨੦੬; ਨੀ. ੩੬੫-੬, ੨੦੯].

ਘ, ਪਸਞ੍ਞੇਹਿ ਤਾ, ਏਤਾ, ਇਮਾ, ਅਮੁਸਦ੍ਦੇਹਿ ਨਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਏਕਵਚਨਾਨਂ ਸ੍ਸਾ ਹੋਤਿ ਵਾ. ਰਸ੍ਸੋ.

ਤਸ੍ਸਾ ਕਤਂ, ਤਾਹਿ, ਤਾਭਿ, ਤਾਯ, ਤਸ੍ਸਾ.

੨੧੮. ਤਾਸ੍ਸਿ ਵਾ [ਕ. ੬੪; ਰੂ. ੨੧੬; ਨੀ. ੨੧੧].

ਸ੍ਸਂ, ਸ੍ਸਾ, ਸ੍ਸਾਯੇਸੁ ਘਸਞ੍ਞਸ੍ਸ ਤਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਇ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਤਿਸ੍ਸਾ.

੨੧੯. ਤੇਤਿਮਾਤੋ ¶ ਸਸ੍ਸ ਸ੍ਸਾਯ [ਕ. ੬੫; ਰੂ. ੨੧੫; ਨੀ. ੨੧੨].

ਤਾ, ਏਤਾ, ਇਮਾਹਿ ਸਸ੍ਸ ਸ੍ਸਾਯਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਤਸ੍ਸਾਯ, ਤਿਸ੍ਸਾਯ, ਤਾਸਂ, ਤਾਸਾਨਂ, ਤਾਯ, ਤਸ੍ਸਾ, ਤਸ੍ਸਾਯ, ਤਿਸ੍ਸਾਯ, ਤਾਸਂ, ਤਾਸਾਨਂ, ਤਾਯ, ਤਾਯਂ, ਤਸ੍ਸਾ, ਤਸ੍ਸਂ, ਤਿਸ੍ਸਾ, ਤਿਸ੍ਸਂ, ਤਾਸੁ.

ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਤੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਤਂ, ਤੇ, ਤੇਨ, ਤੇਹਿ, ਤੇਭਿ, ਤਸ੍ਸ, ਤੇਸਂ, ਤੇਸਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ, ਤਮ੍ਹਿ, ਤੇਸੁ.

ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਂ, ਤਾਨਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

੨੨੦. ਤਸ੍ਸ ਨੋ ਸਬ੍ਬਾਸੁ [ਕ. ੧੭੫; ਰੂ. ੨੧੨; ਨੀ. ੩੬੧].

ਯ੍ਵਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਤਸ੍ਸ ਨੋ ਹੋਤਿ.

ਨੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਨਂ, ਨੇ, ਨੇਹਿ, ਨੇਭਿ, ਨੇਸਂ, ਨੇਸਾਨਂ, ਨੇਹਿ, ਨੇਭਿ, ਨੇਸਂ, ਨੇਸਾਨਂ, ਨਮ੍ਹਿ, ਨੇਸੁ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਸਬ੍ਬਾਸੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਯਾ ਯਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਞਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ.

ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਨੇਹਿ, ਨੇਭਿ. ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

੨੨੧. ਟ ਸਸ੍ਮਾਸ੍ਮਿਂਸ੍ਸਾਯਸ੍ਸਂਸ੍ਸਾਸਂਮ੍ਹਾਮ੍ਹਿਸ੍ਵਿਮਸ੍ਸ ਚ [ਕ. ੧੭੬; ਰੂ. ੨੧੩; ਨੀ. ੩੬੨].

ਸਾਦੀਸੁ ਤਸ੍ਸ ਚ ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਟ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਤਂ, ਅਸ੍ਸਾ, ਅਸ੍ਸਾਯ ਦੇਤਿ. ਸਂਮ੍ਹਿ ਦੀਘੋ [ਨੀ. ੩੬੮] – ਆਸਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਨਾਸਂ ਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ [ਜਾ. ੧.੧.੬੫], ਅਸ੍ਸਾ ਅਪੇਤਿ, ਅਸ੍ਸਾ, ਅਸ੍ਸਾਯ ਧਨਂ, ਆਸਂ ਧਨਂ, ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮੋ ਸਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮੋ’’ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੯੬] ਏਤ੍ਥ ‘ਸਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦਨਾਨਂ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਂ. ਅਸ੍ਸਾ, ਅਸ੍ਸਂ ਠਿਤਂ.

ਅਸ੍ਸ ¶ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ, ਆਸਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ. ਨੇਵਾਸਂ ਕੇਸਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ ਚ ਜਾਲਿਨੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੨੨੧]. ਅਸ੍ਮਾ, ਅਮ੍ਹਾ, ਅਸ੍ਸ, ਆਸਂ, ਅਸ੍ਮਿਂ, ਅਮ੍ਹਿ.

ਅਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਏਸਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਏਤਾ, ਏਤਾਯੋ, ਏਤਂ, ਏਤਾ, ਏਤਾਯੋ, ਏਤਾਯ, ਏਤਸ੍ਸਾ, ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਕਤਂ.

ਏਸੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਏਤੇ, ਏਤਂ, ਏਤੇ, ਏਤੇਨ.

ਏਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਤਾਨਿ, ਏਤਂ, ਏਤਾਨਿ, ਏਤੇਨ. ਸਬ੍ਬਂ ਤਸਦ੍ਦਸਮਂ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਨਤ੍ਤਂ, ਟਤ੍ਤਞ੍ਚ.

੨੨੨. ਸਿਮ੍ਹਾਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸਾਯਂ [ਕ. ੧੭੨; ਰੂ. ੨੧੮; ਨੀ. ੩੦੬-੭; ‘ਸਿਮ੍ਹ…’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸਿਮ੍ਹਿ ਨਪੁਂਸਕਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਅਯਂ ਹੋਤਿ. ਸਿਲੋਪੋ.

ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ, ਇਮਾ, ਇਮਾਯੋ, ਇਮਂ, ਇਮਾ, ਇਮਾਯੋ, ਇਮਾਯ, ਇਮਸ੍ਸਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ, ਇਮਾਹਿ, ਇਮਾਭਿ, ਇਮਾਯ, ਇਮਸ੍ਸਾ, ਇਮਸ੍ਸਾਯ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾਯ, ਇਮਿਸ੍ਸਂ, ਅਸ੍ਸਾ, ਅਸ੍ਸਾਯ, ਇਮਾਸਂ, ਇਮਾਸਾਨਂ, ਆਸਂ. ਪਞ੍ਚਮੀਰੂਪਂ ਤਤਿਯਾਸਮਂ, ਛਟ੍ਠੀਰੂਪਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀਸਮਂ. ਇਮਾਯ, ਇਮਾਯਂ, ਇਮਸ੍ਸਾ, ਇਮਸ੍ਸਾਯ, ਇਮਸ੍ਸਂ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾਯ, ਇਮਿਸ੍ਸਂ, ਅਸ੍ਸਾ, ਅਸ੍ਸਂ, ਇਮਾਸੁ.

ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਇਮੇ, ਇਮਂ, ਇਮੇ.

੨੨੩. ਨਾਮ੍ਹਿਨਿਮਿ [ਕ. ੧੭੧; ਰੂ. ੨੧੯; ਨੀ. ੩੫੭; ‘ਨਾਮ੍ਹਨਿਮ੍ਹਿ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਨਾਮ੍ਹਿ ਅਨਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨ, ਇਮਿਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਇਮਿਨਾ, ਅਨੇਨ, ਇਮੇਹਿ, ਇਮੇਭਿ.

੨੨੪. ਇਮਸ੍ਸਾਨਿਤ੍ਥਿਯਂ ਟੇ [ਕ. ੧੭੦; ਰੂ. ੨੨੦; ਨੀ. ੩੫੬].

ਅਨਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ¶ ਇਮਸ੍ਸ ਟੇ ਹੋਤਿ ਵਾ ਸੁ, ਨਂ, ਹਿਸੁ.

ਏਹਿ, ਏਭਿ, ਇਮਸ੍ਸ, ਅਸ੍ਸ, ਇਮੇਸਂ, ਇਮੇਸਾਨਂ, ਏਸਂ, ਏਸਾਨਂ, ਇਮਸ੍ਮਾ, ਇਮਮ੍ਹਾ, ਅਸ੍ਮਾ, ਅਮ੍ਹਾ, ਇਮੇਹਿ, ਇਮੇਭਿ, ਏਹਿ, ਏਭਿ, ਇਮਸ੍ਸ, ਅਸ੍ਸ, ਇਮੇਸਂ, ਇਮੇਸਾਨਂ, ਏਸਂ, ਏਸਾਨਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ, ਇਮਮ੍ਹਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ, ਅਮ੍ਹਿ, ਇਮੇਸੁ, ਏਸੁ.

‘‘ਅਨਮ੍ਹਿ ਭਦ੍ਦੇ ਸੁਸੋਣੇ, ਕਿਨ੍ਨੁ ਜਗ੍ਘਸਿ ਸੋਭਨੇ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੫.੧੩੦ (ਅਨਮ੍ਹਿ ਕਾਲੇ ਸੁਸੋਣਿ)] ਪਾਲ਼ਿ- ‘ਅਨਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਅਨਾਦੇਸੋ.

ਇਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ.

੨੨੫. ਇਮਸ੍ਸਿਦਂ ਵਾ [ਕ. ੧੨੯; ਰੂ. ੨੨੨; ਨੀ. ੩੦੫].

ਨਪੁਂਸਕੇ ਅਂ, ਸਿਸੁ ਇਮਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਅਂ, ਸੀਹਿ ਸਹ ਇਦਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਇਮਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਇਮਂ, ਇਦਂ, ਇਮਾਨਿ, ਇਮਿਨਾ, ਅਨੇਨ. ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਇਧ ਮਿਸ੍ਸਕਰੂਪਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

ਯਾ, ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਯਾ, ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਯਂ, ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ, ਯਾ, ਏਸਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਯਾ, ਏਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਯਂ, ਏਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ, ਯਾ, ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ, ਯਾ, ਇਮਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਯਂ, ਇਮਂ ਇਤ੍ਥਿਂ, ਯੋ, ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਯੇ, ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ ਕੁਮਾਰੋ ਵੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਵਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੋ ਸੋ ਕੁਮਾਰੋਤਿ, ‘ਏਸੇ ਸੇ ਏਕੇ ਏਕਤ੍ਥੇ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਸੋ ਸੋ ਏਕੋ ਏਕਤ੍ਥੋਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਪਦਂ, ਪਰਂ ਪਰਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤਂ. ‘‘ਅਯਂ ਸੋ ਸਾਰਥਿ ਏਤੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੫੧] ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਦ੍ਵੇਪਿ ਵਿਸੁਂ ¶ ਵਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਪਦਾਨਿ ਏਵਾਤਿ. ਯਂ, ਤਂ, ਇਦਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਸਦ੍ਦਾ ਨਿਪਾਤਰੂਪਾਪਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਵਾਕ੍ਯੇਸੁ ਸਞ੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਅਭਿਨ੍ਨਰੂਪਾਤਿ.

੨੨੬. ਇਮੇਤਾਨਮੇਨਾਨ੍ਵਾਦੇਸੇ ਦੁਤਿਯਾਯਂ [ਨੀ. ੩੭੫-੬ ਪਿਟ੍ਠੇ; ਪਾ. ੨.੪.੩੪].

ਅਨ੍ਵਾਦੇਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੁਕਥਨਂ, ਪੁਨਕਥਨਂ, ਅਨ੍ਵਾਦੇਸਠਾਨੇ ਇਮ, ਏਤਾਨਂ ਏਨਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ.

ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਵਿਨਯਂ ਅਜ੍ਝਾਪੇਹਿ, ਅਥੋ ਏਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪੇਹਿ, ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਵਿਨਯਂ ਅਜ੍ਝਾਪੇਹਿ, ਅਥੋ ਏਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪੇਹਿ, ਏਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਵਿਨਯਂ ਅਜ੍ਝਾਪੇਹਿਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਮੇਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਨਿਰਯਪਾਲਾ [ਅ. ਨਿ. ੩.੩੬], ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁਪਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੩] ਅਨੁਕਥਨਮੇਵ.

੨੨੭. ਮਸ੍ਸਾਮੁਸ੍ਸ [ਕ. ੧੭੩; ਰੂ. ੨੨੩; ਨੀ. ੩੫੯].

ਸਿਮ੍ਹਿ ਅਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਅਮੁਸ੍ਸ ਮਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਅਸੁ ਇਤ੍ਥੀ, ਅਮੁ ਵਾ, ਅਮੂ, ਅਮੁਯੋ, ਅਮੁਂ, ਅਮੂ, ਅਮੁਯੋ, ਅਮੁਯਾ, ਅਮੁਸ੍ਸਾ, ਅਮੂਹਿ, ਅਮੂਭਿ, ਅਮੁਯਾ, ਅਮੁਸ੍ਸਾ, ਅਮੂਸਂ, ਅਮੂਸਾਨਂ, ਅਮੁਯਾ, ਅਮੁਸ੍ਸਾ, ਅਮੂਹਿ, ਅਮੂਭਿ, ਅਮੁਯਾ, ਅਮੁਸ੍ਸਾ, ਅਮੂਸਂ, ਅਮੂਸਾਨਂ, ਅਮੁਯਾ, ਅਮੁਯਂ, ਅਮੁਸ੍ਸਾ, ਅਮੁਸ੍ਸਂ, ਅਮੂਸੁ.

ਅਸੁ ਪੁਰਿਸੋ, ਅਮੁ ਵਾ.

੨੨੮. ਲੋਪੋਮੁਸ੍ਮਾ [ਕ. ੧੧੮; ਰੂ. ੧੪੬; ਨੀ. ੨੯੩].

ਅਮੁਤੋ ਯੋਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ. ਵੋ, ਨੋਪਵਾਦੋਯਂ [ਕ. ੧੧੯; ਰੂ. ੧੫੫; ਨੀ. ੨੯੪].

ਅਮੂ ¶ , ਅਮੁਂ, ਅਮੂ, ਅਮੁਨਾ, ਅਮੂਹਿ, ਅਮੂਭਿ.

੨੨੯. ਨ ਨੋ ਸਸ੍ਸ.

ਅਮੁਤੋ ਸਸ੍ਸ ਨੋ ਨ ਹੋਤਿ.

ਅਮੁਸ੍ਸ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਮ੍ਹਿ ਮੁਸ੍ਸ ਦੁਤ੍ਤਂ, ਅਦੁਸ੍ਸ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਦੁਸ੍ਸ ਮੇ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲਸ੍ਸ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਭਤ੍ਤਂ ਅਪਾਭਤ’’ਨ੍ਤਿ [ਜਾ. ੧.੪.੬੨] ਏਤ੍ਥ ਗਾਥਾਵਸੇਨ ਅ-ਕਾਰਲੋਪੋ. ਅਮੂਸਂ, ਅਮੂਸਾਨਂ, ਅਮੁਸ੍ਮਾ, ਅਮੁਮ੍ਹਾ, ਅਮੂਹਿ, ਅਮੂਭਿ, ਅਮੁਸ੍ਸ, ਅਦੁਸ੍ਸ, ਅਮੂਸਂ, ਅਮੂਸਾਨਂ, ਅਮੁਸ੍ਮਿਂ, ਅਮੁਮ੍ਹਿ, ਅਮੂਸੁ.

੨੩੦. ਅਮੁਸ੍ਸਾਦੁਂ [ਕ. ੧੩੦; ਰੂ. ੨੨੫; ਨੀ. ੩੦੮].

ਨਪੁਂਸਕੇ ਅਂ, ਸਿਸੁ ਅਮੁਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਸਹ ਅਦੁਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਮੁਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਦੁਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਮੂਨਿ, ਅਮੁਂ, ਅਦੁਂ, ਅਮੂਨਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ. ‘ਸਕਤ੍ਥੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਕਪਚ੍ਚਯੇ ਕਤੇ ਸਬ੍ਬਾਦਿਰੂਪਂ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਮੁਕਾ ਕਞ੍ਞਾ, ਅਮੁਕਾ, ਅਮੁਕਾਯੋ. ਅਮੁਕੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਅਮੁਕਾ ਪੁਰਿਸਾ. ਅਮੁਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਮੁਕਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੨੩੧. ਕੇ ਵਾ.

ਕੇ ਪਰੇ ਅਮੁਸ੍ਸ ਮਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਸੁਕਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਅਸੁਕਾ, ਅਸੁਕਾਯੋ. ਅਸੁਕੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਅਸੁਕਾ ਪੁਰਿਸਾ. ਅਸੁਕਂ ਕੁਲਂ, ਅਸੁਕਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ. ਸਬ੍ਬਂ ਕਞ੍ਞਾ, ਪੁਰਿਸ, ਚਿਤ੍ਤਸਮਂ.

‘ਇਤ੍ਥਿਯਮਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਆ’ਤਿ ਵਿਭਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤੇਨ ਕਿਂਸਦ੍ਦਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਆਪਚ੍ਚਯੋ.

੨੩੨. ਕਿਂਸ੍ਸ ਕੋ [ਕ. ੨੨੭-੯; ਰੂ. ੨੭੦, ੨੨੬; ਨੀ. ੪੫੬-੭-੮? ‘ਕਿਸ੍ਸ ਕੋ ਸਬ੍ਬਾਸੁ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸਬ੍ਬੇਸੁ ¶ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਕਿਂਸ੍ਸ ਕੋ ਹੋਤਿ.

ਕਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਕਾ, ਕਾਯੋ, ਕਂ, ਕਾ, ਕਾਯੋ, ਕਾਯ, ਕਸ੍ਸਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਸਬ੍ਬਸਮਂ. ਕੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਕੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਕਂ, ਕੇ, ਕੇਨ, ਕੇਹਿ, ਕੇਭਿ, ਕਸ੍ਸ.

੨੩੩. ਕਿ ਸਸ੍ਮਿਂਸੁ ਵਾਨਿਤ੍ਥਿਯਂ.

ਅਨਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ਸ, ਸ੍ਮਿਂਸੁ ਕਿਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਕਿਸ੍ਸ, ਕੇਸਂ, ਕੇਸਾਨਂ, ਕਸ੍ਮਾ, ਕਮ੍ਹਾ, ਕੇਹਿ, ਕੇਭਿ, ਕਸ੍ਸ, ਕਿਸ੍ਸ, ਕੇਸਂ, ਕੇਸਾਨਂ, ਕਸ੍ਮਿਂ, ਕਮ੍ਹਿ, ਕਿਸ੍ਮਿਂ, ਕਿਮ੍ਹਿ, ਕੇਸੁ.

੨੩੪. ਕਿਮਂਸਿਸੁ ਨਪੁਂਸਕੇ [‘ਕਿਮਂਸਿਸੁ ਸਹ ਨਪੁਂਸਕੇ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਨਪੁਂਸਕੇ ਅਂ, ਸਿਸੁ ਕਿਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਅਂਸੀਹਿ ਸਹ ਕਿਂ ਹੋਤਿ.

ਕਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਾਨਿ, ਕਿਂ, ਕਂ ਵਾ, ਕਾਨਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ. ਇਦਂ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਕਿਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਰੂਪਂ.

‘ਚਿ’ਇਤਿਨਿਪਾਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚਤ੍ਥਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਥਂ ਵਾ ਵਦਤਿ. ਕਾਚਿ ਇਤ੍ਥੀ, ਕਾਚਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਇਤ੍ਥਿਂ, ਕਾਚਿ, ਕਾਯਚਿ, ਕਾਹਿਚਿ, ਕਾਯਚਿ, ਕਸ੍ਸਾਚਿ, ਕਾਸਞ੍ਚਿ, ਕੁਤੋਚਿ, ਕਾਹਿਚਿ. ਸਤ੍ਤਮਿਯਂ - ਕਾਯਚਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ, ਕਾਸੁਚਿ.

ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ, ਕੇਚਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ, ਕੇਚਿ, ਕੇਨਚਿ, ਕੇਹਿਚਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ, ਕੇਸਞ੍ਚਿ, ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ, ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ, ਕੇਸੁਚਿ.

ਕਿਞ੍ਚਿ ਕੁਲਂ, ਕਾਨਿਚਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ, ਕਾਨਿਚਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਪੁਨ ¶ ਯਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤੇ ਸਕਲਤ੍ਥਂ ਵਦਤਿ. ਯਾ ਕਾਚਿ ਇਤ੍ਥੀ, ਯਾਕਾਚਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ.

ਯੋ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸੋ, ਯੇ ਕੇਚਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ, ਯੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ, ਯੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਯੇਸਂਕੇਸਞ੍ਚਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ, ਯਮ੍ਹਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ, ਯੇਸੁ ਕੇਸੁਚਿ.

ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿ

ਏਕਸਦ੍ਦੋ ਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤੋ ਏਕਵਚਨਨ੍ਤੋਵ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤੋ ਏਕਬਹੁਵਚਨਨ੍ਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇ – ਏਕਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਏਕਂ, ਏਕਾਯ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਪੁਨ੍ਨਪੁਂਸਕੇਸੁ ਏਕਵਚਨੇਸੁ ਪੁਰਿਸ, ਚਿਤ੍ਤਰੂਪਮੇਵ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ – ਏਕਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਏਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਏਕਂ, ਏਕਾ, ਏਕਾਯ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ, ਏਕਾਹਿ, ਏਕਾਭਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਏਕੇ, ਏਕਂ, ਏਕੇ, ਏਕੇਨ, ਏਕੇਹਿ, ਏਕੇਭਿ, ਏਕਸ੍ਸ, ਏਕੇਸਂ, ਏਕੇਸਾਨਂ. ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗ ਸਬ੍ਬਸਮਂ.

ਏਕਂ ਕੁਲਂ, ਏਕਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਏਕਂ ਕੁਲਂ, ਏਕਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਕਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਸਬ੍ਬਾਦਿਰੂਪਂ ਨਤ੍ਥਿ.

‘‘ਏਕਿਕਾ ਸਯਨੇ ਸੇਤੁ, ਯਾ ਤੇ ਅਮ੍ਬੇ ਅਵਾਹਰਿ [ਜਾ. ੧.੪.੧੭੫]. ਏਕਾਕਿਨੀ ਗਹਟ੍ਠਾਹਂ, ਮਾਤੁਯਾ ਪਰਿਚੋਦਿਤਾ’’ਤਿ [ਅਪ. ਥੇਰੀ ੨.੩.੧੮੮] ਪਾਲ਼ਿ, ਏਕਕੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਏਕਕਂ, ਏਕਕੇਨ. ਏਕਕਂ ਕੁਲਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਏਕਵਚਨਨ੍ਤਮੇਵ, ਏਕਕਾਨਂ ਬਹੁਤ੍ਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਦ੍ਵੇ ਏਕਕਾ, ਦ੍ਵੇ ਏਕਕੇ ¶ , ਦ੍ਵੀਹਿ ਏਕਕੇਹੀਤਿ ਲਬ੍ਭਤਿ. ‘‘ਪਞ੍ਚਾਲੋ ਚ ਵਿਦੇਹੋ ਚ, ਉਭੋ ਏਕਾ ਭਵਨ੍ਤੁ ਤੇ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਬਹੁਵਚਨਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ. ‘ਏਕਾ’ਤਿ ਮਿਸ੍ਸਕਾ.

ਪਟਿਸੇਧਯੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਅਨੇਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਅਨੇਕਾਸਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ. ਅਨੇਕੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਅਨੇਕੇਸਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ. ਅਨੇਕਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਅਨੇਕੇਸਂ ਕੁਲਾਨਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਨੇਕਾਨਿ ਧਞ੍ਞਗਣਾਨਿ, ਨੇਕਾਨਿ ਖੇਤ੍ਤਗਣਾਨਿ, ਨੇਕਾਨਂ ਧਞ੍ਞਗਣਾਨਂ, ਨੇਕਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਗਣਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ.

ਏਕਚ੍ਚ, ਏਕਚ੍ਚਿਯ, ਕਤਿ, ਬਹੁਸਦ੍ਦਾਪਿ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਏਕਚ੍ਚਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਏਕਚ੍ਚਾ, ਏਕਚ੍ਚਾਯੋਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਕਞ੍ਞਾਸਮਂ.

ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸੋ.

੧੩੫. ਏਕਚ੍ਚਾਦੀਹ੍ਯਤੋ [‘ਏਕਚ੍ਚਾਦੀਹਤੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਅਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਏਕਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਯੋਨਂ ਟੇ ਹੋਤਿ.

ਏਕਚ੍ਚੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਪੁਰਿਸੇ. ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਸਸਮਂ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚ, ਏਕਤਿਯ, ਉਭਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਏਕਤਿਯੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਉਭੇ ਪੁਰਿਸਾ.

ਏਕਚ੍ਚਂ ਚਿਤ੍ਤਂ.

੨੩੬. ਨ ਨਿਸ੍ਸ ਟਾ.

ਏਕਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਨਿਸ੍ਸ ਟਾ ਨ ਹੋਤਿ.

ਏਕਚ੍ਚਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਸੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਸਮਂ.

ਏਕਚ੍ਚਿਯ, ਏਕਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਏਕਤਿਯਸਦ੍ਦਾ ਕਞ੍ਞਾ, ਪੁਰਿਸ, ਚਿਤ੍ਤਨਯਾ. ‘‘ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚਿਯਾ, ਸੇਯ੍ਯਾ ਪੋਸ ਜਨਾਧਿਪ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੭]. ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰੇਵਮਾਹਂਸੁ, ਨਰਾ ਏਕਚ੍ਚਿਯਾ ਇਧ. ਕਟ੍ਠਂ ਨਿਪ੍ਲਵਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਨ ਤ੍ਵੇਵੇਕਚ੍ਚਿਯੋ ¶ ਨਰੋ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੧.੭੩] ਚ ‘‘ਪਰਿਵਾਰਿਤਾ ਮੁਞ੍ਚਰੇ ਏਕਚ੍ਚੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਨ ਵਿਸ੍ਸਸੇ ਏਕਤਿਯੇਸੂ’’ਤਿ ਚ ਪਾਲ਼ੀ – ਤਤ੍ਥ ‘ਨਿਪ੍ਲਵਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਉਦਕਤੋ ਉਬ੍ਭਤਂ.

ਕਤਿਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਵਚਨਨ੍ਤੋਵ.

੨੩੭. ਟਿਕਤਿਮ੍ਹਾ [ਰੂ. ੧੨੦ ਪਿਟ੍ਠੇ].

ਕਤਿਮ੍ਹਾ ਯੋਨਂ ਟਿ ਹੋਤਿ.

ਕਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਕਤਿ ਪੁਰਿਸਾ, ਕਤਿ ਪੁਰਿਸੇ, ਕਤਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਕਤਿਹਿ ਇਤ੍ਥੀਹਿ, ਕਤਿਹਿ ਪੁਰਿਸੇਹਿ, ਕਤਿਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ.

੨੩੮. ਬਹੁਕਤੀਨਂ [‘ਬਹੁ ਕਤਿਨ੍ਨਂ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਬਹੁ, ਕਤੀਨਂ ਅਨ੍ਤੇ ਨੁਕ ਹੋਤਿ.

ਕਤਿਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਕਤਿਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ, ਕਤਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਯਂ ਨਾਗਮੋ ਬਹੁਲਂ ਨ ਹੋਤਿ, ‘ਕਤਿਨਂ ਤਿਥੀਨਂ ਪੂਰਣੀ ਕਤਿਮੀ’ਤਿ ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ‘‘ਬਹੂਨਂ ਵਸ੍ਸਸਤਾਨਂ, ਬਹੂਨਂ ਵਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਬਹੂਨਂ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਬਹੂਨਂ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਬਹੂਨਂ ਵਤ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ ਤਥਾਗਤਾ’’ਤਿ [ਵਿ. ਵ. ੮੦੭] ਚ ਪਾਲ਼ੀ.

ਕਤਿਸੁ ਇਤ੍ਥੀਸੁ, ਕਤਿਸੁ ਪੁਰਿਸੇਸੁ, ਕਤਿਸੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸੁ.

ਬਹੁਸਦ੍ਦੇ ਦ੍ਵੀਸੁ ਨਂਵਚਨੇਸੁ ਬਹੁਨ੍ਨਂ, ਬਹੁਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਸੇਸਂ ਧੇਨੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਯੁਸਦਿਸਂ.

ਕਪਚ੍ਚਯੇ ਕਞ੍ਞਾ, ਪੁਰਿਸ, ਚਿਤ੍ਤਸਦਿਸਂ, ਬਹੂ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਬਹੁਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ. ਬਹੂ ਪੁਰਿਸਾ, ਬਹਵੋ ਪੁਰਿਸਾ, ਬਹੁਕਾ ਪੁਰਿਸਾ. ਬਹੂਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਬਹੁਕਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਬਹੂਨਂ ¶ ਸਮੁਦਾਯਾਪੇਕ੍ਖਨੇ ਸਤਿ ਏਕਵਚਨਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ‘‘ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਹਿਤਾਯ, ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯਾ’’ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੧.੧੪੧] ਪਾਲ਼ਿ.

ਉਭਸਦ੍ਦੋ ਬਹੁਵਚਨਨ੍ਤੋਵ, ‘ਉਭਗੋਹਿ ਟੋ’ਤਿ ਯੋਨਂ ਟੋ, ਉਭੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਪੁਰਿਸਾ, ਕੁਲਾਨਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਭੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਪੁਰਿਸਾ, ਕੁਲਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ.

੨੩੯. ਸੁਹਿਸੁਭਸ੍ਸੋ [ਨੀ. ੩੧੩ (ਰੂ. ੧੦੯ ਪਿਟ੍ਠੇ)].

ਸੁ, ਹਿਸੁ ਉਭਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਓ ਹੋਤਿ.

ਉਭੋਹਿ, ਉਭੋਸੁ.

੨੪੦. ਉਭਿਨ੍ਨਂ [ਕ. ੮੬; ਨੀਰੂ. ੨੨੭; ਨੀ. ੩੪੧].

ਉਭਮ੍ਹਾ ਨਂਵਚਨਸ੍ਸ ਇਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ.

ਉਭਿਨ੍ਨਂ. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਸ, ਕੁਲੇਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ.

੨੪੧. ਯੋਮ੍ਹਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦੁਵੇਦ੍ਵੇ [ਕ. ੧੩੨; ਰੂ. ੨੨੮; ਨਿ. ੩੧੦].

ਯੋਸੁ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਦੁਵੇ, ਦ੍ਵੇ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘ਦ੍ਵਿਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ ਵਚਨਂ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਬਹੁਵਚਨਨ੍ਤਨਿਯਮਤ੍ਥਂ.

ਦ੍ਵੇ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਦ੍ਵੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਦ੍ਵੇ ਪੁਰਿਸੇ, ਦ੍ਵੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਦੁਵੇ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਦੁਵੇ ਪੁਰਿਸਾ, ਦੁਵੇ ਪੁਰਿਸੇ, ਦੁਵੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਦ੍ਵੀਹਿ, ਦ੍ਵੀਭਿ.

੨੪੨. ਨਂਮ੍ਹਿ ਨੁਕ ਦ੍ਵਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਰਸਨ੍ਨਂ [ਕ. ੬੭; ਨੀ. ੨੨੯; ਨੀ. ੨੧੪].

ਨਂਮ੍ਹਿ ¶ ਪਰੇ ਦ੍ਵਾਦੀਨਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਰਸਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤੇ ਨੁਕ ਹੋਤਿ. ਉ-ਕਾਰੋ ਉਚ੍ਚਾਰਣਤ੍ਥੋ. ਕਾਨੁਬਨ੍ਧਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤੇਤਿ ਞਾਯਤਿ.

ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ.

੨੪੩. ਦੁਵਿਨ੍ਨਂ ਨਂਮ੍ਹਿ [ਕ. ੧੩੨; ਰੂ. ੨੨੮; ਨੀ. ੨੪੪].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਦੁਵਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦੁਵਿਨ੍ਨਂ, ਦ੍ਵੀਹਿ, ਦ੍ਵੀਭਿ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਦੁਵਿਨ੍ਨਂ, ਦ੍ਵੀਸੁ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸੁਮ੍ਹਿ ਦੁਵੇ ਹੋਤਿ, ਨਾਗਸ੍ਸ ਦੁਵੇਸੁ ਦਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ [ਵਿ. ਵ. ੭੦੬], ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਪਾਦੇਸੁ ਦੁਵੇਸੁ ਵਿਨ੍ਦਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੦੫]. ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਦੁਵੇਹਿ, ਦੁਵੇਭੀਤਿਪਿ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਦ੍ਵਿਸਦ੍ਦੋ ਉਭਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਲਿਙ੍ਗੋ.

੨੪੪. ਤਿਸ੍ਸੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਯੋਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ [ਕ. ੧੩੩; ਰੂ. ੨੩੦; ਨੀ. ੩੧੧].

ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਯੋਸੁ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਹਿਸੁ ਚ ਤਿਸ੍ਸ, ਚਤਸ੍ਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਤਿਸ੍ਸੇਹਿ ਚਤਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿਸਾਹਿ, ਚਤਸ੍ਸੇਹਿ ਸਹਿਤੋ ਲੋਕਨਾਯਕੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ੀ. ਤੀਹਿ, ਤੀਭਿ ਇਤ੍ਥੀਹਿ, ਚਤੂਹਿ, ਚਤੂਭਿ, ਚਤੁਬ੍ਭਿ ਇਤ੍ਥੀਹਿ.

੨੪੫. ਨਂਮ੍ਹਿ ਤਿਚਤੁਨ੍ਨਮਿਤ੍ਥਿਯਂ ਤਿਸ੍ਸਚਤਸ੍ਸਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੦੫].

ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਨਂਮ੍ਹਿਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤਿਸ੍ਸ, ਚਤਸ੍ਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ¶ ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਸਕ੍ਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦੪], ਤਿਸ੍ਸੇਹਿ, ਚਤਸ੍ਸੇਹਿ, ਤੀਹਿ, ਤੀਭਿ, ਚਤੂਹਿ, ਚਤੂਭਿ, ਚਤੁਬ੍ਭਿ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ, ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਤੀਸੁ, ਚਤੂਸੁ.

ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਚਤਸ੍ਸੇਹੀ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੇਸੁ, ਚਤਸ੍ਸੇਸੂਤਿਪਿ ਦਿਟ੍ਠਮੇਵ ਹੋਤਿ.

੨੪੬. ਪੁਮੇ ਤਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ [ਕ. ੧੩੩; ਰੂ. ੨੩੦; ਨੀ. ੩੧੧].

ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗੇ ਯੋਸੁ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਯੋ ਪੁਰਿਸਾ, ਤਯੋ ਪੁਰਿਸੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸੇ.

੨੪੭. ਚਤੁਰੋ ਚਤੁਸ੍ਸ [ਕ. ੭੮, ੨੦੫, ੩੧; ਰੂ. ੧੬੦; ਨੀ. ੨੩੪; ‘ਚਤੁਰੋ ਵਾ ਚਤੁਸ੍ਸ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਪੁਮੇ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਚਤੁਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚਤੁਰੋ ਹੋਤਿ.

ਚਤੁਰੋ ਪੁਰਿਸਾ, ਚਤੁਰੋ ਪੁਰਿਸੇ. ਕਥਂ ਚਤੁਰੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਨਾਦਸ੍ਸਿਂ, ਚਤੁਰੋ ਫਲਮੁਤ੍ਤਮੇਤਿ? ‘‘ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤੀਹਿ, ਤੀਭਿ, ਚਤੂਹਿ, ਚਤੂਭਿ, ਚਤੁਬ੍ਭਿ.

੨੪੮. ਇਣ੍ਣਂਇਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਤਿਤੋ ਝਾ [ਕ. ੮੭; ਰੂ. ੨੩੧; ਨੀ. ੨੪੩; ‘ਣ੍ਣਂਣ੍ਣਨ੍ਨਂਤਿਕੋ ਝਾ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਝਸਞ੍ਞਮ੍ਹਾ ਤਿਮ੍ਹਾ ਨਂਵਚਨਸ੍ਸ ਇਣ੍ਣਂ, ਇਣ੍ਣਨ੍ਨਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਿਣ੍ਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਤੀਹਿ, ਤੀਭਿ, ਚਤੂਹਿ, ਚਤੂਭਿ, ਚਤੁਬ੍ਭਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਤੀਸੁ, ਚਤੂਸੁ.

੨੪੯. ਤੀਣਿਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਪੁਂਸਕੇ [ਕ. ੧੩੩; ਰੂ. ੨੩੦; ਨੀ. ੩੧੧].

ਨਪੁਂਸਕੇ ¶ ਯੋਸੁ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤੀਣਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤੀਣਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਸੇਸਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਸਮਂ.

ਵਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਤਿ ਵਿਸਦਿਸਲਿਙ੍ਗਵਚਨਾਨਮ੍ਪਿ ਪਦਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਂਯੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੪੫], ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੪੫], ਤਯੋਮਹਾਭੂਤਾ, ਤਯੋ ਮਹਾਭੂਤੇ [ਪਟ੍ਠਾ. ੧.੧.੫੮], ਸਬ੍ਬੇ ਮਾਲਾ ਉਪੇਨ੍ਤਿ ਮਂ [ਧੁ. ੩.੬], ਸਬ੍ਬੇ ਕਞ੍ਞਾ ਉਪੇਨ੍ਤਿ ਮਂ [ਧੁ. ੩.੬], ਸਬ੍ਬੇ ਰਤਨਾ ਉਪੇਨ੍ਤਿ ਮਂ [ਧੁ. ੩.੬], ਸਬ੍ਬੇ ਯਾਨਾ ਉਪੇਨ੍ਤਿ ਮਂ [ਧੁ. ੩.੬], ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੫੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਗਾਥਾਸੁ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਪਿ ਬਹੁਲਂ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਧਮ੍ਮਾਨਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਤ੍ਵਾਨ, ਸਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਕਿਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਅਤ੍ਥਾਨਿ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾਨ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਾਨਿ ਤਯਿ ਲਭਿਮ੍ਹਾ, ਕਿਂ ਤ੍ਵਂ ਅਤ੍ਥਾਨਿ ਜਾਨਾਸਿ, ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਿ ਭਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਪੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਿਵਿਪੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਵ੍ਹਯ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੨੩੫], ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਨਿ ਪੋਸੇਨ੍ਤਿ, ਬਲੀਬਦ੍ਦਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਧ ਸੇਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਾਮਾਨਿ ਦੀਪਿਯਨ੍ਤੇ.

੨੫੦. ਟ ਪਞ੍ਚਾਦੀਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ [ਕ. ੧੩੪; ਰੂ. ੨੫੧; ਨੀ. ੨੪੭].

ਪਞ੍ਚਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਤੇਹਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸਦ੍ਦੇਹਿ ਯੋਨਂ ਟ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਪਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਾ, ਪੁਰਿਸੇ, ਪਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਛ ਇਤ੍ਥਿਯੋ.

ਲ਼ਾਗਮੇ ¶ ਪਨ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਭਾਵਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਂ, ਛਲ਼ਾਨਿ ਗਤਿਯੋ ਇਮਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ.

ਛ ਪੁਰਿਸਾ, ਛ ਪੁਰਿਸੇ, ਛ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ. ਏਵਂ ਸਤ੍ਤ, ਅਟ੍ਠ, ਨਵ, ਦਸ, ਏਕਾਦਸ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਾਰਸ.

੨੫੧. ਪਞ੍ਚਾਦੀਨਂ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਮ [ਕ. ੯੦; ਰੂ. ੨੫੨; ਨੀ. ੨੪੭].

ਸੁ, ਨਂ, ਹਿਸੁ ਪਞ੍ਚਾਦੀਨਂ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਏਤ੍ਤਂ ਵਾ ਦੀਘਤ੍ਤਂ ਵਾ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚਹਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ, ਪਞ੍ਚਸੁ, ਛਹਿ, ਛਨ੍ਨਂ, ਛਸੁ, ਸਤ੍ਤਹਿ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ, ਸਤ੍ਤਸੁ, ਅਟ੍ਠਹਿ, ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ, ਅਟ੍ਠਸੁ, ਨਵਹਿ, ਨਵਨ੍ਨਂ, ਨਵਸੁ, ਦਸਹਿ, ਦਸਨ੍ਨਂ, ਦਸਸੁ, ਏਕਾਦਸਹਿ, ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ, ਏਕਾਦਸਸੁ…ਪੇ… ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ.

ਏਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਅਲਿਙ੍ਗਾ ਬਹੁਵਚਨਨ੍ਤਾ ਏਵ.

‘ਇਤ੍ਥਿਯਮਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਵੀਸ, ਤਿਂਸ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ, ਪਞ੍ਞਾਸੇਹਿ ਆਪਚ੍ਚਯੋ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਿਮ੍ਹਿ ਰਸ੍ਸੋ ਸਿਲੋਪੋ ਚ, ‘ਨਿਗ੍ਗਹੀਤ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਾਗਮੋ, ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਅਂਲੋਪੋ, ਨਾਦੀਨਂ ਏਕਵਚਨਾਨਂ ਯਾਦੇਸੋ, ਵੀਸ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਵੀਸਂ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਵੀਸ ਪੁਰਿਸਾ, ਵੀਸਂ ਪੁਰਿਸਾ, ਵੀਸ ਪੁਰਿਸੇ, ਵੀਸਂ ਪੁਰਿਸੇ, ਵੀਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਵੀਸਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਵੀਸਾਯ ਇਤ੍ਥੀਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਵੀਸਾਯ ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਵੀਸਾਯ ਕੁਲੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਵੀਸਾਯ ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ, ਕੁਲਾਨਂ, ਸਤ੍ਤਮਿਯਂ ਵੀਸਾਯ ਇਤ੍ਥੀਸੁ, ਪੁਰਿਸੇਸੁ, ਕੁਲੇਸੁ.

ਤਿਪਚ੍ਚਯੇ ਵੀਸਤਿ, ਤਿਂਸਤਿਸਦ੍ਦਾਪਿ ਸਟ੍ਠਿ, ਸਤ੍ਤਤਿ, ਅਸੀਤਿ, ਨਵੁਤਿਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਨਿਚ੍ਚਂ ਇਤ੍ਥਿ ਲਿਙ੍ਗੇਕਵਚਨਨ੍ਤਾ ਏਵ, ਸਿ, ਅਂਲੋਪੋ, ਵੀਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਵੀਸਤਿ ਪੁਰਿਸਾ, ਪੁਰਿਸੇ, ਵੀਸਤਿ ਕੁਲਾਨਿ, ਵੀਸਤਿਯਾ ਇਤ੍ਥੀਹਿ, ਇਤ੍ਥੀਨਂ, ਪੁਰਿਸੇਹਿ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ, ਕੁਲੇਹਿ, ਕੁਲਾਨਂ ¶ , ਵੀਸਤਿਯਾ, ਵੀਸਤਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਸ, ਕੁਲੇਸੁ, ਏਵਂ ਯਾਵਨਵੁਤਿਯਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਗ੍ਗਭੇਦੇ ਪਨ ਸਤਿ ਬਹੁਵਚਨਮ੍ਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਵੀਸਤਿਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਤਂ, ਸਹਸ੍ਸਂ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਂ, ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਾਯੇਵ. ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਧਾਨੇ ਪਨ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਹਸ੍ਸੀ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ, ਸਤਸਹਸ੍ਸੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਭਵਤਿ. ਵਗ੍ਗਭੇਦੇ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਕੋਟਿ, ਪਕੋਟਿ, ਕੋਟਿਪਕੋਟਿ, ਅਕ੍ਖੋਭਿਣੀਸਦ੍ਦਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾ ਏਵ. ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯਾਵਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾ ਨਪੁਂਸਕਮੇਵ.

ਸਹਸ੍ਸਂ ਕਾਸਿ ਨਾਮ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਂ ਨਹੁਤਂ ਨਾਮ, ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਲਕ੍ਖਂ ਨਾਮ.

ਦੁਵਿਧਂ ਪਧਾਨਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਧਾਨਂ, ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਧਾਨਞ੍ਚ. ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਵੀਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਨਵੁਤਿ ਹੋਤਿ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਸਤਂ ਹੋਤਿ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਧਾਨਂ ਨਾਮ, ਵੀਸਤਿ ਪੁਰਿਸਾ, ਨਵੁਤਿ ਪੁਰਿਸਾ, ਸਤਂ ਪੁਰਿਸਾ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਪੁਰਿਸਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਧਾਨਂ ਨਾਮ.

ਏਤ੍ਥਪਿ ਵੀਸਤਿਸਦ੍ਦੋ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇਕਵਚਨੋ ਏਵ. ਸਤ, ਸਹਸ੍ਸਸਦ੍ਦਾ ਨਪੁਂਸਕੇਕਵਚਨਾ ਏਵ. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸਦ੍ਦਾਨਂ ਪਨ ਪਦਵਿਧਾਨਞ੍ਚ ਗੁਣਵਿਧਾਨਞ੍ਚ ਸਮਾਸਕਣ੍ਡੇ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

੨੫੨. ਸਿਮ੍ਹਾਹਂ [ਕ. ੧੪੯; ਰੂ. ੨੩੨; ਨੀ. ੩੧੯; ‘ਸਿਮ੍ਹਹਂ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸਿਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਮ੍ਹਸ੍ਸ ਅਹਂ ਹੋਤਿ.

ਅਹਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ.

੨੫੩. ਮਯਮਸ੍ਮਾਮ੍ਹਸ੍ਸ [ਕ. ੧੨੧; ਰੂ. ੨੩੩; ਨੀ. ੨੯੬].

ਯੋਸੁ ¶ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਮ੍ਹਸ੍ਸ ਕਮੇਨ ਮਯਂ, ਅਸ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਮਯਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਅਸ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ.

ਪਕ੍ਖੇ –

‘ਯੋਨਮੇਟ’ ਇਤਿ ਵਿਧਿ, ਅਮ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਾਮ.

੨੫੪. ਤੁਮ੍ਹਸ੍ਸ ਤੁਵਂਤ੍ਵਂਮ੍ਹਿ ਚ [ਕ. ੧੪੬; ਰੂ. ੨੩੬; ਨੀ. ੩੨੪; ‘ਤੁਮ੍ਹਸ੍ਸ ਤੁਵਂਤ੍ਵਮਮ੍ਹਿਚ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸਿਮ੍ਹਿ ਚ ਅਂਮ੍ਹਿ ਚ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਸ੍ਸ ਤੁਵਂ, ਤ੍ਵਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤੁਵਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਤੁਵਂ ਸਤ੍ਥਾ, ਤੁਵਂ ਮਾਰਾਭਿਭੂ ਮੁਨਿ [ਥੇਰਗਾ. ੮੩੯], ਤ੍ਵਂ ਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਥ, ਤੁਵਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍ਵਂ ਪਸ੍ਸਤਿ.

੨੫੫. ਅਂਮ੍ਹਿ ਤਂ ਮਂ ਤਵਂ ਮਮਂ [ਕ. ੧੪੩-੪; ਰੂ. ੨੩੪-੫; ਨੀ. ੩੨੨].

ਅਂਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਤਂ, ਮਂ, ਤਵਂ, ਮਮਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਵਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਮ੍ਹੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਸ੍ਸਤਿ.

੨੫੬. ਦੁਤਿਯਾਯੋਮ੍ਹਿ ਵਾ [ਕ. ੧੬੨; ਰੂ. ੨੩੭; ਨੀ. ੩੪੫; ‘ਦੁਤਿਯੇ ਯੋਮ੍ਹਿ ਵਾ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਦੁਤਿਯਾਯੋਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਙਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਅਂ, ਆਕਂਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਅਮ੍ਹਂ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹਂ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਸ੍ਸਤਿ.

੨੫੭. ਨਾਸ੍ਮਾਸੁ ਤਯਾਮਯਾ [ਕ. ੧੪੫, ੨੭੦; ਰੂ. ੨੩੮, ੧੨੦; ਨੀ. ੩੨੩, ੫੪੨].

ਨਾ ¶ , ਸ੍ਮਾਸੁ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਤਯਾ, ਮਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਮਯਾ ਕਤਂ, ਤਯਾ ਕਤਂ, ਮਯਾ ਅਪੇਤਿ, ਤਯਾ ਅਪੇਤਿ.

੨੫੮. ਤਯਾਤਯੀਨਂ ਤ੍ਵ ਵਾ ਤਸ੍ਸ [ਕ. ੨੧੦; ਰੂ. ੨੩੯; ਨੀ. ੪੩੫].

ਤਯਾ, ਤਯੀਨਂ ਤਸ੍ਸ ਤ੍ਵ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਤ੍ਵਯਾ ਕਤਂ, ਤ੍ਵਯਾ ਅਪੇਤਿ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਂ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਂ.

੨੫੯. ਤਵਮਮਤੁਯ੍ਹਂਮਯ੍ਹਂ ਸੇ [ਕ. ੧੪੧-੨; ਰੂ. ੨੪੧-੨; ਨੀ. ੩੨੧].

ਸਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਤਵਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਮਮ ਦੀਯਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਦੀਯਤੇ, ਤਵ ਦੀਯਤੇ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਦੀਯਤੇ.

੨੬੦. ਨਂਸੇਸ੍ਵਸ੍ਮਾਕਂਮਮਂ [ਨੀ. ੪੩੮].

ਨਂ, ਸੇਸੁ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਅਮ੍ਹਸ੍ਸ ਕਮੇਨ ਅਸ੍ਮਾਕਂ, ਮਮਂ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਮਮਂ ਦੀਯਤੇ, ਅਸ੍ਮਾਕਂ ਦੀਯਤੇ.

੨੬੧. ਙਂਙਾਕਂ ਨਂਮ੍ਹਿ [ਕ. ੧੬੧; ਰੂ. ੨੪੪; ਨੀ. ੩੪੪].

ਨਂਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਙਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਅਂ, ਆਕਂਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਅਮ੍ਹਂ ਦੀਯਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੀਯਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਂ ਦੀਯਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦੀਯਤੇ. ਪਞ੍ਚਮਿਯਂ ਮਯਾ, ਤਯਾ, ਤ੍ਵਯਾ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਵ.

੨੬੨. ਸ੍ਮਾਮ੍ਹਿ ਤ੍ਵਮ੍ਹਾ.

ਸ੍ਮਾਮ੍ਹਿ ¶ ਸਵਿਭਤ੍ਤਿਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਸ੍ਸ ਤ੍ਵਮ੍ਹਾ ਹੋਤਿ.

ਤ੍ਵਮ੍ਹਾ ਅਪੇਤਿ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ, ਮਮ, ਮਮਂ, ਮਯ੍ਹਂ, ਤਵ, ਤੁਯ੍ਹਂ, ਅਮ੍ਹਂ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਅਸ੍ਮਾਕਂ, ਤੁਮ੍ਹਂ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ.

੨੬੩. ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਤੁਮ੍ਹਮ੍ਹਾਨਂ ਤਯਿਮਯਿ [ਕ. ੧੩੯; ਰੂ. ੨੪੫; ਨੀ. ੩੧੮].

ਸ੍ਮਿਂਮ੍ਹਿ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਤਯਿ, ਮਯਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਯਿ, ਮਯਿ, ਤ੍ਵਤ੍ਤੇ ਤ੍ਵਯਿ, ਅਮ੍ਹੇਸੁ, ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ.

੨੬੪. ਸੁਮ੍ਹਾਮ੍ਹਸ੍ਸਾਸ੍ਮਾ [ਨੀ. ੪੩੮].

ਸੁਮ੍ਹਿ ਅਮ੍ਹਸ੍ਸ ਅਸ੍ਮਾ ਹੋਤਿ.

ਅਸ੍ਮਾਸੁ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਯੋ, ਹਿਸੁ ਅਮ੍ਹਸ੍ਸ ਅਸ੍ਮਾਦੇਸੋ, ਯੋਨਂ ਏਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਅਸ੍ਮਾ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਅਸ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਸ੍ਮਾਹਿ ਕਤਂ, ਅਸ੍ਮਾਕਂ ਦੀਯਤੇ, ਅਸ੍ਮਾਹਿ ਅਪੇਤਿ, ਅਸ੍ਮਾਕਂ ਧਨਂ, ਅਸ੍ਮਾਸੁ ਠਿਤਂ. ‘‘ਅਸ੍ਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਅਨੇਕਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ੧.੭.੬੮] ਪਾਲ਼ਿ-ਅਸ੍ਮੇ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਸ੍ਮਾਭਿ ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋਸਿ, ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹਿ ਨਾਯਕਾ’’ਤਿ [ਅਪ. ਥੇਰੀ ੨.੨.੨੩੦] ਥੇਰੀਪਾਲ਼ਿ – ‘ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ’ਤਿ ਪਰਿਚਾਰਿਤੋ.

ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਂ ਅਸ੍ਮਾਕਂ ਅਧਿਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਖਮਸ੍ਸੁ ਰਾਜਕੁਞ੍ਜਰ [ਜਾ. ੨.੨੧.੧੮੧] – ‘ਅਧਿਪਨ੍ਨਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤਾਨਂ.

ਛਟ੍ਠਿਯਂ ਏਸਸ੍ਮਾਕਂ ਕੁਲੇ ਧਮ੍ਮੋ [ਜਾ. ੧.੪.੧੪੭], ਏਸਾ ਅਸ੍ਮਾਕਂ ਧਮ੍ਮਤਾ.

ਸਤ੍ਤਮਿਯਂ ਯਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਪਰਮੇ ਮਿਤ੍ਤੇ, ਕਤਮਸ੍ਮਾਸੁ ਤਂ ਤਯਾ. ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਤ੍ਵਮ੍ਹਾ, ਭਤ੍ਤਿਰਸ੍ਮਾਸੁ ਯਾ ਤਵ [ਜਾ. ੨.੨੧.੮੧] – ਤਤ੍ਥ ‘ਯਂ ¶ ਕਿਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਵ ਅਸ੍ਮਾਸੁ ਯਾ ਭਤ੍ਤਿ, ਤਾਯ ਮਯਂ ਤ੍ਵਮ੍ਹਾ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਤਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੨੬੫. ਅਪਾਦਾਦੋ ਪਦਤੇਕਵਾਕ੍ਯੇ [ਚਂ. ੬.੩.੧੫; ਪਾ. ੮.੧.੧੭, ੧੮].

ਅਪਾਦਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਤੋ ਪਰੇਸਂ ਏਕਵਾਕ੍ਯੇ ਠਿਤਾਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਵਿਧਿ ਹੋਤਿ. ਅਧਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ.

੨੬੬. ਯੋਨਂਹਿਸ੍ਵਪਞ੍ਚਮ੍ਯਾ ਵੋਨੋ [ਕ. ੧੪੭, ੧੫੧; ਰੂ. ੨੪੬, ੨੫੦; ਨੀ. ੩੨੫, ੩੨੯, ੩੩੦].

ਪਞ੍ਚਮੀਵਜ੍ਜਿਤੇਸੁ ਯੋ, ਨਂ, ਹਿਸੁ ਪਰੇਸੁ ਅਪਾਦਾਦੋਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਪਦਤੋ ਪਰੇਸਂ ਏਕਵਾਕ੍ਯੇ ਠਿਤਾਨਂ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਸਦ੍ਦਾਨਂ ਵੋ, ਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਗਚ੍ਛਥ ਵੋ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਗਚ੍ਛਾਮ ਨੋ, ਗਚ੍ਛਾਮ ਅਮ੍ਹੇ, ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਵੋ, ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਨੋ, ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਅਮ੍ਹੇ, ਦੀਯਤੇ ਵੋ, ਦੀਯਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਦੀਯਤੇ ਨੋ, ਦੀਯਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਧਨਂ ਵੋ, ਧਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਧਨਂ ਨੋ, ਧਨਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਕਤਂ ਵੋ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਤਂ ਨੋ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਤਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ.

ਅਪਞ੍ਚਮ੍ਯਾਤਿ ਕਿਂ? ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ, ਨਿਸ੍ਸਟਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ.

ਅਪਾਦਾਦੋਤ੍ਵੇਵ? ਬਲਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮਨੁਪ੍ਪਦਿਨ੍ਨਂ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸੁਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ [ਖੁ. ਪਾ. ੭.੧੨].

ਪਦਤੋਤ੍ਵੇਵ? ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਥ, ਅਮ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਾਮ.

ਏਕਵਾਕ੍ਯੇਤ੍ਵੇਵ? ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਗਾਮੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਿਟ੍ਠਥ ਨਗਰੇ.

ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤ੍ਵੇਵ? ਅਰਹਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ.

੨੬੭. ਤੇਮੇ ਨਾਸੇ [ਕ. ੧੪੮, ੧੫੦; ਰੂ. ੨੪੭, ੨੪੯; ਨੀ. ੩੨੬, ੩੨੮; ਚਂ. ੬.੩.੧੭; ਪਾ. ੮.੧.੨੧].

ਨਾ ¶ , ਸੇਸੁ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹ, ਅਮ੍ਹਸਦ੍ਦਾਨਂ ਤੇ, ਮੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਕਤਂ ਤੇ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਤਂ ਤਯਾ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਤਂ ਮੇ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਕਤਂ ਮਯਾ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਦਿਨ੍ਨਂ ਤੇ ਵਤ੍ਥਂ, ਦਿਨ੍ਨਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਵਤ੍ਥਂ, ਦਿਨ੍ਨਂ ਮੇ ਵਤ੍ਥਂ, ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਯ੍ਹਂ ਵਤ੍ਥਂ, ਇਦਂ ਤੇ ਰਟ੍ਠਂ, ਇਦਂ ਤਵ ਰਟ੍ਠਂ, ਇਦਂ ਮੇ ਰਟ੍ਠਂ, ਇਦਂ ਮਮ ਰਟ੍ਠਂ.

੨੬੮. ਅਨ੍ਵਾਦੇਸੇ [ਚਂ. ੬.੩.੨੦; ਪਾ. ੮.੧.੨੩].

ਅਨ੍ਵਾਦੇਸਟ੍ਠਾਨੇ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਸਦ੍ਦਾਨਂ ਵੋ, ਨੋ, ਤੇ, ਮੇਆਦੇਸਾ ਨਿਚ੍ਚਂ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪੁਨਬ੍ਬਿਧਾਨਾ.

ਗਾਮੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਅਥੋ ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਵੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁ.

੨੬੯. ਸਪੁਬ੍ਬਾ ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਵਾ [‘ਸਂਪੁਬ੍ਬਾ ਪਠਮਨ੍ਥਾ ਵਾ’ (ਮੂਲਪਾਠੇ) ਚਂ. ੬.੧.੨੧; ਪਾ. ੮.੧.੨੬].

ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਦਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਪੁਬ੍ਬਂ, ਸਪੁਬ੍ਬਾ ਪਠਮਨ੍ਤਪਦਮ੍ਹਾ ਪਰੇਸਂ ਸਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਸਦ੍ਦਾਨਂ ਵੋ, ਨੋ, ਤੇ, ਮੇਆਦੇਸਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਵਾਦੇਸਟ੍ਠਾਨੇਪਿ.

ਗਾਮੇ ਪਟੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਅਥੋ ਨਗਰੇ ਕਮ੍ਬਲਂ ਵੋ, ਅਥੋ ਨਗਰੇ ਕਮ੍ਬਲਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਵਾ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁ.

੨੭੦. ਨ ਚਵਾਹਾਹੇਵਯੋਗੇ [ਚਂ. ੬.੩.੨੨; ਪਾ. ੮.੧.੨੪].

ਚ, ਵਾ, ਹ, ਅਹ, ਏਵਸਦ੍ਦੇਹਿ ਯੋਗੇ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਵੋ, ਨੋ, ਤੇ, ਮੇਆਦੇਸਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਗਾਮੋ ¶ ਤਵ ਚ ਮਮ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਗਾਮੋ ਤਵ ਵਾ ਮਮ ਵਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਚਾਦਿਯੋਗੇਤਿ ਕਿਂ? ਗਾਮੋ ਚ ਤੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਨਗਰਞ੍ਚ ਮੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

੨੭੧. ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇਨਾਲੋਚਨੇ [ਚਂ. ੬.੩.੨੩; ਪਾ. ੮.੧.੨੫].

ਆਲੋਚਨਂ ਓਲੋਕਨਂ, ਆਲੋਚਨਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੇ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨੇ ਤੁਮ੍ਹਾ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਵੋ, ਨੋ, ਤੇ, ਮੇਆਦੇਸਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਗਾਮੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਆਗਤੋ, ਗਾਮੋ ਅਮ੍ਹੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਆਗਤੋ – ‘ਗਾਮੋ’ਤਿ ਗਾਮਵਾਸੀ ਮਹਾਜਨੋ.

ਅਨਾਲੋਚਨੇਤਿ ਕਿਂ? ਗਾਮੋ ਵੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਗਾਮੋ ਨੋ ਪਸ੍ਸਤਿ.

੨੭੨. ਆਮਨ੍ਤਨਪੁਬ੍ਬਂ ਅਸਨ੍ਤਂਵ [‘ਆਮਨ੍ਤਣਂ ਪੁਬ੍ਬਮਸਨ੍ਤਂਵ’ (ਬਹੂਸੁ) ਚਂ. ੬.੩.੨੪; ਪਾ. ੮.੧.੭੨].

ਆਮਨ੍ਤਨਭੂਤਂ ਪੁਬ੍ਬਪਦਂ ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤਿ, ਪਦਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਦੇਵਦਤ੍ਤ! ਤਵ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

੨੭੩. ਨ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਮੇਕਤ੍ਥੇ [ਚਂ. ੬.੩.੨੫; ਪਾ. ੮.੧.੭੩].

ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਭੂਤੇ ਪਦੇ ਸਤਿ ਪੁਬ੍ਬਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਭੂਤਂ ਆਮਨ੍ਤਨਪਦਂ ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਦਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਮਾਣਵਕ ਜਟਿਲ! ਤੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਨ੍ਤਿ ¶ ਕਿਂ? ਮਾਣਵਕ ਦੇਵਦਤ੍ਤ! ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

ਏਕਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਦੇਵਦਤ੍ਤ! ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤ! ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

੨੭੪. ਬਹੂਸੁ ਵਾ [ਚਂ. ੬.੩.੨੬; ਪਾ. ੮.੧.੭੪].

ਬਹੂਸੁ ਜਨੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਭੂਤਮ੍ਪਿ ਆਮਨ੍ਤਨਪਦਂ ਏਕਤ੍ਥੇ ਪਦੇ ਸਤਿ ਅਸਨ੍ਤਂ ਵਿਯ ਨ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗੁਣਵਨ੍ਤੋ ਵੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗੁਣਵਨ੍ਤੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ.

ਸਬ੍ਬਾਦਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਾਸਿ

ਅਥ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਦੀਪਿਯਨ੍ਤੇ.

ਵਿਭਤ੍ਯਤ੍ਥਾਨਂ ਜੋਤਕਤ੍ਤਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਾ.

੨੭੫. ਤੋ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਾ [ਕ. ੨੪੮; ਰੂ. ੨੬੦; ਨੀ. ੪੯੩; ਚਂ. ੪.੩.੬; ਪਾ. ੫.੪.੪੫].

ਪਞ੍ਚਮਿਯਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੇ ਤੋਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਤੋਮ੍ਹਿ ਦੀਘਾਨਂ ਰਸ੍ਸੋ, ਕਞ੍ਞਤੋ, ਰਤ੍ਤਿਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਤੋ, ਧੇਨੁਤੋ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਤੋਮ੍ਹਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਇਤ੍ਤਂ, ਮਾਤਿਤੋ, ਪਿਤਿਤੋ, ਵਧੁਤੋ, ਪੁਰਿਸਤੋ, ਮੁਨਿਤੋ, ਦਣ੍ਡਿਤੋ ¶ , ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਤੋ, ਕਤ੍ਤੁਤੋ, ਗੋਤ੍ਰਭੁਤੋ, ਸਬ੍ਬਤੋ, ਯਤੋ, ਤਤੋ.

ਇਮ, ਏਤ, ਕਿਂਸਦ੍ਦੇਹਿ ਤੋ.

੨੭੬. ਇਤੋਤੇਤ੍ਤੋਕੁਤੋ [‘ਇਤੋ ਤੇਤ੍ਤੋ ਕਤੋ’ (ਬਹੂਸੁ) ਚਂ. ੪.੩.੮; ਪਾ. ੭.੨.੧੦੪].

ਇਤੋ, ਅਤੋ, ਏਤ੍ਤੋ, ਕੁਤੋਤਿ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਤੋਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਨਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ.

ਇਮਮ੍ਹਾ ਇਮੇਹੀਤਿ ਵਾ ਇਤੋ, ਏਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਹੀਤਿ ਵਾ ਅਤੋ, ਏਤ੍ਤੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਕੇਹੀਤਿ ਵਾ ਕੁਤੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਇਮਮ੍ਹਾ, ਇਮੇਹੀਤਿਆਦਿਕਂ ਅਤ੍ਥਵਾਕ੍ਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਪਕਤਿਲਿਙ੍ਗਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਇਮਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਂ, ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ ਏਤ੍ਤਞ੍ਚ, ‘ਸਰਮ੍ਹਾ ਦ੍ਵੇ’ਤਿ ਏਸਰਮ੍ਹਾ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ, ਕਿਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕੁਤ੍ਤਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁ ਨਿਪਾਤਨੇਸੁ.

੨੭੭. ਅਭ੍ਯਾਦੀਹਿ [ਪਾ. ੫.੩.੯].

ਅਭਿਆਦੀਹਿ ਤੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਨਬ੍ਬਿਧਾਨਾ’ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਤ੍ਥੇਪੀਤਿਪਿ ਸਿਦ੍ਧਂ.

ਅਭਿਤੋ ਗਾਮਂ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅਭਿਮੁਖੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਰਿਤੋ ਗਾਮਂ ਗਾਮਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਉਭਤੋ ਗਾਮਂ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਪਚ੍ਛਤੋ, ਹੇਟ੍ਠਤੋ, ਉਪਰਿਤੋ.

੨੭੮. ਆਦ੍ਯਾਦੀਹਿ [ਚਂ. ੪.੩.੯; ਪਾ. ੫.੪.੪੪].

ਆਦਿਪਭੁਤੀਹਿ ਅਪਞ੍ਚਮ੍ਯਤ੍ਥੇਪਿ ਤੋ ਹੋਤਿ.

ਆਦਿਤੋ ¶ , ਮਜ੍ਝਤੋ, ਪੁਰਤੋ, ਪਸ੍ਸਤੋ, ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਓਰਤੋ, ਪਰਤੋ, ਪਚ੍ਛਤੋ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਬਹੁਲਂ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਤਥਾ ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਪਿ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੪੪], ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯਤੋਨਿਦਾਨਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੨੭੫], ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਂ, ਯਤੋਦਕਂ ਤਦਾਦਿਤ੍ਤਮਿਚ੍ਚਾਦੀਸੁ [ਜਾ. ੧.੯.੫੮] ਪਠਮਤ੍ਥੇ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਇਤੋ ਏਹਿ, ਇਤੋ ਬਲਾਕੇ ਆਗਚ੍ਛ, ਚਣ੍ਡੋ ਮੇ ਵਾਯਸੋ ਸਖਾ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇ.

ਪਰਤੋਘੋਸੋ, ਨਾਦਿਟ੍ਠਾ ਪਰਤੋ ਦੋਸਂ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਛਟ੍ਠ੍ਯਤ੍ਥੇ.

੨੭੯. ਸਬ੍ਬਾਦਿਤੋ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਾ ਤ੍ਰਤ੍ਥਾ [ਕ. ੨੪੯; ਰੂ. ੨੬੬; ਨੀ. ੪੯੪; ਚਂ. ੪.੧.੧੦; ਪਾ. ੫.੩.੧੦].

ਸਬ੍ਬਾਦਿਨਾਮਕੇਹਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਮਿਯਾ ਅਤ੍ਥੇ ਤ੍ਰ, ਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਸਬ੍ਬੇਸੂਤਿ ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਰ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਂ ਸਬ੍ਬਾਸੁ ਵਾਤਿਪਿ. ਏਵਂ ਕਤਰਤ੍ਰ, ਕਤਰਤ੍ਥ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯਤ੍ਰ, ਯਤ੍ਥ, ਤਤ੍ਰ, ਤਤ੍ਥ.

੨੮੦. ਕਤ੍ਥੇਤ੍ਥਕੁਤ੍ਰਾਤ੍ਰਕ੍ਵੇਹਿਧ [ਕ. ੨੫੧; ਰੂ. ੨੬੯; ਨੀ. ੪੯੯; ਚਂ. ੪.੧.੧੧; ਪਾ. ੫.੩.੧੧, ੧੨].

ਕਤ੍ਥ, ਏਤ੍ਥ, ਕੁਤ੍ਰ, ਅਤ੍ਰ, ਤ੍ਵ, ਇਹ, ਇਧਾਤਿ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾਤ੍ਥ, ਤ੍ਰ,ਵ ਹ, ਧਾਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਿਂ ਕੇਸੂਤਿ ਵਾ ਕਤ੍ਥ, ਕੁਤ੍ਰ, ਕ੍ਵ. ‘ਕੁਵ’ਨ੍ਤਿਪਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ‘‘ਕੁਵਂ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ, ਕੁਵਂ ਸਤ੍ਤੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੧], ਕੁਵਂ ਅਸਿਸ੍ਸਂ, ਕੁਵਂ ਖਾਦਿਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ.

ਏਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਏਤੇਸੂਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ, ਅਤ੍ਰ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਮੇਸੂਤਿ ਵਾ ਇਹ, ਇਧ.

੨੮੧. ਧਿ ਸਬ੍ਬਾ ਵਾ [ਕ. ੨੫੦; ਰੂ. ੨੬੮; ਨੀ. ੫੦੨].

ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਧਿ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਨਮੋ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧ ਵੀਰ’ਤ੍ਥੁ, ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋਸਿ ਸਬ੍ਬਧਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੯੦].

੨੮੨. ਯਾ ਹਿਂ [ਕ. ੨੫੫; ਰੂ. ੨੭੫; ਨੀ. ੫੦੪].

ਯਮ੍ਹਾ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਹਿਂ ਹੋਤਿ.

ਯਹਿਂ.

੨੮੩. ਤਾ ਹਞ੍ਚ [ਕ. ੨੫੩; ਰੂ. ੨੭੩; ਨੀ. ੫੦੧].

ਤਮ੍ਹਾ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਹਿਂ ਹੋਤਿ ਹਞ੍ਚ.

ਤਹਿਂ, ਤਹਂ. ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਤਹਂ ਤਹਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ.

੨੮੪. ਕਿਂਸ੍ਸ ਕੁਕਞ੍ਚ [ਕ. ੨੫੧, ੨੨੭-੮-੯; ਰੂ. ੨੨੬, ੨੭੦-੧-੨; ਨੀ. ੫੦੦, ੪੫੬-੭, ੪੬੦].

ਕਿਂਮ੍ਹਾ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਹਿਂ, ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਿਂਸ੍ਸ ਕੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ.

ਕੁਹਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਕਹਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕ ਕਹਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੩]. ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ, ਕੁਹਿਞ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵੇ ਚਿ, ਚਨ-ਨਿਪਾਤਨ੍ਤਾ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਸਤ੍ਤਮ੍ਯਨ੍ਤਰਾਸਿ.

ਕਾਲਸਤ੍ਤਮ੍ਯਨ੍ਤਂ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

੨੮੫. ਸਬ੍ਬੇਕਞ੍ਞਯਤੇਹਿ ਕਾਲੇਦਾ [ਕ. ੨੫੭; ਰੂ. ੨੭੬; ਨੀ. ੫੦੫].

ਸਬ੍ਬ, ਏਕ, ਅਞ੍ਞ, ਯ, ਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਕਾਲੇ ਦਾ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਦਾ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਏਕਦਾ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਦਾ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਯਦਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤਦਾ.

੨੮੬. ਕਦਾਕੁਦਾਸਦਾਅਧੁਨੇਦਾਨਿ [ਕ. ੨੫੭-੮-੯; ਰੂ. ੨੭੬-੮-੯; ਨੀ. ੫੦੫-੬-੭].

ਏਤੇਪਿ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਕਾਲੇ ਦਾ, ਧੁਨਾ, ਦਾਨਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਕਿਂਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਕਦਾ, ਕੁਦਾ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਦਾ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਧੁਨਾ, ਇਦਾਨਿ.

੨੮੭. ਅਜ੍ਜਸਜ੍ਜੁਪਰਜ੍ਜੇਤਰਹਿਕਰਹਾ [ਕ. ੨੫੯; ਰੂ. ੨੭੯, ੪੨੩; ਨੀ. ੫੦੭].

ਏਤੇਪਿ ਕਾਲੇ ਜ੍ਜ, ਜ੍ਜੁ, ਰਹਿ, ਰਹ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਜ੍ਜ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ.

ਸਮਾਨੇ ਕਾਲੇ ਸਜ੍ਜੁ-‘ਸਮਾਨੇ’ਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇ. ਨ ਹਿ ਪਾਪਂ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸਜ੍ਜੁ ਖੀਰਂਵ ਮੁਚ੍ਚਤਿ [ਧ. ਪ. ੭੧], ਸਜ੍ਜੁਕਂ ਪਾਹੇਸਿ – ਤਤ੍ਥ ‘ਸਜ੍ਜੂ’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇ.

ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਪਰਜ੍ਜੁ, ਪੁਨਦਿਵਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਏਤਰਹਿ, ਕਿਂਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਕਰਹ. ਕੁਤੋਚਿ, ਕ੍ਵਚਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ, ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ, ਕਦਾਚਿ, ਕਰਹਚਿਸਦ੍ਦਾ ਪਨ ਚਿ-ਨਿਪਾਤਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ, ਯਦਾ ਕਦਾਚੀਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਨਂ, ਕੁਹਿਞ੍ਚਨਂ, ਕੁਦਾਚਨਨ੍ਤਿ ਚਨ-ਨਿਪਾਤਨ੍ਤਾਤਿ.

ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਅਬ੍ਯਯਪਦਾਨਿ

ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਰਾਸਿ

ਅਥ ¶ ਅਬ੍ਯਯਪਦਾਨਿ ਦੀਪਿਯਨ੍ਤੇ.

ਛਬ੍ਬਿਧਾਨਿ ਅਬ੍ਯਯਪਦਾਨਿ ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਂ, ਨਿਪਾਤਪਦਂ, ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਪਦਂ, ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵਸਮਾਸਪਦਂ, ਅਬ੍ਯਯਤਦ੍ਧਿਤਪਦਂ, ਤ੍ਵਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਪਦਨ੍ਤਿ. ਬ੍ਯਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਕਾਰੋ, ਨਾਨਾਲਿਙ੍ਗਵਿਭਤ੍ਤਿਵਚਨੇਹਿ ਨਤ੍ਥਿ ਰੂਪਬ੍ਯਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਯਾ, ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਪਦਤੋ ਪੁਨ ਵਿਭਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵਸਮਾਸਮ੍ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਧਿ ਸਮਾਸਕਣ੍ਡੇ ਵਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਸੇਸਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਇਧ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੇ.

੨੮੮. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਸਂ [ਚਂ. ੨.੧.੩੮; ਪਾ. ੨.੪.੮੨].

ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ, ਕੇਹਿਚਿ ਪਦੇਹਿ ਪਠਮਾਯ ਲੋਪੋ, ਕੇਹਿਚਿ ਪਦੇਹਿ ਦੁਤਿਯਾਯ ਲੋਪੋ…ਪੇ… ਕੇਹਿਚਿ ਸਤ੍ਤਮਿਯਾ, ਕੇਹਿਚਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ, ਕੇਹਿਚਿ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ…ਪੇ… ਕੇਹਿਚਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਆਵੁਸੋ, ਭੋ, ਭਨ੍ਤੇਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਆਮਨ੍ਤਨਨਿਪਾਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਤ੍ਥਿ, ਸਕ੍ਕਾ, ਲਬ੍ਭਾ, ਸਿਯਾ, ਸਿਯੁਂ, ਸਾਧੁ, ਤੁਣ੍ਹੀਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਚ ਪਠਮਾਯ ਲੋਪੋ.

ਚਿਰਂ, ਚਿਰਸ੍ਸਂ, ਨਿਚ੍ਚਂ, ਸਤਤਂ, ਅਭਿਣ੍ਹਂ, ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਲਕ੍ਖਣੇ ਦੁਤਿਯਾਯ.

ਯਥਾ, ਤਥਾ, ਸਬ੍ਬਥਾ, ਸਬ੍ਬਸੋ, ਮੁਸਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਤਤਿਯਾਯ.

ਕਾਤੁਂ, ਕਾਤਵੇ ਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਾ.

ਸਮਨ੍ਤਾ ¶ , ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਦੀਘਸੋ, ਓਰਸੋਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਮਿਯਾ.

ਪੁਰੇ, ਪੁਰਾ, ਪਚ੍ਛਾ, ਉਦ੍ਧਂ, ਉਪਰਿ, ਅਧੋ, ਹੇਟ੍ਠਾ, ਅਨ੍ਤਰਾ, ਅਨ੍ਤੋ, ਰਹੋ, ਆਵਿ, ਹਿਯ੍ਯੋ, ਸੁਵੇਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਮਿਯਾ ਲੋਪੋ.

ਨਮੋਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ‘‘ਨਮੋ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧ ਵੀਰ’ਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਾਯ. ‘‘ਨਮੋ ਕਰੋਹਿ ਨਾਗਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਾਯ.

ਸਯਂਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ‘‘ਕੁਸੂਲੋ ਸਯਮੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤੇ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਾਯ. ‘‘ਸਯਂ ਕਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੯੧, ੧੯੩] ਏਤ੍ਥ ਤਤਿਯਾਯ, ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਯਥਾਰਹਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਇਤਿ, ਏਵਂਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਯੋਗਾਨੁਰੂਪਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਉਪਸਗ੍ਗੇਹਿਪਿ ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਤਂਤਂਵਿਭਤ੍ਤਿਲੋਪੋ.

ਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਤੇਹਿ ਪਠਮੇਕਵਚਨਮੇਵ ਭਵਤੀ’’ਤਿ [ਰੂ. ੧੩੧ (ਪਿਟ੍ਠੇ)] ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਧਾਤੁਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਉਪੇਚ੍ਚ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਂ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗਾ. ਤੇ ਹਿ ਕ੍ਵਚਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਜਾਨਾਤਿ, ਪਜਾਨਾਤਿ, ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਅਵਜਾਨਾਤਿ, ਅਭਿਜਾਨਾਤਿ, ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਸੀਲੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ, ਸੁਵਣ੍ਣੋ, ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਸੁਰਾਜਾ, ਦੁਰਾਜਾ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ.

ਕ੍ਵਚਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਭਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛਤਿ, ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਓਗਚ੍ਛਤਿ’’ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ.

ਕ੍ਵਚਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਬਾਧੇਤ੍ਵਾ ਤਪ੍ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧੇ ਵਾ ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ ਤਾਨਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਤਪ੍ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧੇ –

ਜੇਤਿ, ਪਰਾਜੇਤਿ, ਓਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਗਿਲਤਿ, ਉਗ੍ਗਿਲਤਿ, ਨਿਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ, ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ, ਧਮ੍ਮੋ, ਉਦ੍ਧਮ੍ਮੋਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ –

ਦਦਾਤਿ, ਆਦਦਾਤਿ, ਦਧਾਤਿ, ਵਿਧੇਤਿ, ਪਿਧੇਤਿ, ਨਿਧੇਤਿ, ਸਨ੍ਧਿਯਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਅਭਿਧਾਤਿਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚਿ ਪਨ ਪਦਸੋਭਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਦਤ੍ਥਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ‘‘ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਲਭਤਿ, ਪਟਿਲਭਤਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤੇ ਵੀਸਤਿ ਹੋਨ੍ਤਿ-ਪ, ਆ, ਉ, ਓ, ਦੁ, ਨਿ, ਵਿ, ਸੁ, ਸਂ, ਅਤਿ, ਅਧਿ, ਅਨੁ, ਅਪ, ਅਪਿ, ਅਭਿ, ਅਵ, ਉਪ, ਪਤਿ, ਪਰਾ, ਪਰਿ.

ਕਚ੍ਚਾਯਨੇ ਪਨ ਓਸਦ੍ਦੋ ਅਵਕਾਰਿਯਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨੀਸਦ੍ਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਨੀਸਦ੍ਦੋ ਨਿਸ੍ਸ ਦੀਘਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਓਸਦ੍ਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪ –

ਪਕਾਰਤ੍ਥੇ-ਪਞ੍ਞਾ. ਆਦਿਕਮ੍ਮੇ-ਵਿਪ੍ਪਕਤਂ. ਪਧਾਨੇ-ਪਣੀਤਂ. ਇਸ੍ਸਰਿਯੇ-ਪਭੂ. ਅਨ੍ਤੋਭਾਵੇ-ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਪਸ੍ਸਾਸੋ. ਵਿਯੋਗੇ-ਪਵਾਸੋ. ਤਪ੍ਪਰੇ-ਪਾਚਰਿਯੋ. ਤਦਨੁਬਨ੍ਧੇ-ਪੁਤ੍ਤੋ, ਪਪੁਤ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਤਾ, ਪਨਤ੍ਤਾ. ਭੁਸਤ੍ਥੇ-ਪਵਡ੍ਢੋ. ਸਮ੍ਭਵੇ-ਪਭਵਤਿ. ਤਿਤ੍ਤਿਯਂ-ਪਹੁਤਂ ਅਨ੍ਨਂ. ਅਨਾਵਿਲੇ-ਪਸਨ੍ਨੋ. ਪਤ੍ਥਨਾਯਂ-ਪਣਿਧਾਨਂ.

ਆ –

ਅਭਿਮੁਖੇ-ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਉਦ੍ਧਂਕਮ੍ਮੇ-ਆਰੋਹਤਿ. ਮਰਿਯਾਦਾਯਂ-ਆਪਬ੍ਬਤਾ ਖੇਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਵਿਧਿਮ੍ਹਿ-ਆਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ. ਪਤ੍ਤਿਯਂ-ਆਪਨ੍ਨੋ. ਇਚ੍ਛਾਯਂ-ਆਕਙ੍ਖਾ. ਪਰਿਸ੍ਸਜਨੇ-ਆਲਿਙ੍ਗਤਿ. ਆਦਿਕਮ੍ਮੇ-ਆਰਮ੍ਭੋ. ਗਹਣੇ-ਆਦੀਯਤਿ. ਨਿਵਾਸੇ-ਆਵਸਥੋ. ਸਮੀਪੇ-ਆਸਨ੍ਨਂ. ਅਵ੍ਹਾਨੇ-ਆਮਨ੍ਤਨਂ.

ਉ –

ਉਗ੍ਗਤੇ-ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ ¶ . ਉਦ੍ਧਂਕਮ੍ਮੇ-ਉਟ੍ਠਾਤਿ. ਪਧਾਨੇ-ਉਤ੍ਤਰੋ. ਵਿਯੋਗੇ-ਉਪਵਾਸੋ. ਸਮ੍ਭਵੇ-ਉਬ੍ਭੂਤੋ. ਅਤ੍ਥਲਾਭੇ-ਰੂਪਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੋ. ਸਤ੍ਤਿਯਂ-ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਗਨ੍ਤੁਂ. ਸਰੂਪਖ੍ਯਾਨੇ-ਉਦ੍ਦੇਸੋ.

ਓ –

ਅਨ੍ਤੋਭਾਵੇ-ਓਚਰਕੋ, ਓਰੋਧੋ. ਅਧੋਕਮ੍ਮੇ-ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਨਿਗ੍ਗਹੇ-ਓਵਾਦੋ. ਅਨ੍ਤਰੇ, ਦੇਸੇ ਚ-ਓਕਾਸੋ. ਪਾਤੁਭਾਵੇ-ਓਪਪਾਤਿਕੋ. ਯੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਵਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਸੁਪਿ ਓਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤਿ.

ਦੁ –

ਅਸੋਭਣੇ-ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ. ਅਭਾਵੇ-ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਂ, ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ, ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ. ਕੁਚ੍ਛਿਤੇ-ਦੁਕ੍ਕਟਂ. ਅਸਮਿਦ੍ਧਿਯਂ-ਦੁਸਸ੍ਸਂ. ਕਿਚ੍ਛੇ-ਦੁਕ੍ਕਰਂ. ਵਿਰੂਪੇ-ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਦੁਮ੍ਮੁਖੋ.

ਨਿ –

ਨਿਸ੍ਸੇਸੇ-ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ. ਨਿਗ੍ਗਤੇ-ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ. ਨੀਹਰਣੇ-ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ. ਅਨ੍ਤੋਪਵੇਸਨੇ-ਨਿਖਾਤੋ. ਅਭਾਵੇ-ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖਿਕਂ. ਨਿਸੇਧੇ-ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ-ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ. ਪਾਤੁਭਾਵੇ-ਨਿਮ੍ਮਿਤਂ. ਅਵਧਾਰਣੇ-ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ. ਵਿਭਜ੍ਜਨੇ-ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਉਪਮਾਯਂ-ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਉਪਧਾਰਣੇ-ਨਿਸਾਮੇਤਿ. ਅਵਸਾਨੇ-ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ. ਛੇਕੇ-ਨਿਪੁਣੋ.

ਵਿ –

ਵਿਸੇਸੇ-ਵਿਪਸ੍ਸਤਿ. ਵਿਵਿਧੇ-ਵਿਚਿਤ੍ਤਂ. ਵਿਰੁਦ੍ਧੇ-ਵਿਵਾਦੋ. ਵਿਗਤੇ-ਵਿਮਲੋ. ਵਿਯੋਗੇ-ਵਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ. ਵਿਰੂਪੇ-ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ.

ਸੁ –

ਸੋਭਣੇ-ਸੁਗ੍ਗਤਿ ¶ . ਸੁਨ੍ਦਰੇ-ਸੁਮਨੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ-ਸੁਗਤੋ. ਸਮਿਦ੍ਧਿਯਂ-ਸੁਭਿਕ੍ਖਂ. ਸੁਖਤ੍ਥੇ-ਸੁਕਰੋ.

ਸਂ –

ਸਮੋਧਾਨੇ-ਸਨ੍ਧਿ. ਸਮ੍ਮਾ, ਸਮਤ੍ਥੇਸੁ-ਸਮਾਧਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਮਨ੍ਤਭਾਵੇ-ਸਂਕਿਣ੍ਣੋ. ਸਙ੍ਗਤੇ-ਸਮਾਗਮੋ, ਸਙ੍ਖੇਪੇ-ਸਮਾਸੋ. ਭੁਸਤ੍ਥੇ-ਸਾਰਤ੍ਤੋ. ਸਹਤ੍ਥੇ-ਸਂਵਾਸੋ, ਸਮ੍ਭੋਗੋ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਥੇ-ਸਮਗ੍ਘੋ. ਪਭਵੇ-ਸਮ੍ਭਵੋ. ਅਭਿਮੁਖੇ-ਸਮ੍ਮੁਖਂ. ਸਙ੍ਗਹੇ-ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ. ਪਿਦਹਨੇ-ਸਂਵੁਤੋ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਕਮ੍ਮੇ-ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ, ਸਂਸਰਤਿ. ਸਮਿਦ੍ਧਿਯਂ-ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ.

ਅਤਿ –

ਅਤਿਕ੍ਕਮੇ-ਅਤਿਰੋਚਤਿ, ਅਚ੍ਚਯੋ, ਅਤੀਤੋ. ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ-ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ. ਅਤਿਸ੍ਸਯੇ-ਅਤਿਕੁਸਲੋ. ਭੁਸਤ੍ਥੇ-ਅਤਿਕੋਧੋ. ਅਨ੍ਤੋਕਮ੍ਮੇ-ਮਞ੍ਚਂ ਵਾ ਪੀਠਂ ਵਾ ਅਤਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਠਪੇਤਿ.

ਅਧਿ –

ਅਧਿਕੇ-ਅਧਿਸੀਲਂ. ਇਸ੍ਸਰੇ-ਅਧਿਪਤਿ, ਅਧਿਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਾਲਾ. ਉਪਰਿਭਾਵੇ-ਅਧਿਸੇਤਿ. ਪਰਿਭਵਨੇ-ਅਧਿਭੂਤੋ. ਅਜ੍ਝਾਯਨੇ-ਅਜ੍ਝੇਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰਣਮਧੀਤੇ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ-ਨਵਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਚੀਵਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਇਦ੍ਧਿਵਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ. ਨਿਚ੍ਛਯੇ-ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਾਪੁਣਨੇ-ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ.

ਅਨੁ –

ਅਨੁਗਤੇ-ਅਨ੍ਵੇਤਿ. ਅਨੁਪ੍ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ-ਅਨੁਸਯੋ. ਪਚ੍ਛਾਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ-ਅਨੁਰਥਂ. ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਭਾਵੇ-ਅਨ੍ਵਡ੍ਢਮਾਸਂ, ਅਨੁਸਂਵਚ੍ਛਰਂ. ਯੋਗ੍ਯਭਾਵੇ-ਅਨੁਰੂਪਂ ¶ .ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਵੇ-ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਨੁਥੇਰੋ. ਸੇਸਂ ਕਾਰਕਕਣ੍ਡੇ ਵਕ੍ਖਤਿ.

ਅਪ –

ਅਪਗਤੇ-ਅਪੇਤਿ, ਅਪਾਯੋ. ਗਰਹੇ-ਅਪਗਬ੍ਭੋ, ਅਪਸਦ੍ਦੋ. ਵਜ੍ਜਨੇ-ਅਪਸਾਲਾਯ ਆਯਨ੍ਤਿ. ਪੂਜਾਯਂ-ਵੁਡ੍ਢ-ਮਪਚਾਯਨ੍ਤਿ. ਪਦੁਸ੍ਸਨੇ-ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ.

ਅਪਿ –

ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ-ਅਪਿਪਬ੍ਬਤਂ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਮੇਰੁਮ੍ਪਿ ਵਿਨਿਵਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ. ਅਪੇਕ੍ਖਾਯਂ-ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਅਨਿਯਤੋ. ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ-ਇਤਿਪਿ ਅਰਹਂ, ਛਵਿਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਚਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ, ਮਂਸਮ੍ਪਿ ਦਹਤਿ. ਗਰਹਾਯਂ-ਅਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਣ੍ਡਿਤਕ. ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ-ਅਪਿ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਲਭਿਤ੍ਥ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸੋਤੁਕਾਮਾਤ੍ਥ.

ਅਭਿ –

ਅਭਿਮੁਖੇ-ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ. ਵਿਸਿਟ੍ਠੇ-ਅਭਿਞ੍ਞਾ. ਅਧਿਕੇ-ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ. ਉਦ੍ਧਂਕਮ੍ਮੇ-ਅਭਿਰੂਹਤਿ. ਕੁਲੇ-ਅਭਿਜਾਤੋ. ਸਾਰੁਪ੍ਪੇ-ਅਭਿਰੂਪੋ. ਵਨ੍ਦਨੇ-ਅਭਿਵਾਦੇਤਿ. ਸੇਸਂ ਕਾਰਕਕਣ੍ਡੇ ਵਕ੍ਖਤਿ.

ਅਵ –

ਅਧੋਭਾਗੇ-ਅਵਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਵਿਯੋਗੇ-ਅਵਕੋਕਿਲਂ ਵਨਂ. ਪਰਿਭਵੇ-ਅਵਜਾਨਾਤਿ. ਜਾਨਨੇ-ਅਵਗਚ੍ਛਤਿ. ਸੁਦ੍ਧਿਯਂ-ਵੋਦਾਯਤਿ, ਵੋਦਾਨਂ. ਨਿਚ੍ਛਯੇ-ਅਵਧਾਰਣਂ. ਦੇਸੇ-ਅਵਕਾਸੋ. ਥੇਯ੍ਯੇ-ਅਵਹਾਰੋ.

ਉਪ –

ਉਪਗਮੇ-ਉਪਨਿਸੀਦਤਿ. ਸਮੀਪੇ-ਉਪਚਾਰੋ, ਉਪਨਗਰਂ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਂ-ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ. ਸਦਿਸੇ-ਉਪਮਾਣਂ, ਉਪਮੇਯ੍ਯਂ. ਅਧਿਕੇ-ਉਪਖਾਰਿਯਂ ਦੋਣੋ. ਉਪਰਿਭਾਵੇ – ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ¶ , ਉਪਚਯੋ. ਅਨਸਨੇ-ਉਪਵਾਸੋ. ਦੋਸਕ੍ਖਾਨੇ-ਪਰਂ ਉਪਵਦਤਿ. ਸਞ੍ਞਾਯਂ-ਉਪਧਾ, ਉਪਸਗ੍ਗੋ. ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇ-ਉਪਕ੍ਕਮੋ, ਉਪਹਾਰੋ. ਪੂਜਾਯਂ-ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ. ਗਯ੍ਹਾਕਾਰੇ-ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ. ਭੁਸਤ੍ਥੇ-ਉਪਾਦਾਨਂ, ਉਪਾਯਾਸੋ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ.

ਪਤਿ –

ਪਤਿਗਤੇ-ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ. ਪਟਿਲੋਮੇ-ਪਟਿਸੋਤਂ. ਪਟਿਯੋਗਿਮ੍ਹਿ-ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ. ਨਿਸੇਧੇ-ਪਟਿਸੇਧੋ. ਨਿਵਤ੍ਤੇ-ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ. ਸਦਿਸੇ-ਪਟਿਰੂਪਕਂ. ਪਟਿਕਮ੍ਮੇ-ਰੋਗਸ੍ਸ ਪਟਿਕਾਰੋ. ਆਦਾਨੇ-ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਪਟਿਬੋਧੇ-ਪਟਿਵੇਧੋ. ਪਟਿਚ੍ਚੇ-ਪਚ੍ਚਯੋ. ਸੇਸਂ ਕਾਰਕਕਣ੍ਡੇ ਵਕ੍ਖਤਿ.

ਪਰਾ –

ਪਰਿਹਾਨਿਯਂ-ਪਰਾਭਵੋ. ਪਰਾਜਯੇ-ਪਰਾਜਿਤੋ. ਗਤਿਯਂ-ਪਰਾਯਨਂ. ਵਿਕ੍ਕਮੇ-ਪਰਕ੍ਕਮੋ. ਆਮਸਨੇ-ਪਰਾਮਸਨਂ.

ਪਰਿ –

ਸਮਨ੍ਤਭਾਵੇ-ਪਰਿਵੁਤੋ, ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ-ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ. ਵਜ੍ਜਨੇ-ਪਰਿਹਰਤਿ. ਪਰਿਹਾਰੋ. ਆਲਿਙ੍ਗਨੇ-ਪਰਿਸ੍ਸਜਤਿ. ਨਿਵਾਸਨੇ-ਵਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦਹਤਿ. ਪੂਜਾਯਂ-ਪਾਰਿਚਰਿਯਾ. ਭੋਜਨੇ-ਪਰਿਵਿਸਤਿ. ਅਭਿਭਵੇ-ਪਰਿਭਵਤਿ. ਦੋਸਕ੍ਖਾਨੇ-ਪਰਿਭਾਸਤਿ. ਸੇਸਂ ਕਾਰਕਕਣ੍ਡੇ ਵਕ੍ਖਤਿ.

ਨੀਸਦ੍ਦੋ ਪਨ ਨੀਹਰਣ, ਨੀਵਰਣਾਦੀਸੁ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਨੀਹਰਣਂ, ਨੀਵਰਣਂਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਰਾਸਿ.

ਨਿਪਾਤਪਦਰਾਸਿ

ਨਿਚ੍ਚਂ ¶ ਏਕਰੂਪੇਨ ਵਾਕ੍ਯਪਥੇ ਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਪਾਤਾ. ਪਦਾਨਂ ਆਦਿ, ਮਜ੍ਝਾ’ਵਸਾਨੇਸੁ ਨਿਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਪਾਤਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਅਸਤ੍ਵਵਾਚਕਾ ਚਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਨਿਪਾਤਾ ਨਾਮ. ਤੇ ਪਨ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਅਯੁਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਦੁਵਿਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਏਵ. ਚਾਦਯੋ ਅਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ. ਤੇ ਪਨ ਅਨੇਕਸਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਨਿਘਣ੍ਟੁਸਤ੍ਥੇਸੁ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਅਬ੍ਯਯਤਦ੍ਧਿਤਪਚ੍ਚਯਪਦਰਾਸਿ

ਅਬ੍ਯਯਤਦ੍ਧਿਤਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਯਥਾ, ਤਥਾ, ਏਕਧਾ, ਏਕਜ੍ਝਂ, ਸਬ੍ਬਸੋ, ਕਥਂ, ਇਤ੍ਥਂ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ. ਤੇਹਿ ਤਤਿਯਾਲੋਪੋ.

ਤ੍ਵਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਪਦਰਾਸਿ

ਤ੍ਵਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਕਤ੍ਵਾ, ਕਤ੍ਵਾਨ, ਕਾਤੁਨ, ਕਾਤੁਂ, ਕਾਤਵੇ, ਦਕ੍ਖਿਤਾਯੇ, ਹੇਤੁਯੇ, ਆਦਾਯ, ਉਪਾਦਾਯ, ਵਿਚੇਯ੍ਯ, ਵਿਨੇਯ੍ਯ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ, ਆਹਚ੍ਚ, ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ, ਸਮੇਚ੍ਚ, ਅਵੇਚ੍ਚ, ਪਟਿਚ੍ਚ, ਅਤਿਚ੍ਚ, ਆਗਮ੍ਮ, ਆਰਬ੍ਭਇਚ੍ਚਾਦਯੋ. ਤੇਸੁ ਤ੍ਵਾ, ਤ੍ਵਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਪਠਮਾਲੋਪੋ. ਤੁਂ, ਤਵੇ, ਤਾਯੇ, ਤੁਯੇਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥੀਲੋਪੋਤਿ.

ਧਾਤਵੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਚੇਵ, ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਕਾ.

ਅਨੇਕਤ੍ਥਾਵ ਤੇ ਪਟਿ-ਸਮ੍ਭਿਦਾ ਞਾਣਗੋਚਰਾ.

ਇਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਿਯਾ ਨਾਮ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਦੀਪਨਿਯਾ

ਨਾਮਕਣ੍ਡੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

੩. ਕਾਰਕਕਣ੍ਡ

ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਅਥ ਨਾਮਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਅਤ੍ਥਭੇਦਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੇ.

ਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਠਮਾ?

੨੮੯. ਪਠਮਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ [ਚਂ. ੨.੧.੯੩; ਪਾ. ੨.੩.੪੬].

ਨਾਮਸ੍ਸ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਮਤ੍ਤੇ ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਰੁਕ੍ਖੋ, ਮਾਲਾ, ਧਨਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਤ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮਾਦਿਕੇ ਵਿਭਤ੍ਯਤ੍ਥੇ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੋਯੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਚ੍ਚਾਰਿਤੇ ਸਤਿ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਵਿਦਿਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਲੀਨਤ੍ਥੋ ਨਾਮ. ਤਂ ਲੀਨਮਤ੍ਥਂ ਗਮੇਤਿ ਬੋਧੇਤੀਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ, ਉਚ੍ਚਾਰਿਤਪਦਂ.

ਤਂ ਪਨ ਪਕਤਿਲਿਙ੍ਗਂ, ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਿਰਹਿਤਂ ਪਕਤਿਲਿਙ੍ਗਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਲਿਙ੍ਗ, ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਭਾਗਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ.

ਲੀਨਂ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗਂ. ਤਤ੍ਥ ‘ਲੀਨ’ਨ੍ਤਿ ਅਪਾਕਟਂ. ‘ਅਙ੍ਗ’ਨ੍ਤਿ ਅਵਯਵੋ. ਲਿਙ੍ਗਂ, ਨਾਮਂ, ਪਾਟਿਪਦਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ.

ਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਮਤ੍ਥੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋਤਿ ਦੁਵਿਧੋ. ਤਥਾ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥੋ, ਵਿਸੇਸ੍ਯਤ੍ਥੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਸਕਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਯਤੋ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋਯੇਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਦ੍ਦੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਰਕਾਲਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬਦ੍ਧਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ¶ . ਸੋ ਸੁਤਿ, ਜਾਤਿ, ਗੁਣ, ਦਬ੍ਬ, ਕ੍ਰਿਯਾ, ਨਾਮ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧੋ ਹੋਤਿ.

ਵਿਸੇਸ੍ਯਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਸਾਮਞ੍ਞਤ੍ਥੋ, ਬਹੁਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਸੋਯੇਵ ਤਂਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਯੋਗਾ ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਤ੍ਥੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਜਾਤਿ, ਗੁਣ, ਦਬ੍ਬ, ਕ੍ਰਿਯਾ, ਨਾਮਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ. ਗੋ, ਸੁਕ੍ਕੋ, ਦਣ੍ਡੀ, ਪਾਚਕੋ, ਤਿਸ੍ਸੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਗੋਸਦ੍ਦੋ ਯਦਾ ਜਾਤਿਮਤ੍ਤਂ ਵਦਤਿ ਗੋ ਜਾਤੀਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਯਦਾ ਦਬ੍ਬਂ ਵਦਤਿ ਗੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਜਾਤਿ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਸੁਕ੍ਕਸਦ੍ਦੋ ਯਦਾ ਗੁਣਮਤ੍ਤਂ ਵਦਤਿ ਸੁਕ੍ਕੋ ਗੁਣੋਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਯਦਾ ਗੁਣਵਿਸੇਸਂ ਵਦਤਿ ਗੋਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਗੁਣਜਾਤਿ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਯਦਾ ਗੁਣਵਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਵਦਤਿ ਸੁਕ੍ਕੋ ਗੋਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਗੁਣਜਾਤਿ ਚ ਗੁਣਵਿਸੇਸੋ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਦਣ੍ਡੀਸਦ੍ਦੋ ਯਦਾ ਜਾਤਿਮਤ੍ਤਂ ਵਦਤਿ ਦਣ੍ਡੀ ਜਾਤੀਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਦਬ੍ਬਞ੍ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਯਦਾ ਦਬ੍ਬਵਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਵਦਤਿ ਦਣ੍ਡੀ ਪੁਰਿਸੋਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਦਬ੍ਬਞ੍ਚ ਜਾਤਿ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਪਾਚਕਸਦ੍ਦੋ ਯਦਾ ਜਾਤਿਮਤ੍ਤਂ ਵਦਤਿ ਪਾਚਕੋ ਜਾਤੀਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਯਦਾ ਕ੍ਰਿਯਾਨਿਪ੍ਫਾਦਕਂ ਦਬ੍ਬਂ ਵਦਤਿ ਪਾਚਕੋ ਪੁਰਿਸੋਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾ ਚ ਜਾਤਿ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਤਿਸ੍ਸਸਦ੍ਦੋ ਯਦਾ ਨਾਮਮਤ੍ਤਂ ਵਦਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਯਦਾ ਨਾਮਵਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਵਦਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ, ਤਦਾ ਸੁਤਿ ਚ ਨਾਮਜਾਤਿ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚ ਵਿਸੇਸਨਂ.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯਂ ਯਂ ਵਦਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਵਿਸੇਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਦਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਤਿ ਨਾਮ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਾ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਦਪਕ੍ਖਿਕਾ ¶ ਏਵ. ਸਬ੍ਬੋ ਸਦ੍ਦੋ ਪਠਮਂ ਸਤ੍ਤਾਭਿਧਾਯਕੋਤਿ ਚ ਞਾਸੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸੁਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤ੍ਤਾ ਏਵ ਯੁਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ. ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਲੋਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਞਾਣਂ ਤਂਤਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਮਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਜਾਤਿਸਦ੍ਦੇ ਜਾਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ. ਗੁਣਸਦ੍ਦੇ ਗੁਣਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਲਿਙ੍ਗ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾ, ਪਰਿਮਾਣਾਨਿਪਿ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਲਿਙ੍ਗਂ ਨਾਮ ਯੇ ਇਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਲਿਙ੍ਗ, ਨਿਮਿਤ੍ਤ, ਕੁਤ੍ਤਾ’ਕਪ੍ਪਾ ਨਾਮ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਯੇ ਚ ਨਪੁਂਸਕਾਨਂ ਲਿਙ੍ਗ, ਨਿਮਿਤ੍ਤ, ਕੁਤ੍ਤਾ’ਕਪ੍ਪਾ ਨਾਮ ਅਵੁਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਾ, ਯੇ ਚ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਵਿਸਦਾ’ਵਿਸਦਾਕਾਰ, ਮਜ੍ਝਿਮਾਕਾਰਾ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਲਿਙ੍ਗਂ ਨਾਮ.

ਏਵਂ ਵਿਸੇਸਨ, ਵਿਸੇਸ੍ਯਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ, ਸੋ ਸਲਿਙ੍ਗੋ, ਸਸਙ੍ਖ੍ਯੋ, ਸਪਰਿਮਾਣੋ ਚਾਤਿ ਤਿਵਿਧੋ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਲਿਙ੍ਗੋ ਯਥਾ? ਸਞ੍ਞਾ, ਫਸ੍ਸੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ. ਕਞ੍ਞਾ, ਪੁਰਿਸੋ, ਕੁਲਂ. ਮਾਲਾ, ਰੁਕ੍ਖੋ, ਧਨਨ੍ਤਿ.

ਸਸਙ੍ਖ੍ਯੋ ਯਥਾ? ਏਕੋ, ਦ੍ਵੇ, ਤਯੋ, ਬਹੂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਪਰਿਮਾਣੋ ਯਥਾ? ਵਿਦਤ੍ਥਿ, ਹਤ੍ਥੋ, ਦੋਣੋ, ਆਲ਼੍ਹਕਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਪਿ ਚ ਸੁਦ੍ਧੋ, ਸਂਸਟ੍ਠੋਤਿ ਦੁਵਿਧੋ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਾਦਿਸਂਸਗ੍ਗਰਹਿਤੋ ਸੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ. ਸੋ ਸਲਿਙ੍ਗੋ, ਸਸਙ੍ਖ੍ਯੋ, ਸਪਰਿਮਾਣੋ, ਉਪਸਗ੍ਗਤ੍ਥੋ, ਨਿਪਾਤਤ੍ਥੋ, ਪਾਟਿ-ਪਦਿਕਤ੍ਥੋਤਿ ਛਬ੍ਬਿਧੋ. ਅਤ੍ਥਿ, ਸਕ੍ਕਾ, ਲਬ੍ਭਾਇਚ੍ਚਾਦਿ ਇਧ ਪਾਟਿਪਦਿਕਂ ਨਾਮ. ਤੁਨ, ਤ੍ਵਾਨ, ਤ੍ਵਾ, ਤਵੇ, ਤੁਂ, ਖਤ੍ਤੁਂਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾਪਿ ਨਿਪਾਤੇਸੁ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਸਂਸਟ੍ਠੋ ¶ ਵੁਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠੋ, ਅਵੁਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠੋਤਿ ਦੁਵਿਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਸਮਾਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠੋ, ਤਦ੍ਧਿਤੇਨ, ਆਖ੍ਯਾਤੇਨ, ਕਿਤੇਨਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਛਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧੋ, ਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਟ੍ਠਵਿਧੋ ਵਾ, ਤਥਾ ਤਦ੍ਧਿਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਆਖ੍ਯਾਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮ, ਭਾਵਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ. ਕਿਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਛਕਾਰਕ, ਭਾਵਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਵਿਧੋ. ਸਬ੍ਬੋ ਸੁਦ੍ਧੋ ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚ ਪਠਮਾਯ ਵਿਸਯੋ.

ਅਵੁਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠੋਪਿ ਕਤ੍ਤੁਸਂਸਟ੍ਠੋ, ਕਮ੍ਮਸਂਸਟ੍ਠੋਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨੇਕਵਿਧੋ. ਸੋ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਂ ਏਵ ਵਿਸਯੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਨਾ ਕੇਵਲੋ ਸਦ੍ਦੋ ਪਯੋਗਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਪਯੋਗਾਰਹਤ੍ਥਮੇਵ ਛਬ੍ਬਿਧੇ ਸੁਦ੍ਧੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਚ ਵੁਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠੇ ਪਠਮਾ ਪਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਂ.

ਕੇਨਚਿ ਵਾਚਕੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਨ ਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਨਾ ਵਿਦਿਤਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿਕਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਦੁਤਿਯਾਦਯੋ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇਤਿ ਇਧ ਦੇਸਨ੍ਤਰਾਵਚ੍ਛੇਦਕੇ ਵਿਸਯਮਤ੍ਤੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਕਮ੍ਮੇ ਦੁਤਿਯਾਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇ ਪਯੋਜਨੇ ਭੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਭੁਮ੍ਮਾਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

੨੯੦. ਆਮਨ੍ਤਨੇ [ਕ. ੨੮੫; ਰੂ. ੭੦; ਨੀ. ੫੭੮; ਚਂ. ੨.੧.੯੪; ਪਾ. ੨.੩.੪੭; ਆਮਨ੍ਤਣੇ (ਬਹੂਸੁ)].

ਪਗੇਵ ਸਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਨਾਮੇਨ ਵਾ ਨਿਪਾਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਮੁਖੀਕਰਣਂ ਆਮਨ੍ਤਨਂ ਨਾਮ. ਅਧਿਕਾਮਨ੍ਤਨੇ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਠਮਾ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਮਨ੍ਤਨਪਦਂ ਨਾਮ ਕ੍ਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਰਕਸਞ੍ਞਂ ਨ ਲਭਤਿ.

ਤਂ ਪਨ ਦੁਵਿਧਂ ਸਾਦਰਾ’ਨਾਦਰਵਸੇਨ. ਏਹਿ ਸਮ੍ਮ, ਏਹਿ ਜੇਤਿ.

ਤਥਾ ¶ ਸਜੀਵ, ਨਿਜ੍ਜੀਵਵਸੇਨ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਵਦੇਹਿ ਭੋ ਸਙ੍ਖ, ਵਦੇਹਿ ਭੋ ਸਙ੍ਖ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੨੬]. ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜ ਭੋ ਪੁਥੁਸਿਲੇ, ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜ ਭੋ ਪੁਥੁਸਿਲੇਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੫੮].

ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾ’ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਵਸੇਨ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਹਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕ, ਕਹਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕਾਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੩; ਧ. ਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨].

ਤਥਾ ਨਿਯਮਾ’ਨਿਯਮਵਸੇਨ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਵਤ ਭੋ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਵਤ ਭੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੯੨]. ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਸਞ੍ਞੀ ਸਮਾਨੋਤਿਆਦਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੯੨]. ਇਦਂ ਆਮਨ੍ਤਨਂ ਨਾਮ ਪਗੇਵ ਸਿਦ੍ਧੇ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਵਿਧਾਤਬ੍ਬੇ, ਨ ਹਿ ਪਗੇਵ ਰਾਜਭਾਵਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾਵਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਜਨਂ ‘‘ਭੋ ਰਾਜਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਭੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਵਾ ਆਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ.

ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾ?

੨੯੧. ਕਮ੍ਮੇ ਦੁਤਿਯਾ [ਕ. ੨੯੭; ਰੂ. ੨੮੪; ਨੀ. ੫੮੦; ਚਂ. ੨.੧.੪੩; ਪਾ. ੧.੪.੪੯-੫੧].

ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ. ਕਰਿਯਤੇਤਿ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਵਿਕਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਪਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾ? ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਹਤ੍ਥਿਵਣ੍ਣਂ ਮਾਪੇਤਿ, ਰਾਜਾ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤਿ, ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਵਿਜਾਯਤਿ, ਬੀਜਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਜਨੇਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕਂ ਜਨੇਤਿ, ਆਹਾਰੋ ਬਲਂ ਜਨੇਤਿ, ਜਨੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਪਂ ਕਰੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਵਿਨਯਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਕਤਿਕਮ੍ਮਂ ¶ ਯਥਾ? ਗੇਹਂ ਕਰੋਤਿ, ਰਥਂ ਕਰੋਤਿ, ਘਟਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਟਂ ਵਾਯਤਿ, ਓਦਨਂ ਪਚਤਿ, ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਤਿ, ਕਟ੍ਠਂ ਅਙ੍ਗਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਕਟਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਗੇਹਂ ਝਾਪੇਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਾਕਾਰਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਵਿਹਯੋ ਲੁਨਾਤਿ, ਪਾਣਂ ਹਨਤਿ, ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਯਥਾ? ਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗੇਹਂ ਪਵਿਸਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੋਹਤਿ, ਨਦਿਂ ਤਰਤਿ, ਆਦਿਚ੍ਚਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਵਨ੍ਦਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਕਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਵਿਕਤਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਕਟਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਟ੍ਠਂ ਅਙ੍ਗਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਰਿਸਂ ਠਿਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਰਿਸਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਤਂ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਂ, ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਂ, ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਂ, ਆਲੋਕੇਨ੍ਤਂ, ਵਿਲੋਕੇਨ੍ਤਂ, ਸਮਿਞ੍ਜੇਨ੍ਤਂ, ਪਸਾਰੇਨ੍ਤਂ.

ਏਤ੍ਥ ‘ਪੁਰਿਸਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ’ਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਕਮ੍ਮਂ, ‘ਠਿਤਂ, ਸਤਂ’ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਵਿਕਤਿਕਮ੍ਮਾਨਿ.

ਧਾਤੁਕਮ੍ਮਂ, ਕਾਰਿਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੁਰਿਸਂ ਗਾਮਂ ਗਮੇਤਿ.

ਧਾਤੁਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਦ੍ਵਿਕਮ੍ਮਿਕਧਾਤੂਨਂ ਦੁਵਿਧਂ ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਂ, ਅਪ੍ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ. ਅਜਪਾਲੋ ਅਜਂ ਗਾਮਂ ਨੇਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਭਾਰਂ ਗਾਮਂ ਵਹਤਿ, ਹਰਤਿ, ਗਾਮਂ ਸਾਖਂ ਕਡ੍ਢਤਿ, ਗਾਵਿਂ ਖੀਰਂ ਦੋਹਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਕਮ੍ਬਲਂ ਯਾਚਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖਤਿ, ਗਾਵਿਯੋ ਵਜਂ ਅਵਰੁਨ੍ਧਤਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਫਲਾਨਿ ਓਚਿਨਾਤਿ, ਸਿਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਰਵੀਤਿ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦਵੋਚ [ਉਦਾ. ੨੩ (ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਸਿਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਸਾਸਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਅਜਂ, ਖੀਰਂ’ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕਤ੍ਤਾਰਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਇਟ੍ਠਤਰਤ੍ਤਾ. ‘ਗਾਮਂ, ਗਾਵਿਂ’ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਤਥਾ ਅਨਿਟ੍ਠਤਰਤ੍ਤਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਂ ਕਥਿਨਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਕਮ੍ਮਭਾਵੇ ਥਿਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਪ੍ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਂ ਅਕਥਿਨਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਅਥਿਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਕਦਾਚਿ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਅਪਾਦਾਨਂ, ਕਦਾਚਿ ਸਾਮਿ, ਕਦਾਚਿ ਓਕਾਸੋ. ਯਥਾ – ਸੋ ਮਂ ਦਕਾਯ ਨੇਤਿ, ਗਾਵਿਤੋ ਖੀਰਂ ਦੋਹਤਿ, ਗਾਵਿਯਾ ਖੀਰਂ ਦੋਹਹਿ, ਗਾਵਿਯਂ ਖੀਰਂ ਦੋਹਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕਮ੍ਮੇ ਦੁਤਿਯਾਤਿ ਵਤ੍ਤਤੇ.

੨੯੨. ਗਤਿਬੋਧਾਹਾਰਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾ ਕਮ੍ਮਕ ਭਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਯੋਜ੍ਜੇ [ਕ. ੩੦੦; ਰੂ. ੨੮੬; ਨੀ. ੫੮੭; ਚਂ. ੨.੧.੪੪; ਪਾ. ੧.੪.੫੨].

ਨਿਚ੍ਚਵਿਧਿਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ. ਗਮਨਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਨਤ੍ਥਾਨਂ ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਨਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾਨਂ ਅਕਮ੍ਮਕਾਨਂ ਭਜ੍ਜਾਦੀਨਞ੍ਚ ਧਾਤੂਨਂ ਪਯੋਜ੍ਜੇ ਕਮ੍ਮਨਿ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਯੋਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕਾਰਿਤਕਮ੍ਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਪੁਰਿਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਗਾਮਂ ਗਮਯਤਿ, ਸਾਮਿਕੋ ਅਜਪਾਲਂ ਅਜਂ ਗਾਮਂ ਨਯਾਪੇਤਿ, ਆਚਰਿਯੋ ਸਿਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਬੋਧੇਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੋਜੇਤਿ, ਆਚਰਿਯੋ ਸਿਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਾਠੇਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਸਯਾਪੇਤਿ, ਅਚ੍ਛਾਪੇਤਿ, ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਧਞ੍ਞਂ ਭਜ੍ਜਾਪੇਤਿ, ਕੋਟ੍ਟਾਪੇਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਾਪੇਤਿ.

ਏਤੇਸਮੀਤਿ ਕਿਂ? ਪੁਰਿਸੋ ਪੁਰਿਸੇਨ ਓਦਨਂ ਪਾਚੇਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਗਮਨਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਪਯੋਜ੍ਜੇ ਤਤਿਯਾਪਿ ਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ [੧੪੧ ਪਿਟ੍ਠੇ] ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਯਞ੍ਚ [ਸੁਤ੍ਤ-੧੪੮ ਪਿਟ੍ਠੇ] ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਯਂ ਤਤਿਯਾਪਯੋਗੇਪਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਮੇਵ ਇਚ੍ਛਤਿ. ਞਾਸਾਦੀਸੁ ਕਤ੍ਵਤ੍ਥਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਯਦਾ ¶ ਪਨ ਪਠਮਂ ਪਯੋਜਕਂ ਅਞ੍ਞੋ ਦੁਤਿਯੋ ਪਯੋਜੇਤਿ, ਤਦਾ ਪਠਮੋ ਪਯੋਜ੍ਜੋ ਨਾਮ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਤਿਯਾਏਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਂ ਕੁਟਿਂ ਪਰੇਹਿ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤਿ [ਪਾਰਾ. ੩੬੩].

੨੯੩. ਹਰਾਦੀਨਂ ਵਾ [ਕ. ੩੦੦; ਰੂ. ੨੮੬; ਨੀ. ੫੮੭; ਚਂ. ੨.੧.੪੫; ਪਾ. ੧.੪.੫੩].

ਹਰਾਦੀਨਂ ਪਯੋਜ੍ਜੇ ਕਮ੍ਮਨਿ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਸਾਮਿਕੋ ਪੁਰਿਸਂ ਭਾਰਂ ਹਾਰੇਤਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ਵਾ, ਪੁਰਿਸਂ ਆਹਾਰਂ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇਤਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ਵਾ, ਪੁਰਿਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ਵਾ, ਰਾਜਾ ਪੁਰਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ਵਾ, ਪੁਰਿਸਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਵਨ੍ਦਾਪੇਤਿ ਪੁਰਿਸੇਨ ਵਾ.

੧੯੪. ਨ ਖਾਦਾਦੀਨਂ [ਕ. ੩੦੦; ਰੂ. ੨੮੬; ਨੀ. ੫੮੭; ਚਂ. ੨.੧.੪੭; ਪਾ. ੧.੪.੫੭].

ਖਾਦਾਦੀਨਂ ਪਯੋਜ੍ਜੇ ਕਮ੍ਮਨਿ ਨ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਸਾਮਿਕੋ ਪੁਰਿਸੇਨ ਖਜ੍ਜਂ ਖਾਦਾਪੇਤਿ, ਅਦ-ਭਕ੍ਖਨੇ, ਭਤ੍ਤਂ ਆਦੇਤਿ, ਸਾਮਿਕੋ ਦਾਸੇਨ ਪੁਰਿਸਂ ਅਵ੍ਹਾਪੇਤਿ, ਸਦ੍ਦਾਯਾਪੇਤਿ, ਕਨ੍ਦਯਤਿ, ਨਾਦਯਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਸਦ੍ਦਾਯਾਪੇਤੀ’ਤਿ ਸਦ੍ਦਂ ਕਾਰਾਪੇਤਿ, ਨਾਮਧਾਤੁ ਚੇਸਾ. ਕਨ੍ਦ, ਨਦਾਪਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾਯੇਵ.

੨੯੫. ਵਹਿਸ੍ਸਾਨਿਯਨ੍ਤੁਕੇ [ਕ. ੩੦੦; ਰੂ. ੨੮੬; ਨੀ. ੫੮੭; ਚਂ. ੨.੧.੪੮; ਪਾ. ੧.੪.੫੨].

ਵਹਿਸ੍ਸਾਤਿ ਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਇ-ਕਾਰੋ, ਨਿਯਾਮੇਤਿ ਪਯੋਜੇਤੀਤਿ ਨਿਯਨ੍ਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਯਨ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਿਯਨ੍ਤੁਕੋ. ਯਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਨ ਪਯੋਜਕੇਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਯਮੇਵ ਞਤ੍ਵਾ ਵਹਤਿ, ਸੋ ਅਨਿਯਨ੍ਤੁਕੋ ਨਾਮ, ਵਹਧਾਤੁਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੇ ਅਨਿਯਨ੍ਤੁਕੇ ਪਯੋਜ੍ਜੇ ਕਮ੍ਮਨਿ ਦੁਤਿਯਾ ਨ ਹੋਤਿ.

ਸਾਮਿਕੋ ¶ ਦਾਸੇਨ ਭਾਰਂ ਵਾਹੇਤਿ.

ਅਨਿਯਨ੍ਤੁਕੇਤਿ ਕਿਂ? ਬਲੀਬਦ੍ਦੇ ਭਾਰਂ ਵਾਹੇਤਿ.

੨੯੬. ਭਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਹਿਂਸਾਯਂ [ਕ. ੩੦੦; ਰੂ. ੨੮੬; ਨੀ. ੫੮੭; ਚਂ. ੨.੧.੪੯; ਪਾ. ੧.੪.੫].

ਭਕ੍ਖਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਕ੍ਖਾਪਨਂ ਹਿਂਸਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਕ੍ਖਾਪਨਂ ਹਿਂਸਾ ਨਾਮ, ਭਕ੍ਖਧਾਤੁਸ੍ਸ ਪਯੋਜ੍ਜੇ ਕਮ੍ਮਨਿ ਅਹਿਂਸਾਵਿਸਯੇ ਦੁਤਿਯਾ ਨ ਹੋਤਿ.

ਸਾਮਿਕੋ ਪੁਰਿਸੇਨ ਮੋਦਕੇ ਭਕ੍ਖਾਪੇਤਿ.

ਅਹਿਂਸਾਯਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਬਲੀਬਦ੍ਦੇ ਸਸ੍ਸਂ ਭਕ੍ਖਾਪੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ‘ਸਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਥੂਲਤਰਂ ਸਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍ਵਾਨ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੪੩੮], ਤੋਸੇਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੩੦੦]. ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ [ਪਾਰਾ. ੬੧੫] ਪਯੋਜ੍ਜੇ ਛਟ੍ਠੀਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

੨੯੭. ਝਾਦੀਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੨੮੮; ਨੀ. ੫੮੨, ੫੮੬; ਚਂ. ੨.੧.੫੦; ਪਾ. ੨.੩.੨].

ਧੀਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਨਿਪਾਤੋਪਸਗ੍ਗੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਧੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ [ਧ. ਪ. ੩੮੯], ਧੀਰਤ੍ਥੁ’ਮਂ ਪੂਤਿਕਾਯਂ [ਜਾ. ੧.੩.੧੨੯], ਧੀਰਤ੍ਥੁ ਤਂ ਧਨਲਾਭਂ [ਜਾ. ੧.੪.੩੬], ਧੀਰਤ੍ਥੁ ਬਹੁਕੇ ਕਾਮੇ. ਤਤਿਯਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਧੀਰਤ੍ਥੁ ਜੀਵਿਤੇਨ ਮੇ [ਜਾ. ੨.੧੭.੧੩੫]. ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਰਾਜਗਹਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧], ਅਭਿਤੋ ਗਾਮਂ ਵਸਤਿ, ਪਰਿਤੋਗਾਮਂ ਵਸਤਿ, ਨਦਿਂ ਨੇਰਞ੍ਜਰਂ ਪਤਿ [ਸੁ. ਨਿ. ੪੨੭], ਏਤੇਸੁ ਛਟ੍ਠ੍ਯਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾ.

ਤਥਾ ¶ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਂ ਭਗਵਾ [ਉਦਾ. ੪੫; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੧੭], ਅਪਿਸ੍ਸੁ ਮਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਉਪਮਾਯੋ ਪਟਿਭਂਸੁ [ਮ. ਨਿ. ੧.੩੭੪], ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੋ ਭਾਸਿਤੁਂ [ਮਹਾਵ. ੨੫੮]. ਪਟਿਭਨ੍ਤੁ ਤਂ ਚੁਨ੍ਦ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੯] – ‘ਮ’ਨ੍ਤਿ ਮਮ, ‘ਤ’ਨ੍ਤਿ ਤਵ, ਸਮ੍ਪਦਾਨਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾ. ‘ਮ’ਨ੍ਤਿ ਮਮਞਾਣੇ, ‘ਤ’ਨ੍ਤਿ ਤਵਞਾਣੇਤਿਪਿ ਵਣ੍ਣੇਸੁਂ. ਨ ਉਪਾਯਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਮਾਦਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਟਿਲਾਭੋ, ਨੇਵਿਧ ਨ ਹੁਰਂ ਨ ਉਭਯਮਨ੍ਤਰੇਨ, ਏਸੇਵਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੩.੩੯੩; ਉਦਾ. ੭੪]. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਨ੍ਤਰੇਨਾ’ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦਮੇਤਂ, ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਪੁਬ੍ਬੇਨ ਗਾਮਂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਗਾਮਂ, ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਗਾਮਂ, ਗਾਮਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਉਪਸਗ੍ਗਪੁਬ੍ਬਾਨਂ ਅਕਮ੍ਮਕਧਾਤੂਨਂ ਪਯੋਗੇ ਆਧਾਰੇ ਦੁਤਿਯਾ, ਪਥਵਿਂ ਅਧਿਸੇਸ੍ਸਤਿ, ਗਾਮਂ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਿ, ਮਞ੍ਚਂ ਵਾ ਪੀਠਂ ਵਾ ਅਭਿਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ ਵਾ ਅਭਿਨਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਵਾ [ਪਾਚਿ. ੧੩੦], ਗਾਮਂ ਉਪਵਸਤਿ, ਗਾਮਂ ਅਨੁਵਸਤਿ, ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਧਿਵਸਤਿ, ਘਰਂ ਆਵਸਤਿ, ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾਵਸਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੮; ਪਾਰਾ. ੫੧੯], ਉਪੋਸਥਂ ਉਪਵਸਤਿ, ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਰੂਪਾਵਚਰਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਰੂਪਾਵਚਰਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਵਾ ਉਪਨਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੨], ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਵਾ ਉਪਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੨], ਠਿਤਂ ਵਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਪ੍ਪਾਨ, ਚਾਰੇਪਿ ਦੁਤਿਯਾ, ਨਦਿਂ ਪਿਵਤਿ, ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਿਵਤਿ, ਗਾਮਂ ਚਰਤਿ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਚਰਤਿ, ਨਦਿਯਂ, ਗਾਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਾਲ, ਦਿਸਾਸੁਪਿ ਆਧਾਰੇ ਏਵ ਦੁਤਿਯਾ, ਤਂ ਖਣਂ, ਤਂ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਾਲਂ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੧], ਏਕਂ ਸਮਯਂ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੧; ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧], ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ [ਪਾਰਾ. ੧੬], ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ, ਤਂ ਦਿਵਸਂ, ਇਮਂ ਰਤ੍ਤਿਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੫], ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ, ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਵਾ ਪਞ੍ਚਮਂ ਵਾ ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ, ਪੁਰਿਮਂ ਦਿਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੬], ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਿਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੬], ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਦਿਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੬], ਉਤ੍ਤਰਂ ਦਿਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੬], ਇਮਾ ਦਸ ¶ ਦਿਸਾਯੋ, ਕਤਮਂ ਦਿਸਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਾਗਰਾਜਾ [ਜਾ. ੧.੧੬.੧੦੪], ਇਮਾਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਕਤਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਨਾਗਰਾਜਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੨੯੮. ਲਕ੍ਖਣਿਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਵਿਚ੍ਛਾਸ੍ਵਭਿਨਾ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੨੮੮; ਨੀ. ੫੮੨, ੫੮੬; ਚਂ. ੨.੧.੫੪; ਪਾ. ੧.੪.੯੦, ੯੧; ੨.੩.੮].

ਲਕ੍ਖਣਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਅਭਿਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੇਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ. ਅਯਂ ਪਕਾਰੋ ਇਤ੍ਥਂ, ਈਦਿਸੋ ਵਿਸੇਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਤ੍ਥਂ ਭੂਤੋ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤੋ. ਭਿਨ੍ਨੇ ਅਤ੍ਥੇ ਬ੍ਯਾਪਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਾ ਵਿਚ੍ਛਾ.

ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣੇ –

ਰੁਕ੍ਖਮਭਿ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਵਿਜ੍ਜੁ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਜ੍ਜੋਭਾਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਿਤੋ ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ.

ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤੇ –

ਸਾਧੁ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਮਾਤਰਮਭਿ, ਮਾਤਰਂ ਅਭਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਾਧੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਮਾਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇ ਅਗ੍ਗਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭਵਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਏਵਂ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ [ਪਾਰਾ. ੧]. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ’ਤਿ ਅਭਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਕਤ੍ਵਾ ਉਗ੍ਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਂ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਕਲਲੋਕਗ੍ਗਭਾਵਂ ਪਕਾਸੇਤ੍ਵਾ ਉਗ੍ਗਤੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਭੋਤੋ ਗੋਤਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਵਿਚ੍ਛਾਯਂ –

ਰੁਕ੍ਖਂ ¶ ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਚਨ੍ਦੋ, ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਅਤ੍ਥਾ ਅਭਿਸਦ੍ਦੇਨ ਜੋਤਨੀਯਾ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਾ ਏਵ, ਨ ਵਚਨੀਯਤ੍ਥਾ, ਬ੍ਯਾਪਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾ ਏਵ ਵਚਨੀਯਤ੍ਥਾਤਿ.

੨੯੯. ਪਤਿਪਰੀਹਿ ਭਾਗੇ ਚ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੨੮੮; ਨੀ. ੫੮੨, ੫੮੬; ਚਂ. ੨.੧.੫੫; ਪਾ. ੧.੪.੯੦].

ਲਕ੍ਖਣਿ’ਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤ, ਵਿਚ੍ਛਾਸੁ ਚ ਭਾਗੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਪਤਿ, ਪਰੀਹਿ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਲਕ੍ਖਣੇ –

ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਤਿ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਵਿਜ੍ਜੁ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਵਿਜ੍ਜੁ. ਤਤ੍ਥ ‘ਪਤੀ’ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ, ‘ਪਰੀ’ਤਿ ਫਰਿਤ੍ਵਾ.

ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤੇ –

ਸਾਧੁ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਮਾਤਰਂ ਪਤਿ, ਸਾਧੁ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਮਾਤਰਂ ਪਰਿ.

ਵਿਚ੍ਛਾਯਂ –

ਰੁਕ੍ਖਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਤਿ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਚਨ੍ਦੋ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਚਨ੍ਦੋ.

ਭਾਗੇ –

ਤਂ ਦੀਯਤੁ, ਯਦੇਤ੍ਥ ਮਂ ਪਤਿ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਦੀਯਤੁ, ਯਦੇਤ੍ਥ ਮਂ ਪਰਿ ਸਿਯਾ. ਤਤ੍ਥ ‘ਪਤੀ’ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ, ‘ਪਰੀ’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚ, ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ‘ਠਪਿਤ’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ਏਤ੍ਥ ਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਯਂ ¶ ਵਤ੍ਥੁ ਠਪਿਤਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਮੇ ਦੀਯਤੂਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਏਤੇਸੁ ਬਹੂਸੁ ਭਾਗੇਸੁ ਯੋ ਮਮ ਭਾਗੋ, ਸੋ ਮਯ੍ਹਂ ਦੀਯਤੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ.

੩੦੦. ਅਨੁਨਾ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੨੮੮; ਨੀ. ੫੮੨, ੫੮੬; ਚਂ. ੨.੧.੫੬; ਪਾ. ੧.੪.੮੪, ੯੦].

ਲਕ੍ਖਣਿ’ਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤ, ਵਿਚ੍ਛਾਸੁ ਚ ਭਾਗੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਲਕ੍ਖਣੇ –

ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਵਿਜ੍ਜੁ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁ ਫਰਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਮਨੁਪਬ੍ਬਜੁਂ [ਬੁ. ਵਂ. ੨੧.੫], ‘ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’ਨ੍ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ, ਅਨੁ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਵਿਪਸ੍ਸਿਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਸਤਿ ਤਾਨਿਪਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੂਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸਚ੍ਚਕ੍ਰਿਯਮਨੁ ਵੁਟ੍ਠਿ ਪਾਵਸ੍ਸਿ, ‘ਅਨੂ’ਤਿ ਅਨ੍ਵਾਯ, ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਚ੍ਚਕ੍ਰਿਯਾਯ ਸਤਿ ਸਚ੍ਚਕ੍ਰਿਯਹੇਤੁ ਦੇਵੋ ਪਾਵਸ੍ਸੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ‘‘ਹੇਤੁ ਚ ਲਕ੍ਖਣਂ ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਚ੍ਚਕ੍ਰਿਯਾਯ ਸਹੇਵਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਸਹ ਸਚ੍ਚੇ ਕਤੇ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ [ਚਰਿਯਾ. ੩.੮੨] ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤੇ –

ਸਾਧੁ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਮਾਤਰਮਨੁ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਨੂ’ਤਿ ਅਨ੍ਵਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚ.

ਵਿਚ੍ਛਾਯਂ –

ਰੁਕ੍ਖਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਚਨ੍ਦੋ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਨੂ’ਤਿ ਅਨੁ ਫਰਿਤ੍ਵਾ.

ਭਾਗੇ –

ਯਦੇਤ੍ਥ ¶ ਮਂ ਅਨੁ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਦੀਯਤੁ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਨੂ’ਤਿ ਅਨ੍ਵਾਯ. ਸੇਸਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯਮੇਵ.

੩੦੧. ਸਹਤ੍ਥੇ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੨੮੮; ਨੀ. ੫੮੨, ੫੮੬; ਚਂ. ੨.੧.੫੭; ਪਾ. ੧.੪.੮੫].

ਸਹਤ੍ਥੇ ਅਨੁਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਨੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ [ਪਬ੍ਬਤਮਨੁਸੇਨਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ (ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਵੁਤ੍ਤਿਯਂ)]. ਨਦਿਂ ਅਨ੍ਵਾਵਸਿਤਾ ਬਾਰਾਣਸੀ. ‘ਅਨੂ’ਤਿ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ, ਨਦਿਯਾ ਸਹ ਆਬਦ੍ਧਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

੩੦੨. ਹੀਨੇ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੨੮੮; ਨੀ. ੫੮੨, ੫੮੬; ਚਂ. ੨.੧.੫੮; ਪਾ. ੧.੪.੮੬].

ਹੀਨੇ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਅਨੁ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੋ, ਅਨੁਗਤਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤੋ ਹੀਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

੩੦੩. ਉਪੇਨ [ਕ. ੨੯੯; ਰੂ. ੨੮੮; ਨੀ. ੫੮੨, ੫੮੬; ਚਂ. ੨.੧.੫੯; ਪਾ. ੧.੪.੮੭].

ਹੀਨੇ ਉਪੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਉਪ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤੋ, ਉਪੇਚ੍ਚ ਗਤਾ ਸਮੀਪੇ ਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਹੀਨਾਤ੍ਵੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਭਿਇਚ੍ਚਾਦਯੋ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਵਚਨੀਯਾਤਿ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਪਕਾਰੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਪਵਚਨੀਯਂ, ਪਕਾਰੋ ਚ ਲਕ੍ਖਣਿ’ਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤ, ਵਿਚ੍ਛਾਦਿਕੋ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਪਵਚਨੀਯਂ ਯੇਹਿ ਤੇ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਵਚਨੀਯਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਬ੍ਯਾਪਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸੇਸਵਾਚੀਹਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਸਤਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ, ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਪਨ ਆਧਾਰ, ਸਾਮ੍ਯਾਦਿਅਤ੍ਥੇਸੁ ਹੋਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਾਦਯੋ ਪਨ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਸਿਦ੍ਧਾ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਾ ਏਵਾਤਿ.

੩੦੪. ਕਾਲਦ੍ਧਾਨਮਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ [ਕ. ੨੯੮; ਰੂ. ੨੮੭; ਨੀ. ੫੮੧; ਪਾ. ੨.੩.੫]

ਕਾਲਸ੍ਸ ਵਾ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਵਾ ਦਬ੍ਬ, ਗੁਣ, ਕ੍ਰਿਯਾਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਸਂਯੋਗੇ ਕਾਲ’ਦ੍ਧਾਨਵਾਚੀਹਿ ਲਿਙ੍ਗੇਹਿ ਪਰਂ ਦੁਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਕਾਲੇ –

ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਗਵਪਾਨਂ, ਮਾਸਂ ਮਂਸੋਦਨਂ, ਸਰਦਂ ਰਮਣੀਯਾ ਨਦੀ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਰਮਣੀਯਂ ਨਨ੍ਦਨਂ, ਮਾਸਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਵਸ੍ਸਸਤਂ ਜੀਵਤਿ, ਤਯੋ ਮਾਸੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ.

ਅਦ੍ਧਾਨੇ –

ਯੋਜਨਂ ਵਨਰਾਜਿ, ਯੋਜਨਂ ਦੀਘੋ ਪਬ੍ਬਤੋ, ਕੋਸਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ.

ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇਤਿ ਕਿਂ? ਮਾਸੇ ਮਾਸੇ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਯੋਜਨੇ ਯੋਜਨੇ ਵਿਹਾਰੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸੇਸਨਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਤਾਰਾ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਗਤਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ‘ਕਮ੍ਮੇ ਦੁਤਿਯਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇਨ ਗਯ੍ਹਤਿ.

ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੇਤਿ, ਸੀਘਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਖਿਪ੍ਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦਨ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੁਦੁਂ ਪਚਤਿ, ਗਰੁਂ ਏਸ੍ਸਤਿ, ਲਹੁਂ ਏਸ੍ਸਤਿ, ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਸਮ੍ਪਰਿਵਤ੍ਤਕਂ ਓਤਾਪੇਤਿ, ਕਾਯਪ੍ਪਚਾਲਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ [ਪਾਚਿ. ੫੯੦], ਹਤ੍ਥਪ੍ਪਚਾਲਕਂ ¶ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੀਸਪ੍ਪਚਾਲਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ [ਪਾਚਿ. ੫੯੪-੫੯੫], ਸੁਰੁਸੁਰੁਕਾਰਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ [ਪਾਚਿ. ੬੨੭], ਅਵਗਣ੍ਡਕਾਰਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ [ਪਾਚਿ. ੬੨੨], ਪਿਣ੍ਡੁਕ੍ਖੇਪਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ [ਪਾਚਿ. ੬੨੦], ਹਤ੍ਥਨਿਦ੍ਧੁਨਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ [ਪਾਚਿ. ੬੨੩], ਹਤ੍ਥਨਿਲ੍ਲੇਹਕਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ [ਪਾਚਿ. ੬੨੮], ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ ਸਮਂ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ, ਵਿਸਮਂ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਤਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾ?

੩੦੫. ਕਤ੍ਤੁਕਰਣੇਸੁ ਤਤਿਯਾ [ਕ. ੨੮੬, ੨੮੮; ਰੂ. ੨੯੧, ੨੯੩; ਨੀ. ੫੯੧, ੫੯੪; ਚਂ. ੨.੧.੬੨-੩; ਪਾ. ੨.੩.੧੮].

ਕਤ੍ਤਰਿ ਕਰਣੇ ਚ ਤਤਿਯਾ ਹੋਤਿ. ਕਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਕਾਰਕੋਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ ‘‘ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤਾ, ਕਰੋਤੀਤਿ ਕਾਰਕੋ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਤ੍ਤੁਕਾਰਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਯਾਯਸਦ੍ਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਯਮੇਵ ਕ੍ਰਿਯਂ ਏਕਨ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾਮੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਰੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਪ੍ਪਧਾਨੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਤੋ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਮ ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਏਵ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਚ, ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਕ੍ਰਿਯਾਸਾਧਨੇ ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਉਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਕਾਰਕਾ ਨਾਮਾਤਿ ਚ, ਤਥਾ ਅਨੁਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਅਕਾਰਕਾ ਨਾਮਾਤਿ ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੀਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤਾ ਤਿਵਿਧੋ ਸਯਂਕਤ੍ਤਾ, ਪਯੋਜਕਕਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਂ ਸਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਯਂਕਤ੍ਤਾ ਨਾਮ, ਪੁਰਿਸੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ.

ਪਰਂ ¶ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ਪਯੋਜਕਕਤ੍ਤਾ ਨਾਮ, ਪੁਰਿਸੋ ਦਾਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤਿ.

ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਪਯੋਜ੍ਜਕਕਤ੍ਤਾਪਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਦਾਸੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤਿ ਦਾਸਸ੍ਸ ਵਾ, ਯੋ ਚ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਂ ਪਯੋਗਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਮ੍ਮਭੂਤੋਪਿ ਸੁਕਰਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਅਵਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਵਾ ਅਜਾਨਨਤਾਯ ਵਾ ਵਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਵਾ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤਿ, ਸੋ ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ਨਾਮ, ਕੁਸੂਲੋ ਸਯਮੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਘਟੋ ਸਯਮੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤਿ. ਅਪਿਚ ਸੁਕਰੋ ਵਾ ਹੋਤੁ ਦੁਕ੍ਕਰੋ ਵਾ, ਯੋ ਕਮ੍ਮਰੂਪਕ੍ਰਿਯਾਪਦੇ ਪਠਮਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਦ੍ਦਰੂਪੇਨ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਤਂ ਅਤ੍ਥਰੂਪੇਨ ਕਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ, ਕੁਸੂਲੋ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਘਟੋ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਪਚ੍ਚਤਿ ਮੁਨਿਨੋ ਭਤ੍ਤਂ, ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਘਰੇ ਘਰੇ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਦੁਵਿਧੋ ਪਰਮਤ੍ਥੋ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਥੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਯੇਵ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਥੋ ਪਨ ਕੋਚਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ ਸਮ੍ਮਤੋ. ਯਥਾ? ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ, ਗੋਵਿਸਾਣਂ, ਚਮ੍ਪਕਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ. ਕੋਚਿ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ ਸਮ੍ਮਤੋ. ਯਥਾ? ਵਞ੍ਝਾਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਸਵਿਸਾਣਂ, ਉਦੁਮ੍ਬਰਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ. ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਨਾਮ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤੀ ਹੋਤਿ, ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਚ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਙ੍ਕੇਤੇ ਸਤਿ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਵਿਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧਿਂ ਨ ਜਨੇਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸਮ੍ਮਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨਂ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਇਤਰਥਾ ‘ਵਞ੍ਝਾਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਪਦਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਸਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਸਦ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨਞ੍ਚ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਨਾਨਾਤ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਨਾਨਾਤ੍ਤੇ ਚ ਸਤਿ ਨਾਨਾ ਹੋਤਿ, ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਵਂ ਸਦ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਞ੍ਚ ਨਾਨਾਭੂਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਾਰਕਨਾਨਾਤ੍ਤਂ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਨਾਨਾਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ¶ , ਨ ਪਨ ਸਭਾਵਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵ ਨਾਨਾਭੂਤਮੇਵ ਚ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਂਯੋਗੋ ਜਾਯਤੇ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਸਦ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨਂ ਨਾਨਾਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਥਨਾਨਾਤ੍ਤੇਨ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਤਾਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ.

ਕਯਿਰਤੇ ਅਨੇਨਾਤਿ ਕਰਣਂ, ਕ੍ਰਿਯਾਸਾਧਨੇ ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਦੁਵਿਧਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਕਰਣਂ, ਬਾਹਿਰਕਰਣਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਅਙ੍ਗਭੂਤਂ ਕਰਣਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮ, ਪੁਰਿਸੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਜਾਨਾਤਿ, ਹਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਦੇਨ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਫਲਭਾਰੇਨ ਓਣਮਤਿ.

ਕਤ੍ਤੁਨੋ ਬਹਿਭੂਤਂ ਬਾਹਿਰਂ ਨਾਮ, ਪੁਰਿਸੋ ਯਾਨੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਫਰਸੁਨਾ [ਪਰਸੁਨਾ (ਸਕ੍ਕਤਗਨ੍ਥੇਸੁ)] ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਵਾਤੇਨ ਓਣਮਤਿ.

੩੦੬. ਸਹਤ੍ਥੇਨ [ਕ. ੨੮੭; ਰੂ. ੨੯੬; ਨੀ. ੫੯੨; ਚਂ. ੨.੧.੬੫; ਪਾ. ੨.੩.੧੯].

ਸਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸ ਸੋਤਿ ਸਹਤ੍ਥੋ, ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਤਤਿਯਾ ਹੋਤਿ. ਸਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਸਮਵਾਯਤ੍ਥੋ.

ਸੋ ਤਿਵਿਧੋ ਦਬ੍ਬਸਮਵਾਯੋ, ਗੁਣਸਮਵਾਯੋ, ਕ੍ਰਿਯਾਸਮਵਾਯੋਤਿ. ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਧਨਵਾ ਪਿਤਾ, ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਥੂਲੋ ਪਿਤਾ, ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਆਗਤੋ ਪਿਤਾ. ਸਹ, ਸਦ੍ਧਿਂ, ਸਮਂ, ਨਾਨਾ, ਵਿਨਾਇਚ੍ਚਾਦਿਕੋ ਸਹਤ੍ਥਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ.

ਨਿਸੀਦਿ ਭਗਵਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ [ਮਹਾਵ. ੫੯], ਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਮਂ ਮਿਤਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੩੨], ਪਿਯੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾਵੋ ਵਿਨਾਭਾਵੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੩, ੨੦੭], ਸਙ੍ਘੋ ਸਹ ਵਾ ਗਗ੍ਗੇਨ ਵਿਨਾ ਵਾ ਗਗ੍ਗੇਨ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯ [ਮਹਾਵ. ੧੬੭].

੩੦੭. ਲਕ੍ਖਣੇ [ਰੂ. ੧੪੭ ਪਿਟ੍ਠੇ; ਨੀ. ੫੯੮; ਚਂ. ੨.੧.੬੬; ਪਾ. ੨.੩.੨੧].

ਲਕ੍ਖਣਂ ¶ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਅਸ੍ਸੁਪੁਣ੍ਣੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ, ਪਿਤਰਂ ਸੋ ਉਦਿਕ੍ਖਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੨੩]. ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਹਰਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੩.੬੭], ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇਨ ਵਿਲੇਪਨੇਨ ਰਾਜਾਨਮਦਕ੍ਖਿ, ਤਿਦਣ੍ਡਕੇਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਮਦਕ੍ਖਿ, ਊਨਪਞ੍ਚਬਨ੍ਧਨੇਨ ਪਤ੍ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਂ ਚੇਤਾਪੇਤਿ [ਪਾਰਾ. ੬੧੨ (ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਸਾਦਿਕੇਨ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ ਆਲੋਕਿਤੇਨ ਵਿਲੋਕਿਤੇਨ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇਨ ਪਸਾਰਿਤੇਨ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿ, ਸਾ ਕਾਲ਼ੀ ਦਾਸੀ ਭਿਨ੍ਨੇਨ ਸੀਸੇਨ ਲੋਹਿਤੇਨ ਗਲਨ੍ਤੇਨ ਪਤਿਵਿਸ੍ਸਕਾਨਂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਸਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੬], ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਯ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ [ਪਾਚਿ. ੫੮੪], ਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਾਯ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ [ਪਾਚਿ. ੫੯੯].

ਅਙ੍ਗਵਿਕਾਰੋਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ [ਕ. ੨੯੧; ਰੂ. ੨੯੯; ਨੀ. ੬੦੩], ਅਕ੍ਖਿਨਾ ਕਾਣਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ‘ਅਕ੍ਖੀ’ਤਿ ਇਦਂ ‘ਕਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇ ਵਿਸੇਸਨਂ, ਵਿਕਲੇਨ ਚਕ੍ਖੁਅਙ੍ਗੇਨ ਸੋ ਕਾਣੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ. ਹਤ੍ਥੇਨ ਕੁਣਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਪਾਦੇਨ ਖਞ੍ਜਂ ਪਸ੍ਸਤਿ.

੩੦੮. ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ [ਕ. ੨੮੯; ਰੂ. ੨੯੭; ਨੀ. ੬੦੧].

ਹਿਨੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਫਲਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਹੇਤੁ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਤਿਯਾ ਹੋਤਿ.

ਅਨ੍ਨੇਨ ਵਸਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਾਧੁ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਤ੍ਤਤਿ ਲੋਕੋ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਤ੍ਤਤਿ ਪਜਾ [ਮ. ਨਿ. ੨.੪੬੦; ਸੁ. ਨਿ. ੬੫੯ (ਵਤ੍ਤਤੀ ਪਜਾ)]. ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਵਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੩੬]. ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ [ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ], ਕੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ, ਕੇਨ ਵਣ੍ਣੇਨ ¶ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੪] ਕੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨ, ਕੇਨ ਹੇਤੁਨਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੦੯੭], ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੧੫ ਮਾਤਙ੍ਗਜਾਤਕਵਣ੍ਣਨਾ] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਰਣਂ ਤਿਵਿਧਂ ਕ੍ਰਿਯਾਸਾਧਕਕਰਣਂ, ਵਿਸੇਸਨਕਰਣਂ, ਨਾਨਾਤ੍ਤਕਰਣਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕ੍ਰਿਯਾਸਾਧਕਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ.

ਵਿਸੇਸਨਕਰਣਂ ਯਥਾ? ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਨਾਮ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਸਾਕਿਯੋ ਨਾਮ ਜਾਤਿਯਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੪੨੫]. ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਗੋਤਮੋ ਨਾਥੋ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੨੫੩ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨਾਮੇਨ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੨੫੧], ਵਿਸ੍ਸੁਤੋ ਪਞ੍ਞਵਾ ਚ ਸੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਬੁਦ੍ਧੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੨], ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਵਸ੍ਸਿਕੋ [ਮਿ. ਪ. ੬.੪.੮], ਸਿਪ੍ਪੇਨ ਨਲ਼ਕਾਰੋ ਸੋ, ਏਕੂਨਤਿਂਸੋ ਵਯਸਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੪], ਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਾਧੁ, ਤਪਸਾ ਉਤ੍ਤਮੋ, ਸੁਵਣ੍ਣੇਨ ਅਭਿਰੂਪੋ, ਪਕਤਿਯਾ ਅਭਿਰੂਪੋ, ਪਕਤਿਯਾ ਭਦ੍ਦਕੋ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਮਤ੍ਤਿਕਾ [ਪਾਚਿ. ੮੬], ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਸਮੇਨ ਧਾਵਤਿ, ਵਿਸਮੇਨ ਧਾਵਤਿ, ਸੁਖੇਨ ਸੁਖਿਤੋ ਹੋਮਿ, ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਪਮੁਦਿਤੋ [ਬੁ. ਵਂ. ੨.੭੮]. ਦ੍ਵਿਦੋਣੇਨ ਧਞ੍ਞਂ ਕਿਣਾਤਿ, ਸਹਸ੍ਸੇਨ ਅਸ੍ਸੇ ਵਿਕ੍ਕਿਣਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾਵ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ [ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ (ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿ)] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨਾਨਾਤ੍ਤਕਰਣਂ ਯਥਾ? ਕਿਂ ਮੇ ਏਕੇਨ ਤਿਣ੍ਣੇਨ, ਪੁਰਿਸੇਨ ਥਾਮਦਸ੍ਸਿਨਾ [ਬੁ. ਵਂ. ੨.੫੬]. ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧ, ਕਿਂ ਤੇ ਅਜਿਨਸਾਟਿਯਾ [ਧ. ਪ. ੩੯੪]. ਅਲਂ ਤੇ ਇਧ ਵਾਸੇਨ [ਪਾਰਾ. ੪੩੬], ਅਲਂ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧੇਨ [ਪਾਰਾ. ੫੨], ਕਿਨ੍ਨੁਮੇਬੁਦ੍ਧੇਨ [ਪਾਰਾ. ੫੨], ਨ ਮਮਤ੍ਥੋ ਬੁਦ੍ਧੇਨ [ਪਾਰਾ. ੫੨], ਮਣਿਨਾ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ [ਪਾਰਾ. ੩੪੪], ਵਦੇਯ੍ਯਾਥ ਭਨ੍ਤੇ ਯੇਨਤ੍ਥੋ, ਪਾਨੀਯੇਨ [ਪਾਣਿਯੇਨ (ਮੂ.)] ਅਤ੍ਥੋ, ਮੂਲੇਹਿ ਭੇਸਜ੍ਜੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ [ਮਹਾਵ. ੨੬੩], ਸੇਯ੍ਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਮਹਗ੍ਘੇਨ ¶ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਮਾਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬੋ, ਪਿਤਰਾ ਸਦਿਸੋ, ਮਾਤਰਾ ਸਮੋ, ਕਹਾਪਣੇਨ ਊਨੋ, ਧਨੇਨ ਵਿਕਲੋ, ਅਸਿਨਾ ਕਲਹੋ, ਵਾਚਾਯ ਕਲਹੋ, ਆਚਾਰੇਨ ਨਿਪੁਣੋ, ਵਾਚਾਯ ਨਿਪੁਣੋ, ਗੁਲ਼ੇਨ ਮਿਸ੍ਸਕੋ, ਤਿਲੇਨ ਮਿਸ੍ਸਕੋ, ਵਾਚਾਯ ਸਖਿਲੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਥਾ ਕਮ੍ਮਾ’ਵਧਿ, ਆਧਾਰ’ਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗ, ਕ੍ਰਿਯਾਪਵਗ੍ਗਾਪਿ ਨਾਨਾਤ੍ਤਕਰਣੇ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਕਮ੍ਮੇ ਤਾਵ –

ਤਿਲੇਹਿ ਖੇਤ੍ਤੇ ਵਪ੍ਪਤਿ, ਤਨ੍ਤਵਾਯੇਹਿ ਚੀਵਰਂ ਵਾਯਾਪੇਤਿ, ਸੁਨਖੇਹਿ ਖਾਦਾਪੇਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਵਧਿਮ੍ਹਿ –

ਸੁਮੁਤ੍ਤਾ ਮਯਂ ਤੇਨ ਮਹਾਸਮਣੇਨ [ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੭], ਮੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਕਾਸਿਰਾਜੇਨ, ਚਕ੍ਖੁ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੮੫], ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ [ਅ. ਨਿ. ੫.੨], ਹਿਰੀਯਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ [ਅ. ਨਿ. ੫.੨], ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਸਕੇਨ ਕਾਯੇਨ, ਪਥਬ੍ਯਾ ਏਕਰਜ੍ਜੇਨ, ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗਮਨੇਨ ਵਾ. ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਧਿਪਚ੍ਚੇਨ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਵਰਂ [ਧ. ਪ. ੧੭੮] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਆਧਾਰੇ –

ਤੇਨ ਖਣੇਨ ਤੇਨ ਲਯੇਨ ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ [ਮਹਾਵ. ੧੭], ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ [ਪਾਰਾ. ੧], ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੯]. ਸੋ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੬], ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੬੮; ਉਦਾ. ੫੧], ਪੁਬ੍ਬੇਨ ਗਾਮਂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਗਾਮਂ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੇਨ ਧਤਰਟ੍ਠੋ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਵਿਰੂਲ਼੍ਹਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਵਿਰੂਪਕ੍ਖੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩੬], ਯੇਨ ਭਗਵਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ –

ਮਾਸੇਨ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਯੋਜਨੇਨ ਧਾਵਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਰਿਯਾਪਵਗ੍ਗੋ ¶ ਨਾਮ ਕ੍ਰਿਯਾਯ ਸੀਘਤਰਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਜੋਤੇਤਬ੍ਬੇ ਤਤਿਯਾ, ਏਕਾਹੇਨੇਵ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਤੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਨਵਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਵਿਹਾਰਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਗਮਨਮਤ੍ਤੇਨ ਲਭਤਿ, ਓਟ੍ਠਪਹਟਮਤ੍ਤੇਨ ਪਗੁਣਂ ਅਕਾਸਿ.

ਤਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਚਤੁਤ੍ਥੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀ?

੩੦੯. ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀ [ਕ. ੨੯੩; ਰੂ. ੩੦੧; ਨੀ. ੬੦੫; ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ (ਬਹੂਸੁ), ਚਂ. ੨.੧.੭੩; ਪਾ. ੨.੩.੧੩].

ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਹੋਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਪਦੀਯਤੇ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਕਂ, ਕ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ. ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਚੀਵਰਂ ਦੇਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਿਲਾਘਤੇ.

ਪੁਨ ਅਨਿਰਾਕਰਣਂ, ਅਨੁਮਤਿ, ਆਰਾਧਨਨ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਂ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਨ ਨਿਰਾਕਰੋਤਿ ਨ ਨਿਵਾਰੇਤੀਤਿ ਅਨਿਰਾਕਰਣਂ, ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਸਤਿ ਹਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ. ਕਾਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਅਨੁਮਤਿ ਨਾਮ. ਵਿਵਿਧੇਹਿ ਆਯਾਚਨਵਚਨੇਹਿ ਪਰਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਆਰਾਧਨਂ ਨਾਮ. ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਜਲਂ ਦੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਨ੍ਨਂ ਦੇਤਿ, ਯਾਚਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਨਂ ਦੇਤਿ.

ਕ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਕਂ ਨਾਨਾਕ੍ਰਿਯਾਵਸੇਨ ਬਹੁਵਿਧਂ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਰੋਚਨਕ੍ਰਿਯਾਯੋਗੇ –

ਤਞ੍ਚ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਚੇਵ ਖਮਤਿ ਚ [ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੯; ਮ. ਨਿ. ੨.੪੩੫], ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਮਮ ਰੁਚ੍ਚਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੪੩], ਕਸ੍ਸ ਸਾਦੁਂ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਮੇ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਉਲੂਕਸ੍ਸਾਭਿਸੇਚਨਂ [ਜਾ. ੧.੩.੬੦]. ਗਮਨਂ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਮਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਰੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ [ਪਾਰਾ. ੪੧੮], ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਨ ਖਮਤਿ, ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ [ਪਾਰਾ. ੪੩੮], ਭਤ੍ਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਛਾਦੇਤਿ, ਭਤ੍ਤਮਸ੍ਸ ਨਚ੍ਛਾਦੇਤਿ [ਚੂਲ਼ਵ. ੨੮੨], ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲੂਖਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਨਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ [ਮਹਾਵ. ੨੬੧ (ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ)]. ਤਤ੍ਥ ‘ਛਾਦੇਤੀ’ਤਿ ਇਚ੍ਛਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਧਾਰਣਪ੍ਪਯੋਗੇ –

ਛਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ ਰਞ੍ਞੋ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੇਵਾ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰਯਿਂਸੁ.

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਿਲਾਘਤੇ, ਥੋਮੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਹਨੁਤੇ, ਤੁਣ੍ਹਿਭਾਵੇਨ ਵਞ੍ਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਪਾਨੀਯੇਨ ਵਾ ਵਿਧੂਪਨੇਨ ਵਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ [ਪਾਚਿ. ੮੧੬ (ਵਿਸਦਿਸਂ)]. ਦੁਤਿਯਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਰਞ੍ਞੋ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਹਂ ਭੋਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਿਸ੍ਸਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯੩੪], ਅਹਂ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਾਤਾਪਿਤੁਉਪਟ੍ਠਾਨਂ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੬], ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਪਤੇ, ਸਪਸ੍ਸੁ ਮੇ ਵੇਪਚਿਤ੍ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੫੩], ਸਪਥਮ੍ਪਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ ਅਹਂ ਕਰੋਮਿ [ਜਾ. ੨.੨੧.੪੦੭], ਤਵ ਮਯਿ ਸਦ੍ਦਹਨਤ੍ਥਂ ਸਚ੍ਚਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਰਞ੍ਞੋ ਸਤਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਇਧ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਾਰੇਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੪.੬੨], ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਮਯਂ ਨਾਗਂ ਧਾਰਯਾਮ. ਤਤ੍ਥ ‘ਰਞ੍ਞੋ ਸਤਂ ਧਾਰੇਤੀ’ਤਿ ਸਤਂ ਬਲਿਧਨਂ ਵਾ ਦਣ੍ਡਧਨਂ ਵਾ ਨਿਦੇਤੀਤਿ [ਨਿਧੇਤੀਤਿ, ਨਿਧੇਮ (ਕੇਚਿ)] ਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਇਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘ਧਾਰਯਾਮਾ’ਤਿ ਪੁਨ ਨਿਦੇਮ [ਨਿਧੇਤੀਤਿ, ਨਿਧੇਮ (ਕੇਚਿ)], ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਾਸਿ ਸਿਙ੍ਗਾਲਸ੍ਸ, ਸੁਰਾਪੀਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ [ਜਾ. ੧.੧.੧੧੩].

ਦੇਵਾਪਿ ¶ ਤੇ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ [ਧ. ਪ. ੯੪ (ਤਸ੍ਸ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ)], ਦੇਵਾਪਿ ਤੇਸਂ ਪਿਹਯਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਤੀਮਤਂ [ਧ. ਪ. ੧੮੧], ‘ਪਿਹਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਤਿਯਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਮਂ ਪਿਹਯਸਿ, ਧਨਂ ਪਿਹੇਤਿ, ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਪਿਹੇਤਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਪਿਹੇਤਿ. ਤਤਿਯਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਰੂਪੇਨ ਪਿਹੇਤਿ, ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਿਹੇਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਸ੍ਸ ਕੁਜ੍ਝ ਮਹਾਵੀਰ [ਜਾ. ੧.੪.੪੯], ਮਾ ਮੇ ਕੁਜ੍ਝ ਰਥੇਸਭ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੬੯੬ (ਕੁਜ੍ਝਿ)], ਯਦਿਹਂ ਤਸ੍ਸ ਕੁਪ੍ਪੇਯ੍ਯਂ, ਮਾਤੁ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਪਿਤੁ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਯੋ ਅਪ੍ਪਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਨਰਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਤਿ [ਧ. ਪ. ੧੨੫; ਸੁ. ਨਿ. ੬੬੭; ਜਾ. ੧.੫.੯੪], ਦੁਹਯਤਿ ਦਿਸਾਨਂ ਮੇਘੋ, ਪੂਰੇਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤਿ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਕਾਲੇ ਵਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਹਿ ਵਿਨਾਸੇਤਿ ਨਾਮ, ਯੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੯], ਅਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤੁਵਂ ਦੁਬ੍ਭਿ [ਜਾ. ੧.੧੬.੨੯੫], ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਬ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮਣਾਨਂ, ਉਸ੍ਸੂਯਨ੍ਤਿ ਦੁਜ੍ਜਨਾ ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਂ, ਪਤਿਵਿਸ੍ਸਕਾਨਂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਸਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੬ (ਉਜ੍ਝਾਪੇਸਿ)], ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਸ੍ਸ ਉਜ੍ਝਾਯਿਤ੍ਥ [ਉਦਾ. ੨੬ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਮਹਾਰਾਜਾਨਂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਵਿਰਵਿਤਬ੍ਬਂ ਵਿਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਕ੍ਯਾਹਂ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਅਪਰਜ੍ਝਾਮਿ [ਪਾਰਾ. ੩੮੩] ਅਯ੍ਯੇ ਵਾ, ਰਞ੍ਞੋ ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਵਾ, ਆਰਾਧੋ ਮੇ ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ.

ਪਤਿ, ਆਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸੁ-ਧਾਤੁਸ੍ਸ ਅਨੁ, ਪਤਿਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਚ ਗੀ-ਧਾਤੁਸ੍ਸ ਯੋਗੇ ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀ. ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੋ’’ਤਿ, ‘‘ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗਵਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ [ਅ. ਨਿ. ੧.੧]. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਬ੍ਬਵਾਕ੍ਯੇ ਆਮਨ੍ਤਨਕ੍ਰਿਯਾਯ ਕਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ, ਸੋ ਪਰਵਾਕ੍ਯੇ ਪਚ੍ਚਾਸੁਯੋਗੇ ਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ‘ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁ’ਨ੍ਤਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ ਪਟਿਵਚਨਂ ਅਦਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਿਕ੍ਖੂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਪਿਲਿਨ੍ਦਵਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਰਾਮਿਕਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ [ਮਹਾਵ. ੨੭੦], ਅਮਚ੍ਚੋ ਰਞ੍ਞੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍ਵਾ [ਮਹਾਵ. ੨੭੦], ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਾਵੇਤਿ ¶ , ਜਨੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਗਿਣਾਤਿ ਪਟਿਗਿਣਾਤਿ, ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਆਰੋਚਨਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਆਰੋਚਯਾਮਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ [ਮ. ਨਿ. ੧.੪੧੬], ਪਟਿਵੇਦਯਾਮਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ [ਮ. ਨਿ. ੧.੪੧੬], ਆਮਨ੍ਤਯਾਮਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੮ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਧਮ੍ਮਂ ਵੋ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ [ਮ. ਨਿ. ੩.੧੦੫], ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਯਥਾ ਨੋ ਭਗਵਾ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਤੇ ਪਵਕ੍ਖਾਮਿ, ਅਹਂ ਤੇ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਂ ਤੇ ਕਿਤ੍ਤਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਵੋਚ.

੩੧੦. ਤਦਤ੍ਥੇ [ਕ. ੨੭੭; ਰੂ. ੩੦੩; ਨੀ. ੫੫੪].

ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕ੍ਰਿਯਾਯ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਤਦਤ੍ਥੋ, ਤਦਤ੍ਥੇ ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਹੋਤਿ.

੩੧੧. ਸਸ੍ਸਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਾ [ਕ. ੧੦੯; ਰੂ. ੩੦੪; ਨੀ. ੨੭੯-੮੦].

ਅਕਾਰਨ੍ਤਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥੀਭੂਤਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸ ਆਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਵਿਨਯੋ ਸਂਵਰਤ੍ਥਾਯ, ਸਂਵਰੋ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਯ, ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਪਾਮੁਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ, ਪਾਮੁਜ੍ਜਂ ਪੀਤਤ੍ਥਾਯ, ਪੀਤਿ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਥਾਯ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਸੁਖਤ੍ਥਾਯ, ਸੁਖਂ ਸਮਾਧਤ੍ਥਾਯ, ਸਮਾਧਿ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਤ੍ਥਾਯ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਵਿਰਾਗਤ੍ਥਾਯ, ਵਿਰਾਗੋ ਵਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ [ਪਰਿ. ੩੬੬], ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ [ਮ. ਨਿ. ੧.੫੦], ਅਲਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯ [ਪਾਰਾ. ੩੮], ਅਲਂ ਸਮ੍ਮੋਹਾਯ, ਪਾਕਾਯ ਵਜਤਿ, ਯੁਦ੍ਧਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾਵਿਸਿਂ [ਪਾਚਿ. ੯੦੨].

ਤੁਮਤ੍ਥੋਪਿ ¶ ਤਦਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ, ਅਲਂ ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਖਾਪੇਤੁਂ, ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਖਾਯ ਚ [ਜਾ. ੨.੧੭.੧੩]. ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਲਂ ਫਾਸੁਵਿਹਾਰਾਯ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ [ਮਹਾਵ. ੧੩].

ਅਲਮਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਅਲਂ ਮਲ੍ਲੋ ਮਲ੍ਲਸ੍ਸ, ਅਰਹਤਿ ਮਲ੍ਲੋ ਮਲ੍ਲਸ੍ਸ, ਅਲਂ ਤੇ ਇਧ ਵਾਸੇਨ [ਪਾਰਾ. ੪੩੬], ਅਲਂ ਤੇ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁਵਣ੍ਣੇਨ, ਕਿਂ ਮੇ ਏਕੇਨ ਤਿਣ੍ਣੇਨ [ਬੁ. ਵਂ. ੨.੫੬], ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧ, ਕਿਂ ਤੇ ਅਜਿਨਸਾਟਿਯਾ [ਧ. ਪ. ੩੯੪].

ਮਞ੍ਞਨਾਪਯੋਗੇ ਅਨਾਦਰੇ ਅਪਾਣਿਸ੍ਮਿਮੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥੀ, ਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਤੁਵਂ ਮਞ੍ਞੇ, ਕਲਿਙ੍ਗਰਸ੍ਸ [ਕਲ਼ਿਙ੍ਗਰਸ੍ਸ, ਕਲ਼ਙ੍ਗਰਸ੍ਸ (ਕ.)] ਤੁਵਂ ਮਞ੍ਞੇ, ਜੀਵਿਤਂ ਤਿਣਾਯਪਿ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ.

ਅਨਾਦਰੇਤਿ ਕਿਂ? ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਤਂ ਮਞ੍ਞੇ.

ਅਪਾਣਿਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਗਦ੍ਰਭਂ ਤੁਵਂ ਮਞ੍ਞੇ.

ਗਤ੍ਯਤ੍ਥਾਨਂ ਨਯਨਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਧਾਤੂਨਂ ਕਮ੍ਮਨਿ ਚਤੁਤ੍ਥੀ, ਅਪ੍ਪੋ ਸਗ੍ਗਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ [ਧ. ਪ. ੧੭੪], ਯੋ ਮਂ ਦਕਾਯ ਨੇਤਿ [ਜਾ. ੧.੬.੯੭], ਨਿਰਯਾਯੁਪਕਡ੍ਢਤਿ [ਧ. ਪ. ੩੧੧], ਮੂਲਾਯ ਪਟਿਕਸ੍ਸੇਯ੍ਯ [ਚੂਲ਼ਵ. ੧੧੧].

ਆਸੀਸਨਕ੍ਰਿਯਾਯੋਗੇ –

ਆਯੁ ਭਵਤੋ ਹੋਤੁ, ਭਦ੍ਦਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਭਦ੍ਦਮਤ੍ਥੁ ਤੇ [ਜਾ. ੧.੮.੧੫; ਜਾ. ੨.੧੭.੧], ਕੁਸਲਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਅਨਾਮਯਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਸੁਖਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਅਤ੍ਥਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਹਿਤਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਤੇ ਹੋਤੁ, ਸੋਤ੍ਥਿ ਤੇ ਹੋਤੁ ਸੋਤ੍ਥਿ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੨.੩੫੧], ਮਙ੍ਗਲਂ ਤੇ ਹੋਤੁ.

ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋਗੇ ¶ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ [ਛਟ੍ਠੀ], ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰੂਪਿਯਛਡ੍ਡਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿ [ਪਾਰਾ. ੫੯੦], ਪਤ੍ਤਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿਇਚ੍ਚਾਦਿ [ਪਾਰਾ. ੬੧੪].

ਆਵਿਕਰਣਾਦਿਯੋਗੇ –

ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚਸ੍ਸ ਆਵਿ ਕਰੋਮਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਕ੍ਕੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਹਿਣੇਯ੍ਯ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦੂਤਂ ਪਾਹੇਸਿ, ਕਪ੍ਪਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਯੋਗੋ, ਵਟ੍ਟਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਯੋਗੋ, ਪਤ੍ਥੋਦਨੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਪਹੋਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤੋ, ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੫੮; ਜਾ. ੨.੧੯.੨੪], ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਤੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੨੭], ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਫਾਸੁ ਹੋਤਿ, ਆਵਿਕਤਾ ਹਿਸ੍ਸ ਫਾਸੁ [ਮਹਾਵ. ੧੩੪], ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਂ, ਮਣਿਨਾ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ [ਪਾਰਾ. ੩੪੪], ਨ ਮਮਤ੍ਥੋ ਬੁਦ੍ਧੇਨ [ਪਾਰਾ. ੫੨], ਨਮਤ੍ਥੁ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਮਤ੍ਥੁ ਬੋਧਿਯਾ [ਜਾ. ੧.੨.੧੭], ਵਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਚ ਨਮਤ੍ਥੁ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੭੭], ਨਮੋ ਕਰੋਹਿ ਨਾਗਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੯], ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞ, ਨਮੋ ਤੇ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੨.੧੨੯]. ਸੋਤ੍ਥਿ ਪਜਾਨਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੭੪], ਸੁਵਤ੍ਥਿ ਪਜਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਚਤੁਤ੍ਥੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਪਞ੍ਚਮੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਞ੍ਚਮੀ?

੩੧੨. ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਾਵਧਿਸ੍ਮਿਂ [ਕ. ੨੯੫; ਰੂ. ੩੦੭; ਨੀ. ੬੦੭; ਚਂ. ੨.੧.੮੧; ਪਾ. ੨.੩.੨੮; ੧.੪.੨੪].

ਅਵਧਿਯਤਿ ਵਵਤ੍ਥਿਯਤਿ ਪਦਤ੍ਥੋ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਅਵਧਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਮੀ ਹੋਤਿ, ਅਵਧੀਤਿ ਚ ਅਪਾਦਾਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਆਦਦਾਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਪਾਦਾਨਂ. ਤਂ ਤਿਵਿਧਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਵਿਸਯਂ, ਉਪ੍ਪਾਟਵਿਸਯਂ, ਅਨੁਮੇਯ੍ਯਵਿਸਯਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਪਾਦਾਨਵਿਸਯਭੂਤੋ ਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸੇਸੋ ਸਰੂਪਤੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਵਿਸਯਂ. ਯਥਾ? ਗਾਮਾ ਅਪੇਨ੍ਤਿ ਮੁਨਯੋ, ਨਗਰਾ ਨਿਗ੍ਗਤੋ ਰਾਜਾ.

ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੋ ਪਾਠਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਟਵਿਸਯਂ. ਯਥਾ? ਵਲਾਹਕਾ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ ਵਿਜ੍ਜੁ, ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ [ਮਹਾਵ. ੩੦]. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਪਦਂ ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਜ੍ਝਾਹਰਿਤੁਞ੍ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਥ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨੁਮਾਨਵਸੇਨ ਸੋ ਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਨੁਮੇਯ੍ਯਵਿਸਯਂ. ਯਥਾ? ਮਾਥੁਰਾ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੇਹਿ ਅਭਿਰੂਪਤਰਾ, ਸੀਲਮੇਵ ਸੁਤਾ ਸੇਯ੍ਯੋ [ਜਾ. ੧.੫.੬੫], ਮਯਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਸੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਇਚ੍ਚਾਦਿ [ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭]. ਕ੍ਰਿਯਂ ਵਿਨਾ ਕਾਰਕਂ ਨਾਮ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿਕਤ੍ਵਾ ਉਕ੍ਕਂਸਨਕ੍ਰਿਯਾ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਮੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਕ੍ਰਿਯਾਪਦਰਹਿਤੇਸੁ ਦੂਰਯੋਗਾਦੀਸੁਪਿ ਅਵਿਨਾਭਾਵਿਕ੍ਰਿਯਾਨੁਮਾਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਪੁਨ ਚਲਾ’ਚਲਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਂ.

ਚਲਂ ਯਥਾ? ਪੁਰਿਸੋ ਧਾਵਤਾ ਅਸ੍ਸਾ ਪਤਤਿ, ਦ੍ਵੇ ਮੇਣ੍ਡਾ ਯੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਤੋ ਅਪਸਕ੍ਕਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਦਿ ਚਲਂ ਸਿਯਾ, ਕਥਂ ਅਵਧਿ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯ. ਅਚ੍ਚੁਤਿਲਕ੍ਖਣੋ ਹਿ ਅਵਧੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ-ਦ੍ਵੇ ਮੇਣ੍ਡਾ ਸਕਸਕਕ੍ਰਿਯਾਯ ਚਲਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੀਤਰਕ੍ਰਿਯਾਯ ਅਵਧੀ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਧਿਲਕ੍ਖਣਵਿਰੋਧੋਤਿ.

ਅਚਲਂ ਯਥਾ? ਗਾਮਾ ਅਪੇਨ੍ਤਿ ਮੁਨਯੋ, ਨਗਰਾ ਨਿਗ੍ਗਤੋ ਰਾਜਾ.

ਪੁਨ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਪੁਬ੍ਬਕਂ, ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗਪੁਬ੍ਬਕਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ ਹੋਤਿ, ਗਾਮਾ ਅਪੇਨ੍ਤਿ ਮੁਨਯੋ, ਚੋਰਾ ਭਯਂ ਜਾਯਤੇ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਕਿਂਵ ¶ ਦੂਰੋ ਇਤੋ ਗਾਮੋ, ਇਤੋ ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਸਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੭੯]. ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪੇ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪] ਆਦੀਸੁ ਵਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਨ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਤੋ ਭਾਯਤਿ, ਨ ਚ ਪੁਤ੍ਤੋ ਮਾਤਿਤੋ ਭਾਯਤਿ, ਭਯਾ ਭੀਤੋ ਨ ਭਾਸਸੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੧.੧੩੮] ਪਾਲ਼ਿ. ਅਤ੍ਥਿ ਤੇ ਇਤੋ ਭਯਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੩੫੦], ਨਤ੍ਥਿ ਤੇ ਇਤੋ ਭਯਂ, ਯਤੋ ਖੇਮਂ ਤਤੋ ਭਯਂ [ਜਾ. ੧.੯.੫੮], ਚੋਰਾ ਭਾਯਤਿ, ਚੋਰਾ ਭੀਤੋ. ਛਟ੍ਠੀ ਚ, ਚੋਰਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ, ਚੋਰਸ੍ਸ ਭੀਤੋ. ਦੁਤਿਯਾ ਚ, ‘‘ਕਥਂ ਪਰਲੋਕਂ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਪਰਲੋਕਂ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯ, ਭਾਯਸਿ ਮਂ ਸਮਣ [ਸੁ. ਨਿ. ਸੂਚਿਲੋਮਸੁਤ੍ਤ], ਨਾਹਂ ਤਂ ਭਾਯਾਮਿ [ਸੁ. ਨਿ. ਸੂਚਿਲੋਮਸੁਤ੍ਤ], ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਂ ਨ ਭਾਯਤਿ, ਨਾਹਂ ਭਾਯਾਮਿ ਭੋਗਿਨਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੮੩੫], ਨ ਮਂ ਮਿਗਾ ਉਤ੍ਤਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੦੭] ਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਭੋਗਿਨ’ਨ੍ਤਿ ਨਾਗਂ, ਚੋਰਾ ਤਸਤਿ ਉਤ੍ਤਸਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਵਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ [ਧ. ਪ. ੧੨੯], ਪਾਪਤੋ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਹਰਾਯਤਿ ਪਾਪੇਨ ਵਾ.

ਯਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਪ੍ਪਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਕ੍ਖਾਤਰਿ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਾ ਅਧੀਤੇ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ. ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨੋ [ਥੇਰਗਾ. ੧੦੨੭].

ਯਤੋ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਛਟ੍ਠੀ ਚ, ਇਤੋ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਵਾ ਵਾ, ਯਮ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ [ਧ. ਪ. ੩੯੨].

ਯਤੋ ਲਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਭਤਿ, ਗਣਤੋ ਲਭਤਿ.

ਯਤੋ ਪਰਾਜਯਤਿ, ਯਤੋ ਪਭਵਤਿ, ਯਤੋ ਜਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਮਾ ਪਰਾਜਯਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਪਰਾਜਿਯੋਗੇ ਅਪਾਦਾਨਂ ਪਾਠਸੇਸਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ¶ ਪਨ ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਦੇਵਾ ਜਿਨਿਂਸੁ, ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਿਨਿਂਸੁ. ਏਤ੍ਥ ਦੇਵੇਹਿ ਪਰਾਜਿਨਿਂਸੂਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ. ‘‘ਮਯਂ ਜਿਤਾਮ੍ਹਾ ਅਮ੍ਬਕਾਯ. ਹਿਮਵਨ੍ਤਾ ਪਭਵਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਨਦਿਯੋ [ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੮.੧੯], ਅਯਂ ਭਾਗੀਰਥੀ ਗਙ੍ਗਾ, ਹਿਮਵਨ੍ਤਾ ਪਭਾਵਿਤਾ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੨੫੫], ਚੋਰਾ ਭਯਂ ਜਾਯਤੇ, ਕਾਮਤੋ ਜਾਯਤੇ ਭਯਂ [ਧ. ਪ. ੨੧੫], ਜਾਤਂ ਸਰਣਤੋ ਭਯਂ [ਜਾ. ੧.੧.੩੬; ੧.੨.੧੩; ੧.੯.੫੬, ੫੭, ੫੯], ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਭਯਂ ਵਾ ਵੇਰਂ ਵਾ ਉਪਦ੍ਦਵੋ ਵਾ ਉਪਸਗ੍ਗੋ ਵਾ ਜਾਯਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਬਾਲਤੋ ਜਾਯਤਿ, ਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਤੋ, ਕਾਮਤੋ ਜਾਯਤੀ ਸੋਕੋ [ਧ. ਪ. ੨੧੪], ਉਭਤੋ ਸੁਜਾਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੧੧], ਉਰਸ੍ਮਾ ਜਾਤੋ, ਉਰੇ ਜਾਤੋ ਵਾ, ਚੀਵਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਸਙ੍ਘਤੋ ਵਾ ਗਣਤੋ ਵਾ ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਵਾ [ਪਾਰਾ. ੫੦੦ (ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ)].

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਨਂ ਯੋਗੇ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ, ਤਤੋ ਪਰਂ [ਮਹਾਵ. ੩੪੬], ਤਤੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ [ਪਾਰਾ. ੧੯੫].

ਉਪਸਗ੍ਗਾਨਂ ਯੋਗੇ ਪਨ –

੩੧੩. ਅਪਪਰੀਹਿ ਵਜ੍ਜਨੇ [ਕ. ੨੭੨; ਰੂ. ੩੦੯; ਨੀ. ੫੫੮, ੫੬੮; ਚਂ. ੨.੧.੮੨; ਪਾ. ੧.੪.੮੮; ੨.੩.੧੦].

ਵਜ੍ਜਨੇ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਅਪ, ਪਰੀਹਿ ਯੋਗੇ ਪਞ੍ਚਮੀ ਹੋਤਿ.

ਅਪਪਬ੍ਬਤਾ ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ, ਪਰਿਪਬ੍ਬਤਾ ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ, ਅਪਸਾਲਾਯ ਆਯਨ੍ਤਿ ਵਾਣਿਜਾ, ਪਰਿਸਾਲਾਯ ਆਯਨ੍ਤਿ ਵਾਣਿਜਾ, ਪਬ੍ਬਤਂ ਸਾਲਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਚ੍ਚਾਯਨੇ ਪਨ ‘‘ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤਾ ਦੇਵੋ ਵਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ [ਪੋਰਾਣਪਾਠੋ], ਪਰਿਪਬ੍ਬਤਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਉਪਰਿਯੋਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਮੀਯੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ – ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤੇ [ਮ. ਨਿ. ੩.੨੧੬; ਜਾ. ੧.੮.੧੬], ਉਪਰਿਪਾਸਾਦੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪੦੮], ਉਪਰਿਵੇਹਾਸੇ, ਉਪਰਿਵੇਹਾਸਕੁਟਿਯਾ’’ਤਿ, [ਪਾਚਿ. ੧੩੦] ਤਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੧੪. ਪਟਿਨਿਧਿਪਟਿਦਾਨੇਸੁ ਪਤਿਨਾ [ਕ. ੨੭੨; ਰੂ. ੩੦੯; ਨੀ. ੫੫੮, ੫੬੮; ਚਂ. ੨.੧.੮੩; ਪਾ. ੨.੩.੧੧; ੧.੪.੯.੨].

ਪਟਿਨਿਧਿ ¶ ਨਾਮ ਪਟਿਬਿਮ੍ਬਟ੍ਠਪਨਂ, ਪਟਿਦਾਨਂ ਨਾਮ ਪਟਿਭਣ੍ਡਦਾਨਂ ਤੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤੇਨ ਪਤਿਨਾ ਯੋਗੇ ਪਞ੍ਚਮੀ ਹੋਤਿ.

ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਮਾ ਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਤੇਲਸ੍ਮਾ ਪਤਿ ਘਤਂ ਦੇਤਿ.

੩੧੫. ਰਿਤੇ ਦੁਤਿਯਾ ਚ [ਕ. ੨੭੨; ਰੂ. ੩੦੯; ਨੀ. ੫੫੮, ੫੬੮; ਚਂ. ੨.੧.੮੪; ਪਾ. ੨.੩.੨੯].

ਰਿਤੇਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਗੇ ਪਞ੍ਚਮੀ ਹੋਤਿ ਦੁਤਿਯਾ ਚ.

ਰਿਤੇ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਰਿਤੇ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ.

੩੧੬. ਵਿਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰੇਹਿ ਤਤਿਯਾ ਚ [ਕ. ੨੭੨; ਰੂ. ੩੦੯; ਨੀ. ੫੫੮, ੫੬੮; ਚਂ. ੨.੧.੮੫; ਪਾ. ੨.੩.੩੨; ‘ਵਿਨਾਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਤਿਯਾਚ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਵਜ੍ਜਨੇ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਨਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਸਦ੍ਦੇਹਿ ਯੋਗੇ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਦੁਤਿਯਾ, ਤਤਿਯਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਵਿਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਵਿਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਵਿਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਨ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਨ.

੩੧੭. ਪੁਥੁਨਾਨਾਹਿ ਚ [ਕ. ੨੭੨; ਰੂ. ੩੦੯; ਨੀ. ੫੫੮, ੫੬੮; ਚਂ. ੨.੧.੮੬; ਪਾ. ੨.੩.੩੨; ‘ਪੁਥਨਾਨਾਹਿ ਚ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਵਜ੍ਜਨੇ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਥੁ, ਨਾਨਾਸਦ੍ਦੇਹਿ ਚ ਯੋਗੇ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਤਤਿਯਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਪੁਥਗੇਵ ਜਨਸ੍ਮਾ, ਪੁਥਗੇਵ ਜਨੇਨ, ਨਾਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਨਾਨਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਨ, ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾਵੋ ਵਿਨਾਭਾਵੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੩; ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੭]. ‘‘ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਨਾਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਨਾਨਾਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥੋ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਜ੍ਜਨਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਵਿਯੋਗਤ੍ਥੋ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ.

ਮਰਿਯਾਦਾ’ਭਿਵਿਧੀਸੁ ¶ ਪਵਤ੍ਤੇਹਿ ਆਸਦ੍ਦ, ਯਾਵਸਦ੍ਦੇਹਿ ਯੋਗੇਪਿ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਦੁਤਿਯਾ ਚ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਅਵਧਿਨੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੀ ਕ੍ਰਿਯਾ, ਤਂ ਬਹਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੋ ਮਰਿਯਾਦੋ. ਯਥਾ? ਆਪਬ੍ਬਤਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਆਪਬ੍ਬਤਂ ਵਾ, ਯਾਵਪਬ੍ਬਤਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਯਾਵਪਬ੍ਬਤਂ ਵਾ.

ਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੀ ਕ੍ਰਿਯਾ, ਤਂ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਵਾ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਸੋ ਅਭਿਵਿਧਿ. ਯਥਾ? ਆਭਵਗ੍ਗਾ ਭਗਵਤੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ ਆਭਵਗ੍ਗਂ ਵਾ, ਭਵਤੋ ਆਭਵਗ੍ਗਂ ਧਮ੍ਮਤੋ ਆਗੋਤ੍ਰਭੁਂ ਸਵਨ੍ਤੀਤਿ ਆਸਵਾ, ਯਾਵਭਵਗ੍ਗਾ ਯਾਵਭਵਗ੍ਗਂ ਵਾ, ਤਾਵਦੇਵ ਯਾਵਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤੋ.

ਆਰਬ੍ਭੇ, ਸਹਤ੍ਥੇ ਚ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਯਤੋਹਂ ਭਗਿਨਿ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤੋ [ਮ. ਨਿ. ੨.੩੫੧], ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਤੋ ਸਰਾਮਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਯਤੋ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਵਿਞ੍ਞੁਤਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੦੭]. ਯਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਯਤੋ ਪਭੁਤਿ.

ਸਹਤ੍ਥੇ –

ਸਹ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਟਿਲਾਭਾ, ਸਹ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੦], ਸਹ ਦਸ੍ਸਨੁਪ੍ਪਾਦਾ.

‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾ ਵਾ ਤਥਾਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੦], ਏਤ੍ਥ ਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਪਞ੍ਚਮੀ.

‘‘ਸਹਤ੍ਥਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸਹਤ੍ਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਰਣੇ.

‘‘ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੦], ਤਦਗ੍ਗੇ ਖੋ ਵਾਸੇਟ੍ਠ’’ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੧੩੦], ਆਰਬ੍ਭੇ ਸਤ੍ਤਮੀ.

‘‘ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਂ ¶ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੩], ਯਤੋਨਿਦਾਨਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੨੭੫], ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੮] ਵਾਕ੍ਯੇ ਇਚ੍ਛਿਤੇ ਸਤਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਸਮਾਸੇ ਇਚ੍ਛਿਤੇ ਸਤਿ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਮੀ.

ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਾਰਕਾਨਂ ਕ੍ਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝੇ ਪਵਤ੍ਤਕਾਲਦ੍ਧਾਨਵਾਚੀਹਿ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਪਕ੍ਖਸ੍ਮਾ ਮਿਗਂ ਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਕੋਸਾ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਵਿਜ੍ਝਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਲੁਦ੍ਦਕੋ ਸਕਿਂ ਮਿਗਂ ਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮ੍ਹਿ ਨ ਵਿਜ੍ਝਿ, ਪਕ੍ਖੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇ ਪੁਨ ਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਪਕ੍ਖਸਦ੍ਦੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਿਜ੍ਝਨਵਾਰਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਕਾਲਵਾਚੀ ਹੋਤਿ, ਦ੍ਵੇਪਿ ਵਿਜ੍ਝਨਕ੍ਰਿਯਾ ਕਾਰਕੇਹਿ ਸਹੇਵ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਰਕਾਨਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭੁਤ੍ਵਾ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਦ੍ਵਿਹੇ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਦ੍ਵਿਹਾ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਤ੍ਰਟ੍ਠੋ’ਯਮਿਸ੍ਸਾਸੋ ਕੋਸੇ ਲਕ੍ਖਂ ਵਿਜ੍ਝਤਿ, ਕੋਸਾ ਲਕ੍ਖਂ ਵਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ [ਮੋਗ. ੭੯] ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਮੀਵਸੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਾਕ੍ਯਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾ ਕਰੋਤਿ [ਪਾਰਾ. ੫੬੪], ਅਤਿਰੇਕਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ [ਪਾਰਾ. ੫੬੪], ‘‘ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ.

ਰਕ੍ਖਨਤ੍ਥਾਨਂ ਯੋਗੇ –

ਯਞ੍ਚ ਵਤ੍ਥੁਂ ਗੁਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛਿਯਤੇ, ਯਤੋ ਚ ਗੁਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛਿਯਤੇ, ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਯਵੇਹਿ ਗਾਵੋ ਰਕ੍ਖਤਿ ਵਾਰੇਤਿ, ਤਣ੍ਡੁਲਾ ਕਾਕੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਵਾਰੇਤਿ, ਤਂ ਮਂ ਪੁਞ੍ਞਾ ਨਿਵਾਰੇਸਿ, ਪਾਪਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਵਾਰਯੇ [ਧ. ਪ. ੧੧੬], ਨ ਨਂ ਜਾਤਿ ਨਿਵਾਰੇਤਿ, ਦੁਗ੍ਗਤ੍ਯਾ ਗਰਹਾਯ ਵਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੪੧ (ਨ ਨੇ)]. ਰਾਜਤੋ ਵਾ ਚੋਰਤੋ ਵਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ.

ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਯਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਇਚ੍ਛਿਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ ਸਿਸ੍ਸੋ, ਨਿਲੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਯਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਇਚ੍ਛਿਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਛਟ੍ਠੀ ਏਵ- ‘‘ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ¶ ਗੋਤਮਸ੍ਸ, ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਨ ਸਕ੍ਖਿ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ, ‘ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਿਤੇ ਅਚਕ੍ਖੁਵਿਸਯੇ ਠਾਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਨਿਲੀਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਮੀ ਏਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ ਲੋਕੇ ਚਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਸ੍ਸਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੨੪ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਜੇਤਵਨੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤ੍ਵਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤ੍ਵਾ, ਮਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤ੍ਵਾ, ਤਤ੍ਥੇਵਨ੍ਤਰਧਾਯੀ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ‘‘ਭਗਵਤੋ ਪੁਰਤੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਪਿ ਤੋਸਦ੍ਦੋ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਤ੍ਥੇ ਏਵ. ‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਨਿਮਿਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ. ‘ਧਜਤਵਨੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਜੇਤਵਨੇ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਚਕ੍ਖੁਵਿਸਯਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਸਾਸਨਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਨ ਛਟ੍ਠੀ, ਸਤ੍ਤਮਿਯੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਦੂਰਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਕਿਂਵ ਦੂਰੋ ਇਤੋ ਗਾਮੋ, ਕਚ੍ਚਿ ਆਰਾ ਪਮਾਦਮ੍ਹਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੫੬], ਅਥੋ ਆਰਾ ਪਮਾਦਮ੍ਹਾ [ਸੁ. ਨਿ. ੧੫੭], ਗਾਮਤੋ ਅਵਿਦੂਰੇ, ਆਰਕਾ ਤੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਇਮਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾ, ਆਰਕਾ ਤੇਹਿ ਭਗਵਾ, ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਾਤਿ ਅਰਹਂ, ਆਰਾ ਸੋ ਆਸਵਕ੍ਖਯਾ [ਧ. ਪ. ੨੫੩]. ਦੁਤਿਯਾ ਚ ਤਤਿਯਾ ਚ ਛਟ੍ਠੀ ਚ, ਆਰਕਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇਨ ਵਾ, ਆਰਕਾ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨਂ [ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਟੀ. ੧.੧੩੦].

ਦੂਰਤ੍ਥੇ –

ਦੂਰਤੋਵ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋਵ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੦੯], ਕਿਨ੍ਨੁ ਤਿਟ੍ਠਥ ਆਰਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਟ੍ਠਾਮ ਆਰਕਾ. ਦੁਤਿਯਾ ਚ ਤਤਿਯਾ ਚ, ਦੂਰਂ ਗਾਮਂ ਆਗਤੋ, ਦੂਰੇਨ ਗਾਮੇਨ ਆਗਤੋ ¶ , ਦੂਰਾ ਗਾਮਾ ਆਗਤੋ ਇਚ੍ਚੇਵਤ੍ਥੋ, ਦੂਰਂ ਗਾਮੇਨ ਵਾ.

ਅਨ੍ਤਿਕਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਅਨ੍ਤਿਕਂ ਗਾਮਾ, ਆਸਨ੍ਨਂ ਗਾਮਾ, ਸਮੀਪਂ ਗਾਮਾ. ਦੁਤਿਯਾ ਚ ਤਤਿਯਾ ਚ ਛਟ੍ਠੀ ਚ, ਅਨ੍ਤਿਕਂ ਗਾਮਂ, ਅਨ੍ਤਿਕਂ ਗਾਮੇਨ, ਅਨ੍ਤਿਕਂ ਗਾਮਸ੍ਸ.

ਕਾਲਦ੍ਧਾਨਂ ਪਰਿਮਾਣਵਚਨੇ –

ਇਤੋ ਮਥੁਰਾਯ ਚਤੂਸੁ ਯੋਜਨੇਸੁ ਸਙ੍ਕਸ੍ਸਂ, ਰਾਜਗਹਤੋ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨੇ ਸਾਵਤ੍ਥਿ, ਇਤੋ ਏਕਨਵੁਤਿਕਪ੍ਪੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪], ਇਤੋ ਏਕਤਿਂਸੇ ਕਪ੍ਪੇ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪], ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਵਸੇ, ਇਤੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੬੮; ਉਦਾ. ੫੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਮਾਣਤ੍ਥੇ –

ਆਯਾਮਤੋ ਚ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਚ ਯੋਜਨਂ, ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਨਵਯੋਜਨਸਤਪਰਿਮਾਣੋ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੋ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵਾ, ਦੀਘਸੋ ਨਵਵਿਦਤ੍ਥਿਯੋ [ਪਾਚਿ. ੫੪੮], ਯੋਜਨਂ ਆਯਾਮੇਨ ਯੋਜਨਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਯੋਜਨਂ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਸਾਸਪਰਾਸਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੨੯] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤ੍ਵਾਲੋਪੇਪਿ ਪਞ੍ਚਮੀ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤ੍ਵਾਲੋਪੋ ਨਾਮ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਾਕ੍ਯੇ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਸ੍ਸ ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਪਦਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਾਕ੍ਯੇ ਨਤ੍ਥਿ ਭਾਵੋ, ਯਞ੍ਚ ਪਦਂ ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਪਦੇ ਸਤਿ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਹੋਤਿ ਅਧਿਕਰਣਂ ਵਾ. ਤਂ ਤ੍ਵਾਨ੍ਤਪਦੇ ਅਸਤਿ ਪਦਨ੍ਤਰੇ ਅਵਧਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਪਾਸਾਦਾ ਵਾ ਪਾਸਾਦਂ ਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੨], ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਵਾ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਂ ਏਕਂ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੂਹਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਂ ਪਾਸਾਦਂ ਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵਾ ਪਠਮਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਾਸਾਦੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਂ ਪਾਸਾਦਂ ਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਵਾ ਏਵਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਾਕ੍ਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਅਨ੍ਧਕਾਰਾ ਵਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਤਮਾ ਵਾ ¶ ਤਮਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੨] ਪਾਲ਼ਿ. ਤਥਾ ਰਟ੍ਠਾ ਰਟ੍ਠਂ ਵਿਚਰਤਿ, ਗਾਮਾ ਗਾਮਂ ਵਿਚਰਤਿ, ਵਨਾ ਵਨਂ ਵਿਚਰਤਿ, ਵਿਹਾਰਤੋ ਵਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਰਿਵੇਣਤੋ ਪਰਿਵੇਣਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਵਤੋ ਭਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਲਤੋ ਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਥਾ ਵਿਨਯਾ ਵਿਨਯਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਵਿਨਯਾ ਵਿਨਯਂ ਕਥੇਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤਿ. ਏਤ੍ਥਪਿ ਪਠਮਂ ਏਕਂ ਵਿਨਯਵਚਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਿਨਯਵਚਨੇ ਠਤ੍ਵਾ ਵਾ ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਨਯਵਚਨਂ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਵਾਕ੍ਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਪਾਸਾਦਾ ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਆਸਨੇ ਪਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਆਸਨਾ ਪੇਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਦਿਸਤ੍ਥਯੋਗੇ ਦਿਸਤ੍ਥੇ ਚ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਇਤੋ ਸਾ ਪੁਰਿਮਾ ਦਿਸਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੭੮], ਇਤੋ ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਸਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੭੮], ਅਵੀਚਿਤੋ ਉਪਰਿ, ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਦਤਲਾ, ਅਧੋ ਕੇਸਮਤ੍ਥਕਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੦].

ਦਿਸਤ੍ਥੇ –

ਪੁਰਿਮਤੋ ਗਾਮਸ੍ਸ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਗਾਮਸ੍ਸ, ਉਪਰਿਤੋ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ, ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਤੋ, ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ, ਯਤੋ ਖੇਮਂ, ਤਤੋ ਭਯਂ [ਜਾ. ੧.੯.੫੮], ਯਤੋ ਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ [ਧ. ਪ. ੩੭੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪੁਬ੍ਬਾਦਿਯੋਗੇਪਿ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਪੁਬ੍ਬੇਵ ਮੇ ਸਮ੍ਬੋਧਾ [ਅ. ਨਿ. ੩.੧੦੪], ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਇਤੋ ਪਰਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਾ ਜਨਪਦਾ [ਮਹਾਵ. ੨੫੯], ਤਤੋ ਪੁਰੇ, ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ [ਪਾਰਾ. ੪੯੯] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਚ ਪਞ੍ਚਮੀ ਛਟ੍ਠੀ ਚ. ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਪਗੇਵ ਵਿਸੁਂਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕੇਨਚਿ ਅਧਿਕੇਨ ਵਾ ਹੀਨੇਨ ਵਾ ਭਾਗੇਨ ਤਦਞ੍ਞਤੋ ਪੁਥਕ੍ਕਰਣਂ, ਮਾਥੁਰਾ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੇਹਿ ਅਭਿਰੂਪਤਰਾ, ਯਤੋ ਪਣੀਤਤਰੋ ਵਾ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਰੋ ਵਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਤਦਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਵਰਂ [ਧ. ਪ. ੩੨੨], ਛਨ੍ਨਵੁਤੀਨਂ ਪਾਸਣ੍ਡਾਨਂ ਪਵਰਂ ਯਦਿਦਂ ਸੁਗਤਵਿਨਯੋ ¶ , ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ, ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭], ਜੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭], ਸੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭], ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤੋ ਹੀਨਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਤਤੋ ਅਧਿਕਂ ਵਾ ਊਨਂ ਵਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਰਮਣਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਆਰਤੀ ਵਿਰਤੀ ਪਾਪਾ [ਖੁ. ਪਾ. ੫.੮], ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣਿ [ਖੁ. ਪਾ. ੨.੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਲੋਭਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸੁਦ੍ਧੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਮੋਚਨਤ੍ਥਯੋਗੇ ਪਞ੍ਚਮੀ ਤਤਿਯਾ ਚ, ਸੋ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕੇਹਿ ਪਰਿਦੇਵੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਾਯਾਸੇਹਿ, ਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾਤਿ ਵਦਾਮਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੯], ਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨਾ [ਧ. ਪ. ੩੭], ਨ ਤੇ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਵਧਿਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ –

ਕਸ੍ਮਾ ਹੇਤੁਨਾ, ਕੇਨ ਹੇਤੁਨਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹਂ ਕੁਲੇ ਦਹਰਾ ਨ ਮਿਯ੍ਯਰੇ [ਜਾ. ੧.੧੦.੯੨ (ਮੀਯਰੇ)], ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਭਿਕ੍ਖਵੇ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੭]. ਦੁਤਿਯਾ ਤਤਿਯਾ ਛਟ੍ਠੀ ਚ, ਕਿਂਕਾਰਣਂ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬.੨੨.ਉਮਙ੍ਗਜਾਤਕਵਣ੍ਣਨਾ], ਯਤ੍ਵਾਧਿਕਰਣਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੩], ਯਤੋਨਿਦਾਨਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੨੭੫], ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੮], ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੨੦.ਮਾਤਙ੍ਗਜਾਤਕਵਣ੍ਣਨਾ], ਤਂ ਕਿਸ੍ਸਹੇਤੁ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨], ਕਿਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਿਲਮਥ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਵੇਚਨਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਵਿਵਿਚ੍ਚੇਵ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੨੬], ਵਿਵਿਤ੍ਤੋ ਪਾਪਕਾ ਧਮ੍ਮਾ.

ਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਯੋਗੇ ¶ –

੩੧੮. ਪਞ੍ਚਮੀਣੇ ਵਾ [ਕ. ੨੯੬; ਰੂ. ੩੧੪; ਨੀ. ੬੦੮; ਚਂ. ੨.੧.੬੯; ਪਾ. ੨.੩.੨੪].

ਇਣਭੂਤੇ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਮੀ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਤਸ੍ਮਾ ਬਨ੍ਧੋ ਨਰੋ ਸਤੇਨ ਵਾ.

੩੧੯. ਗੁਣੇ [ਚਂ. ੨.੧.੭੦; ਪਾ. ੨.੩.੨੫].

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤੋ ਹੇਤੁ ਗੁਣੋ ਨਾਮ, ਅਗੁਣੋਪਿ ਇਧ ਗੁਣੋਤ੍ਵੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚਮੀ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਜਲ਼ਤ੍ਤਾ ਬਨ੍ਧੋ ਨਰੋ ਜਲ਼ਤ੍ਤੇਨ ਵਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਾਲਤ੍ਤਾਯੇਵ ਬਨ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਵਾਚਾਯ ਮਰਤਿ, ਵਾਚਾਯ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਵਾਚਾਯ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਵਾਚਾਯ ਦੇਸ੍ਸੋ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਾ ਜਨਂ ਰਕ੍ਖਤਿ ਰਾਜਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਵਾ, ਸੀਲਤੋ ਨਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੪.੬] ਸੀਲੇਨ ਵਾ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਤੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪੀਲ਼ਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ [ਉਦਾ. ੨], ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ [ਉਦਾ. ੨], ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨਞ੍ਞਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਂਸਰਨ੍ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੬ (ਵਿਸਦਿਸਂ)] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਞ੍ਹਾ, ਕਥਨੇਸੁਪਿ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਕੁਤੋ ਭਵਂ, ਅਹਂ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਥੋਕਤ੍ਥੇਪਿ ਅਸਤ੍ਵਵਚਨੇ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਸਤ੍ਵਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦਬ੍ਬਂ, ਥੋਕਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਥੋਕੇਨ ਵਾ, ਮੁਚ੍ਚਨਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਨਦਿਂ ਤਰਨ੍ਤੋ ਮਨਂ ਵੁਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿ [ਮਹਾਵ. ੧੪੮] ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ. ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨ ਵਾ, ਕਿਚ੍ਛਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਵਾ, ਕਿਚ੍ਛਾ ਲਦ੍ਧੋ ਪਿਯੋ ਪੁਤ੍ਤੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੫੩], ਕਿਚ੍ਛਾ ਮੁਤ੍ਤਾ’ਮ੍ਹ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਮਾ, ਯਾਮ ਦਾਨਿ ਮਹੋਸਧ [ਜਾ. ੨.੨੨.੭੦੦].

ਅਸਤ੍ਵਵਚਨੇਤਿ ¶ ਕਿਂ? ਪਚ੍ਚਤਿ ਮੁਨਿਨੋ ਭਤ੍ਤਂ, ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਘਰੇ ਘਰੇਤਿ [ਥੇਰਗਾ. ੨੪੮ (ਕੁਲੇ ਕੁਲੇ)].

‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮੇਧਾਵੀ, ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਖਣੇ ਖਣੇ [ਧ. ਪ. ੨੩੯]’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸੇਸਨੇ ਦੁਤਿਯਾ.

ਅਕਤ੍ਤਰਿਪਿ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਵਿਪੁਲਤ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦੋ ਹੋਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੦੧]. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਅਕਤ੍ਤਰੀ’ਤਿ ਅਕਾਰਕੇ ਞਾਪਕਹੇਤੁਮ੍ਹੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਞਾਸੇ ਪਨ ‘‘ਅਕਤ੍ਤਰੀਤਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਕਤ੍ਤੁਬੁਦ੍ਧਿ ਸਞ੍ਜਾਯਤੇ, ਸੋਵ ਕਤ੍ਤਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤੇਨ ਕਤ੍ਤੁਸਦਿਸੋ ਜਨਕਹੇਤੁ ਅਕਤ੍ਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾਇਚ੍ਚਾਦਿ ਚ ਜਨਕਹੇਤੁ ਏਵਾਤਿ.

ਭਿਯ੍ਯਤ੍ਥਯੋਗੇ –

ਯੋਧ ਸੀਤਞ੍ਚ ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ, ਤਿਣਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਨ ਮਞ੍ਞਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੫੩], ਸੁਖਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੮੭], ਖਨ੍ਤ੍ਯਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੫੦], ਮਯਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਨ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਸੋਤੁਕਾਮਾਤ੍ਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਕਥਂ, ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਤ੍ਵਂ ਹੋਹਿ ਪਰਂ ਵਿਯ ਮਤ੍ਤਾਯ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਮਿ ਪਰਂ ਵਿਯ ਮਤ੍ਤਾਯ.

ਪਞ੍ਚਮੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਛਟ੍ਠੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀ?

੩੨੦. ਛਟ੍ਠੀ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ [ਕ. ੩੦੧; ਰੂ. ੩੧੫; ਨੀ. ੬੦੯; ਚਂ. ੨.੧.੯੫; ਪਾ. ੨.੩.੫੦].

ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਂ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਆਯਤ੍ਤਭਾਵੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ, ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਜੋਤੇਤਬ੍ਬੇ ਵਿਸੇਸਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿ ਛਟ੍ਠੀ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਸਞ੍ਜਾਤੋ ਅਸ੍ਸੇਦਮ੍ਭਾਵਹੇਤੁਕੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਤਂਤਂਕ੍ਰਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਇਮੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੋ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕਾਰਕਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਕ੍ਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਸਂਯੋਗਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਪਿ ਵਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਸਞ੍ਜਾਤੋ, ‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਯ’ਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਹੇਤੁਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸੇਦਮ੍ਭਾਵਹੇਤੁਕੋ ਚ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਤਿਵਿਧੋ ਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਨਾਨਾਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਸਾਮੀ’ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਿਸੇਸਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੋ ਨਾਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਸੇਸ੍ਯਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤਂਤਂਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਸੋ ਵਿਸੇਸ੍ਯਪਦਤ੍ਥਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧੋ.

ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਿਤਾਇਚ੍ਚਾਦਿ ਜਨਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਧੀਤਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਜਞ੍ਞਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਭਗਿਨੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਕੁਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੮] ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਪਹੂਤਂ ਮੇ ਧਨਂ ਸਕ੍ਕ [ਜਾ. ੧.੧੫.੭੨], ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀਵਰਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਸਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਅਮ੍ਬਵਨਸ੍ਸ ਅਵਿਦੂਰੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇਵ ਸਨ੍ਤਿਕੇ [ਧ. ਪ. ੩੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਸਮੀਪਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਰਾਸਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਮੂਹੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਸਮੂਹਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਮਨੁਸ੍ਸਸ੍ਸੇਵ ਤੇ ਸੀਸਂ [ਜਾ. ੧.੪.੮੧], ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਾਖਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਅਵਯਵਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ¶ ਭਾਜਨਂ, ਅਲਾਬੁਸ੍ਸ ਕਟਾਹਂ, ਭਟ੍ਠਧਞ੍ਞਾਨਂ ਸਤ੍ਤੁ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਵਿਕਾਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਯਵਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਰੋ, ਮੇਘਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੋ, ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਗਨ੍ਧੋ, ਫਲਾਨਂ ਰਸੋ, ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਧੂਮੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਕਾਰਿਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਜਾਤਿ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਜਰਾ, ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਭੇਦੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਅਵਤ੍ਥਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣੋ, ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯ੍ਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ [ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੪], ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ, ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਨਂ ਸਤਂ ਨਤ੍ਥਿ [ਜਾ. ੧.੧.੧੧੩], ਤਿਲਾਨਂ ਮੁਟ੍ਠਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਗੁਣਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਪਾਦਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ, ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਿਞ੍ਜਨਂ, ਧਾਤੂਨਂ ਗਮਨਂ ਠਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਕ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ.

ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਠਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਠਾਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ. ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਭੇਦੋ, ਸੋ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਾਵਾ ਕਾਰਕੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਪਾਦਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਕ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਦਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਕ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਾਵਾਤਿ ਇਦਂ ਸਾਧਕਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਿਦ੍ਧਾਯ ਪਨ ਕ੍ਰਿਯਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕ੍ਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ.

ਨਾਨਾਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਪਨ ਨਾਨਾਅਤ੍ਥੇਸੁ ਛਟ੍ਠੀ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਣੀ, ਆਵੀਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਕਮ੍ਮੇ ਨਿਚ੍ਚਂ ਛਟ੍ਠੀ, ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀ, ਚੀਵਰਸ੍ਸ ਲਾਭੀ, ਧਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀ, ਆਦੀਨਵਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਮਵਿਸਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਵੀ.

ਤੁ, ਅਕ, ਅਨ, ਣਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਯੋਗੇ ਕ੍ਵਚਿ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀ.

ਤੁਪਚ੍ਚਯੇ ਤਾਵ –

ਤਸ੍ਸ ¶ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਾਰੋ [ਮ. ਨਿ. ੨.੧੭੩], ਸਹਸਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਾਰੋ, ਅਮਤਸ੍ਸ ਦਾਤਾ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੩], ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਤਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੯, ੧੬੪], ਸਹਿਤਾਨਂ ਵਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੯, ੧੬੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਗਮ੍ਭੀਰਞ੍ਚ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ [ਅ. ਨਿ. ੭.੩੭], ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਨੋਵਸਿਤਾ [ਅ. ਨਿ. ੪.੧੦੭], ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮੀਕਥਂ ਭਾਸਿਤਾ, ਸਰਸਿ ਤ੍ਵਂ ਏਵਰੂਪਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ, ਪਰੇਸਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਨੁਮੋਦੇਤਾ, ਬੁਜ੍ਝਿਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ [ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਕਪਚ੍ਚਯੇ –

ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਵਿਪਾਕਸ੍ਸ ਚ ਵੇਦਕੋ [ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ੨.੬੮੯], ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੋ ਲੋਕਸ੍ਸ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੯] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਮਹਤਿਂ ਮਹਿਂ ਅਨੁਸਾਸਕੋ, ਜਨਂ ਅਹੇਠਕੋ, ਕਟਂ ਕਾਰਕੋ, ਪਸਵੋ ਘਾਤਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਨਪਚ੍ਚਯੇ –

ਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ ਸੁਖਂ [ਧ. ਪ. ੬੧], ਭਾਰਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ, ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਗਹਣਂ, ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਾਮਸਨਂ, ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਰਾਮਸਨਂ [ਪਾਰਾ. ੨੭੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ [ਉਦਾ. ੨੩] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਣਪਚ੍ਚਯੇ –

ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਅਰਜਕੇਨ ਵਤ੍ਥਾਨਂ ਰਾਗੋ, ਅਗੋਪਾਲਕੇਨ ਗਾਵੀਨਂ ਦੋਹੋ, ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞੇਨ ਲਾਭਾਨਂ ਲਾਭੋ, ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਗਾਹੋ, ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤ੍ਵਾਪਚ੍ਚਯੇਪਿ ¶ ਕ੍ਵਚਿ ਕਮ੍ਮਨਿ ਛਟ੍ਠੀ, ਅਲਜ੍ਜੀਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਵਚ੍ਛਾਮਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਸਾਦੋ [ਧ. ਸ. ੫੯੬-੫੯੯ (ਉਪਾਦਾਯ)] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕਤ੍ਤਰਿ ਤ, ਤਵਨ੍ਤੁ, ਤਾਵੀ, ਮਾਨ’ਨ੍ਤਾਨਂ ਯੋਗੇ ਪਨ ਕਮ੍ਮਨਿ ਦੁਤਿਯਾ ਏਵ, ਸੁਖਕਾਮੋ ਵਿਹਾਰਂ ਕਤੋ, ਗਾਮਂ ਗਤੋ, ਓਦਨਂ ਭੁਤ੍ਤਵਾ ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ, ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚਿ ਛਟ੍ਠੀਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗੁਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾਵੀ [ਧ. ਪ. ੨੫੭] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਰ, ਇਸੁ, ਚਿਨ੍ਤ, ਇਸ, ਦਯਧਾਤੂਨਂ ਕਮ੍ਮਨਿ ਛਟ੍ਠੀ ਵਾ, ਮਾਤੁਸ੍ਸ ਸਰਤਿ, ਮਾਤਰਂ ਸਰਤਿ, ਪਿਤੁਸ੍ਸ ਸਰਤਿ, ਪਿਤਰਂ ਸਰਤਿ, ਨ ਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਸਰਿਸ੍ਸਸਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੭੨੧], ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ ਸਰਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ [ਖੁ. ਪਾ. ੭.੨], ਆਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਨਸ੍ਸਰਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਨਸ੍ਸਰਤਿ [ਚੂਲ਼ਵ. ੧੫੭], ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਤਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਵਾ, ਮਾਤੁਸ੍ਸ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ਮਾਤਰਂ ਵਾ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝੇਸਤਿ ਥੇਰਂ ਵਾ, ਤੇਲਸ੍ਸ ਦਯਤਿ ਤੇਲਂ ਵਾ, ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਕਰਧਾਤੁਸ੍ਸ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਤ੍ਥਵਾਚਿਨੋ ਕਮ੍ਮੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਉਦਕਸ੍ਸ ਪਟਿਕੁਰੁਤੇ ਉਦਕਂ ਵਾ, ਕਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪਟਿਕੁਰੁਤੇ ਕਣ੍ਡਂ ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਪਚ੍ਚਯੇ ਪੂਜਨਤ੍ਥਾਦਿਧਾਤੂਨਂ ਕਤ੍ਤਰਿ ਛਟ੍ਠੀ ਵਾ, ਰਞ੍ਞੋ ਸਮ੍ਮਤੋ ਰਞ੍ਞਾ ਵਾ, ਗਾਮਸ੍ਸ ਪੂਜਿਤੋ ਗਾਮੇਨ ਵਾ, ਰਞ੍ਞੋ ਸਕ੍ਕਤੋ ਰਞ੍ਞਾ ਵਾ, ਰਞ੍ਞੋ ਅਪਚਿਤੋ ਰਞ੍ਞਾ ਵਾ, ਰਞ੍ਞੋ ਮਾਨਿਤੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦੩] ਰਞ੍ਞਾ ਵਾ, ਤਥਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ, ਅਮਤਂ ਤੇਸਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ, ਯੇਸਂ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਾ [ਅ. ਨਿ. ੧.੬੦੩], ਅਮਤਂ ਤੇਸਂ ਵਿਰਦ੍ਧਂ, ਯੇਸਂ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਵਿਰਦ੍ਧਾ [ਅ. ਨਿ. ੧.੬੦੩].

ਤਿਪਚ੍ਚਯੇਪਿ ¶ ਕ੍ਵਚਿ ਕਤ੍ਤਰਿ ਛਟ੍ਠੀ ਵਾ, ਸੋਭਣਾ ਕਚ੍ਚਾਯਨਸ੍ਸ ਪਕਤਿ ਕਚ੍ਚਾਯਨੇਨ ਵਾ, ਸੋਭਣਾ ਬੁਦ੍ਧਘੋਸਸ੍ਸ ਪਕਤਿ ਬੁਦ੍ਧਘੋਸੇਨ ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪੂਜਨਤ੍ਥਾਨਂ ਪੂਰਣਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਕਰਣੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪੂਜੇਤਿ ਪੁਪ੍ਫੇਨ ਵਾ, ਘਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜੁਹੋਤਿ ਘਤੇਨ ਵਾ, ਪਤ੍ਤਂ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ, ਪੂਰਂ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿਨੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੭], ਬਾਲੋ ਪੂਰਤਿ ਪਾਪਸ੍ਸ [ਧ. ਪ. ੧੨੧], ਧੀਰੋ ਪੂਰਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ [ਧ. ਪ. ੧੨੧] ਪੂਰਤਿ ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਵਾ ਮੁਗ੍ਗਾਨਂ ਵਾ ਮਾਸਾਨਂ ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਤਿਯਾ ਵਾ, ਖੇਮਾ ਨਾਮ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ, ਪੁਣ੍ਣਾ ਹਂਸੇਹਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ.

ਤਬ੍ਬ, ਰੁਜਾਦਿਯੋਗੇ ਪਨ ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀ ਏਵ, ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤੀਨਂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਤਬ੍ਬਂ ਵਿਕ੍ਕਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਵਿਰਵਿਤਬ੍ਬਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੩ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰੁਜ੍ਜਤਿ, ਰਜਕਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥਂ ਦਦਾਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਭਯਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਅਪਾਦਾਨੇ ਬਹੁਲਂ ਛਟ੍ਠੀ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਮਚ੍ਚੁਨੋ [ਧ. ਪ. ੧੨੯], ਭੀਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸੀਵਿਸਾਨਂ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੨੩੮], ਮਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਭਾਯਿਤ੍ਥ [ਉਦਾ. ੨੨], ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ ਨੋਪਿ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਮੁਸਾਵਾਦਸ੍ਸ ਓਤ੍ਤਪਂ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਤ੍ਥ ‘ਓਤ੍ਤਪ’ਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਨ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ [ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭] ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਚ.

ਕੁਸਲ, ਕੋਵਿਦ, ਪਸਾਦਤ੍ਥਾਨਂ ਆਧਾਰੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਕੁਸਲਾ ਨਚ੍ਚਗੀਤਸ੍ਸ [ਜਾ. ੨.੨੨.੯੪], ਕੁਸਲੋ ਤ੍ਵਂ ਰਥਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਂ [ਮ. ਨਿ. ੨.੮੭], ਅਮਚ੍ਚੇ ਤਾਤ ਜਾਨਾਹਿ, ਧੀਰੇ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦੇ [ਜਾ. ੧.੧੭.੧੩], ਨਰਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦਾ [ਜਾ. ੧.੧.੩੭], ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋਵਿਦਾ, ‘‘ਕੇਚਿ ਇਦ੍ਧੀਸੁ ਕੋਵਿਦਾ’’ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਨ੍ਤਿ ਯਕ੍ਖਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਸਨ੍ਨਾ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੭੬ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਵਾ. ਤਥਾ ¶ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣਸ੍ਸ, ਵਸੀ ਹੋਮਿ ਮਹਾਮੁਨਿ. ਝਾਨਸ੍ਸ ਵਸਿਮ੍ਹਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੨੧. ਛਟ੍ਠੀ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇਹਿ [ਰੂ. ੧੬੩ ਪਿਟ੍ਠੇ; ਨੀ. ੬੫੦; ਚਂ. ੨.੧.੭੧; ਪਾ. ੨.੩.੨੬].

ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇਹਿ ਯੋਗੇ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਛਟ੍ਠੀ ਹੋਤਿ.

ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ [ਮ. ਨਿ. ੧.੨; ਚਂ. ੨.੧.੯੬; ਪਾ. ੨.੩.੭੨], ਅਙ੍ਗਵਰਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਉਦਰਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਉਦਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ [ਪਾਰਾ. ੨੨੮] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੨੨. ਤੁਲ੍ਯਤ੍ਥੇਨ ਵਾ ਤਤਿਯਾ [ਨੀ. ੬੩੮].

ਤੁਲ੍ਯਤ੍ਥੇਨ ਯੋਗੇ ਛਟ੍ਠੀ ਹੋਤਿ ਤਤਿਯਾ ਵਾ.

ਤੁਲ੍ਯੋ ਪਿਤੁ ਪਿਤਰਾ ਵਾ, ਸਦਿਸੋ ਪਿਤੁ ਪਿਤਰਾ ਵਾ. ਇਤਿ ਨਾਨਾਤ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਕਾਰਕਾਨਂ ਕ੍ਰਿਯਾਯ ਸਹ ਸਾਧਕ, ਸਾਧ੍ਯਭਾਵੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਪੇਕ੍ਖਤਾ ਅਵਿਨਾਭਾਵਿਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਹਿ ਕ੍ਰਿਯਂ ਵਿਨਾ ਕਾਰਕਂ ਨਾਮ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਨ ਚ ਕਾਰਕਂ ਵਿਨਾ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਮ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ, ਸਾ ਪਨ ਛਟ੍ਠੀਵਿਸਯੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ.

ਛਟ੍ਠੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਸਤ੍ਤਮੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ

ਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਮੀ?

੩੨੩. ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਾਧਾਰੇ [ਕ. ੩੦੨; ਰੂ. ੩੧੩; ਨੀ. ੬੩੦; ਚਂ. ੨.੧.੮੮; ਪਾ. ੧.੩.੪੫].

ਆਧਾਰੋ, ਓਕਾਸੋ, ਅਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਆਧਾਰਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਮੀ ਹੋਤਿ. ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਕ੍ਰਿਯਂ ਭੁਸੋ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਆਧਾਰੋ.

ਕਟੇ ¶ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪੁਰਿਸੋ, ਥਾਲਿਯਂ ਓਦਨਂ ਪਚਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕਟੋ ਕਤ੍ਤੁਭੂਤੇ ਪੁਰਿਸੇ ਠਿਤਂ ਨਿਸੀਦਨਕ੍ਰਿਯਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਥਾਲੀ ਕਮ੍ਮਭੂਤੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਠਿਤਂ ਪਚਨਕ੍ਰਿਯਂ ਧਾਰੇਤਿ.

ਸੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਬ੍ਯਾਪਿਕਾਧਾਰੋ, ਓਪਸਿਲੇਸਿਕਾਧਾਰੋ, ਸਾਮੀਪਿਕਾਧਾਰੋ, ਵੇਸਯਿਕਾਧਾਰੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਧੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁ ਸਕਲੇ ਵਾ ਏਕਦੇਸੇ ਵਾ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੋ ਬ੍ਯਾਪਿਕੋ. ਯਥਾ? ਤਿਲੇਸੁ ਤੇਲਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਉਚ੍ਛੂਸੁ ਰਸੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਜਲੇਸੁ ਖੀਰਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਦਧਿਮ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ.

ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਧੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁ ਅਲ੍ਲੀਯਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਮਤ੍ਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੋ ਓਪਸਿਲੇਸਿਕੋ. ਯਥਾ? ਉਕ੍ਖਲਿਯਂ ਆਚਾਮੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟੇਸੁ ਉਦਕਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਰਿਯਙ੍ਕੇ ਰਾਜਾ ਸੇਤਿ.

ਯੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ ਆਧੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਥੁਭੂਤੋਪਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵੋਹਰਿਯਤਿ, ਸੋ ਸਾਮੀਪਿਕੋ ਨਾਮ. ਯਥਾ? ਗਙ੍ਗਾਯਂ ਘੋਸੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਾਵਤ੍ਥਿਯਂ ਵਿਹਰਤਿ ਭਗਵਾਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੧.੧].

ਯੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਵਿਨਾ ਆਧੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਕ੍ਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵੋਹਰਿਯਤਿ, ਯੋ ਚ ਆਧੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਾਭਿਮੁਖਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵੋਹਰਿਯਤਿ, ਸੋ ਵੇਸਯਿਕੋ ਨਾਮ. ਯਥਾ? ਆਕਾਸੇ ਸਕੁਣਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਭੂਮੀਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚਰਨ੍ਤਿ ¶ , ਉਦਕੇ ਮਚ੍ਛਾ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਾਦੇਸੁ ਵਨ੍ਦਤਿ, ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍ਵਾ ਰੋਦਤਿ, ਪਾਪਸ੍ਮਿਂ ਰਮਤੀ ਮਨੋ [ਧ. ਪ. ੧੧੬], ਪਸਨ੍ਨੋ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇਤਿ [ਧ. ਪ. ੩੬੮].

੩੨੪. ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ [ਕ. ੩੧੦; ਰੂ. ੩੨੪; ਨੀ. ੬੪੧; ਚਂ. ੨.੧.੮੯; ਪਾ. ੨.੩.੩੬].

ਨਿਮਿਨਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਸਹਭਾਵਿਨੋ ਸਞ੍ਞਾਣਕਾਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਮੀ ਹੋਤਿ.

ਦੀਪਿ ਚਮ੍ਮੇਸੁ ਹਞ੍ਞਤੇ, ਕੁਞ੍ਜਰੋ ਦਨ੍ਤੇਸੁ ਹਞ੍ਞਤੇ, ਮੁਸਾਵਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ [ਪਾਚਿ. ੨], ਓਮਸਵਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ [ਪਾਚਿ. ੧੪] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੨੫. ਯਮ੍ਭਾਵੋ ਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ [ਕ. ੩੧੩; ਰੂ. ੩੨੭; ਨੀ. ੬੪੪; ਚਂ. ੨.੧.੯੦; ਪਾ. ੨.੩.੩੭; ‘ਯਬ੍ਭਾ ਵੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਯਾਦਿਸੋ ਭਾਵੋ ਯਮ੍ਭਾਵੋ, ਲਕ੍ਖਿਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਭਾਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ ਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ, ਯਮ੍ਭਾਵੋ ਭਾਵਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਾਵੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਸਤ੍ਤਮੀ ਹੋਤਿ, ਛਟ੍ਠੀਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਾਲਮਕਾਸਿ [ਮ. ਨਿ. ੨.੪੫੨ (ਵਿਸਦਿਸਂ)], ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਵਿਹਰਤੋ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰੋਪਿ ਤੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨੯ (ਵਿਸਦਿਸਂ)] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਦਂ ਨ ਹੋਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧], ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਭਗਵਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਮਗ੍ਗਾ ਵਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਲੋਕਨਾਯਕੇ [ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨੨]. ਗਾਵੀਸੁ ਦੁਯ੍ਹਮਾਨਾਸੁ ਗਤੋ, ਗਾਵੀਸੁ ਦੁਦ੍ਧਾਸੁ ਆਗਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚਿ ¶ ਪਠਮਾਪਿ ਬਹੁਲਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸੋ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ, ਅਦ੍ਦਸਾ ਅਚ੍ਚੁਤਂ ਇਸਿਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੦੦੭ (ਅਦ੍ਦਸ੍ਸ)]. ਯਾਯਮਾਨੋ ਮਹਾਰਾਜਾ, ਅਦ੍ਦਾ ਸੀਦਨ੍ਤਰੇ ਨਗੇ [ਜਾ. ੨.੨੨.੫੬੬] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯੇ ਗਤੋ, ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਆਗਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਵੇਸਯਿਕਾਧਾਰੋ ਏਵ.

ਤਥਾ ਅਕਾਲੇ ਵਸ੍ਸਤੀ ਤਸ੍ਸ, ਕਾਲੇ ਤਸ੍ਸ ਨ ਵਸ੍ਸਤਿ [ਜਾ. ੧.੨.੮੮; ੧.੮.੪੮]. ਇਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਹਿ, ਕਪ੍ਪੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਨਾਯਕੋ [ਅਪ. ਥੇਰ ੨.੫੪.੨੮] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੨੬. ਛਟ੍ਠੀ ਚਾਨਾਦਰੇ [ਕ. ੩੦੫; ਰੂ. ੩੨੩; ਨੀ. ੬੩੩; ਚਂ. ੨.੧.੯੧; ਪਾ. ੨.੩.੩੮].

‘ਅਨਾਦਰੋ’ਤਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਲਕ੍ਖਣ, ਲਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਕ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਅਨਾਦਰਭੂਤੇ ਭਾਵਲਕ੍ਖਣੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਸਤ੍ਤਮੀ ਛਟ੍ਠੀ ਚ ਹੋਤਿ.

ਮਚ੍ਚੁ ਗਚ੍ਛਤਿ ਆਦਾਯ, ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੇ ਮਹਾਜਨੇ. ਆਕੋਟਯਨ੍ਤੋ ਸੋ ਨੇਤਿ, ਸਿਵਿਰਾਜਸ੍ਸ ਪੇਕ੍ਖਤੋ [ਜਾ. ੨.੨੨.੨੧੨੨ (ਤੇਨੇਤਿ)]. ਅਕਾਮਕਾਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਰੁਦਨ੍ਤਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਅਨਗਾਰਿਯੁਪੇਤਸ੍ਸ, ਵਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਤੋ. ਸਮਣਸ੍ਸ ਨ ਤਂ ਸਾਧੁ, ਯਦਞ੍ਞਮਨੁਸੋਚਤਿ [ਜਾ. ੧.੭.੧੦੭ (ਯਂ ਪੇਤਮਨੁਸੋਚਸਿ)].

੩੨੭. ਯਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ [ਕ. ੩੦੪; ਰੂ. ੩੨੨; ਨੀ. ੬੩੨; ਚਂ. ੨.੧.੯੨; ਪਾ. ੨.੩.੪੧].

ਜਾਤਿ, ਗੁਣ, ਕ੍ਰਿਯਾ, ਨਾਮੇਹਿ ਸਮੁਦਾਯਤੋ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਪੁਥਕ੍ਕਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ, ਯਤੋ ਤਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਂ ਜਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮੁਦਾਯੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਸਤ੍ਤਮਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਜਾਤਿਯਂ ¶ ਤਾਵ –

ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਸੂਰਤਮੋ, ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਸੂਰਤਮੋ.

ਗੁਣੇ –

ਕਣ੍ਹਾ ਗਾਵੀਨਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਖੀਰਤਮਾ, ਕਣ੍ਹਾਗਾਵੀਸੁ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਖੀਰਤਮਾ.

ਕ੍ਰਿਯਾਯਂ –

ਅਦ੍ਧਿਕਾਨਂ ਧਾਵਨ੍ਤੋ ਸੀਘਤਮੋ, ਅਦ੍ਧਿਕੇਸੁ ਧਾਵਨ੍ਤੋ ਸੀਘਤਮੋ.

ਨਾਮੇ –

ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਰਹਤਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਧ ਨਾਨਾਤ੍ਤਸਤ੍ਤਮੀ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਮੀ, ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਭਿਵਾਦੇਨ੍ਤਿ [ਪਾਰਾ. ੫੧੭], ਪੁਤ੍ਤਂ ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਚੁਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ, ਪੁਰਿਸਂ ਨਾਨਾਬਾਹਾਸੁ ਗਹੇਤ੍ਵਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੬੩] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਥ ਵਾ ‘ਮੁਦ੍ਧਨਿ, ਬਾਹਾਸੂ’ਤਿ ਆਧਾਰੇ ਏਵ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਯਥਾ? ਰੁਕ੍ਖਂ ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਖਨ੍ਧੇ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪੁਰਿਸਂ ਸੀਸੇ ਪਹਰਤਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਾਦੇਸੁ ਵਨ੍ਦਤਿ.

ਕਰਣੇ ਚ ਸਤ੍ਤਮੀ, ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਿ [ਮਹਾਵ. ੧੧੯], ਪਤ੍ਤੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਪਥੇਸੁ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੋਪਿ ਮਂ ਅਨੁਸਾਸੇਯ੍ਯ, ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮਿ ਮਤ੍ਥਕੇ [ਮਿ. ਪ. ੬.੪.੮].

ਸਮ੍ਪਦਾਨੇ ਚ ਸਤ੍ਤਮੀ, ਸਙ੍ਘੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਮਹਪ੍ਫਲਂ, ਸਙ੍ਘੇ ਗੋਤਮੀ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਙ੍ਘੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਪੂਜਿਤੋ ਭਵਿਸ੍ਸਾਮਿ ¶ [ਮ. ਨਿ. ੩.੩੭੬], ਵਿਚੇਯ੍ਯ ਦਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਯਤ੍ਥ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ [ਪੇ. ਵ. ੩੨੯]. ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਵਿਸਯਸਤ੍ਤਮੀਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਅਪਾਦਾਨੇ ਚ ਸਤ੍ਤਮੀ, ਗਦਲੀਸੁ ਗਜੇ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਾਮਿਸ੍ਸਰਾਦਿਯੋਗੇ ਪਨ ਛਟ੍ਠੀ ਸਤ੍ਤਮੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਸਾਮਿ, ਗੋਸੁ ਸਾਮਿ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਗੋਸੁ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਅਧਿਪਤਿ, ਗੋਸੁ ਅਧਿਪਤਿ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਦਾਯਾਦੋ, ਗੋਸੁ ਦਾਯਾਦੋ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਸਕ੍ਖਿ, ਗੋਸੁ ਸਕ੍ਖਿ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਪਤਿਭੂ, ਗੋਸੁ ਪਤਿਭੂ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਪਸੁਤੋ, ਗੋਸੁ ਪਸੁਤੋ, ਆਯੁਤ੍ਤੋ ਕਟਕਰਣਸ੍ਸ, ਆਯੁਤ੍ਤੋ ਕਟਕਰਣੇਤਿ, ਏਤੇਸੁ ਪਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਵਿਸਯਾਧਾਰੇ ਸਤ੍ਤਮੀ. ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਪਸਨ੍ਨੋ, ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋਤਿ ਵਿਸਯਾਧਾਰੇ ਸਤ੍ਤਮੀ. ਞਾਣੇਨ ਪਸਨ੍ਨੋ, ਞਾਣੇਨ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋਤਿ ਕਰਣੇ ਤਤਿਯਾ.

੩੨੮. ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਾਧਿਕ੍ਯੇ [ਕ. ੩੧੪; ਰੂ. ੩੨੮; ਨੀ. ੬੪੫; ਚਂ. ੨.੧.੬੦; ਪਾ. ੨.੩.੯; ੧.੪.੮੭].

ਅਧਿਕਭਾਵਤ੍ਥੇ ਉਪੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਸਤ੍ਤਮੀ ਹੋਤਿ.

ਉਪ ਖਾਰਿਯਂ ਦੋਣੋ, ਉਪ ਨਿਕ੍ਖੇ ਕਹਾਪਣਂ, ਅਤਿਰੇਕਦੋਣਾ ਖਾਰੀ, ਅਤਿਰੇਕਕਹਾਪਣਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

੩੨੯. ਸਾਮਿਤ੍ਤੇਧਿਨਾ [ਚਂ. ੨.੧.੬੧; ਪਾ. ੨.੩.੯; ੧.੪.੯੭].

ਸਾਮਿਭਾਵਤ੍ਥੇ ਅਧਿਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਸਤ੍ਤਮੀ ਹੋਤਿ.

ਅਧਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਾਲਾ, ਅਧਿ ਪਞ੍ਚਾਲੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ, ਅਧਿ ਦੇਵੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਧਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਾਲਾ’ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਾ ਪਞ੍ਚਾਲਰਟ੍ਠਵਾਸਿਨੋਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ‘ਪਞ੍ਚਾਲਾ’ਤਿ ਵਾ ਜਨਪਦਨਾਮਤ੍ਤਾ ਬਹੁਵਚਨਂ, ਕਦਾਚਿ ਪਞ੍ਚਾਲਰਾਜਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੇ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਕਦਾਚਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਾਲਰਞ੍ਞੇ ਇਸ੍ਸਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੩੦. ਸਬ੍ਬਾਦਿਤੋ ¶ ਸਬ੍ਬਾ [ਚਂ. ੨.੧.੭੨; ਪਾ. ੨.੩.੨੭].

ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇਹਿ ਯੋਗੇ ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬਨਾਮੇਹਿ ਹੇਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਸਬ੍ਬਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ, ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੧੫ ਮਾਤਙ੍ਗਜਾਤਕਵਣ੍ਣਨਾ], ਕਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਕੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ, ਕਿਂ ਪਯੋਜਨਂ, ਕੇਨ ਪਯੋਜਨੇਨ, ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ [ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ], ਕੇਨ ਵਣ੍ਣੇਨ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੩੪], ਕਿਮਤ੍ਥਂ, ਕੁਤੋ ਨਿਦਾਨਂ [ਪਾਰਾ. ੪੨], ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ [ਪਾਰਾ. ੩੯], ਕਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ [ਪਾਰਾ. ੪੨], ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ [ਪਾਰਾ. ੪੨] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਤ੍ਤਮੀਵਿਭਤ੍ਤਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਇਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਿਯਾ ਨਾਮ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਦੀਪਨਿਯਾ

ਕਾਰਕਕਣ੍ਡੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

੪. ਸਮਾਸਕਣ੍ਡ

ਅਥ ¶ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਂ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਾਨਂ ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤੇ. ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵੋਤਿ ਚ ਇਧ ਸਮਾਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਚ ਸਮਾਸੋ ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ, ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਕਮ੍ਮਧਾਰਯੋ, ਦਿਗੁ, ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਦ੍ਵਨ੍ਦੋਤਿ.

ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵਸਮਾਸ

ਤਤ੍ਥ ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ ਪਠਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤੇ. ਬ੍ਯਯੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵਿਕਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਬ੍ਯਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਬ੍ਯਯੋ, ਅਬ੍ਯਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭਵਤੀਤਿ ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ, ਨਾਨਾਲਿਙ੍ਗ, ਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਵਚਨੇਸੁ ਰੂਪਵਿਕਾਰਰਹਿਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭਵਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬਲਿਙ੍ਗ,-ਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਵਚਨੇਸੁਪਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਏਕਰੂਪੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਅਬ੍ਯਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਾਨਂ ਏਵ ਨਾਮਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਪਕਤਿ ਅਬ੍ਯਯਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਤਾਵਸੇਨ ਅਬ੍ਯਯਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਅਨਬ੍ਯਯਮ੍ਪਿ ਅਬ੍ਯਯਂ ਭਵਤੀਤਿ ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ.

੩੩੧. ਸ੍ਯਾਦਿਸ੍ਯਾਦਿਨੇਕਤ੍ਥਂ [ਕ. ੩੧੬; ਰੂ. ੩੩੧; ਨੀ. ੬੭੫; ਚਂ. ੨.੨.੧; ਪਾ. ੨.੧.੪].

ਅਧਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ. ਸ੍ਯਾਦਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਂ, ‘ਸ੍ਯਾਦਿਨਾ’ਤਿ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦੇਨ, ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਏਕਤ੍ਥਂ, ਸ੍ਯਾਦਿਪਦਂ ਸ੍ਯਾਦਿਪਦੇਨ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਸ੍ਯਾਦੀ’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਉਪਸਗ੍ਗ, ਨਿਪਾਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਨਾਮਿਕਪਦਾਨਿ ਨਾਮਪਟਿਰੂਪਕਾਨਿ ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਾਨਿ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਨਾਮਪਟਿਰੂਪਕਾਨਿ ਨਾਮ ‘ਯੇਵਾਵਨਕਧਮ੍ਮਾ’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ. ਤਥਾ ਸਞ੍ਞਾਸਦ੍ਦਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਨਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਤ੍ਥਿਖੀਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ, ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ, ਮਕ੍ਖਲਿਗੋਸਾਲੋ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ‘ਅਤ੍ਥਿ’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ.

‘ਏਕਤ੍ਥ’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸੇਪਿ ਪਦਾਨਂ ਏਕਕਤ੍ਤੁ, ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

੩੩੨. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮੀਪਸਾਕਲ੍ਯਾਭਾਵਯਥਾਪਚ੍ਛਾਯੁਗਪਦਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੧੯; ਰੂ. ੩੩੦; ਨੀ. ੬੯੬; ਚਂ. ੨.੨.੨; ਪਾ. ੨.੧.੬].

‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਉਪਸਗ੍ਗਪਦਂ ਨਿਪਾਤਪਦਞ੍ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਏਕਤ੍ਤ, ਬਹੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪਵਿਕਾਰਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਭਤ੍ਯਤ੍ਥੇ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਯਤ੍ਥੇ, ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ, ਸਾਕਲ੍ਯਤ੍ਥੇ, ਅਭਾਵਤ੍ਥੇ, ਯਥਾਤ੍ਥੇ, ਪਚ੍ਛਾਤ੍ਥੇ, ਯੁਗਪਦਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨਾਮ ਸ੍ਯਾਦਿਪਦਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸ੍ਯਾਦਿਪਦੇਨ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਸਮਾਸੋ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਵਸੇਨ ‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੋ’ਤਿ ਚ ‘ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਵਿਭਤ੍ਯਤ੍ਥੇ ਤਾਵ –

ਅਧਿਤ੍ਥਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਧਿਤੋ ਸਿ, ਤਸ੍ਸ ‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਸ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਲੋਪੋ, ਇਤ੍ਥਿਤੋ ਸੁ, ‘ਅਧਿ ਇਤ੍ਥੀਸੂ’ਤਿ ਵਾਕ੍ਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਪਦੇਨ ਵਿਗ੍ਗਹੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਚਨਪਥੋ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤੇਨ ਏਕਤ੍ਥਸਞ੍ਞਾ, ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਕਤ੍ਥਸਞ੍ਞਾ ਚ ਕਰਿਯਤੇ, ਏਕਤ੍ਥਸਞ੍ਞਾਯ ਪਨ ਕਤਾਯ ਵਾਕ੍ਯਤ੍ਥਾਯ ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਏਕਤ੍ਥਪਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਨਾਮ.

ਇਦਾਨਿ ¶ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਂ ਅਪ੍ਪਯੋਗਾਰਹਤ੍ਤਾ ਲੋਪਵਿਧਾਨਮਾਹ.

੩੩੩. ਏਕਤ੍ਥਤਾਯਂ [ਕ. ੩੧੬; ਰੂ. ੩੩੧; ਨੀ. ੬੭੫; ਚਂ. ੨.੧.੩੯; ਪਾ. ੨.੪.੭੧; ੧.੨.੪੫, ੪੬].

ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਯੇਸਂ ਤਾਨਿ ਏਕਤ੍ਥਾਨਿ, ‘ਅਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਦਨ੍ਤਰੇ ਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵੇਨ ਵਿਧੇਯ੍ਯੋ ਪਧਾਨਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਏਵ ਤਥਾਵਿਧੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਰਾਜਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਵਚਨਵਾਕ੍ਯਂ ਨਾਮ ਵਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੇਹਿ ਏਵ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ‘ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਏਤਂ ਪੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਨਾਮਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਰਾਜਸਦ੍ਦਤ੍ਥਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕੋ ਪਧਾਨਭੂਤੋ ਪੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਏਵ ਤੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਰਾਜਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋਤਿ, ਏਕਤ੍ਥਾਨਂ ਭਾਵੋ ਏਕਤ੍ਥਤਾ, ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਤਿਵਿਧੋ ਸਮਾਸੋ, ਤਦ੍ਧਿਤੋ, ਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੋ ਚਾਤਿ. ਤਿਸ੍ਸਂ ਤਿਵਿਧਾਯਂ ਏਕਤ੍ਥਤਾਯਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਂ ਸ੍ਯਾਦਿਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੁਸ੍ਸ ਲੋਪੋ. ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਪਨ ਅਲੁਤ੍ਤਸਮਾਸੋਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ.

੩੩੪. ਤਂ ਨਪੁਂਸਕਂ [ਕ. ੩੨੦; ਰੂ. ੩੩੫; ਨੀ. ੬੯੮; ਚਂ. ੨.੨.੧੫; ਪਾ. ੨.੪.੧੮].

ਤਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨਾਮ ਏਕਤ੍ਥਂ ਨਪੁਂਸਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਤ੍ਥੀਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਪੁਂਸਕਭਾਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ.

੩੩੫. ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਰਸ੍ਸੋ [ਕ. ੩੪੨; ਰੂ. ੩੩੭; ਨੀ. ੭੩੪; ਚਂ. ੨.੨.੮੪; ਪਾ. ੧.੨.੪੭].

ਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਥਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੀਸੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਈਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸੋ.

੩੩੬. ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਮਾਮਾਦਿਤੋ [ਕ. ੩੪੩; ਰੂ. ੩੩੮; ਨੀ. ੩੭੫; ਚਂ. ੨.੧.੪੦; ਪਾ. ੧.੧.੪੧].

ਪੁਬ੍ਬਅਮਾਦਿ ¶ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਪਦਤ੍ਥਪਧਾਨਭੂਤੋ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਸਮਾਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਾਸਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ, ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿਪਿ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਮਾਦਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਸਮਾਸੋ, ਇਤਿ ਅਮਾਦਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭੂਤਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਕਤ੍ਥਾ ਪਰਾਸਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦਤੋ ਸਬ੍ਬਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ.

ਅਧਿਤ੍ਥਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਤ੍ਥਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾਯੋ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਸੇਸਵਚਨੇਸੁ ਸੇਸਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਚ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਸਬ੍ਬਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਸਬ੍ਬਵਚਨੇਸੁ ਚ ਏਕੇਨੇਵ ਰੂਪੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋ ਰੂਪਵਿਕਾਰਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਿਭਤ੍ਯਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ‘‘ਅਧਿਤ੍ਥਿ, ਬਹਿਗਾਮਂ, ਉਪਰਿਗਙ੍ਗ’’ ਮਿਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਪਤ੍ਯਾਦੀਹਿ ਵਿਸੇਸਤ੍ਥੇਹਿ ਰਹਿਤੋ ਕੇਵਲੋ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਿਗ੍ਗਹੇ ਪਨ ‘‘ਕਥਾ, ਪਵਤ੍ਤਾ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਸਮਾਸਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਵਿਦਿਤਾਨਿ ਅਤ੍ਥਪਦਾਨਿ ਨਾਮ, ਅਧਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪਦਾਨੀਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਧਿਕੁਮਾਰਿ, ਅਧਿਵਧੁ, ਅਧਿਜਮ੍ਬੁਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਾਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੇ ਕਤੇ ਅਧਿਅਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਪੁਂਸਕਭਾਵਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ‘ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਮਾਮਾਦਿਤੋ’ਤਿ ਸ੍ਯਾਦੀਨਂ ਲੋਪੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ –

੩੩੭. ਨਾਤੋਮਪਞ੍ਚਮਿਯਾ [ਕ. ੩੪੧; ਰੂ. ੩੩੬; ਨੀ. ੭੩੩; ਚਂ. ੨.੧.੪੧; ਪਾ. ੨.੪.੮੩; ਮੁ. ੪.੩.੩੭੪].

ਅਕਾਰਨ੍ਤਮ੍ਹਾ ¶ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਕਤ੍ਥਾ ਪਰਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਚਮੀਵਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਅਂ ਹੋਤਿ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੋ ਜਾਯਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਾ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਅਪਞ੍ਚਮਿਯਾਤਿ ਕਿਂ? ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਅਪੇਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤੇਹਿ ਅਪੇਤਿ.

੩੩੮. ਵਾ ਤਤਿਯਾਸਤ੍ਤਮੀਨਂ [ਕ. ੩੪੧; ਰੂ. ੩੩੬; ਨੀ. ੭੩੩; ਚਂ. ੨.੧.੪੨; ਪਾ. ੨.੪.੮੪; ਮੁ. ੪.੩.੩੭੫].

ਅਕਾਰਨ੍ਤਮ੍ਹਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਕਤ੍ਥਾ ਪਰਂ ਤਤਿਯਾ, ਸਤ੍ਤਮੀਨਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਅਂ ਹੋਤਿ.

ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਨ ਵਤ੍ਤਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤੇਨ ਵਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਤ੍ਤਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤੇਹਿ ਵਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪੇਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਪੇਤਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਵਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤੇਸੁ ਵਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਧਾਰਭਾਵੋ ਸਿਜ੍ਝਤਿਯੇਵ. ਏਵਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਤਨਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਵੁਟ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ [ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੩੫੦; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੨.੩੨] ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਮਿਯਾ ਅਂਭਾਵਵਜ੍ਜਨਂ ਅਪ੍ਪਕਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ¶ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ [ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੨੦] ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਕਪ੍ਪੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ.

ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੇ –

ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਂ, ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਵੇਦੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਅਕਾਲੇ ਸਕਤ੍ਥਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਾਦੇਸੋ, ਭਿਕ੍ਖਾਨਂ ਸਮਿਦ੍ਧਿ ਸੁਭਿਕ੍ਖਂ, ‘ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਰਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਕਤਨਪੁਂਸਕਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ.

ਸਮੀਪੇ –

ਨਗਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪਂ ਉਪਨਗਰਂ, ਕੁਮ੍ਭਸ੍ਸ ਸਮੀਪਂ ਉਪਕੁਮ੍ਭਂ, ਮਣਿਕਾਯ ਸਮੀਪਂ ਉਪਮਣਿਕਂ, ਵਧੁਯਾ ਸਮੀਪਂ ਉਪਵਧੁ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਸਮੀਪਂ ਉਪਗੁ, ‘ਗੋਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਓਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ.

ਸਾਕਲ੍ਯੇ –

ਤਿਣੇਨ ਸਹ ਸਕਲਂ ਸਤਿਣਂ, ਤਿਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਕਲਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਾਦੇਸੋ.

ਅਭਾਵੇ –

ਮਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਅਭਾਵੋ ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖਿਕਂ, ਦਰਥਾਨਂ ਅਭਾਵੋ ਨਿਦ੍ਦਰਥਂ, ਭਿਕ੍ਖਾਨਂ ਅਭਾਵੋ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਂ, ਅਭਾਵਤ੍ਥੋਪਿ ਦੁਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਥਾ? ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਦ੍ਦਬ੍ਯਾਕਰਣੇਸੁ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਵਿਭਾਵਨਮਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਪਨ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ ਞਤ੍ਵਾ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥਵਚਨਮ੍ਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਥਾਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ –

ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਯੋਗ੍ਯਂ ਅਨੁਰੂਪਂ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ, ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਅਨੁਗਤਂ ਅਨ੍ਵਡ੍ਢਮਾਸਂ, ਘਰਂ ਘਰਂ ਅਨੁਗਤਂ ਅਨੁਘਰਂ, ਵਸ੍ਸਂ ਵਸ੍ਸਂ ਅਨੁਗਤਂ ਅਨੁਵਸ੍ਸਂ, ਜੇਟ੍ਠਾਨਂ ¶ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਅਨੁਜੇਟ੍ਠਂ, ਸਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਰੂਪਂ ਯਥਾਸਤ੍ਤਿ, ਬਲਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਯਥਾਬਲਂ, ਕਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ. ਏਵਂ ਯਥਾਸਙ੍ਖ੍ਯਂ, ਯਥਾਲਾਭਂ. ਸੋਤਸ੍ਸ ਪਟਿਲੋਮਂ ਪਟਿਸੋਤਂ, ਪਟਿਵਾਤਂ, ਪਟਿਸਦ੍ਦਂ.

ਪਚ੍ਛਾਪਦਤ੍ਥੇ –

ਰਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨੁਰਥਂ.

ਯੁਗਭੂਤੋ ਪਦਤ੍ਥੋ ਯੁਗਪਦਤ੍ਥੋ, ਸਹਭਾਵੀਅਤ੍ਥਦ੍ਵਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਸਨਿਫਲੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਂ ਚਕ੍ਕਂ ਸਚਕ੍ਕਂ, ਗਦਾਵੁਧੇਨ ਯੁਗਲ਼ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕਾਵੁਧਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ [ਯੁਗਪਦਤ੍ਥੇ ਸਚਕ੍ਕਂ ਨਿਧੇਹਿ, (ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਵੁਤ੍ਤਿਯਂ). ਚਕ੍ਕੇਨ ਯੁਗਪਤ ਧੇਹਿ ਸਚਕ੍ਕਂ, (ਮੁਗ੍ਧਬੋਧਵੁਤ੍ਤਿਯਂ). ਹੇ ਬਿਸਣੁ! ਚਕ੍ਕੇਨ ਸਹ ਯੁਗਪਦੇਕਕਾਲੇ ਗਦਂ ਧਾਰਯ. (ਮੁਗ੍ਧਬੋਧਟੀਕਾਯਂ ੨੨੬ ਪਿਟ੍ਠੇ)], ਸਹਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਂ.

੩੩੯. ਯਥਾ ਨਤੁਲ੍ਯੇ [ਕ. ੩੧੯; ਰੂ. ੩੩੦; ਨੀ. ੬੯੬; ਚਂ. ੨.੨.੩; ਪਾ. ੨.੧.੭].

ਤੁਲ੍ਯਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤੋ ਯਥਾਸਦ੍ਦੋ ਸ੍ਯਾਦਿਨਾ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ [ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ਅਞ੍ਞਥਾਵੁਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ].

ਯਥਾਸਤ੍ਤਿ, ਯਥਾਬਲਂ, ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ, ਯੇ ਯੇ ਵੁਡ੍ਢਾ ਯਥਾਵੁਡ੍ਢਂ, ਵੁਡ੍ਢਾਨਂ ਪਟਿਪਾਟਿ ਵਾ ਯਥਾਵੁਡ੍ਢਂ.

ਨਤੁਲ੍ਯੇਤਿ ਕਿਂ? ਯਥਾ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਤਥਾ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ.

੩੪੦. ਯਾਵਾਵਧਾਰਣੇ [ਕ. ੩੧੯; ਰੂ. ੩੩੦; ਨੀ. ੬੯੬; ਚਂ. ੨.੨.੪; ਪਾ. ੨.੧.੮].

ਅਵਧਾਰਣਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਂ, ਅਵਧਾਰਣੇ ਪਵਤ੍ਤੋ ਯਾਵਸਦ੍ਦੋ ਸ੍ਯਾਦਿਨਾ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥੋ ਭਵਤਿ.

ਯਤ੍ਤਕਂ ¶ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ, ਦਾਗਮੋ. ਯਤ੍ਤਕਂ ਜੀਵੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯਾਵਜੀਵਂ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਆਯੁ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯਾਵਤਾਯੁਕਂ, ਤਕਾਰ, ਕਕਾਰਾ ਆਗਮਾ.

੩੪੧. ਪਰਾਪਾਬਹਿਤਿਰੋਪੁਰੇਪਚ੍ਛਾ ਵਾ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਾ [ਕ. ੩੧੯; ਰੂ. ੩੩੦; ਨੀ. ੬੯੬; ਚਂ. ੨.੨.੭; ਪਾ. ੨.੧.੧੨, ੧੩; ‘ਪਯ੍ਯਪਾ…’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਪਰਿ, ਅਪ, ਆਇਚ੍ਚਾਦਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਨ੍ਤੇਨ ਸ੍ਯਾਦਿਨਾ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਪਬ੍ਬਤਤੋ ਪਰਿ ਸਮਨ੍ਤਾ ਵਸ੍ਸੀਤਿ ਦੇਵੋ ਪਰਿਪਬ੍ਬਤਂ ਪਰਿਪਬ੍ਬਤਾ ਵਾ, ਪਬ੍ਬਤਂ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਵਸ੍ਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਬ੍ਬਤਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਪਪਬ੍ਬਤਂ ਅਪਪਬ੍ਬਤਾ ਵਾ, ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਸ੍ਸੀਤਿ ਦੇਵੋ ਆਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਾ ਵਾ, ਆਕੁਮਾਰੇਹਿ ਕਚ੍ਚਾਯਨਸ੍ਸ ਯਸੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਕੁਮਾਰਂ ਆਕੁਮਾਰਾ ਵਾ, ਆਭਵਗ੍ਗਾ ਭਗਵਤੋ ਯਸੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਭਵਗ੍ਗਂ ਆਭਵਗ੍ਗਾ ਵਾ, ਆਪਾਣਕੋਟਿਯਾ ਸਰਣਗਮਨਂ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਪਾਣਕੋਟਿਕਂ, ਕਾਗਮੋ. ਗਾਮਤੋ ਬਹਿ ਬਹਿਗਾਮਂ ਬਹਿਗਾਮਾ ਵਾ, ਏਵਂ ਬਹਿਨਗਰਂ, ਬਹਿਲੇਣਂ, ਪਬ੍ਬਤਤੋ ਤਿਰੋ ਤਿਰੋਪਬ੍ਬਤਂ ਤਿਰੋਪਬ੍ਬਤਾ ਵਾ, ਏਵਂ ਤਿਰੋਪਾਕਾਰਂ, ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਤਿਰੋ’ਤਿ ਪਰਭਾਗੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਤ੍ਤਮ੍ਹਾ ਪੁਰੇ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਾ ਵਾ, ਅਰੁਣਮ੍ਹਾ ਪੁਰੇ ਪੁਰਾਰੁਣਂ ਪੁਰਾਰੁਣਾ ਵਾ, ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਾ ਵਾ.

੩੪੨. ਸਮੀਪਾਯਾਮੇਸ੍ਵਨੁ [ਕ. ੩੧੯; ਰੂ. ੩੩੦; ਨੀ. ੬੯੬; ਚਂ. ੨.੨.੯; ਪਾ. ੨.੧.੧੫, ੧੬].

ਸਮੀਪੇ ਆਯਾਮੇ ਚ ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਨੁਸਦ੍ਦੋ ਸ੍ਯਾਦਿਨਾ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥੋ ਭਵਤਿ ਵਾ.

ਵਨਸ੍ਸ ਸਮੀਪਂ ਅਨੁਵਨਂ, ਅਸਨਿ ਅਨੁਵਨਂ ਗਤਾ, ਗਙ੍ਗਂ ਅਨੁਯਾਤਾ ਅਨੁਗਙ੍ਗਂ, ਬਾਰਾਣਸੀ.

੩੪੩. ਓਰੋ ¶ ਪਰਿ ਪਟਿ ਪਾਰੇ ਮਜ੍ਝੇ ਹੇਟ੍ਠੁਦ੍ਧਾਧੋਨ੍ਤੋ ਵਾ ਛਟ੍ਠਿਯਾ [ਕ. ੩੧੯; ਰੂ. ੩੩੦; ਨੀ. ੬੯੬; ਚਂ. ੨.੨.੧੧; ਪਾ. ੨.੧.੧੮; ‘ਓਰੇਪਰਿ…’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਓਰਾਦਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਛਟ੍ਠੀਯਨ੍ਤੇਨ ਸ੍ਯਾਦਿਨਾ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਓਰੇ, ਪਾਰੇ, ਮਜ੍ਝੇਸਦ੍ਦੇਸੁ ‘ਤਦਮਿਨਾਦੀਨੀ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਏਕਾਰੋ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਓਰਂ ਓਰੇਗਙ੍ਗਂ, ਸਿਖਰਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਉਪਰਿਸਿਖਰਂ. ਏਵਂ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦਂ, ਉਪਰਿਮਞ੍ਚਂ, ਉਪਰਿਪਬ੍ਬਤਂ, ਸੋਤਸ੍ਸ ਪਟਿਲੋਮਂ ਪਟਿਸੋਤਂ. ਏਵਂ ਪਟਿਵਾਤਂ, ਯਮੁਨਾਯ ਪਾਰਂ ਪਾਰੇਯਮੁਨਂ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਮਜ੍ਝਂ ਮਜ੍ਝੇਗਙ੍ਗਂ, ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦਂ, ਹੇਟ੍ਠਾਮਞ੍ਚਂ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂਗਙ੍ਗਂ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਅਧੋ ਅਧੋਗਙ੍ਗਂ, ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਪਾਸਾਦਂ. ਏਵਂ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ, ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ, ਅਨ੍ਤੋਵਸ੍ਸਂ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਗਙ੍ਗਾਓਰਂ, ਮਜ੍ਝੇਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਮਿਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੪੪. ਤਿਟ੍ਠਗ੍ਵਾਦੀਨਿ [ਕ. ੩੧੯; ਰੂ. ੩੩੦; ਨੀ. ੬੯੭; ਚਂ. ੨.੨.੧੦; ਪਾ. ੨.੧.੧੭].

ਤਿਟ੍ਠਗੁਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਕਤ੍ਥੇ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਗਾਵੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤਿਟ੍ਠਗੁ, ਵਹਨ੍ਤਿ ਗਾਵੋਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਵਹਗੁ, ‘ਗੋਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਓਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ. ਆਯਤਿਂ ਯਵੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਆਯਤਿਯਵੋ, ਖਲੇ ਯਵੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਖਲੇਯਵਂ. ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਵਿਭਤ੍ਤਿਅਲੋਪੋ. ਲੁਨਾ ਯਵਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਲੁਨਯਵਂ, ਏਤ੍ਥ ‘ਲੁਨਾ’ਤਿ ਲਾਵਿਤਾ, ਲੁਯਮਾਨਾ ਯਵਾ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਲੁਯਮਾਨਯਵਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਥਾ ਪਾਤੋ ਨਹਾਨਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਪਾਤਨਹਾਨਂ. ਏਵਂ ਸਾਯਨਹਾਨਂ, ਪਾਤੋ ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ¶ ਪਾਤਕਾਲਂ. ਏਵਂ ਸਾਯਕਾਲਂ, ਪਾਤੋ ਵਸ੍ਸਤਿ ਮੇਘੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਾਤਮੇਘਂ. ਏਵਂ ਸਾਯਮੇਘਂ, ਪਾਤੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਮਗ੍ਗੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਾਤਮਗ੍ਗਂ. ਏਵਂ ਸਾਯਮਗ੍ਗਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਪਾਤੋਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਾਤਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਤਿਟ੍ਠਗੁ’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਵਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਪਦਸ੍ਸ ਪਨ ਲਿਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਤੇਸਂ ਰੂਪਵਿਕਾਰੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਯਰੂਪਤ੍ਤਾ ਇਧ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਚੇਤਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਸਮਾਸਪਦਂ ਨਾਮ ਨਪੁਂਸਕਂ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਰਸ੍ਸਨ੍ਤਮੇਵ ਹੋਤਿ. ਸਬ੍ਬਵਿਭਤ੍ਤੀਨਞ੍ਚ ਅਕਾਰਨ੍ਤਮ੍ਹਾ ਬਹੁਲਂ ਅਂ ਹੋਤਿ, ਇਕਾਰੁਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ.

ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵਸਮਾਸੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਸਮਾਸ

ਦੁਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਅਥ ਅਮਾਦਿਸਮਾਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤੇ, ਸੋ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸੋ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਸਦ੍ਦੇਨ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੇਸਨਪਦਤ੍ਥਂ ਜਹਿਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸ੍ਯਪਦਤ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏਵਂ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋਪੀਤਿ.

੩੪੫. ਅਮਾਦਿ [ਕ. ੩੨੭; ਰੂ. ੩੫੧; ਨੀ. ੭੦੪; ਚਂ. ੨.੨.੧੬].

ਅਮਾਦਿਵਿਭਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਂ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਂ ਪਠਮਨ੍ਤੇਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦੇਨ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਂ ਭਵਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਸਮਾਸੋ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਵਸੇਨ ‘‘ਅਮਾਦਿਸਮਾਸੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਸਮਾਸੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਅਮਾਦਿਸਹਿਤਸ੍ਸ ਵਾਕ੍ਯਸ੍ਸ ਅਮਾਦੇਕਤ੍ਥਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ, ਤਤੋ ਏਕਤ੍ਥਪਦਨ੍ਤੇ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ.

ਸੋ ¶ ਪਨ ਸਮਾਸੋ ਦੁਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਤਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਚਤੁਤ੍ਥੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਪਞ੍ਚਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਛਟ੍ਠੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਸਤ੍ਤਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਛਬ੍ਬਿਧੋ. ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਲੁਤ੍ਤਸਮਾਸੋ, ਅਲੁਤ੍ਤਸਮਾਸੋ’’ਤਿ ਚ ਦੁਵਿਧੋ.

ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਕਤ੍ਤੁਵਾਚਕੇਸੁ ਗਤ, ਨਿਸ੍ਸਿਤ,-ਅਤੀਤ, ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ, ਪਤ੍ਤ, ਆਪਨ੍ਨਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਰੇਸੁ ਹੋਤਿ.

ਗਾਮਂ ਗਤੋਤਿ ਗਾਮਗਤੋ ਗਾਮਂ ਗਤੋ ਵਾ. ਏਵਂ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ, ਭੂਮਿਗਤੋ, ਰਾਜਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਰਾਜਨਿਸ੍ਸਿਤੋ. ਏਵਂ ਅਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤੋ, ਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤੋ. ਭਵਂ ਅਤੀਤੋ ਭਵਾਤੀਤੋ. ਏਵਂ ਭਯਾਤੀਤੋ, ਕਾਲਾਤੀਤੋ, ਖਣਾਤੀਤੋ, ਪਮਾਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਸੁਖਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ. ਏਵਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੂਲ਼੍ਹੋਤਿ ਰੁਕ੍ਖਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਰਥਾਰੂਲ਼੍ਹੋ, ਓਘਂ ਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਓਘਤਿਣ੍ਣੋ ਓਘਂ ਤਿਣ੍ਣੋ ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕਮ੍ਮੁਪਪਦਵਿਹਿਤੇਹਿ ਕਿਤਨ੍ਤਪਦੇਹਿ ਪਨ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋਯੇਵ, ਕੁਮ੍ਭਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ, ਰਥਕਾਰੋ, ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੋ, ਅਤ੍ਥਂ ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਕਾਮੋ, ਧਮ੍ਮਕਾਮੋ, ਵਿਨਯਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਵਿਨਯਧਰੋ, ਧਮ੍ਮਧਰੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਚਰਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਭਵਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਭਵਪਾਰਗੂ, ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੂਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਤ, ਤਵਨ੍ਤੁ, ਤਾਵੀ, ਅਨ੍ਤ, ਮਾਨ, ਤੁਨ, ਤ੍ਵਾਨ, ਤ੍ਵਾ, ਤੁਂ, ਤਵੇਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਸਮਾਸੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਵਸ੍ਸਂ ਵੁਤ੍ਥੋ, ਓਦਨਂ ਭੁਤ੍ਤੋ, ਓਦਨਂ ਭੁਤ੍ਤਵਾ, ਓਦਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵੀ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਮਾਨੋ ¶ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਨ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾਨ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍ਵਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਂ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤਵੇ.

ਇਤਿ ਦੁਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਤਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਤਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਕਮ੍ਮਵਾਚਕੇਸੁ ਕਿਤਨ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨ, ਸਹਗਤਾਦੀਸੁ ਚ ਪੁਬ੍ਬ, ਸਦਿਸ, ਸਮ, ਊਨਤ੍ਥ, ਕਲਹ, ਨਿਪੁਣ,-ਮਿਸ੍ਸਕ, ਸਖਿਲਾਦੀਸੁ ਚ ਪਰੇਸੁ ਹੋਤਿ.

ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਾਸਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤੋ. ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਵਣ੍ਣਿਤੋ ਸਤ੍ਥੁਵਣ੍ਣਿਤੋ, ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਗਰਹਿਤੋ ਵਿਞ੍ਞੁਗਰਹਿਤੋ, ਵਿਞ੍ਞੁਪਸਤ੍ਥੋ, ਇਸ੍ਸਰੇਨ ਕਤਂ ਇਸ੍ਸਰਕਤਂ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਂ ਸਯਂਕਤਂ, ਪਰੇਹਿ ਕਤਂ ਪਰਂਕਤਂ, ਬਿਨ੍ਦਾਗਮੋ. ਸੁਕੇਹਿ ਆਹਟਂ ਸੁਕਾਹਟਂ, ਰਞ੍ਞਾ ਹਤੋ ਰਾਜਹਤੋ, ਰੋਗੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਰੋਗਪੀਲ਼ਿਤੋ, ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢੋ ਅਗ੍ਗਿਦਡ੍ਢੋ, ਸਪ੍ਪੇਨ ਦਟ੍ਠੋ ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠੋ, ਸਲ੍ਲੇਨ ਵਿਦ੍ਧੋ ਸਲ੍ਲਵਿਦ੍ਧੋ, ਇਚ੍ਛਾਯ ਅਪਕਤੋ ਅਭਿਭੂਤੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ.

ਸੀਲੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ. ਏਵਂ ਸੁਖਸਹਗਤਂ, ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ, ਮਿਤ੍ਤਸਂਸਗ੍ਗੋ, ਪਿਯਸਮ੍ਪਯੋਗੋ, ਪਿਯਵਿਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਅਨ੍ਧੋ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ, ਗੁਣਹੀਨੋ, ਗੁਣਵੁਡ੍ਢੋ, ਚਤੁਵਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਰਣੀਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਚਤੁਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯਂ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਵਗ੍ਗਕਰਣੀਯਂ, ਕਾਕੇਹਿ ਪੇਯ੍ਯਾ ਕਾਕਪੇਯ੍ਯਾ, ਨਦੀ.

ਏਕਕ੍ਖਰੇਸੁ ਪਰਪਦੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋ, ਉਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਉਰਗੋ, ਪਾਦੇਨ ਪਿਵਤੀਤਿ ਪਾਦਪੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚਿ ਮਜ੍ਝੇਪਦਲੋਪੋ, ਗੁਲ਼ੇਨ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਓਦਨੋ ਗੁਲ਼ੋਦਨੋ. ਏਵਂ ਖੀਰੋਦਨੋ, ਅਸ੍ਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਰਥੋ ਅਸ੍ਸਰਥੋ. ਏਵਂ ਆਜਞ੍ਞਰਥੋ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ ¶ , ਜਮ੍ਬੁਯਾ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਦੀਪੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ, ਏਕੇਨ ਅਧਿਕਾ ਦਸ ਏਕਾਦਸ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪੁਬ੍ਬਾਦੀਸੁ – ਮਾਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬੋ ਮਾਸਪੁਬ੍ਬੋ, ਮਾਤਰਾ ਸਦਿਸੋ ਮਾਤੁਸਦਿਸੋ. ਏਵਂ ਮਾਤੁਸਮੋ, ਪਿਤੁਸਮੋ, ਏਕੇਨ ਊਨਾ ਵੀਸਤਿ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਵਿਕਲੋ ਸੀਲਵਿਕਲੋ, ਅਸਿਨਾ ਕਲਹੋ ਅਸਿਕਲਹੋ, ਵਾਚਾਯ ਨਿਪੁਣੋ ਵਾਚਾਨਿਪੁਣੋ. ਏਵਂ ਯਾਵਕਾਲਿਕਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ, ਵਾਚਾਸਖਿਲੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦਿਸੋ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੋ, ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥੋ, ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ. ਏਵਂ ਸੇਯ੍ਯਤ੍ਥਿਕੋ, ਮਹਗ੍ਘਤ੍ਥਿਕੋ, ਗੁਣੇਨ ਅਧਿਕੋ ਗੁਣਾਧਿਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ਕ੍ਵਚਿ ਸਮਾਸੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਫਰਸੁਨਾ ਛਿਨ੍ਨਂ, ਕਾਕੇਹਿ ਪਾਤਬ੍ਬਾ, ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਭਾਵਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਤਤਿਯਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਚਤੁਤ੍ਥੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਚਤੁਤ੍ਥੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਤਦਤ੍ਥੇ ਵਾ ਅਤ੍ਥ, ਹਿਤ, ਦੇਯ੍ਯਾਦੀਸੁ ਵਾ ਪਰੇਸੁ ਹੋਤਿ.

ਕਥਿਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਂ ਕਥਿਨਦੁਸ੍ਸਂ, ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਯ ਆਭਟਂ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਕਥਿਨਚੀਵਰਂ, ਕਥਿਨਾਯ ਦੁਸ੍ਸਂ, ਕਥਿਨਾਯ ਚੀਵਰਨ੍ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚੀਵਰਾਯ ਦੁਸ੍ਸਂ ਚੀਵਰਦੁਸ੍ਸਂ. ਏਵਂ ਚੀਵਰਮੂਲਂ [ਚੀਵਰਮੂਲ੍ਯਂ (ਰੂ. ਨੀ.)], ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਭਟਂ ਭਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ, ਸਙ੍ਘਤ੍ਥਾਯ ਵਾ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਤ੍ਤਂ, ਗਮਿਕਭਤ੍ਤਂ, ਗਿਲਾਨਭਤ੍ਤਂ.

ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ¶ ਅਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੋ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤੋ ਲੋਕਹਿਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯਂ ਬੁਦ੍ਧਦੇਯ੍ਯਂ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਣਾਮੋ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਣਾਮੋ. ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧਥੋਮਨਾ, ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ. ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਂ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਕੂਲਂ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਗੁਣਂ, ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਰਹਂ ਠਾਨਾਰਹਂ, ਰਞ੍ਞੋ ਅਰਹਂ ਰਾਜਾਰਹਂ. ਏਵਂ ਰਾਜਗ੍ਘਂ, ਰਾਜਦੇਯ੍ਯਂ, ਕਤ੍ਤੁਂ ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਕਥੇਤੁਕਾਮੋ, ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ, ਸੋਤੁਕਾਮੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੁਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਤਾ ‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਸ’ਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਨਿਚ੍ਚਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀਲੋਪੋ ਹੋਤਿ, ਸਮਾਸੇ ਕਤੇ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨਿਗ੍ਗਹੀਤਲੋਪੋ ਚ. ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਤੁਂ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਸਮਾਸੋ ਨ ਹੋਤਿ.

ਇਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਪਞ੍ਚਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਪਞ੍ਚਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਪਗਮਨ, ਭਯ, ਵਿਰਤਿ, ਮੋਚਨਾਦਿਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਹੋਤਿ.

ਮੇਥੁਨਾ ਅਪੇਤੋਤਿ ਮੇਥੁਨਾਪੇਤੋ, ਪਲਾਸਤੋ ਅਪਗਤੋਤਿ ਪਲਾਸਾਪਗਤੋ, ਨਗਰਮ੍ਹਾ ਨਿਗ੍ਗਤੋਤਿ ਨਗਰਨਿਗ੍ਗਤੋ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਗਾਮਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਰੁਕ੍ਖਪਤਿਤੋ, ਸਾਸਨਮ੍ਹਾ ਚੁਤੋਤਿ ਸਾਸਨਚੁਤੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਵੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਦਕਤੋ ਉਗ੍ਗਤੋ ਉਦਕੁਗ੍ਗਤੋ, ਭਵਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਭਵਨਿਸ੍ਸਟੋ, ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਨਿਸ੍ਸਟਂ, ਚੋਰਮ੍ਹਾ ਭੀਤੋਤਿ ਚੋਰਭੀਤੋ, ਪਾਪਤੋ ਭਾਯਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਪਾਪਭੀਰੁਕੋ, ਪਾਪਤੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛੀ, ਵਟ੍ਟਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਵਟ੍ਟਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ, ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਤੋ ਵਿਰਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿ. ਏਵਂ ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਿਰਤਿ, ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਤ੍ਤੋ ਬਨ੍ਧਨਮੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਬਨ੍ਧਨਮੋਕ੍ਖੋ, ਕਮ੍ਮਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ¶ . ਏਵਂ ਕਮ੍ਮਜਾਤਂ, ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਲੋਕਤੋ ਅਗ੍ਗੋ ਲੋਕਗ੍ਗੋ. ਏਵਂ ਲੋਕਜੇਟ੍ਠੋ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਮੋ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਜੇਟ੍ਠੋ ਸਬ੍ਬਜੇਟ੍ਠੋ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਸਬ੍ਬਕਨਿਟ੍ਠੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਹੀਨੋ, ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮੋ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਤੋ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋਤਿ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋ, ਓਮਕਤੋ ਓਮਕੋਤਿ ਓਮਕੋਮਕੋ.

ਕ੍ਵਚਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿ, ਮਾਤਿਤੋ ਜਾਤੋ ਮਾਤੁਜੋ. ਏਵਂ ਪਿਤੁਜੋ, ਕਮ੍ਮਜਂ, ਚਿਤ੍ਤਜਂ, ਉਤੁਜਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਪਞ੍ਚਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਛਟ੍ਠੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਰਾਜਪੁਰਿਸੋ, ਬੁਦ੍ਧਸਾਵਕੋ, ਸਮੁਦ੍ਦਘੋਸੋ, ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਰਾਸਿ ਧਞ੍ਞਰਾਸਿ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤੋ, ਵਿਕਾਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਛਟ੍ਠੀ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸੁਵਣ੍ਣਕਟਾਹਂ, ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਜਨਂ, ਪਾਨੀਯਸ੍ਸ ਥਾਲਕਂ ਪਾਨੀਯਥਾਲਕਂ.

ਸਮਾਸਮਜ੍ਝੇ ਈ, ਊਨਂ ਬਹੁਲਂ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਦਣ੍ਡਿਨੋ ਕੁਲਂ ਦਣ੍ਡਿਕੁਲਂ, ਹਤ੍ਥਿਪਦਂ, ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ, ਨਦਿਕੂਲਂ, ਨਦਿਤੀਰਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ, ਜਮ੍ਬੁਯਾ ਸਾਖਾ ਜਮ੍ਬੁਸਾਖਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਨ੍ਤ, ਮਾਨ, ਨਿਦ੍ਧਾਰਣਿਯ, ਪੂਰਣ, ਭਾਵ, ਸੁਹਿਤਤ੍ਥੇਹਿ ਸਮਾਸੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਮਮਂ ਅਨੁਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ, ਮਮਂ ਅਨੁਕੁਰੁਮਾਨੋ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਕਣ੍ਹਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਖੀਰਤਮਾ. ਵਿਭਤ੍ਤਾਵਧਿਛਟ੍ਠਿਯਾ ਪਨ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਨਰਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਨਰੁਤ੍ਤਮੋ, ਨਰਸੇਟ੍ਠੋ, ਨਰਵਰੋ, ਗਣਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਗਣੁਤ੍ਤਮੋ, ਦ੍ਵਿਪਦਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮੋ ਦ੍ਵਿਪਦੁਤ੍ਤਮੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਸਿਸ੍ਸਾਨਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਸਿਸ੍ਸੋ, ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਤਤਿਯੋ ਭਾਗੋ, ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਮੀ, ਪਟਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕਤਾ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਲਹੁਤਾ, ਰੂਪਸ੍ਸ ¶ ਮੁਦੁਤਾ, ਰੂਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ. ਕ੍ਵਚਿ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਲਹੁਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਲਹੁਤਾ, ਬੁਦ੍ਧਸੁਬੁਦ੍ਧਤਾ. ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਾ, ਫਲਾਨਂ ਸੁਹਿਤੋ, ਫਲਾਨਂ ਤਿਤ੍ਤੋ, ਫਲਾਨਂ ਅਸਿਤੋ, ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੀ.

‘‘ਭਟੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ. ‘‘ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਣ੍ਹਾ ਦਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਦੇਵਦਤ੍ਤਕਣ੍ਹਦਨ੍ਤਾ’ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ [ਨੀ. ੬੯੦]. ਅਞ੍ਞਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤੇਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਪੇਕ੍ਖਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾਕ੍ਯੇ ਵਿਯ ਸਮਾਸੇਪਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ‘‘ਸਤਿਪਿ ਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤੇ ਗਮਕਤ੍ਤਾ ਸਮਾਸੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ [ਕ. ੩੨੮; ਰੂ. ੩੫੨; ਨੀ. ੬੯੧], ਦੇਵਦਤ੍ਤਗੁਰੁਕੁਲਂ, ਰਾਜਦਾਸੀਪੁਤ੍ਤੋ, ਦੇਵਦਾਸੀਪੁਤ੍ਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਰੁ ਦੇਵਦਤ੍ਤਗੁਰੁ, ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਂ ਦੇਵਦਤ੍ਤਗੁਰੁਕੁਲਨ੍ਤਿ ਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਗੁਰੁਨੋ ਕੁਲਂ ਗੁਰੁਕੁਲਂ, ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਰੁਕੁਲਂ ਦੇਵਦਤ੍ਤਗੁਰੁਕੁਲਨ੍ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਮਾਗਧਸ੍ਸ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਪਿ ਅਞ੍ਞਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ‘ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਰਞ੍ਞੋ ਗੋ ਚ ਅਸ੍ਸੋ ਚ ਪੁਰਿਸੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ‘ਰਾਜਗਵਸ੍ਸਪੁਰਿਸਾ’ਤਿ ਹੋਤਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦਤੋ ਪੁਬ੍ਬਪਦਸ੍ਸ ਦ੍ਵਨ੍ਦਪਦੇਹਿਪਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਵਿਦਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਦ੍ਵਨ੍ਦਤੋ ਪਰਪਦਸ੍ਸਪਿ, ਨਰਾਨਞ੍ਚ ਦੇਵਾਨਞ੍ਚ ਸਾਰਥਿ ਨਰਦੇਵਸਾਰਥਿ.

ਇਤਿ ਛਟ੍ਠੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਸਤ੍ਤਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਸਤ੍ਤਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੇ ਰੂਪੇ ਸਞ੍ਞਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਰਕਾਨਂ ਕ੍ਰਿਯਾਸਾਧਨਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਕ੍ਰਿਯਾਪਦੇਹੇਵ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕ੍ਰਿਯਵਾਚਕੇਨ ਪਰਪਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਾਸੇ ਜਾਤੇ ਮਜ੍ਝੇ ਅਨੁਰੂਪਂ ਕ੍ਰਿਯਾਪਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਥਾ ¶ ‘ਅਸ੍ਸੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਰਥੋ ਅਸ੍ਸਰਥੋ’ ਇਤਿ ‘ਰੂਪੇ ਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ ਰੂਪੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਧਮ੍ਮੇ ਰਤੋ ਧਮ੍ਮਰਤੋ. ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਰੁਚਿ, ਧਮ੍ਮਗਾਰਵੋ, ਦਾਨੇ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਏਵਂ ਦਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਵਟ੍ਟੇ ਭਯਂ ਵਟ੍ਟਭਯਂ, ਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ, ਗਾਮੇ ਸੂਕਰੋ ਗਾਮਸੂਕਰੋ, ਵਨਮਹਿਂਸੋ, ਸਮੁਦ੍ਦਮਚ੍ਛੋ, ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਧੁਤ੍ਤੋ ਇਤ੍ਥਿਧੁਤ੍ਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਸੋਣ੍ਡੋ.

ਉਪਪਦਕਿਤਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋ [ਨੀ. ੬੮੨], ਵਨੇ ਚਰਤੀਤਿ ਵਨਚਰੋ, ਕਾਮਾਵਚਰੋ, ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਸਯਤੀਤਿ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਯੋ, ਗਬ੍ਭੇ ਸੇਤੀਤਿ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯੋ, ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਥਲਟ੍ਠੋ, ਜਲਟ੍ਠੋ, ਪਬ੍ਬਤਟ੍ਠੋ, ਪਙ੍ਕੇ ਜਾਤਂ ਪਙ੍ਕਜਂ. ਏਵਂ ਅਤ੍ਰਜੋ, ਖੇਤ੍ਰਜੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਇਧ ਨ ਹੋਤਿ [ਨੀ. ੬੮੧], ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰੋ, ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਮੀਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਲੁਤ੍ਤਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਪਦਾਨਂ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤੇਨ ਕ੍ਵਚਿ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸੋ.

ਉਪਰਿਗਙ੍ਗਾ, ਹੇਟ੍ਠਾਨਦੀ, ਅਨ੍ਤੋਵਿਹਾਰੋ, ਅਨ੍ਤੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਹਂਸਾਨਂ ਰਾਜਾ ਰਾਜਹਂਸੋ ਹਂਸਰਾਜਾ ਵਾ, ਮਾਸਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ, ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਂ ਅਡ੍ਢਕਹਾਪਣਂ, ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਡ੍ਢਂ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਂ, ਪਰਰਤ੍ਤਂ, ਇਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ. ਕਾਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾਯੋ, ਪਰਕਾਯੋ, ਅਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੋ, ਮਜ੍ਝਣ੍ਹੋ, ਸਾਯਨ੍ਹੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਦਿਟ੍ਠੋ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ, ਤਥਾਗਤਂ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਥੇਰੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਥੇਰੇਨ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਲੁਤ੍ਤਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਅਲੁਤ੍ਤਤਪ੍ਪੁਰਿਸ

ਇਦਾਨਿ ¶ ਅਲੁਤ੍ਤਤਪ੍ਪੁਰਿਸਾ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੇ.

ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ, ਪਭਙ੍ਕਰੋ, ਅਮਤਨ੍ਦਦੋ, ਪੁਰਿਨ੍ਦਦੋ, ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ, ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ, ਪਰਨ੍ਤਪੋ, ਰਣਞ੍ਜਹੋ, ਜੁਤਿਨ੍ਧਰੋ, ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਧਰੋ, ਦਸ੍ਸਨੇਨਪਹਾਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੋ, ਕੁਤੋਜੋ, ਤਤੋਜੋ, ਇਤੋਜੋ, ਭਯਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਭਯਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਟਤ੍ਤਾਕਮ੍ਮਂ, ਕਟਤ੍ਤਾਰੂਪਂ, ਪਰਸ੍ਸਪਦਂ, ਅਤ੍ਤਨੋਪਦਂ, ਦੇਵਾਨਮਿਨ੍ਦੋ, ਦੇਵਾਨਂਪਿਯਤਿਸ੍ਸੋ, ਗਵਮ੍ਪਤਿਤ੍ਥੇਰੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸੋ, ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਦੂਰੇਰੂਪਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇਰੂਪਂ, ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਂ, ਸਨ੍ਤਿਕੇਨਿਦਾਨਂ, ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਕੋ, ਜਨੇਸੁਤੋ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ [ਕ. ੩੨੭; ਰੂ. ੩੫੧; ਨੀ. ੬੮੬].

ਇਤਿ ਅਲੁਤ੍ਤਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ.

ਸਬ੍ਬੋ ਚਾਯਂ ਅਮਾਦਿਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਵਚਨੋ ਪਰਪਦਲਿਙ੍ਗੋ ਚ.

ਅਮਾਦਿਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸ

ਅਥ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਞ੍ਞਿਤੋ ਪਠਮਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

ਕਮ੍ਮਮਿਵ ਦ੍ਵਯਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯੋ. ਯਥਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕ੍ਰਿਯਞ੍ਚ ਪਯੋਜਨਞ੍ਚ ਦ੍ਵਯਂ ਧਾਰੇਤਿ ਕਮ੍ਮੇ ਸਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਤਥਾ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋ ਏਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਨਾਮਾਨਿ ਧਾਰੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਸੇ ਸਤਿ ਏਕਤ੍ਥਜੋਤਕਸ੍ਸ ਨਾਮਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ [ਕ. ੩੨੪; ਰੂ. ੩੩੯; ਨੀ. ੭੦੨].

ਅਪਿ ਚ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਂ, ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਧਾਰਿਯਂ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਤਂ ਧਾਰਿਯਞ੍ਚਾਤਿ ਕਮ੍ਮਧਾਰਿਯਂ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਹਿਤਕਮ੍ਮਂ, ਕਮ੍ਮਧਾਰਿਯਸਦ੍ਦਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ¶ ਸਬ੍ਬੋ ਚਾਯਂ ਸਮਾਸੋ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਇਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਕਮ੍ਮਧਾਰਿਯਸਦ੍ਦੋ ਏਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਨਾਮਾਨਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਤਥਾ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋਪੀਤਿ. ਸੋ ਏਵ ਉਤ੍ਤਰਪਦਤ੍ਥਪਧਾਨਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਭਿਨ੍ਨਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸਨਵਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਿ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਤਾ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਲਕ੍ਖਣੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਸਮਾਸੋ’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋ ਏਵ ਚ ਵਿਸੇਸਨਪਦਵਸੇਨ ਗੁਣਵਿਸੇਸਦੀਪਨਤ੍ਤਾ ‘ਵਿਸੇਸਨਸਮਾਸੋ’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਸੇਸਨਸਮਾਸੇ –

੩੪੬. ਵਿਸੇਸਨਮੇਕਤ੍ਥੇਨ [ਕ. ੩੨੪; ਰੂ. ੩੩੯; ਨੀ. ੭੦੨; ਚਂ. ੨.੨.੧੮; ਪਾ. ੨.੧.੫੭].

ਵਿਸੇਸਨਭੂਤਂ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਂ ਏਕਤ੍ਥੇਨ ਵਿਸੇਸ੍ਯਭੂਤੇਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਿਸੇਸੀਯਤਿ ਦਬ੍ਬਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਕਰੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਸੇਸਨਂ. ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਤ੍ਥਂ, ‘ਏਕੋ’ਤਿ ਸਮਾਨੋ, ‘ਅਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਤ੍ਥੋ, ਸੋਯੇਵ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ‘ਅਧਿਕਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਦਾਨਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ. ਇਤਿ ਏਕਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਂ, ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਏਕਤ੍ਥੇਨ. ‘ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ ਏਕਤ੍ਥੀਭੂਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸੋ ਚ ਸਮਾਸੋ ਨਵਵਿਧੋ ਵਿਸੇਸਨਪੁਬ੍ਬਪਦੋ, ਵਿਸੇਸਨੁਤ੍ਤਰਪਦੋ, ਵਿਸੇਸਨੋਭਯਪਦੋ, ਉਪਮਾਨੁਤ੍ਤਰਪਦੋ, ਸਮ੍ਭਾਵਨਾਪੁਬ੍ਬਪਦੋ, ਅਵਧਾਰਣਪੁਬ੍ਬਪਦੋ, ਨਨਿਪਾਤਪੁਬ੍ਬਪਦੋ, ਕੁਨਿਪਾਤਪੁਬ੍ਬਪਦੋ, ਪਾਦਿਪੁਬ੍ਬਪਦੋ ਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਵਿਸੇਸਨਪੁਬ੍ਬਪਦੋ ਯਥਾ? ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ, ਮਹਾਨਦੀ, ਮਹਬ੍ਭਯਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਾ ਸੇਨਾ ਦਿਸ੍ਸਤੇ ਮਹਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੭੭੧], ਬਾਰਾਣਸਿਰਜ੍ਜਂ ਨਾਮ ਮਹਾ’’ਤਿ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.ਮਹਾਸੀਲਵਜਾਤਕਵਣ੍ਣਨਾ] ਪਾਲ਼ਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਸੇਪਿ ਤਿਲਿਙ੍ਗੇ ਨਿਪਾਤਰੂਪੋ ਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਮਹਾ ਚ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਚਾਤਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ, ਮਹਾ ਚ ਸਾ ਨਦੀ ਚਾਤਿ ਮਹਾਨਦੀ, ਮਹਾ ਚ ਤਂ ਭਯਞ੍ਚਾਤਿ ਮਹਬ੍ਭਯਂ, ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਸਂਯੋਗੇ ਚ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ. ਮਹਾਸਦ੍ਦਵੇਵਚਨੇਨ ਮਹਨ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨਪਿ ਵਾਕ੍ਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ, ਮਹਨ੍ਤੀ ਨਦੀ ਮਹਾਨਦੀ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਭਯਂ ਮਹਬ੍ਭਯਨ੍ਤਿ. ਚ, ਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਚ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਚਾਤਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ, ਮਹਨ੍ਤੀ ਚ ਸਾ ਨਦੀ ਚਾਤਿ ਮਹਾਨਦੀ, ਮਹਨ੍ਤਞ੍ਚ ਤਂ ਭਯਞ੍ਚਾਤਿ ਮਹਬ੍ਭਯਨ੍ਤਿ. ਮਹਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਮਹਾ ਹੋਤਿ, ‘ਟ ਨ੍ਤਨ੍ਤੂਨ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਦੀਘੋ ਚ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਦ੍ਵੀਹਿ ਚਸਦ੍ਦੇਹਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪਦਾਨਂ ਸਕਤ੍ਥਨਾਨਾਤ੍ਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਂਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕਤ੍ਥਨਾਨਾਤ੍ਤੇਪਿ ਸਕਤ੍ਥਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣੇ ਵਿਸੁਂ ਰੂਪਵਿਧਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਵਿਧਾਨਞ੍ਚ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸਿਤਵਿਗ੍ਗਹਵਾਕ੍ਯਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਞਾਤੇ ਰੂਪਵਿਧਾਨਕਿਚ੍ਚਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੋ ਚ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਚਾਤਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ, ਸੇਤਹਤ੍ਥੀ, ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਂ, ਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਂ.

ਵਿਸਦਿਸਲਿਙ੍ਗ, ਵਚਨਾਪਿ ਸਦ੍ਦਾ ਏਕਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਵਿਨਯੋ ਚ ਸੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ ਵਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿ, ਵਿਨਯੋ ਚ ਸੋ ਪਿਟਕਞ੍ਚਾਤਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਸਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਸਾ ਨੀਵਰਣਞ੍ਚਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨੀਵਰਣਂ. ਏਵਂ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ, ਸੀਲਞ੍ਚ ਤਂ ਗੁਣੋ ਚਾਤਿ ਸੀਲਗੁਣੋ, ਸੀਲਞ੍ਚ ਤਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਚਾਤਿ ਸੀਲਪਤਿਟ੍ਠਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਥਾ ¶ ਵੀਸਤਿ ਚ ਸਾ ਪੁਰਿਸਾ ਚਾਤਿ ਵੀਸਤਿਪੁਰਿਸਾ, ਸਤਞ੍ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਾ ਚਾਤਿ ਸਤਪੁਰਿਸਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਤੇ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਙ੍ਗਾ ਚ ਤੇ ਜਨਪਦਞ੍ਚਾਤਿ ਅਙ੍ਗਜਨਪਦਂ, ਮਗਧਾ ਚ ਤੇ ਰਟ੍ਠਞ੍ਚਾਤਿ ਮਗਧਰਟ੍ਠਂ. ਏਵਂ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਧ ਨ ਹੋਤਿ [ਰੂ. ੩੪੧; ਨੀ. ੬੮੧], ਪੁਣ੍ਣੋ ਮਨ੍ਤਾਨੀਪੁਤ੍ਤੋ, ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇਵਰਾਜਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋ, ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ, ਲੋਹਿਤਮਾਲਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਸੇਸਨੁਤ੍ਤਰਪਦੋ ਯਥਾ? ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ, ਬੁਦ੍ਧਘੋਸਾਚਰਿਯੋ, ਆਚਰਿਯਗੁਤ੍ਤਿਲੋ ਵਾ, ਮਹੋਸਧਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੋ, ਪੁਰਿਸਵਰੋ, ਪੁਰਿਸਵਿਸੇਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਸੇਸਨੋਭਯਪਦੋ ਯਥਾ? ਛਿਨ੍ਨਞ੍ਚ ਤਂ ਪਰੂਲ਼੍ਹਞ੍ਚਾਤਿ ਛਿਨ੍ਨਪਰੂਲ਼੍ਹਂ, ਸੀਤਞ੍ਚ ਤਂ ਉਣ੍ਹਞ੍ਚਾਤਿ ਸੀਤੁਣ੍ਹਂ, ਖਞ੍ਜੋ ਚ ਸੋ ਖੁਜ੍ਜੋ ਚਾਤਿ ਖਞ੍ਜਖੁਜ੍ਜੋ. ਏਵਂ ਅਨ੍ਧਬਧਿਰੋ, ਕਤਞ੍ਚ ਤਂ ਅਕਤਞ੍ਚਾਤਿ ਕਤਾਕਤਂ, ਛਿਦ੍ਦਾਵਛਿਦ੍ਦਂ, ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਂ, ਸਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਤਂ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਞ੍ਚਾਤਿ ਸਿਤ੍ਤਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਚ੍ਚਂ, ਅਖੇਮਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਤਂ ਅਵਿਪਰੀਤਟ੍ਠੇਨ ਸਚ੍ਚਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਉਪਮਾਨੁਤ੍ਤਰਪਦੋ ਯਥਾ? ਸੀਹੋ ਵਿਯਾਤਿ ਸੀਹੋ, ਮੁਨਿ ਚ ਸੋ ਸੀਹੋ ਚਾਤਿ ਮੁਨਿਸੀਹੋ. ਏਵਂ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗਵੋ, ਬੁਦ੍ਧਨਾਗੋ, ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਚ੍ਚੋ, ਰਂਸਿ ਵਿਯਾਤਿ ਰਂਸਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਸੋ ਰਂਸਿ ਚਾਤਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਰਂਸਿ. ਏਵਂ ਵਿਨਯਸਾਗਰੋ, ਸਮਣਪਦੁਮੋ, ਸਮਣਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਮ੍ਭਾਵਨਾਪੁਬ੍ਬਪਦੋ ਯਥਾ? ਹੇਤੁ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ. ਏਵਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੋ, ਦੇਵਭੂਤੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤੋ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮਤੋ, ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਿਤੋ ¶ , ਧਮ੍ਮਲਕ੍ਖਿਤੋ, ਏਵ ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਸਦ੍ਦੋ. ਏਵਂ ਚਸਦ੍ਦੋ, ਵਾਸਦ੍ਦੋ, ਅਰਿਯਭੂਤੋ ਸਙ੍ਘੋ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ. ਏਵਂ ਬੁਦ੍ਧਮੁਨਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਮੁਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾ ਨਾਮ ਸਾਮਞ੍ਞਭੂਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਥੋਮਨਾ ਸਰੂਪਵਿਸੇਸਦੀਪਨਾ, ਨ ਗੁਣਮਤ੍ਤਦੀਪਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਗਰੂ ਪਨ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿ ਧਮ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿ. ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ, ਧਾਤੁਸਞ੍ਞਾ, ਮਾਤੁਸਞ੍ਞਾ, ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿਪਿ ਏਤ੍ਥ ਆਹਰਨ੍ਤਿ, ਇਮਾਨਿ ਪਨ ‘‘ਸਰਣਂ ਇਤਿ ਗਤੋ ਉਪਗਤੋ ਸਰਣਙ੍ਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਵਿਯ ਇਤਿਲੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਠਮਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸਪਦਾਨਿ ਨਾਮ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ [ਰੂ. ੩੪੩; ਨੀ. ੭੦੨].

ਅਵਧਾਰਣਪੁਬ੍ਬਪਦੋ ਯਥਾ? ਗੁਣੋ ਏਵ ਧਨਂ ਨ ਮਣਿਸੁਵਣ੍ਣਾਦੀਤਿ ਗੁਣਧਨਂ. ਏਵਂ ਸਦ੍ਧਾਧਨਂ, ਸੀਲਧਨਂ, ਚਕ੍ਖੁ ਏਵ ਦ੍ਵਾਰਂ ਨ ਗਾਮਦ੍ਵਾਰਾਦੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਦ੍ਵਾਰਂ. ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁਵਤ੍ਥੁ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ, ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁ, ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ ਭਾਰਾ ਖਨ੍ਧਭਾਰਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਦਿ ਭਰਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭਾਰਾ ਨਾਮ ਸਿਯੁਂ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ ਭਾਰਾ ਨਾਮ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਸੀਸਭਾਰ, ਅਂਸਭਾਰਾਦਯੋ. ਖਨ੍ਧਾ ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇ ਤਾਵਕਾਲਿਕਾ, ਖਨ੍ਧਮੂਲਿਕਾ ਚਾਤਿ. ਏਵਂ ਅਤਿਸਯਤ੍ਥਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥਂ ਖਨ੍ਧਾ ਏਵ ਭਾਰਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣਵਾਕ੍ਯਂ ਪਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਸੀਸਭਾਰਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਭਾਰਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਏਵ ਮਲਂ ਨ ਕਂਸਮਲਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਮਲਂ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਏਵ ਆਸਵੋ ਨ ਮਧ੍ਵਾਸਵਾਦਿਕੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਵੋ. ਏਵਂ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ, ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥਂ, ਪਞ੍ਞਾਲੋਕੋ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਰਾਗਗ੍ਗਿ, ਦੋਸਗ੍ਗਿ, ਮੋਹਗ੍ਗਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਗਰੂ ਪਨ ‘‘ਧਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਧਨਂ, ਸਦ੍ਧਾ ਏਵ ਅਰਿਯਾਨਂ ਧਨਂ ਸਦ੍ਧਾਧਨਂ, ਸਤ੍ਥਂ ਵਿਯਾਤਿ ਸਤ੍ਥਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਏਵ ਸਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਅਤਿਸਯਸਮ੍ਭਾਵਨਤ੍ਥੋ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ [ਰੂ. ੩੪੩; ਨੀ. ੭੦੨].

੩੪੭. ਨਨਿਪਾਤਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਨਉ [ਕ. ੩੨੬; ਰੂ. ੩੪੧; ਨੀ. ੭੦੭].

ਞਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ¶ ਪਟਿਸੇਧਮ੍ਹਾ ਅਞ੍ਞਨਕਾਰ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥੋ, ਨਉਇਚ੍ਚੇਤਂ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤੇਨ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਞੇ ਕਤ੍ਥਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ –

੩੪੮. ਟ ਨਉਸ੍ਸ [ਕ. ੩੩੩; ਰੂ. ੩੪੪; ਨੀ. ੭੧੭; ਚਂ. ੨.੨.੨੦; ਪਾ. ੨.੨.੬; ‘‘ਨਉ’’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਨਉਇਚ੍ਚੇਤਸ੍ਸ ਟਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਅ ਹੋਤੀਤਿ ਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ.

ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ. ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਕਿਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾਯਂ ਨਿਸੇਧੋ, ਉਦਾਹੁ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਵਾਤਿ, ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ – ਯਦਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਨਿਸੇਧੋ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਲੋਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਧ ਜਨੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਤਤ੍ਥ ਜਨੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਾਦਿਨਿਯਮਂ ਵਿਨਾ ਲੋਕੇ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਿਸੇਧੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਲੋਕੇ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਨਿਸੇਧੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਕਿਂ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਨਿਸੇਧੇਨ ਨਿਸੇਧਨੀਯਸ੍ਸੇਵ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਤਂਸਦਿਸਾਦਿਅਤ੍ਥੇਸੁ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰਸ੍ਸੇਵਾਯਂ ਨਿਸੇਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਦਿਸੇ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਞ੍ਞਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਸਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵੋਹਾਰੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਅਯਂ ਪਟਿਸੇਧੋ ਹੋਤਿ. ਯਥਾ ਤਂ? ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਬਾਲਜਨਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਸਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਵੋਹਾਰੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨਾ ਅਤ੍ਤਾ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਤੇਸਂ ਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾਵਖ੍ਯਾਪਨਤ੍ਥਂ ਪਟਿਸੇਧੋ ਯੋਜਿਯਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਤਾ, ਵੇਦਨਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ [ਮਹਾਵ. ੨੦] ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸੁਦ੍ਧਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਦ੍ਦਸ੍ਸਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਤਂਸਦਿਸੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਨਕਾਰਸ੍ਸ ¶ ਚ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਕਮਤ੍ਤਤਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਤ੍ਥਪਧਾਨਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਇਧ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਦਿਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਤਦਞ੍ਞ, ਤਬ੍ਬਿਰੁਦ੍ਧ, ਤਦਭਾਵਤ੍ਥਾਦੀਸੁ.

ਤਤ੍ਥ ਤਦਞ੍ਞਤ੍ਥੇ –

ਸਙ੍ਖਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਧਮ੍ਮਾ [ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੮]. ਏਤ੍ਥ ਚ ਨ ਸਙ੍ਖਤਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ, ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਬ੍ਬਿਰੁਦ੍ਧੇ –

ਅਕੁਸਲੋ, ਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਦਭਾਵੇ –

ਨ ਕਤ੍ਵਾ ਅਕਤ੍ਵਾ, ਕਰਣੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਵਿਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਦੁਵਿਧੋ ਪਟਿਸੇਧੋ ਪਸਜ੍ਜਪਟਿਸੇਧੋ, ਪਯਿਰੁਦਾਸਪਟਿਸੇਧੋ ਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯੁਤ੍ਤਪਦਤ੍ਥਂ ਪਸਜ੍ਜ ਲਗ੍ਗੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸੇਧੇਤੀਤਿ ਪਸਜ੍ਜਪਟਿਸੇਧੋ, ਤਦਭਾਵਮਤ੍ਤਜੋਤਕੋ ਨਕਾਰੋ, ਕ੍ਰਿਯਾਮਤ੍ਤਨਿਸੇਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਕਤ੍ਵਾ, ਅਕਾਤੁਂ, ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਨ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਸਜ੍ਜਮਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਤਂਸਦਿਸਾਦਿਕੇ ਪਰਿਤੋਭਾਗੇ ਉਗ੍ਗਯ੍ਹ ਨਿਸੇਧੇਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਤਿ ਖਿਪਤਿ ਛਡ੍ਡੇਤੀਤਿ ਪਯਿਰੁਦਾਸੋ, ਤਂਸਦਿਸਾਦਿਜੋਤਕੋ, ਦਬ੍ਬਨਿਸੇਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਵਂ ਅਸਮਣੋ, ਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਮਿਤ੍ਤੋ, ਮਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਵਿਧੁਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੪੯. ਅਨ ਸਰੇ [ਕ. ੩੩੪; ਰੂ. ੩੪੫; ਨੀ. ੭੧੮; ਚਂ. ੫.੨.੧੧੯; ਪਾ. ੬.੩.੧੦੫].

ਸਰੇ ਪਰੇ ਨਉਇਚ੍ਚੇਤਸ੍ਸ ਅਨ ਹੋਤਿ.

ਨ ¶ ਅਰਿਯੋ ਅਨਰਿਯੋ, ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਵਿਮੁਖੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਆਵਾਸੋ ਅਨਾਵਾਸੋ, ਨ ਇਸ੍ਸਰੋ ਅਨਿਸ੍ਸਰੋ. ਨ ਈਤਿ ਅਨੀਤਿ, ‘ਈਤੀ’ਤਿ ਉਪਦ੍ਦਵੋ, ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਉਪਾਯੋ ਅਨੁਪਾਯੋ, ਨ ਊਮਿ ਅਨੂਮਿ, ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਏਸਨਾ ਅਨੇਸਨਾ, ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਓਕਾਸੋ ਅਨੋਕਾਸੋ, ਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਅਨਾਦਾਯ, ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ਅਯੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿ [ਕ. ੩੩੬; ਰੂ. ੩੪੭; ਨੀ. ੬੮੯], ਪੁਨ ਨ ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਪੁਨਗੇਯ੍ਯਾ, ਗਾਥਾ, ਚਨ੍ਦਂ ਨ ਉਲ੍ਲੋਕੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਚਨ੍ਦਮੁਲ੍ਲੋਕਿਕਾਨਿ, ਮੁਖਾਨਿ, ਸੂਰਿਯਂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸੂਰਿਯਪਸ੍ਸਾ, ਰਾਜਕਞ੍ਞਾ, ਸਦ੍ਧਂ ਨ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਅਸਦ੍ਧਭੋਜੀ. ਏਵਂ ਅਲਵਣਭੋਜੀ, ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ. ਏਵਂ ਅਹਿਤਕਾਮਾ, ਓਕਾਸਂ ਨ ਕਾਰੇਸੀਤਿ ਅਨੋਕਾਸਂਕਾਰੇਤ੍ਵਾ. ਏਵਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂਕਤ੍ਵਾ, ਮੂਲਮੂਲਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਮੂਲਮੂਲਂਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘‘ਪੁਨ ਗਾਯਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪੁਨਗੇਯ੍ਯਾ, ਨ ਪੁਨਗੇਯ੍ਯਾ ਅਪੁਨਗੇਯ੍ਯਾ. ਅਤ੍ਥਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ, ਨ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ. ਅਥ ਵਾ ਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨਤ੍ਥੋ, ਅਨਤ੍ਥਂ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਵਾਕ੍ਯੇ ਯੋਜਿਤੇ ਪਨ ਯੁਤ੍ਤਸਮਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਗਰੂ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਥਮੇਵ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾ, ਹਿਤਂ ਨ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਅਹਿਤਮੇਵ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਹਿਤਕਾਮਾ, ਫਾਸੁਂ ਨ ਕਾਮੇਨ੍ਤਿ ਅਫਾਸੁਮੇਵ ਕਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਫਾਸੁਕਾਮਾ’’ਤਿ ਯੋਜੇਸੁਂ, ਦ੍ਵਾਧਿਪ੍ਪਾਯਪਦਂ ਨਾਮੇਤਂ.

ਕੁਨਿਪਾਤਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਪਦੇਨ ਵਿਗ੍ਗਹੋ, ਖੁਦ੍ਦਕਾ ਨਦੀ ਕੁਨ੍ਨਦੀ, ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਸੋਮ੍ਭੋ ਕੁਸੋਮ੍ਭੋ, ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਵਨਂ ਕੁਬ੍ਬਨਂ.

੩੫੦. ਸਰੇ ਕਦ ਕੁਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੩੫; ਰੂ. ੩੪੬; ਨੀ. ੭੧੯].

ਸਰਾਦਿਕੇ ¶ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਕੁਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਕਦਿ ਹੋਤਿ.

ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਨ੍ਨਂ ਕਦਨ੍ਨਂ, ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਸਨਂ ਕਦਸਨਂ, ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਰਿਯੋ ਕਦਰਿਯੋ, ਮਚ੍ਛਰੀ.

ਸਰੇਤਿ ਕਿਂ? ਕੁਪੁਤ੍ਤਾ, ਕੁਦਾਰਾ, ਕੁਦਾਸਾ.

ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਓਟ੍ਠੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕੁਓਟ੍ਠੋ.

੩੫੧. ਕਾਪ੍ਪਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੩੬; ਰੂ. ੩੪੭; ਨੀ. ੭੨੦].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦਤ੍ਥੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਕੁਨਿਪਾਤਸ੍ਸ ਕਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਪ੍ਪਕਂ ਲਵਣਂ ਕਾਲਵਣਂ. ਏਵਂ ਕਾਪੁਪ੍ਫਂ.

ਪਾਦਿਪੁਬ੍ਬਪਦੋ ਚ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸੋਵ, ਪਕਟ੍ਠਂ ਵਚਨਂ ਪਾਵਚਨਂ, ਦੀਘਤ੍ਤਂ, ਪਕਟ੍ਠਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਨੀਤਂ ਪਣੀਤਂ, ਪਮੁਖਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਧਾਨਂ ਪਧਾਨਂ. ਏਵਂ ਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਿਵਿਧਾ ਮਤਿ ਵਿਮਤਿ, ਅਧਿਕੋ ਦੇਵੋ ਅਧਿਦੇਵੋ, ਅਤਿਰੇਕੋ ਵਿਸੇਸੋ ਵਾ ਧਮ੍ਮੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਗਨ੍ਧੋ ਸੁਗਨ੍ਧੋ, ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਗਨ੍ਧੋ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ. ਸੋਭਣਂ ਕਤਂ ਸੁਕਤਂ, ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਕਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਵਿਪਰੀਤੋ ਪਥੋ ਉਪ੍ਪਥੋ. ਏਵਂ ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੋ, ਉਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਉਬ੍ਬਿਨਯੋਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸੋ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਵਚਨੋ ਪਰਪਦਲਿਙ੍ਗੋ ਚ.

ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਸਮਾਸੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਦਿਗੁਸਮਾਸ

ਅਥ ¶ ਦਿਗੁਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਠਮਾਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

ਦ੍ਵੇ ਗਾਵੋ ਦਿਗੁ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਨਪੁਂਸਕੇਕਤ੍ਤੇਨ ਚ ਦਿਗੁਸਦ੍ਦਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੋ ਚਾਯਂ ਸਮਾਸੋ ਦਿਗੂਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੩੫੨. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਦਿ [ਕ. ੩੨੧; ਰੂ. ੩੪੯; ਨੀ. ੬੯੯].

ਸਮਾਹਾਰੇਕਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪੁਬ੍ਬਕਂ ਏਕਤ੍ਥਂ ਨਪੁਂਸਕਂ ਹੋਤਿ, ਸਮਾਹਾਰਵਚਨੇਨੇਵ ਏਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਿਦ੍ਧਂ.

ਦ੍ਵੇ ਗਾਵੋ ਦਿਗੁ, ‘ਗੋਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਓਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ, ਤਯੋ ਲੋਕਾ ਤਿਲੋਕਂ, ਤਯੋ ਲੋਕਾ ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਹਟਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਾਤਿ ਤਿਲੋਕਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਲੋਕਾਨਂ ਸਮਾਹਾਰੋਤਿ ਤਿਲੋਕਂ, ਤਯੋ ਚ ਤੇ ਲੋਕਾ ਚਾਤਿ ਤਿਲੋਕਂ. ਏਵਂ ਤਿਭਵਂ, ਤਿਪੁਰਿਸਂ, ਤੀਣਿ ਮਲਾਨਿ ਤਿਮਲਂ, ਤਿਰਤਨਂ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਞ੍ਞਾਯੋਤਿਸਞ੍ਞਂ, ‘ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਰਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਥਾ ਚਤੁਪ੍ਪਥਂ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਂ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਸਤ੍ਤਾਹਂ, ਅਟ੍ਠਪਦਂ, ਨਵਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਦਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਸਤਯੋਜਨਂ, ਸਹਸ੍ਸਯੋਜਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਹਾਰਦਿਗੁਮ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨਪੁਂਸਕਮੇਵ ਰਸ੍ਸਨ੍ਤਮੇਵ ਏਕਵਚਨਨ੍ਤਮੇਵ ਚਾਤਿ.

ਅਸਮਾਹਾਰਦਿਗੁ [ਰੂ. ੩੫੦ ਨੀ. ੭੦੩] ਯਥਾ? ਏਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਤਯੋ ਭਵਾ ਤਿਭਵਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਠਾਨੇ ਪਨ [ਕ. ੩੯੨; ਰੂ. ੪੧੮; ਨੀ. ੮੩੧] ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਤਂ. ਏਵਂ ਤਿਸਤਂ, ਚਤੁਸਤਂ, ਪਞ੍ਚਸਤਂ, ਛਸਤਂ, ਸਤ੍ਤਸਤਂ, ਅਟ੍ਠਸਤਂ, ਨਵਸਤਂ, ਦਸਸਤਂ, ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਂ, ਤਿਸਹਸ੍ਸਂ, ਚਤੁਸਹਸ੍ਸਂ, ਪਞ੍ਚਸਹਸ੍ਸਂ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਂ.

ਦ੍ਵੇ ¶ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਤਸਹਸ੍ਸਂ. ਏਵਂ ‘‘ਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਚਤੁਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਪਞ੍ਚਸਤਸਹਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਸਤਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ, ਤਿਸਤਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ, ਚਤੁਸਤਾਨਿ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ, ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਦ੍ਵਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਦ੍ਵੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਵਾ ਏਵਂ ਵਚਨਦ੍ਵਯਞ੍ਚ ਵਾਕ੍ਯਞ੍ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਪੀਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਦਿਗੁ ਨਾਮ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪੁਬ੍ਬਮੇਵ ਸਿਯਾ, ਇਮੇਸੁ ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਦਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ? ਦਿਗੁਮ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਦਮੇਵ ਸਿਯਾ, ਪਰਪਦਂ ਪਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਦਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਦਿਗੁਸਮਾਸੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਮਾਸ

ਅਥ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਮਾਸੋ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

ਬਹਵੋ ਵੀਹਯੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਸੋਯਂ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਤਾਦਿਸੋ ਗਾਮੋ ਵਾ ਦੇਸੋ ਵਾ ਜਨਪਦੋ ਵਾ, ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਦ੍ਦਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੋ ਚਾਯਂ ਸਮਾਸੋ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਦ੍ਦੋ ਸਮਾਸਪਦਤ੍ਥੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਗਾਮ, ਦੇਸ, ਜਨਪਦਇਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਥਾ ਅਯਂ ਸਮਾਸੋਪਿ. ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਪਧਾਨੋ ਹਿ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਮਾਸੋ.

ਸੋ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦੁਵਿਧੋ ਤਗ੍ਗੁਣਸਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ, ਅਤਗ੍ਗੁਣਸਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ ਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਗੁਣੋ’ਤਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤੋ ਸਮਾਸਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭੂਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਗੁਣੋਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੇਨ ਤਗ੍ਗੁਣੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੋ, ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੋ, ਤਗ੍ਗੁਣਂ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਤਗ੍ਗੁਣੇਨ ਸਹੇਵ ਵਿਞ੍ਞਾਣੋ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਤਗ੍ਗੁਣਸਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ, ਨ ਤਗ੍ਗੁਣਸਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ ਅਤਗ੍ਗੁਣਸਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ, ਯਤ੍ਥ ਸਮਾਸਪਦਤ੍ਥੋ ਅਵਯਵਭਾਵੇਨ ਵਾ ਸਹਵਿਧੇਯ੍ਯਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਤਗ੍ਗੁਣਸਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ. ਯਥਾ? ਛਿਨ੍ਨਹਤ੍ਥੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਤਿ, ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਆਗਤੋ, ਪਾਦਯੋ ਉਪਸਗ੍ਗਾ ਨਾਮਾਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਤੀ’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਤਿ, ਪਮੁਖਭੂਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਆਗਤੋ’ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾ ਚ ਆਗਤਾ, ਪੁਰਿਸੋ ਚ ਆਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘ਪਾਦਯੋ ਉਪਸਗ੍ਗਾ ਨਾਮਾ’ਤਿ ਪ-ਕਾਰੋ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ, ਪਰਾਦਯੋ ਚ ਉਪਸਗ੍ਗਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਯੋਜਨਾਰਹਤਾ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇਨ ਸਹ ਸਮਾਸਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਧੇਯ੍ਯਤਾ ਨਾਮਾਤਿ.

ਅਤਗ੍ਗੁਣਸਂਵਿਞ੍ਞਾਣੋ ਯਥਾ? ਦਿਨ੍ਨਸੁਙ੍ਕੋ ਰਾਜਾ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਪਬ੍ਬਤਾਦੀਨਿ ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ਕਸ੍ਸਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਸਮਾਸਪਦਤ੍ਥੋ ਅਵਿਧੇਯ੍ਯੋ, ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਿਧੇਯ੍ਯੋ.

ਪਠਮਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਪਠਮਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਦੁਤਿਯਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਤਤਿਯਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਚਤੁਤ੍ਥੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਪਞ੍ਚਮੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਛਟ੍ਠੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ, ਸਤ੍ਤਮੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ ਚਾਤਿ ਸਤ੍ਤਵਿਧੋ.

ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ ਸਹਪੁਬ੍ਬਪਦ, ਉਪਮਾਨਪੁਬ੍ਬਪਦ, ਸਙ੍ਖ੍ਯੋਭਯਪਦ, ਦਿਸਨ੍ਤਰਾਲ਼ਤ੍ਥ, ਬ੍ਯਤਿਹਾਰਲਕ੍ਖਣਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧੋ.

ਤਤ੍ਥ –

੩੫੩. ਵਾਨੇਕਮਞ੍ਞਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੨੮; ਰੂ. ੩੫੨; ਨੀ. ੭੦੮].

ਅਨੇਕਂ ¶ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਂ ਅਞ੍ਞਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ.

ਸਹ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨਾਤਿ ਸਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਵਿਤਕ੍ਕੇਨ ਸਹ ਯੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਵਾ ਸਵਿਤਕ੍ਕੋ, ਸਮਾਧਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਸਹ ਵਿਤਕ੍ਕੇਨਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਭੂਤੋ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੋ ਵਾਕ੍ਯਸਾਮਤ੍ਥਿਯੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਨ ਹਿ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਰਕਰਹਿਤਂ ਵਾਕ੍ਯਂ ਨਾਮ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹਪਦ, ਵਿਤਕ੍ਕਪਦਾਨਂ ਸਮਾਧਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇਨ ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵੇ ਚ ਹੋਨ੍ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੇ ਠਿਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਪਦਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਥਾ ਏਕਤ੍ਥਭੂਤੇਨ ਸਮਾਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਪਦਾਨਿ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਨਾਮ, ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਯੋਗਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘ਏਕਤ੍ਥਤਾਯ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਲੋਪੋ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਸਮਾਸੇਸੁ ਵਾਕ੍ਯੇਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨਂ ਯ, ਤ, ਏਤ, ਇਮ, ਇਤਿ, ਏਵ, ਇਵ, ਵਿਯ, ਚ, ਵਾਇਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਪਦਾਨਂ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤੇਨ ਲੋਪੋ, ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਞ੍ਚ ਲੋਪੇ ਸਤਿ ਸਰਨ੍ਤਾਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਸਮਾਸਪਦਾਨਂ ਸਯਮੇਵ ਪਕਤਿਭਾਵੋ, ਇਧ ਪਨ ‘ਸਹਸ੍ਸ ਸੋਞ੍ਞਤ੍ਥੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਮਾਧਿ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ ਸਮਾਧਯੋ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਾ ਪਞ੍ਞਾਯੋ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਂ ਝਾਨਂ, ਸਵਿਤਕ੍ਕਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਲਿਙ੍ਗ, ਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਵਚਨੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਪਯੋਗਸਿਦ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਉਪਮਾਨਪੁਬ੍ਬਪਦੋ ਯਥਾ? ਕਾਯਬ੍ਯਾਮਾਨਂ ਸਮਪਮਾਣਤ੍ਤਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਇਵ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ, ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਇਵ ਵਾ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ ਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਰਿਮਣ੍ਡਲੋ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ, ਸਙ੍ਖੋ ਇਵ ਪਣ੍ਡਰੋ ਸਙ੍ਖਪਣ੍ਡਰੋ, ਕਾਕੋ ¶ ਇਵ ਸੂਰੋ ਕਾਕਸੂਰੋ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਕਰਣੇਨ ਤੇਸਂ ਚਕ੍ਖੁ ਵਿਯ ਭੂਤੋਤਿ ਚਕ੍ਖੁਭੂਤੋ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਪਟਿਲਾਭਕਰਣੇਨ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮੋ ਵਿਯ ਭੂਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਭੂਤੋ, ਨਿਚ੍ਚਸੋਮ੍ਮਹਦਯਤਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਵਿਯ ਭੂਤੋਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋ, ਅਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਭੂਤੋ ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਭੂਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯੋਭਯਪਦੋ ਯਥਾ? ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਪਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਵਾਸਦ੍ਦਾਯੇਵ ਅਞ੍ਞਪਦਾਨਿ ਨਾਮ, ਅਨਿਯਮਭੂਤੋ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੋ ਨਾਮ. ਦ੍ਵੀਹਂ ਵਾ ਤੀਹਂ ਵਾ ਦ੍ਵੀਹਤੀਹਂ, ਛ ਵਾ ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਵਾਚਾ ਛਪ੍ਪਞ੍ਚਵਾਚਾ. ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਮਾਸਾ, ਏਕਯੋਜਨਦ੍ਵਿਯੋਜਨਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਦਿਸਨ੍ਤਰਾਲ਼ਤ੍ਥੋ ਯਥਾ? ਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਾ ਚ ਯਦਨ੍ਤਰਾਲ਼ਂ ਹੋਤਿ ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਪੁਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਪੁਬ੍ਬੁਤ੍ਤਰਾ, ਪਚ੍ਛਿਮੁਤ੍ਤਰਾ, ਅਪਰਦਕ੍ਖਿਣਾ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਚ ਸਾ ਪੁਬ੍ਬਾ ਚਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪੁਬ੍ਬਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯੋਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਬ੍ਯਤਿਹਾਰਲਕ੍ਖਣੇ [ਕ. ੩੨੮; ਰੂ. ੩੫੨; ਨੀ. ੭੦੮] –

੩੫੪. ਤਤ੍ਥ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਰੂਪਂ.

ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਨ੍ਤਂ ਤਤਿਯਨ੍ਤਞ੍ਚ ਸਮਾਨਰੂਪਂ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਂ ਤਤ੍ਥ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤੇਨ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

੩੫੫. ਙਿ ਵੀਤਿਹਾਰੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦].

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਵਿਸਯੇ ਕ੍ਰਿਯਾਬ੍ਯਤਿਹਾਰੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਪਦਨ੍ਤੇ ਙਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਇਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਇਕਾਰੋ ਰਸ੍ਸੋ ਏਵ.

੩੫੬. ਙਿ ਸ੍ਮਿਂਚ [ਕ. ੪੦੩; ਰੂ. ੩੫੪].

ਵਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇ ¶ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਪੁਬ੍ਬਪਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਕੇਸੇਸੁ ਚ ਕੇਸੇਸੁ ਚ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਇਦਂ ਯੁਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕੇਸਾਕੇਸਿ, ਦਣ੍ਡੇਹਿ ਚ ਦਣ੍ਡੇਹਿ ਚ ਪਹਰਿਤ੍ਵਾ ਇਦਂ ਯੁਦ੍ਧਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਦਣ੍ਡਾਦਣ੍ਡਿ. ਏਵਂ ਮੁਟ੍ਠਾਮੁਟ੍ਠਿ, ਮੁਸਲਾਮੁਸਲਿ.

ਇਤਿ ਪਠਮਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ.

ਦੁਤਿਯਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਆਗਤਾ ਸਮਣਾ ਇਮਂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਸੋਯਂ ਆਗਤਸਮਣੋ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਮਾਸਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਦੁਵਿਧੋ ਵਾਚ੍ਚਤ੍ਥੋ, ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸ੍ਸ ਸਮਣੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕਮ੍ਮਸਤ੍ਤਿ ਵਾਚ੍ਚਤ੍ਥੋ ਨਾਮ, ਸਤ੍ਤਿਮਨ੍ਤਭੂਤੋ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੋ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਸਮਣਸਦ੍ਦੋ ਵਾਚ੍ਚਤ੍ਥਮੇਵ ਉਜੁਂ ਵਦਤਿ, ਨ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ, ਆਗਤਸਮਣੋਤਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸਮਣੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾਵਮਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਦਬ੍ਬਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸਦ੍ਦੇਨ ਆਚਿਕ੍ਖਿਯਤਿ, ਵਾਚ੍ਚਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇਨ ਉਜੁਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਪਦੇ ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥਮਤ੍ਤਵਿਸਯਾ ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿ ਏਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਪੁਨ ਪਦਨ੍ਤਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਆਗਤਸਮਣਂ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇਨ ਗਾਮੋ ਸੋਭਤਿ ਆਗਤਸਮਣੇਨ, ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਸ੍ਸ ਪੂਜੇਤਿ ਆਗਤਸਮਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ¶ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਵਾਚਕਪਦੇਸੁ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ.

ਆਗਤਸਮਣਾ ਸਾਵਤ੍ਥਿ, ਆਗਤਸਮਣਂ ਜੇਤਵਨਂ, ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਮਣਾ ਇਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਆਗਤਸਮਣੋ, ਵਿਹਾਰੋ. ਆਰੂਲ਼੍ਹਾ ਵਾਨਰਾ ਇਮਂ ਰੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਆਰੂਲ਼੍ਹਵਾਨਰੋ, ਰੁਕ੍ਖੋ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ ਗਾਮਿਕਾ ਯਂ ਗਾਮਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਗਾਮਿਕੋ. ਏਵਂ ਪਵਿਟ੍ਠਗਾਮਿਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਦੁਤਿਯਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ.

ਤਤਿਯਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਜਿਤਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਯੇਨਾਤਿ ਜਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ, ਸਮਣੋ. ਦਿਟ੍ਠੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੋ ਯੇਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ. ਏਵਂ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ, ਵਿਦਿਤਧਮ੍ਮੋ, ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ, ਕਤਾਨਿ ਚਤੁਮਗ੍ਗਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਯੇਨਾਤਿ ਕਤਕਿਚ੍ਚੋ, ਬਹੁਵਚਨੇ ਸਤਿ ਕਤਾਨਿ ਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਯੇਹਿ ਤੇ ਕਤਕਿਚ੍ਚਾ, ਅਰਹਨ੍ਤੋ. ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਧਿਗਤਾ ਭੋਗਾ ਯੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਾਧਿਗਤਭੋਗੋ, ਪੁਰਿਸੋ. ਏਵਂ ਅਧਮ੍ਮਾਧਿਗਤਭੋਗੋ. ਏਵਂ ਕਤ੍ਤਰਿ. ਕਰਣੇ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨੋ ਰੁਕ੍ਖੋ ਯੇਨਾਤਿ ਛਿਨ੍ਨਰੁਕ੍ਖੋ, ਫਰਸੁ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਤਤਿਯਾਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ.

ਚਤੁਤ੍ਥੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਦਿਨ੍ਨੋ ਸੁਙ੍ਕੋ ਯਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸੋਯਂ ਦਿਨ੍ਨਸੁਙ੍ਕੋ, ਉਪਨੀਤਂ ਭੋਜਨਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਨੀਤਭੋਜਨੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੁਲੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤੁਲੋ, ‘ਟ ਨਞ੍ਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟਤ੍ਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੀਲਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ‘ਘਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਘਸਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਸ੍ਸ ¶ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ. ਨਤ੍ਥਿ ਸੀਲਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸੀਲੋ, ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਅਪਞ੍ਞੋ, ਵਿਰੂਪਂ ਮੁਖਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਮ੍ਮੁਖੋ. ਏਵਂ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰੋ ਅਧਿਕੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ, ‘ਅਨ ਸਰੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਨਸ੍ਸ ਅਨ.

ਇਧ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਚਿਰਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਚਿਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਮਾਸੋ ਜਾਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮਾਸਜਾਤੋ, ਦ੍ਵੇਮਾਸਜਾਤੋ, ਏਕੋ ਮਾਸੋ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋਤਿ ਏਕਮਾਸਾਭਿਸਿਤ੍ਤੋ, ਏਕਾਹਂ ਮਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਾਹਮਤਂ. ਏਵਂ ਦ੍ਵੀਹਮਤਂ, ਤੀਹਮਤਂ, ਏਕਾਹਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਾਹਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ. ਏਵਂ ਦ੍ਵੀਹਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ. ਯੋਜਨਂ ਗਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜਨਗਤੋ, ਦ੍ਵਿਯੋਜਨਗਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ.

ਪਞ੍ਚਮੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਨਿਗ੍ਗਤਾ ਜਨਾ ਅਸ੍ਮਾ ਗਾਮਾਤਿ ਨਿਗ੍ਗਤਜਨੋ, ਅਪਗਤਂ ਕਾਲ਼ਕਂ ਇਤੋਤਿ ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕੋ, ਪਟੋ. ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕਂ, ਵਤ੍ਥਂ. ਅਪੇਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਯਮ੍ਹਾਤਿ ਅਪੇਤਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਮਤਸਰੀਰਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਪਞ੍ਚਮੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ.

ਛਟ੍ਠੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਛਿਨ੍ਨੋ ਹਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸ ਸੋਤਿ ਛਿਨ੍ਨਹਤ੍ਥੋ, ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਜਾਤੋ ਛਨ੍ਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਜਾਤਛਨ੍ਦੋ, ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ, ਸਞ੍ਜਾਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੋ, ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਸਞ੍ਜਾਤੋ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸੀਲਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ¶ , ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਕਾਯੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਕਾਯੋ.

ਇਧ ਉਪਮਾਨਪੁਬ੍ਬਪਦੋ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵਣ੍ਣੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਵਿਯ ਸਰੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰੋ, ਨਾਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਗਤਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਗਗਤਿ. ਏਵਂ ਸੀਹਗਤਿ, ਨਾਗਵਿਕ੍ਕਮੋ, ਸੀਹਵਿਕ੍ਕਮੋ, ਸੀਹਸ੍ਸ ਵਿਯ ਹਨੁ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੀਹਹਨੁ, ਏਣਿਸ੍ਸ ਵਿਯ ਜਙ੍ਘਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਣਿਜਙ੍ਘੋ, ਉਸਭਸ੍ਸ ਵਿਯ ਅਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਉਸਭਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਰੂਪਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਭਾਵੋ, ਯਾਦਿਸਂ ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾਰੂਪਂ. ਏਵਂ ਤਥਾਰੂਪਂ, ਏਵਂ ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਰੂਪਂ, ਬਿਨ੍ਦੁਲੋਪੋ. ਏਵਂ ਆਦਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿ. ਤਥਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਇਚ੍ਚੇਵਮਾਦਿ, ਈਦਿਸਂ ਨਾਮਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ, ਏਵਂਨਾਮੋ, ਕੀਦਿਸਂ ਨਾਮਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਨ੍ਨਾਮੋ, ‘ਕੋਨਾਮੋ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਕਿਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕੋਤ੍ਤਂ.

ਕੋ ਸਮੁਦਯੋ ਯਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਸਮੁਦਯੋ, ਕਾ ਜਾਤਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਜਾਤਿਕੋ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਨਿਦਾਨੋ, ਕਤਿ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤਿਵਸ੍ਸੋ, ਕੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਮਤ੍ਥਂ, ਵਚਨਂ. ‘ਕ੍ਵਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਕਿਂਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕੋਤ੍ਤਂ, ਯਾਦਿਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯਦਤ੍ਥੋ, ਤਾਦਿਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਦਤ੍ਥੋ, ਏਦਿਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸ ਵਿਨਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤਦਤ੍ਥੋ, ਵਿਨਯੋ. ਏਤਦਤ੍ਥਾ, ਵਿਨਯਕਥਾ. ਏਤਦਤ੍ਥਂ, ਸੋਤਾਵਧਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਛਟ੍ਠੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ.

ਸਤ੍ਤਮੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਸੋਯਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਸ੍ਸੋ, ਸੁਲਭਾ ਭਿਕ੍ਖਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇ ਸੋਯਂ ਸੁਭਿਕ੍ਖੋ ¶ , ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਭਿਕ੍ਖਾ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖੋ, ਬਹਵੋ ਗਾਮਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦੇਤਿ ਬਹੁਗਾਮੋ. ਏਵਂ ਬਹੁਜਨੋ, ਗਾਮੋ. ਨਤ੍ਥਿ ਗਾਮਖੇਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਤਯਿਦਂ ਅਗਾਮਕਂ, ਸਮਾਸਨ੍ਤੇ ਕੋ. ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਸਮਨੁਸ੍ਸੋ, ਨ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਮੀਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ.

ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ ਵਾਸੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਰਤ੍ਤਿਵਾਸੋ, ਸਮਾਨੇਨ ਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਾਸੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਨਵਾਸੋ, ਉਭਤੋ ਕਮ੍ਮਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਦ੍ਵਯਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨੋ, ਅਲੁਤ੍ਤਸਮਾਸੋ. ਏਵਂ ਕਣ੍ਠਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲ਼ੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਣ੍ਠੇਕਾਲ਼ੋ, ਉਰਸ੍ਮਿਂ ਲੋਮਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਉਰਸਿਲੋਮੋ, ਯਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਤ੍ਤਹਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਅਸਿਹਤ੍ਥੋ, ਦਣ੍ਡਹਤ੍ਥੋ, ਛਤ੍ਤਂ ਪਾਣਿਮ੍ਹਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਛਤ੍ਤਪਾਣਿ. ਏਵਂ ਸਤ੍ਥਪਾਣਿ, ਦਣ੍ਡਪਾਣਿ, ਵਜਿਰਪਾਣਿ, ਦਾਨੇ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਦਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕੋ, ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਭਤ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਭਤ੍ਤਿਕੋ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਗਾਰਵੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਗਾਰਵੋ, ਧਮ੍ਮਗਾਰਵੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਿਪਦਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ

ਤਿਪਦਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿ ਨਾਮ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਅਧਿਗਤਾ ਸਮ੍ਪਦਾ ਯੇਹਿ ਤੇ ਪਰਕ੍ਕਮਾਧਿਗਤਸਮ੍ਪਦਾ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਧਿਗਤਾ ਭੋਗਾ ਯੇਹਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾਧਿਗਤਭੋਗਾ, ਓਣੀਤੋ ਪਤ੍ਤਮ੍ਹਾ ਪਾਣਿ ਯੇਨ ਸੋ ਓਣੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿ, ਸੀਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਦ੍ਧਂ ਵਿਯ ਕਾਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੀਹਪੁਬ੍ਬਦ੍ਧਕਾਯੋ, ਮਤ੍ਤਾ ਬਹਵੋ ਮਾਤਙ੍ਗਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵਨੇਤਿ ਮਤ੍ਤਬਹੁਮਾਤਙ੍ਗਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਮਾਸੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸ

ਅਥ ¶ ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸੋ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਦ੍ਵੇ ਚ ਦ੍ਵੇ ਚ ਪਦਾਨਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦਾ, ਦ੍ਵੇ ਚ ਦ੍ਵੇ ਚ ਅਤ੍ਥਾ ਵਾ ਦ੍ਵਨ੍ਦਾ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਦ੍ਵਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਦ੍ਵਨ੍ਦਾਦੇਸੋ. ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਦ੍ਦਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬੋ ਚਾਯਂ ਸਮਾਸੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਦ੍ਵੇ ਅਵਯਵਾ ਅਨ੍ਦਿਯਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦੋ, ਯੁਗਲ਼ਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ ‘‘ਪਾਦਦ੍ਵਨ੍ਦਂ ਮੁਨਿਨ੍ਦਸ੍ਸ, ਵਨ੍ਦਾਮਿ ਸਿਰਸਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ, ਇਧ ਪਨ ਪਦਯੁਗਲ਼ਂ ਅਤ੍ਥਯੁਗਲ਼ਞ੍ਚ ਗਯ੍ਹਤਿ. ਉਭਯਪਦਤ੍ਥਪਧਾਨੋ ਹਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦੋ.

ਏਤ੍ਥ ਸਿਯਾ – ਯਦਿ ਉਭਯਪਦਤ੍ਥਪ੍ਪਧਾਨੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦੇ ਕਥਂ ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਭਿਨ੍ਨਵਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਵਚਨਪਥਞ੍ਹਿ ਪਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਕਮ੍ਮਭਾਵਾਦਿਕੋ ਵਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਏਵ ਪਦਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ ਵਚਨਵਾਕ੍ਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਧਾਨਙ੍ਗਤ੍ਤਾ, ਸੋ ਚ ਵਿਧੇਯ੍ਯਤ੍ਥੋ ਦ੍ਵਨ੍ਦੇਪਿ ਅਭਿਨ੍ਨੋ ਏਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ਪਸ੍ਸਤਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਦ੍ਵੇ ਅਤ੍ਥਾ ਏਕਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸਯਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕਕਤ੍ਤੁ, ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਭਾਵੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਦ੍ਵਨ੍ਦੇਪਿ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਬਹੁਨ੍ਨਂ ਵਾ ਪਦਾਨਂ ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵਾਤਿ.

੩੫੭. ਚਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੨੯; ਰੂ. ੩੫੭; ਨੀ. ੭੦੯].

ਅਨੇਕਂ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਪਦਂ ਚਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਮੁਚ੍ਚਯੋ, ਅਨ੍ਵਾਚਯੋ, ਇਤਰੀਤਰਯੋਗੋ, ਸਮਾਹਾਰੋਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਚ੍ਚਯੋ ਯਥਾ? ਚੀਵਰਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਞ੍ਚ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਦੇਤੀਤਿ. ਅਨ੍ਵਾਚਯੋ ਯਥਾ? ਦਾਨਞ੍ਚ ਦੇਤਿ, ਸੀਲਞ੍ਚ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ. ਇਮੇ ¶ ਦ੍ਵੇ ਚਸਦ੍ਦਤ੍ਥਾ ਵਾਕ੍ਯਦ੍ਵਨ੍ਦੇ ਏਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਮਾਸਦ੍ਵਨ੍ਦੇ ਪਦਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਂ ਅਨ੍ਵਾਚਯੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਨਾਨਾਕ੍ਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ, ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ ਪਨ ‘‘ਚੀਵਰਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਞ੍ਚ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਵਾ ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਧਾਪਿ ਯੋਜੇਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ ‘‘ਲਾਭੀ ਹੋਤਿ ਚੀਵਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੧.੬੫] ਪਾਲ਼ਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਅਨ੍ਵਾਚਯੋਪਿ ਵਾ ਸਮਾਸਦ੍ਵਨ੍ਦੇ ਨੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ ‘‘ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਵਿਲੇਪਨਧਾਰਣਮਣ੍ਡਨਵਿਭੂਸਨਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੦] ਪਾਲ਼ਿਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਏਵਂ ਪਨ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ – ਚਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਏਕਕ੍ਰਿਯ, ਨਾਨਾਕ੍ਰਿਯਾਪੇਕ੍ਖਨਭੇਦੇਨ ਦੁਵਿਧੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯੋ, ਅਨ੍ਵਾਚਯੋ ਚਾਤਿ, ਤੇਸੁ ਚ ਏਕੇਕੋ ਅਵਯਵਪ੍ਪਧਾਨ, ਸਮੁਦਾਯਪ੍ਪਧਾਨਭੇਦੇਨ ਦੁਵਿਧੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰਯੋਗੋ, ਸਮਾਹਾਰੋ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਇਤਰੀਤਰਯੋਗੇ ਅਵਯਵਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਬਹੁਵਚਨਮੇਵ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਦ੍ਵਨ੍ਦੇ ਪਣੀਤਤਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਪਤਤਿ. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਚ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਹਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਵਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾ, ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ.

ਅਪ੍ਪਕ੍ਖਰ, ਬਹ੍ਵਕ੍ਖਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਕ੍ਖਰਂ ਕ੍ਵਚਿ ਪੁਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਗਾਮਨਿਗਮਾ, ਗਾਮਜਨਪਦਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚਿ ਇਵਣ੍ਣੁ’ਵਣ੍ਣਨ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਗਿ ਚ ਧੂਮੋ ਚ ਅਗ੍ਗਿਧੂਮਾ, ਰਤ੍ਤਿਦਿਵਾ, ਧਾਤੁਲਿਙ੍ਗਾਨਿ.

ਅਵਣ੍ਣਨ੍ਤੇਸੁ ਸਰਾਦਿਪਦਂ ਪੁਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾ, ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾ ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਯਞ੍ਚ ¶ ਨਿਯਮੋ ਦ੍ਵਿਪਦਦ੍ਵਨ੍ਦੇਸੁ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਬਹੁਪਦਦ੍ਵਨ੍ਦੇਸੁ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਸਮਾਹਾਰਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

੩੫੮. ਸਮਾਹਾਰੇ ਨਪੁਂਸਕਂ [ਕ. ੩੨੨; ਰੂ. ੩੫੯; ਨੀ. ੭੦੦].

ਚਤ੍ਥੇ ਸਮਾਹਾਰੇ ਏਕਤ੍ਥਪਦਂ ਨਪੁਂਸਕਂ ਹੋਤਿ, ਏਕਵਚਨਨ੍ਤਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਮਾਹਾਰਵਚਨੇਨੇਵ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਅਯਞ੍ਚ ਸਮਾਹਾਰੋ ਪਾਣ੍ਯਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਨ੍ਦੇਸੁ ਨਿਚ੍ਚਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਤਿਣਾਦੀਨਂ ਦ੍ਵਨ੍ਦੇਸੁ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਲਦ੍ਧੇਸੁ ਤਾਵ ਪਾਣ੍ਯਙ੍ਗਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਚਕ੍ਖੁ ਚ ਸੋਤਞ੍ਚ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਂ, ਮੁਖਞ੍ਚ ਨਾਸਿਕਾ ਚ ਮੁਖਨਾਸਿਕਂ, ‘ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਰਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ. ਹਨੁ ਚ ਗੀਵਾ ਚ ਹਨੁਗੀਵਂ. ਏਵਂ ਕਣ੍ਣਨਾਸਂ, ਛਵਿ ਚ ਮਂਸਞ੍ਚ ਲੋਹਿਤਞ੍ਚ ਛਵਿਮਂਸਲੋਹਿਤਂ, ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਜਰਾ ਚ ਮਰਣਞ੍ਚ ਜਰਾਮਰਣਂ. ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ਕ੍ਵਚਿ ਵਿਕਪ੍ਪਰੂਪਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਤ੍ਥਾ ਚ ਪਾਦਾ ਚ ਹਤ੍ਥਪਾਦਂ, ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ ਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤੂਰਿਯਙ੍ਗਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਨਚ੍ਚਞ੍ਚ ਗੀਤਞ੍ਚ ਵਾਦਿਤਞ੍ਚ ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਂ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਮਤਾਲ਼ਂ, ‘ਸਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਕਂਸਤਾਲ਼ਂ, ‘ਤਾਲ਼’ਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਤਾਲ਼ਂ, ਸਙ੍ਖੋ ਚ ਪਣਵੋ ਚ ਡਿਣ੍ਡਿਮੋ ਚ ਸਙ੍ਖਪਣਵਡਿਣ੍ਡਿਮਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯੋਗ੍ਗਙ੍ਗਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਫਾਲੋ ਚ ਪਾਚਨਞ੍ਚ ਫਾਲਪਾਚਨਂ, ਯੁਗਞ੍ਚ ਨਙ੍ਗਲਞ੍ਚ ਯੁਗਨਙ੍ਗਲਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸੇਨਙ੍ਗਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਹਤ੍ਥਿਨੋ ¶ ਚ ਅਸ੍ਸਾ ਚ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਂ. ਏਵਂ ਰਥਪਤ੍ਤਿਕਂ, ਅਸਿ ਚ ਚਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਸਿਚਮ੍ਮਂ. ‘ਚਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ ਸਰਪਰਿਤ੍ਤਾਣਫਲਕਂ, ਧਨੁ ਚ ਕਲਾਪੋ ਚ ਧਨੁਕਲਾਪਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਣਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਡਂਸਾ ਚ ਮਕਸਾ ਚ ਡਂਸਮਕਸਂ. ਏਵਂ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਂ [ਸੁ. ਨਿ. ੬੦੭], ਕੀਟਪਟਙ੍ਗਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨਿਚ੍ਚਵੇਰਿਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਅਹਿ ਚ ਨਕੁਲੋ ਚ ਅਹਿਨਕੁਲਂ, ਬਿਲ਼ਾਰੋ ਚ ਮੂਸਿਕਾ ਚ ਬਿਲ਼ਾਰਮੂਸਿਕਂ, ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ. ਕਾਕੋਲੂਕਂ, ਸਪ੍ਪਮਣ੍ਡੂਕਂ, ਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਭਾਗਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਸੀਲਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚ ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਣਂ, ਸਮਥੋ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਂ, ਵਿਜ੍ਜਾ ਚ ਚਰਣਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਂ. ਏਵਂ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਹਿਰਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਵਿਵਿਧਵਿਰੁਦ੍ਧਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ, ਸਾਵਜ੍ਜਾਨਵਜ੍ਜਂ, ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ, ਹੀਨਪਣੀਤਂ, ਛੇਕਬਾਲਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਕਸਙ੍ਗੀਤਿਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਦੀਘੋ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਚ ਦੀਘਮਜ੍ਝਿਮਂ, ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਸਂਯੁਤ੍ਤਕਂ, ਖਨ੍ਧਕਵਿਭਙ੍ਗਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਰਿਮਾਣਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਏਕਕਦੁਕਂ, ਦੁਕਤਿਕਂ, ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਚਤੁਕ੍ਕਪਞ੍ਚਕਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਚਨਚਣ੍ਡਾਲਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਓਰਬ੍ਭਿਕਾ ¶ ਚ ਸੂਕਰਿਕਾ ਚ ਓਰਬ੍ਭਿਕਸੂਕਰਿਕਂ. ਏਵਂ ਸਾਕੁਣਿਕਮਾਗਵਿਕਂ, ਸਪਾਕਚਣ੍ਡਾਲਂ, ਵੇਨਰਥਕਾਰਂ, ਪੁਕ੍ਕੁਸਛਵਡਾਹਕਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਲਿਙ੍ਗਵਿਸਭਾਗਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਇਤ੍ਥਿਪੁਮਂ, ਦਾਸਿਦਾਸਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਦਿਸਾਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਪੁਬ੍ਬਾ ਚ ਅਪਰਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਂ. ਏਵਂ ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰਂ, ਪੁਬ੍ਬਦਕ੍ਖਿਣਂ, ਪੁਬ੍ਬੁਤ੍ਤਰਂ, ਅਪਰਦਕ੍ਖਿਣਂ, ਅਪਰੁਤ੍ਤਰਂ.

ਨਦੀਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਗਙ੍ਗਾਯਮੁਨਂ, ਮਹਿਸਰਭੁ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਪੁਂਸਕਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤੇ ਦੀਘਾਨਂ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤੀਸੁ ਏਕਵਚਨਨ੍ਤਞ੍ਚ.

ਇਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਹਾਰਰਾਸਿ.

ਵਿਕਪ੍ਪਲਦ੍ਧੇਸੁ [ਕ. ੩੨੩; ਰੂ. ੩੬੦; ਨੀ. ੭੦੧] ਤਿਣਵਿਸੇਸਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਉਸੀਰਾਨਿ ਚ ਬੀਰਣਾਨਿ ਚ ਉਸੀਰਬੀਰਣਂ, ਉਸੀਰਬੀਰਣਾ. ਏਵਂ ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਂ, ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਾ, ਕਾਸਕੁਸਂ, ਕਾਸਕੁਸਾ.

ਰੁਕ੍ਖਵਿਸੇਸਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਖਦਿਰੋ ਚ ਪਲਾਸੋ ਚ ਖਦਿਰਪਲਾਸਂ, ਖਦਿਰਪਲਾਸਾ, ਧਵੋ ਚ ਅਸ੍ਸਕਣ੍ਣੋ ਚ ਧਵਸ੍ਸਕਣ੍ਣਂ, ਧਵਸ੍ਸਕਣ੍ਣਾ, ਪਿਲਕ੍ਖਨਿਗ੍ਰੋਧਂ, ਪਿਲਕ੍ਖਨਿਗ੍ਰੋਧਾ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਕਪੀਤਨਂ [ਕਪਿਤ੍ਥਨਂ (ਕਤ੍ਥਚਿ)], ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਕਪੀਤਨਾ, ਸਾਕਸਾਲਂ, ਸਾਕਸਾਲਾ.

ਪਸੁਵਿਸੇਸਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਗਜਾ ¶ ਚ ਗਵਜਾ ਚ ਗਜਗਵਜਂ, ਗਜਗਵਜਾ, ਗੋਮਹਿਸਂ, ਗੋਮਹਿਸਾ, ਏਣੇਯ੍ਯਵਰਾਹਂ, ਏਣੇਯ੍ਯਵਰਾਹਾ, ਅਜੇਲ਼ਕਂ, ਅਜੇਲ਼ਕਾ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਾ, ਹਤ੍ਥਿਗਵਸ੍ਸਵਲ਼ਵਂ, ਹਤ੍ਥਿਗਵਸ੍ਸਵਲ਼ਵਾ.

ਸਕੁਣਵਿਸੇਸਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਹਂਸਬਿਲਵਂ, ਹਂਸਬਿਲਵਾ, ਕਾਰਣ੍ਡਵਚਕ੍ਕਵਾਕਂ, ਕਾਰਣ੍ਡਵਚਕ੍ਕਵਾਕਾ, ਬਕਬਲਾਕਂ, ਬਕਬਲਾਕਾ.

ਧਨਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਹਿਰਞ੍ਞਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਹਿਰਞ੍ਞਸੁਵਣ੍ਣਾ, ਮਣਿ ਚ ਸਙ੍ਖੋ ਚ ਮੁਤ੍ਤਾ ਚ ਵੇਲ਼ੁਰਿਯਞ੍ਚ ਮਣਿਸਙ੍ਖਮੁਤ੍ਤਵੇਲ਼ੁਰਿਯਂ, ਮਣਿਸਙ੍ਖਮੁਤ੍ਤਵੇਲ਼ੁਰਿਯਾ, ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ, ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਾ.

ਧਞ੍ਞਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਸਾਲਿਯਵਂ, ਸਾਲਿਯਵਾ, ਤਿਲਮੁਗ੍ਗਮਾਸਂ, ਤਿਲਮੁਗ੍ਗਮਾਸਾ, ਨਿਪ੍ਫਾਵਕੁਲਤ੍ਥਂ, ਨਿਪ੍ਫਾਵਕੁਲਤ੍ਥਾ.

ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਮਚ੍ਛਮਂਸਂ, ਮਚ੍ਛਮਂਸਾ, ਸਾਕਸੂਪਂ, ਸਾਕਸੂਪਾ, ਗਬ੍ਯਮਾਹਿਸਂ, ਗਬ੍ਯਮਾਹਿਸਾ, ਏਣੇਯ੍ਯਵਾਰਾਹਂ, ਏਣੇਯ੍ਯਵਾਰਾਹਾ, ਮਿਗਮਾਯੂਰਂ, ਮਿਗਮਾਯੂਰਾ.

ਜਨਪਦਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਕਾਸਿਕੋਸਲਂ, ਕਾਸਿਕੋਸਲਾ, ਵਜ੍ਜਿਮਲ੍ਲਂ, ਵਜ੍ਜਿਮਲ੍ਲਾ, ਚੇਤਵਂਸਂ, ਚੇਤਵਂਸਾ, ਮਜ੍ਝਞ੍ਚ ਸੂਰਸੇਨਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝਸੂਰਸੇਨਂ, ਮਜ੍ਝਸੂਰਸੇਨਾ, ਕੁਰੁਪਞ੍ਚਾਲਂ, ਕੁਰੁਪਞ੍ਚਾਲਾ.

ਇਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਸਮਾਹਾਰਰਾਸਿ.

ਦ੍ਵਨ੍ਦਸਮਾਸੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨ

ਇਦਾਨਿ ¶ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਵੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਛਸੁ ਸਮਾਸੇਸੁ ਵਿਸੇਸਵਿਧਾਨਾਨਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤੇ.

ਨਪੁਂਸਕੇਕਤ੍ਤਂ, ਸਮਾਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸੋ, ਪੁਮ੍ਭਾਵਾਤਿਦੇਸੋ, ਸਮਾਸਨ੍ਤੇ ਕ, ਸਮਾਸਨ੍ਤੇ ਅ, ਨਾਨਾਦੇਸੋ, ਅਬ੍ਯਯੋ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾ.

ਨਪੁਂਸਕੇਕਤ੍ਤਰਾਸਿ

ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੋ ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੋ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੋ ਏਵ, ਸਮਾਹਾਰਭੂਤਾ ਦਿਗੁ, ਦ੍ਵਨ੍ਦਾ ਨਪੁਂਸਕਾ ਚ ਏਕਤ੍ਤਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਚ.

੩੫੯. ਕ੍ਵਚੇਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਛਟ੍ਠਿਯਾ [ਕ. ੩੨੭; ਰੂ. ੩੫੧; ਨੀ. ੭੦੪; ਚਂ. ੨.੨.੬੯-੭੩; ਪਾ. ੨.੪.੨੨-੨੫].

ਛਟ੍ਠੀਸਮਾਸੇ ਕ੍ਵਚਿ ਨਪੁਂਸਕਤ੍ਤਂ ਏਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ.

ਛਾਯਾ, ਸਭਾਸ੍ਵੇਵਾਯਂ ਵਿਧਿ, ਸਲਭਾਨਂ ਛਾਯਾ ਸਲਭਚ੍ਛਾਯਂ […ਸਭਚ੍ਛਾਯਂ (ਮੂਲਪਾਠੇ)]. ਏਵਂ ਸਕਟਚ੍ਛਾਯਂ, ਘਰਚ੍ਛਾਯਂ. ਇਧ ਨ ਹੋਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛਾਯਾ, ਪਬ੍ਬਤਚ੍ਛਾਯਾ. ਸਭਾਸਦ੍ਦੇ ਅਮਨੁਸ੍ਸਸਭਾਸ੍ਵੇਵਾਯਂ ਵਿਧਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੂਨਂ ਸਭਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਭਂ. ਏਵਂ ਦੇਵਸਭਂ, ਇਨ੍ਦਸਭਂ, ਯਕ੍ਖਸਭਂ, ਰਕ੍ਖਸਸਤਂ. ਮਨੁਸ੍ਸਸਭਾਸੁ ਨਤ੍ਥਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਸਭਾ, ਰਾਜਸਭਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚੀਤਿ ਕਿਂ? ਰਾਜਪਰਿਸਾ.

ਇਤਿ ਨਪੁਂਸਕੇਕਤ੍ਤਰਾਸਿ.

ਸਮਾਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸਰਾਸਿ

‘ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਰਸ੍ਸੋ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵ, ਸਮਾਹਾਰਦਿਗੁ, ਦ੍ਵਨ੍ਦਾਨਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚ ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਰਸ੍ਸੋ.

ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੇ –

ਉਪਮਣਿਕਂ ¶ ਅਧਿਤ੍ਥਿ, ਉਪਵਧੁ.

ਸਮਾਹਾਰਦਿਗੁਮ੍ਹਿ –

ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਂ, ਦਸਿਤ੍ਥਿ, ਦਸਵਧੁ.

ਸਮਾਹਾਰਦ੍ਵਨ੍ਦੇ –

ਮੁਖਨਾਸਿਕਂ, ਹਨੁਗੀਵਂ.

ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੇ –

ਸਲਭਚ੍ਛਾਯਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਭਂ.

੩੬੦. ਘਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸ [ਕ. ੪੦੩; ਰੂ. ੩੫੪; ਨੀ. ੮੫੮; ਚਂ. ੨.੨.੮੬; ਪਾ. ੧.੨.੪੮].

ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਅਨ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤਸ੍ਸ ਚ ਘਪਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਮ੍ਹਿ –

ਬਹੁਕਞ੍ਞੋ, ਪੋਸੋ, ਬਹੁਇਤ੍ਥਿ, ਕੁਲਂ, ਬਹੁਵਧੁ, ਕੁਲਂ.

ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵੇ –

ਉਪਮਣਿਕਂ, ਅਧਿਤ੍ਥਿ, ਉਪਵਧੁ.

ਅਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਸਦ੍ਧਾਧਨੋ, ਪੁਰਿਸੋ.

ਅਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਰਾਜਕਞ੍ਞਾ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂ.

੩੬੧. ਗੋਸ੍ਸੁ [ਕ. ੩੪੨; ਰੂ. ੩੩੭; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੨.੨.੮੫; ਪਾ. ੧.੨.੪੮].

ਸ੍ਯਾਦੀਸੁ ਅਨ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤਸ੍ਸ ਚ ਗੋਸ੍ਸ ਉ ਹੋਤਿ.

ਤਿਟ੍ਠਗੁ ¶ ਚਿਤ੍ਤਗੁ.

ਅਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਰਾਜਗਵੋ.

ਅਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਗੋਕੁਲਂ.

ਇਤਿ ਸਮਾਸਨ੍ਤਰਸ੍ਸਰਾਸਿ.

ਪੁਮ੍ਭਾਵਾਤਿਦੇਸਰਾਸਿ

੩੬੨. ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਭਾਸਿਤਪੁਮਿਤ੍ਥੀ ਪੁਮਾਵੇਕਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੩੧; ਰੂ. ੩੫੩; ਨੀ. ੭੧੪; ਚਂ. ੫.੨.੨੯; ਪਾ. ੬.੩.੩੪].

‘ਏਕਤ੍ਥੇ’ਤਿ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣੇ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਏਕਤ੍ਥੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਕਦਾਚਿ ਭਾਸਿਤਪੁਮੋ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸਦ੍ਦੋ ਪੁਮਾ ਇਵ ਹੋਤਿ. ਚਤੁਰਙ੍ਗਮਿਦਂ ਵਿਧਾਨਂ, ਪੁਬ੍ਬਪਦਂ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਞ੍ਚ ਭਾਸਿਤਪੁਮਞ੍ਚ ਸਿਯਾ, ਪਰਪਦਂ ਨਿਯਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇਨ ਏਕਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਿਯਾਤਿ.

ਦੀਘਾ ਜਙ੍ਘਾ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਦੀਘਜਙ੍ਘੋ, ਪੁਰਿਸੋ, ਦੀਘਜਙ੍ਘਾ, ਇਤ੍ਥੀ, ਦੀਘਜਙ੍ਘਂ, ਕੁਲਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਯੇ ਸਦ੍ਦਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਇਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਯੁਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰੂਪਾ, ਤੇ ਭਾਸਿਤਪੁਮਾ ਨਾਮ. ਦੀਘੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਦੀਘਾ ਰਤ੍ਤਿ, ਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਗਤਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਕੁਮਾਰੋ, ਕੁਮਾਰੀ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯੇ ਪਨ ਇਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਯੁਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਚਂ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਭਾਸਿਤਪੁਮਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਞ੍ਞਾ, ਪਞ੍ਞਾ, ਸਦ੍ਧਾ, ਨਦੀ, ਇਤ੍ਥੀ, ਪਥਵੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਥਾ ਸਭਾਵਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਪਿ ਨਿਯਤਪੁਨ੍ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗਾਪਿ ਭਾਸਿਤਪੁਮਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦੇਵਤਾ, ਰਤ੍ਤਿ, ਧੇਨੁ, ਵਧੂ, ਸਕ੍ਕੋ, ਦੇਵੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਰਤਨਂ, ਸਰਣਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਧ ਪਨ ਦੀਘਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਦੀਘੋ ਬਾਲਾਨ ਸਂਸਾਰੋ’’ਤਿ [ਧ. ਪ. ੬੦] ਆਦੀਸੁ ਭਾਸਿਤਪੁਮੋ, ਸੋ ਵਿਸੇਸ੍ਯਲਿਙ੍ਗਾਨੁਗਤਵਸੇਨ ਇਧ ਇਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯਯੁਤ੍ਤੋ ¶ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ. ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਪੁਮ੍ਭਾਵਾਤਿਦੇਸੇ ਕਤੇ ਤਤ੍ਥ ਆਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ‘ਘਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਮਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਕੁਮਾਰੀ ਭਰਿਯਾ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਕੁਮਾਰਭਰਿਯੋ, ਈਪਚ੍ਚਯਨਿਵਤ੍ਤਿ. ਯੁਵਤਿ ਜਾਯਾ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਯੁਵਜਾਯੋ, ਤਿਪਚ੍ਚਯਨਿਵਤ੍ਤਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂ ਭਰਿਯਾ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਭਰਿਯੋ, ਊਪਚ੍ਚਯਨਿਵਤ੍ਤਿ.

ਇਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਕੁਮਾਰੀ ਰਤਨਂ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਕੁਮਾਰੀਰਤਨੋ, ਪੁਰਿਸੋ, ਇਧ ਪਰਪਦਂ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਮ੍ਭਾਵਾਤਿਦੇਸੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਦਿ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਕੁਮਾਰੋ ਰਤਨਂ ਯਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਰਤਨੋਤਿ ਏਵਂ ਅਨਿਟ੍ਠਤ੍ਥੋ ਭਵੇਯ੍ਯ.

ਏਕਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਕੁਮਾਰੀਸੁ ਭਤ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਕੁਮਾਰੀਭਤ੍ਤਿਕੋ. ਏਵਂ ਸਮਣੀਭਤ੍ਤਿਕੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਭਤ੍ਤਿਕੋ, ਸਮਾਸਨ੍ਤੇ ਕੋ, ਇਧ ਪਰਪਦਂ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇਨ ਏਕਤ੍ਥਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਮ੍ਭਾਵਾਤਿਦੇਸੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਦਿ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਕੁਮਾਰੇਸੁ ਭਤ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਕੁਮਾਰਭਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਏਵਂ ਅਨਿਟ੍ਠਤ੍ਥੋ ਭਵੇਯ੍ਯ.

ਇਤ੍ਥੀਤਿ ਕਿਂ? ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਗਾਮਣਿਕੁਲਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯੇਨ ਸੋ ਗਾਮਣਿਦਿਟ੍ਠਿ, ਇਧ ਗਾਮਣਿਸਦ੍ਦੋ ਭਾਸਿਤਪੁਮੋ ਹੋਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਕੁਲਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ਨਪੁਂਸਕਲਿਙ੍ਗੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਮ੍ਭਾਵਾਤਿਦੇਸਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ.

ਭਾਸਿਤਪੁਮੋਤਿ ਕਿਂ? ਸਦ੍ਧਾ ਪਕਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਸਦ੍ਧਾਪਕਤਿਕੋ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਾਪਕਤਿਕੋ, ਇਧ ਪੁਬ੍ਬਪਦਂ ਨਿਯਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਤ੍ਤਾ ਭਾਸਿਤਪੁਮਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਦ੍ਧਾਧਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਧਨੋ, ਸਦ੍ਧਾਧੁਰੋ ਪਞ੍ਞਾਧੁਰੋ ਇਚ੍ਚਤ੍ਰ ਦੁਵਙ੍ਗਵੇਕਲ੍ਲਂ ਹੋਤਿ.

ਕਮ੍ਮਧਾਰਯਮ੍ਹਿ [ਕ. ੩੩੨; ਰੂ. ੩੪੩; ਨੀ. ੭੧੬] ਪਨ ‘ਏਕਤ੍ਥੇ’ਤਿ ਪਦਂ ਵਿਸੁਂ ਏਕਂ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ ਅਨੇਕਤ੍ਥਸ੍ਸ ਇਧ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਦੀਘਾ ਚ ਸਾ ਜਙ੍ਘਾ ਚਾਤਿ ¶ ਦੀਘਜਙ੍ਘਾ, ਕੁਮਾਰੀ ਚ ਸਾ ਭਰਿਯਾ ਚਾਤਿ ਕੁਮਾਰਭਰਿਯਾ. ਏਵਂ ਖਤ੍ਤਿਯਕਞ੍ਞਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕਞ੍ਞਾ, ਯੁਵਤਿ ਚ ਸਾ ਭਰਿਯਾ ਚਾਤਿ ਯੁਵਭਰਿਯਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂ ਚ ਸਾ ਭਰਿਯਾ ਚਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਭਰਿਯਾ.

ਇਤ੍ਥਿਯਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਕੁਮਾਰੀ ਚ ਸਾ ਰਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਕੁਮਾਰੀਰਤਨਂ. ਏਵਂ ਸਮਣੀਪਦੁਮਂ.

ਇਤ੍ਥੀਤਿ ਕਿਂ? ਗਾਮਣਿਕੁਲਞ੍ਚ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚਾਤਿ ਗਾਮਣਿਦਿਟ੍ਠਿ.

ਭਾਸਿਤਪੁਮੋਤਿ ਕਿਂ? ਸਦ੍ਧਾਪਕਤਿ, ਗਙ੍ਗਾਨਦੀ, ਤਣ੍ਹਾਨਦੀ, ਪਥਵੀਧਾਤੁ.

ਸਞ੍ਞਾਸਦ੍ਦੇਸੁ ਪਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਯੁਤ੍ਤੇਪਿ ਵਿਧਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨਨ੍ਦਾਦੇਵੀ, ਨਨ੍ਦਾਪੋਕ੍ਖਰਣੀ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ, ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਦੁਤਿਯਾਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚਮੀਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਛਟ੍ਠੀਵਿਭਤ੍ਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੬੩. ਕ੍ਵਚਿ ਪਚ੍ਚਯੇ [ਕ. ੩੩੨; ਰੂ. ੩੪੩; ਨੀ. ੭੧੬; ਚਂ. ੫.੨.੩੧; ਪਾ. ੬.੩.੩੫].

ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਕਦਾਚਿ ਭਾਸਿਤਪੁਮੋ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਸਦ੍ਦੋ ਕ੍ਵਚਿ ਪੁਮਾਵ ਹੋਤਿ.

ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰਾ, ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਮਾ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਬ੍ਯਤ੍ਤਾਨਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਬ੍ਯਤ੍ਤਾਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰਾ, ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਪਣ੍ਡਿਤਤਰਾ, ਪਣ੍ਡਿਤਤਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੬੪. ਸਬ੍ਬਾਦਯੋ ਵੁਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇ [ਕ. ੩੩੧; ਰੂ. ੩੫੩; ਨੀ. ੭੧੪; ਚਂ. ੫.੨.੪੧; ਪਾ. ੬.੩.੩੫].

ਵੁਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਸਬ੍ਬਾਦਿਨਾਮਕਾ ਸਬ੍ਬਨਾਮਸਦ੍ਦਾ ਪੁਮਾਵ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਸਾ ਪਮੁਖਾ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਤਪ੍ਪਮੁਖੋ. ਏਵਂ ਤਪ੍ਪਧਾਨੋ, ਤਾਯ ਤਾਹਿ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ. ਸਾ ਏਵ ਪਮੁਖਾ ਤਪ੍ਪਮੁਖਾ. ਏਵਂ ਤਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਮੁਖਂ ਤਮ੍ਮੁਖਂ, ਤਸ੍ਸਂ ਗਾਥਾਯਂ ¶ ਤਾਸੁ ਗਾਥਾਸੁ ਵਾ ਤਤ੍ਰ, ਤਾਯ ਗਾਥਤੋ ਤਾਹਿ ਵਾ ਗਾਥਾਹਿ ਤਤੋ, ਤਸ੍ਸਂ ਵੇਲਾਯਂ ਤਦਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਵੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਮਾਸ, ਤਦ੍ਧਿਤਾ’ ਯਾਦਿਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤ, ਵਿਭਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾਨਂ ਨਾਮਂ.

ਇਤਿ ਪੁਮ੍ਭਾਵਾਤਿਦੇਸਰਾਸਿ.

ਸਮਾਸਨ੍ਤਕਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ

੩੬੫. ਲ੍ਤਿਤ੍ਥਿਯੂਹਿ ਕੋ [ਕ. ੩੩੮; ਰੂ. ੩੫੬; ਨੀ. ੭੨੫; ਚਂ. ੪.੪.੧੪੦; ਪਾ. ੫.੪.੧੫੨].

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਵਿਸਯੇ ਕਤ੍ਤੁਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਲ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇਹਿ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਈ, ਊਕਾਰਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਬਹੁਲਂ ਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਬਹਵੋ ਕਤ੍ਤਾਰੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਸੋ ਬਹੁਕਤ੍ਤੁਕੋ. ਏਵਂ ਬਹੁਵਤ੍ਤੁਕੋ, ਬਹੁਕਾ ਨਦਿਯੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਸੋ ਬਹੁਨਦਿਕੋ. ਏਵਂ ਬਹੁਇਤ੍ਥਿਕੋ, ਗਾਮੋ, ਬਹੁਇਤ੍ਥਿਕਾ, ਸਭਾ, ਬਹੁਇਤ੍ਥਿਕਂ, ਕੁਲਂ. ਏਵਂ ਬਹੁਕੁਮਾਰਿਕਂ, ਬਹੁਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਕੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੂ’ਤਿ ਰਸ੍ਸਪਦਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਵਦਤਿ, ਦੀਘਪਦਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਵਦਤਿ, ਕਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਦੀਘਾਨਂ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਬਹੁਲਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਬਹੁਕਤ੍ਤਾ, ਗਾਮੋ.

੩੬੬. ਵਾਞ੍ਞਤੋ [ਕ. ੩੩੮; ਰੂ. ੩੫੬; ਨੀ. ੭੨੫; ਚਂ. ੬.੨.੭੨; ਪਾ. ੫.੪.੧੫੨].

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਵਿਸਯੇ ਲ੍ਤਿਤ੍ਥਿਯੂਹਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਅਵਣ੍ਣਿਵਣ੍ਣੁਵਣ੍ਣਨ੍ਤੇਹਿ ਬਹੁਲਂ ਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਵਣ੍ਣਨ੍ਤਮ੍ਹਾ ¶ ਤਾਵ –

ਅਗਾਮਕਂ, ਅਰਞ੍ਞਂ, ਬਹੁਗਾਮਕੋ, ਜਨਪਦੋ, ਸਸੋਤਕੋ, ਅਸੋਤਕੋ, ਸਲੋਮਕੋ, ਸਪਕ੍ਖਕੋ, ਬਹੁਮਾਲਕੋ, ਬਹੁਮਾਲੋ, ਬਹੁਮਾਯਕੋ, ਬਹੁਮਾਯੋ.

ਇਵਣ੍ਣਨ੍ਤਮ੍ਹਾ –

ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਮਤਪਤਿਕਾ, ਇਤ੍ਥੀ, ਸਦ੍ਧਾਪਕਤਿਕੋ, ਪਞ੍ਞਾਪਕਤਿਕੋ, ਬਹੁਹਤ੍ਥਿਕੋ, ਬਹੁਦਣ੍ਡਿਕੋ.

ਉਵਣ੍ਣਨ੍ਤਮ੍ਹਾ –

ਸਹੇਤੁਕੋ, ਅਹੇਤੁਕੋ, ਸਚਕ੍ਖੁਕੋ, ਅਚਕ੍ਖੁਕੋ, ਸਭਿਕ੍ਖੁਕੋ, ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੋ, ਦੀਘਾਯੁਕੋ, ਅਪ੍ਪਾਯੁਕੋ, ਬਹੁਧੇਨੁਕੋ, ਵਜੋ, ਬਹੁਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ.

ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗੇ ਕਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਅਕਾਰਸ੍ਸ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਵਾ ‘ਅਧਾਤੁਸ੍ਸ ਕੇ…’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਬਹੁਲਂ ਇਕਾਰਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਇਤ੍ਥੀ, ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਕਾ ਵਾ, ਏਕਪੁਤ੍ਤਿਕਾ, ਏਕਪੁਤ੍ਤਕਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਸਮਾਸਨ੍ਤਕਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ.

ਸਮਾਸਨ੍ਤਅਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ

੩੬੭. ਸਮਾਸਨ੍ਤ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੫੨; ਪਾ. ੫.੪.੬੮; ‘ਤ੍ਵ’ (ਬਹੂਸੁ)].

‘ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ+ਅ’ ਇਤਿ ਦ੍ਵਿਪਦਮਿਦਂ, ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ.

੩੬੮. ਪਾਪਾਦੀਹਿ ਭੂਮਿਯਾ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੭੨; …ਪੇ… ੫.੪.੭੫; ‘ਗੋਦਾਵਰੀਨਂ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਪਾਪਾਦੀਹਿ ¶ ਪਰਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅਹੋਤਿ, ‘ਭੂਮਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਨਿਯਤਿਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘ਭੂਮਿਯਾ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਪਿ.

ਪਾਪਾਨਂ ਭੂਮਿ ਪਾਪਭੂਮਂ, ਪਾਪਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭੂਮਿਤ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਭੂਮਿ ਜਾਤਿਭੂਮਂ, ਸਤ੍ਥੁਜਾਤਰਟ੍ਠਂ. ਏਵਂ ਪਚ੍ਛਾਭੂਮਂ, ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗਰਟ੍ਠਂ.

੩੬੯. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਹਿ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੭੩; ਪਾ. ੫.੪.੭੫].

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਹਿ ਪਰਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਭੂਮਿਯੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਦ੍ਵਿਭੂਮੋ, ਦ੍ਵਿਭੂਮਕੋ, ਪਾਸਾਦੋ, ਦ੍ਵਿਭੂਮਿਕੋ ਵਾ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਾ ਤੀਸੁ ਭੂਮਿਸੁ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਤਿ ਵਾ ਤੇਭੂਮਕਾ, ਧਮ੍ਮਾ, ਚਤੁਭੂਮਕਾ, ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਭੂਮਿਕਾ, ਚਤੁਭੂਮਿਕਾ ਵਾ. ਦਿਗੁਮ੍ਹਿ-ਦ੍ਵੇ ਭੂਮਿਯੋ ਦ੍ਵਿਭੂਮਂ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋ ਤਿਭੂਮਂ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਭੂਮਿਯੋ ਚਤੁਭੂਮਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੭੦. ਨਦੀਗੋਧਾਵਰੀਨਂ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੭੩; ਪਾ. ੫.੪.੭੫].

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਹਿ ਪਰਾਸਂ ਨਦੀ, ਗੋਧਾਵਰੀਨਂ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚ ਨਦਿਯੋ ਪਞ੍ਚਨਦਂ, ਪਞ੍ਚ ਵਾ ਨਦਿਯੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਸੋ ਪਞ੍ਚਨਦੋ, ਸਤ੍ਤ ਗੋਧਾਵਰਿਯੋ ਸਤ੍ਤਗੋਧਾਵਰਂ.

੩੭੧. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਚਙ੍ਗੁਲ੍ਯਾਨਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇਸੁ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੭੪; ਪਾ. ੫.੪.੮੬].

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੋ ਚ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੋ ਚ ਅਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥਾ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੋ ਬਹੁਬ੍ਬੀਹਿਸਮਾਸੋ, ‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥਸਮਾਸੋ ¶ ਅਬ੍ਯਯੀਭਾਵਸਮਾਸੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥਾ ਅਨਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥਾ, ਅਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥਵਜ੍ਜਿਤੇਸੁ ਸਮਾਸੇਸੁ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਉਪਸਗ੍ਗੇਹਿ ਚ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਹਿ ਚ ਪਰਾਯ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅ ਹੋਤਿ. ਚਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸੁਗਤਙ੍ਗੁਲੇਨ, ਪਮਾਣਙ੍ਗੁਲੇਨ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਨਿਗ੍ਗਤਂ ਨਿਰਙ੍ਗੁਲਂ, ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਅਚ੍ਚਙ੍ਗੁਲਂ, ਇਮੇ ਦ੍ਵੇ ਅਮਾਦਿਸਮਾਸਾ, ਦ੍ਵੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਸਮਾਹਟਾਤਿ ਦ੍ਵਙ੍ਗੁਲਂ.

ਅਨਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇਸੂਤਿ ਕਿਂ? ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗੁਲਿ, ਹਤ੍ਥੋ. ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਸਮੀਪਂ ਉਪਙ੍ਗੁਲਿ. ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਂ ਕਣ੍ਣਂ ਓਸਾਰੇਤ੍ਵਾ [ਮਹਾਵ. ੬੬], ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ, ਦ੍ਵਙ੍ਗੁਲਪਰਮਂ, ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਪਰਮਂ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਰਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘ਅਙ੍ਗੁਲ’ਨ੍ਤਿ ਅਕਾਰਨ੍ਤਂ ਪਮਾਣਵਾਚੀਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਂ.

੩੭੨. ਦਾਰੁਮ੍ਹਙ੍ਗੁਲ੍ਯਾ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੯੭; ਪਾ. ੫.੪.੧੧੪; ‘ਦਾਰੁਮ੍ਯਙ੍ਗੁਲ੍ਯਾ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਦਾਰੁਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗੁਲਂ, ਦਾਰੁ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਮਾਣਾਵਯਵੋ ਧਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਮਾਨਵਿਸੇਸੋ ‘ਦਾਰੂ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੩੭੩. ਦੀਘਾਹੋਵਸ੍ਸੇਕਦੇਸੇਹਿ ਚ ਰਤ੍ਯਾ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੭੫; ਪਾ. ੫.੪.੮੭].

ਦੀਘੋ ਚ ਅਹੋ ਚ ਵਸ੍ਸੋ ਚ ਏਕਦੇਸੋ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵਨ੍ਦੋ, ਏਕਦੇਸੋ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬ, ਪਰਾਦਿ, ਅਨਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇਸੁ ਦੀਘਾਦੀਹਿ ਚ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਹਿ ਚ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਹਿ ਚ ਪਰਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅ ਹੋਤਿ. ਚਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਚਿਰਰਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

ਦੀਘਾ ¶ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ, ਦੀਘਾ ਰਤ੍ਤਿਦਿਵਪਰਂਪਰਾਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਅਹੋ ਚ ਰਤ੍ਤਿ ਚ ਅਹੋਰਤ੍ਤਂ, ਵਸ੍ਸੇਨ ਤੇਮਿਤਾ ਰਤ੍ਤਿ ਵਸ੍ਸਰਤ੍ਤਂ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਂ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਂ ਪਰਰਤ੍ਤਂ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਡ੍ਢਂ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਂ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਅਤਿਰਤ੍ਤੋ, ਦ੍ਵੇ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਦ੍ਵਿਰਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਤਿਰਤ੍ਤਂ, ਚਤੁਰਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਰਤ੍ਤਂ, ਛਾਰਤ੍ਤਂ, ਵਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ‘‘ਏਕਰਤ੍ਤਂ, ਏਕਰਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

ਅਨਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇਸੂਤਿ ਕਿਂ? ਦੀਘਾ ਰਤ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਿ, ਹੇਮਨ੍ਤੋ. ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮੀਪਂ ਉਪਰਤ੍ਤਿ.

੩੭੪. ਗੋ ਤ੍ਵਚਤ੍ਥੇ ਚਾਲੋਪੇ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੭੭; ਪਾ. ੫.੪.੯੨].

ਅਚਤ੍ਥੇ ਚ ਅਨਞ੍ਞਾ’ਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਪਵਤ੍ਤਾ ਗੋਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਅਲੋਪਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅ ਹੋਤਿ.

ਰਞ੍ਞੋ ਗੋ ਰਾਜਗਵੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੋ ਸਗਵੋ, ਪਰੇਸਂ ਗੋ ਪਰਗਵੋ, ਪਞ੍ਚਗਵੋ, ਪਞ੍ਚਗਵਂ. ਏਵਂ ਦਸਗਵਂ.

ਅਲੋਪੇਤਿ ਕਿਂ? ਪਞ੍ਚਹਿ ਗੋਹਿ ਕੀਤੋ ਪਞ੍ਚਗੁ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇਨ ਕੀਤੋਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਤਦ੍ਧਿਤਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਲੋਪੋ, ਤੇਨ ਅਯਂ ਅਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ‘ਗੋਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਓਸ੍ਸੁਤ੍ਤਂ.

ਅਚਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਗਵਜਾ ਚ ਗਾਵੋ ਚ ਗਵਜਗਵੋ, ਯੋਮ੍ਹਿ ਗੋਸ੍ਸ ਗਵਤ੍ਤਂ.

ਅਨਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖ੍ਯਤ੍ਥੇਸੂਤਿ ਕਿਂ? ਚਿਤ੍ਤਗੁ, ਉਪਗੁ.

੩੭੫. ਰਤ੍ਤਿਦਿਵ ਦਾਰਗਵ ਚਤੁਰਸ੍ਸਾ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੬੨; ਪਾ. ੫.੪.੭੭].

ਏਤੇ ਤਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਅਅਨ੍ਤਾ ਨਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ.

ਰਤ੍ਤਿ ਚ ਦਿਵਾ ਚ ਰਤ੍ਤਿਦਿਵਂ, ਦਾਰਾ ਚ ਗਾਵੋ ਚ ਦਾਰਗਵਂ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਸ੍ਸਿਯੋ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਚਤੁਰਸ੍ਸੋ, ਅਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ.

੩੭੬. ਆਯਾਮੇਨੁਗਵਂ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੬੯; ਪਾ. ੫.੪.੮੩].

ਆਯਾਮੇ ¶ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਅਨੁਗਵਨ੍ਤਿ ਨਿਪਚ੍ਚਤੇ.

ਗੋਹਿ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸਕਟਂ ਅਨੁਗਵਂ.

ਆਯਾਮੇਤਿ ਕਿਂ? ਗੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨੁਗੁ.

੩੭੭. ਅਕ੍ਖਿਸ੍ਮਾਞ੍ਞਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੩੭; ਰੂ. ੩੫੦; ਨੀ. ੭੨੨; ਚਂ. ੪.੪.੯੬; ਪਾ. ੫.੪.੧੧੩].

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਕ੍ਖਿਮ੍ਹਾ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅ ਹੋਤਿ.

ਵਿਸਾਲਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਵਿਸਾਲਕ੍ਖੋ, ਵਿਰੂਪਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਵਿਰੂਪਕ੍ਖੋ, ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖੋ, ਲੋਹਿਤਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਲੋਹਿਤਕ੍ਖੋ. ਏਵਂ ਨੀਲਕ੍ਖੋ, ਨੀਲਕ੍ਖਿ ਵਾ. ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥੇਪਿ, ਅਕ੍ਖੀਨਂ ਪਟਿਮੁਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ, ਅਕ੍ਖੀਨਂ ਪਰਭਾਗੋ ਪਰੋਕ੍ਖਂ, ਅਕ੍ਖੀਨਂ ਤਿਰੋਭਾਗੋ ਤਿਰੋਕ੍ਖਂ. ਅਕ੍ਖਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਕ੍ਵਚਿ ਸਮਾਸਨ੍ਤੋ ਅ, ਆ, ਇਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਪਚ੍ਚਯੇ –

ਵਾਯੁਨੋ ਸਖਾ ਵਾਯੁਸਖੋ, ਵਾਯੁਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਖਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਵਾਯੁਸਖੋ, ਅਗ੍ਗਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਿਯਾ’ਪਿਯਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਨਂ ਸਖਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਖੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਵਾ ਸਖਾਯੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸਖੋ, ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰੀ. ‘‘ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਸਖੋ’’ਤਿ [ਥੇਰਗਾ. ੬੪੮] ਪਾਲ਼ਿ. ਪਾਪਾਨਂ ਸਖਾਤਿ ਪਾਪਸਖੋ, ਪਾਪਾ ਸਖਾਰੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਪਾਪਸਖੋ. ‘‘ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੋ ਪਾਪਸਖੋ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੫੩] ਪਾਲ਼ਿ. ਪਹਿਤੋ ਪੇਸਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਯੇਨਾਤਿ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ, ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਅਤ੍ਤਾ ਸਭਾਵੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ, ਛਾਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਂ [ਸਣ੍ਠਾਨਂ (ਮੂਲਪਾਠੇ)] ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤੋ, ਸੁਹਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਹਿਤਤ੍ਤੋ ¶ , ਯਤੋ ਸਂਯਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯਤਤ੍ਤੋ, ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਠਿਤਤ੍ਤੋਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਆਪਚ੍ਚਯੇ –

ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੋ ਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾ, ਛਾਦੇਤੀਤਿ ਛਦੋ, ਮੋਹੋ, ਵਿਵਟੋ ਛਦੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਵਿਵਟਚ੍ਛਦਾ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ.

ਇਪਚ੍ਚਯੇ –

ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਗਨ੍ਧੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਗਨ੍ਧਿ, ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਗਨ੍ਧੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਿ, ਪੂਤਿਨੋ ਗਨ੍ਧੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਪੂਤਿਗਨ੍ਧਿ, ਸੁਰਭਿਨੋ ਗਨ੍ਧੋ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧਿ. ‘‘ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਸੁਗਨ੍ਧਿਨੋ, ਗੁਣਗਨ੍ਧਿਯੁਤ੍ਤੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ.

ਇਤਿ ਸਮਾਸਨ੍ਤਅਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ.

ਨਾਨਾਦੇਸਰਾਸਿ

੩੭੮. ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ [ਕ. ੩੩੩-੩੩੪; ਰੂ. ੩੪੪-੩੪੫; ਨੀ. ੭੧੭-੭੧੮].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਵਿਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ.

‘‘ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਅਨਰਿਯੋ, ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੋ, ਅਨਨ੍ਤੋ’’ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਸਮਾਸੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਨ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਅ, ਅਨ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੩੭੯. ਨਖਾਦਯੋ [ਕ. ੩੨੮; ਰੂ. ੩੫੨; ਨੀ. ੭੦੮; ਚਂ. ੫.੨.੯੫; ਪਾ. ੬.੩.੭੫].

ਨਖਾਦਯੋ ਸਦ੍ਦਾ ਨਪਕਤਿਕਾ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਨਾ’ਸ੍ਸ ਖਮਤ੍ਥੀਤਿ ਨਖੋ, ‘ਖ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਖਂ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ, ਨਾ’ਸ੍ਸ ਕੁਲਮਤ੍ਥੀਤਿ ਨਕੁਲੋ, ਏਵਂਨਾਮਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਪੁਮਸ੍ਸ ਸਕਂ ਪੁਂਸਕਂ ¶ ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਂਸਕਂ ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਨਪੁਂਸਕੋ, ਖਞ੍ਜਨਂ ਵੇਕਲ੍ਲਗਮਨਂ ਖਤ੍ਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਖਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ, ਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਖਂ, ਤਬ੍ਬਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਕਂ ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਨਾਕੋ, ਸਗ੍ਗੋ, ਨ ਮੁਞ੍ਚਤੀਤਿ ਨਮੁਚਿ, ਮਾਰੋ. ਨ ਗਲਤਿ ਨ ਚਵਤੀਤਿ ਨਗਰਂ, ਗੇਹੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘ਅਗਾਰ’ਨ੍ਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

੩੮੦. ਨਗੋ ਵਾ ਪਾਣਿਨਿ [ਕ. ੩੩੩-੩੩੪; ਰੂ. ੩੪੪-੩੪੫; ਨੀ. ੭੧੭-੭੧੮; ਚਂ. ੫.੨.੯੬; ਪਾ. ੬.੩.੭੭; ‘ਨਗੋ ਵਾਪ੍ਪਾਣਿਨਿ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਅਪਾਣਿਮ੍ਹਿ ਨਗੋਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ ਵਾ.

ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਨਗਾ, ਰੁਕ੍ਖਾ. ਨਗਾ, ਪਬ੍ਬਤਾ. ਅਗਾ, ਰੁਕ੍ਖਾ, ਅਗਾ, ਪਬ੍ਬਤਾ.

ਅਪਾਣਿਨੀਤਿ ਕਿਂ? ਅਗੋ ਵਸਲੋ ਕਿਂ ਤੇਨ. ਏਤ੍ਥ ‘ਅਗੋ’ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਜਨੋ, ‘ਵਸਲੋ’ਤਿ ਲਾਮਕੋ, ‘ਕਿਂ ਤੇਨਾ’ਤਿ ਨਿਨ੍ਦਾਵਚਨਂ, ‘‘ਸੀਤੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਏਵਂ ਨੇਕੇ, ਅਨੇਕੇ, ਨੇਕਾਨਿ, ਅਨੇਕਾਨਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਨ-ਰਾਸਿ.

੩੮੧. ਸਹਸ੍ਸ ਸੋਞ੍ਞਤ੍ਥੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੫.੨.੯੭; ਪਾ. ੬.੩.੮੨].

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇ ਸਮਾਸੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਸਹਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਯੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਹਪੁਤ੍ਤੋ.

ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਸਹ ਕਤ੍ਵਾ, ਸਹ ਯੁਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ.

੩੮੨. ਸਞ੍ਞਾਯਂ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੫.੨.੯੮; ਪਾ. ੬.੩.੭੮].

ਸਞ੍ਞਾਯਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਸਹਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਸਹ ¶ ਆਯਤ੍ਤਂ ਸਾਯਤ੍ਤਂ, ਸਹ ਪਲਾਸਂ ਸਪਲਾਸਂ, ਅਗਰੁਕਾਰਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ.

੩੮੩. ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੦੭; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੫.੨.੯੯; ਪਾ. ੬.੩.੮੦].

ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਸਹਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਓਡ੍ਡਿਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਓਡ੍ਡਿ, ਪਾਸੋ. ਓਡ੍ਡਿਯਾ ਸਹ ਯੋ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸੋਡ੍ਡਿ, ਕਪੋਤੋ. ਇਧ ‘ਓਡ੍ਡਿ’ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾ. ‘‘ਸਾਗ੍ਗਿ ਕਪੋਤੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਪਿਚੁਨਾ ਸਹ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਪਿਚੁਕਾ, ਵਾਤਮਣ੍ਡਲਿਕਾ, ਸਾ ਚ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾ, ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸੇ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤਂ ਪਿਚੁਸਙ੍ਘਾਟਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਞਾਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਸਪਿਸਾਚਾ ਵਾਤਮਣ੍ਡਲਿਕਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ. ਏਵਂ ਸਰਜਾ, ਵਾਤਾ, ਸਰਕ੍ਖਸੀ, ਰਤ੍ਤਿ.

੩੮੪. ਅਕਾਲੇ ਸਕਤ੍ਥਸ੍ਸ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੫.੨.੧੧੦; ਪਾ. ੬.੩.੮੧].

ਸਕਤ੍ਥਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਸਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਅਕਾਲੇ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ.

ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਂ, ਸਚਕ੍ਕਂ.

ਅਕਾਲੇਤਿ ਕਿਂ? ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਂ, ਸਹ ਪਰਣ੍ਹਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਪਵਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਂ, ਪਰਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

੩੮੫. ਗਨ੍ਥਨ੍ਤਾਧਿਕ੍ਯੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੫.੨.੧੦੧; ਪਾ. ੬.੩.੭੯].

ਗਨ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਗਨ੍ਥਨ੍ਤੋ. ਯਥਾ ਤਂ ਕਚ੍ਚਾਯਨਗਨ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਉਣਾਦਿਕਪ੍ਪੋ, ਅਧਿਕਭਾਵੋ ਆਧਿਕ੍ਯਂ, ਗਨ੍ਥਨ੍ਤੇ ਚ ਆਧਿਕ੍ਯੇ ਚ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਸਹਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ.

ਸਹ ¶ ਉਣਾਦਿਨਾ’ ਯਂ ਅਧਿਯਤੇਤਿ ਤਂ ਸੋਣਾਦਿ, ਸਕਲਂ ਕਚ੍ਚਾਯਨਂ ਅਧੀਤੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ਸਹ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨ ਸਕਲਂ ਜੋਤਿਂ ਅਧੀਤੇ ਸਮੁਹੁਤ੍ਤਂ, ਜੋਤੀਤਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸਤ੍ਥਂ.

ਆਧਿਕ੍ਯੇ – ਸਦੋਣਾ, ਖਾਰੀ, ਸਕਹਾਪਣਂ, ਨਿਕ੍ਖਂ, ਸਮਾਸਕਂ, ਕਹਾਪਣਂ. ਨਿਚ੍ਚਤ੍ਥਮਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ.

੩੮੬. ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਵਾ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੫.੨.੧੦੩-੪; ਪਾ. ੬.੩.੮੪-੮੬].

ਪਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇਸੁ ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਮਾਨੋ ਪਕ੍ਖੋ ਸਹਾਯੋ ਸਪਕ੍ਖੋ, ਸਮਾਨੋ ਪਕ੍ਖੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਸਪਕ੍ਖੋ, ਸਮਾਨਪਕ੍ਖੋ ਵਾ. ਏਵਂ ਸਜਾਤਿ, ਸਮਾਨਜਾਤਿ, ਸਜਨਪਦੋ, ਸਰਤ੍ਤਿ.

ਸਮਾਨੋ ਪਤਿ ਯਸ੍ਸਾ ਸਾ ਸਪਤਿ. ਏਵਂ ਸਨਾਭਿ, ਸਬਨ੍ਧੁ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਸਨਾਮੋ. ਅਵ੍ਹਯਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਨਾਮਂ, ਚਨ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਂ ਅਵ੍ਹਯਂ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਚਨ੍ਦਸਵ੍ਹਯੋ, ਸਗੋਤ੍ਤੋ, ਇਨ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਂ ਗੋਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਇਨ੍ਦਸਗੋਤ੍ਤੋ, ਸਰੂਪਂ, ਸਟ੍ਠਾਨਂ. ਹਰਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਹਰਿਨਾ ਸਮਾਨੋ ਵਣ੍ਣੋ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਹਰਿਸ੍ਸਵਣ੍ਣੋ, ਸਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਿਙ੍ਗੀਨਿਕ੍ਖਸਵਣ੍ਣੋ, ਸਵਯੋ, ਸਧਨੋ, ਸਧਮ੍ਮੋ, ਸਜਾਤਿਯੋ.

ਪਕ੍ਖਾਦੀਸੂਤਿ ਕਿਂ? ਸਮਾਨਸੀਲੋ.

੩੮੭. ਉਦਰੇ ਇਯੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੫.੨.੧੦੫; ਪਾ. ੬.੩.੮੮].

ਇਯਯੁਤ੍ਤੇ ਉਦਰੇ ਪਰੇ ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਮਾਨੇ ਉਦਰੇ ਜਾਤੋ ਸੋਦਰਿਯੋ, ਸਮਾਨੋਦਰਿਯੋ.

ਇਯੇਤਿ ਕਿਂ? ਸਮਾਨੋਦਰਤਾ.

ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ¶ ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਚਨ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਾ ਸਿਰੀ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸਸਿਰੀਕਂ, ਮੁਖਂ. ਏਵਂ ਪਦੁਮਸ੍ਸਸਿਰੀਕਂ, ਵਦਨਂ.

ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸਨ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ ਲੋਮਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਲੋਮਕੋ. ਏਵਂ ਸਪਕ੍ਖਕੋ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸਵਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਾਸਵਾ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਉਤ੍ਤਰਾ, ਸਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ. ਤਥਾ ਸਜ੍ਜਨੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਬ੍ਭਾਵੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਸ-ਰਾਸਿ.

੩੮੮. ਇਮਸ੍ਸਿਦਂ [ਕ. ੧੨੯; ਰੂ. ੨੨੨; ਨੀ. ੩੦੫].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਇਮਸ੍ਸ ਇਦਂ ਹੋਤਿ.

ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥੀ, ਸਮਾਸਨ੍ਤੇ ਈ, ਇਦਮਤ੍ਥਿਨੋ ਭਾਵੋ ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਾ. ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਭਾਵੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ. ‘‘ਇਮੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ, ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ’’ਤਿਪਿ ਯੋਜੇਨ੍ਤਿ. ‘ਇਦ’ਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ‘‘ਰੂਪਞ੍ਚ ਹਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਾ, ਵੇਦਨਾ ਚ ਹਿਦਂ. ਸਞ੍ਞਾ ਚ ਹਿਦਂ. ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ ਹਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਤ੍ਤਾ ਅਭਵਿਸ੍ਸਂਸੁ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿ [ਮਹਾਵ. ੨੦].

੩੮੯. ਪੁਂ ਪੁਮਸ੍ਸ ਵਾ [ਕ. ੮੨; ਰੂ. ੧੪੯].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਪੁਮਸ੍ਸ ਪੁਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪੁਮਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਂ, ਪੁਮਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪੁਮ੍ਭਾਵੋ, ਪੁਮਾ ਚ ਸੋ ਕੋਕਿਲੋ ਚਾਤਿ ਪੁਙ੍ਕੋਕਿਲੋ, ਪੁਮਾ ਚ ਸੋ ਗੋ ਚਾਤਿ ਪੁਙ੍ਗਵੋ, ‘ਗੋ ਤ੍ਵਚਤ੍ਥੇ…’ਤਿ ਅਪਚ੍ਚਯੋ, ਨਪੁਂਸਕੋ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਪੁਮਿਤ੍ਥੀ.

੩੯੦. ਟ ਨ੍ਤਨ੍ਤੂਨਂ [ਕ. ੧੨੬; ਰੂ. ੧੦੧; ਨੀ. ੩੦੧].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ¶ ਪਰੇ ਨ੍ਤ, ਨ੍ਤੂਨਂ ਟ ਹੋਤਿ ਵਾ ਕ੍ਵਚਿ.

ਭਵਂ ਪਤਿਟ੍ਠੋ ਯੇਸਂ ਤੇ ਭਵਂਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਬਿਨ੍ਦਾਗਮੋ. ਭਗਵਾ ਮੂਲਂ ਯੇਸਂ ਤੇ ਭਗਵਂਮੂਲਕਾ, ਧਮ੍ਮਾ. ਏਵਂ ਭਗਵਂਪਟਿਸਰਣਾ, ਧਮ੍ਮਾ.

ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ਤਰਾਦੀਸੁ ਚ ਪਰੇਸੁ, ਮਹਨ੍ਤੀਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਮਹਾਤਿ ਮਹਤ੍ਤਰੀ, ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੁਮਹਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਜਾਤਿਮਹਤ੍ਤਂ, ਗੁਣਮਹਤ੍ਤਂ, ਪੁਞ੍ਞਮਹਤ੍ਤਂ, ਅਰਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ.

੩੯੧. ਅ [ਕ. ੬੪੨; ਰੂ. ੫੮੯; ਨੀ. ੧੨੬੯; ਚਂ. ੫.੨.੧੦੬; ਪਾ. ੬.੩.੮੯].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਨ੍ਤ, ਨ੍ਤੂਨਂ ਅ ਹੋਤਿ.

ਭਵਨ੍ਤਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਮਯਂ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਪਤਿਟ੍ਠਾ, ਮਯਂ.

੩੯੨. ਰੀਰਿਕ੍ਖਕੇਸੁ [ਕ. ੬੪੨; ਰੂ. ੫੮੯; ਨੀ. ੧੨੬੯; ਚਂ. ੫.੨.੧੦੭; ਪਾ. ੬.੩.੮੯-੯੦].

ਰੀ, ਰਿਕ੍ਖ, ਕਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਸਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਪਦੇਨ ਵਿਗ੍ਗਹੋ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਮਾਨੋ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇ ਵਿਯ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਮਾਨੋ ਵਿਯ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਦੀ, ਸਦਿਕ੍ਖੋ, ਸਦਿਸੋ, ਸਮਾਨਾ ਵਿਯ ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਦਿਸਾ.

੩੯੩. ਨ੍ਤਕਿਮਿਮਾਨਂ ਟਾਕੀਟੀ [ਕ. ੧੨੬; ਰੂ. ੧੦੧; ਨੀ. ੩੦੧].

ਤੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਨ੍ਤਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਿਂ, ਇਮਸਦ੍ਦਾਨਞ੍ਚ ਕਮੇਨ ਟਾ, ਕੀ, ਟੀ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਭਵਂ ¶ ਵਿਯ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਭਵਾਦੀ, ਭਵਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਭਵਾਦਿਸੋ, ਕੋ ਵਿਯ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕੀਦੀ, ਕੀਦਿਕ੍ਖੋ, ਕੀਦਿਸੋ, ਅਯਂ ਵਿਯ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਈਦੀ, ਈਦਿਕ੍ਖੋ, ਈਦਿਸੋ.

੩੯੪. ਸਬ੍ਬਾਦੀਨਮਾ [ਕ. ੬੪੨; ਰੂ. ੫੮੯; ਨੀ. ੧੨੬੯; ਚਂ. ੫.੨.੧੦੮; ਪਾ. ੬.੩.੯੧].

ਤੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਾਦਿਨਾਮਕਾਨਂ ਯ, ਤ, ਏਤ, ਅਞ੍ਞ, ਅਮ੍ਹ, ਤੁਮ੍ਹਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋ ਆ ਹੋਤਿ.

ਯਾਦੀ, ਯਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਯਾਦਿਸੋ, ਤਾਦੀ, ਤਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਤਾਦਿਸੋ, ਏਤਾਦੀ, ਏਤਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਏਤਾਦਿਸੋ.

੩੯੫. ਵੇਤਸ੍ਸੇਟ [ਕ. ੬੪੨; ਰੂ. ੫੮੯; ਨੀ. ੧੨੬੯].

ਤੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਏਤਸ੍ਸ ਏਟ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਏਦੀ, ਏਦਿਕ੍ਖੋ, ਏਦਿਸੋ, ਅਞ੍ਞਾਦੀ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਅਞ੍ਞਾਦਿਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਦੀ, ਅਮ੍ਹਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਅਮ੍ਹਾਦਿਸੋ, ਤੁਮ੍ਹਾਦੀ, ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸੋ.

੩੯੬. ਤੁਮ੍ਹਮ੍ਹਾਨਂ ਤਾਮੇਕਸ੍ਮਿਂ [ਕ. ੬੪੨; ਰੂ. ੫੮੯; ਨੀ. ੧੨੬੯].

ਤੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਏਕਵਚਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਤੁਮ੍ਹ’ ਮ੍ਹਸਦ੍ਦਾਨਂ ਤਾ, ਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਅਹਂ ਵਿਯ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਾਦੀ, ਮਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਮਾਦਿਸੋ, ਤ੍ਵਂ ਵਿਯ ਸੋ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਾਦੀ, ਤਾਦਿਕ੍ਖੋ, ਤਾਦਿਸੋ.

ਏਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਅਮ੍ਹੇ ਵਿਯ ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਮ੍ਹਾਦਿਨੋ, ਅਮ੍ਹਾਦਿਕ੍ਖਾ, ਅਮ੍ਹਾਦਿਸਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਵਿਯ ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਨੋ, ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਕ੍ਖਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਏਕਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਵਿਯ ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਮਾਦਿਸਾ ¶ ਤ੍ਵਂ ਵਿਯ ਤੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾਦਿਨੋ, ਤਾਦਿਸਾਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ‘‘ਮਾਦਿਸਾ ਵੇ ਜਿਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪਤ੍ਤਾ ਆਸਵਕ੍ਖਯ’’ਨ੍ਤਿ [ਮਹਾਵ. ੧੧] ਪਾਲ਼ਿ, ਇਮਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਉਪਰਿ ਕਿਤਕਣ੍ਡੇਪਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

੩੯੭. ਤਂਮਮਞ੍ਞਤ੍ਰ [ਕ. ੧੪੩; ਰੂ. ੨੩੫; ਨੀ. ੩੨੨].

ਰੀ, ਰਿਕ੍ਖ, ਕਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਤੁਮ੍ਹ’ਮ੍ਹਾਨਂ ਤਂ, ਮਂਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕ੍ਵਚਿ.

ਤ੍ਵਂ ਲੇਣਂ ਯੇਸਂ ਤੇ ਤਂਲੇਣਾ, ਅਹਂ ਲੇਣਂ ਯੇਸਂ ਤੇ ਮਂਲੇਣਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੫੯]. ਏਵਂ ਤਂਦੀਪਾ, ਮਂਦੀਪਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੫੯], ਤਂਪਟਿਸਰਣਾ, ਮਂਪਟਿਸਰਣਾ.

੩੯੮. ਮਨਾਦ੍ਯਾਪਾਦੀਨਮੋ ਮਯੇ ਚ [ਕ. ੧੮੩; ਰੂ. ੩੮੬; ਨੀ. ੩੭੫].

ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਮਯਪਚ੍ਚਯੇ ਚ ਪਰੇ ਮਨਾਦੀਨਂ ਆਪਾਦੀਨਞ੍ਚ ਓ ਹੋਤਿ.

ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ, ਮਨੋਮਯਾ, ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ, ਰਜੋਮਯਂ, ਸਬ੍ਬੋ ਮਨੋਗਣੋ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਆਪੋਧਾਤੁ, ਆਪੋਮਯਂ. ਅਨੁਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸੋਦਿਸਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੮੧], ਜੀਵ ਤ੍ਵਂ ਸਰਦੋਸਤਂ [ਜਾ. ੧.੨.੯].

੩੯੯. ਪਰਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸੁ [ਕ. ੩੬; ਰੂ. ੪੭; ਨੀ. ੧੩੦].

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸੁ ਪਰਾਸੁ ਪਰਸ੍ਸ ਓ ਹੋਤਿ.

ਪਰੋਸਤਂ, ਪਰੋਸਹਸ੍ਸਂ, ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸ ਧਮ੍ਮਾ, ਇਧ ਪਰਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਿਯ ਅਧਿਕਤ੍ਥਵਾਚਿਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਨਾਮਂ.

੪੦੦. ਜਨੇ ਪੁਥਸ੍ਸੁ [ਕ. ੪੯; ਰੂ. ੪੪; ਨੀ. ੧੨੯].

ਜਨੇ ¶ ਪਰੇ ਪੁਥਸ੍ਸ ਉ ਹੋਤਿ.

ਅਰਿਯੇਹਿ ਪੁਥਗੇਵਾਯਂ ਜਨੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ. ਅਪਿ ਚ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇ ਪੁਥੁਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਬਹੁਲਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਥੁ ਕਿਲੇਸੇ ਜਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਸਤ੍ਥਾਰਾਨਂ ਮੁਖਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੁ ਨਾਨਾਓਘੇਹਿ ਵੁਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ [ਮਹਾਨਿ. ੫੧, ੯੪], ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਾਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪਭੇਦਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾਨਾਨਾਤ੍ਤਪੁਥੁਤ੍ਤਪਭੇਦੋ ਹੋਤਿ [ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧], ਇਙ੍ਘ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਪੁਥੂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੬]. ਗਾਮਾ ਗਾਮਂ ਵਿਚਰਿਸ੍ਸਂ, ਸਾਵਕੇ ਵਿਨਯਂ ਪੁਥੂ, ਆਯਤਾਨਿ ਪੁਥੂਨਿ ਚ, ਪੁਥੁਨਾ ਵਿਜ੍ਜੁਵਣ੍ਣਿਨਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੯੬੮], ਪੁਥੁਕਾਯਾ ਪੁਥੁਭੂਤਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪੁਥਗੇਵ, ਪੁਥਕ੍ਕਰਣੇ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਥੁਸ੍ਸ ਉਕਾਰਸ੍ਸ ਅਕਾਰੋ [ਅਕਾਰੋਤਿ?] ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੪੦੧. ਸੋ ਛਸ੍ਸਾਹਾਯਤਨੇਸੁ ਵਾ [ਕ. ੩੭੪; ਰੂ. ੪੦੮; ਨੀ. ੮੦੪].

ਅਹੇ ਚ ਆਯਤਨੇ ਚ ਪਰੇ ਛਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਛ ਅਹਾਨਿ ਸਾਹਂ. ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਹਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਂ [ਜਾ. ੨.੨੨.੩੧੪], ‘ਸਾਹਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਸਾਹਂ+ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਛੇਦੋ. ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਛਾਹਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿ [ਚੂਲ਼ਵ. ੧੩੪], ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ.

੪੦੨. ਲ੍ਤੁਪਿਤਾਦੀਨਮਾਰਙ੍ਰਙ [ਕ. ੨੦੦; ਰੂ. ੧੫੯; ਨੀ. ੪੧੫; ਚਂ. ੫.੨.੨੦; ਪਾ. ੬.੩.੩੨].

ਸਮਾਸੁਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਲ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਾਨਂ ਪਿਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਕਮੇਨ ਆਰਙ, ਰਙ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਸਤ੍ਥੁਨੋ ¶ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਏਵਂ ਕਤ੍ਤਾਰਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਮਾਤਾ ਚ ਪਿਤਾ ਚ ਮਾਤਰਪਿਤਰੋ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਸਂਵਡ੍ਢੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰਸਂਵਡ੍ਢੋ.

ਵਾਤਿ ਕਿਂ? ਸਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਂ, ਕਤ੍ਤੁ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ.

੪੦੩. ਵਿਜ੍ਜਾਯੋਨਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਮਾ ਤਤ੍ਰ ਚਤ੍ਥੇ [ਕ. ੧੯੯; ਰੂ. ੧੫੮; ਨੀ. ੭੩੬; ਚਂ. ੫.੨.੨੧; ਪਾ. ੬.੩.੨੫].

ਚਤ੍ਥਸਮਾਸੇ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਂ ਯੋਨਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਞ੍ਚ ਲ੍ਤੁਪਿਤਾਦੀਨਂ ਆ ਹੋਤਿ ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਪਰੇਸੁ.

ਮਾਤਾਪਿਤਾ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਕਿਂ? ਮਾਤੁਯਾ ਭਾਤਾ ਮਾਤੁਭਾਤਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਿਜ੍ਜਾਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤਾ ਆਚਰਿਯਾ ਸਿਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਨਾਮ.

੪੦੪. ਪੁਤ੍ਤੇ [ਕ. ੧੯੯; ਰੂ. ੧੫੮; ਨੀ. ੭੩੬; ਚਂ. ੫.੨.੨੨; ਪਾ. ੬.੩.੨੫].

ਚਤ੍ਤੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਰੇ ਵਿਜ੍ਜਾਯੋਨਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਨਂ ਲ੍ਤੁਪਿਤਾਦੀਨਂ ਆ ਹੋਤਿ.

ਮਾਤਾਪੁਤ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਿਤਾਪੁਤ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਤੇਸਞ੍ਚ ਇ ਹੋਤਿ, ਮਾਤਿਪਕ੍ਖੋ, ਪਿਤਿਪਕ੍ਖੋ. ਮਾਤਿਘੋ ਲਭਤੇ ਦੁਖਂ [ਜਾ. ੨.੧੯.੧੧੮], ਪਿਤਿਘੋ ਲਭਤੇ ਦੁਖਂ, ਮਾਤ੍ਤਿਕਂ ਧਨਂ, ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਧਨਂ [ਪਾਰਾ. ੩੪]. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਾਤੁਯਾ ਸਨ੍ਤਕਂ ਮਾਤ੍ਤਿਕਂ, ਪਿਤੁਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ, ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਵੁਦ੍ਧਿ ਚ. ਮਾਤਿਤੋ, ਪਿਤਿਤੋ, ਭਾਤਾ ਏਵ ਭਾਤਿਕੋ, ਭਾਤਿਕਰਾਜਾ.

੪੦੫. ਜਾਯਾਯ ਜਾਯਂ ਪਤਿਮ੍ਹਿ [ਕ. ੩੩੯; ਰੂ. ੩੫੮; ਨੀ. ੭੩੧; ‘…ਜਯਂ ਪਤਿਮ੍ਹਿ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਪਤਿਮ੍ਹਿ ¶ ਪਰੇ ਜਾਯਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਜਾਯਂ ਹੋਤਿ.

ਪੁਤ੍ਤਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਜਾਯਾ, ਜਾਯਾ ਚ ਪਤਿ ਚ ਜਾਯਮ੍ਪਤੀ [ਜਯਮ੍ਪਤੀ (ਬਹੂਸੁ)]. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਜਾਯਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਿਵਿਧਿਨਾਵ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਜਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿਪਾਠੋ ਸਿਯਾ ਯਥਾ ‘‘ਦੇਵਰਾਜਾ ਸੁਜਮ੍ਪਤੀ’ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੬੪]’ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਸਕ੍ਕਤਗਨ੍ਥੇਸੁ ‘‘ਦਾਰੋ ਚ ਪਤਿ ਚ ਦਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ. ਇਧ ਪਨ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਪਤਿਮ੍ਹਿ ਸੁਜਾਤਾਯ ਸੁਜਂ ਹੋਤਿ, ਦਾਰਸ੍ਸ ਚ ਦਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਜਾਯਾ ਚ ਪਤਿ ਚ ਜਮ੍ਪਤੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ.

ਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਜਾਨਿਪਤੀਤਿ ਪਕਤ੍ਯਨ੍ਤਰੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ, ਤਥਾ ਦਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਜਾਨੀ. ਜਾਨੀ ਚ ਪਤਿ ਚ ਜਾਨੀਪਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਤੁਦਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠੋ. ਕਚ੍ਚਾਯਨੇ ਚ ‘ਜਾਯਾਯ ਤੁ ਦਂਜਾਨਿ ਪਤਿਮ੍ਹੀ’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੁਸਦ੍ਦੋ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੪੦੬. ਸਞ੍ਞਾਯਮੁਦੋਦਕਸ੍ਸ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੨੫੭; ਚਂ. ੫.੨.੬੫; ਪਾ. ੬.੩.੫੭].

ਸਞ੍ਞਾਯਂ ਗਮ੍ਯਮਾਨਾਯਂ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇ ਪਰੇ ਉਦਕਸ੍ਸ ਉਦੋ ਹੋਤਿ.

ਉਦਕਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਉਦਧਿ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਦਕਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਮਹੋਦਧਿ, ਉਦਕਂ ਪਿਵਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਉਦਪਾਨਂ, ਉਦਕਂ ਪਿਵਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਉਦਪਾਤਿ.

੪੦੭. ਕੁਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਵਾ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੨੫੭; ਚਂ. ੫.੨.੬੯; ਪਾ. ੬.੩.੫੯].

ਕੁਮ੍ਭਾਦੀਸੁ ਪਰੇਸੁ ਉਦਕਸ੍ਸ ਉਦੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਉਦਕਸ੍ਸ ¶ ਕੁਮ੍ਭੋ ਉਦਕੁਮ੍ਭੋ, ਉਦਕਕੁਮ੍ਭੋ. ਏਵਂ ਉਦਪਤ੍ਤੋ, ਉਦਕਪਤ੍ਤੋ, ਉਦਬਿਨ੍ਦੁ, ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸ੍ਯਾਦੀਸੁਪਿ, ‘‘ਨੀਲੋਦਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿ.

੪੦੮. ਸੋਤਾਦੀਸੁ ਲੋਪੋ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੨੫੬].

ਸੋਤਾਦੀਸੁ ਪਰੇਸੁ ਉਦਕਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ.

ਉਦਕਸ੍ਸ ਸੋਤਂ ਦਕਸੋਤਂ, ਉਦਕੇ ਰਕ੍ਖਸੋ ਦਕਰਕ੍ਖਸੋ, ਉਦਕਂ ਆਸਯੋ ਯੇਸਂ ਤੇ ਦਕਾਸਯਾ, ਪਾਣਾ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਸ੍ਯਾਦੀਸੁਪਿ, ‘‘ਦਕੇ ਦਕਾਸਯਾ ਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੭੮ (ਥੋਕਂ ਵਿਸਦਿਸਂ)] ਪਾਲ਼ਿ.

੪੦੯. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਜ੍ਜਸਾਯਮਜ੍ਝੇਹਾਹਸ੍ਸ ਣ੍ਹੋ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨ੍ਹੋ (ਸੀ.)].

ਪੁਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਹਸ੍ਸ ਣ੍ਹੋ ਹੋਤਿ.

ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੋ, ਅਪਰਣ੍ਹੋ, ਅਜ੍ਜਣ੍ਹੋ, ਸਾਯਣ੍ਹੋ [ਸਾਯਨ੍ਹੋ], ਮਜ੍ਝਣ੍ਹੋ.

ਨਾਨਾਦੇਸਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਅਬ੍ਯਯਰਾਸਿ

੪੧੦. ਕੁਪਾਦਯੋ ਨਿਚ੍ਚਮਸ੍ਯਾਦਿਵਿਧਿਮ੍ਹਿ [ਕ. ੩੨੪; ਰੂ. ੩੩੯; ਚਂ. ੨.੨.੨੪; ਪਾ. ੨.੨.੧੮].

ਸ੍ਯਾਦਿਵਿਧਿਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕੁਆਦਯੋ ਪਾਦਯੋ ਚ ਸਦ੍ਦਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤੇਨ ਸਹ ਨਿਚ੍ਚਂ ਏਕਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕੁਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਈਸਕਂ ਉਣ੍ਹਂ ਕਦੁਣ੍ਹਂ, ਪਾਕਟੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਭਵਤੀਤਿ ਪਾਤੁਭੂਤੋ, ਆਵੀ [‘ਆਵਿ’ਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਹੁਤ੍ਵਾ ਭਵਤੀਤਿ ਆਵੀਭੂਤੋ, ਤੁਣ੍ਹੀ ਭਵਤੀਤਿ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋ, ਪਮੁਖੋ ਨਾਯਕੋ ਪਨਾਯਕੋ, ਪਕਾਰੇਨ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਪਕਰਿਤ੍ਵਾ ¶ ਪਕਾਰੇਨ ਕਤਂ ਪਕਤਂ, ਪਠਮਂ ਵਾ ਕਤਂ ਪਕਤਂ, ਵਿਰੂਪੋ ਪੁਰਿਸੋ ਦੁਪ੍ਪੁਰਿਸੋ. ਏਵਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਸੋਭਣੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਪੁਰਿਸੋ. ਏਵਂ ਸੁਕਤਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੋ, ਅਭਿਤ੍ਥੁਤੋ, ਭੁਸਂ ਕਲ਼ਾਰੋ ਆਕਲ਼ਾਰੋ, ਭੁਸਂ ਬਨ੍ਧੋ ਆਬਨ੍ਧੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਾਦਯੋ ਪਕਤਾਦ੍ਯਤ੍ਥੇ ਪਠਮਾਯ ਏਕਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਕਤੋ ਆਚਰਿਯੋ ਪਾਚਰਿਯੋ. ਏਵਂ ਪਯ੍ਯਕੋ, ਪਰੋ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਪਨ੍ਤੇਵਾਸੀ, ਪਰੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਪਪੁਤ੍ਤੋ, ਪਰੋ ਨਤ੍ਤਾ ਪਨਤ੍ਤਾ.

ਅਤ੍ਯਾਦਯੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਦ੍ਯਤ੍ਥੇ ਦੁਤਿਯਾਯ, ਮਞ੍ਚਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਅਤਿਮਞ੍ਚੋ. ਏਵਂ ਅਤਿਬਾਲੋ, ਅਤਿਵੇਲਾ.

ਅਵਾਦਯੋ ਕੁਟ੍ਠਾਦ੍ਯਤ੍ਥੇ ਤਤਿਯਾਯ, ਕੋਕਿਲਾਯ ਅਵਕੁਟ੍ਠਂ ਵਨਂ ਅਵਕੋਕਿਲਂ, ‘ਅਵਕੁਟ੍ਠ’ਨ੍ਤਿ ਛਡ੍ਡਿਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਵਮਯੂਰਂ.

ਪਰਿਯਾਦਯੋ ਗਿਲਾਨਾਦ੍ਯਤ੍ਥੇ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਾ, ਅਜ੍ਝਾਯਿਤੁਂ ਗਿਲਾਨੋ ਪਰਿਯਜ੍ਝੇਨੋ.

ਨ੍ਯਾਦਯੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਦ੍ਯਤ੍ਥੇ ਪਞ੍ਚਮਿਯਾ, ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਕੋਸਮ੍ਬਿ, ਵਾਨਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ.

ਅਸ੍ਯਾਦਿਵਿਧਿਮ੍ਹੀਤਿ ਕਿਂ? ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਤਿ ਵਿਜ੍ਜੋਤਤੇ.

੪੧੧. ਚੀ ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥੇਹਿ [ਚਂ. ੨.੨.੨੫; ਪਾ. ੧.੪.੬੦, ੬੧].

ਚੀਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥੇਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ.

ਬਲਸਾ ਕਿਰਿਯ ਬਲੀਕਿਰਿਯ, ਪਾਕਟੀਕਿਰਿਯ, ਪਾਕਟੀਭੁਯ੍ਯ, ਪਾਕਟੀਭਵਿਯ.

੪੧੨. ਭੂਸਨਾਦਰਾਨਾਦਰਾਦੀਸ੍ਵੇਹਿ ਸਹ [ਚਂ. ੨.੨.੨੭; ਪਾ. ੧.੪.੬੩, ੬੪].

ਅਲਮਾਦਯੋ ¶ ਸਦ੍ਦਾ ਭੂਸਨਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਏਤੇਹਿ ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥੇਹਿ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਭੂਸਨਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਲਂਕਿਰਿਯ, ਸਮਂ ਆਦਰਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ, ਅਸਮਂ ਅਨਾਦਰਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚ, ਬਿਨ੍ਦੁਨੋ ਪਰਰੂਪਤ੍ਤਂ.

ਭੂਸਨਾਦੀਸੂਤਿ ਕਿਂ? ਅਲਂ ਭੁਤ੍ਵਾ ਗਤੋ, ‘ਅਲ’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ, ਸਕ੍ਕਤ੍ਵਾ ਗਤੋ, ਸੋਭਣਂ ਕਤ੍ਵਾਤ੍ਯਤ੍ਥੋ. ‘‘ਕਚ੍ਚ, ਕਿਰਿਯ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤਰੂਪੇਹਿ ਉਪਪਦੇਨ ਸਹ ਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਏਵ ਏਕਤ੍ਥਸਞ੍ਞਾ, ਨ ‘‘ਕਤ੍ਵਾ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਅਸਂਖਿਤ੍ਤਰੂਪੇਹਿ ਵਿਸੁਂ ਸਿਦ੍ਧੇਹੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੪੧੩. ਅਞ੍ਞੇ ਚ [ਕ. ੩੨੪, ੩੨੭; ਰੂ. ੩੩੯, ੩੫੧; ਨੀ. ੬੮੨-੬੮੮, ਚਂ. ੨.੨.੩੦, ੩੩, ੩੪, ੩੭, ੪੪; ਪਾ ੧.੪.੬੭, ੭੧, ੭੨, ੭੫, ੭੬; ੩.੪.੬੩].

ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਸਦ੍ਦਾ ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥੇਹਿ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤੇਹਿ ਸਹ ਬਹੁਲਂ ਏਕਤ੍ਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਤਿਰੇਕਂ ਅਭਵੀਤਿ ਪਰੋਭੁਯ੍ਯ. ਏਵਂ ਤਿਰੋਭੁਯ੍ਯ, ਪਰੋਕਿਰਿਯ, ਤਿਰੋਕਿਰਿਯ, ਉਰਸਿਕਿਰਿਯ, ਮਨਸਿਕਿਰਿਯ, ਮਜ੍ਝੇਕਿਰਿਯ, ਤੁਣ੍ਹੀਭੁਯ੍ਯ.

ਤ੍ਯਾਦਿਸਦ੍ਦਾਪਿ ਸਞ੍ਞਾਭਾਵਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਪਾਤਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸ੍ਯਾਦਿਰੂਪਾ ਚ. ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਅਤ੍ਥਿਖੀਰਾ ਗਾਵੀ, ਨਸਨ੍ਤਿਪੁਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ. ਏਵਂ ਨਤ੍ਥਿਪਚ੍ਚਯੋ, ਅਹੋਸਿ ਏਵ ਕਮ੍ਮਂ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਂ, ਏਹਿ ਚ ਪਸ੍ਸ ਚ ਏਹਿਪਸ੍ਸ, ਏਹਿਪਸ੍ਸ ਇਤਿ ਵਿਧਾਨਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ, ਅਯਂ ਤਦ੍ਧਿਤਨ੍ਤਸਮਾਸੋ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਪਰਤ੍ਥ.

ਏਹਿ ¶ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਨ ਏਤੀਤਿ ਨਏਹਿਭਦ੍ਦਨ੍ਤਿਕੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੯੪], ਤਿਟ੍ਠ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਨਤਿਟ੍ਠਭਦ੍ਦਨ੍ਤਿਕੋ, ਏਹਿ ਸ੍ਵਾਗਤਂ ਤੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਵਦਨਸੀਲੋ ਏਹਿਸ੍ਵਾਗਤਿਕੋ, ਏਹਿਸ੍ਵਾਗਤਵਾਦੀ [ਪਾਰਾ. ੪੩੨] ਵਾ, ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਵਚਨੇਨ ਸਿਦ੍ਧਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਏਵਂ ਪੋਰਾਣਾ ਆਹਂਸੁ ਵਾ, ਏਵਂ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂਸੁ ਵਾਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਂ ਵਿਧਾਨਂ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਇਤਿਹਾਸੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੬], ਪੁਰਾਣਗਨ੍ਥੋ, ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਇਦਾਨਿ ਞਸ੍ਸਾਮਿ ਇਤਿ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਨਞ੍ਞਾਤਞ੍ਞਸ੍ਸਾਮੀਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਅਸੁਕੋ ਇਤਿ ਆਹ ਅਸੁਕੋ ਇਤਿ ਆਹ, ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂਵਾ ਗਨ੍ਥੇ ਇਤਿ ਆਹ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਥੇ ਇਤਿ ਆਹਾਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਵਚਨਂ ਇਤਿਹਿਤਿਹਂ, ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਇਤਿ ਬ੍ਯਾਕਤੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ [ਮਹਾਵ. ੮] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਮਨਸਿਕਰੋਤਿ, ਪਾਕਟੀਕਰੋਤਿ, ਆਵੀਕਰੋਤਿ, ਪਾਤੁਕਰੋਤਿ, ਅਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ਸਕ੍ਕਰੋਤਿ, ਪਭਵਤਿ, ਪਰਾਭਵਤਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੁਮਨ੍ਤਤ੍ਵਨ੍ਤਾਦਿਕਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਗਨ੍ਤੁਂ ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ, ਗਨ੍ਤੁਂ ਮਨੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਗਨ੍ਤੁਮਨੋ, ਸਂਵਿਧਾਯ ਅਵਹਾਰੋ ਸਂਵਿਧਾਵਹਾਰੋ, ਯਲੋਪੋ. ਏਵਂ ਉਪਾਦਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ ਉਪਾਦਾਰੂਪਂ, ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਆਹਚ੍ਚਭਾਸਿਤੋ, ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ [ਪੁ. ਪ. ੩੭], ਅਵੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੋ, ਛਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਂ, ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋ [ਪੁ. ਪ. ੩੧] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਬ੍ਯਯਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿ

ਇਦਾਨਿ ¶ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿ ਵੁਚ੍ਚਤੇ.

੪੧੪. ਵਿਧਾਦੀਸੁ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਦੁ [ਕ. ੩੮੬; ਰੂ. ੪੧੦; ਨੀ. ੮੧੧].

ਵਿਧਾਦੀਸੁ ਪਰੇਸੁ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਦੁ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਵਿਧਾ ਪਕਾਰਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਵਿਧੋ, ਦ੍ਵੇ ਪਟ੍ਟਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਪਟ੍ਟਂ, ਚੀਵਰਂ, ਦੁਵਙ੍ਗਿਕਂ, ਝਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੧੫. ਦਿ ਗੁਣਾਦੀਸੁ [ਕ. ੩੮੬; ਰੂ. ੪੧੦; ਨੀ. ੮੧੧].

ਗੁਣਾਦੀਸੁ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਦਿ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਗੁਣਾ ਪਟਲਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿਗੁਣਾ, ਸਙ੍ਘਾਟਿ, ਦ੍ਵੇ ਗਾਵੋ ਦਿਗੁ, ਦ੍ਵੇ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਦਿਰਤ੍ਤਂ, ਦ੍ਵਿਰਤ੍ਤਂ ਵਾ.

੪੧੬. ਤੀਸ੍ਵ [ਕ. ੩੮੩; ਰੂ. ੨੫੩; ਨੀ. ੮੧੫].

ਤੀਸੁ ਪਰੇਸੁ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਅ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਵਾਰਾ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਪਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਾ.

੪੧੭. ਆ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਾਸਤਾਦੋਨਞ੍ਞਤ੍ਥੇ [ਕ. ੩੮੩; ਰੂ. ੨੫੩; ਨੀ. ੮੧੫; ਚਂ. ੫.੨.੫੨; ਪਾ. ੬.੩.੪੭].

ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥਵਜ੍ਜਿਤੇ ਸਮਾਸੇ ਸਤਾਦਿਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਦੇ ਪਰੇ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਆ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਚ ਦਸ ਚ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾ ਅਧਿਕਾ ਦਸ ਦ੍ਵਾਦਸ, ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ, ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ, ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ.

ਅਸਤਾਦੋਤਿ ਕਿਂ? ਦ੍ਵਿਸਤਂ, ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਂ.

ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥੇਤਿ ਕਿਂ? ਦ੍ਵੇ ਦਸ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਦਸ.

੪੧੮. ਤਿਸ੍ਸੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਚਂ. ੫.੨.੫੩; ਪਾ. ੬.੩.੪੮].

ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ¶ ਅਸਤਾਦੋ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਪਦੇ ਪਰੇ ਤਿਸ੍ਸ ਏ ਹੋਤਿ.

ਤਯੋ ਚ ਦਸ ਚ ਤੇਰਸ, ਤੀਹਿ ਵਾ ਅਧਿਕਾ ਦਸ ਤੇਰਸ. ਏਵਂ ਤੇਵੀਸਤਿ, ਤੇਤ੍ਤਿਂਸ.

੪੧੯. ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਦੋ ਵਾ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਚਂ. ੫.੨.੫੪; ਪਾ. ੬.੩.੪੯].

ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਦੀਸੁ ਪਰੇਸੁ ਤਿਸ੍ਸ ਏ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਤੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ, ਤਿਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ, ਤੇਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਤਿਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਤੇਸਟ੍ਠਿ, ਤਿਸਟ੍ਠਿ, ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ, ਤਿਸਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਅਸੀਤਿ, ਤਿਅਸੀਤਿ, ਤੇਨਵੁਤਿ, ਤਿਨਵੁਤਿ.

੪੨੦. ਦ੍ਵਿਸ੍ਸਾ ਚ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦ ਚਂ. ੫.੨.੫੪; ਪਾ. ੬.੩.੬੯].

ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਦੋ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਏ ਹੋਤਿ ਵਾ ਆ ਚ.

ਦ੍ਵੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ, ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ, ਦ੍ਵਿਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ, ਦ੍ਵੇਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਞਾਸਂ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ, ਦ੍ਵੇਸਟ੍ਠਿ, ਦ੍ਵਾਸਤ੍ਤਤਿ, ਦ੍ਵੇਸਤ੍ਤਤਿ, ਦ੍ਵਾਸੀਤਿ, ਦ੍ਵਾਨਵੁਤਿ, ਦ੍ਵੇਨਵੁਤਿ. ਵਾਸਦ੍ਦੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਹਿ ਆਤ੍ਤਂ, ਅਸੀਤਿਮ੍ਹਿ ਏਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿ.

੪੨੧. ਬਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਦੋ ਵਾ [ਕ. ੩੮੦; ਰੂ. ੨੫੫; ਨੀ. ੮੧੦].

ਅਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਦੋ ਪਰੇ ਦ੍ਵਿਸ੍ਸ ਬਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਬਾਰਸ, ਦ੍ਵਾਦਸ, ਬਾਵੀਸਤਿ, ਦ੍ਵਾਵੀਸਤਿ, ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ, ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ.

ਅਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਦੋਤਿ ਕਿਂ? ਦ੍ਵਾਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ.

੪੨੨. ਚਤੁਸ੍ਸ ਚੁਚੋ ਦਸੇ [ਕ. ੩੯੦; ਰੂ. ੨੫੬; ਨੀ. ੮੨੬].

ਦਸੇ ¶ ਪਰੇ ਚਤੁਸ੍ਸ ਚੁ, ਚੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਚੁਦ੍ਦਸ, ਚੋਦ੍ਦਸ, ਚਤੁਦ੍ਦਸ.

੪੨੩. ਵੀਸਤਿਦਸੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਪਨ੍ਨਾ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੧੪].

ਏਸੁ ਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣ, ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ.

ਪਣ੍ਣਵੀਸਤਿ, ਪਞ੍ਚਵੀਸਤਿ, ਪਨ੍ਨਰਸ, ਪਞ੍ਚਦਸ.

੪੨੪. ਛਸ੍ਸ ਸੋ [ਕ. ੩੭੪; ਰੂ. ੪੦੮; ਨੀ. ੮੦੬].

ਦਸੇ ਪਰੇ ਛਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਸੋਲ਼ਸ.

੪੨੫. ਏਕਟ੍ਠਾਨਮਾ [ਕ. ੩੮੩; ਰੂ. ੨੫੩; ਨੀ. ੮੧੫].

ਦਸੇ ਪਰੇ ਏਕ, ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਆ ਹੋਤਿ.

ਏਕਾਦਸ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ.

੪੨੬. ਰ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤੋ ਵਾ [ਕ. ੩੮੧; ਰੂ. ੨੫੪; ਨੀ. ੮੧੨].

ਏਕਾਦਿਸਙ੍ਖ੍ਯਮ੍ਹਾ ਪਰਸ੍ਸ ਦਸਸ੍ਸ ਰ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਏਕਾਰਸ, ਏਕਾਦਸ, ਬਾਰਸ, ਦ੍ਵਾਦਸ, ਪਨ੍ਨਰਸ, ਪਞ੍ਚਦਸ, ਸਤ੍ਤਰਸ, ਸਤ੍ਤਦਸ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ, ਅਟ੍ਠਾਦਸ, ਬਾਦੇਸੇ ਪਨ੍ਨਾਦੇਸੇ ਚ ਨਿਚ੍ਚਂ. ਇਧ ਨ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਦ੍ਦਸ.

੪੨੭. ਛਤੀਹਿ ਲ਼ੋ ਚ [ਕ. ੩੭੯; ਰੂ. ੨੫੮; ਨੀ. ੮੦੯].

ਛ, ਤੀਹਿ ਪਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸ ਲ਼ੋ ਹੋਤਿ ਰੋ ਚ.

ਸੋਲ਼ਸ, ਤੇਰਸ, ਤੇਲ਼ਸ.

੪੨੮. ਚਤੁਤ੍ਥਤਤਿਯਾਨਮਡ੍ਢੁਡ੍ਢਤਿਯਾ [ਕ. ੩੮੭; ਰੂ. ੪੧੧; ਨੀ. ੮੧੯].

‘ਅਡ੍ਢੁਡ੍ਢਤਿਯਾ’ਤਿ ¶ ਅਡ੍ਢਾ+ਉਡ੍ਢਤਿਯਾਤਿ ਛੇਦੋ, ਅਡ੍ਢਮ੍ਹਾ ਪਰੇਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥ, ਤਤਿਯਾਨਂ ਉਡ੍ਢ, ਤਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ.

ਅਡ੍ਢੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਅਡ੍ਢੁਡ੍ਢੋ, ਅਡ੍ਢੇਨ ਤਤਿਯੋ ਅਡ੍ਢਤਿਯੋ.

ਸਕਤ੍ਥੇ ਣ੍ਯਮ੍ਹਿ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯੋ.

੪੨੯. ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਸਹ ਦਿਯਡ੍ਢਦਿਵਡ੍ਢਾ [ਕ. ੩੮੭; ਰੂ. ੪੧੧; ਨੀ. ੮੧੯].

ਅਡ੍ਢਮ੍ਹਾ ਪਰਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਸਹ ਅਡ੍ਢੇਨ ਦਿਯਡ੍ਢ, ਦਿਵਡ੍ਢਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਡ੍ਢੇਨ ਦੁਤਿਯੋ ਦਿਯਡ੍ਢੋ, ਦਿਵਡ੍ਢੋ.

ਯਥਾ ਚ ਏਕ, ਦ੍ਵਿ,ਤਿ, ਚਤੁ, ਪਞ੍ਚ, ਛ, ਸਤ੍ਤ, ਅਟ੍ਠ, ਨਵ, ਦਸਸਦ੍ਦਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਵੀਸਤਿ, ਤਿਂਸਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ, ਪਞ੍ਞਾਸ, ਸਟ੍ਠਿ, ਸਤ੍ਤਤਿ, ਅਸੀਤਿ, ਨਵੁਤਿਸਦ੍ਦਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਦਸਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਰਿਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਸਦ੍ਦਾਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਨ ਦਸ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸਂ, ਇਦਂ ‘ਨਹੁਤ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਇਦਂ ‘ਲਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦਸ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਦਿਗੁਸਮਾਸਵਸੇਨ ਏਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਤਂ, ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਤਿਸਤਂ, ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਂ, ਤੀਣਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਿਸਹਸ੍ਸਂ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਦਿਗੁਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵ.

ਗਣਨਪਥੇ ਪਨ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਤਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਹਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਤਸਹਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ¶ ਇਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਠਾਨਾਨਿ ਕਮੇਨ ਦਸਗੁਣਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਏਕਂ, ਦ੍ਵੇ, ਤੀਣਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਦਸਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਦਸ, ਵੀਸਂ, ਤਿਂਸਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਸਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਸਤਂ, ਦ੍ਵਿਸਤਂ, ਤਿਸਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਸਹਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਸਹਸ੍ਸਂ, ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਂ, ਤਿਸਹਸ੍ਸਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਵਂ ਉਪਰਿਪਿ. ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਠਾਨੇ ਨਵ ਪਦਾਨਿ ਚ ਨਵ ਅਨ੍ਤਰਨਵਨ੍ਤਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਯਂ ਮੂਲਭੂਮਿ ਨਾਮ.

ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ ਕੋਟਿਭੂਮਿ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥਪਿ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ, ਦਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਤਟ੍ਠਾਨਂਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮੂਲਭੂਮਿਯਾ ਅਨ੍ਤਿਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸਗੁਣਿਤੇ ਕਤੇ ਕੋਟਿਭੂਮਿਯਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਇਧਪਿ ਸਤ੍ਤ ਠਾਨਾਨਿ ਕਮੇਨ ਦਸਗੁਣਿਤਾਨਿਯੇਵ, ਇਧ ਦਸਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਨ੍ਤਿਮਟ੍ਠਾਨਂ ਭਵਤਿ.

ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ ਪਕੋਟਿਭੂਮਿ ਨਾਮ. ਏਤ੍ਥਪਿ ਸਤ੍ਤ ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਕੋਟਿਭੂਮਿਯਾ ਅਨ੍ਤਿਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸਗੁਣਿਤੇ ਕਤੇ ਪਕੋਟਿਭੂਮਿਯਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਇਧਪਿ ਸਤ੍ਤ ਠਾਨਾਨਿ ਦਸਗੁਣਿਤਾਨਿਯੇਵ, ਦਸਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਨ੍ਤਿਮਟ੍ਠਾਨਂ, ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਭੂਮੀਸੁ ਉਪਰੂਪਰਿ ਭੂਮਿਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ਚ ਠਾਨਭੇਦੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਭੂਮਿਕ੍ਕਮੋ-ਮੂਲਭੂਮਿ, ਕੋਟਿਭੂਮਿ, ਪਕੋਟਿਭੂਮਿ, ਕੋਟਿਪਕੋਟਿਭੂਮਿ, ਨਹੁਤਭੂਮਿ, ਨਿਨ੍ਨਹੁਤਭੂਮਿ, ਅਕ੍ਖੋਭਿਣੀਭੂਮਿ [ਭਿਨੀ, ਭਨੀਤਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ], ਬਿਨ੍ਦੁਭੂਮਿ, ਅਬ੍ਬੁਦਭੂਮਿ, ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਭੂਮਿ, ਅਹਹਭੂਮਿ, ਅਬਬਭੂਮਿ, ਅਟਟਭੂਮਿ, ਸੋਗਨ੍ਧਿਕਭੂਮਿ, ਉਪ੍ਪਲਭੂਮਿ, ਕੁਮੁਦਭੂਮਿ, ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਭੂਮਿ, ਪਦੁਮਭੂਮਿ, ਕਥਾਨਭੂਮਿ, ਮਹਾਕਥਾਨਭੂਮਿ, ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਭੂਮੀਤਿ ਏਕਵੀਸਤਿ ਭੂਮਿਯੋ ਸਤ੍ਤਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਤਂ ਠਾਨਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਨਿਰਯਭੂਮੀਨਂ ਕਮੇਨ ਪਨ ਅਬ੍ਬੁਦਭੂਮਿ, ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਭੂਮਿ, ਅਬਬਭੂਮਿ, ਅਟਟਭੂਮਿ, ਅਹਹਭੂਮਿ, ਕੁਮੁਦਭੂਮਿ, ਸੋਗਨ੍ਧਿਕਭੂਮਿ, ਉਪ੍ਪਲਭੂਮਿ ¶ , ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਭੂਮਿ, ਪਦੁਮਭੂਮੀਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਭਾਸਾਯਂ ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਛ ਠਾਨਾਨਿ ਏਵ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਰੂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੮੧] ਆਗਤਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਮਟ੍ਠਾਨਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘੇਤ੍ਵਾ ਛਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਤੋ ਉਪਰਿ ਭੂਮਿਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਸਤਗੁਣਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਤਂ ਕੋਟਿ, ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਤਂ ਪਕੋਟਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਤਂ ਨਾਮ ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਦਸਕਮੇਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਕਥੇਨ੍ਤਾਪਿ ਭੂਮੀਨਂ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਾਨਞ੍ਚ ਦਸਗੁਣਸਿਦ੍ਧਿਮੇਵ ਕਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਗਣਨਭੂਮਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਗਣਨਪਥੋ ਨਾਮ ਨਾਨਾਦੇਸਵਾਸੀਨਂ ਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੀਪਵਂਸੇ ਅਕ੍ਖੋਭਿਣੀ, ਬਿਨ੍ਦੁ, ਕਥਾਨ, ਮਹਾਕਥਾਨਾਨਿ ਵਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਰਸ ਭੂਮਿਯੋਵ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਚ੍ਚਾਯਨੇ [ਕ. ੩੯੪, ੩੯੫; ਰੂ. ੪੧੬, ੪੧੭] ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਏਕਵੀਸਤਿ ਭੂਮਿਯੋ, ਸਕ੍ਕਤਗਨ੍ਥੇਸੁ ਤਤੋ ਸਾਧਿਕਭੂਮਿਯੋ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਨ ਮਹਾਬਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਯਨ੍ਤਾ ਸਟ੍ਠਿ ਭੂਮਿਯੋਤਿ ਆਗਤਾ.

ਤਤ੍ਥ ਸਕਸਕਭੂਮਿਤੋ ਅਤਿਰੇਕਵਤ੍ਥੂਨਿ ਗਣਨਪਥਵੀਤਿਵਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇਸਂ ਪਨ ਮੂਲਭੂਮਿਮਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਸਂ ਕੋਟਿਮਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਗਣਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਿ ਏਵ.

ਅਪਿ ਚ ‘ਗਣਨਪਥਵੀਤਿਵਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘ਗਣਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤ’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਧਪਿ ਵੀਸਤਿ ਭੂਮਿਯੋ ਏਵ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਦਸਗੁਣਿਤਾ ਗਣਨਪਥਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਨ ਦਸਗੁਣਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਗਣਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਭੂਮਿ ਏਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਮਹਾਕਥਾਨਭੂਮਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਮਹਾਪਥਵਿਯਾ ਸਬ੍ਬਪਂਸੁਚੁਣ੍ਣਾਨਿਪਿ ਇਧ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਭੂਮਿਯਂ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਇਤਰਥਾ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਗਣਨਪਥਭੂਮੀਤਿ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਮੇਤਨ੍ਤਿ.

ਦੀਪਵਂਸੇ ¶ ਚ ‘‘ਤਤੋ ਉਪਰਿ ਅਭੂਮਿ, ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘ਅਭੂਮੀ’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਗਣਨਪਥਭੂਮਿ ਏਵ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਾ, ਨ ਤੁ ਗਣਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਵਿਸੁਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਭੂਮਿ ਨਾਮ. ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਮ੍ਪਿ [ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ] ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਭੂਮਿਯਮ੍ਪਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਂ ਚੂਲ਼, ਮਹਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਪ੍ਪਭੇਦੋ ਦਕ੍ਖਿਣਵਿਭਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤੇਨ [ਮ. ਨਿ. ੩.੩੭੦] ਦੀਪੇਤਬ੍ਬੋ.

ਸਦ੍ਦਨੀਤਿਯਂ [ਨੀ. ੮੩੩] ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਨਯਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਵੀਸਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਾਨਿ ਏਕਂ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਂ ਨਾਮ. ਵੀਸਤਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਿ ਏਕਂ ਅਬਬਂ ਨਾਮ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਮ੍ਪਿ ਵੀਸਤਿਮਤ੍ਤਗੁਣਂ ਨਾਮ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਨਿਰਯੇਸੁ ਹਿ ਵੀਸਤਿਮਤ੍ਤਗੁਣੇਨ ਅਬ੍ਬੁਦ, ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਦੀਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਨਿਰਯਾਨਂ ਤਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਗਰੂ ਪਨ ਤਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸਗੁਣਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਗਣਨਪਥੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਮਤ੍ਤੇਨ ਸਦਿਸਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਗੁਣਵਿਧਿ ਪਨ ਵਿਸਦਿਸੋਏਵ.

ਏਵਞ੍ਚਕਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਮ੍ਪਿ ਬਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸੁਤ੍ਤੇ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੫] ‘‘ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ, ਆਯੁਂ ਪਜਾਨਾਮਿ ਤਵਾਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਦਿ ਗਣਨਭੂਮਿਪਥੇਪਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ ਵੀਸਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਅਬਬਭੂਮਿ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਨ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ. ਜਾਤਕਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੭.੬੯] ‘‘ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਏਕਂ ਅਹਹਂ ਨਾਮ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਬਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂਭਵੇ ਅਵਸਿਟ੍ਠਂ ਆਯੂ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਗਣਨਭੂਮਿਪਥਂ ਪਤ੍ਵਾ ਵੀਸਤਿਗੁਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ. ਅਕ੍ਖੋਭਿਣੀ, ਬਿਨ੍ਦੁ, ਕਥਾਨ, ਮਹਾਕਥਾਨਾਨਿਪਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਿਯੁਂ. ਏਵਂ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਚੁਦ੍ਦਸਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਨਂ ਕਚ੍ਚਾਯਨੇ ਕਮੋਕ੍ਕਮਤਾ ਪਨ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਾ ਸਿਯਾਤਿ.

ਇਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਿਯਾ ਨਾਮ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਬ੍ਯਾਕਰਣਦੀਪਨਿਯਾ

ਸਮਾਸਕਣ੍ਡੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ.

੫. ਤਦ੍ਧਿਤ

ਅਥ ¶ ਤਦ੍ਧਿਤਵਿਧਾਨਂ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਤਦ੍ਧਿਤਵੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾ ਹੋਤਿ, ਸਾਤਿਸਯੇਨ ਵਿਚਿਤ੍ਰਞਾਣਹਿਤਂ ਵਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਧਿਤਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਣ੍ਡੇ ਸਬ੍ਬਵਿਧਾਨਸ੍ਸ ਨਾਮਂ. ਤਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਵਿਧਂ ਹੋਤਿ ਅਪਚ੍ਚਂ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਂ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਿ, ਭਾਵਕਮ੍ਮਂ, ਪਰਿਮਾਣਂ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾ, ਖੁਦ੍ਦਕਂ, ਨਾਨਾਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਅਪਚ੍ਚਰਾਸਿ

੪੩੦. ਣੋ ਵਾਪਚ੍ਚੇ [ਕ. ੩੪੪; ਰੂ. ੩੬੧; ਨੀ. ੭੫੨; ਚਂ. ੨.੪.੧੬; ਪਾ. ੪.੧.੯੨; ‘ਸਰਾਨਮਾਦਿਸ੍ਸਾ…’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਛਟ੍ਠ੍ਯਨ੍ਤਾ ਨਾਮਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਵਿਕਪ੍ਪੇਨ ਣਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਵਾਸਦ੍ਦੋ ਵਾਕ੍ਯ, ਸਮਾਸਾਨਂ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ, ਇਤੋ ਪਰਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤੇ, ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਕਪ੍ਪਵਿਧਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਵੁਦ੍ਧ੍ਯਤ੍ਥੋ, ਸੋ ਪਯੋਗਅਪ੍ਪਯੋਗੀ. ਵਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਸਿਟ੍ਠਮ੍ਹਾ ਣਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋ ਸਾਮ੍ਯਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਪਚ੍ਚਤ੍ਥਞ੍ਚ ਉਭਯਂ ਵਦਤਿ, ਛਟ੍ਠੀ ਚ ਅਪਚ੍ਚਪਦਞ੍ਚ ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਵਸਿਟ੍ਠਪਦਂ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਸਹ ਏਕਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਉਭਯਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਤੋ ‘ਏਕਤ੍ਥਤਾਯ’ਨ੍ਤਿ ਛਟ੍ਠਿਯਾ ਲੋਪੋ, ਅਪਚ੍ਚਪਦਂ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮਤ੍ਤੇਨ ਲੁਪ੍ਪਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਧਾਨਭਾਵੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਛਟ੍ਠੀਤਿ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਵਾ ਪਦਾਨਂ ਲੋਪੋ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

੪੩੧. ਪਦਾਨਮਾਦਿਸ੍ਸਾਯੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਏਓ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇ [ਕ. ੪੦੫; ਰੂ. ੩੬੫; ਨੀ. ੮੬੦].

ਪਦਾਨਂ ਆਦਿਭੂਤਸ੍ਸ ਅਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਇਵਣ੍ਣੁ’ਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਚ ਆ, ਏ, ਓ ਵੁਦ੍ਧਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇਤਿ ਪਦਾਦਿਅ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਆਵੁਦ੍ਧਿ, ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ.

ਵਾਸਿਟ੍ਠੋ, ¶ ਪੁਰਿਸੋ, ਵਾਸਿਟ੍ਠੀ, ਇਤ੍ਥੀ, ਵਾਸਿਟ੍ਠਂ, ਕੁਲਂ, ਵਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਵਾਸਿਟ੍ਠੋ, ਵਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਵਾਸਿਟ੍ਠੀ, ਵਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕੁਲਂ ਵਾਸਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਯੋਜੇਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ‘ਵਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਏਤੇਨ ਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਪਿਤੁਭੂਤਂ ਆਦਿਪੁਰਿਸਂ ਵਦਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਗੋਤ੍ਤਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗੋਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਜਨਾ ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੪੩੨. ਮਜ੍ਝੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯].

ਮਜ੍ਝੇ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਅ, ਯੁਵਣ੍ਣਾਨਂ ਆ, ਏ, ਓਵੁਦ੍ਧਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕ੍ਵਚਿ.

ਵਾਸੇਟ੍ਠੋ, ਵਾਸੇਟ੍ਠੀ, ਵਾਸੇਟ੍ਠਂ. ਵਾਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਵਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਧੀਤਾ ਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾਕ੍ਯਂ ਵਾ ‘‘ਵਸਿਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਵਸਿਟ੍ਠਧੀਤਾ ਵਸਿਟ੍ਠਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸਂ ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ.

ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਭਾਰਦ੍ਵਾਜੋ, ਵਿਸਾਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ [ਭਾਰਦ੍ਵਾਜਸ੍ਸ… ਵੇਸਾਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ… (ਰੂ.)] ਅਪਚ੍ਚਂ ਵੇਸਾਮਿਤ੍ਤੋ, ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਗੋਤਮੋ, ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਕਸ੍ਸਪੋ, ਵਸੁਦੇਵਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਵਾਸੁਦੇਵੋ. ਏਵਂ ਬਾਲਦੇਵੋ.

ਉਪਗੁਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਵਙ…’ਤਿ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਵਙ ਹੋਤਿ. ਓਪਗਵੋ, ਓਪਗਵੀ, ਓਪਗਵਂ, ਮਨੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਮਾਨਵੋ, ਭਗ੍ਗੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਭਗ੍ਗਵੋ, ਪਣ੍ਡੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਪਣ੍ਡਵੋ, ਉਪਵਿਨ੍ਦੁਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਓਪਵਿਨ੍ਦਵੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੩੩. ਵਚ੍ਛਾਦਿਤੋ ਣਾਨਣਾਯਨਾ [ਕ. ੩੪੫; ਰੂ. ੩੬੬; ਨੀ. ੭੫੪; ਪਾ. ੪.੧.੯੩, ੯੪, ੧੬੨, ੧੬੩].

ਛਟ੍ਠੁਨ੍ਤੇਹਿ ¶ ਵਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਗੋਤ੍ਤਸਦ੍ਦਗਣੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਆਨ, ਆਯਨਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਵਚ੍ਛਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਵਚ੍ਛਾਨੋ, ਵਚ੍ਛਾਯਨੋ, ਵਚ੍ਛਾਨੀ, ਵਚ੍ਛਾਯਨੀ, ਵਚ੍ਛਾਨਂ, ਵਚ੍ਛਾਯਨਂ. ਏਵਂ ਕਚ੍ਚਾਨੋ, ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ, ਕਾਤਿਯਾਨੋ, ਕਾਤਿਯਾਯਨੋ, ਸਾਕਟਾਨੋ, ਸਾਕਟਾਯਨੋ, ਕਣ੍ਹਾਨੋ, ਕਣ੍ਹਾਯਨੋ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਯਨੋ, ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਾਨੋ [ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਨੋਤਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੬; ਮ. ਨਿ. ੧.੩੫੩ ਆਦਯੋ], ਅਗ੍ਗਿਵੇਸ੍ਸਾਯਨੋ, ਮੁਞ੍ਚਾਨੋ, ਮੁਞ੍ਚਾਯਨੋ, ਕੁਞ੍ਚਾਨੋ, ਕੁਞ੍ਚਾਯਨੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੩੪. ਕਤ੍ਤਿਕਾਵਿਧਵਾਦੀਹਿ ਣੇਯ੍ਯਣੇਰਾ [ਕ. ੩੪੬; ਰੂ. ੩੬੭; ਨੀ. ੭੫੫; ਪਾ. ੪.੧.੧੨੦, ੧੨੩, ੧੨੬, ੧੨੭, ੧੨੮, ੧੨੯, ੧੩੧].

ਛਟ੍ਠ੍ਯਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤ੍ਤਿਕਾਦੀਹਿ ਵਿਧਵਾਦੀਹਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਕਮੇਨ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਏਯ੍ਯ, ਏਰਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਣੇਯ੍ਯੇ – ਕਤ੍ਤਿਕਾਯ ਨਾਮ ਦੇਵਧੀਤਾਯ ਅਪਚ੍ਚਂ ਕਤ੍ਤਿਕੇਯ੍ਯੋ, ਵਿਨਤਾਯ ਨਾਮ ਦੇਵਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਵੇਨਤੇਯ੍ਯੋ, ਰੋਹਿਣਿਯਾ ਨਾਮ ਦੇਵਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਰੋਹਿਣੇਯ੍ਯੋ, ਭਗਿਨਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ, ਨਦਿਯਾ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਨਾਦੇਯ੍ਯੋ. ਏਵਂ ਅਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਆਹੇਯ੍ਯੋ, ਕਾਮੇਯ੍ਯੋ, ਸੁਚਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਸੋਚੇਯ੍ਯੋ, ਬਾਲਾਯ ਅਪਚ੍ਚਂ ਬਾਲੇਯ੍ਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਣੇਰੇ – ਵਿਧਵਾਯ ਅਪਚ੍ਚਂ ਵੇਧਵੇਰੋ, ਵਿਧਵਾ ਨਾਮ ਮਤਪਤਿਕਾ ਇਤ੍ਥੀ. ਬਨ੍ਧੁਕਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਬਨ੍ਧੁਕੇਰੋ, ਨਾਲ਼ਿਕਿਯਾ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰੋ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਮਣੇਰੋ, ਸਮਣਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਯਾ ਧੀਤਾ ਸਾਮਣੇਰੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੩੫. ਣ੍ਯ ਦਿਚ੍ਚਾਦੀਹਿ [ਕ. ੩੪੭; ਰੂ. ੩੬੮; ਨੀ. ੭੫੬; ਚਂ. ੨.੪.੨; ਪਾ. ੪.੧.੮੫].

ਛਟ੍ਠੁਨ੍ਤੇਹਿ ¶ ਦਿਤਿਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

੪੩੬. ਲੋਪੋਵਣ੍ਣਿਵਣ੍ਣਾਨਂ [ਕ. ੨੬੧; ਰੂ. ੩੬੯; ਨੀ. ੫੦੯].

ਯੇ ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਇਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਚ ਲੋਪੋ ਹੋਤੀਤਿ ਣ੍ਯਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਿ’ਵਣ੍ਣਾਨਂ ਲੋਪੋ.

ਦਿਤਿਯਾ ਨਾਮ ਦੇਵਧੀਤਾਯ ਅਪਚ੍ਚਂ ਦੇਚ੍ਚੋ, ਅਦਿਤਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਆਦਿਚ੍ਚੋ.

ਤਤ੍ਥ ਇਵਣ੍ਣਲੋਪੇ ‘ਤਵਗ੍ਗਵਰਣਾਨਂ ਯੇ ਚਵਗ੍ਗਬਯਞਾ’ਤਿ ਯਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਤਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚਵਗ੍ਗਤ੍ਤਂ, ਪੁਨ ‘ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ’ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ, ਕੁਣ੍ਡਨਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚਂ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ.

੪੩੭. ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਵਙ ਸਰੇ [ਕ. ੩੪੮; ਰੂ. ੩੭੧; ਨੀ. ੭੫੭].

ਸਰੇ ਪਰੇ ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਵਙ ਹੋਤੀਤਿ ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਤਂ. ‘ਤਵਗ੍ਗਵਰਣਾਨ…’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਸ੍ਸ ਬਤ੍ਤਂ, ਪੁਨ ‘ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਯਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ, ਭਾਤੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਭਾਤਬ੍ਯੋ.

੪੩੮. ਆ ਣਿ [ਕ. ੩੪੭; ਰੂ. ੩੬੮; ਨੀ. ੭੫੬; ਚਂ. ੨.੪.੧੯; ਪਾ. ੪.੧.੯੫].

ਰਸ੍ਸਾ’ਕਾਰਨ੍ਤਤੋ ਅਪਚ੍ਚਤ੍ਥੇ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਰਸ੍ਸਿ’ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਦਕ੍ਖਿ. ਏਵਂ ਦੋਣਿ, ਵਾਸਵਿ, ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿ, ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਿ, ਦਾਸਪੁਤ੍ਤਿ, ਦਾਰੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਦਾਰਵਿ [ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਮਿਦਂ], ਵਰੁਣਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਵਾਰੁਣਿ ¶ . ਏਵਂ ਕਣ੍ਡਿ, ਬਾਲਦੇਵਿ, ਪਾਵਕਿ, ਜਿਨਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਜੇਨਦਤ੍ਤਿ, ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਿ, ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੩੯. ਰਾਜਤੋ ਞੋ ਜਾਤਿਯਂ [ਕ. ੩੪੭; ਰੂ. ੩੬੮; ਨੀ. ੭੫੬; ਚਂ. ੨.੪.੭੦; ਪਾ. ੪.੧.੧੩੭].

ਜਾਤਿਯਂ ਗਮ੍ਯਮਾਨਾਯਂ ਰਾਜਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਅਪਚ੍ਚਤ੍ਥੇ ਞਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਰਞ੍ਞੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਰਾਜਞ੍ਞੋ, ਰਾਜਕੁਲਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਜਾਤਿਯਨ੍ਤਿ ਕਿਂ? ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ.

੪੪੦. ਖਤ੍ਤਾ ਯਿਯਾ [ਕ. ੩੪੭; ਰੂ. ੩੬੮; ਨੀ. ੭੫੬; ਚਂ. ੨.੪.੬੯; ਪਾ. ੪.੧.੧੩੮].

ਜਾਤਿਯਂ ਗਮ੍ਯਮਾਨਾਯਂ ਖਤ੍ਤਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਅਪਚ੍ਚਤ੍ਥੇ ਯ, ਇਯਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਖਤ੍ਤਕੁਲਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਖਤ੍ਯੋ, ਖਤ੍ਤਿਯੋ.

ਜਾਤਿਯਨ੍ਤ੍ਵੇਵ? ਖਤ੍ਤਿ.

੪੪੧. ਮਨੁਤੋ ਸ੍ਸਸਣ [ਕ. ੩੪੮; ਰੂ. ੩੭੧; ਨੀ. ੭੫੩; ਚਂ. ੨.੪.੯੪, ੯੫; ਪਾ. ੪.੧.੧੬੧].

ਜਾਤਿਯਂ ਗਮ੍ਯਮਾਨਾਯਂ ਮਨੁਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਅਪਚ੍ਚਤ੍ਥੇ ਸ੍ਸ, ਸਣਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਮਨੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਮਨੁਸ੍ਸੋ, ਮਾਨੁਸੋ, ਮਨੁ ਨਾਮ ਕਪ੍ਪੇ ਆਦਿਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮਹਾਸਮ੍ਮਤਰਾਜਾ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸੀ, ਮਾਨੁਸੀ,

ਜਾਤਿਯਨ੍ਤ੍ਵੇਵ? ਮਾਣਵੋ.

੪੪੨. ਜਨਪਦਨਾਮਸ੍ਮਾ ਜਨਖਤ੍ਤਿਯਾ ਰਞ੍ਞੇ ਚ ਣੋ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੨.੪.੯੬; ਪਾ. ੪.੧.੧੬੮; ‘‘ਜਨਪਦਨਾਮਸ੍ਮਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ…’’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਜਨਵਾਚਿਨਾ ¶ ਚ ਖਤ੍ਤਿਯਵਾਚਿਨਾ ਚ ਜਨਪਦਨਾਮਮ੍ਹਾ ਰਞ੍ਞੇ ਚ ਅਪਚ੍ਚੇ ਚ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚਾਲਾਨਂ ਜਨਾਨਂ ਰਾਜਾ ਪਞ੍ਚਾਲੋ, ਪਞ੍ਚਾਲਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਚਾਲੋ. ਏਵਂ ਕੋਸਲੋ, ਮਾਗਧੋ, ਓਕ੍ਕਾਕੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੬੭].

ਜਨਪਦਨਾਮਸ੍ਮਾਤਿ ਕਿਂ? ਦਸਰਥਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਦਾਸਰਥਿ [ਦਾਸਰਟ੍ਠਿ].

ਜਨਖਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਕਿਂ? ਪਞ੍ਚਾਲਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਚਾਲਿ.

੪੪੩. ਣ੍ਯ ਕੁਰੁਸਿਵੀਹਿ [ਕ. ੩੪੬; ਰੂ. ੩੬੭; ਨੀ. ੭੫੫; ਚਂ. ੨.੪.੧੦੧ …ਪੇ… ੪.੧.੧੭੨].

ਕੁਰੁ, ਸਿਵਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਅਪਚ੍ਚੇ ਰਞ੍ਞੇ ਚ ਣ੍ਯੋ ਹੋਤਿ.

ਕੁਰੁਰਞ੍ਞੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਕੋਰਬ੍ਯੋ [ਜਾ. ੧.੧੪.੨੨੮, ੨੩੨, ੨੩੬], ਕੁਰੁਰਟ੍ਠਵਾਸੀਨਂ ਰਾਜਾ ਕੋਰਬ੍ਯੋ, ਕੋਰਬ੍ਬੋ, ਪੁਬ੍ਬਰੂਪਤ੍ਤਂ, ਸਿਵਿਰਞ੍ਞੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਸੇਬ੍ਯੋ, ਸਿਵਿਰਟ੍ਠਵਾਸੀਨਂ ਰਾਜਾ ਸੇਬ੍ਯੋ.

ਅਪਚ੍ਚਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਅਨੇਕਤ੍ਥਰਾਸਿ

੪੪੪. ਣ ਰਾਗਾ ਤੇਨ ਰਤ੍ਤਂ [ਕ. ੩੪੭; ਰੂ. ੩੬੮; ਨੀ. ੭੫੬; ਚਂ. ੩.੧.੧ …ਪੇ… ੪.੨.੧].

ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਰਾਗੋ, ਰਜਨਵਤ੍ਥੁ, ਰਾਗਵਾਚਿਮ੍ਹਾ ਤੇਨ ਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਕਸਾਵੇਨ ਰਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥਂ ਕਾਸਾਵਂ [ਧ. ਪ. ੯], ਕਾਸਾਯਂ ਵਾ. ਏਵਂ ਕੋਸੁਮ੍ਭਂ, ਹਲਿਦ੍ਦਿਯਾ ਰਤ੍ਤਂ ਹਾਲਿਦ੍ਦਂ, ਪਾਟਙ੍ਗੇਨ ਰਤ੍ਤਂ ਪਾਟਙ੍ਗਂ, ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਂ, ਕੁਙ੍ਕੁਮਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘‘ਨੀਲਂ ¶ ਵਤ੍ਥਂ, ਪੀਤਂ ਵਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਨੀਲ, ਪੀਤਾਦਿਸਦ੍ਦਾ ਗੁਣਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਵਿਨਾ ਗੁਣਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਬ੍ਬਂ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਗੁਣਸਦ੍ਦ, ਜਾਤਿਸਦ੍ਦ, ਨਾਮਸਦ੍ਦੇਸੁ.

੪੪੫. ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨਿਨ੍ਦੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਲੇ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੫; ਪਾ. ੪.੨.੩].

ਇਨ੍ਦੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਲਕ੍ਖਿਤੇ ਕਾਲੇ ਤਨ੍ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਵਾਚੀਹਿ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤੇਨ ਫੁਸ੍ਸਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਲਕ੍ਖਿਤਾ ਫੁਸ੍ਸਾ, ਰਤ੍ਤਿ, ਫੁਸ੍ਸੋ, ਅਹੋ. ਏਵਂ ਮਾਘੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕਿਂ? ਗਰੁਗਹੇਨ ਲਕ੍ਖਿਤਾ ਰਤ੍ਤਿ.

ਇਨ੍ਦੁਯੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕਿਂ? ਫੁਸ੍ਸੇਨ ਲਕ੍ਖਿਤੋ ਮੁਹੁਤ੍ਤੋ.

ਕਾਲੇਤਿ ਕਿਂ? ਫੁਸ੍ਸੇਨ ਲਕ੍ਖਿਤਾ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ.

੪੪੬. ਸਾਸ੍ਸ ਦੇਵਤਾ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੀ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੧੮, ੧੯ …ਪੇ… ੪.੨.੨੧-੨੪].

ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਦੇਵਤਾ, ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਦੇਵਤਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਕ੍ਖਦੇਵਤਂ ਵਿਯ ਗਰੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਚਰਤਿ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਵਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਵਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਸੁਗਤੋ ਅਸ੍ਸ ਦੇਵਤਾਤਿ ਸੋਗਤੋ, ਮਹਿਨ੍ਦਦੇਵੋ ਅਸ੍ਸ ਦੇਵਤਾਤਿ ਮਾਹਿਨ੍ਦੋ. ਏਵਂ ਯਾਮੋ, ਸੋਮੋ, ਵਾਰੁਣੋ.

ਫੁਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੀਤਿ ਫੁਸ੍ਸੋ, ਮਾਸੋ. ਏਵਂ ਮਾਘੋ, ਫਗ੍ਗੁਨੋ, ਚਿਤ੍ਤੋ, ਵੇਸਾਖੋ, ਜੇਟ੍ਠਮੂਲੋ, ਆਸਲ਼੍ਹੋ, ਸਾਵਣੋ, ਪੋਟ੍ਠਪਾਦੋ, ਅਸ੍ਸਯੁਜੋ, ਕਤ੍ਤਿਕੋ, ਮਾਗਸਿਰੋ.

ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੀਤਿ ਕਿਂ? ਫੁਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਮੀ ਤਿਥੀ.

੪੪੭. ਤਮਧੀਤੇ ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਕਣਿਕਾ ਚ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੪; ਚਂ. ੩.੧.੩੭ …ਪੇ… ੪.੨.੫੯].

ਏਤੇਸੁ ¶ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਾ ਣੋ ਚ ਕੋ ਚ ਣਿਕੋ ਚਾਤਿ ਏਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਣਮ੍ਹਿ – ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਧੀਤੇ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੬]. ਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਿਕੋ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਧੀਤੇ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾ ਵੇਯ੍ਯਞ੍ਜਨਿਕੋ’’ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਣਿਕੇਨ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਕਮ੍ਹਿ-ਛਨ੍ਦਂ ਅਧੀਤੇ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾ ਛਨ੍ਦੋ. ਏਵਂ ਪਦਕੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੫੬], ਨਾਮਕੋ.

ਣਿਕਮ੍ਹਿ-ਵਿਨਯਂ ਅਧੀਤੇ ਜਾਨਾਤਿ ਵਾ ਵੇਨਯਿਕੋ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕੋ, ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ’ਤਿ ਪਦੇ ਵਿਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਧੀਤੇਤਿ ਵਾਕ੍ਯਂ, ‘ਵੇਯਞ੍ਜਨਿਕੋ’ਤਿ ਪਦੇ ਵਿਯਞ੍ਜਨਂ ਅਧੀਤੇਤਿ. ਉਪਰਿ ‘ਦੋਵਾਰਿਕੋ, ਸੋਵਗ੍ਗਿਕ’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਸੁਪਿ ‘ਦੁਵਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੁਵਗ੍ਗਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀ’ਤਿ ਵਾਕ੍ਯਂ, ਅਤ੍ਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਦੁਵਾਰ, ਸੁਵਗ੍ਗਸਦ੍ਦਾਨਂ ਤਦ੍ਧਿਤਭਾਵੇ ਏਵ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਦ੍ਵਾਰੇਤਿ ਚ ਸਗ੍ਗਾਯਾਤਿ ਚ ਕਥੇਤਬ੍ਬੋ.

੪੪੮. ਤਸ੍ਸ ਵਿਸਯੇ ਦੇਸੇ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੩੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੬੧; ਪਾ. ੪.੨.੫੨, ੫੩].

ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਰੂਪੇ ਵਿਸਯੇ ਛਟ੍ਠੁਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਥੂਯਮਿਗਾ ਵਸਾਤਿਨੋ ਨਾਮ, ਵਸਾਤੀਨਂ ਵਿਸਯੋ ਦੇਸੋ ਵਾਸਾਤੋ. ਇਧ ਅਦੇਸਰੂਪਤ੍ਤਾ ਣੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਵਿਸਯੋ ਰੂਪਂ.

੪੪੯. ਨਿਵਾਸੇ ਤਨ੍ਨਾਮੇ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੩੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੬੪; ਪਾ. ੪.੨.੬੯].

ਤਨ੍ਨਾਮਭੂਤੇ ¶ ਨਿਵਾਸੇ ਛਟ੍ਠ੍ਯਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਸਿਵੀਨਂ ਨਿਵਾਸੋ ਦੇਸੋ ਸੇਬ੍ਯੋ. ਵਸਂ ਅਦੇਨ੍ਤਿ ਭਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਵਸਾਦਾ, ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਸੀਹਾ ਵਾ, ਵਸਾਦਾਨਂ ਨਿਵਾਸੋ ਦੇਸੋ ਵਾਸਾਦੋ.

੪੫੦. ਅਨੁਭਵੇ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੬੫; ਪਾ. ੪.੨.੭੦].

ਸਮੀਪੇ ਭਵਂ ਅਨੁਭਵਂ, ‘‘ਅਦੂਰਭਵੇ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਨ੍ਨਾਮੇ ਅਨੁਭਵੇ ਦੇਸੇ ਛਟ੍ਠ੍ਯਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਵਿਦਿਸਾਯ ਅਨੁਭਵਂ ਵੇਦਿਸਂ, ਨਗਰਂ, ਉਦੁਮ੍ਬਰਸ੍ਸ ਅਨੁਭਵਂ ਓਦੁਮ੍ਬਰਂ, ਵਿਮਾਨਂ.

੪੫੧. ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੬੬; ਪਾ. ੪.੨.੬੮].

ਤਨ੍ਨਾਮੇ ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਦੇਸੇ ਤਤਿਯਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਕੁਸਮ੍ਬੇਨ ਨਾਮ ਇਸਿਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕੋਸਮ੍ਬੀ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਈ, ਨਗਰੀ. ਏਵਂ ਕਾਕਨ੍ਦੀ, ਮਾਕਨ੍ਦੀ, ਸਹਸ੍ਸੇਨ ਧਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਾਹਸ੍ਸੀ, ਪਰਿਖਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਤਤਿਯਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਤ੍ਤਰਿ ਕਰਣੇ ਚ ਯਥਾਯੋਗਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੪੫੨. ਤਮਿਧਤ੍ਥਿ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੬੭; ਪਾ. ੪.੨.੬੭].

ਤਂ ਇਧ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਤਨ੍ਨਾਮੇ ਦੇਸੇ ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਉਦੁਮ੍ਬਰਾ ¶ ਅਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਓਦੁਮ੍ਬਰੋ, ਬਦਰਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਬਾਦਰੋ. ਏਵਂ ਪਬ੍ਬਜੋ.

੪੫੩. ਤਤ੍ਰ ਭਵੇ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੨.੪੮; ਪਾ. ੪.੨.੧੩੩].

ਤਤ੍ਰ ਭਵਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਉਦਕੇ ਭਵੋ ਓਦਕੋ, ਮਚ੍ਛੋ, ਉਰਸਿ ਭਵੋ ਓਰਸੋ, ਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਾਗਮੋ. ਨਗਰੇ ਭਵੋ ਨਾਗਰੋ. ਏਵਂ ਜਾਨਪਦੋ, ਮਾਗਧੋ, ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਭਵੋ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵੋ, ‘ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਵਙ…’ਤਿ ਉਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਤਂ. ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਭਵੋ ਕੋਸਮ੍ਬੋ, ਮਿਤ੍ਤੇ ਭਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਪੁਰੇ ਭਵਾ ਪੋਰੀ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੯], ਵਾਚਾ, ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਭਵੋ ਮਾਨਸੋ. ਏਤ੍ਥ ਪਨ –

੪੫੪. ਮਨਾਦੀਨਂ ਸਕ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯].

ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਮਨਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤੇ ਸਾਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਮਨੋਗਣਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤੇ ਸਾਗਮੋ.

ਮਾਨਸੋ, ਰਾਗੋ, ਮਾਨਸਾ, ਤਣ੍ਹਾ, ਮਾਨਸਂ, ਸੁਖਂ. ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ, ਚੇਤਸਾ, ਚੇਤਸਂ. ਕ੍ਵਚਿ ਮਨੋ ਏਵ ਮਾਨਸਂ, ਚੇਤੋ ਏਵ ਚੇਤਸੋਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

੪੫੫. ਅਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਤਨੋ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੧੫; ਪਾ. ੪.੨.੧੦੫].

ਤਤ੍ਰ ਭਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਅਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਤਨੋ ਹੋਤਿ.

ਅਜ੍ਜ ਭਵੋ ਅਜ੍ਜਤਨੋ, ਅਤ੍ਥੋ, ਅਜ੍ਜਤ੍ਤਨੀ, ਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ, ਅਜ੍ਜਤਨਂ, ਹਿਤਂ, ਸ੍ਵੇ ਭਵੋ ਸ੍ਵਾਤਨੋ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਏਸ੍ਸ ਆਤ੍ਤਂ. ਹਿਯ੍ਯੋ ਭਵੋ ਹਿਯ੍ਯਤ੍ਤਨੋ, ਹਿਯ੍ਯਤ੍ਤਨੋ, ਹਿਯ੍ਯਤ੍ਤਨਂ, ਓਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਞ੍ਚ.

੪੫੬. ਪੁਰਾਤੋ ਣੋ ਚ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫].

ਤਤ੍ਰ ¶ ਭਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਪੁਰਾਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਣੋ ਚ ਤਨੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਪੁਰੇ ਭਵੋ ਪੁਰਾਣੋ, ਇਧ ਣੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਪੋਰਾਣੋ ਵਾ, ਪੁਰਾਤਨੋ.

੪੫੭. ਅਮਾਤ੍ਵਚ੍ਚੋ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੨.੧੩; ਪਾ. ੪.੨.੧੦੪].

ਅਮਾਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਭਵਤ੍ਥੇ ਅਚ੍ਚੋ ਹੋਤਿ. ‘ਅਮਾ’ਤਿ ਸਹਤ੍ਥਵਾਚੀ.

ਰਾਜਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਰਞ੍ਞਾ ਸਹ ਭਵਤੀਤਿ ਅਮਚ੍ਚੋ [ਦੀ. ਨਿ. ਟੀ. ੧.੩੩੯].

੪੫੮. ਮਜ੍ਝਾਦੀਹਿਮੋ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੬੭; ਚਂ. ੩.੨.੮੨; ਪਾ. ੪.੩.੮, ੨੨; ‘ਮਜ੍ਝਾਦਿਤ੍ਵਿਮੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਮਜ੍ਝਾਦੀਹਿ ਭਵਤ੍ਥੇ ਇਮੋ ਹੋਤਿ.

ਮਜ੍ਝੇ ਭਵੋ ਮਜ੍ਝਿਮੋ. ਏਵਂ ਅਨ੍ਤਿਮੋ, ਹੇਟ੍ਠਿਮੋ, ਉਪਰਿਮੋ, ਓਰਿਮੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੋ, ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮੋ, ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੋ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੋ.

੪੫੯. ਕਣ ਣੇਯ੍ਯ ਣੇਯ੍ਯਕ ਯਿਯਾ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੨.੪, ੫, ੬ …ਪੇ… ੪.੨.੯੪, ੯੫, ੯੭, ੧੧੯-੧੩੦].

ਭਵਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਨ੍ਤਾ ਏਤੇ ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਣ-ਕੁਸਿਨਾਰਾਯਂ ਭਵੋ ਕੋਸਿਨਾਰਕੋ, ਮਗਧੇਸੁ ਭਵੋ ਮਾਗਧਕੋ, ਆਰਞ੍ਞਕੋ, ਵਿਹਾਰੋ.

ਣੇਯ੍ਯ-ਗਙ੍ਗਾਯਂ ਭਵੋ ਗਙ੍ਗੇਯ੍ਯੋ, ਪਬ੍ਬਤੇਯ੍ਯੋ, ਵਨੇ ਭਵੋ ਵਾਨੇਯ੍ਯੋ.

ਣੇਯ੍ਯਕ-ਕੋਸਲੇਯ੍ਯਕੋ ¶ , ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕੋ, ਚਮ੍ਪੇਯ੍ਯਕੋ, ਮਿਥਿਲੇਯ੍ਯਕੋ, ਇਧ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿ.

ਯ-ਗਾਮੇ ਭਵੋ ਗਮ੍ਮੋ, ਦਿਵੇ ਭਵੋ ਦਿਬ੍ਬੋ,

ਇਯ-ਗਾਮਿਯੋ, ਗਾਮਿਕੋ, ਯਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਂ, ਉਦਰੇ ਭਵੋ ਓਦਰਿਯੋ, ਓਦਰਿਕੋ, ਦਿਵੇ ਭਵੋ ਦਿਵਿਯੋ, ਪਞ੍ਚਾਲਿਯੋ, ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯੋ, ਲੋਕਿਯੋ.

੪੬੦. ਣਿਕੋ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੪; ਚਂ. ੩.੨.੪੦, ੪੧, ੪੨; ਪਾ. ੪.੨.੧੨੬, ੧੨੭, ੧੨੮].

ਭਵਤ੍ਥੇ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਸਾਰਦਿਕੋ, ਦਿਵਸੋ, ਸਾਰਦਿਕਾ, ਰਤ੍ਤਿ, ਸਾਰਦਿਕਂ, ਪੁਪ੍ਫਂ. ਭਵਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਅਤ੍ਥੇ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਿ, ਪਬ੍ਬਤਤੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾ ਨਦੀ ਪਬ੍ਬਤੇਯ੍ਯਾ, ਕਿਮੀਨਂ ਕੋਸੇ ਜਾਤਂ ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ, ਵਤ੍ਥਂ. ਏਵਂ ਸਿਵੇਯ੍ਯਂ, ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਂ.

੪੬੧. ਤਮਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਂ ਸੀਲਂ ਪਣ੍ਯਂ ਪਹਰਣਂ ਪਯੋਜਨਂ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੪; ਚਂ. ੩.੪.੪੯-੬੬ …ਪੇ… ੪.੪.੪੭-੬੫].

ਤਮਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਂ, ਤਮਸ੍ਸ ਸੀਲਂ, ਤਮਸ੍ਸ ਪਣ੍ਯਂ, ਤਮਸ੍ਸ ਪਹਰਣਂ, ਤਮਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਸਿਪ੍ਪੇ – ਵੀਣਾਵਾਦਨਮਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਂ ਵੇਣਿਕੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵੀਣਾਸਦ੍ਦੇਨ ਵੀਣਾਵਾਦਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਏਕਤ੍ਥੀਭਾਵਸਾਮਤ੍ਥਿਯਞ੍ਹੇਤਂ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ. ਏਵਂ ਮੋਦਿਙ੍ਗਿਕੋ, ਪਾਣਵਿਕੋ, ਵਂਸਿਕੋ.

ਸੀਲੇ-ਪਂਸੁਕੂਲਧਾਰਣਂ ਅਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ, ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸੀਲਮਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ. ਸੀਲਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਤ, ਧਮ੍ਮ, ਸਾਧੁਕਾਰਾਪਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਧਾਰੇਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਏਵਂ ਤੇਚੀਵਰਿਕੋ ¶ , ਪਿਣ੍ਡਂ ਪਿਣ੍ਡਂ ਪਤਤੀਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ, ਪਿਣ੍ਡਾਚਾਰੇਨ ਲਦ੍ਧਭੋਜਨਂ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਯਾਪਨਂ ਅਸ੍ਸ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਯਾਪੇਤੁਂ ਸੀਲਞ੍ਚ ਵਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਗਰੁਕਾਰੋ ਚ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ.

‘ਪਣ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਿਕ੍ਕੇਯ੍ਯਵਤ੍ਥੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਗਨ੍ਧੋ ਪਣ੍ਯਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਗਨ੍ਧਿਕੋ. ਏਵਂ ਤੇਲਿਕੋ, ਗੋਲ਼ਿਕੋ.

ਪਹਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਹਰਣਂ, ਆਵੁਧਭਣ੍ਡਂ, ਚਾਪੋ ਪਹਰਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਚਾਪਿਕੋ. ਏਵਂ ਤੋਮਰਿਕੋ, ਮੁਗ੍ਗਰਿਕੋ.

ਪਯੋਜਨਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਫਲਂ, ਉਪਧਿ ਪਯੋਜਨਮਸ੍ਸਾਤਿ ਓਪਧਿਕਂ [ਅ. ਨਿ. ੮.੫੯], ਪੁਞ੍ਞਂ, ਸਤਂ ਪਯੋਜਨਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਤਿਕਂ. ਏਵਂ ਸਾਹਸ੍ਸਿਕਂ [ਜਾ. ੨.੨੧.੪੧੫].

੪੬੨. ਤਂ ਹਨ੍ਤਾਰਹਤਿ ਗਚ੍ਛਤੁਞ੍ਛਤਿ ਚਰਤਿ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੪; ਚਂ. ੩.੪.੨੭-੪੩; ਪਾ. ੪.੪.੨੮-੪੬].

ਤਂ ਹਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਰਹਤਿ, ਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਉਞ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਚਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦੁਤਿਯਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਪਕ੍ਖੀਹਿ ਪਕ੍ਖਿਨੋ ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਕ੍ਖਿਕੋ. ਏਵਂ ਸਾਕੁਣਿਕੋ [ਅ. ਨਿ. ੨.੨੬੩ (ਸਾਕੁਨਿਕੋਤਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ)], ਮਾਯੂਰਿਕੋ, ਮਚ੍ਛੇਹਿ ਮਚ੍ਛੇ ਹਨਤੀਤਿ ਮਚ੍ਛਿਕੋ. ਏਵਂ ਧੇਨੁਕੋ, ਮਗੇਹਿ ਮਗੇ ਹਨਤੀਤਿ ਮਾਗਵਿਕੋ, ਮਜ੍ਝੇ ਵਾਗਮੋ. ਏਵਂ ਹਾਰਿਣਿਕੋ, ‘ਹਰਿਣੋ’ਤਿ ਮਗੋ ਏਵ. ਸੂਕਰਿਕੋ, ਇਧ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿ.

ਸਤਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਸਾਤਿਕਂ. ਏਵਂ ਸਾਹਸ੍ਸਿਕਂ.

ਪਰਦਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਾਰਦਾਰਿਕੋ, ਪਰਦਾਰਿਕੋ ਵਾ. ਏਵਂ ਪਥਿਕੋ, ਮਗ੍ਗਿਕੋ.

ਬਦਰੇ ¶ ਉਞ੍ਛਤਿ ਗਵੇਸਤੀਤਿ ਬਾਦਰਿਕੋ. ਏਵਂ ਆਮਲਕਿਕੋ.

ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੋ. ਏਵਂ ਅਧਮ੍ਮਿਕੋ.

੪੬੩. ਤੇਨ ਕਤਂ ਕੀਤਂ ਬਨ੍ਧਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਹਤਂ ਹਨ੍ਤਿ ਜਿਤਂ ਜਯਤਿ ਦਿਬ੍ਬਤਿ ਖਣਤਿ ਤਰਤਿ ਚਰਤਿ ਵਹਤਿ ਜੀਵਤਿ [ਕ. ੩੫੦; ਰੂ. ੩੭੩; ਨੀ. ੩੬੪; ਚਂ. ੩.੪.੧-੨੬; ਪਾ. ੪.੪.੧-੨੭].

ਤੇਨ ਕਤਂ, ਤੇਨ ਕੀਤਂ…ਪੇ… ਤੇਨ ਜੀਵਤਿ ਇਚ੍ਚਤ੍ਥੇਸੁ ਤਤਿਯਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਕਾਯੇਨ ਕਤਂ ਕਾਯਿਕਂ. ਏਵਂ ਵਾਚਸਿਕਂ, ਮਾਨਸਿਕਂ, ਵਾਤੇਨ ਕਤੋ ਵਾਤਿਕੋ, ਆਬਾਧੋ.

ਸਤੇਨ ਮੂਲੇਨ ਕੀਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸਾਤਿਕਂ. ਏਵਂ ਸਾਹਸ੍ਸਿਕਂ.

ਵਰਤ੍ਤਾਯ ਯੋਤ੍ਤਾਯ ਬਨ੍ਧਿਤੋ ਵਾਰਤ੍ਤਿਕੋ, ਅਯਸਾ ਬਨ੍ਧਿਤੋ ਆਯਸਿਕੋ, ਸਾਗਮੋ. ਏਵਂ ਪਾਸਿਕੋ.

ਘਤੇਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਵਾ ਘਾਤਿਕਂ. ਏਵਂ ਗੋਲ਼ਿਕਂ, ਦਾਧਿਕਂ, ਮਾਰਿਚਿਕਂ.

ਜਾਲੇਨ ਹਤੋ ਜਾਲਿਕੋ, ਮਚ੍ਛੋ.

ਜਾਲੇਨ ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਜਾਲਿਕੋ, ਜਾਲਕੇਵਟ੍ਟੋ. ਏਵਂ ਬਾਲ਼ਿਸਿਕੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੮].

ਅਕ੍ਖੇਹਿ ਜਿਤਂ ਧਨਂ ਅਕ੍ਖਿਕਂ. ਏਵਂ ਸਾਲਾਕਿਕਂ.

ਅਕ੍ਖੇਹਿ ਜਯਤਿ ਦਿਬ੍ਬਤੀਤਿ ਵਾ ਅਕ੍ਖਿਕੋ.

ਖਣਿਤ੍ਤਿਯਾ ਖਣਤੀਤਿ ਖਾਣਿਤ੍ਤਿਕੋ. ਏਵਂ ਕੁਦ੍ਦਾਲਿਕੋ, ਇਧ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿ.

ਉਲ਼ੁਮ੍ਪੇਨ ¶ ਤਰਤੀਤਿ ਓਲ਼ੁਮ੍ਪਿਕੋ, ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਿਕੋ ਵਾ. ਏਵਂ ਨਾਵਿਕੋ [ਜਾ. ੨.੨੦.੧੪੯], ਗੋਪੁਚ੍ਛਿਕੋ.

ਸਕਟੇਨ ਚਰਤੀਤਿ ਸਾਕਟਿਕੋ. ਏਵਂ ਰਥਿਕੋ, ਯਾਨਿਕੋ, ਦਣ੍ਡਿਕੋ,

ਖਨ੍ਧੇਨ ਵਹਤੀਤਿ ਖਨ੍ਧਿਕੋ. ਏਵਂ ਅਂਸਿਕੋ, ਸੀਸਿਕੋ, ਇਧ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿ.

ਵੇਤਨੇਨ ਜੀਵਤੀਤਿ ਵੇਤਨਿਕੋ. ਏਵਂ ਭਤਿਕੋ, ਕਸਿਕੋ, ਕਯਿਕੋ, ਵਿਕ੍ਕਯਿਕੋ, ਭਤਿਕਾਦੀਸੁ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿ.

੪੬੪. ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੪.੬੭-੬੯; ਪਾ. ੪.੪.੬੬-੬੮].

ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਚਤੁਤ੍ਥ੍ਯਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਪੁਨ ਭਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕੋ, ਪੁਨਸ੍ਸ ਓਤ੍ਤਂ, ਭਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ, ਪੋਨੋਬ੍ਭਵਿਕਾ [ਮਹਾਵ. ੧੪], ਤਣ੍ਹਾ, ਲੋਕਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਲੋਕਿਕੋ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਸਗ੍ਗੋ, ਸਗ੍ਗਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸੋਵਗ੍ਗਿਕਂ [ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੩], ਪੁਞ੍ਞਂ. ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਂ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ.

੪੬੫. ਤਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਮਾਗਤਂ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੩.੪੯-੫੧; …ਪੇ… ੪.੩.੭੭-੭੯].

ਤਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਤਤੋ ਆਗਤਂ ਇਚ੍ਚਤ੍ਥੇਸੁ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਮਾਤਿਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਆਗਤਂ ਵਾ ਮਤ੍ਤਿਕਂ [ਪਾਰਾ. ੩੪], ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ ਰਸ੍ਸੋ ਚ. ਏਵਂ ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ. ਣ੍ਯ, ਣਿਯਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸੁਰਭਿਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਸੋਰਭ੍ਯਂ, ਥਨਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਥਞ੍ਞਂ, ਪਿਤਿਤੋ ਸਮ੍ਭੂਤੋ ਪੇਤ੍ਤਿਯੋ. ਏਵਂ ਮਤ੍ਤਿਯੋ. ਣ੍ਯਮ੍ਹਿ-ਮਚ੍ਚੋ.

੪੬੬. ਤਤ੍ਥ ਵਸਤਿ ਵਿਦਿਤੋ ਭਤ੍ਤੋ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੪.੭੦-੭੫ …ਪੇ… ੪.੪.੬੯-੭੪].

ਏਤੇਸ੍ਵਤ੍ਥੇਸੁ ¶ ਸਤ੍ਤਮ੍ਯਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਵਸਤੀਤਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋ. ਏਵਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ, ਸੋਸਾਨਿਕੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਸਤੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨੇਪਿ ਤਸ੍ਸੀਲ, ਤਬ੍ਬਤ, ਤਦ੍ਧਮ੍ਮ, ਤਸ੍ਸਾਧੁਕਾਰਿਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਤਦ੍ਧਿਤਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਪਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਦੀਪਕਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ ਵਸਨ੍ਤੋ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋਤਿ ਵੋਹਰੀਯਤਿ.

ਲੋਕੇ ਵਿਦਿਤੋ ਲੋਕਿਕੋ.

ਚਤੁਮਹਾਰਾਜੇਸੁ ਭਤ੍ਤਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧].

ਦ੍ਵਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਦੋਵਾਰਿਕੋ. ਏਵਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਨਵਕਮ੍ਮਿਕੋ, ਇਧ ਨ ਵੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਜਾਤਿਕਿਯੋ, ਅਨ੍ਧਕਿਯੋ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਕਿਯੋ.

੪੬੭. ਤਸ੍ਸਿਦਂ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੪; ਚਂ. ੩.੩.੮੫-੧੦੨; ਪਾ. ੪.੩.੧੨੦-੧੩੩].

ਤਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੁਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ.

ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਙ੍ਘਿਕੋ, ਵਿਹਾਰੋ, ਸਙ੍ਘਿਕਾ, ਭੂਮਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ, ਭਣ੍ਡਂ. ਏਵਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ, ਗਣਿਕਂ, ਮਹਾਜਨਿਕਂ, ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਸੋਤਿ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਕੋ. ਏਵਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਿਕੋ, ਦਾਸਪੁਤ੍ਤਿਕੋ.

੪੬੮. ਣਿਕਸ੍ਸਿਯੋ ਵਾ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੭੫੬].

ਣਿਕਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਇਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੬੯. ਣੋ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੩.੮੫; ਪਾ. ੪.੩.੧੨੦].

ਤਸ੍ਸਿਦਨ੍ਤਿ ¶ ਅਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੁਨ੍ਤਾ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਕਚ੍ਚਾਯਨਸ੍ਸ ਇਦਂ ਕਚ੍ਚਾਯਨਂ, ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ. ਏਵਂ ਸੋਗਤਂ, ਸਾਸਨਂ, ਮਾਹਿਂਸਂ, ਮਂਸਾਦਿ.

੪੭੦. ਗਵਾਦੀਹਿ ਯੋ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੮੧].

ਤਸ੍ਸਿਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਗਵਾਦੀਹਿ ਯੋ ਹੋਤਿ.

੪੭੧. ਯਮ੍ਹਿ ਗੋਸ੍ਸ ਚ [ਕ. ੭੮; ਰੂ. ੩੧; ਨੀ. ੨੨੯].

ਯਵਨ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਗੋਸ੍ਸ ਚ ਉਵਣ੍ਣਾਨਞ੍ਚ ਅਵਙ ਹੋਤੀਤਿ ਅਵਾਦੇਸੋ. ‘ਤਵਗ੍ਗਵਰਣਾਨ…’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਵਸ੍ਸ ਬਤ੍ਤਂ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਇਦਂ ਗਬ੍ਯਂ, ਮਂਸਾਦਿ, ਦੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਰੁਕ੍ਖੋ, ਤਸ੍ਸ ਇਦਂ ਦਬ੍ਯਂ, ਦਬ੍ਬਂ, ਮੂਲਾਦਿ.

ਅਨੇਕਤ੍ਥਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਿਰਾਸਿ

੪੭੨. ਤਮੇਤ੍ਥਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਮਨ੍ਤੁ [ਕ. ੩੬੯; ਰੂ. ੪੦੩; ਨੀ. ੭੯੩; ਚਂ. ੪.੨.੯੮; ਪਾ. ੫.੨.੯੪].

ਤਂ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਇਵਣ੍ਣੁ’ਵਣ੍ਣੋ’ਕਾਰੇਹਿ ਮਨ੍ਤੁ. ਤਤ੍ਥ ਇਵਣ੍ਣਨ੍ਤੇਹਿ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਤਿਮਾ. ਏਵਂ ਗਤਿਮਾ, ਮਤਿਮਾ, ਧਿਤਿਮਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੯੫੨; ਜਾ. ੨.੨੨.੧੪੫੧], ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਮਾ [ਜਾ. ੨.੨੨.੧੪੫੧], ਸਿਰੀਮਾ [ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਅਵਿਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ] ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਉਵਣ੍ਣਨ੍ਤੇਹਿ ਪਨ ¶ –

੪੭੩. ਆਯੁਸ੍ਸਾਯਸ ਮਨ੍ਤੁਮ੍ਹਿ [ਕ. ੩੭੧; ਰੂ. ੪੦੪; ਨੀ. ੭੯੭].

ਮਨ੍ਤੁਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਆਯੁਸ੍ਸ ਆਯਸਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ.

ਦੀਘਂ ਆਯੁ ਅਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ [ਮਹਾਨਿ. ੪੯]. ਏਵਂ ਚਕ੍ਖੁਮਾ, ਬਨ੍ਧੁਮਾ, ਭਾਣੁਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਬਹੂ ਗਾਵੋ ਅਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸ ਵਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਗੋਮਾ. ਚਨ੍ਦਿਮਾ, ਪਾਪਿਮਾਪਦੇਸੁ ਚ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਇਮਨ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚਨ੍ਦਸਙ੍ਖਾਤਂ ਵਿਮਾਨਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾ [ਧ. ਪ. ੩੮੭], ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋ, ਉਪਚਾਰੇਨ ਪਨ ਵਿਮਾਨਮ੍ਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦੇਵਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਚਨ੍ਦੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਤਿ ਵਿਯ ਪਾਪੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਾਪਿਮਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੩੭], ਮਾਰੋ. ਨ ਹਿ ਅਪ੍ਪਕੇਨ ਪਾਪੇਨ ਪਾਪਿਮਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਹੂਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪਸਿਦ੍ਧੇ ਏਵ ਮਨ੍ਤਾਦੀਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਿਯਂ –

‘‘ਪਹੂਤੇ ਚ ਪਸਂਸਾਯਂ, ਨਿਨ੍ਦਾਯਞ੍ਚਾਤਿਸਾਯਨੇ.

ਨਿਚ੍ਚਯੋਗੇ ਚ ਸਂਸਗ੍ਗੇ, ਹੋਨ੍ਤਿਮੇ ਮਨ੍ਤੁਆਦਯੋ’’ਤਿ [ਮੋਗ. ੭੮].

ਤਤ੍ਥ ਪਹੂਤੇ-ਗੋਮਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨], ਧਨਵਾਤਿ.

ਪਸਂਸਾਯਂ-ਜਾਤਿਮਾ, ਗੁਣਵਾਤਿ.

ਨਿਨ੍ਦਾਯਂ-ਵਲਿਮਾਤਿ.

ਅਤਿਸਾਯਨੇ – ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ, ਵਣ੍ਣਵਾਤਿ.

ਨਿਚ੍ਚਯੋਗੇ-ਸਤਿਮਾ, ਸੀਲਵਾ, ਦਣ੍ਡੀਤਿ.

ਸਂਸਗ੍ਗੇ – ਹਲਿਦ੍ਦਿਮਾਤਿ.

ਤਥਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ ਏਵ ਸਤਿਆਦੀਹਿ ਸਤਿਮਾ ਇਚ੍ਚਾਦਯੋ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਤੀਤੇਹਿ ਅਨਾਗਤੇਹਿ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਹਿ, ਕਸ੍ਮਾ ¶ ? ਅਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ. ਏਵਂ ਪਨ ਸਤਿ ਕਥਂ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍ਵਂ ਸਤਿਮਾ ਆਸਿ, ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਸਤਿਮਾ ਭਵਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਇਦਂ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ? ਤਦਪਿ ਤਦਾ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਏਵ ਸਤਿਯਾ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ.

ਗੋ, ਅਸ੍ਸੋ, ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਜਾਤਿਸਦ੍ਦੇਸੁ ਤੇਸਂ ਦਬ੍ਬਾਭਿਧਾਨਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤਾਦਯੋ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਨੀਲੋ ਪਟੋ, ਸੁਕ੍ਕੋ ਪਟੋਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਗੁਣਸਦ੍ਦੇਸੁ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਫੁਸ੍ਸੋਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਨਾਮਸਦ੍ਦੇਸੁ ਚ. ਯੇਸਂ ਪਨ ਦਬ੍ਬਾਭਿਧਾਨਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਸ੍ਵੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ, ਪਞ੍ਞਵਾ, ਰੂਪਵਾ, ਵਣ੍ਣਵਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੩੭੪. ਇਮਿਯਾ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੬੮].

ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਇਮ, ਇਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਬਹਵੋ ਪੁਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮੋ, ਪਤ੍ਥਟਾ ਕਿਤ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸ ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿਮੋ. ਏਵਂ ਫਲਿਮੋ, ਖਨ੍ਧਿਮੋ, ਰੁਕ੍ਖੋ, ਪੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਕਪ੍ਪਿਮੋ, ਕਪ੍ਪਿਯੋ, ਜਟਿਮੋ, ਜਟਿਯੋ, ਥਿਰਂ ਗੁਣਜਾਤਂ ਅਸ੍ਸ ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਥੇਰਿਯੋ, ਹਾਨਭਾਗੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਹਾਨਭਾਗਿਯੋ. ਏਵਂ ਠਿਤਿਭਾਗਿਯੋ, ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯੋ, ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਚਨ੍ਦਿਮਾ, ਪੁਤ੍ਤਿਮਾਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਿਮ੍ਹਿ ਰਾਜਾਦਿਗਣਰੂਪਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਮਾਭਾਤਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾ [ਧ. ਪ. ੩੮੭], ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਨਨ੍ਦਤਿ ਪੁਤ੍ਤਿਮਾਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੨]. ਕਿਤ੍ਤਿਮਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਕਿਤ੍ਤਿਮਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਮਤੋਤਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿ.

੪੭੫. ਵਨ੍ਤ੍ਵਾਵਣ੍ਣਾ [ਕ. ੩੬੮; ਰੂ. ੪੦੨; ਨੀ. ੭੯੨; ਚਂ. ੬.੩.੩੫ …ਪੇ… ੮.੨.੯].

ਅਵਣ੍ਣਭੂਤਾ ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਵਨ੍ਤੁ ਹੋਤਿ.

ਨਿਚ੍ਚਸੀਲਵਸੇਨ ¶ ਵਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸੀਲਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸੀਲਵਾ, ਪਸਤ੍ਥੋ ਗੁਣੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਗੁਣਵਾ.

ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਦਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥਵਿਸੇਸੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸਹਗਤਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਞ੍ਞਵਾ, ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਦੀਘਾਨਂ ਕ੍ਵਚਿ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ. ਵਿਦਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਵਿਦੋ, ਞਾਣਂ, ਵਿਦੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਿਦ੍ਵਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਰਲੋਪੋ.

ਅਵਣ੍ਣਾਤਿ ਕਿਂ? ਸਤਿਮਾ, ਬਨ੍ਧੁਮਾ.

ਬਹੁਲਾਧਿਕਾਰਾ ਰਸ੍ਮਿਵਾ, ਲਕ੍ਖਿਵਾ, ਯਸਸ੍ਸਿਵਾ, ਭਯਦਸ੍ਸਿਵਾ, ਮਸ੍ਸੁਵਾ, ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾਤਿਪਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨੁ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸਰਲੋਪੋ.

੪੭੬. ਦਣ੍ਡਾਦੀਹਿਕਈ ਵਾ [ਕ. ੩੬੬; ਰੂ. ੪੦੦; ਨੀ. ੭੯੦; ਚਂ. ੪.੨.੧੧੮-੧੨੧; ਪਾ. ੫.੨.੧੧੫-੬].

ਤੇਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਇਕ, ਈ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਨਿਚ੍ਚਂ ਗਹਿਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਣ੍ਡਿਕੋ, ਦਣ੍ਡੀ, ਦਣ੍ਡਵਾ. ਏਵਂ ਗਨ੍ਧਿਕੋ, ਗਨ੍ਧੀ, ਗਨ੍ਧਵਾ, ਰੂਪਿਕੋ, ਰੂਪੀ, ਰੂਪਵਾ. ਇਣਸਾਮਿਕੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਧਨਾ ਇਕੋ, ਧਨਿਕੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਧਨੀ, ਧਨਵਾ, ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਅਤ੍ਥੀ, ਅਤ੍ਥਵਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥਿਕੋ, ਮਹਗ੍ਘੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਮਹਗ੍ਘਤ੍ਥਿਕੋ. ਏਵਂ ਧਨਤ੍ਥਿਕੋ, ਪੁਞ੍ਞਤ੍ਥਿਕੋ, ਸੇਯ੍ਯਤ੍ਥਿਕੋ, ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥੀ, ਪਾਟਵੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਟਵਤ੍ਥੀ. ਏਵਂ ਛੇਕਤ੍ਥੀ, ਕੁਸਲਤ੍ਥੀਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਵਣ੍ਣਸਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਪਨ ਈਯੇਵ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਵਣ੍ਣੋ ਸਣ੍ਠਾਨਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੀ. ਅਥ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਵਣ੍ਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੋ ¶ , ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੋ ਵਿਯ ਵਣ੍ਣੋ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੀ. ਏਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਚ੍ਛਸੀ, ‘ਵਚ੍ਛਸ’ਨ੍ਤਿ ਸੀਸਂ, ਤਦ੍ਧਿਤਨ੍ਤਸਮਾਸਪਦਂ ਨਾਮੇਤਂ. ਏਵਂ ਦੇਵਵਣ੍ਣੀ.

ਹਤ੍ਥ, ਦਨ੍ਤਾਦੀਹਿ ਜਾਤਿਯਂ ਈ, ਹਤ੍ਥੀ, ਦਨ੍ਤੀ, ਗਜੋ, ਦਾਠੀ, ਕੇਸਰੀ, ਸੀਹੋ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਹਤ੍ਥਵਾ, ਦਨ੍ਤਵਾ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਮ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਵਣ੍ਣਤੋ ਈਯੇਵ, ਵਣ੍ਣੀ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਵਣ੍ਣਵਾ. ਪੋਕ੍ਖਰਾਦੀਹਿ ਦੇਸੇ ਈਯੇਵ, ਪੋਕ੍ਖਰਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਮਲਂ, ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ, ਪੁਨ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਨੀ, ਪੁਬ੍ਬਈ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ, ਉਪ੍ਪਲਿਨੀ, ਕੁਮੁਦਿਨੀ, ਭਿਸਿਨੀ, ਮੁਲ਼ਾਲਿਨੀ, ਸਾਲੁਕਿਨੀ, ਪਦੁਮਂ ਏਤ੍ਥ ਦੇਸੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਦੁਮੀ, ਤਤੋ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਨੀ, ਪਦੁਮਿਨੀ, ਪੁਬ੍ਬਈ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਕਮਲਾਕਰਸ੍ਸ ਵਾ ਕਮਲਗਚ੍ਛਸ੍ਸ ਵਾ ਨਾਮਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪੋਕ੍ਖਰਵਾ ਹਤ੍ਥੀ, ਇਧ ਸੋਣ੍ਡਾ ਪੋਕ੍ਖਰਂ ਨਾਮ.

ਸਿਖੀ, ਸਿਖਾਵਾ, ਮਾਲੀ, ਮਾਲਾਵਾ, ਸੀਲੀ, ਸੀਲਵਾ, ਬਲੀ, ਬਲਵਾ. ਸਮਾਸਨ੍ਤੇਪਿ ਈ, ਨਿਦ੍ਦਾਸੀਲੀ, ਸਭਾਸੀਲੀ, ਬਾਹੁਬਲੀ, ਊਰੁਬਲੀ. ਸੁਖ, ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਈਯੇਵ, ਸੁਖੀ, ਦੁਕ੍ਖੀ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੭੭. ਤਪਾਦੀਹਿ ਸੀ [ਕ. ੩੬੫; ਰੂ. ੩੯੯; ਨੀ. ੭੮੯; ਚਂ. ੪.੨.੧੦੬; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੨; ‘… ਸ੍ਸੀ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਤਪਾਦੀਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਸੀ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਤਪੋ ਅਸ੍ਸ ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਪਸ੍ਸੀ, ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਯਸਸ੍ਸੀ, ਤੇਜਸ੍ਸੀ, ਮਨੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਨਸ੍ਸੀ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਯਸਵਾ.

੪੭੮. ਣੋ ਤਪਾ [ਕ. ੩੭੦; ਰੂ. ੪੦੫; ਨੀ. ੭੯੫; ਚਂ. ੪.੨.੧੦੬; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੩].

ਤਪਮ੍ਹਾ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਣੋ ਹੋਤਿ.

ਤਪੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਾਪਸੋ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਤਾਪਸੀ.

੪੭੯. ਮੁਖਾਦਿਤੋ ਰੋ [ਕ. ੩੬੭; ਰੂ. ੪੦੧; ਨੀ. ੭੯੧; ਚਂ. ੪.੨.੧੧੦, ੧੧੧; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੬, ੧੦੭].

ਮੁਖਾਦੀਹਿ ¶ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਰੋ ਹੋਤਿ.

ਅਸਂਯਤਂ ਮੁਖਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੁਖਰੋ, ਸੁਸਿ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੁਸਿਰੋ, ਰੁਕ੍ਖੋ, ਊਸੋ ਖਾਰੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਊਸਰੋ, ਖਾਰਭੂਮਿਪ੍ਪਦੇਸੋ, ਮਧੁ ਰਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਧੁਰੋ, ਗੁਲ਼ੋ, ਨਗਾ ਏਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਗਰੋ, ਬਹੁਪਬ੍ਬਤਪ੍ਪਦੇਸੋ, ‘‘ਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਕੁਞ੍ਜੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਹਨੁ, ਕੁਞ੍ਜਰੋ, ਹਤ੍ਥੀ, ਉਣ੍ਣਤਾ ਦਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਦਨ੍ਤੁਰੋ, ਹਤ੍ਥੀਯੇਵ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਅਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਂ.

੪੮੦. ਤੁਨ੍ਦ੍ਯਾਦੀਹਿ ਭੋ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੩੮੭; ਚਂ. ੪.੨.੧੪੮; ਪਾ. ੫.੨.੧੩੯].

ਤੁਨ੍ਦਿਇਚ੍ਚਾਦੀਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਭੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਤੁਨ੍ਦਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਵੁਦ੍ਧਾ ਨਾਭਿ, ਤੁਨ੍ਦਿਭੋ, ਵਲਿਯੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਲਿਭੋ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਤੁਨ੍ਦਿਮਾ.

੪੮੧. ਸਦ੍ਧਾਦਿਤ੍ਵ [ਕ. ੩੭੦; ਰੂ. ੪੦੫; ਨੀ. ੭੯੫; ਚਂ. ੪.੨.੧੦੫; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੧ (ਸਦ੍ਦਾਦਿਵ੍ਹ?)].

ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਅ ਹੋਤਿ.

ਸਦ੍ਧਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧੋ. ਏਵਂ ਪਞ੍ਞੋ, ਸਤੋ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਪਞ੍ਞਵਾ, ਸਤਿਮਾ.

੪੮੨. ਆਲ੍ਵਾਭਿਜ੍ਝਾਦੀਹਿ [ਕ. ੩੫੯; ਰੂ. ੩੮੪; ਨੀ. ੭੭੯; ਚਂ. ੪.੨.੧੫੭; ਪਾ. ੩.੨.੧੫੮].

ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੀਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਆਲੁ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਭਿਜ੍ਝਾ ¶ ਅਧਿਕਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਲੁ, ਸੀਤਲਦੁਕ੍ਖਂ ਅਧਿਕਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੀਤਾਲੁ, ਧਜਾ ਬਹੁਲਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਰਥੇ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਧਜਾਲੁ, ਦਯਾ ਬਹੁਲਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦਯਾਲੁ, ਪੁਰਿਸਚਿਤ੍ਤਂ ਬਹੁਲਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਰਿਸਾਲੁ, ਪੁਰਿਸਲੋਲਾ ਇਤ੍ਥੀ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਦਯਾਵਾ.

੪੮੩. ਪਿਚ੍ਛਾਦਿਤ੍ਵਿਲੋ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੭੮੭; ਚਂ. ੪.੨.੧੦੨, ੧੦੩; ਪਾ. ੫.੨.੯੯, ੧੦੦].

ਪਿਚ੍ਛਾਦਿਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਇਲੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਪਿਚ੍ਛਂ ਤੂਲਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਿਚ੍ਛਿਲੋ, ਪਿਚ੍ਛਵਾ, ਤੂਲਰੁਕ੍ਖੋ, ਪਿਚ੍ਛਿਲਾ ਸਿਪ੍ਪਲਿ [ਸਿਪ੍ਪਲੀ, ਸੀਮ੍ਬਲੀ, ਸੇਮ੍ਮਲੀਤਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ], ਫੇਨਿਲੋ [ਫੇਣਿਲੋਤਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ], ਫੇਨਵਾ, ਅਦ੍ਦਾਰਿਟ੍ਠਕੋ, ਜਟਿਲੋ, ਜਟਾਵਾ, ਤਾਪਸੋ, ਤੁਣ੍ਡਿਲੋ, ਤੁਣ੍ਡਵਾ, ਅਧਿਕਾ ਵਾਚਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵਾਚਾਲੋ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਇਲੋਪੋ.

੪੮੪. ਸੀਲਾਦਿਤੋ ਵੋ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੭੮੭; ਚਂ. ੪.੨.੧੧੩; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੯].

ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਵੋ ਹੋਤਿ.

ਨਿਚ੍ਚਰਕ੍ਖਿਤਸੀਲਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸੀਲਵੋ, ਪੁਰਿਸੋ, ਸੀਲਵਾ, ਇਤ੍ਥੀ, ਕੇਸਾ ਅਤਿਦੀਘਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਕੇਸਵੋ, ਕੇਸਵਾ, ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਅਣ੍ਣਾ ਉਦਕਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਣ੍ਣਵੋ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਬਲਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਬਲਵੋ, ਬਲਵਾ, ਬਲਵਂ. ਗਾਣ੍ਡੀ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਨ੍ਧਿ, ਬਹਵੋ ਗਾਣ੍ਡੀ ਅਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਂ, ਧਨੁ [ਗਣ੍ਡਸ੍ਸ ਗਣ੍ਡਮਿਗਸਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਯਂ ਗਾਣ੍ਡੀ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਾਣ੍ਡੀਤਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵੋ. (ਪਞ੍ਚਕਾਟੀਕਾ). ਗਾਣ੍ਡੀਮੇਣ੍ਡਸਿਙ੍ਗਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਂ, ਧਨੁ. (ਪਯੋਗਸਿਦ੍ਧਿ). ਗਾਣ੍ਡੀ ਗਨ੍ਥਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸ੍ਸ ਅਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵੋ ਅਜ੍ਜੁਨਧਨੁ, (ਮੁਗ੍ਧਬੋਧਟੀਕਾ)], ਬਹੁਕਾ ਰਾਜੀ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰਾਜੀਵਂ, ਪਙ੍ਕਜਂ.

੪੮੫. ਮਾਯਾਮੇਧਾਹਿ ਵੀ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੭੮੭; ਚਂ. ੪.੨.੧੩੭; ਪਾ. ੫.੨.੧੨੧].

ਏਤੇਹਿ ¶ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਵੀ ਹੋਤਿ.

ਮਾਯਾਵੀ, ਮੇਧਾਵੀ.

੪੮੬. ਇਸ੍ਸਰੇ ਆਮ੍ਯੁਵਾਮੀ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੭੮੭; ਚਂ. ੪.੨.੧੪੩; ਪਾ. ੫.੨.੧੨੬; ‘‘ਸਿਸ੍ਸਰੇ…’’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਇਸ੍ਸਰਭੂਤੇ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਆਮੀ, ਉਵਾਮੀ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਸਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਾਮੀ, ਸੁਵਾਮੀ [ਸੁ. ਨਿ. ੬੭੧], ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਸਾਮਿਨੀ, ਸੁਵਾਮਿਨੀ, ਬਿਨ੍ਦੁਲੋਪੋ, ਕਾਗਮੇ ਸਾਮਿਕੋ.

੪੮੭. ਲਕ੍ਖ੍ਯਾ ਣੋ ਅ ਚ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੭੮੭; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੦].

ਲਕ੍ਖੀਮ੍ਹਾ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਣੋ ਹੋਤਿ, ਈਕਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ.

ਲਕ੍ਖੀ ਸਿਰੀ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਲਕ੍ਖਣੋ.

੪੮੮. ਅਙ੍ਗਾ ਨੋ ਕਲ੍ਯਾਣੇ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੭੮੭; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੦].

ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਙ੍ਗਮ੍ਹਾ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਨੋ ਹੋਤਿ.

ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਅਙ੍ਗਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਙ੍ਗਨਾ.

੪੮੯. ਸੋ ਲੋਮਾ [ਕ. ੩੬੪; ਰੂ. ੩੯੮; ਨੀ. ੭੮੭; ਚਂ. ੪.੨.੧੦੪; ਪਾ. ੫.੨.੧੦੦].

ਲੋਮਮ੍ਹਾ ਮਨ੍ਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਬਹੂਨਿ ਲੋਮਾਨਿ ਅਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਲੋਮਸੋ. ਏਤ੍ਥ ‘ਸੋ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗੇਨ ‘‘ਸੁਮੇਧਸੋ, ਭੂਰਿਮੇਧਸੋ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿਪਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਿਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਭਾਵ, ਕਮ੍ਮਰਾਸਿ

੪੯੦. ਤਸ੍ਸ ¶ ਭਾਵਕਮ੍ਮੇਸੁ ਤ੍ਤ ਤਾ ਤ੍ਤਨ ਣ੍ਯ ਣੇਯ੍ਯਣਿਯ ਣ ਇਯਾ [ਕ. ੩੬੦; ਰੂ. ੩੮੭; ਨੀ. ੭੮੦; ਚਂ. ੪.੧.੧੩੬-੧੫੩; ਪਾ. ੫.੧.੧੧੯-੧੩੬].

ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਛਟ੍ਠੁਨ੍ਤਾ ਏਤੇ ਅਟ੍ਠ ਪਚ੍ਚਯਾ ਬਹੁਲਂ ਭਵਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਭਵਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿ, ਸਦ੍ਦਾ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਭਾਵੋ, ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ, ਚਿਰਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਬ੍ਯਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਚਿਰਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ. ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿ, ਦਬ੍ਬ, ਗੁਣ, ਕ੍ਰਿਯਾ, ਨਾਮਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਂ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਗੋਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਗੋਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗੋਜਾਤਿ ਭਾਵੋ ਨਾਮ.

‘‘ਦਣ੍ਡਿਨੋ ਭਾਵੋ ਦਣ੍ਡਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਣ੍ਡਦਬ੍ਬਂ ਭਾਵੋ ਨਾਮ.

‘‘ਨੀਲਸ੍ਸ ਪਟਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਨੀਲਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨੀਲਗੁਣੋ ਭਾਵੋ ਨਾਮ.

‘‘ਪਾਚਕਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਾਚਕਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਚਨਕ੍ਰਿਯਾ ਭਾਵੋ ਨਾਮ.

‘‘ਤਿਸ੍ਸਨਾਮਸ੍ਸ ਜਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਸ੍ਸਨਾਮਂ ਭਾਵੋ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਗੋਸ੍ਸ ਭਾਵੋਤਿ ਗੋਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਗੋਦਬ੍ਬੇ ਗੋਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਵਾ ਗੋਦਬ੍ਬਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਬ੍ਬੇ ਗੋਵੋਹਾਰਸ੍ਸ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤ੍ਤਮ੍ਹਿ-ਗੋਤ੍ਤਂ, ਦਣ੍ਡਿਤ੍ਤਂ, ਪਾਚਕਤ੍ਤਂ, ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਾਮ੍ਹਿ-ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਾ ¶ , ਨਿਦ੍ਦਾਰਾਮਤਾ, ਭਸ੍ਸਾਰਾਮਤਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤ੍ਤਨਮ੍ਹਿ-ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਤ੍ਤਨਂ, ਵੇਦਨਤ੍ਤਨਂ, ਜਾਰਤ੍ਤਨਂ, ਜਾਯਤ੍ਤਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਣ੍ਯਮ੍ਹਿ-ਅਲਸਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਲਸ੍ਯਂ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਞ੍ਞਂ, ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਗੁਣੋ ਸਾਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨਾਮ. ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਤਾਪਸ੍ਯਂ, ਨਿਪੁਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਨੇਪੁਞ੍ਞਂ, ਵਿਪੁਲਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੇਪੁਲ੍ਲਂ, ਰਞ੍ਞੋ ਭਾਵੋ ਰਜ੍ਜਂ, ਆਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਪਬ੍ਬਤ੍ਯਂ, ਦਾਯਾਦਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਦਾਯਜ੍ਜਂ, ਵਿਸਮਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੇਸਮ੍ਮਂ, ਸਖਿਨੋ ਭਾਵੋ ਸਖ੍ਯਂ, ਵਾਣਿਜਾਨਂ ਭਾਵੋ ਵਾਣਿਜ੍ਜਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਣੇਯ੍ਯਮ੍ਹਿ – ਸੁਚਿਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਚੇਯ੍ਯਂ. ਏਵਂ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਣਿਯਮ੍ਹਿ-ਆਲਸਿਯਂ, ਮਦਭਾਵੋ ਮਦਿਯਂ. ਏਵਂ ਦਕ੍ਖਿਯਂ, ਪੁਰੋਹਿਤਭਾਵੋ ਪੋਰੋਹਿਤਿਯਂ, ਬ੍ਯਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ, ਬ੍ਯਾਵਟਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਵਟਿਯਂ, ਇਮਾਨਿ ਦ੍ਵੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਪਦਂ ਵਿਯ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿ.

ਣਮ੍ਹਿ-ਗਰੁਨੋ ਭਾਵੋ ਗਾਰਵੋ, ਪਟੁਭਾਵੋ ਪਾਟਵਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਯਮ੍ਹਿ-ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੋ ਅਧਿਪਤਿਯਂ, ਪਣ੍ਡਿਤਭਾਵੋ ਪਣ੍ਡਿਤਿਯਂ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਭਾਵੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਿਯਂ, ਨਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਨਗ੍ਗਿਯਂ, ਸੂਰਭਾਵੋ ਸੂਰਿਯਂ, ਵੀਰਭਾਵੋ ਵੀਰਿਯਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕ੍ਰਿਯਾ, ਅਲਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਅਲਸਤ੍ਤਂ, ਅਲਸਤਾ, ਅਲਸਤ੍ਤਨਂ, ਆਲਸ੍ਯਂ, ਆਲਸੇਯ੍ਯਂ, ਆਲਸਿਯਂ, ਆਲਸਂ, ਅਲਸਿਯਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੪੯੧. ਬ੍ਯ ਵਦ੍ਧਦਾਸਾ ਵਾ [ਕ. ੩੬੦; ਰੂ. ੩੮੭; ਨੀ. ੭੮੦].

ਭਾਵ ¶ , ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਵਦ੍ਧ, ਦਾਸੇਹਿ ਬ੍ਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਵਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਵਦ੍ਧਬ੍ਯਂ, ਵਦ੍ਧਤਾ, ਦਾਸਬ੍ਯਂ, ਦਾਸਤਾ, ‘ਵਦ੍ਧਵ’ਨ੍ਤਿ ਇਧ ਣੇ ਪਰੇ ਵਾਗਮੋ.

੪੯੨. ਨਣ ਯੁਵਾ ਬੋ ਚ ਵਯੇ [ਕ. ੩੬੧; ਰੂ. ੩੮੮; ਨੀ. ੭੮੧; ਚਂ. ੪.੧.੧੪੬; ਪਾ. ੫.੧.੧੩੦; ‘…ਵਸ੍ਸ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਵਯੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਭਾਵ, ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਯੁਵਤੋ ਨਣ ਹੋਤਿ ਵਾ ਬਾਗਮੋ ਚ.

ਯੁਵਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਯੋਬ੍ਬਨਂ.

ਵਾਤ੍ਵੇਵ? ਯੁਵਤ੍ਤਂ, ਯੁਵਤਾ.

੪੯੩. ਅਣ੍ਵਾਦੀਹਿਮੋ [ਕ. ੩੬੦; ਰੂ. ੩੮੭; ਨੀ. ੭੮੦; ਚਂ. ੪.੧.੧੩੯; ਪਾ. ੫.੧.੧੨੨; ‘ਅਣ੍ਵਾਦਿਤ੍ਵਿਮੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਤੇਹਿ ਭਾਵੇ ਇਮੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਅਣੁਨੋ ਭਾਵੋ ਅਣਿਮਾ, ਲਘੁਨੋ ਭਾਵੋ ਲਘਿਮਾ.

੪੯੪. ਕਸ੍ਸਮਹਤਮਿਮੇ ਕਸਮਹਾ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨਿ. ੮੫੯; ‘ਕਸ੍ਸਕ…’?].

ਇਮਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਕਸ੍ਸ, ਮਹਨ੍ਤਸਦ੍ਦਾਨਂ ਕਮੇਨ ਕਸ, ਮਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਕਸਿਮਾ [(ਕਿਸਮਹਤਮਿਮੇ ਕਸਮਹਾ. ਇਮਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਕਿਸ, ਮਹਨ੍ਥਸਦ੍ਦਾਨਂ ਕਮੇਨ ਕਸ, ਮਹਾ ਹੋਨ੍ਥਿ. ਕਿਸਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਕਸਿਮਾ, ਮੋਗ. ੪-੧੩੩)], ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਮਹਿਮਾ. ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਣ੍ਯਮ੍ਹਿ ਸਾਗਮੋ, ‘ਵਗ੍ਗਲਸੇਹਿ ਤੇ’ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪਰਰੂਪਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਵਚੋ ¶ ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਸੁਵਚੋ, ਸੁਵਚਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਵਚਸ੍ਸਂ. ਏਵਂ ਦੋਵਚਸ੍ਸਂ.

‘‘ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ, ਉਯ੍ਯਾਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ, ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਰਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਰਮਣਂ, ਰਮਣਂ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰਾਮਣੋ, ਆਰਾਮੋ, ਆਰਾਮਰਾਮਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਰਾਮਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ, ਣੇਯ੍ਯੋ, ਸਕਤ੍ਥੇ ਚ ਕੋ [ਕਥਂ ਰਾਮਣਿਯਕਤ੍ਥਿ? ਸਕਤ੍ਥੇ ਕਨ੍ਥਾ ਣੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ, (ਮੋਗ. ੪-੫੯)], ਆਰਾਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਆਰਾਮਸਿਰੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁ.

ਭਾਵ, ਕਮ੍ਮਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਪਰਿਮਾਣਰਾਸਿ

੪੯੫. ਤਮਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਂ ਣਿਕੋ ਚ [ਕ. ੩੫੧; ਰੂ. ੩੭੪; ਨੀ. ੭੬੪; ਚਂ. ੪.੧.੬੨; ਪਾ. ੫.੧.੫੭, ੫੮].

ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਪਠਮਨ੍ਤਾ ਣਿਕੋ ਹੋਤਿ ਕੋ ਚ. ਪਰਿਮੀਯਤੇ ਅਨੇਨਾਤਿ ਪਰਿਮਾਣਂ.

ਦੋਣੋ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਦੋਣਿਕੋ. ਏਵਂ ਖਾਰਿਕੋ, ਕੁਮ੍ਭਿਕੋ, ਅਸੀਤਿਵਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਆਸੀਤਿਕੋ, ਵਯੋ. ਏਵਂ ਨਾਵੁਤਿਕੋ, ਉਪਡ੍ਢਕਾਯੋ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਡ੍ਢਕਾਯਿਕਂ, ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਂ, ਦ੍ਵੇ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕਂ. ਏਵਂ ਤਿਕਂ, ਚਤੁਕ੍ਕਂ, ਪਞ੍ਚਕਂ, ਛਕ੍ਕਂ, ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ. ਦਸਕਂ, ਸਤਕਂ.

੪੯੬. ਯਤੇਤੇਹਿ ਤ੍ਤਕੋ [ਕ. ੩੯੧; ਰੂ. ੪੨੩; ਨੀ. ੮੩੦; ਪਾ. ੫.੧.੨੨, ੨੩]

ਤਮਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਯ, ਤ, ਏਤਸਦ੍ਦੇਹਿ ਸਦਿਸਦ੍ਵਿਭੂਤੋ ਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ.

ਯਂ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ. ਏਵਂ ਤਤ੍ਤਕਂ.

੪੯੭. ਏਤਸ੍ਸੇਟ ਤ੍ਤਕੇ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯].

ਤ੍ਤਕੇ ¶ ਪਰੇ ਏਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਏਟ ਹੋਤਿ.

ਏਤਂ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ, ਯਾਵ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾਵਤ੍ਤਕਂ. ਏਵਂ ਤਾਵਤ੍ਤਕਂ, ਏਤਾਵਤ੍ਤਕਂ. ‘ਯਤੇਤੇਹੀ’ਤਿ ਵਚਨੇਨ ਯਾਵ, ਤਾਵ, ਏਤਾਵਾਪਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ.

੪੯੮. ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਟਾਵਨ੍ਤੁ [ਕ. ੩੯੧; ਰੂ. ੪੨੩; ਨੀ. ੮੩੦; ਚਂ. ੪.੨.੪੩; ਪਾ. ੫.੨.੩੯; ‘ਸਬ੍ਬਾ ਚਚਵਨ੍ਤੁ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਤਮਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਯ, ਤੇ’ਤੇਹਿ ਚ ਸਬ੍ਬਤੋ ਚ ਟਾਵਨ੍ਤੁ ਹੋਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ.

ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬਾਵਾ, ਅਤ੍ਥੋ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਥਾ, ਸਬ੍ਬਾਵਤਿ, ਅਤ੍ਥੇ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੇਸੁ, ਅਤ੍ਥੇਸੁ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਸਬ੍ਬਾਵਤੀ, ਸਬ੍ਬਾਵਨ੍ਤੀ, ਪਰਿਸਾ. ਏਵਂ ਯਾਵਾ, ਯਾਵਨ੍ਤਾ, ਯਾਵਨ੍ਤੋ, ਤਾਵਾ, ਤਾਵਨ੍ਤਾ, ਤਾਵਨ੍ਤੋ, ਏਤ੍ਤਾਵਾ, ਏਤ੍ਤਾਵਨ੍ਤਾ, ਏਤ੍ਤਾਵਨ੍ਤੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਕ੍ਵਚਿ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਏਕਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪੋ, ਯਾਵਤਕੋ ਕਾਯੋ, ਤਾਵਤਕੋ ਬ੍ਯਾਮੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੦੦], ਯਾਵਤਿਕਾ ਯਾਨਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

੪੯੯. ਕਿਂਮ੍ਹਾ ਰਤਿ ਰੀਵ ਰੀਵਤਕ ਰਿਤ੍ਤਕਾ [ਕ. ੩੯੧; ਰੂ. ੪੨੩; ਨੀ. ੮੩੦; ਚਂ. ੪.੨.੪੫; ਪਾ. ੫.੨.੪੧].

ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਕਿਂਸਦ੍ਦਤੋ ਏਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਨ੍ਤਿ.

੫੦੦. ਰਾਨੁਬਨ੍ਧੇਨ੍ਤਸਰਾਦਿਸ੍ਸ [ਕ. ੫੩੯; ਰੂ. ੫੫੮; ਨੀ. ੧੧੨੪].

ਰਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ¶ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਪਦਨ੍ਤਸਰਾਦਿਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ. ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਦਨ੍ਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਰੀਵਨ੍ਤੁ, ਰਿਤ੍ਤਾਵਨ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਿਂ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤਿ. ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਕਤਿ ਅਕੁਸਲਾ [ਵਿਭ. ੧੫੧], ਕਤਿਵਸ੍ਸੋਸਿ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕਵਸ੍ਸੋ ਅਹਂ ਭਗਵਾ [ਮਹਾਵ. ੭੮], ਕਿਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕੀਵਂ, ਕਿਂਵ ਦੂਰੋ ਇਤੋ ਗਾਮੋ. ਏਵਂ ਕੀਵਤਕਂ, ਕਿਤ੍ਤਕਂ.

ਰੀਵਨ੍ਤੁਮ੍ਹਿ – ਕੀਵਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤੁ ਯਾਚਕਾ [ਜਾ. ੨.੨੦.੧੦੩] ਤਿ.

ਰਿਤ੍ਤਾਵਨ੍ਤੁਮ੍ਹਿ – ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੨], ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਾਵਤਾ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਮਾਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੬੧].

ਪੁਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤੇਨ ਟਾਵਨ੍ਤੁਮ੍ਹਿ – ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਮਾਰੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

੫੦੧. ਮਾਨੇ ਮਤ੍ਤੋ [ਕ. ੩੨੮; ਰੂ. ੩੫੨; ਨੀ. ੭੦੮; ਚਂ. ੪.੨.੩੮; ਪਾ. ੫.੨.੩੭].

ਮੀਯਤੇ ਏਤੇਨਾਤਿ ਮਾਨਂ, ਤਂ ਉਮ੍ਮਾਨਂ, ਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧਂ, ਉਦ੍ਧਂ ਮਾਨਂ ਉਮ੍ਮਾਨਂ, ਤਦਞ੍ਞਂ ਮਾਨਂ ਪਰਿਮਾਣਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਸਾਮਞ੍ਞਵਚਨਤ੍ਤਾ ਦੁਵਿਧਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਦੁਵਿਧੇ ਮਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਹਤ੍ਥਾਦਿਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਤਮਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਮਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਹਤ੍ਥੋ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ, ਦ੍ਵੇ ਹਤ੍ਥਾ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍ਵਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ, ਦ੍ਵੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍ਵਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ, ਵਿਦਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਂ, ਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ¶ , ਤੀਣਿ ਯੋਜਨਾਨਿ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ, ਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ, ਪਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ, ਦੋਣਮਤ੍ਤਂ, ਪਲਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਉਮ੍ਮਾਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਪਾਤਿਵਿਸੇਸੋ, ਪਲਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਲਮਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ [ਪਾਰਾ. ੧], ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਂ, ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਂ, ਸਤਮਤ੍ਤਂ, ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਂ, ਕੋਟਿਮਤ੍ਤਂ, ਕੁਮ੍ਭਮਤ੍ਤਂ, ਚਾਟਿਮਤ੍ਤਂ, ਹਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਂ, ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘ਮਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਾ ਪਰਿਮਾਣਵਾਚਿਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਂ, ਹਤ੍ਥੋ ਮਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਦ੍ਵਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ, ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਸਮਾਸੋਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਅਭੇਦੂਪਚਾਰੇਨ ਪਨ ਹਤ੍ਥਪਰਿਮਾਣਂ ਹਤ੍ਥੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਦ੍ਵਿਹਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਥਂ, ਦੋਣੋ ਵੀਹਿ, ਦੋਣੋ ਮਾਸੋ’’ਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

੫੦੨. ਤਗ੍ਘੋ ਚੁਦ੍ਧਂ [ਕ. ੩੨੮; ਰੂ. ੩੫੨; ਨੀ. ੭੦੮; ਚਂ. ੪.੨.੩੯; ਪਾ. ੫.੨.੩੭].

ਉਦ੍ਧਂਮਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਦਾ ਤਮਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਤਗ੍ਘਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਮਤ੍ਤੋ ਚ.

ਜਣ੍ਣੁ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਜਣ੍ਣੁਤਗ੍ਘਂ, ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤਂ.

੫੦੩. ਣੋ ਚ ਪੁਰਿਸਾ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੪.੨.੪੦ …ਪੇ… ੫.੨.੩੮].

ਉਦ੍ਧਂਮਾਨੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਸਮ੍ਹਾ ਣੋ ਚ ਹੋਤਿ ਤਗ੍ਘੋ ਚ ਮਤ੍ਤੋ ਚ.

ਚਤੁਹਤ੍ਥੋ ਪੁਰਿਸੋ ਪਰਿਮਾਣਮਸ੍ਸਾਤਿ ਪੋਰਿਸਂ, ਤਿਪੋਰਿਸਂ, ਸਤਪੋਰਿਸਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਂ. ਏਵਂ ਪੁਰਿਸਤਗ੍ਘਂ, ਪੁਰਿਸਮਤ੍ਤਂ, ਉਦ੍ਧਂ ਪਸਾਰਿਤਹਤ੍ਥੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚਹਤ੍ਥਂ ਪੁਰਿਸਪਮਾਣਂ ਪੋਰਿਸਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ‘‘ਏਕੂਨਤੀਸੋ ਵਯਸਾ’’ਤਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੪ (ਏਕੂਨਤਿਂਸੋ)] ਏਤ੍ਥ ਏਕੂਨਤੀਸ ਵਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯੁਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕੂਨਤੀਸੋ. ਏਵਂ ¶ ਵੀਸੋ, ਤੀਸੋ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸੋ, ਪਞ੍ਞਾਸੋ, ਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਂ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਹਸ੍ਸੋ’’-ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

ਪਰਿਮਾਣਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿ

੫੦੪. ਏਕਾ ਕਾਕ੍ਯਸਹਾਯੇ [ਕ. ੩੯੧; ਰੂ. ੪੨੩; ਨੀ. ੮੩੫; ਚਂ. ੪.੨.੬੭; ਪਾ. ੫.੩.੫੨].

ਅਸਹਾਯਤ੍ਥੇ ਏਕਮ੍ਹਾ ਕ, ਆਕੀ ਹੋਨ੍ਤਿ ਵਾ.

ਅਸਹਾਯੋ ਏਕੋ, ਏਕਕੋ, ਏਕਾਕੀ, ਏਕੋ ਵਾ.

ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਏਕਿਕਾ, ਏਕਾਕਿਨੀ, ਏਕਾ ਵਾ, ‘ਅਧਾਤੁਸ੍ਸ ਕੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਕਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਅਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਂ.

੫੦੫. ਦ੍ਵਿਤਿ ਚਤੂਹਿ ਤੀਯਤ੍ਥਾ [ਕ. ੩੮੫; ਰੂ. ੪੦੯; ਨੀ. ੮੧੭; ਤਿਸਤ੍ਥਾ?].

ਤੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਤੀਯੋ ਚ ਤ੍ਥੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ.

੫੦੬. ਦ੍ਵਿਤੀਨਂ ਦੁਤਾ ਤੀਯੇ [ਕ. ੩੮੬, ੪੧੦; ਨੀ. ੮੧੮; ਤਿਯੇ?].

ਤੀਯੇ ਪਰੇ ਦ੍ਵਿ, ਤਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਦੁ, ਤਾਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣੋ ਦੁਤੀਯੋ [ਛਟ੍ਠਸਂਗੀਤਿ ਪਾਠੇਸੁ ਦੁਤਿਯੋਤ੍ਯਾਦਿਨਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ], ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣੀ ਦੁਤੀਯਾ, ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣਂ ਦੁਤੀਯਂ. ਏਵਂ ਤਤੀਯੋ, ਤਤੀਯਾ, ਤਤੀਯਂ. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ, ਚਤੁਤ੍ਥੀ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ.

੫੦੭. ਮ ਪਞ੍ਚਾਦਿਕਤਿਹਿ [ਕ. ੩੭੩; ਰੂ. ੪੦੬; ਨੀ. ੮੦੨; ਚਂ. ੪.੨.੫੫; ਪਾ. ੫.੨.੪੯].

ਪਞ੍ਚਾਦੀਹਿ ¶ ਚ ਕਤਿਮ੍ਹਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਮੋ ਹੋਤਿ.

ਪਞ੍ਚਮੋ, ਪਞ੍ਚਮੀ, ਪਞ੍ਚਮਂ. ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਮ, ਅਟ੍ਠਮ, ਨਵਮ, ਦਸਮ, ਏਕਾਦਸਮਾਦਿ. ਕਤਿਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣੋ ਕਤਿਮੋ, ਕਤਿਮੀ, ਤਿਥੀ.

੫੦੮. ਤਸ੍ਸ ਪੂਰਣੇਕਾਦਸਾਦਿਤੋ ਵਾ [ਕ. ੩੭੪; ਰੂ. ੪੧੨; ਨੀ. ੮੦੫; ਚਂ. ੪.੨.੫੧; ਪਾ. ੫.੨.੪੮].

ਪੂਰਤੇ ਅਨੇਨਾਤਿ ਪੂਰਣਂ, ਏਕਾਦਸਾਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਟਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਅਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਪੂਰਣੋ ਏਕਾਦਸੋ, ਏਕਾਦਸੀ, ਏਕਾਦਸਂ, ਏਕਾਦਸਮੋ ਵਾ. ਏਵਂ ਦ੍ਵਾਦਸੋ, ਦ੍ਵਾਦਸਮੋ, ਤੇਰਸੋ, ਤੇਰਸਮੋ, ਚੁਦ੍ਦਸੋ, ਚੁਦ੍ਦਸਮੋ, ਪਞ੍ਚਦਸੋ, ਪਞ੍ਚਦਸਮੋ, ਪਨ੍ਨਰਸੋ, ਪਨ੍ਨਰਸਮੋ, ਸੋਲ਼ਸੋ, ਸੋਲ਼ਸਮੋ, ਸਤ੍ਤਰਸੋ, ਸਤ੍ਤਰਸਮੋ, ਅਟ੍ਠਾਰਸੋ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਮੋ.

੫੦੯. ਟੇ ਸਤਿਸ੍ਸ ਤਿਸ੍ਸ [ਕ. ੩੮੯; ਰੂ. ੪੧੩; ਨੀ. ੮੨੪].

ਟੇ ਪਰੇ ਸਤਿਸ੍ਸ ਤਿ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਲੋਪੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੀਸਤਿ, ਤੀਸਤੀਨਂ ਤਿਸ੍ਸ ਲੋਪੋ.

ਏਕੂਨਵੀਸੋ, ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਮੋ, ਵੀਸੋ, ਵੀਸਤਿਮੋ, ਤੀਸੋ, ਤੀਸਤਿਮੋ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸੋ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮੋ, ਪਞ੍ਞਾਸੋ, ਪਞ੍ਞਾਸਮੋ. ਸਟ੍ਠ੍ਯਾਦਿਤੋ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤੇਨ ਮੋ, ਸਟ੍ਠਿਮੋ, ਸਤ੍ਤਤਿਮੋ, ਅਸੀਤਿਮੋ, ਨਵੁਤਿਮੋ.

੫੧੦. ਸਤਾਦੀਨਮਿ ਚ [ਕ. ੩੭੩; ਰੂ. ੪੦੬; ਨੀ. ੮੦੨; ਚਂ. ੪.੨.੫੩ …ਪੇ… ੫.੨.੫੭].

ਸਤਾਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੂਰਣਤ੍ਥੇ ਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਤਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ.

ਸਤਸ੍ਸ ¶ ਪੂਰਣੋ ਸਤਿਮੋ, ਦ੍ਵਿਸਤਿਮੋ, ਤਿਸਤਿਮੋ, ਸਹਸ੍ਸਿਮੋ.

੫੧੧. ਛਾ ਟ੍ਠਟ੍ਠਮਾ [ਕ. ੩੮੪; ਰੂ. ੪੦੭; ਨੀ. ੮੦੩].

ਛਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਟ੍ਠ, ਟ੍ਠਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਛਟ੍ਠੋ, ਛਟ੍ਠੀ, ਛਟ੍ਠਂ, ਛਟ੍ਠਮੋ, ਛਟ੍ਠਮੀ, ਛਟ੍ਠਮਂ.

੫੧੨. ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯ ਸਚ੍ਚੁਤੀਸਾਸਦਸਨ੍ਤਾਯਾਧਿਕਾਸ੍ਮਿਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇ ਟ [ਕ. ੩੨੮; ਰੂ. ੩੫੨; ਨੀ. ੭੦੧; ਚਂ. ੪.੨.੫੦ …ਪੇ… ੫.੨.੪੫, ੪੬; ‘…ਡੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਸਤਿ, ਉਤਿ, ਈਸ, ਆਸ, ਦਸਨ੍ਤਾਹਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਹਿ ਤੇ ਅਧਿਕਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਟਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਅਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਸਤਸਹਸ੍ਸੇ’ਤਿ ਸਤੇ ਵਾ ਸਹਸ੍ਸੇ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਤਤ੍ਥ ਸਹਸ੍ਸਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਗਯ੍ਹਤਿ.

ਦਸਨ੍ਤ, ਸਤ੍ਯਨ੍ਤ, ਈਸਨ੍ਤ, ਆਸਨ੍ਤ, ਉਤ੍ਯਨ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਤ੍ਥ ਦਸ, ਏਕਾਦਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਦਸਨ੍ਤਾ ਨਾਮ.

ਵੀਸਤਿ, ਏਕਵੀਸਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਟ੍ਠਵੀਸਤਿਯਾ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਚ ਤੀਸਤਿ, ਏਕਤੀਸਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਟ੍ਠਤੀਸਤਿਯਾ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਚ ਸਤ੍ਯਨ੍ਤਾ ਨਾਮ.

ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ, ਏਕਚਤ੍ਤਾਲੀਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਈਸਨ੍ਤਾ ਨਾਮ.

ਪਞ੍ਞਾਸ ¶ , ਏਕਪਞ੍ਞਾਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਆਸਨ੍ਤਾ ਨਾਮ.

ਨਵੁਤਿ, ਏਕਨਵੁਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਅਟ੍ਠਨਵੁਤਿਯਾ ਨਵ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਉਤ੍ਯਨ੍ਤਾ ਨਾਮ.

ਸੇਸਾ ਟ੍ਠੁਨ੍ਤ, ਤ੍ਯਨ੍ਤਾਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਟ੍ਠੁਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਸਟ੍ਠਿ,-ਏਕਸਟ੍ਠ੍ਯਾਦਿਕਾ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ. ਤ੍ਯਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਤਿ, ਏਕਸਤ੍ਤਤ੍ਯਾਦਿਕਾ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਚ ਅਸੀਤਿ, ਏਕਾਸੀਤ੍ਯਾਦਿਕਾ ਨਵਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਚ.

ਦਸਨ੍ਤਾਸੁ ਤਾਵ – ਦਸ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਦਸਸਤਂ. ਏਵਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਂ, ਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਏਕਾਦਸ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਏਕਾਦਸਸਤਂ. ਏਵਂ ਏਕਾਦਸਸਹਸ੍ਸਂ, ਏਕਾਦਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ. ਏਵਂ ਦ੍ਵਾਦਸਸਤਮਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ.

ਸਤ੍ਯਨ੍ਤਾਸੁ – ਟਮ੍ਹਿ ਤਿ-ਕਾਰਲੋਪੋ, ਵੀਸਤਿ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਵੀਸਸਤਂ. ਏਵਂ ਏਕਵੀਸਸਤਂ, ਦ੍ਵਾਵੀਸਸਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਤੀਸਤਿ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਤੀਸਸਤਂ. ਏਵਂ ਏਕਤੀਸਸਤਂ, ਦ੍ਵਤ੍ਤੀਸਸਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਹਸ੍ਸੇਪਿ.

ਈਸਨ੍ਤਾਸੁ – ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਤਂ. ਏਵਂ ਏਕਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਤਂ, ਦ੍ਵੇਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਹਸ੍ਸੇਪਿ.

ਆਸਨ੍ਤਾਸੁ – ਪਞ੍ਞਾਸਂ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਪਞ੍ਞਾਸਸਤਂ. ਏਵਂ ਏਕਪਞ੍ਞਾਸਸਤਂ, ਦ੍ਵੇਪਞ੍ਞਾਸਸਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਹਸ੍ਸੇਪਿ.

ਟ੍ਠੁਨ੍ਤਾਸੁ – ਸਟ੍ਠਿ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਸਟ੍ਠਿਸਤਂ. ਏਵਂ ਏਕਸਟ੍ਠਿਸਤਂ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਸਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਹਸ੍ਸੇਪਿ.

ਤ੍ਯਨ੍ਤਾਸੁ ¶ – ਸਤ੍ਤਤਿ ਅਧਿਕਾ, ਏਕਸਤ੍ਤਤਿ ਅਧਿਕਾ, ਅਸੀਤਿ ਅਧਿਕਾ, ਏਕਾਸੀਤਿ ਅਧਿਕਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ.

ਉਤ੍ਯਨ੍ਤਾਸੁ – ਨਵੁਤਿ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਨਵੁਤਿਸਤਂ. ਏਵਂ ਏਕਨਵੁਤਿਸਤਂ, ਦ੍ਵੇਨਵੁਤਿਸਤਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸਹਸ੍ਸੇਪਿ.

ਅਥ ਵਾ ਦਸਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਏਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ.

ਸਤ੍ਯਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਏਕਾਦਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵੀਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ.

ਈਸਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਏਕਤੀਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ.

ਆਸਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਏਕਚਤ੍ਤਾਲੀਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ.

ਏਵਂ ਟ੍ਠੁਨ੍ਤ, ਤ੍ਯਨ੍ਤ, ਉਤ੍ਯਨ੍ਤਾਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਕੋ ਅਧਿਕੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਏਕਸਤਂ, ‘‘ਅਥੇਤ੍ਥੇਕਸਤਂ ਖਤ੍ਯਾ, ਅਨੁਯਨ੍ਤਾ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿ [ਜਾ. ੨.੨੨.੫੯੪] ਪਾਲ਼ਿ. ‘‘ਦ੍ਵੇ ਅਧਿਕਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤੇ ਤਯਿਦਂ ਦ੍ਵਿਸਤਂ’’ ਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਸਬ੍ਬਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਵਿਚਿਤ੍ਤਮਿਦਂ ਵਿਧਾਨਨ੍ਤਿ.

ਯਥਾ ਪਨ ‘‘ਏਕੋ ਚ ਦਸ ਚ ਏਕਾਦਸ, ਏਕਾਧਿਕਾ ਵਾ ਦਸ ਏਕਾਦਸਾ’’ਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਇਧਪਿ ‘‘ਦਸ ਚ ਸਤਞ੍ਚ ਦਸਸਤਂ, ਦਸਾਧਿਕਂ ਵਾ ਸਤਂ ਦਸਸਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਵਿਧਾਨਂ ਸਮਾਸਵਸੇਨ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਸਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਤਂ, ਤੀਣਿ ਸਤਾਨਿ ਤਿਸਤ’’ਮਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਚ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਹਸ੍ਸਂ, ਤੀਣਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਿਸਹਸ੍ਸ’’ਮਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਚ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦ੍ਵਿਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਤੀਣਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸ’’ਮਿਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਚ ਦਿਗੁਸਮਾਸੇ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

੫੧੩. ਵਾਰਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ [ਕ. ੬੪੬; ਰੂ. ੪੧੯; ਨੀ. ੧੨੮੨; ਚਂ. ੪.੪.੫; ਪਾ. ੫.੪.੧੭].

ਵਾਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਭੂਤਾ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸਦ੍ਦਾ ਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੇ ¶ ਵਾਰਾ ਦ੍ਵਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ. ਏਵਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਚਤੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ.

੫੧੪. ਕਤਿਮ੍ਹਾ [ਕ. ੬੪੬; ਰੂ. ੪੧੯; ਨੀ. ੧੨੮੨; ਚਂ. ੪.੪.੬; ਪਾ. ੫.੪.੨੦].

ਵਾਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਭੂਤਾ ਕਤਿਸਦ੍ਦਾ ਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਹੋਤਿ. ਕਤਿ ਵਾਰਾ ਕਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ.

੫੧੫. ਬਹੁਮ੍ਹਾ ਧਾ ਚ ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਯਾ [ਕ. ੬੪੬; ਰੂ. ੪੧੯; ਨੀ. ੧੨੮੨; ‘ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਯਂ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਵਾਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਭੂਤਾ ਬਹੁਸਦ੍ਦਾ ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਧਾ ਚ ਹੋਤਿ ਕ੍ਖਤ੍ਤੁਞ੍ਚ.

ਬਹੁਵਾਰਾ ਬਹੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, ਬਹੁਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨੇਕਵਾਰਂ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਿ, ਅਨੇਕਵਾਰਾ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ. ਏਵਂ ਬਹੁਵਾਰਾ ਬਹੁਧਾ, ਅਨੇਕਵਾਰਾ ਅਨੇਕਧਾ. ਪਚ੍ਚਾਸਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਵਾਰਾਨਂ ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਦਿਵਸਸ੍ਸ ਬਹੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਬਹੁਧਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਵਾਰਾਨਂ ਦੂਰਭਾਵੇ ਸਤਿ ਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਸਸ੍ਸ ਬਹੁਵਾਰੇ ਭੁਞ੍ਜਤਿ.

੫੧੬. ਸਕਿਂ ਵਾ [ਕ. ੬੪੬; ਰੂ. ੪੧੯; ਨੀ. ੧੨੮੨; ਚਂ. ੪.੪.੮; ਪਾ. ੫.੪.੧੯].

ਏਕਵਾਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਕਿਨ੍ਤਿ ਨਿਪਚ੍ਚਤੇ ਵਾ.

ਸਕਿਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏਕਵਾਰਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਖੁਦ੍ਦਕਰਾਸਿ

ਪਕਾਰਰਾਸਿ

੫੧੭. ਧਾ ¶ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਹਿ [ਕ. ੩੯੭; ਰੂ. ੪੨੦; ਨੀ. ੮੩੬; ਚਂ. ੪.੩.੨੦; ਪਾ. ੫.੩.੪੨].

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਵਾਚੀਹਿ ਪਕਾਰੇ ਧਾ ਹੋਤਿ.

ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਦ੍ਵਿਧਾ. ਏਵਂ ਤਿਧਾ, ਚਤੁਧਾ, ਪਞ੍ਚਧਾ, ਦਸਧਾ, ਸਤਧਾ, ਸਹਸ੍ਸਧਾ, ਬਹੁਧਾ, ਏਕਧਾ, ਅਨੇਕਧਾ.

੫੧੮. ਵੇਕਾ ਜ੍ਝਂ [ਕ. ੩੯੭; ਰੂ. ੪੨੦; ਨੀ. ੮੩੭; ਚਂ. ੪.੩.੨੪; ਪਾ. ੫.੩.੪੬].

ਏਕਮ੍ਹਾ ਪਕਾਰੇ ਜ੍ਝਂ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ, ਏਕਧਾ ਵਾ.

੫੧੯. ਦ੍ਵਿਤੀਹੇਧਾ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੪੨੦-੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯; ਚਂ. ੪.੩.੨੪; ਪਾ. ੫.੩.੪੬].

ਦ੍ਵਿਤਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਪਕਾਰੇ ਏਧਾ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਦ੍ਵੇਧਾ, ਤੇਧਾ, ਦ੍ਵਿਧਾ, ਤਿਧਾ ਵਾ.

੫੨੦. ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਪਕਾਰੇ ਥਾ [ਕ. ੩੯੮; ਰੂ. ੪੨੧; ਨੀ. ੮੪੪; ਚਂ. ੪.੩.੨੬; ਪਾ. ੫.੩.੬੯].

ਬਹੁਭੇਦੋ ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭੇਦਕੋ ਵਿਸੇਸੋ ਵਾ ਪਕਾਰੋ, ਸਬ੍ਬਾਦੀਹਿ ਪਕਾਰੇ ਥਾ ਹੋਤਿ.

ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਸਬ੍ਬਥਾ, ਯਾਦਿਸੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਯਥਾ, ਯਾਦਿਸੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਯਥਾ. ਏਵਂ ਤਥਾ, ਅਞ੍ਞਥਾ, ਉਭਯਥਾ, ਇਤਰਥਾ.

੫੨੧. ਕਥਮਿਤ੍ਥਂ [ਕ. ੩੯੯; ਰੂ. ੪੨੨; ਨੀ. ੮੪੫; ਪਾ. ੫.੩.੨੪, ੨੫].

ਏਤੇ ¶ ਸਦ੍ਦਾ ਪਕਾਰੇ ਨਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ.

ਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਕਥਂ, ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ ਇਤ੍ਥਂ. ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਕਿਂ, ਇਮਸਦ੍ਦੇਹਿ ਥਂ, ਤ੍ਥਂਪਚ੍ਚਯੇ ਕਤ੍ਵਾ ਕਿਂਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਂ, ਇਮਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕਰਿਯਤਿ.

੫੨੨. ਤਬ੍ਬਤਿ ਜਾਤਿਯੋ [ਕ. ੩੯੮; ਰੂ. ੪੨੧; ਨੀ. ੮੪੪; ਚਂ. ੪.੩.੨੬; ਪਾ. ੫.੩.੬੯].

ਸੋ ਪਕਾਰੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਬ੍ਬਤਿ, ਪਕਾਰਵਨ੍ਤੇ ਦਬ੍ਬੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਂਸਾਮਞ੍ਞਵਾਚਿਮ੍ਹਾ ਤਬ੍ਬਤਿ ਜਾਤਿਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਟੁਰੂਪੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਟੁਜਾਤਿਯੋ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਮੁਦੁਰੂਪਂ ਵਤ੍ਥੁ ਮੁਦੁਜਾਤਿਯਂ.

੫੨੩. ਸੋ ਵੀਚ੍ਛਾਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ [ਕ. ੩੯੭; ਰੂ. ੪੨੦; ਨੀ. ੮੩੬; ਚਂ. ੪.੪.੨ …ਪੇ… ੫.੪.੪੩].

ਵੀਚ੍ਛਾਯਂ ਪਕਾਰੇ ਚ ਸੋਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਵੀਚ੍ਛਾਯਂ –

ਪਦਂ ਪਦਂ ਵਾਚੇਤਿ ਪਦਸੋ ਵਾਚੇਤਿ. ਖਣ੍ਡਂ ਖਣ੍ਡਂ ਕਰੋਤਿ ਖਣ੍ਡਸੋ ਕਰੋਤਿ, ਬਿਲਂ ਬਿਲਂ ਵਿਭਜ੍ਜਤਿ ਬਿਲਸੋ ਵਿਭਜ੍ਜਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘ਪਦਂ ਪਦਂ’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸੇਸਨੇ ਦੁਤਿਯਾ.

ਪਕਾਰੇ –

ਬਹੂਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪੁਥੁਸੋ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘‘ਯੋਨਿਸੋ ¶ ਉਪਾਯਸੋ, ਠਾਨਸੋ, ਹੇਤੁਸੋ, ਅਤ੍ਥਸੋ, ਧਮ੍ਮਸੋ, ਸੁਤ੍ਤਸੋ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਪਨ ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਤਤਿਯੇਕਵਚਨਸ੍ਸ ਸੋਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਦੀਘਸੋ, ਓਰਸੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਪਕਾਰਰਾਸਿ.

ਕੁਲਰਾਸਿ

੫੨੪. ਪਿਤਿਤੋ ਭਾਤਰਿ ਰੇਯ੍ਯਣ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫].

ਪਿਤੁਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਰੇਯ੍ਯਣ ਹੋਤਿ.

ਪਿਤੁ ਭਾਤਾ ਪੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ [ਅ. ਨਿ. ੬.੪੪]. ‘ਰਾਨੁਬਨ੍ਧੇਨ੍ਤਸਰਾਦਿਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਉਸ੍ਸ ਲੋਪੋ, ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ.

੫੨੫. ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਭਗਿਨਿਯਂ ਛੋ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫].

ਮਾਤਿਤੋ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਭਗਿਨਿਯਂ ਛੋ ਹੋਤਿ.

ਮਾਤੁ ਭਗਿਨੀ ਮਾਤੁਚ੍ਛਾ [ਉਦਾ. ੨੨], ਪਿਤੁ ਭਗਿਨੀ ਪਿਤੁਚ੍ਛਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੪੩].

੫੨੬. ਮਾਤਾਪਿਤੂਸ੍ਵਾਮਹੋ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੧.੬੦; ਪਾ. ੪.੨.੩੬].

ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਤੇਸਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਆਮਹੋ ਹੋਤਿ.

ਮਾਤੁ ਮਾਤਾ ਮਾਤਾਮਹੀ, ਮਾਤੁ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾਮਹੋ [ਮ. ਨਿ. ੨.੪੧੧], ਪਿਤੁ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾਮਹੀ, ਪਿਤੁ ਪਿਤਾ ਪਿਤਾਮਹੋ.

ਇਤਿ ਕੁਲਰਾਸਿ.

ਹਿਤ, ਸਾਧੁ, ਅਰਹਰਾਸਿ

੫੨੭. ਹਿਤੇ ¶ ਰੇਯ੍ਯਣ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫].

ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਤੇਸਂ ਹਿਤੇ ਰੇਯ੍ਯਣ ਹੋਤਿ.

ਮਾਤੁ ਹਿਤੋ ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਪਿਤੁ ਹਿਤੋ ਪੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ. ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ.

੫੨੮. ਇਯੋ ਹਿਤੇ [ਕ. ੩੫੬; ਰੂ. ੩੮੧; ਨੀ. ੭੭੩].

ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਇਯੋ ਹੋਤਿ.

ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਹਿਤਂ ਉਪਾਦਾਨਿਯਂ. ਏਵਂ ਓਘਨਿਯਂ, ਯੋਗਨਿਯਂ, ਗਨ੍ਥਨਿਯਂ, ਨੀਵਰਣਿਯਂ, ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇਸੁਪਿ ਇਯੋ, ਸਮਾਨੋਦਰੇ ਸਯਿਤੋ ਸੋਦਰਿਯੋ.

੫੨੯. ਚਕ੍ਖ੍ਵਾਦਿਤੋ ਸ੍ਸੋ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੬੭].

ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਚਕ੍ਖ੍ਵਾਦੀਹਿ ਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ.

ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸਂ [ਅ. ਨਿ. ੫.੨੦੮], ਸੁਭਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਭੇਸਜ੍ਜਞ੍ਚ. ਆਯੁਨੋ ਹਿਤਂ ਆਯੁਸ੍ਸਂ [ਅ. ਨਿ. ੫.੨੩੧], ਆਯੁਵਡ੍ਢਨਵਿਧਿ.

੫੩੦. ਣ੍ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਸਾਧੁ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੬੭; ਚਂ. ੩.੪.੧੦੦, ੧੦੩; ਪਾ. ੪.੪.੯੮, ੧੦੩, ੧੦੫].

ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਾਧੂਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਣ੍ਯੋ ਹੋਤਿ.

ਸਭਾਯਂ ਸਾਧੁ ਸਬ੍ਭੋ, ‘ਸਾਧੂ’ਤਿ ਕੁਸਲੋ ਯੋਗ੍ਯੋ ਹਿਤੋ ਵਾ. ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਂ ਮੇਤ੍ਤਂ. ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਪਿ ਣ੍ਯੋ, ਰਥਂ ਵਹਤੀਤਿ ਰਚ੍ਛਾ, ਰਥਵੀਥਿ.

੫੩੧. ਕਮ੍ਮਾਨਿਯਞ੍ਞਾ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੬੭].

ਤਸ੍ਮਿਂ ¶ ਸਾਧੂਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਕਮ੍ਮਮ੍ਹਾ ਨਿਯ, ਞ੍ਞਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਮ੍ਮੇ ਸਾਧੁ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਂ.

੫੩੨. ਕਥਾਦਿਤਿਕੋ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੬੭; ਚਂ. ੩.੪.੧੦੪; ਪਾ. ੪.੪.੧੦੨].

ਤਤ੍ਥ ਸਾਧੂਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਕਥਾਦੀਹਿ ਇਕੋ ਹੋਤਿ.

ਕਥਾਯਂ ਸਾਧੁ ਕਥਿਕੋ, ਧਮ੍ਮਕਥਾਯਂ ਸਾਧੁ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ, ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਸਾਧੁ ਸਙ੍ਗਾਮਿਕੋ, ਗਾਮਵਾਸੇ ਸਾਧੁ ਗਾਮਵਾਸਿਕੋ, ਉਪਵਾਸੇ ਸਾਧੁ ਉਪਵਾਸਿਕੋ.

੫੩੩. ਪਥਾਦੀਹਿ ਣੇਯ੍ਯੋ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੩.੪.੧੦੫; ਪਾ. ੪.੪.੧੦੪].

ਤਤ੍ਥ ਸਾਧੂਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਪਥਾਦੀਹਿ ਣੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ.

ਪਥੇ ਸਾਧੁ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ, ਸਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਧਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਤਿ ਸਪਤਿ, ਸਪਤਿਮ੍ਹਿ ਸਾਧੁ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ.

੫੩੪. ਦਕ੍ਖਿਣਾਯਾਰਹੇ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ਚਂ. ੪.੧.੮੦; ਪਾ. ੫.੧.੬੯].

ਦਕ੍ਖਿਣਾਸਦ੍ਦਮ੍ਹਾ ਅਰਹਤ੍ਥੇ ਣੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ.

ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ.

੫੩੫. ਆਯੋ ਤੁਮਨ੍ਤਾ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫; ‘ਰਾਯੋ ਤੁਮਨ੍ਤਾ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਤੁਮਨ੍ਤਮ੍ਹਾ ਅਰਹਤ੍ਥੇ ਆਯੋ ਹੋਤਿ.

ਘਾਤੇਤੁਂ ¶ ਅਰਹਤੀਤਿ ਘਾਤੇਤਾਯੋ, ਜਾਪੇਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਜਾਪੇਤਾਯੋ, ‘ਜਾਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਹਾਪੇਤੁਂ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਾਯੋ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਆਯਮ੍ਹਿ ਸਬਿਨ੍ਦੁਨੋ ਉਸ੍ਸ ਲੋਪੋ.

ਇਤਿ ਹਿਤ, ਸਾਧੁ, ਅਰਹਰਾਸਿ.

ਵਿਕਤਿਰਾਸਿ

੫੩੬. ਤਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਾਵਯਵੇਸੁ ਣ ਣਿਕ ਣੇਯ੍ਯਮਯਾ [ਕ. ੩੫੨, ੩੫੧, ੩੭੨; ਰੂ. ੩੭੬, ੩੭੪, ੩੮੫; ਨੀ. ੭੬੫, ੭੬੪, ੭੯੮; ਚਂ. ੩.੩.੧੦੩; ਪਾ. ੪.੩.੧੩੪].

ਤਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਵਯਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਣਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਕਤਿਯਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਵਤ੍ਥਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਕਾਰੋ.

ਉਦੁਮ੍ਬਰਸ੍ਸ ਵਿਕਤਿ ਓਦੁਮ੍ਬਰਂ, ਭਸ੍ਮਾ, ਉਦੁਮ੍ਬਰਸ੍ਸ ਅਵਯਵੋ ਓਦੁਮ੍ਬਰਂ, ਪਣ੍ਣਾਦਿ. ਕਪੋਤਾਵਯਵੋ ਕਾਪੋਤਂ, ਮਂਸਲੋਹਿਤਪਤ੍ਤਾਦਿ.

ਣਿਕਮ੍ਹਿ-ਕਪ੍ਪਾਸਸ੍ਸ ਵਿਕਤਿ ਕਪ੍ਪਾਸਿਕਂ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥਞ੍ਚ.

ਣੇਯ੍ਯਮ੍ਹਿ-ਏਣਿਸ੍ਸ ਅਵਯਵੋ ਏਣੇਯ੍ਯਂ, ਮਂਸਂ. ਕੋਸਕਿਮੀਨਂ ਵਿਕਤਿ ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਥਞ੍ਚ.

ਮਯਮ੍ਹਿ-ਤਿਣਾਨਂ ਵਿਕਤਿ ਤਿਣਮਯਂ. ਏਵਂ ਦਾਰੁਮਯਂ, ਨਲ਼ਮਯਂ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਂ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਵਿਕਤਿ ਗੋਮਯਂ, ਕਰੀਸਂ.

੫੩੭. ਜਤੁਤੋ ਮਯਣ ਵਾ [ਕ. ੩੭੨; ਰੂ. ੩੮੫; ਨੀ. ੭੯੮; ਚਂ. ੩.੩.੧੦੮; ਪਾ. ੪.੩.੧੩੮; ਜਤੁਤੋ ਸਣ ਵਾ (ਬਹੂਸੁ)].

ਤਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਾਵਯਵੇਸੁ ਜਤੁਤੋ ਮਯਣ ਹੋਤਿ ਵਾ.

ਜਤੁਨੋ ਵਿਕਾਰੋ ਜਤੁਮਯਂ.

ਇਤਿ ਵਿਕਤਿਰਾਸਿ.

ਵਿਸੇਸਰਾਸਿ

੫੩੮. ਤਰਤਮਿਸ੍ਸਿਕਿਯਿਟ੍ਠਾਤਿਸਯੇ [ਕ. ੩੬੩; ਰੂ. ੩੯੦; ਨੀ. ੭੮੬; ਚਂ. ੪.੩.੪੫; ਪਾ. ੫.੩.੫੫, ੫੭].

ਅਤਿਸਯਤ੍ਥੇ ¶ ਏਤੇ ਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਨ੍ਤਿ.

ਪਾਪਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਪਾਪੋਤਿ ਪਾਪਤਰੋ, ਪਾਪਤਮੋ, ਪਾਪਿਸ੍ਸਿਕੋ, ਪਾਪਿਯੋ, ਪਾਪਿਟ੍ਠੋ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਪਾਪਤਰਾ, ਅਤਿਸਯਤੋਪਿ ਅਤਿਸਯਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਤਿਸਯੇਨ ਪਾਪਿਟ੍ਠੋ ਪਾਪਿਟ੍ਠਤਰੋ.

੫੩੯. ਵਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਤਨੁਤ੍ਤੇ ਤਰੋ [ਕ. ੩੬੩; ਰੂ. ੩੯੦; ਨੀ. ੭੮੬; ਚਂ. ੪.੩.੭੪; ਪਾ. ੫.੩.੯੧].

ਵਚ੍ਛਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬਤਨੁਭਾਵੇ ਤਰੋ ਹੋਤਿ.

ਅਤਿਤਰੁਣੋ ਵਚ੍ਛੋ ਵਚ੍ਛਤਰੋ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਵਚ੍ਛਤਰੀ. ਯੋਬ੍ਬਨਸ੍ਸ ਤਨੁਤ੍ਤੇ ਯੋਬ੍ਬਨਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਨੁਤ੍ਤੇ ਅਤਿਤਰੁਣੋ ਉਸਭੋ ਉਕ੍ਖਤਰੋ, ਅਸ੍ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਤਨੁਤ੍ਤੇ ਤਰੁਣਅਸ੍ਸੋ ਅਸ੍ਸਤਰੋ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਅਸ੍ਸਤਰੀ. ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਸ੍ਸ ਤਨੁਤ੍ਤੇ ਤਰੁਣਉਸਭੋ ਉਸਭਤਰੋ.

੫੪੦. ਕਿਂਮ੍ਹਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਤਰਤਮਾ [ਕ. ੩੬੩; ਰੂ. ੩੯੦; ਨੀ. ੭੮੬; ਚਂ. ੪.੩.੭੭; ਪਾ. ੫.੩.੯੨, ੯੩; ‘…ਰਤਰ ਰਤਮਾ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਕਿਂਸਦ੍ਦਾ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਤਰ, ਤਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਕਤਰੋ ਭਵਤਂ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਕਤਰੋ ਭਵਤਂ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ, ਕਤਮੋ ਭਵਤਂ ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ, ਕਤਮੋ ਭਵਤਂ ਯਞ੍ਞਦਤ੍ਤੋ, ‘ਕਿਸ੍ਸ ਕੋ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਤਰ, ਤਮੇਸੁ ਕਿਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਂ.

ਇਤਿ ਵਿਸੇਸਰਾਸਿ.

ਸਮੂਹਰਾਸਿ

੫੪੧. ਸਮੂਹੇ ¶ ਕਣਣਣਿਕਾ [ਕ. ੩੫੪; ਰੂ. ੩੭੯; ਨੀ. ੭੭੧; ਚਂ. ੩.੧.੪੩-੪੭; ਪਾ. ੪.੨.੩੭-੪੨].

ਤਸ੍ਸ ਸਮੂਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਕਣ, ਣ, ਣਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਗੋਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤੇਹਿ ਤਾਵ – ਰਾਜਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਰਾਜਞ੍ਞਕਂ, ਮਾਨੁਸ੍ਸਕਂ.

ਉਕ੍ਖਾਦੀਹਿ-ਉਕ੍ਖਾਨਂ ਉਸਭਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਓਕ੍ਖਕਂ, ਓਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਓਟ੍ਠਕਂ, ਉਰਬ੍ਭਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਓਰਬ੍ਭਕਂ. ਏਵਂ ਰਾਜਕਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਕਂ, ਹਤ੍ਥਿਕਂ, ਧੇਨੁਕਂ, ਸਸਂ ਅਦੇਨ੍ਤਿ ਭਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸਸਾਦਕਾ, ਤੇਸਂ ਸਮੂਹੋ ਸਸਾਦਕਕਂ. ਇਕ੍ਖਣਿਕਂ.

ਣਮ੍ਹਿ-ਅਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਅਮਿਤ੍ਤਂ.

ਣਿਕਮ੍ਹਿ-ਅਪੂਪਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਆਪੂਪਿਕਂ, ਸਕੁਣਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਸਾਕੁਣਿਕੋ [ਸਂਕੁਲਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਸਂਕੁਲਿਕਂ?].

੫੪੨. ਜਨਾਦੀਹਿ ਤਾ [ਕ. ੩੫੫; ਰੂ. ੩੮੦; ਨੀ. ੭੭੧; ਚਂ. ੩.੧.੬੯; ਪਾ. ੪.੨.੪੩].

ਤਸ੍ਸ ਸਮੂਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਤਾ ਹੋਤਿ.

ਜਨਤਾ, ਰਾਜਤਾ, ਬਨ੍ਧੁਤਾ, ਗਾਮਤਾ, ਸਹਾਯਤਾ, ਨਗਰਵਾਸੀਨਂ ਸਮੂਹੋ ਨਾਗਰਤਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੫੪੩. ਅਯੂਭਦ੍ਵਿਤੀਹਂਸੇ [ਕ. ੩੫੪; ਰੂ. ੩੭੯; ਨੀ. ੭੭੧; ਚਂ. ੪.੨.੪੭, ੪੮; ਪਾ. ੫.੨.੪੩, ੪੪].

ਉਭ, ਦ੍ਵਿ, ਤੀਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਂਸਤ੍ਥੇ ਅਯੋ ਹੋਤਿ.

ਉਭੋ ਅਂਸਾ ਭਾਗਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਉਭਯਂ, ਦ੍ਵੇ ਅਂਸਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍ਵਯਂ, ਤਯੋ ਅਂਸਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਯਂ, ਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਂ, ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ, ਦ੍ਵੇ ਵਾ ਤਯੋ ਵਾ ਅਂਸਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍ਵਤ੍ਤਯਂ.

ਇਤਿ ਸਮੂਹਰਾਸਿ.

ਦਤ੍ਤ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਰਾਸਿ

੫੪੪. ਤੇਨ ¶ ਦਤ੍ਤੇ ਲਿਯਾ [ਕ. ੩੫੮, ੩੫੬; ਰੂ. ੩੮੩, ੩੮੧; ਨੀ. ੭੭੮, ੭੭੩].

ਤੇਨ ਦਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਲ, ਇਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਦਿਨ੍ਨਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਤ੍ਤਤ੍ਤਂ.

ਦੇਵੇਨ ਦਤ੍ਤੋਤਿ ਦੇਵਲੋ [ਜਾ. ੧.੮.੬੫]. ‘ਦੇਵਿਲੋ’ਤਿਪਿ [ਦੇਵੀਲੋ?] ਪਾਲ਼ਿ. ਦੇਵਿਯੋ, ਦੇਵਦਤ੍ਤੋ ਵਾ.

ਏਵਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਿਯੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ, ਸਿਵੇਨ ਬਿਸ੍ਸਨੁਦੇਵਰਾਜੇਨ ਦਤ੍ਤੋ ਸੀਵਲੋ, ਸੀਵਿਯੋ, ਇਤ੍ਥਿਯਂ ਸੀਵਲਿ, ਸੀਵਿਯਿ, ਸਿਸ੍ਸ ਦੀਘੋ.

੫੪੫. ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ [ਕ. ੩੫੩; ਰੂ. ੩੭੮; ਨੀ. ੭੬੭; ‘ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਇਮੋ’?].

ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ ਇਮੋ ਹੋਤਿ.

ਪਾਕੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪਾਕਿਮਂ, ਫੇਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਫੇਣਿਮਂ, ਵੇਠਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਵੇਠਿਮਂ. ਏਵਂ ਵੇਧਿਮਂ, ਗੋਪ੍ਫਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਗੋਪ੍ਫਿਮਂ [ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪੩੧], ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਂ, ਕਰਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤਿਮਂ, ਕੁਤ੍ਤਿਮਂ ਵਾ, ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਕਰਣਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਂ ਕੁਤ੍ਤਞ੍ਚ. ਸੁਤ੍ਤਵਿਭਤ੍ਤੇਨ ਸਂਹਾਰਿਮਂ, ਆਹਾਰਿਮਂ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

ਇਤਿ ਦਤ੍ਤ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਰਾਸਿ.

ਲ, ਇਤ, ਕਰਾਸਿ

੫੪੬. ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਲੋ [ਕ. ੩੫੮; ਰੂ. ੩੮੩; ਨੀ. ੭੭੮; ‘ਲ੍ਲੋ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਥੇ ਲੋ ਹੋਤਿ.

ਵੇਦਂ ਞਾਣਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਵੇਦਲ੍ਲਂ, ਲਸ੍ਸ ਦ੍ਵਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਟ੍ਠੁ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ. ‘‘ਮਦਨੀਯਂ, ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ, ਮੁਚ੍ਛਨੀਯਂ, ਰਜਨੀਯਂ, ਗਮਨੀਯਂ, ਦਸ੍ਸਨੀਯਂ’’ ¶ ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਿ ਕਰਣੇ ਵਾ ਅਧਿਕਰਣੇ ਵਾ ਅਨੀਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ.

‘ਧੂਮਾਯਿਤਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਧੂਮੋ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਚਰਤੀਤਿ ਧੂਮਾਯਿਤਂ, ਗਗਨਂ, ਧੂਮਾਯਿਤਂ ਏਵ ਧੂਮਾਯਿਤਤ੍ਤਂ, ਸਕਤ੍ਥੇ ਤ੍ਤ. ਏਵਂ ਤਿਮਿਰਾਯਿਤਤ੍ਤਂ, ਨਾਮਧਾਤੁਤੋ [ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੭] ਆਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ.

੫੪੭. ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਤਾਰਕਾਦ੍ਵਿਤ੍ਵਿਤੋ [ਕ. ੫੫੫; ਰੂ. ੬੧੨; ਨੀ. ੧੧੪੨; ਚਂ. ੪.੨.੩੭ …ਪੇ… ੫.੨.੩੬; ‘ਸਞ੍ਜਾਤਂ…’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਤਾਰਕਾਦੀਹਿ ਤੇ ਅਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਇਤੋ ਹੋਤਿ.

ਤਾਰਕਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤਾਰਕਿਤਂ, ਗਗਨਂ. ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਸਞ੍ਜਾਤਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਿਤੋ. ਏਵਂ ਫਲਿਤੋ, ਰੁਕ੍ਖੋ. ਪਲ੍ਲਵਾਨਿ ਸਞ੍ਜਾਤਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਲ੍ਲਵਿਤਾ, ਲਤਾ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਞ੍ਜਾਤਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਸੁਖਂ ਸਞ੍ਜਾਤਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਖਿਤੋ.

ਪਣ੍ਡਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਪਣ੍ਡਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਦਣ੍ਡੋ ਸਞ੍ਜਾਤੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦਣ੍ਡਿਤੋ. ਮਹਾਵੁਤ੍ਤਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਤੇ ਮਲਂ ਸਞ੍ਜਾਤਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮਲਿਨਂ. ਤਥਾ ਪਿਪਾਸਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਪਾਸਿਤੋ, ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਿਤੋ, ਬੁਭੁਕ੍ਖਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਭੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਮੁਚ੍ਛਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ, ਵਿਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਸਞ੍ਞਿਤੋ, ਨਿਨ੍ਦਾ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਨ੍ਦਿਤੋ.

ਏਵਂ ਗਬ੍ਬ-ਥਮ੍ਭੇ ਗਬ੍ਬਿਤੋ. ਦਬ੍ਬ-ਪਾਟਵੇ ਦਬ੍ਬਿਤੋ. ਅਨ੍ਤਰਂ ਸਞ੍ਜਾਤਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਿਤੋ, ਵਚ੍ਚਂ ਸਞ੍ਜਾਤਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਚ੍ਚਿਤੋ.

੫੪੮. ਨਿਨ੍ਦਾਞ੍ਞਾਤਪ੍ਪਪਟਿਭਾਗਰਸ੍ਸਦਯਾਸਞ੍ਞਾਸੁ ਕੋ [ਕ. ੩੯੧; ਰੂ. ੪੨੩; ਨੀ. ੮੩੫; ਚਂ. ੪.੩.੬੨, ੬੩, ੬੪; ਪਾ. ੫.੩.੭੩-੭੯, ੯੬, ੯੭].

ਨਿਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ¶ ਜੋਤਨਿਯੇਸੁ ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਕੋ ਹੋਤਿ.

ਨਿਨ੍ਦਾਯਂ – ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਸਮਣੋ ਸਮਣਕੋ. ਏਵਂ ਮੁਣ੍ਡਕੋ, ਅਸ੍ਸਕੋ, ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਂ, ਵਿਨੀਲਕਂ, ਵਿਪੁਬ੍ਬਕਂ, ਅਟ੍ਠਿਕਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਞ੍ਞਾਤੇ – ਅਞ੍ਞਾਤੋ ਅਸ੍ਸੋ ਅਸ੍ਸਕੋ, ਕਸ੍ਸ ਅਯਂ ਅਸ੍ਸੋਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਅਪ੍ਪਤ੍ਥੇ – ਅਪ੍ਪਕਂ ਤੇਲਂ ਤੇਲਕਂ. ਏਵਂ ਘਤਕਂ, ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਧਨੁ ਧਨੁਕਂ, ਰਥਕਂ, ਗਾਮਕਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਟਿਭਾਗਤ੍ਥੇ – ਹਤ੍ਥਿਰੂਪਕਂ ਹਤ੍ਥਿਕਂ. ਏਵਂ ਅਸ੍ਸਕਂ, ਬਲੀਬਦ੍ਦਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਰਸ੍ਸੇ-ਰਸ੍ਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸਕੋ. ਏਵਂ ਰੁਕ੍ਖਕੋ, ਪਿਲਕ੍ਖਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਦਯਾਯਂ-ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਪੁਤ੍ਤਕੋ. ਏਵਂ ਵਚ੍ਛਕੋ, ਇਤ੍ਥਿਕਾ, ਅਮ੍ਬਕਾ, ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਞ੍ਞਾਯਂ-ਨਾਮਮਤ੍ਤੇਨ ਮੋਰੋ ਵਿਯ ਮੋਰਕੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਲ, ਇਤ, ਕ ਰਾਸਿ.

ਅਭੂਤਤਬ੍ਭਾਵਰਾਸਿ

੫੪੯. ਅਭੂਤਤਬ੍ਭਾਵੇ ਕਰਾਸਭੂਯੋਗੇ ਵਿਕਾਰਾਚੀ [ਕ. ੩੯੧; ਰੂ. ੪੨੩; ਨੀ. ੮੩੫; ਚਂ. ੪.੪.੩੫; ਪਾ. ੫.੪.੫੦].

ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਸ੍ਸ ਅਭੂਤਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਨੋ ਕਦਾਚਿ ਤਥਾ ਭਵਨਂ ਅਭੂਤਤਬ੍ਭਾਵੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਭੂਤਤਬ੍ਭਾਵੇ ਜੋਤਨਿਯੇ ਸਤਿ ਕਰਾ’ਸ, ਭੂਧਾਤੂਨਂ ਯੋਗੇ ਵਿਕਾਰਵਾਚਿਮ੍ਹਾ ਨਾਮਸ੍ਮਾ ਚਾਨੁਬਨ੍ਧੋ ਈਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ.

ਅਧਵਲਂ ¶ ਧਵਲਂ ਕਰੋਤਿ ਧਵਲੀਕਰੋਤਿ, ਅਧਵਲੋ ਧਵਲੋ ਸਿਯਾ ਧਵਲੀਸਿਯਾ, ਅਧਵਲੋ ਧਵਲੋ ਭਵਤਿ ਧਵਲੀਭਵਤਿ. ਏਵਂ ਧਵਲੀਕਾਰੋ, ਧਵਲੀਭੂਤੋ.

ਅਭੂਤਤਬ੍ਭਾਵੇਤਿ ਕਿਂ? ਘਟਂ ਕਰੋਤਿ, ਘਟੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਘਟੋ ਭਵਤਿ.

ਕਰਾਸਭੂਯੋਗੇਤਿ ਕਿਂ? ਅਧਵਲੋ ਧਵਲੋ ਜਾਯਤੇ.

ਵਿਕਾਰਾਤਿ ਕਿਂ? ਪਕਤਿਯਾ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਕੁਣ੍ਡਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਕੁਣ੍ਡਲਕਰਣਂ ਨਾਮ ਲੋਕੇ ਪਕਤਿਰੂਪਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਕੁਣ੍ਡਲਂ ਸਿਯਾ, ਸੁਵਣ੍ਣਂ ਕੁਣ੍ਡਲਂ ਭਵਤੀਤਿ.

ਇਤਿ ਅਭੂਤਤਬ੍ਭਾਵਰਾਸਿ.

ਸਕਤ੍ਥਰਾਸਿ

੫੫੦. ਸਕਤ੍ਥੇ [ਕ. ੧੭੮, ੩੬੦, ੩੭੨; ਰੂ. ੨੨੪, ੩੮੭, ੩੮੫, ੩੭੮; ਨੀ. ੩੬੪, ੭੮੦, ੭੯੮, ੭੬੭].

ਸਕਤ੍ਥੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ‘ਸਕਤ੍ਥੋ’ਤਿ ਸਕਪਦਤ੍ਥੋ, ਪਕਤਿਲਿਙ੍ਗਪਦਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਹੀਨੋ ਏਵ ਹੀਨਕੋ, ਪੋਤੋ ਏਵ ਪੋਤਕੋ, ਦੇਵੋ ਏਵ ਦੇਵਤਾ, ਯਥਾਭੂਤਮੇਵ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਂ, ਕਰੁਣਾ ਏਵ ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ, ਪਤ੍ਤਕਾਲਮੇਵ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਆਕਾਸਾਨਨ੍ਤਮੇਵ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਂ, ਪਾਗੁਞ੍ਞਮੇਵ ਪਾਗੁਞ੍ਞਤਾ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਮੇਵ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ, ਦਾਨਂ ਏਵ ਦਾਨਮਯਂ, ਸੀਲਂ ਏਵ ਸੀਲਮਯਂ. ਏਵਂ ਭਾਵਨਾਮਯਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯਥਾ ਚ ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤਾ ਏਵ ‘ਅਮਚ੍ਚਪੁਤ੍ਤਿਯਾ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਏਵ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਸਮਣੋ ਹੋਤਿ ਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋ ¶ [ਪਾਰਾ. ੫੫], ਏਵਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਿਯੋ, ਦਾਸਪੁਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ.

‘ਭਯਦਸ੍ਸਿਵਾ, ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਿਮਾ’ਤਿ ਵਨ੍ਤੁ, ਮਨ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਾਸਕਤ੍ਥੇਪਿ ਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੀ, ਦੇਵਵਣ੍ਣੀ’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਵਣ੍ਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੋ ਵਿਯ ਵਣ੍ਣੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਈਪਚ੍ਚਯੋ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ਏਵ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਕਤ੍ਥੋ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੋ ਵਿਯ ਵਣ੍ਣੋ ਯਸ੍ਸ ਸੋਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਣ੍ਣੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤਿ ਸਕਤ੍ਥੋਯੇਵ. ਅਪਿ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਞ੍ਞਪਦਤ੍ਥੇ ਦ੍ਵੇ ਸਮਾਸ, ਤਦ੍ਧਿਤਾ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ‘ਪਗੁਣਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਾਗੁਞ੍ਞਤਾ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਦ੍ਵੇ ਤਦ੍ਧਿਤਪਚ੍ਚਯਾ ਭਾਵਤ੍ਥੇਤਿ.

ਇਤਿ ਸਕਤ੍ਥਰਾਸਿ.

ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ

੫੫੧. ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ [ਕ. ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੫].

ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਣਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਮਗਧੇਸੁ ਜਾਤੋ ਮਾਗਧੋ, ਮਗਧੇਸੁ ਸਂਵਡ੍ਢਿਤੋ ਮਾਗਧੋ, ਮਗਧੇਸੁ ਨਿਵੁਤ੍ਥੋ ਮਾਗਧੋ, ਮਗਧਾਨਂ ਮਗਧੇਸੁ ਵਾ ਇਸ੍ਸਰੋ ਮਾਗਧੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਣੋ.

ਕਾਸਿਂ ਅਗ੍ਘਤੀਤਿ ਕਾਸਿਯੋ [ਚੂਲ਼ਵ. ੩੭੬], ‘ਕਾਸੀ’ਤਿ ਸਤਂ ਵਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਯੋ.

ਏਵਮਞ੍ਞੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੫੫੨. ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਞੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ [ਕ. ੩੫੧, ੩੫੨; ਰੂ. ੩੭੪, ੩੭੬; ਨੀ. ੭੬੪, ੭੬੫].

ਪੁਬ੍ਬੇ ¶ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਅਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਚ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ.

ਵਿਸਦਿਸਾ [ਵਿਵਿਧਾ (ਮੋਗ.)] ਮਾਤਰੋ ਵਿਮਾਤਰੋ, ਤਾਸਂ ਪੁਤ੍ਤਾ ਵੇਮਾਤਿਕਾ [ਨੇਤ੍ਤਿ ੯੫], ਇਕਣ.

ਪਥੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਪਥਾਵਿਨੋ [ਮ. ਨਿ. ੨.੩੪੭], ਅਘਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਪਂ ਵਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਘਾਵੀ, ਆਵੀ.

ਇਸ੍ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਇਸ੍ਸੁਕੀ [ਜਾ. ੧.੬.੪੩], ਉਕੀ.

ਧੁਰਂ ਵਹਨ੍ਤੀਤਿ ਧੋਰਯ੍ਹਾ [ਅ. ਨਿ. ੩.੫੮], ਯ੍ਹਣ.

ਲੋਭਸ੍ਸ ਹਿਤਾ ਲੋਭਨੇਯ੍ਯਾ. ਏਵਂ ਦੋਸਨੇਯ੍ਯਾ, ਮੋਹਨੇਯ੍ਯਾ, ਅਨੇਯ੍ਯੋ.

ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯੋ. ਏਵਂ ਵਨ੍ਦਨੇਯ੍ਯੋ, ਪੂਜਨੇਯ੍ਯੋ, ਨਮਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯੋ, ਏਯ੍ਯੋ.

ਓਘਾਨਂ ਹਿਤਾ ਓਘਨਿਯਾ, ਯੋਗਨਿਯਾ, ਗਨ੍ਥਨਿਯਾ, ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਨਿਯਂ, ਦਸ੍ਸਨਿਯਂ, ਪੂਜਨਿਯੋ, ਨਮਸ੍ਸਨਿਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ, ਅਨਿਯੋ.

ਯਂ ਪਰਿਮਾਣਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾਵਂ, ਯਾਵਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਯਾਵਤ੍ਵਂ. ਏਵਂ ਤਾਵਤ੍ਵਂ, ਤ੍ਵ.

ਪਰਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਾਨਂ ਭਾਵੋ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਾਰਮੀ, ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ ਭਾਵੋ ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਣੀ.

‘‘ਨਾਗਵਤਾ, ਸੀਹਵਤਾ, ਆਜਞ੍ਞਵਤਾ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਭਾਵੇ ਵਨ੍ਤੁਪਚ੍ਚਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਮਾਤੁ ਭਾਤਾ ਮਾਤੁਲੋ, ਉਲੋ.

ਇਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚਯਰਾਸਿ.

ਵੁਦ੍ਧਿਰਾਸਿ

‘ਪਦਾਨਮਾਦਿਸ੍ਸਾਯੁਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਏਓ ¶ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇ’ਤਿ ਪਦਾਦਿਭੂਤਾਨਂ ਅਕਾਰ, ਇਵਣ੍ਣੁ’ਵਣ੍ਣਾਨਂ ਆ, ਏ, ਓਵੁਦ੍ਧਿ.

ਆਦਿਚ੍ਚੋ, ਵਾਸਿਟ੍ਠੋ, ਵੇਨਤੇਯ੍ਯੋ, ਮੇਨਿਕੋ, ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ, ਓਦੁਮ੍ਬਰਂ, ਓਲ਼ੁਮ੍ਪਿਕੋ, ਓਦਗ੍ਯਂ, ਦੋਭਗ੍ਗਂ, ਸੋਭਗ੍ਗਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇਤਿ ਕਿਂ? ਨਾਮਕੋ, ਪਦਕੋ, ਪੁਰਾਤਨੋ.

‘ਮਜ੍ਝੇ’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਪਦਮਜ੍ਝੇਪਿ ਵੁਦ੍ਧਿ, ਵਾਸੇਟ੍ਠੋ, ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੫੫੩. ਸਂਯੋਗੇਪਿ ਕ੍ਵਚਿ [ਕ. ੪੦੫; ਰੂ. ੩੬੫; ਨੀ. ੮੬੪; ‘ਪਿ’ (ਬਹੂਸੁ ਨਤ੍ਥਿ)].

ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਸਂਯੋਗੇਪਿ ਕ੍ਵਚਿ ਵੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤਿ.

ਪੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ, ਦੇਚ੍ਚੋ, ਪਮੁਖੇ ਸਾਧੁ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵਾਕ੍ਯਂ, ਭਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਭਾਗ੍ਯਂ, ਭੋਗ੍ਗਂ, ਯੋਗ੍ਗਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਤਿ ਵੁਦ੍ਧਿਰਾਸਿ.

ਲੋਪਰਾਸਿ

‘ਲੋਪੋਵਣ੍ਣਿਵਣ੍ਣਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਣ੍ਯਮ੍ਹਿ ਪਰੇ ਅਵਣ੍ਣਿ’ਵਣ੍ਣਾਨਂ ਲੋਪੋ.

ਤਤ੍ਥ ਅਵਣ੍ਣੇ-ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਤਚ੍ਛਂ, ਦਾਯਜ੍ਜਂ, ਦ੍ਵਿਧਾ ਭਾਵੋ ਦ੍ਵੇਜ੍ਝਂ, ਕਰੁਣਾਯੇਵ ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਇਵਣ੍ਣੇ-ਅਧਿਪਤਿਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਧਿਪਚ੍ਚਂ. ਏਵਂ ਆਦਿਚ੍ਚੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

‘ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਵਙ ¶ ਸਰੇ’ਤਿ ਸਰੇ ਪਰੇ ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਵਙ ਹੋਤਿ.

ਣਮ੍ਹਿ-ਲਹੁਨੋ ਭਾਵੋ ਲਾਘਵਂ, ਰਾਘਵਂ, ਜਮ੍ਬੁਰੁਕ੍ਖੇ ਭਵਂ ਜਮ੍ਬਵਂ. ਤਥਾ ਕਪਿਲਵਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਭਵਂ ਕਾਪਿਲਵਤ੍ਥਵਂ, ਵਨਂ. ਭਾਤੁਨੋ ਅਪਚ੍ਚਂ ਭਾਤਬ੍ਯੋ, ਗਬ੍ਯਂ, ਦਬ੍ਯਂ.

‘ਟੇ ਸਤਿਸ੍ਸਾ…’ਤਿ ਟਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਵੀਸਤਿ, ਤੀਸਤੀਨਂ ਤਿਲੋਪੋ.

ਵੀਸਤਿਯਾ ਪੂਰਣੋ ਵੀਸੋ, ਏਕੂਨਵੀਸੋ. ਏਵਂ ਤੀਸੋ, ਏਕੂਨਤੀਸੋ.

‘ਰਾਨੁਬਨ੍ਧੇਨ੍ਤਸਰਾਦਿਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਰਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਦਨ੍ਤਸਰਾਦੀਨਂ ਲੋਪੋ.

ਮੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਪੇਤ੍ਤੇਯ੍ਯੋ, ਕਿਵਂ, ਕਿਤ੍ਤਕਂ, ਈਦੀ, ਈਦਿਕ੍ਖੋ, ਈਦਿਸੋ, ਆਹਚ੍ਚ, ਉਪਹਚ੍ਚ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ, ਅਧਿਕਿਚ੍ਚ, ਕਿਰਿਯਾ, ਵੇਦਗੂ, ਪਾਰਗੂ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

੫੫੪. ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਲੋਪੋ [ਕ. ੩੯੧; ਰੂ. ੪੨੩; ਨੀ. ੮੩੦; ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ‘ਲੋਪੋ’ ਤ੍ਵੇਵ ਦਿਸ੍ਸਤਿ].

ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਕ੍ਵਚਿ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ.

ਬੁਦ੍ਧੇ ਰਤਨਂ ਪਣੀਤਂ, ਚਕ੍ਖੁ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤੇਨ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਵਾ [ਸਂ. ਨਿ. ੪.੮੫]. ਏਤ੍ਥ ਚ ਰਤਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਰਤਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਵੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਅਤ੍ਤਨਿਯਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਭਾਵਪਚ੍ਚਯਲੋਪੋ.

‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ’’ਆਦੀਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਯਂ ਗੁਣੋ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯਲੋਪੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੫੫੫. ਲੋਪੋ ਵੀਮਨ੍ਤੁਵਨ੍ਤੂਨਂ [ਕ. ੨੬੮; ਰੂ. ੩੯੭; ਨੀ. ੫੧੮].

ਇਯਿ’ਟ੍ਠੇਸੁ ¶ ਪਰੇਸੁ ਵੀ, ਮਨ੍ਤੁ, ਵਨ੍ਤੂਨਂ ਲੋਪੋ ਹੋਤਿ.

ਮੇਧਾਵੀਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਮੇਧਾਵੀਤਿ ਮੇਧਿਯੋ, ਮੇਧਿਟ੍ਠੋ, ਸਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਸਤਿਮਾਤਿ ਸਤਿਯੋ, ਸਤਿਟ੍ਠੋ, ਗੁਣਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਗੁਣਵਾਤਿ ਗੁਣਿਯੋ, ਗੁਣਿਟ੍ਠੋ.

ਇਤਿ ਲੋਪਰਾਸਿ.

ਖੁਦ੍ਦਕਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਨਾਨਾਤ੍ਤਰਾਸਿ

੫੫੬. ਜੋ ਵੁਦ੍ਧਸ੍ਸਿਯਿਟ੍ਠੇਸੁ [ਕ. ੨੬੨; ਰੂ. ੩੯੧; ਨੀ. ੫੧੩; ਚਂ. ੪.੩.੫੦; ਪਾ. ੫.੩.੬੧, ੬੨].

ਇਯਿ’ਟ੍ਠਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਵੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਜੋ ਹੋਤਿ.

ਵੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਵੁਦ੍ਧੋਤਿ ਜੇਯ੍ਯੋ, ਜੇਟ੍ਠੋ.

੫੫੭. ਬਾਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿਕਪਸਤ੍ਥਾਨਂ ਸਾਧਨੇਦਸਜਾ [ਕ. ੨੬੩, ੨੬੪, ੨੬੫; ਰੂ. ੩੯੨, ੩੯੩, ੩੯੪; ਨੀ. ੫੧੨, ੫੧੪, ੫੧੫; ਚਂ. ੪.੩.੪੯, ੫੧; ਪਾ. ੫.੩.੬੦, ੬੩; ‘… ਦਸਾ’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਇਯ, ਇਟ੍ਠਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਬਾਲ਼੍ਹ, ਅਨ੍ਤਿਕ, ਪਸਤ੍ਥਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਾਧ, ਨੇਦ, ਸ, ਜਾਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਬਾਲ਼੍ਹਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਬਾਲ਼੍ਹੋਤਿ ਸਾਧਿਯੋ, ਸਾਧਿਟ੍ਠੋ, ਅਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਅਨ੍ਤਿਕੋਤਿ ਨੇਦਿਯੋ, ਨੇਦਿਟ੍ਠੋ, ਪਸਤ੍ਥਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਪਸਤ੍ਥੋਤਿ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਸੇਟ੍ਠੋ, ਜੇਯ੍ਯੋ, ਜੇਟ੍ਠੋ.

੫੫੮. ਕਣਕਨ ਅਪ੍ਪਯੁਵਾਨਂ [ਕ. ੨੬੬, ੨੬੭; ਰੂ. ੩੯੫, ੩੯੬; ਨੀ. ੫੧੬, ੫੧੭; ਚਂ. ੪.੩.੫੩; ਪਾ. ੫.੩.੬੪].

ਇਯ ¶ , ਇਟ੍ਠਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਪਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪ, ਯੁਵਸਦ੍ਦਾਨਂ ਕਣ, ਕਨਆਦੇਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਪ੍ਪਾਨਂ ਨਵਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਅਪ੍ਪੋ ਨਵੋਤਿ ਕਣਿਯੋ, ਕਣਿਟ੍ਠੋ, ਯੁਵਾਨਂ ਤਰੁਣਾਨਂ ਅਤਿਸਯੇਨ ਯੁਵਾ ਤਰੁਣੋਤਿ ਕਨਿਯੋ, ਕਨਿਟ੍ਠੋ, ਕਨਿਯੇ ਵਯੇ ਭਵਾ ਕਞ੍ਞਾ.

੫੫੯. ਕੋਸਜ੍ਜਾਜ੍ਜਵ ਪਾਰਿਸਜ੍ਜ ਸੁਹਜ੍ਜ ਮਦ੍ਦਵਾਰਿਸ੍ਯਾਸ ਭਾਜਞ੍ਞਥੇਯ੍ਯਬਾਹੁਸਚ੍ਚਾ [ਕ. ੩੬੦, ੩੬੧; ਰੂ. ੩੮੭, ੩੮੮; ਨੀ. ੭੮੦, ੭੮੧; ‘…ਰਿਸ੍ਸਾ…’’ (ਬਹੂਸੁ)].

ਭਾਵ, ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰੇ ਏਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਨਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ. ਤਤ੍ਥ ਅਜ੍ਜਵ, ਮਦ੍ਦਵਾ’ਸਭਸਦ੍ਦਾ ਣਮ੍ਹਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਸੇਸਾ ਣ੍ਯਮ੍ਹਿ.

ਤਤ੍ਥ ਉਜੁਨੋ ਭਾਵੋ ਅਜ੍ਜਵਂ, ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਣਮ੍ਹਿ ਉਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ, ‘ਉਵਣ੍ਣਸ੍ਸਾਵਙ…’ ਇਤਿ ਉਸ੍ਸ ਅਵਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਮੁਦੁਨੋ ਭਾਵੋ ਮਦ੍ਦਵਂ, ਉਸਭਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਆਸਭਂ, ਉਸ੍ਸ ਆਤ੍ਤਂ. ਕੁਸਿਤਸ੍ਸ [ਕੁਸੀਤਸ੍ਸ?] ਭਾਵੋ ਕੋਸਜ੍ਜਂ, ਇਮਿਨਾ ਇਲੋਪੋ, ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਜ੍ਜਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਸਾਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ [ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੧੫], ਦਾਗਮੋ, ਸੁਹਦਯੋਵ ਸੁਹਦੋ, ਯਲੋਪੋ, ਸੁਹਦਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਹਜ੍ਜਂ [ਜਾ. ੧.੫.੨੩], ਇਸਿਨੋ ਇਦਂ ਆਰਿਸ੍ਯਂ, ਇਸ੍ਸ ਆਰਿਤ੍ਤਂ, ਆਜਾਨਿਯਸ੍ਸ [ਆਜਾਨੀਯਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ] ਭਾਵੋ ਆਜਞ੍ਞਂ, ਯਲੋਪੋ, ਪੁਨ ‘ਲੋਪੋਵਣ੍ਣਿਵਣ੍ਣਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਇਲੋਪੋ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਨ੍ਧਿਰੂਪਂ, ਆਜਾਨਿਯੋ ਏਵ ਵਾ ਆਜਞ੍ਞੋ [ਜਾ. ੧.੧.੨੪], ਸਕਤ੍ਥੇ ਣ੍ਯੋ, ਥੇਨਸ੍ਸ ਭਾਵੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਥੇਯ੍ਯਂ, ਨਸ੍ਸ ਯਤ੍ਤਂ, ਬਹੁਸੁਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ, ਉਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਂ, ਪੁਨ ਸਨ੍ਧਿਰੂਪਂ.

੫੬੦. ਅਧਾਤੁਸ੍ਸ ਕੇ [ਪਾਣਿਨਿਯੇ, ਚਨ੍ਦੇ ਚ ‘ਕਾਕ’ਇਤਿ ਪਞ੍ਚਮ੍ਯਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍ਸਤੇ] ਸ੍ਯਾਦਿਤੋ ਘੇਸ੍ਸਿ [ਕ. ੪੦੪; ਰੂ. ੩੭੦; ਨੀ. ੮੫੯].

‘ਘੇਸ੍ਸੀ’ਤਿ ¶ ਘੇ+ਅਸ੍ਸ+ਇ, ਛਪਦਮਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ.

ਅਧਾਤੁਸ੍ਸ ਅਵਯਵਭੂਤੇ ਕਕਾਰੇ ਪਰੇ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਕਾਰਸ੍ਸ ਬਹੁਲਂ ਇ ਹੋਤਿ ਕਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਘੇ ਅਸ੍ਯਾਦਿਤੋ ਪਰੇ ਸਤਿ.

ਬਾਲਿਕਾ, ਏਕਿਕਾ, ਹਤ੍ਥਿਪੋਤਿਕਾ, ਮਹਲ੍ਲਿਕਾ, ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਿਕਾ, ਕਮ੍ਮਕਾਰਿਕਾ, ਅਨ੍ਨਦਾਯਿਕਾ, ਉਪਾਸਿਕਾ, ਸਾਵਿਕਾ, ਧਮ੍ਮਵਾਚਿਕਾ.

ਅਧਾਤੁਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਕੁਲੁਪਕਾ- ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ, ਧੇਨੁਪਕਾ, ਖੀਰੁਪਕਾ-ਵਚ੍ਛੀ, ਇਧ ਧਾਤ੍ਵਾਦੇਸੋਪਿ ਕਕਾਰੋ ਧਾਤੁਸਞ੍ਞਂ ਲਭਤਿਯੇਵ.

ਕੇਤਿ ਕਿਂ? ਵੇਦਨਾ, ਚੇਤਨਾ.

ਅਸ੍ਯਾਦਿਤੋਤਿ ਕਿਂ? ਬਹੁਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ-ਰਾਜਧਾਨੀ.

ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂ? ਬਹੁਕਤ੍ਤੁਕਾ-ਸਾਲਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਬਹਵੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਯਸ੍ਸਾ ਸਾ ਬਹੁਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਤਿ ਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਦ੍ਦੋ ਪਕਤਿਸ੍ਯਾਦਿਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਘਸਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਸ੍ਯਾਦਿਤੋ ਪਰਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸ ਇਤ੍ਤਂ ਨ ਭਵਤਿ. ਯਦਿ ਭਵੇਯ੍ਯ, ਬਹੁਕਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯੋ ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਸਙ੍ਗੋ ਸਿਯਾਤਿ.

ਇਤਿ ਨਾਨਾਤ੍ਤਰਾਸਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ.

ਇਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਦੀਪਨਿਯਾ ਨਾਮ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਬ੍ਯਾਕਰਣ-

ਦੀਪਨਿਯਾ ਤਦ੍ਧਿਤਕਣ੍ਡੋ ਪਞ੍ਚਮੋ.

੬. ਆਖ੍ਯਾਤਕਣ੍ਡ

ਸੁਦ੍ਧਕਤ੍ਤੁਰੂਪ

ਅਥ ¶ ਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਸਂਸਿਦ੍ਧਂ ਕਾਲ, ਕਾਰਕ, ਪੁਰਿਸ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਭੇਦਦੀਪਕਂ ਲਿਙ੍ਗਭੇਦਰਹਿਤਂ ਕ੍ਰਿਯਾਪਧਾਨਵਾਚਕਂ ਤ੍ਯਾਦ੍ਯਨ੍ਤਨਾਮਕਂ ਆਖ੍ਯਾਤਪਦਂ ਦੀਪਿਯਤੇ.

ਤਤ੍ਥ ਕ੍ਰਿਯਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਾਤੁ. ਸਾ ਪਕਤਿਧਾਤੁ, ਵਿਕਤਿਧਾਤੁ, ਨਾਮਧਾਤੁਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਾ.

ਤਤ੍ਥ ਭੂ, ਹੂ, ਗਮੁ, ਪਚ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਪਕਤਿਧਾਤੁ ਨਾਮ ਸਭਾਵੇਨ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ.

ਤਿਤਿਕ੍ਖ, ਤਿਕਿਚ੍ਛ, ਬੁਭੁਕ੍ਖ, ਜਿਘਚ੍ਛਇਚ੍ਚਾਦਿ ਵਿਕਤਿਧਾਤੁ ਨਾਮ ਸਙ੍ਖਤਵਸੇਨ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ.

ਪੁਤ੍ਤੀਯ, ਪਬ੍ਬਤਾਯ ਇਚ੍ਚਾਦਿ ਨਾਮਧਾਤੁ ਨਾਮ ਨਾਮਭੂਤਸ੍ਸ ਸਤੋ ਕ੍ਰਿਯਵਾਚੀਪਚ੍ਚਯਯੋਗੇਨ ਧਾਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ.

ਪਕਤਿਧਾਤੁ ਚ ਸਕਮ੍ਮਿਕਾ’ਕਮ੍ਮਿਕਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਾ.

ਤਤ੍ਥਯਾ ਧਾਤੁ ਕਮ੍ਮਾਪੇਕ੍ਖਂ ਕ੍ਰਿਯਂ ਵਦਤਿ, ਸਾ ਸਕਮ੍ਮਿਕਾ ਨਾਮ. ਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਓਦਨਂ ਪਚਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯਾ ਕਮ੍ਮਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਕ੍ਰਿਯਂ ਵਦਤਿ, ਸਾ ਅਕਮ੍ਮਿਕਾ ਨਾਮ. ਭਵਤਿ, ਹੋਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੇਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਸਕਮ੍ਮਿਕਾ ਚ ਏਕਕਮ੍ਮਿਕ, ਦ੍ਵਿਕਮ੍ਮਿਕਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਾ.

ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਏਕਕਮ੍ਮਾਪੇਕ੍ਖਂ ਕ੍ਰਿਯਂ ਵਦਤਿ, ਸਾ ਏਕਕਮ੍ਮਿਕਾ ਨਾਮ. ਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਓਦਨਂ ਪਚਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਯਾ ਪਧਾਨਾ’ਪਧਾਨਵਸੇਨ ਕਮ੍ਮਦ੍ਵਯਾਪੇਕ੍ਖਂ ਕ੍ਰਿਯਂ ਵਦਤਿ, ਸਾ ਦ੍ਵਿਕਮ੍ਮਿਕਾ ਨਾਮ.

ਸਾ ਚ ਨ੍ਯਾਦਿ, ਦੁਹਾਦਿਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਾ.

ਤਤ੍ਥ ¶ ਯਾ ਧਾਤੁ ਪਾਪਨਤ੍ਥਾ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਨ੍ਯਾਦਿ ਨਾਮ. ਅਜਂ ਗਾਮਂ ਨੇਤਿ, ਭਾਰਂ ਗਾਮਂ ਵਹਤਿ, ਸਾਖਂ ਗਾਮਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ.

ਸੇਸਾ ਦ੍ਵਿਕਮ੍ਮਿਕਾ ਦੁਹਾਦਿ ਨਾਮ. ਗਾਵਿਂ ਖੀਰਂ ਦੁਹਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਕਮ੍ਬਲਂ ਯਾਚਤਿ, ਦਾਯਕਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਭਿਕ੍ਖਤਿ, ਗੋਣਂ ਵਜਂ ਰੁਨ੍ਧਤਿ, ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਸਿਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਸਾਸਤਿ, ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਂ [ਵਚਨਂ] ਅਵੋਚ, ਰਾਜਾ ਅਮਚ੍ਚਂ ਵਚਨਂ ਬ੍ਰਵੀਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਦਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਨ੍ਯਾਦਿਮ੍ਹਿ ਪਧਾਨਕਮ੍ਮਂ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਦੁਹਾਦਿਮ੍ਹਿ ਅਪਧਾਨਕਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਧਾਤੂਸੁ ਕਾਰਿਤਯੋਗੇ ਕਾਰਿਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਚੇਤਂ ਧਾਤੂਨਂ ਪਕਤਿਅਤ੍ਥਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਪਨ ਧਾਤੂਨਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਚਨੇ ਵਾ ਨਾਨੁਪਸਗ੍ਗਯੋਗੇ ਵਾ ਅਕਮ੍ਮਿਕਾਪਿ ਸਕਮ੍ਮਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਕਮ੍ਮਿਕਾਪਿ ਅਕਮ੍ਮਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਵਚਨੇ ਤਾਵ –

ਵਿਦ – ਸਤ੍ਤਾਯਂ, ਧਮ੍ਮੋ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਂਵਿਜ੍ਜਤਿ.

ਵਿਦ – ਞਾਣੇ, ਧਮ੍ਮਂ ਵਿਦਤਿ.

ਵਿਦ – ਲਾਭੇ, ਧਨਂ ਵਿਨ੍ਦਤਿ.

ਵਿਦ – ਅਨੁਭਵਨੇ, ਸੁਖਂ ਵੇਦੇਤਿ, ਵਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੩.੩੦੩].

ਵਿਦ – ਆਰੋਚਨੇ, ਵੇਦਯਾਮਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਤੁ [ਚੂਲ਼ਵ. ਅਟ੍ਠ. ੧੦੨], ਕਾਰਣਂ ਨਿਵੇਦੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਵੇਦੇਤਿ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਨਾਨੁਪਸਗ੍ਗਯੋਗੇ –

ਪਦ-ਗਤਿਯਂ, ਮਗ੍ਗਂ ਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਭੋਗੋ ਭਵਤਿ, ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਭੋਗਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਤਣ੍ਹਂ ¶ ਅਭਿਭਵਤਿ, ਪਰਿਭਵਤਿ, ਅਧਿਭਵਤਿ, ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਗਾਹਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਮਗ੍ਗੇ ਅਭਿਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਇਚ੍ਚਾਦਿ.

ਪਦਾਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਾ ਉਪਕਾਰਕਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਤ੍ਯਾਦਿ, ਤ੍ਵਾਦਿਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਵਿਧਾ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਸਰੂਪਤੋ ਛਨ੍ਨਵੁਤਿਵਿਧਾ.

ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਛਕ੍ਕਭੂਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਰੂਪਾਨਿ ਪਰਸ੍ਸਪਦਾਨਿ ਨਾਮ. ਪਰਛਕ੍ਕਭੂਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਰੂਪਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋਪਦਾਨਿ ਨਾਮ.

ਤਤ੍ਥ ਪਰਹਿਤਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਬਹੁਲਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਪਰਸ੍ਸਪਦਾਨਿ ਨਾਮ. ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਬਹੁਲਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋਪਦਾਨਿ ਨਾਮਾਤਿ ਏਕੇ.

ਪਰੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਕ੍ਰਿਯਾਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਮ੍ਮਂ ਸਕਸਕਕ੍ਰਿਯਾਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਪਰਸ੍ਸ ਅਭਿਧਾਯਕਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਪਰਸ੍ਸਪਦਾਨਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਧਾਯਕਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋਪਦਾਨੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇ.

ਅਤ੍ਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਪਦਤ੍ਥਾਨਂ ਸਰੀਰਭੂਤਾ ਕ੍ਰਿਯਾ, ਕਤ੍ਤੁਨਾ ਪਨ ਸਾਧ੍ਯਟ੍ਠੇਨ ਕ੍ਰਿਯਰੂਪਾਨਿ ਭਾਵ, ਕਮ੍ਮਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਸਾਧਕਟ੍ਠੇਨ ਤੇਹਿ ਪਰਭੂਤੋ ਕਤ੍ਤਾ ਪਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਅਪਰੇ.

ਅਤ੍ਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਅਮ੍ਹਤ੍ਥੋ, ਪਰੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਤੁਮ੍ਹ, ਨਾਮਤ੍ਥੋ, ਪੁਬ੍ਬਛਕ੍ਕਾਨਿ ਪਰਬਹੁਲਤ੍ਤਾ ਪਰਸ੍ਸਪਦਾਨਿ ਨਾਮ, ਪਰਛਕ੍ਕਾਨਿ ਪਨ ਰੂਲ਼੍ਹੀਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋਪਦਾਨਿ ਨਾਮਾਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਇਦਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਰਛਕ੍ਕੇਸੁ ਤਬ੍ਬਹੁਲਮਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਪਾਲ਼ਿਭਾਸਂ ਪਨ ਪਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਛਕ੍ਕਾਨਂ ਅਤ੍ਤਹਿਤ, ਪਰਹਿਤੇਸੁ ਵਾ ਤੀਸੁ ਕਾਰਕੇਸੁ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਨਾਨਾਤ੍ਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿਯੇਵ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਥੇ ਤਂ ਨਾਮਦ੍ਵਯਂ ਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਚ੍ਚਯਾ ¶ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਵਿਕਰਣ, ਕਿਚ੍ਚ, ਕਾਰਿਤ, ਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ.

ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਧਾਤੁਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਤ੍ਯਾਦਿਪਦਾਨਿ ਤਬ੍ਬਾਦਿਪਦਾਨਿ ਚ ਗਣਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਵਿਸਦਿਸਰੂਪਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਵਿਕਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ, ਲ, ਯ, ਣੋਇਚ੍ਚਾਦਯੋ.

ਭਾਵ, ਕਮ੍ਮਵਿਸਯੋ ਕ੍ਯੋ ਕਿਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯੋ ਨਾਮ.

ਪਰੇਸਂ ਆਣਾਪਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਪਯੋਜਕਬ੍ਯਾਪਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾ ਣਿ, ਣਾਪਿਪਚ੍ਚਯਾ ਕਾਰਿਤਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ.

ਵਿਸੁਂ ਤਂਤਂਕ੍ਰਿਯਵਾਚੀਭਾਵੇਨ ਧਾਤੁਰੂਪਾ ਖ, ਛ, ਸਇਚ੍ਚਾਦਿਕਾ ਪਚ੍ਚਯਾ ਧਾਤੁਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮ.

‘‘ਕਾਲ, ਕਾਰਕ, ਪੁਰਿਸ, ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਭੇਦਦੀਪਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤੀਤ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’ਨਾਗਤ, ਕਾਲਵਿਮੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਕਾਲਭੇਦੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ.

ਤਤ੍ਥ ਹਿਯ੍ਯਤ੍ਤਨੀ, ਅਜ੍ਜਤ੍ਤਨੀ [ਅਜ੍ਜਤਨੀ (ਬਹੂਸੁ)], ਪਰੋਕ੍ਖਾਤਿ ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਅਤੀਤੇ ਕਾਲੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ, ਪਞ੍ਚਮੀਤਿ ਦ੍ਵੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ.

ਏਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਅਨਾਗਤੇ.

ਸਤ੍ਤਮੀ, ਕਾਲਾਤਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦ੍ਵੇ ਕਾਲਵਿਮੁਤ੍ਤੇ ਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਕਿਰ ਪੋਰਾਣਿਕੋ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਕਮੋ, ਸੋ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮੇਤਿਯੇਵ.

‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਨੋ, ਵਿਹਂਸੁ ਵਿਹਰਨ੍ਤਿ ਚ.

ਅਥੋਪਿ ਵਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਧਮ੍ਮਤਾ’’ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੪.੨੧] ਚ –

‘‘ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਚ ਯੇ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਨਾਗਤਾ’’ਤਿ ਚ [ਅਪ. ਥੇਰ ੧.੧.੫੮੮] ਪਾਲ਼ੀ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਮੇ ਪਞ੍ਚਮੀ, ਸਤ੍ਤਮੀਤਿ ਨਾਮਦ੍ਵਯਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਵਸੇਨ ਸਿਦ੍ਧਂ ¶ ਭਵਤਿ. ਪਚ੍ਛਾ ਪਨ ਗਰੁਨੋ ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ ਨਾਨਾਕਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ.

ਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮ, ਭਾਵਾ ਪਨ ਕਾਰਕਭੇਦੋ ਨਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੋ ਦੁਵਿਧੋ ਸਾਧ੍ਯ, ਸਾਧਨਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਨ, ਵਿਸੇਸ੍ਯਵਸੇਨ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਕ੍ਰਿਯਾ ਸਾਧ੍ਯਭਾਵੋ ਨਾਮ. ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਕ੍ਰਿਯਾ ਸਾਧਨਭਾਵੋ ਨਾਮ.

ਤੇਸੁ ਸਾਧ੍ਯਭਾਵੋ ਨਾਨਾਧਾਤੂਨਂ ਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧੋ ਹੋਤਿ. ਸਾਧਨਭਾਵੋ ਨਾਨਾਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਾਕਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਏਕਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋਵ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਯਥਾ ਜਾਤਿ ਨਾਮ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤੇ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀ ਵਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਤਥਾ ਵੋਹਾਰਵਿਸਯਮਤ੍ਤੇ ਠਿਤੇ ਸਬ੍ਬਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥੇ ਪਾਤੁਭੋਨ੍ਤੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸਾਧਨਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਰਕਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਜਾਤਿਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਜਾਤਂ, ਫੁਸਨਂ ਜਾਤ’’ ਮਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਏਕਨ੍ਤਮੇਵ ਜਾਤਿਂ ਵਿਸੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਵਸੇਨ ਪਾਤੁਭੋਨ੍ਤਾ ਨਾਨਾਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਭੁਯ੍ਯਤੇ, ਗਮ੍ਯਤੇ, ਪਚ੍ਚਤੇ, ਭਵਨਂ, ਗਮਨਂ, ਪਚਨ’’ ਮਿਚ੍ਚਾਦਿਨਾ ਏਕਨ੍ਤਮੇਵ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸੇਨ੍ਤਿ. ਵਤ੍ਤਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਪਨ ਭਾਵਸਾਧਨਪਦੇਸੁ ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥ, ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾਨਂ ਅਭੇਦੋਪਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਇਧ ਪਨ ਦ੍ਵੀਸੁ ਭਾਵੇਸੁ ਸਾਧਨਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ.

ਪਠਮ, ਮਜ੍ਝਿਮੁ’ਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਾ ਪੁਰਿਸਭੇਦੋ. ‘ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ ਵਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਵਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਵਾ’’ਤਿ [ਮ. ਨਿ. ੩.੧] ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾ ਏਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੋ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀ’’ਤਿ [ਅ. ਨਿ. ੬.੪੩; ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੨.੫੮੦] ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਕੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਤਿ ‘ਪੁਰਿਸੋ’ਤਿ ਕਾਰਕੋ ਏਵ.

ਸੋ ਚ ਤਿਵਿਧੋ ਨਾਮਤ੍ਥੋ, ਤੁਮ੍ਹਤ੍ਥੋ, ਅਮ੍ਹਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਮ੍ਹਤ੍ਥੋ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸੋ ¶ ਨਾਮ, ਸੇਸਾ ਪਨ ਕਮੇਨ ਪਠਮਪੁਰਿਸੋ, ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਰਿਸੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਪਨ ਤਦ੍ਦੀਪਕਤ੍ਤਾ ਪਠਮਪੁਰਿਸਾਦਿਨਾਮਂ ਲਭਨ੍ਤਿ. ਇਦਞ੍ਚ ਨਾਮਂ ਕਾਰਕਭੇਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਮੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗਨ੍ਥੇ ਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ.

ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਭੇਦੋ ਦੁਵਿਧੋ ਏਕਤ੍ਤ, ਬਹੁਤ੍ਤਵਸੇਨ.

‘ਲਿਙ੍ਗਭੇਦਰਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਪੁਰਿਸੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਤ੍ਥੀ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਤਿ’’ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ‘ਪੁਰਿਸੋ’ਇਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਪਦਾਨਂ ਲਿਙ੍ਗਾਨੁਗਤੋ ਰੂਪਭੇਦੋ ਆਖ੍ਯਾਤਪਦੇ ਨਤ੍ਥਿ.

‘ਕ੍ਰਿਯਾਪਧਾਨਵਾਚਕ’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕ੍ਰਿਯਂ ਏਵ ਪਧਾਨਤੋ ਅਭਿਧਾਤਿ, ਨ ਨਾਮਪਦਂ ਵਿਯ ਦਬ੍ਬਂ ਪਧਾਨਤੋ ਅਭਿਧਾਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਤਤ੍ਥ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਮ ਧਾਤ੍ਵਤ੍ਥਭਾਵੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਾ ਚ ਕਾਲਵਸੇਨ ਅਤੀਤਕ੍ਰਿਯਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕ੍ਰਿਯਾ, ਅਨਾਗਤਕ੍ਰਿਯਾ, ਕਾਲਵਿਮੁਤ੍ਤਕ੍ਰਿਯਾਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਹੋਤਿ.

ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਰਿਯਾ, ਆਸਿਟ੍ਠਕ੍ਰਿਯਾ, ਅਨੁਮਤਿਕ੍ਰਿਯਾ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਕ੍ਰਿਯਾ, ਅਰਹ, ਸਕ੍ਕ, ਵਿਧਿ, ਨਿਮਨ੍ਤਨਾ’ਮਨ੍ਤਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਤਿ ਬਹੁਵਿਧੋ ਕ੍ਰਿਯਾਭੇਦੋਤਿ.

ਭੂ-ਸਤ੍ਤਾਯਂ, ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸਂ ਸਤ੍ਤਾਯਂ, ਭੂਧਾਤੁ ਸਤ੍ਤਾਯਮਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਤੇ, ਸਬ੍ਬਪਦਤ੍ਥਾਨਂ ਸਦ੍ਦ, ਬੁਦ੍ਧਿਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਤੇਤ੍ਯਤ੍ਥੋ.

੫੬੧. ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥਾ [ਕ. ੪੩੨, ੪੫੫; ਰੂ. ੩੬੨, ੫੩੦; ਨੀ. ੯੦੫, ੯੩੬; ਪਾ. ੩.੧.੯੧].

ਅਧਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ, ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥਾ ਪਰਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕ੍ਰਿਯਾ ਅਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥੋ. ਪਕਤਿਧਾਤੁ, ਵਿਕਤਿਧਾਤੁ, ਨਾਮਧਾਤੁਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਧਾਤੁ, ਕਾਰਿਤਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰੂਪਮ੍ਪਿ ਵਿਕਤਿਧਾਤੁਮ੍ਹਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ.

੫੬੨. ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਤਿ ¶ ਅਨ੍ਤਿ ਸਿ ਥ ਮਿ ਮ ਤੇ ਅਨ੍ਤੇ ਸੇ ਵ੍ਹੇ ਏ ਮ੍ਹੇ [ਕ. ੪੧੪; ਰੂ. ੪੨੮; ਨੀ. ੮੭੨; ਚਂ. ੧.੨.੮੨; ਪਾ. ੩.੨.੧੨੩].

ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਨਿਟ੍ਠਂ ਅਨੁਪਗਤੋ ਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਨਾਮ, ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਕਾਲੋਪਿ ਤਦੂਪਚਾਰੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਕਾਲੇ ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਥਾ ਪਰਂ ਤ੍ਯਾਦਿਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਿ ਤ੍ਯਾਦੀਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਤਿ ਚ ਸਿਜ੍ਝਤਿ.

੫੬੩. ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਛਕ੍ਕਾਨਮੇਕਾਨੇਕੇਸੁ ਤੁਮ੍ਹਮ੍ਹਸੇਸੇਸੁ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਮਜ੍ਝਿਮੁਤ੍ਤਮਪਠਮਾ [ਕ. ੪੦੮; ਰੂ. ੪੩੧; ਨੀ. ੮੬੭].

ਤੁਮ੍ਹਨਾਮਂ, ਅਮ੍ਹਨਾਮਂ, ਤਦੁਭਯਤੋ ਸੇਸਨਾਮਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਨਾਮੇਸੁ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਵਾ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇਸੁ ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਅਨੇਕੇਸੁ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਛਕ੍ਕ, ਪਰਛਕ੍ਕਾਨਂ ਦ੍ਵੇ ਦ੍ਵੇ ਮਜ੍ਝਿਮ, ਉਤ੍ਤਮ, ਪਠਮਾ ਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਭਵਨ੍ਤਿ. ‘‘ਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਂ ਅਨ੍ਤਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚੂਲ਼ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਧਾਨਮੁਖੇਨ ਤਂਤਂਸਞ੍ਞਾਵਿਧਾਨਮ੍ਪਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ.

ਕਥਂ?ਤਿ, ਅਨ੍ਤਿ, ਸਿ, ਥ, ਮਿ, ਮ ਇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਛਕ੍ਕਂ ਨਾਮ.

ਤੇ, ਅਨ੍ਤੇ, ਸੇ, ਵ੍ਹੇ, ਏ, ਮ੍ਹੇ ਇਤਿ ਪਰਛਕ੍ਕਂ ਨਾਮ.

ਪੁਬ੍ਬਛਕ੍ਕੇ ਚ-ਤਿ, ਅਨ੍ਤਿਦ੍ਵਯਂ ਪਠਮਦੁਕਂ ਨਾਮ, ਸਿ, ਥਦ੍ਵਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮਦੁਕਂ ਨਾਮ, ਮਿ, ਮਦ੍ਵਯਂ ਉਤ੍ਤਮਦੁਕਂ ਨਾਮ. ਏਵਂ ਪਰਛਕ੍ਕੇ.

ਤਤ੍ਥ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਭੂਤੇ ਸੇਸਨਾਮੇ ਪਯੁਜ੍ਜਮਾਨੇ ਵਾ ਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਵਾ ਪਠਮਦੁਕਂ ਭਵਤਿ. ਤਥਾ ਤੁਮ੍ਹਨਾਮੇ ਮਜ੍ਝਿਮਦੁਕਂ, ਅਮ੍ਹਨਾਮੇ ਉਤ੍ਤਮਦੁਕਂ. ਦੁਕੇਸੁ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਏਕਵਚਨਂ, ਬਹੁਮ੍ਹਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਬਹੁਵਚਨਂ.

ਏਤ੍ਥ ¶ ਚ ਨਾਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਕਤ੍ਵਤ੍ਥ, ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਾ ਇਧ ਨਾਮਤ੍ਥਾਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤੇ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮਤ੍ਥੇ ਤ੍ਯਾਦਿਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਨਾਮਤ੍ਥੋ ਤ੍ਯਾਦਿਵਾਚਕਾਨਂ ਏਵ ਵਾਚ੍ਚਭੂਤੋ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਸ੍ਯਾਦਿਵਿਭਤ੍ਤੀਨਂ.

ਵੁਤ੍ਤਕਤ੍ਤੁ, ਕਮ੍ਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਾਚਕਂ ਨਾਮਪਦਂ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਪਦਂ ਨਾਮ, ਏਤਦੇਵ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਪਦਨ੍ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ.

ਅਮਾਦਯੋ ਚ ਅਤ੍ਥਵਾਚਕਵਿਭਤ੍ਤਿਯੋ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਲਿਙ੍ਗਤ੍ਥਮਤ੍ਤਜੋਤਿਕਾ ਪਠਮਾਵਿਭਤ੍ਤਿ ਏਵ ਓਕਾਸਂ ਲਭਤਿ. ਏਵਰੂਪਾਨਿ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਰਣਭੂਤਾਨਿ ਅਭਿਧੇਯ੍ਯਪਦਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਸੁਤ੍ਤੇ ‘ਤੁਮ੍ਹਮ੍ਹਸੇਸੇਸੂ’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.