📜

ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ

ਦੀਘਨਿਕਾਯੇ

ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗਟੀਕਾ

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਭਵਨਿਸ੍ਸਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿਪਟਿਵੇਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਬਹੁਮਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤੇਸਂ ਉਗ੍ਗਹਧਾਰਣਾਦਿਕ੍ਕਮਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤ੍ਥਂ. ਅਥ ਵਾ ਮਙ੍ਗਲਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਭਾਵਤੋ, ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਚਰਿਤਭਾਵਤੋ, ਆਯਤਿਂ ਪਰੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਿਰਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਂ ਪੂਜਨੀਯਪੂਜਾਪੁਞ੍ਞਵਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਥਾਲਦ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਲਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਕੋਚਨਤ੍ਥਂ, ਤਦੁਭਯਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਂ. ਇਦਮੇਵ ਚ ਪਯੋਜਨਂ ਆਚਰਿਯੇਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ – ‘‘ਇਤਿ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਮਤਿਨੋ…ਪੇ… ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ. ਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਪੂਜਾ ਹਿ ਨਿਰਤਿਸਯਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭਾਵੋ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯੋਤਿ ਬਹੁਵਿਧਨ੍ਤਰਾਯੇਪਿ ਲੋਕਸਨ੍ਨਿਵਾਸੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਨਿਬਨ੍ਧਨਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਵਿਦ੍ਧਂਸਨਾਯ ਪਹੋਤਿ, ਭਯਾਦਿਉਪਦ੍ਦਵਞ੍ਚ ਨਿਵਾਰੇਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਪੂਜਾਰਹੇ ਪੂਜਯਤੋ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਯਦਿ ਵ ਸਾਵਕੇ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਪ. ੧.੧੯੫; ਅਪ. ੧.੧੦.੧), ਤਥਾ –

‘‘ਯੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਅਗ੍ਗੇ ਤੇ ਪਸਨ੍ਨਾ. ਅਗ੍ਗੇ ਖੋ ਪਨ ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਵਿਪਾਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੪; ਇਤਿਵੁ. ੯੦).

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕਿਤ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਕਾਯੇ ਭਵਤਿ ਯਾ ਪੀਤਿ;

ਵਰਮੇਵ ਹਿ ਸਾ ਪੀਤਿ, ਕਸਿਣੇਨਪਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸ.

ਧਮ੍ਮੋਤਿ…ਪੇ… ਸਙ੍ਘੋਤਿ…ਪੇ… ਦੀਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੬);

ਤਥਾ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ, ਮਹਾਨਾਮ, ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸ…ਪੇ… ਨ ਮੋਹਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ੧੧.੧੧),

‘‘ਅਰਞ੍ਞੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਵਾ…ਪੇ…

ਭਯਂ ਵਾ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਵਾ,

ਲੋਮਹਂਸੋ ਨ ਹੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੨੪੯) ਚ

ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਵਨ੍ਦਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਾਤਿਸਯਯੋਗਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਾਥਤ੍ਤਯਮਾਹ. ਗੁਣਾਤਿਸਯਯੋਗੇਨ ਹਿ ਵਨ੍ਦਨਾਰਹਭਾਵੋ, ਵਨ੍ਦਨਾਰਹੇ ਚ ਕਤਾ ਵਨ੍ਦਨਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਸਾ ਨ ਵਿਨਯਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਨਾਪਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਵਿਯ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਅਥ ਖੋ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਤਦੁਭਯਪ੍ਪਧਾਨਮੇਵ ਤਾਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਥੋਮਨਂ ਕਾਤੁਂ ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸੇਸਰਤਨਾਨਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਵਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਪਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਕਿਣਾਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਹਿਂਸਤਿ, ਵਿਬਾਧਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਕਮ੍ਪਨਂ ਹਦਯਖੇਦਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਵਾ ਕਰੁਣਾ. ਅਥ ਵਾ ਕਮਿਤਿ ਸੁਖਂ, ਤਂ ਰੁਨ੍ਧਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ. ਏਸਾ ਹਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਲਕ੍ਖਣਾ, ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰੁਣਿਕਾਨਂ ਸੁਖਂ ਰੁਨ੍ਧਤਿ ਵਿਬਨ੍ਧਤੀਤਿ. ਕਰੁਣਾਯ ਸੀਤਲਂ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਂ, ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਂ ਹਦਯਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯੋ, ਤਂ ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯਂ. ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰਸੁਖਾਦਿਅਪਰਿਹਾਨਿਚ੍ਛਨਸਭਾਵਤਾਯ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਰਤੀਨਂ ਉਜੁਵਿਪਚ੍ਚਨੀਕਤਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਗਤਸਨ੍ਤਾਪਵਿਚ੍ਛੇਦਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੂਪਤਾਪਾਸਹਨਰਸਾ ਅਵਿਹਿਂਸਾਭੂਤਾ ਕਰੁਣਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਵਿਯ ਸੀਤੀਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਵਾ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਵਿਸੇਸਨਿਬਨ੍ਧਨਭੂਤਾ ਸਾਤਿਸਯਂ ਨਿਰਵਸੇਸਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਯ ਸਵਿਸਯਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਮਹਾਕਰੁਣਾਭਾਵਂ ਉਪਗਤਾ ਕਰੁਣਾਵ ਭਗਵਤੋ ਅਤਿਸਯੇਨ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਹੇਤੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਮੁਦਿਤਾਨਂ ਸਾਤਿਸਯੇ ਹਦਯਸੀਤੀਭਾਵਨਿਬਨ੍ਧਨਤ੍ਤੇ ਸਕਲਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤਾਯ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਕਰੁਣਾਵ ਭਗਵਤੋ ਹਦਯਸੀਤਲਭਾਵਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ. ਕਰੁਣਾਨੁਭਾਵਨਿਬ੍ਬਾਪਿਯਮਾਨਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਯ ਅਨੇਕਾਨਿਪਿ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪਸ੍ਸੇਵ ਨਿਰਵਸੇਸਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਮ੍ਭਰਣਨਿਯਤਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਚ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਸਮੁਪਨੀਤਹਦਯੂਪਤਾਪਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਨ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸੀਤੀਭਾਵਸ੍ਸਞ੍ਞਥਤ੍ਤਮਹੋਸੀਤਿ. ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਤੀਸੁਪਿ ਅਵਤ੍ਥਾਸੁ ਭਗਵਤੋ ਕਰੁਣਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਯਥਾਸਭਾਵਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਞਾਵ ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਪਕਾਰੇਹਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਵਜੋਤਨਟ੍ਠੇਨ ਪਜ੍ਜੋਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ, ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨਤੋ ਵਿਸੇਸੇਨ ਹਤਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਂ ਵਿਹਤਂ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਵਿਹਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਂ. ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਤੇਨ, ਸਯਂ ਵਾ ਮੁਯ੍ਹਤਿ, ਮੋਹਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਮੋਹੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾ, ਸ੍ਵੇਵ ਵਿਸਯਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਤਮੋ ਵਿਯਾਤਿ ਤਮੋ, ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤੋ ਮੋਹਤਮੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮੋ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਖੀਣਾਸਵਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਹਤਭਾਵੇ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤੇਹਿ ਵਿਯ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਵਕੇਹਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਚ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੋ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਾਤਿਸਯੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਪਰੋਪਦੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਨ੍ਧਕਾਰਵਿਗਮਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ, ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵਸ੍ਸ ਸਮਧਿਗਤਤ੍ਤਾ, ਪਰਸਨ੍ਤਤਿਯਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਤਿਸਯਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾਵ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮੋਹਤਮਵਿਗਮੇਨ ਥੋਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ’’ਤਿ ਪਦੇਨ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾ ਵਿਯ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਾਪਿ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਸ੍ਸ ਞੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ ਸਕਲਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸਭਾਵਚ੍ਛਾਦਕਸ੍ਸ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਧਮਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੋ ਭਗਵਤੋ ਮੋਹਤਮਵਿਨਾਸੋਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਨ੍ਤੇ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਵਾਸਨਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ‘‘ਞੇਯ੍ਯਾਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਨ ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ‘‘ਮੋਹਤਮਵਿਧਮਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਵਿਗ੍ਘਾਤੋ ਯੇਵੇਕੋ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਯ੍ਹਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਾਤਿਸਯਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ? ਤਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨੇਨੇਵ ਤਦੇਕਟ੍ਠਤਾਯ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਗਣਸਮੁਗ੍ਘਾਤਜੋਤਿਤਭਾਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਤਾਦਿਸੋ ਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਨਿਰਵਸੇਸਅਵਿਜ੍ਜਾਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਨ ਪਹੀਯਤੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਯ ਸਕਲਕੁਸਲਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਰਵਸੇਸਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ, ਸਂਸਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਪਧਾਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਬ੍ਬਿਗ੍ਘਾਤਵਚਨੇਨ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਗਣਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨਰਾ ਚ ਅਮਰਾ ਚ ਨਰਾਮਰਾ, ਸਹ ਨਰਾਮਰੇਹੀਤਿ ਸਨਰਾਮਰੋ, ਸਨਰਾਮਰੋ ਚ ਸੋ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਰੁਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ, ਤਂ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁਂ. ਏਤੇਨ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਵਿਯ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਾਵਹਤੋ ਭਗਵਤੋ ਉਪਕਾਰਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਾਪਧਾਨਭਾਵੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੋ. ਏਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਸਮਾਸਪਦੇਸੁ ਪਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਧਾਨਂ ਵਿਯ ਨਿਦ੍ਦਿਸੀਯਤਿ ਯਥਾ – ‘‘ਸਰਾਜਿਕਾਯ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ (ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮੨). ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਭਾਜਨਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋ ਲੋਕੋ, ਗਰੁਭਾਵਸ੍ਸ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਗਰੁਕਰਣਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸੇਵ ਯੁਜ੍ਜਨਤੋ ਸਤ੍ਤਲੋਕਸ੍ਸਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ਲੋਕਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਾਨਿ ਤਬ੍ਬਿਪਾਕੋ ਚਾਤਿ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਅਮਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਉਪਪਤ੍ਤਿਦੇਵਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਸਮੂਹਤ੍ਥੋ ਲੋਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਦਾਯਵਸੇਨ ਲੋਕੀਯਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤੀਤਿ. ਸਹ ਨਰੇਹੀਤਿ ਸਨਰਾ, ਸਨਰਾ ਚ ਤੇ ਅਮਰਾ ਚੇਤਿ ਸਨਰਾਮਰਾ, ਤੇਸਂ ਲੋਕੋਤਿ ਸਨਰਾਮਰਲੋਕੋਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਮਰ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਦੇਵਾਪਿ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਹਿ ਮਰਣਾਭਾਵਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਮਰਾ. ਨਰਾਮਰਾਨਂਯੇਵ ਚ ਗਹਣਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ, ਯਥਾ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੫੭). ਤਥਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਪਰਿਹਰਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਨਿਰਵਸੇਸਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਤਪ੍ਪਰਾਯ ਨਿਰਤਿਸਯਾਯ ਪਯੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਪਜਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤੁਪਕਾਰਿਤਾਯ, ਅਪਰਿਮਿਤਨਿਰੁਪਮਪ੍ਪਭਾਵਗੁਣਵਿਸੇਸਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮੋ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿ.

ਸੋਭਨਂ ਗਤਂ ਗਮਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਭਗਵਤੋ ਹਿ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜਨੁਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਸੋਭਨਂ, ਤਥਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩; ੩.੧੯੮-੨੦੦; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੮੫, ੩੮੬) ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਰੂਪਕਾਯਤਾਯਦੁਤਵਿਲਮ੍ਬਿਤ- ਖਲਿਤਾਨੁਕਡ੍ਢਨਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਨੁਕ੍ਕੁਟਿਕਕੁਟਿਲਾਕੁਲਤਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤਂ ਵਿਲਾਸਿਤਰਾਜਹਂਸਵਸਭਵਾਰਣਮਿਗਰਾਜਗਮਨਂ ਕਾਯਗਮਨਂ ਞਾਣਗਮਨਞ੍ਚ ਵਿਪੁਲਨਿਮ੍ਮਲਕਰੁਣਾਸਤਿਵੀਰਿਯਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਸਹਿਤਮਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿ ਅਨਵਜ੍ਜਤਾਯ ਸੋਭਨਮੇਵਾਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਲੋਕਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਵਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਤਥਾ ਲੋਕਸਮੁਦਯਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਤੀਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਲੋਕਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਭਾਵਨਾਭਿਸਮਯਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਤੋ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਨਾ, ਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਪੁਨੇਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸੁਗਤੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇਵ ਵਾ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਸੁਗਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਵਾ ਭੂਤਂ ਤਚ੍ਛਂ ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਮੇਵ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਤੀਤਿ ਸੁਗਤੋ, ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਇਤਿ ਸੋਭਨਗਮਨਤਾਦੀਹਿ ਸੁਗਤੋ, ਤਂ ਸੁਗਤਂ.

ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਕਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਗਤਿਯੋ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਵਿਸੇਸਾ. ਤਾ ਪਨ ਨਿਰਯਾਦਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾ, ਤਾਹਿ ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਅਵਿਪਾਕਾਰਹਭਾਵਕਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਪਞ੍ਚਹਿਪਿ ਗਤੀਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਤ੍ਤੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਤੇਨ ਭਗਵਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਗਤਿਯਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਯਤੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਦੇਵਾਤਿਦੇਵੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੇਨ ਦੇਵੂਪਪਤ੍ਯਸ੍ਸ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਵਾ ਵਿਹਙ੍ਗਮੋ;

ਯਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਬ੍ਬਜੇ;

ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਆਸਵਾ ਖੀਣਾ, ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਵਿਨਲ਼ੀਕਤਾ’’ਤਿ. (ਅ. ਨਿ. ੪.੩੬);

ਤਂਤਂਗਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਕਾਨਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਸੁਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਭਗਵਤੋ ਗਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਭਵਯੋਨਿਗਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾਵਾਸਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਹਿ ਸੁਪਰਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤਂ. ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਨਮਾਮਿ, ਥੋਮੇਮੀਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ.

ਅਥ ਵਾ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਦ੍ਵੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ. ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਾਧਿਗਮਤੋ, ਸਵਾਸਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਤੋ, ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਨਿਰਪੇਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਤੋ, ਵਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁਪਿ ਨਿਚ੍ਚਂ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਤੋ, ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਕਾਲਾਗਮਨਤੋ ਚ. ਸਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਸਯਤੋ ਪਯੋਗਤੋ ਚ ਦੁਵਿਧਾ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਤਿਵਿਧਾ ਚ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਕਥਂ? ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਆਸਯਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਯੋਗਤੋ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮਂ ਗਤਿਵਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਿਵਿਧਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਵਸਿਟ੍ਠੇਨ, ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਚ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ.

ਅਥ ਵਾ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਗਵਤੋ ਥੋਮਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਹੇਤੁਤੋ, ਫਲਤੋ, ਉਪਕਾਰਤੋ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਸਾ ਪਠਮਪਦੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਫਲਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ – ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾ, ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ, ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ, ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਚਾਤਿ. ਤਾਸੁ ਞਾਣਪ੍ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥੇਨ ਚ ਸੁਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਆਨੁਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ ਤਤਿਯਪਦੇਨ, ਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਦਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਯਗਮਨਸੋਭਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ, ਲਕ੍ਖਣਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੩; ੩.੧੯੮-੨੦੦; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੮੫-੩੮੬) ਵਿਨਾ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਉਪਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤਰਂ ਅਬਾਹਿਰਂ ਕਰਿਤ੍ਵਾ ਤਿਵਿਧਯਾਨਮੁਖੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਸੋ ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਹਦਯ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਕਰੁਣਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲਂ. ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤਵਿਹਤਮੋਹਤਮ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਮਗ੍ਗਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ. ਸਮ੍ਮਾ ਗਦਨਤ੍ਥੇਨ ਸੁਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਾਨਾਯੂਹਨਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗ- ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸਾਦਿਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਰਹਿਤਾਯ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਾਸਨਤੋ ਸੁਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਇਤਰੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਧਾਨਾਪ੍ਪਧਾਨਭੇਦਂ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਰਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਂ ਪਯੋਜਨਂ, ਤਦਞ੍ਞਮਪ੍ਪਧਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਪਧਾਨੇਨ ਪਰਹਿਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਤਰੇਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਦੁਭਯੇਨ ਅਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦੀਸੁ (ਪੁ. ਪ. ੨੪, ੧੭੩) ਚਤੂਸੁ ਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਪੁਗ੍ਗਲਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨ ਚ ਅਨੁਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਉਤ੍ਤਮਵਨ੍ਦਨੀਯਭਾਵਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਵਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਾਯ ਖੇਤ੍ਤਙ੍ਗਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਿਯੇਸੁ ਮਹਗ੍ਗਤਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਾਸਾਧਾਰਣਗੁਣਦੀਪਨਤੋ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਮਗ੍ਗਞਾਣਦੀਪਨਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ. ਤਦੁਭਯਗ੍ਗਹਣਸਿਦ੍ਧੋ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਨਰਾਮਰਲੋਕਗਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਪਞ੍ਚੀਯਤੀਤਿ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਉਪਗਮਨਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪਗਮਨਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਭਗਵਤੋ ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਲੋਕਵੋਹਾਰਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਯ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਮਞ੍ਞਾਯਾਨਵਿਧਾਵਨਂ. ਸਭਾਵਾਨਵਬੋਧੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਞ੍ਞਂ ਅਤਿਧਾਵਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਦਿਪਰਾਮਸਨਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਞਾਣਂ, ਚਤੁਪ੍ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਞਾਣਂ, ਚਤੁਵੇਸ੍ਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਂ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞਾਣਸ੍ਸ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੫੧) ਅਕਮ੍ਪਨਞਾਣਾਨਿ, ਦਸ ਬਲਾਨਿ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਾਨਿ, ਸੋਲ਼ਸ ਞਾਣਚਰਿਯਾ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ, (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੩੦੫; ਵਿਭ. ਮੂਲ. ਟੀ. ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਵਣ੍ਣਨਾਯ) ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਰੀਸ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩੪) ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਵਤ੍ਥੂਨੀਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩੪) ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਞਾਣਚਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਲੋਕਨਾਥਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਥਭਾਵੋ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬਕਾਰਿਭਾਵੋ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕਤਞ੍ਞੁਤਾ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਪਰਨ੍ਤਪਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪਤਾ. ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਰੇਸਂ ਤਾਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਯਂ ਤਾਰਣਂ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਗ੍ਗਹਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਕਰੁਣਾ ਆਦਿ, ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਭਾਵਤੋ. ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ. ਇਤਿ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਕਰੁਣਾਨਿਦਾਨਞ੍ਹਿ ਸੀਲਂ, ਤਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਵਿਰਤਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਸਾ ਚ ਝਾਨਤ੍ਤਯਸਮ੍ਪਯੋਗਿਨੀਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਵਚਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ. ਸੀਲਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਮਾਦਿ, ਸਮਾਧਿ ਮਜ੍ਝੇ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਯਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ. ਏਸੋ ਏਵ ਹਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨੁਪਾਯੋ, ਯਦਿਦਂ ਨਯਗ੍ਗਾਹਣਂ. ਅਞ੍ਞਥਾ ਕੋ ਨਾਮ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭਗਵਤੋ ਗੁਣੇ ਅਨੁਪਦਂ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ;

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੦੪; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੧੪੧; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੪੨੫, ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੪.੪; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾਯਂ, ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਯਂ; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੬.੨੦);

ਤੇਨੇਵ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਂ ਪਤਿ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੪੫) ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ, ‘‘ਅਪਿ ਚ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯੋ ਵਿਦਿਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੪੬) ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣੇਹਿ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਚ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਉਪਗਤੋਤਿ ਅਪਰਕਾਲਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਕਿਰਿਯਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਯਮਨਂ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਵਨ੍ਦਨਕਿਰਿਯਾਯ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਗਤਮਲਂ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਚ ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਨਂ.

ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਾਵ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਿਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਬੋਧੇਤਾ ਪਜਾਯਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੫-੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੨) ਨਿਦ੍ਦੇਸਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਵਾਸਨਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਨਿਦ੍ਦਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਗਮਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਵਾ ਵਿਕਸਿਤਭਾਵਤੋ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਜਾਗਰਣਵਿਕਸਨਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਵਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਾਵੇਨ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਭਾਵੇਨ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ਕਮ੍ਮਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਅਵਗਮਨਤ੍ਥਵਸੇਨੇਵ ਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਯਥਾ ‘‘ਦਿਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਦਦਾਤੀ’’ਤਿ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਪਾਰਮਿਤਾਪਰਿਭਾਵਿਤੋ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਸਹ ਵਾਸਨਾਯ ਵਿਹਤਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਨਿਰਵਸੇਸਕਿਲੇਸੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਾਦਿਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯ ਗੁਣਗਣਾਧਾਰੋ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧੋ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗਵਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਬਲੇਸੁ ਚ ਵਸੀਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੯੨; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੯੫-੯੭; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੬੨).

ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ, ਤੇਨ ‘‘ਏਵਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਸੋਪਿ ਨਾਮ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਗੁਣੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਭਾਵਨਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ. ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ, ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਚ. ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਉਪਗਤੋਤਿ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਧਿਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਗਤਮਲਨ੍ਤਿ ਵਿਗਤਮਲਂ, ਨਿਦ੍ਦੋਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਨ੍ਦੇਤਿ ਪਣਮਾਮਿ, ਥੋਮੇਮਿ ਵਾ. ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਰਹਿਤਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਤੋ ਚ, ਸਂਸਾਰਤੋ ਚ ਅਪਤਮਾਨੇ ਕਤ੍ਵਾ ਧਾਰਯਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ.

ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਏਵਂ ਵਿਵਿਧਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਭਗਵਾ ਯਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਧਿਗਤੋ, ਤਮੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਹੇਤੁਭੂਤਂ ਸਬ੍ਬਦੋਸਮਲਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਾਭਾਵੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪਟਿਵੇਧਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਨਮਾਮੀਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਤਾ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯਸਮੁਦ੍ਦਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿ, ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸੀ’’ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਮਸਨਪਰਿਯਾਯੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਸੋਪਿ ਇਧ ਵੁਤ੍ਤੋ ਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਭੂਤਾਹਿ ਪਾਰਮਿਤਾਹਿ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਯੋਪਿ ਇਧ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਾਪਿ ਹਿ ਵਿਗਤਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਵਿਗਤਮਲਾ, ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ ਚਾਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਾਯ ਕਤਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਮਹਾਕਰੁਣਾਧਿਵਾਸਪੇਸਲਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਵਿਸੇਸਪਰਿਯੋਦਾਤਨਿਮ੍ਮਲਾਨਂ ਦਾਨਦਮਸਞ੍ਞਮਾਦੀਨਂ ਉਤ੍ਤਮਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਾਨਿ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਭਾਵਨਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣੇਹਿ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਧਿਗਤਵਸੀਭਾਵੋ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਮਹਾਨੁਭਾਵੋ, ਅਧਿਸੀਲਅਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਦਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ, ‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਝਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਮੋਕ੍ਖਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ. ਅਥ ਵਾ ਪਠਮੇਨ ਖਯਞਾਣਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਞਾਣਭਾਵੇਨ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਵਿਜ੍ਜੂਪਮਤਾਯ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਜਿਰੂਪਮਤਾਯ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਵਿਰਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਰੋਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਨਿਯ੍ਯਾਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਰਣਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਹੇਤੁਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਸਙ੍ਖਤਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਵਿਵੇਕਭਾਵੇਨ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਅਧਿਪਤਿਭਾਵੇਨ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਮਤਭਾਵੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਉਪਗਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਤਾਯ. ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਕਾਲਿਕਤਾਯ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕਤਾਯ. ਪੁਰਿਮੇਨ ਵਾ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕਤਾਯ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤਿ.

‘‘ਗਤਮਲ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਂਕਿਲੇਸਾਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਅਨੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਪੁਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਂ. ਪਠਮੇਨ ਵਾ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਭਾਵਸਮ੍ਪਦਂ. ਭਾਵੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਗਤਮਲਭਾਵੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਭਾਵਨਾਗੁਣੇਨ ਹਿ ਸੋ ਦੋਸਾਨਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਕੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਅਨੁਤ੍ਤਰਭਾਵੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਹਿ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਾਭਾਵਤੋ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤਾਯ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਹ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਹ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਧਾਤੁਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਗੁਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਤ੍ਥਵਿਤ੍ਵਾ, ਇਦਾਨਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ ਥੋਮੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਸੁਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਓਰਸਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸਨਂ. ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨਨ੍ਤਿ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਮੇਵ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾਵਕਾਰਣਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨ ਚ ਸਤਿਪਿ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਵਿਸੇਸਭਾਵੇਨ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਭਾਵੇ ਇਮਂ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਸਮੂਹਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਾਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਤਭਾਵਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨ ਅਸਤਿਪਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਯਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਭਾਵਤੋ. ਤਤ੍ਥ ਉਰਸਿ ਭਵਾ ਜਾਤਾ, ਸਂਵਦ੍ਧਾ ਚ ਓਰਸਾ. ਯਥਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਜਾਤਤਾਯ ਪਿਤੁਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਦਾਯਜ੍ਜਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਭਾਗਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਮੇਤੇਪਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਵਨਨ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਜਾਤਤਾਯ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਸ੍ਸ, ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਰਤਨਸ੍ਸ ਚ ਏਕਨ੍ਤਭਾਗਿਨੋਤਿ ਓਰਸਾ ਵਿਯ ਓਰਸਾ. ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨੁਭਾਵੇਨ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਕ੍ਕਮਮਾਨਾ, ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਚ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾ ਭਗਵਤੋ ਉਰੋਵਾਯਾਮਜਨਿਤਾਭਿਜਾਤਤਾਯ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਿ. ਸਾਵਕੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾਪਿ ਹਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਭਗਵਤੋ ‘‘ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾ, ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਵਿਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ਚ.

ਯਦਿਪਿ ਅਰਿਯਸਾਵਕਾਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮਸਮਯੇ ਭਗਵਤੋ ਵਿਯ ਤਦਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰੋ, ਮਾਰਵਾਹਿਨੀ ਵਾ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਪਸਾਦੇਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕਾਰਣੇ ਵਿਮਥਿਤੇ ਤੇਪਿ ਵਿਮਥਿਤਾ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ – ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ‘ਮਾਰਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸੋ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਖਨ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਾਨਂ ਵਿਯ ਦੇਵਪੁਤ੍ਤਮਾਰਸ੍ਸਾਪਿ ਗੁਣਮਾਰਣੇ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਕਿਲੇਸਬਲਕਾਯੋ ‘‘ਸੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੪੩੮; ਮਹਾਨਿ. ੨੮, ੬੮; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੪੭). ਸਾ ਚ ਤੇਹਿ ਦਿਯਡ੍ਢਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾ, ਅਨਨ੍ਤਭੇਦਾ ਵਾ ਕਿਲੇਸਵਾਹਿਨੀ ਸਤਿਧਮ੍ਮਵਿਚਯਵੀਰਿਯਸਮਥਾਦਿਗੁਣਪਹਰਣੇਹਿ ਓਧਿਸੋ ਵਿਮਥਿਤਾ, ਵਿਹਤਾ, ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾ, ਅਰਿਯਸਾਵਕਾ. ਏਤੇਨ ਤੇਸਂ ਭਗਵਤੋ ਅਨੁਜਾਤਪੁਤ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਅਨਯੇ ਨ ਇਰਿਯਨਤੋ, ਅਯੇ ਚ ਇਰਿਯਨਤੋ ਅਰਿਯਾ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਸਦੇਵਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ‘‘ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਣੀਯਤੋ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਉਪਗਤਾਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਰਿਯਾ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਙ੍ਘੋਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ, ਅਰਿਯੋ ਚ ਸੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਚਾਤਿ ਵਾ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ, ਤਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ. ਭਗਵਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਰਤਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਧਿਗਮੋ ਸਙ੍ਘਰਤਨਾਧੀਨੋਤਿ ਅਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧੇਵ ‘‘ਸਿਰਸਾ ਵਨ੍ਦੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਭਵਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਂ, ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਂ, ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਫਲਟ੍ਠਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਭਵਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਘਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਨਿਸ੍ਸਯਭਾਵਦੀਪਨਂ, ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਉਜੁਞਾਯਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾਵਦੀਪਨਂ, ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾਦਿਭਾਵਦੀਪਨਂ, ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਦੀਪਨਂ. ਤਥਾ ‘‘ਸੁਗਤਸ੍ਸ ਓਰਸਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨਸਬ੍ਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਰਣਗਮਨੇਨ ਹਿ ਤੇ ਭਗਵਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਜਾਤਾ. ‘‘ਮਾਰਸੇਨਮਥਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਦਾਸਿਦ੍ਧਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਮਾਰਂ, ਮਾਰਪਰਿਸਂ ਵਾ ਅਭਿਵਿਜਿਨਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮੂਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤਵਿਪਕ੍ਖੇ ਸੇਕ੍ਖਾਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਰਿਯਸਙ੍ਘ’’ਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਰਣਗਮਨਞ੍ਚ ਸਾਵਕਾਨਂ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਮਾਦਿ, ਸਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪ੍ਪਟਿਪਦਾ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਮਜ੍ਝੇ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਗੁਣਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਕਲਗੁਣਸਙ੍ਕਿਤ੍ਤਨਮੁਖੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਪਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਪਯੋਜਨੇ ਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤਿ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਰਤਿਜਨਨਟ੍ਠੇਨ ਰਤਨਂ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਾ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਭੂਤਗੁਣੇ ਆਵਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਮਤਾਧਿਗਮਹੇਤੁਭੂਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ, ਮਹਾਨਾਮ, ਸਮਯੇ ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੋਸਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਮੋਹਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਜੁਗਤਮੇਵਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤਂ ਆਰਬ੍ਭ. ਉਜੁਗਤਚਿਤ੍ਤੋ ਖੋ ਪਨ, ਮਹਾਨਾਮ, ਅਰਿਯਸਾਵਕੋ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮਵੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੬.੧੦; ਅ. ਨਿ. ੧੧.੧੧).

ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਾਦਿਭਾਵੋ ਵਾ ਰਤਨਟ੍ਠੋ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਂ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਅਤੁਲਂ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਂ;

ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਂ, ਰਤਨਂ ਤੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ੬.੩; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੩੩; ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੨੨੬; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੫੦);

ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਭਾਵਾਦਯੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਏਵ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ. ਵਨ੍ਦਨਾਵ ਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ, ਯਥਾ ‘‘ਦਾਨਮਯਂ, ਸੀਲਮਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੦੫; ਇਤਿਵੁ. ੬੦; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੪). ਵਨ੍ਦਨਾ ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਯਵਾਚਾਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਗੁਣਨਿਨ੍ਨਤਾ, ਥੋਮਨਾ ਵਾ. ਪੁਜ੍ਜਭਵਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਣਾਤੀਤਿ ਵਾ. ਸੁਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਿਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਤ੍ਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਚ ਖੇਤ੍ਤਭਾਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਸ੍ਸ ਉਪਘਾਤਕਉਪਦ੍ਦਵਾਨਂ ਵਿਹਨਨੇ ਸਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਹੁਤ੍ਵਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਕਿਰਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਵਨ੍ਦਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਸ. ਆਨੁਭਾਵੇਨਾਤਿ ਬਲੇਨ.

ਏਵਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਕਰਣੇ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ, ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਤਾਵ ਗੁਣਾਭਿਤ੍ਥਵਨਵਸੇਨ ਉਪਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਙ੍ਕਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਸੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ, ਏਤੇਨ ‘‘ਦੀਘੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਆਗਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਨੁਗਤਾ ਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿਯੇਵ ਆਗਮੋ, ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਙ੍ਕਨਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ, ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਨ ਉਪਾਦਾਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਆਗਮੋ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੁਦਾਯੇ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ, ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯੇ ‘‘ਆਗਮੋ’’ਤਿ ਵੋਹਾਰੋ. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਨਿਪੁਣਤ੍ਥਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਨਿਪੁਣਸ੍ਸ. ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨ, ਏਤਸ੍ਮਾ ਵਾ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਯੋਤਿ ਆਗਮੋ, ਆਗਮੋ ਚ ਸੋ ਵਰੋ ਚਾਤਿ ਆਗਮਵਰੋ, ਆਗਮਸਮ੍ਮਤੇਹਿ ਵਾ ਵਰੋਤਿ ਆਗਮਵਰੋ, ਤਸ੍ਸ. ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਂ ਅਨੁਗਮ੍ਮ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਾ ਅਗ੍ਗਸਾਵਕਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ. ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ, ਗੁਣਸਂਵਣ੍ਣਨਾਵਸੇਨ ਚ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਸ੍ਸ. ਅਥ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨੇਵ ਹਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪਿਟਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੋ ਭਾਸਿਤੋ, ਯਾ ‘‘ਪਕਿਣ੍ਣਕਦੇਸਨਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਤੋ ਸਙ੍ਗਾਯਨਾਦਿਵਸੇਨ ਸਾਵਕੇਹੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਸ੍ਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪਸਾਦਾਵਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਗਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫-੭, ੨੬-੨੮) ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਂ ਅਨਵਸੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਵਸੇਨ, ਮਹਾਪਦਾਨਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩-੫) ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਗੁਣਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦਿਵਸੇਨ, ਪਾਥਿਕਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩,੪) ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਨਿਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਸੀਹਨਾਦ ਨਦਨਾਦਿਵਸੇਨ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੬.੮) ਚ ਵਿਸੇਸਤੋ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਭਾਵਨੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਸਾਤਿਸਯਪ੍ਪਸਾਦਂ ਆਵਹਤਿ. ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਚਾਯਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਾ ਤਂਤਂਸਂਵਣ੍ਣਨਾਸੁ ਆਦਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਥੋਮਨਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨੀਸਾਰਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਿਨੀਮਨੋਰਥਪੂਰਣੀਸੁ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨੀਆਦੀਸੁ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਪਰਵਾਦਮਥਨਸ੍ਸ ਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਜਨਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਪੁਙ੍ਗਵਾਨਂ ਵਿਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਨਜਨਨਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣੇਹਿ ਓਗਾਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਭਿਣ੍ਹਸੋ ਨਾਨਾਨਯਵਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਥੋਮਨਾ ਕਤਾ.

ਅਤ੍ਥੋ ਕਥੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਕਥਾ, ਸਾ ਏਵ ਅਟ੍ਠਕਥਾ, ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਯਥਾ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੨.੮). ਆਦਿਤੋ ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ. ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਤਾਯ ਪਰਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤਵਸੀਭਾਵੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ, ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਵਿਧਵਸਿਤਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਚ ਵਸਿਨੋ, ਥੇਰਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ. ਤੇਸਂ ਸਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ. ਯਾਤਿ ਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾ. ਸਙ੍ਗੀਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ‘‘ਅਯਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਯਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਨੁਸਙ੍ਗੀਤਾ ਚ ਯਸਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤੀਸੁ, ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਆਗਮਨਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸੀਹਸ੍ਸ ਲਾਨਤੋ ਗਹਣਤੋ ਸੀਹਲ਼ੋ, ਸੀਹਕੁਮਾਰੋ. ਤਂਵਂਸਜਾਤਤਾਯ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸਤਾਯ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਸ੍ਸ ਚ ਸੀਹਲ਼ਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਆਭਤਾਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤੋ ਆਨੀਤਾ. ਅਥਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ. ਅਪਰਭਾਗੇ ਹਿ ਅਸਙ੍ਕਰਤ੍ਥਂ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਠਪਿਤਾਤਿ. ਤੇਨਸ੍ਸ ਮੂਲਟ੍ਠਕਥਾ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦੀਪਵਾਸੀਨਨ੍ਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਂ. ਦੀਪਵਾਸੀਨਨ੍ਤਿ ਵਾ ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਵਾਸੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਾਯ ਠਪਿਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ.

ਅਪਨੇਤ੍ਵਾਨਾਤਿ ਕਞ੍ਚੁਕਸਦਿਸਂ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਂ ਅਪਨੇਤ੍ਵਾ. ਤਤੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ. ਅਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ. ਮਨੋਰਮਂ ਭਾਸਨ੍ਤਿ ਮਾਗਧਭਾਸਂ. ਸਾ ਹਿ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭੂਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਮਨਂ ਰਮਯਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਤਨ੍ਤਿਨਯਾਨੁਚ੍ਛਵਿਕ’’ਨ੍ਤਿ, ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯਾ ਅਨੁਲੋਮਿਕਂ ਪਾਲ਼ਿਭਾਸਾਯਾਨੁਵਿਧਾਯਿਨਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਗਤਦੋਸਨ੍ਤਿ ਅਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਭਾਸਨ੍ਤਰਰਹਿਤਂ.

ਸਮਯਂ ਅਵਿਲੋਮੇਨ੍ਤੋਤਿ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਂ ਅਵਿਰੋਧੇਨ੍ਤੋ, ਏਤੇਨ ਅਤ੍ਥਦੋਸਾਭਾਵਮਾਹ. ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਵ ਹਿ ਥੇਰਵਾਦਾਪਿ ਇਧ ਪਕਾਸਿਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ. ਥੇਰਵਂਸਪਦੀਪਾਨਨ੍ਤਿ ਥਿਰੇਹਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਯੋ. ਤੇਹਿ ਆਗਤਾ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ ਥੇਰਵਂਸੋ, ਤਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਮੁਜ੍ਜਲਨਤੋ ਥੇਰਵਂਸਪਦੀਪਾ, ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਥੇਰਾ, ਤੇਸਂ. ਵਿਵਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਨਿਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਗਣ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਖੀਲਮਦ੍ਦਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਕਥਾ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਸਣ੍ਹੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਨਿਪੁਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਵਿਨਿਚ੍ਛਿਨੋਤੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਸਯਂ ਞਾਣਂ. ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਪੁਣੋ ਛੇਕੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸੁਨਿਪੁਣਵਿਨਿਚ੍ਛਯਾ, ਏਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦਿਥੇਰਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤੋ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮੋ ਮਹਾਵਿਹਾਰਵਾਸੀਨਂ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭੂਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਂ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਵਾਸੀਨਮੇਵ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਥ ਖੋ ਸਾਧੁਜਨਤੋਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪਵਾਸੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿਸੁਕਰਤਾਯ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਬਹੁਪਕਾਰਤ੍ਤਾ. ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਅਤ੍ਥਂ, ਚਿਰਕਾਲਟ੍ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੁਨਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸੁਨਯਸ੍ਸ ਚ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ –

‘‘ਦ੍ਵੇਮੇ, ਭਿਕ੍ਖਵੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਤਮੇ ਦ੍ਵੇ? ਸੁਨਿਕ੍ਖਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਸੁਨੀਤੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੨.੨੧).

ਯਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਨ ਤਂ ਇਧ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਦੇਕਦੇਸਭਾਵੇਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਚ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਥਿਕਾਨਂ ਉਪਦੇਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਧਮ੍ਮੇ ਉਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸੀਲਕਥਾ’’ ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਕਥਾਤਿ ਚਾਰਿਤ੍ਤਵਾਰਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸੀਲਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ. ਧੁਤਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਙ੍ਗਾਦਯੋ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੨੨; ਥੇਰਗਾ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੮੪੫, ੮੪੯) ਤੇਰਸ ਕਿਲੇਸਧੁਨਨਕਧਮ੍ਮਾ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦ੍ਵੇਤਿ ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਿ ਯੋਗਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਚਰਿਯਾਵਿਧਾਨਸਹਿਤੋਤਿ ਰਾਗਚਰਿਤਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਾਦਿਵਿਧਾਨੇਨ ਸਹਿਤੋ. ਝਾਨਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਅਟ੍ਠਪਿ ਵਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਤ੍ਤਾਨਿ ਝਾਨਾਨਿ, ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਵਸੀਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ. ਝਾਨਾਨਿ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ.

ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਭੇਦਾ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਸਬ੍ਬਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ. ਞਾਣਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਆਗਤਨਯੇਨ ਏਕਵਿਧਾਦਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਕਲੇਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍ਵਾ ਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਕਲਨਨਿਚ੍ਛਯੋ.

ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਾਦਿਭਾਵੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਦੇਸਨਾ, ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਕਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਾ ਪਨ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਸ੍ਸ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਤਾਯ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਾ, ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧਿਸਙ੍ਕਰਰਹਿਤਾ, ਏਕਤ੍ਤਨਯਾਦਿਸਹਿਤਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰਿਤਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨਿਪੁਣਨਯਾ’’ਤਿ. ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀਸੁ ਆਗਤਨਯਂ ਅਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾਵ ਵਿਚਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਅਵਿਮੁਤ੍ਤਤਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਾ.

ਇਤਿ ਪਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਰਿਸਮਾਪਨੇ, ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇ, ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਧਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਨ ਵਿਚਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਵਿਚਾਰਣਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਠਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਜ੍ਝੇਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਵਿਸੇਸਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਗਮਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨੀਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਕਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਵਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੋ ਯਥਾਰਹਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਹੋਤਿ ਯੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਇਚ੍ਚੇਵਾਤਿ ਇਤਿ ਏਵ. ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਮ੍ਪਿ. ਏਤਾਯਾਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲਵਿਲਾਸਿਨਿਯਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੀਹਲ਼ਦੀਪਂ ਆਭਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਦੀਪਵਾਸੀਨਮਤ੍ਥਾਯ, ਸੁਜਨਸ੍ਸ ਚ ਤੁਟ੍ਠਤ੍ਥਂ, ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਯੋਜਨਂ, ਅਵਸਿਟ੍ਠੇਨ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਂ. ਸੀਲਕਥਾਦੀਨਂ ਅਵਿਚਾਰਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ਇਧ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰੋ ਏਵਾਤਿ.

ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਵਿਭਾਗਵਨ੍ਤਾਨਂ ਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਂ ਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਪਠਮਂ ਤਾਵ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਦੀਘਸ੍ਸ ਆਗਮਵਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਸੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਨਾਮ ਵਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤਵਸੇਨ ਏਵਂ ਵਿਭਾਗੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਦੀਘਾਗਮਨਿਸ੍ਸਿਤਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਚਨੇ. ਯੋ ਦੀਘਾਗਮੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਵਗ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਏਦਿਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਵਗ੍ਗੇਸੁ…ਪੇ… ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦਾਨਮਾਦੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਚਤੂਸੁ ਆਗਮੇਸੁ ਦੀਘਾਗਮੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ ਆਦਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਨ੍ਤਿ? ਨਾਯਮਨੁਯੋਗੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਤੋ ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤੋ. ਸਦ੍ਧਾ ਹਿ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੀਜਂ. ਯਥਾਹ – ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਬੀਜਂ ਤਪੋ ਵੁਟ੍ਠੀ’’ਤਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੯੭; ਸੁ. ਨਿ. ੭੭) ਸਦ੍ਧਾਵਹਗੁਣਤਾ ਚਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯੇਵ. ਕਿਞ੍ਚ ਕਤਿਪਯਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹਤੋ, ਅਪ੍ਪਪਰਿਮਾਣਤੋ ਚ ਗਹਣਧਾਰਣਾਦਿਸੁਖਤੋ. ਤਥਾਹੇਸ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹੋ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿਭਾਣਵਾਰਪਰਿਮਾਣੋ ਚ. ਸੀਲਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ ਪਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਵਗ੍ਗੋ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਆਦਿ, ਸੀਲਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਹ, ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਦਿਮੇਵ ਵਿਸੋਧੇਹਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਕੋ ਚਾਦਿ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸੀਲਞ੍ਚ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੯੫). ਏਤੇਨ ਚਸ੍ਸ ਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨ੍ਵਤ੍ਥਸਞ੍ਞਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਨਿਵੇਠਨਕਥਾਭਾਵਤੋ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਸ੍ਸ ਨਿਰਵਸੇਸਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਜਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਪਿਟਕੇ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸਦਿਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬਂ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਭਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ.

ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਯਸ੍ਸਾ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਤਨ੍ਤਿਆਰੁਲ਼੍ਹਾਯ ਇਧ ਵਚਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚ ਵਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਗਾਯਨਂ ਕਥਨਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਏਤੇਨ ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਆਦਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ, ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਠਪਿਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਵਚਨਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਪੂਜਨੀਯਤ੍ਤਾ ਚ ਮਹਤੀ ਸਙ੍ਗੀਤਿ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਪਠਮਾ ਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਕਾਲੋ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ. ਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਦੇਸਨਂ ਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਵਿਦਿਤਂ ਵਿਦਿਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ਨਿਦਾਨਂ. ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਸਰਣਾਦਿਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਭੂਤਾਸੁ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞਾਸੁ ਭਗਵਤੋ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੋਧੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ਰਤਨਚਙ੍ਕਮਨਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ; ਚਰਿਯਾ. ਉਦ੍ਧਾਨਗਾਥਾਵਣ੍ਣਨਾ) ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਲੋਮਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਕਿਰਿਯਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨਞ੍ਹਿ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਅਥ ਵਾ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਆਣਾ, ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਨਪੇਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਤਂ ਚਕ੍ਕਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਞਾਯੇਨ ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿਪਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਚਕ੍ਕਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਚਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ, ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਾਯ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੨, ੩੯, ੪੧).

‘‘ਕਤਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚੇ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਸੇਸਿਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸਾਵਕੇਹਿ ਵਿਨੀਤਾਪਿ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਭਗਵਤਾਯੇਵ ਵਿਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਤੋ ਸਾਵਕਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਾਵਕਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਚ ਨ ਤਾਵ ਵਿਨੀਤਾਤਿ? ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ ਤੇਸਂ ਵਿਨਯਨੁਪਾਯਸ੍ਸ ਸਾਵਕੇਸੁ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਨ ਤਾਵਾਹਂ, ਪਾਪਿਮ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਾਵ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਾਵਕਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਵਿਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨੀਤਾ ਵਿਸਾਰਦਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਧਮ੍ਮਧਰਾ…ਪੇ… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਸਹ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੬੮; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੮੨੨; ਉਦਾ. ੫੧).

‘‘ਕੁਸਿਨਾਰਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਦੇਸਕਾਲਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਂ ‘‘ਅਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਗਾਹਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਲੋਕੇ ਜਾਤਸਂਵਦ੍ਧਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾਵਸ੍ਸ ਸੁਪਾਕਟਕਰਣਤ੍ਥਂ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਚਰਿਮਭਵੇ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਾਦੀਨਿਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਉਪਾਦੀਯਤੇ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੇਹੀਤਿ ਉਪਾਦਿ, ਵਿਪਾਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਟਤ੍ਤਾ ਚ ਰੂਪਂ. ਸੋ ਪਨ ਉਪਾਦਿ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਨੋਸ੍ਸਟ੍ਠੋ, ਇਧ ਖਨ੍ਧਮਚ੍ਚੁਮਾਰਨਿਮ੍ਮਥਨੇਨ ਓਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਨਿਸ੍ਸੇਸਿਤੋਤਿ ਅਯਂ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ. ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਮਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਚਾਯਂ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ‘‘ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਂ, ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਸੇਸਨਂ, ‘‘ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ. ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸਤੋ ਹਿ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਤਰਦਿਵਸੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮਾਗਤਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗੀਵਸੇਨ ਸਹਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ, ਸੋ ਪਨ ਸਙ੍ਘੋ ਕਿਂ ਪਰਿਮਾਣਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਿਚ੍ਚਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਹਿ ਏਦਿਸੇਸੁ ਸਮਾਸੋ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਯਥਾ – ‘‘ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਰੁਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ.

ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਪੁਨ ਦੁਲ੍ਲਭਭਾਵਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਧਾਤੁਭਾਜਨਦਿਵਸੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ. ਸੁਭਦ੍ਦੇਨ ਵੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸਂਵੇਗਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ ਸਙ੍ਗਾਯੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ… ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਂ ਤਸ੍ਸ ਕਿਮਞ੍ਞਂ ਆਣਣ੍ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ‘‘ਇਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਥਾ ‘‘ਯਞ੍ਚਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਪਸਂਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਕਾਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਵਾ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਦੇਤਂ ਕਾਰਣਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਦ੍ਧਨਿਯਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਗਾਮਿ, ਅਦ੍ਧਾਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਯਞ੍ਚਾਹਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ ਵਾ ਏਤਂ, ਤੇਨ ‘‘ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਪਸਂਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਪਸਂਸਨਞ੍ਚ ਪਰਾਮਸਤਿ. ‘‘ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਸਮਟ੍ਠਪਨੇਨਾ’’ਤਿ ਇਧ ਅਤ੍ਤਨਾ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਚੀਵਰੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਸ ਯੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦੂਰਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਚ ਤਸ੍ਸ ਤਨ੍ਤਿ ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਚੀਵਰੇ ਸਾਧਾਰਣਪਰਿਭੋਗੇਨ ਭਗਵਤਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨੀਯਂ, ਏਤਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸਸ੍ਸ ਸਹਯੋਗਕਤ੍ਤੁਤ੍ਥਜੋਤਕਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਯਾਵਦੇਤਿ ਯਾਵਦੇਵ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ, ਯਤ੍ਤਕੇ ਵਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਵਿਹਾਰੇ ਵਾ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤੋ ਵਿਹਰਾਮਿ ਚੇਵ ਵੋਹਰਾਮਿ ਚ, ਤਥਾ ਕਸ੍ਸਪੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਥੁਤਿਮਤ੍ਤਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗਵਾ ਵਿਯ ਦੇਵਸਿਕਂ ਚਤੁਵੀਸਤਿਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਵਲ਼ਞ੍ਜੇਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਨਵਾਨੁਪੁਬ੍ਬਵਿਹਾਰਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਭੇਦੇ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਸ ਕਿਮਞ੍ਞਂ ਆਣਣ੍ਯਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਾਯਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਨਨੁ ਮਂ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵੇਤਿ.

ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਸ੍ਸਾਹਜਨਨਤੋ ਪਰਤੋ. ਪੁਰੇ ਅਧਮ੍ਮੋ ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਅਪਿਨਾਮ ਦਿਬ੍ਬਤਿ, ਯਾਵ ਅਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਸਨ੍ਨੇ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ਹਿ ਅਯਂ ਪੁਰੇ-ਸਦ੍ਦੋ. ਦਿਪ੍ਪਤੀਤਿ ਚ ਦਿਪ੍ਪਿਸ੍ਸਤਿ. ਪੁਰੇਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਯੋਗੇਨ ਹਿ ਅਨਾਗਤਤ੍ਥੇ ਅਯਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਪ੍ਪਯੋਗੋ, ਯਥਾ – ‘‘ਪੁਰਾ ਵਸ੍ਸਤਿ ਦੇਵੋ’’ਤਿ.

‘‘ਸਕਲਨਵਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਰੇ…ਪੇ… ਏਕੂਨਪਞ੍ਚਸਤੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸੁਕ੍ਖਵਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸਵਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਬ੍ਭਾਵੇ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਪਨ ਤੇਵਿਜ੍ਜਾਦਿਗੁਣਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਬਹੁਪਕਾਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ, (ਪਾਰਾ. ੪੩੭) ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ ਪਗੁਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ, ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾ) ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਦ੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭਗਵਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇਵਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਪਵਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਪਗੁਣਾਨਿ. ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਵਪ੍ਪਾਯਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਵਿਬ੍ਭਮਨੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਏਵਮਾਹ – ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਮਾਣਂ. ਛਨ੍ਦਾ ਆਗਮਨਂ ਵਿਯਾਤਿ ਪਦਵਿਭਾਗੋ. ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਸੇਕ੍ਖਾਨਂ ਅਗਤਿਗਮਨਸਬ੍ਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਸੇਕ੍ਖਾਨਮੇਵ ਪਨ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨੇਵ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਗਤਿਗਮਨਾਨਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ ਛਨ੍ਦਾ…ਪੇ… ਅਗਤਿਂ ਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਤਸ੍ਸ ਯੋਗ੍ਯਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਕਥਨਂ. ਪਰਿਯਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧੀਤੋ.

ਗਾਵੋ ਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਗੋਚਰੋ, ਗੋਚਰੋ ਵਿਯ ਗੋਚਰੋ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਣਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੁਭਦ੍ਦਸਦਿਸੋ. ਸਤ੍ਤਿਪਞ੍ਜਰਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਿਖਗ੍ਗਾਦਿਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਮਲ੍ਲਰਾਜੂਨਂ ਭਗਵਤੋ ਧਾਤੁਆਰਕ੍ਖਕਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਂ ਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਕਰੋਤੂਤਿ ਸਙ੍ਗਾਹਕੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਏਕਨ੍ਤਕਰਣੀਯਂ ਕਰੋਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਹਾਜਨਨ੍ਤਿ ਬਹੁਜਨਂ. ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਵਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੋਗਚੇਤਿਯਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਥਾ ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਭਾਵੋ, ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਂਵੇਜੇਸੀਤਿ ‘‘ਨਨੁ ਭਗਵਤਾ ਪਟਿਕਚ੍ਚੇਵ ਅਕ੍ਖਾਤਂ – ‘ਸਬ੍ਬੇਹੇਵ ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾਵੋ ਵਿਨਾਭਾਵੋ’’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੩; ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੯; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੪੮; ਚੂਲ਼ਵ. ੪੩੭) ਸਂਵੇਗਂ ਜਨੇਸਿ. ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਧਾਤੁਕਨ੍ਤਿ ਉਪਚਿਤਦੋਸਂ. ਭੇਸਜ੍ਜਮਤ੍ਤਾਤਿ ਅਪ੍ਪਕਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ. ਅਪ੍ਪਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਮਤ੍ਤਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ‘‘ਮਤ੍ਤਾਸੁਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੨੯੦) ਵਿਯ. ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇਤਿ ਦੇਵਤਾਯ ਸਂਵੇਜਿਤਦਿਵਸਤੋ, ਜੇਤਵਨਵਿਹਾਰਂ ਪਵਿਟ੍ਠਦਿਵਸਤੋ ਵਾ ਦੁਤਿਯਦਿਵਸੇ. ਆਣਾਵ ਚਕ੍ਕਂ ਆਣਾਚਕ੍ਕਂ.

ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਸੋ ਅਗ੍ਗੋ. ਲਿਙ੍ਗਵਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਹਿ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਚ ਯੋ ਅਯਂ, ਯਦਿਦਂ ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਪਠਮਂ ਆਵੁਸੋ ਉਪਾਲਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਪੁਰਿਮਕਾਲੇ ਪਠਮਭਾਵੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਭਗਵਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚ ਪਠਮਭਾਵਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਭਗਵਤੋ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਠਿਤਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਸਙ੍ਗੀਤਾਨਿ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਵਤ੍ਥੁਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿਆਦਿ ‘ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤੇਨ ਸਹ ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇਤਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ. ੨੪), ਤੇਨੇਵਾਹ – ‘‘ਨ ਹਿ ਤਥਾਗਤਾ ਏਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ.

ਜਾਤਕਾਦਿਕੇ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਚ ਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਤਾਦਿਸੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਦੀਘਨਿਕਾਯਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ, ਨਾਪਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਵਿਨਯਪਿਟਕੇਤਿ ਦੀਘਭਾਣਕਾ ‘‘ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਹਣਂ, ਜਾਤਕਗਤਿਕਤ੍ਤਾ. ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ ਪਨ ‘‘ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤਾਨਂ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਯਥਾਨੁਲੋਮਦੇਸਨਾਭਾਵਤੋ ਤਾਦਿਸੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇ ਸਙ੍ਗਹੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਭੂਤੇ ਯਥਾਧਮ੍ਮਸਾਸਨੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ’’ਤਿ ਜਾਤਕਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਂ ਕਥਯਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ.

ਏਵਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਯੋਜਨਕਾਲਦੇਸਕਾਰਕਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਪਠਮਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਸਿਦ੍ਧੇਸੁ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇਸੁ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਏਕਵਿਧਾਦਿਭੇਦੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਰਸਨ੍ਤਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਗੁਣਂ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਂ ਵਾ, ਅਗ੍ਗਫਲਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ, ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਕਿਚ੍ਚਂ ਵਾ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਅਸ੍ਸਾਦ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਕਿਲੇਸਵਿਨਯਨੇਨ ਵਿਨਯੋ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਪਾਯਪਤਨਾਦਿਤੋ ਧਾਰਣੇਨ ਧਮ੍ਮੋ, ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਵਿਨਯਪਿਟਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਸੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਦਿਪਿ ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਵਿਨਯੋਪਿ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾਦਿਭਾਵਤੋ, ਵਿਨਯਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਨਯਤਨ੍ਤਿਵਿਧੁਰਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਗੋਬਲਿਬਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਚ.

‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਭਗਵਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਭਾਸਿਤਾ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਦਂ ਪਠਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਇਦਂ ਕਿਰ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਅਵਿਜਹਿਤਂ ਉਦਾਨਂ. ਅਯਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਗੇਹਸ੍ਸ ਕਾਰਕਂ ਤਣ੍ਹਾਵਡ੍ਢਕਿਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਞਾਣਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦੀਪਙ੍ਕਰਪਾਦਮੂਲੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਂ ਅਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਲਭਨ੍ਤੋਯੇਵ ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਂ ਸਂਸਰਿਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਜਰਾਵ੍ਯਾਧਿਮਰਣਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਜਾਤਿ ਨਾਮੇਸਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਨ ਚ ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਟ੍ਠੇ ਨਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਗਵੇਸਨ੍ਤੋ ਸਨ੍ਧਾਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਿਟ੍ਠੋਸੀਤਿ ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਨ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਸਿ. ਪੁਨ ਗੇਹਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਮ ਗੇਹਂ. ਨ ਕਾਹਸਿ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ. ਤਵ ਸਬ੍ਬਾ ਅਵਸੇਸਾਕਿਲੇਸਫਾਸੁਕਾ ਮਯਾ ਭਗ੍ਗਾ. ਇਮਸ੍ਸ ਤਯਾ ਕਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾਵਗੇਹਸ੍ਸ ਕੂਟਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਣ੍ਣਿਕਮਣ੍ਡਲਂ ਵਿਸਙ੍ਖਤਂ ਵਿਦ੍ਧਂਸਿਤਂ. ਵਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਵਸੇਨ ਗਤਂ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਂ ਇਦਾਨਿ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਅਹਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਖਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ ਅਜ੍ਝਗਾ ਅਧਿਗਤੋ ਪਤ੍ਤੋਸ੍ਮੀਤਿ. ਅਯਂ ਮਨਸਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਾਨਮਾਦਿ. ‘‘ਯਦਾ ਹਵੇ ਪਾਤੁਭਵਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੧, ੨, ੩) ਅਯਂ ਪਨ ਵਾਚਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦੀਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਤੋਜਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਕਿਰ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ (ਧ. ਪ. ੧੫੩). ‘‘ਪਾਟਿਪਦਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਨ ਏਤੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਾਯਮੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ.

ਵਯਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਮੁਖੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਦਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੧੫; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੧੦) ਵਚਨਤੋ. ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਵਿਭਾਵਨਨਯੇਨੇਵ ਚ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਂ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਅਵਿਸਯਭੂਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਵੇਣਿਕਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਪ੍ਪਟਿਪਦਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਯੋਜੇਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਵਯਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਸਂਵੇਜੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇਵ ਨਿਰਵਸੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਦਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਕੇਵਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਸਾਸਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍ਵਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ.

ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਅਸਙ੍ਗੀਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਕਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਾਦਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੪) ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਅਸਙ੍ਗੀਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਪਠਮਸਙ੍ਗੀਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇਵ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਜੇਤਵਨੇ ਵਿਹਰਨ੍ਤੇਨ ਸੁਭਸ੍ਸ ਮਾਣਵਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ.

ਦਲ਼੍ਹਿਕਮ੍ਮਸਿਥਿਲੀਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਕਤਿਸਾਵਜ੍ਜਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਸਾਵਜ੍ਜੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ. ਤੇਨਾਤਿ ਵਿਵਿਧਨਯਤ੍ਤਾਦਿਨਾ. ਏਤਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਧਵਿਸੇਸਨਯਤ੍ਤਾਤਿ ਗਾਥਾਵਚਨਂ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਨਯਸ੍ਸ.

ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾਦਿਭੇਦੇਤਿ ਯੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ, ਸੁਣਾਤਿ, ਵਾਚੇਤਿ, ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਦੇਸੇਤਿ ਚ, ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਤੋ ਪਰਸ੍ਸਾਪਿ ਹੋਤੀਤਿ, ਤਦੁਭਯਂ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੂਚੇਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਞ੍ਚਾਤਿ ਏਵਮਾਦਿਭੇਦੇ ਅਤ੍ਥੇ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਚਾਯਂ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ, ਨ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਵਚਨਂ, ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ, ਪਰਸ੍ਸਾਪੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ. ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਚ ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਹੋਤੀਤਿ, ਨ ਤੇਨ ਪਰਤ੍ਥੋ ਸੂਚਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਸੂਚੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਪਰਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਅਤ੍ਥਗਹਣਞ੍ਚ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਵਿਨਿਮ੍ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਭਾਵਾ ਆਦਿਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤੇ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਧਾਰਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪਰਤ੍ਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ.

ਅਥ ਵਾ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਯੇ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਯੋ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਨ ਹਞ੍ਞਦਤ੍ਥਤ੍ਥਿਪਸਂਸਲਾਭਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ. ੬੩; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫) ‘‘ਅਤ੍ਤਤ੍ਥੋ, ਪਰਤ੍ਥੋ, ਉਭਯਤ੍ਥੋ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਗੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨੇਯ੍ਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨੀਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨਵਜ੍ਜੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਵੋਦਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਪਰਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਤੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੂਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਥ-ਸਦ੍ਦੋ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਪਰਿਯਾਯੋਪਿ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਪੁਰਿਮਕਾ ਪਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹਿਤਪਰਿਯਾਯਾ, ਤਤੋ ਪਰੇ ਛ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਭੇਦਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਾ ਪਨ ਉਭਯਸਭਾਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਰਧਿਗਮਤਾਯ ਵਿਭਾਵਨੇ ਅਲਦ੍ਧਗਾਧੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ. ਨ ਵਿਵਟੋ ਗੂਲ਼੍ਹੋ. ਮੂਲੁਦਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ਪਂਸੁਨਾ ਅਕ੍ਖਰਸਨ੍ਨਿਵੇਸਾਦਿਨਾ ਤਿਰੋਹਿਤੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ. ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਨੇਯ੍ਯੋ. ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਨੀਤੋ. ਅਨਵਜ੍ਜਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਵੋਦਾਨਾ ਪਰਿਯਾਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਕੁਸਲਵਿਪਾਕਕਿਰਿਯਾਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ. ਪਰਮਤ੍ਥੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਏਵ ਵਾ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ, ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾਕਥਞ੍ਚ ਪਰੇਸਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ ਸੂਚੇਤਿ. ਏਵਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੯੯, ੨੬੫) ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਸੁਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਤਾਦੀਨਿ ਸਾਤਿਸਯਂ ਪਕਾਸਿਤਾਨਿ ਹੋਤਿ ਤਪ੍ਪਰਭਾਵਤੋ, ਨ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਇਦਮੇਵ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾ ਚ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਯ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯੋ ਆਣਾਧਮ੍ਮਸਭਾਵੇ. ਤਸ੍ਮਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਪਟਿਲਾਭਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਸੁਵੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਸਵਤੀਤਿ ਫਲਤਿ. ‘‘ਸੁਤ੍ਤਾਣਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਚ ਨੇ ਤਾਯਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦਿਵਿਧਾਨੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾਵੋ, ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ਤਦਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ. ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵਿਸੇਸਨਞ੍ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸੂਚਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਅਤ੍ਥਵਚਨਂ. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ.

ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮਨਕਿਰਿਯਾਯ ਵੁਦ੍ਧਿਭਾਵਂ ਅਤਿਰੇਕਤਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਞਾਣਲਕ੍ਖਣਕਿਰਿਯਾਨਂ ਸੁਪਾਕਟਤਾਵਿਸੇਸਂ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਨ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਤ੍ਤਂ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਿਰਿਯਾਵਿਸੇਸਕਤ੍ਤਾ ਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ. ਅਭਿਰਾਜਾ ਅਭਿਵਿਨਯੇਤਿ ਪਨ ਪੂਜਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਰਾਜਵਿਨਯੇਸੁ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਕਥਮੇਤਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਪੂਜਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਕਿਰਿਯਾਦੀਪਨਤੋ, ਤਾਹਿ ਚ ਕਿਰਿਯਾਹਿ ਰਾਜਵਿਨਯਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਅਤਿਮਾਲਾਦੀਸੁ ਅਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ, ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਯਥਾ ਸਹ ਸਾਧਨੇਨ ਕਿਰਿਯਂ ਵਦਤੀਤਿ ਅਭਿਰਾਜਅਭਿਵਿਨਯ-ਸਦ੍ਦਾ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਏਵਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੇ ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਹ ਸਾਧਨੇਨ ਵੁਡ੍ਢਿਯਾਦਿਕਿਰਿਯਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਭਾਵਨਾਫਰਣਵੁਡ੍ਢੀਹਿ ਵੁਡ੍ਢਿਮਨ੍ਤੋਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹੀਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਮ੍ਮਦ੍ਵਾਰਪਟਿਪਦਾਦੀਹਿ. ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਵਿਸਿਟ੍ਠੇਸੁ ਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਂ ਸਮਾਨਂ. ਤਂ ਪਿਟਕਸਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਏਵਂ ਦੁਵਿਧਤ੍ਥੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ.

ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਦੇਸਕਾਯਤ੍ਤੇਨ ਆਣਾਦਿਵਿਧਿਨਾ ਅਤਿਸਜ੍ਜਨਂ ਪਬੋਧਨਂ ਦੇਸਨਾ. ਸਾਸਿਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਗਤੇਨ ਯਥਾਪਰਾਧਾਦਿਸਾਸਿਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਅਨੁਸਾਸਨਂ ਵਿਨਯਨਂ ਸਾਸਨਂ. ਕਥੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਾਦਿਨੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕਥਨਂ ਵਚਨਪਟਿਬਦ੍ਧਤਾਕਰਣਂ ਕਥਾ. ਕਥੀਯਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਥਾ. ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਸ੍ਸ ਕਥਾ ਸਂਵਰਾਸਂਵਰਕਥਾ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤਰੇਸੁਪਿ. ਭੇਦ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦੇਸਨਾਭੇਦਂ ਸਾਸਨਭੇਦਂ ਕਥਾਭੇਦਞ੍ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਰਿਦੀਪਯੇ’’ਤਿ. ਭੇਦਨ੍ਤਿ ਚ ਨਾਨਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਪਹਾਨਾਨਿ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪ੍ਪਹਾਨਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਂ, ਤਞ੍ਚ ਪਰਿਦੀਪਯੇ. ਏਤ੍ਥ ਯਥਾਤਿ ਉਪਾਰਮ੍ਭਨਿਸ੍ਸਰਣਧਮ੍ਮਕੋਸਰਕ੍ਖਣਹੇਤੁਪਰਿਯਾਪੁਣਨਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਪਕਾਰੇਹਿ. ਆਣਂ ਪਣੇਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਆਣਾਰਹੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਵੋਹਾਰਪਰਮਤ੍ਥਾਨਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਆਹ ਆਣਾਬਾਹੁਲ੍ਲਤੋਤਿ. ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪਚੁਰਾਪਰਾਧਾ ਸੇਯ੍ਯਸਕਾਦਯੋ. ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਆਸਯੋਵ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਞਾਣਞ੍ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ –

‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਚ, ਖਨ੍ਤਿ ਚੇਵਾਨੁਲੋਮਿਕੇ;

ਯਥਾਭੂਤਞ੍ਚ ਯਂ ਞਾਣਂ, ਏਤਂ ਆਸਯਸਦ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ. (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਟੀ. ੧.੧੩੬);

ਅਨੁਸਯਾ ਕਾਮਰਾਗਭਵਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿਘਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਮਾਨਾਵਿਜ੍ਜਾਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤ ਅਨਾਗਤਾ ਕਿਲੇਸਾ, ਅਤੀਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਤਥੇਵ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਭੇਦੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਚਰਿਯਾਤਿ ਛ ਮੂਲਚਰਿਯਾ, ਅਨ੍ਤਰਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਾ, ਸਂਸਗ੍ਗਵਸੇਨ ਤੇਸਟ੍ਠਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤੇ ਪਨ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਸਮ੍ਮੋਹਨ੍ਤਰਧਾਨਸੁਤ੍ਤਟੀਕਾਯਂ ਵਿਭਾਗਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਤਤੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ਚਰਿਯਾਤਿ ਚਰਿਤਂ, ਤਂ ਸੁਚਰਿਤਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵਸੇਨ ਦੁਵਿਧਂ. ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਪਰਿਚਯਵਸੇਨ ਅਭਿਰੁਚਿ, ਸਾ ਦੁਵਿਧਾ ਹੀਨਪਣੀਤਭੇਦੇਨ. ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ‘‘ਅਹਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਿਨੋ. ਮਹਨ੍ਤੋ ਸਂਵਰੋ ਅਸਂਵਰੋ. ਬੁਦ੍ਧਿਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯ’ਮਕਾਰੋ ਯਥਾ ‘‘ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੧).

ਤੀਸੁਪਿ ਚੇਤੇਸੁ ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾ ਪਟਿਵੇਧਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਤਨ੍ਤਿਦੇਸਨਾ ਤਨ੍ਤਿਅਤ੍ਥਪਟਿਵੇਧੋ ਚ ਤਨ੍ਤਿਵਿਸਯਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਨਯਪਿਟਕਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧਾਧਾਰਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਪਿਟਕਾਨਿ ਪਨ ਤਨ੍ਤਿ ਯੇਵਾਤਿ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਧਾਰਭਾਵੋ ਕਥਂ ਯੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਤਨ੍ਤਿਸਮੁਦਾਯਸ੍ਸ ਅਵਯਵਤਨ੍ਤਿਯਾ ਆਧਾਰਭਾਵਤੋ. ਅਵਯਵਸ੍ਸ ਹਿ ਸਮੁਦਾਯੋ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਥਾ – ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਦੀਨਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਭਾਵਤੋ ਤੇਹਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾਤਿ ਵਿਨਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਾਦਯੋ ਏਵ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ, ਨ ਵਿਨਯਾਦਯੋਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਮੁਖੇਨ, ਵਿਸਯਵਿਸਯੀਮੁਖੇਨ ਚ ਵਿਨਯਾਦੀਨਂਯੇਵ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਧਮ੍ਮੋ ਹਿ ਵਿਨਯਾਦਯੋ, ਤੇਸਂ ਵਿਸਯੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਵਿਸਯਾ ਚ ਦੇਸਨਾਪਟਿਵੇਧੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ, ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਤਬ੍ਬਿਸਯਞਾਣੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਚਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ ਕਥਂ ਞਾਤਬ੍ਬੋਤਿ? ‘‘ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਾਸਪਦਸ੍ਸ ਅਵਯਵਪਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ‘‘ਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਧਮ੍ਮੇ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਹੇਤੁਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਹੇਤੁਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦਾ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਞਾਣਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ-ਸਦ੍ਦਾ ਚਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਸਾਧਿਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵੋ, ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੋ ਚ ਏਵਮੇਵ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਂ ਹੇਤੁਫਲਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਸਭਾਵਵਾਚਕੋ ਹੇਸ, ਨ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਵਾਚਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯੋ ਯੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਧਮ੍ਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਵਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ. ਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ ਅਵਿਪਰੀਤਸਵਿਸਯਵਿਭਾਵਨਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਯਤੋ ‘ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪੋ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੋ ਅਵਿਪਰੀਤਾਭਿਲਾਪੋ, ਏਤੇਨ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪੇ ਞਾਣਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ’’ਤਿ (ਵਿਭ. ੭੧੮) ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਦਿਭਾਵੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਵਿਭ. ੭੪੯) ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ‘‘ਤਂ ਸਭਾਵਨਿਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ਅਟ੍ਠ. ੬੪੨) ਸਦ੍ਦਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਵਾਚਕੋ’’ਤਿ ਵਚਨਵਚਨੀਯੇ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਤਂਤਂਵਚਨੀਯ ਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਤਿ. ‘‘ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਕਥਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਲਾਪਂ ਕਥਨਂ ਤਸ੍ਸ ਵਚਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਦੇਸਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤਂ ਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਾਭਿਲਾਪਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਨਨੁ ਚ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ? ਨ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਬੋਧਕਭਾਵੇਨ ਞਾਤੋ, ਉਗ੍ਗਹਣਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਪਚ੍ਛਾ ਪਰੇਸਂ ਅਵਬੋਧਨਤ੍ਥਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਤਦਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ਦੇਸਨਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਸਦ੍ਦਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਦੇਸਨਾ, ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਯੋ ਵਿਯ. ‘‘ਵਚਨਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੋ ਹਿ ਵਚਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤੀਯਤਿ ਦੇਸੀਯਤਿ. ‘‘ਸੋ ਚ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਸਮਯਂ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਯਂ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਯੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਭਾਵੋ, ਤੇਹਿ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਵਿਸਯਤੋ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਵਿਸਯਤੋ ਅਤ੍ਥਾਦਿਅਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਿਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਅਤ੍ਥਤਦੁਭਯਪਞ੍ਞਾਪਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਲੋਕਿਯੋ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਅਤ੍ਥਾਦਿਅਨੁਰੂਪਂ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਅਵਬੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੋ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਤ੍ਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਦ੍ਧਂਸਨੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੋ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ. ਅਭਿਸਮਯਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਟਿਵੇਧਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘ਪਟਿਵੇਧਨਂ ਪਟਿਵੇਧੋ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਵਚਨਤ੍ਥੇਨ ਅਭਿਸਮਯੋ, ‘ਪਟਿਵਿਜ੍ਝੀਯਤੀਤਿ ਪਟਿਵੇਧੋ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਂਤਂਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ ਚ ‘‘ਪਟਿਵੇਧੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਪਿਟਕਾਨਂ ਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਤੇਸੁ ਪਿਟਕੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਯੋ ਚੇਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤੇਸੁ ਤਂਤਂਪਿਟਕਗਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਯੋ ਪਟਿਵੇਧੋ, ਏਤੇਸੁ ਚ ਪਿਟਕੇਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯੋ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਾਨਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਾਯ, ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਤੋ ਤਂਦੇਸਨਾਯ, ਪਟਿਵੇਧਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਵਿਸਯਿਕਰਣਾਨਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਏਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਦੁਗ੍ਗਹਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਭਾਸਿਤਤ੍ਥਂ, ਪਯੋਜਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਵਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ. ਨ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਪਞ੍ਞਂ ਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਨਿਜ੍ਝਾਯਿਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍ਵਾ ਰੋਚੇਤ੍ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ ਏਤਾਯ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ. ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਨਿਸਂਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਪਰੇਹਿ ਆਰੋਪਿਤਵਾਦਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹਸ੍ਸ ਪਮੋਕ੍ਖਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਵਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾ ਵਾ ਨਿਨ੍ਦਾਪਮੋਕ੍ਖਾ. ਯਸ੍ਸ ਚਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਚ ਸੀਲਾਦਿਪੂਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਵਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਞਾਯੇਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਉਪਾਰਮ੍ਭਮਾਨਦਬ੍ਬਮਕ੍ਖਪਲਾਸਾਦਿਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਵਿਯ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ, ਧਮ੍ਮਰਤਨਾਨੁਪਾਲਕੋ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸੇਵ ਸਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿ.

‘‘ਤਾਸਂਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਪਾਪੁਣਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਚਤੁਪ੍ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦੀਨਂ ਵਿਨਯੇ ਪਭੇਦਵਚਨਾਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡੇ (ਪਾਰਾ. ੧੨) ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯੇ ਪਨ ‘‘ਤਾਸਂਯੇਵਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਤਂ, ਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵਿਜ੍ਜਾ. ਤਾ ਹਿ ਛਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵਿਭਤ੍ਤਾ ਯੇਵਾਤਿ.

ਦੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗਵਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਤਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਸਂਸਰਤਿ ਅਨਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੯੬). ਧਮ੍ਮਚਿਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਵਿਚਾਰਣਂ, ‘‘ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਦਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਯਮੇਵ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਪਿਟਕਾਨਂ.

ਏਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ. ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮਤੋ ਅਨੁਲੋਮਿਕੋ. ਅਨੁਲੋਮਿਕਤਂਯੇਵ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਕਨਿਕਾਯਮ੍ਪੀਤਿ ਏਕਸਮੂਹਮ੍ਪਿ. ਪੋਣਿਕਾ ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਾ ਚ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸੋ ਪੋਣਿਕਨਿਕਾਯੋ ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਿਕਨਿਕਾਯੋ ਚ.

ਨਵਪ੍ਪਭੇਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਂ ਨਵਪ੍ਪਭੇਦਂ? ਸਗਾਥਕਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਂ ਉਦਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਰਹਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਸਿਯਾ, ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਞ੍ਚ (ਖੁ. ਪਾ. ੫.੨; ਸੁ. ਨਿ. ੨੨੫) ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ, ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ, ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਨਂ ਵਿਯ, ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਵਾ ਸਿਯਾ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ, ਸਗਾਥਵਗ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ, ਤਥਾ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ –

‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ, ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਪਰੇ;

ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ ਨਾਞ੍ਞਤੋ’’. (ਸਾਰਤ੍ਥ. ਟੀ. ੧.ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ);

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਧਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਨੇਤ੍ਤਿਯਂ – ‘‘ਨਵਵਿਧਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਗਹਵਾਰ). ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ (ਪਾਚਿ. ੨੫੫, ੧੨੪੨), ਸਕਵਾਦੇ ਪਞ੍ਚਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਕਥਾ. ਅਟ੍ਠ. ਨਿਦਾਨਕਥਾ) ਏਵਮਾਦਿ ਚ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ.

ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਪਰੇ ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਤਦੇਕਦੇਸੇਸੁ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਗੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਂ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਲੋਕੇਪਿ ਹਿ ਸਸਿਲੋਕਂ ਸਗਾਥਕਂ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩) ਚੁਣ੍ਣਿਯਗਨ੍ਥਂ ‘ਗੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਪਨ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਞ੍ਹਿ ‘ਬ੍ਯਾਕਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਬ੍ਯਾਕਰਣਮੇਵ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ. ਏਵਂ ਸਨ੍ਤੇ ਸਗਾਥਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਨੋਕਾਸਭਾਵਤੋ, ‘ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਸਤੀ’ਤਿ ਵਿਸੇਸਿਤਤ੍ਤਾ ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਪਦਾਦੀਸੁ ਕੇਵਲਂ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਸੁ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਞਾਣਮਯਿਕਗਾਥਾਯੁਤ੍ਤੇਸੁ, ‘ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਸੁ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਗਾਥਾਉਦਾਨਇਤਿਵੁਤ੍ਤਕਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਥਾ ਸਤਿਪਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਭਾਵੇ ਭਗਵਤੋ ਅਤੀਤਾਸੁ ਜਾਤੀਸੁ ਚਰਿਯਾਨੁਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਕੇਸੁ ਜਾਤਕਸਞ੍ਞਾ, ਸਤਿਪਿ ਪਞ੍ਹਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੇ, ਸਗਾਥਕਤ੍ਤੇ ਚ ਕੇਸੁਚਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇਸੁ ਵੇਦਸ੍ਸ ਲਭਾਪਨਤੋ ਵੇਦਲ੍ਲਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਏਵਂ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾਦਿਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਵਿਸੇਸੇਸੁ ਗੇਯ੍ਯਾਦਿਸਞ੍ਞਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਵਿਸੇਸਵਿਧਯੋ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਤੋ ਪਰੇ ਗੇਯ੍ਯਾਦਯੋ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਾਦਿਨਿਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਂ, ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਵਿਸੇਸਸਞ੍ਞਾਪਰਿਹਾਰੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਸਞ੍ਞਾਯ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋਤਿ. ਨਨੁ ਚ ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਚੋਦਨਾ ਤਦਵਤ੍ਥਾ ਵਾਤਿ? ਨ ਤਦਵਤ੍ਥਾ, ਸੋਧਿਤਤ੍ਤਾ. ਸੋਧਿਤਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਾਥਾਵਿਰਹੇ ਸਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਭਾਵੋ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਤਬ੍ਭਾਵਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ.

ਯਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਗਾਥਾਭਾਵਤੋ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਖੁ. ਪਾ. ੫.੧, ੨, ੩) ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਨ, ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ. ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਹਿ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੋ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਧਮ੍ਮਪਦਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਦਯੋ ਵਿਯ ਗਾਥਾਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤ੍ਤਭਾਵੇਨ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨਾਮਕ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਯਞ੍ਚ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ, ਤਦਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਹਤਾਞ੍ਞੇਨ. ਸਹ ਗਾਥਾਹੀਤਿ ਹਿ ਸਗਾਥਕਂ. ਸਹਭਾਵੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਕਥਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਕੋਚਿ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਯੋ ‘ਸਹ ਗਾਥਾਹੀ’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਸਮੁਦਾਯੋ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਦਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਸੁ ਸਗਾਥਕਪ੍ਪਦੇਸਾਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਤਦਪਿ ਨ, ਅਞ੍ਞਤੋ. ਅਞ੍ਞਾ ਏਵ ਹਿ ਤਾ ਗਾਥਾ ਜਾਤਕਾਦਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਅਤੋ ਨ ਤਾਹਿ ਉਭਤੋਵਿਭਙ੍ਗਾਦੀਨਂ ਗੇਯ੍ਯਙ੍ਗਭਾਵੋਤਿ. ਏਵਂ ਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ…ਪੇ… ਅਯਂ ਵਿਨਯੋ, ਇਮਾਨਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਵਚਨਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਸਙ੍ਗਾਯਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਵਸਿਗਣੇਨ ਅਨੇਕਚ੍ਛਰਿਯਪਾਤੁਭਾਵਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਦੀਘਾਗਮਸ੍ਸ ਪਠਮਮਜ੍ਝਿਮਬੁਦ੍ਧਵਚਨਾਦਿਭਾਵੋ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਏਵਮੇਤਂ ਅਭੇਦਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ.

ਨਿਦਾਨਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੧. ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾ

ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

ਏਵਂ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਯਦਤ੍ਥਂ ਸਾ ਇਧ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

੧. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਬਾਹਿਰਨਿਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨਿਦਾਨਂ ਸਂਵਣ੍ਣੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਛਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤੋ ਪਦਤੋ ਪਦਵਿਭਾਗਤੋ ਪਦਤ੍ਥਤੋ ਅਨੁਯੋਗਤੋ ਪਰਿਹਾਰਤੋ ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਂ ਲੋਕਿਯਾ ‘‘ਉਮ੍ਮੁਗ੍ਘਾਤੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਵਸੇਨ, ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਨ ਸਙ੍ਗੀਤਿਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਠਮਮਹਾਸਙ੍ਗੀਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਨਿਦਾਨਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਪਦਾਦਿਵਸੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਪਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ‘‘ਮੇਤਿਆਦੀਨੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦ-ਚ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਨਿਪਾਤਪਦਭਾਵੋ, ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਤੇਸਂ ਨਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਦਵਸਿਟ੍ਠਾਨਂ ਆਪਟਿ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਤੋ. ‘‘ਪਦਵਿਭਾਗੋ’’ਤਿ ਪਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ, ਨ ਪਨ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਦਾਨਿ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ, ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋ ਚ ਪਦਵਿਭਾਗੋਤਿ ਵਾ ਏਕਸੇਸਵਸੇਨ ਪਦਪਦਵਿਗ੍ਗਹਾਪਿ ਪਦਵਿਭਾਗ ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿਆਦਿਭੇਦੇਸੁ ਪਦੇਸੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ ਪਦਤ੍ਥਤੋ. ਤਂ ਪਨ ਪਦਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਠਮਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਵਂਸਦ੍ਦੋ ਤਾਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਵਧਾਰਣਾਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਦਮਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾਪਰਿਮਾਣਾਦਿਅਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਏਵਂਗਤਾਨਿ, ਏਵਂਵਿਧੋ, ਏਵਮਾਕਾਰੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਇਦਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੇ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ. ਗਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਪਕਾਰਪਰਿਯਾਯੋ, ਤਥਾ ਵਿਧਾਕਾਰ-ਸਦ੍ਦਾ ਚ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਿਧਯੁਤ੍ਤਗਤ-ਸਦ੍ਦੇ ਲੋਕਿਯਾ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ, ‘‘ਏਵਂ ਸੁ ਤੇ ਸੁਨ੍ਹਾਤਾ ਸੁਵਿਲਿਤ੍ਤਾ ਕਪ੍ਪਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੁ, ਆਮੁਤ੍ਤਮਾਲਾਭਰਣਾ ਓਦਾਤਵਤ੍ਥਵਸਨਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤ੍ਵਂ ਏਤਰਹਿ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ? ਨੋ ਹਿਦਂ ਭੋ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਪੁਚ੍ਛਾਯਂ. ‘‘ਏਵਂ ਲਹੁਪਰਿਵਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਆਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਪਰਿਮਾਣੇ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਏਵਂ ਨੁ ਖੋ, ਏਵਂ ਸੁ ਤੇ, ਏਵਂ ਆਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨਾਕਾਰਪਰਿਮਾਣਾਕਾਰਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਿ? ਨ, ਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਆਕਾਰਮਤ੍ਤਵਾਚਕੋ ਹੇਤ੍ਥ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਯਥਾ ‘‘ਏਵਂ ਬ੍ਯਾਖੋਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਨ ਆਕਾਰਵਿਸੇਸਵਾਚਕੋ ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਵਂ ਜਾਤੇਨ ਮਚ੍ਚੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਉਪਮਾਦੀਸੁ ਉਦਾਹਰਣਾਨਿ ਉਪਪਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਯਥਾਪਿ…ਪੇ… ਬਹੁ’’ਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਟ੍ਠਾਨਿਯਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸੁਪਪਤ੍ਤਿਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਵਨਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਦਾਨਾਦਿਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਹੇਤੁਸਮੁਦਾਯਤੋ ਸੋਭਾਸੁਗਨ੍ਧਤਾਦਿਗੁਣਯੋਗਤੋ ਮਾਲਾਗੁਣਸਦਿਸਿਯੋ ਪਹੂਤਾ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾ ਮਰਿਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤਾਯ ਮਚ੍ਚੇਨ ਸਤ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਜੋਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਮਾਲਾਗੁਣਾਵ ਉਪਮਾ, ਤੇਸਂ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਯਥਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨਿਯਮਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਮਾਕਾਰਨਿਗਮਨਤ੍ਥੋਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਪਨ ਉਪਮਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਮਾਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਮਾਯਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ.

ਤਥਾ ਏਵਂ ਇਮਿਨਾ ਆਕਾਰੇਨ ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਦਿਸਿਯਮਾਨਾਯ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਾਯ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਉਪਦਿਸਨਾਕਾਰੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਦੇਸੋਯੇਵਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਂ ਤੇ…ਪੇ… ਉਪਦੇਸੇ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਏਵਮੇਤਂ ਭਗਵਾ, ਏਵਮੇਤਂ ਸੁਗਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਗਵਤਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਵਿਪਰੀਤਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਕਤਂ ਤਤ੍ਥ ਸਂਵਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਾਨਂ ਪਕਾਰੇਹਿ ਹਂਸਨਂ ਉਦਗ੍ਗਤਾਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਂ, ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾਕਾਰੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਮੇਵਂ ਪਨਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਰਹਣਾਕਾਰੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਚ ਗਰਹਣਾਕਾਰੋ ‘‘ਵਸਲੀ’’ਤਿਆਦਿ ਖੁਂਸਨਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ ਇਧ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਸਿਤੋਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਉਪਮਾਕਾਰਾਦਯੋਪਿ ਉਪਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿਆਦਿਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਵਦੇਹੀਤਿ ‘‘ਯਥਾਹਂ ਵਦਾਮਿ, ਏਵਂ ਸਮਣਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਵਦੇਹੀ’’ਤਿ ਵਦਨਾਕਾਰੋ ਇਦਾਨਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸੀਯਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਏਵਂ ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਤੇਸਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਵਹਭਾਵੇ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਜਨਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਮਤਿਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ‘‘ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਵਾ, ਕਥਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤਾਯ ‘‘ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦਾਕਾਰਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨਾਕਾਰੋ ਨਿਯਮਿਯਮਾਨੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤੀਤਿ ਆਦੀਸੁ ਅਵਧਾਰਣੇ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਪਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਂ ਸਵਨਮਨਸਿਕਾਰੇ ਸਨ੍ਨਿਯੋਜਿਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਏਵਂ ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਧੁ ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ.

ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣਨ੍ਤਿ ਏਕਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਅਬ੍ਯਾਪਾਰਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਟ੍ਟ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਅਙ੍ਕੁਸਦਿਸਾਲੋਚਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਾ ਆਧਾਰਾਦਿਭੇਦਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧਾ ਨਯਾ ਨਾਨਾਨਯਾ, ਨਯਾ ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਗਤਿਯੋ, ਤਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਸਂਕਿਲੇਭਾਗਿਯਾਦਿਲੋਕਿਯਾਦਿਤਦੁਭਯਵੋਮਿਸ੍ਸਤਾਦਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਾਦਿਵਸੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਿਵਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਾਦਿਵਸੇਨ ਸਮਯਵਿਮੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਠਪਨਾਦਿਵਸੇਨ ਕੁਸਲਮੂਲਾਦਿਵਸੇਨ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਤਿ ਨਾਨਾਨਯਾ, ਤੇਹਿ ਨਿਪੁਣਂ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾਨਯਨਿਪੁਣਂ. ਆਸਯੋਵ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਤੇ ਚ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਭੇਦੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਾ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਯੋ ਏਵ ਵਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨੇਕਜ੍ਝਾਸਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ, ਸਙ੍ਕਾਸਨਪਕਾਸਨਵਿਵਰਣਵਿਭਜਨਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਕਾਰਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਪਦਸ੍ਸ ਵਚਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਾਪਨਯਨਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਭਗਵਤੋ ਪਨ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਨ ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਹਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਹਤਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਧ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਸਚੇ ਪਨ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਵੇਨੇਯ੍ਯਗਤਾ ਚ ਕਿਲੇਸਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ, ਤੇਸਂ ਹਰਣਤੋ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਯੁਤ੍ਤਮੇਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਚ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਹਰਣਤੋ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਤੇ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਹਰਣਵਸੇਨ, ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਕਾਸਨੇ ਅਸਮਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਚ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਹਿ ਹਰਿਤਾ ਅਪਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਪਟੀ’’ਤਿ ਵਾ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਬੋਧੇਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਪਵਿਟ੍ਠਮ੍ਹਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਆਗਞ੍ਛਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ, ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਚ ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮਗ੍ਗੇਹਿ ਹਰਿਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਣਂ ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨਿਯੋ ਚ ਵਿਗਤੂਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਨ, ਕਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਚ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਹਰਿਤੇਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਹਰਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਹਾਰਿਯਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਹਾਰਿਯਮੇਵ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਪਟਿਹਾਰਿਯੇ ਵਾ ਇਦ੍ਧਿਆਦੇਸਨਾਨੁਸਾਸਨੀਸਮੁਦਾਯੇ ਭਵਂ ਏਕੇਕਂ ‘‘ਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਟਿਹਾਰਿਯਂ ਵਾ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਮਗ੍ਗੋ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖਹਰਣਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ, ਤਤੋ ਵਾ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ. ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਇਦ੍ਧਿਆਦਿਭੇਦੇਨ ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਚ ਬਹੁਵਿਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਵਿਵਿਧਪਾਟਿਹਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ.

ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਾਕਾਰਤੋ ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਨ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਿਤਾਕਾਰਤੋ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਾ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਕੋ ਸਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਧਾਰਣਬਲਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਸੁਤਾਕਾਰਾਵਿਰਜ੍ਝਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਰਤਾਪਰਿਹਾਰੋ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਏਕਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਇਤਰਥਾ ਥੇਰੋ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਸਬ੍ਬਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਸਮਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ.

‘‘ਯੋ ਪਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਨਿਯਕਜ੍ਝਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸਸਨ੍ਤਤਿਯਂ ਵਤ੍ਤਨਤੋ ਤਿਵਿਧੋਪਿ ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਰਣਸਮ੍ਪਦਾਨਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਮੇ-ਸਦ੍ਦੋ ਤੀਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ.

ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪਸਗ੍ਗੋ ਕਿਰਿਯਂ ਵਿਸੇਸੇਤਿ, ਜੋਤਕਭਾਵਤੋ ਪਨ ਸਤਿਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵ ਤਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਨੁਵਦਤੀਤਿ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਉਪਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਨ ਵਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਉਪਸਗ੍ਗੋ ਚ ਅਨੁਪਸਗ੍ਗੋ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਕਮ੍ਮਭਾਵਸਾਧਨਾਨਿ ਇਧ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਧਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਵਾ ਉਪਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਮਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਯਦਾ ਮੇਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਵਸੇਨ ਕਰਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਸਤੀਤਿ ਯਦਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਸਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤਦਾ.

ਸੁਤਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਏਵਂਸਦ੍ਦੇਨ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਜੋਤਕੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਸੋਤਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਿਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਾਦੀਨਂ ਪਞ੍ਚਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਤਦਭਿਨਿਹਟਾਨਞ੍ਚ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਿਕਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਵਾਕ੍ਯਾਨਂ ਏਵਕਾਰਤ੍ਥਸਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਤਂ ਏਵਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ, ਏਤੇਨ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਰਾਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਸੁਤਂ ਸੁਤਂ ਏਵਾਤਿ ਨਿਯਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸੁਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਤ੍ਥਾਪੋਹਨਵਸੇਨ ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਵਿਨਿਵਤ੍ਤਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਨ ਇਦਂ ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਨ ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵਾਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇ ਵਾ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਕਰੀਯਤੀਤਿ ਤਦਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਸ੍ਸਵਨਭਾਵਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਆਹ ‘‘ਅਨੂਨਾਧਿਕਾਵਿਪਰੀਤਗ੍ਗਹਣਨਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਵਨਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਸੁਯ੍ਯਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਸਵਨਹੇਤੁਸੁਣਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸਵਨਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਪਦਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਹਿਪਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਥਾ ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾ ਸਾ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ, ਤਸ੍ਸਾ. ਸਾ ਹਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਵਤ੍ਤਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨਾ’’ਤਿ. ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਗ੍ਗਹਣਾਨਾਨਾਕਾਰੇਨ, ਏਤੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਯੋਜਨਾਯ ਆਕਾਰਤ੍ਥੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋ ਗਹਿਤੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ਪਵਤ੍ਤਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਂ. ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸੁਤਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ. ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਾਕਟੀਕਰਣਂ ‘‘ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਵਿਞ੍ਞਾਣਵੀਥਿਯਾਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ. ਮਯਾਤਿ ਕਤ੍ਥੁਅਤ੍ਥੇ.

‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਭਾਵਾਭਾਵਤੋ, ਤੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ, ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯ ਚ ਸਾਧਾਰਣਵਿਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਬਨ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲਵੋਹਾਰਰਹਿਤੇ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧੇ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ.

‘‘ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਪਿ ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪੁਰਿਮਯੋਜਨਾਯ ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਰਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਏਵ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਤਥਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਸਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਸੋਤਬ੍ਬਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਤ੍ਤੁ ਅਭਾਵੇਪਿ ਸਦ੍ਦਵੋਹਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਭੇਦਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਵਿਯ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ’’ਤਿ. ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਿਸਯੋਪਿ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੋ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਇਧ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਤ੍ਤੁਭਾਵਤੋ, ਸਵਨਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਵ ਵਾ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਭਾਵਤੋ ਤਂਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁ ਚ ਵਿਸਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਕਤ੍ਤੁ ਵਿਸਯੇ’’ਤਿ. ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਨਿਚ੍ਛਿਤਭਾਵਤੋ ਆਹ ‘‘ਗਹਣਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨ ਵਾ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਕਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਤਾਨਂ ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਉਪਧਾਰਿਤਰੂਪਸ੍ਸ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅਵਧਾਰਣਸ੍ਸ ਵਾ ਪਕਾਸਨਸਭਾਵੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਤਦਾਕਾਰਾਦਿਉਪਧਾਰਣਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਦਾਨਭੂਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਬਨ੍ਧਬ੍ਯਾਪਾਰਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਸਵਨਕਿਰਿਯਾ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਵਾਦਿਨੋਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਬ੍ਯਾਪਾਰੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਮੇਤਿ ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਵ ਸਤ੍ਤਵਿਸਯਤ੍ਤਾ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚ ਤਤ੍ਥੇਵ ਸਮੋਦਹਿਤਬ੍ਬਤੋ ‘‘ਮੇਤਿ ਉਭਯਕਿਚ੍ਚਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਭਾਵਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇ ਤਥਾਰੂਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਉਪਾਦਾਨਬ੍ਯਾਪਾਰਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਰਣਕਿਰਿਯਾਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਮਵਿਸੇਸਪ੍ਪਕਾਸਨਵਸੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਵਿਸਯਪੁਗ੍ਗਲਬ੍ਯਾਪਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਗਹਣਾਕਾਰਗਾਹਕਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਕਤ੍ਤੁਕਰਣ ਬ੍ਯਾਪਾਰਕਤ੍ਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਚ ਦੁਤਿਯਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਸਦ੍ਦਾਧਿਗਮਨੀਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮੁਖੇਨੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਞ੍ਚ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਾਦਿਵਸੇਨ ਛਸੁ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਤੇਸੁ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਨਂ ਸਰੂਪਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿ ਚ ਮੇਤਿ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਵਨ੍ਤਿ ਚ ਮੇਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਕਾਰਾਦਿਨੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਭਾਵਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭਾਵੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠਪਰਮਤ੍ਥਵਸੇਨਾਤਿ ਭੂਤਤ੍ਥਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਵਸੇਨ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿਯੋ ਮਾਯਾਮਰੀਚਿਆਦਯੋ ਵਿਯ ਅਭੂਤਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਵਿਯ ਅਨੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥੋ ਚ ਨ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਰੂਪਸਦ੍ਦਾਦਿਸਭਾਵੋ ਰੁਪ੍ਪਨਾਨੁਭਵਨਾਦਿਸਭਾਵੋ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਿਕਟ੍ਠੋ, ਪਰਮਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਏਵਂ ਮੇਤਿ ਪਦਾਨਮਤ੍ਥੋਤਿ, ਏਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਤਰਂ ਕਾਤੁਂ ‘‘ਕਿਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਤਮੇਤ੍ਥ ਸੋਤੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਸੋਤਦ੍ਵਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਵੁਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦਿਸਬ੍ਬਂ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਂ ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਸੋਤਪਥਂ ਆਗਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਾਦਾਯ ਤੇਸਂ ਉਪਧਾਰਿਤਾਕਾਰਾਦਿਨੋ ਪਚ੍ਚਾਮਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ, ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇ ਖਨ੍ਧੇ ਉਪਾਦਾਯ ‘‘ਮੇ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਸਭਾਵਰਹਿਤੇ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਸੁਤਵੋਹਾਰੋ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੋ ਵਿਯ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਦਿਟ੍ਠਮੁਤਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਉਪਨਿਧਾਯ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ. ਅਸੁਤਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਹਿ ‘‘ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸਿਤੋ ਯਮਤ੍ਥੋਤਿ.

ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਰਵਿਸੇਸਾ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰੇਨ ਪਚ੍ਚਾਮਟ੍ਠਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸੁਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮੋਸਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤਾਕਾਰਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਤੋ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਮ੍ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵੇਨ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਏਵ ਵਾ ਸਵਨਕਾਲਸਮ੍ਭੂਤਾਯ ਤਦੁਤ੍ਤਰਕਾਲਪਞ੍ਞਾਸਿਦ੍ਧਿ, ਏਵਂ ਅਸਮ੍ਮੋਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਂ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬੋ ਆਕਾਰੋ ਨਾਤਿਗਮ੍ਭੀਰੋ, ਯਥਾਸੁਤਧਾਰਣਮੇਵ ਤਤ੍ਥ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਸਤਿਯਾ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ ਅਧਿਕੋ, ਪਞ੍ਞਾ ਤਤ੍ਥ ਗੁਣੀਭੂਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਚੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਭਾਵੋ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਯ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਆਵਜ੍ਜਨਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਅਪ੍ਪਧਾਨਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਞਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਸਤਿਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਮਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ, ਸਙ੍ਕਾਸਨਪਕਾਸਨਵਿਵਰਣਵਿਭਜਨਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਛਹਿ ਅਤ੍ਥਪਦੇਹਿ, ਅਕ੍ਖਰਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਕਾਰਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਿਦ੍ਦੇਸਵਸੇਨ ਛਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਦੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਦੀਪੇਤੀਤਿ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾਨਂ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਪਕਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਵਨਂ ਸਮਾਧਾਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸੇਵਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਮਤ੍ਥਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਦੇਸਕਪਯੋਜਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ. ਅਵਿਪਰੀਤਸਦ੍ਧਮ੍ਮਵਿਸਯੇਹਿ ਵਿਯ ਆਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਾਵਧਾਰਣਤ੍ਥੇਹਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇਨ ਵਿਯ ਚ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਯਥਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ, ਏਵਂ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਫਲਭੂਤੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤਾਨਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ ਅਸ੍ਸੁਤਵਤੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਤਦਭਾਵਤੋ.

‘‘ਨ ਹਿ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਮਤ੍ਥਨਵਚਨੇਨ ਪਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਚ ਫਲਭੂਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਬਾਹਿਰਙ੍ਗਤ੍ਤਾ, ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਿਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸਿਦ੍ਧਿਜੋਤਨਾ ਨ ਸਮਤ੍ਥਿਤਾਵ, ਨੋ ਨ ਸਮਤ੍ਥਿਤਾ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਂ ਫਲੇਨ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨਦੀਪੂਰੇਨ ਵਿਯ ਉਪਰਿ ਵੁਟ੍ਠਿਸਬ੍ਭਾਵਸ੍ਸ, ਦੁਤਿਯਂ ਕਾਰਣੇਨ ਫਲਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵਸ੍ਸਿਨਾ ਵਿਯ ਮੇਘਵੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਵੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ.

ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਭੇਦਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਸਕਲਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਓਗਾਹਨਾਕਾਰੋ ਨਿਰਵਸੇਸਪਰਹਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਂ ਭਦ੍ਦਕੋ ਆਕਾਰੋ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਪੁਬ੍ਬੇਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਗੁਣਦ੍ਵਯਂ. ਅਪਰਾਪਰਂ ਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚੇਤ੍ਥ ਚਕ੍ਕਭਾਵੋ, ਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵੇਸੂਤਿ ਵਾ. ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਚਕ੍ਕਾਨਿ, ਯੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਭਾਵੋ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮਵਸੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਚਕ੍ਕਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ. ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਤ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ ਸੁਦ੍ਧਾਸਯੋ ਹੋਤਿ ਤਦਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੂਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਦੂਰੀਭਾਵਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੇਯ੍ਯਸੋ ਨਂ ਤਤੋ ਕਰੇ’’ਤਿ, ‘‘ਕਤਪੁਞ੍ਞੋਸਿ ਤ੍ਵਂ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਧਾਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜ ਖਿਪ੍ਪਂ ਹੋਹਿਸਿ ਅਨਾਸਵੋਤਿ ਚ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿ. ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਵਿਸਦਭਾਵੇਨ. ਤਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਆਗਮਬ੍ਯਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧੀ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੋਸਭਾਵੇਨ. ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੋ ਹਿ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਾਵਤੋ ਅਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਵਿਸਾਰਦੋ ਹੋਤੀਤਿ.

‘‘ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਸੁ ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਸਮ੍ਮੋਸਦੀਪਨਤੋ ਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸੋਤਬ੍ਬਪ੍ਪਭੇਦਪਟਿਵੇਧਦੀਪਕੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਯਂ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨਤੋ, ਵਕ੍ਖਮਾਨਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨੇਵ ਸੋਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਿਸੇਸਂ ਆਮਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਮਨੋਦਿਟ੍ਠਿਕਰਣਾਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਸੁਪ੍ਪਟਿਵੇਧਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਦੀਪਕੇਨ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ, ਸਵਨਧਾਰਣਵਚੀਪਰਿਚਯਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਸੋਤਾਵਧਾਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਤੇ ਅਵਿਕ੍ਖੇਪਦੀਪਕੇਨ ਸੁਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਜਨੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ. ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ‘‘ਇਧ ਸੀਲਂ ਕਥਿਤਂ, ਇਧ ਸਮਾਧਿ, ਇਧ ਪਞ੍ਞਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ. ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਭੂਤਾਯ, ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਾ.

‘‘ਸਕਲੇਨ ਵਚਨੇਨਾ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਵਿਸੁਂ ਵਿਸੁਂ ਯੋਜਿਤਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਨ੍ਤਿ ਅਕਤਞ੍ਞੁਤਂ ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪਵੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਹਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਂ. ਸਾ ਏਵ ਅਨਰਿਯਵੋਹਾਰਾਵਤ੍ਥਾ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ. ਨਨੁ ਚ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਮਮੇਦਂ ਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਮਾਨਸ੍ਸ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿਵਚਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਤਿ? ਨਯਿਦਂ ਏਵਂ ‘‘ਏਵਂ ਮੇ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾਪੇਕ੍ਖਂ ਤਥਾਵਚਨਨ੍ਤਿ ਏਦਿਸੀ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਖਣੇ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇਵਤਾਨਂ ਏਵਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਅਯਞ੍ਚ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ, ਇਦਾਨਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਸਕ੍ਯਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਾਤਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਸਯਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਭਗਵਤੋਯੇਵ ਵਚਨਂ ਯਥਾਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਤਦਾਸਙ੍ਕਿਤਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਸਮੋਕ੍ਕਮਾਦਿਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਾਦਿ ਵਿਭਾਵਿਤਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਦਹਨ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਮਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ. ਅਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤੇ ਨੇਤੀਤਿ ਨੇਤ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮੋਯੇਵ ਨੇਤ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿ.

ਦਲ਼੍ਹਤਰਨਿਵਿਟ੍ਠਾ ਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਕਙ੍ਖਾ. ਨਾਤਿਸਂਸਪ੍ਪਨਂ ਮਤਿਭੇਦਮਤ੍ਤਂ ਵਿਮਤਿ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਂ ਵਿਨਾਸੇਤਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਖਲਿਤਦੁਰੁਤ੍ਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣਦੋਸਾਭਾਵਤੋ ਚ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਾਦਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਆਕਾਰਾਦਿਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਗ੍ਗਹਿਤਵਿਸੇਸਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਆਕਾਰਤ੍ਥਮੇਵ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ. ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਕਾਰਤ੍ਥਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯੋਜਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਏਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞਸੇਟ੍ਠਾਸਹਾਯਸਙ੍ਖ੍ਯਦੀਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾਹੇਸ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸੇਟ੍ਠਤ੍ਥੇ, ‘‘ਏਕੋ ਵੂਪਕਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਸਹਾਯੇ, ‘‘ਏਕੋਵ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਖਣੋ ਚ ਸਮਯੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਵਾਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਙ੍ਖ੍ਯਯਂ, ਇਧਾਪਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ. ਕਾਲਞ੍ਚ ਸਮਯਞ੍ਚਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਕਾਲਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਗ੍ਗਿਞ੍ਚ. ਖਣੋਤਿ ਓਕਾਸੋ. ਤਥਾਗਤੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕੋ ਹਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਤ੍ਤਾ. ਖਣੋ ਏਵ ਚ ਸਮਯੋ. ਯੋ ‘‘ਖਣੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਮਯੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਏਕੋ ਵਾਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਹਾਸਮਯੋਤਿ ਮਹਾਸਮੂਹੋ. ਸਮਯੋਪਿ ਖੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪੂਰਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਪਿ. ਸਮਯਪ੍ਪਵਾਦਕੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਵਾਦਕੇ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਯਂ ਪਵਦਨ੍ਤੀਤਿ. ਅਤ੍ਥਾਭਿਸਮਯਾਤਿ ਹਿਤਪਟਿਲਾਭਾ. ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਅਭਿਸਮਯੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਪੀਲ਼ਨ ਆਦੀਨਿ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬਭਾਵੇਨ ਏਕੀਭਾਵਂ ਉਪਨੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਭਿਸਮਯਸ੍ਸ ਵਾ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭੂਤਭਾਵੋ ਅਭਿਸਮਯਟ੍ਠੋਤਿ ਤਾਨੇਵ ਤਥਾ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਪੀਲ਼ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਤਂ ਸਮਙ੍ਗੀਨੋ ਹਿਂਸਨਂ ਅਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾਕਰਣਂ. ਸਨ੍ਤਾਪੋਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਤਾਦਿਵਸੇਨ ਸਨ੍ਤਾਪਨਂ ਪਰਿਦਹਣਂ.

ਤਤ੍ਥ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਸਨ੍ਨਿਜ੍ਝ ਸਮੇਤਿ ਸਮਵੇਤੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮਵਾਯੋ. ਸਮੇਤਿ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮੇਤ੍ਥ ਤਦਾਧਾਰਪੁਗ੍ਗਲੇਹੀਤਿ ਸਮਯੋ, ਖਣੋ. ਸਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ, ਏਤੇਨਵ ਸਂਗਚ੍ਛਤਿ ਸਤ੍ਤੋ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੋ ਵਾ ਸਹਜਾਤਾਦੀਹਿ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਵਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਕਾਲੋ. ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭੂਤੋਪਿ ਹਿ ਕਾਲੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਕਰਣਂ ਵਿਯ ਚ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੇਨ ਰੂਪੇਨ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ. ਸਮਂ, ਸਹ ਵਾ ਅਵਯਵਾਨਂ ਅਯਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਅਵਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਸਮੂਹੋ, ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਾਯੋ’’ਤਿ. ਅਵਯਵਸਹਾਵਟ੍ਠਾਨਮੇਵ ਹਿ ਸਮੂਹੋਤਿ. ਅਵਸੇਸਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਸਮਾਗਮੇ ਏਤਿ ਫਲਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਚਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਹੇਤੁ ਯਥਾ ‘‘ਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ. ਸਮੇਤਿ ਸਂਯੋਜਨਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਏਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸਯੇ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਭਾਵਤੋ ਵਾ ਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਯਥਾਭਿਨਿਵੇਸਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਯ ਬਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਮਿਤਿ ਸਙ੍ਗਤਿ ਸਮੋਧਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਟਿਲਾਭੋ. ਸਮਸ੍ਸ ਯਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਵਾ ਯਾਨਂ ਅਪਗਮੋਤਿ ਸਮਯੋ, ਪਹਾਨਂ. ਅਭਿਮੁਖਂ ਞਾਣੇਨ ਏਤਬ੍ਬੋ ਅਭਿਸਮੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਿਪਰੀਤੋ ਸਭਾਵੋ. ਅਭਿਮੁਖਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਏਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ. ਏਵਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ਅਭਿਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਦਾਹਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ. ਕਾਲੋ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮਵਾਯਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਨਂ ਇਧ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਦੇਸਦੇਸਕਪਰਿਸਾਨਂ ਵਿਯ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਭਾਵੇਨ ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਪਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਚ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਨਿਯਾਮਿਤਵਸੇਨੇਵ ਕਾਲੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਨ ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍ਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਉਤੁਸਂਵਚ੍ਛਰਾਦਿਵਸੇਨ ਨਿਯਮਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਚਨੇ ਅਯਮ੍ਪਿ ਗੁਣੋ ਲਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇ ਵਾ ਇਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ ਦੇਵਸਿਕਂ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵੀਤਿਨਾਮਨਕਾਲੋ, ਵਿਸੇਸਤੋ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ. ਪਕਾਸਾਤਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਯਾ ਪਕਮ੍ਪਨਓਭਾਸਪਾਤੁਭਾਵਾਦੀਹਿ ਪਾਕਟਾ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁਯੇਵ ਸਮਯੇਸੁ ਏਕਦੇਸਂ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੋ ਚਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਥਾ ਹਿ ਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਮਯੋ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮਯੋ ਚ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਯੋ. ਅਰਿਯਤੁਣ੍ਹਿਭਾਵਸਮਯੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਸਮਯੋ. ਕਰੁਣਾਕਿਚ੍ਚਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਿਕਥਾਸਮਯੋ ਦੇਸਨਾਸਮਯੇਵ.

ਕਰਣਵਚਨੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਵਿਨਯੇਸੁ. ਤਥਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮਕਰਣੇਹਿ. ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥ ਆਧਾਰਤ੍ਥੋ. ਭਾਵੋ ਨਾਮ ਕਿਰਿਯਾ, ਕਿਰਿਯਾਯ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਲਕ੍ਖਣਂ ਭਾਵੇਨਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਕਾਲੋ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਸਯਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਤਙ੍ਖਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰਤੋ ਚ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹੇ ਜਾਤੋ, ਸਾਯਨ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ, ਚ ਆਦੀਸੁ, ਸਮੂਹੋ ਚ ਅਵਯਵਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧੋ ਅਵਯਵਾਨਂ ਆਧਾਰਭਾਵੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪੀਯਤਿ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਾਖਾ, ਯਵਰਾਸਿਯਂ ਸਮ੍ਭੂਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ, ਏਵਂ ਇਧਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਹਿ…ਪੇ… ਧਮ੍ਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ, ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਵਾ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਕਾਲੇ, ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ. ਯਥਾ ਚ ਗਾਵੀਸੁ ਦੁਯ੍ਹਮਾਨਾਸੁ ਗਤੋ, ਦੁਦ੍ਧਾਸੁ ਆਗਤੋਤਿ ਦੋਹਨਕਿਰਿਯਾਯ ਗਮਨਕਿਰਿਯਾ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਇਧਾਪਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਸਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋ ਏਵ ਹੋਤਿ ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਵਿਰਹਾਭਵਤੋਤਿ ਸਮਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਕਿਰਿਯਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਕਿਰਿਯਾ, ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਭਵਨਕਿਰਿਯਾ ਚ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਨਵਮੇ ਖਣੇ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਹੇਤੁਮ੍ਹਿ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਵਾ ਸਤਿ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ, ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ, ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯੇ ਚ ਸਤਿ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦੇ ਭੁਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਲਕ੍ਖਣਭੂਤਭਾਵਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਖਣ…ਪੇ… ਲਕ੍ਖੀਯਤੀ’’ਤਿ.

ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਕਰਣਤ੍ਥੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਨੇਨ ਵਸਤਿ, ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ ਵਸਤਿ, ਫਰਸੁਨਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਕੁਦਾਲੇਨ ਖਣਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍ਵਾ ਓਤਿਣ੍ਣਵਤ੍ਥੁਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ, ਵਿਗਰਹਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤਂ ਤਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਓਤਿਣ੍ਣਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਤੇਨੇਵ ਕਾਲੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ਵਿਹਰਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁਞ੍ਚ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ ਵਿਯਾਤਿ.

ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਆਰਮ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਦੇਸਨਾਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਰੁਣਾਵਿਹਾਰੇਨ. ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਂ. ਉਪਯੋਗਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਮਾਸਂ ਅਜ੍ਝੇਤੀ’’ਤਿ.

ਪੋਰਾਣਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ. ਅਭਿਲਾਪਮਤ੍ਤਭੇਦੋਤਿ ਵਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੋ. ਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਵਿਨਯੇਸੁ ਵਿਭਤ੍ਤਿਬ੍ਯਤਯੋ ਕਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਵਾਚਕਂ ਵਚਨਂ ਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸੇਟ੍ਠਗੁਣਸਹਚਰਣਤੋ. ਤਥਾ ਉਤ੍ਤਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਰੁਭਾਵਯੁਤ੍ਤੋ ਗਰੁਗੁਣਯੋਗਤੋ, ਗਰੁਕਰਣਾਰਹਤਾਯ ਵਾ ਗਾਰਵਯੁਤ੍ਤੋ.

ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਨ ਪਨ ਇਧ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਏਕਦੇਸਭਾਵਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਪਿਚ ਭਗੇ ਵਨਿ, ਵਮੀਤਿ ਵਾ ਭਗਵਾ, ਭਗੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇ ਵਨਿ ਭਜਿ ਸੇਵਿ, ਤੇ ਵਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵਨਿ ਯਾਚਿ ਪਤ੍ਥਯੀਤਿ ਭਗਵਾ, ਭਗਂ ਵਾ ਸਿਰਿਂ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਯਸਞ੍ਚ ਵਮਿ ਖੇਲਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਛਡ੍ਡਯੀਤਿ ਭਗਵਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਾ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਸਿਰਿਂ, ਚਤੁਦ੍ਦੀਪਿਸ੍ਸਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਯਸਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਪਰਿਚ੍ਚਜੀਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਭਾਨਿ ਨਾਮ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਸਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗਾ, ਸਿਨੇਰੁਯੁਗਨ੍ਧਰਾਦਿਗਤਾ ਭਾਜਨਲੋਕਸੋਭਾ. ਤੇ ਭਗਵਾ ਵਮਿ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਜਹਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪਿ ਭਗੇ ਵਮੀਤਿ ਭਗਵਾ.

‘‘ਧਮ੍ਮਸਰੀਰਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਯੋ ਵੋ ਆਨਨ੍ਦ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਵਿਨਯੋ ਚ ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਵੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਭਾਵਪਰਿਯਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵਜਿਰਸਙ੍ਘਾਤਸਮਾਨਕਾਯੋ ਪਰੇਹਿ ਅਭੇਜ੍ਜਸਰੀਰਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਰੂਪਕਾਯੇ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਨਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਸਕਲਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਸਨਤੋ. ਸਾਵਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਭਗਵਤਾ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੇਨ ਮਯਾ ਮਹਾਸਾਵਕੇਨ ਸੁਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਯਾਵ ਸੁਤਂ, ਨ ਅਨੁਸ੍ਸਵਿਤਂ, ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਭਤਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤੋ. ਕਾਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ‘‘ਭਗਵਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਭਾਵਦੀਪਨਤੋ. ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਪਰਮਾ ਹਿ ਕਾਲਸਮ੍ਪਦਾ. ਤੇਨੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ –

‘‘ਕਪ੍ਪਕਸਾਯੇ ਕਲਿਯੁਗੇ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਹੋ ਮਹਚ੍ਛਰਿਯਂ;

ਹੁਤਾਵਹਮਜ੍ਝੇ ਜਾਤਂ, ਸਮੁਦਿਤਮਕਰਨ੍ਦਮਰਵਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ.

ਭਗਵਾਤਿ ਦੇਸਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਗਾਰਵਾਧਿਵਚਨਤੋ.

ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜੁਨਿਚ੍ਛਰਣਕ੍ਖਣੇ. ਅਨ੍ਤਰਤੋਤਿ ਹਦਯੇ. ਅਨ੍ਤਰਾਤਿ ਆਰਬ੍ਭ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤੀਨਂ ਵੇਮਜ੍ਝੇ. ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਯਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਲ਼ੇ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਤਦਨ੍ਤਰਂ ਕੋ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਏਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਪ੍ਪਾ, ਗਣਨਾਤੋ ਅਸਙ੍ਖਿਯਾ, ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਤੀ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਾਰਣਵੇਮਜ੍ਝੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦਾ ਏਵ ਉਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯੁਂ, ਨ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਖਣਵਿਵਰੇਸੁ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਿਕਾ-ਸਦ੍ਦਾ. ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੋਤਿ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਸਿਯਾ – ਯੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਸਦ੍ਦੋਪਿ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਮਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ ਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਨ੍ਤਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਦਾਹਟੋ, ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵ ਵਾ ‘‘ਯਸ੍ਸਨ੍ਤਰਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਂ ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਏਵ ਪਨ ਇਕ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਦਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਉਦਾਹਰਣੋਦਾਹਰਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਰੋਧਾਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਯੋਜਿਯਮਾਨੇ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਸਾਮਿਵਚਨਸ੍ਸ ਪਸਙ੍ਗੇ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਉਪਯੋਗਵਚਨਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਯੋਗਵਚਨਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ.

‘‘ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ, ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਨਵਕਾਸੋ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਪਾਣਂ ਜੀਵਿਤਾ ਵੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ‘‘ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ ਤਿਆਦਿਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਾਨਂ ਨਿਯਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਾ, ਪਗੇਵ ਸਕਦਾਗਾਮਿਆਦਯੋ. ‘‘ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਭਾਵੋ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ.

ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪਿ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖੋ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਵਧਾਰਣਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਤੇਨ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿਯੇਵ, ਨਾਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਵਾ ਕਾਲਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਸੋਪਿ ਹਿ ‘‘ਏਕਂ ਸਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਧਿਕਤੋ. ਯਞ੍ਹਿ ਸਮਯਂ ਭਗਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਰਾਜਗਹਞ੍ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਞ੍ਚ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਸਮਯੇ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋਪਿ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਚ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀਤਿ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਵਾਰੋ. ਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਦੇਸਨਾ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਪਰਿਯਾਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਾਰਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਕਾਰਣਮੇਵ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਨਨੁ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਤੋ ਸੋ ਅਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾਨਂ ਭਾਸਿਤਕਾਲੋ ਅਤੀਤੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ‘‘ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹੋਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਤੀਤਕਾਲਤ੍ਥੋ ਭਾਸਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤੇਹਿ ਅਵਣ੍ਣੋ ਵਣ੍ਣੋ ਚ ਭਾਸੀਯਤਿ, ਤਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਕਾਲਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਵਚਨਂ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ.

ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤਿਂ, ਅਨੁਪਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਅਰਸਰੂਪਤਾਦਯੋ ਦੋਸਾ ਭਗਵਤਿ ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਾਨਞ੍ਚ ਦੁਰਕ੍ਖਾਤਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਤਾਦਯੋਤਿ. ਅਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੁਤ੍ਤਕਾਰਣਰਹਿਤਂ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਵਾਤਿ ਕਾਰਣਂ ਵਾਤਿ ਵਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਰਸਰੂਪਾਦੀਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਜਾਤਿਵੁਡ੍ਢੇਸੁ ਅਭਿਵਾਦਨਾਦਿਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਾਕਰਣਂ ਕਾਰਣਂ, ਤਥਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਭਾਵਸ੍ਸ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਾਮਗੁਣਾਦਿਨਵਬੋਧੋ, ਸਂਸਾਰਸ੍ਸ ਆਦਿਕੋਟਿਯਾ ਅਪਞ੍ਞਾਯਨਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਵਤ੍ਥੁਬ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ, ਤਥਾ ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਦੀਨਂ ਕਮਾਵਬੋਧਾਦਯੋ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਤਥਾਤਿ ਜਾਤਿਵੁਡ੍ਢਾਨਂ ਅਨਭਿਵਾਦਨਾਦਿਆਕਾਰੇਨ.

ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਮਾਨੋਤਿ ਅਵਣ੍ਣਂਭਾਸਨਹੇਤੁ. ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ ਏਕਨ੍ਤਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤ੍ਤਾ ਰਤਨਤ੍ਤਯੋਪਵਾਦਸ੍ਸ. ਤੇਨੇਵਾਹ –

‘‘ਯੋ ਨਿਨ੍ਦਿਯਂ ਪਸਂਸਤਿ,

ਤਂ ਵਾ ਨਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਪਸਂਸਿਯੋ;

ਵਿਚਿਨਾਤਿ ਮੁਖੇਨ ਸੋ ਕਲਿਂ,

ਕਲਿਨਾ ਤੇਨ ਸੁਖਂ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਵੇਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੇ ਕਾਰੁਞ੍ਞਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਨਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਕੂਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਪਣ੍ਡਿਤਜਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਨ ਏਦਿਸੇਸੁ ਤਂ ਅਨੁਵਤ੍ਤਤੀਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞ੍ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਚਰਿਯੇ ਖੋ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ ‘‘ਅਪਿਨਾਮਾਯਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਾਵਣ੍ਣਤੋ ਓਰਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ. ਵਣ੍ਣੀਯਤੀਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਗੁਣੋ. ਵਣ੍ਣਨਂ ਗੁਣਸਙ੍ਕਿਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਵਣ੍ਣੋ, ਪਸਂਸਾ. ਸਂਞ੍ਞੂਲ਼੍ਹਾਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾ, ਨਿਬਨ੍ਧਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤਿਤ੍ਥੇਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਅਪਰਿਮਾਣਗੁਣਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ, ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਇਧ ਪਕਾਸਨਂ ਪਾਲ਼ਿਸਂਵਣ੍ਣਨਾਯੇਵ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਥਾਮੇਨ ਵਣ੍ਣਂ ਅਭਾਸਿ, ਨ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣਾਨੁਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਯ੍ਯਾਪਰਿਮਿਤਪ੍ਪਭੇਦਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਗੁਣਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਣੇਯ੍ਯ ਵਣ੍ਣਂ,

ਕਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਚੇ ਅਞ੍ਞਮਭਾਸਮਾਨੋ;

ਖੀਯੇਥ ਕਪ੍ਪੋ ਚਿਰਦੀਘਮਨ੍ਤਰੇ,

ਵਣ੍ਣੋ ਨ ਖੀਯੇਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ.

ਇਧਾਪਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

ਇਤਿ ਹ ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਪਰਾਮਸਨਂ. ਹ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਤੇ’’ਤਿ.

ਇਰਿਯਾਪਥਾਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਨੁਬਨ੍ਧਨੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਂਵਚ੍ਛਰੇ ਉਤੁਮ੍ਹਿ ਮਾਸੇ ਪਕ੍ਖੇ ਵਾ ਭਗਵਾ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾਵਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ‘‘ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ. ਸੋਤਿ ਏਵਂ ਰਾਜਗਹੇ ਵਸਮਾਨੋ ਭਗਵਾ. ਤਂ ਦਿਵਸਨ੍ਤਿ ਯਂ ਦਿਵਸਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਦਿਵਸਂ. ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਂ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਵਿਵਿਧ ਹਿਤਸੁਖਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਿਵਿਧਸੀਲਾਲਙ੍ਕਤਂ ਨਾਨਾਵਿਧਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਵਿਨਿਵੇਠਨਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਪਕਮ੍ਪਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ. ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗਵਾ ਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚੋਦਨਾ ਵਿਸੋਧਿਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਸੁਪ੍ਪਿਯੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਨ ਚੋਦਨਾ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਵਿਸੋਧਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਨ ਹਿ ਸੋ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਮੇਵ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨਾਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ.

ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਵਸੇਨ ‘‘ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਰਸ੍ਮਿਯੋ. ‘‘ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣੇ’’ਤਿ ਤਾਸਂ ਰਸ੍ਮੀਨਂ ਪਕਤਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਦ੍ਧਾਨਗਮਨਸਮਯੇ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾ ਅਨਿਗੂਹਿਤਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿਗੂਹਨੇ ਪਕ੍ਕੁਸਾਤਿਅਭਿਗਮਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਕਾਰਣਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਰਤਨਾਵੇਲ਼ਂ ਰਤਨਵਟਂਸਕਂ. ਚੀਨਪਿਟ੍ਠਚੁਣ੍ਣਂ ਸਿਨ੍ਧਨਚੁਣ੍ਣਂ.

ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਪਰਿਕ੍ਖੇਪਵਿਲਾਸਿਨੀ ਚ ਅਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਲਕ੍ਖਣਮਾਲਾਤਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਵਮਾਹ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਾਯ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਾਨਂ ਮਾਲਾ ਕੇਨਚਿ ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਾ ਯਦਿ ਸਿਯਾਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਵਸੇਨਾਹ ‘‘ਗਨ੍ਥੇਤ੍ਵਾ ਠਪਿਤਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਚਨ੍ਦਮਾਲਾਯਾ’’ਤਿ. ਸਿਰਿਂ ਅਭਿਭਵਨ੍ਤੀ ਇਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੂਰਿਯਮਾਲਾਯਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਮਹਾਥੇਰਾਤਿ ਮਹਾਸਾਵਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਏਵਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਭਗਵਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਦਿਸ੍ਵਾ ਅਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਂ ਅਵਲੋਕੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਸੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਅਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਚੋਦਨਂ ਵਿਸੋਧੇਤਿ. ਇਤੀਤਿ ਏਵਂ, ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਮੇਹਿ ਦ੍ਵੀਹੀਤਿ ਲਾਭਪਰਿਵਾਰਹਾਨਿਂ ਨਿਗਮਨਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਭਗਵਤੋ ਵਿਰੋਧਾਨੁਨਯਾਭਾਵਵੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਏਤੇ ਅਵਣ੍ਣਂ ਵਣ੍ਣਞ੍ਚ ਭਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪਰੇ. ‘‘ਮਾਰੇਨ ਅਨ੍ਵਾਵਿਟ੍ਠਾ ਏਵਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ.

੨. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯ ਅਵਿਦੂਰੇ ਭਵਤ੍ਤਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾ ਯਥਾ ‘‘ਵਰੁਣਾਨਗਰਂ, ਗੋਦਾਗਾਮੋ’’ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਏਕਗਾਮੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੇਸਂ ਮਤੇ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਨ੍ਤਿ ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਵਚਨਂ. ਰਾਜਾਗਾਰਕਂ ਵੇਸ੍ਸਵਣਮਹਾਰਾਜਦੇਵਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਬਹੁਪਰਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਬਹੁਪਦ੍ਦਵੋ. ‘‘ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੇਵਾਸਿਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਮਾਣਵੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਯਂ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਾਲ਼ਿ ਆਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨੇਵ, ਨ ਪਨ ਤਦਾ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਯ ਅਭਾਵਤੋ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋਯੇਵ ਪਾਲ਼ਿ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋ, ਨ ਸੁਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਤਿ? ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ. ਯਥਾ ਚੇਤਂ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਏਦਿਸਂ ਪਯੋਜਨਾਭਾਵਤੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰੇਹਿ ਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹਵਸੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ. ਪਰਿਵਾਰੇਤ੍ਵਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

੩. ਕਥਾਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਥਾਸਭਾਵੋ, ਕਥਾਧਮ੍ਮੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾਵਿਧੀਤਿ ਕੇਚਿ. ਨੀਯਤੀਤਿ ਨਯੋ, ਅਤ੍ਥੋ. ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਂ ਅਨੁਗਤੋ ਨਯੋ ਸਦ੍ਦਨਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਨਭਿਣ੍ਹਵੁਤ੍ਤਿਕੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਣਂ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਅਚ੍ਛਰਾਯੋਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੋ, ਸੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋਤਿ. ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸ ਯਤ੍ਤਕਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਵਿਦਿਤਾ, ਤਂ ਏਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ, ਅਕ੍ਖਾਤੁਂ ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤੇਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦਿਤਤਾਯ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ.

ਪਕਤਤ੍ਥਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਤਂ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਭਗਵਤਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਭਗਵਾ ਪਕਤੋ ਸੁਪਾਕਟੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਾਯ ਅਤ੍ਥਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਸੋ…ਪੇ… ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਆਹ. ਸਤਿਪਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਇਧ ਪਞ੍ਞਾਵੇਵਚਨਭਾਵੇ ਤੇਨ ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੇਨ ਨੇਸਂ ਸਵਿਸਯਵਿਸੇਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਵਸੇਨ ਵਿਜ੍ਜਾਭਿਞ੍ਞਾਨਾਵਰਣਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮਂਸਚਕ੍ਖੁਵਸੇਨ ਪਟਿਵੇਧਦੇਸਨਾਞਾਣਵਸੇਨ ਚ ਤਦਤ੍ਥਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਸਂ ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਆਸਯਾਨੁਸਯਂ ਜਾਨਤਾਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣੇਨ. ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣੇਹਿ.

ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਦੀਹੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਾਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇਹਿ. ਪਟਿਵੇਧਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ. ਅਰੀਨਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ, ਪਞ੍ਚਵਿਧਮਾਰਾਨਂ ਵਾ, ਸਾਸਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਹਨਨਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਅਭਿਭਵਨਂ, ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਤਾਕਰਣਂ, ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਞ੍ਚ. ਕੇਸਿਵਿਨਯਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ.

ਤਥਾ ਠਾਨਾਠਾਨਾਦੀਨਿ ਜਾਨਤਾ, ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਸਵਾਸਨਾਨਂ ਆਸਵਾਨਂ ਖੀਣਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤਾ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਭੇਦੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਦਿਤੋ ਅਵਿਪਰੀਤਾਵਬੋਧਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਤਾਯ ਜਾਨਤਾ, ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਤੋ ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਤਾਯ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਦਵਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਭਾਵਸਾਧਿਕਾਯ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਯ ਅਰਹਤਾ, ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਹਾਨਿਹੇਤੁਭੂਤਾਯ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਪਟਿਭਾਨਸਾਧਿਕਾਯ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਏਵਂ ਦਸਬਲਟ੍ਠਾਰਸਾਵੇਣਿਕਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਹਿਪਿ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਯਦਿਪਿ ਹੀਨਕਲ੍ਯਾਣਭੇਦੇਨ ਦੁਵਿਧਾਵ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਾ’’ਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ, ਤਦਪਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਦਸ੍ਸਨਂ ਖਮਨਂ ਰੋਚਨਞ੍ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਾਨਾਜ੍ਝਾਸਯਤਾ…ਪੇ… ਰੁਚਿਤਾ’’ਤਿ. ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਞਾਣੇਨਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਦਸਬਲਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ. ਇਤਿ ਹ ਮੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏਵਂ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਹ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ ਸਰਲੋਪੋ ਚ ਕਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਵਂ ਇਮੇ’’ਤਿ.

੪. ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਕਤਂ, ਯਤੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਵਟਮਨੋ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਵੀਤਿਨਾਮੇਤ੍ਵਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ. ਨਿਵਾਸੇਤ੍ਵਾ ਵਿਹਾਰਨਿਵਾਸਨਪਰਿਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ. ‘‘ਕਦਾਚਿ ਏਕਕੋ’’ਤਿਆਦਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਵਿਨਯਨਾਨੁਕੂਲਂ ਭਗਵਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਦਸ੍ਸਨਂ. ਪਾਦਨਿਕ੍ਖੇਪਸਮਯੇ ਭੂਮਿਯਾ ਸਮਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਾਦਤਾਯ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲਂ, ਨ ਇਦ੍ਧਿਨਿਮ੍ਮਾਨਂ. ‘‘ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਦਕ੍ਖਿਣਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਤਿਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭੇ ਪਤਿਰੂਪਦੇਸਵਾਸਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵੇਕਲ੍ਲਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭਾਦਯੋ ਗੁਣਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਭਵਨਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇਵਲੋਕੇ ਸੁਞ੍ਞਵਿਮਾਨਾਨਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ਤਾਵਤਿਂਸਭਵਨਾਦੀਸੁਪਿ. ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਵੇਲਾਯ ਇਮਸ੍ਸ ਏਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਂਤਂਕਾਲਾਨੁਰੂਪਂ. ਸਮਯਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਅਨੁਰੂਪਂ ਵਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਮਯਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਹੇਤੂਦਾਹਰਣਸਹਿਤਂ. ਕਾਲੇਨ ਸਾਪਦੇਸਞ੍ਹਿ ਭਗਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ. ਉਤੁਂ ਗਣ੍ਹਪੇਤਿ, ਨ ਪਨ ਮਲਂ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਨ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਕਾਯੇ ਰਜੋਜਲ੍ਲਂ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤੀਤਿ.

ਕਿਲਾਸੁਭਾਵੋ ਕਿਲਮਥੋ. ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਕਿਲਾਸੁਭਾਵਮੋਚਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ ਵੋਲੋਕੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ਭਗਵਤੋ ਬਹੁਲਆਚਿਣ੍ਣਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਪ੍ਪੇਕਦਾ ਅਵਸਿਟ੍ਠਬਲਞਾਣੇਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣੇਨ ਚ ਭਗਵਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ. ‘‘ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਆਦਿਦੇਸਨਾ ਸੀਹਨਾਦੋ. ਤੇਸਂ ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍ਵਾ. ‘‘ਸਿਨੇਰੁਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਨਭਂ ਪਹਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਦੇਸਨਾਯ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੇਨ, ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਂ ਪਦਦ੍ਵਯਂ. ਯੇਨਾਤਿ ਵਾ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸੋ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਾਰਣਂ ਪਨ ‘‘ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂਏਵ. ਕਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਨਿਸੀਦਨਯੋਗ੍ਯਂ ਦਾਰੁਕ੍ਖਨ੍ਧਂ.

ਪੁਰਿਮੋਤਿ ‘‘ਕਤਮਾਯ ਨੁ ਭਵਥਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਾ ਚ ਪਨ ਵੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇ. ਤੇਨ ਯਥਾਪੁਚ੍ਛਿਤਾਯ ਕਥਾਯ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂ ਵਿਪ੍ਪਕਤਭਾਵਂ ਜੋਤੇਤਿ. ਪਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੋ. ਯਾਯ ਹਿ ਕਥਾਯ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਸਾ ਏਵ ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾਭੂਤਾ ਵਿਪ੍ਪਕਤਾ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪੁਨ ਪੁਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ. ਅਞ੍ਞਾਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ਹਿ ਅਯਂ ਅਨ੍ਤਰਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਭੂਮਨ੍ਤਰਂ ਸਮਯਨ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਨ੍ਤਰਾਤਿ ਵਾ ਵੇਮਜ੍ਝੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਨੁ ਚ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਾ ਕਥਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ‘‘ਇਤਿ ਹ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਟ੍ਠਪਿਤਾ ਯੇਵਾਤਿ? ਨ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ ਭਗਵਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇਨ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਹਿ ਭਗਵਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਾਯੇਵ ਕਥਾ ਪਵਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਭਗਵਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇਨ ਪਨ ਨ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਅਯਂ ਖੋ…ਪੇ… ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਵਿਨਯਸਙ੍ਗਹੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ, ਨਨੁ ਭਗਵਤੋ ਵਚਨਮੇਵ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇਦੇਸਨਾਯ ਠਿਤਿਅਸਮ੍ਮੋਸਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਭਾਵਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ. ਕਾਲਦੇਸਦੇਸਕਵਤ੍ਥੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਅਸਮ੍ਮੋਸਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਾ ਚ. ਦੇਸਕਾਲਕਤ੍ਤੁਸੋਤੁਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧੋ ਵਿਯ ਵੋਹਾਰਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਤੇਨੇਵ ਚਾਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਆਵੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੇਸਾਦਿਪੁਚ੍ਛਾਸੁ ਕਤਾਸੁ ਤਾਸਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਨਿਦਾਨਂ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤਯਿਦਮਾਹ ‘‘ਕਾਲ…ਪੇ… ਨਿਦਾਨਂ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ. ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਪੁਬ੍ਬਰਚਨਾਨੁਮਾਨਾਗਮਤਕ੍ਕਾਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਰਚਨਾਦੀਨਂ ਅਭਾਵੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਚਾਰਤਾਯ, ਏਕਪ੍ਪਮਾਣਤ੍ਤਾ ਚ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ. ਤਥਾ ਆਚਰਿਯਮੁਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਮਚ੍ਛਰਿਯਸਤ੍ਥੁਸਾਵਕਾਨੁਰੋਧਾਭਾਵਤੋ ਖੀਣਾਸਵਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿ. ਖੀਣਾ ਸਵਤਾਯ ਹਿਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਮੁਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਅਭਾਵੋ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਰਾਨੁਗ੍ਗਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ. ਇਤਿ ਦੇਸਕਦੋਸਭੂਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਚਾਰਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦੂਸਕਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਭਾਵਸੂਚਕੇਹਿ, ਞਾਣਪ੍ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਦਾਭਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੇਹਿ ਚ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਵਿਸੁਦ੍ਧਭਾਵੇਹਿ ਪੁਰਿਮਵੇਸਾਰਜ੍ਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਵੇਸਾਰਜ੍ਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਭਗਵਤੋ ਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਚ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ ਨਿਦਾਨਵਚਨੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪ੍ਪਟਿਭਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਦੀਪਨਤੋ, ‘‘ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵਚਨਤੋ ਚ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਦਾਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ.

ਤਥਾ ਸਤ੍ਥੁਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ. ਞਾਣਕਰੁਣਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਰਤ੍ਥਿਕਾ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਾ ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰੇਸਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਵਤ੍ਤਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਥੁਭੂਤਂ, ਨ ਕਬ੍ਯਰਚਨਾਦਿਸਾਸਨਭੂਤਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਦਾਨਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਪਮਾਣਭੂਤਤਾਵਿਭਾਵਨੇਨ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਮਾਣਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਨਿਦਾਨਵਚਨਂ. ‘‘ਭਗਵਤਾ’’ਤਿ ਹਿ ਇਮਿਨਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਗੁਣਵਿਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਾਦਿਭਾਵਦੀਪਨੇਨ, ‘‘ਜਾਨਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਾਦਿਪਯੋਗਦੀਪਨੇਨ ਚ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਸਾਧਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨਵਚਨਪਯੋਜਨਸ੍ਸ ਮੁਖਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ. ਕੋ ਹਿ ਸਮਤ੍ਥੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧੇਨ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਪਯੋਜਨਾਨਿ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਵਿਭਾਵੇਤੁਨ੍ਤਿ.

ਨਿਦਾਨਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

੫. ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੇਸਿਤਸ੍ਸ. ਦੇਸਨਾਪਿ ਹਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸੀਲਾਦਿਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਨੇਯ੍ਯਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਤੋ ‘‘ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਨੇਕਸਤਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾਨਿਪਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਨਿ ਸਂਕਿਲੇਸਭਾਗਿਯਾਦਿਸਾਸਨਪ੍ਪਟ੍ਠਾਨਨਯੇਨ ਸੋਲ਼ਸਵਿਧਤਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾਵਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਯਿਧ ਨਿਰਵਸੇਸੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਦਿਪਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਸਿਯਾ ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦੋ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸੇਸਨਿਕ੍ਖੇਪਾਨਂ ਮੂਲਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸਾਮਞ੍ਞਭਾਵਤੋ ਪਠਮਂ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਿਚਾਰਿਤੇ ਯਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਭਾਗਵਸੇਨ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੫, ੬), ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੭), ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੮) ਚ ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸਾਨਂ ਵਣ੍ਣਨਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤਂਤਂਅਨੁਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਸੁਖਤਾਯ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

‘‘ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤੀਤਿ ਵਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਸੁਤ੍ਤਂਯੇਵ ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਕਾਰਣਭੂਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ. ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਵਸਿਕੋ. ਅਰਣੀਯਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਵਤ੍ਥੁ. ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ. ਅਥ ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪੀਯਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿ ਏਵ. ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਵਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਪੁਚ੍ਛੀਯਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੋਤਬ੍ਬਵਸਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਵਚਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਾ, ਤਦੇਵ ਨਿਕ੍ਖੇਪਸਦ੍ਦਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੇਵ ‘‘ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਰੇਸਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਪਾਕਾਦਿਕਾਰਣਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾ ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕੇਵਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ. ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਾਨਂ ਪਨ ਪਰੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਨਂ ਦੇਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤਾਨਂ ਕਥਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਨਵਰੋਧੋ, ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਵਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੋਧੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੇ ਅਨਵਰੋਧੋਤਿ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬਮੇਤਂ. ਪਰੇਸਞ੍ਹਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਿਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਕਾਰਣੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕਾਨਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯) ਆਮਿਸੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਦੇਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਪਰੇਸਂ ਪੁਚ੍ਛਂ ਵਿਨਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯਮੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋ ਪਰਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਪੁਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਸਿਕੋਤਿ ਪਾਕਟੋ ਯਮਤ੍ਥੋਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨੇਵ ਕਥੇਸਿ ਧਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿਠਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਹਾਰਕੋਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਵਲ਼ਿ, ਤਥਾ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਹਾਰਕਾਦਿ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਯੋ. ਅਭਿਨੀਹਾਰਨ੍ਤਿ ਪਣਿਧਾਨਂ.

ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਆਵੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ ਵਣ੍ਣੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ, ਤਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿਸ੍ਸਤੀਤਿ. ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪਰੇ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣੋ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਨ੍ਤੇਵਾਸੀ ਵਣ੍ਣਂ. ਇਤਿ ਇਮਂ ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਮਾਨਸਮੁਚ੍ਚਯਸਂਸਯਵਵਸ੍ਸਗ੍ਗਪਦਪੂਰਣਵਿਕਪ੍ਪਾਦੀਸੁ ਬਹੂਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾਪਿ ਤੇਨ ਸੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਪ. ੬੩) ਉਪਮਾਨੇ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਦਿਸਭਾਵੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਤਂ ਵਾਪਿ ਧੀਰਾ ਮੁਨਿ ਵੇਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੨੦੩) ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ, ‘‘ਕੇ ਵਾ ਇਮੇ, ਕਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੯੬) ਸਂਸਯੇ, ‘‘ਅਯਂ ਵਾ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਬ੍ਬਬਾਲੋ ਸਬ੍ਬਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਵਸ੍ਸਗ੍ਗੇ, ‘‘ਨ ਵਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪) ਪਦਪੂਰਣੇ, ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਮਣਾ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੭੦) ਵਿਕਪ੍ਪੇ, ਇਧਾਯਂ ਵਿਕਪ੍ਪੇਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਪਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥੇ ‘‘ਅਹਞ੍ਚੇਵ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਪਰੇ ਚ ਮੇ ਨ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੪, ੬੫; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੧; ਮ. ਨਿ. ੨.੨੨੩; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੪, ੮) ਅਤ੍ਥਿ ਅਧਿਕੇ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਟਿ. ਮ. ਮਾਤਿਕਾ ੬੮, ੧.੧੧੧) ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇ ‘‘ਪਰਤੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਅਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾਵੇ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਰਪ੍ਪਵਾਦਂ ਸਹ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੬੮). ਇਧਾਪਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾਵੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਰੇਤਿ ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ.

ਈਦਿਸੇਸੁਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ, ਤੇਨ ਰਤਨਤ੍ਤਯਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਪਗੇਵ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਲੋਕਾਮਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤੁਅਭਾਵਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਆਹਨਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਅਤ੍ਥੇ ਆਘਾਤਸਦ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਆਹਨਤੀਤਿ ਹਿਂਸਤਿ ਵਿਬਾਧਤਿ, ਉਪਤਾਪੇਤਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਆਹਨਤਿ ਏਤੇਨ, ਆਹਨਨਮਤ੍ਤਂ ਵਾ ਆਘਾਤੋਤਿ ਕਰਣਭਾਵਤ੍ਥਾਪਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿਯੇਵ. ਏਵਂ ਅਵਯਵਭੇਦਨੇਨ ਆਘਾਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੋਪਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਅਪ੍ਪਤੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਪਾਕਟਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਂਮੁਖੇਨ ਪਨ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਭਿਰਾਧਯਤੀਤਿ ਸਾਧਯਤਿ. ਦ੍ਵੀਹੀਤਿ ਆਘਾਤਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿਪਦੇਹਿ. ਏਕੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਪਦੇਨ. ਸੇਸਾਨਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ, ਸਞ੍ਞਾਵਿਞ੍ਞਾਣਅਵਸਿਟ੍ਠਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਵਾ. ਕਰਣਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮਵਾਯਨਂ ਇਧ ‘‘ਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪ੍ਪਾਦਨਮੇਵ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਞ੍ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਨ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇਵ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦੇਕਵਤ੍ਥੁਕੇਕਾਰਮ੍ਮਣੇਕਨਿਰੋਧਭਾਵਤੋ.

ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨੋਪਦੋਸੇ. ਤੁਮ੍ਹਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਏਕੋ ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਯਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਮ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ. ਯਥਾਹ, ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨ ਮਿਯ੍ਯਰੇ’’ਤਿ (ਜਾ. ੧.੯.੯੩, ੯੯). ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਮਨੋਪਦੋਸਸ੍ਸ ਅਕਰਣੀਯਤਾਯ ਕਾਰਣਵਚਨਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇਵ ਚ ਭਵੇਯ੍ਯ ਤੇਨ ਕੋਪਾਦਿਨਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਕੋਪਾਦਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਨ ਕਰਣੀਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨ ਨਾਹਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ’’ਤਿ ਇਸ੍ਸਰਭਾਵੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਤੋ ਨਿਵਾਰੇਮਿ, ਅਥ ਖੋ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਕਾਰਣਵਚਨਂ ਯਸ੍ਮਾ ਆਦੀਨਵਵਿਭਾਵਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਹ ‘‘ਆਦੀਨਵਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰਭਾਵਿਨੋਯੇਵ ਹਿਤਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋ, ਅਥ ਖੋ ਤਙ੍ਖਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਰਹਸ੍ਸਪਿ ਹਿਤਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੋਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੇ ਆਦੀਨਵਂ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ‘‘ਪਰੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਨ ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਕੁਪਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਨ੍ਧਤਮਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਧਭਾਵਕਰਤਮਂ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਥ. ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਵਚਨਂ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਕੋਧੋ ਸਹਤੇ ਨਰਂ, ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕਾਰਣਵਚਨਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਰਂ ਅਭਿਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਦਾ ਕੋਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਯਂਤਂਸਦ੍ਦਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਭਾਵਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਨ੍ਤਿ ਕਿਰਿਯਾਯ ਪਰਾਮਸਨਂ. ਕੋਧੋ ਸਹਤੇਤਿ ਯਦੇਤਂ ਕੋਧਸ੍ਸ ਸਹਨਂ ਅਭਿਭਵਨਂ, ਏਤਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਤਮਭਵਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਂ ਨਰਂ ਕੋਧੋ ਸਹਤੇ ਅਭਿਭਵਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਚ ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ. ਅਨ੍ਤਰਤੋਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਵਾ.

‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਏਵ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਤਾ, ਸ੍ਵਾਕ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਏਕਨ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਸਂਕਿਲੇਸਰਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਚ ‘‘ਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਂ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਤਿਯਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਤਚ੍ਛ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ. ਪਠਮਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਅਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ. ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਨ ਚ ਪਨੇਤਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਸਂਵਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਪਦਂ. ਤਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਚੇਤਂ ਅਮ੍ਹੇਸੂ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ. ਅਵਣ੍ਣੇਯੇਵਾਤਿ ਕਾਰਣਪਤਿਰੂਪਕਂ ਵਤ੍ਵਾ ਦੋਸਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ਨਿਨ੍ਦਨੇ ਏਵ. ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਕੇਵਲਂ ਅਕ੍ਕੋਸਨਖੁਂਸਨਵਮ੍ਭਨਾਦੀਸੁ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬੇਠਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਦਿ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

੬. ਆਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪਮੋਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਆਨਨ੍ਦ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਰਣਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਸੋਭਨਂ ਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਸੋਭਨਂ ਵਾ ਮਨੋ ਸੁਮਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਦਞ੍ਞਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਰੁਲ਼੍ਹੀਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ‘‘ਪਙ੍ਕਜ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ. ਉਬ੍ਬਿਲਯਤੀਤਿ ਉਬ੍ਬਿਲਂ, ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਪੁਰਿਮਾਵਤ੍ਥਾਯ ਵਿਸੇਸਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਬ੍ਬਿਲਮੇਵ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤਂ. ਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਂ ਵਾਤਪੂਰਿਤਭਸ੍ਤਾ ਵਿਯ ਉਦ੍ਧੁਮਾਯਨਾਕਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾਯ ਓਦਗ੍ਗਿਯਪੀਤਿਯਾ ਏਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਵਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਧਾਪਿ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਮੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਆਯਤਿਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਏਦਿਸੇਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਅਕੁਸਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਨੇਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤੀ’’ਤਿ, ‘‘ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਏਕੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਵੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਸੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਰਣਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ, ‘‘ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਧ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹਂਯੇਵਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਰਾਯੋਤਿ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਵਣ੍ਣਪਕ੍ਖੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਚ ਵਕ੍ਖਮਾਨਂਯੇਵ ਅਤ੍ਥਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਚੋਦੇਤਿ. ਆਚਰਿਯੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਵਣ੍ਣਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਂ ਪਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਹਰਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਤਨ੍ਤਿ ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨਂ. ਨਨੁ ਭਗਵਤਾ ਵਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਕਸਿਣੇਨਾਤਿ ਕਸਿਣਤਾਯ ਸਕਲਭਾਵੇਨ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰਣੇ ਸਾਮਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਤੇਨ ਕਸਿਣਜਮ੍ਬੁਦੀਪ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਭਾਵੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਂ, ਤਸ੍ਮਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਾਹਂ ਦੇਵਾਨਂ ਇਨ੍ਦ ਦੁਵਿਧੇਨ ਵਦਾਮਿ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਸੇਵਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੫੯). ‘‘ਅਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਯੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਪੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰੀ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਲੋਭਸਹਗਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਪੀਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਸੋਮਨਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਰਹਿਤਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਪੀਤਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਸੇਵਿਤਬ੍ਬਾਸੇਵਿਤਬ੍ਬਵਿਭਾਗਵਚਨਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਾਕਟੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਭਾਵੋ, ਨ ਤਥਾ ਪੀਤਿਯਾਤਿ ਪੀਤਿਯੇਵ ਲੋਭਸਹਗਤਤ੍ਤੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ‘‘ਲੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਗਾਥਾਨਂ ‘‘ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਗਾਥਾਸੁ ਵਿਯ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪਰੇ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਾ ਵਣ੍ਣਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਸ੍ਸਥ ਆਨਨ੍ਦਿਨੋ ਸੁਮਨਾ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਰੇਸਂ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ. ਨੋ ਹੇਤਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਅਯਂ ਤਤਿਯਵਾਰੋ, ਸੋ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਭਾਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਅਨਾਗਤੋਪਿ ਤਦਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਗਤੋਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ਯਥਾ ਤਂ ਕਥਾਵਤ੍ਥੁਪਕਰਣਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ‘‘ਅਤ੍ਥਤੋ ਆਗਤੋ ਯੇਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਂਵਣ੍ਣਨਾਕਾਲੇ ਤਥਾ ਬੁਜ੍ਝਨਕਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸੋ ਵਾਰੋ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਯਥੇਵ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇਵਤ੍ਥਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਣ੍ਣੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ, ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਪਦਂ ਪਠਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ, ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ

੭. ਨਿਵਤ੍ਤੋ ਅਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਤਾਭਾਵਤੋ. ਅਨੁਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਧਿਕਤਭਾਵਤੋ. ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਓਰਨ੍ਤਿ ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੋ ‘‘ਓਰਤੋ ਭੋਗਂ, ਓਰਂ ਪਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਅਥ ਵਾ ਹੇਟ੍ਠਾਅਤ੍ਥੋ ਓਰ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਓਰਂ ਆਗਮਨਾਯ ਯੇ ਪਚ੍ਚਯਾ, ਤੇ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਯੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗੋ, ਹੇਟ੍ਠਾਭੂਤਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ. ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਪ੍ਪਕਤ੍ਥੋ ਵਾ ‘‘ਭੇਸਜ੍ਜਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੪੪੭) ਵਿਯ. ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਵਾ ‘‘ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ. ਸ. ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੬), ਮਨੋਮਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁ ਮਨੋਧਾਤੂ’’ਤਿ ਚ ਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ, ਓਰਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਦ੍ਵਯੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸੀਲਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਸੀਲੇਨਪਿ ਤਦੇਕਦੇਸਸ੍ਸੇਵ ਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਅਪ੍ਪਕਤ੍ਥਵਾਚਕੋ, ਵਿਸੇਸਨਿਵਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਾ ‘‘ਸੀਲਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸੀਲਾਨਿ ਇਧ ਦੇਸਨਂ ਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਾਨਿ. ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਆਜੀਵਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਾਨਿ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਪਾਕਟਾਨੀਤਿ. ‘‘ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਵਦਮਾਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਂ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਲਙ੍ਕਰਣਂ ਵਿਭੂਸਨਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਕੁਣ੍ਡਲਾਦਿਪਸਾਧਨਂ ਵਾ. ਊਨਟ੍ਠਾਨਪੂਰਣਂ ਮਣ੍ਡਨਂ. ਮਣ੍ਡਨੇਤਿ ਮਣ੍ਡਨਹੇਤੁ. ਅਥ ਵਾ ਮਣ੍ਡਤੀਤਿ ਮਣ੍ਡਨੋ, ਮਣ੍ਡਨਜਾਤਿਕੋ ਪੁਰਿਸੋ. ਬਹੁਵਚਨਤ੍ਥੇ ਚ ਇਦਂ ਏਕਵਚਨਂ, ਮਣ੍ਡਨਸੀਲੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਵਾ, ਤੇਨ ਸਕਲਮ੍ਪਿ ਸੀਲਥੋਮਨ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਚਨ੍ਦਨਨ੍ਤਿ ਚਨ੍ਦਨਸਹਚਰਣਤੋ ਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧੋ, ਤਥਾ ਤਗਰਾਦੀਸੁਪਿ. ਸਤਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧੋ ਵਿਯਾਤਿ ਗਨ੍ਧੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ਸੀਲਨਿਬਨ੍ਧਨੋ ਥੁਤਿਘੋਸੋ. ਸੀਲਞ੍ਹਿ ਕਿਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸੀਲਵਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੦; ਅ. ਨਿ. ੫.੨੧੩; ਮਹਾਵ. ੨੮੫). ਪਵਾਯਤੀਤਿ ਪਕਾਸਤਿ. ਗਨ੍ਧਾਵ ਗਨ੍ਧਜਾਤਾ.

‘‘ਅਪ੍ਪਕਂ ਬਹੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਾਰਾਪਾਰਂ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਉਪਨਿਧਾਯ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਰਿਗੁਣੇ ਉਪਨਿਧਾਯਾ’’ਤਿ. ਸੀਲਞ੍ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੇਨ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਬਹੁਕਾਰਂ, ਪਭਾਵਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸੇ ਪਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯ ਕਲਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਤਥਾ ਸਮਾਧਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾਵਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ‘‘ਅਭਿ…ਪੇ… ਮੂਲੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸ੍ਸ ਸੁਪਾਕਟਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਬੋਧਿਮੂਲਞਾਤਿਸਮਾਗਮਾਦੀਸੁ ਕਤਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਵਿਸੇਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਦਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਠਾਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਰਤਨਮਣ੍ਡਪਾਦਿ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇਵਰਞ੍ਞੋ ਆਣਾਯ ਵਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਭਗਵਤਾਵ ਨਿਮ੍ਮਿਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਏਵਰੂਪਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਤ੍ਥਿ ਚੇ, ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਚੋਦਨਾਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਪਰਿਦੀਪਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਅਨੁਯੋਗੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਤਥਾ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤ੍ਤਾ, ‘‘ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਉਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਰਿਮਦ੍ਦਨਂ.

ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋਤਿਆਦਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੧੬).

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿਸੇਸੋ –

‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਂ. ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਅਕ੍ਖਿਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਅਕ੍ਖਿਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਅਕ੍ਖਿਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਅਕ੍ਖਿਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਕਣ੍ਣਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਅਂਸਕੂਟਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਅਂਸਕੂਟਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਅਂਸਕੂਟਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਅਂਸਕੂਟਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਹਤ੍ਥਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਹਤ੍ਥਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਪਸ੍ਸਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਪਸ੍ਸਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਤੋ ਉਦਕਂ. ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਵਾਮਪਾਦਤੋ ਉਦਕਂ. ਵਾਮਪਾਦਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦਤੋ ਉਦਕਂ. ਅਙ੍ਗੁਲਙ੍ਗੁਲੇਹਿ ਅਗ੍ਗਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰਿਕਾਹਿ ਉਦਕਂ. ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰਿਕਾਹਿ ਅਗ੍ਗਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਙ੍ਗੁਲੇਹਿ ਉਦਕਂ. ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਅਗ੍ਗਿ, ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਉਦਕਂ. ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੧੬).

ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਕੇਕਲੋਮਕੂਪਤੋ’’ਤਿ ਆਗਤਂ.

‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਵਣ੍ਣਾਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਨੀਲਾਨਂ ਪੀਤਕਾਨਂ ਲੋਹਿਤਕਾਨਂ ਓਦਾਤਾਨਂ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਭਸ੍ਸਰਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਪਾਲ਼ਿਸੇਸੋ. ‘‘ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮਿਯੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਾਸਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਚਙ੍ਕਮਤਿ ਵਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਵਾ ਸੇਯ੍ਯਂ ਵਾ ਕਪ੍ਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਏਕੇਕਮੂਲਕਾ ਸਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਨਿਮ੍ਮਿਤਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਵ ਅਟ੍ਠ ਵਾਰੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ.

ਮਧੁਪਾਯਾਸਨ੍ਤਿ ਮਧੁਸਿਤ੍ਤਂ ਪਾਯਾਸਂ. ਅਤ੍ਤਾ ਮਿਤ੍ਤੋ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਵੇਰੀਤਿ ਚਤੂਸੁ ਸੀਮਸਮ੍ਭੇਦਵਸੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੇਤ੍ਤਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ‘‘ਵੀਰਿਯਾਧਿਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੨; ਅ. ਨਿ. ੨.੫; ਅ. ਨਿ. ੮.੧੩; ਮਹਾਨਿ. ੧੯੬) ਵਸੇਨ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਕਿਚ੍ਛਂ ਵਤਾਯਂ ਲੋਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੫੭; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪) ਜਰਾਮਰਣਮੁਖੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਞਾਣਂ ਓਤਾਰੇਤ੍ਵਾ. ਆਨਾਪਾਨਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਵਿਪਰਿਣਾਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਮੇਵਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਛਤ੍ਤਿਂਸਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਮਹਾਵਜਿਰਞਾਣਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤੋ ਵਿਪਸ੍ਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ. ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਦੋਣਗਣ੍ਹਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਕੁਣ੍ਡਂ ਕੋਲਮ੍ਬੋ. ਦਰਿਭਾਗੋ ਕਨ੍ਦਰੋ. ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਪਾਦੇਸੁ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਚਕ੍ਕਵਾਲ਼ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ.

‘‘ਦੁਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਵਣ੍ਣਨਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਵਿਸੇਸਨਿਦ੍ਧਾਰਣਤ੍ਥਂ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਭਗਵਤੋ ਉਪਰਿ ਗੁਣੇ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ, ਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਅਵਿਸਯਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮). ਵਾਚੁਗ੍ਗਤਕਰਣਂ ਉਗ੍ਗਹੋ. ਅਤ੍ਥਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਵਨਂ ਸਵਨਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤ੍ਥਾਨਂ ਸੁਨਿਕ੍ਖੇਪਸੁਦਸ੍ਸਨੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਹਰਣਂ ਧਾਰਣਂ. ਏਵਂ ਸੁਤਧਾਤਪਰਿਚਿਤਾਨਂ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਂ. ਬਹੂਨਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਅਵਿਹਤਤ੍ਤਾ ਤਾ ਜਨੇਨ੍ਤਿ, ਤਾਹਿ ਵਾ ਜਨਿਤਾਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਅਵਿਘਾਤਮੇਵ ਵਾ ਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਦਤਿ. ਪੁਥੁ ਸਤ੍ਥਾਰਾਨਂ ਮੁਖੁਲ੍ਲੋਕਿਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਥੂ ਜਨਾ ਸਤ੍ਥੁਪਟਿਞ੍ਞਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥੋ. ਪੁਥੁ…ਪੇ… ਅਵੁਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਜਨਾ, ਗਤਿਯੋ. ਪੁਥੂ ਜਨਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਇਤੋ ਪਰੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਜਨਾ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋ. ਤੇ ਏਤੇਸਂ ਪੁਥੂ ਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ. ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਾਦਿ ਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਾ ਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਕਾਮਰਾਗਭਵਰਾਗਦਿਟ੍ਠਿਅਵਿਜ੍ਜਾ ਓਘਾ. ਰਾਗਗ੍ਗਿਆਦਯੋ ਸਨ੍ਤਾਪਾ. ਤੇਯੇਵ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਵਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ. ਪੁਥੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਾਯਤੀਤਿ ਜਨੋ, ਰਾਗੋ ਗੇਧੋਤਿ ਏਵਂ ਆਦਿਕੋ. ਪੁਥੁ ਜਨੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ, ਪੁਥੂਸੁ ਵਾ ਜਨਾ ਜਾਤਾ ਰਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਰਾਗਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ਏਵ ਵਾ ਜਨ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਤਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਵਾ. ‘‘ਪੁਥੂਨਂ ਗਣਨਪਥਮਤੀਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਥੂ ਜਨਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਯੇਹਿ ਗੁਣਵਿਸੇਸੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਹਿ ਭਗਵਤਿ ਤਥਾਗਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਂਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਗੁਣਨੇਮਿਤ੍ਤਕਾਨੇਵ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋ;

ਗੁਣੇਨ ਨਾਮਮੁਦ੍ਧੇਯ੍ਯਂ, ਅਪਿ ਨਾਮਸਹਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ. (ਧ. ਸ. ਅਟ੍ਠ. ੧੩੧੩; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੫੩; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੭੬);

ਤਥਾ ਆਗਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਕਾਰਨਿਯਮਨਵਸੇਨ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਵਿਸੇਸਾਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟਿਪਦਾਗਮਨਤ੍ਥੋ ਆਗਤ-ਸਦ੍ਦੋ, ਨ ਞਾਣਗਮਨਤ੍ਥੋ ‘‘ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭; ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੨; ਸਂ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੨.੪.੭੮; ਅ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੧੭੦; ਉਦਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧੮; ਪਟਿ. ਮ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧.੩੭; ਥੇਰਗਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩; ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮; ਮਹਾਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧੪) ਵਿਯ, ਨਾਪਿ ਕਾਯਗਮਨਾਦਿਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਆਗਤੋ ਖੋ ਮਹਾਸਮਣੋ, ਮਾਗਧਾਨਂ ਗਿਰਿਬ੍ਬਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਵ. ੬੨) ਵਿਯ. ਤਤ੍ਥ ਯਦਾਕਾਰਨਿਯਮਨਵਸੇਨ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥੋ ਤਥਾ-ਸਦ੍ਦੋ, ਤਂ ਕਰੁਣਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਂ ਉਦਾਹਰਣਵਸੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਂਤਂਸਦ੍ਦਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਲੋਕ…ਪੇ… ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਂ ਪਨ ਪਟਿਪਦਂ ਮਹਾਪਦਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੪) ਸਮ੍ਬਹੁਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸੁਪਾਕਟਾਨਂ ਆਸਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਵਿਪਸ੍ਸੀਆਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਵਸੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਯੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਅਭਿਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਧਿਕਾਰਛਨ੍ਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਕਾਯਪ੍ਪਣਿਧਾਨਮਹਾਪਣਿਧਾਨੇਨ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਾਯਪ੍ਪਣਿਧਾਨਂ ਇਮਿਨਾਵ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ. ਏਵਂ ਮਹਾਭਿਨੀਹਾਰਵਸੇਨ ‘‘ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਪਾਰਮੀਪੂਰਣਵਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗਵਾ…ਪੇ… ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗਵਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾਨਪਟਿਪਦਾਯ ਕੋਸਲ੍ਲਜਨਨਤ੍ਥਂ ਪਾਰਮੀਸੁ ਅਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ – ਕਾ ਪਨੇਤਾ ਪਾਰਮਿਯੋ? ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋ? ਕਤਿਵਿਧਾ ਚੇਤਾ? ਕੋ ਤਾਸਂ ਕਮੋ? ਕਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾਨਿ? ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ? ਕੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋ? ਕਿਂ ਵੋਦਾਨਂ? ਕੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ? ਕਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ? ਕੋ ਵਿਭਾਗੋ? ਕੋ ਸਙ੍ਗਹੋ? ਕੋ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋ? ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦਨਂ? ਕੋ ਆਨਿਸਂਸੋ? ਕਿਂ ਚੇਤਾਸਂ ਫਲਨ੍ਤਿ?

ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ – ਕਾ ਪਨੇਤਾ ਪਾਰਮਿਯੋਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਾਦੀਹਿ ਅਨੁਪਹਤਾ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਦਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣਾ ਪਾਰਮਿਯੋ.

ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਦਾਨਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਸਤ੍ਤੁਤ੍ਤਮਤਾਯ ਪਰਮਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਭਾਵੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਾਰਮੀ, ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਪਰਤੀਤਿ ਪਰਮੋ, ਦਾਨਾਦਿਗੁਣਾਨਂ ਪੂਰਕੋ ਪਾਲਕੋ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ. ਪਰਮਸ੍ਸ ਅਯਂ, ਪਰਮਸ੍ਸ ਵਾ ਭਾਵੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਾਰਮੀ, ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਵ. ਅਥ ਵਾ ਪਰਂ ਸਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਮਵਤਿ ਬਨ੍ਧਤਿ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ, ਪਰਂ ਵਾ ਅਧਿਕਤਰਂ ਮਜ੍ਜਤਿ ਸੁਜ੍ਝਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸਮਲਤੋ, ਪਰਂ ਵਾ ਸੇਟ੍ਠਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਿਸੇਸੇਨ ਮਯਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਰਂ ਵਾ ਲੋਕਂ ਪਮਾਣਭੂਤੇਨ ਞਾਣਵਿਸੇਸੇਨ ਇਧਲੋਕਂ ਵਿਯ ਮੁਨਾਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਰਂ ਵਾ ਅਤਿਵਿਯ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਗਣਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਮਿਨੋਤਿ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਰਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਭੂਤਤੋ ਧਮ੍ਮਕਾਯਤੋ ਅਞ੍ਞਂ, ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਵਾ ਤਦਨਤ੍ਥਕਰਂ ਕਿਲੇਸਚੋਰਗਣਂ ਮਿਨਾਤਿ ਹਿਂਸਤੀਤਿ ਪਰਮੋ, ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ. ‘‘ਪਰਮਸ੍ਸ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਪਾਰੇ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਮਜ੍ਜਤਿ ਸੁਜ੍ਝਤਿ ਸਤ੍ਤੇ ਚ ਸੋਧੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਮਵਤਿ ਬਨ੍ਧਤਿ ਯੋਜੇਤਿ, ਤਂ ਵਾ ਮਯਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗਮੇਤਿ ਚ, ਮੁਨਾਤਿ ਵਾ ਤਂ ਯਾਥਾਵਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਸਤ੍ਤੇ ਮਿਨੋਤਿ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਕਿਲੇਸਾਰਿਂ ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਮਿਨਾਤਿ ਹਿਂਸਤੀਤਿ ਪਾਰਮੀ, ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ. ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਾਰਮਿਤਾ, ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾਵ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਾਰਮੀਨਂ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਤਿਵਿਧਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਦਸਵਿਧਾ, ਤਾ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਸਰੂਪਤੋ ਆਗਤਾਯੇਵ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਵਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਠਮਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਬੁ. ਵਂ. ੧੧੬).

ਯਥਾ ਚਾਹ –

‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾ ਧਮ੍ਮਾ? ਦਸ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਕਤਮੇ ਦਸ? ਦਾਨਂ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੀਲਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾ ਵੀਰਿਯਂ ਖਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਮਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਇਮੇ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਦਸ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ. ਇਦਮਵੋਚ ਭਗਵਾ, ਇਦਂ ਵਤ੍ਵਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦਵੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –

‘ਦਾਨਂ ਸੀਲਞ੍ਚ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਵੀਰਿਯੇਨ ਪਞ੍ਚਮਂ;

ਖਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਮੇਤ੍ਤੁਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਤੇ ਦਸਾ’ਤਿ’’.

ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਛਬ੍ਬਿਧਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਏਤਾਸਂ ਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੋ ਪਨ ਸਙ੍ਗਹੋ ਪਰਤੋ ਆਵਿਭਵਿਸ੍ਸਤਿ.

ਕੋ ਤਾਸਂ ਕਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮੋ ਨਾਮ ਦੇਸਨਾਕ੍ਕਮੋ, ਸੋ ਚ ਪਠਮਸਮਾਦਾਨਹੇਤੁਕੋ, ਸਮਾਦਾਨਂ ਪਵਿਚਯਹੇਤੁਕਂ, ਇਤਿ ਯਥਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਵਿਚਿਤਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਾ ਚ, ਤਥਾ ਦੇਸਿਤਾ. ਤਤ੍ਥ ਚ ਦਾਨਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਬਹੂਪਕਾਰਂ ਸੁਕਰਞ੍ਚਾਤਿ ਤਂ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਦਾਨਂ ਸੀਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਨ੍ਤਿ ਦਾਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੀਲਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਲਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਪਞ੍ਞਾ ਵੀਰਿਯਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਵੀਰਿਯਂ ਖਨ੍ਤਿਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਖਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਚਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਸਚ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਮੇਤ੍ਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਮਹਪ੍ਫਲਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨਿਸਂਸਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਪਨ ਕਰੁਣਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਕਰੁਣਾ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ ਪਨ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਉਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਚਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਅਪਰੇ ਪਨ ਨ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ, ਸਤ੍ਤਕਤੇਸੁ ਪਨ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਉਪੇਕ੍ਖਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਪਚੁਰਜਨੇਸੁਪਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਅਪ੍ਪਫਲਤ੍ਤਾ, ਸੁਕਰਤ੍ਤਾ ਚ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸੀਲੇਨਦਾਯਕਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਸੁਦ੍ਧਿਤੋ, ਪਰਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਰਪੀਲ਼ਾਨਿਵਤ੍ਤਿਵਚਨਤੋ, ਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਵਤ੍ਵਾ ਅਕਿਰਿਯਧਮ੍ਮਵਚਨਤੋ, ਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਂ ਵਤ੍ਵਾ ਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਵਚਨਤੋ ਚ ਦਾਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸੀਲਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਕਾਯਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤਵਚਨਤੋ, ਵਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸ ਸੁਖੇਨੇਵ ਝਾਨਸਮਿਜ੍ਝਨਤੋ, ਕਮ੍ਮਾਪਰਾਧਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਕਿਲੇਸਾਪਰਾਧਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਵਚਨਤੋ, ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨਤੋ ਚ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਿਤੋ, ਝਾਨਾਭਾਵੇ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾ, ਪਞ੍ਞਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ ਚ ਸਮਾਧਿ. ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਵਚਨਤੋ, ਪਰਹਿਤਜ੍ਝਾਨੇਨ ਪਰਹਿਤਕਰਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਵਚਨਤੋ ਚ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਪਞ੍ਞਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਹਿਤਾਯ ਆਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਤਾਵਚਨਤੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਵਚਨਤੋ, ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਉਟ੍ਠਾਨਵਚਨਤੋ ਚ. ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਨੋ ਹਿ ਉਟ੍ਠਾਨਂ ਫਲਵਿਸੇਸਮਾਵਹਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਵੀਰਿਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਵੀਰਿਯੇਨ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਵੀਰਿਯਵਾ ਹਿ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਉਪਨੀਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਵਿਹਰਤਿ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਲਙ੍ਕਾਰਭਾਵਤੋ. ਵੀਰਿਯਵਤੋ ਹਿ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾ ਸੋਭਤਿ. ਪਗ੍ਗਹਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਵਚਨਤੋ, ਅਚ੍ਚਾਰਮ੍ਭੇਨ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਦੋਸਪ੍ਪਹਾਨਵਚਨਤੋ. ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਦੋਸੋ ਪਹੀਯਤਿ. ਵੀਰਿਯਵਤੋ ਸਾਤਚ੍ਚਕਰਣਵਚਨਤੋ. ਖਨ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਹਿ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਤੋ ਪਰਹਿਤਕਿਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਤਣ੍ਹਾਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਯਾਥਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨੇ ਹਿ ਸਤਿ ਤਣ੍ਹਾ ਨ ਹੋਤਿ. ਪਰਹਿਤਾਰਮ੍ਭੇ ਪਰਮੇਪਿ ਪਰਕਤਦੁਕ੍ਖਸਹਨਭਾਵਵਚਨਤੋ ਚ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਖਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਸਚ੍ਚੇਨ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਚਿਰਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਅਪਕਾਰਿਨੋ ਅਪਕਾਰਖਨ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦੁਪਕਾਰਕਰਣੇ ਅਵਿਸਂਵਾਦਵਚਨਤੋ, ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਪਵਾਦਵਾਚਾਵਿਕਮ੍ਪਨੇਨ ਭੂਤਵਾਦਿਤਾਯ ਅਵਿਜਹਨਵਚਨਤੋ, ਸਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦੁਪਬ੍ਰੂਹਿਤਞਾਣਸਚ੍ਚਵਚਨਤੋ ਚ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਚ੍ਚਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਤੋ. ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਵਿਰਤਿ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਅਵਿਸਂਵਾਦਿਤਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਅਚਲਭਾਵਵਚਨਤੋ. ਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧੋ ਹਿ ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਲੋਵ ਪਵਤ੍ਤਤਿ. ਞਾਣਸਚ੍ਚਂ ਵਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਵਚਨਤੋ. ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਵਾ ਹਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤੇ ਚ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਹਿ ਅਕਮ੍ਪਿਯਭਾਵਤੋਤਿ ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਪਰਹਿਤਕਰਣਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਵਤ੍ਵਾ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਵਚਨਤੋ. ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇ ਹਿ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ. ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਸਮਾਦਾਨਾਵਿਕੋਪਨਤੋ, ਸਮਾਦਾਨਸਮ੍ਭਵਤੋ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਮੇਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਸੁਦ੍ਧਿਤੋ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਦਪਰਾਧੇਸੁ ਉਦਾਸੀਨਤਾਵਚਨਤੋ, ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਂ ਵਤ੍ਵਾ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਭਾਵਨਾਵਚਨਤੋ, ‘‘ਹਿਤਕਾਮਸਤ੍ਤੇਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਗੁਣਭਾਵਵਚਨਤੋ ਚ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਕਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਾਨਿ ਲਕ੍ਖਣਰਸਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾਨੀਤਿ? ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਤਾਵ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪਰਾਨੁਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ, ਪਰੇਸਂ ਉਪਕਾਰਕਰਣਰਸਾ, ਅਵਿਕਮ੍ਪਨਰਸਾ ਵਾ, ਹਿਤੇਸਿਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ.

ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਅਤ੍ਤੁਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗਚੇਤਨਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਾਯਵਚੀਸੁਚਰਿਤਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਵਿਰਤਿ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਚੇਤਨਾਦਯੋ ਚ ਸੀਲਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਕਾਮਭਵੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਪਰਹਿਤਾਰਮ੍ਭੋ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਪਰਾਧਸਹਨਂ ਅਦੋਸਪ੍ਪਧਾਨੋ ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾਦਿਭੇਦਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਂ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅਚਲਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਤਦਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਤਾ. ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਅਨੁਨਯਪਟਿਘਵਿਦ੍ਧਂਸਿਨੀ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਤਾ.

ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਲਕ੍ਖਣਂ ਦਾਨਂ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਲੋਭਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਂ, ਅਨਾਸਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਭਵਵਿਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ, ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸੀਲਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸੀਲਂ, ਸਮਾਧਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਵਿਦ੍ਧਂਸਨਰਸਂ, ਅਨਵਜ੍ਜਰਸਂ ਵਾ, ਸੋਚੇਯ੍ਯਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਕਾਮਤੋ ਭਵਤੋ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਨਲਕ੍ਖਣਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਤਦਾਦੀਨਵਵਿਭਾਵਨਰਸਂ, ਤਤੋ ਏਵ ਵਿਮੁਖਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਂਵੇਗਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਅਕ੍ਖਲਿਤਪਟਿਵੇਧਲਕ੍ਖਣਾ ਵਾ ਕੁਸਲਿਸ੍ਸਾਸਖਿਤ੍ਤਉਸੁਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ, ਵਿਸਯੋਭਾਸਨਰਸਾ ਪਦੀਪੋ ਵਿਯ, ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਅਰਞ੍ਞਗਤਸੁਦੇਸਕੋ ਵਿਯ, ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ. ਉਸ੍ਸਾਹਲਕ੍ਖਣਂ ਵੀਰਿਯਂ, ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਰਸਂ, ਅਸਂਸੀਦਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਵੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਵਤ੍ਥੁ (ਅ. ਨਿ. ੮.੮੦) ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਂਵੇਗਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵਾ. ਖਮਨਲਕ੍ਖਣਾ ਖਨ੍ਤਿ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਸਹਨਰਸਾ, ਅਧਿਵਾਸਨਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਅਵਿਰੋਧਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ ਵਾ, ਯਥਾਭੂਤਦਸ੍ਸਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਲਕ੍ਖਣਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਾਥਾਵਵਿਭਾਵਨਰਸਂ [ਯਥਾਸਭਾਵਵਿਭਾਵਨਰਸਂ (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਯ)], ਸਾਧੁਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੋਰਚ੍ਚਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਭਿਭਵਨਰਸਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਚਲਤਾਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਹਿਤਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਰਸਾ, ਆਘਾਤਵਿਨਯਨਰਸਾ ਵਾ, ਸੋਮ੍ਮਭਾਵਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਨਾਪਭਾਵਦਸ੍ਸਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਸਮਭਾਵਦਸ੍ਸਨਰਸਾ, ਪਟਿਘਾਨੁਨਯਵੂਪਸਮਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਪਦਟ੍ਠਾਨਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤਾ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਨਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਯਤੋ ਤਾਨਿ ਪਾਰਮੀਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਯੋ ਹਿ ਅਯਂ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੫੯) ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨਸਮ੍ਪਾਦਿਤੋ ‘‘ਤਿਣ੍ਣੋ ਤਾਰੇਯ੍ਯਂ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਮੋਚੇਯ੍ਯਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੋਧੇਯ੍ਯਂ, ਸੁਦ੍ਧੋ ਸੋਧੇਯ੍ਯਂ, ਦਨ੍ਤੋ ਦਮੇਯ੍ਯਂ, ਸਨ੍ਤੋ ਸਮੇਯ੍ਯਂ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸਾਸੇਯ੍ਯਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਯ) ਪਵਤ੍ਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ, ਸੋ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਉਦ੍ਧਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਵਿਚਯੁਪਟ੍ਠਾਨਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ.

ਯਥਾ ਚ ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ, ਏਵਂ ਮਹਾਕਰੁਣਾ, ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨਾਮ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਭਾਵਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਯਾਹਿ ਕਰੁਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਤਾਹਿ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾ, ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪਰਹਿਤਕਰਣਪਸੁਤਤਾ, ਸੁਦੁਕ੍ਕਰੇਹਿਪਿ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਚਰਿਤੇਹਿ ਵਿਸਾਦਾਭਾਵੋ, ਪਸਾਦਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਸਵਨਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਵਤ੍ਥਾਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁਭਾਵੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸਿਦ੍ਧਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਬੁਦ੍ਧਕਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਯਂ ਤਰਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਪਰੇ ਤਾਰੇਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਪਰਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕਾਰਂ ਆਰਭਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ, ਕਰੁਣਾਯ ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ. ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਯ ਸਂਸਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਰ ਨਾਭਿਰਮਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਰਜ੍ਜਤਿ, ਕਰੁਣਾਨੁਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚ ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਕਰੁਣਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਨੁਗਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚ ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਿਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਾਭਾਵੋ, ਕਰੁਣਾਯ ਆਲਸਿਯਦੀਨਤਾਭਾਵੋ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਕਰੁਣਾਹਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਅਤ੍ਤਪਰਨਾਥਤਾ, ਧੀਰਵੀਰਭਾਵੋ, ਅਨਤ੍ਤਨ੍ਤਪਅਪਰਨ੍ਤਪਤਾ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਭਯਾਭਿਂਸਨਕਭਾਵੋ, ਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤਿਲੋਕਾਧਿਪਤਿਤਾ, ਕਤਞ੍ਞੁਪੁਬ੍ਬਕਾਰਿਭਾਵੋ, ਮੋਹਤਣ੍ਹਾਵਿਗਮੋ, ਵਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਿਦ੍ਧਿ, ਬਲਵੇਸਾਰਜ੍ਜਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਮਿਤਾਫਲਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਉਪਾਯਭਾਵਤੋ ਪਞ੍ਞਾਕਰੁਣਾ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ. ਇਦਞ੍ਚ ਦ੍ਵਯਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਵਿਯ ਪਣਿਧਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ.

ਤਥਾ ਉਸ੍ਸਾਹਉਮ੍ਮਙ੍ਗਅਵਤ੍ਥਾਨਹਿਤਚਰਿਯਾ ਚ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ’’ਤਿ ਪਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਕਤਿ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ? ਚਤਸ੍ਸੋ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ. ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਹੋਤਿ ਵੀਰਿਯਂ, ਉਮਙ੍ਗੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਭਾਵਨਾ, ਅਵਤ੍ਥਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਾ ਚ ਹੋਤਿ ਹਿਤਚਰਿਯਾ. ਇਮਾ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਚਤਸ੍ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਖਗ੍ਗਵਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣਨਾਯਮ੍ਪਿ).

ਤਥਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਵਿਵੇਕਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਨਿਸ੍ਸਰਣਪ੍ਪਭੇਦਾ ਛ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –

‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਜ੍ਝਾਸਯਾ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਕਾਮੇ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ, ਪਵਿਵੇਕ…ਪੇ… ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ, ਅਲੋਭ…ਪੇ… ਲੋਭੇ, ਅਦੋਸ…ਪੇ… ਦੋਸੇ, ਅਮੋਹ…ਪੇ… ਮੋਹੇ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਜ੍ਝਾਸਯਾ ਚ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਭਵੇਸੁ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ’’ਤਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੪੯ ਵਾਕ੍ਯਖਨ੍ਧੇਪਿ).

ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਛ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਨ ਹਿ ਲੋਭਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਅਲੋਭਾਦਿਅਧਿਕਭਾਵੇਨ ਚ ਵਿਨਾ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮਿਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਅਲੋਭਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਅਧਿਕਭਾਵੇਨ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਤਾ ਅਲੋਭਜ੍ਝਾਸਯਾਦਿਤਾਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤੇ, ਏਵਂ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਦਯੋਪਿ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਕਤਿ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇ ਬੋਧਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾ? ਦਸ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੋਧਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾ. ਕਤਮੇ ਦਸ? ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛੇਰੇ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ, ਸੀਲ…ਪੇ… ਉਪੇਕ੍ਖਜ੍ਝਾਸਯਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਸੁ ਦੋਸਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ’’ਤਿ.

ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਮਚ੍ਛੇਰਅਸਂਵਰਕਾਮਵਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕੋਸਜ੍ਜਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਵਿਸਂਵਾਦਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨਬ੍ਯਾਪਾਦ- ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਦਾਨਾਦਿਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯਤਾਦਯੋ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਵਿਧਿ – ਖੇਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਹਿਰਞ੍ਞਸੁਵਣ੍ਣਗੋਮਹਿਂਸਦਾਸਿਦਾਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਿਪਰਿਗ੍ਗਹਬ੍ਯਾਸਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਭਾਵੇਨ ਬਹੁਪਤ੍ਥਨੀਯਭਾਵਤੋ, ਰਾਜਚੋਰਾਦਿਸਾਧਾਰਣਭਾਵਤੋ, ਵਿਵਾਦਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਸਪਤ੍ਤਕਰਣਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਾਰਤੋ, ਪਟਿਲਾਭਪਰਿਪਾਲਨੇਸੁ ਪਰਵਿਹੇਠਨਹੇਤੁਤੋ, ਵਿਨਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੋਕਾਦਿਅਨੇਕਵਿਹਿਤਬ੍ਯਸਨਾਵਹਤੋ, ਤਦਾਸਤ੍ਤਿਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛੇਰਮਲਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪਾਯੂਪਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭਵਤੋਤਿ ਏਵਂ ਵਿਵਿਧਵਿਪੁਲਾਨਤ੍ਥਾਵਹਾ ਏਤੇ ਅਤ੍ਥਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋਯੇਵੇਕੋ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾਵੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕਰਣੀਯੋ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਯਾਚਕੋ ਯਾਚਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਯ੍ਹਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਨਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਵਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਹਾਯ ਗਮਨੀਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਰਲੋਕਂ ਯਾਹੀਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਦੇਸਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਵਿਯ ਅਗਾਰੇ ਮਰਣਗ੍ਗਿਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤੇ ਲੋਕੇ ਤਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਪਵਾਹਕਸਹਾਯੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਵਾਹਿਤਸ੍ਸ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਝਾਯਨਿਕ੍ਖੇਪਟ੍ਠਾਨਭੂਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਸ੍ਮਿਂ ਸਹਾਯਭਾਵਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਭੂਤਾਯ ਪਰਮਦੁਲ੍ਲਭਾਯ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਚ ਪਰਮੋ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ‘‘ਉਲ਼ਾਰੇ ਕਮ੍ਮਨਿ ਅਨੇਨਾਹਂ ਸਮ੍ਭਾਵਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਸਮ੍ਭਾਵਨਾ ਅਵਿਤਥਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਭੇਦਿਤਾਯ ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਅਯਾਚਿਤੇਨਪਿ ਮਯਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਪਗੇਵ ਯਾਚਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਲ਼ਾਰਜ੍ਝਾਸਯੇਹਿ ਗਵੇਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਯਮੇਵਾਗਤੋ ਮਮ ਪੁਞ੍ਞੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਾਚਕਸ੍ਸ ਦਾਨਾਪਦੇਸੇਨ ਮਯ੍ਹਮੇਵਾਯਮਨੁਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਹਂ ਵਿਯ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਲੋਕੋ ਮਯਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸਤਿ ਯਾਚਕੇ ਕਥਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਨਪਾਰਮੀ ਪੂਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਾਚਕਾਨਮੇਵਤ੍ਥਾਯ ਮਯਾ ਸਬ੍ਬੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਯਾਚਿਤ੍ਵਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਯਾਚਕਾ ਸਯਮੇਵ ਕਦਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਮਹਂ ਯਾਚਕਾਨਂ ਪਿਯੋ ਚਸ੍ਸਂ ਮਨਾਪੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾ ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਯਾ ਚਸ੍ਸੁ ਮਨਾਪਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾਹਂ ਦਦਮਾਨੋ, ਦਤ੍ਵਾਪਿ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਸ੍ਸਂ ਪਮੁਦਿਤੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾ ਮੇ ਯਾਚਕਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਂ, ਉਲ਼ਾਰੋ ਚ ਦਾਨਜ੍ਝਾਸਯੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾਹਮਯਾਚਿਤੋਯੇਵ ਯਾਚਕਾਨਂ ਹਦਯਮਞ੍ਞਾਯ ਦਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਸਤਿ ਧਨੇ ਯਾਚਕੇ ਚ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਮਹਤੀ ਮਯ੍ਹਂ ਵਞ੍ਚਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਵਾਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਜੀਵਿਤਂ ਵਾਪਿ ਯਾਚਕਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਅਤ੍ਥੋ ਨਾਮਾਯਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਦਾਯਕਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਂ ਖੇਪਕਂ ਕਿਟਕੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਯਾਚਮਾਨੋ ਪਨ ਯਦਿ ਪਿਯਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਪਿਯੋ ਮਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਉਦਾਸੀਨਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਮਂ ਯਾਚਮਾਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਮਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਦਦਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਯਾਚਕਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਥ ਪਨ ਵੇਰੀਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਾਚਤਿ, ‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ ਮਂ ਯਾਚਤਿ, ਅਯਂ ਮਂ ਯਾਚਮਾਨੋ ਅਦ੍ਧਾ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਵੇਰੀਪਿ ਪਿਯੋ ਮਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਿਸੇਸਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਵਂ ਪਿਯਪੁਗ੍ਗਲੇ ਵਿਯ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਰੀਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਰੁਣਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍ਵਾਵ ਦਾਤਬ੍ਬਂ.

ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਚਿਰਕਾਲਪਰਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਲੋਭਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਵਿਸਯਾ ਲੋਭਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਪਟਿਞ੍ਞੇਨ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਨੁ ਤਯਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਅਭਿਨੀਹਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ, ਤਪ੍ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਮਯਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਤਤ੍ਥ ਨਾਮ ਤੇ ਬਾਹਿਰੇਪਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਤਿਸਙ੍ਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਿਨਾਨਸਦਿਸੀ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਯਾ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਙ੍ਗੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਮਹਤੋ ਭੇਸਜ੍ਜਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਤੋ ਮੂਲਂ ਮੂਲਤ੍ਥਿਕਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਪਪਟਿਕਂ, ਤਚਂ, ਖਨ੍ਧਂ, ਵਿਟਪਂ, ਸਾਰਂ, ਸਾਖਂ, ਪਲਾਸਂ, ਪੁਪ੍ਫਂ, ਫਲਂ ਫਲਤ੍ਥਿਕਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਏਤੇ ਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਿਤਕ੍ਕਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਏਵਮੇਵ ਸਬ੍ਬਲੋਕਹਿਤਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਮਯਾ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖੇ ਅਕਤਞ੍ਞੁਕੇ ਨਿਚ੍ਚਾਸੁਚਿਮ੍ਹਿ ਕਾਯੇ ਪਰੇਸਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਵਿਨਿਯੁਜ੍ਜਮਾਨੇ ਅਣੁਮਤ੍ਤੋਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਕੋ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਏਕਨ੍ਤਭੇਦਨਵਿਕਿਰਣਵਿਦ੍ਧਂਸਨਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮੋਹਵਿਜਮ੍ਭਿਤਮੇਤਂ, ਯਦਿਦਂ ‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਰੇਸੁ ਵਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁਪਿ ਕਰਚਰਣਨਯਨਾਦੀਸੁ, ਮਂਸਾਦੀਸੁ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖੇਨ ਹੁਤ੍ਵਾ ‘ਤਂਤਦਤ੍ਥਿਕਾ ਹਰਨ੍ਤੂ’ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤੋ ਚਸ੍ਸ ਬੋਧਾਯ ਪਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯਜੀਵਿਤੇਸੁ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਵਿਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਵਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਵਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀਵੋ ਞਾਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ, ਆਯਾਪਾਯੁਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ, ਅਭਯਦਾਨਸਦ੍ਧਮ੍ਮਦਾਨੇਹਿ ਚ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾਨਯੋ.

ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਂ ਪਨ ਏਵਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ਇਦਞ੍ਹਿ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਗਙ੍ਗੋਦਕਾਦੀਹਿ ਵਿਸੋਧੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਦੋਸਮਲਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖਾਲਨਜਲਂ, ਹਰਿਚਨ੍ਦਨਾਦੀਹਿ ਵਿਨੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਰਾਗਾਦਿਪਰਿਲ਼ਾਹਵਿਨਯਨਂ, ਹਾਰਮਕੁਟਕੁਣ੍ਡਲਾਦੀਹਿ ਪਚੁਰਜਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਸਾਧੂਨਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਵਿਸੇਸੋ, ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਵਾਯਨਤੋ ਅਕਿਤ੍ਤਿਮੋ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਾਨੁਰੂਪੋ ਚ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧੋ, ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦੀਹਿ ਦੇਵਤਾਹਿ ਚ ਵਨ੍ਦਨੀਯਾਦਿਭਾਵਾਵਹਨਤੋ ਪਰਮੋ ਵਸੀਕਰਣਮਨ੍ਤੋ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦਿ ਦੇਵਲੋਕਾਰੋਹਨਸੋਪਾਨਪਨ੍ਤਿ, ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਧਿਗਮੁਪਾਯੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਹਾਨਗਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਪਕਮਗ੍ਗੋ, ਸਾਵਕਬੋਧਿਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧੀਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਮਿ, ਯਂ ਯਂ ਵਾ ਪਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਮਿਜ੍ਝਨੂਪਾਯਭਾਵਤੋ ਚਿਨ੍ਤਾਮਣਿਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕੇ ਚ ਅਤਿਸੇਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗਵਤਾ ‘‘ਇਜ੍ਝਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸੀਲਵਤੋ ਚੇਤੋਪਣਿਧਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੩੫). ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਪਿਯੋ ਚ ਅਸ੍ਸਂ ਮਨਾਪੋ ਚ ਗਰੁ ਚ ਭਾਵਨੀਯੋ ਚਾਤਿ, ਸੀਲੇਸ੍ਵੇਵਸ੍ਸ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੧), ਤਥਾ ‘‘ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਤ੍ਥਾਨਿ ਖੋ ਆਨਨ੍ਦ ਕੁਸਲਾਨਿ ਸੀਲਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੧; ੧੧.੧), ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ ਗਹਪਤਯੋ ਆਨਿਸਂਸਾ ਸੀਲਵਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੫੦; ਉਦਾ. ੭੬; ਮਹਾਵ. ੧੮੫) ਸੁਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਸੀਲਸ੍ਸ ਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋਪਮਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ (ਅ. ਨਿ. ੭.੭੨) ਵਸੇਨ ਸੀਲਵਿਰਹੇ ਆਦੀਨਵਾ.

ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ, ਅਤ੍ਤਾਨੁਵਾਦਪਰਾਨੁਵਾਦਦਣ੍ਡਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਾਭਾਵਤੋ, ਵਿਞ੍ਞੂਹਿ ਪਾਸਂਸਭਾਵਤੋ, ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਹੇਤੁਤੋ, ਸੋਤ੍ਥਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਅਭਿਜਨਸਾਪਤੇਯ੍ਯਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਾਯੁਰੂਪਟ੍ਠਾਨਬਨ੍ਧੁਮਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਤਿਸਯਨਤੋ ਚ ਸੀਲਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ. ਸੀਲਵਤੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਹੇਤੁ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ‘‘ਕਤਂ ਵਤ ਮਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਕਤਂ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਕਤਂ ਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਸੀਲਵਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਨ ਉਪਵਦਤਿ, ਨ ਪਰੇ ਵਿਞ੍ਞੂ, ਦਣ੍ਡਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਸੀਲਵਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞੂਨਂ ਪਾਸਂਸੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਸੀਲਵਤੋ ਯ੍ਵਾਯਂ ‘‘ਕਤਂ ਵਤ ਮਯਾ ਪਾਪਂ, ਕਤਂ ਲੁਦ੍ਦਂ, ਕਤਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਨ ਹੋਤਿ. ਸੀਲਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਅਪ੍ਪਮਾਦਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਾਦਿਪਰਿਹਾਰਮੁਖੇਨ ਮਹਤੋ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋ, ਮਙ੍ਗਲਭਾਵਤੋ ਚ ਪਰਮਂ ਸੋਤ੍ਥਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਿਹੀਨਜਚ੍ਚੋਪਿ ਸੀਲਵਾ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦੀਨਂ ਪੂਜਨੀਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਕੁਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ, ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧ ਤੇ ਅਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸੋ ਦਾਸੋ ਕਮ੍ਮਕਰੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੩) ਵਚਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ. ਚੋਰਾਦੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ, ਪਰਲੋਕਾਨੁਗਮਨਤੋ, ਮਹਪ੍ਫਲਭਾਵਤੋ, ਸਮਥਾਦਿਗੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚ ਬਾਹਿਰਧਨਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ, ਪਰਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਿਸ੍ਸਰਿਯਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦੀਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ. ਸੀਲਨਿਮਿਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਂਤਂਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇਸੁ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਵਸ੍ਸਸਤਦੀਘਪ੍ਪਮਾਣਤੋ ਜੀਵਿਤਤੋ ਏਕਾਹਮ੍ਪਿ ਸੀਲਵਤੋ ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਾਵਚਨਤੋ, ਸਤਿ ਚ ਜੀਵਿਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਨਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਮਰਣਤਾਵਚਨਤੋ ਸੀਲਂ ਜੀਵਿਤਤੋ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਰਂ. ਵੇਰੀਨਮ੍ਪਿ ਮਨੁਞ੍ਞਭਾਵਾਵਹਨਤੋ, ਜਰਾਰੋਗਵਿਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯਤੋ ਚ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ. ਪਾਸਾਦਹਮ੍ਮਿਯਾਦਿਟ੍ਠਾਨਵਿਸੇਸੇ, ਰਾਜਯੁਵਰਾਜਸੇਨਾਪਤਿਆਦਿਟ੍ਠਾਨਵਿਸੇਸੇ ਚ ਅਤਿਸੇਤਿ ਸੀਲਂ ਸੁਖਵਿਸੇਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ. ਸਭਾਵਸਿਨਿਦ੍ਧੇ ਸਨ੍ਤਿਕਾਵਚਰੇਪਿ ਬਨ੍ਧੁਜਨੇ ਮਿਤ੍ਤਜਨੇ ਚ ਅਤਿਸੇਤਿ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਸਮ੍ਪਾਦਨਤੋ, ਪਰਲੋਕਾਨੁਗਮਨਤੋ ਚ. ‘‘ਨ ਤਂ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਕਯਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਧ. ਪ. ੪੩) ਵਚਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ. ਤਥਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰਥਾਦਿਭੇਦੇਹਿ, ਮਨ੍ਤਾਗਦਸੋਤ੍ਥਾਨਪ੍ਪਯੋਗੇਹਿ ਚ ਦੁਰਾਰਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਰਕ੍ਖਭਾਵੇਨ ਸੀਲਮੇਵ ਵਿਸਿਟ੍ਠਤਰਂ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਤੋ, ਅਪਰਾਧੀਨਤੋ, ਮਹਾਵਿਸਯਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹਵੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਜਾ. ੧.੯.੧੦੨). ਏਵਮਨੇਕਗੁਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਚੇਵ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਚ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ.

ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਯੇਨ ਸੀਲਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ ਦੋਸਾਦਯੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਪਟਿਞ੍ਞੇਨ ਏਵਂ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਨਨੁ ਤਯਾ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਪਣਿਧਾਨਂ ਕਤਂ, ਸੀਲਵਿਕਲੇਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਲੋਕਿਯਾਪਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ, ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਭੂਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੇਨ ਸੀਲੇਨ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਗਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਮਾ ‘ਕਿਕੀਵ ਅਣ੍ਡ’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੯; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਸੀਲਂ ਪਰਿਰਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਤਯਾ ਪੇਸਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿ ਚ ਤਯਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਯਾਨਤ੍ਤਯੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਤਾਰਣਪਰਿਪਾਚਨਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸੀਲਵਿਕਲਸ੍ਸ ਚ ਵਚਨਂ ਨ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਹਾਰਵਿਚਾਰਸ੍ਸ ਵਿਯ ਵੇਜ੍ਜਸ੍ਸ ਤਿਕਿਚ੍ਛਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਾਹਂ ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਵਤਾਰਣਪਰਿਪਾਚਨਾਨਿ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚ ‘‘ਝਾਨਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਯੋਗੇਨ ਮੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕਾਰਕਰਣਸਮਤ੍ਥਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਆਦਿਪਰਿਪੂਰਣਞ੍ਚ, ਝਾਨਾਦਯੋ ਚ ਗੁਣਾ ਸੀਲਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਸੀਲਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ‘‘ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾਵਾਸੋ ਰਜੋਪਥੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੯੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੯੧; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫੪; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੦) ਘਰਾਵਾਸੇ ‘‘ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ ਕਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੪; ਪਾਚਿ. ੪੧੭; ਮਹਾਨਿ. ੩, ੬;), ‘‘ਮਾਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਵਿਵਦਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੮, ੧੭੮) ਚ ਕਾਮੇਸੁ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਰਿਸੋ ਇਣਂ ਆਦਾਯ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੨੧੮) ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦੀਸੁ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧.੯੧; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੫੪) ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਆਨਿਸਂਸਪਟਿਸਙ੍ਖਾਵਸੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੬੩) ਵੀਮਂਸਸੁਤ੍ਤਾਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੮੭) ਵਸੇਨ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਆਸਿਵਿਸੋਪਮਸੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਯਂ) ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਤਥਾ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨਾ ਦਾਨਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਵਿਸੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਸਕਂ ਬ੍ਯਾਪਾਰਸਮਤ੍ਥਾ ਚ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਗੁਣਾ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ. ਯਥੇਵ ਹਿ ਜੀਵਿਤੇਨ ਵਿਨਾ ਸਰੀਰਯਨ੍ਤਂ ਨ ਸੋਭਤਿ, ਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮਤ੍ਥਂ ਹੋਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਵਿਨਾ ਯਥਾਸਕਂ ਵਿਸਯੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨਾ ਸਕਿਚ੍ਚਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾ ਪਧਾਨਕਾਰਣਂ. ਉਮ੍ਮੀਲਿਤਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਕਾ ਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿਪਿ ਦਤ੍ਵਾ ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਕਾ, ਅਪਰਵਮ੍ਭਕਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭੇਸਜ੍ਜਰੁਕ੍ਖਾ ਵਿਯ ਵਿਕਪ੍ਪਰਹਿਤਾ ਕਾਲਤ੍ਤਯੇਪਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ. ਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਯੋਗਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਪਰਹਿਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਭਾਵਂ ਉਪੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਞ੍ਹਿ ਦਾਨਂ ਵੁਡ੍ਢਿਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ.

ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਤਣ੍ਹਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਾਵਿਯੋਗਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੇਵ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਕੁਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ. ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਚ ਘਰਾਵਾਸੇ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਸਂਸਾਰੇ ਚ ਆਦੀਨਵਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍ਵਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨਿਨ੍ਨੋ, ਪਰੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤੀਤਿ.

ਵੀਰਿਯਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਰਹਿਤਂ ਯਦਿਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧੇਤਿ ਦੁਰਾਰਮ੍ਭਭਾਵਤੋ. ਵਰਮੇਵ ਹਿ ਅਨਾਰਮ੍ਭੋ ਦੁਰਾਰਮ੍ਭਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਸਹਿਤੇਨ ਪਨ ਵੀਰਿਯੇਨ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਰਧਿਗਮਂ ਉਪਾਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਪਰਾਪਕਾਰਾਦਿਅਧਿਵਾਸਕਜਾਤਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ. ਪਞ੍ਞਾਵਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਚ ਪਰੇਹਿ ਉਪਨੀਤਾ ਅਪਕਾਰਾ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਮੇਵ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਞਵਤੋ ਪਨ ਤੇ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਰੂਹਨਵਸੇਨ ਅਸ੍ਸਾ ਥਿਰਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਤੀਣਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ ਪਰੇਸਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦਕੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਬਲੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤ੍ਵਾ ਧਿਤਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਸੁ ਅਚਲਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਏਵ ਚ ਪਿਯਮਜ੍ਝਤ੍ਤਵੇਰੀਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਿਤੂਪਸਂਹਾਰਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਲਾਭਾਦਿਲੋਕਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ. ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪਞ੍ਞਾਵ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੂਤਿ ਪਞ੍ਞਾਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਪਿਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਵਿਨਾ ਨ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਂ ਨ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ, ਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾਰਹਿਤਸ੍ਸ ਨ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾ, ਅਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਤ੍ਤਹਿਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਾਧੇਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਂ ਪਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਪਰਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਨ ‘‘ਨਨੁ ਤਯਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਯਂ ਆਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾ ਓਵਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਾਧਿਟ੍ਠਿਤੋ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੧੦, ੩੧੩; ਅ. ਨਿ. ੧੦.੩੨) ਲੋਕਂ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਮਗ੍ਗੇ ਅਵਤਾਰੇਤਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚ ਨੇਸਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ. ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਬਲੇਨ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਪਵਿਚਯਬਹੁਲੋ ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਵਤ੍ਤਿਯੋ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਦਾਨਾਦਯੋ ਗੁਣੇ ਵਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯਭਾਵਂ ਨਯਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਅਨੇਕਾਕਾਰਵੋਕਾਰੇ ਪਞ੍ਞਾਗੁਣੇ ਵਵਤ੍ਥਪੇਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਪਾਰਾਨਿਪਿ ਲੋਕਿਯਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਿਹੀਨਵੀਰਿਯੇਨ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਾਨਿ, ਅਗਣਿਤਖੇਦੇਨ ਪਨ ਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯੇਨ ਦੁਰਧਿਗਮਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ. ਨਿਹੀਨਵੀਰਿਯੋ ਹਿ ‘‘ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਤੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰਭਿਤੁਮੇਵ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੋਤਿ. ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਆਰਭਿਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਰਾਵੋਸਾਨਮਾਪਜ੍ਜਤਿ. ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਵੀਰਿਯੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਆਰਮ੍ਭਪਾਰਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਵੀਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਸਂਸਾਰਪਙ੍ਕਤੋ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਮਾਰਮ੍ਭੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਿਥਿਲਭਾਵੇਨ ਮਨੋਰਥਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਸਦੇਵਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਦੋਸਗਣਾਨਂ ਮਤ੍ਤਮਹਾਗਜਾਨਂ ਵਿਯ ਦੁਨ੍ਨਿਵਾਰਯਭਾਵਤੋ, ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਾਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਂ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕਵਧਕਸਦਿਸਭਾਵਤੋ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਦੁਗ੍ਗਤੀਨਂ ਸਬ੍ਬਦਾ ਵਿਵਟਮੁਖਭਾਵਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੋਜਕਾਨਞ੍ਚ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਦਾ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾਵਤੋ, ਤਦੋਵਾਦਕਾਰਿਤਾਯ ਚ ਬਾਲਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਾਵਸ੍ਸ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵੇ ਯੁਤ੍ਤਂ ਸਯਮੇਵ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਤਕ੍ਕਾ ਵੀਰਿਯਾਨੁਭਾਵੇਨ ਦੂਰੀ ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਦਿ ਪਨ ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨੇਨ ਵੀਰਿਯੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮਧਿਗਨ੍ਤੁਂ, ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਰ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਗੁਣਾਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਖਨ੍ਤਿ ਨਾਮਾਯਂ ਨਿਰਵਸੇਸਗੁਣਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕੋਧਸ੍ਸ ਵਿਧਮਨਤੋ ਗੁਣਸਮ੍ਪਾਦਨੇ ਸਾਧੂਨਮਪ੍ਪਟਿਹਤਮਾਯੁਧਂ, ਪਰਾਭਿਭਵਨੇ ਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਬਲਸਮ੍ਪਦਾ, ਕੋਧਗ੍ਗਿਵਿਨਯਨੀ ਉਦਕਧਾਰਾ, ਕਲ੍ਯਾਣਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਤਿਦੇਸੋ, ਪਾਪਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਵਚੀਵਿਸਵੂਪਸਮਕਰੋ ਮਨ੍ਤਾਗਦੋ, ਸਂਵਰੇ ਠਿਤਾਨਂ ਪਰਮਾ ਧੀਰਪਕਤਿ, ਗਮ੍ਭੀਰਾਸਯਤਾਯ ਸਾਗਰੋ, ਦੋਸਮਹਾਸਾਗਰਸ੍ਸ ਵੇਲਾ, ਅਪਾਯਦ੍ਵਾਰਸ੍ਸ ਪਿਧਾਨਕਵਾਟਂ, ਦੇਵਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਨਂ ਆਰੋਹਣਸੋਪਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਨਂ ਅਧਿਵਾਸਨਭੂਮਿ, ਉਤ੍ਤਮਾ ਕਾਯਵਚੀਮਨੋਵਿਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਅਪਿ ਚ ‘‘ਏਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਇਧ ਚੇਵ ਤਪਨ੍ਤਿ, ਪਰਲੋਕੇ ਚ ਤਪਨੀਯਧਮ੍ਮਾਨੁਯੋਗਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਦਿਪਿ ਪਰਾਪਕਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਭੂਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਬੀਜਭੂਤਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਮਯਾਵ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆਣਣ੍ਯਕਾਰਣਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਕਾਰਕੇ ਅਸਤਿ ਕਥਂ ਮਯ੍ਹਂ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਸਮ੍ਭਵਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯਦਿਪਾਯਂ ਏਤਰਹਿ ਅਪਕਾਰਕੋ, ਅਯਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਕਾਰੋ ਕਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਕਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਖਨ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਉਪਕਾਰੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ, ਪੁਤ੍ਤਕਤਾਪਰਾਧੇਸੁ ਚ ਕੋ ਕੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯੇਨ ਕੋਧਭੂਤਾਵੇਸੇਨ ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ, ਸੋ ਕੋਧਭੂਤਾਵੇਸੋ ਮਯਾ ਵਿਨੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਯੇਨ ਅਪਕਾਰੇਨ ਇਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਹਮ੍ਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਪਰਾਧੋ ਕਤੋ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਕਤੋ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇਵ ਖਣੇ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ, ਕਸ੍ਸਿਦਾਨਿ ਕੇਨ ਕੋਧੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਨਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕੋ ਕਸ੍ਸ ਅਪਰਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਚ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਾ.

ਯਦਿ ਪਨਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਯੇਨ ਪਰਾਪਕਾਰਨਿਮਿਤ੍ਤਕੋ ਕੋਧੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਖਨ੍ਤਿ ਨਾਮੇਸਾ ਪਰਾਪਕਾਰਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਟਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪਕਾਰਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਕਾਰੋ ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਦੁਕ੍ਖੁਪਨਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਾਯ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਅਨਭਿਰਤਿਸਞ੍ਞਾਯ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਕਤਿਰੇਸਾ, ਯਦਿਦਂ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਟ੍ਠਵਿਸਯਸਮਾਯੋਗੋ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧਵਸਿਕੋ ਸਤ੍ਤੋ ਕੋਧੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤੋ ਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਪਚ੍ਚਪਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਪਿਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਾ ਵਿਯ ਪਰਿਪਾਲਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤਤ੍ਥ ਮਯਾ ਚਿਤ੍ਤਕੋਪੋਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਰਾਧਕੇ ਚ ਸਤਿ ਗੁਣੇ ਗੁਣਵਤਿ ਮਯਾ ਨ ਕੋਪੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸਤਿ ਗੁਣੇ ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਰੁਣਾਯਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਪੇਨ ਚ ਮਯ੍ਹਂ ਗੁਣਯਸਾ ਨਿਹੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੁਜ੍ਝਨੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਸਪਤ੍ਤਕਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧੋ ਚ ਨਾਮਾਯਂ ਸਬ੍ਬਾਹਿਤਕਾਰਕੋ ਸਬ੍ਬਹਿਤਵਿਨਾਸਕੋ ਬਲਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਤਿ ਚ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਨ ਕੋਚਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪਰਾਧਕੇਨ ਅਪਰਾਧਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਯਂ ਆਯਤਿਂ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਤਿ ਚ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਤਦਭਾਵੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਚਿਨ੍ਤਨੇਨ ਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇਨ ਚ ਮਯਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋਯੇਵ ਅਨੁਵਤ੍ਤਿਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧੇ ਚ ਮਯਾ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਭੂਤੇ ਤਸ੍ਸ ਦਾਸਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਅਭਿਭੂਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਕੋਧਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਖਨ੍ਤਿਗੁਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਸਤਿ ਚ ਕੋਧੇ ਗੁਣਵਿਰੋਧਿਨਿ (ਗੁਣਵਿਰੋਧਪਚ੍ਚਨੀਧਮ੍ਮੇ ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾਯਂ) ਕਿਂ ਮੇ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸਤਿ ਚ ਤੇਸੁ ਕਥਾਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕਾਰਬਹੁਲੋ ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ ਅਸਙ੍ਖਤਾਮਤਸਨ੍ਤਪਣੀਤਾਦਿਭਾਵਤੋ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਨ੍ਤਿ ‘ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਚ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪਭਾਵਾ’ਤਿ’’, ਤਤੋ ਚ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਿਯਂ ਖਨ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ ‘ਕੇਵਲਾ ਇਮੇ ਚ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਭਾਵਰਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਤੋਚਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਬ੍ਯਾਪਾਰੋ’ਤਿ ਅਹਂਕਾਰਮਮਂਕਾਰਾਨਧਿਟ੍ਠਾਨਤਾ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਤਿ, ਯੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤੋ ਅਨਾਵਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਯਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚੇਨ ਵਿਨਾ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾਵਤੋ ਚ ਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਚ ਸਬ੍ਬਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੋਸਰਣਤੋ, ਅਸਚ੍ਚਸਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਿਕਭਾਵਤੋ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਅਨਾਦੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾਵਹਨਤੋ, ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚ ਸਬ੍ਬਗੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ, ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਾਰਿਪੂਰਿਸਮਨ੍ਵਾਯਤੋ, ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਵਿਸਂਵਾਦਨੇਨ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਕਿਚ੍ਚਕਰਣਤੋ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਦਾਨਾਦੀਸੁ ਦਲ਼੍ਹਸਮਾਦਾਨਂ, ਤਮ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਚ ਨੇਸਂ ਅਚਲਾਵਤ੍ਥਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਥਿਰਭਾਵਂ ਵਿਨਾ ਨ ਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ ਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ, ਪਗੇਵ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਕਾਮੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਚ੍ਛਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਕਙ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਇਦਾਨਿ ਲੋਕਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਕਙ੍ਖਾ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਆਸਯਮਤ੍ਤੇਨ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਕਦਾ ਪਯੋਗੇਨ ਤਂ ਸਾਧੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮਯਾ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰੇਨ ਸਂਵਦ੍ਧਿਤਾ ਪਚ੍ਛਾ ਧਮ੍ਮਸਂਵਿਭਾਗਸਹਾਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਏਤੇਹਿ ਵਿਨਾ ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਭੂਤਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਮਯ੍ਹਂ ਏਤੇ ਪਰਮਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਕੁਸਲਾਯਤਨਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਗਾਰਵਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਸਵਿਸੇਸਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯਤਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਿਞ੍ਚ ਕਰੁਣਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋਪਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਮਰਿਯਾਦੀਕਤੇਨ ਹਿ ਚੇਤਸਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਂਹਾਰਨਿਰਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾ ਬਲਵਤੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦਲ਼੍ਹਮੂਲਾ, ਕਰੁਣਾ ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਮਾਦਿ ਚਰਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਮੂਲਂ ਮੁਖਂ ਪਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਗੁਣਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇ ਸਤ੍ਤੇਹਿ ਕਤਾ ਵਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਕਾਰਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਤਿ ਚ ਚਿਤ੍ਤਵਿਕਾਰੇ ਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਸਿਨੇਹੇਨ ਸਿਨੇਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵਿਨਾ ਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਭਾਰਂ ਤਬ੍ਬਿਪਾਕਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਅਭਾਵੇ ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਸੁ ਵਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਰਹਿਤੇਨ ਜੀਵਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਜੀਵਿਤਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਅਮਨਸਿਕਰਿਤ੍ਵਾ ਸਂਵਰਵਿਸੋਧਨਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਅਰਤਿਰਤਿਸਹਸ੍ਸੇਵ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਬਲਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਤੋ ਇਕ੍ਖਨਵਸੇਨੇਵ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨੇ ਪਧਾਨਕਿਚ੍ਚਾਕਰਣਤੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਤੋਯੇਵ ਤਿਤਿਕ੍ਖਾਨਿਜ੍ਝਾਨਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ, ਲੋਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨੇਨ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਪਰਾਪਕਾਰਾਦੀਸੁ ਅਨਾਭੋਗਵਸੇਨੇਵ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਿਪੂਰਿਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮੀ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦੀਸੁ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਪਞ੍ਚਦਸ ਚਰਣਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਚਰਣਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਸੀਲਸਂਵਰੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍ਵਾਰਤਾ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋ, ਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ ਚ. ਤੇਸੁ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਤੇਰਸਪਿ ਧੁਤਧਮ੍ਮਾ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਦ੍ਧਾਯ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘਸੀਲਚਾਗਦੇਵਤੂਪਸਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ- ਲੂਖਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਸਿਨਿਦ੍ਧਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਪਸਾਦਨੀਯ- ਧਮ੍ਮਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਦੀਨਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਅਪਾਯਾਦੀਨਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਕੁਸਲਧਮ੍ਮੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨ- ਭਾਵਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪ ਰਹਿਤਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ, ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਭਾਵਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਭਿਯੋਗਅਨਵਜ੍ਜਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਦਿ- ਪਰਿਚਯਪਰਿਪਕ੍ਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਤਾਕਿਲੇਸਦੂਰੀਭਾਵਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤਪਰਿਵਜ੍ਜਨਬਹੁਸ੍ਸੁਤਸੇਵਨਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ, ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਪਾਯਭਯਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਗਮਨਵੀਥਿਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਧਮ੍ਮਮਹਤ੍ਤਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣ- ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਵਿਨੋਦਨਕੁਸੀਤਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਆਰਦ੍ਧਵੀਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲ- ਸੇਵਨਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ, ਸਤਿਯਾ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਭਾਵਵਤ੍ਥੁਵਿਸਦਕਿਰਿਯਾਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮਤ੍ਤਪਟਿਪਾਦਨਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞ- ਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਵਜ੍ਜਨਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਸੇਵਨਗਮ੍ਭੀਰਞਾਣਚਰਿਯਪਚ੍ਚ- ਵੇਕ੍ਖਣਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਤਾ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਸੀਲਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਂ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਾ, ਆਵਜ੍ਜਨਾਦਿਵਸੀਭਾਵਕਰਣਞ੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਪਯੋਗਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨੇ, ਆਸਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਆਮਿਸਦਾਨੇ, ਉਭਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਚ ਧਮ੍ਮਦਾਨੇ ਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਚਰਣਾਦੀਨਂ ਦਾਨਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਨ ਨਿਦ੍ਧਾਰਯਿਮ੍ਹ. ਏਵਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਾਦਯੋਪਿ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕੋ ਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਪਰਾਮਟ੍ਠਭਾਵੋ ਪਾਰਮੀਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਵਿਕਪ੍ਪਾ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਸਂਕਿਲੇਸੋ, ਸਤ੍ਤਕਾਲਵਿਕਪ੍ਪਾ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ, ਕਾਮਭਵਤਦੁਪਸਮੇਸੁ ਅਭਿਰਤਿਅਨਭਿਰਤਿਵਿਕਪ੍ਪਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯਾ, ‘‘ਅਹਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਾ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਯਾ, ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਵਿਕਪ੍ਪਾ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਯਾ, ਅਤ੍ਤਪਰਵਿਕਪ੍ਪਾ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਯਾ, ਅਦਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਾਦਿਵਿਕਪ੍ਪਾ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਯਾ, ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਤਬ੍ਬਿਪਕ੍ਖੇਸੁ ਦੋਸਗੁਣਵਿਕਪ੍ਪਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਯਾ, ਹਿਤਾਹਿਤਵਿਕਪ੍ਪਾ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਯਾ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਵਿਕਪ੍ਪਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਯਾ ਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕਿਂ ਵੋਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦੀਹਿ ਅਨੁਪਘਾਤੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਕਪ੍ਪਵਿਰਹੋ ਚ ਏਤਾਸਂ ਵੋਦਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਨੁਪਹਤਾ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਕੋਧੂਪਨਾਹਮਕ੍ਖਪਲਾਸਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਥਮ੍ਭਸਾਰਮ੍ਭ- ਮਦਪਮਾਦਾਦੀਹਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਵਿਕਪ੍ਪਾਦਿਰਹਿਤਾ ਚ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮਿਯੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਭਸ੍ਸਰਾ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕੋ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤਾਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛੇਰਾਦਯੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਅਪਿਚ ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਦਾਨਫਲੇਸੁ ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਗੁਣਯੋਗਤੋ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਦਾਨਂ, ਕਾਯਾਦਿਦੋਸਵਙ੍ਕਾਪਗਮਨਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਸੀਲਂ, ਕਾਮਸੁਖਪਰੂਪਘਾਤਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਪਰਿਵਜ੍ਜਨਤੋ ਦੋਸਤ੍ਤਯਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਧੀਕਰਣਤੋ, ਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਨਨ੍ਧੀਕਰਣਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਅਲੀਨਾਨੁਦ੍ਧਤਞਾਯਾਰਮ੍ਭਵਸੇਨ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਵੀਰਿਯਂ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਸੁਞ੍ਞਤਾਨਂ ਖਮਨਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਖਨ੍ਤਿ, ਸਤਿਪਿ ਪਰੇਸਂ ਉਪਕਾਰੇ ਅਪਕਾਰੇ ਚ ਯਥਾਭੂਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਸਚ੍ਚਂ, ਲੋਕਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਅਚਲਨਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਨੀਵਰਣਵਿਵੇਕਤੋ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਅਨੁਨਯਪਟਿਘਵਿਦ੍ਧਂਸਨਤੋ, ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਚ ਲੋਭਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਕਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸੁਖੂਪਕਰਣਸਰੀਰਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਭਯਾਪਨੂਦਨੇਨ ਧਮ੍ਮੋਪਦੇਸੇਨ ਚ ਬਹੁਧਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਕਰਣਂ ਦਾਨੇ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰਨਯੋ – ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਦਾਨੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਯੁਵਣ੍ਣਸੁਖਬਲਪਟਿਭਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਰਮਣੀਯਂ ਅਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਨਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਪਿਪਾਸਵੂਪਸਮਾਯ ਪਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਸੁਵਣ੍ਣਵਣ੍ਣਤਾਯ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਲਙ੍ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਵਤ੍ਥਾਨਿ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਇਦ੍ਧਿਵਿਧਸ੍ਸ ਚੇਵ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਯਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਸੀਲਗਨ੍ਧਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਗਨ੍ਧਂ, ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਸੋਭਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਮਾਲਾਵਿਲੇਪਨਂ, ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਾਸਨਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਆਸਨਂ, ਤਥਾਗਤਸੇਯ੍ਯਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਸੇਯ੍ਯਂ, ਸਰਣਭਾਵਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਆਵਸਥਂ, ਪਞ੍ਚਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਾਯ ਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ ਦੇਤਿ. ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਰੂਪਦਾਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਦਦਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ ਪਿਯਭਾਵਾਯ ਰਸਦਾਨਂ, ਬੁਦ੍ਧਸੁਖੁਮਾਲਭਾਵਾਯ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਦਾਨਂ, ਅਜਰਾਮਰਣਭਾਵਾਯ ਭੇਸਜ੍ਜਦਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਦਾਸਬ੍ਯਵਿਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਦਾਸਾਨਂ ਭੁਜਿਸ੍ਸਤਾਦਾਨਂ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਭਿਰਤਿਯਾ ਅਨਵਜ੍ਜਖਿਡ੍ਡਾਰਤਿਹੇਤੁਦਾਨਂ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤੇ ਅਰਿਯਾਯ ਜਾਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਭਾਵੂਪਨਯਨਾਯ ਪੁਤ੍ਤਦਾਨਂ, ਸਕਲਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਤਿਭਾਵੂਪਗਮਨਾਯ ਦਾਰਦਾਨਂ, ਸੁਭਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਵਣ੍ਣਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਪਵਾਲ਼ਾਦਿਦਾਨਂ, ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਾਵਿਧਵਿਭੂਸਨਦਾਨਂ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਕੋਸਾਧਿਗਮਾਯ ਵਿਤ੍ਤਕੋਸਦਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਰਾਜਭਾਵਾਯ ਰਜ੍ਜਦਾਨਂ, ਝਾਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨਾਦਿਵਨਦਾਨਂ, ਚਕ੍ਕਙ੍ਕਿਤੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੂਪਸਙ੍ਕਮਨਾਯ ਚਰਣਦਾਨਂ, ਚਤੁਰੋਘਨਿਤ੍ਥਰਣਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਹਤ੍ਥਦਾਨਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥਦਾਨਂ, ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਣ੍ਣਨਾਸਾਦਿਦਾਨਂ, ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਾਯ ਚਕ੍ਖੁਦਾਨਂ, ‘‘ਦਸ੍ਸਨਸਵਨਾਨੁਸ੍ਸਰਣਪਾਰਿਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਾਵਹੋ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇਨ ਚ ਉਪਜੀਵਿਤਬ੍ਬੋ ਮੇ ਕਾਯੋ ਭਵੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਮਂਸਲੋਹਿਤਾਦਿਦਾਨਂ, ‘‘ਸਬ੍ਬਲੋਕੁਤ੍ਤਮੋ ਭਵੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਦਾਨਂ ਦੇਤਿ.

ਏਵਂ ਦਦਨ੍ਤੋ ਚ ਨ ਅਨੇਸਨਾਯ ਦੇਤਿ, ਨ ਪਰੋਪਘਾਤੇਨ, ਨ ਭਯੇਨ, ਨ ਲਜ੍ਜਾਯ, ਨ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਰੋਸਨੇਨ, ਨ ਪਣੀਤੇ ਸਤਿ ਲੂਖਂ, ਨ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨੇਨ, ਨ ਪਰਵਮ੍ਭਨੇਨ, ਨ ਫਲਾਭਿਕਙ੍ਖਾਯ, ਨ ਯਾਚਕਜਿਗੁਚ੍ਛਾਯ, ਨ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰੇਨ ਦੇਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਤਿ, ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਦੇਤਿ, ਕਾਲੇਨ ਦੇਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦੇਤਿ, ਅਵਿਭਾਗੇਨ ਦੇਤਿ, ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਸੋਮਨਸ੍ਸਿਤੋ ਦੇਤਿ. ਤਤੋਯੇਵ ਦਤ੍ਵਾ ਨ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪੀ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਵਸੇਨ ਮਾਨਾਵਮਾਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ ਵਦਞ੍ਞੂ ਯਾਚਯੋਗੋ ਸਪਰਿਵਾਰਦਾਯੀ. ਤਞ੍ਚ ਦਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਕਲਲੋਕਹਿਤਸੁਖਾਯ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਕੁਪ੍ਪਾਯ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਾਨਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ. ਇਮਞ੍ਚ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਜੀਵਿਤੇ, ਭੋਗੇਸੁ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਮਹਾਕਰੁਣਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ਭੋਗੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਸਾਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਆਦਿਤ੍ਤਸ੍ਮਾ ਵਿਯ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਬਹਿ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਸੇਤਿ, ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਦਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮੋ.

ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਸਤ੍ਤੇ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤੁਕਾਮੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਤਾਵ ਸੀਲਂ ਵਿਸੋਧੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਤਥਾ ਦਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਪਿ ਨ ਆਘਾਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ. ਪਰੂਪਕਾਰਨਿਰਤਤਾਯ ਪਰਸਨ੍ਤਕੋ ਅਲਗਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਨ ਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਤੋਪਿ ਆਰਾਚਾਰੀ, ਸਤ੍ਤਵਿਧਮੇਥੁਨ ਸਂਯੋਗਵਿਰਤੋ, ਪਗੇਵ ਪਰਦਾਰਗਮਨਤੋ. ਸਚ੍ਚਂ ਹਿਤਂ ਪਿਯਂ ਪਰਿਮਿਤਮੇਵ ਚ ਕਾਲੇਨ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨੋ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਨਿਵਿਟ੍ਠਸਦ੍ਧੋ ਨਿਵਿਟ੍ਠਪੇਮੋ. ਇਤਿ ਚਤੁਰਾਪਾਯਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਪਥੇਹਿ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥੇਹਿ, ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਓਰਮਿਤ੍ਵਾ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਪਥੇਸੁ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਾਸਯਪਯੋਗਤਾਯ ਯਥਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਮਨੋਰਥਾ ਸੀਘਂ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਹਿਂਸਾਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾਵਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਏਕਾਦਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸੇ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕੋ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਸੁਖਬਹੁਲੋ, ਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸੇ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਦੋਸਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਤਥਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਰਾਦਿਅਸਾਧਾਰਣੇ ਉਲ਼ਾਰੇ ਭੋਗੇ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਨਾਸਙ੍ਕਨੀਯੋ ਪਿਯੋ ਮਨਾਪੋ ਵਿਸ੍ਸਸਨੀਯੋ, ਵਿਭਵਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਸੁ ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸੀਲੋ, ਲੋਭਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਲੋਭੋ ਹੋਤਿ ਸਨ੍ਤਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਨੀਯੋ, ਕਲ੍ਯਾਣੋ ਚਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮੇਸੁ ਅਲੁਦ੍ਧਾਸਯੋ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਬਹੁਲੋ, ਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸੇ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਲੋਭਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ.

ਮੁਸਾਵਾਦਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮਾਣਭੂਤੋ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ ਥੇਤੋ ਆਦੇਯ੍ਯਵਚਨੋ ਦੇਵਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਮਨਾਪੋ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧਮੁਖੋ ਆਰਕ੍ਖਿਯਕਾਯਵਚੀਸਮਾਚਾਰੋ, ਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸੇ ਚ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਲੇਸਵਾਸਨਞ੍ਚ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ. ਪੇਸੁਞ੍ਞਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਹਿ ਅਭੇਜ੍ਜਕਾਯੋ ਹੋਤਿ ਅਭੇਜ੍ਜਪਰਿਵਾਰੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਅਭਿਜ੍ਜਨਕਸਦ੍ਧੋ, ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤੋ ਭਵਨ੍ਤਰਪਰਿਚਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਪਿਯੋ, ਅਸਂਕਿਲੇਸਬਹੁਲੋ. ਫਰੁਸਵਾਚਾਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ ਸੁਖਸੀਲੋ ਮਧੁਰਵਚਨੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੀਯੋ, ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਸ੍ਸ ਸਰੋ (ਮ. ਨਿ. ੨.੩੮੭) ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ. ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਨਿਵਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ ਗਰੁਭਾਵਨੀਯੋ ਚ ਆਦੇਯ੍ਯਵਚਨੋ ਚ ਪਰਿਮਿਤਾਲਾਪੋ, ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ, ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇਨ ਪਟਿਭਾਨੇਨ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਕੁਸਲੋ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਞ੍ਚ ਏਕਾਯ ਏਵ ਵਾਚਾਯ ਅਨੇਕਭਾਸਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਸਮਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ.

ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਲੁਤਾਯ ਇਚ੍ਛਿਤਲਾਭੀ ਹੋਤਿ, ਉਲ਼ਾਰੇਸੁ ਚ ਭੋਗੇਸੁ ਰੁਚਿਂ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਾਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਅਨਭਿਭਵਨੀਯੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੇਕਲ੍ਲਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚ ਹੋਤਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਪਿਯਦਸ੍ਸਨੋ ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਭਾਵਨੀਯੋ, ਪਰਹਿਤਾਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਯ ਚ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇਵ ਪਸਾਦੇਤਿ, ਅਲੂਖਸਭਾਵੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਵਿਹਾਰੀ, ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਹਾਨੁਭਾਵੋ. ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਾਭਾਵੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਸਹਾਯੇ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਕੋਤੂਹਲਮਙ੍ਗਲਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਚਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ ਮੂਲਜਾਤਾ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਚ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਬੋਧਿਂ, ਸਮਯਨ੍ਤਰੇਸੁ ਨਾਭਿਰਮਤਿ ਉਕ੍ਕਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ ਰਾਜਹਂਸੋ, ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਪਰਿਜਾਨਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤੇ ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਲਾਭੀ, ਯਾਵ ਬੋਧਿਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾਵ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੁਕ੍ਕਟ੍ਠੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਉਲ਼ਾਰੁਲ਼ਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਾਪੁਣਾਤਿ.

‘‘ਇਤਿ ਹਿਦਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਪਭਵਭੂਮਿ, ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਕਰਧਮ੍ਮਾਨਮਾਦਿ ਚਰਣਂ ਮੁਖਂ ਪਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਬਹੁਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਕਾਯਵਚੀਸਂਯਮੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮਨੇ, ਆਜੀਵਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗੇ ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਂ ਮਿਤ੍ਤਮੁਖਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਂ ਵਿਯ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਕਿਕੀਵ ਅਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੧੯; ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੭) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸੀਲਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੬) ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤਞ੍ਚ ਪਨੇਤਂ ਸੀਲਂ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਗ੍ਗਤਿਪਰਿਕਿਲੇਸਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਸੁਗਤਿਯਮ੍ਪਿ, ਨ ਰਜ੍ਜਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿ-ਨਦੇਵ-ਨਸਕ੍ਕ-ਨਮਾਰ-ਨਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਨਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤੇਵਿਜ੍ਜਤਾਦਿਹੇਤੁ, ਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਯਾ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਮੇਵਾਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਨਿਵਾਸਟ੍ਠਾਨਤਾਯ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦੀਹਿ ਮਹਾਸਮ੍ਬਾਧਤਾਯ, ਕਸਿਵਣਿਜ੍ਜਾਦਿਨਾਨਾਵਿਧਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਨਬ੍ਯਾਕੁਲਤਾਯ ਚ ਘਰਾਵਾਸਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਾਦੀਨਂ ਅਨੋਕਾਸਤਂ, ਕਾਮਾਨਞ੍ਚ ‘‘ਸਤ੍ਥਧਾਰਾਲਗ੍ਗਮਧੁਬਿਨ੍ਦੁ ਵਿਯ ਚ ਅਵਲੇਯ੍ਹਮਾਨਾ ਪਰਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਦਾ ਵਿਪੁਲਾਨਤ੍ਥਾਨੁਬਨ੍ਧਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਵਿਜ੍ਜੁਲਤੋਭਾਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਨਚ੍ਚਂ ਵਿਯ ਪਰਿਤ੍ਤਕਾਲੋਪਲਬ੍ਭਾ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਲਙ੍ਕਾਰੋ ਵਿਯ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਭਵਿਤਬ੍ਬਾ, ਕਰੀਸਾਵਚ੍ਛਾਦਨਸੁਖਂ ਵਿਯ ਪਟਿਕਾਰਭੂਤਾ, ਉਦਕਤੇਮਿਤਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਉਸ੍ਸਾਵਕੋਦਕਪਾਨਂ ਵਿਯ ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਾ, ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤਭੋਜਨਂ ਵਿਯ ਸਾਬਾਧਾ, ਬਲਿਸਾਮਿਸਂ ਵਿਯ ਬ੍ਯਸਨਸਨ੍ਨਿਪਾਤਕਾਰਣਾ, ਅਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪੋ ਵਿਯ ਕਾਲਤ੍ਤਯੇਪਿ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਾ, ਮਕ੍ਕਟਾਲੇਪੋ ਵਿਯ ਬਨ੍ਧਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਘਾਤਕਾਵਚ੍ਛਾਦਨਕਿਮਿਲਯੋ ਵਿਯ ਅਨਤ੍ਥਚ੍ਛਾਦਨਾ, ਸਪਤ੍ਤਗਾਮਵਾਸੋ ਵਿਯ ਭਯਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਪੋਸਕੋ ਵਿਯ ਕਿਲੇਸਮਾਰਾਦੀਨਂ ਆਮਿਸਭੂਤਾ, ਛਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਯ ਵਿਪਰਿਣਾਮਦੁਕ੍ਖਾ, ਕੋਟਰਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਅਨ੍ਤੋਦਾਹਕਾ, ਪੁਰਾਣਕੂਪਾਵਲਮ੍ਬਬੀਰਣਮਧੁਪਿਣ੍ਡਂ ਵਿਯ ਅਨੇਕਾਦੀਨਵਾ, ਲੋਣੂਦਕਪਾਨਂ ਵਿਯ ਪਿਪਾਸਹੇਤੁਭੂਤਾ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਂ ਵਿਯ ਨੀਚਜਨਸੇਵਿਤਾ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਤਾਯ ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਨਯੇਨ ਆਦੀਨਵਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਵਿਵੇਕਉਪਸਮਸੁਖਾਦੀਸੁ ਨਿਨ੍ਨਪੋਣਪਬ੍ਭਾਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ ਪੂਰੇਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ਯਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕੋ ਵਿਯ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇਨ, ਮੋਹੇਨ ਸਹ ਨ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੋਹਕਾਰਣਾਨਿ ਤਾਵ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਵਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਤ੍ਥਿਮਾਨਿ ਮੋਹਕਾਰਣਾਨਿ – ਅਰਤਿ ਤਨ੍ਦੀ ਵਿਜਮ੍ਭਿਤਾ ਆਲਸਿਯਂ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਤਾ ਨਿਦ੍ਦਾਸੀਲਤਾ ਅਨਿਚ੍ਛਯਸੀਲਤਾ ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਅਕੁਤੂਹਲਤਾ ਮਿਚ੍ਛਾਧਿਮਾਨੋ ਅਪਰਿਪੁਚ੍ਛਕਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਨ ਸਮ੍ਮਾਪਰਿਹਾਰੋ ਅਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਸੇਵਨਾ ਪਞ੍ਞਵਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾ ਅਤ੍ਤਪਰਿਭਵੋ ਮਿਚ੍ਛਾਵਿਕਪ੍ਪੋ ਵਿਪਰੀਤਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹੀਬਹੁਲਤਾ ਅਸਂਵੇਗਸੀਲਤਾ ਪਞ੍ਚ ਨੀਵਰਣਾਨਿ. ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਯੇ ਵਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇ ਆਸੇਵਤੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਸਮ੍ਮੋਹਕਾਰਣਾਨਿ ਪਰਿਵਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚੇ ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਚ ਯੋਗੋ ਕਰਣੀਯੋ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਿਸਯਵਿਭਾਗੋ – ਪਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਾ ਦ੍ਵਾਦਸਾਯਤਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬਾਵੀਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਦ੍ਵਾਦਸਪਦਿਕੋ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਤਥਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਰਭੇਦਾ ਚ. ਯਾਨਿ ਚ ਲੋਕੇ ਅਨਵਜ੍ਜਾਨਿ ਵਿਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਯੇ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਵਿਧਾਨਯੋਗ੍ਯਾ ਬ੍ਯਾਕਰਣਵਿਸੇਸਾ. ਇਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰਂ ਸਕਲਮੇਵ ਸੁਤਵਿਸਯਂ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਤਿਵੀਰਿਯੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਾਰਣਾਯ ਸਾਧੁਕਂ ਉਗ੍ਗਹਣਸਵਨਧਾਰਣਪਰਿਚਯਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਹਿ ਓਗਾਹੇਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪਨੇਨ ਸੁਤਮਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨਮੁਖੇਨ ਤੇ ਨਿਜ੍ਝਾਨਂ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾ, ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂਯੇਵ ਪਨ ਸਲਕ੍ਖਣਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਹਵਸੇਨ ਲੋਕਿਯਂ ਪਰਿਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਞ੍ਹਿ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਮਤ੍ਤਮਿਦਂ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਚ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਕਤ੍ਤਾ ਵਾ ਕਾਰੇਤਾ ਵਾ, ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਵਸਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਂ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਆਸਙ੍ਗਂ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ, ਪਰੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਜਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਕੇਵਲਂ ਕਰੁਣਾਵਸੇਨੇਵ ਯਾਵ ਨ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਹਤ੍ਥਤਲਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਯਾਨਤ੍ਤਯੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਵਤਾਰਣਪਰਿਪਾਚਨੇਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਝਾਨਵਿਮੋਕ੍ਖਸਮਾਧਿਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚ ਵਸੀਭਾਵਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤਿਵਿਯ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ.

ਤਥਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੇਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਅਜ੍ਜ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੋ ਉਪਚਿਤੋ, ਕਿਞ੍ਚ ਮਯਾ ਕਤਂ ਪਰਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਹਿਤਤ੍ਥਂ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਕਰਣੀਯੋ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਂ ਜੀਵਿਤਞ੍ਚ ਓਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਨੋਧਿਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਕਰੁਣਾਯ ਚ ਫਰਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਾ ਕਾਚਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਸਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਬੁਦ੍ਧਮਹਨ੍ਤਤਾ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਵਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਬੋਧਿਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ. ਇਮਿਨਾ ਹਿ ਉਪਾਯੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੋ ਪੁਞ੍ਞਭਾਗੋ ਉਪਚੀਯਤਿ. ਅਪਿਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਂ ਪਰਿਪਾਲਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਂ ਜੀਵਿਤਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍ਵਾ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਸੀਤੁਣ੍ਹਵਾਤਾਤਪਾਦਿਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕਾਰੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਞ੍ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕਾਰਜਂ ਸੁਖਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਤਥਾ ਰਮਣੀਯੇਸੁ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨਪਾਸਾਦਤਲਾਦੀਸੁ, ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇਸੁ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪਾਭਾਵੇਨ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਸੁਖਂ ਵਿਨ੍ਦਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਸੁਣਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖਵਿਹਾਰਭੂਤਂ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੋਧਿਸੋ ਉਪਸਂਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਅਸਮਾਹਿਤਭੂਮਿਯਂ ਨਯੋ.

ਸਮਾਹਿਤੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯਥਾਨੁਭੂਤਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਪੀਤਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸੁਖਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾ ਮਹਤਿ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ ਚ ਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗਂ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥਪਿ ਛੇਦਨਭੇਦਨਫਾਲਨਪਿਸਨਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਾਪਾਦਿਜਨਿਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ ਵੇਦਨਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਚਿਰਕਾਲਂ ਵੇਦਿਯਨ੍ਤੇ ਨਾਰਕੇ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕੁਜ੍ਝਨਸਨ੍ਤਾਪਨਵਿਹੇਠਨਹਿਂਸਨਪਰਾਧੀਨਤਾਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇ, ਜੋਤਿਮਾਲਾ’ਕੁਲਸਰੀਰੇ ਉਦ੍ਧਬਾਹੁਵਿਰਵਨ੍ਤੇ ਉਕ੍ਕਾਮੁਖੇ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਦੀਹਿ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਚ ਵਨ੍ਤਖੇਲ਼ਾਦਿਆਹਾਰੇ ਚ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਵੇਦਯਮਾਨੇ ਪੇਤੇ ਚ ਪਰਿਯੇਟ੍ਠਿਮੂਲਕਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੇ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛੇਦਾਦਿਕਾਰਣਯੋਗੇਨ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਦੁਦ੍ਦਸਿਕਦਲਿਦ੍ਦਤਾਦਿਭਾਵੇਨ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਦਿਯੋਗੇਨ ਬਲਵਨ੍ਤੇਹਿ ਅਭਿਭਵਨੀਯਤੋ, ਪਰੇਸਂ ਵਹਨਤੋ, ਪਰਾਧੀਨਤੋ ਚ ਨਾਰਕੇ ਪੇਤੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇ ਚ ਅਤਿਸਯਨ੍ਤੇ ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਿਸੇਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚ ਤਥਾ ਵਿਸਯਵਿਸਪਰਿਭੋਗਵਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਵਾਯੁਵੇਗਸਮੁਟ੍ਠਿਤਜਾਲਾਸਮਿਦ੍ਧਸੁਕ੍ਖਕਟ੍ਠਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਵਿਯ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਪਰਿਲ਼ਾਹਵੁਤ੍ਤਿਕੇ ਅਨਿਹਤਪਰਾਧੀਨੇ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵੇ ਚ ਮਹਤਾ ਵਾਯਾਮੇਨ ਵਿਦੂਰਮਾਕਾਸਂ ਵਿਗਾਹਿਤਸਕੁਨ੍ਤਾ ਵਿਯ, ਬਲਵਨ੍ਤੇਹਿ ਖਿਤ੍ਤਸਰਾ ਵਿਯ ਚ ‘‘ਸਤਿਪਿ ਚਿਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਂ ਅਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਤਾਯ ਪਾਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾ ਏਵਾ’’ਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਾਰੂਪਾਵਚਰਦੇਵੇ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਕਰੁਣਾਯ ਚ ਅਨੋਧਿਸੋ ਸਤ੍ਤਾ ਫਰਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਮਨਸਾ ਚ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੇ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੋ.

ਅਪਿਚ ‘‘ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮਿਤਵਿਪੁਲੋਲ਼ਾਰਵਿਮਲਨਿਰੁਪਮਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਗੁਣਨਿਚਯਨਿਦਾਨਭੂਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਯੋਗ੍ਯਂ ਵੀਰਿਯਂ ਨਾਮ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਮੇਵ. ਯਂ ਨ ਪਚੁਰਜਨਾ ਸੋਤੁਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕੁਣਨ੍ਤਿ, ਪਗੇਵ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਿਵਿਧਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਨਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੧੦, ੩੧੩; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੨), ਕਰੁਣੋਕਾਸਤਾ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਰੁਪਲੇਪੋ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਪੁਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਅਪਰਿਖੇਦੋ, ਸਬ੍ਬਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਤੇਨ ਚ ਨਿਰਤਿਮਾਨਤਾ, ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਿਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਚਲਤਾ, ਕੁਸਲਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਵਿਵੇਕਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਝਾਨਾਨੁਯੋਗੋ, ਅਨਵਜ੍ਜਸੁਤੇਨ ਅਤਿਤ੍ਤਿ, ਯਥਾਸੁਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਦੇਸਨਾ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਞਾਯੇ ਨਿਵੇਸਨਂ, ਆਰਮ੍ਭਦਲ਼੍ਹਤਾ, ਧੀਰਵੀਰਭਾਵੋ, ਪਰਾਪਵਾਦਪਰਾਪਕਾਰੇਸੁ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵੋ, ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਵਸੀਭਾਵੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਾਵਬੋਧੋ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਅਭਿਯੋਗੇਨ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸਮ੍ਭਾਰਸਮ੍ਭਰਣਂ, ਨਵਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵਕ੍ਕਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਾ ਸਬ੍ਬਾ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵੀਰਿਯਾਨੁਭਾਵੇਨੇਵ ਸਮਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਯਾਵ ਮਹਾਬੋਧਿ ਅਨੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਵੀਰਿਯਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ. ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚ ਵੀਰਿਯੇ ਖਨ੍ਤਿਆਦਯੋ ਦਾਨਾਦਯੋ ਚ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਤਦਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਖਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਇਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖੂਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਬਹੁਧਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਕਰਣਂ ਦਾਨੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਸੀਲੇਨ ਤੇਸਂ ਜੀਵਿਤਸਾਪਤੇਯ੍ਯਦਾਰਰਕ੍ਖਅਭੇਦਪਿਯਹਿਤਵਚਨਾਵਿਹਿਂਸਾਦਿਕਰਣਾਨਿ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨ ਨੇਸਂ ਆਮਿਸਪਟਿਗ੍ਗਹਣਧਮ੍ਮਦਾਨਾਦਿਨਾ ਅਨੇਕਧਾ ਹਿਤਚਰਿਯਾ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਤੇਸਂ ਹਿਤਕਰਣੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ, ਵੀਰਿਯੇਨ ਤਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਹਾਰਮ੍ਭਅਸਂਹੀਰਾਨਿ, ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਤਦਪਰਾਧਸਹਨਂ, ਸਚ੍ਚੇਨ ਤੇਸਂ ਅਵਞ੍ਚਨਤਦੁਪਕਾਰਕਿਰਿਯਾਸਮਾਦਾਨਾਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਤਦੁਪਕਾਰਕਰਣੇ ਅਨਤ੍ਥਸਮ੍ਪਾਤੇਪਿ ਅਚਲਨਂ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਤੇਸਂ ਹਿਤਸੁਖਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨਂ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਤੇਸਂ ਉਪਕਾਰਾਪਕਾਰੇਸੁ ਵਿਕਾਰਾਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਪਰਿਮਾਣੇ ਸਤ੍ਤੇ ਆਰਬ੍ਭ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣੋ ਅਪਰਿਮਾਣੋ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੂਪਚਯੋ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯੋ ਚੇਤਾਸਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨਂ.

ਕੋ ਵਿਭਾਗੋਤਿ ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਦਸ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਦਸ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਸਮਤ੍ਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਹਿਤਕਰਣਾਭਿਨਿਨ੍ਨਆਸਯਪ੍ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਕਣ੍ਹਧਮ੍ਮਵੋਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਕ੍ਕਧਮ੍ਮਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਤੇਹਿ ਅਵੋਕਿਣ੍ਣਾ ਸੁਕ੍ਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਅਕਣ੍ਹਾ ਅਸੁਕ੍ਕਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਕੇਚਿ. ਸਮੁਦਾਗਮਨਕਾਲੇਸੁ ਪੂਰਿਯਮਾਨਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਮਿਯਂ ਪੁਣ੍ਣਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋ. ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਭੂਮਿਯਂ ਵਾ ਪਰਹਿਤਕਰਣਤੋ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਕਰਣਤੋ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਯਂ ਬਲਵੇਸਾਰਜ੍ਜਸਮਧਿਗਮੇਨ ਉਭਯਹਿਤਪਰਿਪੂਰਣਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਏਵਂ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਪਣਿਧਾਨਾਰਮ੍ਭਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਤੇਸਂ ਵਿਭਾਗੋਤਿ ਅਪਰੇ. ਦੋਸੁਪਸਮਕਰੁਣਾਪਕਤਿਕਾਨਂ ਭਵਸੁਖਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖਪਰਮਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞੂਪਚਯਭੇਦਤੋ ਤਬ੍ਬਿਭਾਗੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇ.

ਲਜ੍ਜਾਸਤਿਮਾਨਾਪਸ੍ਸਯਾਨਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਧਿਪਤੀਨਂ ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਗਰੁਕਾਨਂ ਤਾਰਿਤਤਰਿਤਤਾਰਯਿਤੂਨਂ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਾਰਮੀ, ਉਪਪਾਰਮੀ, ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀਤਿ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗੋਤਿ ਕੇਚਿ. ਚਿਤ੍ਤਪਣਿਧਿਤੋ ਯਾਵ ਵਚੀਪਣਿਧਿ, ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਵਚੀਪਣਿਧਿਤੋ ਯਾਵ ਕਾਯਪਣਿਧਿ, ਤਾਵ ਪਵਤ੍ਤਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਕਾਯਪਣਿਧਿਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਅਪਰੇ. ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ‘‘ਪਰਪੁਞ੍ਞਾਨੁਮੋਦਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਪਾਰਮਿਯੋ, ਪਰੇਸਂ ਕਾਰਾਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਉਪਪਾਰਮਿਯੋ, ਸਯਂ ਕਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮਿਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਭਵਸੁਖਾਵਹੋ ਪੁਞ੍ਞਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰੋ ਪਾਰਮੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਾਵਹੋ ਉਪਪਾਰਮੀ, ਪਰੇਸਂ ਤਦੁਭਯਸੁਖਾਵਹੋ ਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀਤਿ ਏਕੇ.

ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਧਨਾਦਿਉਪਕਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਪਨ ਦਾਨਪਾਰਮੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਦਾਨਉਪਪਾਰਮੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀਵਿਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਦਾਨਪਰਮਤ੍ਥਪਾਰਮੀ. ਤਥਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਦਿਕਸ੍ਸ ਤਿਵਿਧਸ੍ਸਪਿ ਹੇਤੁ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯੋ, ਤੇਸੁ ਏਵ ਤਿਵਿਧੇਸੁ ਵਤ੍ਥੂਸੁ ਆਲਯਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਙ੍ਗਜੀਵਿਤਤਣ੍ਹਂ ਸਮੂਹਨਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੇਦਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦੀਨਂ ਵਾਯਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਵੀਰਿਯਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਙ੍ਗਜੀਵਿਤਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾਨਂ ਖਮਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਙ੍ਗਜੀਵਿਤਹੇਤੁ ਸਚ੍ਚਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਯੋ, ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਮਿਯੋ ਅਕੁਪ੍ਪਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨੇਵ ਸਮਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਕਰਣਾਦਿਵਿਨਾਸੇਪਿ ਅਚਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਯੋ, ਉਪਕਰਣਾਦਿਉਪਘਾਤਕੇਸੁਪਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਅਵਿਜਹਨਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਯੋ, ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਪਕਾਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਪਟਿਲਾਭਵਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਯੋਤਿ ਏਵਮਾਦਿਨਾ ਏਤਾਸਂ ਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕੋ ਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਥਾ ਏਤਾ ਵਿਭਾਗਤੋ ਤਿਂਸਵਿਧਾਪਿ ਦਾਨਪਾਰਮੀਆਦਿਭਾਵਤੋ ਦਸਵਿਧਾ, ਏਵਂ ਦਾਨਸੀਲਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਝਾਨਪਞ੍ਞਾਸਭਾਵੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਾ. ਏਤਾਸੁ ਹਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਾਵੇ, ਨੀਵਰਣਵਿਵੇਕਭਾਵੇ ਪਨ ਝਾਨਪਾਰਮਿਯਾ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਭਾਵੇ ਛਹਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਸਚ੍ਚਪਾਰਮੀ ਸੀਲਪਾਰਮਿਯਾ ਏਕਦੇਸੋਯੇਵ ਵਚੀਸਚ੍ਚਵਿਰਤਿਸਚ੍ਚਪਕ੍ਖੇ, ਞਾਣਸਚ੍ਚਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮੀ ਝਾਨਪਾਰਮਿਯਾ ਏਵ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮੀ ਝਾਨਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਹਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮੀ ਸਬ੍ਬਾਹਿਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ.

ਏਤੇਸਞ੍ਚ ਦਾਨਾਦੀਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਗੁਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਂ ਪਞ੍ਚਦਸਯੁਗਲ਼ਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸਯੁਗਲ਼ਾਦਿਸਾਧਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ? ਦਾਨਸੀਲਯੁਗਲ਼ੇਨ ਪਰਹਿਤਾਹਿਤਾਨਂ ਕਰਣਾਕਰਣਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਖਨ੍ਤਿਯੁਗਲ਼ੇਨ ਅਲੋਭਾਦੋਸਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਵੀਰਿਯਯੁਗਲ਼ੇਨ ਚਾਗਸੁਤਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਝਾਨਯੁਗਲ਼ੇਨ ਕਾਮਦੋਸਪ੍ਪਹਾਨਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਪਞ੍ਞਾਯੁਗਲ਼ੇਨ ਅਰਿਯਯਾਨਧੁਰਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਖਨ੍ਤਿਦ੍ਵਯੇਨ ਪਯੋਗਾਸਯਸੁਦ੍ਧਿਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਵੀਰਿਯਦ੍ਵਯੇਨ ਭਾਵਨਾਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਝਾਨਦ੍ਵਯੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਸੀਲਪਞ੍ਞਾਦ੍ਵਯੇਨ ਦਾਨਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਖਨ੍ਤਿਵੀਰਿਯਯੁਗਲ਼ੇਨ ਖਮਾਤੇਜਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਖਨ੍ਤਿਝਾਨਯੁਗਲ਼ੇਨ ਵਿਰੋਧਾਨੁਰੋਧਪ੍ਪਹਾਨਯੁਗਲ਼ਸਿਦ੍ਧਿ, ਖਨ੍ਤਿਪਞ੍ਞਾਯੁਗਲ਼ੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਾਖਨ੍ਤਿਪਟਿਵੇਧਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਵੀਰਿਯਝਾਨਦੁਕੇਨ ਪਗ੍ਗਾਹਾਵਿਕ੍ਖੇਪਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਵੀਰਿਯਪਞ੍ਞਾਦੁਕੇਨ ਸਰਣਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਝਾਨਪਞ੍ਞਾਦੁਕੇਨ ਯਾਨਦੁਕਸਿਦ੍ਧਿ. ਦਾਨਸੀਲਖਨ੍ਤਿਤ੍ਤਿਕੇਨ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਪ੍ਪਹਾਨਤ੍ਤਿਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਸੀਲਵੀਰਿਯਤ੍ਤਿਕੇਨ ਭੋਗਜੀਵਿਤਕਾਯਸਾਰਾਦਾਨਤ੍ਤਿਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਸੀਲਝਾਨਤ੍ਤਿਕੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਵਤ੍ਥੁਤ੍ਤਿਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਦਾਨਸੀਲਪਞ੍ਞਾਤਿਕੇਨ ਆਮਿਸਾਭਯਧਮ੍ਮਦਾਨਤ੍ਤਿਕਸਿਦ੍ਧੀਤਿ ਏਵਂ ਇਤਰੇਹਿਪਿ ਤਿਕੇਹਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਚ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਤਿਕਾਨਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ.

ਏਵਂ ਛਬ੍ਬਿਧਾਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਇਮਾਸਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਚਤੂਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬਪਾਰਮੀਨਂ ਸਮੂਹਸਙ੍ਗਹਤੋ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤੇਨ, ਏਤ੍ਥ ਵਾ ਅਧਿਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ, ਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਵਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਚ੍ਚਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਤਾਵ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਗੁਣੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਿਤਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਪਰਿਗ੍ਗਹਤੋ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਤਾਗੁਣੇਹਿ ਉਪਸਮਤੋ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤੇਹਿਯੇਵ ਪਰਹਿਤੋਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਤੋ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਕਜਨਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਤੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਦਾਨਤੋ, ਦਾਨਂ ਅਵਿਸਂਵਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਮੋਦਨਤੋ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਿਪਟਿਪਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਦੇਯ੍ਯਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਦਾਨਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਕ੍ਖਯੇਸੁ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਭਯਵੂਪਸਮਤੋ, ਯਥਾਰਹਂ ਯਥਾਕਾਲਂ ਯਥਾਵਿਧਾਨਞ੍ਚ ਦਾਨਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਦਾਨਂ. ਤਥਾ ਸਂਵਰਸਮਾਦਾਨਸ੍ਸ ਅਵੀਤਿਕ੍ਕਮਤੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਵੂਪਸਮਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਸੀਲਂ. ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਂ ਖਮਨਤੋ, ਪਰਾਪਰਾਧਵਿਕਪ੍ਪਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਕੋਧਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਵੂਪਸਮਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਖਨ੍ਤਿ. ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਪਰਹਿਤਕਰਣਤੋ, ਵਿਸਾਦਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵੂਪਸਮਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਵੀਰਿਯਂ. ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਲੋਕਹਿਤਾਨੁਚਿਨ੍ਤਨਤੋ, ਨੀਵਰਣਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਚਿਤ੍ਤਵੂਪਸਮਤੋ, ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਝਾਨਂ. ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਂ ਪਰਹਿਤੂਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਤੋ, ਅਨੁਪਾਯਕਿਰਿਯਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਮੋਹਜਪਰਿਲ਼ਾਹਵੂਪਸਮਤੋ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਪਟਿਲਾਭਤੋ ਚ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਞ੍ਞਾ.

ਤਤ੍ਥ ਞੇਯ੍ਯਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਵਿਧਾਨੇਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਵਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਹਿ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਦੋਸਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮੇਹਿ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਨੁਬੋਧਪਟਿਵੇਧੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਿਵਿਧਸਚ੍ਚਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਿਵਿਧਚਾਗਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਿਵਿਧਵੂਪਸਮਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਿਵਿਧਞਾਣਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦੋਸਤ੍ਤਯਵਿਰੋਧਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਚਾਗੂਪਸਮਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਵਿਧਾਨਤੋ ਚ. ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚੂਪਸਮਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਚਾਗਫਲਤ੍ਤਾ ਚ. ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚਚਾਗਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਕਿਲੇਸਪਰਿਲ਼ਾਹੂਪਸਮਤੋ, ਕਾਮੂਪਸਮਤੋ, ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹੂਪਸਮਤੋ ਚ. ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਚ੍ਚਚਾਗੂਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤੋ, ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਚਾਤਿ ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਭਾਵਿਤਾ ਚਾਗਪਰਿਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤਾ ਉਪਸਮੋਪਬ੍ਰੂਹਿਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ. ਸਚ੍ਚਞ੍ਹਿ ਏਤਾਸਂ ਜਨਕਹੇਤੁ, ਚਾਗੋ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਹੇਤੁ, ਉਪਸਮੋ ਪਰਿਵੁਡ੍ਢਿਹੇਤੁ, ਪਞ੍ਞਾ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁ. ਤਥਾ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਚ੍ਚਪਟਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਪਣਿਧਾਨਸ੍ਸ ਪਰਹਿਤਾਯ ਅਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ, ਅਨ੍ਤੇ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬੂਪਸਮਪਰਿਯੋਸਾਨਤ੍ਤਾ, ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭਵਤੋ, ਅਸਤਿ ਅਭਾਵਤੋ, ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾਵਤੋ.

ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਪੁਰਿਸਾ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਕਰੇਹਿ ਗਰੁਪਿਯਭਾਵਕਰੇਹਿ ਸਚ੍ਚਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਗਿਹਿਭੂਤਾ ਆਮਿਸਦਾਨੇਨ ਪਰੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਅਤ੍ਤਹਿਤਪਰਹਿਤਕਰੇਹਿ ਗਰੁਪਿਯਭਾਵਕਰੇਹਿ ਉਪਸਮਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭੂਤਾ ਧਮ੍ਮਦਾਨੇਨ ਪਰੇ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਿਮਭਵੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਹਿ ਚਰਿਮਕਭਵੂਪਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਠਿਤਿਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨੇਸੁ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋ ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖੋ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਓਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਸਚ੍ਚਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤਿਨਾ ਵਚਸਾ ‘‘ਅਗ੍ਗੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਜੇਟ੍ਠੋ…ਪੇ… ਸੇਟ੍ਠੋਹਮਸ੍ਮਿ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੧; ਮ. ਨਿ. ੩.੨੦੭) ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਜਿਣ੍ਣਾਤੁਰਮਤਪਬ੍ਬਜਿਤਦਸ੍ਸਾਵਿਨੋ ਚਤੁਧਮ੍ਮਪਦੇਸਕੋਵਿਦਸ੍ਸ ਯੋਬ੍ਬਨਾਰੋਗ੍ਯਜੀਵਿਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮਦਾਨਂ ਉਪਸਮੋ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਮਹਤੋ ਞਾਤਿਪਰਿਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਗਤਸ੍ਸ ਚ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਰਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅਨਪੇਕ੍ਖਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋਤਿ.

ਦੁਤਿਯੇ ਠਾਨੇ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਂ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਤਤੋ ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੋਪਕ੍ਕਿਲੇਸਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ, ਤਤੋ ਹਿ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਪਰਮੂਪਸਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਹਿ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭੋ, ਤਤੋ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਸਿਦ੍ਧਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾਪਿ ਪਰਮਤ੍ਥਭਾਵਤੋ.

ਤਤਿਯੇ ਠਾਨੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੩; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦) ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵਾਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਯ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਮਹਾਯਾਗਕਰਣੇਨ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਯਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰੇਸਂ ਉਪਸਮਨੇਨ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਆਸਯਾਦਿਪਰਿਜਾਨਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ, ਤਦਪਿ ਅਸਿਦ੍ਧਂ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ.

ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਠਾਨੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਪਰੇ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਸਚ੍ਚਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੂਪਸਮੇਨ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਪਞ੍ਞਾਪਯੋਜਨਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਨ੍ਤਿ.

ਤਤ੍ਰ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾਖੇਤ੍ਤੇ ਅਭਿਜਾਤਿਯਂ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਕਰੁਣਾਖੇਤ੍ਤੇ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਮੁਦਿਤਾਖੇਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੩; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦) ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਂ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਖੇਤ੍ਤੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਮਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਤਤ੍ਰਪਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂਵਾਸੇਨ ਸੀਲਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਂਵੋਹਾਰੇਨ ਸੋਚੇਯ੍ਯਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਆਪਦਾਸੁ ਥਾਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਤਸ੍ਸ ਸਾਕਚ੍ਛਾਯ ਪਞ੍ਞਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਏਵਂ ਸੀਲਾਜੀਵਚਿਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਤਥਾ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਦੋਸਾ ਅਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋ, ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਲੋਭਾ ਅਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨਭਿਸਙ੍ਗਤੋ, ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਭਯਾ ਅਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨਪਰਾਧਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮੁਦਾਗਮੇਨ ਮੋਹਾ ਅਗਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧਤੋ.

ਤਥਾ ਪਠਮੇਨ ਅਦੁਟ੍ਠੋ ਅਧਿਵਾਸੇਤਿ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਲੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਸੇਵਤਿ, ਤਤਿਯੇਨ ਅਭੀਤੋ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਵਿਨੋਦੇਤਿ. ਪਠਮੇਨ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਇਤਰੇਹਿ ਪਵਿਵੇਕਉਪਸਮਸਮ੍ਬੋਧਿਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਵਿਵੇਕਜਪੀਤਿਸੁਖਸਮਾਧਿਜਪੀਤਿਸੁਖਅਪ੍ਪੀਤਿਜਕਾਯਸੁਖਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਜਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਏਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ਏਵਮਨੇਕਗੁਣਾਨੁਬਨ੍ਧੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਸਮੂਹਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਥਾ ਚ ਚਤੂਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਸਙ੍ਗਹੋ, ਏਵਂ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਹਿਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰੋ ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ. ਕਰੁਣਾਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹਿ ਦਾਨਾਦਿਗੁਣਾ ਮਹਾਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਪਰਿਯੋਸਾਨਾਤਿ ਏਵਮੇਤਾਸਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਕੋ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋਤਿ ਸਕਲਸ੍ਸਾਪਿ ਪੁਞ੍ਞਾਦਿਸਮ੍ਭਾਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ, ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਨਵਸੇਸਸਮ੍ਭਰਣਂ ਅਵੇਕਲ੍ਲਕਾਰਿਤਾਯੋਗੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਆਦਰਬਹੁਮਾਨਯੋਗੇਨ, ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਤਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਪਯੋਗੇਨ, ਚਿਰਕਾਲਾਦਿਯੋਗੋ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਵੋਸਾਨਾਪਜ੍ਜਨੇਨਾਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਯੋਗੋ ਏਤਾਸਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋ. ਅਪਿਚ ਸਮਾਸਤੋ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਿਨੇਹਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ, ਪਰੇਸੁ ਚ ਸਿਨੇਹਸ੍ਸ ਪਰਿਵਡ੍ਢਨਂ ਏਤਾਸਂ ਸਮ੍ਪਾਦਨੂਪਾਯੋ. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਸਮਧਿਗਮਾਯ ਹਿ ਕਤਮਹਾਪਣਿਧਾਨਸ੍ਸ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾਥਾਵਤੋ ਪਰਿਜਾਨਨੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਿਨੇਹੋ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਯੋਗਵਸੇਨ ਪਨ ਪਿਯੇ ਪੁਤ੍ਤੇ ਵਿਯ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਤੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾਸਿਨੇਹੋ ਪਰਿਵਡ੍ਢਤਿ. ਤਤੋ ਚ ਤਂਤਦਾਵਤ੍ਥਾਨੁਰੂਪਮਤ੍ਤਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਲੋਭਦੋਸਮੋਹਵਿਗਮੇਨ ਵਿਦੂਰੀਕਤਮਚ੍ਛਰਿਯਾਦਿਬੋਧਿਸਮ੍ਭਾਰਪਟਿਪਕ੍ਖੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਦਾਨਪਿਯਵਚਨਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੨੧੦; ਅ. ਨਿ. ੪.੩੨) ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਾਨੁਗਤੇਹਿ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਜਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਕਰਣਵਸੇਨ ਉਪਰਿ ਯਾਨਤ੍ਤਯੇ ਅਵਤਾਰਣਂ ਪਰਿਪਾਚਨਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ. ਮਹਾਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾ ਚ ਦਾਨੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਾ; ਦਾਨਂ ਪਿਯਵਚਨੇਨ; ਪਿਯਵਚਨਂ ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾਯ; ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਅਲਙ੍ਕਤਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਚ. ਸਬ੍ਬਭੂਤਤ੍ਤਭੂਤਸ੍ਸ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮਾਨਸੁਖਦੁਕ੍ਖਤਾਯ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਸਿਦ੍ਧਿ. ਬੁਦ੍ਧਭੂਤੋ ਪਨ ਤੇਹੇਵ ਸਙ੍ਗਹਵਤ੍ਥੂਹਿ ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਿਤਾਭਿਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਜਨਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਿਕਸਙ੍ਗਹਕਰਣੇਨ ਅਭਿਵਿਨਯਨਂ ਕਰੋਤਿ. ਦਾਨਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਪੂਰਿਤਾਭਿਬੁਦ੍ਧਂ; ਪਿਯਵਚਨਂ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ; ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ; ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਪੂਰਿਤਾਭਿਬੁਦ੍ਧਾ. ਤਥਾਗਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਸਾਵਕਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇ. ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਤੇਸਂ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਏਕੀਭਾਵੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਸਚ੍ਚੋ ਚਾਗੀ ਉਪਸਨ੍ਤੋ, ਪਞ੍ਞਵਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋ,

ਸਮ੍ਭਤਸਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੋ, ਕਂ ਨਾਮਤ੍ਥਂ ਨ ਸਾਧਯੇ.

ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਹਿਤੇਸੀ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ,

ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਜਿਨੋ.

ਵਿਰਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ,

ਸਦਾ ਸਤ੍ਤਹਿਤੇ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਜਿਨੋ.

ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਹਿਤਾਯ ਚ ਸੁਖਾਯ ਚ,

ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਕਿਲਾਸੂ ਚ, ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ ਜਿਨੋ’’ਤਿ. (ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ੩੨੦ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ);

ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦਨਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਨ ਤਾਵ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਮਜ੍ਝਿਮੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਉਪਰਿਮੇਨ ਸੋਲ਼ਸਾਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਏਤੇ ਚ ਭੇਦਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਸਦ੍ਧਾਧਿਕਵੀਰਿਯਾਧਿਕਵਸੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਾ. ਪਞ੍ਞਾਧਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਧਾ ਮਨ੍ਦਾ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਞਾ ਤਿਕ੍ਖਾ. ਸਦ੍ਧਾਧਿਕਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਹੋਤਿ, ਵੀਰਿਯਾਧਿਕਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾ ਮਨ੍ਦਾ. ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾਵੇਨ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ ਅਭਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਮਜ੍ਝਿਮਮੁਦੁਭਾਵੇਨ ਤਯੋਪੇਤੇ ਭੇਦਾ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਿਵਿਧਾ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਕ੍ਖਣੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂਵਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂਨੇਯ੍ਯਭੇਦੇਨ. ਤੇਸੁ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਂ ਗਾਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਤਤਿਯਪਦੇ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤੇਯੇਵ ਛਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਂ ਗਾਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਅਪਰਿਯੋਸਿਤੇਯੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਪਦੇ ਛਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੋਤਿ, ਇਤਰੋ ਭਗਵਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਂ ਗਾਥਂ ਸੁਤ੍ਵਾ ਪਰਿਯੋਸਿਤਾਯ ਗਾਥਾਯ ਛਹਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੁਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਭਵਤਿ. ਤਯੋਪੇਤੇ ਵਿਨਾ ਕਾਲਭੇਦੇਨ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਲਦ੍ਧਬ੍ਯਾਕਰਣਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਨ੍ਤਾ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਭੇਦੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ. ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਨ ਕਾਲਭੇਦੇਸੁ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਸੁ ਤੇ ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਤਾ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਦਾਨਸਦਿਸਂ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾਪਿ ਤਦਨੁਰੂਪੇ ਸੀਲਾਦਿਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਧਮ੍ਮੇ ਆਚਿਨਨ੍ਤਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕਾਰਣਮੇਤਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪਚ੍ਚਨਤੋ. ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਵਿਯ ਹਿ ਸਸ੍ਸਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿ. ਤਦਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੁਸ੍ਸਾਹੇਨ ਵਾਯਮਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਾਪੁਣਿਤੁਨ੍ਤਿ ਪਾਰਮਿਪਾਰਿਪੂਰੀ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਕਾਲਵਿਸੇਸਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਕੋ ਆਨਿਸਂਸੋਤਿ ਯੇ ਤੇ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰਾਨਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ –

‘‘ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਬੋਧਿਯਾ ਨਿਯਤਾ ਨਰਾ;

ਸਂਸਰਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤੇਹਿਪਿ;

ਅਵੀਚਿਮ੍ਹਿ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਲੋਕਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚਾ’’ਤਿ. ਆਦਿਨਾ (ਅਭਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਅਪ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਜਾ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ੨੭.ਦੂਰੇਨਿਦਾਨਕਥਾ; ਚਰਿਯਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ) –

ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਅਭਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਾਨੁਪਗਮਨਪ੍ਪਕਾਰਾ ਆਨਿਸਂਸਾ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਾ. ਯੇ ਚ ‘‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਆਨਨ੍ਦ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਾਕਾਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਓਕ੍ਕਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੯੯) ਸੋਲ਼ਸ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਯੇ ਚ ‘‘ਸੀਤਂ ਬ੍ਯਪਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਬੁ. ਵਂ. ੮੩), ‘‘ਜਾਯਮਾਨੇ ਖੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇ ਅਯਂ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਤਿ ਸਮ੍ਪਵੇਧਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾ, ਯੇ ਵਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ‘‘ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮਿਜ੍ਝਨਂ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਵਸੀਭਾਵੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਕਬੁਦ੍ਧਵਂਸਾਦੀਸੁ ਦਸ੍ਸਿਤਪ੍ਪਕਾਰਾ ਆਨਿਸਂਸਾ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਤਾਸਂ ਆਨਿਸਂਸਾ, ਤਥਾ ਯਥਾਨਿਦਸ੍ਸਿਤਭੇਦਾ ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਦਿਗੁਣਯੁਗਲ਼ਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਕਿਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸਤੋ ਤਾਵ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾਵੋ ਏਤਾਸਂ ਫਲਂ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਦ੍ਵਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣ- (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੨੪ ਆਦਯੋ; ੩.੧੬੮ ਆਦਯੋ; ਮ. ਨਿ. ੨.੩੮੫) ਅਸੀਤਿਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਦਿਅਨੇਕਗੁਣਗਣਸਮੁਜ੍ਜਲਰੂਪਕਾਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਦਸਬਲਚਤੁਵੇਸਾਰਜ੍ਜਛਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣਅਟ੍ਠਾਰਸਾਵੇਣਿਕਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮ- (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੩.੩੦੫; ਮੂਲਟੀ. ੨.ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਵਣ੍ਣਨਾ) -ਪਭੁਤਿਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਗੁਣਸਮੁਦਯੋਪਸੋਭਿਨੀ ਧਮ੍ਮਕਾਯਸਿਰੀ, ਯਾਵਤਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਯੇ ਅਨੇਕੇਹਿਪਿ ਕਪ੍ਪੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਪਿ ਵਾਚਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਇਦਂ ਏਤਾਸਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਵਂਸਚਰਿਯਾਪਿਟਕਜਾਤਕਮਹਾਪਦਾਨਸੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਾਨਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਪੂਰਿਤਭਾਵਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਸਤਿਪਿ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਨਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿਭਾਵੇ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਵਿਸੇਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਵ ਸੁਦੁਕ੍ਕਰਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇ’’ਤਿ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ, ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਅਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਵਿਸੁਂ ਨਯਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗਗ੍ਗਹਣਂ, ਪਰਿਗ੍ਗਹਪਰਿਚ੍ਚਾਗਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਪਿ ਧਨਰਜ੍ਜਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਕਤਂ. ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤਿਕਵਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ. ਦਾਨਾਦੀਸੁਯੇਵ ਸਾਤਿਸਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਨਿਪ੍ਫਾਦਨਂ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾ, ਯਾ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ, ਦਾਨਾਦਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਕਾਯਵਿਵੇਕਵਸੇਨ ਏਕਚਰਿਯਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਯਾਤਿ ਕੇਚਿ. ਦਾਨਾਦੀਨਞ੍ਚੇਵ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦੀਨਞ੍ਚ ਸਂਸਾਰਨਿਬ੍ਬਾਨੇਸੁ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਾਦੀਨਞ੍ਚ ਵਿਭਾਵਨਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਤ੍ਤਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਪਰਿਪਾਚਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ. ਞਾਤੀਨਂ ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਾ, ਸਾਪਿ ਕਰੁਣਾਯਨਵਸੇਨੇਵ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਞਾਣਵਸੇਨ, ਅਨਵਜ੍ਜਕਮ੍ਮਾਯਤਨਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚਯਵਸੇਨ, ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਿਪਰਿਚਯਵਸੇਨ, ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਤੀਰਣਵਸੇਨ ਚ ਞਾਣਚਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਿਚਰਿਯਾ, ਸਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਯੇਵ, ਞਾਣਸਮ੍ਭਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੁਂ ਗਹਣਂ. ਕੋਟਿਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਉਕ੍ਕਂਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਭਾਵੇਤ੍ਵਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ. ਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ. ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਗਤਾ ਏਵ ਵਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਯੇਨ ਅਭਿਨੀਹਾਰੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਮਨਪਟਿਪਦਾਯ ਆਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ‘‘ਦਾਨਪਾਰਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਮਜ੍ਝਂ, ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਸਮ੍ਪਤਿਜਾਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਮੁਹੁਤ੍ਤਜਾਤੋ, ਨ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤੋ. ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਸੁਵਣ੍ਣਜਾਲੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਅਜਿਨਪ੍ਪਵੇਣਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਕੂਲਚੁਮ੍ਬਟਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪਥਵਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਯਥਾਹ ਭਗਵਾ ਮਹਾਪਦਾਨਦੇਸਨਾਯਂ. ਸੇਤਮ੍ਹਿ ਛਤ੍ਤੇਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤੇ. ਅਨੁਹੀਰਮਾਨੇਤਿ ਧਾਰਿਯਮਾਨੇ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਛਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਖਗ੍ਗਾਦੀਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਕੁਧਭਣ੍ਡਾਨਿਪਿ (ਜਾ. ੨.੧੯.੭੨) ਵੁਤ੍ਤਾਨੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਖਗ੍ਗਤਾਲਵਣ੍ਟਮੋਰਹਤ੍ਥਕਵਾਲ਼ਬੀਜਨੀਉਣ੍ਹੀਸਪਟ੍ਟਾਪਿ ਹਿ ਛਤ੍ਤੇਨ ਸਹ ਤਦਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਅਹੇਸੁਂ. ਛਤ੍ਤਾਦੀਨਿਯੇਵ ਚ ਤਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ, ਨ ਛਤ੍ਤਾਦਿਗਾਹਕਾ. ਸਬ੍ਬਾ ਚ ਦਿਸਾਤਿ ਦਸਪਿ ਦਿਸਾ. ਨਯਿਦਂ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਵਿਲੋਕਨਂ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੁਤ੍ਤਰਕਾਲਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਪੂਜਯਮਾਨਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਰਿਸ ਇਧ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦਿਸੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ. ਏਵਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਨੁਦਿਸਾ, ਹੇਟ੍ਠਾ, ਉਪਰੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਅਨੁਵਿਲੋਕੇਤ੍ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਂ ਅਦਿਸ੍ਵਾ ‘‘ਅਯਂ ਉਤ੍ਤਰਾ ਦਿਸਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਪਦਵੀਤਿਹਾਰੇਨ ਅਗਮਾਸਿ. ਆਸਭਿਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ. ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮੋ. ਜੇਟ੍ਠੋ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਚ ਤਸ੍ਸੇਵ ਵੇਵਚਨਂ. ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ ਜਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨਬ੍ਭਵੋਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

‘‘ਅਨੇਕੇਸਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਥਾਤਿ –

‘‘ਅਨੇਕਸਾਖਞ੍ਚ ਸਹਸ੍ਸਮਣ੍ਡਲਂ,

ਛਤ੍ਤਂ ਮਰੂ ਧਾਰਯੁਮਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ;

ਸੁਵਣ੍ਣਦਣ੍ਡਾ ਵੀਤਿਪਤਨ੍ਤਿ ਚਾਮਰਾ,

ਨ ਦਿਸ੍ਸਰੇ ਚਾਮਰਛਤ੍ਤਗਾਹਕਾ’’ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੬੯੩);

ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ. ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰਤਾਯ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਤਥਾ ਅਯਂ ਭਗਵਾਪਿ ਗਤੋ…ਪੇ… ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਭਾਵੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਭਿਜਾਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਤਾਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਿਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਾਰਮਿਤਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਾ ਹਿ ਤੇਤਿ.

ਵਿਕ੍ਕਮੀਤਿ ਅਗਮਾਸਿ. ਮਰੂਤਿ ਦੇਵਾ. ਸਮਾਤਿ ਵਿਲੋਕਨਸਮਤਾਯ ਸਮਾ ਸਦਿਸਿਯੋ. ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਹਿ ਯਥਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਵਿਲੋਕੇਸਿ, ਏਵਂ ਸੇਸਾ ਦਿਸਾਪਿ, ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਵਿਲੋਕਨੇ ਵਿਬਨ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸ ਅਹੋਸੀਤਿ. ਸਮਾਤਿ ਵਾ ਵਿਲੋਕੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਰੂਪਬੀਭਚ੍ਛਵਿਸਮਰੂਪਾਨਿ ਵਿਲੋਕੇਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸਾਸੁ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੀਤਿ.

‘‘ਏਵਂ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਕਾਯਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਗਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤਥਾਗਤ-ਸਦ੍ਦਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਞਾਣਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਲੋਭਪ੍ਪਧਾਨੇਨ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨ. ਕੁਸਲਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਾ ਇਧ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਦਯੋ, ‘‘ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੇਨਾ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਪਹਾਯਾਤਿ ਪਜਹਿਤ੍ਵਾ. ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋ, ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਹਾਯਾਤਿ ਵਾ ਪਹਾਨਹੇਤੁ, ਪਹਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਵਾ. ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋ ਹਿ ਅਯਂ ਪਹਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ. ‘‘ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਹੇਤੁਕਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਹੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਗਮਨਂ ਅਵਬੋਧੋ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਏਵ ਵਾ. ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਚ ਤਂ ਲਕ੍ਖੀਯਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਪਦਾਲੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯ. ਆਲੋਕਸਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਵਿਭੂਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਨਸਿਕਰਣੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਆਲੋਕਸਞ੍ਜਾਨਨੇਨ. ਅਵਿਕ੍ਖੇਪੇਨਾਤਿ ਸਮਾਧਿਨਾ. ਧਮ੍ਮਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾਤਿ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਾਥਾਵਵਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ, ‘‘ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਨਾਮਰੂਪਵਵਤ੍ਥਾਨੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਏਵਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਨੀਵਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੫੦੮) ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਭਗਵਤੋ ਤਥਾਗਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਸਹ ਉਪਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਹਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਹਿ, ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਚ ਮਹਾਵਿਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਗ੍ਗਹਕਙ੍ਖਾਵਿਤਰਣਾਨਞ੍ਹਿ ਵਿਬਨ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਮੋਹਸ੍ਸ ਦੂਰੀਕਰਣੇਨ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤੀਸੁ ਅਭਿਰਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਵਿਨੋਦਿਤਾਯ ਝਾਨਾਦਿ ਸਮਧਿਗਮੋਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਰਤਿਵਿਨੋਦਨਅਵਿਜ੍ਜਾਪਦਾਲਨਾਦਿ ਉਪਾਯੋ, ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਪਨ ਨੀਵਰਣਸਭਾਵਾਯ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨੀਵਰਣੇਸੁਪਿ ਸਙ੍ਗਹਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਹਾਰਪ੍ਪਵੇਸਵਿਬਨ੍ਧਨੇਨ ਨੀਵਰਣਾਨਿ ਕਵਾਟਸਦਿਸਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੀਵਰਣਕਵਾਟਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ‘‘ਰਤ੍ਤਿਂ ਵਿਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਦਿਵਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਵਿਯ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾ ਧੂਮਾਯਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਧੂਮ’’ਨ੍ਤਿ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇਯੇਵ ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੂਪਚਾਰੇਯੇਵ ਸੁਖਂ ਪਹੀਯਤਿ, ਅਤਿਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇਨ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ.

ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ, ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ, ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਯੇਤਂ ਨਾਮਂ. ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛਾਸਞ੍ਞਂ, ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਚਿਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਨਨ੍ਦਿਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਤਣ੍ਹਂ. ਤਥਾ ਵਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਵਿਰਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ. ‘‘ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇਵ, ਆਯਤਿਂ ਸਮੁਦਯਵਸੇਨ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਰੋਧੇਤਿ, ਨੋ ਸਮੁਦੇਤੀ’’ਤਿ. ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਹਿ ਅਯਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ. ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਨਾ ਹਿ ਅਯਂ. ਆਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਾਦਿਵਸੇਨ ਗਹਣਂ. ਸਨ੍ਤਤਿਸਮੂਹਕਿਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਵਸੇਨ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਘਨਸਞ੍ਞਾ. ਆਯੂਹਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਂ. ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਵਿਪਰਿਣਾਮੋ. ਧੁਵਸਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਥਿਰਭਾਵਗ੍ਗਹਣਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮੂਹਾਦਿਘਨਵਸੇਨ, ਸਕਿਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤਾਯ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਵਿਗ੍ਗਹਗ੍ਗਹਣਂ. ਪਣਿਧਿਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਪਣਿਧਿਂ, ਸਾ ਪਨਤ੍ਥਤੋ ਤਣ੍ਹਾਨਂ ਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਨ੍ਨਤਾ.

ਅਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ. ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਤੀਰਣਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਧਮ੍ਮਵਿਪਸ੍ਸਨਾ. ਸਾਰਾਦਾਨਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਅਸਾਰੇ ਸਾਰਗ੍ਗਹਣਵਿਪਲ੍ਲਾਸਂ. ‘‘ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਲੋਕੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਹੋਸਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਮਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਸਂਸਯਾਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਾਭਿਨਿਵੇਸੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਲੇਣਤਾਣਭਾਵਗ੍ਗਹਣਂ ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋ. ‘‘ਆਲਯਰਤਾ ਆਲਯਸਮੁਦਿਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਆਲਯੋ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾਯੇਵ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਚ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਆਲਯਾਭਿਨਿਵੇਸੋਤਿ ਕੇਚਿ. ‘‘ਏਵਂਵਿਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ. ਵਟ੍ਟਤੋ ਵਿਗਤਤ੍ਤਾ ਵਿਵਟ੍ਟਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਵਟ੍ਟਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਗੋਤ੍ਰਭੁ. ਸਂਯੋਗਾਭਿਨਿਵੇਸਨ੍ਤਿ ਸਂਯੁਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਂ. ਦਿਟ੍ਠੇਕਟ੍ਠੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹਜਾਤੇਕਟ੍ਠੇ, ਪਹਾਨੇਕਟ੍ਠੇ ਚ. ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕੇ’’ਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇ ਕਿਲੇਸੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਦਸ੍ਸਨਪਹਾਤਬ੍ਬਾਪਿ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇਹਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਤਿ. ਅਣੁਸਹਗਤੇਤਿ ਅਣੁਭੂਤੇ, ਇਦਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਵਜ੍ਝੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਤਿ ਅਵਸਿਟ੍ਠਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ. ਨ ਹਿ ਪਠਮਾਦਿਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਹੀਨਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪੁਨ ਪਹੀਯਨ੍ਤੀਤਿ.

ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਂ ਕਠਿਨਭਾਵੋ. ਪਗ੍ਘਰਣਂ ਦ੍ਰਵਭਾਵੋ. ਲੋਕਿਯਵਾਯੁਨਾ ਭਸ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਯੇਨ ਤਂਤਂਕਲਾਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧੁਮਾਯਨਂ, ਥਮ੍ਭਭਾਵੋ ਵਾ, ਤਂ ਵਿਤ੍ਥਮ੍ਭਨਂ. ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤਾਨਂ ਕਲਾਪਨ੍ਤਰਭੂਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੇ, ਤਂਤਂਭੂਤਵਿਵਿਤ੍ਤਤਾ ਰੂਪਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਯੇਸਂ ਯੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਸੋ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੋਵ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਭੂਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸਭਾਵੋ ਨ ਸਿਯਾ ਬ੍ਯਾਪੀਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਾ ਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਤਾਤਿ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਲਾਪੇ ਭੂਤਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤੇਹਿ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਭਾਵੋ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਲਕ੍ਖਣਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ਆਕਾਸਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹੀ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੬੩੭).

ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਸਦਿਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਰੁਪ੍ਪਨਂ. ਚੇਤਨਾਪਧਾਨਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਨਂ ਚੇਤਨਾਵਸੇਨੇਤਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯੇ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਵਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਚੇਤਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਵਿਭ. ੯੨) ਚੇਤਨਾਵ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਲਕ੍ਖਣਾ ਚ ਚੇਤਨਾ. ਯਥਾਹ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ? ਕੁਸਲਾ ਚੇਤਨਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਵਿਭ. ੨੨੬). ਫਰਣਂ ਸਵਿਪ੍ਫਾਰਿਕਤਾ. ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯੇਤਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਹੇਤੁ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਂ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਕੋਸਜ੍ਜੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਵੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਪਰਿਲ਼ਾਹੂਪਸਮਲਕ੍ਖਣਂ. ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਰਹਿਤੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇ ਪਗ੍ਗਹਨਿਗ੍ਗਹਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇਸੁ ਅਬ੍ਯਾਵਟਤਾਯ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਪਕ੍ਖਪਾਤੁਪਚ੍ਛੇਦਤੋ.

ਮੁਸਾਵਾਦਾਦੀਨਂ ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਦਿਕਿਚ੍ਚਤਾਯ ਲੂਖਾਨਂ ਅਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਵਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭਾਵਤੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ, ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਪਚ੍ਚਯਸੁਭਾਸਿਤਾਨਂ ਸੋਤਾਰਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾ. ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ. ਸਯਞ੍ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਹਨਂ ਘਟਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਾ ਵਿਰਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਂ ਕਾਯਿਕਕਿਰਿਯਾਯ ਭਾਰੁਕ੍ਖਿਪਨਂ ਵਿਯ. ਜੀਵਮਾਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਾ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਆਜੀਵਸ੍ਸੇਵ ਵਾ ਸੁਦ੍ਧਿ ਵੋਦਾਨਂ. ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ ਪਗ੍ਗਹੋ.

‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਇਧ ਚੇਤਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਚੇਤਨਾਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਮਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਮੁਖਭਾਵੋ. ਆਯਤਨਂਪਵਤ੍ਤਨਂ. ਆਯਤਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਹਿ ਆਯਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਹੇਤੁਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਜਨਕਹੇਤੁਭਾਵੋ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਾਪਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਵ ਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ.

ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵੋ. ਏਕਰਸੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਂ ਅਨੂਨਾਧਿਕਭਾਵੋ. ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਵ, ‘‘ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾ ਪਗ੍ਗਹਾਵਿਕ੍ਖੇਪਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ.

ਖਿਣੋਤਿ ਕਿਲੇਸੇਤਿ ਖਯੋ, ਮਗ੍ਗੋ. ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯੋਸਾਨਤਾਯ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਫਲਂ. ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਕਿਲੇਸਵੂਪਸਮੋ.

ਛਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦਸ੍ਸ. ਮੂਲਲਕ੍ਖਣਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਭਾਵੋ. ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਲਕ੍ਖਣਂ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਪਾਦਕਤਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਤਾ. ਸਮੋਧਾਨਂ ਵਿਸਯਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ, ਯਾ ‘‘ਸਙ੍ਗਤੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸਮਂ ਸਹ ਓਦਹਨ੍ਤਿ ਅਨੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਤਿ ਵਾ ਸਮੋਧਾਨਂ, ਫਸ੍ਸੋ. ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮੋਸਰਣਂ. ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਨਾ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵੇਦਨਾਨੁਭਵਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਮੋਸਟਾ ਵਿਯ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਗੋਪਾਨਸੀਨਂ ਕੂਟਂ ਵਿਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਮੋਕ੍ਖਭਾਵੋ ਪਮੁਖਲਕ੍ਖਣਂ. ਤਤੋ, ਤੇਸਂ ਵਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿ. ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਹਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ. ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਫਲਸ੍ਸ. ਤਞ੍ਹਿ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਾਰਸ੍ਸ ਪਰਮੁਕ੍ਕਂਸਭਾਵੇਨ ਸਾਰਂ. ਅਯਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਗੋ ਛਧਾਤੁਪਞ੍ਚਝਾਨਙ੍ਗਾਦਿਵਸੇਨ ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨੁਸਾਰੇਨ, ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯ ਆਗਤਨਯੇਨ ਚ ਕਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੋਪਿ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਰਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ‘‘ਛਨ੍ਦਮੂਲਕਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਫਸ੍ਸਸਮੋਧਾਨਾ, ਵੇਦਨਾਸਮੋਸਰਣਾ’’ਤਿ, ‘‘ਪਞ੍ਞੁਤ੍ਤਰਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ, ‘‘ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਾਰਮਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨੋਗਧਞ੍ਹਿ ਆਵੁਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤਪਦਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਮੂਲਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਥਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਵਿਪਰੀਤਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਤਥਾਨਿ ਤਂਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਅਵਿਤਥਾਨਿ ਅਮੁਸਾਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਅਨਞ੍ਞਥਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਕਾਰਰਹਿਤਤ੍ਤਾ.

ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਸਮ੍ਭੂਤਂ ਹੁਤ੍ਵਾ ਸਹਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਂ ਉਦ੍ਧਂ ਆਗਤਭਾਵੋ, ਅਨੁਪਵਤ੍ਤਤ੍ਥੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ ਚ ਸਮ੍ਭੂਤਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ, ਨ ਜਾਤਿਤੋ ਜਰਾਮਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਜਾਤਿਂ ਵਿਨਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੋ. ਇਤ੍ਥਞ੍ਚ ਜਾਤਿਤੋ ਸਮੁਦਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਾਗਤਟ੍ਠੋ. ਯਾ ਯਾ ਜਾਤਿ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਪਾਤੁਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਵਿਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਯਾ ਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਯੇਸਂ ਯੇਸਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਥਾ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੋ, ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਭਗਵਾ ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤੇਨਾਤਿ ਭਗਵਤਾ. ਤਂ ਵਿਭਜ੍ਜਮਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਯਤਨਂ. ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਥਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਤ੍ਤਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਤਦੁਭਯਾਦਿਭੇਦਂ. ਲਬ੍ਭਮਾਨਕਪਦਵਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ ਸੁਤਂ ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ ਰਸਾਯਤਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਂ ਮੁਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਮਨਸਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਸ. ੯੬੬) ਵਚਨਤੋ ਦਿਟ੍ਠਪਦਞ੍ਚ ਵਿਞ੍ਞਾਤਪਦਞ੍ਚ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣੇ ਲਬ੍ਭਤਿ. ‘‘ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਇਟ੍ਠਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਤੀਤਂ ਅਨਾਗਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਦਿਟ੍ਠਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਂ ਰੂਪਂ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਰੂਪਧਾਤੁ ਵਣ੍ਣਨਿਭਾ ਸਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਘਂ ਨੀਲਂ ਪੀਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਨਾਮੇਹਿ. ‘‘ਤੇਰਸਹਿ ਵਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ (ਧ. ਸ. ੬੧੪ ਆਦਯੋ) ਆਗਤੇ ਤੇਰਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸਵਾਰੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਵਾਰੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਨਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ‘‘ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਨਯੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤਥਮੇਵ ਅਵਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਿਤਾਯ, ਅਪ੍ਪਟਿਵਤ੍ਤਿਯਦੇਸਨਤਾਯ ਚ. ਜਾਨਾਮਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਾਤੀਤਕਾਲੇਸੁ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਞਾਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਵਿਦਿਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਾਮਟ੍ਠਕਾਲਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ‘‘ਦਿਟ੍ਠਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੯੬੬) ਵਿਯ. ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਵਸੇਨ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਿ. ਯਥਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਯਂਸਭਾਵਾ ਯਂਪਕਾਰਾ ਚ, ਤਥਾ ਨੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਜਾਨਾਤਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਏਵਂ ਪਦਸਮ੍ਭਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਪਿਸੋਦਰਾਦਿਪਕ੍ਖੇਪੇਨ ਵਾ ਦਸ੍ਸੀ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ, ਆਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚਾਗਮਂ ਕਤ੍ਵਾ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ.

ਨਿਦ੍ਦੋਸਤਾਯ ਅਨੁਪਵਜ੍ਜਂ. ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਨ ਅਨੂਨਂ. ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾਭਾਵੇਨ ਅਨਧਿਕਂ. ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ. ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ‘‘ਤਥੇਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ. ਤੇਨ ਯਦਤ੍ਥਂ ਭਾਸਿਤਂ, ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਨਿਪ੍ਫਾਦਨਤੋ ਯਥਾ ਭਾਸਿਤਂ ਭਗਵਤਾ, ਤਥੇਵਾਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਦੇਸਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਗਦਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਥਂ ਗਦਤੀਤਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਦ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਤ-ਕਾਰੋ ਕਤੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਥਾ ਗਤਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾਗਤੋ, ਗਤਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾਚਾਯ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਥਾਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੇ ਯਂਤਂ-ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਬ੍ਯਭਿਚਾਰਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਾਯ ‘‘ਯਥਾ’’ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਕਾਯਵਚੀਕਿਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮੇਨ ਵਚਨਿਚ੍ਛਾਯਂ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਵਾਚਾ, ਵਾਚਾਯ ਚ ਕਾਯੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਭਾਵੇਨ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਭਗਵਤੋ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੇ ਤਥਾਵਾਦਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਸੋ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਵਂ ਤਥਾਕਾਰਿਤਾਯ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ.

‘‘ਤਿਰਿਯਂ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੂ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਦੇਕੇ ‘‘ਤਿਰਿਯਂ ਵਿਯ ਉਪਰਿ ਅਧੋ ਚ ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕਧਾਤੁਯੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੋਯੇਵ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਮਯੋ ਯਥਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਮਯਂ, ਦਾਨਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ.

ਉਪਸਗ੍ਗਨਿਪਾਤਾਨਂ ਵਾਚਕਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਗਤ-ਸਦ੍ਦੋਯੇਵ ਅਵਗਤਤ੍ਥਂ ਅਤੀਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਵਦਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਤੋਤਿ ਅਵਗਤੋ ਅਤੀਤੋ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਸਮ੍ਬੋਧਿ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਮਹਾਬੋਧਿਯਾਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਾਨਠਾਨਸਂਕਿਲੇਸਨਿਵਤ੍ਤੀਨਂ ਅਭਾਵਤੋ ਯਥਾ ਪਣਿਧਾਨਂ, ਤਥਾ ਗਤੋ ਅਭਿਨੀਹਾਰਾਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਾਯ, ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਨਂ ਉਕ੍ਕਂਸਾਧਿਗਮੇਨ ਅਨਾਵਰਣਤਾਯ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਟਿਘਾਤਾਭਾਵਤੋ ਯਥਾ ਰੁਚਿ, ਤਥਾ ਕਾਯਵਚੀਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਗਤਾਨਿ ਗਮਨਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਿਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਲੋਕੇ ਵਿਧਯੁਤ੍ਤਗਤਪਕਾਰ-ਸਦ੍ਦਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਵਿਧਾ ਵਿਪਸ੍ਸੀਆਦਯੋ ਭਗਵਨ੍ਤੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਵਿਧੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਯਥਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਗਵਾ ਤਥਾ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸਚ੍ਚਂ ਤਚ੍ਛਂ ਤਥਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥੇਨ ਞਾਣੇਨ ਆਗਤੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ –

‘‘ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਦਿਮਲੇ ਯਥਾ ਗਤਾ,

ਸਮਾਧਿਞਾਣੇਹਿ ਵਿਪਸ੍ਸਿਆਦਯੋ;

ਮਹੇਸਿਨੋ ਸਕ੍ਯਮੁਨੀ ਜੁਤਿਨ੍ਧਰੋ,

ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਤਥਾਗਤੋ ਮਤੋ.

ਤਥਞ੍ਚ ਧਾਤਾਯਤਨਾਦਿਲਕ੍ਖਣਂ,

ਸਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਵਿਭਾਗਭੇਦਤੋ;

ਸਯਮ੍ਭੁਞਾਣੇਨ ਜਿਨੋ ਸਮਾਗਤੋ,

ਤਥਾਗਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਕ੍ਯਪੁਙ੍ਗਵੋ.

ਤਥਾਨਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾ,

ਤਥਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ;

ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯੇਨ ਯਤੋ ਵਿਭਾਵਿਤਾ,

ਯਾਥਾਵਤੋ ਤੇਨ ਜਿਨੋ ਤਥਾਗਤੋ.

ਅਨੇਕਭੇਦਾਸੁਪਿ ਲੋਕਧਾਤੁਸੁ,

ਜਿਨਸ੍ਸ ਰੂਪਾਯਤਨਾਦਿਗੋਚਰੇ;

ਵਿਚਿਤ੍ਤਭੇਦਂ ਤਥਮੇਵ ਦਸ੍ਸਨਂ,

ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਲੋਚਨੋ.

ਯਤੋ ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਤਥਮੇਵ ਭਾਸਤਿ,

ਕਰੋਤਿ ਵਾਚਾਯਨੁਲੋਮ ਮਤ੍ਤਨੋ;

ਗੁਣੇਹਿ ਲੋਕਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਇਰਿਯਤਿ,

ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨਪਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ.

ਯਥਾਭਿਨੀਹਾਰਮਤੋ ਯਥਾਰੁਚਿ,

ਪਵਤ੍ਤਵਾਚਾਤਨੁਚਿਤ੍ਤਭਾਵਤੋ;

ਯਥਾਵਿਧਾ ਯੇਨ ਪੁਰਾ ਮਹੇਸਿਨੋ,

ਤਥਾਵਿਧੋ ਤੇਨ ਜਿਨੋ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ. (ਇਤਿਵੁ. ਅਟ੍ਠ. ੩੮);

ਸਙ੍ਗਹਗਾਥਾ ਮੁਖਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਦਂ ਵਿਯ ਸਕਲਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

‘‘ਤਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਅਵਿਸੇਸਤੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸੇਸਭਾਵਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਆਗਤਾ ਸਬ੍ਬਾਵ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰਨਯੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਤਂ ਕਤਮਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪੁਚ੍ਛਾਵਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ.

ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤੋ ਯੋ ਕੋਚਿ ਸਭਾਵੋ. ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਞਾਣੇਨ ਅਞ੍ਞਾਤਭਾਵਮਾਹ, ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਵਿਯ ਅਦਿਟ੍ਠਤਂ. ‘‘ਅਤੁਲਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੁਲਨਭੂਤੇਨ ਅਤੂਲਿਤਤਂ, ‘‘ਅਤੀਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੀਰਣਭੂਤੇਨ ਅਕਤਞਾਣਕਿਰਿਯਾਸਮਾਪਨਤਂ, ‘‘ਅਵਿਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਾਕਟਭਾਵਂ, ‘‘ਅਵਿਭਾਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਞਾਣੇਨ ਅਪਾਕਟੀਕਤਭਾਵਂ. ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਜੋਤੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ. ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਂਸਨ੍ਦੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ, ਸਾਕਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਕਰਣਂ. ਵਿਮਤਿ ਛਿਜ੍ਜਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਵਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ. ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੁਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਹਿ ‘‘ਕਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਮਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਮਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ.

੮. ਸਰਸੇਨੇਵ ਪਤਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏਵ ਅਤੀਵ ਪਾਤਨਂ ਅਤਿਪਾਤੋ, ਸਣਿਕਂ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਸੀਘਂ ਪਾਤਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਵਾ ਸਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਾਤਨਂ ਅਤਿਪਾਤੋ. ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ. ਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਹਿ ਵਿਕੋਪਿਤੇ ਇਤਰਮ੍ਪਿ ਤਂਸਮ੍ਬਨ੍ਧਤਾਯ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਪਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਪਾਤੋ, ਪਾਣੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰਤੋ ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਨਨੁ ਨਿਰਵਸੇਸਾਨਂ ਪਾਣਾਨਂ ਅਤਿਪਾਤਤੋ ਵਿਰਤਿ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਭੂਤੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ) ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਪਾਣਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਵਸੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਸਬ੍ਬਸਦ੍ਦਸਨ੍ਨਿਧਾਨੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪੁਥੁਤ੍ਤਂ ਵਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਮੇਵਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸਂ ਅਕਤ੍ਵਾ ਭੇਦਵਚਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਬਹੁਵਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਸਂਵਰਸਮਾਦਾਨਂ, ਤਬ੍ਬਿਸੇਸਤੋ ਸਂਵਰਭੇਦੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਞਾਪਨਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ਵਚਨਭੇਦੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਵਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤੇਸੁ ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਉਪਕ੍ਕਮਕਰਣਹੇਤੁ ਤਂ ਮਹਾਭੂਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਮਹਾਭੂਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਤਾਦਿਸਪ੍ਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ. ਲਦ੍ਧੁਪਕ੍ਕਮਾਨਿ ਹਿ ਭੂਤਾਨਿ ਇਤਰਭੂਤਾਨਿ ਵਿਯ ਨ ਵਿਸਦਾਨੀਤਿ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਾਨਂ ਕਾਰਣਂ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ. ‘‘ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਨੋਦ੍ਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਵਧਕਚੇਤਨਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਭਾਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ.

ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੁਮਹਨ੍ਤਤਾਦੀਹਿ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਭਾਵਤੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਹਸਾ ਨਿਪ੍ਫਾਦਨਵਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚਸਾਧਿਕਾਯ ਬਹੁਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਜਵਨੇਹਿ ਲਦ੍ਧਾਸੇਵਨਾਯ ਚ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਵਸੇਨ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ. ਸਤਿਪਿ ਕਦਾਚਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਚੇਵ ਮਹਨ੍ਤੇ ਚ ਪਾਣੇ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਸਮਭਾਵੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ ਤਿਬ੍ਬਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ. ਇਤਿ ਉਭਯਂ ਪੇਤਂ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਭਾਵੇਨੇਵ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਹਨ੍ਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਹਾਗੁਣਭਾਵੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਉਪਕਾਰਚੇਤਨਾ ਵਿਯ ਖੇਤ੍ਤਵਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਕਾਰਚੇਤਨਾਪਿ ਬਲਵਤੀ, ਤਿਬ੍ਬਤਰਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਪਯੋਗਵਤ੍ਥੁਆਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਅਮਹਤ੍ਤੇਪਿ ਮਹਾਗੁਣਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲਵਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨੇਵ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਸਮ੍ਭਰੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਸਮ੍ਭਾਰਾ, ਅਙ੍ਗਾਨਿ. ਤੇਸੁ ਪਾਣਸਞ੍ਞਿਤਾਵਧਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਿਯਾਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਵਧਕਚੇਤਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤੋ. ਪਞ੍ਚਸਮ੍ਭਾਰਵਤੀ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਚੇਤਨਾਤਿ ਸਾ ਪਞ੍ਚਸਮ੍ਭਾਰਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਵਿਜ੍ਜਾਮਯੋ ਮਨ੍ਤਪਰਿਜਪ੍ਪਨਪਯੋਗੋ ਆਥਬ੍ਬਣਿਕਾਦੀਨਂ ਵਿਯ. ਇਦ੍ਧਿਮਯੋ ਕਮ੍ਮਵਿਪਾਕਜਿਦ੍ਧਿਮਯੋ ਦਾਠਾਕੋਟਕਾਦੀਨਂ ਵਿਯ. ਅਤਿਵਿਯ ਪਪਞ੍ਚੋਤਿ ਅਤਿਮਹਾਵਿਤ੍ਥਾਰੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਖਣੇ ਖਣੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਸਭਾਵੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਕੋ ਹਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਵਾ ਹਞ੍ਞਤਿ, ਯਦਿ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਸਨ੍ਤਾਨੋ, ਸੋ ਅਰੂਪਤਾਯ ਨ ਛੇਦਨਭੇਦਨਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਕੋਪਨਸਮਤ੍ਥੋ, ਨਾਪਿ ਵਿਕੋਪਨੀਯੋ, ਅਥ ਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨੋ, ਸੋ ਅਚੇਤਨਤਾਯ ਕਟ੍ਠਕਲਿਙ੍ਗਰੂਪਮੋਤਿ ਨ ਤਤ੍ਥ ਛੇਦਨਾਦਿਨਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ ਯਥਾ ਮਤਸਰੀਰੇ, ਪਯੋਗੋਪਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਹਰਣਪ੍ਪਕਾਰਾਦਿ ਅਤੀਤੇਸੁ ਵਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਭਵੇਯ੍ਯ ਅਨਾਗਤੇਸੁ ਵਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਵਾ, ਤਤ੍ਥ ਨ ਤਾਵ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇਸੁ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਤੇਸਂ ਅਭਾਵਤੋ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਸਰਸੇਨੇਵ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨਸਭਾਵਤਾਯ ਵਿਨਾਸਾਭਿਮੁਖੇਸੁ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋ ਪਯੋਗੋ ਸਿਯਾ, ਵਿਨਾਸਸ੍ਸ ਚ ਕਾਰਣਰਹਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਪਹਰਣਪ੍ਪਕਾਰਾਦਿਪਯੋਗਹੇਤੁਕਂ ਮਰਣਂ, ਨਿਰੀਹਕਤਾਯ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਸ੍ਸ ਸੋ ਪਯੋਗੋ, ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਵਧਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਮਕਾਲਭਿਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਪਰਿਯੋਸਾਨਕਾਲਾਨਵਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕਸ੍ਸ ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧੋਤਿ.

ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਧਕਚੇਤਨਾਸਹਿਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪੁਞ੍ਜੋ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੋ ਹਨ੍ਤਾ, ਤੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਵਧਕਪਯੋਗਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਪਗਤੁਸ੍ਮਾਵਿਞ੍ਞਾਣਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਮਤਵੋਹਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਨਿਬਨ੍ਧੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਧਪ੍ਪਯੋਗਾਕਰਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹੋ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ ਹਞ੍ਞਤਿ, ਕੇਵਲੋ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਸਨ੍ਤਾਨੋ. ਵਧਪ੍ਪਯੋਗਾਵਿਸਯਭਾਵੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਰੂਪਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਰੇਨ ਪਯੋਜਿਤਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਕਪਯੋਗਵਸੇਨ ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਵਿਬਨ੍ਧਕਵਿਸਦਿਸਰੂਪੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਹਤੇ ਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤੀਤਿ ਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵੋ, ਨਾਪਿ ਅਹੇਤੁਕੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਨ ਚ ਪਯੋਗੋ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਕਤਪਯੋਗਵਸੇਨ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਕਲਾਪਸ੍ਸ ਤਥਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ, ਖਣਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਣਿਕਮਰਣਸ੍ਸ ਇਧ ਮਰਣਭਾਵੇਨ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ, ਸਨ੍ਤਤਿਮਰਣਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਹੇਤੁਕਭਾਵਤੋ ਨ ਅਹੇਤੁਕਂ ਮਰਣਂ, ਨ ਚ ਕਤ੍ਤੁਰਹਿਤੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨਿਰੀਹਕੇਸੁਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਤਾਮਤ੍ਤੇਨ ਉਪਕਾਰਕੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨਨਿਯਤੇਸੁ ਕਾਰਣੇਸੁ ਕਤ੍ਤੁਵੋਹਾਰਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਪਦੀਪੋ ਪਕਾਸੇਤਿ ਨਿਸਾਕਰੋ ਚਨ੍ਦਿਮਾ’’ਤਿ ਚ, ਨ ਚ ਕੇਵਲਸ੍ਸ ਵਧਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸਹਭੁਨੋ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਕਲਾਪਸ੍ਸ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਇਚ੍ਛਿਤੋ ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸੇਵ ਪਟਿਜਾਨਨਤੋ, ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਞ੍ਚ ਪਦੀਪਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਕਿਰਿਯਾਸਿਦ੍ਧਿ ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਵ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇਨ ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧੋ. ਅਯਞ੍ਚ ਵਿਚਾਰੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ.

‘‘ਪਹੀਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਵਿਰਤੋਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਹਾਨਹੇਤੁਕਾ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਰਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਭਗਵਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਤਤੋ ਪਟਿਵਿਰਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਹਾਨਵਿਰਤੀਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਹਾਨਵਿਰਮਣਾਨਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਕਾਲਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਸਮ੍ਮਾਵਾਚਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤੇ ਸਹਜਾਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾਵੇਨ ਗਹਣਂ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਭਾਵੇਨੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹਣਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਆਕਾਰਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ ਪਹਾਯਕਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਹਾਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪੁਰਿਮਕਾਲਵੋਹਾਰੋ, ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਸੁ ਚ ਵਿਰਤੀਸੁ ਵਿਰਮਣਕਿਰਿਯਾਯ ਅਪਰਕਾਲਵੋਹਾਰੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਹਾਨਂ ਵਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ, ਵਿਰਤਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ. ਅਥ ਵਾ ਪਾਣੋ ਅਤਿਪਾਤੀਯਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਪਾਣਘਾਤਹੇਤੁਭੂਤੋ ਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ. ਕੋ ਪਨੇਸੋ? ਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਦੋਸਮੋਹਵਿਹਿਂਸਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ. ਤੇ ਹਿ ਭਗਵਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਪਹਾਯ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਤ੍ਵਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇਵ ਪਟਿਵਿਰਤੋਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਲੇਸੇਸੁ ਪਹੀਨੇਸੁ ਕਿਲੇਸਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ. ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਵਿਰਤੋਵਾਤਿ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਰਤਿਯਾ ਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਵਿਰਤਿਕਾਪਿ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਲਾਭਜੀਵਿਤਾਦਿਹੇਤੁ ਸਮਾਦਾਨਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਂ ਭਗਵਾ. ਭਗਵਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਨਪਾਣਾਤਿਪਾਤਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਵਿਰਤੋ ਏਵਾਤਿ. ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮੇਹਿ ਵੋਕਿਣ੍ਣਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾ ਦੁਬ੍ਬਲਾਕੁਸਲਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਂ ਉਪਲਭਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਕਾਯਿਕਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਨਿਪ੍ਫਾਦਕੇ ਬਲਵਾਕੁਸਲੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

ਗੋਤ੍ਤਵਸੇਨ ਲਦ੍ਧਵੋਹਾਰੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਦੀਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਵਣ੍ਣਸ੍ਸ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਆਰਦ੍ਧਤ੍ਤਾ. ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਦੀਪਨਾ – ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਵਕਸਙ੍ਘੋ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ. ਨਨੁ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਪਿ ਵਣ੍ਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤੋ? ਸਚ੍ਚਂ ਭਾਸਿਤੋ, ਸੋ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪਭਵਤ੍ਤਾ, ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਾਧਾਰਤ੍ਤਾ ਚ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਨੁਭਾਵਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ ਤੇਸਂ ਤਦੁਭਯਦੀਪਨੇਨੇਵ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਵਿਸੁਂ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਨੁਭਾਵੇਨੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ, ਦੇਸਨਾ ਪਨ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਵਂ ਆਗਤਾਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਂ ਵਡ੍ਢੇਤੁਕਾਮੋ ਭਗਵਾ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਮਾਨੋ ਵਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਸੇਨੇਵ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਵਸੇਨਾਤਿ. ਏਸਾ ਹਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਯ ਪਕਤਿ, ਯਂ ਏਕਰਸੇਨੇਵ ਦੇਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਲਬ੍ਭਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਗ੍ਗਹਣਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਰੂਪਕਣ੍ਡੇ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਤਨ੍ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ ਚ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁ ਨ ਗਹਿਤਂ. ਇਤਰਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਸਮਾਨਗਤਿਕਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾਭੇਦੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਯਥਾ ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਚਕ੍ਖਾਦਿਨਿਸ੍ਸਯਾਨਿ, ਨ ਏਵਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ, ਨਿਸ੍ਸਿਤਵਸੇਨ ਚ ਵਤ੍ਥੁਦੁਕਾਦਿਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੁ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਨ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਯਮ੍ਪਿ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਨਿਸ੍ਸਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਸੁਪਿ ਨ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਆਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾਦਯੋ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ. ਨ ਹਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਰੂਪਂ ਨ ਮਨੋਵਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਦੁਕਾ ਭਿਨ੍ਨਗਤਿਕਾ ਸਿਯੁਨ੍ਤਿ ਨ ਏਕਰਸਾ ਦੇਸਨਾ ਭਵੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਤਥਾ ਨਿਕ੍ਖੇਪਕਣ੍ਡੇ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਿਭਾਗੇਨ ਅਵੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ਅਵਿਤਕ੍ਕਅਵਿਚਾਰਪਦਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ‘‘ਵਿਚਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਮਤ੍ਤਪਦਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਪਿ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਉਦ੍ਧਟੋ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ.

ਦਣ੍ਡਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪਰਵਿਹੇਠਨਸ੍ਸ ਵਿਵਜ੍ਜਿਤਭਾਵਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਵਚਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰੂਪਘਾਤਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਵਿਹੇਠਨਭਾਵਤੋਤਿ ਵਿਹਿਂਸਨਭਾਵਤੋ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਵਸੇਨਾਪਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਮ੍ਪਿ ਏਕਦੇਸੇਨ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ.

ਲਜ੍ਜੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਲਜ੍ਜਾਯ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਮ੍ਪਿ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਂ ਪਾਪੁਤ੍ਤਾਸਨਰਹਿਤਂ, ਪਾਪਭਯਂ ਵਾ ਅਲਜ੍ਜਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ. ਧਮ੍ਮਗਰੁਤਾਯ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਾਧੀਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਾਧਿਪਤਿਭੂਤਾ ਲਜ੍ਜਾਵ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਲੋਕਾਧਿਪਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ. ‘‘ਦਯਂ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਰੁਣਾਯ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਦਯਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਮਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਨੀਤਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਕਰੁਣਾਯ ਚ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਇਧ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਮਿਦਤਿ ਸਿਨਿਯ੍ਹਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਮੇਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਂ, ਮੇਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤਾ, ਮੇਤ੍ਤਾ ਇਚ੍ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਵਿਰਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਪਾਣਭੂਤੇਤਿ ਪਾਣਜਾਤੇ. ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੋਤਿ ਕਰੁਣਾਯਨਕੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਮੇਤ੍ਤਾ ਕਰੁਣਾਯ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਾਯ ਏਵ ਦਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵਿਰਤਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਹਿ ਲਜ੍ਜਾਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਹਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭਾਵੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਵਿਹਰਤੀਤਿ ਏਵਂਭੂਤੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਹਰਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਵਾ ਯਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਇਰਿਯਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਪਾਲੇਤੀ’’ਤਿ.

ਆਚਾਰਸੀਲਮਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਸਾਧੁਜਨਾਚਾਰਸੀਲਮਤ੍ਤਕਂ, ਤੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਾਦਿਗੁਣੇਹਿਪਿ ਲੋਕਿਯਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਸੀਲਾਨਿ ਇਧ ਸੀਲਕਥਾਯਂ ਨ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨਿ.

ਪਰਸਂਹਰਣਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਹਰਣਂ. ਥੇਨੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਚੋਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵੋ ਥੇਯ੍ਯਂ. ਇਧਾਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਰਸਨ੍ਤਕੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਮਹਨ੍ਤੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਪਯੋਗਮਹਨ੍ਤਤਾਯ, ਵਤ੍ਥੁਗੁਣਾਨਂ ਪਨ ਸਮਭਾਵੇ ਸਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਮਾਨਞ੍ਚ ਮੁਦੁਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਨਯੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ.

ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਦਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨ੍ਤਪਰਿਜਪ੍ਪਨੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਹਰਣਂ ਵਿਜ੍ਜਾਮਯੋ, ਵਿਨਾ ਮਨ੍ਤੇਨ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਆਕਡ੍ਢਨਂ ਤਾਦਿਸਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾਵੇਨ ਇਦ੍ਧਿਮਯੋ ਪਯੋਗੋ.

ਸੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਹਾਯ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿ ਏਵਮਾਦਿਕਂ. ਤਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯਂ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਯਿਧ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਰਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੇਸੁ ਵਿਨਯਾਭਿਧਮ੍ਮੇਸੁ ਚ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨ ਵਿਰਤਿਯੋ ਚੇਤਨਾ ਚ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵਤੋ, ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਕੋਟ੍ਠਾਸਭਾਵਤੋ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ’’ਤਿ. ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ ਦਯਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਧਿਕਾਰਵਸੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਯਥਾ ਹਿ ਲਜ੍ਜਾਦਯੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਏਵਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸਾਪੀਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਏਸੇਵ ਨਯੋ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਸੁਚਿਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ, ਅਹਿਰਿਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਹਾਨਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ’’ਤਿਆਦਿ ਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਸੇਟ੍ਠਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਸੇਟ੍ਠਾਨਂ ਹੀਨਾਨਂ, ਅਸੇਟ੍ਠਂ ਵਾ ਲਾਮਕਂ ਨਿਹੀਨਂ ਵੁਤ੍ਤਿਂ, ਮੇਥੁਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਆਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਮੇਥੁਨਵਿਰਤਿਮਾਹ. ‘‘ਆਰਾਚਾਰੀ ਮੇਥੁਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਇਧ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਏਕਚ੍ਚੋ…ਪੇ… ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍ਵਯਂਦ੍ਵਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛਾਦਨਪਰਿਮਦ੍ਦਨਨ੍ਹਾਪਨਸਮ੍ਬਾਹਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ, ਤਂ ਨਿਕਾਮੇਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਵਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਅ. ਨਿ. ੭.੫੦) ਵੁਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਵਿਧਮੇਥੁਨਸਂਯੋਗਾਪਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਇਧਾਪਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸੇਵਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਾਯਦ੍ਵਾਰਪ੍ਪਵਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੇ ਪਨ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਵੀਤਿਕ੍ਕਮਚੇਤਨਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਮਾਤੁਰਕ੍ਖਿਤਾਦਯੋ ਦਸ, ਧਨਕ੍ਕੀਤਾਦਯੋ ਦਸਾਤਿ ਵੀਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ. ਇਤ੍ਥੀਸੁ ਪਨ ਦਸਨ੍ਨਂ ਧਨਕ੍ਕਿਤਾਦੀਨਂ ਸਾਰਕ੍ਖਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਦਸਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞੇ ਪੁਰਿਸਾ. ਗੁਣਵਿਰਹਿਤੇ ਵਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਮਹਾਗੁਣੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ. ਗੁਣਰਹਿਤੇਪਿ ਚ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਮਾਨਚ੍ਛਨ੍ਦਭਾਵੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਮਾਨਞ੍ਚ ਮੁਦੁਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਤਿਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਸ੍ਸ ਦ੍ਵੇ ਸਮ੍ਭਾਰਾ ਸੇਵੇਤੁਕਾਮਤਾਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੇ ਪਨ ਅਗਮਨੀਯਟ੍ਠਾਨਤਾ, ਸੇਵਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਸਾਦਿਯਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ. ‘‘ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਮਗ੍ਗੇਨਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਵਾਸਨੇ ਸਤਿਪਿ ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੇਵਨਾਭਿਸਨ੍ਧਿਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੇਵਨਾਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪਯੋਗਾਭਾਵੋ ਨ ਪਮਾਣਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸੇਵਨਾਪਯੋਗਸ੍ਸ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਭਾਵਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰੇਤਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪਿਤਸੇਵਨਾਚਿਤ੍ਤਾਯਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰਿਸਕਿਚ੍ਚਕਰਣਕਾਲੇ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸਪਿ ਸੇਵਨਾਪਯੋਗਾਭਾਵਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਏਕੇ. ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ – ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਤਯੋ, ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਤਯੋ, ਅਨਵਸੇਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ. ਏਕੋ ਪਯੋਗੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋਵ.

੯. ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਨਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਚੀਪਯੋਗੋ ਕਾਯਪਯੋਗੋ ਵਾਤਿ ਮੁਸਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਪਧਾਨਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਕ੍ਖਣੇ ਤਙ੍ਖਣੇ ਚ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਵਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘ਮੁਸਾ ਭਣਿਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ, ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘ਮੁਸਾ ਭਣਾਮੀ’ਤਿ’’ (ਪਾਰਾ. ੨੦੫). ਏਤਞ੍ਹਿ ਦ੍ਵਯਂ ਅਙ੍ਗਭੂਤਂ, ਇਤਰਂ ਪਨ ਹੋਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ, ਅਕਾਰਣਮੇਤਂ. ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਕਸ੍ਸ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਪਯੋਗਭੂਤਂ ਮੁਸਾ ਵਦਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਵਾ ਏਤਾਯਾਤਿ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦੋ.

ਪੁਰਿਮਨਯੇ ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਪਿਤਤਾਯ, ਮੁਸਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਵਿਸਂਵਦਿਤਬ੍ਬਤ੍ਥਵਾਚਕਤ੍ਤਸਮ੍ਭਵਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮੁਸਾਵਾਦਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਮੁਸਾਤਿ ਅਭੂਤਂ ਅਤਚ੍ਛਂ ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦੁਤਿਯਨਯੋ ਆਰਦ੍ਧੋ. ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਨਯੇ ਮੁਸਾ ਵਦੀਯਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਚੇਤਨਾ ਮੁਸਾਵਾਦੋ. ‘‘ਯਮਤ੍ਥਂ ਭਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਮੁਸਾਵਾਦਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਮਾਹ. ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਭਞ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਾਯ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ, ਮਹਾਗੁਣਤਾਯ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ ਵਿਯ ਗੁਣਵਸੇਨਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਵਸੇਨਾਪਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ, ਪੂਰਣਕਥਾਨਯੇਨ ਚ ਵਿਸਂਵਾਦਨਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸੇਵ ਮੁਸਾਵਾਦੋ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਚੇਤਨਾ ਬਲਵਤੀ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਅਪ੍ਪਤਾਯ ਊਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪੂਰਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਪੂਰਣਕਥਾ.

ਤਜ੍ਜੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾਰੁਪ੍ਪੋ, ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਨੁਰੂਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਵਾਯਾਮੋ’’ਤਿ ਵਾਯਾਮਸੀਸੇਨ ਪਯੋਗਮਾਹ. ਵਿਸਂਵਾਦਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪਯੋਗੇ ਕਤੇਪਿ ਪਰੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤੇ ਵਿਸਂਵਾਦਨਸ੍ਸ ਅਸਿਜ੍ਝਨਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਂ ਏਕੋ ਸਮ੍ਭਾਰੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਭੂਤਵਚਨਂ ਵਿਸਂਵਾਦਨਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨਨ੍ਤਿ ਤਯੋ ਸਮ੍ਭਾਰਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਕਿਰਿਯਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਕ੍ਖਣੇਯੇਵ ਮੁਸਾਵਾਦਕਕਮ੍ਮੁਨਾ ਬਜ੍ਝਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਕਚੇਤਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਸਚੇਪਿ ਦਨ੍ਧਤਾਯ ਵਿਚਾਰੇਤ੍ਵਾ ਪਰੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

‘‘ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੯) ਵਿਯ ਥੇਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਥਿਰਪਰਿਯਾਯੋ, ਥਿਰਭਾਵੋ ਚ ਸਚ੍ਚਵਾਦਿਤਾਯ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ ਕਥਾਵਸੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਥਿਰਕਥੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਨਥਿਰਕਥੋਤਿ ਯਥਾ ਹਲਿਦ੍ਦਿਰਾਗਾਦਯੋ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਸਭਾਵਤਾਯ ਨ ਥਿਰਾ, ਏਵਂ ਨ ਥਿਰਾ ਕਥਾ ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਨ ਥਿਰਕਥੋਤਿ ਹਲਿਦ੍ਦਿਰਾਗਾਦਯੋ ਯਥਾ ਕਥਾਯ ਉਪਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਪਾਸਾਣਲੇਖਾ ਵਿਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ.

ਸਦ੍ਧਾ ਅਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾਯੋ, ਸਦ੍ਧਾਯੋ ਏਵ ਸਦ੍ਧਾਯਿਕੋ ਯਥਾ ‘‘ਵੇਨਯਿਕੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੧੧; ਪਾਰਾ. ੮). ਸਦ੍ਧਾਯ ਵਾ ਅਯਿਤਬ੍ਬੋ ਸਦ੍ਧਾਯਿਕੋ, ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਵਿਸਂਵਾਦਨਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਸੁਞ੍ਞਭਾਵਨ੍ਤਿ ਪੀਤਿਵਿਰਹਿਤਤਾਯ ਰਿਤ੍ਤਤਂ. ਸਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਤਿ ਯਾਯਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਦਸਭਾਵਾ ਵਾਚਾ, ਸਾ ਪਿਯਸੁਞ੍ਞਕਰਣਤੋ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥਮਾਹ. ਪਿਸਤੀਤਿ ਵਾ ਪਿਸੁਣਾ, ਸਮਗ੍ਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਵਯਵਭੂਤੇ ਵਗ੍ਗੇ ਭਿਨ੍ਨੇ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਫਰੁਸਨ੍ਤਿ ਸਿਨੇਹਾਭਾਵੇਨ ਲੂਖਂ. ਸਯਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਾਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਭਾਵੇਨਪਿ ਕਕ੍ਕਸਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਫਰੁਸਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਫਲੂਪਚਾਰੇਨ, ਫਰੁਸਯਤੀਤਿ ਵਾ ਵਾਚਾਯ ਫਰੁਸ-ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਸਯਮ੍ਪਿ ਫਰੁਸਾਤਿ ਪਰੇਸਂ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠੁਰਤਾਯ ਸਭਾਵੇਨ, ਕਾਰਣਵੋਹਾਰੇਨ ਚ ਵਾਚਾਯ ਫਰੁਸ-ਸਦ੍ਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਤੋਯੇਵ ਚ ਨੇਵ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ. ਅਤ੍ਥਵਿਪਨ੍ਨਤਾਯ ਨ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ.

ਯੇਨ ਸਮ੍ਫਂ ਪਲਪਤੀਤਿ ਯੇਨ ਪਲਾਪਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਨਿਰਤ੍ਥਕਵਚਨੇਨ ਸੁਖਂ ਹਿਤਞ੍ਚ ਫਲਤਿ ਵਿਦਰਤਿ ਵਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਫ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਨੁਪਕਾਰਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਲਪਤਿ.

ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਲੋਭੇਨ ਦੋਸੇਨ ਵਾ ਵਿਬਾਧਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਪਤਾਪਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਾ, ਦੂਸਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚੇਤਨਾ ਪਿਸੁਣਵਾਚਾ ਪਿਸੁਣਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ. ਯਸ੍ਸ ਯਤੋ ਭੇਦਂ ਕਰੋਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਂ, ਤਥਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਵਿਸੇਸੇਸੁ.

ਯਸ੍ਸ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ, ਸੋ ਭਿਜ੍ਜਤੁ ਵਾ ਮਾ ਵਾ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਵਿਞ੍ਞਾਪਨਮੇਵ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦਤ੍ਥਵਿਜਾਨਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨੇ ਏਵ.

ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾਤਿ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਤਾ, ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਵਾ ਪਦਾਤਾ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਂ ਪਦਾਨਞ੍ਚ? ‘‘ਸਹਿਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਨ੍ਧਾਨਾਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਨੁਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨ ਸਨ੍ਧਾਨਸ੍ਸ ਪਦਾਨਂ ਆਧਾਨਂ, ਰਕ੍ਖਣਂ ਵਾ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਲ਼੍ਹੀਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਆਰਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਰਾਮੋ, ਰਮਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਕਾਰੇਨ ਵਿਨਾਪਿ ਅਯਮੇਵਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਗ੍ਗਰਾਮੋਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਅਯਮੇਵੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ.

ਮਮ੍ਮਾਨਿ ਵਿਯ ਮਮ੍ਮਾਨਿ, ਯੇਸੁ ਫਰੁਸਵਾਚਾਯ ਛੁਪਿਤਮਤ੍ਤੇਸੁ ਦੁਟ੍ਠਾਰੂਸੁ ਵਿਯ ਘਟ੍ਟਿਤੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨਿ? ਜਾਤਿਆਦੀਨਿ ਅਕ੍ਕੋਸਵਤ੍ਥੂਨਿ. ਤਾਨਿ ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯੇਨ ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗੇਨ, ਸੋ ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕੋ. ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਫਰੁਸਚੇਤਨਾ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਫਰੁਸਂ ਵਦਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾ ਹੋਤਿ? ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਤਾਯ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਨ੍ਤਫਰੁਸਚੇਤਨਾਯ ਏਵ ਫਰੁਸਵਾਚਾਭਾਵਸ੍ਸ. ਮਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਕੋ ਸਵਨਫਰੁਸਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਚਿਤ੍ਤਸਣ੍ਹਤਾਯ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਨ ਹੋਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥ’ਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਕਮ੍ਮਭਾਵਂ ਪਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਾਰੇਤੁਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਅਨ੍ਵਯਵਸੇਨ ਚੇਤਨਾਫਰੁਸਤਾਯ ਫਰੁਸਵਾਚਂ ਸਾਧੇਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਤਮੇਵ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ ਸਾਧੇਤੁਂ ‘‘ਵਚਨਸਣ੍ਹਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾ ਫਰੁਸਵਾਚਾ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾਵਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਇਤਰਾ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਾ, ਤਥਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਭਾਵੇ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਪਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾਵ ਸੀਸਂ ਏਤੀ’’ਤਿ, ਏਕੇ ‘‘ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਿਯਾ – ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਯੋਗੇ ਅਗਾਰਵਾਦੀਨਂ ਬਲਵਭਾਵਤੋ ਸਿਯਾ ਚੇਤਨਾ ਬਲਵਤੀ, ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਤਦਤ੍ਥਜਾਨਨਂ, ਨ ਤਥਾ ਅਸਮ੍ਮੁਖਾਤਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਕ੍ਕੋਸਿਤੇ ਮਤੇ ਆਲ਼ਹਨੇ ਕਤਾ ਖਮਨਾ ਉਪਵਾਦਨ੍ਤਰਾਯਂ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ, ਏਵਂ ‘‘ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਪਯੁਤ੍ਤਾਪਿ ਫਰੁਸਵਾਚਾ ਹੋਤਿਯੇਵਾ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ. ਕੁਪਿਤਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨੇਵ ਕੁਪਿਤਚਿਤ੍ਤਂ, ਨ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ. ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਕੋਪੇ ਸਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ –

‘‘ਨੇਲਙ੍ਗੋ ਸੇਤਪਚ੍ਛਾਦੋ, ਏਕਾਰੋ ਵਤ੍ਤਤੀ ਰਥੋ;

ਅਨੀਘਂ ਪਸ੍ਸ ਆਯਨ੍ਤਂ, ਛਿਨ੍ਨਸੋਤਂ ਅਬਨ੍ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੭; ਉਦਾ. ੬੫);

ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ. ਸੀਲਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ‘‘ਨੇਲਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ‘‘ਨੇਲਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਸੀਲਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੪੭). ਸੁਕੁਮਾਰਾਤਿ ਅਫਰੁਸਤਾਯ ਮੁਦੁਕਾ. ਪੁਰਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਨ੍ਨਿਵਾਸੀਵਾਚਕੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ ‘‘ਗਾਮੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਗਰਵਾਸੀਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਨਂ ਅਪ੍ਪਾਯਤਿ ਵਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਮਨਾਪਾ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਵੁਡ੍ਢਿਕਰਾ’’ਤਿ. ਆਸੇਵਨਂ ਭਾਵਨਂ ਬਹੁਲੀਕਰਣਂ. ਯਂ ਗਾਹਯਿਤੁਂ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਤੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜੋ ਗਹਿਤੇ ਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜੋਤਿ, ਇਧਾਪਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਮੁਦੁਤਿਬ੍ਬਤਾਵਸੇਨਾਪਿ ਅਪ੍ਪਸਾਵਜ੍ਜਮਹਾਸਾਵਜ੍ਜਤਾ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ.

‘‘ਕਾਲਵਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ. ਯਥਾ ਹਿ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਹਾਨਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ. ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਵਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਕਥਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪ੍ਪਹਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ? ਅਪੇਕ੍ਖਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਾ ਪਨ ਵਿਰਤਿ ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡੋ ਨਿਹਿਤਸਤ੍ਥੋ’’ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਨਿਧਾਨਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲਜ੍ਜੀ’’ਤਿਆਦਿ, ਏਵਂ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਉਪਾਯਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਥਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਲਵਾਦੀਤਿਆਦਿ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਪਟਿਵਿਰਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਾਪਿ ਹਿ ਵਾਚਾ ਅਯੁਤ੍ਤਕਾਲਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਅਤ੍ਥਾਵਹਾ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਅਨਤ੍ਥਵਿਞ੍ਞਾਪਨਵਾਚਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਂ ਪਜਹਨ੍ਤੇਨ ਅਕਾਲਵਾਦਿਤਾ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਕਾਲਵਾਦੀ’’ਤਿ. ਕਾਲੇਨ ਵਦਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਉਭਯਾਨਤ੍ਥਸਾਧਨਤੋ ਅਭੂਤਂ ਪਰਿਵਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਭੂਤਵਾਦੀ’’ਤਿ. ਭੂਤਞ੍ਚ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਯਂ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਹਿਤਸਮ੍ਪਾਦਕਂ, ਤਦੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਵਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਤ੍ਥਂ ਵਦਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਨ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇਵ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਥ ਖੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਵਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਥਾ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਿਨਯਵਾਦੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂਵਰੋ ਸਤਿਸਂਵਰੋ ਞਾਣਸਂਵਰੋ ਖਨ੍ਤਿਸਂਵਰੋ ਵੀਰਿਯਸਂਵਰੋਤਿ ਹਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਂਵਰਾਨਂ, ਤਦਙ੍ਗਵਿਨਯੋ ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਵਿਨਯੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਵਿਨਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਵਿਨਯੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਵਿਨਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਨਯਾਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਗਮਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ.

ਏਵਂ ਗੁਣਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਦੇਸਨਾਕੋਸਲ੍ਲੇ ਸਤਿ ਸੋਭਤਿ, ਕਿਚ੍ਚਕਰੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਨਾਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨਿਧਾਨਵਤਿਂ ਵਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਦੇਸਨਾਕੋਸਲ੍ਲਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਕਾਲੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਚ ਵਸੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਦੇਸਨਾਵਿਸਯੇ ਏਕਂਸਾਦਿਬ੍ਯਾਕਰਣਵਿਭਾਗਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍ਵਾ ਠਪਨਾਹੇਤੁਦਾਹਰਣਸਂਸਨ੍ਦਨਾਨਿ ਤਂਤਂਕਾਲਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਭਾਵੇਨ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਮਿਤਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਰੂਪਾਯ ਵਿਪੁਲਤਰਗਮ੍ਭੀਰੁਦਾਰਪਹੂਤਤ੍ਥਵਿਤ੍ਥਾਰਸਙ੍ਗਾਹਕਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਰੇ ਯਥਾਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪਰਮਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੧੦. ਏਵਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਸਤਿਪਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦਿਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਸਂਵਰਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਸਙ੍ਗਹੇ ਉਪਰਿਗੁਣਸਙ੍ਗਹਤੋ, ਲੋਕਿਯਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਵਿਸਯਤੋ ਚ ਉਤ੍ਤਰਦੇਸਨਾਯ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍ਵਾ ਪਚੁਰਜਨਪਾਕਟਂ ਆਚਾਰਸੀਲਮੇਵ ਵਿਭਜਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾ ‘‘ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਗਾਮੋਤਿ ਸਮੂਹੋ. ਨਨੁ ਚ ਰੁਕ੍ਖਾਦਯੋ ਚਿਤ੍ਤਰਹਿਤਤਾਯ ਨ ਜੀਵਾ, ਚਿਤ੍ਤਰਹਿਤਤਾ ਚ ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਾਭਾਵਤੋ, ਛਿਨ੍ਨੇ ਵਿਰੁਹਨਤੋ, ਵਿਸਦਿਸਜਾਤਿਕਭਾਵਤੋ, ਚਤੁਯੋਨਿਅਪ੍ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਵੁਡ੍ਢਿ ਪਨ ਪਵਾਲ਼ਸਿਲਾਲਵਣਾਨਮ੍ਪਿ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਤੇਸਂ ਜੀਵਭਾਵੇ ਕਾਰਣਂ, ਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਾਮਤ੍ਤਂ ਸੁਪਨਂ ਵਿਯ ਚਿਞ੍ਚਾਦੀਨਂ, ਤਥਾ ਦੋਹਲ਼ਾਦਯੋ, ਤਤ੍ਥ ਕਸ੍ਮਾ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਾਤਿ? ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਤੋ, ਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਤ੍ਤਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤੋ ਚ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਜੀਵਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹਿ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਪਾਚਿ. ੮੯). ਨੀਲਤਿਣਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਲ੍ਲਤਿਣਸ੍ਸ ਚੇਵ ਅਲ੍ਲਰੁਕ੍ਖਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਓਸਧਿਗਚ੍ਛਲਤਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਕਂ ਭਤ੍ਤਂ ਏਕਭਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿਵਸੇ ਏਕਵਾਰਮੇਵ ਭੁਞ੍ਜਨਕੋ. ਤਯਿਦਂ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨੋਪਿ ਸਿਯਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਮਾਹ ‘‘ਰਤ੍ਤੂਪਰਤੋ’’ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਪਰਣ੍ਹਭੋਜੀਪਿ ਸਿਯਾ ਏਕਭਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਤਦਾਸਙ੍ਕਾਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਵਿਰਤੋ ਵਿਕਾਲਭੋਜਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾਵ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਾ, ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਸਮਾਚਿਣ੍ਣੋ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਨਾਮ, ਤਦਞ੍ਞੋ ਵਿਕਾਲੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਦੁਤਿਯਪਦੇਨ ਰਤ੍ਤਿਭੋਜਨਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਣ੍ਹੋ ‘‘ਵਿਕਾਲੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੯੦; ਧ. ਪ. ੧੮੩; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੩੦, ੫੦, ੧੧੬, ੧੨੪) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤੋ ਸਾਸਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ ਨਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਅਨੁਲੋਮੇਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨਨੁਲੋਮਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਯੋਜਿਯਮਾਨਂ, ਪਰੇਹਿ ਪਯੋਜਾਪਿਯਮਾਨਞ੍ਚ ਨਚ੍ਚਂ ਨਚ੍ਚਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਏਕੇਨੇਵ ਨਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਤਥਾ ਗੀਤਵਾਦਿਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਚ੍ਚਨਨਚ੍ਚਾਪਨਾਦਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿ. ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਾਯਨਗਾਯਾਪਨਵਾਦਨਵਾਦਾਪਨਾਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਵਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਵਿਰੂਪੇਕਸੇਸਨਯੇਨ. ਆਲੋਚਨਸਭਾਵਤਾਯ ਵਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਵਨਕਿਰਿਯਾਯਪਿ ਦਸ੍ਸਨਸਙ੍ਖੇਪਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ‘‘ਦਸ੍ਸਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਵਿਸੂਕਭੂਤਸ੍ਸ ਗੀਤਸ੍ਸ ਸਵਨਂ ਕਦਾਚਿ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਸੂਕਭੂਤਾ ਦਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕਪਾਠਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਖੁ. ਪਾ. ਅਟ੍ਠ. ਪਚ੍ਛਿਮਪਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਗੀਤਂ ਵਟ੍ਟਤਿ, ਗੀਤੂਪਸਂਹਿਤੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ.

ਉਚ੍ਚਾਤਿ ਉਚ੍ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥਂ ਏਕਂ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਂ, ਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਯਨਂ. ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਂ ਮਹਾਸਯਨਞ੍ਚ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਰਹਿਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਥਰਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਆਸਨ੍ਦਾਦਿਆਸਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਯਨੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਧਾਰੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਤਦਾਧਾਰਕਿਰਿਯਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਵ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਤਦੁਪਭੋਗਭੂਤ ਨਿਸਜ੍ਜਾਨਿਪਜ੍ਜਨੇਹਿ ਵਿਰਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਸਯਨਮਹਾਸਯਨਸਯਨਾਤਿ ਵਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਅਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ ਯਥਾ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧). ਆਸਨਕਿਰਿਯਾਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਸਯਨਕਿਰਿਯਾਯ ਸਯਨਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਆਸਨਂ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਗਾਹਾਪਨੇ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਾਦਿਯਨੇ ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ, ਨ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਸਾਦੀਯਤੀ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਤਿਵਿਧਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਾਯੇਨ ਵਾਚਾਯ ਮਨਸਾ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ, ਵਾਚਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਉਗ੍ਗਹਾਪਨਂ, ਮਨਸਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਸਾਦਿਯਨਨ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਮ੍ਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨੇਵ ਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਆਮਕਧਞ੍ਞਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਨੀਵਾਰਾਦਿਉਪਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਾਲਿਯਾਦਿਮੂਲਧਞ੍ਞਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਵਿਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪਞ੍ਚ ਵਸਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਅਚ੍ਛਵਸਂ ਮਚ੍ਛਵਸਂ ਸੁਸੁਕਾਵਸਂ ਸੂਕਰਵਸਂ ਗਦ੍ਰਭਵਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੬੨) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦਂ ਓਦਿਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ‘‘ਕਾਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਵ. ੨੬੨) ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਓਦਿਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ’’ਤਿ.

ਅਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤਿ. ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਅਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਹਦਯਨ੍ਤਿ ਨਾਲ਼ਿਆਦਿਮਾਨਭਾਜਨਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ. ਤਿਲਾਦੀਨਂ ਨਾਲ਼ਿਆਦੀਹਿ ਮਿਨਨਕਾਲੇ ਉਸ੍ਸਾਪਿਤਸਿਖਾਯੇਵ ਸਿਖਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਭੇਦੋ ਹਾਪਨਂ. ਕੇਚੀਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ, ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਚ.

ਵਧੋਤਿ ਮੁਟ੍ਠਿਪ੍ਪਹਾਰਕਸਾਤਾਲ਼ਨਾਦੀਹਿ ਹਿਂਸਨਂ, ਵਿਹੇਠਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਹੇਠਨਤ੍ਥੋਪਿ ਹਿ ਵਧਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਧਿਤ੍ਵਾ ਵਧਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ. ੮੮੦). ਯਥਾ ਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ ਸਤਿਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਬ੍ਬਵਤ੍ਥੁਵਿਸੇਸਭਾਵਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਇਤ੍ਥਿਕੁਮਾਰਿਦਾਸਿਦਾਸਾਦਯੋ ਵਿਭਾਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਏਵਂ ਪਰਸ੍ਸਹਰਣਭਾਵਤੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇ ਸਤਿਪਿ ਤੁਲਾਕੂਟਾਦਯੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਵਿਸੇਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਭਾਗੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਏਵਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ ਵਧਸ੍ਸ ਪੁਨਗ੍ਗਹਣੇ ਪਯੋਜਨਂ ਅਤ੍ਥਿ. ‘‘ਤਤ੍ਥ ਸਯਙ੍ਕਾਰੋ, ਇਧ ਪਰਂਕਾਰੋ’’ਤਿ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਕਾਯਵਚੀਪਯੋਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਛਪ੍ਪਯੋਗਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਵਧੋਤਿ ਮਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਪੋਥਨਮੇਵ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਚ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਮਾਰਣ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਵਿਹਿਂਸਨੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਨਤੋ.

ਏਤ੍ਤਾਵਤਾਤਿ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ‘‘ਛੇਦਨ…ਪੇ… ਸਹਸਾਕਾਰਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿ ਏਤਪਰਿਮਾਣੇਨ ਪਾਠੇਨ. ਅਨ੍ਤਰਾਭੇਦਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨ ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਙ੍ਗਹਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚੂਲ਼ਸੀਲਂ ਨਾਮ. ਦੇਸਨਾਵਸੇਨ ਹਿ ਇਧ ਚੂਲ਼ਮਜ੍ਝਿਮਾਦਿਭਾਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ. ਤਥਾ ਹਿ ਇਧ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਅਵਿਭਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਂ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ.

ਚੂਲ਼ਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ

੧੧. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਤਿ ਓਪਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ. ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੇ. ਪਨਾਤਿ ਵਚਨਾਲਙ੍ਕਾਰੇ. ਏਕੇਤਿ ਅਞ੍ਞੇ. ਭੋਨ੍ਤੋਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਪਿਯਸਮੁਦਾਹਾਰੋ. ਸਾਧਵੋ ਹਿ ਪਰੇ ‘‘ਭੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਾ, ‘‘ਦੇਵਾਨਂ ਪਿਯਾ’’ਤਿ ਵਾ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਵਾ ਸਮਾਲਪਨ੍ਤਿ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਤਾ ਸਮਣਾ. ਜਾਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਤ੍ਵਾ ਮਮ ਵਣ੍ਣਂ ਵਦਮਾਨੋਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦੇਸਿਕਨਯੇਨ ਵਾ ਯਥਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨਾ, ਪਰੇਹਿ ਚ ਤਥਾਸਮ੍ਭਾਵਿਯਮਾਨਾ ਤਦਨੁਰੂਪਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਜਾਨਨਤੋ, ਅਸਮਤ੍ਥਤੋ ਚ ਨ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਮਯਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਸਮਣਸਾਰੁਪ੍ਪਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਸਿਯੇਵਾਤਿ ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੁਦ੍ਦੇਸਿਕਨਯੇਨ ਵਾ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਆਚਾਰਸੀਲਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਤਦੁਤ੍ਤਰਿਨ੍ਤਿ.

ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਸਮਾਰਮ੍ਭਪਦੇ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੇਨ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤੋਪਿ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮੋ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਪਟਿਲਭਤਿ. ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਸਦ੍ਦਕ੍ਕਮੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥਕ੍ਕਮੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਤਮੋ ਸੋ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮੋ’’ਤਿ. ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਵਿਭਤ੍ਤੇ ਤਬ੍ਬਿਸਯਤਾਯ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋਪਿ ਵਿਭਤ੍ਤੋਵ ਹੋਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਮੂਲਬੀਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਮੂਲਮੇਵ ਬੀਜਂ ਮੂਲਬੀਜਂ, ਮੂਲਂ ਬੀਜਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਮੂਲਬੀਜਂ. ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਫਲ਼ੁਬੀਜਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਬੀਜਂ. ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਸਦਿਸਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਭਾਵਤੋ ਵਿਰੁਹਣਸਮਤ੍ਥੇ ਸਾਰਫਲੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਬੀਜ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਦਤ੍ਥਸਂਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਮੂਲਾਦੀਸੁਪਿ ਕੇਸੁਚਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਮੂਲਾਦਿਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ਏਕੇਨ ਬੀਜ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬੀਜਬੀਜ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਰੂਪਰੂਪਂ, ਦੁਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੪.੩੨੭) ਚ ਯਥਾ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਵਾ ਬੀਜਗਾਮੋ ਏਵ ਵਿਭਤ੍ਤੋਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਨੁ ਅਵੋਚੁਮ੍ਹ ‘‘ਮੂਲਮੇਵ ਬੀਜਂ ਮੂਲਬੀਜਂ, ਮੂਲਂ ਬੀਜਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿਪਿ ਮੂਲਬੀਜਨ੍ਤਿ’’. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮੇਨ ਬੀਜਗਾਮੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਭੂਤਗਾਮੋ, ਦੁਵਿਧੋਪੇਸ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਮੂਲਬੀਜਞ੍ਚ ਮੂਲਬੀਜਞ੍ਚ ਮੂਲਬੀਜਨ੍ਤਿ ਏਕਸੇਸਨਯੇਨ ਵਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਹੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

੧੨. ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਪਰਿਭੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਥਾ ਵਾ ‘‘ਆਚਯਂਗਮਿਨੋ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੇਨ ‘‘ਆਚਯਗਾਮਿਨੋ’’ਤਿ (ਧ. ਸ. ੧੦) ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ, ਏਵਂ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਂ ਪਰਿਭੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੇਨ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਪਰਿਭੋਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਸਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸੇ ਲਿਖਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਪਰਿਯਾਯਤਿ ਕਪ੍ਪੀਯਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੋ, ਕਪ੍ਪਿਯਵਾਚਾਨੁਸਾਰੇਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ. ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਮਸਿਤਬ੍ਬਤੋ ਆਮਿਸਂ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਭੋਗਾਰਹਂ ਵਤ੍ਥੁ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਆਮਿਸਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਯਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹੇਤਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਵਤ੍ਥੂਨਂ. ਉਦਕਕਦ੍ਦਮੇਤਿ ਉਦਕੇ ਚ ਕਦ੍ਦਮੇ ਚ. ਅਚ੍ਛਥਾਤਿ ਨਿਸੀਦਥ. ਗੀਵਾਯਾਮਕਨ੍ਤਿ ਗੀਵਂ ਆਯਮਿਤ੍ਵਾ, ਯਥਾ ਚ ਭੁਤ੍ਤੇ ਅਤਿਭੁਤ੍ਤਤਾਯ ਗੀਵਾ ਆਯਮਿਤਬ੍ਬਾਵ ਹੋਤਿ, ਏਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਚਤੁਭਾਗਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕੁਡੁਬਮਤ੍ਤਂ. ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਵਿਨਯਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੩. ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪੀਤਿ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਵਿਚਾਰਣਾਵਤ੍ਥੁਕਿਤ੍ਤਨਮ੍ਪਿ. ਪਯੋਜਨਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਪਦਤ੍ਥਯੋਜਨਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਪਦਸ੍ਸ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਂ ਵਿਨਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਤਤ੍ਥ ਵਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਪਿ ਪਦਤ੍ਥਸਙ੍ਗਹਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਿ. ਕੁਤੂਹਲਵਸੇਨ ਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪੇਕ੍ਖਾ, ਨਟਸਤ੍ਥਵਿਧਿਨਾ ਨਟਾਨਞ੍ਚ ਪਯੋਗੋ. ਨਟਸਮੂਹੇਨ ਪਨ ਜਨਸਮੂਹੇ ਕਰਣਵਸੇਨ ‘‘ਨਟਸਮਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਾਰਸਮਾਸੇ ‘‘ਪੇਕ੍ਖਾ ਮਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਘਨਤਾਲ਼ਂ ਨਾਮ ਦਣ੍ਡਮਯਤਾਲ਼ਂ, ਸਿਲਾਸਲਾਕਤਾਲ਼ਂ ਵਾ. ਏਕੇਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ, ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਚ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏਵਂ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁਪਿ ‘‘ਏਕੇ’’ਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ. ਚਤੁਰਸ੍ਸਅਮ੍ਬਣਕਤਾਲ਼ਂ ਨਾਮ ਰੁਕ੍ਖਸਾਰਦਣ੍ਡਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਚਤੁਰਸ੍ਸਅਮ੍ਬਣਕਂ ਕਤ੍ਵਾ ਚਤੂਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਚਮ੍ਮੇਨ ਓਨਨ੍ਧਿਤ੍ਵਾ ਕਤਵਾਦਿਤਂ. ਅਬ੍ਭੋਕ੍ਕਿਰਣਂ ਰਙ੍ਗਬਲੀਕਰਣਂ, ਯਾ ‘‘ਨਨ੍ਦੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਸੋਭਨਕਰਨ੍ਤਿ ਸੋਭਨਕਰਣਂ, ‘‘ਸੋਭਨਘਰਕ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸੇ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਣ੍ਡਾਲਾਨਮਿਦਨ੍ਤਿ ਚਣ੍ਡਾਲਂ. ਸਾਣੇ ਉਦਕੇਨ ਤੇਮੇਤ੍ਵਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਕੋਟਨਕੀਲ਼ਾ ਸਾਣਧੋਵਨਂ. ਇਨ੍ਦਜਾਲੇਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠਿਧੋਵਨਮਨ੍ਤਂ ਪਰਿਜਪ੍ਪਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਪਰੇ ਅਟ੍ਠੀਨਿਯੇਵ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਤਚਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪਨਮਾਯਾਯ. ਸਕਟਬ੍ਯੂਹਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚਕ੍ਕਪਦੁਮਕਲ਼ੀਰਬ੍ਯੂਹਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ.

੧੪. ਪਦਾਨੀਤਿ ਸਾਰੀਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਦਸਪਦਂ ਨਾਮ ਦ੍ਵੀਹਿ ਪਨ੍ਤੀਹਿ ਵੀਸਤਿਯਾ ਪਦੇਹਿ ਕੀਲ਼ਨਜੂਤਂ. ਪਾਸਕਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਛਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕੇਕਂ ਯਾਵ ਛਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍ਵਾ ਕਤਕੀਲ਼ਨਕਂ, ਤਂ ਵਡ੍ਢੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ ਏਕਕਾਦਿਵਸੇਨ ਸਾਰਿਯੋ ਅਪਨੇਨ੍ਤਾ ਉਪਨੇਨ੍ਤਾ ਚ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ. ਘਟੇਨ ਕੀਲ਼ਾ ਘਟਿਕਾਤਿ ਏਕੇ. ਬਹੂਸੁ ਸਲਾਕਾਸੁ ਵਿਸੇਸਰਹਿਤਂ ਏਕਂ ਸਲਾਕਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਾਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨ ਤਸ੍ਸੇਵ ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਸਲਾਕਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਏਕੇ. ਪਣ੍ਣੇਨ ਵਂਸਾਕਾਰੇਨ ਕਤਾ ਨਾਲ਼ਿਕਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਂ ਧਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ. ‘‘ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖਾਗਤਂ ਅਕ੍ਖਰਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਨਟ੍ਠਮੁਤ੍ਤਿ ਲਾਭਾਲਾਭਾਦਿਜਾਨਨਕੀਲ਼ਾ ਅਕ੍ਖਰਿਕਾ’’ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਵਾਦਿਤਾਨੁਰੂਪਂ ਨਚ੍ਚਨਂ ਗਾਯਨਂ ਵਾ ਯਥਾਵਜ੍ਜਂ’’ ਤਿਪਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਏਵਂ ਕਤੇ ਜਯੋ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਜਯਪਰਾਜਯੇ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍ਵਾ ਪਯੋਗਕਰਣਵਸੇਨ ਪਰਿਹਾਰਪਥਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਜੂਤਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਙ੍ਗਚੀਰਾਦੀਹਿਪਿ ਵਂਸਾਦੀਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਅਸਿਦ੍ਧਿਜਯਪਰਾਜਯਾਵਹੋ ਪਯੋਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ‘‘ਯਥਾਵਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਕਾਣਾਦੀਹਿ ਸਦਿਸਤਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨੇਹਿ ਜਯਪਰਾਜਯਵਸੇਨ ਜੂਤਕੀਲ਼ਿਤਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੧੫. ਵਾਲ਼ਰੂਪਾਨੀਤਿ ਆਹਰਿਮਾਨਿ ਵਾਲ਼ਰੂਪਾਨਿ. ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਞ੍ਚੋਵ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ’’ਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸੇ. ਵਾਨਵਿਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਿਤ੍ਤਿਚ੍ਛਦਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾਨੇਨ ਵਿਚਿਤ੍ਰਂ. ਰੁਕ੍ਖਤੂਲਲਤਾਤੂਲਪੋਟਕੀਤੂਲਾਨਂ ਵਸੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਤੂਲਾਨਂ. ਉਦ੍ਦਲੋਮਿਯਂ ਕੇਚੀਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸਾਚਰਿਯਾ, ਉਤ੍ਤਰਵਿਹਾਰਵਾਸਿਨੋ ਚ. ਤਥਾ ਏਕਨ੍ਤਲੋਮਿਯਂ. ਕੋਸੇਯ੍ਯਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਕੋਸੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸਟਮਯਂ. ਸੁਦ੍ਧਕੋਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਨਰਹਿਤਂ. ‘‘ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਤੂਲਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਨਰਹਿਤਾਪਿ ਤੂਲਿਕਾ ਨ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ. ‘‘ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯਾਨਿ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਵਸੇਨ, ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੁ ਚ ਉਪਨੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਅਜਿਨਚਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਅਜਿਨਮਿਗਚਮ੍ਮੇਹਿ. ਤਾਨਿ ਕਿਰ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਸੁਖੁਮਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਪਟ੍ਟਤਿਪਟ੍ਟਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਜਿਨਪ੍ਪਵੇਣੀ’’ਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਵਿਨਯੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ.

੧੬. ਅਲਙ੍ਕਾਰਞ੍ਜਨਮੇਵ ਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਮਣ੍ਡਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਮਾਲਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਾਸਨੇ ਸੁਦ੍ਧਪੁਪ੍ਫੇਸੁਪਿ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਬਦ੍ਧਮਾਲਾ ਵਾ’’ਤਿ. ਮਤ੍ਤਿਕਕਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਓਸਧੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਯੋਗਮਤ੍ਤਿਕਕਕ੍ਕਂ. ਚਲਿਤੇਤਿ ਕੁਪਿਤੇ. ਲੋਹਿਤੇ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਤਿ ਦੁਟ੍ਠਲੋਹਿਤੇ ਖੀਣੇ.

੧੭. ਦੁਗ੍ਗਤਿਤੋ ਸਂਸਾਰਤੋ ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ, ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗੋ ਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗੋ ਚ. ਤਂ ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਅਰਹਤਿ, ਨਿਯ੍ਯਾਨੇ ਵਾ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਂ ਵਾ ਫਲਭੂਤਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਵਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ ਵਾ ਈ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਯ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਕ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਚੇਤਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ ਵੇਰਮਣਿ. ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਭਾਵੋ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ. ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਾਤਿ ਤਿਰੋਕਰਣਭੂਤਾ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇ. ਸਹ ਅਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਂ, ਹਿਤਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਸਿਖਾਤਿ ਘਰਸਨ੍ਨਿਵੇਸੋ, ਵਿਸਿਖਾਗਹਣੇਨ ਚ ਤਨ੍ਨਿਵਾਸਿਨੋ ਗਹਿਤਾ ‘‘ਗਾਮੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸੂਰਾ ਸਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ, ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਚ. ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਾਪਦੇਸੇਨ ਕੁਮ੍ਭਦਾਸਿਯੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਕੁਮ੍ਭਦਾਸੀਕਥਾ ਵਾ’’ਤਿ. ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਠਿਤਿਸਮ੍ਭਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਲੋਕਂ ਅਕ੍ਖਾਯਤੀਤਿ ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਾ.

੧੮. ਸਹਿਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਵਿਰੁਦ੍ਧਂ.

੧੯. ਦੂਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਦੂਤੇਯ੍ਯਂ, ਤਸ੍ਸ ਕਥਾ ਦੂਤੇਯ੍ਯਕਥਾ.

੨੦. ਤਿਵਿਧੇਨਾਤਿ ਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਇਰਿਯਾਪਥਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਪਚ੍ਚਯਪਟਿਸੇਵਨਭੇਦਤੋ ਤਿਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਵਿਮ੍ਹਾਪਯਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਰੇਸਂ ਵਿਮ੍ਹਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ. ਲਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਦਾਯਕਂ ਵਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਸੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਦਾਤਿ, ਏਵਂ ਉਕ੍ਕਾਚੇਤ੍ਵਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿ. ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਵਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯ ਦਾਨਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਕਂ ਕਾਯਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਨਿਪ੍ਪਿਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪੇਸਾ, ਨਿਪ੍ਪੇਸਾਯੇਵ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਾ, ਨਿਪ੍ਪੇਸੋਤਿ ਚ ਸਠਪੁਰਿਸੋ ਵਿਯ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਤ੍ਥਂ ਅਕ੍ਕੋਸਖੁਂਸਨੁਪ੍ਪਣ੍ਡਨਪਰਪਿਟ੍ਠਿਮਂਸਿਕਤਾਦਿ.

ਮਜ੍ਝਿਮਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਮਹਾਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ

੨੧. ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਙ੍ਗਸਹਚਰਿਤਂ ਸਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗਵਿਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਪਰੇਸਂ ਅਙ੍ਗਵਿਕਾਰਦਸ੍ਸਨੇਨਾਪਿ ਲਾਭਾਲਾਭਾਦਿਵਿਜ੍ਜਾਤਿ. ਪਣ੍ਡੁਰਾਜਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾਮਧੁਰਾਧਿਪਤਿ. ‘‘ਮਹਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਪ੍ਪਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਇਦਂ ਨਾਮ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੋ ਵਸਭਂ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਪਾਸਾਦਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਵਾ ਆਰੁਲ਼੍ਹਂ ਸੁਪਿਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਇਦਂ ਨਾਮ ਫਲਂ ਹੋਤੀਤਿ. ਸੁਪਿਨਕਨ੍ਤਿ ਸੁਪਿਨਸਤ੍ਥਂ. ਅਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤੇਨ ਆਦਿਸਨਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ, ‘‘ਲਕ੍ਖਣ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਮਹਾਨੁਭਾਵਤਾਨਿਪ੍ਫਾਦਕਅਙ੍ਗਲਕ੍ਖਣਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨੇਨਾਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਅਹਤੇਤਿ ਨਵੇ. ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਦੇਵਰਕ੍ਖਸਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਭੇਦੇਨ ਵਿਵਿਧਵਤ੍ਥਭਾਗੇ ਇਤੋ ਵਾ ਏਤ੍ਤੋ ਵਾ ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਇਦਂ ਨਾਮ ਭੋਗਾਦਿ ਹੋਤੀਤਿ. ਦਬ੍ਬਿਹੋਮਦੀਨਿ ਹੋਮਸ੍ਸੁਪਕਰਣਾਦਿਵਿਸੇਸੇਹਿ ਫਲਵਿਸੇਸਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾਨਿ. ਅਗ੍ਗਿਹੋਮਂ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਸਾਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਹੋਮਂ. ਅਙ੍ਗਲਟ੍ਠਿਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਂ. ਅਬ੍ਭਿਨੋ ਸਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੇਯ੍ਯਂ, ਮਾਸੁਰਕ੍ਖੇਨ ਕਤੋ ਗਨ੍ਥੋ ਮਾਸੁਰਕ੍ਖੋ. ਭੂਰਿਵਿਜ੍ਜਾ ਸਸ੍ਸਬੁਦ੍ਧਿਕਰਣਵਿਜ੍ਜਾਤਿ ਸਾਰਸਮਾਸੇ. ਸਪਕ੍ਖਕ…ਪੇ… ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾਦਿਸਪਕ੍ਖਕ ਘਰਗੋਲਿਕਾਦਿਅਪਕ੍ਖਕਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਕੋਞ੍ਚਾਦਿਦ੍ਵਿਪਦਕਕਣ੍ਟਕਜਮ੍ਬੁਕਾਦਿਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ.

੨੩. ‘‘ਅਸੁਕਦਿਵਸੇ’’ਤਿ ‘‘ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯੇ ਤਤਿਯੇ’’ਤਿਆਦਿ ਤਿਥਿਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਸੁਕਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਰੋਹਿਣੀਆਦਿਨਕ੍ਖਤ੍ਤਯੋਗਵਸੇਨ.

੨੪. ਉਕ੍ਕਾਨਂ ਪਤਨਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕੋਭਾਸਾਨਂ ਪਤਨਂ. ਵਾਤਸਙ੍ਘਾਤੇਸੁ ਹਿ ਵੇਗੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਙ੍ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤੇਸੁ ਦੀਪਕੋਭਾਸੋ ਵਿਯ ਓਭਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਆਕਾਸਤੋ ਪਤਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਉਕ੍ਕਾਪਾਤਵੋਹਾਰੋ. ਅਵਿਸੁਦ੍ਧਤਾ ਅਬ੍ਭਮਹਿਕਾਦੀਹਿ.

੨੫. ਧਾਰਾਨੁਪਵੇਚ੍ਛਨਂ ਵਸ੍ਸਨਂ. ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਵਿਞ੍ਞਾਪਨਂ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾ, ਤਂ ਪਨ ਅਙ੍ਗੁਲਿਸਙ੍ਕੋਚਨੇਨ ਗਣਨਾਯੇਵ. ਪਾਰਸਿਕ ਮਿਲਕ੍ਖਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ਨਵਨ੍ਤਵਸੇਨ ਗਣਨਾ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕਗਣਨਾ. ਸਟੁਪ੍ਪਾਦਨਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵੋਕਲਨਭਾਗਹਾਰਾਦਿਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਚਿਨ੍ਤਾਵਸੇਨਾਤਿ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਞ੍ਚ ਸਯਮੇਵ ਚਿਰੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਕਰਣਵਸੇਨ ਚਿਨ੍ਤਾਕਵਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੁਤ੍ਵਾ ਸੁਤੇਨ ਅਸ੍ਸੁਤਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧੇਤ੍ਵਾ ਕਰਣਵਸੇਨ ਸੁਤਕਵਿ, ਕਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਉਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਿਪਨਵਿਤ੍ਥਾਰਣਾਦਿਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥਕਵਿ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰੇਨ ਕਤਂ ਕਬ੍ਬਂ ਨਾਟਕਂ ਵਾ ਦਿਸ੍ਵਾ ਤਂ ਸਦਿਸਮੇਵ ਅਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਟਿਭਾਨੇਨ ਕਰਣਵਸੇਨ ਪਟਿਭਾਨਕਵਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

੨੬. ਪਰਿਗ੍ਗਹਭਾਵੇਨ ਦਾਰਿਕਾਯ ਗਣ੍ਹਾਪਨਂ ਆਵਾਹਨਂ. ਤਥਾ ਦਾਪਨਂ ਵਿਵਾਹਨਂ. ਦੇਸਨ੍ਤਰੇ ਦਿਗੁਣਤਿਗੁਣਾਦਿਗਹਣਵਸੇਨ ਭਣ੍ਡਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਪਯੋਗੋ. ਤਤ੍ਥ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਵਾ ਯਥਾਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਵਡ੍ਢਿਗਹਣਵਸੇਨ ਪਯੋਜਨਂ ਉਦ੍ਧਾਰੋ. ‘‘ਭਣ੍ਡਮੂਲਰਹਿਤਾਨਂ ਵਾਣਿਜ੍ਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨੁਦਯੇਨ ਸਹ ਮੂਲਂ ਦੇਥਾਤਿ ਧਨਦਾਨਂ ਪਯੋਗੋ, ਤਾਵਕਾਲਿਕਦਾਨਂ ਉਦ੍ਧਾਰੋ’’ਤਿ ਚ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵਾਤੇਨ, ਪਾਣਕੇਹਿ ਵਾ ਗਬ੍ਭੇ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਨ ਪੁਰਿਮਕਮ੍ਮੁਨਾ ਓਕਾਸੋ ਕਤੋ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਚ੍ਚਤਿ. ਸਯਮੇਵ ਪਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਓਕਾਸੇ ਕਤੇ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਵਾਤੋ ਪਾਣਕਾ ਵਾ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਕਾਰਣਭਾਵੋ ਵੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਨਿਬ੍ਬਾਪਨੀਯਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮਕਰਂ. ਪਟਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤੇ ਨ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਪਟਿਕਰਣਂ. ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਵੁਧਾਦਿਨਾ ਸਹ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਪਨਵਸੇਨ ਪਰਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ. ਇਚ੍ਛਿਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੇਵਤਾਯ ਕਣ੍ਣੇ ਕਥਨਵਸੇਨ ਜਪ੍ਪਨਂ ਕਣ੍ਣਜਪ੍ਪਨਨ੍ਤਿ. ਆਦਿਚ੍ਚਪਾਰਿਚਰਿਯਾਤਿ ਕਰਵੀਰਮਾਲਾਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍ਵਾ ਸਕਲਦਿਵਸਂ ਆਦਿਚ੍ਚਾਭਿਮੁਖਾਵਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਦਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਰਿਚਰਣਂ. ‘‘ਸਿਰਵ੍ਹਾਯਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋਮਨ੍ਤਂ ਪਰਿਜਪ੍ਪਿਤ੍ਵਾ ਸਿਰਸਾ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਵ੍ਹਾਯਨਨ੍ਤਿ.

੨੭. ਸਮਿਦ੍ਧਿਕਾਲੇਤਿ ਆਯਾਚਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਿਕਾਲੇ. ਸਨ੍ਤਿਪਟਿਸ੍ਸਵਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਯਾਚਨਾਯ ਯਾ ਸਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਪਟਿਸ੍ਸਵਕਮ੍ਮਕਰਣਂ, ਸਨ੍ਤਿਯਾ ਆਯਾਚਨਪ੍ਪਯੋਗੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸਵਫਲਭੂਤੇ ਯਥਾਭਿਪਤ੍ਥਿਤਕਮ੍ਮਸ੍ਮਿਂ, ਯਂ ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਇਦਂ ਨਾਮ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਨ੍ਤਿਪਟਿਸ੍ਸਵਸ੍ਸ, ਯੋ ‘‘ਪਣਿਧੀ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਯਥਾਪਟਿਸ੍ਸਵਞ੍ਹਿ ਉਪਹਾਰੇ ਕਤੇ ਪਣਿਧਿ ਆਯਾਚਨਾ ਕਤਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਚ੍ਛਨ੍ਦਿਕਭਾਵਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਕਾਮਕਭਾਵਮਤ੍ਤਂ. ਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ. ਬਲਿਕਮ੍ਮਕਰਣਂ ਉਪਦ੍ਦਵਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇਵ ਵਡ੍ਢਿਆਵਹਨਤ੍ਥਞ੍ਚ. ਦੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਦੋਸਾਨਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਮਨਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਟ੍ਟਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਉਦ੍ਧਂਵਿਰੇਚਨਨ੍ਤਿ ਵਮਨਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਦੋਸਾਨਂ ਨੀਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਵਿਰੇਚਨਨ੍ਤਿ ਵਿਰੇਚਨਮੇਵ. ਅਧੋਵਿਰੇਚਨਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਿਵਤ੍ਥਿਕਸਾਵਤ੍ਥਿਆਦਿ ਵਤ੍ਥਿਕਿਰਿਯਾਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ‘‘ਅਧੋ ਦੋਸਾਨਂ ਨੀਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਸੀਸਵਿਰੇਚਨਂ ਸੇਮ੍ਹਨੀਹਰਣਾਦਿ. ਪਟਲਾਨੀਤਿ ਅਕ੍ਖਿਪਟਲਾਨਿ. ਸਲਾਕਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਿਵੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਂ, ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਸਾਲਾਕਿਯਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਨ੍ਤਿ. ਤਪ੍ਪਨਾਦਯੋਪਿ ਹਿ ਸਾਲਾਕਿਯਾਨੇਵਾਤਿ. ਮੂਲਾਨਿ ਪਧਾਨਾਨਿ ਰੋਗੂਪਸਮੇ ਸਮਤ੍ਥਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਮੂਲਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ, ਮੂਲਾਨਂ ਵਾ ਬ੍ਯਾਧੀਨਂ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਮੂਲਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ. ਮੂਲਾਨੁਬਨ੍ਧਵਸੇਨ ਹਿ ਦੁਵਿਧੋ ਬ੍ਯਾਧਿ. ਮੂਲਰੋਗੇ ਚ ਤਿਕਿਚ੍ਛਿਤੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਇਤਰਂ ਵੂਪਸਮਤੀਤਿ. ‘‘ਕਾਯਤਿਕਿਚ੍ਛਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਸਾਲਾਕਿਯਾਦਿਕਰਣਵਿਸੇਸਭੂਤਤਨ੍ਤੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਵਸੇਸਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਚੇਤਾਨਿ ਆਜੀਵਹੇਤੁਕਾਨਿਯੇਵ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵੇਨ ਜੀਵਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਇਤਿ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਇਤੀਤਿ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, ਵਾ-ਇਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੇ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਰੇਨ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਵਾਤਿ. ਤੇਨ ਯਾਨਿ ਇਤੋ ਬਾਹਿਰਕਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨਵਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਜੀਵਿਕੋਪਾਯਭੂਤਾਨਿ ਆਜੀਵਪਕਤਾ ਉਪਜੀਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਕਤੋਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ.

ਮਹਾਸੀਲਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਸਸ੍ਸਤਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੨੮. ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ‘‘ਯਾਵਞ੍ਚਿਦਂ ਤੇਨ ਭਗਵਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਵਣ੍ਣੋ. ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਨ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਵ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ, ਯੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਕਟਾ, ਅਪਾਕਟਾ ਪਨ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਞ੍ਞੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਵਿਤ੍ਥਾਰੋ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ ਏਵਂ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਯਥਾਗਹਿਤਾਕਾਰਸੁਞ੍ਞਤਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ, ‘‘ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਨਂ ਨ ਪਰਾਮਸਤੀ’’ਤਿ ਸੀਲਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਪਰਾਮਾਸਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵਦੀਪਨੇਨ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦਿਵਿਰਹਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ, ਯਾਸੁ ਵੇਦਨਾਸੁ ਅਵੀਤਰਾਗਤਾਯ ਬਾਹਿਰਕਾਨਂ ਏਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਾਨਿ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮੋਹਾਦੀਨਂ ਵੇਦਕਕਾਰਕਸਭਾਵਾਭਾਵਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਤਾਵਿਰਹਦੀਪਨਤੋ, ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦੀਪਨਤੋ ਚ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਵਿਭਾਵਨਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਂ ਆਰਭੀ’’ਤਿ. ਪਰਿਯਤ੍ਤੀਤਿ ਵਿਨਯਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਤਨ੍ਤਿ. ਦੇਸਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਮਨਸਾਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤਾਯ ਵਿਭਾਵਨਾ, ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਲਾਪਭੂਤਾ ਵਾ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾ, ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਵਸੇਨ ਵਾ ਕਥਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਦੇਸਨਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇਯੇਵ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਸਨਾਯਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਆਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਚ੍ਚਸਭਾਵਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਪਕਤਿਪੁਞ੍ਞਆਪਤ੍ਤਿਞੇਯ੍ਯਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਨੁਬੋਧਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੧੮੬; ਅ. ਨਿ. ੪.੧) ਸਚ੍ਚੇ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੧) ਸਭਾਵੇ, ‘‘ਏਵਂਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੩੭੮) ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ, ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮੋ ਧਿਤਿ ਚਾਗੋ, ਸ ਵੇ ਪੇਚ੍ਚ ਨ ਸੋਚਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੯੦) ਪਞ੍ਞਾਯ, ‘‘ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਵਂ ਇਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੩੭੩; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੩੩) ਪਕਤਿਯਂ, ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਚਿਣ੍ਣੋ ਸੁਖਮਾਵਹਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੮੪; ਥੇਰਗਾ. ੩੦੩; ਜਾ. ੧.੧੦.੧੦੨) ਪੁਞ੍ਞੇ, ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ. ੨੩੩) ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਮੁਖੇ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੬) ਞੇਯ੍ਯੇ ਵਤ੍ਤਤਿ (ਮ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਸੁਤ੍ਤਨਿਕ੍ਖੇਪਵਣ੍ਣਨਾ; ਅਭਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.ਤਿਕਮਾਤਿਕਾਪਦਵਣ੍ਣਨਾ; ਬੁ. ਵਂ. ਅਟ੍ਠ. ਰਤਨਚਙ੍ਕਮਨਕਣ੍ਡਵਣ੍ਣਨਾ). ਧਮ੍ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਞ੍ਞਾ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਦੁਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨੇਵ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖੋਗਾਹਤਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਸਚੇ ਪਨ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਾਣਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਞਾਣੇਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਓਗਾਹਿਤੁਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਮੇਵ ਮਕਸਤੁਣ੍ਡਸੂਚਿ ਵਿਯ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ. ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ ਪਦਵਿਗ੍ਗਹੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਓਗਾਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਏਤੇ ਈਦਿਸਾ ਚਾ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਤਾ ਏਵ ਦੁਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਦਟ੍ਠੁਮੇਵ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤੇਸਂ ਓਗਾਹਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਨੇ ਕਥਾ ਏਵ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੁਦ੍ਦਸਤ੍ਤਾ ਏਵ ਦੁਰਨੁਬੋਧਾ’’ਤਿ. ਸਬ੍ਬਪਰਿਲ਼ਾਹਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਮਤ੍ਥਕੇ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਸਬ੍ਬਪਰਿਲ਼ਾਹਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮੋਕਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸਬ੍ਬਪਰਿਲ਼ਾਹਾ. ਸਨ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤਸਭਾਵਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਞ੍ਚ ਅਭਾਵਤੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਮੂਹਤਵਿਕ੍ਖੇਪਤਾਯ ਨਿਚ੍ਚਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਾਰਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਨ੍ਤਭਾਵੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਅਨਨ੍ਤਭਾਵੋ ਵਿਯ. ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਪਟਿਵੇਧੋ ਵਿਯ ਇਸ੍ਸਾਸਾਨਂ ਅਵਿਰਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਸਭਾਵਬੋਧੋ ਸਾਦੁਰਸੋ ਮਹਾਰਸੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿ. ਪਟਿਵੇਧਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਤੇਸੁ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਵਿਸਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਨ ਤਕ੍ਕਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਗੋਚਰਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਤ੍ਤਮਞਾਣਵਿਸਯਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ‘‘ਨਿਪੁਣਾ’’ਤਿ ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਤਿਕ੍ਖਵਿਸਦਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਛੇਕਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਛੇਕਭਾਵੋ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਸੁਖੁਮਞੇਯ੍ਯਗਹਣਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸੁਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਸਭਾਵਤ੍ਤਾ’’ਤਿ.

ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਵਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਆਦਿਗਮ੍ਭੀਰਨੇਯ੍ਯਵਿਭਾਵਨਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾ. ਕਦਾਚਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਮਹਾਕਪ੍ਪੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਪਿ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਤਾਯ ਦੁਦ੍ਦਸਾ. ਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਵਸੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਨੁਬੋਧਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿਦੇਵ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧਾ. ਸਨ੍ਤਸਭਾਵਤੋ, ਵੇਨੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ ਗੁਣਸਮ੍ਪਦਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤਾ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਧਾਨਭਾਵਂ ਨੀਤਤਾਯ ਪਣੀਤਾ. ਸਮਧਿਗਤਸਚ੍ਚਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਅਤਕ੍ਕੇਹਿ, ਅਤਕ੍ਕੇਨ ਵਾ ਞਾਣੇਨ ਅਵਚਰਿਤਬ੍ਬਤਾਯ ਅਤਕ੍ਕਾਵਚਰਾ. ਨਿਪੁਣਂ, ਨਿਪੁਣੇ ਵਾ ਅਤ੍ਥੇ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ ਵਿਭਾਵਨਤੋ ਨਿਪੁਣਾ. ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਵੇਦੀਯਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯਾ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਟਿਲਾਭਤੋ ਹਿ ਭਗਵਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਵਿਦੂ ਹਂ ਅਸ੍ਮਿ, (ਧ. ਪ. ੩੫੩; ਮਹਾਵ. ੧੧; ਕਥਾ. ੪੦੫) ਦਸਬਲਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧) ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਦਿਗੁਣੇ ਪਕਾਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦੇਤੀ’’ਤਿ.

ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਵਿਯ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਸਭਾਵਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣੇ ਪਨ ਅਧਿਗਤੇ ਅਧਿਗਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਚ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਕਰਣਵਚਨਂ, ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠਞਾਣਾਧਿਗਮਹੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਵਿਸਿਟ੍ਠਞਾਣਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਞਾਣੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਕਰਣਵਚਨਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ. ਪਵੇਦਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਾਵਿਸਯਾਨਂ ਸਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਦੇਸਨਾਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਤੋ, ‘‘ਏਕੋਮ੍ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾਵ. ੧੧; ਕਥਾ. ੪੦੫) ਪਟਿਜਾਨਨਤੋ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਦਮਾਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਮਾਨ-ਸਦ੍ਦੋ, ਵਤ੍ਤੁਂ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਵਂਭੂਤਾ ਚ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਣ੍ਣਂ ਵਤ੍ਤੁਕਾਮਾ’’ਤਿ. ਸਾਵਸੇਸਂ ਵਦਨ੍ਤੋਪਿ ਵਿਪਰੀਤਂ ਵਦਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ‘‘ਸਮ੍ਮਾ ਵਦਤੀ’’ਤਿ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਹਾਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਤੇਨ ਅਨਵਸੇਸਤ੍ਥੋ ਇਧ ਸਮ੍ਮਾ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਵਦੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਕਤ੍ਥਦੀਪਨਭਾਵਮਾਹ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭਗਵਤੋ ਦਸਬਲਾਦਿਞਾਣਾਨਿਪਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਾਨਿ, ਸਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਞਾਣਾਨਂ ਨ ਤੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਅਹਾਪੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯੇਹਿ…ਪੇ… ਵਦੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ. ਪੁਥੂਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਥੁਆਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਥੁਆਰਮ੍ਮਣਾਰਮ੍ਮਣਤੋਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਪੁਥੁਆਰਮ੍ਮਣਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਏਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਲੋਪਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਓਟ੍ਠਮੁਖੋ ਕਾਮਾਵਚਰ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦੀਸੁ ਵਿਯ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪੁਥੁਞਾਣਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਤਂ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਂ, ਚਤੁਯੋਨਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ, ਪਞ੍ਚਗਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ, ਛਸੁ ਅਸਾਧਾਰਣਞਾਣੇਸੁ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਾਨਿ, ਸਤ੍ਤਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਵਿਭਾਵਕਞਾਣਂ, ਅਟ੍ਠਸੁਪਿ ਪਰਿਸਾਸੁ ਅਕਮ੍ਪਨਞਾਣਂ, ਨਵਸਤ੍ਤਾਵਾਸਪਰਿਜਾਨਨਞਾਣਂ, ਦਸਬਲਞਾਣਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦੀਨਂ ਅਨੇਕਸਤਸਹਸ੍ਸਭੇਦਾਨਂ ਞਾਣਾਨਂ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ. ‘‘ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਕਮਵੁਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਮੇਨਾਪਿ ਹਿ ਤਂ ਵਿਸਯੇਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਸਕਿਂਯੇਵ ਯਥਾ ਬਾਹਿਰਕਾ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਕਮੇਨਾ’’ਤਿ.

ਯਦਿ ਏਵਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਪਰਿਮੇਯ੍ਯਭੇਦਸ੍ਸ ਞੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਤਾ ਏਕੇਨ ਞਾਣੇਨ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਕਥਂ ਪਟਿਵੇਧੋਤਿ, ਕੋ ਵਾ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਨ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਨਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਂ ਞਾਣਂ ਞੇਯ੍ਯਂ ਵਿਯ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਯਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯਂ ਤਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ. ਯਾਵਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਤਾਵਤਕਂ ਞੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫). ਏਵਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਭੂਮਿਸਭਾਵਾਦਿਵਸੇਨ ਦਿਸਾਦੇਸਕਾਲਾਦਿਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨੇ ਞੇਯ੍ਯੇ ਕਮੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਅਨਵਸੇਸਪਟਿਵੇਧੋ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਯੇਵਾਤਿ, ਨਯਿਦਮੇਵਂ. ਕਸ੍ਮਾ? ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਗਵਤਾ ਞਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਸਕਲਂ ਏਕਦੇਸੋ ਵਾ. ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰਤਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਵਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾਵਤੋ ਚ ਭਗਵਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸਮਾਹਿਤੋਵ ਞਾਤੁਂ, ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾਵੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮਹਾਨਿ. ੧੫੬; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫) ਵਚਨਤੋ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਦੂਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਟਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਵਿਯ ਚ ਅਨੇਕਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਕਾਲੇ ਅਨਿਰੂਪਿਤਰੂਪੇਨ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਨੁਭਾਵਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੪.੭੭). ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਨਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਕਙ੍ਖਾਪਟਿਬਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭੇਨ ਭਗਵਾ ਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਪਟਿਵੇਧਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ ਸਬ੍ਬਨੇਯ੍ਯਾਵਰਣਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ, ਨ ਸਕਿਂਯੇਵ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਵਬੋਧਤੋ, ਯਥਾ ਸਨ੍ਤਾਨੇਨ ਸਬ੍ਬਇਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਦਹਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਪਾਵਕੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਭੂ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ.

ਵਵਤ੍ਥਾਪਨਵਚਨਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਪਨਵਚਨਂ, ਅਵਧਾਰਣਵਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਞ੍ਞੇ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਧਾਰਣੇਨ ਨਿਵਤ੍ਤਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਵੇਰਮਣਿਆਦਯੋ’’ਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਏਵ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਿਯਤਦੇਸਤਾਯ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਯਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤੋ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਵਚਨਿਚ੍ਛਾਵਸੇਨ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਸਬ੍ਬਪਦੇਹੀਤਿ ਯਾਵ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤਵੇਦਨੀਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ, ਤਾਵ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ. ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਸਾਵਕਾਨਂ ਦਾਨਾਦਿਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤ੍ਤਯਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਚਤੁਪ੍ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਿਭੇਦਂ ਞਾਣਂ. ਤਤੋਤਿ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਤੋ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣੇ. ਤਤੋਪੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਞਾਣਤੋਪਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ – ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਸੇਕ੍ਖਞਾਣਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਞਾਣਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਞਾਣਂ ਉਪਾਦਾਯ ਨ ਤਥਾ ਗਮ੍ਭੀਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਮੇਵਾ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ. ਤਥਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਞਾਣਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਾਦੀਨਂ ਵਿਯ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਾਦਾਯ ਅਗਮ੍ਭੀਰਭਾਵਾਭਾਵਤੋ ਗਮ੍ਭੀਰਾ ਵਾਤਿ. ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਏਵਂ ਸਾਵਕਪਾਰਮਿਞਾਣਂ ਦੁਦ੍ਦਸਂ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਞਾਣਂ ਪਨ ਤਤੋ ਦੁਦ੍ਦਸਤਰਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵਵਤ੍ਥਾਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿਆਦਿਨਾ ਵਵਤ੍ਥਾਨਸਬ੍ਭਾਵੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਥਾ ਦੁਦ੍ਦਸਾਵ…ਪੇ… ਵੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਆਰਦ੍ਧਂਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਭਵਤੁ ਤਾਵ ਨਿਰਵਸੇਸਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਭਾਵਨੂਪਾਯਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਪੁਥੁਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਞਾਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬਹੁਵਚਨੇਨ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਾਦਿਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣੇਨ ਵਿਭਜਨਨਯੇਨ ਅਨਾਰਭਿਤ੍ਵਾ ਸਨਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਵਿਭਜਨਵਸੇਨ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਸਚ੍ਚਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਾਦੀਨਂ ਵਿਭਜਨਂ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਵ ਵਿਸਯੋ, ਏਵਂ ਨਿਰਵਸੇਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਵਿਭਜਨਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ. ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਕਾਰਣਾਨਿ. ਗਜ੍ਜਿਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨੇਕਵਿਧਤਾਯ, ਦੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾਯ ਚ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦੇਸਨਾਗਜ੍ਜਿਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਵਿਪੁਲਂ, ਬਹੁਭੇਦਞ੍ਚ ਹੋਤਿ. ਞਾਣਂ ਅਨੁਪਵਿਸਤੀਤਿ ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇ ਵਿਭਾਗਸੋ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਅਨੁਪਵਿਸਤਿ, ਤੇ ਅਨੁਪਵਿਸ੍ਸ ਠਿਤਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

ਬੁਦ੍ਧਞਾਣਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾਵੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਏਵਂਵਿਧਸ੍ਸ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦੇਸਕਂ ਪਟਿਵੇਧਕਞ੍ਚਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਵੇਧਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਉਲ਼ਾਰਭਾਵੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਵਚੀਕਮ੍ਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗਵਤੋ ਞਾਣਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿਵਤ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾਨਿ. ੬੯; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੫; ਪਟਿ. ਮ. ੩.੫; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੧੪) ਵਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾ ਞਾਣਰਹਿਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੀਹਸਮਾਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਮਾਨੁਸ੍ਸਾਹਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਞਾਣੇਨ ਅਨੁਪਵਿਟ੍ਠਾ ਗਮ੍ਭੀਰਤਰਾ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਥਂ ਪਨ ਵਿਨਯਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾ ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਹਤਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ? ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਪਰਿਸਾਯ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾ ਦੇਸਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਵਿਭਾਵਨੀ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਤਾਭਾਵਪ੍ਪਕਾਸਨੀ ਚ ਹੋਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਭੂਮਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸਞ੍ਚ ਠਾਨਵਿਸੇਸਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ਅਵਤ੍ਥਾਵਿਸੇਸੋਸਤਿਆਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦਿਭੇਦੋ. ਠਾਨਵਿਸੇਸੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾਦਿਭੇਦੋ. ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਸਮਯਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਸੇਸਾ, ਨਾਨਾਵਿਹਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਞ੍ਞਸਮਯਂ ਵਾ. ਏਵਂ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਲਹੁਕਗਰੁਕਾਦਿਵਸੇਨ ਤਦਨੁਰੂਪੇ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਵਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਂ.

ਯਦਿਪਿ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਦਿਵਸੇਨ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕੇਪਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੪; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੭) ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਾਦਿਵਸੇਨ ਪਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਯੇਵ ਤੇ ਸਵਿਸੇਸਂ ਵਿਭਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ…ਪੇ… ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਵਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸਮ੍ਪਯੋਗਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਅਤ੍ਥੋ, ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ ਵਾ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਾਵਸੇਸਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਆਗਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬਾਕਾਰਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਚਤੁਵੀਸਤਿ ਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਚਤੁਵੀਸਤਿਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ. ਏਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯਨਯਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨੇਵ ਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚਤੁਵੀਸਤਿਵਿਧਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਯਥਾਹ –

‘‘ਤਿਕਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਾਨਵਰਂ ਦੁਕੁਤ੍ਤਮਂ,

ਦੁਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਤਿਕਦੁਕਞ੍ਚ;

ਤਿਕਤਿਕਞ੍ਚੇਵ ਦੁਕਦੁਕਞ੍ਚ,

ਛ ਅਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ. (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸ ੪੧, ੪੪, ੪੮, ੫੨);

ਤਥਾ –

ਤਿਕਞ੍ਚ…ਪੇ… ਛ ਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ;

ਤਿਕਞ੍ਚ…ਪੇ… ਛ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਨੀਯਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ;

ਤਿਕਞ੍ਚ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਨੀਯਾਨੁਲੋਮਮ੍ਹਿ ਨਯਾ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ. (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸ ੪੪, ੫੨);

ਏਵਂ ਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਚਤੁਵੀਸਤਿਭੇਦੇਸੁ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਏਕੇਕਂ ਪਚ੍ਚਯਨਯੇਨ ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਛਨ੍ਨਵੁਤਿ ਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮੇ ਤਿਕਪਟ੍ਠਾਨੇ ਕੁਸਲਤ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਚ੍ਚਵਾਰੇ ਪਚ੍ਚਯਾਨੁਲੋਮੇ ਹੇਤੁਮੂਲਕੇ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਪੁਚ੍ਛਾਨਯਾ ਸਤ੍ਤ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨਯਾਤਿ ਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾ ਅਨਨ੍ਤਭੇਦਾ ਨਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਨਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਹੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

‘‘ਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਾਦਿਮ੍ਹਿ ਤਿਕਦੁਕਾਦੀਸੁ ਯਾ ਪਚ੍ਚਯਮੂਲਵਿਸਿਟ੍ਠਾ ਚਤੁਨਯਤੋ ਸਤ੍ਤਧਾ ਗਤੀ’’ਤਿ.

ਨਵਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦੀਹਿ ਨਵਹਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇਹਿ. ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਫਲਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੋ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਭਾਵੋ. ਸਤਿ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਹੁਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧਰਨ੍ਤਿ, ਨਿਵਿਸਨ੍ਤਿ ਚ, ਤੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਤਿ ਫਲਂ ਭਵਾਦੀਸੁ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਆਯੂਹਨ੍ਤਿ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਘਟਨ੍ਤਿ, ਸਂਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੇਨ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਯਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਂ ਪਲਿਬੁਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮਵਾਯੇ ਉਦਯਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਹਿਨੋਤਿ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਕਾਰਣਭਾਵੂਪਗਮਨਵਿਸੇਸਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ.

ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਚ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਠਿਤਿ, ਕਾਰਣਂ. ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਏਵ ਠਿਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ, ‘‘ਆਸਵਸਮੁਦਯਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੦੩) ਵਚਨਤੋ ਆਸਵਾ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਭੋਪੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ. ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਕੇ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਗਹਣਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਾ. ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਂ. ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ‘‘ਦ੍ਵਾਦਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਦ੍ਵਾਦਸ ਪਚ੍ਚਯਾ. ਅਯਞ੍ਚ ਨਯੋ ਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਵ, ਅਥ ਖੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਕਾਲੇਪਿ, ਨ ਚ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਏਵ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ, ਅਥ ਖੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਸੁ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਸ੍ਸ ਵਿਭਤ੍ਤਭਾਵਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਾਲ਼ਿਂ ਆਰਭਿ. ਪਟ੍ਠਾਨੇ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧) ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਏਵੇਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੇਹਿ ਗਹਿਤਾਤਿ ਤੇ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਨੀਹਰਿਤ੍ਵਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਪਨ ਨ ਯੋਜਯਿਮ੍ਹ.

ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਤਥਾ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਹੇਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨ. ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਵਸੇਨ ਤਯੋ ਅਦ੍ਧਾ ਕਾਲਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਯਦ੍ਧਂ. ਹੇਤੁਫਲਫਲਹੇਤੁਹੇਤੁਫਲਵਸੇਨ ਤਯੋ ਸਨ੍ਧੀ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਸਨ੍ਧਿਂ. ਸਙ੍ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਕਮ੍ਮਂ ਵਿਪਾਕੋ ਚ. ਸਙ੍ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਾਦਯੋ ਚ. ਕੋਟ੍ਠਾਸਪਰਿਯਾਯੋ ਵਾ ਸਙ੍ਖੇਪ-ਸਦ੍ਦੋ. ਅਤੀਤੇ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖੇਪਾਦਿਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਙ੍ਖੇਪਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਤੁਸਙ੍ਖੇਪਂ. ਸਰੂਪਤੋ ਅਵੁਤ੍ਤਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਖੇਪੇ ਆਕਿਰੀਯਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਹਿ ਪਕਾਸੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਾ, ਅਤੀਤੇ ਹੇਤੁਆਦੀਨਂ ਵਾ ਪਕਾਰਾ ਆਕਾਰਾ, ਤੇ ਸਙ੍ਖੇਪੇ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵੀਸਤਿਆਕਾਰਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਵੀਸਤਾਕਾਰਂ.

ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਭੇਦੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦਿਨੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸਹੇਤੁਨੋ ਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਵ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਨਂ ਪਰਿਮਾਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਅਨਞ੍ਞਵਿਸਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਸਮੂਹਾ. ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਇਦਂ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਅਗ੍ਗਹਣਂ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤਿਘਨਸ੍ਸ ਅਭੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮ੍ਪਿ ਭੇਦਨਿਬਨ੍ਧਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਂ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਂ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ. ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਹਣਂ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਯੋਪੇਤ੍ਥ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ. ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ‘‘ਆਤਪ੍ਪਮਨ੍ਵਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਮਦ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਨਿਗੁਮ੍ਬਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਜਟਾਵਿਜਟਨੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗੁਮ੍ਬਵਿਵਰਣੇਨ ਚ.

‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਆਰਬ੍ਭ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲੋ ਭਗਵਾ ਸਮਯਨ੍ਤਰਵਿਗ੍ਗਾਹਣਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਮੇਵ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਯ ਅਵਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਂ, ਤਤੋ ਚ ਨੇਸਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਤੋ ਸਿਥਿਲਕਰਣਵਿਵੇਚਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਸਨਾਯ ਕਿਚ੍ਚਕਾਰਿਤਂ, ਅਵਿਤਥਤਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

੨੯. ਅਤ੍ਥੀਤਿ ‘‘ਸਂਵਿਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਪੁਥੁਵਚਨਵਿਸਯੋ ਏਕੋ ਨਿਪਾਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਕੇਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੩੭੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੧੧੦; ਮ. ਨਿ. ੩.੧੫੪; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੧੨੭; ਖੁ. ਪਾ. ੩.੧) ਵਿਯ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪੇਹਿ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ, ਆਸੇਵਨਬਲਵਤਾਯ ਵਿਚਿਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਚ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਅਪਰਭਾਗਸਿਦ੍ਧੇਹਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਭੂਤੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਾਹੇਹਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਿ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਤਣ੍ਹੁਪਾਦਾਨਵਸੇਨ ਵਾ ਕਪ੍ਪਨਗ੍ਗਹਣਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾਦੀਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪਦਪੂਰਣਸਮੀਪਉਮ੍ਮਗ੍ਗਾਦੀਸੁਪਿ ਹਿ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਇਙ੍ਘ ਤ੍ਵਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵਾ ਗਾਥਾਯੋ ਵਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਵਾ ਪਰਿਯਾਪੁਣਸ੍ਸੁ (ਪਾਚਿ. ੪੪੨), ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ. ੧੨੨੧) ਚ ਆਦੀਸੁ ਪਦਪੂਰਣੇ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਤ੍ਤਤਿ, ਗਾਮਨ੍ਤਂ ਓਸਰੇਯ੍ਯ, (ਪਾਰਾ. ੪੦੯; ਚੂਲ਼ਵ. ੩੪੩) ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਮੀਪੇ, ‘‘ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋ ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਖੋ ਕਚ੍ਚਾਨ ਅਯਮੇਕੋ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧੫; ੩.੯੦) ਉਮ੍ਮਗ੍ਗੇਤਿ.

ਕਪ੍ਪ-ਸਦ੍ਦੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪਸਮਨ੍ਤਭਾਵਕਿਲੇਸਕਾਮਵਿਤਕ੍ਕਕਾਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦਿਸਭਾਵਾਦੀਸੁ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹੇਸ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ. ਨਿ. ੪.੧੫੬) ਮਹਾਕਪ੍ਪੇ ਵਤ੍ਤਤਿ, ‘‘ਕੇਵਲਕਪ੍ਪਂ ਵੇਲ਼ੁਵਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ. ਨਿ. ੧.੯੪) ਸਮਨ੍ਤਭਾਵੇ, ‘‘ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਾਮੋ, ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਰਾਗੋ ਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੧; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮) ਕਿਲੇਸਕਾਮੇ, ‘‘ਤਕ੍ਕੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ੭) ਵਿਤਕ੍ਕੇ, ‘‘ਯੇਨ ਸੁਦਂ ਨਿਚ੍ਚਕਪ੍ਪਂ ਵਿਹਰਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੩੮੭) ਕਾਲੇ, ‘‘ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੯੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੧੧੩) ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ, ‘‘ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੇਨ ਵਤ ਕਿਰ ਭੋ ਸਾਵਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾ ਨ ਜਾਨਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੬੦) ਸਦਿਸਭਾਵੇ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦੇਸਂ (ਮਹਾਨਿ. ੨੮) ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਾਯ ਸਹਜਾਤਾਯ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਭੂਤਾਯ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ, ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਆਕਾਰੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹਸ੍ਸ ਚ ਵਸੇਨ. ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵੁਤ੍ਥਧਮ੍ਮਵਿਸਯਾਯ ਕਪ੍ਪਨਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਤੀਤਕਾਲਵਾਚਕੋ ਇਧ ਪੁਬ੍ਬ-ਸਦ੍ਦੋ, ਰੂਪਾਦਿਖਨ੍ਧਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਨਾਵਤ੍ਥੁਨੋ ਅਭਾਵਾ ਅਨ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਭਾਗਵਾਚਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤੀਤਂ ਖਨ੍ਧਕੋਟ੍ਠਾਸ’’ਨ੍ਤਿ. ‘‘ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੇ ਤਣ੍ਹਾਯਨਾਭਿਨਿਵੇਸਾਨਂ ਸਮਤ੍ਥਨਂ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਨਮਾਹ. ਠਿਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਅਵਿਜਹਨਂ. ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍ਵਾ. ਵਿਸਯੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ. ਵਿਸਯਭਾਵਤੋ ਏਵ ਹਿ ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਮਨਟ੍ਠਾਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਗਮ੍ਮ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ.

ਅਧਿਵਚਨਪਦਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ. ਦਾਸਾਦੀਸੁ ਸਿਰਿਵਡ੍ਢਕਾਦਿ-ਸਦ੍ਦਾ ਵਿਯ ਵਚਨਮਤ੍ਤਮੇਵ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਵਚਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਧਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਉਪਰਿਭਾਵੇ, ਵੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਵਚਨਂ, ਉਪਰਿ ਵਚਨਂ ਅਧਿਵਚਨਂ, ਉਪਾਦਾਭੂਤਰੂਪਾਦੀਨਂ ਉਪਰਿ ਪਞ੍ਞਾਪਿਯਮਾਨਾ ਉਪਾਦਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੀਪਕਪਦਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਦਿਦਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ, ਨ ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਯੋ ਵਿਯ ਪਰਮਤ੍ਥੋ. ਅਧਿਕਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਵਾ ਅਧਿਵੁਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਅਧਿਕਞ੍ਹਿ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਂ ਪਕਤਿਆਦਿਦਬ੍ਬਾਦਿਂ ਜੀਵਾਦਿਂ ਕਾਯਾਦਿਞ੍ਚ ਅਭੂਤਮਤ੍ਥਂ ਅਜ੍ਝਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ.

੩੦. ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੭, ੨੦੩, ੪੨੭; ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭, ੨੯) ਅਭਿਨਿਵਿਸਿਤ੍ਵਾ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਭਿਵਦਨਕਿਰਿਯਾਯ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਵਚਨਂ. ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਗਤਂ, (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੧੯; ਅ. ਨਿ. ੯.੧੧) ਸਙ੍ਖਾਰਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮਹਾਨਿ. ੪੧) ਵਿਯ. ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਾਭਾਵਤੋ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਤਮਤ੍ਤਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਹਣਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਕਾਰੋ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ. ਲੋਕਿਯਾ ਹਿ ਵਿਧਯੁਤ੍ਤਗਤਪਕਾਰ-ਸਦ੍ਦੇ ਸਮਾਨਤ੍ਥੇ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ. ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਗਹਣਵਿਸੇਸਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਅਮਰਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਧੁਵਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਵੇਵਚਨਾਨਿ. ਮਰਣਾਭਾਵੇਨ ਵਾ ਅਮਰਂ, ਉਪ੍ਪਾਦਾਭਾਵੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਥਿਰਟ੍ਠੇਨ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵੇਨ ਧੁਵਂ. ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ੀਹਿ ਵਿਭਾਵੇਤਿ. ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਵੇਦਨਂ, ਸਞ੍ਞਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾਯ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਰੂਪਵਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਪਨ ਪਞ੍ਚਦਸਵਿਧਾਯ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞਂ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਥਾ ਏਕਂ ਖਨ੍ਧਂ ’’ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਭੋਗਭੂਤੋ ਲੋਕੋਤਿ, ਸਸਨ੍ਤਤਿਪਤਿਤੇ ਵਾ ਖਨ੍ਧੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਦਞ੍ਞੇ ‘‘ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥਾਹ – ਸਸ੍ਸਤੋ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਨੁ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਾ ਲੋਕੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਵਾਦੋ ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਸਸ੍ਸਤਸਹਚਰਿਤਤਾਯ ਪਨ ‘‘ਵਾਦੋ ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸਸ੍ਸਤੋ ਇਤਿ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਵਾ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਂ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ, ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਨੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੩੧. ਆਤਾਪਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਵਿਬਾਧਨਂ ਪਹਾਨਂ. ਪਦਹਨਂ ਕੋਸਜ੍ਜਪਕ੍ਖੇ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸਹਨਂ. ਅਨੁਯੋਗੋ ਯਥਾ ਸਮਾਧਿ ਵਿਸੇਸਭਾਗਿਯਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਏਵਂ ਵੀਰਿਯਸ੍ਸ ਬਹੁਲੀਕਰਣਂ. ਇਧ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਪਰਿਦਮਨਵੀਰਿਯਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਵੀਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ. ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ, ਅਸਮ੍ਮੋਸੋ. ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਾਯੇਨ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਮਨਸਿਕਾਰੋ ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਵੀਰਿਯਞ੍ਚ ਸਤਿਞ੍ਚ ਞਾਣਞ੍ਚਾ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਆਤਪ੍ਪ…ਪੇ… ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਅਨ੍ਵਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਠੇ. ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾਵਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਅਧਿਗਮਨਪਟਿਪਦਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਸਾ ਪਨ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਵੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ‘‘ਤਥਾਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਚੁਦ੍ਦਸਵਿਧੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਦਮਨੇਹਿ ਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਦਮਿਤਤਂ ਵਦਤਿ.

ਸਮਾਧਾਨਾਦਿਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਰੂਪਾਵਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ ਸਮਾਧਿਵਿਜਮ੍ਭਨਭੂਤਾ ਲੋਕਿਯਾਭਿਞ੍ਞਾ ਝਾਨਾਨੁਭਾਵੋ. ‘‘ਝਾਨਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਝਾਨਲਾਭਿਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸੇਨ ਝਾਨਧਮ੍ਮਾ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂਮੁਖੇਨ ਸੇਸਧਮ੍ਮਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਜਨਕਭਾਵਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਸਤਿ ਹਿ ਜਨਕਭਾਵੇ ਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ ਸੁਖਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਯ, ਚ ਪਚ੍ਚਯਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਵਨ੍ਤਤਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਚ ਸਤਿ ਅਵਸ੍ਸਮ੍ਭਾਵੀ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਅਨਵਕਾਸਾਵ ਨਿਚ੍ਚਤਾ ਸਿਯਾਤਿ. ਕੂਟਟ੍ਠ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਾ ਲੋਕੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਚ੍ਚੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ‘‘ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਯਥਾ ਏਸਿਕਾ ਵਾਤਪ੍ਪਹਾਰਾਦੀਹਿ ਨ ਚਲਤਿ, ਏਵਂ ਨ ਕੇਨਚਿ ਵਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵਮਾਹ, ‘‘ਕੂਟਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਭਾਵਂ. ਵਿਕਾਰੋਪਿ ਵਿਨਾਸੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ, ‘‘ਉਭਯੇਨਪਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਾਭਾਵਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ. ‘‘ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਕਾਰਣੇ ਫਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦਂ ਦੀਪੇਤਿ. ਨਿਕ੍ਖਮਤੀਤਿ ਚ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਕਥਂ ਪਨ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੋਯੇਵ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ? ਯਥਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਘਟੋ ਆਲੋਕੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ.

ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਵਿਚਾਰੇਤਬ੍ਬਂ – ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਲੋਕੋ ਘਟਂ ਪਕਾਸੇਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਦਿ ਘਟਵਿਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤੋ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਹਾਯਤਿ. ਅਥ ਘਟਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਆਵਰਣਭੂਤਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਵਿਧਮਨ੍ਤੋ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਹਾਯਤਿਯੇਵ. ਸਤਿ ਹਿ ਘਟਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਕਥਂ ਤਸ੍ਸਾ ਆਵਰਣਂ ਹੋਤੀਤਿ, ਯਥਾ ਘਟਸ੍ਸ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ. ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਹਿ ਯਦਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯਾਦਿਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨੇਵ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਾਦੋ ਹਾਯਤਿ, ਤਥਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ. ਅਥ ਬੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਆਵਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਕਾਰਟ੍ਠਾਨਿਯਸ੍ਸ ਮੋਹਸ੍ਸ ਵਿਧਮਨੇਨ. ਸਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਕਥਂ ਮੋਹੋ ਆਵਰਣਨ੍ਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਭੇਦਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਅਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਨਂ ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਮਣਿਪਦੀਪਾਦੀਨਂ ਭੇਦੇਨ ਅਭਿਬ੍ਯਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਨਂ ਘਟਾਦੀਨਂ ਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਹੋਤਿ ਚ ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿਭੇਦੋਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਅਭਿਬ੍ਯਤ੍ਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਿਕਪ੍ਪਨਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਿਯਾ ਵੁਤ੍ਤਿਮਤੋ ਚ ਅਨਞ੍ਞਥਾਨੁਜਾਨਨਤੋਤਿ. ਤੇ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਧਾਵਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਇਧ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾਵੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਾ, ਤੇਯੇਵ ਦੇਵਭਾਵਾਦਿਉਪਗਮਨੇਨ ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ, ਅਕਤਸ੍ਸ ਚ ਅਬ੍ਭਾਗਮੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

ਅਪਰਾਪਰਨ੍ਤਿ ਅਪਰਸ੍ਮਾ ਭਵਾ ਅਪਰਂ ਭਵਂ. ਏਵਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਚ੍ਚਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਨ ਚੁਤੂਪਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਸਬ੍ਬਬ੍ਯਾਪਿਤਾਯ ਨਾਪਿ ਸਨ੍ਧਾਵਨਸਂਸਰਣਾਨਿ, ਧਮ੍ਮਾਨਂਯੇਵ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇਨ ਏਵਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਵਂ ਵੋਹਰੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਏਤੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ, ਧਮ੍ਮਿਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਵਿਪਰਿਣਾਮਵਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਵਕ੍ਖਾਮ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਵਨਾਦਿਵਚਨਸਿਦ੍ਧਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਵਿਦ੍ਧਂਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਂ ਥਾਵਰਂ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਯੇਸਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ, ਤੇਸਂ ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਨ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤਮਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇਵ ਸਾਧੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਹਿ ਯਥਾਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਪਰੇਹਿ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤਂ. ‘‘ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਂ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ – ਏਤੇਸੁ ਅਨੇਕੇਸੁ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕੋਵਾਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਯੋ ਹਿ ਯਮਤ੍ਥਂ ਅਨੁਭਵਤਿ, ਸੋ ਏਵ ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ. ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਨੁਭੂਤਮਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਅਨੁਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ. ਯਥਾ ਚੇਤਾਸੁ, ਏਵਂ ਇਤੋ ਪੁਰਿਮਤਰਾਸੁਪਿ ਜਾਤੀਸੂਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ. ਯਥਾ ਚ ਮੇ, ਏਵਂ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ? ਸਸ੍ਸਤਵਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਪਰੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤਿ, ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਧਿਵੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ. ਸੋ ਏਵਂ ਆਹਾ’’ਤਿ ਚ ਵਚਨਤੋ ਪਰਾਨੁਮਾਨਵਸੇਨ ਇਧ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਤਿਵਿਧਂ ਕਾਰਣਂ ਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਞਾਪਕਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਾਪਕਂ ਕਾਰਣਂ, ਬੀਜਂ ਅਙ੍ਕੁਰਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਂ ਕਾਰਣਂ, ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਦਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦੀਨਂ ਞਾਪਕਂ ਕਾਰਣਂ, ਇਧਾਪਿ ਞਾਪਕਕਾਰਣਮੇਵ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ. ਞਾਪਕੋ ਹਿ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਵਿਸਯਸ੍ਸ ਞਾਣਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ ਕਾਰਣਨ੍ਤਿ. ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਤਂ ਞਾਣਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਵਸਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ‘‘ਵਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਵਤ੍ਥੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍ਵਾਪਿ ਠਾਨਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ.

੩੨-੩੩. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਵਾਦਾਨਂ ਪਠਮਵਾਦਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਵਿਸੇਸੋ ਠਪੇਤ੍ਵਾ ਕਾਲਵਿਸੇਸਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਰਿ ਵਾਦਦ੍ਵਯੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ ਚਤੁਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤੋ, ਨਨੁ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੋ ਵਿਯ ਦੁਵਿਧੇਨੇਵ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ ਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿ.

੩੪. ਤਕ੍ਕਯਤੀਤਿ ਊਹਯਤਿ, ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਆਕਾਰੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਰੋਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਕ੍ਕੋਤਿ ਆਕੋਟਨਲਕ੍ਖਣੋ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯਲਕ੍ਖਣੋ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋ. ਵੀਮਂਸਾ ਨਾਮ ਵਿਚਾਰਣਾ, ਸਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਤਿਰੂਪਕੋ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਵਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤੁਲਨਾ ਰੁਚ੍ਚਨਾ ਖਮਨਾ’’ਤਿ. ਪਰਿਯਾਹਨਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਊਹਨਂ ਏਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੇਨ ਤੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਤਕ੍ਕੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਅਨੁਵਿਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਵੀਮਂਸਾਯ ਅਨੁਪਵਤ੍ਤਿਤਂ, ਵੀਮਂਸਾਨੁਗਤੇਨ ਵਾ ਵਿਚਾਰੇਨ ਅਨੁਮਜ੍ਜਿਤਂ. ਪਟਿ ਪਟਿ ਭਾਤੀਤਿ ਪਟਿਭਾਨਂ, ਯਥਾਸਮਿਹਿਤਾਕਾਰਵਿਸੇਸਵਿਭਾਵਕੋ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ. ਪਟਿਭਾਨਤੋ ਜਾਤਂ ਪਟਿਭਾਨਂ, ਸਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨਂ ਸਯਂ ਪਟਿਭਾਨਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨਮਤ੍ਤਸਞ੍ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਮਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਦਯੋ ਨਿਵਤ੍ਤੇਤਿ.

‘‘ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਏਵਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਤਕ੍ਕੀਵਸੇਨੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਲਾਭੀਤਕ੍ਕਿਨੋ ਏਵਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ ਸਮ੍ਭਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਰੂਪਾਦਿ ਸੁਖਾਦਿ ਚ ਇਧ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਲਾਭੋ, ਨ ਝਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸੋ. ‘‘ਏਵਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚੇਸੁ ਭਾਵੇਸੁ ਅਞ੍ਞੋ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਸਤਿ ਕਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸੋ, ਅਕਤਸ੍ਸ ਚ ਅਬ੍ਭਾਗਮੋ ਸਿਯਾ. ਨਿਚ੍ਚੇਸੁ ਪਨ ਭਾਵੇਸੁ ਯੋ ਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਨ ਦੋਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕਿਕਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤਿਗਵੇਸਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਨੇਵਾਤਿ ਆਗਮਾਧਿਗਮਾਦੀਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਭਾਵਾ ਸੁਦ੍ਧਤਕ੍ਕੇਨੇਵ. ਨਨੁ ਚ ਵਿਸੇਸਲਾਭਿਨੋਪਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਹੇਤੁ ਅਨੇਕੇਸੁ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਦਸਸੁ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟੇਸੁ ਯਥਾਨੁਭੂਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਞ੍ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਤਰਾਸੁਪਿ ਜਾਤੀਸੁ ਤਥਾਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਨੁਵਿਤਕ੍ਕਨਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਥਾਭਾਵਾਨੁਵਿਤਕ੍ਕਨਵਸੇਨੇਵ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸਿਨੋ ਜਾਤਾ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਜਾਤਿਸ੍ਸਰਤਕ੍ਕਿਕਾ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਲਦ੍ਧਵਤ੍ਥੁਨਿਬਨ੍ਧਨੇਨ ਤਕ੍ਕਨੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਤਕ੍ਕੀਪਕ੍ਖੇਯੇਵ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਤਕ੍ਕਨਮਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਪਕ੍ਖਂ, ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਪਕ੍ਖਂ ਵਾ ਭਜੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀਨਂ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਦੀਘਦੀਘਤਰਦੀਘਤਮਕਾਲਾਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਸ੍ਸ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਂ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ. ਇਮਿਨਾਮਹਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਮੇਵ ਪਧਾਨਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਯਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਮਿਨਾਮਹਮੇਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਂ ਤਕ੍ਕਨਂ, ਨ ਤਂ ਇਧ ਪਧਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਂ ਪਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਧਾਨਭੂਤਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਪਧਾਨਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਅਭਾਵੇਨ ਤਕ੍ਕਪਧਾਨਤ੍ਤਾ, ਪਧਾਨਕਾਰਣੇਨ ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਸਾਸਨੇ ਲੋਕੇ ਚ ਯਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਯਵਙ੍ਕੁਰੋ’’ਤਿ ਚ.

ਅਥ ਵਾ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮਨਿਬਨ੍ਧਨਰਹਿਤਸ੍ਸ ਤਕ੍ਕਨਸ੍ਸ ਵਿਸੁਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੇ ਕਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਵਿਸੁਂ ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹਕਾਰਣਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਚ ਮਨ੍ਦਮਜ੍ਝਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਾਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧੋਤਿ ਭਗਵਤਾ ਸਬ੍ਬਤਕ੍ਕਿਨੋ ਤਕ੍ਕੀਭਾਵਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਜ੍ਝਂ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਚਤੁਧਾ ਵਵਤ੍ਥਾਪਿਤੋ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ. ਯਦਿਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਤਕ੍ਕਿਕਾਨਂ ਵਿਯ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਹੀਨਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀਨਮ੍ਪਿ ਬਹੁਧਾ ਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਪਨ ਵਿਸੇਸਲਾਭਿਨੋ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞਾਦਿਵਸੇਨ ਤਯੋ ਰਾਸੀ ਕਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਵਸੇਨ ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਦਸਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਚਤ੍ਤਾਰੀਸਸਂਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਾਨੁਸ੍ਸਰਣੇਨ ਅਯਂ ਵਿਭਾਗੋ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੀਸੁਪਿ ਰਾਸੀਸੁ ਯੇ ਹੀਨਮਜ੍ਝਪਞ੍ਞਾ, ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਊਨਕਮੇਵ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ. ਯੇ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾ, ਤੇ ਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਨਾਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਨਾਯਂ ਦੇਸਨਾ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਤਰਭੇਦਸਙ੍ਗਹਵਸੇਨੇਵ ਭਗਵਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਵਿਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਵਵਤ੍ਥਿਤਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀਨਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਤਾ. ਨ ਹਿ ਇਧ ਸਾਵਸੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

੩੫. ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵਾ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਿਯਮਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦ੍ਵੀਹਿ ਵਾ ਤੀਹਿ ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਯਥਾਰਹਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨੇ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਾਨਿ ਵਤ੍ਥੂਨਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਉਦਾਹੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਸ੍ਸ. ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਦਿ ਤਾਵ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨਾਨਿਯੇਵ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਨ ਸਞ੍ਞਾਵਿਪਲ੍ਲਾਸਾਦਯੋ. ਤਥਾਹਿ ਵਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਾ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਦੀਨਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ. ਅਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਯੁਤ੍ਤਿਯੋ ਵਿਯ ਆਗਮੋਪਿ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨ. ਕਸ੍ਮਾ? ਅਭਿਨਿਵੇਸਪਕ੍ਖੇ ਤਾਵ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨੇਹਿ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਸਞ੍ਞੋ ਰੂਪਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਖਣੇ ਖਣੇ ਭਿਜ੍ਜਨਸਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨਵਬੋਧਤੋ ਧਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਧਾਵਨ੍ਤੋ ਏਕਤ੍ਤਨਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਾਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕੇਹਿ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੧) ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਜਨੇਸਿ. ਇਤਿ ਆਸਨ੍ਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਪਧਾਨਕਾਰਣਤ੍ਤਾ, ਤਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ਚ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨਾਨਿਯੇਵ ਇਧ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਆਗਮੋਪਿ ਯੁਤ੍ਤਿਪਕ੍ਖੇਯੇਵ ਠਿਤੋ ਵਿਸੇਸਤੋ ਬਾਹਿਰਕਾਨਂ ਤਕ੍ਕਗਾਹਿਭਾਵਤੋਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਨਾਨਿਯੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਤ੍ਥੁਭਾਵੇਨ ਗਹਿਤਾਨਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਦੁਵਿਧਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਪਰਮਤ੍ਥਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚਾਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਸਭਾਵਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਞਾਣਂ, ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਾਵਬੋਧੋ ਅਨੁਮਾਨਞਾਣਂ, ਆਗਮੋ ਚ ਸੁਤਮਯਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਾਧਨਤੋ ਅਨੁਮਾਨਞਾਣਮੇਵ ਆਵਹਤਿ, ਸੁਤਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਨੇਨ ਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਂ ਠਿਤੋ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਂ ਪਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਭਾਵਨਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਞਾਣਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਵਂ ਆਗਮੋਪਿ ਤਕ੍ਕਵਿਸਯਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤੋਵਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਤਕ੍ਕਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਭਾਵਿਤੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਏਵਿਦਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ. ‘‘ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਿ ਅਧਿਵੁਤ੍ਤਿਪਦਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦) ਚ ਵਚਨਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਤ੍ਥੂਨਿ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੩੬. ਦਿਟ੍ਠਿਯੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਮਵਜ੍ਜਤਾਯ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਾਨਂ ਅਨਤ੍ਥਾਨਂ ਹੇਤੁਭਾਵਤੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾਹਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਵਜ੍ਜਂ ਵਦਾਮੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧.੩੧੦) ‘‘ਯਥਾਹਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਾਲ਼ਿਯਾ (ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੨੪) ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਠਾਨਵਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਧਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ. ਨਿ. ੩.੮੧, ੩੪੫) ਵਚਨਤੋ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਾਦਿਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਅਸ੍ਸੁਤਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾਵੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨; ਪਟਿ. ਮ. ੧.੧੩੦). ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਥਾ ਚਾਹ ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ, (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੧੮ ਆਦਯੋ) ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੪੪) ਚ. ਸਞ੍ਞਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ, (ਸੁ. ਨਿ. ੮੮੦; ਮਹਾਨਿ. ੧੦੯) ਪਥਵਿਤੋ ਸਞ੍ਞਤ੍ਵਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨) ਚ ਆਦਿ. ਵਿਤਕ੍ਕੋਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਵੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਤਕ੍ਕਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਪਕਪ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ, ਸਚ੍ਚਂ ਮੁਸਾਤਿ ਦ੍ਵਯਧਮ੍ਮਮਾਹੂ’’ਤਿ (ਸੁ. ਨਿ. ੮੯੨) ‘‘ਤਕ੍ਕੀ ਹੋਤਿ ਵੀਮਂਸੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੪) ਚ ਆਦਿ. ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤੋ ਛਨ੍ਨਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਵਾ ਅਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੧੯). ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੋ. ਪਵਤ੍ਤਿਤਾਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇਸੁ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ. ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ. ਪਵਤ੍ਤਨਵਸੇਨਾਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ. ਆਸੇਵਨਵਸੇਨਾਤਿ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਪਰਤੋਘੋਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸੇਵਨਂ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ. ਅਥ ਵਾ ਏਵਂਗਤਿਕਾਤਿ ਏਵਂਗਮਨਾ, ਏਵਂਨਿਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾ ਏਵਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅਸਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਞ੍ਚਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਗਹਿਤਾ, ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ ਚ ਬਾਲਲਪਨਾ ਯਾਵ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨਾ ਪਨ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਵਤ੍ਥੁਕਾ ਅਵਿਮਦ੍ਦਕ੍ਖਮਾ ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨੇ ਉਸ੍ਸਾਵਬਿਨ੍ਦੂ ਵਿਯ ਖਜ੍ਜੋਪਨਕਾ ਵਿਯ ਚ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਵਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚਾਤਿ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨੇ ਸਙ੍ਖੇਪਕਥਾ – ਯਦਿ ਹਿ ਪਰੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਲੋਕੋ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤੋ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਪੁਰਿਮਰੂਪਾਵਿਜਹਨਤੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਵਿਸੇਸਾਧਾਨਸ੍ਸ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਅਹਿਤਤੋ ਨਿਵਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ, ਹਿਤੇ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥਂ ਉਪਦੇਸੋ ਏਵ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋ ਸਿਯਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ, ਕਥਂ ਵਾ ਸੋ ਉਪਦੇਸੋ ਪਵਤ੍ਤੀਯਤਿ ਵਿਕਾਰਾਭਾਵਤੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜਟਾਕਾਸਸ੍ਸ ਵਿਯ ਦਾਨਾਦਿਕਿਰਿਯਾ ਹਿਂਸਾਦਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਤਥਾ ਸੁਖਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਭਵਨਨਿਬਨ੍ਧੋ ਏਵ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਿਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਮ੍ਮਬਦ੍ਧਾਭਾਵਤੋ, ਜਾਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਕੁਤੋ ਵਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਅਥ ਪਨ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇਵ ਵਿਨਸ੍ਸਤਿ ਚ, ਯਸ੍ਸ ਵਸੇਨਾਯਂ ਕਿਰਿਯਾਦਿਵੋਹਾਰੋਤਿ ਵਦੇਯ੍ਯ, ਏਵਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਰੂਪਾਵਿਜਹਨੇਨ ਅਵਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮ੍ਭਾਵੇਤੁਂ, ਤੇ ਵਾ ਪਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਵਤ੍ਥਾਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞੇ ਵਾ ਸਿਯੁਂ ਅਨਞ੍ਞੇ ਵਾ. ਯਦਿ ਅਞ੍ਞੇ, ਨ ਤਾਹਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਹਿਪਿ ਕੋਚਿ ਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ. ਯਾਹਿ ਕਰੋਤਿ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ ਚਵਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚਾਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਵਤ੍ਥੋ ਏਵ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸੋ. ਕਿਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕਪ੍ਪਨਾਪਿ ਨਿਰਤ੍ਥਿਕਾ ਸਿਯਾ, ਅਥਾਨਞ੍ਞੇ ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਨਾਸਵਨ੍ਤੀਹਿ ਅਵਤ੍ਥਾਹਿ ਅਨਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਾਸਂ ਵਿਯ ਉਪ੍ਪਾਦਵਿਨਾਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ ਕੁਤੋ ਨਿਚ੍ਚਤਾਵਕਾਸੋ, ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਵਿਯ ਨਿਚ੍ਚਤਾਤਿ ਬਨ੍ਧਵਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਸਮ੍ਭਵੋ ਏਵਾਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇਵ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਵਾਦੀ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਯੁਤ੍ਤਿਂ ਵਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਯੁਤ੍ਤਿਰਹਿਤਞ੍ਚ ਵਚਨਂ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤੀਤਿ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾਵ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨ ਸਮਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ ਅਭਿਮੁਖੋ ਸਮ੍ਪਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ, ਪਰੋਲੋਕੋ.

‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਇਧ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਵਿਭਜਿਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਂ, ਤਦਵਿਨਾਭਾਵਤੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਵਾ ਭਗਵਤੋ ਦਸਬਲਾਦਿਞਾਣਂ ਗਹਿਤਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ. ਪਜਾਨਨ੍ਤੋਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮ੍ਭਾਵਨੇ, ਤੇਨ ‘‘ਤਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ਚ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥਮਾਹ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਸਾਰਭੂਤਂ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਨਾਭਿਨਿਵਿਸਤਿ, ਕੋ ਪਨ ਵਾਦੋ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸੇਤਿ. ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ ਤਂ ਪਰਾਮਸਨਾਕਾਰਮਾਹ. ਪਜਾਨਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਕਾਰਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਵਸੇਨ ਪਰਾਮਸਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾ ਪਰਤੋ ਆਮਸਨਂ ਪਰਾਮਾਸੋ. ਨ ਹਿ ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਯਂ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ, ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ. ਯੋ ਪਨ ਪਰਾਮਾਸੋ ਤਣ੍ਹਾਦਯੋਵ, ਤੇ ਚ ਭਗਵਤੋ ਬੋਧਿਮੂਲੇਯੇਵ ਪਹੀਨਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਾਮਾਸਕਿਲੇਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਅਪਰਾਮਾਸਤੋਤਿ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਵੇਦਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਵਚਨਂ, ‘‘ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਕਤ੍ਤਰਿ ਸਾਮਿਵਚਨਂ, ਅਪਰਾਮਸਨਹੇਤੁ ਪਰਾਮਾਸਰਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਸਯਮੇਵ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁ ਅਧਿਗਤਾਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

‘‘ਯਾਸੁ ਵੇਦਨਾਸੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਗਵਤੋ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਾਸੁ ਚਤੁਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾਸੁ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤੀਸੁਪਿ ਅਯਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਦੇਸਨਾਸੁ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਵੇਦਨਾਯੇਵ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਭੂਮਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਉਦ੍ਧਟਾ. ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾਤਿ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਵੇਦਨਾਯ ਸਮੁਦਯਾਦੀਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਅਸਮ੍ਮੋਹਪਟਿਵੇਧਵਸੇਨ ਜਾਨਿਤ੍ਵਾ, ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਚ੍ਚਯਸਮੁਦਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਦਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਸੁਪ੍ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੪੦੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੧; ਉਦਾ. ੧) ਵੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ ਚੇਵ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤੇਨ ਚ. ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਲਕ੍ਖਣਂ, ਜਾਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਲਕ੍ਖਣਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦਲਕ੍ਖਣਮੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਪਚ੍ਚਯਨਿਰੋਧਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ, ਯਂ ਵਾ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯਾਦਿਭੂਤਂ ਵੇਦਨਂ ਲਭਿਤ੍ਵਾ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ, ਸੁਖਸੋਮਨਸ੍ਸਮੇਵ ਵਾ, ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦੋ’’ਤਿ ਪਦਂ ਪਨ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍ਵਾ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸੋ. ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਪੁਰਿਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਵੇਦਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯੋ ਪੁਰਿਮਵੇਦਨਾਯ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸਾਦਨਾਕਾਰੋ, ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਵੇਦਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸੁਖਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਚੇਤਸਿਕਸੁਖਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਨਾਯਂ ਦੋਸੋ. ਵਿਸੇਸਨਂ ਹੇਤ੍ਥ ਸੋਮਨਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣਂ ਸੁਖਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਿਂਸਪਾ’’ਤਿ ਯਥਾ.

‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਖਾਰਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨ ਉਪੇਕ੍ਖਾਵੇਦਨਾਯ, ਸਬ੍ਬਵੇਦਨਾਸੁਯੇਵ ਵਾ ਆਦੀਨਵਮਾਹ, ਇਤਰੇਹਿ ਇਤਰਦੁਕ੍ਖਤਾਵਸੇਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਦੁਕ੍ਖਸੁਖਵੇਦਨਾਨਂ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵਾ ਤੀਣਿਪਿ ਪਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਸਮ੍ਪਿ ਵੇਦਨਾਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਅਯਨ੍ਤਿ ਯੋ ਵੇਦਨਾਯ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਭਾਵਟ੍ਠੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਭਾਵੋ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਪਟਿਪੀਲ਼ਨਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਭਾਵੋ, ਜਰਾਯ ਮਰਣੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵਿਪਰਿਣਾਮੇਤਬ੍ਬਭਾਵੋ ਚ, ਅਯਂ ਵੇਦਨਾਯ ਆਦੀਨਵੋ, ਯਤੋ ਵਾ ਆਦੀਨਂ ਪਰਮਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਵਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ. ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਯਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਵਚਨਂ, ਯਾਵ ਵੇਦਨਾਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਨ ਪਜਹਤਿ, ਤਾਵਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਵੇਦਨਂ ਅਲ੍ਲੀਨੋਯੇਵ ਹੋਤਿ. ਯਦਾ ਪਨ ਤਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ, ਤਦਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਵਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਵੇਦਨਾਯ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵੇਦਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵੇਦਨਾਯ ਸਹਜਾਤਨਿਸ੍ਸਯਾਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਚ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ ਏਵ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਵੇਦਨਾਸੀਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਆਗਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਵੁਤ੍ਤਮੇਵ, ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਨਯੇਨ ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦਯੋ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯਾਯੇਹਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ‘‘ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਮੇਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ. ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸੇਸੁਪਾਦਾਨਾਨਂ, ਪਹੀਨੇ ਚ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨੇ ਉਪਾਦਾਨਸੇਸਾਭਾਵਤੋ ‘‘ਵਿਗਤਛਨ੍ਦਰਾਗਤਾਯ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਗ੍ਗਫਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਭਗਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ‘‘ਵੇਦਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਯਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਵਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਇਮਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਸਕਾਰਣਂ ਸਗਤਿਕਂ ਪਭੇਦਤੋ ਵਿਭਜਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਭੂਮਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ.

ਪਠਮਭਾਣਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੩੮. ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਚ ਏਕਚ੍ਚਂ ਸਸ੍ਸਤਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤੋ, ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ. ਸੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ. ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤੋ ਵਾਦੋ ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ’’ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕਚ੍ਚਅਸਸ੍ਸਤਿਕਾ ਦਿਪਦਸ੍ਸਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੇ ਤਦਞ੍ਞਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਸਸ੍ਸਤਤਾਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ, ਨ ਪਨ ਸਦ੍ਦਤੋ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਪਾਕਟਂ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਅਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਇਧ ਸਾਵਸੇਸਂ ਕਤ੍ਵਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮੀ. ਇਧਾਤਿ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ. ਗਹਿਤਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਇਧਾਤਿ ਵਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ. ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਰਿਮਕਾ ਤਯੋ ਵਾਦਾ ਸਤ੍ਤਵਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਖਾਰਵਸੇਨ ਵਿਭਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤੇਹਿ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇਨ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਾਥਾਵਸਭਾਵਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਮਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ. ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਮਤਂ ਅਸਙ੍ਖਤਮੇਵਾਤਿ ਲਦ੍ਧਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵਾ…ਪੇ… ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਨ ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਭਾਵਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਭਾਵਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਵ ਨਿਚ੍ਚਧੁਵਾਦਿਭਾਵੋ ਅਨੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤੁਂ. ਏਤੇਨ ‘‘ਉਪ੍ਪਾਦਵਯਧੁਵਤਾਯੁਤ੍ਤਭਾਵਾ ਸਿਯਾ ਨਿਚ੍ਚਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਿਯਾ ਨ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਵਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗਵਾਦਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵਿਭਾਵਿਤਾ ਹੋਤਿ.

ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾਵਿਭਾਵਨਾ – ਯਦਿ ‘‘ਯੇਨ ਸਭਾਵੇਨ ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨੇਵ ਸਭਾਵੇਨ ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਸਿਯਾ ਅਨੇਕਨ੍ਤਵਾਦੋ. ਅਥ ਅਞ੍ਞੇਨ, ਸਿਯਾ ਨ ਅਨੇਕਨ੍ਤਵਾਦੋ. ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨ੍ਤਰਾਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵੋ ਯੁਤ੍ਤੋ ਵਤ੍ਤੁਂ ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਵਿਵਾਦਾਭਾਵਤੋ. ਯੇ ਪਨ ਵਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਯਥਾ ਸੁਵਣ੍ਣਘਟੇਨ ਮਕੁਟੇ ਕਤੇ ਘਟਭਾਵੋ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਮਕੁਟਭਾਵੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੁਵਣ੍ਣਭਾਵੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿਯੇਵ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬਭਾਵਾਨਂ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਭਾਵੋ ਪਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ. ਤੇ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਕਿਂ ਤਂ ਸੁਵਣ੍ਣਂ, ਯਂ ਘਟੇ ਮਕੁਟੇ ਚ ਅਵਟ੍ਠਿਤਂ, ਯਦਿ ਰੂਪਾਦਿ, ਸੋ ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਯ ਅਨਿਚ੍ਚੋ. ਅਥ ਰੂਪਾਦਿ ਸਮੂਹੋ, ਸਮੂਹੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮੁਤਿਮਤ੍ਤਂ. ਨ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾ ਨਤ੍ਥਿਤਾ ਨਿਚ੍ਚਤਾ ਵਾ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਅਨੇਕਨ੍ਤਵਾਦੋ ਨ ਸਿਯਾ. ਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਨਞ੍ਞਥਾਸੁ ਦੋਸੋ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਵਿਚਾਰਣਾਯਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਅਪਿਚ ਨਿਚ੍ਚਾਨਿਚ੍ਚਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਰੂਪੋ ਅਤ੍ਤਾ ਲੋਕੋ ਚ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤਾਪਟਿਜਾਨਨਤੋ ਯਥਾ ਨਿਚ੍ਚਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੂਪਂ, ਯਥਾ ਵਾ ਦੀਪਾਦਯੋ. ਨ ਹਿ ਦੀਪਾਦੀਨਂ ਉਦਯਬ੍ਬਯਸਭਾਵਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਾਨਿਚ੍ਚਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਸਭਾਵਤਾ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ, ਜੀਵਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੂਪਂ ਵਿਯਾਤਿ ਏਵਂ ਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗਸ੍ਸ ਵਿਯ ਸੇਸਭਙ੍ਗਾਨਮ੍ਪਿ ਅਸਮ੍ਭਵੋਯੇਵਾਤਿ ਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗਵਾਦਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਇਸ੍ਸਰੋ ਨਿਚ੍ਚੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ ਸਤ੍ਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਇਸ੍ਸਰਵਾਦਾ. ‘‘ਪਰਮਾਣਵੋ ਨਿਚ੍ਚਾ ਧੁਵਾ, ਅਣੁਕਾਦਯੋ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕਾ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਕਾਣਾਦਾ. ਨਨੁ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਵਾਦੇ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਸਸ੍ਸਤਤਾਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਾਵਬੋਧੋ ਏਵ, ਤਯਿਦਂ ਕਥਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਵਾ ਏਵਮਾਹ ‘‘ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਸਸ੍ਸਤਭਾਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ? ਅਸਸ੍ਸਤੇਸੁਯੇਵ ਪਨ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਭਾਵਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਇਧ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ. ਤੇਨ ਪਨ ਏਕਵਾਰੇ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਸਸ੍ਸਤਭਾਵਾਵਬੋਧੋ ਵਿਦੂਸਿਤੋ ਸਂਸਟ੍ਠਭਾਵਤੋ ਵਿਸਸਂਸਟ੍ਠੋ ਵਿਯ ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡੋ ਸਕਿਚ੍ਚਕਰਣਾਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਪਕ੍ਖੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ. ਅਸਸ੍ਸਤਭਾਵੇਨ ਨਿਚ੍ਛਿਤਾਪਿ ਵਾ ਚਕ੍ਖੁਆਦਯੋ ਸਮਾਰੋਪਿਤਜੀਵਸਭਾਵਾ ਏਵ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਦਵਬੋਧਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਭਾਵੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਵਾਰੇਤੁਂ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਂ ਇਤਿਪਿ…ਪੇ… ਕਾਯੋ ਇਤਿਪਿ ਅਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾਯ ਸਙ੍ਖਤਾਯ ਚ ਧਾਤੁਯਾ ਵਸੇਨ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਅਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਿਭਜ੍ਜਵਾਦੋਪਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਵਂਪਕਾਰਾ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾ ਹੋਤਿ ਅਵਿਪਰੀਤਧਮ੍ਮਸਭਾਵਸਮ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਭਾਵਤੋ.

ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਵਾਦੇਪਿ ਅਸਸ੍ਸਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਗਹਣਂ ਵਿਸੇਸਤੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਸ੍ਸਤਾਨਂ ਪਨ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਗਾਹੋ ਨ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ ਯਥਾਸਭਾਵਗ੍ਗਹਣਭਾਵਤੋ. ਅਸਸ੍ਸਤੇਸੁਯੇਵ ਪਨ ‘‘ਕੇਚਿਦੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ, ਕੇਚਿ ਅਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਵਿਭਾਗਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ ਵਾਦਨ੍ਤਰਤਾ ਵੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਸਮੁਦਾਯਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ ਏਕਦੇਸਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਦੇਸਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੋ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੇ ਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਵਾਦੀ ਤਬ੍ਬਿਸਯਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਵਾਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਅਞ੍ਞੇ ਏਵ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠਾ, ਅਞ੍ਞੇ ‘‘ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਾ’’ਤਿ. ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ, ਏਕਦੇਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਚ ਵਾਦਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤੋਯੇਵ. ਕਿਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋ ਅਨੇਕਵਿਧਸਮੁਸ੍ਸਯੇ ਏਕਵਿਧਸਮੁਸ੍ਸਯੇ ਚ ਖਨ੍ਧਪਬਨ੍ਧੇ ਅਭਿਨਿਵੇਸਭਾਵਤੋ. ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀ ਜਾਤਿਵਿਸੇਸਵਸੇਨ ਨਾਨਾਵਿਧਰੂਪਕਾਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਏਵ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜੇ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸੀ ਜਾਤੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ ਚ ਰੂਪਕਾਯਭੇਦਗ੍ਗਹਣਤੋ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੨) ‘‘ਚਵਨ੍ਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ਆਦਿ. ਵਿਸੇਸਲਾਭੀ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਿਕੋ ਅਨੁਪਧਾਰਿਤਭੇਦਸਮੁਸ੍ਸਯੇਵ ਧਮ੍ਮਪਬਨ੍ਧੇ ਸਸ੍ਸਤਾਕਾਰਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਂ ਜਨੇਸਿ ਏਕਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤਦਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ. ਤਥਾ ਚ ਤੀਸੁਪਿ ਵਾਦੇਸੁ ‘‘ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨਾਨੁਸ੍ਸਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇਵ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਕ੍ਕੀਨਂ ਪਨ ਸਸ੍ਸਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸਵਿਸੇਸੋ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਵਿਸਯਤਾਯ ਸੁਪਾਕਟੋਯੇਵਾਤਿ.

੩੯. ਦੀਘਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਵਿਵਟ੍ਟਵਿਵਟ੍ਟਟ੍ਠਾਯੀਨਂ ਅਪਗਮੇਨ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ ਸਂ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਵਟ੍ਟ-ਸਦ੍ਦੋ ਵਿਨਾਸਵਾਚੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਸਙ੍ਖਯਵਸੇਨ ਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਪਤ੍ਤਿਕਰਮਹਾਮੇਘਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਯਾਵ ਅਣੁਸਹਗਤੋਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਾਵ ਲੋਕੋ ਸਂਵਟ੍ਟਤੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਲੋਕੋਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਥਵੀਆਦਿਭਾਜਨਲੋਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਉਪਰਿਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੂਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸੁਭਾਦੀਸੁ ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇਸੁ. ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਹਿ ਕਪ੍ਪਵੁਟ੍ਠਾਨਂ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਬਹੁਲਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤੇਨੇਵਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਆਭਸ੍ਸਰਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਅਰੂਪੇਸੁ ਵਾਤਿ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਂਵਟ੍ਟਮਾਨਲੋਕਧਾਤੂਹਿ ਅਞ੍ਞਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨ ਹਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਅਪਾਯਸਤ੍ਤਾ ਤਦਾ ਰੂਪਾਰੂਪਭਵੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾ ਵਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਅਪਾਯੇਸੁ ਦੀਘਤਮਾਯੁਕਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੂਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਸਤਿਪਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਨਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾਵੇ ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਵਿਨਾ ਮਨਸਾਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਨੋਮਯਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਾਮਭਵੇ ਓਪਪਾਤਿਕਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨੋਮਯਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਭੂਤੇਨ ਅਤਿਸਯਮਨਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤੇਸੁ ਮਨੋਮਯਵੋਹਾਰਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਝਾਨਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਨੋਮਯਾ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਅਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਮਨੋਮਯਭਾਵੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚੇ? ਨ, ਤਤ੍ਥ ਬਾਹਿਰਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਤਾਸਙ੍ਕਾਯ ਏਵ ਅਭਾਵਤੋ, ‘‘ਮਨਸਾਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਵਧਾਰਣਾਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਵਾਯਂ ਲੋਕੇ ਮਨੋਮਯਵੋਹਾਰੋ ਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤੇਸੁ. ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਨ੍ਨਮਯੋ ਪਾਨਮਯੋ ਮਨੋਮਯੋ ਆਨਨ੍ਦਮਯੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਮਯੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਧਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵੇਦਵਾਦਿਨੋ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇਪਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੋ ਰੂਪੀ ਮਨੋਮਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮੬). ਸੋਭਨਾ ਪਭਾ ਏਤੇਸੁ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਭਾ. ‘‘ਉਕ੍ਕਂਸੇਨਾ’’ਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰਦੇਵੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਭਾ ਪਨ ਦ੍ਵੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਕਪ੍ਪੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ. ਅਟ੍ਠਕਪ੍ਪੇਤਿ ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਕਪ੍ਪੇ.

੪੦. ਸਣ੍ਠਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਕਰਮਹਾਮੇਘਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਥਵੀਸਨ੍ਧਾਰਕੁਦਕਤਂਸਨ੍ਧਾਰਕਵਾਯੁਮਹਾਪਥਵੀਆਦੀਨਂ ਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਠਾਤਿ, ‘‘ਸਮ੍ਭਵਤਿ’’ ਇਚ੍ਚੇਵ ਵਾ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ. ਪਕਤਿਯਾਤਿ ਸਭਾਵੇਨ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣਮਾਹ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯਾ’’ਤਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਯਥਾ ਏਕਚ੍ਚਾਨਿ ਵਿਮਾਨਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਤ੍ਤਾ ਸੁਞ੍ਞਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਵਮਿਦਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਨਿਵਾਸੋ ਭੂਮਿਪਿ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ. ਕਮ੍ਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ. ਅਥ ਵਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਵਿਪਚ੍ਚਨਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਹਕਾਰੀਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ. ਉਤੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ. ‘‘ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਵਾ ਪਾਠੋ, ਕਮ੍ਮਸਹਾਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਸਹਾਯਭੂਤੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੋ, ਸੋਵ ਉਤੁ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਉਤੁ, ਸੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਭੂਮਿਯਾ. ਕਥਂ ਪਣੀਤਾਯ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤਾਨਂ ਹੀਨਾਯ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਭੂਮਿਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਥ ਸਤ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ. ਓਤਰਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾਭੂਮਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ.

ਅਪ੍ਪਾਯੁਕੇਤਿ ਯਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਵਿਪਾਕਪਬਨ੍ਧਤੋ ਅਪ੍ਪਪਰਿਮਾਣਾਯੁਕੇ. ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵਾਤਿ ਪਰਮਾਯੁਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵ. ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਪਰਮਾਯੁ ਨਾਮ, ਕਥਂ ਵਾ ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਪਮਾਣਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਯੋ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਵਵਿਸੇਸੇ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਭਵਪਤ੍ਥਨੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਸਰੀਰਾਵਯਵਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਪਮਾਣਾਦਿਵਿਸੇਸਾ ਵਿਯ ਤਂਤਂਗਤਿਨਿਕਾਯਾਦੀਸੁ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਕਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਰੂਪਾਵਚਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਉਤੁਭੋਜਨਾਦਿ ਉਤੁਆਦਿਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ ਵਿਪਾਕਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਠਿਤਿਕਾਲਨਿਯਮੋ, ਸੋ ਯਥਾਸਕਂ ਖਣਮਤ੍ਤਾਵਟ੍ਠਾਯੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਠਪਨਾਕਾਰਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਪਵਤ੍ਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਰੂਪਜੀਵਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਕੇਵਲਂ ਨੇਸਂ ਖਣਠਿਤਿਯਾ ਏਵ ਕਾਰਣਭਾਵੇਨ ਅਨੁਪਾਲਕਾਨਿ, ਅਥ ਖੋ ਯਾਵ ਭਵਙ੍ਗੁਪਚ੍ਛੇਦਾ ਅਨੁਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਅਵਿਚ੍ਛੇਦਹੇਤੁਭਾਵੇਨਾਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਯੁਹੇਤੁਕਤ੍ਤਾ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਆਯੁ, ਉਕ੍ਕਂਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਪਰਮਾਯੂਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਤਂ ਪਨ ਦੇਵਾਨਂ ਨੇਰਯਿਕਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾਨਞ੍ਚ ਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ, ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾਨਂ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇਵ, ਅਵਸਿਟ੍ਠਮਨੁਸ੍ਸਪੇਤਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਨਂ ਪਨ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਸਂਵਤ੍ਤਨਿਕਕਮ੍ਮਬਹੁਲੇ ਕਾਲੇ ਤਂਕਮ੍ਮਸਹਿਤਸਨ੍ਤਾਨਜਨਿਤਸੁਕ੍ਕਸੋਣਿਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਤਂਮੂਲਕਾਨਞ੍ਚ ਚਨ੍ਦਸੂਰਿਯਸਮਵਿਸਮਪਰਿਵਤ੍ਤਨਾਦਿਜਨਿਤਉਤੁਆਹਾਰਾਦਿਸਮਵਿਸਮ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਿਰਾਚਿਰਕਾਲਤੋ ਅਨਿਯਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਯਥਾ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਤਂਤਂਗਤਿਨਿਕਾਯਾਦੀਸੁ ਵਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਾਦਿਵਿਸੇਸਨਿਯਮੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਸ੍ਸਵਾਦੀਹਿ, ਤਥਾ ਆਦਿਤੋ ਗਹਣਸਿਦ੍ਧਿਯਾ. ਏਵਂ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣਟ੍ਠਿਤਿਕਾਲਂ ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਸ੍ਸਵੇਹਿ ਲਭਿਤ੍ਵਾ ਤਂ ਪਰਮਤਂ ਅਜ੍ਝੋਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਤਭਵਪਤ੍ਥਨਾਵਸੇਨ ਆਦਿਤੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਯਮੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਯਥਾ ਤਂਤਂਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਯਤਵਣ੍ਣਾਦਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇ ਸਮਤ੍ਥਂ, ਏਵਂ ਨਿਯਤਾਯੁਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਸੁ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਪਾਕਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨੇ ਸਮਤ੍ਥਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣੇਨੇਵ ਚਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਸਹਾਯੇਹਿ ਅਨੁਪਾਲਕਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਰਮਾਯੁ, ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਨਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਸਤਿਪਿ ਕਮ੍ਮਾਵਸੇਸੇ ਠਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਬਲੇਨੇਵ ਠਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ. ਕਪ੍ਪਂ ਵਾਤਿ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਂ ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪਡ੍ਢਂ ਵਾ ਉਪਡ੍ਢਕਪ੍ਪਤੋ ਊਨਮਧਿਕਂ ਵਾਤਿ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ ਵਾ-ਸਦ੍ਦੋ.

੪੧. ਅਨਭਿਰਤੀਤਿ ਏਕਵਿਹਾਰੇਨ ਅਨਭਿਰਤਿ. ਸਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਮਾਗਮਿਚ੍ਛਾ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪਰਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਪਤ੍ਥਨਾ’’ਤਿ. ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਵਿਰਹੇਨ ਪਿਯਵਤ੍ਥੁਅਲਾਭੇਨ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਵਿਘਾਤੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ, ਸਾ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ ਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਘਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਝਾਨਰਤਿਯਾ ਰਮਮਾਨਸ੍ਸ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਅਨਭਿਰਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਗਹਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਇਧ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾ. ਤਾ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਾਵਤ੍ਥਾਯ ਚਲਨਂ ਕਮ੍ਪਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਬ੍ਬਿਜ੍ਜਨਾ ਫਨ੍ਦਨਾ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਤਸ੍ਸਨਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਨਾਪਿ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ. ਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰੇ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਤਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਨਾਯ ਵਿਸੁਂ ਉਦਾਹਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਤਣ੍ਹਾਤਸ੍ਸਨਂਯੇਵ ਤਤੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਨਾਯ ਅਭਾਵਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਾਸਤਸ੍ਸਨਾ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸੋ. ਭਯਾਨਕਨ੍ਤਿ ਭੇਰਵਾਰਮ੍ਮਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਬਲਵਭਯਂ. ਤੇਨ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਥਦ੍ਧਭਾਵੋ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਭਯਂ ਸਂਵੇਗਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਯਨ੍ਤਿ ਭਙ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਚਿਣ੍ਣਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਤੋ ਭਾਯਨਵਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭਯਞਾਣਂ. ਸਂਵੇਗਨ੍ਤਿ ਸਹੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞਾਣਂ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਮੇਵ ਵਾ. ਸਨ੍ਤਾਸਨ੍ਤਿ ਆਦੀਨਵਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਹਿ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਨਞਾਣਂ. ਸਹ ਬ੍ਯਾਯਤਿ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਦੋਸਂ ਵਾ ਛਾਦੇਤੀਤਿ ਸਹਬ੍ਯੋ, ਸਹਾਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਵਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ.

੪੨. ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਪਾਸਂਸਭਾਵੇਨ ਉਤ੍ਤਮਭਾਵੇਨ ਚ ‘‘ਤੇ ਸਤ੍ਤੇ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜੇਟ੍ਠਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ. ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਦਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਭਾਵਵਚਨੇਨ, ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਭਾਵੇਨ ਚ ਅਨਾਵਰਣਦਸ੍ਸਾਵਿਤਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ. ਭੂਤਭਬ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾ, ਭਵਨ੍ਤਿ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਭਬ੍ਯਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਵਸੇਨੇਵ ਭਬ੍ਯ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ. ਪਠਮਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਦਸ੍ਸਨਤ੍ਤਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਤਰਜਾਤਿਪਰਿਚਿਤਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞ੍ਞਾਣਂ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍ਵਾ ਵਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਵਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਸਤ੍ਤਨਿਮ੍ਮਾਨੇਨ ਵਿਪਲ੍ਲਟ੍ਠੋ ‘‘ਅਹਂ ਇਸ੍ਸਰੋ ਕਤ੍ਤਾ ਨਿਮ੍ਮਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਮਾਨੋ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨਵਸੇਨੇਵ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਵਸੇਨ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਏਵਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਕ੍ਕਮੇਨੇਵ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ ਜਾਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਾਰਣਤੋ ਸਾਧੇਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ, ‘‘ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਤ੍ਥ ਮਨੋਪਣਿਧੀਤਿ ਮਨਸਾ ਏਵ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਤ੍ਥਭਾਵਨ੍ਤਿ ਇਦਪ੍ਪਕਾਰਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾਵੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਾਵਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਨੁ ਚ ਦੇਵਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮ ਗਤਿਯਾ ਚਵਿਤ੍ਵਾ ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚਵੇਕ੍ਖਣਾ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਪਨ ਪੁਰਿਮਜਾਤੀਸੁ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞ੍ਞਾਣੇ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਨਿਵਿਟ੍ਠਜ੍ਝਾਸਯਾਨਂ. ਇਮੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮਾਸੁਪਿ ਜਾਤੀਸੁ ਇਸ੍ਸਰਕੁਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾਭਿਨਿਵੇਸਾ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ.

੪੩. ਈਸਤੀਤਿ ਈਸੋ, ਅਭਿਭੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮਹਾ ਈਸੋ ਮਹੇਸੋ, ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਮਹੇਸਤਾਯ ਪਨ ਪਰੇਹਿ ‘‘ਮਹੇਸੋ’’ਤਿ ਅਕ੍ਖਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ, ਅਤਿਸਯੇਨ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖਤਰੋਤਿ ਵਚਨਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਮਹੇਸਕ੍ਖਭਾਵੋ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਪਰਿਵਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਸ੍ਸਰਿਯਪਰਿਵਾਰਵਸੇਨ ਮਹਾਯਸਤਰੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੪੪. ਇਧੇਵ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਏਵ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਕਰਣੇ ਵਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਯੇਨ ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਿਰਿਯਾਪਰਾਮਸਨਂ ਵਾ. ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ, ਏਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਸ ਨਯੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਚੇਤੋਸਮਾਧਿਂ ਫੁਸਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਸੁਪਿ ਪਦੇਸੁ. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਵਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਞ੍ਹਿ ਪਦਂ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ.

੪੫. ਖਿਡ੍ਡਾਯ ਪਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਨੋ, ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਨੋ ਏਵ ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾ, ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸੋ ਵਾ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਖਿਡ੍ਡਾਪਦੋਸਿਕਾ. ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਵੇਲਂ ਅਤਿਵੇਲਂ, ਆਹਾਰੂਪਭੋਗਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਮੇਥੁਨਸਮ੍ਪਯੋਗੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸੁਖਂ ਕੇਲ਼ਿਹਸ੍ਸਸੁਖਂ ਰਤਿਧਮ੍ਮੋ ਰਤਿਸਭਾਵੋ. ਆਹਾਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋ ਦੇਵਾਨਂ ਆਹਾਰੋ, ਕਾ ਆਹਾਰਵੇਲਾਤਿ? ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਕਾਮਾਵਚਰਦੇਵਾਨਂ ਸੁਧਾ ਆਹਾਰੋ, ਸਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਹਿ ਉਪਰਿਮਾਨਂ ਪਣੀਤਤਮਾ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਯਥਾਸਕਂ ਦਿਵਸਵਸੇਨ ਦਿਵਸੇ ਦਿਵਸੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਬਿਲ਼ਾਰਪਦਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸੁਧਾਹਾਰਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਜਿਵ੍ਹਾਯ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੋ ਯਾਵ ਕੇਸਗ੍ਗਨਖਗ੍ਗਾ ਕਾਯਂ ਫਰਤਿ, ਤੇਸਂਯੇਵ ਦਿਵਸਵਸੇਨ ਸਤ੍ਤਦਿਵਸੇ ਯਾਪਨਸਮਤ੍ਥੋ ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ‘‘ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਖਾਦਨ੍ਤਾ ਪਿਵਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਨਵਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਕਮ੍ਮਜਤੇਜਸ੍ਸ ਬਲਵਭਾਵੋ ਉਲ਼ਾਰਪੁਞ੍ਞਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਉਲ਼ਾਰਗਰੁਸਿਨਿਦ੍ਧਸੁਧਾਹਾਰਜੀਰਣਤੋ ਚ. ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਭਾਵੋ ਮੁਦੁਸੁਖੁਮਾਲਭਾਵਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਭਗਵਾ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ ਪਕਤਿਪਥਵਿਯਂ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇਵਰਾਜਾਨਂ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਕਾਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ. ਵਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਕਰਜਕਾਯਂ. ਕੇਚੀਤਿ ਅਭਯਗਿਰਿਵਾਸਿਨੋ.

੪੭. ਮਨੇਨਾਤਿ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਤ੍ਤਾ ਪਦੁਟ੍ਠੇਨ ਮਨਸਾ. ਉਸੂਯਾਵਸੇਨ ਮਨਸੋਵ ਪਦੋਸੋ ਮਨੋਪਦੋਸੋ, ਸੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿ ਵਿਨਾਸਹੇਤੁਭੂਤੋਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸਿਕਾਤਿ ਏਵਂ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਕੁਦ੍ਧੋ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਕੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੋ ਕੋਧੋ ਇਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ ਏਕਵਾਰਮੇਵ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਸੇਵਨੋ ਚਾਵੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਉਦਕਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਵਾ ਅਗ੍ਗਿ ਵਿਯ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕੁਦ੍ਧੋ ਤਂ ਚਵਨਤੋ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਉਭੋਸੁ ਪਨ ਕੁਦ੍ਧੇਸੁ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਪਰਿਵਡ੍ਢਨਵਸੇਨ ਤਿਖਿਣਸਮੁਦਾਚਾਰੋ ਨਿਸ੍ਸਯਦਹਨਰਸੋ ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਹਦਯਵਤ੍ਥੁਂ ਨਿਦਹਨ੍ਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖੁਮਾਲਕਰਜਕਾਯਂ ਵਿਨਾਸੇਤਿ, ਤਤੋ ਸਕਲੋਪਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਭੋਸੁ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਤਥਾ ਚਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯਾ…ਪੇ… ਚਵਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਧਮ੍ਮਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮੋ. ਸੋ ਚ ਤੇਸਂ ਕਰਜਕਾਯਸ੍ਸ ਮਨ੍ਦਤਾਯ, ਤਥਾਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਕੋਧਸ੍ਸ ਚ ਬਲਵਤਾਯ ਠਾਨਸੋ ਚਵਨਂ, ਤੇਸਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ.

੪੯. ਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਭੇਦਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਵਿਰੋਧਿਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਵਿਕਾਰਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਅਨ੍ਤੇ ਚ ਅਦਸ੍ਸਨੂਪਗਮਨਤੋ ਵਿਨਾਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਰੂਪਧਮ੍ਮਭੇਦਸ੍ਸ. ਪਚ੍ਚਯਂ ਦਤ੍ਵਾਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਾਦਿਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੁਤ੍ਵਾ. ‘‘ਬਲਵਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲਹੁਤਰਂ ਭੇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਥਾ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪੇ ਧਰਨ੍ਤੇਯੇਵ ਸੋਲ਼ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ. ਭੇਦਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਖਣੇ ਖਣੇ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਭਾਵੇਨੇਵ ਭਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾਵਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍ਵਾ ਵਿਯ ਪਚ੍ਛਿਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਭਾਵਪਕ੍ਖੋ ਬਲਵਤਰੋ ਪਾਕਟੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਭਾਵਪਕ੍ਖੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾਸਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਅਲਾਤਚਕ੍ਕਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸੁਪਾਕਟੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਕ੍ਕੀਵਾਦੀ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਦੂਰਤਰਤਾਯ ਏਕਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਯਦੇਵਿਦਂ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਬ੍ਬਦਾਪਿ ਏਕਰੂਪੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਯਮੇਵ ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੫੩. ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਮਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਭਾਵੋ ਓਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋ, ਮਰਿਯਾਦਾ. ਤਪ੍ਪਟਿਸੇਧੇਨ ਅਨਨ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਅਨਨ੍ਤੋ ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋ ਚ ਨੇਵਨ੍ਤਾਨਾਨਨ੍ਤੋ ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਾ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸੇਨ ਵਾ ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ. ਨਿ. ੩.੧੭੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੧; ਉਦਾ. ੧) ਵਿਯ. ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋਤਿ? ਲੋਕੀਯਤਿ ਸਂਸਾਰਨਿਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ, ਲੋਕੀਯਨ੍ਤਿ ਵਾ ਏਤ੍ਥ ਤੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਾਪੁਞ੍ਞਂ ਤਬ੍ਬਿਪਾਕੋ ਚਾਤਿ ਲੋਕੋਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ. ਤੇਨਾਹ ਭਗਵਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਕੋ ਪਨ ਏਸੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ? ਝਾਨਵਿਸਯਭੂਤਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਲੋਕਸਞ੍ਞੀ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਂ ਲੋਕੋਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ. ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਝਾਨਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਚ ਇਧ ‘ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ’ਤਿ ਚ ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ. ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਸਹਚਰਿਤਵਾਦੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋ, ਯਥਾ ‘‘ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਵਾ ਯਥਾ ‘‘ਮਞ੍ਚਾ ਘੋਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ. ਸੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਾ. ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਦਿਟ੍ਠਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦਾ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ. ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦਾ’’ਤਿ ਵਤ੍ਵਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਂ ਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥੋ ਵਿਭਤ੍ਤੋ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਵਾਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨਨ੍ਤਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਤ੍ਤਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਂ, ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਪਨ ਤਦੁਭਯਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਕਥ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਤਦੁਭਯਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਏਵ. ਯਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਪਟਿਸੇਧਵਾਦੋਪਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਿਸਯੋ ਏਵ ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ. ਏਤਦਤ੍ਥਂਯੇਵ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਵਾਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਯਥਾ ਤਤਿਯਵਾਦੇ ਦੇਸਭੇਦਵਸੇਨ ਏਕਸ੍ਸੇਵ ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾ ਅਨਨ੍ਤਤਾ ਚ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਏਵਂ ਤਕ੍ਕੀਵਾਦੇਪਿ ਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਉਭਯਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਸੇਧੇਨ ਉਭਯਞ੍ਞੇਵ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਕਥਂ? ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾਪਟਿਸੇਧੇਨ ਹਿ ਅਨਨ੍ਤਤਾ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਤਾਪਟਿਸੇਧੇਨ ਚ ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾ, ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਨ ਤਤਿਯਵਾਦਭਾਵੋ ਕਾਲਭੇਦਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਇਦਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਲੋਕਸਞ੍ਞਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਅਧਿਗਤਵਿਸੇਸੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ ਅਨਨ੍ਤੋ ਕਦਾਚਿ ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਅਨੁਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇਹਿਯੇਵ ਕਦਾਚਿ ਅਨ੍ਤਵਾ ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਅਨੁਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤੋਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਤਕ੍ਕੀਵਸੇਨ, ਏਵਂ ਜਾਤਿਸ੍ਸਰਤਕ੍ਕੀ ਆਦੀਨਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਕ੍ਕਿਕੋ ਅਵਡ੍ਢਿਤਭਾਵਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਵਡ੍ਢਿਤਭਾਵਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਿਤਕਾਲਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਾਰਿਤਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਮਤ੍ਤੇ ਠਤ੍ਵਾ ‘‘ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ. ਅਵਡ੍ਢਿਤਕਾਲਵਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਨ ਪਨਾਨਨ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਨ ਪਨ ਅਨ੍ਤਤਾਨਨ੍ਤਤਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਭਾਵੇਨ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਨੇਵਸਞ੍ਞਿਨਾਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ. ਪੁਰਿਮਵਾਦਤ੍ਤਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਪ੍ਪਕਾਰਵਿਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਤੇਸਂ, ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚੇਤਂ ਏਵਂ ਵਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਕ੍ਖਂਯੇਵ ਭਜੇਯ੍ਯ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦੋ. ਨ ਹਿ ਅਨ੍ਤਤਾਅਨਨ੍ਤਤਾਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਕ੍ਕੀਵਾਦੀ ਚ ਯੁਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕੋ, ਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਚ ਤਦੁਭਯਂ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ.

ਕੇਚਿ ਪਨ ਯਦਿ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਵਾ ਸਿਯਾ, ਦੂਰਦੇਸੇ ਉਪਪਜ੍ਜਨਾਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦਿ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਨ ਸਿਯਾ. ਅਥ ਅਨਨ੍ਤੋ, ਇਧ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦੇਵਲੋਕਨਿਰਯਾਦੀਸੁ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭਵਨਮ੍ਪਿ ਸਿਯਾ. ਸਚੇ ਪਨ ਅਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਨਨ੍ਤੋ ਚ, ਤਦੁਭਯਦੋਸਸਮਾਯੋਗੋ. ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ, ਅਨਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਚ ਅਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਤਕ੍ਕਨਵਸੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਂ ਵਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ. ਏਵਮ੍ਪਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਪਚ੍ਛਿਮਵਾਦੀਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਭਯਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਸ੍ਸ. ਪੁਰਿਮਵਾਦੀਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕਥਂ ਵਿਸੁਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਉਪਚਾਰਵੁਤ੍ਤਿਯਾ. ਸਮੁਦਿਤੇਸੁ ਹਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕ-ਸਦ੍ਦੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹਤਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੀਸੁ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਯਥਾ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਅਟ੍ਠਵਿਮੋਕ੍ਖਪਰਿਯਾਯੋ, ਯਥਾ ਚ ਲੋਕੇ ਸਤ੍ਤਾਸਯੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਭਿਨਿਵੇਸਤੋ ਪੁਰਿਮਕਾਲਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਵੋਹਾਰੋ ਕਤੋ. ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਤਥਾਰੂਪਚੇਤੋਸਮਾਧਿਸਮਧਿਗਮਤੋ ਪੁਬ੍ਬਕਾਲਂ ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ ਨੁ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਅਨਨ੍ਤੋ ਨੂ’’ਤਿ ਉਭਯਾਕਾਰਾਵਲਮ੍ਬਿਨੋ ਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਭਾਵੋ ਵਿਸੇਸਲਾਭੇਨ ਤਤ੍ਥ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਏਕਂਸਗ੍ਗਾਹੇ ਪੁਰਿਮਸਿਦ੍ਧਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਵੋਹਰੀਯਤੀਤਿ.

੫੪-੬੦. ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਤਕ੍ਕਯਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪) ਸਦ੍ਦਤੋ, ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਤਕ੍ਕੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੩੪) ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਵਿਧਿਨਾ. ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾਨੁਸਾਰੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਾਦਿਨੋ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣੇਨ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨੁਸ੍ਸੁਤਿਤਕ੍ਕੀਸੁਦ੍ਧਤਕ੍ਕੀਨਮ੍ਪਿ ਇਧ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣੇਨੇਵ ‘‘ਨਚ੍ਚਗੀਤਵਾਦਿਤਵਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ. ਨਿ. ੧੦, ੧੯੪) ਵਿਯ ਸੁਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ‘‘ਅਨ੍ਤਵਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਦਾ ਭਾਵਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨੇਵ ਇਮੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਸੇਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੯੭-੯੮).

ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੬੧. ਨ ਮਰਤੀਤਿ ਨ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ. ‘‘ਏਵਮ੍ਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਵਿਧੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੋ ਖੇਪੋ ਪਰੇਨ ਪਰਵਾਦੀਨਂ ਖਿਪਨਂ ਵਿਕ੍ਖੇਪੋ. ਅਮਰਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਾਚਾਯ ਚ ਵਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਨੋ. ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਨੋ ਏਵ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕਾ. ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਨ੍ਧਾਵਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਭਾਵੇ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਅਮਰਾ ਵਿਯ ਵਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੀਤਿ ਵਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

੬੨. ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਿਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ, ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਪਿ ਸਭਾਵਭੇਦਵਸੇਨੇਵ ਞਾਤੁਂ ਞਾਣਬਲਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਪਦਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਵਸੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਪਠਮਨਯਵਸੇਨੇਵ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪਤਾਯ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਵਿਭਾਵੇਤੁਂ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋਤਿ ਅਨਿਯਮਿਤਵਿਕ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਯਮਿਤਵਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦੀਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕਾਰੇ ਅਟ੍ਠਤ੍ਵਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਂ, ਪਰਵਾਦਿਨਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਕਾਰੇ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਦੁਤਿਯਨਯਵਸੇਨ ਅਮਰਾਸਦਿਸਾਯ ਅਮਰਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਦਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨਿਯਮਤੋਵ ਸਸ੍ਸਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਤਕ੍ਕੀਵਾਦਾਨਂ ਪਟਿਸੇਧਨੇਨ ਤਂ ਤਂ ਵਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੇਵ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਤ੍ਤਾ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਨੋ. ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਨ ਅਨਵਟ੍ਠਿਤਵਾਦਤ੍ਤਾ ਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਕ੍ਖੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਯਂ ਪਨ…ਪੇ… ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ. ਇਦਾਨਿ ਕੁਸਲਾਦੀਨਂ ਅਬ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਤਮੇਵ ਅਨਵਟ੍ਠਾਨਂ ਵਿਭਾਵੇਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਵਾ ਪੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਕ੍ਖੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’’ਤਿ.

੬੩. ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਪ੍ਪਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਯੇਸਮਹਂ ਸਮਯੇਨ ਕੁਸਲਮੇਵ ‘‘ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਕੁਸਲਮੇਵ ਚ ‘‘ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਸੁ ਤਥਾ ਬ੍ਯਾਕਰਣਹੇਤੁ ‘‘ਅਹੋ ਵਤ ਰੇ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਮਮ ਛਨ੍ਦੋ ਵਾ ਰਾਗੋ ਵਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਸਮ੍ਭਵਤਿ. ਦੋਸੋ ਵਾ ਪਟਿਘੋ ਵਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਣ੍ਡਿਤਭਾਵਵਿਸਯਾਨਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਯੋਜਨਾ ਕਤਾ. ‘‘ਛਨ੍ਦਰਾਗਦ੍ਵਯਂ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋਵ ‘‘ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਗਤਾ, ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਨ ਦੋਸੋਪਿ ‘‘ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੋਧੁਪਾਦਾਨਵਿਨਿਬਨ੍ਧਾ ਵਿਘਾਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਵਾ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਹਣਂ ਅਮੁਞ੍ਚਨਂ. ਪਟਿਘੋਪਿ ਹਿ ਉਪਨਾਹਾਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ. ਵਿਹਨਨਂ ਹਿਂਸਨਂ ਵਿਬਾਧਨਂ. ਰਾਗੋਪਿ ਹਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਵਸੇਨ ਸਾਰਦ੍ਧਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਵਿਬਾਧਤੀਤਿ. ਵਿਨਾਸੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ.

੬੪. ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ. ਯੇਨ ਹਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਤੇਨ ਸੁਤਚਿਨ੍ਤਾਮਯਂ ਪਞ੍ਞਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨ ਪਾਕਤਿਕਕਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਸਾਭਾਵਿਕਪਞ੍ਞਂ. ਕਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਸਾਮਞ੍ਞਵਾਚਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਤਵਿਜ੍ਜੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਕਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਞਾਣਾਨੁਯੁਤ੍ਤਤਂ ਵਦਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਞ੍ਞਾਤਪਰਪ੍ਪਵਾਦਾ’’ਤਿ. ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਵਾਲਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਂਸੁਕੋਟਿਵੇਧਕੋ ‘‘ਵਾਲਵੇਧੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ.

੬੫-੬. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੁਰਿਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਸਭਾਵਾਨਵਬੋਧਤੋ ਅਤ੍ਥੇਵ ਮਨ੍ਦਭਾਵੋ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਵਬੋਧਸ੍ਸ ਅਵਬੋਧਵਿਸੇਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਦਭਾਵਾ ਪਚ੍ਛਿਮੋਯੇਵ ਮਨ੍ਦਮੋਮੂਹਭਾਵੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਨਨੁ ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ ਮੇ ਅਸ੍ਸ, ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਤੇ ਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੬੫) ਵਚਨਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਵਬੋਧਸ੍ਸ ਅਵਬੋਧੋ ਅਤ੍ਥਿਯੇਵਾਤਿ? ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਵਿਯ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਧਮ੍ਮਬ੍ਯਾਕਰਣਨਿਬਨ੍ਧਨਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਭਯਪਰਿਜਿਗੁਚ੍ਛਨਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਮਹਾਮੂਲ਼੍ਹੋਯੇਵ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚੇ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਠਪਨਮੇਵ ਤੇਨ ਦਸ੍ਸੀਯਤਿ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨਵਬੋਧੋਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੇਨ ‘‘ਮਨ੍ਦੋ ਚੇਵ ਮੋਮੂਹੋ ਚਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਤਥਾਵਾਦਿਨਂ ਸਞ੍ਜਯਂ ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘‘ਅਯਂ ਵਾ ਇਮੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਸਬ੍ਬਮਨ੍ਦੋ ਸਬ੍ਬਮੂਲ਼੍ਹੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੮੧) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ’’ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ’’ਤਿ ਨਤ੍ਥਿਕਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਪਰੋਲੋਕੋ’’ਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਏਵ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਨੇਵ ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋਲੋਕੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਤ੍ਤਯਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਤਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਤ੍ਥਿਤਾਨਤ੍ਥਿਤਾਹਿ ਨਵਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਾਰੋ ਪਰੋਲੋਕੋਤਿ ਵਿਕ੍ਖੇਪਞ੍ਞੇਵ ਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾ. ਸੇਸਚਤੁਕ੍ਕਤ੍ਤਯੇਪਿ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਪੁਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਿਕੋ ਵਿਯ ਹਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਿਕੇਨ ਪੁਰਿਮਚਤੁਕ੍ਕਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਏਵ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੇਸਚਤੁਕ੍ਕਤ੍ਤਯੇਨ ਅਤ੍ਤਪਰਾਮਾਸਪੁਞ੍ਞਾਦਿ ਫਲਤਾਚੋਦਨਾਨਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ.

ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕੋ ਸਸ੍ਸਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰੁਚ੍ਚਨਤਾਯ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਕ੍ਖੇਪਞ੍ਞੇਵ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਏਵਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿਆਦਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਕਾਰਪਟਿਸੇਧਨਵਸੇਨ ਵਿਕ੍ਖਿਪਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ. ਨਨੁ ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਿਨੋ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਜਾਨਨਂ ਵਿਕ੍ਖੇਪਪਕ੍ਖੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਨ੍ਤਿ? ਨ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ, ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨੇਵ ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸਞ੍ਚਯੋ ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞਾ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਨਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪਰਲੋਕਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਂ ਪਟਿਸੇਧਨਮੁਖੇਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਨਨੁ ਚਾਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕੋ ਕੁਸਲਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮੇ, ਪਰਲੋਕਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਿ ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਨਵਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਨਮਤ੍ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਭਾਵੋ. ਨ ਹਿ ਅਵਤ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਵਿਯ ਪੁਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਥਮਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਮਤ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਵਸੇਨ. ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿਵੇਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵਿਟ੍ਠੋਯੇਵ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਤਾਯ ਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮੇ ਪਰਲੋਕਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਿ ਚ ਯਾਥਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਵਿਞ੍ਞਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਰਂ ਵਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਮੁਸਾਵਾਦਾਦਿਭਯੇਨ ਚ ਵਿਕ੍ਖੇਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਯਾਸਂ ਸਤ੍ਤੇਵ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸੇਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੭-੯੮) ਅਥ ਵਾ ਪੁਞ੍ਞਪਾਪਾਨਂ ਤਬ੍ਬਿਪਾਕਾਨਞ੍ਚ ਅਨਵਬੋਧੇਨ ਅਸਦ੍ਦਹਨੇਨ ਚ ਤਬ੍ਬਿਸਯਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਂਯੇਵ ਸੁਨ੍ਦਰਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਤਿਂ ਰੁਚਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍ਵਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਵਿਸੁਂਯੇਵੇਸਾ ਏਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਤ੍ਤਭਙ੍ਗਦਿਟ੍ਠਿ ਵਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ਚ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਰਿਯਨ੍ਤਰਹਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿ ਚੇਵ ਵਾਚਾ ਚਾ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੬੧). ਕਥਂ ਪਨਸ੍ਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ? ਉਚ੍ਛੇਦਵਸੇਨ ਅਨਭਿਨਿਵੇਸਤੋ. ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਵੇਦੀ ਵਿਵਾਦਬਹੁਲਤ੍ਤਾ ਲੋਕਸ੍ਸ, ‘‘ਏਵਮੇਵ’’ਨ੍ਤਿ ਪਨ ਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰੇਨ ‘‘ਧਮ੍ਮਨਿਜ੍ਝਾਨਨਾ ਅਨਾਦਿਕਾਲਿਕਾ ਲੋਕੇ’’ਤਿ ਗਾਹਵਸੇਨ ਸਸ੍ਸਤਲੇਸੋਪੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇਵ.

ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੬੭. ਅਧਿਚ੍ਚ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਵੁਦ੍ਧਿਪੁਬ੍ਬਂ ਵਾ ਵਿਨਾ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਤਲੋਕਸਞ੍ਞਿਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਾਰਮ੍ਮਣਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਤਦਾਕਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ, ਤਦਾਕਾਰਸਹਚਰਿਤਤਾਯ ਚ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਮਞ੍ਚਾ ਘੋਸਨ੍ਤਿ, ਕੁਨ੍ਤਾ ਪਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ.

੬੮-੭੩. ਦੇਸਨਾਸੀਸਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾਯ ਜੇਟ੍ਠਕਭਾਵੇਨ ਗਹਣਂ, ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਂਯੇਵ ਧੁਰਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਗਵਤਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਨ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਅਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਭਗਵਾ ਹਿ ਯਥਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿਂ ਪਞ੍ਞਂ ਵਾ ਧੁਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਏਵਂ ਲੋਕਿਯਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਞ੍ਞਂ ਵਾ ਧੁਰਂ ਕਰੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾਵੇਤਿ (ਧ. ਸ. ੨੭੭) ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫ (ਖ)] ਪਞ੍ਚਞਾਣਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, [ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੫ (ਜ); ਵਿਭ. ੨.੮੦੪] ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍ਵਾ ਆਸਵਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੭੧) ਤਥਾ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਕਾਮਾਵਚਰਂ ਕੁਸਲਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, (ਧ. ਸ. ੧) ਕਿਂਚਿਤ੍ਤੋ ਤ੍ਵਂ ਭਿਕ੍ਖੁ (ਪਾਰਾ. ੧੪੬, ੧੮੦) ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, (ਧ. ਪ. ੧, ੨; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯੦; ਪੇਟਕੋ. ੮੩) ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੩੨, ੩੪੨, ੩੫੭; ਅ. ਨਿ. ੯.੨੪; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੮੩) ਨ ਨੇਵਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੩.੩੫੮) ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਾਨਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾਨਿ. ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਸਮਯੇ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਹਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੇ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸਞ੍ਞਾਵਿਰਾਗਾਵਿਰਾਗੇਸੁ ਆਦੀਨਵਾਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਿਨੋ ਵਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਅਸਞ੍ਞਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਅਕ੍ਖਣਭੂਮਿਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਾਸਨਿਕਾ. ਵਾਯੋਕਸਿਣੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾਤਿ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇ ਪਠਮਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇ ਚਿਣ੍ਣਵਸੀ ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਵੁਟ੍ਠਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਾਧਿਗਮਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਵਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ.

ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇਯੇਵ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਯਥੇਵ ਹਿ ਰੂਪਪਟਿਭਾਗਭੂਤੇਸੁ ਕਸਿਣਵਿਸੇਸੇਸੁ ਰੂਪਵਿਭਾਵਨੇਨ ਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਸਚ੍ਛਿਕਰੀਯਤਿ, ਏਵਂ ਅਪਰਿਬ੍ਯਤ੍ਤਵਿਗ੍ਗਹਤਾਯ ਅਰੂਪਪਟਿਭਾਗਭੂਤੇ ਕਸਿਣਵਿਸੇਸੇ ਅਰੂਪਵਿਭਾਵਨੇਨ ਅਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵਿਸੇਸੋ ਅਧਿਗਮੀਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ ਰੋਗੋ ਸਞ੍ਞਾ ਗਣ੍ਡੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੪) ‘‘ਧਿ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਧਿਬ੍ਬਤੇ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਚ ਨਯੇਨ ਅਰੂਪਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਤਦਭਾਵੇ ਚ ਸਨ੍ਤਪਣੀਤਭਾਵਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਂ, ਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਚਾਰੇਨ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਜ੍ਝਾਨਂ. ਯਦਿ ਏਵਂ ‘‘ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਕਾਸਕਸਿਣੇਪੀ’’ਤਿ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਅਰੂਪਪਟਿਭਾਗਤਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ? ਇਚ੍ਛਿਤਮੇਵੇਤਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਵਚਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੇਹਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤਭਾਵੇਨ. ਯਥਾ ਹਿ ਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾ ਵਿਰਜ੍ਜਨੀਯਧਮ੍ਮਭਾਵਮਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ, ਵਿਰਜ੍ਜਨੀਯਧਮ੍ਮਪਟਿਭਾਗਭੂਤੇ ਚ ਵਿਸਯਵਿਸੇਸੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਏਵਂ ਅਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਪੀਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹੇਵ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾਯ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਵਿਸਯਪਥੇਸੁਪਨਿਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸੇਵ ਤਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਵਨ੍ਤੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੇਹਿ ਚਤੁਤ੍ਥੇਯੇਵ ਭੂਤਕਸਿਣੇ ਅਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਕਿਞ੍ਚ ਵਣ੍ਣਕਸਿਣੇਸੁ ਵਿਯ ਪੁਰਿਮਭੂਤਕਸਿਣਤ੍ਤਯੇਪਿ ਵਣ੍ਣਪਟਿਚ੍ਛਾਯਾਵ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲੋਕਵੋਹਾਰਾਨੁਰੋਧੇਨੇਵ ਪਵਤ੍ਤਿਤੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ੧.੫੭) ਪਥਵੀਕਸਿਣਸ੍ਸ ਆਦਾਸਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲੂਪਮਾਵਚਨਞ੍ਚ ਸਮਤ੍ਥਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਨ ਭੂਤਕਸਿਣਂ ਭੂਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਯਮੇਵ ਝਾਨਸ੍ਸ ਗੋਚਰਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇਵ ਅਰੂਪਪਟਿਭਾਗਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਵਾਯੋਕਸਿਣੇਯੇਵ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਇਧੇਵਾਤਿ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇਯੇਵ. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਸਞ੍ਞਭਵੇ. ਯਦਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਮਤ੍ਤਮੇਵ ਅਸਞ੍ਞਭਵੇ ਪਾਤੁਭਵਤਿ, ਕਥਮਰੂਪਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਿਨਾ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਕਥਂ ਪਨ ਰੂਪਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਵਿਨਾ ਅਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਅਰੂਪਂ ਪਵਤ੍ਤਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਤੇਨ ਸਮਾਨਜਾਤਿਯਮੇਵ. ਕਸ੍ਮਾ? ਇਧੇਵ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰਾਹਾਰੇਨ ਵਿਨਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਂ ਰੂਪੇਨ ਨ ਪਵਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ, ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਇਧੇਵ ਅਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਅਪਿ ਚ ਯਥਾ ਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਰੂਪੇ ਅਵਿਗਤਤਣ੍ਹਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਹ ਰੂਪੇਨ ਸਮ੍ਭਵਤੋ ਰੂਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਰੂਪੇ ਵਿਗਤਤਣ੍ਹਂ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾ ਰੂਪੇਨ ਰੂਪਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰਣਸ੍ਸ, ਏਵਂ ਯਸ੍ਸ ਰੂਪਪ੍ਪਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਵਿਗਤਤਣ੍ਹਂ ਅਰੂਪੇ, ਤਸ੍ਸ ਵਿਨਾ ਅਰੂਪੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਅਸਞ੍ਞਭਵੇ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਮਤ੍ਤਮੇਵ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ. ਕਥਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਕੇਵਲੋ ਰੂਪਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਰਹਿਤੋ ਚਿਰਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਤਬ੍ਬਂ, ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਵਾ ਕਾਲਂ ਪਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਯਥਾ ਨਾਮ ਜਿਯਾਵੇਗੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਸਰੋ’’ਤਿਆਦਿ, ਤੇਨ ਨ ਕੇਵਲਮਾਗਮੋਯੇਵ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਤ੍ਤਕਮੇਵ ਕਾਲਨ੍ਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਤੋ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿਪਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾ. ਝਾਨਵੇਗੇਤਿ ਅਸਞ੍ਞਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਕ੍ਖਤੇ ਕਮ੍ਮਵੇਗੇ. ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਨਿਰੋਧੇਨ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਨਪ੍ਪਵਤ੍ਤਤਿ.

ਇਧਾਤਿ ਕਾਮਭਵੇ. ਕਥਂ ਪਨ ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਸਤਸਮਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਚਿਰਨਿਰੁਦ੍ਧਤੋ ਵਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਇਧ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ. ਨ ਹਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਕਨ੍ਤਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਚਿਰਨਿਰੁਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਪਚ੍ਚਯਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿਯੇਵ, ਨ ਬੀਜਂ, ਬੀਜਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ. ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਤੋ ਬੀਜਭੂਤਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਅਸਞ੍ਞਭਵਤੋ ਚੁਤਾਨਂ ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਉਪਪਤ੍ਤਿਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਧ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਥਾ ਨਾਮ ਉਤੁਨਿਯਾਮੇਨ ਪੁਪ੍ਫਗ੍ਗਹਣੇ ਨਿਯਤਕਾਲਾਨਂ ਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਵੇਖੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਵੇਖਬਲੇਨ ਨ ਯਥਾ ਨਿਯਾਮਤਾ ਹੋਤਿ ਪੁਪ੍ਫਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ, ਏਵਮੇਵ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵੇ ਅਵਿਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਵਿਰਾਗਭਾਵਨਾਵੇਖੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਵੇਖਬਲਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਤੋ ਅਰੂਪਭਵੇ ਅਸਞ੍ਞਾਭਵੇ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਰੂਪਰਹਿਤਾ ਅਰੂਪਰਹਿਤਾ ਚ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਵਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਨੁ ਏਤ੍ਥ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਦਸਸਂਵਟ੍ਟਾਦੀਨਂ ਮਤ੍ਥਕੇ, ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤੋ ਵਾ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਅਸਞ੍ਞੂਪਵਤ੍ਤਿਯਾ ਵਸੇਨ ਲਾਭੀਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੋ ਲਾਭੀਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ ਵਿਯ ਅਨੇਕਭੇਦੋ ਸਮ੍ਭਵਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਭਵਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਾ ਪਨ ਆਪਨ੍ਨਾਯ ਅਸਞ੍ਞੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਵਸੇਨ ਲਾਭੀਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੋ ਨਯਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਏਕੋਵ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹਤੋ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਆਗਤੋ ਸਬ੍ਬੋ ਦੇਸਨਾਨਯੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੇਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਲਾਭੀਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੋ ਅਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦੇਸਿਤੋ. ਅਵਸ੍ਸਞ੍ਚ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਸ੍ਸ ਦੁਵਿਧਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਚਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਚ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਯਾਸਂ ਸਤ੍ਤੇਵ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸੇਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੯੭-੯੮).

ਨਨੁ ਚ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ. ‘‘ਅਹਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਾਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ, ਅਪੁਬ੍ਬਸਤ੍ਤਪਾਤੁਭਾਵਗ੍ਗਾਹਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਚ ਸਦਾਭਾਵਗਾਹਿਨੀ ਚ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਤ੍ਵੇਵ ਸਸ੍ਸਤਿਸਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਵਤ੍ਤਨਤੋ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨਾਗਤੇ ਕੋਟਿਅਦਸ੍ਸਨਤੋ. ਯਦਿਪਿ ਹਿ ਅਯਂ ਵਾਦੋ ‘‘ਸੋਮ੍ਹਿ ਏਤਰਹਿ ਅਹੁਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਤਤਾਯ ਪਰਿਣਤੋ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੬੮) ਅਤ੍ਤਨੋ ਲੋਕਸ੍ਸ ਚ ਅਤੀਤਕੋਟਿਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਤੇਸਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਨਾਗਤੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਾਗਤਕਾਲੇਸੁ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਦਸ੍ਸਨਪਭਾਵਿਤੋ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੋ. ਯਥਾਹ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਂ ਤਥੇਵ ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ, ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨਾਗਤਕਾਲਪਰਾਮਸਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ? ਨ, ਸਮੁਦਾਗਮਸ੍ਸ ਅਤੀਤਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਨੇਸਂ ਸਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤੀਤਂਸਪੁਬ੍ਬੇਨਿਵਾਸਞਾਣੇਹਿ, ਤਪ੍ਪਟਿਰੂਪਕਾਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਪ੍ਪਭਾਵਿਤਤਕ੍ਕਨੇਹਿ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ, ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣੇਨ ਵਾਦਿਵਰੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਮਿਨਾ ਨਿਰਵਸੇਸਤੋ ਅਗਤਿਞ੍ਚ ਗਤਿਞ੍ਚ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍ਵਾ ਪਵੇਦਿਤਾ ਏਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਾਵਤਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਭਗਵਤਾ ਦੇਸਿਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਦੇਸਿਤਾ, ਤਥਾ ਤਥਾਵ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿਵਿਚਾਰਣਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਿਸਯੋਤਿ.

ਦੁਤਿਯਭਾਣਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੭੪. ‘‘ਅਪਰਨ੍ਤੇ ਞਾਣਂ, ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਅਪਰ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਅਨਾਗਤਕਾਲਵਾਚਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨਾਗਤਕੋਟ੍ਠਾਸਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਵਿਸੇਸਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਕ੍ਖਾਮ.

ਸਞ੍ਞੀਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੭੫. ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਾਤਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨੋ, ਸੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਿਕਾ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਮਰਣਾ ਅਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਵਦਨ੍ਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਿਕਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਞ੍ਞੀਵਾਦੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਯਥਾ. ਅਥ ਵਾ ਸਞ੍ਞੀਤਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਵਾਦੋ ਸਞ੍ਞੀ ਸਹਚਰਣਨਯੇਨ, ਸਞ੍ਞੀ ਵਾਦੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾ.

੭੬-੭੭. ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਨੁ ਰੂਪਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਯ ਰੂਪਸ੍ਸਪਿ ਅਤ੍ਤਨਿਯਤ੍ਤਾ. ਨ ਹਿ ‘‘ਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਾਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਏਵਂ ਸਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਕਸਿਣਰੂਪਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏਵਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪੀ’’ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਰੁਪ੍ਪਨਸੀਲੋ ਰੂਪੀ’’ਤਿ. ਰੁਪ੍ਪਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਰੂਪਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ਕਸਿਣਰੂਪਸ੍ਸ ਵਡ੍ਢਿਤਾਵਡ੍ਢਿਤਕਾਲਵਸੇਨ ਵਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਚ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਵਤ੍ਤੁਂ ਪਰਿਤ੍ਤਵਿਪੁਲਤਾਦਿਵਿਸੇਸਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਸ ਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਾਯਭੇਦਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਤੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪੀ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਮਾਨੇਪਿ ਨ ਦੋਸੋ. ਕਪ੍ਪਨਾਸਿਦ੍ਧੇਨਪਿ ਹਿ ਭੇਦੇਨ ਅਭੇਦਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਯਥਾ ‘‘ਸਿਲਾਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ. ਰੁਪ੍ਪਨਂ ਵਾ ਰੂਪਸਭਾਵੋ ਰੂਪਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪੀ, ਅਤ੍ਤਾ ‘‘ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ. ਸ. ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧੧) ਵਿਯ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਰੂਪਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ‘‘ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਞਾਯਾਗਤਮੇਵਾਤਿ ‘‘ਕਸਿਣਰੂਪਂ ‘ਅਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨਿਯਤਵਾਦਿਤਾਯ ਕਮ੍ਮਫਲਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਨਤ੍ਥਿ ਆਜੀਵਕੇਸੁ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਆਜੀਵਕਾਦਯੋ ਵਿਯ ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵਾ ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਆਦੀਸੁ ਛਲ਼ਾਭਿਜਾਤੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਜੀਵਕਾ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ. ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਰੋਗੋ ਭਙ੍ਗੋਤਿ ਅਰੋਗੋਤਿ ਅਰੋਗ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਪਰਿਯਾਯਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਰੋਗਰਹਿਤਤਾਸੀਸੇਨ ਵਾ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਤਾਯ ਨਿਚ੍ਚਤਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਰੋਗੋਤਿ ਨਿਚ੍ਚੋ’’ਤਿ.

ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮਾਕਾਸਪਠਮਾਰੁਪ੍ਪਵਿਞ੍ਞਾਣਨਤ੍ਥਿਭਾਵਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਨਿ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਿਮ੍ਬਪਣ੍ਣੇ ਤਿਤ੍ਤਕਰਸੋ ਵਿਯ ਸਰੀਰਪਰਿਮਾਣੋ ਅਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠਾਦਯੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਮਿਸ੍ਸਕਗਾਹਵਸੇਨਾਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍ਵਾ ‘‘ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਸਞ੍ਞਞ੍ਚਸ੍ਸ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਗਹਣਵਸੇਨ. ਅਯਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਰੂਪਾਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਤਾਯ ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਭਾਵੇਨ ਅਰੂਪਭਾਵੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਰੂਪੀ ਚ ਅਰੂਪੀ ਚਾ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿਵੇਸਂ ਜਨੇਸਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਵਾਦਿਨੋ ਵਿਯ, ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਿਸ੍ਸਕਗ੍ਗਹਣਵਸੇਨ ‘‘ਰੂਪੀ ਅਰੂਪੀ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ.

ਤਕ੍ਕਗਾਹੇਨੇਵਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਵਸੇਸਸੁਖੁਮਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਵਿਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸੁਖੁਮਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਾਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਥਮ੍ਭਕੁਟ੍ਟਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਸਙ੍ਘਾਤੋ ਵਿਯ ਨੇਵ ਰੂਪੀ, ਰੂਪਸਭਾਵਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਤੋ ਨ ਅਰੂਪੀਤਿ ਏਵਂ ਪਵਤ੍ਤਤਕ੍ਕਗਾਹੇਨ. ਅਥ ਵਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਵਾਦੇ ਵਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਟਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਕੇਵਲਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਦੇਸਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਇਧ ਕਾਲਵਤ੍ਥੁਭੇਦਵਸੇਨਾਤਿ ਅਯਮੇਵ ਵਿਸੇਸੋਤਿ. ਕਾਲਭੇਦਵਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਤਤਿਯਵਾਦਸ੍ਸ ਪਵਤ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਹ ਅਨੁਪਟ੍ਠਾਨਤੋ. ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦਸ੍ਸ ਪਨ ਵਤ੍ਥੁਭੇਦਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਿ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੂਹਤੋ ‘‘ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਤਕ੍ਕਨਵਸੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਦੁਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕੇ ਯਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ‘‘ਅਮਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਾਵੋ ਓਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ.

ਯਦਿਪਿ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਵਸੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦੇਨ ਸਞ੍ਞਾਭੇਦਸਮ੍ਭਵਤੋ ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਾਦੋ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਸੇਨ ਲਬ੍ਭਤਿ. ਤਥਾਪਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਏਕਰੂਪੇਨੇਵ ਸਞ੍ਞਾਯ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਸੇਨ ‘‘ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਆਹ. ਤੇਨੇਵੇਤ੍ਥ ਸਮਾਪਨ੍ਨਕਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ. ਏਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਏਵ ਵਾ ਵਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦੇਨ ਸਞ੍ਞਾਭੇਦਸਮ੍ਭਵੇਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਕਵਸੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਕਸਿਣਵਸੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਤਿਪਿ ਸਞ੍ਞਾਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਸਞ੍ਞਾਯੇਵ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਵਦਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਕਸਿਣਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਿਸਯਦਸ੍ਸਨਂ, ਏਵਂ ਵਿਪੁਲਕਸਿਣਵਸੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੇ, ਇਧ ਚ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕੇ ਪਠਮਦੁਤਿਯਵਾਦੇਹਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍ਵਿਨ੍ਨਂ ਵਾਦਾਨਂ ਵਿਸੇਸੋ ਸਿਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ ਵਾਦੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਨਭੇਦੇਨ ਸਤਿਪਿ ਕੇਹਿਚਿ ਵਿਸੇਸੇ ਕੇਹਿਚਿ ਨਤ੍ਥਿ ਯੇਵਾਤਿ. ਅਥ ਵਾ ‘‘ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਯਵਪ੍ਪਮਾਣੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੋ ਵਾ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਦਿਦਸ੍ਸਨਵਸੇਨ ਪਰਿਤ੍ਤੋ ਸਞ੍ਞੀ ਚਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ, ਕਪਿਲਕਣਾਦਾਦਯੋ ਵਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਗਤਭਾਵਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੋ ਸਞ੍ਞੀ ਚਾਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸਞ੍ਞੀਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ.

ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਰਿਭਣ੍ਡਤਾਯ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਭਾਵਜਨਿਤੇਨ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਾਦਿਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾਵ ਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਨਨੁ ਚ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਵਾਦਾਨਂ ਅਪਰਨ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿਭਾਵਤੋ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ’’ਤਿ ਵਚਨਂ ਅਨੁਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ? ਨਾਨੁਪਪਨ੍ਨਂ, ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਿਭਾਵਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਕਪ੍ਪਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍ਵਾ ‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਤਸ੍ਸਂ ਤਸ੍ਸਂ ਭੂਮਿਯਂ ਬਹੁਲਂ ਸੁਖਾਦਿਸਹਿਤਧਮ੍ਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤੇਸਂ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੀ’’ਤਿ ਗਾਹੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਹਤ੍ਥਿਦਸ੍ਸਕਅਨ੍ਧਾ ਵਿਯ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਯਂ ਯਦੇਵ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਦੇਵ ਅਭਿਨਿਵਿਸ੍ਸ ਵੋਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਨ ਏਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਸਞ੍ਞੀ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੭੮-੮੩. ਅਸਞ੍ਞੀਵਾਦੇ ਅਸਞ੍ਞਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਵਸੇਨ ਪਠਮਵਾਦੋ, ‘‘ਸਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਞ੍ਞਂਯੇਵ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਨਭਾਵੇਨ ਠਿਤਾਯ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾਵਤੋ ‘‘ਅਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਪਵਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਵਾਦੋ, ਤਥਾ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਹ ਰੂਪਧਮ੍ਮੇ, ਸਬ੍ਬੇ ਏਵ ਵਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਪਵਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯਵਾਦੋ, ਤਕ੍ਕਗਾਹਵਸੇਨੇਵ ਚਤੁਤ੍ਥਵਾਦੋ ਪਵਤ੍ਤੋ. ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਦੁਤਿਯਚਤੁਕ੍ਕੇਪਿ ਕਸਿਣਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸਞ੍ਜਾਨਨਸਭਾਵਤਾਯ ਅਸਞ੍ਞੀਤਿ ਕਤ੍ਵਾ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇਵ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਥਾ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਵਾਦੇਪਿ ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਭਵੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧੀਸੁ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਵਾ ਪਟੁਸਞ੍ਞਾਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਾਯ ਸੁਖੁਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਪਟਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਪਠਮਵਾਦੋ, ਅਸਞ੍ਞੀਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੁਖੁਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਵਸੇਨ, ਸਞ੍ਜਾਨਨਸਭਾਵਤਾਪਟਿਜਾਨੇਨ ਚ ਦੁਤਿਯਵਾਦਾਦਯੋ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਏਵਂ ਏਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਸਤਿਪਿ ਕਾਰਣਪਰਿਯੇਸਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭਵੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਵਾਦਾਨਂ ਅਨਾਦਰਣੀਯਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤੇਸਞ੍ਚ ਸਞ੍ਞੀਅਸਞ੍ਞੀਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀਵਾਦਾਨਂ ‘‘ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਗਹੋ ਪਾਕਟੋਯੇਵ.

ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੮੪. ਅਸਤੋ ਵਿਨਾਸਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਨਿਬਨ੍ਧਨੋ ਉਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਤੋ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਸਭਾਵਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਤਿਪਿ ਏਕਸਨ੍ਤਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਤਿਪਤਿਤੇਹਿ ਵਿਸੇਸੇ ਹੇਤੁਫਲਾਨਂ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਭਿਨ੍ਨਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਨਸਨ੍ਤਾਨਪਤਿਤਾਨਂ ਵਿਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਭੇਦਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਹਣਂ ਉਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ, ਏਵਂ ਹੇਤੁਫਲਭੂਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਸਭਾਵਭੇਦੇ ਏਕਸਨ੍ਤਤਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਏਕਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮਭੇਦਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਂ ਏਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ. ਸਨ੍ਤਾਨਵਸੇਨ ਹਿ ਵਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵੇਨ ਸਤ੍ਤਗਾਹੋ, ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥਿਭਾਵਗਾਹਨਿਬਨ੍ਧਨੋ ਉਚ੍ਛੇਦਗਾਹੋ ਯਾਵਾਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਨ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਾਵਾਯਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿਯੇਵਾਤਿ ਗਹਣਤੋ, ਨਿਰੁਦਯਵਿਨਾਸੋ ਵਾ ਇਧ ਉਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਚ੍ਛੇਦ’’ਨ੍ਤਿ. ਵਿਸੇਸੇਨ ਨਾਸੋ ਵਿਨਾਸੋ, ਅਭਾਵੋ. ਸੋ ਪਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੂਨਂ ਦਸ੍ਸਨਪਥਾਤਿਕ੍ਕਮੋਯੇਵ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਦਸ੍ਸਨੇ ਹਿ ਨਾਸ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੋਕੇ ਨਿਰੁਲ਼੍ਹੋਤਿ. ਭਾਵਵਿਗਮਨ੍ਤਿ ਸਭਾਵਾਪਗਮਂ. ਯੋ ਹਿ ਨਿਰੁਦਯਵਿਨਾਸਵਸੇਨ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਵੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ. ਲਾਭੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਲਾਭੀ. ਚੁਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਚੁਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ. ਨ ਉਪਪਾਤਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਭਾਵੇਨ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਕਰਣੇਨ ਵਾ ਉਪਪਾਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ. ‘‘ਅਲਾਭੀ ਚ ਕੋ ਪਰਲੋਕਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦਵਸੇਨ, ਮਹਾਮੂਲ਼੍ਹਭਾਵੇਨੇਵ ਵਾ ‘‘ਇਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਰਲੋਕੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਨਵਬੋਧਮਾਹ. ਏਤ੍ਤਕੋਯੇਵ ਵਿਸਯੋ, ਯੋ ਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੋਚਰੋਤਿ. ਅਤ੍ਤਨੋ ਧੀਤੁਯਾ ਹਤ੍ਥਗਣ੍ਹਨਕਰਾਜਾਦਿ ਵਿਯ ਕਾਮਸੁਖਗਿਦ੍ਧਤਾਯ ਵਾ. ‘‘ਨ ਪੁਨ ਵਿਰੁਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਤਿਤਪਣ੍ਣਾਨਂ ਵਣ੍ਟੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਭਾਵਮਾਹ. ਏਵਮੇਵ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਯਥਾ ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਵੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਤਿ, ਏਵਂ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਮਰਣਮੇਵ ਨਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ. ਜਲਪੁਬ੍ਬੂਲ਼ਕੂਪਮਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ. ਤਥਾਤਿ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇਨ. ਲਾਭਿਨੋਪਿ ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਦਸ੍ਸਨੇਨੇਵ ਇਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਾ’’ਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯਥਾ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਿਕਵਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਲਾਭੀਵਸੇਨੇਵ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਯਥਾ ਚ ਉਦ੍ਧਮਾਘਾਤਨਿਕਸਞ੍ਞੀਵਾਦਚਤੁਕ੍ਕੋ ਏਕਨ੍ਤਲਾਭੀਵਸੇਨੇਵ, ਨ ਏਵਮਯਂ. ਅਯਂ ਪਨ ਸਸ੍ਸਤੇਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਯੋ ਵਿਯ ਲਾਭੀਅਲਾਭੀਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਦ੍ਵੇ ਜਨਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਦਿ ਏਵਂ ਕਸ੍ਮਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਦੇਸਨਾਹਿ ਇਧ ਅਞ੍ਞਥਾ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ? ਵੁਚ੍ਚਤੇ – ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ. ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਵਿਵਿਧੇਨਾਕਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਇਧਾਪਿ ਚ ਏਵਂ ਭਗਵਾ ਦੇਸੇਯ੍ਯ ‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਣੋ ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾ ਆਤਪ੍ਪਮਨ੍ਵਾਯ…ਪੇ… ਯਥਾਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤਞਾਣਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਨ੍ਨਾਮੇਤਿ, ਸੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਵਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਅਰਹਤੋ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਥੂਨਂ ਵਾ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਨ ਹੇਵ ਖੋ ਤਦੁਦ੍ਧਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ, ਸੋ ਏਵਮਾਹ ‘ਯਥਾ ਖੋ ਭੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ’’’ ਤਿਆਦਿਨਾ ਵਿਸੇਸਲਾਭਿਨੋ, ਤਕ੍ਕਿਨੋ ਚ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਵਿਲਾਸੇਨ ਵੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਦੇਸਨਾਹਿ ਅਞ੍ਞਥਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਅਥ ਵਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਸੁ ਵਿਯ ਨ ਇਧ ਤਕ੍ਕੀਵਾਦਿਤੋ ਵਿਸੇਸਲਾਭੀਵਾਦੋ ਭਿਨ੍ਨਾਕਾਰੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਮਾਨਭੇਦਤਾਯ ਸਮਾਨਾਕਾਰੋਯੇਵਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਵਿਸੇਸਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਭਗਵਤਾ ਅਯਮੁਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ ਪੁਰਿਮਵਾਦੇਹਿ ਵਿਸਿਟ੍ਠਾਕਾਰੋ ਦੇਸਿਤੋ. ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਹਿ ਤਕ੍ਕਿਨੋਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾਦਿਵਸੇਨ ਅਧਿਗਮਵਤੋ ਵਿਯ ਇਧ ਅਭਿਨਿਵੇਸੋ. ਅਥ ਵਾ ਨ ਇਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਭਗਵਤਾ ਅਨਾਗਤੇ ਏਵਂ ਭਾਵੀਵਸੇਨ ਦੇਸਿਤਾ, ਨਾਪਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਵਸੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਯਥਾ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ‘‘ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਪਕਾਸਿਤਾ. ਯੇਹਿ ਗਮ੍ਭੀਰਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰਾ ਅਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗੋਚਰਾ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਪਕਾਸਨ੍ਤਿ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਤਥਾਗਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇਵ ਥੋਮਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੀਹਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇਹਿ ਯਥਾ ਉਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਭਵਦਸ੍ਸੀਹਿ ਅਪਰਭਵਦਸ੍ਸੀਨਂ ਤੇਸਂ ਵਾਦਪਟਿਸੇਧਵਸੇਨ ਸਕਸਕਵਾਦਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ, ਤਥਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਪਵਤ੍ਤਾਤਿ ਪੁਰਿਮਦੇਸਨਾਹਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਪਵਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਨ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਵਞ੍ਚ ਕਤ੍ਵਾ ਅਰੂਪਭਵਭੇਦਵਸੇਨ ਵਿਯ ਕਾਮਰੂਪਭਵਭੇਦਵਸੇਨਾਪਿ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਥ ਵਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਕਾਮਰੂਪਭਵਭੇਦਵਸੇਨ ਵਿਯ ਅਰੂਪਭਵਵਸੇਨਾਪਿ ਨ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਏਵਞ੍ਚ ਸਤਿ ਭਗਵਤਾ ਵੁਤ੍ਤਸਤ੍ਤਕਤੋ ਬਹੁਤਰਭੇਦੋ, ਅਪ੍ਪਤਰਭੇਦੋ ਵਾ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰਾਪਿ ਚੋਦਨਾ ਅਨਵਕਾਸਾਵਾਤਿ.

ਏਤ੍ਥਾਹ – ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਵਾਦੇਸੁ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਵੋਕਾਰਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ, ਚਤੁਵੋਕਾਰਭਵਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਭਾਵਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਵਤ੍ਤੇਸੁ ਚਤੁਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਵਾਦੇਸੁ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਅਰੂਪੀਨਂ ਕਾਯੋ ਵਿਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਰੂਪਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਵਤ੍ਤਵੋਹਾਰੇਨੇਵ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਅਰੂਪਤ੍ਤਭਾਵੇਪਿ ਕਾਯਵੋਹਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾ ਆਹ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ’’ਤਿ. ਯਥਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਚ ਭਗਵਾ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ, ਅਰੂਪਕਾਯਭਾਵਤੋ ਵਾ ਫਸ੍ਸਾਦਿਧਮ੍ਮਸਮੂਹਭੂਤੇ ਅਰੂਪਤ੍ਤਭਾਵੇ ਕਾਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਮਦੇਵਤ੍ਤਭਾਵਾਦਿਨਿਰਵਸੇਸਵਿਭਵਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਾਨਂ ਦੁਤਿਯਵਾਦਾਦੀਨਂ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਭਾਵੋ ਅਨਾਗਤਦ੍ਧਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਵਾਦਾਨਂ, ਨ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾਵਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਸ੍ਸ ਪਠਮਵਾਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਵਿਸਯਤ੍ਤਾ. ਦੁਤਿਯਵਾਦਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਵਾਦਸਙ੍ਗਹਿਤਸ੍ਸੇਵ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਦੁਤ੍ਤਰੁਤ੍ਤਰਿਭਵੋਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਤੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਤਾ, ਤਥਾ ਚ ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਭੋ ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਭੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਕਾਯਵਿਸੇਸਾਪੇਕ੍ਖਾਯ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਥਾ ਅਞ੍ਞਭਾਵਤੋਤਿ? ਨੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਇਧਲੋਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤੇਪਿ ਚ ਪਠਮਵਾਦਵਿਸਯਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤਕਾਲਸ੍ਸੇਵ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਵਾਦਿਨੋਪਿ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਤਾਯ ਨ ਕੋਚਿ ਵਿਰੋਧੋਤਿ.

ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਵਣ੍ਣਨਾ

੯੩. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਉਪਲਦ੍ਧਧਮ੍ਮੋ. ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯੋ, ਸੋਪਿ ਸੁਪਾਕਟਭਾਵੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸਯੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮੋ ਵੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਚ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿਵਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

੯੫. ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਯਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਞਾਤਿਭੋਗਰੋਗਸੀਲਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚੇਤਸੋ ਅਨ੍ਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਨਿਜ੍ਝਾਯਨਂ ਸੋਚਨਂ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਯਨਂ, ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਯਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਲਾਲਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ਤਂ ਸੋਕਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਹੇਤੁਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਭੁਸਂ ਵਿਲਾਪਨਂ ਲਾਲਪ੍ਪਨਂ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਞ੍ਚ ਲਾਲਪ੍ਪਨਞ੍ਚ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਲਾਲਪ੍ਪਨਂ, ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਲਾਲਪ੍ਪਨਲਕ੍ਖਣੋ. ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਾਦਿਨਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਰਿਦੇਵੇਨਾਪਿ ਅਸਕ੍ਕੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਗਤਸੋਕਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ ਭੁਸੋ ਆਯਾਸੋ ਉਪਾਯਾਸੋ. ਸੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤਸੋ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਵਿਸਾਦਲਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ.

੯੬. ਵਿਤਕ੍ਕਨਂ ਵਿਤਕ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਸਭਾਵੋ ਵਿਤਕ੍ਕੋਯੇਵਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਭਿ…ਪੇ… ਵਿਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ. ਏਸ ਨਯੋ ਵਿਚਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ. ਖੋਭਕਰਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਵਿਤਕ੍ਕਵਿਚਾਰਾਨਂ ਤਂਸਹਿਤਂ ਝਾਨਂ ਸਉਬ੍ਬਿਲਨਂ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਕਣ੍ਡਕਂ ਵਿਯ ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ.

੯੭. ਯਾਯ ਉਬ੍ਬਿਲਾਪਨਪੀਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਾ ਪੀਤਿ ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਤ੍ਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਬ੍ਬਿਲਭਾਵੋ ਤਸ੍ਸਾ ਪੀਤਿਯਾ ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਨਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ‘‘ਉਬ੍ਬਿਲਭਾਵਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ.

੯੮. ਆਭੋਗੋਤਿ ਵਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਭੁਗ੍ਗਭਾਵੋ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਓਣਤਭਾਵੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਸੁਖੇਨ ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਨਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਵਿਯ ਅਪਨਤਂ, ਨਾਪਿ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖੇਨ ਵਿਯ ਅਨਭਿਨਤਂ ਅਨਪਨਤਞ੍ਚ. ਤਤ੍ਥ ‘‘ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਦਿਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ ਵਿਯ ਮਨੁਞ੍ਞਭੋਜਨਾਦੀਸੁ ਕਾਮੇਹਿ ਵਿਵੇਚਿਯਮਾਨਸ੍ਸੁਪਾਦਾਰਮ੍ਮਣਪਤ੍ਥਨਾ ਵਿਸੇਸਤੋ ਅਭਿਵਡ੍ਢਤਿ, ਉਲ਼ਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਮਰਸਸ੍ਸ ਯਾਵਦਤ੍ਥਂ ਤਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੁਞ੍ਞਰਸਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾਵਿਨੋ ਵਿਯ ਸੁਹਿਤਸ੍ਸ ਭੋਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਵਿਸਯਸ੍ਸਾਗਿਦ੍ਧਤਾਯ ਵਿਸਯੇਹਿ ਦੁਮ੍ਮੋਚਿਯੇਹਿਪਿ ਜਲੂਕਾ ਵਿਯ ਸਯਮੇਵ ਮੁਞ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਕਾਮਗੁਣਸਨ੍ਤਪ੍ਪਿਤਤਾਯ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਵੂਪਸਮਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ ਪਠਮਵਾਦੀ. ਕਾਮਾਦੀਨਂ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਿਤਾਯ, ਪਠਮਾਦਿਜ੍ਝਾਨਸੁਖਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਭਾਵਦਸ੍ਸਿਤਾਯ ਚ ਪਠਮਾਦਿਜ੍ਝਾਨਸੁਖਤਿਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਦੁਤਿਯਾਦਿਵਾਦਿਨੋ, ਇਧਾਪਿ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਵਿਚਾਰੋ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਆਨੇਤ੍ਵਾ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਵਿਸੇਸੋ – ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੇ ਪਞ੍ਚ ਵਾਦਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਕਤਂ. ਕਥਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਾਨਪਞ੍ਞਾਪਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਨ ਪਨ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ? ਤਂਤਂਸੁਖਵਿਸੇਸਸਮਙ੍ਗਿਤਾਪਟਿਲਦ੍ਧੇਨ ਬਨ੍ਧਵਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕਰੂਪੇ ਅਵਟ੍ਠਾਨਦੀਪਨਤੋ.

ਸੇਸਾਤਿ ਸੇਸਾ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ. ਤਾਸੁ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਵਾਦਾਦੀਨਂ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਭਾਵੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਕਾਸਿਤੋਯੇਵ.

੧੦੧-੩. ਕਿਂ ਪਨ ਕਾਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਾ ਏਵ ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਵਿਸਯਭਾਵੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਪਨ ਤਦੁਭਯਮੇਕਜ੍ਝਨ੍ਤਿ? ਅਸਮ੍ਭਵਤੋ. ਨ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਸੁ ਵਿਯ ਤਦੁਭਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਨਾ ਸਮ੍ਭਵਤਿ ਇਤ੍ਤਰਕਾਲਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਵੋ ਤਦੁਭਯਵੇਮਜ੍ਝਂ, ਏਵਂ ਸਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਕਪ੍ਪਨਕ੍ਖਮੋ ਤਸ੍ਸ ਉਭਯਸਭਾਵੋ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਸੁਯੇਵ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋਤਿ ਕਥਮਦਸ੍ਸਿਤਂ. ਅਥ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਵਨ੍ਤਤਾਯ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਵੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਚ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ ਵਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਨੋ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤੇਹਿ ਵਿਸੁਂ ਕਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕੇ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕੇ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ, ਏਕਸੇਸੇਨ ਵਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਵਚਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ. ਕੇ ਪਨ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ? ਯੇ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਾ ਹੁਤ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਵਾਦਾਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇਹੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਵਤ੍ਥੂਹਿ, ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ, ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਵਚਨਤੋ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾਦਿਤ੍ਤਯਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸ੍ਸ ਅਭਾਵਤੋ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੬) ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰੇਸੁ ਵੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਅਕਿਰਿਯਾਹੇਤੁਕਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦਾਦੀਨਿ, ਯਾਨਿ ਚ ਇਸ੍ਸਰਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਕਾਲਸਭਾਵਨਿਯਤਿਯਦਿਚ੍ਛਾਵਾਦਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ (ਵਿਸੁਦ੍ਧਿ. ਟੀ. ੨.੫੬੩; ਵਿਭ. ਅਨੁਟੀ. ੧੮੯ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ) ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਏਤ੍ਥੇਵ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਚ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ? ਅਕਿਰਿਯਵਾਦੋ ਤਾਵ ‘‘ਵਞ੍ਝੋ ਕੂਟਟ੍ਠੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਰਿਯਾਭਾਵਦੀਪਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ, ਤਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ ਕਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੪) ਨਯਪ੍ਪਵਤ੍ਤੋ ਪਕੁਧਵਾਦੋ, ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੬੮) ਵਚਨਤੋ ਅਹੇਤੁਕਵਾਦੋ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੧) ਵਚਨਤੋ ਨਤ੍ਥਿਕਵਾਦੋ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੮੬) ਵੁਤ੍ਤਂ. ਪਠਮੇਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠਵਾਦਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ.

ਯਦਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਵਾਦ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੮) ਭਾਵੇਨ ਚਾਤੁਯਾਮਸਂਵਰੋ ਆਗਤੋ, ਤਥਾਪਿ ਸਤ੍ਤਵਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦਿਤਾਯ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਵਾਦੋਪਿ ਸਞ੍ਚਯਵਾਦੋ ਵਿਯ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦੇਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧੋ. ‘‘ਤਂ ਜੀਵਂ ਤਂ ਸਰੀਰਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਜੀਵਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੭੭; ਮ. ਨਿ. ੨.੧੨੨; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੩੫) ਏਵਂ ਪਕਾਰਾ ਵਾਦਾ ‘‘ਰੂਪੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿਆਦਿਵਾਦੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ‘‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ. ‘‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰਾ ਉਚ੍ਛੇਦਵਾਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ‘‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਹੋਤਿ ਚ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਏਵਂ ਪਕਾਰਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ. ‘‘ਨੇਵ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਨੇਵਤ੍ਥਿ ਨ ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਚ ਏਵਂ ਪਕਾਰਾ ਅਮਰਾਵਿਕ੍ਖੇਪਵਾਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ. ਇਸ੍ਸਰਪਜਾਪਤਿਪੁਰਿਸਕਾਲਵਾਦਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦੇ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾ, ਤਥਾ ਕਣਾਦਵਾਦੋ. ਸਭਾਵਨਿਯਤਿਯਦਿਚ੍ਛਾਵਾਦਾ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਿਕਵਾਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਰੇਸੁ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਇਮਾਸੁ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

ਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਜ੍ਝਾਸਯਂ. ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਪਕ੍ਖੇ ਦੁਵਿਧੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਤਞ੍ਚ ਭਗਵਾ ਅਪਰਿਮਾਣਾਸੁ ਲੋਕਧਾਤੂਸੁ ਅਪਰਿਮਾਣਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਪਰਿਮਾਣੇ ਏਵ ਞੇਯ੍ਯਵਿਸੇਸੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਅਨੇਕਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਪਭੇਦੇਹਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਮਾਣਭੂਤਾਯ ਤੁਲਾਯ ਧਾਰਯਮਾਨੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤੁਲਾਯ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤੋ ਜਾਲੀਕਤਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੪੬). ‘‘ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਤੋ ਵਾਲੁਕਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਵਿਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਅਨੁਸਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਤੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਯਤੀਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ. ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਯਤੀਤਿ ਵਾ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿ. ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿਮ੍ਹਿਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਨੁਸਨ੍ਧੀਯਤੀਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਯਾ ਯਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਅਨੁਰੂਪਂ ਵਾ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧੀਤਿ ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ‘‘ਯੇਨ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਵਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਵਾ ਯੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਸਂ ਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ? ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੬੪-੬੯) ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੀਲੇਨ ਦੇਸਨਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਉਪਰਿ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਆਗਤਾ…ਪੇ… ਕਕਚੂਪਮੇ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੨੨) ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, ਉਪਰਿ ਕਕਚੂਪਮਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੦੦-੧੦੪) ਵੁਤ੍ਤੋ.

ਇਤਿ ਕਿਰਾਤਿ ਭਗਵਤੋ ਯਥਾਦੇਸਿਤਾਯ ਅਤ੍ਤਸੁਞ੍ਞਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰੁਚ੍ਚਨਭਾਵਦੀਪਨਂ. ਭੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਲਪਨਂ. ਅਨਤ੍ਤਕਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨ ਕਤਾਨਿ, ਅਨਤ੍ਤਕੇਹਿ ਵਾ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਕਤਾਨਿ. ਕਮਤ੍ਤਾਨਂ ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਖਨ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲੇਨ ਫੁਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਕਮ੍ਮਫਲਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਵਿਦ੍ਵਾਤਿ ਸੁਤਾਦਿਵਿਰਹੇਨ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋਵਿਦਤਾਯ ਨ ਵਿਦ੍ਵਾ. ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਤੋਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਉਪਗਤੋ, ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅਵਿਨੀਤਤਾਯ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਵਿਜ੍ਜੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੇਨ ਚੇਤਸਾਤਿ ‘‘ਯਦਿ ਅਹਂ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਯਾ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋ ਫਲਂ ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਤਿ, ਸਤਿ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਯਾ ਫਲੂਪਭੋਗੋ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਤਿਤੋ ਆਗਤੋ ਤਣ੍ਹਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯੋ, ਤੇਨ. ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਸਹਗਤ ਚੇਤਸਾ. ਅਤਿਧਾਵਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਖਣਿਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਤ੍ਥੇਵ ਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਧਮ੍ਮਪੁਞ੍ਜਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇਵ ਚ ਸਿਦ੍ਧੇ ਕਮ੍ਮਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਏਕਤ੍ਤਨਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ਏਕੇਨ ਕਾਰਕਵੇਦਕਭੂਤੇਨ ਭਵਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਞ੍ਞਥਾ ‘‘ਕਮ੍ਮਫਲਾਨਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ.

‘‘ਉਪਰਿ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਅਨੁਰੂਪਧਮ੍ਮਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਇਤਰੇਹਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ. ਕਿਲੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਲੋਭੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕਿਲੇਸਵਸੇਨ. ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾ ਵੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਪਟਿਪਕ੍ਖਵਸੇਨ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿ, ਏਵਂ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਵਸੇਨ ਉਟ੍ਠਿਤਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਨਿਚ੍ਚਸਾਰਾਦਿਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨੇਨ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾਤਿ.

ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੦੫-੧੧੭. ਮਰਿਯਾਦਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਙ੍ਕਰਾਭਾਵਵਿਭਾਵਨਤ੍ਥਂ. ਤਦਪਿ ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ. ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਏਵਂਗਹਿਕਂ ਏਵਂਪਰਾਮਟ੍ਠਂ ਏਵਂਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ ਏਵਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ. ਤਥਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਵੇਦਯਿਤੇ ਅਵੀਤਤਣ੍ਹਤਾਯ ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ, ਏਤੇਨ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂਹਿ ਯਥਾ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਮੇਤ੍ਥ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ, ਨ ਏਵਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ, ਅਥ ਖੋ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੋਯੇਵਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਚਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਮਰਿਯਾਦਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾ ਜਾਤਾ. ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਯਥਾਭੂਤਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਨ ਹਿ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮਸਭਾਵਂ ਅਜਾਨਨਮਤ੍ਤੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾ ਅਭਿਨਿਵਿਸਨ੍ਤੀਤਿ. ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾ ਵਿਸੇਸੇ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਅਯਂ ਵਿਸੇਸਯੋਜਨਾ ਕਤਾ. ਵੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਪਞ੍ਞਾਪਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਨੁਭੂਤਂ ਅਨੁਭਵਨਂ. ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਗਤਾਨਂ ਉਪਗਤਾਨਂ, ਪਵਤ੍ਤਾਨਂ ਵਾ. ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਨੇਤਨ੍ਤਿ ਚ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਂ ਵੇਦਯਿਤਂ ਪਚ੍ਚਾਮਸਤਿ. ਤਞ੍ਹਿ ਵਟ੍ਟਾਮਿਸਭੂਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਾਨੁਵਿਦ੍ਧਤਾਯ ਸਉਬ੍ਬਿਲਤ੍ਤਾ ਚਞ੍ਚਲਂ, ਨ ਮਗ੍ਗਫਲਸੁਖਂ ਵਿਯ ਏਕਰੂਪੇਨ ਅਵਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਥ ਵਾ ਏਵਂ ਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤੋ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਵਿਭਜਿਤ੍ਵਾ ਇਦਾਨਿ ਅਵਿਸੇਸਕਾਰਣਤੋ ਤਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ. ਸਬ੍ਬੇਸਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਨਂ ਵੇਦਨਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਵਿਸਿਟ੍ਠਕਾਰਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤਦਪੀਤਿ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦੇਤਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਂ, ਤਦਪਿ. ਸੁਖਾਦਿਭੇਦਂ ਤਿਵਿਧਵੇਦਯਿਤਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਦੁਕ੍ਖਸਲ੍ਲਾਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਸਮੁਦਯਤ੍ਥਙ੍ਗਮਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨਵਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਵਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ, ਤਤੋ ਏਵ ਚ ਸੁਖਾਦਿਪਤ੍ਥਨਾਸਮ੍ਭਵਤੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਉਪਗਤਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵ ਦਿਟ੍ਠਿਚਲਨਮੇਵ, ‘‘ਅਸਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਕੋ ਵੇਦਨਂ ਅਨੁਭਵਤੀ’’ਤਿ ਕਾਯਵਚੀਦ੍ਵਾਰੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇਵ ਵਾ, ਨ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਕੋਚਿ ਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੧੮. ਯੇਨ ਤਣ੍ਹਾਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤੇਨ ਏਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ ਪਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਵੇਦਯਿਤਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਵੇਦਯਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਫਸ੍ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਦੇਸਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮ੍ਪਰਨਿਦ੍ਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਮ੍ਪਰਪਚ੍ਚਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਯਥਾ ਪਞ੍ਞਾਪਨਧਮ੍ਮੋ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾ ਚ ਯਥਾਸਕਂ ਪਚ੍ਚਯਵਸੇਨੇਵ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਵਿਨਾ, ਏਵਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾ ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਰੂਪਵੇਦਨਾਦਯੋ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਾ ਵਾ ਲੋਕੋ ਵਾ ਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

ਨੇਤਂਠਾਨਂਵਿਜ੍ਜਤਿਵਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

੧੩੧. ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਤਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਿਵੇਦਯਿਤੇਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇ ਵੇਦਯਿਤੇ, ਫਸ੍ਸਪਧਾਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਬ੍ਬੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਵਿਨਾਪਿ ਚਕ੍ਖਾਦਿਵਤ੍ਥੂਹਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਕੇਹਿਚਿ ਵੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਨ ਕਦਾਚਿ ਫਸ੍ਸੇਨ ਵਿਨਾਤਿ ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਬਲਵਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਬਲਵਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ. ਸਨ੍ਨਿਹਿਤੋਪਿ ਹਿ ਵਿਸਯੋ ਸਚੇ ਫੁਸਨਾਕਾਰਰਹਿਤੋ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਫਸ੍ਸੋਵ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਵਿਸੇਸਪਚ੍ਚਯੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਭਗਵਤਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਂ ਵਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ਫਸ੍ਸੋਯੇਵ ਪਠਮਂ ਉਦ੍ਧਟੋ, ਵੇਦਨਾਯ ਪਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਮੇਵ.

ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾਧਿਟ੍ਠਾਨਵਟ੍ਟਕਥਾਵਣ੍ਣਨਾ

੧੪੪. ਹੇਟ੍ਠਾ ਤੀਸੁਪਿ ਵਾਰੇਸੁ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ, ਉਪਰਿ ਚ ‘‘ਪਟਿਸਂਵੇਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਵਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਵੇਦਯਿਤਮੇਤ੍ਥ ਪਧਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਵੇਦਯਿਤਾਨਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤੀ’’ਤਿ. ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤੀਤਿ ਚ ‘‘ਯੇਪਿ ਤੇ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਸ੍ਸ ਪਿ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਵੇਦਯਿਤਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨਂ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਤਾਦਸ੍ਸਨਮੇਵ ‘‘ਛਹਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਯਤਨੇਹਿ ਛਲ਼ਾਰਮ੍ਮਣਪਟਿਸਂਵੇਦਨਂ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਛਫਸ੍ਸਹੇਤੁਕਮੇਵਾ’’ਤਿ. ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਧਿਕਰਣਤ੍ਥੋ ਸਞ੍ਜਾਤਿ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਞ੍ਜਾਤਿਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿ. ਏਵਂ ਸਮੋਸਰਣਸਦ੍ਦੋਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ. ਆਯਤਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਦਾਯਤ੍ਤਵੁਤ੍ਤਿਤਾਯ, ਆਯਭੂਤਂ ਵਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ਤਨੋਤਿ ਪਵਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਆਯਤਨਂ, ਕਾਰਣਂ. ਰੁਕ੍ਖਗਚ੍ਛਸਮੂਹੇ ਅਰਞ੍ਞਵੋਹਾਰੋ ਅਰਞ੍ਞਮੇਵ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ. ਅਤ੍ਥਤ੍ਤਯੇਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਵੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਤੇਨ ਆਕਾਰਨਿਵਾਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਹਿਰਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸੁਵਣ੍ਣਾਯਤਨਂ, ਵਾਸੁਦੇਵਾਯਤਨਂ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਆਦੀਸੁ ਆਕਰਨਿਵਾਸਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਆਯਤਨਸਦ੍ਦੋ. ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਚ ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਆਕਿਣ੍ਣਾ, ਤਾਨਿ ਚ ਨੇਸਂ ਨਿਵਾਸੋ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋਤਿ. ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਵਿਸਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਤਿਭਾਵੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਫਸ੍ਸੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਗਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤੋ. ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਾਤਿ ਵਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ਯਥਾ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ…ਪੇ… ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੦੪; ਮ. ਨਿ. ੩.੪੨੧, ੪੨੫, ੪੨੬; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੩-੪੫; ਸਂ. ਨਿ. ੪.੬੦; ਕਥਾ. ੪੬੫) ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਵੇਦਨਾਯ ਪਧਾਨਕਾਰਣਭਾਵਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਫਸ੍ਸਸੀਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ, ਏਵਮਿਧਾਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲੇ ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਫਸ੍ਸਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍ਵਾ ਅਪਰਨ੍ਤਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਦੀਪਨੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਮ੍ਪਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਹਿ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਫਸ੍ਸਮੁਖੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਫਸ੍ਸੋ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਏਕਦੇਸੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਨਲ੍ਲੀਯਮਾਨੋਪਿ ਫੁਸਨਾਕਾਰੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤਿ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਵਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਫਸ੍ਸੋਵ ਤਂ ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਫੁਸਤੀ’’ਤਿ, ਯੇਨ ਸੋ ‘‘ਫੁਸਨਲਕ੍ਖਣੋ, ਸਙ੍ਘਟ੍ਟਨਰਸੋ’’ਤਿ ਚ ਵੁਚ੍ਚਤਿ. ‘‘ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਹਿ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿਪਿ ਆਯਤਨਾਨਿ ‘‘ਮਞ੍ਚਾ ਘੋਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਵਿਯ ਨਿਸ੍ਸਿਤਵੋਹਾਰੇਨ ਫੁਸਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਫਸ੍ਸੇ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ, ਫਸ੍ਸਗਤਿਕਾਨਿ ਕਤ੍ਵਾ ਫਸ੍ਸੂਪਚਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍ਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਉਪਚਾਰੋ ਹਿ ਨਾਮ ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਨ ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ.

ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਨਂ ਵਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਯਾਵ ਮਨੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਵੇਦਨਾ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠਸਤਭੇਦਾ. ਰੂਪਤਣ੍ਹਾਦਿਭੇਦਾਯਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਯਾਵ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਛਪ੍ਪਭੇਦਾਯ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਅਟ੍ਠਸਤਭੇਦਾਯ. ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸੀਸੇਨ. ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੋਵ ਉਦ੍ਧਟੋ, ਨਨੁ ਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ ਵੇਦਨਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਚ ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਦ੍ਵਿਧਾਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਏਵ ਪਨ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ. ਯੁਤ੍ਤਂ ਤਾਵ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤੀਨਂ ਪਨ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋਵ ਕਤੋ, ਨ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਏਤਦਤ੍ਥਮੇਵੇਤ੍ਥ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨਾ’’ਤਿ.

ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਯਾਵ ਅਤ੍ਤਵਾਦੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸ. ਨਨੁ ਚ ਤਣ੍ਹਾਵ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ. ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਣ੍ਹਾਵ, ਬਲਵਤੀ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ. ਅਥ ਵਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਪਤ੍ਥਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਤਮਸਿ ਚੋਰਾਨਂ ਕਰਪਸਾਰਣਂ ਵਿਯ. ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਵਿਸਯਗ੍ਗਹਣਂ ਉਪਾਦਾਨਂ, ਚੋਰਾਨਂ ਕਰਪ੍ਪਤ੍ਤਧਨਗ੍ਗਹਣਂ ਵਿਯ. ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਨ੍ਤੋਸਪਟਿਪਕ੍ਖਾ ਉਪਾਦਾਨਂ. ਪਰਿਯੇਸਨਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਾ, ਆਰਕ੍ਖਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ ਵਿਸੇਸੋ. ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਾਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ, ਅਨਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ, ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਾ ਪਨ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਪਤਿਆਰਮ੍ਮਣੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ, ਆਰਮ੍ਮਣਮਤ੍ਤੇਨੇਵ ਵਾਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨੇਵ ਗਹੇਤ੍ਵਾ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਯ ਰੂਪਾਦੀਨਿ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤ੍ਵਾ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾ ਕਾਮੁਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ. ਤਥਾ ਰੂਪਾਦਿਭੇਦੇਵ ਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੧੭੧; ਮ. ਨਿ. ੧.੪੪੫; ਮ. ਨਿ. ੨.੯੪, ੯੫, ੨੨੫; ਮ. ਨਿ. ੩.੯੧, ੧੧੬, ੧੩੬; ਸਂ. ਨਿ. ੩.੨੧੦; ਧ. ਸ. ੧੨੨੧; ਵਿਭ. ੯੩੮) ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ, ਸਂਸਾਰਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗਪਰਾਮਸਨਂ, ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹਭੂਤਂ ਸਕ੍ਕਾਯਦਸ੍ਸਨਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤਰੇਸਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਹੇਤੁਵਸੇਨ ਤਣ੍ਹਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ.

ਤਥਾਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਚੇਵ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਵਸ੍ਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਚੇਵ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਚ. ਤਤ੍ਥ ਚੇਤਨਾਦਿਸਙ੍ਖਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਵਗਾਮਿਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਭਵੋ, ਕਾਮਭਵਾਦਿਕੋ ਨਵਵਿਧੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ, ਤੇਸਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਉਪਾਦਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਕਾਰਣਕਮ੍ਮਭਵਕਾਰਣਭਾਵਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਸਹਾਯਭਾਵੂਪਗਮਨਤੋ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਕਰਣਕਾਲੇ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਹਜਾਤਕਾਮੁਪਾਦਾਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਕਮ੍ਮਭਵਸ੍ਸ ਪਨ ਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਸਹਜਾਤਂ ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਵਸੇਨ ਚੇਵ ਹੇਤੁਮਗ੍ਗਵਸੇਨ ਚ ਅਨੇਕਧਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਹਜਾਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਾਸੇਵਨਵਸੇਨ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਕਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ, ਸਮ੍ਮਸਨਾਦਿਕਾਲੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣਵਸੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਅਨਨ੍ਤਰਾਦਿਕੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇ, ਸਹਜਾਤਾਦਿਕੇ ਸਹਜਾਤਪਚ੍ਚਯੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍ਵਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਚੇਵ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ ਚਾ’’ਤਿ.

ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਵੋਤਿ ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ. ਸੋ ਹਿ ਜਾਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ. ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋ ਹਿ ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਧਾ ਜਾਤਿਯੇਵ. ਤੇਨ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਜਾਤੀਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਵਿਕਾਰਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ’’ਤਿ. ਸਵਿਕਾਰਾਤਿ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਵਿਕਾਰੇਨ ਸਵਿਕਾਰਾ, ਤੇ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵੋਯੇਵ. ਨ ਹਿ ਤਦੇਵ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਭਵਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਕਮ੍ਮਭਵੋ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿਭਵਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚੇਵ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ.

ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਤਿ ਜਾਤਿਯਾ ਜਰਾਮਰਣਂ, ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਨਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਬਾਲਸ੍ਸ ਸੋਕਾਦਯੋ ਚ ਸਮ੍ਭਵਨ੍ਤਿ, ਨਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਜਾਤਿ…ਪੇ… ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਹਜਾਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਸੀਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਵਿਚਾਰਣਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਅਙ੍ਗਵਿਚਾਰਣਾਯ ਚ ਅਨਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ’’ਤਿ. ਮਹਾਵਿਸਯਤ੍ਤਾ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਵਿਚਾਰਣਾਯ ਸਾ ਨਿਰਵਸੇਸਾ ਕੁਤੋ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਵਿਤ੍ਥਾਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿ. ਏਕਦੇਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਕਥਿਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਤਥਾ ਕਥਨੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਦਾਹਰਣੇਨ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਗਵਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ. ਤਤ੍ਥ ਕੋਟਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਨੋ ਵਾ ਕਾਲੇ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਨ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਆਦਿਮਰਿਯਾਦਾ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਸ੍ਸ ਮਮ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾਯੇਵਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ, ਇਮਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਾ ਆਸਵਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਭਵਤਣ੍ਹਾਯਾਤਿ ਭਵਸਂਯੋਜਨਭੂਤਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ. ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ. ‘‘ਇਤੋ ਏਤ੍ਥ ਏਤ੍ਤੋ ਇਧਾ’’ਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਪਰਾਪਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ.

ਵਿਵਟ੍ਟਕਥਾਦਿਵਣ੍ਣਨਾ

੧੪੫. ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿ ਵੇਦਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ. ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਫਸ੍ਸਸਮੁਦਯਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਫਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਹਾਰੋਤਿ ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਸੋ ਹਿ ‘‘ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਆਹਾਰਪਚ੍ਚਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ (ਪਟ੍ਠਾ. ੧.ਪਚ੍ਚਯਨਿਦ੍ਦੇਸ ੪੨੯) ਵਚਨਤੋ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿਯੇਵ. ਯਦਿਪਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਿਵਿਜਾਨਨਵਸੇਨ ਪਨ ਦੇਸਨਾ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ. ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਯਤੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ… ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਭਾਵੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ. ਤੇਨੇਵ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇਤ੍ਥ ‘‘ਕੋ ਏਵਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ? ਖੀਣਾਸਵੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਾਵ ਆਰਦ੍ਧਵਿਪਸ੍ਸਕੋ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਵਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਤੇਨ ਯਂ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਵਸੇਨਪਿ ਦੀਪੇਤੁਂ ਵਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ, (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੮) ਤਂ ਯਥਾਰੁਤਵਸੇਨੇਵ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੧੪੬. ਅਨ੍ਤੋ ਜਾਲਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲਂ, ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੇ ਕਤਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ. ਅਪਾਯੂਪਪਤ੍ਤਿਵਸੇਨ ਅਧੋ ਓਸੀਦਨਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭਵਵਸੇਨ ਉਦ੍ਧਂ ਉਗ੍ਗਮਨਂ. ਤਥਾ ਪਰਿਤ੍ਤਭੂਮਿਮਹਗ੍ਗਤਭੂਮਿਵਸੇਨ, ਓਲੀਨਤਾ’ਤਿਧਾਵਨਵਸੇਨ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਵਸੇਨ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਅਧੋ ਓਸੀਦਨਂ ਉਦ੍ਧਂ ਉਗ੍ਗਮਨਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੂ’’ਤਿ ਜਾਤਿਖੇਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ.

੧੪੭. ਅਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਭਾਵਨ੍ਤਿ ਧਰਮਾਨਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਭਾਵਂ. ਅਤੀਤਭਾਵੇਨ ਪਨ ਤਥਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਯਾਵ ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾ, ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਸੁ ਵਤ੍ਤਤਿ ਏਵ. ਤਥਾ ਹਿ ਵਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਵੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇਵ ਭਵਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਦੀ. ਨਿ. ਅਟ੍ਠ. ੧.੧੪੭). ਕਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾਵੋ, ਯੋ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਸਮੂਹੋ. ਏਵਂ ਹਿਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਸਦਿਸਤਾ, ਤਦਵਯਵਾਨਞ੍ਚ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਚਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਸਦਿਸਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ. ਏਤ੍ਥ ਚ ਵਣ੍ਟਚ੍ਛੇਦੇ ਵਣ੍ਟੂਪਨਿਬਨ੍ਧਾਨਂ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਨਂ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਤੋ ਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਵਿਯ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਛੇਦੇ ਤਦੁਪਨਿਬਨ੍ਧਾਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਤੋ ਵਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਏਤ੍ਤਾਵਤਾ ਓਪਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ.

੧੪੮. ਧਮ੍ਮਪਰਿਯਾਯੇਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ. ਇਧਤ੍ਥੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਹਿਤਂ. ਪਰਤ੍ਥੋਤਿ ਸਮ੍ਪਰਾਯਹਿਤਂ. ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਵਿਜਿਨਾਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਸਙ੍ਗਾਮਵਿਜਯੋ. ਅਤ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਜਾਲਂ. ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਸੀਲਾਦਿਅਨਵਜ੍ਜਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ ਚ ਧਮ੍ਮਜਾਲਂ. ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਂ ਵਿਭਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਵਿਵੇਚਨਮੁਖੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਵਿਭਾਵਿਤਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ. ਤਿਤ੍ਥਿਯਵਾਦਨਿਮ੍ਮਦ੍ਦਨੂਪਾਯਤ੍ਤਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਵਿਜਯੋਤਿ ਏਵਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ.

੧੪੯. ਅਤ੍ਤਮਨਾਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਗਹਿਤਚਿਤ੍ਤਾ. ਤੇਨੇਵਾਹ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਗਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਯਥਾ ਪਨ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਤ੍ਥਚਰਤਾਯ ਪਰਮਨਾ ਵੇਰਿਮਨਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਯਥਾਹ ‘‘ਦਿਸੋ ਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ. ਪ. ੪੨; ਉਦਾ. ੩੩) ਗਾਥਾ, ਨ ਏਵਂ ਅਤ੍ਤਮਨਾ. ਇਮੇ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਚਰਤਾਯ ਸਕਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਤ੍ਤਮਨਾਤਿ ਸਕਮਨਾ’’ਤਿ. ਅਥ ਵਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾਤਿ ਸਮਤ੍ਤਮਨਾ, ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਨਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ. ਅਭਿਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਯਮ੍ਪਿ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਅਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਧਾਤੂਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸੇਵਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਪਗਮਨੇਪਿ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ਤਥਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਪਿ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਵੁਤ੍ਤੋਯੇਵ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍ਵਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਕਾਸੀਯਤੀਤਿ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਅਨੁਮੋਦਨਸਦ੍ਦਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਮੋਦਨੇਪਿ ਆਗਤੋ’’ਤਿ. ‘‘ਕਤਮਞ੍ਚ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੭) ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਵਤ੍ਤਾਯ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾਯ ਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਹੋਤਿ. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਪੁਚ੍ਛਾਵਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਵਸੇਨ ਪਵਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਗਾਥਕਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਤ੍ਤਮੇਵ ਪਨ ਅਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਰਹਿਤਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਗ੍ਗਾਥਕਤ੍ਤਾ ਹਿ ਇਦਂ ਵੇਯ੍ਯਾਕਰਣਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ.

ਅਪਰੇਸੁਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਰਮਿਪਰਿਚਯਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ. ਵੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਵਂਸੇ –

‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਸਤੋ, ਸਭਾਵਸਰਸਲਕ੍ਖਣੇ;

ਧਮ੍ਮਤੇਜੇਨ ਵਸੁਧਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਪਕਮ੍ਪਥਾ’’ਤਿ. (ਬੁ. ਵਂ. ੨.੧੬੬);

ਵੀਰਿਯਬਲੇਨਾਤਿ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨੇ ਚਕ੍ਕਵਤ੍ਤਿਸਿਰਿਪਰਿਚ੍ਚਾਗਹੇਤੁਭੂਤਵੀਰਿਯਪ੍ਪਭਾਵੇਨ, ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੂਪਸਙ੍ਕਮਨੇ ‘‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ, ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅਵਸਿਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ. ਨਿ. ੨.੧੮੪; ਸਂ. ਨਿ. ੨.੨੨; ਮਹਾਨਿ. ੧੯੬) ਵੁਤ੍ਤਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਵੀਰਿਯਾਨੁਭਾਵੇਨ. ਅਚ੍ਛਰਿਯਵੇਗਾਭਿਹਤਾਤਿ ਵਿਮ੍ਹਯਾਵਹਕਿਰਿਯਾਨੁਭਾਵਘਟ੍ਟਿਤਾ. ਪਂਸੁਕੂਲਧੋਵਨੇ ਕੇਚਿ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨਾ’’ਤਿ ਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਵੇਗਾਭਿਹਤਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਵਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਵੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਜਾਤਕੇ ਪਾਰਮਿਪਰਿਪੂਰਣਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਕਮ੍ਪਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਕਾਲਕਮ੍ਪਨੇਨਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨਵਸੇਨ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ ਯਥਾ ਤਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਵਤ੍ਤਨੇ (ਸਂ. ਨਿ. ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾਵ. ੧੩; ਪਟਿ. ਮ. ੨.੩੦). ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲਾਦੀਸੁਪਿ ਸਾਧੁਕਾਰਦਾਨਵਸੇਨ ਅਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥਾਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਅਯਂ ਤਾਵੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ.

ਪਕਰਣਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਯਂ ਪਨ ਪਕਰਣਨਯੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ – ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਾ ਯਸ੍ਮਾ ਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਯੋਜਨਭਾਜਨੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤੇਸੁ ਸੁਕਰਾ ਹੋਤਿ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਂ ਨਿਦ੍ਧਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਤਾਵ ਵੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣਭਣਨ’’ਨ੍ਤਿ. ਅਪਿਚ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵਾਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਆਦੀਨਵਦਸ੍ਸਨਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਥਾ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮਸ੍ਸ, ਪਸਂਸਾਵਿਸਯਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਵਿਧਸ੍ਸ ਸੀਲਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਚਾਰਤਾਯ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਅਨਵਬੋਧੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ.

ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਯੋਜਨਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਿਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿ ਆਦਿਕਞ੍ਹਿ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਪਯੋਜੇਤੀਤਿ. ਤਥਾ ਕੁਹਨਲਪਨਾਦਿਨਾਨਾਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਵਿਦ੍ਧਂਸਨਂ, ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਵਿਨਿਵੇਠਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਵਿਭਾਵਨਂ, ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਵਸੇਨ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਅਨਵਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਦੀਪਨਞ੍ਚ ਪਯੋਜਨਾਨਿ.

ਵਣ੍ਣਾਵਣ੍ਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਰੋਧਵਿਰੋਧਵਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਕੁਹਨਾਦਿਵਿਵਿਧਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਨਿਰਤਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਪਙ੍ਕਂ ਨਿਮੁਗ੍ਗਾ, ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਅਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਤਾਯ ਅਨਵਬੁਦ੍ਧਗੁਣਵਿਸੇਸਞਾਣਾ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਂ.

ਪਿਣ੍ਡਤ੍ਥਾ ਪਨ ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮਣਸਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯੋਜਨਂ, ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਾਨੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਹਾਰਭਾਵਨਾਨੁਯੋਗੋ, ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਸਮਾਯੋਗੋ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਭਾਵਨਾਬਲਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਾਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਉਭਯਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਨੁਪਲੇਪੋ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਸੀਲਵਿਸੁਦ੍ਧਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ, ਤਾਯ ਚ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਸਮਙ੍ਗਿਤਾ, ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਦਙ੍ਗਪਹਾਨਂ, ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਵਿਰਤਿਤ੍ਤਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਪਿਯਮਨਾਪਗਰੁਭਾਵਨੀਯਤਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਸਮੁਦਾਗਮੋ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੋ, ਅਕੁਸਲਮੂਲਤਨੁਕਰਣਂ, ਕੁਸਲਮੂਲਰੋਪਨਂ, ਉਭਯਾਨਤ੍ਥਦੂਰੀਕਰਣਂ, ਪਰਿਸਾਸੁ ਵਿਸਾਰਦਤਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੋ,ਪਰੇਹਿ ਦੁਪ੍ਪਧਂਸਿਯਤਾ, ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਸਮਙ੍ਗਿਤਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਗਮ੍ਭੀਰਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਂ, ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯਪਤਿਟ੍ਠਤਾ, ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੇਨਾਪਿ ਦੁਲ੍ਲਭਪਾਤੁਭਾਵਤਾ, ਸੁਖੁਮੇਨਪਿ ਞਾਣੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਟਿਵਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਾ, ਧਮ੍ਮਨ੍ਵਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਨੁਮਾਨਞਾਣੇਨਾਪਿ ਦੁਰਧਿਗਮਨੀਯਤਾ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਸਬ੍ਬਦਰਥਤਾ, ਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਂ, ਸੋਭਨਪਰਿਯੋਸਾਨਤਾ, ਅਤਿਤ੍ਤਿਕਰਭਾਵੋ, ਪਧਾਨਭਾਵਪ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਗੋਚਰਤਾ, ਸੁਖੁਮਸਭਾਵਤਾ, ਮਹਾਪਞ੍ਞਾਵਿਭਾਵਨਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਦਿਟ੍ਠਿਦੀਪਕਪਦੇਹਿ ਸਮਾਸਤੋ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ ਓਲੀਨਤਾਤਿਧਾਵਨਵਿਭਾਵਨਂ, ਉਪਾਯਵਿਨਿਬਦ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਕਿਤ੍ਤਨਂ, ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਕਾਸਨਾ, ਵਿਪਰਿਯੇਸਗ੍ਗਾਹਪਞ੍ਞਾਪਨਂ, ਪਰਾਮਾਸਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਭਵਵਿਭਵਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਾਗੋ, ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਪਵਤ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਵਾਨਨ੍ਤਵਾਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਾਵਤਾਰਣਂ, ਆਸਵੋਘਯੋਗਕਿਲੇਸਗਨ੍ਥਸਂਯੋਜਨੂਪਾਦਾਨਵਿਸੇਸਵਿਭਜ੍ਜਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਥਾ ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਬੋਧਪਟਿਵੇਧਸਿਦ੍ਧਿ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਵਿਗਮੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਆਗਮਾਧਿਗਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਉਭਯਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿ, ਤਿਵਿਧਪਞ੍ਞਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਾਨੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਸਮਾਯੋਗੋ, ਸਮ੍ਮਾਵੀਰਿਯਸਮਥਾਨੁਯੋਜਨਂ, ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ.

‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਸਿਦ੍ਧਿ, ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਦੁਭਯੇਨ ਚ ਨੀਵਰਣਸਂਯੋਜਨਦ੍ਵਯਸਿਦ੍ਧਿ, ਅਨਮਤਗ੍ਗਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਾਨੁਚ੍ਛੇਦੋ, ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਹਰਣਅਪਰਨ੍ਤਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨਾਨਿ, ਅਤੀਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਵਸੇਨ ਹੇਤੁਵਿਭਾਗੋ, ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਾਨਤਿਵਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੂਪਕਾਰਿਤਾ, ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਕਥਨੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਤਾਪਟਿਸੇਧੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਕਾਰਕਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸੁਞ੍ਞਤਾਪਕਾਸਨਂ, ਸਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਪਚ੍ਚਯਲਕ੍ਖਣਵਿਭਾਵਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ.

‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਗਵਤੋ ਪਹਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਵਿਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਵਸੀਭਾਵੋ, ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਦ੍ਵਯਵਿਭਾਗੋ, ਚਤੁਰਧਿਟ੍ਠਾਨਪਰਿਪੂਰਣਂ, ਭਵਯੋਨਿਆਦੀਸੁ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਸਕਲੇਨ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਨ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਭਗਵਤੋ ਤਾਦਿਭਾਵੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਪਰੇਸਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਂ, ਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿਭੂਤਧਮ੍ਮਦ੍ਵਯਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯੂਪਦੇਸੋ, ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਦਿਪੁਗ੍ਗਲਚਤੁਕ੍ਕਸਿਦ੍ਧਿ, ਕਣ੍ਹਾਕਣ੍ਹਵਿਪਾਕਾਦਿਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕਵਿਭਾਗੋ, ਚਤੁਰਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਵਿਸਯਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ, ਛਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਾ, ਦਸਨਾਥਕਰਧਮ੍ਮਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨ੍ਤਿ ਏਵਮਾਦਯੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ.

ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਦੇਸਨਾਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ, ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾਵੇਨ, ਵੇਦਨਾਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦਿਮੁਖੇਨ ਚ ਗਹਿਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਵਜ੍ਜਾ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ. ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ. ਸਾ ਪਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, ‘‘ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਚ ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਸਮੁਦਯਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਗਹਿਤਾਵ. ਅਯਂ ਤਾਵ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਯੋ. ਅਭਿਧਮ੍ਮਨਯੇਨ ਪਨ ਆਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਿਵਚਨੇਹਿ, ਆਤਪ੍ਪਾਦਿਪਦੇਹਿ, ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਦੋਸਵਚਨੇਨ, ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਦੀਪਕਪਦੇਹਿ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਭਵਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਸੋਕਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮਵਿਭਾਵਨਪਦੇਹਿ ਗਹਿਤਾ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ. ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ. ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਿਸ੍ਸਰਣਪਰਿਯਾਯੇਹਿ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਵਚਨੇਨ, ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਚਨੇਨ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਨਿਰੋਧਪਜਾਨਨਾ ਪਟਿਪਦਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ. ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਯਥਾਭੂਤਵੇਦਨਾਪਦੇਸੇਨ, ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਯਥਾਭੂਤਪਜਾਨਨਪਰਿਯਾਯੇਨ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਉਚ੍ਛੇਦਪਰਿਯਾਯੇਨ ਚ ਗਹਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਦੀਨਵੋ, ਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਵਸੇਨ, ਯਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਨੇਤ੍ਤਿ. ੯) ਸਰੂਪੇਨੇਵ ਆਗਤਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨਵਨਿਸ੍ਸਰਣਾਨਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਵਸੇਨ ਇਧ ਅਸ੍ਸਾਦਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਾਦਿਭਾਵਾਪਤ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਵਿਭਾਗਂ ਪਯੋਜਨਮੇਵ ਫਲਂ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੀਯਤਾ, ਆਘਾਤਾਦਿਫਲਸ੍ਸ ਚ ਅਨਞ੍ਞਸਨ੍ਤਾਨਭਾਵਿਤਾ, ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਯਥਾਸਭਾਵਪਟਿਜਾਨਨਨਿਬ੍ਬੇਠਨਾਤਿ ਏਵਂ ਤਂਤਂਪਯੋਜਨਾਧਿਗਮਹੇਤੁ ਉਪਾਯੋ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਕਰਣਪਟਿਸੇਧਨਾਦਿਅਪਦੇਸੇਨ ਧਮ੍ਮਰਾਜਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ.

ਵਿਚਯਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਕਪ੍ਪਨਾਭਾਵੇਪਿ ਵੋਹਾਰਵਸੇਨ, ਅਨੁਵਾਦਵਸੇਨ ਚ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਨਿਯਮਾਭਾਵਤੋ ਵਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥਂ ਵਾਗ੍ਗਹਣਂ ਕਤਂ, ਗੁਣਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ, ਅਭਿਮੁਖੀਕਰਣਾਯ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਂ. ਅਞ੍ਞਭਾਵਤੋ, ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਪਰੇ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਵਣ੍ਣਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ, ਅਵਣ੍ਣਨੀਯਤੋ ਚ ‘‘ਅਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਬ੍ਯਤ੍ਤਿਵਸੇਨ, ਵਿਤ੍ਥਾਰਵਸੇਨ ਚ ‘‘ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਧਾਰਣਭਾਵਤੋ, ਅਧਮ੍ਮਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ ਚ ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲੇਹਿ ਸਂਹਤਭਾਵਤੋ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਤਕਰਣਤੋ ਚ ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਵੁਤ੍ਤਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸਤੋ, ਵਚਨੁਪਨ੍ਯਾਸਨਤੋ ਚ ‘‘ਤਤ੍ਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਸਮ੍ਮੁਖਭਾਵਤੋ, ਪੁਥੁਭਾਵਤੋ ਚ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ. ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਨਨਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਾਭਿਘਾਤਤੋ ਚ ‘‘ਆਘਾਤੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਙ੍ਕੋਚਵੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਤੁਟ੍ਠਾਕਾਰਤਾਯ ਚ ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਚਿਨ੍ਤਨਤੋ, ਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਚ ‘‘ਚੇਤਸੋ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਅਤ੍ਥਾਸਾਧਨਤੋ, ਅਨੁ ਅਨੁ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਸਾਧਨਤੋ’’ ਚ ‘‘ਅਨਭਿਰਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਂ, ਕਾਰਣਾਨਰਹਤ੍ਤਾ, ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਠਿਤੇਹਿ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਨ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਵਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ. ਇਤਿ ਅਨੁਪਦਵਿਚਯਤੋ ਵਿਚਯੋ ਹਾਰੋ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ, ਸਕ੍ਕਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਤਸ੍ਸਾ ਲੀਨਤ੍ਥਵਣ੍ਣਨਞ੍ਚ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍ਵਾ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਵਿਞ੍ਞੁਨਾ ਵਿਭਾਵੇਤੁਨ੍ਤਿ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ.

ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਂ ਤਾਦਿਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਮਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਤਨ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਤਸ੍ਸੇਵ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਵਿਬਨ੍ਧਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਕਸ੍ਮਾ? ਸਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਅਸਙ੍ਕਮਨਤੋ. ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਭਵਿਤ੍ਵਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਸੁਭਾਸਿਤਾਦਿਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇਪਿ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਸਕੋਧਲੋਭਾਨਂ ਅਨ੍ਧਤਮਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੋ ਵੇਰਮਣਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਪਾਸਂਸਭਾਵਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ. ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਮਹਤੋ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤੇਨ ਗੁਣੇਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਵਣ੍ਣਨਾ ਏਕਦੇਸਭੂਤਾਪਿ ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਗ੍ਗਹਣਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ. ਤਜ੍ਜਾਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਤਾਨਿ ਅਧਿਗਮਤਕ੍ਕਨਾਨਿ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਅਭਿਨਿਵੇਸਾਯ ਸਂਵਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਪ੍ਪਨਾਜਾਲਸ੍ਸ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਤ੍ਤਾ. ਵੇਦਨਾਦੀਨਵਾਨਵਬੋਧੇਨ ਵੇਦਨਾਯ ਤਣ੍ਹਾ ਪਵਡ੍ਢਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਬ੍ਭਾਵਤੋ. ਸਤਿ ਚ ਵੇਦਯਿਤਰਾਗੇ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹੋ, ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਗਾਹੋ ਚ ਵਿਪਰਿਫਨ੍ਦਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਤ੍ਤਾ. ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਹਿ ਉਪਾਦਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਾਦੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਾਨਂ, ਤਦਨੁਚ੍ਛਵਿਕਂ ਵਾ ਵੇਦਨਂ ਵੇਦਯਨ੍ਤਾਨਂ ਫਸ੍ਸੋ ਹੇਤੂਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਵਿਸਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਞ੍ਞਾਣਸਙ੍ਗਤਿਯਾ ਵਿਨਾ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਨਿਮਿਤ੍ਤਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਅਨੁਪਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਨਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ. ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਪਜਾਨਨਾ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਸਞ੍ਞਂ ਅਤਿਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਪਟਿਵੇਧਭਾਵਤੋ. ਇਮਾਹੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਭਾਵੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਕਿਰਿਯਵਾਦਾਦੀਨਂ ਇਸ੍ਸਰਵਾਦਾਦੀਨਞ੍ਚ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਚੇਵ ਸਂਵਣ੍ਣਿਤਂ. ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਭਗਵਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਯੇਵ ਯਥਾਭੂਤਂ ਭਾਵੇਸਿ. ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਨ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਨਵਸੇਸਤੋਤਿ ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰੋ.

ਪਦਟ੍ਠਾਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਅਵਣ੍ਣਾਰਹਅਵਣ੍ਣਾਨੁਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਾਦੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾਦਿਵਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਣ੍ਣਾਰਹਵਣ੍ਣਾਨੁਰੂਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯਵਚਨਤਾਦਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਨਿਰਯਾਦਿਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਂ ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਸਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਰਿਯੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਰਿਯੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਭਗਵਤੋ ਪਟਿਵੇਧਪ੍ਪਕਾਰਞਾਣਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਸ੍ਸਰਣਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨ੍ਤਿ ਸਾ ਯਥਾਰਹਂ ਨਵਵਿਧਸ੍ਸਾਪਿ ਭਵਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਭਵੋ ਜਾਤਿਯਾ, ਜਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ, ਸੋਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਯਥਾਭੂਤਵੇਦਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਨੁਬੋਧਪਟਿਵੇਧੋ. ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਬੋਧੋ ਪਟਿਵੇਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਪਟਿਵੇਧੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗਹਣਂ, ਤਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨ੍ਤਿ ਯਾਵ ਵੇਦਨਾ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨ੍ਤਿ ਨੇਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਂ ਪਰੇਸਂ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਸ੍ਸਯਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤੀਹਿ ਵਿਮੁਖਤਾਯ, ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਫਸ੍ਸੋ ਵੇਦਨਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਛ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਿ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਸਕਲਵਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਯਥਾਭੂਤਪ੍ਪਜਾਨਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਿਬ੍ਬਿਦਾ ਵਿਰਾਗਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾਵ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨੇਤਬ੍ਬਂ. ਭਗਵਤੋ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਥਾ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਯਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਹਾਰੋ.

ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਕੋਧੁਪਨਾਹਮਕ੍ਖਪਲਾਸਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਸਾਰਮ੍ਭਪਰਵਮ੍ਭਨਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਪਟਿਘਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਆਨਨ੍ਦਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਭਿਜ੍ਝਾਵਿਸਮਲੋਭਮਾਨਾਤਿਮਾਨਮਦਪ੍ਪਮਾਦਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਲੋਭਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸਮਾਨਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਗਨ੍ਥਨੀਵਰਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਾਯਗਨ੍ਥਨੀਵਰਣਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਆਨਨ੍ਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਸੀਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਕ੍ਖਾਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਇਧ ਪਨ ਸੀਲਸ੍ਸੇਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਵਰਾਦਿਕਸ੍ਸ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਉਪਾਦਾਨਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਉਪਾਦਾਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਵੇਦਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਸਿਟ੍ਠਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਖਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਵੇਦਨਾਯ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਧਮ੍ਮਧਾਤੁਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਸਨੂਪਗਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਧਾਤੂਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹੋ ਆਯਤਨਲਕ੍ਖਣੇਨ, ਧਾਤੁਲਕ੍ਖਣੇਨ ਚ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਹੇਤੁਆਸਵੋਘਯੋਗਨੀਵਰਣਾਦਿਸਙ੍ਗਹੋ ਹੇਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ, ਤਥਾ ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇਨਾਪਿ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਵਿਞ੍ਞਾਣਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵਿਪਲ੍ਲਾਸਹੇਤੁਭਾਵੇਨ, ਖਨ੍ਧਲਕ੍ਖਣੇਨ ਚ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਗ੍ਗਹਣੇਨ ਖਨ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਧਾਤਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਫਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ, ਸਮ੍ਮਸਨਸਭਾਵੇਨ ਚ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ. ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਿਜ੍ਜਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਵਟ੍ਟਹੇਤੁਭਾਵੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰੋ.

ਚਤੁਬ੍ਯੂਹਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਹਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਪਿਤਚੇਤਸਾ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀਵਤੋ ਅਨੋਰਤਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸਿਨੋ ਸੀਲਾਦਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਰਸਸ੍ਸਾਦਵਿਮੁਖਾ ਵੇਨੇਯ੍ਯਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਨਿਦਾਨਂ. ਤੇ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਦੋਸਵਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਭਯਹਿਤਪਰਾ ਭਵੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭਗਵਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ. ਪਦਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ. ਤਂ ‘‘ਏਵ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਿਦਾਨਪਦਾਨਂ, ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਪਦਾਨਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਵਸੇਨ ਸੁਵਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਅਤਿਵਿਤ੍ਥਾਰਭਯੇਨ ਨ ਵਿਤ੍ਥਾਰਯਿਮ੍ਹ. ਪਦਪਦਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸਨਿਕ੍ਖੇਪਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਸਨ੍ਧਿ. ਤਤ੍ਥ ਪਦਸ੍ਸ ਪਦਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿ. ਤਥਾ ਪਦਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਦਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪਦਤ੍ਥਸਨ੍ਧਿ. ਨਾਨਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂਤਂਅਨੁਸਨ੍ਧੀਹਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਨਿਦ੍ਦੇਸਸਨ੍ਧਿ, ਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਸਨ੍ਧਿਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਵਸੇਨ ਤਿਵਿਧਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ, ਤਾ ਪਨੇਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਸਨ੍ਧਿਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਵਿਚਾਰਿਤਾ ਏਵ. ਸੁਤ੍ਤਸਨ੍ਧਿ ਚ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਵਸੇਨ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸ੍ਸਿਤਾਯੇਵ. ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਦੇਸਨਾਨ੍ਤਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਦੇਸਨਾਸਨ੍ਧਿ, ਸਾ ਏਵਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਨ ਚੇਤਸੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ‘‘ਉਭਤੋਦਣ੍ਡਕੇਨ ਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਕਕਚੇਨ ਚੋਰਾ ਓਚਰਕਾ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਾਨਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤ੍ਰਪਿ ਯੋ ਮਨੋ ਪਦੂਸੇਯ੍ਯ, ਨ ਮੇ ਸੋ ਤੇਨ ਸਾਸਨਕਰੋ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੩੨) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹਂ ਯੇਵਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ‘‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਾ ਮਾਣਵ ਸਤ੍ਤਾ…ਪੇ… ਦਾਯਾਦਾ ਭਵਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੧੦.੨੧੬) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਅਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇ…ਪੇ… ਆਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ‘‘ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ…ਪੇ… ਸਹਤੇ ਨਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੭.੬੪; ਮਹਾਨਿ. ੫, ੧੫੬, ੧੯੫) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪਰੇ ਵਣ੍ਣਂ…ਪੇ… ਨ ਚੇਤਸੋ ਉਬ੍ਬਿਲ੍ਲਾਵਿਤਤ੍ਤਂ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਪਗੇਵ ਅਧਮ੍ਮਾ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦). ਕੁਲ੍ਲੂਪਮਂ ਵੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਿਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ, ਨੋ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ. ਨਿ. ੧.੨੪੦) ਇਮਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ…ਪੇ… ਉਬ੍ਬਿਲਾਵਿਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਂ ਯੇਵਸ੍ਸ ਤੇਨ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ ‘‘ਲੁਦ੍ਧੋਅਤ੍ਥਂ…ਪੇ… ਸਹਤੇ ਨਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਇਤਿਵੁ. ੮੮; ਮਹਾਨਿ. ੫.੧੫੬, ੧੯੫; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੧੨੮) ‘‘ਕਾਮਨ੍ਧਾ ਜਾਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਛਦਨਛਾਦਿਤਾ’’ਤਿ (ਉਦਾ. ੬੪; ਨੇਤ੍ਤਿ. ੨੭, ੯੦; ਪੇਟਕੋ. ੧੪) ਇਮਾਹਿ ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ…ਪੇ… ਸੀਲਮਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ ਵਿਹਰਤਿ. ਅਯਂ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਯਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਤਰੋ ਚ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਤਰੋ ਚ ਮਹਪ੍ਫਲਤਰੋ ਚ ਮਹਾਨਿਸਂਸਤਰੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੫੩) ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਸੀਲਤੋ ਮਹਪ੍ਫਲਮਹਾਨਿਸਂਸਤਰਭਾਵਵਚਨੇਨ ਝਾਨਤੋ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਭਾਵਦੀਪਨਤੋ.

‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ‘‘ਸਮਣੋ ਖਲੁ ਭੋ ਗੋਤਮੋ ਸੀਲਵਾ…ਪੇ… ਕੁਸਲਸੀਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੧.੩੦੪) ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿਆਦਿ ‘‘ਅਧਿਗਤੋ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਦੀ. ਨਿ. ੨.੬੭; ਮ. ਨਿ. ੧.੨੮੧; ੨.੩੩੭; ਸਂ. ਨਿ. ੧.੧੭੨; ਮਹਾਵ. ੭, ੮) ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਪਟਿਵੇਧੇਨ ਹਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਾਦਿਭਾਵੋ ਵਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ…ਪੇ… ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ, ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਅਸਸ੍ਸਤੋ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਚ, ਨੇਵ ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਨਾਸਸ੍ਸਤੋ ਚ, ਅਨ੍ਤਵਾ, ਅਨਨ੍ਤਵਾ, ਅਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਨਨ੍ਤਵਾ ਚ, ਨੇਵਨ੍ਤਵਾ ਨਾਨਨ੍ਤਵਾ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਇਦਮੇਵ ਸਚ੍ਚਂ, ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੭) ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਪਰਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ…ਪੇ… ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਞ੍ਞੀ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਅਸਞ੍ਞੀ, ਨੇਵਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਅਰੋਗੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ. ਇਤ੍ਥੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਸਤੋ ਵਾ ਪਨ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਵਿਨਾਸਂ ਵਿਭਵਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਵਾ ਪਨੇਕੇ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੧) ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ…ਪੇ… ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ ‘‘ਤਯਿਦਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਰੋਧੋ, ਅਤ੍ਥੇਤਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾਵੀ ਤਥਾਗਤੋ ਤਦੁਪਾਤਿਵਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੮) ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਤਦਪਿ ਤੇਸਂ…ਪੇ… ਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਮੇਵਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇਵ ਛਨ੍ਦਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੁਚਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਨੁਸ੍ਸਵਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਆਕਾਰਪਰਿਵਿਤਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇਵ ਞਾਣਂ ਭਵਿਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤਨ੍ਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ ਵਿਜ੍ਜਤਿ. ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਞਾਣੇ ਅਸਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਯੋਦਾਤੇ ਯਦਪਿ ਤੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਭਾਗਮਤ੍ਤਮੇਵ ਪਰਿਯੋਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਦਪਿ ਤੇਸਂ ਭਵਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਉਪਾਦਾਨਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੯) ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰੂਪੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚਕ੍ਖੁਵਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਙ੍ਗਤਿ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ ਵੇਦਨਾ, ਵੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ, (ਸਂ. ਨਿ. ੨.੪੪) ‘‘ਛਨ੍ਦਮੂਲਕਾ ਇਮੇ ਆਵੁਸੋ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਫਸ੍ਸਸਮੋਧਾਨਾ ਵੇਦਨਾਸਮੋਸਰਣਾ’’ਤਿ (ਅ. ਨਿ. ੮.੮੩) ਚ ਆਦਿਕਾਹਿ ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਯਤੋ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ‘‘ਯਤੋ ਖੋ ਆਨਨ੍ਦ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੇਵ ਵੇਦਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਸਞ੍ਞਂ, ਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ, ਨ ਵਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਏਵਂ ਅਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਅਪਰਿਤਸ੍ਸਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇਵ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ.

‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇਹੇਵ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਵਤ੍ਥੂਹਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ…ਪੇ… ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮਾਨੇਵ ਪਞ੍ਚ ਕਾਯਾਨਿ ਅਭਿਵਦਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਵਾ ਅਞ੍ਞਤਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾਹਿ (ਮ. ਨਿ. ੩.੨੬) ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ. ‘‘ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ…ਪੇ… ਦੇਵਮਨੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿ –

‘‘ਅਚ੍ਚੀ ਯਥਾ ਵਾਤਵੇਗੇਨ ਖਿਤ੍ਤਾ, (ਉਪਸਿਵਾਤਿ ਭਗਵਾ)

ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਂ;

ਏਵਂ ਮੁਨੀ ਨਾਮਕਾਯਾ ਵਿਮੁਤ੍ਤੋ,

ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ. (ਸੁ. ਨਿ. ੧੦੮੦; ਚੂਲ਼ਨਿ. ੪੩);

ਆਦਿਕਾਹਿ ਦੇਸਨਾਹਿ ਸਂਸਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਯਂ ਚਾਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰੋ.

ਆਵਤ੍ਤਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨੇਨ ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਾਨੁਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਾਪਞ੍ਞਾਪਰਾਪਕਾਰਦੁਕ੍ਖਸਹਗਤਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਸੋਰਚ੍ਚੇਨ ਸੀਲਸ੍ਸ. ਸਦ੍ਧਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਸਕਲਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸੀਲਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸੀਲਾਨਿਸਂਸਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਦਵਿਹਾਰੋ, ਤੇਨ ਸਕਲਂ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਬੋਧਿਪਕਿਤ੍ਤਨਂ. ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਂ, ਆਸਵਕ੍ਖਯਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਨਾਵਰਣਞਾਣਂ ਮਹਾਬੋਧਿ, ਤੇਨ ਦਸਬਲਾਦਯੋ ਸਬ੍ਬੇ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਦਿਟ੍ਠਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਯ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਤਾਹਿ ਅਨਮਤਗ੍ਗਸਂਸਾਰਵਟ੍ਟਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਯਥਾਭੂਤਵੇਦਨੇਨ ਭਗਵਤੋ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤ੍ਤਯਵਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਮੁਖੇਨ ਸਬ੍ਬਪਾਰਮਿਯੋ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਤੇਨ ਚ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨਂ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਤਵਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਨਵ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਂ, ਤੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਯਂ ਆਵਤ੍ਤਤਿ. ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਨੇਨ ਵਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਤੇਨ ਸਤ੍ਤਪਿ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਆਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ. ‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨਂ, ਤੇਨ ਭਗਵਤੋ ਸਕਲਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਆਵਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਯਂ ਆਵਤ੍ਤੋ ਹਾਰੋ.

ਵਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦਯੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸਂ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਯੇਹਿ ਪਨ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਆਘਾਤਾਨਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਯੋ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਕਾਮਾਵਚਰਾਵ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਯੋ ਚਤੁਭੂਮਕਾ. ਤਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਕੁਸਲਾ ਵਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਵਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾ ਸਿਯਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਵ. ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਕੁਸਲਾਨਂ ਵੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਅਬ੍ਯਾਕਤਾਨਂ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ, ਆਵਜ੍ਜਨਾ ਵਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਕੁਸਲਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਸਿਯਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਕੁਸਲਾਵ ਕਾਮਾਵਚਰਾਵ, ਤਾਸਂ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵਿਸੇਸਤੋ ਪਨ ਸਨ੍ਤਤਿਘਨਵਿਨਿਬ੍ਭੋਗਾਭਾਵਤੋ ਏਕਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਅਤੀਤਜਾਤਿਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤਕ੍ਕਸਹਿਤੋ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਹੇਤੁਫਲਭਾਵੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਭਾਵਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਹਣਤੋ ਨਾਨਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਤਜ੍ਜਾਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਸਹਿਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਏਵਂ ਸੇਸਦਿਟ੍ਠੀਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭਵਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਵੇਦਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੇਦਨਾ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ, ਸਿਯਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਅਰੂਪਾਵਚਰਾ, ਫਸ੍ਸੋ ਤਾਸਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਯਥਾਭੂਤਵੇਦਨਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ, ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਫਲਂ, ਤੇਸਂ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਵੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਧਮ੍ਮਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਤਣ੍ਹਾ ਅਕੁਸਲਾ ਕਾਮਾਵਚਰਾ, ਤਾਸੁ ਅਵਿਜ੍ਜਾਯ ਆਸਵਾ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਏਵ ਵਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਦਸ੍ਸਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵੇਦਨਾਯ ਵਿਯ ਧਮ੍ਮਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਯਥਾਰਹਂ ਧਮ੍ਮਾਦਿਵਿਭਾਗੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਯਂ ਵਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰੋ.

ਪਰਿਵਤ੍ਤਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਂ ਖਨ੍ਤਿਸੋਰਚ੍ਚਾਨਿ ਅਨੁਬ੍ਰੂਹੇਤ੍ਵਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਭਾਵਨਾਬਲਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਉਭਯਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਆਵਹਤਿ. ਆਘਾਤਾਦਯੋ ਪਨ ਪਵਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਤਂ ਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਂ ਭੋਗਹਾਨਿਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਰੇਹਿ ਦੁਰੁਪਸਙ੍ਕਮਨਤਞ੍ਚ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤਾ ਨਿਰਯਾਦੀਸੁ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਆਵਹਨ੍ਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿ ਅਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਮ੍ਪਰਂ ਆਵਹਤਿ. ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਿ ਪਨ ਵਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਅਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਮ੍ਪਰਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਵਿਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਯਥਾਰਹਂ ਵਿਜ੍ਜਾਭਿਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਵਿਸੇਸਂ ਆਵਹਤਿ ਸਬ੍ਬਞੇਯ੍ਯਂ ਯਥਾਸਭਾਵਾਵਬੋਧਤੋ. ਤਥਾ ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਰਹਿਤਂ ਪਨ ਞਾਣਂ ਞੇਯ੍ਯੇਸੁ ਸਾਵਰਣਤੋ ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਗੁਣਵਿਸੇਸਂ ਨਾਵਹਤਿ. ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚੇਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਯਥਾਰਹਂ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਭਾਵਤੋ ਅਨ੍ਤਦ੍ਵਯਭੂਤਾ ਸਕ੍ਕਾਯਤੀਰਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਭਾਵਤ੍ਤਾ. ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਭਾਵਤ੍ਤਾ ਪਨ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਭੂਤਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਕ੍ਕਾਯਤੀਰਂ ਪਾਰਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਯਥਾਭੂਤਵੇਦਨਂ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਆਵਹਤਿ ਮਗ੍ਗਭਾਵਤੋ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਦਿਅਸਮ੍ਪਟਿਵੇਧੋ ਸਂਸਾਰਚਾਰਕਾਵਰੋਧਂ ਆਵਹਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵਤੋ. ਵੇਦਯਿਤਸਭਾਵਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕੋ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਤਦਭਿਨਨ੍ਦਨਂ ਆਵਹਤਿ. ਯਥਾਭੂਤਾਵਬੋਧੋ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬੇਦਂ ਵਿਰਾਗਞ੍ਚ ਆਵਹਤਿ. ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੇ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਹਿਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਅਨੇਕਵਿਹਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ ਪਸਾਰੇਤਿ. ਯਥਾਵੁਤ੍ਤਤਣ੍ਹਾਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਜਾਲਂ ਸਙ੍ਕੋਚੇਤਿ. ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਫਸ੍ਸੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਅਸਤਿ ਫਸ੍ਸੇ ਤਦਭਾਵਤੋ. ਦਿਟ੍ਠਿਬਨ੍ਧਨਬਨ੍ਧਾਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦੀਨਂ ਅਨਿਰੋਧੇਨ ਫਸ੍ਸਾਦਿਅਨਿਰੋਧੋ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਿਵਤ੍ਤਿਯੇਵ, ਯਾਥਾਵਤੋ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦਿਪਰਿਞ੍ਞਾ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਅਤਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਦਿਅਪਰਿਞ੍ਞਾ ਤਂਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਨਾਤਿਵਤ੍ਤਤਿ, ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਆਯਤਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾਵਸ੍ਸ ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਸਂਵਤ੍ਤਤਿ, ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਗਤੇ ਭਵਪ੍ਪਬਨ੍ਧੋ ਪਰਿਵਤ੍ਤਤਿਯੇਵਾਤਿ ਅਯਂ ਪਰਿਵਤ੍ਤੋ ਹਾਰੋ.

ਵੇਵਚਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਮਮ ਮਯ੍ਹਂ ਮੇ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਸਮਣਾ ਤਪਸ੍ਸਿਨੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਪਰੇ ਅਞ੍ਞੇ ਪਟਿਵਿਰੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਅਵਣ੍ਣਂ ਅਕਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਨ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਭਣੇਯ੍ਯੁਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਿਨਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਮੂਹਸ੍ਸ ਗਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਥ ਤੇਸੂ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਵੋ ਭਵਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਆਘਾਤੋ ਦੋਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਚੇਤਸਿਕਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਚੇਤਸੋ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੋ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ‘‘ਨ ਕਰਣੀਯਾ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ ਨ ਪਵਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਪਰਿਯਾਯਵਚਨਂ. ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਵੇਵਚਨਂ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਵੇਵਚਨੋ ਹਾਰੋ.

ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤੋ ਵਤ੍ਥੁਵਸੇਨ ਦਸਵਿਧੇਨ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿਵਿਧੇਨ ਵਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਉਪਵਿਚਾਰਵਸੇਨ ਛਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਆਨਨ੍ਦੋਪੀਤਿਆਦਿਵਸੇਨ ਨਵਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਪੀਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾਦਿਵਸੇਨ ਪਞ੍ਚਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪਵਿਚਾਰਵਸੇਨ ਛਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਸੀਲਂ ਵਾਰਿਤ੍ਤਚਾਰਿਤ੍ਤਾਦਿਵਸੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਗਮ੍ਭੀਰਤਾਦਿਵਿਸੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਵਸੇਨ ਚਤੁਧਾ, ਦ੍ਵਾਦਸਵਿਧੇਨ ਵਾ, ਵਿਸਯਭੇਦਤੋ ਅਨੇਕਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਦਿਟ੍ਠਿਸਸ੍ਸਤਾਦਿਵਸੇਨ ਦ੍ਵਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਭੇਦੇਹਿ, ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਵਿਭਾਗੇਨ ਅਨੇਕਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਵੇਦਨਾ ਛਧਾ ਅਟ੍ਠਸਤਧਾ ਅਨੇਕਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਤਸ੍ਸਾ ਸਮੁਦਯੋ ਪਞ੍ਚਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ. ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਦੁਵਿਧੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਆਦੀਨਵੋ ਤਿਵਿਧੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਏਕਧਾ ਚਤੁਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ…ਪੇ… ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਦੁਵਿਧੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ.

‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਵੁਤ੍ਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਵਿਸਯਭੇਦੇਨ ਚਤੁਧਾ ਅਟ੍ਠਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ‘‘ਤਣ੍ਹਾਗਤਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਛਧਾ ਅਟ੍ਠਸਤਧਾ ਅਨੇਕਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਫਸ੍ਸੋ ਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨ ਛਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਉਪਾਦਾਨਂ ਚਤੁਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਭਵੋ ਦ੍ਵਿਧਾ ਅਨੇਕਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਜਾਤਿ ਵੇਵਚਨਵਸੇਨ ਛਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਤਥਾ ਜਰਾ ਸਤ੍ਤਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ. ਮਰਣਂ ਅਟ੍ਠਧਾ ਨਵਧਾ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ. ਸੋਕੋ ਪਞ੍ਚਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਪਰਿਦੇਵੋ ਛਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ਦੁਕ੍ਖਂ ਚਤੁਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਥਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ. ਉਪਾਯਾਸੋ ਚਤੁਧਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ. ‘‘ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਭਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾਵਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ.

‘‘ਅਨ੍ਤੋਜਾਲੀਕਤਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ‘‘ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਵਨੇਤ੍ਤਿਕੋ’’ਤਿਆਦਿ ਦੁਵਿਧੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕੁਸਲਕੁਸਲਾਦਿਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਪਭਵਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਆਦਿਵਸੇਨ, ਤਥਾ ‘‘ਆਘਾਤੋ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ‘‘ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਸ੍ਸ ਵੇਵਚਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਵਿਭਜਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰੋ.

ਓਤਰਣਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੋ, ਤਥਾ ਅਨਭਿਰਦ੍ਧਿਗਹਣੇਨ. ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਇਦਂ ਖਨ੍ਧਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਵਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆਯਤਨਮੁਖੇਨ ਧਾਤੁਮੁਖੇਨ ਸਚ੍ਚਮੁਖੇਨ ਚ ਓਤਰਣਂ. ਤਥਾ ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਸਹਜਾਤਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾ ਹੇਤੁਸਹਜਾਤਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਅਤ੍ਥਿਅਵਿਗਤਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਸਹਜਾਤਾ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਸਮਨਨ੍ਤਰਅਨਨ੍ਤਰੂਪਨਿਸ੍ਸਯਨਤ੍ਥਿਵਿਗਤਾਸੇਵਨਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਵਸੇਨੇਵ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ. ਤਣ੍ਹਾਉਪਾਦਾਨਾਦੀਨਂ, ਫਸ੍ਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਅਸਹਜਾਤਾਨਞ੍ਚ ਯਥਾਰਹਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾਵੋ ਵਤ੍ਤਬ੍ਬੋ. ਕੋਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪਤਿਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਕਮ੍ਮਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਆਹਾਰਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਝਾਨਵਸੇਨ, ਕੋਚਿ ਮਗ੍ਗਵਸੇਨਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ. ਅਯਮ੍ਪਿ ਵਿਸੇਸੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਦਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ. ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾਵ ਨਯੇਨ ਖਨ੍ਧਾਦਿਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ.

ਤਥਾ ਸੀਲਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਵਿਰਤਿਚੇਤਨਾ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਿਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦਯੋ ਚੇਤਨਾਵ, ਤੇਸਂ ਤਦੁਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਲਜ੍ਜਾਦਯਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਾਯਤਨਾਦਿਸਙ੍ਗਹੋ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇਵ ਖਨ੍ਧਾਦਿਮੁਖੇਨ ਚ ਓਤਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ. ਏਸ ਨਯੋ ਞਾਣਦਿਟ੍ਠਿਵੇਦਨਾਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਦਿਗ੍ਗਹਣੇਸੁ. ਨਿਸ੍ਸਰਣਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਗਹਣੇਸੁ ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੁਵਸੇਨਪਿ ਧਾਤੁਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬਂ. ਤਥਾ ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ…ਪੇ… ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਭਗਵਤੋ ਸੀਲਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਯੋ ਚ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਪਕਾਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਮੁਖੇਨਪਿ ਓਤਰਣਂ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਂ. ‘‘ਤਦਪਿ ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਾਧੀਨਵੁਤ੍ਤਿਤਾਦੀਪਨੇਨ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ, ਤਥਾ ਏਵਂਧਮ੍ਮਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਮੁਖੇਨ ਓਤਰਣਂ, ਅਨਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਨਤ੍ਤਭਾਵਤੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਮੁਖੇਨ ਸੁਞ੍ਞਤਾਮੁਖੇਨ ਚ ਓਤਰਣਂ. ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋਤਿ ਅਯਂ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰੋ.

ਸੋਧਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਮਮਂ ਵਾ…ਪੇ… ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ…ਪੇ… ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ…ਪੇ… ਭਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ…ਪੇ… ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚ. ਦੁਤਿਯਨਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ. ਤਥਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਕਤਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਇਦਂ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚ.

ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਕਤਮੇ ਚ ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭੋ. ‘‘ਕਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਆਰਮ੍ਭ ਪੁਚ੍ਛਾ. ‘‘ਯਥਾਸਮਾਹਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਨੋ ਚ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ. ‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇਵ ਪੁਚ੍ਛਾਸੁਦ੍ਧਿ ਚ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਰਮ੍ਭਾਦਯੋ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ. ਅਯਂ ਸੋਧਨੋ ਹਾਰੋ.

ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

‘‘ਅਵਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਤਂ, ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਮਮਂ ਵਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਵਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਵਾ’’ਤਿ. ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੇਪਿ ਏਸੇਵ ਨਯੋ.

ਤਥਾ ‘‘ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿ.

‘‘ਅਞ੍ਞੇਵ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ.

ਤਥਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਂ ਅਵਿਕਪ੍ਪੇਤ੍ਵਾ ਵਿਸੇਸਵਚਨਂ ‘‘ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿ. ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞਵਿਸੇਸੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰੋ.

ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ (ਧ. ਸ. ੧੨੩੭; ਵਿਭ. ੯੦੯) ਚ ਏਕੂਨਵੀਸਤਿ ਆਘਾਤਵਤ੍ਥੂਨਿ ਹੇਤੁ. ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਭਿਸਿਨੇਹੋ ਹੇਤੁ. ਸੀਲਸ੍ਸ ਹਿਰਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਯੋ ਚ ਹੇਤੁ. ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਵੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਾਰਮਿਯੋ ਹੇਤੁ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀ. ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਸ੍ਸਯੋ, ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸਵਨਂ, ਮਿਚ੍ਛਾਭਿਨਿਵੇਸੇਨ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਚ ਅਵਿਸੇਸੇਨ ਹੇਤੁ, ਵਿਸੇਸੇਨ ਪਨ ਸਸ੍ਸਤਵਾਦਾਦੀਨਂ ਅਤੀਤਜਾਤਿਅਨੁਸ੍ਸਰਣਾਦਿ ਹੇਤੁ. ਵੇਦਨਾਨਂ ਅਵਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਕਮ੍ਮਾਨਿ ਫਸ੍ਸੋ ਚ ਹੇਤੁ. ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਹੇਤੁ. ਪਞ੍ਞਾਪਨਸ੍ਸ ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਹੇਤੁ. ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਹੇਤੁ. ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ ਛਲ਼ਾਯਤਨਾਨਿ, ਛਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ ਨਾਮਰੂਪਂ ਹੇਤੁ. ਭਵਨੇਤ੍ਤਿਸਮੁਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਵਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾਵਨਾ ਹੇਤੂਤਿ ਅਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰੋ.

ਸਮਾਰੋਪਨਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣੀਯਤਾਵਚਨੇਨ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਖੋ ਪਨੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਸੋਰਚ੍ਚਸਮ੍ਪਦਾ, ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖਵੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਦਾ, ‘‘ਅਪਰਾਮਸਤੋ ਚਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਵਿਦਿਤਾ’’ਤਿ, ‘‘ਵੇਦਨਾਨਂ…ਪੇ… ਯਥਾਭੂਤਂ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਵਿਜ੍ਜਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿਵਸੀਭਾਵਸਮ੍ਪਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਦਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਸੋਰਚ੍ਚਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਸੋਰਚ੍ਚਸਮ੍ਪਦਾ ਪਨ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸੀਲਮੇਵ, ਤਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਵਿਭਾਗਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ. ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ. ਤੇਸੁ ਸੀਲੇਨ ਵੀਤਿਕ੍ਕਮਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਵਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਤਣ੍ਹਾਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਜ੍ਝਤਿ. ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਅਨੁਸਯਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾਵਨਾਪਾਰਿਪੂਰੀ, ਪਹਾਨਤ੍ਤਯਸਿਦ੍ਧਿ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰੋ.

ਸੋਲ਼ਸਹਾਰਵਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ.

ਪਞ੍ਚਵਿਧਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਟ੍ਟਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਵਚਨੇਨ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਸਙ੍ਕੋਚੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ. ਸਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਤਨਿਯਵਤ੍ਥੂਸੁ ਸਿਨੇਹੇ ਸਮ੍ਮੋਸੇ ਚ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ. ਸ. ੧੨੩੭, ਵਿਭ. ੯੦੯) ਆਘਾਤੋ ਜਾਯਤੀਤਿ, ਤਥਾ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿਵਿਰਤੋ’’ਤਿਆਦਿਵਚਨੇਹਿ, ‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇਵ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਵਿਦਿਤਾ, ਅਨੁਪਾਦਾਵਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ…ਪੇ… ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਵਚਨੇਹਿ ਚ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ. ਤਾਸਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਕਪ੍ਪਿਕਾਦਿਪਦੇਹਿ ‘‘ਅਜਾਨਤਂ ਅਪਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਪਦੇਹਿ ਚ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾਨਂ ਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਅਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ. ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਮਥੋ ਚ ਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ. ਤੇਸਂ ਚੇਤੋਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਵਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ ਫਲਂ. ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਵਿਜ੍ਜਾ ਵਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤਦਧਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਾ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਵਤ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਨਿਰੋਧਪਜਾਨਨਾ ਸਮਥਵਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਵਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਤਣ੍ਹਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਮਾਯਾਸਾਠੇਯ੍ਯਮਾਨਾਤਿਮਾਨਮਦਪ੍ਪਮਾਦਪਾਪਿਚ੍ਛਤਾਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾਅਹਿਰਿਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਅਵਿਜ੍ਜਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਵਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰਕੋਧੁਪਨਾਹਮਕ੍ਖਪਲਾਸਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਸਾਰਮ੍ਭਦੋਵਚਸ੍ਸਤਾ- ਭਵਦਿਟ੍ਠਿਵਿਭਵਦਿਟ੍ਠਾਦਿਵਸੇਨ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ. ਵੁਤ੍ਤਵਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਮਾਯਾਅਸਾਠੇਯ੍ਯਾਦਿਅਵਿਪਰੀਤਮਨਸਿਕਾਰਾਦਿਵਸੇਨ, ਤਥਾ ਸਮਥਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਂ, ਵਿਪਸ੍ਸਨਾਪਕ੍ਖਿਯਾਨਞ੍ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਵਸੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ. ਅਯਂ ਨਨ੍ਦਿਯਾਵਟ੍ਟਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਨਯਵਣ੍ਣਨਾ

ਆਘਾਤਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਵਚਨੇਨ ਅਦੋਸਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਥਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਫਰੁਸਵਾਚਾਹਿ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ. ਆਨਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਅਕਰਣਵਚਨੇਨ ਅਲੋਭਸਿਦ੍ਧਿ, ਤਥਾ ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਤੋ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ. ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਹਿ ਪਨ ਪਟਿਵਿਰਤਿਵਚਨੇਨ ਉਭਯਸਿਦ੍ਧਿ. ‘‘ਤਯਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖਵੇ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਮੋਹਸਿਦ੍ਧਿ. ਇਤਿ ਤੀਹਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਗਹਿਤੇਹਿ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਤੋ, ਆਘਾਤਾਦਿਅਕਰਣਵਚਨੇਨ ਚ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨਿਯੇਵ ਹੋਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਥ ਤੀਹਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਤਿਵਿਧਦੁਚ੍ਚਰਿਤਸਂਕਿਲੇਸਮਲਵਿਸਮਾਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾਵਿਤਕ੍ਕਾਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਵਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬੋ. ਤਥਾ ਤੀਹਿ ਕੁਸਲਮੂਲੇਹਿ ਤਿਵਿਧਸੁਚਰਿਤਵੋਦਾਨਸਮਕੁਸਲਸਞ੍ਞਾਵਿਤਕ੍ਕਪਞ੍ਞਾਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਮਾਧਿ- ਵਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਵਿਮੋਕ੍ਖਾਦਿਵਸੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖੋ ਵਿਭਾਵੇਤਬ੍ਬੋ. ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਚ ਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾ. ਕਥਂ? ਲੋਭੋ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਵਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਗੋਚਰਭੂਤਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਚ੍ਚਯੋਜਨਾ ਵੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਂ ਤਿਪੁਕ੍ਖਲਸ੍ਸ ਨਯਸ੍ਸ ਭੂਮਿ.

ਸੀਹਵਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤਨਯ